ماهنامه مثلث شماره 229

‫شکست‬ ‫مشروطه خ واهان‬ ‫پیروزیمشروطه‬ ‫فرجی دانا‬ ‫از بورسیه ها‬ ‫خواهدگفت؟‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و نه ‪ 25 /‬مرداد ‪88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫یادداشت هاییدرباره‬ ‫شخصیت هایمشروطه‬ ‫به قلم اساتید دانشگاه‬ ‫وزیر علوم‬ ‫استیضاحمی شود‬ ‫سعیدجلیلیومحمدباقرقالیباف تبدیل بهقطب هایمخالف‬ ‫دولت درحوزه سیاست خارجی و فرهنگی– اجتماعی شده اند‬ ‫ایا اصولگرایان بر روی چهره های جدید سرمایه گذاری می کنند؟‬ ‫از بهشت تا جهنم‬ ‫مخاطبروحانیچهکسانیبودند؟‬ ‫ناراضیانازبستهچهمی گویند؟‬ ‫اقتصادایران‬ ‫درانتظارتصمیمپارلمان‬ ‫خداحافظی ناگهانی با مالکی‬ ‫قدرت نرم مقاومت‬ ‫‪ 4‬دقیقهتامرگ‬ ‫مجازات بازیکنان شدید است‬ ‫ماموریتسخت«حیدرالعبادی»‬ ‫در دولت جدید عراق‬ ‫انتونوف ها‬ ‫باالخرهتمامشدند‬ ‫دستاوردهایجنگغزه‬ ‫برایفلسطینچهبود؟‬ ‫پشتپرده«سربازیگیت»‬ ‫درگفت وگو باپورمختار‬ ‫عظمت تحوالت روحی ملت‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫از اداب عبودیت؛ این است که جز قدرت‬ ‫حق قدرتی را نپذیرن��د و جز ثنای حق و انکه‬ ‫از اولیای حق اس��ت ثنای کس��ی را نگویند‪.‬‬ ‫ما بندگانی هس��تیم که هی��چ نداریم و هیچ‬ ‫نیستیم و هر چه هست قدرت الهی است‪.‬‬ ‫معجزه‏هایی که در این نهضت واقع شد‬ ‫همه از جانب خدای تبارک و تعالی بود‪ ،‬و بشر‬ ‫کوچکتر از ان است که بتواند این معجزه‏ها را‬ ‫انجام دهد‪ .‬تحوالت روحی ک��ه در این مدت‬ ‫قلیل ب رای ملت ما پیدا شد‪ ،‬تحوالت قلبی‪ ،‬تحوالت روحی‪،‬‬ ‫تحوالت ارادی؛ هیچ کس نم ی‏توانست این تحوالت را ایجاد‬ ‫کند‪ .‬انچه که عظمت دارد این تحوالت روحی است که در‬ ‫ملت پیدا شده‪ ،‬و او باالتر از این پیشبرد و پیروزی است که‬ ‫ملت ما پیدا کرد‪ .‬ملتی بود که در فکر سرنوش��ت خودش‬ ‫نبود‪ ،‬هر کس مشغول کاری بود و انچه مطرح نبود مسائل‬ ‫اجتماعی کش��ور بود؛ در مدت کمتر از دو سال یک تحول‬ ‫پیدا شد که تمام قش��رهای ملت افکار سیاسی پیدا کردند‪.‬‬ ‫مجالسی که صرف م ی‏ش��د در اموری که بیهوده بود‪ ،‬حاال‬ ‫صرف م ی‏شود در اموری که سرنوشت ساز است‪ .‬خواهرهای‬ ‫ما که اشتغال به مس��ائل دیگر داش��تند‪ ،‬االن همدوش با‬ ‫ب رادرها و مق ّدم بر انها به سرنوش��ت ملت و به سرنوش��ت‬ ‫‪18- 29‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مشروطه برد‪ ،‬مشروطهخواهانباختند‬ ‫دوگانهتهرانونجف‬ ‫فقیهجمهوری خواه‬ ‫یکجنبش‪،‬یکانقالب‬ ‫‪30- 41‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫ازبهشتتاجهنم‬ ‫‪ 4‬دقیقهتامرگ‬ ‫سپتامبرداغنیویورکدرپیشاست‬ ‫پرسپولیس زلزله‬ ‫‪42- 53‬‬ ‫سیاست‬ ‫قطبمقابلروحانیکیست؟‬ ‫گزینهگفتمانمقاومت‬ ‫خداحافظیباطبقهمتوسط؟‬ ‫عصبانی شدنحساب شده؟‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫کشور خودشان فکر م ی‏کنند؛ طرح م ی‏دهند‪ ،‬فکر م ی‏کنند؛‬ ‫انتقاد م ی‏کنند‪ .‬این تحولی است که خدای تبارک و تعالی ـ‬ ‫که مقلِّب القلوب است ـ ایجاد کرد‪.‬‬ ‫تحول مهم دیگر‪ ،‬تحولی بود ک��ه از ضعف به قوت‬ ‫کشور ما را کشاند‪ .‬کرارا گفتم این را که یک پاسبان در بازار‬ ‫بزرگ ای ران ـ که ته ران اس��ت ـ اگر م ی‏امد و م ی‏گفت باید‬ ‫بیرق بزنید‪ ،‬کس��ی به خود اجازه نم ی‏داد‪ ،‬فکر نم ی‏کرد که‬ ‫م ی‏شود مقابل او ایس��تاد‪ .‬همین ملت با همین ضعف در‬ ‫ظرف یک س��ال و چندی به خیابانها ریخت و گفت ما شاه‬ ‫را نم ی‏خواهیم؛ ما ابرقدرت‏ها را محکوم م ی‏کنیم‪ .‬اینهایی‬ ‫که از یک پاسبان م ی‏ترس��یدند از توپ و تانک و مسلسل‬ ‫ه راس نداشتند‪ ،‬خانمهایی که در قبل وضعشان یک نحو‬ ‫دیگری ب��ود و رژیم انه��ا را به یک مس��ائل دیگری‬ ‫مشغول کرده بود‪ ،‬متحول ش��دند به کسانی که در‬ ‫مقابل رژیم ایستادند و با ب رادرها همدوش بلکه مقدم‬ ‫در این نهضت شرکت کردند و این تحولها‪ ،‬تحولهای‬ ‫اعجازامیز بود‪.‬‬ ‫والسالم علیکم و رحمه اللهّ‏ و برکاته‪.‬‬ ‫تاریخ‪1358/04/30:‬‬ ‫محل‪ :‬قم‬ ‫موض�وع‪ :‬تحوالت ب��زرگ مل��ت در نهضت‬ ‫اسالمی‬ ‫حضار‪ :‬گروه تحقیقات و تبلیغات دانش��کده‬ ‫علوم اصفهان‪.‬‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالم حسینتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪54- 63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ردّپای انکارا‬ ‫زلزلهداعش‬ ‫گام هایبعدیمقاومت‬ ‫مشروعیت زداییاز اسرائیل‬ ‫معاف هایمیلیاردر‬ ‫مجازاتبازیکنانمتخلف‪،‬سنگیناست‬ ‫هیچنوعمدرکجعلیواردفوتبالنشده‬ ‫ضرورتتغییرشیوهاستعالمازسویباشگاه ها‬ ‫‪74-81‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪68-73‬‬ ‫ورزش‬ ‫پیشوایصادق‬ ‫خودکشی اقای کمدین‬ ‫دیپلماسیوالیبالبهجایپینگپنگ؟‬ ‫تاوانستارهعصبی‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫شکست‬ ‫مشروطهخ واهان‬ ‫پیروزیمشروطه‬ ‫فرجیدانا‬ ‫از بورسیهها‬ ‫خواهدگفت؟‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و نه ‪ 25 /‬مرداد ‪88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫یادداشتهاییدرباره‬ ‫شخصیتهایمشروطه‬ ‫به قلم اساتید دانشگاه‬ ‫وزیر علوم‬ ‫استیضاحمیشود‬ ‫سعیدجلیلیومحمدباقرقالیبافتبدیلبهقطبهایمخالف‬ ‫دولت درحوزه سیاست خارجی و فرهنگی– اجتماعی شدهاند‬ ‫ایا اصولگرایان بر روی چهرههای جدید سرمایهگذاری میکنند؟‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫از بهشت تا جهنم‬ ‫مخاطبروحانیچهکسانیبودند؟‬ ‫ناراضیانازبستهچهمیگویند؟‬ ‫اقتصادایران‬ ‫درانتظارتصمیمپارلمان‬ ‫خداحافظی ناگهانی با مالکی‬ ‫قدرت نرم مقاومت‬ ‫‪ 4‬دقیقهتامرگ‬ ‫مجازات بازیکنان شدید است‬ ‫ماموریتسخت«حیدرالعبادی»‬ ‫در دولت جدید عراق‬ ‫انتونوفها‬ ‫باالخرهتمامشدند‬ ‫دستاوردهایجنگغزه‬ ‫برایفلسطینچهبود؟‬ ‫پشتپرده«سربازیگیت»‬ ‫درگفتوگو باپورمختار‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بهماپیامکبزنید‪:‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬امریکا باالخره تصمیم گرفت به مقابله با داعش‬ ‫برخیزد‪ .‬زحمت کشیدند‪ ،‬م ی گذاشتند همه ع راق را‬ ‫بگی رند بعد وارد م ی شدند!‬ ‫‪ l‬چرا زمانی که شیعیان و اهل سنت را م ی کشتند‪،‬‬ ‫امریکا به ع راق حمله نکرد؟ یزیدی ها چه کسانی‬ ‫هس��تند که این همه ب رای امریکا عزیز شدند که‬ ‫ب رای انها از اسمان هم غذا م ی فرستد؟‬ ‫‪ l‬صحب ت ه��ای اق��ای روحان��ی مناس��ب یک‬ ‫رئی س جمهور نبود‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای روحانی گفتند سال اینده تورم تک رقم ی ‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬البته مهمتر از تورم‪ ،‬رکود است که باید‬ ‫فکری هم به حال ان کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬کم کردن تورم از ‪ 43‬درصد به نزدیک ‪ 25‬درصد‬ ‫واقعا کار سختی بود‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا دولت دوباره یاد انتقاد از دولت قبل افتاده؟‬ ‫‪ l‬متاس��فانه دول��ت همه تخم مرغ های��ش را در‬ ‫سبد مذاکرات هسته ای گذاشته است‪ .‬این اشتباه‬ ‫بزرگی است‪.‬‬ ‫‪ l‬نتیجه مذاکرات دوجانب��ه ای ران و امریکا در ژنو‬ ‫زیاد رس��انه ای نش��د‪ ،‬چرا؟ یعنی به اندازه دور قبل‬ ‫مهم نبود؟‬ ‫‪ l‬پیروزی اردوغان در ترکیه نش��ان داد که هنوز‬ ‫مردم این کش��ور با وجود قانون اساسی الئیک به‬ ‫اسالمگرایان اعتقاد دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخ��ره ب��زرگان مجل��س نتوانس��تند‬ ‫استیضاح کنندگان را قانع کنند و استیضاح فرج ی دانا‬ ‫اعالم وصول شد‪.‬‬ ‫‪ l‬روحان��ی به خوب��ی م ی داند با چ��ه مجموعه‬ ‫مخالفی روبه روست‪ ،‬انها را م ی شناسد‪ ،‬فرصت ها و‬ ‫تهدیدات موفقیت دولت را نیز م ی داند‪ .‬ب رای همین‬ ‫تند صحبت کرده‪.‬‬ ‫‪ l‬سایت مثلث انالین این روزها خب ر رسانی بهتری‬ ‫دارد‪ .‬اضافه شدن تحلی ل ها را به خبر م ی پسندم‪.‬‬ ‫‪ l‬ب��ا وجود س��کوت خب��ری‪ ،‬اس��رائیل هنوز به‬ ‫جنایاتش در غ��زه ادامه م ی ده��د‪ .‬از ان جماعتی‬ ‫نباشیم که سریع تب مان فروکش م ی کند‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��اید ماجرای اس��تیضاح وزیرعلوم ب ی ارتباط‬ ‫با دانش��گاه احمدی نژاد نباش��د‪ .‬چرا این فرضیه را‬ ‫دنبال نم ی کنید؟‬ ‫‪ l‬باوج��ود ارامش در ب��ازار اما نرخ س��ود بانکی‬ ‫همچنان باالست‪ .‬مگر قرار نبود ان را کنترل کنند؟‬ ‫‪ l‬رئی س جمهور سابق بارها به مجلس توهین کرد‬ ‫ولی کسی به این موضوع اهمیت نداد‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخره تکلیف این رانت ‪ 650‬میلیون یورویی‬ ‫چه شد؟ فقط سر و صدا بود؟‬ ‫‪ l‬ادبیات اق��ای رئی س جمهور در توصیه رفتن به‬ ‫جهنم ه ر چه بود ادبیات اعتدال نبود‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫فروزنده به سمت خیابان فاطمی‬ ‫چند نکته درباره تغییرات احتمالی درکابینه‬ ‫یک س��ایت نزدیک به حزب موتلفه هفته گذشته در‬ ‫خبری عنوان کرد که محمد فروزنده رفتن به دولت را تایید‬ ‫کرده است‪ .‬سایت مثلث انالین در این مورد نوشت که حاال‬ ‫اما سوال اصلی این است که محمد فروزنده کجای کابینه‬ ‫قرار م ی گیرد؟ اگر گمانه ها درس��ت باشد او به جای اسحاق‬ ‫جهانگیری معاون اول دولت م ی شود‪.‬‬ ‫سال گذشته اخباری مطرح بود که از اختالف نظر میان‬ ‫روحانی و جهانگی��ری خبر م ی داد‪ .‬اخباری که از وس��اطت‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی هم بر حل مس��ائل ف ی مابین روایت‬ ‫م ی کرد‪ .‬این مساله البته مس��تقیما از سوی حسن روحانی‬ ‫تکذیب شد‪.‬‬ ‫حاال هم گفته م ی شود جهانگیری راهی وزارت صنعت‬ ‫تزاده شود‪.‬‬ ‫م ی شود تا جایگزین نعم ‬ ‫به این ترتیب اگر قرا ر باشد این مساله را تحلیل کنیم‬ ‫باید به ای��ن نکته بپردازیم ک��ه ورود فروزنده ب��ه دولت چه‬ ‫معنایی خواهد داشت‪.‬‬ ‫اوال محمد فروزنده از افراد معتمد و نزدیک به حس��ن‬ ‫روحانی به شمار م ی اید‪ .‬حسن روحانی نشان داده است که‬ ‫تمایل زیادی دارد تا بیشتر از معتمدان خود و همراهانش در‬ ‫دوران قبل در پس ت های کلیدی استفاده کند‪.‬‬ ‫نکته دوم این اس��ت که محمد فروزنده قرار است چه‬ ‫نقشی در کابینه داشته باشد؟ اما یک روز مثلث انالین خبر‬ ‫دیگری را منتشر کرد‪ .‬این س��ایت نوشت که محمد فروزنده‬ ‫ظاه را پذیرفته است که به وزارت کشور برود‪.‬‬ ‫در حوالی خیابان بهشت چه خبر است؟‬ ‫اصالح طلبان به مهرعلیزاده اماده باش دادند‪ ،‬اصولگرایان به چمران‬ ‫س��ایت مثلث انالین هفته گذش��ته در خبری از‬ ‫تالش های اصالح طلبان ب رای ش��هرداری ته ران خبر‬ ‫داد‪ .‬این سایت نوشت‪« :‬انتخابات هیات رئیسه شورای‬ ‫شهر نزدیک است و البته مهمتر از ان باز مساله مهم‬ ‫«احتمال تغییر ش��هردار ته ران» به وجود امده است‪.‬‬ ‫در محافل سیاسی و رس��انه ای پیچیده است که یک‬ ‫عضو بلند پایه اصالح طلبان در شورای شهر به محسن‬ ‫مهرعلی زاده اماده باش داده است‪.‬‬ ‫او از زمانی که محس��ن هاش��می نتواس��ت در‬ ‫رقابت با محمد باقر قالیباف پیروز ش��ود‪ ،‬به گزینه اول‬ ‫اصالح طلبان تبدیل شده و اگر این خبر درست باشد که‬ ‫به او ب رای ش��هرداری ته ران اماده باش داده شده‪ ،‬حاال‬ ‫باید منتظر تحوالت مهم ی باشیم‪.‬‬ ‫یارگیری در شورا اغاز خواهد شد و معلوم نیست‬ ‫این بار چ��ه کس��ی م ی تواند مدیر «ش��هر» باش��د‪.‬‬ ‫محسن مهرعلی زاده در حال حاضر رئیس فدراسیون‬ ‫بی ن المللی ورزش های زورخانه ای و عضو هیات مدیره‬ ‫سازمان منطقه ازاد کیش است‪.‬‬ ‫وی در دولت اول س��ی د محمد خاتمی استاندار‬ ‫خ راس��ان و در دولت دوم وی معاون رئی س جمهور و‬ ‫رئیس سازمان تربی ت بدنی بود‪.‬‬ ‫در عی��ن حال که اصالح طلبان ب رای رس��یدن‬ ‫به صندلی محمد باقر قالیباف در س��اختمان بهشت‬ ‫تالش م ی کنن��د‪ ،‬اصولگرایان نیز عزم خ��ود را جزم‬ ‫کرده اند تا همچنان ریاست شورای شهر را در اختیار‬ ‫خود نگه دارند‪.‬‬ ‫روزهای داغی در راه اس��ت بای��د ببینیم که ایا‬ ‫ترکیب مدیریتی ش��ورای شهر و ش��هرداری تهران‬ ‫تغییر خواهد کرد یا همچنان وضع فعلی حفظ خواهد‬ ‫شد‪».‬‬ ‫واکنش روحانی به‬ ‫انتقادها‬ ‫واکنش علی ضیا به سقوط‬ ‫هواپیما‬ ‫پای خانواده یکی از وزرای سابق به میان امد‬ ‫هفته گذش��ته یک س��ایت خبری مدعی ش��د‬ ‫ک��ه در جریان پرون��ده جیس��ون رضایی��ان خبرنگار‬ ‫واشنگتن پس��ت‪ ،‬عروس یک��ی از وزرای س��ابق نیز‬ ‫دستگیر شده بود‪ .‬در این خبر ادعا شده است که در ابتدا‬ ‫برخی اجزای دولت با این بازداشت مخالف بوده اند اما با‬ ‫ارائه مستندات‪ ،‬رئی س جمهور شخصا خواستار برخورد‬ ‫جدی تر با فعالی ت های جاسوسی ش��ده است‪ .‬پایگاه‬ ‫خبری پارس در گزارش خود نوشت‪« :‬خبرنگار روزنامه‬ ‫واشنگتن پس��ت امریکا که در بازداشت به سر م ی برد‪،‬‬ ‫وقتی با اس��ناد و فیلم های نهاده��ای اطالعاتی ای ران‬ ‫مواجه شده از ارتباط خود با نهادهای اطالعاتی منطقه‬ ‫و غرب پرده برداشته است‪ ».‬جیسون رضاییان خبرنگار‬ ‫روزنامه واشنگتن پس��ت امریکا به همراه همس��رش‬ ‫یگانه صالحی‪ ،‬خبرنگار نشریه «نشنال» امارات و یک‬ ‫عکاس روز ‪ 31‬تیرماه در ته ران دستگیر شدند‪ .‬عکاس‬ ‫همراه این تیم ازاد شده است‪ .‬برخی اخبار تایی د نشده‬ ‫نیز از بازداشت همس��رش «وحید» حکایت داشت‪.‬‬ ‫همچنین فرد ازاد ش��ده‪ ،‬عروس یکی از وزرای اسبق‬ ‫است‪ .‬این س��ایت بدون ذکر منبع خاصی م ی افزاید‪:‬‬ ‫«اکنون رضایی��ان و صالحی در یک��ی از منازل امن‬ ‫ته ران نگهداری م ی شوند و از اس��تخر و غذای مورد‬ ‫عالقه خود اس��تفاده م ی کنند‪ .‬در ابتدای بازجوی ی ها‪،‬‬ ‫رضاییان خود را صرفا خبرنگار معرفی کرده اس��ت‪،‬‬ ‫لیکن با ارائه مستندات و حتی فیلم برخی مالقات ها‪،‬‬ ‫وی به ارتباط با سروی س های اطالعاتی منطقه و غرب‬ ‫اعتراف کرده است‪».‬‬ ‫بنابر ادعای این گزارش در ابت��دا برخی اجزای‬ ‫دولت با این بازداش��ت مخال��ف بوده اند ام��ا با ارائه‬ ‫مس��تندات‪ ،‬رئی س جمهور شخصا خواس��تار برخورد‬ ‫جدی تر با فعالی ت های جاسوسی شده است‪.‬‬ ‫خبرهایجدید جلیلی‬ ‫علت انتقادهای مذاکره کننده سابق هسته ای چیست؟‬ ‫س��خنان هفته گذشته س��عید جلیلی با واکنش های‬ ‫گس��ترده ای مواجه ش��د‪ .‬برخی حتی س��خنان تند حسن‬ ‫روحانی را پاسخی به این اظهارات قلمداد کردند‪ .‬او در مورد‬ ‫توافق با امریکای ی ه��ا هش��دارهایی داده و البته نقدهایی‬ ‫غیرمستقیم به سیاست خارجی هم داشته است‪ .‬تذکرات او‬ ‫البته همزمان شد با مذاکره غیرمترقبه ای ران و امریکا در ژنو‬ ‫که امریکایی اعالم کرده اند بسیار سازنده بوده است‪ .‬سایت‬ ‫مثلث انالین در تحلیلی که ایسنا هم ان را بازنشر کرده بود در‬ ‫مورد سخنان سعید جلیلی چنین نوشت‪« :‬از سخنان سعید‬ ‫جلیلی چند مساله مهم قابل برداشت است‪ .‬نخست اینکه‬ ‫به نظر م ی رسد او نس��بت به چرخش سیاست های خارجی‬ ‫اب راز نگرانی کرده است؛ چرخش هایی که همسو با او برخی‬ ‫اعتقاد دارند وزنه واقع گرایی بر ارمانگرایی در سیاست های‬ ‫جدید غلبه م ی کند‪ .‬به یک معنا سعید جلیلی معتقد است‬ ‫همچون س��ال های نه چندان دور باید بر ارمانگرایی توجه‬ ‫بیش��تری داش��ته باش��یم‪ .‬ارامانگرایی ای که به ما توصیه‬ ‫م ی کند از امریکای ی ها دوری کنی��م و چندان به انها اعتماد‬ ‫نداشته باشم‪ .‬به دیگر س��خن اینکه همچنان قطب مقابل‬ ‫امریکای ی ها باشیم و با این چهره در دنیا بروز سیاسی داشته‬ ‫باشیم‪ .‬اما در سطح دیگری از تحلیل م ی توان به وجه دیگری‬ ‫از ماجرا هم توجه داشت‪ .‬مذاکرات هسته ای پس از توافق ژنو‬ ‫در واقع به مذاکره ای دو جانبه میان ای ران و امریکا تبدیل شده‬ ‫است‪ .‬اگرچه در هتل محل مذاکرات روسای همه گرو های‬ ‫مذاکره کننده گروه ‪ 5+1‬حضور دارند اما غالبا جلسات میان‬ ‫نمایندگان ای ران و امریکا برگزار م ی شود‪ .‬صورتی از مذاکرات‬ ‫شکل گرفته که در ان تنها دو طرف مذاکره کننده در جلسات‬ ‫حضور دارند‪ .‬ج��ان کالم اینکه همه چیز ب��ه توافق ای ران و‬ ‫امریکا وابسته شده است‪ .‬شاید هشدار سعید جلیلی از انجا‬ ‫نشات م ی گیرد که او خبر از جدی شدن توافق دارد‪ .‬توافقی‬ ‫که میان ای��ران و امریکا ش��کل گرفته‪ ،‬طرف��ه انکه منابع‬ ‫غیررسمی م ی گویند کار تمام ش��ده و تقریبا همه چیز ب رای‬ ‫امضای توافق هسته ای اماده است‪ .‬حتی برخی منابع نزدیک‬ ‫به مذاکرات هم م ی گویند احتمال دی��دار اوباما و روحانی در‬ ‫حاشیه اجالس نیویورک قوت گرفته و شاید شهریور داغی‬ ‫در پیش باشد‪ .‬سعید جلیلی البته پیش از این در حمایت از‬ ‫تیم مذاکره کننده سخن گفته بود‪ .‬حاال اما گویا سعید جلیلی‬ ‫تصمیم گرفته اس��ت اندکی شفاف تر س��خن بگوید‪ .‬شاید‬ ‫نگران ی های او بیشترشده شاید لحظه توافق نهایی نزدیک تر‬ ‫ش��ده‪ .‬ایا ای ران و امریکا به توافق رس��یده اند؟ ایا این توافق‬ ‫پایدار خواهد بود؟‬ ‫سقوط هواپیما در اینستاگرام‬ ‫الهام پاوه نژاد‬ ‫محکومیت «م‪.‬ر» به پنج سال حبس؟‬ ‫حاال که حکم صادر شده چرا نامش را نم ی برید؟ هنوز هم جزو‬ ‫خطوط قرمز اقای احمدی نژاد محسوب م ی شوند؟ یعنی رسانه ها‬ ‫هم منتظر هستند که در مرحله بعد حکم از قطع ی شدن خارج شود‬ ‫یا اینکه با تخفیف روبه رو شود؟‬ ‫این ‪ 8/5‬میلیارد تومان که باید به عنوان جریمه بپردازند ب رای‬ ‫چیست؟ این پول را برداشتند یا اینکه جریمه تخلفی است؟ چرا در‬ ‫مورد این پرونده ها با شفافیت گزارش نم ی کنید؟‬ ‫اقدامات اخیر احمدی نژاد بیانگر بازگشت مجدد وی‬ ‫به سیاست است‬ ‫ایا واقعا بعد از این همه سال انجمن حجتیه ان طورکه اقای‬ ‫صفارهرندی م ی گویند در دانشگاه ها فعالیت دارد؟ البته حجتی ه ‬ ‫تفکری است که وجود دارد و نم ی ش��ود انکار کرد اما فعالیت این‬ ‫تفکر زیر نام این انجمن چگونه قابل توجیه است؟‬ ‫اقای صفار گفتند‪« :‬برخی مسئوالن در چند سال گذشته کوتاهی از‬ ‫خود نشان دادند که اگر این کم کاری ها سریع تر جب ران نشود‪ ،‬ایران‬ ‫نیز دچار مشکالت بسیاری خ واهد شد‪ ».‬اما متاسفانه ایشان به این‬ ‫کم کاری های اشاره نکردند‪.‬‬ ‫مجموعه اقدامات اخیر احمدی نژاد بیانگر این اس��ت که او‬ ‫«دوست دارد» به سیاس��ت باز گردد‪ ،‬نه صرفا نشانه بازگشت وی‬ ‫به عرصه سیاسی‪.‬‬ ‫نادران‪ :‬از سرنوشت سه رئی س جمهور پیشین عبرت‬ ‫بگی رید‬ ‫حداقل م ی دانیم که اقای ن��ادران در مخالفت با دولت قبل‬ ‫کارنامه موفقی داشته اند‪ .‬خصوصا در ماجرای پرونده بیمه و یکی از‬ ‫مسئوالن دولت قبل او هرگز کوتاه نیامد‪.‬‬ ‫با این بخش از گفته های نادران کامال موافقم‪ :‬ایا جز این است‬ ‫که فصل مشترک مبارزه با فساد در همه دولت های قبلی همین‬ ‫افرادی هستند که اکنون کمر به پیگیری و مبارزه با فساد در دولت‬ ‫شما بسته اند؟ واقعا همی ن ها بودند که با زنجانی هم مبارزه کردند‬ ‫و همی ن طور با سعید مرتضوی در پرونده استیضاح وزیرکار‪ .‬نباید‬ ‫از انصاف دور شد‪.‬‬ ‫رحمان ی فضلی م ی رود‪ ،‬فروزنده م ی اید؟‬ ‫در این تحلیل نگفتید که رحمان فضلی چه م ی شود؟ ایا او به‬ ‫صداوسیما خ واهد رفت یا نه؟‬ ‫چرا باید دولت تا این اندازه تمایل داش��ته باش��د فروزنده را به‬ ‫خدمت بگیرد؟‬ ‫هشدار به احمدی نژاد‪ :‬حق برگزاری کالس نداری‬ ‫کو گوش شنوا؟ مگر تیم دولت قبل ان زمان که در قدرت بودند‬ ‫به صدای مجلس هم گوش م ی کرد که حاال به دولتی که با ان‬ ‫مخالف است گوش کند؟‬ ‫اقای احمدی نژاد اگر دانش��گاه م ی خواس��ت باید زودتر اقدام‬ ‫م ی کرد‪ .‬اما متاسفانه انها بعد از رای روحانی به فکر اینده سیاسی‬ ‫خود افتادند که کمی دیر بود‪ .‬طبیعی بود که با این مشکالت روبه رو‬ ‫خ واهند شد‪ .‬به هرحال دلیل این مخالفت ها را نم ی فهمم‪.‬‬ ‫حاال که احمدی نژاد نتوانسته دانشگاه ایرانیان را راه بیندازد‪ ،‬االن‬ ‫دقیقا چه کاری در دفترشان انجام م ی دهند؟ ایا در دانشگاه علم و‬ ‫صنعتتدریسم ی کنند؟‬ ‫زنگنه‪ :‬دوران ان خوردن ها و بردن ها تمام شد‬ ‫یعنی واقعا امیدوار باشیم؟ البته اقای زنگنه خیلی تند حرف‬ ‫زدند‪ ،‬منتها هنوز باید منتظر بررسی پرونده هایی مثل استات اویل‬ ‫در دادگاه بود‪.‬‬ ‫اگر منصفانه ببینیم باید گفت ک��ه بابک زنجانی نه در یک‬ ‫فساد سازمان یافته‪ ،‬بلکه با سوءاستفاده از فضای به وجود امده برای‬ ‫دورزدن تحریم ها این پول ها را به دست اورد‪.‬‬ ‫بابک زنجانی محصول دولت قبل ب��ود‪ .‬در پایان دولت از او‬ ‫رونمایی شد‪ .‬متاسفانه هنوز هم که هنوز است نم ی بینیم یکی‬ ‫از مس��ئوالن دولت قبل درباره بابک زنجان��ی اظهارنظری کرده‬ ‫باشد‪ .‬انگار اصال چنین ادمی را نم ی شناسند و اصال با او ارتباطی‬ ‫نداشتند‪ .‬عجیب است‪.‬‬ ‫فالح ت پیشه‪ :‬عصبانیت روحانی در سخنانش امری‬ ‫غیرمعمولبود‬ ‫چرا نباید عصبانی باش��د‪ .‬دارند تالش م ی کنن��د اما باز هم‬ ‫متهمم ی شوند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪213‬‬ ‫یک عکس قدیمی از‬ ‫الریجانی و جلیلی‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫دراینستوننظ راتیکهمخاطبانسایتمثلث انالین‬ ‫روی خبرها داده اند منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫معمایبازداشتخبرنگارامریکایی‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪11‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی‪:‬‬ ‫مذاکره با امریکا در زمینه تحریم فایده نداشت‬ ‫مذاکره با امریکا برخالف تصورات برخی ها‪ ،‬به هیچ چیز کمک نمی کند‬ ‫درگذشتهمیانمسئوالنماومسئوالنامریکاهیچارتباطینبودامادریکسالاخیربه خاطرمسائلحساسهسته ایو‬ ‫تجربه ایکهمطرحشدانجامبشود‪،‬بناشدمسئوالنتاسطحوزارت خارجهتماس ها‪،‬نشست هاومذاکراتیداشتهباشند‪،‬‬ ‫اماازاینارتباطاتنهتنهافایده ایعایدنشدبلکهلحنامریکایی هاتندترواهانت امیزترشد‬ ‫اغاز‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫هیچ کس در دنیا نیست که امریکایی ها را از مشارکت با جنایات و نسل کشی رژیم «غاصب‪ ،‬گرگ صفت‪ ،‬قاتل‪ ،‬کافر‬ ‫و ظالم صهیونیست» در غزه مبرا بداند‪ ،‬بنابراین امریکایی ها اکنون در موضع ضعف بیشتری قرار دارند‬ ‫رابطه با امریکا و مذاکره با این کشور به جز در موارد خاصی برای جمهوری اسالمی نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه‬ ‫ضرر هم دارد‬ ‫میدان دیپلماسی عرصه پنجه انداختن است و اگر کسی بدون اعتقاد راسخ به هدف‪ ،‬به این کار اقدام کند یا در‬ ‫همان موقعیت و یا در نهایت شکست خواهد خورد‬ ‫مسئوالن ما در نشست ها در جواب طلبکاری انها‪ ،‬جواب های قوی تر و گاهی‬ ‫گزنده تر دادند‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫اغاز‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫دیدار سف را و روسای نمایندگ ی های ای ران در خارج کشور‬ ‫با رهبر معظم انقالب‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫محس�ن رضایی دبیر مجمع تش�خیص مصلحت‬ ‫نظام گفت‪« :‬اقتصاد مقاومتی کشور را از وضعیتی‬ ‫که ام�روز در ان قرار داریم‪ ،‬نجات م ی دهد‪ .‬رش�د‬ ‫اقتصادی و تولید ملی‪ ،‬فرهنگ جهادی و اقدامات‬ ‫دولت از مهمترین عوامل اقتصاد مقاومتی است‪».‬‬ ‫رئیس قوه قضائیه گفت‪« :‬مسئوالن کشور نباید در‬ ‫اظهارنظرهای خود اف راطی سخن بگویند و الفاظ و‬ ‫عبارات�ی را به کار بگی رند که موجب اختالف قوای‬ ‫سه گانه ش�ود زی را قوای مجریه‪ ،‬مقننه و قضاییه‬ ‫نباید از مسیر خدم ت رسانی به مردم خارج شوند‪».‬‬ ‫دیدار روسای سه قوه‬ ‫ادای احت رام روس�ای نمایندگ ی های ای ران در‬ ‫خارج از کشور به امام خمینی (ره)‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫صحن علنی مجلس‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫ایین گشایش به صرف شعر‬ ‫‪15‬‬ ‫اش�رف غنی احمدزی‪ ،‬نامزد انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫افغانس�تان اعالم کرد‪ ،‬تش�کیل دولت وحدت ملی بر‬ ‫اس�اس موافقتنام ه ای که میان او و عب�داهلل عبداهلل با‬ ‫میانج ی گری امریکا امضا شده ‪ ،‬به این معنی نیست که‬ ‫ب رنده انتخابات قدرت را کامال با بازنده شریک شود‪.‬‬ ‫اخرین جلسه از دادگاه حسنی مبارک در مهمترین پرونده‬ ‫مطرح شده علیه وی برگزار شد و در این جلسه دیکتاتور‬ ‫مصر در سخنانی نسبتا طوالنی‪ ،‬انتقادات شدیدی را علیه‬ ‫امریکا و اخوان المسلمین مطرح کرد‪ .‬وی از مردم خواست‬ ‫مطیع دستورات سیسی باشند و از تفرقه بپرهی زند‪.‬‬ ‫تظاه رات ضد صهیونیستی در ب رلین‬ ‫تظاه رات علیه داعش در لندن‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ترکیه‬ ‫حمایت مادران و کودکان ای رانی از کودکان غزه‬ ‫تجمع اعت راضی به قتل نوجوان سیاهپوست در امریکا‬ ‫حضور عزت اهلل انتظامی و خانواده اش در دفتر سازمان ملل‬ ‫حمایت از مردم غزه در سوپرجام اروپا‬ ‫نشستخبریشانزدهمینجشنخانهسینما‬ ‫«خانه پدری» سه جایزه اصلی جشن منتقدان را گرفت‬ ‫دیدارمل ی پوشان‪ 98‬باپیشکسوتانپرسپ ولیس‬ ‫مایلی کهن و پروین در تظاه رات سال ‪57‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫بهداد س�لیمی به عنوان پرچم�دار کاروان ای ران در‬ ‫بازی های اسیایی اینچئون انتخاب شد‪ .‬او در این باره‬ ‫گفت‪ «:‬از این موضوع واقعا خوش�حالم و با اطمینان‬ ‫م ی گویم این افتخار ب رای من به اندازه کس�ب مدال‬ ‫طالی المپیک ارزش دارد‪».‬‬ ‫حمی�د س�وریان دارنده ‪ 6‬مدال کش�تی ف رنگی جهان و‬ ‫المپیک امس�ال در رقاب ت های جهانی ازبکس�تان ب رای‬ ‫کسب هفتمین طالی خود به رقابت خواهد پرداخت که به‬ ‫دلیل نزدیکی مسابقه های جهانی و بازی های اسیایی‪ ،‬این‬ ‫کشت ی گیر در اینچئون حضور نخواهد داشت‬ ‫‪17‬‬ ‫بازیگران عصر مشروطه‬ ‫گفتارها‬ ‫مش�روطه اولین اق�دام ج�دی ایرانی�ان در جهت اصلاح امور و‬ ‫نهادس�ازی بوده اس�ت‪ .‬در این میان اما این جنب�ش البته محلی‬ ‫برای منازعه دو فکر و ایده برای در دس�ت گرفتن قدرت سیاسی‬ ‫در کشور نیز بود که این دو قرائت در سپهر سیاست ایران تا کنون‬ ‫حضور داشته است‪.‬‬ ‫مشروطه برد‬ ‫مشروطهخواهانباختند‬ ‫‪ 108‬سالگی انقالب مشروطه؛ نقطه اغاز تحول فکری‬ ‫ایرانیان‬ ‫عرفان قانعی فرد‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫این نویس��نده در مطلب تحلیلی خود نگاهی انداخته‬ ‫است به برکاتی که جنبش مشروطیت برای تاریخ صد ساله‬ ‫ای ران داشته است‪.‬‬ ‫با زیس��تن در زمانه اش��فتگی مفاهی��م و دگرگونی‬ ‫اصطالح��ات و ناهنج��اری عموم��ی و فرمانروای��ی گروهی‬ ‫ ب ی همه جا‪ -‬با همه گان اشفته بازار سیاس��ت و نا اگاهی؛ شاید‬ ‫دیگر چیزی قطعی و مسلم باقی نمانده‪ .‬اصطالحات سیاسی‬ ‫هم قربان ی اند اما در استانه روزگار انقالب مشروطه شاید پرداختن‬ ‫و شکافتن نو به مفهومش ضروری م ی نماید‪ُ .‬جن بِش مشروطه یا‬ ‫مشروطه خ واهی یا مشروطیت‪ ،‬کوشش ها و رخدادهایی هستند‬ ‫که در دوره مظف رالدین شاه قاجار و سپس در دوره محمدعلی شاه‬ ‫قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه رخ‬ ‫داد و به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون‬ ‫اساسی ایران انجامید‪ .‬پیروزی مستند و مکتوب مشروطیت شاید‬ ‫با صدور فرمان مشروطیت توسط مظف رالدین شاه ‪ -‬و امضای ان‬ ‫در ‪ ۱۴‬مرداد ‪ -۱۲۸۵‬است که جنبش و حرکتی که اغازش به دو‪،‬‬ ‫سه دهه پیش از ان برای کس��ب ازادی و ترقی‪ ،‬برای رسیدن به‬ ‫اهنگ حرکت اروپا‪ ،‬جامعه ایران و ایرانی را به تکاپو انداخته بود‪ ،‬به‬ ‫ثمر نشست‪ .‬اغاز این حرکت فکری ‪ -‬اجتماعی‪ ،‬از یک بی داری‬ ‫فرهنگی بود که در جامعه ایرانی‪ ،‬تدبیر و سیاست هماهنگ با‬ ‫طرح نوسازندگی همه جانبه یا تجدد و مدرنیته و قانونمدار کردن‬ ‫حکومت جزو امال اولیه بود؛ حرکت به س��وی بازسازی جامعه‬ ‫در سیاست و اندیش��ه و قانون اساس��ی‪ .‬بدین ترتیب حکومت‬ ‫مبتنی بر قانون اساسی را مش��روطه نامیدند و همان جنبش و‬ ‫پیروزی ‪ Constitutional Revolution‬در ایران شاید سراغاز‬ ‫پوست انداختن از نظام کهنه و ارتجاعی و پوسیده از تفکرات قرون‬ ‫یربط‬ ‫وسطایی و در حال دس��ت و پا زدن در برخی سنت های ب ‬ ‫و نامربوط با فرهنگ و تمدن و تاریخ ایرانی ش��د و میل به یک‬ ‫جنبش ب ی سابقه و جوشش مصلح و پیرو نوسازندگی و اصالحات‬ ‫بنا به توان جامعه ان ایام بود‪ .‬ش��اید ب ی اغ راق جنبش مشروطه‬ ‫همان سراغاز بی داری ایرانیان است که مردمانی سختکوش اما‬ ‫س��اده دل؛ لنگان لنگان‪ ،‬تصمیم دوباره و چندباره گرفتند گاه به‬ ‫ارامش و گاه به کابوس و محنت گرفتار امدند؛ زمانه ای باشکوه‬ ‫و بامعنا و پر دستاورد و زمانه ای سی ه روز با ارمان های متناقض و‬ ‫تحریف شدهومصادرهگشتهوتهیازمعنا؛عصریاراستهبهتفکر‬ ‫و تمدن و پیشرفت‪ ،‬بر مبنای خردورزی و اندیشه تاریخی بدیع یا‬ ‫هنگامه ارتجاع و تاریک اندیشی و زمانه ای برهنه از نوجستن و‬ ‫فتنه انگیزی و خونریزی با محتسبان تیز و خودکامه قبیح و‪ ...‬که‬ ‫تاریخ ایران زمین همه را نگاشته‪ .‬و بوده اند بسیار نظریه پردازانی‬ ‫ورشکس��ته که به تحریف انقالب مش��روطه پرداختند و اعتبار‬ ‫مشروطه خ واهی را به عبارات و مفاهیم دیگر الودند و حتی گاهی‬ ‫یمستحقمرگشد‪.‬گرچهمشت بازی‬ ‫مشروطه خ واهیهماتهام ‬ ‫با سایه بود و این کوشش ها بیهوده و فروکاستن به منجالب و‬ ‫دس��ت و پا زدن در ارمان های مایه سرشکستگی و ضد ازادی و ‬ ‫ترقی و صد البته هم ب ی اعتنا به دموکراسی‪ .‬اما بودند روشنفکرانی‬ ‫بی دار که از تاراجگران جاهل بیمار‪ ،‬رهیدند و رستگاری را جستند و‬ ‫به اهل قلم همرزم پیشین پیوستند‪.‬‬ ‫از ‪ 14‬م��رداد ‪ 1285‬تا امروز‪ ،‬دقیقا ‪ 108‬س��ال از تاریخ ایران‬ ‫گذشته‪ .‬دیگر نه از مظف رالدین شاه و محمد علی شاه و احمدشاه‬ ‫و رضا ش��اه و محمدرضا ش��اه خبری هس��ت و نه از مهمترین‬ ‫ش��خصی ت های جریان روش��نفکری ای رانی پس از مشروطه ‪-‬‬ ‫یزاده‪ ،‬اب راهیم پورداوود‪ ،‬تقی ارانی‪ ،‬محمدعلی‬ ‫سی د حس��ن تق ‬ ‫جمالزاده‪ ،‬حس��ن پی رنیا‪ ،‬محمدعلی فروغی‪ ،‬ص��ادق هدایت‪،‬‬ ‫سی د احمد کسروی‪ ،‬فرخی یزدی‪ ،‬ملک الش��ع رای بهار‪ ،‬میرزاده‬ ‫عشقی‪ ،‬سی د ضیاءالدین طباطبایی‪ ،‬ایرج میرزا‪ ،‬عارف قزوینی و‪...‬‬ ‫کسی باقی مانده‪ .‬در این ‪ 108‬سال بارها و بارها انقالب مشروطه‬ ‫در جاهای گوناگون و از سوی گروه های بسیار‪ ،‬بزرگ داشته شد‪،‬‬ ‫نقد شد‪ ،‬تمجید یا نفی شد‪ .‬اما نکته قابل تامل شاید وجود نوعی‬ ‫پذیرش همگانی سنت مشروطیت از سوی بیشتر گرایش های‬ ‫سیاسی محسوس است که پرداختن به ان را ‪ -‬به طوری شایسته‬ ‫و س��زاوار ‪ -‬ضروری م ی دانند‪ .‬البته گاه دهه ها ب ی اعتنا به ان و‬ ‫گاه سال ها به عنوان می راث ملی ریشه دار نام برده شده‪ .‬جنبش‬ ‫مشروطه در گفتمان سیاسی ایرانیان هنوز مورد مناقشه است‬ ‫و البته با نگاهی گاه سیاسی به تاریخ و گاه گمراه شدن از هدف‬ ‫نخست ان‪ .‬هنوز هم هستند منتقدانی که پرداختن به ان را نشانه ‬ ‫زوال نگرش سیاسی م ی دانند اما نم ی توان بخشی از تاریخ را بنا‬ ‫به قصد سیاسی مشخص‪ ،‬سانسور یا قیچی کرد‪ .‬به قول رندی‬ ‫ظریف گفتار «نگاه تاریخی به سیاست همان اندازه سازنده است‬ ‫که نگاه سیاسی به تاریخ‪ ،‬گمراه کننده‪».‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫انقالب مش�روطه بیش�تر ی�ک جنبش‬ ‫سیاسی ‪ -‬فکری بود تا س�یل بنیان کن‬ ‫«نظام کهن» در انقالب‪ .‬پادشاهی قاجار‬ ‫و ساختار قدرت دست نخورده ماند و نهاد‬ ‫اصلی انقالبی‪ ،‬مجلس‪ ،‬نیز تحت کنترل‬ ‫گروه حاکم پیش از انقالب درامد‬ ‫انقالب مشروطه بیش��تر یک جنبش سیاسی ‪ -‬فکری‬ ‫بود تا سیل بنیان کن «نظام کهن» در انقالب‪ .‬پادشاهی قاجار‬ ‫و ساختار قدرت دست نخورده ماند و نهاد اصلی انقالبی‪ ،‬مجلس‪،‬‬ ‫نیز تحت کنترل گروه حاکم پیش از انق�لاب درامد‪ .‬انقالبیان‬ ‫مشروطه بیش از قدرت به اصالحات م ی اندیشیدند و منظور از‬ ‫اصالحات‪ ،‬نوکردن کل جامعه ایرانی بود‪ .‬از همین روی بود که‬ ‫وقتی دیدند خود از اصالحات برنم ی ایند‪ ،‬به اس��انی و جمعا به‬ ‫راه حل دست نیرومند پیوستند‪ .‬انها نمایندگان احساس عمومی‬ ‫جامعه و اقتضای تاریخی بودند‪ .‬ایران برای انکه یک کشور بماند‬ ‫و زندگی شایسته این سده را برای مردم خود فراهم کند‪ ،‬خ واست تا‬ ‫ارمان های انقالب را تحقق بخشد‪ .‬یک جنبش سازنده بود نه ب رای‬ ‫انتقام جستن یا ویران سازی اما دست به نوگری همه جنب ه های‬ ‫زندگی ملی زد‪ .‬شتاباهنگ ان در دهه های بعدی بیشتر شد و به‬ ‫توسعه سریع‪ ،‬اگرچه ناهماهنگ جامعه ایرانی انجامید‪ .‬اما با همه‬ ‫تعهد به اندیشه ازادی و ترقی‪ ،‬انقالب بر یک زمینه مذهبی روی‬ ‫یدادن ارمان های خود با اسالم بودند‬ ‫داد‪ .‬انقالبیان همه در پی اشت ‬ ‫ی به مشروعه خ واهان دادند‪ .‬متمم قانون اساسی‬ ‫و امتیازهای مهم ‬ ‫‪ ۱۹۰۷‬پیش درامد روایت دیگری از حکومت اسالمی است و همان‬ ‫امیختگیعناصرمردمساالریودین ساالریـباترکیبیمتفاوت ـ‬ ‫در ان دیده م ی شود‪ .‬در عمل‪ ،‬اجرای طرح مشروطه خواهی با ان‬ ‫امتیازات ناممکن بود و از اغاز پادشاهی رضاشاه تا پایان محمدرضا‬ ‫شاه تنش میان برنامه اصالحی و زمینه مذهبی قانون اساسی و‬ ‫جامعه ایرانی بارها به رویاروی ی های سخت انجامید‪.‬‬ ‫در سالروز مشروطه م ی توان‪ ،‬درباره سوءتفاهم های پی رامون‬ ‫ان انقالب نوشت و با نگاهی جوینده به بررسی عمقی ان انقالب‬ ‫گفتارها‬ ‫نس��یم جنب��ش ازادی ی��ا ترق ی خواه��ی ی��ا س��نت‬ ‫مشروطه خواهی از اواخر س��ده نوزدهم وزیدن گرفت و عاقبت‬ ‫هم‪ 108‬سال پیش به پیروزی رسید‪ .‬شاید بتوان گفت که انقالبی‬ ‫سیاسی ـ فرهنگی جامعه ایرانی را از زمین قرون وسطای ی اش‬ ‫کند بدون انکه زمینه ای محکم و استوار داشته باشد و در زمین‬ ‫تجدد نشاند‪ .‬و پرداختن به این راز از گذش��ته بریدن و به تمدن‬ ‫ی و عقب ماندگی؛ س��راغاز‬ ‫نرس��یدن‪ ،‬یا رمز پیروزی و راز ناکام ‬ ‫بحث و پژوهش در‪ 108‬ساله گذشته ایران بوده که از دوران انقالب‬ ‫مشروطیت تا امروز هم طبعا ایران‪ ،‬یک سده تجربه را پشت سر‬ ‫نهاده و کارزارها دیده و دریچه ها گشوده و فرصت ها از کف داده اما‬ ‫از عقب ماندگی‪ ،‬پیمودن راه دگرگونی و تجدد و رسیدن به جهان‬ ‫مدرن را اغازیده؛ حال چه تازیانه های زمانه بر پیکرش وارد امده‬ ‫یا چه جاده های موفقیت که پیم��وده یا دریچه های موفقیت را‬ ‫گشود یا مدارها را بست و ارمان ها را به شکست کشاند‪ .‬ایران از‬ ‫ی نهاد و مسائل بنیادی در افکار جامع ه اش‬ ‫سده ای به سده دیگر پا ‬ ‫ی سروکار دارد از «دفاع از‬ ‫مرور م ی شود و جامعه ایران با مفاهیم ‬ ‫یکپارچگی و یگانگی ملی‪ ،‬مردمساالری و حقوق بشر‪ ،‬دموکراسی‬ ‫لیب رال‪ ،‬عدم تمرکز قدرت حکومت مرک��زی‪ ،‬عدالت اجتماعی‪،‬‬ ‫اصالحات سیاس��ی‪ ،‬ازادی و توسعه‪ ،‬توس��عه اجتماعی‪ ،‬حقوق‬ ‫شهروندی ب ر اساس میثاق های اعالمیه جهانی حقوق بشر و‪»...‬‬ ‫تا گفتمان های مربوط به پایه های جامع ه شناختی مردمساالری یا‬ ‫زیرساخت هایاقتصادیوفرهنگی‪.‬تفاوتدرایناستکهگذشته‬ ‫از به وجود اوردن اجتماعی برای تحقق ان ارمان ها‪ ،‬تضادهایی که‬ ‫در ان صد سال کار ایران را با همه دستاوردها به شکست کشاند‪،‬‬ ‫همه یا گشوده شده اند یا گشودنشان اسان تر شده است‪ .‬جامع ه ای‬ ‫متضاد ‪ -‬و گرفتار میان فرهنگ سنتی و فرهنگ مدرنیته یا اسیر‬ ‫در چنگال اولیگارشی قرون وسطایی ‪ -‬که با شتاب خود را از جهان‬ ‫کهنه و واپ س مانده ازاد کرد و دگرگونی نظ��ام ارزش ها و گریز از‬ ‫سیطره تفکر تحمیلی ب ی اعتبار و ب ی اصالت را به ارمغان اورد و‬ ‫باورمندانش طبعا بنیادگرایان منافی ازادی و توسعه را در هر زایشی‪،‬‬ ‫کنار م ی نهد و روزنه روشن دیگری م ی جوید‪ .‬به قول روزنامه نگار‬ ‫معروفی که به سود فرهنگ مدرنیته کار م ی کند؛ دیگر نم ی توان‬ ‫با «انچه خود داشت» جلوی انچه باید داشت را گرفت‪.‬‬ ‫در این ‪ 108‬س��ال‪ ،‬بهترین ایرانیان ب��رای ازادی و ترقی‪،‬‬ ‫استقالل‪ ،‬بنیاد حکومتی مرکزی نیرومند‪ ،‬ارمان های دموکراسی‬ ‫و حقوق بشر و امروزین کردن فرهنگ و سیاست ایران و رساندن‬ ‫جامعه ایرانی به پیشرفته ترین کشورهای جهان و‪ ...‬پیکار کرده اند‪.‬‬ ‫شاید هنوز هم این تفکر ‪ -‬بنا به دالیلی ‪ -‬تازگی و نیروی زندگی‬ ‫خود را نگه داشته و جامعه ایران بیش از همیشه در تکاپوی این‬ ‫ارمان هایند‪ ،‬به س��ان یک سرچش��مه زاینده انرژی که جامعه را‬ ‫به س��وی پیروزی های روزافزون دموکراسی و حقوق بشر سوق‬ ‫دهد‪ .‬طبعا باورمندان به خش��ونت هم در این نبرد تاریخی برای‬ ‫چنین جامع ه ای‪ ،‬بازنده هستند‪ .‬بخش مهمی از تاریخ ایران در‬ ‫سده بیس��تم‪ ،‬تاریخ مشروطیت است‪ .‬اندیش��ه هایی گوناگون‬ ‫که از جنبش مشروطه نضج گرفت‪ ،‬همانا تاریخ این صدساله را‬ ‫ساخته‪ .‬جنبش مشروطه سهم بزرگی در زندگی ملی ایران داده‬ ‫و ان هم یکی بودن ان با اندیش��ه نوگری یا تجدد است‪ .‬یعنی‬ ‫نوس��ازندگی همه جانبه جامعه ایرانی ‪ -‬در سیاست و فرهنگ‬ ‫و روابط اجتماعی‪ -‬با جنبش مش��روطه اغاز شد‪ ،‬می راث هایی از‬ ‫مشروطه هست ‪-‬که بعضا م ی توان گفت‪ -‬مایه سربلندى ملى‬ ‫است؛ یک جنبش فکرى که پیشگام پیکار سیاسى شد‪ .‬البته در‬ ‫کیفیت رهبرى ان که شاید بزرگان سیاست و فرهنگ زمانه خود‬ ‫را دربر گرفت؛ گاه نقدهایی هم هست که مهم ترین ان ایران را به‬ ‫مرز تجزیه شدن برده اس��ت اما م ی توان درس هایی خوب از ان‬ ‫گرفت از جمله پیکار مسلحانه تا رفتار نیک با شکس ت خوردگان و‬ ‫صفت اشت ی خ واهی و‪ ...‬انقالبی که مفس رانش م ی گویند‪« :‬با ان‪،‬‬ ‫امدن نخستین اموزشگاه هاى نوین به شیوه اروپایى که اموزگاران‬ ‫اذربایجانى اصرار داشتند درس ها به فارسى باشد و بعض ی ها هم‬ ‫انها را اتش مى زدند‪ .‬روزنامه مردمى (نه دولتى) و حزب سیاسى و‬ ‫اتحادیه کارگرى؛ رمان و تئاتر و داستان کوتاه و شعر نو‪ ،‬بی دارى زنان‬ ‫و اغاز جنبش رهایى زن؛ عرف ی گرایى؛ (سکوالریسم) انتخابات و‬ ‫مجلس و جامعه مدنى و‪ ...‬اغاز شد‪».‬‬ ‫با یک نگاه به عکس های ان دوران تا ‪ 70-80‬سال بعدش‬ ‫کافی است که سنجید و قیاس کرد که ایران و ایرانی به برکت‬ ‫مشروطه از کجا به کجا رسید‪ .‬دید و ایا نگاه و انرژى که ان انقالب‬ ‫به جامع ه اى نیم مرده داد‪ ،‬از میان رفته تا اندک شرری هست هنوز؟‬ ‫اما ‪ 108‬سال است که جامعه ایرانی در راه مدرنیته قدم برم ی دارد‪،‬‬ ‫هرچند گاه ب ا شتاب رفتن و افتان و خی زان‪ ،‬گاه هم در ژرفا جستن‬ ‫و گاه هم در سطح سرگردان ماندن‪ .‬بررسی این انقالب به ایران‬ ‫و ایرانی ش��یفته خرمى‪ ،‬میهن دوس��تى و خدمت‪ ،‬انسانیت و‬ ‫دموکراسى و لیب رالیسم‪ ،‬خردگرایى و استقالل و اصالت‪ ،‬نوعی‬ ‫نگاه نو و به دور از انحطاط م ی دهد‪ .‬روزی که نباید گذاش��ت که‬ ‫اهمیتش از برابر چشمان محو ش��ود‪ .‬نخستین هدف جنبش‬ ‫مشروطه‪ ،‬نگهداری و دفاع از ناسیونالیسم بود‪ .‬احساس وظیفه در‬ ‫برابر تاریخ یک ملت کهنسال و سربلند ان هم در چارچوب یک‬ ‫نظام دموکراتیک‪ .‬با مجلسی بی دار و فعال که از مردم برم ی خاست‬ ‫و نگهداشتن استقالل و یکپارچگی کش��ور را مدنظر داشت و‬ ‫سازمان کشور و نظام سیاسی و حقوق مردم و سامان دادن به وضع‬ ‫مالی کشور و اوردن صنعت نوین‪ ،‬اموزش همگانی رایگان به ایران‪،‬‬ ‫تشکیل کشوری واحد از ممالک محروسه ایران‪ ،‬کوتاه کردن دست‬ ‫بیگانگان از کارهای کشور‪ ،‬کشیدن راه اهن سراسری‪ ،‬استقالل‬ ‫مالی و پولی کش��ور و پایه گذاری صنایع نوین‪ ،‬اوردن ذوب اهن‪،‬‬ ‫نظام وظیفه عمومی و اموزش همگانی؛ بی دار کردن حس غرور‬ ‫ی که بیش از یک سده با شکست و خواری زیسته‬ ‫ملی در مردم ‬ ‫بودند و دیگر تالش ها در جهت نوسازندگی و ترقی کشور‪ ،‬دفاع از‬ ‫استقالل و دموکراسی و توسعه که نوعی نگرش تازه به گفتمان‬ ‫سیاست و زبان و ادبیات را هم اورد که با گسترش صنعت نشر و‬ ‫رونق گرفتن روزنامه نگاری هم تقویت شد‪ .‬جنبش مشروطیت به‬ ‫نوسازی و نوگرایی و ترقی انجامید و مردان و زنان «باپدر و مادری»‬ ‫در قلمرو سیاست « ب ی پدر و مادر» و هم عرصه فرهنگ برامدند‬ ‫و با اشرافیت کهن و بیشتر اصالت به رقابت پرداختند‪ .‬حتی یکی‬ ‫از مش��روطه خواهان مورخ م ی گوید‪« :‬نکته جالب هم اینکه در‬ ‫ق و جنبش مش��هور به نام او‪،‬‬ ‫س��ال های پس از رضا شاه‪ ،‬مصد ‬ ‫قدرت خود را از مشروطیت گرفت‪ .‬حتی مل ی کردن صنعت نفت‬ ‫و پیکار برای کوتاه کردن دست انگلستان از ایران در متن سنت‬ ‫مشروطه خواهی م ی گنجید و شعار «شاه باید سلطنت کند‪ ،‬نه‬ ‫حکومت»درست ترینتعبیرازقانوناساسیمشروطیت بود‪.‬حتی‬ ‫حزب توده م ی کوشید ریش��ه های خود را در انقالب مشروطیت‬ ‫بجوید‪ .‬در واقع سال های پس از رضاشاه شاهد واکنشی در جهت‬ ‫ان انقالب بود؛ چنان که حتی شکس��ت مشروطه خواهان در دو‬ ‫دهه پس از انقالب به گردن رضاشاه انداخته شد که هیچ ربطی‬ ‫به واقعیات تاریخی نداشت‪ .‬محمد رضاشاه نیز از ان هنگام که‬ ‫اختیارات حکومتی را بر اقتدار اخالقی و سیاسی پادشاهی افزود‪،‬‬ ‫از دهه ‪ ۱۳۳۰‬در نگهداری و رعایت ظواهر قانون اساسی کوشید‪.‬‬ ‫او با تغییر قانون اساسی و افزودن بر اختیارات خود‪ ،‬نقصی را نیز‬ ‫در مورد تغییر قانون اساسی و نیابت سلطنت برطرف ساخت‪».‬‬ ‫البته گاه هم انقالبی سراس��ر جنبش مش��روطه خواهی‬ ‫بوده اما بزرگ ترین ت�لاش برای ناچیز ک��ردن پایه های فکری‬ ‫و دس��تاوردهای عملی دوران مش��روطه صورت گرفته تا سیر‬ ‫مقاومت ناپذیر جنبش مشروطه را متوقف سازند‪ .‬با این حال در‬ ‫گفتمان سیاسی ـ ایدئولوژیک روش��نفکران درون و بیرون و در‬ ‫سنت جامعه ایرانی همچنان زنده ماند‪ .‬زیرا اندیشه های سیاسی‬ ‫و اجتماعی مش��روطیت از نیاز های جامعه ای رانی در این س��ده‬ ‫برم ی خاست و ایران با هر نوع حکومتی‪ ،‬طبعا نیاز به نگهداشتن‬ ‫خوددربرابردست اندازی هایبیگانگان‪،‬دردستگرفتنسرنوشت‬ ‫ملی خود‪ ،‬یکپارچه ماندن و‪ ...‬دارد زیرا حفظ استقالل و یکپارچگی‬ ‫و یگانگی ملی ایران که دلمش��غولی بزرگ و اولویت چند نسل‬ ‫ایرانیان از اغاز سده نوزدهم بوده و باید سطح زندگی قابل قبول‬ ‫و استاندارد و نسبتا مرفهی برای مردمانش فراهم اورد؛ و از نظر‬ ‫سیاسی نیز م ی توان مردم را شایس��ته اداره امورشان دانست نه‬ ‫اینکه ش��اه باید ب رای انان تصمیم بگیرد‪ ،‬دموکراسی و حقوق‬ ‫بش��ر‪ ،‬در میان گرایش های گوناگون و خوداگاهی ملی ای رانیان‬ ‫جایگاهی ملزم و ب ی س��ابقه م ی یابد‪ .‬بازگش��ت به ریشه های‬ ‫انقالب مشروطه و س��اختن روی ان باتوجه به تجربه ملی ‪108‬‬ ‫ساله گذشته ایران و رویدادهای جهان بیرون‪ ،‬به همه گرایش های‬ ‫سیاسی امروزی ایران کمک م ی کند تا خود را با مجموعه نیاز و‬ ‫واقعیت جامعه کنونی ایرانی هماهنگ س��ازند چون امروز ما را‬ ‫همین ‪ 108‬ساله گذشته‪ ،‬ساخته‪ .‬بازگشت به ان ریشه ها و فهم‬ ‫درس ها و عبرت های ان‪ ،‬نه به قصد تکرار و تقلید‪ ،‬برخوردی الزم‬ ‫و سازنده با گذشته است‪ .‬مشروطه خواهان هم تنها وارثان سنت‬ ‫مشروطیت نیستند‪ .‬همه سنت های سیاسی امروز ایران ریشه ها‬ ‫و قهرمانان خود را در انقالب مشروطیت دارند؛ و این یک زمینه‬ ‫مش��ترک احتماال بزرگترین مایه نیرومندی سیاسی اینده ای ران‬ ‫خواهد بود‪ .‬هنگامی که با نگاهی بدون پیشداوری به صدساله‬ ‫گذشته‪ ،‬م ی بینیم که بسیاری از بدبخت ی های ما از انجاست که‬ ‫یکی از رویدادهای درخش��ان و زوایای تاریخ ایران یعنی جنبش‬ ‫مشروطه خواهی را دس��ت کم گرفتیم؛ یا محدود تعبیر کردیم‬ ‫یا از ان انحراف جس��تیم‪ ،‬یا ضدش برخاستیم‪ .‬اگر به ماندگاری‬ ‫اندیشه های سیاسی و اجتماعی مشروطیت و ارتباط ان با حال و‬ ‫اینده ایران تاکید م ی شود‪ ،‬از اینجاست که کشور ما امروز روی هم‬ ‫با همان مسائل و همان گزینش های اغاز این سده روبه روست؛ نه‬ ‫تنها در ایران‪ ،‬که در همه جهان رو به پیشرفت‪ .‬در همان‪108‬سال‬ ‫پیش ‪ -‬بنا به نمونه های کشورهای پیشرفته‪ -‬به مقدار زیاد اشکار‬ ‫بود که چه باید کرد‪ .‬ش��اید هیچ جستار جدی در تاریخ و فلسفه‬ ‫سیاسی و تفکر اجتماعی ایران نیست که تاثیری از نگاه تازه به‬ ‫نقش و ارمان های جنبش مشروطه نپذیرفته باشد‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫پرداخت‪ .‬اما نم ی توان گفت که به تاریخ پیوسته یعنی به ملکیت‬ ‫همه گرایش های سیاسی ایران امده و سیاس ی کاران در جایگاه و‬ ‫پیام های ان به هم رایی رسیده اند‪ .‬اکنون م ی توانیم با دریافتی‬ ‫درست از جنبشی که رنسانس و عصر جدید (سده ‪ )17‬و عصر‬ ‫روش��نگری ایران همه با هم ب��ود‪ ،‬چندان ک��ه در گنجایش ما‬ ‫م ی گنجید و جامع ه ای قرون وس��طایی را ـ هنوز در بخش های‬ ‫قابلمالحظهجمعیتـبهسدهبیستمپرتابکردبهچناننگاهی‬ ‫برسیم‪.‬ازنورخنهادنبهسویجنبشمشروطهبخشیازفرایندی‬ ‫باورنکردنی در تاریخ ایران است‪ .‬هنوز انقالب مدرن مشروطه نیاز‬ ‫به بررسی دارد و به ارزیابی دوباره و ارج گزاری جنبش روشنگری‬ ‫ای ران در جامع ه ای که اسبابش را تقریبا هیچ نداشت‪ ،‬م ی انجامد‪.‬‬ ‫جنبش مشروطه مترقی بود و اگر مخالفان پادشاهی نیز مانند‬ ‫حکومت های عصر پهلوی ان را نادیده گرفتند‪ ،‬به زیان خودشان‬ ‫شد‪ .‬جنبش مشروطه که در ‪ ۱۲۸۴‬اغاز شد‪ ،‬با اعطای مشروطه‬ ‫در سال پس از ان پایان نیافت؛ دوره مهم تر ان‪ ،‬سال های مبارزه‬ ‫مسلحانه با محمدعلی شاه بود (‪ .)۱۲۸۶-۸۸‬ح وادث برجسته این‬ ‫دوره‪ ،‬دفاع از ساختمان مجلس‪ ،‬محاصره دراز و قهرمانی تبریز‪،‬‬ ‫تصرف پایتخت توسط ستون های گیالن و اصفهان و پس از‬ ‫این دوره‪ ،‬درهم شکستن قطعی محمدعلی شاه و پشتیبانانش‪،‬‬ ‫به جنبش یک وجهه واقعی ملی و انقالبی داد‪ .‬هرچند جنبش‬ ‫مشروطه در برپا ساختن یک حکومت واقعی دموکراتیک در ایران‬ ‫کامیاب نشد‪ ،‬اما باید به تمامیت مشروطیت و همه کاربرد هایش‬ ‫نگریست که مشروطه یک چارچوب حقوقی معم ولی نیست که‬ ‫بنا بر اقتضای موقع مورد تعبی رات مختل��ف قرار گیرد‪ .‬این یک‬ ‫فلسفه حکومت است‪ ،‬بر اس��اس نیاز ها و اوضاع و احوال خاص‬ ‫ایران‪ .‬در صورت واقع��ی خود‪ ،‬مش��روطه از عدالت اجتماعی و‬ ‫توسعه اقتصادی جدای ی ناپذیر است‪ .‬گاهی مورخانی م ی گویند‬ ‫که «مشروطیت ایران یادگار انقالب ناتمام ملت ایران است‪ .‬ما این‬ ‫انقالبی را که عمال از مبارزه ضد امتیاز تنباکو در ‪ ۱۲۷۰‬شروع شد‪،‬‬ ‫نه به پایان رساند ه و نه به درستی قدر شناخته ایم‪ .‬دوره اصلی پیکار‬ ‫انقالبی از ‪ ۱۲۸۴‬تا ‪ ۱۲۹۰‬تاکنون جای شایسته خود را در فرهنگ‬ ‫سیاسی ایران نگرفته‪».‬‬ ‫گرچ��ه مورخ ه��ا معتقدند که در س��یر تحولی اندیش��ه‬ ‫مشروطیت سه دوره ‪ -‬جنبش مشروطه خ واهی‪ ،‬پادشاهی پهلوی‬ ‫و دوران پس از انقالب ‪ -‬را م ی توان برشمرد اما مشروطه خواهان‬ ‫در پی نوسازندگی همه زمینه های جامعه ایرانی‪ ،‬از جمله نظام‬ ‫حکومتی بودند‪ ،‬عالوه بر گفتمان سیاس��ی ای��ران حتی نظام‬ ‫پادشاهی را نیز دگرگون کردند (مانند کوتاه کردن دست پادشاه از‬ ‫امور کشور و ایستادگی در برابر دست اندازی های بیگانگان و دادن‬ ‫اختیار کشور به دست نمایندگان مردم و مجلس شورای ملی)‪.‬‬ ‫ای ران قاجار واپسمانده بود و بیگانگان سررشته کارهای ملک و‬ ‫مملکت را در دست داشتند‪ ،‬زیرا به سبب واپسماندگی و وابستگی‪،‬‬ ‫توانایی دفاع نبود‪ .‬اما پادش��اهی هم چندگاهی با مش��روطیت‬ ‫در افتاد و مشروطه خواهان با س��لطنت طلبان در جنگ بودند و‬ ‫کشتگان انقالب مش��روطه به دست نیروهای سلطنت طلب از‬ ‫پای درامدند‪ .‬مسئول و شاه‪ ،‬کش��ور را تیول و ملک مطلق خود‬ ‫محمد علی شاه قاجار‬ ‫م ی دانست و غم مردمان نداش��ت و از حس سر بلندی و احترام‬ ‫ملی هم ب ی بهره بود‪ .‬جنبشی که مش��روطه اول نام گرفته و تا‬ ‫به توپ بستن مجلس کشید‪ ،‬سراسر در چارچوب نظام سیاسی‬ ‫موجود بود؛ امتیازی بود که با کمترین هزینه ولی به ش��یوه ها و‬ ‫ابعادی ب ی سابقه در تاریخ ایران از دربار قاجار ــ و با کمک فعال‬ ‫صدر اعظم پرقدرت زمان‪ ،‬مشی ر الدوله ‪ -‬گرفته شده بود‪ .‬رهب ران‬ ‫مشخصینداشتوهرکسدرجایخودشماند‪.‬جنبشیمردمی‬ ‫ بود که هیچ گروهی دعوی مالکیت انحصاری بر ان نداش��ت‪.‬‬ ‫انقالبیان مشروطه هرگز حکومت نکردند زیرا حکومتی در میان‬ ‫نبود و یک ساختار حکومتی‪ ،‬بیشتر روی کاغذ و تشریفاتی‪ ،‬بر‬ ‫جای مانده بود و بس و دیگر نه در خزان��ه پولی بود و نه نیرویی‬ ‫که پشتوانه قانون ها باشد‪ .‬اسباب حکومت در ایران سرانجام از‬ ‫امد‪ ،‬همان کودتایی که دیگر دشنامی نمانده که به‬ ‫‪ 1299‬فراهم ‬ ‫ان بدهند و دشنام دهنده ای نمانده که به او اعتنا کنند‪ .‬مجلس‬ ‫اول مش��روطه که از نظر حیثیت و توانایی انتلکتوئل‪ ،‬کمتر در‬ ‫ایران همتایی یافت‪ ،‬بیش��تر به قانونگذاری پرداخت و در ان به‬ ‫قول مشهور مستوف ی الممالک نه اجیل م ی گرفتند و نه اجیل‬ ‫م ی دادند‪ .‬کارزاری که پس از به توپ بستن مجلس دوم درگرفت‬ ‫در خون غرق شد‪ .‬مش��روطه خواهان به جای دربار اهل سازش‬ ‫مظف رالدین ش��اه با دربار جنگجوی محمدعلی ش��اه سر و کار‬ ‫داشتند که خود به جنگجویی و استبدادطلب ی اش کمک کرده‬ ‫بوند‪ .‬مجلس پس از «اصالح دموکراتی��ک» قانون انتخابات و‬ ‫وانهادن نظام اصنافی به سود هر مرد یک رای‪ ،‬در دست زمینداران‬ ‫و سران عشایر افتاده بود و با ضعی ف شدن خصلت مردم ی اش‪،‬‬ ‫گروه های فشار و منافع شخصی سردمداران‪ ،‬نیروی برانگی زنده‬ ‫ان بودند؛ به اضافه دست های بازیگر خارجی که سلسله جنبان‬ ‫اصلی شدند‪ .‬مشروطه دوم «صاحبان» و بستانکارانی پیدا کرد‬ ‫که دیگر به هیچ قاعده ای گ��ردن نم ی نهادن��د؛ از مجاهدان و‬ ‫اعضای انجمن های قارچ مانند و خودسر تا فرماندهان عشایری و‬ ‫یداشتند و م ی فهمیدند‪ .‬اما‬ ‫مذهبیون هر کدام مشروطه خود را م ‬ ‫به قدرت رسیدن کسانی که مشروطه اول م ی خ واست از جا برکند‬ ‫باتوجه به کیفیت پایین گروه رهبری تازه مجلس و انقالب؛ معلوم‬ ‫نیست به ان ناپسندی باشد که ازادیخ واهان شعاری جلوه داده اند‪.‬‬ ‫درباره شکست مشروطه خواهان و پیروزی نسبی مشروطه باید‬ ‫گفت که مش��روطه خواهان یا در ناکامی شخصی و نومیدی از‬ ‫مردم و کشور درگذش��تند یا چاره را در دست های نیرومند سردار‬ ‫سپه‪ -‬رضا شاه جستند که از مشروطه تصورات خود را م ی داشت‪.‬‬ ‫ولی مشروطه خواهی با سران و رهب رانش از میان نرفت‪ .‬ارمان ها‬ ‫و طرح های عملی انان برای تشکیل یک دولت ‪ -‬ملت و رساندن‬ ‫ایران به اروپا ‪ 108‬سال است در هر شرایطی‪.‬‬ ‫در تاریخ‪ ،‬انقالب مشروطه شکستی سیاسی خورد‪ .‬طرح‬ ‫یا پروژه اصلی ان در سده بیستم ناتمام ماند یا به زیر افتاد‪ .‬ولی‬ ‫طرح مشروطه خ واهی زنده است‪ ،‬شکست نخورده و هنوز در بنیاد‬ ‫خود اعتبار دارد و در نتیجه دچار شکست تاریخی نشده‪ .‬شکست‬ ‫انقالب مشروطه نیروی زندگی را از برنامه مشروطه خ واهان نگرفت‬ ‫و بیشتر ان برنامه در ابعاد بسیار بزرگ تر در دهه های بعدی به اجرا‬ ‫سید عبداهلل بهبهانی‬ ‫در امد‪ .‬پدران جنبش مشروطه خواهی در نبرد شکست خوردند‬ ‫ولی جنگ را به تمام نباختند‪ .‬جنبش مشروطه اگاهی ایرانیان‬ ‫بر موقعیت تحمل ناپذی��ر ای ران و ش��ناخت راه را فراهم اورد که‬ ‫چراغی بود که جهان تاریک مستعمراتی را روشن کرد؛ رهایی‪،‬‬ ‫که م ی توانیم ان را در ش��عار ازادی و اس��تقالل و ترقی خالصه‬ ‫کنیم؛ و امادگی جانفش��انی برای دگرگون کردن ش��رایطی که‬ ‫تغیی رناپذیر م ی کرد‪ .‬اما ان انقالبیان با ویرانس��رایی به نام ایران‬ ‫ی که پس از پیروزی به بازسازی ان‬ ‫سر و کار داش��تند و هنگام ‬ ‫برخاستند چیز زیادی در دستشان بیش از همان اگاهی و امادگی‬ ‫نبود‪ .‬جنبش مشروطه جنبش روشنگری و انقالب دموکراسی‬ ‫لیب رال و باززایی ناسیونالیسم ایرانی و نوسازندگی سراسری ایران‪،‬‬ ‫همه با هم بود‪ .‬طرحی برای توسعه همه س��ویه جامعه ای رانی‪.‬‬ ‫رضاشاه پیش از هر چیز باید «کش��ورى مى ساخت» تا بعد «در‬ ‫ان بتوان حرفى از ازادی ها زد‪ ».‬مشروطه خواهان پرچمدار تجدد‬ ‫در ایران بودند‪ ،‬که مستلزم ساختن کشور بود و این پروژه ای بود‬ ‫که رضاش��اه به عهده گرفت‪ .‬البته در ان س��ال ها ازادى معنى‬ ‫نداشت و خلق و خوى رضاشاه هم با ازادى‪ ،‬دموکراسى و احترام‬ ‫به مجلس سازگارى نداشت‪ .‬با چنان شروعی شما نم ی توانید‬ ‫انتظار داشته باش��ید که یک ملتی بتواند وظیفه ای به دشواری‬ ‫رسیدن به پای کشورهای پیشرفته جهان را که شعار مشروطه‬ ‫ن شرایط‬ ‫بود با ان مقدمات و با ان افکار به پیروزی برس��اند‪ .‬در ا ‬ ‫ممکن نبود‪ .‬وقتی انقالب مشروطه در گرفت‪ ،‬ایران شش هزار‬ ‫دانش اموز ابتدایی داش��ت‪ ،‬چندصد دانش��جوی مدارس عالی‬ ‫داشت‪ ،‬یک مدرسه فالحت داشت و یک مدرسه علوم سیاسی‬ ‫برای تربیت دیپلمات ها و یک مدرس��ه دارالمعلمین‪ .‬این سه‪،‬‬ ‫دانش��گاه های ای ران بودند‪ .‬ان دانش اموزان ابتدایی قدرت عمده‬ ‫تظاه رات بودند‪ .‬اینها راه م ی افتادند و مشروطه خ واه بودند‪ .‬چندصد‬ ‫خانم هم با چادر‪ ،‬ششلول های شان را به دست گرفته بودند زیر‬ ‫چادرهای شان و تظاه رات کرده و از مش��روطه دفاع م ی کردند‪.‬‬ ‫ی ایرانی بود‪ .‬نه صنعت‬ ‫ این بنیه مشروطه خواهی و بنیه فرهنگ ‬ ‫داشتیم‪ ،‬نه مالیه داش��تیم‪ ،‬نه ارتباطات داشتیم‪ ...‬هیچ‪ .‬کسانی‬ ‫یزنند چون گویا ملت ایران به درد‬ ‫که دم از شکست مشروطه م ‬ ‫یدانند مشروطه‬ ‫ازادی نم ی خورد‪ ،‬به درد دموکراسی نم ی خورد‪ ،‬نم ‬ ‫در چه اوضاع و احوالی سرگرفت‪ .‬اما از کوتاه ی های بزرگ دوران‬ ‫پادشاهی پهلوی این بود که با ب ی اعتنایی به جنبش مشروطه نه‬ ‫تنها خودش را در برابر ان ق��رار داد و به تبلیغات مخالفان اعتبار‬ ‫بخشید‪ ،‬بلکه برنامه اصالحی پر دامنه ای را که بر پایه ارمان های‬ ‫مشروطه خواهان بود از مشروعیتی اضافی که الزم و در مواردی‬ ‫حیاتی م ی بود‪ ،‬ب ی بهره گردانید‪ .‬رویکرد ب ی اعتنای حکومت در‬ ‫مخالفان ان نیز موثر افتاد و نگذاش��ت تجدد خواهی مشروطه‬ ‫که صرفا تجدد خواهی پهلوی قلمداد شده بود‪ ،‬به صورت زمینه‬ ‫مش��ترکی برای هردو طیف دراید‪ .‬برای ان گروه مخالفان رژیم‬ ‫نیز که به انقالب مش��روطه توجهی داشتند مس��اله صرفا در‬ ‫بهره برداری سیاس��ی و تبلیغاتی فرو کاسته ش��د‪ .‬انها انقالب‬ ‫مش��روطه را در رویه (جنبه) ازادیخواهانه اش منحصر کردند تا‬ ‫از ان موضع ب��ر خودکامگی رژیم پادش��اهی بتازند‪ .‬یک طرف‬ ‫سید حسن تقی زاده‬ ‫گفتارها‬ ‫به ب رنامه ترق ی خواهانه مش��روطیت چسبید‪ ،‬ب ی انکه کمترین‬ ‫امتیازی به پدران جنبش مشروطه بدهد و سهم انان را در جهشی‬ ‫که به جامعه دادند و زمینه ساز بخش بزرگی از دوران پهلوی شد‪،‬‬ ‫بشناسد‪ .‬طرف دیگر دموکراس��ی را در ازادیخواه ی اش خالصه‬ ‫کرد‪ ،‬ب ی انکه به ع وامل واقعی شکست انقالبیان مشروطه و سهم‬ ‫پادشاهان پهلوی در جب ران بسیاری از ع وامل ان شکست ‪ -‬نبودن‬ ‫ساختار های مقدمانی ‪ -‬کمترین نگاهی بیندازد‪.‬‬ ‫و اما درباره نس ل های مشروطیت باید گفت که نسل اول‪،‬‬ ‫نسل جنبش مشروطه خ واهی بود و گفتمان ان را یک تاریخ نگار‬ ‫ان جنبش در «اندیشه ازادی و ترقی» خالصه کرده‪ .‬نسل جنبش‬ ‫مشروطه به جامعه ایرانی نقشه پیشرفت را از روی نمونه اروپایی‬ ‫داد که دیگر با همه افت و خیزها هرگز رهایش نکرد‪ :‬ساختن یک‬ ‫دولت مدرن با نهادها و روابط قانونی؛ بهم بس��تن تکه پاره های‬ ‫میهن و برانگیختن سربلندی ملی؛ ازاد شدن از استب داد سلطنتی‪،‬‬ ‫اشفتگی خانخانی و ارتجاع خ راف ی ها؛ گسستن زنجیر سنت ها از‬ ‫دست و پای زنان؛ رهانیدن توده ها از شرایط زندگی قرون وسطایی؛‬ ‫پیوستن به کاروان علم و معرفت امروزی‪ .‬گفتمان ان نسل اول‬ ‫با انکه در رعایت مذهب و جایگاه ان در سیاست و جامعه دنباله‬ ‫گذشته هزاره ای م ی بود اشکارا با نس ل های پیشین تفاوت داشت؛‬ ‫گسست نمایانی با ابعاد تاریخی و دورانساز بود و جامعه را چنان‬ ‫از پایه هایش تکان داد که دیگر برگش��ت پذیر نبود‪ .‬ان نس��ل‬ ‫در بقایایش تا پادش��اهی محمدرضا شاه کش��ید و گروه بزرگی‬ ‫از مدیران و رهب ران را به ملت داد که تاریخ صدها س��اله به خود‬ ‫ندیده بود و نس��ل دوم در پادشاهی رضاشاه که نخستین نسل‬ ‫ایرانی بود که توانست در خود ایران برای زندگی در یک جامعه‬ ‫امروزی و اداره ان پرورش یابد‪ .‬گفتمان ان دنباله نسل اول بود اما‬ ‫در جاهایی جدا م ی شد‪ .‬تاکید بیشتر بر ناسیونالیسم ایرانی‪ ،‬دوری‬ ‫گرفتن از مذهب در سیاست و یک رگه نیرومند اقتدارگرایی که‬ ‫به ب ی اعتقادی به دمکراسی دست کم در شرایط ایران انجامید‪،‬‬ ‫ویژگ ی های گفتمان ان نسل بود‪ .‬اندیش��ه ازادی و ترقی نزد ان‬ ‫به ترقی به بهای ازادی دگرگش��ت یافت‪ .‬ولی نسل رضاشاهی‬ ‫در همان نخستین مرحله به زلزله جنگ دچار شد که سیر عادی‬ ‫جامعه را متوقف کرد و در خود ان نسل شکافی انداخت‪ .‬سال های‬ ‫جنگ نه تنها برنامه نوسازندگی جامعه و پای هریزی زیرساخت های‬ ‫یک کشور امروزی را متوقف کرد و نگذاشت معنای ان اصالحات‪،‬‬ ‫بیشتر و بهتر فهمیده شود‪ ،‬تردیدهای جدی درباره خود ان طرح‬ ‫نوس��ازندگی پدید اورد و اولویت های ملی را تغییر داد‪ .‬شکست‬ ‫سیاستخارجیرضاشاهبهسرتاسردوراناستثنائیفرمانروای ی اش‬ ‫افکنده شد و تنگناهای روزافزون مدیریت یک تنه او را بیش از اندازه‬ ‫بزرگ گردانید‪ .‬نارنجک جنگ‪ ،‬گفتمان نس��ل دوم را تکه تکه‬ ‫کرد‪ .‬دیگر از یک گفتمان نم ی شد سخن گفت ‪ -‬وضعی که به‬ ‫گفتمان نسل سوم نیز کشید‪ .‬بخش بزرگی از نسل دوم برضد‬ ‫گفتمان رضاشاهی برخاست‪ ،‬چه در صورت محافظه کارانه خود‪،‬‬ ‫و چه در راه رشد غیرسرمایه داری با هدف و به بهای تجزیه ایران‬ ‫مشروط و مشروع بودن‬ ‫نگاهی به برخی یادمان های قیام مشروطیت‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این روزنام��ه نگار در این مطلب از می��راث اجتماعی و‬ ‫فرهنگی جنبش مش��روطیت بر یادمان ه��ای امروز جامعه‬ ‫ای رانی سخن گفته است‪.‬‬ ‫یاداورى چهاردهم مرداد و پرداختن به ان انقالب و بدى و‬ ‫خوب ی هایی که از ان به ایران رسیده‪ ،‬امری ضروری م ی نمایاند‪.‬‬ ‫انقالبى است که امروز هم س��خنى براى اینده ایران دارد‪ .‬امروز‬ ‫هم پژواک پیام ان انقالب‪ ،‬شنیده م ی شود و جامعه ایرانى ‪ -‬حتی‬ ‫با نسل جوان که جمعیتى بی دار و بی زار از تحمیل است ‪ -‬هنوز‬ ‫درگیر پیکار مدرنیته و تجدد و خواستار دگرگونى ریشه اى است و‬ ‫دیگر در خدمت اندیشه های واپس مانده ‪ ،‬گرفتار نم ی اید؛ و شاید‬ ‫بتوان گفت که جامع ه ای به مراتب نیرومند تر از صد سال پیش‬ ‫ت با شوق به دموکراسی و جستن پیشرفت و اقتدار و بزرگى؛ با‬ ‫اس ‬ ‫نگاه به اینده با گوشه چشمى به بهترین هاى گذشته و می راث های‬ ‫خوب غیرقابل انکار‪ .‬و اخ راالمر م ی توان گف��ت که «‪ ..‬برای ما‬ ‫اینده ای هست که تاریخ را از ما شرمسار نخ واهد کرد‪ »...‬و انقالب‬ ‫مشروطه انقالبی بود که ایران را چند سده پیش انداخت «در تاریخ‬ ‫همروزگار ایران سنتی نیرومند تر و زاینده تر از مشروطه نم ی توان‬ ‫یافت…»‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫پسرش‪ ،‬پای ان کف زد و «از ان روز بود که نقش غ ربزدگی را‬ ‫همچون داغی بر پیش��انی ما زدند و من ‪ -‬جالل ال احمد ‪-‬‬ ‫نعش ان بزرگوار را بر س ِر دار‪ ،‬همچون پرچمی م ی دانم که به‬ ‫عالمت استیالی غ ربزدگی پس از ‪ ۲۰۰‬سال کشمکش بر بام‬ ‫سرای این مملکت افراشته شد»‪.‬‬ ‫سوم‪ :‬مش��روطه فقط فرمان نامه ای تاریخی نیست‬ ‫که در مرداد ‪ 1285‬شمسی امضا شده باش��د و دعاوی خرد و‬ ‫کالنی بر سر ان صورت گرفته باش��د؛ مشروطه‪ ،‬نامه اعمال‬ ‫یک ملت است که تا امروز هم جاری است و «عدالت» لب لباب‬ ‫ان‪ :‬شعاری که علما سر دادند‪ ،‬عدالتخواهی بود و منظورشان‬ ‫عدالت از سوی حکام و شاهان و پشتوانه اش هم دستگاه تازه ای‬ ‫به نام عدالتخانه تا قوانین اس�لامی را ج��اری کند‪ .‬حاال اگر‬ ‫تاریخ به درستی خوانده نشود‪ ،‬چه خواهد شد؟ ستارخانی که‬ ‫جیب من است»‪ ،‬م ی شود‬ ‫م ی گفت «فتوای علمای نجف در ِ‬ ‫نماد چپ ها و اگر ب رایش یادبودی هم م ی گی رند‪ ،‬تالش در این‬ ‫نعل وارونه زنی است و ش��یخ فضل اهللِ طرفدار مشروطه که‬ ‫متوجه اشتباهات و انحرافات ان است‪ ،‬م ی شود هوادار استب داد‬ ‫و روش��نفکران پیرو مش��روطه لندنی‪ ،‬جاده صاف کن تولد و‬ ‫شکل گیری مستبدترین سلسله ای رانی معاصر؛ یعنی پهلوی ها‬ ‫(البته خیلی بدیشان وفا نکرد و طومارش زود در هم پیچیده‬ ‫شد)‪ .‬تازه در این میان‪ ،‬اصول و فروع برامده در نهضت اسالمی‬ ‫‪ ،57‬بدون ریشه هایش‪ ،‬خوانده و فراموش م ی شود که دعوای‬ ‫نظارت‪ ،‬یک کهنه ماجرای تاریخی اس��ت که چه جان های‬ ‫گرانی بر سر ان‪ ،‬گذاشته شده و مش��اجره ای تازه و مربوط به‬ ‫امروز و دیروز نیس��ت‪ .‬بس��اط ی های مقابل دانشگاه ته ران‪،‬‬ ‫گرچه هویداکننده همه هویت فرهنگی جامعه ای ران نیستند اما‬ ‫بخش های منورالفکرتر را تغذیه و وانمایی م ی کنند‪ ،‬همانانی‬ ‫ختم ان به دیکتاتوری قلدرخان پهلوی‪ ،‬به یمن‬ ‫که مشروطه و ِ‬ ‫خوش خدمتی انها از سید ضیا طباطبایی گرفته تا محمدعلی‬ ‫عقل سلیم حکم م ی کند تا انجا‬ ‫فروغی و دیگران ممکن شد و ِ‬ ‫که م ی شود‪ ،‬تاریخ را نزدیک به همی ن ها تقریر کرد؛ اینکه چرا‬ ‫اصل کاری ها نیست و چهره ای مانند ستارخان‬ ‫خط و خبری از ِ‬ ‫در این میان نشان م ی شود‪ ،‬هویداشدگی خیانت منورالفکران‬ ‫و خجالت اور بودن به رخ کشیدن اش است و لزوم پنهان شدن‬ ‫ُپشت نام هایی که م ی توان هویت واقع ی شان را در تاریکی و‬ ‫غبار نگه داشت‪ .‬دعوی مشروط بودن همه چیز به رای ادم ها یا‬ ‫مشروع شدن به حکم خدا‪ ،‬هی چ وقت قدیمی نبوده و نیست‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫حاشیه می دان انقالب و راسته کتابفروش های خیابان‬ ‫منتهی بدان‪ ،‬هیچ نشانه ای از مش��روطه را در خود ندارند که‬ ‫بتوان انها را بهانه ای ب رای نوش��تن از ان دوران کرد چرا که از‬ ‫عمرش��ان چند دهه ای بیش��تر نم ی گذرد و بدیهی است که‬ ‫طاقی یا دیواری یا خانه ای به نام و یاد ان دوران نداشته باشند اما‬ ‫حسب حال کتاب ها و دیگر اقالم فرهنگی عرضه شده در ان‬ ‫حوالی‪ ،‬م ی توان نمودهای رابطه ای میان امروز و دیروز یکصد‬ ‫و چند ده سال پیش را در انجا یافت‪ ،‬ان هم رابطه ای تصویری‬ ‫و پیچیده در قلیان و ب رنو‪ .‬قصد و غرض این نوشته‪ ،‬بازخوانی‬ ‫تاریخ مشروطه نیست (که هم از وسع نگارنده خارج است و هم‬ ‫در متن های دیگر به تفصیل‪ ،‬شرایط ان دوران بررسی شده) ‬ ‫بلکه مروری اس��ت بر رگه های باق ی مان��ده از تحوالت ان در‬ ‫زندگی معاصر ای رانیان‪.‬‬ ‫اول‪ :‬در جاهایی که پوسترهای ‪ 100‬در ‪ 70‬سانت ی متری ‬ ‫س��یاه و س��فید چهره های ادبی و هنری عرضه م ی ش��ود‪،‬‬ ‫عکس هایی از «چگوارا» (ارنستو رافائل گوارا دالسرنا) هست‪،‬‬ ‫با همان کاله و سیگار برگ معروف اش‪ .‬حال و ه وای عکس ها‬ ‫لو پنجاه شمسی است‬ ‫بیشتر نمودار شخصی ت های دهه چه ‬ ‫که در عالم روش��نفکری ای رانی‪ ،‬ارج و قربی داش��ته اند و حاال‬ ‫سال هاست که زیر خاک اند‪ .‬در میان این تصاویر‪ ،‬عکسی از‬ ‫ستارخان قره داغی یا همان نام اوری که بسیاری او را با پسوند‬ ‫«سردار ملی» م ی شناسند قرار دارد که قلیانی را در یک دست‬ ‫گرفته و تفنگ ب رنویی را در دس��ت دیگر‪ .‬اینکه از میان همه‬ ‫چهره های ریز و درشت و مشهور و ناشناخته مشروطه‪ ،‬عکس او‬ ‫در این اماکن عرضه م ی شود‪ ،‬شاید از ان روی باشد که عکس ها‪،‬‬ ‫ب راورنده نوستالوژی های چپگرایانه اند (البته احمد شاملو هم در‬ ‫میان شان قرار دارد) و در تاریخ نوشته اند که ستارخان سفرهایی‬ ‫به قفقاز داش��ته و یحتمل گرایش هایی بلشویکی و همین‬ ‫برداش��ت ها از اوس��ت که وی را در ردیف تصاویر عرضه شده‬ ‫در حاشیه خیابان انقالب قرار م ی دهد‪ .‬مثال اینکه در جریان‬ ‫قیام تبریز و در هنگامه حضور قش��ون روس‪ ،‬به کنسولگری‬ ‫عثمانی روانه م ی ش��ود و از اینجا م ی توان حدس زد که وی با‬ ‫ی وقت‪ ،‬روابط حسنه ای نداشته و قضایایی‬ ‫عمال دولت تزار ‬ ‫مشابه ان که اثبات و رد انها‪ ،‬نیازمند بحث و فحص بیشتر و‬ ‫جداگانه ای است‪.‬‬ ‫دوم ‪ :‬ج��دای از ای��ن تصاویر در ته��ران‪ ،‬خیابان های‬ ‫ستارخان و باقرخان یادگار تحوالت مهم ترین رویارویی ای ران‬ ‫و غرب در سده اخیرند و بزرگراه ش��یخ فضل اهلل نوری و البته‬ ‫خیابان هایی به نام چند شاهزاده و صدراعظم قجری که این‬ ‫روزها کمتر نام شان استعمال می شوند و در یادها هستند‪ .‬اینکه‬ ‫می دان امام خمینی (رحمه اهلل علیه) در گذشته توپخانه نام داشته‬ ‫و توپخانه شاهد چه بخش های مهمی از تاریخ مشروطه هست‬ ‫یا شهر ری و بهارستان و نقاط دیگر‪ ،‬جملگی د ر هاله ای از غبار‬ ‫و کم توجهی قرار دارند‪ .‬با این همه شاید رساترین و ماندگارترین‬ ‫نام و یاد‪ ،‬باز هم متعلق به شهید شیخ فضل اهلل باشد که بیشتر‬ ‫به نام کوچکش شناخته م ی شود تا عنوان خانوادگ ی اش‪ .‬مردی‬ ‫متولد نور و کجور مازندران که می��راث اصل ی اش (نظارت بر‬ ‫ی س��ال به حافظه ها سپرده‬ ‫قانون اساس��ی) باید هفتاد و اند ‬ ‫م ی شد تا در قامت ش��ورای نگهبان قانون اساس��ی در دوره‬ ‫جمهوری اسالمی احیا شود‪ .‬دعوی اصلی مشروطه خواهان‬ ‫و مش��روعه طلبان چه بود؟ منطب ق کردن قانون اساس��ی و‬ ‫دیگر قوانین عمومی کشور (که در ُحکم شریعتی تازه بودند)‬ ‫با اس�لام‪ .‬انقالبی که ناهارش را در حیات سفارت انگلستان‬ ‫م ی خوردن��د و رهبری اش را به ل��ژداران س��پرده بودند‪ ،‬حتما‬ ‫نم ی خواست خط و خبری از دین یا دینی که انگلیسی نباشد‪،‬‬ ‫باقی بگذارد و از همی ن روی بود که شی خ فضل اهلل َعلم مخالفت‬ ‫با ان را برداشت و جنازه اش در میانه «توپخانه» اویخته و حتی‬ ‫و بردنش به پشت پرده اهنین‪ ،‬و چه در بهترین صورتش ناسیونال‬ ‫دموکرات های مصدقی که همه چیز را در مبارزه ضداستعماری و‬ ‫پاک کردن حساب با رضاشاه خالصه کردند‪ .‬انها به تک محصولی‬ ‫شدن اقتصاد ایران (نفت) از پس از س��وم شهریور و اشغال ای ران‬ ‫م ی تاختند ولی سیاس��ت ایران را تک موضوعی (نفت) ساختند‪.‬‬ ‫مصدق ی ها ضمنا نمونه ای از دموکرات های غی رلیب رال بودند‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫شیخ بر دار رفت؛ همین باعث سکوت روحانیون در حوزه سیاست برای سال های متمادی شد‬ ‫دوگانهتهرانونجف‬ ‫درباره علت مخالفت شیخ فضل اهلل نوری با مشروطه‬ ‫دکتر علی بیگدلی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫این اس��تاد تاریخ دانش��گاه در این گفتار ش��فاهی که‬ ‫ب رای مثلث بیان داش��ته اس��ت‪،‬نگاهی انداخته ب��ه کارنامه‬ ‫شیخ فضل اهلل نوری در مشروطیت‪.‬‬ ‫در استانه مشروطه س��ه جناح سیاسی ـ مذهبی‬ ‫در ای��ران فعالیت م ی کردند‪ .‬گروه اول کس��انی غالبا از ایل‬ ‫قاجار بودند که خواهان ادامه وضع موجود‪ -‬ادامه س��لطنت‬ ‫استبدادی محمدعلی شاه‪ ،‬بدون هیچ نوع تغییری ‪ -‬بودند‪.‬‬ ‫گروه دوم‪ ،‬روش��نفکرانی ک��ه در جهت مبارزه با اس��تبداد‪،‬‬ ‫خواهان تغییر شکل حکومت به مش��روطه بودند و در این‬ ‫زمینه فعالی ت های زیادی از جهت ن��گارش و ترجمه منابع‬ ‫خارجی انجام دادند‪ .‬در حالی که کمتر به این موضوع توجه‬ ‫داشتند که مشروطه برایند یک فرایند تاریخی غربی است‬ ‫که در بطن جامعه شکل گرفته و شاید کامال قابل انتقال به‬ ‫جوامع دیگر از جمله جامعه ای رانی نباشد؛ بناب راین با موازین‬ ‫فرهنگی و هویتی ای رانی کمی ناسازگاری دارد‪ .‬ولی به دلیل‬ ‫اینکه روش��نفکران ای رانی توانستند خیلی عمیق به مساله‬ ‫مشروطه بپردازند و فهم صحیحی از مشروطه داشته باشند‪،‬‬ ‫ارزو داشتند انچه را که از البه الی کتاب ها دریافت کرده بودند‬ ‫به عنوان یک چارچوب سیاسی در ای ران پیاده کنند‪ ،‬در حالی‬ ‫که این پدیده نوظهور در عنوان یک مظروف در ظرف جامعه‬ ‫ما نم ی توانس��ت کامال جا گیرد‪ .‬به همین دلیل دو زائده از‬ ‫کنارش بیرون امد‪ .‬یکی اینکه بس��یاری از زوایای مشروطه‬ ‫در ای ران حذف ش��د بر این اساس که مش��روطه را با تعبیر‬ ‫مش��روطه ای رانی یاد م ی کنند‪ .‬زائده دوم اما به دلیل همین‬ ‫ناس��ازگاری ظرف و مظروف با یکدیگر‪ ،‬مشروطه را تقریبا با‬ ‫ناکام ی مواجه کرد‪.‬‬ ‫گروه س��وم اما روحانیون��ی بودند که بع��د از پیروزی‬ ‫ایت اهلل ش��ی رازی در مس��اله تنباکو به قدرتی ب ی رقیب در‬ ‫ای ران تبدیل ش��ده بودند‪ .‬از س��وی دیگر در مشروطه ب رای‬ ‫نخستین بار فقه سیاسی شیعه‪ ،‬وارد فعالی ت های سیاسی‬ ‫شد‪.‬در این میان است که باید شی خ فضل اهلل نوری را بنیانگذار‬ ‫این تفکر قلمداد کنیم‪ ،‬او بود که فقه سیاس��ی شیعه را وارد‬ ‫گفت وگوهای سیاس��ی کرد و ب رای نخستین بار توانست از‬ ‫درون اندوخته های شیعه‪ ،‬موضوعات سیاسی را متبلور سازد‬ ‫که قابلیت بیان و اظهار در ب رابر اندیشه روشنفکری غرب گرا‬ ‫را داشته باشد‪ .‬منتها مش��کلی که در این بین به وجود امد‪،‬‬ ‫این بود که روحانی��ت‪ ،‬روحانیتی یکپارچه نبود و طی ف های‬ ‫مختلف روحانی��ت دیدگاه ه��ای متفاوت و قرائ��ت و فهم‬ ‫مختلفی از دین داشتند‪ .‬به همین دلیل بود که به دو شاخه‬ ‫متعارض تقسیم شده بودند؛ یک شاخه در حلقه نجف تحت‬ ‫رهبری اخوند خ راس��انی‪ ،‬مازندرانی‪ ،‬ته رانی و نائینی بود و‬ ‫یک شاخه هم در ای ران که بین شیخ فضل اهلل نوری و از طرف‬ ‫دیگر طباطبایی و بهبهانی تقسیم م ی شد‪ .‬شیخ فضل اهلل‬ ‫نوری در ابتدا بسیار تالش کرد که بهبهانی و طباطبایی را‬ ‫که در حقیقت محرک های اصلی مشروطه بودند به سمت‬ ‫خودش جلب و جذب کند‪ ،‬ولی به دلیل ارتباطات نزدیکی که‬ ‫شیخ فضل اهلل نوری با محمدعلی شاه و قبل از ان با پدرش‬ ‫مظف رالدین شاه داشت‪ ،‬این دوستی مقدور نشد بلکه هر روز‬ ‫بین شی خ فضل اهلل و سیدین (بهبهانی و طباطبایی) شکاف‬ ‫عمیقی به وجود م ی امد‪.‬‬ ‫بنابر اختالفاتی که بین روحانیت ته ران تحت رهبری‬ ‫ش��ی خ فضل اهلل نوری و مجتهد تبریزی با حلقه نجف وجود‬ ‫داشت‪ ،‬هیچ کدام از این گروه ها نتوانستند به نتیجه مطلوبی‬ ‫برس��ند‪ .‬دلیل ان‪ ،‬این ب��ود که روحانی��ت به عنوان محرک‬ ‫جنبش مشروطه در اغاز‪ ،‬نهایت انتظارش تاسیس عدالتخانه‬ ‫بود ولی رفته رفته مش��روطه هرچه به جلو حرکت م ی کرد‬ ‫سطح انتظارات نیز افزایش پی دا م ی کرد‪ ،‬مخصوصا زمانی که‬ ‫متحصنین در سفارت انگلستان مستقر شدند‪ ،‬ان تحصن و‬ ‫مهاجرت عظیم در قم شکل گرفت‪ ،‬در سفارت کالس هایی‬ ‫ب رای انها گذاشتند تا به تعلیم مبانی علم سیاست بپردازند‪.‬‬ ‫چه انکه در ان موقع ش��اید بیش��تر از ‪ 10‬یا‪ 15‬نفر در ای ران‬ ‫معنی و مفهوم مشروطه را نم ی دانستند‪ .‬بناب راین در سفارت‬ ‫انگلس��تان بود که عدالتخانه تبدیل به پارلمان شد و ب رای‬ ‫نخستین بار ادعای تشکیل مشروطه در سفارت انگلستان‬ ‫شکل گرفت و این مس��اله عمومیت پیدا کرد و قبل از ان‬ ‫هیچ کسی چنین انتظاری نداش��ت که حکومت تغییر پیدا‬ ‫کند و از استبداد به مش��روطه برود‪ ،‬چه انکه نهایت انتظار‬ ‫بهبهانی و طباطبایی تاسیس عدالتخانه بود‪ .‬بناب راین بین‬ ‫روحانیت یک امر مشترکی وجود داشت و ان‪ ،‬این بود که در‬ ‫غیبت امام معص��وم‪ ،‬حق حکومت از ان مجتهدین اس��ت‪.‬‬ ‫هر دو طرف‪ ،‬این اصل اساسی فقه ش��یعه را م ی پذیرفتند‪،‬‬ ‫منتها اعتقاد روحانیت نجف بر این بود که در شرایط فعلی‬ ‫چون مجتهدی نیست که بتواند حکومت را به دست گیرد‬ ‫و حکومت اسالمی را پیاده کند‪ ،‬بناب راین ب رای دفع افسد به‬ ‫فاسد بهتر است که ما افسد را که محمدعلی شاه است رها‬ ‫کنیم به فاسد اتکا کنیم که مشروطه است و بناب راین حلقه‬ ‫نجف هم خیلی طرفدار مش��روطه نبود و تنه��ا دلیلش از‬ ‫حمایت مش��روطه این بود که جلوی جور و ستم و سیاست‬ ‫به قول خودشان «جلوی یزید بن معاویه» را بگیرند‪ .‬منتها‬ ‫اعتقاد شی خ فضل اهلل نوری ب راین بود که نوع حکومت مهم‬ ‫نیست بلکه حکومتی که بتواند احکام شریعه را اعمال و اجرا‬ ‫کند اهمیت دارد‪.‬‬ ‫چهاردهم جمادی الثانی مظف رالدین شاه فرمان تاسیس‬ ‫عدالتخانه را صادر کرد که قبال به نام مجلس شورای اسالمی‬ ‫تحت هدایت ش��ی خ فضل اهلل نوری قرار بود تاس��یس شود‬ ‫ولی با اعتراض مردم مواجه ش��د و به مجلس شورای ملی‬ ‫تبدیل ش��د و این قان��ون را یعنی قانون تاس��یس مجلس‬ ‫و فرمان مش��روطه را تقریب��ا همان زمان محمدعلی ش��اه‬ ‫هم امضا ک��رد‪ .‬بعد از ان بود که به دنب��ال تدوین نظامنامه‬ ‫انتخابات رفتند؛ گروهی از درون مجلس مثل مشی رالدوله‪،‬‬ ‫سمی ع الدوله‪ ،‬احتشام السلطنه و مستش��ارالدوله نظامنامه‬ ‫را از روی نظامنامه انتخاباتی کش��ور بلژی��ک تهیه و قانون‬ ‫اساسی را تدوین کردند‪ .‬بعد اختالفاتی بین دربار و مجلس‬ ‫پیش امد مثال در یکی از مالقات هایی که میان نمایندگان‬ ‫مجلس و میرزا نصراهلل خان مشی رالدوله صدراعظم اختالف‬ ‫به وجود امد‪ ،‬صدرالدوله که نماینده مجلس بود به او م ی گوید‬ ‫چرا قانون اساس��ی در دربار گیر کرده و اج��ازه نم ی دهید به‬ ‫مجلس برگردد؟ مگر به ما مشروطه اعطا نشده؟ مشی رالدوله‬ ‫م ی گوید‪ -‬این جمله خیلی جالب است‪ -‬مشروطه خیلی هم‬ ‫مشروطه نبود؛ بناب راین مبنا پایه مشروطه ب رای اولین بار با‬ ‫چنین اظهارنظری متزلزل م ی شود‪ .‬در همین ایام است که‬ ‫شیخ فضل اهلل مس��اله مش��روعه را مطرح و با تمام موازین‬ ‫مشروطه خواهی مخالفت م ی کند‪ .‬این قضیه همچنان ادامه‬ ‫پیدا م ی کند تا اینکه محمدعلی شاه از امی ن السلطان دعوت‬ ‫م ی کند که به ای ران برگردد‪ .‬وقتی امی ن الس��لطان به ای ران‬ ‫برم ی گردد یک مثلث قدرت به وجود م ی اید؛ شیخ فضل اهلل‬ ‫نوری‪ ،‬اتابک امی ن الس��لطان و محمدعلی شاه‪ .‬انها مثلث‬ ‫قدرتی هستند که با به کارگیری تمام امکاناتشان خودشان‬ ‫را مهیا م ی کنند تا جلوی مشروطه را به هر شکل و صورتی‬ ‫که هس��ت بگیرند و در ب رابر اینها مجلس و انجمن ها و از‬ ‫طرفی هم نیروی مس��لحی که مخصوص��ا در اذربایجان‬ ‫وجود دارند مقابله به مثل م ی کنند‪ ،‬اختالفات اغاز م ی شود و‬ ‫محمدعلی شاه به امیربهادر که وزیر جنگش است پنهانی‬ ‫دس��تور م ی دهد به تفنگداران اذربایجان��ی بگویند که وارد‬ ‫ته ران شوند‪ .‬از طرفی پنهانی با لیاخوف وارد مذاکره م ی شود‬ ‫که مجلس را به توپ ببندد‪ .