ماهنامه مثلث شماره 232

‫روابطعملگرایانه‬ ‫گفت وگو و یادداشت هایی درباره‬ ‫رابطه ایران و امریکا‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهدویستوسیودو‪/‬پانزدهشهریور‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫از صادق خرازی‪ ،‬کیهان برزگر‬ ‫محمد سیف زاده ‪ ،‬هوشنگ انتصار‬ ‫شیرین هانتر و ابراهیم متقی‬ ‫گفت وگو با بهروز افخمی درباره سیاست ‪ ،‬فلسفه و سینما‬ ‫ازخاتمیتا روحانی‬ ‫ازاصالحاتتا اعتدال‬ ‫اصالح طلبان ضعیف شده اند و مردم اعتماد زیادی به انها ندارند‬ ‫تمام ض رب ه ای که اصالح طلبان در ‪ 8‬سال گذشته خوردند از‬ ‫انتخاب معین بود جدایی نادر از سیمین ان قدر روی من تاثیر‬ ‫نگذاشته که بخواهم نسبت به ان موضع بگیرم من خودم را‬ ‫در دار و دسته اوینی م ی دانم اگر دکتر داوری به گفته برخی‬ ‫مخالفانش فاشیست است من هم فاشیستم فیلم من اعالم‬ ‫جنگ به جریان روشنفکری است‬ ‫اصولگرایان ‪ – 2‬اصالح طلبان صفر‬ ‫پس از فرجی دانا‪ ،‬اصالح طلبان ریاست شورای شهر‬ ‫را هم از دست دادند‬ ‫شلیک از واشنگتن به ژنو‬ ‫پشتپردهتحریم هایجدیدامریکاعلیه‬ ‫ایران چه بود؟‬ ‫تئوری «مهاردوجانبه»‬ ‫جناح های اصلی سیاست ایران چه نسبتی با‬ ‫دولت حسن روحانی دارند؟‬ ‫چالش «ندا» برای مشارکت‬ ‫واکنش ها به مصاحبه مثلث با صادق خرازی‬ ‫ادامه دارد‬ ‫کفاشیان کابینه اش را قربانی می کند؟‬ ‫فشارها برای تغییر برخی مدیران فدراسیون ادامه دارد‬ ‫بی‏قانونی‏و هرج و مرج‏طلبی‬ ‫به نام اسالم‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫باید انهایی که به اسالم اعتقاد دارند به داد‬ ‫اسالم برسند‪ .‬انهایی که م ی‏خ واهند اسالم در این‬ ‫مملکت حکومت کند باید به داد اسالم برسند‪.‬‬ ‫یک دسته جوان‏اند‪ .‬مطل��ع نیستند از مسائل‪.‬‬ ‫جاهل متنس��ک از انهایی اس��ت که پیغمبر‬ ‫فرموده است ک��ه‪ :‬دو طایف��ه هستند که کمر‬ ‫مرا م ی‏شکنند‪ :‬یک ی شان عالم متهتک است‪،‬‬ ‫یک ی شانجاهلمتنسکاست‪.‬جاهلمقدس مابکمرپیغمبر‬ ‫رام ی‏شکند‪.‬جاهلیکهنداندقانوناسالمچیستوپیشخودبه‬ ‫اسم اسالم برود به خیال خودش خدمت م ی‏کند‪ .‬این از انهایی‬ ‫است که پیغمبر فرموده است که کمر مرا م ی‏شکند‪َ « .‬ق َصم‬ ‫ظهری الرجالن؛ عالم متهتک و جاهل متنسک»‪ .‬فکری بکنید‬ ‫شما اقایانی که در راس سپاهیان واقع شده‏اید! اقایان دیگر هم‬ ‫که در راس دادگاه ها واقع شده‏اند‪ ،‬در راس کمیته‏ها واقع شده‏اند‪،‬‬ ‫ب رای اسالم یک فکری بکنید! اگر بخ واهید اینطور باشد چندی‬ ‫نم ی‏گذرد که از این اسالم و از این نهضت و از این بساط‪ ،‬مردم‬ ‫روگردان م ی‏شوند‪ .‬چرا باید اینطور بشود‪ .‬چرا باید ضوابط نباشد؟‬ ‫اسالم ضواب��ط دارد‪ .‬اسالم هرج و مرج نیس��ت که هر که هر‬ ‫کاری بخواهد بکند‪ .‬اسالم قوانین دارد‪ .‬روی قوانین باید عمل‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫امامرئوف‬ ‫پیروهزارتویبی حاصلمنتقدمشفقو‬ ‫تخریب گرمغرض‬ ‫‪24- 33‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫اصولگرایان‪– 2‬اصالحطلبانصفر‬ ‫شلیکازواشنگتنبهژنو‬ ‫پایانشبحفراکسیوناعتدال‬ ‫چالش«ندا»برایمشارکت‬ ‫‪34- 39‬‬ ‫سیاست‬ ‫تئوری«مهاردوجانبه»‬ ‫ریشه هایپارادوکسبیانورفتاردولتیازدهم‬ ‫اعتدالبهمعنایسکوتنیست‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالم حسینتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫بینالملل‬ ‫امریکاهنوزایرانراتهدیدمی داند‬ ‫در امریکااراده ایبرایمصالحهبزرگنیست‬ ‫روابطایرانو امریکاپیچیده تروعمل گرایانه ترشده‬ ‫البی هایضدایرانی‬ ‫‪56-67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪40- 55‬‬ ‫بشود‪ .‬انها نه قوانین اسالم را عمل م ی‏کنند و نه قوانین دولت‬ ‫را عمل م ی‏کنند و هر چه‪ ،‬هر که ه ر کاری م ی‏خواهد م ی‏کند‪.‬‬ ‫هر که بدون اینکه اعتنایی بکنند‪ ،‬به رئوسشان اعتنایی بکنند‪،‬‬ ‫به روسایشان احترامی بکنند‪ ،‬احترام ی به اسالم بکنند‪ ،‬بدون‬ ‫ضوابط‪ ،‬بدون جهت‪ ،‬اسباب این م ی‏شوند که مردم بگویند که‬ ‫معلوم م ی‏شود که قضیه‪ ،‬قضیه اسالم نیست‪ .‬قضیه‪ ،‬قضیه‬ ‫کمونیستی است‪ .‬حتی یکی از مراجع اینجا به من گفت مگر‬ ‫کمونیستی است حاال! باید اینطور ما باشیم‪ .‬وضع پاسدارهایی‬ ‫که م ی‏گویید ما ب رای اسالم خدمت م ی‏کنیم‪ ،‬باید تحت تاثیر‬ ‫کمونیس ت ها واقع بشوند و هم��ان کارهایی که کمونیست‬ ‫م ی‏کنند‪ ،‬بکنند؟ نم ی‏دانن��د اینها‪ .‬م ی‏خواهند ک��ه اسالم را‬ ‫بشکنند در ای ران‪ ،‬تا اینکه یک وقت خ��دای نخواسته با یک‬ ‫کودتایی اینجا برگردد به یک حالی بدتر از حال سابق‪.‬‬ ‫نم ی‏دانند این را‪ .‬عالقه ندارند واقعا به اسالم‪ .‬نم ی‏توانم‬ ‫من بگویم ک��ه پاسبانی ک��ه دارد خدم��ت م ی‏کند و‬ ‫شب و روز خدمت م ی‏کند عالقه ندارد‪ .‬عالقه دارد‪ ،‬ملتفت‬ ‫نیست که دارد چه م ی‏کند‪ .‬ی��ا دادگاهی که م ی‏خواهد‬ ‫خدمت بکند‪ ،‬عالقه هم دارد‪ .‬یا کمیته‏ای که م ی‏خ واهد‬ ‫خدمت بکند‪ ،‬عالقه دارد‪ .‬لک��ن راه را درست نم ی‏داند‪.‬‬ ‫ضوابط درست معلوم نش��ده پیششان‪ .‬خیال م ی‏کنند‬ ‫هر که هر طوری دل��ش خواست عمل بکند‪ .‬به مجرد‬ ‫اینکه انقالب شد دیگر من هم باید پا بشوم هر کاری دلم‬ ‫م ی‏خ واهد بکنم‪ .‬انقالب شده‪ .‬یعنی انقالب شده‪ ،‬از یک‬ ‫رژیم ظالم به یک رژیم عدالت‪.‬‬ ‫افخمی‪:‬اصالح طلباننمی توانندازروحانیعبورکنند‬ ‫افخمی حیفاست!‬ ‫انارشیستمتعهد‬ ‫ازمنتهی الیهچپبهراست‬ ‫کفاشیانکابینه اش راقربانیمی کند؟‬ ‫بگویندبروخیلیراحتمی روم‬ ‫وزارت ورزش به استقالل فوتبال احترام بگذارد‬ ‫‪68-73‬‬ ‫ورزش‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫روابطعملگرایانه‬ ‫گفتوگو و یادداشتهایی درباره‬ ‫رابطه ایران و امریکا‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهدویستوسیودو‪/‬پانزدهشهریور‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫از صادق خرازی‪ ،‬کیهان برزگر‬ ‫محمد سیف زاده ‪ ،‬هوشنگ انتصار‬ ‫شیرین هانتر و ابراهیم متقی‬ ‫گفتوگو با بهروز افخمی درباره سیاست ‪ ،‬فلسفه و سینما‬ ‫ازخاتمیتا روحانی‬ ‫ازاصالحاتتا اعتدال‬ ‫اصالحطلبان ضعیف شدهاند و مردم اعتماد زیادی به انها ندارند‬ ‫تمام ض ربهای که اصالحطلبان در ‪ 8‬سال گذشته خوردند از‬ ‫انتخاب معین بود جدایی نادر از سیمین ان قدر روی من تاثیر‬ ‫نگذاشته که بخواهم نسبت به ان موضعبگیرم من خودم را‬ ‫در دار و دسته اوینی میدانم اگر دکتر داوری به گفته برخی‬ ‫مخالفانش فاشیست است من هم فاشیستم فیلم من اعالم‬ ‫جنگ به جریان روشنفکری است‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫اصولگرایان ‪ – 2‬اصالح طلبان صفر‬ ‫پس از فرجی دانا‪ ،‬اصالح طلبان ریاست شورای شهر‬ ‫را هم از دست دادند‬ ‫شلیک از واشنگتن به ژنو‬ ‫پشتپردهتحریمهایجدیدامریکاعلیه‬ ‫ایران چه بود؟‬ ‫تئوری «مهاردوجانبه»‬ ‫جناحهای اصلی سیاست ایران چه نسبتی با‬ ‫دولت حسن روحانی دارند؟‬ ‫چالش «ندا» برای مشارکت‬ ‫واکنشها به مصاحبه مثلث با صادق خرازی‬ ‫ادامه دارد‬ ‫کفاشیان کابینهاش را قربانی میکند؟‬ ‫فشارها برای تغییر برخی مدیران فدراسیون ادامه دارد‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪3000411711:‬‬ ‫‪ l‬ب رای تیم ملی والیبال ارزوی موفقیت داریم‪.‬‬ ‫امیدواریم این بار جزو س��ه تیم برتر دنیا باشند‪.‬‬ ‫پیروزی انها بر تیم ملی امریکا باتوجه به اینکه‬ ‫تیم اول دنیا بودند بسیار ارزشمند بود‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند ب��ا پیوستن به اینستاگ��رام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫ناگفته هایی از ائتالف سال ‪ 88‬روحانی و قالیباف‬ ‫‪ l‬رسانه های امریکایی و غربی بازی جدیدی‬ ‫را ب رای ضربه زدن به وجهه جمهوری اسالمی در‬ ‫غرب اغاز کردند‪ .‬شایعه همکاری ایران و امریکا‬ ‫در ع راق مطلوب نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬بهتر است دول��ت بعد از تذک��ر رهبری در‬ ‫برخورده��ا سع ه ص��در بیشتری از خ��ود نشان‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫‪ l‬عجب اوضاعی است‪ .‬ی��ک مدیر در دولت‬ ‫خاتمی معدنی را ب��ه نام همسرش م ی گیرد در‬ ‫دولت احمدی نژاد بهره برداری م ی کند و در دولت‬ ‫یازدهم هم حضور دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬شکی نیست که ع ربستان از داعش حمایت‬ ‫م ی کند واال تا به امروز حتما ب��ه مقابله با انها‬ ‫برم ی خاست‪ .‬سکوت انها معن ی دار است‪.‬‬ ‫‪ l‬درحالی که در تمام دنیا به دنبال نسل چهارم‬ ‫تلفن همراه هستن��د‪ ،‬ما هنوز بع��د از گذشت‬ ‫سال ها بر سر دواه��ی استف��اده از نسل سوم‬ ‫موبایل هستیم‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای روحانی درست است نم ی توان جوانان‬ ‫را از جهان جدید دور ک��رد‪ ،‬اما م ی توان انها را با‬ ‫امنیت بیشتری راهی این دنیای مدرن کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬بورس ای ران اف��ت شدیدی داش��ت‪ .‬بعد از‬ ‫روی کار امدن روحانی بسیاری از مردم سرمایه‬ ‫خودشان را به بورس انتقال دادند‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر م ی رسد با دیدار اشتون و ظریف باید‬ ‫منتظر گشایش در پرونده هسته ای بود‪.‬‬ ‫‪ l‬از جمله کسانی هستم ک��ه سرمایه اندک‬ ‫خودم را به جای سپرده گذاری در بانک و دریافت‬ ‫بهره‪ ،‬روانه بورس کردم‪ .‬اما ماه هاست که اوضاع‬ ‫و احوال ب��ورس اصال خوب نیس��ت‪ .‬جلسات‬ ‫پشت سر هم مجلس و مسئ��والن هم اثرگذار‬ ‫نبود‪.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫اعدام خبرنگار امریکایی‬ ‫‪ l‬فکر نم ی کنید شالق و دو سال حبس ب رای‬ ‫ناظم مدرسه ای که متجاوز بود یک مقدار کم‬ ‫باشد؟‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪ l‬باالخره حکم محکومیت «م‪.‬ر» صادر شد‪.‬‬ ‫اما متاسفانه قوه قضائی��ه اعالم نکرد این حکم‬ ‫چیست و جزئیاتش را ب رای مردم افشا نکردند‪.‬‬ ‫بحث حضور ع��ده ای از جوان��ان اصالح طلب که گرد‬ ‫صادق خ رازی ب رای فعالیت سیاسی جمع شدند در هفته های‬ ‫اخیر به یکی از مهمترین خبره��ا تبدیل شده بود‪ .‬بر همین‬ ‫مبنا مثلث هفته گذشت��ه به سراغ صادق خ��رازی رفت تا با‬ ‫او در این باره گفت وگو کند‪ .‬در ای��ن میان یکی از مهمترین‬ ‫انتقاداتی که به صادق خ رازی روانه م ی شد‪ ،‬بحث حضور او در‬ ‫ستاد قالیباف بود‪ ،‬حامیان دولت و اصالح طلبان این موضوع‬ ‫را دلیلی بر دوری وی از اصالحات ارزیابی م ی کردند‪ ،‬اما او به‬ ‫این انتقادات پاسخ داد؛ پاسخی که به تیتر بسیاری از رسانه ها‬ ‫تبدیل شد و سایت های مختلف��ی ان را بازتاب دادند‪ .‬سایت‬ ‫رصد با انتخاب تیتر «دفاع جانانه ص��ادق خ رازی از «ندا» در‬ ‫«مثلث»» به بازتاب این مصاحبه پرداخت‪ .‬خبر انالین نیز این‬ ‫مصاحبه را منتشر کرد و نوشت‪« :‬واکنش تند اصالح طلبان‬ ‫به «ندا» و پاسخ صادق خ رازی»‪ .‬سایت های دیگر نیز ترجیح‬ ‫دادند تیتر «ناگفته هایی از ائتالف سال ‪ 88‬روحانی و قالیباف»‬ ‫را ب رای این مصاحبه برگزینند‪.‬‬ ‫سایت انتخاب ب رای این مصاحبه تیتر؛ «ادعای صادق‬ ‫خ رازی‪ :‬وزیر دفاع دولت روحانی‪ ،‬رئیس ستاد قالیباف بود نه‬ ‫من» را انتخاب کرد و نوشت‪« :‬قب��ل از سال ‪ ،88‬بحث های‬ ‫زیادی پی رامون انتخاب��ات ریاست جمهوری به صورت جدی‬ ‫در همه محافل مطرح م ی شد‪ .‬حتی من ب��ه خاطر دارم که‬ ‫حضرت حاج حسن اقای خمینی نیز توصیه به دولت ائتالفی‬ ‫م ی کردند‪ .‬من در همه جلسات اقای خاتمی حضور داشتم‪.‬‬ ‫شاید یک سال قبل از انتخابات بود که اقای دکتر روحانی هم‬ ‫مطرح بود ب رای کاندیداتوری ریاست جمهوری و ستاد خاصی‬ ‫را هم در خیابان پاسداران زده بودند‪ .‬از من خواستند کمکشان‬ ‫کنم‪ .‬من بحث ائتالف را مطرح کردم‪ .‬مدام هم اقای خاتمی‬ ‫را در جریان م ی گذاشتم تا اینکه دیالوگی را میان اقای روحانی‬ ‫و اقای قالیباف شروع کردی��م و این دو نفر حدود چند جلسه‬ ‫به اتفاق من بحث کردند و جلسات��ی برگزار کردند تا بتوانیم‬ ‫کمک کنیم که یک رئی س جمهور ائتالفی انتخاب شود‪».‬‬ ‫خ��رازی درباره شایعه حض��ورش در ست��اد قالیباف توضیح‬ ‫م ی دهد‪« :‬جالب است بدانید دوم خرداد روز انتخابات (‪)1376‬‬ ‫تا نیمه های شب اقای دکتر روحانی منزل من بودند و مباحث‬ ‫انتخابات را دنبال م ی کردیم‪ ،‬امنیت ان شب کشور مرهون‬ ‫تدبیر ایش��ان در ان شب است‪ .‬ع��ده ای م ی خواستند علیه‬ ‫اقای خاتمی مشکل ایجاد کنند‪ .‬در روز انتخابات همین دوره‬ ‫یکدیگر را مالقات کردیم و شب قبل از انتخابات هم من با‬ ‫ایشان صحبت کرده بودم‪ .‬دو‪ ،‬سه هفته بعد از انتخابات هم‬ ‫صحب ت هایی با ایشان داشتم اما ب��ه دلیل کسالتی که من‬ ‫داشتم‪ ،‬اق��ای روحانی مالحظه م ی کردند ک��ه مسئولیتی را‬ ‫برعهده نگیرم‪ .‬شاید این ظاهر قضی��ه است و من نم ی دانم‬ ‫باطن قضیه چیست‪ .‬البته بعدها شنیدم که یکی از نزدیکان‬ ‫ایشان گفته بود که فالن��ی در ستاد قالیباف بود و با قالیباف‬ ‫همکاری م ی کرد؛ از ای��ن رو بنا نداریم که به فالنی موقعیتی‬ ‫بدهیم‪ .‬البته این حرف از اساس دروغ است‪ .‬در حال ی که من‬ ‫به پیشنهاد اقای هاشمی و اصرار اقای جهانگیری سخنگوی‬ ‫ستاد اقای هاشمی شدم‪ ».‬خ رازی سپس به بحث حمایتش‬ ‫از دولت پرداخته و همچنین مدعی م ی شود که دهقان وزیر‬ ‫دفاع دولت روحانی اتفاقا کسی بود که در ستاد قالیباف حضور‬ ‫داشت‪ .‬او توضیح م ی دهد‪« :‬قبال هم گفتند که من از دولت‬ ‫اقای روحانی بریدم ک��ه این حرف ه��م دروغ است‪ .‬من هر‬ ‫جایی که نیاز باشد‪ ،‬به دولت ایشان کمک کرده ام‪ .‬چه قبل از‬ ‫انتخابات و چه بعد از ان‪ ،‬من حدود ‪ 50‬مقاله ب رای دولت اقای‬ ‫روحانی نوشتم و هنوز هم م ی نویسم و مشکلی با این مساله‬ ‫ندارم‪ .‬به لحاظ رفتاری و اخالقی نسبت به کسانی که جلوتر از‬ ‫اقای روحانی حرکت م ی کنند حرف دارم ولی خب انها امروز‬ ‫دور اقای روحانی را گرفته ان��د‪ .‬خدا خودش رحم کند‪ .‬تحمل‬ ‫دروغ ها و کینه ورزی هایی که این عده ب رای تحقق امیال خود‬ ‫متوسل به انها و حتی تهمت و هتاک��ی و اهانت م ی شوند‪،‬‬ ‫ناگوار است و ادعاهایی که م ی کنند‪ ،‬ادعاهای نادرستی است‪.‬‬ ‫رئیس ستاد اقای قالیباف اکنون وزیر دفاع خود دولت است‪».‬‬ ‫‪ l‬یکی از دست اندرک��اران صنعت گردشگری‬ ‫هستم‪ ،‬درخواست ب رای حضور در ای ران ب ی سابقه‬ ‫باال رفته است‪ .‬باید از این فرصت بیشتر استفاده‬ ‫کرد و دولت تالش کند تا در این زمینه بتوانیم‬ ‫بیشتر فعالیت کنیم‪.‬‬ ‫عکس جالب مرتض ی طالیی از خودش‬ ‫دو زمزمه از احمدی نژاد‬ ‫گزارش مثلث انالین در ارتباط ب��ا تحوالت نزدیکان‬ ‫احمدی نژاد نیز در هفته گذشته در سایت های زیادی بازتاب‬ ‫داشت‪ .‬خبرگ��زاری ایسنا این بخش از گ��زارش را به عنوان‬ ‫بخش مهم منتشر کرد‪« :‬این روزها اخبار متفاوتی در مورد‬ ‫محمود احمدی نژاد در فضای سیاس��ی و رسانه ای منتشر‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬او البته سکوت ک��رده و ترجی��ح م ی دهد کمتر‬ ‫اظهارات رسمی مطرح کند‪ .‬در این میان اگرچه احمدی نژاد‬ ‫فروردین ‪ 93‬را بسیار پرخبر پشت س��ر گذاشت اما در سایر‬ ‫ماه های سال جاری غیبت قابل توجهی در رسانه ها داشته‬ ‫اس��ت‪ ».‬تابناک‪ ،‬افتاب و دان��ا از دیگ��ر سایت هایی بودند‬ ‫که این گزارش را بازتاب دادن��د‪ .‬مثلث انالین با این مقدمه‬ ‫نوشته بود‪« :‬در جدیدتری��ن تحول شنیده شده که نزدیکان‬ ‫سیاسی او تصمیم گرفته اند به ص��ورت رسمی و با تابلوی‬ ‫احمدی نژاد وارد فعالی ت های سیاس��ی و انتخاباتی نشوند‪.‬‬ ‫بنا بر اخرین رایزن ی های تشکیالت��ی تصمیم بر این شده‬ ‫که ورود حامیان احمدی نژاد به فض��ای انتخاباتی در قالب‬ ‫گروه ه��ای اصولگرا باشد و پ��س از تشکیل مجلس جدید‬ ‫فراکسیون احمدی نژادی ه��ا را به وجود اورن��د‪ ».‬اظهارات‬ ‫اخیر سقای ب ی ریا‪ ،‬سخنگوی جبهه پایداری در مورد اینکه‬ ‫«احمدی نژاد دیگر مورد حمایت ما نخواهد بود» نشان داد‬ ‫که ک��ار طرفداران احمدی ن��ژاد ب رای ائتالف ب��ا گروه های‬ ‫اصولگرا چن��دان هم ساده نیست‪ .‬هفت��ه گذشته هنگامی‬ ‫ که از سق��ای ب ی ریا پرسیدن��د «نظر شما درب��اره بازگشت‬ ‫احمدی نژاد چیس��ت؟» و «ایا شما حاضری��د از او حمایت‬ ‫کنید؟» چنین پاسخ داده بود‪« :‬هر فردی حق دارد به عنوان‬ ‫شهروند فعالی��ت سیاسی داشت��ه باشد‪ .‬اگر ب��ه سال ‪84‬‬ ‫برگردیم و احمدی نژاد همان ویژگ ی هایی که باعث شد به او‬ ‫رای بدهیم را داشته باشد دوب��اره به او رای خواهیم داد ولی‬ ‫در این مدت دیده ایم که او تغیی راتی داشته و راهش عوض‬ ‫شده است‪ .‬صریحا م ی گویم در ح��ال حاضر نه حمایتی از‬ ‫او داریم و ن��ه همکاری م ی کنیم‪ ».‬اظه��ارات سقای ب ی ریا‬ ‫البته با واکنش تند حسینیان مواجه ش��ده بود که نشان از‬ ‫اختالفات گسترده در جبهه پای��داری به عنوان اصل ی ترین‬ ‫حامیان احمدی نژاد داشت‪ .‬روح اهلل حسینیان در گفت وگو با‬ ‫سایت دولت بهار گفته بود‪« :‬رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در اخرین دی��دار دولت دکتر احمدی نژاد ب��ا ایشان فرمودند‬ ‫دولت شما بیش از سایر دولت ها م��ورد هجمه قرار گرفت‬ ‫که به خاطر دفاع از ارزش ه��ای انقالب بود‪ .‬همین قضاوت‬ ‫رهبر معظم انقالب ب رای ارزیابی م��ا از کارنامه دولت دکتر‬ ‫احمدی نژاد کافی است‪».‬‬ ‫در تحولی دیگر شنیده شده ک��ه محمود احمدی نژاد‬ ‫در جلس ه ای که به تازگی با حامی��ان و نزدیکان خود داشته‪،‬‬ ‫در م��ورد دانشگ��اه ای رانیان چنی��ن گفته اس��ت‪« :‬سریعا‬ ‫پذیرش دانشج��و را اغاز کنی��د‪ .‬موانع ایجاد ش��ده در این‬ ‫رابط��ه غیرقانونی اس��ت و کسی نم ی توان��د مانع فعالیت‬ ‫ما ش��ود‪ ».‬دانشگاه ای رانی��ان اکنون مح��ل اصلی مجادله‬ ‫طرف��داران و نزدیک��ان محم��ود احمدی نژاد ب��ا منتقدان‬ ‫اوست‪.‬‬ ‫نشریه ای برای پیشرفت با الگوی اسالمی‪ -‬ایرانی‬ ‫«گفتمان الگو» ن��ام ضمیمه روزنام��ه خ راسان‬ ‫است که هر دو ماه یک بار منتشر م ی شود‪ .‬مجله ای که‬ ‫محور مطالبش به «الگوی اسالمی – ای ران پیشرفت»‬ ‫اختصاص دارد‪ .‬تصویر روی جل��د شماره چهارم نشریه‬ ‫به مصاحبه طهماس��ب مظاه��ری وزی راقتصاد دولت‬ ‫اصالح��ات و رئی س کل بان��ک مرک��زی در دولت نهم‬ ‫تعل��ق دارد‪ .‬مصاحب ه ای ک��ه در ان مظاهری به تبیین‬ ‫«اقتصاد مقاومتی» پرداخت��ه و م ی گوید‪ :‬نم ی خواهیم‬ ‫دور ای��ران دیوار بکشی��م‪ ».‬در این شم��اره همچنین‬ ‫گزارشی از دیدار و گفت وگو با سیدحسن خمینی منتشر‬ ‫شده است‪ .‬فرزند یادگار امام در ای��ن گفت وگو که قرار‬ ‫است البته در اینده مفص��ل ان منتشر شود به موضوع‬ ‫«خلط دین و سنت» پرداخته اس��ت‪ .‬همچنین در این‬ ‫شماره گفتارهایی از ایت اهلل هاشمی شاهرودی‪ ،‬محمد‬ ‫ظزاده خ راسانی‪ ،‬منی رالدین حسینی شی رازی و محمد‬ ‫واع ‬ ‫مجتهد شبستری را م ی توانید مطالعه کنید‪ .‬پرونده هایی‬ ‫ب رای روانشناسی توسعه نیز با گفت وگوهایی از محسن‬ ‫فاطمی‪ ،‬عب دالعظیم کریمی‪ ،‬ادوارت هرت و جاشوا گرین‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در این شماره همچنین‬ ‫مصاحب ه هایی درباره توسعه و پیشرفت فرهنگی با عماد‬ ‫افروغ و مهدی فیروزان انجام گرفته است‪ .‬به عالوه در‬ ‫همین پرونده م ی توانید مصاحبه با مهدی کلهر مشاور‬ ‫جنجالی رئیس جمهور سابق را نیز مطالعه کنید‪.‬‬ ‫او در بخشی از این مصاحبه م ی گوید‪ :‬گشاده بینی‪،‬‬ ‫الزمه کار فرهنگ ی است اما ساختار اصلی اسمش انقالب‬ ‫است که من پای بندی به ان را الزم م ی دانم‪ :‬استقالل‪،‬‬ ‫ازادی‪ ،‬جمهوری اسالمی‪ .‬استق�لال‪ ،‬به معنای توپ و‬ ‫تانک نیست؛ به معنای چیزی است که در مغز هر نفر‬ ‫است‪ .‬استقالل اگر در دل و مغ��ز کسی نباشد‪ ،‬با سیم‬ ‫خاردار و تفنگ نمی شود ان را به وجود اورد‪».‬‬ ‫شایعه تغییرات در دولت‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫در این ستون نظراتی که مخاطبان سایت‬ ‫مثلث انالی�ن روی خبره�ا داده اند منتش�ر‬ ‫م ی شود‪:‬‬ ‫برخ�ی ت�ا ب�ه س�ازمان مل�ل م ی رفتن�د‪ ،‬همه‬ ‫نماین�دگان کش�ورهای جه�ان جلس�ه را ترک‬ ‫م ی کردند‬ ‫فراموش نکنید همی ن ه��ا در دانشگاه کلمبیا چگونه از‬ ‫انقالب دفاع کردند‪ .‬البته ب ی احترامی به نماینده ملت از سوی‬ ‫کشورهای غربی نباید به دیده اغم��اض نگریسته شود‪ ،‬اما‬ ‫باید کاست ی ها و خدمات در کنار هم بیان شود‪ .‬این توصیه‬ ‫همیشگی رهبری است‪.‬‬ ‫اقای علیخانی ب رای اینکه ببینیم چقدر ریخت و پاش‬ ‫شده یا خواهد شد باید اندکی صبر کرد‪ .‬هنوز ب رای داوری در‬ ‫این گونه موارد بسیار زود است‪ .‬دولت قبل نیز الاقل در سه‬ ‫سال اول خود دارای ریخت و پاش به شکلی که مورد انتقاد‬ ‫احزاب و گروه های مخالف قرار بگیرد‪ ،‬نبود‪.‬‬ ‫خدا پدرت را بیامرزد مطالبتان عین واقعیت است‪ .‬واقعا‬ ‫دولت روحانی حداقل جلوی ریخت وپاش اموال بیت المال‬ ‫را گرفته‪ .‬امروز تندروها اگر رضای خدا و منافع مردم را به قول‬ ‫رهبرمان در نظر بگیرن��د انگیزه‪ ،‬امید و نش��اط به اجتماع‬ ‫برگشته و تداوم خواهد داشت‪.‬‬ ‫الریحانی‪ :‬نباید به مذاکرات هسته ای ناامید بود‬ ‫نقشی که اقای الریجانی بع��د از روی کار امدن دولت‬ ‫یازدهم ایفا م ی کند ب��ه نظرم کامال مطل��وب است‪ .‬اقای‬ ‫الریجان��ی در قامت یک سیاستمدار حرف��ه ای نقش حلقه‬ ‫واسط میان دول��ت و اصولگرایان معت��دل را بازی م ی کند‪.‬‬ ‫البته به اعتقادم تنها در یک زمینه موفق نبود‪ .‬او نتوانست‬ ‫اصولگرایانی چون زاکانی‪ ،‬نادران و توکلی را با دولت همراه‬ ‫کند‪ .‬اگر این کار را م ی کرد م ی توانست پایداری ها را منزوی و‬ ‫البته وجهه مناسبی برای خود کسب کند‪.‬‬ ‫به نظرم تحلیل اقای الریجانی از تحوالت منطقه درست‬ ‫نیست‪ .‬حمالت هوایی امریکا در مقابله با داعش یک ژست‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه حمله ای محدود کننده است ‪ .‬امریکا نم ی خواهد‬ ‫داعش بیش از ان چی��زی که انتظ��ارش را دارد بزرگ شود‪.‬‬ ‫بناب راین با این حمالت انها را در محدوده و می زانی که تمایل‬ ‫دارد نگاه م ی دارد‪ .‬مسئوالن ما باید با تحلی ل های دقی ق تری‬ ‫به مسائل منطقه نگاه و اظهارنظر کنند‪.‬‬ ‫نقش باهنر در استیضاح فرج ی دانا چه بود؟‬ ‫به نظر مردم الب ی های پشت پرده پارلمان این بار نتوانسته‬ ‫بود مانند گذشته عمل کند‪ .‬بعضی از مجلس ی ها تحت تاثیر‬ ‫سخنرانی تند و تیز اقای روحانی قرار داشتند و نم ی خواستند‬ ‫به حرف های او گوش کنند‪ .‬بخشی از مجلس تالش م ی کند‬ ‫تا بیشترین همکاری را با روحانی داشته باشد‪.‬‬ ‫باهن��ر و جاللی در واق��ع دو بازوی اجرای��ی الریجانی‬ ‫در مجلس هستن��د‪ .‬اگرچه فکر م ی کنم کم��ی از قدرت او‬ ‫کاسته ش��ده اما با این ح��ال او هنوز در مجل��س تاثیرگذار‬ ‫است و درصورتی که بخواهد م ی تواند در روند رای گیری ها‬ ‫موثر باشد‪.‬‬ ‫جناب پیرموذن! من هم امیدوارم که پایداری ها نتوانند در‬ ‫فراکسیون رهروان والیت شکاف بیندازند اما با این روند که‬ ‫دیده م ی شود ظاه را نباید انچنان هم خوش بین بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫چم�ران چگون�ه رئی�س ش�ورای ش�هر ش�د‪/‬‬ ‫اصالح طلبان بهشت را هم واگذار کردند‬ ‫تئ��وری فت��ح سنگر ب��ه سنگر ب��ار دیگ��ر علیه خود‬ ‫اصالح طلبان عم��ل کرده‪ .‬اولی��ن بار هم انه��ا باختن را از‬ ‫انتخابات دور دوم شورای شهر اغاز کردند‪ .‬اگرچه برای چنین‬ ‫نتیجه گیری هایی کمی زود است‪ ،‬اما انتخاب مسجدجامعی‬ ‫برای سال اول محصول جوی بود که بع��د از انتخابات ‪92‬‬ ‫همه را فراگرفته بود‪.‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫تفاهم در کابل‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫شانزدهمین دوره مجلس خبرگان رهبری‬ ‫عک س ها از ایرنا‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫س�ردار رحی�م صف�وی دس�تیار و مش�اور عالی‬ ‫فرماندهی معظم کل قوا گفت‪« :‬جمهوری اسالمی‬ ‫ایران توانسته اس�ت‪ ،‬تاثی ر گذار اصلی در منطقه‬ ‫غرب اسیا باشد و امریکای ی ها مجبور هستند به‬ ‫ای�ران قدرتمند امتیاز بدهند‪ ،‬چرا که دس�ت برتر‬ ‫با ایران است‪.‬‬ ‫مع�اون اول رئی س جمهوری با بی�ان اینکه بانکداری‬ ‫اسالمی از دستاوردهای نظام جمهوری اسالمی است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬امروز بسیاری از کشورهای غیر اسالمی و در‬ ‫برخی از بانک های بی ن المللی به بانکداری اسلامی‬ ‫روی اورده ان�د و در حوزه ه�ای مختلف تحقیقات و‬ ‫پژوهشی در این باره انجام م ی شود‪».‬‬ ‫جلسه شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫سعید مرتضوی در راه دادس را‬ ‫اجالس روز جهانی مسجد‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫عیادت ای ت اهلل شاهرودی از ای ت اهلل مهدوی کنی‬ ‫نشست خبری سخنگوی‬ ‫قوه قضائیه‬ ‫‪15‬‬ ‫فدری�کا موگرینی وزی�ر خارجه ایتالی�ا و نماینده‬ ‫اتی سیاس�ت خارجی اتحادیه اروپا‪ ،‬ضمن هشدار‬ ‫ب�ه رژی م صهیونیس�تی درباره رفت�ار غیرقانونی و‬ ‫شهرک س�ازی در بیت اللحم‪ ،‬ای�ن رژیم را از غصب‬ ‫روستاهای فلسطینی برحذر داشت‪.‬‬ ‫وزیر خارجه روسیه از سیاس�ت های دوگانه غرب در‬ ‫زمینه مبارزه با تروریسم ب ه شدت انتقاد کرد‪ .‬الوروف‬ ‫گفت‪ «:‬در حالی که تروریسم از سوریه به ع راق س رایت‬ ‫کرده است‪ .‬غرب در ع راق سرگرم مبارزه با این پدیده‬ ‫است‪ ،‬اما توجهی به ان در سوریه نم ی کند‪».‬‬ ‫دیدار ظ ریف با رئیس سنای ایتالیا‬ ‫در حاشیه اجالس شهید رجایی‬ ‫سومین وزیر دولت اندونزی متهم به فساد مالی شد‬ ‫حامیان حوثیهاییمن جاده هایاصلیصنعارابستند‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ایینغبارروبیض ریحشاهچ راغشی راز‬ ‫نشست بررسی ب رنامه خندوانه‬ ‫تیم ملی والیبال ای ران در دومین مسابقه خود در رقاب ت های‬ ‫قهرمانی جهان ب رابر امریکا‪ ،‬قهرمان لیگ جهانی ‪ 2014‬پیروز‬ ‫شد‪.‬این پیروزی وقتی دارای ارزش بیشتر تلقی می شود که‬ ‫بدانیم امریکا قهرمان لیگ جهانی والیبال بود‪ .‬ملی پوشان‬ ‫والیبال در اولین بازی خود هم تیم ایتالیا را شکست دادند‪.‬‬ ‫گروه تروریستی داعش تصاویری از بریدن سر‪ ،‬استیون‬ ‫ساتلوف‪ ،‬یکی دیگر از روزنام ه نگاران امریکایی در بند‬ ‫خود را منتشر کرد‪ .‬ب راساس گزارش ها ساتلوف پیش‬ ‫از کشته شدن درباره سیاست خارجی امریکا صحبت‬ ‫کرده و از دولت امریکا انتقاد کرد‪.‬‬ ‫مارادونا برای صلح در غزه به میدان رفت‬ ‫اولینتم رینک ریمانصاری فرباپی راهناوساسونا‬ ‫هدیه سوارز به استیون ج رارد‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اولین بازی بالوتلی با پی راهن لیورپول‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫جشن تولد تختی در روز کشتی‬ ‫‪17‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫امام رئوف‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫چ را عل ی بن موس ی الرضا(ع) را غریب الغ ربا م ی نامند؟‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫نویسنده و شاعر‬ ‫نویسنده این یادداشت در ای��ن نوشته توضیح داده‬ ‫است که چرا به حضرت امام رضا(ع) امام غ ریب م ی گویند‪.‬‬ ‫ این س��وال را از خیل ی ها شنیده ام که چ��را به امام رضا‬ ‫– علی ه السالم‪ -‬امام غریب م ی گویند؟ از ان مهم تر انکه چرا‬ ‫به ایشان غریب الغ رباء گفته م ی شود؟ ایا ایشان غ ربتی بیش‬ ‫از سایر ائمه داشت ه اند؟‬ ‫برخی از القاب ائمه اطهار علیهم السالم را مردم به انان‬ ‫داده اند‪ .‬برخی دیگر‪ ،‬اسمائی است که خدا به ایشان بخشیده و‬ ‫در خود خانواده عصمت‪ ،‬انان را به ان اسم خدایی م ی نامیدند‪.‬‬ ‫یزنم‪ .‬یکی از القاب امام رضا ‪ -‬علی ه السالم‪ -‬عالم‬ ‫یک مثال م ‬ ‫ال محمد ‪-‬صلی اهلل علی هو اله‪ -‬است‪ .‬شیخ عباس قمی در‬ ‫منتهی االمال از حضرت موسی بن جعفر ‪-‬علی ه السالم‪ -‬نقل‬ ‫کرده که شنیدم از پدرم جعف ربن محمد ‪-‬علی ه السالم‪ -‬مکرر‬ ‫به من م ی فرمود‪« :‬عالم ال محمد ‪-‬علیهم السالم‪ -‬در صلب‬ ‫توست و کاش من او را درک م ی ک��ردم‪[ .‬یعنی کاش ان قدر‬ ‫زنده م ی ماندم ت��ا او را ببینم‪ ].‬پس به درست��ی که او همنام‬ ‫امی رالمومنین ‪-‬علی ه السالم‪ -‬است‪».‬‬ ‫لقب شریف رضا که مشهورترین لقب ان امام مهربان‬ ‫است‪ ،‬از کودکی در خانه پدر بزرگوار ایشان باب بوده است‪ .‬در‬ ‫منته ی االمال به نقل از شیخ ص��دوق امده که حضرت امام‬ ‫موسی بن جعفر علی ه السالم پیوسته فرزند پسندیده خود را‬ ‫خداون�د غریب اس�ت‪ .‬چ�را ک�ه همه از‬ ‫خداوند می خواهند ولی هیچ کس خداوند‬ ‫را ان چنان که حق اوس�ت‪ ،‬نمی شناسد‪.‬‬ ‫جانش�ینان خداوند در همه عوالم وجود‪،‬‬ ‫یعنی حض�رات معص�وم نی�ز مانند خدا‬ ‫غریبن�د زی�را هم�ه از ان�ان می خواهند‬ ‫ول�ی هیچ کس ان�ان را ان گون�ه که حق‬ ‫ایشان است‪ ،‬نمی شناس�د‪ .‬اما امام رضا‬ ‫علیه السالم غریب ترین است‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفتارها‬ ‫رضا م ی نامید و م ی فرمود که بخوانید فرزند مرا رضا و گفتم به‬ ‫فرزند خود رضا و چون ب��ه ان حضرت خطاب م ی کرد [یعنی‬ ‫وقتی فرزند بزرگوار خود را صدا م ی زد] ان حضرت را ابوالحسن‬ ‫م ی نامید‪( .‬تمام شد نقل حدی��ث از منته ی االمال)‪ .‬رفتار امام‬ ‫موسی بن جعفر علی ه السالم حکمت��ی داشته است‪ .‬اینکه‬ ‫ایشان وقتی م ی خواس��ت فرزنش را صدا بزن��د او را به کنیه‬ ‫صدا م ی زد و م ی فرمود ابوالحسن اما وقتی م ی خواست درباره‬ ‫ایشان با دیگران سخن بگوید ان حض��رت را رضا م ی نامید‪،‬‬ ‫در حدیث شریفی از خود ام��ام رضا علی ه السالم توضیح داده‬ ‫شده است‪« :‬شخص را در حضور با کنیه نام ببر و در غیاب‪،‬‬ ‫به اسم‪».‬‬ ‫اواخر حکومت بن ی امیه‪ ،‬نوادگ��ان عبداهلل بن عباس‬ ‫شورش کردند؛ مهمترین دعوت کننده انان ابومسلم خ راسانی‬ ‫بود و مهمتری��ن جماعتی که پای کار ایستادن��د‪ ،‬ای رانیان و‬ ‫به خصوص خ راسانیان بودند‪ .‬شعار این حضرات ‪ -‬که لعنت‬ ‫ ب ی پایان خدا ب��ر انان باد‪ -‬چه بود؟ «الرض��ا من ال محمد»‬ ‫یعنی ای م��ردم بیایید یک شخ��ص پسندی��ده از خاندان‬ ‫محمد را به ج��ای امویان به خالفت برداری��م‪ .‬انان وقتی به‬ ‫قدرت رسیدند‪ ،‬اولین کسی که او را کشتن��د‪ ،‬همان بود که‬ ‫به نام الرضا من ال محمد با او بیعت ک��رده بودند‪ .‬او که بود؟‬ ‫محمد بن عبداهلل بن حسن بن حسن بن علی بن اب ی طالب‬ ‫یا به عبارت��ی نتیجه ام��ام حسن مجتب��ی علی ه السالم از‬ ‫طرف پدرب��زرگ و نتیجه امام حسی��ن علی ه السالم از طرف‬ ‫مادرب��زرگ‪ .‬پدربزرگ ای��ن محمد‪ ،‬حسن مثن��ی فرزند امام‬ ‫حسن –علی ه السالم‪ -‬و مادر بزرگ او‪ ،‬فاطمه بنت الحسین –‬ ‫سالم اهلل علیهما‪ -‬بود‪ .‬این بزرگوار عموی همه ساداتی است‬ ‫که در ای ران نام های خانوادگی همچون بن ی طبا‪ ،‬طباطبایی‪،‬‬ ‫طبایی و‪ ...‬دارن��د و نسب کسانی مثل عالم��ه طباطبایی‪،‬‬ ‫ایت اهلل بروجردی‪ ،‬ایت اهلل سی د علی قاضی‪ ،‬عالمه سی د مهدی‬ ‫بحرالعلوم و‪ ...‬به ب رادر این شخص که نامش اب راهیم طباطبا‬ ‫بوده است‪،‬منتهی م ی ش��ود‪ .‬محمد بن عب��داهلل بن حسن‬ ‫بن حسن ‪-‬علی ه السالم‪ -‬همنام پیغمبر بود و کنی ه اش هم‬ ‫کنیه پیغمبر بود یعنی ابوالقاسم‪ .‬دس��ت بر قضا خالی هم‬ ‫میان دو کتفش داشت و بسیار عابد و زاهد نیز بود‪ ،‬تا جایی‬ ‫ن عالمات‪ ،‬عالمات‬ ‫که مردم‪ ،‬او را «نفس زکیه» م ی گفتند‪ .‬ای ‬ ‫منجی موعود است‪ .‬عباسیان شایع کردند که او همان مهدی‬ ‫است؛ پنهانی با او بیع��ت کردند و حتی ام��ام جعف ر صادق‬ ‫علی ه السالم‪ -‬را نیز دعوت کردند ک��ه با او بیعت کند‪ .‬این‬‫دی��دار‪ ،‬شبانه در ابواء ب��ر سر مزار حض��رت امنه –سالم اهلل‬ ‫علیها‪ -‬صورت گرفت‪.‬‬ ‫امام بزرگوار و انسان کامل متصل‪ ،‬حضرت جعف ر صادق‬ ‫علی ه السالم‪ -‬به پدر این محمد یعنی عب داهلل محض فرمود‪:‬‬‫«این کار را نکنید چه انکه اگر بیعت شما با محمد به گمان‬ ‫ان است که او همان مهدی موعود است‪ ،‬این گمان‪ ،‬خطاست‬ ‫و این‪ ،‬مهدی موعود نیست و این زمان‪ ،‬زمان خروج او نیست و‬ ‫اگر این بیعت به جهت ان است که خروج کنید و امر به معروف‬ ‫و نهی از منکر نمایید‪ ،‬باز هم بیعت با محمد نکنیم چه انکه‬ ‫تو شیخ بن ی هاشمی‪[ ».‬یعنی تو ای عب داهلل محض مس ن ترین‬ ‫عضو خاندان بن ی هاشمی] چگونه ت��و را بگذاریم و با پسرت‬ ‫بیعت کنیم؟ عبداهلل گفت‪« :‬چنین نیست که تو م ی گویی‪.‬‬ ‫لکن حسد‪ ،‬تو را از بیعت با او باز م ی دارد‪ ».‬حضرت دستی بر‬ ‫پشت سفّاح [یعنی اولین خلیفه بنی عباس در سالیانی پس‬ ‫از ان] گذاشت و فرمود‪« :‬به خدا سوگن��د که این سخن از در‬ ‫حسد نیست و لکن خالفت از ب رای این مرد [سفّاح] و ب رادران او‬ ‫[مشهورترینشان‪ :‬منصور دوانیقی خلیفه دوم عباسی] و اوالد‬ ‫ایشان است نه از ب رای شماها‪ ».‬پس دستی بر کتف عبداهلل‬ ‫محض زد و فرمود‪« :‬به خدا قسم که خالفت بر تو و پس ران تو‬ ‫فرود نخواهد امد‪ .‬همانا هر دو پس ران تو کشته خواهند شد‪».‬‬ ‫این بگفت و برخاست و تکیه فرم��ود بر دست عبدالعزیز بن‬ ‫عمران زهری و بیرون شد و ب��ا عبدالعزیز فرمود که صاحب‬ ‫ردای زرد [یعنی منصور] را نگریستی؟ گفت بلی‪ .‬گفت‪« :‬به‬ ‫خدا سوگند که او عبداهلل را خواهد کشت‪ ».‬عبدالعزیز گفت‬ ‫محمد را نیز خواه��د کشت؟ فرمود بلی‪ ».‬تم��ام شد نقل از‬ ‫منتهی االمال‪».‬‬ ‫اری؛ ای عزیز‪ ،‬بنا به قاع��ده الملک عقیم‪ ،‬عباسیان به‬ ‫محض اینکه به قدرت رسیدند‪ ،‬به شدیدترین شکلی این شاخه‬ ‫از بن ی الحسن را سرکوب کردند و انواع صدمات از قبیل تبعید‬ ‫و حبس در سیاه چال ها و شکنجه را بر انان روا داشتند و انان‬ ‫را همان گونه که ولی اعظم خدا پیشگویی کرده بود‪ ،‬کشتند‪.‬‬ ‫در مقاتل الطالبیین اثر ابوالف��رج اصفهانی درباره سرنوشت‬ ‫محمد ابن اب راهی��م‪ ،‬پسرعموی اب راهی��م طباطبا و محمد‬ ‫نفس زکیه و ب رادرزاده عبداهلل محض‪ ،‬داستان شگفتی امده‬ ‫است که باور ان بسیار دش��وار است ولی مع االسف حقیقت‬ ‫دارد‪ .‬او را از شدت زیبایی‪« ،‬دیباج اصفر» یعنی «ابریشم زرد»‬ ‫لقب داده بودند‪ .‬منصور به او گفت دیباج اصفر تویی؟ گفت‪:‬‬ ‫«بله» گفت‪« :‬به خدا سوگند تو را ان چنان خواهم کشت که‬ ‫هی چ یک از خانواده ات را انگونه نکشته باشم‪ .‬سپس دستور‬ ‫داد او را زند هزنده الی جرز دیوار گذاشتند‪».‬‬ ‫این توضیح مفصل درب��اره سابقه تاریخی «الرضا من‬ ‫ال محمد» بود که ب ر اساس ان‪ ،‬مالعین و اوباش بن ی العباس‬ ‫چگون��ه ای رانی��ان را فریفتن��د و ای رانیان نی��ز – عل ی الرسم‬ ‫ف ی امثالها‪ -‬فریفته شدن��د و چگونه عباسی��ان پا بر دوش‬ ‫نوادگان سبط اکبر رسول خدا گذاشتند و بر تخت خالفت باال‬ ‫رفتند و چگونه به زودی زود‪ ،‬نوادگ��ان عباس عموی پیامبر‪،‬‬ ‫مصداق ال محمد شدند و ال محم��د در سیاهچال های این‬ ‫مدعیان خونخواهی کربال زنده به گور گشتند‪.‬‬ ‫سوال‪ :‬ایا بعدها که امام رضا ‪-‬علی ه السالم‪ -‬به خ راسان‬ ‫تشریف اوردند‪ ،‬مردم به سائقه همان خاطره تاریخی از شعار‬ ‫«الرضا من ال محمد» به ایشان رضا گفتند؟‬ ‫صدوق از بزنطی روایت ک��رده است که به خدمت امام‬ ‫محمد تقی ‪ -‬علی ه السالم‪ -‬عرض کردم‪ :‬گروهی از مخالفان‬ ‫شما گمان م ی کنند که والد بزرگوار شما را مامون‪ ،‬ملقب به‬ ‫رضا گردانید‪ ،‬در وقتی که ان حض��رت را ب رای والیت عهدی‬ ‫خود اختیار کرد‪ .‬حض��رت فرمود‪« :‬به خ��دا سوگند که دروغ‬ ‫ی گردانید ب رای‬ ‫م ی گویند‪ ،‬بلکه حق تعالی او را به رضا مسم ‬ ‫انکه پسندیده خدا ب��ود در اسمان و رسول خ��دا و ائمه خدا‬ ‫علیهم السالم در زمین از او خشنود بودند و او را ب رای امامت‬ ‫پسندیدند‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬ایا همه پدران ت��و ‪-‬علیهم السالم‪ -‬پسندیده‬ ‫خدا و رسول و ائمه ‪ -‬علیهم السالم‪ -‬نبودند؟» گفت‪« :‬بلی»‬ ‫گفتم‪« :‬پس به چه سبب او را به این صفت گرامی‪ ،‬مخصوص‬ ‫گردانیدند؟» گفت‪« :‬ب��رای انکه مخالف��ان و دشمنان او را‬ ‫پسندیدند و از او راضی بودن��د‪ ،‬چنانچه موافقان و دوستان از‬ ‫او خشنود بودن��د و اتفاق دوست و دشمن ب��ر خشنودی از او‬ ‫مخصوص ان حضرت بود‪ .‬پس به این سبب او را بر این اسم‬ ‫مخصوص گردانیدند‪ ».‬تمام شد نقل از منته ی االمال‪ .‬از این‬ ‫روایت چنین فهمیده م ی شود که ملقب گردیدن امام هشتم به‬ ‫لقب رضا به خاطر یک امر وجودی و به اصطالح علما یک امر‬ ‫«تکوینی» بوده است‪ ،‬یعنی حضرت امام رضا ‪ -‬علی ه السالم‪-‬‬ ‫تجلی مخصوصی دارند که حاصل ان تجلی‪ ،‬بیشینه جذابیت‬ ‫در میان همه ائمه اطهار ‪-‬علیهم السالم‪ -‬است و به خاطر این‬ ‫تجلی مخصوص‪ ،‬ان حضرت‪ ،‬لق��ب رضا و (موازی ان) لقب‬ ‫رئوف گرفته است‪.‬‬ ‫حال م ی خواهم از همین جا ب��ه روش ذوقی به سوال‬ ‫اول این نوشتار پاسخ دهم‪« :‬چ��را به ان حضرت غریب الغ ربا‬ ‫م ی گویند؟ با یک مثال شروع م ی کنم‪ .‬فرض کنید در محله‬ ‫شما شخص کریمی هست ک��ه در خانه اش به روی دوست‬ ‫و دشمن ب��از است‪ .‬هرگز هی��چ سائلی از در خان��ه او ناامید‬ ‫ب ر نم ی گ��ردد‪ .‬او فوق الع��اده افتاده ح��ال و خاکسار و خلیق‬ ‫و ب ی نهای��ت نرمخو و مالی��م و کم سخ��ن و اهسته است‪.‬‬ ‫محبوب القلوب همه محله است‪ .‬دست و دلباز است و اهل‬ ‫ی دارد که با هم‬ ‫بذل و بخشش های دیوانه وار‪ .‬او دوستی قدیم ‬ ‫رفیق گرمابه و گلستانند‪.‬‬ ‫یک بار این مرد کریم به این دوستش م ی گوید‪« :‬من‬ ‫گاهی دلم ب رای خودم م ی س��وزد‪ ».‬م ی گوید‪« :‬تو دیگر چرا؟‬ ‫من کسی را نم ی شناسم ک��ه به اندازه ت��و محبوب القلوب‬ ‫باشد‪ .‬حت��ی دشمن��ان و بدخواهانت نیز نوع��ی سمپاتی‬ ‫غی ر منطقی و متناقض نسبت به تو دارند‪ ،‬چه رسد به دوستان‬ ‫و خویشاوندان‪».‬‬ ‫مرد کریم م ی گوید‪« :‬اتفاقا غ ربت من به همین است‪ ،‬به‬ ‫اینکه هیچ کس مرا نم ی شناسد و اتفاقا خلقیات کریمانه من‪،‬‬ ‫ان چنان مرا در دسترس همه قرار داده است که هیچ کدام شان‬ ‫لحظه ای این انگیزه را در وجدان خود احساس نم ی کنند که‬ ‫واقعا این شخ��ص کیست؟ حرفش چیس��ت؟ دردش کدام‬ ‫است؟ رازش و سر و سرودش چه بوده است؟ همه م ی ایند و‬ ‫دست پر م ی روند که من همواره تنها و ناشناس هستم‪ ،‬اگرچه‬ ‫محبوب ترینم‪».‬‬ ‫خداوند غریب است‪ .‬چرا که همه از خداوند م ی خواهند‬ ‫ولی هی چ کس خداوند را ان چنان که حق اوست‪ ،‬نم ی شناسد‪.‬‬ ‫جانشین��ان خداوند در هم��ه عوالم وج��ود‪ ،‬یعنی حضرات‬ ‫معصوم نیز مانند خدا غریبند زی را همه از انان م ی خواهند ولی‬ ‫هیچ کس انان را ان گونه که حق ایشان است‪ ،‬نم ی شناسند‪.‬‬ ‫اما امام رضا علی ه السالم غریب ترین است‪ .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پیرو هزارتوی بی حاصل منتقد مشفق و تخریب گر مغرض‬ ‫راه و رسم نقد چیست؟‬ ‫احسان رستگار‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫نویسنده این یادداشت درباره نق��د و تفاوت ان با‬ ‫تخریب نوشته است‪.‬‬ ‫رئی س جمهور محترم‪ ،‬در نشست خبری شان نکاتی را‬ ‫فرمودند که پی ش ت��ر و در سخنرانی معروف «به جهنم» و‬ ‫ایضا چندین سخنرانی دیگر‪ ،‬مستقیما یا غی ر مستقیم به ان‬ ‫اشاره داشتند‪ .‬از انجا که قطع به یقین‪ ،‬این قسم سخنران ی ها‬ ‫با محوریت محتوایی انتقاد‪ ،‬نقد سازنده‪ ،‬نقد مغرضانه‪ ،‬مرز‬ ‫بین تخریب و اص�لاح‪ ،‬مچ گیری‪ ،‬دست گی��ری و امثالهم‬ ‫ادامه دار خواهد بود‪ ،‬به نظر م ی رسد الزم است برخی نکات‬ ‫روشن شود و مورد مداقه قرار گیرد‪ .‬ب رای واضح تر و صریح تر‬ ‫پرداختن ب��ه موضوع‪ ،‬در قالب چند سوال‪ ،‬ب��ه تامل در این‬ ‫مبحث م ی پردازیم‪:‬‬ ‫‪ -۱‬ایا م ی توان تشخیص قطعی و دقیق یا حتی‬ ‫ضمنی مبنی ب�ر نقد بودن یک اش�کال وارد ش�ده یا‬ ‫تخریب بودن ان ایراد مطرح شده صادر کرد؟‬ ‫ایا مرز بی�ن نقد و تخریب این قدر واضح اس�ت‬ ‫که پی�رو ان از گ�روه منتقدین دلس�وز بابت این‬ ‫نق�د تش�کر و تخریب گ�ران مغ�رض را باب�ت‬ ‫غرض ورزی ش�ان‪ ،‬به جهن�م حوال�ه و تهدید به‬ ‫افشاگری و معرفی به مردم کرد؟‬ ‫پاس�خ‪ :‬در تعریف نقدی که هم��ه شنیده ایم‪ ،‬گفته‬ ‫م ی شود مشخص شدن سره از ناسره؛ ب��ه عبارت ساده تر‪،‬‬ ‫یعنی معلوم ش��دن ناخالص ی ها‪ ،‬غل و غش ه��ا و معایب‪.‬‬ ‫انچه باعث م ی شود که ما تشخی��ص دهیم که ای راد گیری‬ ‫یا اشکالی که وارد شده‪ ،‬نقد بوده یا تخریب‪ ،‬دلسوزانه بوده‬ ‫یا مغرضانه‪ ،‬این است که نیت ان شخص را متوجه شویم؛‬ ‫چون دلسوز بودن یا مغرض بودن‪ ،‬در نیت افراد نهفته است‪.‬‬ ‫نی ت سنجی از ناتوان ی های بشر است که ه راندازه که‬ ‫علم و فناوری های نوین و فرانوین پیشرفت کند‪ ،‬نم ی تواند‬ ‫به ان دس��ت یابد؛ چون مقول��ه ای است ک��ه در دل و روح‬ ‫انسان ها نهفته است و اینها عمال ما ف ی الضمیر و قلمروی‬ ‫غی ب و رازه��ای مگو است که فقط بر اه��ل غیب یا چشم‬ ‫برزخ ی ها‪ ،‬هویدا م ی شود‪.‬‬ ‫الغرض اینکه اگر برخورد قهرامیز با منتقدان‪ ،‬با همین‬ ‫شدت افزایش یابد‪ ،‬بیم ان م ی رود که فضایی شبیه دوران‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬البته با عوض شدن جای جریان غالب و جریان‬ ‫مغلوب‪ ،‬ایجاد شود که در شان دولت تدبیر و امید نیست‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫‪ -۲‬ایا قانونا‪ ،‬اخالقا و ب ر اس�اس گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬ام�ام خمین�ی (ره)‪ ،‬ش�هی د مطهری و رهبر‬ ‫انقالب‪ ،‬دولت حتی با تخریب گرانش حق دارد با زبان‬ ‫تهدید و تحقیر سخن بگوید؟‬ ‫پاس�خ‪ :‬در اصل ‪ ۸‬قانون اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران امده‪:‬‬ ‫«در جمه��وری اسالمی ای ران دعوت ب��ه خیر‪ ،‬امر به‬ ‫معروف و نهی از منکر وظیف��ه‏ای است همگانی و متقابل‬ ‫برعهده م��ردم نسبت به یکدیگر‪ ،‬دول��ت نسبت به مردم و‬ ‫مردم نسبت به دولت‪ .‬شرایط و حدود و کیفیت ان را قانون‬ ‫معین م ی کند‪».‬‬ ‫«و الم ُومنون و الم ُومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون‬ ‫بالمعروف و ینهون عن المنکر‪».‬‬ ‫با توجه به این اصل‪ ،‬هر کس‪ ،‬یعنی نه تنها کنشگران‬ ‫عرصه تصمیم گیری و تصمیم سازی بلکه حتی مردم عادی‬ ‫هم م ی توانند اقدام به نقد کنند؛ عبارات نقد و امر به معروف‬ ‫و نه��ی از منکر‪ ،‬در دیدگ��اه علما و کارشناس��ان‪ ،‬عمدتا به‬ ‫یک مفهوم مورد استفاده قرار م ی گیرن��د‪ .