ماهنامه مثلث شماره 230

‫بهکارم‬ ‫شک نکردم‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و سی‪ /‬یکم شهریور‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫فرمان خروج ازکابینه‬ ‫سعید و رفقا‬ ‫گفتوگو با میرکریمی و‬ ‫یادداشتی از کمال تبریزی‬ ‫درباره فیلم امروز‬ ‫ایا زمان جدایی‬ ‫اصالحطلبان از‬ ‫روحانی فرا رسیده؟‬ ‫پرونده ویژه مثلث درباره استیضاح وزیرعلوم‬ ‫سرپرستی محمدعلی نجفی‬ ‫بر وزارت علوم به چه معناست؟‬ ‫چرا حسن روحانی‬ ‫بهجلسهاستیضاحنرفت؟‬ ‫خداحافظی دولت با حلقه معین؛‬ ‫از مشارکت به کارگزاران‬ ‫عبور از مشارکت؟‬ ‫ایا «ندا» به معنای پایان نسل اول‬ ‫اصالح طلبان است؟‬ ‫انقالب رنگین‬ ‫علیهکفاشیان‬ ‫ایاسجادیرئیسفدراسیون‬ ‫فوتبال می شود؟‬ ‫زلزله در پارلمان‬ ‫ایاوزنفراکسیون اصولگرایان‬ ‫بیش از رهروان شده است؟‬ ‫سفید علیه سیاه‬ ‫تبعیض در امریکا زمینهساز‬ ‫تظاهرات گسترده خیابانی شد‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫نقش استعمار در جدایی‬ ‫میان توده‏ها‬ ‫من از همه اقایان که تشریف اوردید و از‬ ‫نزدیک با هم مواجه شدیم تشکر م ی‏کنم‪ .‬ما‬ ‫باید سابقا هم روابط با هم داشته باشیم‪ .‬ملت‬ ‫باید اقشارش با هم مربوط باشند‪ .‬این جدایی‬ ‫که در این ط��ول زمان بین اقش��ار ملت بود‪،‬‬ ‫این یک امری بود که اس��تعمارگران این امر‬ ‫را درست کرده‏اند؛ یعنی عمال انها در اینجا و‬ ‫خود انها با تبلیغات‪ ،‬بین اقشار ملت جدایی انداختند‪ .‬باید‬ ‫ما همه با هم‪ ،‬همان طوری که تا اینجا با هم پیروز ش��دیم‬ ‫و همه یک مطلب م ی‏خواس��تیم و ان اس�لام و جمهوری‬ ‫اس�لامی‪ ،‬از این به بعد هم باید همه با هم؛ تا اخر نقطه‏ای‬ ‫که جریان احکام اسالم در کشور باش��د همه با هم باشیم‪،‬‬ ‫جدایی نداشته باشیم‪.‬‬ ‫بانک اسالمی‪ ،‬همراه با تحولی اسالمی‬ ‫باید این مملکت‪ ،‬که طاغوت در ان سال های طوالنی‬ ‫زندگی کرده اس��ت و مردم را متحول کرده بود به یک مردم‬ ‫غیر صحیح‪ ،‬باید ـ با زحمت ـ همه متحول بشوند به یک‬ ‫انسانهای اس�لامی ـ الهی؛ که در اس�لام‪ ،‬انسان اسالمی‬ ‫خیانت نخواهد کرد‪ ،‬به ش��رق و غرب توج��ه نخواهد کرد‪.‬‬ ‫‪14- 19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫امروزفرگوسن‪،‬فردا؟‬ ‫درردهپیشتازان‬ ‫قبیله هایپسازانقالب‬ ‫غزه کاست‬ ‫‪20- 29‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫فرمانخروجازکابینهسعیدورفقا‬ ‫عبورازمشارکت؟‬ ‫بایکوتاقاابراهیم‬ ‫انقالبناتمام‬ ‫‪30- 47‬‬ ‫سیاست‬ ‫استراتژیاقایرئیس جمهور‬ ‫زلزلهدرارایشپارلماندهم‬ ‫تاالربورسدکترا‬ ‫خانواده دکتردانشجو‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫باید این بانک هایی که در ای ران هس��ت متحول بشوند از‬ ‫صورت طاغوتی‪ ،‬که رباگیری و رباخواری اس��ت به صورت‬ ‫اسالمی ان‏ش��اءاهلل‏‪ .‬من از اینکه ش��ما بنای بر این مطلب‬ ‫گذاش��تید که متحول کنید صورت طاغوت��ی را به صورت‬ ‫اسالمی و بانک اسالمی در سراسر کش��ور تاسیس کنید‬ ‫متش��کرم؛ لکن منتظرم ک��ه ببینم عمل چیس��ت‪ .‬ایا در‬ ‫عمل هم همین طور اس��ت؟ باز اموری که س��ابق انجام‬ ‫م ی‏گرفت انجام م ی‏گیرد یا خیر؟ تحول در محتوا هس��ت؛‬ ‫ما با اس��م خیلی کار نداریم‪ ،‬با محتوا کار داریم‪ .‬محتوا باید‬ ‫اسالمی بشود‪ .‬شما دیدید که در این مدت در تبلیغات این‬ ‫بود که عدالت اجتماعی‪ ،‬اس�لام‪ ،‬قران‪ ،‬ای��ن حرف ها بود‬ ‫لکن محتوا نداشت‪ ،‬واقعیت نداشت‪ .‬حاال هم همین طور‬ ‫است؛ اگر محتوا اسالمی باشد [و] واقعیت پیدا بکند‬ ‫ـ این مطلبی که اقایان امده‏ان��د و م ی‏فرمایند ـ ان‬ ‫وقت مطلب صحیح اس��ت و تحول اس�لامی پیدا‬ ‫شده اس��ت؛ اما اگر فقط لفظ باش��د ـ که سابقا[هم]‬ ‫این لفظ ها بود ـ ان وقت وض��ع دیگر پیش خواهد‬ ‫امد‪ .‬من از شما اقایان متش��کرم و امیدوارم که همه‬ ‫با هم به سعادت برسید‪ ،‬و همه با هم ای ران را اصالح‬ ‫کنید‪ ،‬متحول کنی��د‪ .‬و هرکس در ه��ر مقامی که‬ ‫هست از دولت پشتیبانی کند و با ملت همراه باشد؛ تا‬ ‫اینکه ان‏شاءاهلل‏ تمام مقاصد اسالمی‪ ،‬که به سعادت‬ ‫همه شماها و به سعادت بشر است‪ ،‬ان‏شاءاهلل‏ پیاده‬ ‫بشود‪.‬‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالم حسینتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪48- 53‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫بازیگرانعصرتاریکی‬ ‫اخرینژنرال‬ ‫قواموزیرخارجهخوبیبود‪،‬مصدقوزیرکشورخوبی‬ ‫دو خط موازی‬ ‫‪54-59‬‬ ‫بینالملل‬ ‫نئو عثمانیسم‬ ‫عدولازکمالیسم‬ ‫پوپولیستتوسعه گرا‬ ‫اردوغاندرقلعهتسخیرناپذیرالئیک ها‬ ‫‪60-67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫بهکارمشکنکردم‬ ‫«امروز»فردافهمیدهمی شود‬ ‫سکوتپرستویی؛سکوتیکنسل‬ ‫مانیفست سینما‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫بهکارم‬ ‫شک نکردم‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و سی‪ /‬یکم شهریور‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫فرمان خروج ازکابینه‬ ‫سعید و رفقا‬ ‫گفتوگو با میرکریمی و‬ ‫یادداشتی از کمال تبریزی‬ ‫درباره فیلم امروز‬ ‫ایا زمان جدایی‬ ‫اصالحطلبان از‬ ‫روحانی فرا رسیده؟‬ ‫پرونده ویژه مثلث درباره استیضاح وزیرعلوم‬ ‫سرپرستی محمدعلی نجفی‬ ‫بر وزارت علوم به چه معناست؟‬ ‫چرا حسن روحانی‬ ‫بهجلسهاستیضاحنرفت؟‬ ‫خداحافظی دولت با حلقه معین؛‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫از مشارکت به کارگزاران‬ ‫عبور از مشارکت؟‬ ‫ایا «ندا» به معنای پایان نسل اول‬ ‫اصالح طلبان است؟‬ ‫انقالب رنگین‬ ‫علیهکفاشیان‬ ‫ایاسجادیرئیسفدراسیون‬ ‫فوتبال می شود؟‬ ‫زلزله در پارلمان‬ ‫ایاوزنفراکسیون اصولگرایان‬ ‫بیش از رهروان شده است؟‬ ‫سفید علیه سیاه‬ ‫تبعیض در امریکا زمینهساز‬ ‫تظاهرات گسترده خیابانی شد‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بهماپیامکبزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪ l‬امریکا باالخره تصمیم گرفت به مقابله با داعش‬ ‫برخیزد‪ .‬زحمت کشیدند‪ ،‬م ی گذاشتند همه ع راق را‬ ‫بگی رند بعد وارد م ی شدند!‬ ‫‪ l‬تعری��ف و تمجیدهای اقای روحان��ی از وزیر‬ ‫علوم م��ا را به ی��اد تعری��ف و تمجیده��ای اقای‬ ‫احمدی ن��ژاد‪ ،‬رئی س جمهور س��ابق کش��ورمان از‬ ‫مسئول دفتر خویش یعنی اقای مشایی م ی اندازد‪.‬‬ ‫چرا بعض ی ها از گذشته عبرت نم ی گی رند؟‬ ‫‪ l‬اقای روحانی ریاست محترم جمهوری مرتب‬ ‫از کاهش ت��ورم و گرانی دم م ی زن��د ولی در عمل‬ ‫مش��اهده م ی کنیم قیمت ها افزایش سرسام اوری‬ ‫پیدا کرده است‪.‬‬ ‫‪ l‬امیدوارم که این بیمه سالمتی که دولت شروع‬ ‫کرده به سرانجام برسد ولی چشم ما اب نم ی خورد‬ ‫که بیمارستان ها با ‪ 10‬درصد مردم را مداوا کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬با سالم و ارزوی سالمتی ب رای رئی س جمهور‬ ‫مردمی‪ ،‬از نمایندگان مجلس سوال شود چرا بعضی‬ ‫از ش��ما نمایندگان اینقدر چ��وب الی چرخ دولت‬ ‫م ی گذارید؟ چرا در دولت قبل با این همه ب ی قانونی‬ ‫سکوت کرده بودید و چراهای دیگر؟‬ ‫‪ l‬رقم جدی��د معوقات بانکی ‪ 88‬ه��زار میلیارد‬ ‫تومان اعالم شده است‪ .‬چرا قوه قضائیه به لیست‬ ‫بدهکاران بانکی رسیدگی نم ی کند؟‬ ‫‪ l‬امنیت غذایی مردم باید جدی گرفته شود‪ .‬یک‬ ‫روز از برنج الوده م ی گویند‪ ،‬یک روز از شیر و روغن‬ ‫مضر مثل روغن پالم و شیر با وایتکس م ی گویند‪.‬‬ ‫ایا حق ملت ما واردات جن��س مضر مالزیایی هم‬ ‫هست؟‬ ‫‪ l‬ایا اجناس بنجل چین کم به ما ضرر زد که باید‬ ‫این روغن مضر مالزیایی را هم وارد کنیم؟ به نظر‬ ‫م ی رسد در ماجرای توافقنامه هسته ای گره شدیدی‬ ‫افتاده است‪ .‬مدتی است که دیگر خبری از مذاکرات‬ ‫پشت سر هم نیس��ت‪ .‬ایا الزم نیست االن به این‬ ‫موضوع بپردازید؟ یعنی باید صبر کنید تا در شلوغی‬ ‫اخبار به بررسی و تحلیلی دست بزنید؟‬ ‫‪ l‬تالش مسئوالن ب رای سازندگی و رسیدگی به‬ ‫کارهای مردم قابل تقدیر و تحسین است‪ .‬اما گاه‬ ‫به دلیل استمرار مش��کالت و عدم توجه کافی به‬ ‫برخی مسائل مردم به ستون های پیام مردم ی روی‬ ‫م ی اورند‪ .‬کاش اینطور نبود‪.‬‬ ‫‪ l‬داروه��ای قلبی در داروخان ه و بیمارس��تان ها‬ ‫پیدا نم ی شود و ما مجبوریم به واسطه ها و دالالن‬ ‫دارو مراجع��ه کنیم و ان داروه��ا را به قیمت گزاف‬ ‫خریداری کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬مش��کالت اقتصادی‪ :‬زندگی ب رای عده ای به‬ ‫دلیل گران ی ها سخت شده است‪ .‬به خصوص اقشار‬ ‫حقوق بگیر و مستاجران‪ ،‬بیشتر تنگنای اقتصادی‬ ‫را مجبورن��د تحمل کنن��د‪ .‬امیدواریم ب��رای رفع‬ ‫مش��کالت اقتصادی و کاهش قیمت ها از س��وی‬ ‫مسئوالن چاره ای اساسی اندیشیده شود‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫ندا‪ ،‬تشکیالتی برای عبور از عارف‬ ‫سایت الف در هفته گذشته به بازتاب گزارش تحلیلی‬ ‫مثلث درباره تش��کیالت جدید اصالح طلبان پرداخت‪ .‬این‬ ‫س��ایت با برجس��ته تر کردن موضوع رقابت درون گروهی‬ ‫میان اصالح طلب��ان این متن را به طور کامل منتش��ر کرد‪.‬‬ ‫در این گزارش امده ب��ود‪« :‬به گزارش مثلث انالین‪ ،‬مدتی‬ ‫است که خبرهایی درباره تشکیالت جدید اصالح طلبان به‬ ‫گوش می رس��د‪ .‬تشکیالتی که حاال مش��خص شده است‬ ‫نامش «ندا» است؛ به معنی «نسل دوم اصالح طلبان»‪ .‬خبر‬ ‫رسمی و اولیه این تشکیل از خبرگزاری فارس منتشر شد‪.‬‬ ‫جایی که یکی از اعضای تش��کیالت مرکزی که نخواست‬ ‫نامش فاش شود به فارس می گوید‪« :‬چهره هایی همچون‬ ‫صادق خرازی‪ ،‬سجاد سالک و رضا شریفی در هسته مرکزی‬ ‫تشکل مذکور هستند‪ ».‬تش��کیالت «ندا» همانطور رقیب‬ ‫درونی اصال ح طلبان به ش��مار می رود‪ .‬پیش تر محمدرضا‬ ‫تاجیک از تئوریس��ین های اصالح طلبان از نواصالح طلبی‬ ‫سخن گفته بود‪.‬‬ ‫در متن خبر منتشر ش��ده توس��ط فارس گفته شده‪:‬‬ ‫«با اقای تاجیک صحبت هایی داش��تیم اما تاکنون ارتباط‬ ‫تشکیالتی نداش��تیم‪ ».‬در پایان این گزارش امده بود‪« :‬ایا‬ ‫این طی��ف می توانن��د در میانه چرخ دهنده ه��ای قدرتمند‬ ‫اصالح طلب جای خ��ود را باز کنند؟ یا همچ��ون عارف به‬ ‫اصالح طلب بدلی ملقب خواهند شد؟»‬ ‫مراقب باشید پیچ رادیو باز است‬ ‫یادداش��ت تحلیلی مصطفی صادقی در مثلث‬ ‫انالین درباره اس��تیضاح وزیرعلوم مورد توجه رسانه ها‬ ‫قرار گرفت‪ .‬خبرگزاری ایسنا با بازتاب این گزارش تیتر‬ ‫«اصولگرایان! چهارشنبه رادیوها روشن است» را ب رای‬ ‫بازتاب این یادداشت برگزید و نوشت‪:‬‬ ‫«پس از چند ماه مباحثه و مجادله بر سر عملکرد‬ ‫فرج ی دانا باالخره هفته گذشته استیضاح این وزیر کابینه‬ ‫اعالم وصول شد؛ اولین استیضاح در کابینه یازدهم که‬ ‫تا اینجای کار هنوز انجام ان منتفی نشده است و حاال‬ ‫گویا مجلس��ی ها عزمش��ان را ب رای کنار گذاشتن وزیر‬ ‫علوم جزم کرده اند؛ اس��تیضاحی که محورش بازگشت‬ ‫اساتید اخ راجی به دانشگاه‪ ،‬ادامه تحصیل دانشجویان‬ ‫ستاره دار و انتصاب افراد حاضر در حوادث سال ‪ 88‬در این‬ ‫وزارتخانه اعالم شده است‪ ».‬به گزارش ایسنا‪ ،‬مصطفی‬ ‫صادقی با این مقدمه در «مثلث انالین» نوشت‪« :‬این‬ ‫استیضاح البته حاشی ه هایی دارد که بسیار مهم است و‬ ‫جای مداقه و بررسی دارد‪ .‬م ی گویند قرار است افشاگری‬ ‫شود؛ یک افش��اگری بزرگ‪ .‬م ی گویند پوشه ای بزرگ از‬ ‫نام برخی نمایندگان و شخصی ت های سیاسی اصولگرا‬ ‫و منسوبان انها تهیه شده که ب ی ضابطه و خالف قانون‬ ‫یا ب��ورس گرفته اند یا از تس��هیالت ای��ن وزارتخانه‬ ‫بهره جسته اند؛ مساله ای مهم که حتی برخی گمان‬ ‫م ی کردند ممکن است موجب توقف استیضاح یا تاخیر‬ ‫بیش��تر در اعالم وصول ان شود‪ .‬س��وال اساسی این‬ ‫یادداش��ت این بود که ایا اصولگرایان باید از افشاگری‬ ‫فرج ی دانا بترسند؟‬ ‫پیش��نهاد نگارنده ان اس��ت که از می��ان این‬ ‫همه رجال اصولگرا که یک��ی از دیگری ازادی خواه تر‬ ‫و ش��جاع تر اس��ت‪ ،‬قبل از انکه وزیر عل��وم بخواهد‬ ‫احتماال ب رای دفاع از خود نسخه ای تجویزشده از سوی‬ ‫دوستانش را اجرا کند‪ ،‬پای تریبون رفته و فریاد مبارزه‬ ‫با فساد سر دهد‪ .‬حال این متخلف هر کس م ی خواهد‬ ‫باشد؛ چه نماینده باشد‪ ،‬چه وزیر سابق‪ ،‬چه منسوبان‬ ‫اصولگرا و چه حتی رفیق ش��فیق! متخلف باید خود‬ ‫هزینه اش را بدهد‪ ،‬نه اینکه یک جن��اح را هزینه خود‬ ‫کند‪ ».‬نویس��نده در پایان ب��ه اصولگرای��ان توصیه‬ ‫م ی کند‪« :‬چهارشنبه یک جلسه تاریخی برگزار خواهد‬ ‫شد‪ .‬اقایان اصولگرا یادش��ان باشد که پیچ رادیوها باز‬ ‫اس��ت و مردم م ی ش��نوند در پارلمان چه خبر است‪.‬‬ ‫مواظب اصولگرایی باشید!»‬ ‫توییت روحانی‬ ‫درباره نجفی‬ ‫رئی س جمهور‬ ‫در سفر استانی‬ ‫تغییرتصویریمناظره‪88‬‬ ‫تصور روی جلد هفته گذشته‬ ‫هفته نام��ه «ص��دا» واکنش های‬ ‫زی��ادی را به این نش��ریه از س��وی‬ ‫اصالح طلب��ان و هواداران��ش ب��ه‬ ‫هم راه داشت‪.‬‬ ‫هفته نام��ه ص��دا با ترس��یم‬ ‫تصوی��ر حس��ن روحان��ی او را به‬ ‫جای «میرحس��ین موس��وی» در‬ ‫مناظ��رات ‪ 88‬مقاب��ل احمدی نژاد‬ ‫نشاند‪ .‬سرمقاله این هفته صدا نیز‬ ‫به این موضوع اختصاص داش��ت‪.‬‬ ‫صدا ب رای این عکس تیتر «بهترین‬ ‫دفاع حمله است» را انتخاب کرده و‬ ‫نوشته بود‪« :‬جای حسن روحانی در انتخابات سال های‬ ‫‪ ۱۳۸۴‬و ‪ ۱۳۸۸‬خالی بود‪ .‬ش��اید اگر او هشت سال زودتر‬ ‫نامزد ریاست جمهوری م ی ش��د تراژدی ان هشت سال‬ ‫شکل نم ی گرفت‪ ».‬اما این نوشته‬ ‫و عکس‪ ،‬در می��ان اصالح طلبان‬ ‫واکنش ه��ای قابل توجه��ی را‬ ‫بر انگیخت��ه اس��ت‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫احم��د پورنجات��ی از چهره ه��ای‬ ‫قدیمی اصال ح طلبان ب��ا واکنش‬ ‫شدید و منفی نسبت به این موضوع‬ ‫در صفحه فیس��بوک خود نوشت‪:‬‬ ‫«افسوس که گاهی «هول حلیم»‬ ‫بدجوری ادم ها را دستپاچه می کند!‬ ‫بگذارید منطق «عطر ان است که‬ ‫ش��امه خلق اهلل ببوید و بگوید‪ ،‬نه‬ ‫انکه شاگرد دکان عطاری بگوید»‪،‬‬ ‫به مثابه احترام به افکار عمومی محفوظ بماند!»‬ ‫حامیان احمدی نژاد نیز به این جلد اعتراض کردند‪.‬‬ ‫با این حال جلد صدا مبتکرانه به نظر می رسید‪.‬‬ ‫تروریستبریتانیایی‬ ‫انتشار تصاویر ویدئویی س��ربریدن خبرنگار امریکایی‬ ‫حاضر در ع راق در هفته گذشته فضای مجازی را به سرعت‬ ‫تحت الشعاع خود قرار داد‪.‬‬ ‫این خب رنگار که جیمز فولی نام دارد‪ ،‬در س��ال ‪ ۲۰۱۲‬در‬ ‫سوریه ربوده شده بود‪ .‬گروه تروریستی داعش اعالم کرد که‬ ‫فولی را به خاطر حمالت هوایی اخیر امریکا به مواضعشان‬ ‫در ع راق م ی کشند‪ .‬جیمز فولی در خاورمیانه فعال بود و ب رای‬ ‫وبسایت امریکایی «گلوبال پست» و بنگاه های خبری دیگر‬ ‫از جمله خبرگزاری ف رانس��ه کار م ی کرد‪ .‬مرد مسلحی که در‬ ‫کنار خب رن��گار امریکایی ق رار دارد و صورت خود را پوش��انده‬ ‫انگلیس��ی را به لهجه بریتانیایی حرف م ی زند‪ .‬این موضوع‬ ‫باعث شد تا نخس ت وزیر انگلستان ب رای حضور در یک جلسه‬ ‫فوری تعطیالت خود را نیمه کاره بگذارد‪.‬‬ ‫امریکا در اولین اظهارنظره��ا گفت که این ویدئو قابل‬ ‫تایید نیست‪ .‬اما ساعاتی بعد مقامات امنیت ملی امریکا این‬ ‫ویدئو را تایید کردند‪.‬‬ ‫مادر این خبرنگار در فیس��بوک نوش��ته او به پسرش‬ ‫افتخار م ی کند‪« :‬او زندگی خودش را وقف شناس��اندن رنج‬ ‫مردم سوریه به مردم دنیا کرد‪ ».‬کاخ سفید گفته بود در صورتی‬ ‫که این تصاویر واقعی باشند‪ ،‬امریکا «از این قتل وحشیانه»‬ ‫منزجر م ی شود‪.‬‬ ‫در پایان این ویدئو‪ ،‬فرد دیگری نش��ان داده م ی ش��ود‬ ‫که به عنوان استیون ساتوف‪ ،‬گزارش��گر امریکایی‪ ،‬معرفی‬ ‫م ی شود‪ .‬شب ه نظامیان هش��دار م ی دهند که او هم م ی تواند‬ ‫سرنوشت مشابهی داشته باش��د که به حرکات بعدی باراک‬ ‫اوباما وابسته است‪.‬‬ ‫س��اتوف حدود یک س��ال پی��ش در س��وریه‪ ،‬نزدیک‬ ‫مرز ترکیه ربوده ش��ده بود‪ .‬امریکا اخی��را مواضع گروه دولت‬ ‫اسالمی را در ش��مال ع راق هدف ق رار داده و به دولت ع راقی‬ ‫و پیکارجویان ک��رد ب رای بازپ س گیری این مناطق از دس��ت‬ ‫شورشیان کمک کرده است‪.‬‬ ‫دیوید کامرون‪ ،‬نخس��ت وزیر بریتانیا بریدن س��ر یک‬ ‫خب رنگار امریکایی توس��ط یک شورش��ی عضو گروه دولت‬ ‫اسالمی که لهجه بریتانیایی دارد را تکان دهنده نامید‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه فرد قاتل احتماال بریتانیایی است‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه این کشور گفت شرکت شماری از شهروندان بریتانیا‬ ‫در مناقشات ع راق و س��وریه «یکی از دالیل روشن ب رای این‬ ‫ی ب رای امنیت‬ ‫مساله است که چ را این سازمان تهدید مستقیم ‬ ‫بریتانیاست‪».‬‬ ‫جیمز فولی در یک مصاحبه با ب ی ب ی سی در سال ‪۲۰۱۲‬‬ ‫انگیزه های خود ب رای پوشش خبری مناطق جنگی را اینگونه‬ ‫توضیح داده بود‪« :‬من به سوی نمایش کشمکش ها کشیده‬ ‫م ی شوم و م ی کوشم داستان های ناگفته را بازگو کنم‪ ».‬او در‬ ‫سال ‪ 2011‬مدتی را نیز در لیبی به اسارت گذرانده بود‪.‬‬ ‫توییت شرق‬ ‫درباره استیضاح‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫در ای�ن س�تون نظرات�ی ک�ه مخاطبان س�ایت‬ ‫مثلث انالین روی خبرها داده اند منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫نگاهی که ب�ه در خیره ماند ‪ /‬هی بخ�واب جانم‪،‬‬ ‫بخواب رودکم‬ ‫متن تاثیرگذاری بود‪ .‬مادران ش��هید به واقع تفسیر‬ ‫واقع��ی ایه صبر خداوند هس��تند و هن��وز منتظ رند تا‬ ‫برگردد‪ .‬به این فکر م ی کنم که این مادران ایا با بازگشت‬ ‫فرزندانشان‪ ،‬با اب و جارو کردن هم دلشان ارام م ی گیرد؟‬ ‫ایا راحت تر این م ی شد اثبات کرد ایه ای که م ی گوید‪:‬‬ ‫شهیدان زنده اند و نزد خدای خود روزی م ی خورند‪ .‬هنوز‬ ‫بعد از سال های سال یک مشت استخوان و یک پالک‬ ‫دل مادری را م ی لرزند و دل همه ما را به یاد م ی اندازد که‬ ‫کل من علیها فان‪ .‬و تنها ش��هیدان هستند که نباید‬ ‫پنداش��ت مرده اند‪ .‬بلکه انها زنده اند و ن��زد خدای خود‬ ‫روزی م ی خورند‪.‬‬ ‫پشت پرده توزیع شبنامه علیه حسن روحانی‬ ‫من متوجه نم ی ش��م که چرا اینها این زمان را ب رای‬ ‫پخش این شبنامه انتخاب کردند؟ مگر موضوع مدرک‬ ‫تحصیلی اقای روحانی بوده؟ اگر در این مورد شبهه ای‬ ‫دارند (که انگار دارند) بهتر اس��ت در جای دیگری ان را‬ ‫پیگیری کنند‪.‬‬ ‫اگر اق��ای ضرغام صادقی خ�لاف ایی ن نامه عمل‬ ‫کرده چه کس��ی باید این تخلف را رس��یدگی کند؟ ایا‬ ‫هیات نظارت بر نمایندگان ان را پیگیری کرده اس��ت؟‬ ‫مهمتر اینکه به نظرم باید اقای روحانی هم پاسخ بدهد‬ ‫تا بولتنی بودن مطالب بیشتر اشکار شود‪.‬‬ ‫پرونده تخلفات احمدی نژاد در «وقت نظارت»‬ ‫به نظرتون این زمان «نظارت» خیلی طوالنی نشده؟‬ ‫قرار بود اذرماه سال گذشته این دادگاه برگزار بشه اما نشد‪.‬‬ ‫گزارش تخلف از نحوه واگذاری س��هام سایپا که در‬ ‫گزارش تحقیق و تفحص از خودروسازان هم بود باید‬ ‫پیگیری شود‪ .‬این س��هام ها کجا ها رفت و چه کسانی‬ ‫سود ان را بردند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد رفت اما در نهای��ت هم اون دومیلیارد‬ ‫دالر پول برای مت��رو را پرداخت نک��رد‪ .‬قانون برای‬ ‫او اهمیت نداش��ت‪ .‬در ضمن باید ماج��رای پرداخت‬ ‫ارز ب��ه خودروهای لوکس بررس��ی ش��ود‪ .‬این مورد‬ ‫تخلف با جان ادم ها بود که به جای واردات دارو ارز به‬ ‫خودروهای لوکس واگذار شد‪.‬‬ ‫رس�ایی‪ :‬منتقدان به جهن�م بروند از مش�کالت‬ ‫کاسته م ی شود؟‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫اقای رسایی ان روز که نقطه به نقطه ارزش ریال در‬ ‫مقابل دالر یک سوم شد خاطرشان هست؟ ان روز چرا‬ ‫صدایی از شما در نیامد؟ چرا در مقابل گران شدن یک‬ ‫شبه ارز سکوت کرده بودید؟‬ ‫اگر هم به زعم ش��ما تحریم ها ترک ب رنداشته باشد‬ ‫این نقطه ضعف دولت نیست‪ .‬نقطه قوت دولت است‪.‬‬ ‫م ی دانید چرا؟ چون با این موضوع شما دارید به توانایی‬ ‫دولت و کفای��ت ان تاکید م ی کنی��د‪ .‬وضعیت همان‬ ‫وضعیت است که دولت گذشته داشت؟ اما در این دولت‬ ‫االن تورم به ‪ 25‬درصد رس��یده و نرخ دالر و ارز و سکه و‬ ‫مسکن ثابت مانده است‪ .‬معنی حرف شما این است که‬ ‫دولت جدید کفایت بیش��تری در اداره امور داشته وقتی‬ ‫که تحریم ها همان تحریم هاست‪.‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫پایان‬ ‫مصدق‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫جلسه استیضاح وزیر علوم‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫ظریف وزی�ر امور خارجه با اش�اره ب�ه اینکه اکثر‬ ‫دیدگاه ه�ای منتقدین درب�اره توافق ژنو اش�تباه‬ ‫اس�ت‪ ،‬تاکی�د ک�رد که‪« :‬م�ن ب�ه منتقدین حق‬ ‫م ی دهم چرا ک�ه امریکای ی ها رفتار ب�دی با ایران‬ ‫داشته اند‪».‬‬ ‫رئی س جمه�وری گف�ت‪« :‬کاهش تورم ب�ه صورت‬ ‫مستمر تا رسیدن به نرخ تورم یک رقمی ادامه می‬ ‫یابد‪ .‬این قول ما به مردم اس�ت و تا پایان سال ‪95‬‬ ‫تالشمان این است که تورم را یک رقمی کنیم‪».‬‬ ‫دیدار وزیر امور خارجه کنیا با ظ ریف‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سفر اومانو به ته ران‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫سفر رئی س جمهور به استان اردبیل‬ ‫‪11‬‬ ‫اف ب ی ای و ش�ورای امنیت مل�ی امریکا صحت فیلم‬ ‫«سر بریدن خب رنگار امریکایی» را تائید کرده اند‪ .‬فولی‬ ‫خب رنگار‪-‬عکاس امریکایی است که سال ‪ 2011‬در سوریه‬ ‫ناپدید شده بود‬ ‫س�رگئی الوروف وزی�ر امور خارجه‬ ‫روس�یه در دی�دار ب�ا ی�ک هیات‬ ‫فلسطینی نگ رانی کش�ورش را از‬ ‫وضعیت نوار غزه اعالم کرد‪.‬‬ ‫تشییع پیکر همسر و فرزند فرمانده‬ ‫س‬ ‫شاخه نظامی حما ‪‎‬‬ ‫سومین جلسه دادگاه مهدی هاشمی‬ ‫کارگاه نقاشی همبستگی با غزه‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫همایش شعر فلسطین‪ ،‬ک ربالی امروز‬ ‫همایشمقاومتتاپیروزی‬ ‫سیمین بهبهانی بر اثر ایست قلبی و تنفسی دار فانی را‬ ‫ی زاده سال ‪ 1306‬در ته ران است‬ ‫وداع کرد‪ .‬سیمین بهبهان ‬ ‫و از میان اثار او م ی توان به «سه تار شکسته»‪« ،‬جای پا»‪،‬‬ ‫«چلچ راغ»‪« ،‬رستاخیز» و «یک دریچه ازادی» اشاره کرد‪.‬‬ ‫تنها بانوی تکوان�دوکار ای رانی در المپیک نوجوانان‬ ‫با شکس�ت تمامی رقبای خود صاح�ب مدال طال‬ ‫ش�د‪.‬کیمیا علی زاده اولین مدال تاریخ ورزش بانوان‬ ‫تکواندوی ای ران در المپیک را به نام خود ثبت کرد‪.‬‬ ‫مردم زلزله زده مورموری ایالم‬ ‫تقدیر از ب رنام ه سازان ب رتر ورزشی‬ ‫م راسم بزرگداشت زنده یاد‬ ‫مهدینفرخب رنگارورزشی‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫مارکوس روخو اخ رین خ رید فن خال‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫بردشی ریناستقاللمقابلسایپا‬ ‫‪13‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬س�خن م�ا نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناس�انی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫امروز فرگوسن‪ ،‬فردا؟‬ ‫درباره تظاهرات گسترده علیه تبعیض نژادی‬ ‫در امریکا‬ ‫جواد نصرتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫تظاه رات مردم شهر فرگوسن علیه انچه تبعی ض نژادی‬ ‫علیه سیاهان م ی نامند موجی از واکنش های بی ن المللی را به‬ ‫همراه داش��ته‪ ،‬به صورتی که حتی دبیرکل سازمان ملل هم‬ ‫نسبت به ان اعتراض کرده است‪.‬‬ ‫فرگوسن‪ ،‬میسوری‪ ،‬ایاالت متحده امریکا‪ :‬وبستر موریس‬ ‫شیشه هایی را که جلوی مغازه اش ریخته تمیز م ی کند‪ .‬این ها‬ ‫نشانه هایی از غارتی هس��تند که یک شب پیش در همین‬ ‫منطقه روی داده و مغازه او هم بخش��ی از ان بوده است‪ .‬این‬ ‫غارت ها‪ ،‬در مرکز شهر فرگوسن روی داده اند؛ جایی که حاال‬ ‫بعد از انکه پلیس یک نوجوان غیرمس��لح سیاهپوس��ت را‬ ‫کشته‪ ،‬به کانونی بحرانی و پر از خشونت تبدیل شده است‪.‬‬ ‫روی پنجره های شکسته ش��ده مغازه وبستر موریس‬ ‫نش��انه ای از صلی ب های قرم��ز رنگ و همین ط��ور کلمه‬ ‫«اوه خون» که بخش��ی از یک ش��عر مذهبی اس��ت دیده‬ ‫م ی شود‪ .‬او م ی گوید که فعال انتظار شرایط ارام را ندارد؛ «ما‬ ‫مسیحی هستیم اما مردم ی که غارت م ی کنند‪ ،‬هیچ اهمیتی‬ ‫به کلیسا نم ی دهند‪ .‬ما اگر حتی خود مسیح را هم باالی پنجره‬ ‫بگذاریم‪ ،‬باز هم انها اهمیت نم ی دهند‪ .‬این مساله مربوط به‬ ‫انها نیست‪ .‬مساله این است که ما م ی خ واهیم به همه بگوییم‬ ‫که ما اینجا م ی مانیم‪».‬‬ ‫مثل خیل ی های دیگر در این منطقه سابقا ارام میسوری‪،‬‬ ‫موریس نقطه نظر خاصی درباره اشوب های به وجود امده دارد‪.‬‬ ‫اشوب ها از انجایی شروع ش��د که بعد از ظهر نهم اگوست‪،‬‬ ‫پلیس مایکل ب راون‪ ،‬یک نوجوان غیرمسلح را که به همراه‬ ‫دوستش در منطقه ای مسکونی راه م ی رفت‪ ،‬با گلوله کشت‪.‬‬ ‫موریس یکی از انهاس��ت که معتقد است فراخواندن‬ ‫گارد ملی میسوری کار درستی بوده است‪ ،‬البته اگر این نیروها‬ ‫بتوانند بین غارتگران و کس��انی که ب��ه صورتی صلح امیز‬ ‫راهپیمایی م ی کنند تفاوت قائل شوند و به انها اسیب نرسانند‪.‬‬ ‫با این حال کشته شدن یک نوج وان‪ ،‬یک بار دیگر این نقل قول‬ ‫محل ی ها را زنده کرده اس��ت که پلی س های سفی د پوست‪ ،‬در‬ ‫محله های سیاهپوست «دست نیافتنی» هستند‪.‬‬ ‫سلیویا اسکفورد که یک فروشنده در مغازه وبستر است‪،‬‬ ‫م ی گوید‪ « :‬اگر یکی از ما به یک افس��ر پلیس شلیک کرده‬ ‫بود‪ ،‬حتما به زندان م ی رفت و بازجویی م ی شد‪».‬‬ ‫یک قانون برای انها‪ ،‬یک قانون برای ما‬ ‫این استنباط از وجود قوانین دوگانه‪ ،‬در حالی در سراسر‬ ‫فرگوسن فراگیر ش��ده که ‪ 11‬روز است خشونت در این شهر‬ ‫کوچک وجود دارد و پلیس جواب م��ردم معترض را با گلوله‬ ‫پالستیکی و گاز اشک اور م ی دهد‪ .‬فرگوسن‪ ،‬حاال این سوال‬ ‫بزرگ تر را در امریکا مطرح کرده اس��ت که ایا شش سال بعد‬ ‫از انتخاب اولین رئی س جمهور سیاهپوست تاریخ این کشور‪،‬‬ ‫مساله نژاد حل شده است یا نه‪.‬‬ ‫افسر مسئول قتل نوجوان سیاهپوست‪ ،‬دارن ویلسن‪،‬‬ ‫در زندان نیست اما به خاطر اینکه تحقیقات درباره تی راندازی‬ ‫او در جریان است‪ ،‬به حالت تعلیق درامده‪ .‬برخی م ی گویند که‬ ‫ویلسون شاید قصد دفاع از خود را داشته است‪ .‬برخی شاهدان‬ ‫اما م ی گویند به ویلسون در حالی شلیک شده که دست هایش‬ ‫را به نشانه تسلیم باال برده بود‪.‬‬ ‫«پلی س ها یک قانون ب رای خودشان دارند و یکی ب رای‬ ‫ما‪».‬؛ این را ش��رمن هاوکینز‪ ،‬که نظافتچی اس��ت‪ ،‬در کنار‬ ‫ماشینش در خیابان وس��ت فلوریس��ان و در حالی که یک‬ ‫نوشیدنی م ی خورد‪ ،‬م ی گوید‪.‬‬ ‫«اما قانون باید ب رای همه یکی باشد‪ .‬اگر ماجرا برعکس‬ ‫بود و یک سیاهپوس��ت به یک نفر دیگر شلیک کرده بود‪،‬‬ ‫خیلی زود دستگیر م ی شد و به زندان م ی رفت‪ .‬پس چرا اون در‬ ‫زندان نیست؟ اصال جور درنم ی اید‪».‬‬ ‫ب��اراک اوباما‪ ،‬رئی س جمه��ور امری��کا‪ ،‬از یک «خلیج‬ ‫عدم اطمینان» بین پلیس و ساکنین منطقه صحبت کرده‬ ‫و گفته اس��ت‪« :‬در خیلی از جوامع‪ ،‬خیلی از مردان جوان با‬ ‫یک رنگ به خصوص نادیده گرفته م ی شوند و تنها به عنوان‬ ‫موضوعی ب رای ترسیدن به انها نگاه م ی شود‪».‬‬ ‫فرگوس��ن‪ ،‬منطق��ه ای ک��ه ‪ 21‬ه��زار نف��ر جمعیت‬ ‫دارد‪ ،‬س��ابقه ای طوالنی از تنش های نژادی دارد‪ .‬س��اکنان‬ ‫سیاهپوس��ت این منطقه که ‪ 65‬درصد جمعیت را تشکیل‬ ‫م ی دهند‪ ،‬از مدرس��ه های بد‪ ،‬بدترین افق های شغلی موجود‬ ‫در منطقه و تحقیر توسط افسرهای سفیدپوستی صحبت‬ ‫م ی کنند که ‪ 94‬درصد نیروی پلیس شهر را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫شهرهایی غروبی‬ ‫جیم لوون‪ ،‬یک جامع ه شناس سابق دانشگاه ورمونت‪،‬‬ ‫معتقد است که این تنش های نژادی ریشه در شه ر هایی دارد‬ ‫که به انها شه ر های غروبی گفته م ی شود‪ .‬در دوران جدایی‬ ‫نژادی در این ش��ه ر ها‪ ،‬پلیس قبل از غروب‪ ،‬سیاهپوست ها‬ ‫را از منطقه هایی که س��اکنان انها کامال سفیدپوس��ت بود‬ ‫بیرون م ی کرد‪.‬‬ ‫در دهه ‪ 85 ،1980‬درصد جمعیت فرگوسن سفیدپوست‬ ‫بودند اما در دهه های اخیر‪ ،‬این ترکیب جمعیتی تغییر کرده و‬ ‫در سال ‪ 67 ،2012‬درصد جمعیت این شهر سفیدپوست بودند‪.‬‬ ‫خانواده های سفی د پوس��ت در این دهه ها‪ ،‬از ترس خطر افت‬ ‫کاهش قیمت‪ ،‬به منطقه هایی که جمعیت سفی د پوس��ت‬ ‫بیشتری داشته مهاجرت کرده اند‪.‬‬ ‫لوون م ی گوید‪« :‬این یک مشکل نس ل دوم است؛ یک‬ ‫پلیس پرقدرت که سطح ان در واقع ب رای مقابله با شهرهای‬ ‫غروبی است‪ .‬انها به صورت نژادی شکل گرفته اند‪ .‬انها فکر‬ ‫م ی کنند که به راحتی م ی توانند حق��وق مردم را ضایع کنند‬ ‫چون فکر م ی کنند که این کار را ب رای خدمت به شهر انجام‬ ‫م ی دهند‪».‬‬ ‫نژاد یک عامل ویژه است‪ .‬سفیدها و سیاه های امریکا‬ ‫به دو صورت متفاوت به اتفاق های فرگوسن نگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫نتایج یک تحقیق که اخی را منتش��ر ش��ده‪ ،‬نش��ان م ی دهد‬ ‫که سیاهپوس��ت ها در سراسر این کش��ور‪ ،‬دو ب رابر بیشتر از‬ ‫امریکای ی ها معتقدند که تی راندازی فرگوسن «مسائل مهمی‬ ‫ در رابطه با نژاد را ایجاد م ی کند»‪ .‬س��فی د ها در مقابل بیشتر‬ ‫معتقدند که این مساله بیش از اندازه بزرگ شده است‪.‬‬ ‫الی زابت نیبون‪ ،‬تحلیلگر فقر در انستیتو بروکلین‪ ،‬گفته‬ ‫است که مساله ‪ ،‬بیش��تر به پول مربوط اس��ت‪ .‬در حالی که‬ ‫فرگوسن سیاه تر شد ‪ ،‬فقیرتر هم ش��ده است‪ .‬بیکاری از پنج‬ ‫درصد در سال ‪ 2000‬به ‪ 13‬درصد در سال ‪ 2012‬رسیده است‪.‬‬ ‫در همان دوره‪ ،‬کسانی هم که کار داشته اند‪ ،‬دستمزدهایشان‬ ‫یک سوم کاهش یافته است‪.‬‬ ‫تنش های فرگوس��ن‪ ،‬با یک قتل ش��عله ور ش��د‪ ،‬اما‬ ‫نیبون م ی گوید که این ش��رایط در سراسر امریکا وجود دارد‪.‬‬ ‫حومه هایی که بیشتر از یک پنجم جمعیت ان از سال ‪ 2000‬تا‬ ‫‪ 2012‬زیر خط فقر رفته اند‪ ،‬بیشتر از دوب رابر شده است‪.‬‬ ‫او م ی گوید‪« :‬در دموگرافی فقر در یک دهه اخیر تغیی رات‬ ‫سریعی رخ داده اس��ت‪ .‬حاال در حومه ها‪ ،‬فقیرهای بیشتری‬ ‫وجود دارند تا در ش��هرها‪ .‬این حومه ها ‪ ،‬در مقابل نس��بت به‬ ‫ش��هرها‪ ،‬امکانات کمتری ب رای این جمعی��ت فقیر در حال‬ ‫گسترش دارند‪».‬‬ ‫راه حل نظامی؟‬ ‫سیدمحسن فرجادی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫نویسنده در مطلب به مساله فساد و مبارزه با ان‬ ‫اشاره کرده است‪ .‬نکته مهمی که در این یادداشت دنباله‬ ‫دار وجود دارد‪ ،‬بررسی مفاهیمی چون عدالت‪،‬هزار فامیل‬ ‫و سهم و سهام است‪.‬‬ ‫اگر اهل قبیله باشی که به همه چیز م ی رسی و اگر از‬ ‫ان قبیله نبودی‪ ،‬نیستی و محکوم به فنا‪ .‬این قاعده زندگی‬ ‫در دیار ماست‪ .‬زندگی و منافع مان ب ر اساس روابط مان تعریف‬ ‫م ی ش��ود تا ضوابطی که زندگی انس��انی را مدون و تعریف‬ ‫م ی کند‪ .‬این گونه م ی ش��ود که در تمامی س��طوح روابط بر‬ ‫ضوابط م ی چربد و شان و جایگاه ادم ها را دوری و نزدیکی به‬ ‫حلقه مرکزی قبیله تشکیل م ی دهد‪ .‬اگر در گذشته قبیله ها‬ ‫بر سبیل و ریش سفید م ی چرخید قبیله های حاال ب ر اساس‬ ‫تصمیم گیری هیات مدی��ره حرکت م ی کنند‪ ،‬هرچند باز هم‬ ‫ریش سفی د ترها همه کاره هستند‪.‬‬ ‫قبیله گرایی در تاریخ و فرهنگ ای رانی تنیده اس��ت و‬ ‫جزئی از فرهنگ سیاسی به حساب م ی اید‪ .‬حتی پادشاهی‬ ‫پهلوی ک��ه به عنوان ب ی اصل و نس��ب ترین سلس��ه های‬ ‫شاهنشاهی ای ران زمام امور را به دست گرفت هم در بازتولید‬ ‫قبیله خود عقب نمان��د و خانواده هزار فامی��ل را به یادگار‬ ‫گذاش��ت‪ .‬در ان س��ازمان هرچه به خاندان دربار نزدیک تر و‬ ‫سرس��پرده تر‪ ،‬برخوردار تر‪ .‬همین ب ی عدالت��ی بود که حس‬ ‫ناب رابری و ب ی عدالتی را در جامعه پ راکنده کرد و طبقه متوسط‬ ‫اجتماعی را به حق خواهی واداشت‪ .‬حمله انقالب اسالمی به‬ ‫هرگونه امتیاز و ویژه خواری و تعریف سهم و سهام و سهمیه تا‬ ‫انجا بود که در سال های اغازین این جمله رهبر انقالب روی‬ ‫در و دیوار شهر و روستا نقش بست که «نگویید انقالب ب رای‬ ‫ما چه کرد‪ ،‬بگویید شما ب رای انقالب چه کردید‪».‬‬ ‫تا کنون درب��اره بازتولید قبیله گرای��ی در دوره انقالب‬ ‫اسالمی سخنانی گفته و نوشته شده است اما تالش دارم تا از‬ ‫منظری دیگر به این موضوع بپردازم‪ .‬سهم خواهی از انقالب‬ ‫و نظام جدید به منازعه ها دامن زد تا جایی که عده ای خود را‬ ‫دایه مه ربان تر از مادر دیدند و دلسوزی شان اخگرهایی شد که‬ ‫به جان مردم و انقالب افتاد‪ ،‬ان هم به اسم اسالم و انقالب‪ .‬در‬ ‫اینجا م ی توان بخش عمده برخی رفتارهای سال های ابتدایی‬ ‫انقالب را گنجاند؛ انجایی که افراد و گروه ها ب رای اثبات تعهد‬ ‫و تقید خود با مبانی انقالب اسالمی و جمهوری اسالمی از‬ ‫هیچ کاری فروگذار نم ی کردند؛ کارهایی که با مخالفت شدید‬ ‫امام خمینی(ره) مواجه م ی شد‪ .‬وقتی بیس ت و چهارم اذرماه‬ ‫سال ‪۱۳۶۱‬شمسی‪ ،‬امام خمینی فرمان هشت ماده ‏ای خطاب‬ ‫به قوه قضاییه و ارگان‏ های اجرایی کشور صادر کردند‪ ،‬بهانه‬ ‫از دست خیل ی ها گرفته شد‪ .‬ایجاد نارضایتی در میان اقشار‬ ‫مختلف مردم و نادیده گرفتن حقوق شهروندی دلیل ابتدایی‬ ‫این فرمان است که در زمینه حقوق خصوصی‪ ،‬حقوق بشر‬ ‫و حقوق ش��هروندی در مقابل حکومت و ق��درت‪ ،‬یکی از‬ ‫ارزنده ترین اثار امام خمینی است و به عنوان «منشور کرامت‬ ‫ی موارد به‬ ‫انسان» نامگذاری شده است‪ .‬در این فرمان در تمام ‬ ‫محترم شمردن حقوق افراد و رعایت ضوابط قانونی در برخورد‬ ‫با حقوق شرعی‪ -‬مدنی تاکید شده است‪ .‬قانون نقطه مقابل‬ ‫قبیله گرایی بود و امام با این رذیلت فرهنگ سیاسی به مبارزه‬ ‫برخاس��ت‪ .‬او این گونه تقدم قانون بر اجتهاد شخصی افراد‬ ‫فاقد صالحیت را یاداور شد و پایبندی به قانون را متذکر شد‪.‬‬ ‫اما با این همه جریانی ک��ه ورود و ماندگاری در خیمه‬ ‫انقالب را نمایش تقید ظاهرگرایانه به اسالم و انقالب در قالب‬ ‫رفتارهای هیجانی م ی دی��د‪ ،‬همچنان در الیه های مختلف‬ ‫ماند و بخشی از هویت قبیله گرایانه را به خود اختصاص داد‪.‬‬ ‫‪ 10‬اردیبهش��ت ‪ 80‬بزن��گاه دیگ��ری ب��ود ک��ه‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬فرمان مهمی را در خصوص مبارزه‬ ‫همه جانبه و سازمان یافته با مفاسد مالی و اقتصادی‪ ،‬خطاب‬ ‫به سران قوا صادر کردند‪ .‬این فرمان صریح بعد از چند سال‬ ‫تذکر و هشدار رهبر انقالب اس�لامی خطاب به سران قوا و‬ ‫دستگاه های اجرایی صادر شده بود تا از جان گرفتن بیشتر‬ ‫قبیله ای دیگر که خود را نشان م ی داد جلوگیری کند‪.‬‬ ‫اقتصاد کشور در همه سال های پس از جنگ به فرصت‬ ‫طالیی ب رای سودجویان تبدیل شد؛ سوداگرانی که خواسته و‬ ‫ناخواسته قبیله ای جدید را در دوره جمهوری اسالمی تعریف‬ ‫کرده بودند‪ .‬بازتولید رفتارهای ض��د ول ی نعمتان انقالب که‬ ‫همانا مستضعفین و طبقات فرودست جامعه بودند تا انجا‬ ‫پیش رفت که بر نگران ی ها افزود‪.‬‬ ‫ادامه دارد‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫منبع‪ :‬الجزیره‬ ‫تبارشناسی فساد در ایران‬ ‫گفتارها‬ ‫ب رای مای��کل مک فیرس��ون‪ ،‬مدی ر گ��روه ضد جنگ‬ ‫کهنه س��ربازان ب رای صلح‪ ،‬پیامی که تنش فرگوسن داشته‬ ‫این است که اس��تفاده از ابزارهایی که توسط امریکا در خارج‬ ‫این کشور استفاده م ی شود‪ ،‬در داخل هم ب رای کنترل اشوب ها‬ ‫رواج یافته‪ .‬او به لباس های استتار‪ ،‬لباس های زرهی مخصوص‬ ‫ارتش‪ ،‬مسلس ل های دس��ته کوتاه و خودروهای زرهی اشاره‬ ‫م ی کند؛ خودروهایی که احتماال ضد مین و ضد گلوله هستند؛‬ ‫همان هایی که در ع راق و افغانستان از جان پرسنل در ب رابر‬ ‫بمب های کنار جاده ای حفاظت م ی کنند‪.‬‬ ‫«من در ع راق هم جنگیده ام و انجا با وجود اینکه افرادی‬ ‫با کالشینکف های پ رو مسلح ب رابر ما بودند‪ ،‬این قدر تجهی زات‬ ‫ندیدم‪ .‬این همه تجهی زات این ذهنیت را به وجود م ی اورد که‬ ‫باالخره افرادی کشته خواهند شد‪ ».‬در انتهای مغازه‪ ،‬موریس‬ ‫پنجره های جدید را چک م ی کند و م ی خ واهد مطمئن شود که‬ ‫م ی توانند ب رابر اشوب یک شب دیگر طاقت بیاورند و شکسته‬ ‫نش��وند‪ .‬مردم عصبانی در انتهای خیابان بیشتر م ی شوند و‬ ‫دور هم جمع ش��ده اند‪ .‬شایعه شده اس��ت که برخی کوکتل‬ ‫مولوتوف و اسلحه دارند و حتی گفته م ی شود که برخی اوباش‬ ‫و خ رابکارها از نیویورک و کالیف رنیا به اینجا امده اند‪.‬‬ ‫«ب رای من مهم نیست که چقدر پلیس اینجا م ی اورند‪.‬‬ ‫تنها راه ب��رای متوقف کردن کس��ی که عصبانی اس��ت و‬ ‫م ی خواهد به شما اسیب بزند‪ ،‬ش��لیک کردن است‪ .‬پلیس‬ ‫خیلی وقت ها جلوی ما را گرفته اس��ت‪ .‬خیلی ما را دستگیر‬ ‫کرده است‪ .‬بین اینها افراد خیل ی ها هستند که دیگر ترسی‬ ‫ندارند‪ .‬خیلی از مردان جوان در این جمع‪ ،‬حتی به زندگ ی شان‬ ‫هم اهمیت نم ی دهند‪».‬‬ ‫داستانقبیله ها‬ ‫گفتارها‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ ۶۰۰‬ساله دارند که برای دید زدن شهر کفایتشان می کند‪.‬‬ ‫«گاالتای»‪ ،‬تا مدت ه��ا برج دیدبان��ی امپراتوری عثمانی‬ ‫بوده و حاال‪ ،‬پاتوق توریس��ت های کنجکاوی اس��ت که با‬ ‫اسانسور از برج قدیمی باال می روند‪ ،‬دو ر تراسش می چرخند‬ ‫و جغرافیای ش��هری که غی��ر از مع��دود برج های بخش‬ ‫اروپایی‪ ،‬س��اختمان باالی پنج طبقه و سقف غیر شیروانی‬ ‫ندارد‪ ،‬دستش��ان می اید‪ .‬ش��هری که حتی پشت بام هایش‬ ‫هم از حس کافه نشینی مردمانش در امان نمانده‪ ،‬از باالی‬ ‫گاالتای که خوب نگاه کنی‪ ،‬میز و صندلی های میهمان ها‬ ‫را انتظارشان می بینی‪.‬‬ ‫در میانه دو قاره و چند دریا‪...‬‬ ‫پنجمین شهر توریستی جهان‪ ،‬پاتوقی نزدیک ب رای دیدن‬ ‫فرهنگ ها و ادم های مختلف جهان‬ ‫محسن امین‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این یادداشت در واقع یک سفر نامه است‪ .‬سفرنامه ای‬ ‫به جای��ی در نزدیکمان؛اس��تانبول و دیدنی های��ش و البته‬ ‫تفاوت های فرهنگی ما و انها‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫همه چیز از س��لطان احمد شروع می ش��ود‪ ،‬نه ‬ ‫الزاما‬ ‫همان فرمان��روای بزرگی که ح��اال خیلی وقت اس��ت از‬ ‫جالل و جبروتش گذشته؛ از مسجد س��لطان احمد‪ ،‬جایی‬ ‫که استانبول انگار از این نقطه اغاز می شود‪ .‬مکانی مقدس‬ ‫برای گره خوردن مردمان مسلمانی که حاال حکومت الئیک‬ ‫دارند‪ ،‬با زندگی روزمره ش��ان و تاریخ باشکوهی که پشت‬ ‫سر گذاشته اند‪ .‬جایی که همیشه پر از توریست هایی است‬ ‫که اغلب از س��مت غرب امده اند تا دژ رقیب سال های دور‬ ‫حاکمانشان را ببینند‪.‬‬ ‫مس��جد‪ ،‬حاال دوپاره شده؛ بخش��ی که هنوز مسجد‬ ‫اس��ت و بخش��ی که در س��اعات بازدید‪ ،‬میزبان مراجعان‪.‬‬ ‫کمی ان طرف ت��ر‪ ،‬مناره ها و گنب��د ایاس��وفیا خودنمایی‬ ‫می کند‪ .‬مس��جدی که ان هم روایتی دور از این شهر کهن‬ ‫دارد‪ .‬بین این دو‪ ،‬ص��ف دراز بازدید از موزه ها برای خودش‬ ‫منظره رنگارنگ و دیدنی ای است‪ .‬توریست هایی که اغلب‬ ‫وسوسه می شوند غیر از بطری های اب معدنی‪ ،‬ذرت اب پز‬ ‫یا کبابی یا حتی بلوط کبابی بگیرند‪ .‬ان هم از چرخی هایی‬ ‫که همه جای این شهر‪ ،‬چرخ چرخشان خوب می چرخد‪ .‬انها‬ ‫نمایندگان فرهنگی هس��تند که الاقل نمود امروزی اش‪،‬‬ ‫گش��تن و خوردن و خوش بودن اس��ت‪ .‬اینجا اس��تانبول‬ ‫است‪ .‬شهری روی تپه ها‪ ،‬میان دریا ها‪ ،‬بین قاره ها و معدود‬ ‫کالنشهری که ترافیک را باید بگردی تا در خیابان هایش‬ ‫پیدا کن��ی‪ .‬بر خالف می��ز و نیمکت های رس��توران ها که‬ ‫پیش فرض حضورشان داخل پیاده روهاست!‬ ‫ترام��وا ک��ه از راه می رس��د‪ ،‬ح��اال دیگر ش��هر زیر‬ ‫پای توس��ت‪ ،‬خیابان ها اغل��ب پیاده رو هس��تند یا تفکیک‬ ‫خیل��ی واضحی برای رونده ه��ای مختلف دارن��د پیاده ها‪،‬‬ ‫ ترامواسوار ها‪ ،‬اتوبوسی ها و تاکسی ها‪ .‬ایستگاه اخر هر کدام‬ ‫هم حتما به یک راه دیگر ختم می شود‪ ،‬مثال مترو یا ایستگاه‬ ‫کشتی! در ش��هری که کشتی س��واری در اب های نیلگون‬ ‫اطراف و خلیجی که بخش اروپایی و اسیایی اش را تفکیک‬ ‫کرده‪ ،‬فقط یک تفریح نیس��ت‪ ،‬بلکه بخشی از برنامه ریزی ‬ ‫ترافیک شهری اس��ت و کش��تی ها عمال اتوبوس دریایی‬ ‫هس��تند‪ .‬با این حساب‪ ،‬اینجا کس��ی روی زمین نمی ماند‪،‬‬ ‫استفاده از خودرو شخصی توجیه چندانی ندارد و ترافیک در‬ ‫عرف جامعه ش��هری که با حدود ‪ ۱۳‬میلیون نفر‪ ،‬از تهران‬ ‫خودمان جمعیت بیشتری دارد‪ ،‬واژه اشنا یا الاقل روزمره ای‬ ‫نیست‪ .‬برج اما واژه مشترکی است‪ ،‬یک برج قدیمی حدودا‬ ‫هوای شهر شرجی است‪ ،‬اما نه مثل شمال خودمان‪،‬‬ ‫کمی مهربان تر؛ اینجا کنار مدیترانه اس��ت‪ ،‬باد رو تپه های‬ ‫بادگیری که میزبان ش��هرند‪ ،‬ان قدر هس��ت ک��ه گرما و‬ ‫س��رما و رطوبت را کم و بیش معتدل کند؛ ش��هری که به‬ ‫خاطر موقعیت جغرافیایی ویژه اش‪ ،‬بدون توریس��ت ها که‬ ‫میهمان های همیش��گی خیابان هایش هستند‪ ،‬جغرافیای‬ ‫اجتماعی و فرهنگی متنوع و در عین حال منحصر به فردی‬ ‫دارد‪ .‬استانبول شهری اس��ت که نیمی از ان در قاره اسیا و‬ ‫نیمه دیگر ان در اروپا قرار دارد؛ شهری که به تعبیری محل‬ ‫اتصال دو قاره اس��ت‪ .‬در قلبش‪ ،‬تنگه بس��فر محل تالقی‬ ‫اب های دریای س��یاه‪ ،‬دریای مرمره و خلیج ش��اخ طالیی‬ ‫است که بخش اس��یایی و اروپایی را به واضح ترین شکل‬ ‫ممکن از ه��م جدا می کند‪ .‬باالی ش��هر‪ ،‬بخ��ش اروپایی‬ ‫اس��ت‪ ،‬جایی که حدود ‪ ۷۰‬درصد جمعیت س��اکن و تقریبا‬ ‫همه توریست ها را در خودش جا داده‪ .‬ادم های کنجکاوی‬ ‫که امده اند تا «ایس��تیم پولی» را از نزدیک ببینند‪ .‬شهری‬ ‫که در طول تاریخ اسم های زیادی داش��ته که قسطنطنیه‬ ‫اصلی ترینشان است‪ .‬اسم فعلی را هم از کلمه ای یونانی به‬ ‫معنی ش��هر گرفته اند‪ .‬بعد از اینکه در سال ‪ ۱۷۷۰‬میالدی‪،‬‬ ‫سلطان مصطفی سوم س��که هایی ضرب کرد که روی ان‬ ‫استانبول نقش بسته بود‪ ،‬نام شهر رسمی و قطعی شد‪ .‬جدا از‬ ‫داستان ها و افسانه های تاریخی این شهر که انگار عروسی‬ ‫نشسته بر ساحل مدیترانه است‪ ،‬تاریخ معاصر شهری اینجا‬ ‫نکته های ظریف��ی دارد‪ .‬می گویند روزگاری اس��تانبول به‬ ‫هوای دم کرده و ازار دهنده اش مش��هور بوده که ماحصل‬ ‫سوختن ذغال س��نگ در خانه های مردمش بوده‪ .‬اینجا اما‪،‬‬ ‫االن یکی از مدرن ترین ش��هر ها با بهترین اب و هواهای‬ ‫ممکن است‪ .‬شهری بدون دود‪ ،‬گرد و خاک و ماشین هایی‬ ‫همیشه تمیز‪ .‬جمعیت ش��هر بین سال های ‪ ۱۹۸۰‬و ‪۱۹۸۵‬‬ ‫به دو برابر و تا ‪ ۲۰۰۵‬حدود سه برابر شده؛ اتفاقی که قطعا‬ ‫یک اتفاق نبوده‪ .‬ترک ها برای بزرگ ش��دن ش��هری که‬ ‫بزرگ ترین شهر کشور و مرکز فرهنگی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬تجاری‬ ‫و توریستی شان باشد‪ ،‬برنامه داشته اند‪ .‬توی شهر مثل همه‬ ‫کالنشهر ها همه جور ادمی پیدا می شود‪ .‬ادم هایی که عرف‬ ‫زندگی ارام استانبول نش��ینی را پذیرفته ان��د‪ .‬اینجا‪ ،‬چهار‬ ‫میلیون نفر کرد زندگ��ی می کنند‪ .‬ادم های��ی که به هوای‬ ‫پیدا کردن کار و زندگی بهتر راهی اش شده اند‪.‬‬ ‫قدم زدن در ش��هر میز ها و نیمکت ها و غذاخوری ها‪،‬‬ ‫نکته های ظریف��ی دارد‪ ،‬اینجا‪ ،‬به س��ختی می توانی نمای‬ ‫بیرونی یک داروخانه را ببینی‪ ،‬بیمارستان هم همین طور‪.‬‬ ‫انگار مردمانش یا کامال حالشان خوب است‪ ،‬یا نه! هرچند‬ ‫امبوالنس توی ش��هر به اندازه کافی دیده می ش��ود‪ .‬شهر‬ ‫توریس��ت پذیری که در جوار اروپاس��ت‪ ،‬کمت��ر تابلوهایی‬ ‫با نوش��ته های انگلیس��ی دارد و حتی راننده تاکسی هایش‬ ‫هم اصرار دارند با علم به اینکه تو چیزی از حرف هایش��ان‬ ‫نمی فهم��ی‪ ،‬ترک��ی صحبت کنند‪ .‬ب��ا این وج��ود‪ ،‬گاهی‬ ‫ممکن است با یک جواب فارس��ی سلیس‪ ،‬غافلگیر شوی؛‬ ‫ایرانی های زیادی برای کار و زندگی و تجارت انجا زندگی‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تفسیر وحی‬ ‫درمناقبموالناامامامیرالمومنین‬ ‫علی بنابیطالب(ع)‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫نویسنده و شاعر‬ ‫زهیر توکلی در ادامه مطالب خود در مورد سیره و‬ ‫روش ائمه اطهار(ع) روایتی در مورد حضرت علی (ع) را‬ ‫تشریح کرده است‪.‬‬ ‫مالحظات‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪ -1‬لیف خرما الیاف مانندی اس��ت که بر تنه درخت‬ ‫نخل م ی پیچد و مثل غالفی اس��ت که ش��اخه نخل از ان‬ ‫بیرون م ی ای��د‪ .‬وقتی ش��اخه را هرس م ی کنن��د‪ ،‬لیف ازاد‬ ‫م ی شود و س��پس با فراوری هایی‪ ،‬چیزهای مختلفی مثل‬ ‫جارو‪ ،‬ریسمان‪ ،‬الیاف داخل تشک و‪ ...‬حتی اتاقکی موسوم‬ ‫به کوار م ی س��ازند که از برگ درخت خرم��ا و همین الیاف‬ ‫به عنوان بدنه اتاقک تشکیل م ی شود‪ .‬طبعا این الیاف‪ ،‬الیافی‬ ‫خشن است و استفاده از ان در لباس‪ ،‬از قبیل صوف (لباس‬ ‫پشمینه) زهاد و عباد صدر اسالم است‪ .‬م ی بینیم که محبوبه‬ ‫خداوند عالمیان‪ ،‬چادرش را با این الیاف خشن و ارزان قیمت‪،‬‬ ‫وصله م ی زده اس��ت‪ ،‬ان هم نه یک بار و دو بار بلکه دوازده‬ ‫بار تا هنگام وقوع این ماجرا‪ ،‬چادر ان مادر اس��مانی‪ ،‬وصله‬ ‫خورده است‪.‬‬ ‫‪ -2‬س��ال ها م ی اندیش��یدم در این که چرا قران بارها‬ ‫تاکید کرده است بر نقش پیامبر خدا به عنوان تالوت کننده‬ ‫قران بر مردمان؟ مثل این ایه س��وره جمعه‪« :‬هو الذی بعث‬ ‫فی اال ّم یین رس��وال منهم یتل��وا علیهم ایات��ه و یزکیهم و‬ ‫یعلمهم الکتاب و الحکمه‪ ،‬او همان کسی است که در میان‬ ‫درس نخواندگان و تعلیم ندیدگان‪ ،‬رسولی را از جنس خود انان‬ ‫ب رانگیخت که ایاتش را بر انان تالوت م ی کند و انان را پاک و‬ ‫پاکیزه م ی سازد و کتاب و حکمت به انان م ی اموزد‪ ».‬بعدها با‬ ‫مشاهده روایاتی از قبیل همین روایت‪ ،‬به این نتیجه رسیدم‬ ‫که ممکن اس��ت مقصود از تالوت در اینجا‪ ،‬نه فقط تالوت‬ ‫از روی نوش��ته باش��د بلکه تالوت به موقع و در متن وقایع‬ ‫روزمره و ناظر به موقعی ت هاست که تالوت واقعی است‪ .‬این‬ ‫تالوت‪ ،‬تفسیر روزمره و ب ی وقفه قران است که توسط پیامبر‬ ‫بزرگوار اسالم و خانواده شریفش صورت م ی گرفت‪ .‬شما یک‬ ‫بار با این دی��د‪ ،‬مفاتیح را بخوانید و ببینی��د که با چه حجم‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتم همین اول کار‪ ،‬یاداوری کرده باش��م به رفقا ولو‬ ‫اینکه موضوع بحث امروزم این نیست اما بد نیست از همین‬ ‫روزها مقتل به دست بگیریم و پا به پای ان ازادگان و عزیزان‬ ‫که به پای خود به خوابگاه خود ش��تافتند و نشاط مرگ را بر‬ ‫مالل زندگی با س��تمکاران ترجیح دادند و رکاب به رکاب ان‬ ‫رندان و عیاران در خواری و زاری و شکست‪ ،‬ورق تاریخ را ب رای‬ ‫ابد برگرداندند و حکم پیروزی خون بر شمشیر را بر پیشانی‬ ‫برگزیدگان اینده بشریت نقش زدند و ب رای نس ل های شهید‬ ‫بعدی‪ ،‬فانوسی از بلندای عرش خداوندی ب رافروختند‪ ،‬اری؛‬ ‫شانه به شانه انان پیش برویم تا روزی که سری از گودال بر‬ ‫نیزه ها فراز خواهد رفت و انجا خدا هس��ت و هیچ نیس��ت‪.‬‬ ‫بگذریم‪ .‬قول داده بودم که از مناقب حضرت استاد کل‪ ،‬موالنا‬ ‫امام امی رالمومنین عل ی بن ابیطالب – علی ه السالم – بگویم‪.‬‬ ‫در کتاب گرانسنگ «الحیات» اثر عالمه استاد محمدرضا‬ ‫حکیمی و ب رادرانش‪ ،‬حدیثی به نق��ل از بحاراالنوار عالمه‬ ‫مجلس��ی و او به نقل از کتاب «الدروع الواقیه» اثر سی د ابن‬ ‫طاووس حس��نی امده اس��ت‪ .‬اینک متن فارس��ی حدیث‪:‬‬ ‫«هنگام ی که این ای��ات بر پیامبر [صل��ی اهلل علیه و اله و‬ ‫سلم] نازل شد‪« :‬و ّان جهنم لموعدهم اجمعین* لها سبعه‬ ‫ابواب ّ‬ ‫لکل باب منها جزء مقسوم‪ ،‬دوزخ وعده گاه همه مردمان‬ ‫است* ان را هفت در اس��ت و ب رای هر دری از ان‪ ،‬بخشی از‬ ‫مردم تعیین شده اند» پیامبر سخت گریست و با گریستن او‬ ‫اصحاب به گریه افتادند و نم ی دانستند که جبرئیل چه چیز‬ ‫بر او نازل کرده است و هیچ یک از اصحاب نم ی توانست با‬ ‫او سخن گوید‪ .‬و چنان بود که پیامبر چون فاطمه (سالم اهلل‬ ‫علیها) را م ی دید‪ ،‬به دیدن او شادمان م ی شد‪ .‬این بود که یکی‬ ‫از اصحاب به در خانه فاطمه (سالم اهلل علیها) رفت و او را دید‬ ‫که مشغول اسیاب کردن جو است و م ی گوید‪« :‬و ما عند اهلل‬ ‫خیر و ابقی‪ ،‬و انچه در نزد خداست‪ ،‬نیکوتر و ماندن ی تر است»‬ ‫پس بر او س�لام کرد و خبر گریس��تن پیامبر را به او رساند‪.‬‬ ‫فاطمه (سالم اهلل علیها) بر پا خاس��ت و با چادر کهنه ای که‬ ‫داشت‪ ،‬خود را پوشاند که دوازده جای ان با لیف خرما وصله‬ ‫شده بود‪ .‬چون بیرون رفت‪ ،‬سلمان فارسی به چادر نگاه کرد‬ ‫و گریس��ت و گفت‪« :‬وامصیبتا! (دختران) قیصر و کسری‪،‬‬ ‫سندس و حریر بر تن دارند و دختر محمد (صل ی اهلل علیه و‬ ‫اله) روپوشی کهنه دارد که دوازده جای ان وصله شده است‪».‬‬ ‫چون فاطمه (س�لام اهلل علیها) بر پیامبر وارد شد‪ ،‬گفت‪« :‬یا‬ ‫رسول اهلل! س��لمان از پوشش من در ش��گفت شد‪ .‬قسم به‬ ‫ان که تو را به حق مبعوث کرد‪ ،‬پنج سال است که من و علی‬ ‫جز یک پوست گوسفند نداریم که روزها روی ان به شترمان‬ ‫خوراک م ی دهیم و چون شب در م ی اید‪ ،‬ان را فرش م ی کنیم‬ ‫و بالش ما از پوستی است که درون ان از لیف خرما پر شده‬ ‫است‪ .‬پیامبر گفت‪« :‬دختر من (در ترک دنیا و توجه به خدا) در‬ ‫رده پیشتازان [السابقون السابقون اولئک المق ربون] است‪».‬‬ ‫ی از ارجاع به ایات قران در قالب تضمین یعنی اوردن‬ ‫عظیم ‬ ‫عین ایه یا بخشی از ان در البه الی دعا یا زیارت یا در قالب‬ ‫تلمیح یعنی اش��اره به ایات قران در ضم��ن زیارتنامه و دعا‬ ‫مواجه م ی شوید‪ .‬در روایات نقل شده از حضرات –سالم اهلل‬ ‫علیهم اجمعین– هم وضع به همین منوال است و کالم ان‬ ‫برگزیدگان خداوند‪ ،‬دائما در رفت و برگشت میان ایات قران‬ ‫و توضیحات حکیمانه و کاشفانه خودشان است‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر‪ ،‬مردم هر بار و در هر موقعی��ت جدیدی‪ ،‬وقتی پیامبر‬ ‫خدا ایه ای یا ایاتی از قران را بر زب��ان م ی راند‪ ،‬به طور زنده و‬ ‫به قول امروزی ها انالین‪ ،‬ربط ان ایه با زندگی را م ی دیدند و‬ ‫پرتو دیگری از فهم ان ایه بر ذهنشان م ی افتاد‪ .‬در زبان ع ربی‪،‬‬ ‫ریشه تلی یتلو‪ ،‬در اصل به معنی در پی چیزی یا کسی و از‬ ‫عقب او امدن است‪ .‬تالوت پیامبر و خاندانش‪ ،‬فقط خواندن‬ ‫قران نیست بلکه انها در پی قران و بالفاصله در ادامه نزول‬ ‫وحی‪ ،‬خودشان به خودی خود یعنی با شخصیت واالیشان‪،‬‬ ‫با گفتار و کردارشان‪ ،‬معنی قران را به طور عینی و ملموس‬ ‫به مردمان نشان م ی دهند‪ .‬در این حدیث هم م ی بینیم که‬ ‫جهنم همان دنیاس��ت که ما باید از ان بگذریم یعنی هم از‬ ‫ان رد شویم و بگذریم و هم از ان صرف نظر کنیم و بگذریم‪.‬‬ ‫به خاطر همین اس��ت که در ایه شریف‪ ،‬م ی فرماید‪« :‬جهنم‬ ‫وعده گاه همه انان است» و این‪ ،‬یعنی اس��تثنا ندارد‪ .‬در ایه‬ ‫دیگری فرموده است‪« :‬و نیست هیچ کسی از شما مگر اینکه‬ ‫ی و قضای الهی‬ ‫وارد جهنم م ی ش��ود‪ .‬این‪ ،‬امری است حتم ‬ ‫حکم به ان داده است و بر خداست که این امر به انجام رسد‪».‬‬ ‫هیچ پیش��امدی در جهان‪ ،‬ب ی حکمت نیست و به خصوص‬ ‫هیچ کاری از کارهای این خانواده را نباید سرس��ری گرفت‪.‬‬ ‫ریزترین جزئیات کارهایشان درس خداشناسی و یکتاپرستی‬ ‫است‪ .‬چرا س��لمان بالفاصله پس از نزول وحی و گریستن‬ ‫پیامبر خدا به در خانه دختر بزرگوار ان حضرت م ی رود؟ دقت‬ ‫کنید ک��ه در ادامه روایت‪ ،‬انگار موضوع بحث عوض ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬اصحاب مانده بودند که این چه ایاتی بوده که نازل‬ ‫شده اس��ت و حضرت را این گونه منقلب کرده است ولی در‬ ‫ادامه حدیث تا پایان ان‪ ،‬دوربین بر زهد و وارستگی حضرت‬ ‫فاطمه – سالم اهلل علیها – و ش��وهر معصومش زوم شده‬ ‫است‪ .‬زی را با ورود ان حضرت و تغییر موضوع بحث که ابتکار‬ ‫سلمان بوده است‪ ،‬ایه مورد بحث عمال تفسیر شده است و‬ ‫نیازی به اطاله کالم حس نم ی شده است‪.‬‬ ‫در حدیثی‪ ،‬نج��ات از پل صراط ک��ه ان را روی جهنم‬ ‫زده اند‪ ،‬این گونه به تصویر کشیده شده است‪« :‬شیعیان به‬ ‫ریشه های چادر فاطمه – سالم اهلل علیها – چنگ م ی زنند‬ ‫و با او به بهش��ت م ی روند‪ ».‬ایا این چادر همان چادر خاکی‬ ‫معروف است؟‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫نگاره ای در سالمرگ سید احمد فردید‬ ‫اموزگارحکمت انسی‬ ‫یاسرهدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫در سالروز وفات احمد فردید‪،‬این روزنامه نگار و مدرس‬ ‫فلس��فه نگاهی انداخته اس��ت به ارا و اندیشه های فیلسوف‬ ‫شفاهی و جنجالی معاصر ایران‪.‬‬ ‫دنیای فلس��فه به رغم تالش ب��رای فهم و حتی گاه‬ ‫اش��تی تضادها و تناقض ها خود مولد تضاد و تناقض های‬ ‫بسیاری بوده است و بر حسب سابقه تاریخ ی اش باید گفت‬ ‫خواهد بود‪ .‬از جمله این تضادها و تناقض ها که گاه از دنیای‬ ‫تفکر به دنیای متفکر نیز کشیده م ی شود‪ ،‬ب ی اخالق ی ها و‬ ‫تندخوی ی هایی است که کمتر کسی از یک اهل دانش روا‬ ‫م ی دارد چه برسد به فیلسوف و اهل حکمت بودن‪.‬‬ ‫سید احمد فردید متفکر پر تاثیر روزگار ما که ماه میانه‬ ‫تابستان یک بهانه همیشگی ب رای زنده نگاه داشتن نامش‬ ‫اس��ت از جمله اجله متفکران معاصر ای ران زمین است که‬ ‫تناقض و تضاد مولود فلسفه در سرتاس��ر سپهر اندیشه و‬ ‫سلوکش نمودار است‪.‬‬ ‫تض��اد و تناقض هایی که گویی انها را م ی زیس��ت و‬ ‫اصال یک��ی از مهمترین علت های رازالودگ��ی این متفکر‬ ‫موثر روزگار ما زیستن در همین افق رازالوده بر مدار تضاد ها‬ ‫و تناقض های س��لوکی و فکری اش بود‪ .‬درنگی شتابزده بر‬ ‫نقاط عطف زندگی سی د احمد مهین ی یزدی که تازه در سال‬ ‫‪ 1318‬بر ان ش��د نام خاص س��ی د احمد فردید را ب رای خود‬ ‫برگزیند‪ ،‬خود گواهی از عامدانه بودن بسیاری از این تضاد ها‬ ‫و تناقض های استاد است‪.‬‬ ‫استاد بزرگ فلسفه‪ ،‬که زباندانی برجسته و قابل بود و‬ ‫عالوه بر چند زبان باستانی به زبان های فرانسوی‪ ،‬المانی و‬ ‫عربی نیز ان چنان چیره شده که متون را در نگارش اصلی‬ ‫انها مطالعه م ی کرد‪ ،‬تنها چهار س��ال بعد از امضای فرمان‬ ‫مشروطه توسط مظف ر الدین ش��اه قاجار و فرازونشی ب های‬ ‫بس��یار مش��روطه و مش��روطه خواهی (طرفه اینکه مقاله‬ ‫تالیفی یا تقریری! استاد درباره مشروطه با عنوان «مشروطه‬ ‫در رابطه ان با دفع فاسد به افس��د» که قرار بود در کیهان‬ ‫س��ال ‪ 62‬نیز چاپ بش��ود‪ ،‬گویی سرنوش��تی چ��ون خود‬ ‫مشروطه داشت) یعنی سال ‪ 1289‬در شهری که به عالمان‬ ‫و مومنانش معروف بود ب��ه دنیا امده و در کوش��ش ب رای‬ ‫تحصیل راه های بسیار تا ته ران و پاریس طی کرده بود‪.‬‬ ‫ف��ارغ از کش��مکش های اجتماع��ی – سیاس��ی و‬ ‫اوضاع خاص فرهنگی و اندیش��گی ان روزگار س��ی د احمد‬ ‫مهین ی یزدی با تالش مضاعف خود و شاید تنها و ان طور‬ ‫که گفته ش��ده به یمن عالقه پدر بر تحصی��ل فرزندان به‬ ‫پایمردی در تلمذ و مطالعه پرداخته‪ ،‬ان چنان که خیلی زود‬ ‫در ته ران به یک فلس��فه دان جوان و اهل بحث و فحص‬ ‫مش��هور م ی ش��ود و دقیقا از همین نقطه اس��ت که تطور‬ ‫تاریخی تفکر ای ران معاصر یکی از تاثیرگذاران فلس��فه ورز‬ ‫روزگار خود را م ی شناس��د؛ جوانی پرخوان و پ��ردان و البته‬ ‫جسور و صریح در گفتار و کردار‪.‬‬ ‫سی د احمد فردید از پس این اوضاع است که خیلی زود‬ ‫به شهرت م ی رسد‪ ،‬شهرتی که گویا خوش امدنش بر مذاق‬ ‫او نه از سر شهوت شهرت که از س��ر تموج اندیشه است و‬ ‫به این ترتیب کاریزمای استاد تندخو و صریح اللهجه فلسفه‬ ‫که در شناساندن اندیشه برخی از فیلسوفان غربی پیشگام‬ ‫اس��ت‪ ،‬کم کم انقدر اثرگذار م ی ش��ود‪ ،‬که حلق��ه فردیدی‬ ‫متش��کل از اصحاب فضل و فلس��فه در پی رامون او تبدیل‬ ‫به یکی از پراوازه ترین حلقه های تاثی ر گذار فلسفی در ای ران‬ ‫معاصر م ی شود‪ .‬به همین ترتیب هم باید گفت از یک سو‬ ‫به تعبیر مصطفی منفلوط��ی بوق های عظمتی که وقتی‬ ‫کسی بر سریر کامیابی م ی نشیند در ان دمیده م ی شود و از‬ ‫س��وی دیگر گزندگی لحن و بیان و معنای اندیشه فردیدی‬ ‫باعث شد تا در مقابل او مخالفان فکری و اندیشگی او نیز‬ ‫صف ارایی داش��ته باش��ند‪ .‬فیلسوف س��وربن دیده ای که‬ ‫س��ارتر را مرد ب ی فکری معرفی م ی کند که موجودی است‬ ‫که «مطال��ب را از بین برده» و او را یک��ی از «کثافت ترین‬ ‫حامیان امپریالیسم و بورژوازی و هر فکر غربی» توصیف‬ ‫م ی کند و از طرف دیگر در معرفی اندیش��ه هایدگر (البته با‬ ‫قرائت فردیدی) به اهل فلسفه پیشتاز است و همه را تشویق‬ ‫م ی کند به خوان��دن اثار او به زبان اصل��ی یعنی المانی‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر در کسوت اس��تادی که به کنگره های جهانی‬ ‫دعوت م ی شود اما در س��خنران ی های عبدالکریم سروش‬ ‫هم حضور پی��دا م ی کند تا ب��ه اصطالح خود نگ��ذارد او با‬ ‫تفکراتش گمراهی بیشتر به بار اورد‪ ،‬چهره م ی شناساند؛ و‬ ‫اینها همه و همه از پیچیدگ ی های شناخت سی د احمد فردید‬ ‫به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫نقطه عطف دیگ��ری که م ی توان در اندیش��ه فردید‬ ‫نشان داد‪ ،‬پیروزی انقالب اسالمی است که به زعم بسیاری‬ ‫از اهل فلسفه با چرخش ‪ 180‬درجه ای احمد فردید نیز همراه‬ ‫بود و او که تا دی��روز حرفی دیگر در حوزه اندیش��ه و عمل‬ ‫سیاسی داش��ت‪ ،‬در فردای انقالب حرفی و سودایی دیگر‬ ‫از خود اشکار کرد و اش��کار ترین گواه تاریخی نیز تالش او‬ ‫در قبل از انقالب ب رای نمایندگی حزب رستاخیز در یزد و به‬ ‫گفته برخی منتقدانش تالش برای تئوریسین شدن حزب‬ ‫بود و در بعد از انقالب نیز تالش ب رای ورود به مجلس شورا و‬ ‫مجلس خبرگان قانون اساسی که در هر دو نیز در رای اوری‬ ‫ناکام مان��د‪ .‬این تالش های سیاس��ی البت��ه از نظر فردید‬ ‫دون شان فیلسوف نیز تلقی نم ی شد که او با شیفتگ ی ای‬ ‫که نسبت به اندیش��ه هایدگر داش��ت و صراحتا اندیشه او‬ ‫را در راستای ارمان ها و جهت فلس��فی جمهوری اسالمی‬ ‫م ی دانست‪ ،‬از منظر منشی نیز عمل سیاسی را ب رای خود‬ ‫موجه بلکه الزم م ی دانست‪.‬‬ ‫تناقض دیگر ارا و اندیشه اس��تاد فردید عرفان جویی‬ ‫نظری و عرفان گریزی عملی اوس��ت‪ .‬چنان که در زمانه ای‬ ‫که بسیاری از اکادمیسی ن های فلسفه غرب خوانده‪ ،‬گاه تنها‬ ‫اسمی از ابن عربی ش��نیده بودند‪ ،‬او از حوالت های تاریخی‬ ‫و برخی از مبانی اندیش��ه وحدت وجودی ابن عربی سخن‬ ‫م ی گفت که گ��واه تامالت فیلس��وفانه او درباره این عارف‬ ‫بزرگ سخت یاب است‪.‬‬ ‫از سویی دیگر اما برخالف مبانی عرفانی معتقد به ان‪،‬‬ ‫ستی زندگی و پرخاشگری فکری و سیاسی استاد و تندخویی‬ ‫کالمی او تقریبا یکی از بارزترین صفات ش��خصیتی او به‬ ‫حس��اب م ی امد‪ ،‬امری که حتی عالقه مندان و مخاطبان‬ ‫نزدیک او نیز به ان معترفند‪.‬‬ ‫نقطه عطف دیگر س��لوک و اندیشه اس��تاد فردید در‬ ‫ش��فاه ی بودن و میل ب ی پایان به س��خنرانی و ارائه گفتار‬ ‫و تقریبا پرهیز بس��یار از ه ر گونه به بند کش��یدن سخن و‬ ‫مکتوب کردن بوده است‪ .‬امری که مخالفان او ان را ناشی‬ ‫از ضعف در نگارش و پرهیز از س��ند مکت��وب از خود به جا‬ ‫گذاش��تن ب رای تغیی رات گاه به گاه او در منش سیاس��ی و‬ ‫فکری قلمداد م ی کنند‪ .‬فیلسوف شفاه ی بودن اما از جانب‬ ‫ش��اگردان و دوستداران استاد نس��بتی دارد با سختی تفکر‬ ‫ ب ی پایاب او که دانسته ها در سبقت بر هم از به بند کشیدن‬ ‫باز م ی مانند‪.‬‬ ‫شاید به همین خاطر هم انچه امروز م ی توان از استاد‬ ‫به ص��ورت مکتوب باز ش��ناخت‪ ،‬عالوه بر کمت��ر از تعداد‬ ‫انگشتان دو دست مقاله‪ ،‬بیشتر تقری ر های سخن استاد است‬ ‫که در قالب گفتار ها و نوشتارها منتشر شده و البته همه انها‬ ‫نیز مورد تایید همه شاگردان نزدیک استاد نیست‪ ،‬چنان که‬ ‫یکی از معروف ترین کتاب هایی که به تقریر اندیشه استاد‬ ‫اختصاص دارد و تدوین شاگرد جوانمرگ شده استاد است از‬ ‫سوی برخی دیگر از شاگردان تنها متنی مغشوش و مغلوط‬ ‫تلقی م ی شود و البته که یادمان باشد که در گفتار مشهوری‪،‬‬ ‫استاد علت ننوشتن خود را این م ی داند که «نخواسته تشبه‬ ‫به کثافات دیگران بکند»‪.‬‬ ‫در این می��ان البته مخالفان و موافقان اس��تاد اذعان‬ ‫م ی کنند که انچه دان��ش فردی��د در ان ب ی نظیر م ی نمود‬ ‫واژه پردازی های ریشه شناس��انه و به اصطالح فرانسوی ان‬ ‫اتیمولوژی خاص فردیدی اس��ت که با تسلط او به چندین‬ ‫زبان اروپایی و حتی زبان های کهن شرقی و غربی‪ ،‬غنایی‬ ‫مضاعف به ویژه در ریشه شناس��ی لغات و کلمات فلسفی‬ ‫در بر داشت‪.‬‬ ‫فرجام این نگاره اینکه استاد سی د احمد فردید با تمام‬ ‫تناقض ها و تضاده��ای گاه غیرقاب��ل درک و با هر خلق و‬ ‫خو و هر انچه در نس��ب ت های اخالقی از او گفته م ی شود‪،‬‬ ‫تاثیری غیرقابل انکار در اندیشه معاصر ای رانی داشته است؛‬ ‫تاثیری که با وام از تعبیرهای خ��ود او حوالتی دیگرگون را‬ ‫در تفلسف ای رانی رقم زده است‪ ،‬فارغ از اینکه او را به تعبیر‬ ‫شاگرد برنایش مرحوم عباس معارف «استاد بزرگ حکمت‬ ‫مشرق» یا «اموزگار حکمت انسی و علم‏االسمای تاریخی»‬ ‫بخوانیم یا مردی که از جانب روشنفکران دینی «تئوریسین‬ ‫خشونت» بوده است‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫غزه کاست‬ ‫نگاهی از جنس سوم به جنایت های صهیونیست ها‬ ‫حازم کالس‬ ‫روزنامه نگار سوری‬ ‫اتش بس در غزه دوباره شکست‪ .‬گویی این شهر باید در‬ ‫همه خانه ها و اماکن عمومی اش جایی از گلوله داشته باشد‪.‬‬ ‫این روزنامه نگار سوریه ای مقیم تهران نگاهی نو انداخته به‬ ‫غزه و کشتار مردم بی دفاع اش‪.‬‬ ‫تشکر‬ ‫قانون‬ ‫«البته در نهای��ت این موضوع (فلس��طین) روی میز‬ ‫مذاکره تمام م ی شود‪ ».‬یکی از مسئوالن ای رانی به من گفته‬ ‫است‪ ،‬حمایت مقاومت منافاتی با راه های دیپلماتیک ندارد‪،‬‬ ‫به عنوان مثال ای ران در کنار حمایت عظیم خود از مقاومت‬ ‫اعالم کرد که راه حل در فلس��طین یک همه پرسی عادالنه‬ ‫ی فلسطینیان و اسرائیلیان شرکت کنند‪.‬‬ ‫است که در ان تمام ‬ ‫پس موضوعات حقوقی و قانونی از اهمیت ویژه ای برخوردار‬ ‫است‪ .‬با پایان این جنگ تحمیلی علیه غزه یک جنگ جدید‬ ‫که شاید از اهمیت بیشتری برخوردار است اغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫این دفعه تاکید بر روش��ن کردن جنایات صهیونیس ت ها در‬ ‫دیوان عالی کیفری یا دادگاه کیفر بی ن المللی است‪ .‬جدیتی‬ ‫که با گام های عملی واضح ان را باید به نتیجه رساند‪ .‬پس‬ ‫اهمیت نشس��ت هایی مثل عدم تعهد در همین اس��ت که‬ ‫نیروهای سیاس��ی را کنار ه��م جمع م ی کند ت��ا اینکه کار‬ ‫حقوقی را کنار کار میدانی انجام دهد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫البته اینجا باید اشاره ش��ود که رژیم صهیونیستی در‬ ‫هدف قرار دادن م��ردم بیگناه ب ی دقتی نکرده اس��ت‪ ،‬بلکه‬ ‫به تاکید کارشناس��ان این کار را عمدا و ب رای تاثیر بر روحیه‬ ‫معنوی حامی��ان و هواداران مقاومت انجام داده اس��ت‪ .‬با از‬ ‫بین رفت��ن غبارهای ای��ن جنگ تحمیلی علی��ه غزه‪ ،‬تازه‬ ‫فجایع بیشتری به چشمان جهانیان خواهد رسید‪ .‬باال بردن‬ ‫تعداد جانبازان با استفاده از س�لاح های غیرمتعارف توسط‬ ‫رژیم صهیونیستی به قول کارشناس��ان نظامی انجام شده‬ ‫اس��ت‪ ،‬ولی مثل همیشه غاصبان دچار اش��تباهات زیادی‬ ‫م ی شوند‪ ،‬مثل اینکه این غاصبان شبکه های تلویزیونی را‬ ‫نم ی بینند‪ .‬صحنه ان مادر یا ان پدر که کودکان شهید خود را‬ ‫روی دست داشتند و م ی گفتند‪« :‬تا اخرین قطره خون خود و‬ ‫فرزندان خود حامی مقاومت هستیم‪».‬‬ ‫بناب راین به این دلیل باید از رژیم صهیونیستی تشکر‬ ‫کرد که دوباره «م��ا» و «جهانیان» را با این مل��ت پایدار و‬ ‫مقاوم اش��نا کرد‪ .‬دلیل دیگری که به خاط��ر ان باید از رژیم‬ ‫صهیونیس��تی تش��کر کرد این اس��ت که دوباره «ما» را با‬ ‫مقاومت و برخی از امکانات ان اش��نا کرد‪ .‬بای��د از این رژیم‬ ‫تش��کر کرد که توانست «انتفاضه س��نگ» را به «انتفاضه‬ ‫موشک» تبدیل کند‪ .‬باید تشکر کرد که با این حمله وحشیانه‬ ‫خود ثابت کرد که گروه های مقاومت یکی هس��تند و هیچ‬ ‫اختالفی نم ی تواند انه��ا را در ب رابر دش��من اصلی متفرق‬ ‫گفتارها‬ ‫«هولوکاست واقعی اکنون در غزه در حال اتفاق افتادن‬ ‫است‪ ».‬جمله ای که از زبان برخی از مسئوالن در مورد فجایع‬ ‫غزه شنیده شده و ش��اید مصادیق بسیاری از این جنایات در‬ ‫ذهن مردم ب رای صحنه های دلخراشی که رژیم صهیونیستی‬ ‫در حمله نظامی بیرحمانه خود به سالمندان‪ ،‬زنان و کودکان‬ ‫غزه به جا گذش��ته‪ ،‬نقش بسته اس��ت‪ ...‬تعبیر محمد جواد‬ ‫ظریف وزیر امور خارجه ای ران نس ل کش��ی «سیاست ملی»‬ ‫این رژیم است؛ سیاستی ناشی از استراتژی اپارتایدی که روزی‬ ‫نبوده که رژیم صهیونستی از ان عقب نشینی نکند‪ ...‬حمله‬ ‫ بیرحمانه این رژیم به تاسیسات زیرساختی‪ ،‬مساجد‪ ،‬منازل‬ ‫و مدارس و در نتیجه بیش از دو هزار شهید و بیش از هشت‬ ‫هزار زخمی حتی صدای حامیان این رژیم را دراورده است‪.‬‬ ‫این جنایات به قول دستیار و مشاور ارشد فرمانده کل‬ ‫نیروهای مسلح ای ران سردارسرلش��کر یحیی رحیم صفوی‬ ‫«روی نازی ها را سفید کرده است» و این را در کنار تبلیغات‬ ‫گسترده و درازمدت صهیونس��ت ها در مورد «هولوکاست»‬ ‫بگذارید تا به این پیشنهاد برسیم که از اصطالح غزه کاست‬ ‫استفاده کنیم و ان را به گوش جهانیان برسانیم‪.‬‬ ‫کند‪ .‬باید تشکر کرد که مجددا چشمان ما را به سوی قدس‬ ‫خیره کرد‪.‬‬ ‫بای��د تش��کر ک��رد ک��ه صحن��ه را واضح تر ک��رد و‬ ‫عکس العمل های کشورهای منطقه اعم از ع ربی و اسالمی‬ ‫نسبت به غزه و ابهاماتی که در ذهن برخی از مردم راجع به‬ ‫ی بود را‬ ‫اتفاقات سه و چهار سال گذش��ته در کشورهای عرب ‬ ‫روشن کرد‪.‬‬ ‫باید تش��کر کرد که حمله اش بهانه ای بود ب رای عبور‬ ‫از اختالف و دوباره گرم کردن روابط کمی سرد شده برخی از‬ ‫جناح ها در جبهه مقاومت و نشان داد که ارتباط طرف های‬ ‫جبهه مقاومت هیچ موقع تضعیف یا کمرنگ نشده و اینکه‬ ‫این سردی م ی توان اسمش را «سیاسی» گذاشت و مربوط‬ ‫به موضوعات مشخص است‪.‬‬ ‫باید از او تش��کر کرد که تاکید کرد اتفاقات موصل و‬ ‫االنبار یا سوریه یا عربستان با لبنان با اتفاقات سرزمی ن های‬ ‫اشغالی یکی است‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫نطق جنجالی‬ ‫گزار ‬ ‫شها‬ ‫در این صفحات ت�لاش کرده ایم تا اخرین تح��والت مهم خبری هفته‬ ‫را پوش��ش دهیم‪ .‬اصرار اصالح طلبان ب رای تغییر کابینه‪ ،‬حاش��ی ه های یک‬ ‫جشن سینمایی‪ ،‬پخش ش��بنامه علیه رئی س جمهور‪ ،‬تحوالت ع راق و یمن‬ ‫را بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫فرمانخروج ازکابینهسعیدورفقا‬ ‫صحبت های جدید سعید حجاریان و محمدرضا خاتمی را باید اغاز مرزگذاری جدی‬ ‫میان اصالح طلبان و دولت روحانی دانست؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪20‬‬ ‫درخواست سعید و محمدرضا و چند نفر دیگر‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫کابینه باید ترمیم ش��ود؛ این حاال مهمترین خواست‬ ‫اصالح طلبان از دولت است که ب رای چندمین بار در هفته های‬ ‫اخیر مطرح م ی ش��ود‪ .‬م ی گویند کابینه هماهنگ نیست و‬ ‫این ناهماهنگی ب رای دولت حسن روحانی دردسرساز خواهد‬ ‫ش��د‪.‬پی ش بینی تحلیلگران به وقوع پیوس��ته و گویا زمان‬ ‫مرزگذاری اصالح طلبان و روحانی فرارسیده؛ رویدادی که یا به‬ ‫گذار از دولت منجر م ی شود یا شکلی جدید از رابطه دوسویه‬ ‫ایجاد خواهد کرد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان اگرچه چند ماهی اس��ت نش��انه هایی از‬ ‫تمایل ب رای مرزگذاری را نمایان کرده اند‪ ،‬اما در هفته های اخیر‬ ‫عریان تر از همیش��ه به طرح موضوع م ی پردازند‪.‬در تازه ترین‬ ‫اظهارنظر سعید حجاریان گفته است‪ «:‬کابینه نیازمن د ترمیم‬ ‫اس��ت‪ .‬اگر روحانی نیروهایش را پاالیش نکن��د نف رات موثر‬ ‫کابینه سرخورده و از دولت خارج م ی شوند‪».‬‬ ‫تحلیل این دو جمله حجاریان دو نکته را بیشتر محل‬ ‫توجه م ی کند‪:‬‬ ‫‪ -1‬درخواست مجدد ب رای تغییر کابینه‬ ‫‪ -2‬هشدار به ترک کابینه توسط برخی وزرا‬ ‫او البته تنها اصالح طلبی نبوده که در هفته گذشته به‬ ‫روحانی هشدار داده اس��ت‪ .‬همزمان با او محمدرضا خاتمی‬ ‫هم گفته اس��ت‪« :‬انتقاد ما از دولت به چینشی است که در‬ ‫حوزه مدیریت سیاس��ت داخلی کش��ور به وجود امده است‪.‬‬ ‫این ُح س��ن نیس��ت که بگوییم یک وزیر را از جریان راست‬ ‫انتخاب کردم و یک وزیر دیگ��ر را از جریان چپ‪ .‬در واقع نقد‬ ‫اصلی اصالح طلبان به کابینه اق��ای روحانی همین وزارت‬ ‫کشور است‪ ،‬اما به این معنا نیس��ت که در جاهای دیگر نقد‬ ‫نداشته باشیم‪» .‬‬ ‫پیش از این هم س��عید حجاریان گفت��ه بود‪«:‬روحانی‬ ‫م ی توانستکابینهبهتریداشتهباشد‪.‬االنناهماهنگیدرستاد‬ ‫او زیاد است‪ ».‬همسو با او حسین مرعشی هم چنین روایتی از‬ ‫کابینه داشت‪« :‬بعضی از وزرای دولت اقای روحانی متاسفانه‬ ‫حدودقوه مجریهرارعایتنم ی کنندوبهراحتیم ی پذی رندمدیری‬ ‫را که نصب کرده اند به دلیل مخالفت یک یا چند نماینده کنار‬ ‫بگذارند‪ .‬اینها خالف صالبتی است که شخص اقای روحانی‬ ‫دارد‪ .‬من دولت اقای روحانی را به دلیل ش��خص اقای روحانی‬ ‫خیلی م ی‏پس��ندم‪ .‬اقای روحانی در طول یک س��ال گذشته‬ ‫یک سری خصوصیات را بروز داده ‏اند که خصوصیاتی برجسته‬ ‫است‪ .‬یکی اینکه خوب گوش م ی کنند‪ .‬دوم اینکه اقای روحانی‬ ‫ب رنامه های خود را اهم و ف ی االهم م ی کند‪ ،‬یعنی وقت خود را‬ ‫صرف کارهای فرعینم ی کندومتمرکزبرکارهایاصلی کشور‬ ‫است‪ .‬س��وم اینکه اقای روحانی هم خوب تصمیم م ی گیرد و‬ ‫هم باصالبت تصمیم م ی گیرد‪ ».‬وی گفته بود‪« :‬به طور مثال‬ ‫تصمیم اقای روحانی ب رای پاسخ دادن به تماس تلفنی اقای‬ ‫اوباما از تصمیمات ش��جاعانه او بود‪ .‬اما کاش این صالبت را‬ ‫برخی از وزرای اقای روحانی هم داش��تند‪ .‬وزرای اقای روحانی‬ ‫این احساس را منتقل م ی کنند که ب رای وزیر ماندن حاضرند هر‬ ‫هزینه ای به دولت و اقای روحانی تحمیل کنند‪ .‬یعنی بیشتر‬ ‫م ی خ واهند رقبای اقای روحانی را راضی کنند چون از می زان نفوذ‬ ‫انها ه راس دارند‪ .‬من به اقای روحانی توصیه م ی کنم که برخی‬ ‫از وزرا و استانداران را که نتوانسته ‏اند در کالس و شان دولت ظاهر‬ ‫ن ترمیم در کابینه و استانداری‏ها باید در‬ ‫شوند تغییر دهد و ای ‬ ‫جهت افزایش یکدستی و صالبت دولت انجام شود‪ ».‬حسن‬ ‫گزارش ها‬ ‫عبورازمشارکت؟‬ ‫حضور صادق خ رازی در راس‬ ‫تشکیالت«ندا»نشانازتغیی راتیدارد‬ ‫روحانی اما این انتقادها را ب رنتافته اس��ت‪ .‬او در نشست خبری‬ ‫خود به خب رنگاران این چنین گف��ت‪« :‬عده ای معتقدند دولت‬ ‫ترکیبی ناموفق است و باید یکدست باشد‪ ،‬من هیچ وقت چنین‬ ‫عقیده ای نداشتم و در این‪ 10‬ماهی که کار پیش رفته است از این‬ ‫نظر پشیمان نیستم‪ .‬فردی که میانه رو باشد‪ ،‬افراطی این طرف‬ ‫یا ان طرف نباشد‪ ،‬اما کارش را به خوبی بلد است‪ ،‬م ی تواند به‬ ‫وظیفه اش عمل کند‪ .‬پس اینکه به چه جناحی منتسب است از‬ ‫نظر این دولت اهمیت ندارد‪ .‬چون زیر سقف دولت هم م ی بینیم‬ ‫وزرا و معاونانی که دور هم نشسته ایم تق ریبا از هر حزب و جناحی‬ ‫نمونه ای در دولت حضور دارد‪ ».‬تا این جای کار مشخص شده‬ ‫که اصالح طلبان دو درخواست از دولت روحانی دارند؛ اول اینکه‬ ‫کابینه اش را تغییر دهد‪ .‬دوم اینکه انه��ا م ی خواهند روحانی‬ ‫با کابینه جدید با شیب بیشتر به تغییر شرایط مستقر همت‬ ‫گمارد‪ .‬ش��رایطی که بتواند امکان فعالیت و تحرک سیاسی‬ ‫انها را بیشتر کند تا جای پای بهتری در قدرت رسمی پی دا کنند‪.‬‬ ‫در همین راستاست که سعید حجاریان تالش م ی کند روحانی‬ ‫را به تحرک بیشتری وا دارد‪ .‬او در مصاحبه جدیدش م ی گوید‪:‬‬ ‫لواریکهم ی کند‬ ‫«اقایروحانیشخصاباصحب ت هایمسلس ‬ ‫دارد سعی م ی کند با «پایین» حرف بزند‪ .‬حدود دوماه است که‬ ‫یزند و مخاطب این سخنانش‬ ‫روحانی حرف های حساسی م ‬ ‫بدنه اجتماع است‪ .‬اما پایین هنوز جواب درخوری به او نداده و‬ ‫ان طور که باید و شاید در پایین شور و شعفی ایجاد نشده است‪.‬‬ ‫یزند و صدایی درنم ی اید‪ .‬اما‬ ‫روحانی انگار دارد به نمد مشت م ‬ ‫وی گویا دست بردار نیست و امید دارد که سری از روزنی بیرون‬ ‫اید‪ .‬خاتمی مشت هایش سب ک تر بود اما به طشت م ی زد‪».‬‬ ‫از همچسبی تا همانی سازی‬ ‫فراتر رفتند ؛ چنانکه احمد پورنجاتی‪ ،‬نماینده مجلس ششم‪،‬‬ ‫ضمن بیان این مطلب م ی گوید‪« :‬ویژگ��ی بنیادین اعتدال‬ ‫چس��بندگ ی اش به گفتمان اصالح طلبی است‪ ».‬استراتژی‬ ‫و تاکتیک همان ی سازی در تمام اظهارات و مصاحب ه ها ادامه‬ ‫یافت‪ .‬فیاض زاهد از اعضای حزب همبستگی‪ ،‬در مصاحبه با‬ ‫«اریا» م ی گوید‪85« :‬درصد ارای اقای روحانی را اصالح طلبان‬ ‫تشکیل م ی دادند‪ .‬ایش��ان بدون حمایت و پشتیبانی جریان‬ ‫اصالح طلب به هیچ وجه موفق نم ی شود برنامه های خودش‬ ‫را پیش ببرد‪ ».‬همچنین صادق زیباکالم نیز در گفت وگویی‬ ‫بیان م ی کند‪« :‬پیروزی اقای روحانی در انتخابات ‪ 92‬مدیون‬ ‫و مرهون حمایت بدنه اجتماعی اصالح طلبان از ایشان بود‪.‬‬ ‫بناب راین بنده امیدوارم اط رافیان ایش��ان مثل اقایان نوبخت‪،‬‬ ‫تزاده دچار این توهم نش��وند که انها‬ ‫مرتضی بان��ک و نعم ‬ ‫پیروزی اقای روحانی را رقم زده اند‪ .‬متاس��فانه بعضا ش��نیده‬ ‫م ی ش��ود که اقای روحانی و اط رافیان ایش��ان م ی گویند که‬ ‫نزدیک به یک یا دو سال روی گفتمان اعتدال در دفتر مرکز‬ ‫مطالعات اس��تراتژیک مجمع برنامه ریزی ص��ورت گرفته‪،‬‬ ‫بناب راین این گفتمان بوده که موجب پیروزی اقای روحانی شده‬ ‫است‪ .‬بنده امیدوارم اقای روحانی و اط رافیان ایشان خیلی این‬ ‫تحلی ل ها را جدی نگی رند‪ ».‬همچنین زیباکالم در گفت وگویی‬ ‫دیگر اش��اره م ی کند که «اگر بدن��ه اجتماعی اصالح طلبان‬ ‫به س��مت اقای روحانی نرفته بود‪ ،‬اقای روحانی ف ی نفس��ه‬ ‫یکی‪ ،‬دو میلیون رای بیشتر نداشت‪ ».‬یا در اظهارنظری دیگر‬ ‫اب راهیم اصغرزاده‪ ،‬فعال سیاسی اصالح طلب در گفت وگو با‬ ‫روزنامه «قانون» اظهار م ی کند‪« :‬در حقیقت‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫کشتی روحانی را به ساحل رساندند‪ ».‬اما حرف اخر را در این‬ ‫یزند‪ .‬او رک‪ ،‬صریح و ب ی پی رایه چنین‬ ‫مورد سعید حجاریان م ‬ ‫ی و س��تون فق رات برنامه های‬ ‫م ی گوید‪« :‬اصالح طلبان حام ‬ ‫روحانی هستند‪ .‬اگر بشکنند روحانی هم شکسته است‪ .‬اگر‬ ‫اصالح طلبان نباشند‪ ،‬روحانی هم وجود نخواهد داشت و در‬ ‫صورت عدم حضور اصالح طلبان‪ ،‬جریان راست روحانی را به‬ ‫ورطه شکس��ت م ی افکند‪ ».‬ایجاد چنین تصویری از رابطه‬ ‫دو سویه دولت و اصالح طلبان فضای تحرک و سیاست ورزی‬ ‫را به اصالح طلبان م ی داد‪ .‬انها از یک شرایط زندگی گیاهی به‬ ‫زندگی نباتی رسیدند‪ ،‬چهره هایی از خود را وارد دولت کردند و‬ ‫اکنون در حال ایجاد سامانی جدید ب رای ورود طبقه ای دیگر از‬ ‫اصالح طلبان به ساختار قدرت رسمی هستند‪ .‬در این میان اما‬ ‫گویا شرایط تغیی رات محسوسی کرده است‪.‬‬ ‫گذار از روحانی یا‪...‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫حاال اما اصالح طلبان تصمیمات دیگری در سر دارند‪.‬‬ ‫زمان مرزبندی فرارسیده و دیگر تمایل چندانی به همان ی سازی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬به نظر م ی رس��د اصالح طلب��ان از اینجا به بعد‬ ‫فقط فواید روحان��ی را م ی خواهند و بنای��ی ندارند که هزینه‬ ‫دولت او را بپردازند‪ .‬این را م ی توان بس��یار روشن از سخنان‬ ‫غالمحسین کرباسچی دریافت‪ .‬انجا که او به روزنامه اعتماد‬ ‫م ی گوید‪«:‬روحان��ی یک اصالح طلب کامل نیس��ت و نباید‬ ‫شکست او به معنای شکست اصالحات باشد‪ ،‬این هشدار از‬ ‫بدنه اصالح طلبی شنیده م ی شود که وقتی ما در قدرت سهمی‬ ‫ نداریم‪ ،‬چرا باید در شکس ت های احتمالی روحانی سهیم شویم‬ ‫و هزینه این شکست را در انتخابات مجلس بعد بپردازیم‪».‬‬ ‫یا در اظهارنظ��ری دیگر محمدرضا تاجیک‪ ،‬مش��اور‬ ‫خاتمی در دولت اصالحات در گفت وگویی متفاوت با روزنامه‬ ‫«ارمان» م ی گوید‪« :‬دولت کنونی را با وجود تمایزاتش با دولت‬ ‫قبلی‪ ،‬دولتی پوپولیس��تی م ی دانم که بیش و پیش از انکه‬ ‫دل اشوبه ذهن مردم را داشته باش��د‪ ،‬دل مشغول جسم انان‬ ‫است‪ .‬حتی اگر بتوان از گفتمانی در راه‪ ،‬به نام گفتمان اعتدال‬ ‫سخن گفت‪ ،‬تردیدی نباید داشت که این گفتمان اکنون در‬ ‫مرحله جنینی خود است‪».‬او در اظهارنظری دیگر به روزنامه‬ ‫«ش��رق» م ی گوید‪« :‬حمایت ما از دولت کاهش پیدا کرده و‬ ‫اعتدال در حال تبدیل به اختالط است‪ ».‬یا مثال محمدرضا‬ ‫خاتمی‪ ،‬دبیرکل سابق حزب مشارکت‪ ،‬در مصاحبه با «فصل‬ ‫اعتدال» و در پاسخ به این پرسش که ایا اعتدال را یک گفتمان‬ ‫م ی دانید؟ م ی گوید‪« :‬اعتدال اص�لا نم ی تواند یک گفتمان‬ ‫باشد‪ .‬اعتدال یک روش یا حداکثر استراتژی‪ ،‬خط مشی و راه‬ ‫است‪ .‬البته به نظرم باز هم در این مسیر ابهام زیادی وجود دارد‪.