‬طباطبای��ی و بهبهانی از این‬ ‫داس��تان باخبر م ی ش��وند و به مالقات س��فیر انگلستان و‬ ‫روسیه م ی روند که محمدعلی شاه تصمیم چنین کاری دارد‪.‬‬ ‫مخصوصا سفیر روسیه به محمدعلی شاه سفارش م ی کند‬ ‫که از این تصمیم خودداری کند‪ .‬در همین شرایط است که‬ ‫باز محمدعلی شاه به جمعی پیشنهاد م ی کند که در زوایه‬ ‫شاه عبدالعظیم متحصن شوند و اینها تعدادشان انقدر زیاد‬ ‫هس��ت و هر روز از ته ران با هزینه دربار مواد غذایی و پول‬ ‫توجیبی ب رای انها م ی فرستادند تا اینکه اتابک ترور م ی شود‬ ‫و بساط زاویه ش��اه عبدالعظیم برداشته م ی شود‪ .‬درست در‬ ‫اول محرم س��ال ‪ 1325‬فعالی ت های سیاسی شیخ فضل اهلل‬ ‫علیه مشروطه عمال اغاز م ی ش��ود و یاران و انصار خودش‬ ‫مخصوصا در تکایا و حتی در بسیاری از خیابان های ته ران‬ ‫چادر م ی زنند و در مذمت مشروطه و قانون اساسی شروع به‬ ‫تبلیغ کردن م ی کنند‪ .‬طباطبایی و بهبهانی نامه سرگشاده ای‬ ‫به محمدعلی شاه م ی نویسند که جلوی این مشروعه خواهان‬ ‫را بگیرید و در غیر این صورت ما ناچاریم با اینها برخورد کنیم‬ ‫و نتیجه برخوردمان هم به زیان س��لطنت شما خواهد بود و‬ ‫هم به زیان مشروطه‪ .‬محمدعلی شاه ب رای اینکه شرایط را‬ ‫ارام کند‪ ،‬بعد از ترور اتابک دس��تور م ی دهد ش��یخ فضل اهلل‬ ‫همراه با یاران و انصارش ش��بانه ش��اه عبدالعظیم را ترک‬ ‫بنابر اختالفاتی که بین روحانیت تهران‬ ‫تح�ت رهب�ری ش�یخ فضل اهلل ن�وری‬ ‫و مجته�د تبریزی ب�ا حلقه نج�ف وجود‬ ‫داشت‪ ،‬نتیجه این اختالفات این شد که‬ ‫هیچ ک�دام از این گروه ها نتوانس�تند به‬ ‫نتیجه مطلوبی برسند‬ ‫کنند و وارد ته ران شوند‪ .‬در این میان اما باز هم فعالی ت های‬ ‫پنهانی شی خ فضل اهلل ادامه پیدا م ی کند تا اینکه مجلس به‬ ‫توپ بسته م ی شود‪ .‬سه روز بعد محمدعلی شاه به باغ شاه‬ ‫م ی رود و چهار روز بعد دستور م ی دهد که رهب ران مشروطه را‬ ‫بگی رند‪ .‬وقتی که مجلس را م��ورد هجوم قرار م ی دهند و به‬ ‫توپ م ی بندند تع دادی به سفارتخانه ها فرار م ی کنند‪ ،‬تع دادی‬ ‫از طریق باغ امی ن الدوله به خارج از کشور فرار م ی کنند از جمله‬ ‫تق ی زاده؛ تعدادی هم مثل حب ل المتین دس��تگیر م ی شوند‬ ‫و دادگاهی تش��کیل م ی دهند‪ .‬در ان دادگاه شی خ فضل اهلل‬ ‫حضور دارد و وقتی که از باغ ش��اه بیرون م ی اید از او سوال‬ ‫م ی کنند؛ انجا چه خبر بود؟ م ی گوید‪ :‬قهوه مشروطه را هم‬ ‫خوردی��م‪ .‬این قهوه مش��روطه خوردن چون در گذش��ته در‬ ‫مراسم عزا قهوه م ی دادند‪ ،‬یعنی اینکه مشروطه مرد و ما هم‬ ‫قهوه ان را خوردیم‪ .‬چند روز در نتیجه فشارهایی که از داخل‬ ‫مخصوصا از سفارتخانه ها بر محمدعلی شاه وارد م ی شود‪ ،‬او‬ ‫دوباره تصمیم م ی گیرد شخصا به مجلس برود و در مجلس‬ ‫اعالم کند که تمام توان و قدرتش را پای حفظ و حراست از‬ ‫مشروطه و قانون اساس��ی م ی گذارد و در همین زمان او در‬ ‫همان ماه محرم ‪ 25‬یا ‪ 26‬ماه محرم در خیابان اکباتان ترور‬ ‫م ی شود‪ ،‬ولی ترورش ناموفق است و بعد از این ترور‪ ،‬او دستور‬ ‫م ی دهد که عامالن این ترور را دس��تگیر کنند و باز اختالف‬ ‫میان مجلس و محمدعلی شاه به وجود م ی اید و محمدعلی‬ ‫شاه دستور م ی دهد که مخالفان مش��روطه با یاران خودش‬ ‫در میدان توپخانه جمع شوند و علیه مشروطه شعار دهند‪.‬‬ ‫این داس��تان می��دان توپخان��ه خیلی ب��ه حیثیت‬ ‫محمدعلی شاه ضرر و زیان وارد کرد‪ ،‬به خاطر اینکه خیلی‬ ‫از اراذل و اوباش را جم��ع کرده بودند و خیل��ی از منابع هم‬ ‫نوشتند که این چند ش��بی که در انجا بودند مشغول برخی‬ ‫منکرات بودند ‪ .‬نکته مهم اینکه شیخ از جهت فقاهت شاید‬ ‫در بین رقبای خودش ب ی بدیل بود یعنی قابل مقایس��ه با‬ ‫طباطبایی و بهبهانی نبود‪ .‬منتها مقداری اخالق «تند و تیز»‬ ‫داش��ت که گاها اجازه نم ی داد تعداد زیادتری از معتقدین به‬ ‫میراث نائینی‬ ‫انچه تنبیه االمه و تنزیه المله میگوید‬ ‫دکتر علی مرشدی زاد‬ ‫استاد تاریخ‬ ‫اصفهان عالوه بر فقه‪ ،‬اصول و‪ ،...‬حکمت‪ ،‬فلسفه‪ ،‬ریاضی‪،‬‬ ‫ادبیات فارسی و‪ ...‬تدریس م ی شد؛ این دروس‪ ،‬علومی بودند‬ ‫که در حوزه های علمیه دیگر کمتر به ان توجه م ی شد‪ .‬دلیل‬ ‫این امر نیز سنتی بود که از زمان مالصدرا هنوز پابرجا بود‪.‬‬ ‫در واقع اصولیون در اصفهان به عالوه فالسفه اسالمی‬ ‫متاخر بر فضای اخباری حوزه ها حاکم بودند‪ .‬در انجا مساله‬ ‫فراتر از فقه بود که به اصولی و اخباری تقسیم شود‪ ،‬چه انکه‬ ‫به فلس��فه هم اهمیت م ی دادند‪ .‬عالم��ه نائینی در چنین‬ ‫فضایی فلس��فه خواند‪ ،‬مطالعات فلس��فی کرد و فلسفه و‬ ‫کالم را در انجا تحصیل کرد و بع��د از ان به نجف م ی رود‪.‬‬ ‫نکته دوم اینکه حوزه نجف هنوز ه��م ویژگی خاصی دارد‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم حوزه های علمیه شیعه را سنخ شناسی کنیم‪،‬‬ ‫حوزه نجف‪ ،‬فقی ه پرور اس��ت‪ .‬فقهای بزرگ��ی در ان زمان‬ ‫در حوزه نجف پرورش پیدا م ی کردند‪ .‬مثال حوزه مش��هد‪،‬‬ ‫حوزه ای است که بیشتر به جنب ه های انسانی و درون بینی‬ ‫و‪ ...‬توجه دارد به همین دلیل اس��ت که مکتب تفکیک در‬ ‫انجا رش��د م ی کند‪ .‬یا حوزه قم که فقه در ان اصالت دارد و‬ ‫در عین حال چون که متاخر است‪ ،‬جنب ه های سیاسی فقه‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫محمدحس��ین غروی نائینی را م ی ت��وان یکی از‬ ‫شخصی ت های تاثیرگذار از جنبه مذهبی و دینی در انقالب‬ ‫مشروطه به حساب اورد‪ .‬او مردی است که از قبل – پیش‬ ‫از مشروطیت‪ -‬ارتباطات بسیار نزدیکی با میرزای شی رازی‬ ‫نظر شیخ فضل اهلل دورش جمع ش��وند‪ .‬بناب راین ان داستان‬ ‫میدان توپخانه به سر م ی رسد‪ .‬بعد از اینکه محمدعلی شاه‬ ‫را از پادشاهی خلع م ی کنند‪ ،‬شی خ فضل اهلل دستگیر م ی شود‬ ‫و دادگاهی ب رای او تش��کیل م ی دهد و رئیس دادگاه ش��یخ‬ ‫اب راهیم زنجانی است که از مخالفین سرسخت شیخ است‬ ‫و او را محاکمه م ی کنند و او محکوم به مجازات دار م ی شود‬ ‫و او را در همان میدان توپخانه به دار م ی کشند که این اقدام‬ ‫نتایج و تبعات بسیار بدی داشت‪ .‬در طول تاریخ تشیع نوین‬ ‫یعنی از صفویه به این طرف ب رای اولین بار بود که مجتهدی‬ ‫باالی دار م ی رفت که این لطمه ای بس��یار ناگوار بر پیکره‬ ‫روحانیت وارد کرد و به همین دلی��ل روحانیت به حجره ها‬ ‫برگشت و دیگر از فعالی ت های سیاسی دست کشید که بعد از‬ ‫این ده‪ ،‬دوازده سالی که تا روی کار امدن رضاشاه است باتوجه‬ ‫به سیاست های ضدمذهبی رضاشاه روحانیت ما همچنان‬ ‫در حالت سکوت باقی م ی ماند‪.‬‬ ‫شاید این سوال مطرح شود که مشروطه انگلیسی بود و‬ ‫روس ها به دلیل موافقت با قاجار مخالف ان بودند و در نهایت‬ ‫رقابتی در جریان بود‪ .‬اما این امر دالیلی دارد‪.‬‬ ‫طبق ق��رارداد ترکمانچای و گلس��تان ک��ه در زمان‬ ‫عباس میرزا امضا ش��د‪ ،‬عباس می��رزا از روس ها تقاضا کرد‬ ‫که ادامه س��لطنت را در خانواده قاجار و خانواده عباس میرزا‬ ‫تضمین کنند‪ ،‬به همین دلیل قبل از اینکه عباس میرزا به‬ ‫سلطنت برسد در مشهد به دلیل ابتال به بیماری سل فوت‬ ‫م ی کند و بعد از فتحعلی شاه س��لطنت به فرزند او یعنی به‬ ‫محمد میرزا یا محمدشاه م ی رسد‪.‬‬ ‫بناب راین این دلیل نفوذ فراوانی که روس ها در دستگاه‬ ‫حکومتی ای ران داش��تند ب راس��اس همان تعه��دی بود که‬ ‫روس ها در ان دو قرارداد ترکمانچای و گلستان را امضاء کرده‬ ‫بودند‪ ،‬بناب راین دربار ای ران کامال تحت تسلط روس ها بود و‬ ‫انگلیس ی ها به خاطر اینکه توان روس ها را در ای ران کاهش‬ ‫دهند تا حدود زیادی به جنبش مش��روطه ما کمک کردند و‬ ‫همانطور که عرض کردم با تحصن نیروهای باالی جنبش‬ ‫مشروطه در سفارت انگلستان به انها تعلیمات سیاسی داده‬ ‫م ی شد و ب رایشان مش��روطه و پارلمان و ازادی را توصیف و‬ ‫تفسیر م ی کردند ولی مهیا شدن اروپا ب رای جنگ جهانی اول‬ ‫باعث این شد که قرارداد ‪ 1907‬بین روسیه و انگلستان بر سر‬ ‫تقسیم ای ران عملی شود و انگلستان هم دستش را از پشت‬ ‫مشروطه برداشت یعنی مش��روطه در اوت ‪ 1906‬اتفاق افتاد‬ ‫و یک س��ال بعد از ان ‪ 1907‬قرارداد تقسیم ای ران بین روسیه‬ ‫و انگلستان به امضا رس��ید که در حقیقت عامل اصلی در‬ ‫ناکامی مشروطه به حساب م ی اید‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫این استاد تاریخ دانشگاه در این گفتار شفاهی که ب رای‬ ‫مثلث بیان داشته است‪،‬نگاهی انداخته به کارنامه عالمه نائینی‬ ‫در مشروطیت‪.‬‬ ‫– صاحب فتوای تنباکو ‪ -‬داش��ته اس��ت‪ .‬در واقع در تاریخ‬ ‫نقل هایی وج��ود دارد که م ی گویند‪ ،‬مح��رک اصلی واقعه‬ ‫تنباکو و ایجاد فضایی برای فتوای تحریم توس��ط عالمه‬ ‫نائینی به وجود امد و در نهایت استاد ایشان حکم به حرمت‬ ‫تنباکو دارند‪ .‬از چند جنبه علمی م ی توان به عالمه نائینی‬ ‫نگریس��ت‪ .‬در ابتدا تحصیالت عالمه نائین��ی قابل توجه‬ ‫اس��ت‪ ،‬چه انکه تحصیالت عمده را در اصفهان انجام داده‬ ‫بود و بعد از ان به نجف رفتند‪ .‬این مساله به این دلیل است‬ ‫که این دو مرکز علم ی تاثیر قابل توجهی روی افکار نائینی‬ ‫م ی گذارد‪ .‬اول اینکه ح��وزه علمیه اصفه��ان ویژگ ی های‬ ‫خاصی داشت‪ .‬بزرگان فلس��فه ای چون میرزا جهانگیرخان‬ ‫قش��قایی در این حوزه رش��د یافتند که ذهن��ی متفاوت از‬ ‫علمای حوزه نجف یا جاهای دیگر داشتند‪ ،‬چه انکه در حوزه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گفتارها‬ ‫در ان بروز م ی نماید‪ .‬در زمان عالمه نائینی حوزه نجف به‬ ‫لحاظ فقیهی قوی و غنی بود و عالمه نائینی متاثر از چنین‬ ‫فضایی‪ ،‬فقهی بلندمرتبه در فقه ش��یعه به حساب م ی اید‪،‬‬ ‫در عین حال چون متاثر از حکمت و فلسفه مکتب اصفهان‬ ‫است دارای دیدگاه های باز و روشن نیز است؛ درواقع کسی‬ ‫است که سعی م ی کند اندیش��ه های جدید را با دین سازگار‬ ‫کند یا به اصطالح دین را با تحوالتی که در جهان اسالم و‬ ‫به طور کلی جهان در حال گذر است سازگار نماید‪ .‬به همین‬ ‫دلیل او فقیهی روشن ضمیر است‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی ای ران در استانه مشروطه قرار دارد‪.‬‬ ‫ما در چنین ش��رایطی با دوگانه ای در ته ران و نجف روبه رو‬ ‫هستیم که در یک سو عالمه نائینی و اخوند خ راسانی قرار‬ ‫دارد و در س��وی دیگر علمای ته ران یعنی شیخ فضل اهلل‬ ‫نوری‪ .‬نگاه عالمه نائینی بس��یار نزدیک به مرحوم اخوند‬ ‫خ راسانی بود‪ ،‬اگرچه اختالف نظرهای جزئی با یکدیگر دارند‬ ‫که در مناظره ها و گفت وگوهایی ک��ه میان این دو صورت‬ ‫گرفته بروز پیدا م ی کند ولی در عین حال دیدگاهش��ان در‬ ‫مساله مشروطیت سمت و س��ویی یکسان دارد‪ .‬در مقابل‬ ‫اما دیگر کسانی مانند شی خ فضل اهلل نوری‪ ،‬عالمه یزدی و‬ ‫دیگران قرار م ی گیرد‪ .‬عالمه نائینی معتقد بودند که تحول‬ ‫مشروطیت در ای ران الزم اس��ت‪ .‬نکته اصلی و پروژه اصلی‬ ‫که نائینی به ان توجه م ی کند اول دور کردن جامعه و نظام‬ ‫سیاسی ای ران از اس��تبداد‪ ،‬محدود کردن قدرت سلطنت یا‬ ‫به اصطالح مش��روط کردن ان اس��ت که در تنبی ه االمه و‬ ‫تنزیه المله‪ -‬کتاب معروف عالمه در مورد مشروطیت ‪ -‬این‬ ‫مشروط کردن که هم سلطنت را شامل م ی شود و هم محدود‬ ‫کردن علم��ا‪ .‬م ی گوید علمای دینی را نی��ز باید تا حدودی‬ ‫محدود کرد نه در حدی که اسالم به خطر بیفتد ولی مطلق‬ ‫بودن قدرت انها را هم زیر سوال م ی برد و این چیزی است که‬ ‫م ی توانیم با تحوالتی که در انقالب فرانسه و انقالب های‬ ‫دیگر دنیا اتفاق افتاد‪ ،‬مقایس��ه کنیم که سعی در محدود‬ ‫کردن ه��ر دو قدرت داش��تند‪ .‬نکته دیگری ک��ه عالمه به‬ ‫ان م ی پردازند بحث قانون اس��ت‪ .‬در واقع مشروط شدن را‬ ‫مشروط به قانون م ی داند و م ی گوید که باید قانونی تدوین‬ ‫شود که ب راساس ان هرکس��ی یا هر پادشاهی که زمامدار‬ ‫ای ران است نتواند هر کاری که خود م ی خواهد را انجام دهد؛‬ ‫یعنی خودش را مقید به قانون بداند‪.‬‬ ‫افتراق اصلی میان ته ران و نج��ف در اینجا بروز پیدا‬ ‫م ی کند‪ .‬گرچه اختالفاتی که عالمه نائینی با شی خ فضل اهلل‬ ‫ن��وری دارن��د‪ ،‬جنب ه ه��ای مختلف پی��دا و پنهان اس��ت‪.‬‬ ‫شی خ فضل اهلل نوری به چند مساله اش��کال وارد م ی کند و‬ ‫انها را زیر س��وال م ی برد‪ .‬اول اینکه شیخ م ی گفت «ازادی‬ ‫یعنی چه؟ حدود و ثغور این ازادی کدام اس��ت؟ ایا ازادی به‬ ‫معنای ازادی از دین و اصول دین و از قید احکام اس�لامی‬ ‫است؟» ش��یخ به همین دلیل از ازادی به عنوان کلمه‬ ‫«خبیثه ازادی» ی��اد م ی کرد‪ .‬اش��کال دیگری که‬ ‫محل مناقشه میان شیخ و عالمه بود‪ ،‬مساوات‬ ‫بود که ش��یخ در روزنامه خود اشاره م ی کند که‬ ‫«مساوات به معنای این است که هر انسانی‬ ‫خوب‪ ،‬بد‪ ،‬درستکار‪ ،‬بدکار‪ ،‬مجرم و غیرمجرم‬ ‫همه به یک صورت با انها برخورد شود‪».‬‬ ‫در واقع شیخ به نوعی مساوات حقوقی را‬ ‫درنظر م ی گرفت‪ ،‬در مقابل توضیحاتی‬ ‫که نائینی و دیگران م ی دهند این بود‬ ‫که در حقوق همه برابر نیستند و در‬ ‫مقابل قانون افراد یک سنخ با هم‬ ‫برابرند‪ ،‬یعنی اگر کسی به خاطر‬ ‫یک جرم مثل دزدی مجازات شود‬ ‫تمام افرادی که دزدی م ی کنند به‬ ‫یک شکل باید مجازات شوند و‬ ‫کسی به خاطر شاهزاده بودن یا‬ ‫امتیازاتی که برخوردار اس��ت نباید در ب رابر قانون تفاوتی با‬ ‫دیگری داشته باشد و از زیر مجازات فرار نکند‪ .‬نکته دیگری‬ ‫که شیخ فضل اهلل روی ان تاکید م ی کرد و در نهایت زمینه‬ ‫تغییر و متمم قانون اساس��ی را فراه��م اورد‪ ،‬بحث نظارت‬ ‫علما بر اجرای قوانین اس�لام بود‪ .‬این سوال مطرح بود که‬ ‫ایا اجازه تشریع وجود دارد یا نه؟ اختالف اصلی اینجا بود که‬ ‫هنگامی که قانون اسالم است ایا اجازه ای ب رای قانونگذاری‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫شیخ در «رساله تذکره الغافل و ارشاد جاهل» تشکیک‬ ‫خود را این گونه مطرح م ی کند که« قانونگذاری در دس��ت‬ ‫خداوند اس��ت؛ یعنی چه ما م ی خواهیم قانونگذاری کنیم؟‬ ‫وقتی ما قران داریم چه نیازی ب��ه قانون داریم؟» این هم از‬ ‫نکاتی بود که مشروطه طلبان از جمله نائینی در توضیح ان‬ ‫معتقد هستند که قانونگذاری به این معنا نیست که قانونی‬ ‫در مقاب��ل قانون الهی وض��ع کنیم‪ .‬در واق��ع قانونگذاری‬ ‫که صورت م ی گیرد در راس��تای احکام الهی اس��ت و تنها‬ ‫در اموری که تش��ریع در مورد انها ص��ورت نگرفته‪ ،‬اعمال‬ ‫م ی شود‪ .‬در نهایت شی خ فضل اهلل نوری و دوستانش به این‬ ‫نتیجه م ی رسند که الیحه ای را تدوین کنند که ب ر اساس ان‬ ‫در مجلس به علما نقش نظارتی بر قانون داده شود‪ .‬بر این‬ ‫اساس پنج نفر از علما در مجلس حضور خواهند یافت و کار‬ ‫نظارت را انجام دهند‪ .‬در نهایت از این طریق بود که مقصود‬ ‫شی خ فضل اهلل حاصل م ی ش��د‪ .‬بعد از این مس��اله بود که‬ ‫اقدامات و مخالف خوان ی های ش��ی خ فضل اهلل نوری شکل‬ ‫جدید تری به خود م ی گیرد که برخ��ی از مورخین از جمله‬ ‫اقای اجودانی و دیگران م ی گویند که دیگر ضرورتی نداشت‬ ‫که مخالفت جدی شود چون خواس��ته ایشان براورده شده‬ ‫بود و با نوعی بدبینی این را به خودخواهی ش��یخ منتسب‬ ‫م ی کردند و دلیل محال خوانی شیخ را این عنوان م ی کردند‬ ‫که نماین��دگان چون ایش��ان را به عنوان یک��ی از پنج نفر‬ ‫قانون مدنی‬ ‫ایران میراث‬ ‫عالمه نائینی‬ ‫است‬ ‫علمای تراز انتخاب نکردند باعث نارضایتی شیخ شده است‪.‬‬ ‫به هرحال مخالفت ها شروع م ی شود و به تحصن شیخ در‬ ‫شهر ری منتهی م ی شود‪ .‬در فضای رادیکال بعضی خواستار‬ ‫تبعید ایش��ان ش��دند بعد کودتا و اتفاقات بعدی ان که به‬ ‫دار اویختن شیخ فضل اهلل منجر شد‪.‬‬ ‫در واقع تقابل شیخ و عالمه‪ ،‬س��تیز دو نگاه متفاوت‬ ‫از اسالم اس��ت‪ .‬یکی نگاه ش��یخ فضل اهلل نوری که سعی‬ ‫به صیانت کامل از ظاهر اس�لام دارد و ب��ه نوعی نگاهی‬ ‫محافظه کاران��ه به موض��وع م ی اندازد‪ .‬نکت��ه دیگری که‬ ‫ش��ی خ فضل اهلل نوری ب��ه ان توجه ن��دارد و نائین��ی به ان‬ ‫خوب دقت م ی کند و جالب این اس��ت که بع��د از نائینی‬ ‫هم خیل ی ها این را نادی��ده گرفتند‪ ،‬بحثی اس��ت در مورد‬ ‫تفاوت زمان حضور امام معص��وم و غیبت امام معصوم‪ .‬در‬ ‫تنبی ه االمه و تنزیه المله بحثی مورد توجه عالمه اس��ت که‬ ‫بحث مهمی در اندیشه تشیع اس��ت‪ .‬در زمان حضور امام‬ ‫معصوم‪ ،‬نظام حکومتی نظام فردی است‪ .‬سوال این است‬ ‫که چه کس��ی باید حکومت کند؟ ان سوالی که در فلسفه‬ ‫یونان هم در ابتدا مطرح بوده و ارسطو‪ ،‬افالطون و دیگران به‬ ‫ان م ی پرداختند که چه کسی باید حکومت کند‪ .‬در اندیشه‬ ‫تشیع هم این سوال ناظر به حضور امام معصوم است؛ اینکه‬ ‫امام معصوم باید حکومت کند و این حق امام معصوم است‪.‬‬ ‫در زمان غیبت ام��ام‪ ،‬طبعا عصمت وجود ن��دارد و به جای‬ ‫ان عدالت م ی نش��یند؛ عدالت جای عصم��ت را م ی گیرد‪.‬‬ ‫نائینی متوجه این مساله هست و م ی گوید عدالت‪ ،‬قدرت‬ ‫و قوام عصمت را ندارد و فرد عادل هم اگر قدرت بدون حد‬ ‫و حصر در اختیارش باش��د‪ ،‬امکان لغزش اش وجود دارد‪ .‬در‬ ‫نتیجه چاره کار را تشکیل نهاد م ی بیند‪ .‬به جای اینکه چه‬ ‫شخصی باید حکومت کند‪ ،‬این سوال را مطرح م ی کند که‬ ‫چه حکومتی بهتر است؟ در واقع این سوال به طور ضمنی‬ ‫در تنبی ه االمه مطرح است‪ .‬در اینجاست که دیگر فرد مورد‬ ‫توجه نیست‪ ،‬بلکه نوع حکومت و ساختار را مورد بحث قرار‬ ‫م ی دهد‪ .‬اینجاست که عالمه نائینی از شیخ فضل اهلل نوری‬ ‫فاصله م ی گیرد‪.‬‬ ‫ش��ی خ فضل اهلل نوری در مقابل به این مساله اشکال‬ ‫وارد م ی کند و صراحتا م ی گوید که یعنی چه که م ی خواهند‬ ‫حکومت را به س��ه ش��عبه تقس��یم کنند؛ ق ّوه مقن ّنه‪ ،‬ق ّوه‬ ‫قضاییه‪ ،‬ق�� ّوه مجریه‪ .‬بدت��ر از ان م ی خواهند ق��وه مقن ّنه‬ ‫تشکیل دهند و قانونگذاری کنند که در مقابل خداوند قرار‬ ‫دارد‪ ،‬چه انکه قانونگ��ذاری وظیفه خداوند اس��ت‪ ،‬وظیفه‬ ‫انسان نیست و تقسیم قدرت نیز کار اشتباهی است‪.‬‬ ‫نگاه نائین��ی نگاه امروزی تر اس��ت‪ .‬تفکی��ک قوا را‬ ‫م ی شناس��د و م ی گوید که اگر بخواهید قدرت را از فس��اد‬ ‫دور نگه داریم‪ ،‬چ��اره ای جز اینکه اج��زا را نگهبان و حافظ‬ ‫یکدیگر قرار دهی��م‪ ،‬نداریم‪ .‬بر این اس��اس در یک حالت‬ ‫کلی‪ ،‬نظ رات عالمه نائینی به شکل ارمانی نظام جمهوری‬ ‫اسالمی نزدیک است‪ ،‬چه انکه حکومت در تفکیک قوا را‬ ‫م ی پذیرد‪ ،‬قانونگ��ذاری را م ی پذیرد و محدود کردن قدرت‬ ‫زمامدار را م ی پذیرد‪ .‬نکته اخر اما فرجام تفکرات عالمه‬ ‫نائینی در مشروطیت است؛ جایی که هم پروژه شیخ‬ ‫با بر دار رفتن اش ناکام ماند و هم نائینی که به هر‬ ‫حال بخش��ی از ان اجرایی شد و گرچه سال ها به‬ ‫فراموشی سپرده شد اما بخشی از اندیشه نائینی‬ ‫تحقق پیدا کرد‪.‬‬ ‫ش��اید مهمتری��ن بخ��ش از تفکرات‬ ‫نائینی که بعد از مش��روطیت تحقق پیدا‬ ‫کرد‪ ،‬قان��ون مدنی ای��ران باش��د که بر‬ ‫مبنای فقه شیعی نوش��ته شده و هنوز‬ ‫هم قانونی که ان زمان نوش��ته شده‬ ‫پابرجاس��ت و کس��ی تغییری در ان‬ ‫ایجاد نکرده که به معن��ای نهادینه‬ ‫کردن قانون این اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫فقیه جمهوری خواه‬ ‫اخوند خراسانی؛مردی که م ی خواست مسلمان ایرانی «لباس عزت» بپوشد‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫این مدرس دانشگاه در این مطلب نگاهی انداخته است‬ ‫به کارنامه و عملکرد اخوند خ راسانی ‪،‬فقیه مشروطه خواه‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫و این گون��ه فرمان مش��روطیت در ‪14‬م��رداد ‪1285‬هجری‬ ‫خورشیدی و ‪4‬اگوست ‪ 1907‬میالدی امضا شد‪.‬‬ ‫‪ -2‬جنبش مشروطه بدون شک از مهم ترین جنب ش ها‬ ‫میان پدیدارهای تاریخی جامعه معاص��ر ای رانی در ورود به‬ ‫جهان جدید اس��ت‪ ،‬در این میان اما اینکه مشروطه خواهی‬ ‫در بطن جامعه ای رانی چگونه نطفه بس��ت‪ ،‬در کجا به بلوغ‬ ‫رسید و فرجامش چه شد را م ی توان از منظ ر های گوناگونی‬ ‫نگریست؛ جنبشی که در میانه راه موافقان پ رو پا قرصش به‬ ‫مخالفانش تبدیل شدند و دست های پنهانی که روزی تشویق‬ ‫به تحصن مخالفان استبداد داشت و روزی دیگر در محاصره‬ ‫مجاهدین و به دار کشیدن ایشان تماشاگری عامل بود‪ ،‬تنها‬ ‫بخش��ی از پیچیدگ ی های فهم و تحلیل مشروطه خواهی‬ ‫ای رانی است‪.‬‬ ‫یکی از نقاط عطف و ویژه این جنبش‪ ،‬حضور روحانیت‬ ‫شیعه در بطن و راس موافقت و مخالفت با مشروطه است‪.‬‬ ‫نقطه عطفی ب ی بدیل که با نظر به تمام زوایای ان م ی توان‬ ‫ان را کم فرود و پرفراز دانس��ت و البته امتحانی که در راس‬ ‫ان مرجعیت شیعه و برخی از سرشناس ترین چهره های ان‬ ‫با هوشیاری و عمل به وظیفه و موقعی ت شناسی به تمامه‬ ‫سربلند از ان بیرون امدند‪ .‬از شیخ شهید شیخ فضل اهلل نوری‬ ‫که جان ب رای مش��روعیت مش��روطه داد و به تعبیر جالل‬ ‫ال احمد در غرب زدگی« نعشش بر سر دار همچون پرچمی‬ ‫ بود که به عالمت استیالی غرب زدگی پس از ‪200‬سال بر بام‬ ‫مملکت ما افراشته شد و اکنون در لوای این پرچم ما شبیه‬ ‫به قومی از خود بیگانه ایم» ت��ا راس مراجع ثالثه که اولین‬ ‫امضاکننده های تایید مشروطه بودند‪ ،‬یعنی اخوند خ راسانی‬ ‫و ما ادراک اخوند‪.‬‬ ‫‪« -3‬وی ( ُم ّ‬ ‫المحمد کاظِ ��م) در اینده در علم و دانش‬ ‫نابغه خواهد شد و از انوار نبوغ او هزاران نفر به بزرگی خواهند‬ ‫رسید و از فرمان او سرنوشت ملتی تغییر خواهد کرد»؛ این‬ ‫جمله س��تایش امیز نه پیش��گویی که پی ش بینی استادی‬ ‫بزرگ یعنی حاج مالهادی س��بزواری درباره شاگرد شهیری‬ ‫به نام مالمحمد کاظم است‪ .‬شاگردی که بعدها به واسطه‬ ‫ی و دین ی اش او را به‬ ‫درخش��ش علم ‬ ‫نام اخوند خ راسانی م ی شناسند‪.‬‬ ‫ش��اگرد ب��زرگ خاتم الفقه��ا‬ ‫ش��یخ مرتضی انصاری و مرجع دلیر‬ ‫میرزای ش��ی رازی و فیلس��وف کبیر‬ ‫ح��اج ماله��ادی س��بزواری و معلم‬ ‫بزرگ میرزا ابوالحسن جلوه با مرارت‬ ‫چند ده ساله ای که از سبزوار تا ته ران‬ ‫و نجف طی کرده بود‪ ،‬اگرچه خیلی‬ ‫زود به مناصب بزرگ علمی رسید اما‬ ‫هیچ گاه نیز از تالش های اجتماعی‬ ‫و مبارزات سیاسی خود دست نکشید‬ ‫و به مثابه اس��تاد مرجع خود‪ ،‬یعنی‬ ‫میرزای ش��ی رازی عمل سیاس��ی را‬ ‫هیچ گاه دون شان علمی و فقاهتی‬ ‫و حکمتی خود ندانس��ت و این گونه‬ ‫است که اگر کسی بخواهد در تاریخ‬ ‫مشروطه ای رانی قلم و قدم بزند‪ ،‬بدون‬ ‫در نظر گرفتن شخصیت این بزرگمرد‬ ‫و تاثی ر گذاری او چراغی بزرگ را در فرا‬ ‫راه خود از دست داده است‪.‬‬ ‫اگ��ر بخواهی��م سرش��ت‬ ‫اجتماع��ی ُم ّ‬ ‫المحم��د کاظ��م‬ ‫( ‪1255‬ـ ‪1329‬ق‪1839 /‬ـ ‪1911‬م)‬ ‫معروف به اخوند خ راسانی به عنوان‬ ‫فقیهی که در ناصی��ه اش تلمذ نزد‬ ‫بزرگان حکمت نیز نبش��ته شده بود‬ ‫را در رویه تحصیل��ی او دنبال کنیم‪،‬‬ ‫شاید بهترین نقطه انجایی باشد که او به سامرا رفت تا پس‬ ‫از فوت شیخ اعظم صاحب مکاسب‪ ،‬از محضر مرجع بزرگ‬ ‫زمان خود یعنی میرزای ش��یرزای استفاده کند‪ ،‬میرزایی که‬ ‫با فتوای ضد استعماری خود در تحریم استفاده از تنباکو در‬ ‫اوج استبداد ناصری نمایش��ی قهرمانانه از قدرت اجتماعی‬ ‫مرجعیت شیعه را به نمایش گذاشت و البته که این تنها نمای‬ ‫این قدرت نبود و حضور موثر میرزای شی رازی در دیگر وقایع‬ ‫ضد اس��تبدادی زمانه اش نیز قابل تحلیل و البته تحسین‬ ‫بسیار است‪.‬‬ ‫با تربیت و تلمذ نزد چنین استادی است که بعد از فوت‬ ‫میرزای شیرزای‪ ،‬مال محمد کاظم به عنوان جانشین بر حق‬ ‫ایشان حوزه درسی وسیع مرجعیت شیعه را زعامت م ی کند‪.‬‬ ‫قلم فرس��ایی درباره مقام علمی اخوند اما ب ی دلیل نیس��ت‬ ‫وقتی مرتبت علم ی ایش��ان در اصول و فقه و شیوه خاص‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ -1‬افسوس که صدراعظم معزول ناصری؛ امیرکبیر‬ ‫ای ران در پنج��م ربی��ع االول ‪ 1268‬قمری مطاب��ق با ‪1229‬‬ ‫خورش��یدی‪ ،‬که دار الفنون ش��روع به کار کرد دیگر بر س��ر‬ ‫صدارت خوی��ش نبود؛ ام��ا به واقع‬ ‫این ایده بزرگ او بود که بس��یاری از‬ ‫ریشه های اشنایی ای رانیان با تجددی‬ ‫که به مشروطه خواهی انجامید را از‬ ‫ان منش��ا گرفته م ی دانستند‪ .‬حدود‬ ‫‪ 56‬س��ال پی��ش از ص��دور فرمان‬ ‫مشروطه بود که امیرکبیر با اقدامات‬ ‫اصالح��ی خ��ود از ای��ده تاس��یس‬ ‫دارالفن��ون ت��ا فعالی ت های��ی چون‬ ‫اوردن معلمان خارجی و نشر روزنامه‬ ‫و ترجمه کتاب های خارجی مبارزه با‬ ‫جهل خ رافی موجود در عوام الناسی‬ ‫که تن به استب داد مطلقه شاهان قاجار‬ ‫سپرده بودند را شروع کرد ان گونه که‬ ‫امروز م ی توان او را معماری ایده پرداز‬ ‫و البته عملگرا ب��رای تجددخواهی‬ ‫ای رانیان مس��لمان در دوران معاصر‬ ‫محس��وب کرد؛ تجددی که البته از‬ ‫بعد او فراز و نش��ی ب های بسیاری را‬ ‫تجربه کرد‪.‬‬ ‫تاری��خ دو قرن اخی��ر جهان و‬ ‫اوضاع ای��ران اما این ف��راز پر فرود را‬ ‫خیلی پی ش تر از ص��در اعظم بزرگ‬ ‫اما نگون بخت قاجار در جایی نشان‬ ‫م ی دهد که سلس��له قاجار تاسیس‬ ‫شد؛ هنگام ی که درست شش سال‬ ‫قبل از اینکه اغامحمد خان قاجار در‬ ‫سال‪ 1161‬خورشیدی خود را پادشاه‬ ‫رس��می ای ران بداند‪ ،‬در ان س��وی دنیا جرج واش��نگتن در‬ ‫‪4‬جوالی ‪ 1776‬میالدی بعد از پیروزی بر اس��تعمار بریتانیا‬ ‫توانست نخستین رئی س جمهور ایاالت تازه استقالل یافته‬ ‫امریکا شود‪.‬‬ ‫اوضاع جهان را ببین که تنها ‪13‬س��ال بعد اس��ت که‬ ‫انقالب فرانسه در س��ال ‪ 1789‬به بار م ی نشیند و چند سال‬ ‫بعد از ان است که دانتون‪ ،‬وزیر دادگستری انقالبیون فرانسه‪،‬‬ ‫لویی شانزدهم ش��اه مخلوع فرانس��وی و همسرش ماری‬ ‫انتوانت و حدود سه هزار نفر از سلطنت طلبان را جلوی چشم‬ ‫انقالبیون به تیغ گیوتین م ی سپرد‪.‬‬ ‫در کش��اکش اوض��اع این چنین��ی جه��ان ب��ود که‬ ‫اغا محمد خان قاجار در ای ران سلسله ای را بنا نهاد که بعد از‬ ‫خود دیگر هیچ خبری از اقتدار ای رانی با خود نداشت و هرچه‬ ‫پی ش تر م ی رفت از سلطنت‪ ،‬تنها سلطه جاب رانه اش را به فر‬ ‫و شکوه داشت و البته که این نوع از مملکت داری در جهانی‬ ‫که دیوارهایش کم کم به هم نزدیک م ی شد‪ ،‬نم ی توانست‬ ‫جایی ب رای خود داشته باشد‪ .‬به این ترتیب سلسله قاجار به‬ ‫ورطه ای نزدیک شد که پیرمردی که مو به ولیعهدی سپید‬ ‫کرده بود‪ ،‬ناچار تن به امضای فرمان مش��روطه داد؛ فرمانی‬ ‫مبتنی بر اینکه منتخبانی از ملت در مجلس��ی ش��ورا وار‬ ‫ب رای ملت تصمیم بگیرند‪ .‬ش��ورایی که در تصحیح فرمان‬ ‫مشروطه بودنش بر اسالمی بودنش نیز تاکید شده بود‪.‬‬ ‫عجیب سرنوش��تی بود ک��ه زیر درختان کهنس��ال‬ ‫صاحبق رانیه در کاخ نیاوران‪ ،‬شاهی که ‪40‬سال ولیعهدی را‬ ‫تجربه کرده بود و عاشق س��ینماتوگراف‪ ،‬این پدیده عجیب‬ ‫دوران جدید ‪ ،‬تن به ش��یوه حکومت دوران جدید نیز س��پرد‬ ‫گفتارها‬ ‫‪25‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گفتارها‬ ‫در نحوه بیان نظر و عقبه فلس��فی و حکمی ایشان باعث‬ ‫کش��اندن طالب و مجتهدان فراوان به حوزه علمیه نجف‬ ‫م ی شود‪ ،‬به گونه ای که اهل تاریخ گواهی م ی دهند در اخرین‬ ‫دوره درسی اصول ایشان‪ ،‬حدود هزار و دویست تا دوهزار نفر‬ ‫شرکت م ی کردند که البته بنابر اقوال گوناگون بیش از صد یا‬ ‫‪ 400‬نفر از این شاگردان خود مجتهد مسلم بوده اند‪.‬‬ ‫موید دیگر این مرتبت شاهانه علمی اشتهار ب ی بدیل‬ ‫ایشان در اصول فقه اس��ت که تالیف کتابی گران قدر چون‬ ‫(کفایه االصول) از ان جمله است؛ همان طور که از عنوان ان‬ ‫پیداست ان چنان اهل علم و به ویژه «اصولیون» و« فقها»‬ ‫را مش��عوف م ی کند که مرحوم اخوند به صاحب کفایه نیز‬ ‫« َعلم» م ی شود و باز البته نام بردن از شاگردان بزرگی که بعد‬ ‫از اخوند خود هریک از بزرگان علم و عمل به شمار م ی ایند‬ ‫نیز دلیلی دیگر بر مرتبت علمی ب ی همتای ش��یخ در تاریخ‬ ‫مرجعیت شیعه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫از طرفی دیگر شیخی که به سبب بسیار دانستنش به‬ ‫او اخوند م ی گویند با استعانت از این زعامت علم ی و فقهی‬ ‫در کمک به تاسیس و انتشار مجالتی چون اخوت‪ ،‬العلم و‬ ‫دره النجف ب رای گس��ترش اگاه ی های فرهنگی‪ ،‬سیاسی‬ ‫و اجتماعی مردم‪ ،‬پیش��گامی بنیانگذاری مدارس جدید که‬ ‫دانش های جدید و زبان های اروپای��ی را در ان تعلیم ببینند‬ ‫و مبارزه با خ راف��ات و دینداری عوامانه در میان ش��یعیان با‬ ‫فرستادن مبلغان به روستاها و ایالت و عشایر نیز گام هایی‬ ‫بزرگ برداشت‪.‬‬ ‫‪ -4‬فقی��ه جمهوریخواه اما بخش مهمی از ش��هرت‬ ‫خود را به واسطه تاثی ر گذاری در یکی از مهم ترین اتفاقات‬ ‫تاریخ معاص��ر ای ران یعنی مش��روطه دارد‪ .‬جایی که اگرچه‬ ‫نتوانست به واسطه مرگ مش��کوکش‪ -‬هنگام مهاجرتش‬ ‫از نجف به ای ران ب رای بیرون راندن قوای روس��یه از کشور‬ ‫و نظارت نزدیک به ام��ور دولت و مجل��س و جلوگیری از‬ ‫انحرافات پیش امده به همراه حدود پانزده نفر از مجتهدان‬ ‫و علمای تراز اول نج��ف – ان را مدیریت کند‪ ،‬اما به عنوان‬ ‫رهبری تالشگر در ایدئولوژی سازی و بسی ج گری مردم و به‬ ‫ویژه متدینین‪ ،‬نقشی بس زا دارد و به جرات م ی توان گفت اگر‬ ‫نهضت مشروطه بارقه هایی از اسالم گرایی و ظلم ستیزی را‬ ‫در سالمت با خود داش��ت مدیون مجاهدت های این فقیه‬ ‫اصولی ب��زرگ و دیگر مراج��ع و علمای ش��یعه به تبعیت‬ ‫ایشان بود‪.‬‬ ‫درباره نقش مرحوم اخوند در درایت و کنشگری سیاسی‬ ‫و اجتماعی ایش��ان در جریان مش��روطه تا به حال قلم های‬ ‫بس��یاری زده ش��ده و البته پژوهش هایی صورت گرفته‪ ،‬اما‬ ‫از انجا که زوایای گوناگون خود اتفاق مشروطه همچنان در‬ ‫برخی از اوقات در ابهام مانده است نم ی توان انچنان که باید‬ ‫تحلیلی دقیق و نزدیک به واقع از نقش افرینی بس��یاری از‬ ‫نقش افرینان ان از جمله اخوند خ راسانی داشت‪ .‬اما شواهد و‬ ‫قرائن بسیاری نیز هر پژوهنده ای را بر این نکته ملتزم م ی کند‬ ‫که بدون ش��ک اگر نبود تالش های کس��انی چون مرحوم‬ ‫اخوند سرنوشت مشروطه در این کشور م ی توانست بسیار‬ ‫تاسف بار تر از انچه بر ان رفته است باش��د و از سویی دیگر‬ ‫برگ زرین حضور اجتماعی و سیاس��ی مرجعیت شیعی در‬ ‫تاریخ ای ران اسالمی نیز مفقود بود‪.‬‬ ‫برگ زرینی که نش��ان از میهن اندیش��ی مردان بزرگ‬ ‫ای ران زمین دارد‪ ،‬انگونه که حتی وقتی ایش��ان در همراهی‬ ‫گروه دیگری از مراجع تقلید درس��ال ‪ 1315‬قم��ری‪ ،‬فتوا به‬ ‫تحریم کاالهای خارج��ی و حمایت از تولید کاالهای داخلی‬ ‫م ی دهد و در تایید «شرکت اسالمیه» که با حمایت از صنایع‬ ‫داخلی در اصفهان تاسیس ش��ده بود؛ است ب رای حمایت از‬ ‫خرید منسوجات این صنعت داخلی بر کتاب (لباس التقوی)‬ ‫سی د جمال الدین اصفهانی واعظ تقریظ م ی نویسد که‪« :‬بر‬ ‫مسلمان الزم است که لباس ذلت [تولید خارج] را از تن بیرون‬ ‫کنند و لباس عزت [ساخت داخل] را بپوشند‪».‬‬ ‫یک جنبش‪،‬یک انقالب‬ ‫بررسی تطبیقی انقالب اسالمی و نهضت مشروطه‬ ‫حجت االسالم احمد رهدار‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫دکتر ره��دار رئیس موسس��ه مطالع��ات و تحقیقات‬ ‫اسالمی فتوح اندیشه در قم است و سالهاست در حوزه تاریخ‬ ‫معاصر مشغول به پژوهش و تحقیق است‪.‬‬ ‫پدیده های تاریخی به هر می زان که بزرگ باشند‪ ،‬به‬ ‫همان می زان مقدمات تاریخی طوالن ی تری دارند‪ .‬هیچ پدیده‬ ‫بزرگ تاریخی نیست که یک دفعه و بدون مقدمات تاریخی‬ ‫به وجود امده باش��د‪ .‬حتی پدیده هایی که به حس��ب ظاهر‬ ‫معجزه گونه به نظر م ی رسند‪ ،‬فاقد مقدمات تاریخی نیستند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال؛ ظهور و رشد اسالم به عنوان یکی از مهم ترین‬ ‫پدیده های تاریخ بشریت‪ ،‬هرچند معجزه اسا به نظر م ی رسد‪ ،‬اما‬ ‫ی از مجاهدات های انبیای الهی‬ ‫دارای پشتوانه تاریخی طوالن ‬ ‫از ادم تا عیس ی (ع) است‪ .‬همه انبیای سلف امده بودند تا شرایط‬ ‫ظهور تاریخی پیامبر اخ رالزمان را فراهم کنند و اگر انها نیامده‬ ‫بودند ‪ ،‬اذهان و قلوب مردم ب رای درک و فهم مضامین عالیه‬ ‫اس�لامی هرگز اماده نبود‪ .‬هم چنان که همه انبیا و امامان‬ ‫معصوم امده اند تا مقدمه ای باشند ب رای ظهور منجی اخرین‬ ‫بشریت‪ .‬قطعا اگر اموزش ها و تعلیم امامان معصوم نباشد‪،‬‬ ‫انس ان ها نم ی توانند ب رای حضور در عصر ظهور امام اخرین‬ ‫که هم زمان‪ ،‬عصر بروز مضامین عالیه حکمت و علم است‪،‬‬ ‫اماده شوند‪ .‬شاید فلسفه تاریخ طوالنی غیبت امام عصر(عج)‬ ‫هم در همین نکته نهفته باشد؛ چرا که هرچه پدیده ای تاریخی‬ ‫مهم تر و بزرگ تر باشد‪ ،‬به همان می زان باید مقدمات تاریخی‬ ‫ان نیز طوالن ی تر باشد‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی در عصر خود از پدیده های بزرگ تاریخی‬ ‫به ش��مار م ی اید‪ ،‬بلکه از منظر فلس��فه تاریخ دینی‪ ،‬ظهور‬ ‫حضرت امام و پیروزی انقالب را م ی ت��وان بزرگ ترین رخداد‬ ‫تاریخی قرن بیستم قلمداد کرد‪ .‬چنین رخداد بزرگی نم ی تواند‬ ‫بدون مقدمات تاریخ��ی به وجود امده باش��د‪ .‬اگر بخواهیم‬ ‫در تاریخ معاصر ایران مقدمات تاریخی انقالب اس�لامی را‬ ‫بجوییم‪ ،‬ب ی شک‪ ،‬نهضت مشروطه و قبل از ان‪ ،‬ظهور دولت‬ ‫صفویه دو مقدمه مهم تاریخی ان به حساب م ی ایند‪.‬‬ ‫در دولت صفویه‪« ،‬موقف» عنص��ر ایرانی که قرن ها‬ ‫پایگاه خالفت سنی بود‪ ،‬جای خود را به پایگاه امامت شیعی‬ ‫داد و بدین منوال شیعه از حاشیه قدرت سیاسی به هسته ان‬ ‫راه یافت‪ .‬در دولت صفویه‪« ،‬افق» عنصر ای رانی نیز معطوف‬ ‫عصر ظهور امام اخرین شیعه شد‪ .‬به رغم این تحوالت مهم‪،‬‬ ‫اما همچنان این ش��اه ـ «ش��خصی» که مناس��ب جایگاه‬ ‫«ش��انی» راس هرم قدرت شیعی نیس��ت ـ بود که محور‬ ‫مناس��بات حکومتی بود؛ حتی او بود که شیخ االس�لام ها را‬ ‫منصوب و عزل م ی کرد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫با مراجعه به تاریخ نگاری های مشهور عصر مشروطه‬ ‫ـ از جمله تاریخ مشروطه ای ران (احمد کسروی)‪ ،‬حیات یحیی‬ ‫(یحیی دولت ابادی)‪ ،‬تاریخ مشروطیت ای ران (سناتور ملک زاده)‬ ‫و تاریخ بیداری ای رانیان (ناظم االسالم کرمانی) ـ درم ی یابیم‬ ‫که تاریخ نگاری مشروطه‪ ،‬قاعده تاریخ نگاری شایسته معاصر‬ ‫ایران که بر محور تالقی دیانت و سیاست باید نگاشته شود‬ ‫را رعایت نکرده است‪ .‬به گونه ای که م ی توان با مسامحه این‬ ‫تاریخ نگاری را بر محور تالقی روشنفکران غرب گرا و سیاست‬ ‫دربار ای رانی و به عبارت دیگر‪ ،‬بر محور تالقی غرب با سیاست‬ ‫دربار ای رانی تفسیر کرد‪ .‬در این تاریخ نگاری هرچند سخن از‬ ‫عالمان و بلکه تمام ی جریان دینی به می��ان امده‪ ،‬اما نکته‬ ‫اینجاس��ت که این سخن در حاشیه س��خن از روشنفکران‪،‬‬ ‫غرب و دربار ای رانی قرار گرفته است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬مناسبات‬ ‫جریان دینی در تاریخ نگاری عصر مشروطه نتوانسته محور‬ ‫تحلی ل های تاریخی قرار بگیرد‪ ،‬به گونه ای که جریان دینی‬ ‫به تابع متغیری از جریان روشنفکری تبدیل شده است و این‬ ‫رویکرد در تائید این دیدگاه روشنفکری اتخاذ شده است که باور‬ ‫دارد نهضت مش��روطه نهضتی روشنفکری است که جریان‬ ‫دینی در مقطعی توانسته بر ان موج سواری کند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که اگر تاریخ نگاری مشروطه بر محور تالقی دیانت و‬ ‫سیاست نگاشته م ی شد‪ ،‬جریان روشنفکری‪ ،‬غرب و دربار به‬ ‫تابع متغیری از مناسبات دینی در این عصر تبدیل م ی شدند‬ ‫و این دیدگاه اثبات م ی ش��د که نهضت مش��روطه نهضتی‬ ‫دینی است که در مقطعی جریان روشنفکری توانسته بر ان‬ ‫موج سواری کند‪.‬‬ ‫در برخی از کتاب هایی که به جریان شناسی سیاسی یا‬ ‫جریان شناسی فرهنگی انقالب اسالمی پرداخته اند‪ ،‬خطوط‬ ‫و جریان های کم تاثیر و حتی ب ی تاثی��ر در کنار جریان های‬ ‫اصلی ذکر شده اند‪ .‬این روش جدای از پیامد منفی ذکر شده‪،‬‬ ‫باعث غفلت از تبیین تفصیلی جریان های اصلی انقالب نیز‬ ‫م ی شود‪ .‬انقالب اسالمی تنها در تبیین تفصیلی خط اصلی‬ ‫خود اس��ت که م ی تواند ارائه کننده طرحی ممتاز و متمایز از‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫عامل اساسی ای که در نهضت مشروطه‬ ‫مصداق ه�ای انحراف را ش�کل می داد و‬ ‫مردم گرفتار حی�رت را ب�ه ان مصادیق‬ ‫جه�ت م�ی داد‪ ،‬س�فارت های بیگان�ه و‬ ‫روشنفکران وابسته به انها بودند‪.‬‬ ‫هم عرض سازی افراد و جریان ها‬ ‫گفتارها‬ ‫اما اگر در صفویه‪ ،‬مناسبات حکومتی با محوریت شاه‬ ‫شکل م ی گرفت‪ ،‬در مشروطه تالش شد تا شاه‪ ،‬جای خود را‬ ‫به «قانون» غیرمعارض با «شریعت محمدیه» بدهد‪ .‬اتفاق‬ ‫ی که در نهضت مشروطه افتاد این بود که شاه پذیرفت‬ ‫مهم ‬ ‫که نه تنها خودش قانون نباش��د‪ ،‬بلکه مقی��د به قانون هم‬ ‫بش��ود‪ .‬هرچند این پذیرفتن کم تر امکان بروز عملی یافت‪،‬‬ ‫اما همی ن مقدار که به لحاظ نظری پذیرفته شد‪ ،‬باعث شد تا‬ ‫شیعه که قبل از این اگر هم ظهوری تاریخی داشت که ظهور‬ ‫شخصی بود‪ ،‬گامی به جلو اید و از این پس ظهوری سازمانی‬ ‫و حقوقی بیابد‪.‬‬ ‫حتی اگر از ارتباط اندیشه ای نهضت مشروطه و انقالب‬ ‫اس�لامی و اینکه اندیش��ه اولی مقدمه ظهور اندیشه دومی‬ ‫ شده است‪ ،‬بگذریم‪ ،‬به لحاظ تاریخی ـ اجتماعی نیز نهضت‬ ‫مش��روطه می راث گرانبهایی را ب رای انقالب اسالمی به ارث‬ ‫گذاشته است‪ .‬برخی از مهم ترین عبرت های نهضت مشروطه‬ ‫ب رای انقالب اسالمی عبارت است از‪:‬‬ ‫الف) ریشه اساسی شکست نهضت مشروطه‪ ،‬اختالف‬ ‫علما بود که باعث حیرت مردم در مقام عمل شد‪ .‬این تجربه‬ ‫ب رای حضرت امام (ره) بسیار ذی قیمت بود و باعث م ی شد تا‬ ‫معظم له هرگز به گونه ای عمل نکنند که زمینه ساز اختالف‬ ‫میان ایش��ان و دیگر علما ش��ود‪ .‬این در حالی بود که زمینه‬ ‫بروز اختالف میان ایشان و برخی از علما به دلیل اختالف در‬ ‫بینش اجتهادی وجود داشت‪ .‬حضرت امام (ره) حتی در موارد‬ ‫جزئ ی تری که م ی توانست دامنه اختالف انها به اختالف میان‬ ‫مراجع تقلید کشیده شود ـ مثل ماجرای کتاب شهید جاوید‬ ‫مرحوم صالح��ی نجف ابادی ـ نیز احتی��اط م ی کردند و وارد‬ ‫نم ی شدند‪ .‬معظم له با احترام و تکریم شایسته ای که از مقام و‬ ‫جایگاه عالمان دینی م ی کردند و نیز با مشارکت دادن انها در‬ ‫برخی از اعالمی ه ها‪ ،‬نشس ت ها و‪ ...‬عمال انها را در نتایج انقالب‬ ‫سهیم م ی کردند‪ .‬این امر به نوبه خود حضور در صحنه مردمی‬ ‫ را که مقلد ان مراجع بودند‪ ،‬تشدید م ی کرد‪.‬‬ ‫ب) عام��ل اساس��ی ای ک��ه در نهض��ت مش��روطه‬ ‫مصداق های انحراف را شکل م ی داد و مردم گرفتار حیرت را به‬ ‫ان مصادیق جهت م ی داد‪ ،‬سفارت های بیگانه و روشنفکران‬ ‫وابس��ته به انها بودند‪ .‬در نخستین گام‪ ،‬س��فارت انگلیس‪،‬‬ ‫ش��عار «عدالت خواهی» مردم را که علم��ا ان را مطرح کرده ‬ ‫بودند‪ ،‬به ش��عار «مش��روطه خواهی» که ب رای عموم مردم‬ ‫مفهومی نامان��وس بود ـ و همین نامانوس��ی بعدا منش��ا‬ ‫بس��یاری از انحرافات دیگر قرار گرفت ـ تبدیل کرد‪ .‬در گام‬ ‫دوم‪ ،‬روشنفکران وابسته به سفارت های بیگانه‪ ،‬محور اصلی‬ ‫جریان مقاومت و اگاه ی بخش یعنی شیخ فضل اهلل نوری را به‬ ‫دار کشیدند‪ .‬در گام سوم‪ ،‬این هر دو عامل سفارت های بیگانه‬ ‫و روشنفکران وابسته‪ ،‬عالمان دلسوز منافع و مصالح مردم اعم‬ ‫از مشروطه خواه و مش��روعه خواه را اعدام‪ ،‬خانه نشین‪ ،‬تبعید‬ ‫و منزوی کردند و نهایتا در اخری��ن گام‪ ،‬دولت پهلوی ها را به‬ ‫مثابه دولتی دست نشانده بیگانه و ب ی توجه به منافع و مصالح‬ ‫ملی بر سر کار اوردند‪ .‬تجربه مشروطه باعث شد تا رهبری و‬ ‫مردم در انقالب اسالمی‪ ،‬به سفارت های بیگانه و روشنفکران‬ ‫وابسته ـ به رغم حضور انها در صحنه و دعوت های مکرر انها‬ ‫از مردم ـ اعتم��اد نکنند‪ .‬در جریان انقالب اس�لامی ‪ ،‬به ویژه‬ ‫روشنفکران چپ گرا حضور پررنگی داشتند؛ انها در کنار مردم‬ ‫با دولت پهلوی م ی جنگیدند‪ ،‬همچون مردم به امپریالیسم و‬ ‫در راس انها امریکا و اسرائیل بدبین بودند‪ ،‬سخن از توده ها‪ ،‬‬ ‫یراندند و‪ ...‬به رغم این‪،‬‬ ‫کارگران‪ ،‬دهقانان و زحمت کش��ان م ‬ ‫هرگز مقبولی��ت عمومی نیافتند و مهم ت��ر اینکه روزی که‬ ‫حضرت امام‪ ،‬صف خود را اش��کارا از انها ج��دا کردند‪ ،‬حتی‬ ‫همان طرفداران اندک ش��ان نیز به معنی دقیق کلمه با انها‬ ‫وداع کردند‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی را باید در نسبت با نتایج و پیامدهای‬ ‫انقالب مشروطه درک کرد‪ .‬به گونه ای که اگر نهضت مشروطه‬ ‫محقق نم ی شد‪ ،‬مطمئنا انقالب اس�لامی نم ی توانست در‬ ‫این زمان و مکان و به این ش��کلی که محقق شده‪ ،‬محقق‬ ‫ش��ود‪ .‬زمینه های تاثیر نهضت مشروطه در انقالب اسالمی‬ ‫را باید در پیامدهای منفی نهضت مشروطه جست‪ .‬واقعیت‬ ‫این است که نهضت مشروطه ناخواسته به دست نااهالن و‬ ‫روشنفکران وابسته به بیگانگان افتاد و نخستین پیامد منفی‬ ‫ان‪ ،‬خانه نش��ین یا حذف کردن عالمان برجس��ته دینی اعم‬ ‫از مشروعه خواه و مش��روطه خواه بود‪ .‬تا جایی که در جبهه‬ ‫خ فضل اهلل نوری به دار اویخته شد‪،‬‬ ‫مش��روعه خواهان‪ ،‬ش��ی ‬ ‫مالمحمد املی و قربانعلی زنجانی تبعید شدند‪ ،‬مالمحمد‬ ‫خمامی ترور ش��د و‪ ...‬در جبهه مش��روطه خواهی نیز‪ ،‬سید‬ ‫عبداهلل بهبهانی در منزلش ترور شد‪ ،‬اخوند خ راسانی درست‬ ‫ی که عزم خود را بر اصالح انحرافات مشروطه طلبان‬ ‫هنگام ‬ ‫استوار کرده بود و به تعبیر خودش اماده شده تا به ای ران بیاید‬ ‫و خمره «شراب» مشروطه که به نیت «سرکه» درست شده‬ ‫بود‪ ،‬بشکند‪ ،‬مسموم شد‪ ،‬ثقه االسالم تبریزی در روز عاشورا به‬ ‫دار اویخته شد‪ ،‬حاج اقا نوراهلل اصفهانی با امپول هوا شهید‬ ‫شد و‪ ...‬چنین نتیجه شومی به نوبه خود باعث به انزوا رفتن و‬ ‫خانه نشین شدن دیگر عالمان دینی شد که از این فتنه جان‬ ‫سالم به در برده بودند‪.‬‬ ‫در تحلیل شکست نهضت مشروطه‪ ،‬یکی از مهم ترین‬ ‫دالیل ان‪ ،‬دور بودن رهبر اصلی نهضت (اخوندخ راسانی مقیم‬ ‫نجف) از مرکز حادثه (ته ران) است‪ .‬شکست نهضت مشروطه‬ ‫رهب ران دینی را بر ان داشت تا در نزدیکی پایتخت ای ران (قم)‬ ‫پایگاه قوی دینی تاس��یس کنند‪ .‬این پایگاه نه م ی توانست‬ ‫به دوری نجف باش��د تا به دلی��ل دور بودن��ش نتواند وقایع‬ ‫پایتخت را به درس��تی و به موقع رصد کند و نه م ی توانست‬ ‫در خود پایتخت باشد تا به دلیل خیلی نزدیک بودنش توسط‬ ‫دولت‪ ،‬قابل مهار و کنترل باشد‪ .‬بهترین شرایط ب رای تاسیس‬ ‫چنین پایگاهی‪ ،‬شهر مقدس قم بود که از پتانسیل مذهبی ـ‬ ‫تاریخی باالیی برخوردار بود‪ .‬این رسالت برعهده مرحوم حاج‬ ‫شیخ عب دالکریم حائری یزدی افتاد و ایشان به زیبایی توانستند‬ ‫بر این مهم فائق ایند و نهال حوزه علمیه قم را به رغم خفقان‬ ‫حاکم بر عصر رضاشاه حراست و پاسداری کنند‪ .‬عدم مداخله‬ ‫ظاهری مرحوم حائری در سیاس��ت‪ ،‬باعث شد تا رضاشاه به‬ ‫ی وی حساس نشود و این مس اله به نوبه خود‬ ‫فعالی ت های علم ‬ ‫باعث شد تا وی نتواند به عمق برنامه و هدف ایشان پ ی برد‪.‬‬ ‫البته وجود و همراهی دیگر مراجع مقیم قم در ان وقت با اقای‬ ‫حائری ـ از جمله ایات عظام حجت‪ ،‬خوانساری و فیض ـ نیز‬ ‫در قوام حوزه تازه تاسیس قم تاثیرگذار بوده است‪.‬‬ ‫پس از مرحوم حائری‪ ،‬ای��ت اهلل بروجردی نیز به خوبی‬ ‫توانستند نهال از قبل کاشته شده حوزه علمیه را به بار و برگ‬ ‫بنشاند‪ .‬ایت اهلل بروجردی با ایجاد فضای مناسب علمی باعث‬ ‫ش��دند تا تعداد طالب علوم دینی ـ که حسب سیاست های‬ ‫حذفی و خشن رضاشاهی در عصر مرحوم حائری به کم تر از‬ ‫سه هزار تقلیل یافته بود ـ به چند ب رابر افزایش یابد‪ .‬در زمان‬ ‫وی‪ ،‬بسیاری از کتاب های قدیمی و غیرقابل دسترس ب رای‬ ‫طالب‪ ،‬تجدید چاپ شد؛ بسیاری از حوزه های علمیه که در‬ ‫زمان رضاشاه تبدیل به مخروبه‪ ،‬مدارس مختلط دختر و پسر‪،‬‬ ‫کاروانس را و‪ ...‬شده بود‪ ،‬دوباره احیا شد؛ کانون های مهم دینی‬ ‫از جمله مسجد اعظم در قم‪ ،‬مس��جد ال رسول در ای رانشهر‬ ‫بلوچستان‪ ،‬مسجد بزرگ اسالمی در هامبورگ و‪ ...‬تاسیس‬ ‫شد؛ با مراکز دینی جهان اسالم سنی از جمله دانشگاه االزهر‬ ‫روابط حسنه ای برقرار و متعاقبا طرح تقریب مذاهب اسالمی‬ ‫ریخته شد؛ حلقه های علمی بزرگانی چون عالمه طباطبایی‪،‬‬ ‫شهید مطهری و‪ ...‬شکل گرفت و پررونق شد؛ ب رای نخستین‬ ‫بار مجالت اسالمی از قبیل ایین اس�لام‪ ،‬حکمت‪ ،‬مکتب‬ ‫اسالم و‪ ...‬از درون حوزه علمیه منتشر شد و‪...‬‬ ‫در این سیر‪ ،‬حضرت امام (ره) با اتکا می راث علمی دینی‬ ‫اقای حائری و بروجردی‪ ،‬حلقه سوم این پروژه را راه انداخت و‬ ‫تکمیل کرد‪ .‬ب ی شک حضرت امام (ره) نسبت به عصر خود‬ ‫یک اس��تثناء بود‪ ،‬اما نباید فراموش کرد که او نیز می راث دار‬ ‫یک سنت و در تداوم ان بود و اگر سهم ان سنت و حامالنش‬ ‫در انقالب اسالمی محاسبه نشود‪ ،‬قطعا تحلیل درستی از ان‬ ‫ارائه نشده است‪.‬‬ ‫برخ��ی از این جریان��ات قبل از جریان حض��رت امام‪،‬‬ ‫تاثیرگذار در ان بوده ان��د و برخی از انها اگرن��ه متضاد با ان‪،‬‬ ‫حداقل متفاوت ب��ا ان و البته در عین ح��ال‪ ،‬تاثیرگذار در ان‬ ‫بوده اند‪ .‬به عن��وان مثال؛ جری��ان علم ی عالمه طباطبایی ـ‬ ‫به ویژه از ان حیث که مربوط به ش��خص ایش��ان م ی شود ـ‬ ‫چندان در ارتباط با جریان حضرت امام (ره) نبوده اس��ت‪ .‬این‬ ‫در حالی اس��ت که نیروهای تربیت شده در این مکتب (مثل‬ ‫نزاده املی‪ ،‬مصباح یزدی‪ ،‬محمدی‬ ‫اقایان جوادی املی‪ ،‬حس ‬ ‫گیالنی‪ ،‬عزالدین زنجانی و‪ )...‬به ان��دازه ای با جریان انقالب‬ ‫ی مسامحه م ی توان گفت اساسا‬ ‫همراه بوده و هستند که با کم ‬ ‫بار ایدئولوژیک انقالب تماما بر دوش ان هاست‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫اگر انها از دایره انقالب اسالمی حذف شوند‪ ،‬چه بسا انقالب‬ ‫اسالمی با مشکل ج ّدی هم در ساحت نظر و هم در ساحت‬ ‫عمل روبه رو شود‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دیگر انقالب ها باش��د‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬اگر انقالب اسالمی‬ ‫در اجمال خود بماند‪ ،‬تنها به شکل سلبی م ی تواند خود را از‬ ‫غیرش متمایز کند‪ ،‬این در حالی است که در ساحت تفصیل‪،‬‬ ‫تمایز اثبات��ی انقالب اس�لامی با دیگ��ر انقالب ها ممکن‬ ‫م ی شود‪ .‬ساحت تفصیل با خطوط فرعی ممکن نم ی شود‪ .‬از‬ ‫این رو‪ ،‬تاریخ نگاری انقالب اسالمی ب رای به تفصیل رساندن‬ ‫انقالب اسالمی ناگزیر از طرح تفصیلی مباحث اصلی انقالب‬ ‫اس�لامی از جمله والیت فقیه‪ ،‬عدالت اجتماع��ی‪ ،‬مبارزه با‬ ‫استکبار جهانی‪ ،‬حمایت از نهضت های ازادی بخش و‪ ...‬است‪.‬‬ ‫تمایزی اصل��ی میان خط اصل��ی انقالب ها و خطوط‬ ‫فرعی انها وج��ود دارد که ع��دم توجه ویژه ب��ه ان م ی تواند‬ ‫زمینه ساز نوعی انحراف دیگر در تاریخ نگاری انقالب ها شود‪.‬‬ ‫بر اساس این تمایز‪ ،‬خط اصلی به دلیل تاثیرگذاری عمیق و‬ ‫ماندگارش کم تر در ساحت جلوه های بیرونی و ظاهری قابلیت‬ ‫حضور دارد؛ چرا که ان‪ ،‬بیشتر از جنس اندیشه و اعتقاد است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که خطوط فرع ی تر به دلیل بهره کم تر‬ ‫انها از جنس اندیشه و اعتقاد‪ ،‬قابلیت جلوه ظاهری و بیرونی‬ ‫بیشتری دارد‪ .‬س��هل بودن ارتباط با جلوه های ظاهری و به‬ ‫همین می زان سخت بودن ارتباط با جلوه های باطنی (اندیشه و‬ ‫اعتقاد) به پررنگ شدن خطوط فرعی نزد کسانی که با واقعیت‬ ‫انقالب اشنا نیستند منجر م ی شود‪ .‬تاثیر نمود های ظاهری‬ ‫خطوط فرعی نس��بت به خط اصلی انق�لاب باید با تبیین‬ ‫ف خط اصلی ـ به گونه ای که فهم و درک ان را‬ ‫تفصیلی و شفا ‬ ‫نزد همگان میسر کند ـ خنثی شود‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫افراط؛ عامل شکست نهضت مشروطه‬ ‫نهضت مش��روطه به وی��ژه از ان حیث که ب��ه مبانی‬ ‫عدالتخانه برم ی گشت‪ ،‬نهضتی کامال دینی در ب رابر استبداد‬ ‫داخلی بود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬مش��روطه با همه مش��کالت و‬ ‫نواقص نرم افزاری که داش��ت‪ ،‬به عنوان راهی ب رای خروج از‬ ‫بن بست استبداد قاجاری حرکتی رو به جلو محسوب م ی شد‬ ‫و اثار مثبتی که م ی توانس��ت در پی داشته باشد ان قدر زیاد‬ ‫بود که به فراتر از اصالح مس��اله اس��تبداد ختم م ی ش��د‪ .‬با‬ ‫برپایی مشروطه نظام حقوقی‪ ،‬نظام اداری‪ ،‬نظام مالی ‪ ،‬نظام‬ ‫ارتش‪ ،‬نظام سیاسی و نظام اجتماعی س��امان م ی یافتند‪ .‬از‬ ‫همی ن رو بود ک��ه از مدت ها قبل از مش��روطه حتی در دربار‬ ‫قاجاری نیز از شخص ناصرالدین شاه گرفته تا برخی وزی ران و‬ ‫صدراعظم های وی میل به اصالح نظامات ایجاد شده بود‪ .‬اگر‬ ‫مقاومتی هم در ب رابر برپایی مشروطه توسط دربار شد‪ ،‬بیشتر‬ ‫به این علت بود که رهبری ای��ن اصالحات (عالمان دینی) از‬ ‫دربار بیرون قرار گرفته بود و انها بیم ان داشتند که پایان این‬ ‫اصالحات‪ ،‬از دست دادن کامل قدرت شان باشد‪.‬‬ ‫با تمام مخاط راتی که مشروطه م ی توانست ب رای دربار‬ ‫قاجاری داشته باشد‪ ،‬باالخره مظف رالدین ش��اه بدان تن داد و‬ ‫فرمان مش��روطیت را صادر کرد‪ .‬اما گویی صدور این فرمان‬ ‫زودهنگام بود و عنصر ای رانی یا الاقل روشنفکرانی که خود‬ ‫را نمایندگان این عنصر خطاب م ی کردند‪ ،‬هنوز امادگی الزم‬ ‫ب رای دریافت این اعطا را نداش��تند‪ .‬تا جایی که شاید اشتباه‬ ‫نباشد اگر اعطای مش��روطه به ای رانیان را با اعطای ازادی به‬ ‫غرب قرن ‪ 18‬مقایس��ه کرد‪ .‬زنان که قرن ها در غرب‬ ‫زنان در ِ‬ ‫استثمار شده بودند ‪ ،‬ناگاه فریاد ازادی شان را از مجلس لردهای‬ ‫انگلیس شنیدند‪ .‬این اعطا ان قدر مهم و غیرمنتظره بود که‬ ‫انها فراموش کردند حتی ب رای لحظه ای از خودشان بپرسند‬ ‫که چه کسانی و چرا به انها چنین موهبتی را اعطا م ی کنند؟‬ ‫انها ب ی محابا به خیابان ها و ادارات ریختند و‪ ...‬حداقل دو قرن‬ ‫طول کشید تا دریافتند که چرا به خیابان کشیده شده اند‪ ،‬اما‬ ‫دیگر دیر شده بود و بر دوش انها بار زیادی از کارهای اداری و‬ ‫سازمانی گذاشته شده بود و بهای ان نیز از دست دادن خانواده‪،‬‬ ‫ش��وهر‪ ،‬فرزند و هر خصلت زیبا و ارزش��مند زنانگی بود‪ .‬در‬ ‫مشروطه نیز نخستین چیزی که عاید مردم م ی شد‪ ،‬ازادی ای‬ ‫بود که از ق َِب ل قانونی شدن امور نصیب انها م ی شد‪ .‬اما انگار‬ ‫انها نتوانس��تند از این ازادی به خوبی بهره ببرند‪ .‬انها هنوز‬ ‫بهره ای از ازادی به دست امده نبرده بودند که معنی ازادی با‬ ‫ولنگاری و هرزه گری و افراط ی گری و حتی قانون شکنی خلط‬ ‫شد‪ .‬ازادیخواهان به نام ازادی انچنان عمل م ی کردند که عین‬ ‫قانون شکنی بود؛ حرمت ها و حریم ها شکسته شد‪ ،‬ساختارها‬ ‫نادیده گرفته شد‪ ،‬عرف و سنت به هیچ گرفته شد و‪...‬‬ ‫افراط در مش��روطه خواهی تا انجا پی��ش رفت که در‬ ‫ب دید؛ یک بار با به توپ بسته‬ ‫نهایت‪ ،‬دو بار مشروطه اس��ی ‬ ‫شدن مجلس توسط محمدعلی ش��اه و یک بار با کودتای‬ ‫س��ید ضیاء و نهایتا روی کار امدن رضاشاه‪ .‬از قضا‪ ،‬در هر دو‬ ‫بار مردم ـ که از افراط مشروطه طلبان ازادیخواه خسته شده‬ ‫بودند ـ خوشحال شدند‪ ،‬اما در هر دو بار‪ ،‬بهای این خوشحالی‬ ‫چیزی جز فدا شدن اصل مشروطه نبود‪ .‬خالصه اینکه افراط‬ ‫در مشروطه باعث از میان رفتن اصل ان شد‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی تجربه مشروطه را در پشت سر داشت و‬ ‫این منطقی به نظر م ی رسید که در دام ی که نهضت مشروطه‬ ‫افتاده بود‪ ،‬نیفت��د‪ .‬به رغم این‪ ،‬انقالب اس�لامی مانند همه‬ ‫انقالب های دیگر که به ویژه در دهه اول خ��ود دچار افراط و‬ ‫تفریط م ی شوند‪ ،‬خالی از افراط و تفریط نبود‪.‬‬ ‫جمهوری یا مشروطه‬ ‫الگوهای نظری ای که فیلسوفان سیاسی ب رای مشارکت‬ ‫سیاسی مردم در امر حکومت از زمان افالطون تاکنون مطرح‬ ‫کرده اند‪ ،‬متفاوت هستند‪ .‬در یک تقسیم بندی کالن م ی توان‬ ‫انها را در سه طیف جای داد؛ برخی از انها دغدغه حضور مردم‬ ‫در سیاست را نداش��ته و بر ویژگ ی های شخص حاکم تاکید‬ ‫م ی کنند (حکومت های شاه ساالر و مستبد)؛ برخی از انها بنا به‬ ‫ضرورت های پ راگماتیک و عملی یا برخی مالحظات نظری‪،‬‬ ‫در کنار حاک��م‪ ،‬دغدغه حضور عده ای از اش��راف و نخبگان‬ ‫جامعه (ن��ه حضور فعال م��ردم) را نیز دارن��د (حکومت های‬ ‫اریستوکراتیک و اشراف) و نهایتا برخی از انها دغدغه حضور‬ ‫فعال مردم در امر حکومت را دارند‪ .‬مترق ی ترین این نظریه ها‬ ‫طیف سوم هستند که الگوهای نظری دموکراسی‪ ،‬مشروطه‬ ‫و جمهوری سه الگوی برجسته این طیف هستند‪.‬‬ ‫الگوی عملی حاکمان ای ران تا قبل از نهضت مشروطه‬ ‫بیشتر با الگوی نظری طیف نخست (حکومت های شاه ساالر‬ ‫و مس��تبد) هماهنگ بود‪ .‬در نهضت مشروطه تالش شد تا‬ ‫این الگو مطابق یکی از الگوهای نظری طیف سوم (الگوی‬ ‫مشروطه) ش��ود‪ .‬در انقالب اسالمی این الگو مطابق با یکی‬ ‫دیگر از الگوهای نظری طیف سوم یعنی جمهوری شده است‪.‬‬ ‫سوال این است که ایا گذار انقالب اسالمی از الگوی مشروطه‬ ‫به الگوی جمهوری را باید نوعی کمال یا نقص دانست؟‬ ‫واقعیت این اس��ت که ب رای انقالب اس�لامی الگوی‬ ‫مشروطه یا جمهوری اصالت نداشت‪ ،‬انچه در این انقالب مهم‬ ‫است‪ ،‬اندیشه و محتوای اسالمی هست و اسالم را م ی توان‬ ‫در قالب های متعدد تجلی داد؛ هم در قالب مش��روطه و هم‬ ‫در قالب جمهوری‪ .‬اما اینکه چ��را حضرت امام (ره) روی قالب‬ ‫جمهوری تاکید داشتند‪ ،‬شاید یکی از علت هایش این باشد‬ ‫که اگر الگوی مشروطه را ایش��ان مطرح م ی کردند‪ ،‬بسیاری‬ ‫از روشنفکرانی که هیچ سهمی در انقالب اسالمی نداشتند‪،‬‬ ‫فی ل شان یاد هندوستان م ی کرد و تالش م ی کردند تا یک بار‬ ‫دیگر ان بخش از ش��عارهای نهضت مشروطه را که وارداتی‬ ‫بودند‪ ،‬احیا کنند‪ .‬در هر حال‪ ،‬نهضت مشروطه با همه تجارب‬ ‫و دستاوردهای س��نگینی که ب رای ما داشته‪ ،‬از انجا که ختم‬ ‫به حاکمیت پهلوی ها ش��ده‪ ،‬خاطره ای تلخ و ناگوار به شمار‬ ‫م ی اید‪ .‬طرح دوباره قالب مشروطه ب رای حکومت اسالمی ان‬ ‫هم در عصری که حافظه تاریخی عنصر ای رانی کامال ان را به‬ ‫یاد م ی اورد‪ ،‬ب رای مردم بسیار ناگوار م ی امد‪ .‬مردم باید احساس‬ ‫م ی کردند که در انقالب اسالمی گامی به جلو امده اند و ب رای‬ ‫چیزی نجنگیده اند که قبال ب��رای ان جنگیده بودند و نتایج‬ ‫تلخی بر ان چیره شده بود‪.‬‬ ‫شاه بی«شین»‬ ‫درباره مظفرالدین شاه‬ ‫اولین پادشاه عصر مشروطه‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫دبیر گروه تاریخ‬ ‫مظف رالدین شاه اخ رین شاه مستقر قاجار است که ماقبل از‬ ‫مشروطهبراساسهمانسبکوسیاققجریحکممیراند‪.‬بعد‬ ‫از اینکه او فرمان عدالتخانه را امضا کرد دو شاه بعدی در تکاپوی‬ ‫حفظخودبسیارکوشی دنداماهردویکسرنوشتیافتند؛تبعید‪.‬‬ ‫مظف رالدین شاه‪ ...« :‬همه چیزمان باید به همه‬ ‫چیزمانبیاید‪»...‬فیلمکمال الملک–علیحاتمی‪.‬‬ ‫پرده اخر زندگ ی اش را علی حاتمی در بس��تر بیماری‪،‬‬ ‫زمانی به تصویر کش��ید ک��ه در احتضار و اضط��رار حکم‬ ‫به عدالتخانه داد‪ .‬ش��اید این تمثیلی بود از م��رگ قاجاریه‪،‬‬ ‫منفورترین سلسله شاهی ای رانی و درست پس از مشروطه‪.‬‬ ‫اما شاهی که ‪ 40‬س��ال در ملک والیتعهدی‪ ،‬تبریز‪ ،‬چشم به‬ ‫ته ران داشت تا «بابا شاه» از سریر قدرت به زیر بیاید تا شاه‬ ‫شود‪ ،‬وقتی به قدرت رسید که خیلی دیر شده بود‪ ،‬همان قدر‬ ‫که ناصرالدین‪ ،‬فرزند محمد شاه خیلی زود شاه شد و نیم قرن‬ ‫ای ران را به قهق رایی از نکبت و تباهی کشاند‪ .‬پسر در این راه‬ ‫سقوط‪ ،‬فرزند خلف پدر بود و والیتعهدش‪ .‬اما تناقض بزرگ‬ ‫زمانی ش��کل گرفت که بر س��ر مجلس برامده از مشروطه‬ ‫تندیس «عدل مظفر» رخ نمایان کرد‪.‬‬ ‫یک اتفاق س��اده‪ ،‬کافی بود که او ش��اه نباش��د‪ .‬پسر‬ ‫چهارم‪ ،‬اقبال بلندی داش��ت که دو ب رادرش در خردس��الی‬ ‫مرده بودند و پسر س��وم از مادری غیرقاجار متولد شده بود‪.‬‬ ‫طنز تاریخ اینجاس��ت که ب رادر س��وم را به لقب بامسمای‬ ‫«ظل الس��لطان» مفتخر کردند تا در س��ایه بودنش را ب رای‬ ‫سال های س��ال به رخ بکش��ند‪ .‬مظفر را در پنج سالگی به‬ ‫تبریز بردند و در پایتخت دوم قاجار و شاه راه ارتباطی ای ران و‬ ‫روس منزل والیتعهدی دادند‪ 40 .‬سال در تبریز ماند و چشم‬ ‫به تخت طاووس دوخت و زمانی به رضای مراد خود رسیده‬ ‫بود که میرزا رضای کرمانی قلب پدر را در ش��اه عبدالعظیم‬ ‫حسنی هدف قرار داد‪ .‬شاه جدید‪ ،‬جوانی از دست داده‪ ،‬بیمار‪،‬‬ ‫خ رافاتی‪ ،‬ساده دل و گوشه گیر بود‪ .‬بیش از هر همانند تاریخی‬ ‫او را باید به شاه سلطان حسین صفوی شباهت داد‪ ،‬جایی که‬ ‫اخرین شاه رسمی صفوی همانند مظف ر الدین‪ ،‬بساط صفویه‬ ‫ی در‬ ‫را برچیدند‪ .‬اما این داستان او نبود چه انکه پدر نیز سهم ‬ ‫داستان مشروطه دارد‪.‬‬ ‫سه سال نخست شاهی ناصرالدین شاه را باید منهای‬ ‫‪ 47‬سال بعد کرد؛ جایی که امیرکبیر‪ ،‬نظم و نسقی به امور‬ ‫ای ران داده بود‪ .‬اما پس از رگ زدنش در فین کاشان‪ ،‬سیاهی‬ ‫و تباهی بر اس��مان ای ران س��ایه انداخت‪ .‬در دوران ‪ 47‬ساله‬ ‫ناصرالدین ش��اه بارها و بارها مردم و نخبگان رو در روی شاه‬ ‫قرار گرفتند و اوج این منازعات در جنبش تنباکو متجلی شد‪.‬‬ ‫بازار و مسجد در ب رابر ارگ به چنان رویارویی سختی دست‬ ‫زدند که شاه قدرقدرت را مجبور به عقب نشینی کرد‪ .‬جنبش‬ ‫عمومی تنباکو‪ ،‬شکاف میان شاه و ملت‪ ،‬مردم و حکومت را‬ ‫اشکار ساخت‪ .‬به طوری که نیروهای مخالف شاه را موضوعی‬ ‫واحد متحد کرد و نشان داد که در عین تعارضات نه چندان‬ ‫عمیق در ان دوران ‪ -‬این تعارضات در جنبش مشروطیت به‬ ‫گفتارها‬ ‫س��اخت کارخانه ها و اماکن مورد نیاز با اروپای ی ها و‪ ...‬حجم‬ ‫باالی استق راض و تعهد مالی که ای ران در دوره مظف ر الدین‬ ‫شاه برجاگذاشت در هیچ دوره تاریخی ای ران رخ نداده است‪.‬‬ ‫گویی ش��اه تنها در مجموعه ارگ بر سریر سلطنت نشسته‬ ‫و در اندرونی خود بست نشسته و ای ران را به اجاره خارجیان‬ ‫داده بود‪ .‬سیاست های اقتصادی شاه انچنان زیان اور بود که‬ ‫ش��اید تعهدات پابرجا مانده از دوران او بود که حتی پس از‬ ‫وقوع مشروطه در ای ران و کم ش��دن قدرت سلطنت‪ ،‬حجم‬ ‫باالی بده ی های ای ران راهی ب رای عدم اس��تقالل سیاسی‬ ‫و اقتصادی کشور و در نهایت هرج و مرج در کشور باشد‪.‬‬ ‫در س��وی دیگ��ر ام��ا در ادام��ه رون��د حکوم��ت‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫یک اتفاق ساده‪ ،‬کافی بود که مظفرالدین‪،‬‬ ‫شاهنباشد‪.‬پسرچهارم‪،‬اقبالبلندیداشت‬ ‫که دو برادرش در خردسالی مرده بودند و‬ ‫پسر س�وم از مادری غیرقاجار متولد شده‬ ‫بود‪ .‬طنز تاریخ اینجاس�ت که برادر سوم‬ ‫را به لقب بامسمای «ظل السلطان» مفتخر‬ ‫کردند تا در سایه بودنش را به رخ بکشند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫رویارویی میان این نیروها انجامید ‪ -‬م ی توانند در پروژه ای‬ ‫واحد با یکدیگر دس��ت به یک اقدام مشترک بزنند‪ .‬پیروزی‬ ‫جنبش تنباک��و در کوتاه مدت باعث دگرگون��ی معنوی در‬ ‫نیروهای مخالف شاه ش��د‪ ،‬اما ناصرالدین شاه هنوز قدرت‬ ‫مسلط در کشور را در دست داش��ت و دارالخالفه طه ران در‬ ‫نگین انگشتری قبله عالم پرفروغ بود‪.‬‬ ‫شاه‪ ،‬انسداد سیاسی و اجتماعی‬ ‫گذشته را بسط و گس��ترش داد‪.‬گرچه‬ ‫امیرکبیر جنبش نوس��ازی علمی را با‬ ‫تاس��یس دارالفنون اغاز ک��رده بود‪ ،‬اما‬ ‫او از ادامه سیاس��ت امیرنظام دس��ت‬ ‫کش��ید و اع��زام دانش��جویان ایرانی‬ ‫که س��الیانه طبق رس��می ک��ه از پدر‬ ‫بزرگش – عباس می��رزا ‪ -‬جهت اعزام‬ ‫به اروپا ب رای اموختن دانش پزش��کی‪،‬‬ ‫اسلحه سازی‪ ،‬علم شیمی و مهندسی‬ ‫و‪ ...‬انجام م ی گرفت را محدود کرد‪ .‬البته‬ ‫اعزام دانش��جویان ای رانی به فرنگ در‬ ‫انحصار خانواده ه��ای متمول و درباری‬ ‫بود و مردم عادی راه به جایی نداشتند‪.‬‬ ‫ش��اه حتی در اقدامی عجیب به رسوم‬ ‫عرفی و عمومی مردم نیز سرک کشید و‬ ‫جالب اینجاست که قهوه خانه را به دلیل‬ ‫ایجاد رخوت و تنبلی عمومی تعطیل‬ ‫کرد‪ .‬در س��وی دیگ��ر اما ب��ا مخالفان‬ ‫سیاس��ی خود هی چ گاه مدارا نم ی کرد‪،‬‬ ‫از سی د جمال الدین اس��دابادی گرفته تا‬ ‫برخی از درباریان که نس��بت به پاره ای‬ ‫از امور انتقاد کرده بودند‪ ،‬ب ی رحمانه انها‬ ‫را نفی بلد کرد؛ میرزا ملکم خان یکی از‬ ‫رجالی بود که باره��ا در ماموریت های‬ ‫حس��اس در کنار ش��اه بود اما به لندن‬ ‫تبعید شد‪.‬‬ ‫انسداد سیاس��ی‪ -‬اجتماعی دوره‬ ‫ناصرالدین شاه می راثی ب رای مظف رالدین‬ ‫شاه بود‪ .‬ش��اه که جوانی و میانسالی را‬ ‫در پای نشستن به روی تخت سلطنت‬ ‫س��پری کرده بود‪ ،‬می راث پدر را س��فت‬ ‫و محک��م در دس��ت گرفت و ب��ا ادامه‬ ‫سیاست سرکوب سیاس��ی‪ ،‬راهبندان‬ ‫اقتصادی را نیز ترتیب داد‪ .‬ش��اه که خزانه کش��ور را خالی‬ ‫م ی دید در ولع سلطنت کردن همانند پدر اقتصاد ای ران را در‬ ‫جهت منافع خود به تاراج برد‪ .‬افزایش مالیات های اقتصادی‬ ‫از بازاریان در کنار کنترل ش��دید حکومت بر حقوق علما از‬ ‫موقوفات مذهبی بار دیگر مسجد و بازار را به میدان مبارزه‬ ‫کشاند‪ .‬به همین دلیل بود که جرقه مشروطه از گران شدن‬ ‫قیمت قند به دلیل مالیات زیاد بر خرمن احساسات سرکوب‬ ‫شده عمومی باعث شلع ه ور شدن قیام ی عمومی شد‪.‬‬ ‫مظف رالدین ش��اه اما با خارجیان از در مهربانی درامده‬ ‫بود‪ .‬درهای باز سرمایه گذاری خارجی اما با واکنش عمومی‬ ‫نخبگان و عموم مردم مواجه شده بود؛ این سیاست را یک بار‬ ‫«بابا شاه» مظف رالدین در واقعه امتیاز تنباکو پیموده بود اما‬ ‫عطش او که والیتعهدی اش س��ه دهه بیش از ش��اه ی اش‬ ‫بود‪ ،‬ب رای خرج کردن چش��مان او را کور کرده بود‪ .‬مجموعه‬ ‫امتی��ازات ظالمان��ه ای که وی ب��ه خارج ی ه��ا داد‪ ،‬انچنان‬ ‫ ب ی حس��اب و کتاب بود که به منظور هماهنگ سازی انها‬ ‫ب رای اولین بار اروپای ی ها به فکر نظم دادن به برخی از امور‬ ‫اقتص��ادی ای رانیان ب رای حف��ظ منافع خ��ود افتادند‪ .‬بر این‬ ‫اس��اس بود که تمامی امور عملیات نفتی در فالت مرکزی‬ ‫و جنوبی ای ران را به دارسی انگلیس��ی داد‪ .‬دارسی هم البته‬ ‫سال ها بعد امتیاز خود را به دولت بریتانیا داد‪ .‬این امتیاز اما‬ ‫سال ها بر صحنه سیاس��ت و اقتصاد ای ران سایه انداخت که‬ ‫خود داستانی مجزا دارد‪.‬‬ ‫مظف رالدین شاه اما امتیاز عوارض همه جاده های ای ران‬ ‫را به وامی ‪200‬هزار پوندی واگذار ک��رد‪ 3 .‬میلیون پوند وام‬ ‫ب رای تسویه وام های س��ابق‪ 300 ،‬هزار پوند از انگلیس ب رای‬ ‫س��فر درمانی به اروپا و قراردادهای کوچ��ک و بزرگی ب رای‬ ‫مظف رالدین ش��اه‪ ،‬انس��داد اجتماعی رفته رفته از بین رفت‪.‬‬ ‫ش��اه که همانند پدر‪ ،‬قبله عالم��ی تام نب��ود و روزها حتی‬ ‫خورشید پایتخت را نم ی دید و در بس��تر بیماری یا اضط رار‬ ‫به س��ر م ی برد‪ ،‬روی انجمن ه��ا و محفل های��ی که ب رای‬ ‫تربیت و اصالح در نقاط مختلف کش��ور تش��کیل شده بود‬ ‫چشم بسته بود‪ .‬در این دوره اس��ت که گعده ها و دوره های‬ ‫مختلف فرهنگ��ی در ای��ران به وجود‬ ‫امده و بس��یاری به دنبال برون رفت از‬ ‫تباه��ی بودند که جای جای کش��ور را‬ ‫دربرگرفته بود‪ .‬تالش عمومی این افراد‬ ‫اما با واکنش های س��ابق همراه نبود و‬ ‫گویی همه کشور در انتظار یک «ان»‬ ‫بودند که تصمیم به انق�لاب بگیرند‪.‬‬ ‫در ان زمان طبقه ای در کش��ور خود را‬ ‫از دیگر طبقات اجتماع��ی موجود جدا‬ ‫کرده و پ��روژه ای ران جدید را در دس��ت‬ ‫گرفته بود‪ .‬طبقه متوس��ط س��نتی که‬ ‫در قیام تنباکو در همزیس��تی با طبقه‬ ‫تازه رشدیافته روشنفکران ایرانی طعم‬ ‫پیروزی را چش��یده بودند اما بع د ها در‬ ‫انسداد پس از ان سرکوب شده بود‪ ،‬حاال‬ ‫در عس��رت مظف رالدین ش��اه‪ ،‬میدانی‬ ‫ب رای تحرک یافته بود‪.‬‬ ‫«ان» جنبش مشروطیت از بحران‬ ‫ِ‬ ‫اقتصادی که در کشور ایجاد شده بود‪،‬‬ ‫رخ داد‪ .‬جنگ روس و ژاپن و شکس��ت‬ ‫ابرقدرت روسیه در ب رابر کشور ضعیفی‬ ‫در دوردس��ت ها پیامدهای سیاس��ی و‬ ‫اقتصادی توامانی در کش��ور داشت‪ .‬از‬ ‫نظر اقتصادی با باال رفتن قیمت های‬ ‫مایحت��اج عموم��ی م��ردم ب��ه دلیل‬ ‫خشکسالی و مسائل سیاسی‪ ،‬شکست‬ ‫مهمترین حام ی قاجاریه در می دان جنگ‪،‬‬ ‫مردم را به اعتراضات عمومی کش��اند‪.‬‬ ‫ماه محرم اما واکن��ش عمومی بود به‬ ‫ظلم ی که بر اه��ل بی ت (ع) م ی رفت‪ .‬در‬ ‫ان روزها تقارن اعتراض��ات عمومی با‬ ‫این ماه‪ ،‬ناخوداگاه اهنگ منازعه را تند تر‬ ‫کرد‪ .‬بیش از هر چیزی شاه ب ی تاب اروپا‬ ‫در شرف سفر جدیدش وعده اصالح امور‬ ‫در بازگشت را م ی داد‪ .‬در این میانه شدت عمل حاکم ته ران‬ ‫با معترضان باعث یک اعتصاب سراسری در ته ران شد‪ .‬همه‬ ‫به سنت بس ت نش��ینی به حرم عبدالعظیم حسنی رفتند و‬ ‫یک ماه تعطیلی عمومی و تالش های ناموفق ب رای متقاعد‬ ‫کردن معترضان راه به جایی نبرد‪.‬‬ ‫روز به روز قدرت مظف رالدین ش��اه به چالش کش��یده‬ ‫م ی ش��د و روزی نبود که س��خن از «اس��تبداد» نرود‪ .‬نکته‬ ‫جالب اینجاس��ت که ای رانیان ک��ه تا دی��روز واژگانی چون‬ ‫حقوق و قانون و مجلس را نشنیده بودند با انبوهی از واژگان‬ ‫جدید اشنا ش��ده بودند و حتی در مطالبات خود گام ی فراتر‬ ‫از واقعی ت ه��ای ان روز ای ران برم ی داش��تند‪ .‬این خود محل‬ ‫مجادله ای در اینده مش��روطه بود که تندروه��ا و میانه روها‬ ‫را از هم جدا ساخت‪ .‬مظف رالدین ش��اه اما انچه را امضا کرد؛‬ ‫تاس��یس عدالتخانه بود‪ .‬اما وقتی نظامنامه جدید نوش��ته‬ ‫بود‪،‬راهی فراتر از امضای شاه را درخواست م ی کرد‪ .‬شاید اگر‬ ‫شاه م ی دانست که با دس��ت خود چه توشیح م ی کند‪ ،‬حتی‬ ‫در بس��تر مرگ نیز مرکب بر کاغذ نم ی کشید که این خود‬ ‫سندی بود بر پایان منفورترین سلسله تاریخ ای ران؛ قاجاریه‪.‬‬ ‫مظف رالدین ش��اه نمادی از بالهت و اس��تبداد است‪ .‬شاهی‬ ‫مس��تبد اما نادان‪ .‬شاهی س��اده دل که اقتدارگرایی ذاتی در‬ ‫درونش او را م ی ازرد‪ .‬مظف رالدین شاه؛ شاه ب ی «شین»‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫نطق جنجالی‬ ‫گزار ‬ ‫شها‬ ‫در این صفحات ت�لاش کرده ایم تا اخرین تح��والت مهم خبری هفته‬ ‫را پوش��ش دهیم‪ .‬ماجرای نطق جنجالی رئی س جمهور‪ ،‬س��قوط هواپیمای‬ ‫ای ران ‪ ،140‬اخرین تحوالت هس��ته ای‪ ،‬تغییر قدرت در ع راق و استیضاح وزیر‬ ‫علوم از جمله گزارش های این بخش است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫از بهشتتا جهنم‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫مخاطب روحانی چه کسانی بودند؟‬ ‫حواله کردن برخی مخالفان دولت «به جهنم» از سوی‬ ‫رئی س جمهور فضای سیاسی کشور را در هفته گذشته دگرگون‬ ‫کرد‪ .‬بعد از جنجال «فرستادن مردم به زور شالق به بهشت»‬ ‫این دومین بار است که دولت با مفاهیم دنیای پس از مرگ‪،‬‬ ‫فضای سیاسی کشور را به واکنش وادار م ی کند‪ .‬این واکنش ها‬ ‫تنها از سوی اصولگرایان نبود‪ ،‬بلکه رسانه های اصالح طلب نیز‬ ‫به این سخنان انتقاد داش��تند‪ .‬اگرچه برخی نیز از ان حمایت‬ ‫کردند اما انتقاد اصالح طلبان به روحانی نکته ای بود که بسیاری‬ ‫ان را نمونه های ش��کاف میان اصالح طلبان و اعتدال گرایان‬ ‫دولتی بر م ی شمردند‪ .‬حسن روحانی در همایش سف را و روسای‬ ‫نمایندگ ی های ای ران در خارج از کشور گفته بود‪« :‬یک عده شعار‬ ‫م ی دهند ولی بزدل سیاس ی اند؛ هر وقت م ی خ واهد مذاکره شود‬ ‫یک عده م ی گویند داریم م ی لرزیم؛ خب به جهنم‪ ،‬بروید یک‬ ‫جای گرم پی دا کنید»‬ ‫اندکی پس از انتش��ار این س��خنان برخی از سایت ها‬ ‫گزارش دادند که جمل ه مناقش��ه ب رانگیز «خب به جهنم» از‬ ‫سایت اطالع رس��انی ریاست جمهوری حذف ش��د‪ .‬اما انتشار‬ ‫فایل های تصویری این س��خنرانی از پ ربیننده ترین خبرهای‬ ‫هفته گذش��ته بود‪ .‬صبح روز بعد اولین واکنش ها در مجلس‬ ‫ت‪ 200‬نماینده جلسه علنی را غیرعلنی‬ ‫صورت گرفت‪ .‬درخ واس ‬ ‫کرد‪ .‬روحانی صبح دو روز بعد مجبور به توضیح شد و درباره‬ ‫ان جمله معروف گفت‪« :‬مخاطب من در جمله و کلمه ای که‬ ‫در وزارت امور خارجه بیان کردم و نقطه مقابل «شیردل» بود‪،‬‬ ‫نه منتقدین و مخالفین‪ ،‬بلکه کسانی بودند که صرفا به دنبال‬ ‫تخریب و کارشکنی هستند و مدتی است که از اتاق فکر به اتاق‬ ‫عملیاتی وارد شده اند و بدانند که در ب رابر تخریب گران سکوت‬ ‫نم ی کنیم‪ ».‬رئی س جمهور به کسانی که از اتاق فکر خارج و به‬ ‫اتاق عملیاتی وارد شدند تذکر داد‪« :‬انها باید بدانند که دولت هم‬ ‫از اقدامات انها اگاه است و هم در این زمینه جمالت متناسب‬ ‫با تخریب انها را به کار خواهد برد‪ ».‬با این همه موج حمایت ها‬ ‫و انتقادات به رئی س جمهور روانه شد‪ .‬از مجلس ابوترابی گفت‪:‬‬ ‫مسئوالن از ادبیاتی که شایس��ته دولت تدبیر نیست پرهیز‬ ‫کنند‪ .‬محمدعلی نجفی‪ ،‬مشاور رئی س جمهور از وی دفاع کرد‬ ‫و ان را «پاسخ قاطع رئی س جمهور به کسانی که تهمت و افترا‬ ‫یزنند» بیان کرد‪.‬‬ ‫م ‬ ‫احمد توکلی گفت‪« :‬نه هرکس که منتقد روند مذاکرات‬ ‫هسته ای باشد‪ ،‬بزدل سیاسی است و نه هرکس که شیفته ان‬ ‫بود‪ ،‬شیردل انقالبی است‪».‬‬ ‫واکنش بهارستان‬ ‫به ج��ز رس��انه های مکت��وب ک��ه صب��ح روز بعد به‬ ‫واکنش هایشان درباره اظهارات رئی س جمهور پرداخته بودند‪،‬‬ ‫مجلس نیز به این قافله پیوس��ت‪ .‬در اولین واکنش ‪ 200‬نفر‬ ‫از نمایندگان خواس��تار برگزاری جلس��ه ای غیرعلنی درباره‬ ‫اظهارات رئی س جمهور شدند‪ .‬به خ واست نمایندگان این جلسه‬ ‫تشکیل شد‪ .‬نمایندگان در این جلسه انتقادشان را از ادبیات‬ ‫رئی س جمهور مطرح کردند و انطور که از خبرها ب ر م ی اید انها‬ ‫خواستار تذکر علنی به رئی س جمهور بودند‪ .‬البته این جلسه‬ ‫فقط به خاطر سخنان اخیر رئی س جمهور در جمع سف را نبود‪.‬‬ ‫نمایندگان از انتقاد های حسن روحانی در شهرکرد نیز ناراحت‬ ‫بودند‪ .‬حس��ن روحانی اوایل هفته گذش��ته و در س��فرش به‬ ‫شهرکرد با ادبیاتی تند نسبت به مخالفان سخن گفت و انهایی‬ ‫را که قصد داشتند دولتش را با طرح مباحثی چون رانت ‪650‬‬ ‫میلیونی متهم به ناپاکی کنند به باد انتقاد گرفت‪ 70 .‬تا ‪ 80‬نفر‬ ‫از نمایندگان ب رای سخنرانی در این جلسه غیرعلنی ثب ت نام‬ ‫کرده بودند که تنها به پنج نفر از انها بعد از قرعه کشی فرصت‬ ‫سخنرانی داده شد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪ 4‬دقیقه تا مرگ‬ ‫انتونوف هاباالخرهتمامشدند‬ ‫اعتراض حسینیان‬ ‫باوجود غیرعلنی بودن جلس��ه مجلس ام��ا برخی از‬ ‫نمایندگان درباره مسائل مطرح ش��ده در ان توضیح دادند‪.‬‬ ‫روح اهلل حس��ینیان درباره تصیماتی که در جلسه غیرعلنی‬ ‫گرفته ش��د‪ ،‬گفت‪ :‬به نظر م ی رس��د هیات رئیسه این گونه‬ ‫تصمیم م ی گیرد که به رئی س جمهور تذکر داده شود‪ ،‬چراکه‬ ‫باید از سخنانی که س��بب تنش در جامعه شده و توهین به‬ ‫نخبگان اس��ت‪ ،‬پرهیز کنند‪ .‬این نماینده مجلس در پاسخ‬ ‫به این س��وال که احمدی ن��ژاد در دوره ریاس��ت جمهوری‬ ‫خود توهی ن هایی ب��ه نمایندگان م ی کرد‪ ،‬چ��را در ان زمان‬ ‫واکنشی نشان داده نشد‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬احمدی نژاد این گونه‬ ‫زشت صحبت نکرد‪ ».‬حسینیان درباره جزئیات این جلسه‬ ‫توضیح داد‪« :‬در این جلس��ه تذکراتی مبنی بر اینکه مقام‬ ‫ریاست جمهوری مطابق قانون اساسی مقام دوم کشور است‬ ‫و حرمت امام زاده را باید متولی نگه دارد‪ ،‬مطرح شد‪ .‬اگر قرار‬ ‫باش��د رئی س جمهور در واکنش به مخالفان و منتقدان خود‬ ‫الفاظ رکیک به کار ببرد‪ ،‬قطعا جایگاه رئی س جمهور تضعیف‬ ‫خواهد شد‪».‬او با بیان اینکه دولت در سیاست خارجی چندان‬ ‫موفق نبوده است‪ ،‬گفت‪« :‬ما به اقای روحانی حق م ی دهیم‬ ‫که عصبانی باش��د‪ ،‬اما راه عصبانیت فحش دادن نیست‪،‬‬ ‫راه ازاد ش��دن از عصبانیت کمک خواس��تن از دانشگاه ها‬ ‫به خص��وص در حوزه های اقتصادی اس��ت‪ ».‬حس��ینیان‬ ‫همچنین در نطق خود در مجلس گفت که «ترسو و بزدل‬ ‫اس��ت» اما «بر سر ارزش ها با کس��ی معامله نم ی کند‪ ».‬او‬ ‫توضیح داد‪« :‬ما واقع��ا نگرانیم و دلواپس��یم و واقعا از این‬ ‫مسائل م ی ترسیم و م ی لرزیم زی را مردم ای ران انقالب کرده اند‬ ‫تا از امپریالیسم نجات پیدا کنند‪ ،‬اما امروز متاسفانه به جای‬ ‫اینکه با خودی ها لبخند زده شود در مقابل قدرتمندان لبخند‬ ‫دیپلماتیک زده م ی ش��ود اما در مقابل خودی با عبوسی و‬ ‫چهره خش��ن برخورد م ی ش��ود‪ .‬ما نگران از بین رفتن این‬ ‫ارزش های انقالب هستیم‪ ».‬نماینده مردم ته ران در مجلس‬ ‫در پایان نطقش گفته بود‪« :‬ما اعالم م ی کنیم که نگرانیم‪،‬‬ ‫ ترسو هستیم و بزدل هستیم اما بدانند که بر سر ارزش ها با‬ ‫کسی معامله نم ی کنیم‪».‬‬ ‫درخواست کتبی نمایندگان‬ ‫نایب رئیس مجلس شورای اسالمی نیز در نطق پیش‬ ‫از دستور خود به س��خنرانی رئی س جمهور پرداخت و گفت‪:‬‬ ‫مسئوالن ارش��د نظام بدانند اگر طرح دغدغه ها و نگران ی ها‬ ‫نبود‪ ،‬قطعا از ارامش الزم برخوردار نبودن��د و باید از ادبیاتی‬ ‫موافقان پاسخ قاطع رئیس جمهور‬ ‫داستان بزدل و شیردل‬ ‫از س��وی دیگر احمد توکلی نماینده ته ران در مجلس‪،‬‬ ‫خطاب به روحانی با بیان اینکه در ب رابر منتقدان در مذاکرات‬ ‫یزنید‪ ،‬گفت‪« :‬نه‬ ‫هسته ای صحبت از بزدلی و «به جهنم» م ‬ ‫هرکس که منتقد روند مذاکرات هسته ای باشد‪ ،‬بزدل سیاسی‬ ‫است و نه هرکس که شیفته ان بود‪ ،‬شیردل انقالبی است‪».‬‬ ‫وی در نطق میان دستور خود در صحن علنی مجلس‬ ‫سیاس��ت خارجی را میدان توفیق نس��بی دولت دانس��ت و‬ ‫تصریح کرد‪« :‬بنده معتقدم که اینگونه سخن گفتن در شان‬ ‫رئی س جمهور نیست‪ .