‬فرضا حتی اگر‬ ‫شخصی تخریب گر هم محسوب شود‪ ،‬در قیاس با مرام و‬ ‫روش حکومت داری امی رالمومنین امام عل ی (ع)‪ ،‬تخریب گر‬ ‫را هم مادام ی که دست به س�لاح نبرده‪ ،‬نم ی توان سرکوب‬ ‫کرد؛ مجددا تاکید م ی شود‪ ،‬نم ی شود‪ ،‬چون حسب سلیق ه ای‪،‬‬ ‫فردی منتقد است و حسب سلیقه ای دیگر‪ ،‬همان شخص‬ ‫تخریب گر‪ ،‬پس حتی اگر نخواهیم به سبک معصوم عمل‬ ‫کنیم‪ ،‬باید لحاظ ش��ود که اگر به ج��ای تخریب گر‪ ،‬منتقد‬ ‫سرکوب شود‪ ،‬این ظلم چطور م ی خواهد پاسخ داده شود؟‬ ‫الغرض اینکه سرکوب کردن‪ ،‬باط��ل است؛ چه علیه‬ ‫تخریب گر و چه علیه منتقد‪ ،‬چه مستقیما و چه تلویحا‪ ،‬چه‬ ‫شدیدا و چه قلیل‪ ،‬چه از طریق شوراندن مردم علیه عده ای با‬ ‫سخنرانی و چه با بگیر و ببند و دستگیر کردن‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ای�ا توفی�ری م ی کند که اش�کال وارد ش�ده‬ ‫نقد اس�ت یا تخریب؟ ایا در برطرف ک�ردن ان عیب‪،‬‬ ‫تاثیری دارد؟‬ ‫پاس�خ‪ :‬ان چه در نقد مهم است‪ ،‬ای��ن است که ایا‬ ‫عیب مطروحه‪ ،‬وارد است یا خیر‪ .‬اگر وارد است‪ ،‬باید اقدامات‬ ‫مقتضی جهت اصالح عیب صورت پذیرد و اگر وارد نیست‪،‬‬ ‫باید اعالم شود ک��ه دروغ اس��ت و تهمت‪ .‬پ��س به جای‬ ‫مرزبندی تخریب گر و منتقد‪ ،‬بهتر است از عبارات نقد راست‬ ‫و نقد دروغ یا تهمت امیز استفاده شود؛ چون دروغ و راست‬ ‫تاویل پذیر و تفسیربردار نیست یا خیلی به ندرت هست‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬نقد یا راست است یا نیست؛ اگر نیست‪،‬‬ ‫پس تهمت اس��ت‪ .‬تخریب گر اگ��ر نقدش راس��ت باشد‪،‬‬ ‫تخریب گر نیست؛ افشاگر است‪ ،‬که افشاگری درست و غلط‬ ‫از موضوع این بحث خارج است‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ایا قانونا‪ ،‬اخالقا و ب ر اساس گفتمان انقالب‪،‬‬ ‫امام‪ ،‬شهید مطهری و رهبری‪ ،‬منتقد یا تخریب گر یا‬ ‫هر عنوان دیگری که به این فرد عی ب جو اطالق شود‪،‬‬ ‫وظیفه پیشنهاد یا ارائه راهکار دارد؟‬ ‫پاسخ‪ :‬نه در قانون‪ ،‬نه در اسالم و در گفتمان انقالب‪،‬‬ ‫اجباری جهت پیشنه��اد راه حل توسط منتق��د وجود ندارد؛‬ ‫البته که ترجیح هست و چه بهتر انک��ه منتقد راه حل هم‬ ‫ارائه دهد‪ ،‬ولی همی��ن که منتقد‪ ،‬عیب��ی را شناسایی و به‬ ‫رایگان معرفی کرده‪ ،‬در حق مسئوالن مربوطه به قدر کافی‬ ‫لطف شده و وقت ان است که به جای شمردن دندان اسب‬ ‫پی ش کشی‪ ،‬درصدد رفع ان عی��ب برایند‪ .‬الغرض اینکه‪ ،‬به‬ ‫جای شاکی شدن از ارائه نقد بدون راه حل‪ ،‬نیکوتر است که‬ ‫خودمان به راه ح��ل فکر کنیم و تصمی��م مناسب را اتخاذ‬ ‫نماییم‪ .‬فراموش نکنیم ک��ه همین عی ب یابی هم‪ ،‬وظیفه‬ ‫خود ما بوده که توسط شخصی دیگر‪ ،‬انجام و باری از روی‬ ‫دوش ما برداشته شده است‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ایا رئی س جمهور بای�د ب ه دنبال نیت اهل نقد‬ ‫پ�س ب�ه ج�ای مرزبن�دی تخریب گر و‬ ‫منتقد‪ ،‬بهتر اس�ت از عبارات نقد راست‬ ‫و نق�د دروغ ی�ا تهمت امی�ز اس�تفاده‬ ‫ش�ود؛ چ�ون دروغ و راس�ت تاویل پذیر‬ ‫و تفس�یربردار نیس�ت یا خیلی به ندرت‬ ‫هست‬ ‫بگردد؟ ایا اهمیت�ی دارد یا قصد فرافکن�ی و انحراف‬ ‫افکار عمومی در میان است؟‬ ‫پاس�خ‪ :‬قطعا رئی س جمه��ور به عن��وان مهم ترین‬ ‫مسئول اجرایی کش��ور‪ ،‬از پرمشغله تری��ن مسئوالن نظام‬ ‫است و بهتر است دغدغ��ه و توان خود را ص��رف مقابله و‬ ‫عکس العمل نکند که هم دور از شان وی و نیز جفا به مردم‬ ‫جهت رفع مشکالتشان است‪.‬‬ ‫رهبر انقالب در دیدار با هیات دولت به مناسبت هفته‬ ‫دولت فرمودند‪«:‬لزومی ندارد که انسان بخواهد به هر مطلب‬ ‫یا انتقادی پاسخ دهد‪ ،‬زی را در برخی موارد سکوت بهتر است؛‬ ‫ضمن انکه هر حرفی هم که بر ض��د ما زده شود‪ ،‬این گونه‬ ‫نیست که حتما در ذهن افراد جامعه تاثی��ر بگذارد و مورد‬ ‫قبول قرار گیرد‪ ».‬الغرض اینک��ه‪ ،‬رئی س جمهور حکومت‬ ‫اسالمی‪ ،‬نباید فرصت داشته باشد تا به مجادله و مخاصمه‬ ‫با منتقدینش بپردازد؛ اگر هم واجب شد‪ ،‬شان نزول و فلسفه‬ ‫وجودی مشاوران و معاونان ب رای چنین مواقعی است‪.‬‬ ‫‪ -۶‬نظر صریح امام در این باره چیست؟‬ ‫پاسخ‪ :‬امام خمینی در جلد ‪ ۲۰‬صحیفه م ی فرمایند‪:‬‬ ‫«نباید ما گم��ان کنیم که هر چه م ی گویی��م و م ی کنیم‪،‬‬ ‫کسی را حق اشکال نیست‪ .‬اشکال‪ ،‬بلکه تخطئه‪ ،‬یک هدیه‬ ‫الهی است ب رای رشد انسان ها‪».‬‬ ‫این سوال و جواب‪ ،‬به دلیل شدت وضوح و صراحت‪،‬‬ ‫نیازی به توضیح و گزافه گویی نگارنده ندارد‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬اشکال گیری‪ ،‬انتقاد و حتی عی ب جویی‪،‬‬ ‫همگی مفیدند اگر ما قدر بدانیم‪.‬‬ ‫‪ -۷‬ب ر اس�اس همین ن�گاه تش�خیص انتقاد از‬ ‫تخریب‪ ،‬ایا م ی توان نقدهای ب ی محابای دولت فعلی‬ ‫به دولت قبل را توجیه کرد؟‬ ‫پاس�خ‪ :‬اینجا با نگاه تک شاخ ص نگرانه و دوری از‬ ‫یک بام و دو هوا‪ ،‬پاسخ این است که یا باید اگر به خود اجازه‬ ‫م ی دهیم که ب ی محابا و کوبنده‪ ،‬دولت یا دولت های قبل را‬ ‫نقد کنیم‪ ،‬به منتقدان فعلی هم این اجازه را بدهیم که ما را‬ ‫نقد کنند‪ ،‬اگر خودمان دولت قبل را کوبنده نقد نم ی کنیم‪،‬‬ ‫از دیگران هم توقع داشته باشیم که ما را کوبنده و برنده نقد‬ ‫نکنند؛ اگرچه این صرفا یک پیشنهاد اخالقی است و قانونا‪،‬‬ ‫حد یقفی ب رای انتقاد‪ ،‬جز افترا‪ ،‬تهمت و توهین وجود ندارد‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬در ح��ق انتقاد تند داشت��ن و ظرفیت‬ ‫تحمل سازهای مخال��ف‪ ،‬یک سوزن به خ��ود بزنیم‪ ،‬یک‬ ‫جوالدوز به دیگران‪.‬رهبر انق�لاب در این باره در همان دیدار‬ ‫فرمودند‪« :‬هم��واره دولت ها نسبت ب��ه دوره های گذشته‬ ‫خود منتقد بوده اند که ای رادی هم ندارد‪ ،‬اما این انتقاد نباید‬ ‫حالت اغ راق امی��ز و تخریب پیدا کند‪ ،‬زی��را در روحیه مردم‬ ‫تاثیر بد م ی گ��ذارد و انان را نسبت به این��ده نیز نامطمئن‬ ‫م ی کند‪».‬رهبری در دیدار دو هفته پی��ش فرمودند‪« :‬اقای‬ ‫رئی س جمهور از برخی انتقاده��ا ناراحتند که البته در برخی‬ ‫موارد هم واقعا حق با ایشان است و برخ��ی انتقادها‪ ،‬تند و‬ ‫گاهی غی ر منصفانه هستند‪».‬برداشت نگارنده این است که‬ ‫رهبری رفتار طرفین را نقد م ی کنند و منظورشان از این فراز‪،‬‬ ‫این است که هم دولت بای��د ظرفیت نقدپذیری و تحملش‬ ‫را افزای��ش دهد و هم منتق��دان باید انصافش��ان را‪ .‬همان‬ ‫توصی ه ای که اسالم م ی کند‪.‬الغرض اینکه‪ ،‬دولت همان قدر‬ ‫که قدرت و اختیارات فوق العاده دارد‪ ،‬باید ظرفیت و تحملش‬ ‫هم متناسب با ان و مناعت طبعی در خور داشته باشد و بداند‬ ‫که زیبنده نیست که ق��وه قدرقدرت مثل مجریه با گروهی‬ ‫که نه از حیث اختیارات و نه امکانات قابل قیاس با دولتند‪،‬‬ ‫درگیر و خود را مقام تقابل قرار دهد‪ .‬‬ ‫گفتارها‬ ‫به دنبال مرده ریگ خالفت عباسی‬ ‫«داعش» و زبانه های اتش عراق به روایت اسناد تاریخی‬ ‫سید علی موجانی‬ ‫مدیرکلاسبقمرکزاسنادو‬ ‫تاریخدیپلماسیوزارت خارجه‬ ‫دکتر علی الوردی یک��ی از شاخ ص تری��ن مورخان و‬ ‫جامع ‏ه شناسان ع راق معاصر در باب نظام سیاسی و اجتماعی‬ ‫ع راق توصیفی خ��اص به دست داده است‪ .‬ب��ه نظر الوردی‬ ‫که ادوار تاریخ ع راق را به صورتی پیوست��ه در فراز و فرود دو‬ ‫مفهوم «الحضاره» و «الب��داوه» بررسی کرده‪ ،‬این سرزمین‬ ‫همان ان��دازه که نقش��ی تمدنی داشت��ه و در ان موسسات‬ ‫تمدن��ی و نهادهایی چ��ون دولت‪ ،‬دیوان‪ ،‬جی��ش‪ ،‬محاکم‪،‬‬ ‫مجالس‪ ،‬مکاتب و م��دارس و مانند اینها شک��ل یافته‏اند‪،‬‬ ‫دارای نقشی منحص��ر به فرد در ت��داوم «بدویت» هم بوده‬ ‫است‪ .‬ادوار تمدنی گوناگون موجب ش��ده است تا ع راق‪ ،‬به‬ ‫سبب موقعیت ژئوپلتیک در منطقه و جهان‪ ،‬قدرت یا قوه‏ای‬ ‫تاثیرگذار در تنظیم مناسبات مشرق و مغرب عالم اسالمی‬ ‫باشد‪ ،‬اما درست برعکس چنین ویژگی‪ ،‬دوران بدویت ع راق‪،‬‬ ‫نه تنها بر سامان ان کشور تاثیر نامطلوب نهاده‪ ،‬بلکه مناطق‬ ‫پی رامون��ی – از جمله ای��ران ‪ -‬را نیز به ورط��ه بحران ها و‬ ‫تنش های پیچیده و درا ز مدت م ی افکنده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفتارها‬ ‫از نظر اهل تاریخ‪ ،‬بغداد بر کن��اره دجله‪ ،‬نصف النهار و‬ ‫به عبارتی دیگر خط گسل دو رهیافت دیرین اندیشه‏ای در‬ ‫دنیای اسالم بوده و هست و باتوجه به تحوالت دهه گذشته‪،‬‬ ‫چنین به نظر م ی رسد که ب رای اینده ع راق همچنان در جامه‬ ‫چنان نقشی ظاهر خواهد شد‪ .‬تاثیر امواج تحوالت بغداد اعم از‬ ‫برپایی خالفت‏ها یا حکومت‏ها‪ ،‬شکس ت‏ها و فروپاش ی ها به‬ ‫صورتی یکسان و سلسله‏وار‪ ،‬اما با اهنگ و ترتیبی متفاوت‪،‬‬ ‫همواره شرق و غرب دنیای اسالم را به تالطم انداخته است‪.‬‬ ‫اما چرا بغداد نقطه گسل دو اندیش��ه در دنیای اسالم‬ ‫بود؟ به نظر مرحوم دکتر محمدج��واد مشکور‪ ،‬استاد کرسی‬ ‫فِرق دانشگاه ته ران‪ ،‬مقارن ظهور اس�لام و دعوت به اصل‬ ‫توحیدی ال‏اله‏االاهلل‪ ،‬دو تمدن بزرگ ای رانی و روم ی به همراه‬ ‫اقمارشان ‪ ،‬نظام سیاسی ـ اجتماعی دنیای ان روز را نمایندگی‬ ‫م ی کردند‪ .‬حجاز‪ ،‬مهبط وحی‪ ،‬در قلمرو فرهنگ و تمدن روم‬ ‫قرار داشت و رواج ایین بت پرستی در میان غالب قبایل ع ربی‪،‬‬ ‫احتماال صورت بدوی الهه پرستی بود‪ :‬در کعبه بیش از سیصد‬ ‫و شصت بُت با اسام ی مختلف جای گرفته بودند‪ ،‬که اع راب‬ ‫انها را نمایندگان خدا و خدایان م ی دانستند‪.‬‬ ‫در ب رابر حوزه فرهنگی‪ -‬تمدنی رومیان‪ ،‬از رود دجله به‬ ‫سوی شرق‪ ،‬تمدن ساسانی مشروعیت خود را به ایین زرتشتی‬ ‫متکی کرده بود‪ .‬عقیده ای رانیان به نیروی الیزال‪ ،‬یگانه و برتر‬ ‫«ف ِّر َو َه ر»‪ ،‬انها را به نگرش وحدانی ادیان سماوی نزدیک تر‬ ‫م ی کرد‪ .‬به نظر استاد مشکور‪ ،‬در شرق سرزمی ن های عربی‪،‬‬ ‫مفهوم ال‏اله‏االاهلل و اس��اس دعوت پیامب��ر(ص)‪ ،‬با همان‬ ‫نیروی یگان��ه و الیزال ف ِّر َو َه ��ری در نظر ای رانی��ان انطباق‬ ‫بیشتری یافت‪.‬‬ ‫با این نگرش‪ ،‬م ی توان نتیجه گرفت که نبرد با شرک‬ ‫و مشرکان ـ یعنی جوهر گرایش ه��ای وهابی امروزین ـ به‬ ‫سبب سابقه دراز و ژرف وجود و پذیرش نظام فکری وحدانی‬ ‫در شرق دجله ـ یعنی ای ران ـ اهمیت و اولویت نداشت؛ حال‬ ‫انکه این موضوع در مغرب دجله و در سرتاسر ادوار تاریخی‬ ‫پس از اسالم‪ ،‬همچون «مسال��ه ای اساسی» هر از گاه سر‬ ‫ب ر اورده است‪ .‬ب ی سبب نیست که در سرتاسر دوران تاریخی‬ ‫پس از اسالم‪ ،‬بغداد با محوری��ت دجله‪ ،‬منتهی الیه قلمروی‬ ‫غ ربی ای ران بوده است‪.‬‬ ‫در ان سوی گسل دجله و بغداد‪ ،‬ه ر گونه گرایش و توجه‬ ‫به مظاهر معنوی در نگاه شماری از رهب ران دینی‪ ،‬انعکاسی از‬ ‫همان تفکر پیشین مقارن عهد ظهور اسالم‪ ،‬یعنی «شرک»‬ ‫بوده و به همین سبب‪ ،‬نبرد و «جهاد» با «شرک» و «مصادیق‬ ‫شرک» در ان قلمرو با فراز و فرود متفاوت جریان داشته است‪.‬‬ ‫رهب ران مذهبی ان سو‪ ،‬پیوسته مردم را ب��ه دوری از شرک و‬ ‫مظاهر شرک م ی خوانده اند‪ ،‬اما در کن��ار انها کسانی هم از‬ ‫روی سطحی نگری و جزم اندیش��ی‪ ،‬خود را در جامه مبارزان‬ ‫ی‏کرده ان��د و به ه ر حال نباید‬ ‫با شرک و مظاه��ر ان تصور م ‪‎‬‬ ‫فراموش کرد ک��ه عالم و عام ی ایشان در ای��ن زمینه از یک‬ ‫ابشخور سی راب م ی شوند‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬به نظر م ی رسد که «بغداد» ف ی نفسه نقطه ای‬ ‫تاثیرگذار‪ ،‬نمادین و بسیار مه��م در سرنوشت دنیای اسالم‬ ‫است‪ .‬بغ��داد در تاریخ هزار و دویست و چن��د ساله از هنگام‬ ‫بنیاد در خالفت نوپای عباسیان‪ ،‬تجربه های تاریخی بزرگی‬ ‫را پشت سر نهاده است‪« :‬شهر افسانه ای هزار و یکشب عهد ‬ ‫هارون و مامون و عصر نظامی��ه و مستنصریه‏‪ ،‬خاطره تلخ‬ ‫چندین سقوط و تسخیر را با همه تبعات وحشتناک سیاسی‬ ‫اجتماعی ان‪ ،‬بَر گرده دارد‪».‬‬ ‫بسیاری از جدال ها و نزاع ه��ای مذهبی درون دنیای‬ ‫اسالم‪ ،‬از بغداد و فضای علمی و اجتماعی ان ریشه م ی گیرد‪.‬‬ ‫در مطالعه تاریخ سیاسی خاورمیان��ه نیز م ی توان مالحظه‬ ‫کرد که بغداد به ص��ورت خاص و بی ن النهری��ن یا ع راق به‬ ‫شکل عام‪ ،‬تاثی رات عمیقی بر نگرش اجتماعی دنیای عرب‬ ‫برجای نهاده‏است‪ .‬این تاثیر زمانی در تقابل و پاره‏ای از اوقات‬ ‫در پیروی و الگوپذیری مستقی��م از حوادث ع راق با مرکزیت‬ ‫بغداد بوده است‪.‬‬ ‫منطقه ای که بغداد در ان بنا شد‪ ،‬تا اندکی پیش از ظهور‬ ‫اسالم «حیره» نام داشت و مرکز حکومت ال منذر بود و َدربار‬ ‫خاندان ال منذر‪ ،‬با وجود محدودیت ان ب��ه ویژه در قیاس با‬ ‫دولت ساسانیان‪ ،‬در نظر اع راب حجاز و ان نواحی همچون‬ ‫یک امپ راتوری جلوه م ی کرد و شاع ران بزرگ حجاز و تهامه‪،‬‬ ‫یربودند و‬ ‫در مدح و ثناگویی ال منذر گوی سبقت از یکدیگر م ‬ ‫اثار ادبی و تاریخی سده های اولیه هجری اکنده از داستان ها‬ ‫و افسانه ها در باب فرمانروایان حیره و شاع ران و خطیبان و‬ ‫ادیبان روزگار ایشان است‪ .‬ب ی اعتنایی خسرو پرویز‪ ،‬کس رای‬ ‫ای ران‪ ،‬به «حائل حیره» موجب بروز ضعف در ارکان حکومت‬ ‫ال منذر شد و اندکی پس از ظهور اسالم در مکه و مدینه‪ ،‬و‬ ‫گسترش این دین الهی در شبه جزیره‪ ،‬نخستین جایی که‬ ‫توجه مسلمانان را ب رای فتوح در مناطق بیرون از حجاز جلب‬ ‫کرد‪ ،‬همین حیره یا ع راق فعلی بود‪ :‬جایی که با چشم حسرت‬ ‫نولید‬ ‫به ان م ی نگریستند‪ ،‬به زیر سم ستوران سپاهیان خالد ب ‬ ‫«سواد» در حوادث قرن اول هجری جایگاهی‬ ‫در امد‪ .‬ع راق یا َ‬ ‫خاص و اساسی داش��ت و فقط طلحه و زبی��ر نبودند که به‬ ‫حکومت بر مناطق سرسبز و خرم بصره و کوفه توجه داشتند‬ ‫و حاضر بودند بر سر ان ب��ا امام عل ی (ع) بجنگند‪ ،‬بلکه همه‬ ‫مطامع ع ربی نسبت به ع راق در یک جمله از یک نفر از بنی‬ ‫امیه به بیان امده است‪« :‬سواد (= ع راق) بوستان قریش است»‬ ‫(= انما هذا السواد بستان لقریش) و شگفتا که هنوز هم همان‬ ‫نگرش جاری است‪ .‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفتارها‬ ‫از ع راق بود که مسلمان��ان توانستند اسالم را در میان‬ ‫سایر اقوام و نژادها رواج دهند‪ .‬از این رو‪ ،‬این «ب ّوابه» شرقی‬ ‫قلمرو عرب ها همواره توجه محیط عربی خاورمیانه را جلب‬ ‫کرده است‪ ،‬اما تفاوت تلق��ی از توحید دین‪ ،‬سبب شده است‬ ‫که تعلقات دینی و مذهبی مسلمانان شرق دجله (ای رانیان و‬ ‫شیعیان)‪ ،‬در نظر برخی از نحله های فکری ـ عقیدتی محیط‬ ‫ع ربی‪ ،‬حتی تا روزگار ما‪« ،‬شرک» تلقی شود‪ .‬همه جدا ‏ل های‬ ‫فکری و حتی ان��واع و اقسام خشونت ه��ا در سرتاسر تاریخ‪،‬‬ ‫ازسیاست‬ ‫از این برداشت دیگرگون ریشه م ی گرفت��ه است‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫محمو ِد غزنوی که از به��ر عباسیان بغداد انگشت در جهان‬ ‫کرده بود و قرمطی و شیعی م ی‪‎‬جست تا انان را قتل عام کند‬ ‫یا هجمه های و هابیان نجد در دو سده اخیر نسبت به کربال‬ ‫و نجف در ع راق و بحرین و احساء تاریخی در شبه جزیره‪.‬‬ ‫با وجود مجموع��ه ای از این دس��ت نمونه هاست که‬ ‫دیدگاه دکت��ر الوردی را بای��د با دقتی بیشت��ر نگریست‪ :‬در‬ ‫حقیقت ع راق در قیاس با سای��ر بُلدان جهان اسالم پیوسته‬ ‫میان دو مقصد «الحضاره» و «البداوه» راه م ی‪‎‬سپرده است‪.‬‬ ‫به نظر دکتر الوردی‪ ،‬مرکزیت سیاسی «بغداد» و تفوق ان بر‬ ‫سرتاسر قلمروی بی ن النهرین چ��ه در دوره خالفت امویان و‬ ‫عباسیان یا عهد عثمانی و صفوی‪ ،‬تفاوتی در اصل مذکور‬ ‫پدید نیاورده است؛ بدی��ن معنی که گرچه مدنیت و فرهنگ‬ ‫در ع راق بر بخش چشمگی��ری از قلمروی نخستین دنیای‬ ‫اسالم تاثیر نهاد‪ ،‬اما هرزمان که مرکزیت تحلیل رفت ـ دقیقا‬ ‫همچون شرایط کنونی ـ نظام اجتماعی ع راق به سبب تنوع‬ ‫و تکثر منحصر بفرد‪ ،‬ای��ن سرزمین را به سوی ورطه تالطم‬ ‫و التهاب سیاسی ـ اجتماعی و حت��ی درگیری های سخت‬ ‫نظامی با تبعات دیرپا رانده است‪ .‬بر ای��ن اساس‪ ،‬در ادواری‬ ‫که ع راق نقشی تمدنی توام با قوبت مرکزیت سیاسی‪ -‬اداری‬ ‫داشت‪ ،‬قدرت های پی رامونی ناچار بوده اند با ان به نحوی کنار‬ ‫ایند‪ .‬در چند دهه گذشته مالحظه شد که در دوران حکومت‬ ‫صدام‪ ،‬قدرت مرکزی حتی اگر در تقابل با واقعیات اجتماعی‬ ‫ان کشور عمل کن��د‪ ،‬یعنی جنگ با همسای��ه ای تاریخی‬ ‫با پیوستگ ی ه��ای عمیق مذهبی و فرهنگ��ی چون ای ران‪،‬‬ ‫شوربختانه ت��وان بسیج جمعیت شیع��ی قابل مالحظه ای‬ ‫از درون ع راق را ب��رای تمکین در ب راب��ر سیاست های خود‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫با ضع��ف دول��ت مرکزی‪ ،‬عص��ر بازگشت ب��ه نظام‬ ‫«البداوه» در ع��راق سر ب ر اورده اس��ت‪ .‬اینجاست که نقش‬ ‫عشای��ر‪ ،‬قبایل‪ ،‬جمعی ت ه��ا و اقلی ت ها بی��ش از هر دوران‬ ‫تاریخی در تاثیرگذاری بر مناسبات منطقه‏ای معنا م ی یابد‪.‬‬ ‫این عشایر و قبایل‪ ،‬با اداب و رسوم خاص خود‪ ،‬معنایی متمایز‬ ‫به «هویت معاصر ع راق��ی» داده‏اند‪ :‬ن ََس ��ب‪ ،‬قلمرو‪ ،‬تاریخ‪،‬‬ ‫پیوندهای درونی با قبایل و عشایر دیگ��ر وضعیتی را پدید‬ ‫اورده است که به ویژه در ایام اف��ول قدرت سیاسی در بغداد‪،‬‬ ‫همه امور در ع راق تابع تصمیمات و توافقات نظام عشیره ای‬ ‫باشد‪ .‬همچون قیام عشایری سال ‪1915‬م علیه نظام اشغال‬ ‫بریتانیا‪ ،‬که در ان شیع��ه و سنی‪ ،‬کرد و ترکم��ان و عرب و‬ ‫عجم در پاسخ به ندای رهبری مذهبی گرد امدند‪ ،‬شجاعانه‬ ‫جنگیدند اما شکست خوردند‪.‬‬ ‫ع راق سکونتگاه عشایر‪ ،‬قبایل‪ ،‬اقوام و نژادهایی است‬ ‫که در سرتاسر قلمرو خاورمیان��ه پ راکنده‏اند و اَنساب انها به‬ ‫عشایر و قبایل نجد و یمن‪ ،‬جبل عامل و اناتولی‪ ،‬بلوچستان‬ ‫و قفقاز و حتی تا عمق صحرای ب��زرگ افریقا پیوند خورده‬ ‫است‪ .‬پس م ی توان انتظار داشت که عشایر مناطق دور افتاده‬ ‫به اَقربای خود توجه داشته باشند‪ .‬البته باید در نظر داشت که‬ ‫مجموعه‪‎‬های عشایری گاه نی��ز در جامه و ظاهری متفاوت‬ ‫و متناقض با شرایط کنونی ع راق نقش ایفا کرده اند‪ ،‬اما گاه‬ ‫پیوندهای نسبی و برخ��ی عوامل دیگر چن��ان نزد ایشان‬ ‫برتری م ی یابد که تعلق��ات مذهبی‪ ،‬سیاسی رنگ م ی بازند‪.‬‬ ‫ب رای درک محیط عشایری ع راق م ی ت��وان نمونه ای از این‬ ‫دست را در نظ��ر گرفت‪ :‬قبای��ل عرب قحطان��ی نجد‪ ،‬که‬ ‫شاخه ای از انها به تشیع گرویده و شاخه های دیگری از انها بر‬ ‫مذاهب اهل سنت یا طریقت های صوفیانه رفاعی‪ ،‬گیالنی‪،‬‬ ‫نقشبندی مانده اند ـ و بسا که اعتقادات سلفی ـ وهابی نیز‬ ‫در بین انها رواج یافته باش��د ـ در عصر «البداوه»‪ ،‬همچون‬ ‫شرایط پیش روی کنونی‪ ،‬مشی خود را ن��ه ب ر اساس باورها‬ ‫و سنن قومی مذهب��ی‪ ،‬بلکه بر بنی��ان پیوندهای خاندانی‬ ‫و سنت های عشایری برخواهند گزی��د‪ .‬در واقع همان اجزا و‬ ‫عناصر دوره «الحضاره» برخالف رویه های مرسوم‪ ،‬رفتاری‬ ‫متمایز در پیش خواهند گرفت‪ .‬نااگاهی یا ب ی اعتنایی به این‬ ‫نکات‪ ،‬سبب م ی گردد که شناخت ما از مخاطبان ع راقی غیر‬ ‫دقیق باشد و در نتیجه ارزیابی از کم و کیف تعامل با ایشان‬ ‫به راه خطا رود؛ انگاه شکوه کنیم که طرف های مقابل قابل‬ ‫اعتماد و اتکا نیستند؛ حال انکه رفت��ار انها درست با تاریخ و‬ ‫فرهنگشان تطابق دارد‪.‬‬ ‫ع راق در شرایط کنونی با بحرانی جدی روبه روست‪ .‬این‬ ‫بحران در ادامه سقوط بغداد در سال ‪2003‬م و در پیوستگی با‬ ‫حوادث اغازین دهه ‪90‬م یعنی «انتفاضه شعبانیه» قرار دارد؛‬ ‫رویدادهایی که ساختار قدرتمند دولت مرکزی ع راق و حزب‬ ‫بعث را رو به زوال برد‪ .‬تحریم ها و فشارهای سیاسی و سپس‬ ‫عملیات جنگ در سال ‪2003‬م به فروپاشی ان دوران و سقوط‬ ‫دگربار بغداد در تاریخ منتهی شد‪.‬‬ ‫با توجه به نظریه الوردی‪ ،‬ب��ا بروز ضعف در ارکان نظام‬ ‫و حکومت مرک��زی بعث در س��ال ‪2003‬م‪ ،‬م ی بای��د دوران‬ ‫«البداوه» اغاز م ی شد‪ ،‬اما با وجود همه زمینه ها‪ ،‬ظهور این‬ ‫پدیده به سببی به تاخیر افتاد‪ :‬تاکید مرجعیت دینی و فرهمند‬ ‫ع راق‪ ،‬حضرت ایت اهلل سیستان��ی‪ ،‬بر مشارکت فراگیر مردم‬ ‫ع راق به صورت مستقیم در انتخابات س��ال ‪ 2005‬با هدف‬ ‫ساخت دورانی تازه و بدون تبعیض توام با توزیع قدرت‪.‬‬ ‫رجوع مستقیم به ارای مردم‪ ،‬که ب رای نخستین بار در‬ ‫قلمرو کشوری عربی‪ ،‬برجای مانده از قلمرو دولت عثمانی‪،‬‬ ‫تجربه م ی گردید‪ ،‬فارغ از تعلقات قوم ی ن��ژادی‪ ،‬اجتماعی ـ ‬ ‫سیاسی و حتی عشایری‪ ،‬بنیان طرز فکر پیشین را تا اندازه‬ ‫قابل توجهی متزلزل کرد‪ .‬در این عصر تازه‪ ،‬سرنوشت جامعه‬ ‫تنها به دست حاکمیت سیاسی بالمنازع مرکزگرایان نبود و نه‬ ‫«عهدالحضاره» ‪ -‬به مصداق سیاست مشت اهنین ‪ -‬تحقق‬ ‫م ی یافت‪ ،‬نه نظام عشیره‏ای ـ قبیله‏ای و نماد «عهد الب داوه»‪.‬‬ ‫انتخابات در ان دوران ترکیبی ت��ازه‪ ،‬متنوع و متکثر از‬ ‫«ع راق جدید» به نمایش گذاشت‪ .‬در ب رابر این تحول بزرگ‪،‬‬ ‫اشخاص و جریان هایی‪ ،‬حرکت در این مسیر را پایان مسیر دو‬ ‫سویه «مناسبات بدوی ـ تمدنی» خود م ی‏دانستند‪ .‬افزون بر‬ ‫اینکه تجربه ناچیز تمرین سیاست‏ورزی‪ ،‬م ی‏توانست ارزوها‬ ‫را ب رای ادامه شرایط نوین به ناکامی تبدیل کند‪ .‬وانگهی‪ ،‬در‬ ‫ان تاریخ‪ ،‬اشغالگران کماکان سیط��ره خود را بر ع راق حفظ‬ ‫کرده بودند و با ابزارهای موج��ود م ی کوشیدند در شکل تازه‬ ‫نظام حکومتی ع راق‪ ،‬تناسب قوا را به نفع خود سامان دهند‪،‬‬ ‫یا دست کم از تقابل مستقی��م و اشکار منافع نظام اشغال و‬ ‫متحدانش با حکومت جدید جلوگی��ری کنند یا از شدت ان‬ ‫بکاهند‪ .‬اینجا پرسش‏هایی تازه سر بر م ی اورند‪ :‬منافع نظام‬ ‫اشغال و متحدانش چه بود؟ ایا انها سقوط نظام متمرکز حزب‬ ‫بعث و ایجاد نظام مردمساالری در نصف النهار تاریخی دنیای‬ ‫ب�ه گفت�ه یک�ی از اندیش�مندان عل�وم‬ ‫سیاسی‪ ،‬راه مقابله با دشواری‏های مردم‬ ‫س�االری‪ ،‬مردم س�االری بیش�تر است‪.‬‬ ‫تقس�یم ق�درت و امتی�ازات در حکومت‬ ‫متکی به ارای مستقیم مردم در بطن خود‬ ‫معایب و ضعف هایی نیز داشت‬ ‫اسالم را منظور داشتند؟ و اگر چنین بود‪ ،‬ایا چنین سیاستی‬ ‫الگوبرداری از نظام سیاسی جمهوری اسالمی ای ران نبود؟ در‬ ‫فرض صحت‪ ،‬این سیاست ب رای انها چه ُح سنی داشت؟‬ ‫برخالف تبلیغات امریکای ی ها‪ ،‬مطالعه دوران حکومت‬ ‫کمیسر عالی نظ��ام اشغال‪ ،‬پ��ل برمر‪ ،‬واقعیت��ی را اشکار‬ ‫م ی کند‪ :‬مناف��ع دولت امریکا چنین ایج��اب م ی کرد که به‬ ‫جای تشکیل مجلس موسسان منتخب‪ ،‬خواسته مرجعیت‬ ‫ع راق حضرت ایت اهلل العظم ی سیستانی به نمایندگی از احاد‬ ‫ملت‪ ،‬کمیته ای ‪ 25‬نفره‪ ،‬همانند شورای حکومتی منصوب‬ ‫امریکای ی ها با عنوان «کمیته مقدماتی تدوین قانون اساسی»‬ ‫شالوده نظام مورد نظر را پی افکند‪ ،‬اما رویارویی سیاسی نظام‬ ‫اشغال با نظ��ر مرجعیت ع راق سبب شد ک��ه ائتالف پیروز‪،‬‬ ‫سرانجام تن به داوری سازمان ملل دهد‪.‬‬ ‫ابوبکر البغدادی‬ ‫اخضر اب راهیمی‪ ،‬نماینده ویژه ان سازمان‪ ،‬پس از گفت‬ ‫وگو با همه جوانب در ع راق‪ ،‬ب رای تعدیل نظر «ایت اهلل» به‬ ‫نجف امد‪ .‬به تصریح شخص اب راهیمی‪ ،‬هم در داخل ع راق و‬ ‫هم در نظر جامعه جهانی‪ ،‬این دیدار بسیار توجه ب رانگیز شد‪.‬‬ ‫بررسی نظام توزیع قدرت سیاسی در سال های نخست پس‬ ‫از سقوط صدام تا قبل از انتخابات سال ‪2010‬م‪ ،‬نشان از ان دارد‬ ‫که شرایط در قیاس با گذشته سامان‏تر بوده و افزایش سطح‬ ‫مشارکت فراگیر را نوید م��ی داده است‪ .‬البته این نکته را هم‬ ‫باید در نظر گرفت که از سال ‪ 2005‬تا سال ‪ 2010‬به رغم افت‬ ‫و خیزهای سیاسی در سطح حاکمیتی و مبارزات انتخاباتی‬ ‫جدی در سطح جامعه‪ ،‬نظام سیاسی همواره با دو تهدید روبه‬ ‫رو بوده است‪ :‬نخس��ت بازگشت به رویک��رد سنتی متمرکز‬ ‫سیاسی و نظام حکومت ت��ک حزبی‪ ،‬چه با اتکا به جمعیت‬ ‫غالب و چه با تکیه بر دیدگاهه��ای ایدئولوژیک مانند دوران‬ ‫بعث‪ ،‬و عامل دیگر رجوع به نظام بدوی مناسبات عشیره‏ای‬ ‫ خاندانی‪ .‬در هر دو صورت‪ ،‬کسانی الگوی جدید حکومت‬‫یعنی کسب مشروعیت از طریق رای مستقیم مردم را با اقتدار‬ ‫سنتی چند صدساله خود در تض��اد م ی‏دانسته اند و هریک‬ ‫در ادواری خ��ود را نمادهای «الحض��اره» و «البداوه» تلقی‬ ‫م ی‏کرده اند‪ ،‬در ب رابر این تهدید واحد ب��ه همکاری متمایل‬ ‫شدند‪ .‬در واقع این شیوه جدید‪ ،‬اداب و رسوم و قدرت اجتماعی‬ ‫و سیطره فکری انها را به طور جدی به مبارزه‏ طلبیده است و‬ ‫انها پس از قرن‏ها استواری در مناصب حکومتی‪ ،‬اندک اندک‬ ‫در حال خروج از صحنه سیاسی و اجتماعی ع راق بودند‪.‬‬ ‫به گفته یکی از اندیشمندان علوم سیاسی‪ ،‬راه مقابله با‬ ‫دشواری‏های مردم ساالری‪ ،‬مردم ساالری بیشتر است‪ .‬تقسیم‬ ‫قدرت و امتیازات در حکوم��ت متکی به ارای مستقیم مردم‬ ‫در بطن خود معایب و ضع ف هایی نیز داشت؛ از ان جمله که‬ ‫حاکمان سیاسی تمایل داشته اند با حذف رقبا در درون جبهه‬ ‫هم پیمانان خود – به مصداق انچه در دو سال و اندی اخیر‬ ‫روی داد ‪ -‬بر برتری موقعیت خویش بیفزایند‪ .‬این پدیده در‬ ‫اغاز با جدال نسبت به رقبای بیرون از خانواده سیاسی اغاز‬ ‫شد‪ .‬با وجود نسب ت های ناب رابر اقلیتی‪ ،‬گروه های «هم سود»‬ ‫به راحتی توانستن��د در این مسیر‪ ،‬انه��ا را پشت سر گذارند‪.‬‬ ‫هنگامی که بسته قدرت در چارچوب بدنه اکثریت مفهومی‬ ‫ تازه یافت‪ ،‬با کمال تاسف رقابت ب��ه درون خانواده جریانات‬ ‫«هم سود» هم راه یافت‪ .‬انشعابات متعدد در خانواده سیاسی‬ ‫«هم سود» اکثریت حاکم‪ ،‬حاصل چنین رقابت نامبارکی بود‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬نه تنها شکل تازه‏ای از قدرت که نوید ان داده‬ ‫م ی شد‪ ،‬به سامان نرسید‪ ،‬بلکه اینک ب��ا حوادث چند هفته‬ ‫اخیرکوشش ب رای تفوق مرکزیت سیاسی و شمول قدرت ان‬ ‫بر گستره سرزمینی ع راق هم به چالش اساسی گرفته شده‬ ‫است‪ .‬رقابت و مبارزات حزبی قالب��ی تازه از تعلقات قومی و‬ ‫منطقه‏ای یافته اند‪ .‬در انتخابات ‪ 2014‬این وجه روشن و اشکار‬ ‫هویدا شد‪ .‬پیام انتخابات ‪ 2014‬گسست کامل نظام اکثریتی‬ ‫ب ر اساس مفهوم مردم ساالری در نگاه اقلی ت ها بود و چنین‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفتارها‬ ‫امری حاک��ی از نافرجام ی الگوی تازه سیاس��ی ع راق بعد از‬ ‫‪ 2005‬و بیش از هر وضعیتی با شرایط سنتی دوران «الب داوه»‬ ‫نزدیکی نشان م ی‏دهد‪.‬‬ ‫جن��اح اکثریت مطل��ق پی��روز در انتخاب��ات‪ ،‬قدرت‬ ‫حاکمیت را ب��ه خدمت گرفته ب��ود و حاکمیت سیاسی نیز‬ ‫ ب ی توجه به تاثیر این وضعیت در سط��وح و الیه های متنوع‬ ‫و متعدد بسته ه��ای اقلیتی‪ ،‬تصور م ی ک��رد که نظام جدید‬ ‫پذیرفته ش��ده و برگشت ناپذیر اس��ت‪ .‬نخستین تلنگرهای‬ ‫واکنش های قوم��ی ‪ -‬عشیره ای از سی��اه چادرهای عشایر‬ ‫در دسامبرسال ‪2013‬م از مسیر ج��اده ارتباطی به اردن با ‪17‬‬ ‫خواسته‪ ،‬به دروازه حکوم��ت زده شد‪ ،‬اما ظاه را کسی نشنید‬ ‫یا اگر توجه کرد‪ ،‬ان هم در حداتصال این اعتراض اجتماعی‬ ‫شناخته شده به تحرکات تکفیری ها یا عناصر سروی س های‬ ‫بیگانه بود‪ .‬اندکی بعد به این جمع عشای��ر انبار افزوده شد‪.‬‬ ‫بخشی از این سیاه چادرهای عشایری را نیروهای «صحوه»‬ ‫به خود اختص��اص دادند‪ ،‬یعن��ی ان دست��ه از عشایر اهل‬ ‫سنت که تا اندک زمانی پیش در مقابله ب��ا القاعده با دولت‬ ‫مرکزی همراهی کرده بودند و سابقا «رواتب» منظم دریافت‬ ‫داشته‪ ،‬اما مدتی بود که مورد ب ی توجه��ی قرار گرفته بوده و‬ ‫مستمری های انها قطع شده بود‪ .‬در اغ��از‪ ،‬عموم این سیاه‬ ‫چادرها به نشانه نارضایتی در مقابل مراکز پلیس و راه های‬ ‫مواصالتی برپ��ا شده بود‪ .‬پیام اصلی ای��ن بخش از جامعه‪،‬‬ ‫عطف توجه به نظام سیاسی ب رای خروج از بحران جدال درون‬ ‫حاکمیت و ضرورت رسیدگی ب��ه شرایط رفاهی و معیشتی‬ ‫همگان‪ ،‬از جمله اهل سنت بود‪ .‬این اعتراض در اغاز بیش از‬ ‫انکه ریشه در مبارزه اقلیت و اکثریت داشته باشد‪ ،‬برخاسته‬ ‫از رقابت جویی خانواده به ظاهر هم‏بسته اکثریت در دعوا بر‬ ‫سر توزیع مناصب بود‪ ،‬اما رفت��ه رفته مورد توجه جریان های‬ ‫بیگانه قرار گرفته از شکل یک «کمپین اعتراضی» خارج شد‪.‬‬ ‫نظام سیاسی نوپای ع راق ب��ا پدیده هایی از این دست‬ ‫کمتر اشنا بود‪ .‬از سوی دیگر جامعه ع��راق از تحلی ل گران‬ ‫اجتماعی که وظیفه انها مطالعه ای��ن شرایط و ارائه نظ رات‬ ‫علم ی و دقیق باشند هم تهی شده بود‪ .‬مرجعیت‪ ،‬با سکوت‬ ‫و عدم تماس با حکومتیان‪ ،‬پیام خود را داده بود اما کنشگران‬ ‫اجتماعی و نویسندگان و نظریه پردازانی نبودند که به دور از‬ ‫جنجال به بیان نظ رات ناصحانه خود مبادرت ورزند و حرکت‬ ‫مرجعیت را بدون غرض ورزی تفسیر کنند‪ .‬از این رو‪ ،‬دولت‬ ‫به پیامد ارتعاشات و لرزش های این درگیری درون خانوادگی‬ ‫در کلیت منطقه ای و ع راق چندان توجه نکرد‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫اوضاع سوریه هم بخش قابل مالحظه ای از توجه حاکمیت‬ ‫سیاسی را به خود معطوف م ی‏داشت‪ .‬حاکمیت بر تصور ان‬ ‫بود که قدرت های خارج از منطقه به ویژه امریکا و اروپا از ورود‬ ‫به موضوع سوریه بیم دارند و تمایلی ب رای دخالت مستقیم در‬ ‫مباحث داخلی منطقه نشان نم ی دهند‪ ،‬اما تحلیل جریانات‬ ‫مقابل نیز نکته ای افزون بر ای��ن برداشت نبود! جناح اقلیت‬ ‫هم با همان هوشمندی حاکمان دریافته بود که قدرت های‬ ‫بزرگ برخالف حوادث پس از سال ‪ 2003‬ک��ه گاهی از روند‬ ‫سیاسی ع راق استقبال کرده اند‪ ،‬دیگر توجه چندانی به کلیت‬ ‫منطقه نخواهند داشت و انص��راف غرب از عملیات نظامی‬ ‫علیه سوریه‪ ،‬انها را هم به این نتیجه رسانید که اقدام نظامی و‬ ‫حمایت از دولت اقای مالکی در صورت وقوع اشوب و شورش‪،‬‬ ‫ب رای غرب اولویت ندارد‪ .‬این پی��ام از فشار سیاسی سختی‬ ‫که دولت ه��ای افغانستان و تا حدی پاکست��ان به عملیات‬ ‫پهپادهای امریکایی نشان دادند هم دریافت م ی شد‪ .‬در ان دو‬ ‫کشور هم نهایتا حمایت امریکاییان در عملیات هواپیماهای‬ ‫بدون سرنشین خالصه شده بود‪.‬‬ ‫ان هم نه با اط�لاع مقامات کشوره��ای متوقف فیه‬ ‫و صرف��ا ب راس��اس اطالعات گ��اه دقیق و زمان��ی نادرست‬ ‫خود غرب ی ها‪ .‬این ن��وع اقدامات در نگاه دیگ��ران و از جمله‬ ‫جریان های ع راقی معارض‪ ،‬موجب تثبیت دولت کرزای نشده‬ ‫بود که اگر شکلی از ان در ع راق هم بروز کند به تقویت دولت‬ ‫اقای مالکی منتهی گردد‪ .‬جریان های سیاسی بخش اقلیت‬ ‫جامعه ع راق دریافته بودند که در شرایط جدید منطقه‪ ،‬حتی‬ ‫دولتی مثل افغانستان نیز درخواست های سابق همکاری توام‬ ‫با مجوزهای الزم را ب رای بیگانگان مجاز نم ی شمارد‪ .‬اکنون‬ ‫این باور کلی که «قدرت های بزرگ» ـ یا به تعبیر خودشان‬ ‫«جامعه جهانی» ـ اجازه تغییر وضعیت در منطقه را نخواهند‬ ‫داد‪ ،‬نزد جریانات حاشی ه‏ای متزلزل شده بود‪.‬‬ ‫در کنار این شرای��ط‪ ،‬برخی از کشورهای همسایه هم‬ ‫به تحلیل شرایط و ارزیابی عمومی از نتایج پرداختند‪ .‬تجربه‬ ‫تلخ‪ ،‬پرهزینه و ناموفق انها در سوری��ه ایجاب کرد تا جبهه‬ ‫تازه ای را اشکارتر از گذشته بگشایند‪ .‬تحلیل انتخابات سال‬ ‫‪ 2014‬و شکاف در جناح اکثریت نش��ان داد که وقت ازمایش‬ ‫فرصت در ع راق فرا رسیده است‪ .‬فشار سیاسی و حمایت های‬ ‫تسلیحاتی و اطالعاتی انها ب ی توجه به اهمیت جغ رافیایی‬ ‫گسل بغداد و دجله‪ ،‬در تاثی ر گذاری بر سرنوشت مناطق شرقی‬ ‫و غربی خود در صورت بازگشت به شرای��ط «البداوه»‪ ،‬اغاز‬ ‫شد‪ .‬از منظر دیروزین انها‪ ،‬بحران ع راق ادامه بحران سوریه‬ ‫در زورازمایی با واقعی��ات منطقه‏ای بود‪ ،‬غافل از انکه همان‬ ‫عوامل مندرج در سطور نخستین این نوشتار‪ ،‬م ی توانند تغییر‬ ‫در ع راق را با تاثیر در سرنوشت سیاس��ی دیگران و از جمله‬ ‫خود انها پیوند زنند‪.‬‬ ‫«دولت اسالمی ع��راق و شام» ک��ه خوش باورانه‪ ،‬به‬ ‫تصور انها به استخدام ایشان درامده بود‪ ،‬تا زمان ی که در سوریه‬ ‫عمل م ی کرد‪ ،‬خاستگاه��ی تاریخی نداشت‪ .‬حتی به فرض‬ ‫استیال بر دمش��ق و می راث‏بانی مرده ری��گ خالفت امویان‬ ‫هم تاثیرش بر شب ه جزیره و کلیت جهان عرب چندان موثر‬ ‫نم ی‏توانست باشد‪ .‬اما ورود این تفکر به ع راق و همراه ی اش‬ ‫با باور قوم گرایانه بعث در فضای «بدویت»‪ ،‬سودای «خالفت‬ ‫اسالمی» به مصداق عهد عباسی را در مخیله م ی‏گنجاند‪.‬‬ ‫اگر ب رای خلف��ای اموی در ش��ام‪ ،‬حرمین شریفین در‬ ‫حجاز‪ ،‬حرمتی نداش��ت و بی ت الحرام را منجنی��ق باران نیز‬ ‫م ی کردند‪ ،‬در نظر خالف��ت عباسی ‪ -‬و حت��ی داعی ه داران‬ ‫خالفت در عهد عثمانی‪ -‬خادم ی حرمی��ن شریفین‪ ،‬شرف‬ ‫ب��ود و مشروعیت ایجاد ک��رد‪ .‬بناب راین ب ی جه��ت نبود که‬ ‫«ابوبکر البغدادی القریشی الحسینی»‪ ،‬هم ابوبکر بود و هم‬ ‫بغدادی‪ ،‬هم قریشی ب��ود و هم حسینی‪ .‬او همه مشروعیت‬ ‫رایج در قلمرو اسالمی را هدف قرار داده بود‪ .‬او حتی در رویای‬ ‫رسیدن به دوره جدید از خالف��ت‪ ،‬ان هم از جنس عباسیان‬ ‫که اطالق «بغدادی‏اش» ریشه در ان دارد‪ -‬از دانسته های‬‫تاریخی خود‪ ،‬زیرکانه بهره ُج ست��ه‪ ،‬و در راس سپاه داعش‪،‬‬ ‫سیاه جامگان خود را ب��ه مثال همان سپ��اه مشکی ن پوش‬ ‫خ راسانی ابومسلم به پشت باروی بغداد رسانیده است‪ .‬منطق‬ ‫وی در به خدمت گرفتن نام «ابوبک��ر» خلیفه نخست نیز‬ ‫پیون��د دادن خود است به عهد خالف��ت نخستین اسالمی‬ ‫نزد اهل سنت و جماعت‪« .‬قریش��ی» دانستن نیز با هدف‬ ‫طرح صالحیت ب رای تص��دی امور حرمی��ن شریفین مورد‬ ‫بهره برداری واقع گردیده و سرانجام «حسینی» بودن او هم‬ ‫با عنایت به تاثی ر گذاری بر ک ّم یت شیعیان ع راق‪ ،‬مسندگاه‬ ‫رویای خالفتش برگزیده شده است‪.‬‬ ‫به رغم کوتاه��ی زمان از اظهار و اع�لام این «خالفت‬ ‫اسالمی» تازه‪ ،‬شواهد چندی را م ی ت��وان مثال زد که نشان‬ ‫م ی دهد به دلیل واکنش های ص��ورت پذیرفته‪ ،‬چه بسا این‬ ‫ب رنامه بدون محاسبه و ناشی از بروز یک تصمیم صرفا ع ربی‬ ‫نبوده است‪ ،‬چ��را که‪« )1 :‬محمد التمیم��ی» مرجع شیعی‬ ‫ع ربی کربال که خود را با نام محمد الحسنی الصرخی معرفی‬ ‫م ی کرد در تقابل با مرجعیت نجف در درون بیت شیعی وارد‬ ‫عمل شد‪ ،‬وی در قبال فتوای ایت اهلل سیستانی بر ضد داعش‪،‬‬ ‫موضع گرفت و با جمعی از عشایر باورمندش از نواحی کربال‪،‬‬ ‫انشقاقی فکری در حلقه شیعیان به نفع شرایط جدیدرقم زد‪.‬‬ ‫‪ )2‬ملک عبداهلل پادشاه عربستان سعودی نیز طی سخنانی‬ ‫به مناسبت حلول ماه رمضان‪ ،‬از ادبیاتی نامرسوم و تند علیه‬ ‫«توان بالقوه تروریس ت هایی» استفاده کرد که – شاید انها‬ ‫با استناد ب��ه قریشی ب��ودن خلیفه اب راهی��م ‪ -‬م ی خواهند‬ ‫در مملکت سعودی فتنه برپ��ا دارند‪ .‬ای��ن نگرانی در سایر‬ ‫کشورهای منطقه نیز نمود دارد‪ ،‬بیانیه امارات متحده عربی‬ ‫علیه داعش که مقارن همین روزها انتشار یافت‪ ،‬خبر از سِ ر‬ ‫درون ان مجموعه ام��ارات دارد‪ .‬عالوه ب��ر این دو‪ ،‬تصمیم‬ ‫دولت سعودی در اعزام ‪ 30‬هزار نی��روی نظامی به مرزهای‬ ‫ان کشور با ع راق نیز دلیل دیگ��ری بر افزایش نگران ی های‬ ‫نظامات سنت��ی شب ه جزی��ره از تاثیر امر خالف��ت بر ثبات‬ ‫سیاسی انها است‪ )3 .‬عدم واکنش سلب��ی و دفعی عشایر‬ ‫در مناطق تح��ت کنترل داعش که موجب��ات یک شورش‬ ‫عمومی را تاکنون فراهم نساخته‪ ،‬به همان می زان که نشان‬ ‫از ترس عمومی از داع��ش دارد‪ ،‬م ی تواند از باب تاثیرگذاری‬ ‫ادبیات جریانی باشد که با انتس��اب «بغدادی»‪ ،‬نوید تسلط‬ ‫قریب الوقوع بر بغداد را داده و از ای��ن راه حس قومی انها را‬ ‫برم ی انگی زاند‪ )4 .‬یکی دیگر از واکنش ه��ای تند که موید‬ ‫نگرانی از تاثیرگذاری این جریان بر جامعه مسلمین به ویژه‬ ‫در مصر است‪ ،‬اظهارات و نظ رات مفتی ارشد االزهر است که‬ ‫معتقد است «تکفیری های جهان معاصر ما از خوارجی که‬ ‫دایره ایمان خارج شده بودند و کف��ر ورزیده‪ ،‬خون مسلمانان‬ ‫را مباح دانسته بودن��د خط رناک ترند»‪ ،‬ریشه این نگرانی چه‬ ‫م ی تواند باشد؟ باید پذیرفت که سرخوردگی ناشی از سقوط‬ ‫جریان اخوانی و فقدان جایگزینی ب رای مدیریت انرژی پ راکنده‬ ‫و به هدر رفته این تفکر که با حذف رهب ران معنوی اخوان و‬ ‫غیرقانونی خواندن ان بروز یافته‪ ،‬چه بسا باتوجه بخشیدن‬ ‫این الگوی اقدام سیاسی حاکمیت اسالمی‪ ،‬یعنی خالفت و‬ ‫انتساب به خلیفه اول مورد احترام اهل سنت ب رای کشورهای‬ ‫شمال افریقا نیز تهدیدزا باشد‪.‬‬ ‫‪ )5‬خالفت خ��ود خوانده‪ ،‬تاثی��ری نوستالژیک بر فکر‬ ‫دنیای عرب معاصر هم دارد‪ .‬جوانانی که از یک دهه پیش با‬ ‫جذب به القاعده‪ ،‬تصور ان را داشتند که با بازگشت به عصر‬ ‫«دعوت و جهاد» م ی توانن��د بنیان ی��ک حکومت فراگیر‬ ‫اسالمی را بگذارند‪ ،‬به دو دلیل امروز به سهولت از شبکه های‬ ‫القاعده منشعب شده و به خالفت خواهند پیوست؛ نخست‬ ‫انکه القاعده دیگر نه واجد رهبری کاریزماتیک جهادی است و‬ ‫نه نتیجه جهاد را م ی تواند مشخص کند‪ .‬در حالیکه داعش با‬ ‫موفقی ت های صحنه نظامی طی چند هفته اخیر که دقیقا در‬ ‫خالء کمربند امنیتی مورد توجه محققان موسسه مطالعات‬ ‫جنگ امریکا طی اوریل ‪ ،2014‬مشخص شده بود‪ ،‬توانست‬ ‫رویای پیروزی قریب الوقوع را با ساختاری قابل فهم و رویایی‬ ‫چون خالفت و شکلی جغ رافیایی ب رای یک قلمرو به جهت‬ ‫انها ترسیم کند‪.‬‬ ‫در حقیقت خالفت اسالمی مورد نظر داعش‪ ،‬که به نظر‬ ‫نگارنده با مطالعه عمیق تاریخ و واقعیات منطقه مطرح شده‪،‬‬ ‫هدفی به مراتب بزرگتر از تغییر دولت اقای نوری المالکی در‬ ‫ع راق دارد‪ .‬این خالفت به رغم خواست م��ا و برخی دیگر از‬ ‫همسایگان نااگاهمان ک��ه در شکل گیری این پدیده سرباز‬ ‫پیاده معم��اران بازی سیاس��ت جهانی شدند‪ ،‬رش��د و تاثیر‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫اینجا شخص خلیفه اب راهیم و خشونت او نیست که‬ ‫بنیان این تفکر را قوام خواهد بخشید‪ .‬بلکه به اعتقاد صاحب‬ ‫این قلم چه بسا او قرار است هم��ان نقش عبداهلل سفاح در‬ ‫شکل گیری خالف��ت عباسی را داشته باش��د‪ .‬درحقیقت او‬ ‫«سفک الدماء»‏ی است که «قب��ور را م ی شکافد و خون ها‬ ‫م ی ریزد» وب��ا پوششی چندگانه هم��ه را م ی فریبد‪ ،‬تا دوران‬ ‫گذار ب رای روی کار امدن خلیفه اصلی را به پایان رساند‪ .‬تنها‬ ‫تاریخ است که نشان م ی دهد سف��اح را ب رادر بزرگش منصور‬ ‫ب رانگیخ��ت و ب رایش بیعت گرفت ت��ا از همه ظرفی ت های‬ ‫موجود اع��م از «خ راسانی» و «علوی» به��ره جوید و چون‬ ‫کارش به نهای��ت رسید‪ ،‬شالوده خالف��ت وی به زیر مهمیز‬ ‫همان منصور دوانیقی جای گرفت‪ .‬‬ ‫‪23‬‬ ‫شلیک به توافقنامه‬ ‫گزار ‬ ‫شها‬ ‫در این صفحات تالش کرده ایم ت��ا اخرین تحوالت مهم خبری هفته را‬ ‫پوشش دهیم‪ .‬انتخابات شورای شهر‪ ،‬تحوالت جدید پرونده هسته ای‪ ،‬ماجرای‬ ‫عدم تشکیل فراکسیون اعتدال و واکنش ها به مصاحبه مثلث با صادق خ رازی‬ ‫این بخش را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرایان‪– 2‬اصالحطلبانصفر‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫پس از فرجی دانا‪ ،‬اصالح طلبان ریاست شورای شهر‬ ‫را هم از دست دادند‬ ‫شلیکازواشنگتنبهژنو‬ ‫اعمالتح ری م هایجدید‬ ‫ام ریکاعلیهای راننشانه‬ ‫چیست؟‬ ‫‪1‬‬ ‫اصولگرایان که انتخابات سال ‪ 92‬را به حسن روحانی‬ ‫واگذار کرده بودند‪ ،‬در انتخابات شورای اسالمی شهر‪ ،‬به ویژه‬ ‫در ته ران نتوانستند به اکثریت مطلق دست پیدا کنند‪ .‬ماجرا‬ ‫از همان روزها اغاز شد‪ .‬اصالح طلبان توانستند ریاست شورا را‬ ‫از چمران بگی رند و به احمد مسجدجامعی بسپارند‪ .‬در مرحله‬ ‫بعد اما نتوانستند گزینه موردنظرشان را به ساختمان خیابان‬ ‫بهشت بفرستند‪ .‬انها باوجود تالش بسی��ار در رقابت میان‬ ‫محسن هاشمی و محمدباقر قالیباف‪ ،‬رقابت را به قالیباف‬ ‫و اصولگرایان واگذار کردند‪ .‬حاال اما بعد از یک سال مهدی‬ ‫چمران بار دیگر توانست با ارایی بهتر به ریاست شورا برسد‪.‬‬ ‫انتخابات ریاست شورای اسالمی شهر ته ران قرار بود‬ ‫یکشنبه هفته قبل برگزار شود اما با پیشنهاد برخی از اعضای‬ ‫شورا به روز سه شنبه موکول ش��د‪ .‬بسیاری بر این باور بودند‬ ‫که اصالح طلبان به دنبال خری��دن زمان ب رای رایزنی بیشتر‬ ‫و کسب رای هستند‪ .‬اولین اختالف��ات بر سر زمان فعالیت‬ ‫هیات رئیسه ب��ود‪ .‬برخی اعتقاد داشتند ای��ن مدت دو ساله‬ ‫است اما چمران توضیح داد که قانون اصالح شده و انتخابات‬ ‫هیات رئیسه هر سال باید برگزار شود‪.‬‬ ‫شروع جلسه با سه غایب‬ ‫مسجدجامعی اعالم کرده که بن��ا بر نظر کمیسیون‬ ‫انتخابات‪ ،‬هیات رئیسه هر یک سال یک بار برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫دنیامالی نیز ماجرای انتخاب سخنگو را از رئی س شورای شهر‬ ‫ته ران پرسید‪ .‬پرویز سروری نی��ز در پاسخ گفت‪« :‬سخنگو‬ ‫هر دو سال یک ب��ار انتخاب م ی ش��ود‪ ».‬در حالی که پرویز‬ ‫حکیم ی پور معتقد بود انتخابات هر سال برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫اصولگرایان نظرشان بر این بود سخنگو دو سال یک بار‬ ‫ترئیسه‬ ‫انتخاب شود و اصالح طلبان م ی گفتند که چون هیا ‬ ‫پیکر واحد است‪ ،‬وقتی هیات رئیسه دوباره انتخاب م ی شود‪،‬‬ ‫سخنگو هم باید دوباره انتخاب شود‪ .‬در نهایت با توضیحات‬ ‫اقای مسجدجامعی اعض��ا قانع شدند ک��ه سخنگو دوباره‬ ‫انتخاب شود‪.‬‬ ‫چهل دقیق��ه ابتدایی جلس��ه به تذک��ر اعضای شورا‬ ‫اختصاص پیدا ک��رد‪ .‬پ��س از ان الهه راستگ��و گزارشی از‬ ‫فعالی ت های سازمان های مردم نهاد را در جلسه شورا ارائه کرد‪.‬‬ ‫اما در خالل ارائه گزارش هی چ کس سرجای خود نبود‪ .‬بیشتر‬ ‫اعضا یا درحال صحبت با یکدیگر بودند یا از طریق موبایل با‬ ‫افرادی بیرون از جلسه مشغول تماس بودند‪.‬‬ ‫در مدت اغ��از جلسه تا رای گی��ری رایزن ی های تلفنی‬ ‫میان اعضا با خ��ارج از شورا و همچنین خ��ود اعضای شورا‬ ‫چشمگیر بود‪.‬‬ ‫سایت خبری ش��ورا انالین در ابت��دای روز و در خبری‬ ‫مدعی شد که احتم��ال دارد سانحه تص��ادف علی صابری‬ ‫تعمدی بوده باشد زی را او تصمیم گرفته بوده که در انتخابات‬ ‫هیات رئیسه رای خود را به نفع چمران به گلدان بیندازد‪ .‬این‬ ‫در حالی است که صابری عالوه بر اینکه در حاشیه نودمین‬ ‫جلسه علنی ش��ورا اعالم ک��رده بود که م��ن از فراکسیون‬ ‫اصالح طلبان وارد شورا شدم و به طور معمول باید به مسجد‬ ‫جامعی رای بدهم‪ ،‬نیز با انتش��ار تکذیبی ه ای این موضوع را‬ ‫رد کرد‪.‬‬ ‫حبیب کاشانی هم که برخی افراد سایت «شورا انالین»‬ ‫و اداره ان را به وی منتسب کرده اند‪ ،‬به خب رنگار تسنیم گفته‪ :‬‬ ‫«این موض��وع را کامال رد م ی کن��م‪ ،‬مشخص است سایت‬ ‫متعلق به چه کس��ی است‪ .‬یک شخصی��ت حقیقی ب رای‬ ‫راه اندازی ان از وزارت ارشاد مجوز گرفته است‪».