‬‬ ‫ب رای من سوال اس��ت و از همان ابتدا هم این سوال را مطرح‬ ‫کردم‪ .‬ایا میانه روی یعنی یک خرده ظلم‪ ،‬یک خرده عدل‪ ،‬یک‬ ‫خرده ازادی‪ ،‬یک خرده سرکوب‪ ،‬یا خیر؟… اگر ما فقط به این‬ ‫جذابیت اکتفا کنیم و ابعاد و حدود ان را روش��ن نکنیم‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنم ممکن است ب رای خودمان هم دردسرساز باشد‪».‬‬ ‫اگر برداش��ت اولیه این باش��د که اصالح طلبان با این‬ ‫اظهارات از مرحله همان ی سازی به مرحله مزربندی رسیده اند‬ ‫حاال باید به این فکر کنیم که این فاز جدید سیاست ورزی چه‬ ‫اهداف بلند مدت و کوتاه مدتی را دربردارد‪.‬‬ ‫به یک معنا بای��د ببینیم تصمیم س��ازان خانه جدید‬ ‫اصالح طلبان را بر چه پایه ای بنا کرده اند؟‬ ‫درست همین جاست که دو گمانه پیش م ی اید‪:‬‬ ‫‪ - 1‬اصالح طلبان بنا دارند از حسن روحانی عبور‬ ‫کنند‪ .‬به دیگر س��خن اینکه ممکن است انها به این نتیجه‬ ‫رسیده باش��ند که تداوم ائتالف جز هزینه چیز دیگری ب رای‬ ‫انها ندارد‪ .‬انها از انتخابات ریاست جمهوری عبور کرده اند‪ ،‬هر‬ ‫اصالح طلبی که ممکن بوده به دولت راه یافته و به نظرشان‬ ‫هم نم ی رسد حمایت دولت چندان تاثیری در راهیابی انها به‬ ‫پارلمان اینده داشته باشد که حتی اگر هم داشته باشد معلوم‬ ‫نیست حسن روحانی بخواهد هزینه حمایت از اصالح طلبان‬ ‫را بدهد‪ .‬پس در چنین فرضی ه ای اصالح طلبان بنای عبور از‬ ‫دولت را گرفته اند‪ .‬خیلی زودتر از انچه تصور م ی شد‪.‬‬ ‫‪ -2‬سعید حجاریان م ی گوید‪ «:‬اقای روحانی شخصا با‬ ‫صحب ت های مسلس ل واری که م ی کند دارد سعی م ی کند با‬ ‫«پایین» حرف بزند‪ .‬حدود دوماه است که روحانی حرف های‬ ‫یزند و مخاطب این سخنانش بدنه اجتماع است‪.‬‬ ‫حساسی م ‬ ‫اما پایین هنوز جواب درخوری به او نداده‪ ».‬این حرف حجاریان‬ ‫به این معناست که روحانی نتوانسته با بدنه اجتماعی ارتباط‬ ‫برقرار کند‪ ،‬بناب راین ممکن اس��ت جامعه در انتخابات اینده‬ ‫تصمیم نداشته باش��د به ماندن روحانی رای مثبت دهد‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی انها به این نتیجه رسیده اند که دلیلی ندارد در‬ ‫انتخابات ‪ 96‬هزینه حسن روحانی شوند و شانس خود را ب رای‬ ‫سرمایه گذاری روی یک گزینه اصالح طلب امتحان کنند‪ .‬این‬ ‫اما به معنای عبور ان هم با سرعت زیاد نیست‪ .‬به یک معنا‬ ‫انها جنسی از رابطه پایاپای با حسن روحانی ایجاد م ی کنند‬ ‫که در یک بده بستان صفر و یکی فاز به فاز با او جلو م ی روند‪.‬‬ ‫در چنین تاکتیکی انها هم ب رای خود هویت مس��تقلی پیدا‬ ‫م ی کنند و هم اینکه زیر س��ایه حس��ن روحانی از میوه های‬ ‫درخت قدرت رسمی بچینند‪.‬‬ ‫هر کدام از این دو گزینه که درس��ت باشد یک مساله‬ ‫مشترک در این میان وجود دارد اصالح طلبان و حسن روحانی‬ ‫نسبت به یکدیگر دیگر مانند گذشته نیستند‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫اما رابطه دولت و اصالح طلبان از همان فردای ‪ 25‬خرداد‬ ‫مورد توجه بوده است‪ .‬اصالح طلبان در فاز اول تحرک سیاسی‬ ‫خود یک همچس��بی مقطعی را با تاریخ مص��رف نامعلوم‬ ‫برگزیدند و به تئوریزه کردن رابطه اصالحات و اعتدال پرداختند‪.‬‬ ‫احمد پورنجاتی در ‪ 23‬تیرماه س��ال گذش��ته در مصاحبه با‬ ‫«ایس��نا» گفته بود‪« :‬من به عنوان کسی که به رویکردهای‬ ‫اصالح طلبانه و انقالب اس�لامی اعتقاد دارم‪ ،‬بیان م ی کنم‬ ‫که اعتدال گرایی بیان دیگری از مشی اصالح طلبی است‪».‬‬ ‫محمدحس��ین خلیل ی اردکانی‪ ،‬خواه��رزاده خاتمی و‬ ‫نماینده مجلس ششم نیز در همین رابطه م ی گوید‪« :‬اعتدال‬ ‫همان اصالحات است‪ .‬گزینه سومی وجود ندارد‪ .‬اصالح طلبی‬ ‫همان اعتدال گرایی اس��ت‪ ».‬الیاس حضرتی‪ ،‬نماینده ادوار‬ ‫مجلس هم در بخش��ی از گفت وگوی خود با «خانه ملت»‬ ‫به مناسبت نوروز ‪ 93‬گفت‪« :‬اصالح طلب ها دولت روحانی را‬ ‫جزئی از خود م ی دانند‪ ».‬سعید لیالز که به تازگی به عضویت‬ ‫کارگزاران سازندگی درامده در شماره ‪ 11‬ماهنام ه «اندیشه پویا»‬ ‫اعتدال را ادامه اصالح طلبی م ی داند و م ی گوید که «رابطه ان با‬ ‫اصالح طلبی مانند رابطه سوسیا ل ‪ -‬دموکراسی و سوسیالیسم‬ ‫است‪ ».‬محمدرضا راه چمنی معتقد است‪« :‬اعتدال گفتمانی‬ ‫است که اصالح طلبی را دربرم ی گیرد‪ ».‬یا هفته نام ه «صدا»‬ ‫در شماره روز ‪ 17‬خردادماه خود‪ ،‬با تیتر «رئی س جمهور‪ ،‬هر روز‬ ‫اصالح طلب تر از دیروز»‪ ،‬به بررس��ی گرایش روزافزون حسن‬ ‫روحانی به اصالح طلب��ان م ی پردازد یا ماهنام��ه «گذار» که‬ ‫ش��مار ه تیرماه خود را با تیتر روی جلد «برخاستن اصالحات‬ ‫از دنده اعتدال» منتش��ر م ی کند‪ ،‬ضم��ن گفت وگو با احمد‬ ‫حکیم ی پور و موسوی الری به بررسی نزدیکی دولت روحانی‬ ‫با اصالح طلبان م ی پردازد‪ .‬برخ��ی از اصالح طلبان از این هم‬ ‫بایکوتاقاابراهیم‬ ‫جشنانجمنمنتقدانو‬ ‫نویسندگانتبدیلبهجلسه‬ ‫انتقادشد‬ ‫هوای تازه در عراق‬ ‫استقبال ای ران‪،‬ع ربستانوام ریکااز‬ ‫انتخابالعبادی‬ ‫‪21‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫همچنین درحال��ی که ای��ن عضو ش��ورای مرکزی‬ ‫تشکیالت «ندا» گفته بود‪« :‬تصمیمی برای دیدار با عارف‬ ‫گرفته نشده اس��ت»‪ ،‬اما در ان جلس��ه علیرضا خامسیان از‬ ‫اعضای نزدیک به عارف نیز حضور داشت‪.‬‬ ‫«ندا » رقیب اصالح طلبان‬ ‫سیاست‬ ‫عبورازمشارکت؟‬ ‫حضور صادق خرازی در راس تشکیالت«ندا» نشان از تغییر استراتژی اصالح طلبان‬ ‫از رادیکالیسم به اعتدال دارد‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اگ��ر در هفته ه��ای گذش��ته اخت�لاف ب��ر س��ر‬ ‫«نواصالح طلبی» یا «نوشدن اصالحات» بود‪ ،‬حاال با ورود‬ ‫تشکیالت «ندا» به عرصه سیاسی اختالفات بر سر خود این‬ ‫تشکیالت است‪.‬‬ ‫در مرحله اول دو تئوریس��ین اصالحات بر سر تعریف‬ ‫نحوه عمل سیاس��ی در ش��رایط حاضر اختالف نظر عمیق‬ ‫داش��تند‪ .‬حاال اما عالوه بر این اختالف در تعاریف‪ ،‬تشکلی‬ ‫پا به عرصه گذاش��ته که از نظر فعالیت نیز دارای تعارض با‬ ‫س��ایر اصالح طلبان است‪ .‬حامیان این تش��کل را می توان‬ ‫دکترتاجیک و دکتر نقیب زاده معرفی کرد و از مخالفان ان‬ ‫می توان به سعید حجاریان و عیسی سحرخیز اشاره کرد‪.‬‬ ‫مدتی اس��ت که خبرهای��ی درباره تش��کیالت جدید‬ ‫اصالح طلبان به گوش می رسد‪ .‬تشکیالتی که حاال مشخص‬ ‫شده نامش «ندا» است‪ .‬به معنی «نسل دوم اصالح طلبان»‪.‬‬ ‫خبر رسمی و اولیه این تشکل از خبرگزاری فارس منتشر شد؛‬ ‫جایی که یکی از اعضای تش��کیالت مرکزی که نخواست‬ ‫نامش فاش شود به فارس می گوید‪« :‬چهره هایی همچون‬ ‫صادق خرازی‪ ،‬سجاد سالک و رضا شریفی در هسته مرکزی‬ ‫تشکل مذکور هستند‪».‬‬ ‫هست ه اولیه این تشکل از مدت ها قبل شروع به فعالیت‬ ‫کرده بود‪ .‬شاید بیرونی ترین نمادش جایی بود که اواخر ماه‬ ‫مبارک رمضان در مجلس افطاری گرده��م امدند‪ .‬در این‬ ‫میهمانی دو طیف حضور داشتند؛ مس��ن ترها و جوان ها‪ .‬از‬ ‫میان افرادی که در عالم مادی سن و سالی از انها گذشته بود‬ ‫یک نفر بیش از همه مورد توجه بود‪ .‬او س��ن و سال زیادی‬ ‫نداش��ت اما با عصا وارد جمع شده بود‪ .‬صادق خرازی‪ ،‬سفیر‬ ‫پیشین ایران در فرانسه و نماینده گی دائم ایران در سازمان‬ ‫ملل کسی است که خبرگزاری فارس تصویرش را برای این‬ ‫خبر برگزیده بود‪«« :‬نـدا» تشکل «نواصالح طلبان»‪ /‬صادق‬ ‫خرازی عضو هست ه مرکزی‪ /‬عدم مذاکره با عارف»‪.‬‬ ‫تیتر متن دو نکته مهم را فاش می کرد؛‬ ‫‪ – ١‬حضور صادق خرازی ‪ – ٢‬مرزبندی مش��خص با‬ ‫محمدرضا عارف‪.‬‬ ‫این تشکیالت مراحل اولیه ثبت را در وزارت کشور طی‬ ‫می کند و به گفته همین فرد که عضو ش��ورای مرکزی این‬ ‫تشکل است‪ ،‬صادق خرازی عضو شورای مرکزی است اما‬ ‫تاکنون نه با اقای عارف مذاکره ای شده و نه هنوز تصمیمی‬ ‫ در این رابطه گرفته شده است‪.‬‬ ‫میهمانی افطار سنگ بنای مهمی درباره شناخت این‬ ‫تشکل به ش��مار می رود‪ .‬حضور جوانان مشارکت که سابقه‬ ‫دستگیری پس از انتخابات ‪ ٨٨‬را داش��تند در این میهمانی‬ ‫غالب است‪ .‬از حس��ین نورانی نژاد (مس��ئول اطالع رسانی‬ ‫حزب مشارکت) تا سعید نورمحمدی (مسئول شاخه جوانان‬ ‫مشارکت)‪ .‬همچنین سجاد سالک‪ ،‬روزنامه نگار که حاال گفته‬ ‫می شود یکی از اعضای هسته اصلی این تشکل است‪ .‬در این‬ ‫میهمانی از بزرگان اصالحات و چهره های شاخص مشارکت‬ ‫و مجاهدین کسی حضور نداش��ت‪ .‬اما در عوض خانم زهرا‬ ‫اشراقی که در زمان فعالیت حزب مشارکت‪ ،‬ارتباط نزدیکی با‬ ‫طیف جوان این تشکیالت داشت‪ ،‬به این میهمانی رفته بود‪.‬‬ ‫شهاب الدین طباطبایی نیز طی س��خنانی در این مراسم از‬ ‫جمع جوانان اصالح طلب خداحافظی کرده و خود را در زمره‬ ‫فعاالن اصالح طلب معرفی کرده بود‪.‬‬ ‫این تشکیالت را می توان از دو سو رقیب «داخلی» و‬ ‫«مهم» برای خود اصالح طلبان معرفی کرد‪ .‬یک سر طیف‬ ‫اصالح طلبی اعضای تندتر مشارکت و مجاهدین است و سر‬ ‫دیگر طیف عارف‪.‬‬ ‫خرازی یکی از مهره های کلیدی تش��کل نداست‪ .‬او‬ ‫تالش می کند تا جوانان اصالح طلب را که تمایل به فعالیت‬ ‫سیاس��ی و در عین حال در چارچوب نظ��ام دارند‪ ،‬گرد خود‬ ‫جمع کند‪ .‬خرازی مدتی پیش ض��رورت تولد این جریان را‬ ‫در همایش انتظار و امید در اس��تان همدان این طور معرفی‬ ‫کرده بود‪« :‬بیایید تعارف را کنار بگذاریم‪ .‬صراحتا باید گفت‬ ‫جریان اصالح طلبی نیاز به پوست اندازی دارد‪ .‬چارچوب های‬ ‫کهنه دیروز‪ ،‬زخم های التیام نیافته تاریخی و تاکتیک های‬ ‫مستعمل گذشته جوابگوی دور جدید اصالح طلبی نیست‪.‬‬ ‫ما باید وارد فاز دوم اصالح طلبی شویم‪ .‬اصول اصالح طلبی‬ ‫مشخص و روش��ن اس��ت‪ .‬هویت اصالح طلبی ما تغییری‬ ‫نکرده است‪ .‬انچه باید تغییر کند روندهای سوءتفاهم افرین‬ ‫گذشته است‪».‬‬ ‫همچنین س��جاد س��الک که حاال مش��خص شده از‬ ‫اعضای شورای مرکزی این حزب به ش��مار می رود معتقد‬ ‫اس��ت که عده ای به عمد اصالحات را به سمت افراط سوق‬ ‫می دهند و این جری��ان در دوران اصالح��ات و حتی امروز‬ ‫دچار تندروی است و برخی در داخل این جریان و هر جریان‬ ‫افراطی دیگ��ر از تندروی ها س��ود می برن��د و دارای منافع‬ ‫شخصی هستند‪ .‬اما این همان مس��یری بود که عارف بعد‬ ‫از انتخابات ‪ ٩٢‬تالش کرد با تش��کیل «بنیاد ایرانیان» ان‬ ‫را بپیماید‪.‬‬ ‫رض��ا ش��ریفی فع��ال ای��ن جری��ان درب��اره اینده‬ ‫نو اصالح طلبی و رابطه ان با شکل سنتی لیبرال ها در روزنامه‬ ‫اعتماد اینگونه توضیح می دهد‪« :‬پوست اندازی اصالحات و‬ ‫تولد یک جریان جدید اصالح طلب خواهد توانست تا حدودی‬ ‫از فشار به جریان اصالح طلبی جلوگیری کند و در عین حال‬ ‫ضمن مرور تجربه نس��ل اول تالش می کند تا اش��تباهات‬ ‫انها را تکرار نکن��د‪ » .‬وی جلب اعتماد نظ��ام‪ ،‬جلب اعتماد‬ ‫نس��ل اول اصالح طلب و جلب اعتماد مردم را سه رویکرد‬ ‫اصل��ی نواصالح طلبی می داند و معتقد اس��ت که س��یطره‬ ‫تفکرات چپ گرایانه این جریان اج��ازه نداد تا اصالحات در‬ ‫کشور رشد کند‪.‬‬ ‫مقابله نظریه پردازان‬ ‫همین موضوع را می ت��وان در اختالف��ات نظری دو‬ ‫تئوریس��ین مش��اهده کرد؛ جایی ک��ه س��عید حجاریان به‬ ‫محمدرضا تاجیک پاسخ می دهد‪.‬‬ ‫تش��کیالت «ن��دا» همانطور ک��ه گفته ش��د رقیب‬ ‫درونی اصال ح طلبان به ش��مار می رود‪ .‬محمدرضا تاجیک‬ ‫از تئوریسین های اصالح طلبان از «نواصالح طلبی» سخن‬ ‫گفته بود‪ .‬در متن خبری که فارس منتشر کرده بود گفته شده‬ ‫که اعضای این تش��کیالت با اق��ای تاجیک صحبت هایی‬ ‫داشتند اما ارتباط تشکیالتی ندارند‪.‬‬ ‫پیش تر گفته ش��د که این تش��کیالت رقیب اس��ت‬ ‫برای مش��ارکتی ها‪ .‬ی��ک ماه قب��ل زمانی ک��ه تاجیک از‬ ‫«نواصالح طلبی» س��خن گفته بود‪« :‬این روزها بس��یاری‬ ‫از خود می پرس��ند نیروهای اصالح طلب��ان اکنون در کدام‬ ‫مرحله سیاسی قرار دارند؟ اقتضای نظری و عملی این مرحله‬ ‫چیست؟ در این شرایط کدامین گفتمان از استعداد و امکان‬ ‫استعاری و هژمونیک شدن برخوردار است؟ در مسیر یافتن‬ ‫گزارش ها‬ ‫رقیب عارف‬ ‫از س��وی دیگر این تش��کیالت را بای��د رقیبی برای‬ ‫محمدرضا عارف دانس��ت‪ .‬چراکه راهی که قدم در مس��یر‬ ‫ان گذاشته اند پیش از ان عارف اغاز کرده بود و در مقابل از‬ ‫سوی تندروها «اصالح طلب بدلی» لقب گرفت‪ .‬با این همه‬ ‫این طیف از جوانان اصالح طلب یا «نسل دوم» که به گفته ‬ ‫خود «سال ها در ستادهای انتخاباتی فعالیت کرده و پوستر‬ ‫می چسباندند» حاال س��ودای حضور در سیاست دارند‪ .‬این‬ ‫طیف تاکنون در میان جوانان اصالح طلب از موقعیت خوبی‬ ‫به عنوان یک گ��روه مرجع برخوردار بودند‪ .‬پنج س��ال پس‬ ‫از س��ال ‪ 88‬انها حاال تصمیم گرفته اند تا «کنش سیاسی»‬ ‫متفاوتی را به اجرا بگذارند‪.‬‬ ‫در اقدامی مهم تش��کیالت ندا‪ ،‬در شرایطی که هنوز‬ ‫خبری رسمی (مانند انچه در فارس منتشر شد)‪ ،‎‬از تشکیالت‬ ‫خود منتش��ر نکرده بودند‪ ،‬به مراس��م روز عیدفطر در بیت‬ ‫رهبری رفتند‪ .‬انطور که سجاد سالک که حاال مشخص شده‬ ‫از اعضای اصلی این تشکیالت است از ان خبر می دهد این‬ ‫حضور یک «تصمیم فردی» نبود‪.‬‬ ‫س��الک به روش��نی در ای��ن جوابیه از ی��ک تصمیم‬ ‫تشکیالتی س��خن می گوید‪« :‬حضور در بیت رهبری یک‬ ‫اتفاق نبود‪ ،‬یک تصمیم فردی هم نبود‪ .‬بلکه حاصل مجموعه‬ ‫تامالت و بررسی های فراوان درباره شکل سیاست ورزی با‬ ‫جمعی از دوستان و در واقع یک رویکرد بود‪ .‬رویکرد جمعی‬ ‫که به این نتیجه رسیده یکی از کاستی های اصالح طلبان در‬ ‫سال های گذشته دور شدن از رهبری و نادیده گرفتن اقتدار‬ ‫نهادهای مختلف نظام بوده است‪».‬‬ ‫او دغدغه اش را توس��عه ایران دانس��ته و می گوید که‬ ‫از «فرمول قوام متقابل» پیروی می کن��د‪« :‬من در رابطه با‬ ‫حاکمیت از فرمولی به نام «قوام متقابل» دفاع می کنم‪ .‬قوام‬ ‫متقابل ناظر به این است که بهبودخواهان در راستای تقویت‬ ‫حکومت گام بردارند و البته از این فرصت برخوردار شوند تا‬ ‫جبهه اصالح طلبان را تقویت کنند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ای�ن تش�کیالت را می ت�وان از دو س�و‬ ‫رقی�ب «داخل�ی» و «مه�م» ب�رای خود‬ ‫اصالح طلبان معرفی کرد‪ .‬یک س�ر طیف‬ ‫اصالح طلبی اعضای تندتر مش�ارکت و‬ ‫مجاهدین است و سر دیگر طیف عارف‬ ‫هنوز این تشکل مراحل ثبت خود را در وزارت کشور‬ ‫به پایان نرسانده که اختالفات بر س��ر ان اغاز شده است‪.‬‬ ‫همانطور که از جوابیه س��الک‪ ،‬عضو ش��ورای مرکزی این‬ ‫تشکل نیز برمی اید انها با انتقادات زیادی روبه رو بودند‪ .‬اما‬ ‫پاسخ انها این است که می خواهند در «داخل گود» باشند و‬ ‫به دیگران توصیه می کنند‪« :‬افراد و گروه ها اگر می خواهند‬ ‫بیرون گود بنش��ینند خب طبیعی است که می توانند موضع‬ ‫منتقدانه ای ابراز کرده؛ یا ارمان ها را برجسته کنند یا زمین و‬ ‫زمان را دست بیندازند اما اگر کسی یا جریانی تصمیم گرفت‬ ‫در یک چارچوب مشخص فعالیت اصالحی کند نمی تواند‬ ‫مناسبات رسمی حاکم بر ان مجموعه را نادیده بگیرد‪».‬‬ ‫هنوز از ناحیه ب��زرگان اصالحات اظهارنظری در این‬ ‫باره صورت نگرفته اس��ت‪ .‬این تش��کل خود را نزدیک به‬ ‫محمد خاتم��ی می داند‪ .‬افراد ان معتقدند که از او و مش��ی‬ ‫سیاس��ی او پیروی می کنند‪ .‬همچنین ع��ارف در این باره‬ ‫اظهارنظری نکرده است‪ .‬ایا این تش��کل با دستور شورای‬ ‫هماهنگی اصالح طلبان فعال شده است؟ یا یک ایده جدید‬ ‫از س��وی افرادی چون صادق خرازی اس��ت که توانس��ته‬ ‫هوادارانی در میان جوانان پیدا کند؟در واکنشی تند به این‬ ‫تشکل عیسی سحرخیز که پس از پایان محکومیتش ازاد‬ ‫شده با انتشار متنی در صفحه ش��خصی اش به این تشکل‬ ‫انتقاد کرد‪.‬‬ ‫س��حرخیز درباره این تش��کل پس از یک انتقاد تند و‬ ‫تیز نسبت به صادق خرازی می نویسد‪ :‬برای این حزب چند‬ ‫شاخص دهان پرکن و مردم پسند نیز معرفی شده است که‬ ‫همه را خوش اید‪« :‬ارمان گرای��ی‪ ،‬عملگرایی‪ ،‬میانه روی‪،‬‬ ‫پرهی��ز از فرصت طلب��ی و رادیکالیس��م‪ ،‬اخالق گرای��ی‪،‬‬ ‫اصالحات تدریجی و گام به گام‪ ،‬اقدامات مسالمت جویانه و‬ ‫ضدخشونت گرایی‪ ،‬محوریت عقل جمعی و خواست اکثریت‬ ‫جامعه‪ ،‬گفت وگو با همه جریان های سیاس��ی در چارچوب‬ ‫قانون و توجه به قانون اساسی‪».‬‬ ‫هرچند که هادی حیدری‪ ،‬س��خنگوی هیات موسس‬ ‫ن��دای ایرانیان تاکید کرده اس��ت که «ما هیچ گاه از نس��ل‬ ‫اول اصالحات عبور نمی کنیم‪ ،‬اقدامات ما در امتداد فعالیت‬ ‫نسل اول اصالحات است‪...‬در تش��کل ندای ایرانیان افراد‬ ‫جوان تر فعالی��ت می کنند‪ ،‬اما هرگز م��ا در برابر پدران خود‬ ‫نمی ایستیم‪ ».‬اما مشخص نش��ده است که حلقه وصل این‬ ‫جریان سیاس��ی جدی با «اصالح طلبان»‪« ،‬اصالح طلبان‬ ‫پیشرو»‪« ،‬تحول خواهان» و از همه مهمتر «جنبش سبز»‬ ‫کجاست‪ .‬همانگونه که معلوم نکرده اند حلقه وصل اعضای‬ ‫هیات موس��س که گویا صادق خرازی شاخص ترین چهره‬ ‫انهاست‪ ،‬با اصالح طلبان اصلی که برای دستیابی به «ازادی‪،‬‬ ‫مردمساالری‪ ،‬حقوق بشر و‪ ..‬هزینه های سنگینی پرداخته اند‪،‬‬ ‫کجاست‪».‬‬ ‫او س��پس با کنایه به صادق خرازی می نویس��د‪« :‬اگر‬ ‫بحث تنها بحث اقازادگی باشد و اصل داشتن پیوند با بیوت‬ ‫روحانیت و خویشاوندی با روحانی زادگان می توان به استقبال‬ ‫حزب در حال تشکیل رفت و ورود انها را به صحنه سیاسی‬ ‫ایران تبریک گفت‪ ».‬س��حرخیز در ادامه اما معتقد است که‬ ‫این حزب چنین شرایطی ندارد‪.‬‬ ‫انچه مسلم است تشکیالت ندا با چالش های فراوانی‬ ‫روبه رو خواهد بود‪ .‬از یک س��وی برخ��ی از اصالح طلبان‬ ‫انها را قبول ندارند و از س��وی دیگر برخی از اصولگرایان‬ ‫معتقدند این در واقع یک پوس��ت اندازی اس��ت و حرکتی‬ ‫است در چارچوب تطهیر جریان اصالحات‪ .‬تشکیالت ندا‬ ‫اکنون یک سال پس از انتخابات ‪ 92‬سر بر اورده‪ .‬همزمان‬ ‫با حزب کارگزاران سازندگی‪ .‬با کنار رفتن جبهه مشارکت‬ ‫و س��ازمان مجاهدی��ن انگار بای��د منتظ��ر اصالح طلبان‬ ‫جدیدی باشیم‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫پاسخی برای این پرسش ها عجالتا به این نتیجه رسیده ام که‬ ‫صرفا پس از ارائه تصویری مشخص از مرحله عمل سیاسی‬ ‫کنونی می توان در پرتو «تحلیل مشخص از شرایط مشخص‬ ‫ذهنی و عینی‪ ،‬داخلی و خارجی» به پیرایش و ارایش گفتمان‬ ‫خود همت گمارد و گامی به پیش در جهت تحقق اهداف و‬ ‫ارمان های اصالحی برداشت‪ ».‬این استاد دانشگاه ادامه داد‪:‬‬ ‫«در اثر همین تامل همچنین به این نتیجه رسیده ام که عبور‬ ‫از سربی مهری و بی اعتنایی از توجه به مرحله عمل سیاسی‬ ‫و اقتضائات و استلزامات ان اوال ریشه در این انگاره دارد که‬ ‫سیاست و کنش های سیاسی بر یک الگوی از پیش حاضر و‬ ‫اماده تحویل بنا شده اند و پیروی از مشی و منش مشخص و‬ ‫ثابت سیاسی حزبی و جناحی‪ ،‬رمز موفقیت یک جریان است‪.‬‬ ‫ثانیا بر نوعی فقدان تحلیل مش��خص از ش��رایط مشخص‬ ‫استوار است و ثالثا نشان از نوعی عمل زدگی و روتین زدگی‬ ‫دارد‪ ».‬وی درب��اره مولفه چهارم گف��ت‪« :‬چهارمین دلیل‪،‬‬ ‫داللت بر نوعی قدرت زدگی (قدرت به مثابه هدف) دارد اما‬ ‫چنان که به مثابه بازیگران اگاه و مس��ئول عرصه سیاست‬ ‫کنونی جامعه خود بپذیریم «این موقعیت اس��ت و نه فقط‬ ‫یک هسته کوچک که در لحظه ای معین قیام می کند و وضع‬ ‫موجود را با چالش مواجه می کند» باید به این «بی مهری»‪،‬‬ ‫«بی اعتنایی» شود و تاملی ره گشا بر تاریخ اکنون خود داشته‬ ‫باشیم‪».‬‬ ‫سعید حجاریان اما در پاس��خ در مصاحبه ای می گفت‪:‬‬ ‫«می توان گفت اصالح طلبی نو‪ ،‬مش��روطه خواهی اس��ت‪،‬‬ ‫پس اینطور نیست بگوییم نواصالح طلبی بلکه باید بگوییم‬ ‫اصالح طلبی نو به نحوی مشروطه خواهی است‪ ».‬او در ادامه‬ ‫توضیح می دهد‪« :‬عدل مظفر یا همان عدالت شاهی‪ ،‬عدل‬ ‫شاهانه و مبتنی بر حکم شاهی بود‪ .‬اصالح طلبی تفاوت هایی‬ ‫با مش��روطه خواهی داش��ت‪ ».‬این تئوریس��ین اصالحات‬ ‫اختالفات اصالح طلبی را با مش��روطه خواهی در این موارد‬ ‫توضیح می دهد‪ -1 :‬اینکه توده ای شد و از الیگارشی درامد‬ ‫و جنبشی توده ای شد‪ .‬پس دوم خرداد جنبشی توده ای بود‪.‬‬ ‫‪ -2‬ش��عارهای جدیدتری را مطرح کرد مثل ش��عار جامعه‬ ‫مدنی‪ -3 .‬نوسازی سیاسی را مطرح کرد‪ .‬توسعه سیاسی را‬ ‫مطرح کرد چرا که بستر جامعه فرق می کرد و قشر متوسط‬ ‫رشد کرده بود که به همین دلیل مطالباتشان هم فرق کرده‬ ‫بود به نحوی که مطالبات انها با اقش��ار باال فرق داشت‪ .‬در‬ ‫دوم خرداد هم طبقات باال و هم طبقات متوسط با هم همراه‬ ‫بودند و شعارها به مراتب رادیکال تر بود پس می توان گفت‬ ‫اصالحات هنوز جا دارد برای اصالح نه برای نو شدن‪ ،‬چون‬ ‫نو شدن دیگر معنا ندارد‪.‬‬ ‫حجاریان اما در همین مس��یر به ش��رایط کنونی هم‬ ‫پرداخته و گفته ب��ود‪« :‬اعتدال ش��عار اصالح طلبی نبود اما‬ ‫اصالح طلبان از این شعار اس��تفاده کردند چرا که جامعه از‬ ‫حالت اعتدال خارج شده بود‪ .‬اصال اعتدال یعنی شروع کردن‬ ‫از نقطه صفر‪ .‬باید به قبل س��ال ‪ 76‬ی��ا حتی قبل از مجلس‬ ‫پنجم باید توجه داشت‪ .‬االن روش ها تغییر کرده است‪».‬‬ ‫از س��وی دیگر اما دکتر نقیب زاده به نظر می رسید که‬ ‫بیش��تر با تاجیک هم رای اس��ت‪ .‬او در این باره معتقد است‬ ‫که باید نیروها را صرف تحق��ق هدف کرد نه صرفا مقابله با‬ ‫حریف‪ .‬او این موضوع را «اشتباه روند اصالحات» می داند‪.‬‬ ‫نقیب زاده توضیح می دهد‪« :‬من بارها این مس��اله را به انها‬ ‫متذکر شدم که نیروهای س��نتی را تحریک و تهییج نکنید‬ ‫چرا که انها هم باالخره بخشی از این جامعه هستند و روش‬ ‫صحیح این است که انها را با خود همراه سازید‪.‬‬ ‫ژاپن چرا به این سطح از توسعه یافتگی رسیده است؟‬ ‫دقیقا به این علت است که در اصالحات به مقابله با نیروهای‬ ‫س��نتی و با جامعه فئودال نرفتند بلکه فئودال ه��ا را مامور‬ ‫سازندگی کش��ور کردند و نیروهای انها را صرف سازندگی‬ ‫کردند‪ .‬اگ��ر ما همین س��یاق را در ایران عم��ل می کردیم‪،‬‬ ‫ببینید چه اتفاقی می افتاد‪ ».‬وی گفت‪« :‬متاس��فانه در ایران‬ ‫این نیروها تحریک ش��دند و بعد نیروه��ای اندکی هم که‬ ‫برای سازندگی در کشور وجود داش��ت صرف مقابله با این‬ ‫مقاومت ها شدند‪ .‬ش��ما وقتی وارد تقابل شوید‪ ،‬اگر مغلوب‬ ‫شدید دیگر حق گله گزاری ندارید‪».‬‬ ‫تاجیک که حاال ش��اید بتوان او را تئوریس��ین تشکل‬ ‫«ندا» معرفی ک��رد‪ ،‬طرح کل��ی را در یک تدوی��ن اولیه و‬ ‫اینگون��ه مفصل بندی گفتمانی می کند‪ -1« :‬از اس��تعداد و‬ ‫امکان هژمونیک و استعاری شدن برخوردار باشد‪ -2 .‬چهره‬ ‫پرومته ای داشته باشد یعنی توام گفتمان ‪ /‬پادگفتمان‪ ،‬قدرت‬ ‫‪ /‬نخبه ای‪ ،‬س��نتی‪ /‬م��درن‪ ،‬ایرانی‪ /‬جهانی و‪ ...‬باش��د‪-3 .‬‬ ‫فراقانونی نباشد ‪ -4‬رهروان و همراهانش‪ ،‬انسان های ازاد و‬ ‫ازاداندیشی باشند که به حکم شان انسانی خود مایلند رهرو‬ ‫راه باشند و هدفشان بیش از انکه تسخیر قدرت باشد‪ ،‬تلطیف‬ ‫و تصحیح ان باش��د‪ -5 .‬حامل و عامل سیاس��ت راستین و‬ ‫مبتنی بر سوژه شدگی سیاسی احاد جامعه باشد‪ -6 .‬گستره‬ ‫«خودی» هایش بس��یار فراختر از گس��تره «دگر»هایش‬ ‫باشد‪ -7 .‬روکش و استری اخالقی و انس��انی داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ -8‬دقایقش ناظر بر ساحت های مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬هنری و‪ ...‬و توام معطوف به تقاضاها و‬ ‫نیازهای جامعه مردمان و جامعه نخبگان باشد‪».‬‬ ‫انتقاد اصالح طلبان‬ ‫‪23‬‬ ‫بایکوتاقا ابراهیم‬ ‫جشن انجمن منتقدان و نویسندگان تبدیل‬ ‫به جلسه انتقاد‪ ،‬گله گذاری و تکه پرانی شد‬ ‫فرهنگ‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هشتمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی‬ ‫در حالی برگزار ش��د که «علی عباس��ی» به عن��وان یکی از‬ ‫تهیه کنندگان سال های دور سینما‪ ،‬از اتشی که با کناره گرفتن‬ ‫از سینمای ایران در دلش افتاده‪ ،‬سخن گفت و خیلی ها را تحت‬ ‫تاثیر قرار داد‪ .‬در واقع می توان گفت اگر نبود حضور عباس��ی‬ ‫در این مراسم و سخنان احساسات برانگیزش‪ ،‬می توان گفت‬ ‫جشن انجمن منتقدان و نویسندگان‪ ،‬چندان چیزی نداشت که‬ ‫باعث شود در میان خبرها دیده شود‪ .‬البته این مراسم باز هم در‬ ‫شرایطی برگزار شد که از نسل قدیمی های سینما حضور قابلی‬ ‫به چش��م نمی خورد اما جای انها را جمع زیادی از بازیگران و‬ ‫کارگردان��ان جوانی گرفت��ه بودند که خیلی ها ب��ه اینده انها‬ ‫امیدوارند یا چندان امیدی ندارند‪.‬‬ ‫رئیس انجمن منتقدان و نویس��ندگان سینمایی در این‬ ‫مراسم گفت‪ ،‬به شما اطمینان می دهم که جوایز ما نه سفارشی‬ ‫است‪ ،‬نه بین همه پخش می ش��ود و نه نوبت بندی می شود‪.‬‬ ‫او س��پس از سخت شدن ش��رایط برگزاری جش��ن انجمن‬ ‫منتقدان انتقاد کرد‪ .‬جواد طوسی – منتقد – نیز به عنوان دبیر‬ ‫هشتمین جشن منتقدان و نویسندگان ایران با انتقاد از شرایط‬ ‫پر س��وءتفاهم فعلی گفت‪« :‬بپذیریم که بدجوری از هم دور‬ ‫افتاده ایم و اگر پایش بیفتد شمشیر را بی رحمانه روی هم می‬ ‫کشیم‪ .‬نگاهی پر سوءتفاهم همچنان موج می زند‪ .‬فکر می کنم‬ ‫در این دوران‪ ،‬حداقل این حضور تجمع یافته می تواند تالشی‬ ‫خ دادن به ان استفهام باشد که «یاران را چه شد؟»‪.‬‬ ‫برای پاس ‬ ‫درحالی که در یک واقع بینی می توانیم همدیگر را تحمل کنیم‬ ‫و دغدغه به س��ینه زدن سنگ س��ینمایی را داشته باشیم که‬ ‫بتواند ایینه تمام نمای انسان‪ ،‬جامعه و دوران گذاری باشد که‬ ‫ضایعات و تلفاتش خیلی زیاد است‪ .‬در بخشی از این مراسم‪،‬‬ ‫کلیپی از مصاحبه با «ایرج صابری» به عنوان یکی از منتقدان‬ ‫و نویسندگان پیشکسوت سینمای ایران پخش شد و او در ان‬ ‫از تجربیات حرفه ای سال های دور خود سخن گفت‪ .‬پس از ان‬ ‫هم برنامه تقدیر از ایرج صابری در میان تشویق حاضران انجام‬ ‫شد‪ .‬در این بخش‪ ،‬شاهین منصف (از منتقدان قدیمی سینمای‬ ‫ایران) متنی در تقدی��ر از ایرج صابری خواند که با اس��تقبال‬ ‫مخاطبان روبه رو بود‪ .‬سپس ایرج صابری هم پشت میکروفون‬ ‫رفت و از همراهان و همکاران سال های دورش مانند پرویز‬ ‫دوایی‪ ،‬هوشنگ کاووس��ی و‪ ...‬نام برد و از زحمات انها تقدیر‬ ‫کرد‪ .‬در قسمتی دیگر از این مراسم کلیپی در تقدیر از علیرضا‬ ‫داودنژاد پخش شد که او در ان از جایگاه سینما در فرهنگ ایران‬ ‫و نظرات مسئوالن بلندپایه نظام سخن می گفت و از جایگاه‬ ‫فعلی این هنر ابراز تاسف می کرد‪ .‬همچنین در بخشی از این‬ ‫کلیپ تاکید کرد که تعطیل کردن بازارهای فرهنگی چه به‬ ‫عمد و چه به سهو‪ ،‬در ادامه اراده دشمنان ایران است‪.‬‬ ‫پس از این کلیپ‪ ،‬هوشنگ گلمکانی‪ ،‬کیانوش عیاری‬ ‫و رضا داودنژاد روی سن امدند و علیرضا داودنژاد هم در میان‬ ‫تشویق حاضران برای دریافت تقدیرنامه اش پشت میکروفون‬ ‫رفت‪ .‬او با تقدیر از «علی عباسی» که تهیه کننده دومین فیلم‬ ‫سینمایی اش بوده است‪ ،‬گفت‪« :‬قرار بود حرف بزنم اما وقتی‬ ‫فهمیدم علی عباس��ی‪ ،‬تهیه کننده فیلم «نازنین» که مسیر‬ ‫کاری مرا عوض کرد‪ ،‬اینجاست‪ ،‬کل حرف هایم عوض شد‪».‬‬ ‫علی عباسی هم که از تشویق حاضران و همچنین تمجید های‬ ‫داودنژاد بغض کرده بود‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬انچه من در ده ها فیلمم‬ ‫انجام دادم از عشق بود اما پایان کارم در ‪ 34‬سالگی اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫تالش کردم و تا سال ‪ 67‬دو فیلم دیگر کار کردم اما در تجربه‬ ‫سوم چون اقتدار نداش��تم باعث ناکامی ام شد و فهمیدم که‬ ‫پروند ه حرفه ام بسته شده است‪».‬‬ ‫وی که با بغض سخن می گفت و خود باعث بغض بعضی‬ ‫از حاضران شده بود‪ ،‬ادامه داد‪« :‬اتشی که همیشه بر دلم خواهد‬ ‫ماند‪ ،‬بردن فیلم ها‪ ،‬نگاتیو ها و پوزتیو از دفتر پیام بود و گفتند که‬ ‫این فیلم ها سوزانده شده اما بعدها فهمیدم که سوزانده نشده اما‬ ‫اتشی که بر دلم زنده شده بود‪ ،‬ماند‪ .‬هر حرفه ای وقتی وسایلش‬ ‫اتش بگیرد می تواند جایگزین داشته باشد اما پوزتیو و نگاتیو‬ ‫وقتی اتش بگیرد جایگزینی ندارد‪».‬‬ ‫عباسی که در فرانسه زندگی می کند‪ ،‬در پایان سخنانش‬ ‫خاطرنش��ان کرد‪« :‬هنوز هم س��ینما را تعقیب کرده و وقتی‬ ‫این همه اس��تعدادهای درخش��ان را می بینم ‪ ،‬احساس غرور‬ ‫ی پرماللی که در پاریس دارم‪ ،‬لحظاتی‬ ‫می کنم‪ .‬من در زندگ ‬ ‫برایم پرغرور بوده که مثال داروخانه محل یا مدیر مدرسه بچه ام‬ ‫می گفت که فیلم «خانه دوست کجاست» یا دیگر اثار ایرانی‬ ‫برنده فالن جایزه شده است‪».‬‬ ‫این سخنان علی عباسی با تش��ویق ایستاده حاضران‬ ‫روبه رو شد و علیرضا داودنژاد هم جایزه اش را به پاس تاثیر او بر‬ ‫فیلمسازی اش به وی تقدیم کرد‪.‬‬ ‫افتخارات حاتمی کیا و عیاری‬ ‫در این برنامه‪ ،‬اگرچه «چ» ابراهیم حاتمی کیا توانست‬ ‫با پنج تندیس و یک دیپلم افتخار‪ ،‬رک��ورددار دریافت جوایز‬ ‫هشتمین جشن منتقدان و نویس��ندگان سینمای ایران باشد‬ ‫اما سه جایزه اصلی جشن (بهترین فیلم‪ ،‬بهترین فیلمنامه و‬ ‫بهترین کارگردانی) به «خانه پدری» کیانوش عیاری رسید که‬ ‫حرف وحدیث هایی درباره اکرانش وجود داشته است‪.‬‬ ‫حاشیه عجیب‬ ‫یکی از حاشیه های این جشن که بیش از متن ان به چشم‬ ‫امد‪ ،‬حضور نیافتن ابراهیم حاتمی کیا در ان و تشویق نشدنش‬ ‫توس��ط حاضران بود‪ .‬حاتمی کیا چند ماه قبل که در اختتامیه‬ ‫جشنواره فیلم فجر حضور نیافت‪ ،‬بعدا گفت که ان مراسم را‬ ‫دارای ارایش از پیش طراحی شده می دانسته و در روزهای بعد از‬ ‫ان هم علیه سینما و مدیریت ان تا توانست سخنرانی کرد‪ .‬انگار‬ ‫ان سخنرانی ها یا تصور اینکه حضور نیافتنش در این مراسم‬ ‫هم حتما براساس یک نسبت و انتقاد انچنانی است‪ ،‬موجب‬ ‫شد وقتی نام او خوانده شد‪ ،‬حاضران برخالف دیگر نامزدها و‬ ‫برگزیدگان‪ ،‬حاتمی کیا را تشویق نکنند‪.‬‬ ‫البته غیبت حاتمی کیا از منظری ه��م قابل بحث بود؛‬ ‫اینکه او چهار جایزه اصلی را برای فیلم «چ» به خود اختصاص‬ ‫داده بود و این موضوع ظاهرا ان قدر برایش کم اهمیت بود که‬ ‫تصمیم نگرفت خودش بیاید جایزه های��ش را بگیرد‪ .‬برخی‬ ‫معتقدند که تهاجم مازیار میری به مری�لا زارعی هم در این‬ ‫مراسم‪ ،‬درواقع هجمه گروهی از سینماگران خانه سینمایی‬ ‫به حاتمی کیا بود‪.‬‬ ‫برگزیدگان و هنرمندان روی سن چه گفتند؟‬ ‫برخ��ی از برگزیدگان و اف��رادی که روی س��ن رفتند‪ ،‬‬ ‫ب توجه بود‪ .‬کامران‬ ‫سخنانی را مطرح کردند که در نوع خود جال ‬ ‫ملکی که یکی از مسئوالن برگزاری جشن بود‪ ،‬قبل از انکه‬ ‫جایزه یکی از بخش ها را اهدا کند ‪ ،‬از شرایط فعلی ابراز نگرانی‬ ‫کرد و گفت‪« :‬یک سال از استقرار دولت تدبیر و امید می گذرد‪ .‬ما‬ ‫هنوز هم امید داریم و بسیار به اینده امیدواریم اما فکر می کنم‬ ‫به قول یکی از دوس��تان باید بگوییم خدا را شکر که وضعیت‬ ‫فعلی مان از هفته اینده بهتر است!»‬ ‫مهدی باقری‪،‬کارگردان مس��تند «پیر پسر» که جایزه‬ ‫بخش مس��تند نیمه بلند را گرفته بود‪ ،‬خطاب به وزارت ارشاد‬ ‫گفت‪« :‬پر فشارترین بخش سینمای ایران بخش مستند است‬ ‫که هیچ تغییری در ان ایجاد نش��ده است‪ .‬فیلم من هنوز هم‬ ‫پروانه نمایش ندارد و شاید هم اصال احتیاجی به ان ندارد چون‬ ‫جایی را برای نمایش فیلم مستند نداریم‪».‬‬ ‫س��یدغالمرضا نعمت پور‪ ،‬پژوهشگر «برای گونگادین‬ ‫بهشت نیست» نیز در سخنان جالب توجهی بیان کرد‪« :‬من از‬ ‫لرستان هستم و معموال طرح هایم با زادگاهم بی ارتباط نیست‪،‬‬ ‫اما وقتی ان را به ارگان ها ارائ��ه می دهم‪ ،‬می گویند موضوع‬ ‫بومی است و گستره ملی ندارد‪ ،‬پس مشارکت نمی کنیم! در‬ ‫حالی که فکر می کنم این خرده فرهنگ ها هستند که کشور را‬ ‫می سازند‪ ».‬نوید محمدزاده‪ ،‬بازیگر هم که از صحنه تئاتر و با‬ ‫گریم به جشن انجمن منتقدان و نویسندگان امده بود‪ ،‬برای‬ ‫دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد در میان تشویق‬ ‫بسیار حاضران روی سن رفت و گفت‪« :‬اصال عصبانی نیستم‬ ‫و خیلی حالم خوب است‪ ».‬این جایزه‪ ،‬جایز ه رضا درمیشیان‬ ‫است که به ما اعتماد کرد‪ .‬به امید اکران «عصبانی نیستم»!‬ ‫محمدزاده سپس خطاب به رخشان بنی اعتماد سخنانش‬ ‫را اینطور ادامه داد‪« :‬تورو خدا به من بازی بدهید‪ ،‬چون مفتخرم‬ ‫برای ش��ما بازی کنم‪ ».‬رضا درمیش��یان‪ ،‬کارگ��ردان فیلم‬ ‫«عصبانی نیس��تم» هم که دیپلم افتخار بهترین کارگردانی‬ ‫را گرفته ب��ود ‪ ،‬برای نمای��ش فیلمش ابراز امی��دواری کرد و‬ ‫گزارش ها‬ ‫گفت‪« :‬ما فیلم عاش��قانه «عصبانی نیس��تم» را با عشق به‬ ‫مردم ایران ساختیم و مش��تاقانه منتظر به تماشا نشستن ان‬ ‫هس��تیم‪ ».‬همچنین جهانگیر کوثری که به عن��وان یکی از‬ ‫پیشکسوتان انجمن منتقدان و برای اهدای جایزه روی سن‬ ‫رفته بود‪ ،‬درباره منتقدان سینمای ایران گفت‪« :‬سینمای ایران‬ ‫افتخار می کند که در کلیت ان شاید تنها رشته ای که از ابتدای‬ ‫شروع به فعالیتش در سایه دانایی قرار داشته‪ ،‬منتقدان بوده اند‪.‬‬ ‫این را بدون کوچکترین تملقی می گویم ک��ه اکثر منتقدان‬ ‫بچه های تحصیلکرده‪ ،‬منصف و اش��نا به فرهنگ س��ینما‬ ‫بوده اند‪ ».‬و اما کیانوش عیاری که توانسته بود سه جایزه اصلی‬ ‫بهترین فیلمنامه‪ ،‬بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را بگیرد‪،‬‬ ‫هنگامی که در میان تشویق بس��یار زیاد حاضران روی سن‬ ‫امد‪ ،‬گفت‪« :‬امیدوارم که همه فیلم هایی که در محاق توقیف‬ ‫هستند‪ ،‬فرصتی برای نمایش و عرضه داشته باشند‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬حقیقتا فکر می کنم انقدر خودسانسوری‬ ‫در ما پرورده شده که هیچ فیلمس��ازی از خطوط قرمزی که‬ ‫مسئوالن عالی رتبه نظام را نگران کند‪ ،‬عبور نمی کند‪ .‬فیلم ها‬ ‫ممکن است مشکالت شخصی ای داش��ته باشند که کامال‬ ‫قابل رفع است‪ ».‬مجری این مراسم ش��هرام شکیبا بود که‬ ‫برنامه چهارساعته را که با ‪ 45‬دقیقه تاخیر هم اغاز شده بود‪،‬‬ ‫با طنزهایی همراه کرد‪ .‬به گفته شکیبا‪ ،‬قرار بود فرزا د حسنی‬ ‫زوج او در اجرای مراسم انجمن منتقدان و نویسندگان باشد که‬ ‫دو روز قبل انصراف داده و گفته بود شکیبا را دوست دارد اما با‬ ‫او زوج نمی شود‪ .‬مسئوالن انجمن منتقدان تندیسی را برای‬ ‫حجت اهلل ایوبی (رئیس سازمان سینمایی) اماده کردند که به‬ ‫دلیل نیامدنش به مراسم‪ ،‬قرار شد برای او ارسال شود‪ .‬البته هیچ‬ ‫دلیلی برای اهدای این تندیس ویژه به ایوبی ذکر نشد‪ ،‬اما به‬ ‫نظر می رسید این تندیس به پاس بازگشایی مجدد خانه سینما‬ ‫به وی اهدا شده است‪.‬‬ ‫همچنین مهدی فخیم زاده برای دریافت جایزه دیپلم‬ ‫افتخار نقش اول مرد در س��الن حضور نداش��ت و جایزه او به‬ ‫ی داده ش��د‪ .‬هایده صفی یاری ه��م که تندیس‬ ‫بهروز افخم ‬ ‫سینماگران قواعد بازی را بلدند‬ ‫گفت وگو با دبیر هشتمین جشن انجمن منتقدان درباره برخی حواشی‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫به عنوان دبیر جشن منتقدان‪ ،‬چقدر از برگزاری‬ ‫مراسم امسال راضی بودید؟‬ ‫تفاوت ه�ای برگ�زاری مراس�م امس�ال جش�ن‬ ‫منتقدان با س�ال های گذش�ته در چه بود؟ به هر‬ ‫حال امسال ش�رایط خانه س�ینما و همین طور‬ ‫شرایط خیلی چیزها با سال های قبل متفاوت بود‪.‬‬ ‫ما یکسری سیاس��ت های معمول و متداول داریم‬ ‫که همچنان انها را ادامه م ی دهیم و یکی از انها ارج گذاشتن‬ ‫به جایگاه تاریخی کسانی است که در عرصه های مختلف‬ ‫مرتبط با سینما فعالیت م ی کنند‪ ،‬ب رای همین هم امسال از‬ ‫ایرج صابری‪ ،‬منتقد باسابقه ای که در دهه های ‪ 40‬و ‪ 50‬نقد‬ ‫سینمایی م ی نوشت و مسئول رس��انه های سینمایی بود‪،‬‬ ‫دعوت و از او تقدیر کردیم‪ .‬در کنارش هم از علیرضا داوودنژاد‬ ‫تقدیر کردیم که به ه��ر ح��ال در دو دوره تاریخی متفاوت‬ ‫فیلم های شاخص و خوبی ساخته است‪ .‬االن هم فیلمساز‬ ‫مطرح و خوبی است و کماکان به تجربه کردن رویکرد های‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫که وجود دارد‪ ،‬رفع ش��ود‪ .‬به هر حال ادم های فرهنگی باید‬ ‫سعه صدری داشته باشند و یک اعتقاد به هم کالمی داشته‬ ‫باشند‪ .‬چون اگر قرار باشد هر کسی بر مدار استب داد شخصی‬ ‫خودش عم��ل کند‪ ،‬نتیج��ه حاصل با چیزی ک��ه ادم های‬ ‫فرهنگی انتظارش را دارند‪ ،‬سنخیت نخواهد داشت‪ .‬بناب راین‬ ‫یکی از تالش های ما در جشن منتقدان این بود که این فضا‬ ‫را فراهم کنیم‪ ،‬در عین اینکه تالش ش��ده عالوه بر اینکه‬ ‫انجمن منتقدان یکی از زیرمجموعه های خانه سینماست‪،‬‬ ‫نگاه مستقل خودش را به موضوعات حفظ کند و این تالش‬ ‫ب رای حفظ استقالل در مورد انتخاب کاندیداها هم بوده است‪،‬‬ ‫چون ما به دنبال این نبوده ایم که همان نگاه ها و همان تفکر‬ ‫دولتی که در جشنواره فجر وجود دارد را در این جشن منتقدان‬ ‫هم تکرار کنیم‪ ،‬ما به دنبال این بودیم که نگاه تخصص ی تری‬ ‫داشته باشیم و در مورد محدوده و ارزش گذاری داور ها و هم در‬ ‫مورد حق انتخاب و رای دادن ها استقالل حفظ شود‪.‬‬ ‫سعی کردیم در انتخاب ها نگاه تخصصی حفظ شود‬ ‫و دیدید که در مورد اهدای جوایز هم تقریبا متفاوت با فجر‬ ‫اهدا شده است‪ ،‬ما س��عی کردیم که در این جشن‪ ،‬سینمای‬ ‫مستقل بیش��تر دیده ش��ود‪ ،‬در عین حال نگاه متفاوت در‬ ‫مضمون و س��اختار مورد توجه قرار بگیرد و به نظر من هم‬ ‫نتایج قابل قبول و انعکاس کار مناسب بوده است‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫من فکر م ی کنم باتوجه ب��ه امکاناتی که در اختیار‬ ‫انجمن منتقدان به عنوان یکی از انجمن های زیرمجموعه‬ ‫خانه سینما قرار دارد‪ ،‬با در نظر گرفتن فضا و امکانات محدود‬ ‫و اختیاراتی که انجمن دارد‪ ،‬در چارچوب اساس��نامه تالش‬ ‫شده فضایی در جش��ن منتقدان ایجاد شود که خالء موجود‬ ‫در بخش فرهنگی که همان فضای فرهنگی ب رای در کنار‬ ‫هم قرار گرفتن نظ ر های مختلف است‪ ،‬حداقل در قالب یک‬ ‫ب رنامه یک روزه جب ران شود‪.‬‬ ‫جش��ن منتقدان تالش م ی کند این ام��کان را فراهم‬ ‫کند که اقش��ار مختلف سینمایی با س��لیقه های مختلف‬ ‫و س��ابقه های متفاوت که همه انها هم دغدغه س��ینمایی‬ ‫دارند در کنار ه��م قرار بگیرند و در ای��ن فرصت همدیگر را‬ ‫تحمل کنند‪.‬‬ ‫اگر به جای��گاه خودمان به عن��وان هنرمن��د و فعال‬ ‫فرهنگی اعتقاد داریم‪ ،‬باید س��عی کنیم که به هر بهانه ای‬ ‫ش��رایطی را ایجاد کنیم ک��ه فاصله ها و س��وءتفاهم هایی‬ ‫‪4‬‬ ‫جواد طوس�ی‪ ،‬دبیر هش�تمین جش�ن‬ ‫انجمن منتقدان‪ ،‬م ی گوید جش�ن منتقدان‬ ‫تالش کرده فضایی را فراه�م کند تا ادم های‬ ‫فرهنگی در کن�ار هم بنش�ینند و ف�ارغ از‬ ‫دیدگاه های مختلفی که دارند در یک فضای‬ ‫مش�ترک قرار بگیرند‪ .‬اما حتی این جش�ن‬ ‫هم خالی از حاش�ی ه ها نبوده است‪ .‬خب رنگار‬ ‫مثلث درباره مراسم امسال و حاشی ه هایش با‬ ‫این منتقد قدیم ی س�ینمای ایران گفت وگو‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫بهترین تدوین را برده بود در سالن حضور نداشت و دخترش‬ ‫این جایزه را گرفت و متنی را در تقدیر از «عصبانی نیس��تم»‬ ‫خواند‪ .‬یکی دیگر از حاش��یه های مراس��م‪ ،‬مربوط به اهدای‬ ‫جایزه مریال زارعی بود‪ .‬در بخشی از جشن انجمن منتقدان‪،‬‬ ‫خواندن اس��م بهترین بازیگر زن به مازیار میری سپرده شده‬ ‫بود که با سخنانش کنایه هایی به مریال زارعی زد‪ .‬میری قبل‬ ‫از انکه پاکت برگزیده بهترین بازیگر نقش اول زن را باز کند‪،‬‬ ‫رو به کثیریان کرد و گفت‪« :‬این همان جایزه است؟!» بعد هم‬ ‫خطاب به حاضران ادامه داد‪« :‬می دانستم جایزه به چه کسی‬ ‫می رسد‪ .‬این وظیفه را به من محول کردند چون قرار است با هم‬ ‫حرف بزنیم‪ ،‬گفت وگو کنیم و یکدیگر را تحمل کنیم‪ ».‬البته‬ ‫بعدا در محافل خبری و س��ینمایی شنیده شد که میری از ‪48‬‬ ‫ساعت قبل از مراسم‪ ،‬به مسئوالن برگزاری ان‪ ،‬برای اهدای‬ ‫این جایزه‪ ،‬اصرار کرده است‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬پس از انکه نام مریال زارعی به عنوان بهترین‬ ‫بازیگر زن جشن هش��تم خوانده شد‪ ،‬او روی س��ن امد و در‬ ‫ابتدای سخناش با کمی تامل و سکوت گفت‪« :‬واقعا امروز که‬ ‫می خواستم اینجا بیایم بدون اینکه به فکر جایزه باشم با عشق‬ ‫امدم‪ .‬برای من همیشه نظر منتقدان درباره حضورم در سینما‬ ‫بسیار مغتنم بوده است‪ .‬بسیار خوشحالم از اینکه این جایزه را‬ ‫از اهل قلم می گیرم‪ ».‬وی که به نظر می رسید از لحن سخنان‬ ‫میری دلخور ش��ده اس��ت‪ ،‬ادامه داد‪« :‬اقای میری جمله ای‬ ‫گفتند‪ .‬با اینکه عهد کرده بودم چیزی نگوی م و در زندگی اصل‬ ‫بر تحمل است‪ ،‬چون ایشان از تحمل صحبت کردند من هم‬ ‫باری را که صحبت ایشان داشت حذف می کنم و انچه در دلم‬ ‫دارم را نمی گویم و می گذارم برای ‪ 20‬سال دیگر‪ ».‬بعدا گفته‬ ‫شد‪ ،‬مازیار میری که فیلم اخرش را در زمان مقابله حوزه هنری‬ ‫با معاونت س��ینمایی و چند فیلم‪ ،‬با بودج��ه کالن این ارگان‬ ‫ساخته و اخیرا نیز سریالی برای صداوسیما ساخته‪ ،‬با این ژست‬ ‫اپوزیسیون‪ ،‬س��عی کرد این موضوع را تحت الشعاع قرار دهد‬ ‫که در جشن خانه س��ینما‪ ،‬با دبیری خود او‪ ،‬بیشترین نامزدی‬ ‫دریافت جایزه ها به فیلم خودش تعلق گرفته است!‬ ‫‪25‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫متفاوت و بدون تکلف حرف زدن اعتقاد دارد و اگر در برخی‬ ‫جاها هم به فرم متمایل م ی شود‪ ،‬این طور نیست که جدا از‬ ‫مخاطب باشد‪ ،‬چون اساس��ا توجه به فرم‪ ،‬جدای از مخاطب‬ ‫نم ی تواند قابل قبول باشد‪.‬‬ ‫اما به هر ح��ال انجم��ن منتقدان به عن��وان یکی از‬ ‫صنف هایی با فرهنگ و رس��انه که برخورد مستقیم تر دارد‬ ‫و تالش کرده و م ی کند که بین ادم های فرهنگی موقعیت‬ ‫دیالوگ را برقرار کند‪ ،‬به دنبال این است که خالئی را که در‬ ‫زمینه برقراری ارتباط بین فعاالن فرهنگی هست‪ ،‬تا حدودی‬ ‫برطرف کند و این زمینه را فراهم کند که هر کسی با هر باور‬ ‫و هر دغدغه ای که دارد‪ ،‬با هر فضا و هر ایدئولوژی که دارد‪ ،‬در‬ ‫یک موقعیت در کنار دیگران قرار بگیرد‪.‬‬ ‫م��ا فق��ط پیش��نهاد دادیم‬ ‫اف��رادی ک��ه هم��ه دغدغه های‬ ‫مش��ترک دارن��د و ه��ر چن��د از‬ ‫زاویه های مختلف به موضوعات‬ ‫نگاه م ی کنن��د‪ ،‬در ی��ک فضای‬ ‫تفاهم امی��ز در کن��ار ه��م قرار‬ ‫بگیرند‪ .‬در واقع جش��ن منتقدان‬ ‫فضایی بود که امکان همنشینی‬ ‫را فراهم کرد‪.‬‬ ‫با ادبیات خودش گفته‪ .‬به هر حال او این توانایی را دارد که در‬ ‫جمع هم احساسات بیشتری ایجاد کند‪ .‬من فکر م ی کنم که‬ ‫در مجموع تمام اینها بخشی از جشن است و این طور نیست‬ ‫که کسی بخواهد حال کس دیگری را بگیرد‪.‬‬ ‫حضور غیرمنتظره یک پیشکسوت دیگر هم در‬ ‫جشن منتقدان امس�ال توج ه ها را به خود جلب‬ ‫کرد‪ ،‬از قبل برنام ه هایی برای حضور اقای عباسی‬ ‫ترتیب داده شده بود؟‬ ‫حضور اقای عباسی پیش��نهاد اقای داوود نژاد بود‪.‬‬ ‫اقای عباس��ی هم باتوجه به جایگاهی ک��ه دارد و اینکه از‬ ‫تهی ه کننده های بس��یار فهیم ماس��ت‪ ،‬که کارهای ماندگار‬ ‫بسیاری هم انجام داده اس��ت‪ ،‬مثال حسن کچل‪ ،‬تنگسیر‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ام�ا در همی�ن فض�ای‬ ‫همنش�ینی ه�م اختالف‬ ‫س�لیقه ها خودش�ان‬ ‫را نش�ان م ی دهن�د‪،‬‬ ‫حاش�ی ه هایی ک�ه موقع‬ ‫اه�دای جای�زه نقش اول‬ ‫زن پیش امد و کنای ه هایی‬ ‫که بی�ن اق�ای می�ری و‬ ‫خان�م زارع�ی ردوب�دل‬ ‫شد‪ ،‬هم م ی تواند یکی از‬ ‫نمونه هایش باشد‪.‬‬ ‫درست است‪ ،‬اما اگر قرار‬ ‫باشد جشن جذابی ت های طبیعی‬ ‫خودش را داشته باش��د‪ ،‬باید این‬ ‫چی ز ها را قبول ک��رد‪ .‬به هر حال‬ ‫چهارس��اعت برنامه ب��ود و حاال‬ ‫اش��کالی ندارد‪ ،‬به ه��ر حال خود‬ ‫این دوس��تان هم که قواعد بازی‬ ‫را م ی دانند‪ .‬در موقعیت بازی شاید‬ ‫حرفی زده باشند‪ ،‬حاال شاید اقای‬ ‫میری در ان موقعیت بازی امده و بدون اینکه قصد تخریب‬ ‫کسی را داشته باشد حرفی زده است‪ .‬به هر حال اقای میری‬ ‫هم مثل دیگران ازجمله اقای اسعدیان همواره همراه خانه‬ ‫سینما بوده و تعصبی در مورد تش��کل ها دارد‪ .‬حاال در این‬ ‫موقعیت اقای میری دعوت شده که جایزه اول زن را بخواند‪،‬‬ ‫ممکن است که از یک جایی به بعد احساس کرده باشد خانم‬ ‫زارعی در مرزبندی های صنفی که ش��ده جای دیگری پیدا‬ ‫کرده‪ ،‬به هر حال‪ ،‬خانم زارعی در فیلم اقای حاتم ی کیا حاضر‬ ‫شده‪ ،‬در فیلم شیار بازی کرده و بعد به اقای حاتم ی کیا لبیک‬ ‫گفته و من شنیده ام که در جایی گفته است اقای حاتم ی کیا‬ ‫فرمانده ماس��ت‪ .‬وقتی خانم زارعی در چنین موضعی قرار‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬باید از منظر صنفی هم این تحمل را داشته باشد‪.‬‬ ‫البته مسلم است که من نم ی خواهم کسی را قضاوت‬ ‫کنم‪ ،‬هر کس��ی م ی تواند در هر جایگاهی ب��ه هر ایمان و‬ ‫ایدئولوژی که دارد معتقد باشد و تصمیم بگیرد که ان ایمان‬ ‫و ایدئولوژی را اش��کار کند یا نکند‪ .‬این را هم بگویم که من‬ ‫وقتی با خود اقای میری صحبت کردم‪ ،‬حرف او این نبود که‬ ‫م ی خواسته شیطنت کند‪ ،‬به نظر م ی رسد که سوءتفاهمی‬ ‫ ایجاد شده است‪ ،‬اما به هر حال خانم زارعی هم تالفی کرده‬ ‫و در مدت زمان بیشتری نسبت به اقای میری حرف هایی را‬ ‫به سینما داشته است‪ .‬فیلم هایی که او تهیه کرده هنوز هم‬ ‫امکان نمایش دارد‪ ،‬یعنی من فکر م ی کنم که همین االن‬ ‫هم اگر برخی فیلم ها مثل فیلم تنگسیر را به نمایش بگذارند‬ ‫مخاطب خواهد داشت‪.‬خب اینها نش��ان م ی دهد که اقای‬ ‫عباس��ی به عنوان یک تهی ه کننده کارش را بلد است و به‬ ‫حرفی که م ی خواهد بزند مسلط‪.‬‬ ‫متاسفانه با او برخورد خوبی نشده است‪ ،‬اینکه در یک‬ ‫کو تر با هم سوخته اند و تمام نگاتی و های او را که‬ ‫زمانی خش ‬ ‫در واقع تمام سرمایه یک تهی ه کننده هستند از او گرفته اند‬ ‫و حاال یا سوزانده اند یا در جایی انبار کرده اند‪ ،‬وقتی سرمایه‬ ‫زندگی یک نفر را بلوکه م ی کنند‪ ،‬انتظ��ار دارند که از او چه‬ ‫چیزی باقی بماند؟‬ ‫اق��ای عباس��ی االن ب��ه‬ ‫ی��ک مهاج��رت ناخواس��ته تن‬ ‫داده اس��ت اما هنوز تعصب ملی‬ ‫دارد‪ .‬هنوز دل��ش م ی خواهد که‬ ‫بچه های��ش در فضای فرهنگی‬ ‫ایران زندگی کنن��د‪ ،‬البته این را‬ ‫هم بگویم که افرادی مانند اقای‬ ‫عباسی در ش��رایطی م ی توانند‬ ‫کار کنند ک��ه بخش خصوصی‬ ‫مناس��ب و توانا اجازه کار داشته‬ ‫باشد‪ .‬من نم ی دانم اصال چرا ما‬ ‫باید در شرایطی قرار بگیریم که‬ ‫کس��انی مانند اقای عباس��ی یا‬ ‫اقای رش��ایایی‪ ،‬منزوی شوند و‬ ‫نتوانند کار کنند‪.‬‬ ‫خ�ب ش�ما حض�ور اق�ای‬ ‫عباسی را از قبل برنام ه ریزی‬ ‫کرده بودید؟‬ ‫یا س��وته دالن که تهی ه کنندگ ی اش را بر عهده داشته نشان‬ ‫م ی دهد که او از فهیم ترین تهی ه کننده های سینمای ما بوده‬ ‫است‪ .‬اکثر کار های او کارهای ش��اخص و ماندگاری است‪،‬‬ ‫ان هم در زمانی که یک ولنگاری در دهه ‪ 40‬وجود داش��ت‪.‬‬ ‫اقای عباسی سعی کرده یک نگاه قانون مند و قاعده مند به‬ ‫سینما داشته باش��د‪ ،‬در فیلمی هم که بعد از انقالب تهیه‬ ‫کرد‪ ،‬جعفرخان از فرنگ برگشته که البته متاسفانه مثله شد‬ ‫و امکان نمایش نیافت هم همین ن��گاه را م ی توان دید‪ .‬به‬ ‫هر حال او از جمله کسانی اس��ت که خیلی نگاه متمایزی‬ ‫به هر حال مریال زارعی هم تالفی کرد و‬ ‫در مدت زمان بیش�تری نسبت به مازیار‬ ‫میری حرف های�ی را با ادبی�ات خودش‬ ‫گفت‪ .‬به ه�ر حال او ای�ن توانایی را دارد‬ ‫که در جمع هم احساسات بیشتری ایجاد‬ ‫کند‬ ‫ن��ه‪ ،‬همه چی��ز به یک‬ ‫باره اتفاق افتاد‪ ،‬ای��ن کاری نبود‬ ‫که از قبل پی ش بینی شده باشد‪،‬‬ ‫اقای عباسی همیشه از حضور و‬ ‫سخنرانی در برنامه ها خودداری‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما در ای��ن برنامه و در‬ ‫زمانی که از اقای داوود نژاد ب رای‬ ‫تقدیر دعوت شد‪ ،‬ایشان از اقای‬ ‫عباسی خواست که روی صحنه‬ ‫حاضر شود‪ .‬او ان قدر احساساتی‬ ‫شد که بغض کرد و حتی نسلی‬ ‫هم که کار های او را ندیده اند بلند شدند و ب رای او کف زدند‪.‬‬ ‫شما فکر م ی کنید جشن منتقدان م ی تواند باعث‬ ‫شود تعداد بیشتری از فعاالن قدیم ی سینمایی‬ ‫که مدت هاست منزی ش�ده اند دوباره به عرصه‬ ‫برگردند؟‬ ‫من فکر م ی کنم که این ظرفیت وجود دارد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد که مجموع نتایج این جشن برای‬ ‫شما رضایت بخش بوده است‪.‬‬ ‫با اینکه انجمن بودجه کافی ندارد س��عی م ی کند‬ ‫یک جشن ابرومند برگزار کند که در واقع ویترین مجموعه‬ ‫صنف های سینمایی کشور است و س��عی م ی کند امکانی‬ ‫ب رای سینمای مس��تقل فراهم کند‪ .‬البته وقتی ما در مورد‬ ‫س��ینمای مس��تقل حرف م ی زنیم منظورمان س��ینمای‬ ‫اپوزیسیون و ب رانداز نیس��ت‪ ،‬منظور ما سینمایی است که‬ ‫م ی خواهد نگاه متفاوتی در فرم داشته باشد و البته نسبتش‬ ‫را با مخاطبان هم حفظ م ی کند‪ ،‬منظور از سینمای مستقل‬ ‫سینمایی نیست که ب ی هدف در فرمالیسم پرسه بزند‪.‬‬ ‫سینمایی مستقل است که خالق ان دغدغه های مردم‬ ‫را داشته باشد و پیشنهادی ب رای رس��یدن به شرایط بهتر و‬ ‫ارمان خواهی مطرح کند‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیاست‬ ‫یک نامه با مهر «توزیع بالمانع»‬ ‫‪5‬‬ ‫پخش شبنامه علیه رئیس جمهور با واکنش های زیادی مواجه شد‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫پخش ش��بنامه علیه رئی س جمهور در صحن علنی‬ ‫مجلس؛ این شاید جدی ترین اقدام مخالفان حسن روحانی‬ ‫از زمان روی کار امدن او باشد‪ ،‬ان هم در یک سالگی دولت‬ ‫یازدهم‪.‬‬ ‫این ش��بنامه هرچند بدون امضا و ن��ام تهی ه کنندگان‬ ‫یکشنبه گذشته منتشر شد‪ ،‬اما اظهارات کمال الدین پیرموذن‬ ‫یکی از نماین��دگان اصالح طلب مجلس نه��م کافی بود تا‬ ‫مشخص ش��ود مهدی کوچک زاده‪ ،‬نماینده ته ران و چهره‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری تهی ه کننده اصل��ی این نامه بوده‬ ‫است‪ .‬ضرغام صادقی‪ ،‬عضو هیات رئیسه مجلس نهم که او‬ ‫هم از نمایندگان نزدیک به جبهه پایداری است‪ ،‬مجوز پخش‬ ‫این شبنامه بدون امضا در صحن علنی مجلس را صادر کرد؛‬ ‫ی که ب راساس ایی ن نامه داخلی مجلس‪ ،‬پخش شبنامه‬ ‫در حال ‬ ‫در صحن علنی بدون امضا و متولی ممنوع است‪ .‬اما ساعتی‬ ‫نگذشته بود که پیرموذن در راهروهای ساختمان بهارستان‬ ‫کزاده‪ ،‬نماینده ته ران این‬ ‫به خب رنگاران گفت که مهدی کوچ ‬ ‫نامه را نگاشته و در صحن علنی مجلس توزیع کرده است‪.‬‬ ‫پیرموذن که تقاضایش ب رای بیان اخطار‪ ،‬تا پایان وقت‬ ‫جلسه علنی از سوی رئیس جلسه بدون پاسخ مانده بود با‬ ‫حضور در جمع خبرنگاران‪ ،‬توزیع این نام��ه را غیرقانونی و‬ ‫محتوای ان را اتهام زنی به رئی س جمهور خواند‪ .‬پیرموذن با‬ ‫کزاده گفته خودم این متن را نوشته ام»‪،‬‬ ‫تاکید بر اینکه «کوچ ‬ ‫هدف از انتش��ار و توزیع این نامه ه��ا را خ راب کردن ذهنیت‬ ‫نمایندگان دانس��ت و گفت‪« :‬م ی خواهن��د از تعداد حامیان‬ ‫دولت و فرج ی دانا کم ش��ود تا در اس��تیضاح به هدف خود‬ ‫برسند‪».‬‬ ‫حامیان پارلمان نشین دولت معتقد بودند که این اقدام‬ ‫در راس��تای تخریب رئی س جمهور در استانه استیضاح رضا‬ ‫فرج ی دانا‪ ،‬وزیر عل��وم دولت یازدهم و مجب��ور کردن او به‬ ‫سکوت در قبال افشاگری های نمایندگان پی رامون عملکرد‬ ‫وزیر علوم اس��ت‪ .‬در مقابل اما گروهی از اصولگرایان از این‬ ‫اقدام دفاع کردند و خواستار پاسخگویی روحانی در خصوص‬ ‫مدرک تحصیل ی اش شدند‪ .‬اصالح طلبان البته از مدتی پیش‬ ‫م ی گفتند که مخالف��ان دولت‪ ،‬ایجاد تش��کیک در مدرک‬ ‫رئی س جمهوری را در دستورکار قرار داده اند‪.‬‬ ‫اما محتوای این نامه تخریبی چه بود؟ در این نامه امده‬ ‫که مدرک دکترای رئی س جمهور روحانی در زمان نمایندگی‬ ‫مجلس جعلی ب��وده و روحانی در زم��ان نمایندگی مدرک‬ ‫دکترا نداشته اس��ت‪ .‬مهدی کوچک زاده عصر همان روز در‬ ‫گفت وگویی با خبرگزاری «خانه ملت» مس��ئولیت نگارش‬ ‫این ش��بنامه را بر عهده گرفت‪ ،‬اما گفت ک��ه ان را با تایید‬ ‫ترئیسه منتشر کرده است‪.‬‬ ‫هیا ‬ ‫کزاده در این شبنامه چنین نوشته است‪« :‬حسب‬ ‫کوچ ‬ ‫مندرجات اسناد مجلس شورای اسالمی‪ ،‬اقای حسن روحانی‬ ‫رئی س جمهور از دوره اول مجلس شورای اسالمی با عنوان‬ ‫دکتر عهده دار سمت نمایندگی بوده اند در حال ی که مطابق‬ ‫ت مدیریت‬ ‫مندرجات سایت مرکز تحقیقات استراتژیک (تح ‬ ‫خود ایشان) وی طی سال های منتهی به ‪ 74‬ب رای تحصیل‬ ‫در دوره های کار شناس ی ارشد و دکترا در یکی از دانشگاه های‬ ‫انگلستان ثب ت نام کرده و اکنون نیز حسب اظهارات معاون‬ ‫خود اقای نوبخت اس��تادتمام دانش��گاه بوده و از ان محل‬ ‫حقوق دریافت م ی کنند‪».‬‬ ‫وی سپس به طرح سواالتی از این دست پرداخت‪« :‬در‬ ‫فاصله سال های مجلس اول تا س��ال ‪ 74‬که ایشان مدرک‬ ‫دکترا گرفته ان��د از حقوق و امتیازات عنوان (دکتر) اس��تفاده‬ ‫کرده اند؟ اگر بلی‪ ،‬با چه مجوز قانونی و شرعی؟» و «چگونه‬ ‫همزمان با تحصیل در انگلس��تان در پس��ت های خطیری‬ ‫مثل رئیس مجلس‪ ،‬دبیر ش��ورای عالی امنی ت ملی و غیره‬ ‫انجام وظیفه ش��ده است؟»‪« ،‬ایش��ان در هیات ممیزه کدام‬ ‫دانشگاه و با کدام س��وابق پژوهشی موفق به کسب عنوان‬ ‫استادتمام شده اند؟» و «در دوران تحصیل از بورس استفاده‬ ‫کرده اند یا با هزینه شخصی در انگلستان درس خوانده اند؟‬ ‫اگر بورسیه بودند با ش��رکت در کدام ازمون یا با کدام مجوز‬ ‫قانونی از بورسیه استفاده کرده اند؟»‬ ‫این اقدام اما واکنش های نمایندگان را نیز ب رانگیخت‪.‬‬ ‫مس��عود پزش��کیان‪ ،‬نماینده اصالح طلب تبریز ب��ا انتقاد از‬ ‫هیات رئیسه مجلس گفت‪« :‬هیات رئیسه باید درباره انتشار‬ ‫این شبنامه بدون امضا پاسخگو باشد و توضیح دهد که چرا‬ ‫این شبنامه بدون امضا در صحن پخش شده است‪».‬‬ ‫انتش��ار این ش��بنامه در حالی اس��ت که پیش از این‬ ‫دانشگاه کلوندیان گالسگو اعالم کرده بود که حسن روحانی‬ ‫در دهه ‪ ۱۹۹۰‬میالدی با نام خانوادگی حسن فریدون در این‬ ‫دانشگاه مش��غول به تحصیل بود و در س��ال ‪ ۱۹۹۵‬مدرک‬ ‫دکترای مقدماتی خود و س��پس در ‪ ۱۹۹۹‬م��درک دکترای‬ ‫تکمیلی خود را دریافت کرد‪ .‬این دانش��گاه همچنین اسناد‬ ‫مربوط به مراسم اعطای مدرک به حس��ن روحانی در سال‬ ‫‪ ۱۹۹۹‬را منتشر کرد تا به هرگونه ابهام پایان دهد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که پیش از این منتق��دان دولت‬ ‫یازدهم در جری��ان رای اعتماد به کابینه‪ ،‬ب��ا پخش فیلم یا‬ ‫انتشار نامه‪ ،‬ب رای مقابله با برخی وزی ران پیشنهادی استفاده‬ ‫کردند؛ اقدام ی که در خص��وص محمدعلی نجفی و جعفر‬ ‫میل ی منفرد به ثمر نشس��ت و ای��ن دو از راهیابی به کابینه‬ ‫بازماندند‪ .‬در زمان س��وال مجلس از علی جنتی وزیر ارشاد‬ ‫دولت یازدهم نیز شبنامه هایی بین نمایندگان مجلس نهم‬ ‫پخش شد‪ .‬در مراس��م ‪ 14‬خرداد امس��ال نیز شبنامه هایی‬ ‫در حرم ام��ام(ره) و علیه دولت یازدهم می��ان زائران پخش‬ ‫شده بود‪ .‬رسانه های منتس��ب به مخالفان دولت در واکنش‬ ‫به پخش این ش��بنامه ها‪ ،‬انها را «کارنام��ه دولت یازدهم»‬ ‫دانسته بودند‪.‬‬ ‫پخش شبنامه علیه رئی س جمهور روحانی در شرایطی‬ ‫رخ داد که از مدتی پیش انتشار گزارش هایی از تخلفات دولت‬ ‫نهم و دهم در اعطای بورس��ی ه هایی که وزارت علوم انها را‬ ‫«غیرقانونی» م ی داند‪ ،‬اغاز شده بود‪ .‬حتی برخی نمایندگان‬ ‫مجلس همچون حامد قادرمرزی‪ ،‬جواد هروی و حجت اهلل‬ ‫درویش پور تایید کرده بودند که نام تقریبا ‪ 10‬نفر از نمایندگان‬ ‫در فهرست بورسی ه های غیرقانونی وجود دارد‪.‬‬ ‫پس از توزیع این ش��بنامه در صح��ن علنی مجلس‪،‬‬ ‫بهروز نعمتی‪ ،‬سخنگوی هیات رئیسه مجلس اقدام ضرغام‬ ‫صادقی در امضای مجوز توزیع این نامه را اقدامی شخصی‬ ‫خواند و اعالم کرد که این اقدام پیگیری خواهد شد‪ .‬او یک‬ ‫روز بعد در گفت وگویی با خبرگزاری ایسنا گفت که در جلسه‬ ‫ترئیسه مجلس‪ ،‬توزیع نام ه علیه رئی س جمهور‬ ‫دوشنبه هیا ‬ ‫در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفت‪« :‬موضوع‬ ‫توزیع نامه علیه رئی س جمهور در جلسه علنی روز یکشنبه‬ ‫مجلس‪ ،‬در جلسه هیات رئیس��ه مورد بحث و بررسی قرار‬ ‫گرفت و مقرر شد از این به بعد توزیع نامه های این چنینی در‬ ‫صحن علنی با رئیس جلسه هماهنگ شود‪».‬‬ ‫نعمتی اطالعاتی از توضیحات ضرغام صادقی در این‬ ‫جلس��ه نیز ارائه کرد؛ انجا که گفت‪« :‬اقای ضرغام صادقی‬ ‫کزاده گفته بود‬ ‫در این جلسه اعالم کرد که چون اقای کوچ ‬ ‫مطالب را از سایت اقای روحانی و دولت برداشته‪ ،‬مجوز توزیع‬ ‫این نامه در صحن علنی را داده است؛ البته اقای صادقی هم‬ ‫از اتفاق پی ش امده ناراحت هستند‪».‬‬ ‫‪27‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫حوث ی ها و از ترس تبدیل شدن پایتخت به میدان درگیری ها‬ ‫صنعا را به سمت ش��هرها و اس��تان های دیگر ترک کردند‪.‬‬ ‫منابع نظامی نیز اعالم کردند که وزارت دفاع یمن اقدامات‬ ‫فوق العاده ای را ب رای مقابله با رخدادهای اخیر اتخاذ کرده و‬ ‫نیروهای امنیتی را در صنعا مستقر کرده است‪.‬‬ ‫درخواست میانجیگری ایران‬ ‫انقالب ناتمام‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪6‬‬ ‫این بار حوث ی ها کوتاه نم ی ایند‬ ‫یمن باز هم ناارام شد؛ هنوز چهار س��ال از تظاه راتی‬ ‫که منجر به برکناری علی عب��داهلل صالح‪ ،‬رئی س جمهوری‬ ‫این کش��ور ش��د‪ ،‬نم ی‏گذرد که بار دیگر م��ردم ناراضی از‬ ‫سیاس��ت‪‎‬های دولت به خیابان ها امده ان��د‪ .‬البته طی این‬ ‫س��ال ها نیز این گونه نبود که یمن ارام باشد‪ ،‬بلکه همیشه‬ ‫نارضایت ی هایی وجود داشت اما این روزها اعتراضات مردم ی ‬ ‫گو بوی دیگری به خود گرفته است‪ .‬جرقه این‬ ‫در این کشور رن ‬ ‫اعتراضات جدید نیز به دنبال افزایش قیمت سوخت در یمن‬ ‫زده شد‪ .‬تقریبا یک ماه پیش بود که در پی تظاه رات گسترده‬ ‫و ناامن ی ها در صنعا و دیگر ش��هرهای یمن در اعتراض به‬ ‫افزایش قیمت سوخت که بیش از ‪ 80‬درصد بوده‪ ،‬بسیاری‬ ‫پی ش بینی کردند که تغیی رات گس��ترده ای در دولت توافق‬ ‫ملی ایجاد شود‪ .‬در ان زمان بسیاری از شهروندان یمنی در‬ ‫اعتراض به تصمیم دولت ب رای افزایش قیمت سوخت اقدام‬ ‫به برگزاری تظاه رات‪ ،‬بستن خیابان ها و اتش زدن الستی ک ها‬ ‫کردند‪ .‬در طول این چهار هفته‪ ،‬اعتراضات مردمی همچنان‬ ‫ادامه داش��ته و این بار بحث اصلی مردم اصالح در حکومت‬ ‫اس��ت زی را هنوز مردم از لحاظ اقتصادی و سیاسی مشکل‬ ‫دارند‪ .‬به همین خاطر اکنون مردم دوب��اره در صحنه حاضر‬ ‫شده اند و خواستار اصالحاتی در حکومت هستند‪.‬‬ ‫تفاوت دیگ��ری که ای��ن دور از تظاه��رات مردمی با‬ ‫تظاه رات‪‎‬ه��ای پیش��ین دارد‪ ،‬نقش برجس��ته حوث ی‪‎‬ها در‬ ‫رهبری مردم است‪ .‬همچنان که هفته گذشته رهبر حوث ی ها‬ ‫در یمن از حامیان خود درخواست کرد جهت ب راندازی دولت‬ ‫دست به تظاه رات گسترده ای بزنند و به این منظور به دولت‬ ‫تا روز جمعه ب رای استعفا مهلت داد‪.‬‬ ‫عبدالملک الحوثی‪ ،‬رهبر حوث ی ها ضمن انتقاد شدید‬ ‫از دولت کنونی و متهم کردن ان به شکست در اداره امور و‬ ‫دادن وعده ه��ای دروغین‪ ،‬در عین حال که ب��ه دولت ب رای‬ ‫استعفا مهلت داده‪ ،‬به انها گوشزد کرده که در غیر این صورت‬ ‫گزینه های دیگری را در پیش خواهند گرفت‪.‬‬ ‫او همچنین از نیروهای امنیتی و ارتش یمن خواست تا‬ ‫از مردم حمایت کنند و «ابزار دست فاسدان و ظالمان دولت‬ ‫یمن نباش��ند‪ ».‬رهبر ش��یعیان یمن معتقد است که دولت‬ ‫در تمامی زمینه ها شکس��ت خورده و ب��ه همین خاطر انها‬ ‫با همراهی سایر مردم‪ ،‬تظاه رات مس��المت امیزی را ب رای‬ ‫سرنگونی دولت ادامه خواهند داد‪.‬‬ ‫لبیک مردم به عبدالملک الحوثی‬ ‫این در شرایطی است که مردم یمن نیز به درخواست‬ ‫حوث ی ها لبیک گفته و تظاه رات بزرگ��ی را در خیابان های‬ ‫صنعا رقم زدن��د‪ .‬مطابق انچه رس��انه های یمنی منتش��ر‬ ‫کرده اند‪ ،‬هفته گذش��ته بزرگترین تظاه رات در تاریخ انقالب‬ ‫مسالمت امیز جوانان یمن ب رای سرنگونی دولت فاسد‪ ،‬در‬ ‫پاسخ به درخواس��ت عبدالملک الحوثی‪ ،‬رهبر حوث ی ها در‬ ‫صنعا برگزار شد‪.‬‬ ‫در این تظاه رات که از میدان التغییر با حضور گسترده‬ ‫مردم از اس��تان های مختلف اغاز ش��د‪ ،‬تظاهرکنندگان در‬ ‫تع دادی از خیابان های پایتخت به حرکت درامدند و با سردادن‬ ‫شعارهایی از عبدربه منصور الهادی‪ ،‬رئی س جمهوری یمن‪،‬‬ ‫خواستند هر چه سریعتر قوانین افزایش قیمت ها را لغو کرده‬ ‫و دولت را برکنار کند‪ .‬انقالبیون با تاکید ب راینکه که از مواضع‬ ‫خود عقب نش��ینی نم ی کنند و تسلیم نم ی ش��وند تا اینکه‬ ‫فساد از کش��ور رفع ش��ود‪ ،‬افزودند‪« :‬همان طور که دولت‪،‬‬ ‫افزایش قیمت س��وخت را تحمیل کرده اس��ت‪ ،‬انها نیز به‬ ‫نوبه خود ان را به سرعت لغو خواهند کرد‪ ».‬در این تظاه رات‬ ‫که میلیونی توصیف شده است‪ ،‬تظاهرکنندگان در تعدادی‬ ‫از خیابان های یمن به حرک��ت درامدند و بار دیگر به میدان‬ ‫التغییر بازگشتند‪.‬‬ ‫اتمام حجت رئیس جمهور‬ ‫پس از ای��ن صحب ت های رهب��ر حوث ی ه��ا و در پی‬ ‫تظاه��رات گس��ترده یمن ی ها در صنع��ا و دیگر ش��هرها‪،‬‬ ‫رئی س جمهور یمن نیز به صحنه امد و هشدار داد که اقدامات‬ ‫قانونی و س��ختی را علیه کس��انی که امنی��ت و ثبات این‬ ‫کشور را برهم بزنند‪ ،‬اتخاذ خواهد کرد‪ .‬عب دربه منصور هادی‪،‬‬ ‫رئی س جمهور یمن در نشس��ت فوق العاده ای اعالم کرد که‬ ‫دولت یمن علیه کس��انی که به امنیت و ثبات این کش��ور‬ ‫لطمه وارد کنند‪« ،‬اقدامات قانونی و سختی» را اتخاذ خواهد‬ ‫کرد‪ .‬همچنین سف رای ‪ 10‬کشور ناظر بر اجرای طرح خلیج‬ ‫فارس درباره یمن در پیامی به عبدالملک حوثی‪ ،‬رهبر گروه‬ ‫حوث ی ها نس��بت به دست زدن به خشونت هش��دار دادند و‬ ‫اعالم کردند که هرگونه اقدامی که موجب افزایش خشونت ها‬ ‫و تنش ها در یمن ش��ود‪ ،‬از س��وی جامعه جهانی محکوم‬ ‫م ی شود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬صدها خانواده یمنی در پ ی تظاه رات‬ ‫ت ب ی وقفه مردم تاجایی دولت‬ ‫اتفاقات در یمن و تظاه را ‬ ‫را شوکه کرده که انها از ای ران خواسته اند تا ب رای میانجیگری‬ ‫میان دولت و حوث ی ها اقدام کند‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار است که یمن از دولت عمان خواسته‬ ‫که به منظور حل مس��اله اعتراض های مردمی این کشور‬ ‫که با فراخوان گروه حوثی و انص��ار اهلل وارد مرحله ای جدید‬ ‫شده است‪ ،‬وارد عمل ش��ود و ته ران را به میانجیگری ب رای‬ ‫حل مشکل ترغیب کند‪ .‬ب ر اس��اس این گزارش‪ ،‬یک هیات‬ ‫یمنی به «مس��قط» پایتخت عمان رفته ت��ا زمینه را ب رای‬ ‫میانجیگری ای ران به منظور توقف حرکت اعتراضی مردمی‬ ‫ به سوی «صنعا» پایتخت یمن فراهم کند‪.‬‬ ‫مب��ارزان حوثی یا همان گ��روه انص��اراهلل در انقالب‬ ‫مردمی س��ال ‪ 2012‬که به برکن��اری علی عب��داهلل صالح‪،‬‬ ‫رئی س جمهور یمن انجامید نقش��ی کلیدی داشتند و پس‬ ‫از روی کار ام��دن رئی س جمهور انتصابی ک��ه خود معاون‬ ‫دیکتاتور سابق است‪ ،‬تالش کردند با گفت وگو روند اصالحات‬ ‫در کش��ور را دنبال کنند و حتی در کنف رانس گفت وگوهای‬ ‫ملی نیز حضور پیدا کردند‪ ،‬اما حتی نماینده حوث ی ها در این‬ ‫کنف رانس ترور شد‪ .‬سپس جنگ حزب «تجمع یمنی ب رای‬ ‫اصالح» به نیابت از دولت یمن و عربس��تان سعودی علیه‬ ‫حوث ی ها اغاز شد‪ .‬حوث ی ها نیز در مقابل‪ ،‬از خود دفاع کردند و‬ ‫در تازه ترین موضع اعالم کردند که اگر تا جمعه به مطالبات‬ ‫انها پاسخ داده نشود‪ ،‬انها سیر اعتراضات مسالمت امیز خود‬ ‫را تشدید خواهند کرد‪.‬‬ ‫انقالب ناتمام‬ ‫تقریبا چهار سال پیش بود که اعتراضات سراسری در‬ ‫یمن همزمان با تحوالت کشورهای عربی اغاز و به برکناری‬ ‫رئی س جمهور منجر ش��د‪ .‬انقالب یمن که ریشه در شرایط‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتماعی این کشور داشت‪ ،‬با الگو گرفتن از قیام‬ ‫مردم تونس و مصر وارد مرحله حس��اس و تاثیرگذاری شد و‬ ‫مردم شعار برکناری علی عبداهلل صالح را سر دادند‪ .‬زی را دولت‬ ‫عبداهلل صالح طی س��ال های اخیر حکومتش با استفاده از‬ ‫تمامی ابزارهای ممکن به دنبال تثبیت وضعیت خود در یمن‬ ‫بوده و با بهره گیری از حمایت برخی کشورهای خارجی حتی‬ ‫به استقبال بحران هایی نظیر نبرد با شیعیان الحوثی رفته‬ ‫بود‪ .‬ورود به عرصه درگیری ه��ای نظامی با گروه های مبارز‬ ‫شیعی که طی نزدیک به هفت سال‪ ،‬شش جنگ تمام عیار با‬ ‫رزمندگان الحوثی را به همراه داشته‪ ،‬رویارویی با انتفاضه مردم‬ ‫س��رزمی ن های جنوبی یمن و خط رات ناشی از فعالی ت های‬ ‫شدید وهابیت در این کشور در کنار نارضایتی شدید مردم از‬ ‫اوضاع سیاسی‪ ،‬اجتماعی و به خصوص اقتصادی مهمترین‬ ‫متغیرهای به وجود اورنده این فض��ای چالش از ب رای نظام‬ ‫سیاسی این کشور بوده است‪.‬‬ ‫اکنون نیز مجددا مردم از حکومت عب دربه منصور هادی‬ ‫ناراضی هستند و خواستار برخی تغیی راتند‪ .‬باتوجه به انکه از‬ ‫چهار س��ال پیش که صالح کنار رفت تا امروز تقریبا فضای‬ ‫یمن همیش��ه ملتهب بوده و این روزها به اوج التهاب خود‬ ‫رس��یده م ی توان گفت انقالب یمن هنوز ادامه دارد و تمام‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫در واقع عبد ربه منصور هادی ان کسی نبوده که مردم‬ ‫به خاطر ان به خیابان ها امدند و کش��ته و مجروح دادند و از‬ ‫این روس��ت که دوباره عزم خود را جزم کرده اند تا بار دیگر با‬ ‫حضور مستمر در خیابان ها‪ ،‬به خواسته خود نایل شوند‪.‬‬ ‫هوای تازه در عراق‬ ‫‪7‬‬ ‫استقبال ایران‪ ،‬عربستان و امریکا از انتخاب العبادی‬ ‫معرفی حیدر العبادی به عنوان نخس ت وزیر جدید ع راق‬ ‫از جریان ائتالف ملی و از سوی فواد معصوم رئی س جمهوری‬ ‫کرد زبان این کشور‪ ،‬امیدواری ها ب رای خروج از بن بست فعلی‬ ‫را افزایش داده اس��ت‪ .‬ه ر چند در ابتدای کار‪ ،‬نوری المالکی‬ ‫نخس ت وزیر پیشین این انتخاب را خالف روح قانون اساسی‬ ‫در این کش��ور عنوان کرد‪ ،‬اما استقبال جریان های سیاسی‬ ‫در ع��راق و همچنین تبری��ک همزمان ای ران و ع ربس��تان‬ ‫به عنوان دو بازیگر مهم منطقه ای از تکمیل فرایند تشکیل‬ ‫دولت جدید در بغداد‪ ،‬به نوعی پایان سیاسی نوری مالکی را‬ ‫رقم زد‪ .‬همچنین امریکا نیز‬ ‫که از جمله حامی��ان نوری‬ ‫مالکی بود ب��ا کناره گیری او‬ ‫موافق��ت کرد و کاخ س��فید‬ ‫نیز بالفاصله ای��ن انتصاب‬ ‫را تبریک گفت‪.‬‬ ‫ت��ا چن��د روز پ��س از‬ ‫انتخاب العب��ادی به عنوان‬ ‫نخس ت وزیر‪ ،‬فضای ع راق به‬ ‫دلیل عدم پذیرش این مساله‬ ‫از س��وی مالک��ی ملته��ب‬ ‫بود‪ ،‬اما نهایت��ا چهار روز بعد‬ ‫نخس ت وزیر پیشین با حضور‬ ‫در تلویزیون ملی ع راق و در‬ ‫حالی ک��ه حی��در العبادی‬ ‫و بس��یاری از چهره ه��ای‬ ‫سرش��ناس سیاس��ی ع راق‬ ‫کنار او ایستاده بودند‪ ،‬اعالم‬ ‫کرد ک��ه از نخس��ت وزیری‬ ‫کناره گیری م ی کن��د‪ .‬او در‬ ‫پیامش اعالم کرد‪« :‬به خاطر‬ ‫منافع عالی کش��ور به نفع‬ ‫ب��رادرم حی��در العب��ادی از‬ ‫نامزدی ب رای نخس��ت وزیری ع راق کنار خواهم کشید و در‬ ‫اینده نیز منصب یا پست دولتی را قبول نخواهم کرد‪».‬‬ ‫نوری مالکی قبل از این‪ ،‬دو دوره چهار س��اله س��مت‬ ‫نخس��ت وزیری را برعهده داش��ت و همچنان ب رای تصدی‬ ‫این سمت ب رای س��ومین دوره‪ ،‬پافش��اری م ی کرد‪ .‬مالکی‬ ‫گرچه از نخس ت وزیری ع راق کناره گیری کرد‪ ،‬اما همچنان‬ ‫رهبری حزب الدعوه و ائتالف دولت قانون را در اختیار خواهد‬ ‫داشت و یکی از چهره های سیاسی اصلی در این کشور باقی‬ ‫خواهد مان��د‪ .‬در روزهای اخیر و پس از انک��ه فواد معصوم‪،‬‬ ‫رئی س جمه��وری ع راق‪ ،‬عب��ادی را به عنوان نخس��ت وزیر‬ ‫جدید این کشور معرفی کرد‪ ،‬فشارهای داخلی و بی ن المللی‬ ‫ب رای کناره گی��ری مالکی افزی��ش یافته بود‪ ،‬ام��ا او خود و‬ ‫ائتالف تحت امرش را همچنان واجد شرایط رهبری دولت‬ ‫اما هرچه کردم ب��رای دفاع از وطن و حق م��ردم ع راق بوده‬ ‫است‪».‬‬ ‫عبادی‪ ،‬سیاستمدار کهنه کار‬ ‫اکنون حیدر عبادی موظف است ظرف ‪ 30‬روز کابینه‬ ‫جدید خود را معرفی کند و در ص��ورت تایید اعضای کابینه‬ ‫عهده دار دولت ع راق شود‪ .‬عبادی‪ ۶۲ ،‬ساله‪ ،‬از کهنه کارترین‬ ‫سیاس��تمداران ع راق اس��ت که پیش از س��رنگونی صدام‪،‬‬ ‫در تبعید به س��ر م ی برد‪ .‬او که تحصیالت خود را در رش��ته‬ ‫مهندسی الکترونیک به پایان رس��انده است‪ ،‬در سال ‪۲۰۰۳‬‬ ‫از انگلیس به ع راق بازگش��ت‪ .‬عبادی م ی گوی��د دو نفر از‬ ‫ب رادرانش در دوران حکومت صدام حسین کشته و یکی دیگر‬ ‫زندانی بوده اس��ت‪ .‬او و خانواده اش از اعضای حزب الدعوه‬ ‫ع راق بودند و علت تبعید وی در دوران صدام هم همین بود‪.‬‬ ‫اشتی کردها با دولت‬ ‫چالش های نخست وزیر‬ ‫اکنون نخس��ت وزیر جدید ع راق باید در چندین جبهه‬ ‫سنگین به مبارزه بپردازد و چه بسا سخت ترین دوران سیاسی‬ ‫را پشت س��ربگذارد‪ .‬از یک سو تروریس��ت ها در شمال این‬ ‫کشور با حمایت س��نگین تس��لیحاتی و سیاسی ازسوی‬ ‫کشورهای عربی وارد نبرد ب رای از بین بردن ساختار سیاسی‬ ‫ع راق هستند و از س��وی دیگر طی ف های سنی میانه رو در‬ ‫مناطق سن ی نش��ین اعتراضاتی را نس��بت به روند خدمات‬ ‫دولت در این مناط��ق دارند‪ .‬کردها در ش��مال نیز معترض‬ ‫بودند که دولت سابق نتوانسته است‬ ‫به اختالف��ات موجود خاتم��ه دهد و‬ ‫همزمان گروه های ش��یعی نیز منتقد‬ ‫ای��ن وضعی��ت بودن��د که ش��راکت‬ ‫سیاس��ی و حکمرانی در دولت سابق‬ ‫ب راساس شایسته ساالری نبوده است‪.‬‬ ‫بناب رای��ن از منظر سیاس��ی‪ ،‬العبادی‬ ‫باید با درایت باالیی وارد عرصه ش��ود‬ ‫تا بتواند بار دیگر ش��یعیان‪ ،‬سن ی ها و‬ ‫کردها را در کنار هم جمع کند‪ .‬درواقع‬ ‫در وهله نخس��ت او باید ب رای وحدت‬ ‫عراق ی‏ها بکوشد؛ س��پس باید برای‬ ‫نبرد با تروریس��ت‪‎‬ها برنامه ریزی کند‬ ‫و همچنین باید بتوان��د توان ع راق را‬ ‫ب رای مبارزه با تروریسم بسیج کند‪ .‬از‬ ‫دیگر سو‪ ،‬سازماندهی ارتش ب راساس‬ ‫نیاز ع راق از دیگر وظایف نخس ت وزیر‬ ‫اس��ت‪ .‬اکنون با انتخاب عبادی یکی‬ ‫از س��خت ترین دوره های سیاسی در‬ ‫ع راق به پایان رس��ید و به زودی دولت‬ ‫جدید ع راق تشکیل خواهد شد و نوع‬ ‫حمایت ها از عبادی نشان م ی دهد که‬ ‫ع راق ی ها و غی ر ع راق ی ها و دوس��تان‬ ‫ع راق امیدوار هس��تند که روند سیاست در ع راق در راستای‬ ‫حل مشکالت ع راق در تمامی سطوح باشد‪.‬‬ ‫استقبال ریاض و تهران از العبادی‬ ‫این همه درشرایطی است که ای ران و عربستان هر دو‬ ‫از انتخاب حیدر عبادی به عنوان نخس��ت وزیر جدید ع راق‬ ‫اس��تقبال کردند‪ .‬تاجایی که س��عود الفیص��ل وزیر خارجه‬ ‫ع ربستان سعودی با استقبال از انتخاب حیدر عبادی به عنوان‬ ‫نخس��ت وزیر جدید ع راق‪ ،‬اعالم کرد که ای��ن اتفاق یکی از‬ ‫بهترین خبرهایی بوده که در روزهای اخیر ش��نیده اس��ت‪.‬‬ ‫نخستین بار است که پس از سقوط صدام‪ ،‬ای ران و ع ربستان‬ ‫از یک نخس��ت وزیر درع راق حمایت م ی کنند‪ .‬عربس��تان‬ ‫در سال های گذش��ته و پس از اش��غال ع راق موضع منفی‬ ‫نسبت به دولت بغداد داشت و حتی حاضر نشد سفارت خود‬ ‫در بغداد را بازگشایی کند‪ .‬اما پیام حمایت ای ران و عربستان‬ ‫درکنار حمایت امریکا از دولت جدید بغداد‪ ،‬م ی تواند نشانه ای‬ ‫مثبت ب رای بازگشت ارامش به کشور ب ی ثبات ع راق باشد‪ .‬در‬ ‫هفته های گذشته گروه تروریستی داعش با استفاده از خال‬ ‫قدرت در بغداد‪ ،‬مناطقی را در شمال این کشور تحت تصرف‬ ‫خود دراورد و هم اینک در این مناطق اعالم خالفت اسالمی‬ ‫کرده است‪ .‬حمایت مشترک ای ران‪ ،‬ع ربستان و امریکا از دولت‬ ‫جدید ع راق م ی تواند موضع دولت مرکزی بغداد را در مقابله با‬ ‫گروه تروریستی داعش تقویت کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫اما تحوالت ع راق به همی ن جا ختم نم ی شود؛ پس از‬ ‫معرفی نخس ت وزیر جدید در این کشور‪ ،‬تحوالت دیگری را‬ ‫نیز شاهد هس��تیم که از جمله م ی توان به بازگشت وزی ران‬ ‫کرد به دولت موقت ع راق اشاره کرد‪ .‬وزی ران کرد دولت ع راق‬ ‫که حضور خود را در کابینه به دلیل اختالفات با مواضع نوری‬ ‫مالکی به حالت تعلیق دراورده بودند‪ ،‬به دولت موقت ع راق‬ ‫بازگشتند‪ .‬هوشیار زیباری که پی ش تر حضور خود در دولت‬ ‫ع راق را به حالت تعلیق دراورده بود‪ ،‬در سخنانی عنوان داشت‪:‬‬ ‫«من به عنوان وزیر خارجه به بغداد بازگشتم‪ ».‬چندی پیش‬ ‫ی همکاری های خود‬ ‫بود که زیباری اعالم کرد کرده��ا تمام ‬ ‫را با دولت نوری مالکی‪ ،‬نخس��ت وزیر سابق ع راق به حالت‬ ‫تعلیق دراورده اند‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫عب�ادی ‪ ۶۲‬س�اله‪ ،‬از کهنه کارتری�ن‬ ‫سیاس�تمداران عراق اس�ت که پیش از‬ ‫سرنگونی صدام‪ ،‬در تبعید به سر می برد‪.‬‬ ‫او که تحصیالت خود را در رشته مهندسی‬ ‫الکترونیک به پایان رس�انده اس�ت‪ ،‬در‬ ‫سال ‪ ۲۰۰۳‬از انگلیس به عراق بازگشت‬ ‫م ی دانست‪ .‬مالکی در راس یک ائتالف متشکل از گروه های‬ ‫شیعی از س��ال ‪ ٢٠٠٦‬تا کنون سمت نخس ت وزیر را بر عهده‬ ‫داشته و منتقدان او معتقدند که در این مدت با استبداد رای‬ ‫حکومت کرده و با نادیده گرفتن مش��ارکت سایر گروه های‬ ‫قوم ی و دینی در ع راق‪ ،‬عمال باعث رویگردانی سن ی ها شده و‬ ‫زمینه ظهور و پیشرفت داعش را فراهم اورده است‪.‬‬ ‫اما مالکی در پیام تلویزیون ی اش در دفاع از خود گفت‪:‬‬ ‫«من شخصا مورد حمالت و انتقادات ظالمانه ای قرار گرفتم‬ ‫و متهم شدم که قصد دارم قدرت را انحصارا در دست بگیرم‪،‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪29‬‬ ‫زیر پوست استیضاح‬ ‫دولت‬ ‫استیضاح فرجی دانا در مجلس با تحلی ل های متفاوتی مواجه شده است‪ .‬عدم‬ ‫حضور رئیس جمهور در جلسه مجلس‪ ،‬معرفی محمد علی نجفی ب رای سرپرستی‬ ‫وزارت خانه و ارایش جدید مجلس که از می زان ارای عدم اعتماد قابل مشاهده است‬ ‫در پرونده ویژه مثلث بررسی شده است‬ ‫سیاست‬ ‫خداحافظیباحلقهمعین‬ ‫فرجی دانا از وزارت علوم رفت‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫محمدعلینجفیراهی‬ ‫وزارتخانه علوم شد‬ ‫زلزله در ارایش‬ ‫پارلمان‬ ‫دولت‬ ‫صبح چهارش��نبه ‪ 29‬مرداد ‪ 93‬اولی��ن وزیر روحانی‬ ‫از کابینه جدا ش��د‪ .‬اس��تیضاح فرجی دانا بعد از ماه ها ماندن‬ ‫پشت درهای بسته هیات رئیس��ه مجلس‪ ،‬همین ماه اعالم‬ ‫وصول شد و به جریان افتاد تا مجلس در نهایت با ‪ 145‬رای‬ ‫به اس��تیضاح‪ ،‬فرجی دانا را شایس��ته ادامه کار در ساختمان‬ ‫نقره ای رنگ وزارت علوم در ش��هرک غرب نداند‪ .‬روحانی‬ ‫به جلسه استیضاح نرفت و غیر از وزیر هیچ کدام از اعضای‬ ‫کابینه که او را همراهی می کردند در دفاع از او سخن نگفتند؛‬ ‫حتی معاون اول رئیس جمه��ور‪ .‬فرجی دانا به تنهایی از خود‬ ‫دفاع کرد‪ .‬اما تالشش نتیجه نداد‪ .‬حتی تالش الریجانی در‬ ‫پایان وقت و سخنانی که تقریبا به نفع وزیر ایراد شد نیز نظر‬ ‫نمایندگان را تغییر نداد تا رسایی بعد از استیضاح کاغذی را‬ ‫روبه دوربین بگیرد که روی ان نوش��ته شده بود‪« :‬دوپینگ‬ ‫الریجانی اثر نکرد»‪.‬‬ ‫بحث اس��تیضاح وزیرعلوم از اس��فندماه سال گذشته‬ ‫اغاز شده بود‪ .‬برخی از نمایندگان با امضای نامه ای خواستار‬ ‫استیضاح فرجی دانا بودند‪ .‬مجلس اما این استیضاح را اعالم‬ ‫وصول نمی کرد‪ .‬باهن��ر در جواب نادران ک��ه به این عمل‬ ‫هیات رئیسه اعتراض داش��ت گفت که قرار است با رایزنی‬ ‫ایرادات طرح برطرف شود؛ نکته ای که نادران به عنوان یکی‬ ‫از طراحان اصلی اس��تیضاح ان را قبول نداشت‪ .‬او حتی در‬ ‫اظهارنظری تند معتقد بود که اقلیت مجلس ششم هم تا این‬ ‫حد دچار دیکتاتوری نشده بودند‪.‬‬ ‫اعتراض انها به عدم اعالم وصول طرح بود‪ .‬دو جلسه‬ ‫میان وزیر و اس��تیضاح کنندگان برگزار ش��د ت��ا نظرات به‬ ‫یکدیگر نزدیک ش��ود‪ .‬در نهایت در روزهای منتهی به ماه‬ ‫رمضان قرار بر این ش��د ت��ا مجلس فرصتی ی��ک ماهه به‬ ‫فرجی دانا بدهد تا ش��رایط را مطابق نظر نمایندگان اصالح‬ ‫کند‪ .‬در طول این یک ماه انطور که خود وزیر گفت هر هفته‬ ‫با نمایندگان جلسه داشت‪ .‬با این حال بعد از پایان مهلت یک‬ ‫ماهه استیضاح اعالم وصول شد‪.‬‬ ‫باید یاداور شد که اس��تیضاح یک روز بعد از ان اعالم‬ ‫وصول ش��د که روحانی برخی مخالفانش را ک��ه از مذاکره‬ ‫می ترسیدند به جهنم حواله کرد‪ .‬به اعتقاد برخی از ناظران‬ ‫این س��خنان تند رئیس جمهور در اعالم وصول اس��تیضاح‬ ‫بی تاثیر نبود‪ .‬دیگر کار از دس��ت الریجانی خارج شده بود‪.‬‬ ‫حتی جلس��ه هماهنگی فراکس��یون رهروان نیز نتوانست‬ ‫کمک چندانی به فرجی دانا بکند‪ .‬اگر در روزهای رای اعتماد‬ ‫کابینه یازدهم نزدیکان الریجانی توانسته بودند به نفع دولت‬ ‫حمایت مجلس را جلب کنند‪ ،‬این بار انها سکوت کرده بودند‪.‬‬ ‫روز رای گیری‬ ‫گروه گرایی به جای انسان سازی‬ ‫جلس��ه اس��تیضاح با حضور علی الریجانی اغاز شد‪.‬‬ ‫زاکانی اولین نفری بود که در موافقت با اس��تیضاح س��خن‬ ‫گفت‪ .‬زاکانی هدفش��ان را از اس��تیضاح «ایجاد مانع بر راه‬ ‫ایرادات اساسی در دولت» دانست که بر اثر ان «اسیب هایی‬ ‫به ایران عزیز» وارد خواهد کرد‪.