‬در شهرکرد رس��انه ها را مالمت کردید‬ ‫که چرا وقتی یک نفر از یک گوش��ه ای به هر دلیلی حرفی‬ ‫یزند‪ ،‬همه ان را نقد م ی کنند که الزم است در اینجا به شما‬ ‫م ‬ ‫بگویم جناب اقای روحانی‪ ،‬اگر رسانه ها گزارش نماینده ملت و‬ ‫ناظر منتخب مجلس در شورای پول و اعتبار و نیز حکم مرجع‬ ‫قانونی را درباره امر مهم ی که با امنیت غذایی ملت گره خورده‬ ‫اس��ت‪ ،‬منعکس نکنند‪ ،‬ش��ما م ی توانید بازهم از گردش ازاد‬ ‫اطالعات در دولت خود سخن بگویید؟ ایا دانستن حق مردم‬ ‫نیس��ت؟» نماینده مردم ته ران در مجلس ب��ا تاکید ب راینکه‬ ‫«بنده راضی به گفتن این حرف ها نبودم»‪ ،‬گفت‪« :‬ب رای اصالح‬ ‫معیشت مردم محتاج ارامش هستیم‪ ،‬اما وقتی که دولت نه‬ ‫تنها به هشدارهای ناظر قانونی توجه نم ی کند و نظر یک نهاد‬ ‫متکی به قانون اساسی را نیز بر نم ی تابد و قباحت رانت خواری‬ ‫و رانت بخشی کمرنگ و هتک جرم ستی زان کمرنگ م ی شود‪،‬‬ ‫در مقابل کسانی که به ادبیات رئی س جمهور انتقاداتی‬ ‫را وارد م ی کردند‪ ،‬برخی نی��ز از ان طرفداری کردند‪ .‬گروهی از‬ ‫حامیان دولت در رسانه هایش��ان این سخنان را حداقل کاری‬ ‫دانس��تند که رئی س جمهور م ی توانس��ت در مقابل منتقدان‬ ‫سرسخت خود انجام دهد‪ .‬برخی از اصالح طلبان نیز به دفاع از او‬ ‫پرداختند‪ .‬محمدعلی نجفی یکی از این افراد بود‪ .‬او که مشاور‬ ‫اقتصادی دولت است در یادداشتی در روزنامه ارمان نوشت‪ :‬در‬ ‫رابطه با واکنشی که اقای دکتر روحانی در رابطه با مخالفین‬ ‫مغرض و نه منتقدین منصف نشان دادند هم این نکته قابل‬ ‫توضیح است که ایشان باید پاسخی قاطع و محکم به افرادی‬ ‫م ی دادند ک��ه از حد انتقاد خارج ش��ده و ب��ه توهین و تهمت‬ ‫م ی پردازند‪ ،‬بناب راین انچه اقای روحانی روز دوشنبه نسبت به‬ ‫برخی مخالفین بیان کردند‪ ،‬پاسخ قاطع ایشان به افرادی بود‬ ‫که به جای انتقاد منصفانه‪ ،‬تهمت و توهین را انتخاب کرده اند‪.‬‬ ‫همچنین حسام الدین اشنا‪ ،‬مشاور رئی س جمهور در پاسخ به‬ ‫این انتقادات که روحانی در این سخنرانی عصبانی بود‪ ،‬توضیح‬ ‫داد که او «عصبانی نبود اما صریح بود»‪.‬‬ ‫رئیس جمهوری که اصالح طلبان را متعجب کرد‬ ‫اما ای��ن تنها اصولگرای��ان نبودند که منتقد س��خنان‬ ‫رئی س جمهور بودند‪ .‬سردبیر روزنامه های اصالح طلبی چون‬ ‫اعتماد و ابت��کار نیز به این س��خنان واکنش نش��ان دادند‪.‬‬ ‫جواد دلیری در سرمقاله روزنامه اعتماد با مخاطب قرار دادن‬ ‫رئی س جمهور نوش��ت‪« :‬جناب اقای روحانی رئی س جمهور‬ ‫عزیز و محب��وب؛ اجازه دهید از این س��خنان ش��ما تعجب‬ ‫کنیم‪« .‬ترسو» و «بزدل» خواندن منتقدان تان در شان شما‬ ‫نیست‪ ،‬اینکه بگویید «یک عده م ی گویند داریم م ی لرزیم‪،‬‬ ‫خب به جهنم» ادبیات فاخر یک رئی س جمهور نیس��ت ان‬ ‫هم شخصیتی چون شما که خوشبختانه از سالله روحانیت‬ ‫نیزهس��تید‪ ».‬س��رمقاله روزنامه اعتماد با یاداوری سخنان‬ ‫رئی س جمهور که گفته بود دوران گذش��ته ته��ران نخواهد‬ ‫شد‪ ،‬م ی پرس��د‪« :‬پس چرا از ادبیاتی اس��تفاده م ی کنید که‬ ‫ویژگی و مختص دولت سابق بود‪ ».‬جواد دلیری همچنین از‬ ‫دغدغه های روحانی پیش از انتخابات را به او اینچنین یاداور‬ ‫م ی شود‪« :‬هنوز یادمان نرفته که روزی که در کارزار انتخابات‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫توصیه ابوترابی‬ ‫که شایس��ته دولت مبتنی ب��ر تدبیر نیس��ت‪ ،‬پرهیز کنند‪.‬‬ ‫ابوتراب ی فرد‪ ،‬نایب رئیس مجلس در نطق پیش از دستور خود‬ ‫در صحن علنی اظهار داش��ت‪« :‬باید به این نگاه منتقدانه از‬ ‫موضع یک مدیر و یک مس��ئول به عنوان یک سرمایه نگاه‬ ‫کرد و ان را پشتوانه مذاکرات ب رای حراس��ت از منافع ملی و‬ ‫ب رای دستیابی به برد بیشتر قرار داد‪ ».‬ابوترابی تصریح کرد‪:‬‬ ‫«مسئوالن ارشد نظام بدانند اگر این دغدغه ها نبود قطعا انها‬ ‫از ارامش الزم برخوردار نبودند‪ .‬به این دغدغه ها و نگران ی ها‬ ‫باید به عنوان یک سرمایه نگاه شود و با ادبیاتی که شایسته‬ ‫مسئوالن ارشد نظام نیس��ت واژه های تکفیر و واژه هایی که‬ ‫انتظار نم ی رود در ادبیات سیاس��ی یک نظام اسالمی دولت‬ ‫مبتنی ب��ر اخالق و تدبیر مش��اهده م ی ش��ود مننقدین را از‬ ‫شجاعت در گفتار بازداریم‪» .‬‬ ‫چاره ای باقی نم ی ماند‪ ».‬وی اضافه کرد‪« :‬البته اینجانب اسناد‬ ‫و مدارکی دارم که تا زمانی که ضرورتی نداش��ته باشد‪ ،‬انها را‬ ‫رسانه ای نم ی کنم و ابتدا انها را به شما تقدیم م ی کنم‪ ،‬زی را حفظ‬ ‫امید و اعتماد دولت را ب رای ادامه خدمت الزم م ی دانم‪ ».‬ایت اهلل‬ ‫امل ی الریجانی نیز به مسئوالن بلندپایه سه قوه توصیه کرد که‬ ‫«با مالحظه مصالح کشور» سخن بگویند و در این باره اضافه‬ ‫کرد‪« :‬مسئوالن کش��ور نباید در اظهارنظرهای خود افراطی‬ ‫س��خن بگویند و الفاظ و عباراتی را به کار بگی رند که موجب‬ ‫اختالف قوای سه گانه شود؛ زی را قوای مجریه‪ ،‬مقننه و قضائیه‬ ‫نباید از مس��یر خدمت رس��انی به مردم خارج شوند‪ ».‬رئیس‬ ‫دستگاه قضا برگزاری جلسات س��ران قوا را ب رای «رفع برخی‬ ‫سوء تفاهم ها و جلب برخی همکاری ها و تسهیل امور» مفید‬ ‫ارزیابی کرد‪ ،‬توضیح داد‪« :‬برگزاری جلسات سران قوا گذشته از‬ ‫هماهنگ ی هایی که در ان ب رای پیشبرد امور صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫به دلیل اینکه نمادی از وحدت در نظام به شمار م ی رود حائز‬ ‫اهمیت است‪ ،‬زی را دس��ت هایی در تالش است که میان قوا‬ ‫اختالف انگیزی کنند‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫نادر قاض ی پور‪ ،‬نماینده ارومیه نیز خبر داد که نمایندگان‬ ‫درخواست کتبی خود را ب رای حضور رئی س جمهور در جلسه‬ ‫غی ر علنی مجلس ارائه کرده اند تا درباره سخنانش توضیح دهد‪.‬‬ ‫در همین حال نماینده مردم الرستان در مجلس شورای‬ ‫اس�لامی صحب ت های الریجانی را اینگونه نق��ل قول کرد‪:‬‬ ‫«الریجانی عنوان کرد که از جانب مجلس نیز نباید به گونه ای‬ ‫رفتار ش��ود که این موضوع به یک منازعه بین قوای مقننه و‬ ‫مجریه تبدیل شود‪ ».‬وی افزوده بود‪« :‬رئیس مجلس شورای‬ ‫اسالمی گفت که حرکت قوای سه گانه باید در یک جهت و در‬ ‫همان سمت و سویی که رهبر معظم انقالب مشخص کرده اند‬ ‫باش��د و در جهت حل مشکالت کش��ور اقدام کنند‪ ،‬از این رو‬ ‫اظهارات اخیر رئی س جمهور نیز باید خاتمه یافته تلقی شود‪».‬‬ ‫فرجی داناازبورسیه هاخواهدگفت؟‬ ‫وزیرعلوماستیضاحم ی شود‬ ‫پرسپولیسزلزله‬ ‫روند خصوصی سازی وزارت ورزش در‬ ‫ابتدای کار با چالش مواجه شده است‬ ‫‪31‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫ریاست جمهوری وارد شدید‪ ،‬یکی از دغدغه های شخص شما‬ ‫ان بود که «دولت ادبیات درستی ب رای سخن گفتن با مردم به‬ ‫کار م ی برد»‪ ،‬حال به کار بردن این ادبیات از جنابعالی حداقل‬ ‫ب رای نگارنده جای تردید و ش��گفتی دارد!» مهمترین بخش‬ ‫س��رمقاله انتقادی این روزنامه اصالح طل��ب‪ ،‬جایی بود که‬ ‫«صادقانه» با رئی س جمهور سخن گفته و حرف های او را نه‬ ‫دینی دانسته بود و نه انسانی‪« :‬اقای رئی س جمهور‪ ،‬صادقانه‪،‬‬ ‫دوستانه و به عنوان هوادار شما این سخن دیروز را نه «انسانی»‬ ‫م ی دانیم نه «دینی»؛ «انسانی» نم ی دانیم به ان خاطر که‬ ‫جامعه انسانی از وضع طبیعی رو به سوی وضع مدنی م ی نهد‬ ‫و در این مسیر حجم و دامنه نزاع کاستی م ی یابد و «دینی»‬ ‫نیست از ان رو که نزاع و تخاصم و توهین وصف جهنمیان‬ ‫است و بهشتیان اهل سلم و صلح اند‪ ».‬روزنامه ارمان‪ ،‬دیگر‬ ‫روزنامه اصالح طل��ب بود که به نقد س��خنان رئی س جمهور‬ ‫پرداخت و در س��رمقاله خود از روحانی خواست تا سعه صدر‬ ‫بیشتری داش��ته باش��د و در همین خصوص حوزه مشاوران‬ ‫رس��انه ای خود را تقویت کند‪ .‬روزنامه ابتکار نیز در سرمقاله‬ ‫امروز با غیرقابل قبول خواندن سخنان دیروز رئی س جمهور‪،‬‬ ‫س��خنرانی وی را یاداور احمدی نژاد دانس��ت و تصریح کرد‪:‬‬ ‫«مردم ای ران نیز از میان نامزدهای متعدد انتخابات ‪ ۲۴‬خرداد‬ ‫‪ ۹۲‬کسی را برگزیدند که ان روزها هیچ گاه از جاده انصاف خارج‬ ‫نشد و عنان اختیار را در ب رابر نامه ربان ی ها از دست نداد‪ .‬انها به‬ ‫روحانی معتدلی رای دادند که ارامش و منطق در کالمش موج‬ ‫م ی زد و سعی م ی کرد پایان روش های غیرمنطقی‪ ،‬تصمیمات‬ ‫خلق الساعه و اظهارنظرهای غی ر معقول در صحنه سیاست‬ ‫داخل��ی و خارجی را اعالم کن��د‪ ».‬روزنامه ش��رق نیز با تیتر‬ ‫«سخنان استثنائی روحانی» به نقد گفته های رئی س جمهور‬ ‫پرداخت و نوشت‪« :‬ادبیات بخش��ی از سخنرانی روحانی که‬ ‫منتقدان هسته ای را مخاطب قرار داد‪ ،‬از جنسی بود که به تیتر‬ ‫رسانه های منتقد تبدیل شد و شگفتی حامیان رئیس دولت‬ ‫تدبیر و امید را ب رانگیخت»‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫دوستی هایی که نثار دشمن می شود‬ ‫ماجرای به جهنم رفتن منتقدان به سرمقاله کیهان نیز‬ ‫رسید‪ .‬البته کیهان فردای ان روز تیتر اصلی و درشت خود را‬ ‫به این عنوان اختصاص داده بود‪ :‬روحانی با دعوت منتقدان به‬ ‫جهنم از گفتمان اعتدال رونمایی کرد! حسین شریعتمداری‪،‬‬ ‫مدیرمسئول این روزنامه روز بعد در سرمقاله خود با اشاره به‬ ‫سخنان رئی س جمهور در پیش از انتخابات نوشت‪« :‬جمالت‬ ‫یاد شده فقط بخشی از انبوه اظهارنظرهای قبلی جناب اقای‬ ‫روحانی است که بارها و بارها در «م ّذمت فرافکنی»‪« ،‬نسبت‬ ‫دادن مش��کالت به دیگران» و به قول ایشان «لجن پ راکنی‬ ‫علیه منتقدان»‪« ،‬تهمت ب ی دلیل به ای��ن و ان»‪« ،‬ضرورت‬ ‫افزایش استانه تحمل مسئوالن»‪« ،‬نیاز دست اندرکاران نظام‬ ‫به اخالق مداری» و‪ ...‬ای راد کرده اند! کیه��ان این اظهارات را‬ ‫«موهن و به دور از انتظار» دانسته و نوشته بود‪« :‬انتظار ان بود‬ ‫ و هنوز هم هست ‪ -‬که اقای روحانی به جای عتاب و اهانت‬‫به منتقدان‪ ،‬در مقام پاسخ مستدل و منطقی به انها باشند و‬ ‫موفقی ت های مورد ادعای خویش را ب رای مردم برش��مرده و‬ ‫توضیح بدهند‪ .‬مثال بفرمایند در مذاکرات هسته ای غیر از ان‬ ‫همه امتیازات «نقد» که داده اند و در مقابل «وعده های نسیه»‬ ‫که گرفته اند چه دستاورد دیگری داشته اند؟» سرمقاله کیهان‬ ‫با نگاهی به انتقاد روزنامه های اصالح طلب از سخنان روحانی‪،‬‬ ‫ان را در راستای سیاس��ت هماهنگ ماه های اخیر دانست‪.‬‬ ‫سیاستی که بر مبنای ان قرار نبود اشتباهات و ناکام ی های‬ ‫دولتی روحانی به حساب انها نوشته شود‪ .‬در خاتمه حسین‬ ‫شریعتمداری یاداور م ی شود‪« :‬این گالیه مطرح کردنی است‬ ‫که چرا جناب روحانی برخالف توصیه اکید و حکیمانه خداوند‬ ‫تبارک و تعالی‪ ،‬اب راز دوست ی های خود را نثار دشمنان تابلودار‬ ‫نظام م ی کنند و خشم و عصبانیت خویش را به سوی دوستان‬ ‫م ی فرستند؟!»‬ ‫ا‬ ‫جتماعی‬ ‫‪ 4‬دقیقهتامرگ‬ ‫انتونوف ها باالخره تمام شدند‬ ‫علیرضا تاجریان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫هواپیمای مسافربری ای ران ‪ 140‬س��قوط کرد‪ 38 ،‬تن‬ ‫از سرنشینان و خدمه پرواز جان باختند‪ 10 ،‬تن نیز به شدت‬ ‫اس��یب دیدند‪ .‬پس از س��قوط هویت واقعی ای��ن هواپیما‬ ‫مشخص شد و وزیر راه و شهرسازی اعالم کرد که هواپیمای‬ ‫سقوط کرده ای رانی ‪ -‬اوکراینی بوده و ساخت مشترک شرکت‬ ‫هسا ای ران و اوکراین است‪.‬‬ ‫داس��تان عجیبی درباره این س��انحه هوای��ی روایت‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬هواپیمای ای ران ‪ 140‬ش��ب قب��ل از حادثه از‬ ‫اصفهان راهی ته ران ش��ده بود‪ .‬در پرواز اصفهان به ته ران‪،‬‬ ‫بخش مهندس��ی زمینی در بررس ی های خود متوجه ضعف‬ ‫موتورهای ملخی ای ران ‪ ١٤٠‬شده و اعالم م ی کند که موتور‬ ‫هواپیما مشکل دارد‪ .‬ب راساس گفته های کارشناسان هوایی‬ ‫که بدون نام با رس��انه های خبری گفت وگو کرده اند‪ ،‬انها به‬ ‫نقل از شاهدان ماجرا در اصفهان م ی گویند‪ ،‬بررس ی ها نشان‬ ‫داده بوده که یکی از موتورها مساله داشته و موتور دیگر هم‬ ‫در صورت ایجاد مشکل در موتور اول‪ ،‬توان حمل و کشیدن‬ ‫هواپیما را دارا نبوده اس��ت‪ .‬به هر سو این هواپیما به ته ران‬ ‫م ی اید و صبح یکشنبه ب رای پرواز به طبس اماده م ی شود‪.‬‬ ‫مسافران سوار م ی شوند‪ ،‬فرمان حرکت صادر م ی شود اما پس‬ ‫از دو دقیقه موتور سمت راست به اصطالح پروازی «م ی رود»‬ ‫و از کار م ی افتد‪ .‬در همین حین هواپیما به سمت چپ خود‬ ‫میل کرده و برج مراقبت به خلبان دستور م ی دهد تا از سمت‬ ‫چپ دور بزند (خالف عقربه های ساعت) و از سمت رودخانه‬ ‫کن وارد مهراباد شود‪ .‬اما چون هنوز هواپیما فرایند اوج گیری‬ ‫را طی نکرده بوده و ارتفاع کمی داشته‪ ،‬فرمان صادره را کامل‬ ‫اجرا نم ی کند و به عکس حرکت م ی کند‪ .‬خلبان ایزدپناه که‬ ‫در صورت پیاده سازی دستورات برج مراقبت احتمال م ی داده‬ ‫به ارتفاع الزم نرس��د و متعاقبا با س��اختمان های مسکونی‬ ‫ته رانس��ر برخورد کند‪ ،‬ترجیح م ی د هد از سمت راست دور‬ ‫بگیرد ت��ا بتواند روی اتوبان بنش��یند‪ .‬او در ای��ن لحظات با‬ ‫برج مراقبت ارتباط داش��ته‪ ،‬نوک هواپیما را باال م ی کشد تا‬ ‫به می زان اوج گیری الزم برس��د‪ .‬او در نظر داشته تا با قدرت‬ ‫پیشرانه موتور باق ی مانده و کمک قدرت باد‪ ،‬هواپیما را مانند‬ ‫کایت هدایت کند و به زمین برساند‪ .‬او تمامی این برنامه ها‬ ‫را پیاده س��ازی کرده اما افس��وس که قدرت تک موتور این‬ ‫هواپیما اجازه ادامه این روند را به او نم ی دهد و هواپیمایش با‬ ‫کابل فشار قوی برق برخورد کرده و به جدا شدن دم هواپیما‬ ‫و انفجار باک منتهی م ی شود‪.‬‬ ‫با سقوط هواپیمای ای ران ‪ ،140‬موجی از اظهارنظرهای‬ ‫مختلف و گاها عجیب اغاز م ی شود؛ یکی از این اظهارنظرها‬ ‫داشتن محدودیت ساعت و دما ب رای پرواز انتونوف ‪ 140‬است‪.‬‬ ‫سرپرست باشگاه سپاهان اعالم م ی کند هواپیمای ای ران ‪140‬‬ ‫ب رای پرواز محدودیت ساعتی داشته و از ساعت ‪ 8:30‬به بعد‬ ‫نباید پرواز کند‪ .‬حسین طال‪ ،‬نماینده مردم ته ران و فرماندار‬ ‫سابق این ش��هر نیز م ی گوید هواپیماهای ای ران ‪ 140‬اجازه‬ ‫پرواز در دمای بیشتر از ‪ 40‬درجه سانتیگراد را نداشته اند‪.‬‬ ‫در این میان برخی هم انگشت اتهام را به سوی دولت‬ ‫احمدی نژاد نشانه رفتند‪ ،‬چرا که بهبهانی‪ ،‬وزیر سابق راه در‬ ‫برنامه ای که به طور زنده از شبکه دوم سیما پخش م ی شد‬ ‫به دفاع از ای��ن هواپیما پرداخت و به مج��ری برنامه گفت‪:‬‬ ‫«شما هواپیمای بوئینگ را دیدید؟ ای ران ‪ 140‬نمونه کوچک‬ ‫این هواپیماس��ت‪ ،‬هواپیمای ای ران ‪ 140‬نمونه کوچک شده‬ ‫هواپیمای ای رباس است‪ ،‬هواپیمایی است که خودش پلکان‬ ‫دارد!»(نقل به مضمون)‬ ‫همچنین روز ‪ 18‬اذر سال ‪ 1387‬حمید بهبهانی که ان‬ ‫زمان وزیر راه دولت محمود احمدی ن��ژاد بود در گفت وگو با‬ ‫خبرانالین در رابطه با هواپیمای ای ران ‪ 140‬اینگونه اظهارنظر‬ ‫گزارش ها‬ ‫ای ران ‪ 140‬قابلیت حمل مس��افر را نداش��ته‪ ،‬اظهار م ی کند‪:‬‬ ‫«ب��رای هواپیمای ای ران ‪ 140‬تس��ت فنی س��یمیلیتور که‬ ‫شبی ه سازی پرواز به وسیله خلبان اس��ت انجام نشده و این‬ ‫غیرقابل قبول است‪ .‬تذکراتی در باب به کارگیری هواپیمای‬ ‫ای ران ‪ 140‬در خطوط هوایی کش��ور ب رای حمل مسافر داده‬ ‫شده بود‪ ،‬ولی متاس��فانه کس��ی به این تذکرات هیچ گونه‬ ‫توجهی نک��رد‪ ».‬علیرض��ا جهانگیریان‪ ،‬مع��اون وزیر راه و‬ ‫شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی پس از اولین جلسه‬ ‫کمیته بررسی س��انحه هواپیمای انتونوف ‪ ،140‬اعالم کرد‪:‬‬ ‫«هواپیمای سقوط کرده مجوز های استاندارد پرواز را داشته‬ ‫است اما در حال حاضر این نوع هواپیما هیچ پروازی نخواهد‬ ‫داشت تا کمیته بررسی سانحه سازمان هواپیمای کشوری‬ ‫نتایج بررسی خود را رسما اعالم کند‪ ».‬به گفته جهانگیریان‪،‬‬ ‫جعبه س��یاه هواپیما دریافت ش��ده و امکانات بازخوانی ان‬ ‫در داخل وجود دارد‪ ،‬بناب راین تالش م ی ش��ود حت ی المقدور‬ ‫جعب ه های سیاه در داخل کشور بازخوانی شود اما از روس ها‬ ‫هم ب رای بازخوانی جعبه سیاه دعوت شده است‪.‬‬ ‫ماجرای انتونوف در ایران‬ ‫کرده بود‪« :‬اگر االن ادعا کنیم م ی توانیم هواپیما بس��ازیم‬ ‫ش��وخی کرده ایم‪ .‬اما اگر بتدریج در این مس��یر گام برداریم‬ ‫در سال های اینده سازنده خواهیم شد‪ .‬هواپیمای ای ران ‪140‬‬ ‫نمونه ان است که ط راحی ان توسط متخصصان ای رانی انجام‬ ‫گرفته است‪ .‬بنده چند بار سوار این هواپیما شده ام و حاضرم‬ ‫کتبا بنویسم ای ران ‪ 140‬از هواپیمای فوکر بسیار بهتر است‪.‬‬ ‫چراکه هم هواپیمای نو و هم خودکفاست‪ .‬اگر به تدریج در‬ ‫مسیر س��اخت وارد ش��ویم در اینده م ی توانیم با خارج ی ها‬ ‫رقابت کنیم‪ ».‬در پی این س��انحه دلخراش‪ ،‬حسن روحانی‬ ‫رئی س جمهوری از وزیر راه و شهرسازی ای ران خواست گزارش‬ ‫کاملی از چگونگی وقوع س��انحه و عل��ل ان ارائه کند و تا‬ ‫رس��یدگی کامل‪ ،‬از ادامه پرواز این نوع هواپیما ممانعت به‬ ‫عمل اورد‪ .‬اکنون مس��ئوالن فرودگاهی و کارشناسان علت‬ ‫اصلی این سانحه را در دست بررسی دارند‪.‬‬ ‫در حالی که محمد دامادی‪ ،‬عضو کمیس��یون عمران‬ ‫مجلس در گفت وگو با خبرگزاری اریا با بیان اینکه هواپیمای‬ ‫قرارداد س��اخت ای ران ‪ 140‬در دومین س��ال از دومین‬ ‫دولت هاشمی بسته ش��د؛ قراردادی که بنا داشت خط تولید‬ ‫هواپیمای مسافربری میا ن برد را با ظرفیت محدود در ای ران‬ ‫کلید بزند‪ .‬در زمان عقد قرارداد (سال ‪ )1375‬این هواپیما در‬ ‫مرحله تکمیل ط راحی و تولید اولین نمونه های ازمایشی قرار‬ ‫داشت‪ .‬شرکت صنایع هواپیماس��ازی ای ران (هسا) به عنوان‬ ‫محل تولید ای��ن هواپیما انتخاب گردید‪ .‬می زان مش��ارکت‬ ‫ای ران در ساخت این هواپیما‪ ،‬دریافت مدارک ط راحی و تولید‬ ‫و امتیاز به مق��دار صددرصد و اجرای عمق عملی س��اخت‬ ‫در حدود ‪70‬درصد اس��ت‪ .‬به رغم انعقاد قرارداد در دس��امبر‬ ‫س��ال ‪ 1995‬به علت تاخی��ر در تکمیل مراح��ل ط راحی و‬ ‫تس��ت نمونه های اولیه و اخذ گواهینامه تایپ این هواپیما‬ ‫از طرف اوکراین و ع��دم تامین اعتبارات کاف��ی ب رای اماده‬ ‫کردن تاسیس��ات و خرید تجهی زات م��ورد نیاز عمال اولین‬ ‫فروند هواپیمای تولیدی هسا در س��ال ‪ 1379‬از خط تولید‬ ‫خارج گردید‪ .‬در س��ال های ‪ 1379‬ت��ا ‪ 1383‬به علت کاهش‬ ‫ش��دید قیمت نفت و عدم پرداخت اعتبارات مورد نیاز‪ ،‬پروژه‬ ‫با ب ی مهری روبه رو شد و هسا نتوانست اقالم وندور هواپیما‬ ‫(موتور‪ ،‬سیس��تم ها و اویونیک) که بیش از ‪60‬درصد قیمت‬ ‫هواپیما را تش��کیل م ی دهد‪ ،‬تهیه نماید و در نتیجه تولید‬ ‫مس��تمر و قابل اعتماد برقرار نش��د و در نتیجه قراردادهای‬ ‫فروش قابل توجهی با مش��تریان منعقد نگردید‪ .‬همچنین‬ ‫به علت اینکه ب رای اولین بار تولید هواپیمای مس��افربری‬ ‫در ای ران انجام م ی گرفت‪ ،‬هیچ کدام از ساختارهای قانونی و‬ ‫تجاری ان مانند نحوه بیمه کردن و نرخ بیمه‪ ،‬نحوه تامین‬ ‫اعتبارات بانکی و سود مشارکت‪ ،‬نحوه ثبت هواپیما و گرفتن‬ ‫تضمی ن های الزم بانکی و ده ها مسائل قانونی دیگر در ای ران‬ ‫شکل نگرفته بود و هنوز نیز برطرف نشده است‪.‬‬ ‫با روی کار امدن دولت نهم بخشی از بده ی های پروژه‬ ‫بخشیده شد و اعتباراتی جهت خرید این هواپیما ب رای خطوط‬ ‫هوایی کشور تخصیص داده شد و پروژه فعال شد‪ .‬بررس ی ها‬ ‫نشان م ی دهد که هواپیماسازی ای ران ‪ ١٢‬فروند از ای ران ‪ ١٤٠‬ها‬ ‫را ساخته اس��ت که از این تعداد‪ ،‬تا امروز دو فروندش سقوط‬ ‫کرده اند؛ یکی در اصفهان و دیگری در ته ران مسافران خود‬ ‫را به کام مرگ برده اند‪ .‬هسا دو فروند از این نوع هواپیما را هم‬ ‫به ناجا فروخته که این دو فرون��د در امر باربری در این ارگان‬ ‫انتظامی به کار گرفته ش��د (یعنی همان کاربرد اصلی این‬ ‫هواپیما)‪ .‬سه فروند دیگر هم از س��وی سازمان هواپیمایی‬ ‫کش��وری منع پرواز دارند و مجوز پروازی ندارند‪ .‬حال مانده‬ ‫‪ ٥‬فروند از ای ران ‪ ١٤٠‬ه��ا که یک فروند ان ب��رای تعمیر به‬ ‫اوکراین فرستاده شده و چهار فروند دیگر به دلیل نبود قطعه‪،‬‬ ‫زمی ن گیر شده است‪.‬‬ ‫این یعنی‪ ،‬شکست طرح و پایان انتونوف در ای ران‪.‬‬ ‫چند پرسش بی پاسخ‬ ‫اگر داس��تان عجیبی که درباره س��قوط انتونوف ‪140‬‬ ‫روایت م ی شود‪ ،‬واقعیت داشته باشد باید ب رای چند پرسش‬ ‫درباره این سانحه دلخراش پاسخ پیدا کنیم‪ ،‬تا در اینده شاهد‬ ‫چنین حوادث ناگواری نباشیم‪.‬‬ ‫زنگ خطر س��قوط انتون��وف ‪ 140‬از اصفهان به صدا‬ ‫در امد؛ چرا کسی به این زنگ خطر گوش نکرد؟‬ ‫هواپیم��ای ای ران ‪ 140‬هس��ا با هدف تقوی��ت ناوگان‬ ‫حمل ونقل هوایی کش��ور‪ ،‬انتقال فناوری ساخت هواپیما‪،‬‬ ‫تعلیم نیروهای متخصص در صنعت هوایی و ایجاد اشتغال‬ ‫ب رای افراد ب��ا تخصص باال وارد تولید ش��ده‪ ،‬چ��را با وجود‬ ‫تذکرات نمایندگان مجلس‪ ،‬اجازه ورود به حوزه مس��افربری‬ ‫را پیدا کرد؟‬ ‫ایا بررس��ی امار س��قوط این هواپیما و اظهارنظرهای‬ ‫مسئوالن حکایت از ان ندارد که با وجود خودکفایی در صنعت‬ ‫هوایی و هواپیماسازی کشور‪ ،‬تولیدکنندگان سنجش تمام‬ ‫زوایا و رسیدن به دانش فنی ساخت هواپیما را فدای سرعت‬ ‫کرده اند؟ به گفته مسئوالن‪ ،‬کمیسیون بررسی سانحه که با‬ ‫کارگرو ه های یازده گانه تشکیل شده است‪ ،‬به زودی نتیجه‬ ‫بررسی خود درباره علت سقوط هواپیمای ای ران ‪ 140‬را اعالم‬ ‫خواهد کرد؛ نتیجه هر چه باشد‪ ،‬این سانحه برگشت ناپذیر‬ ‫اس��ت اما م ی توان از این حادثه دلخراش‪ ،‬درس گرفت تا در‬ ‫اینده شاهد وقوع چنین سوانح هوایی نباشیم‪ .‬یادمان نرود‪،‬‬ ‫انتونوف به ما فرصت داد؛ زمانی که ‪ 27‬بهمن ‪ 87‬در حوالی‬ ‫فرودگاه شاهین ش��هر اصفهان س��قوط کرد و تمام ی پنج‬ ‫سرنش��ین هواپیما جان باختند و علت حادثه اشتباه خلبان‬ ‫اعالم ش��د اما پرواز ما با انتونوف ادامه پیدا ک��رد‪ 18 .‬مرداد‬ ‫‪ 93‬شب قبل از حادثه‪ ،‬انتونوف بار دیگر به ما فرصت داد؛ از‬ ‫اصفهان راهی ته ران شد در حالی که موتورهایش در جهت‬ ‫مرگ م ی چرخیدند اما ‪ 140‬را دوب��اره به مقصد طبس راهی‬ ‫پرواز کردیم؛ پرواز ناتمام‪ ،‬پرواز مرگ‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫اعالم کرد که ایاالت متحده امریکا و دیگ��ر اعضای ‪ 5+1‬در‬ ‫جریان مذاکرات وین ‪ 6‬واقع بینی و اراده الزم را جهت رسیدن‬ ‫به توافق نهایی نداشتند‪ .‬اصرار واشنگتن و تروئیکای اروپایی‬ ‫بر ادعاهای نخ نما‪ ،‬غی ر مستدل و بازدارنده در خصوص ب رنامه‬ ‫هس��ته ای ای ران در عمل مانع از رس��یدن طرفین به توافق‬ ‫نهایی شد‪ .‬در جریان مذاکرات وین ‪ 6‬برخی ثوابت تقویت شده‬ ‫و برخی متغیرها از بین رفت‪ .‬یک��ی از این ثوابت‪ ،‬به اختالف‬ ‫مهم و اساسی اعضای ‪ 5+1‬بر سر ظرفیت غن ی سازی اورانیوم‬ ‫باز م ی گردد‪.‬‬ ‫«واقعیت امر این است که ظرفیت غن ی سازی اورانیوم»‬ ‫و نحوه تعیین و محاسبه ان‪ ،‬اصل ی ترین موضوع اختالف میان‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬است‪ .‬این اختالف از حالت فنی و حقوقی‬ ‫خارج شده و ماهیتی سیاسی پیدا کرده است‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا و دیگر اعضای ‪ 5+1‬در راستای حل این‬ ‫ی «سیاسی» اتخاذ کنند‪.‬‬ ‫مساله ناچارند تصمیم ‬ ‫نگاه دیپلمات ها به ماه سپتامبر‬ ‫سپتامبرداغنیویورک‬ ‫در پیش است‬ ‫رمزگشایی از مذاکرات‬ ‫هسته ای یک روزه در ژنو‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫دیدار معاونین وزرای امور خارج��ه ای ران و ایاالت متحده‬ ‫امریکا در ژنو‪ ،‬ان هم بدون اعالم خب��ری قبلی و در یک بازه‬ ‫زمانی ی��ک روزه احتماالت و انگاره های متع��ددی را به ذهن‬ ‫متبادر م ی سازد‪ .‬اگرچه از جزئیات مربوط به مذاکرات اخیر ژنو‬ ‫اطالعات موثقی در دست نیست‪ ،‬با این حال با چینش ثوابت‬ ‫و نقاط مسلم مربوط به این مذاکرات در کنار یکدیگر‪ ،‬م ی توان‬ ‫نسبت به اهمیت مذاکرات ع راقچی و تخت روانچی با معاونین‬ ‫جان کری یعنی ویلیام برنز و وندی ش��رمن اگاه شد‪ .‬در این‬ ‫خصوص باید سه مولفه را مدنظر قرار داد‪:‬‬ ‫‪ -1‬مذاکرات وین ‪ 6‬در حالی به پایان رسید که طرفین در‬ ‫نهایت تصمیم گرفتند مذاکرات هسته ای را ب رای چهار ماه دیگر‬ ‫تمدید کنند‪ .‬با این حال تمدید چهار ماهه مذاکرات به معنای‬ ‫ادامه مذاکرات تا چهار ماه دیگر نیست! به عبارت بهتر‪ ،‬طرفین‬ ‫بر این موضوع اتفاق نظر داشته اند که در صورت به وجود امدن‬ ‫شرایط و تمهی دات الزم‪ ،‬امضای توافقنامه نهایی زودتر از اذرماه‬ ‫امسال رخ دهد‪.‬‬ ‫‪ -2‬صورت اختالفات میان ای��ران و اعضای ‪ 5+1‬بارها‬ ‫از س��وی طرفین مورد بررس��ی قرار گرفته و هم اکنون درک‬ ‫مشخص و مطلقی نس��بت به این نقاط اختالفی وجود دارد‪.‬‬ ‫در چنین ش��رایطی رایزنی طرفین از فاز «حقوقی» وارد فاز‬ ‫«سیاسی» ش��ده اس��ت‪ .‬این تغییر فاز سبب ش��ده تا از این‬ ‫پس جنبه سیاسی مذاکرات هس��ته ای بر جنبه حقوقی ان‬ ‫رجحان پی دا کند‪ .‬از این رو در اینده ای نزدیک وزرای امور خارجه‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬و فراتر از ان‪،‬روسای جمهور این کشورها‬ ‫بیش از پیش و به صورت علن ی تر درگیر مذاکرات هسته ای‬ ‫خ واهند شد‪.‬‬ ‫‪ - 3‬در جریان مذاکرات وین ‪ ،6‬اختالفات ای ران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬بر سر مسائلی مانند می زان و ظرفیت غن ی سازی اورانیوم‬ ‫و دیگر موارد اختالفی به قوت خود باقی ماند‪ .‬در پایان مذاکرات‬ ‫وین ‪ ،6‬پس از تمدید توافقنامه ژنو عنوان ش��د که اختالفات‬ ‫قابل توجهی بر سر برخی موضوعات اساسی باقی مانده است‪.‬‬ ‫در پایان مذاک��رات وین ‪ 6‬طرفین به هم��ان نقطه ای‬ ‫رسیدند که در مذاکرات وین ‪ 5‬به ان رسیده بودند‪ ،‬با این تفاوت‬ ‫که این بار «استمرار اختالفات» با چاشنی «پیشرفت در برخی‬ ‫موارد اختالفی» همراه بود‪ .‬باید بدون هیچ گونه مالحظه ای‬ ‫واقعی�ت ام�ر ای�ن اس�ت ک�ه ظرفیت‬ ‫غن ی س�ازی اورانی�وم و نح�وه تعیین و‬ ‫محاسبه ان‪ ،‬اصل ی ترین موضوع اختالف‬ ‫می�ان ایران و اعض�ای ‪ 5+1‬اس�ت‪ .‬این‬ ‫اختالف از حالت فنی و حقوقی خارج شده‬ ‫و ماهیتی سیاسی پیدا کرده است‬ ‫نخستین اظهارنظر در خصوص احتمال توافق نهایی‬ ‫در ماه سپتامبر‪ ،‬پس از پایان مذاکرات هسته ای وین ‪ 6‬توسط‬ ‫وانگ چون‪ ،‬مذاکره کننده ارشد دولت چین صورت گرفت‪:‬‬ ‫«دیپلمات ها باید رویکردی مشتاقانه ب رای دستیابی به‬ ‫توافق اتخاد کنند‪ .‬امکان دارد ک��ه توافق در مجمع عموم ی ‬ ‫سازمان ملل در ماه سپتامبر صورت بگیرد‪ .‬تاکید م ی کنم که‬ ‫هیچ کس نم ی تواند از عهده شکس��ت مذاکرات در چهارماه‬ ‫اینده ب ربیاید‪ ،‬چراکه دیگر تمدیدی در کار نخواهد بود‪».‬‬ ‫س��ی د عباس ع راقچی‪ ،‬عضو ارش��د تیم مذاکره کننده‬ ‫هس��ته ای ای ران نیز اعالم کرده که به احتمال زیاد در حاشیه‬ ‫نشست مجمع عموم ی س��ازمان ملل در نیویورک‪ ،‬مذاکرات‬ ‫هس��ته ای بین ای ران و ‪ 5+1‬برگزار م ی شود‪ .‬نشست مجمع‬ ‫عموم ی سازمان ملل ‪ ۱۶‬سپتامبر (اواخر شهریور) اغاز خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬همچنین منابع خبری از برگزاری مذاکرات کارشناسی‬ ‫میان نمایندگان سیاس��ی ای ران و اعضای ‪ 5+1‬در نیویورک‪،‬‬ ‫قبل از برگزاری مذاکرات هسته ای در حاشیه مجمع عموم ی ‬ ‫سازمان ملل متحد خبر داده اند‪.‬‬ ‫واقعیت امر این اس��ت ک��ه حضور روس��ای جمهور و‬ ‫وزرای امور خارجه کش��ورهای ‪ 5+1‬زمین��ه را جهت برگزاری‬ ‫مذاکرات هس��ته ای در نیویورک و حتی امض��ای توافقنامه‬ ‫نهایی مساعد ساخته است‪ .‬با این حال تا زمانی که اختالفات‬ ‫اساسی میان ای ران و غرب بر سر مسائل مهم و کالن مربوط به‬ ‫لو فصل نشده و‬ ‫فعالی ت های صلح امیز هسته ای کشورمان ح ‬ ‫واشنگتن خود را جهت اتخاذ تصمیم سخت (که همان گذار‬ ‫از خواسته های نامعقول) است‪ ،‬اماده نکند عمال نم ی توان از‬ ‫امضای توافق نهایی س��خنی به میان اورد‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫مذاکرات نیویورک در حاش��یه مجمع عموم ی س��ازمان ملل‬ ‫متحد صرف��ا فرصتی مناس��ب ب رای امض��ای توافق نهایی‬ ‫محسوب م ی شود نه بیشتر و نه کمتر! از این رو در محاسبه وزن‬ ‫مذاکرات نیویورک نیز نباید دچار افراط و تف ریط شد‪ .‬بدون شک‬ ‫در صورتی که دو کشور اصلی کارشکن در مذاکرات هسته ای‪،‬‬ ‫یعنی ایاالت متحده امریکا و فرانس��ه به مانند مذاکرات وین‬ ‫‪ ،6‬فرصت رس��یدن به توافق نهایی را از دس��ت داده و همان‬ ‫بهانه های واه��ی و مطالعات ادعایی و غی ر مس��تند خود در‬ ‫خصوص مسائل هسته ای کشورمان را مطرح کنند‪ ،‬مذاکرات‬ ‫نیویورک نیز به یک «گذرگاه» تبدیل خواهد شد نه «مقصد»‬ ‫و «توقفگاه نهایی‪».‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬بدون شک در جریان مذاکرات هسته ای‬ ‫نیویورک میان ای��ران و اعضای ‪ ،5+1‬ش��اهد جوالن برخی‬ ‫حواشی و احتماالت نیز خواهیم بود‪ .‬در سال گذشته موضوع‬ ‫دیدار روسای جمهور ایران و امریکا به عنوان یک احتمال جدی‬ ‫مورد توجه محافل رس��انه ای و سیاسی مس��تقر در مجمع‬ ‫عموم ی س��ازمان ملل قرار گرفت‪ .‬با این حال در نهایت غیر‬ ‫از تماس تلفنی میان طرفین‪ ،‬دیدار دیگری در این خصوص‬ ‫گزارش ها‬ ‫صورت نگرفت‪ .‬حال امس��ال ب��ا توجه به حض��ور همزمان‬ ‫روس��ای جمهور و وزرای ام��ور خارجه ای��ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫در مجمع عموم ی س��ازمان ملل متحد و برگ��زاری مذاکرات‬ ‫هسته ای‪ ،‬به نظر م ی رسد احتمال دیدار روسای جمهور ای ران و‬ ‫امریکا (مخصوصا در صورت امضای توافق نهایی در نیویورک)‬ ‫بیشتر از سوی محافل سیاسی و رسانه ای مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫بدون شک در این خصوص حواشی مذاکرات هسته ای بسیار‬ ‫پررنگ خواهد بود‪.‬‬ ‫مذاکرات یک روزه ژنو میان معاونین وزرای امور خارجه‬ ‫ای ران و ایاالت متحده امریکا از اهمیت خاصی برخوردار بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬هرچند اخباری از مذاکرات محرمانه طرفین به بیرون‬ ‫درز پیدا نکرده‪ ،‬اما به نظر م ی رس��د مذاکرات فوق به مراتب‬ ‫فراتر از طرح دیدگاه ها و اختالفات و تالش ب رای «صورتبندی‬ ‫دوب��اره اختالفات» باش��د! واقعیت امر این اس��ت که پس از‬ ‫مذاکرات هس��ته ای وین ‪ ،3‬عمال زمان «ط��رح دیدگاه ها» و‬ ‫«همذات پنداری حقوقی» در خصوص صورتبندی اختالفات‬ ‫به پایان رسید و از مذاکرات وین ‪( 4‬که با کارشکنی امریکا در‬ ‫ان فرصت مناسب اغاز تدوین متن پی ش نویس توافقنامه از‬ ‫دست رفت) تا مذاکرات وین ‪ 6‬تالش طرفین جهت برداشتن‬ ‫گام های عملی در راستای امضای توافق نهایی اغاز شد‪ .‬با این‬ ‫حال در این مرحله واشنگتن و تروئیکای اروپایی از امادگی و‬ ‫اراده الزم جهت امضای توافقنامه نهایی بهره مند نبودند‪ .‬این‬ ‫موضوع خود را در جریان حضور جان کری و لوران فابیوس در‬ ‫مذاکرات وین ‪ 6‬نشان داد‪.‬‬ ‫مذاکرات ژنو به ریاست س��ی د عباس ع راقچی و مجید‬ ‫تخت روانچی معاونان محمدج واد ظ ریف و ویلیام ب رنز قائم مقام‬ ‫و وندی شرمن معاون وزیر خارجه امریکا برگزار و کارشناسان‬ ‫مرتبط دو کشور از جمله حمید بعیدی نژاد مدیرکل سیاسی و‬ ‫بی ن المللی وزارت خارجه و رئیس هیات کارشناسی ای ران‪ ،‬جک‬ ‫سولیوان‪ ،‬جیمز تیمبی مشاور ارشد «وندی شرمن» در امور‬ ‫کنترل تسلیحاتی و منع تکثیر سالح های اتمی‪ ،‬رابرت مالی‬ ‫و پاول ایروین نیز در این مذاکرات حضور داشتند؛ مذاکراتی که‬ ‫هر دو طرف ان را مفید و سازنده خوانده اند‪.‬‬ ‫ب��دون ش��ک معاونی��ن وزرای ام��ور خارجه ای��ران و‬ ‫ایاالت متح��ده امریکا (به عن��وان دو طرف اصل��ی درگیر در‬ ‫مذاکرات هس��ته ای) در دیدار یک روزه خود در ژنو دغدغه ای‬ ‫به مراتب باالتر از کالسه سازی و طبقه بندی نقاط اختالفی و‬ ‫تشریح صدباره صورت مساله ب رای یکدیگر داشته اند! نگارنده‬ ‫معتقد است که مذاکرات اخیر ژنو‪ ،‬نقطه پیوندی میان مذاکرات‬ ‫وین ‪ 6‬و مذاکرات نیویورک (در ماه سپتامب ر) محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫جایی که طرفین تالش کرده اند از توافقات نسبی صورت گرفته‬ ‫بر سر برخی نقاط اختالفی در جریان مذاکرات وین ‪ ،6‬به عنوان‬ ‫پشتوانه ای جهت حضور موثر در مذاکرات نیویورک استفاده‬ ‫کنند‪ .‬از این رو باید نس��بت به مذاکرات یک روزه ژنو که در دو‬ ‫دور میان ای ران و طرف امریکایی برگزار شد‪ ،‬نگاهی عمیق و‬ ‫واقع بینانه داشت‪.‬‬ ‫دغدغه های سیاسی اوباما و شرمن‬ ‫تیم مذاکره کننده ایران برای حفظ‬ ‫چارچوب های مدنظر نظام مقاومت کرده است‬ ‫شرمن بخش های مهمی از توافق نامه ژنو را با‬ ‫اظهاراتش زیر سوال برده است‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫ع راقچی‪ ،‬معاون وزیر امور خارجه کش��ورمان مواجه ش��د‪ .‬بر‬ ‫اس��اس اظهارات ع راقچی هنوز توافقی در خصوص مسائل‬ ‫اصلی اختالفی میان ای ران و اعضای‪ ،5+1‬از جمله در خصوص‬ ‫نیروگاه اراک و فردو به دست نیامده است‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د این اظهارات معاون وزی��ر امورخارجه‬ ‫کشورمان نهیبی غی ر مس��تقیم به شرمن در خصوص اصل‬ ‫مهم مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬است‪ ،‬اینکه «تا‬ ‫زمان عدم حل و فصل همه مس��ائل و رسیدن به یک الگوی‬ ‫نهایی مشترک‪،‬یعنی تا زمانی که حتی یک نقطه اختالفی در‬ ‫متن توافق نهایی میان طرفین وجود دارد عمال نم ی توان از‬ ‫توافق و حل نهایی مساله سخنی به میان اورد‪».‬‬ ‫این اصل مهم در اظهارات ش��رمن در س��نای امریکا‬ ‫نقض شده است‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬خط و نشان کشیدن های‬ ‫ب ی مورد و وقیحانه مقامات امریکایی در خصوص مسائلی‬ ‫مانند نقض حقوق بشر و مبارزه با تروریسم‪ ،‬نشان از تالش‬ ‫طرف مقاب��ل ب رای فرافکن��ی در مرحله حس��اس و نهایی‬ ‫گزارش ها‬ ‫مع��اون وزی��ر امور خارج��ه ای��االت متحده امری��کا و‬ ‫مذاکره کننده ارشد این کش��ور در ماراتن هس��ته ای ای ران و‬ ‫اعضای ‪ ،5+1‬اخی را با حضور در کمیته روابط خارجی س��نا به‬ ‫نکات قابل تاملی در خصوص پرونده هس��ته ای کشورمان و‬ ‫مسائل مرتبط با ان اشاره کرده است‪ .‬وندی شرمن اعالم کرده‬ ‫است که تحریم ها علیه ای ران از بین نخواهد رفت و در عوض‬ ‫تعلیق خواهد شد‪ .‬همچنین شرمن از باقی ماندن تحریم ها‪،‬‬ ‫حتی در صورت توافق نهایی هس��ته ای با ای ران بر سر نقض‬ ‫حقوق بشر و حمایت از تروریسم خبر داده است! در عین حال‬ ‫شرمن مذاکرات را در مجموع مفید خوانده و اعالم کرده است‬ ‫که درجریان مذاکرات هسته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬ب رای‬ ‫برخی مسائل (از جمله مسائل مربوط به نیروگاه اراک و فردو)‬ ‫راه حل هایی پیدا شده اس��ت‪ .‬این اظهارات شرمن با واکنش‬ ‫وزرای امور خارجه امریکا و فرانسه با استناد‬ ‫به پیش فرض های غلطی راهی وین ‪ 6‬شدند‬ ‫مذاکرات است‪ .‬در چنین ش��رایطی باید با گاردی سخت و‬ ‫بسته در مقابل طرف امریکایی و زیاده خواه ی های ان ظاهر‬ ‫شد‪ .‬خصوصا اینکه طرح مسائلی مانند دفاع موشکی ای ران‬ ‫کل معادله را بر هم زده و مذاکرات را با وقفه و حتی تعطیلی‬ ‫مواجه خواهد ساخت‪.‬‬ ‫ف��ارغ از توجیه��ات همیش��گی مقام��ات امریکایی‬ ‫مبن ی بر «تند بودن ات��ش جمهوریخواهان کنگره» و «البی‬ ‫صهیونیس ت ها جهت تاثیرگذاری بر فضای مذاکرات و مسائلی‬ ‫از این قبیل‪ ،‬مقامات امریکایی از جمله وندی شرمن نباید ق واعد‬ ‫بازی در «برزخ هسته ای» یعنی چهار ماه جدید تمدید شده را‬ ‫فراموش کنند‪ .‬نکته دیگر اینکه ب��اراک اوباما رئی س جمهور‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیز اخی را در گفت وگو با نیویورک تایمز در‬ ‫عین دفاع کلی از مذاکرات هسته ای با ای ران تاکید کرده است‬ ‫که شانس توافق نهایی با ای ران اندکی کمتر از ‪ 50‬درصد است‪.‬‬ ‫تعیین این درصد شکننده از یک سو با هدف راضی کردن طیف‬ ‫تندروی کنگره و از سوی دیگر با هدف ارسال سیگنالی گنگ‬ ‫ولی هدفمند ب رای طرف ای رانی و افکار عمومی کش��ورمان‬ ‫صورت گرفته است‪ .‬بدیهی اس��ت که قاعده بازی در شرایط‬ ‫فعلی و نتیجه ناشی از ان نیز مشخص است و در این میان‬ ‫نیازی به درصد بندی و پناه بردن به قانون احتماالت ریاضی و‬ ‫ادغام ان با دنیای نامانوس سیاسی و دیپلماسی وجود ندارد!‬ ‫دو گزینه پیش رو یکی «تواف��ق نهایی با رعایت حقوق حقه‬ ‫هسته ای کشورمان» یا «شکست و توقف مذاکرات به علت‬ ‫زیاده خواهی اعضای ‪ »5+1‬خواهد بود‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه اعضای ‪ 5+1‬در جریان مذاکرات وین‪6‬‬ ‫نسبت به یک نکته مهم به اتفاق نظر رس��یدند‪ :‬اینکه قرار‬ ‫نیس��ت حتی در صورت تعیین ضرب االج��ل زمانی نرمش‬ ‫فوق العاده ای از سوی طرف ای رانی صورت گیرد و خطوط قرمز‬ ‫ ترسیم شده از سوی ای ران زیر پاگذاشته شود‪ .‬از این رو توپ هم‬ ‫اکنون در زمین غرب بوده و اعضای ‪ ،5+1‬مخصوصا واشنگتن‬ ‫ و تروئیکای اروپایی در جهت امضای توافق نهایی چاره ای جز‬ ‫پذیرش حقوق مسلم هسته ای کش��ورمان نخواهند داشت‪.‬‬ ‫جان کری‪ ،‬لوران فابیوس‪ ،‬ویلیام هیگ و اشتاین مایر فرصت‬ ‫بسیار طالیی و موثری را در جریان حضور همزمان خود در وین‬ ‫از دس��ت دادند‪ .‬البته در این میان پیشرفت هایی نیز حاصل‬ ‫شد اما این پیشرفت ها به اندازه ای نبود که متعاقب ان توافق‬ ‫نهایی حاصل شود‪.‬‬ ‫وزرای امور خارجه امریکا و فرانس��ه ت��ا اتخاذ تصمیم‬ ‫سخت و تعیی ن کننده در رسیدن به توافق هسته ای نهایی با‬ ‫ایران فرصت بسیار اندکی دارند‪ ،‬مخصوصا اگر اراده انها روی‬ ‫امضای توافق هسته ای در ماه سپتامبر پرماجرا (اواخر شهریور‬ ‫ماه) استوار شده باشد‪.‬در جریان وین ‪،6‬کری و فابیوس فرصتی‬ ‫طالیی را از دست دادند‪.‬‬ ‫وزرای ام��ور خارج��ه امری��کا و فرانس��ه با اس��تناد به‬ ‫پی ش فرض ها و متعاقبا فرضیاتی نادرس��ت پای به مذاکرات‬ ‫وین ‪ 6‬گذاش��تند‪ .‬فابیوس که قبال از «توافق در دقیقه ‪»90‬‬ ‫سخن م ی گفت خود به یکی از عوامل پایان بازی قبل از وقت‬ ‫قانونی تبدیل شد! به عبارت بهتر‪ ،‬پی ش بینی فابیوس مبنی بر‬ ‫احتمال نرمش ایران در امضای توافق نهایی به جایی نرسید!‬ ‫به طور کلی وزرای امور خارجه کشورهای غ ربی تصور م ی کردند‬ ‫با نزدیک تر شدن به اخرین روز مذاکرات‪ ،‬نرمش فوق العاده ای‬ ‫از سوی طرف ایرانی صورت خواهد گرفت و در نتیجه انها به‬ ‫خواس��ته های نامعقول خود در زمینه ظرفیت غن ی سازی و‬ ‫تع داد سانتریفیوژها خواهند رسید‪ .‬این در حال ی است که چنین‬ ‫فرضی ه ای از اساس نادرست بود‪ .‬در حال حاضر فرصت اندک‬ ‫است و هر اندازه زمان بگذرد‪ ،‬هزینه رسیدن به توافق نهایی نیز‬ ‫به صورت تصاعدی افزایش پی دا خ واهد کرد‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫تنها اتخاذ تصمیم س��خت از س��وی امریکا و دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬خواهد بود که م ی تواند در رسیدن به توافق نهایی موثر‬ ‫باشد‪ .‬تصمیم سختی که طرف امریکایی و دیگر طرف های‬ ‫مذاکره کننده تا کنون از اتخاذ ان فرار کرده اند‪...‬‬ ‫‪35‬‬ ‫نالملل‬ ‫ی ‬ ‫ب‬ ‫خداحافظیناگهانیبامالکی‬ ‫ماموریت سخت «حیدر العبادی»‬ ‫در دولت جدید عراق‬ ‫‪36‬‬ ‫خداحافظی اقای نخست وزیر‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫کار نوری مالکی به عنوان نخس ت وزیر در ع راق به پایان‬ ‫رس��ید؛ زمانی که فواد معصوم‪ ،‬رئی س جمه��ور ع راق‪ ،‬حیدر‬ ‫عبادی را مامور تش��کیل کابینه کرد‪ ،‬این مساله مشخص‬ ‫شد اما پس از ان و هنگامی که باراک اوباما با عبادی تماس‬ ‫گرفت و ضمن تبریک این انتصاب از وی درخواست کرد که‬ ‫به سرعت دولت وحدت ملی را تشکیل دهد‪ ،‬اهمیت مساله‬ ‫بیشتر اشکار شد‪ .‬این در شرایطی است که هشت سال پیش‬ ‫نوری مالکی‪ ،‬سیاستمدار ‪ 64‬ساله ع راقی با حمایت‪‎‬های ای ران‬ ‫و امریکا بود که توانست بر مسند قدرت تکیه زند‪ .‬با وجودی‬ ‫که واشنگتن و ته ران بر سر بسیاری از مسائل با هم اتفاق نظر‬ ‫ندارند‪ ،‬با این حال هر دو هشت سال پیش مسیر مالکی ب رای‬ ‫رسیدن به پست نخس ت وزیری ع راق را هموار و تا امروز نیز‬ ‫وی را ب رای ماندن در این پس��ت یاری کردن��د‪ .‬اما اکنون که‬ ‫اوضاع تغییر کرده است‪ ،‬به عنوان تحوالتی که در ع راق پیش‬ ‫امده‪ ،‬این سیاستمدار ع راقی با یک انتخاب تاریخی روبه رو‬ ‫شده است؛ یا به صورت مس��المت امیز قدرت را به جانشین‬ ‫خود تحویل دهد یا در ب رابر نزدیک ترین متحدان خود ایستاده‬ ‫و ب رای باقی ماندن در قدرت از زور استفاده کند‪.‬‬ ‫مالکی که س��ال‪‎‬ها به عن��وان نخس��ت وزیر در ع راق‬ ‫فعالیت ک��رده بود‪ ،‬زمانی که ب��ا اقدام فواد معص��وم روبه رو‬ ‫شد از رئی س جمهور این کشور به علت نقض قانون اساسی‬ ‫به ش��دت انتقاد کرد‪ .‬در اخرین واکنش ها نیز هفته گذش��ته‬ ‫دادگاه فدرال ع راق از اعالم وصول ش��کایت مالکی خبر داد‪.‬‬ ‫ی که نام حیدر العبادی مطرح‬ ‫همچنین یکشنبه شب هنگام ‬ ‫شد‪ ،‬مالکی از شدت خشم از اعضای حزب الدعوه خواست که‬ ‫فورا تشکیل جلسه دهند و او را از عضویت در حزب اخ راج کنند‬ ‫اما اعضای حزب این درخواست را نپذیرفتند و کار به سمتی‬ ‫پی ش رفت که نامزد ش��دن العبادی ب رای این س��مت بیش‬ ‫از پیش مطرح ش��ود‪ .‬با این حال مالکی درخواست ها ب رای‬ ‫کناره گیری از قدرت را نپذیرفته است‪ .‬مالکی شنبه معصوم‬ ‫را متهم به نقض قانون اساس��ی ع راق کرد چرا که معصوم‬ ‫به دنبال جایگزینی ب رای مالکی بود‪ .‬در فاصله زمانی کوتاهی‬ ‫پس از ان‪ ،‬تانک ها و س��ربازانی از واحدهایی که مس��تقیما‬ ‫تحت فرمان مالکی قرار دارند‪ ،‬منطقه سبز ع راق را محاصره‬ ‫کرده و ایستگاه های بازرسی را در سرتاسر بغداد ایجاد کردند‪.‬‬ ‫این اقدامات این ش��ائبه را ایجاد کرد که مالکی به دنبال این‬ ‫است که یا با ارعاب نمایندگان ع راقی انها را مجبور کند که‬ ‫حیدر العبادی که مسئول تشکیل کابینه‬ ‫عراق ش�ده اس�ت‪ ،‬در اولی�ن اظهارنظر‬ ‫پس از به قدرت رسیدن خواستار وحدت‬ ‫عراق ی ها در مقابله با داعش شد‪ .‬سپس‬ ‫ب ا وج�ود انتقادهایی ک�ه مالک�ی از روند‬ ‫انتخاب العبادی داشت‪ ،‬او تاکید کرد که‬ ‫مالکی همچنان ب ه عنوان ش�ریک اصلی‬ ‫در روند سیاسی کشور باقی خواهد ماند‬ ‫وی را ب رای سومین بار در قدرت نگه دارند یا اینکه پارلمان را‬ ‫به کلی منحل کند‪ .‬این اقدامات واکنش ش��دید جان کری‬ ‫را به همراه داش��ت‪ .‬وی به مالکی درباره هرگونه اس��تفاده از‬ ‫ارتش ع راق ب رای اهداف سیاسی هشدار داد و گفت استفاده‬ ‫از زور منجر به این خواهد شد که ایاالت متحده و متحدانش‬ ‫کمک های خود به ع راق را قطع کنند‪ .‬وی همچنین گفت‪:‬‬ ‫«چیزی که نیاز است همه ع راق ی ها بدانند این است که اگر‬ ‫فرایند قانون اساسی فعلی این کش��ور دچار ه ر گونه خللی‬ ‫شود‪ ،‬حمایت های بی ن المللی از این کشور کاهش پی دا خواهد‬ ‫کرد‪ ».‬کامال واضح اس��ت که ایاالت متحده در صورتی که‬ ‫رهب ران ع راق از ترک قدرت به صورت مس��المت امیز امتناع‬ ‫کن��د‪ ،‬اهرم های کافی ب رای تحت فش��ار ق��رار دادن مالکی‬ ‫جهت انجام این مهم داراست‪ .‬در داخل نیز برخی چهره های‬ ‫مخالف مالکی نس��بت به اقدامات او واکنش نشان دادند؛ از‬ ‫جمله هوشیار زیباری‪ ،‬وزیر خارجه برکنار شده دولت مالکی‬ ‫نسبت به اعمال خشونت از جانب مالکی هشدار داد‪ .‬زیباری‬ ‫در مصاحبه با شبکه الحره اعالم کرد‪« :‬این احتمال وجود دارد‬ ‫که نوری مالکی‪ ،‬نخس ت وزیر کنونی ع راق که دوران ریاستش‬ ‫پایان یافته‪ ،‬در اعتراض به مکلف کردن حیدر العبادی‪ ،‬ب رای‬ ‫تشکیل دولت جدید از طریق ارتش و نیروهای امنیتی متوسل‬ ‫به خش��ونت ش��ود و این احتمال یک فاجعه و کودتا خواهد‬ ‫بود‪ ».‬همچنین زیباری مدعی شد مالکی اعتماد نزدیکترین‬ ‫هم پیمانان و دوس��تان خود در داخ��ل و همچنین اطمینان‬ ‫دیگر طرف‏های خارجی از جمله امریکا‪ ،‬ای ران‪ ،‬سازمان ملل و‬ ‫مرجعیت شیعه را از دست داده است‪.‬‬ ‫مالکی‪ ،‬شریک اصلی‬ ‫اما در س��وی دیگر میدان حیدر العبادی که مس��ئول‬ ‫تش��کیل کابینه ع راق شده اس��ت‪ ،‬در اولین اظهارنظر پس‬ ‫از به قدرت رس��یدن خواس��تار وحدت ع راق ی ها در مقابله با‬ ‫داعش ش��د‪ .‬س��پس با وجود انتقادهایی که مالک��ی از روند‬ ‫انتخاب العبادی داش��ت‪ ،‬او تاکید کرد که مالکی همچنان‬ ‫به عنوان ش��ریک اصلی در روند سیاسی کشور باقی خواهد‬ ‫ماند‪ .‬حیدر العبادی‪ ،‬ضمن قدردان��ی از نقش نوری مالکی‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر سابق این کشور در مقابله با تروریسم‪ ،‬تاکید کرد‬ ‫که مالکی به عنوان شریک اصلی در روند سیاسی این کشور‬ ‫باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫معرفی وزرا بدون تاخیر‬ ‫همچنین نخس ت وزیر جدید ع راق که در شرایط بسیار‬ ‫بحرانی این پست را عهده دار شده است و تنها یک ماه فرصت‬ ‫دارد تا دولت جدید را تش��کیل دهد‪ ،‬م ی خواهد هر طور شده‬ ‫در وهله نخست به بحران سیاس��ی در کشورش پایان دهد‪،‬‬ ‫به همین خاطر نیز در نخستین ساعات پذیرش این سمت‬ ‫اعالم کرد که معرفی وزرای دولت اتی ظرف یک هفته صورت‬ ‫م ی‪‎‬گیرد و تاخیر در این امر پذیرفته نم ی شود‪ .‬همچنین به‬ ‫گفته العبادی‪ ،‬معرفی وزرا ب راساس شایستگی و صالحیت و‬ ‫س��ابقه خوب نامزدها خواهد بود‪ .‬العبادی گفت‪« :‬ما تمایل‬ ‫داریم که تمام گروه های سیاسی در دولت اتی مشارکت داشته‬ ‫ی بنا شود‪».‬‬ ‫باشند تا روند دموکراتیک مستحکم ‬ ‫بغداد هم ناارام شد‬ ‫به دنب��ال تح��رکات و جنای��ات داع��ش در برخی از‬ ‫ش��هرهای ش��مالی ع راق‪ ،‬ماه هاس��ت که این کشور روی‬ ‫ارامش بر خ��ود ندیده اس��ت‪ .‬در کنار این مس��اله‪ ،‬بحران‬ ‫سیاس��ی در بغداد نیز اوضاع را پیچیده تر کرده اس��ت‪ .‬پس‬ ‫از اعالم نخس ت وزیری العبادی‪ ،‬صدها تن از حامیان ائتالف‬ ‫«دولت قانون» که نوری مالکی‪ ،‬نخس��ت وزیر سابق ع راق‬ ‫رهبری ان را بر عه��ده دارد‪ ،‬با برگزاری تظاه��رات در بغداد‬ ‫ضمن اع�لام مخالفت خود با نخس��ت وزیر ش��دن حیدر‬ ‫العبادی‪ ،‬نخس��ت وزیری مج��دد نوری مالکی را خواس��تار‬ ‫گزارش ها‬ ‫ش��دند‪ .‬تظاهرکنندگان اعالم کردند که مالک��ی این حق را‬ ‫دارد که ب رای بار س��وم نخس ت وزیر ش��ود‪ .‬به گزارش برخی‬ ‫منابع‪ ،‬نیروهای امنیتی مکان برگزاری تظاه رات را محاصره‬ ‫کرده و خیابان ه��ای منتهی به ان را بس��تند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که ایت اهلل سیستانی‪ ،‬مرجع عالیقدر شیعیان خواهان‬ ‫عدم برگزاری تظاه رات در ع راق شده تا از این طریق از وقوع‬ ‫تنش های بیشتر اجتناب شود‪ .‬پی ش تر ائتالف دولت قانون‬ ‫متعلق به نوری مالکی‪ ،‬تهدید کرده ب��ود در صورتی که به‬ ‫قانون اساس��ی عمل نش��ود و نامزد این ائتالف که خود را‬ ‫بزرگترین فراکس��یون پارلمان ع راق م ی داند ‪ -‬ب رای تصدی‬ ‫پست نخس ت وزیری مکلف م ی ش��ود‪ ،‬حامیان این ائتالف‬ ‫دس��ت به تظاه رات م ی زنن��د‪ .‬در عین حال العب��ادی نیز‬ ‫تاکید کرد که از دس��تورات مرجعیت دینی ع راق ب رای اتخاذ‬ ‫تصمیمات خود کمک خواهد گرفت‪.‬‬ ‫استقبال شرق و غرب از العبادی‬ ‫اشتی اقلیم و دولت!‬ ‫اما در پی تغییر نوری مالک��ی و روی کار امدن حیدر‬ ‫العبادی این مس��اله نیز مطرح است که او در قبال کردهای‬ ‫اقلیم کردستان که این اواخر اختالفات شان با دولت مرکزی‬ ‫بسیار گسترش یافته بود‪ ،‬چه سیاس��تی را در پیش خواهد‬ ‫گرفت؟ ایا روی کار امدن یک نخس ت وزیر تعامل گرا باعث‬ ‫کاهش تنش میان این دو خواهد ش��د‪ .‬تاکن��ون که کردها‬ ‫واکنش مثبتی نسبت به انتخاب العبادی داشته اند‪ ،‬همچنان‬ ‫که کاخ س��فید اعالم کرد که رئیس اقلیم کردس��تان ع راق‬ ‫در تماس با مع��اون رئی س جمهور امری��کا حمایت خود از‬ ‫نخس ت وزیر جدید ع راق را اعالم کرده است‪ .‬کاخ سفید اعالم‬ ‫کرد که مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان ع راق در تماس‬ ‫با جو بایدن‪ ،‬معاون رئی س جمهور امریکا حمایت خود از حیدر‬ ‫العبادی‪ ،‬نخس ت وزیر جدید ع راق را اعالم کرده است‪ .‬در این‬ ‫رابطه نخس ت وزیر مکلف ع راق خطاب به گروه های سیاسی‬ ‫ع راق از انها خواسته که باید با قلبی امیدوار و با به کار گرفتن‬ ‫عقل خود نه تنها ب رای تشکیل دولت بلکه ب رای رسیدن به‬ ‫یک دیدگاه ملی مشترک جهت حل اختالفات تالش کنند‪.‬‬ ‫در میان چهره ه��ای داخلی ع راق نیز جری��ان مقتدی صدر‬ ‫باوجودی که از جریانات شیعه ع راق محسوب م ی شود‪ ،‬طی‬ ‫سالیان گذشته رابطه خوبی با نوری مالکی نداشت‪ .‬به همین‬ ‫خاطر نیز در پی انتخاب العبادی‪ ،‬مقت��دی صدر در تماس‬ ‫تلفنی با حیدر العبادی انتخاب وی به عنوان نخس��ت وزیر‬ ‫جدید ع راق را تبریک گفت و در اظهاراتش حیدر العبادی را‬ ‫مامور پایان دادن به بحران در ع راق دانست‪.‬‬ ‫چرخش سیاست خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫در رابطه با تحوالت اخیر ع راق نظر س��یامک کاکایی‪،‬‬ ‫کارشناس مسائل ع راق را نیز جویا شدیم که در ادامه م ی اید‪:‬‬ ‫«انتخاب حیدر العبادی به عنوان نخس��ت وزیر جدید‬ ‫ع راق نخس��ت بحث ه��ای زی��ادی را در داخ��ل گروه ها و‬ ‫تش��کل های ش��یعی مطرح کرد و دوم در س��طح محافل‬ ‫گزارش ها‬ ‫تعیین نخس ت وزیر ع راق با استقبال کشورها‪ ،‬نهادها و‬ ‫مقامات بسیاری روبه رو شد‪ .‬باراک اوباما جزو نخستین افرادی‬ ‫بود که از تعیین نخس��ت وزیر جدید ع راق استقبال کرد و در‬ ‫واکنش به این مساله گفت‪« :‬بغداد گامی امیدبخش به سمت‬ ‫تشکیل دولتی همه جانبه برداشته است؛ گامی که م ی تواند‬ ‫جناح های مختلف را در ع راق متحد س��ازد‪ ».‬او همچنین در‬ ‫قبال حمایت از العبادی متعهد ش��د و گفت که دولت جدید‬ ‫ع راق را در مقابله با شب ه نظامیان یاری خواهد کرد‪.‬‬ ‫از دیگر سو به گزارش ش��بکه خبری العربیه‪ ،‬اتحادیه‬ ‫عرب نیز از انتخ��اب العبادی به عنوان نخس��ت وزیر ع راق‬ ‫استقبال کرده است‪.‬‬ ‫در عین ح��ال وزارت خارجه ای��ران از‬ ‫انتخاب عبادی به عنوان نخس ت وزیر جدید‬ ‫ع راق اس��تقبال کرد و علی شمخانی‪ ،‬دبیر‬ ‫شورای عالی امنیت ملی نیز درباره تحوالت‬ ‫ع راق گف��ت‪« :‬جمهوری اس�لامی ای ران از‬ ‫روند قانونی طی ش��ده در خصوص انتخاب‬ ‫نخس ت وزیر جدید ع راق حمایت م ی کند‪».‬‬ ‫نماینده مقام معظم رهبری با دعوت از همه‬ ‫گروه‪‎‬ها و ائتالف‪‎‬های ع راق به اتحاد و رعایت‬ ‫چارچوب‪‎‬های وحدت مل��ی به منظور حفظ‬ ‫منافع ملی و در نظر گرفتن حاکمیت قانون‪،‬‬ ‫توجه به ش��رایط حساس کش��ور ع راق به‬ ‫منظور مقابله با تهدیدات خارجی را خواستار‬ ‫شد‪ .‬وزارت امور خارجه ای ران با انتشار بیانی ه ای‬ ‫از تکمیل مراحل تشکیل دولت جدید ع راق‬ ‫اس��تقبال و از تعیین هرچه سریعتر اعضای‬ ‫کابینه توسط نخس ت وزیر و طی شدن مراحل اخذ رای اعتماد‬ ‫در مجلس ملی ع��راق حمایت کرده اس��ت‪ .‬همزمان علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس ش��ورای اس�لامی در گفت وگو با‬ ‫روزنامه الوفاق پیشنهاد نامزد نخس ت وزیری از سوی شیعیان‬ ‫ع راق را زمینه ساز انسجام در این کشور دانست‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫علی شمخانی‪ ،‬دبیر شورای امنیت ملی ای ران نیز در جلسه‬ ‫غیرعلنی مجلس گزارشی را از وضعیت ع راق به نمایندگان‬ ‫ارائه کرد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د ک��ه تالش های چندگان��ه جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران در حمایت از پازل سیاس��ی ع راق نش��ان از‬ ‫اهمیت بغداد در دیپلماس��ی منطقه ای ته ران دارد‪ .‬بر کسی‬ ‫پوش��یده نیس��ت که ای ران مهمترین و اثرگذارترین بازیگر‬ ‫منطقه ای در ع راق محس��وب م ی شود‪ .‬پیوندهای فرهنگی‬ ‫و تاریخی از یک س��و و روی کارامدن اکثریت شیعیان پس‬ ‫از س��قوط صدام باعث گردیده تا قرابت های ای ران و ع راق در‬ ‫بعد سیاسی هم نزدیک و نزدیکتر ش��ود‪ .‬بیانیه وزارت امور‬ ‫خارجه ای ران م ی گوید که ای ران همانند گذش��ته کمک ها و‬ ‫حمایت های خود را از دولت و ملت ع راق در مبارزه با تروریسم‬ ‫و همچنین تقویت ثبات و امنیت ان کشور ادامه خواهد داد‬ ‫و از نقش مرجعیت عالی و همه نیروهای سیاس��ی ع راق در‬ ‫حفظ وحدت‪ ،‬حاکمیت ملی و تس��ریع در روند تکمیل پروژه‬ ‫ش��کل گیری دولت جدید قدردانی م ی کند‪ .‬اما در این میان‬ ‫شاید مهمترین واکنش به انتخاب العبادی واکنش ع ربستان‬ ‫بود‪ .‬زی را سعود الفیصل‪ ،‬وزیر خارجه ع ربستان سعودی با استقبال‬ ‫از انتخاب حیدر العبادی به عنوان نخس ت وزیر جدید ع راق‪ ،‬اعالم‬ ‫کردکهایناتفاقیکیازبهترینخبرهاییبودهکهدرروزهایاخیر‬ ‫شنیدهاست‪.‬ع ربستاندرسال هایگذشتهوپسازسقوطدولت‬ ‫صدام‪ ،‬موضع منفی نسبت به دولت بغداد داشت و در حالی که‬ ‫ای ران از دولت های ع راق حمایت م ی کرد‪ ،‬سعودی ها حتی حاضر‬ ‫نشدندسفارتخانهخوددربغدادرابازگشاییکنند‪.‬‬ ‫سیاسی و رس��انه ای نیز این مس��اله قابل توجه بود‪ .‬نوری‬ ‫مالکی نخس ت وزیر دو دوره ع راق تاکید داشت که فهرست‬ ‫ائتالف دولت قانون‪ ،‬فهرس��ت اکثریت در پارلمان اس��ت و‬ ‫باید نخس ت وزیر از این فهرست باش��د اما این در حالی بود‬ ‫که فراکس��یون ائتالف ملی ع راق که متشکل از گروه های‬ ‫مختلف شیعی و از جمله ائتالف دولت قانون است‪ ،‬به عنوان‬ ‫فراکسیون اکثریت شناخته م ی شود‪ .‬در این میان تفاسیر ماده‬ ‫قانون اساسی درباره فراکسیون اکثریت مورد اختالف است اما‬ ‫از انجا که این مدل در گذشته نیز سابقه داشته است‪ ،‬بناب راین‬ ‫اکنون رای صادره م ی تواند قابل قبول عموم باشد‪ .‬در سال‬ ‫‪ 2010‬فهرس��ت الع راقیه‪ ،‬فهرست نخس��ت پارلمان بود اما‬ ‫همان زمان ائتالف ملی فراکسیون اکثریت بود و ان ائتالف‪،‬‬ ‫نوری مالکی را نخس��ت وزیر کرد‪ ،‬اکنون نیز انتخاب حیدر‬ ‫العبادی ب ر اس��اس همین مکانیسم اس��ت اما صرف نظر از‬ ‫چگونگی انتخاب‪ ،‬تاثیر تعیین نخس ت وزیر و تشکیل دولت‬ ‫بر فرایند سیاسی ع راق عامل موثر و اساسی است‪ .‬بر همین‬ ‫اساس تعامل گروه ها و هم اندیشی انها در تشکیل دولت و‬ ‫چگونگی تقسیم پس ت ها بسیار مهم اس��ت و این مساله‬ ‫م ی تواند به اجماع ملی در ع��راق بینجامد‪ .‬حتی العبادی از‬ ‫نوری مالکی خواسته است که نقش پررنگی در دولت اینده‬ ‫ع راق داشته باشد‪ .‬این احتمال بسیار ممکن است که مالکی‬ ‫به عنوان فهرست اکثریت در صدد کمک به روند سیاسی و‬ ‫مشارکت فعاالنه در دولت اقدام کند‪ ،‬مگر انکه نوری مالکی‬ ‫به این جمع بندی برسد که ائتالفش در جایگاه اپوزیسیون در‬ ‫مجلس فعالیت کند‪».‬‬ ‫در پایان این مطلب به این مساله م ی پردازیم که اصال‬ ‫نخس ت وزیر جدید ع راق کیست؟‬ ‫حیدر العب��ادی متولد س��ال ‪ 1952‬در‬ ‫بغداد اس��ت‪ .‬پدر او به نام جواد از پزش��کان‬ ‫مع��روف و مدی��ر بیمارس��تان بیماری های‬ ‫روانی الجمله در بغداد و نیز بازرس کل وزارت‬ ‫بهداشت ع راق بود که در سال ‪ 1979‬همراه‬ ‫‪ 41‬پزش��ک دیگر به علت مخالفت با رژیم‬ ‫بعث ع راق مجبور به بازنشس��تگی ش��د و‬ ‫در لندن درگذش��ت که به عل��ت جلوگیری‬ ‫رژیم بعث از دفن مخالفان خود در ع راق‪ ،‬در‬ ‫همان لندن دفن ش��د‪ .‬حیدر العبادی دارای‬ ‫مدرک لیسانس مهندس��ی برق از دانشگاه‬ ‫تکنولوژی بغداد در س��ال ‪ 1977‬اس��ت‪ .‬وی‬ ‫مقاطع فوق لیسانس و دکترای را در دانشگاه‬ ‫منچس��تر انگلیس گذراند و در سال ‪1980‬‬ ‫مدرک دکترای مهندسی الکترونیک و برق‬ ‫س دفتر سیاس��ی‬ ‫گرفت‪ .‬وی هم اکنون رئی ‬ ‫و سخنگوی حزب الدعوه و عضو ش��ورای رهبری این حزب‬ ‫اس��ت‪ .‬العبادی مس��ئولیت س��خنگویی حزب الدعوه را در‬ ‫انگلیس و خارج ان ب رای افش��ای جنایات رژیم بعث و دفاع از‬ ‫ملت ع راق به عهده گرفت و در مجامع بی ن المللی و سازمان‬ ‫ملل متحد مظلومیت مردم ع راق را به گوش جهانیان رساند؛‬ ‫در حالی که بسیاری از کشورهای جهان در ان زمان در قبال‬ ‫جنایات رژیم بعث سکوت کرده بودند‪ .‬العبادی در سال ‪2003‬‬ ‫به سمت وزیر ارتباطات دولت ع راق انتخاب شد و پس از ان‬ ‫در سال ‪ 2005‬مشاور نخس ت وزیر ع راق بود و ب رای پاکسازی‬ ‫شهر تلعفر از لوث القاعده و تروریس ت های تکفیری مسئولیت‬ ‫هماهنگ کننده کل این شهر را به عهده گرفت‪ .‬وی در سال‬ ‫‪ 2006‬وارد اولین مجل��س نمایندگان منتخب ع راق ش��د و‬ ‫هم اکنون نیز نماینده مجلس است‪ .‬العبادی ریاست موسسه‬ ‫تکنولوژی پیشرفته لندن را در سال ‪ 1993‬به عهده گرفت و تا‬ ‫سال ‪ 2003‬کارشناس تکنولوژی حمل ونقل سریع السیر در این‬ ‫شهر بود و در همین سال پس از سرنگونی رژیم بعث به ع راق‬ ‫بازگشت‪ .‬وی در سال ‪ 2001‬یک اختراع را در زمینه حمل ونقل‬ ‫سریع السیر به ثبت رساند‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫فرجی دانا ازبورسیه هاخواهدگفت؟‬ ‫سیاست‬ ‫وزیر علوم استیضاح م ی شود‬ ‫اس��تیضاح فرج ی دانا باالخره اعالم وصول ش��د‪.‬چند‬ ‫ماه جنجال و مباحثه بر س��ر این وزارتخان��ه نهایتا کار را به‬ ‫استیضاح رس��اند تا فرج ی دانا این بار جدی تر از همیشه در‬ ‫صحن علنی مجلس پاس��خگوی اقداماتش باش��د‪.‬علی‬ ‫الریجانی گفته اس��ت‪« :‬دولت ‪ 10‬روز فرصت دارد که زمان‬ ‫حضور در مجلس ب رای استیضاح وزیر علوم را اعالم کند‪».‬‬ ‫حاال همه نگاه ها به حس��ن روحانی و علی الریجانی‬ ‫دوخته شده تا شاید این استیضاح روندی متفاوت پیدا کند‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫داستان یک استیضاح‬ ‫فرج ی دانا خیلی سخت به وزارت علوم راه یافت‪ .‬او که‬ ‫پس از انتخاب چند گزینه مختلف نهایتا به عنوان فرد مورد‬ ‫نظر حسن روحانی به تایید مجلس رسید در تمام ماه های‬ ‫دوران وزارتش با حاش��ی ه های فراوانی مواجه بوده است‪ .‬او‬ ‫بارها تا مرز اس��تیضاح پیش رفت‪ .‬عمده مخالفت ها با او به‬ ‫چند محور باز م ی گش��ت‪ .‬فراخوانی برخی اساتید اخ راجی‪،‬‬ ‫بازگشت دانش��جویان س��تاره دار و انتصاب برخی افراد که‬ ‫در زمان ح��وادث س��ال ‪ 88‬کارنامه خوبی از خ��ود بر جای‬ ‫نگذاشته اند‪.‬‬ ‫این اس��تیضاح پیش��ینه ای دارد که به روزهای بعد از‬ ‫رای اعتم��اد مجلس نهم باز م ی گ��ردد‪ .‬در روزه��ای بعد از‬ ‫رای مجلس‪ 82 ،‬نفر از نماین��دگان در تذکری کتبی به وزیر‬ ‫علوم خواس��تار تجدیدنظر در برخی از انتصابات انجام شده‬ ‫در وزارت علوم ش��دند‪ .‬یک روز بعد هم خبر رسید که ‪150‬‬ ‫نماین��ده زیر نامه ای را امض��ا کرده اند ک��ه از رئی س جمهور‬ ‫خواسته اند در انتصابات این وزارتخانه دخالت کند‪ .‬در ان نامه‬ ‫به رئی س جمهور اگرچه نامی از افراد مورد اعتراض نمایندگان‬ ‫نبود‪،‬اما مشخص بود که انها معترض حضور جعفر توفیقی‬ ‫مشاور عالی وزیر علوم و جعفر میلی منفرد در سمت معاون‬ ‫اموزشی این وزارتخانه بودند‪.‬‬ ‫حاال هر چه هست پس از چند ماه بحث و گمانه زنی‪،‬‬ ‫باالخره هیات رئیس��ه مجل��س هفته گذش��ته پذیرفت که‬ ‫اس��تیضاح وزیر علوم را اع�لام وصول کند‪ .‬ب��ه گفته علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬دولت ‪ 10‬روز فرصت دارد زمان حضور در مجلس‬ ‫ب رای استیضاح وزیر علوم را اعالم کند‪.‬‬ ‫رئیس مجلس که گفته م ی ش��د تالش های فراوانی‬ ‫کرده تا این اس��تیضاح به صحن نرسد این هفته در مجلس‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬بح��ث اس��تیضاح وزیرعلوم چن��دی پیش‬ ‫بین نماین��دگان مطرح و جلس��اتی بین نماین��دگان ط راح‬ ‫استیضاح کننده برگزار شد و نمایندگان اصرار داشتند که این‬ ‫استیضاح اعالم وصول شود‪».‬‬ ‫اما استیضاح وزیرعلوم خبری بود که رسانه ها از اواخر‬ ‫خرداد ماه از جدی شدن ان سخن م ی گفتند‪.‬‬ ‫خبرگزاری اریا ‪ 28‬خرداد به نق��ل از یکی از نمایندگان‬ ‫مجلس نوشته بود نمایندگان کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس و افراد شاخص فراکسیون اصولگرایان به طور جدی‬ ‫درحال رایزنی ب رای اس��تیضاح وزیر علوم هس��تند و اراده را‬ ‫ب رای این کار محکم کرده اند‪ .‬قرار اس��ت این اس��تیضاح در‬ ‫تیرماه انجام ش��ود و محورهای ان ع��زل و نصب های وزیر‬ ‫علوم‪ ،‬بورسیه و دانشجویان س��تاره دار است‪ .‬قرار است این‬ ‫طرح فعال محرمانه بماند تا رایزن ی ها ب رای منتفی کردن ان‬ ‫توسط دولت ی ها به صورت جدی دنبال نشود‪.‬افراد شاخص‬ ‫فراکسیون اصولگرایان درحال تالش ب رای جمع اوری امضا‬ ‫و مستندات بیشتر ب رای قطعی شدن این استیضاح هستند‪.‬‬ ‫این خبر چند روز بعد رسما تایید ش��د و نمایندگان مجلس‬ ‫در نامه ای به هیات رئیس��ه خواستار اعالم وصول استیضاح‬ ‫شدند‪ .‬هیات رئیسه اما تمایلی نداش��ت به این سرعت وارد‬ ‫پروسه اس��تیضاح یکی از وزرای کابینه حسن روحانی شود‪.‬‬ ‫پیگیری ها همچنان ادامه داشت تا اینکه جلس ه ای با حضور‬ ‫س��ران مجلس ب رای حل ماجرا برگزار ش��د‪ .‬قرار بود پس از‬ ‫برگ��زاری این جلس��ه و در صورتی که اس��تیضاح کنندگان‬ ‫همچنان بر انجام استیضاح اصرار داش��ته باشند‪ ،‬تقاضای‬ ‫اس��تیضاح فرج ی دانا در جلس��ه علنی ‪ ۱۷‬تیر ماه مجلس‬ ‫اعالم وصول شود‪.‬‬ ‫این جلسه مشترک استیضاح کنندگان و وزیر علوم با‬ ‫حضور علی الریجانی برگزار ش��د‪ .‬وزیر علوم در این جلسه‬ ‫قول داد س��عی کند نظ رات اس��تیضاح کنندگان را بررسی و‬ ‫پیگیری کند‪.‬‬ ‫در ای��ن جلس��ه سیدمحمدحس��ن ابوتراب ی ف��رد و‬ ‫برئیس مجلس‪ ،‬غالمعلی حدادعادل‬ ‫محمدرضا باهنر دو نای ‬ ‫رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس و جمعی از نمایندگان‬ ‫استیضاح کنندگان و اعضای کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس حضور داشتند و قرار ش��د نتایج این نشست ظرف‬ ‫یک ماه اینده و تا مرداد ماه اجرایی شود‪.‬‬ ‫شرط های نمایندگان چه بود؟‬ ‫نمایندگان ب رای عدم اس��تیضاح وزیر علوم دو ش��رط‬ ‫مبنی بر اخ راج دانش��جویان س��تاره داری که به دانش��گاه‬ ‫بازگشته اند و اخ راج افرادی که در وقایع سال ‪ 88‬فعال بوده و‬ ‫دستگیر هم شدند و هم اکنون در پس ت های کلیدی وزارت‬ ‫علوم سمت دارند‪ ،‬گذاشته بودند‪ .‬در همین راستا هفته گذشته‬ ‫کمیته پنج نفره استیضاح کنندگان شامل عل ی اصغر زارعی‪،‬‬ ‫محمود نبویان نمایندگان ته ران و حس��ن اصفری نماینده‬ ‫اراک و قاس��م جعفری نماینده بجنورد با وزی��ر علوم ب رای‬ ‫پیگیری تعهداتشان به اس��تیضاح کنندگان جلسه داشتند‪.‬‬ ‫اس��تیضاح کنندگان وزیر علوم هفته گذش��ته در جلس��ه با‬ ‫فرج ی دانا برکن��اری معاونانش که م ی گوین��د «در فتنه ‪88‬‬ ‫نقش فعال داشته اند» و اخ راج دانشجویان ستاره دار را به عنوان‬ ‫شروط خود داری از استیضاح اعالم کرده بودند‪ .‬وزیر علوم هم‬ ‫قول داده بود به اس��تعالم های وزارت اطالعات در مورد این‬ ‫افراد عمل کند‪.‬‬ ‫ای��ن دومی��ن جلس��ه اس��تیضاح کنندگان و رض��ا‬ ‫فرج ی دانا بعد از مهلت یک ماهه ای است که با پا در میانی‬ ‫هیات رئیسه به وزیر علوم داده ش��د‪ .‬نتایج جلسه اول ب رای‬ ‫اس��تیضاح کنندگان اصال قانع کننده نبود‪ .‬قاسم جعفری و‬ ‫بزاده در گزارش هایی که از ان جلس��ه و اقدامات‬ ‫زهره طبی ‬ ‫وزیر علوم به رسانه ها داده اند‪ ،‬تاکید کرده اند که نگران ی های‬ ‫انها همچن��ان ادامه دارد‪ .‬حتی س��ی د مرتضی حس��ینی از‬ ‫ط راحان این اس��تیضاح به تس��نیم گفته بود ک��ه منتقدان‬ ‫فرجی دان��ا در مجلس از اول هم مخال��ف دادن مهلت یک‬ ‫ماهه به او بودن��د و عقیده داش��تند ک��ه وی «اهل تعامل‬ ‫نیس��ت»‪ .‬در مقابل وزارت علوم هم عمال موارد انتقاد این‬ ‫عده از نمایندگان را اجرایی نک��رد‪ ،‬هر قدر در این یک ماه بر‬ ‫شرط و شروط استیضاح کنندگان ب رای فرج ی دانا افزوده شد‪،‬‬ ‫او بیشتر در مقابل این ش��رایط ایستادگی نشان داد‪ .‬شرط و‬ ‫شروط ها اول از همه با عقب نش��ینی وزارت علوم از ادعای‬ ‫غیرقانونی بودن سه هزار بورس��یه دولت قبل و بازنگری در‬ ‫برخی انتصابات وزارت علوم و از جمله پنج معاون وزیر شروع‬ ‫شد و در نیمه راه بحث اخ راج دانشجویان ستاره دار و اساتیدی‬ ‫که استیضاح کنندگان انها را «مس��اله دار» م ی دانند‪ ،‬پیش‬ ‫امد‪ .‬شروط استیضاح کنندگان ب رای اخ راج کسانی که انها به‬ ‫حضورشان در مقام دانشجو‪ ،‬استاد یا مقام مسئول در وزارت‬ ‫علوم معترض هستند‪ ،‬به روشنی توسط این وزارتخانه مورد‬ ‫ ب ی توجهی قرار گرفته و هیچ گزارش��ی مبنی بر اقدام وزیر‬ ‫علوم درراستای این خواست منتقدانش منتشر نشده است‪.‬‬ ‫در مورد سه هزار بورسی ه ای که پی ش تر «غیرقانونی» اعالم‬ ‫شد نیز نه تنها هیچ عقب نشینی انجام نشد‪ ،‬بلکه هم اکنون‬ ‫سازمان بازرسی کل کشور هم با درخواست وزارت علوم دولت‬ ‫یازدهم وارد میدان شده و مشغول بررسی مدارک مربوط به‬ ‫این بورسی ه هاست؛ بورسی ه هایی که به کرات درباره وجود نام‬ ‫برخی نمایندگان در ان نیز مسائلی مطرح شده است‪.‬‬ ‫وزارت علوم چه می گوید؟‬ ‫در این میان اما فرج ی دانا همچنان روی روش مدیریتی‬ ‫خود در وزارت علوم اصرار م ی کند‪ .‬جلسات ب ی نتیجه مانده و‬ ‫او گویا ترسی از اینکه استیضاح شود ندارد‪ .‬برخی م ی گویند‬ ‫او در جلس��ات گفته اس��ت من هم حرف دارم که در جلسه‬ ‫علنی خواهم گفت‪.‬‬ ‫ترئیسه مجلس در این مورد گفته است‪:‬‬ ‫یک عضو هیا ‬ ‫«ب ی ش��ک فرج ی دانا نیز دفاعیاتی دارد که باید در جلس��ه‬ ‫استیضاح شنیده شود‪».‬‬ ‫بهروز نعمتی با تاکی��د بر اینکه اظه��ارات فرج ی دانا‬ ‫در روز اس��تیضاح وی م ی تواند روند اس��تیضاح را مشخص‬ ‫کند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬بای��د منتظر حض��ور وی در مجلس و‬ ‫ارائه اظهارات استیضاح کنندگان و وزیر باشیم‪ .‬انگونه که از‬ ‫شواهد ب ر م ی اید گویا فرج ی دانا بنا دارد حرف هایی را در مورد‬ ‫بورسی ه ها مطرح کند و البته نام هایی از برخی نمایندگان ببرد‬ ‫که به باور او به صورت غیر قانونی بورس گرفته اند‪».‬‬ ‫برخ��ی رس��انه های حام ی دول��ت ه��م گفته اند که‬ ‫تاخی ر ه��ای پ ی در پی در اعالم وصول اس��تیضاح به همین‬ ‫دلیل بوده است‪.‬‬ ‫خداحافظی دسته جمعی با اقای فرجی دانا!‬ ‫اما این اس��تیضاح تا چه اندازه ممکن اس��ت منجر به‬ ‫گزارش ها‬ ‫تاریخ‬ ‫وزیر‬ ‫تعداد کل اراء‬ ‫موافق‬ ‫مخالف‬ ‫ممتنع‬ ‫نتیجه‬ ‫‪ 17‬اذر ‪92‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪217‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪101‬‬ ‫‪10‬‬ ‫کارت زرد‬ ‫‪ 8‬دی ‪92‬‬ ‫علوم‬ ‫‪۲۴۰‬‬ ‫‪۷۳‬‬ ‫‪149‬‬ ‫‪10‬‬ ‫کارت زرد‬ ‫‪ 17‬دی ‪92‬‬ ‫ارشاد‬ ‫‪224‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪18‬‬ ‫کارت زرد‬ ‫‪31‬فروردین ‪93‬‬ ‫اموزش و پرورش‬ ‫‪202‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪11‬‬ ‫کارت زرد‬ ‫‪ 3‬تیر ‪93‬‬ ‫کشور‬ ‫‪218‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪15‬‬ ‫کارت زرد‬ ‫خداحافظی این وزیر کابینه ش��ود؟ وضعی��ت او در مجلس‬ ‫چگونه اس��ت؟ ای��ا الب ی ها م ی توان��د تع��داد ارای مخالف‬ ‫استیضاح را بیشتر کند؟‬ ‫نگاهی به جدول کارت زردهایی که مجلس به وزرای‬ ‫کابینه داده م ی تواند تا حدودی وضع او را در مجلس روشن تر‬ ‫کند‪ .‬بررسی دقیق ارا نش��ان م ی دهد که او از همه وزرا رای‬ ‫منفی بیشتری در مجلس دارد‪( .‬جدول)‬ ‫ایا دولت با استیضاح موافق است؟!‬ ‫مثلث انالین هفته گذش��ته همزمان با اعالم وصول‬ ‫استیضاح فرج ی دانا در تحلیلی نوشت‪:‬‬ ‫«اخب��ار فراوان��ی وجود داش��ت که عل��ی الریجانی‬ ‫تالش های گس��ترده ای ب رای ابقای فرج ی دان��ا انجام داده‪،‬‬ ‫تالش هایی که منجر ش��د مخالفان الریجانی در مجلس‬ ‫بارها به او یاداوری کنند که اقداماتش خالف ایی ن نامه است‪.‬‬ ‫الب ی های او اما ب ی ثمر ماند‪ .‬فرجه تعیین شده به پایان رسید‪،‬‬ ‫جلس��ه جدید نمایندگان و وزیر علوم برگزار شد و امروز هم‬ ‫استیضاح اعالم وصول شد‪».‬‬ ‫دو طرف بر سر حرف خود باقی مانده اند‪ .‬کسی قصد‬ ‫عقب نشینی ندارد و شرط گذاری ب رای وزیر علوم هم نتیجه ای‬ ‫در بر نداش��ته است‪ .‬س��تاره دار ها به دانش��گاه بازگشته اند‪،‬‬ ‫اساتید اخ راجی بر س��ر کار خود حاضر شده اند و مدی ران تازه‬ ‫منصوب شده هم همچنان بر جای خود باقی مانده اند‪ .‬این‬ ‫نش��انه گذاری ها یعنی اینکه حلقه دکتر معین در وزارتخانه‬ ‫قصد تغییر تاکتیک ندارد‪.‬‬ ‫روز رستاخیز وزارتخانه فرا رسیده‪ ،‬همه چیز قرار است‬ ‫هویدا شود‪ .‬م ی گویند فرج ی دانا هم حرف دارد‪ ،‬نمایندگان هم‬ ‫گویا کلی سند جمع و جور کرده اند‪ .‬همه اینها را که کنار هم‬ ‫بگذاریم‪ ،‬این تصویر را ایجاد م ی کند که جلس ه ای جنجالی‬ ‫پیش روی مجلس است‪.‬‬ ‫رجببه جایگل‬ ‫چه کسی نخس ت وزیر ترکیه م ی شود؟‬ ‫نالملل‬ ‫ی ‬ ‫ب‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫بدهد‪ .‬این انتخابات چندین پیامد مهم داش��ت؛ نخست انکه‬ ‫امروز سرنوشت ترکیه در دستان سیاستمداری است که به رغم‬ ‫پیروزی در تمام ی انتخابات ترکیه در‪ 13‬سال اخی ر‪ ،‬میانه خوبی با‬ ‫دموکراسی و مخالف خویش ندارد و حتی از تمام ابزارهای موجود‬ ‫ب رای پیروزی استفاده م ی کند‪.‬‬ ‫مساله دیگر این است که با قرارگرفتن اردوغان در جایگاه‬ ‫ریاست جمهوری‪،‬عدالتوتوسعهرهبرمقتدروکاریزماتیکخود‬ ‫را از دست خواهد داد و فرصت خوبی ب رای احزاب دیگر است که‬ ‫بتوانند با عدالت و توسعه به رقابت برخی زند‪ .‬همچنین نزاع های‬ ‫داخلی در درون حزب عدالت و توس��عه با خروج اردوغان شروع‬ ‫خ واهدشدوالبتهتدبیرمردانکهنه کاریچونعب داهللگل؛اولین‬ ‫نخس ت وزیرحزب‪،‬اولینرئی س جمهورحزبویکیازبنی انگذاران‬ ‫عدالت و توسعه م ی تواند اتش این اختالفات را کاهش دهد‪ .‬در‬ ‫نهایت اکنونبعد از انکهترکیه ازدورانتلخبحران هایاقتصادی‬ ‫فاصله گرفته و به یک کشور پیشرفته با اقتصاد پویا تبدیل شده‬ ‫بیش از پیش به سمتی م ی رود که از گذشته الئیک خود فاصله‬ ‫بگیرد‪ .‬مساله ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان م ی تواند‬ ‫فضایدو قطبیاسالم گرایی–سکوالریسمترکیهراتقویتکند‪.‬‬ ‫البته باید این واقعیت را نیز از یاد نب ریم که اردوغان و حزب‬ ‫او در ش��رایط کنونی و با وجود کس��ب پیروزی مورد نظر خود‪،‬‬ ‫با موانع و مشکالت بزرگی روبه رو هس��تند‪ .‬چرا که مخالفین‬ ‫اردوغان در یک جبهه گسترده‪ ،‬به طور مداوم ب رای هیات دولت و‬ ‫حزب عدالت و توسعه بحران افرینی م ی کنند و فضای سیاسی‬ ‫پرتنش ترکیه‪ ،‬فع�لا روی ارامش به خ��ود نم ی بیند و طیف‬ ‫گسترده مخالفین دولت‪ ،‬از کردهای هوادار پ‪.‬ک‪.‬ک گرفته تا‬ ‫حزب جمهوری خلق (‪ ،)CHP‬حزب حرکت ملی (‪،)MHP‬‬ ‫بخشیازدستگاهقضا‪،‬برخیازژنرال هایزخم خوردهوبهحاشیه‬ ‫رانده شده و شاگردان فتح اهلل گولن‪ ،‬به مخالفت با اردوغان ادامه‬ ‫خ واهند داد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫هفته گذش��ته‪ ،‬مردم ترکیه نوع متفاوت��ی از انتخابات را‬ ‫تجربه کردند و به طور مس��تقیم پای صندوق های رای گیری‬ ‫رفتند تا دوازدهمین رئی س جمه��ور را انتخاب کنند‪ .‬همانطور‬ ‫که نظرس��نج ی ها نش��ان م��ی داد رج��ب طی��ب اردوغان‪،‬‬ ‫سیاستمدار قدرتمند ترکیه که از مدت ها قبل ب رای کسب مقام‬ ‫ریاست جمهوری تالش کرده بود‪ ،‬توانست با کسب‪ 52‬درصد ارا‪،‬‬ ‫پیروز این انتخابات شود‪ .‬درواقع شعارها و سیاست های اردوغان‬ ‫و رشد اقتصادی ترکیه عواملی بودند که موجب شدند با وجود‬ ‫برخی نارضایت ی هایی که نسبت به سیاست های نخس ت وزیر‬ ‫وجود داشت‪ ،‬او بتواند در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود‪.‬‬ ‫اردوغان با رسیدن به سمت ریاست جمهوری م ی خواهد بعد از‬ ‫این نقش فعال تری ب رای پست ریاست جمهوری تعریف کند‬ ‫تا دیگر یک سمت تشریفاتی باقی نماند؛ به عبارت دیگر وی‬ ‫م ی خ واهد تحولی تاریخی در ترکیه ایجاد کند‪ .‬در این انتخابات‬ ‫رقابت میان س��ه نامزد اصلی یعنی «رجب طی��ب اردوغان»‬ ‫رئیس حزب «توسعه و عدالت» و نخس��ت وزیر این کشور به‬ ‫همراه «اکمل الدین احس��ان اوغلو» نماینده ‪ 10‬حزب معارض‬ ‫و «صالح الدین دمیرتاش» رئیس حزب «صلح و دموکراسی»‬ ‫و نماینده کردها صورت گرفت‪ .‬شمارش ارا نشان داد اردوغان با‬ ‫کسب ‪ 52‬درصد ارا در جایگاه نخست قرار گرفته و اکمل الدین‬ ‫احس��ان اوغلو رقیب اصلی مخالف اردوغان ‪ 38‬درصد ارا را به‬ ‫دست اورده اس��ت‪ .‬صالح الدین دمی رتاش نیز در این انتخابات‬ ‫تنها ‪ 9/6‬درصد ارا را از ان خود کرده اس��ت‪ .‬این نخستین بار در‬ ‫جمهوری ترکیه بود که انتخاب رئی س جمهوری به رای مستقیم‬ ‫شهروندان گذاشته شد‪ .‬پس از اعالم نتایج انتخابات‪ ،‬اردوغان در‬ ‫جشن پیروزی در دفتر مرکزی حزب عدالت و توسعه‪ ،‬گفت که‬ ‫با این انتخابات‪« ،‬عصر جدیدی ب رای ترکیه» فرا رسیده است‪.‬‬ ‫این رئی س جمهور منتخب ترکیه همچنین وعده «دوران وفاق‬ ‫اجتماعی»رادادهوگفتهاست«بیاییدبحث هادربارهترکیهسابق‬ ‫را کنار بگذاریم»‪ .‬مراسم تحلیف او حدود دو هفته دیگر در روز‪۲۸‬‬ ‫اوت برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫رهبر حزب عدالت و توسعه‪ ،‬سه دوره است که نخس ت وزیر‬ ‫ترکیهبودهاست‪.‬دراینمدتاقتصاداینکشوررونقگرفتهاست‪.‬‬ ‫هزاران ه وادار رجب طیب اردوغان او را همچنین به خاطر رویکرد‬ ‫فرهنگی و اجتماعی محافظه کارانه اش ستایش م ی کنند‪ .‬اما‬ ‫مخالفانش او را ب��ه خودکامگی و کمرنگ کردن س��نت های‬ ‫سکوالر در ترکیه به نفع ایده های اسالم گرایانه متهم م ی کنند‪ .‬او‬ ‫که‪ ۶۰‬سال سن دارد و از سال‪ ۲۰۰۳‬نخس ت وزیر ترکیه بوده‪ ،‬پیش‬ ‫از انتخابات گفته بود قصد دارد در صورت پیروزی‪ ،‬قانون اساسی‬ ‫کشور را طوری تغییر دهد که به رئی س جمهوری قدرت اجرایی‬ ‫حاال اما یک گمانه مهم دیگر ه��م این روزها فضای‬ ‫غیررسمی رسانه ها و گعده های سیاس��ی را پر کرده است‪.‬‬ ‫م ی گویند برخی در دولت دل خوشی از وزیر علوم ندارند‪ .‬به‬ ‫یک معنا برخی بدشان نم ی اید روز خداحافظی با این عضو‬ ‫حلقه دکتر معین زود فرا برس��د‪ ،‬خیلی زودت��ر از انکه عمر‬ ‫کابینه به پایان برسد‪ .‬انها م ی گویند فرج ی دانا در این مدت‬ ‫بیش از هر عضو دیگر کابینه ب رای دولت هزینه و حاش��یه‬ ‫درس��ت کرده‪ ،‬هزینه هایی که فایده به همراه نداشته باشد‪.