‬‬ ‫با این ح��ال حوالی ساعت یازده عل��ی صابری‪ ،‬عضو‬ ‫شورای شهر ته ران که در اثر تصادف به بیمارستان منتقل‬ ‫شده بود با ب رانکارد و با لباس بیمارستان در حالی که گردنش‬ ‫با اتل بسته شده بود به همراه تکنسین امبوالنس به شورا‬ ‫امد‪.‬‬ ‫به هرحال ان ط��ور که راننده صابری گفت��ه او با یک‬ ‫قالده سگ تصادف کرده که ترمز ناگهانی منجر به برخورد‬ ‫وی با شیشه جلویی اتومبیل م ی شود‪.‬‬ ‫یکی از نکات مهم ای��ن دور از رای گیری ب رای ریاست‬ ‫پیشنهاد ابقای هیات رئیسه‬ ‫پیش از اغ��از رای گی��ری‪ ،‬اسماعی��ل دوستی‪ ،‬عضو‬ ‫کمیسیون عمران شورا پیشنهاد داد که ب رای «تداوم فضای‬ ‫صمیمی» هیات رئیسه ابقا ش��ود‪ .‬دوستی ضمن تشکر از‬ ‫عملکرد مثب��ت هیات رئیسه گفت‪« :‬اگر از م��ردم ته ران و‬ ‫خب رنگارها بپرسید ارتقای شورای چهارم را تایید م ی کنند و ما‬ ‫به لطف خدا به این توفیق رسیده ایم‪».‬‬ ‫وی افزود ‪« :‬اگر م ی خواهی��م در یک فضای صمیمی‬ ‫ و خداپسندانه فعالیت خ��ود را در شورا ادامه دهیم‪ ،‬پیشنهاد‬ ‫ترئیسه را ابقا کنیم‪».‬‬ ‫م ی کنم هیا ‬ ‫این پیشنهاد را دوستی در حاشیه جلسه یکشنبه نیز‬ ‫مطرح کرده بود‪ .‬احمد مسجدجامعی‪ ،‬رئیس شورای شهر به‬ ‫دوستی گفت بقیه اعضا هم م ی خواهند وقت بگیرند و شما‬ ‫باید خالصه صحبت کنید‪.‬‬ ‫احم��د مسجدجامعی در اغ��از رای گی��ری خطاب به‬ ‫رسانه ها گفت‪« :‬این رای مخفی و محرمانه است‪ .‬تالشم این‬ ‫است که این حق نمایندگی رعایت و حفظ شود‪ .‬در واقع این‬ ‫حق محرمانه و حق مردم است و ب رای همین نیز انتخابات‬ ‫برگزار م ی کنیم‪ .‬صابری و قناعتی نیز در جهت دفاع از حقوق‬ ‫مردم است که خود را به جلسه شورا رسانده اند‪».‬‬ ‫با شمارش ارا توسط احم��د دنیامالی‪ ،‬حسین رضازاده‬ ‫و رضا تق ی پور و ساعی‪ ،‬مهدی چمران ب��ا ‪ 18‬رای توانست‬ ‫بر احمد مسجدجامعی ب��ا ‪ 13‬رای پیروز ش��ود‪ .‬همچنین‬ ‫دو عضو دیگ��ر اصولگ��را و اصالح طلب ش��ورا ب رای پست‬ ‫نایب رئیسی کاندیدا شدند‪ .‬مرتضی طالیی از اصولگرایان و‬ ‫احمد حکیم ی پور از اصالح طلبان‪ .‬حکیم ی پور سال گذشته‬ ‫نیز کاندیدای این منصب شده بود ک��ه به نفع طالیی کنار‬ ‫کشیده بود‪.‬‬ ‫در نهایت مرتضی طالیی توانس��ت با کسب ‪ 17‬رای‬ ‫بر احمد حکیم ی پور که ‪ 14‬رای کسب کرده بود پیروز شود‬ ‫و به این ترتیب نایب رئیس شورا نی��ز از جبهه اصولگرایان‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫انتخابات منش��ی هیات رئیسه نیز ب��ه دلیل مساوی‬ ‫بودن ارای الهه راستگو و هادی ساع��ی به دور دوم کشیده‬ ‫شد که در دور بعد راستگو توانست با کسب ‪ 16‬رای در سمت‬ ‫خود باقی بماند‪.‬‬ ‫رضا تق ی پور نیز ب��ا ‪ 16‬رای بر اسماعیل دوستی با ‪14‬‬ ‫رای پیروز شد و تق ی پور به عن��وان سخنگوی شورای شهر‬ ‫ته ران باقی ماند ‪.‬‬ ‫به این ترتیب اصالح طلب��ان همه سمت های شورای‬ ‫شهر ته��ران را واگذار کردند‪ .‬انه��ا نتوانستند در پس ت های‬ ‫ریاس��ت‪ ،‬نایب رئیسی و حت��ی سخنگویی ش��ورای شهر‬ ‫کاندی��دای مدنظ��ر خودش��ان را پی��روز کنند‪ .‬ای��ن اتفاق‬ ‫واکنش های زی��ادی هم به دنبال داش��ت‪ .‬اصالح طلبان در‬ ‫فضای مجازی از فتح سنگر به سنگ��ر اصولگرایان سخن‬ ‫گفتن��د و اصولگرایان این پی��روزی را نشان��ه ای از انسجام‬ ‫قلمداد کردند‪.‬‬ ‫علی صابری که به علت تصادف و در شرایط نامساعد‬ ‫جسمی به ش��ورای شه��ر رفته ب��ود‪ ،‬در پاسخ ب��ه سوال‬ ‫خبرنگاران گفت که به مسجدجامع��ی رای داده است‪ .‬این‬ ‫مثلث | شماره ‪231‬‬ ‫اصالح طلبان همه س�م ت های ش�ورای‬ ‫ش�هر ته�ران را واگ�ذار کردن�د‪ .‬انه�ا‬ ‫نتوانس�تند در پس�ت های ریاس�ت‪،‬‬ ‫نایب رئیس�ی و حتی سخنگویی شورای‬ ‫شهر کاندیدای مدنظر خودشان را پیروز‬ ‫کنند‪ .‬این اتفاق واکنش ه�ای زیادی هم‬ ‫ب ه دنبال داشت‬ ‫شورای شهر ته ران عدم حض��ور مسئوالن شهرداری ته ران‬ ‫است‪ .‬از میان مسئ��والن شهری تنها مع��اون برنامه ریزی‬ ‫قالیباف بود که در جلسه دیده م ی شد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سرانجام موضوع انتخاب رئیس شورای شهر پایتخت‬ ‫به روز سه شنبه موکول شد‪ .‬جلسه شورای شهر درحالی اغاز‬ ‫شد که سه غایب داشت‪.‬‬ ‫ابوالفضل قناعتی که مادرش فوت شده بود‪ ،‬علی صابری‬ ‫که شب قبل با حادثه تصادف رو به رو شده بود و احمد دنیامالی‬ ‫که ب رای شرکت در مراسم ختم مادر قناعتی نزد وی رفته بود‪.‬‬ ‫در ابتدای جلسه تق ی پور سخنگوی ش��ورا توضیح داد که به‬ ‫همین دلیل رای گیری ب رای هیات رئیس��ه ساعت ‪ 11‬و نیم‬ ‫برگزار خواهد ش��د‪ .‬او توضیح داد ک��ه دنیامالی ب رای اوردن‬ ‫قناعتی رفته و انها در مراسم رای گیری شرکت خواهند کرد‪.‬‬ ‫رقابت بین دو عضو سرشناس ش��ورا یعنی چمران و‬ ‫مسجدجامعی بود‪ .‬این در واقع رقاب��ت درون شورایی بین‬ ‫اصولگرایان و اصالح طلبان بود‪ .‬سال قبل اصولگرایان بعد از‬ ‫سال ها ریاست شورا را به اصالح طلبان واگذار کرده بودند‪ .‬اما‬ ‫انها توانستند اندکی بعد با انسجام بیشتر محمدباقر قالیباف‬ ‫را بار دیگر به شهرداری ته��ران بفرستند‪ .‬از همین رو رقابت‬ ‫ب رای ریاست شورای شهر از اهمیت بیشتری برخوردار شد‪.‬‬ ‫احمد مسجدجامعی در اغاز جلس��ه علنی به همین‬ ‫موضوع اشاره کرد و گف��ت‪« :‬در سال های دور کسی متوجه‬ ‫نم ی شد که ریاست شورا چه زمان��ی تغییر م ی کند اما حاال‬ ‫فضای رسانه ای کشور به گونه ای است که به این موضوعات‬ ‫توجه م ی شود‪ .‬بنده از ساعت هشت صبح در جلسه حاضر‬ ‫شدم‪ ،‬در حالی که بسیاری از خبرنگ��اران در سالن جلسات‬ ‫شورا حضور داشتند و این نشان م ی ده��د جایگاه شورا ارتقا‬ ‫یافته است‪».‬‬ ‫اولین چالش میان دو طی��ف شورای شهر پایتخت بر‬ ‫سر مدت زمان انتخاب سخنگوی ش��ورا بود‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫معتقد بودند که باید ب رای سخنگوی نیز رای گیری شود اما‬ ‫اصولگرایان انتخاب سخنگو را دوساله م ی دانستند که یک‬ ‫سال هنوز به زمان ان باقی مانده است‪.‬‬ ‫در حالی که این ابهام وجود داشت که انتخاب سخنگو‬ ‫باید هر دو سال یک بار صورت بگیرد‪ ،‬اسماعیل دوستی اعالم‬ ‫کرد که انتخاب سخنگو هم مانند انتخاب هیات رئیسه هر‬ ‫یک سال برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫پایانشبحفراکسیوناعتدال‬ ‫رهرواندیگرباخطرانشعاب‬ ‫مواجهنیستند‬ ‫چالش«ندا»برایمشارکت‬ ‫واکنش هابهمصاحبهمثلثباصادق‬ ‫خ رازی ادامه دارد‬ ‫‪25‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫اظهارنظر به دنبال ادعای سایت شورا انالین صورت گرفت‬ ‫که مدعی شده بود او قرار بود به چمران رای بدهد و تصادف‬ ‫او را مشکوک توصیف کرده بود‪.‬‬ ‫سوابق مهدی چمران‬ ‫در دوره یک ساله اول شورای چهارم شهر ته ران احمد‬ ‫مسجدجامعی به عنوان رئیس شورا انتخاب شده بود و قرار‬ ‫است در یک سال اینده مهدی چمران این شورا را اداره کند‪.‬‬ ‫چمران ک��ه در اول بهمن ‪ 1392‬ب��ا ‪ 45‬رای موافق از‬ ‫مجموع ‪ 70‬رای ماخ��وذه رئیس شورای عال��ی استان های‬ ‫کشور شد‪ ،‬عضو شورای اسالمی شه��ر ته ران است که در‬ ‫دوره دوم و س��وم شورای اسالمی شهر ته��ران‪ ،‬ریاست این‬ ‫شورا را عهده دار بود‪ .‬او فارغ التحصیل مقطع کارشناس ی ارشد‬ ‫معماری از دانشگاه ته ران است‪.‬‬ ‫مهدی چمران‪ ،‬عضو کمیته استقبال از امام خمینی(ره)‬ ‫و جانشی��ن فرمانده ست��اد جنگ های نامنظ��م (مصطفی‬ ‫چمران) ب��وده اس��ت‪ .‬وی همچنین در مقاطع��ی‪ ،‬ریاست‬ ‫دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه ته ران و بنیاد حفظ اثار و‬ ‫ارزش های دفاع مقدس را ب��ر عهده داشت‪ .‬معاون فرهنگی‬ ‫ی رئیس ستاد‬ ‫ستاد فرماندهی کل قوا‪ ،‬مشاور تحقیقات علم ‬ ‫فرماندهی کل قوا و ریاست دوره دوم و سوم شورای اسالمی‬ ‫شهر ته ران نیز از جمله مسئولی ت های اجرایی اوست‪.‬‬ ‫وی با پیروزی قاطع گ��روه ابادگ��ران در دومین دوره‬ ‫شورای شهر ته ران به رهبری خود‪ ،‬به عنوان ریاست این شورا‬ ‫انتخاب شد و در دوره بعد نیز این جایگاه را حفظ کرد‪.‬‬ ‫امیدوارم تعامل دولت با شورا ادامه یابد‬ ‫مسجدجامعی پس از تحوی��ل دادن صندلی ریاست‬ ‫شورای شهر با بی��ان اینکه پایه های تعام��ل دولت با شورا‬ ‫گذاشته شده است‪ ،‬گفت‪« :‬من بسیار امیدوارم که این تعامل‬ ‫ادامه پیدا کند‪».‬‬ ‫او با اشاره به حضورش در کمیسیون سالمت‪ ،‬محیط‬ ‫زیست و خدمات شهری افزود‪« :‬من فکر م ی کنم که فضای‬ ‫کمیسیون فرهنگی و اجتماعی بار سیاسی پی دا کرده بود‪ ،‬در‬ ‫نتیجه ترجیح دادم در کمیسیونی باشم که ارامش بیشتری‬ ‫دارد‪».‬‬ ‫مسجدجامعی همچنین ب��ا تبریک به اعضای جدید‬ ‫ترئیسه درباره ب رنام ه اشتی در شورای شهر ته ران‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫هیا ‬ ‫«ته ران گ��ردی عالقه شخصی خود من اس��ت و ربطی به‬ ‫کارهای اداری ندارد و ان را ادامه م ی دهم‪».‬‬ ‫وی در پاسخ ب��ه اینکه ایا در ای��ن کمیسیون ریاست‬ ‫کمیته خاصی را برعهده خواهید گرفت‪ ،‬با خنده گفت‪« :‬من‬ ‫به عنوان کارشناس حضور خواهم داشت‪».‬‬ ‫شورای شهر تحت تسلط شهرداری نیست‬ ‫مهدی چمران پس از انتخاب ش��دن به عنوان رئیس‬ ‫شورای شهر ته ران با بیان اینکه ما تالش مان این است که‬ ‫تحت تاثیر دسته بندی ه��ای سیاسی نباشیم‪ ،‬گفت‪« :‬افت‬ ‫شوراها همین تحت تاثیر قرار گرفتن است‪ .‬همچنین اینکه‬ ‫بگویید شهرداری به شورا تسلط دارد حرف درستی نیست‪».‬‬ ‫در روزهای گذشته شایعاتی مبنی بر احضار دو عضو شورای‬ ‫شهر به نهادی نظام��ی مطرح شده بود‪ ،‬چم��ران در پاسخ‬ ‫به پرسشی درب��اره این موضوع توضی��ح داد‪« :‬من برخی از‬ ‫شایعات را از طریق سایت ها شنیده ام اما این موضوعی که‬ ‫عنوان م ی کنید غلط است‪».‬‬ ‫رئیس جدید شورای شهر ته ران در پاسخ به پرسشی‬ ‫مبن ی بر اینکه ایا دعوت از وزی ران را ادامه خواهید داد؟ گفت‪:‬‬ ‫«این موضوع باید بررسی شود‪ ».‬اظهارنظری که م ی توان از‬ ‫ان بوی مخالفت را استشمام کرد‪.‬‬ ‫چمران همچنین با بیان اینکه ما تالش مان این است‬ ‫که تحت تاثیر دسته بندی های سیاسی نباشیم‪ ،‬گفت‪« :‬افت‬ ‫شوراها همین تحت تاثیر ق��رار گرفتن است و اینکه برنامه‬ ‫اعضای شورا بر این اساس باشد‪».‬‬ ‫رئیس جدید شورای شهر ته ران با بیان اینکه همه افراد‬ ‫خطوط فکری سیاسی دارند‪ ،‬گفت‪« :‬قاعدتا در مسائل شهری‬ ‫برخی مسائل تخصصی است و باید کار کرد و نباید سیاست‬ ‫را دخالت داد‪ .‬تالش ما بر این است که از این تفکرات فاصله‬ ‫بگیریم و انچه در دوره گذشته دیدیم عموما به این مسائل‬ ‫ربط نداشت‪».‬‬ ‫چمران همچنین در پاسخ به سوال خب رنگاری مبنی بر‬ ‫اینکه از این به بعد شهرداری تعامل بیشتری با شورا خواهد‬ ‫داشت‪ ،‬گفت‪« :‬اینکه بگویید شهرداری به شورا تسلط دارد‬ ‫حرف درست��ی نیست‪ .‬مق��ام معظم رهبری ش��ورا را ریشه‬ ‫شهرداری دانستند و تاکید کرده اند که شهرداری و شورا باید‬ ‫با هم تعامل داشته باشند‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫رای دهندگان به مهدی چمران‪:‬‬ ‫‪ .1‬مهدی چمران‬ ‫‪ .2‬حبیب کاشانی‬ ‫‪ .3‬مرتضی طالیی‬ ‫‪ .4‬پرویز سروری‬ ‫‪ .5‬رضا تق ی پور‬ ‫‪ .6‬احمد دنیامالی‬ ‫‪ .7‬اقبال شاکری‬ ‫‪ .8‬الهه راستگو‬ ‫‪ .9‬حسین رضازاده‬ ‫ورود مجلس به ماجرای رای گیری در شورا‬ ‫یک روز پیش از انکه رای گیری در شورای شهر انجام‬ ‫شود شایعاتی مبنی ب��ر دخال��ت وزارت ورزش و جوانان در‬ ‫انتخابات شورای شهر به گوش رسید‪ .‬این شایعه از ان جهت‬ ‫بر سرزبان ها بود که برخی از اعضای شورای شهر از جمله‪،‬‬ ‫ساعی‪ ،‬دبیر‪ ،‬رضازاده و جدیدی از ورزشکاران بود‪ .‬برخی معتقد‬ ‫بودند که این وزارتخانه به جه��ت حمایت از مسجدجامعی‬ ‫وارد عمل شده است‪.‬‬ ‫در پاسخ اما مهرداد بذرپاش با تسنیم گفت وگو کرد و‬ ‫با بیان اینکه خبرهای رسیده حاک��ی از این است که وزارت‬ ‫ترئیسه شورای شهر ته ران‬ ‫ورزش و جوانان در انتخابات هیا ‬ ‫اعمال نفوذ و دخالت م ی کند‪ ،‬گفت‪« :‬اگر این موضوع صحت‬ ‫داشته باشد‪ ،‬مجلس ساکت نم ی نشین��د و حتما موضوع را‬ ‫بجد پیگیری خواهد کرد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬البته با شناختی ک��ه از وزیر ورزش داریم‪،‬‬ ‫این امر بعید به نظر م ی رسد و بهتر است وزارتخانه‪ ،‬موضوع‬ ‫جوانان و ورزش را با جدی��ت پیگیری کند و خ��ود را درگیر‬ ‫حواشی نکرده و به طرفداری از یک جناح خاص وارد عرصه‬ ‫شورای شهر نشود‪».‬‬ ‫اصولگرای��ان در این��ده همانن��د انتخاب��ات‬ ‫ترئیسه شورای شهر منسجم عمل کنند‬ ‫هیا ‬ ‫پیروزی اصولگرایان در انتخابات هیات رئیسه شورای‬ ‫شهر بازتاب زیادی بین اصولگرایان و اصالح طلبان داشت‪ .‬در‬ ‫حالی که اصالح طلبان از واگذاری کرس ی های هیات رئیسه‬ ‫شورای شهر ناراحت بودند اصولگرایان این پیروزی را حاصل‬ ‫انسجام خود م ی دانستن��د‪ .‬اسماعیل کوث��ری در این باره‬ ‫م ی گوید‪« :‬پیروزی اصولگرای��ان در انتخابات هیات رئیسه‬ ‫شورای شه��ر نش��ان داد اصولگرایان هر زمان��ی وحدت و‬ ‫یکپارچگی داشته باشند به پیروزی م ی رسند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه اصولگرایان در اینده سیاسی خود باید‬ ‫ترئیسه شورای شهر را الگو قرار بدهند‪ ،‬تصریح‬ ‫انتخابات هیا ‬ ‫کرد‪« :‬نیروهای ارزشی و انقالبی باید اختالفات جزئی را کنار‬ ‫گذاشته و حول محور ارزش های انقالب اسالمی به وحدت‬ ‫بیشتر فکر کنند‪».‬‬ ‫نماینده مردم ته ران با بیان اینک��ه مردم اصولگرایان‬ ‫و نیروه��ای انقالب��ی را قب��ول دارن��د ام��ا در انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری وقت��ی دیدند اینها حاض��ر نیستند به نفع‬ ‫یکدیگر ایثار کنند‪ ،‬دل زده شدن��د‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬اصولگرایان‬ ‫و نیروهای ارزش��ی باید فرهنگ ایث��ار و از خودگذشتگی را‬ ‫سرلوحه کار خود قرار دهند؛ در انتخابات ریاست جمهوری اگر‬ ‫دوستان به وعده هایی که به مردم داد ه بودند عمل م ی کردند‬ ‫و به وحدت م ی رسیدند‪ ،‬قطعا نتیجه چیز دیگری بود‪».‬‬ ‫کوثری در پایان گف��ت‪« :‬ب ی تردید اگ��ر اصولگرایان‬ ‫همانند انتخابات هیات رئیس��ه شورای شهر عمل کنند‪ ،‬در‬ ‫اینده موفقی ت های بزرگتری کسب خواهند کرد‪».‬‬ ‫باید از این تجربه در اینده استفاده کرد‬ ‫الیاس نادران نیز از این پیروزی استقبال کرد‪ .‬او با اشاره‬ ‫به انتخاب مه��دی چمران به ریاست ش��ورای شهر ته ران‪،‬‬ ‫انتخاب وی را حاصل اتحاد و وحدت جناح اصولگرا دانست‬ ‫و گفت‪« :‬به اعتقاد بنده الزم است که اعضای شورای شهر‬ ‫ته ران در یک سال اینده اختالف��ات جزئی را کنار بگذارند و‬ ‫به منافع بلندمدت مملکت و شهر ته ران بیشتر توجه کنند‪.‬‬ ‫این فرصت خدمتگزاری به اقای چمران داده شده است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه اعضای شورای شهر نباید به حاشی ه ها‬ ‫توجه کنن��د و مسائل بلند م��دت و اصول��ی را مدنظر قرار‬ ‫دهند‪ ،‬افزود‪« :‬به طور قطع انتخ��اب چمران حاصل وحدت‬ ‫اصولگرایان است که باید در یک سال اینده باتوجه به مسائل‬ ‫اصلی شهر ته ران و حل مشکالت این کالنشهر‪ ،‬این وحدت‬ ‫حفظ شده و در انتخابات های بعدی مالک قرار گیرد‪».‬‬ ‫نماین��ده م��ردم ته��ران در مجل��س خاطرنش��ان‬ ‫کرد‪« :‬استف��اده از تجربی��ات و حفظ وح��دت اصولگرایان‬ ‫ب رای انتخاب��ات بعدی یک��ی از نکات ض��روری است که‬ ‫باید نیروه��ای ارزشی بیشتر ب��ه ان توجه ک��رده و مدنظر‬ ‫قرار دهند‪».‬‬ ‫رای دهندگان به احمد مسجدجامعی‪:‬‬ ‫‪ .10‬رحمت اهلل حافظی‬ ‫‪ .11‬عباس جدیدی‬ ‫‪ .12‬عباس شیبانی‬ ‫‪ .13‬عبدالمقیم ناصحی‬ ‫‪ .14‬علیرضا دبیر‬ ‫‪ .15‬مجتبی شاکری‬ ‫‪ .16‬محسن پیرهادی‬ ‫‪ .17‬معصومه اباد‬ ‫‪ .18‬ابوالفضل قناعتی‬ ‫‪ .1‬احمد مسجدجامعی‬ ‫‪ .2‬محمد مهدی تندگویان‬ ‫‪ .3‬فاطمه دانشور‬ ‫‪ .4‬هادی ساعی‬ ‫‪ .5‬احمد حکیم ی پور‬ ‫‪ .6‬محمد حقانی‬ ‫‪ .7‬محسن سرخو‬ ‫‪ .8‬محمد ساالری‬ ‫‪ .9‬ول ی اهلل شجاع پوریان‬ ‫‪ .10‬اسماعیل دوستی‬ ‫‪ .11‬علی صابری‬ ‫‪ .12‬عبدالحسین مختاباد‬ ‫‪ .13‬غالمرضا انصاری‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫شلیک از واشنگتن به ژنو‬ ‫اعمال تحریم های جدید امریکا علیه ایران نشانه چیست؟‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫‪2‬‬ ‫یک تحریم و چهار احتمال‬ ‫در خص��وص چرای��ی اعم��ال تحریم ه��ای اخی��ر‬ ‫ایاالت متحده امریک��ا علیه افراد‪ ،‬شرکت ه��ا و بانک های‬ ‫ای رانی م ی توان س��ه احتمال را در نظ��ر گرفت‪ .‬احتماالتی‬ ‫که به ص��ورت مستقل ی��ا در کن��ار یکدیگ��ر م ی تواند از‬ ‫انگی��زه واقع��ی وزارت خزان��ه داری و در حقیق��ت دولت‬ ‫امریک��ا مبن��ی ب��ر «شلی��ک ناگهانی ب��ه تواف��ق ژنو»‬ ‫پرده برداری کند‪:‬‬ ‫احتمال نخست‪ :‬تعدیل مواضع البی های تندرو در امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫مواضع تن��د سناتورها و اعضای مجل��س نمایندگان‬ ‫امریکا علیه امض��ای توافق نهایی با ای��ران و اعمال فشار‬ ‫مزمن و مستمری که در این خصوص بر وزارت امور خارجه‬ ‫امریکا و دولت اوباما وارد م ی شود‪ ،‬انها را در استانه برگزاری‬ ‫مذاکرات نیویورک در موضع «کن��ش جنجالی» قرار داده‬ ‫است‪ .‬مقامات امریکایی خ��ود نیز نسبت به هزینه بر بودن‬ ‫چنین کنشی واقف هستند اما در عین حال این گونه وانمود‬ ‫م ی کنند که جهت ریختن اب ب��ر اتش الب ی های تندرو در‬ ‫کنگره نیاز به چنی��ن مانوری دارند‪ .‬اظه��ارات محمد جواد‬ ‫گزارش ها‬ ‫اعمال تحریم های جدی��د ایاالت متحده امریکا علیه‬ ‫برنامه هسته ای صلح امی��ز کشورمان‪ ،‬ان ه��م در استانه‬ ‫برگزاری دور جدید مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫بسیاری از مخاطبان عام و خاص خ��ود را دچار سردرگمی‬ ‫کرده است! این سردرگمی از یک سو منبعث از دغدغه های‬ ‫حقوقی ناشی از امضای توافقی موق��ت میان طرفین و از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬برخاست��ه از انگاره ه��ا و مولفه های سیاسی و‬ ‫رفتاری طرف مقابل است‪.‬‬ ‫ط��رف مقابل��ی ک��ه در جری��ان مذاک��رات وین ‪6‬‬ ‫زی��ر بار «تصمی��م سخت» م��ورد انتظار جه��ت امضای‬ ‫توافقنامه نهایی با کشورمان نرف��ت و همین امر منجر به‬ ‫تمدید توافقنامه ژنو شد‪.‬‬ ‫بارها عنوان شده است که ترسی��م مختصات میدان‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪« 5+1‬سهل» و «ممتنع»‬ ‫است‪ .‬از یک سو صورت مساله‪ ،‬یعنی تمایل ای ران مبنی بر‬ ‫دستیابی به حقوق حقه خود به عنوان یکی از اعضای اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم ی ام��ری بدیهی و جزو ثوابت الیتغیر‬ ‫میدان مذاکرات محسوب م ی ش��ود‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬اینکه‬ ‫«ای ران چه م ی خواهد» سوالی ب��ا پاسخ معین است‪ .‬با این‬ ‫حال بخش متغیر و ممتنع مساله به جایی باز م ی گردد که‬ ‫طرف مقابل مرز میان «حقوق» و «سیاست» را به گونه ای‬ ‫ناشیانه با هم در م ی امیزد تا بتواند از «میز مذاکرات در ژنو»‬ ‫پلی به «صحنه عملیات نامتوازن خود در خاورمیانه» و نظام‬ ‫بی ن الملل بزند!‬ ‫وزارت خزانه داری ایاالت متحده اخی��را اعالم کرد که‬ ‫بیش از ‪ 25‬شرکت‪ ،‬بانک و ف��رد را که مظنون به همکاری‬ ‫در جهت توسعه برنامه هسته ای ای ران هستند تحریم کرد‪.‬‬ ‫دیوید کوهن‪ ،‬معاون وزیر خزان��ه داری امریکا در این‬ ‫خصوص اعالم کرد‪« :‬تصمی��م واشنگتن علیه بیش از ‪25‬‬ ‫شرکت و فرد که مظنون به همکاری در جهت توسعه ب رنامه‬ ‫هسته ای و کمک به دور زدن تحریم ها توسط ای ران هستند‪،‬‬ ‫نشان دهنده تداوم عزم ما در جه��ت اقدام علیه هر کسی‪،‬‬ ‫در هر جایی که تحریم ها را نقض م ی کند است! در نتیجه‬ ‫این تحریم ها‪ ،‬امریکای ی ها از انج��ام معامالت مالی با این‬ ‫افراد و شرکت ها منع شده و تمامی اموال شرکت ها و افراد‬ ‫تحریم شده در امریکا مصادره م ی شود‪».‬‬ ‫بانک اسیا‪ ،‬شرکت پشتیبانی هوانوردی اسیا‪ ،‬خطوط‬ ‫هوایی کاسپین‪ ،‬بانک قرض الحسن��ه رسالت (تمام شعب‬ ‫در جهان)‪ ،‬بانک قوامین (تمام شع��ب در جهان)‪ ،‬موسسه‬ ‫مالی «گلدن تکس»‪ ،‬شرکت جهان تک رویان پارس‪ ،‬بانک‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬بانک بی ن الملل��ی کیش‪ ،‬شرکت ماندگار بسپار‬ ‫کیمیا‪ ،‬خط��وط هوایی مع راج‪ ،‬موسسه عل��وم هسته ای و‬ ‫تحقیقات فن��اوری‪ ،‬شرکت سازه مرک��ب و سازمان نواوری‬ ‫و تحقیق��ات دفاع��ی از جمل��ه شرکت های��ی هستند که‬ ‫به لیس��ت جدی��د تحریم ه��ای وزارت خزان��ه داری اضافه‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص تحریم های‬ ‫اخیر وزارت خزانه داری امریکا نیز موید چنین احتمالی است‪:‬‬ ‫«این تحریم ها بیشتر ب��رای راض ی کردن گروه های‬ ‫فشاری است که در داخل امریکا با هرگونه توافقی مخالفند‪.‬‬ ‫همچنین در برخی موارد استفاده از برخی مالحظات فنی در‬ ‫چارچوب برنامه اقدام مشترک از سوی امریکا دیده م ی شود‪.‬‬ ‫اما اگر قرار باشد چنین روش��ی از سوی انها استفاده‬ ‫شود‪ ،‬ب رای ای ران هم این امکان وجود دارد باتوجه به برخی‬ ‫مالحظات فنی اقدام متقابل داشت��ه باشد اما ما عالقه مند‬ ‫به چنین کاری نیستیم و نم ی خواهیم در راستای خواست‬ ‫تندروها عمل کنی��م‪ .‬چنانچ��ه رفت��ار امریکای ی ها برای‬ ‫استفاده از تهدی��د و زور تحت تاثیر تحری��م ادامه یابد‪ ،‬ما‬ ‫هم اقدامات فن��ی را در چارچوب تواف��ق صورت م ی دهیم‬ ‫که خوشایند انها نیست‪ .‬ما ت��ا االن خویشتنداری کرده ایم‬ ‫اما اگ��ر ببینیم ای��ن روند ادام��ه دارد اق��دام متقابل انجام‬ ‫م ی دهیم‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫احتمال دوم‪ :‬سوء تفسیر امریکا از توافقنامه ژنو‬ ‫امضا کنندگان ان دانس��ت‪ .‬در این موضوع ما شاهد بودیم‬ ‫که در مقابل اقای دکتر ظریف که در ژنو حاضر بودند اعالم‬ ‫کردند ک��ه حق غن ی س��ازی حقی ذاتی اس��ت که مطابق‬ ‫ان پ ی تی به رسمیت شناخته ش��ده است‪ .‬در هر صورت در‬ ‫همان اوایل امضای توافقنامه ژنو اولین منازعات حقوقی دو‬ ‫طرف اغاز شد و امریکا سوء تفسیر و سوء برداشت خود را از‬ ‫توافقنامه ژنو (که در راستای منافع واشنگتن بوده و خواهد‬ ‫بود) اغ��از کرد که ادامه ای��ن منازعات به بح��ث تحریم ها‬ ‫کشیده شد‪ .‬امریک��ا بعد از توافقنامه ژن��و در چندین نوبت‬ ‫تحریم هایی را اعمال کرد که اوج این تحریم ها‪ ،‬تحریم های‬ ‫اخیر بود‪.‬‬ ‫اظهارات سی د عباس ع راقچی‪ ،‬معاون وزیر امور خارجه‬ ‫کشورمان نیز موید چنین مساله ای است‪« :‬در مورد حسن‬ ‫نیت امریک��ا در مذاکرات تردید وج��ود دارد‪ .‬دو طرف ب رای‬ ‫رسیدن به این توافق جدی هستند‪.‬‬ ‫برخی خواسته ها مغایر ب��ا روح توافق ژنو است با این‬ ‫حال ما سع��ی م ی کنیم به انها توج��ه کنیم‪ .‬برداشت های‬ ‫مختلفی در مورد توافق ژنو نسبت ب��ه امریکای ی ها داریم‪،‬‬ ‫انها م ی گویند تحریم های جدید ادامه تحریم های پیشین‬ ‫علیه ای ران بوده است‪ ،‬با این حال این اقدام خالف توافقات‬ ‫قبلی طرفین است‪.‬‬ ‫ما همچنان خوشبینانه در پشت میز مذاکرات حضور‬ ‫یافته و مصمم به توافق بوده و معتقدیم م ی توانیم به تمام‬ ‫مسائل پاسخ دهیم‪ .‬ما ایده های جدیدی داریم که م ی تواند‬ ‫سبب دستیابی به توافق جامع هست��ه ای شود‪ .‬ما تصویر‬ ‫روشنی از نتیجه مذاک��رات در ذهنمان داری��م و معتقدیم‬ ‫توافق دست یافتنی است و در تمام موارد شانس دستیابی‬ ‫به توافق وجود دارد‪».‬‬ ‫احتمال سوم‪ :‬فشار البی صهیونیسم در خالل نبرد غزه‬ ‫نقش الب��ی صهیونیس��م را نم ی ت��وان در معادالت‬ ‫سیاس��ت خارجی امریک��ا نادیده انگاش��ت‪ .‬این الب ی گری‬ ‫معموال در م��واردی که تل اوی��و در شرای��ط بحرانی قرار‬ ‫دارد‪ ،‬تقویت م ی شود‪ .‬واقعیت امر ای��ن است که در جریان‬ ‫نبرد اخیر غزه‪ ،‬جمهوری اسالمی ای��ران نقش اصل ی ترین‬ ‫حام ی حماس در خاورمیانه و نظام بی ن الملل را ایفا کرد‪ .‬این‬ ‫در حالی بود که مقامات تل اویو‪ ،‬مخصوصا بنیامین نتانیاهو‬ ‫نخس ت وزیر و اویگدور لیبرمن وزیر امور خارجه این رژیم بر‬ ‫سر تاکتی ک های نبرد و ادامه ی��ا عدم ادامه جنگ در غزه با‬ ‫مقامات ک��اخ سفید دچار اختالفاتی ش��ده بودند‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی واشنگت��ن تحت تاثیر الب ی ه��ای صهیونیستی‬ ‫در صدد انتقال دوب��اره پیام «حمایت کل��ی از موجودیت و‬ ‫امنیت رژیم صهیونیستی» به تل اوی��و برامد‪ .‬در این میان‬ ‫مقام��ات امریکایی ترجی��ح دادند این حمای��ت را در قالب‬ ‫اعمال تحریم های جدید علی��ه برنامه هسته ای صلح امیز‬ ‫کشورمان نشان دهند‪.‬‬ ‫احتمال دوم در خص��وص اعم��ال تحریم های اخیر‬ ‫وزارت خزان��ه داری امریک��ا‪ ،‬ب��ه سوء تفسیر ای��ن کشور از‬ ‫توافقنامه ژنو باز م ی گردد‪ .‬ایاالت متحده امریکا با اقدام اخیر‬ ‫احتمال چهارم‪ :‬استناد دوباره به روش چماق و هویج‬ ‫خود‪ ،‬عمال نه تنها مغایر با روح توافقنامه ژنو‪ ،‬بلکه مغایر با‬ ‫زبگنیو برژینسکی‪ ،‬مشاور امنیت ملی ایاالت متحده‬ ‫اصل توافقنامه ژنو عمل کرده و تعهدات حقوقی مسلم خود‬ ‫امریکا در دوران ریاست جمه��وری جیمی کارتر که یکی از‬ ‫در قبال ای ران را زیر پا گذاشته است‪ .‬مطابق توافقنامه ژنو‪،‬‬ ‫استراتژیس ت های ارشد سیاست خارجی این کشور محسوب‬ ‫اساسا اعمال هرگونه تحریم ت��ازه علیه جمهوری اسالمی‬ ‫م ی شود‪ ،‬در همان ابتدای حضور اوباما در کاخ سفید (پس از‬ ‫ای��ران و برنامه هسته ای صل��ح امیز کشورم��ان در طول‬ ‫پیروزی در انتخابات ‪ 2008‬میالدی) عنوان‬ ‫مذاکرات مجاز نخواهد بود‪.‬‬ ‫کرد که اصول و کلی��ات و استراتژی های‬ ‫ضمن انکه در اینجا قی��د «زمان»‬ ‫سیاست خارجی امریک��ا در دوران حضور‬ ‫نیز موضوعی��ت مهم��ی دارد‪ .‬به عبارت‬ ‫اوبام��ا در مسند ریاست جمه��وری تغییر‬ ‫بهتر‪ ،‬ایاالت متحده امریکا و اعضای ‪5+1‬‬ ‫‪• Suspend U.S. and EU sanctions on:‬‬ ‫نخواهد ک��رد‪ .‬یکی از این اص��ول ثابت‪،‬‬ ‫حق تصویب و اعمال تحریم های تازه در‬ ‫‪o Iran's petrochemical exports, as well as‬‬ ‫خصوص برنامه هسته ای ای ران را مطابق‬ ‫که وزرای ام��ور خارجه امریک��ا جملگی‬ ‫‪sanctions on associated services.5‬‬ ‫طرح اقدام مشت��رک ندارند‪ .‬ب��ا این حال‬ ‫نسبت به اج��را و عینیت بخش��ی به ان‬ ‫ های‬ ‫مقام��ات امریکایی اعم��ال تحریم‬ ‫متعهد هستند‪ ،‬استناد به روش یا استراتژی‬ ‫‪o Gold and precious metals, as well as‬‬ ‫اخی��ر وزارت خزان��ه داری را در راست��ای‬ ‫«چماق و هویج» است‪ .‬در خصوص این‬ ‫‪sanctions on associated services.‬‬ ‫تحریم های قبل��ی اعمال ش��ده‪ ،‬قبل از‬ ‫استرات��ژی و جزئی��ات ان تا کن��ون بارها‬ ‫‪• Suspend U.S. sanctions on Iran's auto‬‬ ‫به طور مفصل بحث شده است‪ .‬با این حال‬ ‫امضای توافقنامه ژنو و در راستای تکمیل‬ ‫ایاالت متحده امریک��ا در استانه برگزاری‬ ‫این تحریم ها مورد ارزیابی قرار داده و ان را‬ ‫‪industry, as well as sanctions on associated‬‬ ‫دور جدید مذاک��رات هسته ای میان ای ران‬ ‫مصداق تحریم ی تازه نم ی دانند‪.‬‬ ‫‪services.‬‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬در صدد ارسال پیام تهدید‪،‬‬ ‫در این خصوص الزم است کمی به‬ ‫‪• License the supply and installation in Iran‬‬ ‫عقب تر باز گردیم! زمانی که توافقنامه ژنو‬ ‫با هدف واهی تغییر رویکرد ای ران پای میز‬ ‫‪of‬‬ ‫‪spare‬‬ ‫‪parts for safety of flight for Iranian civil‬‬ ‫امضا شد بالفاصله بعد از امضای توافقنامه‬ ‫مذاکره برامده است‪.‬‬ ‫وزیر ام��ور خارجه امریک��ا در ژنو نشستی‬ ‫بدیهی است که هر ان��دازه به پایان‬ ‫‪aviation and associated services. License‬‬ ‫برگزار کرد و صراحتا اعالم کرد که نه تنها‬ ‫ضرب االج��ل زمان��ی دوم تعیین شده در‬ ‫‪safety related inspections and repairs in Iran‬‬ ‫اذرماه امسال نزدیک تر م ی شویم‪ ،‬رویکرد‬ ‫ای ران بلکه هیچ یک از اعضای امضا کننده‬ ‫‪as well‬‬ ‫سلبی و ایجابی امریکا (رویکردهای تهدید‬ ‫ان پ ی تی و اعض��ای اژان��س بی ن المللی‬ ‫‪as associated services.6‬‬ ‫انرژی اتم ی حق ذاتی مبنی بر غن ی سازی‬ ‫محور و فرصت محور) ب��ه صورت موازی‬ ‫اورانیوم را ندارن��د‪ .‬به عب��ارت بهتر جان‬ ‫در سیاست خارجی ای��ن کشور نسبت به‬ ‫‪• No new nuclear-related UN Security‬‬ ‫موضوع هست��ه ای ای��ران تقویت خواهد‬ ‫ک��ری از همان لحظه امض��ای توافقنامه‬ ‫‪Council sanctions.‬‬ ‫شد‪ .‬واشنگتن در صدد است ضمن اعمال‬ ‫ژنو‪،‬نخستین کارشکن ی ه��ای حقوقی را‬ ‫‪• No new EU nuclear-related sanctions.‬‬ ‫تحریم ه��ای اخی��ر‪ ،‬پی��ام «جدیت غرب‬ ‫در خص��وص توافقنامه مذک��ور اغاز کرد؛‬ ‫در اعمال تحریم ه��ای بیشتر در صورت‬ ‫کارشکن ی هایی که ریشه در منافع سیاسی‬ ‫‪• The U.S. Administration, acting‬‬ ‫شکست مذاکرات» را به ته��ران مخابره‬ ‫واشنگتن دارد‪.‬‬ ‫‪consistent with the respective roles of the‬‬ ‫کند‪.‬‬ ‫ادعاهای نادرس��ت و مغرضانه کری‬ ‫‪President and the‬‬ ‫این در حال ی است ک��ه مخابره این‬ ‫در خصوص حق ذات��ی غن ی سازی ای ران‬ ‫‪Congress, will refrain from imposing new‬‬ ‫پیام همواره برای کاخ سفی��د و متحدان‬ ‫(عدم قائل شدن این حق ب��رای ای ران) در‬ ‫حالی صورت گرفت ک��ه هانس بلیکس‪،‬‬ ‫غرب��ی ان هزینه ب��ر بوده اس��ت‪ .‬این بار‬ ‫‪nuclear-related sanctions.‬‬ ‫مدیرکل سابق اژان��س بی ن المللی انرژی‬ ‫باتوجه به تایید پایبندی ای ران به توافقنامه‬ ‫این بخش�ی از توافق نامه ژنو اس�ت که ضمن ان تعهد داده‬ ‫ژنو و اع�لام همکاری موث��ر کشورمان با‬ ‫اتمی صراحتا ادعای مقامات امریکایی را‬ ‫اژان��س بی ن المللی ان��رژی اتم ی از سوی‬ ‫شده بر تحری م ها علیه ایران افزوده نشود‬ ‫نقض کرده و حق استف��اده از غن ی سازی‬ ‫یوکیو ام‪.‬‬ ‫را مطابق ماده چهارم ان‪.‬پی‪ .‬تی متعلق به‬ ‫تکرار صدباره یک ادعا‬ ‫‪3‬‬ ‫استراتژی غرب مقابل ایران چیست؟‬ ‫سومین نکته در خص��وص اظهارات مایک��ل مان به‬ ‫کلی د واژه مبهم «توافق خوب» با ای ران باز م ی گردد‪ .‬به راستی‬ ‫منظورمان از این واژه که اتفاقا ه ر از گاهی توسط جان کری‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا و وندی شرمن معاون وی نیز مطرح‬ ‫م ی شود چیست؟ ایا منظور مایکل مان از «توافق خوب»‪،‬‬ ‫تمکین جمه��وری اسالمی ای��ران در ب راب��ر خواسته های‬ ‫نامعقول طرف مقابل است؟ ایا از دید گاه مایکل مان زمانی‬ ‫این توافق خوب حاصل م ی ش��ود که ته ران از خطوط قرمز‬ ‫خود در مذاکرات هسته ای عبور کند؟ اگر منظور مان از توافق‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫توافق نهایی با اعض�ای ‪« 5+1‬ممکن»‬ ‫اما متغیری وابس�ته ب�ه «عقالنیت طرف‬ ‫مقابل» محسوب می شود‪ .‬هر اندازه این‬ ‫عقالنیت در ط�رف مقابل تقویت ش�ود‪،‬‬ ‫احتمال رسیدن به توافق نهایی هسته ای‬ ‫نیز به طور مستقیم افزایش خواهد یافت‬ ‫خوب چنین توافق��ی است‪ ،‬هرگز چنی��ن روزی ب رای وی و‬ ‫دیپلمات های غ ربی فرار نخواهد رسید‪ .‬در هر صورت مایکل‬ ‫مان باید منظور خود را از توافق خوب با ای ران مشخص کند‪.‬‬ ‫البته مقامات غربی در این خصوص عبارات و جمالت کلی‬ ‫زیادی را بیان کرده ان��د‪ .‬عده ای مانند مان عن��وان کرده اند‬ ‫که توافق خ��وب توافقی است که ای��ران را وادار به استفاده‬ ‫صلح امیز از انرژی هست��ه ای کند! ای��ن در حالی است که‬ ‫اصل ادعای طرف غ ربی مبنی بر عدم صلح امیز بودن ب رنامه‬ ‫هسته ای ای ران کامال نادرست و مبتنی بر ادعاهای مخدوش‬ ‫حقوقی است‪ .‬در ادامه مایکل مان مساله عدم دستیابی به‬ ‫توافق جامع تا پایان ضرب االجل اول تعیین شده در توافقنامه‬ ‫ژنو را مدنظر قرار داده است‪ .‬با این ح��ال مایکل مان اساسا‬ ‫اعالم نکرده که نقش اعضای ‪ ،5+1‬مخصوصا امریکا و سه‬ ‫کشور اروپایی در این مساله تا چه اندازه ای منفی بوده است‪.‬‬ ‫مایکل مان از کنار مساله عدم دستیابی ای ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫به توافق جامع تا پایان ضرب االجل اول تعیین شده در توافق‬ ‫ژنو به سادگی گذشته و به ریشه یابی موضوع نپرداخته و البته‬ ‫بر همگان مسجل است که ریشه یابی واقعی این موضوع‬ ‫کام�لا به ض��رر ط��رف غربی‬ ‫خواهد ب��ود‪ .‬مایکل مان مسلما‬ ‫در اینده نیز مقابل دوربی ن های‬ ‫خبرنگاران ق��رار خواهد گرفت‬ ‫و از مذاک��رات خواه��د گفت‪ .‬او‬ ‫خواهد گفت که «مذاکرات دارد‬ ‫به صورتی جدی از سوی دو طرف‬ ‫دنب��ال م ی شود و ه��ر دو طرف‬ ‫درصدد هستند بتوانند به توافقی‬ ‫جامع با یکدیگر دست پی دا کنند‪.‬‬ ‫با این وجود بای��د توافق نهایی‪،‬‬ ‫توافق��ی واقع��ا جام��ع و خوب‬ ‫باشد‪ .‬از این رو باید سخت ی های‬ ‫کار را نیز در رون��د فعلی در نظر‬ ‫گرف��ت‪ ....‬هر دو ط��رف در این‬ ‫خصوص مالحظات��ی دارند که‬ ‫در جریان مذاکرات به انها اشاره‬ ‫ش��ده اس��ت‪ ....‬البت��ه در اینجا‬ ‫نم ی خواهم ب��ه جزئیات مدنظر‬ ‫اشاره کنم‪ »....‬تکرار این جمالت‬ ‫از سوی مایکل م��ان غی ر قابل‬ ‫اجتناب خواهد ب��ود‪ .‬البته او در‬ ‫کل سع��ی دارد از «جدی بودن‬ ‫طرفین» ب رای دستیابی به توافق‬ ‫نهایی سخن به می��ان اورد و مانند همیش��ه از پرداختن به‬ ‫جزئیات نیز اجتن��اب کند! نکته جالب توج��ه اینکه مایکل‬ ‫مان در همین کل ی گویی نیز بعض��ا دچار تناقض م ی شود‪.‬‬ ‫در نهایت اینک��ه توافق نهایی با اعض��ای ‪« 5+1‬ممکن»‬ ‫اما متغیری وابسته ب��ه «عقالنیت طرف مقابل» محسوب‬ ‫م ی شود‪ .‬هر ان��دازه این عقالنیت در ط��رف مقابل تقویت‬ ‫شود‪ ،‬احتمال رسیدن به تواف��ق نهایی هسته ای نیز به طور‬ ‫مستقیم افزایش خواهد یافت و البته عکس این قاعده نیز‬ ‫صادق است‪ .‬در این میان هرگونه مواجهه سیاسی با موضوع‬ ‫هسته ای ای ران و استناد به روش های بازدارنده مخرب و مانع‬ ‫از امضای توافق نهای��ی خواهد بود‪ .‬با این ح��ال اظهارات‬ ‫مایکل م��ان در خصوص مه��م بودن مذاک��رات هسته ای‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬ب رای جهان را م ی توان تنها جمله گویا و‬ ‫غی ر مبهم وی در توصیف میدان مذاکرات هسته ای دانست‪.‬‬ ‫این مذاکرات ب رای نظام بی ن الملل از اهمیت زیادی برخوردار‬ ‫است اما این مساله تاثیری در تغییر‪ ،‬جابه جایی یا از بین رفتن‬ ‫خطوط قرمز هسته ای ای ران در مذاک��رات نخواهد داشت و‬ ‫موضوعی که دیپلمات های غربی و اعضای ‪ 5+1‬با گذشت‬ ‫چندین دور مذاکره ان را درک کرده اند‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫«ما نسب��ت به رسیدن ب��ه توافق خوب ب��ا ای ران در‬ ‫سریع ترین زمان ممکن مصمم هستیم‪».‬‬ ‫این جمله ب رای بسیاری از مخاطبان مذاکرات هسته ای‬ ‫ای ران و اعض��ای ‪،5+1‬خصوصا خبرنگاران��ی که در صحنه‬ ‫مذاکرات حضور دارند اشناست! سخنی که تکرار ان از سوی‬ ‫«مایکل مان» سخنگوی کاترین اشتون دیگر تا حدود زیادی‬ ‫خسته کننده شده است! این بار نیز سخنگوی نماینده اتحادیه‬ ‫اروپا در مذاکرات هسته ای با ای ران ترجیح داده است همین‬ ‫جمله تکراری را در گفت وگو با شبکه پرس ت ی وی بر زبان اورد‬ ‫تا مبادا در روند تکرار سلسله وار این جمله خللی ایجاد شود‪:‬‬ ‫«گروه ‪ 5+1‬مصمم است هر چ��ه سریعتر به توافقی‬ ‫خوب با ای ران دست پیدا کند‪.‬روشن است که ما نتوانستیم تا‬ ‫بیستم ژوئیه به توافق جامع دست‬ ‫پیدا کنی��م اما توانستی��م برنامه‬ ‫اقدام مشت��رک را تمدید کنیم‪ .‬از‬ ‫این رو از طرف ما‪ ،‬یعنی گروه سه‬ ‫کشور اروپایی به عالوه سه کشور‬ ‫غی راروپای��ی‪ ،‬مصمم هستیم هر‬ ‫چه سریعتر که ممک��ن باشد به‬ ‫توافقی خوب با ای��ران برسیم‪.‬ما‬ ‫بر این باوریم این توافق هم ب رای‬ ‫جهان و هم ب رای م��ا و هم ب رای‬ ‫ایران مهم اس��ت‪ ».‬واقعیت امر‬ ‫این است که ادع��ای مایکل مان‬ ‫دیگر ب رای کمتر کسی قابل قبول‬ ‫اس��ت! در جریان مذاک��رات وین‬ ‫‪ 6‬اعضای ‪ 5+1‬عم�لا از فرصت‬ ‫طالیی به دست امده ب رای امضای‬ ‫توافق نهای��ی با ای��ران استفاده‬ ‫نکردند و تروئیک��ای اروپایی نیز‬ ‫همگام با ایاالت متح��ده امریکا‬ ‫در رقم خوردن این نتیجه سهیم‬ ‫و دخی��ل ب��وده اس��ت‪ .‬مایکل‬ ‫مان سع��ی دارد در سخنان خود‬ ‫از جمالت��ی استف��اده کن��د که‬ ‫مصداق یابی ان با چاشنی اشکال‬ ‫و ابهام همراه باشد‪ .‬به نظر م ی رسد اصل ی ترین ای رادی که بر‬ ‫سخنان مایکل مان وارد است‪ ،‬ب��ه همان پی ش فرض اولیه‬ ‫خود در خصوص اتحاد گ��روه ‪ 5+1‬در خصوص رسیدن به‬ ‫توافق جامع با ای ران باز گردد‪ .‬در جریان مذاکرات وین ‪ 6‬شاهد‬ ‫بروز شکافی عینی میان مواضع امریکا و تروئیکای اروپایی‬ ‫با نمایندگان روسیه و چین بودیم‪ .‬این شکاف به قدری پررنگ‬ ‫بود که لوران فابیوس‪ ،‬وزیر امور خارجه فرانسه نتوانست ان‬ ‫را کتمان کند و در سخنان��ی جنجال ب رانگیز از بروز اختالف‬ ‫میان اعضای ‪ 5+1‬بر سر نحوه مواجه��ه یا تعامل با برنامه‬ ‫هسته ای ای ران خبر داد‪ .‬ارائه این «کد تعیی ن کننده» از سوی‬ ‫فابیوس ب رای ابطال پی ش فرض ابتدایی مایکل مان و دیگر‬ ‫مقامات غ ربی مبنی بر اتحاد مواضع ‪ 5+1‬در قبال جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران کافی به نظر م ی رسد‪ .‬در چنین شرایطی دیگر‬ ‫کمتر کسی ادعای مایکل م��ان در خصوص اتحاد اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در مذاکرات هسته ای با ای ران را باور م ی کند!‬ ‫دومین نکته در خصوص مواضع اخیر مایکل مان به‬ ‫ادعای وی در خصوص تالش اعض��ای ‪ 5+1‬ب رای رسیدن‬ ‫توافق با ای ران در سریع ترین زم��ان ممکن باز م ی گردد‪ .‬این‬ ‫ادعای مایکل مان در جریان مذاک��رات وین ‪،4‬وین ‪ 5‬و وین‬ ‫‪ 6‬عمال مخدوش ش��ده است‪ .‬در جری��ان سلسله مذاکرات‬ ‫وین‪ ،‬امریکا و تروئیک��ای اروپایی عمال با ط��رح مطالبات‬ ‫غی ر حقوقی‪ ،‬ناعادالنه و غی ر مرتبط با پرونده هسته ای ای ران‬ ‫(از جمله طرح موض��وع توان موشکی) می��ز مذاکرات را به‬ ‫صحنه نزاع تبدیل کردند‪ .‬همچنین وضع تحریم های وزارت‬ ‫خزانه داری امریک��ا علیه ای ران و برخ��ی اظهارنظرهای تند‬ ‫مقامات غربی علیه برنامه هست��ه ای صلح امیز کشورمان‬ ‫عمال به مثابه ضربه گیری در مسیر رسیدن به توافق نهایی‬ ‫مورد شناسایی افکار عمومی جهان قرار گرفته اند‪ .‬از این رو‬ ‫غرب عمال فرصت های مهمی را در برهه های زمانی حساس‬ ‫از دست داده و در چنین شرایط��ی نم ی تواند ادعای تالش‬ ‫ب رای رسیدن به توافق نهایی در اسرع وقت را داشته باشد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪29‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیاست‬ ‫پایان شبح فراکسیون اعتدال‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫رهروان والیت دیگر با خطر انشعاب مواجه نیستند‬ ‫«تعیین هیات موس��س فراکسیون اعتدال» خبری‬ ‫بود که یک��ی از خبرگزاری ها روی خروجی ق��رار داد و البته‬ ‫واکنش هایی به دنبال داشت‪ .‬در ای��ن میان حامیان دولت‬ ‫خبر تشکیل این فراکسیون را استراتژی فراکسیون اقلیت‬ ‫دانستند و گفتند که اصولگرایان اقلیت مجلس و رسانه های‬ ‫وابسته ب��ه انها به دنب��ال انشقاق در فراکسی��ون اکثریت‬ ‫مجلس هستند‪ .‬زمزمه تشکیل فراکسیون اعتدال پی ش تر‬ ‫در خردادم��اه و زمانی که ق��رار ب��ود هیات رئیسه مجلس‬ ‫بار دیگر انتخاب شوند‪ ،‬شنیده شده ب��ود‪ .‬زمزمه ای که اگر‬ ‫تحقیق م ی یاف��ت جایگاه الریجان��ی را تضعیف م ی کرد‪.‬‬ ‫از همین روست ک��ه برخی از نمایندگان ب��ر این باورند که‬ ‫تشکیل فراکسیون اعتدال بیش از انکه خواسته نزدیکان‬ ‫دولت در مجلس باشد‪ ،‬مطلوب تندروهای پایداری مجلس‬ ‫است‪.‬‬ ‫علی مطهری‪ ،‬نماینده مردم ته ران در مجلس شورای‬ ‫اسالمی که گفته م ی ش��د به دنبال تشکیل هیات موسس‬ ‫فراکسیون اعتدال اس��ت‪ ،‬در اظهاراتی صری��ح با تکذیب‬ ‫این خبر گفت‪« :‬انتشار این خبر با ه��دف صورت گرفته و‬ ‫یک نوع فرصت طلبی سیاسی اس��ت‪ .‬عده ای م ی خواهند‬ ‫در فراکسی��ون رهروان تفرق��ه ایجاد کنن��د و به طور کلی‬ ‫هدف شان تضعیف رئیس مجلس اس��ت و از هر بهانه ای‬ ‫ب رای رسیدن به این هدف استفاده م ی کنند‪».‬‬ ‫وی تاکید کرد‪« :‬هیچ نماین��ده ای مصاحب ه ای درباره‬ ‫این فراکسی��ون نداشت��ه و موضوع تشکی��ل فراکسیون‬ ‫جدید در مجلس مرب��وط به چند ماه پی��ش است و بحث‬ ‫امروز نیست‪ .‬البته چون مالحظات��ی داشتیم این موضوع‬ ‫مسکوت ماند و همچنان در هم��ان شرایط قبل هستیم و‬ ‫مساله جدیدی پیش نیامده است‪ .‬قطعا در صورت رسیدن‬ ‫به تصمیم‪ ،‬با افراد مختلف خصوصا جناب اقای الریجانی‬ ‫مشورت م ی کنیم‪».‬‬ ‫در این زمینه «غالمعلی جعف��رزاده ایمن ابادی» هم‬ ‫انشعاب نمایندگ��ان عضو فراکسیون ره��روان والیت را از‬ ‫رهروان‬ ‫از بدنه‬ ‫بزرگدولت‬ ‫حامیان‬ ‫صورتی که‬ ‫حتی با‬ ‫گفت‪« :‬من‬ ‫خواند و‬ ‫اشتباهی‬ ‫دراکسیون‬ ‫این فر‬ ‫فراکسیون‬ ‫مقابل‬ ‫فراکسیون‬ ‫اعضای‪،‬این‬ ‫جداشوند ‬ ‫مخالف‬ ‫ کردم انها نیز‬ ‫صحبتدرم ی‬ ‫دولت که‬ ‫برخی از‬ ‫اینف تری‬ ‫موقعی�تبرضعی‬ ‫اصولگرایان در‬ ‫قراربرخی‬ ‫اعتقادند که‬ ‫اکسیونی بودند و‬ ‫تشکیل چنین فر‬ ‫تشکیل این‬ ‫خواهان‬ ‫مجل��س‬ ‫امکانتندرو‬ ‫اصولگرای‬ ‫اعضای‬ ‫ت رئیسه‬ ‫جایگاههیا‬ ‫تغییردر‬ ‫ گیردو‬ ‫از می‬ ‫مجلس‬ ‫الریجانیدردرمسیر‬ ‫وجودانشقاق��ی‬ ‫هستند تا‬ ‫اکثریتاخیر‬ ‫یک سال‬ ‫فراکسیوندارد‪.‬‬ ‫وجود‬ ‫در راس هرم مجلس نش�ان داد که بیش از‬ ‫همهبهدولتکمکمی کند‬ ‫ایجاد کنند‪».‬‬ ‫نماین��ده م��ردم رش��ت در مجل��س اظه��ار داشت‪:‬‬ ‫«نمایندگان نباید با یک موضوع ی��ا استیضاح‪ ،‬اتحاد خود‬ ‫را از دست بدهند و به دنبال تضعیف نمایندگان معتدل که‬ ‫در قالب فراکسیون رهروان حضور دارند‪ ،‬حرکت کنند‪».‬‬ ‫وی «علی الریجانی» رئیس مجلس را فردی مومن‪،‬‬ ‫انقالبی‪ ،‬دانشمند‪ ،‬زیرک و در مسیر اعتدال دانست و افزود‪:‬‬ ‫«ریاست الریجانی ب��ر فراکسیون ره��روان والیت‪ ،‬مسیر‬ ‫اعتدالی این فراکسیون را تسهیل کرده است‪».‬‬ ‫به هرح��ال اگرچه پ��س از انتشار این خب��ر برخی از‬ ‫حامیان دولت چ��ون کمال الدی��ن پیرموذن‪،‬اب راهیم نکو و‬ ‫عابد فتاحی بر تشکیل فراکسیون اعتدال تاکید داشتند‪ ،‬اما‬ ‫چند روز بعد این نمایندگان هم در اظهاراتی اعالم کردند که‬ ‫تشکیل فراکسیون اعتدال به مصلحت نیست‪.‬‬ ‫دع��وای تشکیل فراکسی��ون اعتدال ب��ه نمایندگان‬ ‫و روزنامه کیهان نی��ز کشیده ش��د‪ .