‬‬ ‫علیرضا زاکانی با بیان اینکه علت اصلی طرح استیضاح‬ ‫قانون ش��کنی‪ ،‬التهاب افرینی و فعال کردن همه گروه های‬ ‫فرقه ای و قومی و گروه گرا در دانشگاه به جای انسان سازی‬ ‫در این نهاد مهم است‪ ،‬تاکید کرد که وزیرعلوم به نامه وزیر‬ ‫اطالعات عمل نکرده و توضیح داد‪« :‬ما به عنوان نمایندگان‬ ‫مجلس با اسامی اعالم شده از سوی وزارت اطالعات کاری‬ ‫نداش��تیم‪ ،‬بلکه س��والمان این بود که چرا بدون استعالم از‬ ‫وزارت اطالعات این افراد جذب شده اند‪ .‬ان هم کسانی که‬ ‫در ان زمان صالحیت انتصاب در این سمت را نداشتند‪».‬‬ ‫اجازه حضور یکی از س�ران فتنه در دانش�گاه را‬ ‫دادید؟‬ ‫غضنفراب��ادی دومین مواف��ق اس��تیضاحی بود که‬ ‫سخنرانی کرد‪ .‬او معتقد بود که وزیر «به جای مدیریت کردن‬ ‫مدیریت ش��ده اس��ت» نماینده بم از وزیر علوم سوال کرد‪:‬‬ ‫«ایا ش��ما فتنه را درک کرده اید؟ و اگ��ر درک کرده اید چرا‬ ‫به کارگیری عناصر موثر در اتفاقات سال ‪ 88‬را در وزارتخانه‬ ‫خود دنبال کردید و افرادی نیز از این کار شما حمایت کردند و‬ ‫وزیر خارج نشین دولت اصالحات رفتارهای شما را تایید کرد‬ ‫چرا اجازه حضور یکی از سران فتنه در دانشگاه را دادید؟»‬ ‫پخش فیلم در مجلس‬ ‫نقوی حسینی یکی از تندترین انتقادات را به وزیرعلوم‬ ‫داش��ت‪ .‬او در اغاز س��خنانش ای��ن دوره از مجلس را یکی‬ ‫از همراه تری��ن مجال��س با دولت دانس��ت‪ .‬ام��ا در ادامه از‬ ‫فرجی دانا س��وال کرد‪« :‬این همه تهدید و تهمت و توهین‬ ‫به استیضاح کنندگان برای چیس��ت؟ با چه هدفی است؟ ما‬ ‫چه می خواهیم؟ استیضاح کنندگان چه می گویند؟ چرا این‬ ‫همه توهین و تهمت و زیر س��وال ب��ردن مجلس؟ مگر چه‬ ‫اتفاقی افتاده است؟ مگر استیضاح یک وظیفه قانونی مجلس‬ ‫نیست؟ مگر ملت به نمایندگان رای نداده اند که تکلیفشان را‬ ‫عمل کنند؟ اقای فرجی دانا‪ ،‬چه کسی از شما رانت خواست؟‬ ‫چه کسی از شما دانشگاه خواس��ت؟ چه کسی از شما رشته‬ ‫خواست؟ چرا این مس��ائل مطرح می شود؟ این همه تهاجم‬ ‫برای چیست؟ مگر پشت پرده چه می گذرد؟»‬ ‫او دانش��گاه را «ابس��تن فتن��ه جدی��د» دانس��ت‪.‬‬ ‫نقوی حسینی با بیان اینکه ایا انتصاب میلی منفرد و همچنین‬ ‫توفیقی که نتوانس��تند به عنوان وزیر پیشنهادی از مجلس‬ ‫رای اعتماد بگیرند‪ ،‬در بدنه وزارت علوم درست است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«انتصاب این دو نفر بر خالف نظ��ر مجلس و بر خالف نظر‬ ‫افکار عمومی و دلسوزان انقالب در وزارت علوم چه پیامی‬ ‫ دارد؟ یعنی چه؟ همین کار برای استیضاح شما کافی است‪».‬‬ ‫ی در صحن علنی پرداخت و از حضار‬ ‫او در ادامه به ارائه فیلم ‬ ‫خواهش کرد تا با مشاهده این فیلم نسبت به عملکرد وزارت‬ ‫علوم تصمیم بگیرند‪ .‬در بخشی از این فیلم دکتر توفیقی در‬ ‫در ادامه دو تن از نمایندگان به عنوان حامیان وزیر به‬ ‫دفاع از او پرداختند‪ .‬جواد هروی که ریاست کمیسیون اموزش‬ ‫عالی را نیز برعهده دارد و در ای��ن روزها مصاحبه هایی از او‬ ‫در رسانه ها منتشر شده بود‪ ،‬گفت‪« :‬بنده به عنوان کارشناس‬ ‫اعالم می کنم که وزارت علوم در تحقق عدالت اموزش��ی‬ ‫کارامد عمل کرده است‪».‬‬ ‫بحث بورسیه های غیرقانونی در دولت گذشته یکی از‬ ‫موضوعات مهم و داغ این روزهای رس��انه ها بود‪ .‬هروی به‬ ‫عنوان فردی که در کمیسیون تحقیق به بررسی این پرونده ها‬ ‫پرداخته بود توضیح داد‪« :‬در تمام پرونده هایی که در تمام‪،‬‬ ‫مدت بررسی ش��د فقط دو امضا از وزرای وقت وجود دارد و‬ ‫انچه تحت عنوان بورسیه های تبدیل به داخل انجام می شده‬ ‫عمال از نگاه وزیر به دور بوده و خود وزرا اطالعی نداشتند و‬ ‫سوال اساسی این است که چگونه در یک کشور وزرا از اینکه‬ ‫چند هزار نفر بورس شده‪ ،‬خبر نداشتند‪».‬‬ ‫جعفرزاده نماینده رش��ت نیز به دفاع از وزیر پرداخت‬ ‫و خطاب به نمایندگان اس��تیضاح کننده گفت‪« :‬چرا ابی به‬ ‫اس��یاب افراطیون فراری خارج از کش��ور و داخل کشور و‬ ‫معاندین ضد انقالب ریختید؟»‬ ‫او درباره فیلم پخش شده در مجلس نیز اینگونه توضیح‬ ‫داد‪« :‬فیلمی در اینجا پخش شد که کامال درست بود اما برای‬ ‫چه زمانی بود؟ چرا نمی گویید برای چه زمانی بود؟ فیلم بعد از‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫اگر در روزهای رای اعتماد کابینه یازدهم‬ ‫نزدی�کان الریجان�ی توانس�ته بودند به‬ ‫نفع دولت حمایت مجلس را جلب کنند‪،‬‬ ‫این بار انها سکوت کرده بودند‬ ‫موافقت های کم رمق‬ ‫سیاست‬ ‫فرجی دانا صبح روز ‪ 29‬مرداد پا به ساختمان بهارستان‬ ‫گذاشت تا پشت میز استیضاح قرار گیرد‪ .‬درحالی که حسن‬ ‫روحانی به اردبیل رفت تا در جمع مردم این شهر به سخنرانی‬ ‫بپردازد‪ .‬روحانی که در غیاب خود اسحاق جهانگیری‪ ،‬معاون‬ ‫اولش را همراه وزیرعلوم راهی مجلس کرده بود‪ ،‬در اردبیل‬ ‫گفت‪« :‬دلم می خواست در کنار وزیر دانشمند علوم باشم و‬ ‫با زبان صری��ح از او حمایت کنم‪ ».‬برخ��ی دیگر از اعضای‬ ‫کابینه نیز همچون ظریف‪ ،‬صالحی و قاضی زاده هاشمی او‬ ‫را همراهی می کردند‪.‬‬ ‫نمایندگان طراح اس��تیضاح فرجی دانا‪ ،‬در متن‪ ،‬طرح‬ ‫علت اقدام خود را «فراهم سازی بستر و ترویج افراطی گری‬ ‫در دانش��گاه ها»‪« ،‬ارائه مجوز پذیرش اف��راد رد صالحیت‬ ‫شده»‪« ،‬بازگرداندن برخی از اس��اتید اخراج شده»‪« ،‬تغییر‬ ‫شیوه انتخاب روسای دانشگاه ها»‪« ،‬انتصاب عناصر دارای‬ ‫سابقه مشخص در فتنه ‪ ۸۸‬در مسئولیت های مهم ستادی‬ ‫ وزارت خانه و عزل اشخاص عالم» و «عدم مواجهه درست با‬ ‫تحرکات سیاسی ضد انقالب و ضد نظام» عنوان کرده بودند‪.‬‬ ‫صبح روز سه شنبه خبرگزاری مجلس به نقل از منصور‬ ‫حقیقت پور‪ ،‬عضو فراکسیون رهروان نوشت که خبر مربوط‬ ‫به نظر مخالف این فراکسیون نسبت به استیضاح وزیر علوم‬ ‫کذب است‪.‬‬ ‫سخنرانی در جمع دانش��جویان می گوید هیچ حادثه ای به‬ ‫اندازه جریانات اخیر روحیه و ش��خصیت مردم را جریحه دار‬ ‫نکرد و جای تاسف است که رای را به اسم کسانی بگذارند که‬ ‫حریم ادب و بیان های اخالق را فرو ریختند‪.‬‬ ‫جعفر توفیق��ی در این فایل صوت��ی می گوید‪« :‬جای‬ ‫تاسف اس��ت که رای شخصی با ش��خصیتی مثل موسوی‬ ‫را به اس��م کسانی بگیریم که الیق نیس��تند‪ ».‬جمله ای که‬ ‫حکایت از مواضع تند جعفر توفیقی در فتنه ‪ 88‬داشت ‪ .‬هنگام‬ ‫برگزاری اس��تیضاح‪ ،‬خبرگزاری فارس متن اطالعیه ای را‬ ‫به نقل از فراکس��یون روحانیون مجلس منتشر کرده که در‬ ‫حمایت از طرح اس��تیضاح گفته اند فرجی دانا با به کارگیری‬ ‫برخی از فعاالن در جریان فتنه و منحرفین در مسئولیت های‬ ‫مهم و تغییرات وس��یع و به کارگیری انها در سطح گسترده‬ ‫وزارتخانه و دانش��گاه های کشور‪ ،‬ش��رایط التهاب افرین و‬ ‫پر تنش دانشگاه ها را در سال های ‪ 78‬و ‪ 88‬تداعی کرد‪».‬‬ ‫محمد حسن اصفری نیز در موافقت با استیضاح برخی‬ ‫انتصاب ها را زیر سوال بردن فرمایشات امام دانست و گفت‪:‬‬ ‫«به طور مثال یکی از اس��اتید خانم که از س��وی فرجی دانا‬ ‫منتصب شده می گوید من شکالت نیستم‪ ،‬مروارید نیستم‪،‬‬ ‫وسیله تفریح نیستم‪ ،‬اسباب ازدیاد نسل نیستم‪ ،‬عامل فساد‬ ‫مردان نیستم‪ ،‬ناموس هم نیستم‪ ،‬من یک زن هستم‪ ،‬یک‬ ‫انسان که برابر و ازاد افریده شده نه بهشت زیر پای من است‬ ‫و نه جهنم و افتخار فرس��تادن مردان ب��ه معراج هم نصیب‬ ‫دیگری شود‪ ،‬بلکه می خواهم خودم به معراج بروم‪ ».‬او این‬ ‫س��خنان را به معنی مخالفت با حرف امام(ره) دانس��ت که‬ ‫فرموده اند‪« :‬از دامن زن‪ ،‬مرد به معراج می رود‪».‬‬ ‫علی اصغر زارعی‪ ،‬از ته��ران نی��ز در موافقت با طرح‬ ‫استیضاح یاداور شد که هنگام معرفی رضا فرجی دانا به عنوان‬ ‫وزیر علوم‪ ،‬به او رای موافق داده بود اما گفت که بداخالقی‬ ‫و فضاس��ازی در بحث بورس��یه ها یکی از دالیل استیضاح‬ ‫وزیر علوم است‪ .‬در میانه برگزاری استیضاح رئیس مجلس‬ ‫در مورد موضوع اس��تفاده حسن روحانی از بورس تحصیلی‬ ‫توضیح داد‪« :‬اقای زاکانی در سخنان خود گفتند که به نظر‬ ‫می رسد وزرا‪ ،‬معاونین و رئیس جمهور از بورس بهره مند بودند‬ ‫اما اقای انصاری‪ ،‬معاون پارلمانی رئیس جمهور طی نامه ای‬ ‫اعالم کردند که این مس��اله خالف است و رئیس جمهور از‬ ‫بورس استفاده نکرده اند‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫دولت‬ ‫جریان بعد از روز کوی دانشگاه و به دستور مسئوالن به اقای‬ ‫توفیقی بود تا جریان کوی دانشگاه را مهار کند‪».‬‬ ‫دفاعیات وزیر‬ ‫پس از دفاعیات نمایندگان‪ ،‬وزیر علوم وقت داشت که‬ ‫از خود در برابر نماین��دگان دفاع کند‪ .‬او تالش کرد تا با بیان‬ ‫کارهای انجام ش��ده و نش��ان دادن نمودارها به نمایندگان‬ ‫توضیح دهد که وضعیت علمی در چه شرایطی است‪ .‬یکی‬ ‫از دغدغه های نمایندگان رکود علم��ی و پایین امدن رتبه‬ ‫ی ایران بود‪.‬‬ ‫علم ‬ ‫فرجی دانا توضیح داد‪« :‬انچه اکنون در حوزه اموزش‬ ‫عالی با ان دس��ت و پنجه ن��رم می کنم‪ ،‬نتیج��ه عملکرد و‬ ‫سیاست هایی اس��ت که ‪ 4‬تا ‪ 6‬س��ال قبل اغاز ش��ده و اگر‬ ‫رکودی می بینیم به واس��طه سیاس��ت ها و اقداماتی است‬ ‫که از س��ال های قبل انجام شده اس��ت‪ ».‬او توضیح داد که‬ ‫در موفقیت ها نی��ز نباید همه را به نام خود نوش��ت‪ ،‬چرا که‬ ‫دولت های قبل در ان دخیل بودند‪.‬‬ ‫او برخی از مجموعه های دانشگاه های کشور را دارای‬ ‫‪ 1300‬میلیارد توم��ان بدهی عنوان ک��رد‪ .‬فرجی دانا گفت‬ ‫که یک دانش��گاه کوچک بدهی ‪ 30‬میلی��ارد تومانی دارد و‬ ‫رئیس دانش��گاه در دفتر او اشک ریخته اس��ت‪ .‬وزیر درباره‬ ‫اعطای مجوز فعالیت به تش��کل های دانشجویی که مورد‬ ‫انتقاد نمایندگان بود‪ ،‬اینگونه توضی��ح داد‪« :‬طبق یک امار‬ ‫در حال حاضر ‪ 40‬تشکل دارای مجوز هستند که این امار ‪18‬‬ ‫تشکل است و ‪ 9‬تشکل بسیج دانشجویی و دیگران هستند‬ ‫و باز هم بای��د تاکید کرد که ‪ 18‬تش��کل در این دوره مجوز‬ ‫گرفته اند‪».‬وی ادامه داد‪« :‬ما با گرفتن دس��ت دانشجویان‬ ‫در دستان خود اجازه نفوذ ضدانقالب را در دانشگاه ها نباید‬ ‫بدهیم‪ ،‬نه اینکه بگوییم دانشگاه خطر است نه اینکه بگوییم‬ ‫باید مسائل را امنیتی کرد‪».‬‬ ‫اق��ای فرجی دان��ا در نط��ق دفاعیه خ��ود خطاب به‬ ‫مخالفانش گفت‪« :‬می گویند چرا کسانی را که از فتنه هستند‬ ‫حمایت می کنید‪ .‬من شهادت شرعی می دهم اینها دلسوزان‬ ‫انقالب و کشورند‪ ».‬وی درباره اعتراض برخی از نمایندگان‬ ‫به لغو «بورسیه های غیرقانونی» گفت که در میان کسانی که‬ ‫امتیازات انها لغو شده‪ ،‬بورسیه شدگان «رشته ادبیات فارسی‬ ‫و فقه» نیز وجود داشته و از نمایندگان پرسید‪« :‬این افراد را‬ ‫باید به خارج بفرستیم؟»‬ ‫‪32‬‬ ‫بیژن نوباوه از نمایندگان مخالف وزیر علوم در بخشی‬ ‫از صحبت های خود گزارشی از بی بی سی فارسی را در مورد‬ ‫استیضاح پخش کرد که به عقیده او اثبات می کرد عملکرد‬ ‫وزیر خوشایند رس��انه های خارجی اس��ت‪ .‬علی الریجانی‬ ‫با ادامه پخش ای��ن گزارش مخالفت ک��رد و از اقای نوباوه‬ ‫خواس��ت به جای استناد به رس��انه های خارجی حرف خود‬ ‫را بزند‪.‬‬ ‫بیژن نوباوه نتیج��ه عملکرد وزیر عل��وم را مهاجرت‬ ‫نخبگان به خارج از کشور دانس��ت و به وزیر گفت اساتیدی‬ ‫که وی از انه��ا حمایت می کند اول از همه به دانش��جویان‬ ‫یاد می دهند که چطور برای تحصیل در دانشگاه های خارجی‬ ‫پرسش��نامه پر کنند‪ .‬نوباوه با اس��تناد به نام��ه ای از وزارت‬ ‫اطالعات‪ ،‬اظهارات رضا فرجی دانا در مورد گرفتن استعالم‬ ‫از وزارت اطالعات برای منصوبین جدی��د این وزارتخانه را‬ ‫رد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سیاست‬ ‫فیلم پرحاشیه‬ ‫نادران‪ :‬اساتیدی برگشتند که فساد اخالقی دارند‬ ‫الیاس نادران از نمایندگان مخالف فرجی دانا سخنران‬ ‫بعدی جلسه اس��تیضاح بود‪ .‬نادران به شدت از وزیر به خاطر‬ ‫بازگرداندن دانش��جویان اخراج��ی انتقاد و ع��ده ای از این‬ ‫دانشجویان را به انجام تخلفات اخالقی و ناموسی متهم کرد‪.‬‬ ‫نادران گف��ت باید با تغییر مدیری��ت وزارت علوم این‬ ‫اطمینان به وجود بیاید که اتفاقات سال ‪ 1388‬در دانشگاه ها‬ ‫دیگر تکرار نمی شود‪ .‬وی با اشاره به سخنان وزیر علوم مبنی‬ ‫بر سیاه نمایی استیضاح کنندگان از وضعیت کشور گفت‪« :‬ما‬ ‫سیاه نمایی می کنیم؟ رسانه های بیگانه را ببینید‪ ،‬ایا انها از‬ ‫استیضاح کنندگان حمایت می کنند یا انها را متهم؟ ما داریم‬ ‫اب به اس��یاب انها می ریزیم یا رفتار وزارت علوم و س��تاد‬ ‫جنگی که در این وزارتخانه تشکیل شده است؟»‬ ‫نادران با تاکید بر اینکه اس��اتید اخراجی های مفاس��د‬ ‫اخالقی داش��ته اند‪ ،‬گفت‪« :‬دختران دانشجوی این کشور از‬ ‫دست انها در امان نبودند و خودکشی کردند‪ ،‬اما شما ‪ 13‬نفر‬ ‫از انها را به پیام نور برگرداندید‪ ،‬حتما باید فشار بیاوریم تا موارد‬ ‫را یکی یکی اصالح کنید‪».‬‬ ‫نماینده م��ردم تهران در مجلس با اش��اره به اینکه ما‬ ‫درباره دانشجویان ستاره دار حرفی نزدیم‪ ،‬گفت‪« :‬ما درباره‬ ‫کسانی که صالحیت اخالقی و سیاسی نداشته اند و دانشگاه‬ ‫را به عنوان عقبه گروه های سیاسی معاند نظام تعبیر می کنند‬ ‫نگرانیم‪ ».‬نادران علت ارام بودن دانش��گاه را جوالن دادن‬ ‫فتنه گران و خون دل خوردن حزب اللهی ها دانست که برای‬ ‫مصالح نظام سکوت کرده اند‪.‬‬ ‫همچنین نادران در جری��ان اظهارات خ��ود اقدام به‬ ‫پخش فایل صوتی منتس��ب به رضا فرجی دان��ا کرد که در‬ ‫این فایل صوتی نقل می ش��د‪« :‬من نمی توانم همچنان به‬ ‫نمایندگان رانت دانش��گاه و دانشکده و رشوه بدهم تا با انها‬ ‫به چالش نرسم‪ ».‬وزیرعلوم در اخرین دفاعیاتش گفت که‬ ‫در زمان دولت قبل ‪ 723‬نفر که با معدل زیر متوس��ط معدل‬ ‫بوده اند با هزینه بین شش��صد میلیون تومان تا یک میلیارد‬ ‫تومان بورسیه خارج از کشور شده اند‪.‬‬ ‫وی اف��زود ‪ 1400‬نفر ه��م در رش��ته هایی به خارج‬ ‫فرس��تاده ش��ده اند که اصال نباید در ان رش��ته ها به خارج‬ ‫دانش��جو اعزام ش��ود‪ .‬او همچنین در صحبت های خود از‬ ‫معرفی بی��ش از ‪ 600‬نفر از طرف نهاده��ای مختلف برای‬ ‫بورسیه شدن خبر داد‪.‬‬ ‫دوپینگ الریجانی برای وزیر!‬ ‫پیش از اغ��از رای گیری درباره طرح اس��تیضاح وزیر‬ ‫علوم‪ ،‬علی الریجان��ی‪ ،‬رئیس مجل��س از گفته های اقای‬ ‫فرجی دانا تمجید ک��رد و خطاب به او گف��ت‪« :‬چون من را‬ ‫حکم قرار داده اید اش��اره می کنم به جمع بندی هایی که در‬ ‫جلسه با هم داشتیم پایبند باشید‪ .‬از جمله اینکه اگر چند نفر‬ ‫از این برادران [مس��ئوالن وزارتخانه] جابه جا شوند ثلمه ای‬ ‫وارد نمی شود و فضا ارام تر خواهد شد‪ ».‬لحظاتی پس از این‬ ‫اظهارات‪ ،‬اقای الریجانی مجددا ا ز تریبون مجلس اعالم کرد‬ ‫اسحاق جهانگیری‪ ،‬معاون اول رئیس جمهور پیغام فرستاده‬ ‫که «به نظر شما احترام می گذاریم و به ان عمل می کنیم‪».‬‬ ‫این درواقع همان موضوعی بود که رس��ایی از ان به عنوان‬ ‫«دوپینگ الریجانی» یاد کرده بود‪.‬‬ ‫در پای��ان رای گی��ری طرح اس��تیضاح وزی��ر علوم‪،‬‬ ‫نمایندگان با ‪ 110‬رای مخالف‪ 145 ،‬رای موافق و ‪ 15‬رای‬ ‫ممتنع از مجموع ‪ 270‬رای ب��ه فرجی دانا اعتماد نکردند‪ .‬به‬ ‫محض پایان یافتن رای گیری خبرهایی از اردبیل مخابره شد‬ ‫که در ان روحانی دو حکم جدید صادر کرده بود‪ .‬در حکم اول‬ ‫محمدعلی نجفی به سمت سرپرست وزارت علوم معرفی شد‬ ‫و در حکم دوم فرجی دانا را به عنوان مشاوره رئیس جمهور در‬ ‫امور علمی و اموزشی منصوب کرد‪.‬‬ ‫روحانی گفته بود که «رای مجلس هرچه باشد احترام‬ ‫می گذاریم» اما با این حال محمدعلی نجف��ی را به عنوان‬ ‫سرپرس��ت این وزارتخانه معرفی کرد؛ کسی که حتی برای‬ ‫وزارت ام��وزش و پرورش هم در فض��ای مثبت اول دولت‬ ‫نتوانس��ته بود از این مجلس رای اعتماد بگیرد‪ .‬به نظر می‬ ‫رسد او هم کار سختی پیش رو داشته باشد‪.‬‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫حسن روحانی به جلسه اس��تیضاح وزیر علوم نرفت‪.‬‬ ‫این رویداد حتما یکی از مهمتری��ن مولفه های تاثی ر گذار در‬ ‫اولین اس��تیضاح کابینه دولت یازدهم بوده است؛ رویدادی‬ ‫که خیل ی ها معتقدند م ی توانسته نتیجه استیضاح را تغییر‬ ‫دهد اما ان را تبدیل به جلسه خداحافظی با اقای وزیر کرد‪.‬‬ ‫در اندک زمان باقیمانده تا روز استیضاح محمد باقر نوبخت‬ ‫م ی گوید‪« :‬سفر استانی در برنامه اقای رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫امکان ش��رکت وجود ندارد‪ ».‬گویا زیر پوس��ت اس��تیضاح‬ ‫اتفاق های مه��م دیگری رخ داده اس��ت؛ «ترمیم کابینه که‬ ‫هزینه اش را دیگران دادند نه حسن روحانی‪ ».‬خبرهای تازه‬ ‫در راه اس��ت و ش��یخ ب رای اینده حلقه اول خود‪ ،‬تصمیمات‬ ‫مهمی گرفته است‪.‬‬ ‫یک رئیس جمهور‪ ،‬چند وزیر‬ ‫حسن روحانی در ش��رایطی خاص رئی س جمهور شد‪.‬‬ ‫او از جدال میان «موانع» و «امتیازها» به سختی جانشین‬ ‫محمود احمدی نژاد شد‪ .‬ب رای رفتنش به پاستور «شرکای»‬ ‫زیادی گرف��ت و از دل چپ تا منته ی الیه راس��ت را به یاری‬ ‫طلبید‪ .‬وقتی او رئی س جمهور «بعدی» ای ران شد گوشه های‬ ‫قبای ریاست جمهوری اش را خیل ی ها گرفته بودند تا ان را بر‬ ‫تن کند‪ .‬حسن روحانی رقبای مهمی پیش روی خود داشت؛‬ ‫از محمد باقر قالیباف تا س��عید جلیلی‪ .‬او به کت و ش��لوار‬ ‫شیک محمد باقر قالیباف‪ ،‬اتیکت «سرهنگ » و «گاز انبر»‬ ‫را الصاق کرد و سعید جلیلی را به یاری دکتر عل ی اکبر والیتی‬ ‫در رقابتی که یک سوی ان سادگی در مبارزه سیاسی وجود‬ ‫داشت‪ ،‬شکست داد تا خودش بماند و شرکایی که قرار بود به‬ ‫همراه خود به کاخ ریاست جمهوری ببرد‪ .‬او به یکباره از راست‬ ‫سنتی به میانه چپ شیفت کرد و ب رای عاریت گرفتن بدنه‬ ‫«دچار دلشوره و نگرانی» اصالح طلبان‪ ،‬سخن اصالح طلبانه‬ ‫گفت‪ .‬در تحلیل ش��رایط «قدرت سیاسی» حسن روحانی‬ ‫بعد از انتخابات ‪ 24‬خرداد م ی توان اینگونه تصور کرد که او با‬ ‫‪ 3‬مولفه مواجه بوده است‪:‬‬ ‫دولت‬ ‫استراتژیاقای‬ ‫رئیس جمهور‬ ‫چرا حسن روحانی‬ ‫به جلسه استیضاح نرفت؟‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ -1‬حاکمیت و نهادهای حکومتی‬ ‫‪ -2‬طی��ف متمای��ل ب��ه هاش��می رفس��نجانی و‬ ‫«اصولگرایان دلگیر»‬ ‫‪ -3‬اصالح طلبان‬ ‫او از هم��ان اغاز نش��ان داد که ب ر خ�لاف تبلیغات و‬ ‫تصوی ر سازی های فراوان اصالح طلبان بنا ندارد سر ناسازگاری‬ ‫با حاکمیت گذاش��ته و جدال بر س��ر «به چالش کش��یدن‬ ‫تعاریف رسمی امور» را اغاز کند‪ .‬حس��ن روحانی نشان داد‬ ‫قرار نیست در بازافرینی اس��تراتژی «چانه زنی از باال‪ ،‬فشار‬ ‫از پایین» نقش��ی بپذیرد‪ .‬مباحثه بر س��ر «حصر» و برخی‬ ‫«سیاست های سرنوشت ساز» را به «جلسات محرمانه» برد‬ ‫تا از هزینه ها کاسته و س��ود «فایده» احتمالی را با «شرکا»‬ ‫شریک نشود‪.‬‬ ‫پس در چنی��ن معادله ای از قدرت اس��ت که س��عید‬ ‫حجاریان دلخور از او ش��فاف و صریح م ی گوید ما و روحانی‬ ‫یکی نیستیم‪ .‬این درست نقطه منفصل انها از یکدیگر است‪:‬‬ ‫«چگونگی تعیین نسبت با حاکمیت‪».‬‬ ‫سعید حجاریان م ی گوید که تعریف ما و روحانی در مورد‬ ‫اصالح طلبی و اعتدالگرایی فرق م ی کند اما ش��اید درستش‬ ‫این باشد که باید بگوییم در بررسی مولفه اول یعنی نسبت‬ ‫روحانی و حاکمیت؛ «حس��ن روحانی خیابانی یک طرفه را‬ ‫ب رای پیاده روی سیاس��ی انتخاب کرده‪ ،‬او هرگ��ز بنا ندارد از‬ ‫حاکمیت خارج شود» به یک معنا او با رفتار سیاس ی اش در‬ ‫یک سال گذشته نشان داده که با ارمان «خوش باوران» فاصله‬ ‫دارد‪ .‬او رئال سیاست ورزی م ی کند‪ ،‬مهره هایش را در زمین‬ ‫بازی سیاست ای ران را به گونه ای دیگر م ی چیند و با نگاهی به‬ ‫روسای جمهور سابق عمر سیاست ورزی اش را در چند سال‬ ‫ریاست جمهوری اش خالصه نم ی کند‪.‬‬ ‫اما در س��طح دیگری از تحلیل باید به رابطه حس��ن‬ ‫روحانی و اصالح طلبان بپردازیم؛ شریک مهم حسن روحانی‬ ‫در انتخابات ‪ 24‬خرداد که گویا زمان وزن کشی سیاس ی اش‬ ‫هم فرا رسیده اس��ت‪ ،‬س��همی که رئی س جمهور جدید به‬ ‫اصالح طلب��ان داد به ب��اور چهره هایی از انان ک��ه از جانب‬ ‫جناح س��خن م ی گویند بس��یار اندک و ناچیز بوده اما انها‬ ‫ب رای بازگشت به قدرت از حداکثرها گذشته اند و به حداقل ها‬ ‫بس��نده کرده اند‪ .‬حاال از انچه در ‪ 29‬مرداد در صحن علنی‬ ‫مجلس پدید امده باید به این برس��یم که چ��ه تغیی راتی در‬ ‫نسبت سیاسی حس��ن روحانی و اصالح طلبان ایجاد شده؛‬ ‫مساله ای که م ی تواند در این محورها تعیی ن کننده باشد‪:‬‬ ‫‪ -1‬تعیی ن تکلیف اصالح طلبان با دولت روحانی‬ ‫‪ -2‬تغیی رات ت��ازه در کابینه که اس��تیضاح فرج ی دانا‬ ‫م ی تواند سراغاز ان باشد‬ ‫‪ -3‬نسبت جدید حسن روحانی با بدنه اجتماع ی اش که‬ ‫گمان م ی رود بخشی از ان «جمعیت زیادی از متمایالن به‬ ‫اصالح طلبان» باشند‪.‬‬ ‫‪ -4‬تصمیم اصالح طلبان ب رای اینده سیاسی خود ان‬ ‫هم در زمان صدارت حسن روحانی‪.‬‬ ‫س��عید حجاریان می گوید‪« :‬زمان ترمی��م کابینه فرا‬ ‫رسیده اس��ت و اگر چنین نش��ود ممکن اس��ت برخی وزرا‬ ‫دولت را ترک کنند‪ ».‬این س��خن او درس��ت چند روز قبل‬ ‫از ماجراهای جدال بر س��ر رفتن و نرفتن حسن روحانی به‬ ‫جلسه استیضاح بوده اس��ت‪ .‬این یعنی اینکه جدالی درونی‬ ‫میان شرکا‪« ،‬شاید هم ش��رکای سابق» رخ داده و تدبیری‬ ‫جدید اتخاذ شده اس��ت‪ .‬تدبیری با هزینه ها و فواید «شاید‬ ‫محاسبه» شده‪ .‬حسن روحانی به جلسه استیضاح نمی رود‬ ‫و ساعتی پس از اعالم نتیجه رای گیری می گوید‪« :‬از همه‬ ‫دانشجویان‪ ،‬اس��اتید و فرهیختگان می خواهم که به رای‬ ‫مجلس احترام بگذاریم‪ .‬رای اکثری��ت نمایندگان مجلس‬ ‫برای ما محترم است‪».‬‬ ‫باید جزئی تر به ماجرا نگاه کنیم؛ با نگاهی به گذشته‬ ‫نه چندان دور‪ .‬حس��ن روحانی برای اینکه گزینه اجماعی‬ ‫اصالح طلبان شود نیاز داشت تا محمد رضا عارف‪ ،‬کاندیدای‬ ‫انصرافی شود‪ ،‬حتی اگر اعالم نکند به نفع او کنار رفته است‪.‬‬ ‫عارف با همه حاشیه هایی که محرمانه و غیر محرمانه پیش‬ ‫امد از عرصه کنار رفت و حسن روحانی رئیس جمهور شد‪.‬‬ ‫حاال همه انتظار داشتند عارف یا معاون اول شود یا وزیر‪.‬‬ ‫دوبار رایزنی در نیاوران هیچ حاصلی به همراه نداشت و‬ ‫تنها از محمد رضا عارف خواسته شد که ب رای وزارت علوم که‬ ‫ان را نپذیرفته بود به رئی س جمهور جدید کمک کند؛ «یک‬ ‫تعارف سیاسی» که «جدی» گرفته شد‪.‬‬ ‫محمد رضا عارف‪ ،‬ب��رای این وزارت خان��ه حلقه ای از‬ ‫رفقای دکت��ر معین را به هم��راه خود داش��ت‪ .‬رایزن ی ها در‬ ‫ساختمان یوسف اباد ادامه داشت‪ .‬ابتدا به توفیقی رسیدند‪،‬‬ ‫بعد میل ی منفرد و بعد هم فرج ی دانا‪ .‬مهم نبود چه کسی وزیر‬ ‫باشد‪ .‬حلقه رفقا به یاد سال های دور گعده نشین ی های یومیه‬ ‫داشت‪ .‬این وزارتخانه ب رای رئی س جمهور «دردسر ساز» شده‬ ‫بود‪ .‬اختالالتی پدید امده بود از خواست های متفاوت‪ .‬از یک‬ ‫سو حسن روحانی به بدنه اجتماعی دانشجویی نیاز داشت‬ ‫که قطعا یک وزیر اصولگرا نم ی توانست انگونه که او انتظار‬ ‫داشت ب رایش فراهم کند و از جانبی دیگر هزینه حلقه دکتر‬ ‫معین هم با دخل اقای رئی س جمهور س��ازگاری نداش��ت‪.‬‬ ‫رئی س جمهور جدید دیگر تمایل نداش��ت از خزانه سیاسی‬ ‫پاستور ب رای دکتر معین و دوستانش چک بکشد‪.‬‬ ‫زم��ان خداحافظی فرا رس��ید؛ اما ای��ن تصمیم خیلی‬ ‫قب ل ت��ر از ‪ 29‬مرداد ‪ 93‬گرفته ش��د‪ .‬حاال فقط باید کس��ی‬ ‫پیدا م ی شد تا این هزینه را پرداخت کند؛ کسی غیر از اقای‬ ‫رئی س جمهور‪.‬‬ ‫رئی س جمه��ور یک ب��رگ برن��ده داش��ت؛ مخالفان‬ ‫پ ر و پاقرص در بهارستان‪ .‬یک خواس��ت مشترک پدید امده‬ ‫ب��ود؛ «خداحافظی با اق��ای وزیر»‪ .‬اگر این فرضیه درس��ت‬ ‫باشد م ی توان گفت که مشاوران رئی س جمهور به او توصیه‬ ‫کرده اند که بهتر اس��ت هزینه رفتن فرج ی دان��ا را مجلس‬ ‫پرداخت کند نه دولت‪.‬‬ ‫از انچه در ‪ 29‬خرداد ‪ 92‬رخ داد م ی توان نتیجه گرفت‬ ‫ی از منتهی الیه اصالح طلبان از دولت حسن‬ ‫که بخش مهم ‬ ‫روحانی جدا ش��ده اند‪ .‬جایی ک��ه عارف ایس��تاده‪ ،‬جایی در‬ ‫نزدیک ی های خاتمی‪ ،‬دوستان و مشاورانش‪.‬‬ ‫ب رای اینکه با تصویری کامل تر از نسبت قدرت سیاسی‬ ‫حسن روحانی و اعضای ائتالف مواجه شویم‪ ،‬حتما باید در‬ ‫همین جای نوش��تار به واکاوی سرنوشت سیاسی حامیان‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بپردازیم‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت ک��ه اکبر هاشم ی رفس��نجانی از‬ ‫نیمه دهه هش��تاد به این س��و در نزدیکترین جای ممکن‬ ‫به اصالح طلبان ایس��تاده است‪ .‬درس��ت همان جایی که تا‬ ‫پیش از ان بیشترین منتقدان و مخالفانش حضور داشتند‪.‬‬ ‫این همسایگی البته «اقتضای زمانه» بوده و هرگز به یک‬ ‫دوستی تمام و کمال تبدیل نشد‪ .‬چنین است که نم ی توان‬ ‫ائتالف روحانی با هاش��می و روحانی ب��ا اصالح طلبان را از‬ ‫یک جنس دانس��ت‪ .‬به نظر م ی رس��د روحان��ی در تعیین‬ ‫تکلیف با موتلفین خرداد ‪ 92‬اگ��ر تصمیم به خداحافظی با‬ ‫بخشی از اصالح طلبان گرفته باش��د‪ ،‬عزمش را بر این جزم‬ ‫کرده ک��ه به هاشم ی رفس��نجانی نزدیک تر ش��ود‪ .‬به یک‬ ‫معنا م ی توان اینگونه هم برداشت کرد که روحانی بنا دارد با‬ ‫خداحافظی از بخش رادیکال اصالح طلبان هم نسبت خود‬ ‫را با حاکمیت بهتر کند‪ ،‬هم از نزدیکان سیاس��ی هاش��می‬ ‫استفاده بیش��تری در کابینه اش کند‪ .‬ش��یخ از مشارکت به‬ ‫کارگزاران «ش��یفت محسوس» کرده اس��ت‪ .‬مساله ای که‬ ‫م ی توان از انتصاب محمد علی نجفی ان را دریافت‪ .‬روحانی‬ ‫حتما ب رای شرایط بعد از فرج ی دانا اماده بود است؛ محمد علی‬ ‫نجفی سیاست ورزی نیست که به یکباره از پستی به پست‬ ‫دیگر کوچ کند‪ ،‬بدون انکه در موردش فکر‪ ،‬مشورت و هزینه‬ ‫ فایده نکرده باشد‪.‬‬‫حاال در چنین ش��رایطی تحلیلگرانی که نگران بدنه‬ ‫اجتماعی روحانی بعد از خداحافظی با اصالح طلبان هستند‬ ‫ش��اید به این فکر م ی کنند که س��رمایه اجتماعی حس��ن‬ ‫روحانی در انتخابات ‪ 96‬چه خواهد ب��ود‪ .‬ایا روحانی با بودن‬ ‫هاشمی و رابطه خوب با ساختارهای قدرت از فاکتور تالش‬ ‫ب رای کسب بدنه اجتماعی صرف نظر م ی کند؟‬ ‫پاس��خ این س��وال البد این اس��ت‪« :‬انها که فردای‬ ‫‪ 24‬خرداد از سر خوشحالی داد م ی زدند «پوپولیست رفت» تا‬ ‫خرداد ‪ 96‬کسی مانند حسن روحانی را نخواهند داشت‪ .‬انها‬ ‫مجبورند پای ائتالفشان بمانند‪ ،‬حتی اگر این شراکت یک‬ ‫طرفه باشد‪ .‬این هزینه تصمیم انها در خرداد ‪ 92‬است‪ .‬درست‬ ‫همان چیزی که حسن روحانی روی ان سرمایه گذاری کرده‬ ‫است‪».‬‬ ‫‪33‬‬ ‫دولت‬ ‫زلزله درپارلمان‬ ‫ایا وزن فراکسیون اصول گرایان‬ ‫بیش از رهروان شده است؟‬ ‫اقدام عجیب حمید رسایی موجب بهت جامعه سیاسی شد‬ ‫تالش های علی الریجانی این بار ثمری نبخشید‪ .‬این‬ ‫شاید خالصه همه ان چیزی باشد که بتوان از رفتار سیاسی‬ ‫رئیس مجلس نهم در روز اس��تیضاح رض��ا فرج ی دانا‪ ،‬وزیر‬ ‫علوم دولت یازدهم استنتاج کرد‪ .‬او بخش��ی از تالش خود را‬ ‫به کار بست تا فرج ی دانا در کابینه روحانی ماندگار شود و بار‬ ‫عدم حضور رئی س جمه��ور و جای خالی دف��اع رئیس دولت‬ ‫اعتدال را به دوش کش��ید‪ ،‬اما گویی نمایندگان تصمیم خود‬ ‫را گرفته بودند و گوش شان به حرف اقای رئیس بدهکار نبود‪.‬‬ ‫الریجانی ک��ه از ابتدای مجلس نهم ت�لاش کرده بود‬ ‫قدرت خود را در میان نمایندگان تحکی��م کند و پدر معنوی‬ ‫فراکسیون اصولگرایان رهروان والیت بود‪ ،‬حاال خود بهتر از‬ ‫هر زمانی م ی داند ک��ه نفوذ روزهای اغازی��ن مجلس نهم را‬ ‫در میان نمایندگان ندارد و ح��رف مخالفان دولت روحانی که‬ ‫از قضا این روزها بلندتر از همیش��ه است‪ ،‬تاثیر بیشتری هم‬ ‫دارد و فراکسیون اصولگرایان که اعضای رهروان ان را به طعنه‬ ‫«اقلیت» م ی نامیدند‪ ،‬ارای نمایندگان را هدایت م ی کند‪ .‬اما به‬ ‫راستی الریجانی چه روندی را از ابتدای مجلس نهم تا به امروز‬ ‫سپری کرده است؟‬ ‫از فراکسیون حداد تا فراکسیون الریجانی‬ ‫‪34‬‬ ‫ارایش سیاسی مجلس نهم در سال نخست‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سیاست‬ ‫مجلس نهم که تشکیل شد‪ ،‬معادالت درونی اصولگرایان‬ ‫موجب شده بود تا ب رای اولی ن بار فراکسیون اصولگرایان دچار‬ ‫شکاف شود‪ .‬انها دو طیف شده بودند؛ یک طیف به حمایت‬ ‫از غالمعلی حدادعادل ب رای ریاس��ت مجلس اصرار داشت و‬ ‫طیف دیگر به ریاست علی الریجانی فکر م ی کرد‪ .‬این گونه‬ ‫بود که اصولگرایان مجلس به جای تکرار رویه پیش��ین یک‬ ‫فراکس��یون واحد تش��کیل ندادند و زمینه ایجاد فراکسیون‬ ‫رهروان والیت پدید امد؛ فراکس��یونی که اکثریت نمایندگان‬ ‫مجلس در ان حضور داشتند‪ .‬علی الریجانی نامزد مورد حمایت‬ ‫این فراکسیون رئیس مجلس شد و کاظم جاللی به ریاست‬ ‫فراکسیون رهروان والیت رسید‪.‬‬ ‫حدادعادل رئیس مجلس نهم نشد اما حامیانش که از‬ ‫طی ف هایی همچون ایثارگران‪ ،‬رهپویان و البته اعضای جبهه‬ ‫پایداری بودند‪ ،‬با ایجاد فراکسیون اصولگرایان با تعداد حدود‬ ‫‪ 100‬نماینده به ائتالف سیاسی خود ادامه دادند‪ .‬نتیجه ارای‬ ‫هیات رئیسه مجلس حاکی از ان بود که تعداد حامیان علی‬ ‫الریجانی در مجلس ‪ -‬که اصالح طلبان نیز انها را همراهی‬ ‫م ی کردند ‪ -‬به ‪ 173‬رس��ید و حامیان حدادع��ادل حدود ‪100‬‬ ‫ترئیسه اما این ترکیب‬ ‫نماینده هستند‪ .‬پس از انتخابات هیا ‬ ‫فرجه ای ب رای بروز سیاسی نیافت؛ چه انکه به فاصله اندکی‬ ‫فعالی ت های سیاسی ب رای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‬ ‫اغاز ش��د و کنش ها و واکنش های سیاسی پارلمان معطوف‬ ‫به این رویداد ش��د و فرصتی ب رای تقابل این دو فراکس��یون‬ ‫پیش نیامد‪.‬‬ ‫بروز سیاسی دو فراکسیون اصلی مجلس‬ ‫انتخابات‪ 24‬خرداد که پایان یافت‪ ،‬گویا هر دو فراکسیون‬ ‫با فارغ ش��دن از دغدغه سیاس��ی انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫زمانی ب رای سیاست ورزی متقابالنه یافته بودند‪ .‬طیف نزدیک‬ ‫به علی الریجانی‪ ،‬به دلیل گرایش ه��ای معتدل تر‪ ،‬خود را به‬ ‫کابینه نزدیک تر دید و حمایت از کابینه را در دستورکار قرار داد‪.‬‬ ‫تعداد باالی نمایندگان این فراکسیون نشان از ان داشت که‬ ‫رفتار سیاسی فراکسیون رهروان مساله ای تعیی ن کننده در رای‬ ‫اعتماد به وزرای پیشنهادی خ واهد بود‪ .‬در مقابل اما فراکسیونی‬ ‫که حدادعادل ریاست ان را برعهده داشت‪ ،‬منسجم تر و جدی تر‬ ‫نس��بت به کابینه رفتار م ی کرد و مواض��ع صریح تری اتخاذ‬ ‫م ی کرد‪ .‬وقایع روزهای رای اعتماد و عدم موفقیت سه وزیر در‬ ‫یداد که نفوذ فراکسیون اصولگرایان‬ ‫کسب رای اعتماد نشان م ‬ ‫رو به افزایش است‪.‬‬ ‫فراکسیون رهروان؛ حمایت از کابینه‬ ‫در مقابل مخالفت حامیان حدادعادل اما فراکس��یون‬ ‫رهروان والیت تمام تالش خود را ب رای رای اوردن کابینه انجام‬ ‫داد‪ .‬کاظم جاللی‪ ،‬حسین س��بحان ی نیا و جواد جهانگیرزاده‬ ‫نطق های موثری را در دفاع از کابینه در صحن علنی مجلس‬ ‫ای راد کردند تا بتوانن��د نظر مثبت نماین��دگان را جلب کنند؛‬ ‫اقدام ی ک��ه کارگر افتاد و ارای بس��یاری را به حس��اب وزرای‬ ‫پیشنهادی واریز کرد‪ .‬چه بس��ا اگر این چهره ها چنین صریح‬ ‫و ب ی پرده وارد می دان نم ی ش��دند‪ ،‬تع داد وزرایی که مجلس به‬ ‫انها رای عدم اعتماد م ی داد‪ ،‬به بیش از سه نفر م ی رسید‪ .‬ارای‬ ‫منفی وزرایی که موفق به کسب رای اعتماد نشدند یا با حداقل‬ ‫رای ممکن به وزارت رسیدند‪ ،‬نش��ان از ان م ی داد که وزن هر‬ ‫یک از فراکسیون ها چقدر است و چه تع داد نماینده در دل خود‬ ‫جای داده است‪.‬‬ ‫بررسی اماری ارای وزرا‬ ‫از همان زمان تحلیل بس��یاری بر این ب��ود که رقابت‬ ‫سیاس��ی تازه ای میان الریجانی و حدادعادل ش��کل گرفته‬ ‫است؛ رقابتی که حتی سناریوهای متفاوتی ب رای ان پی ش بینی‬ ‫م ی شد‪ .‬حالت نخس��ت این بود که حدادعادل و فراکسیون‬ ‫تحت هدایت او‪ ،‬به منتقد جدی دولت تبدیل م ی شوند و تالش‬ ‫م ی کنند مواضع صریحی را در سوال از وزی ران یا استیضاح انها‬ ‫اتخاذ کنند‪ .‬سناریوی دوم‪ ،‬که م ی توانست همراه با سناریوی‬ ‫نخس��ت رخ دهد‪ ،‬نزدیکی علی الریجانی و طیف متبوعش‬ ‫به دولت اعتدالگ��رای علی الریجانی بود؛ اتفاقی که س��بب‬ ‫ظهور طیفی از اصولگرایان معتدل م ی ش��د‪ .‬سناریوی سوم‬ ‫رقابت الریجانی و حدادعادل در انتخابات ریاس��ت مجلس را‬ ‫پی ش بینی م ی کرد و سناریوی چهارم کلید خوردن رقابت های‬ ‫سیاسی مجلس دهم بود‪.‬‬ ‫چشم انداز ترکیب سیاسی مجلس نهم‬ ‫حاال با تغییر نفوذ الریجانی به نظر م ی رسد اتفاقی که‬ ‫بیش از هر اتفاق دیگری محتمل است‪ ،‬انشقاق حامیان دولت‬ ‫اعتدالگرای حسن روحانی از فراکسیون رهروان باشد؛ اتفاقی‬ ‫که بدون شک معادالت مجلس را بیش از گذشته دستخوش‬ ‫تغییر خواهد ک��رد‪ .‬اگر چنین اتفاقی رن��گ واقعیت به خود‬ ‫بگیرد‪ ،‬مجلس به سه جریان سیاسی صد نفره تقسیم خواهد‬ ‫شد و ان گاه در بزنگاه های مهم مجلس‪ ،‬ائتالف این جریان ها‬ ‫م ی تواند تاثیر خود را نشان دهد؛ بدین ترتیب که فراکسیون‬ ‫اصولگرایان و فراکس��یون حامیان دولت به مثابه دو جریان‬ ‫سیاسی متضاد‪ ،‬تالش م ی کنند تا فراکسیون رهروان را با خود‬ ‫همراه سازند و به هدف سیاس��ی خود جامه عمل بپوشانند‪.‬‬ ‫یدانا گواهی بر کاهش‬ ‫کردار موافقان و مخالفان استیضاح فرج ‬ ‫نفوذ الریجانی و حامیانش در مجلس نهم اس��ت‪ .‬شاید در‬ ‫این صورت بتوان پی ش بینی کرد که فراکس��یون رهروان به‬ ‫رهبری علی الریجانی که قصد داشت در ابتدای مجلس نهم‪،‬‬ ‫بازیگردان پارلمان ای رانی باشد‪ ،‬یک سال و اندی پایان مجلس‬ ‫نهم را به عنوان یک بازیگر فرعی و گزینه ای ب رای ائتالف دو‬ ‫جریان سیاسی متضاد س��پری کند؛ اتفاقی که ممکن است‬ ‫جایگاه سیاسی علی الریجانی در مجلس دهم را نیز با مخاطره‬ ‫مواجه س��ازد یا در خوش بینانه ترین حالت‪ ،‬وضعیت فعلی را‬ ‫ب رای او حفظ کند‪ .‬برخی معتقدند ممکن اس��ت فراکسیون‬ ‫اصول گرایان در مجلس به اکثریت برسد‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫حضورروحانیبهماندنفرجیداناکمکمی کرد‬ ‫گفت وگوی مثلث با بهروز نعمتی‪ ،‬سخنگوی هیات رئیسه مجلس‬ ‫شماازفضایجلسهاستیضاحوزیرعلومچهارزیابی‬ ‫دارید؟‬ ‫جلس��ه خوبی بود‪ .‬اس��تیضاح کنندگان موارد خود را‬ ‫استداللی بیان کردند و وزیر هم دفاعیات خود را داشت اما اکثریت‬ ‫نمایندگان از توضیحات وزیر قانع نشدند و استیضاح رای اورد‪.‬‬ ‫بزرگترینعاملیکهموجبشدوزیررایاعتماددوباره‬ ‫از مجلس نگیرد‪ ،‬چه مساله ای بود؟‬ ‫اگر اقای رئی س جمهور حضور م ی یافت م ی توانست‬ ‫جایگاه وزی��ر را تقویت کن��د‪ ،‬گرچه حض��ور رئی س جمهور در‬ ‫جلسه اس��تیضاح الزام قانونی ندارد اما عرف ان است که امدن‬ ‫رئی س جمهور به مجلس و دف��اع او از وزیر م ی تواند بر تصمیم‬ ‫نمایندگاناثرگذارباشد‪،‬درکلمعتقدماگراقایروحانیبهمجلس‬ ‫م ی امد‪ ،‬حضور او در جلسه استیضاح م ی توانست به وزیر علوم‬ ‫کمک کند‪ .‬عامل بعدی فرصت یک ماهه ای بود که نمایندگان‬ ‫اس��تیضاح کننده به اقای فرج ی دانا دادند‪ .‬ش��اید عمل ی نشدن‬ ‫وعده های وزیر در این مدت از پارامترهایی بود که روی رای اعتماد‬ ‫یدانا اثر منفی گذاشت‪.‬‬ ‫دوباره نمایندگان به اقای فرج ‬ ‫اگراقایانمیل ی منفردوتوفیقیازمسئولی ت شاندر‬ ‫وزارت علوم کنار گذاشته م ی شدند باز هم استیضاح‬ ‫وزیر علوم رای م ی اورد؟‬ ‫ف راکسیون رهروان ان نقشی که در قضیه استیضاح‬ ‫وزیر علوم ایفا کرد‪ ،‬ایا در جایگاه و شان فراکسیون‬ ‫اکثریتمجلسبودوتوانستنمرهقبولیبگیرد؟‬ ‫تع��دادی از اعض��ای فراکس��یون ره��روان ج��زو‬ ‫استیضاح کنندگانبودندواستیضاح کنندگانطوریفرصتزمانی‬ ‫را میان خود تقسیم کردند که اقایان نقوی حسینی‪ ،‬غضنف رابادی‬ ‫و اصفری س��ه نفر از اعضای فراکس��یون ره��روان نیز به طرح‬ ‫دیدگاه های خود پرداختند‪ .‬ضمن انکه فراکسیون رهروان والیت‬ ‫نیز باتوجه به مسائل مختلف دیگر اصال دخالتی در این موضوع‬ ‫نداشت و اعضای فراکسیون ه ر کدام ب راساس نظری که داشتند‬ ‫در مخالفت یا موافقت وزیر صحب��ت کردند‪ ،‬در نهایت نیز ارای‬ ‫خود را به داخل گلدان ها انداختند‪ .‬البته فراکسیون اصولگرایان‬ ‫نیز همین کار را انجام داد چون قبل از جلسه استیضاح هیچ کدام‬ ‫از دو فراکسیون بیانیه رسمی در حمایت یا مخالفت با استیضاح‬ ‫صادر نکردند‪.‬‬ ‫حامیان دولت خیلی امیدوار بودند که فراکس�یون‬ ‫رهروان بیشتر از انچه نش�ان داد برای ماندن اقای‬ ‫فرج ی دانا تالش کن�د‪ ،‬ایا این فراکس�یون نهایت‬ ‫تالش خود را انجام داد؟‬ ‫فقطاینمس الهنبود‪،‬استیضاح کنندگانچندینمطالبه‬ ‫از وزیر داشتند‪.‬‬ ‫پس اق�ای فرج ی دان�ا از فرصت یک ماهه درس�ت‬ ‫استفادهنکرد؟‬ ‫فکر م ی کنم اگر درس��ت اس��تفاده م ی ک��رد کار به‬ ‫استیضاحنم ی کشید‪.‬‬ ‫اینکه اقای روحانی به جلسه استیضاح نیامد‪ ،‬نشانه‬ ‫ان نیست که شخص رئی س جمهور هم از عملکرد‬ ‫وزیرش راضی نبود؟‬ ‫خیلی موارد م ی تواند دخیل باشد‪ .‬نم ی توانم قطعی‬ ‫بگویم کدام عامل اثرش بیشتر یا کدام عامل اثرش کمتر بود‪ ،‬در‬ ‫کل باید حرمت ها را نگه داشت‪.‬‬ ‫باالخره وزارت علوم با وزارت ام��وزش و پرورش فرق‬ ‫م ی کند‪ ،‬ضمن انکه اختیار انتخاب با رئی س جمهور اس��ت‪ .‬به‬ ‫نظرم انتصاب اقای نجفی به سرپرستی وزارت علوم نم ی تواند‬ ‫تزا باش��د‪ ،‬باالخره اقای دکتر نجفی استاد تمام است‪،‬‬ ‫حساسی ‬ ‫سال ها در دانشگاه های مختلف تدریس کرده‪ ،‬رئیس دانشگاه‬ ‫بوده و سابقه وزارت دارد‪.‬‬ ‫بعدازانکهاستیضاحوزیرعلومرایاورد‪،‬تعاملقوای‬ ‫مقننهومجریهچگونهم ی شود؟‬ ‫هر دو قوه تالش بر همدلی و وفاق دارند و همچنان‬ ‫تالشم ی کنندتاکارهایکشورپیشرود‪،‬البتهدربرخیمواردبروز‬ ‫اختالفاتیمیانانهاطبیعیاستچوندرزمان هاییهمکهدولت‬ ‫و مجلس همصدا بودند اختالف دیدگاه ها میان انها وجود داشت‪.‬‬ ‫اما معاون پارلمانی رئی س جمه�ور در جایی گفت‪:‬‬ ‫«اگر اس�تیضاح فرج ی دانا رای بیاورد رویکرد دولت‬ ‫تغییرنم ی کند؟»‬ ‫مواضع رئی س جمهور اخی را در قبال اصولگ رایان تند‬ ‫و صریح شده بود‪ ،‬به نظر شما رای اوردن استیضاح‬ ‫تاثیری بر لحن وی با اصولگ رایان دارد؟‬ ‫اقای رئی س جمهور س��ابقه نمایندگی مجلس را در‬ ‫ترئیسه‬ ‫کارنامه دارد‪ .‬سال ها در ادوار مختلف نماینده و عضو هیا ‬ ‫مجلس بود‪ ،‬قطعا فضای مجلس را بهتر از دیگران م ی شناسد‬ ‫بناب راین فکر نم ی کنم این مسائل بر نگاه او اثر بگذارد‪.‬‬ ‫برخ�ی اعضای ف راکس�یون رهروان قبل از جلس�ه‬ ‫استیضاحموضعگرفتندکهاگراستیضاحوزیرعلوم‬ ‫رایبیاوردازاینف راکسیونانشعابم ی کنند‪،‬ایاانها‬ ‫ش رایط این کار را دارند؟‬ ‫در این مواردی که اعضای فراکسیون همچون اقایان‬ ‫نقویحسینی‪،‬غضنف رابادیواصفریازاستیضاح کنندگانهستند‬ ‫تصمیم گیری به خود اعضا واگذار م ی شود تا هر کس ب راساس‬ ‫حجتی که به ان م ی رسد‪ ،‬عمل کند‪.‬‬ ‫ایا اقای الریجانی توانست ان نقشی که باید برای‬ ‫باالنس و تعادل بخشی به فضای مجلس ایفا کند‬ ‫را نشان دهد؟‬ ‫روز استیضاح وزیر علوم جزو یکی از بهترین روزهای‬ ‫مجلس بود‪ .‬ان تعادلی که باید حفظ م ی شد وجود داشت‪ .‬در یک‬ ‫یدانا‬ ‫فضای ارام هم استیضاح کنندگان مطالب خود را به اقای فرج ‬ ‫یدانا به مطالب بیان شده در فضایی‬ ‫منتقل کردند و هم اقای فرج ‬ ‫بدون تنش پاسخ داد‪ ،‬برقراری این فضا در روز استیضاح نشان از‬ ‫ترئیسه دارد‪.‬‬ ‫درایت اقای دکتر الریجانی و اعضای هیا ‬ ‫اقایرئی س جمهوربالفاصلهبعدازجلسهاستیضاح‬ ‫اقای محمدعلی نجفی را ب ه عنوان سرپرست وزارت‬ ‫علوم منصوب کردند‪ .‬این انتخاب را چگونه ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫اختیار با رئی س جمهور اس��ت که هر کس را مناسب‬ ‫م ی بیندب رایسرپرستیوزارتعلومانتخابکند‪،‬برهمیناساس‬ ‫دکترمحمدعلینجفیازرئی س جمهورحکمسرپرستیگرفت‪.‬‬ ‫اگر اقای نجفی ب ه عن�وان وزیر پیش�نهادی علوم‬ ‫کار انها تاثیری بر روند کار فراکس��یون ن��دارد‪ .‬تع داد‬ ‫اعضای فراکسیون رهروان والیت مش��خص است حاال با جدا‬ ‫شدن کمتر از‪ 10‬نفر چه اتفاقی م ی افتد؟ یک سال است که دائم‬ ‫در رسانه ها بحث انشقاق در فراکسیون رهروان مطرح م ی شود‪،‬‬ ‫باالخره این مس اله باید یکجا خودش را نشان دهد‪ ،‬اما چرا این طور‬ ‫نم ی شود چون این بحث واقعیت عینی ندارد‪.‬‬ ‫زمان انتخاب وزیر علوم‪ ،‬اقای روحانی نخست اقای‬ ‫میل ی منفرد را به مجلس معرفی کرد‪ ،‬اما او رای الزم را‬ ‫ب رای تصدی این جایگاه نیاورد‪ ،‬بعد ق رار بود که اقای‬ ‫توفیقی سرپرس�ت وزارتخانه شود اما چون فضای‬ ‫عمومیمجلسبااومخالفبودبعدازگذشتنزدیک‬ ‫سهماهاقایفرج ی داناپیشنهادشدومجلسهمبه‬ ‫او رای اعتماد داد‪ ،‬باتوجه به انکه یک ماه تا بازگشایی‬ ‫دانشگاه ها مانده بهتر اس�ت رئی س جمهور سریع‬ ‫وزیرپیشنهادیخودرابهمجلسمعرفیکندیاانکه‬ ‫بگذارد مدتی التهابات و حواشی استیضاح بخوابد و‬ ‫فضا ارام تر شود؟‬ ‫معتقدم دکت��ر نجفی ش��ناخت خوب��ی از فضای‬ ‫دانشگاهی کشور دارد و بر وضعیت وزارتخانه بهتر از خیل ی ها‬ ‫اگاه است اما این به خود رئی س جمهور بس��تگی دارد که وزیر‬ ‫پیشنهادی را سریع معرفی کند یا انکه بگذارد بعد از یکی‪ ،‬دو ماه‬ ‫این کار را انجام دهد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫برخی معتقدند وزیر علوم قربانی صحب ت های تند‬ ‫و صریح رئی س جمهور در قبال منتق�دان مذاکرات‬ ‫هسته ایشد‪،‬نظرشماچیست؟‬ ‫ب ه نظر شما اقای نجفی ب رای سرپرستی وزارت علوم‬ ‫انتخابمناسبیبودیابهتربودرئی س جمهورکسی‬ ‫راانتخابم ی کردکهکمترنمایندگانبهاوحساسیت‬ ‫داش�تند چون یک س�ال پیش نمایندگان مجلس‬ ‫به اقای نجفی ب رای تصدی پس�ت وزارت اموزش و‬ ‫پروش رای ندادند؟‬ ‫سیاست‬ ‫من این استنباط را ندارم‪ .‬سفر رئی س جمهور به اردبیل‬ ‫از قبل هماهنگ شده بود‪ .‬ش��اید این سفر بیشتر باعث غیبت‬ ‫رئی س جمهور در جلسه استیضاح شد چون با چند نفر از دوستان‬ ‫ارشد دولتی صحبت کردم انها گفتند‪« :‬اگر این سفر نبود اقای‬ ‫روحانیبهجلسهاستیضاحم ی امد‪».‬‬ ‫باید دید رئی س جمهور سرپرس��ت وزارتخانه را ب رای‬ ‫اخذ رای اعتماد به مجلس معرفی م ی کند یا انکه فرد دیگری را‬ ‫ب رای جایگاه وزارت به مجلس پیشنهاد م ی دهد‪ .‬وقتی نام وزیر‬ ‫پیشنهادیمشخصشدبعدم ی تواننظرداد‪.‬‬ ‫گویا اقای انصاری بع دا این صحبت خود را اصالح کرد‪.‬‬ ‫اما اقای ن�ادران در نطقی که داش�ت اعالم کرد‬ ‫«شب قبل از اس�تیضاح برخ ی ها تماس گرفتند و‬ ‫گفتنداگراقایانمیل ی منفردوتوفیقیاستعفادهند‪،‬‬ ‫استیضاح منتفی م ی شود یا خیر»‪ ،‬از صحب ت های او‬ ‫برم ی اید که کنار گذاش�تن این دو نفر م ی توانست‬ ‫قدری ارای نمایندگان را به نفع وزیر ج ا ب ه جا کند‪.‬‬ ‫اصال این طور نیست‪ ،‬در جلساتی که اقایان الریجانی‪،‬‬ ‫حدادعادل‪ ،‬باهن��ر و ابوترابی هم حضور داش��تند‪ ،‬چند پارامتر را‬ ‫یدانا اعالم م ی کنند و م ی خ واهند‬ ‫استیضاح کنندگان به اقای فرج ‬ ‫که او در امور بازنگری کند‪ ،‬بازگش��ت دانش��جویان ستاره دار به‬ ‫تحصی ل‪،‬نشریاتدانشجوییمس ال هداروبرکناریمدی رانمس ال هدار‬ ‫از مس��ئولی ت های وزارت علوم به ویژه ان دو نفری که یاد شد‪ ،‬از‬ ‫محورهای مطالبات استیضاح کنندگان بود‪ .‬در کل فرصت یک‬ ‫ماهه ای که به وزیر علوم ب رای اصالح امور داده شد هم م ی توانست‬ ‫ب رایاومثبتتمامشودهممنفیکهبهنظرم ی رسدبعدمنفیان‬ ‫تقویت شد چون وزیر به وعده هایش عمل نکرد‪.‬‬ ‫به مجلس معرفی ش�ود م ی توان�د از مجلس رای‬ ‫اعتمادبگیرد؟‬ ‫‪35‬‬ ‫دولت‬ ‫شیفتاز‬ ‫« مشارکت»به«کارگزاران»‬ ‫سرپرستی محمدعلی نجفی در وزارت علوم‬ ‫به چه معناست؟‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سرپرس��تی وزارت عل��وم‪ ،‬جدیدترین س��مت دولتی‬ ‫محمدعلی نجفی اس��ت؛ او که در کابینه های میرحس��ین‬ ‫موسوی‪ ،‬هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی همواره از‬ ‫مدیران ارشد دولتی بود‪ ،‬حاال جانش��ین رضا فرجی دانا وزیر‬ ‫سابق علوم شده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫نجفی کیست؟‬ ‫محمدعلی نجف��ی که حاال ‪ 62‬س��ال دارد‪ ،‬در ‪ ۲۳‬دی‬ ‫‪ ۱۳۳۰‬در تهران به دنیا امد‪ .‬او تحصیالت متوس��طه خود را‬ ‫در دبیرستان مروی در خیابان ناصرخسرو به پایان رساند‪.‬‬ ‫سپس در رش��ته ریاضی در دانش��گاه صنعتی شریف‬ ‫پذیرفته ش��د و توانست مدرک کارشناس��ی خود را در رشته‬ ‫ریاضی از این دانشگاه اخذ کند‪.‬‬ ‫نجفی البته همزمان با تحصیل‪ ،‬در فعالیت های انقالبی‬ ‫نیز حضور داش��ت‪ .‬ان گونه که خود می گوی��د‪ ،‬در یک اقدام‬ ‫اعتراض امیز از سوی دانش��جویان مدتی در دوران تحصیل‬ ‫او وقفه ایجاد شد‪« :‬در ان دوران دانشگاه صنعتی شریف (و‬ ‫چند دانشگاه دیگر کش��ور) مرکز فعالیت های سیاسی علیه‬ ‫رژیم پهلوی بود و از جمل��ه در فروردین ‪ 50‬گارد مخصوص‬ ‫دانشگاه که برای سرکوبی اعتصابات و تظاهرات دانشجویان‬ ‫تشکیل شده بود‪ ،‬به دانشجویان معترض در دانشگاه حمله‬ ‫کرد و تعداد زیادی را مجروح و تعدادی را دستگیر کرد‪ .‬بنده نیز‬ ‫بی نصیب نماندم و بعد از جنگ و گریز و خوردن کتک نسبتا‬ ‫مفصلی‪ ،‬از دانش��گاه فرار کردم و چند روز بعد به همراه جمع‬ ‫کثیری از دانشجویان دانشگاه به عنوان همدردی با مجروحان‬ ‫و دستگیرش��دگان و اعتراض به عملکرد غیرانس��انی گارد‬ ‫دانشگاه از تحصیل در نیم سال دوم انصراف دادیم‪ .‬بنابراین‬ ‫در واقع یک نیم سال تحصیلی عقب ماندگی درسی برای من‬ ‫نوشته شده بود و تغییر رشته نیز این عقب افتادگی را تشدید‬ ‫می کرد‪ .‬به هر حال با تالش بیشتر و باتوجه به عالقه شدیدی‬ ‫که به ریاضیات داشتم‪ ،‬موفق شدم عقب ماندگی ها را جبران‬ ‫کنم و در تیرماه ‪ 53‬به عنوان شاگرد اول رشته ریاضی و دارنده‬ ‫باالترین معدل میان تمام فارغ التحصیالن ان سال دانشگاه‪،‬‬ ‫تحصیلم را به پایان رساندم‪».‬‬ ‫نجفی س��پس راه��ی امریکا ش��د و هدف��ش باز هم‬ ‫ادامه تحصیل بود‪ .‬نجفی در موسسه تکنولوژی ماساچوست‬ ‫دوره کاشناسی ارشد را طی کرد‪ .‬در دوران حضور در امریکا نیز‬ ‫با مبارزان انقالبی همچون دکتر مصطفی چمران و نماینده‬ ‫ایت اهلل طالقانی در ارتباط بود‪ .‬او چندی بعد‪ ،‬برای حضور در‬ ‫مبارزات انقالب اسالمی‪ ،‬دوره دکترای خود را ناتمام گذاشت‬ ‫و به ایران بازگشت‪« :‬در ان سال ها‪ ،‬دولت درصدد برنامه ریزی‬ ‫برای احداث دانش��گاه صنعتی در اصفهان بود و برای تامین‬ ‫هیات علمی ان دانشگاه به افرادی از بهترین فارغ التحصیالن‬ ‫دانش��گاه برای تحصیل در دانش��گاه های تراز اول امریکا و‬ ‫انگلستان بورس تحصیلی اهدا می کرد‪ .‬بنده هم با استفاده از‬ ‫همین بورس و با گرفتن پذیرش از دانشگاه ام‪.‬ای‪.‬تی عازم‬ ‫امریکا شدم‪ ...‬در سال تحصیلی ‪ 56-57‬قسمت عمده ای از‬ ‫وقت من صرف فعالیت های مربوط به پش��تیبانی از حرکت‬ ‫انقالب اسالمی در ایران و افش��اگری در خصوص جنایات‬ ‫رژیم شاه و تحریک افکار عمومی مردم امریکا علیه ان رژیم‬ ‫گش��ت و در نتیجه‪ ،‬کار روی تز دوره دکترای اتمام نیافت‪ .‬از‬ ‫مهرماه ‪ 57‬ب��ه بعد هم تقریبا همه وقت م��ن (به عنوان دبیر‬ ‫فرهنگی و دبیر تشکیالت انجمن های اسالمی دانشجویان‬ ‫ایرانی در شرق امریکا) صرف فعالیت های دینی و سیاسی شد‬ ‫و در داخل کشور با نماینده ایت اهلل طالقانی (مرحوم اقای علی‬ ‫بابایی) مرتبط بودم و در خارج از کشور با شهید دکتر چمران‬ ‫بیشترین ارتباط را داشتم‪ .‬خوشبختانه حرکت میلیونی مردم‬ ‫مسلمان به پیروزی انقالب منجر ش��د و بنده با وجود اصرار‬ ‫استادم پروفسور کاستانت مبنی بر دفاع از تز دکترا‪ ،‬نتوانستم‬ ‫در امریکا طاقت بیاورم و بالفاصله به ایران بازگشتم‪».‬‬ ‫نجفی پس از پیروزی انقالب اسالمی نیز ارتباط خود‬ ‫با دکتر چمران را حفظ کرد و حتی در دوره ای مش��اور او شد‪.‬‬ ‫او پ��س از پیروزی انقالب ب��از هم برای اخذ م��درک دکترا‬ ‫تالش کرد؛ اما به دلیل اش��غال النه جاسوس��ی در تهران و‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬این موضوع به تعویق افت��اد‪ .‬او می گوید‪:‬‬ ‫«در ایران تا مدت ها مشاور ش��هید دکتر چمران بودم که ان‬ ‫زمان عنوان معاونت نخس��ت وزیر در امور انقالب و سپس‬ ‫وزیر دفاع را داشتند‪ .‬در سال ‪ 58‬با تماس هایی که با استادم در‬ ‫امریکا گرفتم به این نتیجه رسیدم که با کسب اجازه از شهید‬ ‫چمران برای تکمیل تز دکترا به دانش��گاه صنعتی اصفهان‬ ‫بروم و ضمن انجام خدمت و ایفای تعهد خود به ان دانشگاه‬ ‫در فرصتی دو س��ه ماهه مطالب پایان نامه را تنظیم و برای‬ ‫دانش��گاه ام‪.‬ای‪.‬تی ارس��ال دارم‪ .‬قرار من با استادم این بود‬ ‫که پس از ارسال متن تکمیل ش��ده پایان نامه برای دو هفته‬ ‫به امریکا بروم و از تز خویش دفاع نمایم‪ .‬درس��ت روزی که‬ ‫از تهران عازم اصفهان بودم‪ ،‬از رادیوی ماش��ین شنیدم که‬ ‫دانشجویان پیرو خط امام‪ ،‬النه جاسوسی را اشغال کرده اند‪.‬‬ ‫همین امر موجب قطع ارتباطات و مکاتبات با امریکا گشت و‬ ‫مساله دفاع از تز دکترا را معوق ساخت‪».‬‬ ‫او چن��دی بعد ب��ا حک��م دکتر عارف��ی‪ ،‬وزی��ر وقت‬ ‫اموزش عال��ی رئی��س دانش��گاه صنعت��ی اصفهان ش��د و‬ ‫فعالیت هایش را در دانشگاه ادامه داد؛ اما این بار در قامت یک‬ ‫مدیر دانشگاهی‪« :‬سال ‪ 59‬انقالب فرهنگی در دانشگاه ها‬ ‫اغاز شد و در ش��هریور ان سال و درس��ت یکی‪ ،‬دو روز پس‬ ‫از حمله رژیم صدام به میهن اس�لامی‪ ،‬ب��ا حکم اقای دکتر‬ ‫عارفی که در کابینه ش��هید رجایی‪ ،‬به عنوان وزیر فرهنگ و‬ ‫اموزش عالی منصوب ش��ده بودند‪ ،‬ریاست دانشگاه صنعتی‬ ‫اصفهان را برعهده گرفتم‪ .‬البته در ان ایام اداره دانشگاه امری‬ ‫سهل و ممتنع بود‪ .‬از یک طرف دانش��گاه ها تعطیل بود و از‬ ‫طرف دیگر درگیری های سیاسی با برخی افراد در دانشگاه ها‬ ‫(بقایای گروه های چپ و منافقین در کادر علمی) و تعیین کار و‬ ‫نوع خدمت برای استادان و کارمندان و ضربات ناشی از جنگ‬ ‫تحمیلی و‪ ...‬کار در دانشگاه را مشکل می ساخت‪ .‬بنده عالوه‬ ‫بر مسئولیت دانشگاه‪ ،‬عضو ش��ورای عالی جهاد دانشگاهی‬ ‫هم بودم و هفته ای یک روز برای انجام امور مربوط به جهاد‬ ‫دانشگاهی به تهران می امدم‪».‬‬ ‫اما گویا دس��ت تقدیر بر این بود که نجف��ی خود وزیر‬ ‫فرهنگ و اموزش عالی ش��ود؛ چه انکه مدتی بعد از س��وی‬ ‫دکتر محمدجواد باهنر نخست وزیر دولت محمدعلی رجایی‬ ‫به عنوان وزیر پیش��نهادی اموزش عالی به مجلس معرفی‬ ‫ش��د و توانس��ت رای اعتماد نمایندگان را از ان خود کند‪ .‬اما‬ ‫دولت انقالبی محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر‪ ،‬دولت‬ ‫مستعجل بود و در ش��هریور ماه ‪ 60‬با ش��هادت این دو عمر‬ ‫این دول��ت به پایان رس��ید‪ .‬این گونه بود ک��ه وزارت نجفی‬ ‫بر وزارتخان��ه فرهن��گ و اموزش عالی در دول��ت ایت اهلل‬ ‫مهدوی کنی و میرحسین موسوی نیز ادامه یافت‪« :‬در تیرماه‬ ‫‪( 60‬ش��اید هم مردادماه!) ش��هید عالی مقام دکتر باهنر که‬ ‫به عنوان نخست وزیر انتخاب شده بود‪ ،‬از تهران به من تلفن‬ ‫دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫نجفی در دوره انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 92‬از اعض�ای اصل�ی حلق�ه مش�اوران‬ ‫حس�ن روحانی ب�ود و پ�س از روی کار‬ ‫امدن دولت تدبیر و امی�د‪ ،‬به عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی اموزش و پرورش به مجلس‬ ‫نهم معرفی شد‬ ‫سیاست‬ ‫زدند و اینجانب را برای مذاک��ره در خصوص کابینه خویش‬ ‫احضار فرمودند‪ .‬در صحبت با ایشان از قبول مسئولیت وزارت‬ ‫فرهن��گ و اموزش عالی امتناع کردم و اف��راد دیگری را که‬ ‫فکر می کردم شایسته تر هستند‪ ،‬معرفی کردم‪ .‬ایشان نهایتا‬ ‫فرمودند فعال از تهران ممنوع الخروج هستید! و تا سه روز دیگر‬ ‫تصمیم نهایی را خواهم گرفت‪ .‬دو روز بعد وقتی اسامی افراد‬ ‫معرفی ش��ده به مجلس از طریق رادیو اعالم شد‪ ،‬نام خود را‬ ‫شنیدم و بدین ترتیب مسئولیت ان وزارت بر دوش من نهاده‬ ‫شد‪ .‬متاسفانه همکاری با ش��هید رجایی وشهید باهنر دیری‬ ‫نپایید و در هشتم ش��هریورماه همان سال به دست منافقین‬ ‫جالد شهید ش��دند و اقای مهدوی کنی و بعد اقای مهندس‬ ‫موسوی مسئولیت نخس��ت وزیری را عهده دار شدند و بنده‬ ‫تا س��ال ‪ 63‬در وزارت فرهنگ و اموزش عالی خدمت کردم‪.‬‬ ‫در طول این مدت ابتدا دانش��گاه ها را ب��رای ادامه تحصیل‬ ‫دانشجویان قبلی بازگش��ایی کردم و سپس طرح نوگشایی‬ ‫دانشگاه ها برای پذیرش دانش��جوی جدید به اجرا گذاشته‬ ‫شد و اولین ازمون ورودی دانشگاه ها پس از انقالب فرهنگی‬ ‫برگزار گردید‪ .‬در اجرای فعالیت ها و انجام وظایف‪ ،‬تداخل ها و‬ ‫اصطکاک هایی با ستاد انقالب فرهنگی که به حکم حضرت‬ ‫امام(ره) تاس��یس شده بود‪ ،‬وجود داش��ت و همین امر منجر‬ ‫به تهیه طرح تبدیل س��تاد انقالب فرهنگی به شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی و ارائه ان به حضرت امام و مجلس شد‪».‬‬ ‫اما مجلس دوم‪ ،‬موافق ادامه حض��ور نجفی در وزارت‬ ‫فرهنگ و اموزش عالی نبود و این مخالفت را با رای عدم اعتماد‬ ‫به او نشان داد‪ .‬بدین ترتیب او بار دیگر راهی دانشگاه شد تا‬ ‫مشغول تدریس شود‪ .‬نجفی البته در کنار تدریس‪ ،‬عهده دار‬ ‫معاونت اموزشی رسانه ملی هم بود‪« :‬در سال ‪ 63‬و با تشکیل‬ ‫مجلس دوم‪ ،‬مجلس به برخی اعضای کابینه اقای مهندس‬ ‫موسوی و از جمله اینجانب رای اعتماد نداد و مسئولیت وزارت‬ ‫از دوش حقیر برداشته شد‪ .‬از ان زمان کار تدریس در دانشگاه‬ ‫صنعتی شریف را اغاز کردم (در دانشکده ریاضی) و همزمان‬ ‫فعالیت های دیگری نیز داش��تم‪ .‬از جمله تدریس پاره وقت‬ ‫در دانشگاه الزهرا(س)‪ ،‬عضویت در ش��ورای عالی اموزش‬ ‫و پرورش‪ ،‬عضویت در کمیس��یون نظارت ب��ر مطبوعات‪،‬‬ ‫عضویت در ش��ورای طرح و برنامه صداوس��یما و‪ ...‬و نهایتا‬ ‫حدود دو سال نیز معاون اموزشی صداوس��یما بودم و اولین‬ ‫س��مینار زبان فارس��ی در صداوس��یما را که توسط ایت اهلل‬ ‫خامنه ای (رئیس جمهور وقت) افتتاح شد‪ ،‬برگزار کردم‪ ».‬اما‬ ‫در شهریور ماه ‪ 67‬در سال پایانی دولت میرحسین موسوی بار‬ ‫دیگر مسئولیت وزارت بر دوش نجفی گذاشته شد‪ ،‬اما این بار‬ ‫او با رای اعتماد نمایندگان مجلس سوم به وزارت اموزش و‬ ‫پرورش رفت‪« :‬در ش��هریورماه ‪ 67‬به دعوت اقای مهندس‬ ‫موسوی برای احراز مس��ئولیت وزارت اموزش و پرورش به‬ ‫مجلس س��وم (که پیش تر به وزارت جناب اقای اکرمی رای‬ ‫اعتماد نداده بود) معرفی شدم و پس از بحث های داغ و تند‪ ،‬از‬ ‫مجلس رای اعتماد گرفته و مشغول خدمت شدم‪».‬‬ ‫حضور او در وزارت اموزش و پرورش در دولت هاشمی‬ ‫رفس��نجانی هم ادام��ه یافت‪ .‬او در ش��هریور ‪ 68‬توانس��ت‬ ‫رای اعتماد مجدد نمایندگان مجلس س��وم را کس��ب کند و‬ ‫تا مرداد ‪ 76‬در این س��مت باقی بماند‪« :‬در ش��هریور ‪ ،68‬به‬ ‫همراه کابینه جناب اقای هاشمی رفسنجانی به عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی اموزش و پرورش معرفی ش��دم و تا مرداد ‪ 76‬در‬ ‫وزارت اموزش و پرورش ادامه خدمت کردم‪».‬‬ ‫او در وزارت اموزش و پرورش اقدامات مختلفی انجام‬ ‫داد ک��ه بالطبع موافق��ان و البته مخالفانی داش��ت‪ .‬از جمله‬ ‫این طرح ها‪ ،‬ایجاد تح��ول در نظام ام��وزش و پرورش بود‪.‬‬ ‫مخالفت ها با نجفی تا جایی پیش رف��ت که او یک بار در دام‬ ‫استیضاح گرفتار شد اما از این ازمون به سالمت بیرون امد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب نجفی توانست با ‪ 9‬سال حضور بر مصدر وزارت‬ ‫اموزش و پرورش‪ ،‬طوالنی ترین دوره وزارت در این وزارتخانه‬ ‫را تجربه کند‪ .‬علت اس��تیضاح او در مجلس سوم‪ ،‬نارضایتی‬ ‫جمعی از فرهنگیان و اولی��اء دانش اموزان از عملکرد وزارت‬ ‫اموزش و پرورش و مش��کالت جدی در امر تعلیم و تربیت‬ ‫اعالم شده بود‪.‬‬ ‫نجف��ی البته چهره ای صرف��ا علمی نبود؛ چ��ه انکه او‬ ‫به همراه مدیران ارشد دولت هاشمی رفس��نجانی اقدام به‬ ‫تاسیس حزب کارگزاران سازندگی کرد‪ .‬این حزب که با هدف‬ ‫تاثیرگذاری در انتخابات مجلس پنجم ایجاد شده بود‪ ،‬در ابتدا‬ ‫گرایش راست مدرن داش��ت اما هر چه زمان می گذشت به‬ ‫چپ هایی که بعدها خود را اصالح طل��ب نامیدند نزدیک تر‬ ‫شد؛ تا جایی که نقش غیرقابل انکاری در پیروزی سید محمد‬ ‫خاتمی در انتخابات دوم خرداد ‪ 76‬داشت‪.‬‬ ‫ماجرا از ای��ن قرار بود که در اس��تانه انتخابات مجلس‬ ‫پنجم‪ ،‬جامعه روحانی��ت مبارز با حض��ور کاندیداهای مورد‬ ‫حمایت هاشمی رفسنجانی در فهرس��ت مورد حمایت این‬ ‫تشکل روحانی مخالفت کرد؛ این گونه بود که در بهمن ماه ‪۷۴‬‬ ‫شانزده نفر از وزیران‪ ،‬معاونان و نزدیکان هاشمی رفسنجانی‬ ‫رئیس دولت س��ازندگی در بیانیه ای با عنوان «خدمتگزاران‬ ‫سازندگی» اعالم کردند در انتخابات مجلس پنجم حضوری‬ ‫فعال خواهند داشت و فهرستی از کاندیداهای مورد حمایت‬ ‫خود را معرفی خواهند کرد‪.‬‬ ‫این اقدام با واکنش منفی جناح راس��ت مواجه شد و تا‬ ‫جایی پیش رفت که وزیران امضاکننده بیانیه به اس��تیضاح‬ ‫تهدید شدند و حتی طرح بررس��ی کفایت رئیس جمهور در‬ ‫مجلس مطرح شد‪ .‬این اختالف در نهایت با پادرمیانی رهبر‬ ‫معظم انقالب ختم به خیر ش��د؛ چه انکه ایشان در دستوری‬ ‫صریح خواستار عدم حضور وزیران کابینه در این جمع شدند‪.‬‬ ‫هیات موس��س کارگزاران با حذف ‪ ۱۰‬وزیر‪ ،‬به یک جمع ‪۶‬‬ ‫نفره کاهش یافت که شامل ‪ ۵‬معاون رئیس جمهور و شهردار‬ ‫تهران می ش��دند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫ایران تاسیس ش��د‪ .‬البته محمدعلی نجفی نیز عالوه بر این‬ ‫‪ ۶‬نفر‪ ،‬در جلسات هیات موسس شرکت می کرد و البته عضو‬ ‫شورای مرکزی این حزب هم بود‪.‬‬ ‫یک س��ال پس از پایان انتخابات مجلس پنجم‪ ،‬بحث‬ ‫بر س��ر انتخابات ریاس��ت جمهوری هفتم فضای سیاس��ی‬ ‫کش��ور را گرفته بود‪ .‬حزب کارگزاران نی��ز در این خصوص‬ ‫بیکار نبود؛ چه انکه بسیاری از اعضای تاثیرگذار این تشکل‬ ‫منسوب به هاشمی رفسنجانی‪ ،‬به دنبال حمایت از کاندیدایی‬ ‫بودند ک��ه ادامه دهنده راه دولت س��ازندگی باش��د‪ .‬حتی در‬ ‫این میان عط��اءاهلل مهاجرانی‪ ،‬معاون حقوق��ی و پارلمانی‬ ‫هاشمی رفسنجانی خواس��تار اصالح قانون اساسی و تمدید‬ ‫دوره ریاست هاشمی بر دولت شد؛ موضعی که با واکنش های‬ ‫منفی سیاسیون مواجه شد‪.‬‬ ‫با نزدیک شدن انتخابات‪ ،‬حزب کارگزاران به احزاب‬ ‫ی سیدمحمد خاتمی پیوست؛ به گونه ای که زیر بسیاری‬ ‫حام ‬ ‫از پوس��ترهای انتخابات��ی خاتمی نام «ح��زب کارگزاران‬ ‫س��ازندگی ایران» به چشم می خورد‪ .‬س��رانجام خاتمی در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری هفتم پیروز ش��د و کارگزاران‬ ‫به عنوان یک��ی از حامی��ان اصل��ی او وارد کابینه ش��دند‪.‬‬ ‫محمدعلی نجف��ی یکی از این افراد بود‪« :‬در ش��هریور ‪76‬‬ ‫و همزمان با تش��کیل کابینه جناب اقای خاتمی‪ ،‬به عنوان‬ ‫معاون ایشان و رئیس سازمان برنامه و بودجه انتخاب شدم‪.‬‬ ‫در اولین گام تعدادی از مدیران الیق قبلی سازمان را که هر‬ ‫یک به علتی از سازمان خارج شده بودند (دکتر نیلی‪ ،‬مرحوم‬ ‫اقای شمس‪ ،‬مهندس مظاهری‪ ،‬مهندس ماهرو‪ ،‬مهندس‬ ‫قاضوی) به همکاری فراخواندم و با کمک انها و کارشناسان‬ ‫برجسته و کارکنان دلس��وز س��ازمان‪ ،‬روحی جدید در ان‬ ‫دستگاه دمیده شد؛ به نحوی که در شرایط سختی که قیمت‬ ‫فروش هر بشکه نفت ایران به کمتر از ‪ 10‬دالر تنزل کرد‪ ،‬با‬ ‫انضباط مالی حاکم شده بر دستگاه ها و برنامه ریزی صحیح‪،‬‬ ‫لطمه ای به اقتصاد کشور و فعالیت های دستگاه های اجرایی‬ ‫وارد نشد‪ .‬نهایتا برنامه سوم توسعه کشور نیز توسط همین‬ ‫همکاران تدوین و به تصویب مجلس رسید‪ .‬برنامه ای که به‬ ‫اذعان کارشناسان و صاحبنظران‪ ،‬تحولی اساسی در شکل و‬ ‫محتوای برنامه های توسعه کشور ایجاد کرد‪».‬‬ ‫اما همکاری نجفی با دولت خاتمی مدت زیادی به طول‬ ‫نینجامید؛ چه انکه او در مرداد ‪ 79‬از دولت اصالحات جدا شد‬ ‫و بار دیگر به دانش��گاه رفت‪ .‬این در حالی بود که ش��ایعاتی‬ ‫مبنی بر اختالفات سید محمد خاتمی و محمدعلی نجفی به‬ ‫گوش می رسید‪« :‬در مرداد ماه ‪ 79‬و پس از سه سال خدمت در‬ ‫سازمان‪ ،‬با ادغام سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور اداری‬ ‫و استخدامی‪ ،‬از مسئولیت کناره گیری کردم و مجددا به گوشه‬ ‫دنج و ارام دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف پناه بردم‪.‬‬ ‫البته از ان زمان تا تش��کیل دولت جناب اقای احمدی نژاد‪،‬‬ ‫همکاری های جنبی با دولت را ادامه دادم و از جمله به عنوان‬ ‫مشاور رئیس جمهور و مش��اور وزیر صنایع و معادن (جناب‬ ‫اقای جهانگیری) به صورت نیمه وقت فعالیت داشتم‪».‬‬ ‫در استانه انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ 84‬در حالی که‬ ‫اصالح طلبان به دنب��ال کاندیدایی بودند ک��ه بتواند موجب‬ ‫اجماع انها شود‪ ،‬نجفی به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی‬ ‫مطرح ش��د‪ ،‬اما با حضور افرادی همچون مه��دی کروبی‪،‬‬ ‫مصطفی معین و البته هاشمی رفسنجانی‪ ،‬از حضور در عرصه‬ ‫رقابت ها امتناع ورزی��د‪ .‬این در حالی بود که چند س��ال بعد‬ ‫اغلب اصالح طلبان اعالم کردند ام��اده اجماع روی نجفی‬ ‫بودند‪ .‬او که پ��س از پایان دولت اصالح��ات از فعالیت های‬ ‫دولت��ی کناره گیری کرد‪ ،‬موفق ش��د در پایی��ز ‪ 85‬به همراه‬ ‫احمد مس��جدجامعی و معصومه ابتکار از فهرس��ت ائتالف‬ ‫اصالح طلبان به شورای شهر سوم تهران راه یابد‪.‬‬ ‫نجفی پس از یک دوره حضور در شورای شهر تهران‪،‬‬ ‫تصمیم به خروج از ش��ورا گرفت و حتی در بره��ه ای نام او‬ ‫به عنوان یکی از جدی تری��ن گزینه های اصالح طلبان برای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم مطرح شد اما او ترجیح داد‬ ‫در قالب ش��ورایی که وحدت اصالح طلبان را دنبال می کرد‪،‬‬ ‫فعالیت کند‪ .‬نجفی در دوره انتخابات ریاست جمهوری ‪ 92‬از‬ ‫ن روحانی بود و پس از روی‬ ‫اعضای اصلی حلقه مشاوران حس ‬ ‫کار امدن دولت تدبیر و امید‪ ،‬به عنوان وزیر پیشنهادی اموزش‬ ‫و پرورش به مجلس نهم معرفی شد‪ .‬بخت اما با محمدعلی‬ ‫نجفی یار نبود و او با کسب یک رای کمتر از رسیدن به کرسی‬ ‫وزارت بازماند‪.‬‬ ‫چندی بعد‪ ،‬حس��ن روحانی او را به عنوان معاون خود و‬ ‫رئیس سازمان میراث فرهنگی‪ ،‬صنایع دستی و گردشگری‬ ‫منصوب کرد‪ .‬برخی اقدامات و اظهارات نجفی در این سازمان‬ ‫حاشیه هایی را پیرامون ش��خصیت او ایجاد کرد؛ تا جایی که‬ ‫ ترجیح داد عطای این سمت را به لقایش ببخشد‪ .‬او که از ان‬ ‫پس در قامت رئیس جمهور فعالیت می کرد‪ ،‬هفته گذشته پس‬ ‫از استیضاح رضا فرجی دانا از سوی مجلس نهم‪ ،‬با حکم حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬سرپرست وزارت علوم دولت یازدهم شد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد با این رویداد یک تغییر در هیات دولت‬ ‫رخ داده است؛ شیفت از مشارکت به کارگزاران‪.‬‬ ‫از نگاه��ی دیگ��ر انچ��ه رخ داده ن��ه ج��دال دولت و‬ ‫مجلس بلکه صورتی از رقابت سیاس��ی میان اصالح طلبان‬ ‫و اصول گرای��ان مجل��س ب��وده اس��ت‪ .‬رقابتی ک��ه در ان‬ ‫اعتدال گرایان ترجیح دادند تماش��اگر میدان باشند‪ .‬راند اول‬ ‫این رقابت را اصول گرایان به سود خود به پایان رساندند‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫دولت‬ ‫مغضوب اصالح طلبان‬ ‫محبوب اصالح طلبان‬ ‫چگونه رضا فرجی دانا در طی ‪ 10‬سال‬ ‫از چهره مورد انتقاد اصالح طلبان به چهره محبوب انها تبدیل شد؟‬ ‫گزارش شخص‬ ‫رضا فرج ی دانا‪ ،‬سیاستمدار اصالح طلبی است که در‬ ‫دولت اصالحات بیش از پنج س��ال ریاس��ت دانشکده فنی‬ ‫دانشگاه ته ران و قریب سه س��ال ریاست دانشگاه ته ران را‬ ‫عهده دار بود‪ .‬او که در دولت هش��تم به عنوان وزیر علوم به‬ ‫مجلس ششم معرفی شد‪ ،‬نتوانست رای اعتماد نمایندگان را‬ ‫کسب کند اما در مهر ‪ ،1392‬از سوی حسن روحانی به عنوان‬ ‫وزیر پیشنهادی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری دولت یازدهم به‬ ‫مجلس نهم معرفی شد و توانست بر کرسی این وزارتخانه‬ ‫تکیه بزن��د‪ .‬فرج ی دانا حاال کمتر از یک س��ال از زمان اغاز‬ ‫وزارتش‪ ،‬روی تیغ استیضاح قرار گرفته است‪.‬‬ ‫او هنگامی که از س��وی محمد خاتم��ی ب رای وزارت‬ ‫علوم معرفی شد از سوی مجلس ششم به محافظه کاری‬ ‫متهم شد و رای اعتماد نیاورد اما به طرز عجیبی سالها بعد‬ ‫در دولت روحانی اصالح طلب ترین وزیر قلمداد شد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫فرجی دانا کیست؟‬ ‫رضا فرج ی دانا‪ ،‬در سال ‪ 1339‬در خانواده ای مذهبی در‬ ‫قم زاده شد‪ .‬او در سال ‪ 1357‬دیپلم خود را در رشته ریاضی‬ ‫و فیزیک از دبیرستان حکیم نظامی قم اخذ کرد و در همان‬ ‫سال در رشته مهندسی برق دانشگاه ش��ی راز پذیرفته شد‪.‬‬ ‫پس از تعطیلی دانشگاه ها در سال ‪ 1359‬به سپاه پاسداران‬ ‫انقالب اسالمی پیوست و تا بازگشایی مجدد دانشگاه ها در‬ ‫پاییز ‪ ،1361‬مسئولی ت های مختلفی را در این نهاد انقالبی‬ ‫عهده دار بود‪.‬‬ ‫پ��س از بازگش��ایی دانش��گاه ها‪ ،‬به دانش��کده فنی‬ ‫دانش��گاه ته ران منتقل ش��د و توانست در س��ال ‪ 1365‬با‬ ‫کسب رتبه ممتاز‪ ،‬فارغ التحصیل ش��ود‪ .‬فرج ی دانا پس از‬ ‫سپری کردن دوره کارشناس��ی‪ ،‬ب رای تحصیالت تکمیلی‬ ‫راهی کانادا و موفق ش��د مدرک دکترای خود را اخذ کند‪ .‬او‬ ‫تحصیالت کارشناس ی ارش��د و دکترای خود را در دانشگاه‬ ‫«واترلو» (‪ )University of Waterloo‬به پایان رساند‪.‬‬ ‫فرج ی دانا پس از بازگش��ت به ای ران‪ ،‬در س��ال ‪1373‬‬ ‫به عضویت هیات علمی گروه مهندس��ی برق و کامپیوتر‬ ‫دانش��کده فنی دانش��گاه ته ران درامد و از س��ال ‪ 1375‬تا‬ ‫سال ‪ 1388‬در س��مت های مختلفی همچون ریاست مرکز‬ ‫انفورماتیک دانش��گاه ته ران و ریاس��ت دانش��گاه ته ران‬ ‫خدمت کرد‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 1382‬و پس از اس��تعفای مصطفی معین‪،‬‬ ‫وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری دولت هش��تم‪ ،‬در حال ی که‬ ‫رئیس دانش��گاه تهران بود‪ ،‬از سوی س��ی د محمد خاتمی‬ ‫رئی س جمه��ور وقت به عن��وان وزیر پیش��نهادی علوم به‬ ‫مجلس شش��م معرفی ش��د‪ ،‬ام��ا نتوانس��ت رای اعتماد‬ ‫نمایندگان را کس��ب کند‪ .‬با روی کار امدن دولت یازدهم و‬ ‫معرفی سه وزیر باقیمانده از کابینه در مهر ‪ ،1392‬بار دیگر‬ ‫به عنوان وزیر پیشنهادی علوم به مجلس معرفی شد و در‬ ‫حال ی که نتوانسته بود رای همقطاران اصالح طلب خود را در‬ ‫مجلس ششم به س��وی خود جلب کند‪ ،‬این بار رای اعتماد‬ ‫نمایندگان اصولگرا را از ان خود کرد و ب ر کرسی وزارت علوم‬ ‫تکیه زد‪.‬‬ ‫از مهم ترین مسئولی ت های اجرایی رضا فرج ی دانا در‬ ‫زمان حضور در ای ران م ی توان به ریاست مرکز انفورماتیک‬ ‫دانش��گاه ته ران از بهمن ‪ 1375‬تا ش��هریور ‪ ،1381‬ریاست‬ ‫دانش��کده فنی دانش��گاه ته ران از تیر ‪ 1377‬تا ش��هریور‬ ‫‪ ،1381‬ریاس��ت دانش��گاه ته��ران از ش��هریور ‪ 1381‬تا اذر‬ ‫‪ ،1384‬ریاس��ت هیات مدیره و مدیرعامل بنیاد عام المنفعه‬ ‫حامیان دانش��کده فنی از خرداد ‪ 1385‬و همچنین موسس‬ ‫و سرپرست ازمایش��گاه تایید نمونه انتن دانشگاه ته ران از‬ ‫مرداد ‪ 1388‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫فرج ی دانا اس��تادتمام رشته مهندس��ی برق دانشگاه‬ ‫ته��ران‪ ،‬اس��تاد راهنم��ا و مش��اور بی��ش از ‪ 50‬پایان نامه‬ ‫کارشناس��ی ارش��د و ‪ 10‬رس��اله دکترا بوده و چندین طرح‬ ‫پژوهش��ی کاربردی را نیز به انجام رس��انده است‪ .‬بیش از‬ ‫‪ 50‬مقاله در مجله ه��ای معتبر بی ن الملل��ی‪ 75 ،‬مقاله در‬ ‫کنف ران س های معتبر داخلی و خارجی و همچنین دو جایزه‬ ‫ملی و یک جای��زه بی ن المللی دس��تاوردهای فعالی ت های‬ ‫علمی او در حوزه مخاب رات است‪.‬‬ ‫او س��خنران مدع��و مجم��ع عموم��ی اتحادی��ه‬ ‫دانشگاه های جهان در س��ال ‪ 1384‬بود و از شهریور ‪1391‬‬ ‫تا شهریور ‪ 1392‬یک دوره یک ساله فرصت مطالعاتی را در‬ ‫دانشگاه واترلو کانادا به پایان رساند‪.‬‬ ‫بازخوانی یک عدم اعتماد‬ ‫رای عدم اعتماد مجلس ششم به فرج ی دانا‪ ،‬در ان زمان‬ ‫یکی از مهم ترین رویدادهای درون��ی اردوگاه اصالح طلبان‬ ‫بود؛ چه انکه فرج ی دانا یکی از اف��راد نزدیک به مصطفی‬ ‫معین بود و م ی توانس��ت ادامه دهنده راه وزیر اصالح طلب‬ ‫س��ابق و یکی از گزینه های مطلوب اصالح طلبان باشد اما‬ ‫هرچه بود‪ ،‬فرج ی دانا نتوانس��ت اعتماد نمایندگان مجلس‬ ‫ششم را به سوی خود جلب کند‪.‬‬ ‫پس از انکه رضا فرج ی دانا از سوی سی د محمد خاتمی‬ ‫به عنوان وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری به مجلس شش��م‬ ‫معرفی شد‪ ،‬جلس��ه علنی مجلس ب رای بررسی صالحیت‬ ‫وزیر پیش��نهادی رئی س جمهور وقت در ‪ 11‬شهریور ‪1382‬‬ ‫برگزار ش��د‪ .‬نکته قابل تام��ل ان بود که اغل��ب مخالفان‬ ‫فرج ی دانا از میان چهره های شاخص اصالح طلب و حامیان‬ ‫وزارتش از میان اصولگرایان بود‪.‬‬ ‫نورالدین پیرموذن‪ ،‬نماینده م��ردم اردبیل در مجلس‬ ‫شش��م‪ ،‬در مخالفت با فرج��ی دانا گف��ت‪ 86« :‬نفر از ‪125‬‬ ‫دانش اموخته کش��ور که از نظر علمی صاحب رتبه بوده اند‬ ‫در سه س��ال گذش��ته در خارج از کش��ور در حال تحصیل‬ ‫دولت‬ ‫فرجی دانا وزیر می شود‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫در مهر ‪ 1392‬اما وضعیت فرج ی دانا بس��یار متفاوت‬ ‫با زمان مجلس شش��م ب��ود‪ .‬او حاال پس از گذش��ت یک‬ ‫دوره عسرت اصالح طلبان در قدرت‪ ،‬قرار بود به عنوان وزیر‬ ‫پیش��نهادی ب رای وزارتخانه ای معرفی ش��ود که نخستین‬ ‫وزیر پیش��نهادی ان به اتهام همکاری با فتنه گران در سال‬ ‫‪ 88‬از وزارت بازمانده بود و جعفر توفیقی دومین وزیر علوم‬ ‫دولت اصالحات سرپرستی این وزارتخانه را برعهده داشت‪.‬‬ ‫درحالی ک��ه اکث��ر گمانه زن ی ها‪ ،‬از معرف��ی توفیقی‬ ‫به عنوان وزیر پیش��نهادی دولت حکای��ت م ی کرد‪ ،‬در ‪27‬‬ ‫مهر ‪ ،1392‬دفتر رئی س جمهور‪ ،‬نامه حس��ن روحانی مبنی‬ ‫بر معرفی سه وزیر پیش��نهادی باقیمانده دولت یازدهم را‬ ‫ب رای تصدی وزارتخانه های «ام��وزش و پرورش»‪« ،‬علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فن��اوری» و «ورزش و جوانان» را به دفتر علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس ارسال کرد و برخالف بسیاری از‬ ‫گمانه زن ی ه��ا‪ ،‬رضا فرجی دانا را به عنوان وزیر پیش��نهادی‬ ‫علوم‪ ،‬تحقیق��ات و فناوری به مجلس معرف��ی کرد‪ .‬اتفاق‬ ‫نسبتا جالبی رخ داده بود‪.‬‬ ‫ماجرا از ای��ن قرار بود که پس از اس��تعفای مصطفی‬ ‫معین در س��ال ‪ ،1382‬س��ی د محمد خاتمی‪ ،‬میل ی منفرد را‬ ‫به عنوان سرپرست وزارت علوم منصوب کرد‪ ،‬اما در نهایت‬ ‫فرج ی دانا را ک��ه در ان هنگام ریاس��ت دانش��گاه ته ران را‬ ‫برعهده داشت‪ ،‬به مجلس معرفی کرد؛ اما با عدم رای اعتماد‬ ‫مجلس شش��م به وی‪ ،‬جعفر توفیقی گزینه بعدی خاتمی‬ ‫بود که رای اعتماد مجلس ششم را به دست اورد‪ .‬حاال پس‬ ‫از گذشت ‪ 10‬سال‪ ،‬همان چرخه با جابه جایی نقش افراد‪ ،‬در‬ ‫دولت روحانی نیز در حال تکرار بود‪ .‬روحانی ابتدا میل ی منفرد‬ ‫را به مجلس معرفی کرد که با رای عدم اعتماد مجلس مواجه‬ ‫شد‪ ،‬سپس توفیقی سرپرست شد تا فرج ی دانا گزینه نهایی‬ ‫روحانی ب رای تصدی وزارت علوم باشد‪.‬‬ ‫این بار برخالف مجلس ششم‪ ،‬بسیاری از اصولگرایان‪،‬‬ ‫فرج ی دانا را گزینه مطلوبی ب رای این وزارتخانه نم ی دانستند‬ ‫و معتقد بودند که گرایش سیاس��ی او نی��ز همچون جعفر‬ ‫میل ی منفرد و جعفر توفیقی اس��ت‪ .‬فرج ی دانا اما با حضور‬ ‫در گعده های نمایندگان‪ ،‬به انها اطمینان داد اقدامی انجام‬ ‫ی انها را فراهم سازد‪.‬‬ ‫نخواهد داد که موجبات نگران ‬ ‫مهم ترین واکنش نمایندگان پس از معرفی فرج ی دانا‪،‬‬ ‫از سوی علی مطهری اب راز شد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫هستند و امید بازگشت انان به کشور فقط سه درصد است‪.‬‬ ‫دانشجویان ما تمایلی به ادامه تحصیل و فعالیت در داخل‬ ‫کشور ندارند و از دانشگاه های دیگر نامه های فراوانی دریافت‬ ‫م ی کنند‪ .‬شما چگونه بار علمی ‪ 18‬هزار عضو هیات علمی‬ ‫ دانشگاه ها را که تجرب ه بیشتری از شما دارند برعهده خواهید‬ ‫گرفت؟»‬ ‫احم��د پورنجاتی‪ ،‬نماین��ده مردم ته��ران در مجلس‬ ‫ششم‪ ،‬فرد دیگری بود که در مخالفت با فرج ی دانا صحبت‬ ‫کرد‪ .‬او گفت‪« :‬روند انتخابات در دولت [هش��تم] متاسفانه‬ ‫روند مناسبی نیست‪ ...‬ما ش��خصیت سیاسی م ی خواهیم‬ ‫نه ش��خصیت حزبی‪ .‬این انتخاب‪ ،‬انتخابی نیس��ت که با‬ ‫انتخابات وزرای قبلی قابل مقایس��ه باش��د‪ ...‬کس��ی باید‬ ‫مس��ئولیت را برعهده بگیرد که در مجموعه دانشگاه های‬ ‫کشور صالبت علمی داشته باشد‪».‬‬ ‫ناصر قوامی‪ ،‬نماینده مردم قزوین در مجلس شش��م‬ ‫و مخالف دیگ��ر فرج ی دانا نیز با بیان اینک��ه وزارت علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری از مهم ترین وزارتخانه های کابینه است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬وزیر پیشنهادی باید از توان علمی برخوردار باشد‪.‬‬ ‫یکی از ویژگ ی های وزی ران‪ ،‬همراه ب��ودن انان با اصالحات‬ ‫اس��ت‪ .‬مس��ئولیت فرج ی دانا در دانش��گاه ته ران به مدت‬ ‫یک سال نش��ان دهنده توانایی وی نیس��ت و این انتخاب‪،‬‬ ‫مدی ران برجسته دانشگاه ها را مایوس م ی کند‪».‬‬ ‫سی د ش��م س الدین وهابی از نمایندگان اصالح طلب‬ ‫ته��ران در مجلس شش��م ام��ا از موافق��ان رای اعتماد به‬ ‫فرج ی دانا بود‪ .‬او با اش��اره به تجربیات وزیر پیش��نهادی در‬ ‫دانشگاه ته ران‪ ،‬دانش��کده فنی دانش��گاه ته ران و بخش‬ ‫انفورماتیک این دانشگاه چنین گفت‪« :‬با توجه به شخصیت‬ ‫ف��ردی و اجتماعی فرج ی دانا‪ ،‬در موفقی��ت وی در مدیریت‬ ‫کالن جای تردید نیس��ت ‪ .‬وزیر پیشنهادی پایبند به قانون‬ ‫است و تجربه مدیریت وی در بحران های سیاسی دانشگاه‬ ‫ته ران موفقی ت امیز بوده است‪ ».‬وهابی‪ ،‬مواضع فرج ی دانا‬ ‫در ناارام ی های ‪ 18‬تیر ‪ 78‬را روشن ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫الهه کوالیی یک��ی دیگر از نماین��دگان اصالح طلب‬ ‫ته ران در مجلس ششم‪ ،‬در موافقت با فرج ی دانا سخن گفت‬ ‫و تجربه کاری او را موفقی ت امیز دانست‪« :‬وزیر پیشنهادی‬ ‫تحول اساسی در دانشکده فنی دانشگاه ته ران ایجاد کرده‬ ‫است‪ .‬وی با پش��توانه علمی و اجرایی وارد این عرصه شده ‬ ‫است‪ ».‬سی د محمد حسن ابوتراب ی فرد‪ ،‬نماینده اصولگرای‬ ‫قزوین در مجلس ششم نیز در موافقت با وزیر پیشنهادی‪،‬‬ ‫ی دانشگاه ته ران از نحوه مدیریت وی‬ ‫به رضایت هیات علم ‬ ‫اش��اره کرده و گفت‪« :‬اقای فرج ی دانا در ناارام ی های اخیر‬ ‫دانش��گاه ته ران و بعد از ان برخوردی مناس��ب و عقالنی‬ ‫انجام داد که حاکی از توانایی وی در عرصه عمل است‪».‬‬ ‫اش��اره ابوتراب ی ف��رد ب��ه موضع گی��ری فرج ی دانا در‬ ‫اتفاقات تیر ‪ 82‬بود‪ .‬او در حال ی که رئیس دانش��گاه ته ران‬ ‫بود‪ ،‬در جمع دانشجویان حاضر ش��د و ضمن تالش ب رای‬ ‫دلجویی از دانش��جویان گف��ت‪« :‬در صورت تک��رار حمله‬ ‫لباس ش��خص ی ها به دانش��جویان‪ ،‬دانش��گاه و کوی ان‪،‬‬ ‫استعفا م ی کنم‪».‬‬ ‫غالمعلی حدادع��ادل‪ ،‬رئیس فراکس��یون اقلیت نیز‬ ‫همچون ابوتراب ی فرد از جمله موافقان وزارت فرج ی دانا بود‪.‬‬ ‫در پایان ام��ا نتیجه ای که به دس��ت ام��د‪ ،‬حاکی از‬ ‫عدم اعتماد نمایندگان مجلس شش��م ب��ه فرج ی دانا ب رای‬ ‫تصدی وزارت علوم بود‪ .‬از مجم��وع ‪ 220‬رای ماخوذه‪86 ،‬‬ ‫نماینده رای س��فید‪ 127 ،‬نماینده رای کبود و هفت نماینده‬ ‫نیز رای زرد دادند تا فرج ی دانا از تصدی وزارت علوم باز بماند‪.‬‬ ‫مهدی کروبی‪ ،‬رئی��س وقت مجلس با اب راز تاس��ف‬ ‫از عدم کس��ب رای اعتماد رضا فرج ی دانا گفت‪« :‬من پیام‬ ‫رئی س جمهوری را نیز به نمایندگان اعالم کردم‪ ،‬اما سرانجام‬ ‫فرج ی دانا موفق به کسب رای اعتماد از مجلس نشد‪».‬‬ ‫او همچنی��ن ای��ن موض��وع را ک��ه رای عدم اعتماد‬ ‫نمایندگان ب��ه فرج ی دانا‪ ،‬سیاس��ی ب��وده رد ک��رد و رای‬ ‫نمایندگان را حق طبیعی انان دانست‪.‬‬ ‫بهزاد نبوی‪ ،‬نایب رئیس دوم مجلس شش��م با بیان‬ ‫اینکه فرج ی دانا م ی تواند س��ال ها رئیس دانش��گاه ته ران‬ ‫بماند‪ ،‬ام��ا صالحیت تص��دی وزارت علوم را ن��دارد‪ ،‬تاکید‬ ‫کرد‪« :‬رای ندادن به فرج ی دانا به منزله مجرم بودن ایش��ان‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل‪ ،‬رئیس فراکسیون اقلیت مجلس‬ ‫شش��م اما در نظری متف��اوت گفت‪« :‬از فض��ای مجلس‬ ‫این گونه اس��تنباط م ی ش��د که بعض ی ها نگران از دس��ت‬ ‫دادن دانش��گاه ها به عنوان ابزار سیاسی هس��تند‪ .‬مسلما‬ ‫رئی س جمهور با در نظر گرفتن همه جوانب وی را پیشنهاد‬ ‫کرده بود و رای منفی نش��انه این اس��ت که تلقی مجلس‬ ‫با تلقی رئی س جمهور یکی نیس��ت‪ .‬با انتخاب فرج ی دانا‪،‬‬ ‫دانشگاه از سیاست زدگی خارج م ی شد اما این به منزله خارج‬ ‫شدن دانشگاه از سیاست نبود‪».