‬‬ ‫گویا کنار گوش رئی س جمهور چنی��ن زمزمه ای چندین بار‬ ‫تکرار شده است‪ .‬‬ ‫ایا رئی س جمهور از وزیرش دفاع خواهد کرد؟ ایا روحانی‬ ‫موتور رایزنی پارلمان ی اش را به راه خواهد انداخت و اوضاع را‬ ‫به نفع فرج ی دانا تغییر خواهد داد؟ یا اینکه او بر مبنای توجه‬ ‫به همان زمزمه ها ترجیح م ی دهد خداحافظ ی اش با این وزیر‬ ‫پ ر حاشیه توسط مجلس رقم بخورد؟‬ ‫‪39‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫ورزشی‬ ‫پرسپولیسزلزله‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫روند خصوصی سازی وزارت ورزش در ابتدای‬ ‫کار با چالش مواجه شده است‬ ‫هفتم اردیبهش��ت ماه بود که امیررض��ا خادم اعضای‬ ‫جدید هیات مدیره باشگاه پرسپولیس را انتخاب کرد‪ .‬یک روز‬ ‫ی با انتخاب هیات مدیره‪ ،‬مدیرعامل جدید سرخ ها‬ ‫بعد رحیم ‬ ‫شد تا پرسپولیس فصل تازه ای را در حیات خود شروع کند‪.‬‬ ‫هیات مدیره و مدیرعامل جدید باتوجه به فاصله سه ماهه تا‬ ‫اغاز لیگ برتر زمان خوبی ب رای بستن تیمی قدرتمند داشتند‬ ‫که هم در لیگ و هم در اس��یا مدعی باشد‪ .‬از سوی دیگر با‬ ‫کمک وزارت ورزش‪ ،‬ب رای نخستین بار اسپانسر هم همزمان‬ ‫با هیات مدیره انتخاب شد تا نگران ی های مدی ران باشگاه از‬ ‫این لحاظ کمتر شود‪.‬‬ ‫در همان مقطع زمانی ش��ائب ه هایی پی رامون چرایی و‬ ‫چگونگی انتخ��اب اعضا وجود داش��ت‪ .‬در این ترکیب تنها‬ ‫زادمهر و اس��تیلی فوتبالی بودند و س��ایر اعضا اقتصادی و‬ ‫سیاس��ی بودند‪ .‬گمانه زن ی ها حاکی از این بود که اس��تیلی‬ ‫ب رای انتخاب ای��ن اعضا به خ��ادم مش��ورت داده و افرادی‬ ‫مثل سیاسی(تاجر و سرمایه دار)‪ ،‬س��لیم ی (شهردار منطقه‬ ‫‪ )21‬و کاظم پور از نزدی��کان او بوده اند؛ موضوعی که خیلی‬ ‫زود از سوی استیلی تکذیب شد اما گذر زمان نشان داد این‬ ‫ادعا چندان هم ب ی اس��اس نبوده اس��ت‪ .‬از همان زمان که‬ ‫هیات مدیره با شیوه جدیدی معرفی شد همه انتظار داشتند‬ ‫که این بار دیگر خبری از مشکالت س��ابق در هیات مدیره‬ ‫نباش��د؛ مس��ائلی از جمله مصاحب ه های ف��راوان اعضای‬ ‫هیات مدیره که بیشتر ب رای استفاده از رسانه ها ب رای محبوب‬ ‫و معروف ش��دن بود تا کمک به رفع مش��کالت موجود در‬ ‫باشگاه‪ .‬اتفاقا از همان ابتدا وضعیت به خوبی پیش م ی رفت‪.‬‬ ‫ی که در سپاهان هم نش��ان داده بود زیاد عالقه ای به‬ ‫رحیم ‬ ‫مصاحبه ندارد استیلی را به عنوان سخنگو انتخاب کرده بود‬ ‫و انطور که استیلی م ی گفت سایر اعضای هیات مدیره هم‬ ‫حق مصاحبه نداشتند تا فقط س��خنگو صحبت کند‪ .‬اما با‬ ‫گذش��ت یک ی ‪ ،‬دو ماه مصاحب ه های اعضا به ویژه سیاس��ی‬ ‫و کاظم پور شروع شد‪ .‬سیاسی و کاظم پور با صحب ت هایی‬ ‫هماهنگ شده و مشخص کامال در جهت مخالف رحیمی‬ ‫ گام برم ی داش��تند و ثابت کردند که از ابتدا نیز با او همس��و‬ ‫نبوده اند‪ .‬در این میان سیاسی به عنوان رئیس هیات مدیره‬ ‫با مصاحب ه های متعدد خود عالوه بر زنده کردن یاد و خاطره‬ ‫رویانیان‪ ،‬س��عی م ی ک��رد به طور غیرمس��تقیم به رحیمی‬ ‫ بفهماند که با او مشکل دارد و اخرین ترکش خود را با صحبت‬ ‫درباره جایگاه دایی در پرسپولیس زد و گفت حتی سرمربی‬ ‫ی در باشگاه ندارد‪ ،‬ان هم تنها بعد‬ ‫پرسپولیس جایگاه محکم ‬ ‫از گذشت دو هفته از لیگ!‬ ‫نزاع درون سازمانی‬ ‫نزاع درون سازمانی تنها دو هفته پس از لیگ برتر؛ این‬ ‫حال و روز سرخ های پایتخت است‪ .‬اگرچه فعال میان اقای‬ ‫مدیرعامل و رئیس هیات مدیره این باشگاه اتش بس برقرار‬ ‫شده است‪ ،‬اما چه کسی اس��ت که نداند رئیس هیات مدیره‬ ‫پرسپولیس عقب نشینی سیاسی را به صلح پایدار با رحیمی‬ ‫ و دای ی ترجیح م ی دهد‪ .‬اما حمیدرضا سیاس��ی کیس��ت؟‬ ‫حمیدرضا سیاسی یک سرمایه دار بزرگ اس��ت‪ .‬او در واقع‬ ‫مالکیت یکی از بزرگترین ش��رکت های ساختمانی کشور را‬ ‫در دس��ت دارد و همواره در ساختمان سازی های بزرگ نقش‬ ‫مهم ی دارد‪ .‬از جمل��ه پروژه های مهم ساختمان س��ازی او‬ ‫م ی توان به پروژه مسکن ویژه ته رانسر اشاره کرد‪ .‬این شغل‬ ‫پردرامد باعث شده تا او نه تنها در داخل بلکه در خارج از کشور‬ ‫به خصوص کشور دبی هم به عنوان یک سرمایه گذار مطرح‬ ‫مورد توجه قرار بگیرد‪ .‬از زمانی که هیات مدیره پرسپولیس‬ ‫معرفی شد در واقع نگاه ها به سوی رئیس متمول هیات مدیره‬ ‫بود‪ .‬او یکی از نماینده های گروهی اس��ت که قرار اس��ت از‬ ‫بخش خصوصی به فوتبال کشور پول تزریق کنند‪ .‬حال انکه‬ ‫او تا چه حد مورد توجه دیگر اعضای هیات مدیره قرار خواهد‬ ‫گرفت‪ ،‬گذشت زمان این موضوع را روشن خواهد کرد‪ ،‬اما هر‬ ‫چه هست او فعال نزد هواداران وضعیت خوبی ندارد‪ .‬اظهارات‬ ‫تند او علیه سرمربی محبوب سرخ ها باعث شد تا هواداران‬ ‫علیه وی شعارهایی س��ربدهند و حتی خواهان کناره گیری‬ ‫وی از هیات مدیره پرسپولیس ش��وند‪ ،‬اما او ساده ترین راه را‬ ‫انتخاب کرد؛ تکذیب مصاحب ه اش علی��ه دایی‪ .‬اینگونه بود‬ ‫که حمیدرضا سیاسی موفق شد به طور موقت از فشاری که‬ ‫دایی و رحیمی به او تحمیل کرده بودند بگریزد‪ .‬عقب نشینی‬ ‫او اینگونه صورت گرفت؛ روی خط برنام��ه نود امد و گفت‪:‬‬ ‫«من اختالف زیادی با اقای رحیمی ن��دارم‪ ،‬اما معتقدم که‬ ‫مسئوالن تیم ما باید کمتر مصاحبه کنند تا همچنان با هم‬ ‫متحد باشیم‪ .‬در دو هفته گذشته نتایج خوبی نگرفته ایم اما‬ ‫این بدان معنا نیست که بخواهیم علی دایی را کنار بگذاریم‬ ‫و اصال چنین بحثی در هیات مدیره مطرح نیست‪».‬‬ ‫حمله به دایی و رحیمی‬ ‫سیاس��ی در حالی در برنامه هفته گذشته نود نسبت‬ ‫به مواضع قبل ی اش نس��بت به دایی و رحیمی عقب نشینی‬ ‫کرد که یک روز قبل از ان تندترین اظهارات را علیه سرمربی‬ ‫پرس��پولیس به کار برده ب��ود و حتی تاکید ک��رده بود که او‬ ‫خیلی صبور نیس��ت و دایی را در ص��ورت ادامه ناکامی فورا‬ ‫برکنار خواهد کرد‪ .‬مصاحب ه هایی که موجب شد تا هواداران‬ ‫پرس��پولیس در تمرینات این تیم علیه سیاسی شعار بدهند‬ ‫که البته رئیس هیات مدیره پرسپولیس در توجیه این اتفاق‬ ‫گزارش ها‬ ‫گفت که برخی از لیدرها ب رای شعار دادن علیه او اجیر شده اند‬ ‫و ب رای این کار پول دریافت کرده اند اما اعتراض و شعار های‬ ‫هواداران پرسپولیس فقط به تمرینات پرسپولیس ختم نشد‬ ‫و به فضاهای مجازی هم کشیده شد که این مساله نشانگر‬ ‫نارضایتی شدید دوس��تداران باشگاه پرس��پولیس از رئیس‬ ‫هیات مدیره این تیم بود‪ .‬سیاسی باتوجه به چنین شرایطی‬ ‫چاره ای جز عقب نش��ینی نداش��ت‪ .‬او چگونه م ی خواست‬ ‫اعتراض این هواداران را در فضای مجازی توجیه کند و با وجود‬ ‫این همه اعتراض به مصاحب ه ه��ای تندش ادامه دهد؟ وضع‬ ‫او نزد هواداران ان قدر خ راب ش��د که برخ��ی هواداران حتی‬ ‫پیشنهاد تجمع مقابل باشگاه علیه سیاسی را مطرح کردند‪.‬‬ ‫رحیمی خود را به دایی نزدیک کرد‬ ‫وقتی علی دایی سعی م ی کرد سیاس��تمدارانه پاسخ‬ ‫عقب نشینی حمیدرضا سیاسی را بدهد عادل فردوس ی پور‬ ‫از او پرسید که اقای خواجه وند طرف ش��ما و اقای رحیمی‬ ‫ است یا طرف اقای سیاسی؟ سوال مهمی بود‪،‬چرا که گفته‬ ‫م ی شود خواجه وند در هیات مدیره پرسپولیس رای پرنفوذی‬ ‫محس��وب م ی ش��ود‪ .‬این عضو هیات مدیره که سخنگوی‬ ‫باشگاه نیز محسوب م ی شود به نوعی خط وزارت ورزش را در‬ ‫باشگاه پرسپ ولیس دنبال م ی کند و رابطه خوبی با وزیر ورزش‬ ‫دارد‪ .‬مرزبندی در هیات مدیره پرسپولیس در صورت ناکامی‬ ‫ تیم دایی بیشتر هم خواهد شد‪ .‬یک طرف حامیان مدیرعامل‬ ‫و س��رمربی تیم و طرف دیگر حامیان حمیدرضا سیاس��ی‬ ‫خواهند بود‪ .‬کار عل��ی دایی از هر زمان دیگری س��خت تر‬ ‫شده است‪ .‬او باید ب رنده شود‪ .‬ب رای رها شدن از فشار انتقادات‬ ‫چاره ای جز این ندارد‪ .‬فارغ از جدال های روزهای گذش��ته به‬ ‫نظر م ی رسد پروژه خصوصی سازی وزارت ورزش به ریاست‬ ‫امیر رضا خادم روند خوبی را طی نم ی کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫وقتی علی دایی سعی م ی کرد سیاستمدارانه‬ ‫پاسخ عقب نش�ینی حمیدرضا سیاسی را‬ ‫بده�د عادل فردوس�ی پور از او پرس�ید که‬ ‫اقای خواج ه وند طرف ش�ما و اقای رحیمی‬ ‫ است یا طرف اقای سیاسی؟ سوال مهمی‬ ‫ بود‬ ‫خواجه وند طرف چه کسی است؟‬ ‫گزارش ها‬ ‫رحیم ی مدیر باهوش��ی اس��ت‪ .‬ان قدر باهوش که از‬ ‫ابتدای فصل به دنبال فرصتی بود ت��ا بیش از پیش اعتماد‬ ‫دایی و هواداران دایی را جلب کند‪ .‬وقتی حمیدرضا سیاسی‬ ‫علیه سرمربی تیم هش��دارهای جدی مخابره کرد رحیمی‬ ‫ فرصت را غنیمت شمرد تا دوس��ت ی اش با دایی را محکم تر‬ ‫کند‪ .‬او گفت‪« :‬مصاحبه اقای سیاسی را خواندم و متوجه شدم‬ ‫که تمام این مصاحبه علیه علی دایی است‪ .‬من در این چهار‬ ‫ماه بارها از اعضای هیات مدیره خواهش کردم که مصاحبه‬ ‫نکنند و اگر هم مشکلی م ی بینند بهتر است در هیات مدیره‬ ‫مطرح شود نه در رسانه ها‪ .‬من یک سوالی از شما دارم‪ ،‬اقای‬ ‫سیاسی در این مدت مصاحب ه هایی متعددی انجام داده است‬ ‫ولی در کجای دنیا دیده ای��د که یک رئیس هیات مدیره این‬ ‫همه مصاحبه کند؟ اصال چ��را راه دور برویم مگر ما ‪ 16‬تیم‬ ‫لیگ برت��ری نداریم ایا تا به حال دیده ای��د رئیس یا اعضای‬ ‫هیات مدیره تیم های حاضر در مسابقات این همه مصاحبه‬ ‫کنند ان هم مصاحبه در جهت تضعیف علیه س��رمربی و‬ ‫تیم؟ حتما مصاحبه م ی کنند تا به اهداف خود برس��ند! من‬ ‫روی صحبتم با اقایان حاضر در مجلس ش��ورای اسالمی‪،‬‬ ‫ دولت‪ ،‬قوه قضائیه‪ ،‬وزارت اطالعات و مردم اس��ت که اهای‬ ‫اقایان! بررسی کنید که حضور برخی از اقایان در هیات مدیره‬ ‫ی اما در مصاحبه خود‬ ‫پرسپولیس با چه هدفی است‪ ».‬رحیم ‬ ‫تا حدودی دست به افشاگری علیه برخی اعضای هیات مدیره‬ ‫زد و تاکید کرد که برخی از انها به شدت مخالف دایی هستند‬ ‫اما با این ح��ال وی قصد ندارد دایی را برکن��ار کند؛ «من به‬ ‫هیچ وجه به حرف برخی از اقایان هیات مدیره اقای دایی را‬ ‫عوض نم ی کنم و اگر روزی تصمی��م بگیرم که م ی خواهم‬ ‫سرمرب ی ام را عوض کنم خودم این تشخیص را م ی دهم نه‬ ‫اینکه عده ای بخواهند علی دایی را محکوم کنند و به دنبال‬ ‫تحریک کردن باشند‪ ،‬چون برخی فوتبال را نم ی شناسند‪ .‬من‬ ‫چهار ماه است که اقسام فشارها را تحمل م ی کنم‪».‬‬ ‫رحیمی در بخش��ی از مصاحبه خود اما مدیریت خود‬ ‫را به رخ هیات مدیره کش��ید وقتی تاکید ک��رد که به دایی‬ ‫م ی گویم خویش��تن داری کند و علیه رئی��س هیات مدیره‬ ‫مصاحبه نکند؛ «علی دایی هم ناراحت است و شاید همین‬ ‫روزها صدایش دربیاید اما من از او خواهش م ی کنم به خاطر‬ ‫تیم صحبت نکند‪ .‬تا من هس��تم اج��ازه نم ی دهم به کادر‬ ‫فنی و تیم پرس��پولیس کوچکترین ب ی احترامی شود‪ .‬این‬ ‫افراد با مصاحب ه ه��ای ب ی موقع خود ارامش را از س��رمربی‬ ‫و تیم م��ن گرفته اند‪ .‬چهار م��اه زمان کمی ب رای س��کوت‬ ‫نیس��ت‪ ،‬اقایان اسپانس��ر با شما هم هس��تم‪ ،‬وقتی چک‬ ‫خود را برگش��ت م ی زنید چه کاری از دس��ت من برم ی اید؟‬ ‫اگر صحبت از این اس��ت که ‪ 10‬میلیارد تومان به باش��گاه‬ ‫پرسپولیس تزریق ش��ده باید بدانید که این تیم از سال قبل‬ ‫فقط به بازیکنان ‪ 15‬میلیارد بدهی دارد‪ .‬این تیم ‪ 30‬میلیون‬ ‫هوادار دارد‪ .‬اقایان مسئول‪ ،‬نباید به راحتی با هواداران بازی‬ ‫ش��ود‪ .‬مردم بدانند وقتی نم ی گذارند پول وارد باشگاه شود‬ ‫من به تنهایی چطور م ی توانم این تی��م را ببندم؟ حاال هم‬ ‫که تیم را م ی بندم اینقدر همه چیز را به نام خود نزنید‪ .‬پس‬ ‫صداقت تان کجا رفته است؟ هرکس غیر از من این چهار ماه‬ ‫در پرسپولیس بود خدا م ی داند که چه اتفاقاتی ب رای این تیم‬ ‫م ی افتاد‪ .‬من اکنون فقط یک درصد از حرف هایم را زده ام‪ ،‬اگر‬ ‫بخواهم صحب ت هایم را باز کنم خداعالم است چه اتفاقاتی‬ ‫م ی افتد‪ .‬رحیمی این وس��ط چه گناهی ک��رده که بین این‬ ‫همه مشکالت گیر کرده است؟ من از خبرنگاران و رسانه ها‬ ‫م ی خواهم که در مورد باش��گاه پرسپولیس تحقیق کنند و‬ ‫ببینند که در روز چقدر طلبکار به باشگاه م ی اید؟ هرجا که‬ ‫م ی روم م ی گویند چون پرسپولیس بدحساب است اول پول‬ ‫نقد بدهید‪ .‬اژان س ها و هتل ها چک قبول نم ی کنند و پول‬ ‫نقد م ی خواهند‪ .‬ب رای گرفتن هتل ب رای نیلسون به مشکل‬ ‫خوردیم و هتل دار م ی گفت پرسپولیس باید پولش را جلو جلو‬ ‫بدهد‪ .‬شما ببینید با تیم ما چه م ی کنند‪ ،‬فقط کارشان دخالت‬ ‫است‪ .‬ولی اقایان‪ ،‬اگر م ی خواهید سرمربی تیم من را بردارید‬ ‫اول باید من را برکنار کنید‪ .‬اقای روحانی از ش��ما خواهش‬ ‫م ی کنم که به مساله پرسپولیس ورود کنید‪».‬‬ ‫این حرف های رحیمی که در پاسخ به اظهارات سیاسی‬ ‫انجام شد‪ ،‬نشان از وضعیت نابس��امان باشگاه و اختالفات‬ ‫برخی اعضای هیات مدیره و رحیمی داشت‪.‬‬ ‫ام��ا چن��د نمون��ه از اتفاق��ات عجی��ب هیات مدیره‬ ‫پرس��پولیس نش��ان م ی دهد که تا چه حد چند دستگی در‬ ‫این باش��گاه باعث بروز مشکالت و حاش��ی ه ها شده است‪.‬‬ ‫اول‪ :‬نخستین حاشیه بزرگ هیات مدیره زمانی به وجود امد‬ ‫که فایل صوتی اولین جلس��ه هیات مدیره به دست یکی از‬ ‫رسانه ها رسید و تمام اظهارات اعضا با جزئیات کامل منتشر‬ ‫شد؛ شوک بزرگی به پرس��پولیس که ثابت م ی کرد اعضای‬ ‫هیات مدیره ب رای تغییر دایی گام برداشته اند‪ .‬دو تن از اعضا‬ ‫از رفتار صادقیان و همچنین سن نیلسون انتقاد کرده بودند‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬رحیمی در مصاحب��ه خود تاکید ک��رده که در‬ ‫ماجرای جدایی بازیکنان بزرگ از پرسپ ولیس حرف های زیادی‬ ‫هس��ت که هنوز نزده و مردم از خیلی مسائل خبر ندارند‪ .‬او‬ ‫گفته به زودی خواهد گفت که چه کس��انی س��نگ اندازی‬ ‫کردند که س��تاره ها در پرس��پولیس نمانند‪ .‬اما پش��ت پرده‬ ‫این ماجرا چیس��ت؟ علی دایی ‪ 18‬اردیبهشت برنامه کامل‬ ‫خود ب رای فصل جدید را به رحیمی داد و دو طرف خیلی زود‬ ‫جلس��ات متعددی با یکدیگر برگزار کردند تا پرسپولیس با‬ ‫امادگی کامل وارد لیگ چهاردهم شود‪ .‬دایی در ان ب رنامه که‬ ‫پیش از س��فر تیم ملی فوتبال به اردوی اتریش تنظیم شده‬ ‫بود به مدیریت باشگاه تاکید کرده بود که مل ی پوشانی مثل‬ ‫سیدجالل حسینی و خلعتبری حفظ شوند‪ .‬اما هیات مدیره‬ ‫باش��گاه با پیش کش��یدن این بهانه که فعال حساب های‬ ‫باشگاه مسدود است و نم ی توانیم پولی بدهیم تمدید قرارداد‬ ‫این بازیکنان را به تاخیر انداخت‪ .‬در اینجا این پرسش مطرح‬ ‫م ی شود که ایا نم ی شد بازیکنان را به ماندن راضی کرد و بعد‬ ‫از باز شدن حساب ها پولشان را پرداخت کرد؟‬ ‫س�وم‪ :‬علی دایی در یک��ی از مصاحب ه های خود در‬ ‫اواخر فصل گذشته از امادگی یک شرکت ب رای اسپانسرینگ‬ ‫پرسپولیس و پرداخت ‪ 42‬میلیارد به باشگاه خبر داده بود‪ .‬در‬ ‫ان زمان که هنوز پروین مدیریت باش��گاه را در دست داشت‬ ‫خادم از ان ش��رکت ب رای اسپانس��ر ش��دن ضمانت بانکی‬ ‫خواسته بود‪ .‬با وجود اینکه مش��کلی از نظر ضمانت بانکی‬ ‫وجود نداشت‪ ،‬مسائلی بر سر واگذاری برند به وجود امد که‬ ‫این اسپانسر از سوی وزارت ورزش رد شد‪ .‬حال که چند ماهی‬ ‫از ان موضوع م ی گذرد مشخص م ی شود که نام ان شرکت‬ ‫«کیان ارا» بوده است و حاضر بوده ‪ 12‬میلیارد از ‪ 42‬میلیارد‬ ‫را هم نقدا و پیش از پایان فصل قب��ل پرداخت کند‪ .‬با این‬ ‫حال اسپانسر جدید پرس��پولیس چند روزی پس از معرفی‬ ‫هیات مدیره مشخص ش��د‪ .‬بهنام پیشروی کیش که تاریخ‬ ‫ثبت ش��رکت ی اش پس از انتخاب هیات مدیره بوده و حتی‬ ‫در لوگویی که ب رای خ��ود انتخاب کرده از لوگوی باش��گاه‬ ‫پرسپولیس کپ ی برداری کرده موظف شد تا پایان فصل ‪30‬‬ ‫میلیارد به پرس��پولیس پرداخت کند‪ .‬این صحبت رحیم ی ‬ ‫که چک های اسپانسر مدام برگش��ت م ی خورد این تصور را‬ ‫به وجود م ی اورد که ظاه را وزارت ورزش هم ضمانت بانکی‬ ‫از اسپانسر انتخابی خود نگرفته اس��ت‪ .‬هرچند امروز خادم‬ ‫در جدیدترین صحب ت های خود از اسپانسر باشگاه حمایت‬ ‫کرده‪ ،‬اما اگر موضوع قبول اسپانسر بدون خواستن ضمانت‬ ‫بانکی صحیح باش��د‪ ،‬باید از وزارت ورزش پرسید چطور به‬ ‫پیشنهادهای دیگر ب رای اسپانسرشیپی که یکی از انها ‪80‬‬ ‫میلیارد و دیگری ‪ 100‬میلیاردی بود توجهی نم ی ش��ود اما‬ ‫پیشنهاد ‪ 30‬میلیاردی بدون گرفتن ضمانت بانکی اسپانسر‬ ‫باشگاه م ی شود؟‬ ‫چهارم‪ :‬سیاسی که در حال حاضر رئیس هیات مدیره‬ ‫است با همکاری ب رادر و چند دوست دیگرش در خرید امتیاز‬ ‫راه اهن هم نقش بس زایی داشته است‪ .‬در ابتدای حضورش در‬ ‫پرسپ ولیس اظهارنظری به نقل از او در یکی از رسانه ها منتشر‬ ‫ش��د که س��ه میلیارد به دایی م ی دهیم تا برود و به جایش‬ ‫اس��تیلی را م ی اوریم؛ صحبتی که نه تایید شد نه تکذیب‪.‬‬ ‫شکی نیست که سیاس��ی کامال بدون سابقه فوتبالی وارد‬ ‫هیات مدیره شده و از مس��ائل داخل مستطیل سبز چیزی‬ ‫نم ی داند اما بعد از سه ماه حتما م ی داند که ب رای حفظ ارامش‬ ‫تیم نباید از جایگاه نامطمئن سرمربی ان هم دو هفته بعد از‬ ‫شروع لیگ صحبت کند‪ .‬در این بین هواداران پرسپولیس‬ ‫بازهم به جای دیدن موفقیت تیمشان نگران فعل و انفعاالت‬ ‫و اختالفات درونی باشگاه هستند‪ .‬اتش بس موقت در درون‬ ‫باشگاه پرسپولیس در حالی برقرار شده که رحیم ی و برخی‬ ‫اعضای هیات مدیره کامال مقابل هم قرار دارند و این بیش از‬ ‫هر چیزی به پرسپولیسی ضربه م ی زند که امسال برخالف‬ ‫س��ال گذش��ته اتفاقا خالی از ستاره شده اس��ت‪ .‬حمیدرضا‬ ‫ی برخورد کند‪.‬‬ ‫سیاسی قصد دارد از موضع باال با دایی و رحیم ‬ ‫شاهد این ادعا شاید واکنش وی نسبت به گفته های رحیمی‬ ‫ است که تاکید کرده بود از سیاسی شکایت م ی کنم و علیه‬ ‫یزنم؛ «هنوز وقت نکرده ام مصاحبه‬ ‫وی دست به افشاگری م ‬ ‫رحیمی را مطالعه کنم اما رحیمی حتما این کار را بکند‪ .‬من‬ ‫از شکایت او استقبال خواهم کرد‪».‬‬ ‫‪41‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫رقیب اقای رئی س جمهور‬ ‫اصولگرایان وارد فاز جدیدی از سیاست ورزی شده اند‪ .‬انها اکنون شفاف و سریع‬ ‫به نقد سیاست های دولت مس��تقر م ی پردازند‪ .‬چهره هایی از انها اکنون به عنوان‬ ‫منتقد اصلی دولت به ش��مار م ی ایند‪ .‬فرهنگ و سیاس��ت خارجی در حال حاضر‬ ‫مهمترین محورهای بحث دولت و اصولگرایان منتقد است‪.‬‬ ‫قطبمقابلروحانیکیست؟‬ ‫سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف تبدیل به قطب های مخالف‬ ‫دولت در حوزه سیاست خارجی و فرهنگی– اجتماعی شده اند‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با‬ ‫پرویز امینی درباره‬ ‫استراتژیدوقطبی سازی‬ ‫گفت وگویمثلث‬ ‫با ناصر ایمانی‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫یک سال از تشکیل دولت حسن روحانی گذشته است‬ ‫و حاال از ن��گاه تحلیلگران جاگیری و جانش��ینی نیروهای‬ ‫سیاسی ا نقدر ش��فاف شده اس��ت که بتوان اوضاع را انالیز‬ ‫کرد‪ .‬حس��ن روحانی تقریبا تمام «نظریات و عملیات» اش‬ ‫هم مشخص شده است‪ .‬دیگر تقریبا معلوم است که او در‬ ‫فرهنگ چه م ی گوید‪ ،‬در سیاست خارجی به دنبال چیست‪،‬‬ ‫نس��بتش را با اصالح طلبان و اصولگرای��ان چگونه تعریف‬ ‫کرده و به یک معنا کجا ایستاده است‪.‬‬ ‫مس��اله اصلی اما گویا این نیس��ت‪ .‬حاال باید به این‬ ‫فکر کنیم که «دیگران» چه نسبتی با او گرفته اند‪ .‬به دیگر‬ ‫سخن اینکه هر جناح و طیفی بر مبنای معادالت پیش امده‬ ‫از تفکرات رئیس جدید پاستور‪ ،‬کجای سیاست ای ران ایستاده‬ ‫و با چه پی ش فرض هایی ب رای اینده سیاست ورزی خود نقشه‬ ‫راه ترس��یم کرده است‪ .‬درس��ت از همین تحلیل است که‬ ‫م ی توانیم از هم اکنون به صورت مس��اله «رقیب روحانی‬ ‫چه کسی خواهد بود؟» برسیم و این مهمترین سوال اهل‬ ‫تحلیل و سیاست است‪.‬‬ ‫اردوگاه اصولگرای�ی در ح�ال حاض�ر‬ ‫دامن�ه «خودی» های�ش بس�یار فراخ تر‬ ‫از گس�تره «دگر»هایش ش�ده است‪ .‬به‬ ‫یک معنا ش�رایط موجود که «نیازپرورده‬ ‫و زمان پرورده» است‪ ،‬اصولگرایان را به‬ ‫«قطب شدن» واداشته است‬ ‫دوقطبی در ایران‬ ‫اصالح طلبان و روحانی؟‬ ‫بارها و بارها این س��وال بررس��ی شده اس��ت؛ «چرا‬ ‫اصولگرایان انتخابات ‪ 92‬را از دس��ت دادند؟» یک س��وال‬ ‫با پاس��خ های ف��راوان‪ .‬یکی از تکث��ر م ی گوی��د‪ ،‬یکی از‬ ‫تاکتی ک های اشتباه فردی نامزدها‪ .‬ه ر چه هست انتخابات‬ ‫‪ 92‬به معنای تش��کیالتی ب رای اصولگرایان از دست رفت‬ ‫همانگونه که در تیر ‪ 84‬چنین شد و همان گونه که در خرداد‬ ‫‪ 76‬تجربه شد‪.‬‬ ‫محمود احمدی نژاد ب��دون نماینده ای در انتخابات در‬ ‫حال ترک پاستور بود‪ .‬یک خبر خوب هم ب رای اصالح طلبان‬ ‫و هم ب رای اصولگرایان‪« .‬س��ندروم ح��ذف اصالح طلبان»‬ ‫اصولگرایان را اچمز کرد‪ .‬هم��ه خود را رئی س جمهور بعدی‬ ‫دیدند‪ .‬قدرت در یک قدمی اما انها ‪ 25‬خرداد ماه در دورترین‬ ‫فاصله نسبت به ان قرار گرفتند‪ .‬کسی به وحدت فکر نکرد‪،‬‬ ‫کسی هم غیر از یک نامزد به انصراف نیاندیشید‪ .‬نه ان گونه‬ ‫که برخی فکر م ی کردند س��ونامی جلیلی فضای جامعه را‬ ‫فرا گرفت و نه کس��ی به رای باالی محمد باقر قالیباف در‬ ‫نظرسنج ی ها توجهی کرد‪ .‬حسن روحانی رئی س جمهور شد‪،‬‬ ‫ان هم در همان دور اول‪ .‬س��امان اصولگرایان که در همان‬ ‫زمان در اش��فته ترین وضع خود قرار داش��ت تا همین چند‬ ‫ماه پیش همچنان «دوران اش��فتگی» خود را سپری کرد‪.‬‬ ‫حاال اما تحوالت تازه رخ داده؛ انچ��ه رخ داده «گره خوردگی‬ ‫خواست ها» است‪ .‬از تحولخواهان تا س��نتی و پایداری در‬ ‫حوزه هایی از محل اختیار دولت قطب بندی و «دگر سازی»‬ ‫پدید امده است‪ .‬انها چیزی را م ی خواهند که دولت مستقر‬ ‫نم ی خواهد‪ .‬انها قرائتی دارند که با روایت دولت «متناقض‬ ‫و متفاوت» است‪ .‬درست همین جاست که باید حس کنیم‬ ‫دوقطبی دهه ‪ 90‬در حال شکل گیری است‪ .‬یک سو دولت‬ ‫مس��تقر و س��وی دیگرش اصولگرایان بدون هیچ شریک‬ ‫سیاسی از جوانب دیگر‪.‬‬ ‫دوران ناب س��ازی با همه هزینه هایی که ایجاد کرد‪،‬‬ ‫به پایان رس��یده و اردوگاه اصولگرایی در حال حاضر دامنه‬ ‫«خودی» های��ش بس��یار فراخ تر از گس��تره «دگر»هایش‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬به یک معنا ش��رایط موجود که «نیازپرورده‬ ‫و زمان پ��رورده» اس��ت‪ ،‬اصولگرایان را به «قطب ش��دن»‬ ‫واداشته است‪.‬‬ ‫چرا این گزاره مهم است؟ همین چند ماه پیش بود که‬ ‫دو روایت در میان صاحبان تصمی��م در اصولگرایان وجود‬ ‫داشت‪ .‬یک طیف از همان ابتدا اصرار داشتند اصولگرایان‪،‬‬ ‫رقیب دولت به جامعه معرفی ش��ود‪ .‬انها تاکید م ی کردند‬ ‫به هیچ وجه نباید هی چ گونه «همان ی ان��گاری» میان انها‬ ‫و دولت در ذهن افراد جامعه ایجاد ش��ود‪ .‬نقطه مقابل انها‬ ‫طیفی بود که م ی گفت نباید دولت جدید را دو دستی تقدیم‬ ‫رقیب کرد‪ .‬باید در گستره ای از اشتراکات‪ ،‬کمتر نقاط افتراق‬ ‫را به جامعه یاداوری کرد؛ مبادا ک��ه موفقی ت های دولت به‬ ‫پای اصالح طلبان نوش��ته شده و شکس��ت دولت به دلیل‬ ‫موانع ایجاد شده توسط اصولگرایان انگاشته شود‪ .‬در مباحثه‬ ‫و مجادله این دو تفکر حاال طیف اول بر طیف دوم پیروزی‬ ‫یافته و اکنون گویا این اراده اس��توار تر شده است‪« :‬باید در‬ ‫حوزه هایی از مس��ائل تحت اختیار دولت به نقد پرداخت تا‬ ‫قطب مقابل شد‪ ».‬این ش��اید تنها نقطه ای باشد که بتواند‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫هر قدر اصولگرایان کارت ب��رای بازی در رقابت مهم‬ ‫‪ 24‬خرداد داش��تند‪ ،‬اصالح طلبان ضعی ف تر از همیشه تنها‬ ‫با یک کارت وارد معادله انتخاباتی س��ال ‪ 92‬شدند؛ کارتی‬ ‫که البت��ه فقط عنوان مع��اون اول ب��ودن دولت اصالحات‬ ‫را به همراه خود داش��ت و همی��ن دوز پایین اصالح طلبی‬ ‫به ان معنای��ی که تصمیم س��ازان انتظار داش��تند موجب‬ ‫ش��د که از همین یک کارت هم صرف نظر شود‪ .‬رخ بازی‬ ‫عوض ش��د و صورت دیگری از تحوالت شکل گرفت‪ .‬یک‬ ‫«همان ی س��ازی» رخ داد‪ .‬این نس��خه مهم تصمیم سازان‬ ‫بود‪ .‬به جامعه گفته ش��د انچه حس��ن روحان��ی م ی گوید‬ ‫همان خواست ماست و بهتر اس��ت با یک همان ی انگاری‬ ‫و صرف نظر از برخی خواس��ت ها به سمت او شیفت کنیم‪.‬‬ ‫س��رمایه اجتماعی انها که البته هنوز نم ی ت��وان از حجم‬ ‫واقعی ان سخن گفت‪ ،‬پای کار امد و اجازه نداد انتخابات به‬ ‫مرحله دوم برود‪ .‬از ان مهمتر ص��ورت بازی این گونه تغییر‬ ‫کرد؛ اصالح طلبان «قطب س��ازی» کردند‪ .‬حس��ن روحانی‬ ‫اگرچه چهره ای نزدیک به هاشم ی رفسنجانی بود و بروزش‬ ‫را م ی شد از سکانس به سکانس فیلم انتخابات ی اش حس‬ ‫کرد اما جامعه او را به عنوان یک فرد نزدیک به اصولگرایان‬ ‫در ذهن تاریخ ی اش داش��ت‪ .‬دوقطبی از همان جا اغاز شد‬ ‫که اصالح طلبان با حمایت از او و قرار دادنش مقابل سعید‬ ‫جلیلی و البته محمد باقر قالیباف‪ ،‬انتخابات را به میدانی از‬ ‫رقابت اصالح طلبان و اصولگرایان ب��دل کردند‪ .‬جای مهم‬ ‫بحث همین جاست‪ .‬اصالح طلبان حاال م ی توانند یا اصال‬ ‫بنا دارند به قطب مقابل روحانی تبدیل ش��وند تا یک پای‬ ‫رقابت در بهار ‪ 96‬باش��ند؟ ایا بدنه انه��ا همچنان در عاریه‬ ‫حسن روحانی خواهد ماند تا دهه ‪ 90‬بدون حضور مستقل‬ ‫اصالح طلبان به پایان برس��د؟ شاید درس��ت این باشد که‬ ‫این گونه تحلیل کنیم‪« :‬س��رمایه اصالح طلبان در همان‬ ‫خرداد ‪ 92‬خرج شد‪ .‬نسخه «همان ی انگاری» بدل ندارد و انها‬ ‫تا اطالع ثانوی نم ی توانند بگویند ما «همان» نیستم‪ .‬دیگر‬ ‫مهم نیست که سعید حجاریان یا محمد رضا تاجیک چگونه‬ ‫فاصله اصالح طلبان و حس��ن روحان��ی را در مصاحب ه های‬ ‫یومیه خود به مردم یاداوری م ی کنند‪ .‬نس��خه تجویز شده‬ ‫کارگر افتاده و مردم به این «انگاره» رس��یده اند که «انچه‬ ‫اصالح طلبان و روحان��ی م ی خواهند در پهنه گس��ترده ای‬ ‫مشترک است و تفاوت های میان خواست های این دو شاید‬ ‫چندان ب رای مردم محل بحث نباشد» به اینجای بحث که‬ ‫رس��یده ایم یک گزاره پررنگ م ی ش��ود‪« :‬اصالح طلبان نه‬ ‫م ی خواهند و نه م ی توانند فعال قطب مقابل حسن روحانی‬ ‫باشند‪ ».‬انها اگرچه از فواید ائتالف ش��ان با حسن روحانی‬ ‫سود برده‪ ،‬از زندگی سیاسی گیاهی به زی نباتی رسیده اند‬ ‫و م ی توان بازگشت انها را به برخی مسند های قدرت رسمی‬ ‫نظاره کرد اما باید هزینه این ائت�لاف را هم پرداخت کنند‪.‬‬ ‫هزینه اش این است‪:‬‬ ‫‪ -1‬ماندن در سطح دوم و پایی ن تر قدرت‪ .‬به یک معنا‬ ‫انها مجال این را نیافته اند که در مناصب مهمی از ویترین‬ ‫قدرت رس��می به نمایش گذاشته ش��وند‪ .‬انها ذیل حسن‬ ‫روحانی تعریف م ی شوند‪ .‬انجا که او م ی گوید ب رای اعتدال‬ ‫به اس��تفاده مش��ترک از نیروهای اصالح طل��ب و اصولگرا‬ ‫پرداخته است‪.‬‬ ‫‪ -2‬انها باید از بخش مهمی از خواست های پیشین‬ ‫اصولگرایان و حسن روحانی‬ ‫سیاست‬ ‫سیاس��ت در ای ران گویا عادت کرده است که همیشه‬ ‫دوقطبی باش��د‪ ،‬گرچه همیش��ه این گونه نبوده اس��ت که‬ ‫اصالح طلب��ان یک قط��ب و اصولگرایان قط��ب دیگرش‬ ‫باشند که شاید تفس��یر و تعبیر درس��ت این باشد همیشه‬ ‫سیاس��ت در ای ران این گونه دوقطبی بوده اس��ت‪« :‬دولت‬ ‫مس��تقر و یک رقیب که بیش��ترین دامنه تفاوت دیدگاه را‬ ‫نس��بت به ان دارد»‪ .‬چنین تعریفی اس��ت که م��ا را حواله‬ ‫م ی دهد ب��ه انچه از دهه ‪ 70‬به این س��و گذش��ته اس��ت‪.‬‬ ‫انجا ک��ه گاهی س��ی د محمد خاتمی رئیس دول��ت بوده و‬ ‫اصولگرایان قطب مقابلش‪ ،‬یا هشت س��ال بعد زمانی که‬ ‫قبای ریاست جمهوری بر تن محمود احمدی نژاد رفت‪ ،‬قطب‬ ‫مقابلش طیفی بزرگ که یک سرش اصالح طلبان بودند و‬ ‫س��ر دیگرش بخش هایی از اصولگرایان‪ .‬قطبی که هر چه‬ ‫زمان م ی گذشت بر گس��تره اش افزوده شد و کار تا بدان جا‬ ‫پیش رفت که در پایان هش��ت س��الگی دولت احمدی نژاد‬ ‫دیگر او جزو هیچ ک��دام از دو قطب پدید امده نبود‪ .‬هر چند‬ ‫برخی تحلیل م ی کنند یکی‪ ،‬دو نامزد در خرداد ‪ 92‬نماینده‬ ‫وضع موجود بودند و ش��اید نمایی از رئی س جمهور وقت اما‬ ‫واقعیت این اس��ت قطب بزرگ انتخابات ‪ 84‬هیچ نقش و‬ ‫تاثیری در ‪ 24‬خرداد پای صندوق نداشت و اصال دیده نشد‪.‬‬ ‫حاال هم در ادام��ه همان رخ��داد تجربه ش��ده همه‬ ‫س��ال های دهه ‪ 70‬به این س��و‪ ،‬دو قطبی جدیدی در حال‬ ‫شکل گیری است‪ .‬یک دوقطبی تازه که حتما «نیازپرورده‬ ‫و زمان پرورده» اس��ت‪ .‬به یک معنا دو فاکتور مهم «زمان»‬ ‫و «نی��از»‪ ،‬ش��رایط جدید و متفاوت��ی پدی��د اورده که البد‬ ‫به دنبال خود زایش ها‪ ،‬رویش ها و البته خیلی مهمتر از ان‬ ‫ریزش هایی به دنبال دارد‪ .‬اگ��ر در تکمیل این فرضیه مثل‬ ‫مدل پیشین اوضاع را تصویر کنیم و یک قطب این صفحه‬ ‫پر مهره شطرنج‪ ،‬دولت مستقر و بر صدرش حسن روحانی‬ ‫باش��د‪ ،‬باید به دنبال این باش��یم که قطب مقابل کیست؟‬ ‫ ب ی پیرایه بگوییم باید به این فکر کنیم رقیب شیخ حسن‬ ‫روحانی یا قطب مخالف او چه کسی خواهد بود؟‬ ‫خود بگذرند؛ خواس��ت هایی که زمانی به خاطر ان تحصن‬ ‫کردند و «خروج از حاکمیت» را تئوریزه کردند‪.‬‬ ‫‪ -3‬عدم حرکت مس��تقل و بروز بیرونی خواست های‬ ‫متفاوت ب��ا اراده رئیس دولت که مبادا فاصل��ه میان انها و‬ ‫دولت مستقر را به نمایش گذاشته و از فواید ائتالف بکاهد‪.‬‬ ‫پس در فرضیه ما نم ی توان به ای��ن فکر کرد که این‬ ‫اصالح طلبان ممکن است یک سوی میدان رقابت باشند‪.‬‬ ‫انها جزئی از یک رقابت خواهند بود‪ .‬ش��اید تعیی ن کننده و‬ ‫شاید موثر اما نه نقش اول‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫اصولگرایان را مقابل دولت مس��تقر در برهه ای از زمان که‬ ‫رای گیری ب رای دولت جدید در جریان خواهد بود به پیروزی‬ ‫رساند‪ ،‬ان هم در شرایطی که رقیب س��نتی در جریان این‬ ‫رقایت تنها جزئی از طرف مقابل خواهد بود و البته به دلیل‬ ‫همپوشانی با همین دولت نم ی تواند همه خواست هایش را‬ ‫هم به عنوان اهرم پیروزی مطرح کند‪ .‬رقیبی که نشان داده‬ ‫حتی در برخی مواقع ترجیح م ی دهد از دولت مستقر دفاع‬ ‫نکند‪ .‬نمونه اش همین جنجال هفته گذشته بر سر سخنان‬ ‫تند و تیز حسن روحانی‪.‬‬ ‫اصولگرایان چگونه قطب می شوند؟‬ ‫حاال که اراده بر این اس��ت که اصولگرایان به صورت‬ ‫واضحی رقیب دولت مستقر باشند باید به چگونگی ان فکر‬ ‫کرد‪ .‬اصولگرایان یک سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫از کرخت��ی و ش��کنندگی فاصل��ه گرفته ان��د‪ ،‬با نس��خه‬ ‫«اشکار بودگی» به نمایش «اشکارشدگی» می زان تفاوت ها‬ ‫با رئیس دولت جدید پرداخته اند و در فاز جدید سیاست ورزی‬ ‫این تصویر را از دولت وقت نمایان کرده اند‪« :‬ضرورت زمانه‪،‬‬ ‫حکم کرده است که ما قطب مقابل باشیم‪ ».‬انها م ی خواهند‬ ‫سیاست پیشه کنند تا قدرتی حاصل ش��ود که از کف رفته‬ ‫است‪ .‬چنین است که در اغاز راه به نقادی در دو حوزه مهم‬ ‫رسیده اند‪ ،‬سیاس��ت خارجی و فرهنگ‪ .‬درست همان جایی‬ ‫که م ی تواند پاشنه اشیل دولت حسن روحانی باشد‪ .‬روحانی‬ ‫بر سر سیاست خارجی به رغم همه هشدارها سرمایه گذاری‬ ‫بزرگی کرده است‪ .‬او مانده اس��ت و غرب و اینده دولتی که‬ ‫سرنوشتش به یک توافقنامه مهم گره خورده؛ از اقتصاد تا‬ ‫سرمایه اجتماعی‪.‬‬ ‫دولتی که در فرهنگ در میانه خواست های اجتماعی‬ ‫اغشته با خواست های اصالح طلبی‪ ،‬وزنه چرخش به سمت‬ ‫روشنفکران و اصالح طلبان را سنگی ن تر از هر وجه دیگری‬ ‫کرده است‪ .‬رویه ای که یا ب رای حفظ و افزایش می زان گرایش‬ ‫طبقه اجتماعی است یا به دلیل گرایش مدی ران میانی که‬ ‫هدایت فرهنگ را بر عه��ده گرفته اند‪ .‬هرچه هس��ت این‬ ‫خواست با خواست های اصولگرایان به هیچ وجه همخوانی‬ ‫ندارد و به محلی از مجادله تبدیل شده است‪.‬‬ ‫پ��س در س��خنی ش��فاف تر و س��اده تر بای��د گفت‬ ‫اصولگرایان از دو جناح به رقابت سیاس��ی با دولت حس��ن‬ ‫روحانی رفته اند‪.‬‬ ‫رقیب کیست؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫این رقابت‪ ،‬فرمانده م ی خواهد‪ .‬یکی باید در راس باشد‬ ‫تا همه اصولگراها او را پذیرفته و قطب تشکی ل شده واقع ی تر‬ ‫از نسخه های نوشته ش��ده روی میز تصمیم سازان اصولگرا‬ ‫باشد‪ .‬به یک معنا جامعه مورد هدف اصولگرایان باید بپذیرد‬ ‫ محمدباقر قالیباف مجادله و مباحثه‬ ‫بر سر محور فرهنگی و اجتماعی را اغاز کرده است‬ ‫اصولگرایان باید تصمیم بگیرند‪ ،‬انتخاب‬ ‫«یک�ی» از میان «همه»‪ .‬کس�ی ک�ه بدنه‪ ،‬‬ ‫ان را پذیرفته و تکرار مدلی مانند شورای‬ ‫هماهنگی نیروه�ای انقالب در س�ال ‪84‬‬ ‫نباشد‪ .‬شاید درس�ت این باشد‪ .‬باید دید‬ ‫بدنه چه می خواهد‪ .‬تحمیل سر به «بدنه»‬ ‫در همه سال های گذشته جواب نداده است‬ ‫گفتمان مقاومت اس��ت‪ .‬انجا که او به رغم احترام به دولت‬ ‫مستقر در حوزه سیاست خارجی م ی گوید نگرانم و نباید و‬ ‫نم ی توان به امریکا اعتماد کرد‪.‬‬ ‫او همچنان بر تقدم ارمانگرای��ی بر واقع گرایی اصرار‬ ‫دارد اگر چه معتقد اس��ت باید به یک ارمانگرایی واقع بینانه‬ ‫رس��ید‪ .‬روند مذاکرات نش��ان م ی ده��د امریکای ی ها نقش‬ ‫سنتی خود را ایفا کرده اند و با بدعهدی موانع زیادی فراهم‬ ‫اورده اند‪ .‬چنین است که سعید جلیلی بار دیگر دست باال را‬ ‫میان اصولگرایان دارد‪ .‬شاید از شانس بد محمد باقر قالیباف‬ ‫است که در فاز جدید سیاست ورزی اش باز یک رقیب درونی‬ ‫اشکار شده‪ ،‬رقیبی که منتقد نقطه قوت دولت روحانی است‪،‬‬ ‫یعنی مذاکره هسته ای‪.‬‬ ‫س��عید جلیلی اگرچه در انتخابات‪ ،‬نفر دوم نش��د اما‬ ‫خیل ی ها اعتق��اد دارند این دوقطبی جلیل��ی و روحانی بود‬ ‫که نتیجه انتخابات را تغییر داد‪ .‬حاال باز یک دوقطبی پدید‬ ‫امده؛ یک سرش سعید جلیلی و سر دیگرش حسن روحانی‪.‬‬ ‫صندل ی های میز مذاکرات همچن��ان عقب و جلو م ی روند‬ ‫تا نشانی باش��ند از ادامه روند طوالنی مذاکرات هسته ای‪.‬‬ ‫زمان یک س��الگی مذاکرات جدید نزدیک اس��ت اما هنوز‬ ‫وعده روحانی عملی نشده است‪ .‬این بیش از هر چیز موضع‬ ‫سعید جلیلی را تقویت م ی کند و البته تنور اصولگرایان که‬ ‫م ی گفتند نباید به غرب اعتماد کنیم را داغ م ی کند‪.‬‬ ‫که دوران پریشانی و اشفتگی در اردوگاه به سر امده و سامان‬ ‫تازه در راه اس��ت‪ .‬جناح فرمانده دارد و از تکثر سال گذشته‬ ‫خبری نیست‪ .‬جناح‪ ،‬حزب ش��ده است و کار تشکیالتی در‬ ‫پیش اس��ت‪ .‬ب ی پیرایه بگوییم؛ اصولگرایان باید تصمیم‬ ‫بگیرند‪ ،‬انتخاب «یکی» از میان «همه»؛ کسی که بدنه ان‬ ‫را پذیرفته و تکرار مدلی مانند شورای هماهنگی نیروهای‬ ‫انقالب در س��ال ‪ 84‬نباشد‪ .‬ش��اید درس��ت این باشد‪ ،‬باید‬ ‫دید بدنه چه م ی خواهد‪ .‬تحمیل س��ر ب��ه «بدنه» در همه‬ ‫سال های گذشته جواب نداده است‪.‬‬ ‫باید با رصد اوضاع زمانه به این پرداخت که چه کسی‬ ‫بیشتر در «چش��م» اس��ت؟ کاراکتر «گزینه اصولگرایان»‬ ‫اکنون چه خصوصیاتی دارد و کدام یک از گزینه های موجود‬ ‫در قالب ان جای م ی گیرد‪.‬‬ ‫اگر بحث بر س��ر این باش��د که در وجه م��ورد رقابت‬ ‫اکنون چه کس��انی مطرح هس��تند‪ ،‬ب ی گمان به دو گزینه‬ ‫م ی رسیم‪« :‬محمد باقر قالیباف و س��عید جلیلی»‪ .‬در این‬ ‫میان محمد باقر قالیباف با طرح تفکیک جنسیتی‪ ،‬مجادله‬ ‫و مباحثه بر سر محور فرهنگی و اجتماعی را اغاز کرده است‪.‬‬ ‫واقعیت این است که او شیفت کرده است از جایی که بوده‬ ‫به جایی دیگر‪ .‬او طبقه متوسط را رها کرده است‪ .‬جایی که‬ ‫فکر م ی کرد م ی تواند در انتخابات ‪ 92‬بیشترین رای را از انجا‬ ‫به دس��ت اورد‪ .‬محمد باقر قالیباف به طبقه ارزش ی ها فکر‬ ‫م ی کند؛ درس��ت همان جا که بارها به او گفته م ی شد از ان‬ ‫فاصله گرفته است‪ .‬طیفی که م ی گفتند محمد باقر قالیباف‬ ‫نگاهی متفاوت با اصولگرایان در ح��وزه فرهنگ دارد‪ .‬انها‬ ‫صریح ت��ر م ی گفتند که قالیب��اف‪ ،‬هاش��می اصولگرایان‬ ‫اس��ت‪ .‬محمد باقر قالیباف اگرچه حمایت ه��ای متعددی‬ ‫را ب رای خ��ود از چهره های اصولگرایی ب��ه ارمغان اورده اما‬ ‫الجرم چنین ب ی محاب��ا وارد مجادالت فرهنگی و اجتماعی‬ ‫شدن هزینه هایی هم در بر خواهد داشت‪ .‬رسانه های رقیب‬ ‫قدرتمند و اثر گذارند و ممکن است همانی ب رای او رخ دهد‬ ‫که در هفته اخر انتخابات سرنوشت رقابت را عوض کرد‪ .‬و‬ ‫اما سعید جلیلی‪ ،‬او همان است که بود‪ .‬همان جلیلی دهه‬ ‫هشتاد و همان جلیلی انتخابات ‪ .92‬او همچنان اولین گزینه‬ ‫حاال در همین نقطه از بحث این س��وال مهم مطرح‬ ‫م ی شود که ایا غیر از س��عید جلیلی و محمد باقر قالیباف‪،‬‬ ‫هیچ گزینه دیگری نیست که اصولگرایان به ان فکر کنند؟‬ ‫زمانه ابستن هزار ماجراست و ش��اید اصولگرایان به‬ ‫فراخور زمانه دست عوض کنند‪ .‬شاید پای چهره های جدید‬ ‫به میان اید‪ .‬مهم این است که اصولگرایان به گره خوردگی‬ ‫خواست ها رسیده اند و ب رای رسیدن به قدرت از دست رفته‬ ‫به صورتی جدید از یگانه ش��دن فکر م ی کنند‪ .‬جغ رافیای‬ ‫سیاست ای ران تغییر کرده است و پاسخ به یک سوال دیگر‬ ‫هم م ی توانند در تحلیل شرایط یاری رسان باشد؛ «ایا حسن‬ ‫روحانی هم ب رای دو قطب ی سازی تالش م ی کند؟» انجا که‬ ‫او مخالفانش را بیس��واد م ی خواند‪ ،‬انجا که او شناس��نامه‬ ‫مخالفان را فراخوان م ی کند و انجا که او مخالفانش را بزدل‬ ‫خطاب م ی کند‪ ،‬همگی نش��انه گذاری های��ی از این گزاره‬ ‫است‪« :‬روحانی هم به دنبال ایجاد قطب مقابل خود است‪،‬‬ ‫با این توضیح که او م ی خواه��د چهره این قطب را ان گونه‬ ‫که خودش م ی خواهد به جامعه معرفی کند‪ ».‬اگر« به جهنم‬ ‫گفتن» روحانی به معنای طلب مبارزه کردن است باید گفت‬ ‫که در جناح مقابل ب رای خواسته او به اندازه پتانسیل وجود‬ ‫دارد؛ از قالیباف و جلیلی تا خیل ی های دیگر‪.‬‬ ‫سعید جلیلی همچنان جدی ترین گزینه اصولگرایان ‬ ‫در گفتمان مقاومت است‬ ‫حسن روحانی تالش م ی کند قطب دلخواه خود را از‬ ‫مخالفان سامان دهد‬ ‫گزینه های تازه؟‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫گزینهگفتمانمقاومت‬ ‫سعید جلیلی از نگرانی هایش در عرصه‬ ‫سیاست خارجی سخن گفته است‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫سیاست‬ ‫او پیش از اینکه در واپسین ساعت های ثب ت نام ب رای‬ ‫ریاست جمهوری به ساختمان وزارت کشور در خیابان فاطمی‬ ‫ برود‪ ،‬پست مهمی را در اختیار داشت‪ .‬دبیری شورای امنیت‬ ‫ملی پست بسیار مهمی بود که با پیوند خوردنش به مذاکرات‬ ‫هسته ای اهمیتش بیشتر شد‪ .‬جلیلی اما به قصد همگرایی‬ ‫نیروهایی متدی��ن و همچنین انه��ا که ارزوهایش��ان را در‬ ‫سال های پایانی دولت احمدی نژاد با تهدید مواجه م ی دیدند‪،‬‬ ‫وارد می دان شد‪ .‬رای چهار میلیونی ب رای کسی که تنها ظرف‬ ‫چند روز تصمیم گرفت رئی س جمهور شود را اگر با رای قالیباف‬ ‫و حتی روحانی مقایس��ه کنیم‪ ،‬م ی توانیم ب��ه موجی که او‬ ‫راه انداخت پی ببریم‪ .‬قالیباف‪ ،‬روحانی و سایرین به جز غرضی‪،‬‬ ‫کسانی بودند که سال ها با نگاه به پاستور به فعالیت در عرصه‬ ‫سیاسی م ی پرداختند‪ .‬اما جلیلی این وضعیت را نداشت‪ .‬او با‬ ‫تشویق بدنه ای از جوانان اصولگرا وارد عرصه رقابت شد با این‬ ‫نیت که م ی تواند رایی که احمدی نژاد در سوم تیر از ان خود‬ ‫کرد‪ ،‬بار دیگر به سبد اصولگرایان بریزد‪ .‬او از ابتدای ورودش‬ ‫با نیت مقابله با گفتمان س��ازش پا به عرصه گذاشت‪ .‬اندک‬ ‫زمانی بعد از جلیلی بود که هاشم ی رفسنجانی ب رای ثب ت نام‬ ‫به وزارت کش��ور رفت‪ .‬از همان روزها ن��وک پیکان انتقادات‬ ‫تیم جلیلی ابتدا به س��مت هاش��می و پس از رد صالحیت‬ ‫او‪ ،‬به سمت حسن روحانی نش��انه گرفته شد‪ .‬انتقاد والیتی‬ ‫و همگرایی حس��ن روحانی با او در اخرین مناظره سیاس��ی‬ ‫کار خ��ودش را کرد‪ .‬جلیلی ب��ه صراحت به نق��د تیم قبلی‬ ‫م ی پرداخت‪ .‬هوادارانش اما دست ب رنداشتند و بر طبل مقاومت‬ ‫و سازش کوبیدند؛ طبلی که بعدها اصولگرایان گفتند مطرح‬ ‫کردنش از ابتدا اشتباه و باعث باخت اصولگرایان شد‪.‬‬ ‫با این همه بع��د از انتخابات او از دبیری ش��ورای عالی‬ ‫امنیت ملی کنار گذاش��ته ش��د و با حکم رهبری به مجمع‬ ‫تش��خیص مصلحت نظام رفت تا فعالیت سیاس ی اش را در‬ ‫قالب یکی از اعضای این مجمع ادامه دهد‪ .‬اندکی بعد یکی‬ ‫از ش��اگردان ایت اهلل مصباح خبر داد که رهب��ری در دیدار از‬ ‫جلیلی خواس��ته اند ارتباطش را با «بدنه رای ک��ه از جوانان‬ ‫مومن تشکیل ش��ده بود» حفظ کند‪ .‬به دنبال این خبر بود‬ ‫که گمانه زن ی هایی درباره تش��کیل حزب توسط جلیلی بر‬ ‫س��ر زبان ها افتاد‪ .‬جلیلی هم مانند قالیباف بعد از انتخابات‬ ‫سکوتی طوالنی داشت‪.‬‬ ‫او با وجود اختالف نظر شدید با تیم دولت در مذاکرات‬ ‫هس��ته ای این س��کوت را ادامه داد‪ .‬مهمتر از ان زمانی بود‬ ‫که جلیلی نیز مانند قالیب��اف و دیگران ب��ه حمایت از تیم‬ ‫مذاکره کننده هس��ته ای پرداخت‪ .‬او در اردیبهش��ت ‪ 93‬و در‬ ‫اظهارنظر مهم ی گفت که نظ راتش رای نی��اورده و باید دید‬ ‫دولت چه م ی کند‪ .‬جلیلی توضیح داد‪« :‬انچه امروز اهمیت‬ ‫دارد گرفتن حقوق ملت ای ران در مذاکرات ای ران با گروه ‪5 + 1‬‬ ‫است و همه باید به تیم مذاکره کننده کنونی کمک کنند تا این‬ ‫هدف محقق شود‪ .‬نظ رات من در ارتباط با موضوع هسته ای‬ ‫در مناظره های انتخابات یازدهمین دوره ریاس��ت جمهوری‬ ‫بیان شد و دوستان دیگر نظر دیگری دارند‪ ،‬انها اکنون منتخب‬ ‫مردم هستند و باید ببینیم که چگونه بحث را دنبال م ی کنند‬ ‫و انچه مهم است گرفتن حقوق ملت است‪ .‬باید اجازه داد تیم‬ ‫مذاکره کننده هس��ته ای در چارچوب اصل نرمش قهرمانانه‬ ‫ب رنامه های خویش را پیش بب رند و همه در مسیر گرفتن حق‬ ‫ملت به انها کمک کنند‪ ».‬جلیلی بعد از این حمایت سکوت‬ ‫پیشه کرد تا اینکه در اظهارات مهم اخیرش در یک سخنرانی‬ ‫با تاکید بر اینکه انها از نترسیدن و شجاعت ما م ی ترسند نه از‬ ‫تعداد سانتریفیوژها‪ ،‬گفت‪« :‬چرا انها از این اندیشه م ی ترسند‬ ‫و از این شجاعت ه راس دارند؟ جواب این است که امام راحل‬ ‫و شهدای ما در هشت س��ال دفاع مقدس با شجاعت خود و‬ ‫نه راسیدن در ب رابر مرگ تمام مناس��بات نظم نوین جهانی‬ ‫را به چالش کشیدند و کار به جایی رس��ید که اندیشه و اراده‬ ‫ی کشورهایی که پشت صدام امده بودند‬ ‫خود را در ب رابر تمام ‬ ‫و از وی حمایت م ی کردن��د‪ ،‬بر انها تحمیل کرده و م ی بینید‬ ‫که فرجام کار گونه دیگری شد و همین که شهدای ما از مرگ‬ ‫نم ی ترسیدند‪ ،‬دشمنان را خلع س�لاح کرد‪ .‬همه انهایی که‬ ‫م ی گویند انرژی هسته ای نداشته باشید‪ ،‬ببینند که در ب رابر‬ ‫ان دانشمندان هسته ای هس��تند که م ی گویند ما به انرژی‬ ‫هسته ای دست پی دا م ی کنیم و در این راه شهید هم م ی شویم‬ ‫و همین م ی شود که تمدنی شکل م ی گیرد که در سیاست‪،‬‬ ‫مردم س��االری و دیگر مس��ائل حرف های زیادی ب رای گفتن‬ ‫دارد‪ ».‬عضو مجمع تش��خیص مصلحت نظام یاداور ش��د‪:‬‬ ‫«کسانی که معتقدند باید در سیاست خارجی ارمان ها را کنار‬ ‫بگذاریم به واقعی ت ها توجه کنند‪ ،‬ایا م ی شود به رژیم امریکا‬ ‫که در ب رابر کشتار زنان و کودکان بیگناه سکوت م ی کند و از‬ ‫متجاوزان حمایت م ی کند‪ ،‬اعتماد کرد؟ ایا ب راساس واقعیات‬ ‫موجود‪ ،‬امریکایی ک��ه از جنایتکارترین انس��ان ها حمایت‬ ‫م ی کن��د‪ ،‬م ی تواند در معاهده ه��ا قابل اعتماد باش��د و پای‬ ‫امضایش بماند؟ قطعا امریکا قابل اعتماد نیست و این بمباران‬ ‫غزه‪ ،‬بمباران ساختمان نظم نوین جهانی انهاست‪».‬به گفته‬ ‫سعید جلیلی اینکه امام خامنه ای م ی فرمایند در پیچ تاریخی‬ ‫هستیم و دقت کنید دچار اشتباه محاس��باتی نشوید‪ ،‬پیام‬ ‫مهمی بوده که باید مورد توجه قرار گیرد‪ .‬به نظر م ی رس��د‬ ‫حاال او نسبت به چرخش سیاست های خارجی نگران تر شده‬ ‫است؛ چرخش هایی که همس��و با او برخی اعتقاد دارند وزنه‬ ‫واقع گرایی بر ارمانگرایی در سیاست های جدید غلبه م ی کند‪.‬‬ ‫به یک معنا سعید جلیلی معتقد اس��ت همچون سال های‬ ‫نه چندان دور باید بر ارمانگرایی توجه بیشتری داشته باشیم‪.‬‬ ‫ارمانگرای ی ای که به ما توصیه م ی کند از امریکای ی ها دوری‬ ‫کنیم و چندان به انها اعتماد نداش��ته باشم‪ .‬به دیگر سخن‬ ‫اینکه همچنان قط��ب مقابل امریکای ی ها باش��یم و با این‬ ‫چهره‪ ،‬بروز سیاسی در دنیا داشته باشیم‪ .‬اما در سطح دیگری‬ ‫از تحلیل م ی توان به وجه دیگری از ماجرا هم توجه داش��ت‪.‬‬ ‫مذاکرات هسته ای پس از توافق ژنو در واقع به مذاکره ای دو‬ ‫جانبه میان ای ران و امریکا تبدیل شده است‪ .‬اگرچه در هتل‬ ‫محل مذاکرات روسای همه گرو های مذاکره کننده گروه ‪5+1‬‬ ‫حضور دارند اما غالبا جلسات میان نمایندگان ای ران و امریکا‬ ‫برگزار م ی شود‪ .‬صورتی از مذاکرات شکل گرفته که در ان تنها‬ ‫دو طرف مذاکره کننده در جلس��ات حضور دارند‪ .‬جان کالم‬ ‫اینکه همه چیز به توافق ای ران و امریکا وابس��ته شده است‪.‬‬ ‫شاید هشدار سعید جلیلی از انجا نشات م ی گیرد که او خبر از‬ ‫جدی شدن توافق دارد؛ توافقی که میان ای ران و امریکا شکل‬ ‫گرفته‪ ،‬طرفه انکه منابع غیررسمی م ی گویند کار تمام شده و‬ ‫تق ریبا همه چیز ب رای امضای توافق هسته ای اماده است‪ .‬حتی‬ ‫برخی منابع نزدیک به مذاکرات هم م ی گویند احتمال دیدار‬ ‫اوباما و روحانی در حاشیه اجالس نیویورک قوت گرفته و شاید‬ ‫شهریور داغی در پیش باشد‪.‬‬ ‫حاال اما گویا س��عید جلیل��ی تصمیم گرفت��ه اندکی‬ ‫شفاف تر سخن بگوید‪ .‬شاید نگران ی های او بیشتر شده‪ ،‬شاید‬ ‫لحظه توافق نهایی نزدیک تر شده‪ .‬سعید جلیلی را باید قطب‬ ‫مخالف حسن روحانی در زمینه سیاس��ت خارجی و به ویژه‬ ‫مذاکرات هسته ای دانست‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫خداحافظیباطبقهمتوسط؟‬ ‫محمدباقر قالیباف با طرح تفکیک‬ ‫جنسیتی به انتقاد از دولت پرداخته است‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪3‬‬ ‫باتوجهبهاینکهقالیبافدرمیانسایررقبایحسنروحانی‬ ‫دارایرایبیشتریبود‪،‬شایدبتوانویرارقیباصلیرئی س جمهور‬ ‫ای راندانست‪.‬اگرچهه وادارانجلیلیوجبههپایداریتالشکردند‬ ‫تاازاودرمقابلحسنروحانییکچهرهشاخصساختهودوگانه‬ ‫مقاومتوسازشرابهگفتمانیکهباعثبردانتخاباتخ واهدشد‪،‬‬ ‫تبدیل کنند‪ ،‬اما قالیباف هم مانند جلیلی در مناظ رات به قطب‬ ‫مقابلروحانیتب دیلشد‪.‬تقابلحقوقدانیوسرهنگیبدونشک‬ ‫دررایحسنروحانیب ی تاثیرنبود‪.‬ان چنانکهبعدهاحتیگفته‬ ‫شدمحموداحمدی نژادبعدازدیدنانصحنهدرمناظرهرویپای‬ ‫یزندوم ی گوید‪:‬‬ ‫غالمحسینالهامکهکناردستاونشستهبودم ‬ ‫«انتخاباتتمامشد‪.‬روحانیب رندهم ی شود‪».‬قالیبافتمامتالشش‬ ‫راکردتااصولگرایانراپشت سرخودجمعکند‪.‬ائتالفسهنفرهاوبا‬ ‫حدادووالیتیفرجامی کهانتظارم ی رفترابههمراهنداشت‪.‬حداد‬ ‫کناره گیریکردامانهصراحتابهنفعقالیبافووالیتیتاپایانماند‬ ‫وحاضربهکناره گیرینشد‪.‬دیگراصولگرایاننیزهمچونجلیلی‬ ‫و محسن رضایی نیز حاضر نبودند به دولتی که او م ی خواست‬ ‫تشکیل دهد اعتماد کنند و کنار بروند‪ .‬این شد که قالیباف با‬ ‫وجود دارا بودن پتانسیل باال در میان اصولگرایان نتوانست از‬ ‫صندوق رای ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬پیروز بیرون بیاید‪ .‬قالیباف اما بعد‬ ‫از انتخابات ‪ 92‬مدتی را در سکوت به سر برد‪ .‬اولین چالش او‬ ‫جایی بود که اصالح طلبان قصد داشتند پست شهرداری را نیز‬ ‫تصاحب کنند‪ .‬محسن هاشمی فرزند بزرگ ایت اهلل ب رای این‬ ‫پست از طرف اصالح طلبان به شورای شهر رفت‪ .‬رقابت سختی‬ ‫میان او و قالیباف اغاز شد که در نهایت قالیباف توانست با دو‬ ‫رای بیشتر در پست شهرداری ته ران باقی بماند‪ .‬قالیباف پس‬ ‫از ان مدت ها در سکوت تنها به امور پایتخت رسیدگی م ی کرد‪.‬‬ ‫چندانحضوریدرمحافلسیاسینداشت‪.‬حتیحاشی ه سازی های‬ ‫رسانه هانیزنتوانستاوراواردتقابلبادولتکند‪.‬ماجرایکشته شدن‬ ‫دو زن در اتش سوزی خیابان جمهوری یکی از ان جنجال های‬ ‫رسانه ای بود‪ .‬اما به یکباره او در قامت یک مدافع تیم هسته ای‬ ‫به اظهارنظر پرداخت‪ .‬اظهارنظرهای این چنینی از کلی ددار شهر‬ ‫تشه ران عجیب بود‪ .‬روی ه او حتی در دوران محمود احمدی نژاد‬ ‫اینبودکهتاحدامکانواردمسائلروزسیاسینم ی شد‪.‬وروداودر‬ ‫حمایتازتیمهسته اییکنکتهبااهمیتدیگرهمداشت‪.‬بهار‬ ‫‪ 93‬فصل «دلواپسی» بود؛ فصلی که از ابتدای ان مخالفان دولت‬ ‫ان چنان که روح اهلل حسینیان گفته بود قصد نداشتند «دیگر با‬ ‫دولتمماشاتکنند»‪.‬اردیبهشت‪ 93‬دراوجبرگزاریهمایش های‬ ‫دلواپسی که به انتقاد از دولت و به ویژه تیم هسته ای م ی پرداخت‪،‬‬ ‫قالیباف به یکباره وارد می دان ش��د‪ .‬او پرونده هسته ای را یکی از‬ ‫مهمترین پرونده های جمهوری اسالمی دانست که ایندگان در‬ ‫مورد ان قضاوت خ واهند ک��رد‪ .‬مهمترین حرفی که قالیباف زد‬ ‫این بود که پرونده هسته ای زیر نظر رهبری اداره م ی شود‪ .‬انجا که‬ ‫گفت‪«:‬مقام معظمرهبریدراینپروژه‪،‬نظارتدقیقوعمیقدارند‬ ‫و در حقیقت این پروژه را ایشان اداره م ی کنند و خط قرمزهایی که‬ ‫باید رعایت شود از هر کس و در هر جایگاهی مطالبه م ی کنند‪».‬‬ ‫ایندرستدرشرایطیبودکهچندوقتقب ل تریکیازنمایندگان‬ ‫جبههپایداریدریکسخنرانیدرمشهدادعاکردهبودکهرهبری‬ ‫پروندهراازدولتگرفته اند‪.‬برخیازد لواپساننیزمعتقدبودندکه‬ ‫ظ ریفوتیمهسته اینتوانستندخطوطقرمزمقاممعظمرهبریرا‬ ‫رعایتکنند‪ .‬قالیبافتاکیدداشتکهرهبریباهیچدولتیمعامله‬ ‫نم ی کنند‪«:‬مقاممعظمرهبری‪،‬عزتملتونظامراباهیچکس‬ ‫وهیچدولتیمعاملهنم ی کنندواصالدرنظاموالییچنینچیزی‬ ‫وجود ندارد و باید باور کنیم که این پروژه اینگونه اداره م ی شود‪».‬‬ ‫یدادکهنبایدتیم‬ ‫شهردارته رانمشخصاهمچونرهبریهشدارم ‬ ‫مذاکره کنندههسته ایراتضعیفکرد‪«:‬مام ی بینیمکهمقاممعظم‬ ‫رهبریباصراحتتمامم ی فرمایندکهتیممذاکره کننده‪،‬بچه های‬ ‫انقالب و بچه های خودمان هستند‪ ،‬پس اگر این را از معظم له‬ ‫م ی شنویم‪،‬بایدقبولکنیمکهتیممذاکره کنندهرانبایدتضعیف‬ ‫کنیم‪.‬نبایدقلمی برصفحهکاغذ و بیانی بر زبان جاری شود که‬ ‫تیم مذاکره کننده را تضعیف کند و اینجا جایی است که امروز‬ ‫صحنه مقابله است و نباید تیم هسته ای احساس ضعف کند‪».‬‬ ‫با این حال حمایت او از دولت چند ماه بیشتر دوام نیاورد‪ .‬اواخر‬ ‫تیرماه و اوایل مردادماه اغاز چرخش قالیباف بود‪ .‬نه رقابت با‬ ‫محسنهاشمیونهحاشی ه سازیرسانه هایاصالح طلبنتوانسته‬ ‫بود از او فردی در تقابل با دولت بسازد‪ .‬اما ماجرای طرح تفکیک‬ ‫جنسیتی تفاوت داشت‪ .‬موضوعی که قالیباف و سازمان تحت‬ ‫امرشراتبدیلبهمخالفدولتکرد‪.‬‬ ‫ماغیرت دینیداریم‬ ‫غیرتدینیدلیلیبودکهقالیبافب رایاجرایطرحجنجالی‬ ‫درشهرداریته رانازانیادکرد‪.‬پسازبلندشدنسروصداهایاین‬ ‫طرح و اعتراض های برخی از رسانه های اصالح طلب‪ ،‬او به نماز‬ ‫جمعهته رانرفتوگفت‪«:‬ماغیرتدینیداریم‪.‬حرفماایناست‬ ‫که نباید اجازه دهیم یک خانم در طول زمان‪ ،‬معاشرت بیشتری با‬ ‫نامحرمانداشتهباشدتابامحرمانخودوشوهروفرزندش‪،‬زی رااین‬ ‫موضوعکانونخانوادهراتحتتاثیرمنفیقرارم ی دهد‪».‬قالیباف‬ ‫توضیح داد‪« :‬در چند روز اخیر رادیوها و رسانه های خارجی مطالب‬ ‫کذبیرادنبالکردندوبرخیرسانه هاهمدرداخلکشورباانهاهمراه‬ ‫شد هاندوگفت هاندکهشهرداریته رانم ی خ واهدتفکیکجنسیتی‬ ‫انجامدهدوزنومردراازهمجداکردهوبینانهادیواربکشد‪.‬مانظام‬ ‫اسالمیهستیموغیرتدینیداریم‪.‬زمانیکهدرته رانپارک هایی‬ ‫ب رای بانوان ایجاد کردیم همین رسانه ها م ی گفتند م ی خواهند‬ ‫خانم هارادرجامعهراهندهندکهاینحرفاحمقانه ایبود‪.‬درکشور‬ ‫ماخانم هامطابقاسالمازهمهحقوقمثلمردهابرخوردارهستند‪».‬‬ ‫تقابلدولتوقالیبافنیزپسازنامهوزارتکاربهشهرداریته ران‬ ‫نمایان شد‪ .‬وزارت کار دولت حسن روحانی در نامه ای به قالیباف‬ ‫اجرای این طرح را مغایر کنوانسیون های بی ن المللی که ای ران نیز‬ ‫در انها عضو است‪ ،‬دانس��ت‪ .‬اما روابط عمومی شهرداری ته ران‬ ‫در جوابی ه ای به نامه قائم مقام وزیر تعاون‪ ،‬کار و و رفاه اجتماعی‬ ‫واکنش نش��ان داد و در ان از عباراتی چ��ون «ب ی غی رتی دینی‪،‬‬ ‫همنواییبارسانه هایمع اند‪،‬ملعبهبیگانهو‪»...‬استفادهکردوحتی‬ ‫دربخشیازاینج وابیهکهدراختیاررسانه هاقرارگرفت‪،‬ازاساس‬ ‫وجودبخشنامه ایراکهاینروزهابهبخشنامهتفکیکجنسیتی‬ ‫در شهرداری ته ران شهره شده است‪ ،‬تکذیب کرد‪ .‬با متهم شدن‬ ‫وزارت کار به «همنوایی با رسانه های معاند و ب ی غی رتی دینی»‬ ‫این بار وزیر کار تصمیم گرفت تا از نیروهای خود در وزارتخانه‬ ‫دفاع کند‪ .‬ربیعی به اتهام ب ی غیرتی دینی که از س��وی روابط‬ ‫عمومی شهرداری به وزارت کار وارد شده بود این گونه پاسخ داد‪:‬‬ ‫«بجاست در اینجا یاداور شوم که به عنوان یک فرزند انقالب‪،‬‬ ‫غیرت دینی را هم در ایستادگی مقابل زورگوی ی های ظالمان‬ ‫جهان و هم در ارتقای کرامت بانوان م ی دانم‪ .‬غیرت دینی را در‬ ‫این م ی دانم زنی با فقر و گرسنگی سر بر بالین نگذارد‪ ،‬غیرت‬ ‫دینی تقویت بنیان خانواده است‪ .‬تع داد زنان سرپرست خانوار به‬ ‫صورت تصاعدی افزایش یافته است‪ ،‬بناب راین غیرت دینی این‬ ‫است که اشتغال در کشور به ویژه ب رای این قشر رونق گیرد و‬ ‫اسی ب های اجتماعی کاهش یابد‪ ،‬حقوق معلوالن ادا شود‪ ،‬هیچ‬ ‫زنی از روی استیصال به کار تن در ندهد و بتواند مهر مادری‬ ‫را به نمایش بگذارد‪ ».‬رییس جمهور طی س��خنانی در سفر‬ ‫اخیرش به استان چهارمحال و بختیاری‪،‬تلویح ًانسبتبهاقدام‬ ‫اخیرقالیبافدرشهرداریته رانواکنشنشانداد‪،‬امااینسخنان‬ ‫از چشم رسانه ها دور ماند‪ .‬روحانی تاکید کرد‪« :‬ب رای دولت تدبیر و‬ ‫امیدفرقیبیناینطایفهوانطایفه‪،‬مذهبومردوزنوجودندارد‬ ‫و هرکس شایسته تر است کار را بر دوش بگیرد‪ .‬مگر م ی شود‪50‬‬ ‫درصدجامعهمایعنیزنانبهبهانه هایمختلفبهکارگرفتهنشوند؟‬ ‫زن هایمااهلعفافندواینجامعهاسالمیواخالقیاستوزنان‬ ‫ماپیشتازاخالقهستند‪».‬‬ ‫ماجرای تقابل قالیباف و دولت به پایان نرسیده است‪ .‬این‬ ‫شایدسراغازرقابتیتازهباشد‪.‬ایاخلبانمشهدیکهکلیدساختمان‬ ‫بهشت را در دست دارد‪ ،‬قصد دارد یک بار دیگر شانس خودش را‬ ‫در مقابل روحانی ازمایش کند؟ این سوالی است که ب رای یافتن‬ ‫پاسخش باید کمی صبر کرد‪ .‬با این تفاسیر به نظر م ی رسد که‬ ‫محمدباقرقالیبافقطبمخالفدولتحسنروحانیدرزمینه های‬ ‫فرهنگیواجتماعیم ی باشد‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫تعامل با دولت از بهارستان‬ ‫‪4‬‬ ‫علی الریجانی نزدیکترین گزینه اصولگرایان به دولت است‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫بود؛ قصد دارد به ای ران بیاید و در مراسم تحلیف رئی س جمهور‬ ‫شرکت کند‪ .‬واکنش مجلس به این حضور تند بود‪ .‬روح اهلل‬ ‫حسینیان‪ ،‬جک استروا را تهدید کرد که با گوجه فرنگی از او‬ ‫استقبال خواهد کرد‪ .‬جک اس��تروا تصمیم گرفت به ای ران‬ ‫نیاید‪ .‬اما اندکی بعد مجلس پیش��قدم شد و از او دعوت کرد‬ ‫تا به ای ران بیاید‪.‬‬ ‫همچنین بود ماجرای دعوت مجل��س از هیات های‬ ‫پارلمانی کش��ورهای مختلف و همی ن طور پارلمان اروپا که‬ ‫البته جنجال هایی به دنبال داش��ت‪ .‬بدون شک اگر دولت‬ ‫سیاست‬ ‫وقتی سی د محمد خاتمی اخرین روزهای صدارتش در‬ ‫ساختمان پاستور را تجربه م ی کرد‪ ،‬اصولگرایان ب رای رسیدن‬ ‫به نامزد واحد یک لویی جرگه تش��کیل دادند‪ .‬یک حرکت‬ ‫تش��کیالتی که عل ی اکبر ناطق نوری هدایت ان را بر عهده‬ ‫داشت‪ .‬بناب راین ش��د که از همنش��ینی پنج نامزد اصولگرا‬ ‫یکی ب رای رسیدن به پاستور انتخاب شود‪ .‬اختالف ها اما از‬ ‫همان ابتدای حرکت اغاز ش��د‪ .‬احمدی نژاد به جلسات شورا‬ ‫نیامد‪ ،‬محس��ن رضایی اعتراض کرد‪ ،‬عل ی اکبر والیتی جدا‬ ‫شد و محمد باقر قالیباف هم وارد گردونه رقابت ها شد‪ .‬همه‬ ‫اینها موجب ش��د که کس��ی جز علی الریجانی ب رای شیخ‬ ‫اصولگرا باقی نماند‪ .‬علی الریجانی منتخب ناطق نوری ب رای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری شد و سایر نامزد ها هم هر کدام‬ ‫جداگانه عزم پاستور کردند‪ .‬داستانی تلخ ب رای علی الریجانی‬ ‫که با عدم راهیابی او به دور دوم انتخابات به اتمام رسید‪ .‬حاال‬ ‫او که دیگر راهی به س��اختمان مهم جام جم نداشت‪ ،‬اینده‬ ‫سیاس ی اش را به نظاره نشس��ته بود‪ .‬منتخب ان انتخابات‪،‬‬ ‫چند هفته بعد او را به عنوان دبیر ش��ورای‬ ‫عالی امنیت برگزید‪ .‬الریجانی مس��ئول‬ ‫پرونده هسته ای ش��د اما اختالف هایش‬ ‫با محمود احمدی ن��ژاد ان قدر باال گرفت‬ ‫که تصمیم گرف��ت دیگر به س��اختمان‬ ‫معروف خیاب��ان اذربایجان ن��رود‪ .‬او در‬ ‫اولی��ن انتخابات مجلس بع��د‪ ،‬از طریق‬ ‫شهر قم نامزد نمایندگی مجلس شد و به‬ ‫مجلس راه پیدا کرد‪ .‬با ورودش به مجلس‬ ‫هش��تم ریاس��ت ان را برعهده گرفت‪ .‬در‬ ‫مجلس نهم نیز همین سمت را با وجود‬ ‫مخالفت هایی افراد نزدیک به احمدی نژاد‬ ‫بار دیگر کس��ب کرد‪ .‬ش��اید راز نزدیکی‬ ‫الریجان��ی و حمایتش از روحان��ی را نیز‬ ‫بتوان��د در نزدیک ی اش با ش��یخ اصولگرا‪،‬‬ ‫ی جس ت وجو کرد‪.‬‬ ‫ناطق نور ‬ ‫با ریاست علی الریجانی‪ ،‬سنت ی ها‬ ‫ن روزه��ا با احمدی ن��ژاد زاویه زیادی‬ ‫که ا ‬ ‫پیدا کرده بودند‪ ،‬بار دیگر س��هم خوبی از‬ ‫قدرت رسمی کشور م ی گرفتند‪ .‬الریجانی‬ ‫همچنی��ن رئی��س فراکس��یون رهروان‬ ‫والیت نیز بود؛ فراکس��یونی که از طیف‬ ‫معتدل اصولگرایان تش��کیل شده بود و‬ ‫بعضی از اصالح طلبان معت��دل را نیز در‬ ‫خود ج��ای داده بود‪ .‬با این تفاس��یر او در‬ ‫ی در‬ ‫اس��تانه انتخابات ‪ 92‬از جایگاه مهم ‬ ‫عرصه سیاسی کشور برخوردار بود‪.‬‬ ‫اواخر دولت احمدی نژاد و یکش��نبه‬ ‫س��یاه مجلس از او چهره ای تازه ساخت‪.‬‬ ‫چندی بعد او در مس��جد اعظم قم مورد‬ ‫اهانت قرار گرفت و به س��متش مهر و کفش پرتاب کردند‪.‬‬ ‫علی ه اش ش��عار دادند و س��خنران ی اش در مراس��م سالگرد‬ ‫پیروزی انقالب را برهم زدند‪ .‬این حرکت که بعدها در گزارش‬ ‫تحقیق و تفحص مجلس مشخص شد از سوی طیف منتقد‬ ‫الریجانی صورت گرفته بود‪ ،‬او را در موضع مظلومیت قرار داد‬ ‫با این ح��ال او در اس��تانه انتخاب��ات ‪ 92‬حتی ب رای‬ ‫ریاست جمهوری کاندیدا نش��د و تصمیم گرفت در کسوت‬ ‫ریاس��ت مجلس باقی بمان��د؛ تصمیمی که هوش��مندانه‬ ‫گرفته شد‪ .‬نتیجه انتخابات که مشخص شد‪ ،‬الریجانی از‬ ‫ان ناراضی نبود‪ .‬از همان روزهای اول او در قالب کسی که‬ ‫در مجلس دولت را بسیار حمایت کرد‪ ،‬ظاهر شد‪.‬‬ ‫وقتی حس��ن روحانی رحمان ی فضلی را به عنوان وزیر‬ ‫کشور معرفی کرد‪ ،‬بس��یاری گفتند که او سهمیه الریجانی‬ ‫در کابینه بود‪ ،‬چرا که فضلی به الریجانی بسیار نزدیک بود‪.‬‬ ‫علی الریجانی در روزهای گرم تابس��تان ‪ 92‬تالش بسیاری‬ ‫ب رای رای اعتماد به کابینه روحانی داش��ت‪ .‬ش��اید اگر او در‬ ‫کسوت ریاس��ت مجلس نبود‪ ،‬کابینه روحانی با مشکالت‬ ‫بیشتری روبه رو م ی شد‪ .‬او در عین حال سهم گرفتن از کابینه‬ ‫روحانی را همواره تکذیب م ی کرد‪.‬‬ ‫حمایت الریجانی از دولت گاه پیدا ب��ود و گاه پنهان‪.‬‬ ‫زمانی اش��کارا در قامت حامی روحانی ظاهر م ی ش��د و به‬ ‫کسانی که مستند من روحانی هستم را ساخته بودند‪ ،‬انتقاد‬ ‫تند م ی کرد و زمانی با دعوت از هیات های پارلمانی‪ ،‬دولت‬ ‫را در دیپلماسی یاری م ی کرد‪ .‬اوج این موضوع مساله دعوت‬ ‫از جک استراو بود‪ .‬وزیرخارجه سابق انگلیس که اعالم کرده‬ ‫روحانی م ی خواس��ت انها را دعوت کند‪ ،‬هر سفر به چالشی‬ ‫ب رای دولت بدل م ی شد‪ .‬اما هیات های پارلمانی اروپایی یکی‬ ‫پس از دیگری به ای ران امدند و رفتند‪.‬‬ ‫الریجانی همزمان با حضور نمایندگان ای ران در ژنو به‬ ‫حمایت از انها پرداخت‪ .‬او همچنین با سفر به چین تالش‬ ‫کرد تا مش��کل مربوط به دارای ی های ای ران در چین را که در‬ ‫انجا سپرده گذاری ش��ده بود‪ ،‬رفع کند‪ .‬مجلس همزمان در‬ ‫تصویب الیحه بودجه کمک زیادی به دولت کرد‪ .‬در تمام این‬ ‫موارد رد پای الریجانی و نزدیکانش به خوبی قابل رویت بود‪.‬‬ ‫ان زمان ک��ه ظریف از ژنو بازگش��ت و در جلس��ه ای‬ ‫غیرعلنی با نمایندگان کمیسیون امنیت ملی به گفت وگو‬ ‫نشست‪ ،‬اخبار این جلسه به یک روزنامه درز پیدا کرد‪ .‬ظریف‬ ‫به شدت دلگیر شد و در صفحه شخص ی اش از این امر انتقاد‬ ‫کرد و گفت که دیگر به گفت وگوهای غیرعلنی نخواهد رفت‪.‬‬ ‫همان زمان الریجان��ی از وی حمایت کرد و به گفته منصور‬ ‫حقیقت پور او در جلس ه ای غیرعلنی با نمایندگان گفته بود‬ ‫که حق با اقای ظریف اس��ت‪ .‬نباید جزییات ان نشست به‬ ‫رسانه ها کشیده م ی شد‪.‬‬ ‫اوج حمایت علنی الریجانی از دولت زمانی بود که در‬ ‫ماجرای مستند «من روحانی هس��تم» وارد شد‪ .‬او در یک‬ ‫سخنرانی ب ی سابقه گفت‪« :‬به کس��انی که این سی دی را‬ ‫ساخته و منتشر کرده اند توصیه م ی کنم حداقل در این زمینه‬ ‫از بزرگان��ی که در جری��ان انقالب بودند‬ ‫درباره این موضوع سوال م ی کردید تا انها‬ ‫به شما نیز م ی گفتند که البته مستندی‬ ‫که شما تهیه کرده اید خالف واقع است‬ ‫و به تاریخ هم دروغ م ی گویید‪ .‬س��ی دی‬ ‫«من روحانی هس��تم» دروغی بزرگ به‬ ‫تاریخ اس��ت و برخ ی ها فکر م ی کنند با‬ ‫تهیه این س��ی دی انتق��ام گرفته اند اما‬ ‫این کارها ب رای مردم نان و اب نم ی شود‪.‬‬ ‫بعدا صدای ش��ان هم در م ی اید که چرا‬ ‫نگذاش��تید این س��ی دی پخش شود‪.‬‬ ‫رونق تولید با دعواهای سیاسی درست‬ ‫نم ی شود‪».‬‬ ‫الریجان��ی گفت��ه بود‪« :‬تهی��ه‬ ‫چنین س��ی دی هایی درس��ت نیست‪،‬‬ ‫درس��ت اس��ت که ازادی بیان هست‪،‬‬ ‫اما قرار نیس��ت ه��ر کاری ک��ه دلمان‬ ‫خواس��ت انجام دهیم‪ .‬دود ای��ن کارها‬ ‫ب��ه چش��م طبق��ات ضعی��ف جامعه‬ ‫م��ی رود و حرکت��ی مسئولی ت س��از در‬ ‫کشور نیست‪».‬‬ ‫اندکی بعد او تالش ک��رد تا اولین‬ ‫اس��تیضاح کابینه رقم نخورد‪ .‬برخی از‬ ‫نمایندگان به دنبال استیضاح وزیر علوم‬ ‫بودند‪ .‬ام��ا این اس��تیضاح اعالم وصول‬ ‫نم ی ش��د‪ .‬مدتی بعد الیاس ن��ادران در‬ ‫نطقی ب��ه این موضوع اش��اره ک��رد‪ .‬او‬ ‫حتی پ��ا را از این فراتر گذاش��ت و گفت‬ ‫که در مجلس ششم هم اینطور با اقلیت‬ ‫رفتار نم ی ش��د‪ .‬اعالم وصول استیضاح‬ ‫فرج ی دانا نزدیک به دوم��اه با پادرمیان��ی الریجانی عقب‬ ‫افتاد‪ .‬او تالش م ی کرد راهی مس��المت امیز میان وزیرعلوم‬ ‫و نمایندگان پیدا کند‪ .‬برگزاری چند نشس��ت نیز نتوانست‬ ‫انها را قانع کند اما در عین ح��ال حرف های روحانی بود که‬ ‫تیرخالص را به استیضاح زد‪ .‬بعد از سخنان تند رئی س جمهور‬ ‫بود ک��ه اس��تیضاح وزیر اعالم وصول ش��د و کار از دس��ت‬ ‫الریجانی خارج شد‪.‬‬ ‫علی الریجانی اکنون اصولگرایی همراه با دولت است‪.‬‬ ‫او سعی دارد تجربه دولت قبل با مجلس تکرار نشود‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫احزاب و شخصی‬ ‫ورزشت ها‬ ‫‪5‬‬ ‫کاندیداینوظهور‬ ‫برخی گزینه های اصولگرایان از هم اکنون مورد گمانه زنی قرار گرفته اند‬ ‫اگر قرار باش��د به این فکر کنیم که رقیب حسن روحانی‬ ‫در بهار ‪ 96‬فردی غیر از س��عید جلیل��ی و محمد باقر قالیباف‬ ‫است‪ ،‬افراد متعدد دیگری مورد گمانه پردازی قرار خواهند گرفت؛‬ ‫شخصی ت هایی که هر کدامشان به فراخور زمانه ممکن است به‬ ‫نفر اول اصولگرایان تبدیل شوند‪.‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل‬ ‫در میان همه چهره هایی که از ش��خصی ت های اصولگرا‬ ‫به ش��مار م ی ایند‪ ،‬دکترغالمعلی حدادعادل اکن��ون از جایگاه‬ ‫قابل توجهی برخوردار اس��ت‪ .‬او از یک س��و رئیس فراکسیون‬ ‫اصولگرایان مجلس اس��ت و از س��وی دیگر ش��خصیتی مورد‬ ‫وفاق در میان طی ف های مختلف اصولگرایی‪ .‬در زمان انتخابات‬ ‫مجلس شورای اسالمی او در هر دو لیست اصولگرایان در صدر‬ ‫قرار داشت و از افرادی بود که با رایی قابل توجه از حوزه انتخابیه‬ ‫ته ران در همان دور نخس��ت وارد پارلمان شد‪ .‬زمان که گذشت‬ ‫حداد خود را مهیای ورود به انتخابات ریاست جمهوری دید و همراه‬ ‫با محمد باقر قالیباف و دکتر عل ی اکبر والیتی ائتالف س��ه گانه‬ ‫را تش��کیل داد‪ .‬حدادعادل از گزینه های اصل��ی اصولگرایان در‬ ‫انتخابات ‪ 24‬خرداد بود‪ .‬او ب رای رسیدن به وحدت در روزهای اخر‬ ‫کناره گیری کرد‪ .‬غالمعلی حدادعادل پس از پیروزی حسن روحانی‬ ‫در انتخابات‪ ،‬تالش کرد تا پروژه اصالح طلبان را ب رای اینکه عنوان‬ ‫رئیس مخالفان دولت در مجل��س را به او اطالق کنند بی محل‬ ‫کند‪ .‬او راه تعامل با دولت را پیش گرفت و در میانه همه مجادالت‬ ‫نمایندگان و منتقدان با دولت او راه همراهی و همکاری با دولت‬ ‫تا حد امکان را انتخاب ک��رد‪ .‬حدادعادل البته ه ر گاه دولت از خط‬ ‫اعتدال خارج شد‪ ،‬راه نقد را پیش��ه کرد و حرف و سخنی از جانب‬ ‫رئیس فراکسیون اصولگرایان را بیان کرده است‪ .‬اما ایا در بهار ‪96‬‬ ‫بار دیگر راه پاستور را در پیش خ واهد گرفت؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫لباسی که موجب اختالف شد‬ ‫عالوه بر قالیباف و جلیلی‪ ،‬محسن رضایی نیز این روزها‬ ‫به فاز جدال کالمی با دولت وارد ش��ده است‪ .‬او کمترین درگیری‬ ‫را با روحانی در مناظ رات و رقابت های قبل از انتخابات داش��ت و‬ ‫بعد از انتخاب��ات حتی به دولت نزدیک هم ش��د‪ ،‬حتی در اولین‬ ‫سفر استانی دولت را همراهی کرد‪ .‬اواخر دی ماه ‪ 92‬بود که دولت‬ ‫سفرهای استانی خودش را کلید زد‪ .‬اولین سفر به استان خوزستان‬ ‫تدارک دیده شده بود‪ .‬ان روزها شمخانی به سمت دبیری شورای‬ ‫عالی امنیت ملی انتخاب شده بود‪ .‬شمخانی از فرماندهان سابق‬ ‫سپاه است‪ .‬خوزستانی است و اهل جنوب‪ ،‬درست مانند محسن‬ ‫رضایی‪ .‬روحانی ترجیح داد در اولین سفر عالوه بر شمخانی رقیب‬ ‫انتخابات ی اش را نیز به سفر استانی ببرد‪ .‬این کار رضایی وزن سفر‬ ‫استانی رئی س جمهور را بیشتر کرد و شعارهای وحدت و اعتدال را‬ ‫رنگ بیشتری بخشید‪ .‬اما این اخ رین حمایت رضایی از دولت نبود‪.‬‬ ‫او در جریان دلواپسی دلواپسان به حمایت از دولت پرداخت‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«دلواپس مذاکرات هسته ای و حقوق ای ران نیستیم چون مذاکرات‬ ‫زیر نظر رهبری نظام به پیش م��ی رود‪ ».‬اینکه رقیب انتخاباتی‬ ‫رئی س جمهور «افق اینده کش��ور را خ��وب» ارزیابی کند‪ ،‬نقطه‬ ‫قوتی ب رای دولت روحانی بود‪ .‬اما در عالم سیاست هیچ چیز ب رای‬ ‫همیشهپایدارنیست‪.‬گاهییکحرکتدوستانرابهمنتقدتبدیل‬ ‫م ی کند‪ .‬روز قدس امسال محس��ن رضایی بعد از سالیان زیادی‬ ‫که از کسوت نظام ی گر خارج شده و با کت وشلوار سیاستمداران‬ ‫در صحنه ها حاضر م ی شود‪ ،‬تصمیم گرفت با لباس نظامی به‬ ‫تظاه رات برود‪ .‬این موضوع هم��ان روز بالفاصله با بازتاب های‬ ‫فراوانی مواجه شد‪ .‬محسن رضایی البته پس از ان روز هم در مورد‬ ‫غزه و محکوم کردن اقدامات صهیونیس��ت ها بسیار فعال بود؛‬ ‫هم به رئی س جمهور نامه نوشت و هم در گفت وگوی تلویزیونی‬ ‫شرکت کرد‪ .‬اما در یکی از واکنش ها روح اهلل جمع ه ای‪ ،‬رئیس مرکز‬ ‫اطالع رسانی وزارت کش��ور مطالبی را در نقد پوشیدن این لباس‬ ‫توسط محسن رضایی در صفحه ش��خصی خود در فی س بوک‬ ‫نوشت که مورد اعتراض های فراوانی قرار گرفت‪ .‬او در واقع معتقد‬ ‫بود که دکتر رضایی نباید از این لباس استفاده م ی کرد‪ .‬اما در واکنش‬ ‫بهاینمس اله‪،‬دبیرخانهمجمعتشخیصمصلحتنظام‪،‬جاییکه‬ ‫محسنرضاییدرانمسئولیتدارد‪،‬باانتشارمطلبیتحتعنوان‬ ‫«اطالعیه مهم معاونت اطالع رسانی و بی ن الملل» خبر از اقدام‬ ‫مشکوکوتفرقه انگیزیکمقاممسئولدولتیداد‪.‬درایناطالعیه‬ ‫دبیرخانهمجمعتشخیصمصلحتاعتراضبهلباسنظام ی اش‬ ‫را «اقدامی مشکوک» خ واند و وعده داد که به زودی پاسخ مکتوب و‬ ‫محرمانه خود را درباره ابعاد این «اقدام مشکوک» خطاب به وزارت‬ ‫کشور ارسال خواهد کرد‪ .‬به نظر م ی رسد محسن رضایی عالقه‬ ‫دارد بیش از هر حوزه ای دوقطبی اقتصادی با روحانی بسازد‪.‬‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫محمود احمدی نژاد برای اینده سیاسی خود چه تصمیمی‬ ‫دارد؟ این سوال اکنون روی میز همه سیاست ورزان‪ ،‬تصمیم سازان‬ ‫جناح ها و تحلیلگران است؛ پرسش��ی که البته خیل ی ها ترجیح‬ ‫م ی دهند ان را با ص��دای بلند مطرح نکنند‪ ،‬برخ��ی هم ترجیح‬ ‫م ی دهند فعال در مورد ان فکر نکنند و برخی دیگر هم تصمیم شان‬ ‫این است که معادالت سیاسی پیش رو را بدون محمود احمدی نژاد‬ ‫ببینند‪« .‬محمود احمدی نژاد» اما یک واقعیت سیاسی در شرایط‬ ‫فعلی است‪ .‬او هشت سال رئی س جمهور بوده که چهار سالش را‬ ‫مورد حمایت کامل اصولگرایان و چهار سال بعدی را در حوزه های‬ ‫بسیاری مورد نقد و اعتراض انها بود‪ .‬بهار ‪ 92‬که فرا رسید اوضاع‬ ‫ان گونه پیش نرفت که رئی س جمهور وقت انتظار داشت‪ .‬گزینه‬ ‫مورد حمایت او از فیلتر ش��ورای نگهبان عبور نکرد و سیاس��ت‬ ‫رسمی به یکباره برای محمود احمدی نژاد پایان یافت‪ .‬از ان زمان‬ ‫تا کنون او سکوت پیشه کرده و چند باری هم که صحبت کرده یا‬ ‫خیلی کلی بوده یا به کنایه از کنار پاسخ به سواالت گذر کرده است‪.‬‬ ‫ابتدای سال چند تحرک انتخاباتی از قبیل دو بار حضور در کاروان‬ ‫راهیان نور و حضور در برخی مراسم داشت اما این تحرکات دوام‬ ‫نیافت‪ .‬اط رافیان او از عل ی اکبر ج وانفکر گرفته تا عب دالرضا داوری هر‬ ‫از گاهی به اظهارنظر م ی پردازند که گاه نکته هایی قابل تحلیل را‬ ‫در مورد وضعیت سیاسی رئی س جمهور سابق در اختیار رصد گران‬ ‫مسائل سیاسی قرار م ی دهد‪ .‬اما مهر سکوت هنوز شکسته نشده‬ ‫یزنند تنها بر اساس شناختشان از‬ ‫و «رقبا و رفقا» هر حرفی که م ‬ ‫هویت شناسی و رفتار شناسی احمدی نژاد است؛ احمدی نژادی که‬ ‫هم وارهثابتکردهتصمیماتشغیر مترقبهوغی ر قابلحدساست‪.‬‬ ‫با همه این تفاسیر به نظر م ی رسد ندیدن صورت مساله اگر ب رای‬ ‫اهالی سیاس��ت یک فن یا تاکتیک ب��رای دوره ای خاص و برای‬ ‫عبور و گذار از شرایطی و درگیر نشدن با فضایی باشد اما ب رای اهل‬ ‫تحلیل و رصد معنا ندارد‪ .‬به دیگر سخن اینکه در دنیای تحلیل و‬ ‫رصد اوضاع سیاسی هم م ی توان احمدی نژاد را دید و هم م ی توان‬ ‫به گمانه پردازی ب رای رس��یدن به جواب صورت مساله پرداخت‪.‬‬ ‫واقعیت این است که محمود احمدی نژاد در دو انتخابات که هر‬ ‫دو به دالیلی خاص خود از اهمیت فراوانی برخوردار بوده‪ ،‬توانسته‬ ‫اکثریت ارا را به خود اختصاص دهد‪ .‬اما در س��ایر انتخابات که از‬ ‫جنس ریاست جمهوری نبود‪ ،‬چندان اقب الی متوجهاونشد‪.‬چهاینکه‬ ‫در مجلس و شورای شهر کسی به این توجه نداشت که حامیان‬ ‫او فهرست تشکیل داده و اماده ورود به قدرتند‪ .‬حاال م ی گویند او یا‬ ‫به انتخابات مجلس وارد خ واهد شد یا ریاست جمهوری‪ .‬به اینجای‬ ‫صورت مساله که م ی رسیم پرس��ش های مهم تری هم به میان‬ ‫م ی اید‪ .‬پر اهمی ت تر از همه این س��وال‪« :‬تکلیف احمدی نژاد با‬ ‫اصولگرایان و اصولگرایان ب��ا احمدی نژاد چه خواهد بود؟» نیازی‬ ‫نیست تا دوباره شرح داده شود میان این دو در سال های ماضی چه‬ ‫گذشته‪ .‬تحلیل سطحی اولیه این است که او پهنه قابل توجهی‬ ‫از ارای اجتماعی را برخور دار اس��ت که به واسطه نسبت سابق با‬ ‫اصولگرایان بسیاری از ان را با انها هم دامنه است‪ .‬در چنین وجهی‬ ‫از تحلیل امدن او در هر کدام از دو انتخابات پیش رو بالتکلیفی‬ ‫عجیبیدربدنهاجتماعیوتصمیم سازانبرایانتخابایجادخ واهد‬ ‫کرد‪ .‬به یک معنا سر و بدنه در یک دوگانه مهم قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫(با فرض اینکه اصولگرایان منهای احمدی نژاد به تصمیم واحدی‬ ‫رسیده باشند و چندگانگی در میان انها پدید نیامده باشد)‪ .‬انچه در‬ ‫نتیجه این دوگانگی رخ خواهد البته به هی چ وجه از هم اکنون قابل‬ ‫پی ش بینی نیست چرا که ش��رایط و رخدادهای زمانه ان را تعیین‬ ‫خواهد کرد‪ .‬در س��طح دیگری از تحلیل خیل ی ها ب��ر این باورند‬ ‫که محمود احمدی نژاد اینده سیاس��ی را خ��ود را در گرو عملکرد‬ ‫دولت حسن روحانی خصوصا وضعیت پرونده هسته ای م ی بیند‪.‬‬ ‫ ب ی پی رایه تر اینکه اگر حسن روحانی به موفقیت نسبی در موارد‬ ‫گفتهشدهدستیابدچهنیازیبرایبازگشتبهدورانرئی س جمهور‬ ‫سابق وجود دارد‪ .‬مردم در زمان حال زندگی م ی کنند و طبیعتا بهبود‬ ‫شرایط‪ ،‬انها به سمت شرایط سابق و در برخی مواقع نامطلوب سوق‬ ‫نخواهد داد‪ .‬محمود احمدی نژاد نم ی تواند با تاکتیک سابقش به‬ ‫قدرت بازگردد‪ .‬تکیه بر افشاگری و اصرار بر عدالت با انچه پی رامون‬ ‫برخی نزدیکان او در سال های اخر رخ داد‪ ،‬دیگر چندان حاصلی برای‬ ‫این سیاست ورز نخ واهد داشت‪ .‬او حتی اگر در انتخابات مجلس هم‬ ‫حضور یابد شاید به واسطه احمدی نژاد بودنش به بهارستان راه یابد‬ ‫اما نه شانسی ب رای بردن رفقا به پارلمان دارد و نه در پارلمان چندان‬ ‫بدنه ای ب رای نشستن بر کرسی ریاس��ت خواهد داشت‪ .‬سامان‬ ‫اصولگرایان چندان متوجه امدن و نیامدن احمدی نژاد نیس��ت‪.‬‬ ‫«احمدی نژاد رفته است‪».‬‬ ‫دکتر علی اکبر والیتی‬ ‫از سه ضلع ائتالف پیشرفت‪ ،‬این دکتر علی اکبر والیتی بود‬ ‫که تسلیم نظرسنج ی ها نشد و فاکتوری های دیگری را برای برتری‬ ‫خود نسبت به محمد باقر قالیباف اعالم کرد‪ .‬او که تا پیش از ان‬ ‫به عنوان دیپلماتی باسابقه در میان افکار عمومی شناخته م ی شد‪،‬‬ ‫به یکباره راه پاستور در پیش گرفت و کاندیدای ریاست جمهوری‬ ‫شد‪ .‬او در مناظره ها در یک اقدام غی ر منتظره به نقد سیاست های‬ ‫وقت پرداخ��ت و به یاری حس��ن روحان��ی در مجادله کالمی با‬ ‫محمدباقرقالیبافوسعیدجلیلیرفت‪.‬انجاکهاوخطاببهسعید‬ ‫جلیلی گفت‪« :‬دیپلماسی این نیس��ت که در کشورهای دیگر؛‬ ‫خطابه بخ وانید و مطالبی را که در کنف رانس مطبوعاتی م ی گفتید‬ ‫را اینجا هم بگویید!» ه ر چه بود اوضاع انتخابات به نفع او نشد و‬ ‫رای چندانی به دست نیاورد‪ .