‬کمال الدین پیرموذن‪،‬‬ ‫نماینده اصالح طلب مجلس ش��ورای اسالمی که بیش از‬ ‫سایر نمایندگان مجلس به دولت نزدی��ک است با انتقاد از‬ ‫برخی رسانه ها گفت‪« :‬ما وکیل دولتی هستیم که برامده از‬ ‫اراده اکثریت ملتی است که به تدبیر‪ ،‬اعتدال و امید رای داده‬ ‫است‪ .‬ما هم حام ی مطلق ای��ن تفکر هستیم اما افراطیون‬ ‫بدانند که با مطرح ک��ردن فراکسیون اعت��دال نم ی توانند‬ ‫تفرقه بیندازند تا حکومت کنند‪».‬‬ ‫نماینده م��ردم اردبیل تاکی��د کرد‪« :‬ما ت��ا پایان کار‬ ‫مجلس نهم به هی چ وج��ه فراکسیون اعتدال‪ ،‬ندای ملت یا‬ ‫گزارش ها‬ ‫چالش «ندا» برای مشارکت‬ ‫واکنش ها به مصاحبه مثلث با صادق خرازی ادامه دارد‬ ‫حمله تند جالیی پور به ندا‬ ‫یکی از تندترین حمالت را به تشک��ل ندا حمیدرضا‬ ‫جالی ی پور داش��ت‪ .‬او جزو اعضای اصل��ی حزب مشارکت‬ ‫است؛ حزبی که بعد از انتخابات ‪ 88‬دفترش پلمپ و از سوی‬ ‫قوه قضائیه فعالیتش منحل شد‪ .‬اتفاقا یکی از نقاط درگیری‬ ‫میان ندا و اصالح طلب��ان همی ن جا بود؛ جای��ی که برخی‬ ‫م ی گفتند ندا ب��رای عبور اصالح طلب��ان و مشارکت پدیده‬ ‫امده است‪ .‬شاید مشارکت هم ب ی دلیل نیست که بیشترین‬ ‫انتقادات را به تشکیالت ندا مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫جالی ی پور در این باره در گفت وگوی مفصلی با اعتماد‬ ‫انتقادات تندی را روانه تشکل ن��دا و به ویژه شخص صادق‬ ‫خ رازی م ی کند‪ .‬به اعتقاد جالی ی پور‪ ،‬عارف و خ رازی هرگز‬ ‫باهم قابل مقایسه نیستند‪« :‬اینکه یک تعدادی م ی خواهند‬ ‫یک جمعی داشته باشند به لحاظ ح��ق قانونی که اشکال‬ ‫ندارد‪ .‬ولی از لحاظ وزن سیاس��ی و اجتماعی کار انها اصال‬ ‫با عارف قابل مقایسه نیست‪ .‬اقای عارف را با اقای خ رازی‬ ‫مقایسه نکنید‪ .‬عارف یک عقبه بروک��رات پاکیزه دارد‪ ،‬در‬ ‫افکار عمومی شناخته شده است و در میان نخبگان کشور‬ ‫مورد اعتناست‪ .‬حزب ندا یک جریان سیاسی معتنابه[= قابل‬ ‫توجه] نیست و تا اینجا بیشتر اعالم عالقه چند نفر نه چندان‬ ‫هماهنگ به ک��ار سیاسی است‪ .‬یک س��ال دیگر دقی ق تر‬ ‫م ی توان راجع به ان صحبت کرد‪».‬‬ ‫جالی ی پور که خود دکت��رای جامع ه شناسی سیاسی‬ ‫دارد‪ ،‬شرایط و سرمایه های ی��ک تشکل سیاسی را اینگونه‬ ‫برم ی شمرد‪« :‬یک تشکل سیاسی چندین سرمایه م ی خواهد‬ ‫که اولین ان سرمایه اخالق��ی و اجتماعی شخصی ت های‬ ‫اصلی است‪ .‬این سرمایه با شع��ار یا فرصت طلبی به دست‬ ‫نم ی اید و بیشتر با کارنامه کوشش و ایثارگری در راه اصالح‬ ‫امور کشور به دست م ی اید‪ ،‬ان هم بدون منت‪».‬‬ ‫او تلویحا اشاره اعضای ن��دا را به فرصت طلبی متهم‬ ‫کرده و انه��ا را فاق��د شخصی ت های اصل��ی برم ی شمرد؛‬ ‫انتقادی که دیگران نیز به ن��دا وارد م ی کنند‪ .‬انها معتقدند‬ ‫که غیر از ص��ادق خ رازی و محمدرضا تاجی��ک انها دارای‬ ‫شخصی ت های اصلی و محوری نیستند‪.‬‬ ‫جالی ی پور دراین باره توضی��ح م ی دهد‪« :‬یک تشکل‬ ‫سیاسی نخبه سیاس��ی ابدیده م ی خواهد ک��ه وقتی مثل‬ ‫بهزاد نبوی یک موضوع سیاسی را تحلیل م ی کند اجتماع‬ ‫نخبگان سیاس��ی ان را جدی بگیرند وگرن��ه مثل تشکل‬ ‫یک شبه ابادگران دوره احمدی نژاد م ی شود‪ .‬تشکل سیاسی‬ ‫سرمایه اجتماعی معتنابه م ی خواهد و سرمایه اجتماعی به‬ ‫راحتی به دست نم ی اید‪ .‬سرمایه اجتماعی بیشتر حاصل کار‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ش نیروهای‬ ‫یکسال پس از پیروزی حسن روحانی ارای ‬ ‫سیاسی دچ��ار تغییر و تحوالت م ی شود ک��ه از یک سو به‬ ‫دولت او کمک م ی کند و از سوی دیگر امکان اسی ب رساندن‬ ‫به بدنه اجتماعی رایی که او در س��ال ‪ 92‬کسب کرد وجود‬ ‫دارد‪ .‬کلید خوردن تشکیالت «ندا» از چند منظر مهم بود‪.‬‬ ‫اول؛ اختالفاتی که ب��ا راه اندازی این تشکی�لات در میان‬ ‫اصالح طلبان ایجاد ش��د‪ .‬دوم؛ تقاضا ب رای فعالیت سیاسی‬ ‫بیشتر توسط بدنه رای اصالح طلبان‪.‬‬ ‫نیروهای سیاسی اصالح طلبان بع��د از انتخابات ‪88‬‬ ‫سازمان های سیاسی و اجتماعی خود را از دست دادند‪ .‬سران ‬ ‫انها به زندان افتادند‪ .‬بدنه و نیروه��ای رتبه دوم انها نیز در‬ ‫نبود راس هرم از فعالی��ت بازایستادند‪ .‬انتخابات سال ‪ 92‬با‬ ‫وجودی که هنوز سران و یا همان نسل اول اصالحات را یا در‬ ‫زندان داشت و یا در سکوت‪ ،‬فضایی ایجاد کرد تا نیروهای‬ ‫تربی ت شده توسط انها ب��ار دیگر فعال شون��د‪ .‬این نیروها‬ ‫توانستند کمک زیادی به پی��روزی روحانی کنند‪ .‬انقدر که‬ ‫حتی بعدها برخی به دنبال سهم خواهی در این رابطه بودند‪.‬‬ ‫به هر ترتیب انچه مسل��م است این بود که م ی توان‬ ‫به طور قطع گفت نیروهایی که در جریان اعتراض انتخابات‬ ‫‪ 88‬دستگیر نش��ده بودند و یا فاصله خودش��ان را با جریان‬ ‫تندرو ضمن سکوت حفظ کرده بودند‪ ،‬فضا را ب رای فعالیت‬ ‫بازتر یافتند‪ .‬در این رابط��ه نگاه دولت نیز کمک کننده بود‪.‬‬ ‫از همی ن جا بود که برخ��ی از جوانان اصالح طل��ب و یا به‬ ‫قول خودشان «نسل دوم اصالح��ات» تالش کردند حول‬ ‫محور فردی که در میان اصولگرایان و اصالح طلبان دارای‬ ‫وجهه ای قابل احترام بود‪ ،‬جم��ع شوند‪ .‬اما انها با مشکالت‬ ‫زیادی روبه رو شدند‪ .‬در هفته گذشته اعتراضات به این گروه‬ ‫باال گرفت‪ .‬هنوز مجوز فعالیت انها در وزارت کشور تصویب‬ ‫نشده بود که مجبور شدند نامش��ان را از «ندا» (که مخفف‬ ‫نسل دوم اصالح طلبان بود) به «ندای ای رانیان» تغییر دهند‪.‬‬ ‫در سطح دیگ��ر از تحلی��ل وضعیت سیاس��ی انها‬ ‫م ی توان به اینجا رسید که اکنون اصالح طلبان با شورشی‬ ‫مخفی مواج��ه شده اند؛ ی��ک ش��ورش از درون‪ .‬پایه های‬ ‫این نافرمان��ی تشکیالت��ی درس��ت از همان جایی ریشه‬ ‫م ی گیرد ک��ه ژنرال ه��ای اصالح طلب هن��وز نتوانسته اند‬ ‫راهی ب رای بازگشت به قدرت رسمی پیدا کنند و با اصرار بر‬ ‫خواست های حداکثری رابطه ای از تقابل با شرایط موجود را‬ ‫حفظ کرده اند‪ .‬به یک معنا در میان ژنرال ها هنوز حرف بر‬ ‫سر این است که با ماندن بر سر حرف های پیشین م ی توان‬ ‫حاکمیت را به این نقطه رسان��د که خواست عمومی «این‬ ‫است و ان» و درست همین جاست که م ی گویند با شرایط‬ ‫موجود وعدم براورده شدن خواست های حداکثری نم ی توان‬ ‫و نباید وارد قدرت رسمی شد‪ .‬انها البته ب رای شرایط موجود‬ ‫و چگونگی سیاست ورزی در ان ب رای بدنه هیچ حرفی ندارند‬ ‫و «ندانم گویی» پیشه کرده اند‪.‬‬ ‫بدنه اما حرف دیگری دارد‪ .‬جوان های اصالح طلب که‬ ‫اکنون قالبی از «طبقه پیشتاز» شده اند‪ ،‬از خرداد ‪ 92‬به این‬ ‫نتیجه رسیده اند که م ی توان در شرایط موجود هم کار کرد‬ ‫و نماینده در قدرت رسمی کشور داش��ت‪ .‬انها مانند سران‬ ‫اصالح طلب نیستند که بپندارند بای��د همچنان صبر کرد‪.‬‬ ‫«طبقه پیشتاز» به «استفاده شوندگ��ی» در قدرت رسمی‬ ‫م ی اندیشد‪ .‬چنین است که از چنین تقابل فکری میان سر و‬ ‫بدنه «ندا» اعالم موجودیت م ی کند؛ یک انقالب در اردوگاه‬ ‫اصالح طلبان‪ .‬شورشی از بدنه علیه ژنرال ها‪.‬‬ ‫«ندا» م ی گوی��د م ی توان با گذش��ت از خواست های‬ ‫حداکثری فرصت بودن در قدرت را تجربه کرد؛ باید از جایگاه‬ ‫اپوزیسیون خارج و به بخشی از قدرت تبدیل شد‪ .‬این همه‬ ‫حرف طبقه پیشتاز است‪ .‬این حرف و سخ��ن اما به مذاق‬ ‫اصالح طلبان خوش نیامده است‪.‬‬ ‫ح��اال ی��ک کودت��ای رسان��ه ای برپ��ا ش��ده است‪.‬‬ ‫اصالح طلب��ان ب��ا تم��ام ق��وا مقاب��ل جوان��ان پیشت��از‬ ‫ایستاده اند و انه��ا را به حاکمیتی ب��ودن و مشکوک بودن‬ ‫تشبیه م ی کنند‪.‬‬ ‫سراسر هفته گذشته پر بود از اظهارنظرهای نیروهای‬ ‫اصالح طلب درباره ای��ن تشکل‪ .‬دفاعیات ص��ادق خ رازی‬ ‫و اع�لام این موضع ک��ه «تا اخ��ر م ی ایست��م» در شماره‬ ‫گذشته هفته نامه مثلث هم در این زمین��ه ب ی تاثیر نبود و‬ ‫واکنش هایی را نیز به دنبال داشت‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫صدای ملت تشکیل نخواهی��م داد چراکه بنده با دولت ی ها‬ ‫هماهن��گ هستم و م ی دان��م دولت هم مواف��ق تشکیل‬ ‫چنی��ن فراکسیونی نیس��ت‪ ».‬اظهارات پیرم��وذن ادعای‬ ‫مهم ی است‪ .‬او تاکید دارد که «دول��ت هم موافق تشکیل‬ ‫چنی��ن فراکسیونی نیست» اما چرا دول��ت باید با تشکیل‬ ‫چنین فراکسیونی مخالف باشد؟ ب��ه نظر م ی رسد بهترین‬ ‫دلیل دولت نقشی است که الریجان��ی در مجلس در حال‬ ‫ایفا کردن است‪.‬‬ ‫در صورتی ک��ه حامیان دول��ت از بدنه ره��روان جدا‬ ‫شوند‪ ،‬این فراکسیون در مقابل فراکسیون اصولگرایان در‬ ‫موقعیت ضعی ف تری قرار م ی گیرد و امکان تغییر در جایگاه‬ ‫هیات رئیسه وجود دارد‪ .‬وج��ود الریجانی در یک سال اخیر‬ ‫در راس هرم مجلس نشان داد که بی��ش از همه به دولت‬ ‫کمک م ی کند‪.‬‬ ‫اب راهیم نکو‪ ،‬عضو فراکسیون رهروان والیت مجلس‬ ‫شورای اسالمی بع��د از استیضاح و ناراحت��ی دولت از رای‬ ‫نیاوردن وزیر توضیح داد که با رایزن ی هایی که انجام دادند‬ ‫به دنبال کاه��ش اختالفات ب��وده و «در این��ده نتیجه این‬ ‫رایزن ی ها مشهود خواهد بود‪ ».‬او م ی گوید این اقدامات سبب‬ ‫م ی شود تا در مجلس مقتدرتر عمل کنند‪.‬‬ ‫وی ضمن مخالفت با تشکیل فراکسیون های کوچک‬ ‫در مجلس گفته بود‪« :‬ما فعال به این نتیجه رسیده ایم که‬ ‫از فراکسیون رهروان والیت حمایت کنیم البته در جلسات‬ ‫اخیر این بح��ث را نیز مطرح کرده ایم ک��ه فراکسیون های‬ ‫کوچک در صورت شکل گیری به اصول فراکسیون رهروان‬ ‫والیت پایبند باشند‪ .‬باید به گونه ای عمل کنیم که اتفاقات‬ ‫گذشته تکرار نشود و به نوع��ی از متزلزل شدن فراکسیون‬ ‫رهروان والیت جلوگیری کنیم‪».‬‬ ‫نکو گفت‪« :‬فراکسیون اقلیت مجلس نه تنها ارزوی‬ ‫انشقاق در رهروان والیت را دارند بلکه شاید ب رای این اتفاق‬ ‫نذری هم بکنند ت��ا با تشکی��ل فراکسیون های کوچک و‬ ‫انشقاق در رهروان والیت بتوانند به اهدافشان برسند بناب راین‬ ‫ما هم تالش م ی کنیم جلوی ای��ن اسی ب ها را بگیریم و در‬ ‫این راستا چه بسا چارچوب های��ی را تعیین کنیم تا نظ رات‬ ‫همه تامین شود‪».‬‬ ‫از سوی دیگ��ر عابد فتاحی‪ ،‬از دیگ��ر نمایندگانی که‬ ‫گفته م ی شد به دنبال تشکیل فراکسیون اعتدال است تاکید‬ ‫کرد که فراکسیون اقلیت مجلس به دنبال اختالف افکنی‬ ‫در فراکسیون رهروان والیت اس��ت‪ .‬او م ی گوید در مقابل‬ ‫انها درحال حاض��ر قصد تشکیل فراکسی��ون اعتدال را به‬ ‫نفع کشور ندارند‪.‬‬ ‫رمضانعل��ی سبحانی ف��رد‪ ،‬دیگر عض��و فراکسیون‬ ‫رهروان والیت نی��ز از عدم وجود عزم ج��دی ب رای تشکیل‬ ‫چنین فراکسیونی خب��ر داد و گفت‪« :‬ب��رای جلوگیری از‬ ‫هماهنگی و تعام��ل فراکسی��ون ره��روان والیت گاهی‬ ‫موضوع تشکیل فراکسیون اعتدال مطرح م ی شود‪ ،‬درحالی‬ ‫که چنین عزم ی در مجلس وجود ندارد‪ ».‬وی اظهار داشت‪:‬‬ ‫«اگرچه برخی با مطرح ک��ردن تشکیل فراکسیون اعتدال‬ ‫به دنبال اختالف افکن��ی در فراکسی��ون اکثریت مجلس‬ ‫هستند‪ ،‬اما باید بگوی��م درحال حاضر تصمی��م و اراده ای‬ ‫ب رای تشکیل فراکسی��ون اعتدال و جدا ش��دن از رهروان‬ ‫والیت نداریم‪».‬‬ ‫ب��ا این اوص��اف به نظ��ر م ی رسی��د ک��ه در اندیشه‬ ‫نمایندگان فراکسیون رهروان والی��ت نیاز به یک بازنگری‬ ‫احس��اس م ی ش��ود‪ .‬انچنان که ج��واد ه��روی‪ ،‬عضو این‬ ‫فراکسیون ان را توضیح م ی ده��د‪« :‬فراکسیون رهروان در‬ ‫روزهای گذشت��ه جلسات متعددی گذاشت��ه که محور انها‬ ‫هم یک بازنگری در وضعی��ت کمی و کیفی این مجموعه‬ ‫بود و نهایتا ه��م به این نتیج��ه رسیده که دچ��ار تزلزل و‬ ‫ضعف بنیه کم��ی شده اس��ت‪ ،‬اما بنیه کیف��ی همچنان‬ ‫وجود دارد‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫ب ی منت کردن ب رای همه ای رانیان و نه صرفا خودی هاست‪،‬‬ ‫یعنی کار در جه��ت تقویت حاکمیت قان��ون‪ ،‬دموکراسی‪،‬‬ ‫توسعه‪ ،‬عدال��ت و ازادی‪ .‬به عنوان نمونه‪ ،‬از همین جوان ها‬ ‫یک مثال بزنم‪ .‬سال ‪ 87‬وضعی��ت عرصه سیاسی افسرده‬ ‫بود‪ .‬اصالح طلبان هم دلمرده بودن��د و کمتر کسی امیدی‬ ‫به مشارکت م��ردم در انتخابات ‪ 88‬داش��ت‪ .‬تعدادی جوان‬ ‫اصالح طلب با دست خالی و بدون حمایت و ب ی مزد و منت با‬ ‫صدها هزار عضو‪« ،‬پویش موج سوم» را در دعوت از خاتمی‬ ‫و سپس حمایت از موسوی پدید اوردند و فضا را امیدبخش‬ ‫کردند‪ .‬بعد هم هزینه دادند و مدع��ی نشدند‪ .‬این تجربه ها‬ ‫سرمایه اجتماعی م ی سازد‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ضعف دولتی ها در جذب بدنه رای اصالح طلبان‬ ‫از سوی دیگر م ی توان به ضع��ف برنامه ریزان دولتی‬ ‫نیز اش��اره کرد‪ .‬در یک س��ال گذشته دول��ت با وجودی که‬ ‫پایگاه رای اش در بین همی��ن جوانان بود‪ ،‬اما هیچ تالشی‬ ‫ب رای سازماندهی و ایجاد تشکیالتی با مدیریت خود انجام‬ ‫نداد‪ .‬اما در طرف دیگر رسانه های اصالح طلب به خاطر پیوند‬ ‫عمیقشان با نسل اول اصالحات‪ ،‬انتقاد از تشکیالت ندا را‬ ‫به طور گسترده ای منتشر کردن��د‪ .‬روزنامه اعتماد عالوه بر‬ ‫مصاحبه حمیدرضا جالی ی پور در هفته گذشته مقاله بلند و‬ ‫بسیار مفصلی از محمدرضا جالیی را منتشر کرد؛ فردی که‬ ‫خود راه انداز و موسس «پویش مردمی موج سوم» بود‪ .‬موج‬ ‫سوم در سال ‪ 87‬به منظور دعوت از خاتمی ب رای انتخابات‬ ‫‪ 88‬به راه افتاد و بعدها ک��ه میرحسین موسوی پا به عرصه‬ ‫انتخابات گذاشت و خاتمی انصراف داد‪ ،‬فعالیتش را در قالب‬ ‫«ستاد ‪ »88‬ادامه داد‪ .‬اینجا محل تالقی نیروهای «ندا» و‬ ‫«مخالفان ندا» است‪ .‬بسیاری از نیروهای فعال در «ندا» در‬ ‫واقع همان اعضای ستاد ‪ 88‬و «پویش موج سوم» هستند‪.‬‬ ‫به ویژه محل اختالف بر سر نیروهای انها در شهرستان ها‬ ‫محل نزاع شدیدی است‪.‬‬ ‫برخی از اعض��ای ندا ک��ه از جوان��ان اصالح طلب و‬ ‫مشارکتی هستند به واسطه کار تشکیالت ی شان در سال های‬ ‫گذشته با این نیروه��ا در ارتباط بودند‪ .‬جل��ب و جذب این‬ ‫نیروها ب��رای انها کار چندان سختی نب��ود‪ ،‬چراکه انها نیز‬ ‫خواهان فعالیت دوب��اره در عرصه سیاسی کش��ور بودند؛‬ ‫نیروهای جوانی که سر پرشوری دارن��د و م ی توانند پایگاه‬ ‫رای موثری باشند‪.‬‬ ‫پدر محمدرضا جالی ی پور در این باره توضیح م ی دهد‪:‬‬ ‫«حتی هم��ه اعضای ست��اد ‪ 88‬هم با ندا هم��راه نیستند‪.‬‬ ‫اعضای پویش مو ج سوم و اعضای ستاد میرحسین موسوی‬ ‫دنبال دکان راه انداختن جلوی اصالح طلبان نبودند و بخشی‬ ‫از نیروهای شان هن��وز در زندان هستند‪ .‬اتفاق��ا به یاد دارم‬ ‫بعضی از این دوستان ندا وقت��ی اصالح طلب ها از روحانی‬ ‫دفاع م ی کردند اصال فعال نبودن��د‪ .‬در مجموع من کار این‬ ‫دوستان را با اقای عارف قاب��ل مقایسه نم ی دانم‪ .‬در ضمن‬ ‫شما به یاد داشته باشید اصالح طلبان زنده اند‪ .‬اتفاقا از ‪ 76‬به‬ ‫بعد اصالح طلبان تجربه ها کسب کرده و به بلوغ رسیده اند‪.‬‬ ‫حاال اگر کسی به دلیل اینکه همکاری با اصالحات هزینه‬ ‫دارد م ی خواهد یک سازی بزند اشکالی ندارد‪ .‬بزند‪ ،‬ولی بعید‬ ‫م ی دانم در الیه ها و بدنه اجتماعی اصالح طلب ها این ساز‬ ‫گوش شنوایی پیدا کند‪ .‬تشکل ه��ای اصالح طلب رانت و‬ ‫فرش قرمز حکومتی ندارند‪ .‬پول رانتی هم ندارند‪ ،‬بلکه به‬ ‫مرور زمان در دو دهه گذشته‪ ،‬به خاط��ر هزینه هایی که در‬ ‫راه اصالح امور کشور داده ان��د و با ارزش های اصلی انقالب‬ ‫اسالمی بازی نکردند‪ ،‬یک اعتب��اری در میان مردم کسب‬ ‫کرده اند‪».‬‬ ‫ماجرای غوره و مویز‬ ‫فشارها به ندا از سوی اصالح طلبان انقدر زیاد شد که‬ ‫دو نفر از اعض��ای اصلی‪ ،‬که مهم تری��ن ان هادی حیدری‬ ‫تاجیک ارتباطش را با مجموعه ندا تکذیب‬ ‫م ی کند و م ی گوید‪« :‬نسبت به این موضوع نگاه‬ ‫منفی ندارم» و هر جریان تازه ای که بخواهد‬ ‫شکل بگیرد‪ ،‬نگاهم نسبت به ان مثبت است‪».‬‬ ‫صادق خرازی با فشارهای بسیاری از سوی‬ ‫اصالح طلبان مواجه شده است‬ ‫سخنگوی تشکیالت بود از انها جدا شدند‪ .‬البته مسئوالن‬ ‫ندا به طور غیررسمی م ی گویند که انه��ا از تشکیالت جدا‬ ‫نشدند و فق��ط ترجیح دادند به خاط��ر فشارها کمی فاصله‬ ‫را بیشتر کنند‪ .‬بعد از هادی حی��دری‪ ،‬بهروز شجاعی دیگر‬ ‫جوان اصالح طلب مسئولیت شورای اطالع رسانی و وظیفه‬ ‫سخنگویی را برعهده گرفت‪.‬‬ ‫محمد قوچانی یکی از منتق��دان تشکیالت نداست‪.‬‬ ‫او در یادداشت هفته گذشته اش در هفته نامه مثلث اعضای‬ ‫ندا را «دوستانی» معرفی کرد که «غوره نشده م ی خواهند‬ ‫مویز شون��د»‪ .‬او این موضوع را بعدا در سف��ر به گرگان هم‬ ‫مطرح کرد‪ .‬اما ای��ن سخن به مذاق سخنگ��وی ندا خوش‬ ‫نیامد‪ .‬شجاعی در صفحه شخصی خود درباره این موضوع‬ ‫نوشت‪« :‬دوست و استاد عزی��زم‪ ،‬محمد قوچانی در سفری‬ ‫که به گرگان داشت درب��اره تشکیل حزب ن��دای ای رانیان‬ ‫گفته است«من فکر م ی کنم جوان��ان اصالح طلب باید در‬ ‫احزاب در کنار شخصی ت ه��ای باتجربه جناح اصالح طلب‬ ‫کار کنند و ک��ار حزبی‪-‬سیاس��ی را بیاموزند‪ .‬بن��ده نیز به‬ ‫همین خاطر در حزب کارگزاران فع��ال شده ام تا اصول کار‬ ‫حزبی را بیاموزم‪ .‬ایجاد یک حزب جدید با محوریت جوانان‬ ‫را به صالح نم ی دانم و معتقدم ای��ن یک پرش و جهش به‬ ‫جلو است همانطور که در ادبیات مصطلح م ی گویند «غوره‬ ‫نشده م ی خواهد مویز شود»‪ .‬بناب راین این جوانان به زودی به‬ ‫اشتباه خود در این زمینه پی خواهند برد»‪ .‬من هم به شدت با‬ ‫سخن دوست عزیزم موافقم‪ ،‬یادم هست زمانی که با ایشان‬ ‫همکاری م ی کردم و البته هنوز هم به نحوی ادامه دارد‪ ،‬به‬ ‫شوخی یا جدی دوستانی که کار حزبی م ی کردند مثل جواد‬ ‫روح عزیز را مشارکتی یا دیگری را سازمانی و غیره م ی خواند‬ ‫و چندان با کار حزبی موافق نبود‪ .‬ما در ان زمان کار حزبی‬ ‫م ی کردیم؛ م��ن از ‪ 82‬و دیگر دوستان ن��دا خیلی زودتر‪ .‬ان‬ ‫زمان ما در حال درس اموختن از بزرگ��ان بودیم و قوچانی‬ ‫عزیز یک روزنامه نگار تراز اول بود و هنوز هم هست‪ .‬حال‬ ‫ما م ی خواهیم حزب بزنیم و قوچان��ی عزیز تصمیم گرفته‬ ‫که حزبی شود و بنا ب��ه دانش و جایگاه��ش بالفاصله به‬ ‫عضویت شورای مرکزی کارگ��زاران درامد‪ .‬محمد عزیز من‬ ‫هم با «غوره نشده م ی خواه��د مویز شود» موافقم به شرط‬ ‫انکه ان غوره ها پنج تا ‪ 15‬سال کار حزبی را در کارنامه کاری‬ ‫خود نداشته باشند‪».‬‬ ‫تاجیک‪ :‬با ندا ارتباطی ندارم‬ ‫اولین بار اصط�لاح «نواصالح طلبی» و «نسل جدید‬ ‫اصالحات» را محمدرضا تاجی��ک برزبان راند‪ .‬کسی که در‬ ‫میان اصالح طلبان وجهه تئوریسینی دارد‪ .‬بعدها اعضایی‬ ‫از جمع تشکل ندا از جلساتشان ب��ا محمدرضا تاجیک نیز‬ ‫خبر دادند‪ .‬از همین رو ب��ود که برخی از نشری��ات به ویژه‬ ‫اصالح طلبان او را «تئوریسین ن��دا» معرفی م ی کردند‪ .‬اما‬ ‫او در پاسخ م ی گوید‪« :‬بنده به لح��اظ فکری از کارهای نو‪،‬‬ ‫حرکت های نو و فکر نو استقب��ال م ی کنم‪ ،‬اما به هیچ وجه‬ ‫در جریان این تشکل(ندا) نیستم و با هیچ کسی در این باره‬ ‫حتی یک جلس ه هم نداشته ام؛ نه ب��ا اقای صادق خ رازی و‬ ‫نه با فردی دیگر‪».‬‬ ‫تاجی��ک با بی��ان اینک��ه نم ی دانم ای��ن تشکل چه‬ ‫مانیفست‪ ،‬اساسنامه و منشوری ب��رای خود تدوین کرده و‬ ‫رهبری ان را چه شخصی به عهده دارد‪ ،‬ادامه داده بود‪« :‬به‬ ‫نظر م ی رسد در این بین اشتباهی صورت گرفته و ان اینکه‬ ‫باتوجه به اینکه بنده مطالبی را درب��اره «نواصالح طلبی»‬ ‫مطرح کرده ام و بعد از بنده نیز اقای خ��رازی مطالبی را در‬ ‫همین فضا و البته به زعم خودشان مطرح کردند‪ ،‬دوستان‬ ‫به اشتباه این دو(نو اصالح طلبی و ندا) را یکی دانسته اند‪ .‬این‬ ‫اشتباه در حالی صورت م ی گیرد که هیچ هماهنگ ی ای در‬ ‫این باره بین من و اقای خ��رازی صورت نگرفته و حتی یک‬ ‫تماس تلفنی هم برقرار نشده است‪».‬‬ ‫این چهره فکری اصالح طلبان و استاد دانشگاه شهید‬ ‫بهشتی در پای��ان البته تاکید م ی کند ک��ه «نسبت به این‬ ‫موضوع نگاه منفی ن��دارد» و هر جریان تازه ای که بخواهد‬ ‫شکل بگیرد‪ ،‬نگاهش نسبت به ان مثبت است‪.‬‬ ‫برخورد طنزامیز با ندا‬ ‫از گوشه و کنار نی��ز اظهارنظرهای زی��ادی درباره ندا‬ ‫صورت م ی گیرد‪ .‬گاه با کنایه و گاه ب��ا صراحت انها را مورد‬ ‫نقد ق��رار م ی دهند‪ .‬محمدعلی ابطحی درب��اره انها نوشته‬ ‫بود‪« :‬اقای ص��ادق خ رازی ب��رای نج��ات و نزدیک کردن‬ ‫اصالحات با حاکمیت تشکیالتی درست کرده است به نام‬ ‫ندا‪ .‬فقط نم ی دانم چرا اقا صادق خودش را با اینکه هم سن‬ ‫و سال ماست نسل دوم نامیده؟ شاید به خاطر اینکه دیر به‬ ‫اصالحات پیوسته‪ ،‬خودش را نسل دوم معرفی م ی کند‪ .‬در‬ ‫هر حال ما که بخیل نیستیم‪ ،‬مبارک باشد‪ .‬فقط خاتمی‪»...‬‬ ‫انتقاد به نام «نسل دوم اصالحات» حتی دستمایه طنز‬ ‫هم شد‪ .‬تاجایی که انها نام خ��ود را تغییر دادند‪ .‬اما روزنامه‬ ‫ارمان در مطلبی طنز نام های نسل های بعدی اصالحات را‬ ‫«نسا»‪« ،‬نچا» و «نپا» معرفی کرد‪ .‬احمد پورنجاتی نیز با‬ ‫همین رویکرد در صفحه شخص��ی اش نوشت‪« :‬شنیده ام‬ ‫گزارش ها‬ ‫چهره های شاخص اصالح طلب نسبت به تشکیالت ندا انتقادات تندی مطرح کردند‬ ‫یک فقره «اقا صادق خ رازی» به قص��د قربت و البد ب رای‬ ‫پیشبرد روند اصالح طلبی‪ ،‬یک تشکیالت درست کرده اند‬ ‫به نام «ندا»‪ :‬نس��ل دوم ی های اصالح��ات! مبارک است!!‬ ‫بخیل نیستیم اما متاسفانه اندک��ی «دو هزاری» مان کژ و‬ ‫کوژ شده و متوجه نم ی‪‎‬شویم که برخی عزیزان – که بنابر‬ ‫اخبار هدهد فضول‪ -‬در انتخابات ‪ ۹۲‬عنایتشان شامل حال‬ ‫سردار قالیباف بود‪ ،‬همچین یهویی دچار «ویار اصالحات‬ ‫پاستوریزه» شده اند و انشااهلل ب رای مجلس اینده‪« ،‬ندا»یشان‬ ‫ی «عمه جان» بنده‬ ‫در خواهد امد؟! این «نوه»ی نسل سوم ‬ ‫هم قصد دارد تشکیالتی درست کند به نام‪« :‬نسا»‪ :‬نسل‬ ‫سوم ی های اصالحات!»‬ ‫حمایت از ندا در میان چهره ها‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گذشته از کس�انی که با ندا به شیوه طنز‬ ‫مقابله کردند‪ ،‬کسان دیگری هم بودند که‬ ‫از ندا حمایت کردند یا با شروطی حاضر‬ ‫بودند انها را بپذیرند‪ .‬صادق زیباکالم در‬ ‫این باره یکی از پیشگامان بود‬ ‫گزارش ها‬ ‫گذشته از کسانی که با ندا به شیوه طنز مقابله کردند‪،‬‬ ‫کس��ان دیگری هم بودن��د که از ن��دا حمایت کردن��د یا با‬ ‫شروطی حاضر بودند انها را بپذیرند‪ .‬صادق زیباکالم در این‬ ‫باره یکی از پیشگامان بود‪ .‬او از ن��دا دفاع کرده و م ی گوید‪:‬‬ ‫«معتقدم تاسیس این تشکل قطعا حرکت صحیحی است‬ ‫و با باز شدن فضای سیاسی کشور بعد از به روی کار امدن‬ ‫دولت یازدهم کامال همخوانی دارد‪ .‬به دلیل اینکه یکی از‬ ‫تبعات منفی که در جامعه به دنبال حوادث سال ‪ 88‬به وجود‬ ‫امد نوعی دلزدگی و ب ی تفاوت��ی به خصوص در میان اقشار‬ ‫و الیه های جوان ت��ر جامعه نسبت به مسائ��ل سیاسی و‬ ‫اجتماعی بود‪ .‬اکنون تغیی��ری که در فضای سیاسی کشور‬ ‫به وجود امده مبین این مطل��ب است که جوانان کشور بار‬ ‫دیگر سعی در نزدیک شدن ب��ه عرصه سیاسی و اجتماعی‬ ‫کشور دارند‪».‬‬ ‫زیباکالم البت��ه در پاس��خ به سواالتی ک��ه حاکی از‬ ‫نگران ی های اصالح طلبان درباره بروز انشعاب در این جناح‬ ‫سیاسی پس از شکل گیری ندا اس��ت‪ ،‬گفته‪« :‬از این بابت‬ ‫نگرانی ندارم‪».‬‬ ‫احم��د شی��رزاد‪ ،‬دیگر عض��و ح��زب مشارکت است‬ ‫که درباره ن��دا اظهارنظر ک��رده است‪ .‬شیرزاد ک��ه نماینده‬ ‫مجلس ششم بود در گفت وگویی ندا را رقیب اصالح طلبان‬ ‫ندانست��ه و م ی گوی��د‪« :‬معتقدم نس��ل دوم اصالح طلبان‬ ‫(ندا)‪ ،‬رفی��ق اصالح طلبان است و به عن��وان رقیب انان به‬ ‫شمار نم ی رود‪ .‬احزاب زی��ادی در جبهه اصالحات همچون‬ ‫مردم ساالری و اعتمادملی حض��ور دارند و فعالیت م ی کنند‬ ‫بنابرای��ن باید هر ح��زب و تشکل��ی در جایگ��اه خودش‬ ‫قرار بگیرد‪».‬‬ ‫عضو حزب منحل شده مشارکت با اشاره به اینکه ندا‬ ‫اگر بخواهد گروه های سیاسی بزرگ مطرح در جامعه را کنار‬ ‫بگذارد‪ ،‬خواسته نابجایی را مطرح کرده است‪ ،‬گفت‪« :‬انهایی‬ ‫که فضا را در عرصه سیاست ب��رای دیگران تنگ م ی کنند‬ ‫راست های افراطی و تندروها هستن��د‪ .‬اما اینکه عده ای بر‬ ‫این عقیده هستند که حض��ور برخی چهره های سرشناس‬ ‫در جبهه اصالحات باعث م ی شود جامعه توجه بیشتری را‬ ‫نسبت به انها داشته باشد و بناب راین باید انها کنار گذاشته‬ ‫شوند‪ ،‬توقع بیجایی است‪».‬‬ ‫شیرزاد معتقد است انها را نباید نس��ل دوم صدا زد و‬ ‫همچنین هیچ لزومی ن��دارد که انها دنبال��ه رو نسل اول‬ ‫باشند‪ .‬او گفته که انها باید مواض��ع خودشان را اعالم کنند‬ ‫و با انتقاد به اصالح طلب��ان ب رای خودشان جایگاهی فراهم‬ ‫نکنند‪.‬‬ ‫احمد شی��رزاد درخص��وص اینکه اعض��ای منتسب‬ ‫به تشکیالت ن��دا عن��وان م ی کنند در پ��ی روابط نزدیک‬ ‫ب��ا حاکمیت هستند‪ ،‬گف��ت‪« :‬به هرحال م��ا ارکان اصلی‬ ‫حاکمیت را همیشه جزو اصول اصلی اصالح طلبی دانسته‬ ‫و انها را قبول داریم و با انها رواب��ط محکم و سازنده ای نیز‬ ‫داریم‪ .‬اگر بخواهند با بخش جزی��ی و عوامل فشار ارتباط‬ ‫بگیرند‪ ،‬قابل قبول نیس��ت اما اگر بتوانن��د با بخش های‬ ‫باالدستی و پرنف��وذ ارتباط برق��رار کنن��د م ی توانند مفید‬ ‫باشند‪».‬‬ ‫عالوه بر شی��رزاد و زیباکالم‪ ،‬رئی��س دوره ای شورای‬ ‫هماهنگی اصالح طلبان نیز اع�لام کرد که با ندا مخالفتی‬ ‫ندارد‪ .‬کواکبی��ان گفت‪« :‬ما نه تنها ب��ا ایجاد تشکل هایی‬ ‫مانند «ندا» مخالف نیستیم بلکه به دلیل تقویت تحزب در‬ ‫کشور از ان استقبال هم م ی کنیم‪».‬‬ ‫«مرتضی حاجی» وزیر دولت اصالحات اثار تاسیس‬ ‫«تشکل ندا» در بدنه اصالح طلب��ان را اینگونه تشریح کرد‪:‬‬ ‫«ما به عالیق و سلیقه ها احت��رام م ی گذاریم و باالخره یک‬ ‫عده جوان احساس تکلیف کرده اند و ما این را به فال نیک‬ ‫م ی گیریم‪ ».‬اظهاراتی که از ان بوی حمایت از این تشکل‬ ‫به مشام م ی رسد‪.‬‬ ‫با این هم��ه در پاسخ به تمامی ای��ن گفته ها صادق‬ ‫خ رازی پاسخ داده‪« :‬اگر قرار به افشاگری نسبت به مدعیان‬ ‫اصالحات باش��د‪ ،‬خیلی چیزه��ا را م ی شود گف��ت‪ .‬چطور‬ ‫این جوانان را ت��ا زمانی ک��ه پیاده نظام شم��ا بودند‪ ،‬تایید‬ ‫م ی کردید؟» وی به خاط رات خود از دولت های مختلف نیز‬ ‫اشاره کرده و با بیان اینکه درباره ریزش نسل اول اصالحات‬ ‫سخنی نگفته‪ ،‬به تالش مش��اوران احمدی نژاد ب رای جذب‬ ‫وی اشاره کرده و تاکید کرده که توانسته بر «هوای نفس»‬ ‫خود غلبه کند‪.‬‬ ‫او در پاسخ به نقدهایی که وی را حامی قالیباف نشان‬ ‫م ی دهد نیز توضیح داده که در س��ال ‪ ۸۸‬جلساتی را ب رای‬ ‫ائتالف روحانی و قالیباف برگزار کرده است‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫یک دولت ‪ ،‬دو جناح‬ ‫اصولگ رایان و اصالح طلبان اکنون با دولتی مواجه هستند که می گوید‬ ‫روش و منش��ی بر پایه اعتدال دارد و از هر دوجناح در کابینه بهره جسته‬ ‫است‪ .‬دولت نیز با دو جناحی مواجه است که در مقابلش هم رویکرد رقابتی‬ ‫دارند و هم به تعامل با قدرت مستقر می اندیشند‪ .‬چنین است که حالتی‬ ‫استثنایی میان دولت و دو جناح اصلی به وجود امده است‪.‬‬ ‫‪34‬‬ ‫جناح های اصلی سیاست ایران چه نسبتی با‬ ‫دولت حسن روحانی دارند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫سیاست‬ ‫تئوری«مهاردوجانبه»‬ ‫دولت‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫اگر گمان ما این باشد که الصاق عنوان «اعتدال» به‬ ‫دولت حسن روحانی نم ی تواند نمایانگر وضعیت سیاسی‬ ‫این کابینه در نسبتش ب��ا دو جناح اصلی کشور باشد انگاه‬ ‫شاید بتوان این گونه طرح موضوع کرد که ایا م ی توان گفت‪:‬‬ ‫«دولت حس��ن روحانی یک «دول��ت استثنایی » است؟ و‬ ‫اصال ایا م ی ت��وان این ادعا را طرح کرد ک��ه حسن روحانی‬ ‫در مواجهه اش با جناحی��ن به حالتی از «مه��ار دوجانبه»‬ ‫رسیده است؟‬ ‫صورت مساله اگر ای��ن باشد الجرم بای��د به تصویر‬ ‫شرایط سیاست ورزی متقابالن��ه روحانی با اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان در تمام ‪ 15‬م��اه گذشته پرداخت و از همین جا‬ ‫به تصمیم دو جناح ب رای اینده روابطشان با حسن روحانی‬ ‫رسید و البته مهم تر از ان به این مساله پاسخ داد که «دولت‬ ‫مستقر» چه فرجام ی ب��رای این نسب ت ه��ای سیاسی در‬ ‫ذهن خود دارد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و روحانی‬ ‫وقتی از فردای انتخاب��ات ‪ 24‬خرداد‪ ،‬حسن روحانی با‬ ‫غرور و شادمانی روی موج «روحانی متشکریم» قدم م ی زد و‬ ‫حتی پیروزی در فوتبال‪ ،‬والیبال‪ ،‬کشتی و‪ ...‬همگی به پای‬ ‫او نوشته م ی شد شاید گمانش هرگز این نبود که یک سال‬ ‫پس از انتخابات سران اصالح��ات با موجی از خواست های‬ ‫حس�ن روحان�ی ن�ه فق�ط ی�ک دول�ت‬ ‫اعتدالگرا بلکه یک دولت استثنایی است؛‬ ‫دولتی که برنامه اش را ب�ر مهار دوجانبه‬ ‫چیده اس�ت‪ .‬دولت�ی که دو جن�اح اصلی‬ ‫سیاس�ت ایران هم می خواهند مهارش‬ ‫کنند‬ ‫اصولگرایان و حسن روحانی‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اصولگرای��ان در خ��رداد ‪ 92‬ق��درت را در یک قدمی‬ ‫ رسیدن به ان از دست دادند‪ .‬انها ای��ن شکست را به دلیل‬ ‫گرفتاری در ماجرای تکثر از دست دادند‪ .‬رقیب‪ ،‬قطب سازی‬ ‫کرد و توانست در یک رقابت نفسگی��ر انتخابات را به سود‬ ‫خود به پایان ببرد‪ .‬انچه بع��د از هر شکست باقی م ی ماند‪،‬‬ ‫همیشه ب ی سامانی و ناهماهنگ ی ه��ای سیاسی است‪ .‬به‬ ‫یک معنا همبستگ ی های تشکیالتی ضربه خورده و زمان‬ ‫م ی برد ب رای اینکه انها باز دور یک میز جمع شوند‪.‬‬ ‫اصولگرایان هم طبعا از این قاعده مستثنا نبودند‪ .‬در‬ ‫این میان اما زمان هرچه م ی گذرد نشانه هایی از کشش های‬ ‫تشکیالتی دیده م ی شود‪ .‬به دیگر سخن اینکه اصولگرایان‬ ‫روند بازگشت به وح��دت را طی م ی کنن��د و م ی خواهند از‬ ‫الک «اقلی��ت شکس ت خورده در انتخاب��ات» خارج شوند‪.‬‬ ‫نوع مواجه��ه انها با دول��ت جدی��د از خرداد ‪ 92‬ت��ا کنون‬ ‫فراز و نشی ب های فراوانی داشته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاسی براورده نشده جناح اصالح طلب روبه رو شوند و او از‬ ‫سوی سران این جناح با فرمان مخفی «حمایت طلبکارانه»‬ ‫مواجه شود‪ ،‬ه ر چن��د در ظاهر تالش ب��رای تئوریزه کردن‬ ‫«حمایت علنی‪ ،‬انتقاد مخفی» نمایان م ی شود‪.‬‬ ‫به گمان انها دموکراسی و ازادیخواهی در عرصه های‬ ‫اجتماع��ی و فرهنگی از سوی حسن روحان��ی مورد تغافل‬ ‫واقع شده و ای��ن حداکثر ها گویا هنوز ق��رار نیست اولویت‬ ‫رئی س جمهور جدید باشد‪ .‬به یک معنا اصالح طلبان با این‬ ‫تصویر مواجه شده اند که حس��ن روحانی از انها م ی خواهد‬ ‫همچنان به حداقل ها رضای��ت دهند‪ .‬ب ی شک چنین است‬ ‫که محمد رضا تاجیک م ی گوی��د‪« :‬دولت کنونی را با وجود‬ ‫تمایزاتش ب��ا دولت قبل��ی‪ ،‬دولتی پوپولیست��ی م ی دانم‬ ‫که بیش و پی��ش از انک��ه دل اشوبه ذهن م��ردم را داشته‬ ‫باشد دلمشغول جس��م انان است و بی��ش و پیش از انکه‬ ‫به گشودن دره��ای بسته «مدنی» بیندیش��د‪ ،‬به گشودن‬ ‫دره��ای نیمه بسته «بدنی» م ی اندیش��د و بیش و پیش از‬ ‫انکه دغدغه «تحزب» داشته باشد‪ ،‬دغدغه «تزاحم» دارد‪،‬‬ ‫بیش و پیش از انکه دلمشغول «ازادی و دموکراسی» باشد‪،‬‬ ‫دلمشغول «نان و یارانه» است و نی��ز بیش و پیش از انکه‬ ‫واهمه رضامندی احزاب و نهادهای مدن��ی را داشته باشد‪،‬‬ ‫دل نگران رضامندی کانون های قدرت در جامعه است‪».‬‬ ‫چنین است که اگر روحانی در روزهای اخر خرداد ‪ 92‬از‬ ‫جانب برخی صاحبان نظر و سخن اصالح طلب‪ ،‬قافله ساالر‬ ‫اصالحات در دوران گذار از شرایط وق��ت‪ ،‬لقب م ی گرفت‪،‬‬ ‫حاال «پوپولیستی» تصویر م ی ش��ود که نه تنها توجهی به‬ ‫خواست های حداکثری اصالح طلبی ن��دارد‪ ،‬بلکه به نوعی‬ ‫مهار کننده انها شده و گهگاه «هش��دار» افراط نکنید را بر‬ ‫زبان م��ی اورد‪ .‬انها البد م ی خواهند بگوین��د انچه روحانی‬ ‫م ی خواهد تامین ی��ک زندگی اجتماعی خ��وب ب رای بدنه‬ ‫اصالح طلبان و مردم است‪ ،‬ن��ه یک زندگی سیاسی ایده ال‬ ‫ب رای سران و ژنرال های اصالح طلب‪.‬‬ ‫این جدال و مباحثه نظری البت��ه از چند ماه قبل اغاز‬ ‫شده؛ انجا که تالش اصالح طلبان بر ای��ن پایه استوار بود‬ ‫«اعتدال نه یک گفتمان‪ ،‬بلکه تنها سرفصلی از یک فصول‬ ‫اصالحات است»‪.‬‬ ‫«اعتدال راه است‪ ،‬نه هدف؛ مسی��ر است نه مقصد‪،‬‬ ‫روش تحق��ق گفتمان اس��ت ن��ه گفتم��ان‪ .‬در جامعه ما‬ ‫دو گفتمان وج��ود دارد؛ گفتم��ان اصولگرای��ی و گفتمان‬ ‫اصالح طلبی‪ .‬ه��ر کدام از ای��ن دو گفتمان ی��ا معتدالنه و‬ ‫واقع گرایانه مطرح م ی شوند یا با افراط و تفریط‪ ،‬شتابزدگی‪،‬‬ ‫خودشیفتگی و تمامی ت خواهی‪ .‬شعارهایی که اقای روحانی‬ ‫در تبلیغات انتخاباتی مطرح کردند و ام��روز نیز در گفتار و‬ ‫رفتار به ان پایبند هستند‪ ،‬شعارها و ارمان های اصالح طلبی‬ ‫است‪ .‬بناب راین اقای روحانی بدون اینکه خود را اصالح طلب‬ ‫معرفی کند‪ ،‬در زمین و مسیر اصالح طلبی با مشی اعتدالی‬ ‫حرکت م ی کند‪( ».‬موسوی الری‪ ،‬مصاحبه با روزنامه ارمان)‬ ‫«اعتدال اصال نم ی تواند ی��ک گفتمان باشد‪ .‬اعتدال‬ ‫یک روش یا حداکثر استراتژی‪ ،‬خط مشی و راه است‪ .‬وقتی‬ ‫یک برنامه ای را م ی نویسیم‪ ،‬باید هدف‪ ،‬رسالت‪ ،‬استراتژی‪،‬‬ ‫خط مش��ی و تاکتی ک هایی ک��ه ک��ار را عملیاتی م ی کند‬ ‫داشته باشد‪ .‬گفتمان باید هدف را تعیی��ن کند که به کجا‬ ‫م ی خواهد برسد‪ .‬ما گفتمان اصالحات داریم‪ ،‬تقریبا روشن‬ ‫است اهدافش چیست‪ .‬ما گفتم��ان اصولگرایی داریم و تا‬ ‫حدودی مشخص است که ه��دف و رسالتش در جامعه ما‬ ‫چیست‪ .‬از این رو من اعت��دال را به عنوان یک مشی قبول‬ ‫دارم؛ یعنی میانه روی‪ .‬البته به نظرم ب��از هم در این مسیر‬ ‫ابهام زیادی وجود دارد‪( ».‬محمدرضا خاتمی در مصاحبه با‬ ‫«فصل اعتدال»)‬ ‫«نم ی توان از گفتمانی به نام گفتمان اعتدال سخن‬ ‫گفت‪ .‬ما در دوران پیشاتولد یا پیشاتدوین این گفتمان به سر‬ ‫م ی بریم‪ .‬حتی اگر بتوان از «گفتمانی در راه» به نام گفتمان‬ ‫اعتدال سخن گفت‪ ،‬تردیدی نبای��د داشت که این گفتمان‬ ‫اکنون در مرحله جنینی خ��ود است و هنوز ب رای تشخیص‬ ‫دختر یا پسر بودن‪ ،‬سالم یا ناقص بودن‪ ،‬سفید یا سیاه بودن‪،‬‬ ‫زنده یا مرده و طبیعی یا سزارینی ب��ه دنیا امدن ان‪ ،‬خیلی‬ ‫زود است‪ .‬انچه در ان تردید نیست‪ ،‬تک��رار و بازتاب برخی‬ ‫مفاهیم و ایده ها و اموزه های اصالح طلبی در پیکره و ساحت‬ ‫گفتمانی اعتدال گرایی است‪ .‬با وجود این جغ رافیای مشترک‬ ‫مفهومی‪ ،‬جریان اعتدال گرایی را نم ی توان ادامه طبیعی و‬ ‫بدیهی اصالح طلبی فرض کرد‪( ».‬محمد رضا تاجیک)‬ ‫این سخنان دو معنا داشت‪.‬‬ ‫‪ -1‬گفته شود حسن روحانی با چهارپایه اصالح طلبان‬ ‫به بلندای ق��درت رسیده اس��ت‪ .‬این نگاه حتم��ا م ی تواند‬ ‫روحانی را به این تصویر برساند که پیروزی اش را در انتخابات‬ ‫مدی��ون اصالح طلبان اس��ت‪ .‬این تصویر حالت��ی از خوف‬ ‫و رجا را در ای��ن رئی س جمهور ایجاد خواهد ک��رد‪ .‬ترس از‬ ‫اینکه اصالح طلب��ان یعنی بدنه اجتماع��ی او مبادا ترکش‬ ‫کنند که این خوف سیاسی حتم��ا امتیازاتی را ب رای طرف‬ ‫مقابل خواه��د اورد‪ .‬هم امیدی ایجاد کند ک��ه با ماندن بر‬ ‫سر همین چهارپایه سیاسی م ی ت��وان همچنان در قامت‬ ‫رئی س جمه��ور سیاس��ت ورزی کرد‪ .‬این ج��دال نظری که‬ ‫صورتی بیرونی و رسانه ای هم یافته بود تا انجا پیش رفت‬ ‫که سعید حجاریان ب ی پی رایه و صریح گفت‪« :‬اصالح طلبان‬ ‫حام��ی و ستون فق رات برنامه ه��ای روحان��ی هستند‪ .‬اگر‬ ‫اصالح طلبان بشکنند روحانی هم شکسته است چرا که وی‬ ‫با حمایت هاشمی و خاتمی و همچنین کناره گیری عارف‬ ‫و بسیج اصالح طلبان رای اورد‪ .‬پس در صورت عدم حضور‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬جریان راست‪ ،‬روحان��ی را به ورطه شکست‬ ‫م ی برند‪».‬‬ ‫‪ -2‬به باور اصالح طلب��ان گفتمان اصالحات هنوز در‬ ‫جامعه خواهان فراوانی دارد‪ .‬این گزاره درست باشد یا غلط‬ ‫فرقی نم ی کند فعال ابزاری ب��رای اندازه گیری درستی این‬ ‫فرضیه وجود ندارد‪ .‬انها در شلوغی اشتیاق پیروزی روحانی‪،‬‬ ‫نتیجه انتخابات را اقبال مردم به گفتمان اصالحات قلمداد‬ ‫کرده اند‪ .‬به یک معنا انها نیز م ی خواهند ب رای گفتمان شان‬ ‫«هووی سیاسی» پیدا شود‪.‬‬ ‫اینک��ه اصالح طلبان در م��ورد روحان��ی چگونه فکر‬ ‫م ی کنند و چه در ذهن دارند‪ ،‬البته مهم است اما مهم تر از ان‪،‬‬ ‫این است که حسن روحانی به عنوان صاحب قدرت رسمی‬ ‫در مورد انها چه فکری م ی کند‪ .‬به نظر م ی رسد روحانی در‬ ‫این چند ماه به این تصاویر کلی رسیده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬اصالح طلبان شکی ندارند که او تنها شان س شان‬ ‫ب رای بازگشت به قدرت است‪.‬‬ ‫‪ -2‬اصالح طلبان از حمایت ی��ک هفته ای به ثمرات‬ ‫فراوانی رسیده اند‪ .‬از افرادی که به عن��وان وزیر و معاون به‬ ‫وزارتخانه ها فرستاده اند تا سایر صندل ی های دولتی که پس‬ ‫از سال ها دوری از ان به دست اورده اند‪.‬‬ ‫‪ -3‬او باعث ش��ده است که خواست ه��ای مهم ی از‬ ‫اصالح طلبان (ه ر چند فعال در حد خواست های حداقلی به‬ ‫نظر برسد) براورده شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬او اصالح طلب��ان را از حالت ح��ذف همیشگی به‬ ‫مانایی حداقلی رسانده است‪.‬‬ ‫‪ -5‬او م ی داند به اصالح طلبان ب رای انتخابات مجلس‬ ‫اجازه فعالیت رسمی دهد‪ .‬به دیگر سخن اینکه کمک کند‬ ‫به اینکه نمایندگانی از انها ب رای انتخابات مجلس راحت تر‬ ‫و بدون دغدغه نامزد شوند‪.‬‬ ‫‪ -6‬او م ی داند ک��ه اصالح طلبان در نهای��ت او را رها‬ ‫نخواهند کرد و ایجاد خوف های متعدد مبنی بر اینکه ممکن‬ ‫است اصالح طلبان کابینه را ترک کنند یا اینکه به بدنه خود‬ ‫فرمان خروج از ائتالف را صادر کنند‪ ،‬چندان صورت واقعی‬ ‫به خود نخواهد گرف��ت‪ .‬انها در این م��دت نتوانسته اند از‬ ‫روحانی‪ ،‬شبحی از یک دولت پیرو را پدید اورند‪.‬‬ ‫‪ -7‬او تنها باید اصالح طلبان را داشتنه باشد و انها را به‬ ‫همین خواست های حداقلی قانع نگه دارد و انها را از اعالم‬ ‫وضعیت خواست های حداکثری بر حذر دارد‪ .‬او م ی خواهد‬ ‫اصالح طلبان رادیکال را به نوعی مهار کند‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ناص��ر ایمانی که یک چه��ره اصولگراس��ت ماجرا را‬ ‫این گونه تصویر م ی کند‪« :‬اصولگرایان در اوایل کار دولت‬ ‫اقای روحانی با دو موضوع مواجه شدند‪ .‬موضوع اول این بود‬ ‫که استف��اده دولت اقای روحان��ی از اصولگرایان در صحنه‬ ‫مدیریت باالی کشور ‪ -‬عمدتا منظور هیات وزی ران است ‪ -‬به‬ ‫حداقل خودش رسید و اگر هم برخی از اصولگرایان به کار‬ ‫گرفته شدند‪ ،‬عمدت��ا در نقش های کلیدی ب��ه کار گرفته‬ ‫نشدند که تعدادشان هم کم بود‪ .‬م ی توان گفت این اولین‬ ‫مواجهه جن��اح اصولگرا با دولت بود‪ .‬البت��ه در مورد جریان‬ ‫اصالح طلب این گونه نبود و چهره ه��ای خیلی بیشتری از‬ ‫جریان اصالح طلب در سطوح مدیریت عالی دولت نفوذ پیدا‬ ‫کردند‪ .‬دومین مواجهه ای ک��ه اصولگرایان با دولت داشتند‬ ‫این بود که دولت در ماه ه��ای اول باالخص شخص اقای‬ ‫رئی س جمهور انتقادات تندی با تعابیری بعضا تند را که البته‬ ‫اخی را این انتق��ادات فروکش کرده اس��ت‪ ،‬در مورد منتقدان‬ ‫دولت مطرح کردند‪ .‬به طور طبیعی در افکار عمومی جامعه‬ ‫منتقدان دولت «اصولگرایان» محسوب م ی شوند‪ ،‬بناب راین‬ ‫این دومین اسیبی بود که اصولگرایان در رابطه با این دولت‬ ‫متحمل شدند‪ .‬مجموع این دو اسی��ب اتفاق خیلی خوبی‬ ‫ب رای رابطه بین دولت و اصولگرای��ان نبود‪ .‬همان طور هم‬ ‫که م ی دانید اصولگرایان دارای طی ف های مختلفی هستند‬ ‫مانند اصالح طلبان‪ .‬غیر از برخ��ی جریان های رادیکال در‬ ‫جناح اصولگرایان‪ ،‬عموم انها دارای روش اعتدالی هستند و‬ ‫اساسا از زمان تشکیل جناح اصولگرا و اصالح طلب همواره‬ ‫جناح اصولگرا به اعتدال بیشتر اشتهار داشت تا اصالح طلب‪.‬‬ ‫اما در عین حال از ای��ن ظرفیت اعتدال��ی اصولگرایان در‬ ‫جریان ها و طی ف های اصولگرایان نه در سطح مدیریت و نه‬ ‫در سطح ارتباطات پنهانی استف��اده ای نشد‪ .‬به نظر من در‬ ‫زمینه «نزدیک شدن به همدیگر» دولت بیشتر کم کاری کرد‬ ‫تا اصولگرایان‪ .‬ظرفیت زی��ادی در اصولگرایان وجود داشت‬ ‫که دولت م ی توانست با مدیری��ت از انها استفاده کند و هم‬ ‫تنش ها را کاهش بدهد و هم انها را در اداره کشور تا حدی که‬ ‫برنامه های کلی دولت اجازه م ی دهد سهیم کند‪ .‬این اتفاق‬ ‫نیفتاد و دولت مدیریت سیاس��ی خوبی در این زمینه انجام‬ ‫نداد‪ ،‬در حالی که م ی توانست بهتر از این عمل کند‪».‬‬ ‫ح��اال ام��ا در یک سالگ��ی دول��ت حس��ن روحانی‪،‬‬ ‫اصولگرایان در مقابل دولت روحانی دو راه پیش رو دارند؛ یا‬ ‫باید به رقیب دولت تبدیل شوند یا به رفیق دولت‪ .‬اما برخی‬ ‫دیگر هم هستند که م ی گویند حالت سوم ی هم وجود دارد‬ ‫و ان رفاقتی است که در برخی از امور م ی تواند به شکلی از‬ ‫رقابت تغییر یافته و خود را نمایان سازد‪.‬‬ ‫کسانی از اصولگرایان که م ی گویند باید با دولت رفیق‬ ‫بود چند استدالل دارند‪:‬‬ ‫‪ -1‬این طیف م ی گوید چنانچ��ه اصولگرایان رقیب‬ ‫دولت روحانی باشند‪ ،‬این یعنی اینکه مهر تاییدی بر ادعای‬ ‫اصالح طلب��ان گذاشته ش��ده‪ .‬انجا ک��ه اصالح طلبان ادعا‬ ‫م ی کنند مردم به دلیل حرف های اصالح طلبانه روحانی و به‬ ‫جهت مقابله با اصولگرایان به او رای داده اند‪.‬‬ ‫‪ -2‬هر پیروزی دولت در عرصه های مختلف طبعا به‬ ‫حساب اصالح طلبان ریخته م ی شود و اصولگرایان به عنوان‬ ‫مخالفان دولت‪ ،‬سودی از فواید پیروزی ها نخواهند داشت‪.‬‬ ‫نمونه اش احتمال پیروزی در مذاکرات هسته ای است‪.‬‬ ‫‪ -3‬در هر شکست دولت‪ ،‬اصولگرایان به عنوان موانع‬ ‫اصلی مقابل مردم ب رای انجام امور معرفی م ی شوند‪.‬‬ ‫‪ -4‬افزایش بدنه اجتماعی دولت به جهت پیشبرد امور‬ ‫دولت حتما از بدنه اجتماعی اصولگرایان خواهد کاست‪.‬‬ ‫‪ -5‬وقتی دولت خود اصرار دارد که بخشی از بدنه اش‬ ‫را از اصولگرایان تشکی��ل داده و مخالفتی با انها ندارد‪ ،‬چه‬ ‫اصرای وج��ود دارد ک��ه اصولگرایان جاماندگ��ان از قدرت‬ ‫به شمار ایند؟‬ ‫اما دیگران که معتقدند بای��د رقیب دولت روحانی بود‬ ‫نیز ب رای خود استدالل هایی دارند‪:‬‬ ‫‪ -1‬برای بازگشت به ق��درت رسمی بای��د تبدیل به‬ ‫«دگر» شد و غیرت سازی کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬طبع��ا اصولگرایان اگ��ر موتلف روحان��ی باشند‬ ‫نم ی توانند خود را به عنوان رقیب در انتخابات مطرح کنند و‬ ‫باید هشت سال کنار بمانند‪.