‬‬ ‫احمد شیرزاد‪ ،‬رئیس کمیس��یون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس ششم نیز در مورد علت رای عدم اعتماد مجلس به‬ ‫فرج ی دانا چنین گفت‪« :‬در فضای پس از استعفای معین‪،‬‬ ‫طبیعی بود که حد انتظارات از جانشین وی بسیار باال برود‪.‬‬ ‫رای مجلس نش��ان داد که توقع از کسی که در این سمت‬ ‫م ی نشیند‪ ،‬باالتر است‪».‬‬ ‫نماینده مردم ته ران در مجلس نهم در ‪ 30‬مهر ‪1392‬‬ ‫با اشاره به معرفی سه وزیر پیش��نهادی «علوم‪ ،‬تحقیقات‬ ‫و فناوری»‪« ،‬ام��وزش و پ��رورش» و «ورزش و جوانان» به‬ ‫مجلس پی رامون موضوعات مطرح شده مبنی بر ب رنامه ریزی‬ ‫دولت ب رای انتخ��اب جعفر توفیقی به عنوان سرپرس��ت و‬ ‫س��پس معرفی رضا فرج ی دانا به عنوان وزیر پیشنهادی به‬ ‫مجلس به خبرگزاری خانه ملت گفت‪« :‬به طور حتم دولت‬ ‫روحانی مصمم به معرفی توفیقی به عنوان وزیر پیشنهادی‬ ‫علوم‪ ،‬تحقیق��ات و فناوری بود‪ ،‬اما طب��ق اطالع من رهبر‬ ‫معظم انق�لاب با معرف��ی وی به عنوان وزیر پیش��نهادی‬ ‫مخالفت کرده اند‪».‬‬ ‫این اظهارات اما با واکنش علی الریجانی مواجه شد‪.‬‬ ‫رئیس مجلس نهم‪ ،‬اول ابان ‪ ،1392‬در واکنش به اظهارات‬ ‫مطهری‪ ،‬ارتباط معرفی س��ه وزیر پیش��نهادی با نظر مقام‬ ‫معظم رهبری را مردود دانست و تاکید کرد‪« :‬این مسائل به‬ ‫تصمیم قوه مجریه و مقننه مربوط است‪».‬‬ ‫جلس��ه رای اعتماد به س��ه وزیر پیش��نهادی علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری‪ ،‬اموزش و پ��رورش و ورزش و جوانان‪،‬‬ ‫پنجم اب��ان ‪ 1392‬در صح��ن علنی مجلس برگزار ش��د‪.‬‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور در دفاع از رضا فرج ی دانا‪ ،‬وزیر‬ ‫پیشنهادی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری گفت‪« :‬من در زمینه‬ ‫دانشگاه و اموزش عالی س��خن فراوان دارم که در حوصله‬ ‫امروز این جلس��ه نیس��ت‪ ،‬به دلیل اینکه هم فرصت من‬ ‫محدود است و هم حوصله شما محدودتر؛ بناب راین به طور‬ ‫خالصه بر این نکته تاکید م ی کنم که ما نیازمند دانشگاهی‬ ‫هستیم که بتواند مهارت های الزم را به دانشجو بیاموزد و‬ ‫پس از دوران دانش��گاه بتواند به جامعه خدمت رسانی کند‪.‬‬ ‫دانشگاه باید به صنعت‪ ،‬تولید‪ ،‬بازار‪ ،‬جامعه و بازار کار متصل‬ ‫ش��ود‪ .‬چنین وزارتخانه ای که م ی خواهد این تحوالت را در‬ ‫دانش��گاه برعهده بگیرد نیاز دارد به انس��ان فرهیخته ای‬ ‫که هم اهل علم باش��د هم اهل حلم‪ .‬فرج ی دانا‪ ،‬دارای این‬ ‫شایس��تگ ی ها هس��ت که بتواند این تحول را در دانشگاه‬ ‫پیگیری کند‪».‬‬ ‫روحانی ادامه داد‪« :‬در اولین لیستی که این دولت ب رای‬ ‫وزارت علوم اماده کرده بود‪ ،‬در میان اسامی نام فرج ی دانا هم‬ ‫بود اما وی در ان مقطع به دلیل اش��تغاالتش نم ی توانست‬ ‫مس��ئولیت را برعهده بگی��رد‪ .‬فرج ی دان��ا در یک محیط‬ ‫مذهبی مثل قم پرورش یافته و در دانش��گاه های مختلف‬ ‫دانش اموخته و مدیریت های مختلف علم ی را از دانشکده تا‬ ‫دانشگاهی مثل دانشگاه ته ران‪ ،‬کسب کرده است‪ .‬برخی از‬ ‫بخش های زندگ ی اش در خدمت سپاه پاسداران و دفاع مقدس‬ ‫صرف شده است‪ .‬وقتی با وی درباره اینده دانشگاه صحبت‬ ‫کردیم‪ ،‬احس��اس کردم که در بس��یاری از م��وارد هم نظر‬ ‫هستیم و وی برنامه های دولت را پذیرفته است‪».‬‬ ‫پس از سخنان مخالف زهره طبی ب زاده و محمدجواد‬ ‫هروی و س��خنان موافق عل ی اکبر اقایی‪ ،‬مهرداد الهوتی‪،‬‬ ‫محمدرضا خان محمدی و محس��ن علیمردانی‪ ،‬نوبت به‬ ‫فرج ی دانا رسید تا از خود دفاع کند‪.‬‬ ‫فرج ی دانا در بخش��ی دیگر از دفاعی��ات خود گفت‪:‬‬ ‫«عدم تناسب بین رشد کمی و کیفی اموزش عالی پژوهش‬ ‫و فناوری‪ ،‬عدم تناس��ب توانمندی های دانش اموختگان با‬ ‫نیازهای جامعه‪ ،‬تمرکز گرای��ی در مدیریت اموزش عالی و‬ ‫ضعف زنجیره تبدی��ل دانش به فن��اوری و عدم همگرایی‬ ‫و نبود نهادهای مس��تقل ارزیابی و اعتبارس��نجی از جمله‬ ‫این ضع ف هاست‪ .‬من مخالف دانشگاه های تک جنسیتی‬ ‫نیستم‪ ،‬البته ان چه مورد تاکید است تقلیل اختالط است‪،‬‬ ‫نه تفکیک جنس��یتی‪ ».‬پایان این جلس��ه ب رای فرج ی دانا‬ ‫خوش یمن بود‪ .‬او توانس��ت از مجم��وع ‪ 221‬رای ماخوذه‬ ‫نمایندگان‪ ،‬با ‪ 159‬رای مواف��ق و ‪ 70‬رای مخالف و ‪ 32‬رای‬ ‫ممتنع‪ ،‬به عن��وان وزیر علوم‪ ،‬تحقیق��ات و فناوری انتخاب‬ ‫شود‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫دولت‬ ‫حاشیه های بورس دکترا‬ ‫مروری بر شایعاتی که پیرامون بورسیه ها در فضای رسانه ای ایجاد شد‬ ‫اولی ن بار زمزمه تخلفات در وزارت علوم و دانشگاه های‬ ‫تحت پوش��ش این وزارتخانه در ابتدای سال تحصیلی ‪92‬‬ ‫کلید خورد‪ .‬زمانی که برخی رس��انه ها نوش��تند‪،‬صدرالدین‬ ‫شریعتی متهم ش��د که حدود صد نفر را به عضویت هیات‬ ‫ی این دانشگاه دراورد است‪ .‬این زمانی بود که دولت جدید‬ ‫علم ‬ ‫روحانی نتوانسته بود میل ی منفرد را به وزارت علوم بفرستد و‬ ‫با سد مجلس روبه رو شد‪ .‬در این شرایط شریعتی از دانشگاه‬ ‫عالمه کنار گذاش��ته شد و دکتر حس��ین سلیمی به سمت‬ ‫سرپرستی در این دانشگاه منصوب ش��د‪ .‬رفته رفته شایعات‬ ‫درباره می زان تخلفات در وزارت علوم ابعاد گسترده تری یافت‪.‬‬ ‫تا اینکه ماجرای بورسیه س��ه هزار دانشجو در این وزارتخانه‬ ‫در رسانه ها منتشر شد‪ .‬در اخرین پرده از افشای این تخلفات‬ ‫در برخی رسانه ها از این گفته ش��د که نام فرزندان برخی از‬ ‫امضا کنندگان اس��تیضاح وزیر و همچنین دختر وزیر علوم‬ ‫سابق در این لیست قرار دارد‪.‬‬ ‫در دانشگاه عالمه چه گذشت؟‬ ‫ابتدا گفته ش��د که تعداد اس��تخدام ها و بورسی ه های‬ ‫غیرقانونی در این دانش��گاه صد نفر بود اما دکترس��لیمی‪،‬‬ ‫ سرپرست این دانشگاه توضیح داد که رقم دقیق انها ‪ 94‬نفر‬ ‫است‪ .‬از این تعداد نیز برخی از انها با وجود تشکیل پرونده اما‬ ‫با پیگیری کار استخدام خود به عنوان هیات علمی منصوب‬ ‫نشدند؛ نکته ای که به نظر م ی رسد علت ان تغییر دولت دهم‬ ‫و روی کار امدن دولتی کامال متف��اوت با دولت احمدی نژاد‬ ‫باشد‪ 26 .‬نفر از انها به صورت استادیار مشغول فعالیت شدند‪.‬‬ ‫سرپرست این دانشگاه توضیح داد که مابقی ‪ 40‬نفر هستند‬ ‫که یا دانشجوی دکترا هستند یا بورسیه این دانشگاه هستند‪.‬‬ ‫س��لیمی توضیح داده بود‪« :‬این افراد در حالی جذب شده اند‬ ‫که ب راساس مجوز صادر شده در دوران وزارت دکتر دانشجو‪،‬‬ ‫استخدام مربیان‪ ،‬مشروط به ان است که دانشجوی دکترا یا‬ ‫بورسیه نباشند‪ ،‬برهمین اس��اس استخدام این افراد مغایر با‬ ‫مجوز صادر شده است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫«ح‪ .‬میم»‪ ،‬از دانشجویی تا مدیریت‪ ...‬دانشگاه‬ ‫در شهریور ماه ‪ 92‬شایعات بیشتری از دانشگاه عالمه‬ ‫به گوش رسید‪ .‬یکی از اساتید این دانشگاه در نامه ای به یکی‬ ‫از رسانه ها بخشی از انها را افشا کرد‪ .‬در میانه این تخلفات‬ ‫به موضوعی اشاره شد که به خواهرزاده وزیر علوم دولت اول‬ ‫محمود احمدی نژاد مربوط م ی شد‪.‬‬ ‫به نوشته این استاد دانشگاه «ح‪ .‬میم» خواهرزاده دکتر‬ ‫زاهدی در سال ‪ 1384‬با ادعای نیمه تمام ماندن دوران ادامه‬ ‫تحصی ل اش در دانشگاه بنگلور هندوستان با حمایت ریاست‬ ‫دانشگاه و بدون شرکت در کنکور ورودی ب رای ادامه تحصیل‬ ‫در دوره کارشناس ی ارشد رشته حقوق بشر پذیرفته شد‪.‬‬ ‫در تیرم��اه ‪ 1389‬مدی��ر کل ای رانیان خارج از کش��ور‬ ‫طی نامه ای در چه��ار برگ (به ش��ماره ‪ 713/838908‬مورخ‬ ‫‪ )1389/4/13‬به اداره کل امور دانش اموختگان وزارت علوم‬ ‫اعالم م ی دارد که طبق اس��تعالم به عمل امده از دانش��گاه‬ ‫بنگلور هند توسط سرکنس��ولگری ای ران در حیدراباد (نامه‬ ‫شماره ‪ 553-3/712‬مورخ ‪ )1389/4/8‬کاشف به عمل امده‬ ‫که «ح‪ .‬میم» برخالف مدارک ارائه شده فقط در ترم های اول‬ ‫و دوم در ان دانشگاه ثب ت نام کرده اما مردود شده و موفق به‬ ‫گذراندن هیچ واحدی نش��ده بود‪ .‬وی صرفا مدعی شده بود‬ ‫که ‪ 18‬واحد درس��ی در مقطع کارشناس ی ارش��د حقوق بشر‬ ‫گذرانده است‪.‬‬ ‫با مکاتبه وزارت علوم با دانشگاه عالمه‪ ،‬دکتر «شین»‬ ‫معاون‪ ...‬دانش��گاه عالمه ط��ی نام��ه ای در اذر ماه ‪1389‬‬ ‫به وزارت علوم از انتشار نامه حراس��ت وزارت علوم شکوه‬ ‫کرده و ضمن برش��مردن مراحل مختل��ف تحصیل اقای‬ ‫«میم» در دانشگاه عالمه و دفاع از وی‪ ،‬خواستار برخورد با‬ ‫غوغاساالران می شود‪ .‬متاسفانه نه توسط دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی و نه به وسیله وزارت علوم هیچ استعالم دیگری‬ ‫از دانشگاه بنگلور به عمل نیامد‪.‬‬ ‫عزیمت اقای «میم» به هند در مهر ماه ‪ 1389‬و تالش‬ ‫ب رای دریافت پاس��خی که بتواند موج ایجاد شده در داخل را‬ ‫کنترل کند نیز هیچ نتیجه ای نداشت‪ .‬دفاع رئیس دانشگاه از‬ ‫«میم» و توطئه قلمداد کردن استعالم به عمل امده توسط‬ ‫وزارت امور خارجه و نامه حراست وزارت علوم‪ ،‬نشان داد که‬ ‫«ح‪ .‬میم» همچنان باید دانشجوی دکترای حقوق بی ن الملل‬ ‫عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و نیز مدی ر‪ ...‬دانشگاه‬ ‫باقی بماند‪.‬‬ ‫پیرو این امر‪ ،‬دادس��تان ته ران‪ ،‬اق��ای عباس جعفری‬ ‫دولت ابادی ب��ه اقای قطب��ی‪ ،‬بازپرس دادس��رای کارکنان‬ ‫دولت ماموریت داد تا اته��ام «ح‪ .‬میم» در مورد جعل مدرک‬ ‫دانشگاهی را مورد تحقیق و بررسی قرار دهد‪ .‬دو بار مکاتبه‬ ‫اقای قطبی با دانشگاه عالمه طباطبایی در مورد اقای «میم»‬ ‫تاکنون ب ی پاسخ مانده است‪.‬‬ ‫این استاد دانش��گاه در ادامه توضیح داد که «ح‪ .‬میم»‬ ‫در ازمون دکترای سال ‪ 87‬ش��رکت کرده اما با وجود اینکه در‬ ‫مصاحبه علم ی از نمره بیس��ت‪ ،‬نیم گرفته ب��ود به عنوان‬ ‫دانشجو پذیرفته م ی شود‪.‬‬ ‫ادعای پولشویی در وزارت علوم‬ ‫همچنین در این اواخر سایت پیام نو از تخلف دیگری‬ ‫در این وزارتخانه خبر داد‪ .‬به نوشته این گزارش این پرونده‬ ‫در دیوان محاس��بات در حال پیگیری اس��ت‪ .‬این گزارش‬ ‫معتقد اس��ت که یکی از پرونده های مفت��وح وزارت علوم‬ ‫دولت احمدی نژاد درباره اقدامات مش��کوک مالی و چیزی‬ ‫شبیه پولشویی اس��ت که در ان بودجه هایی به دانشگاه ها‬ ‫اختصاص می یافت و تنها مبلغی از این اعتبار در دانش��گاه‬ ‫یادشده هزینه می شد و بقیه دوباره به وزارتخانه برمی گشت‪،‬‬ ‫با این توضیح که معلوم نیست این پول های برگشتی در چه‬ ‫محل هایی هزینه شده است‪.‬‬ ‫ای��ن ن��وع تخلف��ات انجام ش��ده در وزارت عل��وم‬ ‫دولت های نهم و دهم و به خصوص موضوع مالی یادشده‬ ‫در حال حاضر در دیوان محاسبات کشور بررسی می شود‪.‬‬ ‫ادعای این سایت البته چندان ش��فاف نبوده و به صورت‬ ‫مستند ارائه نشده است‪.‬‬ ‫بورسیه های دولت احمدی نژاد‬ ‫در چنین شرایطی بود که جواد هروی از مشخص شدن‬ ‫برخی ابعاد سه هزار بورسیه مورد ادعای وزارت علوم خبر داد‬ ‫و تاکید کرد که انجام تخلف در تمام این بورس��ی ه ها محرز‬ ‫ش��ده اس��ت و هم اکنون ب رای احراز وجود رانت بررس ی های‬ ‫جداگانه ای در حال انجام است‪.‬‬ ‫این جریان‪ ،‬سالمت وزارت علوم دولت های نهم و دهم‬ ‫را به شدت زیر سوال برد‪ .‬مهدی زاهدی‪ ،‬وزیر علوم دولت نهم‬ ‫هم اکنون رئیس کمیس��یون اموزش و تحقیقات مجلس‬ ‫است‪ .‬برخی معتقدند با وجود اینکه او نامه استیضاح را امضا‬ ‫نکرده اما پیگیرترین افراد پشت پرده انجام استیضاح است‪.‬‬ ‫مسئول کمیته پیگیری این پرونده معتقد است که تخلفات از‬ ‫سال ‪ 85‬با تغییر قانون اغاز شده است‪.‬‬ ‫با فشار مجلس درباره استیضاح وزیر علوم افشاگری ها‬ ‫در این رابطه بیشتر ش��د‪ .‬مجتبی صدیقی‪ ،‬رئیس سازمان‬ ‫امور دانش��جویان و معاون وزیر علوم با بیان اینکه قرار بود‬ ‫در این زمین��ه حرفی زده نش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬احس��اس کردیم‬ ‫اگر بحث نکنیم بدهکار نیز م ی ش��ویم‪ .‬بناب راین مس��ائل‬ ‫در حد واقعیات و تا حد امکان گفته ش��د؛ ام��ا موارد خاص‬ ‫را معذوریم که اعالم کنیم‪ ».‬ب ر اس��اس امار رس��می رئیس‬ ‫سازمان دانشجویان از سال ‪ 1385‬تا سال ‪ ،1392‬در هشت سال‬ ‫فعالیت وزارت علوم در دولت های محمود احمدی نژاد که با‬ ‫وزارت محمدمه��دی زاهدی و کامران دانش��جو همراه بود‪،‬‬ ‫‪ 73‬دانشجو با معدل کارشناس��ی زیر ‪ 14‬و ‪ 7 0‬نفر دانشجو با‬ ‫معدل کارشناس ی ارشد زیر ‪ 16‬به دانشگاه های خارج از کشور‬ ‫اعزام شده اند‪ 228 .‬نفر دانشجوی بورسیه خارج به داخل کشور‬ ‫با معدل کارشناس��ی زیر ‪ 14‬و ‪ 305‬دانشجو بورسیه خارج به‬ ‫داخل با معدل کارشناس ی ارش��د زیر ‪ 16‬جذب دانشگاه های‬ ‫داخل کشور ش��ده اند‪ .‬همچنین ‪ 235‬نفر دانشجوی بورسیه‬ ‫خارج از کشور به داخل کش��ور دارای معدل نامعلوم بوده اند‬ ‫و ‪ 325‬نفر دیگر نیز فاقد شرایط س��نی ب رای بورس بودند و‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬سن انها باالی ‪ 33‬سال بوده است‪ .‬عالوه بر‬ ‫تمامی این امار ها‪ ،‬رئیس سازمان دانشجویان ای ران همچنین‬ ‫اعالم کرد سه هزار و دو دانشجو بدون شرکت در ازمون ورودی‬ ‫بورسیه دوره دکترا شده اند‪ .‬اما از منظری دیگر‪ ،‬پس از اعالم‬ ‫این امار‪ ،‬پیگیری برخی تخلف��ات رخ داده را م ی توان یکی از‬ ‫ازمون های سخت وزارت علوم در دولت تدبیر و امید نامید‪.‬‬ ‫بورسیه اقازاده ها؟‬ ‫رئیس س��ازمان دانش��جویی درب��اره رون��د پذیرش‬ ‫بورسی ه های داخل و بورسیه ش��دن اقازاده هم توضیح داد‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬طبیعی اس��ت در این مس��یر حضور اقازاده ها و‬ ‫منصوبان نیز پیدا م ی ش��ود که اس��امی این عده نیز وجود‬ ‫دارد‪ .‬قرار بر این ب��وده که به دلس��وخته های انقالب توجه‬ ‫ش��ود اما در ان چارچوب افراد دیگری که معلوم نیست چه‬ ‫شرایطی داشته اند نیز از این امتیاز استفاده کرده اند‪ ».‬صدیقی‬ ‫توضیح می دهد که برخی از دانشگاه ها مثل دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی در س��ال های اخیر عجله زیادی داشتند و بعضا‬ ‫پیش از گرفتن نام��ه نهایی از وزارت علوم‪ ،‬دانش��جویان را‬ ‫ثب ت نام کرده اند‪.‬‬ ‫انتشار لیست پیش از استیضاح‬ ‫قرار بود استیضاح وزیر علوم سه شنبه انجام شود‪ .‬این‬ ‫درخواست دولت بود‪ .‬اما مجلس ان را نپذیرفت و استیضاح‬ ‫به همان چهارشنبه موکول ش��د‪ .‬در این شرایط و در حالی‬ ‫که خبرهایی حاکی از برگزاری اس��تیضاح در روز سه شنبه‬ ‫(‪ 28‬مرداد) به گوش می رسید‪ ،‬صبح دوشنبه لیستی از اسامی‬ ‫ افراد در رسانه ها منتشر شد که جنجال تازه ای پدید اورد‪.‬‬ ‫در ساعات اولیه دوشنبه س��ایت ها از اسامی ‪ 749‬نفر‬ ‫که تنها در سال ‪ 91‬از بورس غیرقانونی برخوردار شدند‪ ،‬خبر‬ ‫دادند‪ .‬این فهرست را علی غزالی‪ ،‬سردبیر سایت توقیف شده‬ ‫بازتاب در صفحه فیس بوک خود منتشر کرد‪ .‬فهرستی که‬ ‫او وعده داده‪ ،‬یک روز در میان با اسامی جدید به روز خواهد‬ ‫شد تا اسامی تمامی ‪ ۳۷۰۲‬رانتخوار تحصیلی افشا شود‪.‬‬ ‫غزالی در صفحه فی س بوک خود نوشته است‪« :‬ب رای‬ ‫هر فرد بنا به رشته تحصیلی به دانشگاه محل پذیرش رقمی‬ ‫دولت‬ ‫پاسخ به یک ادعا‪ :‬خودشان بورسیه گرفتند‬ ‫قانونگرای��ی در وزارت علوم قبل تاکید داش��تند تا چه اندازه‬ ‫م ی تواند درست باشد‪».‬‬ ‫لیست را معاونان توفیقی به من دادند‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫علی غزالی‪ ،‬مدیرمسئول س��ایت بازتاب که چند روز‬ ‫قبل از استیضاح لیستی از افراد بورسیه را در صفحه شخصی‬ ‫خود منتشر کرده بود‪ ،‬پس از انتشار مورد انتقاد دولت ی ها قرار‬ ‫گرفت‪ .‬پس از انتشار این لیس��ت مقامات وزارت علوم دادن‬ ‫لیست را به او تکذیب کردند و گفتند که احتماال این لیست‬ ‫توسط مقامات دولت قبل به او داده شده است‪ .‬اما غزالی در‬ ‫مصاحب ه ای توضیح داد که لیس��ت را در جلس ه ای در وزارت‬ ‫علوم در ماه های اولی��ه دولت دریافت ک��رده و قرار بوده که‬ ‫ان را رس��انه ای کند‪ .‬او با انتقاد از کسانی که حاال زیربار این‬ ‫مساله نم ی روند گفت‪« :‬به قول شهید مدرس سیاست برخی‬ ‫پس از انکه مش��خص شد برخی از بورس��ی ه ها فاقد‬ ‫پرونده کاغذی هس��تند‪ ،‬رئیس سابق بورس س��ازمان امور‬ ‫دانشجویان دراین باره توضیح داد که به علت اینترنتی بودن‬ ‫این ثب ت نام ها اینکه تعدادی از انها پرونده کاغذی نداش��ته‬ ‫باشند طبیعی است‪.‬‬ ‫مسلم ی نائینی گفت‪« :‬ثب ت نام های بورسیه به صورت‬ ‫اینترنتی اس��ت و حتی خود جعف ر زاده نیز به همین صورت‬ ‫ثب ت نام و از بورس اس��تفاده کرد‪ .‬بناب راین طبیعی است که‬ ‫پرونده کاغذی وجود نداشته باشد‪».‬‬ ‫معاون سابق بورس سازمان امور دانش��جویان افزود‪:‬‬ ‫«جعف رزاده اع�لام کرد ‪ 700‬نفر بدون پرونده هس��تند و این‬ ‫مساله تخلف اس��ت در حالی که تمام ثب ت نام کنندگان به‬ ‫صورت اینترنتی ثب ت نام کردند و پرونده کاغذی کم داشته ایم‬ ‫و حتی قصد داشتیم کل سامانه را اینترنتی کنیم‪».‬‬ ‫نائینی همچنین درباره بورسیه دختر وزیر نیز مجبور به‬ ‫توضیح شد‪ .‬او درباره بورس تحصیلی زه را دانشجو توضیح‬ ‫داد و به عمد ن��ام فرزند صدیقی را نیز در ای��ن نامه گنجاند‬ ‫و نوش��ت‪« :‬راجع به فرزند وزیر محترم علوم دولت دهم‪ ،‬به‬ ‫اطالع م ی رسانم که تقریبا همزمان فرزند ایشان و فرزند اقای‬ ‫دکتر صدیقی‪ ،‬رئیس محترم کنونی سازمان امور دانشجویان‬ ‫و مع��اون وزیر علوم‪ ،‬درخواس��ت بورس تحصیلی توس��ط‬ ‫پدرشان انجام شد‪ .‬بنده خودم از انها درخواست کردم جهت‬ ‫بورس نیاز به ارائه اعالم نیاز از دانش��گاه است‪ .‬فکر م ی کنم‬ ‫در مدت زمان کوتاهی‪ ،‬فرزند وزیر از دانشگاه تربیت مدرس و‬ ‫فرزند رئیس سازمان از دانشگاه صنعتی امیرکبیر مدارک الزم‬ ‫بورس را ارائه کردند‪».‬‬ ‫او البته در یک مصاحبه با ایس��نا از مدی ران س��ابقش‬ ‫اعالم ب رائت کرد و گف��ت‪« :‬تمام این افراد ب��ا حکم وزی ران‬ ‫دولت نهم و دهم بورسیه شدند‪ .‬وزیری که ایی ن نامه را امضا‬ ‫م ی کند‪ ،‬ممکن است باتوجه به شرایط خاصی که خود صالح‬ ‫م ی داند دستور دهد و برخی افراد هم که معدل پایین دارند‪،‬‬ ‫بورسیه دریافت کنند‪ ».‬از س��وی دیگر مشرق معتقد بود که‬ ‫رفتار رس��انه های اصالح طلب قابل پی ش بینی بود و انها با‬ ‫انتشار این مطالب قصد دارند تا «به موضوع استیضاح کامال‬ ‫رنگ و بوی سیاسی » بدهند تا «اصل استیضاح و اقدامات‬ ‫نمایندگان موافق استیضاح را سیاسی تعبیر کنند»‪ .‬رجانیوز‬ ‫نیز درخواست کرد که بورس ها را بهانه نکنید و مدعی شده‬ ‫«مسئوالن وزارت علوم ب رای منحرف کردن افکار عمومی از‬ ‫این مساله (جمله نجفقلی حبیبی)‪ ،‬ماجرای بورس تحصیلی‬ ‫جمعی از دانش��جویان را دلیل اصلی اس��تیضاح فرج ی دانا‬ ‫عنوان م ی کنند‪ ».‬اما پاس��خ وزیر به این اتفاقات این بود که‬ ‫فرجی دانا افشاگری را از نظر شرعی خالف دانسته و گفت‪:‬‬ ‫«ما مخالف افشاگری هستیم‪ ،‬اساسا من مشکل جدی با لفظ‬ ‫افشاگری دارم و خواهش م ی کنم در مورد ما این واژه را به کار‬ ‫نبرید چون افشاگری از نظر شرعی درست نیست‪».‬‬ ‫طنز ماجرا اینجاس��ت که احمدی نژاد که روزگاری بر‬ ‫زمین افشاگری پا م ی گذاشت امروز دولتش هدف بیشترین‬ ‫افشاگری ها قرار گرفته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بین ‪ ۳۵‬تا ‪ ۵۰‬میلیون پرداخت شده یا باید م ی شده است و اگر‬ ‫رقم میانگین ‪ ۴۰‬میلیون تومان را هم در نظر بگیریم به ارقام‬ ‫عجیب و غریبی م ی رسیم که افرادی که روی ادامه این روند‬ ‫پافش��اری م ی کنند باید توضیح دهند که چنین بودجه ای از‬ ‫کجا باید تهیه شود؟»‬ ‫او افزوده بود‪« :‬به اشتباه تعداد بورسی ه ها ‪ ۳۰۰۰‬عنوان‬ ‫م ی شود و این در صورتی است که لیستی که در اختیار ماست‬ ‫و قطعا هم شامل افراد پذیرفته شده دقیقه نودی نم ی شود که‬ ‫نامشان در هیچ لیستی نیست و با تلفن وزیر پس از رد شدن‬ ‫پذیرفته شده اند‪ ،‬رقمی بسیار بیش��تر از سه هزار نفر را در بر‬ ‫م ی گیرد‪ .‬به نحوی که فقط در یک لیس��ت ک��ه افراد فارغ‬ ‫التحصیل پذیرفته شده قبل از سال ‪ ۸۹‬را شامل م ی شود با‬ ‫رقم ‪ ۲۰۲۲‬مواجه هستیم‪ ،‬یعنی فقط تعداد افرادی که تا قبل‬ ‫از سال ‪ ۸۹‬در بورس پذیرفته شده اند و درسشان را نیز به پایان‬ ‫رسانده اند رقم ‪ ۲۰۲۲‬است‪ ،‬با این احتساب که اوج بورسی ه ها‬ ‫از سال ‪ ۸۹‬به بعد بوده است و لیس ت هایش را خدمتتان ارائه‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬رقم بیش از چهارهزار نفر فقط در اختیار ما قرار‬ ‫دارد و تاکید م ی کنم قطعا این افراد شامل افراد دقیقه نودی‬ ‫که نامش��ان در لیست نیس��ت و بعضا به صورت تجربی با‬ ‫انها مواجه ش��ده و اکنون نامشان را در لیس��ت پیدا کرده ام‪،‬‬ ‫نم ی شود‪ .‬این موضوع را در نظر بگیرید که این چهارهزار نفر‬ ‫و بیش��تر طبق قانون باید در دانشگاه های سراسر کشور به‬ ‫عنوان هیات علمی پذیرفته شوند و اگر چنین شود و امروز چه‬ ‫با بودن فرج ی دانا و چه پس از او کوتاه بیاییم تصور کنید که‬ ‫چه وضعیت علمی در انتظار دانشگاه های کشور خواهد بود‪».‬‬ ‫به اعتقاد بسیاری از مخالفان نیز انتخاب عدد سه هزار ب رای‬ ‫این بورس��ی ه ها به علت تداع ی کنندگی با ماجرای اختالس‬ ‫بزرگ سه هزارمیلیاردی در دولت قبل صورت گرفته بود‪.‬‬ ‫غزالی در ب رابر اصرار مخاطبان صفحه اش به افش��ای‬ ‫رابطه افراد حاضر در لیست با مقامات نظام‪ ،‬در پاسخ نوشته‬ ‫است‪« :‬در این فهرست که بیش از چهار هزار اسم را شامل‬ ‫م ی شود‪ ،‬ب ر اساس تحقیقات میدان ی ای که من کردم بیش‬ ‫از ‪ ۴۰۰‬نفر از اقازاده ها و عروس ها و دامادها حضور دارند‪».‬‬ ‫سایت تدبیر خبر هم به بررسی این فهرست پرداخته و‬ ‫به این نتیجه رسیده ب ر اساس اطالعات این فهرست‪۱۰ ،‬زن‬ ‫و شوهر و ‪۱۵‬خواهر و ب رادر بورسی ه ای تنها در یک دانشگاه‬ ‫حضور دارند‪.‬‬ ‫س��اعاتی پس از افشاگری ب ی سابقه س��ردبیر سایت‬ ‫بازتاب‪ ،‬س��ایت انصاف نیوز هم دس��ت به انتش��ار ش��ش‬ ‫توصی ه نامه از سوی برخی تش��کیالت اصولگرا زد که طی‬ ‫ان از غالمرضا خواجه س��روی‪ ،‬معاون پیش��ین فرهنگی و‬ ‫اجتماعی وزارت علوم درخواست بورس تحصیلی ب رای افراد‬ ‫و اعضای خود کرده اند‪.‬‬ ‫ساعاتی پس از افش��اگری س��ایت انصاف نیوز‪ ،‬ایلنا‬ ‫هم دس��ت به افش��اگری زد و در خبری نوش��ت‪« :‬یکی از‬ ‫نمایندگانی که خود را منتس��ب به جریان اصولگرا م ی داند‬ ‫اما افراط ی گرای های وی زبان��زد نماینده های مجلس قبل‬ ‫بود در نامه ای خطاب به یک��ی از معاونین وقت وزارت علوم‬ ‫‪ ۲۰‬نفر را جهت استفاده از بورسیه تحصیلی در مقطع دکترا‬ ‫معرفی کرده که واکن��ش وزارت علوم به نام��ه این نماینده‬ ‫تامل ب رانگیز است‪ .‬همچنین شهردار یکی از مناطق ته ران‬ ‫نیز در نامه ای به تاریخ ‪ 91/۱۱/23‬خطاب به یکی از معاونان‬ ‫وقت وزیر علوم‪ ،‬هفت نفر را ب رای اخذ بورس��یه معرفی کرده‬ ‫است‪ .‬برخالف ادعاهای صورت گرفته مبنی بر اینکه تمامی‬ ‫ بورس های اعطا شده از مرجع قانونی بوده و مطابق مقررات‬ ‫جاری کش��ور در اعطای بورس به افراد عمل ش��ده‪ ،‬بررسی‬ ‫مستندات موجود حکایت از ان دارد که خالف ادعای صورت‬ ‫گرفته در بس��یاری از م��وارد ارتباطات ب��رای اعطای بورس‬ ‫تعیی ن کننده بوده اس��ت‪ ،‬نه ضوابط موجود‪ .‬ایلنا در صورت‬ ‫لزوم و با بررس��ی ش��رایط حاکم بر جامعه اقدام به انتش��ار‬ ‫این اس��ناد خواهد کرد تا روشن ش��ود ادعای کسانی که بر‬ ‫نجاست است‪ .‬اینکه با عنوان سیاس��ی بازی‪ ،‬این گونه فرار‬ ‫به جلو کنند‪ ،‬قابل قبول نیس��ت‪ .‬ضمن اینکه همین االن‬ ‫مس��ئوالن دولت و برخی حامیان درجه یک دولت مصاحبه‬ ‫م ی کنند و این انتشار لیست را ضربه ای به مخالفین دولت‬ ‫م ی دانند‪ .‬غزالی زمان دریافت این لیست را «زمان سرپرستی‬ ‫اقای توفیقی در وزارت علوم و زمانی که هنوز اقای فرج ی دانا‬ ‫ب رای وزارت معرفی نشده بود» عنوان م ی کند‪ .‬او م ی گوید در‬ ‫جلس ه ای که اقای صدیقی و دو تن از معاونان اقای توفیقی‬ ‫در ان حضور داشتند این لیس��ت را دریافت کرده و ان موقع‬ ‫درخواس��ت کردند که منتشر شود و درخواس��ت دیگرشان‬ ‫مشخص شدن ارتباط این افراد با مسئوالن بود‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫دولت‬ ‫گزارش شخص‬ ‫خانواده‬ ‫دکتردانشجو‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫حاشیه های اطراف وزیر علوم سابق‬ ‫پایاننمی یابد‬ ‫عضوی از خانواده ای متوسط‪ .‬پدرش یک کارمند بود‬ ‫ی کشور‬ ‫و بعدها او توانس��ت تا باالترین درجه مدیریت علم ‬ ‫رشد پیدا کند‪ .‬در مقاطع حساسی نام او بر سر زبان ها بود‪ .‬از‬ ‫انتخابات ‪ ٨٨‬تا وزارتش بر ساختمان وزارت علوم در شهرک‬ ‫قدس ته ران‪ .‬کامران دانشجو که این روزها نامش به واسطه‬ ‫بورسیه تحصیلی دخترش بر سرزبان هاست‪ ،‬ستاره اقبالش‬ ‫در دولت احمدی نژاد درخشید‪.‬‬ ‫فرهاد‪ ،‬خس��رو و کامران سه برادری هس��تند که نام‬ ‫فامیلشان دانشجوست‪ .‬برادرانی که اواخر دولت دهم همگی‬ ‫در مدیریت دانشگاه مشغول فعالیت بودند‪ .‬کامران به وزارت‬ ‫علوم در دولت دهم رسید‪ .‬خس��رو‪ ،‬رئیس دانشگاه علوم و‬ ‫تحقیقات بود و فرهاد با کشمکش فراوان به ریاست دانشگاه‬ ‫ازاد برگزیده شد‪ .‬اما نام فامیل دانشجو چندان قدمت ندارد‪.‬‬ ‫ان هم برای خان��واده ای که اصالتا ایرانی هس��تند‪ .‬پدرش‬ ‫مسعود نام داشت و سال ها عهده دار مس��ئولیت دادستانی‬ ‫استان س��منان بود‪ .‬البته او از معدود افرادی بود که قبل و‬ ‫بعد از انقالب در سمت دادستانی به فعالیت پرداخته بود‪ .‬نام‬ ‫فامیل اصلی خانواده دانشجو در اصل کسائیان است‪ .‬انها به‬ ‫ایل کس��ائیان دامغان تعلق دارند و مشخص نیست چرا نام‬ ‫فامیل خود را تغییر داده اند‪ .‬با این حال گفته شده که به علت‬ ‫عالقه این خانواده به علم و دانش فامیل دانشجو جایگزین‬ ‫فامیل کسائیان شده است‪.‬‬ ‫اولین حضور عموم��ی او در فضای سیاس��ی نیز به‬ ‫هم��راه احمدی نژاد رئی��س دولت های نه��م و دهم بود‪.‬‬ ‫ماجرا به ش��ش س��ال قبل از رفتن احمدی نژاد به پاستور‬ ‫برمی گردد‪ .‬جایی که او در صندلی شاکیان دادگاه روزنامه‬ ‫سالم نشس��ته بود‪ .‬در میان چهار ش��اکی دو تن بعدها با‬ ‫هم قرابت بیش��تری پی��دا کردند‪ .‬محم��ود احمدی نژاد و‬ ‫کامران دانشجو دو نفری بودند که عالوه بر درویش زاده‬ ‫(نماینده مردم دزفول در مجلس پنجم) و حمیدرضا ترقی‬ ‫(عضو ارشد موتلفه و نماینده مش��هد در مجلس پنجم) از‬ ‫روزنامه سالم شکایت کرده بودند‪ .‬شاکیان ان روز بعدها‬ ‫رفاقتشان مستحکم تر شد و اعتماد احمدی نژاد به دانشجو‬ ‫روز به روز بیشتر می شد‪.‬‬ ‫اخراج از انگلستان‬ ‫کامران متولد سال ‪ 1336‬است و همانطور که گفته شد‬ ‫در یک خانواده متوس��ط در دامغان زندگی را اغاز کرد‪ .‬جایی‬ ‫در نزدیک ی های استان س��منان‪ ،‬زادگاه محمود احمدی نژاد‪.‬‬ ‫مهمترین س��مت هایش را تا پیش از دول��ت نهم م ی توان‬ ‫موارد زیر دانست‪ -1 :‬معاون سازمان پژوهش های علم ی و‬ ‫صنعتی ای ران ‪ -2‬قائم مقام معاونت دانشجویی وزارت علوم‬ ‫‪ -3‬معاون اجرایی مرکز تحقیقات عالی الکترونیک (ماهواره)‬ ‫صاای ران و رئیس مرکز تحقیقات و ط راحی فناوری های نوین‬ ‫هوافضای وزارت دفاع و پشتیبانی‪.‬‬ ‫وی همچنین از س��وی پایگاه مرکزی اطالع رس��انی‬ ‫شهرس��تان دامغان به عنوان چهره ماندگار دامغانی انتخاب‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫اما کنش��گری سیاس��ی او تنها به ماجرای شکایت از‬ ‫روزنامه سالم ختم نم ی ش��ود‪ .‬چرا که پی ش تر و اواخر عمر‬ ‫حضرت امام(ره) او از انگستان اخ راج شده بود‪ .‬با فتوای امام‬ ‫در مورد سلمان رشدی اعتراضاتی در انگلستان شکل گرفت‪.‬‬ ‫کامران دانشجو در این اعتراضات حضور داشت و از انگلستان‬ ‫اخ راج م ی شود‪ .‬خود او بعدها در زمانی که استاندار ته ران بود‬ ‫درباره برخی اخبار منتشر شده غیررس��می در مورد احتمال‬ ‫سفیر شدنش در لندن‪ ،‬گفت‪« :‬من به انگلیس ممنوع الورود‬ ‫هستم‪ ».‬دانشجو درباره علت اخ راجش از این کشور به روزنامه‬ ‫قدس گفته بود‪« :‬من در قضیه سلمان رشدی به همراه هفت‬ ‫دانشجوی دیگر‪ ،‬از انگلستان اخ راج شدیم و در گذرنامه من‬ ‫درج ش��ده تا زمانی که موضوع سلمان رش��دی وجود داشته‬ ‫باشد‪ ،‬من حق ورود به انگلستان و کشورهای پیمان شنگن‬ ‫را ندارم‪ ».‬همین موضوع بعدها مناقش��ه مدرک تحصیلی‬ ‫دکترای او را داغ تر کرد‪.‬‬ ‫از دانشگاه کویین ماری تا ساختمان وزارت علوم‬ ‫کامران دانشجو تحصیالت دانشگاهی خود را در کشور‬ ‫انگلیس اغاز کرد و در همین کش��ور به تحصیل خود ادامه‬ ‫داد‪ .‬لیسانس مهندسی مکانیکش را از دانشگاه کویین ماری‬ ‫لندن اخذ کرد و فوق لیسانس مهندسی مکانیک را با گرایش‬ ‫هوا فضا در دانشگاه امپریال کالج لندن به پایان رساند‪ .‬او در‬ ‫حال گذران��دن دوره دکترای مهندس��ی مکانیک با گرایش‬ ‫هوافضا بود که واقعه اعتراضش به س��لمان رشدی مانع از‬ ‫ادامه تحصیلش ش��د‪ .‬در این دوره او مدت سه سال و نیم از‬ ‫دوره دکترای تخصصی اش را سپری کرده بود‪.‬‬ ‫کامران که در دانشگاه به همراه ب رادر بزرگتر خود فرهاد‬ ‫عضو انجمن اسالمی دانشگاه بود به همراه هفت دانشجوی‬ ‫ای رانی دیگر از انگلیس اخ راج شد و سپس به ای ران بازگشت‪.‬‬ ‫همین موضوع بعدها ب رای کامران دانشجو در حالی که ب رای‬ ‫پست وزارت علوم کاندیدا ش��ده بود‪ ،‬مساله ساز شد‪ .‬برخی‬ ‫نمایندگان به این موضوع اعتراض کردند و گفتند که ادعای او‬ ‫درباره دریافت مدرک دکترا از دانشگاه انگلیس واقعیت ندارد‪.‬‬ ‫وبگاه دانش��گاه علم و صنع��ت و همچنی��ن وبگاه‬ ‫ش��خص ی اش او را دارای مدرک دکترای هوافضا از دانشگاه‬ ‫منچستر معرفی م ی کند‪ .‬با این حال یک روز پیش از بررسی‬ ‫صالحیت��ش ب��رای وزارت در کابینه محم��ود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫فرهاد ب رادر بزرگتر او گفت که او دفاعی��ه اش را از پایان نامه‬ ‫در دانش��گاه علم و صنع��ت انجام داده اس��ت‪ .‬جایی که او‬ ‫به گفته خ��ودش «همبازی محمود احمدی ن��ژاد در حیاط‬ ‫دانشگاه بود» و در این باره گفته بود «احمدی نژاد در فوتبال‬ ‫هم کاپیتان ما بود» یا «ما با هم گل کوچک بازی کردیم تا‬ ‫به دولت رسیدیم»‪.‬‬ ‫از استانداری تا وزارت‬ ‫با روی کار امدن دولت نهم‪ ،‬رفیق همبازی گل کوچک‬ ‫احمدی نژاد به اس��تانداری ته ران رس��ید‪ .‬ب رادرش خسرو در‬ ‫همان روزها در شورای شهر سوم س��خنگوی شورا بود‪ .‬سه‬ ‫س��ال بعد از ش��روع به کار دولت اول محمود احمدی نژاد او‬ ‫تصمیم گرفت پورمحمدی را از وزارت کش��ور کنار بگذارد‬ ‫و به ج��ای او مرحوم ک��ردان را ب رای تصدی این س��مت به‬ ‫مجلس معرفی کند‪ .‬کردان از مجل��س رای اعتماد گرفت‪،‬‬ ‫اما تنها چند ماه بعد مجلس با طرح مساله مدرک تحصیلی‬ ‫کردان او را اس��تیضاح کرد‪ .‬رای اعتماد مجلس از کردان که‬ ‫سلب شد‪ ،‬محمود احمدی نژاد کامران دانشجو را از استانداری‬ ‫دولت‬ ‫ته ران به وزارت کشور فرستاد‪ .‬ابانماه ‪ 1387‬بود که او با حکم‬ ‫سرپرستی پا به درون س��اختمان بلندمیدان فاطمی ته ران‬ ‫گذاش��ت‪ .‬اندکی بعد صادق محصولی به عنوان وزیر کشور‬ ‫توانست با رایی ناپلئونی به وزارت کش��ور برسد‪ .‬در اسفند‬ ‫همان س��ال و در اس��تانه برگزاری دهمی��ن دوره انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری از سوی وزیر کش��ور به عنوان رئیس ستاد‬ ‫انتخابات وزارت کشور ای ران منصوب شد‪ .‬به طور کلی سوابق‬ ‫اجرایی کامران دانشجو را در دولت های احمدی نژاد م ی توان‬ ‫اینگونه معرفی کرد‪:‬‬ ‫استاندار ته ران از سال ‪ 84‬تا ‪ 87‬؛ عضو شورای عالی‬ ‫قضایی کشور از سال ‪ 84‬تا ‪ 88‬؛ عضو هیات امنای دانشگاه‬ ‫ازاد اسالمی از س��ال ‪ 84‬تا ‪ 87‬؛ عضو هیات امنای دانشگاه‬ ‫تربیت مدرس از سال ‪ 84‬تا ‪ 88‬؛ عضو هیات امنای دانشگاه‬ ‫عالمه طباطبایی از س��ال ‪ 84‬تا ‪88‬؛ قائم مقام وزیر کش��ور‬ ‫و معاون سیاسی از س��ال ‪ 87‬تا ‪ 88‬؛ رئیس ستاد انتخابات‬ ‫کشور در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری؛ وزیر علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری از سال ‪ 88‬تا ‪.92‬‬ ‫دانشجو در واقع برگزارکننده انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دور دهم بود که اتفاقات زیادی پس از ان پدید امد‪ .‬او در تمام‬ ‫مصاحب ه ها از صحت و س�لامت انتخاباتی که برگزار کرده‬ ‫بود دفاع کرد و با اغاز به کار دولت دهم به عنوان وزیر علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی شد‪.‬‬ ‫رای اعتماد در مجلس‬ ‫جدایی رفقا‬ ‫اما رابطه کاپیتان و بازیکن تا اخر یکس��ان نماند‪ .‬انها‬ ‫بر سر مسائل کاری به اختالف برخورد کردند‪ .‬این از زمانی‬ ‫اغاز شد که محمود احمدی نژاد در تیرماه سال ‪ 1390‬با ارسال‬ ‫نامه ای ب��ه وزارت علوم خواس��تار توقف اج��رای طرح های‬ ‫تفکیک جنسیتی و بازنشستگی استادان شد و این درخواست‬ ‫با سکوت و انفعال کامران دانشجو همراه شد‪ .‬البته همه چیز‬ ‫به سکوت و انفعال محدود نشد و دانشجو با مانور بر قانون‬ ‫اسالمی شدن دانش��گاه ها سیاس��ت تفکیک جنسیتی را‬ ‫برخالف نظر احمدی نژاد پیش راند‪ .‬احمدی نژاد به انتخابات‬ ‫دور بعد چش��م دوخته بود و به رای دانشجویان نیاز داشت‪.‬‬ ‫این اس��تراتژی بود که انها را ب رای بدنه رای اسفندیار رحیم‬ ‫مشایی تعریف کرده بودند‪ .‬در رابطه با بازنشستگی استادان‬ ‫باسابقه دانشگاه ها که دستور دوم احمدی نژاد در نامه اش به‬ ‫دانشجو بود حکایت از همین قرار اس��ت‪ .‬با این تفاوت که‬ ‫امتیاز مسئوالن وزارت علوم و کامران دانشجو افزایش می زان‬ ‫پذیرش در تحصیالت تکمیلی و صف متقاضیانی بود که در‬ ‫انتظار ورود به مجموعه اموزش عالی کشور ب رای عضویت در‬ ‫هیات علمی دانشگاه ها بودند؛ چرا که پس از نامه احمدی نژاد‬ ‫رویکرد وزارت علوم در بازنشستگی اساتید؛ خالی کردن جایی‬ ‫ی دانشگاه ها تبدیل‬ ‫ب رای متقاضیان عضویت در هیات علم ‬ ‫ش��د‪ .‬همچنین در کنار همه این موارد‪ ،‬نام��ه ‪ 203‬نماینده‬ ‫مجلس شورای اسالمی ب رای حمایت از اقدامات مسئوالن‬ ‫وزارت علوم در اسالمی شدن دانشگاه ها نیز مصداق روشن‬ ‫دیگری ب رای حمایت منتقدان دولت از دانشجو پس از نامه‬ ‫احمدی نژاد به او بود‪.‬‬ ‫واکنشدانشجوبهخانه نشینی‪ 11‬روزهاحمدی نژاد‬ ‫فروردین ماه س��ال ‪ 1390‬به یک��ی از پرجنجال ترین‬ ‫روزهای ریاس��ت محمود احمدی نژاد در طول هش��ت سال‬ ‫فعالیت او تبدیل شد‪ .‬ایامی که رسانه ها و منتقدان دولت از ان‬ ‫به عنوان «ایام خانه نشینی ‪ 11‬روزه احمدی نژاد» تعبیر کردند‪.‬‬ ‫در این ایام اما برخالف رسانه ها‪ ،‬منتقدان دولت و اخ راج ی های‬ ‫کابینه‪ ،‬وزرای احمدی نژاد هرکدام سکوت پیشه کرده بودند‪.‬‬ ‫در این میان اما کامران دانشجو‪ ،‬وزیر علوم واکنش هایی را‬ ‫به طور غیرمس��تقیم و تلویحی نثار دفتر ریاست جمهوری‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫جنجال مدرک دکترای مرحوم کردان که‬ ‫ان هم مدعی دریافت مدرک از انگلستان‬ ‫بود مجل�س را درباره مدارک مس�ئوالن‬ ‫حس�اس تر کرده بود‪ .‬با معرفی دانشجو‬ ‫به مجلس ش�بهات درباره او نیز بر س�ر‬ ‫زبان ها افتاد‬ ‫بورسیه های مساله دار‬ ‫اوایل خردادماه ‪ ٩٣‬بود که زمزمه هایی از بورسی ه های‬ ‫تحصیلی که در انها تخلفاتی صورت گرفته بود بر سرزبان ها‬ ‫افتاد‪.‬‬ ‫معاون وزیر علوم و رئیس س��ازمان امور دانشجویان‬ ‫چهارم خ��رداد ماه ‪ ٩٣‬در یک نشس��ت خبری از پ��اره ای از‬ ‫تخلفاتی که زیر عنوان بورس��یه ‪ ٣٠٠٠‬دانش��جوی دکترا رخ‬ ‫داده است پرده برداشت‪ .‬انتخاب عدد سه هزار ب رای بورسی ه ها‬ ‫ب ی دلیل هم نبود‪ .‬چراکه تداع ی کننده اختالس بزرگ تاریخ‬ ‫ای ران ب��ود‪ .‬با این حربه م ی ش��د ان را به راحتی یک فس��اد‬ ‫معرفی کرد‪ .‬بعدها رقم های دیگری هم بیان شد‪ .‬این درحالی‬ ‫بود که تعدادی از نمایندگان طرح اس��تیضاح وزیر علوم را به‬ ‫هیات رئیسه تقدیم کرده بودند‪ .‬در عین حال هیات رئیسه از‬ ‫اعالم وصول این طرح ممانعت م ی کرد‪.‬‬ ‫اما مهمتر از ان موضوع اعطای بورسیه تحصیلی به‬ ‫دختر کامران دانشجو بود‪ .‬دهم ش��هریور ماه ‪ 1392‬معاون‬ ‫بورس سازمان امور دانشجویان درحالی که اخباری از اعطای‬ ‫بورس تحصیلی به دختر کامران دانشجو برسر زبان ها بود‬ ‫اعالم کرده بود که روند اعطای بورس داخل کش��ور مقطع‬ ‫دکترا به «سارا دانشجو» فرزند وزیر سابق علوم همانند دیگر‬ ‫پرونده های تقاضای بورس طی شده است‪.‬‬ ‫اخباری که منتشر ش��ده بود حاکی از این بود که وی‬ ‫بدون انجام مصاحبه علمی بورس تحصیلی دریافت کرده‬ ‫است‪ .‬چند روز بعد سایت فرارو سندی را منتشر کرد که نشان‬ ‫م ی داد دانش��گاه تربیت مدرس در روزه��ای پایانی حضور‬ ‫کامران دانشجو در وزارت علوم طی نامه ای از این وزارتخانه‬ ‫درخواست کرده است که با بورس سارا دانشجو موافقت شود‪.‬‬ ‫این درخواست تاریخ ‪ 14‬مرداد ماه ‪ 92‬را دارد‪ .‬در همین راستا‬ ‫محمود مالباشی‪ ،‬معاون اموزشی وزیر علوم در مدت کوتاه‬ ‫شش روزه (‪20‬مرداد) با درخواست دانش��گاه تربیت مدرس‬ ‫موافقت کرده است‪ .‬البته معاون سابق در مصاحب ه ای توضیح‬ ‫م ی دهد که روند اعطای بورسیه تحصیلی به دختر کامران‬ ‫دانشجو مانند سایر افراد و پس از معرفی محل بورس (یعنی‬ ‫دانشگاه تربیت مدرس) صورت گرفته است‪.‬‬ ‫اتفاقات مربوط به کامران دانش��جو خان��واده او را نیز‬ ‫درگیر خود کرده اس��ت‪ .‬از فرهاد و خسرو که این روزها دیگر‬ ‫خبری از انها نیست تا س��ارا دخترش‪ .‬ایا این پایان ماجرای‬ ‫دانشجو ها خواهد بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫دانشجو در وزارت کشور مش��غول فعالیت بود که به‬ ‫مجلس معرفی ش��د‪ .‬مجلس دوره هش��تم خاطره چندان‬ ‫خوشی از مدرک تحصیلی وزرا نداش��ت‪ .‬به ویژه اینکه تنها‬ ‫بعد از چند ماه رای اعتمادش را از کردان به همین دلیل پس‬ ‫گرفته بود‪ .‬جنجال مدرک دکترای مرحوم کردان که ان هم‬ ‫مدعی دریافت مدرک از انگلستان بود مجلس را درباره مدارک‬ ‫مسئوالن حساس تر کرده بود‪ .‬با معرفی دانشجو به مجلس‬ ‫ش��بهات درباره او نیز بر س��ر زبان ها افتاد‪ .‬پس از شبهات‬ ‫و تناقضات��ی که در خصوص مدرک تحصیل��ی او به وجود‬ ‫امد طی روزهای پیش از جلسه رای اعتماد یازدهم شهریور‬ ‫هشتاد و هشت مطرح ش��ده بود‪ ،‬صفحه مربوط به کامران‬ ‫دانشجو در وبگاه دانشگاه علم و صنعت وی رایش شده و نام‬ ‫محل تحصیل کارشناسی ارشد و دکترای وی از منچستر به‬ ‫امپریال کالج لندن تغییر یافت و مقابل مدرک دکترای وی‬ ‫قید شد که دفاع از پایان نامه در ای ران صورت پذیرفته است‪ .‬او‬ ‫بعدا رزومه خود را در سایتش تغییر داد‪.‬‬ ‫فرهاد ب رادر بزرگتر کامران دانشجو هشتم شهریور‪،‬یعنی‬ ‫یک روز پیش از شروع مراسم رای اعتماد در مجلس مدعی‬ ‫ش��د ب رادرش در ای ران دکترا گرفته اس��ت‪ .‬وی در گفت وگو‬ ‫با خبرنگار مهر ضمن اش��اره به ش��بهات مطرح شده اخیر‬ ‫درباره م��درک دکترا کامران دانش��جو گف��ت‪« :‬همزمان با‬ ‫قضایای سلمان رش��دی من هم در انگلس��تان دوره دکترا‬ ‫خود را م ی گذران��دم و به همراه ب رادرم در انجمن اس�لامی‬ ‫دانشجویان فعالیت م ی کردم‪ .‬پس از قضایای سلمان رشدی‬ ‫و فتوای امام (ره) ما در راستای فرمایشات ایشان به اقدامات‬ ‫دولت انگلیس اعتراض کردیم که به همین خاطر از دانشگاه‬ ‫و کشور انگلس��تان اخ راج ش��دیم‪ .‬از انجا که تاریخ دفاع از‬ ‫پایان نامه دکترای من مشخص شده و اخ راج بنده به فاصله‬ ‫چند روز تا تاریخ مذکور صورت گرفت با هماهنگی دانشگاه‬ ‫و موافقت اعضای هیات علمی تیم ویژه ای از دانش��گاه به‬ ‫یونان امده و من در کشور یونان از پایان نامه خود دفاع کردم‪.‬‬ ‫ب رادرم بالفاصله بعد از ورود به ای ران با هماهنگی وزارت علوم‬ ‫و اساتید هیات علمی طی جلس��ه ای ویژه از پایان نامه خود‬ ‫دفاع کرد و موفق به اخذ مدرک دکترا شد‪».‬‬ ‫با این حال او توانس��ت از مجل��س رای اعتماد الزم را‬ ‫کس��ب کند و به وزارت علوم برود‪ .‬عل��ی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫مجلس شورای اسالمی در جلسه علنی رای گیری ب رای وی‬ ‫اعالم کرد ب ر اساس بررسی کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس مدرک تحصیلی کامران دانشجو‪ ،‬وزیر پیشنهادی‬ ‫علوم هیچ مش��کلی ندارد و وی مراحل استادی و دانشیاری‬ ‫را گذرانده است‪ .‬وی اظهار داش��ت که نمایندگان مخالف در‬ ‫خصوص مدرک دانشجو مبس��وط صحبت کردند‪ .‬وی در‬ ‫عین حال توضیح داد که هنگام ی که دانشجو در انگلیس‬ ‫تحصیل م ی کرده‪ ،‬دو‪ ،‬س��ه هفته قبل از دفاع از تز خود به‬ ‫خاطر اعتراض به موضوع سلمان رش��دی از انگلیس اخ راج‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫مدتی بعد ب��ار دیگر زمزمه ه��ا و ش��ایعات مربوط به‬ ‫تحصیالت کامران دانشجو با ش��کل و فرمی جدید شنیده‬ ‫شد‪ .‬این بار او متهم به سرقت علمی مقاله شد؛ شبهه ای که‬ ‫رسانه های خارجی روی ان مانور بسیاری کردند اما در نهایت‬ ‫سرنوشت ان نیز مشخص نشد و در حد یک اتهام ماند‪.‬‬ ‫در خیابان پاس��تور کرد که در ان روزها غایب بزرگی داشت‪.‬‬ ‫در این ایام و پس از ان کامران دانش��جو با ای راد سخنانی از‬ ‫یزنند»‪« ،‬رمز عاقبت‬ ‫قبیل «عده ای فقط الف والیتمداری م ‬ ‫بخی��ری در والیتمداری اس��ت»‪« ،‬والیتم��داری تنها هدف‬ ‫اموزش عالی» رویکرد متفاوت تری نسبت به انچه ان روزها‬ ‫در دولت م ی گذشت را دنبال کرد‪ .‬با این همه او تا پایان دوره‬ ‫ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در وزارت باقی ماند و به‬ ‫سرنوشت سایر وزرا از قبیل وزیر بهداشت دچار نشد‪.‬‬ ‫همچنین تیم نزدیک احمدی نژاد در ماجرای انتصاب‬ ‫فرهاد دانشجو به سمت ریاست دانش��گاه ازاد با او اختالف‬ ‫داشت‪ .‬پس از ان محمود احمدی نژاد از امضای حکم فرهاد‬ ‫دانشجو ممانعت کرد و با تفویض اختیار به کامران دانشجو‬ ‫توپ را در زمین وزیر خود انداخت‪ .‬دانشجو در دومین محک‬ ‫سیاسی خود در دولت دهم‪ ،‬حکم ریاست ب رادرش را با وجود‬ ‫عدم تمایل محمود احمدی نژاد امضا کرد‪ .‬همه اینها باعث‬ ‫ش��د روزنامه ای ران در اسفند همان س��ال با انتشار گزارشی‬ ‫عملکرد فرهاد دانش��جو را زیر س��وال ببرد و عن��وان کند‪:‬‬ ‫«هرچند دانشجو گزینه دولت و رئی س جمهور ب رای ریاست در‬ ‫دانشگاه ازاد نبود و وی با الب ی های سیاسی و بعد از گذشتن‬ ‫از فیلتر افراد خاص بر مسند ریاست دانشگاه ازاد تکیه زد اما‬ ‫پایان دادن به ریاست سه دهه ای جاسبی که به اهتمام دولت‬ ‫انجام شد‪ ،‬با ریاست دانشجو به ثمر نشست‪».‬‬ ‫‪43‬‬ ‫دولت‬ ‫عملکرداصول گرایاندربرخوردبافسادروشناست‬ ‫گفت گویمثلثباناصرایمانیدربارهواکنشمناسببهافشایبورسیه ها‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫نزدیک زمان اس�تیضاح اق�ای رضا فرج�ی دانا‪،‬‬ ‫وزیر علوم دولت یازدهم خیل ی ها بر افشاگری او‬ ‫درباره موضوع ‪3‬هزار دانشجوی بورسیه شده در‬ ‫مقطع دکترا مانور تبلیغاتی دادند‪ ،‬به نظر شما ایا‬ ‫اصولگرایان باید از افش�اگری هایی که مربوط به‬ ‫عملکرد دولت اقای احمدی نژاد اس�ت بترسند؟‬ ‫انها چه واکنش�ی باید در قبال این موضوعات از‬ ‫خود نشان دهند و چه موضعی بگیرند؟‬ ‫نف��س افش��اگری ان ه��م در زمان��ی ک��ه یک‬ ‫استیضاحی م ی خواهد انجام ش��ود‪ ،‬پدیده بسیار نامبارکی‬ ‫اس��ت‪ ،‬چون حکایت از یک بداخالقی سیاس��ی دارد‪ .‬حاال‬ ‫فرق نم ی کند افشاگر چه کسی اس��ت؛ دولت یا نمایندگان‬ ‫مجلس‪ ،‬خود پدیده افشاگری مذموم است چون عالمت یک‬ ‫بده بستان سیاسی است‪ .‬وقتی مثال کسی در معرض خطری‬ ‫قرار م ی گیرد با صحبت از اینکه پرونده خطاهای دیگران را‬ ‫رو م ی کنم در واقع م ی خواهد خود را از گزند ان تهدید مصون‬ ‫نگه دارد‪ ،‬بناب راین مرتکب بداخالقی بزرگی م ی شود‪ .‬در کل‬ ‫معتقدم باید فضای سیاسی کشور را به سمت و سویی برد که‬ ‫ریشه این اقدامات خشکانده شود‪ .‬اگر واقعا تخلفی صورت‬ ‫گرفته مربوط به هر حوزه ای که م ی خواهد باشد باید خیلی‬ ‫قبل از اینها به مراجع نظارتی و قضایی اطالع داده م ی شد تا‬ ‫مسئوالن امر موضوع را بررسی و نتیجه رسیدگ ی ها را شفاف‬ ‫ب رای مردم اع�لام کنند؛ مثال وزارت عل��وم اگر همان موقع‬ ‫که متوجه موضوع ش��د موضوع تخلف در اعطای بورس��یه‬ ‫را به مراجع ذی ربط اطالع م ی داد ت��ا انها با متخلف برخورد‬ ‫کنند دیگر امروز افش��اگری معنایی نداشت‪ ،‬باالخره از نظر‬ ‫انها تخلف هایی انجام شده اما اعالم نکردند‪ ،‬بعد از انکه وزیر‬ ‫در معرض خطر اس��تیضاح قرار گرفت‪ ،‬گفتند او م ی خواهد‬ ‫ناصر ایمانی م ی گوید‪ «:‬اصولگرایی اقتضا‬ ‫نم ی کند ک�ه پرونده تخلف�ات در ب زنگاه های‬ ‫سیاسی افشا شود‪ ،‬اگر تخلفی در دولت های‬ ‫گذش�ته بوده‪ ،‬بای�د اصولگرای�ان از برخورد‬ ‫قضایی با تخلفات اس�تقبال کنند و بگویند‬ ‫یربط تحویل‬ ‫هر کس مدارکی دارد به مرجع ذ ‬ ‫دهد‪ ».‬با او درمورد حاش�یه اس�تیضاح وزیر‬ ‫علوم گفت و گو کرده ایم‪.‬‬ ‫افشا کند؛ این معنای بسیار زش��تی دارد و باید با این پدیده‬ ‫برخورد کرد‪ .‬اگر در زمینه بورسیه دانشجویان تخلفی بوده‪،‬‬ ‫وزارت علوم باید قبال بررس��ی م ی کرد و مدارک و مستندات‬ ‫را به مراجع ذی صالح م ی داد تا رسیدگی شود‪ ،‬حال که این‬ ‫کار را انجام نداده‪ ،‬س��وال این اس��ت که چرا در مقابل این‬ ‫تخلف هایی که صورت گرفته مماش��ات کرده است تا زمان‬ ‫بگذرد و امروز به صورت افش��اگری و رو کردن استناد قضیه‬ ‫مطرح ش��ود؟ این خود تخلف دیگری است‪ ،‬حاال م ی خواهد‬ ‫مرتکب ان وزیر علوم باشد یا نمایندگان مجلس‪ .‬درباره اینکه‬ ‫رویکرد اصولگرایان در قبال افش��اگری های مربوط به دولت‬ ‫گذش��ته چگونه باید باش��د معتقدم اصولگرای��ان اگر واقعا‬ ‫اصولگرا هستند باید از مقابله به مثل خودداری کنند که این‬ ‫پدیده ها رشد نکند‪ ،‬یعنی در مقابل یک اقدام زشت مثل رو‬ ‫کردن پرونده بورسی ه ها اقدام مقابله ای انجام ندهند‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه این تخلف ها که صورت گرفته در هر دولتی که بوده نزد‬ ‫افکار عمومی نقاط ضعف نظام تلقی م ی شود و نباید گذاشت‬ ‫این دور شکل بگیرد که وزیری بیاید و تخلفات دولت نهم و‬ ‫دهم منتسب به اصولگرایان را رو کند و در مقابل اصولگرایان‬ ‫هم بروند تخلفات دولت های اقایان هاشمی و خاتمی را رو‬ ‫کنند‪ .‬اخر این قضیه تلقی افکار عمومی ان خواهد بود که‬ ‫طی ‪ 35‬سال گذشته تخلف های عمده ای در دولت های نظام‬ ‫جمهوری اسالمی انجام شده و حاال که مسئوالن دعوای شان‬ ‫شده کم کم دارد تخلف ها رو م ی شود‪ ،‬این رفتارها خیلی نزد‬ ‫افکار عمومی زشت است‪ ،‬بناب راین باید از اقدام متقابل پرهیز‬ ‫کرد‪ .‬اگر افش��اگری هم ش��د اصولگرایان بای��د بگویند این‬ ‫پرونده ها را مراجع ذی ربط رسیدگی کنند و هر کس تخلفی‬ ‫کرده مواخذه شود؛ نباید اصولگرایان در موضع دفاع یا توجیه‬ ‫بیفتند و به نوعی بخواهند از اقدامات اش��تباه دولت نهم و‬ ‫دهم دفاع کنند‪ .‬این به معنای ان است که ان دولت گذشته‬ ‫دولت اصولگرایان بوده در حال ی که چنین انتسابی غلط است‪،‬‬ ‫اصولگرایان قبول ندارند که باید همه اشتباهات دولت نهم و‬ ‫دهم را به گردن بگیرند باالخره هر مسئولی که تخلف کرده‬ ‫مراجع ذی صالح باید به تخلفاتش رسیدگی کنند‪.‬‬ ‫پس به نظر ش�ما اصولگرایان نباید اجازه دهند‬ ‫که متخلفان پشت نام اصولگرایی خود را پنهان‬ ‫کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬اصولگرایی اقتضا نم ی کند که پرونده تخلفات‬ ‫در بزنگاه های سیاسی افشا شود‪ ،‬اگر تخلفی در دولت های‬ ‫گذش��ته بوده‪ ،‬باید اصولگرایان از برخورد قضایی با تخلفات‬ ‫اس��تقبال کنند و بگویند ه��ر کس مدارک��ی دارد به مرجع‬ ‫ذی ربط تحویل دهد‪ .‬اگر اصولگرایان غیر از این عمل کنند‬ ‫در بازی خطرناک��ی م ی افتند و ان اینکه مث�لا وزیر پرونده‬ ‫تخلفات دولت های نهم و دهم را در قضیه بورسی ه ها رو کند‬ ‫و اصولگرای��ان نیز بخواهند پرونده ه��ای دولت های اقایان‬ ‫خاتمی و هاشمی را رو کنند‪ ،‬این مقابله به مثل چند اشکال‬ ‫دارد؛ اول انکه نفس افش��اگری ب رای نظام و افکار عمومی‬ ‫خوب نیس��ت‪ ،‬ثانیا تلقی این م ی شود که دولت نهم و دهم‬ ‫و اشکاالت و اشتباهات و خطاهایش متعلق به اصولگرایان‬ ‫اس��ت‪ ،‬در حال ی که اصولگرایان از خطاها و اشتباهات دولت‬ ‫اقای احمدی نژاد دفاع نم ی کنند و حتی ان دولت را اساس��ا‬ ‫اصولگرا نم ی دانند‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫ش�ما م ی گویید اصولگرای�ان نبای�د وارد توجیه‬ ‫تخلفات دولت گذشته شوند؟‬ ‫اصال نباید وارد ان توجیهات ش��وند ضمن انکه‬ ‫در مقابل افش��اگری هم افش��اگری نکنند‪ .‬انها م ی خواهند‬ ‫پرونده های دولت اقای احمدی نژاد را افشا کنند‪ .‬اصولگرایان‬ ‫اگر بخواهند از این دفاع کنند یک خطاست و اگر بخواهند‬ ‫پرونده های دولت های اقایان خاتمی و هاش��می را رو کنند‪،‬‬ ‫خطای دیگری است‪.‬‬ ‫ش�اهد بودیم اقای�ان زاه�دی و دانش�جو که در‬ ‫دولت های گذشته وزیر علوم بودند هیچ صحبتی‬ ‫درباره مساله سه هزار دانشجوی دکترای بورسیه‬ ‫نکردند‪ ،‬در مقابل بیش�تر نمایندگان اصولگرای‬ ‫مجلس با طرح مس�ائل گوناگون کوشیدند این‬ ‫مس�اله را به حاش�یه برانن�د‪ ،‬به نظر ش�ما این‬ ‫رویکرد درستی بود؟‬ ‫موضوع خیلی ارتباط ب��ا وزرای علوم دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد هم ندارد‪ .‬اگر تخلفی در این بورس��ی ه ها صورت‬ ‫گرفته سوال اول این است که اقای فرج ی دانا در طول یک‬ ‫س��ال گذش��ته چرا این تخلفات را به مراجع ذی ربط منتقل‬ ‫نکرد‪.‬‬ ‫اق�ای فرج ی دان�ا نی�ز جواب�ش ای�ن اس�ت که‬ ‫م ی خواس�تم جلوی تخلف را بگی�رم‪ ،‬اما همین‬ ‫مساله عامل استیضاحم شد‪.‬‬ ‫جلوگیری کردن یک بحث است‪ ،‬اینکه تخلفات را‬ ‫به مراجع رسمی معرفی کردن بحث دیگری است‪ .‬ایا وزارت‬ ‫علوم تخلفات را به مراجع نظارت��ی و قضایی معرفی کرده‬ ‫است تا انها رسیدگی کنند یا خیر‪ ،‬اگر نکرده چرا؟ چون این‬ ‫خودش یک تخلف است‪.‬‬ ‫یعنی اصولگرایان در مقابل تهدید به افش�اگری‬ ‫فرج ی دانا باید اینطور وارد طرح بحث م ی ش�دند‬ ‫که چرا ت�ا حاال تخلف�ات را به مراج�ع ذی صالح‬ ‫منتقل نکرده است؟‬ ‫بله‪ ،‬باید م ی گفتند چرا تا حاال چنین کاری انجام‬ ‫نشده است‪ .‬اصولگرایان نباید از هیچ تخلفی دفاع کنند؛ چه‬ ‫تخلف در دوران احمدی نژاد باشد یا دولت های قبل‪.‬‬ ‫در دوره گذشته شاهد یک س�ری اتفاقات بودیم‬ ‫که اصولگرایان خود در مبارزه ب�ا ب ی صداقت ی ها‬ ‫و فسادها پیشقدم شدند‪ ،‬مثال اقای کردان وزیر‬ ‫کشور دولت نهم وقت را استیضاح کردند یا بعد‬ ‫از تخلف ‪3‬ه�زار میلیارد تومانی‪ ،‬حس�ینی وزیر‬ ‫اقتصاد دول�ت دهم را اس�تیضاح کردند‪ ،‬بازخورد‬ ‫این مساله را وقتی خود اصولگرایان برای مبارزه‬ ‫با فس�اد و تخلف پیشقدم م ی ش�وند تا خطاکار‬ ‫را وادار به پاس�خگویی کنند نزد اف�کار عمومی‬ ‫چطور دیدید؟‬ ‫بله‪ ،‬جناح نباید هزینه تخلف فردی را بپردازد‪ .‬یک‬ ‫تخلفی در یک دولتی توسط یک وزیری یا مقام باالتر انجام‬ ‫شده‪ .‬تخلف‪ ،‬تخلف است و باید رسیدگی قضایی شود‪.‬‬ ‫اگر خ�ود اصولگرایان ب�رای برخورد ب�ا تخلفات‬ ‫دول�ت گذش�ته پیش�قدم ش�وند در جامعه چه‬ ‫بازخوردی دارد؟‬ ‫مسلما به نفع جریان اصولگرایی خواهد بود‪ .‬مردم‬ ‫اگر احس��اس کنند برخوردها سیاسی نیس��ت و واقعا ب رای‬ ‫مقابله با انحراف‪ ،‬س��وءمدیریت یا فساد اس��ت کامال اقدام‬ ‫انجام شده را م ی پذی رند‪ ،‬ضمن انکه اگر وزی ران و دولت ی ها در‬ ‫بزنگاه های سیاسی بخواهند پرونده رو کنند نتیجه کار در نزد‬ ‫افکار عمومی به ضررشان تمام م ی شود‪ ،‬گرچه خیلی خوب‬ ‫است جلوی یک سری اشتباهات گذشته گرفته و با متخلف‬ ‫برخورد شود‪ ،‬اما این س��وال نیز مطرح خواهد شد که چرا در‬ ‫زمان استیضاح این افشاگری انجام شد‪ ،‬چرا قبال این کار را‬ ‫انجام نشد‪.‬‬ ‫یعن�ی ش�ما م ی گویی�د اصولگرایان ام�روز هم‬ ‫مانند گذشته باید شجاع باش�ند تا حریف با نام‬ ‫افشاگری بر انها غلبه نکند؟‬ ‫بله‪ ،‬اصولگرایان باید کامال کنترل رفتار سیاسی‬ ‫خود را داشته باش��ند و نباید هیجانی عمل کنند‪ .‬افشاگری‬ ‫درباره عملکرد دولت گذش��ته رخ داد‪ ،‬اصولگرایان را نباید از‬ ‫خط مشی خود خارج کند‪ .‬باید در همان منوالی که بودند طی‬ ‫طریق کنند حتی از افشاگری اس��تقبال کنند‪ .‬اصولگرایان‬ ‫اصال بگویند اگر وزیر علوم افش��اگری کن��د اصولگرایان از‬ ‫افش��اگری او اس��تقبال م ی کنند چون با تخلف هایی اشنا‬ ‫م ی شوند و ان را به مراجع قضایی گزارش م ی کنند تا برخورد‬ ‫الزم با متخلف انجام شود‪ ،‬البته جای این سوال م ی ماند که‬ ‫چرا دولت ی ها امروز و در مقطع کنونی چنین افشاگری را انجام‬ ‫دادند و افکار عمومی هم این را م ی فهمد‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای فرج ی دانا در مدت ‪ 10‬ماهی که‬ ‫مسئولیت اداره وزارت علوم را برعهده داشت‪ ،‬چه‬ ‫نقدهایی به عملکرد او وارد است؟‬ ‫این یک واقعیت اس��ت که هر مدی��ر اجرایی در‬ ‫هر سطحی باید اختیار داشته باشد که مدی ران زیرمجموعه‬ ‫خود را انتخاب کند‪ ،‬اما این واقعیت یک قی د هایی هم دارد‬ ‫یعنی مسلما باید مس��ئوالن اجرایی در هر سطحی برخی‬ ‫مالحظات را هم در این انتصابات شان رعایت کنند‪ ،‬اگرچه‬ ‫خیلی خوشایند نباشد‪ .‬مثال رئی س جمهور قطعا کابینه ای‬ ‫که به مجل��س معرفی م ی کن��د تمام وزرای پیش��نهادی‬ ‫مطلوب او نباش��ند‪ ،‬اما به علت پاره ای مالحظات همچون‬ ‫گرایش سیاسی حاکم بر مجلس‪ ،‬شرایط زمانی و مطالبات‬ ‫مردم ایج��اب م ی کند کس��انی را ب رای حض��ور در کابینه‬ ‫انتخاب کند که همه انها ش��اید مطلوب قطعی او نیستند‬ ‫اما ب راساس مقتضیات زمان و مکان تصمیم گیری م ی کند‪.‬‬ ‫همه مدی ران این چنین هس��تند یعنی قدرت و اختیار مدیر‬ ‫اجرایی مطلق نیس��ت‪ ،‬بلکه تا حدودی تابع شرایط زمانی‬ ‫است‪ .‬ای رادی که هم اکنون به اقای فرج ی دانا گرفته م ی شود‪،‬‬ ‫م ی توانست از گزینه های دیگری استفاده کند یا‬ ‫اصرار بر این نوع انتخاب ها نم ی کرد‪ .‬این یک اصل عقالیی‬ ‫در امر مدیریتی اس��ت‪ .‬کما اینکه مجلس بعد شاید سالیق‬ ‫سیاسی دیگری داشته باشد و مدی ران اجرایی خود را با ان نوع‬ ‫سلیقه هماهنگ کنند‪ .‬بناب راین وقتی وزیر دید مجلس درباره‬ ‫به کارگیری برخی چهره ها حساس��یت دارد م ی توانست از‬ ‫چهره های دیگری استفاده کند که انها نیز همان عملکرد را‬ ‫داشته باشند‪ ،‬اما اینکه اصرار بر انتخاب خود م ی کند نشانه‬ ‫نوعی لجاجت اس��ت‪ ،‬خوب قاعدتا مجل��س هم تحریک‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬همچنان که انتص��اب مدی ران اجرای��ی در یک‬ ‫وزارتخانه حق وزیر است استیضاح هم حق نمایندگان است‬ ‫اما نباید فقط این حق��وق را مالحظه کرد چون حکومتداری‬ ‫یعنی تعامل و مالحظه مصلحت ها و مقتضیات‪.‬‬ ‫ایا دانش�گاه ها در زم�ان وزارت اق�ای فرج ی دانا‬ ‫سیاست زده شدند؟‬ ‫در این زمینه هیچ اظهارنظر مشخصی نم ی کنم‬ ‫چون براورد می دانی دقیق ندارم اما به طور کلی م ی گویم خیر‪،‬‬ ‫ان اتفاق خیلی جدی که دانش��گاه های کشور در یک سال‬ ‫گذشته خیلی فعال سیاسی شوند و دانشجویان درس و مشق‬ ‫را کنار بگذارند و دائم مش��غول تظاه رات و برپایی میتنگ‬ ‫سیاسی باشند‪ ،‬خیر‪ ،‬این طورها هم خیلی نبوده است‪.‬‬ ‫االن برخی استیضاح کنندگان مدعی هستند که‬ ‫زمینه سازی برای تکرار وقایعی همچون ‪ 18‬تیر‬ ‫‪ 78‬م ی شده اس�ت‪ ،‬حاال ش�ما م ی گویید چنین‬ ‫نشانه هایی را در دانشگاه ها ندیدید؟‬ ‫اینکه در پش��ت پرده چه تحرکاتی در حال انجام‬ ‫اس��ت حتما اقایان نماین��دگان اطالعاتی دارن��د اما من ان‬ ‫اطالعات را ن��دارم بناب راین اظهارنظ��ر نم ی کنم ولی اینکه‬ ‫فضای عمومی دانش��گاه ها در مقایسه با س��ال های قبل‬ ‫خیلی سیاسی شده و دانشجویان دیگر دنبال ارتقای علمی‬ ‫ نم ی روند و رشد علم ی کش��ور کاهش پیدا کرده‪ ،‬این طور‬ ‫نیس��ت یا اگر هم روند رشد علمی کش��ور کاهش یافته ایا‬ ‫به دلیل سیاسی شدن دانشگاه ها بوده یا دالیل دیگر‪ ،‬واقعا‬ ‫نم ی دانم و براوردی از این بابت ندارم‪.‬‬ ‫فکر م ی کنی�د اق�ای روحان�ی از عملک�رد وزیر‬ ‫علوم خود راضی بوده یا تاکنون به لحاظ پاره ای‬ ‫مالحظات او را تحمل کرده است؟‬ ‫همین که معاون پارلمان��ی رئی س جمهور اعالم‬ ‫م ی کند «اگر استیضاح فرج ی دانا رای بیاورد وزیر بعدی هم‬ ‫همین مسیر را ادامه خواهد داد» نش��ان م ی دهد که دولت‬ ‫خیلی هم ب ی تمایل به افتادن اق��ای فرج ی دانا نبود‪ ،‬چون‬ ‫جمله یادشده تحریک کننده است‪ .‬دولت اگر تمایل داشت‬ ‫وزیر بماند هیچ وقت این ط��ور موضع گیری نم ی کرد بلکه‬ ‫محافظه کارانه موضع م ی گرفت و م ی کوش��ید فضا را ارام‬ ‫کند‪ .‬همیش��ه دولت ها در زمان اس��تیضاح سعی م ی کنند‬ ‫فضای التهاب��ی را کاهش دهند با مجل��س نرم تر صحبت‬ ‫کنند تا رضایت اکثریت نمایندگان مجلس را به دست بیاورند‬ ‫نه انکه از زبان تهدید با نمایندگان س��خن بگویند‪ .‬این نوع‬ ‫ادبیات شاید نشان م ی دهد که خود دولت هم بدش نم ی امد‬ ‫که استیضاح وزیر علوم رای بیاورد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫همین که معاون پارلمانی رئیس جمهور‬ ‫اعالم می کند «اگر اس�تیضاح فرجی دانا‬ ‫رای بیاورد وزیر بعدی هم همین مس�یر‬ ‫را ادامه خواه�د داد» نش�ان می دهد که‬ ‫دولت خیلی هم بی تمایل به افتادن اقای‬ ‫فرجی دان�ا نب�ود‪ ،‬چ�ون جمله یادش�ده‬ ‫تحریک کننده است‬ ‫یعنی ش�ما معتقدید اقای میل ی منف�رد و جعفر‬ ‫توفیقی که مجل�س به انها حس�اس بود نباید‬ ‫در مسئولی ت های وزارت علوم قرار م ی گرفتند؟‬ ‫سیاست‬ ‫بازخورد اینها را بس��یار مثبت دیدم‪ .‬اتفاقا پرونده‬ ‫اصولگرایان در مقابله با فس��اد و تخلف بهتر و روش��ن تر از‬ ‫جناح مقابل اس��ت و این یک امتیاز مهم اس��ت اگرچه این‬ ‫کافی نیست و در بسیاری از مواردی که تخلفات و فسادهایی‬ ‫صورت گرفته اصولگرایان در مقابل انها س��کوت کردند اما‬ ‫پرونده شان روشن تر از جناح رقیب است‪ .‬همین پرونده اقای‬ ‫کردان‪ ،‬پرونده ‪3‬هزار میلیاردی و قضیه بابک زنجانی موید‬ ‫حرف من است‪ .‬مقابله با مساله بابک زنجانی و دستگیری‬ ‫او کار اصولگرایان بود وگرنه دولت یازدهم اقدام جدی ب رای‬ ‫مقابله و دستگیری بابک زنجانی انجام نداد‪ .‬اینها یک نکته‬ ‫مثبت اس��ت‪ .‬یا پرونده رانت ‪ 650‬میلیون یورویی که اقای‬ ‫دکتر توکلی مطرح کرد‪ ،‬اینها نشانه ان است که اصولگرایان‬ ‫در مجموع نسبت به مس��اله مبارزه با تخلف و فساد بیشتر‬ ‫مدعی هستند‪ ،‬بناب راین انها همین چهره را باید حفظ کنند‬ ‫و بگویند خالف قان��ون در هر دولتی ب��وده باید با متخلف‬ ‫برخورد شود‪.‬‬ ‫شما م ی گویید هزینه تخلف فردی را نباید جناح‬ ‫اصولگرایی بپردازد؟‬ ‫عمدتا مربوط به انتصابات اوست‪ .‬او در شرایط موجود باید‬ ‫به فضای حاکم ب��ر مجلس توجه م ی کرد ت��ا انتصاباتش‬ ‫به گونه ای م ی بود که حساسیت نمایندگان را حتی االمکان‬ ‫تحریک نم ی کرد‪ .‬البته این حرف به ان معنا نیس��ت که او‬ ‫باید مدی رانی انتخاب م ی کرد که همسو با گرایش سیاسی‬ ‫حاکم بر مجلس باش��ند‪ ،‬ولی م ی توانس��ت مدی رانی را به‬ ‫کار گیرد که انها تحریک کننده س�لایق سیاسی حاضر در‬ ‫مجلس نبودند‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫دولت‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است و نه قانون مجلس‪ ،‬بلکه‬ ‫هر وزیری م ی تواند سیاست خود را درباره بورسیه دانشجویان‬ ‫اعمال کند‪ .‬به نظر م ی رسد مجلس باید قانونی را درباره نحوه‬ ‫بورسیه دانشجویان تصویب کند تا وزرای علوم همه دولت ها‬ ‫مطابق ان عمل کنند اما تاکنون که هیچ قانونی ب رای این‬ ‫موضوع نبوده وزرا ب راساس سلیقه خود ب رای اعطای بورسیه‬ ‫تصمیم م ی گرفتند‪.‬‬ ‫پس ش�ما معتقدید که دولت اق�ای احمدی نژاد‬ ‫در موضوع بورسیه دانش�جویان دکترا سلیقه ای‬ ‫برخورد نکرد؟‬ ‫می تواندرموردبورسیه ها‬ ‫تحقیقوتفحصکرد‬ ‫گفت وگو با جبار کوچکی نژاد‪ ،‬نایب رئیس کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫اس�تیضاح رضا فرج ی دان�ا وزیر عل�وم و فناوری‬ ‫دولت یازدهم باالخره با ف�راز و فرودهای فراوان‬ ‫در دستورکار چهارش�نبه ‪ 29‬مرداد صحن علنی‬ ‫مجلس شورای اسالمی قرار گرفت‪ ،‬ان موضوعی‬ ‫که از حاشیه به متن استیضاح تبدیل شد بحث‬ ‫افش�اگری درباره س�ه هزار دانش�جوی دکترای‬ ‫بورس�یه ش�ده در دولت های نهم و دهم بود‪ ،‬به‬ ‫نظر ش�ما اصولگرایان وقتی ب�ا چنین تهدیدی‬ ‫مواجه ش�دند بهتر ب�ود چگونه از خ�ود واکنش‬ ‫نشان م ی دادند؟‬ ‫بحث استیضاح وزیر علوم دولت یازدهم رخدادها‬ ‫و اتفاقات اس��تیضاح اقای مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اس�لامی در دوره پنجم مجلس و سال نخست دولت اقای‬ ‫خاتم��ی را در یادها زنده م ی کن��د‪ ،‬ان روزه��ا اصالح طلبان‬ ‫غوغایی در مجلس برپا کردند و متاسفانه عاقبت نمایندگان‬ ‫به اقای مهاجران��ی رای اعتماد دوباره دادند ک��ه بعد از ان‪،‬‬ ‫همگان گستاخی اقای مهاجرانی در قبال مراجع عظام تقلید‬ ‫و حوزه های علمیه را ش��اهد بودند‪ .‬تقریبا این دو استیضاح‬ ‫شبیه هم است‪ ،‬یعنی تهدیدهای مختلفی از ابتدا وجود داشت‬ ‫و روزهای منتهی به جلسه استیضاح شدیدتر شد و از طریق‬ ‫جراید و هر امکانات دولتی تالش کردند تا این استیضاح به‬ ‫سرانجام نرسد‪ .‬اگر همان روزهای منتهی به جلسه استیضاح‬ ‫به برخی وزارتخانه ها سر زده م ی شد روشن بود همه کارها را‬ ‫تعطیل کردند تا به موضوع استیضاح وزیر علوم بپردازند‪ ،‬حال‬ ‫انکه استیضاح حق قانونی نمایندگان طبق قانون اساسی و‬ ‫ایی ن نامه داخلی مجلس است‪ ،‬بناب راین اگر وکالی مردم در‬ ‫نهاد قانونگذاری احساس کنند وزیری باید در صحن علنی‬ ‫حاضر شود و به سواالت و ابهامات انها پاسخ گوید م ی توانند‬ ‫چنین طرحی را امضا و پس از طی مراحل قانونی عملیاتی‬ ‫کنند‪ .‬معتقدم اس��تیضاح فرصت خوبی ب��رای هر دو طرف‬ ‫(وزیر و نمایندگان) اس��ت تا موضوعات مبهم را ب رای جامعه‬ ‫شفاف س��ازی کنند‪ ،‬بناب راین این همه فرافکنی و تعطیلی‬ ‫کارها ب��رای منتف ی کردن ی��ا غیرقانونی جل��وه دادن یک‬ ‫استیضاح تعجب اور بود‪ ،‬به همین منظور همه ورشکستگان‬ ‫سیاسی‪ ،‬به نوعی وارد این موضوع شدند‪ ،‬حال انکه استیضاح‬ ‫جز یک بحث بسیار مهم چیز دیگری نیست اما گویا برخی‬ ‫احساس کردند حذف فرج ی دانا از وزارت علوم نقشه های شوم‬ ‫انها را بر باد م ی دهد‪ .‬به نظر م ی رسد ب رنامه هایی در کار بود تا‬ ‫عده ای اگر در ‪ 18‬تیر ‪ 76‬به خواسته غیرقانونی خود نرسیدند‬ ‫امروز بتوانند به خواسته های غیرقانونی خود از طریق فشار‬ ‫گروهای خودساخته دانش��جویی در دانشگاه ها جامه عمل‬ ‫بپوشانند و به هدف شان برسند‪ ،‬بناب راین توان گذاشتند که‬ ‫وزیر علوم را نگه دارند‪ .‬ب��ه اعتقاد من نمایندگان مردم تاریخ‬ ‫انقالب را دقیق م ی دانند و بعضی وقایع غم انگیز همچون‬ ‫استیضاح اقای مهاجرانی و ‪ 18‬تیر ‪ 76‬را به یاد دارند و اجازه‬ ‫نم ی دهند ورشکستگان سیاسی و کس��انی که به نوعی با‬ ‫نظام عناد دارند‪ ،‬به خواس��ته های خود برسند‪ .‬معتقدم اقای‬ ‫رئی س جمهور باید فضا را ارام کند و دستور دهد وزارتخانه ها‬ ‫فرصت خدمت رسانی و حل مش��کالت مردم را پای پاره ای‬ ‫حاشی ه سازی ها سوخت نکنند‪ .‬امروز خروج از رکود اقتصادی‪،‬‬ ‫اشتغالزایی ب رای جوانان و حل مشکالت اقتصادی مردم باید‬ ‫در اولویت دستورکار مجلس و دولت باشد چون پرداختن به‬ ‫این موضوعات اس��ت که به نفع مردم‪ ،‬کش��ور و نظام تمام‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬مجلس یک کار قانونی را انجام داد و این اولین‬ ‫بار نبود که یک استیضاح در تاریخ جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫اتفاق افتاد و در همه دولت های گذشته بود‪ ،‬استیضاح اصوال‬ ‫حق قانونی نمایندگان اس��ت و انها نیز در همین چارچوب‬ ‫عمل کردند‪.‬‬ ‫ش�ما از ن�گاه خودتان پش�ت پ�رده تهدیدهای‬ ‫انجام ش�ده برای افش�اگری را تش�ریح کردید‪،‬‬ ‫حال بر اس�اس همین توضیحاتی که گفتید ایا‬ ‫اصولگرایان باید از افشاگری های رضا فرج ی دانا‬ ‫بترسند؟‬ ‫خیر‪ ،‬نم ی لرزیم؛ اصولگرایان و نیروهای انقالب در‬ ‫هیچ صحنه ای ‪ -‬حال م ی خواهد نبرد نظامی باشد یا بحث‬ ‫سیاسی‪ -‬نم ی ترسند و استوار‪ ،‬پایدار و با عزم راسخ به مسیر‬ ‫خود ادامه م ی دهند و توجهی ب��ه تهدیدها نم ی کنند‪ .‬چند‬ ‫روز پیش از اس��تیضاح‪ ،‬وزارت علوم اعالم کرد اگر فهرستی‬ ‫از دانشجویان دکترای بورسی ه ش��ده منتشر شود مورد تایید‬ ‫نیس��ت‪ ،‬در واقع اقایان بر این مس��اله دس��ت گذاشتند تا‬ ‫استیضاح کنندگان را بترسانند اما همین مساله بیشتر مجلس‬ ‫را تحریک کرد چون دولت گذشته در موضوع بورسی ه ها هیچ‬ ‫کار خالف قانونی انجام نداد‪ .‬نحوه اعطای بورسیه نه مصوبه‬ ‫بله اما این موضوع محدود و محصور به دولت نهم‬ ‫و دهم نیست چون دولت های اقایان خاتمی و هاشمی هم‬ ‫همین طور عمل کردند‪ .‬در واقع تصمیم گیری ب رای بورسیه‬ ‫دانشجویان یک موضوع داخلی وزارت علوم است و قانونی‬ ‫وجود ندارد که حتم��ا متقاضیان دریافت بورس��یه باید ابتدا‬ ‫ازمون بدهند‪ ،‬بناب راین وزرای دولت های مختلف تصمیمات‬ ‫متفاوتی در این باره گرفتند‪ ،‬برخی از انها بورسیه را به اعضای‬ ‫ی دانشگاه ها دادند‪ ،‬برخی امتیازی ب رای ایثارگران‬ ‫هیات علم ‬ ‫قائل شدند و برخی نیز سهمیه ایثارگران را کم کردند‪ ،‬در کل‬ ‫سالیق متفاوت بوده است‪.‬‬ ‫شما م ی گویید تخلفی در دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫رخ نداده‪ ،‬بلکه وزرای وقت علوم سلیقه ای امتیاز‬ ‫بورسیه دکترا را به دانشجویان اعطا کردند‪ ،‬حاال‬ ‫این س�وال پیش م ی اید‪ ،‬ای�ا اصولگرای�ان باید‬ ‫پاس�خ این س�لیقه ای عم ل ک�ردن وزرای علوم‬ ‫دولت گذشته را بدهند یا انکه هر کدام از ان وزرا‬ ‫خود باید بیایند و توضیح دهند بر چه اساسی این‬ ‫تصمیم را برای اعطای بورسیه گرفتند؟‬ ‫بحث ما هم همین اس��ت‪ ،‬اگر وزیری در موضوع‬ ‫بورسیه دانشجویان دکترا سلیقه ای رفتار کرده و این سلیقه‬ ‫خالف قانون اس��ت‪ ،‬دس��تگاه های نظارتی همچون دیوان‬ ‫محاسبات مجلس و سازمان بازرسی قوه قضائیه به تخلف‬ ‫انجام شده رسیدگی کنند‪ ،‬حکم بدهند و جلوی کار غیرقانونی‬ ‫را بگیرند اما این توجی ه پذیر نیس��ت که یک وزیری بیاید و‬ ‫بر تمام رفتار وزرای قبل خود بدون استناد قانونی خط قرمز‬ ‫بکشد‪.‬‬ ‫االن مطالب�ی ک�ه در برخ�ی رس�انه های منتقد‬ ‫اس�تیضاح وزیر علوم مطرح م ی شود معطوف به‬ ‫ان اس�ت که وزارت علوم دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫امتیاز بورسی ه کردن دانش�جویان دکترا را ب ه طور‬ ‫رانت در اختیار س�لیقه سیاسی همس�و با خود‬ ‫ق�رار داده و ب ه نوع�ی ان زمان ویژه خواری ش�ده‬ ‫اس�ت‪ ،‬حتی این بحث ه�ا درب�اره زم�ان وزارت‬ ‫اقای زاه�دی در دولت نهم نیز مطرح م ی ش�ود‪،‬‬ ‫حال انکه او ام�روز رئیس کمیس�یون اموزش و‬ ‫تحقیقات مجلس است‪ ،‬با این تفاسیر چه کسی‬ ‫باید پاس�خگوی ابهامات باش�د‪ ،‬ایا کل جریان‬ ‫اصولگرایی باید درب�اره عملکرد دولت گذش�ته‬ ‫پاس�خ بدهد یا افرادی که خود ان روز مسئولیت‬ ‫داشتند اما امروز ساکت هستند باید جواب دهند؟‬ ‫اگ�ر هم�ان روزه�ای منتهی به جلس�ه‬ ‫استیضاح به برخی وزارتخانه ها سر زده‬ ‫می ش�د روش�ن بود همه کارها را تعطیل‬ ‫می کردند ت�ا به موضوع اس�تیضاح وزیر‬ ‫علوم بپردازند‬ ‫دولت‬ ‫وقتی یک وزیری در چارچ��وب قانونی اختیاراتی‬ ‫دارد و بر اس��اس همین چارچ��وب کاری را انجام م ی دهد‪،‬‬ ‫دستگاه های نظارتی نم ی توانند او را محاکمه کنند که چرا‬ ‫چنین کاری را انجام داده است چون پاسخ م ی دهد که طبق‬ ‫قانون اختیار داشته که درباره ان موضوع تصمیم گیری کند‪.‬‬ ‫اقای فرج ی دانا که م ی گوید س��ه هزار نفر دانشجوی دکترا‬ ‫خالف قانون بورس��یه ش��دند‪ ،‬او باید بگوید به چه قانونی‬ ‫استناد م ی کند‪.‬‬ ‫درب�اره همین موض�وع هم ای�ا بای�د کل جریان‬ ‫اصولگرای�ی مقابل اقای فرج ی دان�ا قرار بگیرد و‬ ‫بگوید اس�تناد قانون�ی ارائه دهد یا انک�ه اقایان‬ ‫زاهدی و کامران دانشجو وزرای علوم قبلی بیایند‬ ‫و اس�تناد قانونی بخواهن�د؟ به نظر ش�ما کدام‬ ‫حالت منطق ی تر است؟‬ ‫کس��ی از اصولگرایان از اقای دانشجو نخواسته‬ ‫اس��ت‪ .‬اگر مجلس بخواه��د م ی تواند اقای دانش��جو را به‬ ‫کمیس��یون اموزش و تحقیقات بیاورد تا پاسخ بدهد‪ .‬البته‬ ‫ما اقای دانش��جو‪ ،‬رئیس بورس��یه دانش��جویی و معاونت‬ ‫دانش��جویی را خواستیم‪ ،‬امدند کمیس��یون توضیح دادند‪،‬‬ ‫بعد کمیسیون یک هیات پنج نفره را تشکیل داد تا موضوع‬ ‫را بررسی کند و ببیند ایا واقعا خالف قانون انجام شده یا نه؛‬ ‫اما هنوز کمیته یادش��ده به نتیجه رسمی نرسیده چون اول‬ ‫کار است‪ .‬متاس��فانه هنوز نتیجه کار بررسی روشن نشده‪،‬‬ ‫برخی موضوع را به جامعه کشیدند‪ .‬مطمئنم که اگر فرصت‬ ‫دهند کمیسیون اموزش و تحقیقات و دستگاه های نظارتی‬ ‫م ی توانند پیگیری کنند و به مردم گزارش دهند تا اگر فردی‬ ‫در زمان مسئولیتش اشتباهی کرده‪ ،‬تنبیه شود‪.‬‬ ‫گفت�ه م ی ش�ود قس�متی از موض�وع س�ه هزار‬ ‫دانشجوی بورسیه ش�ده در مقطع دکترا به زمان‬ ‫وزارت اقای زاهدی در دولت نهم ربط دارد‪ ،‬ایا این‬ ‫اخبار صحیح است یا خیر؟‬ ‫اق��ای فرج ی دان��ا دارد فرافکن��ی م ی کن��د‪ .‬اگر‬ ‫حرف هایش مستند است و واقعا تخلفی شده‪ ،‬م ی تواند اسناد‬ ‫تخلف را به دس��تگاه های نظارتی ارائه دهد تا انها رسیدگی‬ ‫کنند اما او به جای پیگیری مس��اله از مس��یرهای قانونی‪،‬‬ ‫فرافکنی م ی کند و کل اصولگرایان و عملکرد دولت گذشته‬ ‫را دارد زیر سوال م ی برد‪ .‬معتقدم امروز دستگاه های نظارتی‬ ‫باید از اقای فرج ی دانا بخواهند موارد تخلف را گزارش بدهد‬ ‫تا انها پیگیری و متخلفان را مجازات کنند‪.‬‬ ‫برخی رسانه ها از ‪ 3700‬دانشجوی بورسیه شده‬ ‫خبر م ی دهند‪ ،‬چطور شما م ی گویید انها سه هزار‬ ‫نفر نیستند؟‬ ‫خیر‪ ،‬این بح��ث که به پای کل جری��ان اصولگرا‬ ‫نوشته نم ی شود‪ ،‬اقای فرج ی دانا ب رای انکه از استیضاح فرار‬ ‫کند از چنین اهرم هایی بهره م ی گیرد‪ ،‬حال انکه این موضوع‬ ‫اصال ربطی به جریان اصولگرایی ندارد‪ .‬جریان اصولگرایی‬ ‫در مقاطع مختلف ثابت کرده که در خدمات رسانی به مردم‬ ‫بهترین‪ ،‬زاللترین و متعهدترین جریان سیاسی کشور است‪.‬‬ ‫شما نایب رئیس کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس هس�تید و اقای زاهدی هم ریاس�ت این‬ ‫کمیس�یون را برعه�ده دارد‪ ،‬ایا با ه�م صحبت‬ ‫کردید که این موضوع به دوره وزارت او برم ی گردد‬ ‫یا خیر؟‬ ‫حاال اگر تخلفی شده باشد باید به نام کل جریان‬ ‫اصولگرایی نوشته شود؟‬ ‫ایا اصولگرایان از اقای دانشجو خواستند در قبال‬ ‫تصمیم ی ک�ه در زمان مس�ئولیت وزارت گرفته‬ ‫پاسخگو باش�د؟ اگر چنین خواس�ته ای داشتند‬ ‫چرا اقای دانشجو تاکنون توضیحی نداده است؟‬ ‫به نظر من تعداد دانشجویان بورسیه شده سه هزار‬ ‫نفر نیست‪.‬‬ ‫این اماری است که خودشان دراوردند اما معتقدم‬ ‫تصمیمات هم��ه دولت ها را باید در موض��وع نحوه اعطای‬ ‫بورسیه به دانشجویان دکترا بررسی کرد‪.‬‬ ‫ما همین موض��وع را در دس��ت بررس��ی داریم‪.‬‬ ‫کمیس��یون اموزش و تحقیقات کمیته ای را تشکیل داد و‬ ‫این کمیته با وزیر علوم و رئیس بورسیه دانشجویان دولت‬ ‫گذشته و دولت کنونی جلسه گذاشت و در نهایت روی تعداد‬ ‫اندکی بحث داشتند‪ .‬به نظرم باید این موضوع در فضای ارام‬ ‫و به دور از احساسات بررسی شود تا کسانی که واقعا تخلف‬ ‫یا سوءاستفاده کردند به مردم معرفی شوند‪.‬‬ ‫اگ�ر این تخل�ف هرچند ان�دک محرز ش�د‪ ،‬خود‬ ‫اقایانی ک�ه در زمان دولت گذش�ته مس�ئولیت‬ ‫داش�تند بای�د از م�ردم عذرخواه�ی کنن�د ی�ا‬ ‫اصولگرای�ان م ی گذارن�د انها پش�ت ن�ام جناح‬ ‫اصولگرایی پنهان ش�وند و کل جریان برای این‬ ‫موضوع هزینه دهد؟‬ ‫خود کس��انی که خطا کردند یقینا باید پاسخگو‬ ‫باشند چون این مساله ربطی به جریان اصولگرا ندارد‪ .‬روند‬ ‫قانونی را همین اقایانی که ادعا دارند‪ ،‬باید پیگیری کنند حتی‬ ‫بعضی نمایندگانی که با انها همراهی م ی کنند م ی توانند یک‬ ‫نامه دهند و یک تحقیق و تفحص از نحوه اعطای بورسیه‬ ‫به دانشجویان انجام شود‪ .‬این تحقیق و تفحص م ی تواند‬ ‫از ‪ 20‬سال قبل تاکنون انجام ش��ود و اگر تخلفی محرز شد‬ ‫گزارش تخلف ب رای بررسی قضایی به قوه قضاییه تحویل‬ ‫شود تا مرجع قضایی حکم دهد‪ .‬اقای فرج ی دانا نیز م ی داند‬ ‫روش قانونی این است‪.‬‬ ‫در قضیه وزیر کش�ور ش�دن اقای کردان وقتی‬ ‫خود اصولگرایان پیشقدم شدند تا جلوی تخلف‬ ‫را بگیرند‪ ،‬جامعه چه برداش�تی ک�رد؟ ایا در این‬ ‫موضوع هم نم ی تواند ان اتفاق تکرار شود؟‬ ‫اصولگرای��ان حت��ی در جریان تخلف س��ه هزار‬ ‫میلیارد تومان ه��م وزیر اقتصاد دولت اق��ای احمدی نژاد را‬ ‫استیضاح کردند تا قضیه شفاف شود‪ .‬به اعتقاد من در بحث‬ ‫بورس��یه دانش��جویان هم م ی توان یک تحقی ق و تفحص‬ ‫انجام داد و جامعه را به ارامش رس��اند‪ ،‬یعن��ی اینجا بحث‬ ‫اصولگرایی نیس��ت‪ ،‬هر کس زمان مسئولیت خود خطایی‬ ‫کرده‪ ،‬اصولگرایان تحت هیچ شرایطی از تخلفات او حمایت‬ ‫نم ی کنند‪ .‬در طول تاریخ جریان اصولگرایی این اثبات شده‬ ‫اصولگرایان دنبال حمایت یا توجیه تخلفات نیستند‪ ،‬بلکه‬ ‫اگر مشکلی پیش امده و تخلفی شده خود ان مقام مسئول‬ ‫باید بیاید و پاسخگو باشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪47‬‬ ‫کودتای نام ها و نشانه ها‬ ‫سیاست‬ ‫‪ 28‬مرداد هر س�ال تبدیل شده اس�ت به مروری بر یک رخداد‬ ‫مهم و اثر گذار تاریخی در ایران‪ .‬جایی که ‪ 61‬سال پیش دولت ملی‬ ‫محمد مصدق توسط انگلیس و امریکا سرنگون شد تا عصر طالیی‬ ‫ابرقدرت ها در ایران در تامین منافع خود اغاز شود‪.‬اینجاست که نام‬ ‫و نشانه های این واقعه را ساخته اند‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫اگر جای مصدق و قوام عوض می شد‪،‬چه بر‬ ‫سر جنبش ملی نفت می امد؟‬ ‫بازیگران عصرتاریکی‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪1‬‬ ‫موافقان و مخالفانش دو سوی سیاست ای ران را تشکیل‬ ‫داده اند؛ یکی کودتا م ی گوید و دیگری قیام ملی‪ .‬یکی از ان‬ ‫با عنوان روزهای سیاه تاریخ ای ران نام م ی برد و دیگری سخن‬ ‫از بازگشت به قانون و دیکتاتوری مجلس م ی گوید‪ .‬این دو‬ ‫خط اما هیچ گاه به هم نم ی رس��ند‪ ،‬اما در ی��ک روز هر دو‬ ‫توافق دارند؛ ‪ 28‬مرداد روز جشن ب رای گروه دوم و روز قربانی‬ ‫شدن ملیت ای رانی‪ 28 .‬مرداد مرز ‪ 60‬سال تاریخ ای رانی است‬ ‫با بازیگرانی که اگر هر کدام به ج��ای محمد مصدق نقش‬ ‫اول این داستان بودند‪ ،‬ش��اید گونه ای دیگر بازی م ی کردند‪.‬‬ ‫اینجاس��ت که ‪ 28‬مرداد را نقطه اغاز جدای ی ها کرده است‪.‬‬ ‫مصدق‪ ،‬قوام و زاه��دی هر کدام چگونه نقش خ��ود را اجرا‬ ‫م ی کردند؟‬ ‫با بررسی ش��یوه و محدوده عمل هر کدام از بازیگران‬ ‫نخبه سیاسی ان روزها نسبت هر کدام با مساله ملی شدن‬ ‫نفت و بعد از ان ماجراهای خلع ید چگونه است؟ اگر انها به‬ ‫جای مصدق بودند چ��ه م ی کردند؟ ایا ش��یوه او را در پیش‬ ‫م ی گرفتند؟ چه سرنوشتی بر ای ران حاکم بود؟ پاسخ به این‬ ‫س��واالت را م ی توان نه قطعی اما با نگاهی به رویکردهای‬ ‫هر کدام از بازیگران ان عص��ر داد تا جایی که انها چگونه با‬ ‫مسائل این چنینی برخورد م ی کردند‪.‬‬ ‫عصر مبارزه و اعتراض‬ ‫ورود مجدد مصدق در عرصه سیاست ای ران بعد از دوران‬ ‫عس��رت و فترت دوران رضاخان تنها پس از اشغال کشور و‬ ‫برکناری او ممکن ش��د‪ .‬در اولین انتخابات پس از برکناری‬ ‫رضا شاه او در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی‪ ،‬بیشترین‬ ‫رای را در ته ران کسب کرد‪ .‬مجلس چهاردهم یکی از ادوار‬ ‫تاثیرگذار مجلس بعد از مش��روطیت بود چ��ه انکه در اوج‬ ‫منازعات دولت های خارجی از شوروی ها گرفته تا امریکای ی ها‬ ‫و انگلیس ی ها بر سر امتیازنامه نفت میان انها و ای ران‪ ،‬مجلس‬ ‫تصمیم گرفت ک��ه روزهایی که هیات ه��ای مذاکره کننده‬ ‫نفتی به ای ران س��فر م ی کردند در الیحه ای هرگونه مذاکره‬ ‫با خارج ی ها حین اش��غال ای ران را از دولت س��لب نماید‪ .‬در‬ ‫این میانه بود که مبارزات ملی که در مجلس در جریان بود‬ ‫مخصوصا بعد از انتخابات مجلس شانزدهم که تقلب های‬ ‫گس��ترده ای در جریان بود نیروهای ملی و مخالفان سنتی‬ ‫دولت و دربار را به هم نزدیک ک��رد‪ .‬اوج همکاری در جبهه‬ ‫ملی متبلور گردید؛جبهه مل��ی در واقع با کمک معترضانی‬ ‫مثل محمد مصدق‪ ،‬حس��ین مکی و مظفر بقایی تاسیس‬ ‫شد که ورودشان به مجلس شانزدهم (در دور دوم انتخابات)‬ ‫راه را ب رای تصویب طرح ملی شدن صنعت نفت هموار کرد‬ ‫ی شدن نفت ای ران از طرح‬ ‫و س��رانجام به رهبری مصدق‪ ،‬مل ‬ ‫به قانون بدل ش��د‪ .‬فضای ملی و احساسات در این زمان در‬ ‫ای ران باال گرفته بود و ه ر گونه اقدام ی ب رای حذف مخالفان‬ ‫طرح های ملی چون صنعت نفت ب��ا بازوی انقالبی جنبش‬ ‫مورد هدف قرار م ی گرفت‪ .‬ترور نخس ت وزیر وقت‪ ،‬سپهبد‬ ‫حاجعلی رزم ارا توسط فدائیان اس�لام بر این اساس نه تنها‬ ‫امری ناپس��ند نبود‪ ،‬بلکه اقدامی در جهت تسهیل جنبش‬ ‫ملی مورد تجلیل قرار گرفت و البته ب رای دو جناح زنگ خطر‬ ‫دیگری بود؛ هم ب رای ش��اه‪ ،‬هم ب رای کسانی که «خائن» و‬ ‫«مزدور بیگانه» نامیده می شدند‪ .