‬حسن روحانی که به پاستور راه یافت‪،‬‬ ‫خیل ی ها گمان م ی کردند دکتر والیتی یا وزیر امور خارجه م ی شود یا‬ ‫دبیر شورای عالی امنیت ملی‪ .‬هیچ کدام از این گمانه ها به واقعیت‬ ‫تبدیل نشد تا اینکه او چندی بعد جانشین حسن روحانی شود در‬ ‫ساختمان معروف نیاوران‪ .‬او البته در این مدت سپری شده بارها و‬ ‫بارها به نقد سیاست های دوران دولت سابق در عرصه سیاست‬ ‫خارجی پرداخته و در همین راستا از تیم جدید هسته ای هم دفاع‬ ‫کرد است‪« :‬من ش��یوه گذش��ته مذاکره را قبول نداشتم‪ .‬مذاکره‬ ‫قواعد خاص خود را دارد و باید در مذاکره حوصله الزم را به کار برد و‬ ‫حرف طرف مقابل را شنید و حرف حق خودمان را بزنیم‪ .‬این جزو‬ ‫سیاست های قطعی جمهوری اسالمی ای ران است که مذاکره باید‬ ‫ادامه پی دا کند‪ .‬تیم مذاکره کننده نیز از افرادی تش��کیل شده که‬ ‫نالمللیدارند‪.‬همهاعضایتیم‬ ‫سابقهطوالنیکاردیپلماتیکوبی ‬ ‫مذاکره کننده همکاران من در زمان حضورم در وزارت امورخارجه‬ ‫بودند و من همه انها را م ی شناسم‪ ».‬به نظر م ی رسد جایی که دکتر‬ ‫علی اکبر والیتی در فضای سیاست امروز ای ران به خود اختصاص‬ ‫داده خیلی دور تر از ان است که بتواند به عنوان جایگاه رقیب دکتر‬ ‫حس��ن روحانی تصور ش��ود‪.‬اما از گزینه های دیگر اصولگرایان‬ ‫که ممکن است در اینده به عنوان ش��خص اول اصولگرایان در‬ ‫انتخابات از انها استفاده شود م ی توان از عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬حسین‬ ‫صفار ه رندی و پرویز فتاح نام برد‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫عملکرد دولت‪ ،‬انها ب��ه کانون توجه��ات و قضاوت مردم‬ ‫تبدیل شوند‪.‬‬ ‫گف ‬ ‫ت ‬ ‫وگو‬ ‫به نظر ش�ما دولت در این دوقطب ی س�ازی ها به‬ ‫اهداف خود م ی رسد؟‬ ‫اگر مالک واقعی ت های اجتماعی و سیاسی کشور‬ ‫باشد‪ ،‬نه‪ ،‬محقق نم ی شود اما دولت ی ها به چیزی امیدوارند‬ ‫که من اسمش را معجزه اصولگرایی م ی گذارم‪ .‬انها به دنبال‬ ‫معجزه اصولگرایی ب رای نجات خود هستند‪.‬‬ ‫منظ�ور ش�ما از تعبی�ر «معج�زه اصولگرایی»‬ ‫چیست؟‬ ‫خطای قالیب��اف به لحاظ راهب��ردی و تاکتیکی‬ ‫در ب راب��ر روحان��ی در مناظ��ره س��وم و واژه «گازنب��ر» از‬ ‫معجزات اصولگرایی است که ش��رایط بازی را در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری کامال تغییر داد یا خبر یکی از رسانه ها‬ ‫درباره احتمال ردصالحیت حس��ن روحانی ک��ه در چند روز‬ ‫پایانی انتخابات شوکی در فضای اجتماعی به نفع او به وجود‬ ‫اورد‪ .‬اینکه عدم ائتالف از ائتالف در رقابت با کاندیدای واحد‬ ‫جریان رقیب سودمندتر اس��ت و‪ ...‬به نظرم دولت یازدهم و‬ ‫حامیانش به چنین معجزاتی چشم دوخته اند‪.‬‬ ‫حاال اصولگرایان چ�را وارد چنین دوقطب ی هایی‬ ‫م ی شوند که بازنده ان مشخص است؟‬ ‫دولت به دنبال«معجزه اصول گرایی» است‬ ‫گفت وگوی مثلث با پرویز امینی درباره استراتژی دوقطبی سازی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبر نگار‬ ‫اخی�را دولت و ش�خص رئی س جمه�ور واکنش‬ ‫صریح و کنای ه امی�زی به مواضع اق�ای قالیباف‬ ‫درب�اره تفکی�ک جنس�یتی در ش�هرداری‬ ‫و صحب ت ه�ای ‪ 16‬م�رداد اق�ای س�عید جلیلی‬ ‫درباره قاب�ل اعتماد نب�ودن امری�کا و ب ی حاصل‬ ‫بودن توافق سیاسی با واش�نگتن و ‪ 5+1‬نشان‬ ‫دادند‪ ،‬بر همین اس�اس به نظر م ی رس�د شاهد‬ ‫قطب بن�دی در فضای سیاس�ی می�ان دولت و‬ ‫اصولگرایان هس�تیم؛ ارزیابی ش�ما از این فضا‬ ‫چیست؟‬ ‫مساله این اس��ت که ش��رایط باید خوب درک و‬ ‫به طور کلی ورود جلیلی در ح��ال حاضر به نفع‬ ‫دولت یازدهم تمام م ی شود‪.‬‬ ‫االن که جلیلی به این بازی ورود کرده به نظر شما‬ ‫چطور م ی تواند مدیریت کند؟‬ ‫همانطور که گفتم دول��ت یازدهم دنبال معجزه‬ ‫است و ب رای رسیدن به هدف خود سه تاکتیک دارد؛ نخست‬ ‫«معطوف به اینده» در قالب این سخن که «نگذاشتند ما‬ ‫کار کنیم»‪ ،‬دوم «معطوف به گذشته» در قالب این موضع‬ ‫که «عملکرد دولت گذشته انقدر خ راب بود که حاال حاالها‬ ‫نم ی توان کار کرد» و س��وم «دوقطب ی سازی های کاذب»‬ ‫که در بحث های نخست مطرح کردم‪ .‬در واقع دولت با این‬ ‫سه تاکتیک م ی خواهد‪ ،‬قضاوت مردم درباره عملکردش را‬ ‫تحت الش��عاع چیزهایی غیر از عملکرد خود قرار دهد‪ .‬چرا‬ ‫روحانی به س��مت طرح موضوع دین دولتی یا دولت دینی‬ ‫م ی رود؟ چون بحث ها را ایدئولوژیک کند تا بدنه حس��اس‬ ‫به این موضوع را تحریک کند و به صحنه بیاورد‪ .‬برهمین‬ ‫اساس ائمه جمعه موضع م ی گیرند‪ ،‬بعد به مردم م ی گوید‪:‬‬ ‫«در دعوا میان دیدگاه من و ائمه جمعه قضاوت کنید‪ ،‬درست‬ ‫اس��ت که مثال دولت یازدهم عملکردی نداشته ولی بودن‬ ‫این دولت حداقلش ان اس��ت که ضرری ب��رای ازادی های‬ ‫اجتماعی ندارد‪».‬‬ ‫اگرایندوقطب ی هامیاناص ولگ رایانودولتبههمین‬ ‫منوالپیشرودبهضررچهطرفیتمامم ی شود؟‬ ‫شفاف بگویم اگر اصولگرایان از فردا صبح همه‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫یعنی شما معتقدید که ورود اصولگرایان به میدان‬ ‫بازی دولت مساوی با باخت انها خواهد بود؟‬ ‫عمیق فهمیده ش��ود‪ .‬دول��ت یازدهم به لح��اظ اجتماعی‬ ‫«ضعی ف ترین» دولت بعد از انقالب اس�لامی اس��ت و به‬ ‫لحاظ «کارایی» نیز در یک سال گذشته انتظارات عمومی‬ ‫را براورده نکرده اس��ت‪ .‬بناب راین به نظر م ی رس��د که دولت‬ ‫م ی خواهد ضع��ف اجتماعی و کارکردی خود را پش��ت این‬ ‫قطب بندی های برساخته پنهان کند و نقطه تمرکز اجتماعی‬ ‫را به جای اینکه معطوف به عملکرد دولت در تحقق وعده ها‬ ‫و مطالبات کن��د‪ ،‬معطوف ب��ه این قطب بندی ه��ا نماید‪.‬‬ ‫قطب بندی ها نیز واقعی نیس��ت‪ ،‬بلکه به شکلی برساخته‬ ‫شده که پیشاپیش کفه دولت از رقبا سنگی ن تر باشد‪ .‬مثال‬ ‫تقس��یم جامعه به دو قطب «طرفداران تحریم و مخالفان‬ ‫تحریم» یا «طرفداران جنگ با دنیا و طرف��داران تعامل با‬ ‫دنیا» خب اساسا چنین تقس��یم بندی وجود خارجی ندارد و‬ ‫شما در جامعه نم ی توانید کس��انی را پیدا کنید که طرفدار‬ ‫جنگ یا طرفدار تحریم باشند‪ ،‬اما مساله واقعی یا غیرواقعی‬ ‫بودن نیست بلکه ساختن دوقطب ی هایی است که به جای‬ ‫ه م اکنون نی�ز اقای جلیلی وارد دوقطب ی س�ازی‬ ‫سازش و مقاومت ش�ده‪ .‬به نظر شما سرانجام‬ ‫این رویکرد به کجا م ی رس�د؟ ای�ا موفق خواهد‬ ‫بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫دولت به خصوص بعد از همه پرسی ملی انصراف‬ ‫از یارانه ها که واقعیت اجتماع ی اش را نمایان کرد‪ ،‬به دنبال‬ ‫«برس��اختن» دوقطب ی های عامدانه اس��ت ت��ا قطبی که‬ ‫خودش در ان قرار م ی گیرد نس��بت به رقیب برتر باش��د‪.‬‬ ‫این استراتژی در دولت محصول ش��رایط اجتماعی دولت‬ ‫اس��ت‪ .‬باتری اجتماعی ماشین دولت از ش��ارژ تهی شده و‬ ‫کمتر از درون شارژ م ی شود و نیاز به ش��وک از بیرون دارد‪.‬‬ ‫این دوقطب ی سازی ها ب رای تامین ان شوک بیرونی است‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫پروی�ز امین�ی م ی گوی�د‪« :‬دولت ی ه�ا به‬ ‫چی�زی امیدوارن�د که م�ن اس�مش را معجزه‬ ‫اصولگرای�ی م ی گ�ذارم‪ .‬انها ب ه دنب�ال معجزه‬ ‫اصولگرایی برای نجات خود هس�تند‪ ».‬با او در‬ ‫مورد نس�بت اصولگرایان و دول�ت به گفت وگو‬ ‫پرداخته ایم‪.‬‬ ‫چون به سیاست ان طور که باید ورود ندارند و اگر‬ ‫اصولگرایان چنین معجزاتی نداشتند‪ ،‬روحانی نم ی توانست‬ ‫رئی س جمهور ش��ود‪ .‬روحانی حتی یک اج��ر در ته ران باال‬ ‫نینداخت‪ ،‬در مقابل قالیباف هشت س��ال صبح و شب در‬ ‫ته ران کار ک��رد‪ ،‬اما روحانی تقریب��ا دو ب رابر(یک میلیون و‬ ‫س��یصد هزار در ب رابر هفتصد هزار) قالیباف رای اورد‪ ،‬پس‬ ‫سیاست مهم است چون قالیباف ب رای پیروزی در انتخابات‬ ‫فرصت های بیش��تر و محدودیت های کمتری نس��بت به‬ ‫روحانی داشت اما سیاس��ی نبود‪ .‬این نکته را چند ماه قبل‬ ‫از انتخاب��ات در مصاحب ه های��م گفته بودم ک��ه بزرگترین‬ ‫محدودیت قالیباف مس��اله ضعف در سیاست ورزی خود و‬ ‫اط رافیانش است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫رس��انه ها و تریبون های خود را تعطیل کنند یا هیچ گزینه‬ ‫یا گزاره ای را در نقد دولت مطرح نکنن��د‪ ،‬چیزی که ظهور‬ ‫م ی کند واقعیت دولت اس��ت که چندان ب رای مردم مشت‬ ‫پرکن و رضایت بخش نیست‪ .‬اگر تاثیر مجموعه انتقاداتی‬ ‫که تاکنون به دولت ش��ده را محاس��به و با عملکرد دولت‬ ‫در کارهای عمومی مثل توزیع س��بد کاال مقایس��ه کنیم‬ ‫مشخص م ی شود که قدرت تاثیرگذاری اجتماعی کدام یک‬ ‫بیشتر است‪ .‬بناب راین اصولگرایان باید اجازه دهند تا واقعیت‬ ‫دولت روحانی ظهور کند‪ .‬بهترین انتقاد به دولت این است‬ ‫که اج��ازه بدهیم دول��ت انچنانی که هس��ت ظهور کند‪.‬‬ ‫بناب راین پیشنهاد من به رقبای روحانی این است که با دولت‬ ‫یازدهم «پدیدارشناسانه» مواجه بشوند‪ .‬در موضوع انصراف‬ ‫مردم از یارانه ها چرا دولت دچار یک خسارت سنگین شد؟‬ ‫چون با وجودی که رسانه ملی تمام قد در طرفداری از دیدگاه‬ ‫دولت وارد صحنه شد اما ‪ 96/8‬درصد مردم با دولت همراهی‬ ‫نکردند و دولت هم نتوانست بهانه بیاورد که نم ی خواستند‬ ‫دولت در پیگیری برنامه هایش توفیق حاصل کند‪.‬‬ ‫از صحب ت های شما برم ی اید که به اصولگرایان‬ ‫توصیه م ی کنید نقد دولت را انجام ندهند‪ ،‬بلکه‬ ‫س�کوت کنند ت�ا ضعف دول�ت ب�ا عملکردش‬ ‫مشخص شود‪.‬‬ ‫من نم ی گویم اصولگرایان نقد نکنند بلکه معتقدم‬ ‫دولت یازدهم پر از خطاست و حجم خطاهایش زیاد است‪ ،‬اگر‬ ‫انها بخواهند نقدهای خود را متناسب با حجم خطاهای دولت‬ ‫مطرح کنند‪ ،‬عملکرد دولت در حجاب این نقدها از قضاوت‬ ‫مردم پنهان م ی ماند و نقدهای مطرح شده به ضد خود بدل‬ ‫م ی ش��وند‪ ،‬چون فضای عمومی جامعه ای��ن طور قضاوت‬ ‫م ی کند که چه کسانی با دولت مخالفند؟ پاسخ روشن است‬ ‫همان کس��انی که در انتخابات ریاست جمهوری از روحانی‬ ‫شکست خوردند‪ ،‬در چنین فضایی نقد اصولگرایان شنیده‬ ‫نم ی ش��ود‪ .‬اگر قرار به انتخاب میان نقد پرحجم به دولت و‬ ‫سکوت در مقابل عملکرد دولت باشد معتقدم گزینه سکوت‬ ‫بهتر جواب م ی دهد‪ ،‬چون در این صورت عملکرد دولت بعد از‬ ‫مدتی ضع ف ها را نشان م ی دهد‪ .‬اصولگرایان باید کیفیت نقد‬ ‫را افزایش و کمیت نقد را کاهش دهند تا صدای شان به گوش‬ ‫جامعه برسد‪ .‬این همه سوال و اس��تیضاح وزرا چه حاصلی‬ ‫دارد؟ اینها حجاب فهم دولت انچنانی که هست‪ ،‬است‪.‬‬ ‫در واقع ش�ما معتقدی�د اگ�ر اصولگرایان روش‬ ‫نقادی خود را تغییر دهند موفق م ی شوند وگرنه‬ ‫ادامه همین رویک�رد اگر انها را ب�ه قطب مقابل‬ ‫دولت هم بدل کند‪ ،‬در موضعی قرار م ی گیرند که‬ ‫بازنده خواهند بود‪.‬‬ ‫‪50‬‬ ‫این نش�ان نم ی دهد که وقتی انتقادات پرحجم‬ ‫به دولت م ی ش�ود اقای روحانی در موضع ضعف‬ ‫قرار م ی گیرد؟‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫سیاست‬ ‫روحانی خطاب به منتقدان رویکرد سیاست خارجی‬ ‫دولت چه واژه های��ی را به کار برد؟ او گفت‪« :‬عده ای ش��عار‬ ‫سیاسی م ی دهند اما بزدل سیاسی هستند» یا در واکنش به‬ ‫اظهار نگران ی ها گفت‪« :‬به جهنم» که نگرانید‪ .‬اینجا نقاطی‬ ‫است که دولت انچنانی که هست‪،‬خود ظهور م ی کند‪ .‬این‬ ‫ادبیات‪ ،‬ادبیات «تکفیری» است و بیش از هر نقدی از سوی‬ ‫رقبا‪ ،‬شعارهای دولت در بحث ازادی و تحمل مخالف و نقد و‬ ‫اعتدال را به زیر م ی کشد و بر سیاست رسانه ای عکس برداری‬ ‫دولت مهر شکس��ت م ی زند‪ .‬روحانی و دولت و حامیانشان‬ ‫عاقل باشند نم ی توانند پشت این ادبیات تکفیری بایستند‪.‬‬ ‫همانطور که پشت منتقدان بیسواد نایستادند‪.‬‬ ‫به نظر اقای روحانی کمی عصبانی استو در این‬ ‫شرایط کنترل کردن کمی سخت است‪ .‬این نتیجه انتقادها‬ ‫نیست بلکه روحانی و دولت یک جورهایی کم اوردند‪ .‬انها‬ ‫ساده سازی هایی که در روابط خارجی ب رای مساله هسته ای‬ ‫کرده بودند به در بسته خورده است‪.‬‬ ‫صحبت های روحانی‪ ،‬اصولگرایان را رادیکال می کند‬ ‫گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبر نگار‬ ‫ب�ه نظ�ر ش�ما بع�د از گذش�ت ی�ک س�ال از‬ ‫ریاست جمهوری اقای روحانی‪ ،‬نیروهای اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب نسبت به دولت یازدهم چه ارایشی‬ ‫پیدا کردند؟ در چ�ه موضوعاتی به دولت نزدیک و‬ ‫در چه موضوعاتی از دولت دور شدند؟‬ ‫اصالح طلبان در ابتدای دولت اقای روحانی باتوجه‬ ‫به شرایط موجود ان زمان بهترین گزینه را اقای روحانی دیدند‬ ‫و از او حمایت کردند تا رئی س جمهور شود‪ .‬حتی این گزینه از‬ ‫گزینه ای به نام اقای دکتر عارف هم ب رای شان امکان پذیرتر و‬ ‫بهتر بود چون امید چندانی به مقبولیت عمومی دکتر عارف‬ ‫ب رای رای اوردن در انتخابات ریاس��ت جمهوری نداش��تند‪ ،‬در‬ ‫حال ی که به اقای روحانی این امید را داش��تند بناب راین پس از‬ ‫اقای عارف بیشترین تمایل ش��ان به اقای روحانی بود و این‬ ‫اتفاق افتاد‪ .‬تالش اصالح طلبان این بود که در ابتدای کار دولت‪،‬‬ ‫حجم انبوه مطالبات خود را بر سر دولت اقای روحانی خ راب‬ ‫نکنند و بگذارند دولت یازدهم مستقر شود و شرایط کشور از‬ ‫حیث سیاست خارجی‪ ،‬سیاست داخلی و اقتصادی مناسب تر‬ ‫شود تا به تدریج مطالبات خود را از دولت اقای روحانی مطرح‬ ‫کنند‪ .‬البته در پشت پرده تا انجا که امکان پذیر بود تالش کردند‬ ‫که نیروهایی که منتسب به انهاست یا تمایل به انها دارند را‬ ‫در بدنه اجرایی دولت قرار دهند که تا حدود زیادی موفق به این‬ ‫کار شدند‪ .‬اصولگرایان نیز در ابتدای این دولت ابتدا مقداری در‬ ‫بهت و حیرت به سر بردند که چرا گزینه های خودشان موفق‬ ‫به کسب ارا نشدند و تا مدتی در حی رانی سیاسی به سر بردند‬ ‫و بعد تالش کردند که اقای روحانی را هم با سابقه اصولگرایی‬ ‫مطرح کنند و این طور جلوه دهند که این حرف غلط است که‬ ‫گزینه اصولگرایان رای نیاورند چون گزینه ای هم که رای اورد‬ ‫کسی بود که س��ابقه اصولگرایی دارد و بیشتر در این اردوگاه‬ ‫تعریف م ی ش��ود‪ ،‬بناب راین نم ی ش��ود گفت که اصولگرایان‬ ‫شکست خوردند‪ ،‬از این رو تالش کردند این مساله را به تدریج‬ ‫جا بیندازند و خیلی نیز با دولت اقای روحانی به طور مستقیم و‬ ‫همه جانبه برخورد نکنند‪ ،‬البته مالحظه شرایط کشور‪ ،‬مساله‬ ‫شرایط خارجی منطقه ای و وضعیت اقتصادی کشور هم در این‬ ‫تحلیل موثر بود تا خیلی با دولت اقای روحانی برخوردی نکنند‪.‬‬ ‫امروز یک س��ال از روی کارامدن دولت یازدهم گذشته است‪،‬‬ ‫اصالح طلبان به تدریج دارند فشار خود را بر دولت اقای روحانی‬ ‫ب رای تامین مطالبات خودشان بیشتر م ی کنند و از طرف دیگر‬ ‫رضایت چندانی هم از عملکرد اق��ای روحانی در عرصه های‬ ‫مختلف ندارند که این را بعضا در صحب ت های عناصر تاثیرگذار‬ ‫در جناح اصالح طلب مش��اهده م ی کنیم‪ .‬هرقدر دولت اقای‬ ‫روحانی جلو برود‪ ،‬حجم مطالبات و فش��ار تامین مطالبات از‬ ‫سوی اصالح طلبان بیشتر خواهد شد‪ .‬درباره جناح اصولگرا هم‬ ‫اقای روحانی در طول یک سال گذشته انتقادات تندی را درباره‬ ‫مخالفان دولت یازدهم یا منتقدان دول��ت اظهار کرد‪ .‬به طور‬ ‫طبیعی منتقدان دولت اقای روحان��ی از اردوگاه اصولگرایان‬ ‫هستند و خواهند بود‪ ،‬بناب راین اقای روحانی مناسبات خوبی را‬ ‫با جناح اصولگرا برقرار نکرده حاال یا نخواسته یا تدبیر مدیریت‬ ‫سیاسی مناسب در درون دولت در این زمینه صورت نگرفته‬ ‫است‪ .‬در مجموع هرقدر زمان م ی گذرد‪ ،‬به حجم خواسته ها و‬ ‫فشار اصالح طلبان به دولت افزوده م ی شود و اصولگرایان هم به‬ ‫علت نوع تعاملی که دولت با انها داشته بیشتر از سر ناسازگاری‬ ‫درم ی ایند چون اصولگرایان اوال م ی بینند به کارگیری نیروهای‬ ‫انها در بدنه دولت حداقل ممکن ب��وده‪ ،‬ضمن انکه از تعابیر‬ ‫تندی هم در مورد انها استفاده شده است در مقابل اما از جناح‬ ‫‪7‬‬ ‫ناصر ایمانی از جمله اصولگ رایانی اس�ت که‬ ‫همواره نظ رات متفاوتی را طرح م ی کند او م ی گوید‪:‬‬ ‫«اقای روحانی مناسبات خوبی را با جناح اصولگ را‬ ‫برقرار نکرده حاال یا نخواس�ته یا تدبیر مدیریت‬ ‫سیاس�ی مناس�ب در درون دولت در این زمینه‬ ‫صورت نگرفته است‪ ».‬با او به گفت وگو پرداخته ایم‪.‬‬ ‫مقابل هم در مجموعه تصمیم گی رندگان هیات دولت بیش از‬ ‫اندازه استفاده شده‪ ،‬بناب راین اهسته اهسته به سمتی م ی روند که‬ ‫فشار را روی دولت اقای روحانی بیشتر کنند‪.‬‬ ‫در دو موضوع شاهد تقابلی بین دولت و نامزدهای‬ ‫اصولگرایی هستیم که یک س�ال گذشته رقیب‬ ‫اقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری بودند‪،‬‬ ‫اق�ای قالیب�اف در موضوع تفکیک جنس�یتی در‬ ‫ش�هرداری موضع گرفت‪ ،‬در مقابل او اقای جنتی‬ ‫وزیر ارش�اد چندی بعد خیلی صری�ح اعالم کرد‪:‬‬ ‫«دولت چنین رویکردی را برنم ی تابد»‪ ،‬حتی معاون‬ ‫ام�ور زن�ان و خان�واده رئی س جمهور نی�ز موضع‬ ‫کنای ه امیزی در قبال این مس�اله گرفت و خطاب‬ ‫به اق�ای قالیباف گفت‪9« :‬س�ال گذش�ته غیرت‬ ‫دینی ش�ما کجا بود؟»‪ ،‬یک موض�وع دیگر درباره‬ ‫سیاست خارجی دولت اینکه اقای جلیلی ‪16‬مرداد‬ ‫سخن رانی کرد و گفت‪« :‬امریکا قابل اعتماد نیست‪،‬‬ ‫توافق سیاسی با واشنگتن و ‪ 5+1‬حاصلی ندارد»‪،‬‬ ‫ام�ا ‪ 20‬م�رداد اقای روحان�ی به این موض�ع اقای‬ ‫جلیل�ی و حامیان او جواب�ی تام ل برانگی�ز داد‪ .‬با‬ ‫این تفاسیر به نظر م ی رسد که مرزبندی ها میان‬ ‫دولت اقای روحانی و اصولگ رایان در حوزه فرهنگی‬ ‫و سیاست خارجی در حال پررنگ تر شدن است؛‬ ‫فکر م ی کنید این مرزبندی تا کجا پیش رود؟ ایا به‬ ‫حوزه اقتصادی هم کشیده م ی شود؟‬ ‫کشیده شده است‪ .‬االن بس��ته خروج از رکودی که‬ ‫دولت پیشنهاد داد اقایان نادران و توکلی دو نفر از اقتصاددانان‬ ‫مجلس که از جناح اصولگرایان محسوب م ی شوند‪ ،‬نقدهایی‬ ‫را بر ان بسته داشتند‪ ،‬البته بخش هایی را نیز تایید کردند‪ .‬اینکه‬ ‫ی و صحیح اس��ت‪ ،‬بحث ما نیست ولی‬ ‫نقد انها چقدر علم ‬ ‫نقدهایی را با ادبیات مناسب و با راهکار ارائه دادند و همان طور‬ ‫که گفتم بخشی از ب رنامه دولت را هم تایید کردند اما مواجهه‬ ‫دولت با این نقد رادیکالی بود‪ ،‬یعنی اقای نجفی‪ ،‬دبیر س��تاد‬ ‫اقتصادی دولت برخورد رادیکالی با نقد اقایان نادران و توکلی‬ ‫داشت‪ ،‬در واقع به هیچ کدام از نقدهای انها توجه نکرد و با یک‬ ‫جمالت کلی و نسبتا تند واکنش نشان داد و گفت‪« :‬بعضی‬ ‫از اقایان یک مهری دست شان است و هرجا بخواهند این مهر‬ ‫یزنند‪ ،‬جواب انها را خواهیم داد»‪ ،‬در واقع دولت اصال این‬ ‫را م ‬ ‫نقادی را تحمل نک��رد‪ ،‬حال انکه در ان نق��د بخش هایی از‬ ‫سیاست اقتصادی دولت مورد تایید قرار گرفت‪ .‬اینکه دولت‬ ‫به فاصله یک روز از انتش��ار ان نامه به سرعت واکنش تندی‬ ‫به دیدگاه اقایان توکل��ی و نادران نش��ان داد‪ ،‬این نوع حرکت‬ ‫دور نمای خوبی را نشان نم ی دهد‪ ،‬یعنی از چنین رفتارهایی‬ ‫برم ی اید که دولت اصال تحمل شنیدن نقدها را در عرصه های‬ ‫مختلف سیاس��ت خارجی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی ندارد‪ .‬گویا‬ ‫تصمیم گرفته درباره هر نقد و حرکتی که جریان منتقد دولت‬ ‫انجام م ی دهد‪ ،‬ایس��تادگی کند‪ .‬از این جهت فکر م ی کنم ما‬ ‫داری��م وارد یک فضای تنش الود م ی ش��ویم‪ ،‬به خالف انچه‬ ‫اقای روحانی در شهرکرد گفت‪« :‬فضای کشور نیاز به ارامش‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫دارد» تصور م ی کنم با این نوع مواجهه دولت با منتقدان‪ ،‬اعم‬ ‫از منتقدان تندرو یا منتقدان کندرو‪ ،‬ما به سمت رادیکال شدن‬ ‫فضا پیش م ی رویم‪ .‬البته شاید اقای روحانی تمایل دارد بخشی‬ ‫از مطالبات اصالح طلب��ان را با دوری گزی��دن لفظی و تند از‬ ‫اصولگرایان پاسخ بدهند‪.‬‬ ‫ایا این مرزبندی که ش�ما م ی گویید دارد به سوی‬ ‫رادیکال ش�دن فضا پیش م ی رود‪ ،‬عاقبت به یک‬ ‫قطب بندی سیاسی در کش�ور ختم م ی شود‪ ،‬به‬ ‫عبارت دیگر نتیجه چنین تنش هایی به تقابل دو‬ ‫قطب دولت و اصولگرایان با هم منجر خواهد شد؟‬ ‫معتقدم حتما در این زمینه تالش هایی م ی شود و‬ ‫دست هایی در کار است که دولت را در موضع تقابل با عموم‬ ‫جریان اصولگرا ‪-‬نه صرفا طی ف های رادیکال اصولگرا‪ -‬قرار‬ ‫دهد تا انک��ه دولت کامال در دامن یکی از دو جناح سیاس��ی‬ ‫قرار بگیرد‪ ،‬حال انکه اقای روحانی اصال به این مساله تمایلی‬ ‫نداشت و در مناظ رات انتخاباتی هم به صراحت روی این نکته‬ ‫تاکید م ی کرد که اصال ب رای دولت عالیق سیاسی افراد مهم‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه کارامدی و توانایی انها مهم است‪ .‬دولت به دلیل‬ ‫اینکه یک مرکز فکری است باید بتواند از جهت روابط خود با‬ ‫جناح ها مدیریت سیاسی خوبی بر جامعه اعمال کند اما فکر‬ ‫م ی کنم این مرکز مدیریت در دولت ضعیف‬ ‫اس��ت یا انکه ضعیف نیس��ت‪ ،‬بلکه دارد‬ ‫به طوری که عمل م ی کند که اقای روحانی‬ ‫را در مقابل یک جریان سیاسی قرار دهد‪.‬‬ ‫است که دولت باید انجام دهد اما االن وقتی اقای دکتر توکلی‬ ‫از دلواپسان انتقاد م ی کند و بعد از مدتی دولت همان دلواپسان‬ ‫را به جهنم فرا م ی خ واند‪ ،‬مسلما امثال اقای دکتر توکلی هم که‬ ‫مخالف برگزاری ان نوع همایش ها بودند در نقد این نوع رفتار‬ ‫رئی س جمهور به حمایت دلواپسان م ی اید‪ .‬این کار رادیکال ها‬ ‫را تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫وقتی نامه دکتر توکل��ی و دکتر نادران درباره مس��ائل‬ ‫اقتصادی با برخورد تند دولت مواجه م ی ش��ود و دکتر روحانی‬ ‫در شهرکرد پاس��خ تندی با الفاظ تحقی ر کننده به طرح قضیه‬ ‫رانت ‪ 650‬میلی��ون یورویی پرداختند‪ .‬اینها جن��اح اصولگرا را‬ ‫به سمت رادیکال ش��دن م ی برد که اصال به مصلحت دولت‬ ‫نیست‪ ،‬بناب راین ما در داخل اصولگرایان طی ف های مختلفی‬ ‫داریم که دولت باید بتواند اینها را مدیریت کند‪ .‬در این زمینه‬ ‫فکر م ی کنم دولت اصال کارنامه قابل قبولی ظرف یک سال‬ ‫گذشته نداشته است‪.‬‬ ‫اقای قالیباف چه هدفی داشت که در قبال تفکیک‬ ‫جنسیتی در شهرداری چنین موضعی را گرفت و‬ ‫گفت‪«:‬غیرتدینیحکمم ی کندچنینکاریانجام‬ ‫بدهیم»؟ فکر م ی کنید این موضع او جایگاهش را‬ ‫نزد قش�ر متدین حزب اللهی جامعه تقویت کرد؟‬ ‫این قطب بندی را ب�ه ذات مثبت‬ ‫م ی دانید؟ ایا در رقابت سیاس�ی‬ ‫پیش رو کار را برای انتخاب مردم‬ ‫ساده نم ی کند؟‬ ‫اقای جلیلی هم بعد از مدتی که حمایت ضمنی از‬ ‫تیم مذاکره کننده هسته ای کرد‪ ،‬به یکباره چندی‬ ‫پیش گفت «توافق سیاس�ی ب�ا ‪ 5+1‬ب ی حاصل‬ ‫است‪ ».‬به نظر شما این موضع گیری متاثر از چه‬ ‫مساله ای بود؟ ایا اقای جلیلی با این موضع گیری‬ ‫جدید م ی خواس�ت دوب�اره دوقطب�ی مقاومت –‬ ‫سازش را احیا و دنبال کند؟‬ ‫اق��ای جلیل��ی در کالن موضوع مواف��ق این نوع‬ ‫فعالی ت های دولت در عرصه سیاس��ت خارجی نیست چون‬ ‫او چندین سال سکان این مس��ئولیت را برعهده داشت و ان‬ ‫روند را در پیش گرفت و در این یک س��ال گذشته هم گهگاه‬ ‫انتقاداتی را البته با مالحظات زیاد به روند مذاکرات هسته ای‬ ‫مطرح کرد چون نماینده ولی فقیه در ش��ورای عالی امنیت‬ ‫ملی است ولی شاکله تفکر او این است‬ ‫که با روند فعلی مخالف است قبال هم‬ ‫مخالف بوده‪ ،‬االن هم مخالف است‪ ،‬در‬ ‫ایام انتخابات و در مناظ رات نامزدهای‬ ‫ریاست جمهوری نیز چنین بحث هایی‬ ‫را م ی کرد‪.‬‬ ‫این تحلیل درس�ت اس�ت که او م ی خواهد قطب‬ ‫مخالف فرهنگی و اجتماعی روحانی باشد؟‬ ‫ف�ارغ از اثار تخریب�ی که یک دوقطبی سیاس�ی‬ ‫بخواهد داشته باشد اگر میان حامیان و نزدیکان‬ ‫گرای�ش سیاس�ی دول�ت و منتق�دان دول�ت‬ ‫(اصولگرای�ان) دوقطبی سیاس�ی ش�کل گیرد و‬ ‫اصولگرایان بخواهند با همین رویکرد جلو بروند‪،‬‬ ‫پی ش بینی م ی کنید مردم در انتخابات مجلس به‬ ‫کدام قطب متمایل شوند؟‬ ‫اظهارنظر در این باره هنوز زود است‪ .‬ترکیب مجلس‬ ‫اینده بس��تگی به عملکرد دولت اقای روحان��ی تا انتخابات‬ ‫مجلس دارد‪.‬‬ ‫اصولگ رایان م ی توانند قطب موفقی را مقابل دولت‬ ‫شکل دهند؟‬ ‫با وجودی که زمان زیادی تا برگزاری رقابت سیاسی‬ ‫پیش رو باقی اس��ت‪ ،‬اگر االن بخواهم درب��اره مجلس اینده‬ ‫اظهارنظر کنم‪ ،‬تصور م ی کنم این اکثریتی که اصولگرایان در‬ ‫مجلس کنونی دارند دیگر در مجلس اینده نخواهند داشت‪،‬‬ ‫یعنی کرس ی هایی را از دس��ت خواهند داد‪ .‬قطعا در مجلس‬ ‫اینده تعدادی از کرس ی ها متعلق به دولت‪ ،‬تعدادی متعلق به‬ ‫اصالح طلبان و تع دادی متعلق به اصولگرایان خواهد بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫ارزیابی دقیقی از اینکه جای��گاه اقای قالیباف نزد‬ ‫متدینین جامعه چطور اس��ت ندارم‪ ،‬فکر هم م ی کنم کسی‬ ‫هم چنین ارزیابی نداشته باشد‪ ،‬اگر هم باشد فقط حدس های‬ ‫می دانی است اما فرض را باید بر این گذاشت که اقای قالیباف‬ ‫قصد یک کار سیاسی نداشت‪.‬‬ ‫ما موظفیم خوش��بینانه نگاه کنیم اما اینکه چرا اقای‬ ‫قالیباف در این مقطع زمانی به این نتیجه رسید که باید این کار‬ ‫را در شهرداری ته ران باید انجام دهد‪ ،‬فکر م ی کنم شاید یک نوع‬ ‫نگرانی از وضعیت فرهنگی کشور در پس پرده ذهن کسانی‬ ‫است که اعتقاد به ارزش های انقالب و اسالم دارند‪ ،‬همچنان‬ ‫که رهبری معظم اخی را در این موضوع بر نگران ی های فرهنگی‬ ‫تاکید کردند و این مساله اقای قالیباف را به فکر انداخت که‬ ‫حداقل در حوزه مسئولیت خودش باید یک نوع کار فرهنگی‬ ‫کند تا بر نگرانی و دلواپس��ی فرهنگی خود اب سردی بریزد‪.‬‬ ‫البته او یا هر فرد دیگری که شهردار بود هر زمانی م ی خواست‬ ‫ی را انج��ام دهد با این ط��ور انتقادها و برخوردها‬ ‫چنین اقدام ‬ ‫مواجه م ی شد‪ .‬شکی نیست اگر پنج سال دیگر شهردار ته ران‬ ‫خیر‪ ،‬االن ج��واب نم ی دهد‬ ‫چون اقدامات دولت در عرصه سیاست‬ ‫خارجی مجموعا مورد اقبال مردم است‪،‬‬ ‫یعنی االن از ای��ن فعالی ت های دولت‬ ‫برداشت سازش نم ی شود که یک خط‬ ‫مقاوم��ت بخواهد جل��وی ان به وجود‬ ‫اید‪ .‬علتش این اس��ت که رهبر معظم‬ ‫انقالب از این اقدامات حمایت م ی کنند‪،‬‬ ‫گرچه م ی گویند خوشبین نیستند اما‬ ‫اصل اینکه مذاکره شود را رد نم ی کنند‪،‬‬ ‫در ضمن بارها اعالم کردند که به تیم‬ ‫دیپلماس��ی اعتماد دارن��د و منعی بر‬ ‫پیگیری روند مذاکرات ندارند‪ ،‬بناب راین‬ ‫این روند‪ ،‬روند س��ازش نیس��ت که در‬ ‫مقابل ان خط مقاومت به وجود اید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫در هر دو جناح سیاس��ی کش��ور مدیری��ت واحد و‬ ‫هماهنگ و دارای یک استراتژی درازمدت وجود ندارد‪ .‬هر کدام‬ ‫از این دو جناح دارای طی ف های مختلفی هستند که دامنه این‬ ‫طی ف ها ان قدر وسیع است که بعضا دو سر ابتدا و انتهای یک‬ ‫جناحراخیلیسختبتواناصولگرایااصالح طلبنامید‪،‬بناب راین‬ ‫مدیریت واحدی در مساله ای که مرسوم است نم ی توان شاهد‬ ‫بودکهاین مس الهدرباالترینسطحسیاسیدرانتخاباتگذشته‬ ‫رخ داد چون اصولگرایان تشتت ارای زیادی با هم داشتند‪ ،‬بناب راین‬ ‫در داخل اردوگاه اصولگرایان هر گرایش��ی پی دا م ی ش��ود‪ ،‬این‬ ‫وضعیت کم و بیش در جناح اصالح طلب هم وجود دارد‪ .‬وقتی‬ ‫م ی گوییم اصولگرا صحبت از یک مجموعه واحد هماهنگ‬ ‫نم ی کنیم؛ از دکتر توکلی تا دلواپسان در این اردوگاه حضور دارند و‬ ‫این دو حتی به یکدیگر نقد هم دارند ولی این رادیکال ها هستند‪.‬‬ ‫هردولتیبایدبتواندبهخوبیاینجناح هاوباالخصافرادمعتدل‬ ‫و معقول جناح ها را با خود همراه کند و طوری عمل کند که افراد‬ ‫معتدل‪ ،‬دلسوز و معقول هر جناح با تندروها فاصله بگی رند‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب رادیکال ها به حاشیه م ی روند‪ ،‬این مدیریت صحیحی‬ ‫معتقدم در این زمینه باید نگاه خوشبینانه به افراد‬ ‫داشته باشیم‪.‬‬ ‫این دوقطبی جواب م ی دهد؟‬ ‫خیر‪ ،‬اصال به ای��ن قطب بندی‬ ‫اعتقادی ندارم‪ .‬فضای دیو و دلبری درس��ت‬ ‫کردن اصال به نفع انتخ��اب صحیح مردم‬ ‫نیست‪ .‬هرقدر فضای کشور رادیکال شود‪،‬‬ ‫انتخاب م��ردم با ضریب خطای بیش��تری‬ ‫مواجه م ی شود‪ .‬فکر م ی کنم نفع کشور در‬ ‫هر زمانی این است که از تندروی و از فضای‬ ‫رادیکال دور باش��د تا مردم با ارامش و دقت‬ ‫بیشتری تصمیم گیری کنند‪ .‬این فرایندی‬ ‫که ما داریم قطعا فرایندی که به نفع کشور‬ ‫باشد نیست‪ ،‬ضمن انکه کار کشور را میان‬ ‫قوای مختلف در این شرایط بسیار حساس‬ ‫سخت تر م ی کند‪.‬‬ ‫ش�ما رویک�رد دول�ت را در زمینه‬ ‫قطب بن�دی سیاس�ی تش�ریح کردی�د‪ ،‬درب�اره‬ ‫اصولگرایان چه نظری دارید؟‬ ‫م ی خواست این کار را بکند باز با این هجمه ها رو به رو م ی شد‪.‬‬ ‫یعنی ش�ما برخالف نظر اصالح طلبان م ی گویید‬ ‫نیت اقای قالیباف این نبوده که جایگاه سیاس�ی‬ ‫خود را پیش اقش�ار متدین و حزب اللهی جامعه‬ ‫تقویت کند؟‬ ‫‪51‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫یا‬ ‫دداشت‬ ‫عصبانی شدنحساب شده؟‬ ‫به جهنم گفتن اقای روحانی؛ ایا او عمد داشت؟‬ ‫احسان رستگار‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪8‬‬ ‫امروز که این مطلب نگاشته م ی ش��ود‪ ،‬کمتر از دو روز از ان‬ ‫اظهارنظر عجیب رئی س جمهور م ی گذرد‪( .‬البته ش��ما مخاطبین‬ ‫عزیز‪ ،‬پنج روز بعد این مطلب را مطالعه م ی فرمایید‪).‬‬ ‫در این مدت‪ ،‬نظر شخص ی ام را درباره این اظهارنظر یک سو‬ ‫قرار دادم و عکس العمل ها را سوی دیگر‪ .‬سعی کردم نظر شخص ی ام‪،‬‬ ‫تاثیری از عکس العمل ها نپذیرد و البته از همان ابتدا‪ ،‬پی ش بین ی ای‬ ‫از بازخوردهای احتمالی داش��تم که درس��ت هم از اب در امد و ارزو‬ ‫م ی کردم که این طور نباشد‪.‬‬ ‫مقدم�ه‪ :‬پی ش بین ی ام درس��ت بود و این پی ش بینی‪ ،‬اصال‬ ‫هوش زیادی نیاز نداش��ت؛ فقط الزم بود تا کمی حافظه چند سال‬ ‫اخیرمان را مرور کنیم و برس��یم ب��ه روزی که اق��ای احمدی نژاد‪،‬‬ ‫رئی س جمهور سابق‪ ،‬اظهارنظ راتی خارج از عرف م ی کرد و طرفدارانش‪،‬‬ ‫چشم و گوش بسته‪ ،‬به توجیه مشغول م ی شدند‪ .‬امروز نیز اصل ماجرا‬ ‫تغییری نکرده‪ ،‬تنها تفاوتش این است که رئی س جمهور فعلی خودش‬ ‫را حقوقدان و یک روحانی روشنفکر معرفی م ی کند و رئی س جمهور‬ ‫قبلی خود را نوکر مردم معرفی م ی کرد و نیز اینکه ظاهر هواداران دو‬ ‫رئی س جمهور‪ ،‬با هم متفاوت است؛ البته این «تفاوت ظاهری» اصال‬ ‫به معنای تفاوت باطنی نیست‪ .‬اتفاقا باطن ها خیلی شبی ه اند‪ .‬اینکه‬ ‫یک طرف از «ابو بریز اون جایی که م ی سوزه»ی اقای احمدی نژاد‬ ‫ذوق مرگ م ی ش��د‪ ،‬با اینکه تجددگرایان با «خب به جهنم» اقای‬ ‫روحانی‪ ،‬سر از پا نم ی شناسند‪ ،‬در نفس عمل‪ ،‬هیچ فرقی نم ی کند‪.‬‬ ‫چون هر دو گروه در عکس العمل به رفتاری ناپسند‪ ،‬حسب اینکه به‬ ‫اصطالح خودشان‪ ،‬منتقدان و مخالفانشان سر جایشان نشانده شده اند‪،‬‬ ‫ولو با بد و بی راه‪ ،‬شدیدا و عمیقا اشتراک و شباهت دارند؛ شباهتی در‬ ‫حد بر هم زنندگان سخنرانی عارف در شی راز و سخنرانی جلیلی در‬ ‫دانشگاه امی ر کبیر ته ران‪.‬‬ ‫بند فوق‪ ،‬صرفا یک نگاه مختصر به رفتارشناسی دو گروهی‬ ‫یربطند‪ ،‬ولی رفتارهایشان در شرایط‬ ‫بود که ظاه را سر تا پا به هم ب ‬ ‫مشابه‪ ،‬مو نم ی زند و به طور مفصل تر‪ ،‬در ادامه متن‪ ،‬مخصوصا در‬ ‫بخش موافقان و در مورد ‪ ،1‬به این گروه پرداخته خواهد شد‪.‬‬ ‫از مقدمه گذش��ته‪ ،‬منطق ی تر اس��ت ابتدا عکس العمل ها را‬ ‫بررسی کنیم و بعد تحلیل نگارنده به نظر شما برسد‪:‬‬ ‫مخالفان‪:‬‬ ‫‪ -1‬اینم که شد مثل احمدی نژاد!‬ ‫دلواپس��ان واقعی‪ :‬این طیف که اکثریت منتقدان را تشکیل‬ ‫م ی دهند‪،‬منصفانغیرمغرضیهستندکههممنتقدانسابقبوده اند‬ ‫و هم منتقدان امروزند‪ .‬برخی به روحانی رای داده اند و برخی خیر‪ ،‬با‬ ‫این وجود فارغ از رای شان‪ ،‬این رفتار رئی س جمهور را غلط م ی دانند‪.‬‬ ‫هدفشان از انتقاد‪ ،‬جلوگیری از تکرار خاطره ناخوشایند احمدی نژاد‬ ‫اس��ت و بس‪ ،‬بدون هیچ غرض و مرضی‪ .‬برای این گروه‪ ،‬حس��ن‬ ‫روحانی‪ ،‬نه یک رقیب بالقوه است‪ ،‬نه یک دشمن بالقوه‪ ،‬نه کسی که‬ ‫جای انها را تنگ کرده؛ بلکه روحانی را رئی س جمهور خود م ی دانند و‬ ‫ارزویشان‪ ،‬رشد و پیشرفت مردم‪ ،‬نظام و کشور است‪.‬‬ ‫هشدار‪ :‬اگر این طیف به این قطعیت برسند که اقای روحانی‪،‬‬ ‫احمدی نژاد است‪ ،‬در هیبت یک روحانی وجی ه المله و تنها تفاوتش با‬ ‫رئی س جمهور سابق‪ ،‬داشتن پشتوانه دو تن از روسای جمهور اسبق‬ ‫است‪ ،‬ممکن است این دولت را بدل کنند به اولین دولت چهار ساله‬ ‫جمهوری اسالمی ایران که البته بعید و عجیب به نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫‪ -2‬صد رحمت به احمدی نژاد!‬ ‫فرصت طلبان سیاسی‪ :‬اینها هم مغرضند و هم از جاده انصاف‬ ‫خارج‪ .‬اصال فرض��ا که از حیث ادب‪ ،‬رئی س جمهور فعلی و س��ابق‪،‬‬ ‫باجی به هم ندهد؛ اما نکته ای که در ای��ن میان غی ر قابل اغماض‬ ‫است‪ ،‬تفاوت های فراوان این دو رئی س جمهور است که الاقل در این‬ ‫یک ساله‪ ،‬نم ی توان به این قضاوت رسید که مردم دلشان برای اقای‬ ‫احمدی نژاد تنگ شده! این یک دروغ بزرگ است‪ .‬م ی توان اسم این‬ ‫گروه را گذاشت «توجی ه کنندگان سابق و منتقدان امروز»‪ .‬این گروه‪،‬‬ ‫کسان ی اند که در زمان ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد‪ ،‬دلشان غنج‬ ‫م ی رفت از کالم گوه ربار رئی س جمهور سابق‪ ،‬اما اکنون گویی دچار‬ ‫استحاله ای وسیع و عمیق شده اند و م ی گویند که این ادبیات‪ ،‬محکوم‬ ‫است‪ .‬البته ذکر یک نکته ضروری است که ادبیات اقای احمدی نژاد‪،‬‬ ‫معموال خطاب به دش��منان و خارج بود و اظهارنظر اخیر‪ ،‬خطاب به‬ ‫منتقدان و مخالفان داخلی سیاس��ت های دولت و به خودی خود‪،‬‬ ‫مسیر را ب رای قضاوت های ب ی رحمانه علیه دولت هموارتر م ی کند و‬ ‫بر بهره برداران از این موقعیت هم حرجی نیست‪ .‬به هر حال فارغ از‬ ‫اینکه مخاطب ادبیات ناپسند کیست‪ ،‬این ادبیات‪ ،‬محکوم و دون‬ ‫شان شخص دوم جمهوری اسالمی ایران است‪.‬‬ ‫هشدار‪ :‬اگر این گروه‪ ،‬به قدرت برسند‪ ،‬ادامه مسیر احمدی نژاد‪،‬‬ ‫با چند درجه اصالح و تفاوت هایی در رویکرد‪ ،‬رخ خ واهد داد‪ .‬البته قطعا‬ ‫این گروه‪ ،‬پس از به قدرت رسیدن‪ ،‬مانند احمدی نژاد مجددا دچار این‬ ‫اشتباه مهلک نم ی شوند و مقابل نظام نخواهند ایستاد؛ ولی مشکل‬ ‫اصلی‪ ،‬جهان بینی و تفسیر این طیف از روش مدیریت و نگاهشان‬ ‫به قانون اساسی و مغالطه در ارتباط تخصص و تعهد است‪ .‬راستی!‬ ‫با این گروه نباید هرگز وارد بحث شد!‬ ‫‪ -3‬با همین فرمون بره‪ ،‬سه سال دیگه کارش تمومه!‬ ‫جوگیرهای خود نوستراداموس پندار‪ :‬این طیف‪ ،‬صرفا دارند‬ ‫پی ش بینی م ی کنند؛ برخی دلس��وزند و برخی نیس��تند‪ ،‬برخی به‬ ‫روحانی رای داده اند و برخی نداده اند‪ .‬بیشتر نظاره گرند و از زندگی لذت‬ ‫م ی برند و پی ش بینی م ی کنند و روزگار م ی گذرانند؛ از رانندگان محترم‬ ‫تاکسی در بینشان هست تا اساتید محترم دانشگاه!‬ ‫این گروه اص��وال در ح��ال ارائه پی ش بین ی ه��ای ضربتی و‬ ‫تکان دهنده هس��تند؛ البته ندرتا درس��ت هم پی ش بینی م ی کنند؛‬ ‫مثل پی ش بینی معروف «اخرش یه هواپیما س��قوط م ی کنه‪ .‬حاال‬ ‫ببین کی گفتم»‪.‬‬ ‫غلط بودن اس��تدالل ای��ن طیف‪ ،‬در این اس��ت ک��ه اقای‬ ‫احمدی نژاد در دور دوم ریاس��ت جمهوری اش‪ ،‬فرمانش کج تر ش��د‬ ‫و رایش هم بیش��تر؛ پس خیلی این گونه نم ی توان به پی ش بینی‬ ‫و محاس��به ارای انتخابات ‪ 96‬پرداخت؛ چ��ون نتایج واقع بینانه ای‬ ‫حاصل نم ی شود‪.‬‬ ‫هشدار‪ :‬این گروه خیلی هشدا رزا نیستند؛ به هر حال بخشی از‬ ‫ملت ما هستند و محترم‪.‬‬ ‫موافقان‬ ‫‪-1‬دمش گرم! خوب حالشونو جا اورد!‬ ‫توجی ه کننده های مدرن؛ طرفداران دو اتشه و فرامنطق محور‬ ‫روحانی‪ :‬این گ��روه در هر ش��رایطی‪ ،‬توانمندی ای��ن را دارند که از‬ ‫رئی س جمهور دفاع کنند؛ در مقدمه‪ ،‬قدری به این گروه پرداخته شد‪.‬‬ ‫کسری از این طیف‪ ،‬بغض فرو خورده ای دارند از هشت سال دوران‬ ‫یدانند اما‬ ‫احمدی نژاد و از همین جهت‪ ،‬امروز را زمان تسویه حساب م ‬ ‫نکته جالب اینجاست که برخی از این طیف‪ ،‬در زمان استق رار دولت‬ ‫رئی س جمهور سابق‪ ،‬دوران شیرین راهنمایی یا شاید هم دبستان را‬ ‫س��پری م ی کرده اند‪ .‬در کل اتفاق بدی برایشان نیفتاده؛ فقط حس‬ ‫م ی کنند که کاش زم��ان احمدی نژاد حق رای داش��تند تا به طرف‬ ‫مقابلش رای م ی دادند یا اصال کاش و کاش��کی را ره��ا کن و دم را‬ ‫غنیمت شمر و فحشی بده و جگرت را خنک کن!‬ ‫نکته تاسفبار ب رای این قشر‪ ،‬این است که بسیاری از تحلیلگران‬ ‫و سیاستمداران در این گروه قرار دارند و با این رفتار‪ ،‬موافقند؛ در حالی‬ ‫که قطعا شیوه رفتار اسالمی‪ ،‬هر چه باشد‪ ،‬مشخصا این نیست!‬ ‫هشدار‪ :‬این گروه اگر اثرگذاری شان ادامه پی دا کند یا قوت یابد‪،‬‬ ‫تا حدی نمونه یک مدیریت و سیاست ورزی انحصارطلبانه را شاهد‬ ‫خواهیم بود‪.‬‬ ‫ضمنا! با این گروه هم نباید بحث کرد‪ .‬فقط یک لبخند ملیح‬ ‫کفایت م ی کند و بعد از کنارشان باید عبور کرد‪.‬‬ ‫‪-2‬کاش فحش نم ی داد که نتونن سوءاستفاده کنن!‬ ‫این گروه‪ ،‬عمال به اصالت فرد معتقدند و نه به اصالت ارزش ها و‬ ‫شاخ ص ها‪ .‬م ی گویند روحانی باید حال فالن طیف و بهمان شخص‬ ‫را م ی گرفت که گرفت؛ پس روحانی متشکریم! فرضا که باید با ان‬ ‫گروه برخوردی م ی ش��ده یا رئی س جمه��ور موضع گیری م ی کرده؛‬ ‫اما انگار نه انگار که در این میان‪ ،‬وس��یله و اب��زار این موضع گیری‪،‬‬ ‫اهانت بوده‪ .‬این طیف هرگز فکر نم ی کنند که مبادا ش��خصی که‬ ‫به ان دلبسته اند‪ ،‬دچار اشتباهاتی باشد که نتیجه اش با اشتباهات‬ ‫احمدی نژاد توفیری نکند‪ .‬عمال این گروه معتقدند که دس��تپخت‬ ‫رئی س جمهور لذیذ ولی کمی نمکش زیاد بوده است‪.‬‬ ‫هشدار‪ :‬این طیف نگران کاهش پایگاه قدرت رئی س جمهورند‬ ‫و اخالقیات و حقانیت‪ ،‬ب رایشان ابزار است و نه هدف؛ با این تفاسیر‬ ‫مشخص است که این گروه عمدتا از مسئوالن و ذی نفعان هستند‪.‬‬ ‫البته اندکی از مردم هم چنین روحیاتی دارند که با خون و خون ریزی‬ ‫مخالفند‪ ،‬ولی اگر الزم شود استقبال م ی کنند که با پنبه سر بب رند‪.‬‬ ‫‪-3‬ایول! باور کنین رایش بیشتر شد!‬ ‫فارغ از درستی یا نادرس��تی پی ش بینی‪ ،‬این طیف به قدری‬ ‫ماکیاولیست و نتیجه گرا هس��تند که حاضرند هر عمل قبیحی‬ ‫انجام دهند تا به هدفشان برسند؛ نه تنها در سیاست‪ ،‬بلکه در زندگی‬ ‫شخص ی شان‪ ،‬به تعبیری شیطانند در لباس انسان‪ .‬هر پدیده ای در‬ ‫جهان بینی این طیف‪ ،‬فقط و فقط با یک شاخص سنجیده م ی شود‬ ‫و ان‪ ،‬این است که ایا موجب رویش ارا م ی شود یا ریزش ارا‪ ،‬ایا باعث‬ ‫م ی شود ببریم یا ببازیم‪.‬‬ ‫هش��دار‪ :‬از انجا که حالل و حرام یا ح��ق و باطل در گفتمان‬ ‫اینان‪ ،‬مانند یک ش��وخی خیلی خنده دار است‪ ،‬موجوداتی هستند‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫که اگر موقعیت ایجاب کند‪ ،‬با رژیم صهیونیستی هم ممکن است‬ ‫هم سفره شوند!‬ ‫تحلیلم‪ ،‬فارغ از این بازخوردها‬ ‫انچه در این میان و در میان موضع گیری و تحلی ل ها عمدتا‬ ‫مغفول واقع شد‪ ،‬چند سوال است که خیلی مهم و سرنوشت ساز به‬ ‫نظر م ی رسند‪:‬‬ ‫‪ -1‬ایا رئی س جمهور واقعا عصبانی ش��د و از ک��وره در رفت‬ ‫یا اینکه این اتفاق برنامه ریزی ش��ده و در چارچوب یک زمین بازی‬ ‫ط راحی شده بود؟‬ ‫جواب‪ :‬اقای حس��ن روحانی هم مانند هر فردی‪ ،‬هر قدر هم‬ ‫که بر اعصابش مسلط باشد‪ ،‬ممکن است گاهی تک تک کلماتش‬ ‫را سنجیده بر زبان جاری نکند و گزنده سخن بگوید‪ .‬اگر این جلسه‪،‬‬ ‫مثال جلسه پرسش و پاسخ با خب رنگاران بود و اقای حسن روحانی‬ ‫در پاسخ به س��وال ش��یطنت امیز و طعنه امیز یکی از خب رنگاران‬ ‫یکی از رس��انه های مخالف‪ ،‬این گونه بر م ی اشفت و در لحظه این‬ ‫گونه عصبانیتش را بروز م ی داد‪ ،‬ش��اید خیلی تعجب نم ی کردیم‪،‬‬ ‫ولی این گونه عکس العمل نش��ان دادن‪ ،‬ان هم در جمعی که اکثرا‬ ‫دیپلماتند و فضای جلس��ه لطی ف تر از این است که حتی کسی به‬ ‫رئی س جمهوراخمکند‪،‬اینکهرئی س جمهوراینگونهعصبانیبرخورد‬ ‫کند‪ ،‬این خیلی عجیب است!‬ ‫از انجا که اصوال نه اعتقادی به پای��ان باز دارم و نه عالقه ای‪،‬‬ ‫پاس��خ قطع ی ام را به این پرس��ش ع��رض م ی کنم؛ بدون ش��ک‬ ‫رئی س جمهور با قصد قبلی عصبانی ش��ده اس��ت‪ .‬حتی کلماتی‬ ‫که م ی خواسته بیان کند را انتخاب‪ ،‬ش��دت و ضعفش را سنجیده‬ ‫و ابراز کرده است‪.‬‬ ‫‪-2‬چرا چنین پی ش بینی بد بینانه ای م ی کنم؟‬ ‫جواب‪ :‬اصال بد بینانه نیس��ت‪ .‬اینکه اقای حسام الدین اشنا‪،‬‬ ‫به عنوان مش��اور فرهنگی اقای رئی س جمه��ور‪ ،‬طی مصاحب ه ای‬ ‫ی به عنوان مشاور‬ ‫گفتند که برای اقای محمود س��ریع القلم‪ ،‬حکم ‬ ‫رئی س جمهور صادر نشده‪ ،‬درست؛ اما این بدان معنا نیست که اقای‬ ‫سریع القلم‪ ،‬مشاوره ای به اقای روحانی نم ی دهد‪ .‬در اینکه ایشان از‬ ‫مشاوران سابق اقای روحانی بوده که شکی نیست‪ ،‬ولی اکنون هم‬ ‫نیازی نیست الزاما مشاور اقای روحانی باشند تا تفکراتشان به ایشان‬ ‫منتقل و اجرایی شوند‪.‬‬ ‫‪ -5‬اواخر خرداد امس��ال‪ ،‬از اقای دکتر محمود س��ریع القلم‬ ‫یادداشتی منتشر شد با عنوان «‪ 30‬ویژگی سیاستمدار»‪ .‬پنجمین مورد‬ ‫از این فهرست‪ ،‬این است‪« :‬عصبانیت او با محاسبه قبلی باشد‪».‬‬ ‫هدفم از ذکر نکته فوق‪ ،‬این نیست که الزاما ایشان این پیشنهاد‬ ‫را به اقای رئی س جمهور کرده است‪ ،‬بلکه این است که به ه ر حال این‬ ‫تفکر در بین مشاوران سابق یا حتی فعلی رئی س جمهور وجود دارد‬ ‫که برای تسلط بر افکار عمومی‪ ،‬همیشه نباید لبخند زد؛ گاهی باید‬ ‫فریاد کشید‪ ،‬بلند هم فریاد کشید‪ ،‬توام با بد و بی راه هم فریاد کشید‪.‬‬ ‫با لحاظ کردن جوابم به سوال ‪ ،1‬م ی شود نتیجه گیری کرد که‬ ‫چرا باید اقای رئی س جمهور عصبانی شود‪.‬‬ ‫برای یک موضع گیری از ای��ن جنس و این می زان از اهمیت‪،‬‬ ‫ایا ممکن است که رئی س جمهور با هیچ یک از مشاورانش مشورت‬ ‫یدانم!‬ ‫نکند؟ بعید م ‬ ‫‪ -3‬ایا با این عصبانیت‪ ،‬مردم با وی همراه ش��ده اند یا جبهه‬ ‫گرفته اند؟‬ ‫هم اری و هم نه؛ در تحلیل و دسته بندی موافقان و مخالفان‪،‬‬ ‫ذکر شد که عکس العمل ها چگونه بوده‪ ،‬اما اگر بخواهیم اکثریت‬ ‫مردم را تحلیل کنیم‪ ،‬مردم اکثرا اگرچه ح س هایی منفی یا مثبت‬ ‫نس��بت به این اتفاق دارند‪ ،‬ولی هنوز دارند فکر م ی کنند و منتظر‬ ‫ادامه داستانند‪ .‬این یک عکس العمل روحانی‪ ،‬صرفا جرقه ای بود در‬ ‫ذهن مردم‪ ،‬تکه ای بود از جورچینی که رئی س جمهور در اینده ان را‬ ‫کامل خواهد کرد‪.‬‬ ‫رهبری در مراسم بیست و چهارمین سالروز رحلت حضرت امام‬ ‫خمین ی (ره) در خرداد ماه سال گذشته فرمودند‪(« :‬نامزدها) وعده های‬ ‫نشدنی ندهند‪ .‬من به نامزدهای گوناگون عرض م ی کنم جوری حرف‬ ‫بزنید که اگر در خرداد س��ال اینده نوار امروز شما را جلوی خودتان‬ ‫گذاشتند یا پخش کردند‪ ،‬شرمنده نشوید؛ جوری وعده بدهید که اگر‬ ‫در فضایرادیکال‪،‬اصالح طلبانازروحانیعبورمی کنند‬ ‫‪9‬‬ ‫حمید رض ا ترقی در گفت گو با مثلث‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫رئی س جمهور بدهد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬قطعا همین طور است‪.‬‬ ‫در واقع ش�ما معتقدی�د ان جری�ان درون دولت‬ ‫دنبال ش�کل دهی یک قطب مقابل اصولگرایان‬ ‫اس�ت و م ی خواهد رئی س جمه�ور را هم مصادره‬ ‫به مطلوب کند؟‬ ‫بله‪ ،‬چون ان جریان م ی خ واهد سوار بر سرمایه اجتماعی دولت‬ ‫در انتخابات مجلس اینده شود و حاضر نیست ببیند که این سرمایه‬ ‫میان اصولگرایان و اصالح طلبان تقسیم م ی شود‪ ،‬بناب راین قصد دارد‬ ‫تمام ان سرمایه اجتماعی را به سمت خود جلب کند و کاری انجام‬ ‫دهد تا در رقابت سیاسی پیش رو برد الزم را داشته باشد‪.‬‬ ‫اگر ان جری�ان موفق به تش�کیل دوقطبی میان‬ ‫اصولگرایان و دولت شود‪ ،‬این قطب بندی به ضرر‬ ‫چه کسی خواهد بود؟‬ ‫به ضرر اعتدال خواهد بود‪ ،‬یعنی اینجا اعتدال فدا خواهد‬ ‫شد و اصالح طلبان م ی توانند از ان عبور کنند‪.‬‬ ‫اصولگرای�ان چ�ه کار خواهن�د ک�رد ک�ه چنین‬ ‫قطب بندی در فضای سیاسی کشور شکل نگیرد؟‬ ‫قطعا اصولگرایان نباید به س��وی چنی��ن قطب بندی‬ ‫بروند‪ ،‬بلکه قطب بندی خود را باید ب��ا اصالح طلبان حفظ کنند نه‬ ‫با دولت اعتدال‪.‬‬ ‫اگر در عمل انجام ش�ده قرار بگیرند ان زمان چه‬ ‫کار م ی کنند؟‬ ‫اصولگرایان هر طور شده نباید بگذارند چنین شرایطی به‬ ‫وجود بیاید چون در واقع موجب یاس مردم از اعتدال خ واهد شد و اثار و‬ ‫تبعاتش برای جامعه مثبت نیست‪ .‬عالوه بر اینکه زمینه سوءاستفاده‬ ‫اصالح طلبان از این شرایط را م ی تواند فراهم کند‪ ،‬بناب راین در مجموع‬ ‫فکر نم ی کنم اصولگرایان به این سادگی اجازه بدهند چنین شرایطی‬ ‫پیش بیاید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ب ا توجه به واکن�ش تند و صری�ح رئی س جمهور‬ ‫به دلواپس�ان و موض�وع تفکیک جنس�یتی در‬ ‫ش�هرداری به نظر م ی رس�د که مرزبن�دی دولت‬ ‫با اصولگرای�ان رفته رفته پررنگ تر م ی ش�ود‪ .‬ایا‬ ‫این مرزبندی به ایجاد فضای دوقطبی در فضای‬ ‫سیاسی کشور منجر خواهد شد؟‬ ‫اختالف نظری میان دولت و اصولگرایان نم ی بینم‪ .‬انچه‬ ‫رخ داده این است که اصالح طلبان از نزدیک شدن دولت و اصولگرایان‬ ‫به یکدیگر نگرانند بنابراین با وارونه نمای��ی قضایا و موضوعات از‬ ‫جمله انچه در شهرداری دنبال م ی ش��ود‪ ،‬م ی کوشند میان دولت و‬ ‫اصولگرایان جدایی بیندازند تا با این کار رئی س جمهور کامال در جناح‬ ‫اصالحات تعریف شود‪ .‬حال انکه عنوان طرح اجرایی در شهرداری‬ ‫متناسب سازی مشاغل بانوان است نه تفکیک جنسیتی یا جداسازی‬ ‫زنان از مردان‪.‬‬ ‫ایا شما قائل به دوقطبی میان دولت و اصولگ رایان‬ ‫هستید؟‬ ‫به نظر م ی رسد در روند نقد رفتارها و اقدامات دیگران ان‬ ‫سعه صدری که الزمه ریاس��ت و تعامل میان مسئوالن است هنوز‬ ‫ضعیف اس��ت که این مساله موجب ایجاد حاش��ی ه ای ب رای دولت‬ ‫یا دیگران م ی ش��ود مثال این جمله رئی س جمه��ور که گفت‪« :‬هر‬ ‫وقت مذاکره م ی کنیم م ی گویند م ی لرزی��م‪ .‬به جهنم بروید جایی‬ ‫که گرم باشد نلرزید» بازخوردهای مختلفی در رسانه ها داشت‪ .‬یکی‬ ‫گفت «رئی س جمهور منتقدان را حواله به جهنم داد»‪ ،‬دیگری مطرح‬ ‫کرد «چرا اقای روحانی این کلم��ات را به کار برد؟» اما این دلیلی بر‬ ‫ان نیس��ت که یک مرزبندی میان اصولگرایان و دولت دارد شکل‬ ‫م ی گیرد بلکه ناش��ی از کم حوصلگی و خستگی سیاسی و پایین‬ ‫امدن ظرفیت تحمل مسئوالن اس��ت که موجب این نوع مسائل‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫خب چ�را رئی س جمه�ور ب�ه نقده�ا و مطالبات‬ ‫اصالح طلب�ان از دول�ت که ه�ر روز هم بیش�تر‬ ‫م ی ش�ود واکنش نش�ان نم ی دهد و فقط مقابل‬ ‫نقدهای اصولگ رایان ک م حوصلگی م ی کند؟‬ ‫انهایی که االن اط راف رئی س جمهور هستند و متون را در‬ ‫اختیار او قرار م ی دهند یک طرفه عمل م ی کنند و نقدها و مطالبات‬ ‫تزا‬ ‫اصالح طلبان را به اطالع اقای روحانی نم ی رسانند تا مبادا حساسی ‬ ‫شود‪ ،‬در واقع اط رافیان س��عی م ی کنند نقادی های اصالح طلبان را‬ ‫کمرنگ و انتقادهای اصولگرایان را پررنگ نش��ان دهند تا بیش��تر‬ ‫رئی س جمهور به سوی اصالح طلبان و سیاست های جناح اصالحات‬ ‫گرایش پی دا کند‪.‬‬ ‫یعنی شما م ی گویید اصولگ رایان هیچ عزمی ب رای‬ ‫تشکیل یک قطب سیاسی مقابل دولت ندارند؟‬ ‫به هیچ وجه دلیلی ن��دارد که چنین عزم��ی در اردوگاه‬ ‫اصولگرایان وجود داشته باش��د‪ ،‬فکر م ی کنیم دولت در طول مدت‬ ‫یک س��ال خیلی از مواضعی که ابتدا فاصله اش با اصولگرایان زیاد‬ ‫بود با هدایت های مقام معظم رهبری اصالح کرد و امروز تالش دارد‬ ‫حتی فاصله ها را کمتر کند اما جریانی در حاشیه دولت کامال نشان‬ ‫م ی دهد مخالف این مساله است و م ی خ واهد ب رای انتخابات مجلس‬ ‫اینده این فاصله را به هر شکل ممکن افزایش دهد‪.‬‬ ‫باالخره ان جریان حاشی ه ای در دولت انقدر قدرت‬ ‫دارد که م ی توان�د متن ها و مطالب یکس�ویه به‬ ‫چنانچه ان وعده را بعدا به رخ شما کشیدند‪ ،‬مجبور نباشید تقصیر‬ ‫را گردن این و ان بگذارید که نگذاشتند‪ ،‬نشد‪ .‬کاری را که م ی توانید‬ ‫انجام دهید‪ ،‬وعده بدهید‪ .‬رئی س جمهور در کشور ما و طبق قانون‬ ‫اساس��ی ما‪ ،‬امکانات فوق العاده زیادی در اختیار دارد‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫امکاناتش در قانون اساسی‪ ،‬امکانات وسیعی است؛ رئی س جمهور‬ ‫بودجه کشور را در اختیار دارد‪ ،‬همه ارکان اجرایی کشور را در اختیار‬ ‫دارد‪ ،‬ترتیب اجرای قوانین را در اختیار دارد‪ ،‬توانایی اس��تفاده از همه‬ ‫افراد صاحب نظر را در سراسر کشور در اختیار دارد؛ رئی س جمهور در‬ ‫همه مسائل گوناگون دس��تش باز است‪ .‬تنها محدودیتی که ب رای‬ ‫رئی س جمهور در کشور ما وجود دارد‪ ،‬محدودیت قانون است؛ قانون‬ ‫فقط به او محدودیت م ی دهد که این هم محدودیت نیست؛ قانون‪،‬‬ ‫هدایت کننده است؛ محدودکننده نیست‪ .‬قانون‪ ،‬راه را نشان م ی دهد‬ ‫که چگونه حرکت کنیم‪».‬‬ ‫با توجه به فرمایش رهبری‪ ،‬ب��ه رئی س جمهور باید گفت که‬ ‫اوال اگر وعده ها و ش��عارهای ش��ما محقق نش��ده‪ ،‬مقصرش خود‬ ‫وعده دهنده بوده و ثانیا اگر هم مخالفانی داری‪ ،‬باتوجه به اختیارات‬ ‫فوق العاده زیادی که بر اساس قانون اساسی به شما تفویض شده‪،‬‬ ‫قاعدتا نباید مش��کلی ب رای اجرایی و عملیاتی ک��ردن برنامه ها و‬ ‫سیاست گذاری هایتان وجود داشته باش��د‪ ،‬که اگر هم باشد‪ ،‬با این‬ ‫همه بودجه و اختیارات تام‪ ،‬عذر و بهانه ای را نم ی توان مطرح کرد‪.‬‬ ‫حرف اخر‪ :‬انح��راف افکار عموم��ی از تصمیمات غلط و‬ ‫چرخاندن پیکان تقصیر به سمت کسانی که یک میلیونیم قدرت‪،‬‬ ‫بودجه و اختیارات دولت را ندارند‪ ،‬نهایت سیاس ی کاری است و مردم‪ ،‬از‬ ‫ن بازی ها را بلد شده اند؛‬ ‫هشت سال دولت های نهم و دهم‪ ،‬کمی از ای ‬ ‫بسیاری از مردم م ی دانند که چرا و چگونه‪ ،‬بعضی سیاستمداران به‬ ‫شیوه رونالدینهو‪ ،‬به یک سو نگاه م ی کنند و به سوی عکس پاس‬ ‫م ی دهند و اصال واکنش مثبتی به این بازی ها نشان نداده اند‪ .‬مردم‬ ‫بازی های رونالدینهو و امثال او را به قدر کافی تماشا کرده اند‪.‬‬ ‫اظهارنظر حسام الدین اشنا بعد از ان اظهارات رئی س جمهور‪،‬‬ ‫مهر تاییدی اس��ت بر فرضیه مطروحه‪ .‬وی گف��ت‪« :‬به نظر بنده‬ ‫رئی س جمهور عصبانی نبود‪ ،‬ولی صریح بود‪».‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بیم و امید امنیت در عراق‬ ‫با وجود انتخاب جانشین مالکی‪ ،‬هنوز ع راق از بح ران ناامنی و ب ی ثباتی رنج م ی برد‪ .‬داعش در‬ ‫استان های شمالی مانور قدرت م ی دهد و ناراضیان سیاسی در پایتخت جوالن م ی دهند‪ .‬به این‬ ‫وضعیت ناامیدکننده یک پارامتر ب ی ثبات کننده نیز اضافه شده است و ان ناکامی نوری مالکی در‬ ‫تداوم قدرتش است‪ .‬اما با این حال قدرت های منطقه ای و ف رامنطقه ای سعی م ی کنند با مداخله‬ ‫در امور ع راق باالنس قدرت را در این کشور به نفع خود تغییر دهند ‪ .‬اخرین نمونه چنین تالش ها‬ ‫و دغدغه هایی حمالت هوایی ایاالت متحده امریکا در مواضع داعش و کمک نظامی به اک راد است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫ر ّدپایانکارا‬ ‫چه کسانی به داعش پر و بال می دهند؟‬ ‫سید جواد صالحی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪1‬‬ ‫داعش امروز هم به عنوان یک گروه شب ه نظامی و هم‬ ‫بعضا به عنوان یک ایدئولوژی در گستره سیاسی خاورمیانه‬ ‫خودنمایی م ی کن��د‪ .‬در اینکه بنیاد های ش��کل گیری این‬ ‫گروه سازمان یافته‪ ،‬خشن‪ ،‬تروریس��تی و افراطی کجاست‬ ‫حرف ونقل ه��ای بس��یاری در رس��انه ها مطرح اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫واقعیت این اس��ت که قاطعیتی در ورای ان وجود ندارد‪ .‬بر‬ ‫این اس��اس بیش از اینکه بتوان از گزاره های قاطع و دقیق‬ ‫صحبت کرد بایس��تی از فرضی ه های بدیل سخن به میان‬ ‫اورد‪ .‬فرضی ه های��ی که در ردواثب��ات ان م ی توان داده های‬ ‫متع��ارض و مختلفی جم��ع اوری کرد‪ .‬تحلی��ل محتوای‬ ‫مستندات تحلیلی در رس��انه های فارس ی زبان‪ ،‬عرب زبان و‬ ‫التین بر این باورند که داعش تداوم تاریخی و دنباله القاعده‬ ‫است‪« .‬ب راس��اس این متون تاریخچه داعش به سال ‪۲۰۰۴‬‬ ‫باز م ی گردد‪ .‬زمان ی که ابومصعب الزرقاوی شبکه ای را به نام‬ ‫« جماعت توحید و جهاد» تاس��یس و رهبری ان را برعهده‬ ‫گرفت و با ش��بکه القاعده به رهبری اسامه بن الدن بیعت‬ ‫کرد‪ .‬الزرقاوی پس از ان به عنوان نماینده شبکه القاعده در‬ ‫منطقه یا انچه موسوم به «شبکه القاعده در بالد ال رافدین»‬ ‫بود‪ ،‬معرفی شد‪».‬‬ ‫این گروه (ش��بکه القاع��ده در بالد ال رافدی��ن) هنگام‬ ‫اشغال ع راق از سوی امریکا بیش از پیش به عنوان یک گروه‬ ‫جهادی ضد نیروهای امریکایی خود نمایی کرد و شماری از‬ ‫جوانان ع راقی که ب رای مبارزه با نیروهای اش��غالگر ع راقی‬ ‫در کشورش��ان تالش م ی کردند جذب و به قوی ترین گروه‬ ‫شب ه نظامی درحال جنگ در ع راق تبدیل شد‪.‬‬ ‫درسال ‪ ۲۰۰۶‬الزرقاوی در یک نوار ویدئویی ظاهر شد و‬ ‫از تشکیل «مجلس شورای مجاهدین » در ع راق به رهبری‬ ‫«عبداهلل رشیدالبغدادی» خبر داد‪ .‬الزرقاوی همزمان با اعالم‬ ‫تش��کیل مجلس ش��ورای مجاهدین به قتل رسید و «ابی‬ ‫حمزه المهاجر» به عنوان رهبر ش��بکه القاع��ده در ع راق به‬ ‫جانشینی او تعیین شد‪.‬‬ ‫در پایان س��ال ‪ ۲۰۰۶‬یک گروه ش��ب ه نظامی متشکل‬ ‫از همه گروه های بنیادگ��رای موجود در ع راق به نام « دولت‬ ‫اس�لامی در ع راق» به رهبری «ابوعمر البغدادی» تشکیل‬ ‫شد‪.‬‬ ‫در چهارمین ماه س��ال ‪ ۲۰۱۰‬و دقیق��ا نوزدهم اوریل‬ ‫همین س��ال نیروهای امریکایی به عملیات��ی نظامی در‬ ‫منطقه «الثرثار» ع راق علیه خان��ه اب ی عمر البغدادی و ابی‬ ‫حمزه المهاجر دس��ت زدند و پس از درگیری های ش��دید و‬ ‫بمباران این خانه هر دو رهبر دولت اسالمی در ع راق کشته‬ ‫شدند و یک هفته بعد این گروه به قتل رهب ران خود اعتراف‬ ‫کرد و در حدود ‪ ۱۰‬روز بعد مجلس شورای دولت اسالمی در‬ ‫ع راق تشکیل و «اب ی بکر البغدادی» که امروز امیر «دولت‬ ‫اسالمی در ع راق و شام» (داعش) است را به جانشینی «ابو‬ ‫عمر البغدادی» برگزیدند‪.‬‬ ‫این خلیفه جوان و خودخوانده که به واسطه سبوعیت‪،‬‬ ‫قتل و وحش��ت خود را در صدر رس��انه های جهان نشاند و‬ ‫همزمان بخش وسیعی را از موصل تا عرسال تحت سیطره‬ ‫خود دراورد کسی نیس��ت جز «اب راهیم بن عواد بن اب راهیم‬ ‫البدری» که در سال ‪ ۱۹۷۱‬در شهر سامراء ع راق متولد شده‬ ‫اس��ت‪ .‬وی دارای نام ها و القاب زیادی اس��ت ازجمله «علی‬ ‫البدری السامرایی»‪ « ،‬ابو دعاء»‪« ،‬دکتر اب راهیم»‪« ،‬الکرار»‬ ‫و باالخره «ابوبکر البغدادی»‪ .‬وی فارغ التحصیل دانش��گاه‬ ‫چ را حماسطرح مصر ب رای‬ ‫اتش بس را پذیرفت؟‬ ‫قدرتفلسطینیانپساز‬ ‫جنگغزهافزایشیافتهاست‬ ‫اس رائیلبهاهدافتعیی ن شده‬ ‫درجنگغزهنرسید‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫اسالمی بغداد است و دوره های لیس��انس و فوق لیسانس‬ ‫و دکترا را در این دانشگاه گذرانده و به عنوان استاد و معلم و‬ ‫داعیه مذهبی در ع راق فعالیت کرده و با فرهنگ اسالمی و‬ ‫علوم و فقه شرعی اشناس��ت و اطالعات زیادی نیز در علوم‬ ‫تاریخی دارد و در خانواده ای متدین و دارای عقاید س��لفی‪،‬‬ ‫تکفیری متولد ش��ده و حسب و نس��ب خویش را به قریش‬ ‫متصل م ی نماید‪.‬‬ ‫البغدادی فعالی ت های خود را ابتدا در زمینه های ُم بلغ‬ ‫مذهبی و تربیتی اغاز ولی س��پس مس��یر خود را به سوی‬ ‫فعالی ت های جهادی تغییر داد و به عنوان یکی از قطب های‬ ‫سلفی جهادی و برجسته ترین رهب ران مذهبی در دو استان‬ ‫دیالی و سامراء در ع راق مطرح شد‪ .‬نخستین فعالی ت های‬ ‫جهادی او از مسجد امام احمد بن حنبل اغاز شد و گروه های‬ ‫جهادی کوچکی در منطقه تش��کیل داد ک��ه به عملیات‬ ‫تروریس��تی در ع راق و جنگ های خیابان��ی که ع راق طی‬ ‫سال های گذشته ش��اهد انها بود‪ ،‬دس��ت زدند‪ .‬وی سپس‬ ‫گروهی به نام «گروه اهل س��نت و جماعت» را با همکاری‬ ‫برخی از ش��خصی ت های تندرو که اندیشه و روش و هدفی‬ ‫همانند او داشتند تشکیل داد و فعالی ت های خود را در بغداد‪،‬‬ ‫س��امراء و دیالی گسترش داد و س��پس با این گروه خود به‬ ‫مجلس شورای مجاهدین پیوست و هیات های شرعی را در‬ ‫این مجلس سازماندهی کرد و خود به عنوان یکی از اعضای‬ ‫مجلس تا اعالم دولت اسالمی ع راق در ان فعالیت کرد‪ .‬بین‬ ‫« اب ی بکر البغدادی» و « اب ی عمر البغدادی» روابط عمیقی‬ ‫برقرار ش��د تا حدی که اب ی عمر البغ��دادی پیش از به قتل‬ ‫رسیدن وصیت کرد که اب ی بکر البغدادی به عنوان جانشین‬ ‫وی ب رای رهبری دولت اسالمی در ع راق انتخاب شود‪ .‬چنین‬ ‫اتفاقی در ماه اوت ‪ ۲۰۱۰‬روی داد و ابوبکر البغدادی به عنوان‬ ‫امیر دولت اسالمی در ع راق برگزیده شد‪.‬‬ ‫در خصوص پیدایش داعش فرضی ه های مطرح ش��ده‬ ‫عبارتند از این که‪:‬‬ ‫‪ -1‬داعش گروهی س��اخته و پرداخته ش��ده توس��ط‬ ‫سازمان های اطالعاتی غرب است‪.‬‬ ‫‪ -2‬داعش گروه��ی تکفیری – بعثی ب��رای انتقام از‬ ‫دولت شیعی و شخ ص محور نوری المالکی هستند‪.‬‬ ‫‪ – 3‬داعش اندیش��ه ای بنیادگرایانه ب رای تحقق یک‬ ‫اصالح گری تاریخی و اعاده خالفت عباسی است‪.‬‬ ‫‪ -4‬داعش جریانی جهادی در واکنش به غرب است‪.‬‬ ‫‪ -5‬داع��ش گروه��ی ایدئولوژی��ک ب��رای مقابله با‬ ‫اندیش��ه های ش��یعی اس��ت و نقطه تمایز ان با القاعده در‬ ‫تعریف مفهوم دشمن شناسی است‪ .‬در حال ی که القاعده بر‬ ‫مبارزه با صلیبیون و غرب تاکید داشتند‪ ،‬داعش بر مبارزه با‬ ‫دش��من نزدیک یعنی ش��یعیان یا به تعبیر انها صفویون و‬ ‫مجوس اولویت م ی دهد‪.‬‬ ‫‪ -6‬داع��ش ابزاری س��اخته ش��ده و کنترلی توس��ط‬ ‫قدرت ه��ای منطق��ه ای و فرامنطقه ای اس��ت ک��ه در ان‬ ‫مولفه هایی همچ��ون جابه جای��ی کانون ه��ای منازعه و‬ ‫خصومت‪ ،‬حفظ بازار فروش تس��لیحات‪ ،‬تعقیب و تعمیق‬ ‫ش��کاف س��نی و ش��یعی و در صورت لزوم تغیی��ر فضای‬ ‫ژئوپلتیک منطقه لحاظ شده است‪.‬‬ ‫صرف نظر از اینکه کدام یک از این فرضیات با واقعیت‬ ‫همخوانی دارد خود مبحث مستقلی م ی طلبد اما بنا به عنوان‬ ‫قصد دارم تا منحنی جهت گیری دولت رجب طیب اردوغان‬ ‫با داعش را مورد بررسی قرار دهم‪.‬‬ ‫در اینکه چرا ترکی��ه از این گروه تروریس��تی حمایت‬ ‫م ی کند نظ رات و دیدگاه های متفاوتی مطرح است‪:‬‬ ‫برخی بر این باورند که شاید اولین دلیل این حمایت‬ ‫فروپاشی سیاس��ت خارجی ترکیه و شکست این کشور در‬ ‫سوریه و س��پس مصر و ع راق و کل منطقه است؛ امری که‬ ‫ترکیه را وادار کرده تا به جای اینکه به شکست در سیاست‬ ‫خارجی اعتراف کند سعی در گسترش نفوذ و هژمونی خود‬ ‫در منطقه به هر ش��کل ممکن حتی با توسل به گروه های‬ ‫تروریستی نماید‪ .‬موضوعی که توسط رهب ران احزاب مخالف‬ ‫همچون کمال قلیچداراوغلو محکوم م ی شود‪ .‬رهبر حزب‬ ‫خلق ترکیه طرح تحقی ق وتفحص در خصوص حمایت های‬ ‫دولت ترکیه از داعش را در پارلمان مط��رح کرد ولی امروز‬ ‫بسیاری از منتقدان سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه‬ ‫ان را به حرکت با چشمان بسته متهم م ی کنند‪.‬‬ ‫عده ای دیگر معتقدند که دلیل حمایت ترکیه از داعش‬ ‫را باید در تالش ب رای س��رنگونی نوری المالکی جس ت وجو‬ ‫کرد‪ .‬ترکیه ب رای سرنگونی دولت «نوری مالکی» در ع راق ‪-‬‬ ‫حتی قبل از بحران سوریه ‪ -‬با شیوه های مختلف از نظارت بر‬ ‫تشکیل فهرست های انتخاباتی معارض گرفته تا سازماندهی‬ ‫کودتای نظامی از طریق «طارق الهاش��می» تالش کرد و‬ ‫چون در این هدف ناکام ماند به سازمان های تروریستی مانند‬ ‫«داعش» متوسل شد‪.‬‬ ‫گروه سوم معتقدند که انکارا با ایجاد همپیمانی بین‬ ‫«داعش» و گروه های معارض س��ابق (در ع راق) تاس��یس‬ ‫دولت سنی و تجزیه ع راق را دنبال م ی کند‪ .‬ع راق یکپارچه‬ ‫همانطور که «احمد داوود اوغلو» وزیر خارجه ترکیه ترسیم‬ ‫کرده به منافع ترکیه خدمت نم ی کند‪.‬‬ ‫انکارا بعد از حمایت مالکی از نظام سوریه‪ ،‬از سیاست‬ ‫حمایت وحدت ع راق به سیاست تجزیه و تخریب نهادهای‬ ‫ی که انکارا در راستای‬ ‫سیاسی ان متمایل ش��د‪ .‬اخرین گام ‬ ‫این سیاستش برداشت توافق نفتی با اقلیم کردستان بدون‬ ‫مراجعه به دولت بغداد و صادرات نفت ع راق از کردس��تان به‬ ‫بنادر ترکیه بوده است‪.‬‬ ‫دلیل چهارم این است که تقس��یم ع راق‪ ،‬از دید انکارا‪،‬‬ ‫به تاسیس یک دولت سنی همس��ایه منجر م ی شود که تا‬ ‫حد زیادی م ی تواند روی کمک های مالی ان حساب باز کند‪.‬‬ ‫به این ترتیب ترکیه نفوذی در ع��راق پیدا م ی کند که قبال‬ ‫فاقد ان بوده است‪.‬‬ ‫برخی نیز دلیل حمایت ترکیه از داعش را این م ی دانند‬ ‫که وضعیت غیرقابل کنترل در ع راق و س��وریه این امکان‬ ‫را ب��ه ترکیه خواهد داد تا در صورت فراهم ش��دن ش��رایط‬ ‫مناس��ب‪ ،‬باردیگر به موصل بازگردد که بعد از توافق سال‬ ‫‪ ۱۹۲۶‬بین انگلیس و ع راق از ان خارج شد‪ .‬موصل یا استان‬ ‫موصل شامل بخش اعظمی از اقلیم کردستان کنونی و نیز‬ ‫بخش هایی از اس��تان نینوای فعلی بود‪ .‬این استان رویای‬ ‫تاریخی را که در عقل سیاسی ترک ها نم ی گنجد را محقق‬ ‫م ی س��ازد‪ .‬بعد از خروج ترکیه از موصل‪ ،‬اتاتورک به ترک ها‬ ‫گفت زمانی که ترکیه قادر به بازگرداندن ان باشد‪ ،‬باید چنین‬ ‫کاری را انجام دهد‪ .‬اما «تورگ��وت اوزال» رئی س جمهوری‬ ‫سابق ترکیه به اعزام نیروهای این کشور ب رای اشغال شمال‬ ‫ع راق در جریان «جنگ ازادس��ازی کوی��ت» تالش کرد تا‬ ‫یک دولت ف��درال بین کردهای ع��راق و ترکیه ایجاد کند‬ ‫و موصل و نفت ان بازگردانده ش��ود‪ .‬ام��ا نظامیان معارض‬ ‫ترکیه و «ایلدریم اک بولوت» نخس ت وزیر وقت ترکیه مانع‬ ‫از انجام ان شد‪.‬‬ ‫در هش��تم فوری��ه س��ال ‪« ،۲۰۰۷‬عب��داهلل گل»‬ ‫رئی س جمهور ترکیه با اشاره به اینکه در صورت تجزیه ع راق‪،‬‬ ‫ترکیه حق دارد موصل را «بازگرداند»‪ ،‬گفت‪« :‬ما موصل را در‬ ‫سال ‪ ۱۹۲۶‬به ع راق متحد تحویل دادیم و االن ما یک ع راق‬ ‫متحد را خواستار هستیم‪».‬‬ ‫باید اذعان کرد که عمدتا این مباحث متکی بر نوعی‬ ‫خیال پردازی یا انقطاع از واقعی ت های عینی صورت م ی گیرد‪.‬‬ ‫شخصا بر این باورم که سیاست خارجی ترکیه در خصوص‬ ‫داعش مبتنی بر نوع��ی دوگانگی حمای��ت‪ ،‬ترس و بعضا‬ ‫نگرانی است‪ .‬زمانی ترکیه بیش��ترین نقش را در اموزش و‬ ‫پشتیبانی و ترغیب را نسبت به این گروه تروریستی داشت‬ ‫و اکنون به واس��طه منافعی که ب رای اینده ترس��یم کرده و‬ ‫همچنین ت��رس از گروگان هایی که در دس��ت داعش دارد‬ ‫نسبت به محکوم کردن صریح ان اجتناب م ی نماید‪ .‬مطمئنا‬ ‫رویکرد خشن و تروریستی داعش جایی ب رای سربلند کردن‬ ‫ترکیه در خصوص این حمایت ها نخواهد گذاش��ت و جذب‬ ‫و حضور ش��هروندان ترکیه در دل این گروه تروریستی نوید‬ ‫گسترش بحران های تروریستی در ترکیه را در اینده نزدیک‬ ‫م ی دهد‪ .‬ش��اید در ان مقطع دیگر حسرت خوردن گرهی از‬ ‫مشکالت ترکیه باز نکند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گام های بعدی مقاومت‬ ‫مقاومت نرم‬ ‫بهبود روابط حماس با تهران‬ ‫‪55‬‬ ‫بی‬ ‫بین ‬ ‫نالملل‬ ‫زلزلهداعش‬ ‫صفحه شطرنج تحوالت عراق چگونه چیده شده است؟‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫مدیرکارگروه فرابازی‬ ‫توسعه اندیشگاه طه‬ ‫‪2‬‬ ‫زلزله در نتیجه ازادس��ازی انرژی ناش��ی از گسیختگی‬ ‫گس ل های روی پوسته زمین رخ م ی دهد و به صورت ارتعاش یا‬ ‫گاهی جابه جایی زمین نمایان م ی شود؛ یعنی در نتیجه بروز‬ ‫ان ممکن اس��ت جابه جایی و تغیی راتی در جغ رافیای زمین‬ ‫صورت پذیرد‪ .‬به نظر م ی رس��د که زلزله داع��ش نیز در حال‬ ‫ایجاد جابه جایی و تغیی راتی در جغ رافیای سیاسی به صورت‬ ‫خواسته یا ناخواسته است‪ .‬از جمله مهمترین این تغیی رات نیز‬ ‫در اقلیم کردستان روی م ی نمایاند که در حال حاضر به یکی‬ ‫از جبهه های اصلی نبرد با داعش تبدیل شده است‪ .‬البته قصد‬ ‫از این نوشتار‪ ،‬استدالل ب ر اساس مغالطه تمثیل داعش بر زلزله‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه از این مفهوم استفاده شد تا درک شیوه اثرگذاری‬ ‫ان بر خاورمیانه اسانتر باشد‪.‬‬ ‫داعش در برابر کردها!‬ ‫روز یازدهم فروردین ماه سال جاری خورشیدی‪ ،‬یکی از‬ ‫نمایندگان ائتالف کردستان پارلمان ع راق اعالم کرد که داعش‬ ‫به دنبال جذب کردهای منطقه خودمختار کردس��تان ع راق‬ ‫است‪ .‬اما در عمل کردهای ع راق نیز به کمک ارتش این کشور‬ ‫شتافتند و با گسیل نیروهای پیشمرگه ب رای مبارزه با داعش‬ ‫به طور رسمی در ب رابر این گروه تروریستی موضع گرفتند‪ .‬در روز‬ ‫بیس ت ودوم خرداد نیز سرلشکر شیرکو رئوف‪ ،‬فرمانده نیروهای‬ ‫پیش��مرگه کرکوک اعالم کرده بود که نیروهای پیشمرگه در‬ ‫پایگاه نظام��ی تل الورد و دیگر مراکز نظامی منطقه الرش��اد‬ ‫در ‪ 25‬کیلومتری جنوب غ ربی استان کرکوک مستقر شده اند‬ ‫تا خالء امنیتی ناشی از عقب نشینی نیروهای تیپ ‪ 12‬ارتش‬ ‫ع راق از این منطقه را برطرف سازند‪ .‬با این وجود پیشمرگه های‬ ‫حزب اتحادیه میهنی کردس��تان‪ ،‬ی‪.‬ن‪.‬ک و حزب دموکرات‬ ‫که عقب نشینی را رد کردند‪ ،‬در کنار نیروهای ی‪.‬پ‪.‬گ علیه‬ ‫داعش م ی جنگند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گستره جغرافیایی جنگ‬ ‫به تازگی حزب کارگران کردستان یا پ‪.‬ک‪.‬ک‪ .‬از تمامی‬ ‫ کردهای ساکن در شمال‪ ،‬جنوب و غرب درخواست کرده که‬ ‫علیه داعش متحده شوند‪ .‬این گروه در رشته کوه های شمال‬ ‫ع راق اسکان دارند اما برخی از اعضای انها نیز در ترکیه هستند‪.‬‬ ‫پ‪.‬ک‪.‬ک‪ .‬با کردهای در حال مبارزه با داعش در س��وریه نیز‬ ‫متحد اس��ت‪ .‬به این ترتیب م ی توان گفت که یک گس��تره‬ ‫جغ رافیایی از جنوب شرقی ترکیه تا ش��مال شرقی سوریه و‬ ‫شمال ع راق درگیر جنگ با ع راق شده اند‪ .‬این اتحاد به تقویت‬ ‫گروه های درگیر با داعش منجر م ی شود‪ .‬در واقع هزینه عدم‬ ‫س��امان یابی یک کنش جمعی در ب رابر داعش در مقایسه با‬ ‫هزینه انتظاری سلطه این گروه تروریستی در ع راق به ویژه ب رای‬ ‫اقلی ت های مذهبی این کشور به حدی اندک است که حتی‬ ‫یزیدی های ع راق نیز ب رای مقابله با داعش مسلح شده اند‪.‬‬ ‫از طرف دیگر مهمترین پیامد خارجی مثبت این اتحاد‬ ‫بین کردها ب��رای موقعی��ت دولت مالکی اس��ت که قدرت‬ ‫چان هزنی او را افزایش داده است‪ ،‬زی را ائتالف علیه داعش جنبه‬ ‫ی به خود گرفته است‪ ،‬به طوری‬ ‫فرامذهبی‪،‬فراملی و فراقوم ‬ ‫که نوری مالکی‪ ،‬نخس��ت وزیر ع راق به نیروهای هوایی این‬ ‫کشور دستور داد تا از کردها در ب رابر داعش حمایت کنند‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب‪ ،‬نوری مالکی به واسطه نمایش توانایی بسیج نیروهای‬ ‫مختلف در ب رابر داعش به تثبیت موقعیت خود کمک زیادی‬ ‫کرده است‪ .‬البته تحوالت اخیر ع راق نشان داد که نه ارتش ع راق‬ ‫و نه کردها به تنهایی قادر به مقابله با داعش نیس��تند‪ .‬از این‬ ‫روی انچه به تقویت اتحادی فرامذهبی‪ ،‬فراملی و فراقومیتی‬ ‫انجامیده این است که ارزش اتی ائتالف ولو موقت گروه های‬ ‫مختلف درگیر با داعش به شدت باالست چون تجربه سوریه و‬ ‫نخس��تین روزهای هجوم داعش به ع راق نشان داد که هیچ‬ ‫کدام از گروه های درگیر به تنهایی از عهده مقابله با این گروه‬ ‫تروریستی ب رنم ی ایند‪ .‬تروریس ت های داعش در روزهای اخیر‬ ‫مناطق وسیعی از جمله چند می دان نفتی بین شهر موصل در‬ ‫شمال ع راق و مرز سوریه را تسخیر کردند‪ .‬انان پیشمرگه های‬ ‫کرد را از این منطقه بیرون راندند؛ بناب راین زلزله داعش و ادامه‬ ‫مسیر تکانش ان به سمت کردها باعث نزدیکی دولت مالکی‬ ‫و کردها شده‪ ،‬اما مساله اصلی به پایداری این ائتالف ها پس‬ ‫از پایان غائله داعش مربوط م ی شود‪ .‬البته صرف نظر از ادامه‬ ‫حضور مالکی به عنوان نخس ت وزیر ع راق‪ ،‬این ادامه همکاری‬ ‫تا حد زیادی به تحوالت نقشه فرابازی اقلیم کردستان در منطقه‬ ‫خاورمیانه بستگی دارد‪ .‬داعش انعکاس یک بازی تو در تو در‬ ‫خاورمیانه است که نگاه به ان از زاویه مرزهای داخلی کشورهای‬ ‫درگیر کافی نیست‪.‬‬ ‫بازی تو در توی داعش در خاورمیانه‬ ‫منطقه منا (خاورمیانه و شمال افریقا) در بستر تحوالت‬ ‫تاریخی بسیار مهمی قرار گرفته اس��ت‪ .‬اینکه این تغیی رات‬ ‫ب رای کدام یک از گروه های بازیگر نقطه عطف باشند از منظر‬ ‫تحلیل روندهای اتی این منطقه ضرورت دارد‪ .‬گس��تره این‬ ‫تغیی رات به حدی است که از ش��اخ افریقا تا مرزهای شبه قاره‬ ‫هند یعنی جغ رافیای استراتژیک پی رامون ای ران را در ب ر گرفته‬ ‫است‪ .‬از نظر تجربه تاریخی‪ ،‬بازیگران بی ن المللی در کاربست‬ ‫سه اس��تراتژی زاغ و روباه (تطمیع و غارت)‪ ،‬تضعیف متوازن‬ ‫(گرفتاری کشورهای همجوار در جنگ های فرسایشی یا دامن‬ ‫زدن به اختالفات ملی و فراملی) و لبه پرتگاه (تهدید معتبر و‬ ‫اخذ امتیاز) بیشترین عایدی را کسب کرده اند‪ .‬ب رای الیه بندی‬ ‫بازی های بی ن المللی تودرتو م ی توان محور تمرکز را بر منابع‬ ‫استراتژیک متمرکز کرد؛ منابع انرژی‪ ،‬مغزافزار یا نخبگان فکری‪،‬‬ ‫مناطق کم ریسک تولید و بازارهای مصرفی از مهمترین منابع‬ ‫استراتژیک در بستر اقتصاد شبکه ای امروزی هستند‪ .‬این منابع‬ ‫چندین کارکرد را به عهده دارند؛ گروهی از انها مانند مناطق کم‬ ‫ریسک یا کم هزینه تولید از هزینه تولید کاالها و خدمات در‬ ‫بستر اقتصاد شبکه ای و شیوه تولید غیرمتمرکز م ی کاهند‪.‬‬ ‫گروهی دیگر یعنی مغزافزار توس��عه اقتصاد دانش بنیان در‬ ‫کشورهای پیشرفته را پیش م ی ب رند‪ .‬هنوز منابع انرژی فسیلی‬ ‫به عنوان یکی از منابع حیاتی ب رای صنعت و حفظ سطح زندگی‬ ‫شهروندان کش��ورهای صنعتی و تازه صنعتی شده اهمیت‬ ‫زیادی دارند‪ .‬بازارهای مصرفی تولیدات کشورهای صنعتی و‬ ‫تازه صنعتی شده از بابت تضمین استمرار و ثبات رشد اقتصادی‬ ‫انها اهمیت دارند‪ .‬در چنین بافتاری که صرفه های ناش��ی از‬ ‫شبکه در قالب منطقه گرایی اهمیت فزاینده یافته‪ 20 ،‬کشور‬ ‫صنعتی پیشرفته جهان با کشورهای خاورمیانه در بازی انرژی‬ ‫فسیلی‪ ،‬بازار مصرف و مغزافزار درگی رند‪ .‬این کشورها به واسطه‬ ‫منابع و منافع متفاوت‪ ،‬استراتژی یکسانی در مقابل کشورهای‬ ‫خاورمیانه اتخاذ نکرده اند‪ .‬از نظر بازیگران طیفی‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫پیشاپیش کش��ورهای اتحادیه اروپا قرار دارد و روسیه در کنار‬ ‫چین در طیف دیگر این گروه بازیگران قرار گرفته اند‪ .‬ائتالف‬ ‫نس��بتا پایدار ایاالت متحده با اتحادیه اروپا با تضعیف متوازن‬ ‫کشورهای منطقه‪ ،‬برداشت حداکثری به واسطه افزایش تنش‬ ‫داخلی در بین کشورهای منطقه و بزرگنمایی خطر نظامی به‬ ‫تعادل لبه پرتگاه نزدیک م ی ش��ود‪ .‬اما مهمترین کارکردهای‬ ‫این تع��ادل‪ ،‬انتقال کم هزینه مغزافزار به کش��ورهای ائتالف‬ ‫ایاالت متحده به همراه افزایش قیمت انرژی و به صرفه شدن‬ ‫توسعه منابع انرژی جایگزین به ویژه منابع تجدیدپذیر از یک‬ ‫طرف و سوداوری پروژه توسعه و هدایت منابع انرژی فسیلی‬ ‫امریکا ب رای صادرات در اینده است که به حفظ هژمونی ان در‬ ‫اینده کمک م ی کند‪ .‬اما کشورهای شرقی به ویژه روسیه و چین‬ ‫نیز از استراتژی کالغ و روباه یعنی همراهی و تمجید ظاهری‬ ‫در عین اخذ امتیازهای بس��یار از قبل پروژه های اقتصادی و‬ ‫سیاسی به س��مت تعادل لبه پرتگاه گرایش دارند‪ .‬الیه بازی‬ ‫منطقه ای به واسطه افزایش تنش قومیتی در قالب ایجاد یا‬ ‫ی میان گروه های مختلف در منطقه یا‬ ‫تقویت تضادهای قوم ‬ ‫تنش های فرقه ای زمینه پایداری این تعادل را تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫اما در نگرش پویا صرف تعادل مدنظر نیس��ت و تعادل های‬ ‫مقطعی ب رای نیل به مسیرهای مطلوب ط راحی و هدفگیری‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬یکی از مهمترین کارکردهای این تعادل مقطعی‬ ‫تضعیف متوازن و قطع ه بندی منطق��ه به گروه های کوچک‬ ‫کم قدرت اس��ت که ریسک گس��ترش اقتصاد شبکه ای در‬ ‫سراسر جهان را کاهش داده و در قالب تقسیم کاری تجویزی‪،‬‬ ‫پذی رای سبک زندگی وارداتی باشند تا از اندازه بازار کشورهای‬ ‫صنعتی کاسته نش��ود‪ .‬چنین روندی به ظاهر امنیت انرژی‬ ‫را به مخاط��ره م ی اندازد ام��ا تضعیف مت��وازن و ایجاد تضاد‬ ‫فرقه ای‪ -‬قومی بین کش��ورهای منطقه باعث شده تا امکان‬ ‫ائتالف انها مانند دوران طالیی اوپک به شدت کاسته شده و در‬ ‫نتیجه به راحتی در رقابت با یکدیگر منابع انرژی را به بازیگران‬ ‫صنعتی عرضه کنند‪.‬‬ ‫اقلیم کردستان ع راق در س��ال ‪ 1371‬شکل گرفت؛ در‬ ‫نقشه فرابازی این اقلیم‪ ،‬دو رقیب جدی یعنی مسعود بارزانی‬ ‫و جالل طالبانی به عنوان اعضای ائت�لاف غالب این اقلیم‬ ‫بوده اند‪ .‬ب��ا این وجود در نقش��ه فرابازی منطق��ه ای‪ ،‬عب داهلل‬ ‫اوجاالن‪ ،‬رهبر حزب کارگران کردس��تان‪ ،‬به س��مت طالبانی‬ ‫گرایش داشت‪ .‬قدرت چان هزنی باالتر طالبانی باعث شد تا به‬ ‫مقام ریاست جمهوری برسد و بارزانی بر سه وزارت کلیدی او‬ ‫تسلط یابد‪ .‬اما در حال حاضر نقشه فرابازی منطقه ای اقلیم‬ ‫کردستان به سمت ضعف (جسمانی) طالبانی و البته حضور‬ ‫اوجاالن در زندان تغییر ک��رده و در میان بازیگران بی ن المللی‬ ‫نیز بارزانی به س��مت ترکیه گرای��ش دارد و به صورت علنی‬ ‫در ب رابر مالکی قرار م ی گیرد‪ .