‬‬ ‫‪ -3‬اصولگرای��ان اگر خ��ود را رفیق تام ب��ه نمایش‬ ‫بگذارند‪ ،‬بخشی از اقدامات دولت که گرایش اصالح طلبانه‬ ‫داشته و با اصول و گفتمان جبهه انقالب فاصله داشته باشد‪،‬‬ ‫به پای انها نوشته خواهد ش��د‪ ،‬مانند برخی اتفاقات عرصه‬ ‫فرهنگ یا وزارت علوم‪.‬‬ ‫‪ -4‬قطب سازی مقابل دولت‪ ،‬منجر به این خواهد شد‬ ‫که در یک روند وحدت گرا همه جناح در یک خط مشخص‬ ‫حرکت کرده و نوعی از همبستگی جدید پدید خواهد امد‪.‬‬ ‫در این می��ان اما طیف��ی از اصولگرای��ان م ی گویند‬ ‫نباید ب��ه صورت صف��ر و یکی ب��ا دولت مواج��ه شد‪ .‬این‬ ‫دولت هم م ی تواند رفیق باشد و ه��م رقیب‪ .‬هم م ی توان‬ ‫مقابل این دولت قطب شد و هم م ی توان با رفاقت از میوه‬ ‫پیروزی هایش بهره جست‪.‬‬ ‫به یک معنا م ی گویند باید رویکردی دو وجهی نسبت‬ ‫به دولت حسن روحانی داشت‪ .‬انه��ا م ی گویند نباید دولت‬ ‫حسن روحانی را دو دستی تقدیم رقیب کرد‪ .‬همین جاست‬ ‫که دکتر حدادعادل م ی گوید‪« :‬ما اق��ای روحانی را نماینده‬ ‫اصولگرایان در مواجهه با حسن روحانی هم به قطب سازی فکر م ی کنند هم به همراهی‬ ‫اصالح طلبان نم ی دانیم‪ .‬معتق��د نیستیم که اقای روحانی‬ ‫نماد اصالح طلب��ی در ای ران است‪ ،‬به ای��ن دلیل که سابقه‬ ‫اقای روحانی نشان م ی دهد وی نه دست راست اقای خاتمی‬ ‫بوده و نه بنیانگ��ذار مشارکت یا عض��و مجاهدین‪ .‬باالخره‬ ‫وی در کارنامه خود نمره ای مثل سخنرانی ‪ 23‬تیرماه سال‬ ‫‪ 78‬را دارد‪ .‬گذشته او نم ی توان��د نماینده اصالح طلبی باشد‬ ‫اما اصالح طلبان ب��ر سر سفره اعتدالی ک��ه پهن کرده بود‬ ‫نشستند‪ .‬در طول این یک سال بنای ما همکاری با دولت‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬قصد ما تضعیف دولت نب��وده و نمونه ان رای‬ ‫اعتماد به وزرای دولت است؛ رایی که به کابینه اقای روحانی‬ ‫در مجلس نهم داده شد‪ ،‬به اندازه سختگیری که در مجلس‬ ‫هفتم نسبت به رایی که به کابینه احمدی نژاد داده شد‪ ،‬نبود‪.‬‬ ‫باالترین رای اعتماد در مجالس بعد از انقالب به وزیر اقتصاد‬ ‫دولت اقای روحانی و در مجلس نهم داده شد‪».‬‬ ‫جریان عقل گرا م ی گوید نباید دچار سندروم زودخواهی‬ ‫شد‪ .‬سیاس��ت در فاکتور زمان ب��ا تغیی رات زی��ادی مواجه‬ ‫است‪ .‬باید در یک سیاس��ت ورزی عقالنی نقشی «تعاملی‬ ‫ ترمیم��ی» داش��ت‪ .‬حتی م ی ت��وان دول��ت را به سمت‬‫اصولگرایان کشاند و از حالت «هم انی��م و هم این» خارج‬ ‫کرد‪ .‬این دولت م ی تواند در نهایت شبیه یک دولت اصولگرا‬ ‫شود‪ .‬چه اینکه اصالح طلبان چن��دان به نظر در ائتالفشان‬ ‫پایدار نخواهند بود‪ .‬ان زمان است ک��ه م ی توان دولت را از‬ ‫تبدیل به جریان سوم واداشت و به شکلی از دولت اصولگرا‬ ‫تبدیل کرد‪.‬‬ ‫اما حسن روحانی با اصولگرای��ان چگونه مواجه شده‬ ‫است؟‬ ‫او نیز تمام سع ی اش این بوده که خود را به عنوان رقیب‬ ‫تام اصولگرایان مطرح نکند‪ .‬اگرچه حرف هایی فراوانی زده تا‬ ‫بدنه اصالح طلب خود را راضی نگه دارد‪ .‬حرف هایی که گاه‬ ‫بدنه اصولگرا را براشفته و انه��ا را به واکنش واداشته است‪.‬‬ ‫روحانی اما ت�لاش م ی کند مقاب��ل اصولگرایان نیز نقشی‬ ‫مانند انچه مقابل اصالح طلب��ان دارد ایفا کند‪ .‬مهار بخش‬ ‫تندرو اصولگرا که جبهه پایداری در راس ان است و تعامل با‬ ‫بخش دیگر اصولگرایان که حدادعادل و علی الریجانی ان‬ ‫را نمایندگی م ی کنند‪ .‬روحانی البته در بخش هایی نیز تالش‬ ‫کرده خود را قطب مقابل بخش تندرو به جامعه معرفی کند‬ ‫تا شکلی از انچه به عنوان رئی س جمه��ور اعتدالگرا مطرح‬ ‫م ی کند را نمایان سازد‪ .‬از همه سطور فوق شاید بتوان به این‬ ‫مهم رسید که حسن روحانی ن��ه فقط یک دولت اعتدالگرا‬ ‫بلکه یک دولت استثنای ی است؛ دولت��ی که برنامه اش را بر‬ ‫مهار دوجانبه چیده است‪ .‬دولتی که دو جناح اصلی سیاست‬ ‫ای ران هم م ی خ واهند مهارش کنند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان به استراتژی حمایت طلبکارانه روی اورده اند‬ ‫دولت‬ ‫یاد‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫شت‬ ‫دولتاستثنایی‬ ‫ریشه های چالش های بیان و رفتار دولت یازدهم‬ ‫محمدجوادحق شناس‬ ‫استاد دانشگاه و تحلیلگر‬ ‫مسائل سیاسی ایران‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ش�اید بخش�ی از ای�ن مواض�ع تن�د به‬ ‫گزارش های�ی مرتبط باش�د ک�ه برخی‬ ‫اطرافیان و مش�اوران ب�ه رئیس جمهور‬ ‫می دهن�د‪ ،‬در نتیجه این مش�ورت ها در‬ ‫س�خنرانی ها و موضع گیری ه�ای اقای‬ ‫روحانی نیز تاثیر می گذارد‬ ‫سیاست‬ ‫دولت اقای روحانی در وضعیتی قرار دارد که از یک سو‬ ‫وارث فضای سرشار از ناکارامدی در کشور است که به واسطه‬ ‫عملک��رد نادرست و ب��دون ضابط��ه و غی ر قانونمند دولت‬ ‫پیشی��ن حاصل ش��ده و در حوزه های��ی ه��م متاسفانه با‬ ‫فسادهای به شدت گست��رده و نادر در مقایس��ه با گذشته‬ ‫همراه بوده و از سوی دیگر مواج��ه با خواست طیفی است‬ ‫که خواهان شفاف سازی هستند‪ .‬طبیعتا مدیریت کشوری‬ ‫با این سطح از مش��کالت از سخت ی ه��ا و پیچیدگ ی های‬ ‫خاصی برخوردار است‪.‬‬ ‫زمانی که اقای روحان��ی را در سال ‪ 93‬به عنوان چهره‬ ‫پیروز انتخابات ریاست جمهوری م ی بینیم‪ ،‬حضور ایشان در‬ ‫پاستور در یک چارچ��وب به شدت حساس و موقعیتی ویژه‬ ‫اتفاق م ی افتد؛ انجایی که خواست م��ردم که در ارای شان‬ ‫متبلور بود و خواست نظام که در سیاستگذاری ها و هدایت‬ ‫رهبری معظم انقالب در بیانات نوروزی و قبل از انتخابات‬ ‫متجلی شده بود‪ ،‬عمال به این نقط��ه رسید که در تقاطعی‬ ‫در بیس ت و چهارم خ��رداد منجر به پی��روزی اقای روحانی‬ ‫شد‪.‬‬ ‫این پی��روزی به نوع��ی نشان دهنده ان ب��ود که هم‬ ‫مردم و هم نظام سیاسی بر سر امدن اقای روحانی توافقی‬ ‫نانوشته را از خود نشان داده اند‪.‬‬ ‫این حضور طبیعتا با واکنش های متفاوتی در زوایای‬ ‫جامعه روبه رو شد؛ از یک سو شاهد واکنش جریان افراطی‬ ‫بودیم که از این پی��روزی استقبال نم ی کرد و از سوی دیگر‬ ‫در حوزه سیاست خارجی اتفاقاتی در حال ظهور و بروز بود‬ ‫که با روندی که در دو دهه گذشت��ه در کشور وجود داشت‬ ‫هماهنگی نداش��ت و رویکردی جدی��د در عرصه سیاست‬ ‫خارجی به ویژه پرونده هسته ای کشور بود‪.‬‬ ‫در عین حال در حوزه اقتصادی نیز شاهد رویکردهایی‬ ‫بودیم که عمال دس��ت چهره هایی چون باب��ک زنجانی‪،‬‬ ‫خاوری‪ ،‬خسروی و حتی برخ��ی از مسئوالن بلندپایه سابق‬ ‫در سطح معاونت ه��ای رئی س جمهور که ای��ن روزها خبر‬ ‫م ی رسد در بازداشت هستند یا م��ورد پیگیرد مقام قضایی‬ ‫یا منتظر حکم‪ ،‬بسته شده و بسیاری اذع��ان دارند که نوع‬ ‫رفتار و عملکرد این چهره ه��ا موجب اتالف منابع عظیم ی ‬ ‫از کشور شده است‪.‬‬ ‫طبیعتا جناح حامی این مجموعه ه��ا از این تغیی رات‬ ‫پی ش امده در حوزه های اقتصادی و سیاسی راضی نبودند و‬ ‫بر همین اساس شروع به مقابله کردند‪.‬‬ ‫در همین راست��ا و در مدت یک س��ال گذشته شاهد‬ ‫شکل گیری پدی��ده ای چ��ون دلواپسی بوده ای��م یا شاهد‬ ‫تذکرات و سوال ها و استیضاح های��ی در مجلس که نشان‬ ‫م ی دهد ان رون��د همچنان دوس��ت دارد اعمال قدرت کند‬ ‫و خیلی حاض��ر نیست به وضعیتی ک��ه دولت تالش دارد‬ ‫مستقر سازد‪ ،‬پایبند باشد‪.‬‬ ‫تالش دولت در این م��دت پاسخگویی به مطالبات‬ ‫مردم و قرار دادن ام��ور در چارچوب های قانون��ی بوده‪ ،‬اما‬ ‫جریان مذکور حاضر به تمکین در این موارد نیست و طبیعی‬ ‫است که شاهد چالش های جدید در این بخش باشیم‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جریان حام ی دولت در این مدت انتظار‬ ‫داشته که اقای روحانی در برخی مسائل شفاف عمل کند‪.‬‬ ‫به این ترتی ب تردیدی نیست ک��ه تصمیم گیری در چنین‬ ‫فضای��ی اسان نیست‪ .‬دش��واری تصمیم گی��ری در چنین‬ ‫فضایی سبب شده در مواردی رفتارهایی از دولت و شخص‬ ‫رئی س جمهور دیده شود که بعضا متناقض و پارادوکسیکال‬ ‫به نظر برسد‪.‬‬ ‫به عنوان مثال گرچه حض��ور رئی س جمهور در جلسه‬ ‫استیضاح وزیر علوم تاثیری بر ردصالحیت این وزیر نداشت‪،‬‬ ‫ام��ا م ی توانست برخ��ی ذهنی ت ها را ایجاد نکن��د‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد که حضورشان از این بابت موث��ر واقع م ی شد‪ .‬در‬ ‫‪37‬‬ ‫دولت‬ ‫عین ح��ال مواضعی که ایش��ان در مصاحب��ه مطبوعاتی‬ ‫اخیرشان در مورد مساله ‪ 88‬داشتند و مباحثی که در پاسخ‬ ‫به سواالت خبرنگاران کیهان و فارس مطرح کردند‪ ،‬نشان‬ ‫داد که دولت وعده هایی را که به مردم داده فراموش نکرده‬ ‫و هر نوع برخورد با مباحث مرتب��ط با حوادث سال ‪ 88‬را در‬ ‫چارچوب قانون مدنظر دارند که به عنوان یک گام به جلو از‬ ‫سوی دولت ارزیابی م ی شود‪ .‬اما در هر حال باید قبول کرد‬ ‫که کار دولت اسان نیست‪.‬‬ ‫با این تفاسی��ر م ی توان به ای��ن جمع بندی رسید که‬ ‫دولت در مسیر «سیاست مهار دوجانب��ه» گام برم ی دارد‪.‬‬ ‫دشواری تصمیم گی��ری در میان فشارهای��ی که از جهات‬ ‫مختلف بر دول��ت وارد م ی شود‪ ،‬پیگی��ری چنین روندی را‬ ‫ایجاب کرده است‪.‬‬ ‫از یک سو فشار جریانی ک��ه در هشت سال گذشته‬ ‫حاکم بوده همچنان بر دولت یازده��م وارد است و از سوی‬ ‫دیگر فشار مطالبات مردم ی که به ای��ن دولت رای داده اند‬ ‫قابل مالحظه است‪ .‬در کنار ای��ن همه‪ ،‬فشاری که از سوی‬ ‫اجزای حاکمیت سیاسی بر دول��ت وارد م ی شود را نیز باید‬ ‫مورد توجه قرار داد چراکه در هر ح��ال انها صاحبان قدرت‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫نم ی توان قدرتی را که ام��روزه در برخی نهادها وجود‬ ‫دارد نادیده گرف��ت و انها دیدگاه های خاص خ��ود را دارند‪.‬‬ ‫مجموع و برایند این قدرت هاست ک��ه مرتبا امکان بروز و‬ ‫ظهور پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫دولت اعتدال یا دولت استثنایی؟‬ ‫برخی در میانه این فشارها بر معن��ا و مفهوم اعتدال‬ ‫دست گذاشته اند و به دنب��ال عنوان سازی جدید ب رای دولت‬ ‫یازدهم هستند‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت برخی دوست��ان عالقه من��د باشند نام‬ ‫این رفتاره��ا و بیان ه��ا و چینش ها را اعت��دال بگذارند‪ ،‬اما‬ ‫من معتقدم که دول��ت موظف است اول ب��ه تعهدات خود‬ ‫عمل کند‪ ،‬دوم کارام��د باشد چراکه کارام��دی مهمترین‬ ‫ویژگی یک دولت است و این مستل��زم ان است که اجزای‬ ‫دولت با یکدیگر هماهنگ بوده‪ ،‬هم افزایی کنند‪ ،‬مزاحمت‬ ‫ب رای همدیگر ایجاد نکنند و نوعی انسجام رفتاری و فکری‬ ‫میانشان برقرار باشد‪.‬‬ ‫دول��ت مانند ی��ک ارکست��ر م ی ماند ک��ه الزمه ان‬ ‫همنوایی است؛ هر ف��رد نم ی تواند ساز خ��ود را بزند گرچه‬ ‫ممکن اس��ت هر ساز صدای خ��اص خ��ود را داشته باشد‪.‬‬ ‫مشکلی نیست که نیروهای یک دولت توان کار با یکدیگر‬ ‫را داشته باشند‪ ،‬اما از حوزه های متف��اوت فکری و سیاسی‬ ‫دعوت شده باشند‪ .‬مهم ان است که دولت بتواند در عرصه‬ ‫عمل کارامدی خود را نشان دهد‪.‬‬ ‫انچه ب رای مردم اهمی��ت دارد این اس��ت که دولت‬ ‫یازدهم بتواند خود را در رفع مشکالت اقتصادی‪ ،‬تورم‪ ،‬رکود‪،‬‬ ‫بیکاری و مباحث زیس ت محیطی‪ ،‬ح��ذف تحریم ها و حل‬ ‫گره های سیاست خارجی نشان دهد‪.‬‬ ‫زمانی که مردم و نخبگ��ان شاهد توانمندی دولت در‬ ‫مسیر حرکت به سوی بهبود این مشکالت باشند‪ ،‬حمایت‬ ‫خود را تشدید م ی کنند‪.‬‬ ‫از این منظر دیگر درگیری مفهوم��ی بر سر اعتدالی‬ ‫بودن یا استثنایی ب��ودن دولت اهمیتی ن��دارد بلکه بحث‬ ‫بر سر نتیجه عملکرد دولت در سای��ه کارامدی‪ ،‬انسجام و‬ ‫حرکت به سوی پیشرفت است‪ ،‬ان هم در جهانی که مملو‬ ‫از رقابت است و بحران های منطق��ه ای متعددی در اط راف‬ ‫کشور جریان دارد‪.‬‬ ‫واژه ها چندان مهم نیستند‪ ،‬توانای ی ها و کارامدی ها و‬ ‫قدرت پشت سر گذاشتن پی چ های موجود اهمیت دارد‪ .‬دولت‬ ‫کارامد تحت هر عنوانی از اعتدالی گرفته تا استثنایی قادر به‬ ‫حل مشکالت است‪.‬‬ ‫اعتدال به معنای سکوت نیست‬ ‫صادق زیباکالم در گفت وگو با مثلث‬ ‫‪3‬‬ ‫یک س�الگی دولت اعتدال هم گذشت‪ ،‬اما‬ ‫ابهام ها بر س�ر مفهوم اعتدال‪ ،‬نس�بت دولت‬ ‫یازدهم با جریان اصولگ�را و جناح اصالح طلب‪،‬‬ ‫م�رز می�ان دف�اع از دیدگاه های ی�ک جناح و‬ ‫س�کوت در برابر جناحی دیگر در کلیت دولت‬ ‫فعلی و مس�ائلی از این قبیل همچن�ان ادامه‬ ‫دارد و ت�ا جای�ی عم�ق یافته که حت�ی برخی‬ ‫دیگر این دولت را دولت اعت�دال نم ی پندارند‪،‬‬ ‫بلک�ه ب ه دنبال مفهوم�ی دیگر ب�رای اطالق به‬ ‫ان هس�تند‪ .‬هفته نام�ه مثل�ث در گفت وگو با‬ ‫دکت ر صادق زیباکالم‪ ،‬استاد دانشگاه و تحلیلگر‬ ‫و صاح ب نظر مسائل سیاسی ای ران به بررسی این‬ ‫مسائل پرداخته که در ادامه م ی خوانید‪.‬‬ ‫در روزهای اخیر این س�وال جنبه عمومی پیدا‬ ‫کرده که چرا اقای روحانی م�رز خود را با اصطالح فتنه‬ ‫ب ه طور مشخص اعالم نم ی کند‪ .‬یعنی از یک سو برای‬ ‫دف�اع از وزیر علوم ک�ه یکی از اتهامات�ش حمایت از‬ ‫فتنه عنوان ش�ده بود در جلسه اس�تیضاح وی حاضر‬ ‫نشد و از سوی دیگر در سخنانی گفت که نم ی توان به‬ ‫صرف حضور در یک راهپیمایی یا یک عکس کسی را‬ ‫فتنه گر نامید‪ .‬ایا دولت در راستای نوعی سیاست مهار‬ ‫دوجانبه گام برم ی دارد؟‬ ‫به نظر م ی رسد دکتر روحان��ی در خصوص مساله‬ ‫فتنه در مخمص��ه ای گرفتار ش��ده است‪ .‬از ی��ک سو بدنه‬ ‫اجتماعی که به اقای روحانی رای دادند و همچنین بسیاری‬ ‫از چهره ها و شخصی ت هایی که در به قدرت رسیدن ایشان‬ ‫نقش موثری ایفا کردند‪ ،‬اساس��ا تلقی دیگری از این موضوع‬ ‫دارند‪ .‬از سوی دیگر عده ای مدام با این پرسش روبه رو هستند‬ ‫که ایا اقای روحانی شخصا چنین مساله ای را قبول دارد یا‬ ‫خیر؟ به نظر م��ن ایشان شخصا چنین مسال��ه ای را قبول‬ ‫ندارد‪ .‬نکته مسل��م این است که بخش��ی از بدنه اجتماعی‬ ‫که به اقای روحانی رای دادند پدیده ای به اسم فتنه را اساسا‬ ‫قبول ندارند‪ .‬چهره های شاخص نزدیک به اقای روحانی هم‬ ‫که نقش موثری در پیروزی ایشان داشتند هم چیزی به اسم‬ ‫فتنه را قبول ندارند‪ .‬به طور مشخص نه اقای خاتمی چیزی‬ ‫به اسم فتنه را قب��ول دارد‪ ،‬نه اق��ای هاشم ی رفسنجانی و‬ ‫نه هیچ ی��ک از دولتمردانی که اکنون با اق��ای روحانی کار‬ ‫م ی کنند‪ .‬برخی از این افرد چنین چی��زی را قبول ندارند که‬ ‫یک عده به طور سازمان یافت��ه از خارج کشور ب رای ب راندازی‬ ‫نظام اقدام کرده باشند‪ .‬در عین حال ما شاهد بودیم که اقای‬ ‫روحانی از جانب اصولگرایان و به ویژه جبهه پایداری تحت‬ ‫فشار است که مرز خود را با فتنه مشخص کند‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫اقای روحانی از سوی بدنه اجتماعی ک��ه او را مورد حمایت‬ ‫قرار داد ب رای انکار فتنه تحت فشار اس��ت‪ ،‬بناب راین ایشان‬ ‫در وضعیت دش��واری قرار دارد‪ .‬در این شرای��ط که ایشان از‬ ‫سوی دوقطب مخالف تحت فشار قرار دارد‪ ،‬چاره ای جز این‬ ‫نیست که درباره فتنه داوری و موضع گیری مشخصی نداشته‬ ‫دولت‬ ‫باشد‪ ،‬با این وجود گاهی اوق��ات شرایط به گونه ای است که‬ ‫ایشان مجبور م ی شود به نوعی درباره این مساله اظهارنظر و‬ ‫موضع گیری کند‪ .‬همچنان که هنگامی که ایشان در جلسه‬ ‫استیضاح وزیر علوم در مجلس حضور پیدا نکرد‪ ،‬بعضی از‬ ‫نمایندگان اظهار م ی کردند این حضور نیافتن‪ ،‬ناشی از این‬ ‫است که ایشان فتنه را قبول دارد؛ اما اقای روحانی در سخنان‬ ‫اخیرش گفت که نم ی ت��وان کسی را به ص��رف حضور در‬ ‫یک راهپیمایی یا عکس‪ ،‬فتنه گر نامی��د‪ .‬به نظر من اقای‬ ‫روحانی درست م ی گوی��د‪ .‬به هر حال در ته��ران حدود سه‬ ‫میلیون نفر در راهپیمایی حض��ور داشتند و نم ی توان همه‬ ‫این سه میلیون نفر را فتنه گر نامید‪ .‬بناب راین فکر م ی کنم در‬ ‫صورت عدم اتخاذ مواضع مشخص‪ ،‬مشکل فتنه همچنان‬ ‫با اقای روحانی باق��ی خواهد ماند‪ .‬در عی��ن حال معتقدم‬ ‫که یک راه حل بلندمدت ب رای ای��ن مساله وجود دارد؛ اینکه‬ ‫اقای روحانی بخواهد درباره فتنه مواضع خود را روشن نکند‬ ‫تا بتواند هر دو طرف را کنار خود داشت��ه باشد‪ ،‬کاری دشوار‬ ‫به نظر م ی رسد چراک��ه عمال هیچ ی��ک از طرفین راضی‬ ‫نخواهند بود‪ .‬به نظر م��ن روزی وضعیتی پیش خواهد امد‬ ‫که در ان اقای روحانی مجبور خواهد بود بگوید ایا اتفاقات‬ ‫سال ‪ 88‬طبق ی��ک برنامه از پیش ط راح��ی شده دشمنان‬ ‫خارجی بوده است یا نه‪ .‬راه حل بلندمدت این است که اقای‬ ‫روحانی تحقیق کند ایا واقعا امریکا و انگلیس و اسرائیل و‬ ‫بنیاد جرج سوروس و‪ ...‬در ماجراهای سال ‪ 88‬دست داشتند یا‬ ‫خیر و اینکه چهره ها و شخصی ت هایی که ما انها را به عنوان‬ ‫اصالح طلب م ی شناسیم ایا واقعا تبانی کرده بودند که نظام را‬ ‫سرنگون کنند یا اینکه ان وقایع یک حرکت اعتراضی بود که‬ ‫بخشی از مردم در ان شرکت داشتند‪ .‬ایشان باید این مساله را‬ ‫ب رای روشن شدن افکار عمومی مورد بررسی قرار دهد‪ ،‬در غیر‬ ‫این صورت این موارد تا اخر دنیا همچنان باقی خواهد ماند و‬ ‫عده ای معتقد هستند که توطئه ای در کار بوده و عده ای هم‬ ‫معتقد هستند که توطئه ای در کار نبوده است‪.‬‬ ‫در واق�ع معتقدید که اقای روحان�ی باید ب ه جای‬ ‫سیاس�ت مه�ار دوجانب�ه سیاس�ت بررس�ی‬ ‫هم ه جانبه موضوع فتنه را در دستورکار قرار دهد؟‬ ‫بله معتقدم که تنها راه حل این است که به بررسی‬ ‫موضوع بپردازند نه اینکه طوری حرک��ت کنند که نه سیخ‬ ‫بسوزد نه کباب‪ .‬یعنی نه بدنه اجتماعی خود را ب رانند نه اینکه‬ ‫خاطر اصولگرایان را مکدر کنند‪ .‬این روش بازدهی مناسب را‬ ‫به همراه نخواهد داشت‪.‬‬ ‫بسیاری از اصولگرایان و اصالح طلبان معتقدند‬ ‫روش کنون�ی دولت ب�ه معنای اعتدال نیس�ت‪،‬‬ ‫چراکه نسب ت ها در دولت هنوز مشخص نیست‬ ‫و این دولت اعتدالی نیست بلکه دولت استثنایی‬ ‫است‪ .‬نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫بله من هم چنین نظری را قبول دارم؛ بازی با لغات‬ ‫درباره فتنه هیچ فایده ای ندارد‪ .‬االن شاهد هستیم که روزنامه‬ ‫کیهان سنگی ن ترین حمالت و نقده��ا را نثار رئی س جمهور‬ ‫م ی کند در حالی که اقای روحانی به زعم خویش سعی دارد‬ ‫طوری رفتار کند که اصولگرایان تندرو را مکدر نکند‪ ،‬ولی انها‬ ‫خواه ناخواه مکدر شده اند‪ .‬بدن��ه اجتماعی دولت هم چنین‬ ‫وضعیتی دارد و به اینکه اقای روحانی مواضع مشخصی در‬ ‫رد فتنه اتخاذ نکرده است اعت��راض دارند‪ .‬اصالح طلبان هم‬ ‫به اقای روحانی اعتراض دارند که با وج��ود اینکه از بعضی‬ ‫مسائل اطالع دارد اما موضع گی��ری مشخصی انجام نداده‬ ‫است‪ .‬به نظر من اگر کسی در راهپیمایی شرکت کرده به این‬ ‫دلیل بوده که اعتراض و نارضایتی خود را از اوضاع نشان دهد‪،‬‬ ‫در حالی که اگر این فرد ب رانداز بود اصال در انتخابات شرکت‬ ‫نم ی کرد و رای هم نم ی داد‪ .‬بناب راین با حضور در راهپیمایی‪،‬‬ ‫نارضایتی خود را نشان داده است‪.‬‬ ‫پس شما معتقدید که اقای روحانی باید مواضع‬ ‫شفاف تری اتخاذ کند؟‬ ‫با سکوت کردن نم ی ت��وان اعت��دال را به نمایش‬ ‫گذاشت و اعتدال در این زمینه ب ی معناست‪.‬‬ ‫اخی�را برخ�ی از اصالح طلب�ان از جمل�ه اق�ای‬ ‫حجاریان س�خنانی با این مضمون داشته اند که‬ ‫دولت اقای روحانی ناهمگون است و باید هرچه‬ ‫سریعتر وضعیت را به ثبات برساند وگرنه ممکن‬ ‫اس�ت از درون دچار ریزش ش�ود ی�ا اینکه اقای‬ ‫محمدرض�ا خاتمی س�خنانی داش�ته اند با این‬ ‫مضمون که دولت باید خود را ترمیم کند‪ .‬ایا شما‬ ‫هم ب ه ترمیم دولت معتقد هستید؟‬ ‫ترمیم دولت لزومی ندارد ‪ .‬ترمیم دولت زمانی مطرح‬ ‫م ی شود که برخی وزرا با بدنه دولت همخوانی نداشته باشند‪.‬‬ ‫وزرای کنونی دولت از یکدستی و هماهنگی کافی برخوردارند‬ ‫بناب راین نظر اقای خاتمی مبنی بر لزو م ترمیم دولت را تایید‬ ‫نم ی کنم‪ .‬ممکن است انتقادات��ی نسبت به عملکرد برخی‬ ‫از وزرا وجود داشته باشد‪ ،‬ام��ا این دلیل بر ناکارامدی نیست؛‬ ‫بناب راین لزومی به ترمیم دولت هم وج��ود ندارد‪ .‬به نظر من‬ ‫منظور این افراد این نیس��ت که دول��ت از روی ناکارامدی‬ ‫باید ترمیم شود بلکه انها م ی خواهن��د درصد اصالح طلبی‬ ‫دولت بیشتر شود که ان هم با ترمی��م حاصل نخواهد شد‬ ‫و تضمینی هم در این ب��اره وجود ن��دارد‪ .‬بیشتر شدن وزن‬ ‫اصالح طلبی در دول��ت راه های خاص خ��ود را دارد و ترمیم‬ ‫دولت تنها راه ان نیست‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫چانه زنی برای مصالحه بزرگ‬ ‫در حوزه مسائل است راتژیک یا مصالحه م ی شود یا جنگ‪ .‬از همین رو بسیاری از توافقات مهم و‬ ‫منازعات بزرگ در سطح نظام بی ن الملل دستاورد چانه زنی یا تنش در حوزه مسائل است راتژیک است‪.‬‬ ‫مسئله هسته ای ای ران نیز از نگاه قدرت های بزرگ در همین بعد مورد تبیین و تفسیر ق رار م ی گیرد‪.‬‬ ‫همه ق رائن و شواهد گویای ان است که امریکا و غرب ترجیح م ی دهند در این حوزه پرتنش مسائل را از‬ ‫طریق مذاکره و مباحثه پیگیری کنند‪ .‬بر این اساس برخی کارشناسان نظام بی ن الملل اعتقاد دارند در‬ ‫اینده نزدیک میان ای ران و امریکا بر سر پرونده هسته ای مصالحه ای بزرگ رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫تو گو؟‬ ‫دوئل یا گف ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ای ران و امریکا یک سال پس از دولت‬ ‫روحانی‪ ،‬چگونه به یکدیگر نگاه م ی کنند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪214‬‬ ‫بین الملل‬ ‫روابطای رانوام ریکاپیچیده تر‬ ‫وعم ل گ رایانه ترشده‬ ‫گفت وگوباکیهانبرزگر‬ ‫استاددانشگاه‬ ‫کنگره نم ی گذارد اوباما در‬ ‫قبال ایران انعطاف نشان دهد‬ ‫گفت وگوباشی رینهانتر‬ ‫استاد دانشگاه جورج تاون‬ ‫در امریکا اراده ای برای‬ ‫مصالحه بزرگ نیست‬ ‫گفت وگو با صادق خ رازی‬ ‫معاون وزارت خارجه در دولت‬ ‫اصالحات‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا هنوز ایران را تهدید می داند‬ ‫ایران در راهبرد امنیت ملی امریکا چه جایگاهی دارد؟‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست امنیتی امریکا نسبت به کشورهای منطقه ای‬ ‫تابعی از راهب��رد کالن ایاالت متح��ده در سیاست جهانی‬ ‫است‪ .‬در ساختار دو قطبی‪ ،‬ایاالت متح��ده از الگوی مقابله‬ ‫با کمونیسم و اتحاد شوروی در حوزه ه��ای پی رامونی بهره‬ ‫گرفت‪ .‬پیمان اتالنتیک شمالی و جنگ سرد را باید انعکاس‬ ‫نگرش راهبردی امریکا در مقابله با کشورهایی دانست که‬ ‫به عنوان تهدید امنیتی تلقی م ی شون��د‪ .‬ای ران در سیاست‬ ‫راهبردی امریکا نیز از سال ‪ 1979‬به عنوان نماد تهدید امنیت‬ ‫منطقه ای در حوزه پی رامونی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫الگوی رفتاری امریکا ب رای مقابل��ه با ای ران را م ی توان‬ ‫نم��ادی از کنش منطقه ای ب��رای محدودس��ازی بازیگران‬ ‫هویتی و انقالبی دانست‪ .‬اندیشه انقالب بر اساس گفتمان‬ ‫مذهبی به منزله تهدی��د امنیت ملی ب��رای امریکا و اتحاد‬ ‫شوروی محسوب م ی شد‪ ،‬به همی��ن دلیل است که امریکا‬ ‫و شوروی از سازماندهی جنگ تحمیلی علیه ای ران حمایت‬ ‫کردند‪ .‬نگرش امریکا را باید معطوف به محدودسازی قدرت‬ ‫راهبردی ای ران دانست؛ نگرشی که از سال ‪ 1979‬اغاز گردیده‬ ‫و تا ‪ 2014‬ادامه یافته است‪.‬‬ ‫همواره موضوعات راهبردی و منطقه ای را باید به عنوان‬ ‫عامل اصلی رویارویی امریکا و ای��ران در فضای منطقه ای‬ ‫دانست‪ .‬امریکا از سیاست تحریم تسلیحاتی ای ران در دوران‬ ‫دفاع مقدس استفاده کرد‪ .‬در سال های بعد از جنگ تحمیلی‬ ‫زمینه ب رای ظهور الگوی جدیدی ب رای محدودسازی ای ران در‬ ‫سیاست جهانی فراهم گردی��د‪ .‬در سال های دهه ‪ 1990‬که‬ ‫زمینه ب رای راهبرد توسعه اقتصادی‪ ،‬صنعتی و امنیتی ای ران‬ ‫به وجود امد‪ ،‬امریکا از الگوی تحریم ای ران در چارچوب مهار‬ ‫دوجانبه بهره گرفت‪.‬‬ ‫سیاست تحری��م از نوامب��ر ‪ 1979‬ت��ا سپتامبر ‪2014‬‬ ‫به گونه ای ب ی وقفه ادامه یافت��ه و هیچ گونه نشانه ای ب رای‬ ‫پایان یافت��ن تحریم اقتص��ادی ای ران مشاه��ده نم ی شود‪.‬‬ ‫جایگاه یابی ای��ران در سیاست بی ن الملل را بای��د تابعی از‬ ‫تحوالت سیاس��ی و منطق��ه ای دوران بع��د از جنگ سرد‬ ‫دانست‪ .‬در ای��ن دوران‪ ،‬زمینه های اجتماع��ی و مولفه های‬ ‫هویتی از جایگاه و اثرگذاری بیشتری در سیاست بی ن الملل‬ ‫برخوردار شدند‪ .‬ای ران در زمره کشورهایی محسوب م ی شود‬ ‫که توانست نشانه ه��ای هویت یابی را ب��ا رویکرد مقاومت‬ ‫منطقه ای و راهب��ردی پیوند دهد‪ .‬اگرچ��ه ساختار سیاسی‬ ‫امریکا نسبت به کشورهای انقالبی و بازیگرانی که رویکرد‬ ‫مقاومت را در سیاست بی ن الملل بازتولید م ی کنند‪ ،‬نگرش‬ ‫ی دارد‪ ،‬ام��ا چنین رویک��ردی در هر دوران‬ ‫منف��ی و تهاجم ‬ ‫تاریخی نشانه های مختلفی را منعکس کرده است‪.‬‬ ‫جهانی‪ ،‬صلح و امنیت بی ن الملل برخوردار باشد‪ .‬انان ب رای‬ ‫تحقق چنین موضوعاتی‪ ،‬تالش دارند تا مفاهیمی همانند‬ ‫دموکراسی‪ ،‬حقوق بشر‪ ،‬ازادی و ترویج ارزش های امریکایی‬ ‫را در دستور کار ق��رار دهند‪ .‬در چارچوب چنی��ن نشانه ها و‬ ‫مفاهیمی است که امریکای ی ها هرگونه اقدام نظامی خود را‬ ‫در چارچوب «جنگ عادالنه» تبیین م ی نمایند‪.‬‬ ‫در بسیاری از موارد مشاهده ش��ده که امریکا اقدامات‬ ‫نظامی خود را در چارچ��وب مداخالت انسان دوستانه تبیین‬ ‫کرده و تالش دارد تا همواره جلوه هایی از مداخله گرایی را با‬ ‫مفاهیم انسانی توجیه نماید‪ .‬استثناگرای امریکایی‪ ،‬محور‬ ‫اصلی مداخله گرای��ی پایان ناپذیر و مقابله ب��ا کشورهایی‬ ‫م ی شود که از رهیافت مقاومت در ب رابر فرادستی قدرت های‬ ‫بزرگ بهره م ی گی رند‪.‬‬ ‫سازمان های بوروکراتیک امریکا به موازات گروه های‬ ‫فشار و الب ی های اقتصادی‪ ،‬ایدئولوژیک و راهبردی نیز تالش‬ ‫دارند تا روندهای سیاست خارج��ی امریکا را ب راساس منافع‬ ‫اقتصادی‪ ،‬راهبردی یا ایدئولوژی��ک پیگیری نمایند‪ .‬چنین‬ ‫رویکردی را باید به عنوان بخش��ی از واقعی ت های راهبردی‬ ‫سیاست های امنیتی امریکا در برخورد با ای ران دانست‪.‬‬ ‫اگرچه روابط ای ران و امریک��ا در این دوران به رویارویی‬ ‫نظامی منجر نشد‪ ،‬اما روندهای��ی از محدودیت اقتصادی‪،‬‬ ‫امنیتی و راهبردی در ب رابر جمهوری اسالمی شکل گرفت‪.‬‬ ‫جابه جایی ق��درت در کاخ سفید تاثی��ر چندانی در سیاست‬ ‫عمومی امریکا نسبت به ای ران به جا نگذاشت‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫در دوره دوم ریاست جمهوری خود تالش کرد تا از فرایندهای‬ ‫معطوف به مصالحه و همکاری در برخ��ورد با امریکا بهره‬ ‫گیرد‪ .‬چنین رویکردی به دلیل افول جایگاه ایشان در ساختار‬ ‫سیاسی به نتای��ج مطلوبی منجر نگردی��د‪ .‬رهیافت دولت‬ ‫بوش معطوف به تالش گسترده ب رای فشار بی ن المللی علیه‬ ‫ای ران بوده است‪.‬‬ ‫اگرچه امریکا از ابزار نظامی علیه ای ران استفاده نکرد‪،‬‬ ‫اما در دوران ب��وش امریکای ی ها از ض��رورت مقابله با ای ران‬ ‫در ادبیات سیاسی خ��ود بهره م ی گرفتن��د‪ .‬دولت بوش در‬ ‫هماهنگ سازی ساخت��ار قدرت امریکا ب��رای بهره گیری از‬ ‫اقدامات تهاجمی علیه ای ران ناکام باقی ماند‪ .‬رابرت گیتس‪،‬‬ ‫وزیر دفاعی که جایگزین دونالد رامسفلد شده بود‪ ،‬از راهبرد‬ ‫توازن در برخورد با ای��ران بهره گرفت‪ .‬چنی��ن راهبردی به‬ ‫مفهوم اجتناب از «جنگ غیرضروری» بوده است‪.‬‬ ‫چنین الگویی را باراک اوباما نیز از ژانویه ‪ 2009‬به بعد‬ ‫به گونه وقفه ناپذیر ادامه داده است‪ .‬سیاست تحریم و تصاعد‬ ‫تحریم را باید به منزله بخشی از ابزارهای محدودسازی ای ران‬ ‫توسط جورج ب��وش دانست‪ .‬امریکا در ای��ن دوران توانست‬ ‫تحریم های جدیدی را علیه ای ران اعمال نماید‪ .‬تحریم های‬ ‫چندجانبه را باید بخش دیگری از معادله قدرت علیه جمهوری‬ ‫اسالمی دانست‪ .‬روندهای یاد شده نشان م ی دهد که سیاست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫الگوهای بنیادین‬ ‫امریکا در دوران مختلف تاریخی‪ ،‬سیاست خارجی خود‬ ‫را بر اساس مفاهیم ی همانند ق��درت‪ ،‬امنیت و منافع ملی‬ ‫تبیین کرده است‪ .‬تاریخ نشان داده که همواره روسای جمهور‬ ‫امریکا تصور مشترکی از تاریخ‪ ،‬کشور و امنیت دارند‪ .‬اگرچه‬ ‫هریک از انان دکترین جدیدی را وارد ادبیات روابط بی ن الملل‬ ‫م ی نمایند‪ ،‬ام��ا همه انان مح��ور اصلی خ��ود را گسترش‬ ‫قدرت قرار داده اند‪ .‬قدرت سازی در اندیشه امریکایی مربوط‬ ‫به شرایطی است ک��ه از قابلی��ت الزم ب��رای کنترل نظم‬ ‫مقابله گرایی ب�ا ایران در تفک�ر راهبردی‬ ‫امریکا ماهیت ژئوپلتیکی دارد‪ .‬شکل بندی‬ ‫قدرت منطقه ای امریکا در ش رایطی تامین‬ ‫م ی گردد که نیروهای رادیکال در وضعیت‬ ‫رویارویی هویتی ق رار گیرند‬ ‫امنیتی امریکا همواره نشانه هایی از محدودسازی بازیگران‬ ‫انقالبی را در دستور کار قرار داده است‪.‬‬ ‫ایران در تفکر نهادهای راهبردی امریکا‬ ‫بخ��ش قابل توجه��ی از کارگزاران سیاس��ت خارجی‬ ‫و امنیتی امریک��ا دارای رویک��رد انتقادی نسب��ت به ای ران‬ ‫م ی باشند‪ .‬در بسیاری از گزارشات تهیه شده توسط مقامات‬ ‫امریکای��ی م ی توان نشانه های��ی را مورد مشاه��ده قرار داد‬ ‫که معطوف به محدودس��ازی راهبردی ای��ران بوده است‪.‬‬ ‫در بسیاری از اسن��اد امنیت ملی امریک��ا‪ ،‬از ای ران به عنوان‬ ‫تهدید منطقه ای‪ ،‬امنیت��ی و راهبردی نام ب��رده شده است‪.‬‬ ‫در هر دوران تاریخی‪ ،‬بخش��ی از کارگزاران سیاست خارجی‬ ‫امریکا وجود داشته اند که ادبیات خاصی را در مقابله با ای ران‬ ‫به کار گرفته اند‪.‬‬ ‫نگرش کارگزاران سیاست خارجی امریکا در برخورد با‬ ‫ای ران تابعی از رویکرد امریکایی نسبت به کشورهای انقالبی‬ ‫است‪ .‬ای ران در تفکر کارگزاران راهبردی محافظه کاران امریکا‬ ‫در دوران جورج ب��وش پسر همانند دونال��د رامسفلد‪ ،‬دیک‬ ‫چنی‪ ،‬جان بولتون‪ ،‬داگالس فیس و ریچارد پرل در چارچوب‬ ‫«محور شرارت» تحلیل شده و به عنوان یکی از هدف های‬ ‫نظامی امریکا محسوب م ی شد‪ .‬محدودسازی قدرت بازیگران‬ ‫یاد شده در شرایطی حاصل شد که برخی از تغیی رات راهبردی‬ ‫به موازات جابه جایی در کارگزاران سیاست خارجی‪ ،‬امنیتی و‬ ‫دفاعی امریکا انجام گرفت‪.‬‬ ‫خارج س��ازی «ک��ارل رو» از کاخ سفی��د ب��ه م��وازات‬ ‫جایگزینی رابرت گیتس به جای دونال��د رامسفلد و برخی‬ ‫از گزارشات��ی که مجموعه ه��ای دوحزبی امریک��ا همانند‬ ‫«شورای روابط خارجی» به انجام رساندند را م ی توان در زمره‬ ‫مولفه هایی دانست که سیاست تهاجمی امریکا در برخورد‬ ‫با ای ران را به گونه قابل توجه��ی تعدیل کرد‪ .‬افول مرحله ای‬ ‫محافظه کاران سیاست خارجی امریک��ا در سال ‪ 2006‬و در‬ ‫چارچوب انتخاب��ات میان دوره ای کنگره حاص��ل گردید‪ .‬از‬ ‫این مرحله تاریخی به بعد الگوی رفت��ار امریکا در برخورد با‬ ‫ای ران تحت تاثیر نگرش راهبردی و الگوی کنش معطوف به‬ ‫موازنه منطقه ای بوده است‪.‬‬ ‫نگرش راهبردی امریکا به ایران‬ ‫اگرچ��ه نگ��رش امریکا در برخ��ورد با ای��ران ماهیت‬ ‫ساختاری دارد اما واقعی ت های راهبردی بیانگر ان است که‬ ‫زمینه ب رای بهره گیری از الگوهای کنش تعاملی در راستای‬ ‫دیپلماسی اجبار نیز وج��ود دارد‪ .‬شاید بتوان زیرساخت های‬ ‫اصلی و بنیادین نگرش امریکایی نسبت به دولت روحانی‬ ‫را بر اساس شاخ ص های متقاعدسازی از طریق دیپلماسی‬ ‫اجبار تحلیل کرد‪ .‬چنین رویکردی در ادبیات سیاسی امریکا‬ ‫در قالب سیاس��ت «هویج و چماق» نی��ز تحلیل م ی شود‪.‬‬ ‫بر اساس چنین راهبردی‪ ،‬پ��اداش محدود به موازات اعمال‬ ‫فشار گسترده را باید به عنوان شاخ ص های بنیادین سیاست‬ ‫امنیتی امریکا دانست‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگران و نظریه پ��ردازان اعتقاد دارند که‬ ‫انتخاب حسن روحانی به ریاست جمه��وری اسالمی ای ران‬ ‫در چارچوب «سیاست اعت��دال» م ی تواند روندهای جدیدی‬ ‫در سیاست خارجی امریکا در برخورد ب��ا ای ران ایجاد نماید‪.‬‬ ‫چنین رویکردی به مفهوم ان است که نقش عوامل ساختاری‬ ‫در نظام های سیاسی ای��ران و امریکا به م��وازات عوامل و‬ ‫نیروه��ای تاثیرگذار سیاست بی ن المل��ل اهمیت یافته و به‬ ‫می زان قابل توجهی برجسته م ی گردد‪ .‬طبعا چنین رویکردی‬ ‫نم ی تواند نقش محوری در تحلی��ل رفتار سیاست خارجی‬ ‫کشورها داشته باش��د‪ .‬مولفه های ساخت��اری و بنیان های‬ ‫اندیشه راهبردی امریکا به موازات شکل بندی های قدرت در‬ ‫سیاست بی ن الملل را باید در زمره عواملی دانست که فراتر از‬ ‫ادبیات سیاسی و راهبردهای روسای جمهور ای ران در سیاست‬ ‫بین الملل‬ ‫کاربرد موازنه تهدید در سیاست منطقه ای امریکا‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫شکل جدی��دی از سازوکارهای کنش سیاس��ی و امنیتی را‬ ‫در قالب الگوهای همکاری جویانه ب��ا گروه های غیرمسلح‬ ‫سازماندهی کند‪ .‬در حال ی که داعش تالش م ی کند تا الگوی‬ ‫همکاری جویانه خود را با گروه ه��ای داخلی به ویژه کردها و‬ ‫اهل تسنن گسترش دهد‪ ،‬به موازات چنین فرایندی‪ ،‬داعش‬ ‫پیوندهای همه جانب ه ای با ع ربستان داشته و امکان همکاری‬ ‫انان با امریکا در اینده اجتناب ناپذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫در راستای چنی��ن رویکردی است ک��ه نیروی هوایی‬ ‫امریکا براساس دستور رئی س جمه��ور اوباما در ‪ 8‬اگوست‬ ‫‪ 2014‬مواضع نظامی «دولت خالف��ت اسالمی» در شمال‬ ‫ع راق را بمباران کرد‪ .‬انجام چنین اقدام ی براساس درخواست‬ ‫مقامات اقلیم کردی و دولت ع راق انجام گرفته است‪ .‬برخی‬ ‫از تحلیلگران مسائل ع راق ای��ن موضوع را مطرح م ی کنند‬ ‫که ایا امکان انجام اقدامات نظام��ی نیروهای پیاده امریکا‬ ‫در ع��راق وجود دارد؟ پاس��خ به این س��وال ب راساس تجربه‬ ‫مقابله گرای��ی با ای��ران در‬ ‫تفکر راهب��ردی امریکا ماهیت‬ ‫ژئوپلتیک��ی دارد‪ .‬شکل بن��دی‬ ‫ق��درت منطق��ه ای امریک��ا در‬ ‫شرایط��ی تامین م ی گ��ردد که‬ ‫نیروهای رادیک��ال در وضعیت‬ ‫رویاروی��ی هویتی ق��رار گیرند‪.‬‬ ‫چنین نگرش��ی را م ی ت��وان در‬ ‫قالب موازن��ه ضعف هنجاری در‬ ‫سیاست خارجی امریکا دانست‪.‬‬ ‫فرایندهای جدید سیاست خارجی‬ ‫امریک��ا در خاورمیان��ه معطوف‬ ‫به تولید هنجاری و سازماندهی‬ ‫گروه های هویتی برای مقابله با‬ ‫هویت انقالبی در ای ران محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫اگرچه زمینه ب رای تغیی راتی در سیاست امنیتی امریکا‬ ‫در محیط منطقه ای خاورمیانه به وجود امده‪ ،‬اما هنوز ای ران را‬ ‫م ی توان در اسناد امنیت ملی امریکا و گزارش دفاعی ‪ 2014‬به‬ ‫عنوان بازیگر تهدید کننده تلقی کرد‪ .‬از سوی دیگر بسیاری‬ ‫از کارگزاران سیاست خارجی و امنیتی امریکا بر این اعتقادند‬ ‫که قابلی��ت تهدید ای ران بعد از مذاک��رات هسته ای کاهش‬ ‫یافته است‪ .‬علت ان را باید تبدیل ذخیره اورانیوم به سوخت‬ ‫هست��ه ای دانست‪ .‬چنی��ن وضعیتی به م��وازات همکاری‬ ‫سازمان انرژی اتم ی با اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‪ ،‬منجر‬ ‫به کاهش ادراک تهدیدامیز امریکا از فعالیت هسته ای ای ران‬ ‫شده است‪ .‬به رغم ابتکارات انجام شده از سوی دولت ای ران‪،‬‬ ‫هنوز ایاالت متحده در اسناد امنیتی‪ ،‬راهب��ردی و دفاعی از‬ ‫جمهوری اسالمی به عنوان بازیگر تهدیدکننده منافع امنیتی‬ ‫ایاالت متحده در خاورمیانه و خلیج فارس نام م ی برد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اگرچه بخشی از نگرش امریکا در برخورد با ای ران را باید‬ ‫بر اساس شاخ ص های سیاسی و راهبردی جمهوری اسالمی‬ ‫تحلیل کرد اما واقعی ت های موجود بیانگر ان است که برخی‬ ‫از موضوع��ات منطق��ه ای‬ ‫نقش تاثیرگذاری بر سیاست‬ ‫امنیتی ای ران داشته است‪ .‬در‬ ‫گزارش ساالنه وزارت خارجه‬ ‫امریکا که درب��اره تروریسم‬ ‫منتشر م ی ش��ود‪ ،‬م ی توان‬ ‫نشانه های��ی را مالحظ��ه‬ ‫کرد که بازیگ��ران نوظهور‬ ‫منطقه ای در قالب گروه های‬ ‫تکفیری عام��ل برهم زدن‬ ‫ثبات امنیتی گردیده است‪.‬‬ ‫چنی��ن بازیگران��ی‬ ‫ت�لاش دارن��د ت��ا موازن��ه‬ ‫ق��درت در محی��ط امنیتی‬ ‫خاورمیان��ه را در راست��ای‬ ‫گست��رش رادیکالیس��م‬ ‫مذهبی سازماندهی نمایند‪.‬‬ ‫اندیشه های تکفیری زی ربنای‬ ‫گسترش بحران امنیتی در‬ ‫خاورمیان��ه را به وجود اورده‬ ‫است‪ .‬رویک��رد کارگ��زاران‬ ‫سیاست خارج��ی امریکا را‬ ‫م ی توان مقابله با گروه های‬ ‫تکفی��ری دانس��ت ک��ه‬ ‫ضرورت ه��ای موازنه گرایی‬ ‫در محیط منطقه ای را مورد‬ ‫توجه ق��رار نم ی دهن��د‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که شرایط‬ ‫برای موازنه تهدید سیاست‬ ‫خارجی امریکا به وجود امده است‪ .‬در چارچوب سازوکارهای‬ ‫موازنه تهدید‪ ،‬مقابله با داعش به عنوان موضوعی راهبردی‬ ‫تلقی شده که نیازمند همکاری امریکا با بازیگران منطقه ای‬ ‫است‪.‬‬ ‫ورود عربستان به موضوعات امنیت منطقه ای‪ ،‬معادله‬ ‫قدرت و بح��ران در خاورمیانه را با دش��واری بیشتری همراه‬ ‫ساخته است‪ .‬شکل گیری داع��ش را باید ادامه سیاست های‬ ‫هویتی‪ ،‬امنیتی و راهبردی ع ربستان ب رای مقابله با نیروهایی‬ ‫دانست که از سوی ای ران حمایت م ی شوند‪ .‬تحرک عملیاتی‬ ‫داعش در ع راق دارای زمینه ه��ای تاریخی است‪ .‬عربستان‬ ‫تالش دارد از سازوکارهایی استفاده نمای��د تا زمینه را ب رای‬ ‫تجزیه ع راق به وجود اورد‪ .‬جداس��ازی منطقه مرکزی ع راق‬ ‫شامل استان های انبار‪ ،‬نین��وا‪ ،‬صالح الدین و بغ��داد را باید‬ ‫بخشی از راهبرد تجزیه ع��راق دانست‪ .‬در چنین شرایطی‪،‬‬ ‫منطقه کردنشین م ی توان��د ازادی عمل بیشت��ری در روند‬ ‫بین الملل‬ ‫خارجی امریکا اثربخش خواهد بود‪.‬‬ ‫در ‪ 19‬ج��والی ‪ 2013‬ح��دود ‪ 131‬نف��ر از اعض��ای‬ ‫مجلس نمایندگان امریکا ک��ه متعلق به دو حزب دموکرات‬ ‫و جمهوریخ��واه بودند‪ ،‬نام��ه ای را خطاب به ب��اراک اوباما‬ ‫منتش��ر کردن��د‪ .‬در این نامه ان��ان بر ضرورت ه��ای جدید‬ ‫سیاستگذاری امریکا در برخورد با ای ران تاکید داشتند‪ .‬در این‬ ‫نامه افرادی همانند «دیوید پ رایس» نماینده حزب دموکرات‬ ‫از کارولینای شمالی و همچنین «چارلز دنت» نماینده حزب‬ ‫جمهوریخواه از ایالت پنسیلوانیا محوریت الزم ب رای تنظیم‬ ‫نامه ب رای رئی س جمهور امریکا را عهده دار بودند‪ .‬انتشار چنین‬ ‫نامه هایی مانع تداوم دیپلماسی اجبار و محدودسازی ای ران‬ ‫نگردیده است‪.‬‬ ‫دستیابی به استقالل ایفا نماید‪ .‬طبیعی است چنین فرایندی‬ ‫معادله نفت‪ ،‬اقتص��اد و امنیت در ع��راق را تحت تاثیر قرار‬ ‫م ی دهد‪.‬‬ ‫گست��رش بح��ران در خاورمیانه ب��ه وی��ژه در حوزه‬ ‫ژئوپلتیکی ای ران‪ ،‬مطلوبی ت های راهبردی ب رای امریکا ایجاد‬ ‫م ی کند‪ .‬چنین فرایندی م ی تواند در قالب گزینه جنگ نیابتی‬ ‫یا جنگ کم شدت انجام گیرد‪ .‬در جنگ کم شدت‪ ،‬نشانه های‬ ‫مشارکت مستقیم قدرت بزرگ در بحران منطقه ای محدود‬ ‫است‪ .‬در حالی که سازوکارهای جنگ نیابتی ایجاب م ی کند‬ ‫که بازیگران از گزینه کنش مستقیم در حمایت از متحدین‬ ‫منطقه خود بهره گیری کنند‪.‬‬ ‫موازنه ایستاری بخش��ی از سازماندهی فرایند کنترل‬ ‫ادراک‪ ،‬قدرت و امنیت است‪ .‬داعش به عنوان نیروی هویتی‬ ‫جدیدی محس��وب م ی شود ک��ه در این��ده سیاسی ع راق‬ ‫ایفای نقش خواهد ک��رد‪ .‬انچه به عن��وان رهیافت «دولت‬ ‫فراگیر» از سوی حیدرالعبادی مطرح شده‪ ،‬هم اکنون کارکرد‬ ‫خود را از دست داده است‪ .‬دول��ت حیدرالعبادی تالش دارد‬ ‫راهبردی امریکا در ع راق و در سال های ‪ 2003-7‬امکان پذیر‬ ‫است‪ .‬در این دوران‪ ،‬نیروهای امریکایی در استان های االنبار‪،‬‬ ‫دیاله‪ ،‬صالح الدین و فلوجه با مشکالت امنیتی روبه رو بودند‪.‬‬ ‫مشکالتی که زمینه کشته ش��دن ‪ 4000‬امریکایی در طی‬ ‫پنج سال اول حضور نیروهای امریکا در ع راق را امکان پذیر‬ ‫ساخت‪.‬‬ ‫ع راق را باید یک��ی از حوزه های ژئوپلتیکی و راهبردی‬ ‫امنیت ملی امریکا دانست‪ .‬حوزه های نفتی ع راق به موازات‬ ‫موقعیت ژئوپلتیکی ای��ن کشور ب رای دسترس��ی به حوزه‬ ‫پی رامونی را بای��د در زمره عوامل اهمی ت یاب��ی ع راق ب رای‬ ‫امنیت ملی امریکا تلقی کرد‪ .‬سفر جان ک��ری در ‪ 23‬ژوئن‬ ‫‪ 2014‬به بغداد را باید به عنوان تالش سازمان یافته امریکا ب رای‬ ‫ارزیابی شکل بندی های قدرت سیاس��ی در ع راق دانست‪.‬‬ ‫واقعی ت های موجود بیانگر ان است که دولت امریکا ترجیح‬ ‫م ی دهد نیروی سیاسی جدیدی در ع راق ایفای نقش نماید‪.‬‬ ‫بخش��ی از مقام��ات امریکای��ی ب��ر ای��ن اعتقادند‬ ‫که داع��ش موقعیت خوبی ب��رای امریکا ایج��اد کرده که‬ ‫مطالبات ایاالت متحده از دولت‬ ‫نوری المالک��ی را انعکاس دهد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2014‬اختالفات امریکا با‬ ‫دولت مالکی به گونه ای تدریجی‬ ‫افزایش یافته است‪ .‬شرایط جالل‬ ‫طالبانی نیز به گونه ای است که‬ ‫نشان م ی دهد جلوه هایی از خال‬ ‫قدرت در ع راق وج��ود دارد‪ .‬خال‬ ‫ق��درت را باید به عن��وان یکی از‬ ‫عوام��ل و نشانه های��ی دانست‬ ‫که داعش موقعی��ت سیاسی و‬ ‫راهبردی مطلوب تری را به دست‬ ‫اورده و درصدد گسترش ان است‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گو‬ ‫تو‬ ‫ف ‬ ‫گ‬ ‫در امریکا اراده ای برای‬ ‫مصالحه بزرگ نیست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفت وگو با صادق خرازی‬ ‫معاون وزارت خارجه در دولت اصالحات‬ ‫وجود اوردند‪ .‬تص��ور من بر این است ک��ه سیاست خارجی‬ ‫ای ران‪ ،‬امروز به گفتمان رسی��ده و پ راگماتیسم به وجود امده‬ ‫در مذاکرات‪ ،‬سبب ایجاد گفتمان شده است‪ .‬اگر این گفتمان‬ ‫تبدیل به پارادایم در مناسبات ای ران و غرب شود ‪ -‬که به نظر‬ ‫من م ی تواند بشود ‪ -‬نباید شک کرد که م ی توان این گفتمان‬ ‫را به پارادایم دائمی تبدیل کرد‪ .‬این فهم در ای ران وجود دارد‬ ‫که البته بخشی از ان به ان سوی اب ها باز م ی گردد که ایا ان‬ ‫طرف اب م ی خواهد کار کن��د یا قصدش بهانه جویی است‪.‬‬ ‫اقای ظریف تا امروز وزیر خارجه بسی��ار موفقی بوده و باید‬ ‫ایشان را تحسین کرد‪ .‬اهانت به سیاست خارجی و شخصیت‬ ‫ظریف‪ ،‬خیانت به کشور است؛ ظریف به مثابه همان سرباز‬ ‫نقش اول جبهه جنگ است و باید از او حمایت کرد‪.‬‬ ‫رون�د مذاک�رات را به چه س�متی م ی بینی�د؟ ایا‬ ‫همان طور که امریکای ی ه�ا م ی گویند‪ ،‬در نهایت‬ ‫ایران باید تصمیم س�ختی بگیرد ی�ا ان طور که‬ ‫ایران م ی گوید‪ ،‬طرف غربی است که باید تصمیم‬ ‫سخت را اتخاذ کند؟‬ ‫جواب این س��وال همان معم��ای معروفی است‬ ‫که م ی گوید ابتدا مرغ بود یا تخم مرغ؟ اما من فکر م ی کنم‬ ‫دو طرف باید در یک روند منطقی تصمیم بگیرند و مساله‬ ‫لو فصل شود‪.‬‬ ‫ح ‬ ‫در خصوص رابطه ایران و امریکا‪ ،‬در سال گذشته‬ ‫اتفاقات مهم ی رخ داده و حتی دو طرف در سطح‬ ‫وزیر امور خارجه و معاون وزیر با یکدیگر مذاکره‬ ‫کرده اند‪ .‬فکر م ی کنید ای�ن مذاکرات چه تاثیری‬ ‫بر مذاکرات هسته ای گذاشته است؟ ایا مذاکرات‬ ‫سبب تحوالت بنیادین شده یا تاکتیک است؟‬ ‫تاکتی��ک است‪ .‬م��ا هنوز ب��ا امریکا ب��ه تفاهم‬ ‫نرسیده ایم که تح��والت بنیادی��ن به وجود اوری��م؛ چراکه‬ ‫امریکای ی ها به طور تاکتیکی از م��ا سوءاستفاده م ی کنند و‬ ‫م�ن زمان�ی معتق�د ب�ودم ک�ه بای�د‬ ‫‪ grand bargain‬میان ایران و امریکا‬ ‫به وجود اید تا بتوان مسائل را حل و فصل‬ ‫کرد‪ .‬چنین چیزی می تواند عملی شود اما‬ ‫اراده جدی دو طرف را می طلبد‪ .‬واقعیت‬ ‫این اس�ت که چنی�ن اراده ای در امریکا‬ ‫وجود ندارد‬ ‫پس نم ی توان مذاکرات هس�ته ای را ذیل تئوری‬ ‫معامله بزرگ قرار داد؟‬ ‫من زمانی معتقد بودم که باید ‪grand bargain‬‬ ‫میان ای ران و امریک��ا به وجود اید تا بت��وان مسائل را حل و‬ ‫فصل کرد‪ .‬چنین چیزی م ی تواند عملی شود اما اراده جدی‬ ‫دو طرف را م ی طلبد‪ .‬واقعیت این است که چنین اراده ای در‬ ‫امریکا وجود ندارد و از این رو نم ی ت��وان این گونه به مسائل‬ ‫ی که دو سیستم دولتی بخواهند با توافقات‬ ‫نگاه کرد‪ .‬تا زمان ‬ ‫جامع مسائل را حل و فصل کنند اما واقعی ت های کشورشان‬ ‫به انها اجازه ندهد و اعتمادس��ازی در درون حاکمیت را اغاز‬ ‫نکنند‪ grand bargain ،‬انجام نم ی شود‪.‬‬ ‫مسائل منطقه ای خصوصا مبارزه با بنیادگرایان و‬ ‫گروه هایی مانند داعش م ی تواند موجب همکاری‬ ‫ایران و امریکا شود؟‬ ‫داعش پدیده حرامزاده ای است که توسط خود انها‬ ‫به وجود ام��ده است و فکر نم ی کردن��د این گونه شود‪ .‬امروز‬ ‫بزرگ ترین تحلیلی که در خصوص داع��ش وجود دارد این‬ ‫است که داعش یک پدیده اسرائیلی است‪ .‬ع ربستان سعودی‬ ‫خیلی زود متوجه شد که چ��ه اتفاقی افتاده اس��ت و امروز‬ ‫عربستان در بدترین دوره امنیتی خ��ود در خاورمیانه است‪.‬‬ ‫روز گذشته معاون وزیر امور خارجه ما به عربستان رفت که‬ ‫البته من امیدوار بودم که سطح مذاکرات باالتر از این باشد‪.‬‬ ‫من موافقم که گام اول را ای ران ب��ردارد؛ از انجایی که امروز‬ ‫عربستان ضعیف است‪ ،‬باید به ای��ن کشور کمک کرد‪ .‬اگر‬ ‫واقعیت هیتلر و ماجرای تحقیر ورسای نبود‪ ،‬هیچ گاه جنگ‬ ‫جهانی دوم رقم نم ی خورد‪ .‬بعد از جنگ جهانی اول‪ ،‬هیتلر را‬ ‫در ورسای تحقیر کردند و او با انتقام و کینه جنگ جهانی دوم‬ ‫را رقم زد‪ .‬ما امروز باید به ع ربستان کمک کنیم؛ پدید ه داعش‬ ‫پدیده ای است که بیش از همه خون تشیع را گرفت و در اوج‬ ‫مظلومیت انها را تکه تکه کرد‪ ،‬بادا که این پدیده شوم از میان‬ ‫برود‪ .‬داعش قطعا روزی از صحنه روزگار محو خواهد شد اما‬ ‫حق این است که دیگ��ران بفهمند که شیعه اهل بیت(ع) با‬ ‫دادن خون خود‪ ،‬چه خدمتی به امنیت انها کردند‪.‬‬ ‫رابطه تان با دوستان وزارت خارجه چطور است؟‬ ‫خیلی خوب‪ .‬من اقای دکتر ظریف را بسیار دوست‬ ‫دارم و به ایش��ان ارادت دارم‪ .‬ایشان یک��ی از بهترین وزرای‬ ‫خارجه ایران است و شخصا دیپلم��ات برجسته بی ن المللی‬ ‫و فردی متدی��ن است‪ .‬من شخصا سابق��ه ‪ 25‬سال رفاقت‪،‬‬ ‫همخانگی و دوستی بسیار نزدیک با اقای دکتر ظریف دارم‪.‬‬ ‫ایشان فرد بسیار متعبدی اس��ت و کمتر کسی ویژگ ی های‬ ‫اخالقی و تق��وای اقای ظری��ف را دارد‪ .‬ویژگ ی های اخالقی‬ ‫و تدینی اقای ظریف با بسیاری از اف��راد متفاوت است و به‬ ‫لحاظ فکری و کاری نیز مقل��د رهبری است‪ .‬اگر اقدامی که‬ ‫م ی خواهد انج��ام دهد خالف نظر رهب��ری باشد‪ ،‬یک قدم‬ ‫ب رنم ی دارد‪.‬‬ ‫به لحاظ کار فکری‪ ،‬از بسی��اری از افراد جلوتر است و‬ ‫کار خود را حرفه ای م ی داند‪ .‬من قبل از رای اعتماد مجلس‬ ‫وزرا‪ ،‬گفتم که اگر اق��ای ظریف ای رانی نب��ود‪ ،‬م ی توانست‬ ‫دبیرکل سازمان مل��ل باشد‪ .‬معتقدم اق��ای ظریف یکی از‬ ‫شخصی ت های ملی ایران است‪ ،‬جوان است‪ ،‬صاحب تحلیل‬ ‫در حوزه بی ن الملل است و به عرصه سیاست خارجی بسیار‬ ‫کمک کرد؛ امروز سیاست خارجی‪ ،‬خط قرمز ای ران است‪ .‬باید‬ ‫به اینها کمک کرد ت��ا این مسیر را ب��ا موفقیت طی کنند‪.‬‬ ‫مساله سیاست خارجی در جدول بندی های صوری سیاست‬ ‫داخلی نم ی گنجد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ما قبال مذاکره ای نداشتی��م بلکه پیام م ی دادیم؛‬ ‫یعنی مذاکره کننده ارشد اتمی م ی رفت و م ی گفت نظر فالنی‬ ‫این است‪ .‬گاهی مانند افالطون صحبت م ی کردیم و طرف‬ ‫مقابل هم نماینده ای را م ی فرستاد که فقط مذاکره انجام شده‬ ‫باشد‪ .‬اما امروز مذاکره کنن��ده‪ ،‬مذاکره م ی کند؛ کف و سقف‬ ‫مطالبات دارد‪ ،‬بحث م ی کند و بده بست��ان دارد‪ .‬مذاکره این‬ ‫نیست که انسان فقط چیزی بگیرد؛ دنیای سیاست‪ ،‬دنیای‬ ‫بده بستان (‪ )Give & take‬است‪ ،‬دنیای محاسبه است‪.‬‬ ‫برداشت من این است که تیم مذاکره کننده تا اینجای‬ ‫کار در چارچوب منافع ملی‪ ،‬کوتاهی نکرده است و مشکالت‬ ‫به قدری زیاد است که بیش از ای��ن نم ی توان توقع داشت‪.‬‬ ‫پیش از این کسی در کشور بر سر کار امده که قطعنامه ها‬ ‫را کاغذپاره نامیده و گفته بود که اگر به ما سوخت ندهند‪ ،‬ما‬ ‫در زیرزمی ن ها با قابلمه غن ی س��ازی م ی کنیم! حاال عده ای‬ ‫امده اند که باید جواب این حرف ها را بدهند‪.‬‬ ‫در دوره قبل ع��ده ای امده اند و گفته ان��د که سازمان‬ ‫ملل فالن اس��ت و بهمان اس��ت و امروز اق��ای روحانی و‬ ‫اقای ظریف بای��د پاسخگو باشند‪ .‬اگ��ر بخواهم تا اینجای‬ ‫کار به سیاست خارجی دولت نمره بدهم‪ ،‬نه تنها نمره منفی‬ ‫نم ی دهم‪ ،‬بلکه نمره بسیار باالی��ی م ی دهم؛ در عین حال‬ ‫ممکن است اختالفاتی ه��م میان ما ‪ -‬م��ن و تشکیالت‬ ‫ریاست جمهور ‪ -‬وج��ود داشته باشد‪ .‬از نظ��ر من‪ ،‬سیاست‬ ‫خارجی ای ران در مذاکرات هست��ه ای حرفه ای عمل کرده و‬ ‫در چارچوپ منافع ملی کار کرده اس��ت و رهبری هم از این‬ ‫تیم راضی هستند‪ .‬ما زیاده خواهی نم ی کنیم و اینها در حال‬ ‫مقاومت هستند‪ .‬در سیاست خارج��ی این گونه نیست که‬ ‫اگر کسی پای میز مذاکره نشست‪ ،‬زم��ان بازگشت لبخند‬ ‫رضایت بزند؛ سیاست خارجی میدان گفت وگوست‪ .‬گاهی‬ ‫گفت وگو جواب م ی دهد و گاهی جواب نم ی دهد و موفقیت‬ ‫در سیاست خارج��ی الزاما این نیست که م��ا امتیاز بدهیم‪.‬‬ ‫تصور من بر این است که اقای ظریف از معدود افرادی است‬ ‫که تسلط خوبی در مسائل محتوایی و سیاست خارجی دارد‬ ‫و توانسته است به خوبی عمل کند‪ .‬رهبری و اقای روحانی‪،‬‬ ‫مذاکرات اقای ظریف را ب��ه روز م ی خوانند و مذاکرات بسیار‬ ‫حرفه ای است‪ .‬کسی نم ی تواند ادعا کند اقای ظریف را فریب‬ ‫داده اند؛ این طور نیست و تیمی که ب��ا ایشان کار م ی کنند‪،‬‬ ‫یک تیم بسیار قوی است‪ .‬همین ک��ه در حال خارج کردن‬ ‫پرونده ای ران از حالت امنیتی و نظام��ی هستند و پرونده ما‬ ‫در حال تبدیل به وضعیت حقوقی و سیاسی است‪ ،‬دستگاه‬ ‫سیاست خارجی یکی از بزرگ ترین توفیقات خود را به دست‬ ‫اورده است‪ .‬روزی که ما سیاست خارجی را تحویل دولت نهم‬ ‫و دهم دادیم‪ ،‬پرونده هست��ه ای یک بحث امنیتی و نظامی‬ ‫نبود و ما پرونده هسته ای را به یک پرونده حقوقی و سیاسی‬ ‫تبدیل کرده بودیم‪ .‬همزمان با مذاک��رات هسته ای‪ ،‬اقایان‬ ‫م ی خواستند به اصطالح مدیریت جهانی کنند‪ ،‬م ی خواستند‬ ‫تکلیف هولوکاس��ت را روشن کنند و نقش��ه جدید جهان را‬ ‫تبیین کنند‪ .‬به دلیل اشتباه��ات فاحشی که در دولت های‬ ‫نهم و دهم انجام شد‪ ،‬بعد از سی سال قطعنامه را گردن ای ران‬ ‫انداختند‪ .‬اقایان م ی توانستند ک��اری کنند که چنین اتفاقی‬ ‫رخ ندهد و زیبایی کار دولت اصالحات این بود که اجازه نداد‬ ‫یک قطعنامه امنیتی علیه ما صادر شود‪ .‬یکی از مهم ترین‬ ‫کارهایی ک��ه در دولت اقای روحانی انج��ام شد این بود که‬ ‫هیچ قطعنامه ای در این دوره صادر نش��د وگرنه ما امروز با‬ ‫قطعنامه هایی دیگر مواجه بودیم که خود لفظ قطعنامه ب رای‬ ‫برخی کشورها فروپاشی م ی اورد و همی��ن که بدانند علیه‬ ‫یک کش��ور قطعنامه صادر شده است‪ ،‬ن��ام قطعنامه مانند‬ ‫پوست پیاز‪ ،‬ساختار سیاسی ان کشور را یا فرو م ی ریزاند یا با‬ ‫بحران جدی مواجه م ی کند‪ .‬مگر م ی توان با چنین مسائلی‬ ‫این گونه برخورد کرد؟ اقایان امدن��د و چنین وضعیتی را به‬ ‫‪2‬‬ ‫ص�ادق خ�رازی‪ ،‬از دیپلمات ه�ای دول�ت‬ ‫اصالحات و س�فیر پیش�ین ایران در فرانس�ه‬ ‫در گفت وگ�و ب�ا هفته نام�ه مثل�ث در رابطه با‬ ‫سیاس�ت خارجی ایران در دولت اقای روحانی‬ ‫م ی‪‎‬گوید‪«:‬تصور من بر این اس�ت که سیاس�ت‬ ‫خارج�ی ای�ران‪ ،‬ام�روز ب�ه گفتمان رس�یده و‬ ‫پراگماتیسم به وجود امده در مذاکرات‪ ،‬سبب‬ ‫ایجاد گفتمان شده است‪ ».‬خرازی معتقد است‬ ‫اگر این گفتمان تبدیل به پارادایم در مناسبات‬ ‫ایران و غرب شود نباید ش�ک کرد که م ی توان‬ ‫این گفتمان را به پارادایم دائمی تبدیل کرد‪.‬‬ ‫سفیر س�ابق ایران در فرانس�ه با بیان این‬ ‫موضوع که سیاس�ت خارجی ای�ران در موضوع‬ ‫مذاک�رات‪ ،‬حرفه ای عم�ل کرده اس�ت‪ ،‬تاکید‬ ‫م ی ‪‎‬کند همی�ن که مذاکره کنن�دگان ایرانی در‬ ‫حال خارج کردن پرون�ده ایران از حالت امنیتی‬ ‫و نظامی هس�تند و پرونده هس�ته‪‎‬ای در حال‬ ‫تبدیل به وضعیت حقوقی و سیاس�ی اس�ت‪،‬‬ ‫دس�تگاه سیاس�ت خارجی یکی از بزرگ ترین‬ ‫توفیقات خود را به دست اورده است‪.‬‬ ‫م ی خواهند قاشق خالی داخل دهان ملت ایران بگذارند‪ .‬انها‬ ‫هیچ جا به تعهدات شان عمل نکرده اند و همین امروز هم در‬ ‫مذاکرات صداقت ندارند‪ .‬چگون��ه م ی توان با این امریکا کار‬ ‫کرد؟ اما قضیه اتمی‪ ،‬یکی از واقعی ت هاست و رهبری سقف و‬ ‫کف تعیین کرده اند؛ مذاکره کنندگان در این چارچوب در حال‬ ‫مذاکره هستند و تا امروز هم موفق بوده اند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اقای دکتر خرازی! اساس�ا مذاکرات هس�ته ای را‬ ‫تاکنون چطور دیده اید؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گفت وگو‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫سردبیر‬ ‫شما طی چند سال گذشته فرضی ه ای داشتید که‬ ‫روابط ایران و امریکا ب ه تدریج از سطح ایدئولوژیک‬ ‫به س�طح اس�تراتژیک منتقل م ی ش�ود و مساله‬ ‫«غن ی س�ازی» تبدیل به موضوع اصل�ی مذاکرات‬ ‫هس�ته ای ب ه ویژه موجب مذاکره مستقیم ایران و‬ ‫امریکا م ی ش�ود‪ .‬فرضیه‪ ،‬فرضیه درستی به نظر‬ ‫م ی رس�د‪ .‬در این چارچوب روابط ایران و امریکا در‬ ‫طول یک سال گذشته و بعد از استق رار دولت جدید‬ ‫چه تغیی رات اساسی کرده است؟‬ ‫روابط ایران و امریکا‬ ‫پیچیده تروعمل گرایانه ترشده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفت وگو با کیهان برزگر‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫بله‪ ،‬من این مساله را مطرح ک��ردم و همچنان هم‬ ‫اعتقاد دارم که مسال��ه هسته ای ای��ران و در درونش موضوع‬ ‫غن ی سازی که االن به یک مرحله پیشرفته تری در ای ران رسیده‪،‬‬ ‫تنها موضوعی است که ب رای طرف اصلی مقابل یعنی طرف‬ ‫غ ربی و در راس ان امریکا‪ ،‬ارزش استراتژیک الزم را ب رای ورود‬ ‫تو گوی مستقیم با ای ران فراه��م م ی کند‪ .‬از این لحاظ‬ ‫به گف ‬ ‫ی چالش هایی که‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و ‪ ،5+1‬فراتر از تمام ‬ ‫در درون خودش دارد‪ ،‬یک نکته را به ما م ی فهماند و ان اینکه‬ ‫تو گوی مستقیم کرده و دو طرف به‬ ‫ایران و امریکا را وارد یک گف ‬ ‫این نتیجه م ی رسند که ب رای حل مساله هسته ای‪ ،‬به درجه ای‬ ‫تو گو نیاز دارند؛ این تحول خود ارزش زیادی ب رای‬ ‫از تعامل و گف ‬ ‫سیاست خارجی ای ران به همراه داشت��ه است‪ ،‬چون توانسته‬ ‫یک قدرت بزرگ را که به هر حال ادع��ا دارد در دنیا‪ ،‬هم دارای‬ ‫حق است‪ ،‬هم دارای مسئولی��ت‪ ،‬جریان های خاص و طرفدار‬ ‫خودش را ایجاد کرده و بسیاری از کشورها هم به دلیل ابزارهای‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و نظامی که این کشور دارد از ان حرف شنوی‬ ‫دارند‪ .‬به گونه ای که از یک موضع ب رابر سیاسی وارد مذاکرات‬ ‫م ی شود و این به اعتقاد من خیلی مهم است و یک دستاورد ب رای‬ ‫سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫چون اثار ان صرفا محدود به مساله هسته ای یا روابط ای ران و‬ ‫امریکا نم ی شود و فراتر از جایگاه منطقه ای و روابط ای ران با سایر‬ ‫نالمللیمثلروسیهوچینرادرجهتمثبتتحت‬ ‫همکارانبی ‬ ‫تاثیر قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫البته باید توجه داشت که این مساله در دوران اقای روحانی‬ ‫پررنگ تر و جنب��ه عملگرایی بیشتری پی دا ک��رده و گفتمان‬ ‫تو گو با‬ ‫سیاست خارجی ای ران و همین ض��رورت مساله گف ‬ ‫امریکا ب رای حل یک معضل استراتژیک و امنیت ملی به نوعی‬ ‫بر سیاست داخلی ای ران نیز تاثیر گذاشته است‪ .‬در مجموع باید‬ ‫بگوییم که این کلیت ب رنامه هسته ای ای��ران بوده که نوعی‬ ‫از عملگرایی را در سیاست خارجی ای��ران تقویت کرده است‪.‬‬ ‫البته این را هم بگوی��م که ماهیت ق��درت و سیاست هم در‬ ‫ای ران به گونه ای است که دولت جمه��وری اسالمی ای ران را به‬ ‫طرف نوعی از عملگرایی در مسائل سیاست خارجی هدایت‬ ‫م ی کند‪ .‬باید توجه داشته باشیم که در واقع نوع نگاه ایدئولوژیک‬ ‫به امریکا از زمان انقالب اسالمی در ای ران تقویت و پررنگ شده‬ ‫است؛ حضرت امام خمینی(ره) هم وقتی این موضوع را مطرح‬ ‫کردند که باید از امریکا دور باشیم‪ ،‬عمده بحث ایشان این بود که‬ ‫ای ران باید استقالل سیاسی خود را به عنوان یک قدرت مستقل‬ ‫منطقه ای تقویت کند و از این لحاظ نزدیکی به امریکا م ی تواند‬ ‫منافع استراتژیک ای ران را به خطر بیندازد‪ .‬البته همواره ماهیت‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬نوعی ضدلیب رالیس��م‪ ،‬ضداستعمارگرایی و‬ ‫ضد ارزش هایی بود که به هر حال سلطه گری را در درون خودش‬ ‫داشت‪ .‬به همراه این مفاهیم همواره این استراتژی مطرح شده‬ ‫که به نفع منافع ای ران است که خودش را از امریکا دور کند یا به‬ ‫بیان دیگر به این کشور نزدیک نشود‪ .‬به نظر من در این رویکرد‬ ‫ی نهفته است که در جمهوری اسالمی ایران بر ان‬ ‫یک استراتژ ‬ ‫تاکید م ی شود‪ ،‬مبن ی بر اینکه اگر ما از امریکا دور بمانیم‪ ،‬منافع‬ ‫استراتژیک و امنیت ملی ای ران بیشتر تامین خ واهد شد‪ .‬این نیز‬ ‫به این دلیل است که جمهوری اسالمی ای ران همیشه به گونه ای‬ ‫دنبال رویکردهای مستقل سیاسی‪ ،‬امنیتی و اقتصادی خود در‬ ‫‪3‬‬ ‫دکتر کیه�ان برزگ�ر‪ ،‬رئیس پژوهش�کده‬ ‫مطالعات اس�تراتژیک خاورمیانه و عضو هیات‬ ‫علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه‬ ‫عل�وم و تحقیق�ات م ی‪‎‬گوید‪« :‬مواف�ق تعامل‬ ‫مدیریت ش�ده ب�ا امری�کا ب�رای افزایش نقش‬ ‫منطق�ه ای ای�ران» هس�تم‪ ».‬او در گفت وگویی‬ ‫تفصیلی ب�ا هفته نامه مثلث به بررس�ی روابط‬ ‫ایران و امریکا و تاثیر گفت وگوهای هس�ته ای‬ ‫بر نوع رواب�ط دو ط�رف پرداخت‪ .‬دکت�ر برزگر‬ ‫با بیان اینک�ه ‪ 5+1‬و ایران در برنامه هس�ته ای‬ ‫چالش ه�ای متعددی داش�تند‪ ،‬تاکید م ی‪‎‬کند‪:‬‬ ‫«اما یک فرص�ت از درون ان بی�رون امده و ان‬ ‫فرصت این است که ایران با امریکا از یک موضع‬ ‫برابر سیاس�ی وارد گفت وگو و تعامل مستقیم‬ ‫شود‪ ».‬این استاد دانش�گاه همچنین سیاست‬ ‫خارجی امری�کا را تحت تاثی�ر منافع متحدان‬ ‫منطقه ای اش ب ه خصوص اس�رائیل و عربستان‬ ‫س�عودی م ی‪‎‬دان�د و م ی‪‎‬گوید که ای�ن دولت ها‬ ‫نم ی خواهن�د امریکا ب�ه ایران نزدیک ش�ود و‬ ‫هراس ان را دارند که در این صورت کالیبر قدرت‬ ‫منطقه ای ای�ران افزایش پی�دا کند‪.‬دکتر برزگر‬ ‫که معم�وال کم مصاحب�ه م ی کند درخواس�ت‬ ‫گفت وگوی ما را پذیرف�ت و تحلی ل های یگانه و‬ ‫خوبی از روابط ایران و امری�کا در پرتو مذاکرات‬ ‫هسته ای ارائه داد‪ .‬عمیقا از او متشکریم‪.‬‬ ‫همان اعتقاد را دارم و معتقدم که این مساله روز به روز اهمیتش‬ ‫افزایش م ی یابد‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم این یک سال را تحلیل کنیم به نظر‬ ‫شما در یک سال گذشته‪ ،‬روابط ای ران و امریکا‪ ،‬دچار‬ ‫تغیی رات ماهوی شده است؟‬ ‫م ی توان گفت روابط دو طرف واقع گرایانه تر شده‬ ‫است؟‬ ‫بله‪ ،‬واقع گرایانه و عملگرایانه تر! در رابطه با داخل که‬ ‫یدانیمدرواقعسیاستداخلیتحت تاثیرگفتمان هایداخلی‬ ‫م ‬ ‫اتخاذم ی شودامامهمسیاستخارجیاست‪.‬اکنونامریکای ی ها‬ ‫بیش از پیش متوجه شده اند که وقتی پای امنیت و منافع ملی‬ ‫ای ران در پیش است‪ ،‬گروه های سیاسی در هر شرایطی به دولت‬ ‫نزدیک م ی شون��د‪ .‬مثال اگر اق��ای الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس‬ ‫شورای اسالمی م ی گوید اگر ما توافق خوبی داشته باشیم‪ ،‬چه‬ ‫تو گوی دوجانبه اگر منافع ما حفظ شود جلو‬ ‫اشکالی دارد که گف ‬ ‫برود‪ ،‬یا چه اشکالی دارد که بحث پروتکل الحاقی در مجلس‬ ‫باز شود‪ .‬این نشان م ی دهد که وقتی منافع ملی و منافع نظام‬ ‫سیاسی مطرح است‪ ،‬گروه های سیاسی داخل ای ران خیلی سریع‬ ‫م ی توانند پشت دولت بایستند و جلو بروند‪ .‬این نشان م ی دهد‬ ‫که سیستم دولت در ای ران عملگراست و این همان مساله ای‬ ‫است که امریکای ی ها طی این سال ها خیلی خوب درک نکرده‬ ‫بودند‪ ،‬اما حاال درک م ی کنند‪ .‬این مساله نیز باز به همان ب رنامه‬ ‫هسته ای بازم ی گردد‪ .‬این ب رنامه هسته ای و غن ی سازی اورانیوم‬ ‫است که اجماع نسبی سیاسی در داخل ای ران به وجود م ی اورد‪،‬‬ ‫تو گو با امریکا یک ضرورت است و اینکه‬ ‫مبنی بر اینکه گف ‬ ‫نیروی اصلی پشت فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه ای ران‪،‬‬ ‫امریکاست و بناب راین باید اول امریکا را به گونه ای مدی ریت کرد‪.‬‬ ‫مذاکره کنندگان ایران سعی دارند و تا حدودی موفق شده اند‬ ‫به سیاست داخلی ای ران این را بقبوالنند که اگر ما با امریکا به‬ ‫درجه ای از تعامل نرسیم‪ ،‬نم ی توانیم مساله هسته ای یا مساله‬ ‫تحریم ها را حل کنیم‪ .‬این مساله ب رای اقای دکتر ظریف دوران‬ ‫سختی را رقم زده است‪ .‬بناب راین به اعتقاد من هنر دکتر ظریف‬ ‫این بود که بگوید حل مساله هسته ای نیاز به درجه ای از تعامل‬ ‫با امریکا دارد‪ .‬البته او در این رابطه بر جنب ه های سیاسی‪ -‬حقوقی‬ ‫نالمللیانرژیاتمی تاکیدکردهوسیاستش‬ ‫موضوعدراژانسبی ‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫به نظرم پیچیده تر و پیشرفته تر شده است‪ .‬پیچیده تر‬ ‫از این لحاظ که مذاکرات مستقیم ای ران با امریکای ی ها باعث‬ ‫شده امریکای ی ها به یک سری واقعی ت هایی در داخل سیستم‬ ‫سیاسی ای ران پی بب رند‪ .‬یعنی حداقلش به این نتیجه رسیدند‬ ‫که ایران در موضوعات استراتژیک‪ ،‬منافع استراتژیک خودش‬ ‫را در نظر م ی گیرد‪ .‬مثال در مذاک��رات‪ ،‬حفظ اصول یک خط‬ ‫قرمز استراتژیک است و چانه زنی بیشتر بر مبنای منافع صورت‬ ‫م ی گیرد‪ .‬یا مثال الب��ه الی مذاکرات هست��ه ای‪ ،‬موضوعات‬ ‫منطقه ایمثلع راقهممطرحم ی شودواینکهحفظیاتمامیت‬ ‫ارضی ع راق یک خط قرمز ب رای ای ران اس��ت که البته ای ران و‬ ‫امریکا در این مساله منافع مشترک دارن��د و از این لحاظ یک‬ ‫فرصت است‪ .‬یعنی وقتی اقای دکتر ظریف با اقای جان کری‬ ‫وارد گفت وگو م ی شوند‪ ،‬به ه ر حال البه الی ان بحث های دیگر‬ ‫هم مطرح م ی شود و انها هم متوجه م ی شوند که ای ران یک نگاه‬ ‫استراتژیک و مستقل به مسائل امنیت و منافع ملی‪ ،‬منطقه‪‎‬ای‬ ‫یا موضوعات دیگر مانن��د روابطش با چین‪ ،‬روسیه‪ ،‬ع ربستان‬ ‫یا کشورهای دیگر دارد‪ .‬بناب رای��ن مذاکرات هسته ای و تعامل‬ ‫مستقیم بین وزرای امورخارجه و از ان طریق ورود گفتمان ها‬ ‫و بحث های مربوط به ضرورت گفت وگو و تعامل در رسانه های‬ ‫جمعی و افکار عمومی و جامعه روشنفکری و دانشگاهی دو‬ ‫کشور باعث ش��ده که شناخت متقابل ای��ن دو نسبت به هم‬ ‫تاحدودی بیشتر شود‪ .‬البته به نظرم شناخت بیشتر نسبت به‬ ‫روش و سرسخت��ی امریکا در روند مذاک��رات‪ ،‬جامعه ای رانی را‬ ‫محتاط تر و عملگراتر و امریکای ی ها را مشتاق تر نسبت به ای ران‬ ‫م ی کند‪ .‬چون امریکای ی ها از عملگرای��ی ای رانیان خوششان‬ ‫م ی اید‪ .‬به هرحال به اعتقاد من چند قدم در نزدیکی روابط ای ران و‬ ‫امریکا برداشته شده و این ناشی از شناختی است که در اثر تعامل‬ ‫مستقیم ایجاد شده است‪.‬‬ ‫مثال اقای دکتر ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه‪ ،‬زمان سختی را‬ ‫ب رای ایجاد تعادل بین قبوالندن غن ی سازی اورانیوم در خاک‬ ‫ای ران به امریکا و روند تعامل با این کشور داشته اند‪ .‬تعامل ایجاد‬ ‫کردن بین این دو واقعا کار سختی است‪ .‬منظورم این است که‬ ‫سرسختی امریکا مشروعیت ضرورت تعامل با این کشور را نزد‬ ‫سیاست داخلی ای ران زی ر سوال م ی برد‪ .‬به عب��ارت دیگر‪ ،‬اگر‬ ‫بیش از حد جلو برویم‪ ،‬این ب��ه ان معناست که خواسته های‬ ‫امریکای ی ها را تا حد زیادی پذیرفته ایم و این مساله باتوجه به‬ ‫ب ی اعتمادی که سال ها درون ای ران وجود داشته مبنی بر اینکه‬ ‫قصد اصلی امریکای ی ها مهار قدرت ای ران است و بناب راین دائما‬ ‫بهانه جوییم ی کند‪،‬کارسختیاست‪.‬ایشانتاکنونتوانسته اند‬ ‫یک نوع تعادل ایجاد کنند‪ ،‬یعنی هم مذاک��رات هسته ای را‬ ‫جلو بب رند و هم گروه هایی که ب��ه امریکا ب ی اعتماد هستند را‬ ‫به گونه ای قانع کنند که تعامل با امریکا تا درجه ای‪ ،‬م ی تواند‬ ‫منافع ما را حفظ کند و این مساله حت��ی م ی تواند در مسائل‬ ‫منطقه ای هم خودش را نشان م ی دهد‪ .‬البته این پرسش دوباره‬ ‫مطرح م ی شود که چطور م ی شود ه��م با امریکا تعامل کرد و‬ ‫هم روابط منطقه ای را حفظ ک��رد؟ این رویکرد پچیدگ ی های‬ ‫خاص خودش را دارد‪ .‬یعنی اگر ای ران بیش از حد با امریکا وارد‬ ‫تعامل شود‪ ،‬ان وقت کشورهایی مثل ع ربستان این گونه موضع‬ ‫م ی گی رند که ایران و امریکا به ضرر بازیگران منطقه ای دست به‬ ‫یکی کرده اند‪ .‬بناب راین مرزهای ایجاد تعادل بین روابط منطقه ای‬ ‫و روابط با امریکا به خصوص که یک موضوع استراتژیک مثل‬ ‫ب رنامه هسته ای هم در این بین باشد‪ ،‬مرزهای پیچیده ای است و‬ ‫لالمسائلیوصبر‬ ‫نیازبه یک دیپلماسی پیشرفتهوچندالیه‪،‬ح ‬ ‫و حوصله دارد‪ .‬پی دا کردن یک نقطه تعادل نیاز به زحمت زیاد‪،‬‬ ‫حمایت و مشروعی ت سازی در سیاست داخلی هم دارد‪ .‬در نتیجه‬ ‫در پاسخ به سوال شما باید بگویم روابط ای ران و امریکا‪ ،‬پیچیده تر‬ ‫شده اما دو طرف یکی‪ ،‬دو ق��دم بیشتر به سمت اعتمادسازی‬ ‫رفته اند و سطح روابط پیشرفته تر شده چون چندین الیه در روابط‬ ‫دو کشور وجود دارد‪ .‬اکنون تضادها فراتر از مسائل ایدئولوژیک‬ ‫ب رای تثبیت مناف��ع و نقش هاست‪ .‬به هرح��ال تا همین حد‬ ‫پیشرفت نیز ب رای ایران و امریکا خوب است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫منطقه بوده است‪ .‬بناب راین به صورت ماهوی نم ی تواند با یک‬ ‫قدرت جهانی که دنبال سلطه طلبی اس��ت روابط خودش را‬ ‫تنظیم کند؛ یعنی اگر بخ واهد هم درست نیست‪.‬‬ ‫در طول زم��ان‪ ،‬بحث های مربوط ب��ه تعامل مستقیم‬ ‫ای ران و امریکا مطرح شد‪ ،‬اما بحث مقابل این است که از لحاظ‬ ‫استراتژیک‪،‬نزدیکشدنبهامریکام ی تواندرویکردهایمستقل‬ ‫یا به عبارت دیگ��ر ارزش استراتژیک ای��ران را در بیان خودش‬ ‫به عنوان یک قدرت مستقل در منطقه و حاال در مرحله بعد در‬ ‫جهان به چالش بکشد‪ .‬یعنی این تضاد ایدئولوژیک رفته رفته‬ ‫جنبه استراتژیک پی دا ک��رده و این خود نقطه اغازی بر تقویت‬ ‫عمل گرایی در سیاست خارجی ای ران در برخورد با امریکا شده‬ ‫است‪ .‬به عبارت دیگر منطق دوری از امریکا به منطق تعامل‬ ‫با امریکا ب��رای مدیریت نقش ان در مسائل مرب��وط به ای ران‬ ‫چه مساله هسته ای چه مساله روابط منطقه ای ای ران تبدیل‬ ‫م ی شود‪ .‬به نظ��رم این تحول از لح��اظ راهبردی یک فرصت‬ ‫ب رای کشورمان است‪ .‬اگر منطق این استدالل را در نظر بگی رید‪،‬‬ ‫به اعتقاد من ب رنامه هسته ای ای��ران و در درونش غن ی سازی‬ ‫اورانیوم‪ ،‬ارزش استراتژیک ای ران را به عنوان یک قدرت مستقل‬ ‫افزایش داده و امریکای ی ها را مجبور کرده که با ایران به عنوان‬ ‫تو گوشوند‪.‬منهمیشهاینفرضیه‬ ‫یکقدرتمستقلواردگف ‬ ‫را مطرح کرده ام که این تنها موضوعی است که م ی تواند هم در‬ ‫نخبگان امریکایی و هم در نخبگان ای رانی‪ ،‬ارزش استراتژیک‬ ‫الزم و اجماع سیاسی نسبی را ایجاد کند تا این دو با همدیگر‬ ‫تو گو بشوند‪ .‬بناب راین درست است که ‪ 5+1‬و ای ران در‬ ‫وارد گف ‬ ‫ب رنامه هسته ای چالش های متعددی داشتند‪ ،‬اما یک فرصت از‬ ‫درون ان بیرون امده و ان فرصت این است که ای ران با امریکا از‬ ‫یک موضع ب رابر سیاسی وارد گفت وگو و تعامل مستقیم شود‪.‬‬ ‫خود این مساله گرایش سایر اعض��ای ‪ 5+1‬یعنی سه کشور‬ ‫اروپایی (انگلیس‪ ،‬فرانسه و المان) و روسیه و چین به ای ران ب رای‬ ‫حل مساله هسته ای در یک قالب متعادل را افزایش م ی دهد‪.‬‬ ‫منظورم این است که تعامل با امریکا در چارچوب هسته ای از این‬ ‫لحاظ خود یک فرصت است که باید در شرایط فعلی بیشترین‬ ‫بهره را از ان برد‪ .‬تالش هم اکنون این است که این موضوع از‬ ‫یک نگاه ب رابر حداقل در نگاه ای رانی به یک نتیجه برسد و این‬ ‫همان موضوعی است که امریکای ی ها ان را تا حد زیادی قبول‬ ‫کرده‪‎‬اند‪ .‬ب رای درک بهتر مطلب مثالی را عنوان م ی کنم؛ این‬ ‫روزها بحث بحران ع راق و داعش بسیار پررنگ است و در کنار‬ ‫ان‪ ،‬این بحث مطرح است که به نفع ته ران و واشنگتن است که‬ ‫دررابطهبامسائلمنطقه ایباهمدیگرهمکاریکنند‪،‬اماعمال‬ ‫این اتفاق نیفتاد‪ .‬چرا؟ ب رای اینکه مسائل منطقه ای ان ارزش‬ ‫استراتژیک را ندارند و دو ط��رف را به طور ضروری وارد جنگ یا‬ ‫تعامل نم ی کنند‪ .‬مسائل منطقه ای باعث نم ی شوند که ای ران‬ ‫و امریکا درگیری مستقیم داشته باشند‪ ،‬اما اگر ب رنامه هسته ای‬ ‫حل نشود احتماال ای ران و امریکا وارد درگیری مستقیم م ی شوند‪.‬‬ ‫همچنین مسائل منطقه ای باعث نم ی شوند که ایران و امریکا‬ ‫با همدیگر تعامل کنند‪ ،‬زی را اگر تعامل نکنند هم ای ران و هم‬ ‫امریکا م ی توانند از ط ریق دولت ع راق‪ ،‬به صورت غیرمستقیم با‬ ‫یکدیگر همکاری کنند‪ ،‬کما اینکه این اتفاق افتاد‪ .‬مثال زمانی‬ ‫که دولت نوری مالکی عوض شد‪ ،‬ای ران و امریکا هر دو به صورت‬ ‫غیرمستقیم این مساله را پذیرفتند و هیچ نیازی هم به تعامل‬ ‫مستقیمنبود‪.‬چرا کهاساسااعتمادسازیاولیهبهواسطهمذاکرات‬ ‫هسته ای همچنان ایجاد نشده و ای��ن در شرایطی است که‬ ‫مقامات ای رانی تاکید کرده‪‎‬اند که اگر بخ واهند با امریکا همکاری‬ ‫منطقه‪‎‬ای داشته باشند‪ ،‬ابتدا باید مساله هسته ای حل و فصل‬ ‫شود‪ .‬این بحثی بود که اقای نهاوندیان از طرف دولت در همان‬ ‫ابتدا مطرح کرد‪ .‬رئی س جمهور هم در کنف رانس اخیر خبری خود‬ ‫بر این نکته تاکید کردند که هیچ همکاری بین ای ران و امریکا در‬ ‫ع راقمتصورنیست‪.‬منطقاینبحثبهاعتقادمندرستاست‬ ‫و نخست باید اعتمادسازی و دستیابی به یک راه حل استراتژیک‬ ‫در یک موضوع استراتژیک ایجاد شود و سپس بحث راجع به‬ ‫همکاری های دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد‪ .‬بناب راین من همچنان‬ ‫بین الملل‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫بین الملل‬ ‫این است که بگوید ای ران در موض��وع هسته‪‎‬ای کامال شفاف‬ ‫است و در مسیر راست ی ازمایی و تاکید بر جنبه صلح امیز ب رنامه‬ ‫هسته ای حرک��ت م ی کند؛ به همین خاطر نی��ز چیزی ب رای‬ ‫مخفی کردن ندارد‪ .‬این سیاست خود تاثیر مثبتی بر سیاست‬ ‫داخلی امریکا گذاشته که عمدتا بر محور خ واسته های الب ی های‬ ‫اسرائیلی در کنگره این کشور قرار دارد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬سیاست‬ ‫عملگرایی ای ران توانسته به نوعی بر عملکرد نیروهای مخالف‬ ‫و تندرو درون امریکا که اساسا م ی خ واهند کل مذاکرات هسته ای‬ ‫را درواقع به همان نقطه اولش برسانند تا اصال مذاکره ای وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬تاثیر بگذارد و انها را ب��ه چالش بکشد‪ .‬این افراد‬ ‫اساسا نگران هستند که اگر دولت اوباما با ای ران چنین توافقی‬ ‫کند باز هم نتوانسته ب رنامه هسته ای ای ران را مهار کند‪ .‬ب رای‬ ‫انها مساله «گریز هسته ای» خیلی مهم است چون پیشرفت‬ ‫ب رنامه هسته ای ای ران به حدی زیاد بوده که به ان گریز هسته ای‬ ‫نزدیک شده است‪ .‬البته به اعتقاد من نزدیک��ی ای ران به گریز‬ ‫هسته ای یک دستاورد مهم است چون ارزش بازدارندگی دارد‬ ‫و تنها برگ ب رنده ای ران در پیشبرد مذاکرات هسته ای در شرایط‬ ‫ب رابر سیاسی است‪.‬‬ ‫باید توجه داشته باشیم که شاید اگر دست خود اوباما بود‪،‬‬ ‫ممکن بود همین امروز توافق جامع هسته ای را‬ ‫تمام کند‪ ،‬اما برخی موانع بر سر راه رئی س جمهور‬ ‫امریکا وج��ود دارد که عبارتن��د از سیاست داخلی‬ ‫امریکا‪ ،‬انتخابات کنگ��ره امریکا در م��اه نوامبر‪،‬‬ ‫الب ی های اسرائیلی و الب ی های طرفدار ع ربستان‬ ‫سعودی‪ .‬به نظر م��ن دیدگاه های طرفدار نزدیکی‬ ‫روابط ای ران و امریکا پتانسیل خیلی خوبی دارد که‬ ‫البته باید تشویق و فضا ب رای منطق تعامل نزدیک‬ ‫امریکا با ای ران را پی دا کند‪ .‬چون به هرحال ای ران دارای‬ ‫یک دولت قوی ملی است که خ واهان نظم و ثبات‬ ‫در منطقه و تقویت مرزهای سیاسی در درون منطقه‬ ‫یعنیهمانچیزیکهامریکای ی هام ی خ واهندمثال‬ ‫در ع راق است‪ .‬دوم اینک��ه ای ران کشوری است که‬ ‫برخالفکشورهایدیگردردرونمنطقهیکطبقه‬ ‫متوسط قوی دارد که این طبقه متوسط نم ی گذارند‬ ‫کشور به سمت افراط گرایی ایدئولوژیک یا مذهبی‬ ‫برود؛ افراط گرایی نه از ن��وع سیاست داخلی بلکه‬ ‫افراط گرایی از لحاظ مسائل اسالم سیاسی از جنس‬ ‫و بنیادگرایی یا اتخ��اذ سیاست های غیرمعقول‬ ‫منطقه ای که االن منطقه و دنیا واقعا با ان درگیر است‪ .‬در حال‬ ‫حاضر اکثر کشورهای ع ربی منطقه خاورمیانه درگیر بنیادگرایی‬ ‫و ظهور پدیده افراط گرایی هستند و تنها دولت مدرن با ساختار‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتمایی متعادل در درون منطقه که به نوعی رقیب‬ ‫غرب هم هست ای ران است‪.‬‬ ‫زمانی که بحث داعش مطرح شد‪ ،‬رسانه ها روی همکاری‬ ‫ای ران و امریکا مانور زیادی دادند و عمال باوجودی که ای ران یک‬ ‫دولت مدرن در منطقه است ای��ن همکاری شکل نگرفت‪ .‬در‬ ‫شکل نگرفتن این همکاری چندی��ن مساله دخیل است که‬ ‫از جمله م ی توان گف��ت که الزم است بی��ن گسترش روابط‬ ‫منطقه ای ای ران و گسترش روابط با امریکا نوعی تعادل باشد‪.‬‬ ‫به هرحال سیاست خارجی امریکا تحت تاثیر منافع متحدان‬ ‫منطقه ای اش به خصوص اسرائیل و ع ربستان سعودی است‪.‬‬ ‫این دولت ها نم ی خواهند امریکا به ای ران نزدیک شود و ه راس‬ ‫ان را دارند که در ای��ن صورت کالیبر ق��درت منطقه ای ای ران‬ ‫افزایش پی دا کند‪ .‬البته این نگاه انها درست است زی را از زمانی‬ ‫که ایران و امریکا کمی به همدیگر نزدیک شده اند‪ ،‬فضا ب رای‬ ‫این دولت ها تنگ تر ش��ده است‪ .‬اکنون به رغ��م اینکه دولت‬ ‫روحانی یک دولت عملگراست و م ی خ واهد به ع ربستان نزدیک‬ ‫شود‪ ،‬اما ع ربستان ی ها همچنان م ی دانند که سایز قدرت ای ران‬ ‫تو گوهای ایران و امریکا باال م ی رود‪ .‬بناب راین دنبال این‬ ‫با گف ‬ ‫هستند که به گونه ای از سرعت این تحول جلوگیری کنند‪ .‬بر‬ ‫همینمبناستکهاستراتژی هایمنطقه ایع ربستانرفته رفته‬ ‫مستقل از سیاست های منطقه ای امریکا م ی شود‪ .‬اگر روزی‬ ‫ع ربستان بخواهد به ای ران نزدیک بشود که امیدوارم به زودی‬ ‫اتفاق بیفتد این مساله بیشتر در چارچوب تع ریف جدید از نقش‬ ‫ای ران در سیاست های منطقه ای ع ربستان صورت خ واهد گرفت‬ ‫نه نشات گرفته از نزدیکی ایران و امریکا‪.‬‬ ‫پس ش�ما معتقدید که عربس�تان مجبور است‬ ‫قدرت منطقه ای ای ران را بپذیرد؟‬ ‫بله‪ ،‬به نظرم این ی��ک واقعیت اجتناب ناپذیر است‪.‬‬ ‫ع ربستان هم همانن��د ای ران یک کشور ب��ا ماهیت و ساختار‬ ‫تاثی رپذیر از مسائل منطقه ای است که منافع خاص خود را دارد‪.‬‬ ‫طی گذر زمان این کشور در برخورد با ای ران عملگراتر م ی شود‪.‬‬ ‫ب ا توجه به این فضا ایا عربستان مجبور م ی شود از‬ ‫الک محافظه کاری در نزدیکی به ای ران بیرون بیاید؟‬ ‫بله به نظرم‪ .‬زی را وقتی گفتمان اعتدال در سیاست‬ ‫خارجی همراه با ح��ل ب رنامه هسته ای و هم��راه با همکاری‬ ‫منطقه ای ب رای مبارزه با افراط گرایی باشد‪ ،‬نیروهای محافظه کار‬ ‫و تندرو داخل ع ربستان هم در ارتباط با ای ران منزوی م ی شوند‪.‬‬ ‫اصال در این قضیه تردیدی نداشته باشید‪ .‬مشاهده کردید که‬ ‫همکاری غیرمستقیم ای ران و امریکا به نوعی جابه جایی دولت‬ ‫نیروها در حمایت از انها وجود دارند که از لحاظ لجستیکی و‬ ‫انتقال مالی و ارسال اطالعات به داعش کمک کردند و باعث‬ ‫شدند این گروه انقدر پیشرفت کند‪ .‬اما اینها نیز بعد از مدتی یا‬ ‫به اهداف کوتاه مدت دست پی دا خواهن��د کرد یا به همان نیز‬ ‫دست پی دا نم ی کنند و ناچارند که به سیاست های عادی منطقه‬ ‫بازگردند‪ .‬حال این مساله مطرح است که چه چیزی موجب این‬ ‫نوع همک��اری دوجانبه و تعامل شده اس��ت‪ .‬بدون شک یک‬ ‫موضوع استراتژی��ک بوده و ان هم چی��زی نیست جز ب رنامه‬ ‫هسته ای که کالیبر چان هزنی ای ران را افزایش داده و در سیاست‬ ‫داخلی هم گفتمان ها را به صورتی هدایت کرده که توقعات را به‬ ‫سمت برد‪-‬برد جلو برده است‪ .‬در واقع اگر این توقعات برد‪-‬برد‬ ‫شکل نم ی گرفت به نظر من سیاست داخلی ای ران اصال اجازه‬ ‫یداد گفت وگوی مستقیم با امریکا صورت بگیرد‪ .‬ولی چون‬ ‫نم ‬ ‫ب رنامه هسته ای توانست اجماعی را ایجاد کند مبنی بر ضرورت‬ ‫گفت وگو و تعامل با امریکا ب رای حل مساله هسته ای و اینکه‬ ‫امریکا نیرویی است که م ی تواند با ما وارد جنگ شود‪ ،‬م ی تواند‬ ‫فشارهایاقتصادیبرماتحمیلکندوم ی تواندبهماضربهبزند‪،‬‬ ‫بناب راین این گفتمان در داخل تقویت شد که خب ما با امریکا تا‬ ‫تو گو شویم تا مسائلمان‬ ‫حدی که م ی توانیم جلو برویم وارد گف ‬ ‫راحلبکنیم‪.‬مس الهگفت وگوباامریکاکههمیشه‬ ‫وجود داشته‪ ،‬اما چیزی ک��ه ان را اکنون متفاوت‬ ‫م ی کند مساله هسته ای است‪ .‬به اعتقاد من این‬ ‫مساله در نهایت ب رای موقعیت ای ران خوب است‪.‬‬ ‫نکته ای ک�ه م�ن از گفته های ش�ما نتیجه‬ ‫گرفتم‪ ،‬این بود که این مذاکرات هس�ته ای‬ ‫نش�ان داد که حاکمیت در ای�ران حداقل در‬ ‫موضوع هسته ای منسج م تر عمل کرده بود‬ ‫تا امریکا‪ .‬یعنی اینکه تصمی م گیری در ای ران‬ ‫در یک نقطه انجام شده و تیم اجرایی و تیم‬ ‫تصمی م گیری نسبت به امریکا بیشتر با هم‬ ‫هماهنگ بودند‪ .‬اما نکته بعدی این است که‬ ‫شما مجموعه ای از مسائل را تحت موضوع‬ ‫مذاکرات هس�ته ای بحث کردید‪ ،‬اگر احیانا‬ ‫این مذاکرات ت�ا نوامبر به نتیجه برس�د یا‬ ‫نرسد‪ ،‬در هر دو صورت مذاک رات تمام بشود‪،‬‬ ‫یعنی بعد از پایان مذاکرات هسته ای‪ ،‬رابطه‬ ‫ای ران با امریکا به چه سمتی خواهد رفت؟‬ ‫در ع راق را تحت تاثیر قرار داد و به ان مشروعیت بخشید‪ .‬حتی‬ ‫به نظر م ی رسد که انگار ع ربستان ی ها به دنبال یک بهانه بودند‬ ‫که به ای��ران نزدیک شوند‪ .‬به هر ح��ال دولت ع ربستان یک‬ ‫دولت محافظه کار و متعارف است که متکی به مرزهای ملی و‬ ‫مشروعیت داخلی بر مبنای قواعد و ارزش های تعریف شده از‬ ‫یک دولت در صحنه روابط بی ن الملل به کار خود ادامه م ی دهد‪.‬‬ ‫بسیاری به اشتباه تحلیل م ی کنند که ع ربستان در واقع دوست‬ ‫دارد داعش در ع راق گسترش پی دا بکند‪ .‬ممکن است نیروهایی‬ ‫پشت صحنه و درون ساختار قدرت ع ربستان با هدف دستیابی‬ ‫به اهداف کوتاه مدت مثال تضعیف دولت مالکی به طور ابزاری‬ ‫از این مساله ان هم در یک قالب محدود استفاده کرده باشند اما‬ ‫نه دولت ع ربستان همیشه اینطوری بوده‪ ،‬یعنی به رغم اینکه‬ ‫دولت ها م ی خواهند یک کارهای��ی را ب رای حفظ قدرت دولت‬ ‫خودشان انجام بدهند‪ ،‬اما یک س��ری نیروهای پشت صحنه‬ ‫هستند که به صورت کوتاه مدت دوس��ت دارند سیاست های‬ ‫خاص خودش��ان را دنبال کنند‪ .‬مثال در رابط��ه با طالبان‪ ،‬چه‬ ‫کسان��ی از طالبان حمایت م ی کنن��د؟ هیچ کس مسئولیت‬ ‫نم ی پذیرد‪ ،‬چون اساس مبارزه ای��ن گروه یعنی فعالی ت های‬ ‫تروریستی و ضد بشری مشروعیت ندارد و حتی ماهیت یک‬ ‫دولت متعارف را در صحنه افکار عموم��ی جهانی به چالش‬ ‫م ی کشد‪.‬ولیبههرحالیکیهستدیگر‪.‬چهنیروهاییپشت‬ ‫صحنه هستند؟! همچنین در مورد داعش ایا شما م ی توانید‬ ‫باور کنید که این گروه به یکباره به وجود امد؟! قطعا یک سری‬ ‫به نظر م��ن ای ران از زاوی��ه یک قدرت‬ ‫مستقل منطقه ای همچنان روابط خودش را بر همان مبنای‬ ‫گذشته ادامه خ واهد داد و م ی توانم بگویم که حتی اگر مذاکرات‬ ‫هسته ای به نتیجه برسد باز ممکن است روابط ای ران و امریکا‬ ‫پیچیده ت��ر و پیشرفته تر شود‪ .‬یک مثال در ای��ن رابطه بزنم؛‬ ‫خیل ی ها معتقدند که اگر توافق هسته ای اتفاق نیفتد‪ ،‬ایران و‬ ‫امریکا در منطقه به گونه ای دچار تنش و گرفتاری م ی شوند چون‬ ‫مساله مفهوم تهدید متقابل نزد دو طرف افزایش پی دا م ی کند‪.‬‬ ‫مثل اینکه ای ران بخ واهد اقداماتی در سوریه و ع راق انجام بدهد‪ ،‬یا‬ ‫جلویامریکارابگیردوغیره‪.‬امابهاعتقادمناینطورنیستبلکه‬ ‫دو کشور به خصوص ای ران فضا را به گونه ای تنظیم م ی کنند که‬ ‫به طرف نوعی از تنش زدایی حرکت کنند‪ .‬مساله ای ران در ع راق‬ ‫حفظ نقش سنتی خود ب رای جلوگی��ری از گسترش نهادها یا‬ ‫رویکردهای ضدای رانی است نه اینکه ع راق به صورت یک کشور‬ ‫اقماری ای ران انگونه که بعضی از تحلیلگران غ ربی م ی گویند‬ ‫دراید‪ .‬مساله ای ران در منطقه افزایش امنیت نسبی خود است‪.‬‬ ‫هرگونه تنش زدایی در روابط منطقه ای که خود م ی تواند منجر‬ ‫به دوری امریکا از منطقه شود به نفع ای ران است‪.‬‬ ‫یعنی دوطرف محافظه کار تر م ی شوند؟‬ ‫بله به نظر من محافظه کار ت��ر م ی شوند‪ .‬به اعتقاد‬ ‫من به همدیگر نزدیک تر نم ی شوند‪ .‬به دلیل همان بحثی که‬ ‫ابتدا گفتم‪ .‬زی را منافع ای ران در درون منطقه به عنوان یک قدرت‬ ‫مستقل در این نیست که ان را در نزدیک��ی با امریکا تعریف‬ ‫کند‪ .‬منافع ای ران در این است که خودش را به عنوان یک قدرت‬ ‫بین الملل‬ ‫از لحاظ ساختاری؟‬ ‫کیهان برزگر معتقد است ایران و امریکا‬ ‫در سطوح منطقه ای نم ی توانند به‬ ‫سمت تنش زدایی حرکت کنند‪ ،‬چراکه‬ ‫قدرت مستقل منطقه ای تهران منجر‬ ‫به دوری از امریکا م ی شود‬ ‫ش�ما اعتقاد داش�تید که بین ای�ران و امریکا‪ ،‬در‬ ‫سال های بعد از انقالب نوعی معمای امنیتی برق رار‬ ‫بوده است‪ .‬حال ممکن اس�ت این روند به سمتی‬ ‫برود که معادله و جهت این معمای امنیتی عوض‬ ‫ش�ود‪ ،‬مثال این دو کش�ور از توازن قدرت به توازن‬ ‫امنیت در منطقه برسند؟‬ ‫احتماال به نظ��رم این اجتناب ناپذی��ر است‪ .‬شاید‬ ‫هم یک درج��ه پیشرفته تر به ت��وازن منافع برسن��د‪ .‬توازن‬ ‫قدرت‪ ،‬توازن امنیت و توازن مناف��ع‪ .‬چرا نه؟ اگر حس تهدید‬ ‫متقابل رفع شود‪ ،‬این اتفاق م ی افتد‪ .‬متاسفانه معمای امنیتی‬ ‫بین طرفین همچن��ان وجود دارد‪ ،‬ب��رای همین است که تا‬ ‫توافق هسته ای نش��ود‪ ،‬مسائل منطقه ای هی��چ زمینه ای‬ ‫ب رای همکاری نخواهند داش��ت‪ .‬چون ب رای تعامل مستقیم‬ ‫و صادقانه‪ ،‬اعتماد متقابل یک ش��رط است‪ .‬نخبگان حاکم‬ ‫بر کشورها باید به یک کش��ور اعتماد داشته باشند تا بتوانند‬ ‫در واقع ابتکار گفت و گو را انجام بدهن��د‪ .‬م ی خواهم بگویم‬ ‫که این اعتماد در ای ران همچنان قوی نشده و در امریکا هم‬ ‫همی ن طور؛ دو طرفه است‪ .‬ولی اتفاق��ی که افتاده است این‬ ‫است که یک موضوع مثل مساله هسته ای باعث شده این دو‬ ‫طرف مجبور شوند قدم هایی را بردارند‪ ،‬یعنی تعامل به صورت‬ ‫ناخواسته ایجاد م ی ش��ود‪ .‬به هر ح��ال ای ران ی ها یک حس‬ ‫تهدید از امریکا دارند‪ ،‬مخصوص��ا ان نخبگانی که از امریکا‬ ‫بدی دیدند‪ .‬در تاریخ یکی‪ ،‬دو دهه گذشته‪ ،‬جنگ ای ران و ع راق‪،‬‬ ‫قضیه تغییر رژیم و این مساله که همواره اعالم م ی کنند که‬ ‫تمام گزینه ه��ا روی میز است‪ ،‬همه اینه��ا یک ب ی اعتمادی‬ ‫ایجاد م ی کند‪ .‬این معمای امنیتی اگ��ر در طرف ای رانی حل‬ ‫نشود‪ ،‬به نظر من خیلی سخت است که بتوانند با همدیگر‬ ‫همکاری بکنند‪ .‬قرار است این معمای امنیتی به وسیله توافق‬ ‫جامع هسته ای حل شود‪ .‬اگر به توافق جامع هسته ای برسند‪،‬‬ ‫حس تهدید در ای ران ی ها از بین م ی رود‪ .‬البته یک گام خیلی‬ ‫مهم دیگر این است که حس تهدید باید در میان امریکای ی ها‬ ‫هم از بین برود‪ .‬یکطرفه قضاوت نکنیم‪ .‬انها هم حس تهدید‬ ‫تو گوهایی‬ ‫از ایران دارند‪ ،‬اگر به یک توافق جامع برسند‪ ،‬گف ‬ ‫با شیب مالیم بی ن شان انجام م ی شود و این تعامالت ادامه‬ ‫پیدا م ی کند‪ .‬همین تعامالت و اتصال و ارتباط مستقیم خود‬ ‫به خود م ی تواند سیاست داخل��ی دو طرف را هم تحت تاثیر‬ ‫قرار بدهد و یک مقدار دو طرف را از اندیشه های ب ی اعتمادی‬ ‫خارج کند؛ نه در سطح نخبگان‪ ،‬بلکه در سطح سیاست داخلی‬ ‫و بین تمامی نیروهای سیاسی‪ .‬ان وقت نیروهای سیاسی اگر‬ ‫قانع شوند که امریکا دیگر تهدید نیست این باعث م ی شود‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ی باید باشد‪ .‬من موافق‬ ‫از لحاظ ساختاری یک استراتژ ‬ ‫تعامل مدی ریت شده با امریکا ب رای افزایش نقش منطقه ای ای ران‬ ‫هستم‪.‬توجهبفرماییدکهنحوهتعاملباامریکابسیارمهماست‪.‬‬ ‫اعتقاد من این است که اگر در حوزه های تئوریک و سیاستگذاری‬ ‫تامین منافع ای ران در نزدیکی به منافع امریکا تعریف شود‪ ،‬این‬ ‫مس اله م ی تواند ارزش استراتژیک نقش مستقل ای ران در مسائل‬ ‫منطقه ای را به چالش بکشد که اتفاقا خود نقطه جذاب ای ران نزد‬ ‫امریکاست‪ .‬مثال همکاری ایران و امریکا در ع راق بیشتر به نفع‬ ‫امریکا خواهد بود‪ .‬البته نه اینکه کشورمان نفعی ندارد‪ .‬اتفاقا‬ ‫در سرکوب مشت��رک افراط گرایان داعش ه��ر دو دارای منافع‬ ‫مشترک هستند اما مسائل دو کشور که فقط محدود به این‬ ‫مساله نم ی شود‪ ،‬معضالت استراتژی��ک دیگری هم دارند که‬ ‫در راس انها حل مساله هست��ه ای و رفع تحریم هاست‪ .‬پس‬ ‫تقویت روابط منطقه ای و از ان ط ریق تاثیرگذاری بر امریکا شاید‬ ‫استراتژی بهتری باشد‪ .