ماهنامه مثلث شماره 225
ماهنامه مثلث شماره 225
ماهنامه مثلث شماره 225
رونمایی از پروژه
روزشماری
واکنشاحمدی نژادی ها
به قسم های روحانی
نسبتنامعلوم
ایامحمودسریع القلم
واقعا تئوریسین دولت
یازدهم است؟
هفته نامه خبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و بیست و پنج 21 /تیر 88 /1393صفحه5000/تومان
دیدار با رفقای قدیمی
میان حسن روحانی و اصولگرایان
چهگذشت؟
حمایت مقام معظم رهبری از دولت یازدهم
سرمایه بزرگیبرایحسنروحانیمحسوبمی شود
استراتژی اصولگرایان در قبال روحانی
تغییر خواهدکرد؟
ن وطن گرایان سلفی
جها
پرونده ویژه درباره زمینه های
فکری داعش و تئوری بازسازی خالفت
به روحانیهم
نامه می نویسم
مجیدجاللیدرگفت وگوبامثلث
مخالفت نمایندگان
معترض با مهلت سه ماهه
اتش بس 30روزه بین فرجی دانا و
مخالفانشبهنفعرهروان
ماه مبارک رمضان و مهمانی
خداوند متعال
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
ماه مبارک رمض��ان نزدیک ش��د و در
این ماه مب��ارک خودتان را تقوی��ت کنید به
قوت های روحانی.
در ی��ک حدیثی است ک��ه پیغمب راکرم
فرمودند که ماه رمضان امد ،اقبال کرد ،امد .در
کهدعی ُتم اِلی ضیا َف ِه اهلل.
ضمنش م یفرمایند ُ
[ ]1ضیافت های خدا با ضیافت های مردم این
است فرقش که وقتی شما را یک اشخاصی دعوت بکنند به
یک مهمانی ،وقتی بروید در ان مهمانی به حسب فراخور
حال ،یک چیزهایی ب رای خوردنی و ی��ک چیزهایی ب رای
تفریح و این چیزهاست .ضیافت خ��دا در ماه رمضان یک
ش��عب هاش روزه است ،ان ضیافت خداست؛ یک شعب هاش
روزه است و یک امر مهمش که مائده غیبی و اسمانی است
قران است .شما دعوت شدهاید به مهمانی خدا و شما در ماه
رمضان مهمان خدا هستید .مهماندار شما ،شما را وادار کرده
است به اینکه روزه بگیرید .این راههایی که به دنیا باز است
و شهوات است ،اینها را سدش کنید تا مهیا بشوید ب رای لیله
القدر .ماه ش��عبان مقدمه است ب رای ماه مبارک رمضان که
مردم مهیا بشوند ب رای ورود در ماه مبارک رمضان و ورود در
22- 29
گفتارها
اوهاماتجناببارزانی
سایکسـ بیکو2
فروپاشیدموکراسینیم بند
عرضخودبردنوزحمتدیگرانرواداشتن
30- 45
سیاست
مراقبتازفضایاعتدالیکارسختیاست
اتشبسبهنفعرهروان
دیداربارفقایقدیمی
رونماییازروزشمار
46- 53
علومسیاسی
نسبتنامعلوم
توسعه=غربگرایی؟
جهانیشدنسرنوشتومطلوبمانیست
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسلامی ،چارچوبش اسلام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش
و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -یاسین سیف االسالم
فرهنگ :علی رضا بهرامی(دبیر)
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :تقی میری (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
«ضیافه اهلل» .شما وقتی که م یخواهید به مهمانی بروید
خوب ،یک وضع دیگری ـ غالبا البته ـ ،یک وضع دیگری
خودتان را درست م یکنید .لباس��ی تغییر م یدهید و یک
طور دیگری وارد م یشوید .انطوری که در خانه هستید یک
تغییری م یدهید.
ماه ش��عبان ب رای این است که همان مهیا بودنی که
م یخواهید مهمانی بروید ،خودتان را مهیا م یکنید و سر و
ظاهرتان را ،سر و صورتت��ان را یک قدری فرق م یگذارید با
ان وقتی که در خانه هستید.
در ضیافت خدا ،ماه شعبان ب رای مهیا کردن این افراد
است ،مهیا کردن مسلمین است ب رای ضیافت خدا ،ادبش
ان مناجات شعبانیه است .من ندیدهام در ادعیه ،دعایی را که
گفته شده باشد همه امامها این دعا را م یخواندند]2[،
در دعای شعبانیه این هست؛ اما من یادمنیست که
در یک دعای دیگری دیده باشم که همه ائمه این را
م یخواندند .این مناجات شعبانیه ب رای این است که
شما را ،همه را مهیا کند ب رای «ضیافه اهلل».
تاریخ1359/04/21 :
محل :تهران ،حسینیۀ جماران
حضار :اعضای جامعۀ اسالمی بانوان شمیران
پ ی نوشت:
-1بحاراالنوار ،ج ،93ص ،356ح« :25شما به مهمانی
خدا دعوت شدهاید».
- 2اقبال االعمال ،ص.685
فرودستانیباساعتلوکس
شورشعلیهدولت
توقفدرزمان،اصالتبهظاهرگرایی
54- 67
بینالملل
جهانوطنگرایانسلفی
چراناگهانبورسسقوطکرد؟
بازگشتبهروزهایخندانتاالرشیشه ای
تغییرمدیرانچاره کارنیست
نشست 5+1بهرکودبورسارتباطیندارد
پیشرویکمپینوطنی ها
بهروحانیهمنامهمی نویسم
بیانیهکانونمربیاناحساسیبود
چرا باید کال ه از سرمان برداریم؟
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
عکس و پردازش تصاویر :هومن سلیمیان -امیر طالیی کیوان
عدنان جعفری و محمد برنو
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :تقی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :محمد شکراللهی ،علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالم حسینتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادی انباردار -ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده سید حمید خالقی
72-77
ورزش
68-71
اقتصاد
طراح جلد :یحیی پاکدل
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
شماره پیامک3000411711 :
شبکه اجتماعی
بهماپیامکبزنید:
3000411711
lرفتن تیم والیبال به دور بعد را تبریک م ی گویم.
ب رای اولین بار این اتفاق افت��اد و باید از انها حمایت
کنیم.
lقیم��ت اتومبیل وحش��تناک گران ش��د.
روحانی مچکریم!
lباالخره این فرمول قیمت گ��ذاری خودرو
لو نرفت؟
lمجلس ک��ه نم ی خواست وزی��ر علوم را
استیضاح کند چرا این همه ماجرا را طول داد؟
lغ��زه ب��ار دیگ��ر دستخوش ادم کش��ی
صهیونیس ت ها شده است.
lتحقیق و تفحص از بنیاد ش��هید به کجا
کشیده شد؟
lبازهم ثب ت نام مدارس ش��روع شد .به هر
بهانه از مردم پول م ی گی رند.
lوضعیت ب ی ابی وخیم است .اب سرمنشا
حیات است ،چرا شما به این موضوع نم ی پردازید؟
lداعش با خلیفه ای امده که ساعت ش��ش
هزار دالری به دست م ی کند.
lوفات حضرت خدیجه(س) اولین زنی که
نماز خواند را تسلیت عرض م ی کنم.
lبدون ش��ک بحث بورسی ه های تحصیلی
مس��اله مهمی است .االن بعض ی ها به ناحق متهم
شدند.
12
lنه دلباخته خاتمی ،نه حمایت احمدی نژاد...
فقط مقایسه امار اقتصادی دو دولت .فقط همین
ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺳﺎﻝ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ﺷﻤﺎﺭﻩ 2057
lدرهم زمان��ی ب��ازی فوتب��ال و والیبال،
متاسفان��ه بچه ه��ای والیبالیس��ت مان انطور که
فوتبال پشتیبانی شد حمایت نشدند و موجب افتخار
کشور شدند و جایزه انها هم مثل حمایتشان باعث
شگفتی شد (نفری سه هزار دالر که حتی نم ی شود
یک پ راید خرید).
ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ
ﺍﻟﻮ ﺷﺮﻕ 260
ﮔﺰﺍﺭﺵ
@sharghdaily.ir
ﭘﻴﺎﻣﻚ699 :
2ﻫﺎﺷﻤﻰ ،ﻳﻚ ﻛﺮﺳﻰ
ﮔﻤﺎﻧﻪﺯﻧﻰﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻳﻴﺲ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ
ﺷـﺮﻕ ،ﻣﻬﺴﺎ ﺑﺎﺑﺎﻳﻰ :ﻳﻚ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﺭﻗﺎﺑﺖ
ﺑــﺮﺍﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﻳﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻠﻴﺪ ﺯﺩ.
ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕــﺮﺍﻯ »ﻣﺜﻠﺚ« ﺩﺭ ﺷــﻤﺎﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ
ﺧــﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﭘﺮﻭﻧــﺪﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﻳﺎﺳــﺖ
ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ،ﮔﺰﻳﻨــﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﻃﻴﻒ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ
ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﻋﺪ ﻓﺎﺵ
ﻛــﺮﺩ» .ﻣﺜﻠــﺚ« ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ
ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺭﺳﻤﻰ« ﻭ
ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻫﺎﺷﻤﻰﺷــﺎﻫﺮﻭﺩﻯ ﺩﺭ
ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒــﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒــﺮﻯ ،ﮔﺰﻳﻨــﻪ ﻭ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻯ
ﻫﻢﻃﻴﻔــﺎﻥ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻫﺎﺷﻤﻰﺷــﺎﻫﺮﻭﺩﻯ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛــﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳــﻦ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ
ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻫــﻢ ﺩﺭﺧﺼــﻮﺹ ﻧﺎﻳﺐﺭﻳﻴﺴــﻰ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻫﺎﺷﻤﻰﺭﻓﺴــﻨﺠﺎﻧﻰ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ
ﺭﻳﻴﺲ ﻣﺠﻤﻊﺗﺸــﺨﻴﺺﻣﺼﻠﺤﺖﻧﻈﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ
ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴــﻪ ﺧﺒــﺮﮔﺎﻥ ﻧﻴــﺰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻫﺎﺷﻤﻰﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺎﻳﺐﺭﻳﻴﺲ
ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎ ﺍﺯ
ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨﻰ ﻭ ﺗﻨﻔﺲ ﺍﻭ ﺑﺪﻭﻥ
ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﺷﺪﻥ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺑﺎ
ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺧﺒﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺳــﻼﻣﺘﻰ ﺭﻳﻴﺲ
ﻛﻨﻮﻧــﻰ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﮔﻤﺎﻧﻪﻫﺎ
ﺍﺯ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﻳﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺷــﺎﻧﺰﺩﻫﻤﻴﻦ
ﺍﺟﻼﺳــﻴﻪ ﺧﺒــﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺷــﻬﺮﻳﻮﺭ
ﺳﺎﻝﺟﺎﺭﻯ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺭﻭﺯ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺭﻳﻴﺲ ﺗﻴﻢ ﭘﺰﺷــﻜﻰ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨــﻰ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯ ﻛﺎﻣﻞ
ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﻛﺘﺮ ﻓﻀﻞﺍﷲ
ﺻﻔﻰ ،ﺭﻳﻴﺲ ﺗﻴﻢ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﺭﻳﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ
ﺭﻫﺒــﺮﻯ ،ﺁﺧﺮﻳــﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺭﻣﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺸــﺮﻳﺢ
ﻛــﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ» :ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ
ﻛﻤﺎ ﺑﻪﺳــﺮ ﻣﻰﺑــﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﭘﻠﻚ ﻣﻰﺯﻧﺪ ﻭ ﭼﺸــﻤﺎﻥ
ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﻯ ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯ
ﻛﺎﻣــﻞ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨﻰ ﻧﻴﺴــﺖ «.ﻭﻯ ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻥ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﺗﻨﻔﺴــﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨــﻰ ﻭﺻﻞ ﺍﺳــﺖ ،ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛــﺮﺩ» :ﻭﻯ ﺩﺭ
ﻭﺿﻌﻴﺘــﻰ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻛــﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺧــﻮﺩﺵ ﺗﻨﻔﺲ
ﻣﻰﻛﻨــﺪ ﻭ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻓﻘــﻂ ﺑﻪ ﺭﻳﻴــﺲ ﻣﺠﻠﺲ
ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨــﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ
ﻧﻮﻳﺪﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺟﺪﺍ ﻛﺮﺩ«.
ﺭﻳﻴﺲ ﺗﻴﻢ ﭘﺰﺷﻜﻰ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ
ﺭﺍ ﻣﻰﺩﻫــﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﺣﻤــﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ،ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻯ
ﺍﺻﻮﻟﮕــﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺿﻤﻦ
ﺍﺑــﺮﺍﺯ ﺍﻣﻴــﺪﻭﺍﺭﻯ ﺑــﺮﺍﻯ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺳــﻼﻣﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨــﻰ ﮔﻔﺘــﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺩﺭ ﻏﻴــﺮ ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ
ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ «.ﺍﻭ ﺍﺯ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ
ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻩ
ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﺮﺳﻰ ﺣﺮﻓﻰ
ﻧﺰﺩﻩ ﺑﻮﺩ.
ﭘﻴــﺶ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻧﻴــﺰ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﺤﻤــﺪ ﻳﺰﺩﻯ،
ﺭﻳﻴﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﺳــﻴﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴــﻪ ﻗﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ
ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨــﻰ ﮔﻔﺘﻪ
ﺑﻮﺩ» :ﻃﺒﻖ ﺍﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺩﺍﺧﻠــﻰ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ،
ﻣﺼﻮﺑــﻪﺍﻯ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻦﺍﻻﺟﻼﺳــﻴﻦ
ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﺴــﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴــﻪ ﻭ ﺭﻭﺳﺎﻯ
ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺴــﺎﻳﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ«.
ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ» :ﺍﮔﺮ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴﻪ
ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﻛﺮﺩ ﻳﺎ ﻓﻮﺕ ﺷــﺪ ،ﺩﺭ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ
ﺍﺟﻼﺱ ﺑﻌــﺪﻯ ،ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤــﺎﻥ ﻳﻚﻧﻔــﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ
ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻳﻢ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﺴــﻤﺎﻧﻰ
ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨــﻰ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻳﺎﺑــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ
ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮﺩ«.
ﺷـﺮﻕ ،ﺁﻣﻨﻪ ﺷﻴﺮﺍﻓﻜﻦ :ﺷــﻤﺎﺭ ﺍﻣﻀﺎﻫﺎﻯ
ﺍﺳــﺘﺎﺩﺍﻥ ﺣﺎﻣــﻰ »ﺭﺿﺎ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧــﺎ« ﺭﻭ ﺑﻪ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﮔﺬﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ 900ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ
ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﺠﻠﺲ
ﺑــﺎ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ »ﺟﺒﻬﻪ
ﭘﺎﻳــﺪﺍﺭﻯ« ﺗﻤﺎﻡﻗــﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ
ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪ .ﭘﻴﮕﻴﺮﻯﻫﺎﻯ »ﺷــﺮﻕ« ﻧﺸﺎﻥ
ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛــﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺗﻔــﺎﻕ ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻴﻔﺘﺪ،
ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺍﻋﻼﻡ
ﻭﺻﻮﻝ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ
»ﺑﻬﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ« ،ﺩﻧﺒــﺎﻝ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻰﺍﻧــﺪ ﻭ ﺑﻨﺎ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﺪ »ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ«
ﻭ ﻭﺯﻳــﺮ ﻣﺼﺎﻟﺤــﻪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﻨــﺪ .ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ
ﺣﻀــﻮﺭ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠــﻮﻡ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻓﺮﺍﻛﺴــﻴﻮﻥ
»ﺭﻫﺮﻭﺍﻥ ﻭﻻﻳﺖ« ﻇﺮﻑ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﻓﺮﺩﺍ ﻗﻄﻌﻰ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﻓﺮﺍﻛﺴﻴﻮﻥ ﺭﻫﺮﻭﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ
»ﻋﻠﻰ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ« ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ
ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺳــﺖ .ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ »ﺟﺒﻬﻪ
ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻯ«ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻧﻴﺴﺖ ،ﻫﻤﻴﻦ
ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺑﺮ »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺍﻧﺮژﻯ« ﺭﺍ
ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﺍﻧﺮژﻯﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭ
ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ
ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ
ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ،ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﺮﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ »ﺣﺴﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ«
ﻭ ﻛﺎﺑﻴﻨــﻪ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﻳﻦ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺭﻗﻢ ﺧــﻮﺭﺩﻩ ،ﺭﻭﺯ ﺭﺍﻯ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ
»ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻴﻠﻰﻣﻨﻔﺮﺩ« ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻭﺯﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻯ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ
»ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ«،ﻓﺮﺻﺘﻰﺑﺮﺍﻯﻧﻤﺎﻳﺶﺑﺮﺧﻰﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻯﻣﺴﺘﻨﺪ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺣﺎﺷﻴﻪﺳــﺎﺯﻯﻫﺎ.
ﻳــﻚﺭﻭﺯ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺭﺍﻯ ﺍﻋﺘﻤــﺎﺩ ﻣﻴﻠﻰﻣﻨﻔﺮﺩ ﻫﻢ ﺑﺮﮔﻪﺍﻯ
ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺎﺯﺟﻮﻳﻰ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﺎﺯﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪﺗﺮ ﻋﺪﻡ ﺻﺤﺖ ﺁﻥ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ
ﺁﻥ ﺑﺮﮔﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩﺍﻯ ﺑﻪ ﻛﻤﺪ ﺷﺨﺼﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍﻩ
ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ ﭼﻪ ﻣﻨﺒﻌﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﻣﻴﻠﻰﻣﻨﻔﺮﺩ
ﮔﺬﺷــﺘﻪ ،ﻋﺪﻡ ﻣﻌﺮﻓﻰ »ﺟﻌﻔﺮ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ« ﻭ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺩﻗﻴﻘﻪ
90ﺭﺿﺎ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺭﺍﻯﺁﻭﺭﻯ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ
ﺩﻭﻟﺖ »ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭ ﺍﻣﻴﺪ« ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺩﮔﻰﻫﺎ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻭﺳﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺁﺷﻴﻞ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻭﺳــﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﭘﺎﺷــﻨﻪ ﺁﺷﻴﻞ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ
ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺎﻻ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺣﺬﻑ
ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﺍﻧﺪ؛ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺗﺎﺑﺶ،
ﺷــﺪﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﻭ ﺑﻪ »ﺷــﺮﻕ« ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺯ
ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﻫﺸﺖﺳﺎﻝ
ﮔﺰﺍﺭﺵ »ﺷﺮﻕ« ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻭ ﻣﻮﺍﻓﻘﺎﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﺭ »ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ«
»ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻯ« ﺑﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ
تغییرتاکتیک
ﺣﻀﻮﺭ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﺣﺬﻑ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﻧﺨﺒﻪ
ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﭼﺴــﺒﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ .ﺁﻥ
ﻣﻮﻗﻊ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﺍﻯ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻭ ﺳﻮﺍﻝ ﺭﻓﺖ
ﻛﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺳﺘﺎﺭﻩﺩﺍﺭﺷــﺪﻥ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ .ﺍﻣﺎ
ﺣﺎﻻ ﮔﺎﻡﻫﺎﻯ ﻣﺜﺒﺖ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻥ ﺛﺒﺎﺕ
ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ
ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻩ؛ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻛﻪ ﻻﻳﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ
ﺳﻴﺎﺳﻰﻛﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ«.
ﭼـﺮﺍ ﺩﺭ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻧﮕـﺮﺍﻥ ﻭﺿﻊ ﺧﺮﺍﺏ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ
ﻧﺒﻮﺩﻳﺪ
»ﺣﺠﺖﺍﻻﺳــﻼﻡ ﺑﺎﻗﺮﻯﺑﻨﺎﺑﻰ« ﻧﻴــﺰ ﺍﺯ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﮔﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ» :ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻕ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﺜﺒﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﻧﺒﻴﻨﻴﻢ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ
ﺍﻣﻮﺭﻯ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ.
ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ
ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺍﺯ
ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍﺿﻰ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺧﺮﺍﺝ
ﺩﺍﻧﺸﺠﻮ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﮕﻰ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻣﻨﺘﻬﻰ
ﻣﻰﺷــﺪ .ﭼﺮﺍ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﻧﺒﻮﺩﻳﺪ ﻭ
ﭼﺮﺍ ﻣﺜﻞ ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺁﺏ ﻭ ﺁﺗﺶ ﻧﻤﻰﺯﺩﻳﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﻣﺸــﺨﺺ ﺍﺳﺖ ،ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺑﺮﺧﻰ
ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﻭﺟﺪﺍﻥ
ﺑﻴﺪﺍﺭﻯ ﺑﺎ ﺣﺬﻑ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮ ﻭ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﻯﻛﺎﺵ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪﺟﺎﻯ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻣﻮﺭ،
ﺗﺨﺼﺼﻰﺗﺮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻨﺪ«.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ »ﻋﻄﺎءﺍﷲ ﺳــﻠﻄﺎﻧﻰ« ،ﻋﻀﻮ ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ
ﺁﻣﻮﺯﺷــﻰ ﺑﻪ »ﺗﺴــﻨﻴﻢ« ﮔﻔﺘﻪ» :ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍﻯ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﻪ
ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻠﺴــﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ،ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﺣﺎﺷﻴﻪﺳــﺎﺯﻯ ﻭ
ﻓﻀﺎﺳﺎﺯﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻛﻴﻔﻰﺳﺎﺯﻯ
ﻭ ﻋﻠﻤﻰﻛﺮﺩﻥ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻫﺸــﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺷﺎﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﺴــﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻫﺸﺪﺍﺭﻫﺎ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﻧﺪ ﻋﻠﻤﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺯﺑﻪﺭﻭﺯ ﻛﻨﺪﺗﺮ
ﻣﻰﺷﻮﺩ«.
ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ
ﺑﺮﺧــﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻋﻀــﻮ ﺩﺭ »ﻓﺮﺍﻛﺴــﻴﻮﻥ ﺭﻫﺮﻭﺍﻥ
ﻭﻻﻳﺖ« ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﺠﻠﺲ
ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﻃﺮﻑﺷﺪﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ
ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﻪﻫﻴﭻﺭﻭ
ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻧﻤﻰﺁﻳﻨﺪ.
»ﺟﻮﺍﺩ ﻫﺮﻭﻯ« ،ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻀﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﺭﺍﻯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ
ﺟﻠﻮ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ.
ﺍﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻴــﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ »ﺷــﺮﻕ« ﻣﻰﮔﻮﻳــﺪ» :ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ
ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧــﺎ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎﻯ ﻛﺎﺭ ﻧﻤﺮﻩ ﻗﺒﻮﻟــﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ
بازتاب های پرونده ویژه مثلث
ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ .ﺣﺎﻝ
ﻭ ﻫﻮﺍﻯ ﺯﻧــﺪﻩﺍﻯ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻫﻰ
ﺑﻪ ﻭﺟــﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﺟﺎﻯ ﺗﻘﺪﻳــﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻪ
ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ .ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻼﺵ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﻫﻴﻢ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺣﻰ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﻮﺩ«.
ﭼﻪﻛﺴـﻰ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻯ ﺣﻘـﻮﻕ
ﺗﻀﻴﻴﻊﺷـﺪﻩ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻯ ﺳـﺘﺎﺭﻩﺩﺍﺭ
ﺍﺳﺖ
ﺗﺎﺑــﺶ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ
ﻧﻬــﻢ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻛــﻪ ﻣﺪﺗﻰ ﺍﺳــﺖ ﺭﻭﻯ
ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﻋﻠــﻮﻡ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛــﺮﺩﻩ ﻭ
ﻣﻰﺍﻓﺰﺍﻳﺪ» :ﭼﺮﺍ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻋﺰﻳﺰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ
ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻓﻀﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻯ
ﭘﻴﺶ ﺳــﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﻞﻭﺑﻠﺒﻞ ﺑﻮﺩ؟ ﻣﮕﺮ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ
ﺁﻗﺎﻯ ﺻﺪﺭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻰ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ
ﻋﻼﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻰ ﺍﺯ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻭ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﻣﻨﺘﻬﻰ
ﺷﺪ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﻀﻴﻴﻊﺷﺪﻩ
ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺍﺯ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ؟«
ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻰﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴﻪ
»ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡﺣﺴﻴﻦﺳﺒﺤﺎﻧﻰﻧﻴﺎ«ﻋﻀﻮﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴﻪ
ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺩﺍﺭﺩ» :ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﺿﻰ
ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﻮﻧﺪ ،ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻻﻳﺤﻪ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ
ﺍﻋﻼﻡ ﻭﺻﻮﻝ ﻣﻰﺷﻮﺩ «.ﺍﻣﺎ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺍﺯ ﺗﻼﺵ ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴﻪ
ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﺁﺏ ﺭﻭﻯ ﺁﺗﺶ
ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻠﻮ ﺍﺣﻀﺎﺭ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎ ﺩﺭ ﺻﺤﻦ
ﻋﻠﻨﻰ ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ.
ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡ ﻣﺼﺒﺎﺣﻰﻣﻘﺪﻡ ،ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ
ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴــﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺩﺍﺭﺩ» :ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴــﻪ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﻮﺩ،
ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻭ ﻧﺸﺴــﺖﻫﺎﻯ ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ
ﻭﺯﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻛﻨﺪ»«.ﻋﻠﻰﻣﺤﻤﺪ ﺍﺣﻤﺪﻯ« ،ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺩﻫﻠﺮﺍﻥ
ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺑﻪﺟﺎﻯ
ﺍﺳــﺘﻴﻀﺎﺡ ،ﺳــﻮﺍﻝ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ.
ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ
ﺍﺯ ﻗﺒﻴــﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ،ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﻛﺎﺭ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﻟﻰ ﺁﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﺎﺭ
ﺍﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﺸﺎﺑﻬﻰ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﻴﻄﻪ
ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ،ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﻧﺒﺎﺷــﺪ 50«.ﺍﻣﻀﺎ ﭘﺎﻯ
ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻓﺮﺟﻰﺩﺍﻧﺎﺳــﺖ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩﺍﻯ ﺗﺎ ﺑﻪ
ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺣﺎﺿﺮ ﺷــﺪﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﺵ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺑﻴﺎﻳﺪ ،ﺍﮔﺮ ﺍﺻﺮﺍﺭ
ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺁﻣﻮﺯﺷﻰﻫﺎ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺩﺍﺭ ﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻰﻫﺎ ﺭﻭﻯ
ﻫﻮﺍ ﺑﻤﺎﻧﺪ ،ﻫﻴﺎﺕﺭﻳﻴﺴــﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺁﺗﻰ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ
ﻭﺻﻮﻝ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﺤﻦ ﻋﻠﻨﻰ ﻣﺠﻠﺲ
ﻣﻮﻛﻮﻝ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﻯ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ.
سالمت��ی رئیس کنونی مجل��س خبرگان رهب��ری برخی
پرونده هفته گذش��ته مثل��ث در ارتباط با «بازگش��ت
گمانه ها از احتم��ال انتخاب رئیس جدید در ش��انزدهمین
ایت اهلل به سیاست رسمی» مورد توجه رسانه های بسیاری
اجالسیه خبرگان رهبری که در ش��هریور سال جاری برگزار
قرار گرفت .برخی از روزنامه ها و سایت ها به این مس��اله به
م ی ش��ود حکایت دارد ».این در حالی است که گزارش های
صورت مستقیم واکنش نشان دادند و برخی مسائل مطرح
هفته نامه مثلث معطوف به بازگش��ت ایت اهلل شاهرودی به
ب گزارش ها و یادداشت به بحث گذاشتند.
شده در ان را در قال
عرصه سیاست رسمی بود و نه کلی��د زدن رقابت انتخابات
روزنامه اصالح طلب شرق در گزارشی که مهسا بابایی
نوشته بود به پرونده مثلث اشاره کرد .شرق در هفته گذشته
خبرگ��ان .بخش رصد روزنام��ه خ راسان نیز ب��ا پرداختن به
رئیس ﻭ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥاین پرونده به قلم یوسف ابش��اریان م ی نویسد« :دویست و
انتخاب
نوش��ت« :یک رسانه اصولگرا رقابت ب��ر
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ
ایﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺍﺯ
ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻰ
«مثلث»ﺳﻴﺎﺳﺖ بیست و چهارمین ش��ماره هفته نامه خبری تحلیلی مثلث
مجلس خبرگان را کلی��د زد .هفته نامه اصولگ
ﺍﻓﻄﺎﺭرﺑﺎایﭼﺎﺷﻨﻰ
با عکس تمام قدی از ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی و ایت اهلل
در شماره جدید خود با انتش��ار پرونده ویژه ای درباره ریاست
هاشم ی ش��اهرودی ،پرونده ای در خصوص ریاست مجلس
مجلس خبرگان ،گزینه احتمالی طیف اصولگرا ب رای ریاست
خبرگان رهبری گش��وده است .این مجله ،باتوج��ه به اداره
این مجلس را زودت��ر از موعد فاش ک��رد« .مثلث» در این
موقت جلسات خبرگان توسط ایت اهلل ش��اهرودی ،از تیتر
پرونده با انتشار مطالبی مانند «بازگشت ایت اهلل به سیاست
«بازگش��ت ایت اهلل به سیاست رسمی» ب��رای این پرونده
رسمی» و بررسی ریاس��ت ایت اهلل هاشم ی ش��اهرودی در
استفاده کرده است ».علی حاج ناصری در یادداشتی ،ضمن
مجلس خبرگان رهبری ،گزینه و کاندیدای هم طیفان خود
مروری بر زندگینامه ایت اهلل سی د محمود هاشم ی شاهرودی
را ایت اهلل هاشم ی ش��اهرودی عنوان کرده است .هرچند که
و مراتب فقه��ی ایش��ان ،مهمترین تجربی��ات سیاسی و
این هفته نامه مطلبی هم درخصوص نایب رئیسی ایت اهلل
هاشم ی ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﺯ ﺻﻔﺤﻪ ﺍﻭﻝ
موضع گیری های رئیس پیشین قوه قضائیه را نیز مورد اشاره
رفسنجانی نوشته و به مقوله بازگشت رئیس مجمع
قرار م ی دهد .در مطلب دیگ��ری از این بخش ،ارایش جدید
ﺧﻮﺩﺭﻭنظام به معادالت هیات رئیسه خبرگان
مصلحت
تشخیصﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ
ﺟﻴﺐ
سیاسی ب رای انتخاب ریاست مجلس خبرگان مورد بررسی
نیز پرداخته است ،اما ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی را به عنوان
نایب رئیس احتمالی عنوان کرده است.
قرار گرفته و در میان نامزدهای احتمالی ریاست ،از حضرات
ایات هاشم ی رفسنجانی ،احمد جنتی ،محمد یزدی و محمود
این درحالی است که روز جمعه رسانه ها از هوشیاری
شاهرودی یاد شده و گمانه زن ی هایی در مورد شانس هر یک
ایت اهلل مهدوی کن��ی و تنفس او بدون دستگاه و بازش��دن
از ایشان ،صورت گرفته است.
چشمانش خبر داده بودند .با وجود چنین اخباری از وضعیت
ﻭﺍﻗﻌﻴــﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺍﮔﺮ ﺣﻘــﻮﻕ ﻭﺭﻭﺩﻱ
ﮔﻤﺮﻛﻲ ﺩﺭﺳــﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷــﺪ ﻭ ﺍﻣــﻜﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩ
ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮﻝ
ﻓﺮﺍﻫــﻢ ﺑﻮﺩ ،ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﺍﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﻗﻴﻤﺖﻫــﺎ -ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﺯ ﮔﺬﺷــﺘﻪ
ﺍﻋﻼﻡ ﺷــﺪ -ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑــﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ
ﺩﺍﺧﻠــﻲ ﻛﻨﻨﺪ .ﻣﺸــﺨﺺ ﻧﻴﺴــﺖ ﻳــﻚ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪ
ﭼﻨﺪﻣــﺎﻩ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑــﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ
ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻛﻢﻛﻴﻔﻴﺖ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺷــﻜﺎﻻﺕ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ
ﻛﻪ ﺍﻏﻠﺐ ،ﺣﺪﺍﻗﻞﻫﺎﻱ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻭ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﺳﺮﻧﺸــﻴﻦ
ﺭﺍ ﻧــﺪﺍﺭﺩ ،ﺻــﺮﻑ ﻛﻨﺪ؟ ﻣﺸــﺨﺺ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ
ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﻴــﺪﻱﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﺎ
ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻜﻨﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ
ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺎﺭﻣﻨــﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ
ﺭﺍ ﻣﺪﻧﻈــﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﻫﺪ ،ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫــﺎﻱ ﺑﺎﻻﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ .ﻣﺸــﺨﺺ ﻧﻴﺴــﺖ ﭼﺮﺍ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺿﻌﻒ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﻱ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻴﺐ ﺧــﻮﺩ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ؟ ﺑﺎﻳــﺪ ﺩﺍﻧﺶ ﻓﻨﻲ
ﻭ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﻱ ﻣﺎ ﺷــﻮﺩ،
ﻭﺍﺣﺪﻫــﺎﻱ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺑﻪﺟــﺎﻱ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ
ﺩﻻﻟــﻲ ﻭ ﺳﻔﺎﺭﺷــﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴــﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑــﺎ ﻧﻈﺎﺭﺕ
ﺩﻗﻴﻖ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺑﺮ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳﺎﺯﺍﻥ ،ﺣﻖ
ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﻩ ،ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ.
ﺷﺮﻕ :ﻓﻌﻼ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﻭ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻠﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻫﻔﺘﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ
ﺍﻣﺎ ﺑﻰﺣﺴــﺎﺏ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ» .ﺣﺴــﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﺍﺑﺘﺪﺍ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ
ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺷﮕﺎﻩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﻓﻄﺎﺭﻯ
ﺩﺍﺩ ﻭ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪﺯﻭﺩﻯ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ
ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﻧﺸﺴﺖ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ﺗﻴﺮ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺎ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﺩﻭﻣﻴﻦ
ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺭﻳﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻰﺷﺪ ،ﺁﻥﻫﻢ
ﺩﺭﺳــﺖ ﻳﻚﻣﺎﻩﻭﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﻰﺳــﺮﻭﺻﺪﺍﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻳﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ .ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ
ﻫﻢ ﻧﻘﺪﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ .ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺧﻴﺮ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻯ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ
ﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﺍﺻﻠﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﺎ ﺭﻳﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ
ﺍﻣﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﻰ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﺳﺖ .ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ
ﻧﮕﺎﻫﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ،ﺳﻬﻢﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫــﺎﻯ ﺑﺪﻧﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻪ
ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻨﺪ.
ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻧﻪ
ﻧﻘﻞﻗﻮﻝﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺍﺯ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﺍﻓﻄﺎﺭﻯ ﺑﺎ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ«
ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﺑﺮﺧــﻰ ﺍﻧﺘﺼﺎﺏﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺪﻧــﻪ ﺩﻭﻟﺖ
ﮔﻼﻳﻪﻣﻨﺪﻧﺪ .ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻯ
ﻓﻌﻠﻰ ﻗﺪﺭﺕ ﺳــﻬﻢ ﻧﺎﭼﻴﺰﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ
ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﻭ ﺍﻧﺘﺼﺎﺑﻰ ﺣﻀﻮﺭ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ،
ﺍﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﮔﻼﻳﻪﻣﻨﺪﻧﺪ .ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ
ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺎﻣﻼ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ
ﻭ ﮔﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺯﻳﺮ ﻣﻨﮕﻨﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﻳﻚ
ﻭﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﻧﺸﺴﺖ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ
»ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺴﺎﻣﺢ ﻭ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﺑﻪ
ﺧﺮﺝ ﻧﺪﻫﺪ .ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻧﻘﺪﭘﺬﻳﺮﻯ ﻛﻨﺪ.
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪﺧﻮﺑﻰ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻰ
ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ 92ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﺯ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ«
ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ ﺩﺭ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﺩﺭ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺶ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ؛ ﺳﻬﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨــﺪ» .ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ« ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺍﻓﻄــﺎﺭﻯ ،ﺍﺯ»ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﮔﻼﻳﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺩﻭﻟــﺖ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﺑﺎﻳﺪ »ﺍﺯ ﻫﻤــﻪ ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﻯ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﮕﻮﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ« ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺍﻭ »ﺑﺮﺧﻰ
ﺟﻨﺎﺡﻫﺎ ﺩﺭ ﻗﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﺭ ﻗﻌﺮ ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖﻫﺎ ﻭ
ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﺳﻢ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ«.
ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻓﺘﻨﻪ« ﻫﻢ ﻛﻠﻴﺪﻭﺍژﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ
ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ »ﺣﺪﺍﺩ ﻋﺎﺩﻝ« ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺑﺮ
ﻟﺰﻭﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ
ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺑﺎﺑﺖ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻓﻌﺎﻝ ﻭ ﻣﺮﺗﺒﻂ
ﺑــﺎ ﻓﺘﻨﻪ 88ﺩﺭ ﺑﺪﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ
ﻣﻰﺭﻭﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﺍﻭ »ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﺘﻨﻪ «88ﻣﻰﻧﺎﻣﻴﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ
ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭ ﺍﻣﻴﺪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﺷﻜﻨﻰ
ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺠﺪﺩﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﺸــﻮﺩ .ﭘﺎﺳﺦ »ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ« ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺍﺟﻨﺎﺣﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻮﺩ .ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ
ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻭﺣﺪﺗﻰ ﻧﻈﺮ ﺳﻮء ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ
»ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﻳﺎﺳــﺘﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻗﺎﻧﻮﻥ
ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ«.
ﺁﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ »ﺣﻤﻴﺪﺭﺿﺎ ﺗﺮﻗﻰ« ﺍﺯ ﺣﺎﺿﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ
ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻳﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪﺟﺰ
ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ »ﻧﻔﻮﺫ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﺘﻨﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ« ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ
ﻣﺴــﺎﻳﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﻳﮕــﺮ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ
ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻚﺳــﺎﻟﻪ ،ﺗﻌﺠﻴﻞ ﺩﺭ ﺣﻞ ﮔﺮﺍﻧﻰ ﺭﺍ ﻃﻠﺐ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣﺴﺒﺐ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻓﻌﻠﻰ
ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ.
ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻧﻪ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻘﺶ ﻭ ﺳﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ
92ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺳﻬﻢﺧﻮﺍﻫﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ
ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭ 25ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ
ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻧﻘﺪﻫﺎﻯ »ﺑﺪﻧﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ«
ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ
ﻭ ﺧﻮﺍﺳــﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﻪ
ﺧﻮﺑﻰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ .ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ،
ﻧﺎﻛﺎﻣﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺷﻜﺴﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻧﺪ .ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺪ ﺁﻧﻬﺎ،
ﻧﻘﺪ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ .ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ
ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺭﺳــﺎﻧﻪﺍﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺍﻫﺒﺮﻯ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺶ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ .ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ
ﻛــﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻓﻌــﺎﻻﻥ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺩﻭﻟــﺖ؛ ﺑﺎﻫﻢ ﺩﺭ
ﻣﺴــﻴﺮ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻥ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻪ
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻯ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺁﻥ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ ﻫﻤﻴﺎﺭﻯ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺁﻧﺎﻥ
ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺯ
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺑﺪﻧﻪ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ.
ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎﻯ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ،ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ
ﺭﺷﺪ ﺍﻓﺮﺍﻃﻰﮔﺮﻯ ﻭ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﺎﺳﺘﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﻩ ﺑﻴﻦ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩ .ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ
ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﺧﻠﻰ؛ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺁﻧﻬﺎ،
ﺑﺮﺧﻰ ﮔﺮﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎﻯ
ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ
ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺍﺻﻼﺡ ﺭﻭﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ
ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ،ﺭﺍﻯﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ
ﺑــﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ
ﻫﺮﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴــﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺪﻧــﻪ ﻋﺮﻳﺾ ﻭ ﻃﻮﻳﻞ ﺩﻭﻟﺖ
ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷــﻌﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ
ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷــﻮﺩ .ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳــﺪ ﺍﻃﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ
ﺍﺯ ﻣﻴــﺎﻥ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ »ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻰﻗﻴﺪﻭﺷــﺮﻁ«» ،ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ« ﻭ
»ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻯ« ،ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺳــﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩﺍﻧﺪ .ﺣﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ
ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺍﻓﻄــﺎﺭﻯ ﺑﻌﺪﻯ »ﺭﻭﺣﺎﻧــﻰ« ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒــﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪ؛
ﻣﺮﺍﺳﻤﻰ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﻮﺩ،
ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺣﺲ ﻏﻠﺒﻪ ﻫﻤﺪﻟﻰ ﺑﺮ ﻓﻀﺎﻯ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
دیدار با محمدی گیالنی روی
اینستاگرام احمدی نژاد
lجنگ ب��ا داعش فقط اگر جنگ ش��یعه و
سنی شود فاجعه است و دیگر هیچ.
مثلث | شماره 225
شبکه اجتماعی
lبا وج��ود افزایش قیمت خ��ودرو اما هنوز
خودروسازان ناراحتند .این چه وضعی است؟
اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است .کارب ران این شبکه اجتماعی
م ی توانند ب��ا پیوستن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را
مشاهده کنند.
ﻋﻜﺲ :ﺳﻴﺎﻣﻚ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻤﻰ
lحمایت حضرت اقا از دولت روحانی و تیم
مذاکره کننده بسیار حائز اهمیت بود.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
دیدار اصالح طلبان با روحانی
ﺷــﺮﻛﺖ ﺳﺎﻥﺍﺳــﺘﺎﺭ ﺟﺎﻳﺰﻩﺍ
ﺷــﻤﺎﺭﻩﺍﻯ ﻛﻪ ﺭﻭﻯ ﭘﺎﻛﺖ ﻣﺤﺼﻮ
ﺩﺭ ﻗﺮﻋﻪﻛﺸﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻟﻜﺴﻮﺱ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻨﺪﻩ ﺣ
ﺭﺍ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﻛﺮﺩﻡ ،ﻗﺒﻼ ﺍﻳﻦ ﺷــﻤﺎ
ﻫﺮﺑﺎﺭ ﻛﻪ ﻗﺮﻋﻪ ﻛﺸــﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻠﻮﻳﺰ
ﻣﻰﻛﺮﺩﻡ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺷﺶﺭﻗﻤﻰ ﻫﺴﺘﻨ
ﺑﺎ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺘﻢ
ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻴــﺪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣــﻞ ﺻﺤﺒ
ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻣﻨﺸــﻰ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔ
ﻗﺮﻋﻪﻛﺸــﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ
ﻗﺮﻋﻪﻛﺸــﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ .ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰ
ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﻚﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻭ800ﻫﺰﺍﺭﻧﻔﺮ
ﻳﻚﺻﺪﻫﺰﺍﺭ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻗﺮﻋﻪ
ﻟﺰﻭﻣﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻗﺮﻋﻪﻛﺸﻰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ
ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﭼﻮﻥ ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺣﺖ ﻣﻰ
ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﻰ
ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺑﺎﺭ ﺩﻭﻡ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﮔﻔ
ﺍﺯ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻯ
ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺸــﻮﻧﺪ .ﺑﻨ
ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﻛﺮﺩﻡ ﻭﻟﻰ ﻫﻴﭻ ﻛﺪﻯ ﺑﺮ
ﺍﻳﻦﺑﺎﺭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺳﺎﻳﺘﻰ ﺍﻳﺠ
ﺷــﻤﺎﺭﻩﻫﺎﻯ ﺍﺭﺳــﺎﻟﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺒ
ﻗﺒﻼ ﺻﺤﺒﺘﺶ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻳﺪ ،ﭼﻪ ﺷــﺪ
ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ .ﺍﺯ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎﻯ ﺭﺳ
ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰ
ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺷــﻴﺮﻫﺎﻯ ﻛﺎ
ﺑﺎﺷﺪ .ﺷﻴﺮﻫﺎﻯ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﻯ ﺧﺎﺻﻴ
ﻛﻠﻰ ﻣﻮﺍﺩ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻧﺪﻩ ﺑــﻪ ﺁﻥ ﻣﻰﺯ
ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮ ﺷﻮﻧﺪ ،ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮﺍﻫ
ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﺎﻥ
ﻣﻬﻨــﺪﺱ ﻧﺎﻇﺮ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻴﺮ
ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗــﺎﻯ ﺩﻛﺘــﺮ ﻧﻮﺑﺨــﺖ ﺩ
ﻣﻮﺭﺥ21ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ 93ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ
ﻣﺒﻨﻰ ﺑــﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ
»ﺏ«ﻣﺎﺩﻩ 24ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻛﺸﻮﺭ
ﭼﺮﺍ ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺷﺮﻛﺘﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ
ﻧﻴﺎﺯﻣﻨــﺪﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎﺭ
ﺭﻣﻀﺎﻥ ،ﻣﺎﻩ ﺿﻴﺎﻓﺖ ﻭ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﻰ ﺧﺪﺍﺳ
ﺑﻪ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺧﺪﺍ ﺑﻨﺪﮔﻰ ﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﻛ
ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺪﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻛﺎﺭﺗﻦﺧﻮﺍ
ﺍﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻩ ،ﺑﺎ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻧﻴﻚ ﻭ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
رصد مثلث توسط همت نیوز
سایت همت نیوز نزدیک به احمدی نژاد در هفته گذشته با
سرزدنبهسایتمثلث،تیترهاومطالبیکهراجعبهرئیس جمهور
سابق بود را مورد توجه قرار داد و نوشت« :در حالی که حدود یک
سال از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم می گذرد و ماه هاست
دولت یازدهم به ریاست جمهوری حسن روحانی بر سر کار امده
است،امااگرهرروز فضایرسانه ایکشورراورقبزنیمعکس ها
و خبر های محمود احمدی نژاد از همه بیشتر به چشم می خورد.
گویی او هنوز رئیس جمهور کشور است!»
همت نی��وز ابتدا درب��ار مصاحبه امیر محبی��ان با مثلث
که بازتاب های گس��ترده ای داشت می نویس��د :مثلث انالین
این گونه تیتر زده بود« :به احمدی نژاد گفتم مشایی را پنهان کن/
احمدی نژاد می گفت منتقدان دروغ می گویند» اما وقتی متن
مصاحبهرابخوانیممتوجهمی شویمکهتیترتبلیغاتیمنتشرشده.
دکتر محبیان در مصاحبه می گوید« :من حتی پیشنهاد دادم که
اقای مشایی یک مدت سکوت خبری داشته باشد و شش ماهی
صحبتنکند.بگذاریدجامعهبهیکتحلیلیبرسدوافکارعمومی
و علما و مراجع را این قدر تحریک نکنید و برای خودتان حاشیه
درست نکنید .به نظر می رسد یک مدت هم سکوت این شکلی
داشت .من واقعیتش قضاوت نمی کنم ولی احساس کردم اقای
احمدی نژاد به این صحبت توجه کرد .هرچند صحبت ها ادامه
پیدا نکرد .من معتقدم ما نباید خودمان را سرکار بگذاریم و حاشیه
برای خودمان و نظام ایجاد کنیم ».در قسمت خبر های وسط این
سایت نیز به سه خبر در مورد دکتر احمدی نژاد می رسیم« .تداوم
دردسرهای یک تصمیم احمدی نژادی» ،که در این خبر به نقل
از خراسان به نقد تصمیم دولت ب��رای انتقال برخی کارمندان
پایتخت به دیگر شهر ها پرداخته« .دانشگاه احمدی نژاد منحل
می شود» ،مثلث در این خبر تایید نشده از زبان دکتر الهام نوشت:
«غالمحسین الهام از نزدیکان دولت سابق که تالش می کردند
دانشگاهی را برای ادامه فعالیت خود راه اندازی کنند ،گفته بود که
این دانشگاه کار خود را اغاز کرده است».
این رسانه همچنین در ادامه به بحث ۱۶میلیارد تومانی
این دانشگاه پرداخت و ان را امری غی ر قانونی خ واند .این درحالی
است که این خب��ر توسط سایت های نزدیک ب��ه احمدی نژاد
و همچنین خبرگزاری ای رنا منتش��ر ش��ده بود« .چرا دانشگاه
احمدی نژاد غی ر قانونی است؟» ای��ن رسانه در این مطلب خود
نیز به تخریب دانشگاه ای رانیان پرداخته است .در دیگر اخبار این
سایت م ی خ وانیم« :احمدی نژاد و مشایی مانند لیلی و مجنون
هستند» مثلث انالین در این خبر به نقل از نامه نیوز م ی نویسد:
«ب رادر رئی س جمهور سابق ای ران ،گفت« :این دو چون لیلی و
مجنون م ی مانند که جدای ی شان از یکدیگر به معجزه خداوند
نیازمند است ».اهمیت این خب��ر از دید مثلث این بود که ب رادر
احمدی نژاد همچنان بر عدم جدایی انها اصرار دارد .مهمتر اینکه
ب رادر احمدی نژاد قبال گفته بود که در صورت جدایی این دو بار
دیگر به احمدی نژاد نزدیک خواهد شد و در سفر مشهد نیز او را
همراهی کرده بود .این سایت در انتهای متن خود م ی اورد« :با
چشم پوشی از واکاوی نیت مدی ران مثلث از انتشار این همه خبر
درمورد دکتر احمدی ن��ژاد و دولت نهم و دهم ؛ خود این حضور
پررنگ بسیار قابل تامل است».
موضع خاص کیهان در مورد خاتمی
روزنامه کیهان هفته گذشته در یکی از خبرهای
ویژه خود با اعت��راض به برخی نش��ریات اصالح طلب
نوشت «:طی روزهای اخیر نشریات زنجیره ای در اقدامی
هماهنگ ،به ترویج خاتمی و تطهیر وی از خیانت های
روزگار فتنه روی اورده اند و ب��رای «حق بیان» وی اب راز
نگرانی م ی کنند! حال ان که خاتم��ی با وجود اعتراف
به دروغ بودن ادعای تقل��ب در چند محفل خصوصی،
بیان و زبان��ش بند امده و ان قدر ج��رات و حریت ندارد
که همی��ن واقعیت را به م��ردم بگوید .چ��را که در ان
صورت وسعت خیانت وی و دیگر دست اندرکاران فتنه
88در ایجاد الته��اب عمومی ،فریب م��ردم ،تحریک
به اشوب ،بازکردن مس��یر احیای خیابانی گروهک ها
و تمهید اج��رای سناریوی سروی س ه��ای بیگانه ذیل
عنوان «تقلب ،اسم رمز اش��وب» علنی خواهد ش��د و
در ان صورت امثال خاتمی بای��د به عنوان خائنانی که
از نظام مقدس جمهوری اسالمی هتک حرمت کردند
و به عنوان جنایتکارانی که باعث کشته شدن ده ها نفر
شدند و خون انها بر گردن سران فتنه سنگینی م ی کند،
مجازات شوند و حداقل مجازات بغی و فساد ف ی االرض
و محاربه ،اعدام است».
این موضع رونامه کیهان با بازخوردهای متعددی
مواجه شد.
روی خط مثلث انالین:
MOSALAS.IR
در ای�ن س�تون نظرات�ی ک�ه مخاطبان س�ایت
مثلث انالین روی خبرها داده اند منتشر م ی شود:
ی�ک س�ایت احمدی ن�ژادی :ب�ه بهانه مب�ارزه با
ب ی حجابی م ی خواهند نفرت پ راکنی کنند
این جماعت همان بهتر که طرفدار مشایی
باشند .انها اصال اعتقادی به حجاب ندارند .خدا را شکر
که تایید صالحیت نشد.
ان طور که مشخص است اینها مجوز دریافت
کردند ،پس باید اجازه داد دغدغه ه��ای انها در جامعه
مطرح شود .باید حمایت کرد.
باید ٩دی دیگری برپا کنیم تا همه بفهمند
هنوز این جامعه تا چه اندازه دینی و مذهبی است .بحث
حجاب با تذکر تنها به وزیر کشور به اتمام نم ی رسد.
ب ه شدت مخالف حاکمیت دوگانه هستیم/عده ای
ماموریت دارند اوضاع را برهم بزنند
به نظرم خود دولت باید حواسش باش��د .اگر راه
اصالح طلبان را پی��ش نگیرید ،به حاکمی��ت دوگانه
نم ی رسد .اشتباه اصالحات و احمدی نژاد را تکرار نکنید.
خصوصا حاال که اقا از دولت حمایت کامل م ی کنند.
گفتند ک��ه تاکتی ک های ای��ن دولت پاسخ
خواهد داد .اقای صالحی به نظ��رم کمی زود است در
این مورد قضاوت کردن .الاقل تا پایان ماه صبر کنید.
اق��ای صالحی امیدواریم ک��ه این دولت در
تبعیت از رهبری راه دولت قبل را ن��رود .گاهی باید از
تاکیدات فراوان ترسید.
سراب سازش در دقیقه 90
به نظر من جریمه بانک ه��ا م ی تواند دقیقا
برخالف نظر نویسنده باشد .امریکا م ی داند که دیگر
امکان استفاده از فرصت تحریم ها و جریمه نیس��ت،
ب رای همین هم االن اقدام کرده که بعدا از دستش نرود.
پاسخ احمدی نژاد به انصراف از انتخابات چه بود؟
گفتند :به عنوان افراد فعال سیاسی ،پش��ت
صحنه در جهت همگرایی نامزدهای اصولگرا و رسیدن
به نامزد واحد هم تالش م ی کردیم .کار رسانه را نباید با
فعالیت سیاسی مخلوط کرد.
ایش��ون درست گفتند که دلی��ل رای اوری
احمدی نژاد عملکرد اصالح طلب��ان و دلیل رای اوردن
روحانی عملکرد احمدی نژاد بود.
اعضای حلقه معین برای فرج ی دانا تصمی م گیری
م ی کنند
تصویر دکتر عراقچی
از مذاکرات وین
به نظرم اقای قاض ی پور حرف های تندی را در
این مصاحبه زدند .درست نیست درباره رئی س جمهور
این گونه حرف زد .حتی اگر او رفته باشد.
مثلث | شماره 225
احمدی نژاد فاتحه خود را خواند
بازتاب
اعتراض مجری جنجالی به
حامی احمدی نژاد
بعض ی ها دارند سعی م ی کنند فضای دانشگاه
را بار دیگر سیاست زده کنند .دانشجو باید فهم سیاسی
داشته باشد نه شور سیاسی.
چرا هی��چ توضیح��ی درباره اینک��ه حلقه
اقای معین کیس��ت و چه کس��انی را شامل م ی شود
نم ی دهند؟
نزدیک��ان دول��ت تنها در زمین��ه بورسی ه ها
اتهام زنی کردند ،چرا اسام ی را اعالم نم ی کنند تا مردم
نسبت به سایر بورسی ه ها که حقشان بود احساس بد
پی دا نکنند؟
13
بنده دولت را تایید و حمایت می کنم و از همه توانی که در اختیار دارم برای حمایت از دولت
استفاده خواهم کرد و به مسئوالن بلندپایه دولت اعتماد دارم
اعتدال شعار بسیار خوب و مورد تایید است /مراقب باشید با شعار اعتدال جری ان های مومن
را کنار نزنند زیرا همین جریان مومن در مواقع خطر زودتر از همه سینه سپر می کنند
غرب می خواهد جمهوری اسالمی ایران را به 10هزار سو راضی کند در حالی که به گفته
مسئوالن نیاز قطعی کشور 190هزار سو است
اغاز
14
مثلث | شماره 225
در خصوص دولت کنونی نیز هرگونه نقدی باید منصفانه و محترمانه و دلسوزانه و به دور
از هرگونه مچ گیری و اذیت رساندن به دولت باشد
دولت را تایید
وحمایتمی کنم
بیانات مهم حضرت ایت اهلل خامنه ای
در جمع مسئوالن نظام
مثلث | شماره 225
اغاز
15
حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی،
در دی��دار مس��ئوالن ،کارگ��زاران و جمعی از مدی ران ارش��د
دستگاه های مختلف کشوری و لشکری ،ضمن بیان نکاتی
بسیار مهم در زمینه مسائل داخلی و خارجی ،تالش پیچیده
و چند جانبه ب��رای ایجاد اختالل در محاسبات مس��ئوالن و
دستگاه های جمهوری اسالم��ی را مهمترین هدف کنونی
استکبار به ویژه امریکا خواندند و با اش��اره به اوضاع حساس
منطقه و جهان و قرار گرفتن در ی��ک پیچ حقیقی تاریخی
تاکید کردند« :جمهوری اسالمی بر مبن��ای عناصر اصلی
محاسبات عقالنی خود یعنی «اعتماد ب��ه پروردگار و سنن
افرینش» و «شناخت دشمن و ب ی اعتمادی به او» ،راه پ رافتخار
خود را با تکیه بر م��ردم ،بهره گی��ری از تجربه ها و تالش و
مجاهدت پیگیر ب رای تحقق ارمان های ملت ادامه م ی دهد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای ماه مبارک رمضان را عرصه
تقابل «شیطان و رفتارهای شیطانی» با «تقوا و عبودیت و
رفتارهای رحمانی» دانستند و گفتند« :در این صحنه تقابل،
ش��یطان دارای یک هدف مهم و تقوا نیز دارای یک کارکرد
بسیار مهم است .شیطان به دنبال ایجاد اختالل در دستگاه
محاسباتی انسان ها و کش��اندن انها به خطای محاسباتی
و اقدام ب ر اساس این خطاست ،در حال��ی که تقوا ،زمینه ساز
اگاهی و دانایی انسان و تمایز بخش حق و باطل است».
ایشان تهدید و تطمیع را دو وسیله اصلی شیطان ب رای
ایجاد خطای محاسباتی در انسان ها برش��مردند و افزودند:
«شیطان از یک طرف با تهدید ،انس��ان ها را م ی ترساند و از
طرف دیگر با وعده های فریبنده ،اینده ای دروغین و خیالی
همچون سراب در مقابل چشمان انها قرار م ی دهد».
اغاز
16
مثلث | شماره 225
اعتدال همان اسالم اس�ت .یعنی مقابله
شدید با کفار و مهربانی با یکدیگر ،یعنی
امر به معروف و نه�ی از منکر .اعتدال به
این معنا نیست که از کارهایی که جریان
مومن ،احساس وظیفه می کند ،جلوگیری
کنیم
رهبر انقالب اسالمی در این بخ��ش از سخنان خود،
نکته مهمی را درخصوص رفتارشناسی امریکا و قدرت های
سلطه گر بی��ان کردند و گفتند« :رفت��ار امریکا و قدرت های
سلطه گر مانند رفتار شیطان است چرا که انها همواره تالش
دارند با تهدید و تطمیع و به ویژه ب��ا وعده هایی که هی چ گاه
به انها عمل نم ی کنند ،کش��ورهای دیگر را مرعوب و تحت
سلطه خود دراورند و شیطان نیز تالش دارد با تهدید و تطمیع،
دستگاه محاسباتی انسان را از کار بیندازد و او را دچار خطای
در محاسبه کند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای ،خطا در محاسبه را از بزرگترین
خطرها خواندند و خاط رنش��ان کردند« :همه باید مراقب این
خطر بزرگ باشند زی را خطا در محاسبه باعث م ی شود که اراده
و توانای ی های انس��ان در جهت تصمیم اشتباهی که اتخاذ
م ی ش��ود ،عمال به هدر رود ».ایش��ان مراقبت در این زمینه
را ب رای مسئوالن بسیار حس��اس تر و ضروری تر دانستند و
افزودند« :یکی از خطاهای ب��زرگ محاسباتی این است که
انسان عوامل معنوی و سنت های الهی را نادیده بگیرد و فقط
در چارچوب عوامل محسوس و صرفا مادی محدود بماند».
رهبر انقالب اسالمی با تاکید ب��ر اینکه علل سعادت
و شقاوت و پیش��رفت و پس��رفت ،فقط در چارچوب عوامل
مادی محدود نیست ،افزودند« :عوامل معنوی و سنت های
غیرقابل تغییر الهی ،از عوامل بسیار تاثیرگذاری هستند که
نادیده گرفتن انها ،اشتباهی جب ران ناپذیر خواهد بود».
حضرت ایت اهلل خامنه ای ب رای تبیین اهمیت و جایگاه
عوامل معنوی و سنت های الهی به چن��د ایه قران کریم ،و
مصادیق عینی تحقق ان در دوره معاصر اشاره کردند و گفتند:
«خداوند متعال م ی فرماید اگر در راه خدا حرکت و دین خدا را
نصرت کنید ،یاری و کمک الهی قطعی خواهد بود .این سنت
الهی بارها در تاریخ تکرار شده است که نزدیک ترین نمونه ان،
پیروزی انقالب اسالمی ای ران به عنوان یکی از برجسته ترین
مقاطع تاریخی جهان است ».حض��رت ایت اهلل خامنه ای در
جمع بندی این بخش از سخنان خود که درخصوص اهمیت
مراقبت مسئوالن از گرفتار شدن به خطای محاسباتی بود،
تاکید کردند« :نگذارید دشمن با استفاده از تهدید و تطمیع در
دستگاه محاسباتی شما اثر بگذارد».
رهبر انقالب اسالمی در ادامه سخنانشان نبرد ب ی وقفه
و جدی جمهوری اسالمی با استکبار را ادامه نبرد پیامب ران با
طواغیت و شیاطین انس و جن خواندند و خاط رنشان کردند:
«با وجود همه زرق و برق ظاهری شیاطین ،حرکت الهی ملت
ای ران ،روز به روز عمق و توسعه بیشتری خواهد یافت».
ایشان ناکارامدی دو ابزار اصلی دشمن یعنی «تهدید
نظامی» و «تحریم» را باع��ث روی اوردن استکبار به ایجاد
اخت�لال در نظام محاسبات��ی دستگاه ها و مقام��ات ای رانی
برشمردند و تاکید کردند« :تحریم را باید با مجاهدت در باب
اقتصاد مقاومتی خنثی کرد و تهدید نظامی نیز به علت مقرون
به صرفه نبودن ،در حد تهدید لفظی باقی م ی ماند».
رهبر انق�لاب در تبیین بیش��تر راه اصل��ی مقابله با
تحریم ها افزودن��د« :همان گونه ک��ه رئی س جمهور محترم
گفت :ب رنامه ریزی اقتصادی باید با این فرض انجام و پیگیری
شود که دشمن سر سوزنی از تحریم ها کم نخواهد کرد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره ب��ه سخنان برخی
مقامات امریکایی مبنی بر باقی ماندن تحریم ها حتی پس
از توافق احتمالی هسته ای خاطرنشان کردند« :همان گونه
که بارها گفته ایم ،موضوع هسته ای فقط یک بهانه است و
اگر نباشد بهانه های جعلی دیگری مانند حقوق بشر ،حقوق
زنان و مس��ائل دیگر مطرح خواهد ش��د ».حضرت ایت اهلل
خامنه ای درباره دومین ابزار اصلی امریکا یعنی تهدید نظامی
نیز خاطرنشان کردند« :مسائلی مانند کشتار مردم و قتل و
جنایت و غارت ،هی چ کدام عامل بازدارنده ای ب رای امریکای ی ها
محسوب نم ی شود ،بلکه واقعیت این است که حمله نظامی،
امروز ب رای امریکا مقرون به صرفه نیس��ت ،به همین علت
ناظ ران و اگاهان جهانی نیز مانند ملت ای ران ،تهدیدهای ان
را جدی نم ی گی رند».
رهبر انقالب اسالمی با اشاره به حمایت امریکا از گرگی
به نام صدام ،حمله به هواپیمای مسافربری ای ران و قتل عام
صدها زن و مرد و کودک ب ی گناه ،کش��تار صدها هزار نفر در
ع راق و افغانستان و بحران سازی خونین در کشورهای مختلف
تحت عنوان انقالب های رنگی افزودند« :ب رای امریکای ی ها،
زندگی و ارامش و امنیت ملت ها ،هیچ ارزشی ندارد و اگر صرفه
خود را در حمله ببیند لحظه ای درنگ نم ی کند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره ب��ه برخی حرف ها
مبنی بر ممانعت امریکا از حمله رژیم صهیونیستی افزودند:
«اگر این حرف ها راست باشد علت ممانعت امریکا این است
که حمله را مقرون به صرفه نم ی داند و ما نیز قاطعانه تاکید
م ی کنیم که حمله نظامی به جمهوری اسالمی ب رای هیچ
کس مقرون به صرفه نخواهد بود ».ایشان در جمع بندی این
بخش از سخنانش��ان افزودند« :دست دشمن ،هم در زمینه
تحریم و هم در زمینه تهدید ،خالی است ،به ش��رط اینکه ما
اهل ایمان بوده و واقعا در میدان حضور داشته باشیم ».رهبر
انقالب سپس در زمینه محور اصلی سخنانشان یعنی تالش
سلطه گران به ویژه امریکا ب رای ایجاد خطای محاسباتی در
ذهن مسئوالن ای رانی ،نکته ظریفی را بیان کردند.
ایشان گفتند« :دشمن م ی داند که جمهوری اسالمی
اگر هدفی را بخواهد ان را به دست م ی اورد ،بناب راین درصدد
است با ایجاد اختالل در نظام محاسباتی مس��ئوالن ای رانی،
کاری کند که انها اهداف مغایر با منافع امریکا را ،در دستورکار
قرار ندهند که این ،همان جن��گ نرم است که سال ها پیش
بیان ش��د ».رهبر انقالب ،این طرح امریکا را نیز منتهی به
شکست خواندند و افزودند« :جمهوری اسالمی از همان روز
اول ب راساس منطق عقالنی و تکیه بر دو عنصر اساسی یعنی
«اعتماد به خدا و سنن افرینش» و «شناخت و ب ی ا عتمادی به
دشمن» ،سیاست ها و رفتار خود را بر قوه عاقله متمرکز کرده
است و از این پس نیز ،چنین خواهد بود».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای در تش��ریح عوامل این دو
عنصر اصلی عقالنی افزودند« :اعتماد به مردم و محب ت ها و
انگیزه های صادقانه انها ،اعتقاد به «ما م ی توانیم» ،تکیه بر
عمل و پرهیز از بیکارگی و تنبل��ی ،اعتماد به نصرت الهی،
مجاهدت در راه تکلیف ،بهره گیری از تجربه ها ،ایس��تادگی
بر استقالل و دقت در رفتار مس��تکب ران با ملت ها ،از جمله
عوامل��ی است که ق��وه عقالنی جمه��وری اسالمی یعنی
زی ربنای سیاست ها و اقدامات نظام را شکل داده و م ی دهد».
ایشان خاط رنشان کردند« :مخالفت استکبار با جمهوری
اسالمی ای ران نیز در واقع مخالفت با همین عقالنیت است،
وگرنه
«صرف اسم و تش��ریفات اسالمی» ب رای انها مهم و
ِ
مخالفت ب رانگیز نیست ».رهبر انقالب با اشاره به حرف یک
کارشناس دولتی امریکا مبنی بر امکان پذیر بودن اشتی میان
«ای ران و امریکا» و امکان پذیر نبودن اشتی میان «جمهوری
اسالمی و امریکا» افزودند« :این حرف درستی است چرا که
امریکا با ای ر ِان وابس��ته زمان پهلوی هیچ مش��کلی نداشت
اما نم ی تواند با جمهوری اسالم��ی که به «استقالل ،ایمان،
ایس��تادگی در مقابل ظلم و اتحاد اسالمی» دعوت م ی کند
دش��منی نکند ».رهبر انقالب اسالمی ادام��ه بیانات خود
در جمع مس��ئوالن و کارگزاران نظام را به چند توصیه مهم
اختصاص دادند .در اولین توصیه ،ایش��ان با اشاره به اوضاع
کامال حس��اس منطقه و جهان ،به همه مس��ئوالن کشور
خاط رنش��ان کردند« :به معن��ای واقعی کلم��ه در یک پیچ
تاریخی قرار داریم و اگر قوی نباشیم همه به ما زور خواهند
گفت ،بناب راین باید قوی تر شویم».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای در تبیین بیش��تر عناصر
افزایش قدرت کشور افزودند« :داشتن روحیه ،نگاه امیدوارانه،
کار و تالش ،شناخت رخنه های «اقتصادی ،فرهنگی و امنیتی
و بس��تن این رخنه ها» ،هم افزایی دستگاه ه��ا و هم افزایی
دستگاه های مسئول با مردم از جمله عناصر افزایش قدرت
ای ران است ».توصیه دوم رهبر به همه مسئوالن کشور ،قدر
دانستن فرصت ب رای کار و تالش و خدمت به مردم بود.
ایشان افزودند« :نگویید نم ی گذارند ،چرا که این حرف
که در دوره های قبل نیز گفته م ی ش��د ،قابل قبول نیس��ت
و باید با استفاده از امکانات موجود ،حت��ی لحظه ای را ب رای
کار و تالش از دست نداد ».ایشان در سومین توصیه خطاب
به همه مس��ئوالن نظام تاکید کردن��د« :حرکت های خود را
ب راساس اصول انقالب تنظیم کنید و با پرهیز از حاشی ه سازی
و حاشی ه پردازی ،بر حل مشکالت مردم ،متمرکز شوید».
هم گرایی سه قوه و هم گرایی بخشی چهارمین توصیه
رهبر انقالب به مسئوالن و کارگزاران نظام بود .تشکیل جلسه
مشترک سران قوا ،شکلدهی جلسات مش��ترک و دو جانبه
میان قوا ،تبادل نظر و استفاده از مشورت های متقابل و نیز
مدیریت جهادی نکات مهم این بخش از سخنان رهبری بود.
رهبر انقالب اسالمی در ادامه چند توصیه درخصوص
رفتار با دولت داشتند و چند توصیه هم خطاب به دولت بیان
کردند .حضرت ایت اهلل خامن��ه ای درخصوص رفتار با دولت
تاکید کردند« :بنده دولت را تایید و حمایت م ی کنم و از همه
توانی که در اختیار دارم ،ب رای حمایت از دولت استفاده خواهم
کرد و به مسئوالن بلندپایه دولت اعتماد دارم».
ایش��ان با اش��اره به حمایت رهبری از همه دولت های
منتخب م��ردم ،در سال های گذش��ته ،افزودن��د« :همه این
دولت ها دارای نقاط مثبت و نقاط منفی بودند و نقد دولت های
گذش��ته باید به صورت کارشناسی باش��د و نقد در منبرهای
مثلث | شماره 225
اغاز
عمومی خیلی به مصلحت نیست ».رهبر انقالب اسالمی
گفتند« :البته درخصوص دولت کنونی نیز هرگونه نقدی ،باید
منصفانه و محترمانه و دلسوزانه و به دور از هرگونه مچ گیری
و اذیت رساندن به دولت باشد».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای توصی ه هایی هم به دولت
داش��تند .جدی گرفتن سیاست های اقتصاد مقاومتی اولین
توصیه ایشان بود که گفتند« :رئی س جمهور محترم و برخی
مس��ئوالن ،کم و بیش درخصوص حمایت از سیاست های
اقتصاد مقاومتی سخن گفته اند اما نیاز اصلی ،عمل است و
نباید این گونه باشد که در سخن ،از اقتصاد مقاومتی حمایت
کنیم اما در عمل ،حرکت ما کند باشد ».رهبر انقالب اسالمی
تاکید کردند« :مبنای اقتصاد مقاومتی تکیه بر تولید داخلی و
استحکام بنیه درونی اقتصاد است».
حضرت ایت اهلل خامنه ای افزودند« :رونق اقتصادی نیز
فقط با تولید و فعال کردن ظرفی ت های درونی محقق م ی شود
و نه با چیز دیگر ».ایش��ان درخصوص اجرای سیاست های
اقتصاد مقاومتی توصی ه هایی هم ب��ه بانک ها و همچنین
بخش صنعت و معدن داشتند .رهبر انقالب اسالمی درباره
بانک ها گفتند« :بانک ها باید ب رای اجرای سیاست های اقتصاد
مقاومتی نقش مثبت ایفا کنند و خ��ود را با این سیاست ها و
ب رنامه ریزی های دولت ب رای اج��رای انها ،تطبیق دهند ».اما
توصیه موکد حضرت ای��ت اهلل خامنه ای به بخش صنعت و
معدن این بود که تحرک و تالش خود را مضاعف کنند زی را
بار اصلی خروج از رکود بر عهده بخش صنعت و معدن است.
ایشان اهمیت بخش کشاورزی را نیز حیاتی دانستند
و با تاکید بر لزوم سیاست ه��ای حمایتی دولت از این بخش
بسیار مهم ،گفتند« :در کنار حمایت از بخش کشاورزی باید
مشکالت کشاورزان و دامداران نیز برطرف شود».
رهبر انقالب اسالمی در ادامه به ش��عار دولت یازدهم،
یعنی «اعتدال» اشاره کردند و افزودند« :اعتدال شعار بسیار
خوب و مورد تایید است زی را افراط همواره محکوم است».
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای ی��ک سفارش ب��ه دولت
درخصوص شعار «اعتدال» کردند و گفتند« :مراقب باشید که
برخی در صحنه سیاسی کشور ،با شعار اعتدال ،جریان های
مومن را کنار نزنند زی را همین جریان مومن است که در مواقع
خطر زودتر از همه سینه سپر م ی کند و در مشکالت نی ز ،دولت
را به طور واقعی کمک م ی کند».
ایشان تاکید کردند« :اعتدال همان اسالم است .یعنی
مقابله شدید با کفار و مه ربانی با یکدیگر ،یعنی امر به معروف
و نهی از منکر .اعتدال به این معنا نیست که از کارهایی که
جریان مومن ،احساس وظیفه م ی کند ،جلوگیری کنیم».
رهب��ر انقالب اسالم��ی سپس یک توصی��ه مهم به
برخی جریان ه��ای سیاسی و مطبوعاتی داش��تند و خطاب
به انها گفتند« :امنیت فکری و ذهنی ب رای مردم مهم است
و نباید ب��ا طرح برخی مطال��ب ب ی مبنا و تک��رار حرف های
مطبوعات بیگانه با اعصاب و روان م��ردم بازی کرد ».رهبر
انقالب اسالمی در ادامه با اش��اره به موضوع هسته ای ،ان را
مساله ای حس��اس خواندند و با تایید سخنان رئی س جمهور
درخصوص موضوع هسته ای گفتند« :واقعیت این است که
در این موضوع ،طرف مقابل به مرگ گرفته است که به تب
راضی شویم ».حضرت ایت اهلل خامنه ای مساله بسیار مهم
ظرفیت غن ی سازی را یکی از موارد اختالفی با طرف مقابل
خواندند و افزودند« :هدف انها این است که در موضوع ظرفیت
غن ی سازی ،جمهوری اسالمی ای ران را به 10هزار سو راضی
کنند البته ابتدا از 500سو و 1000سو ش��روع کردند ،که «10
هزار سو محصول حدود 10ه��زار سانتریفیوژ از نوع قدیم ی
است که داش��تیم و داریم» ،در حالی که به گفته مس��ئوالن
مربوط ،نیاز قطعی کشور 190 ،هزار سو است».
ایشان حرف امریکای ی ها را که به بهانه نگرانی از سالح
هسته ای ،با دانش و فناوری بوم ی هسته ای ای ران مخالفت
م ی کنند ،ناحق و غی ر منطقی دانستند و گفتند« :تضمین ب رای
جلوگیری از دستیابی به سالح هسته ای ،راه های مشخص و
دستگاه های مسئولی دارد که جمهوری اسالمی ای ران اشکالی
در این موضوع نم ی بیند و تضمین هم شده است .اما امریکا
حق ندارد در مورد احتمال دستیابی کشورها به سالح هسته ای
اظهار نگرانی کند ،زی را خود امریکا از این سالح استفاده کرده
و اکنون نیز چند هزار بمب هسته ای دارد».
رهبر انقالب اسالمی خطاب ب��ه امریکای ی ها افزودند:
«با پرونده ای که شما درباره استفاده از سالح هسته ای دارید،
نگرانی در مورد سالح هس��ته ای به ش��ما مربوط نیست».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای تاکید کردند« :البت��ه ما به تیم
مذاکره کننده کش��ورمان اعتماد داریم و مطمئن هستیم که
انها به دست اندازی به حقوق کش��ور و ملت و کرامت ملت
ای ران ،راضی نخواهند شد و اجازه چنین کاری را نیز نخواهند
داد ».ایشان مساله تحقیق و توسعه در موضوع هسته ای را
یکی دیگر از مواردی دانستند که باید قطعا در مذاکرات رعایت
شود و افزودند« :یکی دیگر از موارد مهم که طرف مقابل تکیه
و حساسیت زیادی دارد ،حفظ تشکیالتی است که تخریب
انها ب رای دشمن امکان پذیر نیست ».رهبر انقالب اسالمی
خاطرنشان کردند« :انها در مورد تاسیسات فردو م ی گویند،
چون این تاسیس��ات قابل دسترسی و ضربه زدن نیس��ت،
بناب راین باید تعطیل شود که این سخن ،خنده اور است!»
حضرت ایت اهلل خامنه ای در ادامه همچنین به مسائل
منطقه و به ویژه فتنه ع راق اشاره کردند و گفتند« :به توفیق
الهی مردم مومن ع راق ،این فتن��ه را خاموش خواهند کرد و
ملت های منطقه نیز روز به روز بسوی رشد و اعتالی مادی و
معنوی پیش خواهند رفت».
ایش��ان در بخش دیگری از سخنان خ��ود ماه مبارک
رمضان را ماه اِنابه و توبه و زمینه ساز حرکت از دوزخ بدکرداری و
بددلی و بداندیشی به سوی بهشت نی ک کرداری ،نی ک اندیشی
و نی ک رفتاری دانستند و گفتند« :از جمله معارف واالیی که
ادعیه ماه مبارک رمضان به انسان م ی اموزد ،عمل همراه با
معرفت و هدف ،دوری از تنبلی و بیکارگی و پرهیز از دلزدگی،
سهل انگاری ،سخت دلی ،تحج��ر و غفلت است که وظیفه
مسئوالن ب رای رعایت این معارف ارزشمند بسیار سنگی ن تر و
سخت تر از افراد عادی است».
17
تصویرنگاری
دیدار مسئوالن نظام با مقام معظم رهبری
روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د .تعداد این
عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما
شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث
در این صفحات ،هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند.
وزیر امور اقتص�ادی و دارایی گفت« :از نظر دولت،
پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج اولویت ویژه دارد
و ما نسبت به شرایط حاکم نگران هستیم .دولت
وام قرض الحس�نه را مهمترین ابزار حل مشکالت
اجتماعی می داند».
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام درمصاحبه
با روزنامه اس�اهی ژاپن با بی�ان اینکه تفاوت های
زیادی بی�ن روحانی و احمدی نژاد وجود دارد ،یکی
از این تفاوت ها را نگرش در سیاست خارجی عنوان
کرد و گفت که ش�مردن این تفاوت ها در حد یک
کتاب خواهد بود.
حض�ور عل�ی طی�ب نی�ا وزیر
امور اقتصادی و دارایی در مجلس
دیدار رئیس جمهور با خانواده شهدا و ایثارگ ران
اغاز ائین داوری جشن خانه سینما
وزیر ارشاد در همایش دل ارامیم
مثلث | شماره 225
شکستوالیبالازلهستان
تصویرنگاری
یادمان شهدای ای رباس
19
خالد مش�عل ،رئیس دفتر سیاسی جنبش
مقاومت اسلامی فلس�طین (حماس) گفت:
« نتانیاهو نخس�ت وزیر رژیم اشغالگر قدس،
در حق ملت فلسطین مرتکب جنایت شده
است».
«سرگئی الوروف» وزیر امور خارجه روسیه
با تاکید بر اهمیت از س�رگیری مذاک رات
صل�ح در اوک رای�ن گف�ت« :مذاک�ره در
اوک راین بدون تعیین ضرب االجل از سوی
طرف های مناقشه امکانپذیر است».
هی چ کس باور نم ی کرد که برزیل در خانه7گل از المان بخورد.
ای�ن ب رای م�ردم برزیل فاجعه ای بود که تا س�ال ها داغ ان را
ف راموشنخواهندکرد
تصویرنگاری
20
مثلث | شماره 225
این اتوبوس در شهر سائوپائ ولو توسط برزیل ی های
خشمگینبهاتشکشیدهشد
الف�ردو دی اس�تفانو اس�طوره
باش�گاه رئال مادری�د و یکی از
بزرگترین بازیکنان تاریخ فوتبال
در سن ۸۸سالگی درگذشت.
در اولین دیدار از مرحله نیمه نهایی جام
جهان�ی 2014گل دوم بازی را میروسلاو
کلوزه به ثمر رساند تا مجموع گل هایش
در مجموع جام ه�ای جهانی را به 16گل
افزایش دهد.
برخالف بازی دیگر نیم ه نهایی تی م های ارژانتین و هلند بازی چندان پرگلی را برگزار نکردند جدال مسی و
روبن در نهایت در ض ربات پنالتی ب ه نفع ارژانتین به پایان رسید تا این تیم ح ریف المان شود.
مثلث | شماره 225
تصویرنگاری
مصدومیت ماسک رانو ب رای دقایقی همه را نگ ران کرد
21
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیس�ت،حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی
است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به
موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار
ان را می زبانی م ی کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانش�ان است،
ما فقط بستر انتشار انیم.
اوهاماتجناببارزانی
بررسی ریشه های اس رائیلی طرح خودمختاری کردستان ع راق
عرفان قانعی فرد
گفتارها
22
مثلث | شماره 225
1
پژوهشگر تاریخ معاصر
در ای��ن روزها« ،یکی» ش��یفته سخن��ان بزرگ و
ب ی معناست که کلماتی از قفس مغز م ی رهاند و حد توانش
هم همین است .هرب��ار به نحوی به اسم ک��رد و کردستان
تجارت و کاسبی م ی کنند .مسعود بارزانی -فرزند مصطفی
متولد 1324مهاباد -هر 10دقیق��ه یک بار دم از استقالل و
خودمختاری م ی زند و حی ران مان��ده است عقول سیاسی در
ای ران و امریک��ا؛ از یافتن راه چاره ای ب��رای این معضل خود
پدید اورده!
به ش��هادت تاریخ معاص��ر ،اصوال بارزان ی ه��ا -پدر و
پسرها -از اب گل الود ماهی م ی گی رند .سال 1324که حرکت
پوشالی جمهوری مهاباد و تبریز شروع ش��د ،وقتی رزم ارا از
مصطفی بارزانی -کارگر فراری جاده س��ازی در سلیمانیه-
دعوت کرد تا در ته ران میهمان رکن ۲ارتش باشد و بشنود که
حرف حسابش چیست ،بنا به اسناد رسمی ارتش و خاط رات
ارفع ،هرچه بدگویی بود بارزانی در پاس��خ به میهمان نوازی
قاضی محمد اب راز داشت و ارتش ای ران را علیه قاضی محمد
ساده دل و فریب خورده ش��ورانید .حتی با وجودی که قاضی
محمد تا چند کیلومتری مهاباد هم به استقبال ارتش ای ران
رفته بود اما همان فتنه کینه ورزانه مصطفی بارزانی ،او را به
باالی چوبه دار فرستاد .دیگر در ارتش و رکن ،۲موضوع کردها
را مختوم یافتند و درست هم بود.
حس رقابت و حس��ادت مصطفی بارزان��ی به قاضی
محمد موجب خلق حزب دموکرات کردستان ع راق به دستور
روس ها بود .اما حض��ور و پیدایش حزب دموکرات کردستان
ع راق نوعی محنت ب رای مردم کرد و سیاست کردها در تاریخ
معاصر بود و خالق پدیده جاسوسی کردها ب رای کش��ورهای
همسایه شد و به عبارت محترمانه بذر خیانت و نفرت و ترور
را در عرصه سیاست کردستان پ راکند ت��ا جایی که دیگر به
فرهنگ سیاسی تبدیل شده .از ان سال تا امروز هیچ حرکتی
در کردستان – تمام مناطق کردنش��ین در کشورهای دارای
جمعیت کردی – صورت نگرفته که این حزب در ان تاثیر و
نفوذ نداشته باشد .حتی گاهی در صف اول حرکت برخی از
کشورها علیه کردستان و سرکوب ان ،حرکت کرده و دست در
دست ان حکومت نهاده اند.
کم کم سال 1340از راه م ی رسد و شاه و ساواک ای ران،
حرکت 11سپتامبر 1961را در کردستان ع راق پدید م ی اورند.
برخالف گفته ک��ذب مصطفی بارزانی قب��ل از مرگش که
شاه ،کردها را فروخت؛ شاه و ساواک کمترین وعده ای درباره
استقالل کردستان نداده بودند و صرفا کارت فشاری بود علیه
حکومت مرکزی ع راق .در همان سال های ۱۳۴۰تا ۱۳۵۴که
ساواک حرکت مسلحانه کردهای ع راق را پایه ریزی ،تشویق
و هدایت کرد و سپس در 1975پایان داد؛ موضوع کردستان
ع راق در اختیار ساواک قرار داش��ت و ژاندارمری و ارتش هم
صرفا تهدیدات و تحریکات مرزی را کنترل م ی کردند .اما در
ان سال های ۱۳۴۷و ۱۳۴۸که کم کم سر و کله اسرائیل ی ها
در کردستان ع راق یافت شد و اداره امنیت -پاراستن – را در
داخل حزب دموک��رات کردستان ع راق پایه گ��ذاری کردند و
مس��عود و ادریس بارزانی را بنا به خاط رات جالل طالبانی،
ب رای اموزش دوره امنیتی به اسرائی��ل فرستادند؛ گرفتاری
و چالش امنیتی جدیدی ب رای ای ران رق��م خورد و هنوز هم
ادامه دارد!
در کردستان ع راق کتاب مب��ارزه چریکی یا بدبختی و
سی ه روزی نوش��ته اردالن عبداهلل ،به تعداد معدودی منتشر
شد اما توسط حزب دموکرات کردستان ع راق از کتابخانه ها،
جمع اوری و اتش زده شد .نخس��تین بار نبود که این حزب،
کتاب های تحلیلی و انتقادی را ضاله و مسموم م ی دانست و
انها را به نحوی نابود و م ی سوزاند و از طریق رسانه های حزبی
و طرفداران حزبی ،نویسنده و پدید اورنده را با انواع تهمت ها ،به
القابی مانند مشکوک ،ضد کرد ،کرد فروش ،جاسوس ،خائن،
مامور ،خودفروخته ،هرزه و ...متهم م ی کرد؛ ه ر چند «زبان» هر
نهاد سیاسی ،نشانه «عقالنیت» ان نهاد است.