‬ضمن اینکه گرایش بارزانی به‬ ‫اعضای حزب بعث ع راق و البته زمزمه ارتباطش با اداره امنیت‬ ‫ع ربستان نشان م ی دهد که شکنندگی ائتالف کردها دست کم‬ ‫پس از اتمام غائله داعش محتمل است زی را بارزانی به ائتالف‬ ‫با ع ربستان و قطر بیشتر گرایش دارد و به صورت ضمنی به‬ ‫داعش کمک م ی کند زیر ا به نظر م ی رسد که یک استراتژی‬ ‫دودوزگی را پیش گرفته است؛ از یک طرف از نوری مالکی به‬ ‫خاطر عدم درخواست همکاری رسمی از کردها ب رای مقابله با‬ ‫داعش گالیه دارد و از طرف دیگر اعالم م ی کند که نیروهای‬ ‫پیشمرگه کرد در مناطق تحت کنترل داعش مداخله نخواهند‬ ‫کرد! با این وجود نیروهای کرد به صورت رسمی وارد جنگ با‬ ‫داعش شده اند و موضع ترکیه نیز که موافق تضعیف قدرت‬ ‫کردهاست در سخنان وزیر دفاع ترکیه تجلی م ی یابد که اعالم‬ ‫کرده تاکنون هیچ گونه حمایت و پشتیبانی از امریکا که از روز‬ ‫جمعه دست به حمالت نظامی علیه مواضع داعش در شمال‬ ‫ع راق زده‪ ،‬به عمل نیاورده است‪ .‬در این صورت ادامه جنگ در‬ ‫شرایط حمایت ع ربستان و قطر از داعش از یک طرف و عدم‬ ‫حمایت ترکیه از طرف کردها م ی تواند مبنایی ب رای پایداری‬ ‫ائتالف انها باشد‪ .‬از طرف دیگر مسائل امنیتی ع راق و رونق‬ ‫تجارت ازاد خارجی در اقلیم کردس��تان نیز باعث م ی شود تا‬ ‫جدایی ان از ع راق همراه با انضمام دیگ��ر کردهای منطقه‪،‬‬ ‫عایدی بیشتری ب رای کردها داشته باشد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫هرچند که هنوز عالئمی از ائت�لاف پایدار میان کردها‬ ‫یعنی ادامه اتحاد انها پس از غائله داعش به چشم نم ی خورد‬ ‫و ناس��ازگاری منافع برخی از فرادس��تان کرد با یکدیگر ادامه‬ ‫دارد اما در صورت ادامه جنگ احتمال کاهش این ناسازگاری‬ ‫و دس��تیابی به یک اتحاد پایدارتر بیشتر اس��ت‪ .‬بناب راین در‬ ‫صورتی که مقابله کردها با داعش به تحقق اهداف پ‪.‬ک‪.‬ک‪.‬‬ ‫یعنی افزایش اهمیت ان در معادالت سیاسی منطقه و گرفتن‬ ‫سکان رهبری کردهای منطقه منجر شود انگاه احتمال تحقق‬ ‫سناریوی تشکیل یک کشور مستقل به نام کردستان به شدت‬ ‫افزایش خواهد یافت و مقدمه ای ب رای ادامه دومینوی تحوالت‬ ‫خاورمیانه به سبکی مشابه خ واهد شد‪.‬‬ ‫تهدید داعش برای حامیانش‬ ‫نبردنظامیامریکاعلیهداعش‬ ‫محدودوتاکتیکیاست‬ ‫گفت وگوی مثلث با ابراهیم متقی‪ ،‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫با توجه به پی ش روی های داعش در دو کشور ع راق‬ ‫و سوریه به نظر شما راه های جلوگیری از گسترش و‬ ‫پیشرویداعشچیست؟‬ ‫گرفت‪ .‬مجموعه هایی که نام داعش به معنای «دولت اسالمی‬ ‫ع راق و شامات» را مورد استفاده قرار م ی دهند‪ ،‬اگرچه از سیاست‬ ‫منطقه ای امریکا و اش��غال ع راق در س��ال‪ 2003‬انتقاد به عمل‬ ‫م ی اورند‪،‬اماانهادرزمرهافرادوگروه هاییهستندکهمحوراصلی‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫درک واقعی ت ه��ای امنیت��ی ع راق ب��دون توجه به‬ ‫شاخ ص های هویتی داعش امکان پذیر نیست‪ .‬واقعی ت های‬ ‫کنش راهبردی امریکا در خاورمیانه نش��ان م ی دهد که چنین‬ ‫نیروها و س��ازمان هایی نم ی توانند به عنوان پشتوانه سیاسی‬ ‫و ائتالف منطقه ای امریکا محسوب ش��وند‪ .‬علت ان را باید در‬ ‫گسترش تضادهای غیرقابل کنترل دانس��ت‪ .‬تضادهایی که‬ ‫تمام ی هزینه های انس��انی و مالی امریکا در ع راق و منطقه را‬ ‫ب ی اثر م ی سازد‪ .‬اولین بار واژه و مفهوم داعش در شرایطی مطرح‬ ‫شد که نشانه هایی از تسری بحران سوریه به ع راق مورد توجه‬ ‫روزنامه نگارانوتحلیلگرانموضوعاتراهبردیقرارگرفت‪.‬تبیین‬ ‫سازوکارهایکنترلومقابلهباداعشبدونتجزیهوتحلیلدقیق‬ ‫عناصرفکریواعتقادیچنینمجموعه هاییامکان پذیرنیست‪.‬‬ ‫اینگروهشب ه نظامیکههم اکنونبهسالح هایسنگیننیزنایل‬ ‫شده‪ ،‬در دو سال گذشته موقعیت خود را ارتقا داده است‪ .‬تحقق‬ ‫چنین اهدافی بدون توجه به نقش سیاسی کشورهای منطقه و‬ ‫قدرت هایبزرگامکان پذیرنخ واهدبود‪.‬بههمیندلیلاستکه‬ ‫جایگاه یابیچنینبازیگرانیهمانندداعشوراه هایجلوگیریاز‬ ‫گسترشوپیشرویچنینبازیگرانینیازمنددرکدقیقنیروهایی‬ ‫است که با داعش دارای اهداف مشترک یا تضادهای تاکتیکی و‬ ‫راهبردی هستند‪ .‬اگرچه در شرایط موجود‪ ،‬گروه تشکی ل دهنده‬ ‫داعش ترجیح م ی دهن��د از مفاهیم تاریخ��ی همانند خالفت‬ ‫استفاده کرده و عبارت «دولت خالفت اسالمی» را مورد استفاده‬ ‫قرار م ی دهند‪ ،‬اما درک این مجموعه بدون تبارشناسی داعش‬ ‫امکان پذیر نیست‪ .‬در این فرایند‪ ،‬الگوی کنش و نگرش هرگروه‬ ‫سیاسی نسبت به س��وژه های امنیتی مورد ارزیابی قرار خواهد‬ ‫‪3‬‬ ‫ابراهیم متقی‪ ،‬اس�تاد دانش�گاه تهران در‬ ‫گفت وگو با مثلث به بررسی دالیل حمله هوایی‬ ‫امریکا به مواضع داع�ش و اینده تحوالت عراق‬ ‫و امریکا پرداخت‪ .‬متقی معتقد اس�ت که اقدام‬ ‫نظام�ی امریکا علی�ه داعش ماهی�ت محدود‪،‬‬ ‫تاکتیکی و منطقه ای داشته است‪ .‬مقامات وزارت‬ ‫دفاع امریکا بر این موضوع تاکید داش�ته اند که‬ ‫امکان انجام چنین اقداماتی در سایر حوزه های‬ ‫جغرافیایی ع�راق علیه داعش وج�ود ندارد‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬مقامات امریکایی هی چ گونه تمایلی‬ ‫برای بهره گیری از نیروی زمینی در جنگ علیه‬ ‫داعش ندارن�د‪ .‬نظامی�ان امری�کا دارای تج ربه‬ ‫تاریخی تلخی از گروه های تکفیری و تکریتی در‬ ‫عراق هستند‪ .‬هنوز طالبان در افغانستان چالش‬ ‫اصلی برای نیروهای نظامی کشورهای اشغالگر‬ ‫محسوب م ی ش�ود‪ .‬او در رابطه با تداوم حمالت‬ ‫امریکا برای مهار داع�ش م ی گوید‪ «:‬اگر امریکا‬ ‫جنگ علیه داعش را ب ه گونه پرشدت ادامه دهد‪،‬‬ ‫به منزله رویارویی با عربس�تان تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫ورود عربستان به موضوعات امنیت منطقه ای‪،‬‬ ‫معادله قدرت و بحران در خاورمیانه را با دشواری‬ ‫بیشتری همراه ساخته است‪ .‬شکل گیری داعش‬ ‫را بای�د ادامه سیاس�ت های هویت�ی‪ ،‬امنیتی و‬ ‫راهبردی ع ربس�تان ب�رای مقابله ب�ا نیروهایی‬ ‫دانست که از سوی ایران حمایت م ی شوند‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫البته گستره تحوالت خاورمیانه تنها به اقلیم کردستان‬ ‫محدود نم ی ش��ود! فرمانده نیروهای داعش خ��ود را خلیفه‬ ‫مس��لمین خوانده و این رویکرد او در تضاد کامل با تمایالت‬ ‫تمامی ت خواهانه ع ربس��تان ب رای تحقق رویای سلطه بدون‬ ‫رقیبش در خاورمیانه قرار م ی گیرد‪ .‬گرچه داعش تحت حمایت‬ ‫کشورهایی مانند قطر و ع ربستان است اما در اینده ب رای خود‬ ‫انان نیز به عنوان یک تهدید به شمار م ی رود‪ ،‬زی را هویت این‬ ‫گروه تا حد زی��ادی به رویکرد اش��غالگری و به اصطالح جهاد‬ ‫وابسته است و باعث م ی ش��ود تا پس از اتمام غائله در ع راق‬ ‫مانند انچه در سوریه رخ داد‪ ،‬مسیر حرکت این گروه تروریستی‬ ‫به سمت کش��ورهای دیگر نیز تغییر کند‪ .‬این فرصت طلبی‬ ‫تاریخی به واس��طه پیامدهای خارجی طرح خاورمیانه بزرگ‬ ‫از یک طرف و ناکامی انقالب های خاورمیانه و شاخ افریقا در‬ ‫اصالح نظم های اجتماعی و ایجاد ثبات از طرف دیگر زمینه‬ ‫ادامه فعالیت داعش مانند القاعده را تقویت م ی کند و م ی توان‬ ‫یکی از س��ناریوهای اندک محتمل را نف��وذ داعش به خاک‬ ‫ع ربستان یا دیگر کشورهای منطقه از جمله قطر یا کویت در‬ ‫نظر گرفت؛ اگرچه تهدید ع ربستان توسط داعش بیشتر یک‬ ‫حربه تبلیغاتی ب رای ایجاد ترس در دل مردم س��رزمی ن های‬ ‫تحت یورش این گروه و البته برحذر داشتن دیگر کشورها از‬ ‫مقابله با این گروه است و این گروه بیشتر ب رای غارت مناطقی‬ ‫اقدام م ی کند که ثبات و امنیت بسیار ضعیفی دارند‪ .‬در واقع‬ ‫عنوان خالفت اسالمی یا جهاد سرپوشی ب رای فعالی ت های‬ ‫این گروه فرصت طلب و غارتگر است‪ .‬ب رای نمونه اگر داعش‬ ‫به واقع در پی تثبیت حکومت اسالمی بود و ب رای جهاد به پا‬ ‫خاسته م ی بایست در بحران غزه دست کم تهدیدی معتبر ب رای‬ ‫اسرائیل رو م ی کرد‪ ،‬در حالی که هیچ کالمی از سرکردگان این‬ ‫گروه تروریستی درباره غزه شنیده نشد‪.‬‬ ‫با این وجود‪ ،‬نقشه فرابازی خاورمیانه ایجاب م ی کند که‬ ‫ع ربستان ولو در ظاهر در تقابل با داعش قرار گیرد چون در غیر‬ ‫این صورت امکان دارد که در تقابل ضمنی با امریکا قرار گرفته‬ ‫و قدرت چان هزنی خود را بیش از پیش از دست بدهد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل چند ماه پیش‪ ،‬ع ربس��تان س��عودی اخوان المسلمین‬ ‫مصر و چند گروه دیگر از جمله داع��ش و جبهه النصره را در‬ ‫فهرست گروه های تروریستی قرار داد و همچنین به ان دسته‬ ‫از شهروندان خود که با این گروه ها همکاری م ی کنند هشدار‬ ‫داد‪ .‬با این وجود اخبار زیادی از پیوستن شهروندان ع ربستانی‬ ‫به صورت انف رادی یا همراه با فرزندان خود به این گروه منتشر‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬زلزله داعش به عربس��تان کمک کرد تا اندکی از‬ ‫نگرانی خود درباره افزایش قدرت چانه زن��ی ای ران در منطقه‬ ‫بکاهد‪ .‬بناب راین حتی اگر ع ربستان لقمه ای بزرگتر از دهان ب رای‬ ‫داعش باشد اما کشورهایی همانند قط ر‪ ،‬امارات متحده ع ربی یا‬ ‫کویت طعمه های اسانتری ب رای داعش به شمار م ی روند‪ .‬از این‬ ‫رو ع ربستان استراتژی با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن‬ ‫را دنبال م ی کند تا از یک طرف متحمل هزینه جنگ نشود (از‬ ‫نظر تاریخی نیز ع ربستان بیش��تر مایل بوده که کشورهای‬ ‫دیگری به نمایندگی پنهان از او به جنگ خی زند) و از طرف دیگر‬ ‫ائتالف خود با امریکا را از دست ندهد‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تعارضخودراباای رانوشیعیانقرارداده اند‪.‬شیعیانیکهبه عنوان‬ ‫پایگاهاجتماعیوایدئولوژیکجمهوریاسالمیایفاینقشکنند‪،‬‬ ‫درتفکرداعشبه عنوانمحاربباخداورسولخداتلقیم ی شوند‪.‬‬ ‫بخش قابل توجهی از نیروهای داعش را باید در زمره بقایای حزب‬ ‫بعثع راقدانست‪.‬حزببعثع راقدارایساختاراطالعاتیبود‪.‬در‬ ‫ع راقگروه هایاطالعاتیوامنیتیکنترلارتشراعهد هداربودند‪.‬‬ ‫در حالی که حزب بعث سوریه توسط نظامیان سازماندهی شده و‬ ‫کنترلمجموعه هایامنیتیتوسطگروه هاینظامیانجامگرفته‬ ‫است‪.‬چنینتفاوت هاییزمینهایجادتضادهایسیاسیبینحزب‬ ‫بعثسوریهوع راقرابهوجوداورد‪.‬اختالفاتراهبردیصدام حسین‬ ‫و حافظ اس��د هم اکنون در تضادهای داعش با نیروهای تحت‬ ‫حاکمیتبشاراسدمشاهدهم ی شود‪.‬گروه هایسلفیوتکفیری‬ ‫درع راقهم اکنونجبههمشترکیراسازماندهیکرده اند‪،‬بناب راین‬ ‫انچه به عنوان راه های جلوگیری از گسترش و پیشرفت داعش‬ ‫مطرح م ی شود‪ ،‬ب راساس نشانه هایی از کنش تاکتیکی بازیگران‬ ‫منطقه ای معنا پی��دا م ی کند‪ .‬چگونگی محدودس��ازی قدرت‬ ‫داعش در شرایطی امکان پذیر است که این موضوع مورد پردازش‬ ‫قرار گیرد ک��ه داعش دارای چه بافتی ب��وده و از چه انگاره هایی‬ ‫در کنش سیاس��ی و راهبردی بهره م ی گیرد‪ .‬واقعیت ان است‬ ‫که داعش ترکیبی از نیروهای س��ازمان یافته مذهبی و بقایای‬ ‫نیروهای سازمانی حزب بعث است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬داعش را باید‬ ‫ترکیبی از نیروهای تکفیری و تکریتی در ع راق دانست‪ ،‬بناب راین‬ ‫محدودسازی داعش از طریق سازوکارهای بنیادین و ساختاری‬ ‫امکان پذیراست‪.‬اقداماتتاکتیکیامریکاعلیهداعشنم ی تواند‬ ‫نتایجموثریدرکنترلومحدودسازیچنینبازیگرانیداشتهباشد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫با توجه به اغاز حمالت هوایی امریکا علیه مواضع‬ ‫داعش و سابقه همکاری ته ران‪ -‬واشنگتن در مورد‬ ‫ع راق‪ ،‬احتمال هم�کاری ای ران و امری�کا در رابطه با‬ ‫داعش را چقدر محتمل م ی دانید و این مس�اله چه‬ ‫تاثیریبرمذاک راتهسته ایدارد؟‬ ‫ای ران و امریکا دارای رویکرده��ای متفاوتی در ارتباط‬ ‫با موضوعات راهبردی منطقه هستند‪ .‬علت ان را باید در تفسیر‬ ‫متفاوتی از قدرت‪ ،‬امنیت و الگوی تعامل منطقه ای دانست‪ .‬از‬ ‫سویدیگر‪،‬نگرشامریکادربارهموضوعاتوتحوالتمنطقه ای‬ ‫بارویکردکشورهاییهمانندع ربستانومصرنیزتفاوت هاییدارد‪.‬‬ ‫نگرش امریکا معطوف به تضعیف اسالم سیاسی در خاورمیانه‬ ‫نالمللاست‪.‬بههمیندلیلاستکهساز وکارهای‬ ‫وسیاستبی ‬ ‫مختلفی را ب رای محدودسازی نقش این بازیگران فراروی خود‬ ‫قرار داده است‪ .‬زیرساخت های فکری داعش موضوعی نوظهور‬ ‫تلقی نم ی شود‪ .‬گروه های تشکی ل دهنده داعش از سال ‪ 2011‬با‬ ‫حمایتامریکادرجنگعلیهسوریهشرکتداشته اند‪.‬درحالیکه‬ ‫نگرشای راننسبتبهداعشماهیتهست ی شناسانهدارد‪.‬چنین‬ ‫گروه هاییدرزمرهمجموعه هایرادیکالواقتدارگرامحسوبشده‬ ‫کهتالشدارندالگوهایسیاسیوقالب هایایدئولوژیکخودرااز‬ ‫ط ریقسازوکارهایخشونت امیزبرمخاطبینخودتحمیلکنند‪.‬‬ ‫سیاست های مقابله جویانه امریکا با داعش در شرایطی اغاز شد‬ ‫کهچنینمجموعه ای‪«،‬موازنهقدرتدرع راق»راتحتتاثیرقرار‬ ‫دادند‪.‬امریکای ی هاازالگویموازنهقدرتبهرهگرفتهوبهاینترتیب‬ ‫تالش دارند زمینه های الزم ب رای محدودسازی تحرک راهبردی‬ ‫و ژئوپلتیکی داعش را به وجود اورن��د‪ .‬در حالی که ای ران نگرش‬ ‫متفاوتیداشتهوتالشم ی کندتانقش افرینیوتاثیرگذاریچنین‬ ‫گروه هایی در ع راق را از ط ریق سازوکارهای کنش غیرمستقیم‪،‬‬ ‫کنترل کرده و محدود سازد‪ .‬اگرچه ای ران و امریکا در اگوست‪2014‬‬ ‫دربرخیازموضوعاتداراینگرشیکسانیدرضرورتمقابلهبا‬ ‫داعشهستند‪،‬امااینموضوعتاثیرچندانیدرالگوهایراهبردی‬ ‫ای ران و امریکا و همچنین مذاکرات هسته ای به جا نم ی گذارد‪.‬‬ ‫نیروی هوایی امریکا ب راساس دس��تور رئی س جمهور اوباما در‬ ‫هشتم اگوست ‪ 2014‬مواضع نظامی «دولت خالفت اسالمی»‬ ‫در ش��مال ع راق را بمباران کرد‪ .‬انجام چنین اقدامی ب راس��اس‬ ‫درخ واست مقامات اقلیم کردی و دولت ع راق انجام گرفته است‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگران مسائل ع راق این موضوع را مطرح م ی کنند‬ ‫که ایا امکان انجام اقدامات نظامی نیروهای پیاده امریکا در ع راق‬ ‫وجود دارد؟ پاسخ به این سوال ب راساس تجربه راهبردی امریکا‬ ‫در ع راق و در سال های ‪ 2003-7‬امکان پذیر است‪ .‬در این دوران‪،‬‬ ‫نیروهای امریکایی در اس��تان های االنبار‪ ،‬دیاله‪ ،‬صالح الدین و‬ ‫فلوجه با مشکالت امنیتی روبه رو بودند‪ .‬مشکالتی که زمینه‬ ‫کشته شدن‪ 4000‬امریکایی طی پنج سال اول حضور نیروهای‬ ‫امریکا در ع راق را امکان پذیر ساخت‪ .‬قدرت یابی داعش و طرح‬ ‫دولت خالفت اسالمی به مثابه ان است که بحران ناشی از نقش‬ ‫و کنش بنیادگرایی به حوزه های جغ رافیایی مختلف و فراگیری‬ ‫منتقلم ی شود‪.‬چنینوضعیتیم ی تواندح وادث تراژیکهمانند‬ ‫کشتنکارگزارانامنیتیسفارتامریکادر ط رابلسراتکرارواعاده‬ ‫کند‪.‬انجاماقداماتنظامیتاکتیکیامریکادرشمالع راقوعلیه‬ ‫داعش را باید به عنوان بخشی از راهبرد موازنه منطقه ای دانست‪.‬‬ ‫اگرچه ای ران و امریکا مواضع نسبتا یکسانی در ارتباط با داعش‬ ‫دارند‪ ،‬اما چنین رویک��ردی به مفهوم همکاری تاکتیکی ای ران و‬ ‫امریکادرمقابلهبابازیگرانیهمانندداعشتلقینم ی شود‪.‬‬ ‫تهدیدات و فرصت های داعش برای کش�ورهایی‬ ‫چونای ران‪،‬امریکاوع ربستانچیست؟‬ ‫واقعیت ان اس��ت که تهدی��دات در نگرش امنیتی‬ ‫ماهیت تغییریابنده و دگرگون شونده دارد‪ .‬هیچ نیروی سیاسی‬ ‫نم ی تواند از الگوهای راهبردی نسبتا ثابت و یکسان در ارتباط‬ ‫با حوزه های مختلف جغ رافیایی اس��تفاده کند‪ ،‬بناب راین داعش‬ ‫م ی تواند وضعی ت های کامال تغییریابنده در ارتباط با سیاست‬ ‫منطقه ای داش��ته باش��د‪ .‬هرچند که تضادهای ای ران با داعش‬ ‫ماهیت هست ی شناسانه داشته و در زمان محدودی در وضعیت‬ ‫بازسازی قرار نم ی گیرد‪ .‬از سال ‪ 2011‬به بعد‪ ،‬بخشی از گروه های‬ ‫سلفی ع راق ب رای حمایت از جبهه النصره و ارتش ازادی بخش‬ ‫سوریه به مناطقی اعزام شدند که خط مقدم رویارویی عملیاتی و‬ ‫تاکتیکیبادولتسوریهبود‪.‬چنیننیروهاییبه گونه ایتدریجی‬ ‫موقعیتخودراارتقادادهوبهاینترتیبزمینهب رایافزایشقابلیت‬ ‫انان در جهت سازماندهی یگان های عملیاتی علیه دولت ع راق‬ ‫به وجود امد‪ .‬گرو ه موسوم به «دولت اسالمی ع راق و شام» هویت‬ ‫خودراب راساسعملیاتنظامیواشغالمناطقیازجملهموصل‬ ‫منعکس ساخت‪ .‬انجام چنین اقدامی نشان داد که ارتش ع راق‬ ‫ب رایمقابلهباگروه هاینوظهورازقابلیتمحدودیبرخورداربوده‬ ‫ودرب رابراقداماتداعشدروضعیتانفعال ‪،‬تردیدوغافلگیریقرار‬ ‫گرفت‪.‬درکسیاستامریکادرمقابلهباداعشتابعیازقالب های‬ ‫هویتی‪،‬تاکتیکعملیاتیونتایجناشیازاقداماتنظامیداعش‬ ‫در ع راق محسوب م ی ش��ود‪ .‬واقعیت ان است که عدم کنترل‬ ‫تحرکعملیاتیداعشکهجدیدابه نام«دولتخالفتاسالمی»‬ ‫نامگذاریشده‪،‬زمینهمشروعی ت یابیای راندرایفاینقشامنیت‬ ‫منطقه ایراارتقام ی دهد‪.‬چنینگروهیم ی تواندبه عنوانتهدید‬ ‫راهبردی ب رای ای ران تلقی شود‪ .‬در حال ی که رابطه امریکا با داعش‬ ‫مبتنی بر وضعیت تهدید و فرصت است‪ .‬در نگرش گروه های‬ ‫عملگرایامریکا‪،‬مهمترینموضوعب رایاتخاذالگوهایراهبردی‬ ‫با داعش را باید در قالب تغیی رات مرحله ای مورد س��نجش قرار‬ ‫داد‪ .‬هرگونه تغییر در الگوهای کنش سیاسی بازیگران ب ر اساس‬ ‫نشانه هاییازمنافع‪،‬قدرتوتهدیداتمعنام ی یابد‪.‬بههمیندلیل‬ ‫است که ممکن است داعش در تفکر امنیتی امریکا ب رای سال‬ ‫‪ 2013‬به عنواننیرویهمکاری جویانهتلقیشوددر حال ی کهچنین‬ ‫مجموعه ای در سال ‪ 2014‬به عنوان تهدید تاکتیکی محسوب‬ ‫نگ�رش امری�کا معط�وف ب�ه تضعی�ف‬ ‫اسالم سیاس�ی در خاورمیانه و سیاست‬ ‫بین الملل اس�ت‪ .‬ب�ه همین دلیل اس�ت‬ ‫ک�ه س�ازوکارهای مختلف�ی را ب�رای‬ ‫محدودس�ازی نق�ش ای�ن بازیگ�ران‬ ‫فراروی خود قرار داده است‬ ‫گردد‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬امکان ایجاد فضای مبتنی بر همکاری‬ ‫راهبردیای رانوامریکادربرخوردباداعشودولتخالفتاسالمی‬ ‫بسیار محدود است‪ .‬همکاری های احتمالی ماهیت مرحله ای‪،‬‬ ‫تاکتیکیوتغیی ریابندهدارد‪.‬‬ ‫پس از گذشت چند ماه از شروع حمالت و جنایات‬ ‫داعش در عراق به تازگی شاهد موضع گیری جدی‬ ‫دولتباراکاوبامامبنیبرتصمیمبهحملههواییبه‬ ‫مواضع این گروه در ع راق هستیم‪ .‬پیامدهای حمله‬ ‫هواییامریکابهمواضعداعشچیست؟‬ ‫حمله امریکا به داعش صرفا در شرایطی انجام گرفت‬ ‫که نیروهای داعش در استانه کنترل س��د موصل قرار داشتند‪.‬‬ ‫چنینوضعیتیبهمفهومکاهشقدرتبخشدیگریازمتحدین‬ ‫منطقه ای امریکا در ع راق است‪ .‬ب ر اساس اقدامات نیروی ه وایی‬ ‫امریکا‪ ،‬زمینه ب رای پذیرش ضرباتی توسط داعش ایجاد شد که‬ ‫معطوف به حمایت امریکا از بارزانی و طالبانی تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬امریکا دارای سابقه جنگ با گروه های تکفیری‬ ‫همانند داعش در سایر حوزه های جغ رافیایی بوده است‪ .‬هرگاه‬ ‫سوء ظن در روابط و الگوی کنش بازیگران سیاسی ایجاد شود‪،‬‬ ‫امکان مداخله گرایی راهبردی ب رای انجام اقدامات مداخله گرایانه‬ ‫از توجیه بیشتری برخوردار م ی ش��ود‪ .‬تجربه کنش سیاسی و‬ ‫راهبردی امریکا در حوزه های مختلف جغ رافیایی نشان م ی دهد‬ ‫که سوءظن زی ربنای تهدیدات ادراکی و راهبردی ایاالت متحده را‬ ‫امکان پذیرم ی سازد‪.‬ب رایاینکهسوءظنبهکنشراهبردیمنجر‬ ‫شود‪،‬نیازمنداناستکهبرخیازالگوهایتعارضماهیتنمادین‬ ‫پی داکنند‪.‬به طورکلی‪،‬نمادهارابایدبه عنوانزی ربنایمداخله گرایی‬ ‫نرم افزاری دانست‪ .‬مقابله امریکا با گروه های تکفیری افغانستان‬ ‫همانند طالبان و القاعده به موازات رویارویی انان با مجموعه های‬ ‫بعثیو تکریتیدر ع راق‪ 2003‬انجامپذیرفت‪.‬گروه هایی که سوژه‬ ‫امنیتی امریکا در ع راق و افغانستان بودند‪ ،‬به گونه تدریجی خود‬ ‫را ب راساس حمایت های نظامی‪ ،‬ایدئولوژیک و امنیتی ع ربستان‬ ‫بازسازی کردند‪ .‬در شرایط موجود‪ ،‬این انگاره مطرح م ی شود که‬ ‫داعشم ی تواندبه عنوانابزارراهبردیامریکادربرخوردباسیاست‬ ‫منطقه ایای راندرسوریهوع راقودرقالبنمادیازجنگنیابتی‬ ‫کم شدت مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬در چنین شرایطی امکان ادامه‬ ‫چنیناقداماتیعلیهمواضعداعشدرع راقبسیارمحدوداست‪.‬‬ ‫حمالت امریکا علیه داعش بر وضعیت سیاس�ی‪،‬‬ ‫اقتصادی و اجتماعی ع�راق چ�ه تاثیراتی خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫در شرایط موجود‪ ،‬تضادهای سیاسی امریکا و اسرائیل‬ ‫درباره چگونگی کنش نیروهای نظامی و راهبردی ایاالت متحده‬ ‫دربحرانع راقایجادشدهاست‪.‬چنینفرایندیبی انگراناستکه‬ ‫امریکانگرشمثبتوهمکاری جویانهراهبردیباداعشودولت‬ ‫خالفتاسالمیندارد‪.‬درحالیکهاسرائیلتالشداردتا مرکزیت‬ ‫ژئوپلتیکی مقاومت در کنار مرزهای جغ رافیایی خود را ب ی ثبات‪،‬‬ ‫ب ی اعتباروناکارامدسازد‪.‬بحراندرع راقم ی تواندمحدودیت های‬ ‫منطقه ایای رانراگسترشدهد‪.‬نیروهایمختلفیزمینهب ی ثباتی‬ ‫سیاسی در کشورهایی همانند ع راق‪ ،‬سوریه و لبنان را به وجود‬ ‫اورده اند‪ ،‬اما در این فرایند کش��ورهایی همانند امریکا از الگوی‬ ‫کنش مرحله ای ب رای محدودسازی حوزه عملیاتی و ادغام ای ران‬ ‫درسیاست هایمنطقه ایبهرهگرفتند‪.‬اقدامنظامیامریکاعلیه‬ ‫داعشماهیتمحدود‪،‬تاکتیکیومنطقه ایداشتهاست‪.‬مقامات‬ ‫وزارت دفاع امریکا بر این موضوع تاکید داشته اند که امکان انجام‬ ‫چنین اقداماتی در سایر حوزه های جغ رافیایی ع راق علیه داعش‬ ‫وجود ندارد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬مقامات امریکایی هیچ گونه تمایلی‬ ‫ب رای بهره گیری از نیروی زمین��ی در جنگ علیه داعش ندارند‪.‬‬ ‫نظامیانامریکادارایتجربهتاریخیتلخیازگروه هایتکفیریو‬ ‫تکریتیدرع راقهستند‪.‬هنوزطالباندرافغانستانچالشاصلی‬ ‫ب رای نیروهای نظامی کشورهای اشغالگر محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫بررسی روندهای تاریخی گذشته امریکا در ع راق بیانگر ان است‬ ‫که بسیاری از اقدامات امنیتی علیه نظامیان امریکا در سال های‬ ‫‪ 2003-8‬توسط گروه هایی انجام گرفت که دارای رویکرد هویتی‬ ‫بین الملل‬ ‫ایا همزمانی پیشروی داعش در شهرهای عراق و‬ ‫حتی سوریه با جنگ اس رائیل علیه غزه پیام خاصی‬ ‫دارد؟‬ ‫جنگ اسرائیل علیه غزه به مثابه تالش سازمان یافته‬ ‫گروه هایصهی ونیستیعلیهجبههمقاومتمحسوبم ی شود‪.‬‬ ‫جبهه مقاومت توسط ای ران حمایت شده و نشانه هایی از جنگ‬ ‫نیابتیدرمنطقهرامنعکسم ی سازد‪.‬درچنینشرایطیاسرائیل‬ ‫نیز تالش دارد تا ش��کل دیگری از جنگ نیابتی علی��ه ای ران را‬ ‫سازماندهیکند‪.‬تحرکنظامیوعملیاتیداعشدرع راقراباید‬ ‫به عنوان نماد دیگری از تهاجم تاکتیکی علیه مواضع گروه های‬ ‫نالمللهمانند‬ ‫متحدای راندرمنطقهدانست‪.‬عرصهسیاستبی ‬ ‫بازی شط رنج ژئوپلتیکی است که برژینس��کی از ان به عنوان‬ ‫طرح ریزی راهبردی ب راساس تحرک نیروهای مختلف یاد کرده‬ ‫است‪ .‬جنگ علیه غزه و رویارویی علیه متحدین منطقه ای ای ران‬ ‫درجبههمقاومترابایدبخش هاییازکنشعملیاتیبازیگرانی‬ ‫دانستکهنگرشژئوپلتیکیدرمحیطمنطقه ایدارند‪.‬‬ ‫ایاممکناستعملیاتامریکاعلیهداعشهمانند‬ ‫موضوع افغانس�تان برای مدت های طوالنی ادامه‬ ‫یابد؟‬ ‫نگرش امریکا در مقابله با داعش ماهیت مرحله ای‪،‬‬ ‫تاکتیکیوتغیی ریابندهدارد‪.‬امریکاهیچتمایلیب رایادامهجنگ‬ ‫در ع راق ن��دارد‪ .‬اقدامات نظامی امریکا علی��ه داعش صرفا به‬ ‫مفهوم کنترل موازنه قدرت در منطقه محسوب م ی شود‪ .‬برخی‬ ‫از متحدین امریکا همانند ع ربستان‪ ،‬تمایل چندانی به همکاری‬ ‫راهبردیباسیاست هایتهاجم ی احتمالیعلیهداعشنخ واهند‬ ‫داشت‪ .‬بناب راین سیاست امریکا در ع راق و علیه داعش تابعی از‬ ‫ضرورت های راهبردی این کشور در منطقه است‪ .‬اگر امریکا از‬ ‫سا ز وکارهای نظامی ب رای مقابله با داعش در ع راق استفاده کند‪،‬‬ ‫بار دیگر نیروهای امنیتی ع ربستان در فضای منطقه ای ایفای‬ ‫نقش خواهند کرد‪ .‬بناب راین بعید به نظر م ی رس��د که حمالت‬ ‫ه وایی امریکا به مواضع داعش در تمامی حوزه های جغ رافیایی‬ ‫ادامه پی دا کند‪ .‬بخشی از عوامل بازدارنده چنین فرایندی را باید‬ ‫محدودیت هاییدانستکهازسویع ربستان‪،‬ترکیهوقطرعلیه‬ ‫سیاست هایامنیتیامریکاایجادخ واهدشد‪.‬‬ ‫با توجهبهاقداماتنظامیامریکاعلیهدولتاسالمی‬ ‫عراق و شام‪ ،‬ایا به زودی شاهد مهار تحرک داعش‬ ‫خواهیمبود؟‬ ‫اقدامات نظامی امریکا علیه داعش و دولت خالفت‬ ‫اسالمی از هشتم اگوست ‪ 2014‬اغاز ش��ده است‪ .‬انجام چنین‬ ‫عملیاتی به مفهوم ان است که اقدامات مشابه در روزهای اینده از‬ ‫سوینیروینظامیامریکاامکان پذیراست‪.‬مقاماتامریکاییبه‬ ‫رهب ران داعش هشدار دادند که انها مخالف قدرت یابی گروه های‬ ‫تکفیری در ع راق و سوریه هستند‪ .‬باتوجه به چنین رویکردی‪،‬‬ ‫اقدامنظامیامریکارابایددرراستایموازنهقدرتمنطقه ایع راق‬ ‫و سوریه دانس��ت‪ .‬بناب راین م ی توان علت اصلی حمله نظامی‬ ‫جنگنده های امریکایی به مواضع داعش در شمال ع راق را ناشی‬ ‫از تغییر سریع موازنه قدرت بین گروه های درگیر دانست‪ .‬امریکا‬ ‫تمایلچندانیب رایتغییرموازنهقدرتدرع راقندارد‪.‬درشرایطی‬ ‫زمینهب رایحملهنظامیامریکابهداعشدرع راقبه وجودامدکه‬ ‫این گروه توانسته بود به مازاد راهبردی اقتصادی و نظامی دست‬ ‫یابد‪.‬داعشم ی توانددرایندهنقشمشارکتیامریکاراب رانگیزد‪.‬‬ ‫پسازاقدامنظامیاخیر امریکابسیاریازبازگشت‬ ‫امریکا به ع راق سخن م ی گویند‪ .‬ایا این امر شدنی‬ ‫است و ممکن اس�ت ایاالت متحده امریکا برنامه‬ ‫بلندمدتیب رایماندندرع راقداشتهباشد؟‬ ‫امریکا هیچ گونه سیاست مداخله گسترده و فراگیر‬ ‫نیروینظامیدرع راقراندارد‪.‬نیروهایپیادهامریکادرع راقصرفا‬ ‫ب رایحفاظتازتاسیساتدیپلماتیک‪،‬امنیتیوراهبردیایاالت‬ ‫متحدهبهکارگرفتهشدهاست‪.‬ازسویدیگر‪،‬ب ی ثبات سازیع راق‬ ‫از سوی نیروهای داعش را باید به مثابه شکل جدیدی از موازنه‬ ‫قدرت در منطقه ای دانس��ت که در هالل شیعه شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬تمام ی این نشانه ها بیانگر ان است که اقدام امریکا علیه‬ ‫داعش ماهیت تاکتیکی داشته اس��ت‪ .‬در این شرایط‪ ،‬امریکا از‬ ‫نیرویپیادهب رایمقابلهباداعشبهره گیرینخ واهدکرد‪.‬اقدامات‬ ‫تاکتیکی امریکا در ع راق را باید به عنوان بخشی از معادله ایجاد‬ ‫موازنهقدرتدرع راقدانست‪.‬ازسویدیگر‪،‬انجامچنیناقداماتی‬ ‫به مفهوماناستکهامریکامخالفگروه هایبنیادگرایاسالمی‬ ‫همانندداعشدرمنطقهبودهواخ وا نالمسلمینرانیزدراینقالب‬ ‫تحلیلم ی کند‪.‬‬ ‫در ش�رایط کنونی ای�ران در قبال مس�اله داعش‪،‬‬ ‫اتحاد کردها و دولت مالکی چ�ه رویکردی را باید در‬ ‫پیشگیرد؟‬ ‫روند تحوالت ع راق نشان م ی دهد که اعتراض نوری‬ ‫المالکی به انتخاب حیدر العبادی تاثیر چندانی در معادله قدرت‬ ‫نخواهد داشت‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬باید این موضوع را مطرح کرد که‬ ‫دولتمالکیاصل ی ترینتضادهایعقی دتیوراهبردیراباداعش‬ ‫داشتهاست‪.‬اگرچهعده ایاعتقاددارندکهفرماندهاننظامیع راق‬ ‫که از سوی مالکی منصوب شده اند‪ ،‬موقعیت دولت مالکی را در‬ ‫روند منازعات داعش در ع راق کاهش داده اند‪ .‬در عین حال باید‬ ‫این موضوع را مطرح کرد که ای ران نی��ز از دولت جدید ع راق که‬ ‫توسطف وادمعصوممعرفیشدهحمایتخ واهدکرد‪.‬چنینروندی‬ ‫م ی تواند مقابله با داعش را اثربخش تر س��ازد‪ .‬اختالفات داخلی‬ ‫در ع راق بسیار گسترده بوده و بخش قابل توجهی از گروه های‬ ‫سیاسیع راقتمایلچندانیب رایهمکاریبادولتمالکیندارند‪.‬‬ ‫در چنین فرایند و فضایی هرگونه تحول جدای ی طلبانه منجر به‬ ‫گسترشبحرانخ واهدشد‪.‬بههمیندلیلاستکههم وارهروابط‬ ‫ای رانوگروه هایکردیب رایحفظتمامیتارضیع راقومشارکت‬ ‫رهب رانکرددرساختارسیاسیع راقتداومخ واهدیافت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫اگرچهبخشیازپایگاه هاینظامیوموقعیتراهبردی‬ ‫داعش در شمال ع راق هدف قرار گرفته است‪ ،‬اما چنین اقدام ی به‬ ‫مفهومجنگگستردهعلیهداعشمحسوبنم ی شود‪.‬اگرامریکا‬ ‫جنگ علیهداعش را به گونهپرشدت ادامهدهد‪،‬به منزله رویارویی‬ ‫با ع ربستان تلقی م ی شود‪ .‬ورود ع ربستان به موضوعات امنیت‬ ‫منطقه ای‪،‬معادلهقدرتوبحراندرخاورمیانهرابادشواریبیشتری‬ ‫همراه ساخته است‪ .‬شکل گیری داعش را باید ادامه سیاست های‬ ‫هویتی‪ ،‬امنیتی و راهبردی ع ربس��تان ب رای مقابله با نیروهایی‬ ‫دانست که از سوی ای ران حمایت م ی شوند‪ .‬ع ربستان تالش دارد‬ ‫از سازوکارهایی استفاده کند تا زمینه ب رای تجزیه ع راق به وجود‬ ‫اید‪ .‬جداسازی منطقه مرکزی ع راق شامل استان های انبار‪ ،‬نینوا‪،‬‬ ‫صال حالدینوبغدادرابایدبخشیازراهبردتجزیهع راقدانست‪.‬در‬ ‫چنینشرایطی‪،‬منطق هکردنشینم ی تواندازادی عملبیشتری‬ ‫در روند دستیابی به استقالل ایفا کند‪ .‬طبیعی است که چنین‬ ‫فرایندی معادله نفت‪ ،‬اقتصاد و امنیت در ع راق را تحت تاثیر قرار‬ ‫م ی دهد‪.‬گسترشبحراندرخاورمیانهبهویژهدرحوزهژئوپلتیکی‬ ‫ای ران‪ ،‬مطلوبی ت های راهبردی ب رای امریکا ایجاد م ی کند‪ .‬چنین‬ ‫چ راامریکاپی ش ترازاینهاعلیهداعشواردعملیات‬ ‫نشد؟‬ ‫محور اصلی کنش گروه های چالشگر درب رابر حضور‬ ‫نظامی امریکا در ع راق را باید ترکیبی از بعثیسم و تکفیریسم‬ ‫دانست‪ .‬مجموعه هایی که کارکرد هویتی‪ ،‬سیاسی و سازمانی‬ ‫خود را در س��ال های بعد از اش��غال ع راق توسط نیروی نظامی‬ ‫امریکا از دست داده اند‪ .‬از سال ‪ 2009‬به بعد که نیروهای نظامی‬ ‫امریکا از ع راق خارج شدند‪ ،‬همواره این ذهنیت وجود داشت که‬ ‫نیروهای چالشگر در ب رابر دولت امریکا چه مواضعی را در برخورد‬ ‫با دولت نوری المالکی اتخاذ خواهند کرد؟ واقعیت ان است که‬ ‫مالکی از اراده الزم ب رای کنترل گروه های چالشگر برخوردار بوده‪،‬‬ ‫اما به لحاظ ساختاری‪ ،‬تاکتیکی و چگونگی کاربرد نیرو نتوانست‬ ‫زمینه های مهار و ب ی اثرسازی گروه های سلفی و بعثی را به وجود‬ ‫اورد‪ .‬نقطه عطف چنین فرایندی را باید رویارویی طارق الهاشمی‬ ‫ با نوری المالکی در ع راق دانست‪ .‬حمایت امریکا از حیدر العبادی‬ ‫نخس ت وزیر جدید ع راق را م ی توان ناشی از تفاوت های ادراکی و‬ ‫راهبردی ایاالت متحده با ای ران و مالکی دانست‪ .‬تحوالت ع راق‬ ‫بیانگر ان اس��ت که همواره بین رویکردهای داخلی‪ ،‬سیاست‬ ‫نالمللیرابطهارگانیکوجوددارد‪.‬دولت‬ ‫منطقه ایوراهبردهایبی ‬ ‫امریکاحمایتخودراازحیدرالعبادیبه عنواننخس ت وزیرجدید‬ ‫اعالم داشته است‪ .‬اگرچه هنوز نوری المالکی چنین وضعیتی را‬ ‫به عنواننمادنادیدهگرفتنقانوناساسیتلقیم ی کند‪.‬واقعیت‬ ‫ان اس��ت که ه ر گونه جابه جایی قدرت در ع��راق بیش از انکه‬ ‫ماهیت قانونی داشته باش��د‪ ،‬تابعی از ضرورت های راهبردی و‬ ‫ژئوپلتیکیاست‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بوده و تالش داش��تند از این طریق به اقدامات پرمخاطره علیه‬ ‫امریکا مبادرت کنند‪ .‬ع ربستان نه تنها مخالفت خود را با اشغال‬ ‫نظامی امریکا بیان داشت‪ ،‬بلکه از تمام ی ابزارهای ممکن ب رای‬ ‫کم اثرسازی الگوی راهبردی امریکا در منطقه بهره گرفته است‪.‬‬ ‫بخشقابل توجهیازمنابعاقتصادیونظامیگروه هایتکفیری‬ ‫ازسویع ربستانتامینشدهاست‪.‬‬ ‫فرایندیم ی توانددرقالبگزینهجنگنیابتییاجنگکم شدت‬ ‫انجام گیرد‪ .‬در جنگ کم شدت‪ ،‬نشانه های مشارکت مستقیم‬ ‫قدرت بزرگ در بح��ران منطقه ای محدود اس��ت‪ .‬در حالی که‬ ‫سازوکارهای جنگ نیابتی ایجاب م ی کند که بازیگران از گزینه‬ ‫کنش مستقیم در حمایت از متحدین منطقه خود بهره گیری‬ ‫کنند‪ .‬رویک��رد امریکا در برخ��ورد با داعش و الگ��وی راهبردی‬ ‫ان کش��ور در ارتباط با بحران امنیتی ع راق را م ی توان در قالب‬ ‫گزینه های کنش تاکتیکی تبیین کرد‪ ،‬بناب راین اقدامات نظامی‬ ‫امریکا در ع راق و علیه گروه داعش‪ ،‬ماهیت محدود‪ ،‬مرحله ای و‬ ‫تاکتیکیخ واهدداشت‪.‬‬ ‫در کل‪ ،‬سیاست امریکا در قبال داعش و دولت ع راق‬ ‫کهتاهفتهگذشتهنوریم الکیسمتنخس ت وزیری‬ ‫را بر عهده داشت به چه صورت است؟‬ ‫‪59‬‬ ‫پیروزی دوباره برای محور مقاومت‬ ‫بین الملل‬ ‫عقب نش��ینی نیروی زمینی اس��رائیل از غزه مهر تاییدی ب��ود بر این واقعیت ک��ه مقاومت در‬ ‫سرزمی ن های اشغالی به پیروزی رسیده است‪ .‬این پیروزی م ی تواند موقعیت داخلی و منطقه ای حماس‬ ‫و سایر گروه های مقاومت را تقویت کند و اسباب و مقدمات رفع محاصره غزه را ف راهم سازد‪ .‬باید توجه‬ ‫داشت که تشکیل دولت وحدت ملی در روزهای قبل از تجاوز رژیم صهیونیستی به نوار غزه و همچنین‬ ‫موضع گیری امیدوارکننده سازمان تشکیالت خودگردان فلسطین نسبت به حماس و گروه های مقاومت‬ ‫در طول جنگ اسی ب پذیری جریانات سیاسی فلسطین را در نبرد با اس رائیل به شدت کاهش داده است‪.‬‬ ‫گام های بعدی مقاومت‬ ‫چرا حماس طرح مصر برای اتش بس را پذیرفت؟‬ ‫احمد بخشی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪1‬‬ ‫جنگ اخیر رژیم صهیونیس��تی و نیروهای حماس را‬ ‫فلسطینیان عملیات بنیاد استوار و اس��رائیل ی ها عملیات‬ ‫تیغه حفاظتی م ی نامند‪ .‬این نبرد چندمین درگیری نظامی‬ ‫اسرائیل با فلسطینیان در نوار غزه اس��ت‪ .‬در این عملیات‬ ‫نیروی هوایی اس��رائیل اغازگر حمله بود و نوار غزه را هدف‬ ‫حمله های خود قرار داده و در واکنش به ان‪ ،‬فلس��طینیان و‬ ‫گردان های عزالدین قسام‪ ،‬ش��اخه نظامی حماس مناطق‬ ‫تحت کنترل اسرائیل را موشک باران کردند که در پی مفقود‬ ‫و سپس قتل سه نوجوان اس��رائیلی اغاز شد‪ .‬در ‪ 23‬تیرماه‪،‬‬ ‫مصر طرحی را ب رای اتش بس میان دو سو ارائه کرد‪ .‬ب ر اساس‬ ‫این طرح اسرائیل «باید به تمام اقدامات متخاصمانه از زمین‪،‬‬ ‫هوا و دریا در نوار غزه پایان دهد و نیروهای زمینی اعزام ی را‬ ‫عقب نشاند‪ ».‬همچنین گروه های فلسطینی نیز باید تمام‬ ‫اقدامات متخاصمانه خود از غزه علیه اسرائیل را پایان دهد و‬ ‫هدف از اتش بس‪ ،‬اتمام اقدامات نظامی ب رای «پایدارسازی‬ ‫وضعیت حفاظتی» اعالم گردید‪ ،‬هرچند از ان زمان مذاکرات‬ ‫ادامه دارد و چندین مرتبه اتش بس چند س��اعته یا چند روزه‬ ‫برقرار گردیده است اما طرفین‪ ،‬خواسته هایی را اعالم کرده اند‬ ‫که پذیرش ان ممکن است با اصالح و تعدیل و طی زمان و‬ ‫با واسطه های منطقه ای و بی ن المللی صورت گیرد‪ .‬هدف از‬ ‫این نوشته‪ ،‬بررسی بحران‪ ،‬عوامل یا شرایط اتش بس نیست‪،‬‬ ‫بلکه در پی پاسخ به این سوال است که چرا به رغم سکوت‬ ‫تقریبا تمامی کشورهای جهان عرب‪ ،‬مصر در این سکوت‬ ‫مطلق و در حالی که کش��ورش طی حدود س��ه و نیم سال‬ ‫گذشته‪ ،‬فراز و نشیب فراوانی را پشت سر گذاشته و هنوز چند‬ ‫ماهی از انتخاب السیسی به عنوان رئی س جمهور نم ی گذرد‪،‬‬ ‫پرچم دار مذاکره و میانج ی گری شده است؟‬ ‫به نظر م ی رسد که مصر از طرح صلح اهدافی را مدنظر‬ ‫دارد که در ادامه به انها اشاره م ی گردد‪:‬‬ ‫الف‪ -‬بازیابی نق��ش منطقه ای مص��ر و ایفای نقش‬ ‫ب رادر بزرگ جهان ع��رب‪ :‬مصر با س��ابقه تاریخی طوالنی‬ ‫و ایفای نقش تاریخ��ی در جنگ های اع راب و اس��رائیل و‬ ‫شکل دادن اتحادیه عرب‪ ،‬با موافقت نامه کمپ دیوید‪ ،‬نقش‬ ‫منطقه ای خود را واگذار کرد و از ان تاریخ نتوانسته است به‬ ‫ان جایگاه تاریخی دس��ت یابد‪ .‬یکی از اهداف فعال سازی‬ ‫سیاست خارجی این کشور از جمله طرح صلح بین حماس‬ ‫و رژیم صهیونیس��تی‪ ،‬احی��ای نقش منطقه ای اس��ت‪ .‬در‬ ‫ژوئن ‪ ،2014‬قبل از حمله اس��رائیل به غزه‪ ،‬السیسی با جان‬ ‫کری‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا‪ ،‬در مورد تهدید اس�لامگرایان‬ ‫افراطی در سوریه بحث و گفت وگو کرده بود؛ که درخواست‬ ‫غی ر مستقیم ب رای همکاری در زمینه مقابله با تروریسم و نیز‬ ‫اش��اره به نقش مطلوب ب رای مصر در درگیری سوریه بود یا‬ ‫در سفر اخیر وی به عربستان‪ ،‬موضوع همکاری های جهان‬ ‫عرب و تهدیدهای مش��ترک در مورد گروه های تروریستی‪،‬‬ ‫موضوعات ع راق‪ ،‬س��وریه و فلسطین به رغم تفاوت نگاه دو‬ ‫کشور و همچنین موضوع حل مساله غزه مطرح شده است‪.‬‬ ‫ب‪ -‬کنت��رل مصر ب��ر مرزهای��ش با غ��زه و کاهش‬ ‫اسی ب پذیری با پایان بخشیدن به بحران‪ :‬باید به این نکته‬ ‫اشاره کرد که قاهره نیز از تداوم بحران غزه و اسرائیل نفعی‬ ‫نم ی برد چرا که با وجود بحران در عمق اس��تراتژیک مصر‪،‬‬ ‫خطر امنیت صحرای س��ینا را نیز تهدید م ی کند‪ .‬در نتیجه‬ ‫هدف اصلی از این طرح تهدیدات مصر از این بحران است‪.‬‬ ‫ج‪ -‬همراه کردن حماس با سیاست های خود‪ :‬بسیاری‬ ‫از تحلیلگران موضع گیری دیرهنگام مصر را نسبت به این‬ ‫جنگ به تحلیل رفتن توان حماس م ی دانند و معتقدند که‬ ‫مصر م ی توانست خیلی زودتر این موضوع را مطرح نماید و‬ ‫طرفین را به پایان مخاصمه فراخوان��د اما به دلیل اختالف‬ ‫مصر با اخوان المسلمین و وابستگی ایدئولوژیک با حماس‪،‬‬ ‫مصر در ابتدا خواهان تضعیف این جنبش و س��پس تالش‬ ‫ب رای همراهی انان در جهت سیاس��ت های مصر به منظور‬ ‫کاهش نفوذ دیگر کشورهاست‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مقاومت نرم‬ ‫قدرت فلسطینیان پس از جنگ غزه افزایش یافته است‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫‪2‬‬ ‫هزینه های داش��تن یک ناو هواپیمابر در این منطقه بالغ بر‬ ‫‪ 40‬میلیارد دالر اس��ت‪ ».‬البته این ارق��ام باتوجه به تاریخی‬ ‫اس��ت که او س��خن گفته اس��ت‪ .‬بدین ترتیب عامل دیگر‬ ‫پیوند‪ ،‬ابزارگرایانه برخورد کردن واش��نگتن با تل اویو است؛‬ ‫این دو عامل عینی است‪ .‬عوامل ذهنی دو گانه ای نیز در این‬ ‫زمینه مطرح م ی شوند‪ .‬عامل نخست به انت ی سیمیتیسم یا‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫اس��رائیل به عنوان یکی از دانش واژه های بسیار مهم‬ ‫در صحنه ادبی��ات بی ن المللی مطرح اس��ت‪ .‬ش��اید کمتر‬ ‫دانش واژه ای را بتوان یافت که در ح��وزه ادبیات بی ن المللی‬ ‫مانند اسرائیل تکرار شود‪ .‬بررسی جایگاه‬ ‫اس��رائیل در مجموعه واژگان سیاسی‪،‬‬ ‫نیازمند پذیرش این معناست که اساسا‬ ‫اس��رائیل دارای ی��ک هویت مس��تقل‬ ‫نیس��ت‪ ،‬اگرچه دارای ی��ک موجودیت‬ ‫تعریف شده است‪ .‬از این رو اسرائیل در‬ ‫پیوست با کشورها و دولت های فرادستی‬ ‫فرامنطق��ه ای م ی تواند مورد بررس��ی‬ ‫هویتی قرار بگیرد‪ .‬ریش��ه های چرایی‬ ‫این پیوس��تگی به دولت های فرادستی‬ ‫فرامنطق��ه ای از کنف رانس ب��ال گرفته‬ ‫تاکنون‪ ،‬بارها مورد تعمق واقع شده است‪.‬‬ ‫اما اینک به نظر م ی رسد که باید بار دیگر‬ ‫در س��طح تحلیل کالن به مرور چرایی‬ ‫این پیوستگی از منظر تحلیل سیاسی‬ ‫نشس��ت‪ .‬در مجموع چه��ار عامل در‬ ‫ارتباط با پیوستگی اسرائیل با کشورهای‬ ‫فرادستی مورد توجه است که به دو دسته‬ ‫عوامل عینی یا م��ادی و عوامل ذهنی‬ ‫و فکری قابل تقسیم اس��ت‪ .‬دو عامل اولیه عینی و مادی‬ ‫عبارتند از اول‪ :‬می زان نفوذ الب ی های صهیونیستی در ساختار‬ ‫قدرت و حکومت ایاالت متحده امریکا‪ .‬عده ای بر این باورند‬ ‫که درصد پایین یهودیان امریکا‪ ،‬باالترین می زان قدرت را در‬ ‫هیات حاکمه امریکا دارد و بناب راین واشنگتن را تحت نفوذ‬ ‫الب ی هایی چون ایپک م ی دانند‪ .‬این در برهه هایی از تاریخ‬ ‫دور از واقعیت نبوده است اما همه واقعیت و حقیقت را نیز با‬ ‫خود دارا نیست‪ .‬دومین عامل نظریه معکوس دیدگاه نخست‬ ‫است؛ ب ر اساس این دیدگاه این اسرائیل است که در مهمترین‬ ‫منطقه ژئواستراتژیک جهان به عنوان ابزار عملیات امریکا‬ ‫در منطقه خاورمیانه به کار م ی رود‪ .‬یعقوب مریدور‪ ،‬پدر ژان‬ ‫مریدور‪ ،‬عامل اطالعاتی ارتباط تل اویو و واشنگتن‪ ،‬در این‬ ‫مورد م ی‪‎‬گوید‪« :‬امریکا در باالترین می زان کمک ساالنه به‬ ‫اسرائیل حدود چهارمیلیارد دالر کمک م ی‏کند‪ ،‬در حالی که‬ ‫یهودازاری بازم ی گردد؛ عده ای بر ای��ن باورند که حمایت از‬ ‫تل اویو از سوی کشورهای فرادس��تی خونبهای یهودازاری‬ ‫المان هیتل��ری اس��ت‪ .‬این ع��ده ای��ن پارامت��ر ذهنی را‬ ‫تقویت کننده ارتباط حمایتی غرب از اسرائیل برم ی شمارند‪.‬‬ ‫در کنار این دیدگاه‪ ،‬دیدگاه دیگری نیز مطرح اس��ت و ان به‬ ‫بنیادگرایی یهودی ‪ -‬مسیحی بازم ی گردد‪ .‬یهودیت اگرچه‬ ‫در اغاز حدود ‪ 3‬قرن مسیحیان را ازرده‪ ،‬اما بر این باور است‬ ‫که در فرجام با مس��یحیت پیوند دارد‪ ،‬این در حالی اس��ت‬ ‫که مس��یحیت نیز ظهور موع��ود نهایی را در گرایش��ات‬ ‫افراطی مذهبی خویش ب ر اس��اس اس��رائیلیات محصول‬ ‫تسلط یهودیان بر فلس��طین م ی‪‎‬داند‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد این‬ ‫چهار عنصر یا چه��ار عامل پیونددهن��ده در حال تضعیف‬ ‫کامل است‪ .‬در امریکا نفوذ البی صهیونیست اگرچه هنوز‬ ‫وج��ود دارد اما دیگر قدرت گذش��ته خویش را دارا نیس��ت‪.‬‬ ‫در حدود هفت س��ال ریاست جمهوری‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬او نشان داد که نه شخص‬ ‫او بلکه س��اختار ق��درت در امریکا نفوذ‬ ‫صهیونیس ت ها را به شکل گذشته پذی را‬ ‫نخواهد بود‪ .‬اوباما بر این باور اس��ت که‬ ‫اگر نم ی توان ساختار قدرت را در امریکا‬ ‫بر هم زد‪ ،‬م ی ت��وان تغیی رات��ی در اهم‬ ‫سیاست ها ایجاد کرد‪ .‬هرچند اساسا قرار‬ ‫هم نبوده است انقالبی در ساختار قدرت‬ ‫در امریکا ایجاد شود‪ .‬اما باید اذعان داشت‬ ‫که باراک اوباما توانس��ته اس��ت تقریبا‬ ‫سیاست خارجی امریکا را از نگرش های‬ ‫رادیکالی خشونت محور به سیاست های‬ ‫دیپلماتی ک محور منتقل کند‪ .‬از همین‬ ‫رو باید بگوییم که پس از روی کار امدن‬ ‫اوباماست که دوران طالیی روابط امریکا‬ ‫و اسرائیل پایان م ی یابد و به یک دوران‬ ‫واقع گرایی مصلحت محورانه استراتژیک‬ ‫وارد م ی شود‪ .‬امریکا از اسرائیل خواهان‬ ‫هماهنگی با سیاست های خود اس��ت و با وجود الب ی های‬ ‫بسیار قدرتمند اسرائیل در امریکا‪ ،‬امروز شاهد این واقعیت‬ ‫هستیم که سیاست های واشنگتن با تل اویو کامال همخوان‬ ‫نیس��ت و اصوال الب ی ها هم نم ی توانند خواهان هماهنگی‬ ‫‪ 100‬درصدی سیاست های واشنگتن با تل اویو باشند‪ .‬البته‬ ‫این به این معنا نیس��ت که امریکا اسرائیل را کنار م ی زند یا‬ ‫بین الملل‬ ‫د‪ -‬ایفای نقش در س��وریه و ع راق به عنوان گام بعدی‪:‬‬ ‫مصر به دنبال این اس��ت که به رغم خواسته های متفاوت و‬ ‫ش��کاف در طرفین مذاکره و طوالن ی شدن زمان حصول به‬ ‫توافق؛ این مساله به سرانجام برسد و از طریق موفقیت ابتکار‬ ‫غزه‪ ،‬این فرصت را فراهم نماید تا به عنوان واس��طه در سایر‬ ‫توافقات اینده‪ ،‬از جمله در فضای بحران های سوریه و ع راق‪،‬‬ ‫مداخله کند‪ ،‬که این مساله همچنان رهبری منطقه ای مصر‬ ‫را مورد تایید قرار م ی دهد؛ موضوعی که این روزها در مذاکرات‬ ‫این کشور با ع ربستان‪ ،‬امریکا و روسیه نیز شاهد ان هستیم‪.‬‬ ‫ه‪ -‬کاهش نفوذ دیگر قدرت های منطقه ای‪ :‬تحلیلگران‬ ‫بر ای��ن باورند هدف از ابت��کار عمل توس��ط مصر‪ ،‬کاهش‬ ‫نفوذ قدرت های تاثی ر گ��ذار در منطقه به وی��ژه نفوذ انها در‬ ‫گروه حماس است‪ ،‬زی را ممکن اس��ت حضور انان در اینده‬ ‫مخاط راتی را ب رای امنیت و منافع مصر در پی داشته باشد‪،‬‬ ‫از سویی تل اویو نیز تمایل دارد که کشوری مانند قطر که با‬ ‫حماس پیوندهای مثبتی دارد‪ ،‬نقش کلیدی در میانج ی گری‬ ‫پیدا نکند یا به دلیل مواضع ضد اسرائیلی دولت اسالمگرای‬ ‫ترکیه‪ ،‬حضور این کش��ور کمرنگ یا صفر گ��ردد‪ ،‬زی را این‬ ‫کشور‪ ،‬بارها اس��رائیل را به نس ل کشی و تروریسم دولتی در‬ ‫غزه محکوم کرده است‪ .‬این نگاه را م ی توان همانند قطر و‬ ‫ترکیه در مورد جمهوری اسالمی ای ران نیز تفسیر کرد‪.‬‬ ‫و‪ -‬همراهی با امری��کا و غرب‪ :‬با مطرح ش��دن طرح‬ ‫صلح‪ ،‬امریکا و کشورهای غربی از این ابتکار اب راز خشنودی‬ ‫کرده اند‪ .‬به نظر م ی رسد ایاالت متحده درصدد است تا با ایفای‬ ‫نقش وکال��ت منطقه ای به مصر از س��ویی همراهی دولت‬ ‫جدید مصر و رژیم صهیونیستی را با یکدیگر تضمین نماید‬ ‫و از سوی دیگر به این کش��ور در سطح منطقه‪ ،‬ابتکار عمل‬ ‫بیشتری واگذار نماید‪ .‬این در حالی است که دولت مصر نیز‬ ‫با این اقدام به نحوی درصدد است تا رضایت غرب را به عنوان‬ ‫یک همراه یا از نظر جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده‬ ‫امریکا به عنوان یک «متحد استراتژیک» جلب نماید‪.‬‬ ‫ز‪ -‬تالش ب رای معرف ی کردن این اقدام به عنوان مبارزه‬ ‫با تروریسم‪ :‬یکی از اهداف دولت السیسی از طرح صلح میان‬ ‫حماس و رژیم صهیونیستی‪ ،‬القای تفکر مبارزه با تروریسم‬ ‫است‪ .‬اقدامات تروریستی که به صورت مقطعی در صحرای‬ ‫سینا اتفاق م ی افتد‪ ،‬نشان از حضور نیروهای تروریستی در‬ ‫این منطقه دارد‪ .‬بنا به گزارش نیرو های امنیتی مصر تعدادی‬ ‫از نیروه��ا و جنگ افزارها به دلیل خالء قدرت سیاس��ی در‬ ‫ش��مال افریقا به ویژه از تونس و لیبی به این منطقه سرازیر‬ ‫شده است که یا با اهداف کمک رسانی به گروه های خارج از‬ ‫کشور یا به منظور تولید بحران در کشور بوده است‪ .‬کاهش‬ ‫سطح منازعه در منطقه‪ ،‬م ی تواند این منطقه را از ناحیه خطر‬ ‫دور کرده و به کاهش فعالی ت های تروریستی کمک نماید‬ ‫یا حداقل به تغییر جغ رافیایی مس��یر بینجامد‪ .‬مصر با این‬ ‫هدف درصدد جلب نگاه ها در سه سطح داخلی‪ ،‬منطقه ای و‬ ‫بی ن المللی است‪.‬‬ ‫ح‪ -‬مشروعی ت یابی داخلی و تثبیت فضای پسا مرسی‪:‬‬ ‫رئی س جمه��ور مص��ر در داخل کش��ور خود نیز ب��ا بحران‬ ‫مش��روعیت مواجه اس��ت‪ ،‬هرچند وی توانس��ت از طریق‬ ‫صندوق ارا به ریاست جمهوری برگزیده شود‪ ،‬اما کودتا علیه‬ ‫مرسی و ممنوعیت فعالیت اخوان المسلمین‪ ،‬هنوز دشمنان‬ ‫قس��م خورده ای ب رای او باقی گذاش��ته اس��ت‪ .‬وی درصدد‬ ‫اس��ت تا از این طریق به دلیل گرایش فکری بین حماس و‬ ‫اخوان المسلمین و از س��وی دیگر به دلیل دشمنی تاریخی‬ ‫جامعه مس��لمان مصر با رژیم صهیونیستی و طرح موضوع‬ ‫اع راب ‪ -‬اس��رائیل به نوع��ی یک حس مش��ترک در میان‬ ‫مصریان به طور ع��ام و ارامش خاط��ری را در بین مخالفان‬ ‫ایدئولوژیک خود به طور خاص ایجاد کند و به نوعی در جهت‬ ‫رفع دغدغه های اسالمگرایان گام بردارد و انان را تا حدودی‬ ‫با خود همراه نماید‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اسرائیل نفوذی در امریکا ندارد اما باید پذیرفت که در قیاس‬ ‫با گذش��ته امریکا خواهان هماهنگی تل اویو با واش��نگتن‬ ‫اس��ت‪ .‬باید عنایت داش��ت که امروز این صهیونیس ت های‬ ‫نیویورک نش��ین هس��تند که تل اویو را مدیریت م ی کنند‪،‬‬ ‫بناب راین باید بر ای��ن نکته تاکید کنم ک��ه در اینده بیش از‬ ‫این تقابل و تضاد میان سیاست های واش��نگتن و تل اویو‬ ‫مشاهده خواهد شد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬امریکا خود به خاورمیانه‬ ‫امده است و اگرچه دکترین جنگ نیابتی را در منطقه دنبال‬ ‫م ی کند اما در همین حال ایاالت متحده در این زمینه دیگر‬ ‫به اسرائیل به عنوان یک شریک حیاتی نم ی نگرد بلکه در‬ ‫حداکثر وضعیت اسرائیل یک شریک کلیدی هم وزن دیگر‬ ‫شرکای منطقه ای را در نظر م ی اورد‪ .‬از این موارد که بگذریم‬ ‫وجدان غرب از یهودازاری گریخته و بحران وجدان را در این‬ ‫زمینه پشت سر گذاشته‪‎‬است؛ بناب راین این عامل ذهنی نیز‬ ‫در حمایت از اسرائیل در حال کمرنگ شدن است‪.‬‬ ‫عامل چهارم بنیادگرایی مسیحی ‪ -‬یهودی است که‬ ‫به واسطه ایدئولوژیک زده شدن منطقه منجر به واگرای ی های‬ ‫سیاسی از چارچوب های ایدئولوژیک در خاورمیانه شده است‪،‬‬ ‫زی را توده های مردمی از افراط‏گرایی ایدئولوژیک در حال گریز‬ ‫هستند‪ .‬با وجود تالش‪‎‬های ایدئولوژیک محورانه گروه‪‎‬های‬ ‫افراط��ی در خاورمیانه‪ ،‬ما ش��اهد واگرای��ی از افراط گرایی‬ ‫ایدئولوژیک در میان توده‏های مردم هستیم‪ .‬اسرائیل یک‬ ‫رژیم ایدئولوژیک افراط گراس��ت‪ .‬در امریکا نیز با شکس��ت‬ ‫نئوکان‪‎‬ها فعال افراط‪‎‬گرایی ایدئولوژیک از متن به حاشیه رانده‬ ‫شده است‪ .‬از این رو و ب ر اساس این معادالت و سیگنال‪‎‬های‬ ‫متفاوت موجود درم ی یابی��م که جایگاه اس��رائیل در حال‬ ‫تضعیف است‪ .‬ولی بدان معنا نیست که امریکا در اندازه های‬ ‫موردنیاز خود از اس��رائیل حمایت نکند‪ .‬نشانه های موجود‬ ‫نیز نمایانگر همین امر اس��ت؛ ایاالت متحده امریکا اکنون‬ ‫به دنبال دکترین توازن ضعف منطقه ای در خاورمیانه است‪.‬‬ ‫کنش��گران فعال در منطقه باید در یک تع��ادل قدرت قرار‬ ‫داشته باشند؛ یا با یکدیگر ضعیف شوند یا متناسب با یکدیگر‬ ‫تضعیف گردند‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد المان‏های موجود به خوبی‬ ‫نش��ان م ی دهد که امریکا دیگر به اس��رائیل به عنوان یک‬ ‫موجودیت ویژه در میان بازیگران منطقه ای نم ی‪‎‬نگرد‪ .‬بلکه‬ ‫او را نیز بازیگری حداقل نزدیک در حدواندازه های بازیگران‬ ‫دیگر م ی بیند‪ .‬نش��انه های ای��ن معنا را از چند س��ال پیش‬ ‫م ی توان مورد توجه قرار داد؛ فروش س�لاح‪‎‬های تهاجم ی به‬ ‫منطقه خاورمیانه واگرایی اسرائیل ی ها از دولت واشنگتن و‬ ‫سویه گیری‪‎‬های ضداوبامایی که اوج ان را در بحران اوکراین‬ ‫مالحظه کردی��م‪ ،‬به گونه ای که اس��رائیل میان مس��کو و‬ ‫واشنگتن رسما اعالم ب ی طرفی کرد‪.‬‬ ‫بدین ترتی��ب و در ادامه این معن��ا چالش‪‎‬های جدی‬ ‫میان اس��رائیل و امریکا در برخورد با ای ران را شاهد بودیم و‬ ‫تالش‪‎‬های جدی تر امریکا نس��بت به گذشته از سال ‪2001‬‬ ‫به این سو در تش��کیل یک دولت خودگردان فلسطینی را‬ ‫شاهد هستیم‪ .‬تمام اینها نشانگانی است بر تضعیف جایگاه‬ ‫اسرائیل در منطقه استراتژیک ایاالت متحده امریکا‪.‬‬ ‫از این رو باید از این پس پیش از انکه اسرائیل را یک‬ ‫شریک اس��تراتژیک حیاتی ب رای امریکا بدانیم‪ ،‬ان را یک‬ ‫شریک استراتژیک کلیدی بخوانیم و از این فرصت در جهت‬ ‫ایجاد فضای مناسبی ب رای کاهش حمایت امریکا از اسرائیل‬ ‫در معادالت منطقه ای بهره ببریم‪ .‬این یک فرصت اس��ت‬ ‫که ما با منطق سیاس��ی در چارچوب معادالت بی ن المللی‬ ‫از حق حاکمیت فلس��طینیان با تاکید بر همبستگی انها‬ ‫ب رای دستیابی به یک نظام حکومتی دموکراتیک حمایت‬ ‫کنیم‪ .‬نف��ی چنین تحرکی م ی تواند زمینه س��از از دس��ت‬ ‫رفتن این فرصت ش��ود‪ .‬به رغم فش��ارهای موجود‪ ،‬قدرت‬ ‫فلسطینیان افزایش یافته است و اکنون به نظر م ی رسد که‬ ‫مقاومت سخت باید در فکر پیوند خوردن به یک مقاومت‬ ‫نرم باشد‪.‬‬ ‫مشروعیت زدایی از اسرائیل‬ ‫افکارعمومیبین المللیجنایت هایجنگیاسرائیلرابرنمی تابد‬ ‫سیدجالل ساداتیان‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪3‬‬ ‫رژیم اش��غالگر قدس از بدو پیدایش با خش��ونت های‬ ‫اعمال ش��ده از جانب ع��ده ای قلیل با مش��ی و ایدئولوژی‬ ‫صهیونیستی‪ ،‬همواره سیاست های خود را با مشت اهنین‬ ‫و با قتل و کش��تار مردم ب ی دفاع فلس��طین پی��ش برده و‬ ‫پیوس��ته از جانب قدرت های غربی ب��ه لطایف الحیل مورد‬ ‫حمایت قرار گرفته است‪ .‬این حمایت گاهی سکوت در ب رابر‬ ‫اعمال جنایتکارانه مس��ئوالن وقت این رژی��م بوده و گاهی‬ ‫حمایت های علنی خود را به عنوان اینکه این رژیم حق دفاع‬ ‫از خود را دارد‪ ،‬اب راز کرده ان��د و گاهی هم در ب رابر قدرت های‬ ‫دیگر که در تالش بوده ان��د قطعنامه های محکومیت علیه‬ ‫اسرائیل صادر کنند با وتو کردن‪ ،‬رژیم نامشروع را مورد حمایت‬ ‫و پشتیبانی خود قرار داده اند‪.‬‬ ‫در حمالت اخیر صهیونیس��ت ها علیه مردم ب ی پناه‬ ‫فلسطین در باریکه غزه‪ ،‬که با سوءاستفاده از فتنه و تهاجم‬ ‫داعش به ع��راق به وجود امد‪ ،‬نتانیاه��وی جنایتکار‪ ،‬تالش‬ ‫کرد هم از فرصت پی ش امده نهایت بهره ب��رداری را بنماید‬ ‫و اگر توانس��ت با قتل عام مردم ضعیف و ب ی پناه غزه‪ ،‬انان‬ ‫را مرعوب کرده‪ ،‬به انقیاد خ��ود در اورد و هم باالتر از ان‪ ،‬اگر‬ ‫توانست غزه را پاکسازی کرده‪ ،‬انجا را ضمیمه بقیه متصرفات‬ ‫غی ر قانونی خود نماید و هم فرصت بهتری ب رای داعش ی ها‬ ‫مهیا کند تا بخشی از نیروهایی که احتمال کمک در ع راق به‬ ‫نفع شیعیان را داشتند‪ ،‬درگیر جای دیگری بنماید تا با تجزیه‬ ‫نیرو ها تمرکز را از ش��یعیان بگیرند‪ .‬به عنوان مثال حزب اهلل‬ ‫نتواند نیرویی به کمک س��وریه و ع راق بفرستد‪ ،‬کمااینکه‬ ‫داعش‪ ،‬دامنه تهاجم خود را به لبنان هم کشید و به بخشی‬ ‫از نیرو ه��ای مقاومت در لبنان نیز حمله ور ش��د‪ ،‬ولیکن به‬ ‫عقب رانده شد‪.‬‬ ‫موضوع پیدا ش��دن نفت در غزه‪ ،‬انگیزه ای دیگر ب رای‬ ‫تهاجم و کشتار مردم ب ی دفاع غزه عنوان شده است که طمع‬ ‫اسرائیل را ب رانگیخته تا در مقطع زمانی فعلی‪ ،‬تهاجم وسیع‬ ‫خود را از هوا و با بمب��اران مناطق مس��کونی و هم با ورود‬ ‫نیروی زمینی و تهاجم از راه زمین نسبت به وی رانی مناطق‬ ‫مسکونی فلس��طینیان اقدام نماید‪ .‬به نظر م ی رسد هدف‬ ‫حمله به غزه بیش��تر‪ ،‬همان اهداف اولیه یعنی از بین بردن‬ ‫مقاومت و شکستن روحیه ایستادگی در فلسطین ی ها و عقبه‬ ‫مردمی انان بوده است تا امنیت هرچه بیشتری ب رای ساکنان‬ ‫شهرک نشی ن های غاصب فراهم اورد‪ .‬انچه تاکنون از می زان‬ ‫تلفات‪ ،‬اعم از کش��ته و مجروح اعالم شده است‪ ،‬حکایت از‬ ‫کشته ش��دن بیش از دوهزار نفر زن و کودک و غی ر نظامیان‬ ‫بهبود روابط حماس با تهران‬ ‫اسرائیل به اهداف تعیین شده در جنگ غزه نرسید‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪4‬‬ ‫اگرچه ب رای ارزیابی دقیق و همه جانبه نتایج و پیامد های‬ ‫مثبت و منفی جنگ غزه‪ ،‬به زمان بیشتری نیاز است و هرگونه‬ ‫قضاوت و بررسی کنونی در این خصوص‪ ،‬بسیار زودهنگام به نظر‬ ‫م ی‪‎‬رسد ولیکن از هم اینک و به تناسب اشکار شدن نشانه هایی‬ ‫دال بر وقوع برخی از تحوالت تاکتیک��ی و راهبردی در مواضع‬ ‫جنب ش ها و مواضع گروه های فلسطینی (تحوالت ناشی از این‬ ‫نبرد خونبار که بعد ازجنگ ‪22‬روزه و جنگ هشت روزه‪ ،‬سومین‬ ‫جنگ بعد از پایان اشغال‪ 37‬ساله این منطقه از فلسطین به شمار‬ ‫م ی رود)‪ ،‬تحلی ل ها و ارزیاب ی های بسیاری ارائه شده و مبتنی بر ان‪،‬‬ ‫تصاویری تازه از روند مبارزات فلسطینی و چگونگی مناسبات‬ ‫ان با مجموعه نیروهای سیاسی و نظامی منطقه ترسیم شده‬ ‫است‪ .‬تصاویری که نه تنها از تغییر بخشی از معادالت سیاسی و‬ ‫نظامی در داخل گروه ها و جنب ش های فلسطینی‪ ،‬بلکه به عبارت‬ ‫صحیح تر‪ ،‬از اصالح و تکمیل مناسبات میان انها خبر م ی دهد و‬ ‫فراتر از ان و به فراخور شرایط جدید و واقعیات جاری‪ ،‬از بازسازی‬ ‫جبهه مقاومت نیز حکایت دارد‪ .‬بدیهی است این تغیی رات جدا از‬ ‫تحوالتی است که ب رای بار دیگر موضوع فلسطین را به مهمترین‬ ‫مس��اله منطقه تبدیل کرده و منازعات داخلی در سوریه‪ ،‬ع راق‪،‬‬ ‫لیبی و بسیاری دیگر رویداد های سیاسی در جهان اسالم را به رغم‬ ‫تالشعاع خود قرارداده یا تحوالت‬ ‫تالش های رسانه های غرب‪ ،‬تح ‬ ‫دیگری که در واکنش به خشونت های پردامنه رژیم صهیونیستی‬ ‫علیه مردم غزه‪ ،‬در فضای سیاسی و تبلیغاتی جهان پدید امده و در‬ ‫تع داد قابل مالحظه ای از کشورها‪ ،‬جریان های گسترده ای را ضد‬ ‫این رژیم سامان داده است‪.‬‬ ‫اگر به هفته ها و ماه های پیش از جنگ اخیر غزه بازگردیم‬ ‫و به بررسی شرایطی که از یک طرف بر روابط میان دو جنبش‬ ‫فلسطینی حماس و فتح حکمفرما بود و از سوی دیگر به توقف‬ ‫مذاکرات‪ 9‬ماههبیناسرائیلوتشکیالتخودگردانفلسطینی‬ ‫انجامیده بود‪ ،‬بپردازیم؛ ضمن شناخت بخشی از اصل ی ترین‬ ‫علل تازه ترین جنگ افروزی رژیم صهیونیستی‪ ،‬به مسائلی که‬ ‫دو جنبش نامبرده با ان دست به گربیان بودند و باتالش فراوان‬ ‫درصدد یافتن راه حل امیدبخشی ب رای ان بودند پی م ی بریم؛‬ ‫البته در این خصوص‪ ،‬فرصتی که ب��ا اغاز روی کارامدن ژنرال‬ ‫السیسی در مصر یا با گسترش دامنه خونریزی های داعش در‬ ‫ع راق و سوریه‪ ،‬در اختیار رژیم صهیونیستی قرار گرفته بود‪ ،‬نیز‬ ‫نقشی اساسی ایفا کرد و مقامات تل اویو را به این اشتباه انداخت‬ ‫که انان خواهند توانست با بهره برداری از این فرصت و با یک‬ ‫عملیات چندروزه‪ ،‬زمینه های خلع س�لاح همیشگی حماس‬ ‫را فراهم کنند و از س��وی دیگر جدول زمانی شش ماهه ای که‬ ‫بعد از توافقنامه اردیبهشت ماه میان حماس و فتح (تشکیالت‬ ‫خودگردان فلسطینی به رهبری محمودعباس) ب رای برگزاری‬ ‫انتخابات سراسری در فلسطین تدوین شده بود‪ ،‬به هم بزنند‪.‬‬ ‫ان هم در حالی که در محاسبه مقامات تل اویو وجود برخی از‬ ‫اختالف موضع گیری ها میان سوریه و حماس یا وجود ف واصلی‬ ‫که از حدود سه سال پیش در روابط جمهوری اسالمی ای ران و‬ ‫جنبش حماس پدید امده بود به عنوان فرصت های تازه ای یاد‬ ‫م ی شد‪ ،‬فرصت هایی که به تصور اش��تباه بسیار استراتژیک‬ ‫انها م ی توانست زمینه ساز بهترین شرایط ب رای اعمال فشار بر‬ ‫فلسطین ی ها باشد‪ .‬هرچند مقامات تل اویو به این واقعیت نیز‬ ‫پی برده بودند که مخالفت نکردن ای ران با توافق میان حماس‬ ‫و فتح و حتی طرفداری از ان به معنی به کارگیری راهبرد های‬ ‫موثری اس��ت که نه فقط به تدریج تیغه های س��ازش را کند‬ ‫م ی کند؛ بلکه ب راساس الگویی که در لبنان و توسط حزب اهلل‬ ‫به اجرا درامد‪ ،‬در میان مدت گرایش های واقع‪‎‬گرایانه‬ ‫مقاومتفلسطینیرابرمناسباتموجودحکمفرما‬ ‫خواهد س��اخت‪ .‬با این همه‪ ،‬س��ران اسرائیل و به‬ ‫ویژه ش��خص نتانیاهو در عرصه عم��ل این نوع‬ ‫دریافت های خود را ملح��وظ نکردند‪ ،‬بلکه به این‬ ‫خیال امید بس��تند که عملیات نظامی‪ ،‬موجبات‬ ‫کاهش محبوبیت حماس را فراه��م خواهد کرد‬ ‫و در نتیجه کاه��ش قدرت سیاس��ی ان را در پی‬ ‫خواهد داش��ت؛ از طرف دیگر وجود زوایایی که در‬ ‫روابط این گروه با ای ران به وجود امده از تس��لیح و‬ ‫تجهیز مجدد ان جلوگیری خواه��د کرد؛ غافل از‬ ‫انکه تکرار سناریویی که حزب اهلل لبنان با حضور در‬ ‫صحنه سیاسی از یک سو و با مقاومت مسلحانه و‬ ‫بسیار شجاعانه این گروه در ب رابر تجاوزات نظامی‬ ‫رژیم صهیونیستی از دیگر سو از خود نشان داد؛ در‬ ‫صحنه فلسطین نیز امکان پذیر است و جنبش‬ ‫مقاومت م ی تواند ضمن پیوند سیاس��ی با فتح و‬ ‫شرکتدردفاعمسلحانهازغزهنهفقطبرمحب وبیت‬ ‫خود در این بخش از فلسطین بلکه در کرانه باختری بیفزاید و‬ ‫با اصالح مناسباتش با ای ران از پیشنهادات حکیمانه و بسیار‬ ‫بجای جمهوری اسالمی ای ران ب رای تجهیز کرانه باختری به‬ ‫موشک های دفاعی و جنگی در جهت پیشبرد اهداف مقدس‬ ‫ن تردیدی نیست که‬ ‫نهضت فلسطین بهره برداری کند‪ .‬بناب رای ‬ ‫ب ر خالف پی ش بین ی ها و انتظارات صهیونیس ت ها‪ ،‬فرصت های‬ ‫موردنظر انان به تهدیداتی جدی تبدیل شد و انچه انها انتظارش‬ ‫را نداشتند در مجموعه های فلسطینی تحقق پی دا کرد‪ .‬به هر‬ ‫ترتیب انچه در صحنه داخلی فلسطین و در صحنه بیرونی ان‬ ‫یعنی در منطقه به وقوع پیوست تاثی رات غی ر پی ش بینی شده‬ ‫مقامات صهیونیستی بود که نتیجه را برخالف تصور انها به‬ ‫نفع حریف تغییر داد‪.‬‬ ‫پیداست که عملیات مسلحانه حماس موجبات ارتقای‬ ‫مجدد جایگاه این گروه نه تنها در کوتاه مدت بلکه در میان را نیز‬ ‫زمینه های چنین پدیده ای را به وجود اورد نیز اشاره کرد‪ .‬دیپلماسی‬ ‫که به سطوح رس��می و پروتکلی محدود نماند و ابعادی فراتر از‬ ‫دیپلماسی عمومی و در س��طح طرح پیشنهادات تعیی ن کننده‬ ‫سمت و سوی معادالت منطقه را به نفع حماس تغییر داد‪ .‬چنانچه‬ ‫حماس عالوه ب��ر حمایتی که از جان��ب افکار عمومی متاثر از‬ ‫کودک کش ی های رژیم اشغالگر اسرائیل برخوردار شد به یکباره با‬ ‫فضای مساعدی که حاکی از احتمال ورود جبهه‪‎‬ای‬ ‫دیگر علیه رژیم صهیونیستی بود مواجه شد‪ .‬درواقع‬ ‫موضع گیری های ای ران و به م��وازات ان تحرکات‬ ‫سیاس��ی و تبلیغاتی حزب اهلل لبنان و همچنین‬ ‫برخی اظهارات هوشمندانه و زیرکانه دولت سوریه‪،‬‬ ‫این تصور را در صهیونیس��ت ها به وجود اورد که‬ ‫گشایش جبهه ای دیگر از ط ریق شمال یا دریا علیه‬ ‫انها امکانپذیر اس��ت‪ .‬یعنی همان موضوعی که‬ ‫برخی تحلیلگران سیاس��ی و نظامی در غرب ان‬ ‫را زمینه س��از پذیرش چند اتش بس اولیه از جانب‬ ‫یدانند‪.‬‬ ‫تل اویو م ‬ ‫این به خودی خود نشان دهنده اصالح عملی‬ ‫مناسبات ای ران و جنب ش های فلسطینی و نتیجه‬ ‫روشن راهبرد هوشمندانه حماس در پذیرش پیوند با‬ ‫جنبش فتح و تشکیالت خودگردان فلسطینی بود‪.‬‬ ‫انچه مسلم است این دو رویداد (اصالح روابط‬ ‫حماس با ای ران و پیوند با جنبش فتح) به مفهوم دور‬ ‫شدن فضای فلسطین از روند سازش و ایجاد فاصله‬ ‫میان ان چیزی است که واشنگتن و تل اویو ان را در مسیر بازسازی‬ ‫روند سازش دنبال م ی کردند‪ .‬هرچند تل اویو در اغاز حمله به غزه‬ ‫م ی کوشید تا با این عملیات بستر الزم ب رای از سرگیری مذاکرات‬ ‫سازش را فراهم کند ولیکن برخالف این تصور‪ ،‬معادالت نظامی‬ ‫و سیاسی منطقه به سمت و سویی خالف این روند پیش رفت‪.‬‬ ‫تا جایی که طرح مجدد موضوع سازش و تاکید بر ضرورت ان به‬ ‫دشوارترین اقدامات ب رای شخص محمود عباس و دوستانش در‬ ‫تشکیالت خودگردان فلسطینی تبدیل گردید‪.‬‬ ‫فراهم کرد و موجبات تضعیف جریانات س��ازش کار را به وجود‬ ‫خ واهداورد‪.‬یعنیدقیقاجریانیکهمقاماتصهی ونیستیبرخالف‬ ‫ان م ی اندیشیدند‪ .‬از سوی دیگر دولت های حامی حماس به ویژه‬ ‫دولت هایی که تامی ن کننده تسلیحات این جنبش هستند را در‬ ‫موقعیت مناس��ب تری قرار خواهد داد و این در عرصه عمل به‬ ‫معنای نزدیکی بیشتر روابط ای ران و حماس و تجدیدنظر در مواضع‬ ‫سه سال گذشته این جنبش خ واهد بود‪.‬‬ ‫البته در این جا باید به دیپلماسی نس��بتا فعال ای ران که‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫و حدود ‪10‬هزار نفر هم مجروحان حوادث اخیر بوده اس��ت‪.‬‬ ‫ب ی تردید اس��رائیل بخش��ی از اهداف نظام ی اش به‬ ‫مفهوم کشتار فلسطینیان و ش��اید مرعوب ساختن بخشی‬ ‫از مردم و تخریب بخشی از استحکامات و مناطق مسکونی‬ ‫غزه نشینان و احتماال وی ران ساختن بخشی از ادوات نظامی‬ ‫و سالح های در دست ش��اخه نظامی مقاومت اسالمی را به‬ ‫جلو برده است‪ .‬تهاجم کالسیک نظامی که اسرائیل تالش‬ ‫داشته علیه غزه به کار گیرد‪ ،‬از چند جهت دچار مشکل شده‬ ‫است؛ اوال‪ ،‬حمالت بیشتر متوجه نقاط مسکونی و تاسیسات‬ ‫غیر نظامی شهری‪ ،‬همانند بیمارستان ها و تاسیسات تحت‬ ‫کنترل سازمان ملل بوده است‪ .‬ثانیا‪ ،‬تقابل با این ارتش توسط‬ ‫گروه های مقاومت‪ ،‬که بیش��تر با ش��یوه های جنگ و گریز‬ ‫چریکی و پارتی زانی مبارزه م ی کنند‪ ،‬صورت گرفته و م ی گیرد‬ ‫و به همین دلیل هم جنگ طوالنی شده و اسرائیل انگونه‬ ‫که تصور م ی کرد نتوانس��ته به راحتی خود را در مواضعش‬ ‫تثبیت کند‪ .‬با وجود حمله به زندگی مردم و مناطق مسکونی‬ ‫و وی ران ی هایی که به جا گذارده است‪ ،‬هنوز روحیه مردم در هم‬ ‫شکسته نشده و با هر وسیله ای از خود دفاع م ی کنند‪.‬‬ ‫پرتاب راکت از محل های متغیر به سوی شهرک های‬ ‫یهودی نش��ین در اس��رائیل‪ ،‬به رغ��م گنب د ه��ای دفاع��ی‬ ‫ضد موشکی در اسرائیل‪ ،‬نتوانسته امنیت کامل یهودی های‬ ‫ ترسو را فراهم اورد اما ایا م ی توان اسرائیل را با چنین شرایطی‬ ‫پیروز این صحنه و تهاجم انجام شده تلقی کرد؟ ایا اسرائیل‬ ‫توانسته به انچه دنبال م ی کرد دست پیدا کند؟‬ ‫تظاه رات ضد اس��رائیلی انجام ش��ده در بس��یاری از‬ ‫کش��ور های جهان در روز جمعه اخر ماه مبارک رمضان‪ ،‬در‬ ‫اکثر کش��ور های جهان‪ ،‬به خصوص کشور های اسالمی از‬ ‫جمله در ای ران اسالمی‪ ،‬که در سال جاری با شور و گستردگی‬ ‫بیشتر انجام ش��د و مردم بیشتری در ان مش��ارکت کردند‪،‬‬ ‫در کش��ور های غربی حامی اس��رائیل مثل فرانسه نیز‪ ،‬که‬ ‫رهب ران ان کشور به صراحت از اسرائیل حمایت م ی کنند و‬ ‫بعضا با نتانیاهو دوستی شخصی دارند‪ ،‬نشان دهنده از دست‬ ‫رفتن وجهه اسرائیل نزد افکار عمومی جهانیان و حکایت از‬ ‫عوض شدن جایگاه مظلومیت دروغین ساخته و پرداخته شده‬ ‫ب رای اسرائیل در پناه موضوع هلوکاست‪ ،‬توسط رسانه های‬ ‫حام ی اسرائیل است‪ .‬جدای از هلوکاست و می زان واقعی یا‬ ‫غی ر واقعی بودن ان و در صورت واقعیت‪ ،‬می زان گستردگی‬ ‫و وسعت ان‪ ،‬البی صهیونیس��تی به کمک شبکه عظیم و‬ ‫توانمند رسانه ای خود در جهان‪ ،‬همانند انچه مردوخ به عنوان‬ ‫سلطان رس��انه ای جهان در اختیار دارد‪ ،‬تالشی وسیع را به‬ ‫کار برده است تا از اسرائیل چهره ای مظلوم در طول تاریخ‪،‬‬ ‫به خصوص در دوران جنگ دوم جهانی‪ ،‬به مردم دنیا عرضه‬ ‫کند تا شاید حمایت مردمی وس��ی ع تری را ب رای رژیم حاکم‬ ‫بر اسرائیل به دس��ت اورد‪ .‬اما اینک ش��اهد ان هستیم که‬ ‫به رغم تالش گسترده ای که در این زمینه به کار بسته اند اما‬ ‫اقدامات خشونت بار و س��بعیت رژیم اسرائیل‪ ،‬که همواره از‬ ‫بدو تاسیس با مشت اهنین و کشتار مردم ب ی دفاع و قتل عام‬ ‫صب را و شتیال و دیر یاسین و اریحا و در این اواخر در مناطق‬ ‫مختلف غزه از جمله بیت حانون و رفح و خزاعه و شجاعیه‬ ‫و‪ ...‬صورت گرفته اس��ت‪ ،‬پاس��خی عکس دریافت داشته‪،‬‬ ‫یعنی وجهه مظلومیت واقعی به مردم فلس��طین و زنان و‬ ‫کودکان ب ی دفاع ان انتقال یافته است‪ ،‬امری که مشروعیت‬ ‫اسرائیل را به شدت مورد سوال قرار داده است‪ .‬در جهان امروز‬ ‫مشروعیت کش��ور ها از طریق حمایت مردمی و رای افکار‬ ‫عمومی و خواس��ت عموم مردم به دس��ت م ی اید‪ .‬صندوق‬ ‫رای و شکل گیری افکار عمومی به شکل یک امر فراگیر و‬ ‫یک ارزش همگانی در امده است‪ .‬در اسرائیل هم‪ ،‬این رژیم‬ ‫تالش داشت به دنیا بگوید ب ر اساس معیار های دموکراسی‬ ‫عمل م ی کند و خشونت های اعمال شده را به عنوان دفاع از‬ ‫خود در مقابل گروه های خش��ونت طلب تروریس��ت به دنیا‬ ‫معرفی م ی کرد و از گروه های مقاومت به عنوان تروریس��ت‬ ‫یاد م ی کرد! ماجرای اخیر تهاجم به غزه‪ ،‬ب ی اعتباری تمامی‬ ‫ ادعای گذشته رژیم صهیونیستی را نقش بر اب کرد و نشان‬ ‫داد که خشونت طلب و متجاوز و کسی که همه معیار های‬ ‫حقوقی و اخالقی را در سطح ملی و بی ن المللی نقض کرده‪،‬‬ ‫اسرائیل اس��ت که هیچ حریمی را پاس نداشته و خود را به‬ ‫هیچ قانونی‪ ،‬جز زور و تج��اوز متعهد نم ی داند‪ .‬از این جهت‬ ‫باید اسرائیل را بازنده و شکس ت خورده این تهاجم تلقی کرد و‬ ‫به رغم طوالن ی شدن مدت این حمله و تجاوز همه جانبه به‬ ‫غزه و گستردگی جنایاتی که به انجام رسانده است‪ ،‬نه تنها‬ ‫دستاورد مثبتی را کسب نکرده‪ ،‬بلکه اگر نزد برخی از مردم‬ ‫دنیا دارای اعتبار و حیثیتی کاذب بود‪ ،‬همه ان را از دست داده‬ ‫اس��ت و از این پس‪ ،‬حفظ اعتبار و به تب��ع ان امنیت چنین‬ ‫رژیمی با کمترین پشتوانه مردمی و اعتباری بسیار پرهزینه تر‬ ‫از گذشته و بسیار مش��کل تر از انچه در ‪ 50-60‬سال عمر‬ ‫نامبارک این رژیم حاصل شده‪ ،‬خواهد بود‪ .‬به قول ان بزرگ‬ ‫که گفته بود‪« :‬به سرنیزه م ی توان تکیه داد اما روی سرنیزه‬ ‫نم ی توان نشست»‪ ،‬سال هاس��ت که رژیم صهیونیستی بر‬ ‫س��ر نیزه نشس��ته و با تکیه بر توان نظامی عاریتی متکی‬ ‫به کمک های خارجی و حمایت های ب ی دریغ حامیانش در‬ ‫امریکا و اروپا سر پا ایستاده است و امروزه بیش از گذشته این‬ ‫حمایت را از دست داده است‪ .‬زمزمه استعفای نتانیاهو یا فشار‬ ‫ب رای کنار گذاردن این فرد گستاخ را شاید بتوان از این منظر‬ ‫مورد ارزیابی قرارداد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪63‬‬ ‫بدبینی به « بسته»‬ ‫اقتصاد‬ ‫بسته پیشنهادی مشاوران به کار گرفته شده توسط دولت که خطاب‬ ‫به خود دولت ارائه شده است تا اقتصاد ای ران را از ش��رایط رکود با این شرط‬ ‫خارج کند که تورمی از ان حاصل نشود‪ ،‬یعنی یک کار سخت‪ ،‬از نظر برخی‬ ‫از منتقدان خوش بینانه تنظیم شده یا دس��ت کم اقناع الزم را بر روی کاغذ‬ ‫به هم راه ندارد؛ چ راکه این بسته بر بستر اقتصاد نفتی ق رار است حرکت کند‪.‬‬ ‫ناراضیانازبسته‬ ‫چه می گویند؟‬ ‫اقتصاد ایران در انتظار‬ ‫تصمیمپارلمان ‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪64‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 229‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سخنگوی دولت م ی گوید این بسته قرار است اقتصاد‬ ‫به گل نشسته کشور را از وضعیت فعلی خارج کند‪ 177 .‬بند‬ ‫بسته سیاستی خروج غیر تورمی از وضعیت رکود در سال های‬ ‫‪ 93‬و ‪ ،94‬از بیس ت وس��وم تیر که کلیات ان منتش��ر شده تا‬ ‫همین حال در معرض طیفی از نظ رات متفاوت بوده است‪.‬‬ ‫س��تاد هماهنگی امور اقتصادی دولت البته م ی گوید‬ ‫این بسته «پیشنهادی» اس��ت‪ ،‬جزئیات ان‪ ،‬چهارم مردادماه‬ ‫منتشر شده و به کارشناسان هم مهلت ‪ 10‬روزه ای داده شده‬ ‫تا انتقادات خود به این بسته را ارائه کنند؛ بسته ای که مسعود‬ ‫نیلی‪ ،‬مشاور اقتصادی دولت و رئیس ستاد هماهنگی امور‬ ‫اقتصادی ان معتقد است ب رای خروج کوتاه مدت و غیرتورمی‬ ‫ از رکود کارساز خواهد بود‪«:‬بسته ارائه شده سندی کوتاه مدت‬ ‫است و اقتصاد ای ران نیاز به اصالح عمیق دارد‪ .‬خروج از رکود‬ ‫به معنای خروج پایدار و نه موقتی است و الزاما باید غیرتورمی‬ ‫باشد‪ .‬ب ی تردید به قیمت ایجاد تورم نم ی خواهیم از رکود خارج‬ ‫شویم‪ .‬در سند یاد ش��ده برخی از عوامل دیده شده و شرایط‬ ‫بنگاه های اقتصادی بهتر از گذشته م ی شود»‬ ‫اقای نیلی در ادامه توضیحات مفصلی در مورد شرایط‬ ‫اقتصادی کشور داده و یاداور شده که این برنامه پیشنهادی‬ ‫توسط یک تیم کارشناسی تدوین شده و دولت فضا را ب رای‬ ‫انتقاد باز گذاشته است‪ .‬انتقاد ها به بسته پیشنهادی هم در پی‬ ‫همین جلسه اقای نیلی با روزنامه نگاران اغاز شد؛ انتقاد هایی‬ ‫که نقش فعاالن بخش خصوصی در طرح انها بسیار پررنگ تر‬ ‫از نقش کارشناسان اقتصادی بوده است‪ .‬غالمحسین شافعی‪،‬‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی ای ران‪ ،‬در نشست هیات نمایندگان اتاق‬ ‫ای ران چراغ اول را روشن کرد‪« :‬اجرای بسته خروج غیرتورمی‬ ‫ از رکود نم ی تواند کامال غیرتورمی باشد و تاکید بر این مساله‬ ‫م ی تواند اج��رای این طرح را کامال زیرس��وال ببرد‪ .‬در اجرای‬ ‫ی بودن ان تاکید داشت‪،‬‬ ‫بسته خروج از رکود نباید برغیرتورم ‬ ‫زی را اجرای این طرح حتما تورم را به دنبال خواهد داشت بناب راین‬ ‫اگر بر غیرتورمی بودن ان تاکید شود اجرای این طرح زیرسوال‬ ‫م ی رود‪».‬‬ ‫«غفلت دولت دهم و تعلل دول��ت یازدهم ب رای خروج‬ ‫از رک��ود این نکته را به اذه��ان متبادر م ی کند ک��ه در دولت‬ ‫بدنه کارشناس��ی وجود ندارد‪« ».‬زمانی که بانک ها به خاطر‬ ‫سیاست های غلط به س��مت بنگاهداری هدایت م ی شوند‬ ‫قطعا نم ی توان انتظار داش��ت که ای��ن امپ راطوری بانک ها‬ ‫یک شبه پایان بیابد؛ بس��یاری از مشکالت اقتصادی توسط‬ ‫نهادهای ناکارامد بازتولید ش��ده اند‪ ،‬دولت تا پایان تحریم ها‬ ‫نباید مالیات بخش تولید را افزایش دهد‪ ،‬بلکه الزم است صرفا‬ ‫به اصالح نظام تشخیص مالیاتی بپردازد‪ .‬همچنین دولت باید‬ ‫ب رای تاخیر در پرداخت بده ی های خود به بخش خصوصی‬ ‫جرایم دیرکرد را نیز بپردازد؛ زی را هی��چ دلیلی وجود ندارد که‬ ‫بخش خصوصی به خاطر بده ی های معوق مشمول پرداخت‬ ‫جرایم دیرکرد به بانک ها شود‪ ،‬اما دولت بابت بده ی های خود‬ ‫به بخش خصوصی مشمول پرداخت جریمه دیرکرد نشود‪».‬‬ ‫یحیی ال اسحاق‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی ته ران هم معتقد‬ ‫است که این نسخه‪ ،‬نسخه کاملی نیست و البته مشکالتی‬ ‫دارد که قابل ترمیم و اصالح است؛ «خود تدوین کنندگان این‬ ‫بسته م ی گویند که بسته پیشنهادی دولت در رابطه با رکود‬ ‫ی حالل همه مشکالت نیس��ت و فقط ب رنامه ای ب رای‬ ‫تورم ‬ ‫تحرک و خروج از رکود اس��ت‪ .‬با وجود انتقاد هایی که به این‬ ‫بسته وارد است‪ ،‬مهم است که ببینیم اجرای ان به چه کسانی‬ ‫واگذار م ی ش��ود‪ ».‬پورفالح‪ ،‬رئیس کمیس��یون صنایع اتاق‬ ‫بازرگانی ته ران هم با تاکید بر اینکه بس��ته ای که ارائه شده‬ ‫بسته سنگینی است و امکان اجرای ان در ‪ 18‬ماه مورد نظر‬ ‫دولت بعید است‪ ،‬م ی گوید‪« :‬نکته قابل انتقاد در خصوص این‬ ‫بسته این است که چرا الیحه حمایت از تولید که در جریان‬ ‫بوده حذف شده و ‪ 23‬بند مورد نظر ما در الیحه حمایت از تولید‬ ‫در این بسته کنار گذاشته شده است‪ .‬اگر به الیحه حمایت از‬ ‫تولید و قانون مستمر فضای کس ب وکار در این بسته توجه‬ ‫م ی شد‪ ،‬لزومی به سنگی ن بودن ان نبود‪ .‬عالوه بر این باید از‬ ‫ظرفیت اتاق های مشترک نیز در ان استفاده م ی شد‪».‬‬ ‫اسد اهلل عس��گر اوالدی‪ ،‬عضو دیگر اتاق بازرگانی هم‬ ‫با بیان اینکه تنها ‪ 20‬درصد اقتصاد کش��ور در دست بخش‬ ‫خصوصی اس��ت‪ ،‬اظهار کرده اس��ت‪« :‬در بسته پیشنهادی‬ ‫دولت درباره حضور بخش خصوصی کل ی گویی شده است‪،‬‬ ‫همچنین در خصوص صادرات غی رنفتی نیز کل ی گویی شده‬ ‫است‪ .‬مشوق ها در این بخش دیده نشده و هیچ راهگشایی‬ ‫وجود ن��دارد‪ .‬همچنین هدایت ش��ورای گفت وگوی دولت و‬ ‫بخش خصوصی در راس��تای تولید نیز در این بس��ته دیده‬ ‫نشده است‪».‬‬ ‫سی د حمید حسینی‪ ،‬خزانه دار اتاق بازرگانی ته ران هم با‬ ‫انتقاد از اینکه این بسته در تطبیق سیاست ها هماهنگی ندارد‬ ‫از دیده نشدن راهی ب رای استمهال بدهی واحد های تولیدی‬ ‫انتقاد کرده و ادامه داده است که « منابع مالی نیز در کوتاه مدت‬ ‫وجود ندارند‪ ،‬ولی اگر دولت به بخش صادرات و تولید کمک‬ ‫کند و بدهی بخش خصوصی را استمهال کند‪ ،‬م ی تواند به‬ ‫تولید کش��ور کمک کند‪ ».‬منتقد دیگر بسته پیشنهادی به‬ ‫دولت باز هم از بخش خصوصی است؛ علی فاضلی‪ ،‬رئیس‬ ‫اتاق اصناف ای ران م ی گوید‪« :‬از دولت در تدوین این بس��ته‬ ‫سیاس��تی گله ای اش��کار داریم زی را در تدوین این بسته به‬ ‫اصناف کمترین توجهی نشده‪ ،‬هر چند بخشی از این ای راد به‬ ‫خود ما وارد است؛ زی را نتوانسته ایم نقش اثربخشی ایفا کنیم‪.‬‬ ‫نفتعلیهاقتصادنفتی!‬ ‫همه نظ رات دولت ب رای یک‬ ‫بستهاقتصادی‬ ‫اجرای این بسته هم ما را در بخش اقتصادی به مدینه فاضله‬ ‫نخواهد رساند‪ ».‬به غیر از اینکه فعاالن بخش صنعت هم از‬ ‫کم توجهی به این بخش در بسته پیشنهادی به دولت شکایت‬ ‫دارند‪ ،‬برخی کارشناس��ان اقتصادی هم منتق��د برنامه های‬ ‫اعالم شده در قالب این بسته هستند‪ .‬دکتر اب راهیم رزاقی‪ ،‬استاد‬ ‫اقتصاد‪،‬با انتقاد از انچه ادامه سیاست های لیب رالی در اقتصاد‬ ‫خوانده‪ ،‬م ی گوید‪« :‬دولت متناسب با سیاست های دولت های‬ ‫گذش��ته گام برم ی دارد و این بس��ته نیز در راس��تای همان‬ ‫تجربیات قبلی سیاست های لیب رالی گذشته است‪ .