‬حسین عالء هم که به جای‬ ‫نخس ت وزیر مقتول نشست‪ ،‬چاره ای جز برخاستن زودهنگام‬ ‫و سپردن کرسی وزارت به مصدق نیافت‪.‬‬ ‫دغدغه و برنامه اصلی دولت مص��دق به اجرا دراوردن‬ ‫قانون ملی ش��دن صنعت نفت ب��ود‪ .‬از ان پ��س مذاکرات‬ ‫پ ی در پی بریتانیای ی ها و میانج ی گری امریکای ی ها ب ی نتیجه‬ ‫ماند و حتی شکایت انگلیس به دیوان الهه و شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل متحد نیز تاثیری بر روند ملی شدن نفت ای ران‬ ‫نگذاشت‪ .‬مصدق در الهه و نیویورک به دفاع از حق مالکیت‬ ‫مردم بر منابع سرزمین خود پرداخت‪.‬‬ ‫پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در ای ران‬ ‫دکتر مصدق به نخس ت وزیری رسید‪ .‬او برنامه خود را اجرای‬ ‫این قانون و البته اصالح قانون انتخابات اعالم کرد‪ .‬مذاکرات‬ ‫با شرکت نفت ای ران و انگلیس شروع شد‪ .‬شرکت نفت اماده‬ ‫پذیرش ملی شدن نفت ای ران نبود و همچنان بر ادامه قرارداد‬ ‫‪ ۱۹۳۳‬اصرار داش��ت‪ .‬دکتر مصدق از ش��رکت نفت ای ران و‬ ‫انگلیس خلع ید کرد و کار شناس��ان و مدی ران این ش��رکت‬ ‫ناچار به ترک ای ران ش��دند‪ .‬دولت بریتانیا از ای ران به شورای‬ ‫امنیت شکایت کرد‪ .‬شورا رسیدگی به این شکایت را به دیوان‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫احمد قوام السطنه از سیاس��تمداران کهنه کار ای رانی‬ ‫اس��ت که حتی د ر هاله ای تقدس��ی بعد از واقعه اذربایجان‬ ‫موضوع نفت ن��زد اهالی سیاس��ت ان روزها به عنوان‬ ‫مرز ارایش گروه های سیاسی کشور بود‪ .‬البته این بدان معنا‬ ‫نبود که حتی مخالفان ملی ش��دن صنعت نف��ت از ارتقای‬ ‫سهم ای ران از سود نفت حمایت نکنند‪ ،‬این همان مساله ای‬ ‫است که ش��اه خود به دنبال ان بود و یا اینکه در دولت رزم ارا‬ ‫چنین سیاستی به جای ملی شدن مورد توجه نخس ت وزیر و‬ ‫مخالفان مصدق بود‪.‬‬ ‫اوج این منازعات در نخس��ت وزیری رزم ارا با جنجال‬ ‫نفت همراه بود و او ناگزیر شد الیحه قرارداد گس‪-‬گلشائیان را‬ ‫که دولت محمد ساعد به مجلس داده بود پس بگیرد‪ .‬رزم ارا‬ ‫چنین اس��تدالل م ی کرد که ما توان فن��ی در اختیار گرفتن‬ ‫کامل صنعت نف��ت را نداریم و باید به افزایش س��هم ای ران‬ ‫از سود حاصل‪ ،‬به ‪50‬درصد رضایت دهیم‪ .‬همین باعث شد‬ ‫تا او را به عنوان یک خائن به منافع ملی ای ران معرفی کنند‪.‬‬ ‫بیرون از مجلس نیز جریان های گوناگون کش��ور از دربار تا‬ ‫اسالمگرایان تندرو ائتالفی ضد رزم ارا ایجاد کرده بودند‪.‬‬ ‫رزم ارا تالش م ی کرد تا راه حلی ب رای خروج از بن بستی‬ ‫که کمیسیون نفت به ریاست مصدق ب رای او به وجود اورده‬ ‫بود‪ ،‬به دس��ت اورد‪ ،‬بناب راین س��عی م ی کرد با تمام توان از‬ ‫مل ی شدن صنعت نفت جلوگیری کند‪ .‬او پس از مصوبۀ ‪۲۶‬‬ ‫اذر مجلس در س��وم دی ماه‪ ،‬در جلسه خصوصی مجلس‬ ‫ش��رکت کرد و به شدت علیه ملی ش��دن نفت سخن راند و‬ ‫در پایان با صراحت تمام گفت‪« :‬مل��ی کردن صنعت نفت‬ ‫بزرگتری��ن خیانت اس��ت‪ ».‬مخالفت های او با ملی ش��دن‬ ‫صنعت نفت‪ ،‬تا روز ‪ ۱۶‬اس��فند ‪ ۱۳۲۹‬که در مقابل مجلس‬ ‫توسط خلیل طهماسبی از اعضای فدائیان اسالم به ضرب‬ ‫گلوله از پای درامد‪ ،‬ادامه یافت‪ .‬با مرگ رزم ارا‪ ،‬نمایندگانی که‬ ‫در مقابل ملی شدن نفت مقاومت م ی کردند‪ ،‬از مواضع خود‬ ‫عقب نشینی کردند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬کمیسیون نفت‪ ،‬پیشنهاد‬ ‫ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور را پذیرفت‪».‬‬ ‫قوام از پس دولت اول مصدق به نخس ت وزیری رسید‪.‬‬ ‫جدا از مس��تعجل بودن دولتش‪ ،‬اگر او م ی خواست همانند‬ ‫مذاکرات با استالین از کارت بازی نفت شمال استفاده کند در‬ ‫بهترین حالت کمی از قرارداد ‪ 50‬درصد – ‪ 50‬درصد گس و‬ ‫گلشائیان بهتر بود‪ .‬تجربه قوام گرچه در ماجرای اذربایجان‬ ‫به سود ای ران بود اما نشانه ای از کارامد بودن شیوه او در این‬ ‫می دان ندارد‪ .‬در جریان سفر قوام به مسکو‪ ،‬او استالین را چنین‬ ‫فریب داد که در ازای خروج نیروهای ارتش سرخ از اذربایجان‪،‬‬ ‫قوام امتیاز نفت شمال را ب رای شوروی خواهد گرفت‪.‬‬ ‫پژوهشگران بر س��ر اینکه اولتیماتوم و فشار امریکا و‬ ‫سازمان ملل متحد بر تصمیم اس��تالین ب رای خروج از ای ران‬ ‫بیشتر تاثیر داشت یا سیاست ورزی قوام‪ ،‬اختالف نظر دارند‪.‬‬ ‫با این حال به نظر م ی رسید که غرب به رغم همه فشارهایش‬ ‫به شوروی ب رای خروج از ای ران‪ ،‬هرگز به خاطر ای ران وارد جنگ‬ ‫با شوروی نم ی شد‪.‬‬ ‫شوروی که عرصه را تنگ یافت‪ ،‬بهتر دید که دست کم‬ ‫یک امتیاز اقتصادی مهم از ای ران بگی��رد‪ .‬ولی قوام چنین‬ ‫بهانه اورد که اکن��ون در ای ران مجلس وج��ود ندارد و بدون‬ ‫مجلس نم ی توان امتیازی به خارج ی ها داد‪ .‬از این رو شوروی‬ ‫ر ا ترغیب کرد که از ای ران خارج ش��ود تا او انتخابات مجلس‬ ‫را ب ر گزار کند و به او تضمین داد ک��ه اکثریت مجلس اینده‬ ‫نیروهای وفادار به دولت قوام خواهند بود و امتیاز نفت شمال‬ ‫را به شوروی خواهند داد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫قوام‬ ‫سیاست نفتی‬ ‫سیاست‬ ‫بی ن المللی الهه ارجاع کرد‪ .‬دکتر مصدق دادگاه بی ن المللی را‬ ‫ب رای رسیدگی به این مساله که امری مربوط به حق حاکمیت‬ ‫ای ران بود‪ ،‬صالح ندانست‪ .‬دیوان نیز باالخره به عدم صالحیت‬ ‫خود رای داد‪ .‬بدین ترتیب بریتانیا و شرکت نفت نتوانستند از‬ ‫مجراهای قانونی بی ن المللی با ملی شدن نفت ای ران مقابله‬ ‫کنند‪.‬همراهی ایت اهلل کاشانی با مصدق در جریان ملی شدن‬ ‫صنعت نفت که اوج ان به واقعه ‪ ۳۰‬تیر انجامید‪ ،‬به تدریج بین‬ ‫ی که وقتی دکتر‬ ‫این دو‪ ،‬اختالف ریشه داری روی داد‪ ،‬به گونه ا ‬ ‫مصدق تقاضا کرد که الیحه اختیارات او ب رای شش ماه تمدید‬ ‫شود‪ ،‬این بار کاشانی در مقام ریاست مجلس‪ ،‬نامه های تندی‬ ‫نوشت و این اختیارات را خالف قانون اساسی اعالم داشت و‬ ‫به مصدق اعتراض کرد‪.‬‬ ‫در واقعه نهم اسفند ‪ ۱۳۳۱‬که شاه م ی خواست از کشور‬ ‫خارج ش��ود‪ ،‬با مخالفت دس��ته های زیادی ازجمله کاشانی‬ ‫روبه رو شد‪ .‬این بار ایت اهلل کاشانی و محمد بهبهانی با هم‬ ‫توافق کردند از خروج ش��اه جلوگیری کنند و طی نامه ای به‬ ‫شاه‪ ،‬خروج وی را از کشور‪ ،‬امری بزرگ برشمردند و او را از این‬ ‫مسافرت منع کردند‪ .‬وقتی شاه از مسافرت خود انصراف داد‪،‬‬ ‫مصدق از دربار رفت و ب رای انحالل مجلس به همه پرس��ی‬ ‫روی اورد‪ .‬کاش��انی و دوس��تان نزدی��ک مص��دق از قبیل‬ ‫یزاده‪ ،‬مکی و دکتر بقایی با مخالفان مصدق همکاری‬ ‫حائر ‬ ‫کردند و کاشانی نامه تندی به مصدق نوشت که‪ ...« :‬حضرت‬ ‫نخس��ت وزیر‪ ،‬دکتر مصدق دام اقباله؛ عرض م ی شود اگرچه‬ ‫امکانی ب رای ع رایضم نماند؛ ولی ص�لاح دین و ملت ب رای‬ ‫این خادم اسالم‪ ،‬باال تر از احساسات شخصی است و به رغم‬ ‫غرض ورزی های تبلیغاتی‪ ،‬ش��ما‪ ،‬خودتان بهتر از هرکس‬ ‫غم‪ ،‬در نگهداری دولت جناب عالی است و‬ ‫هم و ّ‬ ‫م ی دانید که ّ‬ ‫خودتان به بقای ان مایل نیستید‪ .‬از تجربیات روی کار امدن‬ ‫قوام و لجبازی های اخیر‪ ،‬بر من مسلم است که م ی خواهید‪،‬‬ ‫مانند س��ی ام تیرماه‪ ،‬یک بار دیگر ملت را تنها گذاش��ته و‬ ‫قهرمانانه بروید‪ .‬ترس مرا در عدم اجرای رفراندوم نشنیدید‪»...‬‬ ‫مصدق که دیگر هیچ گونه رابطه ای با دوستان نزدیک خود و‬ ‫به خصوص ایت اهلل کاشانی نداشت‪ ،‬جوابی بسیار سرد به این‬ ‫شرح به ایت اهلل کاشانی داد‪« :‬اینجانب مستظهر به پشتیبانی‬ ‫ملت ای ران هستم‪ ،‬والسالم‪ »...‬البته سال هاست که این نامه‬ ‫و پاسخ مصدق مورد تردید بسیاری از تاریخ نگاران قرار دارد‪ ،‬به‬ ‫صورتی که مخالفان ایت اهلل کاشانی معتقد هستند که او در‬ ‫ب راندازی مصدق دخالت مستقیم داشت‪ .‬در کنار کسانی که‬ ‫از جبهه ملی جدا شده بودند و او را رها کرده بودند‪ ،‬گروهی از‬ ‫سیاستمداران معروف ای رانی هوادار بریتانیا بودند‪ ،‬ازجمله این‬ ‫افراد سیدضیاءالدین طباطبایی بود که بریتانیا تالش م ی کرد‬ ‫زمینه های نخس ت وزیری او را فراهم کند‪ .‬انگلیس ی ها حتی‬ ‫پیش از انکه مصدق زمام امور را به دست گیرد‪ ،‬شاه را ب رای‬ ‫نخس ت وزیری سیدضیاءالدین‪ ،‬زیر فشار گذاشته بودند‪ .‬شاه‬ ‫در هم��ان موقع که مجلس‪،‬‬ ‫ظاه را با این ام��ر موافق بود و ‬ ‫مصدق را ب رای نخس ت وزیری معرفی کرد‪ ،‬با سیدضیاءالدین‬ ‫در این باره در حال گفت وگو بود‪ .‬از دیگ��ر این افراد‪ ،‬جمال‬ ‫ی ب��ود که رهبری فراکس��یون طرف��دار انگلیس را در‬ ‫امام ‬ ‫مجلس برعهده داش��ت؛ در واقع‪ ،‬تالش های جمال امامی‬ ‫ و فراکس��یون هوادارش ب رای مختل ساختن مجلس بود‪ .‬با‬ ‫پیروزی کودتا که با امکانات مالی بریتانیا و امریکا و حضور‬ ‫عوامل داخلی در صحنه به انجام رسید‪ ،‬شاه دوباره به کشور‬ ‫بازگش��ت‪ .‬تقریبا تمام ی مدی ران و کارگزاران دولت مصدق‬ ‫بازداشت ش��دند‪ .‬برخی مثل دکتر فاطم ی به اعدام محکوم‬ ‫شدند و دیگران به زندان‪ .‬در این میان اعضای فعال حزب توده‬ ‫نیز دستگیر و برخی افس ران توده ای اعدام شدند‪ .‬سران حزب‬ ‫نیز به خارج از کشور گریختند‪.‬‬ ‫قرار گرفته است و همین بر ابهامات زندگی پرفراز و نشیب‬ ‫او افزوده است‪ .‬قوام سیاس��تمداری متغیر بود‪ .‬از زمانی که‬ ‫به عنوان منشی حضور مظف رالدین شاه فرمان مشروطیت‬ ‫را با خط خود نوش��ت تا زمانی که بعد از واقعه ‪ 30‬تیر حیات‬ ‫سیاس��ی اش فروغ کرد‪ ،‬او در جبهه ه��ای مختلفی حضور‬ ‫داشت؛ گاهی سیاستمدار محبوب انگلیس ی ها بود و گاهی‬ ‫در همان ابتدای کودتای سوم اسفند رضاخان به دنبال گزینه‬ ‫سوم سیاست ای ران‪ ،‬یعنی امریکا م ی گشت‪ .‬در جنگ جهانی‬ ‫دوم گرچه نخس ت وزیر س��رزمین تحت اشغال بود اما گفته‬ ‫م ی ش��ود که به المان ها تمایل داش��ت‪ .‬با محمدرضا شاه‬ ‫به شدت در تضاد بود و حتی ش��اه جوان از او متنفر بود‪ ،‬چه‬ ‫انکه در ابتدای نخس ت وزیری یک بار به شاه جوان گفته بود‬ ‫که چقدر بزرگ شده اس��ت؛ این خود یاداوری زجراوری ب رای‬ ‫شاه بود که از طرف سیاستمداران سنتی بیان م ی شد که وی‬ ‫خام است و جوان‪ .‬در این میانه در اوج اختالفات این دو بعد‬ ‫از قضیه اذربایجان در حالی که نامه ای تند از پاریس به شاه‬ ‫نوشته شده بود‪ ،‬در بدترین ش��رایط ممکن نخس ت وزیری را‬ ‫قبول کرد‪ .‬ماجرا به این صورت بود که با تش��دید اختالفات‬ ‫میان محمدرضاش��اه و مصدق ب رای انتخاب وزیر جنگ در‬ ‫سال ‪ ،۱۳۳۱‬مصدق اس��تعفا کرده و شاه با پذیرش استعفای‬ ‫او دست دوستی به سوی قوام دراز کرد‪ .‬او در حکم خود لقب‬ ‫«حضرت اشرف» را که بعد از نامه نگاری تندی از وی گرفته‬ ‫بود‪ ،‬به قوام پس داد‪ .‬قوام نیز پس از پذیرش نخس ت وزیری‪،‬‬ ‫با دادن اعالمی ه ای تند که با مصرع «کشت ی بان را سیاستی‬ ‫دگر امد» مش��هور ش��د‪ ،‬هواداران نهضت ملی نفت را که‬ ‫چندی پیش رزم ارا را به بدترین شکل از صحنه حذف کرده‬ ‫بودند‪ ،‬به خشم اورد‪ .‬همه نیروهای جامعه از فدائیان اسالم‬ ‫و بازار و اصناف و روحانیونی چون ایت اهلل کاشانی تا جبهه‬ ‫ملی و حزب توده به مخالفت ب��ا او پرداختند و به تظاه راتی‬ ‫بزرگ دست زدند‪ .‬با رفتار خشونت امیز شهربانی در ته ران و‬ ‫کشته شدن تظاه ر ات کنندگان در روز س��ی تیر‪ ،‬شاه‪ ،‬قوام را‬ ‫مجبور به استعفا کرده و با پذیرش درخواست های مصدق‪ ،‬او‬ ‫را به قدرت برگرداند‪ .‬مجلس هفدهم پس از این حادثه قوام‬ ‫را مهدورالدم دانسته و حکم صدور اموالش را به نفع شهدای‬ ‫سی تیر صادر کرد‪ .‬او در واقع از این تاریخ با خاطره ای بسیار‬ ‫بد از صحنه سیاسی ای ران حذف شد‪.‬‬ ‫در یک نگاه کلی به کارنامه ق��وام درم ی یابیم که در‬ ‫بازه های مختلف زمانی ائتالف ه��ای متغیری با گروه های‬ ‫مختلف داش��ته اس��ت که باعث ایجاد دیدگاه های متضاد‬ ‫درباره وی شده است‪.‬‬ ‫شاه طی س��ال های ‪ ۱۳۲۰-۲۱‬او را دشمن سلطنت‬ ‫خ��ود و در س��ال های ‪ ۱۳۲۵-۲۶‬س��دی محک��م در ب رابر‬ ‫کمونیسم قلمداد م ی کرد‪ .‬در حالی که در سال ‪۱۳۲۶-۲۷‬‬ ‫وی را به جرم دشمنی با س��لطنت وادار به ترک کشور کرد‬ ‫که در س��ال ‪ ۱۳۳۱‬علیه مصدق با وی همدست شد‪ .‬حزب‬ ‫توده نیز روابط پرتالطم مشابهی را با قوام تجربه کرد‪ .‬طی‬ ‫س��ال های ‪ ۱۳۲۰-۲۵‬او را ی��ک مش��روطه خواه مخالف با‬ ‫نظام ی گری و نسبتا معتمد‪ ،‬در سال های ‪ ۱۳۲۵-۲۷‬وی را‬ ‫نماینده اشرافیت زمیندار‪ ،‬در سال های ‪ ۱۳۲۷-۲۸‬متحدی‬ ‫مناسب و در سال ‪ ۱۳۳۰‬به عنوان نوکر شاه و انگلیس قلمداد‬ ‫م ی کرد‪ .‬انگلیس نیز به نوبه خود طی سال های زمامداری‬ ‫قوام تصویری متفاوت از او ارائ��ه م ی کرد‪ .‬به گونه ای که در‬ ‫سال ‪ ۱۳۲۱‬وی را فردی قاطع و طرفدار متفقین‪ ،‬در سال های‬ ‫‪ ۱۳۲۱-۲۵‬او را همدست و یاری کننده روس ها‪ ،‬در سال های‬ ‫‪ ۱۳۲۵-۲۶‬مورد تحس��ین به خاطر وادار کردن شوروی به‬ ‫ترک خاک ای ران‪ ،‬در ‪ ۱۳۲۶-۲۷‬تهدیدکننده منافع انگلستان‬ ‫در خوزستان و بحرین و در س��ال ‪ ۱۳۳۰‬جانشینی مناسب‬ ‫ب رای مصدق م ی دانست‪ .‬‬ ‫ب ی ش��ک سیاس��ت ش��خص قوام در بهره ب��رداری‬ ‫حداکث��ری از فرصت ه��ا و موقعی ت های مختل��ف در این‬ ‫چرخش های متناقض دخیل بوده اس��ت‪ .‬ام��ا او چگونه با‬ ‫مساله نفت برخورد م ی کرد؟ اگر قیام ‪ 30‬تیر برگزار نم ی شد‪،‬‬ ‫قوام بیش��ترین بهره را از تبحر سیاسی و دیپلماتیک خود‬ ‫م ی گرفت؛ تجربه مذاکرات با استالین در مساله اذربایجان‬ ‫و خروج نیروهای ارتش س��رخ که از ان با عن��وان بندبازی‬ ‫سیاس��ی قوام نام م ی بردند‪ .‬البته در مذاکرات نفت مساله‬ ‫کمی پیچیده تر از ماجرای اذربایجان بود‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اخرین ژنرال‬ ‫نگاهی به ظهور و سقوط زاهدی‬ ‫هنوز پای��ش را روی زمین ای ران نگذاش��ته ب��ود که با‬ ‫نخس ت وزیر کودتا به اختالف خورد؛ جایی که شاه م ی خواست‬ ‫پس از ‪ 10‬سال فترت و سکوت دیگر حکومت کند‪ .‬جانشین‬ ‫مصدق شاید گزینه مناسبی ب رای حکومت کردن شاه نبود‪ ،‬چه‬ ‫انکه پرواضح بود که محمدرضا شاه از ابتدا با فضل اهلل زاهدی‬ ‫این ژنرال نسل اولی ارتش رضاخانی سرناسازگاری برم ی دارد‪.‬‬ ‫اینجا بود که نخس��ت وزیر کودتا خیلی زود م ی بایس��ت ارگ‬ ‫دولت را ترک کند و راهی اروپا ش��ود‪ .‬ایا ژنرال زاهدی در نقش‬ ‫کاتالیزور شاه ب رای گذار از ب ی سامانی از پس کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫بود؟ او که روزگاری در کمپ اسرای ای رانی به دست انگلیس ی ها‬ ‫به جرم داشتن ارتباط و تمایالت نازیسم زندانی بود‪ ،‬چگونه در‬ ‫نهایت به نخس ت وزیری دولت کودتای انگلیسی – امریکایی‬ ‫‪ 28‬مرداد رسید؟‬ ‫فضل اهلل زاهدی را باید از نسل نخستین نظامیان ارتش‬ ‫کالسیک ای ران دانست‪ .‬او که اصالتا همدانی بود با رضاخان که‬ ‫فرمانده فوج قزاق های همدان بود اشنا شد‪ .‬بعد‬ ‫از این اشنایی بود که او به مدرسه نظام رفت و در‬ ‫حالی که تنها‪ 18‬سال داشت‪ ،‬ستوان سوم شد و‬ ‫پنج سال بعد در سریع ترین ارتقای درجه در ای ران‬ ‫دراستانهکودتایسومافندرضاخانسرتیپشد‪.‬‬ ‫او یکی ازبازوان نظامی رضاخان بود و در تمام‬ ‫جنگ های داخلی سال های ابتدایی قرن جدید‬ ‫شمسی ش��رکت کرد‪ .‬از کردس��تان تا رشت و‬ ‫تنکابن و مخصوصا قیام جنگل او از فرماندهان‬ ‫اصلی جنگ بامبارزین نهض��ت جنگل بود‪.‬‬ ‫بعد از قیام میرزا بود که ب��ه اذربایجان رفت و‬ ‫اسماعیل اقا سیمیتقو یاغی معروف ان خطه‬ ‫را سرکوب کرد‪ .‬در این میان مهمترین ماموریت‬ ‫زاهدی که حاال اجودان رضاخان وزیر جنگ شده‬ ‫بود‪ ،‬سرکوب قیام شیخ خزعل بود‪ .‬زاهدی در‬ ‫سال ‪ ۱۳۰۰‬به فرماندهی تیپ فارس منصوب‬ ‫شد و به شی راز رفت‪ .‬در این سمت تازه ایفا شده‬ ‫بود که دستور رسید ب رای سرکوبی شیخ خزعل‬ ‫به خوزستان برود‪ .‬زاهدی در منطقه «زیدون» با‬ ‫قوای شیخ خزعل مواجه شد و پس از مدت یک هفته درگیری‬ ‫بین شورشیان و قوای دولتی ادامه داشت‪ .‬طی زد و خوردهایی‬ ‫که در رامهرمز و نزدیکی اهواز بین قوای دولتی و شیخ خزعل‬ ‫روی داد‪ ،‬شیخ خزعل شکست خورد‪ .‬او در تمام ناارام ی های قبل‬ ‫از به تخت نشستن رضاخان حضوری پررنگ داشت؛ از جنگل تا‬ ‫خزعل و از شمال تا جنوب‪ ،‬شرق تا غرب و‪...‬‬ ‫در این می��ان اما حاال زاهدی یکی از نزدیکان رضاش��اه‬ ‫است‪ .‬او از زمانی که رضاقلدر فرمانده بریگارد قزاق در همدان‬ ‫بود تا تخت سلطنت وی را همراهی کرده بود واز نزدیک ترین‬ ‫محارم ش��اه پهلوی در ارتش بود‪ ،‬به صورتی ک��ه در اوج رونق‬ ‫سلطنت رضاشاه در سال ‪ ۱۳۱۴‬ریاست بازرسی امور مالی ارتش‬ ‫را به عهده گرفت و در سال‪ ۱۳۱۶‬مامور احداث ساختمان باشگاه‬ ‫افس ران ارتش شد‪ .‬زاهدی که اواخر سلطنت رضاشاه در لشگر‬ ‫اصفهان فرماندهی م ی کرد‪ ،‬زمانی که شاه تبعیدی از این شهر‬ ‫عبور م ی کرد‪ ،‬توسط انگلیس ی ها که به دفتر او حمله برده بودند‬ ‫به زندان فرستاده شد و تا پایان جنگ جهانی دوم در فلسطین‬ ‫که در ان زمان در اشغال انگلیس ی ها بود‪ ،‬به سر برد و کسی از او‬ ‫خبری نداشت‪ .‬در سال ‪ ۱۳۲۴‬با پایان جنگ‪ ،‬زاهدی نیز از زندان‬ ‫انگلیس ی ها ازاد شد و به ته ران امد‪.‬هیچ کس نم ی داند که در‬ ‫این چهار سال چه به سر سرتیپ زاهدی امد و او نیز هیچ گاه از‬ ‫دوران اسارت خود سخن نگفت‪ .‬اما وقتی به ته ران امد دوباره‬ ‫رخت نظام را به تن کرد و به درجه سرلشکری رسید‪.‬‬ ‫نکته مهم در این میان ان است که او به عمد یا غی ر عمد‬ ‫در اوج تحوالت سیاس��ی چهار سال نخست حکومت محمد‬ ‫رضا شاه با این تبعید از صحنه سیاس��ی ای ران به دور بود و در‬ ‫زمانی که دیگر دسته بندی های سیاسی و منازعات میان احزاب‬ ‫و گروه های سیاسی به اوج خود رسیده بود‪ ،‬به صحنه سیاسی‬ ‫کشور بازگشت‪ .‬در واقع او زمانی به ای ران امد که انگلیس ی ها در‬ ‫بدترین ش��رایط تاریخی خود در میان عموم مردم ای ران به سر‬ ‫م ی بردند و حاال وی که از زندان انگلیس ی ها ازاد شده بود به عنوان‬ ‫یکیازنمادهایضداستعماریانگلیسمطرحبود‪.‬ضمناینکه‬ ‫وی اندکی بعد از ورود به ای ران به ریاست باشگاه افس ران ارتش‬ ‫رس��یده بود‪ -‬همان جایی که خود روزگاری ان را تاسیس کرده‬ ‫بود‪ -‬و همین کاراکتر م ی توانست او را نزد افس ران ج وان به عنوان‬ ‫یکیازنمادهایاستقاللارتشای رانتبدیلکند‪.‬شایدبههمین‬ ‫دلیل بود که وی به در ان زمان به عنوان یک نظامی خوشنام‬ ‫مورد رجوع بسیاری از گروه های ملی بود‪ ،‬به صورتی که در زمان‬ ‫دولت تیمسار زاهدی دو سال بعد از کودتا مستعجل شد‬ ‫ریاست ستاد ارتش رزم ارا در س��ال ‪ ،۱۳۲۹‬به ریاست شه ربانی‬ ‫کل کشور منصوب ش��د و در جریان نهضت ملی شدن نفت‪،‬‬ ‫به جهت روحیات ضدانگلیس��ی اش‪ ،‬هوادار نهضت به شمار‬ ‫م ی رفت و در سال‪ ۱۳۲۸‬در انتخابات جنجالی مجلس شانزدهم‬ ‫که ارتش‪ ،‬درصدد دخالت بود‪ ،‬تا انجا که توانست از پست خود‬ ‫در شه ربانی ته ران‪ ،‬ب رای دفاع از ارای جبهه ملی و مبارزه با رقیب‬ ‫سرسخت قدیم ی اش‪ ،‬سپهبد رزم ارا‪ ،‬رئیس ستاد ارتش تالش‬ ‫کرد که نتیجه اش پیروزی جبهه ملی به رهبری دکتر مصدق‬ ‫در انتخابات ته ران و راه یافتن ان به مجلس شد‪ .‬در سال بعد‬ ‫و با تشکیل مجلس که اکثریت ان را هواداران رزم ارا تشکیل‬ ‫م ی دادند‪ ،‬رزم ارا به نخس ت وزیری رس��ید و سرلشکر زاهدی از‬ ‫ریاست شه ربانی کنار گذاشته ش��ده و از ارتش بازنشسته شد‪.‬‬ ‫ولی شاه که از قدرت روزافزون رزم ارا ه راس داشت‪ ،‬او را به عنوان‬ ‫سناتور انتصابی به مجلس سنا فرستاد‪ .‬زاهدی پس از ان در سنا‬ ‫به همراه دیگر ه واداران نهضت ملی شدن نفت همچون احمد‬ ‫متی ن دفتری‪ ،‬به مبارزه با رزم ارا پرداخت‪ .‬به همین دلیل پس از‬ ‫کشته شدن رزم ارا و ملی شدن نفت که مصدق مامور تشکیل‬ ‫دولت گردید‪ ،‬کسی بهتر از او را ب رای پست وزارت کشور نیافت‪.‬‬ ‫طنز تاریخ اینجاست که وزیر کشور اول مصدق‪ ،‬فرمانده نظامی‬ ‫کودتای علیه او در سه سال بعد باشد‪ .‬میانه مصدق و زاهدی‬ ‫هیچ گاه خوب نبود‪ ،‬به صورتی که وی از سوی بخشی از جبهه‬ ‫بزرگ ملی که متشکل از گروه های ناهمگون با مرامنامه گاها‬ ‫متضاد بودند‪ ،‬بیش از همه در میان جناح راس��ت جبهه ملی‬ ‫حامیانی ب رای خود دس��ت و پا کرده بود‪ .‬ش��کاف میان جناح‬ ‫راست و جناح چپ جبهه ملی در واقع او را در موقعیت خاصی‬ ‫قرار داده بود‪ .‬او بعد از بروز اختالف از وزارت کشور استعفا داد و‬ ‫به مجلس سنا رفت‪ .‬در همین جا بود که از سوی حامیان سابق‬ ‫مصدق‪ ،‬بقایی‪ ،‬مکی‪ ،‬حائری زاده و کاشانی‪ ،‬به عنوان جانشین‬ ‫بالقوه مصدق مطرح بود‪ .‬در کن��ار اقلیت مخالفان مصدق در‬ ‫مجلس او اما رهبر اکثریت مخالفان مصدق در سنا بود‪ .‬شاید‬ ‫یکی از دالیل اصلی انحالل مجلس س��نا‪ ،‬تبدل شدن ان به‬ ‫کانونی توطئه ای علیه مخالفان بود‪ .‬پس از ان زاهدی به جرم‬ ‫تالش ب رای ط راحی یک کودتا‪ ،‬در اسفند ‪ ۱۳۳۱‬بازداشت شده‬ ‫و دو ماه در زندان بود‪ .‬او پس از ازادی نیز به مخالفت های خود‬ ‫ادامه داد‪ .‬ولی پس از قتل سرتیپ افشارطوس‪ ،‬رئیس شه ربانی‬ ‫دولت مصدق‪ ،‬او و مظفر بقایی‪ ،‬نماینده مجلس‪ ،‬تحت تعقیب‬ ‫قرار گرفتند‪ .‬بقایی از مصونیت پارلمانی خود بهره برد و زاهدی با‬ ‫حمایت ایت اهلل کاشانی‪ ،‬رئیس مجلس‪ ،‬در مجلس پناه گرفت‪.‬‬ ‫نکته مهم اینجاست که ب رای اولین بار پس از مشروطیت بود‬ ‫که فردی دوباره سنت بس ت نشینی را احیا کرده بود‪ .‬پناه دادن‬ ‫زاهدی توسط ایت اهلل کاشانی در واقع نهایی شدن شکاف میان‬ ‫این دو رهبر نهضت ملی بود‪ .‬این سخنان زاهدی شاید دلیلی بر‬ ‫این اقدام توام با عملگرایی ایت اهلل کاشانی بود‪:‬‬ ‫«شما میهمان مجلس م ی باشید و به عالوه‬ ‫مورد احترام هم��ه اقایان بوده و هس��تید و از‬ ‫مزاحمت هایی که تاکنون ب رای شما ایجاد شده‬ ‫متاس��فم‪ ،‬چون من خدمات شما را به نهضت‬ ‫ملی ای ران فراموش نکرده ام و امیدوارم بتوانید‬ ‫به خدمات بیشتری نائل شوید‪ .‬اینجا هم خانه‬ ‫ملت اس��ت و ش��ما م ی توانید تا هر وقت که‬ ‫بخواهید باش��ید‪ ».‬کودتای ‪ 28‬مرداد در واقع‬ ‫محصولی توافقی می��ان قدرت های درگیر با‬ ‫شاه بر سر گزینه الترناتیو بود که با شدت عمل‬ ‫بتواند هم مصدق را با تجمیع مخالفان او در‬ ‫ارتش و تهییج افس ران جوان در سرنگون‪ .‬هم‬ ‫به عنوان یک نظامی قدیم ی با سیاست مشت‬ ‫اهنین حزب توده را ب رای همیش��ه نابود کند‪.‬‬ ‫زاهدی از هر جهت ب رای ش��اه و امریکا قابل‬ ‫اعتماد بود و امکان برکناری او ب رای سالیان دراز‬ ‫پی ش بینی نم ی شد‪ .‬او نه تنها خود را در وضع‬ ‫موجود سهیم م ی دانست‪ ،‬بلکه اعتقاد داشت‬ ‫که برگرداندن قدرت به شاه‪ ،‬سقوط مصدق و پاکسازی حزب‬ ‫توده‪ ،‬تماما در نتیجه ش��هامت و تدبیر او بوده است‪ ،‬بناب راین‬ ‫سهم ی ب رای شاه قائل نبود‪ .‬ش��اه به تدریج‪ ،‬به این فکر افتاد‬ ‫که خود از قدرت امریکا به نفع خویش بهره مند شود‪ .‬گرفتن‬ ‫این امتیاز مس��تلزم مالقات و مذاکره حضوری بود‪ .‬ایزنهاور‬ ‫(رئی س جمهور امریکا) رس��ما از ش��اه دعوت کرد‪ .‬این دعوت‬ ‫ظاه را ب رای بازدید و باطنا ب رای مذاکره بود‪ .‬شاه به امریکا سفر‬ ‫کرد و موفق شد موافقت امریکا را ب رای اداره امور ای ران توسط‬ ‫خویش و برکناری زاهدی جلب کند‪.‬‬ ‫شاه بعد از تعطیالت نوروز ‪ 1334‬توسط اسداهلل علم‪ ،‬به‬ ‫زاهدی تکلیف کرد که استعفا کند‪ .‬زاهدی هرگز چنین انتظاری‬ ‫از شاه نداشت و پیشنهاد علم را جدی نگرفت‪ ،‬ولی سفیر امریکا‬ ‫توسط اردشیر زاهدی پیغام فرستاد که دوران خدمت او به سر‬ ‫امده و بهتر اس��ت بدون مقاومت کناره گیری کند‪ .‬زاهدی به‬ ‫فکر معامله افتاد و در قبال تحویل نخس��ت وزیری‪ ،‬خواستار‬ ‫شغل دیگری شد‪ .‬سرانجام سفیری سیار ای ران در اروپا که مرکز‬ ‫ان سوییس بود تاسیس و مادم العمر تحویل وی شد‪ .‬زاهدی‬ ‫در هفدهم فروردین‪ 1334‬از نخس ت وزیری کناره گیری کرد و به‬ ‫سوییس رفت و ویالی گل سرخ را که از محل اعتبارات دولت‬ ‫امریکا به حساب شخصی خود واریز کرده بود‪ ،‬خریداری کرد و‬ ‫مشغول یک زندگی راحت شد‪ .‬با اینکه مجاز نبود به ای ران بازگردد‬ ‫اما زمانی این امر ممکن شد که وی از دنیا رفته بود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫قواموزیرخارجهخوبیبود‪،‬مصدقوزیرکشورخوبی‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر محمدعلی بهمنی قاجار‬ ‫‪226‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫نخس ت وزیریمصدق‪،‬بینمحافلانگلیسیوامریکاییاینمس اله‬ ‫مطرح است که ب رای س��قوط مصدق نیاز داریم از یکی از نزدیکان‬ ‫مصدق و فردی که دارای اعتبار ملی باشد‪ ،‬استفاده کنیم‪ .‬انها فکر‬ ‫م ی کنند که اگر مصدق را عوض کنیم و مثال کسی مثل ابراهیم‬ ‫ی که مشهور به انگلیسی‬ ‫حکیمی‪ ،‬ساعد و سیاس��تمداران قدیم ‬ ‫بودن هستند بیایند‪ ،‬مردم احساسات تندی را تولید م ی کنند‪ .‬در واقع‬ ‫مردم پذی رای این نیستند که به جای مصدق یک فرد محافظه کار‪،‬‬ ‫ضعیف یا سرسپرده به شاه و دارای اتهام وابستگی به خارج ی ها را‬ ‫ببینند‪.‬بناب رایناینبحثتقویتم ی شودکهیکیازرجالنزدیکبه‬ ‫مصدق را به عنوان الترناتیو مصدق کاندیدا کنیم‪ .‬از جمله افرادی که‬ ‫از همان ابتدا مطرح است‪ ،‬زاهدی است‪ ،‬بعد هم بین زاهدی و مصدق‬ ‫اختالفاتی به وجود م ی اید و زاهدی از وزارت کش��ور کنار گذاشته‬ ‫م ی شود‪ .‬زاهدی کاندیدای مسلم است‪ .‬بعد از ماجرای ‪ 30‬تیر وقتی‬ ‫مصدقبرم ی گرددازمجلساختیاراتبیشتری م ی خ واهد‪.‬برهمین‬ ‫اساس اختالفات تندی بین مصدق و ایت اهلل کاشانی و عده دیگری‬ ‫از عناصر نهضت ملی مثل دکتر بقایی به وجود م ی اید‪ ،‬در این اینجا‬ ‫هم زاهدی طرف اپوزیسیون داخلی جبهه ملی و مصدق را م ی گیرد‪.‬‬ ‫ب راساس این گسست در جبهه ملی زاهدی بیشتر‬ ‫بههماناپوزیسیونداخلی‪،‬جناحراستجبههملی‬ ‫تمایلداشته است؟‬ ‫بله‪ ،‬صددرصد‪ .‬همان جناح راست جبهه ملی‪ ،‬در واقع‬ ‫زاهدی‪ ،‬رکن بازوی نظامی ان جناح راست جبهه ملی م ی شود که‬ ‫حاال دیگر از جبهه ملی منشعب شده و کامال خارج شده و به عنوان‬ ‫اپوزیسیون فعال مصدق دارد عمل م ی کند‪.‬‬ ‫در جنگ جهان�ی دوم که متفقین ب�ه ایران حمله‬ ‫م ی کنند‪ ،‬رجالی را دستگیر م ی کنند؛ شری ف امامی و‬ ‫زاهدیازاینگروههستندکهدرنهایتباانگلستان‬ ‫همکاریم ی کنند‪.‬اینتناقضچگونهاست؟‬ ‫ی وجود داشته باشد که‬ ‫من فکر نم ی کنم اسناد محکم ‬ ‫زاهدی ادم انگلیس ی ها بوده است‪.‬‬ ‫منتهاالت رناتیوشانبودهاست‪.‬‬ ‫الترناتیو بوده‪ .‬فکر م ی کردند که ما یک نفر را بیاوریم که‬ ‫وابستهبهاننهضتملینباشد‪.‬یعنیمصدقب رامدهازیکنهضت‬ ‫ملی است و ملت ای ران پشت اوست چرا که م ی خ واهد اراده ملت ای ران‬ ‫را حاکم کند‪ .‬حاال بعد از این وقتی م ی خواهید این فرد را که منافع‬ ‫سیاست‬ ‫برای شروع بحث از تیمس�ار زاهدی شروع کنیم‪.‬‬ ‫او یکی از نسل اول ی ها نظامیان دوره پهلوی است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه زندگی پرفراز و نش�یبی دارد؛ از روزی‬ ‫که به دست انگلیس ی ها به دلیل تمایالت نازی به‬ ‫فلسطین تبعید م ی ش�ود و روزگاری با انها همراه‬ ‫است و علیه دکتر مصدق کودتا م ی کند‪ .‬او کیست؟‬ ‫فضل اهلل زاهدی یا بصیر دی��وان از نظامیان قدیمی و‬ ‫اس��تخوانداری بود که تبار نظامی و تبار اداری اش در واقع به دوره‬ ‫قاجارم ی رسیدهاست‪.‬ازکسانیبودهکهبارضاخانهمکاریکرده‪،‬در‬ ‫واقع دست پرورده رضاخان سردار سپه نبوده بلکه با رضاخان همکاری‬ ‫م ی کرده است‪ .‬در مورد سرکوب و دس��تگیری شیخ خزعل نقش‬ ‫اساسی داشته و حتی در سف رنامه خوزس��تان رضاخان سردار سپه‪،‬‬ ‫بارها تلگراف هایی بین رضاخان و زاهدی رد و بدل شده است‪ .‬او در‬ ‫عصر پهلوی اول جزو نظامیان مورد اعتماد او بوده‪ .‬در استانه و میانه‬ ‫جنگجهانیدومبهالمانتمایلپی دام ی کندوبههمیندلیلوقتی‬ ‫انگلیس ی هاای رانرااشغالم ی کنند‪،‬زاهدیرابه عنوانیکیازعناصر‬ ‫نفوذی المان در ای ران دستگیر م ی کنند و بعد هم به خاطر همین‬ ‫سابقهدستگیریتوسطانگلیس ی ها یکوجاهتملیپی دام ی کند‪.‬‬ ‫به این معنی در زمره نظامیانی قرار م ی گیرد که مخالف س��لطه‬ ‫انگلیس در ای ران بودند‪ .‬در سال‪ 28‬انتخابات مجلس شانزدهم برگزار‬ ‫م ی شود و این انتخابات به صورت تقلبی و کامال سازمان یافته برگزار‬ ‫م ی شود که اعضای جبهه ملی وارد مجلس نشوند تا از ملی شدن‬ ‫صنعت نفتممانعتشود‪.‬امابااعتراضجبههملیومقاومت هایی‬ ‫کهازسویعموممردمم ی شود‪،‬رئیسشه ربانیکهمسئولبرگزاری‬ ‫انتخابات است‪ ،‬عوض م ی شود و زاهدی رئیس شه ربانی م ی شود؛‬ ‫اینجاست که زاهدی انتخابات را با صحت و سالمت کامل برگزار‬ ‫م ی کندو نتیجه انتخابات عوض م ی شود و‪ 12‬نفری که به مجلس‬ ‫ته ران م ی روند همه از افراد ملی به خصوص شخص دکتر مصدق و‬ ‫ایت اهلل کاشانی هستند‪ .‬این سابقه‪ ،‬باب همکاری میان زاهدی و‬ ‫جبهه ملی را م ی گشاید و ذهنیت خوبی بین جبهه ملی و زاهدی‬ ‫به وجود م ی اید‪ .‬منتها زاهدی با تمام عناصری که درون جبهه ملی‬ ‫یا در نهضت ملی شدن صنعت نفت فعالیت م ی کردند‪ ،‬مناسبات‬ ‫حسنه ایبرقرارم ی کند؛ازجملهباایت اهللکاشانی‪،‬دکترمصدق‪،‬دکتر‬ ‫یزاده و‪ ...‬دوستی نزدیکی داشته است‪ .‬بر‬ ‫بقایی‪ ،‬حسین مکی‪ ،‬حائر ‬ ‫این اساس صرفا نم ی شود زاهدی را سرسپرده و مطیع دکتر مصدق‬ ‫دانست‪ ،‬بلکه زاهدی خودش را هم باتوجه به این همکاری به عنوان‬ ‫یدانستهوتصورم ی کردهاگرنمایندگان‬ ‫رکنیازارکاننهضتملیم ‬ ‫جبههملیتوانسته اندواردمجلسشوندوبعدقانونمل ی شدننفت‬ ‫را تصویب کنند‪ ،‬به خاطر برگزاری انتخابات به طور صحیح به وسیله‬ ‫خودش به عنوان رئیس شه ربانی بوده است‪ .‬بعد از روی کار امدن‬ ‫دولت اول مصدق بناب راین پاداش��ی هم که م ی گیرد‪ ،‬وزارت کشور‬ ‫دولت اول مصدق است‪.‬‬ ‫اتفاقا س�وال من اینجاس�ت که ب�ه خاطر همین‬ ‫حس‪ ،‬زاهدی خود را گزینه ای برای نخس ت وزیری‬ ‫م ی پنداشت؟‬ ‫وقتیمصدقنخس ت وزیرم ی شودازهماناواسطدوراول‬ ‫‪3‬‬ ‫محمدعل�ی بهمن ی قاج�ار از ن�وادگان‬ ‫عباس میرزا و دانش اموخته حقوق بشر دانشگاه‬ ‫شود ته ران است‪ .‬از او تاکنون مقاله های پرشماری‬ ‫درباره تاریخ و فرهنگ ایران منتش�ر شده است‪،‬‬ ‫از جمله کت�اب مهم «تمامیت ارض�ی ایران» که‬ ‫چندین مجل�د در م�ورد منازع�ات تاریخی در‬ ‫مرزهای تاریخی ایران اس�ت‪ .‬مثلث در گفت وگو‬ ‫با این پژوهش�گر تاریخ�ی به س�ه بازیگر مهم‬ ‫س�ال های ‪ 30‬تا ‪ 32‬یعنی فضل اهلل زاهدی‪ ،‬احمد‬ ‫قوام و محمد مصدق پرداخته است‪.‬‬ ‫اساس ی تان را تهدید م ی کند براندازید نم ی توانید یک ادم سرسپرده و‬ ‫نوکرصفترابیاوریدوبهجایمصدقبگذارید‪.‬اتفاقابهیکادمنسبتا‬ ‫مستقل نیاز دارید که از ان ادم نسبتا مستقل حمایت کنید‪ .‬منتها ان‬ ‫قدرت و ان قاعده پشتیبانی از مصدق‪ ،‬پشت ان ادم مستقل نیست‪،‬‬ ‫کمااینکه م ی بینیم برکناری مصدق به س��ادگی میسر نشد‪ .‬یک‬ ‫کودتایتاریخیصورتگرفت کهدردلتاریخهمهمیشه ماند‪.‬ولی‬ ‫برکناریزاهدیبایکدستخطشاهبهسادگیوسهولتهرچهتمام تر‬ ‫میسرشد‪.‬بناب راینب رایبرکناریمصدقنم ی توانستندب هدنبالیک‬ ‫فرد سرسپرده بگردند‪ .‬فردی را که حداقل یک مشروعیت و وجاهت‬ ‫ملی داشت و در ضمن مشهور به نوکری انگلیس نبود و واقعا هم‬ ‫ادم انگلیس ی ها نبود اما با انها همکاری کرد‪ ،‬به خاطر تضاد هایی‬ ‫که با مصدق داشت و شاید فکر م ی کرد که منافع ملی ای ران در این‬ ‫حکم م ی کند که مصدق کنار برود‪ ،‬به همین دلیل اقای زاهدی با‬ ‫انگلیس ی ها همکاری کرد و به خاطر این همکاری با انگلیس و به‬ ‫خاطر اینکه دخالت خارجی در امور داخلی ای ران را پذیرفت‪ ،‬از دید مردم‬ ‫ای ران هم مطرود شد‪ ،‬یعنی به سرعت وجاهت و مشروعیت خود را از‬ ‫دست داد‪ .‬در واقع ما نم ی خ واهیم بگوییم زاهدی در پی عمل ی کردن‬ ‫اهداف انگلیس ی ها بود‪ .‬زاهدی منافع ملی ای ران را در این م ی دید که‬ ‫مصدق برود و البته جاه طلبی سیاسی شخصی اش را هم داشت‪،‬‬ ‫دوست داشت نخس ت وزیر شود و دوس��ت داشت مرد مقتدر ای ران‬ ‫شود‪ .‬ولی چون به دخالت انگلیس ی ها تن داد و مردم ای ران قیام کرده‬ ‫بودندکهبهدخالتونفوذانگلیسدرای رانپایاندهند‪،‬بهخاطرهمین‬ ‫زاهدی به شدت از طرف ملت ایران مطرود شد‪.‬‬ ‫نکته اش همین اس�ت‪ .‬یعنی بعد از کودتا برای او‬ ‫بیشتر نقش یک دولت گذار را در نظر گرفته بودند؟‬ ‫در نهایت همین شد‪ .‬اساسا من قبول ندارم که م ی گویند‬ ‫شاه قبل از ‪ 28‬مرداد در ‪ 12‬سال اول‪ ،‬دموکرات و مشروطه خواه بود‪.‬‬ ‫شاه از ابتدا در صدد این بود که قدرت را خود در دست بگیرد‪ .‬برکناری‬ ‫قوام در سال ‪ ،1326‬تالش ب رای تغییر قانون اساسی‪ ،‬وقایع بعد از‬ ‫‪ 15‬بهمن‪ 1327‬همه نشان م ی دهد که شاه در پی این بود که خودش‬ ‫همه کاره شود و مسلم است که بعد از سقوط مصدق‪ ،‬بین یک فردی‬ ‫که از یک نهاد مادام العمر و س��نتی به عنوان سلطنت نمایندگی‬ ‫م ی کند و یک فردی که صرفا یک نوع محبوبیتی بین ارتش دارد‬ ‫یا یک وجاهت ملی دارد ولی ان چنان پشتوانه مردمی ندارد‪ ،‬یعنی‬ ‫زاهدی‪ ،‬ب رنده بین شاه و زاهدی‪ ،‬قطعا شاه خواهد بود و مشخص‬ ‫است‪ .‬من نم ی گویم که حاال ضرورتا زاهدی را اوردند که یک سال‬ ‫دیگر او را کنار بگذارند ولی هدف ش��ان این بود که از زاهدی ب رای‬ ‫برکناری مصدق استفاده کنند‪ .‬هدفی بیشتر از این ب رای استفاده از‬ ‫زاهدی نبود‪ 28 .‬مرداد از چند جهت نقطه عطف تاریخ معاصر ای ران‬ ‫است‪ .‬اول اینکه اغاز عصر دیکتاتوری رسمی شاه است‪ .‬دوم‪ ،‬بعد‬ ‫از این مقطع زمانی دیگر از میان الیگارش��ی س��نتی ای ران فردی‬ ‫نخس ت وزیر قوی نم ی شود‪ ،‬عال و امینی هر دو مستعجل بودند‬ ‫و سوم اینکه ساختار قدرت در ایران به دلیل نقش بیشتر امریکا به‬ ‫سوی تکنوکرات ها میل کرد‪ .‬اگر به حوادث بعد از مشروطیت نگاه‬ ‫کنیم اشرافیتی در کشور اداره امور کشور را بر عهده گرفته بودند‪،‬‬ ‫منتها در درون اشرافیت دو نیروی مسلط وجود دارد؛ شاهزاده های‬ ‫قاجار و ایالت و عشایر‪ ،‬کس��انی که در دیوان ساالری قاجار بودند‪،‬‬ ‫اینها همه بخش های مختلفی اس��ت که در این اشرافیت است‪.‬‬ ‫منتها در کنار این اشرافیت دو نوع نیروی جدید هم وجود دارد؛ یکی‬ ‫افراد روشنفکر تازه تحصیلکرده هستند که با دیوان ساالری موجود‬ ‫و حاکمیت تعامل م ی کند مثال امثال علی سهیلی‪ ،‬گروه دیگر هم‬ ‫روشنفکران انقالبی هستند‪ ،‬مثل میرزاده عشقی‪ ،‬فرخی یزدی و‪ ...‬در‬ ‫نهایت یک تعاملی بین این سه نیرو و دولت رضاشاه به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫البته رضاشاه دیکتاتور همه کاره خودش است ولی از هر سه عنصر‪،‬‬ ‫حتی از عنصر های انقالبی که شما م ی بینید در صدر مشروطه ترور‬ ‫م ی کردند‪ ،‬رضاشاه از انها در دستگاه خود استفاده م ی کند‪ .‬از اشرافیت‬ ‫سنتی هم استفاده م ی کند‪ ،‬از ان روشنفکر ها ‪ -‬امثال سهیلی‪ -‬هم‬ ‫خیلی زیاد استفاده م ی کند که نیروی مورد عالقه اش بوده اند‪ .‬بعد از‬ ‫‪ 28‬مردادهم این نیرو ها کماکانهستند‪ ،‬منتهاتکیهقدرت برهمان‬ ‫اشرافیت و نیرو های روشنفکر تازه تحصیلکرده وفادار به دستگاه‬ ‫است و م ی بینیم که از هر دو استفاده م ی کند و نیرو های انقالبی‬ ‫‪51‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫‪226‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫که بیشتر در حزب توده تبلور پی دا کرده بودند ‪ -‬غیر از یک مقطع‬ ‫کوتاهی در عصر قوام و مجلس چهاردهم که چند نماینده توده ای‬ ‫در کابینه و مجلس هستند‪ ،‬اش��رافیت هنوز مصدر کار است‪ .‬اما‬ ‫اشرافیت هم م ی خ واهد قدرت خود را حفظ کند و هم استقاللش را از‬ ‫سلطنت حفظ نماید‪ .‬بناب راین در جریان دولت ملی‪ ،‬مصدق نماینده‬ ‫اشرافیت نیست‪ ،‬با وجود اینکه خود از تبار اشرافیت است‪ ،‬مصدق‬ ‫نماینده توده مردم‪ ،‬روشنفکر تحصیلکرده انقالبی و اصالح طلب‬ ‫است‪ .‬اتفاقا اشرافیت علیه مصدق اس��ت‪ .‬یک موضوع مهم این‬ ‫است که م ی گویند مصدق از قاجار است‪ .‬ولی بازمانده های قاجاریه‬ ‫در حذف مصدق با محمدرضا ش��اه متحد م ی شوند‪ .‬این نکته ای‬ ‫است که کمتر به ان در تاریخ نگاری پهلوی هم توجه شده است‪.‬‬ ‫اقای اکبرمیرزا صارم الدوله پسر ظل السلطان از متنفذین اصفهان‬ ‫اس��ت‪ .‬او تالش وافری ب رای ب راندازی مصدق و در ‪ 28‬مرداد هم در‬ ‫کنار شاه در اصفهان ‪ -‬در س��قوط ارکان دولت مصدق‪ ،‬استانداری‪،‬‬ ‫ش��ه ربانی و‪ - ...‬قرار دارد‪ .‬اقای ابوالفضل میرزا عزیز سلطان پسر‬ ‫مظف رالدین شاه‪ ،‬او هم با محمدرضا شاه همکاری م ی کند؛ بع دا هم‬ ‫به عنوان سناتور انتسابی بعد از ‪ 28‬مرداد انتخاب م ی شود‪ .‬بناب راین‬ ‫نداری‬ ‫اشرافیت ضد مصدق بودند‪ ،‬به خاطر اینکه مصدق بحث زمی ‬ ‫و اصالحات ارضی را هم به گونه ای معتدل شروع کرده بود‪.‬‬ ‫یعنییکجورسیاستپوپولیستیداشت؟‬ ‫تقریبا م ی ش��ود این گونه گفت‪ .‬مصدق مردم گرا و قوام‬ ‫نخب ه گرا بود‪ .‬البته قوام نخب ه گرا به این معنا نیس��ت که بگوییم‬ ‫اشراف گرا بود‪ .‬حتی ارسنجانی‪ ،‬وزیر کشاورزی بعدی از اشرافیت نبود‬ ‫ولی یار نزدیک ق وام بود‪ .‬هم ق وام و هم مصدق به ج وان های نخبه و‬ ‫روشنفکرانوتحصیلکردگانتکیهداشتند‪.‬وجهبارزسیاستمصدق‪،‬‬ ‫مردم گرایی و وجه بارز سیاس��ت قوام نخب ه گرایی بود‪ .‬بدون اینکه‬ ‫بگوییممصدقمطلقابهنخب ه گرایی ب ی توجهبودولیق وامرام ی شود‬ ‫گفتکهمطلقابهمردم گرایی بی توجهبود‪.‬‬ ‫حاال این را به این خاط�ر م ی گویم که خیلی جالب‬ ‫است‪.‬اساساتمامدولت هابهجزمجلسچهاردهم‬ ‫بهنوعیم ی توانگفتکهموافقملیشدنصنعت‬ ‫نفت هستند‪ .‬حتی از رزم ارا که در واقع ایده‪ 50‬درصد‬ ‫را دارد در همان قیاس تاریخی قوام چه شیوه ای را‬ ‫پیشم ی گرفت؟‬ ‫قوام سیاس��ت داخلی خیلی ضعیفی داشت‪ .‬در مقابل‬ ‫همیش��ه سیاس��ت خارجی قوام قوی بود ولی حت��ی در دوره اول‬ ‫نخس��ت وزیری اش در زمان احمدش��اه هم سیاس��ت داخل ی اش‬ ‫ضعی��ف ب��ود‪ .‬بیش��ترین فحاش��ی ها و توهی ن ها‪ ،‬بیش��ترین‬ ‫تخریب های ب ی رحمانه و غیرمنصفانه به وس��یله روزنامه نگاران‬ ‫محبوبی مثل عشقی‪ ،‬فرخی و‪ ...‬علیه ق وام السلطنه در همان دوره‬ ‫نخس ت وزیری اش در دوره احمدشاه شد‪ .‬بعد از شه ریور‪ 20‬هم همین‬ ‫طور‪ .‬من فکر نم ی کنم قوام سیاستمدار کارامدی در عرصه داخلی‬ ‫باشدیعنیدیپلماتداخلی‪...‬‬ ‫ماج رای نفت شاید به همین شیوه در م ی امد‪.‬‬ ‫اگر نگاه کنید ق وام حزب دموکراتی را تاسیس م ی کند که‬ ‫اصال نم ی تواند ان را رتق و فتق کند‪ ،‬در حالی که مصدق تا اخر بر‬ ‫جبههملیمسلطاست‪.‬‬ ‫حتیبااینوجودکهبرخیازاعضایجبههملیمخالف‬ ‫برگزاری ان انتخابات‪ ،‬انحالل مجلس و‪ ...‬بودند؟‬ ‫خودش مسلط است‪ ،‬خودش دس��تور م ی دهد‪ .‬اقای‬ ‫یدانیم که با شما به جهنم م ی رویم ولی با شما‬ ‫صدیقی م ی گوید م ‬ ‫به جهنم م ی رویم‪ .‬یعنی یک شخصیت کاریزماتیکی دارد که در‬ ‫واقع مرشد است‪ ،‬مراد است ولی ق وام این طور نیست‪ .‬ق وام دیپلمات‬ ‫خوبی بود اگر در عرصه داخلی ارامش بود و فعالی ت هایی نم ی شد‪،‬‬ ‫قوام م ی توانست به عنوان یک دیپلمات مساله نفت را حل کند‪.‬‬ ‫ولی در عرصه داخلی نم ی توانست ارامشی برقرار کند‪ ،‬کمااینکه‬ ‫در ‪ 30‬تیر نتوانست و پنج روز بیشتر دوام نیاورد‪.‬‬ ‫تضاد دیپلماسی داخلی و خارجی وجه تمایز قوام‬ ‫و مصدق بود؟‬ ‫بله‪ ،‬قوام وزیر خارجه خیلی خوبی بود ولی وزیر کش��ور‬ ‫خوبی نبود‪.‬‬ ‫دو خط موازی‬ ‫قوام و مصدق؛ سیاستمدارانی که شیوه ای متناقض داشتند‬ ‫عرفان قانعی فرد‬ ‫‪4‬‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫افسوسکهچرخکج رفتارروزگاروتاریخجاده اییک طرفه اند‬ ‫و بازگشتی هم نیست‪ .‬یک رجل سیاسی مهم قرن بیستم ایران‪،‬‬ ‫احمد ق وام یا «ق وام السلطنه» است که در اذر‪ 1252‬در ته ران متولد‬ ‫شد‪ .‬احمد قوام از ‪ 17‬سالگى به محفل بزرگان سیاست راه یافت‬ ‫(ناصرالدین شاه‪ ،‬مظف رالدین ش��اه و‪ )...‬و گویا در اغاز ‪ 30‬سالگی‬ ‫لقب «قوام السلطنه » را به وی داده اند و تکلمش به زبان فرانسه‬ ‫هم ش��هره خاص و عام بوده‪ .‬با شیوه و مکتب سیاسی عقالنی‬ ‫و خردمندانه‪ .‬هرچند در عرصه سیاس��ت « ب ی پدر و مادر» دوران‬ ‫پهلوی کمتر سیاستمدار «باپدر و مادر» (به معنای اصیل و دارای‬ ‫اصل و نسب) م ی توان همچو او جست‪ ،‬با اصل و نسب قاجاری‪،‬‬ ‫برخاسته از خانواده ای اشرافی و زمیندار؛ فردی تحصیلکرده در اروپا‪.‬‬ ‫اما بعدها به خاطر هوچ ی گری مصدق الس��لطنه و قدرنشناسی‬ ‫شاه‪ ،‬خانه نشین شد‪ .‬کسی که در مقاط ع حس��اس ای ران زمین‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر بوده‪ .‬کال پنج بار (اواخر دوران احمدشاه و اوایل دوران‬ ‫محمدرضا شاه ) نخس ت وزیر شد و بنا به فتنه ها‪ ،‬کابینه هایش‬ ‫عمریکوتاهداشتند‪.‬‬ ‫گرچه بعدها قوام از مهمترین و موثرترین سیاس��تمداران‬ ‫دوران پهلوی شد اما از همان اوایل ‪ -‬که والی خ راسان بود ‪ -‬دشمن‬ ‫قسم خورده کم نداش��ت‪ .‬مانند سیدضیاءالدین طباطبایى که با‬ ‫محمدتق ی خانپسیان‪-‬فرماندهژاندارمرى‪-‬زدوبندکردو‪ 55‬روزبه‬ ‫زندانش افکند (‪ 13‬فروردین‪ )1300‬و اموالش نیز تاراج شد‪ .‬در همان‬ ‫اواخر بهار‪ 1300‬که احمدشاه قاجار دل خوشی از سیدضیاء نداشت‬ ‫و از ظهور او و همراهی رضاش��اه نگران بود‪ ،‬قوام را نخس ت وزیر‬ ‫کرد و بع دازظهر هشتم خرداد ‪ 1300‬مستقیما از زندان راهى قصر‬ ‫فرح ابادشدوبااحمدشاهبهمدتچهارساعتبهگفت وگونشس ت ‪.‬‬ ‫شرط هایش را گفت و نخس ت وزیری را پذیرفت و در اغاز مجلس‬ ‫چهارم در اول تیر‪( 1300‬پس از دوران فترت شش ساله بعد از جنگ‬ ‫قالدولهوحمایتاحمدشاه‪-‬راى‬ ‫جهانیاول)‪-‬بهاعتبارب رادرشوثو ‬ ‫اعتماد گرفت‪ .‬قوام السلطنه در اولین قدم‪ ،‬زندانیان سیاسی را ازاد‬ ‫کرد و کمر همت به بازسازی و سازندگی بست و باید با حکمت‬ ‫خاصی‪ ،‬عصیان ها‪ ،‬اش��وب ها و شورش هاى سراس��ر کشور را‬ ‫ارام م ی کرد‪( .‬مانند قیام ضد امنیتی و کودتای س��رهنگ پسیان‬ ‫در خ راس��ان که از ‪۱۲‬فروردین ‪ ۱۳۰۰‬شروع شده بود و یک حرکت‬ ‫یاغ ی گری و خودسرانه علیه دولت مرکزی بود و عاقبت غائله بنابه‬ ‫دوست ی ها و روابط قوام با عش��ایر و خوانین خ راسان در نهم مهر‬ ‫همانسالپایانگرفتوکردهایقوچانپسازنبردسرشراازتن‬ ‫جداکردندوبهقوچانبردند‪.‬بماندکهبعدها(بیشتردرزمانمصدق‬ ‫السلطنه) وی را قهرمان حق پرست و وطن پرست و ازاده و‪ ...‬نامی دند‬ ‫و همان سنت مرده پرستی و قهرمان تراشی)‪.‬‬ ‫البته نقش قوام در «به امض ا رساندن فرمان مشروطیت و‬ ‫نظامنامه انتخابات» و‪ ...‬مشهور است‪ .‬اما مخالفت بیشتر قوام با‬ ‫نفوذ زیاد انگلستان بود و م ی خ واست که امریکا توازن حضور روس‬ ‫و انگلیس در ای ران را برعهده داشته باشد و نه روس و نه انگلیس‬ ‫به تاراج ملک و مملکت نپردازند و دراین باره هم اقدام کرد (مانند‬ ‫«واگذارى امتیاز استخراج نفت شمال به مدت ‪ 50‬سال به شرکت‬ ‫امریکایى «استاندارد اویل » با امضای قرارداد در واشنگتن توسط‬ ‫حسین عالء و تائید مجلس در ‪ 30‬ابان ‪ 1300‬که بعدها شکست‬ ‫خورد)‪ .‬گرچ��ه امریکا هم در ان زمان چن��دان قدرتی در قیاس با‬ ‫انگلستان نداشت‪ .‬بعدها هم واگذارى امتیاز نفت شمال به شرکت‬ ‫«سینکلر» را به تصویب رس��اند و هم ‪ -‬در اذر ‪ -1301‬هیاتى از‬ ‫مستشارانمالىامریکایى(بهریاستارتورمیلسپو)راهمبهته ران‬ ‫دعوتکردتابهمدتپنجسالامورمالىای رانرانظموسامانبدهد‪.‬‬ ‫ق وامبه خاطرحفظدوستیباهمسایهشمالی؛پیماندوستیای ران‬ ‫و شوروى را نهایى کرد (با تائید در مجلس چهارم؛ ‪ 23‬اذر ‪ .)1300‬و‬ ‫عمال زمینه مداخله امنیتی روس ها در شمال ای ران را فراهم کرد تا‬ ‫حمایتمالی‪-‬نظامیروسیهازشورشمسلحانهکم ونیس ت هاى‬ ‫گیالن قطع شود‪ .‬هرچند روس ها برای خود و منافع خودشان‪ ،‬حق‬ ‫دخالت را محفوظ م ی دانستند‪ .‬قوام درسیاست خارجی درست و‬ ‫منطقی‪ ،‬پیشاهنگ بود؛ فردی عملگرا و طرفدار دیپلماسی ارام و‬ ‫بازی پیچیده در تعامل با قدرت های بزرگ‪ .‬ق وام السلطنه در دوران‬ ‫اول صدارت خود که هشت ماه به طول انجامید‪ ،‬مصدق را داخل‬ ‫کابینهکرد؛چونبا وزیرمالی هبه هرحالنسبتفامیلیداشتند‪.‬ب راى‬ ‫مصدق السلطنه هم (برای مهلتی مشخص)در زمینه اصالحات‬ ‫مالى اختیارات کامل گرفته بود‪ .‬اما مصدق خواهان تمدید بود و‬ ‫با برخی از نمایندگان مخالف تمدید اختیارات وزیر مالیه (و اشنا به‬ ‫ذات مصدق) درگیر شد و ق وام هم بنا به رسم ج وانمردی و اصالت‪،‬‬ ‫تمام قد از مصدق حمایت کرد‪ ،‬اما وقتی دید که فایده ای ندارد‪ ،‬در‬ ‫‪ 29‬دى ‪ 1300‬پس از ‪ 230‬روز‪ ،‬عطای صدارت را به لقایش بخشید‬ ‫و استعفا کرد‪ .‬چندان در قید و بند عنوان و مقام نبود‪- .‬یعنی قوام‬ ‫به خاطر دفاع از مصدق در برابر مجلس ‪ -‬که اختیارات م ی خ واست‬ ‫یداد ‪ -‬از نخس ت وزیری استعفا داد‪ .‬همیشه مصدق‪،‬‬ ‫و مجلس نم ‬ ‫قوام را رقیب سیاسی خود دیده و همیشه به وی ب ی حرمتی کرد‬ ‫مانند سال ‪ 1320-1324‬و نقدهای شدید؛ تهمت به قوام مبن ی بر‬ ‫تضعیف مجلس در ‪ 1325-1326‬یا ‪ 1331‬که وی را الت دس��ت‬ ‫لندننامی د!‪-‬‬ ‫پنج ماه نگذشته بود که در روز‪ 26‬خرداد‪ 1301‬احمدشاه قاجار‪،‬‬ ‫دوباره نخس ت وزیر مطلوب خود ‪ -‬ق وام ‪ -‬را به این سمت منصوب‬ ‫کرد‪( .‬که‪ 16‬سال از امضای فرمان مشروطیت توسط مظف رالدین‬ ‫شاه ‪ -‬در ‪ ۱۴‬مرداد ‪ -۱۲۸۵‬م ی گذش��ت) قوام تا حدی با برخی از‬ ‫سیاست های رضاشاه مخالف بود‪ ،‬حتی به خاطر برخی مسائل‬ ‫مانندگمرگوخزانهو‪...‬باتهدیددورونزدیکرضاشاههم روبه روبود‪.‬‬ ‫شایددراین باره‪،‬نظمق وامبررضاشاهبرتریداشت‪.‬اماوقتیکهق وام‬ ‫به تشکیل کابینه دوم خود در ‪ 26‬خرداد ‪ ،1301‬پرداخت و خودش‪،‬‬ ‫مسئولیت وزارت خارجه را برعهده داشت‪ ،‬اختیار وزارت جنگ در‬ ‫اختیاررضاشاهبود‪.‬یعنینظرمخالفراهمتحملم ی کردوبیشتر‬ ‫برایش همکاری گروهی مطرح بود نه جناحی‪ .‬اما رضاشاه هوس‬ ‫و سودای دیگر داشت و قوام را هم سد راه خود م ی دید! در مجلس‬ ‫نوعی دوگانگی پدی��د امد‪ .‬برخی مخالف وزارت جنگ توس��ط‬ ‫رضاشاهبودندوالبتهبرخیمطبوعاتهمعلیهق وامقلمفرسایییا‬ ‫تحریکافکارعمومیم ی کردندوذهنیتافکارجامعهانایامای ران‪،‬‬ ‫علیه ق وام شورانیده شد و نمایندگان مجلس ‪ -‬که منافع خود را در‬ ‫خطر م ی دیدند ‪ -‬به استیضاح وى نشستند و ق وام بعد از هشت ماه‬ ‫زمامدارى در پنجم بهمن‪ 1301‬از دور دوم نخس ت وزیرى اش استعفا‬ ‫کردورفت‪.‬یکسالگذشتودرتابستان‪ 1302‬کهکم کممجلس‬ ‫پنجم گشایش یافت‪ ،‬او هم نماینده مردم ته ران در مجلس بود اما‬ ‫رضاشاه ول کن داستان نبود‪ .‬برایش پرونده ای ساخت و در‪ 24‬مهر‬ ‫‪ 1302‬به توطئه ب راى قتل رضاخان پهلوی متهم و سپس بازداشت‬ ‫و در ‪ 30‬مهر با وساطت خی راندیشانه احمدشاه از زندان ازاد و فردای‬ ‫ان روز به اروپا تبعید شد‪ .‬پس از تغییر سلطنت قاجار و امدن رضاه‬ ‫شاه و ش��فاعت وثوق الدوله‪ ،‬قوام به ای ران بازگشت‪ .‬به الهیجان‬ ‫رفت و ب رای گذراندن امورات زندگی‪ ،‬به کشاورزى و ب رنجکارى و‬ ‫چایکارى پرداخت تا شهریور ‪ 1320‬که ستاره بخث رضا شاه افول‬ ‫کرد و ق وام هم در ان زمان‪ 16‬سال سکوت و گوشه گیری را برگزیده‬ ‫بود (بهترین سال های عمرش را که م ی توانست در سیاست ای ران‪،‬‬ ‫نقش افرینیکند)‪.‬‬ ‫یک سال پس از امدن محمدرضا پهلوی که ای ران در اشغال‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪226‬‬ ‫اما ق�وام در اواخ�ر خ�رداد ‪ 1331‬دچار‬ ‫اشتباه محاسباتی شد و خواست در برابر‬ ‫پوپولیسم مصدق قدعلم کند و وجاهت و‬ ‫ابرو و اندوخته سیاس�ی خود را در ترازو‬ ‫بگذارد‪ .‬او با استعفاى مصدق (در ‪ 25‬تیر‬ ‫‪ ،)1330‬از فرانس�ه به ایران امد و برای‬ ‫پنجمین بار نخست وزیر شد‪ ،‬اما پنج روز‬ ‫بیشتر نبود‬ ‫یک سال بعد از بازگشت ق وام‪ ،‬در سن‪ 82‬سالگی‪ ،‬در‪ 31‬تیر‬ ‫‪ 1334‬قلبشازتپشبازایستادودرمقبرهخانوادگ ی شاندرقمدفن‬ ‫شد‪( .‬در هفتاد سالگی صاحب یک پسر به نام حسین شد که روز‬ ‫مرگق وام‪ 8،‬سالهبود‪).‬بهقولخودق وام‪«:‬باالخرهروزیخ واهدرسید‬ ‫کهمردم ب ی غرضیدراینمملکتاوراقتاریخراورقبزنندوازمیان‬ ‫سطور ان‪ ،‬حقایق مربوط به زمان ما را بخ وانند‪ ...‬من م ی روم و تاریخ‬ ‫ای ران قضاوت خ واهد کرد که به روزگار این ملت چه امده است و به‬ ‫پاداش فداکاری های خادمین مملکت چه رفتاری شده‪ ».‬که منزل‬ ‫او در خیابان‪ 30‬تیر بارها اتش زده و غارت شده (یک عمارت هشت‬ ‫ضلعی‪ ،‬به سبک معماری عصر سلجوقی در زمینی در حدود‪8-7‬‬ ‫هزار متر) اما امروز موزه ابگینه اس��ت‪ .‬افسوس مظفر فیروز که تا‬ ‫س��ال‪ 1368‬زنده بود و در پاریس زندگی م ی کرد‪ ،‬ناگفته های ق وام‬ ‫رابازنگفت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫نیروهای متفقین بود و ق وام هم کم کم‪ 69‬سال سن داشت و دیگر‬ ‫خبری از رضاشاه نبود‪ ،‬ب رای دور سوم به نخس ت وزیری مملکت‬ ‫برگزیده ش��د (‪ 10‬مرداد ‪ ) 1321‬که شش ماه به طول انجامید‪ .‬اما‬ ‫رسالت تاریخ ی اش را انجام داد‪ ،‬در حالی که مشکالت از در و دیوار‬ ‫ان ایام پ راشوب م ی ریخت‪ .‬افسار کشور از هم گسیخته شده بود‪.‬‬ ‫احزابسیاسیکهمانندقارچیک شبهتشکیلشدهبودندوکارشان‬ ‫صرفا مداحی شاهنشاه بود به مخالفتو اهانت علیه ق وام برخاسته‬ ‫بودند و اهانت شان تنها وسیله توجیه خود بود‪ .‬از دیگر سو دربار شاه‬ ‫هم نگران عرض اندام و اقتدار ق وام بودند‪ ،‬زی را جزو شخصی ت های‬ ‫بی ن المللی بود که امریکا و شوروی و انگلستان هم توجه ویژه ای‬ ‫به او داشتند‪ .‬کس��ی باید ای ران را نجات م ی داد که توان گذراندن‬ ‫کشتی از گرداب را م ی داش��ت‪ .‬طبعا محمدرضای جوان در ب رابر‬ ‫پیر دوران دیده و کارازموده ای مانند ق وام‪ ،‬حرفی ب رای گفتن نداشت!‬ ‫شاید از‪ 4-3‬سالگی هم ق وام را ندیده بود! م ی گویند وقتی به دیدار‬ ‫محمدرضا رفته گفته «ماش��اهلل چقدر بزرگ شده اید!» و چه بسا‬ ‫تحبیبویراهمتحقیرمعنیکردهباشند!یاهمیشهمحمدرضا‬ ‫شاه را «این پسره» خطاب م ی کرده است‪ .‬قوام در این دوران نظر‬ ‫امریکای ی هاراجلبکردهبودودوبارهمستشارانامریکایی(میلسپو‬ ‫و شوارتسکف) و نظام ی های امریکا به کشور امدند و حتی الیحه‬ ‫ان هم در مجلس تصویب شد (‪ 21‬ابان ‪ .)1321‬بعد مملکت نیاز‬ ‫مالی داشت و او اسکناس چاپ کرد تا نیاز مالی متفقین را ب راورده‬ ‫کندوته راناشغالنظامینشودوزیرچکمهوپوتیننظام ی هاتاراج‬ ‫نگردد‪ .‬شاه جوان و نمایندگان مجلس ه م دلواپس! گرانی و تورم‬ ‫منجر به تظاه رات شدند و این فشارها تخت بخت قوام را دوباره‬ ‫به زیر کشانید‪ .‬البته در ان تظاه رات تاراج گری شد و بسیاری افراد‬ ‫هم به خاک و خون کشیده شدند‪ .‬اما مزاحمت ها مانع او بود و به‬ ‫ی نمایندگان استعفا داد و رفت (‪24‬‬ ‫خاطر دخالت شاه و عدم همرام ‬ ‫بهمن‪ .)1321‬اما هر کسی بر صدارت رئی س الوزرایی م ی نشست‪،‬‬ ‫تدبیر خاصی نداشت و جماعتی فرصت طلب هم در ان کارزار به‬ ‫فکر جیب مبارک بودند و کسی را غم مردم و مملکت نبود‪ .‬اشوب‬ ‫و عصیان اکثر جاهای کشور را فراگرفت‪ .‬پشت هر تحریک هم‬ ‫دست پنهان تطمیع انگلیس و روس ملموس بود‪ .‬خوش خوشان‬ ‫تجزیه طلب ها شده بود‪ .‬ایل قشقایی در فارس دست به اسلحه‬ ‫بردند‪ ،‬خوزستان و بعد هم خودمختارى اذربایجان و‪ ....‬کردستان‪.‬‬ ‫سه سال بدین منوال گذشت و چه بسا بسیاری از جاهای ای ران‪،‬‬ ‫سرزمین بالصاحب بود و فضای سیاسی ای ران پر از تشنج‪ .‬ب رای‬ ‫بار چهارم‪ ،‬قوام‪ ،‬مامور تشکیل کابینه شد (هشتم بهمن ‪.)1324‬‬ ‫مظفر فیروز را هم به عنوان معاون سیاسى و پارلمانى خود برگزید‬ ‫ن خونی رضا شاه معروف است)‪ .‬حزب توده هم‬ ‫(که به عنوان دشم ‬ ‫یدانست و به این سبب‬ ‫در اغاز ق وام را پیرو و مدافع سیاست روس م ‬ ‫موافق او بود‪ .‬اما ق وام ب رای حذف حزب توده از گردونه سیاست ای ران‬ ‫(که از مهر‪ 1320‬به کمک شوروی درست شده بود) حزب دموکرات‬ ‫ای ران را پایه گذاری کرد (با همراهی افرادی مانند حس��ین مکی‪،‬‬ ‫علی امینی‪ ،‬منوچهر اقبال‪ ،‬ابوالحسن ابتهاج‪ ،‬حسین پی رنیا و‪)...‬‬ ‫مماشات و گفت وگو با شوروی اغاز شد‪ .‬ق وام معتقد بود که شوروی‬ ‫در ایران مطامع ارضی دارد و خطری ب رای استقالل کشور است‪،‬‬ ‫اما امریکا چنین نیس��ت و چه بسا م ی تواند خنث ی کننده توطئه‬ ‫انگلیس و روس در ای ران باشد‪ .‬اما حزب کمونیست در ای ران تاخت‬ ‫و تاز داشت‪ .‬به دستور شوروی کردها حرکتی جدای ی طلبی ‪ -‬تحت‬ ‫نام خودمختاری کردها در جمهوری مهاباد (سه ش��نبه‪ ۲ ،‬بهمن‬ ‫‪ -)۱۳۲۴‬را سامان داده بودند و در تبریز هم جمهوری تبریز(‪ ۲۱‬اذر‬ ‫‪ .)۱۳۲۴‬ق وام مالحظه کرد تا پایان دوره چهار مجلس‪ ،‬کمتر از یک‬ ‫ماه فرصت باقی است و معرفی کابینه را‪ 20‬روزی به تاخیر انداخت‬ ‫کهبرخیم ی گویندچندساعتقبلازسفرشبهمسکو(‪ 29‬بهمن‬ ‫‪)1324‬بود‪ .‬قول و قرارهایی که به حزب توده داده بود‪ ،‬روس ها را به‬ ‫استقبال نه چندان گرم از وی واداشت و استالین با قیافه ای حق به‬ ‫جانب و پ رتوقع‪ ،‬به مذاکره با او نشست‪ .‬یک سیاستمدار کاردرست‬ ‫و هوش��مند ای رانی که خوب م ی دانس��ت روس ها به دنبال چه‬ ‫هستند! اما بالطبع روس ها و مخالفان توطئه پرداز قوام در ته ران‪،‬‬ ‫یدانستند در ذهن و فکر او چه م ی گذرد و چه بسا برخی گمان‬ ‫نم ‬ ‫م ی کردند که دستش نزد روس ها رو شده ! اما گویا انسانی تودار و‬ ‫دی رباور مثل قوام را نشناخته بودند که تاکتیک مذاکره را م ی داند‬ ‫و ترسو نیست بلکه دل ارام است! تاریخ خروج سرباز روس از ای ران‬ ‫تعیین شد و روس ها هم ‪ -‬بنا به پیشنهاد حزب توده ‪ -‬چشمشان‬ ‫به امتیاز نفت شمال بود‪ .‬ق وام به ته ران بازگشت (‪ 16‬اسفند‪.)1324‬‬ ‫با خروج ارتش سرخ از ای ران‪ ،‬قوام وزی ران توده اى را از دولت اخ راج و‬ ‫انحالل دولت را اعالم داشت و دولت جدیدى تشکیل داد و «وقتی‬ ‫ارتش س��رخ از ایران بیرون رفت‪ ،‬جمهوری خودمختار کردستان‬ ‫بسان بنای مقوایی و پوشالی درهم ریخت‪ ۱۶ .‬اذر ‪ »۱۳۲۵‬و نیز‬ ‫با تجهیز و بسیج ارتش و ورود به تبریز (‪ 21‬اذر ‪ )1325‬اذربایجان‬ ‫ای ران نجات یافت و پیشه وری به شوروی گریخت‪ .‬امتیازی هم به‬ ‫روس ها داده نشد و در مجلس توافق ها لغو شد (‪29‬مهر ‪.)1326‬‬ ‫دیگر روس ها به قوام اعتمادی نداش��تند و بس��ان انگلیس ی ها‬ ‫مخالف قوام و خواهان برکناری وی از قدرت بودن��د و از ان روز تا‬ ‫امروز (طرفداران حزب توده و مصدقی و‪ )...‬سعی در تخریب چهره‬ ‫این سیاستمدار مشروطه خ واه دارند! ب هراستی در غائله اذربایجان‪،‬‬ ‫روس ها رسما نم ی خواس��تند اذربایجان را به ای ران پس بدهند و‬ ‫باالخره تحت فشار امریکا و تهدیدهای ترومن و دیپلماسی بسیار‬ ‫ماه رانه قوام السلطنه ناچار شدند دست از اذربایجان بردارند و باید‬ ‫نقش قوام السلطنه در ماجرای اذربایجان را بدانیم که با سیاست‬ ‫درست پای امریکا به ای ران را در ب رابر ش��وروی گشود و سیاست‬ ‫امریکا حمایت از ایران و مخالفت با تجزیه طلبی بود‪ .‬در موقعیتی‬ ‫بحرانی ضرورت های سیاس��ی حاک��م برجامعه را به درس��تی‬ ‫تشخیص داد و به دلیل دکترین سیاست خارجی پیچید ه و راهبرد‬ ‫درست‪ ،‬توانست بحران را از سر مملکت بگذراند و تداوم کشور را‬ ‫(در پرهیز از فرورفتن در باتالق سلطه روس و انگلیس) حفظ کند‬ ‫و توانست از اختالف دو بلوک در ماجرای اذربایجان و فتنه فرقه‬ ‫دموکرات با مهارت تمام به نفع کش��ور و منافع ملی بهره بگیرد‪.‬‬ ‫کمترعنصرسیاسییارجلیازرجالاندورههستکهبهاهمیت‬ ‫این موضوع و تاثیر ان در سرنوشت کش��ور به درستی پ ی برده و‬ ‫جرات کرده باشد نتایج سیاسی الزم از این وضع را ب رای کشور ما‬ ‫بگیرد و توصی ه های الزم را بدون واهمه بگوید و بیان کند (مگر‬ ‫خلیلملکی‪).‬هرچنددر‪ 15‬مرداد‪ 1325‬بنابهدست خطمحمدرضا‬ ‫پهلوی‪ ،‬لقب جناب اش��رف هم به قوام داده شد‪ ،‬اما مجلس ساز‬ ‫یدانست که چگونه با ق وام باید‬ ‫مخالف با ق وام م ی زد و شاه هم نم ‬ ‫تعاملکند؛بدینخاطراینشخصیتبرجستهسیاسی‪،‬استعفاداد‬ ‫(‪ 18‬اذر ‪ )1326‬و راهی اروپا ش��د‪ .‬در این ایام مصدق ب رای خود دم‬ ‫و دستگاه درست کرده بودو نخس ت وزیر هم شده بود (اردیبهشت‬ ‫‪ ) 1330‬و بعدها ب رای این رفتارها‪ ،‬قوام دل خوش��ی هم از مصدق‬ ‫نداشت‪ .‬اما به سادگی نم ی شد بت مصدق را شکست‪.‬‬ ‫همیش��ه هم در زمان های بحران��ی با اقتدار بر کرس��ی‬ ‫نخس ت وزیری تکیه زده است‪ .‬اما به هرحال پس از پیروزی بزرگ‬ ‫ملی در بازپس گرفتن اذربایجان و کردس��تان‪ ،‬شاه نم ی خواست‬ ‫که قوام این افتخار را ب رباید که شایسته هم بود! به قول خودش‬ ‫در نامه ای خطاب به شاه «افس��وس و هزار افسوس که نتیجه‬ ‫جانبازی ها و فداکاری های فدوی را با کمال ب ی رحمی و ب ی انصافی‬ ‫تلقی فرموده اند‪ ....‬با رقت قلب و س��وزدل به عرض برس��انم که‬ ‫فقط نتیجه تدبیر و سیاست این فدوی بود که بحمدهلل مشکل‬ ‫اذربایجان حل شد‪( ».‬خردادماه‪)1329‬‬ ‫بااغاز به کار دور جدید مجلس ‪ 17‬و شش روز پس از صدور‬ ‫فرمان نخس ت وزیری مصدق‪ ،‬وی اس��امی وزرا را م ی خواند و شاه‬ ‫متوجه م ی ش��ود که نام وزیر جنگ نیست وقتی که شاه علتش‬ ‫را پرسید‪ ،‬مصدق السلطنه با حالت تمرض و توام با معصومیت‬ ‫گفت‪« :‬پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی عرض‬ ‫کنم که چاکر عهد هدار وزارت جنگ خ واهم بود و بهتر است فدوی‬ ‫شخصا عهد هدار بشود و این کار مورد تصویب شاهانه واقع شود‪».‬‬ ‫مخالفتشاهبااینپیشنهادمنجربهاستعفاینخس ت وزیرشد‪.‬اما‬ ‫قوام در اواخر خرداد ‪ 1331‬دچار اشتباه محاسباتی شد و خواست‬ ‫در برابر پوپولیسم مصدق قدعلم کند و وجاهت و ابرو و اندوخته‬ ‫سیاس��ی خود را در ترازو بگذارد‪ .‬او با استعفاى مصدق (در ‪ 25‬تیر‬ ‫‪ ،)1330‬از فرانس��ه به ای ران امد و ب رای پنجمین بار نخس ت وزیر‬ ‫شد‪ ،‬اما پنج روز بیشتر نبود (تا وقایع ‪ 30‬تیر ‪ .)1331‬قوام ‪ ،‬پس از‬ ‫دریافت فرمان‪ ،‬اعالمیه تحت نام «کشتیبان را سیاستى دگرامد»‬ ‫را منتشر کرد که بهانه به دست مخالفان داد‪.‬گرچه مصدق ی ها ان‬ ‫را مبارزات مردم علیه رژیم شاهنشاهى قلمداد م ی کنند که کامال‬ ‫یربط است‪ .‬حزب توده علیه قوام گارد گرفت‪ .‬همچنین جناح‬ ‫ ب ‬ ‫اسالمی نهضت به جهت اشاره ق وام به «جدایی دین از سیاست»‬ ‫در اعالمی ه اش‪ ،‬مخالف سرسخت شدند و حتی ایت اهلل کاشانی به‬ ‫همراه مذهبیون‪ ،‬بازارها را به تعطیلی کشانده و اخطار کردند که اگر‬ ‫ق وام بر سر کار بماند‪ ،‬حکم جهاد م ی دهند و در پی تظاه رات در‪۳۰‬‬ ‫تیر ‪ ۱۳۳۱‬که چند نفر هم کشته شد‪ ،‬رفتار های طرفداران مصدق‬ ‫کار خود را کرد! و ق وام ب رای همیشه از سیاست ای ران رفت و حتی به‬ ‫حکم مصدق خانه ق وام‪ ،‬تاراج شد!‬ ‫شکی نیست که پیشنهاد مل ی شدن صنعت نفت را ابتدا‬ ‫او به شاه مطرح کرده بود اما بعدها مصدقی ها ان را هم مصادره‬ ‫به مطلوب کرد تا به نام وی تمام شود‪ .‬چون مصدق بیشتر از ق وام‬ ‫تقلیدم ی کرد‪،‬یکاید هالیستوعاشقهوراوکفوسوتخیابانی‬ ‫و ب ی اصول‪ .‬ب رای ق��وام‪ ،‬می زان «محبوبی��ت و وجاهت ملی» و‬ ‫محبوب القلوب بودن‪ ،‬اهمیتی نداشت اما سیاست مصدق بر این‬ ‫منوال بود‪ .‬ق وام با اکثریت توده جامعه یا رجال فاسد سیاسی چندان‬ ‫رابطه اینداشت‪.‬همه چیزراباسوءظنوبدبینیم ی نگریست‪،‬زی را‬ ‫تحرکا ت برخی مقامات یا دوستان را در ایجاد فتنه و فساد و بحران‬ ‫یدانست‪ .‬قوام هم «کاریزما» داشت و هم ب رای منافع و مصالح‬ ‫م ‬ ‫ملی مفید بود‪ .‬قوام یک زیرکی و توانایی خاصی داشت‪ .‬الاقل از‬ ‫اینبازیگرزیرکوپراگماتیکدرعرصهسیاست‪،‬دونامهتاریخیاز‬ ‫ویبهشاهبهجاماندهکهازمصدقالسلطنهحتیاندوهمنیست‪.‬‬ ‫بههیچ وجه«فرهیختگیوپختگیودرایتوتی زبینی»ق وامقایل‬ ‫قیاسبامصدقیهای موج افرینوپوپولیستنیست!‬ ‫مصدق و طرفدارانش به همراه حزب توده‪ ،‬تا توان داشتند‬ ‫یربط هم نیست‬ ‫در بدنام کردن قوام کوشیدند و فتنه کردند و ب ‬ ‫اگر بگویم ش��اه هم از تخریب قوام اس��تقبال م ی ک��رد! و اگر‬ ‫قوام السلطنه در ‪ 30‬تیر در قدرت م ی ماند ش��اید ب رای منافع و‬ ‫مصالح ای ران هم بهتر بود‪ .‬قدرت دربار و شاه افزایش نم ی یافت‬ ‫و هم موضوع نفت به سامان م ی رس��ید و هم داستان ‪ 28‬مرداد‬ ‫درست نم ی شد و خیلی از مشکالت دیگر هم بر مردم تحمیل‬ ‫نم ی شد‪ .‬شاه قدر قوام را ندانست و نسبت به وی توهم داشت!‬ ‫قوام دوباره راهی غرب اروپا شد و پس از سرنگونی مصدق در‬ ‫ماجرای ‪ 28‬مرداد ‪ ، 1332‬در ششم فروردین ‪ 1333‬به ایران امد‪ .‬اما‬ ‫دیگر از نظر جسمی ناتوان بود‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫پیروزی ک م دردسر اقای اردوغان‬ ‫نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نش��ان داد که همچنان قدرت اول صحنه سیاسی‬ ‫اسالمگ رایان هستند و گفتمان سکوالر به رخوت وسستی خود تا اطالع ثانوی ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫حتی ق رارگرفتن اکمل الدین احس��ان اوغلو در رتبه دوم انتخابات ریاس��ت جمهوری و حمایت‬ ‫گروه های اپوزیس��یون از این محافظه کار اسالمی به نوعی نش��ان دهنده عقب نشینی جریانات‬ ‫الئیک در ب رابر موج اس�لام خواهی اصالح گ را در عرصه سیاس��ی ترکیه است‪ .‬در چنین فضایی‬ ‫اردوغان به راحتی م ی تواند به ایده ها و جاه طلب ی های ب ی پایان خود جامه عمل بپوشاند‪.‬‬ ‫نئوعثمانیسم‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ترکیه‬ ‫پیام و پیامدها‬ ‫رحمت حاجی مینه‬ ‫پژوهشگر میهمان مرکز‬ ‫مطالعات استراتژیک خاورمیانه‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 10‬اوت س��ال ‪ 2014‬میالدی ب ی تردید در تاریخ ترکیه‬ ‫به عنوان روزی سرنوشت س��از ثبت خواهد ش��د‪ .‬روزی که‬ ‫م ی تواند س��راغاز تغیی��رات بنیادی در ترکی ه ای ش��ود که‬ ‫رئی س جمهور منتخب ان صحبت از ترکی��ه نوین با نظام‬ ‫ریاستی م ی کند‪.‬‬ ‫همانطور که انتظ��ار م ی رفت‪ ،‬رجب طی��ب اردوغان‬ ‫در نخس��تین دور انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ترکی��ه با‬ ‫شرکت مس��تقیم مردم و کس��ب ‪ 52‬درصد توانست پیروز‬ ‫انتخابات ش��ود‪ .‬این نهمین پیروزی اردوغان (‪ 3‬انتخابات‬ ‫عمومی‪ 3،‬انتخابات محلی‪ 2 ،‬همه پرسی و انتخابات اخیر‬ ‫ریاس��ت جمهوری) از سال ‪ 2002‬به بعد اس��ت؛ رکوردی که‬ ‫کسب ان توسط هر سیاس��تمدار دیگری در اینده سیاسی‬ ‫ترکیه سخت به نظر م ی رسد‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬نامزد مشترک‬ ‫احزاب مخالف‪ ،‬اکمل الدین احسان اوغلو‪ ،‬حدود ‪ 38‬درصد ارا‬ ‫را به خود اختصاص داد‪ ،‬در حالی که صالح الدین دمیرتاش‬ ‫نامزد کردها و احزاب چپ چیزی کمتر از ‪ 10‬درصد را کسب‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫در مقایسه با انتخابات محلی و شهرداری های ترکیه‬ ‫در ‪ 30‬م��ارس که ‪ 89‬درصد از واجدین ش��رایط ارای ش��ان‬ ‫را ب��ه صندوق ها ریختن��د‪ ،‬در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫ترکیه تنه��ا ‪ 74‬درصد از واجدین ش��رایط ش��رکت کردند‪.‬‬ ‫یعنی از ‪ 53‬میلیون نفر واجد شرایط ش��رکت در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ترکیه‪ ،‬بیش از ‪ 13‬میلیون نفر ش��رکت‬ ‫نکردند‪.‬‬ ‫با نگاهی دقیق به ارای کسب ش��ده از سوی تمام ی ‬ ‫کاندیداهای انتخابات ریاس��ت جمهوری ترکیه‪ ،‬مشخص‬ ‫م ی شود که اردوغان ارای افرادی را که در ‪ 30‬ماه مارس ‪2014‬‬ ‫در انتخابات شهرداری ها به حزب عدالت و توسعه رای دادند‪،‬‬ ‫دوباره کسب کرد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که ارای دو حزب مخالف دولت‬ ‫ترکیه در انتخابات ریاس��ت جمهوری این کشور با نامزدی‬ ‫مش��ترک در مقایس��ه با ارای کسب شده از س��وی انها در‬ ‫انتخابات شهرداری ها‪ ،‬به ش��دت کاهش یافت‪ .‬اکمل الدین‬ ‫احس��ان اوغلو‪ ،‬دبیرکل سابق س��ازمان همکاری اسالمی‬ ‫نامزد مش��ترک حزب جمهوری خلق و ح��زب حرکت ملی‬ ‫‪15‬میلیون و ‪ 143‬هزار رای از ارای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ترکیه را کس��ب کرد که این می زان رای پنج میلیون کمتر‬ ‫از مجموع ارای کسب شده از س��وی حزب جمهوری خلق‬ ‫و حزب حرکت مل��ی در انتخابات ‪ 30‬مارس ب��ود‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫احس��ان اوغلو که تنها ‪ 10‬درصد مردم وی را در زمان نامزد‬ ‫از انجا ک�ه حزب عدالت و توس�عه هنوز‬ ‫تع�داد کرس�ی الزم در پارلم�ان ب�رای‬ ‫اصالح قانون اساس�ی را در اختیار ندارد‬ ‫تا سیستم ریاست جمهوری را در ترکیه‬ ‫تاس�یس کند‪ ،‬انتظار م�ی رود که کردها‬ ‫از این سیس�تم در ص�ورت مبادله برای‬ ‫گرفتن برخی امتیازها حمایت کنند‬ ‫دولت را تهدی��د یا برکنار کند‪ ،‬ادامه دول��ت خود را تضمین‬ ‫کرده و با ارائه برنامه گشایش کردی تا اندازه ای توانسته رای‬ ‫بخشی از جامعه کردها را نیز با خود همراه کند‪.‬‬ ‫اکنون پس از مش��خص ش��دن راهیابی اردوغان به‬ ‫کاخ چان��کای‪ ،‬مهم ترین دغدغه حزب عدالت و توس��عه و‬ ‫اردوغان این است که چه کسی وظیفه رهبری حزب عدالت‬ ‫و توس��عه و نخس��ت وزیری را برعهده بگیرد‪ .‬این در حالی‬ ‫است که تنها ‪ 24‬ساعت پس از پیروزی اردوغان در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ترکیه‪ ،‬عبداهلل گل در کنف رانسی خبری‬ ‫از بازگش��تش به حزب عدالت و توس��عه پس از پایان دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری اش خبر داد‪ .‬پیامی که به معنی تمایل‬ ‫وی ب رای ادامه حضور در نظام سیاسی ترکیه است‪ .‬بسیاری‬ ‫از ناظ ران و تحلیلگران‪ ،‬الگوی روس��ی چرخش قدرت بین‬ ‫رئی س جمهوری و نخس ت وزیر را در ترکیه محتمل م ی دانند‪.‬‬ ‫ولی برخی دیگر با اشاره به شخصیت عبداهلل گل و اردوغان‬ ‫احتمال وقوع ای��ن امر در ترکیه را بعی��د م ی دانند‪ .‬زی را انها‬ ‫معتقدند ک��ه اردوغان با حضور عب��داهلل گل در راس حزب‬ ‫عدالت و توس��عه و با انتخاب وی به مقام نخس��ت وزیری‬ ‫ترکیه مخالف اس��ت‪ .‬دلیل این مخالفت اردوغان نیز این‬ ‫است که عبداهلل گل نخواهد توانست و نم ی خواهد که در‬ ‫مقام نخس��ت وزیری مهره اردوغان باشد و از سیاست های‬ ‫وی پیروی کند‪.‬‬ ‫بناب رای��ن انتظار م��ی رود ک��ه اردوغان در نشس��ت‬ ‫‪ 27‬اوت کنگره حزب عدالت و توسعه‪ ،‬قبل از انکه به عنوان‬ ‫رئی س جمهور در روز بعد ان یعنی ‪ 28‬اوت قدرت را از عبداهلل‬ ‫گل به دس��ت بگی��رد‪ ،‬یک فرد س��ازگارتر را ب��رای رهبری‬ ‫حزب انتخاب کند‪ .‬بر این اس��اس‪ ،‬تصاحب کرسی ریاست‬ ‫حزب عدالت و توس��عه از س��وی «احم��د داوداوغلو» وزیر‬ ‫خارجه ترکیه خواس��ته واقعی اردوغان اس��ت؛ انتخابی که‬ ‫باتوجه به جایگاه عبداهلل گل در حزب عدالت و توس��عه و‬ ‫همچنین جامعه ترکیه اسان نخواهد بود‪ .‬به باور بسیاری‬ ‫از تحلیلگ��ران‪ ،‬باتوجه به سیاس��ت های اردوغان در دوران‬ ‫نخس ت وزیری و ادعاهای او مبنی بر س��اختن ترکیه نوین‬ ‫بعی��د به نظر م ی رس��د که اردوغ��ان حاضر باش��د با هیچ‬ ‫شخصیتی قدرتش را تقسیم کند‪ .‬بر همین اساس یکی از‬ ‫نقدهای مهم مخالفان بر اردوغان این اس��ت که پیروزی او‬ ‫گامی به سوی سیستم اقتدارگرایی در ترکیه خواهد بود‪.‬‬ ‫در ح��وزه سیاس��ت خارج��ی نی��ز انتظار م��ی رود با‬ ‫انتخاب اردوغ��ان به عنوان رئی س جمه��ور‪ ،‬در رویکردهای‬ ‫منطقه ای این کشور تغییر چندانی ایجاد نشود و ترکیه به‬ ‫سیاست هایی که در دوران نخس ت وزیری اردوغان پیگیری‬ ‫کرده اس��ت‪ ،‬ادامه دهد‪ .‬درواقع‪ ،‬اگر اردوغان موفق شود با‬ ‫اصالح قانون اساسی ترکیه در سال ‪ 2015‬میالدی اختیارات‬ ‫بیش��تری را برای رئی س جمهوری کس��ب کند‪ ،‬در عرصه‬ ‫سیاست خارجی دست به اقدامات ماجراجویانه بیشتری زده‬ ‫و تالش ب رای ایفای نقش برتر در منطقه خاورمیانه را هدف‬ ‫اصلی خود قرار خواهد داد؛ وضعیتی که م ی تواند منجر به‬ ‫تشدید رقابت های منطقه ای شود‪.‬‬ ‫در نهایت م ی توان پیامد انتخاب اردوغان در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری و راهیابی وی ب��ه کاخ چانکای را چنین‬ ‫ارزیابی کرد که این انتخاب در ح��وزه داخلی‪ ،‬تغییر (یعنی‬ ‫تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاس��تی) و در حوزه خارجی‪،‬‬ ‫ثبات (یعنی ادامه سیاست های پیشین) را به همراه خواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫شدن م ی شناختند‪ ،‬توانس��ت این نسبت را تا پایان کمپین‬ ‫انتخاباتی به ‪ 90‬درصد برس��اند‪ .‬ام��ا در ان زمان هم مردم‬ ‫ترکیه موضع او در مورد مس��ائل مهم و کلی��دی ترکیه را‬ ‫به خوبی درک نکردند‪ ،‬بناب راین ناشناخته بودن احسان اوغلو‬ ‫به لحاظ سیاس��ی در داخل ترکیه‪ ،‬یک مان��ع اصلی ب رای‬ ‫پیروزی وی بود‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬صالح الدین دمیرت��اش نامزد کردهای‬ ‫ترکیه در انتخابات ریاس��ت جمهوری این کشور‪ ،‬نه و هشت‬ ‫دهم درصد ارا (حدود چهار میلیون رای) را به خود اختصاص‬ ‫داد‪ .‬می زان ارای کسب شده از سوی احزاب کرد در مقایسه‬ ‫با انتخابات ماه مارس‪ ،‬حدود ‪ 50‬درصد افزایش داش��ته که‬ ‫موفقیتی ب��زرگ ب رای انها محس��وب م ی ش��ود و به نظر‬ ‫م ی رسد قدرت چانه زنی سیاسی کردها در ترکیه را افزایش‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫فضایی رقابت��ی که در چارچ��وب ان کردهای ترکیه‬ ‫ ترجیح م ی دهند فعالی ت شان در س��اختار سیاسی ترکیه را‬ ‫گسترده تر کنند‪ .‬نکته مهم این است که چگونه دمیرتاش‬ ‫از جهش بزرگ خود در انتخاب��ات بهره برداری م ی کند‪ ،‬زی را‬ ‫حزب جدید دموکراتیک خلق ها سهم او از ارا را در استانبول‬ ‫و ازمیر دوب رابر و در انکارا سه ب رابر کرده است‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫می زان ارای او به ‪ 9/7‬درصد رسید‪.‬‬ ‫از انجا که حزب عدالت و توس��عه هنوز تعداد کرسی‬ ‫الزم در پارلمان ب رای اصالح قانون اساسی را در اختیار ندارد‬ ‫تا سیستم ریاست جمهوری را در ترکیه تاسیس کند‪ ،‬انتظار‬ ‫م ی رود که کردها از این سیس��تم در ص��ورت مبادله ب رای‬ ‫گرفتن برخی امتیازها حمایت کنند‪.‬‬ ‫اما اگر کردها در نتیجه از دس��ت دادن اعتمادش��ان‬ ‫به اردوغان ناش��ی از ناکامی مذاکره بی��ن عبداهلل اوجاالن‬ ‫و حزب اردوغان‪ ،‬تصمیم خود را ع��وض کنند‪ ،‬اردوغان در‬ ‫دستیابی به اهداف خود با چالشی جدی روبه رو خواهد شد‪.‬‬ ‫البته باید خاطرنشان کرد که اردوغان نیز به خوبی م ی داند‬ ‫دستیابی به ارای کردهای ترکیه در این کشور‪ ،‬بدون هزینه‬ ‫و امتیازدهی نخواهد بود‪ .‬در خصوص پیام نتایج انتخابات‬ ‫م ی توان گفت با وجودی که پی��روزی اردوغان در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ترکیه مانند پی ش بین ی های انجام شده‬ ‫مقتدرانه نبود‪ ،‬ولی این پیروزی به معن��ای اعتمادمردم به‬ ‫ب رنامه های اردوغان ب رای ساخت ترکی ه ای نوین از یک طرف‬ ‫و عدم ریس ک پذیری انها از طرف دیگر است‪ .‬منظور اردوغان‬ ‫از ترکیه نوین باتوجه به اظهارات و رفتارهای سیاس��ی او را‬ ‫م ی توان در فاصله گرفتن ترکیه از اصول کمالیسم و احیای‬ ‫قدرت امپ راطوری عثمانی دید‪.‬‬ ‫در واقع م ی توان گفت‪ ،‬مردم ترکیه با انتخاب اردوغان‬ ‫و همچنین رای بیشتر به دمیرتاش به بازنگری ایدئولوژی‬ ‫حاکم بر ترکیه از ابتدای تاسیس جمهوری رای دادند و این‪،‬‬ ‫نشانه ان است که دوران اردوغانیسم در ترکیه با اتکا به ارای‬ ‫طرفدارانش ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫بناب راین باتوجه ب��ه نتایج انتخاب��ات م ی توان گفت‬ ‫بازن��ده اصل��ی انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ترکی��ه‪ ،‬نه‬ ‫اکمل الدی��ن احس��ان اوغلو بلکه حزب جمه��وری خلق و‬ ‫حزب حرکت ملی بودند که با معرفی نامزدی مش��ترک در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری تنها هدفشان شکست اردوغان و‬ ‫تیمش بود‪ ،‬بدون انکه بتوانند برنامه ای منسجم و هدفمند‬ ‫ارائه دهند‪.‬‬ ‫اهمیت این پیروزی ب رای اردوغان در ان است که وی‬ ‫در ماه های اخیر با ناارام ی ها و حمالت سیاس��ی ش��دیدی‬ ‫علیه خود و دولتش رو به رو بوده ک��ه در نتیجه ان فضای‬ ‫انتخاباتی به میدان کارزار طرفدران اردوغان و منتقدان وی‬ ‫تقسیم شده بود‪.‬‬ ‫مخالفان با بهره برداری از اعتراض ها و ناارام ی هایی که‬ ‫ابتدا به بهانه یک موضوع زیس ت محیطی‪ ،‬یعنی اعتراض‬ ‫به طرح تخریب پارک گزی در اس��تانبول اغاز شد و بعدا در‬ ‫افشای فساد مالی گسترده در میان شماری از دولتمردان از‬ ‫حزب حاکم ادامه داشت‪ ،‬سعی کردند اردوغان و دولت او را‬ ‫ناکارامد و اقتدار گرا معرفی کنند‪.‬‬ ‫انها همچنین تالش دولت ب رای فیلتر کردن توییتر‪،‬‬ ‫برکناری و جا به جایی صدها افس��ر پلیس که در افش��ای‬ ‫فساد مالی دولتمردان ترکیه نقش داشتند‪ ،‬برخورد شدید با‬ ‫طرفداران فتح اهلل گولن رهبر جماعت هیزمت و تالش دولت‬ ‫ب رای کنترل دستگاه قضا و همچنین نهادهای امنیتی را نیز‬ ‫نشانه های دیگر از یکه تازی اردوغان و دولتش عنوان کردند‪.‬‬ ‫در نهایت منتقدان اردوغان که مخالف جایگزینی سیستم‬ ‫ریاستی با پارلمانی هستند‪ ،‬معتقدند که اگر این جایگزینی‬ ‫تحقق یابد‪ ،‬اردوغان‪ ،‬سیستم اجرایی کشور را هم در اختیار‬ ‫خواهد گرفت که از دید منتقدان‪ ،‬نقض اشکار اصل تفکیک‬ ‫قوا محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫اما در عوض طرفداران اردوغان ب��ر کارنامه موفق او‬ ‫در حوزه اقتصاد و ثبات سیاس��ی در دوران نخس��ت وزیری‬ ‫تاکید کرده اند‪ .‬انها به دستاوردهای اقتصادی اردوغان اشاره‬ ‫م ی کنند که توانست تورم لجام گس��یخته ترکیه در اواخر‬ ‫دهه ‪ 1990‬را کنترل کند و رشد چشمگیر اقتصادی را ب رای‬ ‫ترکیه به ارمغان بیاورد‪ .‬در واقع‪ ،‬مهم ترین ویژگی اردوغان‬ ‫نسبت به نخس ت وزی ران پیش از خود اصالحات اقتصادی او‬ ‫بعد از روی کار امدنش بود‪.‬‬ ‫موضوعی که موجب شد اقتصاد عقب مانده ترکیه‪ ،‬به‬ ‫جمع بیست اقتصاد برتر جهان بپیوندد و اردوغان با در دست‬ ‫ گرفتن ریاست جمهوری درصدد اس��ت با تحقق افق ‪۲۰۲۳‬‬ ‫ترکیه را در میان ‪ ۱۰‬اقتصاد برتر دنیا جا دهد‪ .‬به باور بسیاری‬ ‫از ناظ ران سیاسی ب رای بخش عظیمی از مردم این کشور‪،‬‬ ‫حزب عدالت و توس��عه نماینده تصویری مطمئن از ثبات‬ ‫اقتصادی و سیاسی است‪ .‬در واقع‪ ،‬حزب عدالت و توسعه از‬ ‫معدود احزاب ترکیه است که ب رای بیش از یک دهه توانست‬ ‫در راس قدرت بماند و دولتی غی رائتالفی تشکیل دهد که‬ ‫در ترکیه تقریبا ب ی سابقه است‪.‬‬ ‫همین موضوع‪ ،‬نوعی ثبات سیاس��ی و اقتصادی در‬ ‫ترکیه به وجود اورده ک��ه کلید موفقی��ت اردوغان و حزب‬ ‫متبوعش در انتخابات محلی یا عمومی و اخی را در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری بوده اس��ت‪ .‬از طرف دیگ��ر‪ ،‬اردوغان با‬ ‫تضعیف قدرت غالب ارتش سکوالر در ترکیه که م ی توانست‬ ‫اردوغان در قلعه‬ ‫تسخی رناپذیر الئی ک ها‬ ‫گفت وگویمثلثباحسن‬ ‫اسدی‪،‬کارشناسمسائلترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫عدول از‬ ‫کمالیسم‬ ‫اسالمدرجامعهترکیه‬ ‫نهادینهشدهاست‬ ‫پوپولیست‬ ‫توسع ه گرا‬ ‫بررسیپایگاهاجتماعینامزدهای‬ ‫انتخاباتریاست جمهوریترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪55‬‬ ‫بی‬ ‫بین ‬ ‫نالملل‬ ‫عدولازکمالیسم‬ ‫اسالم در جامعه ترکیه نهادینه شده است‬ ‫بهرام امیراحمدیان‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫ترکیه کش��وری در نوع خود منحصربه فرد است‪ .‬این‬ ‫کشور تجربه قرن ها امپ راتوری عظیم عثمانی را در پشت سر‬ ‫خود دارد‪ .‬کش��وری است که از یک س��و به اسیا و از سویی‬ ‫دیگر به اروپا متصل است‪ .‬هم کش��وری است مدیترانه ای‬ ‫و هم کش��وری اس��ت متعلق به خاور میانه و در عین حال‬ ‫کشوری است در بالکان‪ .‬کشوری است مسلمان با مردمانی‬ ‫پایبند به ازادی های فردی و در عی��ن حال متجدد و مدرن‪.‬‬ ‫ترکیه مجموعه ای اس��ت از خیلی چیزها‪ .‬نظام دولتمداری‬ ‫ترکیه قدرتمند است‪ .‬سطح تسامح و تساهل در ان باالست‪.‬‬ ‫کمتر کشور مسلمان غیرعرب را م ی توان یافت که دارای این‬ ‫ویژگ ی ها باشد‪ .‬در پنج نوبت اذان در شهرهای ترکیه‪ ،‬مساجد‬ ‫مملو از نمازگزاران است‪.‬‬ ‫حزب عدالت و توسعه دو شعار عمده دارد؛ نخست عدالت‪،‬‬ ‫سپس توسعه‪ .‬مخالفان این حزب‪ ،‬به ویژه سکوالرها ب رای از‬ ‫می دان به در کردن این حزب کوش��ش های فراوان کرده اند‪ ،‬از‬ ‫بحران سیاسی تا اقتصادی و از اتهام فساد تا اتهام گرایش به‬ ‫اخوان المسلمین و اتهامات دیگر و اخی را ضد الئیسیته بودن‬ ‫دولت ترکیه‪ .‬اما هر چه هست‪ ،‬این ویژگی اشکار است که این‬ ‫حزب ب رای مردم کار کرده است و مردم ان را در زندگی روزمره‬ ‫خود احساس م ی کنند‪ .‬تورم را به حداقل رسانده است‪ ،‬با رشوه و‬ ‫فساد مبارزه کرده است‪ .‬اما مخالفان با هی چ کدام از این حربه ها‬ ‫نتوانسته اند او را از میان بردارند‪ .‬ب رای مخالفان که بیشتر در بین‬ ‫طبقات مرفه و روش��نفکران الئیک قرار دارند اتهام به عدول‬ ‫اردوغان از مشی کمالیس��ت ها و جمهوری ترکیه اتاتورک‪،‬‬ ‫حرکت اردوغان به سمت اسالم سیاسی است و او را به ضدیت‬ ‫با الئیسیته م ی خواهند از می دان به در کنند‪ .‬اما اردوغان و حزب‬ ‫او هیچ گاه ادعای هدایت جامعه ترکیه به سوی تبدیل شدن‬ ‫به یک کشور اسالمی با ساختار قانون اساسی مبتنی بر شرع‬ ‫مقدس اسالم را نداش��ته اند‪ .‬از دیدگاه حزب عدالت و توسعه‬ ‫هنگامی که عدالت برقرار شد یک جامعه م ی تواند اسالمی‬ ‫باشد‪ .