در این کتاب نویس��نده به موارد و نقاط ضعف حرکت
گفتارها
مسلحانه کردهای ع راق در دوران مصطفی بارزانی پرداخته
و معتقد اس��ت که هی��چ ثمره ای ب��رای ک��رد و کردستان
در پی نداشته است .وی مصطفی بارزانی را فردی دارای این
خصوصیات دانس��ته است .1 :عام ی و ام ی و فاقد ه ر گونه
دانش سیاسی و ق��درت خواندن و نوش��تن .2 ،دارای القاب
جعلی مثل ژنرال .3 ،عدم باور به دموکراسی و ازادی .4 ،دارای
کیش شخصیتی و انس��انی متوهم و بدبین و فرصت طلب
و فاقد هرگون��ه تعهد و اخ�لاق .5 ،ترور کنن��ده فیزیکی و
شخصیتی منتقدان و مخالفان .6 ،سرکوب مخالفان از سال
1945و خالق ب رادر کش��ی در کردستان ع راق از سال ،1964
.7اظهار بندگی و نوکری در مقابل قدرت های خارجی مانند
شاه ،لندن ،ع راق ،مصر ،شوروی ،اسرائیل و امریکا .8 ،اظهار
خود بزرگ بینی در ب رابر مردمان .9 ،انسانی پوپولیست و عوام
فریب .10 ،فحاش و هرزه زبان و ...نویسنده به مواردی عینی
اشاره م ی کند که مثال به عبدالکریم قاسم گفته من سرباز تو
هستم و نخ پوتی ن هایت؛ به ادمونز نامه نوشته و خود را نوکر
انگلیس و دلسوز راستگوی لندن نامیده؛ به مکتب سیاسی
حزب خود نوش��ته است که من دوس��ت دارم که فالن کاره
باشم اما باالی سر شما نباش��م ،من را ...بنامید نه حزبی و...
نویسنده نکته سنج این اثر ،ضمن اشاره های عینی و مستند
به روایت های گوناگون ،به اسی ب ش��ناسی شکست حرکت
کردهای ع راق م ی پردازد.
غیر از وی ش��کیب عق راوی و دیگران هم خیانت های
داخل این حرکت به اصطالح مل ی گرایی را افش��ا کردند که
توسط ح��زب مصطفی بارزان��ی صورت گرفت��ه -مانند :به
بارزان�ی صرف�ا در داخ�ل کردس�تان و
رس�انه های کردی زب�ان ،دم از حکومت
مس�تقل کردی م ی زند و تنها یک کارت
برای تحریک افکار عمومی بخش عامی
مردم کردستان است .اما در سفرهایش
ب�ه اکثر کش�ورها صرفا از نفت ،س�خن
م ی راند و الغیر .با وجود شرکت بازرگانی
مافیایی بارزانی ،اینده تاریکی پیش روی
کردستان خواهد بود
مثلث | شماره 225
گفتارها
کارگیری نیروی جنگی ب رای اخ��راج حمزه عبداهلل و اب راهیم
احمد (دبی ر کل های اول و دوم حزب دموکرات کردستان ع راق)؛
طرح ترور جالل طالبانی توسط ادریس بارزانی؛ اعدام سلیمان
معینی اسماعی��ل ش��ری
فزاده در 1967و تکرار همان طرح
مشابه در 13ژوئیه 1989؛ اعدام رهب ران کرد ترکیه در 1972
مانند سعید الجی و سعید قرمزی؛ اعدام برخی مخالفان طرح
1975مانند فاخر میرگه سوری و کل خانواده اش؛ اعدام 1000
نفر از پیشمرگه های جالل طالبانی در سال های 1976؛ قیاده
موقت و قتل عام کردهای ای ران؛ همکاری با میت و قتل های
1997-1995-1992و 2000؛ همکاری با بعث و ماجرای قتل
عام 11000نفر ک��رد در جنگ ب رادرکش��ی 1996؛ ترورهای
صادق عمر ،رهئوف اکرهیی ،هاوری رین��اس ،د .سیروان در
1992تا 1996و...؛ حمالت مسلحانه ب رای ترور روزنامه نگاران
و منتق��دان روزنامه والت (میه��ن) در 1997/5/16و ترور 14
روزنامه نویس و فعال خبری؛ سرکوب تظاه رات مسالمت امیز
در سلیمانیه در سال 1389و ترور پنج روزنامه نگار و خب رنگار
کرد زبان؛ جنگ علنی امنیتی علیه PYDو حرکت های کرد
سوریه که نفوذ حزب بارزانی را مس��دود کردن��د و -...که هر
کدامش در رسانه های وقت مطرح و نقد و بررسی شده است.
پس از جن��گ ب رادرکش��ی در 1996و بع��د از قرارداد
استراتژیک بین وی و طالبانی -بنا به وساطت ای ران و امریکا
-حزب بارزانی ب رای تسلط هرچه بیشتر بر مقام ها و پس ت ها
و عناوین محلی و نیز منابع مالی و دارایی از هیچ تالش��ی
رویگردان نبوده و اتحادیه میهنی را هم به سوی خود کشانده
و ظاه را هر منتقدی هم ،سخنی در مطبوعات بیان کند ،وی را
به اشوبگر و فتنه گر علیه خانه کردها ،متهم م ی کنند! اما کدام
خانه کرد؟ ...فساد تمام دیوارهای این خانه را گرفته است اما کو
گوش شنوا؟ ،فورا م ی گویند که اکنون وضع مناسب نیست،
االن شرایط فراهم نیست ،فورا برویم و اصالحات انجام دهیم
که نشانگر ان است که معنی اصالحات را نم ی دانند.
اوایل تابس��تان 1392بود که پس از س��ه سال نوری
مالکی وارد اربیل شد و به قول اع راب مانند احباب (رفقا) – با
مسعود بارزانی – مسئول فعلی اقلیم کردستان ع راق دست
داد و اط رافیان بارزانی هم مالکی را دوست دیرین و صاحبخانه
کردستان نامیدند؛ همان افرادی ک��ه در یکی ،دو سال اخیر
وی را دیکتات��ور ،خودمح��ور و عامل بیگان��ه م ی خواندند و
حتی م ی خواستند که فوق لیس��انس وی از دانشگاه اربیل را
باطل اعالم کنند! رسانه های هوادار نخس ت وزیر هم بارزانی
را عامل اش��وب و ترور در ع راق و حام��ی بعث ی ها و نماینده
عربس��تان و قطر و ترکیه در ع راق نامیدند! اما به دور از این
جنگ رسان��ه ای؛ در اوج انتخابات ای ران ب��ود که مالکی وارد
کردستان شد و بارزانی به استقبال وی رفت و بعد از مصافحه
و روبوسی بود که جنگ رسانه ای به طور کامل متوقف شد.
همان طور که قبال در این زمینه اشاره کرده بودم؛ هرگاه که
بارزانی با شکست و بن بست روبه رو شود ،حاشا کردن از قرار و
مدارهای قبل ی اش ،امری عادی است و توجهی هم به ارشیو
رسانه ها و حافظه جامعه نداشته و ندارد(.ر.ک :انزوای سیاسی،
دستاورد سیاست فعلی رئیس اقلیم کردستان -خبرانالین
– قانع ی فرد)
اما 10میلی��ارد دالر پول نفت توسط مس��عود بارزانی
اختالس م ی شود ...زی را دولت محلی کردستان ع راق عالوه
بر برخورداری از 18درصد از بودجه کل ع راق ،خواهان درامد
نفت مناطق تحت کنترلش نیز است ،در حالی که ب ر اساس
قانون اساسی درامد نفت باید به صندوق دولت مرکزی واریز
ش��ود و این کاری است که دولت اقلی��م حداقل در سه سال
گذش��ته انجام نداده .اسناد دولتی منتشر شده نشان م ی دهد
در س��ه سال گذش��ته 98.810.242بش��که نفت ب��ه ارزش
9میلیارد و 713میلیون و 709ه��زار دالر در اقلیم کردستان
ع راق ناپدید ش��ده است و اسناد و اطالع��ات ان نه در وزارت
دارایی اقلیم کردستان و نه در وزارت نفت دولت مرکزی ع راق
موجود نیست .مسعود بارزانی با داشتن تشکیالت امنیتی و
درامدهای متنوع و مافیایی اقتص��ادی و نفتی -در ترکیه و
دبی -بدون انکه خود را نسبت به هر قانون بشری پاسخگو
بداند ،دوست دارد که خویش را در منطقه هم «نقش افرین»
و هم «ب رادر بزرگ» ببیند اما عملکرد او نشان داد که نه تنها
ظرفیت و عقالنیت سیاسی نقش افرینی در منطقه را ندارد
یا ظرفیت و صالحیت بزرگی را ،بلکه اساسا نه هوش��مندی
بازیگری و نه توانایی عقالنی را نیز ندارد .فورا هم خود را عین
کرد و کردستان م ی داند و متاسفانه قش��ر عوام را هم به خود
جلب کرده است.
داستان رابطه ح��زب وی و اسرائیل هم ناگفتن ی هایی
دارد .قب�لا در مصاحب ه ای در نش��ریه مثلث درب��اره حضور
اسرائیل ی ها در اقلیم کردستان ع راق گفته ام که همه چیز از
1347شروع شد!
در ایامی که معتضد قائم مقام ساواک بوده ،به معاون
اطالعات خارجی ساواک طرح را اطالع م ی دهد که از اسرائیل،
رئیس ستاد و معاونش و رئیس رک��ن 2و اجودانش از ارتش
م ی خواهند به کردستان و نزد بارزان��ی بروند ...اب راهیم احمد
– پدر خانم جالل طالبانی – موض��وع را به نماینده ساواک
– عبدالعل��ی منصورپ��ور -م ی رساند و عاقب��ت پژمان به
عدم مصلحت ب��ودن ایجاد رابط��ه موساد ب��ا کردها اصرار
م ی ورزد اما معتضد م ی گوی��د« :مصلحت ها را اعلیحضرت
تش��خیص م ی دهند!» ،تصور بفرمایید ک��ه در ب رابر سیل
تبلیغات خانمان سوز عبدالناصر علیه ای��ران و ای رانی در ان
ایام ،موساد ه��م در کردستان حضور پیدا کن��د .گروهی در
ساواک – خصوصا اداره خارجی – عقیده ش��ان این بوده که
این مساله مس��بوق به سابقه است و نش��انه فرصت طلبی
و سودجویی بارزانی و نیازی هم نیس��ت ام��ا این عقیده در
اقلیت قرار گرفته و عملیات برون مرزی ساواک شاهد وصلت
موساد و حرکت مسلحانه دست ساز ساواک در ستاد عملیاتی
شورشیان در کردستان ع راق م ی شود و نصیری هم همیشه
به ان افتخار م ی کرد!
هم عیسی پژمان و هم جمشید امانی و هم عل ی اکبر
فرازیان در روایت ش��ان تعریف م ی کنند ک��ه بارزانی سر از پا
نم ی ش��ناخت و تا سه کیلومتر پیاده به استقب��ال این افراد
امده بود .اما بارزانی از طریق همین اسرائیل ی ها م ی خواست
که دستش به امریکا برسد .مصطف��ی بارزانی هرگز خود و
خانواده اش در وفاداری به ای ران ،پایدار و با ثبات نبوده اند ،مثال
وقتی که در سال 1961حرکت مس��لحانه کردهای ع راق با
کمک و حمایت ساواک ای ران – طرح پیروز – ش��روع ش��د،
نماینده شاه و افسر ارشد ساواک – عیس��ی پژمان – ب رای
اینکه م ی دانست که مبادا با خیانتی روبه رو شود که موجب
سرافکندگی شود ،و شاه همچنان به تشویق حرکت مسلحانه
کردها ادامه دهد ،در ته ران قران نفیسی به خط میرزا طاهر
خوشنویس تهیه کرده و شرحی مبن ی بر سوگند به این کتاب
مقدس نوشته و از بارزانی م ی خواهد که امضا کند تا توسط
سرلشکر پاکروان به شاه بفرستند که این فرد مشهور به ُمال،
به کالم اهلل مجید سوگند یاد کرده ک��ه مرتکب کوچکترین
عملی برخالف منافع و مصالح ای ران زمین نشود ...اما هنوز
چند روز نگذشته بود که یک ش��اعر مداح بارزانی – به اسم
عبدالرحمن شرفکندی یا هژار – به سفارت مصر م ی رود و از
جمال عبدالناصر تقاضای پول و سالح و مهمات م ی کند که
با ان جنگ را به داخل ای ران ببرد! ،اما سفیر مصر ماجرا را درز
م ی گیرد و خود هژار در ترجمه کردی تاریخ شرفنامه – نوشته
ش��رف الدین بدلیس��ی -در ص 682ماج��را را بازگفته! این
عهد ش��کنی مصادف و مقارن با زمانی اس��ت که یک سال
از همکاری ساواک و دولت مرکزی ای ران با حرکت مسلحانه
کردها ب��ه فرماندهی مصطفی بارزانی م ی گ��ذرد! و بعد هم
کگ ب توسط ای ران ی ها کشف شد و
ماجرای رابطه پنهانی با
عاقبت حسن پاکروان مخفیانه به کردستان سفر کرد .به هر
حال بارزانی ان خلوص نیت ای ران را زیر پا نهاد.
از علوی کیا و امانی ش��نیده ام که پس��ران بارزانی –
ادریس و مسعود – در اسرائیل دوره های جاسوسی و امنیتی
دیدند و از س��ال 1968اداره اطالعات و امنی��ت در داخل این
حزب – تح��ت عنوان پاراستن – درست ش��د که Yediot
aharnootهم م ی نویسد که موساد ،پاراستن را درست کرد.
کار اول اسرائیل ی ها ،جاسوسی علیه روس ها و ع راق ی ها بود و
گروهی از افراد کارکشته را در موصل و بغداد به جاسوسی علیه
ارتش ع راق واداشتند اما بارزانی قدم اولش این بود که علیه
گروه جدا شده کمیته مرکزی حزب – اب راهیم احمد و جالل
طالبانی و – ...جاسوسی و کنترل امنیتی داشته باشد ،چون
در سال 1966پس از اینکه توطئه ترور جالل طالبانی توسط
ادریس بارزانی افشا ش��د ،این گروه که تازه از ای ران بازگشته
بودند ،به کلی به بغداد رفتند و خود را از بارزانی جدا کردند اما
در همان شروع تاسیس پاراستن به نقل از کمال مح ی الدین،
مشاور جالل طالبانی ،دوباره یک بمب دست ساز در بسته ای
پس��تی ب رای دفتر سیاسی اینها در بغداد ارسال شده بود که
اب راهیم احمد و جالل طالبانی کش��ته ش��وند اما به کمک
استخبارات ع راق این موضوع خنثی م ی شود.
جک اندرسن – روزنامه نگار امریکایی هم م ی گوید که
پس از 1975رابطه بارزانی و اسرائیل قطع نشد و سال 1972
هم نوشته :هر ماه یکی از اسرائیل م ی اید و 50هزار دالر به
بارزانی م ی دهد و سفرهای بارزان��ی و گروهش به اسرائیل
ادامه داشت و در جنگ علیه فلسطین ی ها هم عکس هایش
23
گفتارها
24
مثلث | شماره 225
گفتارها
موجود است که مصطفی بارزانی و محمد عثمان به دیدار از
جبهه های اسرائیلی م ی رون��د و روزی هم که قراداد الجزایر
در سال 1975اعالم ش��د ،حزب دموک��رات کردستان ع راق
– پارتی – فروپاش��ید و همه به کرج رفتند اما اسرائیل ی ها،
به طور مخفیانه همان مرکز امنیتی پاراستن را نگه داشتند تا
انقالب ای ران در 1357که دیگر روابط اسرائیل ی ها و بارزان ی ها
در کشور ثالث صورت م ی گرفت و از 1992دوباره سر و کله
حضرات به طور مسلم پیدا شد .البته بعد از مرگ مصطفی
بارزان��ی در ،1357م ی بینیم که در ارت��ش اسرائیل ب رایش
مارش پخش م ی کنند و مراسم یادبود م ی گذارند! و در گزارش
سیا هم هس��ت که ژنرال زفی زامیر هم در ع راق با بارزانی
همکاری م ی کرد .در کتاب ادموند غریب امده از سال 2001
هم م ی بینیم که گروه گروه به کردستان م ی ایند و بیشتر بعد
از سال .2003یادمان نرود که 1996/5/12بود که یک افسر
اسرائیلی به سان محافظ بارزانی ،کمین ع راق ی ها را خنثی
کرد و هنوز هم این محافظ ها هس��تند و مقاله گ سدان در
اژانس یهود منتشر شده.
رابطه با اسرائیل از سال 1967شروع شد .اما نامه علنی
جالل طالبانی و اتحادیه میهنی در رسانههای ای رانی (مانند
روزنامه ایندگان )1358/5/7در این باره هست و نم یخواهم
تکرار کنم اما جالل طالبانی در دفتر سیاسی اتحادیه میهنی
بهطور علنی گفته که بارزانی از سالهای 1960-1966به طور
مخفیانه روابط خود را با موساد اسرائیل استحکام بخشید .در
این خصوص اسرار زیادی هست که تاکنون اشکار نشده.1 :
«اریه لو» یا «الیاف» یکی از معاونین وزرا و نماینده پارلمان
(کنیس��ت) اسرائیل در مقاله ای به تاریخ 1978/5/10که در
روزنامه «یدیعوث احرونوت» اسرائیل چاپ ش��ده ،اعتراف
م ی کند که وی به دستور «لوی اشکول» نخس ت وزیر وقت
اسرائیل در سال 1966با هیاتی ب��ه مالقات بارزانی امده و
ادریس و مس��عود را مالقات کرده .2 ،از سال 1966به بعد،
یک هیات نظامی و اطالعات��ی اسرائیلی مرتب��ا در بارگاه
بارزانی حضور داش��ته و اطالعات الزم را با همدیگر مبادله
م ی کرده .3 ،در سال 1966ادریس و مسعود ،پس ران بارزانی
و محمد محمود عبدالرحمن (سامی) و ش��کیب عق راوی و
محمد هرسین و ده ها نفر دیگر از دارودسته بارزانی که برخی
از انها در حال حاضر در بغداد هس��تند (مانند عزیز عق راوی،
وزیر مشاور دولت ع راق) از اسرائیل بازدید به عمل اورده اند،
.4ادریس و مسعود بارزانی -فرزندان مصطفی -در اسرائیل
دوره اطالعات و جاسوسی دیده و پس از بازگشت به کردستان،
سازمان «پاراستن» را که در واقع ساواک بارزانی بود تاسیس
کردند که به مثابه شعب های از موساد و ساواک فعالیت م یکرد
و هرگون��ه اطالعاتی را ب��رای ساواک و موس��اد جمعاوری
م یکرد« .پاراست��ن» که سرپرستی ظاه��ری اش به عهده
مس��عود بارزانی بود و در واقع محم��د محمود عبدالرحمن
(سامی) مس��ئولیت مخفی ان را به عهده داش��ت ،در مورد
ارتشهای ع راق و سوریه و سپس در مورد جنبش مقاومت
فلس��طین به خصوص پ��س از سال ه��ای 1967که ب رای
اسرائیل جاسوسی م ی کرد ،کار را به جایی رساند که اطالعاتی
هم در مورد پایگاه های انقالب فلسطین در جنوب لبنان و
پایگاه های موش��کی سوریه و نی��روی دریایی ع راق جهت
اسرائیل جمع اوری م ی کرد .در کتاب حصارهای اسرائیل که
مقدمه اش را «ژنرال موشه دایان» نوشته است« ،ژنرال رفی
شاهیر» رئیس موساد م ی گوید« :بارزانی ،به خاطر پیروزی ما
بر اع راب ،تلگرام تبریک فرست��اده است» و اضافه م ی کند:
«بارزانی دوست ماست و من شخصا چندین بار او را دیده ام».
همی ن طور در همان کتاب ،بارزانی و نیروهایش به دیواری
از دیوارهای اسرائیل تشبیه شده اند .پس از شکست جنبش
در ،1975بارزان یها همچنان پیوندشان را با اسرائیل و موساد
حفظ کرده اند .قبل از ان هم مسعود بارزانی غیر از حقوقی
که ب��رای «پاراستن» م ی گرفت ،ماهانه پنج��اه هزار دالر از
اسرائیل دریاف��ت م ی کرد ،به طوری که «ج��اک اندرسون»
روزنامه نگار امریکایی در روزنامه «واش��نگتن پس��ت» در
مورخه 1972/9/17این مساله را اعالم و توطئههای پنتاگون
را رسوا کرد .پس از اینکه «مناخی��م بگین» دوست بارزانی
سرکار امد ،این مبلغ را به 250هزار دالر افزایش داد که محمد
محمود عبدالرحمن در لندن یا مس��عود در واشنگتن ان را
تحویل م ی گرفتند .در 12کاست از صدای مصطفی بارزانی،
در قسمتی م ی گوید« :به ساواک و به ع راق و به موساد هم
گفته ام که هرگ��ز روزی از روزها -حتی پ��س از مرگ من
هم -با اب راهیم احمد و ج�لال طالبانی سالم و علیک هم
نکنند ،فقط ما مخلص انها هستیم و بس! انها مامور بیگانه
هستند و ما بساط شان را به هم م ی ریزیم .وجود هر شخصیت
سیاسی تنها باید زیر فکر و نظر من باش��د ،و گرنه جایی در
کردستان ندارد ،چه ای ران باشد چه ع راق یا سوریه و ترکیه».
امروز با این سوابق ،مسعود بارزانی هوس تشکیل دولت
مسعودستان یا بارزان ستان دارد که م ی توان ان را کردستان
هم نامید .کسی هم نباید بپرسد که شما مگر به ترکیه وعده
ندادی که هرگز اقلیم کردستان دوم در سوریه تاسیس نخواهد
شد زی را تمایلی نداری که رقیبی ب رای خود پدید اوری؟
اما در سال 2003هم امریکا ب��ه کردها وعده استقالل
نداده است (ر.ک مصاحبه روزنامه اعتماد ملی با قانع ی فرد ۶ -
مرداد )۱۳۸۸با پترائ��وس و گارنر و جیمز بیکر و خانم رایس
گفت وگو داش��ته ام .هی چ کدام باوری ب��ه پذیرفتن استقالل
کردستان ع راق نداشته و ندارند و امریکای ی ها چنین وعده ای
به کردها نداده اند .جالل طالبانی در دیدارش با رئیس اسبق
سازمان سیا – جرج تنت – این نکته را دریافت و سپس اعالم
کرد که استقالل خواهی کردستان ب ی معناست .کس��ی این
سخن را م ی گوید که عمری را ب رای این راه گذاشته بود.
در دیدارهایی که هر از گاهی بنا به تحقیقاتم با مقامات
سیاسی و امنیتی امریکایی داشته ام ،همواره تاکید انها بر این
نکته بوده که حفظ تمامیت ارضی یک کشور و گفت وگو با
قدرت حکومت مرکزی ب رای ما مهم بوده و هس��ت و در کار
کشوری هم تداخل نم ی کنیم و امریکای ی ها به هی چ وجه به
حرکت های جعلی یا اوهام شاع رانه ،باوری نداشته و ندارند و در
جریان فروپاشی جمهوری مقوایی مهاباد و اذربایجان در سال
1945هم کار امریکایی ها بود که به روس ها هش��دار دادند!
به هرحال امریکا یک خطای بزرگ داشت پس از سال 2003
که موجب پدید امدن شاهنشاهی بارزانی در کردستان ع راق
شد .امروزه تفکر استقالل طلبی و تجزیه طلبی تنها ابزاری در
دست مسعود بارزانی و موهومات اوست ب رای محکوم کردن
هر نوع جنبش و حرکت ازادیخواهی یا سیاسی و اجتماعی
کردها اما واقعی��ت خارجی ندارد و سند مکت��وب هم بر این
قضیه نیست .تنها یک خواب شاع رانه و یک توهم تحریک
ش��ده اسرائیلی است ک��ه توسط عروسک خ��ود در منطقه
صحنه گردانی م ی شود.
بارزانی کمترین منفعتی ب رای اینده کردستان ع راق ندارد
و با وضعیتی متزلزل و بدون ثبات روبه روست و تنها خانواده
بارزانی به تجارت کرد و کردستان مش��غولند .ب رای ایشان و
حزب ایش��ان ،با احتکار ثروت و قبضه قدرت در چنگال خود
و خانواده ،کرد و کردستان تنها و تنها یک ش��رکت بازرگانی
چند میلیون رعیتی است که خود و خانواده اش از ان منتفع
هستند و در جهت منافع و مطامع خود هم حاضر است کل
کرد و کردستان را فدا کند .بارزانی صرفا در داخل کردستان و
رسانه های کردی زبان ،دم از حکومت مستقل کردی م ی زند
و تنها یک کارت ب رای تحریک افکار عمومی بخش عامی
مردم کردستان است .اما در سفرهایش به اکثر کشورها صرفا از
یراند و الغی ر .با وجود شرکت بازرگانی مافیایی
نفت ،سخن م
بارزانی ،اینده تاریکی پیش روی کردستان خواهد بود .فعال
بنا به صرف هزین��ه وافر و رسانه پروری ،ب��ه جمع اوری مرید
عوام پرداخته و درحال تکرار نوع��ی تاریخ جعلی و موهوم و
تقدس سازی در افکار عمومی کردهای منطقه ای است که ره
به جایی نخواهد برد.
سایکس ـ بیکو2
بارزانیوطالبانی؛کدامیکب رندهاند؟
حازم کالس
روزنامه نگار
این روزنامه نگار که در اربیل و منطقه کردستان
ع راق حض��ور دارد از نزدیک به تح��والت این منطقه
پرداخته است.
2
سایکس و بیکو دو نام معروف و قدیم ی هس��تند
که این روزها اسم های انها به شدت در رسانه های اجتماعی و
شبکه ها و رادیوها و در بین کارشناسان سیاسی دوباره مطرح
شدند ،مارک سایکس مشاور ارشد و دیپلمات دولت بریتانیا و
فرانسوا ژرژ بیکو دبیر اول سفارت فرانسه در لندن ،دو نفری
هس��تند که در سال ۱۹۱۶تفاهم نامه محرمانه دو کشور را
ب رای تقس��یم می راث «مرد بیمار» یعن��ی امپ راتوی عثمانی
بعد از جنگ جهانی اول تنظیم کردن��د .اتفاقات ع راق و قبل
روباه قفقاز
ادواردشوارد نادزه درگذشت
حسن بهشتی پور
کارشناس مسائل قفقاز
حسن بهش��ت ی پور ،کارشناس مس��ائل اسیای
مرک��زی و قفق��از در این یادداش��ت ب��ه بررسی نقش
شواردنادزه پرداخته است.
ادوارد شواردنادزه ،اخ رین وزیر امور خارجه وقت اتحاد جماهیر
شوروی که هفته گذشته درگذش��ت ،به دلیل اینکه جزو معدود
وزرای خارجه کشورهای خارجی بود که افتخار مالقات با حضرت
امام خمین ی (ره) را پی دا کرد ،در ای ران چهرهای شناخته شده است .زی را
یدادند.
حضرت امام(ره) خیلی اجازه مالقات با رهب ران خارجی را نم
اما وزیر خارجه شوروی این افتخار را پی دا کرده بود و خودش از این
مالقاتبه عنوانیکیازمهمترینرویدادهایزندگ یاشیادکردهو
گفتهبودتحتتاثیرشخصیت،سادگیوساد هزیستیرهبرانقالب
قرار گرفته است .این شخصیت به دلیل این دیدار در ای ران بسیار
معروف ش��د .البته برخورد امام با او به عنوان وزیر خارجه دومین
ابرقدرت دنیا نیز خیلی جالب بود و حضرت امام(ره) کامال از موضع
باال با شواردنادزه برخورد کردند.
زندگی سیاسی ادوارد شواردنادزه
که در 28ژانویه 1928در
دهکده مامات
ی در غرب گرجستا ن متولد ش��د ،دو بخش دارد .او
کمونیست شورو
ب
به حز
در دهه 1940
ی پیوست و به سرعت
مناصب باالی این حزب را از ان خود کرد .وی در سال1972دبیری
ت
حزب کمونیست در گرجس��تان را به دست اورد و سیاس
اول
ی جد
ب جنب ش ها
مبارزه با فساد و سرکو
ایی طلبان ه و ناراضی را
س جمهور
ن رئی
ف اخ ری
در دستورکار خود قرارداد .میخائیل گورباچ
ی سابق هنگا م طر ح ت��ز «پرسترویکا» در س��ال1985
ش��ورو
گفتارها
مثلث | شماره 225
به مسکو اورد و او را به سمت وزیر امور خارجه منصوب
شواردنادزه را
کرد .او جانشین گرومیکو شد که تا ان زمان 29سال وزیر خارجه
ت
ب کمونیس
اردنادزه از دهه 1970دبیر او ل حز
شوروی بود .ش��و
یاتحادجماهیر
گرجستا نوعضودفترسیاس
شورویبود.
ی که تظاهرکنندگ��ان در ب رابر
ادوارد ش��واردنادزه هنگام
مقر حکومت او فری��اد استعفا سر م ی دادند ،ب��ه ۱۸سال پیش
م ی اندیش��ید .تابس��تان سال ۱۹۸۵وقتی که ای��ن گرجی در
هلسینکی بر صحنه سیاست جهانی قدم نهاد ،دنیا دستخوش
حیرت شد .این مرد ،که با موهای مواج سفید از چهار هفته پیش
از ان وزیر خارجه اتحاد جماهیر شوروی بود ،در واقع هیچ ربطی
به سلف اخموی خود اندره گرومیکو نداش��ت .پنج سال تصدی
وزارت خارجه ،اوج درخشش زندگی شواردنادزه بود .در این دوران ،او،
تاریخ جهان را تغییر داد .او ،ب رای المان ی ها ،اروپای ی ها و امریکای ی ها
اندیشه نوین را در اتحاد ش��وروی حک کرد و با پایان بخشیدن
به دیکتاتوری اتحاد ش��وروی در اروپای میانه ،وحدت دو المان را
ممکن ساخت .او ب رای همتایان امریکای ی اش ش��ولتز و بکر و
همچنین ب رای همتای المان ی اش گنشر یک دوست به حساب
م ی اید .گنشر ،در سال ۱۹۹۲به دوست گرجی خود توصیه کرد که
به تفلیس بازگردد و به یاری میهنش بشتابد که در ان زمان غرق
جنگخانگیشدهبود.
ش��واردنادزه در سال 1992در بحبوحه جن��
گ داخلی در
ی
س شورا
عنوان رئی
به
ی تازه استقال ل یافته گرجستان
جمهور
ب ش��د .
گرجس��تان (پارلمان) انتخا
عالی
وی بع دا در انتخابات
عمومی 11اکتبر 1992به ریاست جمهوری برگزیده شد.
شواردنادزه که در نوامبر 1995با کس��ب 75درصد ارا به
ت جمهوری
ت جمهوری رسید در دوره ریاس
ریاس
اش با دو جنبش
جدای ی طلبی در ابخازیا و اوستیا
ی جنوبیروبه رو شد ،در اوریل2000
ی رسید.
ت جمهور
یک بار دیگر با تصاحب 80 درصد ارا ب ه ریاس
ک
ت را تر
ی باید در سال 2005قدر
ق قانو ن اساس
ش��واردنادزه طب
ی توانست رئی س جمهور شود .اما
ش از دو دوره نم
م ی کرد .زی را بی
پس از تظاه رات موسوم به انقالب گل رز در سال 2003مجبور به
کناره گیری از قدرت شد.
ادوارد شواردنادزه ،به روباه قفقاز مشهور شده بود ،مدت ها
با زیرکی می��ان همه جبهه ها تع��ادل ایجاد کرد ام��ا در واقع از
امریکای ی ها رودست خورد .او در سال 2003بازی را به ساکاشویلی
پیروزمند این بازی ،واگذار کرد .البته با فساد درون حکومتی که
گریبان او را گرفته بود ،حتی اگر تا سال 2005هم بر سرکار باقی
م ی ماند معلوم نبود وقتی که با موهای سفید و نگاه خسته اش
مجبور به ترک پست خود م ی شد ،چه بر سر گرجستان م ی امد.
شواردنادزه پس از قربان ی شدن در جریان «انقالب رنگی»
امریکایی بدون خو نریزی در زادگاهش در گرجستان ،اقامت گزید.
در ان زمان المان ی ها ،به پاس خدماتی که او به وحدت دو المان
کرد ،اعالم داشتند که از او به عنوان پناهنده سیاسی در کشورشان
استقبال خواهند کرد! اما او ترجیح داد تا پایان عمر در زادگاهش
روستایماماتیدرگرجستانبماند.
پسازگذشتبیشازیکدهههنوزبسیاریازعالقه مندان
یدانندچهمسائلیزمینهسقوطاین
بهمسائلسیاسیمنطقهنم
مرد را ،که ده سال پیش از ان ب رای نجات سرزمین پدری خود به
تفلیس بازگشت ،فراهم ساخت .در ان زمان ،گرجستان عرصه
جنگ هایداخلیبودوبابازگشتشواردنادزهارامشنسبیبه وجود
امده بود .ولی معلوم نشد چگونه امریکای ی ها از او روی برگرداندند.
ش��واردنادزه ،به سختی موفق ش��د با اجرای ب رنامه های
اضط راری ،کش��ورش را به ثبات برساند .او در سال ۱۹۹۸گفت:
«گرجستان بهشت نیست اما یک کش��ور است ».در تفلیس،
جایی که م ی توان روشنفکران متاثر از غرب را یافت ،شاید چنین
باشد .اما ش��واردنادزه موفق نشد کش��ورش را به روند اصالحات
هدایت کند .او ،دیگر علیه دارودسته های فاسد ،کاری نم ی کرد،
زی را خانواده خودش در فساد مالی دست داشت .دخترش «مانانا»
صنعت فیلم و تلویزیون را تحت کنترل داشت و شوهر او صاحب
یکیازپررونق ترینشرکت هایتلفنهمراهگرجستانبود.بعدها
گرجستان،تنهاهمسایهروسیهبودکهبهفراریانچچنپناهداد،در
عین حال با جنگجویان و بزهکاران هم همکاری کرد.
اکتبر ۲۰۰۱یکگروهازجنگجویانمسلحوابستهبهباندهای
سرخورده قفقاز شمالی را با اتومبیل وزارت کشور گرجستان ،از دره
پانکیسی گرجستان به دره کودوری در ابخاز انتقال دادند .این گروه
بهروستاهاحملهبرد،غی رنظامیانراکشتویکهلیکوپترناظ ران
سازمان ملل متحد را سرنگون ساخت ۹ .سرنشین هلیکوپتر ،از
جملهیکپزشکارتشالمانبهقتلرسی دند.بهسختیم ی توان
تصور کرد که شواردنادزه ،که ان زمان در واشنگتن بود ،از این ماجرا
خبر نداشته باشد .زمانی که یک شبکه تلویزیونی اپوزیسیون به
نام«روستاوی»۲ازاینمعاملهکثیفپردهبرداشت،وزرایامنیتو
کشورگرجستانتصمیمبهتعطیلیاینشبکهتلویزیونیگرفتند.
اما هزاران نفر در تفلیس به خیابان ها ریختند .شواردنادزه ،هیات
دولت را از کار برکنار کرد و یک بار دیگر قدرت خود را نجات داد .او
ماه ها به دروغ ادعا م ی کرد که جنگندگان چچن در دره پانکیسی
حضور ندارند ،تا اینکه تحت فشار رسانه ها و سیاستمداران رقیب،
به این واقعیت اعتراف کرد .در ان زمان روس ها ادعا کرده بودند
که حتی بن الدن در دره پانکیس��ی دیده شده است .با این همه،
شواردنادزه توانست یک بار دیگر هم موقعیت را به نفع خویش
تغییر دهد .او به مربیان نظامی امریکایی اجازه ورود به گرجستان
داد تا ارتش دست و پا شکسته گرجستان را به سطح ناتو برسانند.
شواردنادزه ،پس از پیروزی دوم خود در انتخابات ،به سال
۲۰۰۰بازهم از شانس جدی گرفتن اصالحات سیاسی و اقتصادی
بهرهنبرد.اونامفرزندانسیاسیخود،یعنیمیخائیلساکاشویلی
وزیر دادگستری وقت و زوراب ژوانیا رئیس سابق مجلس را نیز از
سر به در کرد زی را مانند همه قدرتمداران حاضر به تقسیم قدرت
با فرزندان معنوی خود نبود .ش��اید به همین جهت انها ،بعدها
اپوزیسیون ش��وارد نادزه را در گرجستان رهبری کردند .هنگامی
که ساکاشویلی به او اعتراض کرد که وزی رانش با رشوه ،ویالهای
باشکوه ساخته اند ،شواردنادزه فقط گفت« :خانه های بزرگ با سنت
گرجی انطباق دارند و از رشد اقتصادی حکایت م ی کنند!»
شوارد نادزههممانندسایرسیاستمداران،عرصهجهانخاکی
را به بازیگران امروز سیاست گرجستان سپرد و رفت اما تجربه تلخ
زمامداری او پیش روی رهب ران ج وان گرجستان امروز است.
گفتارها
از ان سوریه و نیز لبنان و فلس��طین دلیل اصلی این یاداوری
از این دو نفر است .تالش گروه تروریستی داعش ب رای ایجاد
ناامنی در برخی استان های ع راق از جمله نینوا (موصل) ،جنوب
کرکوک ،صالح الدین و نیز دیاال بعد از عقب نش��ینی برخی از
تی پ های ارتش ع راق به دالیل متع��دد از جمله خیانت هایی
که در انجا رخ داده است ،باعث حرکت نیروهای پیشمرگه به
سمت این مناطق مخصوصا در استان کرکوک شد؛ حرکتی که
به اعتقاد بسیاری از کارش��ناسان مقدمه ای است که تعدادی
از سیاستمداران کرد ب رای جدای��ی از ع راق سعی م ی کنند ان
را فراهم کنند .جدایی که ب ی ش��ک تجزیه ع راق و کشورهای
منطقه را به دنب��ال خواهد داش��ت یا به معن��ی دیگر اجرای
«سایکس-بیک��و» جدیدی است ب��ا مرور صد س��ال از تولد
شوم ان .رئیس اقلیم کردستان ع راق مسعود بارزانی در موارد
متعددی در مورد استقالل کردستان سخن گفته است ،وی در
مصاحبه با ب ی ب ی سی گفت« :ع راق هم اکنون تجزیه ش��ده و
استقالل از این کشور حق طبیعی کردهاست ».و از برگزاری
رفراندوم ب رای استقالل کردها از ع��راق در ماه های اینده خبر
داد .این سخن زمانی ش��نیده م ی ش��ود که ع راق با تروریسم
در حال جنگ است ،یعنی زمانی که باید تمام مشکالت را در
ع راق پشت سر گذاشت و با تاکید بر انسجام ملی در ع راق و
تمامیت ارضی ان بر این تهدید غلبه کرد .این امری است که
دبیرکل وزارت پیشمرگه ،جبار یاور م ی گوید « :جدایی کردهای
ع راق کفر یا حرام نیس��ت ،بلکه حقی است که از ان استفاده
نش��د ،ما قبول کردیم که جزوی از ع راق فدرالی باشیم ،ما به
قانون اساسی ع راق رای دادیم و در دول��ت مرکزی در بغداد و
در پارلمان نقش داش��تیم ،ما تهمت جدایی را رد م ی کنیم».
این سخن سیاسی از یک مسئول نظامی کرد شاید متفاوت از
سخنان رئیس اقلیم باشد مخصوصا وقتی م ی گوید« :نیروهای
پیشمرگه نقش ملی خود در دفاع از ع راق را ایفا م ی کنند ».بین
این دو سخن از دو مقام کردی کارش��ناسان معتقد هس��تند
که سخن بارزان��ی از استقالل ،یک ب��ازی سیاسی مربوط به
معادله های داخلی در ع راق اس��ت ،این اعتقاد به دالیل متعدد
برم ی گردد ،اوال :سفر وزیر امور خارجه امریکا جان کری و وزیر
امور خارجه بریتانیا به ع راق و مالقت های انها با نخس ت وزیر
ع راق نوری المالکی و نیز بارزانی و تاکید بر تشکیل دولت ملی
و حضور کردها در ان ،هرچند به نظر برخی کارشناسان و برخی
کش��ورهای منطقه غرب نقش غیرقابل قبول در ع راق انجام
داده و م ی دهد .رهبر انقالب اسالمی در ای ران م ی گویند« :انها
به دروغ حوادث ع راق را جنگ ش��یعه و سنی م ی نامند اما این
جنگ ،جنگ تروریسم با مخالفان تروریسم ،جنگ دلبستگان
به اهداف امریک��ا و غرب با طرف��داران استق�لال ملت ها و
جنگ انسانیت با بربریت و وحش��یگری است» ،ثانیا شرکت
نماینده های اقلیم کردستان در جلسه افتتاحیه پارلمان ع راق
و سوگند خوردن انها به زبان کردی ب��ر رعایت قانون اساسی
ع راق ،ثالثا وجود بند ش��ماره ۱۴۰در قان��ون اساسی ع راق که
اینده مناطق چون کرکوک که تبعیت ان به اقلیم کردستان یا
به دولت مرکزی در بغداد مورد مناقشه است ،ماده ای که راه حل
این مس��ائل را با سه مرحله ترسیم کرده است :عادی سازی و
سرشماری و رفراندوم ،رابعا عکس العمل های مهم منطقه ای
راجع به این سخن جدای ی طلبی مخصوصا از ای ران و ترکیه»،
مثال حسین امیر عبداللهیان معاون عربی -افریقایی وزارت
امور خارجه ای ران گفت« :ای ران به وحدت ع راق متعهد خواهد
بود و اطمینان دارد که در میان رهب ران کرد ،عقالیی وجود دارند
که تجزیه ع راق را نخواهند پذیرفت ».همچنین تاکید وی بر
ضرورت اتخاذ اقدامات الزم ب��رای پرهیز از چندپارگی ع راق و
اینکه ای ران همه اقداماتی را که وحدت و توان ع راق را تضمین
کند ،اتخ��اذ خواهد ک��رد .بولنت ارینچ ،مع��اون رجب طیب
اردوغان نخس ت وزیر ترکیه نیز م ی گوید« :ترکیه هرگز از تجزیه
ع راق حمایت نخواهد کرد ».بنیامین نتانیاهو ،نخس��ت وزیر
رژیم صهیونیستی از استقالل و تجزیه کردها در ع راق استقبال
م ی کند چرا که تقسیم شدن خاورمیانه به قطعات کوچکتر به
نفع این رژیم خواهد بود .اختالف میان رهب ران احزاب مسعود
بارزانی (حزب دموک��رات کردستان ع راق) و ج�لال طالبانی
(اتحادیه میهنی کردستان ع راق) راجع به واقعی ت های جدید
مخصوصا در کرکوک تمام این دالیل استقالل یا جدایی کردها
را در حد یک رویا نگه م ی دارد ،رویایی که ب ی شک صحبت از
ان خطر تروریس ت های تکفیری داعش را دور نم ی کند بلکه
ارزوهای رژیم صهیونستی و نیروهای سلطه را نزدیکتر م ی کند
چون در صورت تقس��یم ع راق به سه منطقه مستقل شیعی،
سنی و کردنش��ین ،منطقه را سال ها وارد درگیری و خونریزی
میان قومی ت ها و مذاهب خواهد کرد که نتیجه ان دردناکتر از
سایکس – بیکو خواهد بود.
25
گفتارها
فروپاشیدموکراسینیم بند
ایا عبداهلل عبداهلل دولت موازی تشکیل می دهد؟
دکتر بهرام امیراحمدیان
گفتارها
26
مثلث | شماره 225
3
کارشناس بین الملل
افغانستان کشوری که در اغلب ساختار ها در حاشیه قرار
م ی گیرد ،از سوی نخبگان با باوری خوشبینانه به عنوان «قلب
اسیا» معرفی م ی شود .از این رو در تمام براورد های استراتژیک،
دولت و ملت افغانس��تان ب رای خود جایگاهی تعریف م ی کنند
که ب رای دسترسی به ان نه ابزار دارند و نه زمان .کشور به سبب
موقعیت جغ رافیایی و ساختار فرهنگی ،در طول تاریخ نتوانسته به
ثبات و ارامش برسد .چگونه م ی توان باور داشت کشوری با مردم
مسلمان،تولی داتیداشتهباشدکهسببنابودیج وامعدیگرشود؟
الضر و الضرار ،در اندیش��ه های اسالمی باید نصب العین مردم
مسلمان باشد .اما چرا باید در افغانستان کشت مواد مخدر (حدود
80درصد کل کشت تریاک جهان) صورت گیرد؟ ان هم به دست
مردم مسلمان؟ این پرسش اندیش��مندان را به تفکر وا م ی دارد.
ممکن است از ضرورت سخن گفته شود .اما این اغاز سقوط یک
جامعه است .اشغال افغانستان از سوی روس ها و برقراری حکومت
سوسیالیستی هم نتوانست تغیی رات الزم در ساختار اجتماعی و
سیاسی را پدید اورد .در دوره اشغال افغانستان توسط روس های
کمونیست ،گروه های جهادی به مبارزه برخاستند و از ان زمان
کشت تریاک منبع درامدی ب رای تامین اسلحه ،هزینه مبارزه و
تغذیه باندهای مافیایی شد که م ی توان به پدید امدن طالبان و
القاعده اشاره داشت .میلیون ها افغان اواره از جنگ و اشغال ،راه
کشورهای همسایه را در پیش گرفتند .ش��یعیان و افغان های
کم درامد و کم سواد به سوی ای ران روانه ش��دند که با گذشت 35
سال هنوز هم حضور دارند .با خروج روس های اشغالگر در دوره
پایانی حکومت شوروی ،نظامی ورشکسته ،کشوری عقب مانده،
صحنه ای ب رای درگیری های قبیله ای شد ،که متاسفانه تاکنون
نیز ادامه دارد .این ساختار با وج��ود تحوالت زیرساختی از جمله
لو نقل ،رادیو و
ش��بکه مخاب رات ،راه های ارتباطی ،وسایل حم
تلویزیون و شبکه های ماه واره ای و وجود احزاب و پارلمان و دولت،
تغییر چندانی نکرده است .هنوز ملت سازی تکامل نیافته است.
در فضای سیاسی افغانس��تان احزاب ،جمعی ت ها ،قبایل ،افراد
ذی نفوذ ،شخصی ت ها ،رهب ران روحانی و محلی ،جنگ ساالران و
البته تکنوکرات ها به ایفای نقش م ی پردازند .حضور حامد کرزای
به عنوان منجی ملت افغانستان پس از حمله نظامی امریکا و
سپس نیروهای ائتالف بی ن المللی ،اگرچه سبب بیرون اوردن
کنترل کشور از دست طالبان ش��د ،اما نقش افرینی این نیروی
واپس��گرا نش��ان از عدم موفقیت مجامع بی ن المللی در تغییر
ساختار سیاسی و اجتماعی افغانستان دارد .انتصاب اقای کرزای
به عنوان رئی س جمهور موقت و سپس پی��روزی او در انتخابات
ریاست جمهوری نقطه عطفی در تاریخ افغانستان شد .دولت او به
سبب نیاز به دریافت کمک های مالی از دولت های عضو ائتالف
و سازمان های مالی بی ن الملل��ی ،در فرایند دولت – ملت سازی
اسی ب پذیر شد .دولت و ملت هر کدام راه خود را در پیش گرفتند.
دولت نیازی به مردم نداشت .انتخابات ریاست جمهوری سال2009
که بنا به اظهار سازمان های ناظر بی ن المللی با تقلب همراه بود و
به دور دوم کشیده شد ،نقطه اغازین تولد بحران عدم مشروعیت
دولت کرزای شد که در نهایت سبب بیرون انداختن چهره های
ملی از ساختار دولت شد و مشروعیت ان را بیش از پیش کاهش
داد .در این دوره که عب داهلل عب داهلل ب��ا حامد کرزای به دور دوم راه
یافت ،در اعتراض به تقلبات گسترده ،از کاندیداتوری استعفا داد
و حامد کرزای ب رای یک دوره پنج ساله در ارگ دولتی باقی ماند.
جان کری در سال ۲۰۰۹در مذاک��ره بین عب داهلل عب داهلل و حامد
کرزای بر سر نتیجه انتخابات نقش کلیدی داشت .مذاکراتی که
در نتیجه ان اقای عب داهلل از رفتن به دور دوم انتخابات انصراف داد
و حامد کرزای ب رنده انتخابات اعالم شد .حامد کرزای موفقیتی
در بهبود ساختار دولتی نداشت .کماکان فساد اداری ادامه یافت
و دولت افغانستان را به فاسد ترین دولت جهان تبدیل کرد .رشد
اقتصادی ناشی از ادامه روند دریافت کمک های بالعوض خارجی
کرزای را مغرور کرد ،اما در واقع ورود پول های کثیف ناشی از تولید
و صادرات مواد مخدر بر این فساد دامن زد و دامان بسیاری را الوده
کرد ،به طوری که اکنون با افزایش تولید ساالنه تریاک تا 5500تن
و تع داد معتادان مواد مخدر در افغانس��تان به بیش از دو میلیون
نفر ،سبب نابسامانی بیشتر اوضاع شده است .غرب و امریکا با
حضوری بیش از 10ساله اطمینان داده بودند که در افغانس��تان
دموکراس��ی را پیاده کرده ان��د و حاصل کار انه��ا دولت سازی و
ملت سازی در کنار تعدد احزاب سیاسی و ش��کل گیری ساختار
پارلمانی در نظام تصمیم گیری ،روزنامه ها ،انجمن های غی ر دولتی
در خدمت جامعه ،شبکه های رادیویی و تلویزیونی ،افزایش تع داد
و ظرفیت دانشگاه ها و افزایش تع داد دانشجویان و افزایش نرخ
باسوادی و از این قبیل ،خود نش��ان دهنده پیش��رفت در جامعه
افغانس��تان است .با این وجود هنوز دو دشمن عمده افغانستان
یعنی مواد مخدر و طالبان دوشادوش یکدیگر با استفاده از ساختار
قبیله ایوسنتیوب ی سوادیعامهمردم،بادولتوملتافغانستان
در ستی زند و هیچ اینده روشنی ب رای ان متصور نیست .انتخابات
اخیرریاست جمهوریافغانستاندراینصحنهسیاسی،اجتماعی
و فرهنگی رخ داده اس��ت؛ جایی که مهمترین تصمیم گیری ها
ب ر اساس شعبده بازی های دولت کرزای به لویی جرگه ها محول
م ی شود و ساختار قبیله ای به شیخ های کم سواد و سنتی امکان
م ی دهد دیگر عامه مردم را به دادن رای به خ واسته های انان که از
سوی دولت و مطامع برخی تکنوکرات ها دیکته م ی شود ،ساختار
پارلمان و دموکراسی و احزاب ،روشنفکران دانشگاهی و ساختار
اجتماعی را ب ر هم م ی ریزد و ناکارامد م ی سازد .به نظر اقای حمزه
واعظی ،نویسنده و پژوهشگر افغان در اسلو ،دی رپایی اشوب های
اجتماعی ،بحران نظام معنوی ،گسستگی ساختار قدرت سیاسی،
از هم گسیختگی بنیان های اقتصادی ،ناپالودگی نظم اخالقی ـ
فرهنگی که منجر به ناکامی پروسه ملت – دولت سازی در چند
سده اخیر شده و نیز هجوم و حضور متناوب قدرت های جهانی و
منطقه ای به افغانستان در یکصد و پنجاه سال گذشته ،تحلیل و
واکنش سیاستمداران ،رهب ران و تحلیلگران افغانستانی را بر نوعی
«فرافکنی» استوار ساخته که بر مبنای ان ،همه این مشکالت را
به قدرت های خارجی یا همسایگان تقلیل م ی دهند .این رویکرد
را م ی توان ناشی از عدم مس��ئولی ت پذیری نخبگان سیاسی ـ
فرهنگی جامعه دانس��ت .اما حقایق تاریخی ـ سیاسی بیانگر
این است که عامل خارجی تنها بخشی از عناصر متعددی است
که چرخه بحران های متوالی و دی رپ��ای این سرزمین را بازتولید
م ی کنن��د .برخی از تحلیلگ��ران داخلی و خارج��ی و نیروهای
اپوزیس��یون بر این باور بودند که به سبب تقلب در انتخابات در
دور اول ،انتخاب عب داهلل عب داهلل به دور دوم کشیده شد ،در حالی
که در صورت نبود تقلب او م ی توانس��ت در همان دور نخست
انتخاب شود .این بار عب داهلل عب داهلل ب ر خالف دور قبل در اعتراض
به تقلب نخ واست از مبارزات انتخاباتی کنار بکشد و ایستاد .این
بار او با تمام وجود و با همه امکانات و سفر به اغلب فرمانداری ها و
نقاط روستایی ،به تبلیغ گسترده و کسب حمایت دست زد .در دور
نخست ،فاصله او با نفر دوم (اشرف غن ی زی) بیش از 12درصد ارا
بود .انتظار م ی رفت او در دور دوم در صورت نبود تقلب پیروز عرصه
مبارزات باشد .اما باتوجه به انچه گذشت ساختار قبیله ای از سویی
و ساختار اجتماعی و ساختار دولت از سویی دیگر ،عرصه را با در
اختیار داشتن ابزارها بر عب داهلل تنگ کردند ،هر انچه تحلیلگران
ب ی طرف داخلی و خارجی پی ش بینی م ی کردند اتفاق افتاده است.
رئیسکمیسیونمستقلانتخاباتبهجرمتقلبگرفتارامدهازکار
برکنار شد .برخی از سازمان های بی ن المللی وجود تقلب گسترده را
تایید کردند .با این وجود نتایج اولیه دوره دوم انتخابات – ب ر خالف
خواسته تیم عب داهلل بدون رسیدگی به شکایات تقلبات گسترده
و ابطال ارای مخدوش و تقلبی -نش��ان از پیروزی اشرف غنی
احمدزی دارد .جالب اینجاست که عب داهلل اعالم م ی کند باید ارای
ناپاک از شمارش کنار گذاشته شود و او نتایج اتخابات را نم ی پذیرد.
اشرف غنیاحمدزیوتیماوم ی گوینداینانتخاباتصحیحبودهو
ب ر اساس ارای پاک شمرده و اعالم شده است .یعنی متهم به جای
قاضی هم قرار گرفته است.
در اعتراض به اشکار شدن تقلب از سوی رئیس کمیسیون
انتخابات ،هواداران عب داهلل به اعتراضات گسترده مسالمت امیز
خیابانی در کابل و برخی ش��هرهای دیگر در راستای حمایت از
عب داهلل دست زدند و اعالم کردند تا زمان رسیدگی به ارای ناپاک
دست از اعتصابات و تظاه رات ب ر نم ی دارند .در اجتماعی که روز
سه ش��نبه 17تیر ستاد انتخاباتی عب داهلل برگزار کرده بود اقای
عبداهلل گفت« :کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان بدون
اینکه ارای پاک را از ناپاک جدا کند نتای��ج ابتدایی را اعالم کرده
است ».هواداران عب داهلل که قب��ل از او در تاالر بزرگ لویه جرگه
جمع شده بودند ،او را رئی س جمهوری منتخب خطاب کردند .انها
عکس حامد کرزای را از تاالر لویه جرگه پائین کشیدند و به جای
ان عکس عب داهلل را گذاشتند .عب داهلل عب داهلل ،در سخنرانی خطاب
به هوادارانش گفت ،جان کری وزیر خارجه امریکا و باراک اوباما
رئی س جمهوری این کش��ور تلفنی با او صحبت کرده اند و قرار
است جان کری روز جمعه 20تیرماه ،1393یازدهم جوالی ب رای
دیدار با نامزدان ریاست جمهوری و مقام های دولتی به کابل سفر
کند .در پاسخ به اعالم عب داهلل مبنی بر عدم رسیدگی به تقلبات
و اعالم احمدزی به عنوان رئی س جمهور ،عب داهلل ان را به رسمیت
نشاخته و خود راسا اقدام به تش��کیل دولت خواهد کرد .این به
معنی اغاز جنگ داخلی است .در همین حال وزارت خارجه امریکا
با صدور اعالمی ه ای با اش��اره به واکنش ستاد انتخاباتی عب داهلل
عب داهلل ،هشدار داد که اقدام ب رای کسب قدرت با توسل به اقدامات
فراقانونی در افغانستان باعث م ی شود ایاالت متحده کمک های
اقتصادی و حمایت امنیتی خود از این کشور را قطع کند.
اقای اشرف غنی احمدزی که از قبیله پشتون است -که
حدود 36درصد جمعیت را تشکیل م ی دهد -از حمایت بسیار
کرزای رئی س جمهور که خود از طوایف پش��تون است برخوردار
است .اما عب داهلل که تاجیک است و از مادری پشتون (تاجیکان
27درصد جمعیت را تش��کیل م ی دهند) ،از هم رزمان احمد شاه
مسعود و وزیر خارجه دولت انتقالی و تا نیمه نخست سال 2006
در سمت وزیر خارجه اقای کرزای بود و در مناطق تاجی ک نشین و
غی ر پشتونوحتیبرخینقاطپشتون نشینازحمایتگسترده ای
برخوردار است .او ش��خصیتی بی ن المللی و میانه روست ،با این
وجود اعالم کرده اگر تمهی دات به کار برده شده ب رای رفع ابهامات
و عدم بازشماری ارا و بیرون کشیدن ارای تقلبی از روند شمارش
و اعالم نتیجه کار ساز نباشد ،خود را دولت قانونی قلمداد و دولت
را تشکیل خ واهد داد.
رازهای محبت حضرت امیر
محبتی که مانع اتش می شود
زهیر توکلی
شاعر و نویسنده
زهی��ر توکلی در هفت��ه نامه مثل��ث از اه��ل بیت(ع)
م ی نویس��د،از مناق��ب و بزرگ��واری ای��ن خان��دان .او البته
مناسب ت های مذهبی مثل ماه مبارک رمضان و وفات حضرت
خدیجه را نیز به عنوان دستمایه یادداشت هایش که بیشتر
دعوتی ب رای تفکر و اندیشه کردن است،قرار م ی دهد.
4
مثلث | شماره 225
این را نم ی داند .به همین سیاق ،در طول این یک ماه« ،ا شیخ
علی» ب رای این پیرمرد مفصال توصیف م ی شود و او عالقه و
اشتیاق زاید الوصفی به دیدن «ا شیخ علی» نشان م ی دهد .به
سید م ی گوید که این جوری نم ی شود؛ باید یک بار بیایم نجف
میهمانت شوم و مرا با این ش��یخ علی اشنا کنی .القصه؛ ماه
رمضان م ی گذرد و سی د احمد به نجف باز م ی گردد و سال بعد
به این نیت که امسال پس از رمضان ،این پیرمرد را به نجف
م ی اورم تا به استانبوسی حضرت امیر – علی ه السالم – مشرف
شود ،همان روستا را ب رای تبلیغ بر م ی گزیند ولی وقتی به انجا
م ی رسد ،م ی فهمد که ای داد بی��داد! پیرمرد در این فاصله به
رحمت خدا رفته اس��ت .خیلی دلش م ی ش��کند .مدتی بعد
خواب م ی بیند پیرمرد را خوش و خ��رم و در نزهت و اسایش.
م ی پرسد :چه ش��د؟ چه بر سرت امد؟ م ی گوی��د :سید! وقتی
خاک رویم ریختند و رفتند ،دو موجود مهیب بر سرم امدند و
گفتند :من ربک؟ نفسم بر نیامد و زبان به کامم چسبید و هر
چه م ی دانستم ،فراموشم شد .خشمگین و ب رافروخته شدند و
همه چیزی ،هول و ه راس و وحشت ب ی منتهایی شده بود و
من ،عاجز و الل و ذلیل که ناگهان نوری امد و تنگنا و تاریکی
گور به روشنایی و وسعتی پر از صفا و صمیمیت بدل گشت
و این دو موجود به ادب ایستادند .مردی را دیدم که گفت« :با
من است ».رفتند و من ماندم و این ش��خص نجاتبخش که
ان لحظه حس م ی کردم چقدر ب��ا او راحتم و چقدر دوستش
دارم ولی نم ی شناختمش .گفتم :اقا شما کی هستی؟ گفت:
من ا ش��یخ عل ی ام .تو م ی خواستی به دی��دن من بیایی ولی
نتوانستی .من امدم که بازدید پس بدهم.
ای رستخیز ناگهان ای رحمت ب ی منتها
ای اتش افروخته در بیشه اندیشه ها
امروز خندان امدی مفتاح زندان امدی
بر مستمندان امدی چون بخشش و فضل خدا
گفت« :دو فرشته بر من گماشته اند که اعتقادات صحیح
را به من بیاموزند و سپس ملحق خواهم شد».
دوستی دارم به ن��ام کاظ مزاده؛ ش��اعر اهل بیت است
– س�لام اهلل علیهم اجمعی��ن – امس��ال در دبیرستان امام
صادق – علی ه الس�لام – افتخ��ار همکاری با او را داش��تم.
یک بار که به سفر مش��هد مقدس و زیارت حضرت امام رضا
– علی ه السالم– مشرف شده بوده ،مقداری گوشت م ی خرد و
قبل از اینکه به خانه برود ،به حرم مطهر م ی رود تا توفیق زیارتی
دیگر نصیبش شده باش��د .طبعا کیسه کوچک پالستیکی
حاوی نیم کیلو و یک کیلو گوش��ت ،ارزش سپردن به امانات
را نداش��ته است؛ ان را با خود به درون حرم م ی برد( .شاید هم
م ی خ واسته صدق وعده اهل بیت را ازمایش کند) وقتی به خانه
بازم ی گردد و گوشت را روی اجاق م ی گذارد ،ساعت ها م ی جوشد
و چند بار اب دیگ به طور کامل تبخیر م ی شود
و از نو اب م ی ریزند ولی این پاره گوشت نه تنها
نم ی پزد ،رنگش هم ب رنم ی گردد .دوست داشتن
موال علی – علی ه الس�لام – و اوالد معصومش،
خود بهش��ت است .قلبی که ای��ن دوستی را به
مثابه امانتی نفیس تا لحظه مرگ ،به سالمت
حفظ کرده است ،قطعا طهارتی و صدق و صفایی
در این قلب بوده است ،واال ای��ن محبت را از او
م ی گرفتند .پس علی – علی ه الس�لام – قاسم
است .پیغمبر خدا وقتی فقر ش��دید عمو را دید،
به پاس زحمت های حض��رت ابوطالب و ب ی بی
فاطمه بنت اس��د – سالم اهلل علیهم��ا – که او
را از هش��ت سالگی در عین یتیم��ی ،عزیزتر از
فرزندانش��ان در اغوش پرمهر و محبت خویش
بزرگ کرده بودند ،به او پیش��نهاد کرد که علی را
من بزرگ کنم .چنین ش��د که از اغازین سالیان
طفولیت ،موال علی – علی ه السالم – در اغوش
پیامبر خدا و حضرت ب ی ب��ی خدیجه کبری –
سالم اهلل علیه��ا – پرورش یاف��ت .پس رسول
خدا به این معنی نیز «ابو القاسم» است ،یعنی پدر کسی که
قسمت کننده بهشت و جهنم است؛ پس حضرت خدیجه و
پیامبر – سالم اهلل علیهما -پیش از انکه پدر و مادر حضرت
فاطمه – سالم اهلل علیها – بوده باش��ند ،ب��رای موال علی –
علی ه الس�لام – پدر و مادر بوده اند .این را گفتم تا نس��بت به
ت ام المومنین خدیجه کب��ری – سالم اهلل علیها – که
حضر
چند روز پیش سالروز عروجش به ملکوت بود ،حقگزاری کرده
باشم .همه م ی گویند و م ی دانند که ایشان همسر پیامبر خدا
بوده؛ همسری که همه هست ی اش را وقف دین اسالم کرد و
پیامبر گرام ی تا پایان حیات ،مدام ایشان را یاد م ی کردند و گاهی
اشک از چشمان مبارکشان سرازیر م ی شد .همه م ی دانیم و
م ی گوییم که ایشان مادر صدیقه طاهره – سالم اهلل علیها –
بوده اند اما کسی توجه ندارد که موال علی – علی ه السالم – از
حوالی نوزادی شان در دامان این بانوی اسمانی پرورش یافتند
و ایشان مادر موال علی – علی ه السالم – هم بوده اند .از ان سو،
پدر و مادر موال علی – علی ه السالم – نیز حکم پدر و مادر را
گفتارها
به پیامبر گرامی اسالم – صل��ی اهلل علیه و اله-
ابوالقاسم م ی گویند ،زی را ایشان پسری به نام قاسم داشتند .این
کنیه یعنی ابوالقاسم ،الیه ژرفتری هم داشته است .ماجرا این
است که امی ر المومنین ،علی – علی ه السالم – «قاسم» یعنی
«قسمت کننده خالیق میان بهشت و دوزخ» هستند .ه ر که با
محبت عل ی ابن اب ی طالب – علی ه السالم – از دنیا برود ،محال
است که اتش او را بسوزاند:
حب ه ُج ّنه
علی ّ
و
النار
قسیم
الج ّنه
َ
وصی المصطفی حقّا
الج ّنه
امام االنس و ِ
عل��ی – علی ه الس�لام – محبتش،
زره��ی اس��ت در ب راب��ر ع��ذاب اله��ی،
قس��مت کننده مردمان میان اتش دوزخ و
باغ بهشت است ،وصی حقیقی مصطفی –
صلی اهلل علیه و اله – است و امام انسان ها
و ج ّن یان است.
فرقی هم نم ی کند که تو بر چه دین
و مذهبی باش��ی؛ اگر با محبت علی از این
جهان بروی ،اتش ت��و را نم ی سوزاند .البته
این شرط ،ش��رط ساده ای نیس��ت زی را در
لحظه مرگ ،احتمال از دس��ت دادن ایمان
و حتی متنفر شدن از خداوند هست ،زی را اگر
دلبسته دنیا باشی ،از او کینه به دل م ی گیری
چون احساس م ی کنی که خدا تو را از همه
گرداورده ها و داش��ته هایی ک��ه یک عمر
ب رایش��ان دویده ای ،جدا م ی کند و م ی برد.
از پدر بزرگوارم شنیدم که یک بار رهبر فقید
انقالب – خدا رحمتش کند – به دامادش مرحوم اشراقی گفت:
«اگر بدانی یک دعای صد در صد مستجاب داری ،از خدا چه
م ی خواهی؟» مرحوم اشراقی گفت« :علم اولین و اخرین را از
خدا م ی خواهم ».ایشان به عالمت رد و انکار دستی تکان دادند
و به قول قدما استین افشاندند .مرحوم اشراقی پرسیدند« :شما
چه م ی خواهید ».گفتند« :عاقبت به خیری».
حکایت شگفتی درباره تاثیر محبت حضرت امام علی
– علی ه الس�لام – ب رایتان بگویم .فقی��ه اهل بیت عصمت
و طه��ارت ،ع��ارف معاص��ر ،مرح��وم سی د محمدحس��ین
حسین ی ته رانی که جمع بین ظاهر و باطن و شریعت و ط ریقت
بود و محضر بزرگانی همچون سی د هاشم اهنگر ،شیخ جواد
انصاری و عالمه طباطبای��ی را درک کرده بود و بزرگانی مثل
شهی د مطهری ،مریدش بودند ،در کتاب معادشناسی ،خاطره ای
از عارف کامل ،مرحوم سی د احمد کربالیی نقل کرده است .این
سی د احمد ،فقیهی از فقیهان و مردی از مردان بود .شاگردی
اخوند مال حسینقلی همدانی را کرده بود و در بزرگ ی اش همین
بس که او سی د علی قاضی طباطبایی را در سایه سبز ارشاد و
دستگیری خود روانه مالقات با خداوند کرد .م ی گوید که یک بار
ب رای تبلیغ (ظاه��را ماه رمضان) از نجف ب��ه یکی از روستاها
م ی رود .این روستا هم شیعه داش��ته ،هم سنی .در این مدت
پیرمرد باصفایی از اهل سنت ان روست��ا ،از این سی د بزرگوار،
احمد کربالیی خوش��ش م ی اید و با او هم صحبت م ی شود.
(ماه رمضان ،اخوندی که ب رای تبلیغ به روستا وارد شده است،
چون س ی شبانه روز در روستا م ی ماند ،دوستانی پیدا م ی کند.
این یک اتفاق مکرر و رایج در سفرهای تبلیغی طلب ه هاست)
سی د م ی بیند این بش��ر خیلی باصفاست و حیف است با اقا
امی رالمومنین علی – علی ه السالم – نسبتی برقرار نکند .ب رای
اینکه او حساس نش��ود و گارد نگیرد ،البه الی صحب ت ها به
تناسب موضوع ،گاهی از ش��خصی به نام «ا شیخ علی» در
نجف یاد م ی کند که دوستش است و فضایل و مناقب موال
علی – علی ه السالم – را به این ترتیب ب رای این پیرمرد سنی
خوش قل��ب باز م ی گوید .مثال البه الی گپ و گعده ش��بانه،
پیرمرد خاطره ای از جوانمردی عزی��زی را م ی گوید و سی د در
پاسخ ،حرف «ا شیخ علی» را پیش م ی کشد که شب ها م ی رود
یزند و توش��ه و اذوقه به انان
در خانه بیوه زن��ان یتیمدار را م
م ی رساند ،طوری که انان نفهمند کیست و هیچ کس جز من
گفتارها
27
گفتارها
مثلث | شماره 214
28
ب رای پیامبر خدا داشتند و ان حضرت ،زن عموی خود را «ا ّماه»
صدا م ی کردند .این روابط شگرف ،اصال تصادفی نبوده است.
گوشت و خون علی – علی ه السالم – گوشت و خون پیغمبر
خداست و باید هم این گونه روابط تو در توی قوم و خویشی و از
ان فراتر پدرخ واندگی و مادرخ واندگی میان این دو یکتا ،این یک
روح در دو کالبد ،این علی و محمد برقرار م ی شد – صلوات اهلل و
سالمه و برکاته علیهما و علی اوالدهما اجمعین.
این پسر پیامبر یعنی جناب قاسم – علی ه السالم – و
ب رادرش ،طاهر – علی ه السالم – در همان دوران نوجوانی به
رحمت خدا پیوستند .مقامشان هم بسیار بزرگ است .در روایتی
در االمالی شیخ صدوق ،حضرت رسول – صل ی اهلل علی هو اله-
به مردم م ی فرمایند« :م ی دانید بهترین مردم از نظر پدر و مادر،
از نظر پدربزرگ و مادربزرگ ،از نظر دایی و خاله و از نظر عمو و
عمه کیست؟» بعد ادامه م ی دهند« :حسن و حسین زی را پدر
و مادرشان علی و فاطمه اند .پدربزرگ و مادربزرگشان ،محمد و
خدیجه اند .دایی و خاله شان قاسم و زینبند و عمو و عمه شان،
جعفر طیار و هانی ه اند( .این هانیه دختر ابوطالب ،خواهر امیر
المومنین – علی ه السالم – و کسی است که مع راج پیامبر از
خانه او اغاز شد)» به هر صورت ،پیامبر پسر نداشت و دشمنان
او م ی گفتند :ابتر است یعنی نس��ل ندارد .اینجا بود که سوره
کوثر نازل ش��د« :انّا اعطیناک الکوثر* ّ
فصل ل ربّک و انحر*
ّان ش��انئک هو االبتر؛ به راستی چنین است؛ که ما «کوثر»
به تو بخش��یدیم* پس نماز بخوان ب رای پروردگارت و ب رای
او قربانی تقدیم کن* همانا دشمن توست که ابتر و ب ی نسل
است» .کوثر از کثرت م ی اید یعنی چیزی که بسیار و فراوان
م ی شود .برخی از تفاسیر ،کوثر را حضرت فاطمه – سالم اهلل
علیها – م ی دانند و برخی ان را حوض کوثر م ی شمارند که بر
لب ان ،افزون از ستارگان اسمان ،کاسه ها نهاده اند و هر که از
اب ان بنوشد ،تشنگی تا ابد از جانش رخت برخواهد بست و
نوش��یدن از ان ،عالمت رستگاران و بهشتیان است .یکی از
تفاسیر «کوثر» این است که نس��ل پیامبر از طریق دخترش
فاطم��ه – سالم اهلل علیها – امتداد یاف��ت و به رغم این همه
دشمن ی ها ،امام کش ی ها ،اما مزاده کش ی ها و اواره کردن فرزندان
علی و فاطمه – علیهما السالم – تا دوردست ترین نقاط زمین،
اکنون پس از هزار و چهارصد واندی سال ،هیچ نس��ب ثبت
یو فاطمه – سالم اهلل علیهما-
شده ای پرتعدادتر از نسل عل
نیست بلکه باید گفت این سلسله نسب در این زمینه ب ی نظیر
است .این را هم از یاد نبریم :تاکید قران بر اینکه نسل پیامبر
از دخترش است ،خط بطالنی بود بر هم��ه جوامع پدرساالر
و مردساالری که از قدیم تاکنون ،نس��ل را فقط از طریق پسر
م ی دانند و حرمت گذاری تازه ای است از طرف خداوندگار عالم
ب رای «زن» .یکی م ی گفت :چرا سادات بر سر اسمشان لقب
سید م ی اورند؟ این کار درست نیست؛ مثل این است که من به
خودم بگویم اقا .گفتم :من عکس شما فکر م ی کنم .به نظر
من سادات باید به سیادتشان افتخار کنند و ان را اشکار سازند.
لقب سی د را از سر نامشان حذف نکنند (م ی شناسم ساداتی را
که به خاطر بی زاری از سوءاستفاده هایی که از سیادت م ی شود،
لقب سی د را از سر نامشان برداشته اند) و شجره نامه هایشان را
با عزت و حرمت ،بر دیوار خانه هایشان بیاویزند .چرا؟ چون این
کار کمکی است به دین.
وعده خداوند به پیامبر بزرگوارش تحقق یافته است و هر
سیدی ،نشانه دیگری است بر راست بودن وعده خداوند« :و من
اصدق من اهلل قیال ،و چه کسی از خداوند راستگوتر است» ان
وعده چه بوده است؟ بسیار شدن نسل ان حضرت – صل ی اهلل
علی هو اله و سلم – به کوری چشم دشمنان خونی اهل بیت –
سالم اهلل علیهم اجمعین .فردا یکشنبه پانزده رمضان المبارک،
روز سادات است زی را در این روز ،نخستین نوزاد طاهر مط ّه ر از
نس��ل علی و زه را – صلوات اهلل علیهما – یعنی سبط اکبر
رسول اهلل ،حضرت امام حسن – علی ه السالم -متولد شد .کوثر
زه را ،از پانزده رمضان سال سوم هجری از بهشت روی زمین
جوشیدن گرفت و هنوز در حال جوشیدن است.
حصون الهی
اندیشه الهی قران و برنامه زندگی ایمانی
امیر مسروری
روزنامه نگار
5
جامع ه پذیری دینی ،تمسک به روش های الهی در
اداره جامعه و نیز اجرای این روش ه��ا از سوی حاکمان و مردم
به عنوان رکن اساسی یک امت ،ارزوی همه انبیای الهی و هدف
اصلی انان در بعثت بوده است .این جامع ه پذیری زمانی شکل
م ی گیرد که جهالت در جامعه کاهش یابد و از بین رود و در ب رابر
او اندیشه الهی و تفکر رشد کند .تفکری که بایستی همراه با
باورپذیری دینی ،تعقل ،کسب ایدئولوژی اسالمی ،حفظ روحیه
اطاعت پذیری و بندگی در ب رابر امر الهی و ...باشد .قران کریم در
راستای این وظیفه الهی نازل شد و هدف خود را تربیت انسان
یداند و ب رای همین است بزرگان و اندیشمندان از قران به عنوان
م
ی به ما هو علمی تنها نام نم ی ب رند ،بلکه ان را
یک کتاب علم
کتابی م ی دانند که تک تک کلماتش ب��رای هدایت و تربیت
انسان نازل شده و استفاده از علوم مختلف فقط ب رای بی دارکردن
انسان از خ واب غفلت بوده تا انسان را به سرانجام اصلی برساند.
جهان بینی قرانی برگرفته از فطرت انس��انی است که
به دنبال خدای متعال م ی گ��ردد و در ان خدا به عنوان خالق و
رب تجلی م ی نماید .خالقی که با نگاه به مخلوقات م ی توان
خالقیت ان را انتزاع کرد و با نگاه به هدف افرینش و تش��کیل
نظام هدایتی الهی به ربوبیتش پی برده م ی ش��ود .بر همین
اساس است که فهم قران و توجه به ایات بسیار فراوان تعقل و
تدبر در مخلوقات و مفاهیم الهی خود سبب خردمندی انسان
م ی گردد و انسان را از خ واب جهالت بی دار م ی نماید.
بررسی ارا و اندیشه های قرانی نشان دهنده عمی ق بودن
این کالم الهی ب رای همه نس ل ها و همه زمان هاست .به تعبیر
دیگر قران کتابی است ب رای همه نس ل های بشر با تمام عقول
و دانش الهی .دعوت به هماننداوری یکی از دالیل این گفتار
است .اما نکته پردازش شده در این نوشتار در مورد قران اندیشه
سیاسی و باور های اجتماعی است که از سوی قران به انسان
صادر م ی شود .اندیشه ای که به تعبیر رهبر معظم انقالب سبب
صیانت انسان در ب رابر خیانت به خدای متعال خواهد شد .در
همین راستا نکات ذیل را م ی توان از قسمت های مختلف قران
احصا کرد و دریافت که قران حصون الهی و سد محافظ الهی در
ب رابر خیانت به ربوبیت و رستگاری است.
الف ) ق�ران ،دس�تورالعمل جامعه ،تش�کیل
حکومت و اطاعت از ف رامین الهی
ایات مختلف قران کری��م ،حکومت را فقط مخصوص
ذات باری تعالی م ی داند و حق تسلطی نسبت به انسان دیگر
از سوی انسانی قائل نیست .اندیش��ه سیاسی قران و به تبع
ان اندیشه سیاسی اسالم ،ازادی را مخصوص همه انسان ها
دانسته و تس��لط بر دیگری بدون اذن الهی را مردود م ی داند.
ون» ()1
خداوند در ایه « َوماخَ لَق ُ
ْ��ت الْ ِج َّن َو اْ ِ
ْ��س اِ اَّل ل ِی ْع ُب ُد ِ
الن َ
به طور مشخص بندگی و تسلط دیگران بر انسان را بر نم ی تابد
و حتی خلقت انس��ان را به این امر مصروف و معطوف کرده
است .در قران هدایت و بندگی صرفا ب��ه حکم خداست ( )2و
اوست که جانش��ین ب رای خود در زمین قرار داده و انس��ان ها
را در ن��زاع و اختالف به انان ارج��اع داده و احک��ام خویش را از
زبان انان بیان ک��رده است .خدای متعال در ای��ن باره در قران
ِین ا َم ُنوا اَطِ ی ُع ��وا اللهَّ َ َواَطِ ی ُع وا
کریم فرموده است« :یا اَی َه��ا الَّذ َ
ول َو ُاول ِی اْ َ
ال َّر ُس َ
کم َفاِ ْن تَ َنا َز ْع ُت ْم فِی شَ ی ٍء َف ُردُّو ُه اِلَى اللهَّ ِ
ال ْم ِر ِم ْن ْ
عرض خود بردن و زحمت دیگران روا داشتن
اخالق نقد و فرهنگ نقادی -قسمت دوم
یاسر هدایتی
مدرس دانشگاه
این روزنامه نگار در ادامه یادداش��ت هایی درباره
اخالق نقد و فرهنگ نقادی نگاه��ی انداخته است به
درستی و نادرستی روایت هایی که در نقد روزانه ما مورد
توجه قرار می گیرد.
6
گفت« :ان کدام امام بود که توسط سگ تکه تکه
ش��ده؟» گفتند« :اوال؛ امام نبود و پیامبر بود .ثانیا؛ توسط
گرگ موردحمله قرار گرفته بود و نه س��گ ،ثالثا؛ تکه تکه
نش��ده بود و رابعا و مهم تر از همه اینکه اصل این داستان
دروغ بوده است و برساخته ب رادران حسود در جواب جویایی
پدر از ب رادر کوچکترشان»...
و حاال این حکایت بسیاری از نقدهایی است که شرط
اول اخالق نقد که فهم درست و دقیق موضوع است را ندارند
و حاصل ان به جای ارزیابی منصفانه ،چیزی جز عدم رعایت
اخالق نقد و در نتیجه ب ی انصافی نم ی تواند باشد.
ش��اید بتوان نخس��تین گام در رعایت اخالق نقد را
همین نکته برش��مرد که ب��رای ارزیابی و نق��د و نمایش
درستی و نادرستی یا بود و نمود ی��ک سخن ،یک کردار یا
یک رفتار باید ابتدا ان را دقیق و درست فهمید .بدون فهم
درست و دقیق موضع مورد نقد قطعا هیچ کس نم ی تواند
ارزیابی منصفانه ای نس��بت به موضوع داش��ته باشد و این
تنها یک نقد اشتباه نیست ،بلکه یک قضاوت اشتباه است
که گاه م ی تواند ب��ه ب ی اخالق ی های دیگری چون تهمت و
افترا نیز بدل شود .توضیح اینکه در یک صورت بندی کلی
در مقام نقد ما خود را ارزیاب و ب��ه عبارتی دیگر قاض ی ای
نش��ان م ی دهیم که م ی خواهیم درستی و نادرستی و بود و
نمود موضوعی را اثبات کنیم .با این تفاوت که نه ش��اکی
و متش��اکی بلکه دو سویه یک امر واحد مورد قضاوت قرار
م ی گیرد و منتقد به مثابه مدع ی العموم م ی خواهد درستی
و نادرستی ام��ری یگانه را به نمایش بگ��ذارد و البته حکم
کند؛ حکم ی که اگرچه شاید جزای قانونی و پادافرهی انی
را موجب نش��ود اما قطعا و حقیقتا اث��رات وضعی ضمنی
و زمینه ای بس��یاری را پدید م ی اورد و به وی��ژه در برخی از
زمینه های سیاسی و اجتماعی گاه از هر جنایت و خیانتی
م ی تواند اثرگذار تر باشد .با این وصف باید گفت در این مقام
نخستین شرط ایجابی و ضروری نقد منطقا و شرعا داشتن
عدالت است .صفتی که با انتس��اب ب��ه ان ،به عنوان یک
منتقد محق خواهیم بود تا قضاوت کنیم .اما اگر عدالت را
قرار دادن هرچیز در موضع خ��ود تلقی کنیم ب رای نقد یک
گفتارها
گفتار ،کردار یا یک رفتار که م ی تواند در قالب های ش��کل
گرفته مختلفی عرضه شده باشد ،عدالت ورزی به مثابه فهم
دقیق انچه در اصل بوده است مورد توجه قرار م ی گیرد.
این مقدمه ش��اید در وهل��ه اول ب رای برخی کس��ان
بدیهی باشد .اینکه مشخصا ب رای نقد باید به موضوع اگاه
بود اما تاکید اخالق نقد بر این موضوع از منظرهای مختلفی
قابل بررسی است.
مثال از منظر روانش��ناسی یک��ی از مهمترین نکاتی
که باید م��ورد توجه ق��رار بگیرد پدی��ده ای است که تحت
عنوان حافظ��ه فراس��از ()constructive memory
مطرح م ی ش��ود .چکیده اساسی پدیده اثبات شده حافظه
فراساز ،خاطره س��ازی ای است که گاه ذهن انس��ان به طور
ناخوداگاه انجام م ی دهد .به این ترتیب که ذهن انسان طی
واکنش های متف��اوت و ذیل تاثی��رات گوناگونی م ی تواند
خاطره هایی داش��ته باش��د که اساس��ا هی��چ مطابقتی با
واقع نداش��ته باش��د .از سوی دیگر تاثی رات روانی و القایی
پدیده های دیگ��ر ب��ر روان و ذهن انس��انی موضوع مهم
دیگری است ک��ه م ی تواند اساس��ا برداش��ت و فهم اولیه
اش��خاص را از پدیده هایی که ب��ه هر دلیل نتوانس��ته اند
مواجه��ه عمیق و مطابق با واقعیت با ان داش��ته باش��ند،
دستخوش تغییر کند .حوزه دیگری که در نخس��تین گام
اخالق نقد درباره فه��م درست و دقیق موض��وع مورد نقد
مطرح م ی شود بحثی زبان ش��ناختی است که به مانع مهم
کژتاب ی های زبان��ی و موانع زبان ش��ناختی فهم م ی پردازد.
از سویی دیگر چالش های معرفت ش��ناختی در مواجهه با
پدیده های پی رامون مان نیز امری مهم است که در کنار نکات
پی ش گفته هر شخصی را در اعتبار روایی فهم نخستین خود
از موضوع مورد نقد ،دچار شک وسواس گونه خواهد کرد.
به این ترتیب است که باید گفت نخستین گام ب رای
اخالقی عمل ک��ردن در نقد ،خاصه نقد اندیش��ه ها و حتی
گفتار و کردار ها مداقه ای از سر حوصله و معرفت در موضوع
مورد نقد است .امری که وضعیت رواج یافته نقد و فرهنگ
نقادی در روزگار پیش رویمان هیچ مناسبتی با ان ندارد.
نکته مهم��ی که در ای��ن میان باید در نظر داش��ت
هم پوشانی اصل اول اخالق نقد و به تعبیری شرایط اخالقی
نقد با روش ش��ناسی مهارت نقد و نقادی است .به این سان
که چنان که گفته ش��د ش��رط اول اخالقی عمل کردن در
نقد ،فهم دقیق و درست موضوع مورد نقد است و این هیچ
تفاوتی ندارد با این موضوع که اصوال یک منتقد چی ره دست
و دانش��ی و فن دان بدون اگاهی کامل از موضوع مورد نقد
خود ،تن به ارزیابی و قضاوت نخواهد سپرد که در غیر این
صورت چیزی جز «عرض خود ب��ردن» و «زحمت دیگران
داشتن» نتیجه نخواهد داشت.