‬متاسفانه‬ ‫این دولت نیز سیاست هایی را اجرایی م ی کند که در ان چندان‬ ‫کمکی به بخش تولید نش��ده اس��ت‪.‬صنایع ما نیاز دارند با‬ ‫مشوق هایی جان تازه ای بگیرند یا ان عده ای که ورشکست‬ ‫شدند دوباره به چرخه تولید بازگردند‪ .‬در این طرح ها صحبتی‬ ‫از کارامدی نظام بانکی یا سرپاش��دن صنایع دیده نم ی شود‪.‬‬ ‫همچنین در خصوص روند مالیات گیری نیز هیچ تفاوتی با‬ ‫گذشته قائل نش��ده اند یا حتی گاها مورد ب ی توجهی نیز قرار‬ ‫گرفته است‪« ،».‬رکود اقتصادی و تورم بیش از ‪ 30‬سال است‬ ‫که همراه اقتصاد بیمار ماست‪ .‬دولت باید استراتژی و نقشه‬ ‫راهی را ط راحی کند که در عمل پاسخگوی نیاز اقتصاد کشور‬ ‫باشد‪ .‬تفکری که دولت در رشد دوباره صنایع در نظر گرفته‪،‬‬ ‫زمان بر است‪ .‬دولت باید این را نیز مدنظر داشته باشد که اگر‬ ‫نتواند وضعیت نظام بانکی را بهبود ببخشد نخواهد توانست‬ ‫که تولیدات کوچک و صنایع را دوباره احیا نماید‪ .‬برنامه های‬ ‫دولت بیش��تر جنبه نظری دارد و کاربردی نیست‪ .‬ما بیشتر‬ ‫سیاست های تعدیلی امریکای ی ها را در کشور اجرا کردیم به‬ ‫نحوی که دولت مسئولی ت زدایی کرده و با اقدامات غی رتولیدی‬ ‫حجم زیادی از مشکالت را در کشور ایجاد کرده است‪».‬‬ ‫«طرح های پیش��نهادی دولت اقدامات تکراری است‬ ‫که هر کدام ان که در بسته خروج از رکود مطرح شده‪ ،‬امکان‬ ‫وخیم تر کردن وض��ع موج��ود را دارد‪ .‬در این بس��ته راهکار‬ ‫مناس��بی ب رای اصالح وضع موج��ود ارائه نش��ده و حتی به‬ ‫مس��ائلی مانند تکیه بر درامدهای نفتی و مشکالت کسب‬ ‫و کار اشاره ش��ده اما به موانع ش��کل گیری فضای کسب و‬ ‫کار مناسب و افزایش بهره وری و نقش ان در بهبود وضعیت‬ ‫راه حل بستهکوتاه مدتنیست‬ ‫گفت وگو با دکتر راغفر درباره‬ ‫سیاستجدیددولت‬ ‫اقتصادی توجه نشده و همین عدم توجه سبب م ی شود که‬ ‫رکود اقتصادی نه تنها بهبود نیابد بلکه دچار بحران نیز شود‪».‬‬ ‫فرش��اد مومنی‪ ،‬اقتص��اددان نهاد گ��را و منتقد مبنای‬ ‫نظری سیاست های اقتصادی دولت هم نوشته که در بسته‬ ‫پیشنهادی به دولت‪ ،‬دور باطل رکود تورمی وجود دارد‪« :‬بسته‬ ‫پیش��نهادی دولت ب رای خروج از رکود دارای اشکاالت زیادی‬ ‫است زی را مش��کل کنونی ای ران فقط رکود نیست و گرفتاری‬ ‫کنونی ای��ران رکود تورمی اس��ت‪ .‬بناب رای��ن انتظار م ی رفت‬ ‫ب رنامه ای که ارائه م ی شود ناظر بر خروج از رکود تورمی باشد‪.‬‬ ‫ی موجود است که باید به ان‬ ‫نکته دیگر دور باطل رکود تورم ‬ ‫ی در ادبیات توسعه‬ ‫توجه شود‪ .‬کسانی که با مفهوم رکود تورم ‬ ‫یدانند این دور باطل به این معناست که مساله‬ ‫اشنایی دارند‪ ،‬م ‬ ‫پیچیدگی زیادی دارد و با تکیه صرف بر ابزارهای اقتصادی‬ ‫هم نم ی توان بر ان غلبه کرد‪ .‬هر مس��اله ای که ویژگی دور‬ ‫باطل پیدا م ی کن��د‪ ،‬تبدیل به پدیده چندوجهی م ی ش��ود و‬ ‫راه حلی چندوجهی م ی طلبد اما در بسته دولت چنین نگاهی‬ ‫وجود نداشته است‪ « ،».‬تردیدی ندارم بسته اخیر دولت ب هدلیل‬ ‫شکافی که بین دیدگاه های مدیریت اقتصادی دولت نسبت‬ ‫به مسائل کش��ور وجود دارد نظر کامل دولت نیست‪ ،‬در این‬ ‫بسته تمام نظریات دولتمردان اعمال نش��ده است‪ .‬رویکرد‬ ‫تحلیلی که در این بسته اتخاذ شده متعلق به کسانی است‬ ‫که در زاویه تعدیل ساختاری به مسائل ای ران نگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫این گروه ان چیزهایی را نمایندگی م ی کنند که امروز منش��ا‬ ‫گرفتاری های اصلی اقتصاد ای ران است‪ .‬همچنان تحلیل و‬ ‫تصور دولتمردان این اس��ت که م ی توان از طریق دستکاری‬ ‫قیمت های کلیدی‪ ،‬مس��ائل اقتص��ادی را حل وفصل کرد‪.‬‬ ‫کاست ی های بزرگ این تحلیل نش��ان م ی دهد طی نزدیک‬ ‫به ربع قرن گذشته جهت گیری های تک ساحتی و تک بینانه‬ ‫منبعث از ب رنامه تعدیل ساختاری‪ ،‬باالترین سهم را در تحمیل‬ ‫انواع نابسامان ی های اقتصادی و اجتماعی و ایجاد فاجع ه های‬ ‫زیس ت محیطی به کشور داشته است‪ .‬متاسفانه در این تحلیل‬ ‫هم به سبک و سیاق ط راحان ب رنامه تعدیل ساختاری‪ ،‬تالش‬ ‫ش��ده همه ماجرای عدم تعادل های مزمن و بلندمدت کشور‬ ‫فق��ط در کادر رویکرد پولی نش��ان داده ش��ود و راه حل های‬ ‫نفت علیه اقتصاد نفتی!‬ ‫‪2‬‬ ‫همه نظرات دولت برای یک بسته اقتصادی‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 229‬‬ ‫دولت م ی تواند بیش از صد میلیارد دالر ب رای طرح های نفت و‬ ‫گاز با اولویت مخازن مش��ترک و افزایش پاالیش نفت خام و‬ ‫بهینه سازی انرژی اس��تفاده کند که این موضوع م ی تواند به‬ ‫دستگاه های اجرایی مسئول از جمله وزارت نفت و سازمان های‬ ‫تابعه ب رای سرمایه گذاری کمک کند‪.‬‬ ‫علی طی ب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی‪ ،‬هم م ی گوید‪:‬‬ ‫«سه عامل در بروز رکود تورمی دخیل بوده و هستند که مورد‬ ‫اول س��اختارهای اقتصادی نامتوازن‪ ،‬ناسالم‪ ،‬تک محصولی‬ ‫و وابسته به نفت اس��ت که موجب وابستگی بودجه به نفت‪،‬‬ ‫وابستگی تولید بنگاه ها و مصرف خانوار به واردات و پایی ن بودن‬ ‫سهم بهره وری در رشد اقتصادی شد‪ .‬مورد دوم سیاست های‬ ‫دولت در سال های اخیر است که در ش��رایط افزایش قیمت‬ ‫نفت درامدهای نفت��ی را در بودجه تزریق ک��رده و طرح های‬ ‫غی ر کارشناس��ی را کلید زدند‪ .‬از س��وی دیگر سیاس��ت های‬ ‫اقتصادی با دیپلماس��ی خارجی همس��و نبود و در حالی که‬ ‫م ی شد تحریم ها را پی ش بینی کرد‪ ،‬وابستگی به نفت افزایش‬ ‫یافت‪ .‬کاهش و منفی شدن نرخ واقعی سود‪ ،‬وابستگی بنگاه ها‬ ‫به تامین مالی از بانک ها و کاهش صادرات نفت در حدود یک‬ ‫میلیون بش��که در روز نیز باعث ش��د که رکود تورمی شدت‬ ‫بگیرد‪».‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫«در نهایت اقتصاد باید خصوصی شود»؛ این شاه بیت‬ ‫صحب ت های مفص��ل رئی س جمه��ور در همای��ش تبیین‬ ‫سیاست های اقتصادی دولت ب رای خروج از رکود است که تاکید‬ ‫کرده اس��ت هرچند نم ی خواهد زیاد از گذش��ته حرف بزند اما‬ ‫شرایط امروز اقتصادی کشور ارث تحمیلی به این دولت است‪.‬‬ ‫رئی س جمهور در اظهارات مفصلی در مورد ب رنامه دولت‬ ‫ب رای خروج از رکود‪ ،‬به بسته ‪ 32‬صفحه ای که ‪ 177‬بند دارد و‬ ‫چند هفته ای است که در راس اخبار اقتصادی کشور قرار گرفته‪،‬‬ ‫اشاره کرده است و تاکید کرده که به مشکالت اقتصادی کشور‬ ‫اگاه است‪ ،‬از ب رنامه ها و سناریو های مختلفی که در دیدگاه های‬ ‫مطرح اقتصادی ب رای خروج از این وضعیت مطرح م ی ش��ود‪،‬‬ ‫اطالع دارد و از انتقاد ها هم استقبال م ی کند‪.‬‬ ‫با ای��ن وجود روحان��ی در س��خنرانی خود ب��ه توجیه‬ ‫سیاست های اقتصادی دولت پرداخته و گفته است که «همه‬ ‫باید باور کنیم که باید بخش خصوصی را تقویت کنیم و موانع‬ ‫را از پیش پای انها برداری��م‪ .‬بخش خصوصی اقتصاد را بهتر‬ ‫م ی فهمد و م ی داند که کجا باید سرمایه گذاری کند‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در تشریح برنامه های اقتصادی دولتش‬ ‫توضیح داده است که م ی شود با تحریک صادرات‪ ،‬تولید را از‬ ‫وضعیت رکود خارج کرد و در مورد سیاست های پولی و مالی‬ ‫دولت هم ضمن تاکید بر اینکه دولت به دنبال سیاست های‬ ‫انقباضی نیس��ت‪ ،‬یاداور ش��ده اس��ت که «نقدینگی نشان‬ ‫م ی دهد که سیاست ما انقباضی نیست‪ .‬البته نسبت به پایه‬ ‫پولی همچنان دقت م ی کنیم که رش��د پایه پولی‪ ،‬محدود و‬ ‫کنترل شده باشد‪ .‬ما مهار تورم را نیز همچنان ادامه م ی دهیم و‬ ‫سیاست خروج از رکود را نیز قدم به قدم اجرا م ی کنیم‪».‬‬ ‫نوبخت‪ ،‬سخنگو و معاون ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی‬ ‫رئی س جمهور هم در تش��ریح ابزارهای بودجه ای بسته خروج‬ ‫از رکود‪ ،‬به پی ش بین ی های بودجه ای ب رای اجرای بسته اشاره‬ ‫کرده و گفته است که ب راساس بند ق تبصره ‪ 2‬قانون بودجه‪،‬‬ ‫پیش��نهادی ب رای برون رفت هم هم��ان خاس��تگاه را دارد‪.‬‬ ‫ب ر اساس تصورات افراطی از دهه پایانی سال ‪ 1360‬تا این تصور‬ ‫خام که ما صرفا از طریق یک ابزار معین یعنی با دس��تکاری‬ ‫قیمت های کلیدی م ی توانیم مساله به غایت پیچیده و چند‬ ‫وجهی اقتصادی سیاس��ی ای ران را حل کنیم‪ ،‬ازموده شده و‬ ‫هزینه هایی که به کش��ور از این منظر تحمیل شده‪ ،‬بسیار‬ ‫بیشتر از ان است که نادیده گرفته شود‪».‬‬ ‫«راه حل هایی که به خصوص در بخش پایانی بس��ته‬ ‫ارائه ش��ده همه اس��تمرار حرکت رش��د ب ی کیفیت از طریق‬ ‫تداوم بخش��یدن به رویه های مبتنی بر خام فروشی است و‬ ‫به توسعه مسائل بنیادی توجهی نشده است‪ .‬خروج از رکود‬ ‫تورمی از طریق خام فروشی امکان پذیر نیست‪ .‬در کنار این‪،‬‬ ‫بحث صادرات صنعتی مطرح ش��ده که دول��ت در تاکید بر‬ ‫عوامل موث��ر در خروج از بحران بر بنگاه های پیش��رو داخل‬ ‫و به ویژه بر نفت و گاز و پتروش��یمی تمرکز کرده اس��ت‪ .‬اما‬ ‫موضوع این است که در این بسته نقش اساسی محیط زیست‬ ‫و در صد ر ان بحران اب نادیده گرفته شده است‪ .‬وقتی دولت‬ ‫در این برنامه تحت عنوان اس��تمرار فعالیت پتروشیم ی ها‬ ‫بر خام فروشی اصرار دارد ایا توجه نم ی کند که فعالی ت های‬ ‫پتروشیمی بیشترین نیاز را به اب دارند؟» بازار انتقاد ها البته‬ ‫هنوز هم گرم است‪ ،‬هر چند که دسته بندی ها تقریبا به طور‬ ‫کامل مشخص ش��ده اس��ت‪ ،‬برخی اقتصاددان ها هم البته‬ ‫از اعالم رس��انه ای انتقاد های ش��ان خودداری کرده اند و تنها‬ ‫پیشنهاد هایش��ان را در اختیار دولت قرار داده اند‪ .‬دولت البته‬ ‫هفته گذشته بسته پیشنهادی را به عنوان الیحه تصویب کرده‬ ‫است‪ ،‬عالوه بر اینها سخنگویان رسمی دولت در تمام هفته‬ ‫گذشته مدام از این تریبون به ان تریبون در تالش ب رای قانع‬ ‫کردن تصمیم گی رندگان و کارشناسان در مورد بسته خروج از‬ ‫رکود هستند‪ ،‬با این حال نم ی شود این موضوع را نادیده گرفت‬ ‫که اغلب ب رنامه ها و سیاست های اقتصادی دولت در یک سال‬ ‫گذشته با شکست رو به رو شده و حتی رئی س جمهور را مجبور‬ ‫به عذرخواهی کرده است‪ .‬حاال بس��ته خروج از رکود ان هم‬ ‫تنها در ‪ 18‬ماه‪ ،‬ازمون جدید پیش روی تیم اقتصادی دولت و‬ ‫مشاوران همراه ان است‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 229‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫طی ب نیا‪ ،‬تحریم های نفتی و محدودیت مبادالت مالی‬ ‫و تجاری با خارج‪ ،‬کاهش تقاضای موثر ناشی از کاهش درامد‬ ‫خانوار و بودجه دول��ت را موانع مهم خ��روج از وضعیت رکود‬ ‫دانس��ته و تصریح کرد‪« :‬مهار تورم‪ ،‬ثبات ب��ازار ارز و برقراری‬ ‫ثبات در بازارها شرط الزم ب رای خروج از رکود است‪ ،‬همچنین‬ ‫بهبود فضای کس��ب و کار زمینه را ب رای توس��عه در بخش‬ ‫کس��ب و کار فراهم م ی کند‪ ».‬وزیر نفت هم البته از توضیح‬ ‫در مورد بسته ای که غیر از سیاست های پولی و مالی‪ ،‬ب رنامه‬ ‫مفصلی ب رای عظیم ترین صنایع دولتی کش��ور‪ ،‬نفت‪ ،‬گاز و‬ ‫پتروشیمی دارد‪ ،‬غافل نبوده است‪ .‬بیژن زنگنه با اشاره به بندبند‬ ‫برنامه پی ش بینی شده ب رای صنعت نفت و گاز و پتروشیمی‬ ‫ توضیحات دقیق��ی از نحوه اج��رای این ب رنامه داده اس��ت‪:‬‬ ‫«مهمترین کار ما در کوتاه مدت افزایش صادرات نفت است‪.‬‬ ‫ن تراز بازرگانی و امکان‬ ‫افزایش صادرات نفت سبب مثب ت شد ‬ ‫واردات بیشتر کاال و خدمات م ی شود ‪ .‬این امر باعث م ی شود‬ ‫مواد اولیه کارخانه ها وارد شده و تولید افزایش پی دا کند‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر منابع ریالی ان باعث افزایش بودجه و تخصیص عمرانی‬ ‫و در نهایت خروج از رکود خواهد شد‪.‬‬ ‫ما امس��ال با بورس هماهنگ کرده ای��م که طی یک‬ ‫بسته صد میلیون دالری که تا ش��هریور ماه عرضه م ی شود‪،‬‬ ‫پی ش فروش فراورده های نفتی از طریق بورس را اغاز کنیم که‬ ‫این رقم تا یک و نیم میلیارد دالر قابل افزایش است‪ .‬اگر بتوانیم‬ ‫از این طریق تا پایان سال ‪ 94‬سه میلیارد دالر جمع کنیم‪ ،‬هم‬ ‫اثار ضد تورمی خواهد داشت و هم باعث خروج از رکود خواهد‬ ‫شد‪ ».‬وی همچنین اب راز امیدواری کرده است که هزینه های‬ ‫اهداف گاز رسانی به روستا ها که در این ب رنامه دیده شده است‪،‬‬ ‫طی یک سال و از طریق صرفه جویی در هزینه های حمل و‬ ‫نقل و پاالیشگاه ها جب ران شود‪.‬‬ ‫مس��عود نیلی هم که اخی را در حکم ت��ازه ای به عنوان‬ ‫دبیر س��تاد هماهنگی امور اقتصادی دولت منس��وب شده‬ ‫است‪ ،‬در تشریح بس��ته ای که بس��یاری ان را حاصل کار او‬ ‫و اقتصاددان های همراه��ش م ی دانند‪ ،‬با توصیف ش��رایط‬ ‫اقتصادی که کش��ور را در موقعی��ت امروز قرار داده اس��ت‪،‬‬ ‫م ی گوید‪« :‬تورم در سال ‪ 90‬معادل ‪20‬درصد‪ ،‬سال ‪ 91‬معادل‬ ‫‪ 30‬درصد و س��ال ‪ 92‬معادل ‪ 40‬درصد ش��ده ب��ود‪ .‬واحدهای‬ ‫اقتصادی دوره وفور درامدهای نفتی را تجربه کرده اند؛ زمانی‬ ‫که درامدهای نفتی سرشار بود و با شرایط تحریم ها هم مواجه‬ ‫نبودیم‪ .‬تولیدکننده داخلی در شرایط کنونی در رقابت ناب رابر با‬ ‫تولیدکننده خارجی قرار گرفته و در نتیجه وابستگی بنگاه ها به‬ ‫خارج افزایش یافته است؛ ضمن انکه همه این عوامل باعث‬ ‫شده تولید در کشور کم عمق شود‪ .‬در سال های اخیر کنترل‬ ‫بانک مرکزی روی بازار پولی کاهش و در نتیجه پایه پولی در‬ ‫کشور افزایش یافت‪ .‬دولت تمام درامدهای نفتی را در بودجه‬ ‫لحاظ کرد؛ به همین دلیل بودجه انبساطی شد‪.‬‬ ‫اقتصاد ای ران از زمستان س��ال ‪ 90‬با شرایط رکود تورم ی ‬ ‫مواجه شده؛ بناب راین در چنین شرایطی تولید عالمت م ی دهد‬ ‫که نم ی توان سرمایه گذاری کرد‪ .‬بیماری رکود که در اقتصاد‬ ‫ای ران اس��ت با رکود در کشورهای پیش��رفته که در چند سال‬ ‫گذش��ته رخ داده بود‪ ،‬متفاوت اس��ت و باید مواظب باشیم که‬ ‫نم ی توان از همان نس��خه ب رای خروج از رکود اس��تفاده کرد؛‬ ‫در صورتی که از رکود خارج ش��ویم و دوباره ب��ه ان برگردیم‪،‬‬ ‫مشکالت ب رای اقتصاد کشور بیشتر خواهد شد‪».‬‬ ‫نیلی پی ش بینی کرده است که سیاست های بسته خروج‬ ‫غیرتورمی از رکود که احتمال اجرای ان در اغاز شش ماهه دوم‬ ‫سال جاری اغاز شود و ان طور که بسته پی ش بینی کرده است‬ ‫تا پایان سال ‪ 94‬ادامه داشته باشد‪ ،‬به سرعت و با حداقل هزینه‬ ‫تغیی رات جدی در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد شود‪ .‬بسته ای‬ ‫که دولت م ی گفت تنها پیشنهاد های اقتصادی کارشناسان و‬ ‫قابل اصالح است‪ ،‬حاال به عنوان الیحه به یکی از جدی ترین‬ ‫ب رنامه های اقتصادی دولت از زمان اغاز کار تا امروز تبدیل شده‬ ‫است؛ ازمون تازه ای پیش روی تیم اقتصادی دولت‪.‬‬ ‫راه حل بسته کوتاه مدت نیست‬ ‫گفت وگو با دکتر راغفر درباره سیاست جدید دولت‬ ‫بس�ته دولت ب�رای خ�روج غی ر تورم�ی از رکود‬ ‫تا پای�ان س�ال این�ده‪ ،‬چند روز اس�ت ک�ه نظر‬ ‫کارشناس�ان اقتصادی را جلب کرده اس�ت‪ ،‬نظر‬ ‫شما در مورد کلیات این طرح چیست؟‬ ‫به نظر من‪ ،‬کلی��ت این طرح‪ ،‬اینکه از یک س��ری‬ ‫کارشناسان نظ ر خواهی کنند‪ ،‬تا ب رای خروج از وضعیت فعلی‬ ‫اقتصادی کشور راهکاری پیدا ش��ود‪ ،‬مغتنم است‪ .‬اینکه در‬ ‫این طرح به تولید توجه ش��ده است قابل توجه است‪ ،‬عالوه‬ ‫بر این رئی س جمهوری در مورد این بسته حرف های مفصلی‬ ‫زده اس��ت و مش��کالت بانکی و محدودیت های موجود را‬ ‫به طور مفصل مورد توجه قرار داده است‪ .‬عالوه بر این در این‬ ‫بسته به این نکته توجه شده است که بهبود فضای کسب‬ ‫و کار نیاز مند یک س��ری مقدماتی از جمله اصالح سیستم‬ ‫بانکی است‪.‬‬ ‫اما انتقادها هم به این بسته کم نبوده است‪...‬‬ ‫به نظر م ی رس��د که راه حل هایی که در این بسته‬ ‫پیشنهاد شده‪ ،‬راه حل هایی کوتاه مدت نیستند‪ ،‬ان چی ز هایی‬ ‫که به عنوان هدف در این بسته امده مفصل تر از ان است که‬ ‫در یک و نیم سال بتوان به انها دس��ت یافت‪ .‬مواردی مثل‬ ‫بهبود وضعیت و نقش بازار س��رمایه‪ ،‬موضوعی بلند مدت‬ ‫اس��ت‪ .‬اینکه چه فضایی باید ب رای کار فراهم باش��د و چه‬ ‫منابعی را باید فراهم کرد‪ ،‬اینها موضوعاتی نیست که بتوان‬ ‫در کوتاه مدت ان را تامین کرد‪.‬‬ ‫فکر م ی کنی�د چه مواردی در این بس�ته مغفول‬ ‫مانده است؟‬ ‫به نظر من دولت باید به ابزار ه��ای مالیاتی توجه‬ ‫بیش��تری م ی کرد‪ ،‬مالیات بر مصرف‪ ،‬مالی��ات بر مصرف‬ ‫کاالهای لوکس و وارداتی و نیز مالیات بر در امدهای حاصل‬ ‫از سرمایه به خصوص بر درامد حاصل از دارای ی هایی مانند‬ ‫مس��کن‪ ،‬م ی تواند تاثیر قابل توجهی در در امد های دولت‬ ‫داشته باش��د‪ .‬از طرف دیگر اس��تفاده بهینه دولت از منابع‬ ‫باید مورد توجه قرار م ی گرفت‪ .‬در سال گذشته رقم ‪ 45‬هزار‬ ‫میلیارد تومان یارانه پرداخت شده است‪ ،‬امسال پی ش بینی‬ ‫م ی شود که این رقم به ‪ 40‬هزار میلیارد تومان برسد‪ .‬در حالی‬ ‫که بخش عمده این پ��ول م ی تواند ب رای حمایت از بنگاه ها‬ ‫صرفه جویی شود‪.‬‬ ‫اما به طور کلی در این طرح به نظر م ی رس��د که نقش‬ ‫نهاد ها مغفول مانده اند‪ ،‬هم در موضوع بهبود فضای کسب‬ ‫و کار و هم در سایر مواردی که دولت به عنوان هدف انها را در‬ ‫نظر گرفته است‪ .‬اگر دولت به نقش نهاد های اقتصادی توجه‬ ‫بیشتری م ی کرد‪ ،‬زمینه کاهش هزینه ها در معامله و بهبود‬ ‫فضای کسب و کار را هم فراهم م ی کرد‪.‬‬ ‫متاسفانه به نظر م ی رس��د که در این طرح بیش از هر‬ ‫چیزی به معلول ها پرداخته ش��ده است نه علت ها؛ و به نظر‬ ‫من این از مشکالت اصلی بسته خروج از رکود دولت است‪.‬‬ ‫دولت م ی توانس��ت صرفه جویی در هزینه هایش را افزایش‬ ‫دهد‪ ،‬م ی توانس��ت در امدم های س��ال اینده اش را از محل‬ ‫مالیات بیش��تر کند‪ ،‬م ی توانس��ت به فعال ک��ردن اقتصاد‬ ‫ب رای جذب منابع بیش��تر توجه کند اما هم��ه اینها مغفول‬ ‫مانده است‪.‬‬ ‫بخش خصوصی ه�م انتقاد های زی�ادی به این‬ ‫بسته دارد‪ ،‬بیشتر اعضای هیات رئیسه اتاق های‬ ‫بازرگانی ای�ران و تهران‪ ،‬همچنی�ن رئیس اتاق‬ ‫تع�اون از این طرح ناراضی هس�تند و انتقاد های‬ ‫زیادی به ان وارد دانسته اند‪.‬‬ ‫به نظر من عمده ترین کاستی طرح در همین زمینه‬ ‫است‪ .‬ما در سال های گذش��ته هم طرح و برنامه های زیادی‬ ‫داشته ایم که تاکید جدی شان بر حمایت از تولید بوده است‬ ‫اما نتوانسته اند به هدف شان برسند و وضعیت تولید را بهتر‬ ‫کنند‪ .‬باید این موضوع را بررسی کنیم که ایا منابعی که در‬ ‫همه طرح های گذشته ب رای حمایت از تولید در نظر گرفته‬ ‫شده است واقعا ب رای همین هدف هم مصرف شده یا از جای‬ ‫دیگری سر در اورده است؟ متاسفانه اغلب منابعی که ب رای‬ ‫تولید در نظر گرفته شده‪ ،‬صرف واردات شده است نه تولید‪.‬‬ ‫در حالی که تولی د کنندگان ما امروز به ش��دت نیازمند‬ ‫منابع هس��تند و این نیازشان هم فوری اس��ت‪ ،‬دولت باید‬ ‫کمک سریع به تولید را در دستورکار خودش قرار دهد با این‬ ‫حال هنوز در گی رو دار تئوری پردازی باقی مانده اس��ت و ساز‬ ‫و کار مش��خصی ب رای برون رفت از این وضعیت تاس��فبار‬ ‫تولی د کنندگان ارائه نشده است‪.‬‬ ‫در بسته خروج از رکود تنها به این مساله پرداخته شده‬ ‫اس��ت که مثال باید منابع مورد نیاز تولید از طریق بانک ها‬ ‫فراهم ش��ود‪ .‬اما این کار باید چه طور انجام شود؟ ظرف چه‬ ‫مدت زمانی و با چه محدودیت هایی؟ اجرای این طرح چقدر‬ ‫زمان خواهد برد؟ در این م��دت بنگاه ها باید چه کاری انجام‬ ‫بدهند؟‬ ‫ایا تسهیالتی ب رای به تاخیر انداختن پرداخت دیون بر‬ ‫عهده صنایع دیده شده اس��ت؟ ایا به این موضوع توجه شده‬ ‫است که دولت چه کمک هایی م ی تواند بکند که از این بار‬ ‫قرض هایی که صنایع به بانک ها دارند کمی کاسته شوند و از‬ ‫فشاری که روی صنایع است کم شود؟ همین هفته شاهد این‬ ‫بودیم که یک نفر از صاحبان صنایع خودش را در ب رابر بانک‬ ‫صنعت و معدن اتش زده است‪ .‬این موضوع نشان م ی دهد که‬ ‫صنایع ما در چه وضعیتی قرار دارند‪ .‬دولت باید ب رای اینکه این‬ ‫فشار هم کمتر بشود اقدام جدی در دستورکار داشته باشد‪ ،‬تا‬ ‫راه حلی ب رای کمک سریع تر به بخش خصوصی داشته باشد‪.‬‬ ‫ای�ن راه ح�ل عملی ک�ه ب�ه ان اش�اره م ی کنید‬ ‫چیست؟‬ ‫یکی از کار هایی که دولت م ی توانست انجام دهد‪،‬‬ ‫این بود که فهرستی از بنگاه هایی که در هشت سال گذشته‬ ‫ورشکست شده اند‪ ،‬تهیه کند‪ ،‬و بر اس��اس تعداد کارکنان و‬ ‫حجم سرمایه و کاالیی که تولید م ی کنند انها را اولویت بندی‬ ‫کند‪ .‬به تفکیک مشخص کند که بنگاه ها در سال های اخیر‬ ‫به چه دالیلی ورشکسته ش��ده اند‪ ،‬کارخانه های ورشکسته‬ ‫هنوز زی ر ساخت های خودشان را دارند بنا بر این ظرفیت این را‬ ‫دارند که به سرعت به تولید برگردند‪ .‬راه اندازی انها عالوه بر‬ ‫سرعت زیاد هزینه های کمتری هم دارد‪ ،‬چون به هر حال خط‬ ‫تولید‪ ،‬ماشن االت و نیروی کار با تجربه را دارند‪.‬‬ ‫ب رای مثال کارخانه شهاب خودرو که گروه خودرو سازی‬ ‫وابسته به استان قدس رضوی است‪ ،‬صد ها نفر نیروی کار‬ ‫در اختیار داش��ته‪ ،‬کارخانه و خط تولید خودرو را هم داش��ته‬ ‫اس��ت‪ .‬اما حاال این کارخانه تعطیل ش��ده‪ ،‬محصول ان در‬ ‫چین ساخته م ی ش��ود و به ای ران م ی اید‪ ،‬بناب راین تقاضا هم‬ ‫ب رای کاالیی که قبال تولید م ی کرده در ب��ازار داخلی وجود‬ ‫دارد‪ .‬دولت م ی تواند ب رنامه ای ب رای اینکه چطور این کارخانه‬ ‫را دوباره به تولی د ترغیب کند ارائه بده��د‪ ،‬به این کارخانه و‬ ‫کارخانه هایی مانند این کمک کند تا دوب��اره تولیدی را که‬ ‫تقاضا ب رای ان در داخل وجود دارد از سر بگی رند‪.‬‬ ‫وجود دارد‪ ،‬همچنین تصریح شده است که باید تولید و فروش‬ ‫محصوالت پتروشیمی افزایش پی دا کند‪ ،‬در حالی که مالکیت‬ ‫بخش پتروشیم ی در دست بخش خصوصی است‪ .‬همین‬ ‫صنایع پتروش��یمی با اینکه مالکیت انها اغلب خصوصی‬ ‫است اما به شدت وابس��ته به یارانه های دولتی هستند‪ .‬هم‬ ‫در مورد تامین سوخت و هم در مورد تامین خوراک‪ ،‬از طرف‬ ‫دیگر صنایع پتروشیمی ما بهره وری کامل ندارند‪ .‬ارتباط انها‬ ‫با بخش های پی ش بینی و پسینی اقتصاد کم و نا متناسب‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل اگر با ادبیات رئی س جمهور بخواهیم‬ ‫با این موضوع برخورد کنی��م باید بگوییم ک��ه این صنایع‬ ‫نم ی توانند لکوموتیو اقتصاد کشور باشند‪.‬‬ ‫اینها نش��ان م ی دهد که ما نیاز داش��تیم در مورد این‬ ‫بخش ها کار بیش��تری انجام دهیم‪ ،‬اما این حوزه هم مورد‬ ‫غفلت قرار گرفته است‪.‬‬ ‫اما در حوض�ه پول�ی و مالی بس�ته‪ ،‬برنام ه های‬ ‫مفصلی ارائه شده است‪.‬‬ ‫برنامه های پولی و مالی که در این بسته امده است‬ ‫البته حجم بیشتری را به خودش اختصاص داده است‪ .‬گفته‬ ‫شده اس��ت که مثال اگر بهر ه بانکی چنین شود‪ ،‬چه اتفاقی‬ ‫رخ م ی دهد‪ ،‬در صورتی که در حال حاضر ما یکی از باال ترین‬ ‫نرخ های بهره بانکی در دنیا را داریم‪ .‬با بهره های ‪ 38‬درصدی‬ ‫و ‪ 35‬درصدی ک��ه نم ی ت��وان صنایع را فعال ک��رد‪ .‬چنین‬ ‫چی ز هایی تنها ب��ه نفع تولید خارجی به زی��ان تولید داخلی‬ ‫است‪ .‬همه اینها باعث م ی ش��ود که ناظ ران بیرونی به این‬ ‫نتیجه برس��ند که اقدام های جدی دیگری باید در دستورکار‬ ‫دولت قرار بگیرد‪.‬‬ ‫بسته تالش کرده است به موضوع صادرات هم‬ ‫بپردازد‪ ،‬اقای رئی س جمهور هم در این مورد ابراز‬ ‫امیدواری کرده اس�ت ک�ه اگر تولی�د زمینه های‬ ‫مصرف در داخل ن�دارد‪ ،‬بازار ص�ادرات م ی تواند‬ ‫زمینه را برای فعالیت بیشتر صنعت فراهم کند‪.‬‬ ‫ان اهدافی که به در بخش صادرات دیده ش��ده هم‬ ‫اغلب برنامه های بلند مدت هستند‪ .‬باید مشخص شود که‬ ‫وقتی صحبت از صادرات م ی کنیم‪ ،‬دقیق��ا کدام بازار های‬ ‫صادراتی مورد نظر ماست‪ .‬در حال حاضر تنها بازار صادراتی‬ ‫که ب رای ما فراهم است بازار ع راق است‪ ،‬ان هم به این دلیل‬ ‫که تحوالت شمال ع راق روند واردات این کشور از ترکیه را تا‬ ‫حدودی به هم ریخته است و این فرصتی ب رای ما ایجاد کرده‬ ‫که در بازار ع راق منافعی به دست بیاوریم‪.‬‬ ‫اگر بنا باشد برنامه ای ب رای صادرات داشته باشیم اول‬ ‫باید به این موضوع توجه کنیم که ایا محصوالت ما م ی توانند‬ ‫کیفیت الزم را داش��ته باش��ند یا نه؟ حض��ور طوالن ی مدت‬ ‫در بازار ه��ای صادرات��ی نیازمند رعایت ی��ک حد اقل های‬ ‫استاندارد قابل قبول است‪ ،‬در غیر این صورت حضورها همه‬ ‫مقطعی خواهد بود‪ .‬وزارت صنع��ت‪ ،‬معدن و تجارت ما باید‬ ‫در این زمینه توضیح دهد که چه برنامه ای ب رای اس��تفاده از‬ ‫در برنام�ه ارائه ش�ده از طرف دولت ب�ه موضوع‬ ‫سیاست های ارزی هم پرداخته شده و پی ش بینی‬ ‫شده است که با کاهش شکاف فاصله قیمت ارز‬ ‫دولتی و بازار‪ ،‬از تورم کم شود‪ .‬فکر م ی کنید این‬ ‫برنامه چقدر امکان اجرای�ی دارد و از طرف دیگر‬ ‫اینکه ایا این برنامه باعث دخالت بیشتر دولت در‬ ‫بازار و فرایند قیم ت گذاری ها نم ی شود؟‬ ‫یکی از کاست ی های جدی این بسته در همین است‬ ‫که م ی خواهد با اصالح قیمت ها مسائل را حل کند‪ ،‬در حالی‬ ‫که این تحلی ل های ناقص است که به نتیجه گیری غلط در‬ ‫مورد موضوعات منتهی م ی ش��ود‪ .‬در بسته بار ها به اصالح‬ ‫قیمت انرژی‪ ،‬ارز و بهره و مانند ان پرداخته شده است‪ .‬اینها‬ ‫مداخله های اش��کار دولت در بازار اس��ت که باعث م ی شود‬ ‫دولت مسئول بحران های اقتصادی شناخته شود‪ .‬این تصور‬ ‫که دولت م ی تواند با اصالح قیمت ها وضعیت اقتصاد را بهتر‬ ‫کند بار ها رد شده اس��ت‪ .‬یکی از اتفاقات سال های اخیر که‬ ‫این فرض را رد م ی کند این است که در پایان سال ‪ 90‬قیمت‬ ‫ارز تنها ‪ 800‬تومان بود‪ ،‬در حالی که در پایان سال ‪ 91‬قیمت‬ ‫ان به چهار هزار تومان رس��ید‪ .‬در همین زمان یعنی پایان‬ ‫سال ‪ 91‬واردات خودرو های لوکس به ای ران ‪ 110‬درصد رشد‬ ‫کرده بود‪.‬‬ ‫ه��دف از اص�لاح قیمت ها این اس��ت که ب��ا اصالح‬ ‫قیمت ها تخصی��ص منابع را بهینه کنی��م‪ ،‬در صورتی که‬ ‫همین تجربه س��ال ‪ 90‬و ‪ 91‬نش��ان م ی دهد که این اتفاق‬ ‫نم ی افتد‪ .‬در سال ‪ 91‬به جای اینکه واردات کاالهای ضروری‬ ‫س��رمایه ای یا حداقل اقالمی مانن��د دارو افزایش پیدا کند‪،‬‬ ‫واردات خوردو ه��ای لوک��س افزایش پی��دا م ی کند‪ .‬چنین‬ ‫تجربه هایی باید به ما نشان داده باشد که افزایش قیمت ارز‬ ‫باعث بهبود وضعیت اقتصاد نم ی شود‪.‬‬ ‫پس دولت باید چه کند؟‬ ‫عوامل متعدد دیگری در بهب��ود وضع اقتصادی و‬ ‫بهبود وضعیت تخصیص منابع موثر است‪ .‬منافع گروه های‬ ‫مختلف‪ ،‬فساد اقتصادی و مالی و مانند اینها وجود دارد‪ ،‬در‬ ‫مجموع کاست ی های نهادی و اداری هست که عمال امکان‬ ‫بهبود شرایط اقتصادی را از کشور م ی گیرد‪.‬‬ ‫بنابراین فکر م ی کنید که در نهایت این بسته چه‬ ‫تاثیری بر فضای اقتصادی کشور خواهد داشت؟‬ ‫من فکر نم ی کنم که این بس��ته بتواند کار جدی و‬ ‫خیلی متفاوتی در اقتصاد ای ران انج��ام دهد‪ .‬اعتراض های‬ ‫فعاالن اقتصادی هم که شدیده م ی شود به همین دلیل است‪.‬‬ ‫وضع موجود در اقتصاد کشور باتوجه به مسائل ساختاری یا‬ ‫با بسته ها و برنامه هایی مانند این حل نم ی شود‪ .‬چراکه به‬ ‫هر حال این بسته هم چندان متفاوت با ب رنامه ها و طرح های‬ ‫قبلی نیست‪.‬‬ ‫با وجود همه انتقاد ها نباید این نکته را هم نادیده گرفت‬ ‫که به ه ر حال تعریف فضای اقتصادی و سیاس��ی کشور به‬ ‫تنهایی م ی تواند بخشی از مشکالت ما را برطرف کند چون‬ ‫به ما نشان م ی دهد که با چه چیزی درگیر هستیم‪.‬‬ ‫من امیدوار هستم که شرایط اقتصادی و خود فضای‬ ‫اقتصاد ما جاذبه هایی ب رای سرمایه گذاری محرک داشته باشد‬ ‫تا اقتصاد از وضعیت رکود خارج شود‪.‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 229‬‬ ‫بله‪ ،‬به نظر م ی رس��د که بس��ته دولت ب رای خروج‬ ‫ی از رکود با یک اتکای زی��ادی به در امد های نفتی‬ ‫غیرتورم ‬ ‫است‪ .‬تاکید بسیار زیادی به افزایش تولید نفت در این ب رنامه‬ ‫‪3‬‬ ‫جدی ترین منتقدان بس�ته پیشنهادی‬ ‫دول�ت ب�رای خ�روج غی ر تورم�ی از رک�ود‪،‬‬ ‫اقتصاد دان های نهاد گرا هستند که معتقدند‬ ‫بدون وج�ود نهاد ها و اس�تفاده از انها دولت‬ ‫نم ی تواند تاثیر مثب�ت چندانی در وضعیت‬ ‫اقتص�ادی کش�ور ایجاد کند‪.‬دکتر حس�ین‬ ‫راغفر‪ ،‬از منتقدان بسته خروج از رکود هم به‬ ‫همین موضوع نادیده گرفت�ن نها د ها و نقش‬ ‫انها انتقاد م ی کند و م ی گوید ه ر چند توصیف‬ ‫فضای اقتصادی در این بسته مناسب است اما‬ ‫بعید است برنام ه هایی که در این بسته دیده‬ ‫شده است بتواند در کوتاه مدت اجرایی شود‪.‬‬ ‫فرصت هایی مانند اینها دارد‪ .‬همین بازار ع راق ایا م ی تواند‬ ‫این ظرفیت را داشته باشد که در بلند مدت هدف قرار بگیرد‬ ‫یا نه؟ ایا این بازار م ی تواند به عنوان محرک تولید داخلی کار‬ ‫کند؟ و از طرف دیگر ایا تولید داخلی این ظرفیت را دارد که‬ ‫ی مدت در بازاری حاضر ش��ود؟ اگر ما این‬ ‫بتواند ب رای طوالن ‬ ‫اندیشه را داشته باشیم که با حمایت از تولید و در نظر گرفتن‬ ‫استاندارد هایی ب رای کار انها‪ ،‬از فرصت های مناسب صادراتی‬ ‫اس��تفاده کنیم‪ ،‬م ی توانیم در عمل هم ب��ه نتیجه امیدوار‬ ‫باش��یم‪ .‬اما اینکه چقدر م ی توانیم از این فرصت ها استفاده‬ ‫کنیم موضوع متفاوت از ب رنامه ای است که در نظر داریم‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ب ه نظر م ی رس�د که در برنامه دول�ت برای خروج‬ ‫از رکود بعضی صنایع که دولت کنترل بیش�تری‬ ‫بر انها دارد مورد توجه بیش�تر ق�رار گرفته اند و‬ ‫تاکید زیادی بر صنایع نفت و گاز ش�ده است‪ ،‬در‬ ‫صورتی که در مورد س�ایر صنایع حرف های کلی‬ ‫گفته شده است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪67‬‬ ‫بحران تازه فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫جعل مدارک برای گرفتن کارت معافیت سربازی؛ این تازه ترین فساد‬ ‫کشف شده در بین اهالی فوتبال است‪ .‬برخی بازیکنان سال ها است که‬ ‫با چنین سوءاس�تفاده ای پول های کالن به جیب زده ان�د‪ .‬حاال نهاد های‬ ‫قضایی و امنیتی مشغول رسیدگی به این بحران هستند‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫معاف هایمیلیاردر‬ ‫مورد عجیب کارت های معافیت‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪1‬‬ ‫کارت های جعلی پایان خدمت سربازی؛ این تازه ترین‬ ‫فساد کشف ش��ده در فوتبال ای ران اس��ت‪ .‬هر چند رئیس‬ ‫فدراسیون فوتبال همچنان فوتبال ای ران را پاک م ی داند و از‬ ‫کنار این رسوایی بزرگ به سادگی عبور م ی کند‪ .‬شاید از نظر‬ ‫فدراس��یون فوتبال بهترین گزینه‪ ،‬پاک کردن این رسوایی‬ ‫بزرگ از ذهن مردم است‪.‬‬ ‫ماجرا چگونه کلید خورد؟‬ ‫ماجرا از یک جلسه غیررسمی میان اسماعیل کوثری‪،‬‬ ‫یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس با علی دایی و محمد‬ ‫پنجعلی اغاز شد‪ .‬گرچه محمد پنجعلی این دیدار را عادی‬ ‫خواند و اس��ماعیل کوثری را همبازی سابق خود خواند اما‬ ‫حضور علی دایی در این دیدار موجب ش��د کسی باور نکند‬ ‫که این تنها یک دیدار عادی و دوستانه بوده است‪.‬اسماعیل‬ ‫کوثری نی��ز دلیل اصلی این جلس��ه را همانن��د پنجعلی‪،‬‬ ‫تجدید خاطره عنوان کرد‪ .‬وی البته در پاس��خ به این سوال‬ ‫یک��ی از خبرگزاری ها که ایا دایی مدارکی به ش��ما تحویل‬ ‫داده است‪ ،‬گفته بود‪« :‬حاال گفته شده مدارک و فالن‪ .‬اینها‬ ‫به عنوان نماینده مردم این مدارک را در اختیار ما گذاش��تند‪.‬‬ ‫حاال یکسری موارد اوردند و دادند‪ .‬تا زمانی که بررسی نکنم‬ ‫نم ی توانم بگویم چه بود‪».‬‬ ‫گفته م ی شد موضوع به تخلف احتمالی باشگاه فوالد‬ ‫مربوط م ی شد‪ .‬باشگاهی که چند بازیکن ان متهم هستند‬ ‫که از کارت های پایان خدمت جعلی استفاده کرده اند‪ .‬برخی‬ ‫از پرسپولیس ی ها یا رسانه های نزدیک به این تیم اما خیلی‬ ‫زود فدراسیون را با این سوال روبه رو کردند که ایا قهرمانی‬ ‫فوالد به دلیل این تخلف پس گرفته م ی شود؟ فدراسیون نیز‬ ‫بالفاصله نسبت به این شایعه واکنش نشان داد و احتمال‬ ‫پس گرفتن جام قهرمانی از فوالد خوزستان را صفر دانست‪.‬‬ ‫البته خبر تخلف برخی بازیکنان فوتبال ایران یکی‪،‬‬ ‫دو ب��ار قبل از اغاز بازی ه��ای جام جهانی ده��ان به دهان‬ ‫م ی چرخید که البته در ان مقطع بختیار رحمانی و ساسان‬ ‫انصاری خیلی زود نس��بت به این خبر واکنش نش��ان داده‬ ‫سنگی ن ترین مجازات ها در‬ ‫انتظار بازیکنان متخلف‬ ‫گفت وگویمثلثبارئیس‬ ‫کمیسیوناصلنود‬ ‫کارت پایان خدمت خود را از این راه دریافت کرده است‪ .‬البته‬ ‫مسئوالن فوالد اعالم کرده اند وی به دلیل حضور پدرش در‬ ‫جنگ تحمیلی توانس��ته کارت پایان خدمت بگیرد‪ ،‬اما در‬ ‫قبال این ادعا این پرسش مطرح م ی شود که چرا فرزند اول‬ ‫و دوم دهکردی به دنبال معافیت از این طریق نرفته اند؟‬ ‫این رس��وایی در حالی ابعاد تازه تری به خود م ی گیرد‬ ‫که برخی منابع خبری م ی گویند یکی از عامالن اصلی این‬ ‫پرونده اخی را مجبور ش��ده تا پرده از این راز بردارد و داستان‬ ‫فاجع ه ای به ن��ام کارت پای��ان خدمت را ب��رای ارگان های‬ ‫امنیتی و قضایی روایت کند؛ فاجع ه ای که گفته م ی ش��ود‬ ‫تعداد متهمان ان به ‪ 100‬نفر م ی رس��د و به زودی نام های‬ ‫جدید و ش��اید بزرگی از این دس��ت اعالم ش��ود‪ .‬تیم های‬ ‫فوالد خوزستان‪ ،‬استقالل خوزستان و نفت مسجد سلیمان‬ ‫بازیکنانی را به هم��راه دارند که در این فس��اد مالی نقش‬ ‫داشته اند‪ .‬این موضوع البته در نخستین برنامه نود در سری‬ ‫جدیدش مورد بررس��ی قرار گرفت و عادل فردوس ی پور در‬ ‫مورد این رسوایی ایتم هایی را پخش کرد‪.‬‬ ‫وی ضمن نمای��ش کلیپی در ای��ن رابطه گفت یک‬ ‫مشکل بزرگ در فوتبال ما این است که باشگاه های فوتبال‬ ‫بعد از استعدادیابی و تالش زیاد ب رای پرورش بازیکنان جوان‪،‬‬ ‫درست در زمان ش��کوفایی بازیکن با مشکل خدمت دوران‬ ‫سربازی مواجه م ی شوند و دو سال از بهترین سال های عمر‬ ‫بازیکن باید در تیم های نظامی گذرانده ش��ود‪ ،‬این موضوع‬ ‫قابل بحث است‪ .‬اما اکنون یک رسوایی در سطح کالن رخ‬ ‫داده و رسما اعالم ش��ده بیش از ‪ 100‬بازیکن فوتبال کارت‬ ‫معافیت جعلی دارند‪ .‬این مش��کل در هر کجای دنیا اتفاق‬ ‫بیفتد باعث اس��تعفا و اخ راج تعداد زیادی از افراد مسئول در‬ ‫این حوزه خواهد شد‪ .‬نظام وظیفه‪ ،‬پلیس ‪ ،10+‬اداره گذرنامه‬ ‫به خاطر دادن پاس��پورت به این بازیکنان و وزارت علوم به‬ ‫این دلیل که افراد با مدرک س��یکل و بدون داش��تن دیپلم‬ ‫را در دانش��گاه پذیرفته است‪ ،‬باید پاس��خگو باشند‪.‬عادل‬ ‫فردوس��ی پور ادامه داد طبق تحقیقات م��ا دو باند در اهواز‬ ‫به س��ادگی معافیت جعلی ب رای بازیکنان تهیه م ی کردند‪،‬‬ ‫در سال ‪ 85‬و ‪ 86‬ب رای بازیکنان فوتبال حتی به بهانه قطع‬ ‫نخاع یا سایر بیماری ها کارت معافیت از خدمت تهیه شده‬ ‫است‪ ،‬در حالی که در سالمت کامل مش��غول بازی کردن‬ ‫بوده اند‪ .‬همچنین در سال های ‪ 90‬و ‪ 91‬این باند ب رای سایر‬ ‫بازیکنان انواع معافی ت های قانونی از قبیل معافیت کفالت‬ ‫تهیه کرده است‪.‬‬ ‫ابطال کارت معافیت دو بازیکن‬ ‫هفته گذشته س��ردار کمالی‪ ،‬جانشین اداره کل منابع‬ ‫انسانی س��تاد کل نیروهای مس��لح در گفت وگو با یکی از‬ ‫رسانه های کش��ور در این رابطه واکنش نشان داد و از احراز‬ ‫جعل سند چه مجازاتی دارد؟‬ ‫افرادی که اقدام به اخذ کارت معافیت از راه جعل اسناد‬ ‫م ی کنند به محاکم صالحه معرفی خواهند شد‪ .‬طبق قانون‬ ‫مجازات اس�لامی مجازات افرادی که جعل سند کردند یا‬ ‫سندی را بر مبنای جعل به دست اوردند چیست؟ اگر مبنای‬ ‫یک سند جعلی باشد‪ ،‬ان س��ند هم جعلی است‪ .‬در قانون‬ ‫مجازات اسالمی بین جعل اسناد رسمی و عادی تفاوت قائل‬ ‫شد ه است‪ .‬وقتی مبنا و اساس یک سند جعلی است ان سند‬ ‫اعتبار ندارد‪ .‬یعنی مجعول بودن مدارک مبنای یک سند هم‬ ‫قابل مجازات است‪ .‬بناب راین هم کسی که جعل کرده و هم‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫گفته می ش�د موضوع به تخلف احتمالی‬ ‫باش�گاه فوالد مربوط می شد‪ .‬باشگاهی‬ ‫که چند بازیک�ن ان متهم هس�تند که از‬ ‫کارت های پایان خدمت جعلی اس�تفاده‬ ‫کرده ان�د‪ .‬برخ�ی از پرسپولیس�ی ها ی�ا‬ ‫رس�انه های نزدیک به این تیم اما خیلی‬ ‫زود فدراس�یون را با این س�وال روبه رو‬ ‫کردند که ایا قهرمانی فوالد به دلیل این‬ ‫تخلف پس گرفته می شود؟‬ ‫جعلی بودن مدارک منجر ب��ه صدور کارت معافیت بختیار‬ ‫رحمانی‪ ،‬بازیک��ن تیم فوتبال فوالد خوزس��تان و س��عید‬ ‫حالفی‪ ،‬بازیکن فصل قبل تیم فوتبال پیکان خبر داد‪.‬‬ ‫مساله به اینجا ختم نش��د و از انجا که این قصه سر‬ ‫دراز دارد‪ ،‬س��ردار کمالی از مش��کوک ب��ودن پلیس به ‪50‬‬ ‫فوتبالیس��تی که کارت معافیت دارند خبر داد‪ .‬او گفت که‬ ‫مدارک منجر به صدور کارت معافیت این افراد مش��کوک‬ ‫تشخیص داده شده و در دست بررسی است‪.‬‬ ‫البته سردار کمالی تاکید کرد که این افراد حکم سرباز‬ ‫غایب را دارند و باید سرها را بتراش��ند و در قد و قامت یک‬ ‫س��رباز به پادگان بروند‪ .‬بعد از ان هم ب��ه محاکم صالحه‬ ‫معرفی م ی شوند تا دادگاه و مراجع قانونی نسبت به صدور‬ ‫حکم انها اقدام کنند‪.‬‬ ‫به دنبال این اظهارنظر اما سردار مهرعلی باران چشمه‪،‬‬ ‫رئیس تربی ت بدنی نیروهای مس��لح درباره کارت معافیت‬ ‫رحمان��ی و حمودی تاکید ک��رد که کارت انها باطل ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬او گفت‪« :‬به نظر ما این دو بازیکن معاف نیس��تند‬ ‫ولی نم ی توان لفظ جعلی را ب��رای کارت این دو بازیکن به‬ ‫کار برد چرا که این موضوع پیگرد قانونی دارد‪ ».‬باران چشمه‬ ‫ادامه داد‪« :‬مجددا درخواست شده تا مدارک این دو بازیکن‬ ‫بررسی ش��ود و اگر قرار اس��ت معاف ش��وند که این اتفاق‬ ‫م ی افتد و اگر باید ب رای خدمت سربازی اعزام شوند که باید‬ ‫در یکی از دو تیم ملوان یا تراکتورسازی بازی کنند‪ ».‬البته‬ ‫ب رای حمودی یا رحمانی گویا خیلی هم بد هم نم ی ش��ود‬ ‫که به تراکتور یا ملوان بروند‪ .‬سردار مهرعلی باران چشمه‪،‬‬ ‫رئیس تربی ت بدنی نیروهای مس��لح که در این مورد دست‬ ‫به افش��اگری زده اس��ت‪ ،‬م ی گوید‪« :‬البته تعداد بازیکنانی‬ ‫که از کارت های معافیت جعلی استفاده کرده اند‪ ،‬بیشتر از‬ ‫دو نفر است‪ .‬دو ماه قبل گزارشی مبنی بر استفاده برخی از‬ ‫بازیکنان فوتبال از کارت پایان خدمت های جعلی ارائه شد‪.‬‬ ‫پس از ارائه این گزارش‪ ،‬موضوع خیلی س��ریع توسط نظام‬ ‫وظیفه مورد بررسی قرار گرفت و افرادی که احتمال م ی رفت‬ ‫در این پرونده دستی داشته باشند‪ ،‬مورد تحقیق قرار گرفتند‪.‬‬ ‫این موضوع پس از گذشت دو ماه نهایی شده و مراحل پایانی‬ ‫خود را طی م ی کند‪ .‬تعداد بازیکنان��ی که از کارت معافیت‬ ‫جعلی اس��تفاده کرده اند‪ ،‬بیش��تر از این دو بازیکن است و‬ ‫مطمئنا نام انها نیز طی روزهای اینده اعالم م ی شود‪ .‬تصور‬ ‫م ی کنم تا ‪ 10‬روز اینده اس��امی این بازیکنان توسط وزارت‬ ‫ورزش و جوانان به فدراسیون فوتبال اعالم شود‪ .‬بازیکنانی‬ ‫که به عنوان س��رباز معرفی م ی ش��وند باید ب رای گذراندن‬ ‫خدمت س��ربازی به تیم های نظامی بروند‪ .‬عالوه بر انکه‬ ‫مس��لما جریمه ای نیز ب رای انها در نظر گرفته م ی شود که‬ ‫باید ان را هم پرداخت کنند‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫بودند‪ .‬رحمانی خبر را ب ی اساس خوانده بود و ساسان انصاری‬ ‫هم گفته بود که کارت پایان خدمتش را به دلیل فوت پدرش‬ ‫گرفته و کارهای خود را در نوراباد انجام داده و اصال در اهواز‬ ‫اقدامی نکرده است‪.‬‬ ‫در هیاهوی جام جهانی این داس��تان گویی به سمت‬ ‫فراموش ش��دن م ی رف��ت اما بع��د از فروکش ک��ردن تب‬ ‫جام جهان��ی و تنها چن��د روز مان��ده به ش��روع لی گ برتر‪،‬‬ ‫فدراس��یون فوتبال نام ‪ 21‬بازیکن را اع�لام کرد که باید به‬ ‫س��ربازی بروند و نم ی توانند در تیم هایش��ان ب��ازی کنند؛‬ ‫علیرضا حقیقی‪ ،‬علی حمودی‪ ،‬حس��ین ماهینی و بختیار‬ ‫رحمانی چهره های خاص این لیس��ت بودن��د‪ .‬این خبر از‬ ‫همان هفته اول لیگ برتر تاثیر خود را بر تیم های حاضر در‬ ‫لیگ برتر گذاشت؛ یک لیس��ت ‪ ۷۰‬نفره که از یک رسوایی‬ ‫بزرگ در فوتبال ای ران خبر م ی داد‪ .‬این در حالی است که به‬ ‫تدریج نام های��ی از پرونده ها بیرون م ی ای��د که ب رای بزرگ‬ ‫ش��دن هر کدام از این بازیکنان میلیون ها دالر هزینه شده‬ ‫است‪ .‬گویی این رس��وایی بزرگ قرار است نسلی از فوتبال‬ ‫ای ران را سر بتراشد و به جای مس��تطیل سبز راهی پادگان‬ ‫کند و البته در مرحله ای دیگر ای��ن بازیکنان به دادگاه های‬ ‫صالحه معرفی ش��وند تا به اتهاماتش��ان رس��یدگی شود‪.‬‬ ‫طی روزه��ای اخیر رس��انه ها در حالی نس��بت به موضوع‬ ‫جعلی بودن کارت های س��ربازی برخی بازیکنان لیگ برتر‬ ‫حساس��یت خاصی نش��ان م ی دهند که ب��ر عکس برخی‬ ‫مسئوالن فدراسیون ب ی عالقه نیس��تند این ماجرا نیز مثل‬ ‫خیلی از معضالت فوتبال ای ران به دست فراموشی سپرده‬ ‫شود؛ این جنجال بزرگ حتی اگر در حجمی کوچک در هر‬ ‫کجای دنیا رخ م ی داد ش��روعی بود بر تغیی رات اتوبوس��ی‬ ‫مدی ران فوتبال ان کشور‪ .‬اما این از طنز تلخ ماجراست که در‬ ‫فوتبال ای ران مسئوالن فدراسیون نه تنها در این مورد خود را‬ ‫مقصر نم ی دانند بلکه معتقدند رسانه ها در این مورد دست‬ ‫به بزرگنمایی زده اند‪.‬‬ ‫تازه ترین خبرها و البته اظهارنظر رس��می مهدی تاج‪،‬‬ ‫رئیس س��ازمان لیگ از محرومیت بختیار رحمانی و علی‬ ‫حمودی خبر م ی دهد‪ .‬این دو بازیکن نم ی توانند فعال ب رای‬ ‫باش��گاه های خود به میدان بروند اما گره کور این داس��تان‬ ‫نام علی کعبی اس��ت؛ بازیکنی که در تیم های نوجوانان و‬ ‫بزرگس��االن فوالد بازی م ی کرده است‪ ،‬سپس به مدت پنج‬ ‫سال از فوتبال دور م ی شود و بعد از این پنج سال به عنوان‬ ‫بازیکن راهی فوالد نوین م ی شود‪ .‬علی کاه کش‪ ،‬سرپرست‬ ‫ان زمان فوالد نوین که اکنون هم در ان باشگاه مشغول به‬ ‫فعالیت است‪ ،‬کعبی را به تیم فوالد نوین م ی اورد و مسئول‬ ‫این انتقال بوده است‪ .‬یکی از دالیل حضور کعبی در فوالد‬ ‫نوین به دلیل روابط با بعضی ارگان ها بوده که کاه کش نیز‬ ‫از این ارتباطات خبر داش��ته و اینگونه ماجرای جعل کارت‬ ‫پایان خدمت کلید م ی خورد‪.‬‬ ‫س��ایت تابناک به نقل از خبرالیو نوشته است کعبی‬ ‫کار صدور کارت های پایان خدمت را در ازای بازگش��ت به‬ ‫تیم اصلی فوالد در لی گ برتر انجام داده و باز گفته م ی شود‬ ‫که این قول از سوی کاه کش به وی داده شده است‪ .‬شروع‬ ‫این فعالی ت ه��ا و همکاری ه��ای دوطرفه م��ا بین کعبی‬ ‫و درخواس��ت دهندگان از س��ال ‪ 90‬کلید م ی خورد و مبلغ‬ ‫دریافتی از هر بازیکن بین ‪ 15‬تا ‪ 20‬میلیون بوده است‪ .‬حتی‬ ‫گفته م ی شود که فرزند مدیرعامل فوالد که در سال ‪ 90‬ب رای‬ ‫باشگاه فوالد نوین بازی م ی کرده نیز جزو کسانی است که‬ ‫هیچ نوع مدرک جعلی وارد‬ ‫فوتبال نشده‬ ‫یادداشتی درباره‬ ‫س ربازهایف راریفوتبال‬ ‫ضرورت تغییر شیوه استعالم‬ ‫از سوی باشگاه ها‬ ‫وقتیدرکارت هایمعافیت‬ ‫علتمعافیتدرجنم ی شود‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫کسی که استفاده کرده هر دو مجرم اند‪ .‬ان سندی که مبنای‬ ‫ان جعل بوده و یک مقام رسمی ان را صادر کرده است ان‬ ‫هم جعلی محسوب م ی شود و از اعتبار ساقط است‪ .‬طبق‬ ‫ماده ‪ 527‬قانون مجازات اسالمی‪ ،‬هرکس مدارک اشتغال به‬ ‫تحصیل یا فارغ التحصیلی یا تاییدیه یا ریزنمرات تحصیلی‬ ‫دانشگاه ها و موسسات اموزش عالی و تحقیقاتی داخل یا‬ ‫خارج از کشور یا ارزش��نامه های تحصیالت خارجی را جعل‬ ‫کند یا با علم به جعلی بودن ان را مورد اس��تفاده قرار دهد‬ ‫عالوه بر جب ران خس��ارت‪ ،‬به حبس از یک تا س��ه س��ال‬ ‫محکوم خواهد ش��د‪ .‬هر چیزی هم مبنایش جعلی باشد و‬ ‫اگر خسارتی زده باشد هم باید ان خسارت جب ران شود و هم‬ ‫از درجه اعتبار ساقط شود و هر امتیازی هم که از ان به دست‬ ‫امده باشد ان امتیاز از بین م ی رود و باطل م ی شود‪ .‬استفاده‬ ‫از سند مجعول و سند غیررسمی شش ماه تا دو سال حبس‬ ‫و س��ه تا ‪ 12‬میلیون ریال جزای نقدی دارد‪.‬یعنی اگر جاعل‬ ‫و استفاده کننده یکی باشند قاضی م ی تواند شش ماه تا دو‬ ‫سال حبس ب رای جعل بدهد و ش��ش ماه تا دو سال حبس‬ ‫ب رای اس��تفاده از ان‪ .‬استفاده از س��ند مجعول سند رسمی‬ ‫مجازاتش سنگی ن تر است و از شش ماه تا سه سال حبس و‬ ‫سه تا ‪ 18‬میلیون ریال جزای نقدی دارد‪ .‬کارت پایان خدمت‬ ‫یا معافیت جزو اسناد رسمی محسوب م ی شوند‪ .‬حاال این‬ ‫سوال مطرح م ی ش��ود که ایا ‪ 18‬میلیون ریال واقعا به یک‬ ‫بازیکنی که در سطح اول فوتبال کشور بازی م ی کند فشار‬ ‫وارد م ی کند و جنبه بازدارندگی دارد یا خیر؟‬ ‫ای��ن در حالی اس��ت که رئی��س کمیت��ه انضباطی‬ ‫فدراسیون فوتبال گفته مس��اله کارت پایان خدمت جعلی‬ ‫بازیکنان ارتباطی به کمیته انضباطی ندارد‪.‬‬ ‫داش��ته باش��د‪ ،‬بازی کنند در غیر این صورت این بازیکنان‬ ‫نم ی توانند در تیم غیرنظامی لیگ برتری به میدان بروند‪.‬‬ ‫مهدی تاج گفته است به باشگاه هایی که بازیکنانشان ب رای‬ ‫کارت پایان خدمت نامعتبر نم ی توانند ب رایشان بازی کنند‬ ‫اجازه داده م ی ش��ود بازیکن جایگزین بیاورن��د اما بازیکنان‬ ‫متخلف به دلیل اینک��ه مهلت نقل وانتقاالت تمام ش��ده‬ ‫نم ی توانند در تیم دیگری ب��ازی کنند‪ .‬تاج گفته‪« :‬به دلیل‬ ‫اینکه باشگاه ها در خصوص اشکال کارت های معافیت این‬ ‫بازیکنان ب ی تقصیر ش��ناخته ش��ده اند‪ ،‬به انها فرصت داده‬ ‫شده که به جای این بازیکنان‪ ،‬بازیکنان جدید جذب کنند‪.‬‬ ‫تبرئه ‪ 20‬نفر در پرونده معافیت فوتبالیست ها‬ ‫ارش افشین در مظان اتهام‬ ‫این ‪ 21‬نفر‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫سازمان لیگ فهرست ‪ 21‬فرد شاغل در فوتبال ای ران را‬ ‫که دور ه سربازی خود را طی نکرده اند مشخص کرد‪ .‬سازمان‬ ‫لیگ در نامه ای به باش��گاه های لیگ برت��ری نام این افراد‬ ‫را اعالم کرده اس��ت‪ .‬فهرس��ت ‪ 21‬نفره این لیست به این‬ ‫شرح است‪:‬‬ ‫‪ .1‬ارش افشین‬ ‫‪ .2‬میالد غریبی‬ ‫‪ .3‬حسین خالقی‬ ‫‪ .4‬شهاب کرمی‬ ‫‪ .5‬علی حمودی‬ ‫‪ .6‬ساسان انصاری‬ ‫‪ .7‬علیرضا حقیقی‬ ‫‪ .8‬حسین ماهینی‬ ‫‪ .9‬بختیار رحمانی‬ ‫‪ .10‬سعید حالفی‬ ‫‪ .11‬امین جهان مهر‬ ‫‪ .12‬محمدجواد شفی ع زاده‬ ‫‪ .13‬مهدی چاه کوتاه زاده‬ ‫‪ .14‬اب راهیم صالحی‬ ‫‪ .15‬محمد معاوی‬ ‫‪ .16‬حسن معادی‬ ‫‪ .17‬میالد مدیرروستا‬ ‫‪ .18‬عقیل عبدالخانی‬ ‫‪ .19‬عباس عسگری‬ ‫‪ .20‬علی کعبی‬ ‫‪ .21‬منصور عظیمی‬ ‫سازمان لیگ در نامه خود به باش��گاه ها اعالم کرده‬ ‫که این بازیکنان حق بازی در تیم های غیرنظامی را ندارند‪.‬‬ ‫همچنین با وجود اینکه مهلت نقل و انتقاالت لیگ به پایان‬ ‫رسیده‪ ،‬س��ازمان لیگ این فرصت را به این بازیکنان داده تا‬ ‫در تیم های نظامی در صورتی که فهرست شان جای خالی‬ ‫بازیکنانی هم که با این مش��کل روبه رو هستند‪ ،‬باید ب رای‬ ‫تعیین وضعیت خود به سازمان نظام وظیفه مراجعه کنند‪.‬‬ ‫همچنین باتوجه به اینکه مهلت نقل و انتقاالت تمام شده‪،‬‬ ‫این بازیکنان نم ی توانند به تیم دیگری بروند‪ ».‬به این ترتیب‬ ‫بختیار رحمانی و علی حمودی در کنار ‪ 16‬بازیکن دیگر که‬ ‫گفته م ی شود کارت پایان خدمت نامعتبر دارند‪ ،‬حداقل ب رای‬ ‫نیم فصل اول از لیگ برتر بیرون خواهند ماند‪ .‬تراکتورسازی‬ ‫و ملوان دو باشگاهی بودند که به دنبال جذب این دو بازیکن‬ ‫بودند اما رئیس س��ازمان لیگ اب پاکی را روی دست این‬ ‫دو ریخته است‪ .‬از دس��ت دادن لیگ ب رای بختیار رحمانی‬ ‫م ی تواند باعث از دس��ت رفتن پی راهن تیم ملی هم باش��د‬ ‫و اینده او را تحت تاثیر قرار دهد‪ .‬البته دست های ناجی در‬ ‫فوتبال ای ران زیاده بوده ان��د و باید دید حرف های تاج عملی‬ ‫م ی شود یا نه‪.‬‬ ‫ایا مشکل ماهینی حل شده؟‬ ‫ابطال کارت پایان خدمت رحمانی‬ ‫فرمانده نیروی انتظام ی اخرین وضعیت رسیدگی به‬ ‫پرونده معافیت فوتبالیس��ت ها را اینگونه تشریح م ی کند‪:‬‬ ‫«قانون مسیر معافی ت ها را مشخص کرده و برخی ممکن‬ ‫است معافیت کفالت‪ ،‬تحصیلی و پزشکی بگی رند‪ ».‬انهایی‬ ‫که گواهی معافیت پزش��کی گرفتند در ص��ورت اعتراض‬ ‫به ش��ورای عالی پزشکی ارجاع و در این ش��ورا که اعضای‬ ‫ان ب ر اس��اس قانون مشخص هستند بررس��ی م ی شود‪».‬‬ ‫احمدی مقدم با بیان اینکه در حال حاضر فضای رس��انه ای‬ ‫پی رامون این قضیه با این حجم در مورد این موضوع‪ ،‬مورد‬ ‫تایید ما نیست‪ ،‬م ی گوید‪« :‬مدارک حدود ‪ 110‬نفر به پلیس‬ ‫ارائه شده و بررس ی های الزم در این زمینه اغاز شده است و‬ ‫پس از بررس ی ها مشخص ش��د که معافیت تعدادی از این‬ ‫افراد مش��کلی ندارد و مابقی در حال بررسی است‪ .‬ممکن‬ ‫اس��ت افراد گواهی مخدوش ب رای معافیت خود ارائه کنند‬ ‫و اصالت اسناد پایه این پرونده ها در حال بررسی است‪».‬‬ ‫او م ی گوی��د پرونده ح��دود ‪ 20‬نفر تا حاال رس��یدگی‬ ‫ش��ده و موردی نداش��تند و معافیت انها مورد تایید است‪.‬‬ ‫احمدی مقدم در پاسخ به این س��وال که معافیت پزشکی‬ ‫یکی از فوتبالیس��ت ها به دلیل بیماری های تحتانی بوده‬ ‫اما این ف��رد در حال حاضر در لیگ فوتب��ال بازی م ی کند‪،‬‬ ‫نیز اینگونه واکنش نش��ان م ی دهد‪« :‬من پزشک نیستم و‬ ‫کمیسیون پزش��کی این موارد را بررسی م ی کند و پزشکان‬ ‫این کمیسیون نیز ناجایی نیستند و کمیسیون پزشکی باید‬ ‫این مس��اله را تایید کند‪ ».‬این افراد به صورت تک به تک‬ ‫مورد بررس��ی قرار خواهند گرفت و باید اصالت اسناد پایه و‬ ‫استعالمات الزم صورت بگیرد و مجددا این افراد ازمایشات‬ ‫الزم را بدهند و به نظر نم ی رسد بیش از یک ماه زمان الزم‬ ‫باش��د‪ .‬طبق قانون با این افراد برخورد خواهد شد اما نباید‬ ‫اجازه دهیم با بزرگنمایی‪ ،‬نظامات کشور مخدوش و ورزش‬ ‫نیز الوده و کثی��ف جلوه کند هرچند که ممکن اس��ت هر‬ ‫مجموعه ای دارای اسی ب هایی باشد‪».‬‬ ‫موضوع محرومیت برخی بازیکنان لیگ برتر در حالی‬ ‫مورد توجه نهادهای قضایی قرار گرفته است که در این بین‬ ‫اقدام سازمان لیگ به محل س��وال تبدیل شده است‪ .‬انجا‬ ‫که مهدی تاج با انتشار لیستی از بازیکنانی که کارت های‬ ‫سربازیشان م ی بایست مورد بررسی قرار بگیرد تاکید کردند‬ ‫که تا اطالع ثانوی این بازیکنان ح��ق همراهی کردن تیم‬ ‫هایشان را ندارند عده ای می گویند اگر ثابت شود که کارت‬ ‫پایان خدمت این بازیکنان مشکلی ندارد و مدارکی که انها‬ ‫به حوزه نظام وظیفه تحویل داده اند جعلی نیست باشگاه ها‬ ‫م ی توانند مدعی شوند که سازمان لیگ در حقشان اجحاف‬ ‫کرده اس��ت از طرف دیگ��ر برخی نیز اقدام س��ازمان لیگ‬ ‫را تایی��د م ی کنند و معتقدند تا روش��ن ش��دن تکلیف این‬ ‫بازیکنان همراهی ان ها با تیم های باشگاهیش��ان باید به‬ ‫حالت تعلیق دراید‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫کمیس�یون اصل نود در مورد س�تاره ها اغماض‬ ‫نخواهد کرد؟‬ ‫ابدا‪ .‬م��ا ب��ا هی چ ک��س تع��ارف نداری��م‪ .‬اتفاقا‬ ‫م ی خواهم عرض کنم اگر جرم بازیکنی که س��تاره فوتبال‬ ‫کشور به حس��اب م ی اید‪ ،‬محرز شود‪ ،‬ش��ک نکنید که ما‬ ‫به س��هم خودمان تمام تالش خ��ود را ب��ه کار م ی گیریم‬ ‫که محرومی ت های س��نگین و حتی حب��س طوالن ی مدت‬ ‫نصیبش شود‪.‬‬ ‫البته این موضوع به دستگاه قضایی نیز بستگی‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫قطعا همی ن طور اس��ت‪ .‬پس از احراز موضوعاتی‬ ‫که مطرح شده ما پرونده را به دستگاه قضایی ارجاع م ی دهیم‪.‬‬ ‫ایا پرونده بازیکنانی که کارت های سربازی شان‬ ‫مشکل دارد‪ ،‬در اختیار کمیس�یون اصل نود قرار‬ ‫گرفته است؟‬ ‫کمیته س�لامت اداری م��ا در حال بررس��ی این‬ ‫موضوع است‪ .‬ما از نیروی انتظامی خواسته ایم که اطالعات‬ ‫این ماجرا را به طور کامل در اختی��ار ما قرار دهد‪ .‬جزء به جزء‬ ‫این پرونده ب رای ما اهمیت دارد‪ .‬از لیس��ت اسامی بگیرید تا‬ ‫باندهای پشت پرده این جع ل ها‪ .‬از دالیل این جع ل ها بگیرید‬ ‫تا نحوه اقدامات شان در شهرهای مختلف‪ .‬به هر حال پشت‬ ‫پرده این فساد جعل سند در س��طح بسیار وسیع است‪ .‬هم‬ ‫جاعالن باید مجازات ش��وند و هم انهایی که از س��ندهای‬ ‫جعلی به پول های کالن رسیده اند‪ .‬ضمنا وابستگی برخی از‬ ‫این افراد با باشگاه ها نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫نتایج بررس ی ها چه زمانی اعالم خواهد شد؟‬ ‫مجازات بازیکنان متخلف‪ ،‬سنگین است‬ ‫گفت وگوی مثلث با رئیس کمیسیون اصل نود‬ ‫تازه ترین رسوایی در فوتبال بار دیگر باعث شده‬ ‫تا جامعه نس�بت به فوتبال و اهال�ی ان نگاهی‬ ‫منفی داشته باشد‪ .‬حاال بس�یاری از مردم به این‬ ‫موضوع فک�ر م ی کنند که چرا باید یک س�ری از‬ ‫بازیکنان با کارت های معافیت جعلی در لیگ برتر‬ ‫سال ها پول های هنگفت به جیب بزنند؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬افکار عمومی به ش��دت روی ای��ن موضوع‬ ‫حساس شده است‪ .‬متاسفانه این هم مصداقی از فسادهای‬ ‫متعددی اس��ت که ما در فوتبال م ی بینیم‪ .‬تاس��ف ب رانگیز‬ ‫اس��ت که در فوتبال کش��ور ما هر قدر ک��ه پیش م ی رویم‬ ‫مسائل و مشکالت تازه تری را کشف م ی کنیم‪ .‬بحث تبانی‬ ‫و شرط بندی در فوتبال هنوز نهایی نشده که باید تمرکزمان‬ ‫را روی مساله کارت های معافی یا پایان خدمتی بگذاریم که‬ ‫با مدارک جعلی صادر شده اند‪.‬‬ ‫کمیس�یون اصل نود در این مورد چه اقداماتی را‬ ‫انجام داده است؟‬ ‫‪2‬‬ ‫بازیکنان�ی که ب�ا مدارک جعل�ی کارت‬ ‫معافیت س�ربازی دریافت کرده اند و س�پس‬ ‫در فوتبال پول های هنگفتی به جیب زده اند؛‬ ‫این صورت مساله تازه ترین فساد فوتبال ایران‬ ‫است‪ .‬در این مورد کمیس�یون اصل نود نیز‬ ‫پیگیر ماجراس�ت تا این پرونده را تکمیل و‬ ‫تحویل م راجع قضایی دهد‪ .‬در همین خصوص‬ ‫با محم د علی پورمختار ه م صحبت ش�دیم‪.‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با رئیس کمیس�یون اصل‬ ‫نود را م ی خوانید‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬متاسفانه فساد و الودگی فوتبال در کشورمان‬ ‫با فاصله نسبت به سایر رشته های ورزشی در رتبه نخست‬ ‫ق��رار دارد‪ .‬علت این امر نیز روش��ن اس��ت‪ .‬گ��ردش مالی‬ ‫بس��یار قابل توجهی در فوتبال رخ م ی دهد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫سوءاس��تفاده های متعددی در این رش��ته ورزش��ی صورت‬ ‫م ی گیرد اما همان طور که عرض ک��ردم ب رای ما هرگز قابل‬ ‫قبول نیست که فوتبالیس��ت یا هر یک از اعضایی که در‬ ‫فوتبال فعالیت م ی کنند‪ ،‬وارد چرخه فس��اد شوند و در این‬ ‫الودگ ی ها سهیم شوند‪.‬‬ ‫ایا تاکنون بابت پرونده ای که اخیرا به کمیسیون‬ ‫اصل نود ارجاع ش�ده‪ ،‬با مس�ئوالن فدراس�یون‬ ‫فوتبال یا باشگاه خاصی تشکیل جلسه داده اید؟‬ ‫خیر‪ ،‬هنوز این اتفاق رخ نداده‪ .‬منتظر هستیم که‬ ‫پرونده از لحاظ ریز اطالعات ش��کل بهتری ب��ه خود بگیرد‬ ‫اما در صورت لزوم حتما جلس��اتی را با این دوس��تان برگزار‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�د افکار عمومی نیز روی مس�اله‬ ‫فس�ادهای فوتبال حساس�یت پیدا کرده است‪.‬‬ ‫مردم عالقه مندند نتیجه کار را ببینند‪.‬‬ ‫قطعا مردم از این افراد ناراحت هستند‪ .‬بازیکنانی‬ ‫که دست به چنین اقدامی زده اند‪ ،‬به اعتماد جامعه اسیب وارد‬ ‫کرده اند‪ .‬انها با یک عم��ل غیرقانونی به پول های هنگفت‬ ‫دست پی دا کرده اند‪ ،‬مطرح شده اند‪ ،‬چهره شده اند اما باید بدانند‬ ‫که همه این امتیازها از انها پس گرفته م ی ش��ود و مجازات‬ ‫سنگینی در انتظارشان خواهد بود‪ .‬کمترین تنبیه انضباطی‬ ‫ب رای انها این خواهد بود ک��ه مادام العمر از حضور در عرصه‬ ‫فوتبال محروم خواهند شد‪ .‬انچه مسلم است ما در مراحل‬ ‫ی مماشات نخواهیم کرد‪.‬‬ ‫تکمیل این پرونده با هیچ نام ‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫خیل ی ه�ا منتظرند ببینند سرنوش�ت بازیکنانی‬ ‫در جامعه ما برخی افراد سودجو هستند که دست‬ ‫به چنین اعمال زشتی م ی زنند اما اینکه یک ورزشکار دست‬ ‫ی بزند‪ ،‬هرگز ب رای ما قابل قبول نیست چون‬ ‫به چنین اقدام ‬ ‫ورزشکار در جامعه در واقع مورد الگو برداری خیلی از جوانان‬ ‫قرار م ی گیرد‪ .‬به همین دلیل اس��ت که به صراحت به شما‬ ‫م ی گویم تمام تالش مان را به کار م ی گیریم که سنگی ن ترین‬ ‫نوع مجازات ب رای این بازیکنان در نظر گرفته شود‪ .‬یعنی اگر‬ ‫محرز شد که فالن بازیکن از مدارک جعلی استفاده کرده تا‬ ‫کارت معافیت یا کفالت خود را از نظام وظیفه بگیرد باید با‬ ‫شدیدترین مجازات های کیفری به س��زای عملش برسد تا‬ ‫ب رای بقیه درس عبرت باشد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد فس�اد در فوتبال در کمیسیون‬ ‫اصل نود به ماجرایی خاص تبدیل شده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ب رای ما اخالق و منش پهلوانی ورزشکاران بیش‬ ‫از هر چیز دیگ��ری ارزش دارد‪ .‬وقتی این من��ش با کارهای‬ ‫غیرقانونی و غیرورزش��ی دچار خدش��ه و الودگی م ی شود‪،‬‬ ‫کمیسیون وظیفه دارد بنا بر اختیاراتش عمل کند‪ .‬ب ی تردید‬ ‫موضوع مبارزه با فساد در فوتبال نیز یکی از پرونده های مهم‬ ‫کمیسیون است که به دلیل گستردگی ان باید به طور دقیق‬ ‫موارد ان را پیگیری کنیم‪ .‬ببینیم که عوامل این الودگ ی ها در‬ ‫کجاست و ریشه فساد را پی دا کنیم وگرنه که برخورد و در نظر‬ ‫گرفتن یک سری مجازات ها ب رای افرادی که اتهامات شان‬ ‫ثابت شده پروسه زمان بری نیست‪.‬‬ ‫که از این کارت ها استفاده کرده اند و به نوعی در‬ ‫تحویل مدارک پزش�کی یا کفالت به جعل س�ند‬ ‫روی اورده اند‪ ،‬چه خواهد شد؟‬ ‫پروس��ه زمان بری در پیش داریم‪ .‬برخ��ی از این‬ ‫بازیکنان باید مورد بازجویی ق��رار بگیرند‪ .‬احتماال باندهای‬ ‫متعددی در این ماجرا دست دارند که باید مورد شناسایی قرار‬ ‫ی یک گزارش شفاهی داریم‪.‬‬ ‫بگی رند‪ .‬فعال ما از نیروی انتظام ‬ ‫انها باید به ما در تکمیل این پرونده کمک کنند‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫هیچ نوع مدرک جعلی وارد فوتبال نشده‬ ‫ایا بازی نکردن متهمان قانونی است؟‬ ‫هوشنگ نصیرزاده‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس فوتبال‬ ‫متاس��فانه گاهی اوقات به دلیل کم بودن اطالعات‬ ‫مان درباره مسائل حقوقی دست به اظهارنظرهایی م ی زنیم‬ ‫که نه تنها درس��ت نیس��ت بلکه موجی از دلسردی مردم‬ ‫نسبت به فوتبال را رقم م ی زند‪ .‬این روزها بحث کارت های‬ ‫سربازی برخی بازیکنان به س��وژه داغ رسانه ها تبدیل شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫باید قب��ل از هر چی��ز بگویم تا زمان��ی که وضعیت‬ ‫کارت های معافیت بازیکنان مش��خص شود‪ ،‬مانعی ب رای‬ ‫بازی کردن بازیکنان وجود ندارد‪ .‬س��ازمان وظیفه عمومی‬ ‫ناجا در خصوص ابهام در وضعیت خدمت سربازی برخی از‬ ‫بازیکنان فوتبال اطالعی ه ای صادر کرد که در این اطالعیه‬ ‫عنوان ش��ده جعلی بودن کارت معافیت دو فوتبالیس��ت‬ ‫اثبات ش��د و تا زمان به نتیجه رس��یدن بررس��ی های این‬ ‫س��ازمان‪ ،‬اعتبار کارت های معافیت دیگر بازیکنان به قوت‬ ‫خود باقی است‪.‬‬ ‫با این شرایط بازیکنانی که نتوانس��تند در هفته اول‬ ‫لیگ ب رای تیم های ش��ان به میدان برون��د ب رای بازی های‬ ‫بعدی قاعدتا نباید مش��کلی داشته باش��ند و تیم های خود‬ ‫را در بازی های بعدی همراهی خواهند کرد‪ .‬در کشور ای ران‬ ‫خدمت نظام وظیفه مانند بیشتر کشورهای جهان اجباری‬ ‫است و انهایی که این دوره را نگذرانند نم ی توانند در ادارات‬ ‫دولتی استخدام شوند‪ .‬از انجایی که اعتبارات مالی باشگاه ها‬ ‫از ردیف بودجه دولتی تامین م ی شود و عقد قرارداد بازیکنان‬ ‫با باشگاه ها به منزله اس��تخدام تلقی م ی شود‪ ،‬بازی کردن‬ ‫انها بدون داشتن کارت پایان خدمت با قانون مغایرت دارد‪.‬‬ ‫مرجع صادرکننده کارت ه��ای معافی و پایان خدمت اکنون‬ ‫اسناد خود را که بیش��تر مربوط به سال ‪ 86‬است زیر سوال‬ ‫برده و به همین دلیل از بازی ک��ردن این بازیکنان در هفته‬ ‫اول جلوگیری شد‪.‬‬ ‫با توجه به اطالعیه نظام وظیفه ایا جلوگیری از بازی‬ ‫کردن این بازیکنان در هفته اول امری غیرقانونی بوده است؟‬ ‫پاسخ روشن اس��ت‪ .‬بازی نکردن بازیکنانی که کارت های‬ ‫انها ابهام داش��ت طبق نامه ای بود که از نظ��ام وظیفه به‬ ‫سازمان لیگ رسید و طی ان دستور داده شد این بازیکنان‬ ‫تا اطالع ثانوی تیم های خ��ود را همراهی نکنند‪ .‬اکنون نیز‬ ‫به نظر م ی رسد مشکلی ب رای بازی کردن انها وجود ندارد و‬ ‫تا زمانی که بررس��ی ها نهایی نشود بازیکنان محروم هفته‬ ‫اول م ی توانند تیم شان را همراهی کنند‪ .‬چون ما در قانون‬ ‫اساسی م ی گوییم اصل بر ب رائت است‪.‬‬ ‫تا زمانی که در دادگاه صالحه به اتهامات این بازیکنان‬ ‫رسیدگی نشود و حکم صادر نشود هیچ مرجعی نم ی تواند‬ ‫از بازی کردن این بازیکنان جلوگیری کند‪ .‬ضمن اینکه باید‬ ‫در اینجا یاداور ش��وم هیچ نوع مدرک جعل��ی وارد فوتبال‬ ‫نش��ده که بخواهیم فضا را علیه فوتبال سیاه نشان دهیم‪.‬‬ ‫ببینید‪ ،‬باشگاه ها ب رای اینکه از صحت مدارک بازیکنان شان‬ ‫اطمینان حاصل کنند از پلیس ‪ 10+‬استعالم م ی گیرند‪ .‬این‬ ‫استعالم از سوی باشگاه ها گرفته شده و قطعا پاسخ استعالم‬ ‫مثبت بوده که باش��گاه ها با این بازیکنان قرارداد بسته اند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر حتی یک برگ سند جعلی نیز وارد سیستم‬ ‫فوتبال نشده است‪.‬‬ ‫ظاه را یک س��ری مدارک جعلی به حوزه نظام وظیفه‬ ‫عمومی تحویل داده ش��ده و البته حوزه م��دارک اصلی به‬ ‫این بازیکنان داده و ب��ه بازیکنان گفت��ه بفرمایید‪ ،‬این هم‬ ‫کارت معافیت ش��ما‪ .‬وقتی فوتبال خودش فریب بخورد و‬ ‫مدرک جعلی وارد ان ش��ود باید عکس العمل نشان دهد و‬ ‫جریمه هایی را ب رای بازیکن یا تیم در نظر بگیرد اما در مورد‬ ‫این پرونده اخیر که اتفاقا حساسی ت های زیادی هم درباره اش‬ ‫مطرح شده باید بگویم که هی چ گونه مدرک جعلی به فوتبال‬ ‫ارائه نشده است‪ .‬چون اساسا جعل به مدرکی گفته م ی شود‬ ‫که از منش��ا اصلی ان صادر نشده باش��د‪ ،‬حال انکه کارت‬ ‫معافیت ب رای این بازیکنان از منشا اصلی یعنی حوزه نظام‬ ‫وظیفه عمومی صادر شده اس��ت‪ .‬درواقع این بیش از انکه‬ ‫مشکل فوتبال باشد مشکل در صدور کارت است‪ .‬و انهایی‬ ‫که صادرکننده این معافی ت ها بوده اند‪ .‬بناب راین فوتبال یا هر‬ ‫مرجع یا نهاد دیگری که این کارت ها را به رسمیت شناخته‬ ‫طبق قانون عمل ک��رده و مرتکب تخلف یا جرم ی نش��ده‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل است که م ی گوییم نتایج هیچ یک از‬ ‫بازی هایی که این بازیکنان در ان حضور داشته اند را نم ی توان‬ ‫تغییر داد‪ .‬چون اساس��ا این یک موضوع شخصی میان این‬ ‫بازیکنان و نظام وظیفه عمومی اس��ت‪ .‬از نکات جالب این‬ ‫اتفاق م ی توانم به این مورد اش��اره کنم ک��ه علی حمودی‬ ‫همین چند هفته پی��ش تقاضا کرده ک��ه کارت معافیتش‬ ‫تعویض ش��ود و اتفاقا هفته گذش��ته کارت معافیت جدید‬ ‫به منزل او تحویل داده شده است‪ .‬این بدان معناست که او‬ ‫هنوز در سیستم موجه تعریف شده‪ ،‬اما ‪ 29‬تیرماه نامه ای به‬ ‫سازمان لیگ رسیده که دو نفر معاف ی شان باطل شده و کارت‬ ‫بقیه بازیکنان نیز در حال بررسی است‪ .‬اتفاقا از فردای ان روز‬ ‫یعنی ‪ 30‬تیرماه اجازه بازی به این بازیکنان داده نشده است‪.‬‬ ‫پس هیچ گون��ه تخلفی در فوتبال ص��ورت نگرفته‬ ‫است‪ .‬همانطور که باران چشمه اعالم کرد‪ ،‬عالوه بر رحمانی‬ ‫و حمودی و همچنین ‪ 18‬نفر دیگر تعداد نف راتی که کارت‬ ‫پایان خدمتش��ان مش��کل دارد به ‪ 37‬نفر م ی رسد‪ .‬در این‬ ‫زمینه نیروهای مسلح هر تصمیم ی بگیرد سازمان لیگ از‬ ‫ان تبعیت خواهد کرد‪ .‬از ن��کات جالب این ماجرا م ی توانم‬ ‫به این مورد اش��اره کنم که مدرک جعلی بعد از پنج س��ال‬ ‫مشمول بحث مرور زمان م ی ش��ود و ممکن است تعقیب‬ ‫کیفری در مورد ان صورت نگیرد‪.‬‬ ‫درب��اره معافی ت های غی ر پزش��کی مانن��د کفالت و‬ ‫معافیت فرزن��دان ایثارگران‪ ،‬مس��اله با معافیت پزش��کی‬ ‫ضرورت تغییر شیوه استعالم از سوی باشگاه ها‬ ‫وقتی در کارت های معافیت علت معافیت درج نمی شود‬ ‫عبدالرحمان شاه حسینی‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس حقوقی‬ ‫تا جایی که من مطلع هس��تم تم��ام کارت هایی که‬ ‫بازیکنان به باش��گاه ها تحویل داده اند از منشا اصلی یعنی‬ ‫حوزه نظام وظیفه صادر ش��ده اس��ت‪ .‬معافیت از دو طریق‬ ‫م ی توان��د اخذ ش��ود؛ معافیت پزش��کی و کفال��ت‪ .‬مراجع‬ ‫انتظامی‪ ،‬قضایی و امنیتی درگیر این پرونده ش��ده اند‪ .‬این‬ ‫شایعه باید مورد بررس��ی قرار بگیرد که ایا این بازیکنان از‬ ‫مدارک جعلی استفاده کرده اند یا واقعا مشکالتی داشته اند‬ ‫اما ان بیماری یا مشکل بعد از گرفتن معافیت پزشکی مورد‬ ‫مداوا قرار گرفته و حل شده است‪.‬‬ ‫وقتی من امروز به پلیس گواهینامه خودم را نش��ان‬ ‫م ی دهم پلیس ان را وارد دستگاه م ی کند و بالفاصله معلوم‬ ‫م ی ش��ود که گواهینامه من اصلی اس��ت یا جعلی‪ .‬اما این‬ ‫دیگر وظیفه پلیس نیست که بخواهد ماجرای گواهینامه‬ ‫گرفتن من را به طور کامل مورد بررس��ی ق��رار بدهد‪ .‬اصال‬ ‫ش��اید فردی به جای من رفته گواهینام��ه ام را گرفته و این‬ ‫گواهینامه حاال در اختیار من اس��ت‪ .‬بناب راین فدراس��یون‬ ‫فوتبال یا باشگاه ها در این مورد مقصر نیستند‪.‬‬ ‫انها مدرک کارت معافیت یا پایان خدمت را خواسته اند‬ ‫و بازیکن هم مطابق انتظار این کارت اصلی را به انها تحویل‬ ‫داده اس��ت‪ .‬اما حاال باتوجه به اینکه برخی بازیکنان در این‬ ‫مورد رسوا شده اند و مقامات مس��ئول در حال رسیدگی به‬ ‫اتهاماتشان هستند‬ ‫چه باید کرد و تکلیف چیس��ت؟ انچه مس��لم است‬ ‫صاحب سند م ی دانسته که سند را از راه غیرقانونی به دست‬ ‫اورده است‪ .‬یعنی صاحبان این کارت ها که با مدارک جعلی‬ ‫اخذ ش��ده به خوبی از اقدام غیرقانون ی شان باخبر بوده اند و‬ ‫م ی دانسته اند که کارت پایان خدمت یا کارت معافی ت شان‬ ‫از راه جعل به دست امده است‪.‬‬ ‫به همین دلی��ل این اف��راد باید م��ورد محاکمه قرار‬ ‫بگیرند‪ .‬اما تکلیف باش��گاه ها چه خواهد شد؟ پاسخ روشن‬ ‫اس��ت؛ اگر محرز ش��ود که باش��گاه ها از اقدام غی ر قانونی‬ ‫بازیکنان ش��ان با خبر بوده ان��د اما از انها اس��تفاده کرده اند‬ ‫قطعا مراجع قضایی برخورد قاطعی با این باشگاه ها خواهند‬ ‫داش��ت‪ .‬اما در اینجا بد نیس��ت به این موضوع هم اش��اره‬ ‫کنم که برخی باشگاه ها هستند که چند بازیکن کلیدی و‬ ‫تاثیرگذارشان کارت های سربازی شان مشکل دارد و با جعل‪،‬‬ ‫کارت خود را از نظام وظیفه گرفته ان��د‪ .‬وقتی چند بازیکن‬ ‫که چنین مش��کلی دارند ب رای یک باش��گاه سال ها بازی‬ ‫کرده اند قطع��ا موضوع انصاف و عدالت باید در موردش��ان‬ ‫انجام شود‪ .‬بدین ترتیب که نتایجی که ان تیم کسب کرده‬ ‫ابطال گردد‪ .‬البته فیفا در این مورد م ی گوید اگر باشگاه در‬ ‫جریان جعل بازیکنانش بوده این مج��ازات ب رایش در نظر‬ ‫گرفته خواهد شد‪.‬‬ ‫در این ص��ورت نتایج باطل م ی ش��ود‪ ،‬اگ��ر ان تیم‬ ‫جام قهرمانی به دست اورده جام از او پس گرفته م ی شود و‬ ‫اگر ان بازیکنان پاداشی گرفته اند پاداش ها نیز پس گرفته‬ ‫خواهد شد‪ .‬اقدام ی که به نظرم ارزشمند بود حرکت سازمان‬ ‫لیگ بود‪ .‬س��ازمان لیگ اج��ازه نداد بازیکنان��ی که کارت‬ ‫سربازیشان در دس��ت بررسی اس��ت ب رای باشگاه هایشان‬ ‫بازی کنند‪.‬‬ ‫مکاتباتی از طریق مراجع رس��می با س��ازمان لیگ‬ ‫ص��ورت گرفته که این بازیکنان مش��کوک هس��تند که از‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫متفاوت اس��ت‪ .‬انها اگر با جعل و مدارک ساختگی این نوع‬ ‫معافی ت ها را کسب کرده باشند هر چند سالی که از صدور‬ ‫کارت هایشان گذش��ته باشد قابل بررس��ی و ابطال است‪.‬‬ ‫معافی ت های پزشکی صادر شده قبل از سال ‪ 90‬اما داستان‬ ‫دیگری دارد‪.‬‬ ‫قانون مصوب س��ال ‪ 1363‬که تا اب��ان ماه ‪ 1390‬هم‬ ‫بدون تغییر بوده در ماده ‪ 43‬خود دارد «چنانچه رئیس اداره‬ ‫وظیفه عمومی ظرف پنج س��ال به نحوی اطمینان حاصل‬ ‫نماید که مش��مولی با تقلب و دسیس��ه در معاینه پزشکی‬ ‫معافیت اخذ کرده یا برخالف این قانون و ائی ن نامه معاینه‬ ‫و معافیت پزشکی از خدمت دوره ضرورت معاف تشخیص‬ ‫داده شده از این قبیل مشموالن توسط شورای عالی پزشکی‬ ‫که از پنج نفر از پزشکان نیروهای مسلح جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران تشکیل م ی گردد معاینه مجدد به عمل خواهد امد و‬ ‫نظر این شورا قطعی والزم االجراست‪».‬‬ ‫مفهوم ساده این ماده این اس��ت که فقط تا پنج سال‬ ‫بعد از صدور کارت معافیت پزشکی م ی شد درباره ان بررسی‬ ‫مج��دد و رای به ابطال داد و با گذش��ت پنج س��ال‪ ،‬معاینه‬ ‫مجدد یا ایجاد ابهام ممکن نیس��ت و کارت صادره قطعی‬ ‫م ی گردد‪ .‬این قانون اما در تاریخ ‪ 90/8/22‬تغییر کرد و ماده‬ ‫‪ 43‬اینگونه اصالح شد؛ «چنانچه رئیس سازمان یا نماینده‬ ‫او اطمینان حاصل نماید که رای ش��ورای پزشکی مطابق‬ ‫مقررات صادر نشده است‪ ،‬پرونده را ب رای بررسی به شورای‬ ‫عالی پزشکی که از سه پزشک متخصص نیروهای مسلح‬ ‫تشکیل م ی گردد ارجاع م ی دهد‪ .‬نظر این شورا قطعی و الزم‬ ‫االجراست‪».‬‬ ‫در این ماده قید زمانی پنج س��اله حذف گردیده یعنی‬ ‫اینکه تا ه��ر زمانی که به کارت صادره مش��کوک ش��وند‬ ‫م ی توانند «پرونده» را به ش��ورای عالی پزش��کی بفرستند‪.‬‬ ‫ارسال پرونده به شورای عالی به معنای معاینه مجدد نیست‬ ‫بلکه باید مدارک را بررسی کنند‪ .‬البته ممکن است در حین‬ ‫بررسی مدارک نیاز به معاینه مجدد باشد‪.‬‬ ‫اصالح قانون ولی تاثیری در سرنوشت کارت معافیت‬ ‫کسانی که قبل از قانون جدید صادر ش��ده ندارد‪ ،‬زی را طبق‬ ‫ماده ‪ 4‬قانون مدنی کشور که صراحت دارد «اثر قانون نسبت‬ ‫به اتیه است و قانون نس��بت به ما قبل خود اثر ندارد مگر‬ ‫طریق جعل‪ ،‬کارت پایان خدمت یا معافی ت شان را گرفته اند‬ ‫بناب راین انها تا اطالع ثانوی حق بازی کردن ب رای تیم های‬ ‫باشگاه ی ش��ان را ندارند‪ .‬اما راهکار مقابله با این نوع فساد‬ ‫در فوتبال چیس��ت؟ به نظر من سیس��تم استعالم گرفتن‬ ‫باشگاه ها و فدراس��یون باید مدرن تر و بهتر شود‪ .‬به طوری‬ ‫که اگر یک بازیکن کارت معافیت یا کفالت به سازمان لیگ‬ ‫ارائ��ه داد از راه های مختلف ارتباطی از ح��وزه نظام وظیفه‬ ‫عمومی پرسیده شود که این بازیکن چه مشکلی داشته که‬ ‫به او معافیت پزشکی یا کفالت داده اید‪.‬‬ ‫این نوع استعالم باید به اساسنامه سازمان لیگ اضافه‬ ‫اینکه در قانون‪ ،‬مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ‬ ‫شده باشد‪ ».‬نم ی توان قانون را درباره اتفاقات قبل از تصویب‬ ‫قانون جدید تسری داد و در این قانون هم مورد خاصی ب رای‬ ‫عطف به ماسبق شدن وجود ندارد‪ .‬پس اگر کسی تا قبل از‬ ‫‪ 90/8/22‬معافیت پزشکی به درست یا غلط کسب کرده و‬ ‫پنج سال از ان گذشته باشد‪ ،‬نم ی توان درباره ابطال معافیت‬ ‫ی کرد‪ .‬شاید در باور عامیانه این سوال مطرح شود که‬ ‫او اقدام ‬ ‫مگر م ی شود تخلف کرد و بعد از پنج سال همه چیز فراموش‬ ‫شود؟ بله؛ در همه قوانین بحث مرور زمان وجود دارد‪ .‬یعنی‬ ‫با مرور زمان طبق قانون‪ ،‬برخی جرائم قابل پیگیری نیست‪.‬‬ ‫این را هم در قانون مجازات اس�لامی و هم در قانون چک‬ ‫داریم‪ .‬مثال اگر کسی چک کشید و وصول نشد و دارنده چک‬ ‫ظرف شش ماه ش��کایت نکرد‪ ،‬دیگر حق شکایت کیفری‬ ‫ندارد‪ .‬دارندگان معافیت پزشکی قبل از ابان ‪ 90‬که پنج سال‬ ‫از زمان صدور کارت هایشان گذشته باشدباستناد همین موارد‬ ‫مش��کلی نخواهند داشت و چنانچه س��ازمان لیگ یا نظام‬ ‫وظیفه زیر بار پذیرش این امر نروند م ی توانند از طریق دیوان‬ ‫عدالت اداری رای قطعیت کارت هایشان را دریافت نمایند‪.‬‬ ‫بعضی در روزهای اخیر انتظارهایی را درباره فدراسیون‬ ‫فوتبال مطرح کرده اند‪ .‬به نظرم باید کمی بیشتر دقت کنیم‪.‬‬ ‫مساله پی ش امده ب رای این بازیکنان به کمیته انضباطی یا‬ ‫خود فدراس��یون فوتبال هیچ ارتباطی ندارد‪ .‬چون کمیته‬ ‫انضباطی وقتی م ی تواند در این مورد تشکیل جلسه بدهد‬ ‫که کارت معافیت جعلی را در اختیار داشته باشد حال انکه‬ ‫این کارت ها جعلی نیستند‪ ،‬اصلی هس��تند‪ .‬باز هم تاکید‬ ‫م ی کنم که رس��وایی بزرگی ک��ه برخی از ان ن��ام م ی برند‬ ‫و س��عی دارند ان را به فوتبال بچس��بانند اساسا ربطی به‬ ‫فوتبال ندارد‪ .‬کلی��د حرف ما هم همین اس��ت؛ هیچ گونه‬ ‫مدرک جعلی به فوتبال ارائه نشده است‪.‬‬ ‫بعض ی ها درباره پ��س گرفت��ن جام قهرمانی از فوالد‬ ‫اظهارنظر کرده اند که باید تاکید کنم اگر بخواهیم ب ر اساس‬ ‫این مدارک شائب ه داری که به نظام وظیفه ارائه شده نتیجه‬ ‫فوتبال را تغییر بدهیم در واقع از نظام وظیفه دفاع کرده ایم‬ ‫که ارتباطی ب��ه فوتبال ندارد بناب راین تم��ام مدارکی که به‬ ‫سیستم فوتبال وارد ش��ده اصلی است و هیچ نتیجه ای در‬ ‫فصل گذشته تغییر پیدا نم ی کند‪.‬‬ ‫ش��ود تا ضریب این فریبکاری ها به صفردرصد برس��د‪ .‬در‬ ‫پرونده این بازیکنان گاها مواردی دیده م ی ش��ود که طرف‬ ‫متهم در مرحله معاینات فرد دیگری را به جای خود به مراجع‬ ‫پزشکی فرستاده است‪.‬‬ ‫حدود هفت س��ال پیش من یک پرونده ای در دست‬ ‫بررسی داشتم که تقریبا همین ش��رایط را داشت‪ .‬گزارشی‬ ‫به دس��تم رس��ید که یک بازیکن معروف که در سطح اول‬ ‫فوتبال ای ران هم بازی م ی کند معافیت پزش��کی دارد‪ ،‬ان‬ ‫هم به دلیل کمردرد‪.