‬اسالم در جامعه ترکیه نهادینه است و بخشی از زندگی‬ ‫روزمره هر شهروند ترکیه به شمار م ی رود‪ ،‬خواه شعائر اسالمی‬ ‫و واجبات را به جا بیاورد یا نیاورد‪ .‬از این رو مدل ترکیه از سوی‬ ‫غرب مدلی ب رای توسعه کشورهای مسلمان بازمانده از اتحاد‬ ‫شوروی برگزیده شد‪ .‬اما یکی از ویژگ ی های بارز اقای اردوغان و‬ ‫حزب عدالت و توسعه پوپولیستی بودن ان است‪ .‬اقای اردوغان‬ ‫سیاستمداری کهنه کار اس��ت‪ ،‬از فراز و نشیب بحران ها گذر‬ ‫کرده‪ ،‬حزب تجربیات گرانبهایی اندوخته و در کوران حوادث‬ ‫ابدیده ش��ده اس��ت‪ .‬پی رامون ترکیه و در منطقه خاورمیانه و‬ ‫حتی بالکان‪ ،‬کمتر حزبی را م ی ت��وان یافت که رئیس دولت‬ ‫ان به مدت بیش از ‪ 10‬س��ال دوام داش��ته باشد؛ ‪ 10‬سالی که‬ ‫فرازونشی ب های زیادی داشته است‪ .‬از نظر اقتصادی ترکیه‬ ‫با ایجاد فضای مناسب ب رای سرمایه گذاری‪ ،‬فضای کس ب وکار‬ ‫سالمی ب رای ایجاد اشتغال فراهم اورده است‪.‬‬ ‫رش��د اقتصادی ترکیه در س��ال های ‪ 2003‬تا ‪ 2012‬در‬ ‫دوره تصدی دولت حزب عدالت و توس��عه ب رابر ‪ 5/1‬درصد‬ ‫بوده که حتی از کره جنوبی هم بیش��تر بوده اس��ت‪ .‬دولت‬ ‫اردوغان درامد سرانه ترکیه را از ‪ 4559‬دالر در سال ‪ ،2003‬به‬ ‫‪ 10505‬دالر در سال ‪ 2012‬رس��انده است (بیش از ‪ 2‬ب رابر)‪ .‬در‬ ‫همین دوره کسری موازنه پرداخت ها نیز از ‪67/7‬درصد تولید‬ ‫ناخالص داخلی در اغاز ‪ 2003‬به ‪36/6‬درصد در س��ال ‪2012‬‬ ‫کاهش یافته است‪.‬‬ ‫ترکیه در بین کشورهای صادرکننده خدمات رتبه ‪ 17‬را‬ ‫به دست اورده است‪ .‬در سال ‪ 2012‬ترکیه توانسته ‪ 42‬میلیارد‬ ‫دالر خدمات صادر کند‪ .‬این به مفهوم ان است که این کشور‬ ‫توانای ی های فنی و مهندس��ی و کس��ب وکار ارزشمندی را‬ ‫داراست که این مقدار صادرات داشته است‪ .‬صادرات خدمات‬ ‫نقش مهم ی در جایگاه کش��ورها در محیط بی ن الملل دارد‪.‬‬ ‫این کار سبب حضور و توسعه نفوذ ترکیه در بین کشورهای‬ ‫مسلمان ش��ده است‪ .‬با وجود بحران های س��وریه و ع راق و‬ ‫کردستان پی رامون ترکیه‪ ،‬حزب حاکم از این بحران ها بیرون‬ ‫امده و ابدیده شده است‪.‬‬ ‫در ساختار صادرات هر کشور‪ ،‬صادرات کاالهای صنعتی‬ ‫نقشی مهم دارد و گویای ان است که ان کشور دارای صنایعی‬ ‫کارامد است که عالوه بر تامین نیازهای داخلی‪ ،‬توانایی تولید‬ ‫صادرات در محیط بسیار فشرده رقابت اقتصادی کشورهای‬ ‫صنعتی برخوردار است و توانایی ان را دارد که در این بازارها‬ ‫حضور داشته باشد‪ .‬ترکیه در س��ال ‪ 2012‬موفق به صادرات‬ ‫‪ 142‬میلیارد دالر کاالهای صنعتی تولیدی خود شده است‪.‬‬ ‫در کش��ورهای منطقه م ی توان برندهای کاالهای ترکیه را‬ ‫مشاهده کرد‪ .‬حتی در بازارهای اروپا‪ ،‬تولیدات صنایع سبک‬ ‫و غذایی ترک حضوری گس��ترده دارد و برندهای پوش��اک‬ ‫ترک مارک های قابل اعتماد و ش��ناخته شده ای در بازارهای‬ ‫اروپایی و به ویژه اسیایی است‪ .‬در این سال صادرات کاالهای‬ ‫صنعتی ترکیه ‪59‬درصد از کل ارزش صادرات ترکیه را به خود‬ ‫اختصاص داده است‪.‬‬ ‫با تصویری که از ترکیه ارائه شد‪ ،‬م ی توان اهمیت و علل‬ ‫پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری را ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫مردم خود بهترین شاخص ارزیابی دولت ها از طریق انتخابات‬ ‫هستند؛ انتخاباتی که بر پایه و اصول دموکراسی بنیانگذاری‬ ‫شده باشد‪ .‬جامع ه ای م ی تواند ادعای دموکراسی داشته باشد‬ ‫که در ان بنیان های دموکراس��ی به کار گرفته شود‪ .‬هرچند‬ ‫نظام های سیاس��ی از جمهوری تا پادشاهی و دیگر موارد تا‬ ‫نظام اداری کشور ریاستی یا پارلمانی‪ ،‬تفاوتی در شیوه نحوه‬ ‫ارزیابی انتخابات ندارد‪ .‬هر کجا که پارلمان هست‪ ،‬باید احزاب‬ ‫نیز فعال باشند و انتخابات پارلمانی بدون احزاب و نهادهای‬ ‫مدنی‪ ،‬جایگاه قابل دفاعی از منظر دموکراسی خواهد داشت‪.‬‬ ‫ب رای برگزاری یک انتخابات خوب و س��الم س��ه مرحله در‬ ‫نظر گرفته م ی شود‪ :‬مرحله پیش از برگزاری شامل تشکیل‬ ‫کمیسیون مستقل انتخابات بدون دخالت دولت ها‪ ،‬نهادهای‬ ‫امنیتی و قضائی‪ ،‬ثب ت ن��ام نامزدهای اح��زاب و نامزدهای‬ ‫مستقل‪ ،‬بدون فشارهای سیاسی و امنیتی‪ ،‬برگزاری انتخابات‬ ‫سالم با نظارت سازمان های بی ن المللی و سازمان های مدنی‬ ‫و نمایندگان احزاب بدون دخالت نیروهای دولتی‪ ،‬امنیتی و‬ ‫قضایی‪ ،‬شمارش ارا و اعالم نتایج بدون فشار و اعمال نفوذ‬ ‫دولت‪ ،‬نهادهای امنیتی و پلیس��ی و قضایی‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫ترکیه طی سال ها مبارزات حزبی توانسته است شاخ ص های‬ ‫مثبتی از فضای سیاسی و به ویژه مبارزات پارلمانی ارائه دهد‪.‬‬ ‫هرچند در بسیاری از کشورهای منطقه انتخابات نم ی توانند‬ ‫و نتوانس��ته اند و نم ی خواهند دارای شاخصه های انتخابات‬ ‫خوب و سالم باشند‪.‬‬ ‫اقای اردوغان در دوره قبلی انتخابات در سال ‪ 2010‬اعالم‬ ‫کره بود که به مناسبت صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه‪،‬‬ ‫ترکیه را در سال ‪ 2023‬به یکی از قدرت های بزرگ دنیا تبدیل‬ ‫خواهد کرد‪ .‬با وجود همه درگیری های داخلی و خارجی‪ ،‬ترکیه‬ ‫با درایت حزب حاکم پیش م ی رود‪ .‬اصوال برخی از تحلیلگران‬ ‫بدون در نظر گرفتن قدرت مردم ترکیه در عالیق انان در وحدت‬ ‫ملی و منافع ملی‪ ،‬مبارزات سیاسی احزاب را به ازهم پاشیدگی و‬ ‫بحران در داخل ترکیه تعبیر م ی کنند‪ .‬اما از نظر جامع ه شناسی‪،‬‬ ‫ترک ها با هر نوع گوناگونی ایده ها و ارم ان ها‪ ،‬در یک چیز با هم‬ ‫وحدت دارند و در مواقع بحرانی از ان عبور نم ی کنند و ان هم‬ ‫منافع ملی است‪.‬‬ ‫مل ی گرای��ی در ترکیه بس��یار ق��وی اس��ت‪ ،‬هرچند‬ ‫جریان های پان ترکیس��تی به جهت افزای��ش هزینه ب رای‬ ‫ترکیه‪ ،‬مانند گذش��ته قدرتمند نیست‪ .‬دیگر اینکه برخالف‬ ‫پندار بیرونی از حکومت الئیک‪ ،‬در ترکیه الئیسیته به معنی‬ ‫جدایی دین از سیاست اس��ت‪ .‬در ترکیه حتی الئی ک ترین‬ ‫مردم‪ ،‬ب��ه باورها و ش��عائر دینی پایبند هس��تند و به نوعی‬ ‫مذهب در ترکیه به شاخصه ای هویتی تبدیل شده و داشتن‬ ‫نام ترکی و اسالمی شاخصه یک شهروند ترک است‪ .‬اعیاد‬ ‫اس�لامی در ترکیه بیش از هر کش��ور اسالمی در سطحی‬ ‫گسترده گرامی داشته م ی شود‪ .‬عید قربان و عید فطر دو عید‬ ‫بزرگ مسلمانان ترکیه است‪ .‬الئیس��یته در ترکیه کماکان‬ ‫ادامه خواهد یافت و این ساختار است که همه شهروندان ترک‬ ‫را با همه گرایش ها زیر پرچم جمهوری گرد م ی اورد‪ .‬اگرچه‬ ‫گرایش اسالمی حزب حاکم ترکیه و شخص اقای اردوغان‬ ‫گاهی به دور شدن از الئیسیته تعبیر م ی شود‪ ،‬ولی اسالم در‬ ‫ترکیه اسالم سیاسی نیست و نخواهد بود‪.‬‬ ‫اق��ای اردوغ��ان اکن��ون م ی خواه��د در نق��ش یک‬ ‫رئی س جمهور ظاهر شود که با رئی س جمهوری قبلی تفاوت‬ ‫ماهوی خواهد داشت‪ .‬از چند سال پی ش تر در ترکیه بحث بر‬ ‫سر تغییر نظام پارلمانی به ریاس��تی‪ ،‬به چالشی در محیط‬ ‫سیاس��ی ترکیه تبدیل ش��ده بود‪ .‬مردم ترکیه ن��ه خواهان‬ ‫نظام ریاس��تی دیکتاتورمابانه همچون روسیه هستند و نه‬ ‫نظام پارلمانی موجود که مقام ریاس��ت جمهوری یک مقام‬ ‫تشریفاتی اس��ت و نقش چندانی در اداره امور ندارد‪ .‬در پی‬ ‫اکمل الدین احسان اوغلو‪ ،‬دبیرکل سازمان همکاری های اسالمی رقیب انتخاباتی اردوغان که در جایگاه دوم قرار گرفت‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫سال ها کش��مکش بین س��اختار نهاد ریاس��ت جمهوری و‬ ‫نخس ت وزیری در ترکیه‪ ،‬سرانجام به این جمع بندی رسیده اند‬ ‫که باید نوعی تقسیم قدرت در بین این دو نهاد انجام گیرد‬ ‫که نه نخس ت وزیر تمام مسئولی ت ها را در دست داشته باشد‬ ‫و نه رئی س جمهور نقشی نداشته باشد‪ .‬ب رای این منظور الزم‬ ‫است در قانون اساسی ترکیه تغیی رات در راستای تعریف این‬ ‫نمونه از نظام اداری کشور تدوین و سپس در پارلمان تصویب‬ ‫ش��ود‪ .‬از انجا که حزب حاکم اکثریت کرس ی های پارلمان را‬ ‫در اختیار دارد و قانون اساسی ترکیه ب رای تغییر مفاد و مواد‬ ‫ان زیرساخت های حقوقی و قانونی را در ان گنجانده است‪،‬‬ ‫م ی توان امیدوار بود که این مرحله گذر هم به راحتی پشت‬ ‫سرگذاشته ش��ود‪ ،‬هر چند هیات های کارشناسی ورزیده ای‬ ‫پی ش تر زمینه های این تغیی رات را فراهم کرده اند‪.‬‬ ‫انتخابات در ترکی��ه به رویه ای ب رای حض��ور مردم در‬ ‫صحنه سیاسی تبدیل شده است‪ .‬نظام پارلمانی ترکیه فضای‬ ‫سیاس��ی مناس��بی را ب رای نقش افرینی مردم در چارچوب‬ ‫دموکراس��ی فراهم اورده اس��ت‪ .‬احزاب و انتخابات حزبی و‬ ‫پارلمان برامده از نمایندگان احزاب و نظام پارلمانی به ترکیه‬ ‫امکان داده است که در دهه های پس از فروپاشی شوروی به‬ ‫قدرتی تاثیرگذار در عرصه بی ن المللی تبدیل شود‪ .‬فروپاشی‬ ‫ش��وروی برخالف انتظار‪ ،‬اگرچ��ه از رقابت بی��ن دو اردوگاه‬ ‫نظامی کاست و م ی رفت که نقش ترکیه را کاهش دهد‪ ،‬اما‬ ‫با توان های ایفای نقش سیاسی سیاستمداران ترکیه و تغییر‬ ‫و تقویت ساختار ناتو و دیگر ساختارهای یورو ‪ -‬اتالنتیکی‪،‬‬ ‫ترکیه را به درجه ای از ارتقای جایگاه رساند که م ی توانست‬ ‫به امریکا هم نه بگوید‪.‬‬ ‫حزب عدالت و توس��عه و رهبر ان اق��ای رجب طیب‬ ‫اردوغان از س��ال ‪ 2002‬ق��درت را در ترکیه در دس��ت دارند‪.‬‬ ‫اقای اردوغان در سال های اخیر نیز با چالش های مهمی از‬ ‫سوی مخالفان روبه رو بوده است که نشات گرفته از اقدامات‬ ‫رادیکالی او در مبارزه با مل ی گراهای پان ترکیست (همچون‬ ‫جنبش ارگنه کن) و کمالیس��ت ها و به ویژه نظامیان روبه رو‬ ‫بوده است‪ .‬بحران پارک گزی و برکناری و محاکمه کودتاچیان‬ ‫دوره کنعان اورن و شخص او‪ ،‬همه مخالفان را با دیدگاه های‬ ‫گوناگون در ب رابر اردوغان به صف بندی واداشت‪.‬‬ ‫برخی بحران های اجتماعی و اقتصادی از جمله انفجار‬ ‫در معدن زغال سنگ‪ ،‬زمینه هایی را ب رای سرنگونی اردوغان‬ ‫به وجود اورد‪ .‬اما از انجا که حزب کهنه کار و مجرب عدالت‬ ‫و توسعه و جایگاه فراگیر ان در بین مردم عادی ترکیه قوی‬ ‫مانده است‪ ،‬اردوغان توانست این بحران ها را پشت سرگذاشته‬ ‫و پیروز میدان شود که در انتخابات شوراهای محلی محکی‬ ‫ب رای محبوبیت او و شکست مخالفان ش��د‪ .‬اقای اردوغان‬ ‫سیاستمداری برجسته است‪ .‬او در بحبوحه همه این بحران ها‬ ‫به ای ران سفر کرد و به مخالفان خود نشان داد که در فضای‬ ‫سیاسی ای ران‪ ،‬همس��ایه باثبات و قدرتمند ترکیه جایگاهی‬ ‫باثبات دارد‪.‬‬ ‫به ویژه کوشش های عبداهلل گولن از طریق الب ی های‬ ‫قدرتمند خود در مدارس دینی و ساختارهای سیاسی و اداری‬ ‫و حتی قضایی ترکیه هم نتوانست اردوغان را از اریکه قدرت‬ ‫به زیر بکشد‪ .‬اردوغان هم با بهره گیری از اختیارات و شبکه‬ ‫گسترده هواداران خود در سراسر ترکیه بر این مشکالت فائق‬ ‫امد‪ .‬اردوغان با دادن برخی ازادی ها به کردها و اشکارسازی‬ ‫هویت انان‪ ،‬موافقانی بس��یار از بین کردها بر هواداران خود‬ ‫افزود‪ .‬اکنون اردوغان با تکیه بر جایگاه مردمی و شعار اراده‬ ‫ملی‪ ،‬قدرت مل��ی در نظر دارد با دش��منان خارجی و داخلی‬ ‫ترکیه به مبارزه برخیزد‪ .‬بر این اس��اس مخالفان او را به یک‬ ‫شخصیت پوپولیستی همچون هوگوچاوز تشبیه م ی کنند‪.‬‬ ‫رقیب سرس��خت اردوغان اکمل الدین احس��ان اوغلو‬ ‫بود که در پست دبیرکلی س��ازمان همکاری های اسالمی‬ ‫رش��د کرده و در ش��عارهای خود به «ما» اش��اره ک��رده بود‬ ‫که امی��ن مردم خواه��د بود و میان��ه روی را پیش��ه خواهد‬ ‫کرد و در ب رابر فس��اد نرمش نش��ان نخواهد داد‪ .‬او از سوی‬ ‫دو جریان مخال��ف و قدرتمند اردوغان نامزد ش��ده اس��ت؛‬ ‫ح��زب جمهوریخ��واه خل��ق (‪ )CHP‬و ح��زب جنب��ش‬ ‫خل��ق (‪.)MHP‬ح��زب جمهوری خ��واه خلق (ب��ه ترکی‬ ‫‪ )Cumhuriyet Halk Partisi‬قدیم ی ترین حزب‬ ‫سیاسی در جمهوری ترکیه و مهمترین حزب چپ میانه این‬ ‫کشور است که گرایش های مل ی گرایانه‪ ،‬سوسیال دموکرات‬ ‫و الئی��ک دارد و در انترناس��یونال سوسیالیس��ت و حزب‬ ‫سوسیالیس ت های اروپایی عضویت دارد‪.‬‬ ‫این حزب در نهم سپتامبر سال ‪ ۱۹۲۳‬از سوی مصطفی‬ ‫کمال اتاتورک رهبر جمهوری نوین ترکیه تاس��یس ش��د‪.‬‬ ‫هم اکنون با در اختیار داش��تن کرس��ی های قابل توجه در‬ ‫پارلمان حزب اصلی اپوزیسیون ترکیه است‪ .‬رئیس این حزب‬ ‫کمال قلیچ دار اوغلو است‪ .‬کاندیداتوری اکمل الدین احسان‬ ‫اوغلو در این انتخابات از سوی این حزب‪ ،‬ب رای جلب مشارکت‬ ‫بیشتر کمالیس ت ها و الئی ک ها برگزیده شد‪.‬‬ ‫در اس��تانه برگزاری انتخابات ریاس��ت جمهوری پنج‬ ‫حزب عمده الئیک ترکیه با امضای بیانیه مش��ترکی ب رای‬ ‫ائتالف انتخاباتی علیه رجب طیب اردوغان هم قسم شدند‪.‬‬ ‫روس��ای پنج حزب «جمهوری خواه خلق»‪« ،‬حرکت ملی»‪،‬‬ ‫«حزب دموکراتیک چ��پ»‪« ،‬حزب دموک��رات» و «حزب‬ ‫ترکیه مس��تقل» در مراسمی در «س��وئیس هتل» انکارا از‬ ‫نامزدی اکمل الدین احس��ان اوغلو‪ ،‬دبیرکل س��ابق سازمان‬ ‫همکاری های اس�لامی ب رای رقابت با اردوغان در انتخابات‬ ‫اتی ریاست جمهوری ترکیه حمایت کردند‪.‬‬ ‫رهبر حزب جنبش مل ی گرای ترکیه در جریان مبارزات‬ ‫انتخاباتی اخیر به دیاربکر مرکز کردستان ترکیه سفر کرد‪ .‬او‬ ‫در گردهمایی انتخاباتی اظهار داشت که کردها نیز بخشی‬ ‫از ترکیه هستند‪« .‬باغچه لی» این را هم گفته که به دیاربکر‬ ‫عشق م ی ورزم و دست همه را م ی‪‎‬بوس��م‪ .‬من امیدوارم که‬ ‫این انتخابات باع��ث ایجاد صلح‪ ،‬امنیت و ثروت ش��ود‪ .‬در‬ ‫این س��خنرانی «باغچه لی» از حزب حاکم ترکیه به خاطر‬ ‫مشکالت موجود در جنوب شرق این کشور انتقاد کرد‪.‬‬ ‫این ح��زب مل ی گرای ترکی��ه ب رای اولین ب��ار پس از‬ ‫‪ 16‬سال در دیاربکر س��خنرانی انتخاباتی برگزار کرد‪ .‬اولین‬ ‫و اخری��ن باری که رهبر ح��زب جنبش مل ی‪‎‬گ��را از دیاربکر‬ ‫دیدار کرد س��ال ‪ 1995‬بود‪ .‬در س��خنرانی «الپ ارس�لان‬ ‫تورکش» رهبر وقت ‪ MHP‬تنها ‪ 50‬نفر شرکت کرده بودند‪.‬‬ ‫«تورکش» قرار بود در سال ‪ 1975‬به دیاربکر سفر کند اما با‬ ‫مقاومت گروه‪‎‬های چپ روبه رو شد و وی سفر خود را ناتمام‬ ‫گذاشت‪.‬پیروزی قاطع اردوغان در انتخابات نشان داد که هنوز‬ ‫حزب عدالت و توسعه هواداران بسیاری در میان رای دهندگان‬ ‫دارد و با وجود ائتالف چپ ها انها نتوانستند بیش از ‪ 32‬درصد‬ ‫ارا را به دست اورند‪.‬‬ ‫در عین حال حزب حاکم با سیاست هایی که اردوغان‬ ‫و حزب وی در اشتی با کردها و بازگردانی هویت کردی انها‬ ‫کوشش و جدیت داشته اند‪ ،‬از حزب حاکم پیروی م ی کنند‪.‬‬ ‫بیشتر نمایندگان استان دیاربکر اعضای حزب دموکراسی و‬ ‫صلح (‪ )BDP‬و عدالت و توسعه (‪ )AKP‬هستند‪.‬انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری که ب رای نخستین بار در تاریخ ترکیه به طور‬ ‫مستقیم توسط ارای مردم برگزار شد‪ ،‬گامی نوین در فضای‬ ‫سیاسی ترکیه است‪ .‬اردوغان در دوره ریاست جمهوری همان‬ ‫راهی را پی��ش خواهد گرفت که حزب عدالت و توس��عه در‬ ‫پیش گرفته است؛ کسب محبوبیت در بین مردم با برقراری‬ ‫عدالت و انجام توسعه‪.‬‬ ‫اکنون در کردستان ترکیه هم از حزب عدالت و توسعه‬ ‫هواداری م ی کنند‪ .‬زی را نسل نوین کردها به این باور رسیده اند‬ ‫که در صورت توس��عه ترکیه و پیوس��تن یا حتی نپیوستن‬ ‫ترکیه به اتحادیه اروپا‪ ،‬ترکیه به دولتی قدرتمند تبدیل خواهد‬ ‫شد‪ .‬زیستن در ترکیب یک کشور قدرتمند‪ ،‬بهتر از زیستن‬ ‫در یک کشور مس��تقل کردی با قلمروی پرتنش و اشوب و‬ ‫توسع ه نیافته است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پوپولیستتوسعه گرا‬ ‫بررسی پایگاه اجتماعی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه‬ ‫سید جواد صالحی‬ ‫پژوهشگر ارشد مسائل ترکیه‬ ‫‪3‬‬ ‫انتخابات اگوست ‪ 2014‬ب رای دوازدهمین رئی س جمهور‬ ‫ترک برگزار ش��د‪ .‬نتیجه این انتخابات پیروزی نخس ت وزیر‬ ‫رجب طی��ب اردوغان ب��ا ‪ 51/79‬درص��د اراء در دور اول بود‪.‬‬ ‫انتخاباتی که ب رای اولی ن بار به طور مس��تقیم ب��ا ارای مردم‬ ‫صورت گرف��ت و اگر هیچکدام از کاندیداها نم ی توانس��تند‬ ‫اکثریت مطلق اراء را به دس��ت اورند‪ ،‬انتخاب��ات به دور دوم‬ ‫کشیده م ی شد و در ‪ 24‬اگوست بین دو نفر از حائزین بیشترین‬ ‫اراء صورت م ی گرفت‪.‬‬ ‫بیش از ‪ 55‬میلیون نفر در ترکی��ه واجد حق رای بودند‬ ‫که در این میان بیش از ‪ 41‬میلیون نفر در انتخابات شرکت‬ ‫کردن��د‪ .‬رجب طیب اردوغ��ان رهبر حزب عدالت و توس��عه‬ ‫‪ AKP‬که در سال ‪ 2002‬به عنوان نخس ت وزیر انتخاب شده‬ ‫بود با ‪ 51/79‬درصد اراء پیروز و برگزاری دور دوم را منتفی کرد‪.‬‬ ‫اکمل الدین احس��ان اوغلو‪ ،‬دبیرکل س��ازمان همکاری های‬ ‫اسالمی کاندیدای مشترک سه حزب مخالف از جمله‪MHP‬‬ ‫و ‪ HDP‬ب��ا ‪ 38/44‬درص��د اراء نفر دوم ش��د‪ .‬صالح الدین‬ ‫دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق که حمایت هش��ت‬ ‫حزب دست چپی را دارا بود توانست ‪9/76‬درصد اراء را به خود‬ ‫اختصاص دهد‪ .‬هرچند که مقامات برگزارکننده از س�لامت‬ ‫انتخابات و تضمین حقوق مجلس ب رای نظارت بر انتخابات‬ ‫س��الم و صلح امیز صحبت م ی کردند این انتخابات توسط‬ ‫منتقدین داخلی و ناظری��ن بی ن المللی به خاطر جهت گیری‬ ‫رس��انه ها به نفع رجب طیب اردوغان‪ ،‬عدم دقت در شمارش‬ ‫اراء و سوءاستفاده از منابع عمومی در میتینگ های انتخاباتی‬ ‫اردوغان مورد انتقاد بود‪ .‬س��ازمان امنیت ب��رای همکاری در‬ ‫اروپا (‪ )OSCE‬در خص��وص توزیع ناب رابر منابع و تهدیدات‬ ‫رسانه ای اب راز نگرانی م ی کرد‪.‬‬ ‫باخت انتخابات توسط احزاب مخالف سبب شد تا رهبر‬ ‫حزب ‪ CHP‬کمال قلی چ دار اوغلو تصمیم به برگزاری یک‬ ‫نشس��ت با برگزارکنندگان انتخابات بگیردکه خود به منزله‬ ‫نارضایت ی اش از عوامل اجرایی انتخابات بود‪.‬‬ ‫زمینه تاریخی انتخابات‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫قانون انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری در ‪ 20‬ژانویه ‪2012‬‬ ‫پذیرفته شد و مقرر ش��د که انتخابات ریاس��ت جمهوری به‬ ‫جای س��ال ‪ 2012‬در س��ال ‪2014‬برگزار ش��ود‪« .‬گل» اخرین‬ ‫رئی س جمهوری بود که به طور غیرمس��تقیم توسط پارلمان‬ ‫انتخاب شده بود‪.‬‬ ‫در این قانون همچنین تصمیم بر این شد که روسای‬ ‫جمهور قبلی کنعان اورن‪ ،‬سلیمان دمیرل و احمد نجدت سزار‬ ‫و همچنین عب داله گل نم ی توانستند نامزد دور دوم انتخابات‬ ‫شوند‪ .‬هرچند انجام این امر ب ر اساس نظر دادگاه قانون اساسی‬ ‫مغایر قانون اساسی شناخته شد و به این افراد اجازه داده شد‬ ‫تا ب رای بار دوم ثب ت نام کنند‪ .‬مطابق این قانون‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫ترکیه م ی تواند نامزد ریاس��ت جمهوری ش��ود بدون اینکه از‬ ‫پست خود استعفا دهد‪.‬‬ ‫کمپین انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری به شیوه‬ ‫ایاالت متحده برگزار م ی شد و کاندیداها م ی توانستند از اعانات‬ ‫مردم ی در کمپین خود استفاده کنند‪ .‬هر فردی م ی توانست‬ ‫‪ 8/259‬لیر ترکیه معادل ‪ 4/500‬دالر امریکا به کمپین (ستاد‬ ‫انتخابات) کمک کند‪.‬‬ ‫موضوع اصلی رقابت انتخاباتی‬ ‫مناظره کاندیداها عمدتا بر محور منازعه غزه ‪ -‬اسرائیل‬ ‫‪ ،2014‬روند صل��ح با ‪ ،PKK‬اعتراضات پارک گزی و فس��اد‬ ‫دولت در ‪ 17‬دسامبر ‪ 2013‬بود‪.‬‬ ‫رجب طیب اردوغان رس��ما کاندیدات��وری خود را ب رای‬ ‫ریاست جمهوری در اول جوالی ‪ 2014‬در یک سخنرانی اعالم‬ ‫کرد‪ .‬در همین روز لوگوی انتخاباتی اردوغان پرده برداری شد‬ ‫و به خاطر ش��باهت زیاد به لوگوی ‪ 2008‬اوبام��ا مورد انتقاد‬ ‫گسترده قرار گرفت‪ .‬شعارهای انتخاباتی اردوغان عبارت بودند‬ ‫از اراده ملی‪ ،‬قدرت ملی و ب رنامه ه��دف ‪ .2023‬در ‪ 11‬جوالی‬ ‫اردوغان از یک شعار انتخاباتی پرده برداری کرد که در ان به‬ ‫دموکراسی کامیابی و پرستیز در مسیر ترکیه نوین اشاره شده‬ ‫بود‪ .‬مبارزه انتخاباتی اردوغان با یک صف ارایی انتخاباتی از‬ ‫سامسون در پنج جوالی شروع و به ارزروم رسید‪ .‬مسیری که‬ ‫مصطفی کمال اتاتورک در دوران جنگ ترکیه ب رای استقالل‬ ‫طی کرده بود‪ .‬سخنران ی های انتخاباتی او بر دستاوردهای او‬ ‫در دوران نخس ت وزیری و همچنین حمله پیاپی به مخالفین‬ ‫از جمله فتح اهلل گولن رهبر جنبش خدمت که در پنسیلوانیا‬ ‫زندگی م ی کند بود‪ .‬طی میتینگ هات��ای در ‪ 21‬جوالی او‪،‬‬ ‫گولن را متهم کرد که نه تنها از طرف مردم فلسطین صحبت‬ ‫نم ی کند بلکه اس��رائیل را هم به خاطر اینکه جا پای هیتلر‬ ‫گذاشته است محکوم کرد‪.‬عالوه بر این‪ ،‬هواداران اردوغان با‬ ‫اعطای کمک های اقتصادی به خانه ها و برگزاری سفره های‬ ‫افطاری نقش مهم ی در انتخابات ایفا کردند‪.‬‬ ‫مبارزات انتخاباتی احسان اوغلو‬ ‫اکمل الدین احس��ان اوغلو کاندیدای مش��ترک حزب‬ ‫جمهوری خل��ق (‪ )CHP‬و حزب جنبش ناسیونالیس��تی‬ ‫(‪ )MHP‬بود‪ .‬این تصمیم انتقاد تع��داد زیادی از طرفداران‬ ‫حزب جمهوریت خلق را به همراه داشت که به نقش پیشین‬ ‫احس��ان اوغلو در س��ازمان همکاری های اس�لامی اش��اره‬ ‫م ی کردند‪ .‬سازمانی که در ان از اصول کمالیستی و سکوالر‬ ‫خبری نبود‪ .‬ب ر اساس یک نظ ر س��نجی در قبل از انتخابات‬ ‫تنها ‪32‬درصد حامیان ح��زب ‪ CHP‬از این انتخاب (گزینه)‬ ‫راضی بودند‪ .‬احسان اوغلو در پاسخ به این انتقادات در تاریخ‬ ‫‪ 26‬ژوئن اعالم کرد که مصطفی کمال اتاتورک یک قهرمان‬ ‫ملی است و او از اصول سکوالریسم در بعضی از کتاب های‬ ‫درسی خود دفاع کرده اس��ت‪ .‬در چهار ژوئن او اظهار کرد که‬ ‫او دشمن اتاتورک نیست و یکی کردن دین و سیاست منجر‬ ‫به مشکل خواهد شد‪ .‬چهره هایی همچون دنیز پایکال رهبر‬ ‫پیشین حزب‪ CHP‬که نامزد احتمالی حزب جمهوریت خلق‬ ‫بوده شدیدا از احسان اوغلو انتقاد م ی کرد و معتقد بود که حزب‬ ‫‪ MHP‬و ‪ CHP‬بایستی نامزدی از درون خود انتخاب کند‪.‬‬ ‫در ‪ 2‬اگوست اکمل الدین به صراحت از سکوالریسم دفاع‬ ‫کرد‪ .‬شعار اکمل الدین عبارت است از نان‪.‬‬ ‫اکمل الدین در موضوع فلس��طین به شیوه ای اثباتی‬ ‫عمل کرد و در ‪ 16‬جوالی از سفارت فلسطین در انکارا بازدید‬ ‫به عمل اورد و گزارش هایی را که در خصوص بیطرفی ترکیه‬ ‫در مسائل فلسطن‪ -‬اسرائیل مطرح شده بود کامال رد کرد‪ .‬او‬ ‫اظهار داش��ت که من هرگز خواهان ب ی طرفی نشده ام‪ .‬اصال‬ ‫نم ی توان بین ظالم و مظلوم بیطرف بود‪ .‬وی در ‪ 19‬جوالی‬ ‫اعالم کرد که فلس��طین باید موضوع خود را در دادگاه جرائم‬ ‫بی ن المللی پیگیری کند‪ .‬در دیدگاه های او دفاع از دموکراسی‪،‬‬ ‫حاکمیت قان��ون‪ ،‬تفکیک ق��درت و وحدت مل��ی و اصول‬ ‫کمالیس��م مورد تاکید بود‪ .‬او همچنین خواهان بخش��ش‬ ‫بدهی شهروندان فقیر و گسترش دایره عملکرد سازمان های‬ ‫غی ر دولتی به منظور تحکیم دموکراس��ی ب��ود‪ .‬اکمل الدین‬ ‫همچنین به بحث حمایت از محیط زیس��ت‪ ،‬حقوق زنان و‬ ‫اعانه تحصیلی به فرزندان خانواده های فقیر ب رای رس��یدن‬ ‫به یک ملت عال��م‪ ،‬همچون کره جنوبی تاکی��د م ی ورزید‪.‬‬ ‫اکمل الدین اظهار م ی کرد که کاندیدای یک حزب نیست و‬ ‫قادر است مشکالت موجود ترکیه را حل و فصل کرده و ثبات‬ ‫را به ترکیه و جهان از طریق سیاست خارجی بازگرداند‪.‬‬ ‫شعارهای انتخاباتی دمیرتاش‬ ‫صالح الدین دمیرت��اش خ��ود را در ‪ 30‬ژوئن کاندیدای‬ ‫ریاست جمهوری کرد‪ .‬در یک مبارزه انتخاباتی او عدم اهتمام‬ ‫جدی رجب طیب اردوغان در وعده های قانونی داده شده و روز‬ ‫صلح با کردها را مورد انتقاد قرار داد و شکننده بودن صلح در‬ ‫جنوب شرقی ترکیه را یاداور شد‪.‬‬ ‫دمیرتاش نقش��ه راه خ��ود را ب رای ریاس��ت جمهوری‬ ‫در صورت پی��روزی در ‪ 15‬ج��والی اعالم کرد‪ .‬او پیش��نهاد‬ ‫کرد که رئی س جمه��وری امور مذهبی (دیان��ت) بر هم زننده‬ ‫و متفرق کنن��ده خواه��د ب��ود‪ .‬دروس مذهب��ی اجب��اری‬ ‫در م��دارس بایس��تی برداش��ته ش��ود و عبادتگا ه ه��ای‬ ‫علوم ی (‪ )LEMEVIS‬بایستی مورد شناسایی ملی قرار‬ ‫گیرد‪ .‬او همچنین پیشنهاد کرد که مجلس خلق م ی بایستی‬ ‫با مجل��س جوانان پیوند بخ��ورد‪ .‬تالش ب��رای یک قانون‬ ‫اساسی جدید‪ ،‬نیازمند پایان بخشیدن به محرومیت نژادها‪،‬‬ ‫زبان ها و فرهنگ های مختلفی اس��ت که نماینده ای از خود‬ ‫ندارند‪ .‬دمیرتاش طی س��خنان خود از پارک گزی سخن به‬ ‫میان اورد و ان را ستود و عکس هایی از حضور خود در ان به‬ ‫نمایش گذاشت‪ .‬شعار او عبارت بود از یک رئی س جمهوری که‬ ‫تبعیض قائل نم ی ش��ود و وحدت و صلح را به وجود م ی اورد‬ ‫و رئی س جمهوری که ب رای همه ش��هروندان دموکرات است‪.‬‬ ‫او در ‪ 18‬جوالی‪ ،‬از پاریس‪ ،‬دیدن کرد و ش��اخه های گل ها را‬ ‫در صحنه ای که سه تن از فعاالن کرد کشته شده بودند اهدا‬ ‫کرد‪( .‬جدول‪)1‬‬ ‫تحلیل ارای خارج از کشور‬ ‫رای گیری از شهروندان ترک مقیم خارج در ‪ 31‬جوالی‬ ‫شروع و در ‪ 3‬اگوست پایان یافت‪ 2/783/660 .‬نفر واجد حق‬ ‫رای در ‪ 54‬کش��ور بودند و رای گیری در ‪ 103‬ش��عبه به عمل‬ ‫امد‪ .‬صرفا ‪8/5‬درصد واجدین حق رای در انتخابات ش��رکت‬ ‫کردند‪( .‬جدول ‪)2‬‬ ‫جدول ‪1‬‬ ‫جدول ‪2‬‬ ‫نتیجه اراء انتخابات اردوغان‬ ‫« اگوست ‪»2014‬‬ ‫اکمل الدین‬ ‫احسان اوغلو‬ ‫دمیرتاش‬ ‫واجدین حق رای‬ ‫رجب طیب اردوغان‬ ‫اکمل الدین‬ ‫دمیرتاش‬ ‫‪51.79‬‬ ‫‪38/44‬‬ ‫‪9/79‬‬ ‫‪55.692.841‬‬ ‫‪21.000.143‬‬ ‫‪15.587.720‬‬ ‫‪3.958.716‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اردوغاندرقلعهتسخیرناپذیرالئیک ها‬ ‫گفت وگویمثلثباحسناسدی‪،‬کارشناسمسائلترکیه‬ ‫باتوج�ه ب�ه پی�روزی رجب طی�ب اردوغ�ان در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری و نامزدی اکم ل الدین‬ ‫احس�ان اوغلو‪ ،‬م ی توان گفت دوران الئیسیته در‬ ‫ترکیه پایان یافته است؟‬ ‫ماجرای نام��زدی احس��ان اوغلو از این ق��رار بود‬ ‫که احزاب الئی��ک به ویژه ح��زب جمهوریت خل��ق‪ ،‬ب رای‬ ‫انکه بتوانند از پای��گاه اجتماعی حزب عدالت و توس��عه و‬ ‫محافظه کاران اسالمگرا رای بگی رند‪ ،‬اکمل الدین احسان اوغلو‬ ‫را که ش��خصیتی موجه و اس�لامگرا بود نامزد کردند‪ .‬این‬ ‫انتخاب به معنای عدول این احزاب از الئیس��یته در ترکیه‬ ‫نیس��ت؛ به هر حال این تاکتیک نه تنها هی��چ نتیجه‪‎‬ای‬ ‫نداش��ت بلکه موجب ریزش حدود پنج درص��دی ارای این‬ ‫حزب به نفع کاندی��دای عدالت و توس��عه و موجب تنش و‬ ‫بلند شدن صداهای اعتراض در داخل حزب جمهوریت خلق‬ ‫شد‪ .‬در مورد نظام الئیس��یته باید گفت که حتی بسیاری از‬ ‫اسالمگرایان نیز نظام الئیک در ترکیه را ضامن حفظ اتحاد و‬ ‫ب رابری مذاهب گوناگون در ب رابر قانون م ی‪‎‬دانند‪ .‬رجب طیب‬ ‫اردوغان در دوره ریاست جمهوری محمد مرسی‪ ،‬در سفر به‬ ‫مصر و تونس خواهان برقراری نظام الئی��ک از نوع ترکیه‬ ‫در این کشورها ش��ده بود که مورد اعتراض شدید مصری‪‎‬ها‬ ‫به خصوص اخوان المسلمین قرار گرفت‪.‬‬ ‫ب ا توجه به جای�گاه سیاس�ی جدی�د اردوغان از‬ ‫این پس وضعیت حزب عدالت و توس�عه به چه‬ ‫صورت خواهد بود و همچنین چه کسی جانشین‬ ‫اردوغان ب ه عنوان نخس ت وزیر م ی شود؟‬ ‫احزاب مخالف این اس��ت که اردوغان همانند گل نخواهد‬ ‫فاصله‪‎‬اش را با حزب رعایت کند‪ .‬در واقع شخصیتی که در‬ ‫اردوغان سراغ داریم این نگرانی را تقویت م ی‪‎‬کند‪ .‬اردوغان‬ ‫به طور حتم به صورت غی ر مستقیم در انتخاب دبیرکل حزب‬ ‫عدالت و توسعه دخالت خواهد کرد و اجازه نخواهد داد کسی‬ ‫غیر از فرد مورد نظر خود به ریاست حفظ نایل اید‪.‬‬ ‫در نهایت به این مساله نیز باید توجه داشت که هنوز‬ ‫چند عامل مه��م ضامن محبوبی��ت و موفقی ت‏های حزب‬ ‫عدالت و توسعه است؛ از جمله پیش��رفت اقتصادی‪ ،‬پایگاه‬ ‫اجتماعی قابل توجه متشکل از محافظه کاران و کاریزمای‬ ‫شخص اردوغان‪.‬‬ ‫از این پس که اردوغان ب ه عنوان رئی س جمهوری‬ ‫در عرصه سیاس�ی ترکیه حضور خواهد داشت‪،‬‬ ‫چ�ه سیاس�تی را در قب�ال مخالف�ان در پی�ش‬ ‫م ی‪‎‬گی�رد؟ ایا به نس�بت قب�ل تندت�ر وارد عمل‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫همانط��ور ک��ه اردوغ��ان پی��ش از انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری وعده داده بود‪ ،‬اولویت نخس��ت او مبارزه‬ ‫و ریش��ه کنی جماعت گول��ن از بدن��ه دولت خواه��د بود‪.‬‬ ‫بازداشت‪‎‬های هفته اخیر پلیس در اس��تانبول و ازمیر موید‬ ‫همین مطلب اس��ت‪ .‬فعال اردوغان نیازی به درگیر ش��دن‬ ‫با ح��زب جمهوریت خلق و حرکت مل��ی «دولت باغچلی»‬ ‫نم ی‪‎‬بیند‪ .‬زی را نتایج انتخابات ریاست جمهوری هر دو حزب را‬ ‫به هم ریخته است؛ مخالفان قلیچدار اوغلو نیز او را متهم به‬ ‫تکروی و دیکتاتورمنشی در حزب و به ویژه در موضوع نامزدی‬ ‫احسان اوغلو کردند و خواستار تشکیل کنگره ب رای انتخاب‬ ‫دبیرکل جدید حزب شدند‪ .‬از این رو اردوغان نیازی به تحت‬ ‫فشار قرار دادن احزابی که طی یک دهه اخیر کرس ی‪‎‬هایشان‬ ‫را در مجلس از دست داده‪‎‬اند‪ ،‬ندارد‪.‬‬ ‫ایا وظایف رئی س جمهور در دوره جدید نسبت به‬ ‫دوره‏های پیشین تفاوتی خواهد کرد؟‬ ‫وضعیت ریاس��ت جمهوری با دوره‏های پیش��ین‬ ‫که رئی س جمهور توس��ط نمایندگان انتخاب م ی‏ش��د هیچ‬ ‫عمده ترین مش�کالتی که رئی س جمهور جدید‬ ‫ترکیه از ای�ن پس در پی�ش رو دارد ش�امل چه‬ ‫مواردی م ی‪‎‬شود؟‬ ‫عمده ترین مش��کل پیش روی اردوغان در داخل‪،‬‬ ‫حل وفصل مساله کردهاست؛ همچنانکه یکی از وعده‪‎‬های‬ ‫انتخاباتی اردوغان‪ ،‬ادامه گفت وگو با کردها بود‪ .‬او با عبداهلل‬ ‫اوجاالن به ط��ور غی ر مس��تقیم و از طریق نماین��دگان کرد‬ ‫در مجل��س مذاکره م ی‏کن��د‪ .‬اما به نظر م ی‪‎‬رس��د در حوزه‬ ‫سیاست خارجی به ویژه در مورد ع راق به تجدیدنظر اساسی‬ ‫اقدام خواهد کرد‪ .‬رشد ناگهانی داعش در ع راق که اعضای‬ ‫کنس��ولگری ترکیه را نیز به گروگان گرفت‪ ،‬ترک‪‎‬ها را دچار‬ ‫وحشت و سردرگم ی کرده اس��ت‪ .‬تا زمانی که گروگان‏ها ازاد‬ ‫نشد‪‎‬ه‏اند‪ ،‬فعال ترکیه با داعش مماشات خواهد کرد زی را داعش‬ ‫از این گروگان‪‎‬ها به عنوان سپر انسانی در ب رابر حمالت هوایی‬ ‫اس��تفاده م ی‪‎‬کند‪ .‬اما پس از رفع و رجوع مساله گروگان‪‎‬ها و‬ ‫حل بحران انتخابات نخس ت وزیری در ع راق‪ ،‬به نظر م ی‪‎‬رسد‬ ‫ترکیه با ای ران هماهنگی بیشتری خواهد داشت‪.‬‬ ‫روابط دولت جدید به ریاس�ت اردوغ�ان با غرب‬ ‫ب ه خصوص امریکا چطور خواهد بود؟‬ ‫رویکرد لیب رالی اردوغان در حوزه اقتصاد‪ ،‬او را ناگزیر‬ ‫م ی‪‎‬کند که با غرب و به خصوص امریکا روابط نزدیکی داشته‬ ‫باشد‪ .‬اقتصاد ترکیه عمدتا به س��رمایه‪‎‬های خارجی وابسته‬ ‫است بناب راین ه ر گونه تنش و مشکالت جدی با غرب به ویژه‬ ‫امریکا موجب فرار این سرمایه‪‎‬ها خواهد شد‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر تمایل ش��دید اردوغان به پوپولیس��م‬ ‫مخصوصا در استانه انتخابات‏ها‪ ،‬لحن او را در انتقاد از غرب‪،‬‬ ‫امریکا و اسرائیل و سیاست این کشورها در خاورمیانه تندتر‬ ‫م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫ت‏چی) اردوغان و حمایت او‬ ‫اصولگرایی و امت گرایی(ام ‪‎‬‬ ‫از اخوان المسلمین در مصر موجب سردی نسبی روابط او با‬ ‫امریکا شد‪ .‬درنهایت باید مدنظر داشت به طور کلی اردوغان‬ ‫چهره‏ای چندوجه��ی دارد؛ او همزمان عملگ��را‪ ،‬اصولگرا و‬ ‫پوپولیست است و هر یک از وجوه ش��خصیت او بسته به‬ ‫زمان و مکان نمود بیشتری م ی‏یابد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫به احتمال زیاد در هفته جاری دبیرکل حزب عدالت‬ ‫و توس��عه در کنگره حزب انتخاب خواهد ش��د؛ عبداهلل گل‬ ‫پیش از این ب��ه صراحت گفته ب��ود که پ��س از پایان دوره‬ ‫ریاست جمهوری بار دیگر به حزب خواهد پیوست‪.‬‬ ‫به نظر م ی‏رسد گل پس از مش��ورت با اردوغان که به‬ ‫بازگش��ت او به حزب اصرار داشت و ترغیب وی این موضوع‬ ‫را اعالم کرد‪ .‬اما مطابق قانون اساسی ترکیه اگر عبداهلل گل‬ ‫به دبیرکلی حزب هم انتخاب ش��ود به دلیل اینکه نماینده‬ ‫مجلس نیست نخواهد توانست بر صندلی نخس ت وزیری‬ ‫بنش��یند‪ .‬یکی از گزینه‏های پیش رو این است که یکی از‬ ‫نماینده‪‎‬های حزب استعفا دهد تا در انتخابات میان دوره‪‎‬ای‪،‬‬ ‫عب داهلل گل به جای نماینده مستعفی به مجلس راه یابد‪ .‬طی‬ ‫این فرایند یکی از اعضای حزب به طور موقت نخس ت وزیر‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫گزینه دیگر انتخاب یکی از نمایندگان حزب عدالت و‬ ‫توسعه به نخس ت وزیری تا انتخابات بعدی پارلمانی است‪ .‬با‬ ‫اینکه مطابق قانون اساسی ترکیه‪ ،‬رئی س جمهور باید از حزب‬ ‫متبوع خود منفک شود و ب ی طرفی خود را حفظ نماید‪ ،‬نگرانی‬ ‫‪4‬‬ ‫پس از انتخابات اخی�ر در ترکیه و پیروزی‬ ‫رج ب طیب اردوغان که بس�یاری ان را محتمل‬ ‫م ی‪‎‬دانس�تند‪ ،‬گفت وگویی با حس�ن اس�دی‪،‬‬ ‫کارش�ناس مس�ائل ترکیه انجام دادی�م و نظر‬ ‫این کارشناس را در رابطه با سیاست‏های اینده‬ ‫رئی س جمهور و دیگر مس�ائل جویا ش�دیم‪ .‬به‬ ‫گفته اسدی‪ ،‬اولویت نخس�ت اردوغان مبارزه و‬ ‫ریش�ه کنی جماعت گولن از بدنه دولت خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫تفاوتی نکرده است‪ .‬گو اینکه اردوغان و اعضای سرشناس‬ ‫حزب عدالت و توسعه بارها اشکارا گفته‪‎‬اند که نظام ریاستی‬ ‫را ب رای ترکیه مناس��ب م ی‏بینند‪ .‬درواقع علت تغییر شیوه‬ ‫انتخاب ریاس��ت جمهوری از غیرمس��تقیم به مس��تقیم‪،‬‬ ‫دش��واری ای بود که ح��زب عدال��ت و توس��عه در انتخاب‬ ‫عبداهلل گل ب��ه ریاس��ت جمهوری با ان مواجه ش��د‪ .‬احزاب‬ ‫الئیک با برپایی تظاه رات‏های گس��ترده و مانع تراش��ی در‬ ‫مجلس درصدد جلوگیری از ورود رئی س جمهور اسالمگرا و‬ ‫همسر محجب ه‪‎‬اش به کاخ چانکایا بودند‪ .‬زی را از بدو تاسیس‬ ‫جمهوری ترکی��ه کاخ چانکایا به مثابه قلعه تس��خیرناپذیر‬ ‫الئی ک‏ها بود‪ .‬به هر حال اردوغان اگر نتواند نظام سیاس��ی‬ ‫ترکیه را به ریاستی تبدیل کند حداقل اختیارات رئی س جمهور‬ ‫را به اتکای حزب عدالت و توسعه در مجلس افزایش خواهد‬ ‫داد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در ای��ن انتخاب��ات ‪ 74/13‬درص��د واجدی��ن حق رای‬ ‫ش��رکت کردند و جمع کل ارایی که به صندوق ریخته ش��د‬ ‫‪41/283/627‬رای بود که تعداد ‪ 737/716‬رای باطله و سفید‬ ‫بوده است(منبع ‪ .)ysk‬در خصوص کاهش می زان مشارکت‬ ‫در انتخابات اخیر دالیلی چند مطرح ش��ده است که طبیعتا‬ ‫مستلزم تامل است‪:‬‬ ‫‪ -1‬تاخیر در معرفی نامزدهای ریاست جمهوری به طوری‬ ‫که تقریبا دو ماه مانده به روز انتخابات نامزدها مشخص شدند‪.‬‬ ‫‪ -2‬تعطیالت تابستانی که باعث ش��د تعداد زیادی از‬ ‫مردم در سفرهای تابستانی و تعطیالت باشند‪.‬‬ ‫‪ -3‬بخشی از مردم هیچ کدام از نامزد ها را نماینده خود‬ ‫نم ی دانستند‪ .‬مورد سوم در ترک های خارج از کشور به مراتب‬ ‫حادتر و برجسته تر است‪.‬‬ ‫در این جدول توزیع جغ رافیای��ی ارا و پایگاه اجتماعی‬ ‫کاندیداها برحسب استان و درصد رای را م ی توان مشاهده کرد‪:‬‬ ‫تحلیل کلی صحنه انتخابات در ترکیه نشان م ی دهد که‬ ‫دمیرتاش ب راساس علقه قومی و زبانی صرفا توانست در بین‬ ‫کردهای جنوب شرقی رای کسب نماید‪.‬اما باید به این مساله‬ ‫توجه کرد که ایشان توانسته نیمی از ارای کردهای ترکیه را‬ ‫به خود اختصاص دهد‪.‬‬ ‫مشابهت جهت گیری و س��وابق و دیدگاه های اردوغان‬ ‫و اکمل الدین س��بب ب ی انگیزگی و عدم مشارکت سکوالرها‬ ‫در انتخابات شد‪ .‬اکثریت طرفداران حزب جمهوریت خلق از‬ ‫انتخاب اکمل الدین اسالمگرا شکایت داشتند‪.‬‬ ‫نوع جهت گی��ری و مواضع اردوغ��ان و اکمل الدین در‬ ‫اطمینان خاطر بخشیدن به س��کوالرها و احترام به اتاتورک‬ ‫در کمپی ن های انتخاباتی نشان م ی دهد که نوعی خط مشی‬ ‫اعتدالی ب��رای جلوگیری از قطبی ش��دن ترکیه به چش��م‬ ‫م ی خورد‪ .‬پای��گاه اجتماعی اکمل الدین و طرف��داران حزب‬ ‫جمهوریت در شهرهای ساحلی‪ ،‬توریس��تی و جنوب غربی‬ ‫ترکیه است‪ .‬جالب است که اردوغان هم در زادگاه خود ریزه و‬ ‫هم زادگاه اکمل الدین یوزگات و زادگاه دمیرتاش یعنی االزیق‬ ‫اکثریت ارا را به دست اورد‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫امرو ِز میر کریمی‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم س��ینمایی جدید س��یدرضا میرکریمی با نام «امروز»‪ ،‬مانند اثر‬ ‫قبل ی اش‪ ،‬دیگر از ان دسته فیلم هایش نیست که به شکل بالمنازعی ویترین‬ ‫سینمای ای ران را تس��خیر م ی کردند؛ اما به سیاق همان فیلم قبلی‪ ،‬یعنی‬ ‫«یه حبه قند» رفته رفته طرفداران خ��ود را یافته و به مثابه یک اثر حرفه ای‬ ‫قابل بحث مورد توجه منتقدان و مخاطبان ق رارگرفته است‪.‬‬ ‫به کارم شک نکردم‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪60‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫گفت وگو با رضا میرکریمی درباره «امروز»‬ ‫«امروز» فردا فهمیده می شود‬ ‫گفتاری از کمال تب ریزی درباره‬ ‫اخ رینساختهرضامیرک ریمی‬ ‫شیما غفاری – علیرضا بهرامی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫فیلم «امروز» تنها فیلم شماست که در جشنواره‬ ‫فیلم فج�ر مورد هجم�ه و نقدهای بس�یار قرار‬ ‫گرفت اما ب�ه م�رور و در زمان اک�ران طرفداران‬ ‫بعضا پروپاقرصی پیدا کرد‪ ،‬ای�ن روند را چگونه‬ ‫ارزیابی م ی کنید‪ ،‬درحال ی ک�ه فیلم را برای اکران‬ ‫تغییری ندادید؟‬ ‫قبل از هرچیز باید بگویم نظر و سلیقه مخالفان‬ ‫فیلم محترم است و اگر توضیحی م ی دهم‪ ،‬دفاع ب ی چون و‬ ‫چرا از فیلم نیست و توضیحاتی است که شاید قابل تعمیم‬ ‫نباش��د‪ .‬بخش��ی از این اتفاقات به فض��ای کمی ت گرایی‬ ‫برم ی گردد که سال هاست در جشنواره فجر در سیاست های‬ ‫ان پیگیری م ی ش��ود و این روند باعث شده که از کیفیت و‬ ‫نگاه کارشناسانه جشنواره کاسته شود‪.‬‬ ‫این کمی ت گرایی که بدان اشاره کردم‪ ،‬در همه وجوه‬ ‫جشنواره مشاهده م ی شود؛ از تعداد فیلم های بخش مسابقه‬ ‫تا تعداد منتقدان و تعداد زیاد جوایز و نمایش ها منجر شده‬ ‫به اینکه خود مراسم بر بخش محتوایی ان غلبه پیدا کرده‬ ‫و طبیعی است که در این فضا‪ ،‬ش��رایط ب رای نگاه و درنگ‬ ‫کمتر م ی شود‪.‬‬ ‫البته دلیل دیگری هم که م ی ت��وان پی ش بینی کرد‪،‬‬ ‫این است که ب رای برخی فیلم ها فضاهای این چنین شلوغ‬ ‫مناسب نیس��ت‪ ،‬چون تاثیر فیلم قبلی یا بعدی که در ان‬ ‫روز مخاطب دیده اس��ت‪ ،‬مزاحم قضاوت و ارزیابی درس��ت‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫البته فیل�م قبل ی تان «ی�ه حبه قن�د» در فضای‬ ‫این چنینی در جش�نواره فیلم فج�ر به نمایش‬ ‫ی هم بود‬ ‫درامد و مورد استقبال قرار گرفت! فیلم ‬ ‫که فضای خاصی داشت‪.‬‬ ‫بگیری�م‪ ،‬یک�ی اینکه ش�ما در جش�نواره قبلی‬ ‫(مقطع ی ه حبه قند) با موضع گیری که داشتید در‬ ‫برابر مدیریتی قرار گرفتید که تعریف سیاس�ی‬ ‫داشت‪ ،‬بدنه رسانه ای ما طبق ان تعریف سیاسی‬ ‫در ناخوداگاه شان تمایل داشت یا وظیفه خودش‬ ‫م ی دانست که از شما حمایت کند‪.‬‬ ‫البته من فقط درباره مقطع جشنواره فجر صحبت‬ ‫م ی کنم‪ ،‬چون من یک اکران موفق داشتم‪ .‬البته نه به لحاظ‬ ‫فروش بلی ت ها‪ ،‬بلک��ه به لحاظ حجم مطالب��ی که درباره‬ ‫فیلم «یه حبه قند» نوشته شد و ادم های مهمی که امدند‬ ‫و کامنت های خوبی نوش��تند اما این کارها همه مربوط به‬ ‫مقطع اکران است‪ ،‬تقریبا ‪ 10‬ماه بعد از جشنواره فیلم فجر‪،‬‬ ‫در حالی که تا یک ماه قبل از اکران‪ ،‬جش��ن خانه سینما را‬ ‫داش��تیم که این فیلم حتی یک جایزه هم نگرفت و از ان‬ ‫استقبال نشد‪.‬‬ ‫نکت�ه دوم م ی تواند این باش�د ک�ه معموال یک‬ ‫س�طح توقعی در ادم ها ایجاد م ی ش�ود و ان را‬ ‫م ی خواهند با س�لیقه خود منطب�ق کنند و فکر‬ ‫م ی کنن�د چ�ون فیلم با س�لیقه من ج�ور نبوده‬ ‫است‪ ،‬پس یک قدم رو به رشد برای میرکریمی‬ ‫ محسوب نم ی شود و اظهارنظر م ی کنند که این‬ ‫فیلم خوب نبوده است‪ .‬نکته سوم هم این است‬ ‫که شاید از برخی فیل م ها در لحظه دچار هیجان‬ ‫من این دو نکته را دالی��ل قابل قبولی نم ی دانم‪.‬‬ ‫اما به نظرم م ی تواند تاثیر داشته باشد‪ .‬در همان بحرانی که‬ ‫فیلم «امروز» به نمایش درامد ک��ه خوب هم نمایش داده‬ ‫نشد‪ ،‬چند تن از دوستان نزدیکم با من تماس گرفتند و خیلی‬ ‫به من امیدواری دادند و احساس خوبی هم نسبت به فیلم‬ ‫داشتند‪ .‬چرا این مواردی که شما م ی گویید مثال ب رای کمال‬ ‫تبریزی اتفاق نیفتاد؟ چرا فیلم را دوست داشت؟ یعنی با من‬ ‫رفاقت کرد؟! اصال ما با هم از این حرف ها و تعارف ها نداریم‪.‬‬ ‫در دنیا همیش�ه این گونه بوده است که همیشه‬ ‫کارنامه و فیل م های قبلی روی فیلمساز سنگینی‬ ‫م ی کند‪...‬‬ ‫من وظیفه دارم مهارت های خودم را در فیلمسازی‬ ‫ارتقا دهم و منتقدان هم وظیفه دارند مهارت خودشان را در‬ ‫فیلم دیدن ارتقا بدهند‪ ،‬یعنی باید یاد بگی رند که انالیزورهای‬ ‫منصفی باشند و از این فرامتن ها جدا شوند‪.‬‬ ‫همچنان که یک داور‪ ،‬وقتی کار داوری را م ی پذیرد‪،‬‬ ‫باید واقعا فکر کند و ببیند م ی تواند مهارت تفکیک جایزه ها‬ ‫را در تعداد فیلم ها داشته باشد‪ ،‬این روند کار بسیار دشواری‬ ‫است‪.‬‬ ‫اتفاقا در برخی موارد من واقعا کم م ی اورم‪ ،‬اتفاق افتاده‬ ‫که من جزو داورها بودم‪ ،‬البته من هیچ گاه داوری جشنواره‬ ‫فیلم فجر را نپذیرفتم اما در داوری فیلم های کوتاه به فیلمی‬ ‫ رای دادیم و بعد از ان یکی از داوران پیشنهاد داده تا دوباره‬ ‫یک فیلم را ببینیم و اتفاقا به همان فیلمی که کنار گذاشته‬ ‫بودیم‪ ،‬جایزه اول را دادیم‪ .‬ای��ن روند و اتفاقی که م ی گویم‬ ‫اتفاق خیلی طبیعی است که م ی افتد‪ ،‬یعنی نوعی مهارت‬ ‫است که اگر نتوانیم ان را کسب کنیم پس بهتر است درباره‬ ‫ان چیزی ننویسیم یا حداقل با احتیاط بنویسیم‪.‬‬ ‫ب ه ه ر ح�ال فض�ای جش�نواره فج�ر امس�ال‬ ‫قاب ل پی ش بین�ی ب�ود اما هم ش�ما و ه�م دیگر‬ ‫دوستانتان فیل م هایتان را به جشنواره دادید‪ ،‬پس‬ ‫از روی اجبار فیل م هایتان را به جشنواره م ی دهید؟‬ ‫من که واقعا مجبور هس��تم‪ .‬همیشه یک سری‬ ‫رودربایس��ت ی ها وج��ود دارد‪ ،‬یعنی این گونه اس��ت که اگر‬ ‫فیلمت را ندهی تعبیر م ی ش��ود که داری قیافه م ی گیری!‬ ‫یعنی حم��ل بر رفت��ار خودخواهانه م ی ش��ود‪ .‬ای��ن روزها‬ ‫کارشناسان و کسانی که فیلم مرا اکران م ی کنند م ی گویند؛‬ ‫اگر فیلمت در جشنواره نبود‪ ،‬بیشتر از این م ی فروخت‪.‬‬ ‫یعنی اگر منتقد از فیلم شما تعریف کند‪ ،‬نقش‬ ‫ان مثبت م ی شود؟‬ ‫شما که نم ی خواهید بگویید نوشته های منتقدین‬ ‫را مردم نم ی خوانند و به ان اعتماد ندارند؟‬ ‫ولی همین منتقدان ش�اید در فیل م های قبلی از‬ ‫شما دفاع کرده باشند؟‬ ‫مگر من علیه منتقد صحبت کرده ام؟ همان اول‬ ‫بحث گفتم اینکه کاری را دوست داش��ته باشند یا نه‪ ،‬حق‬ ‫انهاست‪ .‬شما س��والی کردید در مورد کسانی که نظرشان‬ ‫نسبت به جش��نواره تغییر کرده یا معتدل تر شده و ما داریم‬ ‫این مساله را ریشه یابی م ی کنیم‪ .‬من تا اینجا هیچ گله ای از‬ ‫منتقدان جشنواره نکرده ام و همه جا گفته ام همه انها روزی‬ ‫یکی از فیلم های مرا دوست داشته اند و ب ی انصافی است که‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫م ی توانی�م احتم�االت دیگ�ری را ه�م در نظ�ر‬ ‫‪1‬‬ ‫ح�اال ب�ه نظ�ر م ی رس�د رض�ا میرکریمی‬ ‫ فیلمسازی است که در هر کدام از فیل م هایی که‬ ‫م ی سازد برخی از استانداردهای سینمای ایران را‬ ‫درج ه ای ارتقا م ی دهد‪ .‬مثال در فیلم «خیلی دور‪،‬‬ ‫خیلی نزدیک» در فیلمبرداری و کادربندی‪ ،‬در‬ ‫فیلم «یه حبه قند» در میزانسن و در «ب ه همین‬ ‫سادگی» در به چالش کشیدن قصه بروز م ی یابد‪.‬‬ ‫پس باید بپذیریم فیلمسازی اس�ت که با ایده‬ ‫فیلم م ی س�ازد‪ .‬ب�ه نظ�ر م ی رس�د او در فیلم‬ ‫جدیدش «امروز» در حوزه شخصی ت پردازی به‬ ‫نوعی نواوری در سینمای ایران دست زده است‪.‬‬ ‫با او ب�ه بهانه نمای�ش عمومی ای�ن فیلم‬ ‫در س�ینماهای کش�ور به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫گفت وگویی که میرکریمی تا جای ممکن سعی‬ ‫کرد در ان از ورود به تحلیل شرایط و حاشی ه های‬ ‫س�ینمای ایران پرهیز کند‪ .‬او که ح�اال در مرز‬ ‫‪ 50‬سالگی قرار گرفته‪ ،‬هنوز همان حجب و حیا‬ ‫را دارد که به ان ش�ناخته م ی ش�ود اما در عین‬ ‫حال‪ ،‬جس�ارت و صراحت خاصی هم دارد که او‬ ‫را از بسیاری از ه م صنفانش جدا م ی سازد‪ .‬با این‬ ‫حال به نظر م ی رسد با این گمان که حرف هایش‬ ‫موجبات رنجش دیگران را بعضا فراهم م ی کند‪،‬‬ ‫ترجیح م ی دهد در جبهه های مختلف وارد بحث‬ ‫نشود‪ .‬انگار نسبت به دو س�ه سال گذشته‪ ،‬به‬ ‫شکل مش�هودی حوصله اش کمتر شده است‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬همچنان سیدرضا میرکریمی است‪،‬‬ ‫همان که م ی شناختیمش‪.‬‬ ‫نشوید و نیاز به زمان دارد تا بعد فکر کنید که چه‬ ‫فیلم خوبی بوده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫این طور نیس��ت که فکر کنید در جشنواره فجر‬ ‫همه فیلم «یک حبه قند» را دوست داشتند‪ .‬اتفاقا این فیلم‬ ‫تعداد کمی طرفدار داشت‪ .‬به خاطر دارم‪ ،‬زمانی که این فیلم‬ ‫را در برج میالد نمایش دادند‪ ،‬پ��س از پایان فیلم جلوی در‬ ‫سالن ایستاده بودم‪ ،‬سالن کامال ُپ ر بود و بسیاری هم روی‬ ‫زمین نشس��ته بودند اما در مجموع شاید ‪ 10‬نفر امدند و به‬ ‫من خسته نباش��ید گفتند که همه ما فیلمسازان م ی دانیم‬ ‫منظور منتقد از خسته نباشید گفتن در سینما چیست‪.‬‬ ‫بناب راین اتفاق خاصی ب رای «یه حبه قند» در جشنواره‬ ‫فجر نیفتاد‪ ،‬به اس��تثنای چن��د منتقد که فیلم را دوس��ت‬ ‫داشتند‪ .‬به تدریج بود که این فیلم به قولی مشتری پیدا کرد‪.‬‬ ‫البته من این ش��رایط را نم ی توانم کارشناسی بکنم‪،‬‬ ‫چون به خاطر دارم بس��یاری از فیلم ها را منتقدان دوس��ت‬ ‫ندارند اما فیلم در گیشه فروش کرده است‪ .‬حاال ان فیلم ها‬ ‫شاید جنبه تجاری دارند یا کمدی هستند یا بازیگر خاصی‬ ‫دارند یا یک قصه سرراس��ت و ملودرام دارند که مردم از ان‬ ‫استقبال م ی کنند اما این مش��خصات در فیلم من نیست!‬ ‫چرا چنین اتفاقی م ی افتد و م��ردم م ی روند فیلم «امروز» را‬ ‫م ی بینند و سواالتی را که بسیاری از منتقدان داشتند مبنی‬ ‫بر اینکه ش��خصیت فیلم درست درنیامده اس��ت را مردم‬ ‫ندارند؟! نم ی دانم‪.‬‬ ‫سکوتپرستویی؛سکوتیکنسل‬ ‫گفت وگوباهیوامسیحدرباره‬ ‫تازه ت ریناثررضامیرک ریمی‬ ‫مانیفستسینما‬ ‫نگاهیبهفیلمسازیرضا‬ ‫میرک ریمی‪،‬به بهانه اک ران «امروز»‬ ‫‪61‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫بگویم چون فیلم من را دوس��ت ندارید‪ ،‬پس کارتان درست‬ ‫نیس��ت‪ .‬من به همه انها گفتم صبوری کنید‪ .‬حتی متنی‬ ‫که اقای تبری��زی درباره فیلم «امروز» در مقطع جش��نواره‬ ‫نوش��ت هم همین بود که این فیلم ف��ردا فهمیده خواهد‬ ‫ش��د‪ ،‬یعنی کمی صبر کنید‪ .‬من همان موقع در جشنواره‬ ‫گفتم که فیلم هایم گازوئیلی است که انها (مخاطبان برج‬ ‫میالد) گفتند نه‪ ،‬این حتی کارب راتورش هم خ راب اس��ت و‬ ‫همه خندیدند‪.‬‬ ‫منظورتان از این جمله چه بود؟‬ ‫منظور م��ن این بود که کمی صب��ر کنند‪ ،‬چون‬ ‫بعضی فیلم ها ب رای بهتر دیده شدن به زمان و مکان مناسب‬ ‫نیاز دارند‪ .‬سر فیلم «به همین سادگی» هم این اتفاق افتاد و‬ ‫هنگامی که از سالن بیرون امدم‪ ،‬بمباران سوال بودم و جالب‬ ‫اس��ت که خیلی از ان ادم ها موقع اکران طرفدار فیلم شده‬ ‫بودند‪ .‬شاید محدوده ای از قصه ها هستند که داستان خیلی‬ ‫سر راس��ت نیس��ت و با حس درونی باید ان را تجربه کرده‬ ‫باش��ی و ارام ارام ان را لمس کنی‪ ،‬درواقع فرمول واضحی‬ ‫ندارد‪ .‬نزدیک شدن به فضا و حس است‪ ،‬در چنین معقوالتی‬ ‫برخی ممکن است در ان نقطه حسی نباشند و ان روزی که‬ ‫فیلم را م ی بینند‪ ،‬نتوانند ان را درک کند‪ .‬یا مثال قبل از ان‬ ‫فیلم بدی دیده باشند یا خسته باشند از دیدن چند فیلم‪.‬‬ ‫البته این ه��م مهم اس��ت؛ اینکه چند فیل��م در روز‬ ‫م ی بینید‪ .‬ممکن است فیلم های زیادی که همه تلخ باشند‬ ‫حاال فیلمی که بحق تلخ است با انهای دیگر قاطی م ی شود‬ ‫م ی رود پی کارش‪ ،‬مثال م ی گوید فیلم های قبلی قالبی تلخ‬ ‫بوده اند اما این یکی بحق تلخ اس��ت اما من دیگر از تلخی‬ ‫حالم به هم م ی خورد پس این یکی را هم دور م ی اندازم‪.‬‬ ‫به نظ��ر‪ ،‬منتقدان در ای��ن قضیه تاثیرگذار نیس��تند‪،‬‬ ‫بلکه جریانات حزب ش��ده مطبوعاتی ما تاثی ر گذارند‪ .‬یعنی‬ ‫ب رای جماعت بس��یاری مهم اس��ت که مثال فالن روزنامه‬ ‫چه م ی نویس��د و مهم هم نیس��ت که منتقد در ان روزنامه‬ ‫چه م ی نویسد!‬ ‫اتفاقا شما هم در این یک س�ال صبوری به خرج‬ ‫داده اید که االن دارید ثم�ره ان را م ی گیرید‪ ،‬حاال‬ ‫برایتان چه اهمیتی دارد که گله گذاری م ی کنید؟‬ ‫حرف شما متناقض است‪ ،‬اگر من صبوری به خرج‬ ‫داده ام پس چرا االن باید اهمیت بدهم؟‬ ‫چون باهیجان و خیلی باحرارت دارید در این باره‬ ‫حرف م ی زنید‪.‬‬ ‫من کال با ح��رارت حرف م ی زنم‪ ،‬چ��ون م ی دانم‬ ‫هنگام ی که روی کاغذ بیاید‪ ،‬قیافه ام را نم ی بینند‪.‬‬ ‫اما انگار انباش�تی ش�ده که ش�ما را اذیت کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نه‪ .‬واقعا این طور به نظر م ی اید؟ البته اگر بگویم‬ ‫هنگام ی که نقد منفی م ی خوانم به من برنم ی خورد شوخی‬ ‫اس��ت‪ .‬به هر حال انس��ان اس��ت دیگر! اما در انتقال این‬ ‫برخوردن به دیگران سعی م ی کنم که خودم را کنترل کنم‪.‬‬ ‫همی ن جا باید تاکید کنم ش��ک ندارم که فیلم خوبی‬ ‫ساختم‪ .‬به رغم همه هجمه هایی که در زمان جشنواره شد‪،‬‬ ‫خودم م ی دانستم چه کار کرده ام‪ .‬ممکن است درجه کمال‬ ‫ان را به درس��تی ندانم ک��ه اگر به دقت م ی دانس��تم حتما‬ ‫اشکاالت کوچکش هم برطرف م ی شد و خیلی بهتر بود اما‬ ‫درباره اینکه هم حرف خوبی زدم و هم فیلم خوبی ساختم‬ ‫شک نکردم‪.‬‬ ‫با این اوص�اف‪ ،‬ان دس�ته بندی و جناح بندی که‬ ‫گفتیم را قبول دارید؟‬ ‫نم ی خواهم وارد ان بحث دسته بندی که گفتید‬ ‫بشوم اما واقعا هس��ت‪ .‬مثال در س��ینما این طور است که‬ ‫همه چیز خیلی محفلی م ی ش��ود‪ .‬یعنی ش��ما یک سری‬ ‫دوست پیدا م ی کنی که همیشه با انها کار م ی کنی‪ ،‬این از‬ ‫جهاتی که حرف های همدیگر را م ی فهمید‪ ،‬خوب اس��ت‪،‬‬ ‫چون مقدمات حذف م ی شود‪ ،‬اما یک چیز ان بد است؛ دیگر‬ ‫دنیای جدیدی کشف نم ی کنی و همه چیز را اندازه این گروه‬ ‫م ی کنی و فیلم بعدی را که بخواهی بسازی‪ ،‬م ی گویی این‬ ‫نقش را ک��ه او نم ی تواند بازی کند‪ ،‬پس بای��د ان را جوری‬ ‫بنویس��م که بتواند بازی کند‪ .‬اگر در منتق��دان هم چنین‬ ‫اتفاقی بیفتد‪ ،‬بد اس��ت‪ .‬یعنی هر چیزی که زیادی محفلی‬ ‫شود‪ ،‬از بار کارشناسانه اش کاسته م ی شود‪.‬‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬باید بگویم‪ ،‬منتقد که قاضی نیس��ت‬ ‫تا متهمان جل��وی او بیایند و به او بگویند اق��ا تو گناهکار‬ ‫یا بیگناه هس��تی‪ ،‬ان را ببری��د زندان و ش�لاق بزنید و به‬ ‫فالنی هم جایزه بدهید‪ ،‬منتقد کس��ی اس��ت که به فیلم‬ ‫اضافه م ی شود‪.‬‬ ‫به نظر من یک پروژه هنری‪ ،‬پروژه ای است که همین‬ ‫طوری زنده است و ادامه پیدا م ی کند‪ .‬هنگامی که با مردم و‬ ‫مخاطبش ارتباط برقرار م ی کند باز همچنان رشد م ی کند و‬ ‫باال م ی رود‪ .‬چه کسی باید کمک کند که دوباره رشد کند؟‬ ‫بلد راه کس��ی اس��ت که به مخاطبش اموزش م ی دهد که‬ ‫کلید باز کردن مفاهیم نهفته در فیلم کجاست‪ ،‬یعنی اداب‬ ‫مواجهه با دنیای اثر را ب رای انها مشخص م ی کند‪ .‬بسیاری‬ ‫«امروز» فردا فهمیده می شود‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫‪2‬‬ ‫گفتاری از کمال تبریزی درباره اخرین ساخته رضا میرکریمی‬ ‫من همیش��ه فکر م ی کنم به عنوان یک فیلمس��از‬ ‫به یک منتقد نیاز دارم‪ ،‬اما به ی��ک منتقد واقعی به مفهوم‬ ‫درست کلمه‪ .‬در همه جای دنیا منتقدان متفاوت با درجات‬ ‫مختلف وجود دارند‪ ،‬تقریبا در سینماهای مطرح دنیا تعدادی‬ ‫منتقد خاص و وی��ژه وجود دارند که انه��ا ویژگی مربوط به‬ ‫خودش��ان را دارند‪ .‬یعنی انقدر در یک مسیر کامال درست‬ ‫و مش��خص ب رای اهالی س��ینما و مردم ان کشور تعریف‬ ‫کرده اند که به یک محک تبدیل شده اند‪ .‬مثال اگر منتقدی‬ ‫در یک گوش��ه دنیا چه خوب و چه ب��د از یک فیلم تعریف‬ ‫م ی کند‪ ،‬همه چیز تمام اس��ت و هنگامی که راجع به یک‬ ‫فیلم صحبت م ی کن��د‪ ،‬اصال بحث مالی در ان نیس��ت‪،‬‬ ‫شائبه دوستی و رفاقت در ان مطرح نیست و تنها درباره خود‬ ‫ان فیلم صحبت م ی کند‪ .‬مثل متر یا ترازویی که دقیقا ان‬ ‫فیلم را م ی سنجد‪ ،‬مثل کاغذهای تورنوسل است که محیط‬ ‫اس��یدی و بازی را نش��ان م ی دهد‪ .‬ما به منتقد این چنینی‬ ‫به شدت ب رای سینمای مان نیاز داریم اما متاسفانه نداریم‪.‬‬ ‫من به عنوان یک فیلمس��از به این احتیاج دارم و دلم‬ ‫م ی خواهد جامعه منتقدان به این فکر کنند که اصال وظیفه‬ ‫ما چیس��ت؟ به نظر من وظیفه یک منتقد نیس��ت که به‬ ‫جشنواره فیلم فجر برود و به همه فیلم های سینمایی جایزه‬ ‫بدهد‪ .‬باید فیلم را به لحاظ علمی انالیز بکند و شکل ان را‬ ‫به درستی به شما معرفی کند‪ .‬در این روند چه اتفاقی ایجاد‬ ‫م ی شود؟ نسبت درستی بین مخاطب و فیلم ایجاد خواهد‬ ‫شد‪ .‬یعنی روی قشرهای متفاوت مخاطب تاثیر م ی گذارد‪.‬‬ ‫رابطه بین فیلمساز و فیلمش را مقداری روشن تر م ی کند‪،‬‬ ‫مسیری را که فیلمساز حرکت م ی کند تشخیص م ی دهد و‬ ‫به او مثل بلده راه یا مرید کمک م ی کند‪ .‬باالخره هر کاری‬ ‫که م ی کنی باید چیزی‪ ،‬ترازویی عمل شما باشد‪ .‬من چنین‬ ‫معتقدند خ��ود نقد یک ارزش هنری مس��تقل از فیلم دارد‪.‬‬ ‫ممکن است ش��ما فیلم را دوست نداشته باش��ی اما نقد را‬ ‫دوست داشته باشید‪ ،‬چون م ی تواند یک جهاتی را به شما‬ ‫منتقل کند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬م ی خواهم بگویم که این حق شماست‬ ‫(به عنوان مخاطب) که توقع تان از فیلمس��از باال باشد‪ .‬اگر‬ ‫شما حد یک فیلمس��از مطرحی را باال م ی برید و از او چیز‬ ‫پایی ن ت��ری را نم ی خواهید‪ ،‬عین احترام گذاش��تن اس��ت‬ ‫اما یادمان باش��د زمانی که م ی خواهیم ای��ن اعتراض را به‬ ‫فیلمساز منتقل کنیم‪ ،‬اعتماد به نفس او را ب رای انکه بعدا‬ ‫فیلم بهتری بسازد از او نگیریم‪.‬‬ ‫جشنواره ها محل تولد فیلم ها هستند نه محل از بین‬ ‫رفتن انها‪ .‬در جش��نواره‪ ،‬فیلم ها را رونمای��ی م ی کنند و در‬ ‫همه جای دنیا این چنین است‪ ،‬فرش قرمز م ی گذارند‪ ،‬باال‬ ‫م ی ایند و عکس م ی گیرند‪.‬‬ ‫به فیلم هم بپردازیم‪ .‬چگونه به «امروز» و دنیای‬ ‫کسی یا کسانی را نتوانستم در سینمای ای ران پیدا کنم‪.‬‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬فیلمس��از به منتقد نی��از دارد و منتقد‬ ‫جزو عوامل یک فیلم اس��ت‪ ،‬همان طور که دیگران کمک‬ ‫م ی کنند که یک فیلم س��اخته ش��ود‪ ،‬بعد از ساخته شدن‪،‬‬ ‫منتقد کمک م ی کند تا فهمیده ش��ود‪ .‬البته منتقدان فکر‬ ‫نم ی کنند که چنین رس��التی را بر عهده دارند‪ .‬اگر شما به‬ ‫عنوان فیلمساز‪ ،‬یک س��ری مضامین را انتخاب م ی کنید و‬ ‫ارتباطتان را با جامعه و مخاطب در نظر م ی گیرید‪ ،‬منتقد هم‬ ‫باید ب رای خودش ارمان گرایی داشته باشد‪.‬‬ ‫بناب رای��ن م��ن به عن��وان فیلمس��از فک��ر م ی کنم‬ ‫جهت دهنده س��ینمای ملی ما باید منتقدان باش��ند‪ .‬حاال‬ ‫باید پرس��ید که چند تا منتقد وجود دارد که به این فکر کند‬ ‫که وقتی قلمش را روی کاغذ م ی گذارد و کاری که م ی کند‪،‬‬ ‫چه تاثیری در اینده سینمای ای ران دارد یا م ی گوید نه فعال‬ ‫م ی نویسم تا پدر فالن گروه را دربیاورم؟ درحال ی که او باید‬ ‫مثل یک معلم س��ر کالس باشد‪ ،‬تش��خیص بدهد که با‬ ‫ش��اگردان یا کس��انی که م ی خواهند دیالوگ برقرار کنند‪،‬‬ ‫چگونه ارتب��اط برقرار بکند ی��ا مثال وقتی م��ن به عنوان‬ ‫کارگ��ردان کار م ی کنم‪ ،‬باید به عنوان کارگ��ردان بدانم که‬ ‫فرهنگ‬ ‫«یونس» رسیدید؟‬ ‫ما به عنوان نسلی که تجربه ای کردیم و به دنبال‬ ‫پیدا کردن سبک درست زندگی بودیم‪ ،‬صد فرمول پیشنهاد‬ ‫شده است تا بتوانیم در ان ارمان هایمان را هم حفظ کنیم و‬ ‫به کسی ازار نرسانیم که هرکدام از این نسخه ها در مرحله‬ ‫اجرا و با گذر زمان ای راداتشان معلوم شده است‪ .‬از جمله این‬ ‫فرمول ها که م ی توانیم نام ببریم این است که در کار دیگران‬ ‫دخالت کنیم‪ُ ،‬مچ ادم ها را بگیریم‪ ،‬ادم ها را هدایت کنیم ب رای‬ ‫انها نسخه بنویسیم و‪ ...‬در واقع قرار بوده با این فرمول ها‪،‬‬ ‫جهان را درست کنیم و کمتر گفته شد که اول باید خودت‬ ‫درست بشوی‪.‬‬ ‫در جس��ت وجوی یک پیش��نهاد ب��ه خودم ب��ودم و‬ ‫وقتی م ی گویم پیش��نهاد به این دلیل است که من «رضا‬ ‫میرکریمی» نه تنها در این فیلم بلکه در هیچ فیلم دیگری‬ ‫به دنبال هدایت کردن هی چ کس نیستم‪ .‬به جرات م ی گویم‪،‬‬ ‫در یک جمع دوستان روحانی بودم‪ ،‬به من گفتند یک جمله‬ ‫بدهی‪ ،‬به باغبانی تبدیل م ی شوی که این باغ را صفا م ی دهد‬ ‫و اگر اش��تباه باغبانی بکنی‪ ،‬همه ان را م ی سوزانی و دیگر‬ ‫چیزی از سینما باقی نم ی ماند‪.‬‬ ‫ شخصیتی که تا به حال در سینمای ایران نبوده است‬ ‫بله و م ی تواند هر گذشته ای با ان بسازد‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه من ی��ک مثال از خودم م ی زنم‪ ،‬من‬ ‫بسیاری از فیلم های تاریخ س��ینما را که مطرح هم بوده در‬ ‫نقطه بسیار بسیار عالی م ی رسد‪ .‬نکته دیگر کاراکتری است‬ ‫که بسیار س��کوت دارد‪ ،‬زیاد حرف نم ی زند و این مهمترین‬ ‫ویژگی اوست و بدون انکه از کلمات استفاده بکند‪ ،‬به راحتی‬ ‫م ی توان با ان همذات پنداری پیدا کرد‪.‬‬ ‫نکته دیگری که ویژگی فیلم امروز اس��ت‪ ،‬این است‬ ‫که فیلم درباره کشف شخصیتی اس��ت که در سینما تا به‬ ‫حال با ان مواجه نبوده ایم و به نحوی ارتباط بسیار مستقیم‬ ‫و ب ی واسطه با مخاطبش دارد‪ ،‬یعنی درجه ای که مخاطب‬ ‫م ی تواند همذات پنداری بکند‪ ،‬ب��ه فیلم برنم ی گردد‪ ،‬بلکه‬ ‫به خود ادم برم ی گ��ردد‪ .‬مثال زمانی هس��ت که خود فیلم‬ ‫المان های��ی دارد که موجب م ی ش��ود ش��ما ب��ا ان ارتباط‬ ‫برقرار کنید‪ .‬اما ویژگی اصلی این فیلم (امروز) ان است که‬ ‫مخاطب باید المان هایی در خودش داشته باشد تا بتواند با‬ ‫فیلم ارتباط برقرار کند و این بسیار عجیب و غریب است و‬ ‫بیشترین چیزی که باعث شد من از فیلم «امروز» لذت ببرم‪،‬‬ ‫همین موضوع بود‪.‬‬ ‫مثل ای��ن م ی مان��د که ش��ما کنف رانس��ی م ی روید‪،‬‬ ‫هنگامی که ط��رف صحبت م ی کند‪ ،‬ش��ما هیچ چیزی از‬ ‫ان نم ی فهمید چون از کلماتی استفاده م ی کند که مابه ازا‪،‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫با این اوص��اف‪ ،‬معتقدم فیل��م س��ینمایی «امروز»‬ ‫تازه ترین اثر س��یدرضا میرکریمی‪ ،‬فیلم ش��خصیت است؛‬ ‫شخصیتی که تا به حال در سینمای ای ران نبوده است‪ .‬ادمی‬ ‫که در عین واقعی و معمولی ب��ودن در طول فیلم به یک‬ ‫ادم خیلی عمیق تبدیل م ی شود‪ .‬حتی فرض کنید یک ادم‬ ‫غیرروشنفکر که کم کم این ادم که متعلق به طبقه متوسط‬ ‫یا زیر متوسط است‪ ،‬به ادمی تبدیل م ی شود که جزو طبقه‬ ‫نابغه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫البته ظاه��ر اینگون��ه نیس��ت و در ابت��دا مخاطب‬ ‫همی ن طور ب��ا ان حرکت م ی کند‪ .‬یعنی ش��ما در ابتدا فکر‬ ‫م ی کنی داستانی درباره یک راننده تاکسی است که طبق‬ ‫سابقه ذهن ی تان مشخص اس��ت در شهر چه نوع ادم هایی‬ ‫راننده تاکسی م ی شوند‪ .‬بعد به تدریج جلو م ی روی‪ ،‬م ی بینی‬ ‫این ادم دارد همه اقش��ار جامعه را پشت س��ر م ی گذارد و به‬ ‫اتفاقا این امکان را ب�ه مخاطب داده که هر کس‬ ‫با س�طح نگاه خودش که ادمی که بزرگ بوده و‬ ‫گمنام شده را تعریف بکند‪...‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫با فیلمبردار و بازیگرم چطور صحب��ت کنم‪ ،‬با کدام بازیگر‬ ‫چطور صحبت کنم که بیشترین انرژی را ازاد کند‪ .‬اگر قرار‬ ‫باشد طبق دس��تورالعملی با همه یک جور برخورد کنم که‬ ‫اتفاقی نم ی افتد‪ .‬حتی من باید بدانم با کسی که سر صحنه‬ ‫پذی رایی م ی کند با ان کس��ی که بازیگر نقش اول اس��ت‬ ‫چطور برخورد کنم‪ .‬معتقدم اگر مدیریتی وجود نداشته باشد‪،‬‬ ‫اصال کارمان به سرانجام نم ی رسد‪.‬‬ ‫من متاسفانه هنگامی که برخی از نقدها را م ی خوانم‪،‬‬ ‫احس��اس م ی کنم این بینش و جهان بینی پش��ت نوشته‬ ‫نیست و در صورتی که اگر وجود داشته باشد‪ ،‬از سر و روی‬ ‫ان م ی بارد و مشخص می شود که نوشته به سینمای ملی‬ ‫ای ران‪ ،‬مجموعه س��ینما و ادم های رنگارنگی که در سینما‬ ‫وجود دارد‪ ،‬فک��ر م ی کند و بر هم��ه ژانرها تس��لط دارد و‬ ‫م ی داند که این اتفاق ها باید بیفتد‪ .‬م��ن معتقدم که نباید‬ ‫همه منتقده��ا در ژانر بخصوصی بگویند چ��ه فیلم عالی‬ ‫است و بعد از دیگران غافل باش��ند‪ .‬باید باغ سینمای ای ران‬ ‫گل های متفاوت داشته باشد‪ .‬البته تشخیص دادن ان بسیار‬ ‫کار دشواری است بدانید افت این باغ کجاست و در نهایت‬ ‫زیبایی ان کجاس��ت؟ اگر این موضوع را درست تشخیص‬ ‫به ما بگو‪ .‬من هم گفتم «تکلیف اینکه م ی خواهید دیگران‬ ‫را هدایت کنید را از روی خود بردارید‪ .‬با انها دوس��ت شوید‬ ‫چ��ون هدایت کردن ادعا و مس��ئولیت بزرگ��ی همراه خود‬ ‫م ی اورد‪».‬‬ ‫در همه فرمول ها در دوره ای که س��روصدا در جامعه‬ ‫بسیار زیاد است‪ ،‬همه فکر م ی کنند‪ ،‬این خودشان هستند‬ ‫که دارند درباره حقی صحبت م ی کنند و انها هس��تند که‬ ‫نسخه درست جامعه را دارند‪ .‬گمنامی بسیار قشنگ است‬ ‫و استغنای خوبی به ادم م ی دهد‪ .‬اگر بتوانی واژه گمنامی را‬ ‫پیدا کنی و تفسیرش بکنی و به این برسی که چه اهمیتی‬ ‫دارد‪ ،‬دیگران درب��اره تو چه فکر م ی کنند‪ .‬ت��و م ی توانی به‬ ‫شکل گمنام ادم خوبی باش��ی‪ ،‬در این صورت اتفاق خوبی‬ ‫م ی افتد‪.‬‬ ‫مهم است که مخاطب این احس��اس نیاز به گمنام‬ ‫بودن را کرده باشد‪ ،‬فریادهایش را زده باشد‪ ،‬حرف ها را شنیده‬ ‫و دیده باشد که حرف هایش شنیده م ی شود‪ .‬یعنی با نیاز که‬ ‫بنشیند و فیلم را ببیند‪ ،‬این شخصیت (کاراکتر پرستویی در‬ ‫امروز) را درک م ی کند‪ .‬در واقع پیشنهادی که خود ادم باید‬ ‫ان را تجربه کند که به قول عامیانه حال��ش را ببرد‪ ،‬وگرنه‬ ‫اگر درکش نکنی‪ ،‬م ی توانی بگویی که احمقانه است چون‬ ‫همه معادالت دنیا حتی عبادت‪ ،‬با این نگاه به صورت داد و‬ ‫ستد تفسیر م ی شود‪.‬‬ ‫شاید فهم این پیشنهاد کمی سخت است ولی روشی‬ ‫اس��ت که به باال بردن حس مس��ئولی ت پذیری اجتماعی‬ ‫خواهد انجامی��د و روندی ک��ه در فیلم انجام ش��ده اتفاقا‬ ‫اگاهانه بوده است‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫دوره ای از زندگ ی ام دیده ام که نپس��ندیدم اما در دوره دیگر‬ ‫باتوجه به تجربیات متف��اوت دیگرم به ان فیلم ها برخوردم‬ ‫و اتفاقا پسندیدم‪.‬‬ ‫در واقع م ی خواهم بگویم ب رای بعضی از فیلم ها باید‬ ‫در ایس��تگاه مناسبش سوار اتوبوس بش��وی‪ .‬تو (به عنوان‬ ‫مخاطب) باید در زندگی ایس��تگاهی را طی کرده باش��ی و‬ ‫جایی باید منتظرش باش��ی که به نیاز ت��و جواب بدهد که‬ ‫البته ممکن است نیاز بعض ی ها نباشد‪.‬‬ ‫بسیاری به من م ی گفتند‪ ،‬وقتی کاراکتر مرد را در فیلم‬ ‫کتک م ی زدند باید چیزی بگوید‪ .‬من گفتم‪ ،‬نیاز تو (به عنوان‬ ‫مخاطب) االن همین است‪ ،‬تو تا اینجا م ی توانی همراهش‬ ‫باشی‪ ،‬کمی جلوتر که برود به این نتیجه م ی رسی چه خوب‬ ‫که واکنش نشان نداد‪.‬‬ ‫در واقع سینما یک پیشنهاد به اشتراک گذاشته شده‬ ‫است و یک پیام پرتاب شده از طرف مولف به سمت مخاطب‬ ‫نیست‪ .‬یک پیشنهاد و تجربه است که به اشتراک گذاشته‬ ‫م ی شود‪ ،‬درست مانند دنیای مجازی که یکی الیک م ی زند‬ ‫و دیگری کامنت م ی گذارد‪ .‬هر کس��ی که زی��ر ان چیزی‬ ‫م ی نویس��د‪ ،‬چیزی به ان اضافه م ی کند‪ ،‬ان��گار هنوز زنده‬ ‫است‪.‬‬ ‫االن ش�ما ج�زو کارگردانانی هس�تید ک�ه فکر‬ ‫م ی کنید و برای فیل م هایتان و اس�تانداردهای ان‬ ‫تالش م ی کنید‪ .‬در ش�رایط اش�فته ای که وجود‬ ‫دارد‪ ،‬اصال ش�دنی اس�ت که ما به فک�ر ارتقای‬ ‫سینما باشیم‪ ،‬با این فضای عجیب و غریبی که‬ ‫چه در بدنه و چه در مدیریت با ان مواجه هستیم؟‬ ‫این بحث فیلم «امروز» است و قشنگ به بحث‬ ‫فیلم وارد شدید اما دعوایی که «مجد» با «یونس» دارد این‬ ‫است که فردا م ی خواهی این مادر و دختر را کجا از ماشینت‬ ‫پیاده کن��ی؟ دارد م ی گوی��د ان قدر که این جامعه اش��فته‬ ‫اس��ت‪ ،‬اصال فرض کن کارت را درس��ت انجام بدهی‪ ،‬اخر‬ ‫چه م ی شود؟ من سعی م ی کنم مانند یونس فکر کنم‪ ،‬پس‬ ‫کاری که م ی توانم را انجام م ی دهم‪ .‬ه��ر جایی که بتوانم‬ ‫محدوده جزیره ام را بیش��تر کنم همان مق��دار تاثیرگذارتر‬ ‫من وظیفه دارم مهارت های خودم را در‬ ‫فیلمسازی ارتقا دهم و منتقدان هم وظیفه‬ ‫دارند مه�ارت خودش�ان را در فیلم دیدن‬ ‫ارتقا بدهند‬ ‫‪64‬‬ ‫در همه فرمول ها در دوره ای که سروصدا‬ ‫در جامع�ه بس�یار زیاد اس�ت‪ ،‬هم�ه فکر‬ ‫م ی کنند‪ ،‬این خودش�ان هس�تند که دارند‬ ‫درباره حقی صحبت م ی کنند و انها هستند‬ ‫که نسخه درست جامعه را دارند‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ما ب ه عنوان نس�لی که تجرب ه ای کردیم‬ ‫و ب ه دنبال پیدا کردن س�بک درست زندگی‬ ‫بودیم‪ ،‬صد فرمول پیش�نهاد شده است تا‬ ‫بتوانیم در ان ارمان هایمان را هم حفظ کنیم‬ ‫منتقد ک�ه قاضی نیس�ت ت�ا متهمان‬ ‫جلوی او بیایند و ب�ه او بگویند تو گناهکار‬ ‫یا بیگناه هستی‪ ،‬ان را ببرید زندان و شالق‬ ‫بزنید و به فالنی هم جای�زه بدهید‪ ،‬منتقد‬ ‫کسی است که به فیلم اضافه م ی شود‬ ‫م ی شوم‪ ،‬بیش از ان تکلیف من نیست‪.‬‬ ‫بحث بین قدیم ی ها درباره وجدان و مس��ئولیت مهم‬ ‫اس��ت که ایا این خرد شدن مس��ئولی ت ها به خاطر زندگی‬ ‫اجتماعی مدرن که هر کدام به ش��کل تخصصی تفکیک‬ ‫شدن اس��ت‪ ،‬م ی تواند از دلش مامور و معذور هم دربیاید یا‬ ‫نه؟ ایا این وجدان جمع��ی را تهدید م ی کند؟ همین که من‬ ‫تنها مسئول این اتاق هس��تم مسئولیت دیگری نسبت به‬ ‫چیز دیگری ندارم‪ ،‬وجدان انسان ی ام چه م ی شود‪.‬‬ ‫فیلم ب رای این اتف��اق پیش��نهاد دارد همان طور که‬ ‫م ی گوید تو به جای چه کس��ی ایس��تادی؟ چرا مسئولیت‬ ‫ف خودش را م ی زند‬ ‫شخص دیگری را م ی پذیری‪ ،‬در واقع حر ‬ ‫و م ی گوید اصال قرار نیست مسئولیت کسی را بپذیرم‪ .‬به‬ ‫من؛ جامعه و قانون یک وظیفه داده است مانند وظیفه ای که‬ ‫به «ژاور» در بینوایان داده است‪ ،‬م ی گوید من وظیفه دارم او‬ ‫را دستگیر کنم‪ ،‬قانون هم این را م ی گوید‪.‬‬ ‫بس��یاری به من م ی گویند چرا در انتهای فیلم یونس‬ ‫بچه را م ی ب��رد‪ ،‬این دزدی اس��ت! اما به نظ��رم این تقابل‬ ‫مسئولیت و وجدان است‪.‬‬ ‫وجدانی که زنده اس��ت و مس��ئولیتی که یک مقدار‬ ‫مرده است چون چارچوب ب رای ان تعیین شده‪ ،‬وجدانی که‬ ‫چون به انسان وصل اس��ت در لحظه م ی تواند اجتهاد کند‬ ‫و م ی گوید تکلیف من این اس��ت که االن این بچه را ببرم‬ ‫و این بخشی از مسئولیت ش��خصی و شهروندی نانوشته‬ ‫من است‪.‬‬ ‫ای�ا همین وج�دان اس�ت ک�ه از ش�ما وجودی‬ ‫متعادل م ی سازد که در رفتار مبتنی بر ایدئولوژی‬ ‫ذهن ی تان یک جوری بین گروهی رفتار م ی کنید‪،‬‬ ‫فضای�ی ک�ه ادم ه�ا ارزش را در ای�ن م ی بینن�د‬ ‫ک�ه بگویند فرض م�ا این اس�ت و فری�اد بزنند‬ ‫و این حرک�ت را عی�ن ش�جاعت و کار ش�ما را‬ ‫محافظ�ه کاری م ی دانن�د‪ .‬ای�ا م ی ت�وان در نظر‬ ‫گرفت که کار ش�ما سخت تر اس�ت؟ ایا همین‬ ‫نگاه وجدانی است یا صرفا انتخاب تان برای انکه‬ ‫زندگی و رفتار درست این هست که خیلی معلوم‬ ‫نشود که شما دشمن چه کسی هستید و خیلی‬ ‫هم معلوم نش�ود که ایا فقط با چهار نفر دوست‬ ‫هس�تید که ان چهار نفر چه کس�انی هس�تند‪.‬‬ ‫تعریف شما از حق چیست؟‬ ‫همه چیز در همین کلمه خالصه م ی شود؛ «حق»‪،‬‬ ‫اتفاقا من با اصل جاذبه و دافعه مش��کل ندارم‪ ،‬با تفس��یر‬ ‫خودخواهانه از این واژه مشکل دارم‪ .‬ما را به محافظه کاری‬ ‫متهم م ی کنند‪ ،‬به خاطر انکه تفس��یر خودشان از «حق»‬ ‫مخدوش اس��ت‪ .‬تو هنگام ی که تفس��یرت از حق و باطل‬ ‫اشتباه باشد خیلی راحت م ی گویی که باید اینها را جذب یا‬ ‫دفع کنی‪ ،‬در حالی که تفسیر من اصال این نیست‪ ،‬من به‬ ‫صرف داشتن یک اندیشه که مخالف اندیشه من است حتی‬ ‫غیردینی با کسی رفاقتم را قطع نم ی کنم‪ ،‬چنین توصی ه ای‬ ‫در دین ما هم نشده است‪.‬‬ ‫ادم ها را ب راساس رفتار اجتماع ی شان و اسیبی که به‬ ‫دیگران م ی زنند م ی توان تقسیم بندی کرد‪ ،‬نه ب راساس ان‬ ‫چیزی که در ذهنشان است‪ .‬این‪ ،‬ان تفسیری است که ما را‬ ‫دچار مشکل م ی کند‪.‬‬ ‫اگر ببینم کسی حقی را ناحق م ی کند اگر عالم مجتهد‬ ‫هم باشد از او دوری م ی کنم‪ .‬ربطی ندارد که دینش چه باشد‪،‬‬ ‫ت تراشی ب رای خودشان هستند‪،‬‬ ‫متنها برخی دنبال شخصی ‬ ‫یعنی یک ضعف درونی دارند‪ ،‬یا ایمانشان ضعیف است یا‬ ‫هر چیزی که من دلیل��ش را نم ی دانم و دنبال واضح کردن‬ ‫خطوط در جامعه هس��تند و ب رای اینکه در دس��ته ای قرار‬ ‫بگیرند که دیده ش��وند‪ ،‬حتی اگر تعداد ان دسته کم باشد‪،‬‬ ‫چون بیشتر دیده م ی شوند‪ ،‬شروع م ی کنند به بیرون راندن‬ ‫بقیه از صف‪ .‬‬ ‫کد یا رمزی دارند که شما کلید ان را ندارید‪ .‬اصال برتری هم‬ ‫نیست‪ ،‬یعنی م ی خواهم بگویم ان کسی که متوجه م ی شود‬ ‫و ارتباط برقرار م ی کند‪ ،‬نسبت به مخاطب دیگر برتری ندارد‬ ‫اما جهانش فرق م ی کند‪ .‬در واقع نوع نگاه و خود وجودش‬ ‫متفاوت اس��ت‪ ،‬حاال نم ی دانم اقای میرکریمی به صورت‬ ‫اگاهانه این کار را انجام داده است یا خود به خود در ساختار‬ ‫فیلم به وجود امده است؛ اما به نظر من‪ ،‬این بارزترین ویژگی‬ ‫فیلم «امروز» اس��ت‪ ،‬یعنی خیلی بیش��تر از زمانه خودش‬ ‫پیش م ی رود‪ ،‬چون متاس��فانه‪ ،‬زمانه ما دوره ای اس��ت که‬ ‫نم ی توانیم هیچ چیزی را تشخیص بدهیم‪.‬‬ ‫انقدر ش��لوغ و درهم اس��ت مانند همان فتنه ای که‬ ‫حضرت امیر م ی گوید و من قریب ب��ه مضمون م ی گویم؛‬ ‫در دورانی که معلوم نیس��ت خوب و بد کجاس��ت و خیر و‬ ‫شر چیست‪ ،‬سعی کن طوری رفتار کنی که کسی نتواند از‬ ‫تو سوءاستفاده کند‪ .‬قهرمان قص ه «امروز» در همین مقطع‬ ‫زندگی م ی کند اما انقدر از این شرایط اجتماعی جدا شده که‬ ‫به یک ادم کامال انتزاعی تبدیل م ی ش��ود و این مهمترین‬ ‫ویژگی فیلم است‪.‬‬ ‫البته اگر کس��ی متوجه این موضوع نشود‪ ،‬بیشتر در‬ ‫ان روزمرگی زندگی فرو رفته است و چون این کاراکتر (پرویز‬ ‫پرستویی) خودش را بیرون کشیده است‪ ،‬اگر بتوانیم با ان‬ ‫همذات پنداری بکنیم‪ ،‬سعی کرده ایم از ان روزمرگی خارج‬ ‫شویم و به نحوی در ان موقعیت قرار بگیریم‪.‬‬ ‫در فیلم «امروز» این مهمترین نکت��ه ای بود که مرا‬ ‫جذب می کرد‪ .‬کش��ش فیلم ب رای من از اول تا اخر همین‬ ‫بود و متوجه شدم چیزی که حول ان م ی اید همه در ارتباط‬ ‫با این ادم اس��ت‪ ،‬بناب راین هنگامی که فهمیده شود دیگر‬ ‫به درس��تی پیش م ی رود‪ ،‬یعنی منطق��ش را پیدا م ی کند‬ ‫و مثل یک پازل��ی م ی ماند که همدیگ��ر را کامل م ی کنند‬ ‫و تو را پی��ش م ی برد‪ ،‬البته اگر فهمیده نش��ود به یک چیز‬ ‫ازاردهنده ب رای مخاطب تبدیل م ی ش��ود و این پازل تا اخر‬ ‫جور نم ی شود که نم ی شود‪.‬‬ ‫ فیلمی که پیام ندارد‬ ‫با این وصف‪ ،‬فکر م ی کنم «امروز» فیلمی است که‬ ‫پیام ندارد‪ ،‬در واقع فیلم سعی کرده شما را به حالی برساند‬ ‫و دچار احواالتی بکند‪ .‬شما را به مداری م ی برد که م ی گوید‬ ‫انسان ها م ی توانند از این جایگاه به زندگی نگاه کنند و ان‬ ‫وقت به چنین ادم هایی تبدیل م ی ش��وند‪ .‬مثل کسانی که‬ ‫ب رای شما همیشه مرموز هستند‪ .‬حتی شخصیت قصه هیچ‬ ‫وقت ب رای شما تا اخر باز نم ی ش��ود‪ .‬همین که هی سوال‬ ‫م ی پرسید که چرا اینجا چنین کاری را انجام نم ی دهد؟ چرا‬ ‫کار روزمره و عادی که مردم جامعه ما ان را انجام م ی دهند‬ ‫را نم ی کند؟ در واقع همین ممکن است ش��ما را ازار بدهد‬ ‫که چرا این اتف��اق نم ی افتد و بعد به همین دلیل ش��ما از‬ ‫فیلم فاصل��ه م ی گیرید اما چ��ون قرار نیس��ت اصال این‬ ‫اتفاق بیفتد‪ ،‬یعنی ش��ما باید از دریچه ان ادم نگاه بکنی‪،‬‬ ‫این اتفاق خود به خود درست م ی ش��ود‪ ،‬پس به ان مفهوم‬ ‫رایج‪ ،‬معنی یا پیامی در فیلم وجود ندارد‪ .‬یعنی صحنه ای را‬ ‫در ان نم ی بینید که اگر این کار اینطور شود‪ ،‬درست است‪.‬‬ ‫نه تنه��ا این را نم ی گوید‪ ،‬حتی برعکس��ش هم هس��ت و‬ ‫ممکن است شما احساس کنید یک امر اشتباهی را به شما‬ ‫تحمیل م ی کند‪ .‬علت هم این است که شما از زاویه و مدار‬ ‫این شخصیت نگاه نم ی کنید‪ ،‬بنابراین این امر به نظرتان‬ ‫اشتباه اس��ت اما هنگامی که به نحوی با خودش همگون‬ ‫شویم‪ ،‬همین همذات پنداری که م ی گوییم در سینما وجود‬ ‫دارد‪ ،‬کلید اصلی فیلم است و اگر این اتفاق از ابتدای فیلم‬ ‫بیفتد‪ ،‬شکل م ی گیرد‪.‬‬ ‫به همین دلیل هم هس��ت زمانی که م��ردم فیلم را‬ ‫نگاه م ی کنند‪ ،‬کاری به این تجزیه و تحلیل ندارند‪ .‬خود به‬ ‫خود احساس��ی که از فاصله با جامعه دارند را پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫احس��اس م ی کنم بس��یاری از ادم های جامعه ما به خاطر‬ ‫ویژگ ی های جامعه از ان فاصله م ی گیرند‪.‬‬ ‫جامعه ما به جایی رس��یده ک��ه نم ی توانیم ش��ور و‬ ‫هیجان را ایجاد کنیم‪ .‬ممکن اس��ت در ادم هایی با سطح‬ ‫توقع خودشان ایجاد شود‪ ،‬اما تعداد بسیاری از افراد جامعه‬ ‫هم هستند که هیجان زده نم ی شوند‪ ،‬بناب راین انها این فیلم‬ ‫را دوست خواهند داشت‪ .‬معتقدم انهایی که از جامعه فاصله‬ ‫گرفته اند با این فیلم ارتباط برقرار م ی کنند‪ ،‬چون قهرمانش‬ ‫هم همی ن طور است‪ .‬معموال فیلم هایی هستند که قهرمان‬ ‫هم خودش دچار تنش و هیجان م ی ش��ود و این روند را در‬ ‫فیلم م ی تواند منتقل بکند اما اینجا و در فیلم «امروز» چون‬ ‫این اتفاق نم ی افتد‪ ،‬ویژگی فیلم شده است‪ .‬من یادم است‬ ‫هنگام نمایش فیلم در جش��نواره فجر جعفر پناهی درباره‬ ‫فیلم مطلبی نوشت‪ ،‬به نظرم او به خاطر دوری و انتزاعی که‬ ‫از جامعه پیدا کرده همذات پنداری م ی کند و من این روند را‬ ‫کامال درک م ی کنم‪.‬‬ ‫ تناقضی که فیلم را درخشان می کند!‬ ‫اما به نظرم به لحاظ اخالقی یک چیز ناجور در فیلم‬ ‫وجود دارد‪ .‬کس��ی که با فیلم ارتباط برقرار م ی کند و از ان‬ ‫تعریف م ی کند‪ ،‬یک جوری هم خودستایی م ی کند و انگار‬ ‫م ی خواهد بگوید‪ ،‬من م ی فهمم که چطور است‪.‬‬ ‫در سفر اخیرم به ژاپن‪ ،‬بحثی شد منطبق با مفهومی‬ ‫که در فیلم «امروز» هست‪ ،‬یعنی جنسی که تو (به عنوان‬ ‫مخاطب) باید ب��ا این فیل��م ارتباط برقرار کن��ی‪ .‬ژاپن ی ها‬ ‫معتقدند ب رای س��فر کردن از یک نقطه کره زمین به نقطه‬ ‫دیگر نباید مسیر مس��تقیم را طی کنیم‪ ،‬مثال از این نقطه‬ ‫پرواز کنیم تا به نقطه دیگر برسیم‪ ،‬راهش این است که در‬ ‫واقع ایستگاه هایی درست کنیم که شما در ان ایستگاه ها‬ ‫بمانی تا زمین بچرخد و بعد وقتی ان قس��مت زمین به تو‬ ‫رسید‪ ،‬مثل اسانسور وارد ان نقطه بشوی‪ .‬به نظرم عجیب‬ ‫اس��ت و روی ان دارند کار می کنند‪ .‬م ی گویند بس��یار امن‬ ‫است‪ ،‬چون در یک مس��یر تونلی منتظر م ی مانی‪ ،‬تو سفر‬ ‫نم ی کنی‪ ،‬زمین سفر م ی کند‪ .‬تو به ان نقطه نم ی روی‪ ،‬ان‬ ‫نقطه به دیدار ت��و م ی اید‪ .‬فیلم «امروز» ه��م همین طور‬ ‫است‪ ،‬در واقع باید به یک نقطه ای برسی که ان دیدار بتواند‬ ‫حاصل شود‪ .‬باید خودت را به نقطه ای برسانی که بتوانی با‬ ‫فیلم ارتباط برقرار کنی‪ .‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫ادمی که در عی�ن واقعی و معمولی بودن‬ ‫در ط�ول فیلم به ی�ک ادم خیل�ی عمیق‬ ‫تبدیل می شود‪ .‬حتی فرض کنید یک ادم‬ ‫غیرروشنفکر که کم کم این ادم که متعلق‬ ‫به طبقه متوسط یا زیر متوسط است‪ ،‬به‬ ‫ادمی تبدیل می ش�ود که جزو طبقه نابغه‬ ‫محسوب می شود‬ ‫ یک چیز ناجور!‬ ‫فرهنگ‬ ‫تناقض��ی در فیل��م وج��ود دارد ک��ه ج��زو یک��ی از‬ ‫موارد درخش��ان ان اس��ت‪ .‬چ��ون بای��د ببینی��د تعریف‬ ‫شخصی ت پردازی در سینما چیست؟ تعریف این است که تو‬ ‫شخصیت خودت را معرفی بکنی و بگویی این ادم متعلق‬ ‫به چه قشری از جامعه است و چه ویژگ ی هایی دارد‪ .‬شغلش‬ ‫چیست؟ در گذشته چه کار م ی کرده در حال چه کار م ی کند‬ ‫و‪ ...‬حاال ما در این ش��رایط در یک فیلم م ی خواهیم درباره‬ ‫یک ادم گمنام صحبت کنیم و اگ��ر بخواهیم گمنامی ان‬ ‫را طبق تعریف س��ینما بیان کنیم‪ ،‬یعنی ان اصل را زیر پا‬ ‫گذاشته ایم و این گمنامی دیگر فایده ندارد‪.‬‬ ‫این سخت ترین کار ممکن در سینماست و به تعبیری‬ ‫تازه ترین و عجی ب ترین کاری است که ممکن است در یک‬ ‫فیلم وجود داشته باشد‪ .‬به نظرم جزو درخشان ترین نکته های‬ ‫فیلم است؛ یعنی پایه فیلمت را ب راساس شخصیتی بگذاری‬ ‫که قرار نیست ان را به بیننده معرفی کنی‪ ،‬شخصیت هم‬ ‫نم ی خواهد این اتفاق بیفتد‪ .‬سازنده فیلم هم نم ی خواهد این‬ ‫اتفاق بیفتد‪ ،‬بناب راین با ادمی روبه رو هستی که ممکن است‬ ‫درکش نکنی‪ .