اما وجه غی ر اخالقی عمل کردن بدون التزام یا نقص
در شرط اول اخالق نقد بر حس��ب اینکه خود نوعی عدول
از عدالت است به عمد و سهو خطاس��ت و چنان که اثرات
وضع ی ای نیز داشته باشد منتقد ضامن اشتباه خویش نیز
خواهد بود ،البته اگر فرصتی ب رای ضمان بودن باشد.
در اینجا بد نیست اگر به سنت دیرینه ای اشاره شود که
به ویژه در حوزه نقد علمی ،می راث گرانسنگ دانشی مردان
مس��لمان ای ران زمین است .طبق این سنت که با نگاه بر
ماترک مکتوب این بزرگان م ی توان به نظاره نشست ب رای
نقد یک نظریه و حتی قولی که مخالف عمیق ان بوده اند
ابتدا تقریری بسیار پر مایه از ان قول یا نظریه ارائه م ی شده
است .تقریری ان قدر قویم که گاه مخاطب را در ابتدای امر
به این نتیجه م ی رساند که نظر است��اد نیز حقا و حقیقتا با
قول گذش��ته یکی است و اصال بعد از این نوع نگاه سخن
دیگر باطل است .در این سنت استاد بعد از تقریر پرمایه ای
که نشان از عمق فهم خود از نظریه و قول پیشین را داشته
ی قائل ،به تقریر قول و نظریه خود
و بعد از تعظیم مقام علم
م ی پرداخت .نظریه و حرفی که گ��اه کامال مبطل انچه تا
ساعتی پیش تقریر کرده بود ،م ی ش��د و این گونه هم حق
سخن پیش را گذاش��ته بود و هم اخالق نقادی را رواداشته
بود و هم تعظیم اهالی علم را.
این سنت حاال دیگر فراموش شده را م ی توان اکنون
با انچه در برخی محاف��ل متاسفانه علم��ی (و به واقع در
بستر فرهنگ مسلمانان باید گفت شب ه علم ی ) و فرهنگی
و بیش��تر از هر چیز سیاسی که به اسم نقد و نقادی برگزار
م ی ش��ود ،سنجید .نقد هایی که گاه فرسنگ ها فرسنگ از
روش��نگری دورند که خود ظلمت زا هس��تند .نقدهایی که
از ابتدا بر ندانس��ته هاست و نه غ��ث و سمین کردن گوهر
معرفت و اصالت .زنده یاد ش��ریعتی جایی نوشته بود( ،نقل
به مضمون م ی کنم) گفتند یکی از بزرگان مفصال از کتاب
اسالم ش��ناسی ش��ما بدگویی کرده است و ان را جزو کتب
ضاله خوانده .به اقتضایی ان ش��خص را دیدم و از او جویا
شدم که کدام قسمت کتاب را اشتباه و ناروا تشخیص داده
است .مشخص ش��د که اصال خود ایشان کتاب را نخوانده
است و صرفا دیگران به ایش��ان اطالعاتی درباره محتوای
کتاب داده اند .دیگرانی که معلوم نیس��ت ،انها نیز کتاب را
خوانده بودند یا نه!
این حکایت چقدر ب رای ما اشناست!
مثلث | شماره 225
این وعده های الهی بوده که بس��یاری از اگاهان به ان اعتراف
م ی نمایند .اعترافی که در نظام مقدس اسالمی پس از گذشت
سی و پنج سال از ان بارها از سوی همه جریانات به ان اش��اره
شده است.
ج) هدایتگری نفسانی قران
گفتارها
یر َواَ ْح َس ُن
َوال َّر ُس ِ
ول اِ ْن ک ْن ُت ْم تُو ِم ُن َ
ون بِاللهَّ ِ َوالْی ْو ِم اْال ِخ ِر َذل ِک خَ ٌ
ت َْا ِویال»( )3تمسک به این بخش از اندیشه الهی قران انسان را از
کج روی محفوظ م ی نماید و سبب م ی گردد در اندیشه سیاسی،
حکومت داری و بسیاری از مس��ائل اجتماعی گمراهی ب رای
انسان ایجاد نشود و هدف اصلی یعنی بندگی به عرصه ظهور
برسد.
ب) وعده و نصرت الهی
در اندیش��ه قران وع��ده الهی و تخلف نک��ردن خداوند
حکیم از این وعده در بسیاری از ایات قران کریم کامال مشهود
است .این تکرار و تاکی��د از سوی
ق��ران ب��رای ی��اداوری و افزایش
خودباوری درون دینی مس��لمین
است.خودباوری ک��ه سخت ی ها را
ب رای انسان اسان م ی نماید و شرح
صدری به انسان عطا م ی کند که
در ب رابر تمامی مشکالت استحکام
درونی خود را افزایش دهد.
در ای��ن بیان رهب��ر معظم
انقالب در این زمین��ه م ی فرماید:
«نظام اسالم��ى و جامع ه اسالمى
با انس روزافزون با قران استحکام
درونى پی��دا م ی کن��د و استحکام
درونى ان چی��زى است که جوامع
را در راه هاى مطلوب خودشان و به
سوی مطلوب های خودش��ان قادر
م ی سازد و قدرت برخورد با چالش ها
به جوام��ع م ی دهد .بای��د در درون
مس��تحکم بود؛ این استحکام درونى به برک��ت انس با قران
حاصل م ی شود.
انس با قران ایمان را تقویت م ی کند ،توکل به خدا را زیاد
م ی کند ،اعتماد به وعد ه الهى را زی��اد م ی کند ،ترس و خوف از
مشکالت مادى را در انس��ان کم م ی کند ،انسان ها را تقویت
روحى م ی کند ،اعتماد به نفس م ی دهد ،راه هاى تقرب به خدا
را ب راى انسان روشن م ی کند .فواید و منافع انس با قران در این
بخش اینها است)4( » .
این برداش��ت دقیقا ماحصل ایات این بخش است که
وعده الهی را تذکر م ی دهد .بررسی تاریخی سیره مسلمین به
ویژه سیره رسول اهلل در صدر اسالم موید این گفتار است .نصرت
الهی در حفاظت از جان رسول اهلل ،دفع فتنه های مختلف ،دفع
تحریم هایاقتصادیومعنوی،دفعموانعحساسامنیتیعصر
رسول اهلل (نصرت در پیروزی بر کفار و منافقین ) و ...بخشی از
لالقدر
توجه بزرگان و پیشگامان هدایت (ائمه و صحابه جلی
رسول اهلل ) به قران جای بسی تامل دارد .احادیث فراوان انس با
این کتاب الهی ،توجه به مفاهیم و ارزش های نهاد قران ،توجه به
فنونمختلفوحصولاینفنونهمهوهمهبخشیازارزش های
بسیار باالی این کتاب الهی است .کتابی که ان س گیری انسان با
ان م ی تواند لطافت خاصی را به او عطا کند .این انس و همدلی
با قران اث��اری همچون ارامش و طمانینه ،انبس��اط در نیایش،
افزای��ش رزق و مغفرت ،کاه��ش دردهای روحی و جس��مانی،
افزایش خودباوری و تعبد ،کاهش موانع سعادت همانند زدودن
جهالت و ب ی بصیرتی و ...را ب��ه همراه دارد.
بر همین اساس بارها و بارها تاکید بر قرائت
قران صورت پذیرفته و خدای متعالی در این
ِنین
زمینه م ی فرماید« :لَقَد َم َّن اللُهّ َعلَ ی ال ُم وم َ
ا ِذ بَ َع َث فی ِهم َرسوال مِن اَنفُسِ ِهم یتلوا َعلَ ی ِهم
ءایتِهِ» )5( .بیانی که کامال روش��ن م ی سازد
یکی از وظایف و اهداف رسول اهلل نیز تالوت
قران ب رای مردم بوده است .بناب راین تالوت و
پرداختنبهقرانبسیارقابلاهمیتوسفارش
شده است)6(.
بررسی نکات فوق بخشی از اندیشه
الهی قران است که ب رای این نوشتار برگزیده
ش��ده است .اندیش��ه ای که باید سال ها و
سال ها در ان غور کرد تا ش��اید بتوان فهم
دقی��ق و درست تری نس��بت ب��ه ان پیدا
کرد .فهمی که چالش های ش��خصیتی و
اجتماعی انسان را رفع و عمق تعبد و بندگی
را افزایش م ی دهد و جهالت را م ی زداید.
)1ذاریات56 :
)2الحکم اال هلل
)3نساء59 :
)4پایگاه اطالع رسانی ایت اهلل خامنه ای93 / 4 / 8 ،
)5ایات 1تا 8سوره مزم
29
دولت
سیاست
اعتماد به دولتمردان
در ای��ن پرونده تالش ش��ده اس��ت تا ب��ا توجه ب��ه فرمایش��ات اخیر
مقام معظم رهب��ری و حمایت ایش��ان از دول��ت یازدهم به بررس��ی اخرین
وضعیت سیاسی این دولت و نس��بت سیاسی طی ف ها و جناح های مختلف
با ان پرداخته شود.
سرمایه شیخ
حمایت مقام معظم رهبری از دولت یازدهم
سرمایه بزرگی ب رای حسن روحانی محسوب م ی شود
سیاست
30
مثلث | شماره 225
صادق زیبا کالم :
اصولگرایان معتدل روحانی را به
احمدی نژادترجیحمی دهند
نمایندگان معترض به جای سه ماه
یک ماه به فرجی دانا
مهلت دادند
دولت
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
یک سال از ورود حسن روحانی به پاستور م ی گذرد و
حاال او در شرایط متفاوتی قرار گرفته است .حسن روحانی
از 24خرداد 92تا همین چن��د روز پیش تصویری از فضای
سیاس��ت ای ران در دولت یازدهم داش��ت که ح��اال حتما با
تغیی راتی مواجه ش��ده است .او و ش��عارش حاال با تاییدات
بلند پایه ترین مقام سیاس��ی ای ران مواجه ش��ده است .انجا
که رهب��ر معظم انقالب در س��خنانی در جم��ع کارگزاران
نظام فرمودند« :بنده دولت را تایی��د و حمایت م ی کنم و از
همه توانی که در اختیار دارم ،ب رای حمایت از دولت استفاده
خواهم کرد و به مس��ئوالن بلندپایه دولت اعتماد دارم ».اما
تاثیر این فرمایشات مقام معظم رهبری بر دولت یازدهم و
شخص حس��ن روحانی را چگونه م ی توان تحلیل کرد؟ به
یک معنا با انچه در جلسه افطاری کارگزاران نظام مطرح شد
حاال فضای سیاسی ای ران چه شکلی به خود خواهد گرفت؟
داستان یک گفتمان
وقتی معادالت انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در
اردیبهشت ماه 92شکل واقع ی تری به خود م ی گرفت ،شاید
کمتر کس��ی گمان م ی برد جایگزین محم��ود احمدی نژاد
فردی غیر از افراد مش��خص اصولگرایان باش��د .برخی از
شانس باالی محمد باقر قالیباف سخن به میان م ی اوردند
و طیف دیگری هم از رئی س جمهور ش��دن س��عید جلیلی
یعنی بازگشت به گفتمان سوم تیر س��خن م ی گفتند .ان
سو تر اما اصالح طلبان که نامزدی جدی از انها میان نامزدها
حضور نداشت و محمد رضا عارف نیز مورد قبول طی ف های
قابل توجه��ی از اصالح طلبان نب��ود ،امی��د چندانی ب رای
بازگشت به قدرت رسمی نداشتند .زمان گذشت ،انتخابات
24خرداد به پایان رسید و اصولگرایان قدرت اجرایی کشور
را در یک قدمی رس��یدن به ان از دست دادند .اصالح طلبان
اما در یک چرخش تاکتیکی به ائتالف با نامزدی پرداختند
که ذاتی اصولگرا داش��ت اما از لحاظ تش��کیالتی از زمان
اس��تق رار دولت محم��ود احمدی نژاد از انه��ا فاصله گرفته
بود .حسن روحانی که به پاستور رسید اصالح طلبان سهم
حمایت چند هفته ای خود را م ی خواس��تند .برخی از انها به
دولت راه یافتن��د و در حالی که در تمام س��ال های پس از
انتخابات 88در بدترین شرایط سیاسی خود به سر م ی بردند،
چهره هایی از خود را در کابینه م ی دیدند؛ به یک معنا قدرتی
که اصولگرایان در فاصله ای اندک ان را از دست داده بودند،
انها ان را از فاصله ای بس��یار دور به دس��ت اوردند .این اما
پایان کار ب رای اصالح طلبان نبود .انها منفذی ارزشمند ب رای
تنفس سیاسی یافته اند؛ عالئم حیات بازگشته بود .چنین
ش��رایطی چه فضایی میان اصالح طلب��ان ،اصولگرایان و
حسن روحانی پدید اورده است؟ نسبت حسن روحانی با این
دو جناح سیاسی چیست؟ اصولگرایان باید با حسن روحانی
چگونه رفتار کنند؟ فرجام همنشینی اصالح طلبان با حسن
روحانی چه خواهد بود و «همان ی انگاری» اصالح طلبان با
حسن روحانی تا چه اندازه واقعیت دارد؟
اما در سطح دیگر تحلیل مسائل مهمتر دیگری هم
میان اصالح طلبان و دولت حسن روحانی وجود دارد .واقعیت
این است که حسن روحانی وقتی «راضی» به کاندیداتوری
شد ،نامزد هیچ جناحی نبود .از میانه بحث های گعده نشینان
ظهر شنب ه های مجمع تشخیص که به قول یاسر هاشمی
از ان به عن��وان انجم��ن اس�لامی مجمع تش��خیص یاد
م ی شود ،این حس��ن روحانی بود که طالیه دار ایجاد دولت
وحدت ملی شد؛ همان چیزی که هاش��می م ی خواست و
همان چیزی که خاتمی به ان تن داد .اصالح طلبان در یک
معادله سیاس��ی به این نتیجه رس��یدند که ریسک حضور
مستقل باالست ،پس به همنشین ی هاشمی ،همان رقیب
س��ال های نه چندان دور روی اوردند .نامزد قرضی گرفتند و
بدنه اجتماعی را به عاریت دادند .قرار شان این شد که حمایت
کنند تا راه حضورشان در سیاست رس��می کشور باز شود،
صندل ی هایی از پاستور به انها برس��د و فرصتی یابند ب رای
مثلث | شماره 225
اصالح طلبان که موفقی ت هایی در پروژه «بازگشت به
قدرت رسمی» پیدا کرده اند حاال به «بقا در قدرت رسمی»
م ی اندیشند؛ بقایی که ذیل هویت مستقل تعریف م ی شود
نه در یک فضای ائتالفی و شراکتی.
اگر س��عید حجاریان امروز تئوری و تاکتیک «انتقاد
مخفی و حمایت علن��ی از دولت روحان��ی» را عیان کرده
حسن روحانی حاال به عنوان رئیس جمهور
هم گفتمانی مس�تقل و مشروعیت یافته
تحت عنوان «اعتدال» دارد و هم باالتر
از ان ،حمایت�ی صری�ح و س�طح باال از
مقام معظم رهبری دریافت کرده است.
چنین ش�رایطی اعتماد به نفس دولت و
تیم سیاس�ی و اجرایی اش را باال برده و
حتما انها را از کمند تئوری «دولت پیرو»
خواهد رهانید
سرمایه ای برای شیخ
سیاست
اصالح طلبان ،روحانی و ماجرای یک گفتمان
و بر درس��تی ان پای م ی فش��ارد ،لزوما ب رای حفظ شرایط
موجود «ب��دون تاریخ پایان نیس��ت»؛ او ان چن��ان که در
گفتارش نمایان ک��رده این تاکتیک را صرفا ب��رای گذار از
«شرایط مستقر» برگزیده اس��ت .پلت فورمی که انها تهیه
کرده ان��د برمبنای تئ��وری «دولت پیرو» اس��ت؛ «روحانی
رئی س جمهور است اما نه مثل هاش��می ،نه مثل خاتمی و
نه مثل احمدی نژاد .او قدرت خود را شریک است با دیگران،
دیگرانی مثل هاش��می ،دیگرانی مثل اصالح طلبان .پس
در چنین ش��رایطی از نظر اصالح طلب��ان او باید اقتضای
شراکت را رعایت کند .ش��راکت اصولی دارد .طبیعی است
که روحانی نم ی خواهد رئی س جمهور یک دوره ای باش��د،
پس ریس��ک بر هم زدن قاع��ده ش��راکت را نخواهد کرد.
ش��رکا چه م ی خواهند و روحانی چه م ی خواهد؟ این سوال
مهمی اس��ت .اصالح طلبان به حداقل ها راضی شده اند اما
این ب رای شرایط امروز است« .چه کسی گفته انها همیشه
به حداقل ها راضی خواهند بود؟» این گزاره مهمی اس��ت.
یکی از دانش��گاهیان اصولگ��را اصطالح «دول��ت تنها»
را برگزیده اما واقعیت این اس��ت که «حامی��ان» ،دولت را
«تنها» نخواهند گذاشت .قرار نیست کسی فعال از حسن
روحانی عبور کند .روحانی م ی داند روزهای سختی پیش رو
دارد .از نظر اصالح طلبان دولت باید «تنهایی» را حس کند،
همین .باید نیاز به «حامی» را همیشه کنارش داشته باشد
تا بر ترس از «تنها شدن» و مواجهه «ب ی یاور» با مخالفانی
که رادیکال ترین مواضع را هر روز به طریقی بیان م ی کنند،
غلبه کند .ب ی پی رایه بگوییم ،انچه «شرکا» م ی خواهند این
اس��ت« :دولت پیرو» (هفته نامه مثلث ،ش��ماره 221مقاله
دولت پیرو)
اما در سطح دیگری از تحلیل انها اکنون ب رای حسن
روحانی هویتی مستقل قائل نیستند و او را به لحاظ سیاسی
ذیل تعاریف خود تعریف م ی کنند .درست همین جاست که
جدال نظری میان حامیان رئی س جمه��ور و اصالح طلبان
به راه افتاده اس��ت .ب ی پی رایه و صری��ح م ی گویند گفتمان
اعتدال وجود مستقل ندارد و ذیل گفتمان اصالحات تعریف
م ی شود« :اعتدال اصال نم ی تواند یک گفتمان باشد .اعتدال
یک روش یا حداکثر استراتژی ،خط مشی و راه است .وقتی
یک برنامه ای را م ی نویسیم ،باید هدف ،رسالت ،استراتژی
و خط مش��ی و تاکتی ک هایی ک��ه کار را عملیاتی م ی کند
داشته باش��د .گفتمان باید هدف را تعیین کند که به کجا
م ی خواهد برسد .ما گفتمان اصالحات داریم ،تقریبا روشن
است اهدافش چیس��ت .ما گفتمان اصولگرایی داریم و تا
حدودی مشخص است که هدف و رس��التش در جامعه ما
چیس��ت .از این رو من اعتدال را به عنوان یک مشی قبول
دارم؛ یعنی میانه روی .البته به نظرم باز هم در این مس��یر
ابهام های زیادی وجود دارد .اگر برنامه های انتخاباتی اقای
روحانی را مرور کنیم ،اگر نگوییم که برنامه های انتخاباتی
ایشان کامال گفتمان اصالحات است ،اکثریت قابل توجه ان،
همان است( ».محمدرضا خاتمی)
«اعتدال راه است ،نه هدف؛ مس��یر است ،نه مقصد؛
روش تحق��ق گفتمان اس��ت ،ن��ه گفتم��ان .در جامعه ما
دو گفتمان وج��ود دارد ،گفتم��ان اصولگرای��ی و گفتمان
اصالح طلبی .ه��ر کدام از ای��ن دو گفتمان ی��ا معتدالنه و
واقعگرایانه مطرح م ی شوند یا با افراط و تفریط ،شتابزدگی،
خودشیفتگی و تمامی ت خواهی .شعارهایی که اقای روحانی
در تبلیغات انتخاباتی مطرح کردند و ام��روز نیز در گفتار و
رفتار به ان پایبند هستند ،شعارها و ارمان های اصالح طلبی
است .بناب راین اقای روحانی بدون اینکه خود را اصالح طلب
معرفی کند ،در زمین و مسیر اصالح طلبی با مشی اعتدالی
حرکت م ی کند .اعتدال اصال نم ی تواند یک گفتمان باشد».
(موسوی الری)
این س��خنان البته از س��وی حامی��ان رئی س جمهور
ب ی پاسخ نمانده است .سی د رضا صالح ی امیری در گفت وگو
با هفته نامه مثلث انگاه که مقابل پرسش��ی در مورد جدال
نظری با اصالح طلبان درب��اره هویت جری��ان اعتدال قرار
م ی گیرد این گونه س��خن م ی گوی��د« :گفتم��ان اعتدال،
گفتمانی اس��ت که تکامل یافته گفتمان های قبلی است؛
نه گفتمان های قبلی اس��ت و نه در تعارض ب��ا انها بلکه
تکامل یافته انهاس��ت .من معتقد هس��تم ک��ه اعتدال به
لحاظ تئوریک از منابع قوی برخوردار اس��ت .قطعا گفتمان
است و قابل اثبات اس��ت و از مبانی علمی برخوردار است.
کاری که ما امروز انج��ام م ی دهیم ،جم��ع اوری ،تبیین و
تدوین مفاهیم و کانون های اصلی گفتمان اعتدال اس��ت؛
یعنی ما م ی خواهیم بگوییم فلس��فه اعتدال چیست .این
مس��اله ای اس��ت که وجود دارد و ما به دنب��ال خلق کردن
ان نیس��تیم .ما معتقدیم که همه مفاهیم گفتمان اعتدال
وجود دارد و م��ا ان را تبیین ،تدوین و متناس��ب با نیازهای
روز تنقیح م ی کنیم .ضمن احت��رام به همه گفتمان ها اعم
از اصولگرایی ،اصالح طلبی و سایر گفتمان ها این گفتمان
با ادبیات جدیدی وارد عرصه سیاسی شده است .در ادبیات
جدید ،معیار ،خط کش ی های سیاسی متعارف نیست؛ از این
رو وقتی به دولت توجه م ی کنید ،م ی بینید که دولت امروز
یک دولت اعتدالی است».
حاال اما دولت س��رمایه بزرگی را ک��ه تایید و حمایت
رهبری است به دست اورده .رهبر معظم انقالب م ی فرمایند:
«اعتدال شعار بسیار خوب و مورد تاییدی است ،زی را افراط
همواره محکوم است ...اعتدال همان اسالم است ».اکنون
ش��عار اعتدال حس��ن روحانی وزن قابل توجهی پیدا کرده
است ،وزنی که البته هویت سیاس��ی اش را معنا و اعتباری
ب ی نظیر بخش��یده اس��ت .او دیگر در مقابل اصالح طلبان
م ی تواند دس��ت باال را داشته باش��د و صاحب گفتمانی با
شناسنامه ش��ده اس��ت .گفتمانی که نه ذیل بلکه در ادامه
گفتمان اصالحات و عدالت که می راث دولت های قبل است
تعریف م ی ش��ود .به یک معنا زمان مزربن��دی «اعتدال» و
«اصالحات» فرا رسیده است.
31
دولت
حمایت مقام معظم رهبری از دولت یازدهم
سرمایه ای مهم برای حسن روحانی
محسوب می شود
تصمیم سازان اصالح طلب تالش می کنند
تئوری «دولت پیرو» را عملیاتی کنند
اصولگرایان باید از نقد دولت به عنوان رقیب سیاسی
به حمایت از دولت برای اجرای سیاست های نظام
برسند
ترمیم همبستگی اسی ب دیده.
با چنین تصویری است که سعید حجاریان م ی گوید
حسن روحانی بدون حمایت اصالح طلبان و بدنه اجتماعی
انها وجود نخواهد داشت .اما این تصویر تا چه حد منطبق
بر واقعیت است؟
اگر ب��ر فرض مح��ال تص��ور کنیم حس��ن روحانی
رئی س جمهوری است که تنها ب ر اساس رای مردم به پاستور
راه یافته و او نیز تنها س��رمایه اش همی��ن بدنه اجتماعی
است که به باور سعید حجاریان و هم طیفان او امانتی است
متعلق به اصالح طلبان که در اختی��ار رئی س جمهور جدید
قرار گرفته ،حتما تحلی��ل نظریه پردازان اصالح طلب مبنی
بر اینکه روحانی بدون انها وجود نخواهد داش��ت درست و
صحیح است.
اما وقتی رهبر معظم انقالب به عنوان باالترین مقام
حاکمیتی در میان همه دیدگاه ه��ای مختلف م ی فرمایند:
«بنده دولت را تایید و حمای��ت م ی کنم و از همه توانی که
در اختیار دارم ،ب رای حمایت از دولت استفاده خواهم کرد و
به مس��ئوالن بلندپایه دولت اعتماد دارم» و «اعتدال شعار
بسیار خوب و مورد تایید اس��ت زی را افراط همواره محکوم
است ...اعتدال همان اسالم اس��ت» ،دیگر چه کسی است
که این شبهه را در ذهن بپرواند که دولت جدید تنها حامی
و پایگاهش بدنه ای به «عاریت گرفته شده» است؟ حسن
روحانی حاال به عنوان رئی س جمهور هم گفتمانی مستقل
و مش��روعت یافته تحت عنوان «اعتدال» دارد و هم باالتر
از ان ،حمایتی صریح و س��طح باال از مق��ام معظم رهبری
دریافت کرده است.
چنین شرایطی اعتماد به نفس دولت و تیم سیاسی و
اجرای ی اش را باال برده و حتما انها را از کمند تئوری «دولت
پیرو» خواهد رهانید.
تئوری پردازان اصالح طلب که نقشه همانی سازی اصالحات
و دولت یازدهم را ترسیم کرده اند ،بازی نکنند.
انه��ا بای��د ضمن تایی��د دول��ت در س��طح کالن و
فاصله گذاری میان دولت و اصالح طلبان ،در س��ه سطح از
دولت یازدهم مطالب ه گری کنند.
الف :اقتصاد مقاومتی
ب :مراقبت از شعار اعتدال
ج :اداره امور اجرایی و اقتصادی
بای��د زمینه ه��ای ت�لاش تصمیم س��ازان رادیکال
اصالح طلبان که به یاد سال های نه چندان دور «حاکمیت
دو گانه» را طرح ریزی م ی کنند ،از بین برد .اگر اصالح طلبان
ب رای اس��تفاده از شرایط مس��تقر به تئوری «انتقاد مخفی،
حمایت علنی» رس��یده اند ،اصولگرای��ان نباید به تاکتیک
«حمایت مخفی ،انتقاد علنی» برس��ند که اگر چنین شود
پروژه جداس��ازی تمام عی��ار دولت مس��تقر از اصولگرایان
اجرایی خواهد ش��د .ایا چنین رخدادی به نفع اصولگرایان
اس��ت؟ «تنها» گذاردن دولت ،فاصله گذاری و عیان کردن
نقاط م��ورد اخت�لاف دول��ت یازدهم و برخ��ی طی ف های
حاکمیتی چه کمکی به جریان اصولگرا و در سطح کالن تر،
«حاکمیت» خواهد کرد؟ باید به تعاریف جدیدی رسید .این
دولت زاویه ای ب��ا حاکمیت ندارد ،دنب��ال حاکمیت دوگانه
نیس��ت و قصد «خیانت» در سیاس��ت خارج��ی را ندارد.
رهبری به دولت اعتماد دارند ،اصولگرایان هم باید به دولت
اعتماد کنند.
این اعتماد البته هرگز به معنای بس��تن چش��م ها و
زبان ها ب رای ندی��دن و نگفتن نقدها و توصی ه ها نیس��ت.
چه اینکه رهبر معظم انقالب وقتی از شعار دولت حمایت
م ی کنند ،بالفاصله توصی ه هایش��ان به دولت را هم مطرح
م ی کنن��د« :مراقب باش��ید که برخی در صحنه سیاس��ی
کشور ،با شعار اعتدال ،جریان های مومن را کنار نزنند ،زی را
همین جریان مومن است که در مواقع خطر زودتر از همه
سینه سپر م ی کند و در مشکالت نیز ،دولت را به طور واقعی
کمک م ی کند .اعتدال همان اسالم است .یعنی مقابله شدید
با کفار و مهربانی با یکدیگر ،یعنی امر به معروف و نهی از
منکر .اعتدال به این معنا نیس��ت که از کارهایی که جریان
مومن ،احساس وظیفه م ی کند ،جلوگیری کنیم».
دولت روحانی ش��اید به دلیل شرایط ،وقت و نیازهای
جامعه ظاهری اصالح طلبانه به خود گرفته باشد ،اما «اقای
رئی س جمهور» ذاتی اصولگرایانه دارد و دولت هم با ریه های
متکی بر اصولگرایی حاکمیتی تنفس م ی کند.
حسن روحانی سرمایه اش بدنه به عاریت گرفته شده
از اصالح طلبان نیست .واقعیت این است که اصالح طلبان
مدت هاس��ت بدنه س��ابق را دیگر در اختیار ندارن��د .بدنه
اجتماعی انها تغییر کرده است .انچه انها تصویر م ی کنند
چندان هم منطبق بر واقعیات نیست .سرمایه روحانی حاال
مردمی اس��ت که به او رای داده اند و حاکمیتی است که به
او در سطحی بسیار باال و عیان اعتماد کرده است .مردمی
که خیل ی هایشان قبال به احمدی نژاد هم رای داده بودند.
سیاست
32
مثلث | شماره 225
اصولگرایان و دولت روحانی
واقعیت این است که حس��ن روحانی هرگز در زمان
انتخابات مورد حمایت اصولگرایان نبوده است ،پس نسبت
سیاسی انها با حس��ن روحانی حتما تحت تاثیر این مساله
بوده؛ به یک معنا سطح اقدامات متقابل دو طرف نسبت به
یکدیگر در همین دایره تعریف شده است.
اما پس از س��خنان رهبر معظم انقالب باید پلتفورم
دیگری تهیه کرد؛ اصولگرایان باید به رابطه و نسبت جدید
با این دولت برسند.
انها باید از منتقد صرف دولت به عنوان رقیب سیاسی
به حمایت از دولت ب رای اجرای سیاست های نظام برسند و
به نقد نقاط ضعف و نه گفتمان دولت بپردازند.
در س��طح دیگری از تحلیل اصولگرایان باید حساب
دول��ت را از اصالح طلب��ان ج��دا ک��رده و هرگ��ز در زمین
مذاکرات هسته ای
دولت حس��ن روحانی تالش فراوانی کرده اس��ت تا
با حل چالش ه��ای موجود در سیاس��ت خارجی ش��رایط
جدیدی را ب��رای اقتصاد ای ران رقم بزن��د .مهمترین تالش
دولت ،مذاکرات فش��رده هسته ای اس��ت ،مذاکراتی که در
مورد ان میان اصولگرایان تفکرات متفاوتی وجود دارد .چه
اینکه حتی طی ف هایی از اصولگرایان در چند ماه گذش��ته
انتقادات بسیار تندی نس��بت به تیم مذاکره کننده مطرح
کرده اند .حاال با سخنان جدید مقام معظم رهبری و حمایت
مجدد ایشان از تیم مذاکره کننده باید به این نتیجه قطعی
رسید که حاکمیت از ناحیه تیم ای ران «دلواپسی» و نگرانی
ندارد و در عین حال نس��بت به غرب و نیات انها همچنان
بدبین است .این نگاه یعنی اعتماد حاکمیت به تیم ای رانی
و نگرانی نسبت به غرب باید نوع جهت گیری اصولگرایان
را مشخص کند.
باید گرفتار جنگ روانی غرب ی ها نش��د و به حمایت
تیم مذاکره کننده ای رانی پرداخت« .ما به تیم مذاکره کننده
کش��ورمان اعتماد داریم و مطمئن هس��تیم ک��ه انها به
دست اندازی به حقوق کش��ور و ملت و کرامت ملت ای ران،
راضی نخواهند شد و اجازه چنین کاری را نیز نخواهند داد».
ب ی پی رای��ه بگوییم ،وقتی رهبر معظ��م انقالب ب رای
چندمین بار اینگونه از تی��م مذاکره کننده حمایت م ی کنند
چ��را طی ف های��ی از اصولگرایان ،همچن��ان از ضعف تیم
مذاکره کننده سخن به میان م ی اورند و از ب ی اعتمادی نسبت
به انها روایت م ی کنند؟ چ��را قطعات پازلی را م ی چینند که
رقیب اصالح طل��ب ط راحی کرده اس��ت ت��ا هزینه چنین
انتقادهایی را کل جریان اصولگرا پرداخت کند؟
واقعیت این است که «سیاست خارجی عرصه منافع
ملی است و اصولگرایی یعنی پای فش��ردن بر این منافع.
پس موض��ع اصولگرایانه گرفتن ش��اید همچن��ان تاکید
همزمان ب��ر «هم مذاکره ،ه��م بدبینی» باش��د .فراموش
نکنیم که عل ی اکبر والیتی ،حسن روحانی ،علی الریجانی،
س��عید جلیلی و محمدجواد ظریف وقتی پای میز مذاکره
م ی نشس��تند و م ی نش��ینند ،فراتر از حامیان سیاس ی شان
فک��ر م ی کنند(».هفته نام��ه مثلث ،مقاله ش��کاف دالور /
دلواپس ،سعید اجورلو)
روحانی حاال احتماال دریافته اس��ت ک��ه اصولگرایان
هم جزیی از سرمایه دولت هستند چرا که نگاه اصولگرایان
انقالبی به دولت نگاهی از سر صدق و خوش نیتی است.
دولت
مراقبت از فضای اعتدالی کار سختی است
جواد جهانگیرزاده در گفت وگو با مثلث
در صحبته�ای اخیری که مق�ام معظم رهبری
داشتند ایشان بر مس�اله اعتدال اشاره داشتند.
ایا می توان گفت ک�ه اکنون به گفتم�ان اعتدال
به عن�وان گفتم�ان اصل�ی دول�ت مش�روعیت
بخشیده شد؟
در کل به نظر شما دولت جدید ایران چه وظایفی
را پس از این باید مدنظر داشته باشد؟
دولت جدید باید اکنون بیش از گذش��ته به بحث
اعتدال توجه داشته باشد و به نوعی با تمام گروه ها همکاری
مثلث | شماره 225
در رابط�ه ب�ا بیان�ات رهب�ری ب�ا جواد
جهانگی�رزاده ،عضو کمیس�یون سیاس�ت
خارج�ی مجل�س گفت وگوی�ی داش�تیم.
جهانگیرزاده معتقد است که منشا این دولت
اعتدال اس�ت .این منش�ا مورد تایید اسالم
است و اس�اس اسلام نیز بر مبنای اعتدال
اس�ت .حال ش�ما م ی توانید چنین شعاری
بدهید اما متفاوت از ان عمل کنید بنابراین
مهم نوع عملکرد اس�ت.متن گف�ت و گوی
مثلث با این نماینده مجلس را م ی خوانید.
سیاست
باید توجه داش��ت که مقام معظم رهب��ری از نگاه
فقهی و اس�لامی به موضوع اعتدال ن��گاه کردند و گفتند
که اساس اسالم ،اعتدال اس��ت .یعنی اسالم از تندروی و
کندروی ابا دارد و مسیری را میپس��ندد که مسیر اعتدالی
باش��د .حال این اعتدال ،روش ،ش��خصیت ،رفتار ،بینش
سیاسی و بسیاری موارد دیگر را ش��امل میشود .اما اینکه
ایا این س��خن رهبری مبتنی بر تایید اعتدال به عنوان یک
جریان سیاس��ی با مختصات خود هس��ت یا خیر؟ من این
برداشت را ندارم .ایشان گفتند چون منشا این دولت اعتدال
است این منشا مورد تایید اس�لام است و اساس اسالم نیز
بر مبنای اعتدال است .حال ش��ما می توانید چنین شعاری
بدهید ،ام��ا متفاوت از ان عم��ل کنید .بنابرای��ن مهم نوع
عملکرد است .در بخشی از فرمایشات ایشان نیز این موضوع
نمایان بود .در بحث اقتص��اد مقاومتی رهبری فرمودند که
حرفهای خوب زده میشود ،اما مهم نقطههای عملکردی
اس��ت و اینکه این نقطه ها چگونه واقع خواهند ش��د .نکته
دوم در رابطه با صحبتهای رهبری این اس��ت که ایشان
در بخشی از صحبتهایش��ان گفتند که مبادا پرداختن به
این شعار ،بخش��ی از بدنه نیروهای حزب اللهی را که اتفاقا
در عرصههای سخت ،برای نظام سینه سپر میکنند ،کنار
بگذارد .در درون فرمایش��ات ایش��ان نیز بود که لفظ ،لفظ
خوبی است و نفس کلمه مطلوب و پسندیده است اما طبیعی
است که نوع استفاده از ان نیز باید مشخص شود .بنابراین
این صحبتها بدان معنا نیست که ایشان فرمودند مقامات
عالی دولت تا جایی که بنده میشناسم مورد تاییدم هستند.
شعار اعتدال نیز شعار خوبی است و اساس اسالم نیز همین
است ،اما این مساله که دولت چطور این شعار را محقق کند
اهمیت دارد .به نظر من این امر ،مسئولیت دولت اعتدال را
برای اینده سخت تر کرده است یعنی این نگرانی که مبادا با
پرداختن به اعتدال ،نیروهای حزب اللهی کنار گذاشته شوند
باید موجب مراقبت بیشتر دولت شود .در عین حال میتوان
عنوان کرد که دول��ت باید از اس��تفاده از نیروهای افراطی
پرهیز کند و واقعا یک جلوه جدی از اعت��دال را به نمایش
بگذارد؛ به مفهوم اس��تفاده از همه ظرفیت ها با گرایش��ات
مختلف ان هم در چارچوب بیان شده در فرمایشات پیشین
رهبری .ایش��ان قبال فرموده بودند کس��انی که به قانون
اساسی اعتقاد دارند ،کسانی که جمهوری اسالمی ایران را
قبول دارند و امام و رهبری را به طور کامل می پذیرند ،اینها
را میتوان در چارچوب اعتدال ق��رار داد .درواقع افراد از هر
گرایش سیاسی هم که باشند باید در این چارچوب بگنجند.
33
دولت
و مشارکت داش��ته باش��د .در این میان اگر دولت بخواهد
ب��ا اصولگرایان نی��ز همکاری ه��ای نزدیک تری داش��ته
باشد بدون ش��ک این جریان باید جهت تامین شرایط این
همکاری و همچنین محقق ش��دن شرایط اعتدالی مدنظر
رهبری ،در رویکرد و سیاس��ت هایش نس��بت به گذش��ته
تغییراتی ایجاد کند.
رهبری در سخنانشان بر حمایت مقامات کشور
از دولت تاکید داش�تند .ب�ا در نظ�ر گرفتن این
مساله به نظر شما اصولگرایان در زمینه حمایت
از گفتمان اعتدال باید چه اقداماتی انجام دهند؟
باید توجه داش��ت که دکتر روحان��ی یک عنصر
ش��ناخته ش��ده برای نظام هس��تند؛ چارچوب های نظام
را به طور دقیق می شناس��ند و در بس��یاری از حوادث و
اتفاقات سیاس��ی مهم کش��ور پس از انقالب ،وی نقش
برجسته ای داشته است .بنابراین رئیس جمهوری ایران،
نیروها را میشناس��د ،رفتارها را میشناس��د و نسبت به
روشه��ا و جهت گیریه��ای مختلف ش��ناخت الزم را
دارد .بنابراین این انتظار وجود ندارد که دکتر روحانی در
دولت اعتدالی الزاما تمام نیروها را از میان اصالح طلبان
انتخاب کند ی��ا بالعکس از بین اصولگرای��ان .همچنین
انتظار نمی رود ک��ه رئیس جمه��ور اصال ح طلبانی را در
دولت مشارکت دهد که زمانی به س��مت براندازی رفته
بودند یا با رفتارهایش��ان به نظام اس��یب زده بودند .در
مقاب��ل در میان اصولگرایان نیز اش��خاصی هس��تند که
اصال دولت روحان��ی را قب��ول ندارند ،بنابرای��ن انتظار
نمیرود که انها در ترکیب دولت اعتدالی جایی داش��ته
باش��ند .منظور این اس��ت که از میان دو دسته فکری و
سیاسی کس��انی در راس مس��ئولیت قرار بگیرند که هم
الزامات دولت را بپذیرند و هم رفتارهایش��ان ،رفتارهای
متعادلی باشد .یعنی اوال از تندرو ی ها پرهیز کنند و ثانیا
با پذیرش چارچوبهای اساس��ی نظام ،خ��ود را ملزم به
عمل بر مبنای این چارچوب ها کنند.
ایا ممکن است از این پس اصولگرایان معتدل
بیش�تر جذب دول�ت ش�وند؟ این موض�وع چه
تاثیراتی بر روند کار دولت خواهد داشت؟
امید و انتظار داریم که چنین اتفاقی را شاهد باشیم.
البته باید توجه داشت که اگر زمانی اصولگرایان جذب دولت
ش��دند این بدان مفهوم نخواهد بود که اقای روحانی دقیقا
مطابق فرمایشات رهبری عمل کرده است .بلکه یک بخش
ان را مورد نظر قرار داده اند .زیرا اگر فرمایشات ایشان را به
درستی مدنظر داشته باشیم از س��وی دیگر رئیس جمهور
باید مانع ورود افراد تندروی اصالح طلب و اصولگرا به بدنه
دولت باشد .بنابراین عدم استفاده از کسانی که در چارچوب
رفتارهای نظام نمیگنجند و در عین حال اس��تفاده از تمام
ظرفیتها دو مساله ای است که رئیس جمهور ایران جهت
تحقق فرمایش��ات رهبری برای ایجاد یک دولت اعتدالی
باید مدنظر داشته باشد.
سیاست
34
مثلث | شماره 225
ای�ا اصولگرای�ان بای�د صحبته�ای اخی�ر
مقام معظم رهب�ری را نقطه عطفی ب�رای دولت
حسن روحانی قلمداد کنند؟
اصولگرای��ان فرمایش��ات رهب��ری را حج��ت
می دانند ،یعنی حجتی که هم ش��رعی اس��ت ،هم عقلی
اس��ت و هم قانونی اس��ت .از این جهت شرعی است که
ولی فقیه چنین س��خنی را فرموده اند و بنابراین کس��انی
که در چارچوب نظ��ام و والیت فقیه فکر و عمل می کنند
این صحبت ها برایش��ان یک الزام شرعی می اورد که از
چارچو ب های تعیین شده توس��ط رهبری خارج نشوند.
الزام قانونی بدین مفهوم اس��ت که سیاس��ت های کلی
کشور را بر اس��اس قانون اساس��ی ،رهبر کش��ور تعیین
میکنند .این مساله نیز جزو سیاست های کلی است ،زیرا
چارچوب حرکت و روش هم قوا و هم نیروهای سیاسی
را رهبر تعیی��ن می کنند .ال��زام عقلی نی��ز از این جهت
است که کش��ور با دش��واریهایی مواجه است که جز با
اتحاد میان نیروها ،برو ن رفت از این شرایط برای دولت
امکانپذی��ر نخواهد بود .بنابراین الزام��ا باید تمام نیروها
در این چارچوب به یکدیگر و به ویژه به دولت کمک کنند.
غی�ر از م�واردی ک�ه ب�ه ان اش�اره ش�د یعنی
بحث مش�ارکت نیروه�ای اعتدال�ی در دولت و
عدم حض�ور نیروه�ای افراط�ی ،رئیس جمهور
ایران چه موارد و گامهای دیگری را باید مدنظر
داشته باشد تا ان گفتمان اعتدالی مدنظر رهبری
تامین شود؟
من معتقدم فکر اعتدالی هیچ گاه قولهایی نخواهد
داد که از چارچوب تواناییها و ظرفیتهای کش��ور خارج
باشد؛ همچنین رفتارهای سیاست خارجیاش را در پرهیز
تندروی و ایجاد دشمن تراش��ی های بیهوده ترسیم خواهد
کرد؛ از س��اده نگری در روابط خارجی پرهی��ز خواهد کرد؛
با دشمن های چند ساله با شوخی مواجه نمیشود؛ در عین
حال یک دولت اعتدال��ی با پرهی��ز از کوته بینیها و دادن
وعدههای ناش��دنی ،بر موضوعات مهم و اساسی کشور و
ماموریتهای مهم تمرکز خواهد ک��رد ،نه ماموریتهای
فرعی و همچنین اقداماتش نیز ب��ر مبنای منطق و دالیل
کارشناسی بنیان گذاشته خواهد شد؛ در استفاده از ظرفیت
نیروها به تم��ام تواناییها توجه خواهد ک��رد؛ در برخورد با
جریانات داخلی ،انها را دوستان انقالب محاسبه خواهد کرد
و نه مخالفان دولت و انقالب .از دیگر سو کسانی که در نقد
این دولت بر می خیزند حتما باید در نظر بگیرند که بر اساس
فرمایشات رهبری ،انتقادهایش��ان باید دلسوزانه و در عین
حال مودبانه باشد.
به نظر من این گفته ها ،چارچوب متینی برای اقدامات
دولت و جریانات سیاسی اس��ت .در حال حاضر کشور یک
فضای رش��د بلند را در پی��ش دارد و از جمله ضرورت های
این فضای رش��د نیز چارچوب تفاهم��ی منطقی برای کار
کردن است.
در م�ورد حمایت از تیم مذاکره کننده هس�ته ای
چه نظری دارید؟ به هرحال به نظر از سوی نظام
درباره تی�م ایرانی هی�چ نگرانی وج�ود ندارد و
اطمینان کامل به انها هست.
کشور با دشواریهایی مواجه است که جز با
اتحاد میان نیروها ،برون رفت از این شرایط
برای دولت امکانپذیر نخواهد بود .بنابراین
الزاما باید تمام نیروها در این چارچوب
به یکدیگر و به ویژه به دولت کمک کنند
به اعتقاد من بیان نقدها نسبت به تیم هستهای
به این تیم کم��ک خواهد کرد تا هم با احتیاط بیش��تری
حرکت کند و هم از اعتماد غیرقابل توجیه به طر فهای
خارجی پرهیز کن��د .در عین حال ای��ن انتقادها ،ابزاری
اس��ت در دس��ت مذاکره کنن��دگان تا ش��رایط داخلی را
به عنوان یکی از شاخص های اصلی مذاکراتشان مطرح
کنند .همچنی��ن از یک س��و اینکه هر ن��وع مخالفت و
نقدی را محکوم کنیم به صالح جامعه نیس��ت و از دیگر
س��و اینکه بخواهیم مذاکره کنندگان را خائن تلقی کنیم
این رویکرد نیز به نفع کش��ور نیست .مس��اله مذاکرات
هس��ته ای یک امر ملی اس��ت و امری اس��ت که فقط با
امروز ما س��روکار ندارد ،بلکه نتیجه ان با اینده سیاسی
جامعه گره خورده است.
انچ��ه رهب��ری فرمودند که بای��د قوی ش��ویم نیز
در همین راستاس��ت ،زیرا برخی از س��خنان در راس��تای
تضعیف تواناییهاس��ت و به تقویت ملی نخواهد انجامید.
این در ش��رایطی اس��ت که اینگونه پرونده ها نیازمند یک
اشتراک نظر اس��ت .باید توجه داشت که اش��تراک نظر به
معنای همس��ان فکر کردن نیس��ت؛ به معنای نقد داشتن
نیس��ت؛ به معنای راه های اصالحی نش��ان دادن نیست.
بلکه به هر ترتی��ب همه باید ظرفیت های خ��ود را در کنار
هم بگذارند تا به یک مس��یر مش��خص دس��ت یابیم .در
غیر اینصورت با تضعیف تی��م مذاکره کنن��ده راه به جایی
نخواهیم برد.
در این میان برخی نیز عنوان میکنند که تیم هستهای
قویترین تیم اس��ت .در این ش��رایط میتوان با نقدهای
منصفانه به س��مت افزایش ظرفیت تیم گام برداش��ت .در
پیام اقایان ظریف و عراقچی مشاهده کردیم که انها اعتماد
رهبری را بزرگترین ظرفیت میدانند و این مس��اله کامال
محرز اس��ت .رهبری از جانب همه ملت سخن میگویند.
ملتی که از گروه ها ،اقوام ،دس��ته جات سیاس��ی ،مذاهب و
تودههای متفاوتی که در سطح کش��ور است تشکیل شده
است .به نظر من اگر گروههای سیاسی ،منش های رهبری
را مدنظر داشته باشند و در عوض انکه دل مردم خالی شود
و دشمنان احس��اس کنند که در رابطه با پرونده هستهای
درون ای��ران اختالفهایی ایج��اد کردهان��د ،بتوانیم یک
زمینه اتفاق نظر جدی را فراهم کنیم میتوانیم با پرهیز از
خوش دلیهای بیجا به یک نتیجه مطلوبتر دست یابیم.
به دنبال فرمایشات رهبری ،برخی از دوستان ما باید
در مسیر حرکت و تفکر خود تغییراتی ایجاد کنند .برگزاری
همایش هایی از جانب دلواپسان و دل ارامها چه در موافقت
و چه مخالفت با روند مذاکرات ،به جز افزایش انشقاقهای
داخلی و سوءتفاهم ها ،دستاورد دیگری نخواهد داشت .به
نظر بنده ،فرمایش��ات اخیر رهبر انقالب ،حجت را بر همه
ما تمام کرد.
در رابط�ه ب�ا بح�ث س�انتریفیوژها و ظرفی�ت
غنی سازی اورانیوم ،رهبر انقالب مسائلی را بیان
داشتند .از جمله اینکه ایشان همچنان نسبت به
نیات غرب بدبین هستند .به نظر شما باتوجه به
اینکه تی�م مذاکره کننده باید منوی�ات رهبری را
دنبال کند ،این بدبینی چه تاثیری روی پروس�ه
مذاکرات خواهد داشت؟
البته تیم مذاکره کننده مصالح کشور را که رهبری
نیز بیان کنن��ده ان هس��تند ،پیگیری می کن��د و منویات
رهبری مبتنی ب��ر مصالح و منافع ملی اس��ت .من معتقدم
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای ،یک فض��ای رو به جلو را برای
تیم مذاکره کننده فراهم می کنند و از این جهت اس��ت که
سخنان ایشان بسیار بااهمیت است .ایشان شرایط را برای
تیم مذاکره کننده چه به لحاظ پشتیبانیهای معنوی و چه
ایجاد اعتماد درونی فراهم کردند و در عین حال مس��یر را
برای پیشروی دشمن مسدود کردند.
دولت
اصولگرایان معتدل ،روحانی را به احمدی نژاد ترجیح می دهند
صادق زیبا کالم در گفت وگو با مثلث
اقای زیباکالم برای شروع بفرمایید نظر شما در
مورد گفتمان اعتدال چیست؟
من اساس��ا با نفس اینکه بگوییم گفتمان اعتدال
مشکل دارم ،یعنی اصال اعتدال را به عنوان یک جریان فکری
و یک فلسفه سیاسی نم یشناسم .اعتدال و اعتدال گرایی
یک صفت اس��ت و یک مکتب فکری نیست .مانند خوب
بودن و با ادب بودن که صفت هستند نه جهان بینی .اعتدال
به مفهوم پرهی��ز از افراط و تفریط اس��ت و یک خط فکری
سیاسی نیست.
رهبر انقالب بر حمایت از مقام�ات دولت تاکید
کردن�د .ب�ا در نظ�ر گرفتن ای�ن مس�اله اکنون
اصولگرایان باید چه روش�ی را در قبال دولت در
پیش بگیرن�د تا ان مولفهه�ای مدنظر رهبری را
نیز تامین کرده باشند؟
توجه کنی��د که هیچ بقالی نم یگوید ماس��ت م
ن
ترش است ،بالطبع جبهه پایداری نیز نم یگوید که انتقادات
ما غی ر منصفانه است بلکه م یگوید انتقاداتشان منصفانه و
از روی دلسوزی است.
حضرت ای�ت اهلل خامنهای در صحب تهایش�ان
شعار اعتدال را مورد تایید قرار داده اند .بنابراین
اکنون دولت روحانی مسئولیت سخت تری برای
اداره امور دولت بر عهده خواهد داش�ت .به نظر
شما رئی س جمهور ایران پس از این چه رویکردی
را باید در پیش بگیرد تا ش�عار اعتدالش را به ان
نقطه مطلوب برساند؟
البته ابتدا بگویم که من از صحبت رهبری این طور
من تصور م ی کنم
ک��ه ای��ران خیل��ی وقت
اس��ت که خ��ودش را ب رای
مذاکره جدی با غرب بر سر
فعالی تهای هستهای اماده
کرده .حت��ی در مذاکراتی
ک��ه در دوران احمدی ن��ژاد
اتفاق افتاد نیز این مس��اله
مش��خص ب��ود .یعنی در
ان دوران یک��ی ،دوب��ار با
وس��اطت دول��ت عم��ان
تماسهایی میان مقامات
ای��ران و امری��کا ص��ورت
گرفت .البته ایران راجع به
این موض��وع چیزی نگفت
ولی وقتی مطبوعات موفق
و شناخته ش��ده امریکایی
این مس��اله را برمال کردند،
از یک س��و دول��ت امریکا
تکذیب نکرد که تماسها
و دیدارهای��ی ب��ا مقامات
ای رانی داش��تهاند و از دیگر
س��و ،مقامهای ایرانی نیز
سکوت کردند .این مسائل
نش��ان دهنده ای��ن اس��ت
که حت��ی قب��ل از انتخاب
روحانی ،ای ران اماده مذاکره
جدی بود .اکنون نیز بحث
مصالحه با غرب بر سر مساله هسته ای ای ران دور از انتظار
نیس��ت .این انتقادات نیز مانع از ان نم یشود که مصالحه
کنند.
در رابطه با مذاکرات جاری من معتقدم که توافق کلی
صورت خواهد گرفت و بحث بر سر جزئیاتی همچون می زان
غن ی سازی اورانیوم و تعداد سانتریفیوژها به بعد از این توافق
کلی موکول خواهد شد.
مثلث | شماره 225
مق�ام معظ�م رهب�ری در صحب تهایش�ان به
این موضوع اش�اره کردند که در رابط�ه با دولت
کنونی هرگونه نقدی ،بای�د منصفانه ،محترمانه
و دلس�وزانه و به دور از هرگونه م چ گیری و اذیت
رساندن به دولت باشد .باتوجه به این فرمایشات
رهبری اکن�ون برخی منتق�دان و مخالفان دولت
همچون جبهه پایداری که به ان اش�اره ش�د ایا
تغیی�ری در سیاس�ت ها و نگرشش�ان ایج�اد
خواهند کرد؟
رهبری در این صحب ت ها ضم�ن اینکه فرمودند
هنوز به نیات غرب بدبین هس�تند اما مشخصا
از تیم مذاکره کننده هس�ته ای حمای�ت کردند و
گفتند« :البته ما به تیم مذاکره کننده کش�ورمان
اعتم�اد داری�م و مطمئ�ن هس�تیم ک�ه انها به
دس�ت اندازی به حقوق کش�ور و ملت و کرامت
ملت ای�ران ،راضی نخواهند ش�د و اج�ازه چنین
کاری را نیز نخواهند داد ».این بیانات چه تاثیری
در روند پروسه مذاکرات هسته ای خواهد داشت؟
سیاست
من تص��ور م یکنم ک��ه در مجم��وع اصولگرایان
معتدل و میانه رو روحانی را ب��ه احمدی نژا د ترجیح م ی دهند
اما اصولگرایان تندرو ،جبهه پایداری و طرفداران احمدی نژاد،
قطعا روحانی را به احمدی نژاد ترجیح نخواهند داد .بناب راین
شاید به واس��طه صحب ت های مقام معظم رهبری سکوت
کنند اما احمدی نژاد هنوز ب رای انها مطرح اس��ت .همچنان
که فردای سخنرانی مقام
معظ��م رهب��ری ،روح اهلل
حس��ینیان در مجل��س
مجددا به دول��ت روحانی
حمله ور ش��د .اصال انگار
ایش��ان بیانات چن��د روز
گذشته را نشنیده است .این
در شرایطی اس��ت که اگر
اصولگرایان تندرو و اعضای
جبهه پایداری صحب ت های
رهبری را ب��ه دقت گوش
کرده باش��ند بای��د از این
انتقادها حذر کنند .در این
میان اصولگرایان میانه رو،
تاکن��ون موضع گیری حاد
و افراط��ی ای علیه دولت
حسن روحانی نکرده اند و
تاحدودی حتی در مجلس
با دولت همکاری م ی کنند.
این بیانات بیش��تر خطاب
به گروه های تندرو است و
انها هستند که باید منش
و رفتار خود را اصالح کنند.
اما به نظر من ،اصولگرایان
تن��درو و جبه��ه پایداری
خیلی مراعات دولت جدید
را نخواهند کرد و همچنان
نس��بت به دولت مواضع
خصمانه گذشته را ادامه خواهند داد.
ص�ادق زیب�اکالم ،کارش�ناس مس�ائل
سیاس�ی همواره نگاهی متفاوت به مسائل
دارد .او که از مدافعان دولت یازدهم ب ه ش�مار
م ی اید و س�خنان تن�دی را علی�ه منتقدان
حسن روحانی مطرح م ی کند بر این باور است
که طی ف هایی مانند جبهه پایداری همچنان
مواضع خود را نسبت به دولت حسن روحانی
حفظ خواهند ک�رد .ب�ا او گفت وگویی انجام
داده ایم که در ادامه م ی خوانید.
برداشت م ی کنم که یک س��ری از عزل و نصبهای اقای
روحانی مورد تایید ایشان نیست و به عنوان نیروهای انقالبی،
مقام معظم رهبری از برخی عزل و نصب ها خیلی استقبال
نکردند .بناب راین احتماال کار ب رای روحانی در رابطه با عزل و
نصب مدی ران و مسئوالن دشوارتر خواهد شد .رهبری ضمن
حمایت از اعتدال حاضر نیس��تند که نیروهای حزب اللهی
کنار گذاشته شوند.
این نکته که رهبر فرمودند برداشت من این است که
صحب تهای ایشان به گونه ای نبود که بگویند سیاست های
دولت روحانی را کامال قبول دارند ،بلکه انتقاداتی را به دولت
وارد اوردند.
35
دولت
رش
گزا
تغییر زمین بازی؛ از تعداد سانتریفیوژ به میزان «سو»
سیاست
36
مثلث | شماره 225
وین ،6ژنو 3می شود؟
وزرای امور خارجه کش��ورهای 5+1ب��رای حضور در
مذاکرات وین 6اماده م ی ش��وند .وزرای شش کشور روسیه،
چین ،المان ،فرانسه ،انگلیس و ایاالت متحده امریکا در حالی
چمدان های سفر خود را ب رای حضور در وین بسته اند که هنوز
اختالفات اساسی میان طرفین بر سر انعقاد توافقنامه نهایی
به قوت خود باق ی اس��ت .در چنین فضایی هر یک از وزرای
امور خارجه با رویکردی خاص وارد صحنه مذاکرات م ی شوند.
«میل به بر هم زدن بازی» همچنان به عنوان میلی بالقوه در
وزرای امور خارجه امریکا و فرانسه مشاهده م ی شود.
موضع گیری های جان ک��ری و ل��وران فابیوس طی
هفته های اخیر این میل بالقوه را تش��دید کرده است .با این
حال ممکن است در نهایت مالحظات و محاسباتی مانع از
به فعلیت رسیدن این میل بالقوه ش��ود .چنانچه در جریان
مذاکرات ژنو 3نیز میل بالقوه فرانسوی ها جهت بر هم زدن
دوباره مذاکرات (مانند انچه در ژنو 2مشاهده کردیم) عمال
به فعلیت نرسید و امضای فابیوس پای توافقنامه موقت ژنو
به ثبت رس��ید .ای ران واعضای 5+1در ماه نوامبر سال 2013
میالدی در مذاکرات خود در ژنو به توافقی تحت عنوان «طرح
اقدام مشترک» دست یافتند که طبق ان ته ران فعالی ت ها در
چارچوب ب رنامه هسته ای را در جهت اثبات خصلت صلح امیز
برنامه هس��ته ای خود کاهش داده و دسترسی کارشناسان
بی ن المللی به تاسیس��ات اتمی ب رای بازرس ی های دقی ق تر
را تامین م ی کند و در مقابل تحریم ه��ای بی ن المللی علیه
جمهوری اسالمی به تدریج برداشته م ی شود.
دور ششم مذاکرات ای ران و اعضای 5+1ب رای دستیابی
به توافق نهایی در خصوص برنامه هسته ای کشورمان روز
دوم ماه جاری میالدی در وین اغاز ش��ده و ت��ا روز 20ژوئیه
ادامه خواهد داشت .دور ششم مذاکرات ای ران و اعضای 5+1
ب رای دستیابی به توافق نهایی در خصوص برنامه هسته ای
کشورمان از دوم تا بیس��تم ماه جاری میالدی ب رابر با 11تا
29تیرماه در وین برگزار م ی شود .سرگئی الوروف وزیر امور
خارجه روسیه در این برهه سعی دارد در نقش یک کاتالیزور و
تسریع کننده در میدان مذاکرات ظاهر شود.
در جریان مذاکرات ژنو 3نیز الوروف در راستای امضای
توافقنامه ژنو اقدامات زیادی ص��ورت داد .وزیر امور خارجه
روس��یه این بار نیز درصدد اس��ت نقش محوری و معینی را
در امضای توافقنامه نهای��ی ایفا کند .ای��ن رویکرد در نوع
موضع گیری های سرگئی ریابکوف ،معاون وزیر امور خارجه
روسیه و نماینده این کش��ور در مذاکرات هس��ته ای ای ران
و اعض��ای 5+1کامال قابل مش��اهده اس��ت .ریابکوف در
خصوص مذاکرات وین 6م ی گوید« :با وجود مس��ائل حل
نش��ده اساس��ی میان طرفین ،مذاکرات هس��ته ای ای ران و
گروه 5+1امیدوار کننده است .گفت وگوها در اغاز دور ششم
مذاکرات وین تا حدی کندتر از انچه پی ش بینی م ی شد پیش
م ی رفت ،اما امیدواریم در تدوین به موقع توافق نهایی توفیق
حاصل شود .مساله مهم درخصوص مذاکرات هسته ای وین
این است که با وجود باقی ماندن مس��ائل اساسی کار روی
تدوین متن (توافق نهایی) ادامه دارد».
پرانتزهایی که هنوز برداشته نشده اند
پ رانتزهایی که در متن پی ش نوی��س توافقنامه نهایی
هسته ای میان ای ران و اعضای 5+1وجود دارد ،هنوز برداشته
نش��ده و به قوت خود باقی اس��ت .این پ رانتزها در حقیقت
همان اختالفات اساسی میان ای ران و طرف مقابل هستند.
اختالفات اساسی و مهمی که دکتر محمد جواد ظریف ،وزیر
امور خارجه کش��ورمان رفع انها را منوط به واقع بینی طرف
مقابل و پرهیز از تخیالت ب ی پایان م ی داند.
دولت
س��ی د عباس ع راقچ��ی ،مع��اون وزیر ام��ور خارجه
کش��ورمان در روزهای ابتدای��ی مذاکرات وی��ن 6به نکات
قابل تاملی اش��اره کرد؛ نکاتی که به خوبی نش��ان م ی داد
طرف مقابل (به صورت خاص ایاالت متحده امریکا) هنوز از
مواضع غیرواقع بینانه خود عدول نکرده است« :از روزی که
وارد وین شدیم جلس��ات متعددی را هم به صورت دوجانبه،
س��ه جانبه و هم چهارجانبه و هم به صورت دسته جمعی در
سطوح مختلف برگزار کردیم.
فعال می توانم بگویم ک��ه گفت وگوها و مذاکراتی که
در حال انجام است در حد ارزیابی مجدد از مواضع همدیگر
اس��ت و مروری بر انچه تا االن داش��ته و تاکنون مذاکره
کرده ایم و تالش برای فهم مواضع هر کدام .پرانتزها همه
سرجای خودش اس��ت ،ما متنی را االن اماده کرده ایم که
در جلس��ه گذش��ته تقریبا تمام مفادش مورد اختالف بوده
است .هنوز کار بسیاری دارد که به هم نزدیک شویم .ما به
جلس��اتی که هم روی مفاهیم به صورت کلی بحث شود و
هم جلس��ات نگارش که دقیقا مواضع را بتوانیم روی کاغذ
پیاده کنیم ،نیاز داریم».
با این ح��ال «دیپلمات ارام» کش��ورمان در سلس��له
مذاکرات هسته ای ژنو و وین در ادامه از تالش ب رای رسیدن
به توافق نهایی تا 20جوالی خب��ر داد« :تمام تالش ما این
است از این فرصتی که تا 20جوالی باقی مانده است کمال
استفاده را ببریم و بتوانیم به لحاظ کلی روی بحث هایی که
اختالف داریم به تفاهم برسیم و بعد این تفاهم را روی کاغذ
بیاوریم ،عبارات و ادبیات مناسب را پی دا و روی ان توافق کنیم
و در نهایتا به متنی که مورد توافق باشد برسیم و توافق نهایی
را تشکیل بدهیم.
در هر ص��ورت خوش بینی نس��بت به نی��ات طرف
مقابل وجود ندارد و این خودش یکی از موانع مذاکرات است
که ما در یک فضای ب��ه اصطالح همراه ب��ا اعتماد مذاکره
نم ی کنیم ،ب رای همین این کار را سخت تر م ی کند و ما هنوز
در موقعیتی نیستیم که بتوانیم قضاوت کنیم که رسیدن به
توافق مقدور است یا نه».
منابع امریکایی نیز در دو روز ابتدایی مذاکرات از عدم
پیشرفت پشت میز گفت وگوها خبر دادند .روزنامه امریکایی
«ل س انجلس تایمز» نیز در همین زمینه نوش��ته است که
ای ران در طول دو روز اول گفت وگوها مورد قابل مالحظه ای
را بیان نکرده و همچنان شکاف های عمیقی باقی است.
در این خص��وص س��یگنال های متضادی از س��وی
مقامات امریکایی و رس��انه های وابس��ته به البی قدرت در
ایاالت متحده مخابره شده است .در این خصوص یک مقام
ارش��د وزارت خارجه امریکا ادعا کرده که ای رانیان تا ساعات
پایانی مذاکرات تمایلی به اشکار کردن انچه مایل به قبولش
هستند ،نخواهند داشت .این در حال ی است که یک مقام ارشد
دولت امریکا نیز هشدار داد قدرت های جهانی ممکن است
گفت وگوهای کنونی در وین را قط��ع کنند مگر انکه ای ران
به توافق با انها دس��ت یابد .این مقام ارشد امریکایی اظهار
داشت با وجودی که شش قدرت جهانی و ای ران گزینه تداوم
گفت وگوها بیش از 20جوالی را مد نظ��ر دارند ،اما این امر
زمانی اتفاق خواهد افتاد که ارزنده باشد!
نقاط اختالف
سیگنال مثبت مایکل مان ،سخنگوی کاترین اشتون
مس��ئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص فضای
مثبت حاکم بر مذاکرات در روز دوشنبه ( 16تیرماه) نشان داد
که جو سخت موجود در روزهای نخست مذاکرات تا حدودی
از بین رفته است .این در حال��ی است که بنا بر گزارش های
متعدد مخابره ش��ده از سوی منابع رسانه ای مستقر در وین،
هنوز اختالفات موجود به قوت خود باقی است و صرفا سطح
و شدت برخی از انها کاهش یافته است .سخنگوی مسئول
سیاست خارجی اتحادیه اروپا از ادام��ه رایزن ی ها و مذاکرات
ب رای ارزیابی همه مواضع و کاهش اختالفات خبر داد.
مایکل مان در این خص��وص م ی گوید« :ما مذاکرات
دوجانبه و چند جانبه با ای ران را به منظور بحث درباره مسائل
مش��خص و ارزیابی همه مواض��ع و کاست��ن از اختالفات
انجام م ی دهی��م .این ش��یوه متکی به مذاک��رات دوجانبه
است و بهتری��ن وسیله ب رای پیش��برد مذاکرات به ش��مار
م ی رود .مذاکرات دوجانبه بی��ن عباس ع راقچی ،عضو تیم
مذاکره کننده ای ران و هلگا اش��میت ،معاون اشتون با وجود
برخی دش��واری ها سازنده و مثبت است .موعد مش��خصی
ب رای پایان دور کنونی مذاکرات نیست .مذاکرات تا دستیابی
به توافقنامه ای –صرف نظ��ر از زمانی که خواهد برد -ادامه
خواهد یافت».
این در حالی است که کاترین اشتون مسئول سیاست
خارجی اتحادیه اروپا نیز در استانه خروج خود از سمت رسمی
خود در تالش است کارنامه مثبتی در زمینه تعامل هسته ای
با ای ران و حل بحران خودساخته غرب در این خصوص از خود
به جای بگذارد .در شرایطی که اشتون عمال در زمینه های
دیگر (بح��ران اوکرای��ن ،بحران های امنیت��ی اروپا در نظام
بی ن الملل ،ناکامی اروپا در دخالت در خاورمیانه و سوریه و)...
کارنامه مثبتی از خود به جای نگذاشته است تصمیم دارد از
فرصت و موقعیت به وجود امده ب رای خود و همراهانش به
بهترین و کامل ترین نحو ممکن استف��اده کند .با این حال
اش��تون در راستای رسیدن به این هدف چ��اره ای جز مهار
زیاده خواه ی ها و غی ر واقع بین ی ه��ای ایاالت متحده امریکا
و پاریس و ایجاد توازنی سازنده و موث��ر در مواضع اعضای
5+1ندارد.
نوستالژی با طعم احتیاط
پروسه طی شده در مذاکرات وین 6را از برخی جهات
م ی توان با پروسه طی شده در مذاکرات ژنو ( 3بر سر امضای
توافقنامه موقت) مقایسه کرد .البته بدیهی است که امضای
توافقنامه نهایی و جامع نس��بت به توافقنامه موقت دارای
پیچیدگ ی های بیش��تری است ،اما در فضای رسانه ای ،این
قیاس و همگون سازی ذهنی تا حدود زیادی عینیت م ی یابد.
شاید اصل ی ترین تفاوت میان مذاکرات ژنو 3و وین،6
افزایش شدید ضریب احتیاط از سوی طرفین است .این بار
دیگر سخن از توافقی 6ماهه یا موقت در میان نیست ،بلکه
از توافق جامعی سخن م ی گوییم که حکم یک سند حقوقی
متقن و محکم و یک مبنای حقوقی و رفت��اری معین را از
سوی طرفین خواهد داشت .در چنین شرایطی حتی در میان
کسانی که ژنو 3را به یک نوستالژی تشبیه م ی کنند ،تکرار
این نوستالژی در وین 6را با چاش��نی احتیاط قرین و همراه
م ی سازند .حاال گویا بحث از تعداد سانتریفیوژها در مذاکرات
وین به «سو» کشیده ش��ده است .به این معنا که مسئوالن
فنی ای ران اعالم کرده اند ب��رای تامین نیازهای اساسی 190
هزار سو ،احتیاج کشور ماست .این 190هزار سو در نس ل های
مختلف سانتریفیوژ با تعداد دستگاه های کمتر و بیش��تری
تولید خواهد شد.
مثلث | شماره 225
گویا بحث از تعداد سانتریفیوژها در مذاکرات
وین به «سو» کشیده شده است .به این معنا
که مسئوالن فنی ایران اعالم کرده اند برای
تامیننیازهایاساسی 190هزارسو،احتیاج
کشور ماست .این 190هزار سو در نسل های
مختلفسانتریفیوژباتعداددستگاه هایکمتر
و بیشتری تولید خواهد شد
سیگنال مثبت مایکل مان در میانه مذاکرات
سیاست
با همه این اوصاف مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای
5+1در سایه برخی گمان هزن ی های رسانه ای و تا حدود زیادی
غی ر مستند ادامه یافت .پس از روز دوم مذاکرات شاهد ادامه
ان پشت درهای بس��ته بودیم .عدم انتش��ار اخبار مربوط به
مذاکرات هس��ته ای ای ران و اعض��ای 5+1به طور طبیعی
منجر به ایجاد جوی مبهم در فضای رس��انه ای و تحلیلی
بی ن المللی شد.
«خوش بین ی مف��رط» و «بدبینی مح��ض» دو نقطه
منتهی الیه پاره خط تحلیلی مربوط ب��ه مذاکرات وین 6را
تش��کیل م ی دهند .با این حال برخی رسانه ها با تاکید روی
نقاط اختالف کلی می��ان دو طرف ،بار دیگر ب��ه مرور انها
پرداخته و مدعی شدند این نقاط اختالفی هنوز به قوت خود
باقی مانده اس��ت .یکی از این موارد کلی فرایند غن ی سازی
اورانیوم است .برخی منابع اعالم کردند در ماه نوامبر موفقیت
ای ران در توافق مقدماتی صورت گرفته ،به رسمیت شناختن
حق غنی س��ازی بود ام��ا «ان��دازه و دامنه» ای��ن برنامه ها
موضوعی مهم اس��ت .اینجا مکانی اس��ت که دو طرف با
هم و در حال مذاکره هس��تند به ویژه ب رای اینکه چه تعداد
سانتریفیوژ ب رای غن ی س��ازی با خلوص باالتر مورد استفاده
قرار گیرد .بحث بر سر س��انتریفیوژها ارتباط مستقیمی با
نیازهای اساسی ای ران و نحوه تعیین ان دارد.
رهبر فرزانه انقالب اس�لامی در بحبوح��ه مذاکرات
هس��ته ای ای ران و اعضای 5+1در وین و در دیدار مسئوالن
و کارگزاران نظام ضمن اشاره به موضوع مذاکرات هسته ای
و همچنین با تاکید بر اینکه بای��د در این مذاکرات نیازهای
کشور براورده ش��ود ،فرمودند« :نیاز قطعی کشور در بحث
ظرفیت غن ی سازی ۱۹۰هزار س��و است و تیم مذاکره کننده
مطمئنا اجازه دس��ت اندازی به حقوق ملت را نخواهد داد».
س��و ( )SWUﯾﻚ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی اﺳﺖ که به طﻮر ﺧﺎص
در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺮژی هسته ای ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار م ی ﮔﯿﺮد.
ﺳﻮ ،ﻳﻚ واﺣﺪ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی اﺳﺖ جهت ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻘﺪار ﻛﺎر ﻻزم
ﺑﺮای ﺟﺪاﺳﺎزی ،اﻳﺰوﺗﻮپ ﺳﺒﻚ ﻋﻨﺼﺮ اوراﻧﯿﻮم از اﻳﺰوﺗﻮپ
ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮ ان در اوراﻧﯿﻮم طﺒﯿﻌﻲ جه��ت اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺼﻮل
نهایی ﻛﻪ از اﻳﺰوﺗﻮپ ﺳﺒﻚ ﺗﺮ ﻏﻨ ﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ.
منابع غربی بحث بر سر تاسیسات اب سنگین اراک
و مجادله بر سر مدت زمان توافق جامع هسته ای را دو عامل
دیگر بازدارندگی پیش روی مذاکرات و کند شدن سرعت ان
دانسته اند.
مطابق گ��زارش برخی رسانه ه��ای امریکایی ،طبق
این گزارش امریکا خواستار توافقی 20ساله است ،اما ای ران
توافق در چارچوب زمانی سه سال��ه را م ی خواهد که از دید
امریکا حساسی ت هایی را نس��بت به برنامه هسته ای ای ران
برم ی انگیزد! ای��ن در حالی است که اساس��ا پس از امضای
توافقنامه نهایی دیگر مجالی ب��رای باق ی ماندن تحریم ها
نم ی ماند و بسیاری از تحریم ها نیز باید سریعا برداشته شود.
در هر حال امضای توافقنامه نهایی جای هیچ گونه مانوری را
در خصوص طوالنی کردن و استمرار تحریم ها باقی نخواهد
گذاش��ت .این مس��اله ای است که طرف امریکایی و دیگر
اعضای 5+1باید ان را درک کنند.
در گزارش اسوشیتدپرس امده است که مذاکرات بر سر
برنامه هسته ای ای ران پیشرفت کمی داشته است .بزرگترین
اختالف در این مذاکرات یعن��ی غن ی سازی اورانیوم هنوز به
قوت خود باقی است .این پروس ه م ی تواند هم سوخت راکتور
را تولید کند و هم هس��ته اصلی ماده مورد نیاز ب رای ساخت
سالح هسته ای محسوب م ی شود!
این گزارش مغرضانه و گزارش های مغرضان ه مشابه در
خصوص تالش ای ران در مسیر دستیابی به سالح هسته ای
با هدف تاثیرگ��ذاری بر اذهان و افکار عمومی کش��ورهای
غربی صورت م ی گی��رد .این در حالی اس��ت که صلح امیز
بودن فعالی ت های هس��ته ای جمهوری اسالمی ای ران ب رای
هر شش کشور عضو 5+1و منابع رسانه ای وابسته به انها
مساله ای محرز است.
37
دولت
رش
گزا
بهارستان در روزهای میانی هفته گذشته با بحث های
داغ در خص��وص استیضاح وزی��ر علوم خبرساز ش��د .طرح
استیض��اح رضا فرج ی دان��ا وزیر عل��وم دول��ت یازدهم که
نخس��تین استیض��اح جدی دولت حس��ن روحان��ی بود با
حضور علی الریجانی و فرج ی دانا در جلس��ه ای مشترک با
استیضاح کنندگان ،فعال متوقف شده است.
جلسه سرنوشت ساز و واکنش نادران
اتشبسبهنفعرهروان
سیاست
38
مثلث | شماره 225
نمایندگان معترض به جای سه ماه
یک ماه به فرجی دانا مهلت دادند
دوشنبه گذش��ته علی الریجانی ،رئیس مجلس نهم
به همراه وزی��ر علوم در جلس��ه ای ب��ا استیضاح کنندگان
شرکت کرد؛ جلس ه ای که در ان محمدحسن ابوتراب ی فرد و
س مجلس ،غالمعلی حدادعادل،
محمدرضا باهنر نواب رئی
علیرضا زاکان��ی ،عل ی اصغر زارع��ی ،محمد مهدی زاهدی
و قاسم جعفری از اعضای کمیس��یون ام��وزش مجلس و
همچنین محمدحس��ین فرهنگی از اعضای هیات رئیسه
نیز حضور داشتند.
بالفاصله پس از پایان جلسه ،رسانه ها خبری مهم به
نقل از سخنگوی هیات رئیسه منتش��ر کردند؛ استیضاح به
تعویق افتاده است.
فرهاد بشیری ،عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات نیز
در خصوص این جلس��ه سه ساعته گفت« :زاکانی و زارعی
در جلس��ه گفتند که ما از طرف خودمان ح��رف م ی زنیم و
نمایندگی از طرف استیضاح کنندگان نداریم».
انتشار این خبر اگرچه دولت و حامیانش را راضی کرد
اما اعتراض الیاس نادران از ط راحان استیضاح را ب رانگیخت.
او در صح��ن علنی خانه ملت چنین گفت« :مطلع ش��دیم
ریاست محترم مجلس تعدادی از نمایندگانی که استیضاح
را امضا نکرده بودند ،به عالوه یکی ،دو نفر از امضا کنندگان
استیضاح را دعوت کردند و با حضور وزیر جلس��ه ای ترتیب
دادند و قول و قرارهایی با هم گذاشتند که این جلسات و قول
و قرارها نه در ایی ن نامه داخلی مجلس و نه در قانون اساسی
هیچ وجاهتی ندارد».
نادران پا را از این هم فراتر گذاشت و در انتقادی صریح
اعالم کرد« :هیچ کدام از امضاکنندگان استیضاح امضایشان
را پس نگرفتند؛ ما هم در مجلس نم ی پذیریم که به صورت
گزینشی تع داد محدودی افراد ب رای همه تصمیم گیری کنند.
اینکه بدون اطالع قاطبه متقاضی��ان ،استیضاح رسانه ای و
اعالم ش��ود که قرار است استیضاح یک ماه به تاخیر بیفتد،
چنین اجازه ای نه ب��ه رئیس مجلس ،نه به ن��واب رئیس و
نه به روسای فراکس��یون ها داده نش��ده ک��ه بتوانند چنین
ی را از طرف مجلس بگی رند ».این نماینده اصولگرا از
تصمیم
ترئیسه خواست استیضاح را اعالم وصول کند تا موضوع
هیا
استیضاح روال طبیعی خود را طی کند.
تذکر الیاس نادران تمام اخبار یک روز قبل در خصوص
تعویق یک ماه��ه استیضاح وزیر علوم را به چالش کش��ید
و معادالت جدید در خصوص طرح استیض��اح وزیر علوم را
دگرگون کرد .این اظهارات ،با واکنش محمدرضا باهنر مواجه
شد .او که در غیاب علی الریجانی ریاست جلسه را برعهده
داشت ،خطاب به نادران گفت« :ما به دنبال این هستیم که
تکلیف استیضاح ه ر چه سریع تر روشن شود .یکشنبه قرار شد
رئیس مجلس با حضور وزیر و تعدادی از استیضاح کنندگان
جلس ه ای داشته باش��ند و این موضوع به عزیزانی که دنبال
استیضاح بودند اعالم ش��د .این جلسه هم تشکیل شد و دو
ساعت بحث مفصل انجام شد».
ب��ه گفته باهنر ،در جلس��ه دوش��نبه نیز چن��د نفر از
استیضاح کنندگان موثر حضور داش��تند« :قرار پس گرفتن
امضا وجود ندارد و ما ب��ه هیچ وجه به دنبال این نیس��تیم.
فقط بحث این ب��وده که این کار ب رای مدت مش��خصی به
تاخیر بیفتد تا شاید وزیر قانع و حاضر شود به مطالبات بحق
استیضاح کنندگان پاسخ روش��ن دهد و بر ای��ن اساس این
تصمیم گرفته شد».
دولت
نایب رئیس مجل��س در عین حال به ط��ور تلویحی
اعالم کرد که قرار نیست استیضاح منتفی شود« :قرار است
استیضاح کنندگان بین خودشان جلس ه ای داشته باشند و با
هم شور و مشورت کنند .اگر در نهایت 60 ،50نفر متقاضی
استیضاح اعالم کردند که باید استیضاح اعالم وصول شود،
ان گاه اعالم وصول خواهد شد اما ترجیح ما این است که این
کار با یک وفاقی در مجلس انجام شود».
جلسه بی نتیجه
سه شنبه گذشته اما استیضاح کنندگان جلس ه ای دیگر
با وزیر علوم برگ��زار کردند تا ب رای استیض��اح فرج ی دانا به
جمع بندی برسند.
جبار کوچک ی نژاد ،نماینده رشت در مجلس نهم درباره
جزئیات این جلسه گفته است« :در جلسه سه شنبه ،پیشنهاد
اقای الریجانی مبن ی بر اینکه این استیضاح یک ماه به تاخیر
بیفتد ،مطرح شد و نمایندگان دیدگاه های خود را در این باره
مطرح کردند که 51نماینده امضا کننده استیضاح در جلسه
حضور داشتند اما حتی یک نماینده هم امضای خود را پس
نگرفت .در نهایت رای گیری شد و به این نتیجه رسیدیم که
نمایندگان رئیس جلسه را متقاعد کنند که این استیضاح را
اعالم وصول کند و مطابق قانون باید این اتفاق بیفتد».
مصمم بودن استیضاح کنندگان وزیرعلوم و تاکید انها
بر انجام این استیضاح ،نش��ان از ان دارد که علی الریجانی
هنوز موفق نش��ده است نمایندگان را ب رای لغو این تصمیم
متقاعد کند .چن��دی پیش عبدالوحید فیاض��ی از اعضای
کمیس��یون اموزش و تحقیقات مجلس گفته بود« :بعید
م ی دانم اقای الریجانی موفق ش��ود استیضاح وزیر علوم را
منتفی کند؛ چراکه این استیضاح یک منازعه کامال سیاسی
است .بس��یاری از اعضای فراکس��یون رهروان والیت هم
استیضاح وزیر علوم را امضا کرده اند؛ بناب راین این استیضاح
رای خواهد اورد».
محمدرضا تاب��ش ،نماینده اصالح طل��ب مجلس اما
گفته بود که ما با فراکسیون رهروان والیت همراهی کردیم
تا الریجانی بتواند با قدرت و قوت کارش را انجام دهد .انتظار
و توقع ما این است که اقای الریجانی به عنوان رئیس یک
فراکسیون اگر نقدی هم به عملکرد وزیر علوم وارد است ،در
مالقاتی که با ایشان داشته و خواهد داشت این موارد را مطرح
کند و خواهان اصالح ان شود؛ چراکه در این شرایط حساس،
نباید کار به استیضاح کشیده شود».
تابش در عین ح��ال گفته ب��ود« :وزارت عل��وم باید
قاطعانه به کار خود ادامه دهد و هر م��درک و سندی که بر
ناروای ی ها و کج ی هایی که اتفاق افتاده داللت دارد را رو کند
و افکار عمومی را در جریان قرار دهد».
عابد فتاحی ،دیگر نماین��ده اصالح طلب مجلس نیز
استیضاح وزیر علوم را سیاسی خواند و گفت« :عالوه بر وزیر
علوم تعدادی از نمایندگان مجلس استیضاح تعداد بیشتری
کلید استیضاح دست کیست؟
ابتدای تیر ماه بود که طرح استیضاح وزیر علوم با 50
امضا روی میزعلی الریجانی گذاش��ته شد تا رضا فرج ی دانا
اولین وزیری باش��د که زیر تیغ استیضاح مجلس��ی ها قرار
م ی گیرد .سرنوشت این استیضاح اما در دستان اعضای ارشد
فراکسیون رهروان والیت است؛ چراکه این فراکسیون نه تنها
منتسب به علی الریجانی است ،بلکه اکثریت نمایندگان را
در برم ی گیرد .بنابر اعالم نمایندگ��ان« ،لغو بورسیه برخی
دانش��جویان دکترا»« ،ساز و کار وزارت علوم ب رای انتصاب
روسای دانشگاه ها» و «بازگشت دانش��جویان ستاره دار» از
موارد مهم طرح استیضاح است.