‬‬ ‫بعد از اینکه تحقیقات شروع شد کاشف به عمل امد‬ ‫که ان بازیکن سرشناس فردی که کمرش مشکل داشته را‬ ‫ب رای گرفتن عکس ‪ MRI‬به مرکز تصویربرداری برده بود‬ ‫و بعد ان عکس را با نام خودش به پزشک تحویل داده بود‪.‬‬ ‫پزش��ک مربوطه هم گواهی کرده بود که این فرد کمرش‬ ‫به شدت مش��کل دارد‪ .‬وقتی این موضوع کشف و ثابت شد‬ ‫من حداکثر مجازات را ب رای این بازیکن در نظر گرفتم و او را‬ ‫دوسال محروم کردم‪ .‬امیدوارم خیلی زود تکلیف این پرونده‬ ‫روشن ش��ود و بازیکنان خاطی مجازات ش��وند تا جامعه با‬ ‫خود نگوید چون اینها فوتبالیس��ت بودند و س��تاره‪ ،‬با انها‬ ‫برخورد نشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪73‬‬ ‫پیشوای صادق‬ ‫کتاب شناسی امام ششم شیعیان‬ ‫امام ششم شیعیان‪ ،‬امام جعفرصادق(ع) یکی از نوابغ‬ ‫تاریخ هستند‪ .‬ش��خصیت چندوجهی ایشان باعث م ی شود‬ ‫تا ابعاد زندگی ای��ن امام بزرگوار را مورد بررس��ی قرار دهیم‪.‬‬ ‫احیاگر مکتب شیعی‪ ،‬هم از نظر مذهبی‪ ،‬هم از نظر علم ی و‬ ‫هم از نظر سیاسی و هم از نظر شاگردانی که پرورش دادند‪،‬‬ ‫م ی تواند موضوع نگارش کتاب باشد‪ .‬به مناسبت ‪ 25‬شوال‬ ‫که سالروز ش��هادت امام جعفر صادق است‪ ،‬به معرفی چند‬ ‫کتاب در مورد ایشان پرداخته ایم‪.‬‬ ‫‪74‬‬ ‫زندگی امام صادق(ع)‬ ‫زندگانی امام ص��ادق‪ ،‬جعفربن محمد اثری اس��ت از‬ ‫مرحوم س��ی د جعفر ش��هیدی که در چاپ ه��ای متعددی از‬ ‫طرف دفتر نشر فرهنگ اسالمی در قالب ‪ ۱۳۶‬صفحه راهی‬ ‫بازار نشر ش��ده اس��ت‪ .‬این کتاب که مقاله ای ب رای یکی از‬ ‫جشن های دانشگاه امام صادق (ع) در سالگرد والدت ان امام‬ ‫همام است‪ ،‬بعدها در قالب کتابی چاپ شده است‪ .‬نثر ساده و‬ ‫محققانه و خ رافات ستیز همراه با تحلی ل های اجتماعی دکتر‬ ‫شهیدی نیز به جذابیت این کتاب افزوده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫دیدار‬ ‫پیشوای صادق‬ ‫در دوران مب��ارزه ب��ا رژیم ستمش��اهی و در زمانی که‬ ‫رهبری جامع��ه‪ ،‬مهمترین مس��اله نهضت اس�لامی بود؛‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی حضرت ایت اهلل خامنه ای چند‬ ‫س��خنرانی درباره تحلیل زندگانی امام ششم(ع) ای راد کردند‬ ‫که بعد از پیروزی انقالب اس�لامی؛ تحت عنوان «پیشوای‬ ‫صادق» توس��ط انتش��ارات س��یدجمال و باهمکاری واحد‬ ‫ایدئولوژی روزنامه جمهوری اسالمی تنظیم و منتشرگردید‪.‬‬ ‫تاری��خ دقیق انجام س��خنرانی معلوم نیس��ت ولیکن بین‬ ‫س��ال های ‪ 45‬تا ‪ 50‬شمسی بوده اس��ت‪ .‬کتاب «پیشوای‬ ‫صادق» در بین سال های ‪ 58‬تا ‪ 60‬شمسی منتشر شده است‪.‬‬ ‫محتوای کتاب هرچند مختصر است (‪ 111‬صفحه)‪ ،‬اما یکی‬ ‫از بهترین تحلی ل های سیاسی درباره عملکرد امام صادق(ع)‬ ‫شمرده م ی ش��ود‪ .‬ایش��ان در این س��خنران ی ها به تحلیل‬ ‫شرایط سیاسی زمان امام صادق(ع) و نیز روش هایی که امام‬ ‫صادق(ع) اتخاذ کرده بودند م ی پردازند‪.‬‬ ‫مکتب دار‬ ‫کتاب مکتب دار نوش��ته مهدی قزلی از سوی شرکت‬ ‫س��هام ی کتاب های جیبی وابس��ته به موسس��ه انتشارات‬ ‫امیرکبیر‪ ،‬منتشر شده است‪ .‬ناش��ر در پیشگفتار کتاب خود‬ ‫بیان می کند که «در روزگاری که تش��خیص سره از ناسره‬ ‫و خوب از بد س��خت شد ه است‪ ،‬اش��نایی با تاریخ زندگانی‪،‬‬ ‫ ش��خصیت و س��یره معصومی ن (ع)‪ ،‬که منبع صدور حق و‬ ‫حقیقت بوده و هس��تند‪ ،‬ضرورتی غیرقابل انکار است‪.‬این‬ ‫مجموعه س��عی خواهد داش��ت با تامل و دقت در زندگانی‬ ‫نورانی و متکی بر فرم کوتاه نویس��ی و ساده نویسی در نثر‪،‬‬ ‫زمینه اشنایی سریع و صریح با ایشان را فراهم کند‪».‬‬ ‫امام صادق علیه السالم‬ ‫کتاب امام ص��ادق(ع) در دو بخ��ش و در ‪ ۴۵۶‬صفحه‬ ‫توسط عالمه بزرگوار شیخ محمد حسین مظفر که از عالمان‬ ‫برجسته فقه و اصول و تاریخ و ادبیات در حوزه نجف اشرف‬ ‫به شمار م ی امد‪ ،‬به عربی نگاشته ش��ده است‪.‬این کتاب از‬ ‫منابع مهم و معتبر در بررس��ی ش��خصیت امام صادق(ع) و‬ ‫ابعاد واالی ان به شمار م ی اید‪ .‬در پیشگفتار اشاره م ی کند‪ :‬از‬ ‫انجا که اطالع از زندگانی امام صادق(ع) بستگی به شناخت‬ ‫ماهیت دو حکومت اموی و عباس��ی دارد که امام در دوران‬ ‫سلطه سیاسی انان م ی زیسته است و نظر به اینکه الزم است‬ ‫چگونگی رفتار این امام با امام شش��م و به طور کلی با اهل‬ ‫بیت بازشناخته شود و بدانیم اهل بیت(ع) کیستند‪ ،‬مباحثی‬ ‫را در جهت دستیابی به همین ش��ناخت ها مطرح م ی کنیم‬ ‫ب رای اینکه در پرتو ان بررسی و تحقیق کوتاه خواننده به این‬ ‫نکته وقوف یابد که چرا امام شش��م از امامان دیگر در رشد‬ ‫علوم و معارف گوناگون توفیق بیش��تری یافته و به بسط و‬ ‫شرح ان پرداخته اس��ت؟ و چرا امام صادق(ع) بیش از امامان‬ ‫قبل و بعد خود مردم را به سوی اخالق نیکو و فضایل انسانی‬ ‫فراخوانده است؟‬ ‫توحید مفضل‬ ‫توحی��د مفضل حدیثی اس��ت طوالنی‪ ،‬مش��تمل بر‬ ‫سخنان امام جعفر صادق علی ه الس�لام با موضوع محوری‬ ‫اسرار افرینش که طی چهار جلسه بر مفضل بن عمر جعفی‬ ‫امال شده است‪ .‬ان حضرت در این کتاب با بیان شگفت ی های‬ ‫افرینش‪ ،‬به اثبات افریدگار حکی��م و دانا پرداخته اند‪ .‬توحید‬ ‫مفضل از کتاب های ارزش��مند و معتبر ش��یعه در مباحث‬ ‫اعتقادی محسوب م ی شود‪ .‬ابومحمد مفضل بن عمر جعفی‬ ‫کوفی (متوفی ق��رن دوم هجری) از چهره های سرش��ناس‬ ‫و از ش��اگردان ممتاز امام ص��ادق و امام کاظ��م و امام رضا‬ ‫علیهم السالم به شمار م ی اید‪ .‬بنابر بعضی روایات‪ ،‬وی امام‬ ‫باقر علی ه السالم را نیز درک کرده و روایات فراوانی را از امام‬ ‫جعفر صادق علیه السالم و امام موسی کاظم علی ه السالم‬ ‫نقل کرده و از راویان بزرگ حدیث به شمار م ی رود‪ .‬این کتاب‬ ‫بارها به فارسی وارد و ترجمه ش��ده که از جمله انها ترجمه‬ ‫عالمه مجلسی و ترجمه علی اصغر فقیهی است‪.‬‬ ‫کتاب امام صادق(ع) و مذاهب اهل سنت‬ ‫مجموعه نفیس «امام صادق (ع) و مذاهب چهارگانه»‬ ‫در هشت جلد‪ ،‬یکی از مهم ترین و اثرگذار ترین اثار در حوزه‬ ‫تاریخ تحلیلی اسالم و حیات علم ی سیاسی امام صادق(ع)‬ ‫اس��ت که به قلم توانای مرحوم اس��د حیدر نگاش��ته و در‬ ‫دهه های اخیر بار ها تجدید چاپ شده است‪ .‬استاد اسد حیدر‬ ‫دانشمند فرهیخته و مورخ توانمندی بود که محضر شماری‬ ‫از عالمان برجسته حوزه نجف چون ایت اهلل محمد حسین‬ ‫کاش��ف الغطاء‪ ،‬ایت اهلل سی د محس��ن حکیم و نیز ایت اهلل‬ ‫خوئی را درک کرد و در کس��ب علوم دینی به مرتب ه ای واال‬ ‫دست یافت و اگرچه در کس��وت روحانیت نبود‪ ،‬اما به دلیل‬ ‫موقعیت علم ی و ق��درت تحقیقی فراوان��ش همواره مورد‬ ‫احترام بود‪ .‬کتاب اثری مهم درباب ش��ناخت شخصیت امام‬ ‫صادق(ع) و شرایط زندگی علم ی و سیاس��ی و فرهنگی ان‬ ‫حضرت و تطبیق مبانی فکری و فقهی و کالمی ایش��ان با‬ ‫دیگر شخصی ت های علمی مذاهب دیگر است‪.‬‬ ‫ابعاد شخصیتی و زندگی امام صادق‬ ‫«ابعاد ش��خصیت و جایگاه امام صادق(ع)» با هدف‬ ‫اشنایی با ابعاد ش��خصیت و جایگاه امام صادق(ع) در قالب‬ ‫‪ 23‬فص��ل (مقاله) به ن��گارش درامده اس��ت‪ .‬در فصل اول‬ ‫ضمن بررسی زندگانی بابرکت امام ششم(ع)‪ ،‬در مورد شرایط‬ ‫سیاس��ی ـ اجتماعی و فضای علم��ی و فرهنگی ان زمان‬ ‫بحث و بررسی شده است‪ .‬فصل دوم در مورد شرایط علم ی و‬ ‫فرهنگی در عصر امام صادق(ع) و بستر شگل گیری مذهب‬ ‫جعفری بحث و بررسی صورت گرفته است‪ .‬در واقع در این‬ ‫فصل از سویی تنوع اندیشه های کالم ی و فقهی و از سوی‬ ‫دیگر بستر شکل گیری مذهب جعفری در بافتی معین تبیین‬ ‫شده است‪ .‬فصل سوم درصدد ان است که یافته های کالن‬ ‫و فرانظری مطرح شده توسط حضرت امام صادق(ع) به ویژه‬ ‫در زمینه های اجتماعی را کش��ف کند‪ .‬بر همین اساس در‬ ‫این فصل در مورد سنخ شناسی گفتمان امامان معصوم(ع)‪،‬‬ ‫کش��ف و تحلیل رویکردهای اجتماع��ی در گفتمان روایی‬ ‫امام(ع)‪ ،‬جریان شناسی فرهنگی ـ اجتماعی روایات امام(ع)‪،‬‬ ‫محورها و عناصر گفتمان های اجتماع��ی دینی در روایات‬ ‫امام(ع)‪ ،‬نظریه های اجتماعی برس��اخته از روایات امام(ع) و‬ ‫رویکردهای نشانه شناس��ی در گفتمان روایی امام صادق(ع)‬ ‫بحث شده اس��ت‪ .‬در فصل چهارم دیدگاه های سیاسی امام‬ ‫صادق(ع) مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در فصل پنجم ابتدا‬ ‫نظریه های همسو و ناهمسو با دوگانه سیاست ‪ -‬اداره مطرح‬ ‫ش��ده و س��پس به مدد رویکرد نهادگرایان‪ ،‬سعی شده است‬ ‫برخی از اموزه های امام صادق(ع) در ب��اب تئوری های اداره‬ ‫امور مورد تامل قرار گیرد‪ .‬در فصل شش��م سعی شده است‬ ‫با مطالعه احادیث ان امام بزرگوار‪ ،‬به بررس��ی تکامل انسان‬ ‫که مفهوم ی فراتر از رش��د و به حد تام رسیدن را دربر دارد‪ ،‬با‬ ‫رویکرد گرایش‏های جمع گرایانه پرداخته شود‪ .‬در فصل هفتم‬ ‫ابعاد و جایگاه علوم انسانی در می راث فکری امام صادق(ع)‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته اس��ت‪ .‬در فصل هشتم سعی شده‬ ‫است به منظور مطالع ه ای فرااخالقی‪ ،‬نظام اخالقی مکتب‬ ‫ان حضرت با نظام اخالقی متعارف و مشهور مورد مقایسه‬ ‫قرار گیرد تا در مورد س��اختار کلی ان‪ ،‬تصویر روشن تری به‬ ‫دست اید‪.‬‬ ‫دید و بازدید‬ ‫کتاب جالل ال احمد به چاپ هشتم رسید‬ ‫چاپ هشتم مجموعه داستان «دید و بازدید» اثر جالل ال احمد‪ ،‬از سوی انتشارات‬ ‫فردوس روانه بازار نشر شد‪.‬این مجموعه دربرگی رنده ‪ 12‬داستان با عنوان های دید و بازدید‪،‬‬ ‫گنج‪ ،‬زیارت‪ ،‬افطار ب ی موقع‪ ،‬گلدان چینی‪ ،‬تابوت‪ ،‬ش��مع قدی‪ ،‬تجهیز ملت‪ ،‬پس��تچی‪،‬‬ ‫معرکه‪ ،‬س��با و دو مرده است‪« .‬دید و بازدید» نخستین بار س��ال ‪ 1324‬از سوی انتشارات‬ ‫امیرکبیر روانه بازار نش��ر شد و پس از ان ناش��ران دیگری هم این اثر را بازچاپ کردند‪ .‬در‬ ‫بخش��ی از داس��تان پس��تچی این مجموعه م ی خوانیم‪« :‬اکنون که به یاد او افتاده ام و‬ ‫م ی اندیشم‪ ،‬راستی ریخت و قیافه او در ذهنم ‪ ،‬خیلی عجیب م ی امد و من چه ب ی فکر بوده ام‬ ‫که تاکنون به این فکر نیفتاد ه بودم‪ .‬یک کاسکت لب ه دار داشت که وسط طاق ان از یک لکه‬ ‫بزرگ چرک‪ ،‬سیاه شده بود که حتما از چربی فرق سر ب ی مویش بود؛ و البد از ورقه شناسنامه‬ ‫یا اوراق بهادار دیگرش‪ -‬مانند قبض کرایه خانه ها یا دعایی که یک روز جمعه در سیدملک‬ ‫خاتون از صاحب معرکه ای گرفته و ان همه را در استر کاله خود حفظ م ی کرد‪ ،‬م ی گذشت‬ ‫و پارچه سقف کالهش را تیره م ی ساخت‪ .‬پای چشم های اویزان و صورت بی رنگ و ماتش‪ ،‬‬ ‫نم ی گذاشت ادم درباره او حکم قطعی کند‪. »...‬‬ ‫تا قطعنامه ‪598‬‬ ‫پنجمین جلد از مجموعه «تاریخ انقالب اسالمی»‬ ‫جنگ تحمیلی از ش��روع تا پذیرش قطعنامه ‪ »598‬عنوان پنجمین جلد مجموعه‬ ‫«تاریخ انقالب اسالمی» اس��ت‪ .‬این کتاب در ‪ 11‬فصل «تهاجم نظامی ع راق علیه ای ران؛‬ ‫توطئه ای جهانی»‪« ،‬مواضع امام خمین ی (ره) و مراج��ع عظام در ب رابر تهاجم ارتش ع راق»‪،‬‬ ‫«مواضع احزاب و گروه ها در مساله جنگ»‪« ،‬اوضاع جبهه ها از اغاز تا دفع تجاوز دشمن»‪،‬‬ ‫«عملیات محدود و گسترده ای ران در جنگ تحمیلی با صدام»‪« ،‬توطئه اتش بس و مذاکرات با‬ ‫ع راق بعد از فتح خرمشهر»‪« ،‬استفاده صدام از سالح های شیمیایی و فرسایش ی شدن جنگ»‪،‬‬ ‫«ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر»‪« ،‬حمله به شهرها و صدور قطعنامه ‪« ،»598‬قطعنامه‬ ‫‪ 598‬و مواضع ای ران و ع راق» و «قطعنامه های سازمان ملل» تدوین شده است‪ .‬پژوهشگران‬ ‫در فصل سوم «جنگ تحمیلی از شروع تا پذیرش قطعنامه ‪ »598‬با عنوان «مواضع احزاب‬ ‫و گروه ها در مس��اله جنگ» به مباحثی چون مواضع نهضت ازادی ای ران‪ ،‬مواضع سازمان‬ ‫مجاهدین خلق ای ران‪ ،‬مواضع فدائیان خلق (اقلیت) و حزب اکثریت و در فصل پنجم با عنوان‬ ‫«عملیات محدود و گس��ترده ای ران در جنگ تحمیلی با صدام» به بررس��ی عملیات های‬ ‫شکست حصر ابادان‪ ،‬بی ت المقدس و چگونگی فتح خرمشهر و رویداد های ان پرداخته اند‪.‬‬ ‫خودکشی اقای کمدین‬ ‫رابین ویلیامز از اعتیاد به الکل و مواد مخدر رنج می برد‬ ‫هنرپیشه ها شبیه نقش هایی که بازی م ی کنند‪ ،‬نیستند‪.‬‬ ‫سرنوشت هنرپیشه ها ش��بیه نقش هایی که بازی م ی کنند؛‬ ‫نیست‪ .‬اگر مثال م ی خواهید‪ ،‬چه مثالی بهتر از رابین ویلیامز‬ ‫کمدین امریکایی‪ .‬رابین ویلیامز به سبب فرم صورت و شاید‬ ‫ان مدل لبخندی که در صورت داشت‪ ،‬در بیشتر نقش هایش‪،‬‬ ‫نقش ادم هایی را ب ر عهده م ی گرفت که قرار است ناامیدی را‬ ‫از گروهی دور کن��د یا گروهی را به س��مت جلو هدایت کند‪.‬‬ ‫خیل ی ه��ا او را با نقش ماندگارش در فیلم «انجمن ش��اع ران‬ ‫مرده» م ی شناسند در نقش معلمی که ب رای دانش اموزانش‬ ‫ب رنامه ای جدیدی دارد و به جنگ نظام اموزشی م ی رود یا شاید‬ ‫او را با نقش دیگرش در فیلم «پچ ادامز» بشناس��ند‪ .‬انجایی‬ ‫که ب رای نجات بیماران روانی راه دیگری را در پیش م ی گیرد؛‬ ‫راهی که با راه های مرسوم متفاوت بود‪ .‬اما باید قبول کرد که‬ ‫همه اینها فیلم اس��ت و به درد قصه ها م ی خ��ورد‪ .‬خود اقای‬ ‫هنرپیشه با خودکشی به زندگی خود پایان داد‪ .‬سه شنبه شب‬ ‫پلیس مارین کانتی کالیفرنیا تایی��د کرد که رابین ویلیامز بر‬ ‫اثر خودکشی از دنیا رفته اس��ت‪ .‬به نوشته تایم‪ ،‬ستوان کیت‬ ‫بوید در کنف رانس��ی خبری اعالم کرد که موقع کشف جنازه‬ ‫رابین ویلیامز‪ ،‬بازیگر ‪ 63‬س��اله «زخم هایی س��طحی» روی‬ ‫مچ دست او وجود داشته و یک تیغ مخصوص باز کردن پاکت ‬ ‫نامه نزدیک به جسد او پیدا شده است‪ .‬ازمایش های پزشکی‬ ‫قانونی نش��ان داده که هیچ کشمکشی در کار نبوده است‪ .‬با‬ ‫این حال نتایج ازمایش سم شناسی در مورد ویلیامز که مدت ها‬ ‫با مصرف مواد مخدر و افس��ردگی دست و پنجه نرم م ی کرده‬ ‫است‪ ،‬بین دو تا ش��ش هفته دیگر اعالم خواهد شد‪ .‬ویلیامز‬ ‫که از سوی سایت انترتینمنت ویکلی در سال ‪ ۱۹۹۷‬به عنوان‬ ‫بامزه ترین مرد در قید حیات معرفی ش��ده ب��ود‪ ،‬در طول این‬ ‫مدت موجب خنده و شادی بسیاری از مردم جهان شده بود‪ .‬با‬ ‫این حال او در نقش های ج��دی نیز بازی کرده بود و به عنوان‬ ‫معالج روان درمان مت دیمون در فیلم «ویل هانتینگ خوب»‬ ‫در س��ال ‪ ،۱۹۹۷‬جایزه اس��کار نقش مکم��ل را دریافت کرده‬ ‫بود‪ .‬او ب رای «پادش��اه ماهیگیری» در س��ال ‪« ،۱۹۹۱‬انجمن‬ ‫ش��اع ران مرده» در س��ال ‪ ۱۹۸۹‬و «صبح به خیر‪ ،‬ویتنام » در‬ ‫سال ‪ ۱۹۸۷‬نامزد دریافت اسکار شده بود‪ .‬ویلیامز در این سال ها‬ ‫مشکالتش از جمله اعتیاد به کوکایین و الکل را با جامعه در‬ ‫میان گذاشته بود‪ .‬او یک بار س��ال ‪ ۲۰۰۶‬راهی کمپ هازلدن‬ ‫شد تا بتواند بر این مشکالت غلبه کند و بعدها توضیح داد که‬ ‫مشکل وابستگی به الکل در طول ‪ ۲۰‬سال اخیر او را به شدت‬ ‫عذاب داده است‪ .‬به تازگی نیز او تصمیم گرفته بود تا یک بار‬ ‫دیگر بستری شود‪ .‬از رابین ویلیامز سه فرزند بر جا مانده است‪.‬‬ ‫دو پسر وی‪َ ،‬زک ‪ 31‬س��اله و کدی ‪ 22‬ساله هستند و دختر او‬ ‫که زلدا نام دارد‪ 25 ،‬ساله اس��ت‪ .‬اخرین پستی که ویلیامز در‬ ‫صفحات اجتماعی منتش��ر کرد مربوط به تولد دخترش بود‬ ‫که در کنار عکسی از کودکی دخترش نوشت‪« :‬تولدت مبارک‬ ‫بانو! یک چهارم قرن سن داری ولی همیشه دختر کوچولوی‬ ‫من باقی خواهی ماند‪ .‬تولدت مبارک‪ ».‬سوزان اشنایدر‪ ،‬همسر‬ ‫رابین ویلیامز نیز با انتشار بیانی ه ای گفته که از مرگ او «عمیقا‬ ‫دل شکسته شده» و افزود‪« :‬من امروز همسر و بهترین دوستم‬ ‫را از دس��ت دادم و دنیا یکی از محبوب ترین هنرپیش��ه ها و‬ ‫شایسته ترین انسان ها ب رای دوست داشتن را‪».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫دیدار‬ ‫نفرین‬ ‫هیتلر و جلد‬ ‫نیوزویک‬ ‫جنگ‬ ‫جدید با‬ ‫سرویس های‬ ‫مخفی‬ ‫جلد مارکا‬ ‫پس از‬ ‫قهرمانی‬ ‫رئال‬ ‫‪75‬‬ ‫رنگ درد روی بوم‬ ‫همدردی نقاشان ایرانی با زنان غزه‬ ‫رنگ ها ج��ان م ی گیرن��د و از درد م ی گویند‪ .‬بوم های‬ ‫نقاشی خود تصویری م ی شود از ظلمی که بر مردم یک شهر‬ ‫روا م ی شود‪ .‬شاید هیچ طرحی نتواند بازتاب واقعی رنج باشد‪.‬‬ ‫شاید هیچ نقشی نباشد که بتواند درد را به تصویر بکشد اما‬ ‫طرح ها م ی تواند نقبی باش��د ب رای انکه کودکان غزه بدانند‬ ‫که تنها نیستند و هستند هنرمندانی که دلشان از درد و رنج‬ ‫انها به لرزه درامده است‪.‬‬ ‫نقاش ی ها پیامی است ب رای انکه زنان عزیز از دست داده‬ ‫بدانند که در ای ران زنانی هس��تند که با انان همدرد هستند‪.‬‬ ‫در هفته گذشته مرکز هنرهای تجسم ی حوزه هنری پذی رای‬ ‫ح��دود ‪ 20‬بانوی نقاش بود که از سراس��ر کش��ور گرد هم‬ ‫امدند تا در قالب یک کارگاه نقاشی دو روزه همه احساس و‬ ‫عاطفه زنانه و مادرانه خود را نثار کودکان غزه کنند‪ .‬مرتضی‬ ‫گودرزی دیباج‪ ،‬مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری که‬ ‫نیایش‬ ‫مسئولیت برپایی این کارگاه را بر عهده دارد‪ .‬درباره برپایی‬ ‫این کارگاه نقاش��ی و اختصاص ان به حض��ور بانوان گفته‬ ‫است‪« :‬احس��اس کردیم که حضور بانوان نقاش م ی تواند‬ ‫با برخورد عاطف ی تر و احساس��ی تری نسبت به فجایع غزه‬ ‫همراه باشد و تصور ما این اس��ت که برایند این اثار نیز که‬ ‫برخاس��ته از مهر و عاطفه بانوان نقاش اس��ت‪ ،‬تاثیرگذارتر‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫این اثار در وهله اول در فضای سایبری ارائه م ی شود‪.‬‬ ‫م ی توان کتابی از این اثار منتش��ر کرد و نمایشگاه هایی در‬ ‫ته ران و سایر استان ها و حتی در دیگر کشورها برگزار کرد‪.‬‬ ‫ما به بی��داری مردم جهان اس�لام نیازمندی��م و ایجاد موج‬ ‫مطالب ه گری م��ردم منطقه و توده های م��ردم از حکام خود‬ ‫درباره چرای��ی حضور غاصبانه رژیم صهیونیس��تی؛ چراکه‬ ‫فلسطین بخش اعظم سرزمین خود را از دست داده است‪.‬‬ ‫ایجاد این موج مطالب ه گری مردم دنیا مهمتر از حمایت های‬ ‫مالی و نظامی به غزه است‪ ».‬بانوان حاضر در نمایشگاه و‬ ‫کارگاه نمایش هر ی��ک به دلیلی در ان حض��ور پیدا کرده‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫منص��وره عالیخان��ی یکی از بان��وان نق��اش درباره‬ ‫حضورش گفته اس��ت‪« :‬من این جا امده ام تا با خلق یک‬ ‫تابلوی نقاشی از زنان و کودکان مظلوم غزه‪ ،‬کمترین کاری‬ ‫را که در جهت حمایت و همدلی با این مردم از من برم ی اید‪،‬‬ ‫انجام دهم‪.‬‬ ‫شاید این تابلوی نقاشی گوشه ای از رنج و درد کودکان‬ ‫و زنان غزه را به دیگران نش��ان دهد و معتق��دم که این اثار‬ ‫نقاشی ب ی تاثیر نخواهد بود چرا که فجایع غزه و کشته شدن‬ ‫کودکان بیگن��اه به اندازه کافی رنج اور هس��ت و زمانی که‬ ‫از احساس��ات یک نقاش این رنج و درد به تصویر کش��یده‬ ‫ش��ود‪ ،‬تاثیرگذاری ان بیش��تر خواهد بود‪ ».‬صدیقه سلمان‬ ‫هم م ی گوی��د‪« :‬دیدن ک��ودکان غزه و حتی زن��ان بارداری‬ ‫که کودکانشان شهید ش��ده به دنیا م ی ایند‪ ،‬دل هر انسان‬ ‫ازاده ای را به درد م ی اورد‪.‬‬ ‫بان��وان هنرمن��د نی��ز اینج��ا امده اند تا احساس��ات‬ ‫جریحه دار شده بش��ری را ثبت کرده و در دل تاریخ ماندگار‬ ‫کنند‪ »...‬نقش های این کارگاه بیش��تر به زن��ان و کودکان‬ ‫اختصاص داشت‪ .‬رنگ های سرخ و سیاه‪ ،‬در کنار طرح هایی‬ ‫از نماد های مقاومت روی بوم جان م ی گی رند تا جنایت و ظلم‬ ‫به تقابل بنشینند و رنگ ها نقش دادخواهی بپذیرند‪.‬‬ ‫تو را می طلبم ای نور مطلق‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫نیایش رابطه انسان با خالق خودش است‪ .‬هر کس بدون ترتیب و عنوان می تواند به این رابطه عاشقانه برسد‪.‬‬ ‫خدایا توهمان زیبای مطلقی که همگان ان را طلب م ی کنند و از ته دل ارزویش را دارند‪.‬‬ ‫بسته به می زان بینایی یا حجابی که بر چشمانشان افکنده شده‬ ‫بعضی در زیبایی عطر گل و لطافت گلبرگش تو را طلب م ی کنند‬ ‫برخی در شکوه طلوع و غروب خورشید‪ ،‬بر ستیغ رفیع کوه های بلند‬ ‫عده ای در رقص امواج طالیی گندم در نسیم باد‪...‬‬ ‫تعدادی در تالطم پر اُبهت اب های نیلگون دریا‬ ‫برخی بر پهنای گونه زیبارو و نرمی و لطافت رفتار‬ ‫و شماری در صالبت و قدرت عضالت‬ ‫بعضی در بهشت برین و بعضی در انتقام صالبت زفیر شعله های نار‪...‬‬ ‫و خدایا تو تمام انهایی و فراتر از ان‬ ‫من تو را در خودت طلب م ی کنم‬ ‫تو که غایت امال عارفینی‬ ‫تو که رحمتت روزی مور کوچکی را هم در بر گرفته و ان را فراموش نکرده‬ ‫تو که پایه های عرشت هفت اسمان را در بر گرفته و بر ان استیال یافته‬ ‫تو که همه دنیا را در شش روز افریدی‬ ‫تو که به ه ر چه بگویی باش‪ ،‬پس م ی شود‬ ‫تو را م ی طلبم ای مه ربان قدرتمند‪ ،‬به تو پناه م ی برم‬ ‫از خودت‪ ...‬به خودت‬ ‫از عذابت به رافتت‪ ،‬از سختی راه‪ ،‬از دوری و هجر‬ ‫از تنهای ی ها و ب ی کس ی هایم‪ ،‬از داشته ها و نداشته هایم‬ ‫بل و بَع َد النور‪ ،‬نو ُر علی ِّ‬ ‫تو را م ی طلبم‪ ...‬ای نور مطلق‪ ،‬نو ُر علی نور‪َ ،‬ق ُ‬ ‫کل نور‬ ‫تو را ای جاوید ارامش بخش قلب‬ ‫َ‬ ‫قرب‬ ‫ا‬ ‫بسیار‬ ‫گردن‬ ‫رگ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫تو را ای مقام رفیعت از ما اَ َبع د‪...‬‬ ‫َ‬ ‫تو را ای هست ی بخش‪ ...‬ای اراده مطلق‬ ‫م ی خ واهمت و م ی خ وانمت‪ ...‬در تک تک لحظات جاری زندگ ی ام از ضیافتی تا ضیافتی دوباره‪...‬‬ ‫لطفا این درهای گشوده بهشت را به روی ما نبند‬ ‫و ما را به گناهانمان مگیر‬ ‫خدایا!‬ ‫طاعاتمان قلیل‪ ،‬گناهانمان کثیر‪ ،‬صبرمان کم‪ ،‬بدنمان ضعیف‪ ،‬خودمان زیانکار و عجول‬ ‫ی زیبای ی هایت دراز‬ ‫و دستمان به سمت تمام ‬ ‫الراحمین‪ ...‬به ما رحم کن‬ ‫نا امیدمان مگردان‪ ...‬ای اَ َرح َم ّ‬ ‫ازیتا نجفی‬ ‫تاوان ستاره عصبی‬ ‫صادقیان تا دربی محروم شد‬ ‫دیپلماسی والیبال به جای پینگ پنگ؟‬ ‫در حاشیه توافقنامه فدراسیون والیبال ایران و امریکا‬ ‫موجود بهره ببرند چون این همکاری نه تنها اس��تانداردهای‬ ‫والیبال را در دو کش��ور بلکه در جهان تقویت خواهد کرد‪».‬‬ ‫معنای این دو جمله از دو رئیس فدراسیون‪ ،‬همان است که‬ ‫به طور اشکار و روشن دریافت م ی شود‪ .‬این دیدار و این سفر‬ ‫قرار اس��ت کارکردی فراتر از ورزش داشته باشد و م ی خواهد‬ ‫س��طوح دیگری را هم در بر بگیرد‪ .‬ایا واقعا ما از س��فر یک‬ ‫تیم ورزشی دنبال چنین اهدافی هس��تیم؟ این اولین باری‬ ‫نیس��ت که تیم ورزش��ی از ای ران در مقابل یک تیم ورزشی‬ ‫از کشور امریکا قرار م ی گیرد‪ .‬ش��اید مشهورترین دیدار بین‬ ‫ای ران و امری��کا به جام جهانی ‪ 1998‬برم ی گ��ردد و ان بازی‬ ‫مش��هور که به «بازی قرن» معروف شد‪ .‬همان بازی که در‬ ‫ان حمید اس��تیلی و مهدی مهدوی کیا ب��رای ای ران گلزنی‬ ‫کردند‪ .‬در طول این سال ها تیم های ورزشی‬ ‫از کش��ور امریکا بارها به ای��ران امدند که‬ ‫نمونه های ان را در مسابقات کشتی بسیار‬ ‫شاهد بودیم و تیم های ورزشی از ای ران هم‬ ‫بارها ب��ه امریکا رفتن��د‪ .‬در هی چ یک از این‬ ‫سفرها‪ ،‬نوع سفر صرفا در یک هدف ورزشی‬ ‫خالصه م ی ش��د وهیچ گاه‪ ،‬هی چ کس ازان‬ ‫بهره برداری سیاس��ی نبرد‪ .‬در روزهایی که‬ ‫مذاکرات ای��ران و غرب در اوج حساس��یت‬ ‫ق��رار دارد و ه��رگام از دوط��رف ب��ا دقت و‬ ‫موش��کافی مورد ارزیابی طرف مقابل قرار‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬ورزش بهانه خوبی ب رای ژست های‬ ‫دیپلماتیک نیست‪ .‬تیم های ورزشی ایران‬ ‫و امریکا و در مقیاس��ی باالتر مردم ای ران و‬ ‫امریکا هیچ دشمنی نداشته اند که حاال فکر‬ ‫کنیم که با این دیدارها اتفاق خاصی رخ داده‬ ‫است‪ .‬مشکل انجاست که رئیس فدراسیون‬ ‫امریکا م ی گوی��د این توافقنام��ه به بهبود‬ ‫روابط دو کشور کمک م ی کند‪ .‬ایا در شرایط کنونی سیاست‬ ‫کلی نظام این است؟ ش��اید و حتما بهتر ان است که در این‬ ‫روزها دیپلماسی را به دیپلمات ها بسپاریم و نخواهیم که از‬ ‫سفرهای ورزشی بهره های غیرورزشی ببریم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫وقتی عکس محمدرضا داورزنی با رئیس فدراس��یون‬ ‫والیب��ال امری��کا دیده ش��د‪ ،‬خیل ی ه��ا یاد ی��ک اصطالح‬ ‫قدیم ی افتادند؛ «دیپلماسی پینگ پونگ»‪.‬‬ ‫شاید ماهیت سفر تیم ملی والیبال به امریکا‬ ‫و بستن توافقنامه با ان فدراسیون با ماجرای‬ ‫سفر پینگ پونگ بازان چینی خیلی مرتبط‬ ‫نباش��د چراکه در ان س��فر‪ ،‬گفت وگوهای‬ ‫پنهانی ای��االت متحده امری��کا و چین در‬ ‫اواسط دهه ‪۱۹۷۰‬رخ داد‪ .‬در ان زمان دو کشور‬ ‫هنوز روابط سیاس��ی با یکدیگر نداشتند و‬ ‫ب رای انجام مذاکرات برگزاری یک تورنمنت‬ ‫پینگ پنگ را بهانه کردند اما خب نم ی توان‬ ‫در این روزها که بحث مذاکرات ای ران و ‪5+1‬‬ ‫بحث روز است‪ ،‬از ریش��ه ها و خواست های‬ ‫سیاسی این سفر و این عکس به راحتی عبور‬ ‫کرد‪ .‬در واقع عکسی که منتشر شد‪ ،‬خیلی‬ ‫این خبر را که این دیدار و توافقنامه ای ب رای‬ ‫گس��ترش والیبال در هر دو کش��ور است‪،‬‬ ‫تایید نم ی کرد‪ .‬چراکه در گفت وگوهای هر‬ ‫دو رئیس فدراس��یون‪ ،‬حرف هایی از جنس‬ ‫دیگر هم به چشم م ی خورد‪ .‬داورزنی در این دیدار گفته است‪:‬‬ ‫«این پروت��کل همکاری تقویت روابط دو کش��ور و افزایش‬ ‫همکاری در س��طوح مختلف را به دنبال خواهد داش��ت‪».‬‬ ‫داگ بیل‪ ،‬رئیس فدراسیون امریکا هم گفته است‪« :‬امضای‬ ‫این توافقنامه به بهبود روابط دو کشور کمک خواهد کرد و‬ ‫شروع خوبی ب رای دو کشور اس��ت تا بتوانند از ظرفی ت های‬ ‫با برخوردهای قهری م ی ش��ود‪ ،‬این م��وارد را اصالح کرد؟»‬ ‫محرومیت سه ماهه پیام صادقیان از روز شنبه ‪ 16‬مرداد ماه‬ ‫اعالم و اغاز شده و اگر این حکم در دادگاه تجدیدنظر و کمیته‬ ‫اس��تیناف کاهش نیابد ستاره جوان پرس��پولیس ‪ 12‬بازی‬ ‫تیمش را از دست خواهد داد و در اس��تانه دربی یعنی هفته‬ ‫اخر نیم فصل م ی تواند به ترکیب تیمش برگردد‪ .‬بازی هفته‬ ‫چهاردهم پرسپولیس مقابل گس��ترش فوالد در ته ران ‪15‬‬ ‫ابان ماه برگزار م ی شود یعنی یک روز قبل از پایان محرومیت‬ ‫سه ماهه پیام و قانونا صادقیان نم ی تواند در این مسابقه به‬ ‫میدان برود‪ .‬ایا این همه‪ ،‬ب رای پیام صادقیان زیاد نیست؟‬ ‫دیدار‬ ‫بازی با فوالد تلفات بزرگی ب رای پرسپولیس به همراه‬ ‫داش��ت‪ .‬پیام صادقیان بعد از اش��تباه داور بازی‪ ،‬محمدرضا‬ ‫اکبریان در اعالم خطای بازیکن فوالد به شدت به او اعتراض‬ ‫کرد و همین هم باعث اخ��راج این بازیکن جنجالی ش��د‪.‬‬ ‫صادقیان در این صحنه که بس��یار عصبانی بود با دس��ت‬ ‫به سینه داور بازی زد‪.‬این پایان جنجال های پیام صادقیان‬ ‫نبود‪،‬گفته م ی شود که این بازیکن تکنیکی در رختکن هم‬ ‫حاشی ه ساز شد و شیش��ه های رختکن را شکست‪ .‬این ادامه‬ ‫جنجال هایی بود ک��ه پیام صادقیان در س��ال های اخیر در‬ ‫ان شهره شده بود‪ .‬اصوال دس��ت ها وپاهای صادقیان وقتی‬ ‫عصبانی م ی شود‪ ،‬حرکات اضافی زیاد دارد‪ .‬او چندین و چند‬ ‫بار وقتی با حرکات خطا متوقف شده بود‪ ،‬اقدام به زدن بازیکن‬ ‫حریف کرده است‪ .‬اما این بار جریان فرق م ی کرد‪ .‬درست است‬ ‫که صادقیان پس از بازی از هم��ه عذرخواهی کرد و گفت‪:‬‬ ‫«به خاطر ان صحنه از داور‪ ،‬مردم‪ ،‬جامع��ه داوری و فوتبال‬ ‫عذرخواهی م ی کنم و م ی دانم تحت هیچ ش��رایطی نباید‬ ‫ان مس��ائل روی م ی داد‪ .‬این حرف ها را ب رای جریمه نشدن‬ ‫نم ی گویم‪ ،‬فقط احساسم را بیان م ی کنم و تمام سعی خودم‬ ‫را خواهم کرد تا این مسائل را جب ران کنم‪ .‬در حال حاضر غیر‬ ‫از عذرخواهی کار دیگری از دس��تم ب ر نم ی اید و ب رای جب ران‬ ‫منتظر بازی های بعد م ی مانم و امی��دوارم جامعه فوتبال و‬ ‫هواداران مرا ببخشند» اما کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال‬ ‫با یک حکم سنگین به اس��تقبال حرکت تند او رفت‪ .‬بنا بر‬ ‫اعالم کمیته انضباطی‪ ،‬پیام صادقیان بازیکن پرسیولیس‬ ‫ته ران به دلیل اعت��راض به داور مس��ابقه و برخورد زننده با‬ ‫وی و اقدام به شکستن شیشه در رختکن و بنا بر بند ‪ 3‬ماده‬ ‫‪ 66‬ایین نامه انضباطی به س��ه ماه محرومیت از همراهی‬ ‫تیم خود و پرداخت ‪ 50‬میلی��ون ریال جریمه نقدی محکوم‬ ‫شد‪.‬این حکم معترضان زیادی داشت‪،‬از جمله منتقدان این‬ ‫حکم م ی توان ب��ه رضا غیاثی رئیس س��ابق کمیته داوران‬ ‫فدراس��یون فوتبال اش��اره کرد‪.‬غیاثی در مصاحب ه ای گفته‬ ‫است‪« :‬در قوانین فوتبال اعتراض زبانی یا با حرکات دست به‬ ‫داور جریمه اش کارت زرد است اما سوالم این است رفتار پیام‬ ‫صادقیان در این بازی توهی ن امیزتر بود یا رفتار دژاگه در بازی‬ ‫ای ران و ارژانتین که بعد از پنالتی که ب رای ای ران گرفته نشد به‬ ‫داور اعتراض کرد؟ البته یادم نیست که داور به دژاگه کارت‬ ‫زرد نشان داد یا نه؟ ولی اش��کان در ان صحنه حتی شورت‬ ‫ورزش��ی داور را هم کش��ید‪ ».‬یکی دیگر از منتقدان حکم‬ ‫کمیته انضباطی علی دایی‪ ،‬سرمربی پرسپولیس است‪ ،‬او‬ ‫که در برنامه نود روی خط امده ب��ود گفت‪« :‬کار پیام کامال‬ ‫اشتباه و رفتارش زشت و زننده بود‪.‬‬ ‫این حرکت دو روز همه چیز مرا به هم زد‪ .‬من از باخت‬ ‫به فوالد ناراحت نبودم چون باخت همیشه در فوتبال هست‬ ‫ولی این کار پیام همه چیز ما را زیر س��وال برد اما به نظرم‬ ‫سه ماه محرومیت سنگین است‪ .‬داور اشتباه کرد و باعث و‬ ‫بانی ش��روع این اتفاقات تیم داوری بود‪ .‬متاسفانه اکبریان‬ ‫یک راس��ت کارت قرمز را به صادقیان نشان داد‪ .‬این باعث‬ ‫شد عمل بعدی رخ دهد ولی س��وال من این است که مگر‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫یک عاشقانه جنگی‬ ‫سریال‪ 39‬هفته برای‬ ‫هفته دفاع مقدس کلید خورد‬ ‫تصویرب��رداری س��ریال «‪ 39‬هفته» ب��ه کارگردانی‬ ‫مرتضی احمدی هرن��دی و تهی ه کنندگی جمال گلی‪ ،‬ب رای‬ ‫نمایش در هفته دفاع مقدس اغاز ش��د‪.‬این سریال در هفت‬ ‫قسمت در گروه فیلم و سریال شبکه ته ران تولید م ی شود‬ ‫و ادای دینی است به همس ران رزمندگان و شهدای هشت‬ ‫سال دفاع مقدس‪.‬‬ ‫فیلمنام��ه ‪ 39‬هفته به قل��م احمد رفی ع زاده نوش��ته‬ ‫ش��ده و داس��تان ان در دوران دفاع مقدس و در س��ال های‬ ‫‪ 62‬تا ‪ 64‬م ی گذرد‪ .‬س��ریال ‪ 39‬هفته روایتگر یک داس��تان‬ ‫عاشقانه در دوران جنگ است و در کنار جنگ‪ ،‬عشق‪ ،‬تالش‪،‬‬ ‫سختکوشی و ایثار همس ران رزمندگان را به نمایش م ی گذارد‪.‬‬ ‫این س��ریال روایت زندگی یک زوج ج��وان به نام های‬ ‫امیرعلی و عاطفه اس��ت؛ امیرعلی معلم مدرس��ه اس��ت و‬ ‫به عنوان بسیجی عازم جبهه م ی شود‪ ،‬در حالی که از زندگی‬ ‫مش��ترک انها ‪ 20‬روز م ی گذرد‪ .‬در حقیقت نقش اصلی این‬ ‫سریال عاطفه است که ایستادگی‪ ،‬مقاومت‪ ،‬صبر و شکیبایی‬ ‫زنان در سال های نه چندان دور را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫عاطفه زنی عاشق و اخالق گراست که به عنوان نمادی‬ ‫از یک زن ای رانی در این سریال ظاهر م ی شود‪.‬‬ ‫بازیگر نقش عاطفه هنوز مشخص نشده است و امین‬ ‫ایمانی‪ ،‬داریوش کاردان‪ ،‬مجید واشقانی‪ ،‬نادر سلیمانی‪ ،‬اصغر‬ ‫یزاده و فرج اهلل گل سفیدی بازیگران دیگری هستند که در‬ ‫نق ‬ ‫این سریال حضور دارند‪ .‬امین ایمانی نقش امیرعلی را بازی‬ ‫م ی کند و داریوش کاردان در نقش مشتی ظاهر م ی شود‪.‬‬ ‫مجید واش��قانی نقش حجت‪ ،‬نادر س��لیمانی نقش‬ ‫جهانگیر و اصغر نق��ی زاده در نقش بصیر در این س��ریال‬ ‫هنرنمایی م ی کنند‪.‬جمال گلی تهی ه کننده این سریال درباره‬ ‫انتخاب بازیگر اصلی سریال گفت‪« :‬بازیگران زیادی را ب رای‬ ‫نقش عاطفه در نظر گرفتیم؛ به این فکر کرده ایم که بازیگر‬ ‫این نقش ضمن داش��تن چهره ای معصوم و مهربان‪ ،‬خیلی‬ ‫مطرح نباش��د و مخاطبان از بازی های او ذهنیت نداش��ته‬ ‫باشند و بتوانند بدون پیش��داوری او را در این نقش بپذیرند‪.‬‬ ‫باید ببینیم در نهایت کارگردان س��ریال در ای��ن باره به چه‬ ‫نتیجه ای خواهد رسید‪».‬‬ ‫س��اخت س��ریال ‪ 39‬هفته در ته ران انجام و ب راساس‬ ‫توضیحات تهی ه کننده‪ ،‬بخش های مرب��وط به اهواز‪ ،‬ابادان‬ ‫و دوران جنگ در ته ران بازسازی م ی ش��ود‪ .‬بخش هایی از‬ ‫این سریال در محله گالبدره ته ران تصویربرداری م ی شود‪،‬‬ ‫شهرک سینمایی دفاع مقدس و مناطق جنوبی شهر ته ران‬ ‫نیز از جمله لوکیشن های این س��ریال است‪ .‬ماجراهای این‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫ته چین‬ ‫س��ریال در یک خانه باغ رخ م ی دهد ک��ه در منطقه گالبدره‬ ‫خانه ای با این ویژگی و مختصات مورد نظرمان پیدا کردیم‪.‬‬ ‫بخش زیادی از س��ریال در این خانه باغ رخ م ی دهد و‬ ‫تصوی ربرداری با ضبط صحنه مربوط به بیمارستان اهواز اغاز‬ ‫م ی شود؛ ب راساس ب رنامه ریزی های انجام شده‪ ،‬تصوی ربرداری‬ ‫سریال تا پایان شهریور ادامه خواهد داشت و از این رو تدوین‬ ‫و مراحل فنی نیز همزمان با تصویربرداری انجام م ی ش��ود‪.‬‬ ‫ساخت موسیقی سریال را رضا خسروی برعهده دارد و حمید‬ ‫عس��گری‪ ،‬خواننده جوان کش��ورمان تیتراژ این س��ریال را‬ ‫م ی خواند‪ .‬همچنین ش��بکه ‪ 2‬هم در هفت��ه دفاع مقدس‬ ‫سریال کیفر را پخش خواهد کرد‪.‬‬ ‫«کیفر» در شش قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای به روایت زندگی‬ ‫دو دوس��ت م ی پردازد که در اوج رفاقت به واسطه اتفاقی در‬ ‫ی ترازوی عدالت مجبور به انتخاب م ی شوند و هر یک‬ ‫دو سو ‬ ‫به دنبال گذشته خود م ی گردند‪ .‬در حقیقت این مین ی سریال‬ ‫کنکاشی است در س��بک زندگی دو خانواده که هرکدام در‬ ‫مشکالتی غوطه ورند و با تدبیر و همدلی و امیزه های دینی‬ ‫بر ان فائق م ی ایند‪ ،‬ام��ا‪ ....‬کامبیز دیرباز‪ ،‬فریبا متخصص‪،‬‬ ‫محمدرضا ش��ریف زاده‪ ،‬فریبا کوثری‪ ،‬فریبا طالبی‪ ،‬ش��یما‬ ‫محمدی‪ ،‬سیروس همتی‪ ،‬داوود ش��یرعلی‪ ،‬تیرداد کیایی‪،‬‬ ‫امیر دژاکام‪ ،‬اتابک نادری‪ ،‬محس��ن افش��انی‪ ،‬رضا توکلی‪،‬‬ ‫سعید اقاخانی و علی سلیمانی از بازیگران اصلی «کیفر»‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫ارتقا در اینچئون‬ ‫تله فیلمی در مورد یک زوج میانسال‬ ‫برنامه گسترده صداوسیما برای بازی های اسیایی‬ ‫فیلم تلویزیون��ی «ته چین» به کارگردانی مهدی حس��ین ی وند و ب��رای پخش از‬ ‫شبکه یک کلید خورد‪ .‬این فیلم تلویزیونی به تهی ه کنندگی حسن روستایی روز جمعه‬ ‫‪ 17‬مردادماه در اجودانیه ته ران کلید خورد‪« .‬ته چین» قصه فروغ و مرتضی زوجی است که‬ ‫در میانسالی به شرایطی از زندگی م ی رسند که الزم م ی شود نوع ارتباطشان را به تناسب‬ ‫شرایط سن ی شان تغییر دهند‪ .‬ماجراهایی که در این روند ب رای فروغ و مرتضی رخ م ی دهد‬ ‫داستان را م ی سازد‪ .‬ب ه علت مشغله کاری مرد ارتباط عاطفی او با همسرش بعد از سال ها‬ ‫زندگی مشترک بسیار کم رنگ شده است‪ ،‬اما روی دادن اتفاقی ب رای فروغ‪ ،‬باعث م ی شود‬ ‫مرتضی به زندگی عالقه مند شود‪.‬‬ ‫بهناز جعفری و رضا بهبودی بازیگران اصلی این تله فیلم هس��تند به گفته حسن‬ ‫روستایی‪ ،‬تصوی ربرداری این تله فیلم تا یک ماه اینده ادامه دارد و لوکیشن های ان همگی‬ ‫در منطقه اجودانیه و اط راف ان خواهد بود‪ .‬از عوامل این تله فیلم م ی توان به نویس��نده‬ ‫احمد رفی عزاده‪ ،‬کارگردان مهدی حسین ی وند‪ ،‬تصوی ربردار ایرج عاشوری و مدیرتولید مهدی‬ ‫بدرلو اشاره کرد‪.‬‬ ‫تجربه موفق جام جهانی باعث شد که رس��انه ملی به فکر بازی اسیایی اینچئون‬ ‫بیفتد‪ .‬صداوسیما ب رای پوشش باکیفیت بازی های اسیایی‪ ،‬استودیوی خود را ارتقا م ی هد‪.‬‬ ‫صداوسیما ب رای پوشش باکیفیت بازی های اسیایی‪ ،‬استودیوی خود در دهکده بازی های‬ ‫اسیایی را نس��بت به دوره های قبل‪ ،‬کامل تر و بزرگ ترم ی کند‪ .‬در نشست مشترکی که‬ ‫میان شورای سیاست گذاری ورزش صداوس��یما و رئیس و دبیرکل کمیته ملی المپیک‬ ‫برگزار شد‪ ،‬بر افزایش توان فنی صداوسیما ب رای پوشش باکیفیت بازی های اسیایی تاکید‬ ‫شد‪ .‬در این نشست همچنین مطرح شد‪« :‬اس��تودیوی صداوسیما در دهکده بازی های‬ ‫اسیایی کامل تر و بزرگ تر از دوره های قبل خواهد بود و همچنین تقویم مشترکی ب رای‬ ‫انعکاس اردوهای اماده سازی کاروان ورزشی ای ران تدوین خواهد شد‪ ».‬کیومرث هاشمی ‪-‬‬ ‫رئیس کمیته ملی المپیک ‪ -‬نیز درخصوص عملکرد صداوسیما در بازی های جام جهانی‬ ‫‪ 2014‬برزیل و لیگ جهانی والیبال اظهار کرد‪« :‬صداوسیما با پوشش دقیق جام جهانی‬ ‫فوتبال و لیگ جهانی والیبال شادی و نشاط را به جامعه تزریق کرد‪ ».‬رئیس کمیته ملی‬ ‫المپیک در ادامه رویکرد ورزشی صداوسیما را مثبت و چشمگیر خواند‪.‬‬ ‫تصویربرداری از نیمه گذشت‬ ‫تصوی رب��رداری مجموعه تلویزیونی «ش��معدونی» به‬ ‫‪ 60‬درصد رسید‪ .‬کار تولید این س��ریال در لوکیشن اصلی ان‬ ‫واقع در محله قیطریه ادامه دارد و هم��ه کار در ته ران دنبال‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬اتنه فقی ه نصیری‪ ،‬محمدرضا داوودنژاد‪ ،‬محس��ن‬ ‫قاض ی مرادی‪ ،‬حس��ن معجونی‪ ،‬رویا میرعلمی‪ ،‬نگار عابدی‪،‬‬ ‫ی و محمد ن��ادری به عن��وان بازیگران مجموعه‬ ‫امیر کاظم ‬ ‫کیمیا‬ ‫طوالنی ترین سریال تاریخ ایران‬ ‫تولید نخس��تین مجموعه تلویزیونی صد قس��متی‬ ‫ای ران با عنوان (کیمی��ا) به کارگردانی جواد افش��ار از اذرماه‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۲‬اغاز شد‪ .‬در خالصه داس��تان کیمیا امده است‪:‬‬ ‫«در گذر فصل ها و سال ها و در التهاب حوادث و بحران ها‪،‬‬ ‫نس ل ها و ش��خصی ت ها ش��کل م ی گیرند‪.‬‬ ‫کیمیا از نس��لی معترض و حقیقت جوست‪.‬‬ ‫او به دنبال کشف حقیقت‪ ،‬ققنوس وار به دل‬ ‫اتش حوادث م ی زند ت��ا جاودانگی را بیابد‪».‬‬ ‫داستان سریال کیمیا نشانگر تاثیر تحوالت‬ ‫جامعه بر رواب��ط خانوادگی اس��ت که پدر و‬ ‫دختری را مقابل همدیگر قرار م ی دهد؛ دختر‬ ‫خانواده که نامش کیمیاس��ت‪ ،‬پرسش��گر و‬ ‫معترض و در مقابل کیمیا پ��درش قرار دارد‬ ‫که فردی نظامی‪ ،‬منضبط و پایبند به قانون‬ ‫اس��ت‪ .‬س��یر حوادثی که در مراح��ل زندگی‬ ‫خانواده کیمی��ا اتفاق م ی افتد‪ ،‬انه��ا را درگیر‬ ‫توطئه و دسیس ه ای بزرگ و شیطانی م ی کند و‬ ‫کیمیا با تالشی خستگ ی ناپذیر درصدد نجات‬ ‫خانواده برم ی اید و به این ترتیب او تبدیل به‬ ‫زنی مقاوم و استوار م ی شود؛ زنی مش��ابه هزاران زن ای رانی‬ ‫مسلمان که ب رای حفظ خانوادشان از هیچ تالشی فروگذار‬ ‫نم ی شوند‪ .‬مجموعه تماشایی کیمیا به یک قصه اجتماعی‪،‬‬ ‫خانوادگی و عمدتا به اس��طوره های مقاومت در زمان دفاع‬ ‫مقدس به ویژه مقاوم��ت در اغاز جن��گ تحمیلی و حمله‬ ‫ع راق به خرمشهر م ی پردازد‪ .‬این سریال یکی از پربازیگران‬ ‫سریال های تاریخ کارهای نمایشی ای ران محسوب م ی شود‪،‬‬ ‫به گونه ای که جواد افشار کارگردان ان م ی گوید‪« :‬این سریال‬ ‫حدود ‪ 300‬شخصیت دارد که ‪ 120‬نفر نقش اصلی و از میان‬ ‫انها ‪ 40‬نفر شخصی ت های ثابت قصه هستند‪ .‬بخش زیادی‬ ‫از هنرپیشه های این مجموعه روبه روی دوربین رفتند و ب رای‬ ‫تعدادی دیگر نیز در حال رایزنی هس��تیم‪ .‬م ی توانم بگویم‬ ‫‪ 90‬درصد هنرپیشه های این مجموعه به ایفای نقش پرداختند‬ ‫و همه چیز در حال انجام است‪ ».‬حس��ن پورشی رازی‪ ،‬ازیتا‬ ‫سفر بخیر‬ ‫چگینی است‪ .‬همچنین پیمان قاسم خانی نیز به عنوان مشاور‬ ‫پروژه در این مجموعه حضور دارد‪.‬‬ ‫حاجیان‪ ،‬مه راوه ش��ریف ی نیا‪ ،‬پوریا پورسرخ‪ ،‬ارش مجیدی‪،‬‬ ‫سی د مهرداد ضیایی‪ ،‬رضا توکلی‪ ،‬علی شادمان‪ ،‬عطا عمرانی‪،‬‬ ‫امیر کاظمی‪ ،‬کاظم هژیر ازاد‪ ،‬حسین توشه‪ ،‬کوروش زارعی‪،‬‬ ‫شهین تسلیمی‪ ،‬اشا محرابی‪ ،‬سودابه بیضایی‪ ،‬فریبا طالبی‪،‬‬ ‫نسرین نیک‪ ،‬وحید رهبانی‪ ،‬مالک سراج‪ ،‬عب دالحلیم تقالبی‪،‬‬ ‫ابتسام بقالنی‪ ،‬نوید خداشناس‪ ،‬میرفرخ هاشمیان‪ ،‬محسن‬ ‫مجل س ارا و‪ ...‬بازیگران اصلی این مجموعه هستند‪ .‬یکی از‬ ‫نکات جالب این س��ریال همبازی شدن مهراوه شریف ی نیا و‬ ‫ازیتا حاجیان است که در س��ریال هم به عنوان مادر و دختر‬ ‫رو در روی هم قرار م ی گی رند‪.‬‬ ‫شریف ی نیا در این باره گفته است‪« :‬تجربه‬ ‫دختر و مادری من و مادرم که بعد از ‪ 22‬س��ال‬ ‫تکرار شد‪ ،‬خیلی دلچس��ب است و من خیلی‬ ‫چیزها را از مادرم یاد گرفتم‪ .‬همچنین با ایفای‬ ‫نقش در کنار م��ادرم‪ ،‬فضای داس��تان خیلی‬ ‫واقع ی تر شده است و همین فضا به من بازیگر‪،‬‬ ‫خیلی کمک م ی کند‪ .‬ج��دای از کمک مادرم‬ ‫در این مجموع��ه‪ ،‬وقت��ی در کاری به اغوش‬ ‫مادر م��ی روم‪ ،‬ضربان قلبم عجی��ب و غریب‬ ‫م ی ش��ود و همین حس خوب باعث م ی شود‬ ‫فضا واقع ی تر شود‪».‬‬ ‫ش��ریف ی نیا در مورد نقش خ��ود در این‬ ‫سریال هم این گونه توضیح م ی دهد‪« :‬شخصا‬ ‫نقش کیمیا را خیلی دوس��ت داش��تم؛ چرا که‬ ‫نقش زیبایی است؛ ضمن اینکه این مجموعه قصه خوبی‬ ‫دارد و فکر م ی کنم رس��الت یک بازیگر با بازی در س��ریال‬ ‫«کیمیا» بتواند به انجام برس��د‪ .‬کاراکتر کیمیا را تحسین‬ ‫م ی کنم؛ چراکه یک انس��ان اس��ت‪ ،‬اش��تباه م ی کند‪ ،‬پای‬ ‫اشتباهاتش م ی ایستد و تاوان م ی دهد‪».‬‬ ‫ستایش‪3‬‬ ‫سری جدید ب رنامه تلویزیونی «سفر بخیر» با هدف معرفی مناطق گردشگری جذاب‬ ‫و دیدنی ای ران از ش��هرهای مختلف به صورت زنده روی انتن م��ی رود‪ .‬باتوجه به ترافیک‬ ‫و ش��لوغ ی هایی که در تعطیالت عید فطر در جاده های شمالی کش��ور ایجاد و سفرها‬ ‫طوالن ی تر از همیشه ش��د‪ ،‬این برنامه تصمیم دارد ب رای تمرکززدایی از شهرهای شمالی‬ ‫به معرفی سایر شهرها و مناطق دیدنی کش��ور بپردازد و دیدن انها را به مخاطبان برنامه‬ ‫پیشنهاد کند‪ .‬در واقع رویکرد برنامه با این تغییر اجتماع ی تر م ی شود‪ .‬مباحث گردشگری‬ ‫مورد توجه قرار م ی گیرد و سوغات شهرها معرفی و از مناطق دیدنی ان گزارش هایی تهیه‬ ‫و پخش م ی شود؛ ضمن اینکه ب رای حفظ رویکرد اصلی برنامه کارشناسانی در ان حضور‬ ‫م ی یابند و راه های ارتباطی به شهر مورد نظر و بار ترافیکی ان را بررسی م ی کنند‪ .‬برنامه‬ ‫تلویزیونی «سفر بخیر» با اجرای ش��اهین جمش��یدی کاری از گروه اجتماعی شبکه ‪3‬‬ ‫سیماست که در ایام تعطیل و پرتردد جاده های کشور ب رای اطالع رسانی از وضعیت جاده ها‬ ‫و طرح نکات اموزشی و هش��داردهنده به مردم روی انتن م ی رود‪ .‬این برنامه سه شنبه در‬ ‫‪ 60‬دقیقه ساعت ‪ 22‬و ‪ 15‬دقیقه از شبکه ‪ 3‬سیما پخش م ی شود‪.‬‬ ‫فیلمنامه سری جدید سریال «ستایش» توسط سعید مطلبی در حال نگارش است و‬ ‫داستان با ویژگ ی هایی جدید نوشته م ی شود‪ .‬سعید سلطانی کارگردان «ستایش» از ادامه‬ ‫نگارش سری س��وم این مجموعه خبر داد و گفت‪« :‬سعید مطلبی در پایان تصویربرداری‬ ‫سری دوم ان طرح قصه جدید را پیش��نهاد داد و مشغول نگارش داستان سریال شد‪ ».‬وی‬ ‫با بیان اینکه کار نگارش فیلمنامه «س��تایش» ادامه دارد‪ ،‬افزود‪« :‬داس��تان س��ری جدید‬ ‫«ستایش» در ادامه ماجرای گذشته ان بوده است که در قصه جدید چند ویژگی دیگر اضافه‬ ‫شده و ساختار جدیدی در «ستایش ‪ »3‬به وجود امده است‪ .‬در ادامه سری دوم «ستایش»‬ ‫ماجراهای عجی ب وغریب زیادی اتقاق م ی افتد که مخاطب انتظار اینگونه اتفاقات را ندارد‬ ‫که بیننده در ادامه از روند قصه متعجب م ی شود‪ ».‬داریوش ارجمند‪ ،‬مهدی سلوکی‪ ،‬نرگس‬ ‫محمدی‪ ،‬حدیث می رامینی‪ ،‬رامس��ین کبریتی‪ ،‬فریبا نادری‪ ،‬سیما تی رانداز‪ ،‬نرگس امینی‪،‬‬ ‫امیر محمدزند‪ ،‬فریبا طالبی و نازلی رجب پور گروه بازیگران اصلی این مجموعه تلویزیونی‬ ‫را تشکیل م ی دهند‪« .‬ستایش‪ »2‬ادامه داستان قبلی ان است که پس از بیست سال پی‬ ‫گرفته شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫معرفی شهر ها و مناطق دیدنی کشور‬ ‫نوشتن سری سوم سریال ستایش شروع شد‬ ‫دیدار‬ ‫شمعدونی‬ ‫تلویزیونی «شمعدونی» معرفی ش��دند‪ .‬سریال شمعدونی‬ ‫دارای ‪ 40‬قسمت ‪ 40‬دقیقه ای اس��ت و قرار بود در ماه مبارک‬ ‫رمضان از این شبکه به روی انتن برود‪ .‬این مجموعه داستان‬ ‫دو خانواده است که عطا و هوشنگ سرپرستی ان را برعهده‬ ‫دارند‪ .‬عطا فرزندی دارد که ب رای او بسیار عزیز و دوست داشتنی‬ ‫است اما او کودکی کنجکاو است و بنیان قصه هم بر درگیری‬ ‫عطا با فرزند خود استوار است‪ .‬این سریال در ژانر کمدی قرار‬ ‫م ی گیرد‪.‬سریال شمعدونی کاری از گروه فیلم و سریال شبکه‬ ‫سه سیماست که نگارش ان را سروش صحت و ایمان صفایی‬ ‫ب ر عهده دارند‪ .‬تهی ه کنندگی این مجموعه نیز بر عهده محسن‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫سال های ابری‬ ‫سریالی که مهدی کرم پور‬ ‫برای شبکه ‪ 2‬می سازد‬ ‫«زندگی حس��ین س��االر از روزی به هم م ی ریزد که‬ ‫جاسم پرده از سال های ابری ذهن س��االر برم ی دارد‪ .‬دیری‬ ‫نم ی گذرد که س��االر می فهمد این فقط بخش��ی از هجمه‬ ‫بزرگی است که کیان به وسیله ان زندگی او را هدف گرفته و‬ ‫او باید تصمیمی بزرگ بگیرد‪ .‬مصالحه با مهاجمان یا اغاز‬ ‫مبارزه ب رای اثبات شرافتی که سال ها ب رای ان تالش کرده‬ ‫است‪ ».‬این خالصه سریال «سال های ابری» است؛ سریالی‬ ‫که چندی قبل تصویربرداری خود را اغاز کرد‪ .‬علی عمرانی‬ ‫در تازه ترین س��ریال کرم پور نقش س��االر را بازی م ی کند و‬ ‫پژمان جمشیدی هم بازیگری نقش مه ران را به عهده دارد‪.‬‬ ‫در کنار انها برزو ارجمند نقش سعید‪ ،‬حمید اب راهیمی نقش ‬ ‫پوردلجو‪ ،‬لیندا کیانی نقش لیال‪ ،‬علی اوسیوند نقش جاسم‪،‬‬ ‫لیال برخورداری نقش نازنین‪ ،‬علی صالحی نقش ابریشمی‬ ‫ و اسماعیل ش��نگله نقش کامیاب را بازی م ی کنند‪.‬از دیگر‬ ‫بازیگران این س��ریال م ی توان به علی اوجی‪ ،‬سعید ارمند‪،‬‬ ‫س��پیده عالیی‪ ،‬مصطفی پروین‪ ،‬ارس�لان قاسمی و امید‬ ‫روحانی اش��اره کرد‪ .‬کارگردان این س��ریال مه��دی کرم پور‬ ‫است که پیش از این مجموعه تلویزیونی «یه تیکه زمین»‬ ‫و تله فیلم های «اخ راج��ی»‪« ،‬روز هفتم»‪« ،‬روز هش��تم»‪،‬‬ ‫«شیفت شب»‪« ،‬بارانداز» و فیلم های سینمایی «پل چوبی»‪،‬‬ ‫«چه کسی امیر را کشت؟» و «جایی دیگر» را کارگردانی کرده‬ ‫است‪ .‬کرم پور به مناسبت شروع فیلمبرداری در شبکه های‬ ‫اجتماعی نوش��ت‪ « :‬یک ماه پیش باید شروع م ی شد که به‬ ‫دلیل وسواس های من در بازنویسی فیلمنامه و پیدا کردن و‬ ‫بازسازی کامل خونه وی رانه و مورد عالقه من به تعویق افتاده‬ ‫بود‪ ...‬و خب بدون یاران همیشگی و رفقای این سال ها انجام‬ ‫و به نتیجه رسوندن این وس��واس ها محاله‪ .‬این مجموعه‬ ‫تلویزیونی ‪ ٢٠‬قس��متی که از نیمه ابان امسال از شبکه ‪٢‬‬ ‫پخش خواهد شد‪ ،‬یک ‪ cast‬دیوونه داره! یک فوتبالیست‪،‬‬ ‫یک مجری تلویزیون‪ ،‬یک منتقد‪ ،‬یک تهی ه کننده موسیقی‪،‬‬ ‫یک عکاس‪ ،‬یک کاریکاتوریس��ت و چندی��ن بازیگر درجه‬ ‫یک تئاتر و یه س��ری چه��ره جدید توش ب��ازی م ی کنن‪.‬‬ ‫قصه متفاوتی داره و س��عی کردم از چهره های زیاد تکراری‬ ‫س��ریال های معمول پرهیز کنم‪ ».‬فیلمنامه این سریال را‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫میکائیل‬ ‫ارش خوشخو و خسرو نقیبی نوشته اند‪ .‬نقیبی هم در مورد‬ ‫این کار اعتقاد دارد‪« :‬س��ال های ابری دو س��ال از زندگ ی ام‬ ‫است‪ .‬درست از پایان کار روی سریال قبلی با ارش خوشخو‪،‬‬ ‫که رفیق ماندنی این سال هاست‪ ،‬نوشتیمش و صیقل خورد‬ ‫و چندین بار از بن بست ساخته نش��دن بیرون کشیدیمش‬ ‫و پای قصه ای که دوس��تش داشتیم ایس��تادیم‪ ،‬تا رسید به‬ ‫متنی که جلوی دوربین خواهد رفت‪ .‬یکی از سخت ترین و‬ ‫وقت گیرترین پروژه هایی که در این ‪ ۱۰‬سال فیلمنامه نویسی‬ ‫حرفه ای درگیرش بوده ام‪ .‬یکی از دوست داشتن ی ترین هاش‪.‬‬ ‫«سال های ابری» را مهدی کرم پور خواهد ساخت‪ .‬به حاصل‬ ‫«سال های ابری» امیدوارم‪ .‬خیلی امیدوار‪ ».‬سال های ابری‬ ‫که در ‪ 20‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای ب رای شبکه‪ 2‬تولید م ی شود‪،‬‬ ‫به احتمال زیاد دهه اول محرم از این شبکه پخش م ی شود‪.‬‬ ‫تمام لوکیش��ن های این س��ریال در ته ران بوده و قرار است‬ ‫بازیگران دیگری هم به جمع گروه افزوده ش��ود‪ .‬ضبط این‬ ‫سریال طبق برنامه ریزی های انجام ش��ده تا اواسط پاییز و‬ ‫تا روزهای اغاز پخش ان ادامه خواهد داش��ت‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫همزمان ب��ا تصویربرداری‪ ،‬فیلمنامه این س��ریال نوش��ته‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫تونل‬ ‫سریال جدید سیروس مقدم‬ ‫یک تله فیلم با موضوع حمله عراق‬ ‫سیروس مقدم قصد دارد‬ ‫ت��ا پی ش تولید س��ریال جدید‬ ‫خ��ود را با ن��ام «میکائیل» از‬ ‫هفت��ه این��ده در ته��ران ب��ا‬ ‫موضوع امنیتی ش��روع کند‪.‬‬ ‫اله��ام غف��وری‪ ،‬تهی ه کننده‬ ‫«میکائیل» از اغاز پی ش تولید‬ ‫سریال جدید س��یروس مقدم‬ ‫از هفته این��ده در تهران خبر‬ ‫داد و گفت‪« :‬این کار با مش��ارکت معاونت فرهنگی نیروی انتظام ی تولید م ی شود‪ .‬تا به‬ ‫امروز نگارش شش قسمت اولیه این سریال توسط سعید نعمت اهلل انجام شده و با اضافه‬ ‫ش��دن چند قس��مت دیگر کار را کلید م ی زنیم‪ .‬بخش هایی از قصه نیز در جنوب کشور‬ ‫تصویربرداری م ی شود که از هفته اینده س��فرهایی را به مناطق جنوبی اغاز م ی کنیم تا با‬ ‫بازبینی انها‪ ،‬محل مناس��بی را تعیین کنیم که احتماال استان هرمزگان خواهد بود‪ .‬هنوز‬ ‫با هیچ یک از بازیگران ب رای ایفای نقش در این سریال مذاکراتی انجام نداده ایم و از اواخر‬ ‫ماه به انتخاب نهایی انها م ی رسیم‪ ».‬غفوری درخصوص داستان این سریال تنها به بیان‬ ‫اینکه داستان جالبی در «میکائیل» روایت م ی شود اکتفا کرد و گفت‪« :‬چون با مشارکت‬ ‫معاونت فرهنگی نیروی انتظامی ساخته م ی شود قطعا ماجرای ان امنیتی است و ماجراهای‬ ‫کالنتری و داستان مراجعات مردم به ان نمایش داده م ی شود‪».‬‬ ‫فیل��م تلویزیونی «تونل»‬ ‫به کارگردانی خیراهلل تقیانی پور‬ ‫در رباط کریم ب��ا موضوع حمله‬ ‫صدام به ای��ران و حال و هوای‬ ‫ش��هریور ‪ ۵۹‬کلید خورد‪ .‬فیلم‬ ‫تلویزیون��ی «تونل»ک��ه احمد‬ ‫ی تهیه کنندگی ان را برای‬ ‫بهرام ‬ ‫پخش از ش��بکه ی��ک برعهده‬ ‫دارد در حال و هوای ش��هریور‬ ‫‪ 59‬و زمان حمله صدام به ایران می گذرد‪.‬در خالصه داس��تان «تونل» امده است‪ :‬مریم‬ ‫دختر جوانی است که اوایل جنگ در یک استان مرزی با عنوان سرپرستار مشغول کمک‬ ‫به مجروحان می ش��ود‪ ،‬با محاصره ش��دن بیمارستان توسط دش��من بعثی انها تصمیم‬ ‫می گیرند مجروحان را از طریق تونلی که در زیر بیمارس��تان وج��ود دارد به مکانی امن‬ ‫منتقل کنند‪ .‬ماجراهایی که طی این انتقال پیش می اید‪ ،‬داس��تان این فیلم تلویزیونی را‬ ‫می سازد‪ .‬علی سلیمانی‪ ،‬بابک انصاری‪ ،‬نازنین کریمی‪ ،‬سودابه علی پور‪ ،‬هادی عطایی‪،‬‬ ‫مصطفی سلطانی‪ ،‬جوا د پور زند و سهیال جوادی بازیگران اصلی «تونل» هستند‪ .‬به گفته‬ ‫بهرامی‪ ،‬تهیه کننده «تونل»‪ ،‬این فیلم تلویزیونی در منطقه پرندک شهرستان رباط کریم‬ ‫کلید خورد و قرار است تا ‪ 25‬شهریور نیز تصویربرداری ان در پرندک و شهرک سینمایی‬ ‫دفاع مقدس ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫اتاق عمل‬ ‫اخرین خبرها از سریال مهران مدیری‬ ‫همیشه ارام و ب ی سروصدا کارهایش را شروع م ی کند‬ ‫و کارها به مرور زمان تبدیل به یک اثر محبوب م ی ش��ود‪.‬‬ ‫ب رای همین است که این روزها اخبار از اخرین ساخته مه ران‬ ‫مدیری خیل��ی قطره ای و ک��م به گوش م ی رس��د‪ .‬اخرین‬ ‫خبرها حاکی از ان اس��ت که سریال طنز‬ ‫«اتاق عمل» به کارگردانی مه ران مدیری‬ ‫این روزه��ا مراحل نگارش خود را توس��ط‬ ‫خش��ایار الوند و مهدی ژول��ه م ی گذراند‪.‬‬ ‫پیش از این عالوه بر مهدی ژوله و خشایار‬ ‫الوند‪ ،‬از پیمان و مه راب قاسم خانی و الهه‬ ‫زارع نژاد به عنوان تیم نویس��ندگی که قرار‬ ‫است زیر نظر مه ران مدیری کارگردان این‬ ‫مجموعه فعالیت کنند‪ ،‬نام برده م ی ش��د‬ ‫اما قاس��م خانی با رد این خبر‪ ،‬اعالم کرده‬ ‫اس��ت که قصد همکاری با این پ��روژه را‬ ‫ندارد‪.‬داس��تان «ات��اق عم��ل» مربوط به‬ ‫بیمارستانی است که اتفاقات مختلفی در‬ ‫ان رخ م ی ده��د‪ .‬تهی ه کننده س��ریال طنز‬ ‫«اتاق عم��ل» حمیدرضا مهدوی اس��ت‬ ‫که قبال س��ریال «تکیه بر باد» را با بازی‬ ‫فرامرز قریبیان و مهدی فخیم زاده ب رای شبکه ته ران تولید‬ ‫کرده بود‪ .‬مه ران مدیری پس از چند سال دوری از تلویزیون‬ ‫و کار در شبکه نمایش خانگی‪ ،‬با طنز «اتاق عمل» به این‬ ‫رس��انه بازم ی گردد‪ .‬همچنین شبکه ته ران به تازگی شبکه‬ ‫طنز معرفی ش��ده اس��ت‪ .‬مه ران مدیری در هفته گذش��ته‬ ‫جلس��ه ای با ناصر کریمان مدیرگروه اجتماعی و عل ی اکبر‬ ‫محمودی مدیرگروه فیلم و سریال شبکه ته ران درخصوص‬ ‫این سریال داشته است‪.‬مه ران مدیری در این نشست که به‬ ‫جزئیات بیشتر درخصوص این سریال اشاره نکرد‪ ،‬گفت‪« :‬به‬ ‫هر حال ش��بکه نمایش خانگی به خاط��ر می زان مخاطب‪،‬‬ ‫نفوذ در مردم و برد وسیع پوش��ش ان با تلویزیون غی ر قابل‬ ‫مقایسه نیست‪.‬از طرفی این کم وکس��ری همواره به لحاظ‬ ‫کبری‪11‬‬ ‫فصل بیستم سریال در راه است‬ ‫قلب هایشکسته‬ ‫سریال ترکی ه ای در شبکه افق‬ ‫مجموعه «قلب های شکسته» محصول کشور ترکیه روی انتن شبکه افق سیما‬ ‫رفته است‪.‬این اثر درباره انسان هایی اس��ت که در زندگی خود دچار گرفتاری م ی شوند و‬ ‫درم ی یابند ب رای برطرف شدن مشکالتش��ان باید به دعا و توسل به قدرت الهی اهمیت‬ ‫دهند‪.‬یکی از نتایج مدرنیته و سبک زندگی ناشی از ان دوری انسان ها از دین و اهمیت‬ ‫دادن بیش از حد به قواعد مادی است که در مجموعه «قلب های شکسته» تالش م ی شود‬ ‫با بیان داستان های مختلف از قشرهای متنوع جامعه به جایگاه توجه به خداوند تذکر داده‬ ‫شود‪ .‬کارگردانی قلب های شکسته را «حسن کراچ» و تهی ه کنندگی ان را به طور مشترک‬ ‫«یونس ایل ی دره» و «ملیح سزگین» برعهده داشته اند‪ .‬دوبله این مجموعه به سرپرستی‬ ‫ناصر نظامی و با حضور گویندگانی از جمله همت مومیوند‪ ،‬نرگس فوالدوند و پرویز ربیعی‬ ‫صورت گرفته است‪« .‬قلب های شکسته» روزهای شنبه‪ ،‬دوشنبه و چهارشنبه از شبکه‬ ‫افق پخش م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪229‬‬ ‫کبری ‪ 11‬کم کم تبدیل به یک نوستالژی م ی شود‪ .‬مدت هاست که داستان پلی س های‬ ‫بزرگراه های المان میهمان خانه های ماس��ت‪.‬فصل جدید (فصل‪ )20‬مجموعه پلیس��ی‬ ‫«هشدار ب رای کب را ‪ »11‬ب رای شبکه ته ران از ش��هریورماه در جدول پخش قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫این مجموعه پلیسی محصول کشور المان و تولید سال ‪ 2014‬است که در هفت قسمت‬ ‫‪ 45‬دقیقه ای اماده نمایش م ی ش��ود‪ .‬در این مجموعه شاهد جلوه های ویژه و صحنه های‬ ‫جدید و به روز هستیم که متفاوت تر از سری های قبلی این مجموعه است‪ .‬داستان اصلی‬ ‫مجموعه «هشدار ب رای کب را ‪ ،»11‬درباره یک گروه دونفره از پلی س های بزرگراه است که با‬ ‫ماجراهای گوناگونی روبه رو م ی شوند‪ .‬مسابقه‪ ،1983 ،‬الک مرگبار‪ ،‬مرده ها بازنم ی گردند‪،‬‬ ‫جشن خانوادگی و‪ ....‬نام قس��مت های این مجموعه اس��ت‪ .‬فصل ‪ 20‬مجموعه پلیسی‬ ‫«هشدار ب رای کب را‪ »11‬کاری از واحد تامین برنامه شبکه ته ران است که ناصر طهماسب‬ ‫مدیریت دوبله و گویندگی این مجموعه را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫حسی در شش س��الی که در خارج از تلویزیون کار م ی کردم‬ ‫و از طرف دیگر نیز گالیه های م��ردم از اینکه چرا نباید این‬ ‫س��ریال ها را از تلویزیون ببینند وجود داشته است و مشتاق‬ ‫کار دوباره در رس��انه ملی بودم‪ .‬مدیری با بی��ان اینکه االن‬ ‫خیلی خوشحالم که توانستم بار دیگر به سازمان صداوسیما‬ ‫بازگردم‪ ،‬اضافه کرد‪« :‬جای خوشحالی است که این مخاطب‬ ‫عظیم را داشته باشیم وامیدوارم که «اتاق عمل» کار خیلی‬ ‫خوبی شود و رضایت مردم را درب ر داش��ته باشد‪ ».‬بسیاری از‬ ‫بازیگران این سریال‪ ،‬هنرمندانی هس��تند که در مجموعه‬ ‫«قهوه تل��خ» ایفای نق��ش کرده اند‪ .‬مثل‬ ‫همه کارهای اخر مه ران مدیری حتما یکی‬ ‫از نقش ه��ای اصلی به س��یامک انصاری‬ ‫م ی رس��د‪ .‬انصاری درباره نقش��ش در این‬ ‫س��ریال گفته اس��ت‪« :‬به زودی بازی خود‬ ‫را در سریال ‪ 90‬قس��متی اتاق عمل شروع‬ ‫م ی کنم که گفته شده کاری روتین است‪.‬‬ ‫هنوز هیچ خبری از طرح مورد نظر و نقش‬ ‫خود ندارم‪ ،‬فک��ر م ی کنم با ش��روع بازی‬ ‫من همه چیز مش��خص م ی ش��ود‪ ».‬این‬ ‫سریال طنز که قرار اس��ت در ‪ 90‬قسمت‬ ‫‪ 40‬دقیقه ای ب رای مخاطبان شبکه ته ران‬ ‫تولید شود اواخر تابستان پخش م ی شود‪ .‬از‬ ‫جمله مجموعه های تلویزیونی که مه ران‬ ‫مدیری در انه��ا کارگ��ردان و بازیگر بوده‬ ‫م ی توان به مجموعه های س��اعت خوش‪،‬‬ ‫پاورچین‪ ،‬نقطه چین‪ ،‬شب های برره‪ ،‬باغ مظفر‪ ،‬مرد هزارچهره‬ ‫و مرد دوهزار چهره اشاره کرد‪.‬مدیری پس از مرد دو هزار چهره‬ ‫چند مجموعه را در شبکه خانگی تجربه کرد اما در نوروز ‪93‬‬ ‫در ب رنامه سه ستاره خبر بازگشتش به تلویزیون را اعالم کرد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫ما نیز‬ ‫روزگاری‬ ‫در سری جدید «ما نیز روزگاری» خاط رات جواد‬ ‫منص��وری اولین فرمانده س��پاه پاس��داران از دوران‬ ‫قبل و پس از انقالب و مبارزات��ش با رژیم پهلوی به‬ ‫تصویر کشیده م ی ش��ود‪ .‬ضبط قسمت های روایی‬ ‫خاطرات اولین فرمانده مس��تند زندگی جواد منصوری نخس��تین فرمانده‬ ‫سپاه پاسداران سپاه پاسداران انقالب اسالمی که در قالب مجموعه‬ ‫«ما نیز روزگاری» در ش��بکه مس��تند س��یما تولید‬ ‫م ی شود‪ ،‬در ‪ 34‬قس��مت به پایان رسید و گروه اماده‬ ‫ساخت بخش های نمایشی و بازسازی شده هستند‪.‬‬ ‫خاط رات ایشان تا زمان رحلت امام خمین ی (ره) نیز در‬ ‫این مستند بازسازی م ی شود‪ .‬به خصوص اینکه وی‬ ‫تنها بازمانده انفجار دفتر حزب جمهوری اسالمی و‬ ‫شهادت شهید بهش��تی و ‪ 72‬تن از یارانش است که‬ ‫ارتباط نزدیک و خوبی با ش��هید بهشتی داشته اند و‬ ‫خاط رات زیادی را از ایش��ان در این برنامه نقل کرده‬ ‫است‪« .‬ما نیز روزگاری» با هدف ثبت خاط رات شفاهی‬ ‫ش��خصی ت های برجس��ته انقالب در شبکه مستند‬ ‫سیما تولید م ی شود‪ .‬در س��ری قبلی این مجموعه‬ ‫در ‪ 30‬قسمت ‪ 30‬دقیقه ای روایتی متفاوت از زندگی‬ ‫عزت اهلل مطهری به تصویر کشیده شد‪ .‬همچنین در‬ ‫‪ 41‬قسمت خاط رات کودکی تا نوجوانی‪ ،‬فعالی ت های‬ ‫سیاسی‪ ،‬مبارزه های انقالبی و فعالی ت های محسن‬ ‫رفی ق دوست چهره شناخته ش��ده سیاسی کشور در‬ ‫سال های انقالب‪ ،‬از زبان خودش روایت م ی شود‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر نتاج در جمع کارکنان استان البرز‪:‬‬ ‫بانک ها نقش تعیین کننده ای درگردش پول و ثروت دارند‬ ‫همایش عمومی کارکنان بانک مهر اقتصاد استان‬ ‫تهران و البرز با حضور مدیرعامل بان��ک و تمامی کارکنان‬ ‫استان برگزار شد‪ .‬به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‬ ‫استان البرز‪ ،‬دکتر نتاج‪ ،‬مدیرعامل بانک در این همایش ضمن‬ ‫تقدیر از کارکنان این استان اظهار کرد‪« :‬هدف اصلی بانک‬ ‫مهر اقتصاد‪ ،‬رسیدن به بانکداری اسالمی است و گذر از مرحله‬ ‫بانکداری بدون ربا‪ ،‬یکی از راه های رس��یدن به پیاده سازی‬ ‫نظام پولی و مالی اسالمی اس��ت‪ ».‬وی در ادامه افزود‪« :‬در‬ ‫حوزه بانک��داری بدون رب��ا‪ ،‬کارهای منحصر ب��ه فردی در‬ ‫مجموعه بانک مهر اقتصاد ص��ورت گرفته که این اقدامات‬ ‫و دستاوردها در محافل داخلی و خارجی ارائه شده اند و مورد‬ ‫توجه صاحبنظران و فعاالن ای��ن عرصه نیز قرار گرفته اند‪».‬‬ ‫دکتر نتاج با اشاره به اینکه رسیدن به بانکداری اسالمی تنها با‬ ‫حرف میسر نمی شود و باید مدلی عملی در این حوزه طراحی‬ ‫و عملیاتی شود‪ ،‬بیان داش��ت‪« :‬با تالش همکاران در بانک‬ ‫مهر اقتصاد‪ ،‬سعی کردیم با ایجاد ساز و کار و تدوین یک مدل‬ ‫عملی‪ ،‬این مهم را مستمرا با نگاه بازخوردی‪ ،‬اصالح از درون‬ ‫و گرفتن نقدها و مصوبات بیرونی اج��را کنیم‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد با اش��اره به اقدامات ای��ن بانک در حوزه‬ ‫بانکداری اسالمی‪ ،‬خاطرنش��ان کرد‪« :‬بانک مهر اقتصاد از‬ ‫ابتدای تاس��یس‪ ،‬پیروی از بانکداری بدون ربا را در اولویت‬ ‫برنامه های خود قرار داده و امروزه در این بانک‪ ،‬محصوالتی‬ ‫در حوزه بانکداری اسالمی طراحی شده است که مشابه ان در‬ ‫هیچ بانک دیگری وجود ندارد‪ ».‬وی پیاده سازی نظام پولی‬ ‫و مالی اس�لامی را پیش زمینه دست یابی به اقتصاد اسالمی‬ ‫عنوان و تاکید کرد‪« :‬برای رس��یدن به اقتصاد اسالمی‪ ،‬باید‬ ‫در جلس��ه ای که با حضور دکتر رضایی‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫موسسه اعتباری کوثر و مهندس تعقلی‪ ،‬مدیرعامل صندوق‬ ‫ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک‪ ،‬جمعی از معاونین هر‬ ‫دو مجموعه و حضور اصحاب رسانه در سالن جلسات موسسه‬ ‫برگزار گردید‪ ،‬تفاهمنامه فی مابین امض��ا و مبادله گردید‪ .‬به‬ ‫گزارش روابط عمومی موسس��ه اعتباری کوثر؛ در این جلسه‬ ‫دکتر رضایی با تاکید ب��ر حرکت های موث��ر و مدبرانه دولت‬ ‫تدبیر و امید در عرصه های مختلف اعم از سیاس��ت خارجی و‬ ‫تنش زدایی و برهم زدن اجماع جهانی علیه جمهوری اسالمی‬ ‫و اصالح س��اختار اقتصادی و کاهش ت��ورم ‪ 35‬درصدی که‬ ‫چونان دزد غارتگر به جیب همه مردم دس��تبرد می زد به تورم‬ ‫به زیر ‪ 25‬درصد‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬یقینا موسسه اعتباری کوثر‬ ‫با هدف کمک به دولت و باتوجه به همتی که دولتمردان برای‬ ‫تقویت صنایع کوچک دارند خود را ملزم می داند با حداکثر توان‬ ‫در این موضوع وارد و مساعدت نماید‪ ».‬دکتر رضایی با اشاره‬ ‫به این موضوع که در دنیا تمرک��ز روی صنایع بزرگ صورت‬ ‫می گیرد و با ادغام صنایع کوچک سعی می شود که به صنایع‬ ‫بزرگ توجه ش��ود‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬باتوجه ب��ه جمعیت بیکار در‬ ‫کشور و اراده ای که برای تقویت صنایع کوچک توسط دولت‬ ‫وجود دارد‪ ،‬فعال کردن این صنایع قطعا اشتغال خیل کثیری‬ ‫به دنبال خواهد داش��ت و ما در موسسه اگر بتوانیم یک خانوار‬ ‫را هم از بیکاری نجات بدهیم ارزش دارد‪ .‬هرچند ما با تمامی ‬ ‫توان تالش خواهیم کرد در این رابطه اقدمات قابل مالحظه ای‬ ‫انجام دهیم‪ ».‬در ادامه جلسه مهندس تعقلی با ارائه گزارشی‬ ‫درباره اخرین وضعیت صنایع کوچک گفت‪« :‬با هر ‪ 50‬میلیون‬ ‫تومان سرمایه گذاری یک شغل ایجاد می شود‪ ،‬در حالی که در‬ ‫قانون عملیات بانکی بدون ربا را به مرحله عملیاتی رس��اند‬ ‫و همچنین با اس��تفاده از ظرفیت های بزرگی که وجود دارد‪،‬‬ ‫ش��اهد حذف ربا از معامالت اقتصادی کشور باشیم‪ ».‬دکتر‬ ‫نتاج همچنین به نقش تعیین کننده بانک ها در گردش پول و‬ ‫ثروت اشاره کرد و بیان داشت‪« :‬بانک ها به عنوان سازمان های‬ ‫مالی و خدماتی نقش تعیین کننده ای را در گردش پول و ثروت‬ ‫دارند و از جایگاه ویژه ای در اقتصاد هر کشوری برخوردارند‪.‬‬ ‫از این رو فعالیت مثبت و موثر بانک ها می تواند منجر به رشد‬ ‫و شکوفایی اقتصادی و افزایش تولید می شود‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد ضمن تبریک ارتقای استان البرز از درجه‬ ‫دو به درجه یک‪ ،‬گفت‪« :‬این موفقیت نشانگر تالش و همت‬ ‫همکاران عزیزمان در اس��تان البرز اس��ت‪ ».‬در ادامه محمد‬ ‫اکبری ‪ -‬مدیرکل شعب استان البرز – با بیان اینکه دستاوردها‬ ‫و موفقیت های بانک مهر اقتصاد بی شک ماحصل زحمات و‬ ‫خدمات تمامی همکاران از جمله مدیران قبلی بانک است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬مجموعه مهر در استان البرز در حال حاضر ‪ 363‬نفر‬ ‫همکار دارد و این اس��تان در زمینه پرورش مدیران کارامد و‬ ‫توانمند به یک قطب موثر در کل کشور تبدیل شده است‪».‬‬ ‫اکبری معوقات بانک در اس��تان البرز را کمتر از چهاردرصد‬ ‫اعالم کرد و گفت‪« :‬تعهد ما به اقتصاد مقاومتی شش درصد‬ ‫رقم معین شده کش��وری اس��ت‪ ،‬بنابراین بیشترین دغدغه‬ ‫بانک مهر اقتصاد اس��تان البرز ارائه تسهیالت به طرح های‬ ‫همراستا با اقتصاد مقاومتی اس��ت‪ ».‬وی در ادامه با اشاره به‬ ‫فعالیت های ورزشی و فرهنگی بانک در استان ابراز داشت‪:‬‬ ‫«بانک مهر اقتصاد استان البرز با برخورداری از سه تیم ورزشی‬ ‫موفقیت های چشمگیری در سطح اس��تان داشته است‪ ،‬به‬ ‫صورتی که به تازگی تیم فوتسال بانک به مقام قهرمانی جام‬ ‫رمضان در استان البرز رسیده اس��ت‪ ».‬در ادامه این همایش‬ ‫دکتر رابطی از اساتید دانشگاه‪ ،‬مطالبی در خصوص بازاریابی‬ ‫در صنعت بانکداری ارائه کرد و به بحث و تبادل نظر با کارکنان‬ ‫پرداخت و پاس��خگوی پرس��ش های مطروحه انان در این‬ ‫زمینه بود‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره‪229‬‬ ‫امضای تفاهمنامه‬ ‫موسسه اعتباری کوثر‬ ‫و صندوق ضمانت‬ ‫سرمایه گذاری‬ ‫صنایع کوچک‬ ‫صنایع بزرگ ‪ 7‬یا ‪ 8‬برابر این مبلغ پول مورد نیاز است و حمایت‬ ‫از صنایع کوچک برای تامین کننده مالی از ریس��ک کمتری‬ ‫برخوردار اس��ت‪ ،‬قطعا وقتی به یک مجموعه کالن وام داده‬ ‫می شود بحث بازپس گیری با مشکالتی روبه روست در حالی که‬ ‫در صنایع کوچ��ک بدین گونه نیس��ت‪ ».‬مدیرعامل صندوق‬ ‫ضمانت س��رمایه گذاری صنایع کوچک اظهار داشت‪« :‬امروز‬ ‫‪ 90‬درصد صنایع‪ ،‬مربوط به صنایع کوچک اس��ت‪ ».‬مهندس‬ ‫تعقلی ضمن تقدیر از مدیرعامل و معاونان موسس��ه اعتباری‬ ‫کوثر گفت‪« :‬یقینا با همت این موسس��ه و مساعدت هایی که‬ ‫جهت تقویت صنایع کوچک انجام می دهند توس��ط ما جهت‬ ‫اطالع مخاطبین صندوق منتشر خواهد شد‪ ».‬در انتهای نشست‬ ‫فرم تفاهمنامه که توسط کارشناسان هر دوحوزه تهیه شده بود‪،‬‬ ‫به امضا دوطرف رسید و مبادله گردید‪.‬‬ ‫امضای تفاهم نامه‬ ‫میان بانک انصار و‬ ‫سازمان نظام پزشکی‬ ‫کشور‬ ‫نیمه م��رداد‪ ،‬یکی از گرم ترین روزهای تابس��تان‬ ‫‪ ،1393‬شاهد حضور صمیمانه دکتر علیرضا زالی و استقبال‬ ‫گرم دکتر ایت اله ابراهیمی در س��الن ویژه میهمانان بانک‬ ‫انصار بودیم ت��ا تفاهم نامه ‪ 6‬ماده ای میان س��ازمان نظام‬ ‫پزش��کی و بانک انصار را درحالی امضا کنند که چشم انداز‬ ‫گسترده همکاری های متقابل میان انها‪ ،‬نویدبخش فصل‬ ‫جدیدی در روابطشان است‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و‬ ‫تبلیغات بانک انصار‪ ،‬دکتر علیرضا زالی‪ ،‬رئیس سازمان نظام‬ ‫پزشکی کشور در نیمه مرداد با حضور در بانک انصار و دیدار‬ ‫و گفت وگو با دکتر ایت اله ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل و نایب رئیس‬ ‫هیات مدیره بانک انصار عزم سازمان مذکور را برای توسعه‬ ‫همکاری ها میان ان سازمان و بانک انصار نشان داد و پس‬ ‫از گفت وگوی صمیمانه ب��ا دکتر ابراهیمی درب��اره راه ها‪،‬‬ ‫ظرفیت ها و چگونگی همکاری های متقابل‪ ،‬این تفاهم نامه‬ ‫شش ماده ای را ضمن تاکید بر لزوم تسریع در اجرایی شدن‬ ‫توافقات امضا کرد‪ .‬این گ��زارش می افزاید که در این دیدار‬ ‫ابتدا دکتر زالی ضمن ابراز خوشحالی از حضورش در بانک‬ ‫انصار به وجاهت مطلوب این بانک نزد افکارعمومی اشاره‬ ‫کرده و با ذکر مواردی از رضایت پزشکان در تعامل با بانک‬ ‫انصار‪ ،‬به ذکر دالیل این همکاری‪ ،‬پتانسیل های گسترده‬ ‫و زمینه های مشترک میان دو س��ازمان پرداخت و از دکتر‬ ‫ابراهیمی خواست که به اتکای ظرفیت های باالی بانک‪،‬‬ ‫زمینه گسترش همکاری ها را فراهم کند‪ .‬دکتر ابراهیمی نیز‬ ‫پس از خوشامدگویی و قدردانی از ابراز لطف میهمان خود‪،‬‬ ‫ابتدا تمایل قلبی مس��ئوالن بانک را در گسترش همکاری‬ ‫با س��ازمان نظام پزشکی به عنوان س��ازمان پوشش دهنده‬ ‫یکی از موثرترین و ارزش��مندترین اقش��ار جامعه ابراز کرد‬ ‫و س��پس به برش��مردن زمینه ها و ظرفیت ه��ای بانک در‬ ‫همکاری با نظام پزشکی پرداخت و از امادگی بانک انصار در‬ ‫واگذاری امتیازهای ویژه به پزشکان در قبال این تفاهم نامه‪،‬‬ ‫قراردادهای الحاقی و فرایندهای همکاری س��خن گفت‪.‬‬ ‫بنابرگزارش مذکور‪ ،‬در ادامه این دی��دار‪ ،‬طرفین بر تمایل‬ ‫خود به گسترش همکاری ها تاکید و لزوم تسریع در اجرایی‬ ‫ش��دن توافقات‪ ،‬برنامه ری��زی برای هدایت موث��ر و بهینه‬ ‫نقدینگی ها به سمت فعالیت های تولیدی‪ ،‬چشم اندازهای‬ ‫جدید همکاری و ایجاد مراکز خدمات پزشکی دارای منافع‬ ‫عمومی و نیز باش��گاه رفاهی ویژه و در ش��ان پزشکان را‬ ‫یاداوری کردند‪.‬‬ ‫بیش از ‪ 83‬درصد مش�تریان بانک انصار از‬ ‫خدمات این بانک رضایت دارند‬ ‫ی در‬ ‫در این گزارش همچنین امده است که دکتر ابراهیم ‬ ‫این دیدار‪ ،‬ضمن استقبال از پیشنهادهای رئیس سازمان نظام‬ ‫پزشکی در توسعه همکاری ها‪ ،‬حتی فراتر از مواد تفاهم نامه‪،‬‬ ‫به بیان گوش��ه هایی از ظرفیت های مال��ی و اقتصادی بانک‬ ‫انصار پرداخت و درب��اره مزیت های رقابتی بانک انصار گفت‪:‬‬ ‫«بانک انصار در میزان وس��یع تراکنش ه��ای روزانه‪ ،‬حجم و‬ ‫تعداد تسهیالت‪ ،‬امایش و گس��تردگی شعبات در اقصی نقاط‬ ‫کشور‪ ،‬سیس��تم های پیش��رفته الکترونیکی‪ ،‬رعایت موازین‬ ‫ش��رعی در معامالت‪ ،‬میزان و حجم وام های قرض الحسنه‪،‬‬ ‫مقام نخست را به دست اورده و بیش از ‪83‬درصد مشتریانش‬ ‫از خدمات و نحوه ارائه ان ابراز رضایت کرده اند‪ ».‬شایان ذکر‬ ‫است که در تفاهم نامه میان بانک انصار و سازمان نظام پزشکی‬ ‫کشور‪ ،‬از صدور ضمانتنامه‪ ،‬مش��اوره سرمایه گذاری‪ ،‬خدمات‬ ‫ارزی‪ ،‬حمایت مالی از همایش ها‪ ،‬لیزینگ‪ ،‬وام و تسهیالت و‬ ‫بهره مندی کارکنان بانک از خدمات گسترده پزشکی سازمان و‬ ‫استفادهازفضاهایتبلیغاتیسازمانمذکور‪،‬به عنوانمحورهای‬ ‫همکاری یادشده است‪.‬‬ ‫تا پایان تیرماه امسال‬ ‫خودپردازهای بانک صادرات ایران به‪ 4400‬دستگاه رسید‬ ‫مثلث | شماره‪229‬‬ ‫بازار‬ ‫تا پایان تیرماه ‪ ،١٣٩٣‬مجموعا چه��ار هزار و ‪٤٠٠‬‬ ‫دس��تگاه خودپرداز در سطح کش��ور نصب و راه اندازی شده‬ ‫اس��ت‪ .‬به گزارش رواب��ط عموم��ی بانک ص��ادرات ایران‪،‬‬ ‫خودپردازهای ثابت و سیار این بانک‪ ،‬اماده سرویس دهی به‬ ‫دارندگان سپهرکارت های بانک صادرات و دارندگان کارت‬ ‫بانک های عضو شبکه شتاب به صورت ش��بانه روزی است‪.‬‬ ‫این گزارش حاکی اس��ت‪ ،‬دس��تگاه های خودپ��رداز بانک‬ ‫صادرات ایران در مقایس��ه ب��ا تیر ‪ ١٣٩٢‬بالغ ب��ر ‪ ٤٨٠‬فقره‬ ‫افزایش یافت��ه و هم اکنون افزون بر پرداخ��ت وجه‪ ،‬قابلیت‬ ‫دریافت مکانیزه قب��وض‪ ،‬عملیات رمز‪ ،‬انتق��ال وجه‪ ،‬اعالم‬ ‫موجودی‪ ،‬ارائه صورتحس��اب‪ ،‬خرید ش��ارژ سیمکارت های‬ ‫اعتباری‪ ،‬پرداخت اقساط کارت اعتباری و کمک به موسسات‬ ‫خیریه را نیز دارن��د‪ .‬همچنین بی��ش از ‪ ٦٦‬میلیون تراکنش‬ ‫ط��ی تیرم��اه ‪ ١٣٩٣‬روی خودپردازهای ای��ن بانک به ثبت‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫گفتنی است؛ اکثر شعب بانک صادرات ایران که دارای‬ ‫بیش��ترین میزان مراجعه مردم و مش��تریان است هم اکنون‬ ‫مجهز به دس��تگاه های خودپ��رداز ش��ده اند و همچنین در‬ ‫راس��تای س��رویس دهی هرچه بهتر خودپردازه��ا‪ ،‬عملیات‬ ‫مانیتورین��گ دس��تگاه های خودپرداز این بانک در سراس��ر‬ ‫کشور توسط واحد های فنی و نظارتی به صورت مستمر انجام‬ ‫می شود‪ .‬شایان ذکر اس��ت‪ ،‬خودپردازهای این بانک به طور‬ ‫متوس��ط روزانه بیش از دو میلیون و‪ ٢٠٠‬هزار تراکنش مالی‬ ‫دارندگان انواع کارت بانک های عضو شتاب را با موفقیت به‬ ‫انجام رسانده اند‪.‬‬ ‫اس�تقبال چش�مگیر مش�تریان از س�امانه‬ ‫بانکداری اینترنتی بانک صادرات ایران‬ ‫بیش از ‪ ٣٤٢‬هزار مش��تری در سامانه بانکداری‬ ‫اینترنتی بانک صادرات ایران عضو فعال هستند‪ .‬به گزارش‬ ‫روابط عمومی بانک صادرات ایران‪ ،‬این بانک در راستای ارائه‬ ‫خدمات مطلوب و جلب رضایت مشتریان همگام با پیشرفت‬ ‫فناوری های جدید‪ ،‬ارائه خدمات بانکداری اینترنتی متنوع را‬ ‫برپایه بسترهای اینترنتی امن در دستورکار قرار داده است‪.‬‬ ‫این خدم��ات ب��دون محدودیت مکان��ی و زمانی ارائه‬ ‫می گردد و دارای قابلیت های فراوان��ی از جمله انتقال وجه‪،‬‬ ‫رویت صورتحس��اب‪ ،‬تعیی��ن مبلغ چک‪ ،‬پرداخت اقس��اط‪،‬‬ ‫پرداخ��ت قبوض و‪ ...‬اس��ت‪ .‬این گ��زارش می افزای��د تعداد‬ ‫مشتریان استفاده کننده از س��امانه بانکداری اینترنتی بانک‬ ‫صادرات ای��ران تا پایان خ��رداد ماه س��ال ‪ ١٣٩٣‬به بیش از‬ ‫‪ ٣٤٢‬هزار مش��تری افزایش یافته که این میزان بیانگر رشد‬ ‫‪٣٠‬درصدی تعداد مشتریان استفاده کننده از این سامانه است‪.‬‬ ‫براس��اس این گزارش‪ ،‬بانک صادرات ایران با بهره گیری از‬ ‫دس��تگاه رمزس��از لحظه ای (‪ )otp‬در محیط��ی کامال امن‬ ‫و ب��دون حضور فیزیکی در ش��عب اق��دام به ارائ��ه خدمات‬ ‫متن��وع اینترنتی کرده اس��ت‪ .‬ای��ن گ��زارش می افزاید طی‬ ‫خردادماه امس��ال بیش از ‪ ٩‬میلیون تراکن��ش در بانکداری‬ ‫اینترنتی این بانک انجام ش��ده که در مقایس��ه با ماه مشابه‬ ‫س��ال قبل بیانگر ‪ ٢٣‬درصد رش��د در تعداد تراکنش هاست‪.‬‬ ‫شایان ذکر است؛ استفاده از سیستم غیرحضوری بانکداری‬ ‫اینترنتی بانک صادرات ایران در حال حاضر امکان پرداخت‬ ‫اقس��اط‪ ،‬پرداخت قبوض‪ ،‬انتقال وجه بین حساب ها‪ ،‬تعیین‬ ‫مبلغ چک و رویت صورت حس��اب را امکان پذیر س��اخته و‬ ‫توانسته نقش بس��زایی در کاهش هزینه ها و وقت مشتریان‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫متقاضیان می توانند جهت استفاده از خدمات بانکداری‬ ‫اینترنتی به وب س��ایت این بانک به نشانی ‪www.bsi.ir‬‬ ‫مراجعه نمایند‪ .‬گفتنی اس��ت این بانک در راس��تای افزایش‬ ‫رضایت و سطح دسترسی مش��تریان به خدمات نوین بانکی‬ ‫اخیرا خدمت جدید همبانک را روانه بازار کرده که با استفاده‬ ‫از ان مش��تریانی که دارای س��یم کارت همراه اول هس��تند‬ ‫می توانند با ش��ماره گیری کد ‪ *٧١٩#‬از خدماتی همچون‪:‬‬ ‫مانده کارت‪ ،‬خرید شارژ س��یم کارت های اعتباری‪ ،‬پرداخت‬ ‫قبوض و‪ ...‬برخوردار شوند‪.‬‬ ‫‪83‬‬