‬تنها راه درک کردنش این است که بتوانی با‬ ‫موقعیتی ک��ه در ان قرار گرفته‪ ،‬احس��اس همذات پنداری‬ ‫کنی‪ ،‬بتوانی منطقش را احساس و درک بکنی‪.‬‬ ‫اینها در حالی اس��ت که رابطه ای که از طریق علت و‬ ‫معلولی در سینما تعریف م ی ش��ود‪ ،‬اینگونه است که شما‬ ‫ش��خصیت را تعریف م ی کنی‪ ،‬اتفاقی به وجود م ی اوری و‬ ‫ن موارد در فیلم حذف‬ ‫تاثیر م ی گذاری اما در فیلم «امروز» ای ‬ ‫شده اند و در واقع یک ارتباط درونی به وجود م ی اوریم‪ .‬یعنی‬ ‫یک ارتباط دیدگاهی و تفکری بین شخصیت و مخاطبت‬ ‫به وجود امده اس��ت‪ .‬این روند موجب م ی شود این فیلم به‬ ‫یک نوعی تبدیل ش��ود‪ .‬به همین دلیل م ی گویم «امروز»‬ ‫را فردا م ی فهمیم‪ ،‬ب رای انکه باید به معادالت ان در سینما‬ ‫دست پیدا کنیم‪ ،‬یعنی بتوانیم سینمایی را تعریف کنیم و‬ ‫زبانی را تعریف کنیم که از طری��ق منطق و علم اکادمیک‬ ‫س��ینمایی ان ارتباط را با فیلم برقرار کند و ارتباط از طریق‬ ‫مفاهیم و یکسری اعتقادات برقرار م ی شود‪.‬‬ ‫باید ان ادم خودش این ویژگ ی ها را داشته باشد‪ .‬یعنی‬ ‫م ی توان گفت‪« ،‬امروز» فیلمی اس��ت ب رای مخاطبانی که‬ ‫باید یک فهم قلبی و نه عقلی داشته باشند‪ ،‬یک فهم درونی‬ ‫ک تراز‬ ‫باید داشته باشند انگار که فیلم ب رای ادم هایی که با ی ‬ ‫فکری و اندیشه خاص هستند‪ ،‬ساخته شده است‪.‬‬ ‫مخاطبان ان نو هس��تند نه ادم هایی که روتین فکر‬ ‫م ی کنند‪ .‬عادی هستند و در مقابل خشم‪ ،‬عکس العمل های‬ ‫یک جور دارند‪ .‬شخصیت فیلم «امروز» طوری است که در‬ ‫موقعی ت هایی قرار م ی گیرد که عکس العمل عادی و روتین‬ ‫از خودش نش��ان نم ی دهد‪ .‬یک عکس العم��ل متفاوت و‬ ‫خیلی جلوتر از انی را ک��ه اتفاق م ی افتد نش��ان م ی دهد‪،‬‬ ‫بناب رای��ن الزمه فهمیدنش این اس��ت که ش��ما به عنوان‬ ‫مخاطب به چنین درکی رسیده باشید‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫سکوتپرستویی؛سکوتیکنسل‬ ‫گفت وگو با هیوا مسیح درباره تازه ترین اثر رضا میرکریمی‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫جدیدتری�ن س�اخته رض�ا میرکریم�ی «امروز»‪،‬‬ ‫در حال اکران اس�ت‪ ،‬نظر ش�ما درباره این فیلم‬ ‫چیست؟‬ ‫این فیلم مثال با فیلمی مث��ل «یک حبه قند»‪،‬‬ ‫اثر قبلی این فیلمساز که یک تفکر فلسفی در ان بود و در‬ ‫قالب طنز جا افتاد و کارش را هم کرد‪ ،‬نیست‪ .‬به نظر م ی اید‬ ‫فیلمس��از در این فیلم دغدغه های ش��خص ی اش را دنبال‬ ‫م ی کند و از یک منظر ش��خصی به یک موضوع انس��انی‬ ‫نگاه م ی کند‪.‬‬ ‫موضوع فیلم انهایی هس��تند که در جبهه بوده اند‪ ،‬یا‬ ‫جانباز شده اند و وقتی برگشته اند نادیده گرفته شده اند یا اینکه‬ ‫یک ش��غل کامال معمولی دارند‪ .‬مردم وقتی یکی از این ها‬ ‫را م ی بینند که یک شغل معمولی دارد‪ ،‬مثال راننده تاکسی‬ ‫اس��ت‪ ،‬تصور این را هم نم ی کنند که یک بازمانده جنگی را‬ ‫ی که م ی بینند‪ ،‬تنها یک راننده است‪.‬‬ ‫م ی بینند‪ ،‬ب رای انها ادم ‬ ‫اما این فرد‪ ،‬این بازمانده جنگ‪ ،‬ب رای خودش و در درون‬ ‫خودش احساس مسئولیت م ی کند‪ .‬ان موقع که جنگ بود‬ ‫ب ر اس��اس یک ایدئولوژی و یک اعتقاد احساس مسئولیت‬ ‫م ی کرد و م ی رفت که مرز ها را حف��ظ کند و حاال که جنگ‬ ‫نیست‪ ،‬ب ر اس��اس یک ایدئولوژی و اعتقاد دیگری احساس‬ ‫مس��ئولیت م ی کند و با یک ن��گاه انس��انی م ی خواهد به‬ ‫دیگران‪ ،‬به هر کسی که به کمک نیاز دارد‪ ،‬کمک کند‪ .‬این‬ ‫نشان دادن ب رادری م ی تواند از طریق کمک به همان کسانی‬ ‫باشد که در خیابان مانده اند‪ .‬اما به این موضوع توجه کنید که‬ ‫تصمیم گرفتن ب رای کمک کردن به این ادم ها ان قدر ها هم‬ ‫اسان نیست‪ ،‬همین حاال هم اداره اگاهی پر است از کسانی‬ ‫که در دام های این چنینی افتاده اند‪ .‬این فیلم م ی خواهد این‬ ‫الیه ها را کنار بزند‪ ،‬این تصور که کمک کردن به هر کسی‬ ‫م ی تواند خطرناک باش��د را کنار بزند و نشان بدهد که یک‬ ‫ادم هم م ی تواند ب رای کمک به همین ادم هایی که ش��اید‬ ‫ما به انها بدگمان باش��یم‪ ،‬جلو برود و تا اخر هم پای کاری‬ ‫که م ی خواهد انجام بدهد‪ ،‬بایس��تد‪ .‬به نظر من داستان این‬ ‫فیلم یک روند است‪ ،‬امروز به غیر از اینکه داستان یک صبح‬ ‫تا شب را نشان م ی دهد‪ ،‬یک روز از یک موقعیت تاریخی و‬ ‫یک وضعیت را به نمایش م ی گذارد‪ .‬اینکه بعد از سال ها که‬ ‫از جنگ م ی گذرد‪ ،‬یونس فیلم‪ ،‬که به نظر م ی رسد دیگر حاال‬ ‫باید درون شکم این نهنگ بزرگ سیاست و قدرت و مسائل‬ ‫اقتصادی که تمام وجه های زندگی انس��انی را بلعیده است‬ ‫محو شده باشد‪ ،‬دوباره خودش را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫یونس این فیلم در دام ان چی ز هایی که باعث م ی شود‬ ‫قدرتمند ها هر روز قدرتمند تر ش��وند‪ ،‬ه��ر روز برج روی برج‬ ‫بس��ازند و باعث این همه به هم ریختگ ی های اقتصادی و‬ ‫سیاستی شوند‪ ،‬نیفتاده است‪ .‬هر چند به ظاهر ممکن است‬ ‫به نظر برسد که یونس و ان زن جوانی که در فیلم هست‪،‬‬ ‫توسط ان نهنگ بلعیده شده باشند‪ ،‬اما ان چیزی که اتفاق‬ ‫م ی افتد‪ ،‬خبر م ی دهد ک��ه نه‪ ،‬هنوز امیدهای��ی وجود دارد‪.‬‬ ‫هنوز دود از کنده بچه های جنگ بلند م ی ش��ود‪ .‬اینجا البته‬ ‫موضوع کمی شخصی م ی شود‪ .‬یعنی اینکه این بچه های‬ ‫جنگ هستند که با ویژگ ی های اخالقی که دارند‪ ،‬با ان ایده‬ ‫و ایدئولوژی که دارند‪ ،‬م ی توانن��د ما را از این وضعیت نجات‬ ‫بدهند‪.‬‬ ‫در واقع این ایده شخصی است که نجات دهنده های‬ ‫‪3‬‬ ‫ فیلم «امروز» ساخته تازه رضا میرکریمی‬ ‫ هن�وز همان مش�کالت اش�نای س�ینمای‬ ‫میرکریمی را دارد‪ .‬نگاه تخ�ت به موضوعات‬ ‫چیزی نیس�ت که برای اولین بار در کارهای‬ ‫این فیلمس�از دیده شده باش�د‪ .‬با این حال‪،‬‬ ‫هیوا مسیح م ی گوید که استفاده به اندازه ای‬ ‫از این همه تاکید بر ش�خصیت «یونس» که‬ ‫پرویز پرس�تویی نق�ش ان را ب�ازی م ی کند‪،‬‬ ‫انجام نش�ده اس�ت‪ ،‬اما بازی ها خ�وب از کار‬ ‫درامده و زاویه نگاه کارگردان به موضوع قابل‬ ‫تقدیر است‪ .‬خبرنگار مثلث همزمان با اکران‬ ‫عمومی فیلم‪ ،‬با این منتقد سینما گفت وگو‬ ‫کرده است‪ .‬‬ ‫ما هنوز هم بازمانده های جنگ هستند و این نگاه پیشنهاد‬ ‫م ی دهد که دوباره باید به سراغ همی ن ها رفت‪ .‬البته در فیلم‬ ‫هم نشان م ی دهد که خود این بازمانده ها‪ ،‬به کمک نیاز دارند‬ ‫ولی کسی نیست که به داد انها برسد‪ ،‬به هر حال نم ی شود‬ ‫این را هم نادیده گرفت که هر چند وقت یک بار یک جانباز‬ ‫را زیر پل پیدا م ی کنند‪ ،‬یا جانباز هایی هس��تند که به خاطر‬ ‫مش��کل مالی ب ی خانمان ش��ده اند‪ .‬خود اینها هم کسانی‬ ‫نیستند که کامال ب ی نیاز باشند‪.‬‬ ‫از این زاویه پرداختن به ای��ن موضوع به نظر من قابل‬ ‫تقدیر اس��ت‪ ،‬اینکه فیلم تالش م ی کند یک وضعیت را به‬ ‫نمایش بگذارد که اگر جانبدارانه نباش��د‪ ،‬بس��یار هم خوب‬ ‫است‪.‬‬ ‫به نظرش�ما چقدر ای�ن فیلم توانس�ته خوب از‬ ‫کار دربیاید؟‬ ‫من موافق برخ��ی منتقدانی که ب��ا پی ش زمینه‬ ‫به فیلم ن��گاه م ی کنند‪ ،‬نیس��تم‪ .‬من موافق این نیس��تم‬ ‫که منتقدی نقدش را با این پیش زمینه اغ��از کند که ایا از‬ ‫فیلم ی خوش��ش امده یا نه و بعد بگوید که چرا از این فیلم‬ ‫خوشش امده است‪ ،‬یا نیامده است‪.‬‬ ‫منتقد کسی است که فارغ از نظر و سلیقه شخص ی اش‬ ‫به فیل��م نگاه م ی کند‪ .‬برخ��ی منتقدان در م��ورد این فیلم‬ ‫نوش��ته اند که فیلمنامه گره های قابل مالحضه ای ندارد‪ ،‬یا‬ ‫شخصیت اصلی فیلم ساکت است‪ .‬خب اگر این شخصیت‬ ‫ساکت نبود که اصال داستانی ش��کل نم ی گرفت‪ ،‬اگر قرار‬ ‫بود این ش��خصیت حرف بزند که داس��تان دیگر به دردی‬ ‫نم ی خورد‪ .‬در واقع م ی خواهم بگویم اینکه شخصیت اصلی‬ ‫این داستان ساکت است‪ ،‬استعاره ای است که ب رای نشان دادن‬ ‫یک گروه از افراد از ان استفاده شده است‪ .‬سکوت پرستویی‬ ‫در نقشش استعاره ای از سکوت یک نسل است که در چنبره‬ ‫شرایط روزمره گرفتار شده است؛ نسلی که نم ی تواند حرفی‬ ‫از شرایط زندگ ی اش بزند چون موضوع لوث شده است‪ .‬این‬ ‫اتفاق در زندگی خود پرستویی هم افتاده است‪ ،‬تا جایی که‬ ‫م ی دانم ب رادر شهید است اما هیچ وقت این موضوع را در هیچ‬ ‫جا مطرح نکرده است تا اینکه در جریان یک اتفاق اجتماعی‬ ‫و تحت شرایط خاصی این موضوع را مطرح کرد‪ .‬ان هم نه‬ ‫ب رای اینکه بخواهد از چیزی سوءاستفاده کند‪.‬‬ ‫البته اقای پرس��تویی در این نوع بازی سابقه دارد‪ ،‬این‬ ‫اولین بار نیس��ت که او نقش یک بازمانده جن��گ را بازی‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫ام�ا به ه�ر ح�ال نم ی ش�ود نادی�ده گرف�ت که‬ ‫شخصیت پرس�تویی در این فیلم خیلی ساکت‬ ‫است‪.‬‬ ‫به نظر من این سکوت از ضعف فیلمنامه نیست‪،‬‬ ‫مخصوصا اینکه در پای��ان فیلم وقتی ش��خصیت اصلی‬ ‫داس��تان کارش را انجام م ی دهد از در خارج نم ی شود‪ ،‬بلکه‬ ‫از راهی م ی رود که بخش کهنه بیمارستان است‪ ،‬راهی که‬ ‫تاریک است و مربوط به زمانی است که بیمارستان زیر اتش‬ ‫جنگ بوده اس��ت‪ .‬درواقع به نظر من این پایان بندی خروج‬ ‫شخصیت ما از این بخش بیمارستان‪ ،‬هم یک استعاره است‪.‬‬ ‫شخصیت به درون و گذشته خودش برم ی گردد‪ ،‬ان هم در‬ ‫شرایطی که حرفی ب رای گفتن ندارد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�د فیلم تا حدودی به سمت اقای‬ ‫پرستویی کج شده اس�ت‪ ،‬منظورم این است که‬ ‫حضور اقای پرستویی خیلی در فیلم پررنگ است‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د که منطق فیلمنامه نویس��ی و‬ ‫منطق بازی دونفره ایجاب م ی کند ک��ه نقش اول و دوم در‬ ‫فیلم پررنگ باشد‪ .‬اما هم بازی اقای پرستویی خیلی خوب‬ ‫بود و هم بازی نقش اول زن که نقش را بسیار خوب دراورده‬ ‫است‪ .‬اما اینکه چرا این همه حضور اقای پرستویی در فیلم‬ ‫پررنگ اس��ت‪ ،‬من فکر م ی کنم علتش این است که اصال‬ ‫هدف فیلم همین شخصیت است‪.‬‬ ‫بعضی منتقدان م ی گویند به خاطر سکوت های‬ ‫زیادی که در فیلم داریم‪ ،‬اصال درامی شکل نگرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫س��کوت های زیاد باعث ش��ده که موقعیت درام‬ ‫ایجاد نش��ود‪ ،‬درواقع این فیلم به ما این امکان را نم ی دهد‬ ‫که ش��خصیت را در مواجهه با ادم های اط راف بشناسیم‪ .‬ما‬ ‫درواقع تنها در انتهای فیلم است که م ی فهمیم با یک جانباز‬ ‫رو به رو هستیم‪ .‬به نظر من تنها چالشی که در این فیلم وجود‬ ‫دارد‪ ،‬درگیری است که در بیمارستان ایجاد م ی شود و به غیر‬ ‫از ان درگیری دیگری در این فیلم نیست‪ .‬ضعف این فیلم به‬ ‫نظر من این است که شخصی ت های بزرگ خلق نم ی کند‪.‬‬ ‫ادای احترامی به ان نسل نم ی کند‪ ،‬وزنه سنگین دیالوگ ها‬ ‫و تصوی ر ها ب ی هیچ نتیجه و توجیهی روی اقای پرس��تویی‬ ‫است‪ .‬درواقع این فیلم با این داستان م ی توانست مضمون‬ ‫یک فیلم بیست دقیقه ای باش��د‪ ،‬اما وقتی قرار است یک‬ ‫فیلم بلند بس��ازیم به نظر م ی اید که مسیر فیلم باید باال و‬ ‫پایی ن های بیشتری داشته باشد‪ ،‬م ی توان در این طور موارد‬ ‫از فالش بک ها اس��تفاده کرد یا با یاداوری چی ز های دیگر‪،‬‬ ‫موقعی ت های جدی��د در فیلم ایجاد کرد‪ .‬ب��ه نظر من تنها‬ ‫مشکل این فیلم همین است‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید این فیلم در کارنامه اقای میرکریمی‬ ‫ در کجا قرار م ی گیرد؟‬ ‫به نظ��ر من ای��ن هم ی��ک تجربه دیگ��ر اقای‬ ‫میرکریم ی است‪ ،‬این فیلم هم همان نگاه فیلم «به همین‬ ‫سادگی» را دارد‪ .‬ان فیلم هم با مشکالت زیاد و کلی رو به رو‬ ‫بود‪ .‬در واقع این نگاه تخت به موضوع هنوز هم در فیلم های‬ ‫میرکریمی وجود دارد‪ .‬فیلم «زیر نور م��اه»‪ ،‬از این نظر فیلم‬ ‫قابل قبولی اس��ت‪ ،‬از این نظر که چالش های��ی که در یک‬ ‫منطقه که هر روز از ان رد م ی ش��ویم را به تصویر م ی کشد و‬ ‫یک سری مسائل فرهنگی و اعتقادی را در کنار هم به نمایش‬ ‫ی این نظر‬ ‫م ی گذارد‪ .‬فیلم «یک حبه قند» در کارنامه میرکریم ‬ ‫متفاوت و متمایز بوده است‪ .‬البته این را هم باید در نظر گرفت‬ ‫که ان فیلم هم احتماال از یک فیلم کره ای متاثر بوده است‪ .‬‬ ‫مانیفست سینما‬ ‫نگاهی به فیلمسازی رضا میرکریمی‪ ،‬به بهانه اکران « امروز»‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ‬ ‫‪4‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 230‬‬ ‫س��راغ دارد‪ ،‬مفاهیم بسیار حساس��ی را به چالش م ی کشد‬ ‫که ش��اید اگر کس��ی غیر از مش��خصات فردی او به سراغ‬ ‫انها م ی رفت‪ ،‬با مقاومت ها و ضدیت های بیش��تری مواجه‬ ‫م ی شد‪ .‬فیلم یادشده در جشنواره ان سال فیلم موفقی بود‬ ‫و جوایز بسیاری را از ان خود کرد‪ ،‬اما در عین حال کارگردان‬ ‫اثر بعدا مطرح کرد که احساس م ی کند این فیلم به بازنگری‬ ‫بیشتری نیاز دارد‪.‬‬ ‫فیلم بعدی رضا میرکریم��ی یعنی «خیلی دور خیلی‬ ‫نزدیک» در سال ‪ 83‬فضای جدیدی را ب رای او و شاید سینمای‬ ‫ای ران باز کرد‪ .‬این فیلم که در جشنواره فیلم فجر نیز شش‬ ‫س��یمرغ بلورین ازجمله جوایز بهترین فیلم و کارگردانی را‬ ‫کسب کرد‪ ،‬با نمایشی که از به کارگیری امکانات سینما در‬ ‫سینمای ای ران داش��ت‪ ،‬درواقع نوعی جهش از نظر برخی‬ ‫استانداردهای فنی در فیلمسازی کشور به شمار م ی رود‪ .‬این‬ ‫فیل م هم طبق معمول فیلم ه��ای او‪ ،‬با تهی ه کنندگی حوزه‬ ‫هنری ساخته شد‪.‬‬ ‫«به همین سادگی» نیز در س��ال ‪ 86‬فیلم موفقی از‬ ‫اب درامد ک��ه طبق همان نگاه س��اده میرکریمی به دنیای‬ ‫اط راف و در این فیلم‪ ،‬جهان پی رامون��ی یک زن خانه دار‪ ،‬باز‬ ‫هم مورد توجه قرار گرفت و عالوه بر سیمرغ بلورین بهترین‬ ‫بازیگر نقش اول زن ب رای یک بازیگر ناش��ناخته‪ ،‬هرچند در‬ ‫رقابت با «اواز گنجشک» های مجید مجیدی جایزه بهترین‬ ‫کارگردانی را واگذار کرد‪ ،‬اما س��یمرغ بلورین بهترین فیلم و‬ ‫بهترین فیلمنامه را هم به دس��ت اورد‪ .‬این فیلم یک درس‬ ‫بزرگ ب رای خیلی از فیلمسازان جوان به همراه داشت مبن ی بر‬ ‫اینکه ب رای ساخت فیلمی موفق الزاما به یک قصه عجیب‬ ‫و غریب نیاز نیست و تنها با یک برش از زندگی انسان های‬ ‫اط راف خود‪ ،‬اثری قابل تامل م ی توان خلق کرد که به دل و‬ ‫مذاق بسیاری خوش اید و خوش بنشیند‪.‬‬ ‫ی اش به «یه حبه‬ ‫میرکریم ی در تجربه س��ینمایی بعد ‬ ‫قند» رس��ید؛ فیلمی قوی که البته در جشنواره فجر‪ ،‬کمتر‬ ‫مورد توجه داوران واقع ش��د و به نوعی ن��وار موفقی ت های‬ ‫س��یمرغی فیلم های او را گسس��ت‪ .‬اما این موضوع باعث‬ ‫نش��د که ارزش های حرفه ای فیلم از جانب اهالی سینما و‬ ‫رس��انه مورد توجه قرار نگیرد‪ .‬این واقعیت را نه تنها با یک‬ ‫جس ت وجوی س��اده در فضای اینترنت و صفحات رسانه ها‪،‬‬ ‫بلکه با رصد می زان اقبال مردم که مبتنی بر ارتباط حسی و‬ ‫ارزیاب ی شان از این اثر به شدت ای رانی بود‪ ،‬م ی شد درک کرد‪.‬‬ ‫پس از انکه موضع گیری میرکریمی درباره داوری های‬ ‫جشنواره فجر‪ ،‬به یک جنجال بدل شد و عمال هم فیلمش‬ ‫در جشنواره نادیده گرفته شد‪ ،‬میرکریمی یک تنه به میدان‬ ‫امد و تا روزی که فیلمش در اکران به فروش قابل توجه دست‬ ‫نیافت‪ ،‬از حضور در صحنه دست نکشید‪ .‬پس از ان هم ان‬ ‫ماجرای انتخ��اب فیلمش ب رای معرفی به اس��کار و تحریم‬ ‫اکادمی اسکار به بهانه تولید یک فیلم موهن به مقدسات‬ ‫مس��لمانان پیش امد که بس��یاری‪ ،‬ان را تسویه حس��اب‬ ‫ش��مقدری با یارانش با حوزه هنری دانس��تند که سینمای‬ ‫منسوب به تفکر دولتیان را با بهان ه مقابله با جریان موسوم به‬ ‫انحرافی‪ ،‬تحریم کرده بودند‪.‬‬ ‫به ه ر حال شاید بتوان گفت این ماجراها فصل و نگاه‬ ‫جدیدی را پیش روی فعالیت حرفه ای میرکریمی گشود و‬ ‫او پس از تهیه و تولی��د چند فیلم کاراول ی ه��ا و نیز تجربه‬ ‫کار انیمیشن‪ ،‬به س��اخت فیلم «امروز» مبادرت کرد که در‬ ‫جشنواره سال ‪ 92‬به نمایش درامد‪ .‬هرچند این فیلم هم مانند‬ ‫«یه حبه قند»‪ ،‬سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را‬ ‫ب رای او به ارمغان نیاورد و در جشنواره هم چندان روی خوش‬ ‫ندید‪ ،‬اما عالوه بر به دس��ت اوردن جایزه هایی چون بهترین‬ ‫بازیگر نقش مکمل زن (ب رای شبنم مقدمی)‪ ،‬در زمان اکران‬ ‫عمومی‪ ،‬به یک نمون��ه از محصوالت متفاوت س��ینمای‬ ‫ای ران‪ ،‬مبتنی بر تفکری خاص‪ ،‬تبدیل شد‪ .‬این فیلم از اقبال‬ ‫عمومی نسبی هم برخوردار شده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫رض��ا میرکریم ی تاکن��ون هفت فیلم س��ینمایی در‬ ‫‪ 12-13‬سال ساخته اما به نظر م ی رسد در ‪ 48‬سالگی‪ ،‬بیش‬ ‫از این مدت زمان و این می زان کار پختگی داش��ته باشد که‬ ‫ب ی شک به اندیشه پس از فعالیت حرفه ای اش بازم ی گردد‪.‬‬ ‫او خود معتقد اس��ت درواقع کار حرفه ای انجام نم ی دهد که‬ ‫زندگی کند‪ ،‬بلکه زندگی م ی کند و در جریان ان کاری بیرون‬ ‫م ی اید‪ .‬این یعنی که در پس این وجهه حرفه ای فیلمسازی‪،‬‬ ‫ی پا‬ ‫نه تنها به اندازه ‪ 48‬سال علم اموزی از زمانی که میرکریم ‬ ‫به عرصه گیتی گذاشته و اولین درک هایش از جهان هستی‬ ‫صورت گرفته‪ ،‬نهفته است‪ ،‬بلکه بسیار فراتر از ان‪ ،‬مبتنی بر‬ ‫یک تاریخ طوالنی کمال جویی بشر و درنتیجه خطا و ازمون‬ ‫و اموزه هایی در جهت تعالی بش��ریت به عنوان پشتوانه ای‬ ‫عظیم و موثر قرار گرفته است‪.‬‬ ‫سیدرضا میرکریم ی سال ‪ 1345‬در زنجان متولد شده‬ ‫است‪ .‬او عالوه بر برخی تجربه های تلویزیونی و فیلم کوتاه‬ ‫در جوانی ب��ا دو فیلم کوتاه «ب��رای او‪ ،‬ی��ک روز بارانی» و‬ ‫«خروس» به موفقی ت هایی ازجمله در جشنواره فیلم فجر‬ ‫دس��ت یافت‪ .‬این نکته ای اس��ت که خیل ی ها از ان غافلند‬ ‫که وقتی میرکریمی در سال هایی به کارگردانی تبدیل شد‬ ‫که عمال جایزه های جشنواره فیلم فجر به عنوان مهمترین‬ ‫رویداد سینمایی کشور بین او و کسانی چون مجید مجیدی‪،‬‬ ‫به نوبت ساخت فیلم هایش��ان تقسیم م ی شد‪ ،‬سال ها قبل‪،‬‬ ‫از همین جش��نواره جایزه ای در حوزه فیلم کوتاه گرفته بود‪.‬‬ ‫در واقع م ی توان گفت میرکریمی فیلمس��از‪ ،‬از ان دس��ته‬ ‫واقعی ت هایی است که اهسته و پیوسته با شتابی یکنواخت‬ ‫ و نه حرکتی یکنواخت ‪ -‬روند صعودی خود را طی م ی کنند‬‫ی در زمان‬ ‫و اوج م ی گی رند‪ .‬بنا بر همین اصل‪ ،‬قطعا میرکریم ‬ ‫ساخت فیلم «امروز» با زمان ساخت نخستین فیلم بلندش‪،‬‬ ‫از نظر دانش‪ ،‬بینش و توانایی هنری‪ ،‬تفاوت های بس��یاری‬ ‫داش��ته اس��ت‪ .‬اما نکته جالب اینکه او قطعا در مسیری با‬ ‫یک س��مت و س��و و جهت گیری روند صعودی خود را طی‬ ‫کرده و نه دچار تغییر جهت یا کند و تند شدن های ناگهانی‬ ‫شده است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬م ی توان گفت که او‪ ،‬هم از نظر‬ ‫مفهوم ی و هم از نظر شکلی‪ ،‬مانیفس��ت خود را ب رای طی‬ ‫مسیر فیلمسازی انتخاب کرده و به ان وفادار هم مانده است‪.‬‬ ‫وقتی اولین فیلم س��ینمایی رضا میرکریم��ی با نام‬ ‫«کودک و سرباز» در سال ‪ 1378‬عرضه و به سرعت مورد توجه‬ ‫واقع شد‪ ،‬نوید ظهور فیلمسازی خوش اتیه در دل اهالی جدی‬ ‫سینما قوت گرفت‪ .‬این خوش اتیگی هم ب هدلیل توانای ی های‬ ‫فنی و هم به دلیل جس��ارت موجود در بطن ذهن فیلمساز‬ ‫مورد نظر بود‪ .‬این فیلم عالوه بر جلب توجه در حوزه داخلی‬ ‫در حد کسب دیپلم افتخار از جشنواره فیلم فجر‪ ،‬تا چند سال‬ ‫در جشنواره های متعدد فیلم در نقاط مختلف دنیا به نمایش‬ ‫درامد که در برخی از انها موفقی ت هایی نیز به دس��ت اورد‪.‬‬ ‫ضمن انکه این فیل��م به مثابه یک معرف ی نام��ه بود ب رای‬ ‫این کارگردان جوان که پیش��نهادها و طرح هایی را به سوی‬ ‫او روانه ساخت‪.‬‬ ‫اما میرکریمی با فیلم دومش یعنی «زیر نور ماه» خیلی‬ ‫بیشتر دیده شد‪ .‬این فیلم اولین اثر جدی در حوزه سینماست‬ ‫که به حریم روحانیت به شکل ویژه ای وارد شد و نگاه نویی‬ ‫را در س��ینما در برخورد با قش��ر روحانیت – ب��ه دور از نگاه‬ ‫کلیشه ای و غیرمنعطف پیشین – ایجاد کرد‪« .‬زیر نور ماه»‬ ‫داستان طلب ه ای در استانه ملبس شدن به کسوت روحانیت‬ ‫است که بین پوشیدن این لباس و اولویت دادن به وظایف‬ ‫انسان ی اش‪ ،‬با تردیدها و چالش هایی ذهنی مواجه م ی شود‪.‬‬ ‫البته میرکریمی با وسواس��ی خاص‪ ،‬همواره مخاطبانش را‬ ‫تا انتها همراهی م ی کند‪ ،‬ان هم به س��وی جایگاهی توام با‬ ‫اطمینان خاط��ر‪ .‬از این منظر م ی توان گف��ت که او یکی از‬ ‫صادق ترین فیلمس��ازان ما در مواجهه با مخاطب است که‬ ‫معموال ضمن استفاده سطح باال از امکانات فنی هنر سینما‪،‬‬ ‫هیچ گاه از این امکانات در جه��ت غافل گیری مخاطب به‬ ‫هر قیمت یا رهاس��ازی او در ورطه ای نامش��خص استفاده‬ ‫نم ی کند؛ بلکه اثار میرکریم ی بدون انکه حرف پیچیده ای‬ ‫را در اط��راف مخاطب بتنن��د‪ ،‬او را به تعمق ب��ه مفاهیمی‬ ‫ وام ی دارند که هر روز خیلی س��اده از کنار انها گذر م ی کند‪.‬‬ ‫این نکته ای اس��ت که در فیلم های اخیر میرکریم ی بسیار‬ ‫نمایان تر شده اند‪.‬‬ ‫به هر حال میرکریمی همچنان پیگیر اکران فیلم اول‬ ‫خود در میانه سال ‪ 1380‬بود که چراغ ساخت فیلم سومش را‬ ‫با عنوان «اینجا چراغی روشن است» روشن کرد‪ .‬این فیلم‬ ‫داستان متولی امامزاده یک روستاس��ت که زمانی تصمیم‬ ‫م ی گیرد قلب خود را عمل کند و به دنبال جانش��ینی ب رای‬ ‫خویش م ی گردد‪ .‬ولی مردم به دلیل شرایط و مسائل سختی‬ ‫که ب رایشان پیش امده و اعتقاد خود را نسبت به این امامزاده‬ ‫از دست داده اند‪ ،‬حاضر نیستند این مسئولیت را قبول کنند و‬ ‫هر کسی بهانه ای م ی اورد تا اینکه پیرمرد به رغم میل باطنی‬ ‫خودش‪ ،‬مجبور م ی ش��ود تولیت ان امامزاده را به ب رادرزاده‬ ‫کم عقل خود بسپارد و از اینجا ماجراهای فیلم اغاز م ی شود‪.‬‬ ‫«اینجا چراغی روشن است» اگرچه مثل کار قبلی میرکریم ی ‬ ‫تم مذهبی دارد‪ ،‬ولی برخ�لاف «زیر نور ماه» که موضوعی‬ ‫اجتماعی به نظ��ر م ی اید‪ ،‬از مصادیق خیل��ی ملموس روز‬ ‫جامعه اجتناب کرده و کلیت فیلم در فضایی روستایی به سر‬ ‫م ی برد‪ ،‬اما درواقع همان چیزی را ه��دف قرار داده که ما در‬ ‫جامعه امروز خود با ان دست به گریبانیم‪.‬‬ ‫اساسا میرکریمی را یکی از فیلمسازان صریح م ی توان‬ ‫برشمرد که هم معموال انچه را اعتقاد دارد‪ ،‬با شجاعت بیان‬ ‫م ی کند‪ ،‬هم باتوجه به اعتماد به سالمتی که در نفس خود‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪67‬‬ ‫دوئل کفاشیان ‪ -‬عزیزمحمدی‬ ‫ورزش‬ ‫در حالی که عزی�ز محمدی س�عی دارد خود را به ک�ورس رقابت با‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال برس�اند‪ ،‬برخی رس�انه ها از نصراهلل سجادی‬ ‫به عنوان اصلی ترین رقیب علی کفاشیان نام م ی برند‪ .‬هرچند این خبر‬ ‫خیلی زود از سوی معاون وزیر ورزش تکذیب شد اما واکنش های کفاشیان‬ ‫نس�بت به این خبر از نگران ی های او در خصوص حفظ صندلی ریاس�ت‬ ‫فدراسیون فوتبال حکایت دارد‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫انقالبرنگینعلیهکفاشیان‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ایا اپوزیس�یون رئیس فدراس�یون م ی تواند به حکومت‬ ‫‪ 6‬ساله علی کفاشیان پایان دهد؟‬ ‫نم ی دانم چرا هیچ دولتی‬ ‫با کفاشیان نم ی سازد‬ ‫گفت وگویمثلثبا‬ ‫امیرعابدینی‬ ‫‪1‬‬ ‫اخراجی ها علیه کفاشیان‬ ‫با اینکه بیش از ‪ 2‬س��ال از برگزاری مجمع انتخاباتی‬ ‫فدراسیون فوتبال گذشته و علی کفاشیان به عنوان رئیس‬ ‫این فدراسیون مشغول فعالیت است افرادی که به نوعی از‬ ‫فدراسیون فوتبال کنار رفتند حاال سعی دارند ریاست علی‬ ‫کفاش��یان را غیرقانونی جلوه دهن��د‪ .‬مصاحب ه های متعدد‬ ‫افرادی که قبل از این کمتر صحبت م ی کردند‪ ،‬تکذیب ورود‬ ‫وزارت ورزش به تغیی رات در فدراسیون فوتبال‪ ،‬مصاحب ه های‬ ‫منفی برخی اعضای کمیسیون اصل نود مجلس و انتشار‬ ‫خبرهای ضد و نقیض در مورد برکناری کفاش��یان از جمله‬ ‫اتفاقاتی است که گفته م ی شود فشار روی علی کفاشیان را‬ ‫بیشتر کرده است‪.‬‬ ‫البته از هم��ان روزه��ای برگزاری مجمع ریاس��ت‬ ‫فدراس��یون فوتبال صحبت هایی مبنی ب��ر برخی تخلفات‬ ‫در تغییرات اساسنامه فدراسیون مطرح ش��ده بود اما حاال‬ ‫پس از گذشت سه س��ال برخی در صدد ان هستند که علی‬ ‫کفاش��یان را قبل از مجمع کنار بزنند‪ .‬استدالل این عده از‬ ‫مخالفان کفاشیان این است که ریاست او غیرقانونی است؛‬ ‫مناظره ای که هفته گذش��ته در برنامه نود صورت گرفت و‬ ‫البته پایان نامشخصی داشت‪ ،‬نشان می داد که طیف نزدیک‬ ‫به عزیزمحمدی‪ ،‬رئیس اتحادیه فوتبال قصد دارد عملکرد‬ ‫فدراسیون فوتبال و اعضای مجمع و هیات رئیسه را با ابهام‬ ‫و ایرادهای جدی روبه رو کند‪ .‬نکته جالب در مناظره هفته‬ ‫گذش��ته این بود که منصور عظیم زاده‪ ،‬نماینده تام االختیار‬ ‫اتحادیه فوتبال اگرچه سعی می کرد خود را نماینده اتحادیه‬ ‫نداند اما بارها به نام عزیزمحمدی اش��اره کرد و حتی او را‬ ‫شاهد بسیاری از ادعاهایش قرار داد‪ .‬این موضوع به خوبی‬ ‫نشان می داد که یک طرف این دعوا عزیزمحمدی و طرف‬ ‫دیگر کفاشیان است‪ .‬گفته می شود عزیزمحمدی در مورد‬ ‫برخی مسائل و مشکالت فدراسیون فوتبال اطالعاتی را در‬ ‫اختیار کمیس��یون اصل نود قرار داده است‪ ،‬هرچند خودش‬ ‫این موض��وع را رد می کند و تاکید دارد ک��ه هرگز به دنبال‬ ‫حاشیه و جنجال نبوده است‪ .‬با این حال چه کسی است که‬ ‫نداند ارائه برخی اخبار و اطالعات به مس��ئوالن کمیسیون‬ ‫هزینه های فدراسیون فوتبال‬ ‫باورش سخت است؛ ش��اید هم محال؛ اینکه وزارت‬ ‫ورزش با فدراسیون فوتبال و انچه در فوتبال می گذرد هیچ‬ ‫کاری ندارد و درب��اره ماندن یا رفتن کفاش��یان هم نظری‬ ‫ندارد‪ .‬این شاید امکان نداشته باشد‪ .‬برخی مسئوالن وزارت‬ ‫ورزش نیز البته این موضوع را تایی��د می کنند‪ .‬با همه اینها‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫عل�ی کفاش�یان ادم باهوش�ی اس�ت و‬ ‫بیشتر شاید خوش ش�انس‪ .‬در دوره ای‬ ‫برای نخس�تین ب�ار رئیس فدراس�یون‬ ‫فوتبال ش�د که ن�زاع می�ان رئیس وقت‬ ‫سازمان تربیت بدنی و مخالفانش به اوج‬ ‫رس�یده بود اما این علی کفاشیان بود که‬ ‫از دل یک نزاع برنده بیرون امد‪ .‬او چهار‬ ‫سال بعد نیز تقریبا در ش�رایطی مشابه‬ ‫دوباره رئیس فوتبال ایران شد؛ انجا که‬ ‫فوتبالی ها تازه می خواستند طعم استقالل‬ ‫را بچشند و به همه ثابت کنند که در رای‬ ‫دادن به نامزدهای ریاست فدراسیون از‬ ‫وزارت ورزش خط نمی گیرند‬ ‫اصل نود می تواند فشار بر رئیس فدراسیون فوتبال را بیشتر‬ ‫کند‪ .‬مصاحبه ای که رئیس کمیسیون اصل ‪ 90‬هفته گذشته‬ ‫با هفته نامه مثلث داشت نیز شاهدی بر این ادعاست؛ اینکه‬ ‫کمیسیون اصل نود حاال دل خوشی از عملکرد فدراسیون‬ ‫فوتبال ندارد‪ .‬گفته می ش��ود در ماجرای دلخوری اعضای‬ ‫کمیسیون اصل نود از فدراس��یون فوتبال اما رد پای برخی‬ ‫افرادی که از فدراسیون فوتبال اخراج شده اند یا نتوانسته اند‬ ‫به همکاری با علی کفاشیان ادامه دهند‪ ،‬دیده می شود‪ .‬نکته‬ ‫جالب توجه اینکه مخالفان علی کفاشیان حاال سعی می کنند‬ ‫وزارت ورزش را نیز دست کم در رسانه ها با خود همراه کنند‬ ‫و از صدا و سیما‪ ،‬وزارت ورزش و مجلس به عنوان مخالفان‬ ‫سرس��خت فدراس��یون فوتبال نام ببرند‪ .‬در واقع مخالفان‬ ‫فدراس��یون فوتبال س��عی دارند از همه ابزارها برای فاسد‬ ‫نشان دادن علی کفاشیان و مجموعه تحت نظرش استفاده‬ ‫کنند‪ .‬ش��اید همین اس��تفاده ابزاری از نام وزارت ورزش و‬ ‫جوانان برای ایجاد تغییرات در فدراس��یون فوتبال بود که‬ ‫باعث ش��د مدیرکل روابط عمومی این وزارتخانه بالفاصله‬ ‫در مصاحبه ای تاکید کند که این وزارتخانه هیچ دخالتی در‬ ‫مسائل فوتبال و ایجاد تغییرات مدیریتی در این فدراسیون‬ ‫ندارد‪ .‬در این مورد گفته می ش��ود محمود گ��ودرزی نیز از‬ ‫اینکه پ��ای وزارت ورزش به این ماجرا باز ش��ده و از اعتبار‬ ‫این وزارتخانه خرج شده‪ ،‬به مسئوالن گالیه کرده و هرگونه‬ ‫دخالت وزارت ورزش در فوتبال را رد کرده است‪.‬‬ ‫البته بعید به نظر می رسد که ماجرا به اینجا ختم شود؛‬ ‫بی تردید این جریان طی روزه��ای اینده و پس از کمرنگ‬ ‫ش��دن بحث پرداختن به اساس��نامه فدراس��یون فوتبال‪،‬‬ ‫موضوعات جدیدی را برای تخریب فدراسیون فوتبال پیش‬ ‫خواهند کشید‪ .‬این در حالی است که علی کفاشیان تاکنون‬ ‫واکنشی به این موضوع نش��ان نداده و با همه انتقاداتی که‬ ‫به او وارد می شود‪ ،‬همچنان خونس��رد نشان می دهد‪ .‬این‬ ‫ابهامات در ش��رایطی مطرح شده که فدراس��یون فوتبال‬ ‫باید ابهاماتی که از س��وی مخالفان مطرح شده را برطرف‬ ‫کن��د‪ .‬حتی این ش��ایعه مطرح ش��د که س��ه تن از مدیران‬ ‫ارشد فدراس��یون فوتبال قرار است با فش��ار وزارت ورزش‬ ‫برکنار ش��وند؛ ش��ایعه ای که رئیس مرکز اطالع رسانی و‬ ‫روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان بالفاصله درباره ان‬ ‫واکنش نشان داد و گفت‪« :‬ارکان تصمیم گیری فدراسیون‬ ‫فوتبال طبق اساس��نامه ان مشخص است و وزارت ورزش‬ ‫و جوانان هیچ دخالتی در این م��ورد ندارد‪ ».‬خاطره تلخ ‪18‬‬ ‫ماه تعلیق فوتبال کش��ور و ورود فیفا به مسائل داخلی که با‬ ‫ بی تدبیری مدیران وقت ورزش ایران صورت گرفت‪ ،‬هنوز‬ ‫در ذهن فوتبال دوس��تان و جامعه ورزش هست و ان طور‬ ‫که نزدیکان وزیر ورزش می گویند دکتر گودرزی به عنوان‬ ‫یک متخص��ص ورزش و اگاه به قوانین و اساس��نامه های‬ ‫بین المللی‪ ،‬هیچ گاه به این موضوع ورود نمی کند و مطمئنا‬ ‫هرگونه تغیی��رات مدیریتی با نظر رئیس فدراس��یون و در‬ ‫نهایت مجمع ان خواهد بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫علی کفاش��یان ادم باهوش��ی است و بیش��تر شاید‬ ‫خوش شانس‪ .‬در دوره ای ب رای نخستین بار رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال شد که نزاع میان رئیس وقت سازمان تربی ت بدنی و‬ ‫مصطفی اجورلو به عنوان ‪ 2‬نامزد ریاست فدراسیون فوتبال‬ ‫به اوج رسیده بود اما این علی کفاش��یان بود که از دل یک‬ ‫نزاع ب رنده بیرون امد‪ .‬او چهار سال بعد نیز تقریبا در شرایطی‬ ‫مشابه دوباره رئیس فوتبال ای ران شد؛ انجا که فوتبال ی ها تازه‬ ‫م ی خواستند طعم استقالل را بچشند و به همه ثابت کنند که‬ ‫در رای دادن به نامزدهای ریاست فدراسیون از وزارت ورزش‬ ‫خط نم ی گیرند‪ .‬این گونه بود که حس��ین قریب‪ ،‬مرد مورد‬ ‫حمایت وزیر وقت ورزش‪ ،‬ناکام بزرگ مجمع فوتبال در سال‬ ‫‪ 90‬نام گرفت و علی کفاشیان با تکیه بر موج استقالل طلبی‬ ‫اعضای مجمع دوباره رئیس شد‪.‬‬ ‫انتخابات فدراس��یون فوتبال در ان زمان محلی ب رای‬ ‫منازعه دول��ت و نامزدهای مس��تقل ب��ود‪ .‬در نهایت گرچه‬ ‫نامزد مورد حمای��ت دولت نتوانس��ت روی صندلی فوتبال‬ ‫بنشیند اما فردی نام اش��نا در ورزش و البته بیگانه با فوتبال‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال ش��د‪ .‬علی کفاشیان در ان سال ها‬ ‫ ب ی تجربگ ی هایش را ازمود اما حاال رئیس فدراسیون فوتبالی‬ ‫است که بیش از هر زمانی مدعی است که به قواعد فوتبال‬ ‫اشناست‪ .‬در این میان اما اوج موفقیت او از پس ناکام ی های‬ ‫گذشته اش‪ ،‬جام جهانی برزیل بود؛ جایی که تیم ملی نمایش‬ ‫قابل قبولی از خود به جا گذاش��ت‪ .‬برنده شدن کفاشیان در‬ ‫رقابت با حسین قریب اما هزینه هایی ب رایش همراه داشت‪.‬‬ ‫نخست انکه او بهتر از هر کسی م ی دانست وزارت ورزش به‬ ‫او و فوتبال روی خوش نشان نم ی دهد و او را از لحاظ معنوی‬ ‫حمایت نم ی کند و به او پول نم ی دهد؛ مشکل کوچکی نبود‬ ‫اما ب رای مردی که برنامه ریزی اقتصادی را به خوبی بلد شده‬ ‫نم ی توانست بحران بزرگی به وجود اورد‪ .‬البته دولت محمود‬ ‫احمدی نژاد بیش از انکه به کفاش��یان و فدراسیون فوتبال‬ ‫فشار مالی بیاورد س��عی داش��ت وی را مدیری ناالیق ب رای‬ ‫فوتبال نشان دهد‪ .‬شاید به همین دلیل رقیبی چون حسین‬ ‫قریب را به جنگ با کفاشیان فرستاد اما نه تنها بازی را نبرد‪،‬‬ ‫بلکه از علی کفاشیان یک قهرمان ساخت‪ .‬در اخرین روزهای‬ ‫عمر دولت دهم علی کفاشیان یکی‪ ،‬دوبار به مراجع قضایی‬ ‫و امنیتی احضار ش��د‪ .‬بالفاصله پس از ای��ن رفت وامدها او‬ ‫تصمیم گرفت از برخ��ی امتیازهایش بگ��ذرد‪ .‬یکی از این‬ ‫امتیازها کنار زدن مهدی تاج و عزیزمحمدی از فدراس��یون‬ ‫فوتبال بود‪ .‬او ای��ن امتیاز را در دور دوم ب رنده ش��دن خود در‬ ‫مجمع فوتبال به دست اورده بود اما با فشار وزارت ورزش در‬ ‫دولت دهم مجبور شد یکی از بیرون رفته ها را به فدراسیون‬ ‫برگرداند؛ مهدی تاج‪ .‬خیل ی ه��ا تصور م ی کردند دولت جدید‬ ‫رابطه خوبی با علی کفاشیان خواهد داشت‪ ،‬به خصوص اینکه‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال در روزهای پایانی عمر دولت دهم‬ ‫سعی م ی کرد خود را منتقد و مخالف دولت احمدی نژاد نشان‬ ‫دهد و با این شیوه دوست ی اش با وزیر جدید ورزش را تحکیم‬ ‫کند اما این اتفاق رخ نداد‪ .‬البته این خبر به تازگی شایع شد که‬ ‫علی کفاشیان به واسطه سالها دوستی با سیروس ناصری از‬ ‫نزدیکان دولت روحانی حتی ب رای وزارت ورزش هم ب رنامه داده‬ ‫بود‪.‬کفاشیان اما مرد خوش شانسی است‪ .‬درست در روزهایی‬ ‫که فش��ار انتقادها او را کالف��ه کرده ب��ود‪ ،‬تیم ملی فوتبال‬ ‫بزرگساالن در جام جهانی فضا را به ش��دت تغییر داد‪ .‬وزارت‬ ‫ورزش نیز حاال چاره ای جز این ندارد که صبر کند و ببیند که‬ ‫در درون مجمع چه اتفاقاتی رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫ظرفیت سجادی بزرگ تر از ریاست‬ ‫فدراسیون فوتبال است‬ ‫گفت وگویمثلثبامازیارناظمی‬ ‫رئیس روابط عمومی وزارت ورزش‬ ‫کفاشیان‬ ‫فاسد نیست‬ ‫گفت وگویمثلثباسخنگوی‬ ‫ف راکسیونورزشمجلس‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫اما نزدیکان وزیر ورزش می گوین��د دکتر گودرزی تمایلی‬ ‫به ادامه حضور کفاش��یان در فوتبال ن��دارد و این مخالفت‬ ‫نیز به هزینه های گ��زاف فوتبال بی ارتباط نیس��ت‪ .‬گفته‬ ‫می شود وزارت ورزش به دنبال راه حل هایی است که بدون‬ ‫هزینه های س��نگین کفاش��یان را کنار بزن��د‪ .‬دو راه وجود‬ ‫دارد؛ کفاش��یان با کمترین هزینه ممکن و شاید بدون هیچ‬ ‫هزینه ای عرصه را به دیگری واگذار کند یا اینکه بماند اما‬ ‫اختیارات را ب��ه وزارت ورزش بده��د‪ .‬هزینه های گزاف و‬ ‫ بی حساب و کتاب در فوتبال باعث ش��ده تا وزارت ورزش‬ ‫دل خوش��ی از مرد خنده روی فوتبال نداش��ته باشد‪ ،‬با این‬ ‫حال وزارت ورزش ترجیح می دهد سونامی مورد نظرش را‬ ‫به شکل محافظه کارانه تری پیش ببرد‪.‬‬ ‫هرچند فدراس��یون عنوان کرده هدف از مجمع اینده‬ ‫فدراسیون فوتبال‪ ،‬ایجاد تعامل بیشتر بین بدنه و مهم ترین‬ ‫سازمان تصمیم گیری فوتبال در کش��ور است‪ ،‬با این حال‬ ‫از گوش��ه و کنار خبر می رس��د اعضای مجمع قصد دارند‬ ‫زمینه های الزم برای رای گیری درباره ابقا یا برکناری علی‬ ‫کفاشیان را ترتیب دهند‪ .‬طبیعی است که این موضوع هنوز‬ ‫تایید نشده و با تکذیب فدراسیون فوتبال همراه شده است‪.‬‬ ‫از انجایی که فوتبال با فاصل��ه‪ ،‬محبوب ترین ورزش ایران‬ ‫اس��ت‪ ،‬خیلی ها عالقه زیادی به حضور در این وادی دارند‬ ‫و مس��لما وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی چند سال‬ ‫اخی��ر ورزش‪ ،‬بیش از همیش��ه روی پ��روژه انتقال قدرت‬ ‫حساس است‪.‬‬ ‫موضوع ماندن یا رفتن کفاشیان جذاب شده است‪ .‬یک‬ ‫شایعه باعث ش��د تا واکنش ها طی چند روز موضوع ماندن‬ ‫یا رفتن کفاش��یان را به تیتر اول رسانه های ورزشی تبدیل‬ ‫کند؛ س��جادی به جای کفاش��یان‪ .‬اولین بار سایت فوتبال‬ ‫ایران نوشت که نصراهلل سجادی‪ ،‬به همراه برخی مخالفان‬ ‫کفاشیان به ساختمان سئول خواهند امد و برخی رسانه های‬ ‫دیگر نوشتند که حتی جلس��ه ای محرمانه بین تاج‪ ،‬رئیس‬ ‫سازمان لیگ و سجادی انجام شده که هیچ کس از محتوای‬ ‫این جلسه باخبر نیست‪ .‬خیلی ها با چیدن قطعات مختلف‪،‬‬ ‫پازل تفکرات و گمانه زنی های خود را روی دست گرفته اند‬ ‫و اعتقاد دارند این جلسه ارتباط زیادی با برکناری احتمالی‬ ‫کفاشیان دارد و می توان حدس زد او در صورت ادامه ناتوانی‬ ‫در جلب نظ��ر وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬ش��غل فعلی خود را‬ ‫از دس��ت می دهد‪ .‬این خبر خیلی زود واکنش معاون وزیر‬ ‫ورزش را همراه داش��ت‪ .‬این خبر اما به ش��دت مورد توجه‬ ‫برخی رسانه ها قرار گرفت‪ .‬اما نصراهلل سجادی این شایعه‬ ‫را بی اساس خواند و تاکید کرد که این عجیب ترین خبری‬ ‫است که در ماه های اخیر به گوشش رسیده است اما تجربه‬ ‫نش��ان داده که در فدراس��یون فوتبال گاهی عجیب ترین‬ ‫اتفاق ها نیز رخ می دهد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫مصائب اقای رئیس‬ ‫شاید مشکالت علی کفاشیان تازه شروع شده است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد مش��کالت او و فدراس��یون فوتبال تحت‬ ‫مدیریتش ح��اال وارد فاز تازه تری ش��ده اس��ت‪ .‬جایی که‬ ‫براس��اس برخی اخبار وزارت ورزش‪ ،‬گروهی از نمایندگان‬ ‫مجل��س در کمین برکناری او نشس��ته اند‪ .‬اگ��ر در وزارت‬ ‫ورزش در انتخابات گذشته نتوانس��ته بود رقیبی همتراز با‬ ‫کفاش��یان را به میدان مبارزات انتخاباتی بکش��اند اما حاال‬ ‫این دولت برگ برنده ای همچون نصراهلل س��جادی را در‬ ‫اختیار دارد؛ الترناتیوی که خود س��ابقه ای در فدراس��یون‬ ‫فوتب��ال دارد و در حال حاضر معاون ورزش��ی وزیر ورزش‬ ‫اس��ت‪ .‬او که چندی پیش قصد داش��ت وزیر ورزش شود و‬ ‫توسط نمایندگان مجلس با کارت قرمز مواجه شد‪ ،‬معاونت‬ ‫وزارت ورزش را برعهده گرفت و حت��ی طبق گفت وگوی‬ ‫خودش با مس��ئول روابط عمومی وزارت ورزش عالقه مند‬ ‫به نامزدی در انتخابات کمیته المپیک هم بود اما ناکام ماند‪.‬‬ ‫حاال راه س��ومی پیش روی او قرار دارد؛ ریاست فدراسیون‬ ‫فوتبال‪ .‬بر این اس��اس ان ط��ور که س��ایت فوتبال ایران‬ ‫نوشته؛« اپوزیسیون علی کفاشیان به دنبال ریاست نصراهلل‬ ‫سجادی بر این فدراسیون هستند و در تالشند که به صورت‬ ‫نرم‪ ،‬قدرت را از کفاشیان رئیس سال های اخیر فوتبال ایران‬ ‫بگیرند‪ .‬از همین رو گویا به کفاش��یان پیشنهاد داده اند که‬ ‫پست خود را با س��جادی عوض کند و معاون ورزشی وزیر‬ ‫ورزش و جوانان ش��ود‪ .‬گفته می ش��ود که علی کفاش��یان‬ ‫تاکنون به این پیشنهاد پاسخ منفی داده و اعالم کرده قصد‬ ‫ندارد از فدراسیون فوتبال برود‪.‬‬ ‫مخالفان کفاشیان اما مورد حمایت وزارت ورزش قرار‬ ‫دارند‪ ،‬منتقد مدیریت فدراسیون فوتبالند و از هزینه هایی که‬ ‫در فوتبال کشور می ش��ود ناراضی هستند‪ .‬گویا انها عالوه‬ ‫بر ریاست فدراسیون که ان را برای نصراهلل سجادی درنظر‬ ‫گرفته اند‪ ،‬محمدرضا پهلوان را برای دبیرکلی فدراس��یون‬ ‫درنظر گرفته اند؛ مردی که در دوره ریاس��ت محمد دادکان‬ ‫دبیرکلی فدراسیون فوتبال را تجربه کرده است‪ .‬همچنین‬ ‫گفته می شود وزارت ورزش مخالفتی با ریاست مهدی تاج‬ ‫بر س��ازمان لیگ ندارد اما به این مدل هم فکر می کند که‬ ‫اگر تاج در س��مت نایب رئیس اول سازمان لیگ قرار بگیرد‬ ‫می توانن��د از گزینه هایی چ��ون امیر عابدین��ی و عزیزاهلل‬ ‫محمدی هم برای ریاست س��ازمان لیگ استفاده کنند‪ .‬به‬ ‫نصیرزاده در جبهه حامیان کفاشیان‬ ‫یکی از سایت های نزدیک به احمدی نژاد‪:‬‬ ‫مهدی تاج در موضع سکوت قرار دارد‬ ‫حقوقدان ها در جبهه عزیز محمدی‬ ‫نظر می رس��د در روزهای اینده تحرکات مجمع فدراسیون‬ ‫ابعاد تازهای به خود بگیرد چرا که از س��ویی گفته می شود‬ ‫سجادی بی میل نیست که ساختمان سئول را فتح کند و از‬ ‫سویی دیگر نیز کفاشیان قصد رفتن از ساختمان فدراسیون‬ ‫را ندارد؛ جدال تازه فوتبال ایران در راه اس��ت‪ ».‬کفاش��یان‬ ‫شاید به همان دلیل همیشگی باز هم برنده این نزاع شود؛‬ ‫مطلع شدن فیفا از دخالت دولت در امور فدراسیون فوتبال‪.‬‬ ‫هرچه هس��ت کفاش��یان اصال دوس��ت ندارد با برچسب‬ ‫اتهام های بزرگی چون فساد از فدراسیون فوتبال برود‪.‬‬ ‫علی کفاش��یان در تازه ترین واکنش خود نس��بت به‬ ‫تغییرات احتمالی در فدراس��یون فوتب��ال منتقدانش را به‬ ‫مطالعه بیشتر اساسنامه دعوت کرده است‪ .‬او در واکنش به‬ ‫برنامه هفته گذشته نود گفت‪« :‬دوستان بنده خدا یک سری‬ ‫مطالب را نمی دانند و شبهه ایجاد می کنند‪ .‬فیفا سال گذشته‬ ‫کمیته اخالق را ایجاد کرده و س��ال بعد در مجمع تاییدیه‬ ‫را خواهی��م گرفت‪ .‬اگر مجمع به عضوی که هیات رئیس��ه‬ ‫انتخاب کرده اس��ت‪ ،‬رای داد‪ ،‬که این ف��رد به کارش ادامه‬ ‫خواهد داد‪ ،‬در غیر این صورت فرد جدیدی انتخاب خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬در حال حاضر در حال تغییر اصالح س��اختار ‪AFC‬‬ ‫هستیم‪ .‬اساسنامه فدراسیون نیز مانند فیفا و کنفدراسیون‬ ‫اسیا هر س��ال باید تغییر کند که این تغییرات با نظر مجمع‬ ‫خواهد بود‪ .‬دیگ��ر بحثی در این خصوص وج��ود ندارد که‬ ‫بخواهیم برایش برنامه درس��ت کنیم و تا این اندازه به ان‬ ‫بپردازیم‪ .‬به جای پرداختن به ای��رادات اصلی فوتبال فقط‬ ‫نبش قبر می کنیم‪ ،‬برنامه ‪ 90‬ه��م که متخصص نبش قبر‬ ‫کردن است‪ ».‬اما رئیس کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس درباره‬ ‫ش��ایعاتی مبنی بر برکناری رئیس فدراس��یون فوتبال در‬ ‫صورت اشکار شدن برخی فسادهای صورت گرفته‪ ،‬گفته‬ ‫بود که در صورتی که هرگونه فس��ادی محرز و منتسب به‬ ‫اقای کفاشیان باشد و اگر مش��خص شود که خود شخص‬ ‫کفاشیان در این فساد نقش داشته اس��ت‪ ،‬برخورد صورت‬ ‫می گیرد‪ .‬کفاشیان در واکنش به این موضوع نیز این گونه‬ ‫اظهارنظر کرد‪« :‬درست است‪ .‬هیچ فرقی ندارد از شخص‬ ‫کفاشیان تا سایر اعضای فدراس��یون هر کسی باشد باید با‬ ‫وی برخورد ش��ود‪ ».‬اما او درب��اره جابه جایی اش با نصراهلل‬ ‫سجادی نیز واکنش نش��ان داد و گفت‪« :‬اصال سرپرستی‬ ‫در فدراسیون فوتبال معنایی ندارد که بخواهد مطرح شود‪.‬‬ ‫طبق اساسنامه اگر هر بالیی سر من بیاید‪ ،‬نایب رئیس اول‪،‬‬ ‫سرپرست همه کاره فدراسیون خواهد بود تا مجمع انتخاباتی‬ ‫فدراسیون برگزار شود‪ .‬اساسنامه فدراسیون برنامه ها و کارها‬ ‫را راهبری می کند‪ ،‬بنابراین کس��انی ک��ه در این خصوص‬ ‫صحبت می کنند بهتر اس��ت یک بار به دقت اساس��نامه را‬ ‫مطالعه کنند‪».‬اظهارات علی کفاشیان نشان می دهد که وی‬ ‫قصد ندارد به این راحتی فضا را برای مخالفانش فراهم کند‪.‬‬ ‫احتماال به زودی نزاع تازه فوتبال میان او و دوست سابقش‬ ‫یعنی عزیز محمدی وارد فاز تازه تری خواهد ش��د‪ .‬در عین‬ ‫حال برخی ها معتقدند عزیز محمدی نیز با توجه به رابطه ای‬ ‫که با باش��گاه های لیگ برتر و مدیران عامل این باشگاه ها‬ ‫برقرار کرده است‪ ،‬امیدوار است که بتواند قدرت را از ان خود‬ ‫کند‪ .‬هر چند تجربه نشان داده که وزارت ورزش چندان روی‬ ‫این نام حساب باز نکرده است‪.‬‬ ‫بنابراین مهم تری��ن الترناتیو علی کفاش��یان نصراهلل‬ ‫سجادی است؛ فردی که سابقه ریاست فدراسیون فوتبال را‬ ‫نیز در کارنامه اش دارد و از قرار معلوم نیز چندان بی میل نیست‬ ‫که به ساختمان سئول برسد‪ .‬هر چند دیگر همکاران وی در‬ ‫وزارت ورزش و جوانان این خبر را تکذیب می کنند و معتقدند‬ ‫او هرگز از وزیر ورزش جدا نمی ش��ود که راهی فدراس��یون‬ ‫فوتبال ش��ود اما هر چه هس��ت به نظر می رسد کفاشیان به‬ ‫سخت ترین روزهای کاری خود در فدراسیون فوتبال نزدیک‬ ‫شده است‪ .‬انقالب رنگینی که قصد دارد به صورت نرم‪ ،‬قدرت‬ ‫را از علی کفاشیان بستاند اغاز شده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ع�ده ای معتقدند برخ�ی رس�انه های تصویری‪،‬‬ ‫وزارت ورزش و مجلس علیه فدراس�یون ائتالف‬ ‫ناخواسته ای را تشکیل داده اند‪ .‬در این مورد دیدگاه‬ ‫شما چیست؟‬ ‫نمی دانم چرا هیچ دولتی با کفاشیان نمی سازد‬ ‫‪2‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیر عابدینی‬ ‫اقای عابدینی! گویا تغییرات احتمالی فدراسیون‬ ‫فوتب�ال و نارضایت�ی برخ�ی اعض�ای مجمع از‬ ‫عملکرد کفاشیان باز هم به س�وژه داغ رسانه ها‬ ‫تبدیل شده است‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫تا مجمع خیلی فاصله داریم‪ .‬دلیل برخی نگران ی ها‬ ‫و حساسی ت ها را نم ی فهمم‪ .‬فوتبال خیلی دشمن پیدا کرده‬ ‫است و متاسفانه در دوره وزیر جدید ورزش هم چنین اتفاقی رخ‬ ‫داده است‪ .‬یعنی اینکه برخی اقایان سعی م ی کنند مشکالت‬ ‫فوتبال را بیش از حد بزرگ کنند و ب��ه ان دامن بزنند‪ .‬انگار‬ ‫فوتبال بدون حامی مانده است‪ .‬بناب راین در چنین وضعیتی‬ ‫من معتقدم ما به عنوان اهالی فوتبال خودمان تیشه به ریشه‬ ‫خودمان بزنیم‪.‬‬ ‫در مورد علی کفاشیان چه نظری دارید؟‬ ‫در مورد علی کفاش��یان هم باید بگوی��م ما باید به‬ ‫ب رنامه یا بهتر بگویم به عملکرد افراد نگاه کنیم‪ .‬اگر عملکرد‬ ‫کفاش��یان بهتر از برنامه اش بوده از او حمای��ت کنیم و اگر‬ ‫عملکرد او ضعیف بوده اس��ت او را برداریم‪ .‬معادله س��ختی‬ ‫هم نیس��ت‪ .‬اگر اعضای مجمع به این نتیجه رس��یدند که‬ ‫کفاشیان باید برود ش��ک نکنید که او خواهد رفت‪ .‬ان وقت‬ ‫باید به کارنامه نفر بعدی و همچنین ب رنامه هایش نگاه کنیم‬ ‫و ببینیم ایا م ی توان سکان هدایت فوتبال را به ان فرد واگذار‬ ‫کرد یا خی ر‪.‬‬ ‫نظر شخص ی تان را م ی گویید؟‬ ‫کارنامه کفاشیان باید مورد تحلیل قرار بگیرد‪.‬‬ ‫خیل ی ها ای�ن روزها از ن�زاع تازه فوتبال س�خن‬ ‫م ی گویند؛ نزاع میان اتحادیه فوتبال و فدراسیون‬ ‫فوتبال‪ .‬نظر شما در این مورد چیست؟‬ ‫من باالخره نفهمیدم داستان کفاشیان چطور است؟‬ ‫دولت احمدی ن��ژاد او را قبول نداش��ت‪ ،‬این دول��ت هم با او‬ ‫نم ی س��ازد! تفاوت هم که میان این دولت و دولت قبلی کم‬ ‫نیس��ت‪ .‬چرا این طور اس��ت؟ من فکر م ی کنم چون حرف‬ ‫علی کفاشیان این است که فدراسیون باید استقالل داشته‬ ‫باش��د‪ .‬در چنین شرایطی هر کس��ی م ی اید م ی خواهد او را‬ ‫بزند‪ .‬حاال اقای عباسی به سبک خودش برخورد م ی کرد که‬ ‫البته من اصال به یاد ندارم او به کس��ی اهانت کرده باشد اما‬ ‫حاال متاسفانه از گوشه و کنار م ی شنوم که به برخی روسای‬ ‫فدراس��یون ها توهین هم م ی ش��ود و اگر چنین موضوعی‬ ‫صحت داشته باشد اتفاق خیلی بدی است‪.‬‬ ‫اینکه اتحادیه فوتبال بتواند در مورد فوتبال اظهارنظر‬ ‫کند و حتی در پروس��ه های تغییر و تحوالت فوتبال صاحب‬ ‫نفوذ شود‪ ،‬اتفاق بدی نیس��ت و خطرناک نیست‪ .‬اگر حرف‬ ‫منطقی بزند که اساس��ا باید گوش ش��نوایی داشته باشیم و‬ ‫ببینیم دوستان چه م ی گویند اما اگر اتحادیه فوتبال بخواهد با‬ ‫غرض ورزی وارد گود شود و به دنبال گرفتن قدرت باشد نباید‬ ‫به او میدان داد چون به دنبال خدمت کردن به فوتبال نبوده‬ ‫است‪ .‬البته من معتقدم تعامل اتحادیه فوتبال با فدراسیون‬ ‫فوتبال بهترین راه حل اس��ت‪ .‬در این صورت فوتبال ملی ما‬ ‫از این تعامل س��ود خواهد برد‪ .‬تقابل از دو طرف ماجرا تنها‬ ‫بازنده م ی سازد‪.‬‬ ‫من ب رای علی کفاشیان هزینه نم ی کنم‪ .‬به او متعهد‬ ‫نیستم‪ .‬دفعه قبل ب رای سربلندی و استقالل فوتبال ان کار‬ ‫را کردم و این دفعه نیز تصمیمی خواه��م گرفت که به نفع‬ ‫فوتبال است‪.‬‬ ‫اگر عزیزمحمدی بتواند نظر باشگاه ها را جلب کند‬ ‫که م ی تواند رئیس خوبی ب رای فدراسیون باشد‪ ،‬چرا نباید این‬ ‫اتفاق بیفتد؟ باشگاه های ما اعضای مجمع هستند‪ .‬چرا فکر‬ ‫م ی کنیم رقیب ما دشمن ماست؟ اجازه بدهیم این رقابت ها‬ ‫به طور سالم شکل بگیرد‪.‬‬ ‫(می خندد)کاشاینطورباشد‪.‬فقطازاقایانمی خواهم‬ ‫که اجازه بدهند چرخ فوتبال درست بچرخد‪ ،‬همین‪.‬‬ ‫گویا یک طرف این نزاع عزیزمحمدی قرار دارد و‬ ‫طرف دیگر علی کفاشیان‪.‬‬ ‫شما دفعه قبل برای کفاشیان هزینه کردید و در‬ ‫مجمع ب ه شدت از او دفاع کردید‪ .‬این بار هم برای‬ ‫او هزینه خواهید کرد؟‬ ‫البته وزارت ورزش تاکی�د م ی کند که تحت هیچ‬ ‫ش�رایطی قصد ندارد در امور فدراسیون فوتبال‬ ‫دخالت کند‪ .‬م ی گویند ما نم ی گوییم که چه کسی‬ ‫باش�د و چه کسی نباشد‪ .‬نظر ش�ما در این مورد‬ ‫چیست؟‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫در مورد کفاش�یان هم به ثب�ات مدیریت اعتقاد‬ ‫دارید؟‬ ‫اس�تقاللی که مجم�ع فوتب�ال در دوره قبلی ان‬ ‫را تجربه کرد بخ�ش اعظم ی از ان ب�ه اظهارات‬ ‫و اقدام�ات ش�ما در جری�ان برگ�زاری مجم�ع‬ ‫برم ی گشت‪ .‬این بار هم مجمع را به هم م ی ریزید‬ ‫یا خیر؟‬ ‫ورزش‬ ‫من به تثبیت مدیریت اعتق��اد دارم‪ ،‬به خصوص در‬ ‫فوتبال و به خصوص در فدراسیون ها و امور مربوط به کمیته‬ ‫ملی المپیک‪ .‬چرا اینها را نام بردم؟ چون اینها ب رای کشور ما‬ ‫کرس ی های بی ن المللی به همراه م ی اورد و به دست اوردن این‬ ‫کرس ی ها باعث سربلندی کشورمان خواهد شد‪.‬‬ ‫امیر عابدینی همچنان یکی از حامیان‬ ‫عل�ی کفاش�یان محس�وب م ی ش�ود‪ .‬البته‬ ‫نم ی توان به صراح�ت گفت ک�ه او در مجمع‬ ‫بعدی نیز هم�راه رئیس فدراس�یون فوتبال‬ ‫خواهد ب�ود اما به نظ�ر م ی رس�د او ب ه عنوان‬ ‫یکی از منتق�دان وزارت ورزش و جوانان راهی‬ ‫را در پیش م ی گیرد که به دوباره رئی س ش�دن‬ ‫کفاش�یان منجر ش�ود‪ .‬حال انکه در این راه‬ ‫موفق ش�ود یا خیر‪ ،‬هنوز هیچ چیز مشخص‬ ‫نیس�ت‪ .‬با مرد خوش مصاحب�ه فوتبال ایران‬ ‫درباره تحرکات اتحادیه فوتبال و عملکرد علی‬ ‫کفاشیان هم صحبت شدیم‪ .‬متن گفت وگوی‬ ‫مثلث با مهندس عابدینی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫بستر فوتبال ما به س��مت تقابل پیش م ی رود‪ .‬این‬ ‫یک واقعیت اس��ت‪ .‬اما کاش این اتفاق نیفت��د‪ .‬االن صدا و‬ ‫س��یما م ی خواهد حق فوتبال را تمام و کمال ندهد و وقتی‬ ‫فدراس��یون فوتبال به این رویه اعت��راض م ی کند م ی گوید‬ ‫همین است که هست‪ .‬مشکالتی هم به دلیل نبودن قانون‬ ‫در این بخش باعث ش��ده تا انها حق فوتبال را تمام و کمال‬ ‫ندهند و سمب ه شان پرزور باشد‪ .‬از سویی دیگر وزارت ورزش نیز‬ ‫شرایط خودش را در نظر م ی گیرد‪ .‬ب رای خودش حق مدیریت‬ ‫قائل است‪ .‬در یک طرف ماجرا هم فدراسیونی قرار دارد که هم‬ ‫م ی خواهد مستقل باشد و هم اینکه حق و حقوقش را بگیرد‪.‬‬ ‫مساله دوستان ما در ائتالف ناخواس��ته ای که شکل گرفته‬ ‫اساسا شخص کفاشیان نیست‪ .‬بحث اصلی اینجاست که‬ ‫هر فرد دیگری هم که بیاید باتوجه به تغیی راتی که در فوتبال‬ ‫ای ران به وجود امده باید از حق فوتبال مقابل نهادهای دیگر‬ ‫دفاع کند‪ .‬به همین دلیل اس��ت که معتقدم ب��ا تعامل باید‬ ‫این تقابل ها کنار برود‪ .‬وزارت ورزش‪ ،‬س��ازمان صدا و سیما و‬ ‫مجلس همگی کمک کنند که این فوتبال به جاهای خوبی‬ ‫برسد و بتواند پیشرفت کند‪ .‬اگر با فدراسیون وارد دعوا شوند‬ ‫اتفاقات بدی رخ خواهد داد‪ .‬از سویی دیگر فدراسیون هم نباید‬ ‫فکر کند که هیچ وظیف��ه ای در قبال همکاری دیگر نهادها‬ ‫ندارد‪ .‬االن کمیسیون اصل نود چرا این قدر ب رای فوتبال مساله‬ ‫شده است‪ .‬انها باید کارشان را انجام بدهند که خدا را شکر در‬ ‫مورد فوتبال هم حساسی ت های بجایی دارند‪ .‬فوتبال و اهالی‬ ‫فوتبال باید ان قدر شفاف عمل کند که از هیچ نهاد بازرسی‬ ‫و قضایی واهمه نداشته باشد‪ .‬اصال از انها بخواهد که بیایند‬ ‫و به حساب و کتابش رسیدگی کنند‪ .‬در این صورت ما شاهد‬ ‫روزهای کم حاشی ه ای هستیم‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫کفاشیانفاسدنیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس‬ ‫‪3‬‬ ‫اقای حس�ینی! ایا اخی�را در فراکس�یون ورزش‬ ‫مجل�س بحث�ی درب�اره رفتن ی�ا مان�دن علی‬ ‫کفاش�یان ب ه عنوان رئی�س فدراس�یون فوتبال‬ ‫مطرح شده است؟‬ ‫ما اساس��ا درباره ف��رد صحبت نم ی کنی��م‪ .‬درباره‬ ‫علی کفاش��یان هیچ بحثی در فراکس��یون ورزش مجلس‬ ‫نداشته ایم؛ چه مثبت چه منفی‪ .‬چون کار ما در این فراکسیون‬ ‫چیز دیگری است‪ .‬باید برنامه ها را مورد ارزیابی قرار بدهیم‪.‬‬ ‫البته در صورتی که بحرانی پیش بیاید ما در مورد ان مشکل‬ ‫به وجود امده در فوتبال بحث م ی کنیم و فکر م ی کنم یکی‬ ‫از وظایف ما همین اس��ت؛ اینکه به عنوان نمایندگان مردم‬ ‫حساسی ت های بجایی در مورد فوتبال و به طور کلی ورزش‬ ‫داشته باشیم‪.‬‬ ‫نظر ش�ما درب�اره علی کفاش�یان چیس�ت؟ ایا‬ ‫عملکرد او قاب ل قبول بوده است؟‬ ‫من علی کفاش��یان را شخصا می شناس��م‪ .‬انسان‬ ‫صبوری است‪ .‬کارش را هم خوب بلد است‪ .‬ادم باحوصله ای‬ ‫که طی سال های اخیر تجربه های ارزش��مندی را به دست‬ ‫اورده است‪ .‬البته مدیریت او در ورزش کشور سابقه‬ ‫طوالنی مدتی دارد‪ ،‬اما وقت��ی به فوتبال امد خیلی‬ ‫مورد انتق��اد قرار گرف��ت‪ .‬اما او مقاب��ل منتقدان و‬ ‫مخالف��ان خود با حوصل��ه رفتار ک��رد و هیچ وقت‬ ‫ی کند‪ .‬در مجمع قبلی‬ ‫سعی نکرد به انها بی احترام ‬ ‫هم که دیدید با رای اکثریت اعضای مجمع موفق‬ ‫شد رئیس تشکیالت فوتبال باقی بماند و کارش را‬ ‫ادامه دهد‪ .‬به رغم اینکه بر هیچ کس پوش��یده نبود‬ ‫دولت وقت اصال تمایلی به ادام��ه فعالیت وی در‬ ‫فدراسیون فوتبال نداش��ت‪ .‬نمی گویم هیچ کس‬ ‫مثل او نمی توان��د فوتبال را اداره کن��د اما به نظرم‬ ‫علی کفاشیان خوب کار کرده و در بین روسایی که‬ ‫در فدراسیون ها مشغول به کار هستند به کفاشیان‬ ‫می توانیم نمره خوبی بدهیم‪ .‬چ��ون ارامش ایجاد‬ ‫کرده و فاس��د نیس��ت‪ .‬البته اقای صفایی فراهانی‬ ‫هم خیلی خوب کار کرد‪ .‬او در فوتبال منشا تغییرات‬ ‫اساس��ی ب��ود‪ .‬همان طور ک��ه محم��د دادکان در‬ ‫فدراسیون خوب کار کرد‪ .‬اما چون در مورد کفاشیان‬ ‫پرس��یدید اعتقاد من این اس��ت که او نمره قبولی‬ ‫می گیرد‪ .‬چون همه می دانیم که فوتبال حاش��یه های بسیار‬ ‫زیادی دارد‪ .‬در چنین اوضاعی اگر خود رئیس فدراسیون هم‬ ‫بخواهد اهل جنجال و حاشیه باشد دیگر سنگ روی سنگ‬ ‫بند نمی شود‪ ،‬اما علی کفاشیان روش خوبی داشته و به نظرم با‬ ‫همه حاشیه هایی که در فوتبال وجود دارد او موفق بوده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫درباره حاش�ی ه ها صحب�ت کردید‪ .‬یک�ی از این‬ ‫حاشی ه ها بحث های مالی فدراسیون فوتبال بوده‬ ‫است‪ .‬در این مورد هم به او نمره قبولی م ی دهید؟‬ ‫کفاشیان سابقه مدیریت مالی دارد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫در ش��رایط بحرانی نیز م ی داند چطور از پولی که در اختیار‬ ‫او و فدراسیونش قرار گرفته اس��تفاده کند‪ .‬او در این بخش‬ ‫یکی از مدی رانی است که نباید به پاکدستی او شک کرد‪ .‬هم‬ ‫پاکدست بوده و هم اینکه به رغم بحران های مالی که داشته‬ ‫برنامه های فدراسیون فوتبال را پیش برده است‪ .‬کفاشیان‬ ‫سابقه قهرمانی هم دارد‪ .‬هر چند وقتی به فوتبال امد خیلی‬ ‫فضای فوتب��ال را نم ی ش��ناخت اما حض��ور طوالن ی مدت‬ ‫او در فض��ای ورزش کش��ور باعث ش��د تا او خیل��ی زود به‬ ‫پیچیدگ ی های کار فوتبال هم اشراف پیدا کند‪.‬‬ ‫هادی حس�ینی‪ ،‬سخنگوی فراکسیون‬ ‫ورزش مجلس از جوس�ازی برخی رس�انه ها‬ ‫علیه فوتبال انتقاد م ی کند‪ .‬او معتقد اس�ت‬ ‫که بزرگنمایی در مورد مشکالت فوتبال باعث‬ ‫م ی ش�ود تا مردم دچ�ار بدبینی ش�وند‪ .‬وی‬ ‫البته این موض�وع را م ی پذیرد که در فوتبال‬ ‫فساد وجود دارد‪ ،‬اما در عین حال موضع وی‬ ‫حمایت از شخص علی کفاشیان است و او را‬ ‫مدیری پاکدس�ت م ی داند‪ .‬مت�ن گفت وگوی‬ ‫مثلث با هادی حسینی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫البت�ه از این نظ�ر ک�ه مدیریت هزینه از س�وی‬ ‫کفاش�یان نمره قبولی م ی گیرد عده ای با ش�ما‬ ‫ه م عقیده نیس�تند‪ .‬همچنین بای�د بپذیریم که‬ ‫فوتبال این روزها حاش�ی ه های فراوان�ی دارد‪ .‬در‬ ‫این مورد چه نظری دارید؟‬ ‫چرا بعض ی ها فکر م ی کنند در فوتبال نباید حاشیه و‬ ‫حاال یک داور یک جایی اش��تباه کرده؛ س��هوا یا عمدا هم‬ ‫اشتباه کرده‪ .‬یک تیم باخته یا برده و یا فالن مربی از فالن‬ ‫مدیر شکایت کرده است؛ اینها مس��ائلی است که در درون‬ ‫خانواده فوتبال هم م ی تواند حل شود‪ .‬ضرورتی وجود ندارد‬ ‫که مجلس وارد چنین جزئیاتی شود و اقداماتی را در دستور‬ ‫کارش قرار بدهد که ش��ان و اعتبار کار نمایندگان زیرسوال‬ ‫برود‪ .‬اینگونه رفتارها باعث م ی شود که مردم از ما و فوتبال‬ ‫دلسرد شوند‪.‬‬ ‫منظورتان اقدامات کمیسیون اصل نود است؟‬ ‫کمیسیون اصل نود کمیسیون بزرگ و خوبی است‪.‬‬ ‫اقای پورمختار هم انس��ان خوبی اس��ت‪ .‬زحمتکش است‬ ‫اما به نظرم بعض ی ه��ا از موضوع مبارزه با فس��اد در فوتبال‬ ‫م ی خواهند فضای دیگری را ایجاد کنند‪ .‬کمیسیون اصل نود‬ ‫و دوستانی که در این کمیسیون مشغول به خدمت هستند‬ ‫کارشان را بلدند‪ .‬مواقعی هست که یک فرد م ی رود شکایتی‬ ‫را نزد این دوس��تان م ی برد‪ .‬خب این دوستان این شکایت را‬ ‫بررسی م ی کنند‪ .‬اگر ببینند که این شکایت یک مورد جزیی‬ ‫است و بحث کالن فوتبال نیست و دایره اسیب ان خیلی‬ ‫وسیع نیس��ت این ش��کایت را بالفاصله به دیگر نهادهای‬ ‫مرجع م ی فرستند‪ .‬اما در مواردی که پای فسادهای گسترده‬ ‫و کالن در بین باش��د این کمیس��یون مش��غول بررسی و‬ ‫تحقیقات م ی شود‪ .‬حاال مدتی است که برخی رسانه ها مرتب‬ ‫م ی گویند پرونده فساد در فوتبال در کمیسیون اصل نود در‬ ‫حال بررسی است‪ .‬اینها یک جور فضاسازی علیه فوتبال و‬ ‫فدراسیون است‪.‬‬ ‫ب ه نظر م ی رسد موضع ش�ما به عنوان یکی‬ ‫از اعض�ای فراکس�یون ورزش مجل�س در‬ ‫مورد کفاشیان کامال حمایتی و مثبت است‪.‬‬ ‫این طور نیست؟‬ ‫جنجال وجود داشته باشد؟ در همه جای دنیا فوتبال باتوجه به‬ ‫اینکه رشته ای جذاب و البته درامدزاست حاشی ه ها و مسائل‬ ‫پی رامون��ش نیز فراوان اس��ت‪ .‬فوتبال ما ه��م از این قاعده‬ ‫مستثنی نیست‪ .‬من نظر شخص ی ام را م ی گویم‪ .‬نظر سایر‬ ‫دوستان را نم ی دانم اما به شخصه معتقدم که کفاشیان هم‬ ‫ادم خوبی است و هم خوب کار کرده است‪.‬‬ ‫اما اظهارات مسئوالن کمیس�یون اصل نود این‬ ‫تعاریف را به ذهن افکار عمومی متبادر نم ی کند‪.‬‬ ‫ببینید‪ ،‬ما به عنوان یک ای رانی از مجلس ش��ورای‬ ‫اسالمی چه انتظاری داریم؟ جز اینکه انتظار داریم مجلس ی ها‬ ‫وارد بحث های کالن کشور شوند و موضوعات کالن را مورد‬ ‫توجه قرار بدهند‪ .‬مشکالت مربوط به قانونگذاری را حل کنند‬ ‫و بودجه درستی ب رای کش��ور تعریف کنند‪ .‬توسعه را مدنظر‬ ‫قرار دهند‪ .‬موضوع بیکاری را مورد رس��یدگی قرار بدهند‪ .‬بر‬ ‫عملکرد دولت نظارت کنند و به دولت کمک کنند که کشور‬ ‫را بهتر بسازد‪ .‬حاال یک س��وال دارم؛ ایا درست است که این‬ ‫مجلس با این وظایف بزرگ ظرف خودش را کوچک کند و به‬ ‫مسائلی بپردازد که اساسا شان مجلس را زیر سوال م ی برد؟‬ ‫دقیق��ا همی��ن ط��ور اس��ت‪ .‬اساس��ا‬ ‫فراکس��یون ها مجموعه هایی حمایتی هستند‪.‬‬ ‫ش��رح وظایف ما این اس��ت که به ورزش کشور‬ ‫کمک کنیم‪ .‬اج��ازه ندهیم که ع��ده ای از برخی‬ ‫نقطه ضع ف ه��ا بحران ه��ای کالن بس��ازند یا‬ ‫برعکس برخی بحران ها را ع��ادی جلوه بدهند‪.‬‬ ‫ما م ی خواهیم به طور منطقی کنار ورزش باشیم‪.‬‬ ‫ما نباید مدام به فکر یقه گرفتن باشیم‪ .‬حتی اگر‬ ‫کفاشیان هم اشکاالتی در کارش باشد که قطعا‬ ‫هس��ت ما به عنوان فراکس��یون حامی ورزش‬ ‫م ی بایس��ت به او کمک کنیم و اساسا به فوتبال‬ ‫کشور کمک کنیم‪ .‬متاسفانه این رویه ای است که‬ ‫خیل ی ها به ان عادت کرده اند‪ .‬در پاتیل پر از ماست‬ ‫بعض ی ها دنبال مو م ی گردیم‪ .‬اگر هم مویی پیدا‬ ‫نکردیم سعی م ی کنیم مویی در پاتیل بیندازیم و ان فرد را‬ ‫تخریب کنیم‪ .‬این اخالق درس��تی نیست‪ .‬چند وقت پیش‬ ‫از قول من در یکی از روزنامه ها نوشته اند کمیته انضباطی‬ ‫فدراسیون فوتبال فاسد است‪ .‬من هرگز چنین حرفی نزدم‬ ‫اما اقای خبرنگار برداشت خودش را تیتر کرده و باید بگویم‬ ‫متاس��فانه نه تنها در برخی رس��انه ها در بین بسیاری از ما‬ ‫این توهم و این حرکت های نابجا وج��ود دارد‪ .‬اتفاقا کمیته‬ ‫انضباطی فدراس��یون کارش را خیلی خوب انجام م ی دهد‪.‬‬ ‫مگر این کمیته م ی تواند همه مشکالت و فسادهای موجود‬ ‫در فوتبال را حل کند؟ مگر قوه قضائیه م ی تواند ادعا کند که‬ ‫طوری عمل کرده که دیگر کس��ی جرمی مرتکب نخواهد‬ ‫شد؟ بناب راین نگاه های خودمان را باید تغییر بدهیم‪ .‬فساد در‬ ‫همه جا هست‪ .‬فالن داور رشوه گرفته است‪ .‬حرفی نیست‪.‬‬ ‫اما سوال من این است ایا در نهاد ها یا سازمان های دیگر رشوه‬ ‫گرفتن و رشوه دادن وجود ندارد؟ هست‪ .‬بناب راین خوب نیست‬ ‫که با فوتبال این طور اغ راق امیز برخ��ورد کنیم؛ طوری که‬ ‫انگار همه مشکالت و فسادهای کشور در این رشته ورزشی‬ ‫جمع شده و دیگر هیچ‪ .‬باید به فوتبال کمک کنیم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ظرفیت سجادی بزرگ تر از ریاست فدراسیون فوتبال است‬ ‫گفت وگوی مثلث با مازیار ناظمی رئیس روابط عمومی وزارت ورزش‬ ‫‪4‬‬ ‫اق�ای ناظمی! ش�ایعات درب�اره فش�ار وزارت‬ ‫ورزش بر فدراس�یون فوتبال ان ق�در ادامه پیدا‬ ‫کرد که باالخره بیانیه صادر کردید‪.‬‬ ‫به هر ح��ال در مواقعی که احس��اس کنیم برخی‬ ‫ش��ایعات واقعا ذه��ن افکار عموم��ی را منح��رف می کند‬ ‫بیانیه هایی را ص��ادر خواهیم کرد‪ .‬متاس��فانه طرح برخی‬ ‫شایعات صرفا باعث خواهد شد که وزارت ورزش از رسیدگی‬ ‫به اموری که اهمیت بیش��تری دارد باز بماند‪ .‬نوشته اند که‬ ‫وزارت ورزش قصد دارد تغییراتی را در فدراس��یون فوتبال‬ ‫ایجاد کند یا اینکه وزیر ورزش دوس��ت دارد فالنی باشد و‬ ‫فالنی نباشد‪ .‬این درست نیست‪ .‬فدراسیون فوتبال اساسنامه‬ ‫دارد‪ ،‬تشکیالت مشخص دارد‪ ،‬رئیس دارد و چارچوبی که‬ ‫می گوید اعضای مجمع می توانند رئیس را انتخاب کنند‪.‬‬ ‫در حال حاضر دیدگاه وزارت ورزش نس�بت به‬ ‫فدراسیون فوتبال چیست؟‬ ‫وزارت ورزش کام�لا بر امور فدراس��یون فوتبال‬ ‫اشراف دارد‪ .‬می داند که این فدراسیون چگونه عمل می کند‬ ‫اما ماجرا به این شکل نیس��ت که بگوید فالنی باید برود یا‬ ‫نرود‪ .‬باالخره وزارت ورزش مقام باالدس��تی فدراسیون به‬ ‫حساب می اید و نظارت خودش را دارد اما اینکه بخواهد در‬ ‫امور فدراسیون دخالت کند یا بگوید سه مدیر ارشد خودت را‬ ‫عوض کن‪ ،‬مسائلی است که به نظرم طرح ان نه تنها درست‬ ‫نیست بلکه به ضرر ورزش کشورمان خواهد بود‪.‬‬ ‫اما پول ندادن وزارت ورزش به فدراسیون باعث‬ ‫شده تا خیلی ها این تصمیم را علت اصلی اختالف‬ ‫میان رئیس فدراس�یون فوتب�ال و وزیر ورزش‬ ‫بدانند‪ .‬در این باره توضیح می دهید؟‬ ‫ما قب��ل از اینکه تیم مل��ی به جام جهان��ی برود به‬ ‫فدراس��یون فوتبال ‪ 7/5‬میلیارد تومان پ��ول دادیم‪ .‬من در‬ ‫این مورد با اقای دکتر گودرزی صحبت کرده ام و خبر دارم‬ ‫که چنین کمکی به فدراسیون انجام شده است‪ .‬فدراسیون‬ ‫فوتبال بی پول نیس��ت‪ .‬از فیفا مبلغی حدود هشت میلیون‬ ‫دالر پول گرفته اس��ت که اقای گودرزی نیز در یک برنامه‬ ‫تلویزیونی ب��ه این موضوع اش��اره ک��رد‪ .‬همچنین درامد‬ ‫خیلی خوبی از تبلیغ��ات دور زمی��ن دارد‪ .‬مبلغ حق پخش‬ ‫تلویزیونی را نیز به جمع این پول ه��ا اضافه کنید‪ .‬بنابراین‬ ‫فدراس��یون فوتبال نه تنها به لحاظ مالی در مضیقه نیست‪،‬‬ ‫بلکه فدراسیون پولداری هم هست‪.‬‬ ‫یعنی در مورد قرارداد ک�ی روش وزارت ورزش‬ ‫عمال خودش را کنار کشیده است؟‬ ‫وزارت ورزش درب�اره ک�ی روش توصی�ه ای به‬ ‫فدراسیون فوتبال کرده است؟‬ ‫به فدراس��یون گفته ایم خودت درب��اره کی روش‬ ‫تصمیم بگیر‪ .‬این همه ان چیزی است که وزارت ورزش تا‬ ‫کنون اعالم کرده است‪.‬‬ ‫البت�ه وزارت ورزش در انتخاب�ات کمیت�ه مل�ی‬ ‫المپیک هم دخالت نکرد و این ش�روع خوبی بود‬ ‫تا باورها نسبت به عدم دخالت وزارت ورزش در‬ ‫امور فدراسیون ها تحکیم شود‪.‬‬ ‫من به عنوان یک ادم ورزش��ی گاهی خودم دچار‬ ‫ابهام هایی می ش��دم‪ .‬خب ش��اید باورش س��خت باشد اما‬ ‫وزارت ورزش ج��دا به دنبال این اس��ت که روی��ه دخالت‬ ‫مستقیم در امور فدراسیون ها را تغییر بدهد‪ .‬چند وقت پیش‬ ‫در اس��تانه انتخابات کمیته ملی المپیک اقای هاشمی طبا‬ ‫به اقای دکتر گودرزی حتی پیش��نهاد کرده بود که ریاست‬ ‫ورزش و ریاست کمیته ملی المپیک را با هم داشته باشد که‬ ‫البته اقای گودرزی این موضوع را نپذیرفته و گفته بود من‬ ‫منتقد چنین وضعی بوده ام‪ ،‬حاال خودم چنین کاری را انجام‬ ‫نمی دهم‪ .‬به نظرم تدبیر خوبی هم بود‪ .‬ارزشمند بود‪ .‬اقای‬ ‫گودرزی به فدراسیون ها اختیار داده و از انها می خواهد که‬ ‫مسئولیت های شان را به درس��تی انجام دهند‪ .‬البته‬ ‫یک جاهایی هم حساس��یت های بجایی نشان‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫قب�ول دارید که ش�روع اس�تقالل‬ ‫فوتبالی ه�ا از مجمع قبلی ش�روع‬ ‫شد‪ ،‬جایی که علی کفاشیان برای‬ ‫دومین بار رئیس فدراس�یون شد‪.‬‬ ‫ب�ه نظر می رس�د فدراس�یون‬ ‫می خواهد این رویه‬ ‫را ادامه دهد‪.‬‬ ‫اق�ای ناظم�ی! ش�ایعه جابه جایی س�جادی و‬ ‫کفاشیان هم گویا واکنش هایی به همراه داشت‪.‬‬ ‫در این باره صحبت می کنید؟‬ ‫متاس��فم‪ .‬ای��ن اخبار صح��ت ندارد‪ .‬س��جادی و‬ ‫گودرزی رفیق س��ی س��اله هس��تند‪ .‬از طرفی دور کردن‬ ‫چنی��ن انس��ان توانمن��دی از وزارت ورزش یعنی تضعیف‬ ‫ورزش کشور‪ .‬ظرفیت اقای س��جادی بزرگ تر از ریاست‬ ‫فدراسیون فوتبال است و االن در قامت معاون وزیر ورزش‬ ‫منشا خدمات فراوانی است‪ .‬این شایعات تنها باعث می شود‬ ‫که ما از ام��ور با اهمیت ورزش کش��ورمان غافل ش��ویم‪.‬‬ ‫امیدوارم رس��انه ها کم��ک کنند‪ .‬همان طور ک��ه می دانید‬ ‫وزارت ورزش در حال حاضر ارتباط خیلی خوبی با رسانه ها‬ ‫دارد‪ .‬رسانه ای ترین دوران را سپری می کنیم و امیدوارم با‬ ‫تعامل بهتر و بیشتر راه های توسعه ورزش کشور عزیزمان‬ ‫هموارتر شود‪.‬‬ ‫مازیار ناظمی یکی از رسانه ای ترین‬ ‫مسئوالن وزارت ورزش و جوانان‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬چهره ای که‬ ‫معموال عادت کرده ایم او را ب ه عنوان‬ ‫مجری تلویزیون ببینیم گویا در‬ ‫قامت یکی از معاونان وزارت‬ ‫ورزش نیز اماده برای‬ ‫پاسخگویی به‬ ‫نقطه نظرات‬ ‫و سواالت‬ ‫خبرنگاران‬ ‫است‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ورزش‬ ‫این هم یکی از بحث های جدی ماست‪ .‬فدراسیون‬ ‫فوتبال اگر فک��ر می کند ک��ی روش به درد فوتب��ال ایران‬ ‫می خورد و اگر کمیته فنی فدراس��یون چنین اعتقادی دارد‬ ‫باید خودش ب��ا این مربی ق��رارداد ببندد‪ .‬به نظرم درس��ت‬ ‫نیست که بخواهیم توپ را به زمین وزارت ورزش بیندازیم‪.‬‬ ‫رویه ای که در دوره های قبل وجود داشته و مربیان تیم ملی‬ ‫حتی قراردادشان را نزد رئیس سازمان تربیت بدنی و بعدها‬ ‫در وزارت ورزش امضا می کردند‪ .‬اقای کی روش را یک بار‬ ‫همین چند وقت پیش در جایی دیدم‪ .‬گفت شنیده ام که اقای‬ ‫وزیر گفته من نباشم‪ .‬من هم در پاسخ گفتم من چنین چیزی‬ ‫نش��نیده ام‪ .‬به نظرم این مسائل ریش��ه در ضعف مدیریتی‬ ‫فدراسیون دارد‪ .‬مثل این است که من هر اشتباهی در وزارت‬ ‫ورزش مرتکب شوم‪ ،‬بالفاصله توپ را به بخش های دیگر‬ ‫بیندازم و بگویم روابط عمومی وزارت مقصر نیست و فالن اقا‬ ‫مقصر است‪ .‬این طور نیست‪ .‬من باید پاسخگو باشم‪.‬‬ ‫مازی�ار ناظم�ی‪ ،‬رئی�س کل اداره روابط‬ ‫عموم�ی وزارت ورزش در گفت وگ�و با مثلث‬ ‫درباره شایعات اخیر برخی رسانه ها پیرامون‬ ‫دخال�ت وزی�ر در ام�ور فدراس�یون فوتبال‬ ‫حرف های جالبی را مطرح م ی کند‪ .‬او صادقانه‬ ‫س�خن م ی گوید و تاکید م ی کن�د که وزارت‬ ‫ورزش قطعا در مورد ریاس�ت فدراس�یون ها‬ ‫رای مش�خصی دارد اما هرگز س�لیقه اش را‬ ‫به اعض�ای مجم�ع تحمیل نم ی کن�د‪ .‬متن‬ ‫گفت وگوی مثلث با ناظمی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬اسفند ‪ 90‬این اتفاق رخ داد‪ .‬اما این طور نیست‬ ‫که فداس��یون فوتبال بگوید همه چیز ما مس��تقل است و‬ ‫وزارت ورزش اساس��ا حق ندارد درباره ما ح��رف بزند‪ .‬اگر‬ ‫این طور باش��د که فدراسیون باید حس��اب و کتاب و دخل‬ ‫و خرج خ��ودش را قبل از چنین ادعای��ی از دولت جدا کند‪.‬‬ ‫خودش به تنهایی پول دربیاورد و هزینه کند‪ .‬اما وقتی هنوز‬ ‫شاهد ان هس��تیم که دولت بار فوتبال را به دوش می کشد‬ ‫این اس��تقالل تنها در سطح حاصل ش��ده و عمیق و قابل‬ ‫اعتنا نیس��ت‪ .‬به نظرم فارغ از این بحث ها ورزش کشور و‬ ‫به خصوص فوتبال به ارامش نیاز دارد‪ .‬وزارت ورزش قطعا‬ ‫در مورد اف��راد تحلیل دارد‪ .‬رای دارد ام��ا دخالت نمی کند‪.‬‬ ‫قبل از مجمع قایقرانی خیلی از رس��انه ها با قاطعیت تمام‬ ‫می گفتند وحید مرادی رئیس فدراس��یون خواهد شد چون‬ ‫وزارت ورزش این طور می خواهد اما ای��ن اتفاق رخ نداد و‬ ‫اقای امینی انتخاب ش��د‪ .‬این نمونه و خیلی از موارد دیگر‬ ‫نش��ان می دهد ک��ه وزارت ورزش به دنبال این اس��ت که‬ ‫فدراسیون ها و انتخابات فدراس��یون ها کامال دموکراتیک‬ ‫انجام شود‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫سفید علیه سیاه‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ واشنگتن با وجود ادعای حقوق بشر همچنان سیاست های تبعیض امیز‬ ‫علیه سیاه پوستان اعمال می کند‬ ‫یک شلیک تاریخ یک شهر را تغییر داد‪ .‬با ان شلیک‬ ‫بود که شهر فرگوسن تاریخ جدیدی را تجربه کرد‪ .‬پیش از‬ ‫ان این شهر تنها دو خط تاریخ داشت و در جغ رافیای امریکا‬ ‫یک شهر کوچک بود با کمی بیشتر از ‪ 21‬هزار نفر جمعیت‬ ‫که در سال ‪ 1894‬ب رای کش��یدن خط راه اهن تاسیس شده‬ ‫بود‪ .‬فرگوسن شهر کوچکی اس��ت که تا سال ‪ ۱۹۶۰‬اغلب‬ ‫س��اکنان ان سفیدپوس��ت بودند‪ .‬امروزه اکثر ساکنان این‬ ‫شهر سیاهپوست هس��تند‪ .‬این در حالی است که افس ران‬ ‫پلیس این ش��هر اکثرا سفیدپوست هس��تند‪ .‬این شهر به‬ ‫وس��یله رودخانه ای که در ان وجود دارد به مناطق مختلفی‬ ‫ب ر اساس نژاد تقسیم شده اس��ت‪ .‬خود این تقسیم بندی که‬ ‫ب ر اس��اس نژاد و رنگ است‪ ،‬نش��ان از علت ان حادثه و ان‬ ‫شلیک دارد‪ .‬یک شب و یک ش��لیک این شهر کوچک را‬ ‫تبدیل به مرکز اخبار این کشور کرد‪ .‬یکی از مقاله نویسان‬ ‫روزنامه های محلی فرگوسن به نام ایشا سولتان م ی گوید‪:‬‬ ‫«اینجا نمون��ه کوچکی از ایاالت متحده اس��ت‪ .‬اتفاقی که‬ ‫اخی را افتاده در هر ش��هر دیگری از امریکا م ی تواند بیفتد‪».‬‬ ‫اتفاق چه بود؟ مایکل ب��راون قد بلند بود و سیاهپوس��ت‪.‬‬ ‫معلمان مدرس��ه اش م ی گویند که خیلی ارام بود و درسش‬ ‫هم بد نبود‪ .‬دوستانش به او م ی گفتند‪«:‬غول جنتلمن » چرا‬ ‫که با قد ‪ 193‬سانت ی متری و وزن ‪ 132‬کیلوگرمی بیشتر به‬ ‫یک غول شبیه بود‪ ،‬اما مسئوالن مدرسه نرماندی م ی گویند‬ ‫که هیچ وقت او دردس��ر بزرگی ایجاد نکرد‪ .‬مایکل دوست‬ ‫داشت مهندس مکانیک ش��ود‪ ،‬اما ان شب این ارزو و تمام‬ ‫ارزوهای دیگر او اسیر شش شلیک شد‪ .‬مایکل ان روز همراه‬ ‫با دوستش دورین یوهانسون در حال پیاده روی در خیابان‬ ‫کانفیلد فرگوسن در نزدیکی مجموعه اپارتمان ی اش بود که‬ ‫پلیس جلوی این دو پسر را گرفت‪ .‬روایت دورین از حادثه این‬ ‫گونه است‪« :‬افسر پلیس به ما گفت گورتون رو از پیاده رو‬ ‫گم کنید‪ .‬ما به او گفتیم که نزدیک اپارتمانمان هستیم‪ ،‬در‬ ‫این هنگام افس��ر پلیس درب خودرو رو به سرعت باز کرد و‬ ‫سراغ ما امد و مایکل را از گردن گرفت‪ ،‬سپس لباس مایکل‬ ‫را گرفت و گفت االن به تو ش��لیک م ی کنم‪ .‬در این لحظه‬ ‫پلیس به مایکل ش��لیک کرد و او روی زمی��ن افتاد‪،‬اما در‬ ‫این حال هم من و ه��م مایکل قادر به ف��رار کردن بودیم‪.‬‬ ‫پلیس مجددا شلیک کرد و من پشت ماشین مخفی شدم‪.‬‬ ‫اما ش��لیک دوم مایکل را در فاصله ‪ ۳۵‬پایی با ماشینی که‬ ‫پشت ان مخفی ش��ده بودم زمی ن گیر کرد‪ ».‬شاهدان دیگر‬ ‫م ی گویند مایکل ب راون دست های خود را به نشانه تسلیم و‬ ‫غیر مسلح بودن باال برده بود‪ ،‬یوهانسون همچنین یاداوری‬ ‫م ی کند که مایکل به افس��ر پلیس م ی گفت‪« :‬من مسلح‬ ‫نیستم‪ ،‬ش��لیک نکن‪ ».‬اما افسر به او ش��لیک کرد و او را‬ ‫کشت‪ .‬کالبدشکافی مایکل ب راون نشان م ی دهد او دست کم‬ ‫شش بار هدف اصابت گلوله قرار گرفته است‪ .‬کالبدشکافی‬ ‫حتی مرگبار بودن شلی ک های پلیس را هم تایید م ی کند‪.‬‬ ‫ضارب دارن ویلسون‪ ،‬افس��ر پلیس ‪ ۲۸‬ساله شهر فرگوسن‬ ‫بود‪ .‬ویلسون چهار سال در اداره پلیس شهر فرگوسن و دو‬ ‫سال در اداره پلیس دیگری خدمت کرده است‪ .‬شلیک مرگبار‬ ‫نهم اوت به مایکل ب راون ‪ 18‬س��اله موج��ی از ناارام ی ها را‬ ‫در فرگوس��ن و دیگر ش��هرهای امری��کا ب رانگیخت‪ .‬مردم‬ ‫م ی پرسند چرا یک نوجوان غیرمسلح که دستان خود را به‬ ‫نشانه تسلیم باال برده بود‪ ،‬باید به قصد کشت هدف شلیک‬ ‫گلوله های پلیس قرار گیرد‪ .‬عصبانیت مردم میسوری پس‬ ‫از ان افزایش یافت که اعالم شد دارن ویلسون چند روز قبل‬ ‫از وقوع قتل‪ ،‬نش��ان افتخار دریافت کرده بود‪ .‬مایکل ب راون‬ ‫تنها نوجوان سیاهپوس��تی نیست که توسط پلیس امریکا‬ ‫کشته شده؛ یک گزارش داخلی در اف ب ی ای (پلیس فدرال‬ ‫امریکا) نشان م ی دهد که در هر سال به طور میانگین ‪۴۰۰‬‬ ‫نفر از شهروندان امریکایی به دست پلیس این کشور کشته‬ ‫م ی شوند‪ .‬بر اس��اس گزارش��ی که در اختیار اف ب ی ای قرار‬ ‫گرفته از س��ال ‪ ۲۰۰۵‬تا ‪ ۲۰۱۲‬میالدی در ه��ر هفته به طور‬ ‫میانگین دو نفر به دس��ت نیروهای پلیس امریکا کش��ته‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬اغلب این کشته ش��دگان غالبا از سیاهپوستان‬ ‫حاض��ر در امریکا هس��تند و ‪ ۱۸‬درصد کشته ش��دگان نیز‬ ‫کمتر از ‪ ۲۱‬سال سن دارند‪ .‬شاید مشهورترین اتفاق مشابه‬ ‫به بیس ت و ششم فوریه ‪ 2012‬در شهر سنفورد ایالت فلوریدا‬ ‫برم ی گردد‪ .‬جورج زیمرمن‪«،‬ترای��ون مارتین»‪ ،‬نوجوان ‪17‬‬ ‫ساله و سیاهپوس��ت را به ضرب گلوله کش��ت‪ .‬وی در ان‬ ‫زمان نگهبان محلی در منطقه ای از ش��هر فلوریدا بود‪ .‬اما‬ ‫دادگاه فلوریدا وی را از اتهام قتل تبرئه کرد‪ .‬دادگاه در حکم‬ ‫خود اعالم کرده بود که جورج زیمرم��ن در این حادثه قصد‬ ‫دفاع از خود را داشته است‪ .‬جورج زیمرمن ‪ 29‬ساله در دادگاه‬ ‫ادعا کرده بود که مارتین ‪ 17‬س��اله به او حمل��ه کرده و در‬ ‫ریشه های اعتراض‬ ‫تبعی ض های نژادی در امریکا که با نظام برده داری در‬ ‫سده ‪ ۱۷‬اغاز ش��د‪ ،‬همچنان تا عصر حاضر ادامه یافته و در‬ ‫واقع شرایط نابسامان سیاهپوس��تان ایاالت متحده امریکا‬ ‫و برخوردهای تبعیض امیزی که با انه��ا صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫از جمله معضالتی اس��ت ک��ه نگرانی بس��یاری از فعاالن‬ ‫حقوق بش��ر را به دنبال داش��ته اس��ت‪ .‬حدود یک میلیون‬ ‫نفر از مجم��وع دومیلیون و ‪ ۳۰۰‬هزار نف��ر زندانی امریکا را‬ ‫سیاهپوس��تان تش��کیل م ی دهند و این در حالی است که‬ ‫شمار امریکای ی های سفیدپوس��تی که مواد مخدر مصرف‬ ‫م ی کنند‪ ،‬پنج ب رابر بیشتر از سیاهپوستان است‪ .‬همچنین‬ ‫از نظر امکانات مالی و رفاهی‪ ،‬س��یاهان در ش��رایط بسیار‬ ‫پایی ن تری نسبت به سفی د پوستان قرار دارند‪ .‬به گونه ای که‬ ‫میانگین ثروت یک خانواده سفیدپوس��ت (‪ ۱۱۳‬هزار دالر)‪،‬‬ ‫‪ ۲۰‬ب رابر درامد یک خانواده سیاهپوس��ت است و ‪ ۱۸‬درصد‬ ‫از سیاهپوس��تان زیر ‪ ۲۵‬س��ال امریکایی‪ ،‬از بیمه درمانی‬ ‫محرومند‪ .‬یکی از اشکال این تبعی ض نژادی‪ ،‬نحوه برخورد‬ ‫پلیس با سیاهان است‪ .‬گسترش نژادپرستی در بخش های‬ ‫دولتی امریکا باعث شده بسیاری از افس ران پلیس در ایاالت‬ ‫مختلف ب ی محابا به مظنونان سیاهپوس��ت خود شلیک و‬ ‫انان را به قتل برسانند‪ .‬ب ر اس��اس امار منتشر شده‪ ،‬در این‬ ‫کشور به طور متوسط هر ‪ ۳۶‬س��اعت یک سیاهپوست به‬ ‫واکنش اوباما‬ ‫«ب��اراک اوبام��ا» رئی س جمهوری امری��کا در نطقی‬ ‫تلویزیون��ی در مورد حادثه ش��هر فرگوس��ن گفت‪« :‬هیچ‬ ‫توجیهی ب رای اعمال زور بیش از حد توسط نیروهای امنیتی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬خطاب به مردم فرگوس��ن که احساساتش��ان‬ ‫جریحه دار شده و به درستی به دنبال پاسخ هستند م ی گویم‬ ‫اجازه دهید ب��ار دیگر به ج��ای فریاد زدن علی��ه همدیگر‬ ‫به دنبال قدری تفاهم باش��یم‪ .‬بیایید به جای زخمی کردن‬ ‫یکدیگر به دنبال درمان باش��یم‪ .‬نش��ان دادن این خش��م‬ ‫با غارت‪،‬دس��ت بردن به اس��لحه و حتی حمل��ه به پلیس‬ ‫فقط باعث افزایش تنش وناارامی اس��ت و موجب پیشبرد‬ ‫عدالت نم ی شود‪ ،‬بلکه ان را تضعیف م ی کند‪ .‬روشن است‬ ‫اکثریت مردم به صورت مس��المت امیز تظاه رات م ی کنند‬ ‫اما همچنین مشخص اس��ت اقلیت این کار را نم ی کنند‪.‬‬ ‫من احساس و خشم برخاس��ته از مرگ «مایکل ب راون» را‬ ‫درک م ی کنم‪ .‬نشان دادن این خش��م با غارت‪،‬دست بردن‬ ‫به اسلحه و حتی حمله به پلیس فقط باعث افزایش تنش‬ ‫وناارامی است و موجب پیشبرد عدالت نم ی شود‪ ،‬بلکه ان‬ ‫را تضعیف م ی کند‪ .‬باید حق ازادی بیان و جمع اوری و ارائه‬ ‫گزارش در مطبوعات ب راساس قانون اساسی به خصوص در‬ ‫چنین شرایطی تضمین ش��ود‪ .‬پلیس نم ی تواند بهانه ای‬ ‫ب رای اس��تفاده بیش از حد از زور یا جلوگی��ری از حق مردم‬ ‫ب رای برگزاری تظاه رات مسالمت امیز داشته باشد‪ .‬افرادی‬ ‫که در فرگوسن اس��یب دیدند به دنبال پاسخ هستند‪ .