جبار کوچک ی نژاد ،عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات
مجلس در این باره گفت��ه است« :متاسفانه ن��وع نگاه وزیر
علوم به نحوه اموزش ،عزل و نصب ها ،افت علم ی در نظام
اموزش عالی کشور و عدم استفاده از نیروهای توانمند در این
وزارتخانه موجبات استیضاح اقای فرج ی دانا را فراهم ساخته
است .این در حالی است که ایش��ان ب رای فرار از این مساله،
موضوع بورسی ه ها را مطرح م ی کند».
به اعتقاد ای��ن نماینده مجلس ،استیض��اح فرج ی دانا
بیش از 150رای دارد« :در واقع نمایندگان از فراکسیون ها و
طی ف های مختلف حاضر در مجلس نسبت به عملکرد وزیر
معترض هستند؛ بناب راین استیضاح این وزیر قطعی است».
این در حال��ی است که به��روز نعمت��ی ،سخنگوی
هیات رئیسه مجلس درباره نقش فراکسیون اقلیت مجلس
در سوال و استیضاح وزرا گفت« :گاه��ی اوقات نمایندگان
حرف بزرگان خود را گوش نم ی دهند و برمبنای تش��خیص
و اجتهاد خودشان تصمیم گیری م ی کنند؛ درحال ی که نباید
این گونه باشد».
این نماینده مجلس ب��ا تاکید بر اینک��ه بدنه اصلی
مجلس در قبال دولت تغییر رویکرد نداشته است ،تاکید کرد:
«گرچه حلقه محدودی از مخالفان دولت در مجلس تالش
م ی کنند کار خودش��ان را انجام دهند اما من بعید م ی دانم
این طیف موفق شوند؛ چراکه مهم رای اکثریت نمایندگان
است ».به هرحال اگرچه تاکن��ون رایزن ی های وزارت علوم و
نمایندگان استیضاح کننده ب��ه نتیجه نرسیده است اما حاال
باید گفت کلید لغو این استیضاح در دستان علی الریجانی
مثلث | شماره 225
کوچک ی نژاد که از مخالفان فرج ی داناست هنوز در مقابل
نام ه ای که وزارت علوم تحصیل او را کان لم یکن تلقی
کرده ،واکنش نشان نداده
فرصت یک ماهه استیضاح کنندگان فعال خطر انشعاب
رهروان را منتفی کرده است
سیاست
با وجود اتش بس بین نمایندگان و وزیر ،نادران همچنان
به انجام استیضاح اصرار دارد
از وزرا را پیگیری م ی کنند .این نمایندگان در واقع قصد مقابله
با دولت اقای روحانی را دارند».
او نقش فراکسیون رهروان والیت را در عدم رای اوری
استیضاح وزیر علوم مهم دانس��ت و اعالم کرد که اگر این
فراکسیون در راستای منتفی شدن این استیضاح تالش نکند،
اصالح طلبان از فراکسیون رهروان والیت منشعب م ی شوند:
«اگر اقای الریجانی اشاره کند ،صددرصد استیضاح منتفی
م ی ش��ود؛ هرچند متاسفانه به دلیل ش��رایط نم ی توان روی
فراکسیون رهروان حساب باز کرد».
و رهروان ی هاس��ت ،بناب رای��ن بای��د منتظر مان��د و دید این
فراکسیون در جلسه روز یکشنبه خود ب رای استیضاح اولین
وزیر روحانی چه تدبیری اتخاذ م ی کند.
نکته ای ک��ه در خصوص استیضاح وزی��ر علوم وجود
دارد ،این است که حدادعادل و ابوتراب ی فرد پیشنهاد تعویق
یک ماهه استیضاح را مطرح کرده اند؛ نه علی الریجانی.
فرهاد بشیری ،عضو کمیس��یون اموزش و تحقیقات
مجلس و از حاضران در جلسه وزیر علوم با رئیس مجلس و
تعدادی از استیضاح کنندگان در این خصوص به خبرگزاری
اصولگرای تس��نیم گفته است« :در این جلسه بحث هایی
که مدنظر نمایندگان بود و نگران ی هایی که داشتند ،مطرح
و تصمیم بر این ش��د که وزیر علوم این موارد را پیگیری و
اقدام کن��د .اقایان حدادعادل و ابوتراب ی فرد پیش��نهاد دادند
که به وزیر علوم یک ماه فرصت داده ش��ود تا فرج ی دانا این
مسائل را پیگیری کند و نظر مجلس این بود که وقتی وزیر
علوم م ی خواهد مش��کالت را حل کند ،با دادن زمان چنین
اتفاقات��ی بیفتد .اما انچ��ه از نظر قانونی مه��م است ،نظر
استیضاح کنندگان است و وقتی استیضاح تهیه م ی ش��ود،
باید طبق نظر انها اقدام شود».
به گفته این نماینده مجلس ،فرج ی دانا تعهد داده است
که برخی مطالبات نمایندگان را ب��راورده کند« :وزیر علوم
تعهد داد نس��بت به انجام مواردی اقدام کند؛ از جمله اینکه
نیروهایی را که به کار گرفته شده اند و صالحیت انها به تایید
دستگاه های مسئول نم ی رسد ،برکنار کند .وزیر علوم گفته
است که اگر صالحیت این افراد تایید نشود ،حتما عذر انها را
خواهم خواست .بناب راین در این جلسه ،جمع به این نتیجه
رسید که یک ماه به وزیر علوم فرصت دهد».
همچنین نم ی توان این مس��اله را نادی��ده گرفت که
پیشنهاد تعویق استیضاح فرج ی دانا ،پس از حضور حدادعادل
و ابوتراب ی فرد در ضیافت افطاری رئی س جمهور مطرح شده
و باید اذعان کرد که رایزن ی های پش��ت پرده نقش غیرقابل
انکاری در ارائه این پیشنهاد داشته است.
گرچه ابتدا وزیر علوم گوی��ا خواستار فرصت سه ماهه
بوده اما معترضان با یک ماه فرصت موافقت کرده اند.
موضوع استیضاح وزیر علوم در خود کش��مکش های
سیاست ای ران را بازتاب م ی دهد .یعنی از سویی اعالم وصول
ان موجب جدایی اعتدال ی ها از رهروان م ی ش��ود و از سوی
دیگر فرج��ی دانا در بلندمدت به نظ��ر خواسته معترضان را
براورده نخواهد ک��رد .انچنان که روایت ش��ده او به صورت
مس��تقل از برخی مقامات دولت تصمیم گی��ری م ی کند و
چندان خود را موظف به تعهد نسبت به مشی اعتدال دولت
نم ی داند .در عین حال فاش شدن موضوع بورسی ه ها در دولت
قبل خود از انگیزه های بعض��ی معترضان است که موجب
شده فرجی دانا استیضاح را سیاسی بداند و پاسخگوی برخی
تندروی ها در وزارت علوم نباشد .ش��اید خود فرجی دانا هم
چندان از استیضاح ناراضی نباشد.
39
سیاست
دیدار در افطاری
دعوت حس��ن روحانی از چهره های مط��رح اصولگ را ب رای دومین بار اس��ت که تج ربه
م ی شود .هفته گذشته جلسه افطاری رئی س جمهور با اصولگ رایان به یک همنشینی سیاسی
تبدیل شد تا این بار رخ به رخ یکدیگر از مسائلی که چندی است میان انها پدید امده سخن
بگویند رویدادی مهم که اگر تک رار شود م ی تواند نقاط اختالف را کمتر کند.
دیدار با رفقای قدیمی
سیاست
40
مثلث | شماره 225
اصولگرایان افطار را میهمان حسن روحانی بودند
پنج شنبه 12تیر خبرگزاری فارس از رسانه های مجازی
اصولگرایان خبری منتشر کرد که از ضیافت افطاری برخی از
نمایندگان و شخصی ت های سیاسی اصولگرا با حسن روحانی،
رئی س جمهور دولت یازدهم خبر م ی داد؛ ضیافتی که همزمان
با انتش��ار این خبر ،در باش��گاه ریاست جمهوری و با حضور
چهره های شاخص حزبی و پارلمانی اصولگرایان در جریان بود.
خبرگ��زاری اصولگ��رای تس��نیم اما ی��ک روز بعد در
توضیح بیش��تر این خبر ،اسامی تعدادی از حاضران در این
ضیافت را منتشر کرد .غالمعلی حدادعادل رئیس فراکسیون
اصولگرایان ،حسین مظفر معاون نظارت مجلس ،عبدالرضا
مصری عضو فراکس��یون اصولگرایان ،حسین طال رئیس
برئیس
مجمع نمایندگان ته ران ،محمدحسن ابوتراب ی فرد نای
مجلس ،حس��ین سبحان ی نیا و مهرداد بذرپ��اش از اعضای
هیات رئیس��ه مجلس ،غالمرضا مصباح ی مقدم و سی د رضا
ی از اعض��ای جامعه روحانیت ،ابوالقاس��م جراره عضو
اکرم
فراکسیون اصولگرایان ،ش��هروز افخم ی عضو فراکسیون
اصولگرایان ،اب راهیم کارخانه عضو کمیسیون انرژی مجلس،
حسین فدایی دبیرکل جمعیت ایثارگران ،یحیی ال اسحاق
رئیس ات��اق بازرگانی ته ران ،حس��ن بی��ادی فعال سیاسی
اصولگرا ،الله افتخاری نماینده ته��ران ،محمد نبی حبیبی
برئیس جبهه
دبیرکل حزب موتلفه ،اس��داهلل بادامچیان نای
پیروان و امیر محبیان از فعاالن رسانه ای اصولگرا میهمانان
ضیافت افطاری رئی س جمهور بودند.
سخنران��ان این مراس��م نی��ز غالمعل��ی حدادعادل،
ابوتراب ی ف��رد ،الله افتخ��اری ،محمد نبی حبیبی ،حس��ین
فدایی و سبحان ی نیا بودند که پیش از سخنان رئی س جمهور،
دیدگاه های خود را پی رامون مسائل روز کشور بیان کردند.
دیدار نخست در سعداباد
این البته ب رای نخس��تین بار نبود که حس��ن روحانی
گروهی از اصولگرایان را ب��ه دفتر خود دع��وت م ی کرد تا با
انها در خصوص مس��ائل روز ب��ه گعده بنش��یند؛ چه انکه
اردیبهشت امسال نیز تع دادی از اصولگرایان در کاخ سعداباد با
رئی س جمهور دیدار و پی رامون مسائل روز و موضوعات اقتصادی
جامعه گفت وگو کرده بودند .این دیدار در حالی برگزار شد که
حاشی ه هایش پس از ان اغاز شد؛ از یک سو اصولگرایان از بیان
جزئیات این نشست خودداری م ی کردند و از سوی دیگر دولت و
رسانه های رسمی ان از انتشار اخباری پی رامون ضیافت سعداباد
سکوت اختیار کرده بودند .نخستین فردی که خبر این دیدار را
ترئیسه
در اختیار رسانه ها گذاشت ،عب دالرضا مصری عضو هیا
مجلس و یک��ی از حاضرین در ان دیدار ب��ود .او در خصوص
جزئیات این جلسه به خبرگزاری اصولگرای فارس گفته بود:
«در این دیدار جمعی از چهره های سیاسی اصولگرا و تع دادی
ترئیس��ه مجلس حضور داشتند ».یک عضو
از اعضای هیا
دیگر حاضر در جلسه اصولگرایان با روحانی نیز که نامی از او
در رسانه ها منتشر نشد ،در خصوص «علت دعوت گزینشی از
اصولگرایان» چنین گفته بود« :این را باید از کسانی که از افراد
دعوت کرده اند پرسید ،اما به تع داد صندل ی ها از افراد دعوت شده
بود ».انتش��ار این خبر کوتاه از دیدار گروهی از اصولگرایان و
حسن روحانی سبب کنجکاوی بیشتر رسانه ها شد؛ به گونه ای
که رسانه های مجازی و مکتوب با برق��راری تماس با برخی
از میهمانان ضیافت سعداباد ،خواهان انتش��ار جزئیات این
نشست شدند .سایت اصولگرای تابناک از رسانه های نزدیک
به محس��ن رضایی از جمله رسانه هایی بود که با تعدادی از
ترئیسه مجلس تماس گرفت ،اما اغلب انها با اب راز
اعضای هیا
ب ی اطالعی از این جلسه ،از ارائه اطالعاتی از این جلسه امتناع
م ی ورزیدند اما در عین حال برخی اعضا که نم ی خ واستند نامی
از انها برده شود ،جزئیاتی را بیان کردند.
ترئیسه در این باره گفته بود« :این جلسه
یک عضو هیا
با حضور شماری از نمایندگان و برخی چهره های اصولگرا از
جمله اسداهلل بادامچیان برگزار شده است .بنابر انچه در میان
اعضای حاضر در جلسه وعده داده ش��د ،قرار بر این بوده که
اطالعاتی درباره چگونگی و چرایی این جلسه اعالم نشود».
یکی دیگر از اعضای هیات رئیس��ه اما با اب راز گالیه از
مصری که ب رای نخستین بار خبر از انجام این دیدار داده بود،
اظهار داشت« :ش��اید اقای مصری سخنگوی هیات رئیسه
باش��ند ،اما مطمئنا سخنگوی دولت نیستند؛ بناب راین وقتی
ی خبررسان��ی کرده اند ،بهتر بود
درباره چنین نشس��ت مهم
جزئیات کامل تری اعالم م ی کردند که ابهامی درباره این جلسه
نماند ».دراین میان محمدنبی حبیبی ،دبیرکل حزب موتلفه
اسالمی گفت« :احتمال م ی دهم نشس ت هایی از این دست
ادامه خواهد یافت .قاعده بر ای��ن است که جزئیات مربوط به
این نشست از ط ریق نهاد ریاست جمهوری منتشر شود ».او نیز
همچون نمایندگان مجلس از توضیح در خصوص جزئیات این
جلسه امتناع ورزید« :بنا ندارم درباره این نشست سخن بگویم.
البته این به این معنا نیست که از ما خواسته شده باشد درباره
نشست حرف نزنیم؛ بلکه معموال اطالع رسانی درباره جلسه
به عهده می زبان است .نهاد ریاست جمهوری باید اخبار مربوط
به ان را منتش��ر کند ».احمد کریم ی اصفهانی از چهره های
اصولگرای سنت��ی و دبیرکل جامعه اسالم��ی اصناف و بازار
نیز دیدار جمعی از اصولگرایان با رئی س جمهور را تاثیرگذار و
دوستانه دانست و اب راز عقیده کرد که دولت گذشته اعتقادی به
چنین جلساتی نداشت .عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری
با یاداوری اینکه برگزاری چنی��ن دیدارهایی باتوجه به اینکه
رئی س جمهوری معتقد به نظ رات جمعی است و این جلسات
نتایج مثبتی را ب رای احزاب به همراه خواهد داشت ،از رضایت
سایر حاضرین از برگزاری این جلسه خبر داد.
شخصیت ها
احزاب ودولت
افطاری اصولگرایان با رئیس جمهور
دیدار دوم اصولگرایان با روحان��ی اما بالفاصله از سوی
سایت ریاست جمهوری انعکاس یافت .این سایت با انتشار متن
سخنان رئی س جمهور ،بخشی از سخنان چهره های اصولگرا
را در این دیدار منتشر کرد .ب راساس خبر منتشر شده در سایت
ریاست جمه��وری ،روحانی با تاکید بر اینک��ه همه باید ب رای
لو فصل مشکالتی که کشور و نظام را در معرض اسیب قرار
ح
م ی دهد دست به دست هم دهیم ،گفت« :همه گروه ها ،جناح ها
و همه ملت از مذاهب و اق وام گوناگون باید زیر چتر واحد در حل
مشکالت و رویارویی با مخاط رات و معضالت در کنارهم قرار
گی رند ».رئیس شورای عالی امنی ت ملی اظهار کرد« :اگر همه
ما در خصوص فهرست اسی ب ها و مشکالت و دشمنان کشور
و نیز راهکارها و نقشه راه مواجهه با این مسائل اتفاق نظر داشته
باشیم ،بسیاری از مش��کالت که امروز پ ررنگ دیده م ی شود،
کوچک جلوه خواهد کرد و تس��امح با یکدیگ��ر نیز اسان تر
م ی ش��ود ».او همچنین بر ضرورت کاهش اختالفات تاکید
کرد و گفت« :باید تا جایی که م ی توان از اختالفات در داخل
کشور کاست و دست در دست هم ب رای حفاظت از منافع ملی
و صیانت از ارزش های انقالب حرکت کرد .همه ما باید تالش
کنیم تا از انشقاق و شکاف های اجتماعی در حوزه هایی نظیر
قومیت ،مذه��ب و جناح بندی ها بکاهی��م ».روحانی ضمن
انتقاد از برخی دیدگاه ها که نسبت به هر نوع وحدتی نظر سوء
دارند گفت« :نباید غ ربال��ی در دست بگیریم که ب ر اساس ان
بیشتر افراد کنار گذاشته شوند و تنها تع داد اندکی حائز شرایط
ب رای ادامه کار باقی بمانند .ب رای حل مشکالت بزرگ نیاز به
حضور همه افراد و گروه ها از جناح ها ،اقوام و مذاهب مختلف
داریم ».رئی س جمهور همچنین ه ر گونه اختالف نظر در درون
دولت را رد کرد و اظهار داشت« :دولت یازدهم از همه جناح ها
و گروه های سیاسی تش��کیل ش��ده و در یازده ماه گذشته ما
هیچ گاه در مسیر حل مسائل اساسی کشور میان سلیقه های
مختلفی که در دولت حضور دارند شاهد اختالف نبوده ایم».
سایت ریاست جمهوری همچنین با انتشار بخشی از سخنان
اصولگرایان حاضر در این نشس��ت ،از برگزاری نماز جماعت
به امامت حسن روحانی پس از پایان جلسه خبر داده است.
این در حالی است که سایت خبری پارس از رسانه های
نوپای اصولگرایان ،روایتی متفاوت از این نشس��ت منتش��ر
کرد .این خب��ر از یکجانبه ب��ودن خبر تنظیم ش��ده سایت
ریاست جمهوری و خبرگزاری دولت خبر م ی داد و مدعی بود
این خبر به گونه ای تنظیم ش��ده است که گویی سخنرانان
به تعریف و تمجید از عملکرد دولت پرداخته اند؛ در حال ی که
اصولگرایان ضمن حمایت از رئی س جمهور و دولت ،انتقادات
خود را به ط��ور صریح بیان کرده اند .یک��ی از حاضران در این
نشس��ت به پارس گفته است که ب رای این جلسه با تمامی
طی ف های اصولگرا تماس برقرار و از هر طیف ،عده ای دعوت
شده بودند .در تماس با برخی اصولگرایان از جمله محمدرضا
باهنر ،عل ی اصغر زارعی عضو جبهه پای��داری و الیاس نادران
مشخص شده که تقریبا از همه گروه ها و طی ف ها دعوت به
عمل امده که عدم حضور برخی افراد ب هدلیل مشغله های کاری
بوده است .کاظم جاللی نیز در ابتدای جلسه حضور داشت که
با اغاز سخنان اصولگرایان جلسه را ترک کرد .در این دیدار از
حدود 105چهره اصولگرا دعوت شده بود که نزدیک به 60نفر
شرکت کردند .حداد عادل ،محمد نبی حبیبی و حسین فدایی
با شفافیت و صراحت سخنان خود را مطرح ساخته اند .با وجود
اینکه حدود 45دقیقه وقت ب��رای اصولگرایان در نظر گرفته
شده بود اما انها حرف های اصلی و جدی خود را مطرح ساختند.
این سایت نوش��ته؛ حس��ین فریدون در زمان افطاری،
تالش کرده است که ارتباط بیشتری با اصولگرایان برقرار کند؛
به گونه ای که با اصولگرایان خوش و بش م ی کرد و برخی از انها
را با نام کوچک صدا م ی زد.
واکنش ها به ضیافت اصولگرایانه رئیس جمهور
عالوه ب��ر اخبار رسمی و غیررسمی منتش��ر ش��ده در
سایت های خبری و خبرگزاری ها ،برخی چهره های اصولگرای
حاضر در این ضیافت افطاری نیز به بیان برخی جزئیات این
نشست پرداختند .مهم ترین اظهارنظر متعلق به حسین فدایی
بود .او در گفت وگویی با خبرگزاری اصولگرای تسنیم ،به بیان
جزئیات تذکرات ب��ه چهار رئی س جمه��ور پرداخت و افطاری
روحانی با اصولگرایان را «نمادین» توصیف کرد .او با هشدار
نسبت به هرگونه افراط و تفریط پی رامون وحدت ،چنین گفت:
«قطعا این نوع جلسات به صورت نمادین برگزار م ی شود و در
غالمعلی حداد عادل:
• کشور ب رای رشد ،پیشرفت و تعالی ،نیازمند ثبات است و در زمان ی که شعار اعتدال ،مطرح
و استفاده از همه توانمندی ها مطرح م ی شود مناسب نیست که از باالترین رده ها تا رده های
کارشناسی و حتی ابدارچی ادارات نیز تغییر کند و ادعای اعتدال و استفاده از همه نیروها مطرح
م ی شود .با جابه جای ی های وسیع و گسترده ای که صورت گرفته عمال ثبات مدیریتی دچار
خدشه شده است.
• اش��وب های سال 78را به یاد داریم که اقای روحانی خود سخنران تجمع نیروهای
انقالب در مقابل اش��وب ها بودند .ان روند را با فتنه در سال 88در سطح گسترده تری دنبال
کردند که ظلم و اسی ب های جدی به عرصه سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی کشور زدند بناب راین این نگرانی وجود دارد که افرادی
که حضور موثر در فتنه داشتند اکنون در صدر برخی امور قرار گی رند که مجددا در عرصه اقتصادی ،اجتماعی و ...کشور دچار
مشکل شود .در عی ن حال ،انتصاب های نامناسب بر نحوه تعامل مجلس با وزرا موثر خواهد بود.
• توقع داریم در تمام ی زمینه ها به وضعیت کنونی سامان دهید.
جلس��ات نمادین فرصت بحث های ریز و کارشناسی نیست
بلکه یک رویکرد کلی را به نمایش م ی گذارد .در این نشست و
در فرصت اندک ،دوستان دغدغه های خود را مطرح و من هم
در حد خود چند مس��اله را بیان کردم ».او با تاکید بر جناحی
ندانستن حس��ن روحانی و حمایت از رئی س جمهور ،به بیان
نمونه هایی از دیدارها با روسای جمهور گذشته و انتقال شفاف
نظ رات به انها پرداخت .محمدرضا باهنر ،دبیرکل جبهه پیروان
خط امام و رهبری نیز این نشست را دیداری توصیف کرد که
م ی تواند به حل مس��ائل کش��ور کمک کند« :اقای روحانی
ش��خصی ت ها و نمایندگان اصولگرا را در یک مراسم افطاری
دعوت کرده بودند که من نتوانس��تم در ای��ن مراسم حضور
پی دا کنم ».محمدنبی حبیبی ،دبیرکل حزب موتلفه اسالمی
نیز به بیان محتوای گفته های سخنرانان این دیدار پرداخت:
«سخنران��ان روی دو موض��وع تکیه داش��تند؛ اول ضرورت
هماهنگ شدن تمام پایبندان به انقالب ب رای حل مشکالت
داخلی و باالخص اقتصادی بود و موضوع دوم نیز روی بحث
مراقبت از استفاده نکردن از کس��انی در بدنه مدیریت دولت
ی رئیس شورای
که در فتنه 88نقش داشتند ».سی د رضا اکرم
فرهنگی نهاد ریاست جمهوری نیز با اعالم این خبر که نشست
رئی س جمهور با فعاالن سیاسی ادامه خ واهد داشت ،اب راز عقیده
کرد« :باید این جلسات از حالت یک نشست معمولی بیرون
بیاید ،قاعده مند شود و عمق و جامعیت بیشتری پی دا کند».
افطاری روحانی با اصولگرایان از زاویه ای دیگر
حس��ن روحانی با دعوت از اصولگرایان نشان داد که در
نگاه اعتدالی خ��ود جدی است .او م ی خواهد نش��ان دهد که
اگرچه برخی جریانات اجتماعی او را یک شخصیت اصالح طلب
معرفی م ی کنند اما روحانی شخصا خود را از اصولگرایان جدا
نم ی داند .حتی با فاصله کوتاهی پس از این ضیافت ،جلسه
مهمی میان نمایندگان اصولگرا ب��ا رضا فرج ی دانا وزیر علوم
یدانا
دولت یازدهم برگزار شده است؛ جلس ه ای که استیضاح فرج
را یک ماه به تعویق انداخته و شاید واکنشی باشد به پال س های
مثبت این دیدار .روحانی امیدوار است که نشس ت هایی از این
دست بتواند اصولگرایان را به دولت نزدیک کند و از انتقادها و
فشار حاصل از انها بکاهد.
محمد نبی حبیبی:
دبیرک��ل ح��زب موتلف��ه
اسالمی ب��ا اب��راز نگرانی
نس��بت به نف��وذ عناصر
فتنه گ��ر و ایج��اد اختالل
در کارام��دی دولت گفت:
«اکنون همه انهایی که در
جریانات سال 78و 88موثر
بودند ادعای بازگشت و «حر» بودن دارند در حالی که «حر» ،بعد از
بازگشت به سوی امام حسین(ع) ،در چارچوب گفتمان ایشان خود
را تع ریف کرد و در رکاب ایشان به شهادت رسید .اما کسان ی که این
روزها ادعای «حر» بودن دارند به پست و مقام چشم دوخته اند».
مثلث | شماره 225
سیاست
حسین فدایی:
• در دوران دفاع مقدس ،امپ راتوری خبری نظام سلطه ،رزمندگان و فعالین عرصه دفاع مقدس را که شما (حسن روحانی) هم در ان زمان در میان انان بودید را فاقد عقل
و عقالنیت معرفی م ی کرد و این اتهامی بود که به نیروهای انقالب م ی زدند که اکنون همان تهمت را به نیروهای انقالب ،شاهد هستیم.
یدانیم از رئی س جمهور و دولت حمایت کنیم .بچه های حزب اللهی و نیروهای ارزشی ب ر اساس اعتقاد ،باور دینی ،والیت پذیری و عقالنیت
• عقال و شرعا وظیفه خود م
خود را حامی دولت م ی دانند.
• همواره افراد و جریان هایی در طول مبارزه و انقالب سعی کرده اند گفتمان های موازی با امام و رهبری ایجاد کنند که مسیر انقالب را به انحراف بب رند .در هر صورت
اوضاع و احوال کنونی عرصه بی ن الملل و مشکالت داخلی مخصوصا مشکالت اقتصادی نشان م ی دهد چاره ای جز توجه به «گفتمان رهبری» و «اقتصاد مقاومتی»
نیست .تنها در این صورت است که م ی توان از ظرفیت ملی بهره مند شد .کسان ی که به دنبال ایجاد گفتمان موازی هستند و در سال های گذشته با فتنه به ایجاد اختالف
و فساد در جامعه پرداختند نم ی توانند پای کار اقتصاد مقاومتی بایستند و شما را یاری کنند.وقتی از واژه های مبهم استفاده م ی کنیم بایستی به بار معنایی ان توجه کنیم مثال دموکراسی و ازادی با کدام
مبانی ارائه م ی شود؟ یا حتی در مورد افراط ،تفاوت اساسی بین ما و غرب وجود دارد .غرب ،حزب اهلل را جریان افراطی م ی نامد لیکن ما ان را خط مقدم دفاع از مستضعفین م ی دانیم.
• متاسفانه به دلیل سازوکار انتخابات ،رقابت ها به جای اینکه درون گفتمان نظام باشد خارج از ان است؛ به طوری که رقابت انتخابی به رقابت ب رای به چالش کشیدن نظام تبدیل م ی شود .بناب راین
بایستی ب رای جلوگیری از تبدیل رقابت های درون گفتمانی گروه های سیاسی به رقابت با اصل نظام ،تدابیر موثری اتخاذ شود.
41
شخصیت ها
احزاب ودولت
برخی نقد کردند ،رئیس جمهور هم پاسخ داد
گفت و گوی مثلث با حمیدرضا ترقی
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
سیاست
42
مثلث | شماره 225
رئی س جمهور برخی چهره های سیاسی از احزاب
و تشکل های اصولگ را را روز 13تیر به افطاری دعوت کرد،
چه صحب ت هایی مطرح شد؟
در این ضیافت که از ساعت هفت بعد از ظهر جمعه
شروع شد ،دکتر روحانی و اقایان نهاوندیان و حسین فریدون
می زبان اصلی ان جلسه بودند .ابتدا فرصتی طبق ب رنامه ریزی
و هماهنگی قبلی به مسئوالن تشکل های اصولگرا داده شد
تا نظ رات خود را پی رامون مسائل کشور بیان کنند .استفاده از
افراد پاک و وفادار به نظام در مناص��ب دولتی ب رای تعمیق
وفاق و حل مش��کالت جامعه ،ایس��تادگی در ب راب��ر زیاده
خواهی 5+1با مقاومت و یکپارچگی داخلی ،تامین بودجه
ب رای بیمه زنان خان��ه دار در راست��ای سیاست های افزایش
جمعیت ،پاک نشدن صورت مس��اله فتنه و مراقبت از عدم
بازگشت ان ،فداکاری ب رای انقالب و نه فرصت طلبی ،پرهیز در
استفاده از واژه های مشترک دیپلماتیک ب رای مراقبت از ورود
به بازی در میدان دش��من ،خودی نبودن کسانی که از درون
خیمه انقالب به دشمن گرا م ی دهند ،حل مشکالت کشور با
تعبیت از گفتمان رهبری ،استف��اده از همه ظرفی ت ها ب رای
حل مشکالت داخلی و خارجی ،بهره گیری دولت از مفاهیم
تزایی ،توجه به خروج از ش��رایط رکود
اول انقالب ب رای وحد
تورم ی و اشتغالزایی ،تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی،
ملموس نب��ودن کاهش ت��ورم نقطه به نقطه ب��رای مردم،
پرهیز از تبدیل شدن رقابت های درون گفتمانی به رقابت با
اصل نظام و مهمتر بودن بخش فرهنگ از اقتصاد و انتقاد از
اعتبارات تخصیصی بسیار کم به ان از جمله مباحثی بودند
که اصولگرایان در جلسه با رئی س جمهور مطرح کردند .پس
از صحبت شخصی ت های اصولگرا اقای دکتر روحانی ضمن
تشکر از پذیرش دعوت افطار از سوی حضار مطالبی را بیان
کرد .او گفت« :اگر ک��ل ملت ای ران را یک خان��واده ببینیم
و مش��کالت کش��ور را مش��کل همه ،اختالفات در ب رابر ما
کوچک و قابل تسامح م ی شود .وقتی شعار وحدت بین ادیان
م ی دهیم م ی گویند نم ی شود ،وقتی شعار وحدت بین اقوام
م ی دهیم م ی گویند کدام اقوام ،وقتی شعار نزدیکی جناح ها را
م ی دهیم م ی گویند این چطور است و ان چطور است ،وقتی
شعار وحدت بین شیعیان را م ی دهیم م ی گویند ان فرقه چنین
است و این فرقه چنان ،این طوری نم ی شود وحدت را در جامعه
محقق کرد .وقتی فردی مواضع گذشته اش را توجیه م ی کند
و م ی گوید من نظرم این بوده چرا نم ی پذیریم؟ ما در کش��ور
مشکالتی داریم که حل ان جناح و حزب نم ی شناسد ،باید در
خروج از شرایط رکود تورمی ،تامین شغل و رفع بیکاری ،مبارزه
با فس��اد های اداری و اقتصادی و همه مظاهر ان ،پر کردن
انشقاق های اجتماعی همچون شکاف بین مرد و زن ،شکاف
قومیتی ،ش��کاف دینی و مذهبی ،ش��کاف حزبی و جناحی
باید متحد باشیم تا در ب رابر تهدیدات خارجی بتوانیم همه با
هم بایستیم ،همان طور که در جنگ تحمیلی رزمندگان ما
و شهدای ما از همه جناح ها و اقوام و مذاهب و مردان و زنان
بودند .مشکالت داخلی ما مثل رکود و تورم و بیکاری دشمنان
داخلی هس��تند و نیاز است که این مشکالت را دسته بندی،
طبقه بندی و اولویت بندی کنی��م و هرکدام خط رناکتر است
اولویت بدهیم .م ی گویند از فالن جن��اح نیاید داخل دولت،
درحالی که ما در دول��ت از همه جناح ها داریم و در مس��ائل
اساسی کشور هیچ اختالف و مشکلی نداریم .باید از هرکس
که قانون اساسی را قبول دارد زیر چتر نظام بیاوریم و استفاده
کنیم .در قانون اساسی هم اسالم هست و هم والیت فقیه.
مگر حرهای زمان پیامبر شهید شدند؟ چرا خانه ابوسفیان امن
اعالم شد؟ مگر امیرمومنان همه مخالفین خود را نبخشید؟
ما باید تاریخ سیره 250ساله پیامب��ر و ائمه را با هم ببینیم و
مالک قرار دهیم.
گویا دکتر روحانی در قس�متی از سخنرانی خود
نیز گفته که نباید غربال دس�ت گرفت و نیروهای
انقالب را غربال کرد ،در کل به نظر شما پاسخ های
رئی س جمهور به صحبت شخصی ت های اصولگ را
قانع کننده بود یا خیر؟
قطعا قانع کننده نبود چون فرصتی نبود که در پاسخ
این صحب ت های رئی س جمهور افراد نظ رات خود را مطرح کنند.
البته صحب ت هایی که رئی س جمهور درباره وجود مش��کالت
رکود تورم��ی و ش��کاف های اجتماعی مطرح کرد ،مس��ائل
مسلمی بود ،یعنی بحثی روی انها نبود چون به نوعی نظ رات
اصولگرایان تکرار شد اما در بحث مربوط به خودی و غی ر خودی
پاسخ روشنی را رئی س جمهور نداد چون برخی دوستان مطرح
کردند که اگر ف��ردی از داخل خانواده انقالب به دش��من ب رای
ضربه زدن به کشو ر گرا دهد ،چنین شخصی خودی محسوب
م ی ش��ود یا غی ر خودی؟ رئی س جمهور پاسخ نداد و نگفت اگر
کسی هماهنگ با بیگانگان عمل و بستر را ب رای دخالت های
انها فراهم کند ایا خودی تلقی م ی شود و م ی توان او را در جمع
جا داد یا خی ر.
شماهمچنانمعتقدیدبهغ ربالگریهستید؟
طبیعتا همی��ن طور اس��ت .انق�لاب وقتی پیش
م ی رود مثل اب زاللی است که از چش��مه م ی اید و الودگ ی ها
یزند و خالص ها باقی م ی مانند،
و ناخالص ی ها را به مرور کنار م
یعنی نیروهای خالص��ی که از ارمان ه��ا و ارزش های انقالب
و نظام دفاع م ی کنند ،پای انقالب ایس��تاده و در ب رابر دشمن
مقاومت م ی کنند؛ افرادی که با یک تشر دشمن م ی ترسند و
می دان را خالی م ی کنند یا وقتی مشکلی پیش م ی اید به خارج از
کشور م ی روند و حال و ه وای بیرون را پی دا م ی کنند ،اینها افرادی
نیستند که بتوان روی انها حساب ویژه ای باز کرد .گرچه از منظر
حقوق شهروندی همه از حقوقی یکسان برخوردارند اما نباید به
انها منصب داد چون بع دا در جای الزم انها نم ی توانند در ب رابر
مشکالت مقاومت و ایستادگی کنند؛ طبیعتا چنین مساله ای
کشور را دچار مش��کل م ی کند .این همان مساله ای است که
مقام معظم رهبری در جمع کارگزاران نظام فرمودند که اعتدال
معنایشایننیستکهافرادمومنبهاصولانقالبکنارگذاشته
شوند چون اگر چنین اتفاقی رخ دهد فردا نیرویی ب رای انقالب
نم ی ماند و کسی نیست که در ب رابر دشمن بایستد.
تمام گرایش های سیاسی اصولگرا در ان جلسه
حاضر بودند؟
بله ،تق ریبا عمده شخصی ت های اصولگرا از تشکل ها و
احزاب اصولگرا حضور داشتند ،فقط استقبال پایداری ها کم بود؛
فکر کنم فقط اقای بذرپاش از ان مجموعه حاضر بود.
البته انچه در عک س های این مراس�م دیده ش�د
نمایندگانشهرستان هایهمسوباپایداریحضور
داشتند اما ته ران ی ها نیامده بودند.
بله ،چهره های ته ران ی های پایداری نبودند.
برخی همچون اقای فدایی برگزاری این جلسه را
نمادین توصیف کردند ،نظر شما چیست؟
البته باید اثار این جلسات را ارزیابی کرد که ایا بحث و
توصی ه ها و نقدها مورد توجه رئی س جمهور قرار م ی گیرد یا خیر
چون دیده شد رئی س جمهور به جای انکه از نظ رات اصولگرایان
تش��کر کند و وعده بررسی تذکرات را به انها دهد ،همان جا در
مقام پاسخ گویی ب رامد ،بنا بر این برداشت اقای فدایی بیشتر به
ذهن متبادر م ی شود که قرار نیست خیلی روی این صحب ت ها
دقت و تاملی ش��ود ،بلکه اصل تشکیل جلسه مهم است ،نه
محتوای جلسه و گفت وگوهای مطرح شده اما به نظرم طرح
این مسائل به شکل چهره به چهره ب ی تاثیر نیست و دیدارهای
نزدیک مقداری فاصله ها را کاهش م ی دهد و حتما بر طرفین
تاثیر م ی گذارد.
شاهد بودیم که اقای احمدی نژاد زیاد تشکل ها و
چهره های سیاسی اصولگ را را تحویل نم ی گرفت.
اینکه اق�ای روحانی ب�ا چهره های حزبی جلس�ه
گذاشت بیشتر ب رای حفظ ظاهر بود یا واقعا نشانه
وقوف رئی س جمهور به جایگاه اح زاب و تشکل های
سیاسی است؟
قطعا نگ��اه اقای روحانی ب��ه احزاب با نگ��اه اقای
احمدی نژاد کامال متفاوت اس��ت .اقای روحانی احزاب را باور
دارد اما اقای احمدی نژاد اصال احزاب را باور نداشت اما اینکه
این باور چقدر م ی خواهد در مسائل و نحوه اداره دولت تاثیر
بگذارد مهم است .دولت ها اصوال به اینکه احزاب در کارشان
دخالت و انتقاد کنند ،خیلی روی خوشی نشان نم ی دهند .در
هر حال ذهنیت اقای روحانی به نظ��ر م ی رسد بهتر از اقای
احمدی نژاد است و همین مقدار هم که به احزاب بها م ی دهد
که حضوری حرف خود را بزنند و طرح دیدگاه کنند ،در مسیر
فرایند حزب گرایی در کشور یک گام به جلو به حساب م ی اید،
اگرچه کامل نیست.
به نظر شما این جلسات ادامه دارد یا رئی س جمهور
به برگزاری همین نشست اکتفا م ی کند؟
فکر م ی کنم رئی س جمهور بن��ا دارد برگزاری چنین
نشس��ت هایی را به بهانه های مختلف ادامه دهد و این گونه
درنیافتیم که او ابا دارد از برگزاری چنین نشس ت هایی و امیدواریم
که استمرار هم داشته باشد.
ب ه نظ�ر ش�ما چ�را بیش�تر صحب ت های�ی ک�ه
اصولگرایان مطرح کردند جنبه انتقادی داش�ت تا
انکه حمایتی و پیشنهادی باشد؟
طبیعتا در صحب ت هایی که اصولگرایان مطرح کردند
نقاط تایید و حمایت از سیاست های دولت وجود داشت ،منتها
بیان نقد و دغدغه در ان صحب ت ها بیش��تر ب��ود .به هرحال
فرصتی بود که اصولگرایان بتوانند انچه به ذهن ش��ان درباره
مشکالت کشور م ی رسد بیان کنند ولی همه اصولگرایان در
ابتدای صحب ت های خود حمایت کلی خ��ود را از کیان دولت
اعالم کردند.
در کل ش�ما برگ�زاری نشس�ت رئی س جمهور با
اصولگ رایان را مثبت دیدید؟
بله ،قطعا این نوع جلسات مثبت است ،امیدوارم همین
قدر که محتوای جلسه رئی س جمهور با اصولگرایان مطرح و
رسانه ای شد ،به همین می زان محتوای جلسه اقای روحانی با
اصالح طلبان هم رسانه ای شود تا جامعه بتواند دو جلسه را با هم
مقایسه کند چون تاکنون محتوای جلساتی که رئی س جمهور
با اصالح طلبان داشته ،محرمانه مانده و چیزی بیرون منعکس
نشده است.
شخصیت ها
احزاب ودولت
باید از جلسات روحانی استقبال کرد
گفت وگوی مثلث با عبدالرضا مصری ،عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسالمی
ش�ما و برخ�ی ش�خصیت های اصولگ�را هفته
گذاشته به جلس�ه افطاری رئیس جمهور رفتید.
فضای ان جلس�ه را چگون�ه ارزیاب�ی می کنید؛
فضای جلس�ه را بیش�تر حمایتی و پیش�نهادی
دیدید یا انتقادی؟
اینکه در م��اه مبارک رمضان یک دی��دار به افطار
میان رئیس جمهور و ش��خصیت های اصولگرا منتهی شد
به نظر من ابتکار خوب و قابل تقدی��ری بود که اقای دکتر
روحانی انجام داد و پیش��قدم ش��د تا در قالب یک ضیافت
افطاری صحبت های ش��خصیت های سیاسی اصولگرا را
بش��نود ،بر همین اساس ابتدا تریب��ون در اختیار میهمانان
اصولگرا قرار گرفت و هر کس��ی بدون انک��ه از قبل به او
بگویند انجا فی البداهه هرچه به ذهنش رسید را مطرح کرد،
شاید بیش از 90درصد وقت در اختیار دوستان اصولگرا بود
و کمتر از 10درصد زمان جلسه به خود رئیس جمهور رسید.
اقای دکتر روحانی در پایان ضمن عرض تش��کر مطالبی
را درباره وف��اق و اتحاد و برادری و همک��اری میان اقوام و
ادیان برای پیشبرد امور کشور مطرح کرد .اصولگرایان هم
بحث هایی داشتند؛ موارد پیشنهادی بود ،برخی توصیه ها از
باب پیشگیری بود ،بعضی مطالب نیز از باب تذکر بیان شد،
در کل ابتکار خوبی بود چون به ج��ای انکه افراد از طریق
رسانه ها با ه��م صحبت کنند نشس��تند و از نزدیک درباره
مس��ائل سخن گفتند؛ البته این جلس��ه فقط یک ضیافت
افطاری بود و ماهیت جلسه کاری نداشت که ارزیابی کنیم
انگیزه رئیس جمهور چه می تواند باشد .جلسه کاری دستور
دارد و پس از ان رسیدگی و پیگیری می خواهد چون طرفین
در قبال یکدیگر تعهداتی را می پذیرند ،اما جلسه 13تیر یک
ضیافت افطاری به میزبانی رئیس جمهور بود.
همانطور که گفتید یک سری تذکرات فرهنگی،
اقتصادی و سیاس�ی در جلس�ه با رئیس جمهور
مطرح ش�د .فکر می کنید فرصتی که برای طرح
دیدگاه ها در نظر گرفته شده بود کفایت می کرد
یا انکه بهتر بود زمان بیشتری برای جلسه لحاظ
می شد؟
این بس��تگی به برداش��ت رئیس جمهور دارد ،اگر
مطالب طرح ش��ده در این جلس��ات را مفید بدان��د قاعدتا
نشست های این چنینی استمرار پیدا می کند اما گاهی هدف
من تاکنون در دو جلس��ه برپا شده با رئیس جمهور
توفیق حضور داشتم و هنوز نتوانستم برداشت کنم که هدف
چیس��ت ولی پیش خود می گویم اگر ه��دف دیدار برادران
مسلمان با هم باش��د باز برگزاری این جلسات قابل تقدیر
است.
ش�ما معتقدی�د اگر ق�رار ب�ه برپایی جلس�ات
اتی باش�د بهتر اس�ت هدف مش�خص شود که
میهمان ها خودشان را اماده کنند؟
سنت حسنه خوبی بود ،ان شاءاهلل استمرار پیدا کند
و جلسات اینده برنامه محور باشد.
اصولگرایانی که از طرف تش�کل های سیاس�ی
امدند از همه سالیق بودند؟
همه اصولگرایان نبودند ،ش��اید میزب��ان انچه از
فعاالن سیاسی اصولگرا ش��ناخت داشت دعوت کرد ،شاید
اگر جا و امکان بیشتری بود افراد بیشتری دعوت می شدند
اما همین چهره ها نیز هر کدام وابسته به یک جریان فکری
سیاسی و دلس��وز نظام بودند و رئیس جمهور نیز با حوصله
نشست و به همه صحبت های انها گوش داد.
برخی که در ان جلس�ه بودند مث�ل اقای فدایی
نشست برگزار ش�ده با رئیس جمهور را نمادین
خواندند ،نظر شما چیست؟
ما قبل از انقالب نمادی��ن تظاهرات می کردیم به
تدری��ج این حرکت های نمادی��ن ابعاد و عم��ق پیدا کرد و
در نهایت انقالب ش��د ،بنابراین خود نمادین برگزار کردن
این جلس��ات هم ارزش��مند است ،به عب��ارت دیگر اینکه
رئیس جمهور یک کش��وری به طور نمادی��ن برای احزاب
و گروه های سیاسی احت��رام قائل است و انه��ا را تکذیب
نمی کند و کن��ار نمی زند بلکه دع��وت می کند تا هر حرفی
دارند بدون واسطه مطرح کنند اقدام خوب و ارزش��مندی
است بنابراین باید منصف بود و یک کار خوب را تقویت کرد
تا استمرار پیدا کند.
ف�ارغ از تعداد ش�خصیت های دعوت ش�ده به
ضیافت افطاری رئیس جمه�ور بفرمایید از همه
تشکل های سیاسی اصولگرا همچون جامعتین،
جبه�ه پی�روان خط ام�ام و رهب�ری ،جمعی�ت
ایثارگ�ران و جمعیت رهپوی�ان و جبهه پایداری
رئیس جمهور فرصتش بس��یار مح��دود بود هفت
دقیقه بیشتر زمان نداشت .او درباره اینکه باید اتحادی میان
اقوام و ادیان ایجاد شود و دولت اعتدال نمی تواند یک طرف
را انتخاب کند سخن گفت و مشکالت دولت خود را گفت،
در واقع جلسه پرسش و پاسخ نبود که رئیس جمهور بخواهد
پاسخ کسانی را بدهد.
هر کس حرف خ��ود را زد ،رئیس جمه��ور هم حرف
خودش را زد ،حاال حرف های رئیس جمهور چقدر برای افراد
حاضر قانع کننده بود یا حرف های اصولگرایان چقدر برای
رئیس جمهور قانع کننده بود مساله ای است که به قضاوت
شخصی افراد حاضر در جلس��ه و رئیس جمهور برمی گردد،
اما حسن قضیه این است که همه حرف ها گفته و شنیده شد.
اگ�ر جلس�ات ادامه پی�دا کن�د همی�ن ترکیب
اصولگرای�ان از تش�کل های مختل�ف دع�وت
رئیس جمهور را دوباره می پذیرند یا انکه عده ای
دلس�رد می ش�وند و می گوین�د ش�رکت در این
جلسات فایده ای ندارد چون نمادین است؟
جواب این سوال حکم کلی ندارد ،ممکن است یک
نفر بگوید من نمی ایم این جلس��ه نمادی��ن است در مقابل
شاید هم یک نفر بگوید ما ملت گفت وگو و منطق هستیم
چون حتی وقتی خارجی ها دعوت می کنند هیچ وقت نشده
بگوییم ما صحبت نمی کنیم ،اتفاقا ما همیشه چون منطق و
یک فرهنگ غنی داریم اگر کسی دعوتمان کرد نمی گوییم
نمی اییم ،البته بحث اختیار هم است .من از این جلسات هیچ
ضرری تا حاال ندیدم که یک عده ای با یک نیت خدمت دور
هم جمع شوند و ضرری از جمع شدن انها حاصل شود .ان
هم جمع افراد متدین ،مخلص و انقالبی که همه برای نظام
زحمت کشیدند و همچنان دارند زحمت می کشند ،چه عیبی
دارد بنش��ینند و حرف های خود را بزنند .از انجا که مبنای
تصمیم گیری رئیس جمهور دریافت ها و اطالعاتی است که
به او می رسد اگر همین مقدار صداهای دیگر را هم بشنود
بهتر می تواند نسبت به مسائل تصمیم بگیرد بنابراین به نظر
من برگزاری چنین جلساتی ارزشمند است.
به نظر شما رئیس جمهور می تواند بانی شود که
دیدگاه های دو جناح را به هم نزدیک کند؟
چه عیبی دارد؟
به نظر ش�ما برگزاری یک جلس�ه ب�رای طرح
می تواند برای بیان دیدگاه های متفاوت با حضور
فعاالن سیاسی هر دو جناح مفید باشد؟
اگر محور تش��کل های سیاسی جناح ها باش��د به
جایی نمی رسد .اگر محور یک برنام��ه و موضوع همچون
اقتصادی مقاومتی باشد مفید است چون در دولت نهم یک
بحث اقتصادی با حضور اقتصاددانان مختلف برگزار شد و
انها درباره مازاد درامد نفتی صحبت کردند .فارغ از سلیقه
سیاسی پیشنهادهای مختلف و گوناگونی مطرح شد حتی
دو اقتصاددان که در یک جناح سیاسی تعریف می شدند نظر
متفاوتی درباره این موضوع داشتند و در جمع بندی چهار یا
پنج دیدگاه مختلف نوشته شد که رئیس جمهور می توانست
براساس انها تصمیم بگیرد.
یعنی جلسه رئیس جمهور با تشکل های سیاسی
دو جن�اح برنام�ه و موضوع محور باش�د تا برای
دولت تصمیم سازی شود؟
بل��ه ،قطع��ا و رئیس جمه��ور می توان��د از می��ان
گزینه های طرح شده بهترین انتخاب را انجام دهد .
مثلث | شماره 225
فکر می کنید اث�ر برگزاری این نشس�ت چطور
باشد؟ به نظر شما برگزاری این جلسات استمرار
پیدا می کند؟
با صحبت هایی که میان میزب�ان و میهمانان رد
و بدل شد برداشت ش�ما چیست؟ ایا هدف فقط
برگزاری مراسم افطار بود؟
بله ،حضور داشتند.
صحبت های�ی ک�ه رئیس جمه�ور بع�د از
صحبت ه�ای اصولگرایان ک�رد قانع کننده بود،
چون اصولگرایان درباره بازگش�ت فتنه گران به
مناصب اجرایی هش�دار دادند اما رئیس جمهور
گفت نباید غربال دست گرفت.
سیاست
زمانی هدف برگزاری یک جلس��ه ک��اری است،
در این ص��ورت وضعی��ت ف��رق می کن��د ،رئیس جمهور
ش��خصیت های اصولگرا را به ضیافت افطاری دعوت کرد
و عمده وقت را در اختیار میهمانان قرار داد و ش��ش نفر نیز
رفتند و صحبت کردند ،محدودیت وقت هم نداش��تند ،هر
کس حرف های خ��ود را زد و رئیس جمه��ور صحبت های
مطرح شده را ش��نید .از انجا که رئیس جمهور مشی خود را
اعتدال اعالم کرد قاعدتا باید حرف فعاالن سیاسی کشور را
بشنود و بهترین ها را برای پیشبرد امور اجرایی انتخاب کند،
بهترین حرف از نظر رئیس جمهور شاید یک پیشنهاد باشد
یا یک نقد بازدارنده؛ مهم این است که رئیس جمهور مطالب
را برای تصمیم گیری فقط از یک مرجع دریافت نکند بلکه
با گروه های مختلف سیاسی جلسه بگذارد و نقاط مشترک
دیدگاه های انها را به دست اورد و در کار از نظرات دریافت
شده استفاده کند؛ به نظرم در کل کار خوبی انجام شد.
فقط برپایی یک مراسم افطاری و دورهم نشینی است .باید
دید انگیزه اقای رئیس جمهور غیر از افطاری چه بود حتی
اگر بخواهد فقط برگزاری یک افطاری باشد نفس برگزاری
این مراسم نیز پسندیده است.
در ان ضیافت حضور داشتند؟
43
شخصیت ها
احزاب ودولت
رش
گزا
رونماییازروزشمار
واکنش حامیان احمدی نژاد
به قسم روحانی
داوود حشمتی
سیاست
44
مثلث | شماره 225
روزنامه نگار
روزی که حسن روحانی در میان جمعی از صنعتگران
کشور قسم جالله خورد« :واهلل باهلل تاهلل سال های 84تا 92
گذشت و دیگر تکرار نم ی شود» م ی ش��د انتظار داشت که
حامیان رئیس دول��ت قبل به این اظهارات واکنش نش��ان
ی که روحانی ب رای عدم بازگشت رئی س جمهوری
دهند .قسم
قبلی خورده بود ب رای کس��انی که امی��دوار بودند در سال
92اسفندیار دول��ت را راهی پاستور کنند اما موفق نش��دند
و از همان موقع روزها را ش��ماره م ی کنند ت��ا در سال 96با
رئی س دولت قبل به صحنه بیایند ،بسیار با اهمیت بود.
انها اگرچه با سدی که شورای نگهبان مقابل پای تنها
کاندیدای دولت قبل گذاشت صراحتا از انتخاباتی گفتند که
انها برگزار کردند اما «تنها دولت��ی بودند که ب رای انتخابات
کاندیدا نداش��تند» اما با رفت��ن از پاستور امیدش��ان را قطع
نکردند .حلقه نزدیک به دولت نهم و دهم گرچه در روزهای
پایانی دولت تنگ تر و محدودتر شد اما انها که با احمدی نژاد
ماندند اتفاقا در ای��ن روزها سعی م ی کنند تا به هر ش��کل
وفاداری شان را به اقای رئیس اثبات کنند.
اظه��ارات روحان��ی واکنش ه��ای احمدی نژادی ها را
به دنبال داشت .واکنش هایی که احساسات انها را به همراه
داشت .انها از روزش��مار بازگشتش��ان گفتند و همچنین از
«خوف انگیز بودن» این قس��م جالله .اما روحانی چه گفته
بود؟
روحانی :دوران قبل باز نمی گردد
روحان��ی هفت��ه گذش��ته و در روز صنعت ب��ه میان
صنعتگران بزرگ کش��ور رفت .اینکه حال و روز صنعت در
دوران دولت سابق ،ب��ه ویژه در چهارسال��ه دوم احمدی نژاد
به شدت خ راب بود بر کسی پوشیده نیست .روحانی در این
روز از دغدغه هایی از صنعت کشور گفت و پرسید« :اگر انرژی
را به قیمت جهانی تحویل تولیدکننده دهیم ایا در ان صورت
تولید کشور ما قدرت صادرات پیدا خواهد کرد؟»
او همچنین در ادامه این پرسش را مطرح کرد که اگر
دروازه های کشور را باز بگذاریم و تعرفه و حمایت از تولید را
کنار بگذاریم ایا در ان صورت تولید کشور ما توان رقابت با
منطقه و جهان را دارد؟ رئی س جمهور از بازی برد – برد میان
صنعت و دولت سخن گفت و تاکید نمود که نباید تنها این
بازی در سیاست خارجی نمود داشته باشد.
او با دعوت از سرمای��ه داران ب رای مش��ارکت و انتقال
سرمایه به داخل کشور تصریح کرد« :واهلل باهلل تاهلل سال های
1384تا 1392گذشت و دیگر تکرار نم ی شود ».روحانی ادامه
داد« :دولت یازدهم خ��ودش را خادم م��ردم م ی داند و هیچ
تصمیم فردی اتخاذ نم ی کند .بدون مشورت و شور ،ان هم با
شورهای چندباره تصمیم ی را اعالم نم ی کند ،اگر هم اعالم
کند و اش��تباه کند ،ب رای انهایی که دولت را نقد م ی کنند و
فریاد م ی کشند و م ی گویند دولت اشتباه کرده است ،ما هم
احترام م ی گذاریم ،هم تواضع م ی کنی��م و هم دست انها را
م ی بوسیم ».این بخش از سخنان روحانی مستقیما به نقد
دولت گذش��ته برم ی گشت .دولتی که بس��یاری ،رفتارهای
و تصمیمات ان را خلق الس��اعه ،ش��بانه و بدون پش��توانه
کارشناسی ارزیابی م ی کردند .او همچنین راه را ب رای نقد باز
گذاشت و گفت که در مقابل منتقدان تواضع م ی کند .کاری
که در دولت قبل کمتر دیده شد و عموما انتقادات و نقدها به
ویژه در حوزه اقتصاد یا دیده نم ی شد یا در صورت دیده شدن
مورد استفاده قرار نم ی گرفت.
با این حال اصل نظر روحانی در بیان این قس��م های
جالله و ع��دم تک��رار سال های دول��ت قبل ب��ه موضوع
سرمایه گذاری و بخش صنعت ب ر م ی گش��ت و اینکه دولت
تالش م ی کند تا از سرمایه گذاری ها حمای��ت کرده و اجازه
ندهد تا تولی د کنندگ��ان داخلی متضرر ش��وند .نکته ای که
بارها در بیانات مقام معظم رهبری نیز به ان اش��اره ش��ده؛
جایی که همچون دیدار اخر با مسئوالن از اقتصاد مقاومتی
و تاکید بر تولید داخلی و افزایش رون��ق اقتصادی در داخل
سخن گفته بودند.
1110روز مانده
اولین واکنش را عبدالرض��ا داوری از نزدیکان محمود
شخصیت ها
احزاب ودولت
احمدی نژاد ب��ه سخنان روحان��ی نش��ان داد .او در صفحه
ش��خصی اش در فی س بوک خطاب به روحانی نوشت« :ما
تنها باید 1110روز منتظر بمانیم ».داوری مسئول تشکیالتی
است به نام هما که هواداران دولت قبل را سازماندهی و اداره
م ی کند .مدیرمسئول سابق روزنامه شهروند در دولت دهم
تاکید ک��رد« :اقای روحان��ی عزیز! به امید خدا ش��ما دولت
دوازدهم را ب��ه دکتر ما تحویل خواهی��د داد ».جمالتی که
نشان م ی داد انها امیدوارانه به دور اتی ریاست جمهوری نگاه
م ی کنند .داوری البته در متنی دیگر در این باره به سخنان
رهبری اش��اره م ی کند و نوش��ته بود« :به نظرم چهره اقای
حسن روحانی هنگام ش��نیدن سخنان دیروز رهبر انقالب
دیدنی بوده است و احتماال به یاد قسم های جالله اش علیه
دولت نهم و ده��م در «منبر» روز صنعت افت��اد ،انجا که از
ایت اهلل خامنه ای چنین شنید« :نسبت به دولت هاى گذشته،
بهتر این است که نقد به صورت کارشناسى انجام بگیرد؛ نقد
در منبرهاى عمومى خیلى مصلحت نیست».
دولت کریمه بار دیگر برپا می شود
اما این تنها واکنش به سخن��ان روحانی نبود .روح اهلل
حسینیان از اعضای جبهه پایداری نیز به قسم های روحانی
واکنش نشان داد .او از برپایی دوباره «دولت کریمه» سخن
گفت و سوگند را در ُ
شان رئی س جمهور ندانست .این نماینده
مجلس گفت« :هیچ ش��کی نیست که کش��ور در زمانی
که در ح��ال مذاکره ب��ا قدرت های جهانی اس��ت و اقتصاد
ان دستخوش نوسانات ش��ده ،به ارامش نیاز دارد ،بناب راین
چرا رئی س جمه��ور و برخی معاون��ان و اط رافیان وی گاهی
صحب ت هایی مطرح م ی کنند که جامعه را به تشنج م ی کشد.
توهین به منتقدان و سوگند به وهلل در ش��ان رئی س جمهور
نیس��ت ،بدانند که طب��ق وعده های خداوند هم��ه عزت از
خداوند مومنان است و بار دیگر در ای ران اسالمی توسط مردم
دولتی کریمه به پا خواهد شد .بار دیگر فریاد ستم سوز ملت
ای ران بر کاخ های قدرت های جهانی طنی ن انداز خواهد ش��د
و بار دیگر پرچم استکبار ستیزی و پرچم امام خمینی (ره) در
سازمان های بی ن المللی به اهتزاز درخواهد امد».
این سخنان نیز مورد حمایت هواداران احمدی نژاد قرار
گرفت .عبدالرضا داوری در این ب��اره پرده از یک اتفاق دیگر
در سال 88نیز برداشت .پس از انتخابات 88محسن ی اژه ای،
وزیر اطالعات و چند تن دیگر با اعتراض به حضور مشایی از
کابینه محمود احمدی نژاد خارج شدند .محمود احمدی نژاد
سرپرستی وزارت اطالعات را برعهده گرفت تا در دولت بعد
حیدر مصلحی را جانش��ین اژه ای کند .ب راساس گفته های
داوری پس از اژه ای ،احمدی نژاد به سراغ حسینیان رفته و از او
ب رای پست وزارت اطالعات دعوت کرده بود .داوری در انتهای
متنش م ی نویسد« :درود ما بر ش��رف تو روح اهلل حسینیان؛
کاش تیر 88پیشنهاد دکتر احمدی نژاد ب رای تصدی وزارت
اطالعات را رد نم ی کردید که اگر شما وزیر اطالعات بودید ان
مصائب سال 90هرگز پیش نم ی امد».
اظهار نگرانی جوانفکر
مثلث | شماره 225
سیاست
اما عالوه بر عبدالرضا داوری ،عل ی اکبر جوانفکر دیگر
چهره رسانه ای نزدیک به محمود احمدی نژاد هم به اظهارات
روحانی واکنش نشان داد.
عل ی اکبر جوانفکر در یادداشتی نوشت« :حجت االسالم
شیخ حس��ن روحان��ی رئی س جمهور محترم روز سه ش��نبه
این هفته در اظهاراتی قابل تام��ل ،خطاب به صنعتگران و
سرمایه گذاران سه بار قسم جالله یاد کرد که سال های 84
تا 92گذشت و تکرار نم ی شود و دولت یازدهم هیچ تصمیم
فردی اتخاذ نم ی کند .این سخنان که ب��ه تیتر اصلی اکثر
رسانه های خبری کشور تبدیل شد ،از ان جهت قابل تامل
به نظر م ی رسد که اقای روحانی ب رای حل مشکالت کشور،
خود را صاحب کلید معرفی ک��رده بود و رئی س جمهوری که
چنین کلیدی در اختیار دارد ،در عمل قادر است چش��م انداز
بسیار روشن و امیدبخشی را در پیش چشم مرد م ترسیم کند
تا انجا که صاحبان کلید ،با کسب نمره قبولی از مردم ،ب رای
سال های بعد نیز در این خانه ماندگار خواهند بود.
بناب راین کسی که کلید حل مشکالت کشور در اختیار
اوست ،منطقا نباید ب��رای اثبات کارامدی خ��ود و ناکارامد
بودن پیش��ینیانش ،ب��ه سوگند جالله متوسل ش��ود! مگر
انکه باور کنیم که این کلید ،هی��چ اثر دیگری جز قفل زدن
بر درهای باز پیشرفت های همه جانبه کشور نداشته است،
چه اینکه درهای انرژی هسته ای را سه قفله کرده و عنقریب
است که کلید ان را نیز به خانم اشتون تحویل دهند .سوگند
اقای روحانی بیش از هر چیز خوف انگیز به نظر م ی رسد و
این نگرانی را در میان مردم و صاحبنظ ران سیاسی به وجود
اورده است که ایا دولت یازدهم به عنوان مجری انتخابات ،از
هم اکنون سرگرم برنامه ری��زی و هدفگذاری های خاص در
انتخابات اتی است؟ ایا م ی خواهد ب��ه هر قیمت ممکن از
تحقق اراده و خواست مردم ب رای بازگشت دکتر احمدی نژاد
به صحنه مدیریتی کشور جلوگیری کند؟ ایا سه بار سوگند
جالله رئیس دولت یازدهم ب رای تکرار نشدن دوران مشعشع
دولت های نهم و دهم ،شائبه ب رنامه ریزی دولت روحانی ب رای
منحرف کردن اراده و خواست واقعی م��ردم و خدای ناکرده
ی متبادر نم ی سازد؟
دستکاری در ارای مردم را به اذهان عموم
طرح این پرسش ه��ا از ان جه��ت حائز اهمی��ت است که
خاطره ش��یرین دوران مدیری��ت دکتر احمدی ن��ژاد با وجود
سنگ اندازی های داخلی و خارج��ی از یک سو و ناکارامدی
و ناتوانی اش��کار دولت یازدهم در اداره امور کش��ور با وجود
همکاری و همراهی همه دستگاه ه��ا از سوی دیگر ،اینک
اذهان مردم را معطوف به بازگشت مجدد دکتر احمدی نژاد به
عرصه قدرت اجرایی کشور کرده است .اظهارات اقای روحانی
را م ی توان صف ارایی زود هنگام در ب رابر این مطالبه عموم ی
مردم تلقی کرد».
جوانفکر پی��ش از این نیز انتقادهایی را علیه حس��ن
روحانی مطرح کرده بود .او در مصاحبه با اریا گفته بود« :در
عمل م ی بینیم دولت یازدهم همان سیاست و تدابیر دولت
اق��ای احمدی نژاد را ادام��ه م ی دهد ،بناب رای��ن مردم متوجه
ش��ده اند اتهاماتی که ب��ه رئی س جمهور قبل زده م ی ش��د
کامال ب ی اساس بوده و دولت اق��ای احمدی نژاد در باالترین
درجه عقالنی��ت تصمیمات را اتخ��اذ م ی کردند ،به همین
دلیل دولت روحانی هم از هم��ان سیاست های احمدی نژاد
تبعیت م ی کند ».جوانفکر البت��ه در گفت وگویی دیگر هم
به محمود احمدی ن��ژاد توصیه کرده ب��ود در صورت تداوم
شرایط فعلی حتما در انتخابات سال 96کاندیدای انتخابات
ریاست جمهوری شود.
مشاور محمود احمدی نژاد درباره کاندیداتوری محمود
احمدی نژاد در انتخابات این��ده گفته بود« :دکتر احمدی نژاد
سرباز ملت ای ران و نظام اسالمی است و هر گاه شرایط کشور
اقتضا کند و رهبری معظم انقالب نیز بر ان مهر تایید بزنند،
ایشان به وظیفه خود عمل خواهد کرد».
سایت های حامی احمدی نژاد موضوع بازگش��ت او به
قدرت را رها نکردند .سایت دولت بهار و میدان 72با انتشار
یادداش��ت هایی از روحانی انتقاد کردند و در تایید یادداشت
جوانفکر مطل��ب نوش��تند .در متن دیگری ک��ه عبدالرضا
داوری منتشر کرده بود نگرانی جوانفکر را ب ی دلیل ندانست.
حامیان احمدی نژاد ماجرای قسم رئی س جمهور را مبنی بر
بازنگشتن دوران گذش��ته در صنعت ،حمل بر فراهم کردن
شرایط سیاسی ب رای عدم بازگش��ت احمدی نژاد م ی کنند.
داوری م ی نویسد« :متعاقب این اب راز نگرانی اقای جوانفکر
درباره اقدامات احتمالی وزارت کشور دولت یازدهم در مسیر
ممانعت از بازگشت دکتر احمدی نژاد ،اقای روح اهلل جمع ه ای،
معاون وزیر و رئیس مرکز اطالع رسانی وزارت کش��ور دولت
یازدهم که «مجری انتخابات» است ،صبح امروز با انتش��ار
یادداشتی اعالم کرد« :محمود احمدی نژاد دیگر مهره قابل
اعتنایی ب رای گفتمانی که ب رای کس��ب ق��درت و منفعت
ش��هردار ته ران را رئی س جمهور ای ران کردند ،نیس��ت و این
مهره به حدی سوخته و از درجه اعتبار خارج ش��ده است که
هیچ رغبت و انگیزه ای ب رای بازسازی و احیای ان وجود ندارد
و فقط ب رای زمینه سازی قدرت طلب��ی دیگران کارایی دارد.
پس اوال تفکرات و من��ش مدیریتی و رفت��ار احمدی نژاد از
ظرفیت الزم ب رای داشتن گفتمان برخوردار نیست و اصوال
احمدی نژادیسم یک هاله ب ی نور است .ثانیا مدیریت دوران
احمدی نژاد یک تجربه تلخ بود ک��ه توهم تکرار ان توهین
به بلوغ فک��ری و اجتماعی ام��روزی جامع��ه ای رانی است،
ثالثا دوره دوم محمود احمدی ن��ژاد به همه تصمیم سازان و
تصمیم گی ران اموخت که باتوجه به ظرفی ت های شخصیتی
باید به افراد بها داد نه جاروجنجال و غوغا گری و رابعا اینکه
دوران محم��ود احمدی نژاد قطعا به پای��ان رسیده است اما
دوران احمدی نژاد سازه��ا تمام نش��ده اس��ت و هر غفلتی
م ی تواند انها را امیدوار کند».
با ای��ن اوصاف که یک مدیر ارش��د در وزارت کش��ور
دولت یازدهم و مج��ری انتخاب��ات ریاست جمهوری سال
96با صراحت نسبت به بازگش��ت اقای احمدی نژاد موضع
م ی گیرد ،باید به اقای جوانفکر حق داد که پس از قسم جالله
رئی س جمهور نگران ارای مردم باشد چون اقای روحانی حق
دارد ب رای عدم بازگشت احمدی نژاد قسم جالله بخورد وقتی
مدی ران ارشد وزارت کش��ور دولتش ب رای حذف احمدی نژاد
نظریه پردازی م ی کنند».
فرصت زیادی تا انتخابات 96باقی است .فرصتی که در
ان دولت روحانی باید ب رای گرفتن رای دوباره از مردم تالشی
مضاعف را به کار ببندد .این ام��ر تنها با انجام یک توافق و
حل مساله هس��ته ای حاصل نخواهد ش��د .در این فرصت
زمانی همه نیروهای سیاسی کشور تالش خواهند کرد تا بار
دیگر خود را به مردم عرضه کنند و از انها رای اعتماد بگی رند.
احمدی نژاد اگرچه رقیب بالفعلی ب رای روحانی نیس��ت اما
نم ی توان از بالقوه بودنش چشم پوشید.
45
صریح درباره سریع
علوم سیاسی
تیتراول
نسبت نامعلوم
سیاست
46
مثلث | شماره 225
ایا محمود سریع القلم واقعا تئوریسین دولت یازدهم است؟
در این پرونده سعی شده تا درباره کسی که م ی گویند تئوریسین دولت
یازدهم است ،این سئوال مطرح ش��ود که چه م ی گوید ،چگونه م ی اندیشد
و اینکه ایا واقعاً او تئوریسین این دولت است؟ گرچه خیلی از دانشگاهیان
مواف��ق و مخالف وی ترجی��ح دادند در این باره س��خن نگوین��د که این از
اسی ب های فرهنگ سیاسی ماست؛ نوعی رودربایستی.
علوم سیاسی
1
زمانی که هنوز روحانی به ریاست جمهوری نرسیده بود ،از
او به عنوان یکی از مشاوران و سیاستگذاران اصلی ستاد فکری
حسن روحانی نام م ی بردند .استاد تمام دانشگاه که به مقوله
ط بی ن الملل عالقه بسیار دارد.
توسعه و رواب
دکتر محمود سریع القلم ،استاد تمام دانش��گاه ش��هید
بهش��تی است .کس��ی که گفته م ی ش��د مغز متفکر دولت
روحانی است ،اما بعد از روی کار امدن دولت یازدهم ،انچنان
که انتظار م ی رفت هم به دولت نزدیک نش��د .او متولد 1338
در ته ران است که بعد از اتم��ام دوران دبیرستان راهی امریکا
م ی شود .در دانشگاه ایالتی نرتریج علوم سیاسی م ی خ واند .بعد
به کالیف رنیای جنوبی رفت تا مدارک کارشناس ی ارشد و دکترای
خودش را در رشته روابط بی ن الملل از دانشگاه معتبر کالیف رنیای
جنوبی اخذ کند .وی سپس در دانش��گاه اوهایو پذیرفه شد و
مدرک فوق دکترای خود را از این دانشگاه اخذ کرد.
بس��یاری از افراد در دوران تبلیغات ریاست جمهوری با
رصد کردن برخی ب رنامه ها و اظهارنظرهای دکترحسن روحانی،
بر این باور بودند که عمده این م��وارد از نظ رات دکتر محمود
سریع القلم است .به وی��ژه این مس��اله در موضوعاتی چون
سیاست خارجی و روابط بی ن الملل بیش��تر به چشم م ی امد.
او البته عالوه بر طرح مس��ائل نظری ،حضورش ب رای دولت
روحانی با حاشی ه هایی نیز همراه بود؛ حاشی ه هایی که حتی به
دلخوری وی و خروجش از حلقه مشاوران
نیز انجامید .با این حال روحانی در اولین
مصاحبه تلویزیونی خود ب��ا صراحت و به
کنایه وقتی که از او درباره «ممنوع القلم»
شدن برخی سوال شد ،گفت که باید تالش
کرد تا «ممنوع القلم ها سریع القلم شوند».
او س ی گانه های مشهوری دارد .سی
توصی ه ای که ب رای انسان عقالیی ،انسان
مدرن و سیاستمداران نوش��ته شده است.
این توصی ه ها بین افراد در فضای مجازی
به کثرت منتشر شده و مورد استقبال و در
عین حال نقد قرار گرفته است.
پیدا نکرد .با این حال انتقاد انها در این زمینه گاه و بیگاه بلند
م ی شود.
دعوای کراوات
زمستان سال گذشته بود که حسن روحانی به اجالس
داووس در سوئیس دعوت شد .اجالسی که در ان بسیاری از
سران کشورها و همینطور شخصی ت های برجسته علمی و
اقتصادی دنیا شرکت م ی کنند .در این سفر عالوه بر مسئوالن
دولتی ،دکتر محمود سریع القلم نیز حضور داش��ت .ماجرای
«کراواتی» ک��ه او در اجالس اویخته بود ب��ه جنجالی ب رای
دولت روحان��ی تبدیل ش��د .رسانه ها از او به عنوان مش��اور
بی ن الملل رئی س جمهور ی��اد م ی کردند .او س��ه روز پیش از
حضور رئی س جمهور ب��ه داووس م��ی رود و در اجالس های
جانبی ش��رکت م ی کند .به اعتقاد مخالفان ،او پروتکل های
دستگاه دیپلماسی ای ران را نقض کرده بود .انها از رئی س جمهور
م ی پرسیدند« :اقای روحانی باید پاسخ دهد مشاوری که هنوز
پروتکل های ابتدایی دستگ��اه دیپلماسی جمهوری اسالمی
ای ران را در پوشش اسالمی -ای رانی رعایت نم ی کند ،چگونه
م ی تواند حافظ منافع مردم ای ران باشد؟ ایا قرار گرفتن چنین
اش��خاصی با طرز تفکر غربی ،به نفع رئی س جمهور و مردم
ای ران است ی��ا در کوتاه و بلندمدت به ضرر حس��ن روحانی و
بیسوادهایی که سخن می گویند
کم حرفی و سکوت انسان مدرن
مثلث | شماره 225
منافع ملی تمام خواهد شد؟» ماجرای این انتقاد به صداوسیما
نیز کشیده شد .در برنامه ای خبری ،نس��بت به این پوشش
اعتراض شد ،اما حسام الدین اشنا با اظهارنظرش به این ماجرا
ابعاد تازه ای بخشید .بعد از انتقاد صداوسیما ،اشنا دیگر مشاور
ی خطاب ب��ه صداوسیما سریع القلم
رئی س جمه��ور در نامه ا
را مشاور رئی س جمهور ندانست و نوش��ت« :از انجا که بارها
به صورت ش��فاهی و کتبی به ان سازمان محترم تذکر داده
شده است انتصابات ریاست محترم جمهوری صرفا از طریق
سایت رسم��ی دفتر ریاست جمهوری اعالم م ی ش��ود ،اصرار
ب ر خلق مش��اور و سپس همراه ک��ردن وی با هی��ات همراه
رئی س جمهور در داووس و در نهایت نقد پوش��ش ایش��ان را
نم ی توان اشتباهی عادی تلقی کرد ».همین نامه باعث شد
تا برخی از «قه ر سریع القلم با دولت» سخن به میان بیاورند.
مدتی بعد عل ی اکب��ر والیتی که به عنوان جانش��ین روحانی
در مرکز تحقیق��ات استراتژیک انتخاب ش��د در اظهارنظری
گفت« :وی شغل دیگری دارد و به ان محل نقل مکان کرده
است و شاید وقت محدودی داش��ته اند ».والیتی در پاسخ به
این سوال که شنیده م ی ش��ود علت رفتن سریع القلم از مرکز
به دلیل اعتراض نسبت به نامه حس��ام الدین اشنا به صدا و
سیما ،بوده است ،گفت« :بنده علت دیگری را ب رای رفتن ایشان
نم ی شناسم ».از سوی دیگر سایت امید نزدیک به عارف در
پس از توافق اولیه ای ران و غرب در ژنو،
انتقاد برخی از افراد به دولت روحانی باال گرفت.
این انتقادات با همایش های دلواپسی دنبال
شد و در ان تع دادی از فعاالن سیاسی و اساتید
دانشگاه نسبت به موضوع توافق مسائلی را
مطرح کردند .دایره این انتقادات انقدر زیاد شد
که حسن روحانی در جمعی از دانشگاهیان از
انها گالیه کرد که چرا یک ع��ده به اعتقاد او
«بیسواد» حرف م ی زنند اما اساتید دانشگاه
از دولت و سیاست خارجی و همچنین توافق
به دست ام��ده دفاع نم ی کنند .ب��ه کار بردن
لقب بیسواد ب رای مخالفان دامنه انتقادات را
وسی ع تر کرد .همان زمان ب��ود که ضمیمه
روزنامه اعتماد به سراغ سریع القلم رفت و از او پرسید« :یک گروه
اپوزیسیون رادیکال که دلی ل شان در مخالفت با دولت روحانی
واضح است و یک گ��روه هم رادیکال ه��ای داخل حاکمیت
هستند .دلیل مخالفت این گروه ها با دولت روحانی چیست؟»
در مقابل ،سریع القلم م ی گوید« :به دلیل مشغله های فراوان
دانشگاهی فرصت نکرده ام مطالب این جریان ها را مطالعه کنم.
اما مطالبی که دانشجویان در راهروهای دانشکده به من داده اند
و چند مورد را دیده ام ،م ی توانم فعال اینگونه اظهارنظر کنم که
مطالب دقیق نیست ...اسامی را نگاه کردم و نم ی شناختم .از
همکاران پرسیدم .متوجه شدم (که) این افراد از دانشگاه های
بسیار ضعیف داخلی هستند و اساتید زیرمتوسط به انها درس
داده اند .طبعا محصول هم اینگونه ضعیف م ی شود ...از این
افرادی که در چند روزنامه و وبسایت مطلب م ی نویسند باید
پرسید ،کجا درس خوانده اند و با کدام اساتید درس خوانده اند.
اصوال کسی که در دانشگاه معتبر و با اساتید برجسته درس
خوانده باش��د ،رادیکال و تندرو و افراط��ی نخواهد بود .یک
دلیل روش��ن دارد :چنین فردی با استدالل سخن م ی گوید و
شخصیت معتدل و معقولی دارد و در پی خودنمایی ،هیجان
و عقده گشایی نیست ».این اظهارنظرها نیز بار دیگر او را به
سیبل اصلی مخالفان دولت تبدیل کرد .مخالفان معتقد بودند
که او به جای پاسخگویی اتهامات جدی��دی را نیز وارد کرده
سیاست
سریع القلم از جمله کس��انی است
که به ش��دت طرفدار نظریات «کم سخن
گفتن» یا عدم اظهارنظر در مواردی است
که افراد اطالعات کمی دارن��د .به اعتقاد
او از ش��روط اعتدال گرایی ای��ن است که
«جمعیت عظیم ارجایی و سیاسی در کشور به واسطه اینکه
دانش مح��دود دارند در مورد همه مس��ائل سخن نگویند و
سکوت کنن��د و بپرسند .این اتفاق ح��دود نیم قرن پیش در
کشورهایی مانند هند ،کره جنوبی و مالزی تحقق پیدا کرده
است ».کشورهایی که سریع القم از انها نام م ی برد کشورهایی
هستند که عموما مس��یر توسعه را پیموده و امروز به عنوان
کشورهای صنعتی شناخته م ی شوند .او با همین خط فکری
در مصاحب ه ای که بعدها به جنجالی ب رای دولت تبدیل شد،
گفته بود« :خیلی طبیعی است که من غریزی ،احساسی و
پوپولیستی تربیت بش��وم .صداوسیما هم که چقدر به این
جریان کمک م ی کند ،م ی رود از یک لبوفروش م ی پرسد نظر
شما درباره ب رنامه هسته ای چیست؟ این خیلی اثر م ی گذارد.
یا یک راننده تاکس��ی که از پنج صبح تا 12شب باید در این
خیابان ها بدود تا هزینه سه بچه دانش��جویش را دراورد ،سر
چهارراه از او م ی پرسند که نظر ش��ما درباره برنامه هسته ای
و مذاکرات ژنو چیست؟ او چه دانش��ی دارد که یک واکنش
منطقی به این س��وال بدهد ».این اظهارنظ��ر موجب به راه
افتادن اعتراض تاکس ی داران شد .تعدادی از تاکسی رانان شهر
ته ران در اقدامی که البته دولت ان را ساخته و سازماندهی شده
توسط افراد خاص م ی دانست ،در مقابل دفتر ریاست جمهوری
تجمع کردند .تجمعی که تنها یک بار برگزار شد و دیگر ادامه
این باره پرده از اختالفات برداشت و به صراحت نوشت که نامه
اشنا باعث قهر سریع القلم شده بود .این سایت در متنی با اشاره
به بازگشت سریع القلم به جلسات مشاوران ریاست جمهوری و
مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام
که با درخواست ش��ماری از همکاران انجام شد نوشت که با
وجود حضور فعال او در داووس اما «این حضور تحت الشعاع
کراواتی قرار گرفت که سریع القلم بر گردن داشت ».این سایت
در ادامه با اشاره به حاشیه پدیده امده نوشته بود« :حاشی ه سازی
اما با پاسخ اشنا ،مشاور دیگر رئی س جمهور روبه رو شد و وی با
نگارش نامه ای عنوان مشاور رئی س جمهور ب رای سریع القلم را
تکذیب کرد و این در حالی بود که وی در دوران ریاست حسن
روحانی بر مرکز تحقیقات استراتژیک به عنوان مشاور فعال
وی و حتی بیشتر از تمام کسانی که هم اکنون حکم مشاور
روحانی را با خود به یدک م ی کشند فعالیت قابل توجهی داشته
و حتی در دوران انتخابات ریاست جمهوری نیز به عنوان یکی از
نزدیکترین مشاوران روحانی در کنارش قرار گرفته بود ،بناب راین
بدیهی است که پس از پیروزی حسن روحانی ،سریع القلم باز
هم در کنار وی به بیان نقطه نظ رات و طرح دیدگاه هایش بپردازد
و گرچه از سوی روحانی عنوان رسمی مشاور ب رای هیچ یک از
نزدیکانش صادر نشده بود ،اما روحانی در حوزه سیاست خارجی
و روابط بی ن الملل از نظ رات وی بهره مند م ی شد».
اش��نا بعده��ا راجع ب��ه ای��ن موضوع
اظهارنظری نکرد .خبر سایت امید نیز موجب
ن گمانه را مطرح کنند که
شد تا دوباره برخی ای
مشاور معزول دوباره نصب شده است.
47
علوم سیاسی
است .به اعتقاد مخالفان سطح تحصیالت و مکان تحصیالت
به معنای فهم و می زان شعور افراد نبوده و انها خواستار توجه به
گفته به جای گوینده شده بودند.
انسان مدرن ،انسان عقالیی
مخالفان سریع القلم او را کسی م ی دانند که نگاه زیادی
به خارج و دنیای م��درن دارد .او البته این موض��وع را کتمان
نم ی کند .او خواهان تاثیرپذیری ای ران از دنیای مدرن است و
در مقال ه «نظریه اعتدال» ضعف بزرگ علوم انسانی در ای ران را
اینگونه معرفی م ی کند« :ضعف بزرگ مطالعات علوم انسانی
در ای ران این است که کار مقایس��ه ای با کش��ورهای مشابه
نم ی کند و عمدتا به دینامیسم داخل کشور بسنده کرده است.
ما تافته ای ج��دا بافته از تجربیات بش��ری در منظومه فعلی
جهانی نیستیم .هم باید اثر گذار و هم اثر بپذیریم ».او در ادامه
ده گانه ای را به عنوان «مبانی اعتدال» برم ی شمرده که از جمله
انها م ی توان به «خروج از فضای هیجانی مزاج و ورود به فکر،
مطالعه و ب رنامه»« ،اولویت دادن به کش��ورها به جای افراد و
گروه ها»« ،بهره برداری گسترده از امکانات نظام بی ن المللی»،
«واقع بینی و دین داری» و «معنویت و تحقق ارزش ها در سایه
ثبات اقتصادی» اشاره کرد.
سیاست
48
مثلث | شماره 225
برخی از نظرات مشاور جنجالی روحانی
سخنان سریع القلم به کسانی که از رابطه ای ران و امریکا
انتقادم ی کردندنیزازسویمخالفانتوهینتلقیشد.سری عالقلم
در این رابطه گفته بود« :به نظ��ر م ی رسد ،مخالفت با غرب در
جامعه ما کمتر ریشه های فکری دارد ،بلکه بیشتر جنب ه های
روحی و روانی دارد ...واکنش منفی ما نسبت به نظام بی ن الملل
به علت ناتوانی و ضعف ماست ...ما ای ران ی ها نسبت به افراد توانا
خیلی موضع م ی گیریم ...به عنوان کسی که فرصت مشاهده
و مطالعه از نزدیک ۱۱۴کش��ور جهان را طی ۲۸سال گذشته
داشته ام ،معتقدم باید حسادت را در جامعه خودمان درمان کنیم
چون افراد خیلی به هم حسادت م ی کنند ».به اعتقاد سریع القلم
یداند
ای ران اکنون در سال 1640میالدی به سر م ی برد .او خود م
که بسیاری به این گفته انتقاد دارند اما م ی گوید این اعتقاد اوست.