‬همکاری در یک قالب بزرگتر منطقه ای‬ ‫که شامل همه کشورها از جمله امریکا باشد چشم انداز بهتری‬ ‫ب رای تامین مناف��ع ای ران ترسیم م ی کن��د‪ .‬یعنی م ی خواهم‬ ‫بگویم که از لحاظ ارزش استراتژیک (اصال بحث ایدئولوژیک‬ ‫نم ی کنم)‪ ،‬بهتر است که ای ران روی پایه های مستقل مسائل‬ ‫یا جریان های ملی در درون منطقه تاکید کند‪ .‬براساس نوعی‬ ‫سیاست چندجانب ه گرایی‪ ،‬ای ران باید با امریکا‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین و‬ ‫دیگر کشورهای مهم منطقه تعامل متناسب خودش را داشته‬ ‫باشد‪ .‬یعنی ای ران باید به نوعی بر ساختارها و روندهای مستقل‬ ‫سیاسی‪ -‬امنیتی خود تاکید کند‪ .‬البته بحث اقتصادی به دلیل‬ ‫ماهیت به هم پیوسته مسائل اقتصاد جهانی فرق م ی کند و‬ ‫اصال نباید با این گونه مباحث به هم امیخته شود‪ .‬ساختار قدرت‬ ‫و سیاست در ای ران در روند زم��ان بیشتر به جنب ه های تقویت‬ ‫روابط منطقه ای نزدیک م ی شود‪ .‬وقتی کالیبر قدرت یک کشور‬ ‫باال م ی رود‪ ،‬در واقع ان کش��ور م ی خواهد مستقل شود‪ .‬ای ران‬ ‫نیز در این مورد مستثنا نیست‪ .‬شم��ا ترکیه را در نظر بگیرید‪،‬‬ ‫ترکیه در چند جا با امریکا مخالفت کرد‪ ،‬که اوجش بیانیه اتمی‬ ‫ ته ران در سال‪ 2010‬بود‪ .‬چرا ترکیه این کار را کرد؟ فکر م ی کنید‬ ‫که ترکیه‪ ،‬ای ران را دوست داشت؟ نه الزاما! م ی خواست بگوید‬ ‫من مستقل هستم‪ .‬ان کاری که امریکا نم ی تواند بکند‪ ،‬من‬ ‫م ی توانم انجام دهم‪ .‬م ی خواس��ت کالیبر منطقه ای و به تبع‬ ‫جهانی نقش و ق��درت خودش را افزایش ده��د‪ .‬در ترکیه هم‬ ‫به صورت سنتی به خصوص در اندیشه اتاتورک و سکوالرهای‬ ‫ترک این گونه تعریف شده که منافع ترکیه در نزدیکی با غرب‬ ‫تعریف م ی شود‪ .‬یعنی درست برعکس ان نکته ای که در مورد‬ ‫کشورماندرباالگفتم‪.‬امااینبدانمعنانیستکهترک هاغ ربی‬ ‫هستند یا ای ران ی ها ضد غ ربی‪ .‬مساله اصلی راهبرد تامین منافع‬ ‫و امنیت ملی نزد نگاه نخبگان دو کشور در نزدیکی یا دوری از‬ ‫امریکاست‪.‬‬ ‫بر همین مبناست که اگر امریکای ی ها نقش منطقه ای‬ ‫ای ران را بپذی رند و قب��ول کنند که ای ران ی��ک قدرت مستقل‬ ‫منطقه ای است‪ ،‬اندیشه های خیلی تند ضدامریکایی هم در‬ ‫ایران فضا پی دا نم ی کنند که خودشان را نشان بدهند‪ .‬چرا االن‬ ‫اندیشه های تنش با امریکا وجود دارد؟ ب رای اینکه باور غالب در‬ ‫ای ران این است که امریکا م ی خ واهد قدرت ای ران را مهار بکند‪ .‬این‬ ‫نگاه حتی در تفکرات چپ هم در ای ران وجود دارد‪ .‬منتها اتفاقی‬ ‫که افتاده این است که طی زمان (چون زمان و فضا مهم است)‬ ‫این نگاه انتقادی به امریکا جنب��ه استراتژیک پی دا کرده است‪.‬‬ ‫یعنی زمان وقوع انقالب اسالم��ی و سال های بعدش بیشتر‬ ‫جنبه ایدئولوژیک و انتقادی داشت و در فضاهای روشنفکری بود‪،‬‬ ‫االن چون قدرت ای ران افزایش پی دا م ی کند‪ ،‬اقتصادش گسترش‬ ‫پیدا م ی کند‪ ،‬حضور قدرتمند منطقه ای دارد و به همان اندازه‬ ‫پس ان معادله سنتی را بر هم م ی زند؟‬ ‫یزند در جهت عملگرایی که روز به روز‬ ‫بله‪ ،‬بر هم م ‬ ‫گسترش پی دا م ی کند و بر نخبگان ای رانی که یک زمانی امریکا‬ ‫را از لحاظ ایدئولوژیک دشمن م ی دانستند‪ ،‬تاثی ر گذار م ی شود‪.‬‬ ‫یعنی یک شیفتی را م ی بینیم که رقیب همچنان وجود دارد‬ ‫تو گو ب��رای مهار رقیب هم‬ ‫اما حرکت به طرف تعامل و گف ‬ ‫وجود دارد‪ .‬اکنون امریکای ی ها نیز دارند به این نتیجه م ی رسند‬ ‫تو گو با‬ ‫تو گو با ای ران ب رای مدیری��ت ایران باشد نه گف ‬ ‫که گف ‬ ‫ای ران ب رای دوست کردن ای ران‪ .‬اصال چنین چیزی وجود ندارد‪.‬‬ ‫یعنی نباید این اتفاق بیفتد‪ ،‬یعنی ش��ان منطقه ای ای ران‪ ،‬این‬ ‫را نم ی پذیرد‪ .‬به اعتقاد من اگر این گفتمان در استراتژی ای ران‬ ‫تقویت شود م ی توان��د روابط ای ران و امریک��ا را بر یک مبنای‬ ‫مستقل‪ ،‬احترام متقابل و پذیرش نقش متقابل نگه دارد؛ این‬ ‫مساله را امریک��ا در مورد چین نیز اجرا ک��رد‪ .‬البته چین یک‬ ‫کشور است و ای ران یک کشور دیگ��ر‪ .‬چین در اسیای شرقی‬ ‫است‪ ،‬ای ران در خاورمیانه‪ .‬وقتی م ی گوییم اسیای شرقی‪ ،‬بحث‬ ‫ادغام اقتصادی و ژاپن مطرح م ی شود و سیستم خودش را دارد‪.‬‬ ‫ولی خاورمیانه‪ ،‬بحث اسرائیل و امنیت را در پی دارد‪ .‬ای ران باید‬ ‫یک مدل جدید باشد‪ .‬درس های چین و امریکا م ی تواند یک‬ ‫درس هایی داشته باشد ام��ا در مورد ای ران یک تجربه مستقل‬ ‫است‪ .‬البته به اعتقاد م��ن در نهایت امریکای ی ها به ان سمت‬ ‫خواهند رف��ت‪ .‬یک دولت م��درن و عملگ��را در ای ران تقویت‬ ‫م ی شود‪ ،‬البته زیاد به دولت ها ربطی ندار د و سیر تحول تاریخی‬ ‫توسعه یک کشور است‪ .‬این سیر تحول تاریخی یا مثال مساله‬ ‫دموکراس ی سازی در ایران‪ ،‬از صد سال پیش شروع شده‪ ،‬فراز و‬ ‫نشیب دارد و جای خودش را پی دا م ی کند‪ .‬در سیاست خارجی‬ ‫هم همین است‪ .‬یعنی ما م ی گوییم که دو فاکتور در سیاست‬ ‫خارجی ای ران خیلی قوی هستند؛ یک��ی عامل ایدئولوژیک و‬ ‫دیگری عامل ژئوپلتیک‪ .‬این دو گزینه به گونه ای دارند به یک‬ ‫تعادل م ی رسند‪ .‬یک نوع عمل گرایی جدید دارد ب رای ای ران در‬ ‫درون سیاست خارجی ای ران شکل م ی گیرد که به نظر من ماشه‬ ‫اصلی ان را همین ب رنامه هسته ای و غن ی سازی اورانیوم کشیده‬ ‫بین الملل‬ ‫مستقل تعریف کند‪ .‬این تعریف به عنوان قدرت مستقل است‬ ‫که امریکا را به طرف ای ران م ی کشان��د‪ ،‬نه نزدیک شدن ای ران‬ ‫ی باید پشت این‬ ‫به امریکا‪ .‬م ی خواهم بگویم که یک استراتژ ‬ ‫قضیهباشد‪.‬‬ ‫دارد نگاهش را به امریکا استراتژیک م ی کند‪ ،‬امریکا دارد به یک‬ ‫رقیب ب رای ایران در درون منطقه تبدیل م ی شود‪ .‬پس الزم است‬ ‫زودتر مدی ریت شود و معضالت استراتژیک با ان سروسامان یابد‪.‬‬ ‫است‪ .‬این مساله در شکل جدیدش توانسته در سیاست داخلی‬ ‫یک اجماعی نسبی به وجود بیاورد که تعامل با قدرت سلطه گر‬ ‫در شرایط فعلی ب رای ایران الزم است‪ ،‬زی را هم قدرت ای ران را در‬ ‫مسائل منطقه ای افزایش م ی دهد‪ ،‬هم یک موضوع استراتژیک‬ ‫را حل م ی کند‪ .‬از دیگر سو احترام ای ران را نزد کشورهای دیگر‬ ‫مثل اتحادیه اروپا‪ ،‬چین و روسیه افزایش م ی دهد‪ .‬نباید فراموش‬ ‫کنیم پس از اینکه ای ران وارد گفت وگوهای جدی هسته ای با‬ ‫امریکا شد‪ ،‬روس ها و چین ی ها به ایران نزدیک تر شدند‪ .‬یکی‪،‬‬ ‫دو ماه پیش وقتی اقای روحانی به کنف رانس شانگهای رفت‪،‬‬ ‫چین ی ها صحبت از تقویت «امنیت اسیایی» متشکل از ای ران‪،‬‬ ‫چین و روسیه کردند‪ .‬چرا تا قبلش نم ی کردند؟ حاال درست است‬ ‫که دولت در ای ران ع��وض شده‪ ،‬ولی این تحول بیشتر نتیجه‬ ‫سیر منطقی تاثیرگذاری ی��ک موضوع مهم سیاست خارجی‬ ‫یعنی ب رنامه هسته ای در روابط ای��ران و غرب است‪ .‬حتی این‬ ‫مساله به اعتقاد من در درون کشور یک نوع واقع بینی را در مردم‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬یعنی به نظرم نگاه مردم به موضوع هسته ای‬ ‫واقع گرایانه تر و به جنب ه های ملی نزدیک تر شده است‪ .‬گرچه‬ ‫مردم از مشکالت اقتصادی و تحریم ها گل��ه م ی کنند اما به‬ ‫موضوع هسته ای هم با یک نگاه از زاویه افزایش قدرت ای ران‬ ‫نگاه م ی کنند‪ .‬البته بعض ی ها هم مخالفند‪ .‬به هرحال به نظرم‬ ‫نگاه مردم واقع گرایانه تر شده است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫رویکرد سیاست خارجی در مسائل مربوط به امریکا به گونه ای‬ ‫دچار تغییر و تحول بشود‪ .‬این یک واقعیتی است که به هر‬ ‫حال وجود دارد‪.‬‬ ‫گفته های ش�ما را این طور م ی توان تعبیر کرد که‬ ‫نوع نگاهی که در س�طح حاکمیت به رابطه ایران‬ ‫و امریکا وجود دارد‪ ،‬هنوز در سطح احزاب سیاسی‬ ‫نیامده است‪ ،‬یعنی اح زاب سیاسی تقریبا در همان‬ ‫دو قطب ی های خیلی شدید ق رار دارند؟‬ ‫به نظر امده ولی کمرنگ است‪ .‬نوع نگاه به امریکا‬ ‫همچنان تحت تاثی��ر تهدید امنیت مل��ی در نظام سیاسی‬ ‫ایران است‪ .‬ای��ن حس تهدید امنیت ملی اگ��ر رفع بشود‪ ،‬ان‬ ‫وقت بحث های درجه تعامل با امریکا در میان احزاب سیاسی‬ ‫ای ران جا باز م ی کند‪ .‬چون مساله امنیت ملی مهم ترین مساله‬ ‫حکومت هاستمخصوصادرمنطقهخاورمی انه‪.‬مثالبحث هایی‬ ‫مطرح بود که وقتی اقای روحانی روی کار امد‪ ،‬سیاست ایران در‬ ‫سوریه عوض شود‪ .‬اما چنی��ن اتفاقی نیفتاد‪ .‬چون این بحث‪،‬‬ ‫بحث امنیت ملی بود‪ .‬زی را مساله بحران سوریه اتصال پی دا کرد‬ ‫به مساله امنیت ملی ای ران و این تفکر به وجود امد که اگر رژیم‬ ‫اسدازبینبرود‪،‬اینقضیهجریانمقاومترابهچالشم ی کشاند‬ ‫واگرمقاومتبهچالشکشیدهشودیکتهدیدامنیتملیب رای‬ ‫ای ران است‪ .‬ایران در این رابطه به خوبی توانست منافع ژئوپلتیک‬ ‫کشور را به منافع امنیت ملی وصل کند و یک اجماع در سیاست‬ ‫داخلی ب رای هدایت سیاست خارجی به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫در این باره ایا م ی توان گف�ت رابطه ایران و امریکا‬ ‫هم مطالعات بی ن الملل مخصوص�ا در خاورمیانه‬ ‫را تحت تاثیر قرار داده است و هم جامع ه شناسی‬ ‫سیاسی در ای ران را؟‬ ‫بله‪ ،‬هر دو را با هم تحت تاثیر قرار داده است‪ .‬به همین‬ ‫خاطر م ی گویم ب رنامه هسته ای تنها موضوع استراتژیک است‬ ‫تو گو با‬ ‫تو گو با امریکا یا عدم گف ‬ ‫که م ی تواند گفتمان های گف ‬ ‫امریکا را وارد یک فضای جدید بکند و از این لحاظ یک فرصت را‬ ‫در سیاست خارجی ایران به وجود اورده‪ ،‬هم از لحاظ گفتمان های‬ ‫سیاست داخلی و رابطه بین نیروهای سیاسی‪ ،‬هم از لحاظ روابط‬ ‫منطقه ای ای ران و هم از لحاظ جایگاه ای ران در نظام بی ن الملل‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫به نظر شما تحوالتی که اخیرا در خاورمیانه اتفاق‬ ‫افتاده اس�ت‪ ،‬از جمله س�رنگونی محمد مرسی‪،‬‬ ‫تثبیت بشار اسد‪ ،‬حمله داعش و حمله اس رائیل به‬ ‫غزه‪ ،‬تا چه حد روابط هسته ای و روابط ای ران و امریکا‬ ‫را تحت تاثیر ق رار داده است؟‬ ‫به نظر من ان مذاکرات هسته ای چون عملگرایی را‬ ‫در سیاست خارجی ای ران تقویت کرده‪ ،‬در یک روندی‪ ،‬به همان‬ ‫اندازه هم نوعی عملگرایی را در سیاست منطقه ای ای ران ایجاد‬ ‫م ی کند‪ .‬اما این به ان معنا نیست که مثال منافع ای ران و امریکا‬ ‫در پیروی از یک سیاست واحد در مسائل منطقه ای است‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که در غزه م ی بینید ای ران و امریکا از هم دور‬ ‫م ی شوند‪ .‬ای ران همان موضع سنتی خودش را دارد‪ ،‬امریکا هم‬ ‫همان موضع سنتی و اصال به هم نزدیک نم ی شوند‪.‬‬ ‫در ع راق ه��م همین طور‪ .‬ع��راق که دیگ��ر اوج بحث‬ ‫همکاری ای ران و امریکاست‪ .‬باز در سوریه با هم متفاوت هستند؛‬ ‫در مسائل منطقه ای توانسته فق��ط عملگرایی را در سیاست‬ ‫خارجی ای ران در جهت تقویت منافع مل��ی ای ران داشته باشد‪.‬‬ ‫هیچ تاثیر عجیب و غریبی در مساله دو طرفه نگذاشته است‪.‬‬ ‫ولی با یک شیبی دو طرف سعی دارند که از تنش های بیشتر‬ ‫در مسائل منطقه ای پرهیز بکنند و این خودش یک خبر خوب‬ ‫است‪ .‬حتی من یک جایی گفتم که اگر این باعث شود که دو‬ ‫طرف یک ب رنامه ای بگذارند به اتف��اق کشورهای منطقه ای‪،‬‬ ‫مبارزه مثال با افراط گرایی سن��ی‪ ،‬این خیلی خوب است‪ .‬ولی‬ ‫اینکه ارتباط دو جانب��ه و مستقیم با همدیگر ایجاد بکنند که‬ ‫یک مساله منطقه ای را حل بکنند‪ ،‬خود چالش هایی دارد که‬ ‫پی ش ترگفتم‪.‬‬ ‫اقای دکت�ر برزگر! دو نظری�ه در م�ورد رابطه ایران‬ ‫و امری�کا وج�ود دارد ک�ه یک�ی معامل�ه ب�زرگ‬ ‫(‪ )grand deal‬است و یکی هم برداشتن قدم های‬ ‫کوچک (‪ .)baby steps‬یادم هست که شما موافق‬ ‫دومی بودید‪.‬فکرم ی کنیدکهدرمذاک راتهسته ای‪،‬‬ ‫کدام یک از این نظریات غالب است؟‬ ‫نه‪ ،‬برعکس! من راه حلی بین این دو را مطرح کردم‪.‬‬ ‫یعنی تمرکز بر یک موضوع خاص و فوری و اعتمادسازی اولیه‬ ‫ب رای ورود به یک توافق بزرگ‪ .‬به اعتقاد من‪ ،‬ان موضوع خاص‬ ‫هم مذاکرات هسته ای است که پلی بین این دو روش ایجاد‬ ‫م ی کند‪ .‬با قدم های کوچک و تدریج��ی وقت و فضا فراهم‬ ‫م ی شود ‪ ،‬دو طرف بنشینند و کلی بحث های ایدئولوژیک و‬ ‫تاریخی را مطرح کنند و تقصیرها را برگردن یکدیگر بیندازند‪،‬‬ ‫این در حالی است که اعتمادسازی اولیه ب رای تداوم گفت وگوها‬ ‫فراهم نم ی شود‪ .‬یک داستان ب رای شما بگویم‪ .‬یک امریکایی‬ ‫اخی را به من گفت که یک بنیاد امریکایی در حال ساخت یک‬ ‫فیلم سینمایی در مورد سرنگونی دولت دکتر مصدق و نقش‬ ‫امریکای ی ها در کودت��ای ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬اس��ت‪ .‬هدف این‬ ‫فیلم به قول خودشان این است تا نگاه امریکای ی ها در مورد‬ ‫دخالت های امریکا در مسائل داخلی ای ران که به نوعی منجر‬ ‫به واکنش ه��ای ضدامریکایی در ای ران ش��ده متعادل شود‪.‬‬ ‫منطق ساخت این فیلم این است ک��ه امریکای ی ها برداشت‬ ‫درستی از ریشه های رفتاری ای ران نسبت به دولت امریکا ندارند‬ ‫و مسائل ای ران را بیشتر از زاویه گروگانگیری کارمندان سفارت‬ ‫امریکا در ته ران م ی بینند‪ .‬خب م ی بینید مسائل تاریخی و‬ ‫رفتاری همچنان نزد دو طرف برجست��ه هستند‪ .‬برگردیم به‬ ‫بحث‪ ،‬اما معامله بزرگ این است ک��ه همه مسائل از جمله‬ ‫مسائل منطقه ای‪ ،‬هسته ای‪ ،‬مسائل داخلی و غیره را روی میز‬ ‫گذاشته و به یک توافق کلی برسند‪ .‬این هم در همین مرحله‬ ‫اولیه کمی غیرواقع بینانه اس��ت‪ .‬قبال هم بحث کردم مثال‬ ‫مسائل منطقه ای ظرفیت الزم ب��رای ورود به گفت وگوهای‬ ‫مستقیم و به تبع دستیابی به توافق بزرگ را ندارند‪ .‬اگر داشتند‬ ‫همان طور که در باال گفتم دیگر فرصتی بهتر از مبارزه با گروه‬ ‫تروریستی داعش در ع راق دست نم ی داد که تا به حال اتفاق‬ ‫نیفتاده است‪.‬‬ ‫یعنی ارزش همکاری های مستقیم ندارند؟‬ ‫بله‪ .‬ب رای اینکه نگرانی بیشتر از طرف ای رانی است‬ ‫ب رای اینکه م ی گوید ب رای چه چیزی این کار را انجام دهم؟ گام‬ ‫اول این است که باید به یک اعتمادسازی برسند‪ .‬ب رای همین‬ ‫همیشه مقامات ای رانی را ج��دا کردند‪ .‬اق��ای دکتر ع راقچی‬ ‫همیشه گفتند که ه��دف ما تنها مذاک��رات هسته ای است‪.‬‬ ‫اول ببینیم مذاکرات هسته ای به کجا م ی رسد‪ ،‬بقیه کارها را‬ ‫هم انجام م ی دهیم‪ .‬ما داریم نقش خودم��ان را در منطقه ایفا‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬اما نیازی ندارد که خودمان را به امریکا وصل کنیم‪.‬‬ ‫ما هم استراتژی منطقه ای خودم��ان را داریم‪ .‬ممکن است به‬ ‫امریکا نزدیک باشد اما استراتژی ماست‪ .‬استراتژی ایران مثال در‬ ‫افغانستان‪ ،‬به امریکا نزدیک نم ی شود اما به صورت غیرمستقیم‬ ‫هر دو از دولت مرکزی افغانستان حمایت م ی کنند و استراتژی‬ ‫خاص خودشان را دارند اما به طور مثال ای ران اعالم م ی کند که با‬ ‫قرارداد سیاسی‪-‬امنیتی امریکا‪-‬افغانستان مخالف است‪ ،‬چون‬ ‫م ی گوید که من همسایه هستم و بناب راین م ی خ واهم بیطرفی‬ ‫سنتی در درون منطقه حفظ شود‪ .‬بناب راین بین معامله بزرگ‬ ‫و قدم ه��ای کوچک‪ ،‬باز هم پل اصلی ح��ل مساله هسته ای‬ ‫است که توانسته یک راه بینابین��ی ایجاد کند که من در یک‬ ‫مقاله ای چندین ماه قبل در ابتدای دولت اقای روحانی گفته ام‬ ‫و همچنان به ان اعتقاد دارم‪ .‬دولت هم در واقع خودش به این‬ ‫نتیجه رسیده که این تنها راهی است که وجود دارد‪ .‬به اعتقاد‬ ‫من در سیاست‪ ،‬حفظ درجه ای از واقع گرایی و محافظه کاری‬ ‫در تنظیم روابط با قدرت های بزرگ‪ ،‬همیشه الزم است به ویژه‬ ‫ب رای کشوری مثل ای ران‪ .‬این به چه معناست؟ یعنی قدم به قدم‬ ‫ببینید طرف تا کجا م ی خواهد با شما جلو بیاید‪ .‬چون این نوع‬ ‫نزدیکی به هر حال هزینه هایی از لحاظ سیاست های داخلی‬ ‫هم دارد؛ در روابط بی ن الملل همیشه یاد م ی گیریم که موضوع‬ ‫را از یک نگاه راهبردی و بر مبنای قدرت و منافع‪ state‬ببینیم‪.‬‬ ‫ در روابط ایران و امریکا فضا عوض شده است‪ .‬در فضای فعلی‪،‬‬ ‫تو گوی ای ران و امریکا در س��ال ‪ 2014‬یا ‪ 1393‬در‬ ‫روابط با گف ‬ ‫حال انجام است و با سی سال پیش تفاوت دارد‪ .‬در طول این‬ ‫سال گرایش عملگرایی در سیاست خارجی ایران تقویت‬ ‫سی ‬ ‫شده‪ ،‬در ضمن گرایش عملگرایی در الیه ه��ای قدرت ای ران‬ ‫ ‬ ‫نیز تقویت شده است و معم��وال م ی گویند که وقتی دولت ها‬ ‫یا حکومت ها جاافتاده تر م ی شوند‪ ،‬به همان اندازه جاافتاده تر‬ ‫عمل م ی کنند و به همان ان��دازه در چارچوب منافع خودشان‬ ‫عمل م ی کنند‪ .‬به همان اندازه م ی خواهن��د قدرت خودشان‬ ‫را افزایش بدهند و اعتماد به نف��س بیشتری م ی گی رند و قوام‬ ‫بیشتری خ واهند داشت‪ .‬این طبیعی است‪ .‬در مورد ایران هم این‬ ‫اتفاق در حال وقوع است‪ .‬یک دولت باسابقه که در مفاهیم روابط‬ ‫بی ن المللی به ان م ی گویند قدرت های طرفدار وضع موجود یا‬ ‫‪ .status quo power‬قدرت های��ی که نظم موجود را در‬ ‫جهت تامین منافع خود م ی پذی رن��د و نیم نگاهی به افزایش‬ ‫نقش خود هم دارند‪ .‬ب رای این قدرت ها دو مفهوم کلیدی ثبات‬ ‫و توسعه و تنظیم روابط با بازیگران رقیب است‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید در مورد مذاکرات هس�ته ای در س�ه‬ ‫چهار م�اه اینده به چه س�متی م ی رویم و اساس�ا‬ ‫امکان توافق تا نوامبر وجود دارد یا نه؟‬ ‫احتمالش وجود دارد و در عین حال ممکن هم هست‬ ‫نشود‪ .‬البته اگر نشود‪ ،‬احتماال به دلیل زیاده خواه ی های طرف‬ ‫مقابل است‪.‬‬ ‫شاید یک دلیل این است که امریکای ی ها منتظرند‬ ‫که ای ران امتیاز بزرگ در دقیقه‪ 90‬بدهد‪.‬‬ ‫به اعتقاد من امتیاز بزرگی در اینج��ا وجود ندارد‪ .‬به‬ ‫اعتقاد من ای ران تعهدات خودش را انجام داده‪ .‬ذخایر‪ 20‬درصدش‬ ‫را خنثی کرده‪ ،‬ذخایر ‪ 5‬درصد خودش را کم کرده‪ ،‬امکان بازرسی‬ ‫پیشرفته ب رای اژانس را فراهم کرده‪ ،‬مخصوصا نطنز‪ ،‬از نصب‬ ‫سانتریفیوژهایپیشرفتهخودداریکرده‪،‬توسعهاب سنگیناراک‬ ‫را هم متوقف کرده و همه اینها یک امتیاز ب رای دولت اوباماست‬ ‫که روی اینها مانور بدهد‪ .‬مگ��ر اینکه دولت اوباما تحت تاثیر‬ ‫فشارها نخ واهد که به قول های خودش پایبند باشد‪ .‬انها هم باید‬ ‫قدم هاییبردارندواگرمنصفانهببینیم‪،‬قدم هاییهمبرداشته اند‪.‬‬ ‫فضای اقتصادی و تا حدی فضای بانکی تغییر کرده و ارامش به‬ ‫خود دیده است؛ صادرات نفت در حال افزایش است و به هر حال‬ ‫فضای تنفس ایجاد شده که قدرت مانور ای ران را در واقع افزایش‬ ‫م ی دهد‪ .‬ممکن است زیاده خ واه ی ها را افزایش بدهند که به نظر‬ ‫من این یک اشتباه استراتژیک و راهبردی از سوی امریکا خ واهد‬ ‫بود و به ضرر هر دو طرف تمام م ی ش��ود‪ .‬چون به اصطالح تا‬ ‫سقفی که ای ران م ی توانست امتیاز بدهد‪ ،‬االن امتیاز داده است و‬ ‫دیگر چیزی وجود ندارد‪ .‬امتیاز بزرگ دیگر چه چیزی است؟ ای ران‬ ‫نم ی تواند در مورد اصول خود امتیاز دهد‪.‬‬ ‫ظاه را دوست دارند تعداد سانتریفیوژها را کم کنند؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬یک��ی از بحث ها کاه��ش کم��ی فعالیت‬ ‫سانتریفیوژها مثال به چهار تا پنج هزار سانتریفیوژ است که به‬ ‫قول خودشان احتمال تسلیحات ی شدن ب رنامه هسته ای ای ران به‬ ‫صفر برسد و فاصله زمانی نزدیک شدن به گریز هسته ای بیشتر‬ ‫شود‪.‬ولیچنیناتفاقیهمنم ی افتد‪،‬چونب رنامههسته ایای ران‬ ‫به یک نقطه غیرقابل بازگشت رسیده و اساسا عجله انها‪ ،‬یعنی‬ ‫وارد صحنه شدن امریکا هم ب رای مدیریت زمان‪ ،‬همین مرحله‬ ‫گریز هسته ای است‪ .‬اما جایگاه ایران در گریز هسته ای به یک‬ ‫ل بازگشت رسیده‪ ،‬چون یک دانش است‪ ،‬پس چه‬ ‫نقطه غیرقاب ‬ ‫چیزی را در واقع م ی خ واهند بگی رند؟ به اعتقاد من اگر بخ واهیم‬ ‫مساله را در این چارچوب ببینی��م‪ ،‬امریکای ی ها در صورتی که‬ ‫زیاده خ واهی نکنند‪ ،‬رسیدن به توافق جامع عملی هست و این‬ ‫به نفع هر دو طرف است که این اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫حرف یا نکته دیگری ندارید؟‬ ‫نه‪ ،‬نکاتم را گفتم‪ .‬با سپاس از شما و همکارانتان!‬ ‫البی هایضدایرانی‬ ‫چه کسانی در امریکا به دنبال ایران هراسی هستند؟‬ ‫نادر انتصار‬ ‫رئیس دانشکده‬ ‫علوم سیاسی دانشگاه‬ ‫االبامای جنوبی امریکا‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫بعد از پایان جنگ جهانی دوم و ایجاد نظام بی ن المللی‬ ‫دوقطبی که یک��ی از پایه های جنگ سرد بی��ن امریکا و‬ ‫هم پیمانان��ش از یک ط��رف و اتحاد جماهی��ر شوروی و‬ ‫هم پیمانان ان از طرف دیگر ب��ود‪ ،‬سیاست خارجی امریکا‬ ‫به طور کلی روی توافق نهایی بین دو حزب حاکم دموکرات‬ ‫و جمهوریخواه بنا شده بود‪ .‬این دو ح��زب به طور علنی به‬ ‫شوروی و انچ��ه ان را کمونیست بی ن الملل��ی نام گذاشته‬ ‫بودند‪ ،‬باید اختالف میان حزبی کنار گذاشته شود و امریکا‬ ‫با یک هدف منافع خود را در رواب��ط بی ن الملل دنبال کند‪.‬‬ ‫در طول م��دت جنگ سرد‪ ،‬این سیستم ک��م و بیش وجود‬ ‫داشت گرچه جنگ ویتن��ام شکاف های��ی در همبستگی‬ ‫سیاست خارجی امریکا ایجاد کرد و حت��ی اختالفات بین‬ ‫رئی س جمهور و کنگ��ره امریکا را تشدید ک��رد‪ .‬لیکن پس‬ ‫از اتمام جنگ ویتنام یک هم عقیدگ��ی دوباره در سیاست‬ ‫خارجی امریکا نمای��ان گردید‪ .‬بدین معن��ی که اختالفات‬ ‫و شکاف های اجتماعی و سیاس��ی دوران جنگ ویتنام در‬ ‫جامعه امریکا به طور دائم ی باق��ی نماندند‪ .‬بعد از روی کار‬ ‫امدن رونالد ریگان به عن��وان رئی س جمهور امریکا در سال‬ ‫‪ 1980‬میالدی‪ ،‬پدیده ای به نام نئوکانیزم که البته همواره در‬ ‫جامعه امریکا حضور داشت‪ ،‬قوت گرفت و نفوذ خود را به طور‬ ‫ ب ی سابق��ه ای در سیاست خارجی امریکا نش��ان داد‪ .‬گرچه‬ ‫ریگان تا اندازه ای توانست توازنی بین ایدئولوژی رئالیسم و‬ ‫نئوکان ها در چارچوب سیاس��ت خارجی به وجود اورد اما به‬ ‫تدریج نئوکان ها که بعد از سقوط اتح��اد جماهیر شوروی‬ ‫مست از قدرت شده بودند‪ ،‬رئالیس ت ها را در سیاست خارجی‬ ‫امریکا حاشی ه نشین کردند‪ .‬بعد از روی کار امدن بوش پدر و‬ ‫حتی بیل کلینتون‪ ،‬نئوکان ها مراکز خود و اتاق های فکری‬ ‫متعددی ایجاد کردند و از طریق انها‪ ،‬نفوذ خود را بر سیاست‬ ‫خارجی امریکا افزایش دادند‪ .‬در دوران ریاست جمهوری بوش‬ ‫پسر‪ ،‬نفوذ نئوکان ها به اوج خود رسید و هشت سال دوران‬ ‫زمامداری ب��وش پسر را م ی ت��وان دوران طالیی نئوکان ها‬ ‫دانست‪ .‬نه تنها انها تمام جوانب سیاست خارجی امریکا را‬ ‫قبضه کردند‪ ،‬بلکه به تعداد اتاق های فکری انها نیز به طور‬ ‫عجیبی اضافه ش��د‪ .‬حتی انها توانستن��د اتاق های فکری‬ ‫ی مانند موسسه بروکینگز را که طی سال ها تحت نفوذ‬ ‫مهم ‬ ‫میانه روها در امریکا بود زیر چت��ر نفوذ خود دراورند‪ .‬به طور‬ ‫مثال یک اسرائیلی‪-‬امریکای��ی میلیاردر به نام حیم سبان‬ ‫(‪ )Haim Saban‬مرکز خاورمیان��ه موسسه بروکینگز را‬ ‫احداث کرد که به یکی از مهمترین مراکز طرفدار اسرائیل‬ ‫و ضد ای ران امروز تبدیل ش��د‪ .‬همچنین این موسسه نفوذ‬ ‫بسیار زیادی روی تصمیمات دولت امریک��ا در مورد ای ران‬ ‫دارد‪ .‬سبان به طور واضح گفته است که هدف او فقط دفاع از‬ ‫سیاست های اسرائیل است‪.‬‬ ‫سه میلیاردر بسیار بانفوذ دیگر که مبلغ بسیار زیادی‬ ‫را ب رای تدوی��ن سیاست ضد ای رانی هم می��ان افراد کنگره‬ ‫امریکا و ه��م در تشکیل مراک��ز طبقاتی خ��رج کرده اند‪،‬‬ ‫شلدون ادلسون‪ ،‬پ��اول سینگر و برن��ارد مارکوس هستند‪.‬‬ ‫ادلسون به خصوص به کمک مالی ب��ه افراط ی ترین افراد‬ ‫و مراکز ض��د ای رانی شه��رت بسی��اری دارد و در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری امریکا در سال ‪ 2012‬بزرگترین کمک مالی‬ ‫را به ح��زب جمهوریخواه و کاندی��دای رئی س جمهوری ان‬ ‫حزب یعنی میت رامنی ارائه کرد‪ .‬ادلسون مقدار زیادی پول‬ ‫خرج کرده تا سیاستمداران امریک��ا را قانع کند که به گفته‬ ‫او ب رای مهار ای ران‪ ،‬امریکا باید ی��ک بمب اتم ی روی ای ران‬ ‫منفجر کند‪ .‬این سه نفر به تنهای��ی بزرگترین حامی مالی‬ ‫افراد و موسسات دست راستی افراطی در امریکا شده اند که‬ ‫هدفشان فقط روی سیاست های ضد ای رانی یا نابودی ای ران‬ ‫تمرکز داشته است‪.‬‬ ‫یک��ی از گروه ه��ای فش��اری ک��ه در ای��ن چن��د‬ ‫س��ال اخی��ر ب��رای فش��ار روی سیاستم��داران امریک��ا‬ ‫و ب��رای تدوی��ن سیاست ه��ای ض��د ای��ران ایج��اد شده‬ ‫به ن��ام «متحدان ب��رای جلوگی��ری از یک ای��ران اتمی»‪،‬‬ ‫(‪ )United Against Nuclear Iran‬است‪ .‬این گروه‬ ‫که مسئول کنونی ان گری سیمور یکی از مشاوران بانفوذ‬ ‫در امور هسته ای در دولت اوباما بود‪ ،‬است متشکل از یک‬ ‫گروه افراطی طرفدار اسرائیل هستند که کامال از پشتیبانی‬ ‫دولت اوباما استفاده کرده و خود را به عنوان گروهی معتدل‬ ‫نشان م ی دهند‪ .‬گرچه چند نفر از اف��راد اکادمیک میانه رو‬ ‫مانند گراهام الیسون عض��و ان هستند‪ ،‬ولی اکثر قریب به‬ ‫اتفاق اعضای این گروه متشکل از نئوکان های معروف دست‬ ‫راستی ضد ای رانند؛ مانند سناتور جوزف لبیرمن‪ ،‬جیمز ولزی‬ ‫(رئیس سابق سیا)‪ ،‬هنری سوکولوسکی و غیره که همگی‬ ‫به عنوان افراط ی ترین و بانفوذترین مهره های ماشین ضد‬ ‫ای ران سال ها در امریکا شناخته شده اند‪ .‬این گروه موفق شده‬ ‫است که خود را به عنوان یک گ��روه غی رانتفاعی در امریکا‬ ‫ثبت کند و بدین وسیله توانست��ه است از معافیت مالیاتی‬ ‫زیادی بهره مند شود‪ .‬جالب این است که این گروه از طریق‬ ‫یک صاحب کشت ی رانی یونانی ک��ه نام او ویکتور رستیس‬ ‫است‪ ،‬ب��ه دادگاه کشانده شده و اق��ای رستیس و شرکت او‬ ‫علیه گروه «متحدان ب رای جلوگی��ری از یک ای ران اتمی»‬ ‫اعالم جرم ک��رده است‪ .‬دول��ت اوباما سعی ک��رده که این‬ ‫موضوع به دادگاه کشیده نشود و اعالم کرده که تمام قدرت‬ ‫خود را ب رای جلوگی��ری از اجرای این دادگ��اه به کار خواهد‬ ‫برد‪ .‬چون ممکن است در دادگاه مدارک��ی ارائه شود که بر‬ ‫ضد منافع ملی امریکا باشد‪ .‬برخ��ی تحلیلگران م ی گویند‬ ‫که ترس دولت اوباما از این است ک��ه در صورت اجرای این‬ ‫دادگاه همکاری نزدیک این گروه با دولت اسرائیل و امریکا‬ ‫نمایان ش��ود و از این طریق با مدارک ارائ��ه شده ابعاد نفوذ‬ ‫دولت اسرائیل روی سیاست امریکا در مورد ای ران ب رای عامه‬ ‫بیشتر توضیح داده شود‪ .‬یکی دیگر از مراکز بسیار بانفوذ در‬ ‫امریکا که از افراد افراط��ی دست راستی و مدافعان اسرائیل‬ ‫تشکیل ش��ده‪ ،‬سازمانی به ن��ام بنیاد دف��اع از دموکراسی‬ ‫( ‪)Foundation For Defense Of Democraties‬‬ ‫است‪ .‬ای��ن بنیاد ارتجاع��ی بع��د از سپتامب��ر ‪ 2001‬ب رای‬ ‫پشتیبانی از تدوی��ن سیاست های «مقابله ب��ا تروریسم»‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تشکیل ش��د و بالفاصله از سوی طرف��داران دست راستی‬ ‫اسرائی��ل در امریکا پشتیبان��ی شد‪ .‬پ��س از تشکیل این‬ ‫بنیاد به گروه ه��ای دست راست��ی افراطی دیگ��ری مانند‬ ‫موسس ه هادسون و موسسه امریکن اینترپ رایز پیوست و به‬ ‫یکی از پرقدرت ترین بازوهای نئوکان های ضد ای ران تبدیل‬ ‫شد؛ به طوری که امروز مهمترین گروه مخالف ضدمذاکره با‬ ‫ای ران است و روی افراد کنگ��ره و سنای امریکا‪ ،‬به خصوص‬ ‫انهایی که با تحریم دائم ی ای ران موافقند‪ ،‬نفوذ خارق العاده ای‬ ‫دارد‪ .‬جالب اینجاست که اسم این بنیاد ب رای اشخاصی که‬ ‫با ماهیت و هدف ان اشنا نیستند این ابهام را ایجاد م ی کند‬ ‫که این بنیاد‪ ،‬گ��روه معتدلی است که فق��ط م ی خواهد به‬ ‫ایجاد دموکراسی در دنی��ا کمک کند‪ .‬این بنی��اد با برخی‬ ‫از دانشگاه های امریک��ا نیز رابطه برقرار ک��رده و از طریق‬ ‫سخنرانی در پشتیبانی از سیاست ه��ای اسرائیل و تدوین‬ ‫تور مسافرتی ب رای استادان و دانشجویان به اسرائیل جهت‬ ‫پیشبرد اهداف خود اقدام م ی نماید‪.‬‬ ‫به غیر از گروه های شخصی و بنیادهایی که از طریق‬ ‫اتاق های فکری خود روی سیاست امریکا در مورد ای ران نفوذ‬ ‫منفی ارائه م ی کنند‪ ،‬تعداد قابل مالحظ��ه ای از گروه های‬ ‫تراستی نیز در تدوین سیاست های‬ ‫فشار و یا الب ی های دس ‬ ‫ضدای رانی امریک��ا در سال های اخیر نقش عم��ده ای ایفا‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫البی معروف اسرائیل به نام ایپک از طریق نفوذ خود‬ ‫در کنگره سال هاست که سیاست ه��ای اسرائیل را توجیه‬ ‫م ی کند و سع��ی دارد هیچ گونه قانونی ک��ه حتی کمی از‬ ‫اسرائیل انتقاد م ی کند از کنگره امریکا نگذرد‪ .‬در مورد ای ران‪،‬‬ ‫تقریبا تمام قانون هایی که پی رامون تحریم ای ران تدوین شده‬ ‫توسط ایپک نوشته شده و به افراد کنگره داده شده است‪.‬‬ ‫گرچه گه گاه��ی ایپک نتوانسته تم��ام خواسته های‬ ‫خود را ب��ه کنگره تحمیل کند‪ ،‬ولی در م��ورد ای ران نقش و‬ ‫نفوذ ایپک در تدوی��ن قوانین ضدای ران��ی در همه موارد با‬ ‫موفقیت روبه رو شده است‪ .‬به طور کلی الب ی های ضدای رانی‬ ‫موفق شده اند فضایی در داخل امریکا ایجاد کنند که ب رای‬ ‫اکثریت نمایندگان کنگره و سنای امریکا‪ ،‬ای ران را همانطور‬ ‫ظاهر کنند که اتح��اد جماهیر شوروی در فرهنگ سیاسی‬ ‫امریکا در دوران جنگ سرد ب��ازی م ی کرد‪ .‬در دوران جنگ‬ ‫سرد در انتخابات امریکا اگر نماینده ای جرات م ی کرد حتی‬ ‫به طور مالیم از سیاست جنگ سرد انتقاد کند‪ ،‬مخالفان او‬ ‫را به عنوان طرفدار کمونیسم معرف��ی م ی کردند و زندگی‬ ‫سیاسی او را به تباهی م ی کشاندند‪.‬‬ ‫متاسفانه ام��روز نیز نام ای ران هم��ان نقش را که نام‬ ‫شوروی در فرهن��گ سیاسی امریکا داش��ت‪ ،‬دارد‪ .‬با وجود‬ ‫موانع بسیار زیادی که در داخل امریک��ا ب رای بهبود روابط‬ ‫ته ران و واشنگت��ن وجود دارد‪ ،‬این امک��ان هنوز وجود دارد‬ ‫که یخ قطوری که در این سه دهه اخیر بین ایران و امریکا‬ ‫ایجاد شده است تا اندازه ای اب شود‪ .‬با روی کار امدن دولت‬ ‫اقای روحانی و انتخاب اقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه‬ ‫ایران‪ ،‬امکان بهبود روابط ای��ران و امریکا امروز از سال های‬ ‫قبل بیشتر شده است‪.‬‬ ‫ولی ب��رای اینکه سیاست ضدای ران��ی و جو حاکم در‬ ‫امریکا شکسته شود‪ ،‬رئی س جمهور ای��ن کشور باید نقش‬ ‫مهم تری در این مورد داشته باشد‪ .‬به طور مثال بدون نقش‬ ‫مهم ی که ریچارد نیکسون در رابطه امریکا و چین ایفا کرد‪،‬‬ ‫رابطه این دو کشور ممکن ب��ود سال ها همچنان خصمانه‬ ‫باقی بماند‪ .‬من تاکنون قاطعیتی را که در نیکسون دیده ام‬ ‫در مورد اوباما مشاهده نکرده ام‪ .‬به ط��ور کلی باراک اوباما‪،‬‬ ‫شخصا فرد محتاطی اس��ت و یا نتوانسته ی��ا نم ی خواهد‬ ‫تشویش بین او و مخالفانش در کنگره بیش از این افزایش‬ ‫یابد‪ .‬بدون نق��ش قاطع اوباما در مقاب��ل افراطیون کنگره‪،‬‬ ‫موانع موجود در داخل امریکا اجازه بهبودی روابط دو کشور‬ ‫را نخواهد داد‪.‬‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫حل مساله ایران‬ ‫برای حزب دموکرات‬ ‫اهمیتمضاعفدارد‬ ‫حسین سیف زاده درگفت وگو با مثلث‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در ابتدا کمی راجع به چش�م انداز روابط ایران و‬ ‫امریکا توضیح دهید‪ .‬باتوجه به اینکه دو کشور‬ ‫وارد پروسه ای از مذاکره شده اند که اتفاقا مبنای‬ ‫شروع ان از نقاط پرشدت بوده ‪-‬زیرا عمده ترین‬ ‫اختالف بحث هسته ای بوده است‪ -‬و از انجایی‬ ‫که مذاکره از این بعد س�خت را با امریکا انجام‬ ‫م ی‪‎‬دهیم‪ ،‬ایا ممکن است به سایر ابعاد چالش ها‬ ‫و مشکالت بین تهران و واش�نگتن تسری پیدا‬ ‫کند؟‬ ‫الزم است بگویم که مساله هسته ای ای ران ب رای‬ ‫امریکا فقط یک بحث تکنولوژی��ک و فنی صرف نیست‪،‬‬ ‫بلکه بیشتر امری سیاسی است‪ .‬منظ��ور این است که امر‬ ‫سیاسی یا به کالم دیگر بی ن المللی نقش مهمتری را بازی‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ .‬این امر سیاس��ی ‪ -‬بی ن المللی جلوه‪‎‬های مختلف‬ ‫اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬فنی‪...‬و رسان��ه ای و امنیتی را در سه‬ ‫سطح دوجانبه‪ ،‬منطقه ای و جهانی مطرح خواهد کرد‪.‬‬ ‫از منظ��ر تحلیل موقعی��ت زیستمانی بی��ن امریکا‬ ‫و ای ران‪ ،‬ب��ه یمن سال ها تحصی��ل و زندگ��ی در امریکا و‬ ‫اشنای��ی که ب��ا محیط اکادمی��ک این کش��ور در تحلیل‬ ‫سیاست بی ن الملل‪ ،‬جهانی و سیاست خارجی دارم‪ ،‬به نظرم‬ ‫م ی رسد که تصور رهب��ران و الب ی های امریکایی این است‬ ‫که جمهوری اسالمی خواهان تغیی��ر نظم و نسق جهانی‬ ‫(‪ )World Order‬و ساخت��ار و پویش ه��ای موج��ود در‬ ‫سیاست دنیاست؛ این اصل ی تری��ن مساله است‪ .‬عالوه بر‬ ‫این برداشت جهان��ی‪ ،‬تصور رهب ران امریک��ا این است که‬ ‫جمهوری اسالم��ی خواهان ناب��ودی ی��ار استراتژیک انها‬ ‫–اسرائیل‪ -‬در منطقه است‪ .‬با این زمینه ها‪ ،‬م ی‪‎‬توان گفت‬ ‫که موضع جمهوری اسالمی نسبت به اسرائیل نیز بر روابط‬ ‫پرتنش بین دو کشور اضافه م ی‪‎‬شود‪ .‬منافع اسرائیل به دو‬ ‫لحاظ ایدئولوژیک (البی قوی طرفدار اسرائیل در امریکا) و‬ ‫استراتژیک (پایداری همکاری توام با اعتماد دوجانبه) انچنان‬ ‫قوی است ک��ه دومین مساله مهم امنیت��ی بین دو کشور‬ ‫ایران و امریکاست‪ .‬متاسفانه از این دعوای ایدئولوژیک ایران‬ ‫و امریکا در بسیاری م��وارد‪ ،‬بازیگران بسیاری بهره برده‪‎‬اند‪.‬‬ ‫هم سوءاستفاده‪‎‬های قدرت های برتری چون چین و روسیه‬ ‫پای ای ران را در پوست گردو گذاشت��ه و هم قدرت کوچکی‬ ‫چ��ون اوکراین در انتقال گ��از از این موقعی��ت به نفع خود‬ ‫نمدمالی م ی کرد و ه��م ریزقدرت‪‎‬هایی چون ترکمنستان و‬ ‫قطر در مساله گاز از درگی��ری ای ران به نفع خ��ود استفاده‬ ‫کرده‪‎‬اند‪ .‬همچنین کشورهایی چ��ون ونزوئال‪ ،‬نیکاراگوئه‬ ‫و هم نهضت ه��ای ضدغرب گوناگون از ای��ن تنش کام ها‬ ‫گرفته‪‎‬اند‪ .‬موضع گیری کشورهای عرب خلیج فارس‪ ،‬ترکیه‬ ‫و پاکستان هم جای خود دارد‪.‬‬ ‫در جمع بندی این سوال اول‪ ،‬پس م ی بینیم که روابط‬ ‫ای ران و امریک��ا چالش های خاص خ��ود را دارد که فقط به‬ ‫موضوع هسته ای محدود نم ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫چه موانعی بر سر راه اشاعه مذاکرات هسته‪‎‬ای‬ ‫به س�ایر حوزه‪‎‬ه�ا وج�ود دارد؟ در این خصوص‬ ‫لطفا به موانع داخل�ی‪ ،‬موانع منطقه‪‎‬ای و موانعی‬ ‫که در حوزه بی ن الملل و سیاس�ت خارجی وجود‬ ‫دارد بپردازید‪.‬‬ ‫با گسترش بنیادگرایی سلفی‪ ،‬بخت با جمهوری‬ ‫بین الملل‬ ‫در حال حاضر چالش میان ایران و امریکا را باید‬ ‫به نظر م ی‪‎‬رسد که هم ما سنت��ی به قضایا نگاه‬ ‫م ی‪‎‬کنیم و هم با جایگاه خود در عرصه جهانی اشنا نیستیم‪.‬‬ ‫ما با امریکا منافع مشترک استراتژی��ک داریم‪ ،‬اما از منظر‬ ‫دینی و ایدئولوژیک‪ ،‬دو کشور با هم اختالف دارند‪ .‬منطقه‬ ‫خاورمیانه ک��ه نم��اد ان در قالب قومیت ع��رب‪ -‬عجم و‬ ‫بنیادگرایی شیع��ی‪ -‬سلفی و مل ی گرای��ی ای رانی‪ -‬عربی‪-‬‬ ‫ترکی تعریف شده و هر دو ط��رف مصالحه را غیرممکن و‬ ‫نامطلوب م ی‪‎‬دانند‪ ،‬کشورهای ترکیه و ای ران را به سوی غرب‬ ‫هل م ی دهد‪ .‬همین تعارض ها بود ک��ه موجب همسویی‬ ‫امنیتی بین ای ران زمان شاه و امریکا و یاران منطقه ای اش‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫حل مس�اله ایران انه�م به ص�ورت دیپلماتیک‬ ‫چقدر برای امریکا حائز اهمیت است؟‬ ‫حل مساله ای ران ب رای حزب دموکرات حائز اهمیت‬ ‫مضاعف اس��ت‪ .‬سنگی که با ساده اندیش��ی اخالقی کارتر‬ ‫به چاه روابط دو کشور انداخته ش��د منطقه را وارد دو جنگ‬ ‫منطقه ای کالسیک بین ع راق ب��ا دو کشور ای ران و کویت‬ ‫و دو جنگ بی ن المللی بی��ن عراق با ائت�لاف بی ن المللی‬ ‫و ب ی ثبات ی های ناشی از فرایند جهان��ی شدن کرده است‪.‬‬ ‫دو سوی ای ران را ع راق و افغانست��ان و پاکستان اشوب زده‬ ‫فراگرفته‪ ،‬همسو با فضای ملتهب خاورمیانه و احتمال بروز‬ ‫همین تحوالت در خلی ج فارس و منطقه خزر‪ ،‬اهمیت ای ران‪،‬‬ ‫مصر و ترکیه ب رای ثبات منطقه ای بسیار مهم م ی شود‪ .‬اما‬ ‫من نم ی دانم شعارزدگی و قاپ زنی سیاسی تا چه حد اجازه‬ ‫تقاض��ا دارم در دام شعاره��ای خ��ود نیفتی��م و‬ ‫شعارزده نباشیم‪ .‬به یمن حضور ای رانیان موفق در امریکا‪،‬‬ ‫نگاه توده های م��ردم به ای رانیان مثبت اس��ت‪ .‬در ‪ 35‬سال‬ ‫گذشته‪ ،‬حض��ور رئیس مجریه های عملگ��را‪ ،‬اصالح طلب‬ ‫و اعتدال خواه موجود خیلی ب��ه تلطیف قضایا کمک کرده‬ ‫است‪ .‬بخشی از نخبگان سیاسی امریکا‪ -‬از جمله اوبامایی‬ ‫که پرتو جایزه نوبل چشمش را خیره کرده‪ -‬خواهان حل این‬ ‫مساله دشمنی امریکا‪-‬ای ران است‪ .‬اما البی قدرتمند طرفدار‬ ‫اسرائی��ل و تبشیری های صهیونیست��ی مسیحی چنین‬ ‫چیزی را نم ی خواهن��د‪ .‬انان به شدت با ای��ن امر مخالفند‪.‬‬ ‫اگر مسال��ه «محور شرارت» یادمان رفت��ه‪ ،‬امضای همین‬ ‫تحریم های چند روز اخیر که یادمان نرفته است‪.‬‬ ‫اگر ب�ه این اجم�اع نرس�یده اند ایا این مس�اله‬ ‫م ی توان�د روابط دو ط�رف را به س�مت تهدید و‬ ‫حمله نظامی سوق دهد؟‬ ‫حتم��ا همی��ن ط��ور اس��ت‪ .‬ی��اران اوبام��ا و‬ ‫دیپلمات ه��ای ای رانی ب��ه نظرشان رسید از تی��ر مذاکرات‬ ‫هسته ای ب رای تغییر فضای زیستمانی جزئی در انتخابات‬ ‫کنگره در نوامبر ‪ 2014‬استفاده کنن��د‪ ،‬تا وضع دموکرات ها‬ ‫خیلی بدتر از این نشود‪ .‬امروزه‪ ،‬اوباما به عنوان نماد ناتوانی‬ ‫در سیاس��ت خارجی امریکا معرفی شده و ب��ه این لحاظ او‬ ‫نتوانسته در زمینه داخلی هم موثر باشد‪ .‬او حتی نتوانسته‬ ‫با بسیج میلیون ها توده ب ی بیمه‪ ،‬حتی بیمه اوبامایی خود‬ ‫را به عنوان بازی تغییرساز جابین��دازد‪ .‬در همه کلینیک ها‪،‬‬ ‫نمایندگان دول��ت دربه در به دنبال شک��ار افراد مستضعف‬ ‫ ب ی بیمه راه افتاده اند؛ اما به نظر م ی رسد که دموکرات ها در‬ ‫انتخابات نوامبر ببازند‪ .‬اگر ای��ن باخت محقق شود‪ ،‬بخت‬ ‫رسیدن به توافق بین دو طرف از این حد هم تیره تر خواهد‬ ‫شد‪ .‬در خصوص شکست مذاکرات‪ ،‬اوباما بر ان نیست که‬ ‫حمله نظامی صورت گیرد‪ ،‬اما ب��ا زمینه سازی شرایط ب رای‬ ‫احتمال پیروزی خانم کلینتون یا یک جمهوریخواه‪ ،‬حرکت‬ ‫به سمت نظامی و امنیتی کردن موضوع توسط اسرائیل و با‬ ‫پشتیبانی امریکا خیلی دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫برخی این مس�اله را مطرح م ی کنن�د که امریکا‬ ‫در حوزه روابط ب�ا ایران از حاکمی�ت دوگانه رنج‬ ‫م ی برد‪ .‬یعنی اوباما یک حرف م ی زند و کنگره یک‬ ‫حرف دیگر‪ .‬ایا این مساله م ی تواند پروسه توافق‬ ‫را تا ماه نوامبر با چالش مواجه کند؟‬ ‫متاسفان��ه از منظ��ر ادبی��ات سیاس��ی‪ ،‬ه��م‬ ‫دانشگاهیان ه��م مسئ��والن ایرانی مفه��وم حاکمیت‬ ‫را غلط به ک��ار م ی برن��د‪ .‬حاکمیت از ان م��ردم است و‬ ‫نه احزاب‪ .‬حاکمیت م��ردم (یا نفی سبی��ل) در دو ردای‬ ‫جمعی (ملی) و شهروندی (ملت) متبلور م ی شود‪ .‬احزاب‬ ‫دو روش اعم��ال حاکمیت مردم را اعم��ال م ی کنند‪ .‬در‬ ‫جامعه منسج��م امریکا دو حزب نم��اد دو حرکت است‪:‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اسالمی یار شده تا بحث کمت��ر به حوزه های دیگر کشیده‬ ‫شود؛ ظهور داعش از بستر طالبان و دامان القاعده به خطری‬ ‫ب رای همه بازیگران منطق��ه ای و امریکا تبدیل شده است‪.‬‬ ‫این امر مانع از ان است که دامنه بحث به این مقطع زمانی‬ ‫کشیده شود‪ .‬پس به جای موانع‪ ،‬محرک‪‎‬های بسیار مثبتی‬ ‫به نفع مذاکره در دو کشور به وجود امده است‪.‬‬ ‫از جمله ای��ن م��وارد‪ ،‬دو موضوع‪ ،‬موض��ع جمهوری‬ ‫اسالمی نسبت ب��ه اسرائی��ل به عنوان بحث��ی کلیدی و‬ ‫موضع زینتی امریک��ا به مساله حقوق بش��ر است؛ حقوق‬ ‫بشر جزئی از سیاست عمومی ه��ر کشور است که نقشی‬ ‫زینتی و حقانی ت ساز برای سیاست های غرب دموکراتیک‬ ‫ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫تند ش��دن تهدید داع��ش ممکن است مان��ع اشاعه‬ ‫موضوع هست��ه ای به حوزه حقوق بشر ش��ود‪ ،‬اما با تعدیل‬ ‫موقعیت داعش‪ ،‬موضوع حقوق بش��ر دوباره مطرح خواهد‬ ‫شد‪ .‬این مشک��ل ای ران است و باید ب��ا همپارچگی و وفاق‪،‬‬ ‫یکبار ب رای همیشه موضوع دموکراس��ی و حقوق بشر را از‬ ‫حوزه تعامالت بی ن المللی خارج کند‪ .‬همه دنیا از تفرقه بین‬ ‫ملت ها بهره م ی ب رند‪ .‬اما امریکا در وضعیت ضعیف انگلیس‬ ‫در منزلت هژمونیک نیست که بخواه��د تفرقه بیندازد‪ .‬به‬ ‫جای «تفرقه بینداز و حکومت کن» انگلیسی‪ ،‬امریکای ی ها‬ ‫خواهان «ائتالف ب رای گسترش بازار» هستند‪ .‬یادمان باشد‬ ‫همیشه سپر دفاعی طالبان القاع��ده ‪ -‬داعش بر سر ای ران‬ ‫سایه امنیتی نم ی افکند‪ ،‬چه بس��ا که خود ان عامل تهدید‬ ‫ب رای اقلی ت های ای رانی گردد‪ .‬نکته اموزشی این است که با‬ ‫اصالحات ساختاری‪ ،‬مانع گست��رش یک خواسته سیاست‬ ‫خارجی به همه حوزه های سیاسی کشور شویم‪.‬‬ ‫ب ر اساس متغیرهای امنیتی تعریف و تبیین کنیم‬ ‫یا متغیرهای سیاسی؟ ایا م ی توان گفت دو کشور‬ ‫به جای توازن قدرت به س�مت توازن امنیت در‬ ‫حال حرکت هستند؟‬ ‫ای�ا اکنون مس�اله هس�ته ای ای�ران ب�ه اجماع‬ ‫داخل�ی در امریکا تبدیل ش�ده یا ب�ه بیان دیگر‬ ‫م ی توان گفت که مهمترین نخبگان و اتاق های‬ ‫فکر امریکا ب�ه این نتیج�ه رس�یده اند که باید‬ ‫مشکل شان با ایران را به صورت دیپلماتیک حل‬ ‫کنند و نه نظامی؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪5‬‬ ‫دکت�ر حس�ین س�ی ف زاده‪ ،‬پژوهش�گر‬ ‫حوزه علوم سیاس�ی و رواب�ط بی ن الملل و عضو‬ ‫هیات علمی موسس�ه مطالع�ات خاورمیانه در‬ ‫واش�نگتن که مدرک دکترای علوم سیاس�ی از‬ ‫دانش�گاه س�انتاباربارا کالیف رنیا و فوق دکترای‬ ‫علوم سیاسی از دانش�گا ه هاروارد را دارد‪ ،‬هفته‬ ‫گذشته به سواالت هفته نامه مثلث درباره روابط‬ ‫ایران و امریکا‪ ،‬موانع و چش م انداز مذاکرات پاسخ‬ ‫داد‪ .‬این استاد بازنشسته حوزه سیاست و روابط‬ ‫بی ن الملل دانش�گاه تهران که در حال حاضر در‬ ‫امریکا به س�ر م ی ب�رد‪ ،‬نگاه متفاوت�ی به بحث‬ ‫روابط تهران ‪ -‬واش�نگتن دارد‪ .‬دکتر سی ف زاده‬ ‫معتقد اس�ت که اکنون به یمن حض�ور ایرانیان‬ ‫موفق در امریکا‪ ،‬نگاه توده های مردم به ایرانیان‬ ‫مثبت اس�ت‪ .‬او م ی‪‎‬گوید‪«:‬در ‪ 35‬سال گذشته‪،‬‬ ‫حضور رئیس مجری ه های عملگرا‪ ،‬اصالح طلب و‬ ‫اعتدالخواه موجود خیلی به تلطیف قضایا کمک‬ ‫کرده است‪ ،‬بنابراین بخشی از نخبگان سیاسی‬ ‫امریکا‪-‬از جمل�ه اوبامایی که پرت�و جایزه نوبل‬ ‫چشمش را خیره کرده‪ -‬خواهان حل این مساله‬ ‫دشمنی امریکا‪-‬ایران هس�تند‪ ».