‬اجازه‬ ‫دهید بار دیگر بخواهم ب��ه جای زخم ی کردن یکدیگر زخم‬ ‫را التیام بخشیم‪».‬‬ ‫شهر فرگوسن شبیه مناطق نظامی بود‬ ‫همه چیز از شلیک به مایکل براون شروع شد‬ ‫خبر دریافت جایزه توسط ضارب ‪ ،‬شهر را عصبیترکرد‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫منطقه جنگی‬ ‫حادثه مرگ مایکل ب راون جرقه ناارام ی ها را ب رافروخت‬ ‫و ش��هر «فرگوس��ن» در ایالت «میس��وری» را به صحنه‬ ‫اعتراضات خیابانی بدل کرد‪ .‬مرم معتقد بودند که پلیس با‬ ‫شلیک به جوانی ب ی دفاع و غیرمسلح‪ ،‬عدالت را زیرپا گذاشته‬ ‫است‪ .‬این اعتراضات عمدتا به این دلیل بود که معترضان‪،‬‬ ‫نژادپرستی را عاملی دخیل در تی راندازی م ی دانستند چون‬ ‫ب راون افریقایی ‪ -‬امریکایی «سیاهپوست» بود و ویلسون‬ ‫سفیدپوست اس��ت‪ .‬از زمان قتل این نوجوان سیاهپوست‬ ‫امریکایی مردم در این شهر هر شب تجمع کرده و نسبت به‬ ‫اقدامات خشونت امیز پلیس اعتراض کردند‪ .‬اعتراض های‬ ‫مسالمت امیز‪ ،‬خ رابکاری و انواع و اقس��ام دیگر ناارام ی ها‬ ‫ ب رای روزهای متمادی ادامه داشت‪ .‬گزارش های پلیس که‬ ‫م ی خواست مایکل را مقصر حادثه جلوه دهد‪ ،‬شعله خشم‬ ‫مردم را افزایش م ی داد‪ .‬پلیس ش��هر «فرگوسن»‪ ،‬ب راون را‬ ‫با ماجرای دزدی یک بس��ته س��یگار ‪ 49‬دالری از مغازه ای‬ ‫نزدیک محل سکونت وی چند دقیقه قبل از کشته شدنش‬ ‫توسط نیروهای پلیس مرتبط دانس��ت‪ ،‬اما وکیل خانواده‬ ‫ب راون اعالم کرد انها به شدت از اقدام پلیس ب رای گناهکار‬ ‫نشان دادن فرزندانشان عصبانی هس��تند‪ .‬فرزند انها هیچ‬ ‫سابقه جنایی نداش��ته و با اتمام دبیرستان قصد داشت وارد‬ ‫کالج شود‪ .‬رسانه های محلی از بازداشت شماری از معترضان‬ ‫خبر دادند‪ .‬هزاران نفر نیز در ش��هر سنت لوئیس تظاه رات‬ ‫کردند که اعضای خانواده و م��ادر ب راون نیز جزو انها بودند‪.‬‬ ‫با باالگرفتن اعتراض ها وضعیت ش��هر فرگوسن بیشتر به‬ ‫یک منطقه جنگی شبیه بود‪.‬‬ ‫برخی معترضان به س��وی مام��وران پلیس کوکتل‬ ‫مولوتف پرتاب کرده اند و پلیس نیز با گاز اش��ک اور به این‬ ‫اقدام پاسخ داده اس��ت‪ .‬در یکی از عکس هایی که از حادثه‬ ‫منتشر شده ماموران پلیس در حالی دیده م ی شوند که سوار‬ ‫بر خودروهای زرهی هستند و به اعتراضات پاسخ م ی دهند‪.‬‬ ‫این خودروهای زره��ی در اصل ب رای مقاوم��ت در مقابل‬ ‫مین و مواد منفجره ط راحی ش��ده اند‪ .‬در بعضی عکس ها‬ ‫دیدار‬ ‫دفاع از خود به این نوجوان تی راندازی کرده است‪ .‬مارتین در‬ ‫زمان وقوع این حادثه غیر مسلح بوده است‪ .‬این رای باعث‬ ‫اعتراضات زیادی در سراسر ایاالت متحده به ویژه در فلوریدا‪،‬‬ ‫هوستون‪ ،‬نیویورک و واشنگتن شد‪ .‬مادر «ترایون مارتین»‬ ‫در نامه ای به خانواده مایکل ب راون نوشت‪« :‬خون «مایکل‬ ‫ب راون» ه��در نخواهد رفت و مرگ وی اثرگ��ذار خواهد بود‪.‬‬ ‫به رغم این مصیب ت ها باید به روشنگری ها در جامعه (درباره‬ ‫تبعیض نژادی) ادامه دهیم‪ ».‬خانواده ب راون هم در مراسمی‬ ‫ که در یک کلیسا با حضور گسترده مردم منطقه برگزار شد‬ ‫اعتراض خود را به کشته شدن این جوان بیگناه اعالم کردند‪.‬‬ ‫یکی از اعضای خانواده مایکل ب��راون گفت‪« :‬مایک فقط‬ ‫یک جوان سیاهپوست نبود‪ .‬وی یک انسان بود‪ .‬او دشمن‬ ‫نبود با این حال مانند یک دشمن کشته شد‪».‬‬ ‫ماموران پلیس در حالی دیده م ی شوند که پی راهن های سبز‬ ‫و شلوارهای مخصوص استتار‪ ،‬چیزی شبیه یونیفورم های‬ ‫تفنگداران دریایی امریکا‪ ،‬برتن دارند و تفنگ های ویژه ‪M4‬‬ ‫مورد اس��تفاده نیروهای ارتش را حمل م ی کنند‪ .‬در تصاویر‬ ‫ویدئویی اب��ری از دود خیابان های خال��ی را دربرگرفته که‬ ‫به نظر م ی اید ناش��ی از گاز اشک اور باش��د‪ .‬وضعیت شهر‬ ‫به گونه ای شد که «ا ِرل اوفاری هاچینسون»‪ ،‬مفسر سیاسی‬ ‫و نویسنده امریکایی‪ ،‬که به طور گسترده درباره مسائل نژادی‬ ‫و سیاسی در امریکا کتب و مقاالتی منتشر کرده است‪ ،‬در‬ ‫گفت وگو با مجری شبکه الجزیره در رابطه با برخورد بسیار‬ ‫خش��ونت امیز پلیس امریکا با تظاهرات کنن��دگان که به‬ ‫کشته ش��دن نوجوان سیاهپوست غیرمسلح توسط پلیس‬ ‫سفیدپوست امریکایی در شهر فرگوسن در ایالت میسوری‬ ‫معترضند گفت‪« :‬تجهی زات‪ ،‬یونیفورم و ظاهر افس ران پلیس‬ ‫امریکا دیگر ش��بیه نیروهای معمولی پلیس نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫شبیه به سربازان رزم ی ارتش امریکا در ع راق یا افغانستان‬ ‫است‪ .‬حالت اداره پلیس امریکا‪ ،‬اخی را شبیه به حالتی نظامی‬ ‫شده اس��ت‪ ».‬با ادامه یافتن این بحران کار به جایی رسید‬ ‫که فرماندار میس��وری با اعالم وضعیت اضط راری در شهر‬ ‫فرگوسن‪ ،‬دس��تور اجرای قانون منع امد و شد را صادر کرد‪.‬‬ ‫وسعت این اعتراضات به حدی بود که اداره هوانوردی امریکا‬ ‫پس از باال گرفتن تظاه رات در ش��هر فرگوس��ن در ایالت‬ ‫میسوری امریکا دس��تور ممنوعیت پرواز هواپیماها بر فراز‬ ‫این شهر را صادر کرد‪.‬‬ ‫دست پلیس کش��ته م ی ش��ود‪ ۶۴ .‬درصد از مردم نیویورک‬ ‫رویک��رد تبعی ض امیز پلیس ضدسیاهپوس��تان را تصدیق‬ ‫م ی کنند‪.‬‬ ‫این وضعیت تاکنون خش��م بس��یاری از سیاهان را‬ ‫ب رانگیخته و سبب اعتراضات گسترده ای شده است‪ .‬زمانی‬ ‫که «باراک اوباما» به ریاس��ت جمهوری رس��ید‪ ،‬امیدهای‬ ‫تازه ای در می��ان سیاهپوس��تان امریکا ایجاد ش��د که در‬ ‫وضعیت انها تغیی راتی به وج��ود اید؛ امری که به حکم امار‬ ‫و ارقام هنوز به واقعیت نپیوس��ته اس��ت‪ .‬اما برخی فعاالن‬ ‫سیاس��ی نظیر ریچارد فولر که مجری رادی��وی امریکا نیز‬ ‫هس��ت و یک افریقای ی تبار به ش��مار م ی اید‪ ،‬معتقد است‬ ‫انچه رخ داده‪ ،‬حادثه ای فراتر از یک حادثه نژادی اس��ت‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬دولت فدرال اقدامات کافی ب رای پر کردن شکاف‬ ‫بین داراها و ندارها انجام نم ی ده��د و این امر موجب تکرار‬ ‫چنین جنایاتی با چنین تواتر فزاینده ای م ی ش��ود‪ .‬انچه در‬ ‫فرگوسن رخ داد‪ ،‬فراتر از نژادگرایی بود‪ .‬این حادثه نژادگرایی‬ ‫همراه با تبعی ض های اقتصادی بود‪ .‬صرفا به این دلیل که ما‬ ‫یک رئی س جمهور امریکای ی ‪ -‬افریقایی داریم‪ ،‬به این معنا‬ ‫نیست که در اینجا نژادپرستی وجود ندارد‪ .‬من فکر م ی کنم‬ ‫فرگوسن نمونه بارز ان است‪».‬‬ ‫‪75‬‬ ‫ا مثل اواز‬ ‫قصه شد اغاز‬ ‫عروسک های شهر موش ها بعد از ‪ 30‬سال‬ ‫به سینماها بازمی گردند‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ش��اید بچه های این نس��ل ندانند که انه��ا روزگاری‬ ‫محبوب ترین چهره های پدر ومادرش��ان بودند‪ ،‬در روزهایی‬ ‫که پدر و مادرش��ان همسن وس��ال انها بودند‪ .‬روزگاری که‬ ‫مدرس��ه موش ها‪ ،‬برنامه برتر تلویزیون محسوب م ی شد و‬ ‫کپل و نارنجی و عینکی و‪ ...‬ستاره های محبوب‪ .‬بچه های‬ ‫دهه ‪ 60‬این ش��خصی ت ها را خوب م ی شناس��ند‪ .‬سری اول‬ ‫این برنامه تلویزیونی در سال ش��صت ساخته شد‪ ،‬ان روزها‬ ‫قرار بود ب رای تش��ویق کودکان ب رای حضور در مدارس یک‬ ‫برنامه ساخته شود‪ .‬پیشنهاد کار به مرضیه برومند داده شد‪.‬‬ ‫این کار خیلی زود گل کرد‪« ،‬مدرس��ه موش ها» روز به روز‬ ‫بیشتر گل م ی کرد و در دل مردم جا باز م ی کرد‪ .‬هر روز جمعه‬ ‫همه خانواده بعد از صرف ناه��ار منتظر پخش ان بودند‪ .‬به‬ ‫علت استقبال زیاد مردم س��ری دوم مدرسه موش ها در ‪۱۰۴‬‬ ‫قسمت ساخته و به نمایش گذاشته شد و اخرین قسمت ان‬ ‫در سال ‪ ۶۳‬جمع ه ظهرها به نمایش گذاشته شد‪ .‬این برنامه‬ ‫نکات خالقانه ریزی در درون خود داش��ت ک��ه بر جذابیت‬ ‫ش��خصی ت ها اضافه م ی کرد‪ ،‬اول از همه انتخاب اس��ام ی ‬ ‫در این مجموعه تلویزیونی بود‪ .‬اس��م هایی خیلی س��اده و‬ ‫ب ی ادا و اطوار ک��ه فقط قرار بود که بخش��ی از خصوصیات‬ ‫ظاهری یا رفتاری عروس��ک را توصیف کند‪ ،‬یکی چاق بود‬ ‫و کپل م ی ش��د و دیگری سردش م ی ش��د و نامش م ی شد‪:‬‬ ‫«سرمایی»‪ .‬در مجموعه تلویزیونی قصه ها هم قصه های‬ ‫سر راس��تی بود‪ .‬خیلی پیچ و خم نداش��ت‪ .‬هم��ه ماجرا در‬ ‫یک اتاق و در یک کالس درس م ی گذش��ت و ش��وخ ی ها‬ ‫نش��ان م ی داد که فضای ی��ک کالس درس تا چ��ه اندازه‬ ‫م ی تواند‪ ،‬جذاب و دوست داشتنی باشد‪ .‬این ب رنامه تلویزیونی‬ ‫اهنگ های ساده و دوست داشتنی داشت ‪ .‬ترانه هایی با شعر‬ ‫بسیار س��اده که خیل ی ها ان را در کودکی زمزمه م ی کردند؛‬ ‫شعرهایی نظیر‪« :‬من م ی رم به مدرسه‪ ،‬جیبام پر از فندق و‬ ‫پسته »‪ ...‬این گونه بود که خیلی زودتر از انکه عروسک هایی‬ ‫مثل کاله قرمزی پا به عرصه وجود بگذارند‪ ،‬عروسک های‬ ‫مدرس��ه موش ها محبوب ترین عروسک های سه دهه قبل‬ ‫محسوب م ی شدند‪ .‬این مجموعه عروسکی چندین و چند‬ ‫بار بازپخش ش��د و نس��ل های بعدی هم با دوست داشتنی‬ ‫موش ها هم اشنا شدند‪.‬‬ ‫اسمشو نبر‬ ‫محبوبیت و جذابیت مجموعه تلویزیونی «مدرس��ه‬ ‫موش ها» باعث ش��د که کم ک��م فکر س��اخت یک فیلم‬ ‫سینمایی با محوریت شخصی ت های عروسکی ساخته شود‪.‬‬ ‫این فیلم که در زمان خودش تبدیل به یکی از پر فروش ترین‬ ‫فیلم های پخش شده در سینما ها بود‪ ،‬داستان بسیار خطی و‬ ‫جذابی داشت‪« :‬بچه موش ها سر کالس درسند‪ .‬قاصد خبر‬ ‫م ی اورد که گربه ای در حوالی ش��هر دیده شده و از موش ها‬ ‫م ی خواهد به ش��هر بزرگ موش ها کوچ کنن��د‪ .‬روز بعد‪ ،‬به‬ ‫دستور اقا معلم‪ ،‬همگی راه شهر بزرگ را در پیش م ی گیرند‪.‬‬ ‫خط��رات راه کوهس��تانی بچه موش ها را تهدی��د م ی کند‪،‬‬ ‫تصمیم م ی گی رند همراه اقامعلم و اشپ ز باشی از راه جنگل به‬ ‫شهر بزرگ بروند‪ .‬عاقبت پس از گذشتن از خطرها‪ ،‬سالم و‬ ‫سالمت به شهر موش ها م ی رسند‪.‬در طول این مسیر بچه ها‬ ‫با مشکالت بسیاری دست و پنجه نرم م ی کنند و رفته رفته‬ ‫یاد م ی گیرند‪ ،‬چگونه با هم بودن و در کنار هم بودن باعث‬ ‫م ی شود که بچه موش های کوچک با اتحاد بتوانند بر یک‬ ‫گربه و یک اسمشو نبر غلبه کنند و به موفقیت برسند‪ ».‬این‬ ‫فیلم به کارگردانی سینمایی محمدعلی طالبی و کارگردانی‬ ‫عروسکی مرضیه برومند ساخته ش��د‪ .‬این فیلم سینمایی‬ ‫ب رای رده سنی کودکان بود و عروسک های بازیگر ان قبال در‬ ‫سریال تلویزیونی مدرسه موش ها ایفای نقش کرده بودند‪.‬‬ ‫برخالف سریال تلویزیونی مدرسه موش ها‪ ،‬بخش بسیاری‬ ‫از این فیلم در فضای باز فیلمبرداری شد‪ .‬فروش فیلمی که‬ ‫با بودجه یک میلیون و دویست هزار تومانی ساخته شد‪ ،‬در‬ ‫دوره خودش یک رکورد محسوب م ی شد‪.‬‬ ‫شهر موش ها ‪2‬‬ ‫انتظار بچه های دیروز و انها که امروز خود به مردان و‬ ‫زنانی میانسال تبدیل شده اند‪ ،‬باالخره بعد از ‪ 30‬سال به پایان‬ ‫م ی رسد و انها م ی توانند بار دیگر ماجراهای شهر موش ها را‬ ‫دنبال کنند و ببینند که عروسک های محبوبشان چون کپل‪،‬‬ ‫دم باریک‪ ،‬گوش دراز و نارنجی چه سرنوشتی پیدا کرده اند و‬ ‫چه حال و روزی دارند‪.‬از س��وی دیگر بچه های امروز هم با‬ ‫اینکه خاطره ای از ان اثر قدیمی و کالسیک ندارند‪ ،‬با توجه‬ ‫به ساخت اثری جذاب و سرگرم کننده و عروسکی م ی توانند‬ ‫امیدوار باشند با تماشای این اثر صاحب خاطره ای زیبا شوند‪.‬‬ ‫«شهر موش ها‪ »2‬گرچه داستان تازه ای دارد و اثری جدید و‬ ‫مستقل محسوب م ی شود‪ ،‬اما بر پایه سریال موفق «مدرسه‬ ‫موش ها» و فیلم «شهر موش ها» شکل گرفته و تولید شده‬ ‫است‪ .‬پس از ‪ 30‬سال منیژه حکمت و علی سرتیپی‪ ،‬دو تن‬ ‫از تهی ه کنندگان سینمای ای ران با تدارک و تبلیغاتی گسترده‬ ‫یکی از مهم ترین و پرهزینه ترین فیلم های س��اخته شده در‬ ‫سینمای خصوصی را روانه س��ینماهای کشور م ی کنند تا‬ ‫س��همی موثر در احیای ژانر کودک و جذب بیشتر مردم به‬ ‫سینما داشته باش��ند‪ .‬ب رای قس��مت دوم «شهر موش ها»‬ ‫حدود ‪ 7‬میلیارد تومان هزینه شده است‪ .‬در «شهر موش ها‬ ‫‪ »۲‬شخصی ت های عروسکی دهه ‪ ۶۰‬بزرگ شده اند و ازدواج‬ ‫کرده اند و صاحب فرزند شده اند‪ .‬فرزندان دوست داشتنی انها‬ ‫بچه گربه ای را در رودخانه پیدا م ی کنند‪ .‬در سبدی که بچه‬ ‫گربه درون ان گذاشته شده اس��ت نامه ای پیدا م ی شود که‬ ‫مادر از ترس کشته شدن بچه اش توس��ط گربه های شرور‬ ‫(چرا که پیش از این همسرش را کشته اند) بچه را در سبدی‬ ‫در رودخان��ه رها م ی کند‪ .‬بچه ها تصمی��م م ی گیرند از بچه‬ ‫«اسمشو نَبر» نگهداری کنند تا بلکه مادرش را هم پی دا کنند‪.‬‬ ‫داستان از این جا اوج م ی گیرد که حاال سه گربه شرور ب رای‬ ‫کشتن بچه گربه‪ ،‬به «شهر موش ها» حمله م ی کنند و‪ ...‬در‬ ‫قسمت دوم فیلم «شهر موش ها» موش های شهرموش ها‬ ‫دیگر ان بچ ه موش های سابق نیستند و دیگر ب رای خودشان‬ ‫کیا و بیایی دارند‪ .‬عروس��ک های شهر موش ها هم مثل ما‬ ‫با همه خوش��ی ها و ناخوش ی ها‪ 30 ،‬س��ال بزرگ تر شده اند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال کپ��ل و نارنجی با یکدیگ��ر ازدواج کردند و‬ ‫کپلک و صورتی فرزندان انها هستند‪ .‬تاژ بانو نیز خدمتکار‬ ‫انها است‪ .‬کپل یک شهروند ثروتمند «شهر موش ها» است‬ ‫که یک رستوران بزرگ در داخل این شهر دارد‪ .‬باقی موش ها‬ ‫هم همان ها هستند‪ .‬همه موش های قدیم ی هستند‪ .‬فقط‬ ‫موهایشان سفید شده و پا به سن گذاشته اند‪ .‬حتی اقا معلم‬ ‫هم پیرتر و با موهای سفیدتر در این فیلم حضور دارد‪ .‬مرضیه‬ ‫برومند‪ ،‬کارگردان قسمت دوم فیلم عروسکی – سینمایی‬ ‫شهر موش ها در مورد علت س��اختن این فیلم گفته است‪:‬‬ ‫«من س��ال ها به دنبال یک کار کودک خ��وب بودم‪ .‬کاری‬ ‫که بتوانیم به وس��یله ان بچه ها را از پای کامپیوترهایشان‬ ‫بلند کنیم تا همراه خانواده هایشان به سینماها بیایند و سه‬ ‫نسل را در سه صندلی کنار هم بنشانیم‪ .‬فیلم‪ ،‬باز هم خیلی‬ ‫پرسوناژ دارد‪ .‬وقتی م ی گوییم شهر موش ها‪ ،‬مشخص است‬ ‫که داریم درباره یک ش��هر حرف م ی زنیم و همین موضوع‪،‬‬ ‫پروژه را سنگین و سخت م ی کند‪ ».‬همچنین منیژه حکمت‬ ‫یکی دیگر از تهی ه کنندگان این فیلم هم گفت‪« :‬سینما یک‬ ‫خانواده است و خوشحالیم که شهر موش ها این خانواده را‬ ‫بزرگتر و صمیم ی تر کرده است‪« .‬ش��هر موش ها‪ »۲‬فیلم‬ ‫کودک است و ما ان را ب رای بزرگساالن نساختیم‪».‬‬ ‫من اسیر زند ه ام‬ ‫نمایشنام ه ای بر مبنای زندگی مرحوم سی د عل ی اکبر ابوترابی‬ ‫نمایشنامه بلند «من اس��یر زنده ام» تازه ترین اثر منتشر شده از عبدالحی شماسی‬ ‫است؛ نمایشنامه ای بر مبنای زندگی مرحوم سی د عل ی اکبر ابوترابی که به طور مشخص به‬ ‫دوره ای خاص از برهه زمانی اسارت وی در زندان های رژیم بعث ع راق اشاره دارد‪ .‬شماسی‬ ‫که نگارش مجموعه نمایش��نامه های متعدد و در سبک های مختلف را در کارنامه کاری‬ ‫خود دارد‪ ،‬در این نمایشنامه بلند به سراغ تلفیقی از چند سبک نوشتاری ب رای ایجاد فضای‬ ‫تصویری در ذهن خوانندگان خود رفته اس��ت‪ .‬از ویژگی های این متن نمایشی‪ ،‬استفاده‬ ‫نویسنده از تعداد قابل توجهی کاراکتر نمایشی است‪ ،‬به طوری که در این متن ‪ 48‬کاراکتر‬ ‫انسانی‪ ،‬دارای نقش مشخص و تعریف شده اند که به تدریج وارد فضای نمایش شده و هر‬ ‫یک به اندازه خود به نقش افرینی م ی پردازند‪ .‬جالب تر اینکه هی چ کدام از این شخصیت ها‬ ‫زننده و نچسب و غی ر واقعی نیستند و مخاطب می تواند شخصیت هر یک از انها را از پس‬ ‫پرده کالمشان حس کند‪ .‬شماسی در این نمایشنامه با اشرافی قابل توجه به شخصیت‬ ‫مرحوم ابوترابی حتی کوچک ترین ریزه کاری های رفتاری و شخصیتی وی را ب رای ساختن‬ ‫دیالوگ های منسوب به او فراموش نکرده و شاید از همین منظر است که استفاده مکرر‬ ‫او از برخی کلمات و اصطالحاتی که در ادبیات ابوترابی تثبیت شده است به مدد وی امده‬ ‫تا بتواند چهره ای طبیعی و بسیار قابل درک از او را پیش چشم مخاطب به تصویر بکشد‪.‬‬ ‫برای تاریخ می گویم‬ ‫چاپ سوم کتاب خاطرات محسن رفی ق دوست‬ ‫کتاب «ب رای تاریخ م ی گویم» نوشته سعید عالمیان‪ ،‬نویسنده و پژوهشگر است که‬ ‫در ان خاط رات محسن رفی ق دوست از مقطع ورود حضرت امام(ره) در ‪ 12‬بهمن که او راننده‬ ‫بلیزر امام(ره) بود و سپس حوادث دهه اول انقالب و جنگ تحمیلی نقل م ی شود‪ .‬این اثر‬ ‫تاکنون از سوی انتشارات سوره مهر دوبار روانه بازار کتاب شده است‪ .‬این انتشارات قصد‬ ‫دارد چاپ جدیدی از این اثر را تا پایان شهریور ماه روانه بازار کتاب کند‪ .‬رفی ق دوست یکی‬ ‫از چهره های برجسته در تاریخ جنگ و انقالب است که نم ی توان سهم او را در جهت دهی‬ ‫فعالی ت های هشت سال دفاع مقدس نادیده گرفت‪ .‬وی به این دلیل که پایه گذار سپاه و‬ ‫بعد از ان مس��ئول تدارکات جنگ بوده‪ ،‬به عنوان یکی از شخصی ت های مهم در این ایام‬ ‫به حساب م ی اید‪ .‬عالمیان نگارش این خاط رات را از س��ال ‪ 87‬اغاز کرده و ساختار کتاب‬ ‫ب راساس پرسش هایی است که نویس��نده از رفی ق دوست پرسیده و این سواالت ب ر اساس‬ ‫توالی زمانی انتخاب شده اس��ت‪ .‬به نظر نگارنده‪ ،‬زیباترین بخش اثر مربوط م ی شود به‬ ‫فعالی ت های رفی ق دوست ب رای تامین س�لاح مورد نیاز در جنگ که در این راستا به لیبی‬ ‫هم مس��افرت و با قذافی دیدار م ی کند‪ .‬بس��یاری از ناگفته ها در این اثر بازگو شده است‪.‬‬ ‫بسیاری از پرسش هایی که در ان زمان وجود داشته و تاکنون حل نشده است‪ ،‬در گفت وگو‬ ‫با رفی ق دوست مطرح و او نیز به این پرسش ها پاسخ م ی گوید‪.‬‬ ‫حکیم فیلسوف‬ ‫ اول شهریورماه سالروز بزرگداشت‬ ‫ابوعلی سینا است‬ ‫اول شهریور ماه‪ ،‬روز پزشک است‪ .‬ب رای دانستن علت‬ ‫ان خیلی الزم نیست به مغز فش��ار اورد‪ .‬اگر یک نفر باشد‬ ‫که بتوان نام او را ب رای روز پزش��ک در ایران در نظر گرفت‪،‬‬ ‫بدون شک ان یک نفر «حکیم ابن سینا» است‪ .‬کتاب قانون‬ ‫این دانشمند بزرگ یک دایره المعارف پزشکی استکه در ان‬ ‫تمام مبانی اصلی طب س��نتی مورد بحث قرار گرفت ه است‬ ‫مانند مبانی تشریح‪ ،‬مبانی عالمت شناسی‪ ،‬داروشناسی و‬ ‫داروسازی و نسخه نویسی و‪ ...‬کتاب قانون در دانشگاه های‬ ‫اروپایی وامریکایی تا دو قرن پیش مورد استفاده پزشکان بوده‬ ‫و به اکثر زبان های دنیا ترجمه شد ه و بعد از انجیل بیشترین‬ ‫چاپ را داش��ته اس��ت‪ .‬اما خالصه کردن حکیم ابن سینا در‬ ‫علم پزش��کی به نوعی ی��ک ب ی انصافی ب��زرگ در حق او‬ ‫است‪ .‬واقعیت این اس��ت که با وجود اینکه زندگی ابن سینا‬ ‫پر از فراز و نش��یب بود و در عین ح��ال عمری طوالنی نیز‬ ‫نداشت‪ ،‬اما زندگی عقالنی و حکیمانه بسیار پرباری داشت‪.‬‬ ‫گواه بر این مطلب‪ ،‬تعداد و نوع اثاری است که او تالیف کرده‬ ‫است و نیز خصوصیات شاگردانی که نزد او درس خوانده اند؛‬ ‫مانند بهمنیار و جوزانی‪ 57.‬سال زندگی ابوعلی سینا انقدر‬ ‫پربار و چند وجهی است که باید او را از چند بعد دید‪ .‬یکی از‬ ‫رشته هایی که حکیم در ان نقشی غیرقابل انکاری داشت‪،‬‬ ‫نقش او در فلسفه است‪ .‬به گونه ای که به هیچ وجه نم ی توان‬ ‫جایگاه او را در تاریخ علم فلس��فه ای رانی – اس�لامی انکار‬ ‫کرد‪ .‬یکی از مهمترین ویژگ ی های ابن س��ینا‪ ،‬ارائه تعریفی‬ ‫خاص و مستدل از مفاهیم اساسی فلسفه به جهان اسالم و‬ ‫مغرب زمین است‪ .‬به همین جهت او توانست نظام فلسفی‬ ‫اس��توار و درخش��انی را پایه گذاری کند‪ .‬م ی توان ابن سینا را‬ ‫نخستین فیلسوف مشایی (پیرو ارسطو) در ارائه یک نظام‬ ‫فلسفی در جهان اسالم دانست‪ .‬ابوعلی سینا اثار فیلسوفان‬ ‫یونانی را به دقت مورد بررسی قرار داد و شایسته ترین انها را‬ ‫پذیرفت و به شکل فلسفه مشایی اسالمی دراورد و به دست‬ ‫اندیشمندان مسلمان سپرد‪ .‬راجر بیکن‪ ،‬ابن سینا را بزرگترین‬ ‫فیلسوف بعد از ارسطو م ی دانس��ت‪ .‬ب راین اساس او را معلم‬ ‫سوم پس از ارس��طو و فارابی لقب داده اند‪ .‬مبحث منطق و‬ ‫نفس در اثار او در واقع همان مبحث منطق و نفس ارسطو‬ ‫و شارحان او نظیر اسکندر افرودیسی و ثامیسطیوس است‪.‬‬ ‫البته ابن س��ینا هرچه به اواخر عمر نزدیکتر م ی شد‪ ،‬بیشتر‬ ‫از ارس��طو فاصله م ی گرفت وبه افالطون و عرفان اسالمی‬ ‫نزدیک م ی شد‪ .‬داستان های تمثیلی او و نیز کتاب پر حجم‬ ‫«منطق المشرقین» او شاهد این مدعاست‪ .‬ابوعلی سینا در‬ ‫فلسفه هم کتاب شفا را دارد‪ .‬این کتاب که در حوزه فلسفه و‬ ‫منطق نگاشته شده است‪ ،‬سال ها در برترین مکاتب علم ی ‬ ‫اروپا تدریس م ی شده است‪ .‬شفا دارای چهار قسمت منطق‪،‬‬ ‫طبیعیات‪ ،‬ریاضیات و الهیات است‪« .‬الهیات شفا» یک دایره‬ ‫المعارف فلسفی است که در ‪ 18‬جزء؛ شامل ‪ 10‬مقاله در موارد‬ ‫زیر تحریر شده است‪ :‬اقسام موجودات‪ ،‬جوهر و عرض‪ ،‬ماده‬ ‫و صورت‪ ،‬وحدت و کثرت‪ ،‬تق��دم و تاخر‪ ،‬قدم و حدوث‪ ،‬نوع‪،‬‬ ‫جنس‪ ،‬فصل‪ ،‬اقسام علل یا کیفیت صدور اشیا‪ ،‬مبدا و معاد‪،‬‬ ‫لزوم اطاعت از پیامبر و امام‪ ،‬سیاست و تدبیر منزل و اخالق‬ ‫است‪ .‬کتاب «دانش��نامه عالئی» هم دیگر کتاب ابن سینا‬ ‫است که نخستین کتاب فلسفی نوشته شده به زبان فارسی‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫دیدار‬ ‫تحوالت‬ ‫خاورمیانه‬ ‫سوژه‬ ‫اشپیگل‬ ‫بازگشت به‬ ‫عراق‪ ،‬تیتر‬ ‫اکونومیست‬ ‫جلد ویژه‬ ‫تایم برای‬ ‫مرگ رابین‬ ‫ویلیامز‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫دولت مخفی‬ ‫سریالی با محوریت دفاع مقدس و ازادگان‬ ‫سریال دولت مخفی به تهی ه کنندگی حمید اخوندی‬ ‫و علیرضا جاللی در سه فصل س��ال های دفاع مقدس و نیز‬ ‫اس��ارت رزمندگان ای رانی را در اردوگاه های بعثی به نمایش‬ ‫م ی گ��ذارد‪ .‬فیلمنامه اولیه س��ریال را رحمان س��یف ی ازاد و‬ ‫داریوش رفیعی با حمایت موسس��ه فرهنگ��ی پیام ازادگان‬ ‫نوش��تند و پ��س از پای��ان ن��گارش‪ ،‬س��ی د مجید امامی و‬ ‫عبدالحس��ین برزیده ان را بازنویس��ی کردند‪.‬دولت مخفی‬ ‫در ‪ 28‬قس��مت در یک س��ریال تلویزیونی زندگی اس��را در‬ ‫اردوگاه ها و چش��م انتظاری خانواده ها را ب��ه صورت موازی‬ ‫به نمایش م ی گذارد‪ .‬داس��تان دولت مخف��ی از زمان حمله‬ ‫ع راق به ای ران اغاز م ی ش��ود و در اردوگاه های اسرا ادامه پیدا‬ ‫م ی کند‪ .‬فصل های اول و دوم سریال که دوران دفاع مقدس‬ ‫را به تصویر م ی کشد‪ ،‬به کارگردانی حسن برزیده ساخته شده‬ ‫و کارگردانی فصل س��وم را راما قویدل برعهده داشته است‪.‬‬ ‫پژمان بازغی‪ ،‬الله اسکندری‪ ،‬سام درخشانی‪ ،‬علی اوسیوند‪،‬‬ ‫سعید داخ‪ ،‬مهدی صبایی‪ ،‬مهتاج نجومی‪ ،‬امیر اتشانی‪ ،‬مریم‬ ‫بوبانی‪ ،‬کاوه خداشناس ‪ ،‬هادی قمیشی‪ ،‬مریم سلطانی‪ ،‬کریم‬ ‫خودسیانی‪ ،‬محمدرضا رهبری و اب راهیم برزیده از بازیگران‬ ‫سریال دولت مخفی هس��تند‪ .‬بازغی‪ ،‬بازیگر اصلی سریال‬ ‫دولت مخفی است و نقش سعید را بازی م ی کند که از جوانان‬ ‫جنوب کشور است و پدرش با شروع جنگ مفقود م ی شود‪.‬‬ ‫او ب رای نجات جان بقیه اعضای خانواده‪ ،‬انها را به ش��مال‬ ‫کش��ور م ی برد‪ ،‬اما خودش به جبهه برم ی گردد و مدام بین‬ ‫جبهه و شمال کشور در رفت و امد است تا اینکه در عملیاتی‬ ‫به اسارت درم ی اید و بعد از ان ماجراهای زندگی سعید را در‬ ‫اردوگاه های ع راقی خواهیم دید‪ .‬الله اس��کندری نیز در این‬ ‫س��ریال دفاع مقدس��ی نقش پروانه را بازی م ی کند‪ .‬سعید‬ ‫به پروانه عالقه مند اس��ت‪ ،‬اما هر بار که این دو نفر تصمیم‬ ‫به ازدواج م ی گیرند‪ ،‬اتفاقی مانع ازدواج انها م ی شود‪ .‬پژمان‬ ‫بازغی و الله اسکندری پیش از این در سریال همچون سرو‬ ‫نیز نقش ی��ک زوج در دوران دفاع مق��دس را بازی کرده اند‪.‬‬ ‫سریال دولت مخفی در ش��هرهای مختلفی تصویربرداری‬ ‫ش��ده که از ان جمله م ی توان به منطقه پرند در رباط کریم‪،‬‬ ‫شمال و جنوب کشور‪ ،‬ته ران و شهرک سینمایی دفاع مقدس‬ ‫سریال شهید مهدی باکری‬ ‫همه چیز انجاست‬ ‫مدیرکل صداوس��یمای اذربایجان غربی گفت‪« :‬ساخت هش��ت قسمت از سریال‬ ‫شهید مهدی باکری از زمان کودکی تا ورود به نبرد با ضدانقالب در ارومیه به اتمام رسید‪».‬‬ ‫محسن شکرنیا در دومین جلسه شورای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت اذربایجان غربی‬ ‫گفت‪« :‬سریال شهید باکری در ‪ 30‬قسمت و در دو مرحله ساخته م ی شود‪».‬‬ ‫مدیرکل صداوس��یمای اذربایجان غربی تصریح کرد‪« :‬س��اخت هشت قسمت از‬ ‫سریال ش��هید باکری که اختصاص به زمان کودکی تا ورود به نبرد با ضد انقالب است با‬ ‫یک نویسنده مستقل در ارومیه به اتمام رسید‪22 .‬قس��مت بعدی سریال یعنی از زمان‬ ‫ورود به عملیات تا شهادت نیز با یک نویسنده مستقل دیگر نوشته و ساخته م ی شود‪».‬‬ ‫مدیرکل صداوسیمای اذربایجان غربی گفت‪« :‬ساخت سریال شهید باکری سخت ی های‬ ‫مخصوص خود را دارد‪».‬‬ ‫جمش��ید مش��ایخی به زودی مقابل دوربین شه رام شاه حس��ینی کارگردان سریال‬ ‫تلویزیونی «همه چیز انجاست» به تهی ه کنندگی داوود هاشمی م ی رود تا نقش پدربزرگ‬ ‫را بازی کند‪.‬در این سریال تلویزیونی جمشید مشایخی نقش نعمت اهلل (پدربزرگ)‪ ،‬امین‬ ‫زندگانی نقش مهدی‪ ،‬الهام حمیدی نقش پرس��تو‪ ،‬محمد عمرانی نقش محسن‪ ،‬مه رانه‬ ‫مهی ن ترابی نقش اکرم‪ ،‬حدیث می رامینی نقش مه رنوش‪ ،‬حسین مهری نقش مه ران‪ ،‬امیر‬ ‫مهدی کیا نقش یوسف و‪ ...‬را بازی م ی کنند‪ .‬قرار است بازیگران دیگری هم به این سریال‬ ‫اضافه شوند‪ .‬در خالصه داس��تان سریال همه چیز انجاست‪ ،‬امده اس��ت‪ :‬کارگاه تولیدی‬ ‫خانواده قدیمی به علت ورود کاالهای خارجی به تعطیلی کش��انده م ی شود‪ .‬مهدی پسر‬ ‫بزرگ خانواده در گیر و دار رفع مشکالت به وجود امده‪ ،‬به بس��یاری از رازهای خانواده پی‬ ‫م ی برد‪.‬‬ ‫ساخت بخش نخست به پایان رسید‬ ‫دیدار‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫لباس ایرانی‬ ‫‪78‬‬ ‫یزاده‪ ،‬مدیر شبکه دو سیما در حاشیه‬ ‫اشاره کرد‪ .‬علی بخش ‬ ‫مراسم رونمایی از مجموعه تلویزیونی دولت مخفی گفت‪:‬‬ ‫«مجموعه تلویزیونی دولت مخفی ب ر اساس ب رنامه ریزی های‬ ‫صورت گرفته در مهرماه و یا اوایل ابان ماه به روی انتن خواهد‬ ‫رفت‪ .‬تمامی مراحل تولید‪ ،‬صداگذاری‪ ،‬تدوین و تیتراژ سریال‬ ‫دولت مخفی به اتمام رسیده و امیدوارم رضایت خاطر ازادگان‬ ‫سرافراز و ایثارگران میهن اسالم ی مان را کسب کند‪ ».‬علی‬ ‫یزاده در این مراس��م گفت‪« :‬سمت و سوی شبکه دو‬ ‫بخش ‬ ‫سیما پرداختن به دوران دفاع مقدس و یادگارهای ارزشمند ان‬ ‫است و همزمان با سالروز بازگشت ازادگان عزیز به کشورمان‬ ‫از س��ریال «دولت مخفی» که ب��ه بخش های��ی از دوران‬ ‫اس��ارت انها در اردوگاه های رژیم بعثی م ی پ��ردازد رونمایی‬ ‫م ی شود‪ .‬این مراسم بهانه ای ش��د ب رای گفتن دست مریزاد‬ ‫به تیم س��ازنده دولت مخفی که ب رای به تصویر کش��یدن‬ ‫زوایای دوران اس��ارت ازادگان عزیز بسیار زحمت کشیدند‪».‬‬ ‫مدیر شبکه دو سیما سریال ‪ 30‬قسمتی «دولت مخفی» را‬ ‫مجموعه ای ارزنده توصیف کرد و گفت‪« :‬سینه های ازادگان‬ ‫کشور مملو از خاط رات گرانقدری است که به راحتی م ی تواند‬ ‫در مجموعه های تلویزیونی به تصویر کشیده شود‪».‬‬ ‫برنامه ای در مورد‬ ‫الگوهای برتر پوشش‬ ‫برنامه «لباس ای رانی» که پخش ان به تازگی از شبکه سه سیما‬ ‫اغاز شده‪ ،‬م ی خواهد لباس ای رانی را معرفی کند و در این راستا به زودی‬ ‫ش��اهد حضور چهره هایی چون گیتی خامنه‪ ،‬ابوالفض��ل جلیلی‪ ،‬پیام‬ ‫فروتن‪ ،‬دانیال عبادی‪ ،‬پیام صالحی و‪ ...‬در این برنامه خواهیم بود‪.‬‬ ‫ب رنامه تلویزیونی «لباس ای رانی» به تهی ه کنندگی میترا علوی طلب‬ ‫موضوع مد و لباس‪ ،‬معرفی الگوهای برتر پوشش و لباس اصیل ای رانی‬ ‫را در گفت وگ��و با میهمانان هنرمند‪ ،‬کارشناس��ان پوش��اک‪ ،‬ط راحان و‬ ‫استایلیس��ت ها (ط راح و سِ ت کننده لباس) مورد بررس��ی قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫اجرای این برنامه در ش��بکه سه سیما را محمد س��لیم ی برعهده دارد و‬ ‫روزهای شنبه‪ ،‬دوشنبه و چهارشنبه ساعت ‪ 16:30‬روی انتن م ی رود‪ .‬این‬ ‫جمشید مشایخی به بازیگران اضافه شد‬ ‫مجموعه دارای ‪ 52‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای است و بخش های متعددی از‬ ‫جمله استودیویی‪ ،‬گزارشی و اموزشی را شامل م ی شود‪.‬‬ ‫گیتی خامن��ه مجری‪ ،‬ابوالفض��ل جلیلی کارگردان س��ینما‪ ،‬پیام‬ ‫فروتن ط راح لباس مجموعه ه��ای تلویزیونی و فیلم های س��ینمایی‪،‬‬ ‫س��ه راب پاکزاد خواننده‪ ،‬دانیال عبادی بازیگر که پی��ش از ورود به این‬ ‫حرفه مدلینگ را تجربه کرده اس��ت‪ ،‬پیام صالح��ی خواننده گروه ارین‬ ‫و ط راح لباس‪ ،‬یاحا کاش��انی ترانه سرا‪ ،‬س��امان اقازمانی و علی عسگر‬ ‫فوتبالیس��ت و‪ ...‬از جمله میهمان��ان این برنامه در قس��مت های اتی‬ ‫هستند‪ .‬عبدالحسین مرتضوی نیز به عنوان نویسنده و کارگردان با این‬ ‫برنامه همکاری دارد‪.‬‬ ‫احترام به مخاطب و قدرت انتخاب‬ ‫علت راه اندازی شبک ه های جدید از زبان عزت اهلل ضرغام ی ‬ ‫گاهی به پشت سرنگاهکن‬ ‫سریالی به کارگردانی مازیار میری در حال تهیه است‬ ‫امین تارخ‪ ،‬هدایت هاشمی و بهاره کیان افشار بازیگرانی‬ ‫هستند که این روزها در کارخانه ای که در جاده کرج قرار دارد‬ ‫مقابل دوربین سریال گاهی به پشت سر نگاه کن رفته اند تا‬ ‫سه نقش از نقش های اصلی این سریال را بازی کنند؛ سریالی‬ ‫که مازیار میری ان را کارگردانی و رضا انصاریان ان‬ ‫را ب رای پخش از شبکه دو تهیه م ی کند‪ .‬داستان‬ ‫سریال ‪ 30‬قسمتی «گاهی به پشت سر نگاه کن‬ ‫»روایتگر یک مرد کارخانه دار به نام تابش اس��ت‬ ‫که با ماجراهای متعددی روبه رو م ی ش��ود‪ .‬او ادم‬ ‫خودس��اخته ای اس��ت که کارش را از صفر شروع‬ ‫کرده‪ ،‬اما اکنون که کارخانه اش توس��ع ه یافته از‬ ‫طرفی با مشکلی به نام واردات ب ی رویه جن س های‬ ‫خارجی روبه روست و از طرفی اط رافیان و دشمنان‬ ‫دیرینه اش تصمیم دارند او را با پاپوش ورشکسته‬ ‫کنن��د‪ .‬در این س��ریال امی��ن ت��ارخ نقش یک‬ ‫کارخانه دار به نام تابش را بازی م ی کند و هدایت‬ ‫هاش��می که به تازگی بازی او در گاهی به پشت‬ ‫سر نگاه کن شروع ش��ده ایفاگر نقش سرهنگ‬ ‫ته رانی است که ب رای پیدا کردن برخی سرنخ ها به کارخانه‬ ‫تابش م ی اید و کیان افشار هم نقش یکی از دختران تابش به‬ ‫نام شبنم را بازی م ی کند‪ .‬تابش دو فرزند دختر دارد که نقش‬ ‫دختر دیگرش را الیکا عب دالرزاقی به عهده دارد که هنوز مقابل‬ ‫دوربین نرفته است‪.‬از دیگر بازیگران این سریال م ی توان به‬ ‫محمد متوسالنی‪ ،‬سعید چنگیزیان‪ ،‬شبنم مقدمی‪ ،‬حمید‬ ‫یزاده‪ ،‬س��ام کبودوند‬ ‫اب راهیمی‪ ،‬میالد رحیمی‪ ،‬امیر کربالی ‬ ‫و نگار حس ن زاده اش��اره کرد‪ .‬تصویربرداری این سریال اول‬ ‫تیرماه اغاز شده و هم اکنون گروه سازنده در کارخانه ای واقع‬ ‫در جاده کرج مش��غول تصویربرداری هس��تند‪ .‬این کارخانه‬ ‫جزو لوکیشن های اصلی سریال است‪ .‬فیلمنامه این سریال‬ ‫را محمد محمود سلطانی و مس��عود کرم ی در ‪ 30‬قسمت‬ ‫نوشته اند‪ .‬س��ریال گاهی به پشت سر نگاه کن یک ملودرام‬ ‫خانوادگی است که با محوریت موضوعی حمایت از تولیدات‬ ‫اتاق عمل‬ ‫مهران مدیری لیست داد‬ ‫اسمان من‬ ‫سریالی در مورد امنیت پرواز‬ ‫مهر امسال مخاطبان شبکه یک سیما شاهد پخش سریال «اسمان من» از این‬ ‫شبکه خواهند بود‪ .‬اسمان من سریالی ‪ 30‬قسمتی اس��ت که به کارگردانی محمدرضا‬ ‫اهنج و تهی ه کنندگی موسسه فرهنگی ‪ -‬رسانه ای اوج ساخته شده است‪ .‬این سریال قصه‬ ‫پروازی ارام است ولی ب رای رسیدن به این مهم افراد بسیاری تالش م ی کنند تا این پرواز‬ ‫ارام و اسوده به مقصد برسد‪.‬‬ ‫در واقع این سریال داس��تان زندگی افرادی است که ب ی هیچ ادعایی سفری خوش‬ ‫را ب رای مسافران هواپیما ارزو م ی کنند‪ .‬سریال اسمان من به صورت هفتگی روی انتن‬ ‫م ی رود و داستان سریال هم ب رای هفتگی ان ط راحی شده است‪ .‬یکی از ویژگ ی های بارز‬ ‫«سریال اسمان من» تعدد لوکیشن و بازیگران اس��ت‪ 75 .‬بازیگر شناخته شده‪ ،‬از جمله‬ ‫دانیال حکیمی‪ ،‬حسن پورش��ی رازی‪ ،‬اتیال پس��یانی‪ ،‬امین حیایی‪ ،‬حامد بهداد‪ ،‬چکامه‬ ‫چمن ماه و‪ ...‬در این سریال ایفای نقش م ی کنند‪ .‬س��ریال تلویزیونی اسمان من فضای‬ ‫نو و بدیعی دارد و ب رای اولین بار روی صفحه تلویزیون به این موضوع نگاه م ی ش��ود‪ .‬در‬ ‫بخش هایی از سریال اتفاقاتی نمایش داده م ی ش��ود که ب رای مخاطبان جذاب است‪ .‬از‬ ‫جمله م ی توان به سقوط هواپیما و مسائل بعد از ان اشاره کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫مه ران مدیری فهرست برخی از بازیگران سریال طنز «اتاق عمل» را که نقش های‬ ‫اصلی این سریال را بازی م ی کنند‪ ،‬معرفی کرد‪ .‬اتاق عمل ب رای پخش از شبکه ته ران تولید‬ ‫م ی شود‪ .‬مدیری نقش های اصلی سریال جدید خود را به بازیگرانی داد که پیش از این نیز‬ ‫با انها در سریال های مختلف از جمله پاورچین‪ ،‬شب های برره‪ ،‬باغ مظفر‪ ،‬مرد هزارچهره و‪...‬‬ ‫همکاری کرده بود‪ .‬از میان این بازیگران م ی توان به سیامک انصاری‪ ،‬جواد رضویان‪ ،‬بیژن‬ ‫بنفشه خواه‪ ،‬بهنوش بختیاری‪ ،‬فالمک جنیدی‪ ،‬سحر زکریا‪ ،‬نصراهلل رادش‪ ،‬نادر سلیمانی‪،‬‬ ‫یوس��ف صیادی‪ ،‬الیکا عبدالرزاقی‪ ،‬مه ران غفوریان‪ ،‬رضا فی ض نوروزی‪ ،‬نیما فالح‪ ،‬هادی‬ ‫کاظمی‪ ،‬عارف لرس��تانی‪ ،‬رضا نیکخواه‪ ،‬رامین ناصر نصیر‪ ،‬ارش نوذری‪ ،‬سحر ولدبیگی‪،‬‬ ‫محمدرضا هدایتی‪ ،‬فاطم ه هاشمی‪ ،‬ساعد هدایتی‪ ،‬سپند امیرسلیمانی و کمند امیرسلیمانی‬ ‫اشاره کرد‪ .‬خود مدیری هم در س��ریال اتاق عمل یکی از نقش های اصلی را بازی خواهد‬ ‫کرد‪ .‬دیگر بازیگرانی که حضور انها در این سریال قطعی شده‪ ،‬عبارتند از ماندانا سوری‪ ،‬لیال‬ ‫ای رانی‪ ،‬بهناز توسلی‪ ،‬سام نوری‪ ،‬شهروز فرهادیه‪ ،‬شادان شهیدی‪ ،‬گلناز عباسی‪ ،‬علی اوجی‪،‬‬ ‫سوزان عزیزی‪ ،‬تینا اسدی و فرزانه تفرشی‪ .‬مهدی ژوله‪ ،‬خشایار الوند و الهه زارع نژاد فیلمنامه‬ ‫مجموعه اتاق عمل را در ‪ 90‬قسمت م ی نویسند‪.‬‬ ‫داخلی‪ ،‬اعتماد به نخبگان جوان ای رانی و ارائه سبک زندگی‬ ‫ای رانی ـ اسالمی تولید م ی شود ‪ .‬انصاریان تهی ه کننده سریال‬ ‫درباره انتخاب مازیار میری به عنوان کارگردان سریال گفت‪:‬‬ ‫«وی از کارگردانان توانمند و مسلط در ساخت اثار تلویزیونی‬ ‫و سینمایی است و س��وابق درخش��انی دارد و مخاطبش را‬ ‫خیلی خوب م ی شناس��د‪ .‬به همین دلیل احس��اس کردم‬ ‫مازیار میری بهترین گزینه ب رای کارگردانی س��ریال اس��ت‪.‬‬ ‫او حساسی ت های خاصی در کار داشته و نسبت به جزئیات‬ ‫دقت بس��یاری دارد؛ ضمن اینکه هدف ما س��اخت سریالی‬ ‫تاثیرگذار ب رای مخاطبان ش��بکه دو است‪ ».‬این تهی ه کننده‬ ‫درباره اینکه ایا فیلمنامه کامل نوشته شده یا نه؟‬ ‫توضیح داد‪« :‬فیلمنامه کامل نوش��ته شده بود‪،‬‬ ‫اما بعد تغیی��رات کوچکی اعم��ال کردیم‪ .‬طبق‬ ‫پی ش بینی انجام شده حدود ‪ 10‬ماه تصویربرداری‬ ‫این سریال طول م ی کشد‪ .‬خوشبختانه توانستیم‬ ‫بازیگران مناسبی هم انتخاب کنیم‪ ».‬وی درباره‬ ‫انتخاب امین تارخ ب رای نقش اصلی این س��ریال‬ ‫گفت‪« :‬ایش��ان اولین گزینه ما ب رای نقش جالل‬ ‫تابش بود‪ .‬تارخ جزو بازیگران بس��یار حرفه ای و‬ ‫توانمند است و بعد از خواندن فیلمنامه موافقت‬ ‫خودش را اعالم کرد‪ ».‬همزمان با تصویربرداری‪،‬‬ ‫محمدرضا موئینی مش��غول تدوین این سریال‬ ‫ب رای ش��بکه دو است‪ .‬س��ریال تلویزیونی گاهی‬ ‫به پشت س��ر نگاه کن ب��رای نیمه دوم امس��ال‬ ‫ش��بکه دو اماده م ی شود‪ .‬مازیار میری س��اخت سریال های‬ ‫تلویزیونی گاو صندوق و فرات را ب رای ش��بکه های سه و دو‬ ‫و ساخت فیلم های سینمایی حوض نقاشی‪ ،‬سعادت اباد‪ ،‬به‬ ‫اهستگی‪ ،‬قطعه ناتمام‪ ،‬کتاب قانون و پاداش سکوت را در‬ ‫کارنامه اش دارد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫رئیس س��ازمان صداوس��یما م ی گوید‪« :‬شبکه های‬ ‫جدید با هدف احترام به مخاط��ب و افزایش قدرت انتخاب‬ ‫انان راه اندازی شده است‪ ».‬سید عزت اهلل ضرغامی با اشاره‬ ‫به زیرساخت های ایجاد شده فنی‪ ،‬تولیدی و تربیت نیروی‬ ‫انسانی متعهد و کارامد در مراکز صداوسیما گفت‪« :‬امروز‬ ‫سازمان صداوسیما دومین رس��انه ملی با برخورداری از ‪33‬‬ ‫شبکه تلویزیونی استانی که اکثرا ‪ 24‬ساعته شده اند‪ ،‬ظرفیت‬ ‫عظیم و ب ی بدیل جمه��وری اس�لامی در مقابله با جنگ‬ ‫تبلیغاتی دشمن در فضای رقابتی است‪».‬‬ ‫رئیس سازمان صداوسیما با اش��اره به کاهش شدید‬ ‫اعتبارات ریالی و ارزی در دو سال اخیر گفت‪« :‬در شرایطی‬ ‫که دشمنان س��رمایه گذاری ب ی س��ابقه ای در حوزه رسانه‬ ‫انجام داده اند‪ ،‬توانسته ایم با تغییر رویکرد و نواوری در ارائه‬ ‫تولیدات رس��انه ای این ناب رابری تاریخی را مدیریت کنیم‪.‬‬ ‫شبکه های جدید موضوعی در صداوسیما که با هدف احترام‬ ‫به مخاطب و افزایش قدرت انتخاب انان راه اندازی ش��ده‪،‬‬ ‫توانس��ته با حداقل اعتبارات و اعمال مدیریت «داشته ها»‬ ‫توفیقات زیادی در جذب مخاط��ب و ارتقای رضایت مندی‬ ‫انان به دست اورد‪».‬‬ ‫رئیس سازمان صداوس��یما در پایان صحب ت هایش‬ ‫که در خ�لال بازدی��د از صداوس��یمای مرکز ی��زد عنوان‬ ‫ش��د‪ ،‬پیش��رفت های این مرکز در تولید انواع ساختارهای‬ ‫رسانه ای‪ ،‬به رغم کاهش شدید اعتبارات را تحسین ب رانگیز‬ ‫خواند‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫معراجی ها‬ ‫سریال ده نمکی بعد از انقالب زیبا می اید‬ ‫«محمد جوانی است که ش��وق رفتن به جبهه را دارد‬ ‫اما با مخالفت های سرس��ختانه پدرش مواجه م ی شود و پدر‬ ‫ب رای رفتن او به جبهه شرط های عجیب و غریب م ی گذارد تا‬ ‫اینکه محمد شبانه از خانه فرار کرده و به جبهه م ی رود و پدر‬ ‫ب رای بازگرداندن او راهی منطقه م ی شود‪ ».‬این داستان فیلم‬ ‫مع راج ی ها بود که در عید امس��ال به فروش خوبی رسید اما‬ ‫خبرهای خوبی از س��ریال ان هم در راه است‪.‬پخش سریال‬ ‫تلویزیونی «مع راج ی ها» به کارگردانی مس��عود ده نمکی و‬ ‫تهی ه کنندگی س��یدمحمود رضوی بعد از تما م شدن سریال‬ ‫انقالب زیبا اغاز م ی ش��ود‪ .‬س��ریال تلویزیون��ی مع راج ی ها‬ ‫در ‪ 30‬قس��مت اماده نمایش م ی ش��ود‪.‬در خالصه داستان‬ ‫«مع راج ی ها» امده است‪ :‬قرار است تعدادی از شهدای گمنام‬ ‫تفحص شده در یکی از دانش��گاه ها دفن شوند‪ ،‬اما گروهی‬ ‫از دانش��جویان با تحریک اس��تاد گنجی اقدام به اش��وب و‬ ‫جنجال در دانشگاه م ی کنند که اغاز قصه ای م ی شود و گروه‬ ‫دانش��جویان مجبور به سفری ناخواس��ته م ی شوند‪ .‬مه ران‬ ‫رجبی‪ ،‬س��ی د جواد هاش��می‪ ،‬برزو ارجمند‪ ،‬پندار اکبری‪ ،‬نیما‬ ‫شاهرخ شاهی‪ ،‬علی صادقی‪ ،‬حدیثه ته رانی‪ ،‬حسین مهری‪،‬‬ ‫سیگنال‬ ‫موجود است‬ ‫سریالی به کارگردانی‬ ‫مهدی مظلومی ‬ ‫س��مانه پاکدل‪ ،‬اصغر نق ی زاده‪ ،‬رضا رویگری‪ ،‬س��یدمهرداد‬ ‫ضیایی‪ ،‬امیر نوری‪ ،‬کاوه خداشناس و اسماعیل سلطانیان از‬ ‫بازیگران این سریال هستند‪ .‬ضیایی و رویگری در نقش استاد‬ ‫دانشگاه‪ ،‬شاهرخ شاهی‪ ،‬خداشناس‪ ،‬افش��انی‪ ،‬نوری‪ ،‬نادری‬ ‫و ته رانی در نقش دانش��جو‪ ،‬مهیمن در نقش مادر ش��هید‪،‬‬ ‫رجبی در نقش پدر ش��هید و پندار اکب��ری و اصغر نق ی زاده‬ ‫در نقش رزمنده به ایفای نقش م ی پردازند‪ .‬فیلمنامه سریال‬ ‫«مع راج ی ها» را گروهی از نویسندگان به سرپرستی مسعود‬ ‫ده نمکی نوش��ته اند‪ .‬موضوع این س��ریال کمدی نیست و‬ ‫ارتباطی به سه گانه «اخ راج ی ها» ندارد‪ ،‬بلکه با نگاهی جدی‬ ‫و اجتماعی حول محور کاروان راهیان نور و ش��هدای گمنام‬ ‫روایت م ی شود‪ .‬سریال مع راج ی ها به تهی ه کنندگی محمود‬ ‫رضوی و به س��فارش گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه‬ ‫یک تولید شده است‪ .‬مهدی فرجی‪ ،‬مدیر شبکه یک سیما در‬ ‫یو دومین جشنواره فیلم‬ ‫حاشیه اکران فیلم مع راج ی ها‪ ،‬در س ‬ ‫فجر در سینما فردوسی ته ران گفت‪« :‬این فیلم ـ سریال از‬ ‫دغدغه های دفاع مقدس و ارزش های انقالب سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫مجموعه مع راج ی ها داس��تانی جذاب و باورپذیر دارد و اثری‬ ‫‪ 65‬درصد از تصویربرداری مجموعه تلویزیونی «س��یگنال موجود‬ ‫است» به کارگردانی مهدی مظلومی انجام شد‪ .‬تدوین سریال همزمان‬ ‫با تصویربرداری در حال انجام است و تاکنون هشت قسمت از ان تدوین‬ ‫شده و احسان افشاریان صداگذاری دو قسمت از سریال را اغاز کرده است‪.‬‬ ‫س��یامک انصاری‪ ،‬مه ران غفوریان‪ ،‬علی صادقی‪ ،‬الله صبوری‪ ،‬مرضیه‬ ‫صدرایی‪ ،‬اناهیتا همت��ی‪ ،‬محمود بصیری‪ ،‬حامد وکیل��ی‪ ،‬امید روحانی‬ ‫و‪ ...‬بازیگران اصلی این سریال هستند‪ .‬داستان این سریال درباره جوانی‬ ‫به نام پرهام است که سودای خوانندگی در س��ر دارد‪ ،‬اما در هی چ کدام از‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫چشم سوم‬ ‫فاخر و ارزنده است که وقایع جبهه های جنگ ما با دشمنان‬ ‫اسالم و انقالب را بازگو م ی کند‪ ».‬بنا به گفته مسعود ده نمکی‪،‬‬ ‫کارگ��ردان و نویس��نده مع راج ی ها‪ ،‬طنز این س��ریال با طنز‬ ‫اخ راج ی ها متفاوت اس��ت زی را جنس ادم های این دو اثر فرق‬ ‫م ی کند‪ .‬ادم هایی که در اخ راج ی ه��ا بودند‪ ،‬از جنس جبهه و‬ ‫جنگ نبودند اما در مع راج ی ها ادم ها عاشق جبهه هستند‪ ،‬به‬ ‫همین دلیل نوع طنز انها نیز متفاوت تر است‪ .‬مسعود ده نمکی‬ ‫کارگردان این سریال با بیان اینکه فیلم سینمایی مع راج ی ها‬ ‫در اکران نوروزی امسال با استقبال مناسب و مطلوبی همراه‬ ‫بود‪ ،‬گفت‪« :‬نسخه سینمایی این فیلم به طور کامل با نسخه‬ ‫سریالی ان متفاوت است و داستان این دو اثر هیچ ارتباطی با‬ ‫یکدیگر ندارند‪ .‬هم اکنون مجموعه تلویزیونی در مرحله تدوین‬ ‫و صداگذاری اس��ت‪ .‬تاکنون گزینه ای ب رای خوانندگی تیتراژ‬ ‫این مجموعه مشخص نشده است و در حال بررسی موضوع‬ ‫هستیم‪ ».‬او سابقه ساخت سریال در سیما را دارد‪ .‬مجموعه‬ ‫سریالی «دارا و ندار» عنوان سریالی تلویزیونی به کارگردانی‬ ‫مسعود ده نمکی بود که در نوروز ‪ ۱۳۸۹‬از شبکه ته ران و مراکز‬ ‫استان ها و همچنین شبکه جام جم ای ران پخش شد‪.‬‬ ‫سب ک های موسیقی به موفقیت دست پیدا نم ی کند‪ .‬بناب راین به تشویق‬ ‫دو نفر از دوستان خود تصمیم م ی گیرد ب رای خوانندگی به خارج از کشور‬ ‫سفر کند‪ .‬سیگنال موجود است کاری از گروه اجتماعی شبکه سه است که‬ ‫در ‪ 26‬قسمت ‪ 40‬دقیقه ای تولید م ی شود و امیر ب رادران‪ ،‬حمید برزگر‪ ،‬نیما‬ ‫حس ن نیا‪ ،‬پیمان جزینی و پریسا شمس نگارش متن این مجموعه طنز را‬ ‫برعهده دارند‪ .‬مجموعه تلویزیونی «سیگنال موجود است» کاری از گروه‬ ‫اجتماعی شبکه سه سیماست که به تهی ه کنندگی مسعود فرخنده طینت‬ ‫در ‪ 26‬قسمت ‪ 40‬دقیقه ای تولید م ی شود‪.‬‬ ‫هانیه‬ ‫بزرگترین سریال پلیسی شهریور کلید می خورد‬ ‫سریالی با موضوع انقالب اسالمی‬ ‫سعید س��لطانی که به تازگی کارگردانی سری دوم س��تایش را تمام کرده و به فکر‬ ‫ساخت سری سوم است‪ ،‬با فیلمنامه ای پلیس��ی روبه رو شده است‪.‬سریال «چشم سوم»‬ ‫بزرگترین سریال پلیسی است که قرار است در کشورمان ساخته شود‪ .‬داستان ان را ارش‬ ‫قادری نوش��ته و تهی ه کنندگی ان را علیرضا مهدوی برعهده دارد‪ .‬ماجراهای این سریال‬ ‫پلیسی درباره جرائم س��ایبری اس��ت و در طرح کلی ان ماجرای رصد فضاهای سایبری‬ ‫کشورهای خارجی به دنبال جاسوسی در ای ران عنوان شده است‪ .‬یک گروه پلیس در فضای‬ ‫مجازی ردپای گروه های تروریستی را در خارج از کش��ور م ی گیرند که قصد خ رابکاری و‬ ‫جاسوسی در ای ران را دارند‪ .‬سازندگان سریال «چشم سوم» به دنبال کلید زدن این سریال‬ ‫در اوایل تیرماه بودند که به دلیل طوالنی شدن مرحله بازنویسی این زمان تا شهریورماه به‬ ‫تعویق افتاد‪ .‬سعید سلطانی مشغول انتخاب بازیگر است و تصمیم دارد سریال ‪ 30‬قسمتی‬ ‫خود را با حضور ‪ 280‬بازیگر بسازد‪ .‬همچنین تصویربرداری بخش هایی از سریال در ای ران‬ ‫و چند کشور اروپایی از جمله برنامه ریزی های سعید سلطانی ب رای سریال «چشم سوم»‬ ‫است‪ .‬در تولید سریال «چشم سوم» بخش سایبری نیروی انتظام ی نیز مشارکت دارند‪.‬‬ ‫ساخت سریال «هانیه» به کارگردانی سیدجالل دهقانی اشکذری و تهی ه کنندگی‬ ‫علی مهام با حضور محمد علی طالبی ‪ -‬معاون سیاس��ی‪ ،‬امنیتی و اجتماعی استاندار‪،‬‬ ‫جوادیان زاده ‪ -‬مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و تنی چند از مسئوالن‪،‬‬ ‫در شهر یزد اغاز شد‪« .‬هانیه» با موضوع انقالب اسالمی در ژانر ملودرام خانوادگی ط راحی‬ ‫شده است که در حوالی س��ال ‪ 1357‬در یزد اتفاق م ی‪‎‬افتد‪.‬این سریال در ‪ 13‬قسمت ‪45‬‬ ‫دقیقه‪‎‬ای در یزد تصویربرداری م ی‪‎‬ش��ود‪ .‬داستان س��ریال «هانیه» درباره زندگی ستوانی‬ ‫به نام سعید اس��ت که به همراه خانواده اش به یزد منتقل م ی‪‎‬ش��ود و در خانه سی د جعفر‬ ‫از بازاریان انقالبی این ش��هر سکونت م ی‪‎‬کند و حضور س��توان در خانه این مرد انقالبی‬ ‫ماجراهایی را به دنبال دارد که در ‪ 13‬قس��مت روایت خواهد شد‪ .‬س��ریال «هانیه» ب رای‬ ‫پخش از شبکه دو س��یما در نظر گرفته شده است که در زمس��تان امسال اماده پخش‬ ‫م ی شود‪ .‬جعفر دهقان‪ ،‬محمد کاسبی‪ ،‬میرطاهر مظلومی‪ ،‬عباس غزالی‪ ،‬الهام چرخنده‪،‬‬ ‫رزیتا غفاری‪ ،‬سیما خضرابادی و‪ ...‬به همراه حدود ‪ 20‬نفر از بازیگران یزدی در این سریال‬ ‫به ایفای نقش م ی‪‎‬پردازند‪.‬‬ ‫بسته ‪57‬‬ ‫در پی درگذشت پیتر ش��والتور‪ ،‬خبرنگار و مفسر برجسته رس��انه های المان ب ه‬ ‫زودی از اخرین گفت وگوی وی با گروه مستندساز ای رانی رونمایی م ی شود‪ .‬در این فیلم‬ ‫یکی از اسناد پ رافتخار انقالب که تاکنون بازگو نش��ده در گفت وگو با وی و تنی چند از‬ ‫یاران امام (ره) ب رای نخستین بار به تصویر درامده اس��ت‪ .‬شوالتور که به همراه عده ای‬ ‫از خبرنگاران بی ن المللی در پرواز خاطره انگیز ‪ 57‬حضور داشته و به همراه امام به ای ران‬ ‫سفر کرده بود‪ ،‬حین پرواز از سوی امام ماموریتی مهم به او محول م ی شود‪ .‬فیلم مستند‬ ‫«بس��ته ‪ »57‬به کارگردانی مهرداد غفارزاده و تهی ه کنندگی ش��ه رام میالن ی معتمد به‬ ‫واکاوی این خاطره منحصربه فرد انقالب م ی پردازد‪ .‬این گروه مستندساز یک ماه پیش‬ ‫در پی سفر به ب رلین المان موفق شدند ضمن تحقیقات پی رامون این واقعه پنهان مانده‬ ‫با پیتر شوالتور مالقات و گفت وگو کنند‪ .‬تصاویر این مستند در اخرین روزهای حیات‬ ‫این خبرنگار ‪ 90‬س��اله صورت گرفته که به نوبه خود حائز اهمیت اس��ت‪ .‬مرکز بسیج‬ ‫صداوسیما در نظر دارد ب راساس این فیلم مس��تند و تحقیقات انجام گرفته‪ ،‬سریالی به‬ ‫همین نام در ‪ 10‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای تهیه و تولید کند که مراحل نگارش ان به پایان‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫مهدی هاشمی از نقش خود می گوید‬ ‫مهدی هاش��می که در ح��ال حاضر ایفای نق��ش مهندس فرح��ان در مجموعه‬ ‫تلویزیونی «دردس��رهای عظیم» را برعه��ده دارد‪ ،‬این کاراکتر را ش��خصیتی خاص با‬ ‫مشکالت و پیچیدگ ی های خاص خود دانست‪.‬مهدی هاش��می بازیگر نقش مهندس‬ ‫فرحان در مجموعه تلویزیونی «دردسرهای عظیم» گفت‪« :‬مهندس فرحان کاراکتری‬ ‫است که در درجه اول از نظر سنی به من نزدیک است‪ .‬به هر حال من و چند بازیگر دیگر در‬ ‫سینما و تلویزیون هستیم که از نظر شرایط سنی به این نقش ها نزدیک هستیم و باید هم‬ ‫ایفای انها را برعهده بگیریم‪ .‬مردم تاکنون بازی من را معموال در نقش هایی خاص دیده اند‪.‬‬ ‫مهندس فرحان هم در سریال «دردسرهای عظیم» چنین نقشی است‪ .‬فرد خاصی که با‬ ‫مسائل و مشکالت خاص دست و پنجه نرم م ی کند‪ ».‬سریال «دردسرهای عظیم» در ‪26‬‬ ‫قسمت ‪ 45‬دقیقه ای به تهی ه کنندگی ایرج محمدی و مه ران مهام در گروه فیلم و سریال‬ ‫شبکه سه سیما تولید شده‪ .‬فیلمنامه این سریال را سعید جاللی و علیرضا کاظم ی پور‬ ‫نوشته اند‪ .‬مهدی هاشمی‪ ،‬جواد عزتی‪ ،‬شهین تسلیمی‪ ،‬مه ران رجبی‪ ،‬پرستو گلستانی‪،‬‬ ‫زهره فکور صبور‪ ،‬مریم سعادت‪ ،‬الناز حبیبی‪ ،‬اش��کان اشتیاق‪ ،‬بهشاد شریفیان و محمد‬ ‫مطلبی نیز گروه بازیگران «دردسرهای عظیم» را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫زاویه هفتم‬ ‫سریالی که با حضور رئیس سازمان صدا وسیما کلید خورد‬ ‫تولید مجموع��ه تلویزیونی «زاوی��ه هفتم» با حضور‬ ‫سی د عزت اهلل ضرغامی اغاز شد‪ .‬ضرغامی در مراسم کلی د زدن‬ ‫این مجموع��ه تلویزیون��ی‪ ،‬همکاری نزدیک ش��بکه های‬ ‫صداوس��یما و نیروی انتظامی را بس��یار مفید دانست و بر‬ ‫اس��تفاده از س��وژه های عبرت اموز و پرونده ه��ای حقیقی‬ ‫در عرصه فیلمس��ازی تاکید کرد‪ .‬رئیس‬ ‫سازمان صداوس��یما با اش��اره به تولیدات‬ ‫گسترده انواع فیلم‪ ،‬سریال و انیمیشن در‬ ‫شبکه های استانی گفت‪« :‬توانمندی مراکز‬ ‫استان ها در تولید ب رنامه های نمایشی قابل‬ ‫تحسین اس��ت‪ .‬زاویه هفتم داستان یک‬ ‫سرقت مسلحانه را از هفت زاویه و از دید سه‬ ‫پلیس و چهار سارق به نمایش م ی گذارد‪.‬‬ ‫این مجموعه به موضوع سارقان حرفه ای‬ ‫و افرادی که ب��ر اثر غفلت در این مس��یر‬ ‫گام م ی گذارن��د و به روحی��ات و خلقیات‬ ‫انان م ی پردازد‪ .‬این س��ریال با مش��ارکت‬ ‫ناج ی هنر و معاونت س��یمای استان ها و‬ ‫مرکز اصفهان تولید م ی ش��ود و همزمان‬ ‫با شبکه تهران یا شبکه دو از شبکه شما‬ ‫نیز به نمایش درخواهد امد‪ ».‬رویا نونهالی‪،‬‬ ‫س��ارا نازپرور‪ ،‬حمیدرضا پگاه و کامران تفتی در این سریال‬ ‫نقش افرینی م ی کنند و کارگردان ان محمدعلی س��جادی‬ ‫است و تهی ه کنندگی ان را امیرحسن شریفی بر عهده دارد‪.‬‬ ‫سریال پلیس��ی زاویه هفتم درباره یک س��رقت مسلحانه‬ ‫در هفت قس��مت به تهی ه کنندگی امیرحس��ین شریفی و‬ ‫کارگردانی محمدعلی س��جادی ب رای نمای��ش از تلویزیون‬ ‫س��اخته م ی ش��ود‪ .‬تهی ه کننده روز هفتم درباره س��ریال و‬ ‫بازیگران ان گفت‪« :‬روز هفتم یک س��ریال پلیسی اکشن‬ ‫نیست‪ .‬بلکه یک ملودرام روان شناسانه است که در ان تالش‬ ‫و اندیش��ه پلیس و تحلیل ش��خصیت مجرمان به نمایش‬ ‫درم ی اید‪ .‬خانم نونهالی نقش دکتر ش��مس را بازی م ی کند‬ ‫که کارشناس مفاسد اقتصادی است‪ .‬حمیدرضا پگاه نقش‬ ‫س��رگرد نیازی و به رام اب راهیمیان نقش سرهنگ مجد را بر‬ ‫عهده دارند‪ .‬فرهاد بشارتی نیز ایفای نقش یکی از پلی س های‬ ‫این سریال را برعهده دارد‪ .‬کامران تفتی در نقش منصور‪ ،‬نیما‬ ‫ سریالی‬ ‫در مورد حضرت‬ ‫زینب(س)‬ ‫داد‪«:‬این س��ریال درباره صدر اسالم و تاریخ تش��یع با محوریت حضرت‬ ‫زینب (س) به تولید م ی رس��د‪ .‬این پروژه درباره عاشوراس��ت و ب راس��اس‬ ‫اعتقادات من ساخته م ی شود که تولید ان یک ارزوی قلبی است‪ .‬این اثر‬ ‫درباره ماجرای زندگی حضرت زینب (س) و اُسرای شام و نیز اُسرای کربال‬ ‫است که به شام برده م ی شوند و با یزید به اتمام م ی رسد‪ .‬سازماندهی شروع‬ ‫این پروژه چندین ماه زمان م ی برد و در پروسه تولید «الف» یا «الف ویژه»‬ ‫بودن این کار مشخص م ی شود‪ ».‬دومین سریال تاریخی سی د ضیاءالدین‬ ‫دری اس��ت که به تهی ه کنندگی محمدرضا تخت کشیان ب رای پخش از‬ ‫شبکه اول سیما تولید شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫س��ید ضیاءالدین دری پس از «کاله پهلوی»‪ ،‬جدیدترین س��ریال‬ ‫خود را ب رای ش��بکه سه سیما م ی سازد‪.‬محمدرضا ش��ریفی ‪ -‬مدیرگروه‬ ‫فیلم و سریال شبکه سه سیما درخصوص جزئیات ساخت سریال جدید‬ ‫سیدضیاءالدین دری گفت‪« :‬طی جلس ه ای که با این کارگردان داشته ایم‬ ‫قرار است یک سریال جدید توسط ایش��ان ب رای شبکه سه سیما ساخته‬ ‫شود‪.‬کاری که مقدمات ان را در پیش خواهیم برد‪ ،‬قابلیت این را دارد که‬ ‫سریالی در نوع الف ویژه باشد اما ش��بکه سه سیما هنوز درخصوص الف‬ ‫کار بعدی کارگردان‬ ‫ویژه بودنش تصمیمی نگرفته اس��ت‪«».‬کاله پهل��وی» پس از «کیف‬ ‫کاله پهلوی مشخص شد انگلیس��ی»؛ خبر تکمیلی در مورد این س��ریال را خود ضیاالدین دری‬ ‫صفایی در نقش فرهاد‪ ،‬میرطاهر مظلومی و سارا نازپرور در‬ ‫نقش شیدا‪ ،‬سارقان سریال را به نمایش م ی گذارند‪ .‬در گروه‬ ‫سارقان یک ش��خصیت دیگر به نام ارام هم وجود دارد که‬ ‫هنوز بازیگر این نقش انتخاب نشده است‪ ».‬وی درباره نقش‬ ‫کارشناس مفاسد اقتصادی در این سریال گفت‪« :‬در نیروی‬ ‫انتظامی چنی��ن متخصصانی وجود دارند ک��ه به نیروهای‬ ‫پلیس در زمینه کشف مجرمان یاری م ی دهند‪ .‬اگرچه کمتر‬ ‫در فیلم ها و سریال ها چنین نقشی را دیده ایم اما این نقش‬ ‫از ابتدا در فیلمنامه وجود داش��ته و حتما خانم نونهالی ان را‬ ‫ایفا خواهد کرد‪».‬‬ ‫س��ریال زاویه هفت��م س��اختاری تازه‬ ‫و متف��اوت دارد که تاکنون نمون��ه اش را در‬ ‫تلویزیون ندیده ایم‪ .‬در این س��ریال ماجرای‬ ‫سرقت مس��لحانه از زوایای مختلف تحلیل‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬نگارش فیلمنامه زاوی��ه هفتم را‬ ‫کریم ل��ک زاده برعهده داش��ته و ب��ه گفته‬ ‫ش��ریفی‪ ،‬هم به لحاظ س��اختار و هم محتوا‬ ‫یکی از متفاوت ترین اثار تلویزیونی اس��ت‪.‬‬ ‫س��ریال زاویه هفتم در مکان های مختلفی‬ ‫تصویربرداری م ی ش��ود و نماه��ای هوایی و‬ ‫ب و گریز متعددی خواهد‬ ‫صحنه های تعقی�� ‬ ‫داشت‪ .‬در این س��ریال عملیات نیروی ویژه‬ ‫انتظامی (نوپو) نی��ز را ش��اهد خواهیم بود‪.‬‬ ‫محمدعلی س��جادی به عنوان کارگردان روز‬ ‫هفتم ساخت اثاری چون سریال جستجوگران‬ ‫و فیلم های سینمایی مخمصه‪ ،‬تردست‪ ،‬شوریده‪ ،‬جنایت و‬ ‫اثیری را در کارنامه دارد‪ .‬تصویربرداری این س��ریال تا ابتدای‬ ‫مهر ادامه خواهد داش��ت و همزمان با تولی��د‪ ،‬ارش خزایی‬ ‫تدوین ان را برعهده دارد و شاهرخ شریفی صداگذاری سریال‬ ‫را انجام م ی دهد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫مستندی در مورد پرواز امام خمینی ( ه ) به ایران‬ ‫دردسرهای عظیم‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر نتاج در پنجمین کنفرانس بازاریابی خدمات بانکی تشریح کرد‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫ضرورت ها و الزامات استقرار بانکداری جامع در کشور‬ ‫مدیرعاملبانکمهراقتصادبه عنوانیکیازسخنرانان‬ ‫اصلی پنجمین کنفرانس بازاریابی خدمات بانکی طی مقاله ای‬ ‫ضرورت ها و الزامات استقرار بانکداری جامع در کشور را تشریح و‬ ‫راهکار های پیاده سازی ان را ارائه کرد‪ .‬به گزارش روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد‪ ،‬این کنفرانس با رویکرد بازاریابی حرفه ای‬ ‫در بانکداری و با موضوع بانکداری جامع با حضور صاحبنظران‬ ‫داخلی و خارج��ی‪ ،‬مدیران بانکی کش��ور‪ ،‬نمایندگان مجلس‬ ‫شورای اسالمی و مسئوالن کشوری به مدت دو روز در مرکز‬ ‫همایش های س��ازمان صدا و س��یما برگزار ش��د‪ .‬دکتر نتاج‪،‬‬ ‫مدیرعاملبانکمهراقتصادباارائهمقاله ایباعنوانضرورت هاو‬ ‫الزامات استقرار بانکداری جامع به بررسی موج تغییرات الگوهای‬ ‫بانکداری در ایران پرداخت و گفت‪« :‬این تغییرات از سال‪1304‬‬ ‫اغاز و تا مقطع کنونی ادامه دارد اما در ‪ 20‬سال گذشته موج این‬ ‫تغییرات به مراتب شدید تر از ‪ 70‬سال پیش از ان بوده است‪».‬‬ ‫دکتر نتاج تغییرات در ‪ 20‬سال گذش��ته را در سه مقطع زمانی‬ ‫تشریح کرد و بیان داشت‪« :‬موج اول تغییرات با ورود بانک های‬ ‫خصوصی اغاز شد و ابعاد تغییر بیش��تر در شعبه اتفاق افتاد که‬ ‫شکسته شدن انحصار و بهبود خدمات بانکی از جمله اثار مثبت‬ ‫این برهه بودند‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪ ،‬ورود بانکداری‬ ‫الکترونیک به کشور را اغاز موج دوم تغییرات در الگوی بانکداری‬ ‫کشور عنوان کرد و ابراز داش��ت‪« :‬پس از سال ‪ 83‬و همزمان با‬ ‫تدوین قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی این تغییرات رخ داد و‬ ‫در این مقطع زمانی انواع و اقسام سرویس های بانکی در کشور‬ ‫جاری و ساری شدند و تغییرات در سطح ستادها و به شکل فنی‬ ‫بروز و ظهور پیدا کردند‪ ».‬وی اس��تقرار بانکداری جامع را موج‬ ‫سوم این تغییرات دانست که در کش��ورهای پیشرو در عرصه‬ ‫بانکداری در حال وقوع است و گفت‪« :‬در این شیوه از بانکداری‬ ‫ی واحدهای‬ ‫ی مشتریان و بازار طبقه بندی می شوند و تمام ‬ ‫تمام ‬ ‫سازمانیدرگیرانهستندوبانکداریبهصورتخرد‪،‬اختصاصی‪،‬‬ ‫شرکتی و تجاری انجام می شود‪ ».‬دکتر نتاج در ادامه به بررسی‬ ‫کیفیت محصوالت و خدمات در این سه مقطع زمانی پرداخت‬ ‫و ادامه داد‪« :‬در م��وج اول تغییری در محصوالت و خدمات رخ‬ ‫نداد اما در موج دوم خدم��ات الکترونیک بهبود یافت و در موج‬ ‫سوم تغییرات‪ ،‬مش��تری مورد توجه قرار گرفت و محصوالت‬ ‫متناسب با نیازهای انها طراحی شدند‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر‬ ‫اقتصاد با بیان اینکه استقرار بانکداری جامع باید گام به گام و در‬ ‫یکبازهزمانیمنطقیوبارعایتالزاماتاتفاقبیفتد‪،‬خاطرنشان‬ ‫کرد‪« :‬مجموعه مطالعات نش��ان می دهد چنانچ��ه به موقع‬ ‫تغییرات اینده را حس کنیم‪ ،‬با هزینه کمتری این تغییرات ایجاد‬ ‫می شوند‪».‬ویمتغیرهایفرهنگ‪،‬ساختارها‪،‬فرایندها‪،‬مدیریت‪،‬‬ ‫زیرساخت های فنی‪ ،‬منابع انسانی و محصوالت و خدمات را از‬ ‫عوامل مورد نیاز برای استقرار بانکداری جامع در کشور بیان کرد‬ ‫و افزود‪« :‬برای اجرای بانکداری جامع باید به سمت تیم سازی‬ ‫و مدیریت مش��ارکتی حرکت کنیم و با بازنگری فرایندها و به‬ ‫کارگیری نیروهای متخصص‪ ،‬محصوالت و خدمات مطابق‬ ‫نیازهای مشتری طراحی و عرضه شوند‪ ».‬بر اساس این گزارش‪،‬‬ ‫عالوه بر نشست های اصلی و سخنرانی های کلیدی کنفرانس‪،‬‬ ‫پنج کارگاه حرفه ای و تعاملی با عناوین فروش��ندگی حرفه ای‬ ‫خدماتبانکیدرشعب‪،‬بازاریابیخدماتبانکداریالکترونیکی‪،‬‬ ‫برنامه ریزی منطق��ه ای بازاریابی بانکی‪ ،‬نقش سیس��تم های‬ ‫پشتیبانی تصمیم گیری در بانکداری جامع و نقش بازاریابی در‬ ‫بانکداری شرکتی به صورت همزمان با کنفرانس برگزار شد و دو‬ ‫نشستتخصصینیزجهتبررسیوتجزیهوتحلیلموضوعات‬ ‫مرتبط با اس��تقرار بانکداری جامع با حضور مدیران و صاحب‬ ‫نظران بانکی نیز تشکیل شد‪ ».‬گفتنی است مراسم رونمایی از‬ ‫تمبر یادبود باشگاه بانکداران ایران همزمان با برگزاری مراسم‬ ‫افتتاحیه پنجمین کنفرانس بازاریابی خدمات بانکی برگزار شد‬ ‫که دکتر نتاج به عنوان یکی از مدعوین تمبر نمادین را امضا کرد‪.‬‬ ‫همچنین بانک مهر اقتصاد با برپایی غرفه ای در خالل برگزاری‬ ‫اینکنفرانسبهمعرفیمحصوالت‪،‬خدماتودستاوردهایخود‬ ‫درعرصهبانکداریپرداختکهمورداستقبالشرکت کنندگاندر‬ ‫کنفرانس بازاریابی خدمات بانکی قرار گرفت‪.‬‬ ‫شیخ االسلامی در همای�ش همی�اران‬ ‫روابط عمومی استان زنجان‪:‬حفظ و نگهداشت‬ ‫مش�تریان از مهم ترین اولویت ه�ای بانک مهر‬ ‫اقتصاد است‬ ‫رئیس اداره کل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‬ ‫در نشست هم اندیشی همیاران روابط عمومی استان زنجان‪،‬‬ ‫حفظ و نگهداشت مش��تریان فعلی در کنار جذب مشتریان‬ ‫جدید را از مهم تری��ن اولویت های این بان��ک عنوان کرد‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد اس��تان زنجان‪،‬‬ ‫منصور شیخ االس�لامی – رئی��س اداره کل روابط عمومی‬ ‫بانک – در این نشس��ت با اش��اره به تاکی��دات مقام معظم‬ ‫رهبری در خصوص اقتص��اد مقاومتی‪ ،‬گف��ت‪« :‬طی یک‬ ‫دهه گذش��ته تاکید معظم له در خصوص توجه مسئوالن و‬ ‫مردم به ای��ن مدل اقتصادی با محوره��ای حیاتی و کلیدی‬ ‫بوده است‪ ».‬شیخ االس�لامی ادامه داد‪« :‬مدیریت مصرف و‬ ‫اصالح الگوی مصرف‪ ،‬جهت دهنده برای تولید است و این‬ ‫دو در کنار هم‪ ،‬جهت سرمایه گذاری های کالن در کشور را‬ ‫مشخص می کنند‪ ».‬مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‬ ‫استعدادهای سرشار معنوی‪ ،‬ذخایر غنی طبیعی و برخورداری‬ ‫از نیروی انسانی متعهد و کارامد را از ظرفیت های مهم کشور‬ ‫دانست و تصریح کرد‪« :‬باید با همکاری دستگاه های اجرایی‬ ‫و مردم از این قابلیت ها برای اجرایی ش��دن اقتصاد مقاومتی‬ ‫استفاده شود‪ ».‬وی با اشاره به اینکه اقتصاد مقاومتی کشور‬ ‫را در برابر همه مش��کالت و بحران ه��ای داخلی و خارجی‬ ‫مقاوم می کند‪ ،‬افزود‪« :‬اقتصاد مقاومتی به معنی تش��خیص‬ ‫فشارهای محیط و تالش برای کنترل و تبدیل کردن ان به‬ ‫فرصت است‪ ».‬شیخ االسالمی با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی‪،‬‬ ‫برخالف تصور برخی اقتصاد ریاضتی نیست‪ ،‬افزود‪« :‬مصرف‬ ‫درست‪ ،‬هزینه صحیح و مدیریت انرژی از توصیه های دین‬ ‫مبین اسالم است که بارها از سوی معصومین(ع)‪ ،‬بزرگان و‬ ‫علما مورد تاکید قرار گرفته که از محورهای اصلی و کلیدی‬ ‫اقتصاد مقاومتی نیز محسوب می ش��ود‪ ».‬وی با بیان اینکه‬ ‫واردات هر کاالی خارجی مس��اوی با تعطی��ل کردن یک‬ ‫کارخانه و به بحران کشیده شدن اشتغال در کشور است‪ ،‬یاداور‬ ‫شد‪« :‬باید با مدیریت درست و کارامد‪ ،‬اقدامات مقتضی برای‬ ‫تحقق این مهم صورت گیرد‪».‬‬ ‫مدیرکل روابط عمومی بان��ک مهراقتصاد بر ضرورت‬ ‫حمایت از تولید و مصرف کاالی ایران��ی تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫«حمایت از چرخه تولید موجب رونق اقتصاد و اشتغالزایی در‬ ‫کشور می شود‪ ».‬شیخ االسالمی در بخش دیگری از سخنان‬ ‫خود ایده تشکیل همیاران روابط عمومی را طرحی ابتکاری‬ ‫از سوی بانک مهر اقتصاد عنوان کرد و گفت‪« :‬طرح همیاران‬ ‫روابط عمومی نمونه مشابهی در سیستم بانکی کشور ندارد‪».‬‬ ‫وی خاطرنشان کرد‪« :‬مشتری مداری و حفظ مشتریان فعلی‬ ‫در کنار جذب مش��تریان جدید از مهم ترین اولویت های این‬ ‫بانک اس��ت‪ .‬از این رو با اجرای طرح همی��اران درصددیم تا‬ ‫با ارتقای مهارت ه��ای ارتباطی همکاران‪ ،‬پاس��خگویی و‬ ‫مس��ئولیت پذیری انها را در قبال مش��تری افزایش دهیم‪».‬‬ ‫مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬افزایش مهارت های‬ ‫الزم در زمینه برق��راری ارتباط موثر و ه��وش هیجانی را از‬ ‫اهداف به کارگیری همی��اران روابط عموم��ی اعالم کرد و‬ ‫بیان داشت‪« :‬این مقوله کمک می کند که باتوجه به نیازهای‬ ‫ویژه مش��تریان به نوعی همدلی و همراه��ی با انها صورت‬ ‫پذیرد و ارتباط موثرتری با مش��تری در شعب شکل گیرد‪».‬‬ ‫مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد در بخش دیگری‬ ‫از سخنان خود‪ ،‬روابط عمومی بانک مهر اقتصاد را به عنوان‬ ‫یک روابط عمومی پویا و خالق معرفی کرد و اظهار داش��ت‪:‬‬ ‫«خوشبختانه با تالش همکاران خوبم‪ ،‬روابط عمومی بانک‬ ‫در سومین ایین تقدیر از سرامدان روابط عمومی کشور موفق‬ ‫به کسب تندیس زرین تعالی شد‪ ».‬وی کسب این موفقیت‬ ‫را مرهون استقرار زیرساخت در حوزه سیستم های مدیریت‬ ‫کیفیت و زحمات همکاران روابط عمومی بانک عنوان کرد و‬ ‫گفت‪« :‬تندیس مذکور پس از بررسی برنامه ها و فعالیت های‬ ‫روابط عمومی بانک توسط ارزیابانی از دبیرخانه ائین سرامدان‬ ‫به بانک مهر اقتصاد اعطا شد‪ ».‬وی توسعه برند و گسترش‬ ‫فعالیت های اقتصادی بر اساس مولفه های بانکداری اسالمی‬ ‫را از دیگر اهداف بانک مهر اقتصاد برشمرد و در ادامه با اشاره‬ ‫به حمایت این بانک از طرح های همراستا با اقتصاد مقاومتی‬ ‫گفت‪« :‬در سال گذش��ته دو هزار میلیارد ریال تسهیالت به‬ ‫طرح های اقتصاد مقاومتی اختصاص یافت و در سال جاری‬ ‫این رقم به چهار هزار میلیارد ریال افزایش یافته است‪ ».‬وی در‬ ‫بخش پایانی سخنان خود با اشاره به فعالیت ‪ 800‬شعبه بانک‬ ‫مهر اقتصاد در کشور اظهار کرد‪« :‬طرح همیاران روابط عمومی‬ ‫در تمامی شعب کشور اجرایی شده اس��ت‪ ».‬در ادامه محمد‬ ‫قضایی همیاران روابط عمومی را پل ارتباطی بین سازمان و‬ ‫مشتری عنوان کرد و افزود‪« :‬همیاران روابط عمومی مختص‬ ‫بانک مهر اقتصاد و با ابتکار این بانک ش��کل گرفته است‪».‬‬ ‫مدیرکل شعب اس��تان زنجان برضرورت مشتری مداری از‬ ‫تو دومین دوره‬ ‫حمایت موسسه اعتباری کوثر از بیس ‬ ‫مسابقات تکواندوی نظامیان جهان (سیزم)‬ ‫در راس��تای حمایت از ورزش قهرمانی به ویژه در‬ ‫ی که‬ ‫س��طح بین المللی و باتوجه به اهمیت ورزش های رزم ‬ ‫بعد از پیروزی انقالب اس�لامی در میادین جهانی افتخارات‬ ‫چشمگیری را کس��ب کرده اند و از س��ویی دیگر نقشی که‬ ‫ی جوانان و نوجوانان و‬ ‫این ورزش در امادگی و نش��اط جسم ‬ ‫خصوصا مدافعین حریم میهن اسالمی خواهد داشت‪ ،‬موسسه‬ ‫در هفتمین همایش سه روزه نظام اداری الکترونیک‬ ‫باعنوان حریم شهری و توسعه پایدار که از سوی معاونت توسعه‬ ‫و سرمایه انسانی ریاست جمهوری در دانشگاه امیرکبیر برگزار‬ ‫شد‪ ،‬بانک انصار با کسب مقام نخست در پرداخت الکترونیک و‬ ‫مقامسومدرغرفه ارایی‪،‬توانمندی هاوظرفیت هایالکترونیکی‬ ‫برتر خود را به نمایش گذاش��ت و بازدیدکنندگان از غرفه های‬ ‫نمایشگاهی این همایش را با پیشرفت های الکترونیکی ان که‬ ‫در راستای ش��کل گیری دولت و بانکداری الکترونیک صورت‬ ‫می گیرد‪،‬اشناکرد‪.‬خالقی‪،‬شمیرانیوبختیاریبههمراهتعدادی‬ ‫از مدیران مدیریت شعب استان های تهران‪ ،‬فارس‪ ،‬مازندران و‬ ‫گلستاندراولینروزهمایشضمنبازدیدازنمایشگاهوگفت وگو‬ ‫بابازدیدکنندگانومقاماتبازدیدکنندهبهمذاکرهبرایعقدقرارداد‬ ‫با انان پرداخته و امادگی بانک انصار را در زمینه توس��عه کارت‬ ‫شهروندی‪،‬توسعهامکاناتالکترونیکیدفاترخدماتپیشخوان‬ ‫و نیز نصب و راه اندازی انواع س��امانه های موردنیاز شرکت ها و‬ ‫سازمان هایدولتیوخصوصیاعالمداشتند‪.‬‬ ‫ظرفیت هایالکترونیکی‬ ‫سیدحمیدخالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار طی گفت وگویی از ارائ��ه خدمات الکترونیکی این بانک‬ ‫در‪ 12‬استان و عقد قرارداد برای توسعه این خدمات به سه استان‬ ‫دیگر یاد کرد و درخصوص نتای��ج ایجاد این غرفه گفت‪« :‬طی‬ ‫گفت وگوبامقاماتمسئولدراستانداری هاوشهرداری هاودفاتر‬ ‫پیشخوان دولت در استان های مختلف و درخواست انها مبنی بر‬ ‫بهره مندیازخدماتالکترونیکیانصار‪،‬شرکتسامانهالکترونیک‬ ‫انصار موظف شده است که از طریق هماهنگی با معاونت فاوای‬ ‫بانکانصارامکاناتالکترونیکیمربوطبهکارت هایشهروندی‪،‬‬ ‫صندوق صدقات الکترونیک و انواع کارتخوان را برای گسترش‬ ‫به همه استان های کشور توسعه دهد‪ .‬اقای سیدحمید خالقی‬ ‫همچنین درخص��وص ویژگی های کارت ش��هروندی بانک‬ ‫انصار افزود که این کارت ها ‪ 18‬قابلیت تراکنش��ی و عملیاتی‬ ‫داش��ته و مقامات ذی ربط در همه استان هایی که این کارت در‬ ‫انها مورد استفاده قرارگرفته است‪ ،‬از کارایی ان اظهار رضایت‬ ‫کاملکرده اند‪.‬‬ ‫بازدیدمقاماتومسئوالنازغرفه‬ ‫این گ��زارش می افزاید که مقامات حاض��ر در این‬ ‫همایش ازجمله معاونان استانداری های فارس‪ ،‬خراسان جنوبی‪،‬‬ ‫مازندران‪ ،‬سرپرست استانداری خوزستان و نیز شهردار شیراز و‬ ‫جمع دیگری از مقامات از غرفه بانک انصار بازدید و از نزدیک با‬ ‫پیشرفت های این بانک در حوزه الکترونیک و فناوری اطالعات‬ ‫اشنا شده و ضمن درخواست برای بهره مندی بیشتر از خدمات‬ ‫سوی کارکنان بانک مهر اقتصاد تاکید کرد و گفت‪« :‬استان‬ ‫زنجان از پیش��گامان اجرای طرح همی��اران روابط عمومی‬ ‫اس��ت‪ ».‬وی همیاران را بازوی توانمند شبکه روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد عنوان کرد و گفت‪« :‬همیاران روابط عمومی‬ ‫اهداف موردنظ��ر اداره کل را در ش��عب برنامه ریزی و دنبال‬ ‫می کنند‪ ».‬قضایی بر ضرورت بهب��ود ارتباط کارکنان بانک‬ ‫مهر اقتصاد با مشتریان تاکید کرد و گفت‪« :‬با اجرای این طرح‬ ‫میزان رضایت مردم از خدمات بانک افزایش یافته است‪».‬‬ ‫اعتباری کوثر حمایت از این رخداد جهانی را بر عهده گرفت‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر؛ در این دوره‬ ‫از مسابقات که به میزبانی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای‬ ‫مسلح و همکاری فدراس��یون تکواندوی جمهوری اسالمی‬ ‫از شنبه ‪ 93/5/25‬اغاز ش��ده‪ 41 ،‬تکواندوکار از کشورهای‬ ‫چین‪ ،‬برزیل‪ ،‬س��ریالنکا‪ ،‬بالروس‪ ،‬کلمبیا‪ ،‬افریقای جنوبی‪،‬‬ ‫قزاقستان‪ ،‬روسیه و جمهوری اسالمی ایران به رقابت خواهند‬ ‫پرداخت‪ .‬این مس��ابقات به مدت یک هفته در سالن والیبال‬ ‫مجموعه ورزش��ی ازادی و خانه تکواندو برگزار می ش��ود‪.‬‬ ‫مراسم افتتاح رسمی مس��ابقات‪ 25 ،‬مرداد ماه ساعت ‪ 18‬با‬ ‫حضور مقامات کشوری و لشکری‪ ،‬پیشکسوتان و قهرمانان‬ ‫ورزشی در سالن والیبال مجموعه ورزشی ازادی برگزار شد‪.‬‬ ‫یقینا حمایت همه جانبه موسسه اعتباری کوثر از این مسابقات‪،‬‬ ‫موجب باالرفتن کیفیت این مسابقات و ترغیب جوانان عزیز‬ ‫کشور اس�لامی به باالبردن امادگی جس��می و روحی خود‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫مقام نخست‬ ‫بانک انصار در‬ ‫پرداخت الکترونیک و‬ ‫مقام سوم غرفه ارایی‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫بازار‬ ‫الکترونیکی از کارت های شهروندی انصار ابراز رضایت کردند‪.‬‬ ‫همچنینبرخی ازشهردارانو مسئوالنپستودفاترپیشخوان‬ ‫شهرهایوابستهبهایناستان هاازجملهشیراز‪،‬تنکابن‪،‬سربیشه‬ ‫و گنبدکاووس از غرفه بانک انصار بازدید و تمایل خود را برای‬ ‫استفاده از خدمات بانک در این حوزه ابراز داشتند‪ .‬براساس این‬ ‫گزارش‪،‬شهردارشیرازطیبازدیدخودازغرفهیادشدهازمسئوالن‬ ‫کارت شهروندی انصار در شیراز قدردانی و خدمات انها را بسیار‬ ‫ارزشمندنامید‪.‬‬ ‫مقام نخس�ت در پرداخت الکترونیک و مقام‬ ‫سوم در غرفه ارایی‬ ‫این همایش که با حمایت مالی بانک انصار و دیگر‬ ‫شرکت ها و موسسات دولتی و خصوصی در دانشگاه امیرکبیر‬ ‫برگزار ش��د و در ان وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات‪ ،‬معاون‬ ‫استانداری مازندران و جمعی از مقامات و نیز صاحبان مقاالت‪،‬‬ ‫مطالب و نظرات خود را پیرامون نظام اداری الکترونیک‪ ،‬دولت‬ ‫الکترونیکی و پیشرفت های فناوری اطالعات وارتباطات ارائه‬ ‫دادند‪ ،‬با اعالم موسس��ات برتر در حوزه نظام اداری الکترونیک‬ ‫کش��ور به کار خود پای��ان داد‪ .‬بانک انص��ار در زمینه پرداخت‬ ‫الکترونیکمقاماولوازنظرغرفه ارایی‪،‬مقامسوماینهمایشرا‬ ‫بهدستاوردوتندیسویژههمایشولوحتقدیررادریافتکرد‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫از مسئوالن و کارشناسان در عرصه بانکداری به سوی ما جلب‬ ‫شده است و انچه به عنوان یک اصل مهم در حرکت ما مشهود‬ ‫اس��ت‪ ،‬راه اندازی توام با عملیات بوده‪ .‬ما با همت شما مدیران‬ ‫پرتالش بازاریابی باید موانع را از پیش رو برداریم‪ ،‬ما برنامه های‬ ‫مهم و اساسی برای رساندن موسسه به اعتال و بالندگی داریم‬ ‫که به موقع اعالم خواهیم کرد‪ ».‬دکتر رضایی خطاب به معاون‬ ‫بازاریابی و همکارانشان در حوزه مرکزی و استان ها گفت‪« :‬به‬ ‫حول و قوه الهی از‪ 15‬شهریورماه س��ال جاری تا ‪ 15‬مهر ماه با‬ ‫بسیج تمامی نیروهایتان‪ ،‬امکانات و تبلیغات همه جانبه نسبت‬ ‫به شناساندن و معرفی موسسه به احاد جامعه تالش کنید و این‬ ‫فعالیت باید شبانه روزی و با استفاده از ظرفیت رسانه و تبلیغات‬ ‫شهری صورت بگیرد و گس��تره ان در ادارات‪ ،‬اماکن فرهنگی‬ ‫مذهبی‪ ،‬مکان های اموزشی و حتی با برنامه ریزی دقیق و تهیه‬ ‫بسترهای فرهنگی‪ ،‬خانواده ها را نیز شامل ش��ود‪ ».‬وی اظهار‬ ‫داشت‪« :‬همانطور که اشاره شد مجموعه ما همانند یک غنچه‬ ‫خوش رنگ و بو است که کار حراست و نگهداری از ان تا تبدیل‬ ‫شدن به گل‪ ،‬بر عهده شما عزیزان بازاریابی است و غنچه باید‬ ‫نمود داشته باشد‪ ،‬زیرا اگر در معرض نور نباشد پژمرده می شود‪،‬‬ ‫شما باید وسیله نمود این نعمت الهی را فراهم کنید‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫موسسهاعتباریکوثرباتوجهبهشرایطخاصاقلیمی هراستانو‬ ‫ادابوسنت هایمرسومدرانگفت‪«:‬شماباتوجهبهشناختیکه‬ ‫ازمحلخدمتخوددارید‪،‬متناسبباانمنطقهایدهبدهید‪،‬برنامه‬ ‫بنویسیدوطرح هایموثرخودرابهمرکزارسالکنیدکهیقینامورد‬ ‫استفاده قرار خواهد گرفت‪ ».‬وی به مدیران توصیه کرد کارکنان‬ ‫جوان دارای نقطه نظراتی هستند که می تواند مفید واقع شود‪،‬‬ ‫از نظرات انان استفاده کنید‪ .‬قبل از سخنان مدیرعامل موسسه‪،‬‬ ‫اقای عالی نژاد‪ ،‬معاون بازاریابی و امور مشتریان بعد از خیرمقدم‬ ‫به مدعوین با ایجاد زمینه از مدیران بازاریابی درخواست کرد که‬ ‫هرکدام مسائل و مواردی که به نظرشان می رسد را مطرح کنند‬ ‫کهاینپیشنهادبااستقبالحاضرینمواجهشدوچندتنازمدیران‬ ‫بهبیاننقطهنظراتخودپرداختند‪.‬خاطرنشانمی سازدبههمت‬ ‫معاونت بازاریابی و امور مشتریان تعداد قابل توجهی از مسئوالن‬ ‫بازاریابیاستان هابعدازشرکتدرپنجمینکنفرانسبین المللی‬ ‫بازاریابی خدمات بانکی ک��ه در محل همایش های بین المللی‬ ‫صد او سیمابرگزارشد‪،‬بهمنظورجمع بندیوقرارگرفتندرجریان‬ ‫جدیدترین تدابیر و سیاست های مدیرعامل و مدیران عالی‪ ،‬در‬ ‫همایشداخلیموسسهشرکتکردند‪.‬‬ ‫بانک صادرات ایران همسو با سیاست های مهرورزانه‬ ‫دولت تدبیر و امید و در راستای اشاعه فرهنگ قرض الحسنه در‬ ‫جامعه‪،‬رفعگرفتاری هاینیازمندانوانجامتکالیفورسالت های‬ ‫اجتماعی از ابتدای سال جاری تا پایان تیر ماه‪ ٢٦٢١‬میلیارد ریال‬ ‫تسهیالت قرض الحسنه ازدواج و تهیه جهیزیه پرداخت کرده‬ ‫است‪ .‬امار عملکردی درخصوص وام های قرض الحسنه طی‬ ‫امسال نشان می دهد که این بانک مبلغ دو هزار و ‪ ٦٢١‬میلیارد‬ ‫ریال تس��هیالت در قالب قرض الحس��نه ازدواج به زوج های‬ ‫جوان پرداخت کرده اس��ت‪ .‬همچنین در مقطع یاد شده بیش‬ ‫از ‪ ٢١٨‬میلیارد ریال وام قرض الحس��نه مشاغل خانگی‪١٣٣ ،‬‬ ‫میلیارد ریال بابت اش��تغالزایی و مبلغ ‪ ١٧‬میلیارد ریال در قالب‬ ‫عقد قرض الحس��نه درمان به بیماران نیازمند پرداخت کرده و‬ ‫هزاران میلیارد ریال دیگر نیز به سرفصل هایی همچون تجهیز‬ ‫مدارس‪ ،‬کمک به زلزله زدگان‪ ،‬کمک به مددجویان کمیته امداد‬ ‫امام خمینی (ره) و‪ ...‬اختصاص داده است‪.‬گفتنی است؛ هزاران نفر‬ ‫از هموطنان نیازمند در اقصی نقاط کشور از این نوع تسهیالت‬ ‫استفاده کرده اند و دارندگان حساب های پس انداز قرض الحسنه‬ ‫به عنوانتامین کنندگاناصلیمنابعانمی باشند‪.‬شایانذکراست‬ ‫اینبانکدرراستایانجامرسالت هاوتعهداتاجتماعی‪،‬پرداخت‬ ‫ضالحسنهنظیرازدواجوتهیهجهیزیه‪،‬درمانبیماری‬ ‫وام هایقر ‬ ‫و خوداشتغالی و مشاغل خانگی را به منظور حمایت و کمک به‬ ‫اقشار کم درامد در دستورکار قرار داده و در همین راستا عالوه بر‬ ‫پرداخت وام ازدواج در سال جاری‪ ٥٠‬هزار فقره وام ازدواج تا پایان‬ ‫شهریور ماه پرداخت خواهد کرد‪.‬‬ ‫مدیر عامل موسسه اعتباری کوثر در همایش مدیران بازاریابی‬ ‫توانمندی هایمان را با بسیج همه جانبه‬ ‫به جامعه معرفی می کنیم‬ ‫مدیرعاملموسسهاعتباریکوثرکهدردومینهمایش‬ ‫مدیران بازاریابی در س��الن همایش های حوزه مرکزی سخن‬ ‫می گفت‪ ،‬با اعالم مطلب فوق اظهار داش��ت‪« :‬ش��اید باورش‬ ‫مشکل باشد با عمر سه ساله ای که این موسسه دارد امروز با‪350‬‬ ‫شعبه فعال در سراسر کشور به ارائه خدمات به مشتریان مشغول‬ ‫است‪ ».‬دکتر رضایی عنوان کرد‪« :‬ما به لطف خداوند و به مدد نام‬ ‫مقدس ام االئمهحضرتفاطمهزهرا(علیه االسالم)کهبرپیشانی‬ ‫مجموعهمی درخشد‪،‬توفیقاتبسیاریداشته ایموتوجهبسیاری‬ ‫‪84‬‬ ‫نخستین مانور استقرار سیستم جامع نوین‬ ‫بانکداری بانک دی برگزار شد‬ ‫مثلث | شماره ‪230‬‬ ‫بازار‬ ‫پرداخت وام‬ ‫قرض الحسنه‬ ‫ازدواج توسط‬ ‫بانک صادرات ایران‬ ‫نخستین مانور استقرار سیستم جامع نوین بانکداری‬ ‫بانک دی با «رمز یا فاطمه زهرا(س)» از س��وی مدیرعامل‬ ‫و اعضای هیات مدیره بانک برگزار ش��د‪ .‬به گ��زارش اداره‬ ‫کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬این مانور که از ساعت ‪ 8‬صبح‬ ‫روز سه شنبه به طور همزمان در ش��عب سراسر کشور بانک‬ ‫اغاز شده تا ساعت ‪ 20‬به طول می کشد‪ .‬دکتر احمد شفیع زاده‬ ‫در این مراسم اظهار کرد‪« :‬با لطف و عنایت خداوند متعال و‬ ‫با توس��ل به خانم حضرت زهرا (س) نخستین مانور استقرار‬ ‫سیس��تم جامع نوین بانکداری بانک دی را اغاز می کنیم‪».‬‬ ‫مدیرعامل بان��ک دی افزود‪« :‬خوش��بختانه همان گونه که‬ ‫پیش از این اعالم شده بود تالش های همه دست اندرکاران‬ ‫بانک نتیجه داد و سیستم جامع نوین بانکداری بانک دی به‬ ‫مرحله ازمایش��ی رس��ید‪ ».‬وی با تقدیر از معاونت فن اوری‬ ‫اطالعات و کارکنان بخش ‪ IT‬بان��ک دی اظهار امیدواری‬ ‫کرد که با راه اندازی نهایی این سیستم تا چند هفته اینده بانک‬ ‫بتواند خدمات گسترده تر و مناسب تری در اختیار مشتریان و‬ ‫مخاطبان خود قرار دهد‪ .‬دکتر شاپور زارعی‪ ،‬معاون فن اوری‬ ‫اطالعات بانک دی‪ ،‬نیز در این مراس��م گف��ت‪« :‬این برای‬ ‫نخستین بار اس��ت که بانک دی سیس��تم بانکداری خود را‬ ‫با بهره گیری از دیتاس��نتر اختصاصی راه ان��دازی می کند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه این سیستم‪ ،‬طرح جدیدی در نظام بانکی‬ ‫است‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬سیستم جامع نوین بانکداری بانک دی به‬ ‫صورت هلدینگ دیده شده است که دارای مزیت ها و امکانات‬ ‫بسیار مدرن و به روزی اس��ت که حتما مشتریان بانک از ان‬ ‫خشنود خواهند شد‪ .‬بر اس��اس این گزارش‪ ،‬پس از برگزاری‬ ‫دومین مان��ور در هفته این��ده و برطرف کردن مش��کالت‬ ‫احتمالی‪ ،‬این سیستم به طور کامل در همه شعب بانک دی در‬ ‫مراسمی رسمی به مرحله اجرا درمی اید‪».‬‬