بااینحالفاصلهزمانیراتارسیدنبهدنیایامروزم ی توانبسیار
سریع ترطیکرد.اوهمچنینمعتقداستکهتنهاای رانوونزوئال
هستند که به افراد 15ساله حق رای اعطا کرده اند .به اعتقاد او این
حق باید به افراد باالی بیست سال واگذار شود تا انها ب رای اینده
جامعه تصمیم گیری کنند .سریع القلم همچنین در نشست
نقد و بررسی یکی از کتاب هایش در خردادماه 92با بیان اینکه
ای ران ی ها عموما ارمان گرایی تولید کرده اند و لیب رالیسم همیشه
در حاشیه بوده است ،گفت« :در ای ران یا تفکر دینی حاکم بوده یا
چپ و لیب رالیسم .پایگاه اجتماعی و روشنفکری جایی ندارد .من
معتقدم درجه همپوشانی اسالم با لیب رالیسم کم تر از پنج درصد
است .اسالم ب رای خود تع ریف منحصر به فردی از انسان ،جامعه
و جهان دارد که با تعاریف لیب رالیسم متفاوت است .انهایی که در
ای رانب هدنبالاشتیاسالمولیب رالیسمبودندهمدراینسال های
اخیر دست کشی دند ،بناب راین چیزی به نام «اسالم دموکراتیک»
نداریم ».محمود سریع القلم حاال در سال اول ریاست جمهوری
حسن روحانی م ی گوید و م ی نویسد و در میانه می دان سیاست
است .برخی م ی گویند تئوری توسعه نخبه محور او که راهی
میان بر ب رای توسعه ای ران است و برخالف توسعه جامعه محور
که مبتنی بر فرهنگ مردم است از دل جامعه نم ی گذرد مدنظر
دولت روحانی قرار دارد .با این حال تاکنون فاصله ای میان او و
دولت روحانی گذاشته شده و او منصب رسمی به عهده نگرفته.
با این فرض ایا م ی توان او را تئوریسین دولت یازدهم دانست؟ ایا
م ی توانگفتاودرتمامزمینههاتئوریسیندولتاستوروحانی
تمام نظ رات او را قبول دارد؟ ب��ه نظر چنین گزاره ای نم ی تواند
چندان در ست باشد هرچند نم ی توان این واقعیت را کتمان کرد
که سریع القلم در برخی حوزه ها با دولت همپوشانی دارد .به نظر
نسبت او نسبتی نامعلوم است .در میانه شایعات و ابهام ها.
توسعه=غرب گ رایی؟
سریع القلم از عقالنیت ابزاری معطوف به هدف برای رسیدن به توسعه
سخن م ی گوید
مینا علی اسالم
خبرنگار
2
باورها و ایده ه��ا و دیدگاه های ت��ازه و قابل تاملی دارد.
دیدگاه هایی که بیان انها در یک سال گذش��ته جنجال های
فراوانی را به راه انداخته است؛ نقدهای بسیاری به او م ی کنند.
برخی حتی او را غ ربزده و محو در اندیشه های غ ربی م ی دانند.
باور دارد که «اخالق و مدنیت انسان به مراتب مهم تر از مواضع
سیاسی اوس��ت .مواضع سیاسی ،سیال هس��تند و با دانش
بیشتر قابلیت بهتر شدن و دقی ق تر شدن را دارند ولی مدنیت و
اخالق انسان به مراتب بنیادی تر است ».نگران بسیاری از وجوه
فرهنگ حاکم بر جامعه ای رانی است .خ واهان توسعه ای ران است
و در تالیفات و مقاالت و تحلی ل ها و گفتارهای خود به ابزارهای
توسعه و ملزومات توسع ه یافتگی بسیار پرداخته است .توسعه
را هدفی غایی م ی داند که باید بسترهای فرهنگی ،اقتصادی،
علمی ،سیاسی و حتی اخالقی و فکری ان فراهم اید .بله او
دکتر محمود سریع القلم ،متولد 1338در ته ران ،استادتمام گروه
علوم سیاسی دانشگاه شهید بهش��تی و فوق دکترای روابط
بی ن الملل از دانشگاه اوهایو است.
سریع القلم در ای ران چهره ای شناخته شده و نام اشنا ست؛
به خصوص ب رای دانشجویان و دانشگاهیان .این استاد روابط
بی ن الملل دانشگاه شهیدبهشتی به شهادت اثارش عمدتا بر
مق ولهفرهنگتاکیدداشتهونقطهکانونیانتقادهایشفرهنگ
سیاسی ای رانیان بوده است .او ک م مصاحبه م ی کند اما اظهارات
و نظریاتش در رسانه ها اثرگذار است« .توسعه» ای ران دغدغه
اوست؛ دغدغه ای که به نوشتن کتابی با همین مضمون منجر
شده است« :عقالنیت و توسع ه یافتگی ای ران»؛ او هم در این
کتاب و هم در گفت وگوهای خود ،کش��ورهایی مانند ترکیه،
برزیل ،هند و ارژانتین را الگو های مناسب ب رای ای ران به منظور
قرار گرفتن در مسیر توسعه و کسب قدرت و ثروت م ی داند.
البته نگاه او نه کوتاه مدت ،بلک��ه درازمدت است و اعتقاد دارد
حرکت در این مسیر نیازمند تحقق پی ش زمینه هایی است.
وی اصالح فک��ر را اولین گ��ام ب رای رش��د و توسعه در
هر جامعه م ی داند و بیش از دو دهه اس��ت که در کتاب ها و
کالس های درس بر مفهوم توسع ه یافتگی و رابطه تنگاتگ
ان با روحیات و خلق و خوی افراد در یک جامعه انسانی تاکید
کرده که مکتب تحول ای رانی از سرفصل های نظ ریه او به شمار
م ی رود .او در کتاب «عقالنیت و توسع ه یافتگی» ،در ش��رح
مکتبتحولای رانیم ی گوید«:درفهمموضوعتوسع ه نیافتگی
ای ران باید به طور طبیعی به سراغ علل مختلف برویم اما ب رای
ی دست یابیم.
اصالح و ب رنامه ریزی باید به نوعی تمرکز علم
به لحاظ نظری و متدولوژیک مشکل از دو حال خارج نیست:
یا بحران ،در افکار و پارادایم های فکری و نارسای ی های فکری
است یا بحران در افراد و شخصیت و خلقیات و روحیات و طبع
انهاست .البته در هر دو صورت ،اینها نتایج ساختارهاست».
در مصاحب ه های مختلف بر وجه غال��ب تفکرات خود
یعنی توسعه و توسع ه یافتگی اشاراتی داشته و مصاحبه اخیر او
با خبرگزاری دانشجویان ای ران مانند هر اظهارنظر مفصل این
استاد دانشگاه با موجی از واکنش ها مواجه شده است .طیف
منتقد او اغلب بر این باورند که نگاهی غرب گرایانه در خالل
ی دیدگاهی سریع القلم خودنمایی م ی کند .انها توسعه
تمام
را نه مبتنی بر عقل ابزاری معط��وف به هدف بلکه فاکتوری
م ی دانند که ب رای همخوانی با واقعی ت های جامعه امروز ای ران
و ب رای تحقق کارامد ان باید معطوف به ارزش ها باشد .در واقع
نقطه اختالف دیدگاه های سریع القلم و منتقدین او در موضوع
توسعه این است که سریع القلم توسعه را کنشی معطوف به
هدف و نیازمند تحقق بس��ترهای مقدمات��ی ان م ی داند اما
منتقدان توسعه را کنشی معطوف به ارزش ها م ی دانند.
بس��یاری از دیدگاه های فکری سریع القلم نشات گرفته
از نگاه محوری او به مقوله توسعه است ،اما این باعث نش��ده
که استاد دانشگاه شهی د بهشتی از مقوله های زی ربنایی دیگر
هچون معضالت اقتص��اد ای ران ،سیاست خارجی کش��ور و
علوم سیاسی
ضرورت بازنگری در مق وله ائتالف ،مشکالت گریبانگیر جامعه
ای رانی ،نوع مطل��وب حکومت در ای ران ،ارزش های انس��انی
همچون عدالت ،ازادی ،هویت ،تسامح اجتماعی ،وجدان کاری،
صداقت ،انسانیت و مق وله هایی از این دست فارغ و غافل شود.
در بسیاری از تالیفات اش به این موضوعات اشاره تفصیلی شده
و پیشنهادات قابل تاملی ب رای جا افتادن این موارد در فرهنگ
اجتماعی و سیاسی و اداری و اقتصادی کشور ارائه شده است.
در این نوشتار از دید خود مباحث بسیار گسترده ای را که
دکتر سریع القلم مورد توجه قرار داده به اختصار در چند بخش
مورد اشاره قرار داده و دیدگاه های کلی وی را در این موارد ذکر
م ی کنیم.
فرهنگ اجتماعی جامعه ایران
از منظر سریع القلم مشکالت فرهنگی شایع میان مردم
ای ران از این قرار است:
-1قبول نکردن و راحت نبودن ما ای رانیان نس��بت به
تفاوت های فکری
-2تقسیم کردن افکار به افکار درست و غلط
-3تقسیم کردن افراد به خوب و بد و خودی و غیرخودی
-4قبول نکردن توانای ی ها و مهارت های افراد و اولویت
دادن به مواضع سیاسی انها
-5تمایل شدید به کار با افراد ضعیف و متملق
-6حذف افراد توانا
این موارد از دید سریع القلم تنها بخش��ی از مشکالت
فرهنگی ما ای رانیان در مقایسه با دیگر کشورهاست و او مسبب
اصلی را شکل نگرفتن انسجام فکری جهت توسع ه یافتگی
عنوان م ی کند .در واقع مقوله فرهن��گ ،مقوله ای زیربنایی
در تفکرات سریع القلم اس��ت .از دید او مبحث فرهنگ نقش
بارزی در توسع ه یافتگی یا توسع ه نیافتگی یک کشور دارد .او
در تفسیر نقش فرهنگ در توسعه م ی گوید« :توسعه ،مبنای
شهروندی م ی طلبد و همه مردم به تناسب ظرفی ت های فکری
و مهارتی در فرایند توسعه مش��ارکت م ی کنن��د .خوب و بد ،
خودی و غیرخودی ندارند و مالک ،توانایی ،تخصص ،مهارت ،
دقت ،وجدان کاری و تعهد به کشور است ».با چنین دیدگاهی
سریع القم مشکالت فرهنگی گریبانگیر جامعه ای ران را که در
باال به ان اشاره شد با غلظت های مختلف در مناطق مختلف،
یداند.
کامال ضدتوسعه م
معضالت و راهکارهای اقتصادی
در این مورد سریع القلم اش��اره های ش��فافی پی رامون
نقش اقتصاد بر فرهنگ ،اخ�لاق اجتماعی و زیرساخت های
توسع ه ای کش��ور دارد .به طور مثال وی بر این باور است که
«دیانت و درستکاری انسان در گرو سالمت اقتصادی اوست.
حفظ ارزش ها که همان انسانیت و عدالت است در سایه تورم
دو رقمی و درامدهای محدود قابل تصور نیست .کارامدی یک
سیستم مهم ترین عامل جذب ان سیستم از طرف عامه مردم
خ واهد بود .قبول کردن و نهادینه کردن یک فرهنگ به موازات
کارامد بودن اقتصادی یک سیس��تم قابل اجرا خواهد بود».
جمالتی که م ی تواند مورد انتقاد فراوان عالمان دینی باشد که
یدانند اما متغیر اصلی
هرچند اقتصاد را موثر بر دینداری مردم م
دینداری مردم نم ی پندارند.
از دید این استاد دانشگاه اقتصاد فراتر از مسائلی چون
نرخ تورم ،نرخ بیکاری ،ارزش ریال و بازار سهام و ...بستری ب رای
نهادینه کردن یک فرهنگ در اجتماع است .طبیعتا اقتصاد پویا،
شرایط رفاهی و مالی متعادل و با ثبات را ب رای شهروندان یک
جامعه به ارمغان م ی اورد و به تبع ان از وضعیت ،بسترهای رشد
و شکوفایی علمی ،فرهنگی و اخالقی را هم ب رای نخبگان
جامعه و هم ب رای مردم عادی به همراه خواهد اورد.
مثلث | شماره 225
مقول�ه سیاس�ت خارج�ی ،رواب�ط بی ن المل�ل و
ارتباطات جهانی
سریع القلم بر این باور است که «یک اصل قانونی و کلی
قابل شناسایی این است که هر کشوری که در دنیا پیشرفت
کرده ،یک کار را به عنوان مبنا قرار داده و ان بی ن المللی شدن
است ».از دید او راهکار رفع نگاه منفی و انتقادی نس��بت به
جامعه جهانی و ارتباط��ات بی ن المللی این است که منتقدان
به ترکیه ،امارات ،مال��زی و کره جنوبی سفر کنند و از نزدیک،
کارخانه ها ،دانشگاه ها ،سیس��تم ها و بوروکراس ی ها را ببینند
و مقایس��ه کنند و در همین راستا تاکید دارد که «بزرگترین
کاری که یک سیس��تم ب رای مردم خود بای��د انجام دهد این
است که فرصت مقایسه را ب رای ش��هروندان تسهیل کند».
البته تاثیر مطالعه متون متفاوت و اشنایی با ادبیات اقتصادی
و سیاسی رایج در جهان و معاشرت با غیرخودی ها از دید این
توسعه ،ملزومات توسعه ،علل توسع ه یافتگی و
توسع ه نیافتگی
راهکار مش��خص سریع القلم ب رای دستیابی به توسعه
این است :سپردن امور اقتصادی ب��ه صورت رقابتی به دست
مردم و تمرکز بر تولید کاال و ارائه خدمات به صورت منطقه ای
و بی ن المللی و کسب تدریجی سهم بازار در پاره ای از کاالها
و خدمات.
او نتیجه به کار بس��ت این راهکارها را ایجاد اشتغال و
تولید ،ث��روت ب رای همه مردم م ی داند و در این مس��یر نقش
دولت را تنها و تنها نقشی نظارتی توصیف م ی کند .مشخصا
از دید او دولت نقش نظارت بر قانون ،تنظیم سیستم مالیاتی
عادالنه ،ایجاد امنیت و رواب��ط معتدل بی ن المللی را عهده دار
است .ای��ن راهکارها و نتایج حاص��ل از به کار بس��ت ان ،از
دید بس��یاری از اساتید علوم سیاسی هم دوره و همفکر دکتر
سریع القلم و بسیاری از روشنفکران جامعه قابل دفاع است ،اما
نم ی توان انتقادات مختلف به این راهکارها را نیز نادیده گرفت.
منتقدان به طور خاص این راهکارها را اموزه های اقتصاد ازاد و
نظام سرمایه داری م ی دانند یعنی همان چیزی که از غرب امده
و با بس��ترهای موجود در ای ران و ارزش های حاکم بر سیستم
حکومتی ما همخ وانی ندارد.
با وجود همه این دیدگاه ها که اساسا در مسیر توسعه و
توسع ه یافتگی م ی تواند راهنمای عمل تصمیم گی ران باشد،
نقد بنیادین به تفکرات و مقاالت و دیدگاه های سریع القلم ان
است که وی با تئوری های غ ربی دست به نقد فرهنگ سیاسی
ای ران م ی زند و ب��رای توسعه ای ران از نس��خه های غ ربی وام
م ی گیرد .گرچه مدافعان و همفکران سریع القلم این نقد را پذی را
نیستند و نظریات وی را در راستای کاربرد علم و تخصص در
راه توسع ه یافتگی فرهنگ سیاسی مردم ای ران و پیشرفت کشور
م ی دانند ،اما انچه باید مبنای عمل قرار گیرد ،فهم «نقد» ان
هم از زاویه اصالح و سازندگی است .این فهم در صورت نهادینه
شدن در متن جامعه و میان مخالفان و موافقان هر نوع عقیده
و تئوری و دیدگاهی ،ب ی تردید موثر واقع خواهد شد.
بر این اساس نباید فراموش کنیم که تالش های افراد
متخصصی چون دکتر سریع القم ،بسترساز بسیاری از تحوالت
مثبت در جامعه ای ران و تربی ت کننده بسیاری از افکار مستعد
است و در عین حال نباید چش��م بر این واقعیت ببندیم که
فرهنگ سیاسی ای ران ،گروه های اجتماعی ای ران ،جامعه ای رانی
و خصوصیات و مختصات این جامعه بسیار ویژه و پرداخته شده
ب ر اساس بسیاری از واقعی ت های تاریخی است که با الگوها و
تئوری های غی ر بومی قابل بررسی و طبقه بندی نیست و البته
این بررسی نیازمند تخصص کارازموده ها و اندیشمندان علوم
انسانی است.
الزم به ذکر است ه رانچه در این مختصر امد ،جمع اوری
بخش��ی از دیدگاه های دکتر سریع القلم ب��ود به همراه برخی
نقدهای اصلی به زوایایی از باورها و تفکرات این استاد دانشگاه.
قضاوت در مورد هر کدام از دو دیدگاه (دیدگاه های سریع القلم
و دیدگاه های منتقدان او) با خوانندگان است .امید است با درک
نقد سازنده و تحمل عقای��د مختلف و تمرکز بر تخصص ها،
اینده سیاسی و فرهنگی روشن تری از امروز را ب رای کشورمان
رقم زنیم.
سیاست
سیاس�ت (حکوم�ت داری ،حکوم�ت ورزی و
معضالت سیاسی)
از دی��د سریع القلم اولی��ن مس��اله در حکمرانی فهم
واقعی ت هاست .او داشتن ارمان و ارزو را خوب و انسانی م ی داند
اما تاکید دارد که در مدیری��ت و حکمرانی باید انچه را واقعی
است ،مبنای تصمیم گیری قرار دهیم.
او رفتار حاکمان را در کم کردن شکاف های دولت و مردم
تعیی ن کنن��ده م ی داند و در این خص��وص توصیه م ی کند از
اسیای ی ها بیاموزیم چراکه حکمرانی را به سمت قانون ،قاعده ،
اساسنامه ،ائی ن نام��ه و مقررات سوق داده ان��د و روابط فردی،
ارادت ها و وفاداری های فردی را به حداقل رسانده اند.
برخی در ای ران مدل حکومتداری موردنظر سریع القلم را
اقتدارگرایی بوروکراتیک توصیف م ی کنند و معتقدند این همان
مدلی است که در دولت هاش��می رفسنجانی وجود داشت و
اکنون به طرز دیگری در دولت یازدهم تبلور یافته است البته
با غلظت بیشتر ازادی .در همین راستا این استاد دانشگاه در
مصاحب ه ای تصریح دارد« :من دموکراسی را ب رای ای ران تجویز
نکرده ام و در متونی که طی 25سال گذشته تولید شده هیچ گاه
مدل غ ربی را ب رای توسعه ای ران مناسب ندانسته ام».
او در پاسخ به این نقد اساسی نسبت به اندیشه هایش که
وی را غرب گرا و مدل های ذهنی او را برگرفته از مدل های غ ربی
م ی دانند نیز چنین م ی گوید« :نه تنه��ا ب رای ای ران بلکه ب رای
هیچ کشور توسع ه یافته ای مدل غرب مناسب نیست .معتقدم
که توسعه سیاس��ی اولویت اصلی ای ران نیس��ت .مهم ترین
مساله در ای ران ،افزایش سطح کارامدی است .باید هوای ته ران
سالم سازی شود ،نرخ رشد اقتصادی افزایش یابد ،قدرت خرید
مردم افزایش یابد ،نرخ تورم یک رقمی شود ،اینده شغلی ج وانان
بهتر دیده شود ،احترام گذرنامه ای رانی افزایش یابد و ارامش در
زندگی مردم ای ران حکمفرما شود .شما این لیست را تبدیل به
یک لیست 100موردی کنید .مسائل ما حل مشکالت مردم
است و اولویت ،منافع ملی و مصالح مردم ای ران است .مباحث
دموکراسی و لیب رالیس��م اقتصادی در چارچوب فهم مسائل
جهانی مطرح شده و به اولویت های ای ران ،ارتباط مستقیمی
ندارد .برم ی گردم به بحث های گذشته ما نیاز داریم که مسائل
کشور را در یک لیس��ت بنویس��یم ،اولویت بندی کرده و به
ی بدان نگاه کنیم .باید به حل مشکالت کلیدی
صورت هرم
در حوزه اجتماعی و اقتصادی بپردازیم ،تا معلول ها حل شوند.
به عنوان مثال ،الودگی هوای ته ران نیازمند حل کدام مسائل
دیگر است؟ تا انکه در تسلسل مشکالت ،مشکل الودگی هوا
حل شود .ریشه مشکالت اقتصادی ما کجاست؟ باید در ابتدا
بنیان ها را حل کنیم تا انکه در نهایت مشکالت میانی و خرد
ما حل وفصل شوند .باید گفت که ما اکنون شرایط لیب رالیسم
اقتصادی را نداریم :اقتص��اد غیردولتی ،ارتباطات گس��ترده
بی ن المللی ،بخش خصوصی قابل توجه ،اقتصاد دانش بنیان،
ارتب��اط بهم تنیده صنعت با دانش��گاه ،شایس��ته ساالری در
مدیریت ها ،تخصص گرای��ی در تصمیم گیری ها ،قوه مقننه
مقتدر و بسیاری از عوامل دیگر پی ش نیاز ازادسازی اقتصادی
است که اکنون در ای ران به ندرت مشاهده م ی شود».
استاد دانشگاه مغفول نمانده و راهکارهای دیگری ب رای اصالح
نگرش منتقدان نظام بی ن المللی است.
او همچنین تاکی��د دارد که بر دولتم��ردان الزم است
اطالعات خود را از دنیا به روز کنند .با این تاکید و راهکارهای ذکر
شده از سوی سریع القلم ب رای توسعه ارتباطات جهانی ،به خوبی
م ی توان دریافت که سیاست خارجی ،فعال بودن کشور در حوزه
روابط بی ن الملل ،همکاری های منطقه ای و نقش افرین ی های
موثر در صحن��ه جهانی در مجموعه دیدگاه ه��ای این استاد
دانشگاه جایگاه ویژه ای دارد و طبیعتا دیپلماسی موفق ،اقتصاد
مولد ،فرهنگ پویا و اجتماعی به روز را به همراه م ی اورد.
49
علوم سیاسی
جهانیشدنسرنوشت
و مطلوب ما نیست
تو گو با حجت االسالم غالمی درباره اندیشه های محمود سریع القلم
گف
سیاست
50
مثلث | شماره 225
بارها و باره�ا دکتر س�ریع القلم دیدگاه های خود
را در رابطه با توس�عه به تفصیل و دقت تشریح
کرده اند .محور توس�عه در نگاه ایشان را چطور
تحلیل م ی کنید؟
به نظر م ی رسد کانون و مغز توسعه از منظر ایشان،
اقتصاد و در مرحله بعد ،تکنیک است .به بیان دیگر ،دغدغه
اصلی انسان و جامعه انسانی ،دغدغه اقتصادی است و هیچ
جامع ه ای بدون تمرکز روی توسعه اقتصادی ،به قدرت ملی
دست نخواهد یافت .لکن بحث وی به اینجا ختم نم ی شود؛
ایش��ان راه های توسعه اقتصادی را صرفا جهانی م ی دانند و
بناب راین معتقدند بدون جهانی ش��دن ،نم ی توان به توسعه
رسید .بن��ده در اینجا دو نکته اساسی دارم :نخس��ت اینکه،
برخالف تصور جناب اقای سریع القلم ،انس��ان مس��اوی با
یک حیوان اقتصادی نیس��ت .اینگونه نیست که انسان با
حیوان ،فقط از این حیث متفاوت باشد که دارای هوش باالی
اجتماعی است و برخالف حیوان که ب ر اساس غریزه به دنبال
لذایذ م��ادی است ،انس��ان ها با بهره من��دی از یک هوش
فوق العاده ،از ابتکار و خالقیت در ای��ن زمینه برخوردارند و
بناب راین بس��ترهای نو به نو و جذابی را ب رای این امر فراهم
م ی کنند .اگر انس��ان را تا این حد تنزل دهی��م ،کما اینکه
غرب این کار را کرده است ،باید بگوییم جهان امروز ،به یک
باغ وحش منظم شباهت دارد که تمایز ان با حیات طبیعی
وحوش ،همین نظم��ی است که بر ان استوار ش��ده است؛
هرچند همین نظم نیز مورد انتقاد لیب رال های افراطی است؛
یعنی انها قانون گذاری و تشکیل دولت مقتدر ب رای اجرای
قانون را مخل ازادی انسان م ی دانند ،لکن چاره ای جز قبول
ان البته به صورت حداقلی ندارند .این بحث خیلی مفصل،
عمیق و ذوابعاد است و بنده تنها به ذک��ر این مطلب اکتفا
م ی کنم که دغدغه های ادمی به رفاه و لذایذ مادی منحصر
نم ی شود بلکه انسان در این عالم دغدغه های فوق مادی و
فوق اقتصادی دارد که از جهت ارزش ،اساسا قابل قیاس با رفاه
و بهره مندی های مادی نیست .تصور هم نشود که منظور
من فقط انسان دیندار است؛ خیر ،همه انسان ها چه دیندار و
چه ب ی دین ،فطرتا گرایشات فوق مادی و فوق اقتصادی دارند
لکن یک فرهنگ و سبک زندگی بیمار ،م ی تواند به صورت
مقطعی نه دائمی ،ادمی را از این گرایش��ات غافل کند ،کما
اینکه فرهنگ و سبک زندگی غربی این کار را با بخشی از
انسان ها کرده است .اگر بخواهم این گرایش فوق اقتصادی
را در یک جمله کوتاه توضیح دهم ،از ان به کماالت انسانی
تعبیر م ی کنم که رسیدن به این کماالت ،مقدمه ابدی شدن
3
چند ماه از اخرین اظهارات جنجالی دکتر
سریع القلم ،استاد دانشگاه شهید بهشتی و از
نزدیکان دولت یازدهم کش�ورمان گذش�ته ،اما
به تازگی مصاحبه مفصل ایش�ان با خبرگزاری
دانش�جویان ایران بار دیگر خبرساز و جنجالی
شده اس�ت .نکات بیان ش�ده در این مصاحبه
گرچه همان دیدگاه های اصلی دکتر سریع القلم
اس�ت ،اما نوع�ی صراح�ت بی�ان در ان دیده
م ی ش�ود که منتقدان این اس�تاد دانش�گاه را
براش�فته اس�ت .مجل�ه مثل�ث در گفت وگو با
حجت االسالم والمس�لمین رضا غالمی ،رئیس
مرکز پژوهش های علوم انس�انی اسالمی صدرا
تفکرات دکتر س�ریع القلم و عل�ت اهمیت این
مصاحب�ه را بررس�ی کرده اس�ت ک�ه در ادامه
م ی خوانید.
محسوب م ی ش��ود ،چیزی که ادم ی پس از عبور موفق از
این دنیا به ان دست خواهد یاف��ت هرچند لذایذ قرار گرفتن
در این مس��یر و برکات فراوان ان ،در همین دنیا هم شامل
انس��ان و جامعه انسانی م ی ش��ود .خب ،حاال ممکن است
سوال کنید پس اقتصاد و توسع��ه اقتصادی چه جایگاهی
دارد؟ بنده م ی خواهم عرض کن��م اقتصاد قوی خیلی مهم
است .حتی باید از ان به یکی از وسائل دستیابی به کماالت
انس��انی تعبیر کرد .اینقدر این وسیل��ه پ راهمیت است که
پیامبر گرامی اسالم (ص) فرمودند «کاد الفقر ان یکون کف را»
پس دقت داشته باشید که فقر به هیچ وجه ب رازنده انسان و
جامعه انسانی نیست و قاعدتا در شرایطی که فرد و جامعه
با فقر دست و پنجه ن��رم م ی کند و از رف��اه کافی بهره مند
نیست ،نم ی تواند به کماالت انسانی دست پیدا کند .بر این
اساس ،انسان ها موظف به تالش همه جانبه و به خرج دادن
مداوم ابتکارعمل برای ابادانی جهان و بهره گیری صحیح
و عادالنه از نعمات الهی هس��تند و از منظر دین ،هیچ گونه
کوتاهی در این زمینه قابل قبول نیست .اگر بخواهم عرضم
را در این بخش جمع بندی کنم ،خواهم گفت ،ما برخالف
جن��اب سریع القلم و دوستانش��ان ،مقصد انس��ان و جامعه
انسانی را فوق مادی و فوق اقتصادی می دانیم و به همین
دلیل ،به جای توسعه اقتصادمحور ،به پیشرفت همه جانبه
اعتقاد داریم که اقتصاد ،فرهنگ و سیاست در یک عرض در
مسیر پیشرفت قرار می گیرند و زمینه دستیابی بشر به مقصد
را فراهم می کنند .نکت��ه دوم بنده این اس��ت که تردیدی
نیست جوامع بزرگ انس��انی از طریق ارتباط ،هماهنگی،
تعامل و هم افزایی ،اعم از نظری و عملی ،می توانند زمینه
رشد بیشتر خودش��ان را فراهم کنند و بنابراین پیوستن به
این جوامع فی نفسه مطلوب است .حال هر قدر این جوامع
یا جامعه بزرگ تر باشد ،فرصت رشد هم بیشتر خواهد شد و
بنابراین پیوستن به ان مزیت های بیشتری خواهد داشت.
با این وجود ،مهم این اس��ت که بدانیم چ��ه قواعد و نظم
مدنی بر این جامعه بزرگ استوار اس��ت .ایا پیوستن به هر
جامعه ای با هر نوع نظمی ،می تواند به رشد انسان و جوامع
کوچک انسانی کمک کند؟ پاسخ بنده به این پرسش منفی
است .در واقع می خواهم عرض کنم ،اگر این قواعد و نظم
مدنی ،انسان را از مقصدی که به ان عقیده دارد دور کند یا
به دلیل بی عدالتی موجود در جوهره ان ،انسان و جامعه را
در معرض بهره کشی و سوء استفاد قرار دهد ،پیوستن به ان
از هیچ منطقی تبعیت نمی کند .البته گاه چاره ای جز ارتباط و
تعامل با این جامعه بزرگ وجود ندارد ،اما باید توجه داشت،
هر نوع ارتباط و تعاملی ب��ه منزله پیوستن ب��ه این جامعه
نیست هرچند عوارضی را نیز در پی داشته باشد .در حقیقت،
عرض بنده این است که جهانی شدن به مفهومی که جناب
سریع القلم ب��ه ان باور دارند ،یک وج��ه طبیعی و فرایندی
دارد که حتما برای ما پرفایده است و پیوستن به ان ،هر چند
خالی از تهدید نیس��ت لکن فرصت های زیادی را به دنبال
خواهد داشت ،لکن این جهانی شدن یک وجه غیرطبیعی
نیز دارد که بر مبنای ان ،قدرت های غربی به دنبال سیطره
همه جانبه بر جهان ،غارت اموال جوامع مختلف و به بردگی
کشیدن انها هستند .این موضوع انقدر روشن است و دلیل
و مدرک دارد که بن��ده در اینجا بنا بر تحلی��ل ان ندارم .ما
مطمئنا با این وجه از جهانی شدن که البته با وجه طبیعی ان
تا حد قابل توجهی عجین شده و به طور کامل قابل تفکیک
از ان نیست ،مشکالت اساسی داریم و نمی توانیم با بستن
چش��مان خود روی واقعیت جهانی ش��دن ،خودمان را به
اغوش ان پرتاب کنیم.
اگر گزینه جهانی ش�دن را نفی کنیم ،ایا گزینه
بعدی یعنی انزوا و حاشی ه نشینی؟ در این صورت چقدر
امکان ادامه حیات جوامع منزوی وجود دارد؟
اوال باید توجه داشت که جهانی شدن به مفهوم رایج
و غ ربی ان ،سرنوشت محتوم ما نیست .یعنی اینگونه نیست
علوم سیاسی
که ما بدون جهانی ش��دن غربی حیات خودمان را از دست
بدهیم .خیر ،ما م ی توانیم با ایجاد یک نظم مدنی تازه مبتنی
بر گرایشات فطری انسان ها و همچنین ایجاد ائتالف های
جدید حول این نظم مدنی ،گام به گام جهانی ش��دن تازه را
ش��کل بدهیم چیزی که انقالب اسالمی طی این 35سال
به سمت ان حرکت کرده و توفیقاتی هم داشته است .ثانیا؛
امروز جهانی شدن غ ربی در حد یک ارزو باقی مانده است .چه
کسی گفته است که جهانی شدن محقق شده و اگر کسی
بخواهد خارج از این جهانی شدن زیست کند ،دوام نخواهد
اورد؟ امروز مدافعان سرسخت جهانی ش��دن هم با واقعیت
شکست جهانی شدن کنار امده اند و صحبت از چندجهانی
شدن یا جهانی شدن های ب ی ش��مار م ی کنند؛ حال چگونه
م ی شود که بعضی در کشور ما تا این حد با اطمینان از این
جهانی شدن صحبت م ی کنند؟! ثالثا؛ صرف نظر از مشکلی
که ما با نظم غ ربی داریم ،باید توجه داشت که در یک میدان
رقابت سخت و تنگاتنگ ،برفرض انکه رقابت عادالنه ای در
کار باش��د ،زمانی پیروزی نصیبمان خواهد شد که از قدرت
رقابت بهره مند باشیم؛ در غیر این صورت ،در میدان رقابت،
صرفا نقش تماشاچی را بازی خواهیم کرد .در شرایط کنونی،
پیوستن شتابزده و کورکورانه به جهانی شدن موجود ،یعنی
قبول این واقعیت که یا همواره بازنده باشیم یا نقش تماشاگر
را بازی کنیم .امروز در ش��رایطی که بُنیه کشور ما از جهات
گوناگون من جمله از جهت اقتصادی قوی نیست ،جهانی
ش��دن به معنایی که اقای سریع القلم به دنبال ان هستند،
نفعی ب رای ما ندارد و کشور ما را به بردگی م ی کشاند ،هرچند
از ما به ظاه��ر یک قهرمان هم ساخته ش��ود .بناب راین بنده
تاکید دارم ،کس��ی که هنوز ش��رایط اولیه رقابت را در خود
ایجاد نکرده است ،عاقالنه نیست که در رقابت شرکت کند؛
ان هم رقابتی که شکس��ت در ان ،م ی تواند خس��ارت های
جب ران ناپذیری را وارد سازد .من در گذشته در کتاب اسالم و
جهانی شدن -و همچنین گزارشی که تحت عنوان پژوهش
ملی ای ران و جهانی شدن تدوین شد و بنده هم عضو ارشد ان
پروژه ملی بودم -به تفصیل به این موضوع پرداخته ام و بحث
در این زمینه را در همین حد کافی م ی دانم.
ن�وع نگاه ایش�ان ب�ه فرهن�گ خ�اص ایرانی و
عقب ماندگی توس�ع ه ای ایران به واسطه تسلط
این فرهنگ ایا قابل دفاع است یا خیر؟
اقای سریع القلم محقق پرکاری نیستند،
یعنی اثار علمی زیادی از ایشان وجود
ندارد که بتوانیم بر اساس مطالعه انها به
جمع بندی روشنی برسیم؛ با این وجود،
نظراتی که از ایشان تاکنون دیده ام،
نوعی شیفتگی به اموزه های غربی در انها
مشهود است
یک�ی از نکاتی ک�ه دکت�ر س�ریع القلم روی ان
به عنوان عام�ل رش�دنیافتگی در ای�ران تاکید
م ی کنند ،تقسیم کردن افراد به خوب و بد است،
نظر شما در این زمینه چیست؟
این سخن یک موقع از منظ��ر سیاسی و با هدف
امتیازگیری سیاسی مطرح م ی ش��ود ،و موقعی نیز از منظر
یک بحث مبنای��ی طرح م ی گ��ردد .اگر ایش��ان به عنوان
یک بحث مبنایی ان را طرح کرده باش��ند ،باید پرسید ،مگر
م ی ش��ود همه افراد با هر اندیش��ه و کرداری خوب باشند و
اساسا ادم بدی وجود نداش��ته باش��د؟ ایا م ی توان یک فرد
صالح و نیکوکار را با یک قاتل و جنایتکار یکسان دانست؟
ایا م ی توان یک فرد صادق را با فرد دروغگو یا فرد متعهد را یا
فرد ب ی تعهد و عهدشکن یکسان تلقی کرد؟ اگر توانستیم
همه افراد را با هر فکر و عملی خوب بدانیم ،م ی توانیم همه
سازمان ها و در مرحله بعد ،همه دولت ها را هم خوب بدانیم.
یعنی دولت هیتلر در گذشته و رژیم صهیونیستی در شرایط
کنونی دولت های خوبی به شمار م ی روند و هر جنایتی که
علیه انسانیت کرده اند حق بوده است! باید توجه داشت که
معیارهای تعیین خوب و بد یا حق و باطل ،معیارهایی فطری
به شمار م ی روند و هر انسانی با هر دین و مکتبی م ی تواند
ب ر اساس ان درباره مصادیق موج��ود قضاوت نماید .به نظر
من ،این نوع دیدگاه ها سس ت تر از این است که الزم باشد به
انها تفصیال پرداخته شود.
بس�یاری بر این باورن�د که دیدگاه ه�ای دکتر
سریع القلم در رابطه با توسعه نشات گرفته از اموزه های
غربی و شبی ه سازی از توسعه کشورهای غربی است.
این نقد را قب�ول دارید یا خیر و اگ�ر م ی پذیرید دالیل
شما چیست؟
نگاه دکتر به توسعه مبتنی بر عقالنیت معطوف
به ابزار اس�ت؛ ان گونه که در کت�اب «عقالنیت
و اینده توس�عه یافتگی ای�ران» نوش�ته اند.در
حال ی که در ادیان بس�یاری بر توس�عه ارزش گرا
مثلث | شماره 225
اقای سریع القلم محقق پرکاری نیستند ،یعنی اثار
علمی زیادی از ایشان وجود ندارد که بتوانیم ب ر اساس مطالعه
انها به جمع بندی روشنی برسیم؛ با این وجود ،نظ راتی که از
ایش��ان تاکنون دیده ام ،نوعی شیفتگی به اموزه های غربی
در انها مشهود است .البته نه فقط ش��یفتگی به اموزه های
غ ربی ،بلکه شیفتگی به اثار توسعه غ ربی هم در نوشته ها و
گفته های اقای سریع القلم دیده م ی شود .با این حال ،وقتی
از اموزه های غربی صحبت م ی کنیم ،بای��د بدانیم که این
اموزه ها یکدست نیس��تند .بله ،انچه از سوی سیاستمداران
غربی دنبال م ی ش��ود تا حدی یک دس��ت م ی نماید ،لکن
بین نخبگان غربی اختالف نظرهای ج��دی وجود دارد ،چه
انهایی که با عینک مدرنیسم به مسائل نگاه م ی کنند و چه
انهایی که با نگاه پس ت مدرنیسم مسائل را توصیف و تحلیل
م ی کنند .ب رای مثال ،همان قدر که در تجلیل از لیب رالیسم
کتاب و مقاله هست ،در نقد لیب رالیس��م هم کتاب و مقاله
هس��ت اما اینها خیلی به جامعه ما منتقل نم ی شود چراکه
چندان با اهدافی که در ای ران دنبال م ی شود همسو نیست.
سیاست
بن��ده در اینجا قص��د ن��دارم درباره نظ��رات اقای
سریع القلم قض��اوت قطعی کنم یا نی ت خوان��ی نمایم؛ اما
باید عرض کنم که ارائه تصویری سیاه و مریض از فرهنگ
ای ران اسالمی چه ایشان اساسا به دنبال این کار باشند و چه
نباشند ،یک موضوع قدیمی است ،یعنی این کار به ویژه از
اواسط دوره صفویه از سوی مستش��رقین اغاز شد و تا االن
هم ادامه یافته است .ش��ماری از انها نوک پیکان را صراحتا
متوجه اسالم کرده اند ،یعنی درست ب ر خالف واقعیت گفتند
مش��کل فرهنگ ای رانی به خاطر اسالم اس��ت و این اسالم
است که فرهنگ ای رانیان را بیمار ساخته است .در اغلب اثار
مستشرقینی که به ای ران سفر کرده اند و سفرنامه نوشته اند،
این رفتار دیده م ی شود .البته همه مستشرقین عامل استعمار
نبودند و با انگیزه ه��ای استعمارگرایانه این ک��ار را نکردند؛
بعضی از انها که البته عددشان کم است ،واقعا قادر به فهم و
هضم درست و عمیق فرهنگ ای ران اسالمی نبودند و پیوند
ناگسس��تنی فرهنگ ای رانی و فرهنگ اسالم��ی و تبدیل
این دو فرهنگ به ی��ک فرهن��گ را درک نکرده اند ضمن
انکه با جزئ ی نگری و دی��دن بعضی ابعاد منفی فرهنگی در
ای ران ،اینها را به کل فرهن��گ ای رانیان تعمیم داده اند .با این
حال ،شواهدی هس��ت که اثبات م ی کند اکثر مستشرقین
انگیزه های استعمارگرایانه داشته اند بناب راین م ی توان گفت
غرب ی ها در تاری��خ معاصر ای ران ،همواره ت�لاش کرده اند با
تحقیر فرهنگ ای رانی و بیمار جلوه دادن ان ،ابتدا خودباختگی
را در ای رانیان کامال نهادینه کنند و سپس مسیر را ب رای انتقال
فرهنگ غربی در ای��ران همواره نمایند .ه��دف این بود که
بگویند عامل عقب ماندگی ای رانیان ،فرهنگ ش��ان است و
تا از فرق سر ت��ا نوک پا غربی نش��وند ،از این عقب ماندگی
خالص نخواهند ش��د .همان سخنی که میرزا ملکم خان با
جسارت گفت و البته پیش از او نیز دیگران با تعابیر متفاوت
گفته بودند .خب ،وقتی خودباختگی حاصل شد و اغوش ها
ب رای فرهنگ غربی به عنوان یک فرهنگ نجات بخش باز
شد ،طبیعی است که به طور طبیعی مقاومت ها ب رای نفود
سیاسی و اقتصادی در ای ران شکسته م ی شود و زمینه ب رای
اقدامات استعمارگرایانه مهی��ا م ی گردد کما اینکه از انتهای
دوره قاجار تا پایان دوره پهلوی این اتفاق به روشنی در ای ران
افتاد و ما همچنان مشغول پرداخت هزینه های سنگین این
اتفاق تلخ هس��تیم .توجه داشته باش��ید ،غرب ی ها در دوران
جدید نفودش��ان در ای ران ،سعی نکردند خیلی از روش های
سخت نظیر اشغالگری و امثالهم که دیگر دوران ان سپری
ش��ده بود ب رای استعمارگری استفاد کنند بلکه تالش کردند
عمدتا با روش های نرم کش��ور ما را به نحو خودخواسته به
سمت وابستگی و فراتر از ان ،سرسپردگی سوق دهند .امروز
هم اگر بتوانند همین کار را م ی کنند .ب��ه اعتقاد من ،اگر از
وابستگی قبح زدایی شد و جنبه عقالنی هم به ان داده شد،
طبیعی است که ملت ما با پای خ��ودش و بدون انکه بداند
چه اتفاقی در حال وقوع است به سمت قربانگاه پی ش خواهد
رفت .از طرف دیگر ،به نظر م ی رسد جناب سریع القلم فرهنگ
غربی را به عنوان بس��تر توسعه اقتص��ادی ،یک فرهنگ
کامل و ب ی نق��ص م ی پندارند .این ج��ای تعجب است که
ایشان چش��مان خود را روی واقعی ت های حاکم بر فرهنگ
غربی م ی بندند و تا این حد انتزاعی به موضوع فرهنگ نگاه
م ی کنند .من در فصلنامه صدرا که یک شماره ان به جنبش
تسخیر وال استریت اختصاص یافته بود ،عالوه بر ریشه یابی
چالش های اقتص��ادی در غرب ،تفصیال درباره مش��کالت
فرهنگ��ی و اجتماعی در غ��رب صحبت ک��رده ام و نیاز به
تکرار این بح��ث در اینجا نم ی بینم .ام��روز غرب از جهات
فرهنگی و اجتماعی روز ب��ه روز در باتالقی که خود ساخته
است ،بیش��تر فرو م ی رود و ب رای بنده روشن نیست که چرا
بعض ی ها م ی خواهند ما را هم به درون این باتالق کش��نده
بکشند .صرف نظر از واقعی ت های عینی ،همان طور که قبال
نیز اشاره کردم ،ما ب ر اساس جهان بینی و باورهای خودمان
زندگی م ی کنیم و تا زمان ی که این جهان بینی و باورها وجود
داشته باشد ،بخش مهمی از فرهنگ غ ربی در اتمسفر زندگی
ما هیچ جایی نخواهد داشت .البته ممکن است گفته شود،
اینها باورهای مزاحم تلقی م ی ش��وند و باید ب رای رسیدن به
توسعه مادی دست از چنین باورهایی کشید ،لکن پاسخ ما
این است که انسان بدون جهان بینی و باورهای برامده از ان،
یک موجود پوچ و توخالی است ،یعنی با همان تعریفی که
انسان را مس��اوی با حیوان اقتصادی م ی داند منطبق است
تعریفی که مرز میان انس��ان و حی��وان را بیرنگ م ی سازد؛
بناب راین ،تا زمان ی که انسانیت ما محفوظ است ،قوه متفکر و
به تبع ان ،باورهای ما نیز محفوظ است و کسی نم ی تواند
انها را از ما بگیرد.
51
علوم سیاسی
تاکید دارند .دیدگاه های کدام یک با واقعی ت های
جامعه ایران همخوانی بیشتری دارد؟
بله ،ظاه را همی ن طور است .چنان که در ابتدا اشاره
کردم ،ایش��ان محور توسعه را اقتص��اد و تکنیک م ی دانند،
بناب راین ارزش به معن��ای حقیقی ان ،نه ب��ه معنای سود و
نفع ،در توسعه مورد نظر ایش��ان جایی ن��دارد .البته توسعه
اگر ه��م ابزاری صرف باش��د ،م ی تواند تا ح��دی در خدمت
ارزش ها قرار بگیرد ،لک��ن عل ی الظاهر ،توسع��ه مورد نظر
ایش��ان مقصدی جز پاسخگویی به تمایالت سیری ناپذیر
مادی انس��ان ندارد ،بناب راین این گونه نیست که از عایدات
ان صرف گسترش و تعمیق فرهنگ ش��ود .به اعتقاد من،
این گونه از توسعه ،فرهنگ را هم تبدیل به کاالیی سوداور
م ی کند .وقتی فرهنگ به کاالی اقتصادی بدل شد ،طبیعی
است که فرهنگ ارزشی و غی رارزش��ی ب ی معناست چراکه
همه اینها مزاحم س��وداوری و لذت جویی اس��ت .امروز در
غرب ،کثی ف تری��ن کارها را هم م ی ت��وان در قالب فرهنگ
انجام داد .با این وج��ود ،بنده قصد دارم ی��ک نکته کلیدی
در اینجا عرض کنم و ان ،این است که توسعه یا پیش��رفت
به معنای غی رابزاری و ارزش��ی صرف وجود ندارد .در توسعه
مطلوب ،مهم ای��ن است که ابزار ب��ا ارزش به معنای دقیق
کلمه پیوند بخورد .بناب رای��ن توصیه م ی کنم ابزار را در ب رابر
ارزش قرار ندهیم.
ان گونه که ایش�ان گفته اند دغدغه اصلی شان
دموکراسی نیست و بیش�تر معطوف به توسعه
نظریه پردازی م ی کنند .ایا ای�ن نوع حکومت در
ایران جوابگوس�ت و کدام ی�ک از دولت های بر
س�ر کار امده در کش�ورمان چنین الگویی را در
دستورکار قرار داده اند؟
به نظر ما ،اقتدارگرایی نهایتا س��ر از دیکتاتوری در
م ی اورد؛ بورکراسی هم اگر از نوع افراطی ان باشد ،جامعه را
متوقف م ی سازد و ازادی عم��ل و خالقیت را از بین م ی برد.
مردم ما نم ی توانند با دیکتاتوری یا نب��ود ازادی و خالقیت
کنار بیایند .جن��س مردم ای��ران این گونه اس��ت .بناب راین
حکومت هایی که دنبال تحمیل نوعی از دیکتاتوری -فرقی
نم ی کند با چه عنوانی -بوده ان��د یا به دنبال یکدست سازی
زندگی مردم بوده اند ،عمر درازی نداش��ته اند و از سوی خود
مردم ساقط شده اند .در نتیجه ما حکومت مطلوب در ای ران
را حکومت اسالمی عدالت گس��تر قانونگ��را م ی دانیم .این
نوع از حکومت ،قوی است ،لک��ن با مردم خود با اقتدار رفتار
نم ی کند .حکومت قوی ،اقتدار بالقوه دارد ،لکن ان را تنها در
ب رابر رقبا یا دشمن اعمال م ی کند .از طرف دیگر ،نظم حاکم
بر جامعه مطلوب که حکومت ان را استوار نگه م ی دارد ،یک
نظم متعادل است که بتواند جامعه را از هرج و مرج ،اشفتگی
و نابسامانی نجات دهد ،نه اینکه جلوی ازادی و ابتکار عمل
را سد کند و تنوع و تکثر معقول را از بین ببرد.
علت انتقاد ش�دید برخی از جناح ها به تفکرات
دکتر سریع القلم را در چه م ی دانید؟
واقعیت این است که نظ رات جناب سریع القلم درباره
توسعه ،نه جدید است و نه عمیق .این حرف ها البته به شکل
عمیق نه در ای��ن حد سطحی ،مربوط ب��ه اواخر قرن نوزده
تو گوی جدی
میالدی است و در ان مقطع محل بحث و گف
بوده است .من اگر این نظ رات را ب رای ش��رایط عینی کشور
مخاطره امیز تلقی نم ی کردم ،به انه��ا اعتنایی نم ی کردم و
مایل به انجام این گفت وگو نبودم .خب ،خیلی نظرها هست،
مگر باید به همه انها عکس العمل نش��ان داد؟! علت اینکه
امروز صحب ت های اقای سریع القلم ب��ا عکس العمل های
گوناگون روبه رو ش��ده ،مش��اهده ردپای ان در افکار بعضی
از دولتمردان ماست .از طرف دیگر ،اقای سریع القلم با روی
کارامدن دولت یازدهم تریبون ه��ای جدیدی پیدا کرده اند و
به صحب ت هایشان اکو داده م ی شود واال ایشان قبل از این
هم چنین نظ راتی داش��ته اند ،لکن به انها اعتنای چندانی
نشده است.
ایا تفکرات ایشان م ی تواند تک به تک در ایران
پیاده شود؟
ما در ای��ران در یک دوره نس��بتا طوالنی ش��اهد
پیاده س��ازی بخش��ی از ای��ن نظ��رات بوده ای��م و ان دوره
موسوم به سازندگی ،همان هش��ت سالی اس��ت که اقای
هاشم ی رفس��نجانی رئی س جمهور بودند .البت��ه بعد از دو
دولت اقای هاش��می ،اقای خاتمی هم از جهت اقتصادی
از روش های قبل دنباله روی کردند هرچند در دوران ایش��ان
توسعه سیاسی عل ی الظاهر بر توسعه اقتصادی مقدم داشته
شد .در این دوران تقریبا 16ساله که از ان به دوران حاکمیت
مستقیم یا غیرمس��تقیم تکنوکرات ها نیز تعبیر م ی شود،
بخش��ی از نظ رات اقای سریع القلم و دوستان ایشان به اسم
توسعه اقتصادمحور البته بدون انکه خیلی به وجوه عمیق
نظری ان توجهی باشد ،پیاده شد .لکن ما امروز شاهد عواقب
نامطل��وب این مدل از توسع��ه در ای ران هس��تیم .خیلی از
گرفتاری های اقتصادی ،سیاسی ،فرهنگی و اجتماعی ما به
پیاده سازی همین مدل از توسعه در ای ران برم ی گردد .به نظر
من ،اجرای این نظ رات در این دولت ،محصولی جز انچه در
دوران اقای هاشمی شاهد ان بودیم ،در پی نخواهد داشت با
این مالحظه که دولت اقای هاشمی از حیث مدیریتی قوی تر
از دولت اقای روحانی ارزیابی م ی شود .من در اینجا م ی خواهم
به نکته مهم تری اشاره کنم و ان اینکه ،این مدل از توسعه
در ای ران با موانع ج��دی خصوصا مانع گفتمانی روبه روست.
بخشی از ان چیزی که امروز جناب سریع القلم از ان صحبت
م ی کنند ،همان چیزی هایی است که مردم ای ران با انقالب
اسالمی از ان فاصله جدی گرفتند و حال چگونه م ی شود که
بدون توجه به خواست مبنایی مردم و صرف نظر از گفتمانی
که مبتنی رویکرد مترقی اسالم به پیش��رفت ،طی 35سال
اخیر در ای ران ریشه دوانده است ،امیدی به اجرای این نظ رات
در ای ران داشت؟
صرف نظ�ر از انتقاداتی که ب�ه دیدگاه های دکتر
س�ریع القلم م ی ش�ود ،ک�دام زوای�ای دیدگاهی
ایشان به واقع قابل دفاع و الزم التوجه است؟
به نظر من تاکید ایشان روی کارامدی ،قابل توجه
است .ما باید از یک طرف روی کارامدی و از طرف دیگر ،روی
افزایش کیفیت زندگی مردم در ای ران که بخشی از ان ،مولود
ارتقای فرهنگ عمومی ،ایجاد یک نظم متعادل و ثبات در
رویکردهای سیاسی و پرهیز از جناح زدگی در جامعه است،
اصرار داشته باشیم .امروز مردم ما به برکت انقالب نسبت به
گذشته به مراتب برخوردار تر هستند ،لکن می زان رضایت انها
از زندگی به می زان برخورداری انها افزایش نیافته است .این
یک ای راد نرم افزاری است نه سخت افزاری .البته همان طور
که اشاره شد ،مسیر ما در افزایش کارامدی یا بهبود کیفیت
زندگی مردم ،لزوما مسیری نیست که غ رب ی ها رفته اند هرچند
هرجا الزم باشد ،ابایی از استفاده هوشمندانه از تجارب مثبت
انان نداریم.
بین الملل
بین الملل
بنیادگرایان ضدتاریخ
بنیادگ رایی در خاورمیانه پدیده ای نوظهور نیس��ت بلکه از فردای فروپاش��ی امپ راتوری عثمانی
بنیادگ رایی همپای تحوالت این منطقه از جهان به سمت جلو حرکت کرده است .بنیادگ رایی در مواجهه
با این پرسش کلیدی شکل گرفته که چ را تمدن اسالمی در مقابل تمدن غ ربی عقب ماند .بنیادگ رایان
علت این عقب ماندگی را در تاریخ اسالم جس��ت وجو م ی کنند وخواستار بازگشت به عصر طالیی صدر
اسالم و سلف صالح هستند اما این پدیده در مواجهه با مدرنیته و دولت های استبدادی منطقه رفته رفته
حالت رادیکال به خود م ی گیرد و در دهه های اخیر در قالب گروه ه��ای اف راطی نظیر القاعده و داعش
شان نزول خود را م ی یابد.
فرودستانیباساعتلوکس
بین الملل
54
مثلث | شماره 225
ارزیابی زمینه های اجتماعی و سیاسی
ظهور پدیده داعش
روایت ها درباره صاحب این عکس متفاوت است .برخی او را بغدادی می دانند و برخی امام جماعت موصل
رضا مجیدزاده
1
مدیر کارگروه فرابازی
توسعه اندیشگاه طه
گروه داعش این روزها به یک معما تبدیل شده است؛
هرچند م ی دانیم که این گروه ریش��ه در گروه تروریس��تی
القاعده دارد ،اما هدف از فعالی ت های تروریستی ان در کشور
ع راق و سوریه ب راساس دیدگاه های مختلفی تفسیر م ی شود
که بیش��تر این دیدگاه ها تحت تاثیر تئوری توطئه هستند.
ایزاک اسیموف رمان مش��هوری به نام «بنی��اد» دارد که
در دهه 1950به چاپ رسی��ده است .پس از حوادث یازدهم
سپتامب��ر ،2001دیمتری گوسف روسی پیش��نهاد کرد که
ب رای درک سازمانی به نام القاعده به این کتاب رجوع شود؛
استدالل او این بود که واژه عربی «قاعده» معادلی ب رای واژه
«بنیاد» یا " "foundationاست و ترجمه عربی نام رمان
اسیموف« ،قاعده» یا «القاعده» م ی شود .در کتاب اسیموف
داستان سازمانی به نام «بنیاد» بیان م ی شود که ب رای احیای
یک امپ راتوری رو به زوال کهکش��انی بنا نهاده شده است.
این امپ راتوری رو به زوال ،با اشوب و تباهی دست و پنجه نرم
م ی کند و ریاضیدانی به نام هری سِ لدن پیشنهاد م ی دهد تا
بنیادی متشکل از محققان ب رای حفظ دانش انسانی ب رای
احیای تمدن به وجود اید .ای��ن گروه وظیفه دارند تا اینده را
دستکاری کنند! سلدن دو بنیاد تش��کیل م ی دهد که یکی
از انها در محلی مشابه افغانس��تان است! به همین ترتیب
دیمیتری گوسف بر این باور قرار گرفت که سازمان القاعده
نیز ،کارکردی مشابه ب رای ایاالت متحده امریکا دارد .چنانچه
چنین دیدگاهی را ب رای تحلیل پدیده داعش نیز به کار بریم
مانند گوسف دچار توطئه محوری خواهیم بود .البته دنیای
سیاست عاری از توطئه نیست و به ویژه در سیاست خارجی،
ط راحی توطئه امری مرس��وم است اما اینکه ه��ر پدیده و
وقایع را فقط محص��ول برنامه ریزی دقیق یک گروه خاص
بپنداریم ب��ه راه خطا رفته ایم و درک سرش��ت هر پدید ه ای
مانند داعش نیاز به تحلیل ریش��ه های تاریخی ظهور ان
در بافت خود دارد.
داعش؛ تروریست مزدور یا غارتگر فرصت طلب!
طب�ق گزارش ه�ا ،از ۹ژوئن ک�ه حمالت
نظامی گروه داعش شروع شده ،تعدادی
حساب کاربری در ش�بک ه های اجتماعی
نظیر توئیتر و فیس�بوک ایجاد ش�ده که
ادعا م ی کنند «نماین�ده داعش در عراق و
سوریه» هس�تند و به منتشر کردن اخبار،
تصاویر و فیل م ه�ای مرتبط ب�ا این گروه
م ی پردازن�د .تع�داد قاب ل توجه�ی از این
پیام ها ،از کش�ورهایی همچ�ون کویت،
ع ربستان سعودی و سایر کشورهای ع ربی
حوزه خلیج فارسی منتشر شده است
هرچند که بازیگ��ران منطق��ه ای و بی ن المللی نیز از
جریان داعش س��ود م ی برند و در ق��درت گرفتن انها نقش
دارند اما این ش��طرنج ب راساس کنار هم قرار گرفتن عوامل
درونی و بیرونی منطقه خاورمیانه و شاخ افریقا کامل شده
است .در واقع نئوکان های ماهیگیر از بحر ان های خاورمیانه
نیز در بروز بحرا ن های م��داوم در این منطقه منفعت دارند
به طوری که م ی توانند به واسطه ب��روز بحرا ن های مداوم،
فروش اسلحه به این کش��ورها را تضمین کنند .نئوکان ها
یا محافظه ک��اران نوی��ن همانند جناح ه��ای سنتی حزب
جمهوریخواه از دولت حداقل و تقویت پایه های تجارت ازاد
جانبداری م ی کنند اما نگرش انزواطلبانه جناح سنتی حزب
را رد م ی کنند .انان همچنین با رویک��رد بی ن الملل گرایانه
جمهوری خواه��ان میان��ه رو که جورج هرب��رت واکر بوش
سمبل ان به ش��مار م ی اید مخالف هس��تند .به کارگیری
ابزار ق��درت در حل منازعات بی ن المللی و اجرای مش��روط
تعهدات جهانی امریکا از جمله اصول اصلی محافظه کاران
نوین در عرصه سیاست خارج��ی و امنیتی است .طی دهه
گذش��ته ،ای ران ه راسی در منطقه باعث ش��د ت��ا تقاضای
تسلیحات جنگی از طرف کشورهای حوزه خلیج فارس به
مثلث | شماره 214
داعش ،یک گروه شورش��ی فعال در ع��راق و سوریه
است که خود را کشوری مس��تقل دانسته و بخش هایی از
ش��مال سوریه و ع راق را در تصرف خ��ود دارد .این گروه به
رهبری ابوبک��ر البغدادی از جنگجویان سلفی جداش��ده از
شبکه القاعده تاسیس ش��ده و با دولت های ع راق و سوریه
و گروه های مخال��ف دولت سوریه وارد جنگ ش��ده است.
تش��کیالت القاعده در سال ۱۹۸۸توس��ط اسامه بن الدن
جهت مبارزه با اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان تاسیس
ش��د .القاعده از سازم��ان «مکتب الخدمه» ک��ه هدف ان
مس��لح کردن و ام��وزش مجاهدین اسالمی ب��رای جنگ
با ش��وروی بود گسترش و پیش��رفت یافت .این سازمان از
حمایت و پش��تیبانی دولت های اسالمی به ویژه عربستان
سعودی و پاکس��تان و همچنی��ن ایاالت متح��ده امریکا
برخوردار بود .القاعده در شرق افریقا نیز فعالیت داشته که
صحنه حمله به سفارتخانه های امریک��ا در نایروبی ،کنیا،
دارالس�لام و تانزانیا در اوت ۱۹۹۸بود .این حمالت توسط
گروه های مص��ری ،سودانی ،کنیای��ی و تانزانیایی صورت
گرفت .بخش های روستانش��ین مرکزی و جنوبی سومالی
توسط گروه شورشی اسالمی ش��باب کنترل م ی شود .این
گروه در فوریه ۲۰۱۲با القاعده متحد ش��ده ب��ود .بوکوحرام
که به زبان هوسه یعنی تحصیل غرب��ی حرام است نیز از
دیگر شاخه های القاعده به شمار م ی رود .این گروه خواستار
تعطیلی تمامی مدارس نوین و تحمیل قانون ش��ریعت بر
تمامی ۳۶ایال��ت نیجریه است .درگیری های مس��لمانان
تندرو با دولت نیجریه در ایالت های کان��و ،بورنو و یوبه در
شمال نیجریه در ماه ژوئیه سال ۲۰۰۹صدها کشته برجای
گذاش��ت .البته به اعتقاد برخی از کارش��ناسان خاورمیانه،
اخوان المس��لمین مصر ،خاستگاه تمام��ی این گروه های
تروریستی است؛ پس از مرگ حس��ن البنا برخی از گروه ها
و افراد تندرو در جامعه ازاد ش��دند و به تدریج جماعت های
شورشی و تروریس��تی کوچک و بزرگ مانند جماعت جهاد
اسالمی در مصر شکل گرفت که بعدها پایه اصلی تشکیل
القاعده قرار گرفتند .جماعت اخوان المسلمین سال ها مشی
سیاسی خود را بر ارش��اد و تبلیغ در بطن جامعه مسلمانان
قرار داد تا جامعه اسالمی را ب رای برپایی حکومت اسالمی
اماده سازد ،ولی جماعت های جهادی خواستار حرکت های
انقالبی و اصالح امور به صورت به اصطالح جهادی شدند.
در دی ماه /۱۳۹۲ژانویه ۲۰۱۴پس از به اتش کشیدن
چادر معترضی��ن در استان های سن ی نش��ین ع راق توسط
نیروهای امنیتی و عقب نش��ینی ارتش از دو شهر رمادی و
فلوجه ،نیروهای دولت اسالمی ع راق و شام از این فرصت
استفاده کردند و نیمی از ش��هر فلوجه و قس��متی از شهر
رمادی را به تصرف خود دراوردند و در این دو شهر به ایجاد
ایستگاه های ایست و بازرسی مبادرت ورزیدند .عشایر ع راق،
در نبود ارتش ،به مقابله با این گروه م ی پردازند.
داعش با دیگر گروه ه��ای اسالمگرای سلفی ازجمله
جبهه النصره شاخه رسمی القاعده در سوریه نیز درگیر جنگ
شده و در فوریه ۲۰۱۴ایمن الظواهری ،رهبر القاعده به طور
رسمی ه ر گونه انتساب این گروه به القاعده را رد کرده است.
داعش در سوریه متحمل شکس��ت هایی در مقابل جبهه
النصره ش��ده است اما در ژوئن ۲۰۱۴موصل ،دومین ش��هر
بزرگ ع راق را ب��ه تصرف خود دراورد .افراد مس��لح داعش
پس از تصرف شهر موصل ،دست به غارت بانک های این
شهر زدند .این گروه موفق ش��د حدود ۴۲۹میلیون دالر را
از بانک ه��ای موصل ،غارت کند .پی��ش از تصرف موصل
«دارایی نقدی داع��ش ۸۷۵میلیون دالر» ب��وده است .بنا
به گزارش گاردین پس از تصرف شهر موصل ،دارای ی های
داعش احتماال بالغ بر چند میلیارد دالر ش��ده .پس از غارت
بانک ها و موسسات مالی و دستیابی به تجهی زات نظامی
موصل باید به دارای ی های پیشین داعش مبلغی حدود یک
و نیم میلیارد دالر دیگر را نیز افزود .این گروه از اینترنت به
عنوان ابزاری ب رای تبلیغ و پیش��برد اه��داف خود استفاده
م ی کند.
طبق گزارش ه��ا ،از ۹ژوئن که حم�لات نظامی این
گروه شروع ش��ده ،تعدادی حس��اب کاربری در شبکه های
اجتماعی نظی��ر توئیتر و فیس��بوک ایجاد ش��ده که ادعا
م ی کنند «نماینده داع��ش در ع راق و سوریه» هس��تند و
به منتش��ر کردن اخبار ،تصاویر و فیلم ه��ای مرتبط با این
گروه م ی پردازند که بعضا به زبان هایی از جمله فرانس��وی
و انگلیسی هس��تند .البته این حساب ها به صورت رسمی
از طرف داعش تایید نشده است .تعداد قابل توجهی از این
پیام ها ،از کشورهایی همچون کویت ،عربستان سعودی و
سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس منتشر شده است.
دولت ع راق ب رای جلوگیری از تاثیر این تبلیغات در فضای
مجازی ،دسترسی به این ش��بکه های اجتماعی را محدود
کرده است .به تازگی گروه تروریستی داعش اسکناس های
خاص خ��ود را در عربس��تان سعودی به چ��اپ رساند .هم
اکنون نیز بیش از یک میلی��ون دینار از ای��ن پول نقد در
مناطق موصل و تکریت و برخی از مناطق استان دیالی در
حال گردش است.
قوانین داعش ،مش��ابه قوانین دیگ��ر حکومت های
منطقه خاورمیانه و شمال افریقاست با دوز باالتر؛ ممنوعیت
پوشیدن شلوار جین ب رای بانوان ،منع پوشیدن شلوار جین
توسط مردان کمر باریک ،منع کوت��اه کردن مو ،ممنوعیت
نمایش لباس های زنانه در ویترین و ک��ار کردن مردان در
فروش��گاه لباس زنانه ،ممنوعیت ورود مردان به مغازه های
لباس خیاطی زنانه و ....همانند دیگر گروه های تروریست
و غارتگر در تاریخ خاورمیانه و ش��مال افریق��ا ،داعش نیز
ماهیتی فرصت طلبانه دارد که ب رای چپاول منابع به بهانه
مبارزه با حکومت های استبدادی دست به ه ر گونه خشونتی
م ی زند .تصویری که از محمد الشیشانی یکی از سرکردگان
چچنی داعش در هنگام دستیابی به غنایم منتش��ر ش��د،
سرشت واقعی گروه داعش را اشکار م ی سازد.
بین الملل
داعش پیروز نم ی شود
نابود هم نم ی شود
حجت االسالم
عبدالحسینخسروپناه
درگفت وگوبامثلث
شورش
علیه دولت
بنیادگ راییدرچهبستر
سیاسیواجتماعیشکل
م ی گیرد؟
توقف در زمان
اصالت به ظاهرگرایی
بنیادگ رایان
باوهابیونچه
تفاوت هایی دارند؟
55
بین الملل
ش��دت افزایش یابد به طوری که کشورهای کوچکی مانند
امارات متحده عربی ،تعداد بسیار زیادی هواپیمای جنگی
خریداری کردند در حالی ک��ه حتی خلبان��ی ندارند تا این
هواپیماها را هدایت کند!
البته نباید این بحرا ن ها را به تالش امریکا ب رای باال
نگاه داشتن قیمت نفت احاله داد؛ امنیت انرژی ب رای اتحادیه
اروپا اهمیت وافری دارد ضمن انکه به واسطه توسعه بسیار
چش��مگیر انرژی های نوین طی دو دهه گذشته و استفاده
گسترده از این منابع ،چنین انگارهایی چندان درست نیست.
عالوه بر این از زمان تاسیس اژانس بی ن المللی انرژی
نیز قدرت انحصاری اوپک رو به زوال نهاده و دیگر موقعیت،
انسجام و قدرت اواخر دهه 1960و اوایل دهه 1970را ندارد.
در واقع چند الیه از بازیگران در ظهور و تقویت داعش سهم
دارند؛ عربس��تان در راس بازیگران منطقه ای ب رای افزایش
قدرت خود و رفع نگرانی افزایش قدرت ای ران ،ایاالت متحده
در راس بازیگران بی ن المللی ب رای استفاده از فضای بحرانی
و اخ��ذ امتیاز از دو گ��روه بازیگر تقریبا همت��راز خود یعنی
روسیه از یک طرف و اتحادیه اروپا از طرف دیگر.
اما ریش��ه های تاریخی ب��روز پدیده داعش هش��دار
م ی دهد که در صورت عدم توجه ب��ه زمینه های بروز تنش
و ناسازگاری ،عوام��ل منطقه ای و بی ن الملل��ی تنها در حد
شتاب دهنده ظاهر شده و پتانسیل ظهور گروه های غارتگر-
تروریست مش��ابه در این منطقه باالست .نکته جالب این
است که در ای ران نی��ز غزنویان و سلجوقی��ان غارتگر نیز
خطبه به نام خلیفه خوانده اند! از ای��ن روی م ی توان گفت
که داعش و گروه های مشابه ،غارتگرانی فرصت طلب هم
هستند که به طمع دستیابی به منابع و کنترل انها دست به
شورش و غارت م ی زنند.
بین الملل
56
مثلث | شماره 225
تبارشناسی غارتگران خاورمیانه
تاریخ خاورمیان��ه و ش��اخ افریقا سرش��ار از ماجرای
فرصت طلبان بومی یا غیربومی است که سوار بر موج های
مختلف به غارت منابع پرداخته اند .سرکرده داعش به روایت
تصویری که از وی انتشار یافته است ،ساعت مچی رولکس
لوکسی به دست دارد که قیمت ان تا 6هزار دالر است .خلیفه
خودخوانده داعش ب��ا چهره ای که احتم��اال هی چ گاه روی
حمام به خود ندیده است ،تصویری اش��ناست از غارتگران
تاریخ��ی و فرصت طلب که ب��ه محض بروز ی��ک زمینه
سیاسی و اجتماع��ی دست به غارتگ��ری م ی زنند .داستان
واقعی زی��ر نمونه ای از چنی��ن فرصت طلب ی های تاریخی
را نشان م ی دهد:
احمد بن عبداهلل خجس��تانی را پرسیدند که تو مردی
خربنده [چ��اروادار] بودی ،به امیری خ راس��ان چون افتادی؟
گفت :به ب��اد غیس ،در خجس��تان ،روزی دی��وان حنظله
بادغیسی همی خواندم ،بدین دو بیت رسیدم:
مهتری گر به کام ش��یر در است /ش��و خطر کن زکام
شیر بجوی
یا بزرگ��ی و عز و نعم��ت و جاه/یا چ��و مردانت مرگ
رویاروی
داعی ه ای در م��ن پدید امد ک��ه به هیچ وج��ه در ان
حالت که اندر بودم راضی نتوانس��تم بود .خ ران را بفروختم
و اسب خری��دم و از وطن خویش رحلت ک��ردم و به خدمت
عل ی بن اللیث شدم ،ب رادر یعقوب بن اللیث و عمروبن اللیث
و باز دولت صفاریان در دوره اوج علیی��ن پرواز هم ی کرد و
علی ب رادر کهین بود و یعق��وب و عمرو را بر او اقبالی تمام
بود و چون یعقوب از خ راسان به غزنین شد از راه جبال ،علی
بن اللیث مرا از رب��اط سنگین باز گردانی��د و به خ راسان به
شحنگی اقطاعات فرمود ،و من از ان لشکر سواری صد ب راه
کرده بودم و سواری بیست از خود داشتم و از اقطاعات علی
بن اللیث یکی کروخ هری بود و دوم خواف نیش��ابور .چون
به کروخ رسیدم فرمان عرضه کردم [دستور دادم مالیات ها
را بستانند] ،انچه به من رسید تفرقۀ لشکر کردم و به لشکر
دادم ،سوار من سیصد ش��د .چون به خواف رسیدم و فرمان
عرضه کردم ،خواجگان خواف تمکین نکردند و گفتند ما را
شحنه ای باید با ده تن .رای من بر ان جمله قرار گرفت که
دست از اطاعت صفاریان باز داش��تم و خواف را غارت کردم
و به روستای بشت بیرون ش��دم ،به بیهق درامدم ،دو هزار
سوار بر من جمع شد.
بیامدم و نیشابور بگرفتم و کار من باال گرفت و ترقی
هم ی کرد تا جملۀ خ راسان خویشتن را مستخلص گردانیدم.
اصل و سبب این دو بیت ش��عر بود و سالم��ی اندر تاریخ
خویش هم ی ارد که ک��ار احمدبن عبداهلل به درجه ای رسید
که به نیشابور یک ش��ب سیصد دینار و پانصد سر اسب و
هزار تا جامه ببخشید .چنین وضعیتی در سراسر خاورمیانه
به چشم م ی خورد؛ ب رای نمونه پس از مرگ سلطان سلیمان
در امپ راتوری عثمانی ،ضعف حکومت از یک طرف و افزایش
جمعیت منجر به پیدایش توده انبوهی از جوانان بیکار شد.
این اضافه جمعیت هر چند در جنگ ه��ا سودمند بود ولی
پس از متوقف شدن پیشروی عثمانی در قاره اروپا ،در پایان
سده ش��انزدهم ،به عاملی موثر در نابسامان کردن ساختار
اجتماعی و سیاسی ب��دل گردید .بخش��ی از این جمعیت
به صفوف نظامیان ،بخشی به دستگاه دولتی و بخشی به
طالب علوم دینی پیوستند.
این امر سبب افزایش شمار شاغلین در دیوان ساالری
و نیز تورم طالب علوم دینی ش��د که متناوبا مدارس خود
را ترک م ی کردند و ب��رای گرداوری وجوهات ب��ه روستاها
م ی رفتند .بعض��ی از این طالب که عددش��ان از نیمه قرن
ش��انزدهم به صورتی عجیب افزایش یافته بود ،گروه هایی
را تش��کیل م ی دادند که همچون ابرهای��ی از ملخ بر سر
دهکده ها ف��رود م ی امدند و تش��خیص بعض��ی از انان از
دسته های راهزنان غیرممکن بود.
داعش و جنبش های خاورمیانه و شاخ افریقا
داعش ،اخوان المسلمین ...نام های اشنایی از کسانی
که دم از مبارزه اسالمی م ی زنند ام��ا واقعیت این است که
مذهب دستاویزی ب رای این گروه هاس��ت تا به غارت منابع
بپردازند .ضمن اینکه رقابت حذفی چنین گروه هایی باعث
ش��ده تا نظم های اجتماعی منطقه خاورمیانه و شاخ افریقا
بسیار شکننده باشد؛ چند روز پیش از اولین سالگرد تحلیف
محمد مرسی ،موج جدیدی از اعتراضات علیه مرسی به نام
جنبش تمرد به نمایندگی محمد الب رادعی ش��کل گرفت.
معترضان محمد مرسی را به تالش ب رای گسترش اختیارات
خود واخوان المسلمین متهم وخواهان کناره گیری مرسی
از قدرت و برگزاری انتخابات زودهنگ��ام بودند .هرچند که
اخوان المس��لمین پیش��نهادی معقول تر دارد .ام��ا انها به
ظاهر فرودستانی با کفش و ساعت لوکس هس��تند و البته
سالح هایی پیشرفته! در واقع این گروه ها نه تنها زمی ن هایی
ب رای اصالح سیاسی -اجتماعی در خاورمیانه و شاخ افریقا
ندارند بلکه اتش تنش فرقه ها و اقوام را ش��عله ورتر کرده و
زمینه اضمحالل قدرت کش��ورهای ای��ن منطقه را فراهم
م ی سازند.
تاریخ این کشورها به ویژه کشورهای دارای منبع رانت
به روش��نی نش��ان م ی دهد فرادستان هیچ انگیزه ای ب رای
گشایش دسترسی به حق مالکیت ندارند و تحدید دسترسی
حتی در داخل ائتالف غالب و در میان گروه های فرادست نیز
یک استراتژی غالب است .بناب راین حالت مسلط همیشگی
منطقه منا یعنی حرکت اجتماعی اصالحی با ش��یب کند
و بازگشت به همان الگوی قالب پیش��ین با شیبی تند در
طی تاریخ توسعه این کشورها تکرار شده است .این حالت
به صورت رقابت حذفی به وی��ژه بر اساس اختالف مذهبی
و فرقه ای رخ م ی دهد که تنها به تضعیف قدرت و موقعیت
سیاسی و اقتصادی این کشورها منجر گشته است.
داعش پیروز نمی شود
نابود هم نمی شود
حجت االسالمعبدالحسینخسروپناه
درگفت وگو با مثلث
قاعدتا برای بس�یاری این س�وال مطرح اس�ت
ک�ه گ�روه تروریس�تی داع�ش از کجا ام�ده یا
چه پیش�ینه ای دارد .پاس�خ ش�ما به این سوال
چیست؟
اجازه بدهید در ابتدا این را روشن کنم که داعش ی ها
افرادی بسیاربسیار خشک و متحجر هستند؛ به این دلیل که
داعش انشعابی از القاعده و القاعده انشعابی از سلفیه است و
منشا فکری سلف ی ها ابن تیمیه است و همانطور که م ی دانید
این گروه ها نیز شاخه ای از اهل سنت محسوب م ی شوند .این
را عرض کردم که به اینجا برسم هر اهل سنتی ،سلفی نیست
و هر سلفی تکفیری نیس��ت .مجموع این افراد(تکفیری ها)
در سراسر دنیا ش��اید به پنجاه هزار نفر هم نرسد .همینطور
به این نکته ه��م باید اش��اره کنم که بی��ش از 65درصدی
که گرایش سلف ی گری دارند به ش��دت با دیدگ��اه و اقدامات
تکفیری ها مخالف هستند .بناب راین نباید داعش را به عنوان
نماد اهل سنت معرفی کرد .ابن تیمیه از علمای حنبلی قرن
هفتم هجری است که از شخصی ت هایی است که به شدت
ظاه ر گراست و کامال با عقالنیت و منط��ق مخالف است؛
این تفکر مقبولیتی در تاریخ اسالم نداش��ت تا قرن یازدهم
که محمدبن عبدالوه��اب این تفکر را به ن��ام فرقه وهابیت
احیا ک��رد؛ پس باید توجه ک��رد که داع��ش و القاعده کامال
ضدعقالنیت هستند ،یعنی فرض کنید در مقابل شما یک
مشت گرگ وحشی درنده است که هرگز نم ی شود با اینها با
منطق و استدالل صحبت کرد .داعش یکی از این جریاناتی
است که اخی را ش��کل گرفته و به جرات م ی توان گفت که از
خطرناک ترین و ب ی عقل ترین این جریان��ات است که ما در
طول تاریخ اسالم داش��ته ایم؛ انها یک گروه شورشی فعالی
هستند که ظاه را م ی خواهند یک کشور مستقلی به نام ع راق
و سوریه تشکیل بدهند؛ اینکه م ی گویم ظاه را به این دلیل
است که القاعده و انشعابات بعدی انها که یکی از انها داعش
باشد وارد سوریه شدند و بنایی که داشتند بر این بود که سوریه
بین الملل
را به چهار قسمت تقسیم کنند؛ یعنی م ی خواستند قنیطره
را به مس��یحیان واگذار کنند ،الذقیه را به دست علوی های
سوریه بسپارند که تقریبا جمعیت 10درصدی از مردم سوریه
را تشکیل م ی داد و مرکز را هم به عرب ها بدهند و کردستان را
هم جدا کنند؛یعنی چهار کشور مستقل از سوریه شکل بدهند
و سوریه را تجزیه کنند و بع��د از ان م ی خواستند حزب اهلل را
تجزیه کنند و به سمت ع راق بروند و در نهایت به ای ران بیایند؛
شاید به همین دلیل است که مسئوالن نظامی و سیاسی ما
م ی گویند سوریه خاکریز ماست.
ب ا توج�ه به اینک�ه داع�ش انش�عابی از القاعده
است و تشکیل این گروه به دوران حمله شوروی
به افغانس�تان بازم ی گ�ردد و بس�یاری معتقدند
توسط غرب ی ها تشکیل شده اس�ت اما شما در
مصاحبه اخرتان معتقد بودید که داعش توس�ط
رژیم صهیونیستی به وجود امده است .استدالل
شما چیست؟
درگیری النصره و داعش ک�ه باعث درگیری بین
قطر و عربستان شد از کجا شکل گرفت؟
اول باید بدانیم که منشا درگیری عربستان و قطر
قضیه مصر ب��ود؛ در مصر وقتی اخوان ی ه��ا سرکار امدند و
انها اخیرا اعالم خالفت اسلامی کردند و ابوبکر
بغدادی را ب ه عنوان خلیفه معرفی کردند .ارزیابی
شما از این اقدام چیست؟
در ابتدا باید ب��ه این نکته اش��اره کنم که داعش،
ش��اخه ای از القاعده است که سال ها پیش از ان جدا شده و
القاعده شاخه ای از تکفیری ها به شمار م ی اید و تکفیری ها
برگرفته از سلف ی ها هستند .مساله خالفت اسالمی از نکاتی
است که در اعتق��ادات اهل سنت وج��ود دارد .انها معتقدند
که جوامع اسالمی باید دارای یک خالفت اسالمی باش��د.
به ط��ور کلی انها معتقدن��د که حضرت محم��د(ص) ب رای
پس از وفات خود جانشین و خلیفه ای معین نکرد ،بناب راین
پس از درگذشت وی به صورت شورایی ابتدا در محل سقیفه
بن ی ساعده ،جانشین وی و خلیفه مسلمانان را انتخاب کردند
و به همین روش خلفای راشدین تعیین شدند و افراد یا روش
دیگری را ب رای تعیین ح��ق زمامداری مش��روع نم ی دانند.
غالب اهل سنت به ترتیب ابوبکر ،عمر ،عثمان و علی(ع) را
خلفای بعد از پیامبر و از خلفای راش��دین م ی دانند .هر چند
اقلیتی حضرت علی(ع) و به ندرت عثمان را از خلفای اصلی
نم ی دانند و دو خلیفه اول یعنی شیخین ر ا ترجیح م ی دهند و
عده ای نیز امام حسن(ع) و معاویه و ...را هم داخل در خلفای
اصلی یا راشدین م ی دانند .اهل سنت معموال ادامه خالفت
به این نکته توجه داش��ته باش��ید ک��ه معنی و
هدف بنیادگرایی ،رد نوگرایی نیس��ت .انه��ا نوگرایی را در
چارچوب سنت م ی پذیرن��د .همچنین درب��اره جریان های
محافظه ک��اری باید بگویم ک��ه پیروان ان به ط��ور کلی با
اقدامات رادیکال مخالف هس��تند .اما داعش��ی ها به شدت
رادیکال و خشنوت امیز رفتار م ی کنند و با هرگونه نوگرایی
مخالف هستند و بر تحجرگرایی تاکید شدیدی دارند .البته
اینها از هم��ان جریان های القاعده و طالبان اغاز ش��ده بود
که هرچه جلوتر امدند بر ش��دت ان افزوده ش��د و نتیجه و
خروج ی اش داعش و دیدگاه هایش است که امروزه ش��اهد
ان هستیم.
یکی از تمایزاتی که این گروه با دیگر گروه های
تکفیری مثل القاعده دارد ،جنایات فجیعی است
که انجام م ی دهند و از طریق شبک ه های اجتماعی
به نمای�ش م ی گذارند .دلیل این همه خش�ونت
چیست؟
ب رای اینکه داعش��ی ها جنایت های خود را توجیه
مذهبی و دینی م ی کنند .در عربی به تروریس��م م ی گویند
ارهاب ،اره��اب یک کلمه عرب��ی است و از ایج��اد رعب و
وحشت م ی اید .ما در قران از این کلمه داریم و در ایه معروف:
«و اعدو لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخی ل ترهبون
به عدواهلل و عدوکم» .اینها به این ایه ش��ریفه چس��بیدند و
گفتند که ببینید خداوند گفته سالح جمع کنید تا دشمنان
خدا و دشمنان خودتان را به وحش��ت بیندازید و مرعوبشان
کنید .بناب راین ارهاب نه تنها چیز بدی نیس��ت ،بلکه قران
گفته است و در قران کلمه ترهبون وجود دارد .اینها استفاده
بس��یار سطحی از این ایه قران کردند .ارهاب��ی که االن در
سطح بی ن المللی انجام م ی شود ،با ان کلمه ای که در اصل
عربی بوده متفاوت اس��ت .ارهاب ی��ک اصطالح سیاسی
است و به گروه هایی گفته م ی ش��ود که اعمال تروریستی
انجام م ی دهند ام��ا اینها م ی گویند نخیر م��ا در قران داریم
و قران مجوز ش��رعی کارهای ماست و ما با سر بریدن و...
در دل دشمنان خود رعب و وحشت ایجاد م ی کنیم .به قول
خودشان م ی گویند «النصر بالرعب» پیروزی از طریق رعب
و وحشت .سعودی ها اخی را امدند به جای داعش ،از بعث ی های
سابق یک گروه جدید با یک اسم جدید ساخته اند؛ «شورای
انقالبی عشایری» به خاطر اینکه هر کاری که داعش انجام
بدهد از این پس بگویند یک حرکت انقالبی و عشایری است و
ربطی به داعش ندارد .تفسیر این مساله این است که سقوط
منطقه موصل و تکریت و سامرا ربطی به داعش ندارد و این
یک حرکت در راستای بیداری مردم و قیام مردم عش��ایری
منطقه است.
ای�ن روزه�ا صحب ت ه�ای ضدونقیض�ی درباره
وضعیت این گ�روه در عراق م ی ش�ود .ب ه طوری
که گاهی م ی گویند تروریس ت های داعش هر روز
مثلث | شماره 225
واقعیت این است که انش��عاب جدیدی از القاعده
با عنوان داعش به وجود امده که خط مشی جدیدی را دنبال
م ی کنند و ش��واهد زیادی است ب رای اثبات این موضوع که
این جریان را صهیونیس ت ها ایجاد کردند؛ ما در تاریخ اسالم
جریان هایی داریم که دش��من انها را ایجاد نکرده ،بلکه در
اثر جهل و عوامل دیگر ان جریان ش��کل پی��دا کرده است
ولی بعدا دش��منان از انها استفاده کرده اند مثال فرض کنید
فرقه ش��یخیه یا حتی فرقه وهابیت به نظر بنده موسسان
انها تفکرات غلطی داشتند و ان فرقه را تاسیس کردند ولی
انگلیس ی ها از این جریان استفاده کردند ،اما فرقه بهائیت را
روسیه سابق و انگلستان راه اندازی و تاسیس کردند و بعد از
ان نیز بهره کافی را بردند .بنده معتقدم داعش جزو جریاناتی
است که صهیونیس ت ها ان را ایجاد کردند و شاهد مهم این
حرف بنده این است ک��ه وقتی در سوری��ه النصره فعالیت
م ی کند م ی بینید یکدفعه ش��اخه جدی��دی از القاعده پدید
م ی اید که انقدر با النصره و خود القاعده مخالفت م ی کند که
در فوریه 2014ایمن الظواهری که رهبر القاعده است به طور
رسمی اعالم م ی کند که داعش هیچ انتسابی به القاعده ندارد.
در هر صورت داعش در مقابل النصره قرار م ی گیرد و باعث
تضعیف النصره م ی شود.
مرسی قدرت را در دست گرفت ،در واقع ایده خاصی را در اداره
کشور دنبال کرد که مس��یر اخوان ی ها تغییر کرد؛ قطری ها
کامال معتقد به مرسی بودند و ع ربستان ی ها نیز انتقاد داشتند
که سر این مساله بین قطر و ع ربستان اختالف پیدا شد؛ این
اختالفات باعث شد که عربس��تان از داعش حمایت کند و
قطر از النصره که این امر در نهایت باعث جنگ بین این دو
جریان شد که بیشتر داعش اسی ب هایی متحمل شد و البته
این درگیری ها به نفع سوریه شد چراکه باعث شد رزمندگان
سوریه فرصتی پیدا کنند که به اهدافشان برسند .به همین
دلیل وقتی داعش ی ها متوجه شدند که نم ی توانند در سوریه
بیش از این دوام بیاورند به سوی ع راق عازم شدند و به کمک
ع ربستان موفق شدند وارد این کشور بشوند .فرقی که النصر
با داعش دارد این است که رهب��ران و اعضای جبهه النصره
معتقدند که اولین دشمن ما شیعیان هستند و دومین دشمن
رژیم صهیونیس��تی است .اما داعش��ی ها بر این باورند که
دشمن اول و اخر انها ش��یعیان هستند و تا حدی نسبت به
شیعیان خشونت نشان دادند که بعد از ورود به ع راق ،سنی
و مس��یحی را به همراه ش��یعیان به خاک و خون کشیدند
و باعث شدند حامیان پیش��ین خود حتی کشور عربستان
و ترکیه را نیز از دست بدهند .به ط��وری که مقامات این دو
کش��ور اقدامات انها را محکوم کرده و حساب خود را از انها
جدا کردند.
اگ�ر بخواهیم داع�ش را در ی�ک چارچوبی قرار
بدهیم و بگویی�م چه ش�باهت ها و تفاو هایی با
نوگرایان ،سنت گرایان و محافظه کاران اهل سنت
دارند به چه مواردی م ی توان اشاره کرد؟
بین الملل
2
«داعش ی ها تحت عنوان دولت اسالمی در
عراق و ش�ام وارد این کشورها ش�ده اند ،بعد از
درگیری و خونریزی های بس�یار اعالم تشکیل
خالفت اسلامی کرده اند که جالب اس�ت این
را بدانید ک�ه حت�ی مفت ی ها نیز ای�ن خالفت
را ش�رعا باط�ل اعلام کرده اند.عالوه ب�ر اینها
داعش نه تنها جمعیت بلکه صالحیت تشکیل
دولت اسلامی را ن�دارد و ابوبکر بغ�دادی نیز
ش�خصیت قرار گرفت�ن در چنی�ن جایگاهی
را ندارد ».این را حجت االسلام عبدالحس�ین
خسروپناه ،استاد حوزه و دانشگاه م ی گوید .وی
که معتقد اس�ت گروه داعش ساخته و پرداخته
رژی م صهیونیس�تی اس�ت و نم ی توان انها را با
هیچ یک از گروه های س�نتگرا ی�ا محافظه کار
مقایس�ه کرد ،در گفت وگو با مثلث به بررسی و
تحلیل رفتارها و عملکرد داعش پرداخته که در
ادامه امده است.
را در بن ی امیه و بن ی عباس م ی دانن��د .این نگاه کلی انها به
مقوله خالفت اسالمی است .همچنین باید این نکته را هم
یاداور شوم که اهل سنت عقالنیت و مقبولیت را از معیارهای
انتخاب خلیفه م ی دانند که رهب ران داعش واجد این شرایط
نیستند .اما حاال که داعش ی ها تحت عنوان دولت اسالمی
در ع راق و ش��ام وارد این کشورها ش��ده اند ،بعد از درگیری و
خونریزی های بسیار اعالم تشکیل خالفت اسالمی کرده.
جالب است این را بدانید ک��ه حتی مفت ی ها نیز این خالفت
را ش��رعا باطل اعالم کرده اند .عالوه بر اینها داعش نه تنها
جمعیت بلکه صالحیت تش��کیل دولت اسالمی را ندارد و
ابوبکر بغدادی نیز شخصیت قرار گرفتن در چنین جایگاهی
را ندارد.
57
بین الملل
بین الملل
58
مثلث | شماره 225
دارند از عراق اخراج م ی شوند و کار داعش تمام
شده ،اما در برخی از رسانه ها هم از پیشروی های
س�ریع داعش صحبت م ی ش�ود و حت�ی برخی
رس�انه ها از الفاظ�ی غی�ر از تروریس�ت ب�رای
داعش�ی ها اس�تفاده م ی کنند ،به نظر شما ابعاد
اس�تقرار داع�ش در ع�راق در چه حدوان�دازه و
چگونه خواهد بود؟
داعش تقریبا بیش از یک سال است که در سوریه
فعال شده ،یکسری جاها را تصرف کرده اما نه توانسته نظام
را سرنگون کند و نه توانسته رقبای خود را بین مخالفان نظام
در سوریه از بین ببرد .االن بیشترین جنگ داعش در سوریه
با مخالفان نظام است نه با خود نظام .از دی رالزور تا رقه میدان
جنگ داعش با بقیه گروه ها مثل جبهه النصره و ...است .اگر
داعش م ی توانست کاری از پیش ببرد باید االن و پس از یک
سال نظام سوریه سرنگون م ی ش��د .بناب راین داعش عناصر
پیروزی و به قول خودش تشکیل دولت اسالمی را ندارد ،اما
داعش از بین نخواهد رفت چون تفکر تکفیری ریشه در تاریخ
دارد زی را حتی اگر این گروه هم سرکوب ش��ود گروه دیگری
درست م ی ش��ود .مهم این است که عقب��ه داعش که االن
باز است و اینها به راحتی از ترکیه تغذیه مالی و تس��لیحاتی
ی م ی شوند ،بسته ش��ود .تا وقتی این عقبه باز است
و انسان
داعش جوالن م ی دهد .من اعتقاد ندارم ع ربس��تان ،داعش را
به وجود اورده چون ع ربستان اصال عرضه به وجود اوردن یک
گروه چه داعش و چه هر گروه دیگری را ندارد .ع ربستان از نظر
اجتماعی یک نظام بسیار عقب مانده است و جذابیتی ب رای
هیچ گروه ندارد و علت اینکه عربستان سراغ داعش م ی اید
این است که گروه دیگری را ندارد .اگر ع ربستان م ی توانست
خودش گروه خودش را تش��کیل م ی داد .ش��ما اگر پول را از
عربس��تان بگیرید هیچ فکر و استراتژی در عربستان وجود
ندارد .ع ربستان فکر م ی کند همه چیز را با پول م ی شود حل
کرد در حالی که این اشتباه اصلی ع ربستان است .انچه داعش
االن از ان سود م ی برد این است که بیش از انکه داعش قوی
باشد دولت ع راق ضعیف است .نکاتی که اقای دباغ فرمودند
کامال درست است .یعنی اشکال های ساختاری در دولت ع راق
وجود دارد و همان طور که اقای جودکی هم اشاره کردند اقای
مالکی اشتباهاتی مرتکب شد .یکی از این اشتباهات بزرگ
اوردن افس ران بعثی بود.فساد در ع راق بسیار گسترده است.
خود اقای مالکی فاسد نیست اما نظام سیاسی ع راق از نظر
مالی به شدت فاسد است و نکته دیگر اینکه دعواهای سیاسی
در ع راق زیاد است .هر نظامی که درگیر دعواهای سیاسی زیاد
باشد ،فساد در سایه این دعواها رشد م ی کند.اما اگر بخواهیم
تمام حوادث کنونی ع راق را به گ��ردن مالکی بیندازیم ظلم
است .حتی اگر مالکی هم نبود داعش به ع راق حمله م ی کرد
حتی اگر ایاد عالوی هم بود داعش م ی امد .داعش کاری به
این حرف ها ندارد .داعش یک ت��ز دارد که همه این حکام را
کافر و مرتد م ی داند .بناب رای��ن االن داعش نم ی تواند موفق
شود چون اگر به نقاط عمل داعش نگاه کنیم م ی بینیم که
همه در مناطق سن ی نش��ین است .درست است که داعش،
کربال و نجف را تهدید م ی کند ام��ا مطمئنا نم ی تواند همین
عملکردی که در موصل دارد در نجف یا کربال داش��ته باشد.
این شهرها شیع ه نشین هستند .حتی در منطقه کردستان هم
داعش نم ی تواند عملکرد کنونی خود را داشته باشد .تنها در یک
صورت داعش م ی تواند عملکرد قوی در شهرهای شیع ه نشین
یا کرد داشته باشد و ان هم زمانی است که تمام اهل سنت را با
خود همراه کند که این کار هم به این زودی ها و در کوتاه مدت
امکانپذیر نیست .بناب راین داعش پیروز نم ی شود اما از بین هم
نم ی رود .ممکن است تضعیف شود ،منزوی شود اما داعش نابود
نخواهد شد .اگر عقبه داعش بسته شود و عربستان ،ترکیه و
قطر حمایت های مالی ،سیاسی و لجستیکی خود را قطع کنند
داعش به شدت تضعیف م ی شود و ان زمان است که م ی توان
داعش را ب ی اثر کرد اما تفکر تکفیری وجود خواهد داشت.
شورش علیه دولت
بنیادگرایی در چه بستر سیاسی و اجتماعی شکل م ی گیرد؟
شریف لک زایی
یپژوهشگاه
عضوهیاتعلم
علوم و فرهنگ اسالمی
3
در رابطه با زمینههای شکل گیری گروههای بنیادگرا
در منطقه خاورمیانه به ط��ور تاریخی م یت��وان از حضور
و نف��وذ استعم��ار در کش��ورهای اسالمی صحب��ت کرد.
مس��لمانان عمدتا تحت سلطه استعمارگران غربی بودند و
به همین خاطر یک حس تنفر در میان عموم مس��لمانان
نس��بت به استعمارگران غربی به وجود امده است .از دیگر
سو حکومتهایی که در جوامع خاورمیانه مستقر هستند،
همگی به نوعی استبدادی هس��تند و غالب��ا مورد حمایت
کشورهای غربی بوده و هستند.
در این میان در ط��ول تاریخ نمونههایی از تالش ها و
جریان هایی وجود دارد که علیه این شرایط به وجود امدهاند
که از جمله م یت��وان از سی د جمال الدین اسدابادی نام برد.
عمده رسال��ت سی د جمال ،مب��ارزه ،مقابله ،نق��د و اگاهی
بخش��یدن و به نوعی تالش ب رای محدود کردن حوزه نفوذ
استعمارگران با هدف ایجاد بیداری در میان مسلمانان بود.
اندیشههای او به خصوص در ایران بس��یار تاثیرگذار بود و
م یتوان گفت ایران جزو نخستین کشورهایی است که با
انقالب اسالمی به حضور استعمارگران خاتمه داد.
در بخش سیاسی نیز هم در حوزه داخلی و هم در حوزه
خارجی ،حض��ور حکومتهای استب��دادی و استعمارگران،
مقاومت های��ی را سبب ش��د .ای��ن مقاومت در ای��ران به
تاسیس نظ��ام جدید سیاسی ختم ش��د اما در بس��یاری از
کش��ورهای اسالمی موفقی ت امیز نب��ود و اگرچه در چند
سال اخی��ر اقدام��ات قابل توجهی در این زمین��ه به عمل
امد ،اما مش��کالتی هم به وجود امد .انچه اکنون در سوریه
و ع راق ش��اهد هستیم بخش��ی از این مشکالت است که
متاسفانه جهت و بعد مذهبی به خود گرفته و از اهداف اولیه
جنب ش های اسالمی خارج شده است.
همچنین به لح��اظ اعتقادی ،اموزههای اهل تش��یع
و مبارزه و قیام علی��ه ظالمان و مس��تکب ران و نیز تالش
اندیش��مندان ش��یعی نظیر سی د جمال الدین اسدابادی در
پیدایش این جریانها به نحو ایجابی و به ویژه در وحدت و
همبستگی مسلمانان موثر بوده است ،همچنانکه در رابطه
با اهل تسنن نیز در سال های اخیر م ی توان چنین ادعایی
مطرح کرد .در واقع شاید بتوان گفت که این گروهها تحت
در نهایت گروههای افراطی که اکنون در
منطقه فعال شدهاند نیز توان ان را ندارند
که بحث دولت سازی را پیش ببرند .زیرا
انها نیز اجازه مش�ارکت همه گروهها در
حکومت را نم یدهند و نگاه یک سویه به
فرایند سیاست دارند
مثلث | شماره 225
تاثیر اموزههایی که در اسالم وجود دارد شکل گرفتهاند.
البته برخی زمینهها و ریش��ههای عینی و واقعی نیز
وجود دارد که در بسط و گسترش این گروهها تاثیر داشته،
مانند مس��ائل مادی و اقتصادی و ضع��ف و عقب ماندگی
اقتصادی مسلمانان که در نهایت انها را به این سمت و سو
هدایت کرده است .در کنار عقب ماندگی مادی و اقتصادی،
ضعف و فقر سیاسی و عدم ش��ناخت دش��من و در زمین
دشمن بازی کردن و مقابله با دوستان و در راستای اهداف و
منافع دیگران حرکت کردن را نیز باید لحاظ کرد .گروه هایی
مانند داع��ش و النصره در عم��ل به سمت مس��لمانان و
شیعیان اتش گشوده و حتی یک تیر هم به سمت اسرائیل،
این ش��ر مطلق (به تعبیر امام سی د موسی صدر) ،ش��لیک
نکرده اند.
اما نکت��ه مهم ی که نبای��د از نظر دور داش��ت وجود
انگیزههای درونی اعتقادی ای��ن گروههاست .در واقع این
گروهها به نظ��ر در ابت��دا انگیزهها و اندیش��ههای پاک و
خیرخواهانه دارند و معتقدند که اس�لام و اموزههای اسالم
م یتواند پاسخگوی مشکالت جامعه بشری باشد ،اما این
نقطه اغازین حرکت است .اج��رای اموزههای اسالم ،امر به
معروف ،نهی از منکر و جهاد ابتدا جلب توجه م یکند ولی
سپس این گروه ها به دالیل متعدد ب��ا انگیزههای درونی و
باورهایش��ان به سمت حرکت های سلبی و خش��ونت امیز
و منفی حرکت م یکنند .به وی��ژه در وضعیت عقب مانده
جهان اس�لام از حیث فرهنگ��ی ،اقتص��ادی و سیاسی و
به خصوص در مواجهه با غ��رب ،گروههای بنیادگرا فرصت
رشد پیدا م یکنند.
انگیزههای دیگری نیز وجود دارد ک��ه این گروه ها را
به سمت اهداف خاصش��ان سوق م یده��د .در این رابطه
م یتوان به نقش مراکز قدرت همچون صهیونیس ت ها اشاره
کرد .این مراکز در حالی که تنها به فکر اهداف خود هستند
به نظر م ی رسد به طور غی ر مس��تقیم و زیرکانه این گروهها
را به سمت اهداف خود جهت داده و حتی تقویت م یکنند.
درواقع با اموال مس��لمانان به تخریب مناب��ع و امکانات و
نیروهای مسلمان مشغول م ی شوند و روشن است که برنده
نهایی کیست.
همچنین برخی کش��ورهای عرب منطقه که تقویت
گرایش��ات مذهبی -قوم ی خاصی را مدنظر دارند نیز باید
در نظر داش��ت .این کش��ورها نیز به منظ��ور دستیابی به
اهداف خود به چنین جریان هایی پ ر و بال م ی دهند و از انها
حمایتهای سیاسی و مادی به عمل م ی اورند.
در این فضاست که ان اندیش��ه اولیه و پاک و باور به
اموزههای اسالم به سمت و سویی دیگر هدایت م یشود تا
منافع برخی کشورها و مراکز قدرت را تامین کند .همچنین
این حرکتها زمانی که از ان باور عمیق به اموزههای اسالم
خارج م ی ش��وند و جهت خارجی پیدا م یکنند ،زمینههای
گسیختگی و ناهمبستگی جوامع اسالمی را پدید م ی اورند.
یک ویژگی مهم این گروههای بنیادگرا را همواره باید
مدنظر داشت؛ با وجود اینکه به نظر بسیاری از افرادی که در
این گروهها حضور دارند با یک انگیزه اولیه اقدام م ی کنند
اما ویژگی اصلی این گروه ها خصلت ضدخرد و ضدفلسفی
انهاست و اصوال این گروهها رفت��ار منطقی و خردمندانه از
خود بروز نم ی دهند.
چنین خصلتی باعث م یشود که این گروهها ،مذاهب
و ادیان دیگر را تحمل نکنند .امروزه ش��اهد هستیم که در
ع راق و سوریه گروهی مانند داعش ،هم با شیعیان مشکل
دارد و هم با سایر ادیان و حت��ی فرقههای اهل سنت که با
انها همراه نیستند نیز مورد تهاجم داعش قرار م یگیرند.
در نتیجه ضدیت با فلس��فه و ظاهرگرایی ،وجه بارز
این گروه هاست و از انجایی که فاقد منطق و خرد هستند،
رفتارهایشان نیز روز به روز تغییر کرده و متناسب با اهداف
اشکار و نهان تغییر م ی کند.
وجه ب��ارز دیگری ک��ه متاثر از فقدان خ��ردورزی این
گروهه��ای رادیکال است ،خش��ونتهایی اس��ت که انها
در ب رابر مخالف��ان سیاس��ی و اعتقادیش��ان از خود بروز
م یدهند .در واقع خشونت عریان ،نتیجه عدم تحمل دیگر
گروه هاست.
همچنین پژوهش��گرانی ک��ه در این ح��وزه فعالیت
کردهاند ،دریافتهاند بس��یاری از افرادی ک��ه به این گروهها
ملحق م یش��وند دچار فقر مادی و فقر فرهنگی هس��تند
و در چنین فضایی است که خش��ونت به صورت گسترده
مطرح م یشود .حتی برخی مس��لمانان کشورهای اروپایی
که به گروههای بنیادگرا ملحق م یشوند و برخی به تازگی
به اسالم گرویده اند به ص��ورت سطحی از اموزههای اسالم
اگاهی دارند و ب��ه همین خاط��ر در میان انها نیز ش��اهد
رفتارهای خشن هستیم.
این موارد در کنار هم معجونی را به وجود اورده که نه
تنها منافع کشورهای مسلمان را مورد توجه قرار نم یدهد
بلکه مشکالت بسیاری را نیز به مسلمانان تحمیل م یکند.
از منظر دیگر ،بح��ث دولت -ملت س��ازی در جوامع
خاورمیانه نیز قابل توجه است .در واقع در منطقه خاورمیانه،
دولت داریم اما بس��یاری از این دولت ها برخاسته از اراده و
مشارکت ملتها نیستند.
بسیاری از ملتها در جهان اسالم و خاورمیانه اصوال
نقشی در پیدایش و حفظ و استمرار دولتها ندارند .بناب راین
زمانی که مشکالتی به وجود م یاید باتوجه به فقر فرهنگی
موجود ،این گروهها وارد صحنه م ی ش��وند و از این فضا در
جهت تامین منافع خود بهره م یبرند و باتوجه به زمینه ای
که وجود دارد از مردم سوءاستفاده م ی کنند.
در بسیاری از کش��ورهای خاورمیانه ،شاهد برگزاری
انتخابات نیستیم و اصوال نظام پادشاهی حاکم است که به
نقش مردم توجهی ندارند.
کشورهایی که با این چنین پدیدههای رادیکالی مواجه
م ی ش��وند اغلب استبدادی هس��تند؛ زی را تمامی جریان ها
و گروهه��ا را در ش��کل گیری دولت و حکومت مش��ارکت
نم ی دهند .به عنوان نمونه در ع ربستان سعودی سال هاست
که یک خاندان حکومت م یکند که ب��ا استفاده از تمام ی
ابزارهای نظامی و سیاسی توانس��ته قدرت را حفظ کند .در
این گونه جوامع اگر اگاهی به وجود بیاید و مجالی به مردم
داده ش��ود طبیعتا مردم به سمتی حرک��ت خواهند کرد که
پایههای این حکومتها به لرزه دراید .زی را مردم ،خواهان ان
هستند که در سرنوشت خود مشارکت داشته باشند در حالی
که حکام این حق را از انان سلب م یکنند.
در نهایت گروههای افراطی که اکنون در منطقه فعال
ش��دهاند نیز توان ان را ندارند که بحث دولت سازی را پیش
ببرند .زی را انها نیز اجازه مشارکت همه گروهها در حکومت را
نم یدهند و نگاه یک سویه به فرایند سیاست دارند .چندی
پیش در مصر شاهد بودیم که اخوان المسلمین که قدرت
را در دست گرفته بود به دلیل عدم مش��ارکت دیگر گروهها
و فضای زیست غیر مسالمت جویانه ای که میان گروه های
مختلف به وجود اورد ،فضا را به سمت و سویی پیش برد که
نتوانست در امر حکومت داری تداوم داشته باشد و در نهایت
به دنبال کودتای ارتش قدرت را از دس��ت داد .البته دخالت
برخی کشورها و دالیل دیگر را نیز نباید فراموش کرد.
در نتیجه ای��ن گروهه��ای افراطی نی��ز نم ی توانند
دولت سازی کنند به خصوص که اکنون فضاسازی جدیدی
را شاهد هستیم که رسانه ها در ان نقش موثری دارند و در پ ی
ان ،مردم برخی رفتارهای این جریانات را محکوم م یکنند
و منتقد انها هستند.
این مساله البته پیامدهایی هم دارد .به عبارت دیگر
رفتارهای نابخردانه این جریانها ،چند پیامد اساسی ب رای
اسالم دارد؛ نخست اینکه چهره اسالم را مخدوش م یکند
و مس��لمانان را با چهره خش��نی معرفی م یکند؛ چهره ای
همراه با ترور ،خشونت و فقدان منطق و خردورزی .از طرف
دیگر نگاه صلح طلبانه اسالم و همزیستی مسالمت امیزی
که اسالم به انجام ان در میان مسلمانان و مذاهب مختلف
دیگر تاکید دارد دچار خدشه خواهد شد.
در عین حال ش��اهد این مس��اله هس��تیم که غرب
و مراکز ق��درت توانس��تهاند ،منازعه غرب و کش��ورهای
غیرمس��لمان را که سابقه ای تاریخ��ی دارد به سمت خود
مسلمانان و به خصوص مقابله با شیعیان گسترش دهند.
این مساله منافع و منابع مس��لمانان را به خطر م ی اندازد و
سمت و سویی که باید در اصل وجود داش��ته باشد را از بین
م یبرد.
البته باید توجه داشت که بنیادگرایی ،سرنوشت محتوم
کشورهای اسالمی نیس��ت و ب رای عبور از این مرحله باید
التزام به شیوههای مسالمت امیز زیس ت اجتماعی ،سیاسی
و فرهنگی وجود داشته باشد تا منافع مسلمانان را تضمین
کند.
بین الملل
بین الملل
59
بین الملل
چهره دوم سیاست
بدعت گرایان پوپولیست
جعفرحق پناهدرگفت وگو با مثلث
در تشریح ایدئولوژی داعش ،این گروه را چگونه
بررسی م ی کنید؟
60
نسبت اندیشه ای گروه داعش با جریان های نوگرا
و محافظه کار چیست؟
مثلث | شماره 225
بین الملل
منطقه بی ن النهرین شامل شامات ،سوریه ،اردن و
لبنان استعداد پیدایش گرایشهای اندیش��گی بنیاد گرایانه
را ندارد .ما در این منطقه هیچ گاه ش��اهد شکل گیری و ادامه
حیات گروه های سلفی بنیادگ��را نبوده ایم حتی جریان های
سلفی که بعد از اش��غال ع راق در این کش��ور به وجود امدند
خاستگاهی خارج از کش��ور ع راق داش��تند .در حال حاضر،
داعش هم به عنوان گروه��ی که داعی��ه دار سلف ی گری در
ع راق اس��ت ،خاستگاهی در این کش��ور ن��دارد و به لحاظ
اندیش��گی جریانی وارداتی محسوب م ی ش��ود و ابشخور
متفاوتی از این کشور دارد .این گروه بخشی از القاعده است
که به صورت سازمانی و ش��بکه ای در سوریه ریش��ه دوانده
است .همچنین برخی گرایش های غیرسلفی در عربستان
هستند که به دلیل مجاورت بر این گروه تاثیرگذار هستند.
داعش قرائتی جزم اندیش��انه از اس�لام دارد و سعی م ی کند
پاک دینی و خالص سازی دینی را دنبال کند .این گروه با هر
اندیش��ه مدرنی مخالفت دارد ،عقل گرا و به روز نیست و به
تصویر عقالنی از دین اعتقادی ندارد .دامنه دگر ستیزی در این
گروه گسترده است و جز شمار معدودی از افراد که هم نظر با
این گروه هستند ،همه جریان های اسالمی،
«دیگری» محسوب م ی شوند که باید با انها
برخورد ش��ود .اما این تنها بخش��ی از مواضع
گروه داعش است چون این گروه در ش��امات
پایگاهی ندارد به گرایش های دیگری نزدیک
ش��ده است یکی از این گروه ها ناسیونالیسم
بعثی است .سن ی ها در کشور ع راق مدت زمان
طوالنی بر اکثریت شیعه حاکمیت داشته اند.
ای ران ستیزی ،امپ ریالیسم ستیزی ،ناسیونالیسم
عربی و یهودی ستیزی از پایه های اندیشگی
جریان ناسیونالیس��ت بعثی در ع راق بوده که
به طرق مختلف رواج و در می��ان اهل سنت
رسوخ پیدا ک��رده است .پس از س��ال 2003و
فروپاشی دولت ع راق ،این اقلیت احساس کرد
که به حاشیه رانده ش��ده و اشتباهات مالکی
به عنوان نخس ت وزیر به این تصورات دامن زد.
داعش از این نارضایتی جهت نزدیکی به جریان
ناسیونالیس��ت بعثی بهره برد و به این گروه
نزدیک شد .با این همه داعش ب رای ادامه حیات
خود باید با دنیای اط راف ارتباط برقرار کند .این
گروه ب رای ادامه حیات خود راهی جز نزدیکی به
جریان ناسیونالیسم بعثی ندارد و باید در طوالنی مدت ب رای
بقا ،این گرایش گروه را ب رای جذب بیشتر تقویت کند .جریان
ناسیونالیسم بعثی گمان م ی کند کشور ع راق به تدریج تحت
سه گرایش ترکی ،کردی و ای رانی قرار گرفته و این با منافع انها
مغایرت دارد و همه این جریانات موجب شد که این دو گروه به
پیشامدهای این چنینی واکنش نشان دهند.
این گروه تاکنون جز شعار و بیانیه ،مانیفستی ارائه
نداده و حال ب رای قضاوت مبانی اندیشگی این گروه گذشت
زمان الزم و ضروری است .این گروه حتی ادبیاتی تولید نکرده
و تئوریسینی از ان بیرون نیامده است که مبنای اندیشه ای
انها را شرح دهد .شیع ه ستیزی ،غرب ستیزی و مدرن ستیزی از
اندیشه این گروه قابل استنتاج است ،اما حرکت این گروه بیشتر
4
جعف�ر حق پن�اه ،اس�تادیار مطالع�ات
خاورمیانه در دانشگاه تهران ،داعش را جریانی
واردات�ی در ع�راق م یدان�د که خاس�تگاهی
بی ن المللی دارد و در طوالن ی مدت برای رسیدن
به ثبات باید از مرحله س�لبی عب�ور کرده و به
مرحله ایجابی برس�د .ب�ه گفت�ه او قضاوت در
خصوص مبانی اندیش�ه ای داعش همچنان به
گذشت زمان نیاز دارد و واکنش نظام بی ن المللی
به اقدامات این گروه در اینده ب ه طور قطع منفی
خواه�د بود .حق پن�اه معتقد اس�ت که داعش
قرائتی جزم اندیش�انه از اسلام دارد و س�عی
م یکند پاک دینی و خال ص سازی دینی را دنبال
کند .این گروه با ه ر اندیشه مدرنی مخالفت دارد،
عقل گرا و به روز نیس�ت و به تصویر عقالنی از
دین اعتقادی ندارد.
حرکتی سیاسی امنیتی است .داعش در شرایط فعلی سعی
م ی کند تئوری خود را در هاله ای از ابهام باقی بگذارد اما به طور
قطع جریانی واپسگرا ست که نوستالژی گذشته ای را دارد که
مسلمان واداده غرب و عقب افتاده شده اند؟ انها سعی کردند
قرائت جدیدی از سلف ی گری مطرح کنند که مبنای ان اندیشه
متجددانه و اشتی با مدرنیته بود .البته جریان های سلفی را
نم ی توان دنبال رو رشیدرضا دانست .جریان های سلفی که
اکنون در جهان اسالم افریده ش��ده اند ،بیش��تر تحت تاثیر
رهب ران فرقه های نوظه��وری چون القاعده هس��تند .ایمن
الظواهری و قرضاوی از جمله اف��راد تاثیرگذار در جریان های
سلفی امروز خاورمیانه به حس��اب م ی ایند که بدعتی جدید
در فقه سیاسی اهل سنت ایجاد کرده اند و ب رای نخستین بار
مساله خروج از حاکم مسلمان را به میان اوردند و به صورت
جدی پیگیری کردند؛ مساله ای که پیش از این هرگز در میان
اهل سنت مطرح نبوده است.
تفاوت ها و ش�باهت های گروه داعش با القاعده
چیست؟
در جریان و گروه القاعده تنوع بسیار است .شبکه
ارتباطی این گروه سلسله مراتبی نیست و این امر خود ناشی
از خصلت پنهان ک��اری و ضربه پذیری انهاست که بس��ته
و بدون منفذ است .یکی دیگ��ر از ویژگ ی های القاعده اتحاد
و از هم گسس��تگی سریع است .گاهی به ص��ورت موردی
و تحت تاثیر دیدگاه رهب ران محلی القاع��ده ،جریانی جدید
شکل م ی گیرد .یکی از نقاط مشترک القاعده و داعش شبکه
بی ن المللی این دو گروه است که خاستگاه واحدی ندارد .این
تنوع جمعیتی در این گروه ها باعث م ی شود که اعضای گروه
پس از مدتی تبدیل به مزدوران حرفه ای شوند .البته باید به این
نکته تاکید داشت که پشتیبانی و حمایت کشورهای حامی
این گروه ها نیز بر اینکه چه گرایشی داشته باشند تاثیرگذار
است و خود متغیری مهم در ارزیابی عملکرد
این گروه ها به حساب م ی اید .حمایت ترکیه
و عربس��تان متف��اوت از یکدیگ��ر است و
مرزبندی های خاص خود را به وجود م ی اورد.
از طرف دیگر باید ب��ه این نکته توجه
داش��ت که داعش تاکنون ایدئولوژی خود را
عرضه نکرده است ،اما رگه هایی از بنیادگرایی
دارد اما اینکه چقدر در راستای عملیاتی کردن
رگه های بنیادگرایی خود گام بردارد و از مرحله
سلبی به ایجابی برسد ،باید منتظر ماند و به
نظاره نشست.
ای�ا معتق�د هس�تید ک�ه داع�ش
توانس�ته در عراق پای�گاه اجتماعی به
دس�ت اورد و با ش�عار های پوپولیستی
محبوبیت اجتماعی کسب کند؟
مشخص نیست در ان گذشته به دنبال چه م ی گردد و از ان چه
م ی خواهد؟ اقدامات این گروه همراه با شعارهای پوپولیستی
است و به طور حتم م ی ت��وان گفت این جریان با جریان های
نوگرا و محافظه کار هیچ قرابت و نزدیکی ندارد.
ایا م ی ت�وان مدعی ش�د ک�ه مبانی اندیش�ه ای
ابن تیمیه و رش�ید رضا مبانی اندیش�ه داعش را
م ی سازد؟ چه نسبتی بین این دو متفکر سلفی و
داعش وجود دارد؟
ابن تیمیه نواندیش دینی نیس��ت بزرگترین شارح
سلف ی گری است و در قرن هفتم م ی زیس��ته است .او کسی
است که فقه اهل سنت را به این سمت رهنمون کرده تا باب
اجتهاد را در ان ببندد .همه سلف ی ها خود را دنبال رو ابن تیمیه
م ی دانند .البته باید تاکید کرد که همه این افکار او به رشید
رضا رسیده است .دغدغه این دو متفکر این بود که چرا جوامع
در مورد میزان محبوبی��ت این گروه
باید با احتیاط سخن گفت .هر گروهی که
کار خود را با ش��عارهای پوپولیستی جذاب
اغاز م ی کند ممک��ن است ب��ا محبوبیت
مواجه ش��ود اما این گروه هن��وز به مرحله
ثبات نرسیده است .شاید به خاطر تبلیغات
در توده پایگاه اجتماعی به دست اورده باشد اما باید دید این
پایگاه اجتماعی در میان مدت دوام خواهد اورد؟ بخش��ی از
محبوبیت داعش وابسته به نارضایتی از عملکرد مالکی در
ع راق است .حال باید منتظر ماند و دید این گروه با ش��عار
م ی تواند پاسخ توده ها را بدهد؟
واکنش نظ�ام بی ن الملل به اقدام�ات این گروه و
ادامه حیاتش چیست؟
نظام بی ن المل��ل میل به ثب��ات دارد و م ی خواهد
حفظ وضع موجود کند .بناب راین هر متغیری که این ثبات را
برهم زند« ،ورودی اشوب ساز» است و واکنش منفی بازیگران
بی ن المللی را به همراه خواهد داشت .طبیعتا مقابله با داعش
در دستورکار نظام بی ن الملل قرار خواهد گرفت و نه تنها امریکا
که نظام بی ن الملل به اقدامات این گروه واکنش منفی نشان
خواهد داد.
گفت وگویمثلثبامدیرکلپیشینخاورمیانهوزارتامورخارجه
ایدئولوژی داعش را ب ه عنوان گروه تروریس�تی که
ب ه دنبال بازگش�ت به دوران طالیی اسلام اس�ت،
چگونه تبیین و ارزیابی م ی کنید؟
جریان های اسالمی سلفی که امروز در منطقه متولد
شده اند ،م ی خواهند به دوران امپ راتوری اسالمی بازگشت کنند.
سقوط امپ راتوری عثمانی پایان حکومت های مبتنی بر اسالم
و تحت استعمار کش��ورهای ع ربی بود .در مواجهه با این پایان
تاکنون دو واکنش منجر به شکل گیری دو جریان در خاورمیانه
شده است .نخستین واکنش از سوی جریان های دموکرات اغاز
شد و به واکاوی علل عقب ماندگی خاورمیانه و توسع ه نیافتگی ان
پرداخت .دومین واکنش از دل جریان هایی برخاست که خ واستار
بازگشت به دوران «طالیی اسالم» بودند و علت اصلی فروپاشی
دولت عثمانی را دور شدن از اسالم تلقی م ی کردند .از دل چنین
جریاناتی ،گروه های قدرتمند و تاثیرگذار سلفی معاصر بیرون امد.
سوال اصلی اما انجاست که دوران طالیی مورد نظر گروه های
سلفی کدام دوران است؟ اختالف ب��ر سر «دوران طالیی» ،خود
عاملی ب رای مرزبندی این گروه های اهل سنت به حساب م ی اید.
سلفیون و وهابیون ع ربستان ،صدر اسالم تا دوران خالفت راشدین
یدانند .دوره های دوم ،سوم و چهارم نیز به
را دوران طالیی اسالم م
ترتیب به دوران امویان ،عباسیون و دوره عثمانی تقسیم م ی شود
که به اعتقاد گروه های مختلف سن��ی ،دوره های طالیی اسالم
خ وانده شده اند و این گروه ها هرکدام به صورت جداگانه مب دا حرکت
خود را بازگشت به این دوران قرار داده اند.
حرکت داعش ب رای بازگشت به کدام دوران است؟
داعش دوران حکمفرمایی عباسیون را دوران طالیی
یداند .به عبارتی هرکدام از دوران و مناطقی که این قدرت ها
خود م
در ان شکل گرفته ،برخاسته از جریان فکری است که پیشرفت و
یداند
هویت یابی خود را متعلق به یکی از چهار دوران فوق الذکر م
و پایان دوره طالیی مدنظر خود را ،اغاز انح��راف در اسالم .این
گروه ها باور دارند که دوران پس از دوران طالیی باید از بین برود و
پاکسازی شود .گروه های سلفی خ واهان تجدید حیات هستند و
هر بنای تفکری و دولتی که پس از این چهار دوره بر سر کار امده
را باطل م ی دانند .این گروه ها شکل گیری جریان های اسالمی را
کفر م ی پندارند و خ واستار نابودی ان هستند.
تفاوت داعش با سلف ی های ع ربستان و دیگر گروه ها
چیست؟
بله ،درست است که این گروه تح��ت تاثیر دنیا و در
واکنش به تحوالت جدید شکل گرفته است .دو حادثه و پیشامد را
نم ی توان در شکل گیری داعش ب ی اثر دانست .اول جهانی شدن
و گسترش ارتباطات است .جهانی شدن به گروهی مانند داعش
این امکان را م ی دهد که جغ رافیای مجازی ب رای خود تع ریف کند
و زمانی که پا به دنیای واقعی م ی گذارد نخست گام را از جهان
مجازی بردارد .اتحاد و سازماندهی این گروه در دنیای مجازی اتفاق
افتاده است .دومین حادثه اثرگذار در تشکیل این گروه فروپاشی
دولت ع راق در سال 2003و کمرنگ شدن حوزه نفوذ جریان های
ناسیونالیست بعثی در ع راق است .فروپاشی دولت ع راق ،حذف
اع راب سن ی ای بود که در طول مدت زمانی طوالنی بر اکثریتی
شیعی حکمفرمایی م ی کرد .با حمله امریکا بحران هویتی ع راق
اغاز شد و این تصور که سنی و عرب در حال به حاشیه رانده شدن
هستند ،قوت گرفت .به این ترتیب واکنش مشترک علیه این دو
اتفاق ایجاد شد .داعش منشا هر دو اتفاق را مداخله مشترک ایران
و غرب م ی داند و انگیزه ای مشترک با جریان های ناسیونالیست
بعثی دارد که توانس��ته تاکنون زمینه نزدیکی ای��ن دو گروه را
فراهم کند.
ایا قرابتی بین داع�ش و جریاناتی مانند نوگرایان و
سنتگ رایان وجود دارد؟
جریان های نوگ��را جدای از ماهی ت ه��ای استب دادی
یا دموکراتیک خود اینده گرا هستند اما جریان های اسالمی که
تا کنون به انها اشاره شد ،واپ س گرا هستند .داعش درست است
که از ابزار مدرن استفاده م ی کند اما در نهایت هدفش تخریب تمام
دستاوردهای تمدنی است .این گروه به توسعه اقتصادی اعتقادی
ندارد و این پارادوکس به حس��اب م ی اید؛ پارادوکسی که روزی
طالبان نیز با ان مواجه بود.
پایگاه اجتماعی این گروه را در مناطق سن ی نشین
چگونه ارزیابی م ی کنید؟
داعش می خواهد دورانی را تجدید کند که به
دوران طالیی امویان و عباسیون بازمی گردد
و از شرق ایران به عنوان خراسان تا دریای
مدیترانه گسترده شده و داعش به دنبال
سیطره بر این منطقه است
وقتی ملت های ع ربی در خاورمیانه استعمار شدند،
مهاجرت کردند .انها در کش��ور جدید احس��اس نفرت کردند،
عشق و نفرت ب رایشان تهییج ش��د که غرب را از بین بب رند و
هویت از دست رفته خود را بازیابند و همزم��ان به دوره ای که
در ان عزیز بودند بازگردند .این پارادوکس ب رای این گروه زمینه
محبوبی ت شان را فراهم کرده است .بن الدن ،بوکوحرام و بغدادی
همه به دلیل اینکه نماد دوران طالیی هس��تند مورد توجه و
استقبال برخی از مردم سنی موصل قرار گرفته اند .ملت عرب
همچنان در ذهنش هست که چگونه پاسخ این تحقیر را بدهد
و از طرفی نگاهش معطوف به اینده نیست .عملکرد جامعه
جهانی مداخله امریکاوواکنشبهاینعملکرد هامنجربهایجاد
واکنش هایی چون جریانات بنیادگرا شده است .از طرفی چون
این جریانات به دالیلی که مطرح شد چیزی ب رای از دست دادن
ندارند اعمال خشونت م ی کنند و چرخه این بحران م ی تواند در
طوالنی مدت دوباره تکرار شود.
تفاوت ها و شباهت های داعش به گروه تروریستی
القاعده از این جه�ت که ابتدا این گروه بخش�ی از
القاعده بوده چیست؟
القاعده محصول تفکر وهابیون ع ربس��تان است و
وقتی شاخه ای از ان در ع راق قدرت م ی گیرد با موقعیت جدیدی
روبه روست .این موقعیت که داعش در ع راق و سوریه دارد بزرگتر از
موقعیتی است که این گروه در ع ربستان داشته و این خود یکی از
عوامل جدایی داعش از القاعده شناخته م ی شود .به هر حال این
دو گروه در مواجهه با اسالم و غرب و همچنین در تع ریف دشمن
مشترکهستند.
به گفته برخی تحلیلگ ران روند دولت -ملت سازی در
برخی کشورهای خاورمیانه ،همواره با نواقصی مواجه
بوده ،ایا موافقید که جریاناتی چون داعش در واکنش
به این روند شکل گرفته اند؟
نقشه خاورمیانه حاصل زایشی طبیعی نبود .ملت ها
هنگام ش��کل گیری دولت ه��ا تصمیم گی رنده اصل��ی نبوده و
حاصل توافق و تفاهم کشورهای غ ربی هستند .بناب راین دولت
ملت سازی به مفهوم مدرن غ ربی در کشورهای ع ربی واقعیتنداش��ته است .هیچ گاه در روند دولت -ملت سازی قوه نظامیه
عامل شکل گیری دولت -ملت نبوده ،اما در جهان عرب اگر قوه
نظامیه را بگی رید و حذف کنید ،دولت ها فروپاشی حتمی را تجربه
خواهند کرد .ب رای حل بحران های منطقه ای نظیر انچه داعش
در پی حمالتش به ع راق پدید اورده باید س��ه سطح از توافق و
تفاهم ش��کل بگیرد .این تفاهم و توافق باید در سطوح داخلی،
منطقه ای و بی ن المللی باشد .کشورهای جهان باید توافق کنند
این منطقه به سمت توسعه و ثبات سیاسی و اقتصادی حرکت
کند .کشورهای بزرگ و اثرگذار باید به سمت مشکلی که جهانی
شده گام بردارند چون این بحران امروز تنها در سطح منطقه ای
مطرح نیست ،ابعاد جهانی یافته و در سطح ملی الینحل باقی
مانده است .باید توافقی صورت بگیرد در غیر این صورت بحران
ادامه خ واهد داشت.
مثلث | شماره 225
باید به تمایز شاخصی که بین سلف ی های ع ربستان و
داعش وجود دارد اشاره کرد .انهم اهمیت به جغ رافیای سیاسی و
ملی است که سلف ی های ع ربستان اعتقادی به این جغ رافیا ندارند
و در نقطه مقابل ،داعش «سرزمی��ن» را وجه تمایز خود با دیگر
گروه های سلفی و وهابی سن��ی م ی داند .در تکمیل توضیحم
در خصوص ایدئولوژی داعش م ی توانم تاکید کنم که این گروه
با تمدن مخالف است و ان را پدیده ای بشری و نه الهی م ی داند.
از نظر مالی به رانت های کشور ع ربستان وابسته است و از این
کش��ور تغذیه م ی کند .داعش در منطقه ای شکل گرفته که دو
تمدن اسالمی عباسیون و امویان در گذشته بر ان حاکم بوده اند
و تفاوتش با وهابیون ع ربستان تاکید بر مرزهای جغ رافیایی است
که مرکز نیز در ان تع ریف م ی شود .سرزمینی که داعش ب رای خود
تعریف کرده ،منطبق بر نقشه جغ رافیای عباسیون است و این
جغ رافیا با ذهنیت جبهه النصرت از جغ رافیای سیاسی مشترک
است .از طرفی داعش خ واستار فروپاشی ژئوپولتیک فعلی است و
ب ر اساس این تئوری همه چیز باید از نو بازسازی شود .تفاوت داعش
با اخوان المسلمین فوبیای بازگشت این گروه به دوران عثمانی
است که در ان تکثر پذیرفته ب��ود ،در هرحال داعش م ی خواهد
دورانی را تجدی��د کند که به دوران طالی��ی امویان و عباسیون
بازم ی گردد و از ش��رق ای ران به عنوان خ راسان تا دریای مدیترانه
گسترده شده و داعش به دنبال سیطره بر این منطقه است.
تجدید حیات گذشته ب رای داعش با ابزاراالت مدرن و
استفاده از جهان مجازی به نظر پارادوکسی است که
این گروه با ان مواجه است ،از طرفی برخی معتقدند
عامل ش�کل گیری چنین گروهی تنها رس�یدن به
دوران طالیی نیست ،ایا م ی توان مدعی شد که این
گروههمچنینتحتتاثیربح ران هایمختلفیکهدر
منطقه شکل گرفته ،زائیده شده است؟
خاورمیانه پ�س از حمله داع�ش به عراق
ب�ا بحرانی جدی�د دس�ت وپنجه ن�رم م ی کند
که ذهن تحلیلگ�ران را در یک ماه گذش�ته به
خود مش�غول ک�رده اس�ت .اقدامات�ی که این
گروه تروریس�تی تاکن�ون س�ازماندهی کرده،
به افرینش سوال های بس�یاری منجر شده که
همچنان ب ی پاسخ است .انچه پیداست ،ماهیت
واپ س گرایانه این گروه سلف ی مس�لک است که
رویای بازگش�ت به دوران طالیی اسالم را در سر
م ی پروراند؛ دورانی که به گفته قاسم محبعلی،
کارشناس مسائل خاورمیانه ،یکی از نشانه های
اختالف داعش و گروه القاعده به حساب م ی اید
و مبداء بازگش�ت گروه های مختلف س�لفی و
وهابی نیز هست.
بین الملل
نوستالژی خالفت
5
بین الملل
61
بین الملل
توقف در زمان ،اصالت به ظاهرگرایی
بنیادگ رایان با وهابیون چه
تفاوت هاییدارند؟
علیرضا صدرا
استاد دانشگاه تهران
بین الملل
62
مثلث | شماره 225
6
داعش که عن��وان ان روش��ن است دول��ت اسالمی
ع راق و ش��ام ،یکی از جریانات اصلی القاعده است .القاعده
نیز جریان طالبان را در افغانستان ش��کل داده بود و اکنون
با عنوان النصره با دولت سوریه درگی��ر است .پس طالبان،
داعش ،النصره و ...شاخههای جریانی تحت عنوان القاعده
محسوب م یشوند .القاعده از نظر فکری و سیاسی وهابی
است و جدیدترین بروز فکری وهابیت است .وهابیت قرائتی
خاص از یکی از جریانات غالب اهل سنت محسوب م ی شود.
اهل سنت چهار مکتب عمده از طیف فکری سیاسی حنفی،
مالکی ،شافعی و حنبلی است.
یک قرائت از حنبلی ،قرائتی است که توسط ابن تیمیه
صورت گرفته است .این جری��ان مربوط به احمدبن حنبل و
ش��اگردانش است .یک قرائت ان را نیز ابن تیمیه ارائه داده
است .حنبل ی ها معتقد به جبر هستند و با عقل میانه خوشی
ندارند .قبل از حنبل به اینها اهل روایت م ی گفتند .هر چه از
ای ران فاصله م یگیرند این جریان قویتر م یشود ،یعنی در
مصر ،مکه و مدینه شاهد قدرت گرفتن حنبل یها هستیم .اما
نزدیک ای ران اغلب سن یهای شافعی حضور دارند.
وهابیت خود یک قرائت از این جریان حنبلی محسوب
م یشود که متاسفانه با سیاست ادغام شده است .یعنی پشت
قضیه شکل گیری وهابیت ،مسائل سیاسی وجود دارد.
جریان وهابیت که اساسا بسیار محافظه کار ،ظاهرگرا،
ضدعقل و جبرگرا بود به کمک جریانات بیگانه و استعماری
مثل جریان لورنس عربس��تان و غیره ،شکل گرفت .بعدها
خاندان ال سع��ود ب رای ضرب��ه زدن به جری��ان عثمانی در
منطقه حجاز به جریانی مانند وهابیت نیاز داشتند ،بناب راین
این جری��ان را تقویت کردند .در حقیق��ت ال سعود ،با پرچم
وهابی��ت ،حاکمیت خ��ود را ترمیم کرد و در پ��ی تقویت و
تحکیم ان برخاست.
اگر بخواهیم در یک عبارت بنیادگرایی را تعریف کنیم
باید ریش��ه تمام این جریانها را در وهابی��ت عنوان کنیم.
وهابیتی که استعمار ان را شکل داده ،اساسا با تمام جریانات
اهل تس��نن مخالف اس��ت و جریانات اهل تس��نن اصلی
نیز با اینها ضدیت دارند .این جریان ع�لاوه بر انکه ادعای
سنی بودن دارد ادعای اسالم ناب نیز م ی کن��د .اما در واقع
ظاهرگرایی و ضدعقل بودن وهاب ی ها باعث شده که برخی
سران انها وابسته باشند.
این خود ناش��ی از گونهای ظاه ر نگری و عمل زدگی
افراطی است که ول��و صادق نیز ب��وده؛ سادهان��د و ملعبه
و الت دس��ت و اب��زار ش��یطنتها و توطئه ه��ای سیاسی
سیاست ب��ازان حرفه ای داخلی یعنی مل��وک ،سلطنت ها و
استبدادها و ارتجاع واقع شده یا خود توجی ه گر و مروج و نیز
مدافع و حتی سخنگوی ان شده و م یشوند .امروزه اکثریت
غالب جریان وهابیت عربس��تان به این ح��ال و روز گرفتار
بوده و جهان اس�لام را نیز گرفتار این بالهای خانمانس��وز
کرده و م ی کند .کما اینکه در دام فریب و تله های بیگانگان
به ویژه استکبار جهانی و صهیونیسم اسرائیلی واقع شده و
در میدانی بازی م ی کنند که انها خواسته و تدارک دیده و از
ان بهره م یب رند .گاه نیز حداقل در الیه هایی حتی از راهب ران
ولو درجات پایین انان به ویژه در پی��روان ،با دغدغه و به ویژه
با داعیه غیروضد این جریان استکباری و صهیونیس��تی به
سبب ظاه ر نگری و خشک اندیشی ،عمال سلطه پذیری پیشه
کرده و پیاده نظام ،سنگربانی و سخنگو و بلکه بلندگوی ان
شده و م ی شوند اتش بیار معرکه اختالف مذهب تا مرز تنازع
و تکفیر همین نگ��اه و نگرش و نیز قش��ری و ظاهرگرایی
جریان س�لفی گری وهابیت با بسیاری از
نمادهای جدید و به اصطالح مدرن مانند
مردم س�االری ،انتخابات و بس�ان اینها
مخالف اس�ت و میگوید ای�ن نهادها در
مکتب و در سنت اسالم (قران و سنت) و
اسالمی(سلف) موضوعیت نداشته و ندارد
مثلث | شماره 225
و گذش��ته گرایی است .این نگاه معتقد اس��ت روز و زمان را
متوقف کنیم و تاریخ را از سیر تغیی��ر و تحول و تکامل باز
داشته و به گذشته بازگردانیم حال با هر ادعایی .اما در سویه
متقابل گاه پیش��ینه به عنوان پش��توانه تلقی م ی شود .در
این بحث مسلمان ،مس��یحی و هر دین و مذهب دیگری،
پیش��ینه را به عنوان پش��توانه نگاه م ی کند که بایس��ته و
شایسته است ،روزامد شده و کارامدی ان بروز یافته و حتی
کارامدی ان روزامد گشته و به تناسب مقتضیات زمان ،مکان
و موضوع ارتقا م ی یابد .این گروه ،نواندیش هس��تند و نگاه
روزامد دارند .بناب راین این جریانات تنها مختص اهل تسنن
و اسالم نیست ،بلکه شاید در شیعه هم موضوعیت داشته
باشد .یعنی در تمام مکاتب و مدنی ت ها و ملت ها ،انهایی که
پیشینه سترگی دارند مساله پیشینه به معنای سلف بی نشان
موضوعیت دارد.
صرفنظر از توده هایشان که ممکن است ساده باشند
رهب ران اصل ی ش��ان اصال این گونه نیس��تند .بناب راین مثل
جریان صهیونیس��م مس��یحی که در غرب ش��کل گرفته
اکنون در خاورمیانه نیز نوعی صهیونیس��م اسالمی پدیده
امده و وهابیت نیز نوعی صهیونیسم اسالمی است .با این
تفاسیر اگر توضیحات را تکمیل کنیم متوجه م ی شویم که
صهیونیس��م ،وهابیت و سعودیت است ک��ه با هم ترکیب
شده اند .این جریان در جهان اسالم مسبب بسیاری از مسائل
است؛ در واقع در اوج ارتجاع ع ربی سعودیت قرار دارد و در اوج
ارتجاع دینی ،وهابیت که اینها با هم تلفیق و ترکیب شده اند
و از ترکی ب ش��ان جریانات القاعده ،طالبان ،النصره و داعش
بیرون امده است .اساسا این جریان امیزه ای است از ارتجاع
دینی ،ارتجاع سیاسی ،استکبار و صهیونیسم .اگر این را به
صورت کلی درنظر بگیریم باید ش��اخه ارتجاع دینی را مورد
بحث قرار دهیم.
در ارتجاع دینی ،اینها ادعای تس��لف م ی کنند .این در
حالی است که دو جریان سلف ی گری در میان اهل تس��نن
داریم .در کل جهان اسالم در تجزیه تفکر اسالمی دو جریان
شیعه و سنی داریم .در ش��یعه از ابتدا هی چ گاه بحث اجتهاد
تعطیل نش��ده و همیش��ه فتح باب بوده است .البته گاهی
فرا زو فرودهایی داشته که بیشتر در مسائل شخصی تقویت
شده است .اما جنب ه های سیاسی و نوگرایی اجتهاد در شیعه
همیشه وجود داشته است .در کل اجتهاد به مفهوم نوگرایی
است .اما در میان اهل تسنن بنا به تشتت اجتهادات صورت
گرفته و مکاتب شکل گرفته بعدها با کمک حکومتهای
وقت در قرن شش��م و هفتم باب اجتهاد را بستند و سد باب
اجتهاد کردن��د .در ان زم��ان اعالم داش��تند همین مکاتب
چهارگانه کافی است و دیگر کس��ی حق ندارد اجتهاد کند.
اما در زمان تجدیدحیات تفکر و تمدن اسالمی که 150سال
پیش اغاز ش��د و به ویژه پس از فروپاشی خالفت عثمانی
این مساله وارد مرحله جدیدی ش��د .بناب راین سن یها دچار
یک عارضه و مشکل ش��دند که در پی ان دو جریان شکل
گرفت که هر دو بحث تسلف را مطرح م ی کردند اما دو نوع
سلف ی گری متفاوت .یک ،سلف ی گری گذشته گرا و متحجر که
همان وهابیت است و دیگری جریان سلف ی گری نواندیشانه
که جریان رشی د رضا و محمد عبده است که اینها تحت تاثیر
سی د جمال الدین اسدابادی این جریان را شکل دادند .جریان
اخوان المسلمین که امروزه م ی بینیم نیز تحت تاثیر همین
جریان رشید رضا هستند .تفاوت سلفیه نواندیش با سلفیه
متحجر وهابی این بود که وهابی��ت به دنبال روزامد کردن
اسالم نبود و اصال اجتهاد را قبول ندارد .در کل سلف ،سلفیه
و تس��لف یا سلف یگری یک معنای لغ��وی و واژگانی دارد
و یک معنای اصطالح��ی؛ معنای لغ��وی ان این است که
گذشته و پیشینه ای وجود دارد که بدان رجوع نماییم که به
معنای بازگش��ت است .حتی به نوعی به معنای رنسانس و
تجدیدحیات نیز است .معنای اصطالحی ان نیز به دو صورت
است؛ ع��ام یا خاص .اصطالح عام ش��امل تم��ام جریاناتی
م یشود که مکتب و مدنیتی را در گذشته خودشان داشته یا
قائل هستند؛ این مساله مختص به مسلمانان نیست بلکه
در مسیحیت یا حتی در میان ای رانیان نیز این اصطالح وجود
دارد .به عنوان نمونه هس��تند ای رانیانی که به پیشینه ای ران
باستان معتقدند .پان ای رانیسم ،پان عربیسم و پان ترکیسم و
بسان اینها از این جملهاند .اما معنای خاص به این صورت
است که به گروه خاصی اختصاص داده ش��ود مثال جریان
وهاب یگری در ع ربستان اساسا سلف یگری خوانده م یشود.
جریان سلف ی گری وهابیت با بسیاری از نمادهای جدید
و به اصطالح مدرن مانند مردم ساالری ،انتخابات و بس��ان
اینها مخالف است و م یگوید این نهادها در مکتب و در سنت
اسالم (قران و سنت) و اسالمی(سلف) موضوعیت نداشته و
ندارد .اما جریان نواندیش دینی که همان جریان بنیادگرایی
محسوب م یش��ود مانند اخوانالمس��لمین مصر ،اینگونه
نهادهای جدید را ن��ه تنها م ی پذیرند بلک��ه معتقدند چون
مکتب و سنت اسالم و اسالم��ی واجد اینها بوده باید روزامد
شده و بازسازی شوند یا ظرفیت ان را داشته که زمینه سازی
و نوسازی گردند .ب رای مثال م ی گویند و مدع ی اند انها بیعت
داشتهاند و این بیعت م ی تواند همین انتخابات امروز تعبیر و
تلقی شده و بدین صورت و با این سازوکار(انتخابات) ،شکل
و ابزار(اخ��ذ اراء) نوین و به خصوص درام��ده و اجرایی گردد.
یا امر به معروف یا نهی از منکر را نیز به معنای مش��ارکت
سیاسی مردم برداشت م یکنند و بانکها را همان تشکیالت
بی تالمال م یدانند .این در حالی است که سلفی وهابی اینها
را بدیع و نواورانه نم ی دان��د بلکه بدعت ،التقاط ،ناخالصانه و
از مبادی و مصادیق ش��رک و ضد توحید م ی دانند .نوگرایان
نیز به سلف صالح معتقدند اما م ی گویند باید سلف صالح را
ب رای حال و اینده الگو قرار داد؛ نه اینکه به گذش��ته برگشته
و برگردانیم .برفرض اگر همان ها ه��م امروزه بودند ،چه کار
م ی کردند؛ همان کار را باید کرد .نه اینکه کاری که در ان زمان
ان هم در شرایط به خصوص و به ش��کل خاص انجام داده
عینا شبی ه سازی و کپ ی برداری کنیم .به باور نواندیشان دینی،
مبانی و حدود را باید روزامد ک��رد .احکام فرعی را با ارجاع به
ان مبانی و محکمات و به اصطالح به عنوان منابع تفصیلی
و کلی ،اجتهاد و استنباط کرده و به تناسب متقضیات علمی
ی و عین��ی زمان حکم صادر کرده و انه��ا را اجرا کرد؛
و علم
یعنی به اندازه فهم ما و به قدر مقدور یعنی توان و امکانات و
میسورات اجرایی و عملیاتی ساخت.
در رابطه با سلف صالح نیز ممکن است میان وهاب ی ها،
اختالفاتی وجود داشته باشد .بعضا خلفای چهارگانه را سلف
صالح م یدانند و بعضی گروهها همچ��ون داعش ،خلفای
عباسی را .به همی ن خاطر است که داعش یها ،لباس مشکی
به تن م یکنن��د و از طرف دیگر رهبر داع��ش ،نام ابوبکر را
به عنوان اولین خلیفه بر خود گذاشته است ،در حالی که نام
او ابوبکر نیست .همچنین خود را بغدادی لقب داده است به
این مفهوم که پایتخت انها بغداد است .باید توجه داشت که
پایتخت عباس یها ،بغداد بوده است.
بناب راین داعش��یها اگر م یگویند ب��ه سلف بازگردیم
منظورش��ان همان عباسیان است .روش جنگیدن انها نیز
جالب توجه است .داعش معتقد به مبارزه با شمش��یر و سر
بریدن است و خیلی به سمت اسلحه نم یروند .یعنی حتی
در رابطه با سالح مبارزات یش��ان نیز م یخواهند به گذشته
بازگردند.
اما رش��ید رضا این مس��ائل را قبول ندارد؛ او م یگوید
که در اسالم یک سری سنته��ا وجود دارد که م ی توان انها
را به روز و تجدید کرد .به عنوان نمونه اگر قبال بیعت وجود
یتوان انتخابات را جایگزین ان کرد .اما اخی را
داشت امروزه م
ال شیخ که نواده رهبر وهابی محسوب م یشود اعالم کرد
که انتخابات شرک است ،درحالی که رشید رضا انتخابات را
همان بیعت م ی داند .بناب راین تفاوت است میان بنیادگرایی
رش��یدرضا و سلفی��ه تحجری و متس��لف ک��ه محمدبن
عبدالوهاب رهب��ری ان را عهده دار اس��ت .البته در بعضی
موارد و مس��ائل این دو جریان به یکدیگر نزدیک م ی شوند.
کمااینکه وقتی جمال عبدالناص��ر ،سی د قطب را اعدام کرد،
ب رادر او به ع ربستان پناهنده شد و ع ربستان نیز از او استقبال
کرد .اما بعدها متوجه شدند که حرفشان و دیدگاهشان یکسان
نیست و به همین خاطر ب رادر سی د قطب را از ع ربستان اخ راج
کردند .همچنین در ماجرای محمدمرسی و اخوان المسلمین
در مصر شاهد بودیم که جریان اخوان المسلمین که بنیادگرا و
نواندیش هستند با متحجرین سلفی یک دست و یک کاسه
شدند و در جریان شهادت شیخ شحاته ،هر دوی این جریانات
با هم به پایکوبی پرداختند .در این میان بزرگترین اش��تباه
اخوان المسلمین این بود که به این سلف ی ها امتیاز داد .اکنون
نیز اثار و تبعات این حرکت شان را م ی بینند.
در این می��ان داعش ،جریانی است که صهیونیس��م
اسالمی محس��وب م یش��ود یعنی به اسم اس�لام ظاهر
م یشوند اما عمال پشت جریان صهیونیسم قرار دارند.
در دوران جدی��د نیز م ی دانی��م که القاع��ده را منافع
مشترک ارتجاع عرب ،امریکا و پاکستان تامین م ی کند.
در واقع عربس��تان هزینههای مادی و پول القاعده را
تامین م ی کرد و به ان اعتبار دینی م ی بخش��ید .امریکا به
انها اسلحه م ی داد و پاکستان نیز متاسفانه به القاعده میدان
م ی داد .همچنانکه بینظیر بوتو ،مادرخوانده طالبان شناخته
شده بود .اما بعدها دیدیم که همین طالبان مادرخوانده خود
را نیز از میدان به در کردند .در حال حاضر نیز شگردشان به
همان صورت است و شاخه های مختلف القاعده یک سری
افراد تندرو هس��تند که یا دست م یگیرند ی��ا دست را گاز
م ی گی رند؛ این گروهها حد وسط ندارند.
همچنین ای��ن روزه��ا م یبینیم همان عربس��تان و
وهابیتی ک��ه محافظه کار اس��ت سوپر انقالبی و پیش��تاز
مردم ساالری در سوریه ش��ده است! ام��ا در رابطه با بحرین
رویکرد دیگری دارد و به انجا لشکرکشی کرد .در عربستان
انتخابات برگزار نم ی ش��ود و حقوق زنان نی��ز اغلب پایمال
م ی شود .وهابیت نیز به همین صورت است.
حتی مفتی ع ربستان اعالم کرده بود که ب رای موفقیت
جریان غزه ،جهاد اسالمی ،نباید دعا کرد .این در حالی است
که این فلسطینیان سن یاند .استراتژی انها نیز این بود که
چون نم یتوانند در ب رابر اسرائیل مقاومت کنند پس مقاومت
حرام است و باید تسلیم شد.
این گروهها اساسا عقل را قبول ندارند ،تفس��یر قران
و فقه را برنم یتابند و ضد اجتهاد هس��تند؛ به همین خاطر
نیز تکفیر م یکنند .اینها توحی��د را همان بدویت و سادگی
م ی دانند و بر حفظ قران بسیار تاکید دارند .علم ،دانشگاه و
تغییر را نم یپذی رند و معتقدند که نباید به دنبال علم رفت زیرا
علم را ش��رک و کفر م یدانند .این افراطیون در عوض انکه
ضدیت با ارتجاع و استکبار داشته باش��ند با شیعه مخالف
شدند .از یک طرف غرب و اسرائیل اسالم زدایی را م یکنند
و از طرف دیگر ای��ن گروهها نیز ش��یع ه زدایی و در راس ان
ای ران زدای��ی را مدنظر دارن��د .این موارد جزء ش��اخ ص های
فکری شان است ،اما شالودهشان همان تحجر و تسلف است.
در این میان اگر برخی افراد در میان نیروهای داعش ،القاعده،
النصره و طالبان صادق باشند اما به دلیل ساده لوح بودنشان
بین الملل
بین الملل
63
بین الملل
باز راه اشتباه را خواهند رفت .این گروه ها به جای عقالنیت
سیاسی نوعی حماقت سیاسی دارند که انها را تبدیل به ابزار
ارتجاع ،استکبار و صهیونیست کرده است .این گروه ها باید
به نواندیشی دینی بازگردند و حداقل اندیشههای رشیدرضا
را دنبال کنند.
بین الملل
64
مثلث | شماره 225
داعش در سیاست
ریشه های اجتماعی داعش
اما اکنون مس��اله اینجاست که چرا ما ش��اهد شکل
گرفتن و رش��د پدیدههای چون طالبان ،القاعده و داعش در
کشورهای منطقه خاورمیانه هستیم .باید گفت که مهمترین
زمینه ان ظهور تفک��ر و تمدن اسالمی اس��ت .همچنین
انقالب اسالمی نیز از جمله عوامل ظهور این گروههاست.
به این مفهوم که از زمان روی صحنه امدن انقالب اسالمی،
اکنون مشخص شده که این انقالب در چه مناطقی نارسایی
و ناسازگاری دارد .در واقع برخی گروهها که نم یتوانند خود
را به انقالب و جریان مقاومت برسانند علیه ان برم یخی زند.
حتی م ی توان گفت که در مناطقی که از نظر فکری و
فرهنگی عقب افتاده هستند افراد بیشتر جذب این گروهها
م یش��وند .زی را به راحتی م یتوانند این اف��راد را با دالرهای
عربس��تان بس��یج و حتی به سمت عملیاتهای انتحاری
سوق دهن��د .اغلب اف��رادی که جذب گروهه��ای القاعده و
طالبان م یشوند از کش��ورهایی چون عربستان ،افغانستان
و سومالی هستند ،اما بخشی از نیروها را نیز از کشورهایی
استخدام م یکنند که شاید از لحاظ فکری عقب مانده نباشد
در رابطه با تحلیل سیاسی اقدامات این جریان نیز باید
گفت از انجایی که داعش در سوریه دچار شکست شده ،فکر
کردند که در ع راق م ی توانند این شکست و بن بست را جب ران
کنند ،اما دیدیم که نه تنها به هدفشان نرسیدند بلکه مردم
ع راق را وارد بسیج عمومی کردند .مردم ع راق اکنون متوجه
شدهاند که اگر بخواهند حاکمیت ملی و تمامیت ارض ی شان
را حفظ کنند باید در صحنه باشند و وحدت و نیروهای نظامی
مل ی شان را حفظ کنند .ارتشی که امریکا ان را سازماندهی
و تامین کند مش��خص است در ب رابر عوامل امریکا یعنی
داعش مقاومت نخواهد کرد و توان و اراده مقاومت نیز ندارد.
اما اکنون مردم ع راق به این نتیجه رسیده اند که باید ارتش
خود را داشته باشند.
در حال حاضر م ی ت��وان تاکید
کرد که داستان جری��ان افراط گرایی
دینی و سیاسی و انقالبی نمایی مانند
سازش گ��ری رو به اتم��ام است .این
جریانات انقالب��ی و اعتدالی از حیث
دینی و سیاسی مانند جبهه مقاومت
روز ب��ه روز در حال تقویت هس��تند.
ی که ط��ی یکی ،دو
عمال ه��ر اقدام
دهه گذش��ته ب رای تضعیف مقاومت
صورت گرفت نتیج��ه برعکس داده
است .دلیل ان نیز این است که جبهه
مقاومت یک جری��ان نواندیش دینی
و انقالب��ی است یعنی نه شورش��گر
است و نه سازشگر .همچنین نه اهل
افراط است و ن��ه تفریط بلکه میانه رو
است .این جبهه انقالبی دنبال تحولی
بنیادین است که ه��م اساس اسالم
باش��د و هم اراده ملی مردم پشت ان
باش��د .در جمهوری اسالمی نیز این
واقعیت را شاهد هس��تیم که اساس،
اسالم است و ساختار نیز جمهوریت.
ابوقطاده نمادی از بنیادگ رایانی است که در اروپا زندگی م ی کردند
در هر کجای دیگر هم که جریانی روی
کار بیایند که اساس ان اسالم باشد و
اما ظاهرگرا هستند .این افراد امکانات ندارند و وقتی کشوری
مردم نیز حاضر در صحنه ،موفق خواهد بود.
مانند ع ربستان امکانات در اختیار انها قرار م ی دهد با 80دالر
در ع راق ش��اهد بودیم که به دنبال فت��وای مرجعیت،
در ماه حاضر م یش��وند که حتی دست به ادم کشی بزنند.
معادالت به نفع حاکمیت ملی و اسالمی تغییر کرد .اما اگر
دستهای نیز از ترکیه و مصر عضو این گروهها م یش��وند و
اسالم عقالنی و حکیمانه جای خود را به اسالم ظاهرگرایی
چندین هزار نفر نیز از اروپا ملحق شدهاند؛ افرادی که حتی
بدهد معادالت نیز تغییر خواهد کرد .نیروهای داعش با پول
تحصیالت عالیه دارند و بعضا دکتر هس��تند .حتی اکنون
عربستان و احکام وهابیت وارد سوریه و ع راق شده اند و این
که مطالعات و بررسی روی این افراد بیشتر شده دریافته ایم
کشورها عمال به اموزش��گاه انها تبدیل ش��ده است .اما از
که بسیاری از کس��انی که عضو گروههای سلفی م یشوند
انجایی که این نیروها عقل ندارن��د و چون م یبینند که در
تحصیالتش��ان در زمینه فن��ی ،مهندسی اس��ت و علوم
سوریه ،ع راق ،لبنان و ای ران کاری از پیش نم ی برند مجبورند
انسان یشان بس��یار ضعیف است .بناب راین در نتیجه گیری
که به سمت کشورهای ارتجاعی منطقه حرکت کنند .یعنی
احتماال این نیروها در اینده به ترکیه ،عربستان ،اردن و غیره
کلی کس��انی که جذب این گروهها م یشوند سه دستهاند؛
نخست کسانی که از مناطق فقیر امدهاند؛ دسته دوم کسانی
خواهند رفت و مشخص نیست که چه اینده ای را ب رای این
که از مناطق فقیر نیستند ،اما ظاهرگرا هستند مانند کسانی
کش��ورها رقم خواهند زد .در نتیجه این کش��ورها نیز باید
که از ترکیه و مصر امدهاند و دسته سوم نیز افرادی که از اروپا
نواندیشی دینی و میانه روی را انتخاب کنند زی را تاریخ مصرف
امدهاند .در رابطه با کسانی که از اروپا عضو القاعده م ی شوند
چنین گروههایی دیگر به پایان رسیده و دیگر نم یتوان از انها
باید مدنظر داشت که فقر علوم انسانی و فقر فکری و حکمت
استفاده کرد .در واقع نم یتوان با ظاهرگرایی اسالمی مردم
اسالمی دلیل اصلی گرایششان به این گروههاست.
را سر کار گذاش��ت ،کمااینکه جریانات اهل تسنن در ع راق
تجدیدحیات تمدن و تفکر اسالمی که امروز در نظام
اکنون پشت سر مرجعیت شیعه قرار گرفته اند و حضورشان
اسالمی و جمهوری اسالمی متجلی شده و جبهه مقاومت
را در دفاع از حاکمیت ملی اشکار کردهاند.
اسالمی از سوریه تا لبنان ،ع��راق و ای ران و جریانات انقالبی
نواندیش جهان اهل تسنن در تمام کشورها را دربرم یگیرد
باعث ش��ده که ارتجاع منطقه که نظامه��ای استبدادی و
ضدمردمی دارند از یک طرف و استکبار جهانی که شرایط
منطقه را م یبیند از طرف دیگر به این گروه بال و پر دادند و
انها را در منطقه فعال کردند .این در شرایطی است که غرب
م یداند از این سیاستی که در پیش م ی گیرد به جایی نخواهد
رسید .به عنوان نمونه برژینس��کی که در زمان جنگ ع راق
بسیار تندرو و افراطی بود امروزه تغییر نگرش داده و م یگوید
که چنین اقداماتی به ضرر خودشان خواهد بود.
جریان سوم نیز جریان صهیونیسم است .برایند این
گروه به همراه ارتج��اع دینی وهابی و استکب��ار تمام کینه
و تالش ش��ان را اکنون بروز داده اند .در جن��گ علیه ای ران،
در جنگ سوریه و اش��غال ع راق این گروه ها ناکام شدند .در
حال حاضر نیز به ص��ورت نیابتی در پی تجزیه و اش��غال
ع راق هس��تند .در این میان ب رای کردهای ع��راق و بارزانی
تا به حال هیچ وق��ت اینچنین دوران طالی��ی ای به وجود
نیامده ب��ود .رئی س جمهور ع��راق کرد اس��ت و کردستان
ع راق نیز ب��ه صورت خودمخت��ار اداره
م ی شود .این شرایط ب رای کردها بسیار
مطلوب است ،اما در فضای فعلی انها
به تحریک صهیونیس��تها و امریکا
ادعای تجزیه طلبی کردهاند .اگر جالل
طالبانی ،رئی س جمهوری ع راق سالمت
بود جلوی ای��ن جریان��ات و اتفاقات را
م ی گرفت زیرا او فرد بسیار فهیمی بود.
در نهای��ت باید توجه داش��ت که
در حال حاض��ر در منطقه جهان اسالم
و خاورمیانه ب��زرگ که بیداری اسالمی
اغاز شده ،جریانات سازش��کارانه مانند
جریان غرب گرایی رو به افول هستند.
اکنون زمان ب��ه نفع جری��ان اسالمی
پیش م ی رود؛ غرب گرایی ،سلطه گرایی
خارجی ،ارتجاع و استبدادهای سلطنتی
و ملوک��ی داخلی به ص��ورت روزافزون
در حال تضعیف هس��تند .شاهدیم که
هرچه بیداری و هش��یاری مس��لمانان
باالتر م��ی رود این جریانات بیش��تر رو
به افول م ی روند .تنها خطری که وجود
دارد همان جری��ان ظاهرگرایی به ویژه
جریان تندروی افراط��ی و تکفیری ان
است .اکنون جریانی مانند وهابیت در
عربس��تان یک جریان رسمی اس��ت و از ان حمایت مالی،
سیاسی و رسانه ای صورت م ی گیرد .جهان استکباری متوجه
شده که از جریانات سازشکاری دیگر بخاری بلند نم ی شود،
حداقل در شرایط بیداری و خیزش انقالبی اسالمی کنونی.
به ویژه با وج��ود مرکزیت و الگویی با نش��اط و با توفیقات و
کارامدی روزافزون در مرکزیت این جریان .بناب راین به دنبال
این هس��تند که جریان تکفیری و افراطی را تقویت کنند تا
جهان اسالم را از درون تضعیف کنند .ام��ا اکنون جریانات
نواندیش دینی چه شیعه و چه سنی ،که در تجدیدحیات تفکر
و تمدن اسالمی ،وحدت و همگرایی اسالمی و اهم شعائر
ش��عور خیر و ش��ورانگیز بیداری و خیزش انقالبی اسالمی
یعنی استقالل و ازادی و مردم ساالری دینی مشترک هستند
باید اصل گرفته شوند و انهایی که افراط و تفریط م یکنند،
جزء گروههای فرعی هس��تند .باید ب��ا همدلی ،همفکری
و همزبانی و نیز هم گرایی و هماهنگ��ی ،تا مرز همکاری،
همبستگی و پیوستگی این گونه جریات اصیل و نواندیش،
عرصه و میدان یکه تازی جریان��ات تنداندیش و تندرو تنگ
شده و زمینه عرض اندام از ارتجاع و استکبار و صهیونیسم
در کشورها و به ویژه میان ملت های اسالمی گرفته شود.
جنگ شکستن مرزها
ایا رادیکالیسم تمام خاورمیانه را در برم ی گیرد؟
کامران کرمی
پژوهشگر مسائل خاورمیانه
7
مثلث | شماره 225
نزدیک به چند دهه است که از ارتباط ع ربستان با جریان
سلف ی گ��ری و مولود افراط��ی ان یعنی تروریس��م تکفیری
م ی گذرد .در واقع حمله شوروی به افغانستان و تقویت مالی
و فکری نیروهای مجاهد در چارچوب استراتژی امریکا مبنی
بر جلوگیری از نفوذ کمونیسم کافی بود تا سعودی ها به عنوان
متحد ایاالت متحده بخواهند نقش جدید خود را در ش��ط رنج
سیاسی خاورمیانه ایفا کنند.
از ان تاریخ تا به امروز و به خصوص بعد از حمله امریکا
به افغانس��تان و ع راق ،القاعده با رش��د قارچ گونه شبکه های
منطقه ای و بی ن المللی خود ،موج تخریب ،کشتار و تولید بحران
خود را با سکوت مجامع حقوق بشری به راه انداخته و اکنون،
پدیده تروریسم به مهم ترین دغدغه جهانی تبدیل شده است.
بر کسی پوشیده نیس��ت که بنیان های فکری این تفکر در
سرزمین ع ربستان پایه گذاری شده و قدمت ان به اندیشه های
ابن تیمیه و محمد بن عب دالوهاب بر م ی گردد.
درخصوص حمایت های مالی و سیاسی نیز ،ع ربستان
در دهه های گذشته با راه اندازی مدارس مذهبی در شب ه قاره،
افغانستان ،اسیای مرکزی ،قفقاز ،خاورمیانه ،افریقا و تا حدی
برخی کشورهای اروپایی ،بودجه های کالنی را از طریق مرکز
رابطه العالم االسالم��ی در اختیار این گروه ها ق��رار داده تا به
یارگیری و تربیت افراد در چارچوب این تفکر بپردازد تا در موقع
بحران و با سیاسی شدن و رنگ مذهبی یافتن این موضوع،
افراد را به استخدام خود دراورده و با حمایت از تصاعد بحران در
منافع ان شریک شود.
ش��اهد مدعا اینکه بعد از روی کارامدن دولت شیعی در
ع راق و همچنین بحران ش��کل گرفته در سوریه ،گروه های
افراطی توانسته اند در چارچوب این تفکر و با حمایت های مالی
و لجستیکی ،صحنه بحران را به سمت اشوب هدایت کنند.
ظهور پدیده داعش یا دولت اسالمی ع راق و شام از دل بحران
ع راق و سوریه نمونه ای از نقش ع ربستان در چارچوب حمایت
از تفکر سلف ی گری است.
نکته ای ک��ه در این میان حائزاهمی��ت است ،توجه به
رویکرد نامتوازن عربس��تان به پدیده رادیکالیس��م اسالمی
است .در واقع حمایت ع ربس��تان از تفک��ر سلف ی گری به دو
بخش تقسیم م ی شود .بخش اول حمایت مستمر و متوازن از
سلف ی گری میانه روست که از ط ریق مراکز رسمی و دانشگاه ها،
مس��اجد و مدارس مذهبی و ابالغ و اعزام مفت ی ها و مبلغین
مذهبی صورت م ی گیرد .بودجه ه��ای قابل توجهی از طریق
مرکز ال رابط العالم االسالم��ی واقع در جده ب��ه این موضوع
اختصاص پی دا م ی کند و در این خصوص رویکرد نهاد حکومت
و همچنین نهاد وهابیت در ع ربستان همپوشانی زیادی پی دا
م ی کند.
بخش دوم اما متفاوت ماجرا حمایت نامستمر یا بخشی و
نامتوازن ع ربستان از گروه های رادیکال یا سلف ی گری تکفیری
است که باتوجه به سطح و دامنه بحران از طریق سروی س های
امنیتی و اطالعاتی و برخی واسطه ها و وابسته های نفوذی در
منطقه صورت م ی گیرد که در این میان هدف ع ربستان نه رشد
این گروه ها ،بلکه منافع حاص��ل از فعالیت این گروه هاست.
بدین معنی که ع ربستان هی چ گاه تمایل به تربیت تروریست در
محیط پی رامونی خود ندارد ،بلکه تمایل دارد با حمایت بخشی از
این گروه های رادیکال در منافع حاصل از ان شریک شود .این
منافع م ی تواند فرسایشی شدن بحران در سوریه ،سقوط اسد،
تضعیف دولت مالکی و همچنین تضعیف فکری و عملیاتی
جریان اخ وان المسلمین در منطقه باشد.
نکته بع��دی اینکه تفک��ر رادیکال در داخل کش��ور و
همچنین در مرزهای عربس��تان سرکوب م ی شود و هر نوع
تحرکی به صورت جدی از سوی وزارت کشور و سیستم های
اطالعاتی و امنیتی این کش��ور در نطفه خفه م ی گردد ،اما در
سوی دیگر حمایت از این تفکر در خ��ارج از مرزها و پرتاب ان
به دل بحران های منطقه ای دنبال م ی شود .شاهد مثال اینکه
تفکر القاعده در داخل و در مرزهای عربستان به خصوص در
یمن و ع راق در سال های گذشته به شدت سرکوب شده و حتی
کمیته ای در داخل وزارت کش��ور ع ربستان به رهبری محمد
بن نایف وزیر داخله ع ربستان تاسیس شده که توانسته است در
چارچوب تفکر بی ن المللی مبارزه با تروریسم ضربات جدی ای
را بر القاعده وارد کند .اما در مقابل و در چارچوب راهبرد دیگر ،به
استخدام دراوردن مزدوران از افریقا و اعزام زندانیان سعودی ب رای
همکاری با جریانات تکفیری باتوجه به بحران های منطقه ای
صورت م ی گیرد که در عین تامین بخشی از منافع و مالحظات
امنیتی ع ربستان ،دولت سعودی را در معرض انتقادهای جدی
قرار داده است.
نکته ای که در این میان وجود دارد ظهور پدیده داعش
یا دولت (امارت) اسالمی ع راق و ش��ام پ��س از موج تحوالت
جهان عرب و بحران سوریه است که ای��ن روزها در رسانه ها
و تحلی ل های خبری از ارتباط ان با عربستان گفته م ی شود.
ش��اید با تس��امح بتوان ظهور داعش را به رویکردهای دولت
عربستان ارتباط داد ،اما به زعم بسیاری از تحلیلگران غربی
در مراکز پژوهشی معتبر ،تحلی ل های نه چندان واقع بینانه و
اغلب اغ راق امیز در خصوص نقش مستقیم ع ربستان منتشر
شده است .شاید بتوان ظهور داعش را به رویکرد غیرمستقیم
ع ربستان ارتباط داد ،اما داعش خود در بسترهای خاص خود
شکل گرفته و از رویکردهای متفاوت با رویکردهای ال سعود
پیروی م ی کند .ب رای سعودی ها ادع��ای ایجاد خالفت ب رابر
با اعالم جنگ است .ملک عبداهلل که عن��وان خادم حرمین
شریفین را ب رای خود انتخاب کرده ،محافظ شهرهای مکه و
مدینه ،دو ش��هر مهم در جهان اسالم است .داعش و ابوبکر
البغدادی مدعی هستند که وارثان حقیقی رهبری جهان اسالم
هستند و از منظر انها حکومت سعودی ها غیرقانونی و یک
حکومت فاسد امریکایی است.
در روزهای اخیر با تش��دید فعالیت داع��ش در ع راق و
همچنین نزدیک شدن به گذرگاه مرزی عرعر در مرز ع ربستان
با ع راق ،دولتمردان سعودی هم متوجه و نگران فعالی ت های
افراطی این گروه شده اند .در چند هفته اخیر ،مقامات سعودی
ناارام ی های ع راق و تهاجم داعش به این کشور را زی ر نظر دارند.
از انجا که تعدادی از جوانان سعودی به گروه های افراطی در
سوریه پیوسته اند ،اکنون دولت ع ربستان نگران است که روزی
این جوانان رادیکال در داخل کش��ور حمالتی را علیه دولت
تدارک ببینند .این نگرانی با هجوم نیروهای داعش به داخل
ع راق تشدید ش��ده است .از این رو ملک عب داهلل هفته گذشته
خواستار اتخاذ تدابیر ش��دید امنیتی ب رای مقابله با حمالت
احتمالی این گروه شد .در این میان یک سری جابه جای ی های
امنیتی هم در ع ربستان صورت گرفته ،اما مشخص نیست که
این تغیی رات تا چه می زان م ی تواند در ارتباط با این مساله باشد
و بر ان تاثیرگذار باشد.
از سوی دیگر دو عامل انتحاری وابسته به القاعده خود
را در ساختمانی در عربس��تان منفجر کردند .شبکه العربیه
وابسته به ع ربستان سعودی نیز با تائید این خبر گزارش داد که
«القاعده جهاد در جزیره العرب» مسئولیت هجوم به ساختمان
پلیس ع ربستان در شهر ش��روره واقع در جنوب این کشور را
برعهده گرفته است .از سوی دیگر تع��دادی از سران القاعده
در صفحه خود روی توییتر اعالم کردند که «جنگ شکستن
مرزها» در جزیره العرب اغاز شده است.
حال سوالی که در این میان متوج��ه مقامات ال سعود
است و پاسخ به ان م ی تواند ضمن روش��ن کردن بخشی از
موضوع ،رویکرد ع ربستان را روشن تر و شفاف تر کند ،این است
که حمایت از افراط گرایی موضوعی نیست که در جهان به هم
پیوسته و به خصوص با وجود وابس��تگی و همپوشان ی های
امنیتی ،بتوان خود را از ان دور داش��ت .نکت��ه ای که متوجه
سعودی هاست ،خط رات پی��ش روی امنیت منطقه ای است،
چرا که حمایت از افراط ،خود موجب گسترش ان خواهد شد و
دامن حامیان ان را نیز فراخواهد گرفت .نزدیک شدن داعش
به استان مرزی عرعر و اهمیت مرز 800کیلومتری ع ربستان با
ع راق ،شاید تلنگری ب رای سعودی ها باشد تا نقش و مرز فکری
و عقیدتی خود را در ارتباط با تروریس��م تکفیری ب رای افکار
عمومی روشن تر کنند.
بین الملل
بین الملل
65
بین الملل
جهانوطنگرایانسلفی
بنیادگرایان رادیکال موجودیت مرزهای
ملی را در خاورمیانه زیر سوال برده اند
نادر نصیری
پژوهشگر جنبش های اسالمی معاصر
بین الملل
66
مثلث | شماره 225
8
در فضای مطبوعاتی و حتی روش��نفکری ،گروه هایی
همچون داعش و القاعده را ذیل عنوان اسالمگرایی و اسالم
سیاسی قرار م ی دهند و در بیش��تر م��وارد روزنامه نگاران و
صاحب نظ ران بدون وضوح و دقت کافی از این اصطالحات
سود م ی جویند .اسالم سیاسی ،سلف��ی ،وهابی ،رادیکال و
حتی القاعده بسیار به گوش م ی رسد و خطوط ممیز میان
گرایشات مختلف اغلب درنظر گرفته نم ی شود .پس از یازده
سپتامبر و بمب گذاری های لندن بود که اصطالحاتی نظیر
رادیکالیس��م ،اسالمگرایی و اسالم سیاسی در مطبوعات
غربی به طور وسیع مورد استفاده ق��رار گرفت .به اصطالح
کارشناسان تروریس��م تمایل دارند تمامی اسالم گراها را در
یک طبقه قرار دهند ،این در حالی است که اخوان المسلمین
ش��باهتی با القاعده ندارد و اردوغان را نم ی توان با بن الدن
مقایسه کرد.
در مورد ادی��ان دیگر وضع بدین گونه نیس��ت و ب رای
مثال کس��ی تمام��ی مس��یحیان را در یک دست��ه ،مانند
مسیحیان رادیکال یا بنیادگرا ،قرار نم ی دهد و اصوال سخنی
از مسیحیت سیاسی به میان نم ی اید .کمتر پیش م ی اید
چنین رهیافتی در مورد مسیحیت ،یهودیت یا بودیسم به
کار برده شود اما به نظر م ی رسد هنگامی که موضوع بحث
اسالم سیاسی باشد به راحتی این رهیافت قابل اعمال است.
پیچیدگ ی ه��ای مطالع��ه اسالمگرای��ی -اس�لام
سیاسی -به اندازه پیچیدگ ی های خ��ود اسالم است .میان
مواضع مروج��ان رهایی سیاس��ی از طریق اس�لام ،مانند
سی د جمال الدین و عبدو در قرن بیستم و مواضع افراط گرایان
امروزی چون القاعده ،هم در درکشان از اسالم و هم در عمل
سیاسی ،دریایی فاصله وجود دارد .غیر ممکن است که حتی
درون مرزهای اسالم سیاسی ،تجربه ترکیه در دوره اردوغان،
یا قدرت سیاسی اسالم گرایان در ای��ران ،یا 80سال تجربه
سیاسی اخوان المس��لمین در مصر را به خوانش مشابهی
از منابع و موضع ایدئولوگ القاع��ده ایمن الظواهری و گروه
نو ظهور داعش تقلیل داد.
تمایزات و شباهت های داعش و القاعده
با اینکه گروه داعش از دل القاع��ده بیرون امده اما در
میانه راه میان انها اختالف و خصومت هایی پدیدار شد که
در ادامه به برخی از محل های نزاع اشاره م ی نماییم .جریان
القاعده در شرایط کنونی ،در پی تشکیل حکومت یا دولت
یا خالفت در یک محیط جغ رافیایی خاص نیست ،در حالی
که داعش اعالم کرده که در پی تش��کیل خالفت اسالمی
است و حدود ان را نیز اعالم کرده است .در اعالمیه داعش که
در یک پیام صوتی از سوی سخنگوی این گروه ،ابومحمد
العدنانی الشامی ،ای راد شد بیان شد که از اکنون به بعد داعش
را باید تنها «دولت اسالمی» خواند .این چیزی بیش از یک
تغییر اسم است .چنین اقدام ی محدودیت های جغ رافیایی
تحمی ل شده از سوی نام قبلی ،دولت اسالمی شام و ع راق را
کنار م ی گذارد .الشامی در چالشی مستقیم علیه الظواهری
عنوان ک��رد که اکنون به عه��ده همه مس��لمانان است تا
با ابوبکر البغدادی ک��ه پیروان��ش وی را «خلیفه اب راهیم»
م ی خوانند بیعت کرده و از او حمای��ت کنند .در این تحلیل
مرزهای خاورمیانه که ب��ه دوران استعمارگری برم ی گردند
دیگر معتبر نیستند.
تف��اوت دیگر ای��ن دو جریان ب��ه نوع تقاب��ل انها با
مخالفانشان برم ی گردد .البته داعش نه تنها القاعده که اهل
سنت کالسیک (هر چهار مذهب ان) را هم تکفیر م ی کند
و غرب نیز از اضالع جهاد تکفی��ری داعش است؛ اما در این
میان شیعه ،مهمترین دش��من داعش محسوب م ی شود.
دشمنی انها با ای ران نیز بسیار بارز است ،تا جایی که ارتش
مالکی را نیز «جیش الصفویه» م ی خوانند؛ یعنی اصال انها
را عرب تلقی نم ی کنند.
در خطب ه های نماز جمعه و کلی پ های منتشرش��ده
انان ،از ش��یعه به عنوان «روافض صفویه» ی��اد م ی کنند؛
که این نشان از این همانی قائل ش��دن انها میان شیعه و
ای رانی بودن است .این مساله ،تهدید امنیتی احتمالی انها
را ب رای ایران پررنگ تر م ی کند .در حالی که داعش برخورد
علیه ش��یعیان و حذف فیزیکی انان را در اولویت خود قرار
داده ،ایمن الظواه��ری اطالعی ه ای صادر ک��رده و اقدامات
خشونت بار داعش��ی ها علیه ش��یعیان را اقدام ی انحرافی
ناشی از گم کردن دشمن دانسته است .بحث دیگر موضوع
ساختار و عضوگیری داعش است که بیشتر افراد این گروه
را اتباع غی��ر بومی و خارجی از کش��ورهای مختلف جهان
شکل م ی دهند .بسیاری از فرماندهان داعش غیرع راقی و از
مناطقی مانند چچن ،یمن و عربستان هستند .این گروه با
تصرف موصل و غارت بانک مرکزی ان بیش از 400میلیون
دالر به دست اورده و هم اکنون ثروتمندترین گروه تروریستی
جهان است .البته طب��ق براورد ها داعش تا پیش از تصرف
موصل از مالیات های این شهر صاحب هشت میلیون دالر
در ماه م ی گردیده و هم اکنون هم ادامه دارد .در بعضی موارد
نیز این گروه با ایجاد رعب و وحشت به باجگیری م ی پردازد
و پاره ای اوقات هم از مصادره اموال استفاده م ی کنند .اما در
مجموع بیشترین منابع مالی رادیکال های مسلمان از طریق
هوادارانشان تامین م ی شود .به خصوص در کشورهای سنی
که ایده جهاد و کمک به جهادیون مهم است .انجمن های
خیریه و ثروتمندان هم کمک م ی کنند و اخی را گفته م ی شود
که اینها تحت پوشش افراد ،سازمان های مالی پیچیده را هم
هدایت م ی کنند تا بتوانند منابعی دریافت کنند .همچنین
گروه داعش با تسلط بر چاه های نفت و گاز منطقه دی رالزور
سوریه ،بر بخش قابل توجهی از درامدهای این منطقه دست
یافت .در یک اقدام درامدزای دیگ��ر ،داعش سرزمی ن های
زراعی استان حس��که سوریه را به تصرف خود دراورده و از
درامدهای ان بهره م ی برد.
داعش از زمان شکل گیری رسمی ،همکاری نزدیکی
را در ش��مال سوریه اط راف حلب با القاعده و جبهه النصره
داشت .اما اختالف میان این دو گروه از زمانی اغاز شد که
ایمن الظواهری رهبر القاعده فرمان داد تا داعش به ع راق
بازگردد و امور سوریه را ب��ه النصره وا گذارد اما رهبر داعش
اکث�ر بنیادگرای�ان هم ب�ا علم�ا ارتباط
ندارند و مطالعاتش�ان فردی است یعنی
اسالم شناسی و اسالمگرایی انان بدون
معل�م اس�ت و در مراک�ز س�نتی درس
نخوانده اند .بنابراین به کشف چیزی رو
می اورند که اسالم هویت است
مثلث | شماره 225
ابوبکر البغدادی از این موض��وع سرپیچی کرد و اختالفات
باالگرفت .درپی ان داعش با جبهه النصره در سوریه درگیر
و رو در روی هم قرار گرفتند .داع��ش در ماه فوریه پس از
انکه تقاض��ای الظواهری ب رای توق��ف عملیات هایش در
سوریه به نفع یک ش��اخه القاعده به اسم جبهه النصره را
قبول نکرد ،از سوی القاعده طرد شد .فرماندهی کل القاعده
عنوان کرد که داعش ش��اخه ای از گروه القاعده نیس��ت و
رابطه سازمانی با القاعده نداش��ته و القاعده دیگر مسئول
اقدامات انها نیس��ت .اما موفقی ت های این گروه توازن را
تغییر داده است .کار به جایی رسید که الظواهری با ادعای
نبود ارتباط می��ان القاعده و داعش ،مدعی ش��د که میان
این دو گ��روه از لحاظ روش و عملکرد تف��اوت وجود دارد.
وی ادعا کرد که القاعده ،برخالف داعش ،دست به کش��تار
مردم عادی و کوچه و بازار نم ی زند و هدف خود را مبارزه با
اشغالگران و امریکای ی ها م ی داند و همچنین با درگیری با
دیگر گروه های مس��لح مخالف است.
گذشته از این تمایزات ،شباهت های بنیادی مهمی نیز
میان گروه های ستیزه جو و بنیادگرایی نظیر داعش ،القاعده
وجود دارد که به ما این اجازه را م ی دهد تا انها را در یک طبقه
قرار دهیم .چنی��ن گروه هایی در دورانی پدی��د امده اند که
جهان اسالم با بحران مواجه بوده است ،دوره هایی که جهان
اسالم هم از لحاظ درونی دچار فروپاش��ی و انحطاط بوده و
هم به لحاظ بیرونی با یک هجوم ق��وی و سنگین مواجه
شده است .در این دوران مس��اله ای هویتی ب رای مسلمانان
پیدا شده است و ان این بود که اصوال چرا مسلمان ها از ان
عظمت ش��ان فاصله گرفتند و دچار یک رخوتی شدند .انها
ایراد را درونی دیدند و معتقد بودند متفکران مسلمان از اصل
اسالم دور ش��دند و به سمت فرقه های متع��دد رفتند ،حتی
مکاتبی مثل حنبلی ،شافعی ،ش��یعه یا اشعری و معتزلی،
لب اسالم دور ش��دند و حاال اگر بخواهند عظمت گذشته
از ّ
را باز یابند باید دوباره برگردند به همان وحدت اولیه .وحدت
اولیه مورد نظر انها بازگشت به دوران اولیه صدر اسالم ،سلف،
است که هنوز گرایشات و فرقه های مختلف اسالمی پدید
نیامده بودند.
یکی از مهم ترین تاثی راتی که تفکر سلفی و بنیادگرا
گذاشت این بود که سلس��له مراتب رهب ران روحانی سنی را
شکس��ت .طبق تفکر سنتی اهل سنت رهب ران مکاتب در
واقع مرجع افت��ا و تصمیم تلقی م ی ش��دند ،ولی در ادبیات
سلفی جوانان مسلمان مستقیما به نص مراجعه م ی کنند و
ان مرجعیت روحانیت سنتی را قبول ندارند .در واقع سلفیزم
مس��اله اجتهاد و تقلید یا مفت��ی و مقل��د را از بین م ی برد.
این باعث شد که بخش��ی از جوانان ،مخصوصا انهایی که
تحصیالت دانش��گاهی دارند به انها اقبال نش��ان دهند و
ب رای انها جاذبه پیدا کند .این گروه واژه ای را در مقابل تقلید
خلق کردن��د به نام «اتب��اع» تقلید ،یعن��ی از فتوای مفتی
پیروی کردن اما اتباع یعنی از نص تبعیت کردن ،که دو چیز
متفاوت است .وقتی ایشان واژه اتباع را در مقابل تقلید جعل
کردند ،در واقع کل مناسبات سنتی ب��ه نام مجتهد و مقلد،
یا مفتی و مقلد را به طور کلی نفی کردند .به این ترتیب در
واقع انسان مسلمان سنی را از ساختارهای کالسیک سنی
رها م ی کنند.
این تفکر معتقد است هر حکم ی که در نص هست،
باید همان گونه اجرا شود و احتیاج به تاویل تفسیر و توضیح
ندارد .در بحث ها مثل امر به مع��روف و نهی از منکر که در
قران هست ،تفکر سنتی م ی گوید ان بخش هایی که نیاز
به اعمال خش��ونت دارد ،از دست فرد مس��لمان خارج است
و به اجازه مفتی یا حاک��م نیاز دارد ،ام��ا تفکر سلفی چون
از «اتباع» صحبت م ی کند نه تقلید ،ت��ا منته ی الیه امر به
معروف و نهی از منکر حرکت م ی کند .در واقع معتقد هستند
که اسالم امروزه بیش از انکه به دانش��مند نیاز داشته باشد،
به مجاهد نی��از دارد .بنیادگرا ها به علوم اسالمی کالسیک
احتیاجی پیدا نم ی کنند .زی را همین که زبان عربی را بدانند
و بفهمند که قران چه م ی گوید کاف��ی است و همان را اجرا
م ی کنند .حال اینکه در قران ایا نصی بر نص دیگر اولویت
دارد یا خیر ،ایا شرایطی ب رای جهاد هست یا خیر و ...همگی
به حاشیه م ی رود.
اکثر بنیادگرایان هم با علما ارتباط ندارند و مطالعاتشان
فردی است یعنی اسالم ش��ناسی و اسالمگرایی انان بدون
معلم اس��ت و در مراکز سنت��ی درس نخوانده اند .انها یک
دنیای ایده ال را تصور م ی کنند و فکر م ی کنند که اکنون در
زمان پیامبر اسالم (ص) زندگی م ی کنند و ایه های قرانی هم
نه بر پیامبر که بر انها نازل م ی شود و هر مسلمانی ب ی انکه
نیاز به درک ساختار عموم��ی و روابط ایات با یکدیگر و کل
تعالیم اسالمی داشته باش��د ،موظف به انجام و اجرای مفاد
تک تک ایات به طور مس��تقل است؛ به ویژه ایات جهاد که
به تعبیر بنیادگرایان «فریضه غایب» در زمان حاضر است.
در اندیشه های بنیادگرایانه – چه در یهود و مسیحیت
و چه در جه��ان اسالم – مواجهه مس��تقیم با نص صورت
م ی گیرد که این امر خود م ی تواند به وجود اورنده رادیکالیسم
باشد .به طور مثال در متون یهودی به مفهوم «جنگ» اشاره
دارد ،در متون اسالمی به «جهاد ابتدایی» و در اندیشه های
مسیحی به «جنگ عادالنه» اشاره دارد .قائلین به این دیدگاه
به راحتی حکم به ارتداد و قتل مخالفین خود م ی دهند .ب رای
نمونه ،داعش نه تنها گروه های مع��ارض سکوالر همچون
ارتش ازاد را مرتد م ی داند ،بلکه همپیمانان سابق خود چون
النصره و سایر گروه های اسالمگ��را را نیز از دایره دین خارج
م ی دانند و به راحتی حکم به قتل انان م ی دهند .حاصل کار،
خشونت ب ی حد و حصری است که امروزه در ع راق و سوریه
شاهد ان هستیم.
بنیادگرایی واکنشی است به مدرنیته و اندیشه مدرن.
این تفکر در خاورمیانه مختصات خود را م ی یابد .ب رای مثال،
تفکر بنیادگرا در کشورهایی ریش��ه دوانده که یک گذشته
طالیی داش��ته اند و اکن��ون درم ی یابند ک��ه از قافله تمدن
بشری دور مانده اند .این مساله با حضور استعمار و نظام های
استبدادی دست نشانده که یکی از ظواهر دوران مدرن است،
تشدید گردیده است .با ش��کل گیری چنین امری است که
مس��لمانان احس��اس م ی کنند که جامعه عقب مانده شان
محصول استبداد داخلی – استعمار خارجی است و استبداد
داخلی خود متکی به استعمار خارجی است وبناب راین دلیل
عقب ماندگ��ی را در استعم��ار خارجی م ی جوین��د .تمامی
این زنجیره به چیزی دامن زده به نام اسطوره بازگش��ت به
خویشتن که خود را در قالب احیاگری نشان م ی دهد.
در مقابل نظام های خاورمیان��ه ای سعی م ی کنند که
این جنب ش ها را از کشور خود به جاهای دیگر هدایت کنند.
بناب راین دنبال ضعی ف ترین نقطه ای از جهان هس��تند که
بتوانند حضور داشته باشند یا محتمل ترین جایی از دنیا که
بتوانند خودشان را نش��ان دهند .خالصه انکه ،جریان های
بنیادگرا – رادیکال در داخل سرکوب م ی ش��دند و به بیرون
هدایت م ی ش��دند .بناب راین یک دنیای سیالی داشتند و در
جس ت وجوی امن ترین و مستعدترین مکان ها ب رای حضور
بودند و این مس��تع د ترین جا در جهان اسالم ،فلس��طین،
افغانستان ،ع راق و سوریه است .از انجا که حرکت گروه هایی
مانند داعش و القاعده بیشتر تخریبی و سلبی است و اساسا
حرکتی تمدن ساز نیست و با منطق دولت ملت های جدید
ناسازگار است ،نم ی توان در زمینه ایجاد حکومت و خالفت،
اینده ای را ب رای انان متصور شد .از سوی دیگر ب رای مقابله
با ان باید به محو زمینه ها و بس��ترهایی پرداخت که چنین
افکاری م ی توانند در ان رش�� د و نمو کنند .به بیانی دیگر در
صورت برخورد صرف مس��لحانه و نابودی انها فردا روزی از
جایی دیگ��ر از عالم اسالم سربرم ی اورن��د .طنز تلخ قضیه
اینجاست که نوک پیک��ان از کش��ورهای غربی به سمت
مسلمانان ،مخصوصا ،شیعیان برگشته و کم نیستند کسانی
که به س��ودای جهاد از اروپ��ا و امریکا عازم دیگ جوش��ان
خاورمیانه م ی شوند!
در نهایت م ی توان گفت که حمالت مس��لحانه این
گروه ها از عمان و مراکش گرفته تا افغانس��تان و پاکستان
و ع راق بیشتر مس��لمانان را به قتل رسانده تا امریکای ی ها
و اروپای ی ها را .اینان گروه کوچکی هس��تند که نه اسالم را
نمایندگی م ی کنند نه مس��لمانان را ،انه��ا نگرش سیاسی
منحطی را رهبری م ی کنند که نزد اکثریت جوامع مسلمان
ب ی اعتبار است .این در صورتی است که مضمون میانه روی
در کردار دینی از همان اغاز و زمان پیامبر در ادبیات اسالمی
وجود داش��ته است .در قران و سنت پیامبر ،م��ردان و زنان
مسلمان به میانه روی در تمامی جنب ه های زندگی دینی خود
توصیه م ی شدند .قران به ما یاداور م ی شود« :خدا اسانی و
سهولت را ب رای ش��ما م ی خواهد و نه مضیق��ه و تنگنا را»،
و پیامبر تاکید م ی کند «امور را اس��ان کن و بر انها سخت
مگیر» .م ی توان مثال های��ی را از تس��هیل از روزه داری در
ماه رمضان ب رای مس��افران نقل کرد و همچنین هشدار به
مومنان در ب رابر افراط و زیاده روی .در سیزده قرن گذشته اکثر
علما و مسلمانان در سراسر جهان (اعم از شیعه و سنی) در
امور دینی از مس��یر انعطاف و میانه روی پیروی کرده اند .در
همین حال سرسختانه به اموزه های اصلی وفادار بودند؛ مانند
درونمایه اسالم ،اعتقادات ،شامل نمازهای پنج گانه ،گرفتن
روزه در ماه رمضان و ...
بین الملل
بین الملل
67
سقوط بورس
اقتصاد
کاهش شدید نمودارهای تاالر شیشه ای حکایت از اتفاقی مهم در
عرصه اقتصاد داشت .رویدادی که حتی وزیر اقتصاد را به مجلس کشاند
تا پاس��خگوی علت سقوط شاخ ص های بورس باش��د .برخی معتقدند
تغییر مدی ران ارشد این حوزه م ی تواند شوکی به بازار سرمایه وارد کند.
چرا ناگهان بورس سقوط کرد؟
پرونده مثلث درباره تاالر شیشه ای
اقتصاد
68
مثلث | شماره 225
رویا صباغ فرشی
روزنامه نگار
رفع ابهامات صنایع بزرگ همچون پاالیش��ی ها،
پتروشیم ی ها و سایر صنایع ،توسعه معامالت نفتی با کمک
وزارت نفت ،عرضه نفت خام در بورس انرژی ،معامالت سلف
موازی استاندارد و بسیاری نکات دیگر از مواردی بود که در
اغاز سال 93از زبان صالح ابادی بیان شد که به برنامه های
این سازمان در سال جاری مربوط م ی شد.
صالح ابادی ج��ذب سرمایه های خارج��ی را از دیگر
برنامه های این سازمان در سال جدید اعالم کرده و گفته بود
که موضوع توسعه امور بین المللی ،امسال جزو برنامه های
سازمان بورس اس��ت ،البته ب��ه تناسب تعامالت��ی که در
سطح کالن کشور ایجاد می ش��ود ،انتظار می رود از طریق
گش��ایش هایی که صورت می گیرد ،بورس نیز از این فضا
استفاده الزم را برای جذب سرمایه های خارجی و ارتباط و
تعامل با نهادهای بین المللی انجام دهد.
حال اینکه تاکنون چند درص��د از این موارد به نتیجه
مثبت رسیده است نم ی توان قضاوت صریحی در مورد ان
کرد اما روند کنونی سازمان بورس م ی تواند بهتر از وضعیت
فعلی ان باشد ،دغدغه ای که بسیاری از فعاالن حوزه بورس
با ان دست به گریبانند و اینده نامعلومی ب رای این سازمان
پی ش بینی م ی کنند.
ه ر چن��د در این می��ان بارقه های امی��دی باتوجه به
تغییر موقعی ت ه��ای سیاسی نی��ز به چش��م م ی خورد و
این باعث م ی ش��ود تا دیدگاه های مثبتی نیز وجود داش��ته
باش��د اما به ش��رط انکه دولت یازدهم بر سر قول خود با
سرمایه گذاران تاالر شیش��ه ای باقی بماند ت��ا کدورتی بر
شفافیت سرمایه گذاری ها سایه نیفکند.
در این خصوص دو تن از کارش��ناسان و فعاالن حوزه
بورس با مثلث به گفت وگو نشس��ته اند .تا برخی از عوامل
رکود و صعود بازار سرمایه را بررسی نمایند تا شاید مقصران
اصلی در این حوزه مشخص شوند!
مصادیق حمایتی دولت از بورس مشخص شود
سیاست دولت یازدهم در مواجه ش��دن با مشکالت
بورس همان سیاست ه��ای کوتاه مدت دول��ت قبل است
که در بیشتر موارد با شکس��ت مواجه شد و عمال حمایتی
از سوی دولت صورت نگرفت .این صحب ت های محمد علی
احم��دزاده اصل ،مدیرعام��ل هلدینگ امی��د است .وی در
گفت وگو با مثلث ضمن بیان مطلب فوق افزود« :در دولت
یازدهم نیز همانند دولت دهم عملکرد مناسبی را از سوی
مدی ران شاهد نیس��تیم و بهبودی در روند کار بورس دیده
نم ی شود.
این امر نش��انگر ان است که سازمان بورس باید رویه
خود را تغییر دهد و با تغییر عناوین و ش��خص مسئول در
مدیریت ها وضعیت نابسامان بورس تغییر نخواهد کرد».
محمد علی احمدزاده اصل ب��ا بیان این موضوع ادامه
داد« :در سال های گذشته بازار بورس در ای ران رکود بسیاری
را تجربه کرد .عواملی وجود داشت که باعث شد بازار سرمایه
حدود 150میلیارد ارزش فروش خود را از دست بدهد اما این
مساله موضوعات کالنتری را نیز در پی داشت».
وی اف��زود« :در واقع ب��ازار سرمایه و ب��ورس تحت
تاثیر مس��ائل سیس��تماتیک تعریف دارد و خارج از کنترل
سرمایه گذاران بوده و بیش��تر به مس��ائل سیاسی وابسته
است».
مدیرعامل هلدینگ امید با تاکید بر این موضوع که
بازگشتبهروزهای
خندانتاالرشیشه ای
گفتوگویمثلثبامدیرعامل
کارگزاری بانک تات
و بلند مدت داش��ته باش��ند و ب��ه بررسی ت��وان تاالرهای
شیشه ای در اقتصاد کش��ور بپردازند .ما گله مندیم که چرا
به این موضوع بسیار مهم و ارزش��مند در ای ران بهایی داده
نم ی شود».
مدیرعامل هلدینگ بورس و کارش��ناس این حوزه به
مثلث گفت« :بورس در ای ران باید ابتدا درمان شده و سپس
حمایت شود و اینکه مس��ئوالن مدام دم از حمایت بورس
م ی زنند کاری بیه��وده است .مصادیق حمایت��ی دولت از
بورس باید مش��خص ش��ود ،البته دولت برنامه هایی ب رای
بازار سرمای��ه دارد که در ص��ورت انجام و ب��ه ثمر رسیدن
این برنامه ها موجبات رشد و شکوفایی بورس ان چنان که
شایسته است فراهم م ی شود».
وی اظهار داش��ت« :در ح��ال حاضر وقت��ی اجناس
ش��رکت ها مصادره م ی ش��ود کدام سرمایه داری در بورس
سرمایه گذاری م ی کند؟»
وی در پایان تاکید کرد« :اگر ما به عنوان کارش��ناس
بورس عقیده ای به سوداوری ب��ورس و لزوم وجود ان ب رای
ارتق��ای سطح اقتصادی کش��ور نداش��تیم ،هرگ��ز چنین
بحث هایی را مطرح نم ی کردیم .هر کسی دانش مقدماتی
بازار سرمایه را داشته باشد م ی تواند موضوع اهمیت بورس را
درک کند .پس مسئوالن باید نگاه بهتر و عم ی قتری نسبت
به تاالر شیشه ای داشته باشند».
تغییر ساختار بورس به صورت کالن
اما دبیرکل نهادهای سرمایه گذاری سازمان بورس
و اوراق به��ادار دو ،سه روز گذش��ته را ج��زو خندان ترین
روزهای بورسی امسال م ی داند .وی به هفته نامه مثلث
گفت« :داستان اصلی این است که بورس کار ش��فافی
است و زمان ی که شرکت ها حاضر م ی شوند که در بورس
سرمایه گ��ذاری و فعالیت کنند نم ی خواهند در حاش��یه
باش��ند ».بهروز خدارحمی معتقد است که بازار سرمایه
در اقتصاد سهم کمی داش��ته است اما ظ��رف 10سال
گذش��ته به همان میزان نیز دارای رش��د خوبی بوده اما
زی ر ساخت های ان باید به گونه ای فراهم م ی شد که بقیه
شرکت های خارج از بورس نتوانند فرار مالیاتی کنند .اما
این گونه نبوده است و دولت م ی کوشد تا شرکت ها را به
سمت بازار سرمایه هدایت کن��د و این کار پی ش نیازهای
بس��یاری دارد .وی در ادامه گفت وگوی خود با هفته نامه
مثلث به حرک��ت کند بازار سرمایه در ایران اش��اره کرده
و گفت« :در ایران حرکت ما در بورس بس��یار کند است
و تع��داد قابل توجهی از ش��رکت ها م ی توانن��د با پنهان
کاری کار خود را پیش ببرند .انچه در بازار سرمایه اتفاق
افتاده است مربوط به عوامل متعددی است .یکی از این
عوامل ،فضای سیاسی است .فضای سیاسی ما بس��یار
حس��اس است و بورس ب��ه تک تک جم�لات اتفاقات
سیاسی حساسیت نشان می دهد».
این کارش��ناس و دبی��رکل نهاده��ای سرمایه گذاری
سازمان بورس با اشاره به بهبود وضعیت بورس در روزهای
گذشته اظهار داشت« :در حال حاضر باتوجه به جهت مثبتی
که ب رای مذاکرت پی ش بینی م ی شود ،اخبار خوشی را طی
روزهای اینده ب رای بازار بورس خواهیم داشت.
اما با این وجود یکی از دغدغه ها این است که دولت با
عدم توجه به حوزه بورس در کنترل تورم موفقیتی چشمگیر
داش��ته است اما این موفقیت موجب رکود بازار بورس شده
است .در واقع بحران اعتب��اری و نقدینگی بانک ها یکی از
عوامل رکود بورس است و در کل نقدینگی کم ش��ده است
که این امر به نفع بازار بورس نبوده».
وی با اش��اره به دیگر دغدغه هایی ک��ه در این حوزه
وجود دارد ،تصریح ک��رد« :زمانی ما تصمی��م گرفتیم که
سازمان هایی مانند بازنشس��تگ ی ها و بیمه ها را به بورس
بیاوریم چراکه نقدینگی انها ب رای بورس بسیار تاثیر مثبتی
را در پی داش��ت اما باتوجه به وضعیت اقتصادی کنونی و
کمبود نقدینگی این موضوع برعکس شد».
وی در خصوص تغییر مدیریت در بازار سرمایه معتقد
است که بازار سرمایه به دلیل چند الیه بودنش پیچیده است
و خود سازمان نیز دارای مدیریت های چند الیه است.
خدارحمی با تاکید بر این موضوع ادامه داد« :در چند
سال گذشته رفت و امد مدی ران و تغییر انها بسیار زیاد بوده
است ولی به دلیل ساختار سطحی ب��ورس در ای ران هرگز
تغیی رات چش��مگیری در تغیی رات مدیریت��ی اتفاق نیفتاده
است و این امر نیاز به ان دارد که کل ساختار به صورت کالن
تغییر پیدا کند».
مثلث | شماره 225
اقتصاد
در کش��ور ما ش��رایط سیاسی م ی تواند روی اقتصاد کشور
تاثیر بسیار زیادی داشته باشد ،گفت« :تحریم سیاسی ای ران
مستقیما ضربات اقتصادی را ش��امل شده است و مسائلی
چون بحث خوراک پترو شیم ی ها ،حق بهره برداری از معادن
و نرخ سود بانک ها که 20درصد از ب��ازار را تحث تاثیر خود
قرار داده است از عواملی هستند که خارج از دست شرکت ها
بوده و به شدت بر عملکرد بورس تاثی ر گذار است».
وی در ادام��ه گف��ت« :تحریم ه��ا ،واسطه گری های
بی ن المللی و بازار داخلی و مس��ائل بانک��ی تاثیر عمده ای
در بورس گذاش��ت و هنوز ه��م اثار این مش��کالت از بین
نرفته است».
این کارش��ناس حوزه بورس در پاسخ ب��ه این سوال
که ایا باتوجه به ش��ایعاتی که در خص��وص تغییر مدیریت
سازمان بورس وجود دارد ،م ی توان به این اندیش��ید که این
تغییر م ی تواند در روند بهبود کار تاالر شیشه ای موثر واقع
ش��ود یا خیر ،گفت« :عواملی چون تغیی��ر مدیریت خیلی
نم ی تواند باعث ش��ود که سرمایه های سهام��داران از بین
برود یا باقی بماند.
در واقع بخشی از مدیریت باید به این موضوع بپردازد
که در یک پروس��ه زمانی بلند مدت مس��ائلی که موجبات
رکود بورس را فراهم م ی اورد تغییر ک��رده و ثبات پیدا کند.
اما اگر این موضوع اتفاق نیفتد و در حد شایعه باقی بماند و
دولت و مجلس کار عملی انجام ندهند ،شاهد افول مجدد
بازار سرمایه با شدت بیش��تری خواهیم بود .پس مجلس و
دولت و تصمیم گی ران فعال در این حوزه باید به این موضوع
توجه بیشتری نشان دهند تا با سرمایه سرمایه گذاران بازی
نشود».
وی در ادامه این گفت وگو با اش��اره به گفت وگوهای
ای ران و 5+1گفت« :یکی از مس��ائل مثبت امروزی نوای
خوبی بود که از درون مذاکرات به گ��وش رسیده است که
ما م ی خواهیم تا اخر جوالی ب��ه نتیجه برسیم و همت دو
طرف هم همین بوده است که نتیجه این مذاکرات به نفع
کش��ورمان رقم بخورد .البته این احتمال هم وجود دارد که
چنین اتفاقی رخ ندهد و در این صورت این قضیه در بازار در
حد کاهش ارزش سهام ها پیش خواهد رفت.
با این حال ما انتظار داریم بع��د از توافق وضعیت رو
به بهبود پیش برود و شرایط غی ر واقع بینانه ای که تا کنون
وجود داشته است کنار گذاشته شود».
محمد علی احمدزاده افزود« :تجربه دولت های پیشین
ب رای ما خاط رات خوبی را ن��دارد .در زمان دولت نهم و دهم
بورس به ش��دت فضای غی ر کارامدی داشت و هرگز رونقی
که انتظار م ی رف��ت را پیدا نکرد .مردم نم ی توانس��تند این
ریسک را کرده و سرمایه های خود را در اختیار رونق کشور
قرار دهند».
وی اظهار داش��ت« :در دولت یازدهم انتظار بیشتری
داش��تیم اما متاسفانه در این دولت نیز مانند قبل اتفاقات
خوبی تا کنون رخ ن��داده است و این م ی توان��د به دو دلیل
باشد؛ اول اینکه شاید انها بورس را به درستی نم ی شناسند و
دلیل دوم -که امیدوارم این گونه نباشد -این است که انها
ب رای تاالر شیشه ای ارزشی قائل نیستند».
احمدزاده با اش��اره به اینکه در سایر کش��ورها بورس
از اهمیت ویژه ای برخ��وردار است و در ب��ازار سرمایه تاثیر
بس��یاری دارد ،اضافه کرد« :ما انتظار داریم که مس��ئوالن
و سیاستگذاران در خصوص بازار بورس اندیش��ه ای پایدار
تغییرمدیران
چارهکارنیست
رئیسسابقسازمان بورس
درگفتوگوبامثلث
نشست 5+1به رکود بورس
ارتباطیندارد
اصفری در
گفت وگوبامثلث
69
اقتصاد
بازگشت به روزهای خندان تاالر شیشه ای
گفت وگوی مثلث با مدیرعامل کارگزاری بانک تات
اقای خرازی! به نظر م ی رس�د هفته گذش�ته،
تاالر شیشه ای روزهای خوبی را پشت سر گذاشته
است .چرا این اتفاقات رخ داده است؟
وقت��ی قیمت سهام بی��ن 30ت��ا 55درصد افت
م ی کند ،سرمایه گذاری در بورس مهیج م ی شود و زمان فعلی
زمان مناسبی ب رای ورود به بورس است .ه ر چند در شش ماه
اخیر می زان نقد ش��وندگی یا همان حجم معامالت در بازار
بورس ته ران و فرابورس ای ران به شدت کاهش پیدا کرده بود
اما در چند روز اخیر انتشار اخبار مثبت سبب شد روند حرکت
بورس تغیی راتی را تجربه کند.
البته یکی از عوامل مهم مثب ت ش��دن دوباره بازار در
روزهای اخیر را م ی توان تصمیم سازمان بورس و اوراق بهادار
مبن ی بر افزایش می زان وام دهی کارگزاران به ش��رکت های
حقوقی دانست که تا 10ب رابر حقوق صاحبان سهام است.
این بدان معناست که اگر هر کارگ��زاری حداقل 10میلیارد
تومان تسهیالت پرداخت کند ،سرمایه ای حدود هزار میلیارد
تومان به بازار سرمایه کشور تزریق خواهد شد چرا که در حال
حاضر 96کارگزاری فعال در کشور وجود دارد.
ایا این روزهای شاد باتوجه به کاهش چشمگیر
ارزش سهام در ماه های اخیر واقعی است؟
حجم معامالت ،معیار واقعی ب رای سنجش بورس
است و افزایش ان رغبت و ش��ور و هیجان فعاالن بورس را
نش��ان م ی دهد .در دی ماه سال گذشته که اوج رونق بورس
افت شاخص سهام در بورس اوراق بهادار
شرایط مساعدی را برای ورود به این بازار ایجاد
کرده است .با ش�رایط کنونی به نظر م ی رسد
سرمای ه گذاری در بازار سهام جذاب تر است.
این موضوع را حسین خزل ی خ رازی ،مدیرعامل
کارگزاری بانک تات در گفت وگو با هفته نامه
مثلث بیان کرد .گفت وگوی مثلث را با وی در
پی م ی خوانید.
ته ران بود ،حج��م معامالت به 600تا ه��زار میلیارد تومان
در روز م ی رسید اما در چند ماه اخی��ر این رقم به 100تا 150
میلیارد تومان کاهش یافته است .این کاهش ناشی از عدم
تمایل به سرمایه گذاری در بورس ته ران بود.
اما در این اواخر تغییر مبنای تعیین قیمت محصوالت
پتروشیمی از ارز مبادله ای به ارز ازاد موضوع خوشایندی در
بازار کاال بوده و موج��ب از بین رفتن رانت ه��ای موجود در
فضای مبادله ای بازار شد.
پیش از ای��ن در سال 82در بورس فل��زات و بعدها در
صنعت سیمان کشور این اتفاق افتاده است که نتایج مثبت
ان به وضوح در این دو صنعت قابل مشاهده است .در نتیجه
با ایجاد چنین فضایی م ی توان به اینده بازار سرمایه امیدوار
بود و مهمتر انکه این تصمی��م در راستای حمایت دولت از
حبابی کهترکید
بحرانبورسوضعیتوزیررابحرانی کرد
نیما کاویانی
اقتصاد
70
مثلث | شماره 225
کارشناس بورس
تداوم ریزش ش��اخص بورس ب رای دومین بار وزیر
امور اقتصادی و دارایی را به مجلس کشاند.
علی طی ب نیا در حالی روبه روی نمایندگان خانه ملت
ایستاد که م ی بایست در جمع اعضای کمیسیون اقتصادی
مجلس درباره دالیل ریزش ش��اخص ب��ورس توضیح دهد
که پیش از ای��ن در فروردین ماه سال ج��اری تذکری جدی
از نمایندگان در همین خصوص دریاف��ت کرده بود .رئیس
کمیس��یون اقتصادی مجلس در تذکری ب��ه وی خواستار
حمایت همه جانبه وی از بورس اوراق بهادار شد.
پس از دریافت این تذکر بود که وزیر اقتصاد با مدی ران
حوزه بازار سرمایه تشکیل جلس��ه داد و راه نجات بورس را
کاهش نرخ سود بانکی تشخیص دادند.
اما تجویز داروی کاهش نرخ س��ود بانکی ب رای بهبود
وضعیت ب��ازار سرمایه کمکی به ح��ال و روز بورس نکرد و
تش��خیص کارش��ناسان ب رای بیماری بورس درست از اب
در نیامد .اعالم حمایت مسئوالن اقتصادی از بازار سرمایه تنها
به مدت یک هفته توانست بر ش��اخص بورس تاثیر مثبت
داشته باشد .بعد از ان کارشناسان دلیل اصلی کم رونقی بازار
سرمایه و افت پ ی در پی ش��اخص بورس را تغیی رات ناشی از
الیحه بودجه دانستند.
همچنین به عقیده برخی دیگر از کارشناسان بورس
پی ش بینی افزایش هزینه شرکت ها در جریان اجرای فاز دوم
هدفمندی یارانه ه��ا ،افزایش نرخ خوراک پتروش��یم ی ها و
عوارض غیرعادی شرکت های سنگ اهنی که در بودجه 93
دیده شده بود و سیاست های انقباضی پولی دولت ،در رفتار
شاخص بورس تاثی ر گذار بوده است.
ادامه ریزش پ ی در پی شاخص بورس و تاکید برخی از
فعاالن و کارشناسان بازار سرمایه مبنی بر کمبود نقدینگی
در این بازار باعث ش��د وزیر اقتصاد و دارایی در یک جلس��ه
فوری با برخی مدی ران بانکی تزریق پنج هزار میلیارد تومان
به صندوق توسعه بازار سرمایه را در دستورکار خود قرار دهد.
اما این بار نیز تجویز وزیر و کارشناسان تنها مسکنی
کوتاه مدت ب رای درد سقوط بازار بورس بود و با گذشت اندک
زمان از این تصمیم شاخص همچنان به حرکت سربه زی رانه
خود ادامه داد .احمد توکلی ،عضو کمیسیون برنامه ،بودجه
در صورت درست بودن تحلیل نمایندگان
مجلس مبنی ب�ر حب�اب ب�ودن افزایش
ش�اخص در س�ال گذش�ته ،روند کاهش
شاخص کل در ماه های اینده اجتناب ناپذیر
است
بخش تولید پتروش��یمی اتخاذ ش��د و تصمیمی درست و
منطقی بوده است.
اما در ش�ش م�اه اخیر ب�ا روند کاهش�ی مواجه
بوده ایم ،چگونه م ی توان این موض�وع را توجیه
کرد؟
این روند کام�لا طبیعی بود .در ش��ش ماه اخیر
قیمت سهام بین 30تا 55درصد کاهش یافته و همان طور
که این کاهش در این مدت طبیعی بود ،افزایش این روز های
حجم نقدینگی و تغییر روند ب��ازار ب رای رونق دوباره تا پایان
سال جاری نیز کامال طبیع��ی خواهد ب��ود و دور از انتظار
نیست.
در روزه�ای اخی�ر س�رمای ه گذاران ب�ه ب�ورس
بازگشته اند ،به نظر شما این روند ادام ه دار خواهد
بود؟
به نظ��ر م ی رسد زم��ان خرید سهام ف��را رسیده و
سرمایه گذاران در چنین شرایطی م ی توانند در بازه شش ماه
تا یک سال بازدهی خوبی به دست اورند .ب رای مثال سهمی
که در قیمت 600تومان پی ش بین��ی 100تومان سود کرده
بود ،در حال حاضر به قیمت 300تومان رسیده است و همان
پی ش بینی 100تومان سود ب رای سهم را دارد و این جذابیت
خرید دوباره و افزای��ش حجم معامالت را در بورس ش��دت
م ی بخشد .دولت در یک سال اخیر ب رای خروج کشور از رکود
تورمی ،تقدم سیاست های پولی خود را به مهار تورم داده بود
و امروز بعد از مهار نسبی تورم ،به دنبال خروج از رکود و کمک
به بخش تولید ب رای رونق بخشی به اقتصاد است .به هر حال
این موضوع نم ی تواند ب ی تاثیر باش��د و مسلما به بازگشت
سرمایه گذاران منتهی خواهد شد .بناب راین اگر در ماه های اخیر
عالئمی مبنی بر خروج کشور از رکود دیده شود و از سوی دیگر
ی ای ران نیز مثبت باش��د ،م ی توان انتظار
نتایج مذاکرات اتم
داشت که بورس به روز های اوج خود باز گردد.
و محاسبات مجلس عوامل کاهش ش��دید شاخص کل در
بورس ته��ران در هفت ماه اخی��ر را ارزیابی ک��رد و از دولت
خواست تا از عرضه سهام ب رای تامین بودجه تا فرو نشاندن
التهاب خودداری کند.
توکلی افزایش شاخص در سال گذشته را یک حباب
قیمتی دانست و کاهش کنونی را نیز به دلیل تخلیه شدن
این حباب قیمتی و فاصله بین وضعیت واقعی و وضعیت
مالی اقتصاد دانسته است.
داستان سقوط بازار همچن��ان ادامه دارد و تصمیمات
مختلف دولت در حمایت از بورس به صورت کوتاه مدت مانع
از ریزش شاخص بورس م ی ش��ود ،اما بعد از مدتی باز شاهد
افت شدید شاخص هستیم.
در هفته گذشته بعد از سقوط شاخص به کانال 70هزار
واحد و کاهش دوهزار واحد در سه روز ،تصمیمات و جلسات
اضط راری دولت بار دیگر در حمایت از بورس خب ر ساز ش��د.
هرچند این اخبار و حمایت ها در چند روز باعث رش��د دوباره
شاخص و بازگشتش به کانال 72هزار واحدی شد ،اما در چند
روز اخیر باز هم شاهد افت شاخص کل در بورس هستیم.
هرچند مجلس نیز راهکارهایی ب رای وضعیت بورس
دارد ،اما عمده این راهکارها ب رای نجات بورس در کوتاه مدت
نیست و به نوعی مجلس به دولت پیشنهاد عدم مداخله در
بورس تا پایان التهاب کنونی را داده .در صورت درست بودن
تحلیل نمایندگ��ان مجلس مبنی بر حب��اب بودن افزایش
شاخص در سال گذشته ،روند کاهش شاخص کل در ماه های
اینده اجتناب ناپذیر است تا با خالی شدن این حباب اقتصاد به
یک تعادل منطقی دست یابد .به نظر م ی رسد تحلی ل های
کارشناسان دولت در تشخیص علل کاهش شاخص بورس
درست نبوده و بهتر است بورس ب��دون مداخله دولت روند
طبیعی خود را طی کند.
تغییر مدیران چاره کار نیست
رئیس سابق سازمان بورس در گفت وگو با مثلث
اقای حس ن نژاد! وزیر اقتصاد و دارایی در مجلس
قول های خوب�ی را به اعضای تاالر شیش�ه ای داده و در
نتیجه پی ش بینی م ی ش�ود که ش�اید اینده بهتری در
انتظار رونق بورس باشد ،تحلیل شما از ماجراهای اخیر
ب ه عنوان یکی از مدیران ب ا سابقه بورس چیست؟
همانطور که م ی دانید صعود بورس و پایداری ان به
شرایط اقتصادی کشور بازم ی گردد .اقای وزیر اقتصاد هم قول
داده که فعاالن بازار سرمایه به خصوص افرادی که در نیمه دوم
سال گذشته وارد بورس شده اند م ی توانند اطمینان داشته باشند
که دولت هیچ حمایتی را از بورس در جهت رونق دریغ نم ی کند.
هرچند در ماه های گذشته باتوجه به روندی که بورس طی کرده
ی کارشناسان
این حمایت ها احساس نشده ،با این حال تمام
حوزه بورس بر این باورند که در حال حاضر افرادی که ب ر اساس
هیجانات موجود اقدام به فروش سهام کنند به طور قطع متضرر
خواهند ش��د چرا که در حال حاضر قیمت انواع سهام در کف
قیمتی خود قرار دارد و افرادی که بازار را م ی شناسند به هیچ
عنوان اقدام به فروش سهام نخواهند کرد که این پی ش بینی
م ی تواند بسیار ارزنده باشد چراکه این بار وضعیت بورس کامال
به اتفاقاتی که در گفت وگوهای 5+1م ی افتد بستگی دارد.
با توجه به این دیدگاه و اتفاقات خوبی که این روزها
تاالر شیشه ای را در برداش�ته ،فکر م ی کنید روند
صعودی پایدار خواهد ماند یا خیر؟
پایداری صعود بازار ب��ورس کامال به حمایت های
دولت از این سازمان وابسته است .هرچند ع وامل خارجی هرگز
نم ی تواند دست از سر تاثی رات مستقیم و غیرمستقیم خود از
بورس بردارد .همانطور که وزیر اقتصاد هم گفته دولت مصمم
است و تالش دارد حمایت از تولید را بیش از گذشته در ب رنامه
خود داشته باشد.
رکود بازار بورس در چند ماه گذشته بسیاری
از ش�رکت ها را که در ت�االر شیش�ه ای ب ه دنبال
اینده ای روش�ن بودن�د را تحت تاثیر ق�رار داده
اس�ت .اما جریاناتی نیز اتفاق افتاد ک�ه روزهای
گذشته بورس شادترین روزهای گرم تابستان ی اش
را تج رب�ه کرد .ماجرای�ی که کمت�ر در این اواخر
برای بورس و اهالی ان اتفاق م ی افت�اد و ان روند
افزایشی س�هام شرکت هاس�ت .دوشنبه هفته
گذشته وزیر امور اقتصاد و دارایی در جلس ه ای که
در مجلس شورای اسالمی در خصوص مشکالت
بازار س�رمایه تشکیل ش�د گفت که دولت برای
خروج بازار سرمایه از وضعیت کنونی ب رنام ه های
جدی دارد .به گفته طی ب نی�ا ،برخی تصمیمات
از جمله مصوبه اخیر هیات وزی�ران در خصوص
گاز مصرفی واحدهای پتروشیمی و پاالیشگاه ها
توانس�ت اثار مثبتی را در شاخص بورس داشته
باش�د .وزیر اقتصاد ب�ه نماین�دگان معترض به
وضعیت سازمان بورس گفته که یکی از این موانع
و محدودی ت ه�ا ،بورس کاال بود ک�ه وزیر صنعت
پذیرفته تا ای�ن محدودی ت ها مرتفع ش�ود و در
مجموع این مشکالت به تدریج در حال رفع شدن
است و بازار سرمایه ب ه زودی به وضعیت باثباتی در
اینده نزدیک خواهد رسید .ب راساس اتفاقات اخیر
یکی از مدیران سابق سازمان بورس اینده نسبتا
روشنی را برای این س�ازمان پی ش بینی م ی کند.
گفت وگوی با مثلث را در پی م ی خوانید:
نشست 5+1به رکود بورس ارتباطی ندارد
اصفری در گفت وگو با مثلث
ش�ما یکی از س�وال کنندگان وزیر اقتصاد در
خصوص س�ازمان بورس و اوراق به�ادار بودید،
لزوم این امر را در چه دیدید؟
ای�ا باتوجه ب�ه نشس�ت های مش�ترک دولت و
مجلس راهکاری هم برای این موضوع پیشنهاد
داده اید؟
دالیل این موارد از نظر شما چیست؟
از نظر ش�ما کنترل ب�ازار بورس به چ�ه عواملی
بستگی دارد؟
همه ما م ی دانی��م که مذاکرات در ح��ال حاضر از
مهمترین و تاثی ر گذارترین عوامل در رکود یا صعود بازار سرمایه
و بورس است .در واقع کنترل تورم و افزایش نقدینگی در کشور
و در نتیجه ان صعود روند اقتصاد همه و همه در شرایط کنونی
به صورت مستقیم به در های بس��ته مذاکرات دوخته شده و
امیدواریم با نتیجه مثبت از این مرحله عبور کنیم .در ان زمان
است که م ی توانیم به قول دولت ب رای حمایت از بازار بورس
امید داشته باشیم.
شمادردولتپیشینمسئولیتبخشیازسازمان
بورس را ب ر عهده داشته اید ،ب ه صورت شفاف بیان
کنید که کدام دولت بیشتر به بورس اهمیت م ی داد
و ش�رایط تاالر شیش�ه ای در چه زمانی شفاف تر
بوده است؟
با توجه به عمر کوتاه دولت یازدهم هنوز قضاوت در
این مورد زود است .اما باتوجه به قوانین موجود انتظار م ی رود
دولت یازدهم بیش از انچه گفته به بورس اهمیت بدهد .اما
متاسفانه تا کنون چنین اشتیاقی ب رای صعود بورس از سوی
دولت دیده نشده است و ما در این خصوص نگران ی هایی داریم.
به نظر م ی رسد دولت فعلی بیش از انکه به بازار سرمایه توجه
کند در پی کاهش نرخ تورم است.
نظر ش�ما در خصوص تغییر مدیریت س�ازمان
بورس چیست ،ایا م ی تواند تغییری در روند بهبود
این سازمان داشته باشد؟
خیر ،از نظر من ثبات مدیریت��ی م ی تواند موثر تر
باش��د و در پی ان تالش ب رای تغییر سیاست ها موثر تر است
تا اینکه در هر لحظه و به خاطر هر خطا و رکودی که ش��اید
وابس��ته به امور خارج از حیطه مدیریتی است ،اقدام به تغییر
مدی ران کنیم.
تصویب برساند.
ما در این خصوص پیام ه��ای متعددی از اقصی نقاط
کشور داش��ته ایم و بس��یاری از عزیزان در جای جای ای ران
منتظر هس��تند تا موکالن انها در مجلس شورای اسالمی
راهکاری را ب��رای حصول نتیج��ه ای که انه��ا از بورس و
سرمایه گذاری ش��ان انتظار داش��تند پیدا کنند.البته ناگفته
نماند که برخی از مش��کالت جهانی هم در رکود و صعود
وضعیت بورس ب ی تاثیر نیست.
پس ایا م ی توان وضعیت کنونی سازمان بورس
را به مذاکرات اخیر وابسته دانست؟
خیر .چراکه بسیاری از کاالهایی که در بورس در
حال حاضر دچار رکود ش��ده اند کامال داخلی هستند و مواد
اولیه انها در داخل کشور تولید م ی شود .به نظر م ی رسد که
برخی م ی خواهند همه چیز را به مس��ائل سیاسی مرتبط
کنند و از این راه سوداوری نمایند.
مجلس در نهایت چه تصمیم ی برای این اوضاع
خواهد گرفت؟
هنوز تصمیمی اتخاذ نشده ،اما یکی از کارهایی
که باید انجام ش��ود تحقیق و تفحص از سازمان بورس و
اوراق بهادار است .با اینکه این سازمان وضعیت شفاف تری
نسبت به سایر سازمان ها دارد اما این نیاز احساس م ی شود
که باید در این م��ورد تحقیقات گس��ترده ای انجام گیرد تا
علل و ریشه یابی تزلزل صعود و رکود بورس مشخص شود.
هر چند تا به اینجا گزارشی دال بر تخلف در بورس دریافت
نکرده ایم ،اما مس��ائلی ک��ه در بورس اتفاق افتاده بس��یار
نگران کننده ش��ده و سرمایه های مردم کاهش پیدا کرده و
موجبات نگرانی خانواه ها نیز فراهم شده است.
مثلث | شماره 225
یکی از دالیل موثر در رکود ب��ازار سرمایه بحث
میعانات گازی و نفتی است که به پتروشیم ی ها وابسته بوده
و قیمت گذاری های نامناسب در انها توانس��ته باعث بروز
مشکالت در زمینه بازار بورس شده و رکود سرمایه گذاری ها
را موجب شود.
در این زمینه دولت باید مستقیما پاسخگو باشد و باید
دید چه تدبیری در این خصوص خواهد اندیش��ید و بورسی
که در حال پیشرفت بوده چرا دچار رکود شده است.
بخش دیگ��ری که موجب��ات تزلزل ب��ازار سرمایه را
فراه��م کرده ،ع��دم ج��ذب سرمایه گذاری ه��ای صنایع و
پتروشیم ی هاست .تولیدات این دو گروه نیز پایین امده در
نتیجه مردم نتوانستند از سرمایه گذاری خود بهره مند شوند.
یکی از دالیلی که برخی معتقدند موجبات
تزل�زل ب�ازار ب�ورس را فراه�م م ی اورد مس�ائل
سیاس ی ای است که چند زمانی است با انها دست
به گریبانیم .اما سوال کننده اصلی از وزیر اقتصاد
و دارایی در مجلس شورای اسالمی سیاست فعلی
و مسائل م ربوط به تحری م ها را با اقتصاد و رکودی
که در حال حاضر در س�ازمان بورس با ان مواجه
هستیم ب ی ارتباط م ی داند .محمدحسن اصفری،
نماینده مردم اراک در مجلس ش�ورای اسالمی و
دبیر اول کمیس�یون امنیت ملی در گفت وگو با
هفته نامه مثلث دالیل خود را برای س�وال از وزیر
بیان کرد.
و اگر پرداخت یارانه سود و وجوه اداره شده به بخش هایی
از تولید اختصاص داده شود بورس شرایط ثبات را تجربه خ واهد
کرد و این باعث افزایش بهره وری این سازمان خواهد شد.
اقتصاد
امروز مردم کش��ور ما باتوجه به وضعیت بد بازار
و نزولی که افرادی ب رای کس��ب درامد از انها م ی گیرند به
سمت ب��ورس امده اند تا با سرمایه گ��ذاری مطمئن بتوانند
کس��ب درامد حالل نمایند .اما متاسفانه ویترین شیشه ای
اقتصاد کشور در چند ماه گذشته فراز و نشی ب های بسیاری
داشته است و با افول سرمایه گذاری هایی که سازمان بورس
با ان مواجه شده مردم دچار سردرگمی هستند.
مهمترین و بهترین راهکار نشس ت های پی در پی
مس��ئوالن اقتصادی دولت با کارش��ناسان مجلس است و
جلساتی که در کمیس��یون های تخصصی مجلس برگزار
م ی ش��ود نیز م ی تواند در بهبود اوضاع موثر باشد .مجلس
هم اینک امادگی ان را دارد تا اگر دولت الیحه یا مصوبه ای
را در خصوص سازمان بورس به مجل��س ارائه داد ان را به
اقتصاد
71
مخالفان کی روش
کارلوس ک ی روش به تفاهماتی با فدراسیون فوتبال ایران دست یافته
است .احتمال اینکه او قراردادش را تمدید کند وجود دارد .با این وجود
هجمه مربیان ایرانی علیه او ش�دت گرفته و ه�ر لحظه بر میزان ان
افزوده م ی شود .هرچند او حمایت جامعه را کنار خود دارد .موضع وزارت
ورزش هم نوعی سکوت مرموز است .نه حمایت نه انتقاد.
ورزش
تیتراول
پیشرویکمپین وطنی ها
شکاف میان م ربیان ای رانی و کارلوس ک ی روش
به اوج خود رسیده است
ورزش
72
مثلث | شماره 225
1
ماج��را از یک تیتر جنجالی ش��روع ش��د؛ تیتری
رادیکال علیه مربیان ایرانی که در صفحه نخس��ت یکی از
روزنامه های ورزشی نشست؛ موتورگازی به جای بنز! این تیتر
وقتی به جنجال تبدیل شد که این روزنامه ورزشی مربی ای رانی
را موت��ور گازی و مربی خارجی به خصوص ک��ی روش را بنز
دانسته بود .تیتر توهی ن امیزی که ابدا قابل دفاع نبود و جنجال
فراوانی را باعث شد .حتی اگر تصور کنیم این روزنامه واقعا
به حضور و ادامه فعالیت مربیان خارجی در فوتبال ای ران قائل
بوده اس��ت ،تیتری که انتخاب کرده بود در نهایت راه را ب رای
مربیان ای رانی باز کرد تا به طور کلی حامیان ک ی روش را دالل
برشمرند .این اشتباه در واقع فرصتی در اختیار مربیان ای رانی
قرار داد که علیه ک ی روش و حامیانش به شدت موضع گیری
کنند .این در حالی بود که برخی رسانه ها همچنان از ک ی روش
حمایت کرده و دعوا میان یک روزنامه ورزشی با کانون مربیان
فوتبال ای ران را موضوعی جدا از ماجرای انتخاب مربی بعدی
ب رای تیم ملی م ی دانستند .ماجرا اما وارد فاز تازه ای شده بود.
نم ی شد نس��بت به ان بی اعتنا بود .تیتر عجیب روزنامه ای
ورزش��ی کار خودش را کرده بود و مربیان داخلی به شدت به
مجید جاللی معترض شده بودند که چرا سکوت کرده است.
جاللی م ی گوید حتی چند نفری ب��ا او تماس گرفته و گریه
کرده بودند .در نهایت مجید جاللی در اتاقی م ی نش��یند و
بیانی ه ای را تنظیم م ی کند که سراغاز بحث ها و جنجال های
بعدی شد .در این بیانیه امد« :سبک بازی ارائه شده یک کپی
قدیمی از بازی 24سال پیش ای ران در بازی های اسیایی پکن
که منجر به قهرمانی ما در اس��یا و همچنین بازی سه سال
پیش ما در جام ملت های اسیا در مقابل کره جنوبی است».
کانون مربیان در واقع قصد داشت بگوید عملکرد تیم ملی
با ک ی روش یک کپی قدیمی از فوتبال «عل ی اصغری» است
که 24سال پیش نیز به نمایش گذاشته م ی شد .همین تک
جمله کافی بود تا بیانیه کانون مربیان به ش��دت از س��وی
رسانه های ورزشی مورد انتقاد قرار بگیرد .رسانه های ورزشی
اعتقاد داشتند کانون مربیان با انتخاب بدترین ادبیات ممکن
به جنگ با ک ی روش رفته است.
کانون مربیان از چه افرادی تشکیل شده است؟
رئیس کان��ون مربیان ،مجید جاللی اس��ت و اعضای
هیات مدیره را این نام ها تشکیل م ی دهند:
جالل چراغپور (نایب رئی��س اول) ،محمد مایل ی کهن
(نایب رئیس دوم) ،منصور اب راهی مزاده ،بیژن ذوالفقار نس��ب،
بهمن فروتن ،ناصر اب راهیمی ،حسین فرکی ،رسول کربکندی
عل ی ای رانمنش،حمید درخش��ان .اعضای عل ی البدل نیز این
نام ها هستند :یعقوب وطنی ،مسعود اقبالی ،علی روزبهانی،
پرویز مظلومی و خانم شهرزاد مظفر (مسئول کمیته بانوان).
وقتی عملکرد این نام ها را بررس��ی م ی کنیم به این نتیجه
م ی رسیم که برخی از انها به عنوان مربی نه تنها کارنامه قابل
قبولی نداشته اند ،بلکه برخی نیز حرف و حدیث هایی درباره
برخی تیم هایی که نصی ب شان شده است وجود دارد؛ حرف
و حدیث هایی که به الب ی های سیاس��ی این افراد ب ی ارتباط
نیست.
هیات مدیره کانون مربیان در حالی سبک ک ی روش را
زیر سوال برده که نکته ای جالب مغفول مانده است؛ کانون
مربیان گویا فراموش کرده که سرمربی تیم ملی در سال شاید
دو ماه بازیکنان تیم را در اختیار داشته باشد« .سبک» بازی
و «سواد تاکتیکی» بازیکنان ما از لیگ سرچشمه م ی گیرد.
حاال این سوال مطرح م ی شود که خود این مربیان در تیم های
باشگاه ی شان چه چیزی به فوتبال ما اضافه کرده اند؟
اما پس از حمله برخی رسانه ها به کانون مربیان ،عادل
فردوسی پور تصمیم گرفت مجید جاللی و امیر حاج رضایی
را به عنوان موافق و مخالف ک ی روش به برنامه 2014دعوت
کند .مجید جاللی و امیر حاج رضایی پس از کارلوس ک ی روش
مهمان برنامه «بیست چهارده» ش��دند و درباره تیم ملی و
مسائل مختلف ان صحبت کردند .جاللی گفت« :حرف ما
این است که گروهی به نام کانون مربیان فوتبال وجود دارد
و اگر قرار باشد درباره فوتبال حرف زده شود انها متخصص
هستند .من نم ی دانم چرا علیه انها هجمه به راه افتاده است.
کجای ان بیانیه گفته شده که ک ی روش برود یا بماند؟ بحث ما
روی فوتبال و اینده ان است .ما م ی گوییم باید از خوش ی های
زود گذر بیرون بیاییم .ما باید به والیبال برسیم .ما خودمان
م ی گوییم ک ی روش باید بماند چون با ش��رایط فعلی کسی
نم ی تواند کار کند .شما س��وال خوبی پرسیدید درباره تغییر
نسل ،اما کاش س��وال دیگری هم م ی پرسیدید که ایا تغییر
سبک هم م ی دهید؟ اگر جواب ایشان مثبت بود دیگر حرفی
نداش��تیم .ما م ی گوییم مدل بازی ما باید طوری باشد که به
اینده امیدوار باشیم».
عادل در این لحظه گفت« :م ی توانستید این بیانیه را
چرا باید کاله
از سرمان برداریم؟
گفت وگویمثلث
باحمیددرخشان
مثلث | شماره 225
را بدهد .فضای کار در ای ران مثل اروپا نیست .فضای اموزش
ما با انها فرق دارد .ما استع داد زیادی داریم و مربیان بااستع دادی
داریم .چرا این همه سال این همه پول داریم خرج م ی کنیم
ب رای مربیان خارجی اما ی��ک تیم تهیه نم ی کنیم تا مربیان
جوان را به خارج از کشور ببریم؟»
در همین لحظه حاج رضایی گفت« :اینها ضع ف های
فدراسیون فوتبال اس��ت .من با اینکه ش��ما م ی گویید این
مقایسه تحقیرامیز است موافق نیستم .من م ی گویم مربی
خوب ب رای تیم ملی مهم است .فوتبال مرز ندارد .ایا ک ی روش
ان ابزار الزم را ب رای پیشبرد کار داشته است یا نه؟ یک کلیپی
از زمانی که ایش��ان امدند در همین ب رنامه ،پخش شد .خود
شما ب رای تیم امید کاندیدا شدید و به رئیس گفتید که من این
ابزارها را م ی خواهم .به شما نداند و کنار کشیدید .چون پای
ابروی شما در میان بود .شما در مسابقات جام جهانی از مربیان
ما کسی را دیدید که در انجا باشد؟ ما داریم م ی رویم به سمت
سیس��تمی که فوتبال ما را اداره م ی کند و ناتوان است .من
م ی دانم شما ب رای کانون مربیان زحمات زیادی کشیدید .ان
بیانیه ب رای دفاع از مربیان ای رانی بود .من این را درک م ی کنم
و م ی گویم ک ی روش هرقدر هم بزرگ باشد نباید فاصله اش را
به رخ بکشد ».این در حالی بود که جاللی یک بار دیگر لب به
اعتراض گشود و گفت« :ما یک بیانیه دادیم .اگر مربیان ما از
علم به دور هستند مقصر سیستم است اما دوستان یک هفته
ما را کوبیدند .ب رای برگزاری یک کالس Aمربیان پنج میلیون
م ی دهند وقتی این هزینه را م ی کنند مگر من م ی توانم او را در
این کالس مردود کنم؟»
در این لحظه فردوس ی پور دوباره استفاده کردن از کلمه
«منفعت طلبی» در بیانیه کانون مربیان را پیش کشید .بحثی
که واکنش جاللی را به همراه داشت« :این با یک گفت وگو
حل م ی ش��ود .من با حرف های ک ی روش ج��واب خیلی از
سوال هایم را گرفتم .وقتی دور هستیم ،متمرکز م ی شویم روی
مسائل منفی .اگر نه ،من م ی گویم جامعه رسانه ای هم دوست
دارد فوتبال پیشرفت کند .بحث کانون مربیان استفاده کردن
از مربی ای رانی و خارجی نیست؛ ما م ی گوییم ک ی روش بماند
با خواسته هایی بیش��تر از یک مربی متوسط .من م ی گویم
مگر سه بازی در جام جهانی بیانگر پیشرفت فوتبال ماست؟»
ب رای مجید جاللی شب سختی بود .به نظر م ی رسید
که ع��ادل فردوس��ی پور ،حاج رضایی و جاودان��ی در جبهه
موافق ک ی روش جاللی را به گوش��ه رینگ برده اند ،هرچند
مجید جاللی هرگ��ز درباره این میزگ��رد اعتراضی ندارد و به
مثل��ث م ی گوید« :خیلی بح��ث خوبی داش��تیم و حتی به
سیاسیون هم یاد دادیم که چطور م ی توانند نظ رات مخالف
خودش��ان را تحمل کنند ».اما یک روز بع��د کانون مربیان
فوتبال ای ران جلس��ه دیگری را برگزار کرد .بیانیه دوم منتشر
شد .ناصر اب راهیمی ،بیژن ذوالفقارنس��ب ،پرویز مظلومی،
محمد مایل ی کهن ،علی ای رانمن��ش ،یعقوب وطنی ،حمید
درخش��ان ،حس��ین فرکی ،مجید جاللی و ش��هرزاد مظفر،
اعضای هیات مدیره حاضر در این جلسه بودند .مبحث اصلی
این جلسه در خصوص عملکرد تیم ملی ای ران در جام جهانی
و بیانیه اخیر کانون مربیان فوتبال ای ران بود و در این خصوص
بحث و تبادل نظر ش��د .در نهایت مجموعه کانون مربیان
فوتبال ای ران نظ رات خود را به ترتیب زیر ارائه داد:
ی اعضای هیات مدیره حمایت قاطع خود را از
« .1تمام
بیانیه اول کانون مربیان اعالم می دارند.
.2کانون مربیان فوتبال ای ران ،تخصص ی ترین بخش
فوتبال کشور اس��ت و باید در شرایطی مش��ابه انچه ب رای
تیم ملی در جام جهانی اتفاق افت��اد ،اظهارنظر کند .بدیهی
اس��ت که این کانون از این به بعد هم در ص��ورت ضرورت،
نظ رات کارشناسی را درباره مس��ائل مختلف فوتبال کشور
منعکس خواهد کرد.
.3کانون مربیان س��تادی ویژه و تخصص��ی در مورد
عملکرد تیم ملی فوتبال ای ران در جام جهانی برزیل تشکیل
داده که این ستاد به زودی نظ رات فنی خود را ب راساس تحلیلی
کامال کارشناسانه و به دور از هیجانات کاذب ارائه خواهد داد.
.4کانون مربیان فوتبال ای ران نظ رات خود را ب راساس
منافع ملی فوتبال کش��ور ارائه م ی دهد و ب��ه هیچ وجه وارد
موضوعات شخصی نخواهد شود.
.5کانون مربیان درخواس��ت دارد ی��ک ب رنامه جامع و
مدون جهت توسعه و پیشرفت فوتبال کشور از سوی متولیان
فوتبال کشور اماده شود که این اقدام م ی تواند فوتبال کشور
را از سرگردانی و روزمرگی خارج و موجبات دلگرمی کانون و
مردم فوتبالدوست ای ران را فراهم نماید.
.6کانون مربیان فوتبال تقاضای تش��کیل جلس ه ای
فوری با وزیر ورزش ،فراکس��یون ورزش مجلس و ریاس��ت
سازمان صداوسیما را دارد.
.7این کانون درخواس��ت دارد همان ط��ور که در این
برهه صداوسیما تحلیل دلخواه خود را داشته ،زمانی را ب رای
شفاف کردن مواضع منطقی کانون در نظر بگیرد.
.8در تمامی مباحث و تحت هر ش��رایطی باید شان و
شخصیت مربیان ای رانی محفوظ بماند.
و باالخره اینکه زمان در م��ورد صداقت کانون مربیان
فوتبال ای ران قضاوت خواهد کرد».
بعد از این بیانیه اما یکی از مسئوالن فدراسیون فوتبال
بالفاصله واکنش منفی نشان داد.
نایب رئیس اول فدراس��یون فوتبال اعالم کرد بیانیه
کانون مربیان ای ران علیه کارلوس ک ی روش ،سرمربی پرتغالی
تیم ملی فوتبال حرفه ای و پسندیده نبود.
ه��ادی ایت اللهی گفت« :مطلبی ک��ه کانون مربیان
منتش��ر کرده بود ،درس��ت نبود .ضمن اینکه تشبیه مربی
ای رانی به موتور گازی نیز اص�لا کار صحیحی نبود .بیانیه
کانون مربی��ان نباید مس��تقیم متوجه س��رمربی تیم ملی
باشد .در شرایط فعلی تعامل و همکاری مهمترین بحث در
فوتبال ماست .در این بیانیه به صورت غی ر مستقیم عملکرد
فدراسیون فوتبال زیر سوال برده شده بود که این هم کم لطفی
و یک کار غی ر حرفه ای بود .اگر قرار باشد ب رای هر چیزی بیانیه
صادر کنیم که همیشه مشکل ایجاد م ی شود».
برخی مربیان فوتبال ای ران نیز ای��ن بیانیه را منطقی
دانس��تند و برخی دیگر از ان انتقاد کردند .کانون مربیان اما
بالفاصله از مجلس و وزارت ورزش درخواست جلس ه ای فوری
کرد .موضوعی که با موافقت وزیر همراه ش��د اما سه شنبه
هفته گذش��ته این جلس��ه به دلیل فوت مادر دکتر گودرزی
انجام نشد .مجید جاللی به مثلث م ی گوید در جلسه با وزیر
یا نمایندگان مجلس ابدا درباره موضوع تمدید یا عدم تمدید
قرارداد با ک ی روش صحبت نم ی کنیم .چون ب رای ما فوتبال
و منافع ملی مهم تر از هر چیز دیگری است .کانون مربیان
ش��روعی جنجالی در فوتبال ای ران و عرصه رسانه ای داشته
است .ایا انها به مرحله ای بازم ی گردند که بدون تنش فعالیت
م ی کردند؟ به نظر م ی رسد انها م ی خ واهند در تصمیمات جدی
فوتبال تاثی ر گذار باشند اما شروع شان چندان حرفه ای نبود.
ورزش
کمی نرمتر بنویسید» که جاللی گفت« :با همین مدل بازی
ما در پکن قهرمان شدیم اما چه اتفاقی افتاد؟»
س��پس حاج رضایی با اش��اره به اینکه ما پیروزی های
پایداری نداریم ،ادامه داد« :این مساله دالیل زیادی دارد .اینجا
محوریت گفت وگو این است که ک ی روش بماند یا برود .من
م ی خواهم بگویم که به پای فوتبال ای ران زنجیر وصل است.
من م ی گویم ایا ما فوتبالی مدرن داریم؟ اگر پاسخش مثبت
است نیازی هست که ک ی روش بماند؟ من م ی خواهم بگویم
که ان بیانیه را در یک جایی از ادبیاتش ای راد گرفتم .اگر درست
خوانده م ی شد موضع گیری درباره ک ی روش نشده بود .در حال
حاضر اعتقاد من به این است که ک ی روش حفظ شود .ما نیاز
به اندیشه های بزرگ داریم و تبادل فرهنگی .ب رای راهبردی
بودن قضیه البته فقط سرمربی کفایت نم ی کند».
فردوس ی پور سپس به جاللی گفت که پس از انتقاد از
بیانیه ،شما گفتید که عده ای دنبال منافع شخصی هستند
که جاللی گفت« :اصال ،چرا دوستان کل بیانیه را نم ی بینند.
ما در تمام این بیانیه خواستیم بگوییم که فوتبال ملی ما در
مسیر پیشرفت قرار بگیرد .هر برداشت دیگری از این بیانیه
غلط است .ما یک جا هم گفتیم که اگر ک ی روش م ی خواهد
بماند یک گروه فنی از ایش��ان بخواهد که فوتب��ال ما را در
مسیر فنی ببرد .او م ی تواند این کار را بکند .او باهوش است
و م ی داند که در اینجا کس��ی این چیزها را نم ی خواهد .ب رای
حمایت از ک ی روش به مربی ای رانی توهین کردند .مربیان به
من م ی گفتند شما شکایت کنید اما من بچه های رسانه را هم
م ی شناسم .وقتی ک ی روش م ی گوید من منافع شخص ی ام را
ترجیح نم ی دهم به منافع ملی ،چطور کانون مربیان م ی تواند
بگوید؟»
جاللی ادامه داد« :من م ی گویم اگر فقط قرار است برویم
در جام جهانی و سه تا بازی کنیم خیل ی ها م ی توانند این کار
را بکنند .اگر مربی بزرگ م ی اوریم باید انتظارات ما هم بزرگ
باشد .چرا یک بنزسوار را م ی اورید و از او تقاضای موتور گازی
دارید؟ من در مدرسه ابوریحان معلم بودم .ان زمان یک مربی
روسی امد در حیاط ما م ی گش��ت و بازیکنان فیزیکی را پیدا
م ی کرد و درواقع از مدارس بازیکن انتخاب کرد .این کار را در
تمام مناطق انجام دادند».
عادل تاکید کرد که این وظیفه ک ی روش نیس��ت که
جاللی گفت« :وظیفه ک ی روش این اس��ت که فقط ما را به
جام جهانی ببرد؟ شما در هر بخشی مربی خودمان را محکوم
نکنید .شما در ای ران بگردید کمپی مثل کمپ تیم ملی پیدا
نم ی کنید .ک ی روش بیاید یک سال در لیگ برتر مربیگری
کند .ش��ما یک هفته تمرین م ی کنید و باید بروید در زمین
انزلی بازی کنید».
عادل حرف جاللی را قطع کرد و گفت« :من م ی گویم
کاری به اسم نداریم اما اشکان دژاگه با توجه به رزومه ک ی روش
م ی اید ب رای تیم ملی بازی م ی کند ».حرفی که جاللی را کمی
عصبی کرد و گفت« :این حرف شما اصال درست نیست».
حاج رضایی هم در اینجا به بحث ورود کرد و گفت« :ما قرارداد
ک ی روش با فدراس��یون فوتبال را ندیده ای��م که ببینیم غیر
از حضور در ج��ام جهانی چه چیز دیگری خواس��ته اند؟ ما با
مهاجرانی هم صعود کرده ایم .م ی خواهم بگویم بین مربیان
ای رانی ،مربیان فهیم هم داریم .ایا ش��ما م ی گویید س��طح
مربیگری ما در ای ران باالتر از سطح ک ی روش است؟» جاللی
گفت« :این قیاس تحقیرامیز است .مربی دارد در ای ران کار
م ی کند و بازیکن به او م ی گوید برو به مدیرعامل بگو پول من
به روحانی هم
نامهم ی نویسم
گفت وگوبا
مجیدج اللی
بیانیه کانون م ربیان
احساسی بود
روایت هومن افاضلی از
عملکرد کارلوس ک ی روش
73
ورزش
تاثی ر گذار باشد ،پس چه بهتر که تاثی رات خوبی روی فوتبال
داشته باشد .ما م ی توانیم راه و روش های عامه پسندی داشته
باشیم و فکر کنیم که بهترین کار ممکن را انجام م ی دهیم اما
واقعیت چیز دیگری است .اگر به چنین مسیری تن بدهیم،
اینده در مورد ما و تصمیمات مان قضاوت های خوبی نخواهد
داش��ت .یک روز به عادل گفتم اینده به تو خواهد گفت که
چه کارهایی م ی توانستی ب رای این فوتبال انجام بدهی که
انجامش ندادی .بناب راین کسی که م ی تواند تاثیرگذار باشد،
بالطبع مسئولی ت های سنگینی هم متوجه او خواهد بود .من
در مقاطع مختلف در این مورد با عادل صحبت کردم .ان شب
در ان ب رنامه ما خیلی چیزها یاد گرفتیم و خیلی چیزها هم یاد
دادیم .حاال شاید سهم من از همه دوستانی که در ان میزگرد
بودند ،کمتر بود .ما به عنوان اهالی فوتبال نشستیم و بحث
منطقی را پشت سر گذاشتیم ،ب ی انکه کسی بخواهد از نظر
مخالفش دلگیر شود .بدون انکه کس��ی بخواهد نظرش را
تحمیل کند یا با ادبیات غیرمودبانه ای سخن بگوید .در چنین
فضایی بحث ها همیشه سازنده خواهد بود .شما نگاه کنید به
نظ رات اقای حاج رضایی ک��ه دیدگاهی مخالف با دیدگاه من
داشت اما ان قدر منصفانه و مودبانه مخالفت م ی کرد که من از
همصحبتی با او لذت م ی بردم .همین طور اقایان فردوس ی پور
و جاودانی .ما ان شب حتی به سیاس��یون هم یاد دادیم که
چگونه باید بنشینند و با یکدیگر مناظره کنند .در کمال احترام
و در کمال ارامش با یکدیگر صحب��ت کردیم .البته عادل با
زیرکی خاصی گاهی تک مضراب هایی م ی امد ،به این معنا
که انگار بحث هنوز به نتیجه نرسیده است .سواالت زیادی در
این بحث مطرح شد و پاسخ های متفاوتی هم به این پرسش ها
داده شد .در واقع باز هم تاکید م ی کنم که ما به عنوان اهالی
ورزش ب رای سیاس��یون الگویی ب رای مناظره شدیم ،الگویی
ب رای تحمل دیدگاه مخالف.
به روحانی هم
نامهمی نویسم
شما گویا توقع داش�تید عادل ب ه طور جدی تری
ک ی روش را به چالش بکشد.
خارجی -داخلی
گفت وگو بامجیدجاللی درباره دوقطبی
ورزش
74
مثلث | شماره 225
اقای جالل�ی! پی ش بین�ی م ی کردید که ان
ش�ب در برنام�ه 2014مناظ�ره ش�ما ب�ا اقایان
فردوس�ی پور ،حاج رضای�ی و جاودان�ی ان طور
پیش برود؟
پی ش بینی م ی کردم .وقتی رس��یدم ب رادرم به من
زنگ زد .داخل ساختمان نرفتم .از ب رادرم خواستم که گوشی
تلفن را نگه دارد تا مصاحبه ک ی روش را گوش کنم 45 .دقیقه
به حرف هایش گوش کردم .البته عادل به من نگفته بود که
قرار است ک ی روش میهمان ان ب رنامه باشد .بعد از 45دقیقه
گوش کردن به حرف های ک ی روش به این فکر م ی کردم که
دور بزنم و به خانه بروم 20 .دقیقه در ماش��ینم فکر کردم و
در نهایت به این نتیجه رسیدم که باید بمانم و در ان برنامه
شرکت کنم.
به نظر م ی رس�د ان ش�ب ع�ادل فردوس�ی پور
ب ه نوعی شما را غافلگیر کرد.
نه ،ما قبل از این هم با هم بحث هایی داشته ایم.
البته نه به این صورت ،ان هم در قالب ی��ک برنامه زنده اما
بارها و بارها با یکدیگر بحث های خوبی داش��ته ایم و من از
این موضوع اس��تقبال م ی کنم .من حتی در مورد ب رنامه نود
با او چندب��اری صحبت کرده ام .این یک واقعیت اس��ت که
عادل فردوس ی پور از لحاظ سالمت کاری قابل تحسین است.
هیچ کس در این مورد که مورد مهمی هم هست ،نسبت به
عادل نم ی تواند ای راد یا انتقادی داش��ته باشد .موضوع اصلی
اینجاس��ت که عادل حاال به فردی تبدیل شده که م ی تواند
تاثیر زیادی روی ای��ن فوتبال بگذارد .این لطفی اس��ت که
خداوند نسبت به او داشته و البته خود عادل نیز ظرفی ت هایی
داشته است .من عادل را دوست خودم م ی دانم و دلم م ی خواهد
نظ راتم را با او در میان بگذارم .وقتی او م ی تواند روی فوتبال
2
مجید جالل�ی ب ه عنوان رئی�س کانون
مربی�ان فوتب�ال ای�ران بیانی�ه ای را درباره
تی م ملی و عملکرد ک�ی روش در جام جهانی
منتش�ر کرد که هنوز هم پیرامون ان حرف
و حدی ث های فراوانی وجود دارد .با وی درباره
این بیانیه و حواش�ی ان همصحبت شدیم.
متن گفت وگوی مثلث با جاللی را بخوانید.
عادل در یکی از برنامه های نود با من مصاحب ه ای
داشت .فردای ان روز دو نفر از دوستان من دو دیدگاه کامال
متفاوت در مورد ان ب رنامه داشتند .یکی از دوستانم م ی گفت
عادل خیل��ی هوایت را دارد و دوس��ت دیگری م ی گفت چرا
عادل این طور با تو برخورد کرد و قصد داشت تو را خ راب کند؟
خب ،یک برنامه و یک نوع دیالوگ در کار بود اما برداشت ها
با هم خیلی متفاوت بود .یکی از انها با خود عادل خوب نبود
و دیگری عادل را دوست داشت .م ی خواهم بگویم زمینه های
ذهنی خیلی مهم است و گاهی تحلیل ما را جهت م ی دهد.
یعنی ان طوری به طرف مقابل ن��گاه م ی کنیم که در ذهن
ماست نه ان چیزی که واقعیت دارد.
ذهنیت ش�ما این بود که عادل با ک ی روش مدارا
م ی کند.
وقتی کسی به کس��ی تعلق خاطر دارد شاید این
اتفاق طبیعی هم باش��د .البته این را بگویم که من با توپ
خیلی پری به ان برنامه رفتم .خیلی حرف ها م ی خواس��تم
بزنم که نزدم.
چرا؟
چون حرف های ک ی روش را خوب شنیدم .خیلی
از پرسش هایی که در ذهن من بود ،به نوعی پاسخ داده شد.
چه موضوعاتی؟
خیلی از موضوعات .اما ش��اید یکی از مهم ترین
انها به مساله تدارکات و بازی های تدارکاتی برم ی گشت .به
هر حال ما هم مربیگری کرده ایم و م ی دانیم س��خت ترین
مراحل کار مربیگری کجاست .ذهنی ت های دیگری داشتم
اما با شنیدن حرف های ک ی روش نظ راتم خیلی تعدیل شد.
یعنی حاال مخالف ک ی روش نیستید؟
از اول هم من مخالف او نبودم .مگر انتقادکردن
کار بدی است؟ من هرگز قصد نداشته ام ک ی روش را تخریب
کنم.
ورزش
اما برداشت ها از بیانی ه ای که منتشر کردید چیز
دیگری بود.
برداش��ت ها متفاوت اس��ت .من باز ه��م تاکید
م ی کنم؛ من و همه مربیانی که این بیانیه را منتش��ر کردند
قصد تخریب ک ی روش را نداش��ته و نداریم .دیدگاه های من
صرفا به دلیل منافع فوتبال ملی است .هنوز هم م ی گویم که
ما در حال درجا زدن هستیم .سال هاست که ما روش هایی را
امتحان م ی کنیم که تنها موفقی ت ها و خوش ی های زودگذر
را نصی ب مان م ی کند .ما باید باالخره یک روزی به این نتیجه
برسیم که در مسیر توسعه و پیشرفت قرار بگیریم و البته به
نظر من ک ی روش این قابلیت را دارد که فوتبال ما را در این
مسیر قرار بدهد اما به شرطی که ما از او این توسعه و تغییر
روش را مطالبه کنیم.
بیانی ه ای که منتش�ر کردید کمی احساسی بود.
این موضوع را قبول دارید؟
صددرصد .چی��زی که اتفاق افت��اده را نم ی توانم
کتمان کنم و بگویم نه .کانون مربیان تقریبا 10سال است
که کارش را اغاز کرده اس��ت .در طول این سال ها مربیان و
اعضا بارها تاکید کرده اند که ما باید اعالم نظر کنیم باید در
مورد مس��ائل مختلف به عنوان یک تشکل تخصصی وارد
عمل ش��ویم و نظ رات مان را بگویی��م .موافقت یا مخالفت
کنیم اما من اجازه ندادم.
چرا؟
چون نم ی خواس��تم این کانون وارد تنش ش��ود.
م ی خواستم این نهال شکل بگیرد و جا بیفتد.
اما باالخره خواسته یا ناخواس�ته کانون مربیان
وارد تنش شد .نظرتان چیست؟
ان روز با حجم عظیم��ی از پیامک ها و تماس ها
روبه رو شدم .ش��اید باور نکنید اگر بگویم چند مربی به من
زنگ زدند و حتی گری��ه کردند .به من م ی گفتند ش��ما چرا
ساکت نشس��تی؟ چرا اظهارنظر نم ی کنید؟ خب من خیلی
ناراحت شدم .چرا باید کار را به جایی برسانیم که یک مربی
ایرانی گریه کند .من به باش��گاه امدم و در اتاقم نشستم و
این بیانیه را تنظی��م کردم .حتی وقتی م ی خواس��تم ب رای
اعضای هیات مدیره متن ای��ن بیانیه را بخوانم گفتند اصال
نیازی به خواندن نیست .ما حرف ش��ما را قبول داریم و ان
را منتشر کنید.
اگر زمان به عقب برگردد این بیانیه را همان طور
و با همان ادبیات تنظیم م ی کنید؟
بله .شرایطی که به وجود امده بود طوری بود که
کانون باید واکنش نشان م ی داد .اگر ان روز این کار را انجام
نم ی دادم ب رای همیشه این کانون از چش��م مربیان ایرانی
م ی افتاد؛ مربیانی که سال هاس��ت ب رای این فوتبال زحمت
کش��یده اند .وضعیت خاصی بود .وضعیتی توهی ن امیز که
نم ی توانستیم سکوت کنیم .اگر زمان به عقب برم ی گشت
شاید چند کلمه را از ان بیانیه درم ی اوردم و طور دیگری ان
بیانیه تنظیم م ی شد اما به محتوای بیانیه دست نم ی زدم.
زمان نش�ان م ی دهد که حق با چه کسی است.
جمالتی این چنینی در بیانیه دوم این ش�ائبه را
پیش م ی اورد که گویی کانون مربیان منتظر است
ک ی روش در جام ملت ها نتیجه نگیرد .نظر شما
در این مورد چیست؟
ببخشید ،ارنج را که من و شما تعیین نم ی کنیم.
400مربی در مورد این هیات مدیره نظ��ر داده اند .تمام این
اعضای هیات مدی��ره و اعضای عل ی البدل ب ر اس��اس رای
مربیان این مملکت بوده است .بهمن سال 91بود که 400نفر
رای دادند .مجمع ما 128نفر است .مجمع ما به این اعضا رای
داد .مجمع ما را مربیانی تشکیل م ی دهند که از دهه ها قبل
در تیم ملی فعالیت داشته اند و در رده های مختلف با تیم های
ملی کار کرده اند.
بیانیه شما نشان م ی داد که اوال عملکرد ک ی روش
در راستای توس�عه پایدار نبوده است و در ثانی
شما خواهان تمدید قرارداد با ک ی روش نیستید.
نظرتان چیست؟
بخش اول صحبت ش��ما را قبول دارم .مجموعه
کانون نظرش این بود که کاری که ک��ی روش انجام داده
کاری نیست که بتوانیم ان را با عنوان توسعه پایدار بپذیریم،
یعنی کاری که بعد از رفتن او ما ثمره ان را داشته باشیم .اما
در مورد بخش دوم که به تمدید قرارداد با کی روش مربوط
می شود باید عرض کنم هم من و هم خیلی از مربیان دیگر
اعتقاد داریم در شرایط فعلی اگر کی روش بماند بهتر خواهد
بود .ماندنش بهتر از رفتن او خواهد بود .من خودم ش��خصا
اعتقاد دارم کی روش این قابلیت را دارد که دست به کارهای
بزرگی برای فوتبال ما بزند .اما ش��اید کسی از او نخواسته
که کارهای بزرگی برای فوتبال ما انجام بدهد .کارهایی که
تاثیرات ان تا سال های سال به فوتبال ملی ما فایده برساند.
این راه قطعا بهتر از راه ها و سبک هایی خواهد بود که هیچ
شاخصه ای از توسعه و پیش��رفت در ان نیست و صرفا ما را
به نتایجی زودگذر دلخوش می کند .موضوعات تخصصی
تصمیم گی��ری اش باید طبق فرایندی خاص انجام ش��ود.
مثال��ی می زنم .ش��ما می خواهید وارد یک جنگ بش��وید.
شاید خیلی ها این جنگ را دوست نداشته باشند .اما تصمیم
نهایی با کارشناسانی است که می دانند در ان شرایط اتفاقا
نجنگیدن کار اشتباهی است .کارشناسانی که خیلی مسائل
را در نظر می گیرند تا رای نهایی شان را صادر کنند و بگویند
بجنگیم یا نه .اشکال ما این است که فکر می کنیم در مورد
مسائل تخصصی باید راه های عامه پسند را امتحان کنیم.
ش��ک نکنید که مردم ما دوس��ت دارند تیم ملی شان مثل
کلمبیا بازی کند یا مثل الجزایر .اما این موضوع به ما بستگی
دارد که چط��ور می خواهیم ب��ه این اف��کار عمومی جهت
بدهیم .انها را به حداقل ها راضی کنیم یا اینکه به انتظارات
معقول شان پاسخ مثبت بدهیم .مثالی می زنم تا روشن شود
گاهی نتایج راه های عامه پسند قابل استناد نیست .شما در
یک نظر س��نجی در برنامه نود می پرس��ید ایا انتخاب علی
دایی به عنوان س��رمربی تیم ملی کار درستی است؟ باالی
نود درصد مردم می گویند بله ،درست است .بعد علی دایی
به محض اینکه می بازد نظرسنجی می گذاریم که ایا کنار
گذاشتن او کار درس��تی بود که باز هم نود درصد می گویند
بله ،درس��ت بود .نمونه ای��ن اتفاقات در نظرس��نجی های
سال های اخیر بارها رخ داده است .شما نگاه کنید به تیم ملی
ناراحت نم ی شوید اگر س�وال اقای حاج رضایی
را تکرار کنم؛ ایا دانش مربی�ان ایرانی را باالتر از
ک ی روش م ی دانید؟
خیلی سال پیش ،سفیر ای ران در ایتالیا به من گفت
من با مدیرعامل باش��گاه یوونتوس خیلی دوست هستم.
شما یک سال بیا و همراه تیم باش .این یعنی یک فرصت
طالیی .من م ی توانستم به عنوان مربی در این باشگاه بزرگ
کار کنم .بالطبع خیلی خوش��حال شدم .اما از من خواستند
که مبلغی را به حساب باشگاه واریز کنم 15 .میلیون از من
خواس��تند .خب من این پول را نداشتم .خانه ای خریده بودم
که پنج میلیون تومان بود و تازه دو میلیون ان را هم بدهکار
بودم .نشد که این اتفاق بیفتد.
م ی خواهی�د بگویی�د مربی�ان ایران�ی ه�م این
ظرفیت را داشته اند که پیشرفت کنند.
بله .شما سال هاست که میلیاردها میلیارد تومان
خرج مربی��ان خارجی کرده اید ک��ه هیچ کدام ب��رای ما ان
فایده ای که باید نداشته اند.
اما اقای جاللی! مربی ایرانی هم همین میلیاردها
میلیارد توم�ان را گرفته و هرگز نتوانس�ته برای
فوتبال کشورش ان کاری را که باید انجام بدهد.
نه ،حرف من این است که یک صدم پولی که خرج
مربی خارجی کرده ایم را صرف تربیت سرمایه های خودمان
کرده ایم .مربیان وطنی س��رمایه های این مملکت هستند.
االن این چهار مربی که به نیمه نهایی جام جهانی رسیده اند
به همان تیم ملی تعلق دارند .اهل همان کشور هستند .اگر
من امروز به عنوان یک مربی ای رانی چیزی بلد نیستم ،گناه
من نیست ،گناه محیط است.
ماجرای نامه نوشتن شما به اقای احمدی نژاد نیز
گویا برای خودش داستانی شده است.
من هیچ گاه ادم سیاسی نبوده ام .کار ما مربیگری
است .همیشه به فوتبال مملکتم فکر کرده ام .قصد دارم به
زودی نامه ای ب رای اقای روحانی بنویسم و درباره دغدغه هایم
در خصوص فوتبال و به طور کلی ورزش کشور صحب ت ها
و دیدگاه هایی را با ایش��ان در میان بگذارم .چه اشکالی دارد
که ما از همه ظرفی ت ها و امکانات مان ب رای پیش��رفت این
فوتبال استفاده کنیم؟ جلس ه ای هم که قرار است با اعضای
محترم مجلس و وزارت ورزش برگزار کنیم ،از این دغدغه ها
جدا نیست.
مثلث | شماره 225
قص�د دارم ب�ه زودی نام�ه ای ب�رای
اقای روحانی بنویسم و درباره دغدغه هایم
در خصوص فوتبال و به ط�ور کلی ورزش
کش�ور صحبت ه�ا و دیدگاه های�ی را ب�ا
ایشان در میان بگذارم .چه اشکالی دارد
که ما از همه ظرفیت ها و امکانات مان برای
پیشرفت این فوتبال استفاده کنیم؟
نظر شخص شما در مورد ک ی روش چیست؟
حرف من این اس��ت که ما باید از کی روش -که
اتفاقا من هم مثل خیلی ها اعتقاد دارم که مربی بزرگی است
و می تواند کارهای بزرگی انجام بدهد -بخواهیم که فوتبال
ما را در مسیر توسعه قرار بدهد ،همین .در غیر این صورت
اگر به دنبال این هستیم که در هر جام جهانی تنها یک امتیاز
کسب کنیم و بعد با جام خداحافظی کنیم باور کنید این کار
با مربیان متوس��ط هم شدنی اس��ت .من می گویم دوبرابر
مبلغی که به ما پیشنهاد داده به کی روش پول بدهید اما از او
بخواهید که فوتبال ما را با تغییراتی جدی همراه کند .دست
به تغییر سبک بزند و تغییر نسل تیم ملی را در دستورکارش
قرار بدهد .باور کنید همه حرف من این است که ما با مربی
در حدواندازه های ک��ی روش نباید به این موضوع دلخوش
باشیم که خدا را شکر در جام جهانی ابروی مان نرفت و کم
گل خوردیم .نه ،این اشتباه است.
ورزش
این بستگی دارد که شما به کانون مربیان چطور
نگاه کنید .اگر دوست باشید چنین برداشتی نم ی کنید .اگر
دوست باشید اطمینان دارید که کانون مربیان با هیچ فرد یا
گروه خاصی مشکل ندارد و تنها م ی خواهد به توسعه فوتبال
کمک کند اما اگر غیر از این باشد و شما اساسا کانون را قبول
نداشته باش��ید یا اعضای ان را برنتابید ،قطعا نظر شما این
خواهد بود که کانون م ی خواهد ک ی روش را بیندازد یا س��ر
جنگ با مربیان خارجی دارد .اگر با این روال پیش برویم ده ها
سال دیگر هم همین خواهیم بود.
اما ارنج هیات مدیره کانون مربی�ان به جز خود
شما و یکی ،دو نفر دیگر ،الاقل از لحاظ اماری کیفیت
و وزن باالیی ندارد .ایا چنین کانونی م ی تواند ب ه عنوان
تخصص ی ترین مرجع فوتبال مطرح باشد؟
المان .هنوز وارد این تورنمنت نشده فدراسیون این کشور
قراردادش با یواخیم لو را برای سه سال دیگر تمدید می کند.
ایا انها درباره این موضوع نظرس��نجی می گذارند؟ این در
حالی اس��ت که یواخیم لو در جام ملت های اروپا نیز نتیجه
دلخواه شان را به دست نیاورد چون انها قهرمانی می خواهند.
فوتبال یک امر تخصصی است .اگر پیشرفت نکرده ایم به
این دلیل است که همیشه به جو موجود نگاه کرده ایم و سعی
کرده ایم همواره موج سواری کنیم.
75
ورزش
بیانیه کانون مربیان احساسی بود
روایت هومن افاضلی از عملکرد کارلوس کی روش
شما عملکرد تی م ملی را در جام جهانی برزیل
چطور ارزیابی م ی کنید؟
تی��م مل��ی م��ا در ج��ام جهان��ی ب ر اس��اس
توانمندی هایش سازماندهی ش��ده بود .به نظر من اگر تیم
ما ب رای ارائه بازی هجومی به برزیل م ی رفت ،اتفاقات دیگری
رخ م ی داد .اگر هر کاری غیر از اس��تراتژی که ک ی روش ب رای
تیم ملی در نظر گرفته ب��ود را امتح��ان م ی کردیم به نظرم
اتفاقاتی رخ م ی داد که مردم حتی از فوتبال منزجر م ی شدند
و ناکامی بزرگی رخ م ی داد .امروز م��ا در مورد مربی صحبت
م ی کنیم که تجربه حضور در س��ه جام جهانی را دارد .دو بار
قبل از اینکه به برزیل برود جام جهان��ی را تجربه کرده بود و
این بار ب رای سومین دفعه با تیم ملی ما جام جهانی را تجربه
م ی کرد .ک ی روش انتخاب های درستی داشت .در هر بخشی
که ش��ما فکرش را بکنی��د انتخاب هایی داش��ت و در واقع
تصمیماتی اتخاذ کرد که در قال��ب ظرفی ت های فوتبال ما
بود .او نش��ان داد که هم از تیم ملی ما شناخت خوبی دارد و
هم مع��ادالت فوتبال بی ن المللی را خوب م ی شناس��د و اگر
کس��ی فکر م ی کند که ما در جام جهان��ی باید طور دیگری
عمل م ی کردیم به نظرم یا مسئولیتی در این سطح را درک
نکرده یا هنوز تجربه این کار را ندارد .به خصوص در میادین
بی ن المللی که مربیگری در این عرصه پیچیدگ ی های خاص
خودش را دارد.
ورزش
76
مثلث | شماره 225
بعد از بازی با بوسنی برخی از مربیان ای رانی گفتند
ان دو بازی اول معیار سنجش عملکرد ک ی روش
نیست اما این شکست عیار او را نشان م ی دهد.
نظر شما درباره این حرف ها چیست؟
من بازی های اسیایی را دیده ام .تجربه کار با تیم
المپی��ک را دارم و البته تجربه حضور در ج��ام جهانی را نیز
داشته ام .م ی دانم که حد و اندازه واقعی فوتبال ما کجاست.
ما چهار بار در جام جهانی شرکت کرده ایم اما در هر دوره یک
اتفاق ب رای ما تکرار شده است .در یک بازی امتیاز گرفته ایم
و دو بازی دیگر را باخته ایم .تنها یک ب��ار تیم ملی امریکا را
در جام جهانی 98برده ایم اما در بقی��ه جام های جهانی برد
نداشته ایم و به کسب یک امتیاز راضی شده ایم .خب این عدد
و رقم ها به خوبی جایگاه فوتبال ما را نشان م ی دهد .به نظر
من تصمیمات ک ی روش درست بود .اگر قرار است ما مربیان
ای رانی از ک ی روش ای راد بگیریم باید قبل از هر چیز از خودمان
ای راد بگیریم .هیچ گاه خروج ی های ما ب��ه درد فوتبال ملی
نخورده است .من خیلی از مواقع این موضوع را حس کرده ام.
هیچ وقت تیم ملی ما با دو ،سه روز تمرین به مصاف ع ربستان
نرفته است و همیشه ب رای یک بازی در سطح اسیایی نیز باید
15روز بازیکنان در کنار هم تمرین کنند .این معنای مشخصی
دارد .این یعنی اینکه خروجی لیگ ما بی ن المللی نیست .حتی
در سطح اسیا هم نیست .چرا نم ی خ واهیم بپذی ریم که همین
فوتبالی را که تیم ملی در جام جهانی ارائه کرد بخش مهم ی
از این نمایش را بازیکنانی بر عهده داش��تند که در اروپا بازی
م ی کنند یا به نوعی تجربه حضور در فوتب��ال اروپا را دارند؟
بازیکنانی مثل دژاگه ،قوچان نژاد ،حقیقی ،تیموریان ،نکونام و
جهانبخش .بخش عمده ای از وظایف تیم ملی بر عهده اینها
بود .شکل بازی تیم ملی توسط این بازیکنان پیش م ی رفت
و ارائه م ی شد.
اق�ای افاضلی! ب�ه نظر م ی رس�د اساس�ا منتقد
ک ی روش نیستید و بیشتر حامی او هستید.
نه ،ای��ن حرف ها به ای��ن معنی نیس��ت که من
به ک ی روش انتق��ادی ن��دارم .اتفاقا من معتق��دم ک ی روش
م ی توانست مثل ب رانکو که تا حدودی در جام جهانی 2006به
بازیکنان جوان می دان داد و انها را به تیم ملی دعوت کرد دست
به تغییر نس��ل بزند .امروز همان بازیکنان به درد ک ی روش
خوردند .اما ایا ما هشت سال دیگر چنین امکانی را ب رای مربی
تیم ملی فراهم کرده ایم که از تصمیمات و سیاست های امروز
ما بهره مند شود؟ ک ی روش م ی توانست ال اقل بازیکنانی را با
تیم ملی به جام جهانی ببرد ت��ا ببینند که جام جهانی اصال
چیست و چه اتفاق هایی در انجا م ی افتد.
صرفا این کفایت م ی کرد؟
قطعا ب ی تاثیر نبود .وقتی ک ی روش به تمرین تیم
المپیک امد ،من ب��ه او گفتم که بختی��ار رحمانی بازیکنی
است که خیلی م ی تواند به شما و تیم ملی کمک کند .اما این
بازیکن خیلی دیر به تیم ملی دعوت شد .م ی خواهم بگویم
هر کدام از ما م ی توانیم باتوجه به نقطه نظ رات مان انتقاداتی
هم از ک ی روش داشته باشیم اما خیلی ب ی انصافی است اگر
شیوه و استراتژی او در جام جهانی برزیل را مبتدی بنامیم و
بگوییم هر مربی دیگری هم بود این نتایج به دست م ی امد.
این طور بگویم که بازیکنی به درد تیم م ی خورد که خودش را
به مربی تحمیل کند یعنی ان قدر خوب باشد که مربی نتواند
از کنار او به سادگی عبور کند .اما چرا چنین بازیکنانی نداریم
یا خیلی کم داریم؟ این مشکل به کجا برم ی گردد؟ ایا به جز
باشگاه ها جای دیگری این وظیفه را دارد که چنین بازیکنانی
تربیت کند و به فوتبال ملی تحویل بدهد؟ اما حاال ش��رایط
کامال بر عکس شده .این تیم ملی اس��ت که بازیکنان را به
حدی از استانداردهای کیفی م ی رس��اند و بعد هم شاهد ان
هستیم که باش��گاه ها بر س��ر جذب ان بازیکن به رقابت با
یکدیگر م ی پردازند .یعنی باشگاه های ما از تیم ملی بازیکن
شکار م ی کنند و این یک فاجعه است .اگر فوتبال این مملکت
را دوست داریم باید به این موضوعات هم بپردازیم .اینکه االن
باشگاه های ما بر سر اس��تفاده از محصوالت تیم ملی با هم
دعوا م ی کنند .در حالی که در همه جای دنیا بازیکن در باشگاه
ساخته م ی شود و تیم های ملی از باشگاه ها سود م ی ب رند .البته
بعد از مدتی این سوددهی دوطرفه م ی شود و فواید موفقیت
فوتبال ملی به باشگاه ها نیز خواهد رسید .اما ما همیشه فکر
م ی کنیم م ی توانیم عی ب های خودمان را با س��رزنش کردن
ک ی روش بپوشانیم .نه ،این طور نیست .ما مربیانی هستیم
با عیب و ای رادهای فراوان .ما خیلی از فوتبال روز دنیا عقب
هستیم .مدل بدنسازی ما و مدل تمرینات ما نشان م ی دهد
که ما چقدر از فوتبال روز دنیا عقب هستیم.
در ان سال فشار روی برانکو و تی م ملی خیلی زیاد
بود اما ای�ن دوره چنین اتفاقی ب�رای ک ی روش و
تی م ملی رخ نداد ،چرا؟
یک بخش زیادی از این فضای رس��انه ای که در
استانه جام جهانی ش��کل م ی گیرد ،به سیاست های دولت
برم ی گ��ردد .دولت وقت در ان س��ال به دلی��ل اینکه دلش
م ی خواست دادکان بیفتد ،فش��ار را روی تیم ملی و سرمربی
چند ب رابر کرد .کار به جایی رسید که اختالفات به درون تیم
هم کشیده شد که نیازی نیس��ت درباره اش خیلی توضیح
بدهیم .مسائلی اس��ت که در طول این سال ها مطرح شده
و همه م ی دانیم .واقعیت این بود که م ی خواستند دادکان را
بردارند اما این کار را به این قیمت انجام دادند که همه چیز را
به هم بزنند .اما در این دوره همه از تیم ملی حمایت کردند .هر
چند کمی دیر این اتفاق رخ داد اما در یک ماه پایانی منتهی به
شروع بازی ها مردم به نوعی با تیم ملی و فوتبالیس ت ها اشتی
کردند .ک ی روش هم به خوبی از این فضای مثبت بهره برد.
به نظر شما قرارداد ک ی روش باید تمدید شود؟
در فوتبال روز دنی��ا به بس��ته بندی مربیان نگاه
م ی کنند .باید فواید و مضرات ک��ی روش را در نظر بگیریم.
نباید احساسی برخورد کنیم .نباید فدراسیون فوتبال را ان قدر
تحت فشار بگذاریم که با خودش بگوید تنها راه نجاتم تمدید
قرارداد با ک ی روش است .البته نظر شخصی من این است که
با ک ی روش م ی توانیم به جاهای خوبی برسیم ،اگر قرارهای
محکم تری با او بگذاریم و تغیی راتی را از او مطالبه کنیم .این بار
دیگر وقت ان رس��یده که از توانمندی های بزرگ ک ی روش
استفاده کنیم .البته بعید م ی دانم این اتفاق رخ بدهد.
چرا؟
چون حاال او از موضع قدرت با ما صحبت م ی کند.
از قرار معلوم ش��رایط طوری اس��ت که فدراسیون احساس
م ی کند به هر قیمتی باید با این مرب��ی ادامه بدهد تا افکار
عمومی را راضی کند .وقتی شما با ذهنیت «به هر قیمتی»
با یک نفر کار م ی کنید مطمئن باشید در ادامه راه اختالفات
شروع م ی شود و کار به سرانجام دلخواه نخواهد رسید.
چندی پیش عده ای از جانش�ینی حسین فرکی
به جای ک ی روش س�خن گفتند .نظر شما درباره
فرکی و مربیگری اش در تی م ملی چیست؟
3
هومن افاضلی یک�ی از مربیان ج�وان اما
باسابقه فوتبال ایران است .با او درباره تی م ملی،
عملکرد ک ی روش و بیانیه کانون م ربیان فوتبال
ایران ه م صحبت ش�دیم .نکته این گفت وگو اما
بیطرفی هومن افاضلی اس�ت .او بدون انکه به
مرزبندی م ربیان ایرانی و خارجی اهمیت بدهد،
درباره کیفیت کار ک ی روش س�خن گفت .متن
گفت وگوی مثلث با وی را م ی خوانید.
فرکی همه چیزهایی را که باید داشته باشد ،دارد.
بازیکن تیم ملی بوده و به عن��وان بازیکن جام جهانی را دیده
اس��ت .به عنوان مربی س��ال ها در کنار ب رانک��و در تیم ملی
کار کرده اس��ت .در عرصه مربیگری باشگاهی نیز برخالف
خیل ی ها که اعتقاد داش��تند او نم ی تواند مربی موفقی باشد،
عملکرد بسیار خوبی از خود نشان داده است .با نفت ته ران و
فوالد خوزستان عملکرد خیره کننده ای داشته است و از لحاظ
اخالقی نیز تردیدی وجود ندارد که یک��ی از بهترین مربیان
تاریخ فوتبال ای ران است .به نظرم اگر قرار باشد مربی جانشین
ک ی روش شود ،حسین فرکی بهترین گزینه خواهد بود.
راس�تی نظر ش�ما درباره بیانیه کان�ون مربیان
چیست؟
به نظرم بیانیه کانون مربیان بیشتر احساسی بود
تا منطقی .ضمن اینکه تیتر برخی روزنامه ها نیز درست نبود.
هم کار برخی رسانه ها منطقی نبود و هم کار کانون مربیان.
ورزش
بازی در مرحله مقدماتی جام جهانی دلچس��ب بود؟ اصال
چنین نمایشی از تیم ملی یادمان م ی اید که بخواهیم به بازی
خاصی اشاره کنیم؟ کدام بازی را با اقتدار بردیم؟ دوازده بازی را
بردیم که در اکثر بردها حریفان ما اشتباه کردند.
اقای درخش�ان! بپردازیم به بحث بیانیه کانون
مربیان فوتبال ایران .نظر شما درباره این بیانیه
چیست؟
همه انهایی که در کانون مربی��ان فوتبال ای ران
هستند خاک خورده این فوتبال هس��تند و ب رای سربلندی
ای��ن مملکت زحمت م ی کش��ند .چرا فک��ر م ی کنیم اینها
دشمن هس��تند و به هر طریقی باید تخریب یا تحقیرشان
کنیم؟ به خدا اگر وجدان م��ان را پیدا کنیم این طوری درباره
مربیان ای رانی قض��اوت نم ی کنیم .بازیکنان��ی که االن در
اختیار تیم ملی اس��ت از کره مریخ که نیامده اند .محصول
کار باشگاه های ما هس��تند .مربیان ایرانی این بازیکنان را
ساخته اند .ایا این حرف درستی بود که بگویند مربی ای رانی
موتور گازی است و مربی خارجی بنز؟ این اخالق پسندیده ای
اس��ت؟ مگر حرف ان بیانیه چه بود؟ ما م ی گوییم الجزایر
ابرومندانه از ج��ام کنار رفت یا ما؟ کاس��تاریکا ابرومندانه از
جام کنار رفت یا ما؟
اما فوتبال ما با فوتبال این دو کشور فاصله دارد.
چرا باید کاله
از سرمان برداریم؟
قطعا فاصله داریم و انها از ما جلوتر هس��تند اما
این فاصله چقدر است؟ هشت گل که نیست .نهایتا به اندازه
دو گل از فوتبال ما جلوتر هستند .ایا راهی وجود ندارد که ما
با تصمیمات درس��ت در چنین مواقعی این فاصله را جب ران
کنیم؟ من فکر م ی کنم ما ب رای همین مواقع ک ی روش را به
فوتبال مان اورده بودیم .اما حاال شرایط طوری شده که او فکر
م ی کند فقط خودش همه چیز را م ی داند و هیچ کس هیچ
چیز نم ی داند .چ��را او اجازه نم ی دهد که ی��ک مربی ای رانی
کنارش باشد؟ مگر حسین فرکی سال ها در کنار ب رانکو نبود؟
ایا ب رانکو در این مورد موضع منفی م ی گرفت؟
گفت وگوی مثلث با حمید درخشان
ش�ما به مرزبن�دی می�ان مربی�ان ایرانی و
خارجی قائل هستید؟
ما مرزبندی با مربیان خارج��ی نداریم .هیچ کدام
از ما تا به حال نگفته که مربی خارجی حق ندارد در فوتبال
ای ران کار کند .برعکس م��ا اعتقاد داریم ک��ه فوتبال ما در
شرایطی پیش��رفت م ی کند که از مربیان خوب خارجی هم
اس��تفاده کند اما این بدان معنا نیست که ما توانمندی های
خودم��ان را نادیده بگیری��م و ضع ف های مرب��ی خارجی را
نبینیم .دس��ت اقای ک ی روش درد نکند .او تیم ملی ما را به
جام جهانی رساند .همه خوشحال شدیم .از او قدردانی هم
کردیم اما ما باید به همین مس��اله اکتفا کنیم؟ همین که
توانسته ایم به جام جهانی راه پیدا کنیم باید معیار قضاوت
ما درباره ک ی روش باشد؟ ان هم مربی که م ی دانیم م ی تواند
چه کارهای بزرگی ب رای فوتبال ما انجام دهد و بهتر بگویم
م ی توانست انجام بدهد اما ب ی توجهی کرد.
یعن�ی ش�ما م ی گویید فوتب�ال ما ب�ا ک ی روش
توسعه پیدا نکرده است؟
4
حمی�د درخش�ان از جمل�ه ای ک�ه عادل
فردوس ی پور به زبان اورد و گفت که باید همگی
به افتخار تی م مل�ی و ک ی روش کاله از س�رمان
برداریم ،س�خت دلخور شده اس�ت .با او درباره
بیانی�ه کان�ون مربی�ان و دیدگاه�ش در مورد
عملکرد تی م ملی و ک ی روش همصحبت شدیم.
مت�ن گفت وگوی مثلث ب�ا حمید درخش�ان را
م ی خوانید.
بازی کنیم؟ چون مربی ما م ی خواست تیم ملی ای ران صرفا
دفاع کند.
البته مقابل ارژانتین ما صرفا دفاع نکردیم .قبول
ندارید؟
بله ،خیلی خوب بازی کردیم .اما ما نباید همان طور
که مقابل ارژانتین ب��ازی کردیم مقابل بوس��نی هم بازی
م ی کردیم .چون ما در بازی اخر برد م ی خواس��تیم .مگر ما
نم ی گفتیم که ما بوسنی را بارها شکست داده ایم؟
اقای درخش�ان! همه م ی دانس�تند که بوس�نی
خیل�ی قدرتمند اس�ت .این حرف ش�ما را قبول
ندارم .کسی در مورد بوسنی ادعایی نداشت.
بله ،اما م ی دانید چرا چنین شد؟ دلیلش بازی های
ضعیف م��ا در دور مقدماتی بود .ما با جان کن��دن تیم ها را
م ی بردیم .با حداقل اختالف برنده م ی شدیم .باز برم ی گردم
به بازی تیم ملی ب رابر بوس��نی .ما در ان بازی نباید به دفاع
مطلق فکر م ی کردیم .ما به برد نیاز داش��تیم .باور کنید اگر
بوسنی نیاز داشت که به ما پنج گل بزند و صعود کند ،حتما
این کار را م ی کرد اما ما این کار را نکردیم.
مربی بعدی تی م ملی باید ایرانی باشد؟
نه .حرف من این نیست که مربی بعدی حتما باید
ای رانی باش��د .من م ی گویم مربی را انتخاب کنیم که باعث
توسعه فوتبال ما باشد .بر س��ر فوتبال ما منت نگذارد چون
قرار نیست مفت ب رای ما کار کند.
مثلث | شماره 225
بله ،قب��ول دارم .من م ی گویم ما م ی توانس��تیم
فوتبال بازی کنیم اما این کار را نکردیم .ما م ی توانس��تیم
نمایش��ی مثل نمایش استرالیای ی ها داش��ته باشیم .چطور
انها مقابل هلند ایس��تادگی کردند اما فوتبال بازی کردند؟
واقعا فوتبال بازی کردند چون برد م ی خواستند .ما همه چیز
داشتیم .بازیکنانی داشتیم که هم ب رای دفاع و هم ب رای حمله
بهترین ابزار بودند اما چرا ای��ن کار را نکردیم؟ چون مربی ما
نخواست ش��جاع باش��د .یک فاز عقب تر برم ی گردم .کدام
از قرار معلوم شما اعتقاد دارید که توقعات باید
بیش�تر از اینها بود و ما باید از تی م ملی انتظارات
بیشتری داشتیم.
ورزش
چطوری ممکن اس��ت اتفاق افتاده باشد؟ شما به
من بگویید چطوری .اگر خدا را در قضاوت های مان در نظر
بگیریم باید بپذیریم که ما هیچ وقت در طول این س��ال ها
بازی ان چنانی از تیم مل��ی ندیدیم .ما بای��د از این مربی و
بزرگ بودنش خیر م ی دیدیم که به نظر من این اتفاق رخ نداد.
ک ی روش از بس��یاری از مربیانی که در ج��ام جهانی حضور
داشتند سرشناس تر بود و نام بزرگ تری بود اما چه شد؟ حاال
چرا انهایی که مربیانی به مرات��ب پایی ن تر از حد ک ی روش
روی نیمکت شان بود ان طور بازی کردند اما تیم ما نتوانست
ان طور که باید ظاهر شود؟ دیدید استرالیا مقابل هلند چطور
بازی کرد؟ چرا ما نتوانستیم مقابل بوسنی و نیجریه فوتبال
به نظر م ی رسد توپ پری دارید؟
بله ،خیلی ناراحتم .حرفی که خیلی من را عذاب
م ی دهد جمله اقای فردوس ی پور اس��ت که گفت به احترام
این تیم باید کاله از س��رمان برداریم .چرا باید کاله از س��ر
برداریم؟ به خدا اگر م ی خواس��تیم کاله از س��ر برداریم باید
ب رای جالل طالب��ی این کار را م ی کردیم ک��ه تیم ملی ما را
مقابل تیم ملی امریکا برنده از زمین بیرون اورد .ب رای او که
تیمش مقابل المان ها با همه س��تاره هایش جانانه مبارزه
کرد و یوگس�لاوی به زحمت ما را شکس��ت داد .ب رای چه
کسی کاله از س��رمان برداریم؟ ب رای کسی که بیاید در این
مملکت هزارجور واسطه گری بکند و دست اخر هم خودش
را از همه ما باالتر بداند؟ مثل اینکه ک ی روش یادش رفته که
تیم ملی ما با ارژانتین نتیجه یک ب��ر یک را در کارنامه اش
دارد .زمان مربیگری اقای مهاجرانی .یکی نیست اینها را به
ایشان بگوید؟
77
دیدار با سیما
زخم فوق سری
سریال هایی در ژانر پلیسی در راه هستند
دیدار
78
مثلث | شماره 225
اگر عالقه مند به سریال هایی با موضوعات امنیتی و
پلیسی هس��تید ،این روزها گروه های فیلمسازی در تدارک
ساختن سریال هایی هستند که به زودی روی انتن م ی روند.
در این سریال ها داستان ه��ای اجتماعی در قالب ماجراهای
پلیسی مطرح م ی شود و مساله امنیت مورد توجه ویژه قرار
م ی گیرد.گروهی از این سریال ها این روز ها با سرعت کارهای
تولید را انجام م ی دهند تا در نیمه دوم سال به نمایش دراید.
رحمان سیف ی ازاد ،مدیرگروه فیلم و سریال شبکه یک درباره
نمایش سریال های امنیتی در نیمه دوم سال و دلیل توجه
ویژه به مس��اله امنیت ملی گفت« :گرچه این سریال ها به
مسائل پلیسی -امنیتی توجه دارند ،اما همه انها مضمون
اجتماعی دارند و داستان هایی از جامعه روایت م ی کنند که
همیشه م ی توان به انها پرداخت.پخش سه سریال پلیسی
در نیمه دوم سال به معنی ان نیس��ت ک��ه تلویزیون قصد
دارد در این مقطع زمانی فقط سریال های پلیسی -امنیتی
به نمایش بگ��ذارد؛ بلک��ه سریال های دیگ��ری چون گذر
از رنج ها و پرده نش��ین در شبکه یک تولید ش��ده که ب رای
پخش در فصل های پاییز و زمستان در نظر گرفته شده اند.
رحمان سیف ی ازاد ضمن تاکید بر توجه شبکه یک به تولید
اثار ارزشمند و باکیفیت گفت« :ش��اید ساخت سریال های
امنیتی سابقه چندانی در تلویزیون نداش��ته باشد ،اما قطعا
این سریال ها تجربه های ارزشمندی ب رای ساخت این نوع اثار
خواهند بود.این سریال ها از اثار شاخص تلویزیون هستند و در
ساخت انها از همکاری بهترین کارگردان ها و عوامل تلویزیون
بهره گرفته ایم .ب ی شک این اثار از سریال های جذاب و دیدنی
تلویزیون خواهند بود ».مدیرگروه فیلم و سریال شبکه یک
اظهار امیدواری کرد که با تولید این سریال ها ،نیمه دوم سال
ب رای تلویزیون بسیار پ ربارتر از همیشه باشد.
فوق سری
مهدی فخی��م زاده در ساخ��ت سریال های��ی در ژانر
پلیس��ی کارنامه کامال موفقی دارد .خیلی نباید به ذهنمان
فش��ار بیاوریم تا مجموعه های تلویزیون��ی نظیر خواب و
بیدار و حس سوم که در م��ورد مواد مخدر ب��ود را به خاطر
بیاوریم .حاال مه��دی فخیم زاده م ی خواه��د با یک سریال
پلیس��ی دیگر به تلویزیون بازگردد .اخرین سریالی که از او
در تلویزیون پخش شد «ساختمان »85بود .حاال فخی مزاده
سریال «فوق سری» را ب رای شبکه یک کارگردانی م ی کند.
فیلمنامه این سریال را فخی مزاده با همکاری حسی ن تراب نژاد
نوشته و حبی ب اهلل کاسه ساز ،تهی ه کنندگی ان را به عهده دارد.
پی ش تولید این سریال چندی پیش اغاز شده و نیمه ماه اینده
تصویربرداری ان اغاز م ی شود .این سریال یک اثر اجتماعی
پلیسی است و زمس��تان امسال از ش��بکه یک به نمایش
درخواهد امد.
عامل سوم
سریال عامل سوم نی��ز سریال دیگ��ری است که به
موضوع امنیت ملی م ی پردازد و این سریال نیز ب رای پخش
در ماه مهر تولید م ی ش��ود .عامل سوم را اب راهیم ش��یبانی
کارگردانی م ی کن��د ،تهی ه کنندگ��ی ان را محمد پیرهادی
برعه��ده دارد و فیلمنامه ای��ن سریال نیز ب��ه قلم علیرضا
محمودی و علی اناری نوشته شده است .تصویربرداری این
سریال اواخر تیرماه در ته ران اغاز م ی شود و هنوز بازیگران ان
به طور قطعی معرفی نشده اند .اب راهیم شیبانی از کارگردانان
سینماست که تاکنون سریالی به کارگردانی او از تلویزیون
به نمایش درنیام��ده ،اما با توجه ب��ه تجربیاتش در سینما
م ی توان توقع داشت عامل سوم یکی از سریال های دیدنی
تلویزیون باشد.
خانه امن
سریال شماره 66یا خانه امن را فریدون جی رانی ب رای
شبکه یک م ی سازد .از این کارگردان سریال مرگ تدریجی
یک رویا سال 87از شبکه دو به نمایش درامد و مورد توجه
مخاطبان قرار گرفت .سریال خانه امن درباره دستاوردهای
علم ی کش��ور و کارش��کنی سازمان های جاسوسی بر سر
تولید فناوری در کشور ساخته م ی ش��ود و تهی ه کنندگی ان
را سیدکمال طباطبای��ی برعه��ده دارد .فیلمنامه خانه امن
توسط جی رانی در 13قسمت نوشته شده و پی ش تولید ان اغاز
شده است .با چند بازیگر ب رای بازی در این سریال به توافق
رسیده اند که امیر جعفری یک��ی از انهاست .تصویربرداری
سریال خانه امن که از سریال های فصل پاییز ش��بکه یک
است ،اواخر تیرماه در ته ران اغاز م ی شود .به زودی بازیگران
این سریال هم معرفی خواهند ش��د .جی ران��ی در مورد این
سریال م ی گوید««:خانه امن» سریال��ی پربازیگر است که
در فرم پلیسی نوشته شده و پرحادثه است .ماجراهای قصه
در زمان حال روی م ی دهد به خاطر همین اگر قصه لو برود
انتظارها درباره سریال متفاوت م ی ش��ود ،چون در شرایطی
هس��تیم که سالیق سیاسی مختلفی در جامعه وجود دارد
بناب رای��ن ترجیح م ی ده��م از قصه چیزی نگوی��م اما فیلم
سیاسی است و حالت اکشن و حادثه ای دارد».
زخم
مجموعه تلویزیونی زخم به کارگردانی مسعود اب پرور
و با حضور برزو ارجمند ،لیال اوتادی ،همایون ارش��ادی ،امیر
نوری و مهرداد ضیایی ساخته م ی شود .زخم نخستین سریال
نیروی انتظامی و همچنین سیماست که به بحث نقش و
جایگاه مشاوران در این سازمان م ی پردازد .در دنیای امروز و
در نگاه نیروی انتظامی پیشگیری بر برخورد قضایی رجحان
دارد .این سریال داستان زنانی است که به عنوان مش��اور در
نیروی انتظامی مشغول کار هس��تند .بدین ترتیب سروان
الهام پویا (اوتادی) دانش اموخته دانشکده افسری به عنوان
مشاور و مددکار در کالنتری 132مشغول کار م ی شود .او به
خاطر انتخاب چنین ش��غلی با پدرش دچار مشکل است و
ح��اال در مواجهه با چالش های اجتماع��ی درگیر معضالت
بزرگتری نیز م ی شود« .زخم» که در 13قسمت 50دقیقه ای
به قلم سیدسعید رحمانی نگاش��ته ش��ده ،در گروه فیلم و
سریال شبکه سه و با مشارکت نیروی انتظامی مراحل تولید
خود را سپری م ی کند .از مسعود اب پرور پیش از این سریال
«هوش سیاه» را در این ژانر دیده بودیم.
امین
منوچه ر ه��ادی این روزها مش��غول ساخت مجموعه
«امین» ب��ه سفارش سیمافیل��م و ب��ا تهی ه کنندگی جواد
نوروزبیگی اس��ت .امین حیایی ،داری��وش فرهنگ ،کاظم
بلوچی ،هادی ساعی ،بهناز جعفری ،اش��ا محرابی ،سودابه
بیضایی ،امیررضا زرین بخش و ش��اهرخ استخری بازیگران
اصلی این سریال هستند که حضور هادی ساعی ،قهرمان
تکواندوی جهان و المپیک در این سریال در نوع خود جالب
است.در خالصه داست��ان سریال امده اس��ت که سرهنگ
ش��ی رازی ،فرمانده تیم وی��ژه (امین) مس��ئول رسیدگی به
پرونده یک مجرم خالفک��ار فراری به ن��ام همایون تمدن
است که سال گذش��ته در یک عملیات گروگانگیری ،ب رادر
سرهنگ را به ش��هادت رسانده است.پلیس با کش��ف یک
کانتینر موادمخدر به ردی از همایون م ی رسد .همزمان فرزند
همایون(فرزاد) ب رای مراسم سالگرد مرگ همس��رش ،مریم
نوین وارد ای ران شده و ماموران عالوه بر بررسی سرنخ کانتینر،
وی را ب رای رسیدن به همایون تحت نظر م
یگی رند و...
رنگ شک
فریبرز عرب نیا ،بازیگر نام اش��نای سینما و تلویزیون
این بار پش��ت دوربین رفته و مین ی سریال «رنگ ش��ک»
را کارگردانی ک��رده است .این مجموعه پلیس��ی محصول
سیمافیلم است که اخری��ن سکان س های ای��ن سریال در
بوشهر و تله کابین توچال تصویربرداری شد .در این سریال
که در شش قسمت به تهی ه کنندگی بهروز خوش رزم تولید
م ی ش��ود ،نقش سروان علی نبوی را فریبرزعرب نیا و نقش
مقابل او را که ش��خصیتی منفی به نام نیم انگشتی است
ارش مجیدی بازی م ی کند.فیلمنام��ه این سریال را فریبرز
عرب نیا نوش��ته که داستان یک افس��ر نیروی انتظامی را
روایت م ی کند که به او ماموریت داده م ی شود تا وارد یک باند
مخوف موادمخدر شود و به دلیل فوق سری بودن عملیات
تنها یکی از فرماندهان مافوق او از این ماموریت مطلع است
و در این راه با مش��کالت متعددی مواجه م ی شود .شهرزاد
لزاده ،معصومه اقاجانی ،رضا امامی ،حمیدرضا هدایتی،
کما
امی ر مولوی ،رضا ن��وری ،پیام الریان ،هدای��ت اهلل سجادی،
محمدرضا شیرخانلو ،شاهرخ فروتنیان ،عمار تفتی و شه رام
عب دلی دیگر بازیگران این سریال هستند.
اخرین سلطان
رفیعی ،مجری لیگ تلویزیونی شد
رویای ستاره شدن در فوتبال
اجرای لی��گ تلویزیونی «ای��ن خانواده» ب��ه تهی ه کنندگ��ی و کارگردانی پیمان
ی به حسین رفیعی سپرده شد .این لیگ تلویزیونی در 64قسمت 40دقیقه ای
پورمقیم
تولید م ی ش��ود و همه مراحل مس��ابقه «این خانواده» طوری ط راحی ش��د ه که عموم
خانواده های ای رانی از پ��س ان برایند .در این مس��ابقه خانواده های ای ران��ی در دو گروه
متشکل از پدر و مادر و فرزندان در چند بخش دیجیتال و می دانی با یکدیگر رقابت خواهند
کرد .بخش دیجیتال نمونه ای بزرگ تر از بازی هایی است که امروز روی اکثر تلفن های
همراه و کامپیوترها نصب است و مردم با ان اشنا هستند ،این بخش کامال هوشمندانه
ط راحی شده تا عالوه بر اشنا کردن پدر و مادرها با این پدیده های دنیای مدرن ،هشداری به
خانواده ها بدهد .دو بازی می دانی هم ط راحی شده؛ در بخش اول بازی دوز به شکل مدرن تر
و در ابعاد بزرگ انجام م ی شود و در ایستگاه دیگر هم یک سری بازی های اهنربایی در نظر
گرفته شد ه که نیاز به فکر و استراتژی دارد.
یزاده و تهی ه کنندگی
مجموعه تلویزیونی «اخ رین سلطان» به کارگردانی حسین سهیل
عزیز علی زاده به سفارش گروه اجتماعی ش��بکه ته ران به زودی کلی��د م ی خورد .نگارش
فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی که اکنون در مرحله پی ش تولید قرار دارد ،همزمان شروع
شده است .عزیز علی زاده تهی ه کننده این مجموعه تلویزیونی درباره روند تولید این سریال گفت:
«تع دادی از بازیگران این مجموعه انتخاب شده اند و مابقی در طول روند تولید مجموعه به
پروژه اضافه خواهند شد .تاکنون حضور امیر حسین رستمی ،بهاره افشاری ،روناک یونسی،
ی در این سریال قطعی
رضا توکلی ،اتش تق ی پور ،زویا امامی ،مانی نوری و مه ران ضیغم
شده است ».این سریال درباره قباد است که در رویاها و توهمات خودش زندگی م ی کند و ارزو
دارد یک شبه ره صد ساله برود و به ستاره ای مشهور تبدیل شود ،بناب راین تصمیم م ی گیرد
وارد دنیای فوتبال شود اما پس از پیوستنش به یک تیم لیگ ب رتری تاکنون فوتبال و رویای
فوتبالیست شدن سوژه ب رنامه های تلویزیونی متعددی بوده است.
همه چیزانجاست
رازهای یک خانواده ایرانی
سریال «هم��ه چیز انجاس��ت» کاری از گ��روه فیلم
و سریال ش��بکه سه سیماس��ت که به کارگردانی ش��ه رام
شاه حس��ینی و به تهی ه کنندگ��ی داوود هاش��می ،داستان
خانواده ای قدیم��ی را روای��ت م ی کند که
کارگاه تولیدی ش��ان به علت ورود کاالهای
خارج��ی ب��ه تعطیلی کش��یده م ی ش��ود.
این موضوع باعث م ی ش��ود مهدی ،پس��ر
بزرگ خان��واده درگیر و دار رفع مش��کالت
به وجود امده به بس��یاری از رازهای خانواده
پی ببرد .مت��ن این سریال توس��ط فیروزه
قش��قایی در حال نگارش اس��ت و تاکنون
بیش از 25قسمت ان به پایان رسیده است.
سیدمجید میرمی ران و علیرضا افخم ی نیز
به عنوان مشاوران فیلمنامه و سریال گروه
را همراه��ی م ی کنند .سری��ال «همه چیز
انجاست» یک مل��ودرام اجتماعی است و
محور ان خان��واده است و 50قس��مت 40
دقیقه ای دارد .این سریال بس��یار پربازیگر
است .در این پروژه ح��دود 23بازیگر اصلی
و 20بازیگر میهمان نقش افرینی م ی کنند.
قصه ای��ن سریال بس��یار روان است و جزو
معدود داستان هایی با این ویژگی است .دیالوگ ها به شدت
رئال و واقعی به نظر م ی رسد .این سریال با داستان خانواده
محسن با بازی محمد عمرانی اغاز م ی شود .امین زندگانی
در نقش مهدی ،پس��ر او ،حس��ین مهری در نقش مه ران،
دیگر فرزند او و حدیث می رامین��ی در نقش مهرنوش ،دختر
محسن بازی م ی کند .همچنین الهام حمیدی در این سریال
بازیگر نقش پرستو همسر مهدی است و مه رانه مهی ن ترابی
نقش اکرم ،مادر خانواده را بازی م ی کند .بخش��ی از داستان
با قصه خانواده محسن پیش م ی رود و در ادامه داستانک ها
برابر اصل
دوری با گوهری دارد و از انجایی که در گذشته قصد کالهبرداری از این
دفتر را داش��ته و موفق نش��ده؛ تصمیم به انتقام گرفته است ،به همین
دلیل با ط راحی یک نقش��ه ،کاراموزی را وارد دفتر م ی کن��د تا بتواند از
این طریق انتق��ام بگی��رد .سیدجالل الدین دری درب��اره دالیلش ب رای
نگارش فیلمنامه سریال ب رابر اصل گفت« :من عالوه بر نویس��ندگی و
کارگردانی در دفتر اسناد رسمی شاغل هستم ،به همین دلیل در انجا با
موضوعات متعددی سر و کار دارم ،حتی ش��اهد توقعات ب ی جای برخی
مراجع ه کنندگان هستیم ،به همین دلیل تصمیم گرفتم قصه ای با این
محوریت بنویسم».
مثلث | شماره 225
تصویربرداری سری��ال تلویزیون��ی «ب رابر اصل» به نویس��ندگی
و کارگردان��ی سیدجالل الدی��ن دری در خیابان های ته��ران ادامه دارد.
این سریال در 13قس��مت به سفارش ش��بکه یک و با مشارکت کانون
سریالی به کارگردانی سردفتران تولید م ی شود .در این سریال حسن جوهرچی ،روناک یونسی،
جالل الدین دری سیاوش طهمورث ،نفیسه روش��ن ،حدیثه ته رانی ،ازاده ریاضی ،پریسا
روشنی ،سولماز حصاری ،حسام نواب صفوی ،حشمت ارمیده ،مجتبی
طهمورث و عمار تفتی بازی م ی کنند.
داستان این سری��ال درباره زندگی اقای گوه��ری است که در یک
دفتر اسناد رسمی مش��غولکار است .یاوری (سیاوش طهموث) نسبت
و قصه های فرعی متع��ددی در دل قصه اصل��ی به وجود
م ی اید .سریال باتوج��ه به برنامه ریزی ه��ای صورت گرفته
تا قبل از ش��روع زمس��تان به پایان م ی رسد و اماده پخش
م ی شود .شه رام شاه حسینی ،کارگردان سریال درباره این کار
م ی گوید« :هرکاری کنیم ،نم ی توانیم سنت را از قصه های
ای رانی حذف کنیم و به هر حال این عنصر همیش��ه حضور
دارد .ضمن اینکه در «هم��ه چیز انجاست» به دلیل جنس
کاراکتر ها گاهی به عق��ب برم ی گردیم و انها را بیش��تر از
نزدیک م ی بینیم .با متنی مواجه هس��تیم که ممکن است
با یکی ،دو بار خواندن هرکس را به این فکر بیندازد که قرار
است در پس این همه معم ولی بودن چه چیزی
بیان شود اما وقتی قصه ان قدر رئال است ،به
واقعیت شباهت دارد و از درام ها و ملودرام های
معمولی پرهیز م ی کند ،ک��ار کارگردان کمی
سخت م ی شود».
امین زندگانی ک��ه در این سریال نقش
مهدی را بازی م ی کند؛ در مورد سریال و نقشی
که برعهده دارد ،م ی گوید« :به نظر من سادگی
هر داستان م ی توان��د دلیلی بر نقطه قوت ان
باش��د زی را سادگی یک داستان از اوج پختگی
اندیشه و تفکر نویسنده اش ب ر م ی اید .ممکن
است قصه ساده به نظر برسد اما دغدغه هایی
که هر یک از کاراکترها در متن داستان دارند،
م ی تواند بین مردم عمومیت داش��ته باشد و
طیف گسترده ای از انها را تحت پوشش قرار
دهد .فکر م ی کنم باتوجه به المان های مختلف
این اثر و گروه بازیگران و همین طور تیم پشت
دوربین ،همگی بر این باور هستند که ماحصل
و نتیجه کار ،سریال��ی خوب و پرمخاطب اس��ت .من فکر
م ی کنم جزئیات هم به خوبی در داست��ان ب رای نقش ها در
نظر گرفته شده است».
دیدار
این خانواده
79
دیدار با سیما
گذراز رنج ها
داستان زنی از تولد تا مرگ
تصویربرداری سریال تلویزیونی «گ��ذر از رنج ها» به
نویس��ندگی و کارگردانی فریدون حس ن پور بعد از بازسازی
لوکیش��ن ها در سیاهکل ادامه دارد .گروه مش��غول ضبط
صحنه های خانه خان هستند .در این لوکیشن در کنار انوش
نصر ،پژمان بازغی (مهندس) ،پیام دهکردی (پس��ر خان)،
ماه چهره خلیلی (کتایون عروس خ��ان) و نگین معتضدی
(مرجان همسر مهندس) بازی م ی کنند .عوامل این سریال
بعد از تمام شدن لوکیشن های شمال راهی شی راز م ی شوند
و به مدت سه روز در انج��ا کار م ی کنند و بع��د از ان ب رای
ضبط بخش های باقیمانده راهی خارج از کشور م ی شوند.
همچنین مهدی حس��ین ی وند همزمان ب��ا تصویربرداری
مش��غول تدوین این سریال است.در این سریال تلویزیونی
بازیگرانی مانن��د بیژن امکانی��ان ،بابک حمیدی��ان ،پیام
دهکردی ،جعفر دهقان ،مه ران رجبی ،داوود فتحعل ی بیگی
و ترالن پروانه نقش های اصلی را بازی م ی کنند و بازیگرانی
مانند ازیتا ترکاش��وند ،نگین معتضدی ،حس��ین عابدینی،
ش��یوا طاهری ،پردیس احمدیه ،مه��دی بوستان پرور ،امیر
ذوالفقاری ،فریبا خادمی ،مهش��ید مرندی ،غزاله رشیدی،
دیدار
80
مثلث | شماره 225
رمضان ان سال
نجات علی مرادی و هس��تی مهدوی ف��ر نقش های دیگر
را به عه��ده دارند .تصویربرداری سریال گ��ذر از رنج ها یک
ماه دیگر به پای��ان م ی رسد .سازندگان ای��ن سریال تالش
کرده اند لوکیش��ن ها را به گونه ای انتخاب و بازسازی کنند
که معماری ان به سال های 57نزدیک باشد.سریال گذر از
رنج ها ،داستان زندگی زنی به نام دنیا را از لحظه تولد تا مرگ
روایت م ی کند .این سریال درام تاریخی است و در ان زندگی
دنیا از سال 1335تا 1369به تصویر کشیده م ی شود .در گذر
از رنج ها به تحوالت ای ران هم توجه م ی شود .فیلمنامه این
سریال را فریدون حس ن پور نوشته که نگارش ان حدود سه
سال طول کشیده است .در این سریال شیوا طاهری ایفاگر
نقش دنیا است که ب رای نخستین بار تجربه بازیگری اش را
در سریال تلویزیونی گذر از رنج ها کسب م ی کند.
در این سریال در کن��ار بازیگران اصل��ی از بازیگران
بومی هم استفاده شده است .گروه سازنده این سریال تالش
کردند از ترکیب چهره های معروف و بومی استفاده کنند تا
سریال مورد توجه مردم قرار بگیرد ،ضمن اینکه ای رادی در
گویش ها به وجود نیاید .داستان سریال گذر از رنج ها کامال
با داست��ان سریال « از ی��اد رفته» ساخته حس��ن پور که از
شبکه یک پخش ش��د ،فرق دارد و بنا به گفته تهی ه کننده
این سریال ،قهرمان قصه سری��ال «گذر از رنج ها» یک زن
است که با سخت ی های زندگ��ی و روزگار مبارزه م ی کند .در
این سریال ب��ه ماجراهای خوانین و رعایا توجه م ی ش��ود و
اینکه چنین اتفاقاتی باعث ش��ده تا اگاهی مردم نسبت به
مسائل روز بیشتر شود .علی لدنی درباره استفاده از بازیگران
بومی در این سریال گفت« :سعی کرده ایم ترکیب بازیگران
از چهره ه��ای حرفه ای ،مع��روف و بازیگران بومی باش��د.
خوشبختانه این ترکیب جواب داده است ».این تهی ه کننده
اشاره کرد« :از انجا که قصه در تاریخ معاصر م ی گذرد و مردم
هم ان دوران را به یاد دارند ،به همین دلیل باید سعی کنیم
فضای سریال یاداور ان سال ها باشد .به همین دلیل قبل
از شروع تصویربرداری این سریال تلویزیونی ،دکور های الزم
در روستای دیلمان ساخته ش��د تا فضا و مکان به واقعیت
نزدیک باش��د ».یکی از ویژگ ی های سریال تلویزیونی گذر
از رنج ها تنوع لوکیشن است و اینکه این مساله کار را ب رای
گروه سخت تر کرده است.
تله فیلمی در سبک زندگی ای رانی -اسالمی
فرار سرباز شایان
اپیزودی با حضور امیر نوری
گاهی به پشت سر نگاه کن
پنجاه درصد از تصوی رب��رداری تله فیلم «رمضان ان
سال» به پایان رسیده و کار تدوین و صداگذاری اثر به طور
همزمان پیگیری م ی شود .رمضان ان سال توجه ویژه ای به
مناسک ملی – مذهبی و سبک زندگی ای رانی – اسالمی
ی به نام مریم را به تصویر
دارد .این تله برشی از زندگی خانم
م ی کش��د که برخالف نظر ب رادر قص��د دارد مراسم یادبود
مادرشان را در خانه پدری و با حضور همه اقوام و همسایگان
برگزار کند اما هم��واره با موانعی ب رای اجرایی ش��دن این
تصمیم مواجه م ی شود .بهنود یخچالی ساخت موسیقی
رمضان ان سال را اغاز کرده و تالش همه عوامل تولید این
است که این تله فیلم ب رای پخش در شب میالد امام حسن
مجتبی (ع) اماده ش��ود .تصوی ربرداری این تله ،در لوکیشن
اصلی خانه مری��م ادامه دارد و کار ت��ا سیزدهم ماه مبارک
رمضان تحویل شبکه دو سیما خواهد شد .رمضان ان سال
کاری از گ��روه فیلم های تلویزیونی ش��بکه دو سیماست.
فرحناز مناف ی ظاهر ،بهاران بن ی احمدی ،مجید شهریاری،
علیرضا اولیا ،محمد حاج حسینی ،المی را غفوریان و کیمیا
حسینی از بازیگران این فیلم تلویزیونی هستند.
اپیزود «فرار سرباز شایان» از مجموعه «شاید ب رای
ش��ما هم اتفاق بیفتد» از تولیدات گ��روه فیلم وسریال
شبکه ته ران ،در مرحله تدوین قرار گرفت.
این اپی��زود ب��ه کارگردانی امی ر حس��ین قاسمی و
رسول صانع��ی و تهی ه کنندگی اکبر تحویلی��ان تهیه و
تولید ش��ده و خالصه داست��ان ان درباره سرب��ازی به نام
بهروز است که از بیم��اری خاصی رنج م ی ب��رد ،او حین
خدمت از پادگان فرار م ی کند ام��ا از انجایی که در زمان
تحصیلش ،سابق��ه تمارض به بیماری ه��ای گوناگون را
دارد ،خانواده ابت��دا حرف او را ب��اور نم ی کنند و او مجبور
به ترک خانه و فرار از پدر مس��تبد خویش م ی شود ،اما در
این میان ...در اپیزود «فرار سرباز ش��ایان» امیر نوری در
نقش بهروز ،محمدرضا داودنژاد در نقش حشمت ،فتح اهلل
طاهری در نقش پدربزرگ ،خسرو احمدی در نقش سروان،
امیرحسین قاسمی در نقش عمو محمود ،سمی را برنجی
در نقش همسر محمود ،پروین ملکی در نقش مادربزرگ،
ایرج سرباز در نق��ش فرمانده پادگ��ان و ...به ایفای نقش
پرداخته اند.
تصویربرداری «گاهی به پش��ت سر نگ��اه کن» به
کارگردانی مازیار می��ری و تهی ه کنندگی رض��ا انصاریان
در خیابان ویالی ش��مالی ته��ران ادام��ه دارد و همزمان
محمدرض��ا موئینی مش��غول تدوین ای��ن سریال است.
«گاهی به پشت سر نگاه کن» یک ملودرام خانوادگی است
که با محوریت موضوع حمایت از تولیدات داخلی و اعتماد
به نخبگان جوان ای رانی و توجه ویژه به سبک زندگی ای رانی
اسالمی مقابل دوربین رفته است.فیلمنامه این سریال به
قلم محمود محمدسلطانی و مسعود کرمی نوشته شده و
امین تارخ و محمد متوسالنی نقش شخصی ت های اصلی
ان یعنی جالل و احتشام را بازی م ی کنند .هدایت هاشمی،
الیکا عبدالرزاقی ،بهاره کیان افش��ار ،سعی��د چنگیزیان،
ش��بنم مقدمی ،حمی��د اب راهیمی ،می�لاد رحیمی ،امیر
کربالی ی زاده ،مسعود سخایی و نگار حس ن زاده از دیگران
بازیگران «گاهی به پشت سر نگاه کن» خواهند بود .این
سریال در 30قسمت 40دقیقه ای ب رای پخش از شبکه دو
ساخته م ی شود .این سریال تازه ترین همکاری میری با گروه
مجموعه های تلویزیونی به حساب م ی اید.
سریالی به کارگردانی مازیار میری
بازدید معاونت سیما از شبکه 3
دکتر علی دارابی در اغاز دور دوم بازدید از شبکه های
سیما به همراه مدی��ران ستادی این معاون��ت از مجموعه
شبکه سه سیما بازدید و در جلسه شورای مدی ران این شبکه
حضور یافت.
معاون سیما در این جلس��ه با قدردانی از تالش های
ش��بانه روزی کارکنان این ش��بکه تاکید کرد« :شبکه سه
باید همچنان جذاب ،پربیننده بوده و بدرخش��د ».وی حفظ
مخاطب کنونی و جذب مخاطب جدی��د را گفتمان اصلی
شبکه سه دانست.
وی نواوری و خالقیت را الزمه تحقق این مهم دانست
و برخورداری ش��بکه سه از مدی ران و کارکنان جوان و پویا را
عامل جذب مخاطب توصیف کرد.
دکت��ر دارابی در ادام��ه تولید بهتری��ن مجموعه های
نمایشی با معیار سبک زندگی اسالمی ای رانی ،مجموعه های
طنز و کمدی ،مسابقات جذاب ب رای نسل جوان و تدارک ویژه
ب رای اعیاد و وفیات را از اولویت های شبکه سه عنوان کرد.
پاسخگویی به سواالت جوانان در حوزه دین ،فرهنگ
و اجتماع ،توجه به ظرفی ت های تصویری در تولید برنامه ها،
استم��رار تولید و پخ��ش برنامه ه��ای طنز ج��ذاب ،تولید
مس��تندهای اجتماعی و جانمایی پیام ها در مجموعه های
تلویزیونی از دیگر موضوعاتی بود که معاون سیما توجه به
انها را در تولید ب رنامه ها الزم دانست.
معاون سیما با تاکید بر اینکه باید گفتمان امید به اینده
و احس��اس غرور به گذشته در همه
تولی��دات سیما توجه ش��ود ،گفت:
«همواره به این امید داریم که شبکه
سه سیما ب رای اینده و تولیدات بهتر
و برتر ب رنامه ریزی کنند».
دکت��ر داراب��ی ب��ا قدردانی از
تالش موث��ر همکاران ش��بکه سه
سیم��ا در خص��وص جام جهان��ی،
مس��ابقات والیب��ال و م��اه مبارک
رمضان اب راز امی��دواری کرد مدی ران
جوان این ش��بکه موفقیت هر چه
بیش��تر این ش��بکه پویا و موفق را
هدف گ��ذاری کنند .مع��اون سیما
مدیر شبکه سه سیما را پاک دست،
امین ،ش��جاع و متعهد ب��ه ضوابط
سازم��ان صداوسیم��ا و ارمان های
انقالب دانست و از تالش های وی
برای رشد و تعالی شبکه سه سیما
قدردانی کرد.
مستند های اجتماعی
ش��بکه 3چندی��ن مس��تند اجتماعی و مس��ابقات
تلویزیونی را ب رای پخش در بعد از ماه مبارک رمضان تدارک
دیده است.
پخش مستندهایی در خصوص اسی ب های اجتماعی،
انق�لاب اسالم��ی و دف��اع مقدس و چن��د مس��ابقه ب رای
تابستان بعد از ماه مبارک رمضان اغاز م ی شود .برنامه های
گفت وگومحور با حض��ور جوانان نخبه ،مخت��رع و مبتکر،
برنامه هایی درخصوص م��د و لباس ،مض��رات و اثار سوء
ب رنامه های ماهواره ای ،نیز پس از ماه مبارک شروع م ی شود.
بعد از ماه مبارک رمضان برنامه های صبحگاهی شبکه سه
نیز متحول م ی شود.
مسابقه زنده تلفنی
مسابقه زنده تلفنی پس از ماه مبارک رمضان هر روز
مجله اقتصادی
رامین شمسایی ،مدیرگروه دانش و اقتصاد شبکه سه
سیما رویکردهای اقتصادی شبکه سه سیما را در حال رشد
توصیف کرد و گفت« :مجله اقتص��اد و اقتصاد سالمت در
دستورکار این گروه و مجله ارتباط��ات نیز در حوزه دانش در
حال انجام است».
امید و اگاهی
محمدعلی گنجی ،مدیرگروه سیاسی شبکه سه گفت:
«امید و اگاهی سرلوحه تولید ب رنامه های سیاسی شبکه سه
سیماست ».وی برنامه «متن و حاشیه» و «هفت روز» را از
جمله ب رنامه های گروه سیاسی شبکه سه بر شمرد.
6841ساعت برنامه
مظهری ،مدیر اطالعات برنامه ریزی شبکه سه سیما
گفت« :شبکه سه سیما تولیدات خود را از 4747ساعت در
سال 91به 6841ساعت در سال 92رسانده است».
ضرورت دسترس�ی انالین به ارش�یو
مدیر تامین برنامه شبکه سه
دسترسی انالین به ارشیو را ضروری
دانست و گفت« :این امکان سرعت
کار را ب��اال م ی ب��رد ».نی ک اندیش
همچنین رفع مشکالت خرید رایت
تولیدات خارجی را خواستار شد.
از شبکه 3پخش م ی شود .برنامه ریزی و ط راحی برنامه های
قاصدک ،البوم ،3مس��ابقه حرکت و برکت ،برنامه هایی در
خصوص کت��اب و کتابخوانی و گذر انال��وگ به دیجیتال
تلویزیون از دیگر دستورکارهای سرگرمی و تفریحات سالم
شبکه 3است.
حلقه وصل
مدیرکل طرح و ب رنامه معاونت
سیما ش��بکه سه را ش��بکه جوان،
موف��ق و حلقه وصل ش��بکه های
نسل اول و نس��ل جدید تلویزیون
توصیف کرد و گفت« :این ش��بکه
م ی تواند در ح��وزه ط��رح و برنامه
نیز بدرخش��د و الگو شود .شایسته
است ک��ه هی��چ ک��ار و برنامه ای
بدون مطالعه و طرح شروع نشود».
وی توجه به فیلمنام��ه را ضروری
دانست و گفت ش��ورای نمایش با
حضور کارش��ناسان بیش��تر جدی تر وارد کار شود و بر متن
مجموعه های نمایشی به عنوان عامل مهم جذابیت توجه
کن��د .وی تولید کار باکیفی��ت را در ج��ذب مخاطب موثر
دانست و توجه به تدوین خالقانه و باالبردن اهتمام عوامل
تولید را بر خلق اثر معناگرا و موثر خواستار شد.
سال پرکار گروه ورزش
مدیرگروه ورزش شبکه سه سال 93را سال پرکار ورزشی
شبکه سه سیما توصیف کرد .حس��ین اقازمانی مسابقات
جام جهانی فوتب��ال ،والیبال ،بس��کتبال ،وزنه برداری ،جام
ملت های اسی��ا و لیگ برت��ر فوتبال را از جمل��ه برنامه ای
ورزش��ی سال 93دانس��ت که ش��بکه سه ان را پوش��ش
م ی دهد.
سپاس فدراسیون جهانی والیبال
رئیس مرکز تولید و فنی معاونت سیما با اشاره به اظهار
رضایتوسپاسفدراسیونجهانیوالیبالازعملکردصداوسیما
درخصوصمسابقاتجهانیوالیبالگفت«:اینعملکردتاثیری
بر امادگی ای ران ب رای می زبانی فینال مسابقات والیبال است».
شعبان پور همچنین اب راز امیدواری کرد استودیوی گلستان ب رای
ضبط مسابقات شبکه سه تجهیز شود.
مثلث | شماره 225
مدیریت و کار جهادی
پیش از سخنان معاون رسانه ملی در امور سیما ،مجید
زین العابدین ،مدیر شبکه سه گزارش��ی از فعالی ت های این
شبکه ارائه کرد.
وی مدیریت و ک��ار جه��ادی را از ویژگ ی های مدی ران
و کارکنان ش��بکه سه سیما دانس��ت و با تاکید بر اهتمام و
همت جمعی ب رای نواوری و خالقیت در ب رنامه سازی و تولید
بهتر و برتر گفت« :شبکه سه سیما از شبکه های درخشان
و تاثیرگذار سازمان است که در این مهم جایگاه خوبی دارد
و تمام کوشش همکاران بر حفظ این جایگاه و رشد و تعالی
ان است».
زین العابدین موفقیت مدی ران در چابک سازی ش��بکه
سه ،برخورداری از مدی ران ج��وان و پویا و استفاده از ظرفیت
رسانه های مجازی را از ویژگ ی های این شبکه توصیف کرد
و گفت« :سایت ش��بکه سه سیما در میان 200هزار سایت
فارسی زبان رتب��ه 234را از ان خود کرده اس��ت .مدی ران و
همکاران شبکه سه بر این باورند که مردم فقط شبکه سه را
م ی بینند و با این تفکر سعی م ی کنند که بهترین ارا را ب رای
مخاطبان ارائه کنند».
دیدار
دارابی :شبکه سه پیشقدم باشد
سریال های اماده پخش
مدیرگروه فیلم و سریال ش��بکه سه گف��ت« :تا پایان
سال 260روز سریال ب رای پخش اماده داریم و در این فصول
مشکلی وجود ندارد ».محمدرضا شریفی تحقق این مهم را
مرهون برنامه ریزی دوساالنه ای دانس��ت که معاون سیما
بر ان تاکی��د کرده بود« :پس از پای��ان مجموعه تلویزیونی
هفت سن��گ و از 18مرداد پخ��ش مجموع��ه تلویزیونی
شمعدانی اغاز م ی شود ».شریفی مجموعه های تلویزیونی
در دست اقدام تا پایان سال 93را نیز برشمرد.
81
بازار
بانک انصار در میان 10روابط عمومی سرامد کشور
درسومینایینمعرفیسرامدانروابط عمومیایرانکه
روز چهارشنبه چهارم تیرماه ،با همکاری سازمان ملی استاندارد
ایران و حضور مقامات کش��وری ،بیش از 600نفر از نخبگان
روابط عمومی و مدیران روابط عموم��ی سازمان ها و نهادهای
مختلف کشور و سخنرانی دکتر ساروخانی در سالن خلیج فارس
واقع در محل دائمی نمایش��گاه های بین المللی تهران برگزار
شد ،روابط عمومی بانک انصار با کسب باالترین امتیاز موفق
به دریافت تندیس زرین شد و در زمره 10روابط عمومی سرامد
کشور قرارگرفت.این موفقیت از طریق ممیزی هایی صورت
گرفت که از سوی کارشناسان طراز اول روابط عمومی و مشاهده
مدارک و اسناد مطابق با شاخص های تعیین شده ،محرز شد و
باالترین امتیاز به بانک انصار تعلق گرفت تا در زمره سرامدان
روابط عمومی کش��ور قرارگیرد .این گزارش می افزاید که پس
از ارزیابی روابط عمومی های برتر کش��ور بر اساس مدل تعالی
سازمانی ،EFQMروابط عمومی ه��ای سرامد در سه سطح
زرین(با کس��ب حداقل ۷۵۰امتیاز) ،سیمین(با کسب حداقل
۶۵۰امتیاز) و بلورین(با کسب حداقل ۵۵۰امتیاز) معرفی شدند.
سیدحمید خالقی ،مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار پس
از دریافت تندیس زرین ،نش��ان مس��ئولیت اجتماعی و نشان
سومین ایین سرامدی روابط عمومی کشور طی گفت وگویی
ضمن انتساب این موفقیت به ارتقای جایگاه روابط عمومی در
ساختارجدیدبانکانصار،درخصوصفراینددریافتایننشان ها
گفت« :روابط عمومی بانک انصار با تکمیل کتابچه ارزیابی و
مستند سازی ان از طریق بازرسی گروه ممیزی دبیرخانه تعالی
روابط عمومی ایران ،که در قالب 9معیار اصلی و 81ش��اخص
فرعیموردپایشقرارگرفت،موفقبهدریافتاینجوایزگردید».
مدیرکل بازاریابی و تبلیغات در ادامه به شرح اقدامات صورت
گرفته از سوی بانک انصار برای ارتقای کارایی روابط عمومی
بانک پرداخ��ت و اهمیت این جای��زه را در انتخاب مدل تعالی
سازمانی ( )EFQMدانست که یک مدل اروپایی برای توسعه
کیفیت به شمار می اید .وی در ادامه افزود« :معیارهای انتخاب
روابط عمومی سرامد «مخاطب گرایی»« ،مدیریت فرایندی»،
«مسئولیت اجتماعی»« ،توسعه سطح همکاری» و «مشارکت
بامحیطپیرامون»«،یادگیرینواوریوبهبودمستمر»«،تجهیز
ونوسازیمنابعانسانی»«،نتیجه گرایی»و«رهبریومدیریت»
است ».سیدحمید خالقی در پایان ضمن تقدیر از کارشناسان
روابط عمومی بانک انصار ،سخنان خود را اینچنین به پایان برد:
«در این مراسم ،از 68روابط عمومی دارای اهتمام به سرامدی
تقدیر به عمل امد و به 15روابط عموم��ی متعهد به سرامدی
«گواهینامه تعهد به سرامدی» و ب��ه 35روابط عمومی دارای
اقدامات تعالی بخش در سرامدی «نشان تعالی روابط عمومی»
و به 18روابط عمومی که به مرحله اشتهار به سرامدی رسیده اند،
یکی از تندیس های سیمین ،بلورین یا زرین اهدا شد .همچنین
از میان همه دریافت کنندگان جوای��ز ،به 10روابط عمومی که
باالترین امتیازات را کسب کرده بودند تندیس زرین سرامدی
اهدا شد که روابط عمومی بانک انصار در زمره دریافت کنندگان
این تندیس قرارگرفت».
طرح نسیم کرامت بانک انصار ابالغ شد
بهمنظو رترویجبانکداریبدونرباوگسترشفرهنگ
قرض الحسنه ،طرح نسیم کرامت که پیش از این در استان های
البرزو قم به مورد اجرا گذاشته شده بود ،باهدف افزایشبهره وری
در مدیریت صندوق های قرض الحسنه سراسر کشور به تمامی
ش��عب بانک انصار ابالغ شد .طرح نس��یم کرامت که باهدف
ارتقای بهره وری و دستیابی صندوق های قرض الحس��نه به
امکانات بانکی ،ترویج بانکداری بدون ربا ،مبارزه با رباخواری
و زمینه سازی برای تحقق بانکداری اسالمی به تمامی شعب
با حضور دکتر الریجانی ،رئیس مجلس شورای اسالمی
و معاون وزیر ورزش و جوانان از حمایت های دکتر عیسی رضایی
مدیرعامل موسس��ه اعتب��اری کوثر تجلیل ش��د .ب��ه گزارش
روابط عمومی مدیریت ش��عب استان قم ،در ای��ن مراسم که در
استانداری قم با حضور مسئوالن کشوری و استانی و نمایندگان
قم در مجلس شورای اسالمی برگزار شد از نقش و خدمات ارزنده
موسسه اعتباری کوثر بابت حضور پ ر شور در فعالی ت های استان
به خصوص برگزاری مراسم پی��اده روی خانوادگی که باعث ثبت
رکورد حضور بی نظیر مردم و خانواده های قمی گردید ،با اهدای لوح
تقدیر و تندیس قدردانی و تشکر شد .ب ر اساس این گزارش ،مسعود
اقدسی ،مدیر شعب استان قم به نمایندگی از سوی مدیرعامل ،لوح
تقدیررادریافتکرد.دکترالریجانی،رئیسمجلسشورایاسالمی
بانک انصار در سراسر کشور ابالغ شده ،باعث ارتقای بهره وری
این صندوق ها شده و زمینه را برای تجمیع منابع پراکنده و فاقد
بهره وری و تجهی��ز مالی پروژه های زیرساخت��ی و بنیادی در
راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و دیگر تعهدات بانک انصار و
صندوق های مذکور فراهم می کند .براساس این طرح ،مدیران
شعباستان هایاینبانکموظفشده اندکهازطریقشناسایی
صندوق های قرض الحس��نه یادش��ده در سراسرکشور اعم از
مساجد ،مدارس و دیگر موسسات ،زمینه همکاری های مالی
انها را با بانک انصار فراهم نمایند و از طریق سامانه های نوین
بانکداری ،مدیریت کارامدتر انها را میسر سازند.
برای نخستین بار در کشور؛ کارت شهروندی
انصار در ساری به شبکه شتاب می پیوندد
سامانه کارت ش��هروندی انصار در ساری که از 24
اسفند سال گذشته راه اندازی ش��ده و بیش از 10هزار شهروند
ساروی را تحت پوش��ش خدمات دهی خود ق��رارداده است ،با
همکاری مسئوالن این ش��هر و تامین تجهیزات موردنیاز به
شبکهشتابمی پیونددتاشهرمذکورنخستینشهرکشورباشد
کهکارتشهروندی اشازهمهقابلیت هایخدماتالکترونیکی
برخوردارواغازگرتجربهشهروندالکترونیکیمبتنیبربانکداری
الکترونیکی باشد .با اتصال سامانه کارت شهروندی انصار در
ساری به شبکه شتاب برای نخستین بار در کشور ،شهروندان
ساری می توانند ضمن مدیریت پ��ول خُ رد خود و صرفه جویی
در هزینه های روزمره از مزایای شبکه شتاب نیز به طور همزمان
برخوردار شوند .سیدحمید خالقی ،مدیرکل بازاریابی و تبلیغات
بانک انصار ضمن اع�لام این خبر گف��ت« :دارندگان کارت
شهروندی انصار که برای نخستین بار در کشور در سال 1388در
شهرشیرازراه اندازیشد،اکنونباایجادتجهیزاتجدیدمی توانند
از تمامی خدمات الکترونیکی موجود در کشور بهره مند شده و
به عنوان نخستین شهروندانی به شمارایند که استفاده از پول
الکترونیکی را تجربه می کنند ».وی در ادامه به معرفی مزایای
ایناقدامپرداختوضمنتشریحمزایایامنیتی،بهداشتی،مالی
و صرفه جویی زمانی در استفاده از کارت شهروندی انصار ،اضافه
کرد« :با اتصالسامانه کارتشهروندیبهشبکهشتاب،کاربران
از همراه داشتن کارت های متعدد معاف شده و تنها با یک کارت
می توانند همه فعالیت های مالی خود را اعم از هزینه های خُ رد و
کالن انجام داده و گزارش های مربوطه را به صورت ریز ،دقیق و
تشخیصمغایرت هاواصالحفرایندها،دریافتکنند».سیدحمید
خالقی درپایان به برنامه های جامع بانک انصار در توسعه خدمات
الکترونیکی خود اشاره کرده و سخن خود را چنین به پایان رساند:
«با ایجاد کمیته تخصصی طراحی و توسعه محصول در بانک
انصار ،استفاده از مشاوران عالی رتبه ،تقویت نظام پیشنهادها،
جذبنخبگاندانشگاهی،تاکیدبرنواوریدرفعالیت هایروزمره
و همکاری متخصصان در سراسر کشور ،می توان انتظار داشت
که هر روز یک خدمت جدید به خدمات الکترونیکی و بانکداری
نوین بانک انصار اضافه شود».
بازار
82
مثلث | شماره 225
رئیس مجلس شورای اسالمی
پویایی موسسه کوثر
در سیستم بانکی
نمونه است
شادابی و پویایی موسسه اعتباری کوثر را به عنوان نمونه ای ارزنده
درسیستمبانکیقلمدادکردوخ واستارحضورهمه جانبهموسسه
در عرصه های اقتصادی استان قم گردی��د .الزم به ذکر است ،در
این مراسم لوح تقدیری نیز از سوی حجت االسال مو المس��لمین
صالح ی منش استاندار قم به پاس خدمات ارزنده دکتر رضایی به
موسسه اهدا گردید.