‬در عین حال‬ ‫دکتر سی ف زاده ضمن هشدار برای تدبیر کردن‬ ‫و تمش�یت مدبرانه امور به نقش البی قدرتمند‬ ‫طرفدار اس�رائیل و تبشیری های صهیونیستی‬ ‫مس�یحی و مخالفت‪‎‬های انان با این روند اشاره‬ ‫م ی کند‪ .‬او بر این باور است که در صورت شکست‬ ‫مذاکرات‪ ،‬اوباما بر ان نیس�ت ک�ه حمله نظامی‬ ‫صورت گی�رد‪ ،‬اما با زمینه س�ازی ش�رایط برای‬ ‫احتمال پیروزی خانم هیلاری کلینتون یا یک‬ ‫جمهوریخواه‪ ،‬حمله نظامی توس�ط اس�رائیل و‬ ‫با پشتیبانی امریکا خیلی دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫م ی دهد که از این موقعیت نامناسب و نیاز منطقه و امریکا‪،‬‬ ‫به نفع منافع و امنیت ملی و ملت استفاده مناسب شود‪.‬‬ ‫البته با تحول مثبتی که در نگاه ایرانی به سوی فهم‬ ‫عرفی امر سیاسی و (نه لزوما سکوالریست نشدن) به وجود‬ ‫امده‪ ،‬شاید بتوان امیدواری با احتیاط داشت‪ ،‬به شرط اینکه‬ ‫قدم های راس��خ و پایدار به سوی تعهد ب��ه کرامت انسانی‬ ‫در کشور نهادینه شود‪ .‬برنده عظی��م منطقه ای این تحول‬ ‫ای ران و برنده نسبی این تحول امریک��ا و برنده قابل توجه‬ ‫ان منطقه ای است ک��ه پنجره ای رو به ثب��ات به سوی ان‬ ‫گشوده خواهد شد‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ )1‬تغییر لیبرالی ب��ه نفع ملت (حزب دموکرات)‪ )2 ،‬ثبات‬ ‫محافظه ک��ار به نفع مل��ی (حزب جمهوریخ��واه)؛ اولی‬ ‫منافع ملی امریکای هژم��ون را در قالب قدرت لیبرالی و‬ ‫همکاری چندجانبه نهادی��ن م ی بیند و دومی این قدرت‬ ‫را در قالب برتری یکجانب ه گرای ملی‪ .‬به قول ما قم ی ها‬ ‫«دیاری» جرات اسی ب زدن به منافع ملی امریکا را ندارد‪.‬‬ ‫حماقت ه��ای ستیزه جویانه ب��وش و ساده اندیش ی های‬ ‫خوش بینانه کارت��ر هر دو را ب��ه یک ان��دازه در امریکا‬ ‫منفور کرده اس��ت‪ .‬موفقیت همیش��ه در پرتو همکاری‬ ‫دوحزبی به دست امده است‪ ،‬نعمتی ک��ه اوباما خود را از‬ ‫ان محروم کرد‪ .‬تذبذب اوباما بسیار او را به سوی سومین‬ ‫رئی س جمهور منف��ور هل م ی دهد‪ .‬سخ��ت شدن کالم‬ ‫دو س��ه روز گذشته او برای جبران ماف��ات است (یادمان‬ ‫باشد به عنوان یک معلم ایرانی کال��ج در امریکا اینطور‬ ‫ازادانه صحبت م ی کنم‪ ).‬چنین فض��ای ازاد اجتماعی و‬ ‫دانشگاهی اجازه نم ی ده��د حتی رئی س جمه��ور بتواند‬ ‫منافع و امنیت ملی را خدشه دار کند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اگر تا ماه نوامبر تواف�ق صورت نگیرد باتوجه به‬ ‫اینکه انتخابات مجلس امریکا در پیش اس�ت‬ ‫و ممکن اس�ت ت�وازن به نف�ع جمهوریخواهان‬ ‫تغییر کند چ�ه بدبین ی‪‎‬هایی نس�بت ب�ه اینده‬ ‫توافق وجود دارد؟‬ ‫قبال خدمتتان عرض کردم‪ ،‬روش اجرای سیاست‬ ‫عوض م ی شود‪ ،‬نه انکه منافع مل��ی امریکا مورد مصالحه‬ ‫قرار‪‎‬گیرد‪ .‬منافع مل��ی امریکا در همکاری ب��ا ای ران است‪.‬‬ ‫اگر توافقی صورت نگی��رد‪ ،‬احتماال استرات��ژی مذاکره به‬ ‫مقابله با ای ران می��ل خواهد کرد‪ .‬در ای��ن مطبوعات ازاد‪،‬‬ ‫نه سیاست‪‎‬ه��ای اف��رادی چون اوبام��ا کار م ی کن��د و نه‬ ‫سیاست ه��ای ستیزه جویان��ه بوش‪ .‬فضا علی��ه جمهوری‬ ‫اسالمی تندت��ر م ی شود‪ ،‬هم مخالف��ان سیاسی جمهوری‬ ‫اسالمی راسخ تر خواهند شد‪ ،‬هم انکه کشورهای معارض‬ ‫با جمهوری اسالمی گوش شنواتری در امریکا پیدا خواهند‬ ‫کرد‪ .‬اما دوگانه رویاگرای اوبامایی‪-‬بوشی کمتر تکرار خواهد‬ ‫شد‪ .‬در ‪ 14‬سال گذشته‪ ،‬ج و سیاسی ناش��ی از ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫‪ ،2001‬موجب رویاگرایی ستیزه جوی بوش دوم و ستیزه جویی‬ ‫بوش دوم موجب پاپیولیسم اوباما شد‪ .‬اما هر دو مجبور به‬ ‫تمکین به تصمیم سازی‪‎‬ها و سیاست سازی‪‎‬های نخبگان‬ ‫رقیب از گروه های متکثر اجتماعی بودند‪.‬‬ ‫کالم اخر اینک��ه در ح��ال حاضر‪ ،‬داع��ش موقعیت‬ ‫مناسبی ب رای بازی مثب��ت ای ران فراهم ک��رده است‪ .‬باید‬ ‫دید جمهوری اسالمی با این کارت داعش چه نوع بازی در‬ ‫عرصه رابطه با امریکا ارائه م ی‪‎‬دهد‪ .‬البته به اقتضای اعتقاد‬ ‫دینی‪ ،‬در این همکاری‪ ،‬رعایت موازینی الزم است که با اداب‬ ‫فقهی‪ -‬فلسفی اسالمی و اخالقی ‪ -‬عرفانی ای رانی سازگار‬ ‫باشد‪ .‬گرچه لیب رالیس��م اغاز خوبی است‪ ،‬ام��ا به اقتضای‬ ‫اعتقاد اخالقی‪ ،‬ب رای بسیاری از متدینین‪ ،‬واگذاری توده‪‎‬ها به‬ ‫دست رقابت کشنده مطل��وب نیست‪ .‬به عالوه‪ ،‬نگاه دینی‬ ‫جنگ را تابع جهاد عقلی و روحانی کرده‪ ،‬بناب راین باید توجه‬ ‫شود که ای ران نم ی تواند در جنگ های رقابتی سرمایه داری‬ ‫یا موازنه قدرت شرک��ت کند‪ .‬با تعبی��ری غیرداعشی‪ ،‬اگر‬ ‫مسلمان (دارنده سلم) به ایمان (ارامش) برسد‪ ،‬مصالحه جو‬ ‫م ی شود‪ .‬با این ترتیب‪ ،‬چنانک��ه در کتاب سیاست خارجی‬ ‫ای ران خود گفتم‪ ،‬ای ران پل پی��روزی ب رای همکاری جهانی‬ ‫بین شرق بریک��ز (‪ )BRICS‬با غرب و شم��ال جهانی با‬ ‫جنوب ب رای سازندگی منطق��ه خاورمیانه خواهد شد‪ .‬ای ران‬ ‫م ی‪‎‬تواند پیشنهاد ناتوی صلح و سازندگی جهانی دهد و از‬ ‫این رهگذر در کنار دنی��ای پیشرفته نقش سازنده‪‎‬ای داشته‬ ‫باشد و از معارضه جویی دور شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر بحث عراق و داعش خیلی جدی‬ ‫برای ای�ران و امریکا مطرح اس�ت‪ .‬امریکا اخیرا‬ ‫نس�بت به این موضوع اظهار نگرانی کرده و در‬ ‫عین ح�ال ایران نیز احس�اس تهدی�د م ی کند‪.‬‬ ‫در این میان برخی اعتقاد دارند که مساله عراق‬ ‫و مقابل�ه با داعش نقط�ه دوم در اغ�از مذاکرات‬ ‫تهران ‪ -‬واش�نگتن پ�س از موضوع هس�ته‪‎‬ای‬ ‫اس�ت‪ .‬این مس�اله چقدر م ی‪‎‬تواند بر روابط دو‬ ‫کشور تاثیرگذار باشد و ایا م ی‪‎‬تواند نقطه اغازی‬ ‫برای مذاکرات دوباره ایران و امریکا باشد؟‬ ‫در مقال��ه ای دیگ��ر گفت��ه ب��ودم ک��ه منافع‬ ‫استراتژیک ایران وامریکا (و یار منطقه‪‎‬ای اش) در سوریه‬ ‫بهم گره خ��ورده بود‪ .‬هم اعتق��ادان سلفی ک��ه قبال به‬ ‫درخواستشان برای حمله امریکا به ایران اشاره شده بود‬ ‫از این موقعیت برای تقوی��ت گروهی دست به کار شدند‬ ‫که از طالبان ب��ه القاعده و از القاعده ب��ه داعش جهش‬ ‫ژنی ک��رد‪ .‬همانطوری که سیاسی شدن نگ��اه به ظهور‬ ‫بنیادگرایی داعش انجامید‪ ،‬در این وادی خطرناک‪ ،‬ایران‬ ‫و امریکا و ی��اران منطقه‪‎‬ای اش دارای مناف��ع مشترکی‬ ‫هستند‪ ،‬اما به دو لح��اظ الزم است تحفظ��ات مقتضی‬ ‫اعمال شود‪ .‬اوال‪ ،‬ایران درگیر نظام��ی با این گروه نشود‬ ‫و همانند زم��ان فروپاشی شوروی که خ��ود را در جایگاه‬ ‫رقیب‪-‬هژم��ون در مقابل امریکا و غرب ق��رار داد‪ ،‬خود‬ ‫را سیبل این گ��روه قرار نده��د‪ .‬اما با درای��ت از حضور‬ ‫این نی��روی خطرن��اک هم ب��رای ارتق��ای همپارچگی‬ ‫منطق��ه ای و ملی و اسالم��ی و هم برای وف��اق ملی و‬ ‫هم اشاع��ه دموکراسی و حقوق بشر س��ود جوید‪ .‬درگیر‬ ‫ش��دن مستقیم ایران استع��داد تشدید بح��ران ناشی از‬ ‫هویت ه��ای نظم اولی��ه ای (قومی‪-‬فرق��ه ای) هزارساله‬ ‫چندصد سال��ه ای را دارد‪ .‬به لحاظ شیعه ب��ودن‪ ،‬امکان‬ ‫سیبل شدن هس��ت‪ ،‬اما به لحاظ خط��ر امنیتی داشتن‪،‬‬ ‫ایران م ی توان��د از این چالش فرصتی ب��رای وفاق ملی‪،‬‬ ‫ثبات منطقه‪‎‬ای و همک��اری جهانی پیدا کند‪ .‬به امید ان‬ ‫روز و عبور از کمند اشراق گرایی رویاگرایی حب و بغض‬ ‫غریزی‪ ،‬کالم خود را با توصیه تقویت سازندگی و مصالحه و‬ ‫اخالق به پایان م ی برم‪.‬‬ ‫و کالم اخرتان چیست؟‬ ‫با پاسخ به سواالت‪‎‬تان‪ ،‬اج��ازه بدهید در پایان‬ ‫این س��وال و ج��واب‪ ،‬ب��رای جلوگیری از اف��ت و بالی‬ ‫خانمانگی��ر سوءتعبیرها و اتهام��ات دگرستیز و دگرساز‪،‬‬ ‫حسین سیف زاده معتقد است‬ ‫که ایران و امریکا باید قبل از‬ ‫انتخابات میان دوره ای کنگره‬ ‫امریکا د رماه نوامبر کار را تمام‬ ‫کنند در غیر این صورت احتمال‬ ‫توافق در مذاکرات هسته ای بسیار‬ ‫کمرنگ خواهد شد‬ ‫فضای بحث خود را برای فهم بهتر ب��ه تصویر بکشم و‬ ‫توضیح بیشتر بدهم‪ .‬من با عشقی که به ایران و به ویژه‬ ‫همه مردم ایران دارم‪ ،‬بنابراین در غربت‪ ،‬بسیاری از وقت‬ ‫شبان��ه روزم درباره همپارچگی ملی مل��ت ایران‪ ،‬توسعه‬ ‫همه جانبه و پای��دار میه��ن‪ ،‬امنیت مل��ی‪ ،‬منافع ملی‪،‬‬ ‫نهادین شدن دموکراسی و حقوق بش��ر‪ ،‬کرامت انسانی‬ ‫و اعتالی اخالقی صرف م ی شود‪ .‬در این اندیشه پردازی‬ ‫عام و پاسخ به س��وال خاص شما‪ ،‬سع��ی دارم جناحی‪-‬‬ ‫سیاس��ی نباشم‪ ،‬بلکه در درون فض��ای زیستمانی خود‪،‬‬ ‫به منافع‪ ،‬امنیت و ارزش های میهن��ی ایران بیندیشم و‬ ‫غیرسیاسی ‪-‬غیرجناحی‪ ،‬نظر بدهم‪ .‬از منظر زیستمانی‬ ‫تصورم این است که باید مب��ارزه علیه مشکالت را جای‬ ‫مبارزه با دیگران ک��رد‪ .‬البته که بنا ب��ه روایت اعتقادی‬ ‫خ��ود‪ ،‬معتقدم اگر دشمن��ی دست به دشمن��ی برداشت‬ ‫«هر انچه در ید قدرت انسان هست باید بسیج شود‪ ،‬تا‬ ‫دشمن با مالحظه ان‪ ،‬سالح بر زمی��ن بگذارد (ترهبون)‬ ‫و‪ ...‬اگر پیشنهاد صلح کردند‪ ،‬بپذیریم»‪.‬‬ ‫بع��د از بحث مقدمات��ی و معرفی نگاه خ��ود‪ ،‬از نظر‬ ‫تئوریک‪ ،‬باید عرض کنم که ورود ای��ران به روند مذاکرات‬ ‫هست��ه ای با امریک��ا هم معل��ول بسی��اری از بزنگاه های‬ ‫موقعیتی اس��ت و هم تعدیل مولفه ه��ای ذهنی بعضی از‬ ‫گروه های مردم‪ ،‬گروه های ذینفع اجتماعی که بعضا به قواعد‬ ‫و اداب مدنی ملی اعتقادی ندارند و حتی مسئوالن گوناگون‬ ‫و هم مجریه جدید‪ .‬البته وجود اقای ظریف و اعالن موضع‬ ‫تعامل سازنده با دنیا در سند چشم انداز پشتوانه یک تغییر‬ ‫رویکرد‪ ،‬به سوی تصمیم سازی درست است‪.‬‬ ‫اما از منظ��ر تحلیلی و بدون نی ت خوان��ی و اشاره به‬ ‫برداشت‪‎‬هایم از نگاه جمهوری اسالمی‪ ،‬چنانکه تجربیات‬ ‫چندسال گذشته و کل دوران پس از انقالب نشان م ی دهد‪،‬‬ ‫بین نگ��اه بنیادی جمه��وری اسالمی با غ��رب به رهبری‬ ‫امریکا‪ ،‬نوعی ناسازگاری دینی‪ -‬ایدئولوژیک ‪ -‬استراتژیک‬ ‫دیده م ی شود‪ .‬از منظ��ر استراتژیک‪ ،‬در فضای زیستمانی و‬ ‫روایت های روابط بی ن المللی‪ ،‬نگ��اه همه قدرت های بزرگ‬ ‫دنیا در قب��ول نسخه‪‎‬ای تعدی��ل شده از ساخت��ار سلسله‬ ‫مراتبی هژمونیک وضع موجود متبلور م ی شود‪ .‬دو ابرقدرت‬ ‫هسته‪‎‬ای روسیه و اقتصادی چین و همه قدرت های بزرگی‬ ‫ی و المان غی ر اتمی نیز موید این‬ ‫چون انگلیس‪ ،‬فرانسه اتم ‬ ‫وضعیت هستند‪« :‬تغییر جایگ��اه ساختاری خود در ساختار‬ ‫موجود بی ن الملل��ی» که به نفع هژمون��ی امریکا و جایگاه‬ ‫برجسته غرب میل م ی کند‪.‬‬ ‫قدرت ه��ای عمده ای چ��ون هن��د و برزی��ل نیز به‬ ‫معارضه با این نظم و نظ��ام برنخاسته ان��د‪ .‬در مقابل این‬ ‫نگاه واقعگرایانه کشورهای ف��وق‪ ،‬موضع گیری جمهوری‬ ‫اسالمی قرار م ی گیرد‪ .‬از منظر نظری‪ ،‬درست یا غلط‪ ،‬اجازه‬ ‫دهید کمی درباره فضای نامناسب روابط بی ن المللی ای ران‪،‬‬ ‫به ویژه با امریکا صحبت کنم‪ .‬تصور همه قدرت‪‎‬های غربی‬ ‫از جمله امریکا این است که جمهوری اسالمی خود را درگیر‬ ‫بازی «تغییر وضع موجود به امید تغییر وضع خود در نظم و‬ ‫نسق اینده» کرده است‪ .‬در جلس ه ای که در کنف رانس اسالم‬ ‫و دموکراسی در مقابل معاون وزی��ر خارجه تندروی امریکا‬ ‫(جان بولتون) نشسته بودم؛ هر کس از دری سخن م ی گفت‪.‬‬ ‫نوبت که به من رسید به محض انکه فهمید ایرانی هستم‬ ‫و از ای ران امده‪‎‬ام روی ترش کرده و موضوع را عوض کرد‪ .‬یا‬ ‫زمانی که در موسسه خاورمیانه کار م ی‪‎‬کردم‪ ،‬اقای دیو مک‬ ‫سفیر حرفه ای امریکا در بسی��اری از کشورهای خاورمیانه‬ ‫در اعتراض ب��ه گفته هایم در خص��وص سیاست خارجی‬ ‫ای ران‪ ،‬انها را لع��اب زده (‪ )Sugar coated‬خواند‪ .‬این در‬ ‫حالی است که من در همانجا نقادان��ه صحبت م ی کردم‪،‬‬ ‫اما واقعی��ت را م ی‪‎‬گفتم و نه تصور از واقعی��ت را‪ .‬به لحاظ‬ ‫شعارهای تبلیغاتی‪ ،‬تصورات غلط��ی به وجود امده بود که‬ ‫فضای روابط را تیره تر از حد الزم م ی‪‎‬کرد‪.‬‬ ‫کنگرهنمی گذارداوبامادرقبالایرانانعطافنشاندهد‬ ‫گفت وگو با شیرین هانتر‪ ،‬استاد دانشگاه جورج تاون‬ ‫اوباما نتواند انعطاف زیادی در قبال ای ران نشان دهد‪ .‬اما اگر‬ ‫دو طرف در مسائل اساسی به توافق برسند گمان نکنم که‬ ‫این افراد بتوانند مانع از رسیدن به توافق شوند‪.‬‬ ‫م هانتر! سوال نخستم راجع به تحلیل فضای‬ ‫خان ‬ ‫داخلی امریکا در قبال موضوع روابط ایران و امریکا‬ ‫و بحث مذاکرات هسته ای است‪ .‬به نظر شما در‬ ‫کل نگاه نخبگان‪ ،‬جامعه و سیاس�یون امریکا به‬ ‫مساله ایران چگونه است؟‬ ‫به طور کلی دیدگاه ها در امریک��ا نسبت به ای ران‬ ‫چه در سطح نخبگان و چ��ه در سطح افراد ع��ادی‪ ،‬منفی‬ ‫است‪ .‬این نظر منفی از دو مبنا سرچشمه م ی‪‎‬گیرد؛ ‪ -1‬رویه‬ ‫ای ران نسبت به امریکا ک��ه در برخی شعارها متجلی است‪.‬‬ ‫‪ -2‬تبلیغ��ات شدید ضد ای ران��ی در بسی��اری از مطبوعات‬ ‫و رسانه‪‎‬های امریک��ا و فعالی ت‪‎‬های بعض��ی اندیشکده‪‎‬ها‬ ‫مشاهده م ی‪‎‬شود‪ .‬با وجود این هستند کسانی که نظرشان‬ ‫نسبت به ای ران صددرصد منفی نیس��ت‪ .‬مطلب دیگر این‬ ‫است که بسیاری از افراد عادی و نخبگان بین مردم و دولت‬ ‫ای ران فرق قائل هستن��د‪ .‬اغلب کسانی که ب��ه ای ران سفر‬ ‫م ی کنند با دیدگاهی بسیار مثبت نسبت به ای ران‪ ،‬فرهنگ‬ ‫و مردمش به کشورشان باز م ی گردند‪ .‬در عین حال در مورد‬ ‫مساله هسته‪‎‬ای‪ ،‬اکثریت مردم و طیف وسیعی از نخبگان‬ ‫م ی‪‎‬خواهند که این مساله به صورت صلح امیز حل و فصل‬ ‫شود‪.‬‬ ‫به نظر شما استراتژی کالن امریکا در خصوص‬ ‫مس�اله ایران هم از جنبه فرصت و ه�م از جنبه‬ ‫تهدید چیس�ت؟ همچنین برخی این مس�اله را‬ ‫مطرح م ی‪‎‬کنند که امریکا در حوزه روابط با ایران‬ ‫از حاکمیت دوگانه رنج م ی‪‎‬ب�رد‪ .‬یعنی اوباما یک‬ ‫حرف م ی زن�د و کنگره ی�ک حرف دیگ�ر‪ .‬ایا این‬ ‫مساله م ی‪‎‬تواند پروس�ه توافق را تا ماه نوامبر با‬ ‫چالش مواجه کند؟‬ ‫در کنگره امریکا بیشتر به علت نفوذ البی طرفدار‬ ‫اسرائیل و همین طور نفوذ محافظه کاران‪ ،‬هستند کسانی‬ ‫که م ی‪‎‬خواهند دولت امریکا ی��ا ای ران را وادار کنند که کامال‬ ‫تسلیم درخواست‪‎‬ه��ای انها شوند یا هی��چ توافقی با ای ران‬ ‫ی‪‎‬شود که پرزیدنت‬ ‫صورت نگیرد‪ .‬این امر تا حدودی باعث م ‬ ‫ب ا توجه به اینکه بعد از روی کار امدن دولت اقای‬ ‫روحانی در ای�ران روابط تهران و واش�نگتن وارد‬ ‫رون�د جدیدی ش�ده اس�ت و گفتگوه�ا راجع به‬ ‫مساله هسته‪‎‬ای بارها دو طرف را پای میز مذاکرات‬ ‫کشانده است‪ ،‬ایا ممکن است پس از این شاهد‬ ‫گسترش مذاکرات و گفت وگوهای ایران و امریکا‬ ‫در حوز ه‪‎‬های دیگر نیز باشیم؟‬ ‫‪6‬‬ ‫شیرین طهماس�ب (هانتر) استاد دانشگاه‬ ‫جورج تاون در پاس�خ به سوال هفته نامه مثلث‬ ‫درباره تهدیدهایی که بر سر راه مذاکرات ایران و‬ ‫امریکا وجود دارد‪ ،‬با اشاره به نفوذ البی طرفدار‬ ‫اس�رائیل و همین طور نفوذ محافظ�ه کاران در‬ ‫کنگره امری�کا و تالش این گروه‏ها برای ش�کل‬ ‫نگرفتن هرگون�ه توافقی میان ای�ران و امریکا‬ ‫تاکید م ی‪‎‬کند اما اگر دو طرف در مسائل اساسی‬ ‫به توافق برس�ند بعید اس�ت این افراد بتوانند‬ ‫مانع رسیدن به توافق شوند‪ .‬این استاد ایرانی‪-‬‬ ‫امریکای�ی راجع به احتمال هم�کاری و مذاکره‬ ‫تهران و واشنگتن بر سر موضوع داعش توضیح‬ ‫م ی‪‎‬دهد ب�دون تغییر بنیادی در دی�دگاه ایران‬ ‫نسبت به امریکا حتی چالش داعش هم کافی‬ ‫نیس�ت که دو طرف را به اندازه مناس�ب به هم‬ ‫نزدیک کند؛ همان ط�ور که چال�ش طالبان در‬ ‫افغانستان کافی نبود‪.‬‬ ‫امریکا همیشه مایل بوده است که با ایران درباره‬ ‫مسائل منطقه ای وارد گفت وگو شود‪ .‬این مسائل البته شامل‬ ‫بحث‪‎‬هایی نظیر مسال��ه فلسطین‪ ،‬ح��زب اهلل و غیره هم‬ ‫م ی‪‎‬شود‪ .‬از این جهت تاکنون ای ران تمایل زیادی به این گونه‬ ‫مذاکرات نشان نداده است‪ .‬البت��ه دو طرف م ی‪‎‬توانند درباره‬ ‫مسائل دیگر که در انها منافع مشت��رک دارند وارد مذاکرات‬ ‫شوند؛ مسائلی نظی��ر افغانستان‪ .‬ام��ا گروه هایی در امریکا‬ ‫هستند ک��ه معتقدند تا ای��ران رویه خ��ود را در قبال مساله‬ ‫فلسطین و حمایت از حماس و حزب اهلل تغییر ندهد نباید با‬ ‫ان مذاکره کرد و یا در مسائل دیگر با ان کشور همکاری کرد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر بعضی از کشورها نظیر عربستان سعودی و یا‬ ‫حتی ترکیه تمایل دارند رابطه ای ران و امریکا به سمت بهبود‬ ‫نرود‪ .‬زی را بهبود روابط ای��ران و امریکا موقعیت منطقه ای و‬ ‫جهانی انها را تضعیف م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫ب ا توجه به چالش داعش در عراق و تهدید امنیتی‬ ‫ای�ران و امری�کا در این ح�وزه‪ ،‬ایا ممکن اس�ت‬ ‫در این�ده ش�اهد همکاری‪‎‬های امنیت�ی تهران ‪-‬‬ ‫واشنگتن بر سر موضوع داعش باشیم؟ به بیان‬ ‫دیگر مس�اله داعش م ی‪‎‬تواند بار دیگر دو طرف‬ ‫ایران و امریکا را به پای میز مذاکرات بکشاند؟‬ ‫بدون تغییر بنی��ادی در دیدگاه ای��ران نسبت به‬ ‫امریکا‪ ،‬حتی چالش داعش هم کافی نیست که دو طرف را به‬ ‫اندازه مناسب به هم نزدیک کند؛ همانطور که چالش طالبان‬ ‫در افغانستان کافی نبود‪ .‬یکی از چالش های اصلی بین ای ران‬ ‫و امریکا دیدگاه های ایدئولوژیک است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪55‬‬ ‫بهروز ‪93‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کارگردان فیلم اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگ ران‪ ،‬بیش از انکه همان بهروز‬ ‫افخمی باشد که در مجلس ششم ش��رایط جنجالی ایجاد م ی کرد‪ ،‬از نظر‬ ‫فکری بیشتر به یک بازگشت به عقب شبیه شده است اما از نظر سینمایی‬ ‫بیشتر در حال و هوای همان فیلم های مثل عروس و سنپترزبورگ است نه‬ ‫سریال کوچک جنگلی‪.‬‬ ‫افخمی‪:‬اصالح طلباننمی توانند‬ ‫از روحانیعبور کنند‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با کارگردان و تهیه کننده‬ ‫اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگ ران‬ ‫افخمی حیفاست!‬ ‫گفت وگوبایکمنتقددربارهفیلم‬ ‫«اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگ ران»‬ ‫سعید اجورلو ‪ -‬علیرضا بهرامی‬ ‫تنظیم‪ :‬فاطمه کریمخان‬ ‫ب ه نظ�ر م ی رس�د ک�ه م�ا در مواجهه با ش�مابا‬ ‫سه افخمی روبه رو هستیم‪ ،‬یکی ان افخم ی که‬ ‫در فضای بعد از جنگ‪ ،‬در تقابل با س�رمای ه داری‬ ‫فیلمی مانند عروس را م ی سازد‪ ،‬بعد ان افخم ی ‬ ‫را داری�م که به اصالح�ات پیوند م ی خ�ورد و بعد‬ ‫از برگش�تن از کانادا هم ک�ه ب�از ادم متفاوتی را‬ ‫م ی بینیم‪ .‬نوعی عصیان به جریان روش�نفکری‬ ‫یعنی ان افخمی عوض شده است‪ .‬بین همه اینها‬ ‫نوعی چپگرایی دیده م ی ش�ود‪ ،‬نوعی مواجهه با‬ ‫فضای موجود و مخالفت با جریان روشنفکری را‬ ‫م ی بینیم‪ .‬اما چیزی که میان همه اینها مشترک‬ ‫اس�ت‪ ،‬این اس�ت که ب ه نظ�ر م ی رس�د در تمام‬ ‫این سال ها‪ ،‬س�ر پرشوری داش�ته اید‪ .‬اصال این‬ ‫تقسی م بندی ها را قبول دارید؟‬ ‫من همان طور که قب�لا هم گفته ب��ودم‪ ،‬اگر قرار‬ ‫است خودم را در دار و دست��ه ای بدانم‪ ،‬خ��ودم را جزو دسته‬ ‫اوینی م ی دانم‪ .‬همیش��ه در اقلیت و همیشه با یک نگرش‬ ‫چپگرایانه ای بودم که البته نه چپ ان را قبول دارد و نه راست‬ ‫و در عین حال گروه های مختلف سعی م ی کنند ان را مصادره‬ ‫کنند و به زمان خودشان ترجمه اش کنند‪ .‬من این تبلیغات‬ ‫یا پوشش به معنای موضعی که سوره و سی د مرتضی داشت‬ ‫را داشته ام و این موضوع در مورد من هم همیشه وجود داشته‬ ‫است و االن هم فکر نم ی کنم که تغییری کرده باشد‪.‬‬ ‫البته در دوره هایی اتفاق هایی هم در این کشور افتاده‬ ‫است که شاید همراهی نکردن با انها م ی توانست به انفعال‬ ‫معنی شود‪ ،‬باالخره من در ان ماجرا های بعد از سال ‪ 76‬هم بر‬ ‫همین مبنا درگیر شده بودم‪.‬‬ ‫اصال ان ماجرا ها از کجا رخ داد؟‬ ‫االن چند وقت از اخرین دیدار شما با اقای کروبی‬ ‫گذشته است؟‬ ‫حدود دو س��ال و نیم؛ از قب��ل از بیانی ه ای که ب رای‬ ‫‪ 25‬بهمن دادند‪.‬‬ ‫ح�اال ب�ا ای�ن رویکرد های�ی که ش�ما در پیش‬ ‫گرفته ای�د‪ ،‬مخصوص�ا ب�ا فیل�م اخیرت�ان ش�اید با‬ ‫مخالفت هایی ه�م از جانب جریان روش�نفکری رو به‬ ‫رو شده باشید‪ ،‬نم ی دانم مثال نشانه ای از انها در یافت‬ ‫کرده اید؟‬ ‫برخی تالش کرده اند که با سکوت خود فیلم من را‬ ‫نادیده بگی رند‪ ،‬برخی هم که اب از سرشان گذشته است‪ ،‬سعی‬ ‫م ی کنند تشویق کنند که مردم فیلم را نبینند‪ .‬البته منظور‬ ‫من از جریان روشنفکری جریان روشنفکری سیاست زده که به‬ ‫صورت تشکیالتی هم عمل م ی کنند‪ ،‬نه روشنفکر به معنی‬ ‫کسی که فکر م ی کند‪ .‬این رفتار ها بیشتر حزبی است و البته‬ ‫انتظار انها هم م ی رفت‪.‬‬ ‫در تاریخ س�ینمای ایران‪ ،‬معموال ای�ن طور بوده‬ ‫که فیلمسازها دوست داشته اند فیلمساز‪ -‬مولف‬ ‫قلمداد ش�وند‪ ،‬بعد در ژانری قوت پیدا م ی کنند‪،‬‬ ‫یک گروه حداقلی هم هس�تند که دوس�ت دارند‬ ‫تجرب ه های مختلفی داش�ته باش�ند و چی ز های‬ ‫متف�اوت را تجرب�ه کنند‪ ،‬پای�ه فکری کار ش�ما‬ ‫کجاس�ت ک�ه ای�ن ق�در در فضا ه�ای مختلف‬ ‫فیل م های متنوع ساخته اید؟‬ ‫من بیش از هر کار دیگری فیلمسازی را دوست دارم‬ ‫و فیلمسازی را به معنی داستان پردازی نوین ان دوست دارم‪.‬‬ ‫اگر قرار باشد بگوییم که چه رویکردی بر کار من تسلط دارد‪،‬‬ ‫ان رویکرد خود فیلمسازی است‪ .‬سیاست و اینکه بخواهم‬ ‫موضع سیاسی بگیرم در فیلمسازی ام دخیل نیست‪ .‬البته‬ ‫منظور من ای��ن نیست که موضع سیاسی خ��ودم را پنهان‬ ‫م ی کنم اما وقت��ی که فیلم م ی سازم‪ ،‬فق��ط فیلم م ی سازم‪.‬‬ ‫به این فکر نم ی کنم که داستان را بتابانم‪ ،‬یا به سمتی ببرم‬ ‫که عقاید سیاس ی ام را نشان بده��م‪ .‬صرفا مشغول داستان‬ ‫م ی شوم و سعی م ی کن��م داستان را بپروران��م‪ .‬در مورد اذر‪،‬‬ ‫شهدخ��ت و‪ ...‬که داستان ان از مرج��ان شی ر محمدی است‬ ‫و خیلی از ح س ها را خود او پرورانده است‪ ،‬موقعی که فیلم‬ ‫را م ی ساختم به این فکر نم ی ک��ردم که م ی تواند یک اعالم‬ ‫موضع سیاسی باشد‪ ،‬حاال ممکن است بگویند که این یک‬ ‫اعالم جنگ به روشنفکری است‪ .‬اگر بگویند هست‪ ،‬م ی گویم‬ ‫بله‪ ،‬هست‪ ،‬من فکر نم ی کنم که باید از این موضوع خجالت‬ ‫بکشم اما سعی نکرده ام که فیلم را از حالت طبیع ی اش خارج‬ ‫کنم که حرف سیاسی بزنم‪.‬‬ ‫موضوع این است که شما باید سعی کنید داستان را‬ ‫خوب روایت و خوب بازگو کنید‪.‬‬ ‫با همان استانداردهای تعریف شده مولف؟‬ ‫من بچه که بودم در مح��ل خودمان جزو بچه های‬ ‫پولدار بودم که پ��ول توجیبی داشتم‪ ،‬بع��د م ی رفتم سینما‬ ‫و وقت��ی برم ی گشتم‪ ،‬ب��رای بچه محل ه��ای فقیرمان که‬ ‫نم ی توانستم انها را به سینما ببرم داست��ان فیلم را تعریف‬ ‫م ی کردم‪ .‬بع د ها که بزرگ ش��دم‪ ،‬در دبیرستان بعضی از این‬ ‫بچه ها به من م ی گفتند که فالن فیلم را که تو تعریف کرده‬ ‫بودی ما در سینما دیدیم اما ان چیزی ک��ه تو تعریف کرده‬ ‫بودی بهتر ب��ود‪ .‬م ی خواهم بگویم ای��ن خودش یک روش‬ ‫است و م ی تواند انگیزه باشد که ادم داستانی را بشنود و بعد‬ ‫فکر کند که خوب است همه این را بشنوند و سعی کند که‬ ‫ان را به بهترین شکلی که م ی تواند ب رای دیگران تعریف کند‪.‬‬ ‫این م ی تواند حتی یک احساس وظیف��ه باشد‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم که این یک فن شریف است و شاید ادم حتی یک نیاز‬ ‫وجدانی داشته باشد که ان چیزی را که شنیده ب رای دیگران‬ ‫تعریف کند‪ .‬به نظر من این شکل واقعی داستان گویی است‬ ‫که سعی م ی کند تجربه ه��ای دیگران را ک��ه فکر م ی کند‬ ‫ارزشمند است‪ ،‬در اختیار افرادی که ان را نشنیده اند بگذارد‪.‬‬ ‫حاال این م ی تواند در شکل ادبی ان به داستان نویسی ختم‬ ‫شود که من جرات ان را ندارم‪ ،‬ولی در شکل سینمای ی اش من‬ ‫م ی توانم این کار را انجام دهم‪ .‬من فکر م ی کنم که داستان‬ ‫شخصیت دارد و ب رای همین هم هست که من موضوع مرگ‬ ‫مولف را مسخره م ی کنم‪ .‬ب رای اینکه در این ادعا ها موضوع‬ ‫مولف مهم تر از اثر است‪ .‬همه فک��ر م ی کنند که پس این‬ ‫وسط خود ادم چه م ی شود‪ .‬م��ن نم ی دانم که منظور شان از‬ ‫این حرف ها چیست‪ ،‬داستان خ��ودش مهم است‪ ،‬خودش‬ ‫زنده است‪ ،‬بسیاری از داستان ها مهم تر از کسانی هستند که‬ ‫ان را تعریف م ی کنند‪.‬‬ ‫اقای س�اداتیان! در س�ابقه فیلمس�ازی شما از‬ ‫فیل م های�ی مثل به رن�گ ارغ�وان وج�ود دارد تا‬ ‫فیل م های اصغ�ر فرهادی و فیلم ش�بانه روز‪ ،‬چه‬ ‫م ی ش�ود که تهی ه کننده ای مثل شما به افخم ی ‬ ‫م ی رسد‪ ،‬ایا این نگاه فیلمساز است که برای شما‬ ‫مهم است؟ یا سلیقه سیاسی شما اصال نقشی‬ ‫در این ماجرا دارد؟ یا اینکه صرفا بیزینس اس�ت‬ ‫که شما را در انتخاب هایتان راهنمایی م ی کند؟‬ ‫پاس��خ دادن ب��ه این س��وال کمی سخ��ت است‪.‬‬ ‫نم ی توانم بگویم که عقبه سیاسی یا فکری‪ ،‬من را به جایی‬ ‫رسانده است که امروز جور دیگری فکر م ی کنم‪ .‬حاال شاید‬ ‫به خاطر کهولت سن‪ ،‬به خاطر بیشتر شدن تجربه یا هر چیز‬ ‫دیگر‪ ،‬زمان ما را تغییر داده اس��ت‪ .‬همین جریان اصالحاتی‬ ‫که از توی شک��م دولت در ام��ده اس��ت را خیل ی هایشان را‬ ‫م ی شناسم‪ ،‬بسیاری از اینها اوایل انقالب چیزی نبودند که‬ ‫حاال هستند‪ ،‬حاال به این نتیج��ه رسیده اند که با ان رفتار ها‬ ‫نم ی شود کشور را اداره کرد‪ .‬افراد هم که همیشه یکنواخت‬ ‫فکر نم ی کنند‪ .‬من سینما را از این موضع انتخاب کردم که‬ ‫حوزه ای است که م ی شود در ان حرف زد‪ ،‬به ه ر حال انقالب‬ ‫مثلث | شماره ‪225‬‬ ‫داستان ان نطق جنجالی در مجلس چه بود؟‬ ‫م��ن ناراحت ب��ودم از اینکه خیل��ی از بچه ها فکر‬ ‫م ی کردند در انجا خبری هست‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بهروز افخم ی هرچند تاکنون ‪ 10-11‬فیلم‬ ‫سینمایی ساخته و دو سه مجموعه تلویزیونی‬ ‫اما بیش از یک فیلمساز قابلیت بحث و کشف و‬ ‫شهود ذهنی دارد‪ .‬او اکنون فیلمسازی است از‬ ‫نسل جوانان انقالب که تجربه فعالیت سیاسی‬ ‫را هم پشت س�ر دارد و همچنان متفکری است‬ ‫که نگاه�ش را ن�ه فق�ط در فیل م ه�ا‪ ،‬بلکه در‬ ‫مصاحب ه ها و اظهارنظرهایش هم عرضه م ی کند‪.‬‬ ‫با او ب�ه بهانه اک�ران فیل�م اخی�رش‪ ،‬ب ه همراه‬ ‫تهی ه کننده اش‪ ،‬جمال س�اداتیان‪ ،‬در نشستی‬ ‫مشترک به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫وقت�ی م ی گوین�د اق�ای افخم�ی س�ینما را‬ ‫م ی شناسد‪ ،‬معن ی اش این است که او استاندارد ها‬ ‫را م ی شناس�د‪ ،‬ش�ما در خیل�ی جاها ه�م تاکید‬ ‫ک�رده بودید که ح�ال ه�وای فیل�م از ان مرجان‬ ‫ی است؟‬ ‫شیرمحمدی است‪ ،‬چه چیز از ان افخم ‬ ‫فرهنگ‬ ‫از خود مجلس شروع شد‪ ،‬به هر ح��ال از سال دوم‬ ‫به بعد من کامال به سمت اقای کروبی چرخیده بودم و او را‬ ‫کاندیدای اصلح ب رای ریاست جمهوری م ی دانستم‪ ،‬به نظرم او‬ ‫م ی توانست در سال ‪ 84‬بهترین گزینه ب رای ریاست جمهوری‬ ‫باشد‪ .‬به نظر من اشتباه اساسی جبهه مشارکت این بود که‬ ‫به جای اقای کروبی‪ ،‬معین را کاندیدا کردند و همین موضوع‬ ‫بود که چهار میلیون رای را از بین برد و در نهایت باعث شد که‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬کروبی را پشت سر بگذارد‪ .‬من فکر م ی کنم که در‬ ‫مورد اقای کروبی مجموعه رفتار ها نباید به اینجا م ی رسید‪ .‬ما‬ ‫ب رای اداره کشور به کسی نیازمند هستیم که مهندس باشد‪،‬‬ ‫فردی که بتواند ماشین دولت را اوراق کند و دوباره سوار کند‪،‬‬ ‫ادم های زیادی را بشناسد و قوانی��ن را بداند و ادم های قابل‬ ‫اعتماد را جمع کند‪ .‬وقتی جبهه مشارکت او را نادیده گرفت‪،‬‬ ‫من عصبانی شدم‪ ،‬وقتی اقای معین به عنوان کاندیدا معرفی‬ ‫شد‪ ،‬فکر کردم که انها دیگر شورش را در اورده اند‪ .‬اقای معین‬ ‫کسی بود که دانشجوهایش م ی گفتند حتی یک کالس را‬ ‫ی را ب رای ریاست جمهوری‬ ‫هم نم ی تواند اداره کند‪ .‬چنین ادم ‬ ‫معرفی کرده بودند‪ ،‬به هر حال م��ن همان موقع به حسین‬ ‫کروبی گفتم که اگر پدرت کاندی��دا شود‪ ،‬من خودم کارهای‬ ‫تبلیغاتی او را به عهده م ی گیرم‪.‬‬ ‫انارشیستمتعهد‬ ‫نگاهیبهزندگی‬ ‫حرفه ایبهروزافخمی‬ ‫از منتهی الیه چپ به راست‬ ‫نگاهیبهسخناناقایکارگردان‬ ‫وقتیدرمجلسبودونبود‬ ‫‪57‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫هم شده بود و ما اوقات فراغت م��ردم را هم داشتیم و خیلی‬ ‫چی ز های دیگر‪.‬‬ ‫بنا ب ر این سینما را خودتان انتخاب کردید یا اینکه‬ ‫توصی ه ای از طرف کسی یا جایی بود؟‬ ‫نه‪ ،‬این انتخاب شخصی خودم ب��ود که به سینما‬ ‫بیایم‪ .‬ممکن است که عقبه سیاسی من یا نوع روابطی که‬ ‫دارم این شائبه را ایجاد کند که من هدایت شده ام که در این‬ ‫حوزه کار کنم‪ ،‬اما اگر من هدایت شده بودم که نباید فیلم هایم‬ ‫این همه توقی��ف م ی شد‪ .‬اگر فیلم های��م سفارشی بود که‬ ‫نباید این هم��ه دردسر م ی داشت‪ .‬تنها فیل��م من که بدون‬ ‫حاشیه اکران شد‪ ،‬همین فیلم اذر‪ ،‬شهدخ��ت‪ ...‬بود‪ ،‬وگرنه‬ ‫همه فیلم های من با حاشی ه هایی همراه بوده است‪ ،‬حداقل‬ ‫یک سال توقیف را داشته اند‪ ،‬همان فیلم دایره زنگی هم که‬ ‫به سرعت اکران شد‪ ،‬خیلی سریع در اولین اکران توقیف شد‪،‬‬ ‫چهارشنب ه سوری هم یک جور دیگر‪.‬‬ ‫به ه ر حال ای��ن یک چی��ز شخصی ب��ود‪ .‬ادم دلش‬ ‫م ی خواهد ک��ه در طول عم��رش در یک جای��ی تاثیرگذار‬ ‫باشد‪ ،‬سینما ه��م ابزار جدی��دی ب��ود‪ ،‬ان موقع هی چ کس‬ ‫نم ی توانست ان را نادیده بگیرد‪ ،‬به هر حال سلیقه ها مختلف‬ ‫است و من فکر کردم که سینما م ی توان��د ابزار خوبی باشد‬ ‫که با ان حرف های اجتماعی زد‪ .‬خب وقت��ی ابزاری به این‬ ‫خوبی هست‪ ،‬چرا از ان استفاده نکنی��م؟ موضوع دیگر این‬ ‫است که سینم��ای من خیلی به اف��راد ب ر نم ی گردد‪ ،‬بیشتر‬ ‫به قصه ها ب ر م ی گردد‪ .‬اگر قصه ب رایم جذاب نباشد ان کار را‬ ‫انجام نم ی دهم‪ .‬در مقابل اگر قصه ب رایم جذاب باشد‪ ،‬اینکه‬ ‫کارگردان اولین کارش باشد یا شناخته شده باشد‪ ،‬ب رایم چندان‬ ‫فرقی نم ی کند‪.‬‬ ‫مثال من امسال یک فیلم ساخته ام به اسم جامه دران‪،‬‬ ‫کارگردانش فیلم اولی است‪ .‬اقتباسی است از یک رمان‪ .‬چند‬ ‫من خودم را در دارودسته اوینی م ی دانم‬ ‫روشنفکران تشکیالتی سعی کردند‬ ‫فیلم من را نادیده بگیرند‬ ‫فیل�م م�ن اعلام جن�گ ب�ه جریان‬ ‫روشنفکری است‬ ‫من به ش�وخی م ی گفتم‪ ،‬ما با رویکرد‬ ‫خود موفق شدیم جشنواره های خارجی را‬ ‫هم سیاسی کنیم‬ ‫‪58‬‬ ‫ب�ه نظ�رم رفت�ن جامع�ه به س�مت‬ ‫میانسالی و کهنسالی باعث شده تا جامعه‬ ‫کمی پخته تر و ارام تر شود‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫«جدایی نادر از سیمین» ان قدر روی‬ ‫من تاثیر نگذاش�ته که بخواهم نسبت به‬ ‫ان موضع بگیرم‪.‬‬ ‫به نظرم اصالح طلبان ضعیف شده اند‬ ‫و مردم اعتماد زیادی به انها ندارند‬ ‫اگر دکتر داوری به گفته برخی‬ ‫مخالفانش فاشیست است من هم‬ ‫فاشیستم‬ ‫شب پیش وقتی کار فیلم تمام ش��د و من ان را دیدم‪ ،‬خودم‬ ‫تحت تاثیر قرار گرفتم و رفتم دو ساعتی قدم زدم‪.‬‬ ‫در مورد اذر‪ ،‬شهدخت‪ ...‬هم همین اتفاق افتاد؟‬ ‫بله‪ ،‬اینجا هم فیلمنامه ب رای من خیلی مهم بود‪.‬‬ ‫در مورد کار اقایان بنکدار و علی محمدی‪ ،‬یعنی‬ ‫فیلم شبانه روز چطور؟‬ ‫در ان ک��ار م ی خواستند که م��ن تهی ه کننده باشم‬ ‫و فق��ط از پروانه من استف��اده شود‪ .‬قرار نب��ود من به لحاظ‬ ‫مالی درگی��ری در این فیلم داشته باشم‪ .‬ب��ه هر حال بعد از‬ ‫حاشی ه هایی که به وجود ام��د‪ ،‬تصمیم گرفتم که ان جنس‬ ‫کار را هم دیگر انجام ندهم‪ .‬حاال هم خیل ی ها با من تماس‬ ‫م ی گی رند و فکر م ی کنند که اگر اسم من باالی سر فیلم شان‬ ‫باشد‪ ،‬ان ک��ار قابل اعتنا م ی ش��ود‪ .‬در صورتی که من شاید‬ ‫بتوانم کمی در مدیریت کردن کار موثر باشم‪ ،‬اما اگر فیلمی‬ ‫ خودش داستان خوبی نداشته باشد که من کاری نم ی توانم‬ ‫ب رای ان انجام بدهم‪.‬‬ ‫در مورد اذر‪ ،‬شهدخت‪ ...‬چطور؟‬ ‫در همی��ن فیلمی ک��ه االن روی پ��رده م ی بینید‪،‬‬ ‫موضوع خانواده خیلی ب رای م��ن مهم است‪ .‬اینکه یک زوج‬ ‫به خاطر اختالفی که پیش م ی اید با هم قهر م ی کنند و حرف‬ ‫نم ی زنند و مانند ان‪ ،‬اما وقتی پای بچه در میان م ی اید‪ ،‬پدر‬ ‫و مادر همه چیز را فراموش م ی کنن��د‪ .‬بحث های خانواده و‬ ‫نقش پدر و مادر ب رای من جذاب بود‪ .‬البته شاید اگر افخم ی ‬ ‫نم ی خواست این کار را بس��ازد‪ ،‬من تردید م ی کردم‪ ،‬اما ب رای‬ ‫من در درجه اول فیلمنامه مهم است و بعد اینکه چه کسی‬ ‫م ی خواهد این بار را به مقصد برساند‪ .‬اگ��ر ببینم کارگردان‬ ‫کسی است که نم ی تواند ک��ار را مدیریت کند‪ ،‬ممکن است‬ ‫ی م ی تواند مطمئنا کار‬ ‫ تردید کنم‪ ،‬اما در این مورد اقای افخم ‬ ‫را اداره کند؛ به هر حال او کارنامه قابل قبولی دارد و م ی دانیم‬ ‫که در بدترین شرایط هم م ی تواند نمره قابل قب ولی بگیرد‪ .‬من‬ ‫معموال مع دلم این است که در مجموع کارم از ‪ ،100‬حدود ‪60‬‬ ‫یا ‪ 65‬را داشته باشد اما تالش م ی کنم که کارم از این معدل‬ ‫باال تر قرار بگیرد و به ط��رف ‪ 100‬نزدیک شود‪ .‬حاال ممکن‬ ‫است یک جایی موفق باشیم و یک جایی هم موفق نباشم‪.‬‬ ‫اقای افخم�ی! موض�وع خانواده برای ش�ما هم‬ ‫همین اهمیت را داشت؟‬ ‫موضوع خانواده ب رای من هم جذاب است‪ ،‬تهدیدی‬ ‫که خانواده ای ران��ی با ان مواجه است‪ ،‬دغدغ��ه من هم بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫به جریان ه�ای اخیر ه�م ربط داش�ته؟ موضوع‬ ‫ش�بک ه ها فارس�ی وان و جم و مح�ور خیانت در‬ ‫فیل م های دوره ای از س�ینمای ایران و حرف هایی‬ ‫که در مورد کانون خانواده و تهدیدها زده م ی شود؟‬ ‫مستقیما به ان موضوع مربوط نم ی شود‪ .‬البته باید‬ ‫بگویم که از انبوه فیلم هایی که ناتوانی در ارتباط بین ادم ها را‬ ‫نشان م ی دهند هم خسته شده بودم و فکر م ی کنم که دوره‬ ‫این طور فیلم ها هم گذشته است‪.‬‬ ‫اق�ای س�اداتیان م ی گوید اگر ش�ما ای�ن کار را‬ ‫نم ی س�اختید‪ ،‬ممکن بود تردید کند‪ ،‬شما این را‬ ‫قبول دارید که معموال به س راغ سوژه هایی م ی روید‬ ‫که نمونه های نازل ان در بازار ف�راوان وجود دارد‪،‬‬ ‫این کار را برای شما سخت تر نم ی کند؟‬ ‫این را باید بگویم که به نظر من پرداخت خوب مهم‬ ‫است اما من م ی خواهم خودم را در مورد موقعی ت های مختلف‬ ‫امتح��ان کنم و ببینم که ک��ارم خوب درم ی اید ی��ا نه و هر‬ ‫داستانی را هم بسازم و فکر کنم که خوب در امده است‪ ،‬بعد‬ ‫از مدتی از ان خسته م ی شوم و دوست ندارم دیگر ان طور کار‬ ‫کنم‪ ،‬به همین دلیل است که به سراغ سوژه دیگری م ی روم‪.‬‬ ‫شما اشاره کردید که این فیلم م ی تواند به نوعی‬ ‫اعالن جنگ به روش�نفکری باشد‪ ،‬ایا قصد دارید‬ ‫این جنگ را ادامه بدهید؟‬ ‫من بنا بر جنگ ندارم‪ ،‬من ای��ن را توضیح دادم که‬ ‫کسی در نشست مطبوعاتی فیل��م در جشنواره فجر گفت‬ ‫ایا م ی توانیم این را نوعی اعالن جنگ به روشنفکری بدانیم؟‬ ‫من هم که از جنگ بدم نم ی اید‪ ،‬گفتم بله‪ .‬ولی این نیست که‬ ‫بگویم از این به بعد م ی خواهم با کسی بجنگم یا چیزی مثل‬ ‫این‪ ،‬البته قصد دارم جنگ دیگ��ری را شروع کنم و ان جنگ‬ ‫برگرداندن سینما به جایی است که باید باشد‪ .‬یعنی برگرداندن‬ ‫تماشاچ ی هایی که سینما را ترک کرده اند به سینما‪ ،‬برگراندن‬ ‫بچه ه��ا‪ ،‬نوجوان ها و کسان��ی که مخاط��ب اصلی سینما‬ ‫هستند‪ ،‬به سالن های سینما‪.‬‬ ‫یعنی ساختن فیل م هایی با مضمون سرگرمی؟‬ ‫نه‪ ،‬منظورم سرگرمی نیس��ت‪ ،‬منظورم فیلم هایی‬ ‫است که ب رای بچه ه��ا و نوجوان ها قاب��ل درک باشد‪ .‬ب رای‬ ‫بچه ها سینم��ا همه زندگی است‪ .‬یک بچ��ه پانزده‪ ،‬شانزده‬ ‫ساله در سینما خیلی بیشتر از ان چی��زی که در مدرسه یاد‬ ‫م ی گیرد چیز م ی اموزد‪ ،‬بنابراین منظور من ساختن فیلم های‬ ‫سرگرمی نیست‪ ،‬هر چند که قطعا سینما باید سرگرم ی هم‬ ‫داشته باشد‪ .‬یعنی اگر سرگرم کنن��ده نباشد‪ ،‬به هیچ کدام از‬ ‫هدف های بعدی اش نم ی رسد‪.‬‬ ‫این عالقه به جنگ که م ی گویید نسبتی با جنگ‬ ‫روانی هم دارد؟‬ ‫نه‪ ،‬من به ان صورت تبحری در ای��ن زمینه ندارم‪،‬‬ ‫در واقع بعض ی ها حاضر هستند از هر وسیله ای ب رای جنگیدن‬ ‫و جنگ روانی استفاده کنند‪ ،‬م��ن اما این طور نیستم‪ ،‬از این‬ ‫نظر گرفتار هستم و از خیل ی ها عقب م ی مانم!‬ ‫یک نقل مش�هوری هس�ت که م ی گوین�د اقای‬ ‫افخم ی اگ�ر فیلم�ی را تمام ه�م نکن�د‪ ،‬بازهم‬ ‫م ی تواند ان را برای رس�انه ها و در افکار عمومی‬ ‫زنده نگه دارد‪.‬‬ ‫من اتفاقا فک��ر م ی کنم که در م��ورد من برعکس‬ ‫است‪ .‬مثال در مورد فیلم فرزند صبح‪ ،‬در حالی که دو سال از‬ ‫فیلمبرداری گذشته بود و اجازه نداده بودند که فیلم تکمیل‬ ‫بشود‪ ،‬به محض اینکه من رفتم کانادا‪ ،‬فیلم را نفله کردند و‬ ‫به نظرم نمای��ش محدود در فجر که ب��ا نادیده گرفتن تمام‬ ‫هشدار ها و پیغام های من انجام ش��د‪ ،‬یک ابرو ریزی خیلی‬ ‫بزرگ بود‪ .‬قطعا ان کار را کسانی کردند که بنایشان درست‬ ‫کردن جنگ روانی بود نه فیلمسازی‪ .‬از نظر من فیلم فرزند‬ ‫صبح هنوز تمام نشده است‪.‬‬ ‫ولی در ظاهر اینطور به نظ�ر م ی امد که افخم ‬ ‫ی‬ ‫با این نمایش همه چی�ز را م ی بازد اما همان چند‬ ‫دقیقه صحبت ش�ما در کاخ جش�نواره توانست‬ ‫تمام جریان را به نوع دیگری بچرخاند‪.‬‬ ‫موضوع من قابل دفاع بود‪ .‬وضعیت ان قدر روشن‬ ‫بود که هیچ احتیاجی به فرصت زیاد هم نبود‪ .‬اجازه ندادند که‬ ‫جلس ه ای برگزار شود و از من خواستند که سالن را ترک کنم‬ ‫اما در همان پنج دقیقه ای که من توضیح دادم‪ ،‬موضوع ان‬ ‫قدر روشن و قابل دفاع بود که همه دیدند هر چیزی که تا ان‬ ‫زمان گفته شده یک جریان روانی بود‪.‬‬ ‫اما م ی خواستند شما را از س�الن بیرون کنند‪ ،‬در‬ ‫حالی که شما مثل ادم هایی که در میتینگ ها روی‬ ‫صندلی م ی روند و سخنرانی م ی کنند‪ ،‬توجه همه‬ ‫را جلب کردید‪.‬‬ ‫فرصت این کار را پیدا نکردن��د‪ .‬دقیقا قبل از اینکه‬ ‫تصمیم بگی رند جلس ه ای نباید باشد و من باید بیرون بروم‪ ،‬من‬ ‫چند دقیقه ای حرف زدم‪ ،‬اما به محض اینکه تصمیم مدیریت‬ ‫ان مکان بر این قرار گرفت که جلسه نم ی تواند برگزار شود‪،‬‬ ‫من هم از سالن خارج شدم‪.‬‬ ‫اما در همان پنج دقیقه همه دوربی ن ها به سمت‬ ‫شما چرخیده بود‪...‬‬ ‫عده ای این جو را درست کرده بودند که از ان هجوم‬ ‫دوربی ن ها استفاده کنند اما همان چی ز ها که از قبل ط راحی‬ ‫شده بود‪ ،‬به ضرر انها تمام شد‪.‬‬ ‫ساداتیان‪ :‬وقتی عده ای چیزی را ب رنامه ریزی م ی کنند‬ ‫و با عکس ان رو به رو م ی شون��د‪ ،‬قاعدتا واکنش هایی نشان‬ ‫م ی دهند‪ .‬این موضوع طبیعی بود‪ .‬ح��اال ایشان م ی گویند‬ ‫من ان تصویر را قبول ن��دارم‪ ،‬به هر حال مردم و مخاطب ها‬ ‫ی دارند و با‬ ‫امده اند و توقع دارند به ان شناختی ک��ه از افخم ‬ ‫ان حاشی ه های تبلیغاتی که در مورد ان فیلم وجود داشت‪ ،‬با‬ ‫کاری رو به رو شوند که قابل قبول باشد‪ ،‬وقتی نیست‪ ،‬واکنش‬ ‫نش��ان م ی دهند‪ ،‬وقت��ی واکنش نشان م ی دهن��د‪ ،‬جنجال‬ ‫م ی شود و کارگردان هم باید از خودش دفاع کند‪ .‬اما در مورد‬ ‫بحث های روشنفکری‪ ،‬به هر حال روشنفکر های ما االن یک‬ ‫هسته فوالدی دور خودشان کشیده ان��د‪ ،‬در حالی که همه‬ ‫قرار نیست یک جور فکر کنند‪ ،‬ایا جامعه حق ندارد درمورد‬ ‫انها اظهارنظر کند یا انها را نقد کند؟ ایا این فقط روشنفکر ها‬ ‫هستند که م ی توانند دیگران را نقد کنند؟ من فکر م ی کنم‬ ‫که اگر تضارب ارا پیش بیاید‪ ،‬خب بحث های فلسفی هم از‬ ‫همین جا شروع م ی شود‪ .‬خود تضارب ارا جذاب است و نباید‬ ‫از ان فرار کنیم‪.‬‬ ‫اثر هنری در حوزه عل��وم انسانی است و در حوزه علوم‬ ‫انسانی به هر حال قاعده ای نداریم‪ ،‬ه��ر کسی م ی تواند از‬ ‫منظر خودش کاری را نقد بکند و این‬ ‫خیلی هم خوب است‪ ،‬چ��ون زمینه‬ ‫تضارب ارا را فراهم م ی کند‪ .‬من فکر‬ ‫م ی کنم اگر کاری بسازم که در مورد ان‬ ‫نظری نباشد‪ ،‬خب شاید یک جایی را‬ ‫اشتباه کرده باشم‪.‬‬ ‫خوبی و پختگی ب��ه این است‬ ‫که هر کاری‪ ،‬ه��م دوستدارانی داشته‬ ‫باشد و هم مخالفانی‪ .‬در مورد همین‬ ‫اذر‪ ،‬شهدخت‪ ...،‬برخی م ی گویند چه‬ ‫اث��ر خوبی اس��ت و برخ��ی دوستش‬ ‫نداشته اند‪ .‬اگر این دو تفکر از موضوع‬ ‫خودش��ان دالیلشان را مط��رح کنند‪،‬‬ ‫م ی تواند خیلی جذاب و راهگشا باشد‪.‬‬ ‫یک وقت�ی ق�رار بود م�ا در‬ ‫این س�اختمان‪ ،‬یعن�ی دفتر‬ ‫بش�رافیلم‪ ،‬برای دیدن فیلم‬ ‫به رنگ ارغوان جمع شویم‪،‬‬ ‫اما دوس�تی که م ی خواست‬ ‫م�ن را ب�ه ای�ن نمای�ش‬ ‫دعوت کند به م�ن گفت که‬ ‫م ی خواه�د چی�زی ب�ه م�ن‬ ‫بگوید اما نه پش�ت تلف�ن‪ ،‬جو طوری ب�ود که از‬ ‫طرح موضوع با تلفن هم خودداری م ی شد‪ .‬االن‬ ‫به رنگ ارغوان از ش�بکه ‪ 4‬تلویزیون هم پخش‬ ‫م ی شود‪ ،‬چه اتفاقی افتاد که این فیلم این همه با‬ ‫مشکل رو ب ه رو شد؟‬ ‫افخمی‪ :‬من فکر م ی کنم که کال برخورد حزبی و‬ ‫به موضوع نگ��اه م ی کردند که اصال معل��وم هم نیست ان‬ ‫نگاه امنیتی چقدر درست بوده است‪ .‬نگذاشته اند که بحثی‬ ‫در بگیرد‪ .‬چهار تا ادم خبره نظر بدهند‪ ،‬در حاشیه این هشت‬ ‫سال عده زیادی از ان نخب ه ها امدند فیلم را دیده اند و تعجب‬ ‫کرده اند از اینکه چرا این فیلم در توقی��ف مانده است‪ .‬ب رای‬ ‫همین است که بعد از اینکه توقیف برداشته م ی شود‪ ،‬فیلم‬ ‫در رسانه ها و در تلویزیون به نمایش در م ی اید‪ .‬به نظر من این‬ ‫موضوع کمی به نگاه ساختاری اداره کشور ما ب ر م ی گردد‪.‬‬ ‫این توقیف البته م ی توانس�ت فیلم ش�ما را هم‬ ‫کهنه کند‪.‬‬ ‫ی ه�م برگردیم به فیل�م اذر‪،‬‬ ‫ی کم� ‬ ‫اق�ای افخم ‬ ‫همان داستان است در یک طبقه دیگر و در شرایطی‬ ‫که ان تصادفی که به نظر م ی ای��د م ی خواهد در یک حبه‬ ‫قند اتف��اق بیفتد‪ ،‬تص��ادف بین زندگ��ی امریکایی‪ ،‬زندگی‬ ‫غربی و زندگی ما‪ ،‬در این جا اتف��اق افتاده است‪ .‬یعنی دختر‬ ‫رفته و ازدواج ک��رده‪ ،‬تو سری خ��ورده و برگشت��ه‪ ،‬این را به‬ ‫مصاحب ه کننده ای گفتم که م ی خواس��ت ارتباطی بین این‬ ‫فیلم و جدایی ن��ادر از سیمین پیدا کند و م��ن در جواب او‬ ‫گفتم که اگر قرار است این فیلم شبیه چیزی باشد‪ ،‬یا دوباره‬ ‫گویی یک داستان در یک طبقه دیگر باشد‪ ،‬این شبیه یک‬ ‫حبه قند است‪.‬‬ ‫شاید نماد سینمای روشنفکری‪ ،‬فیل م های اقای‬ ‫فرهادی باش�د که بار ان بر دوش طبقه متوسط‬ ‫است‪ ،‬حاال شما در این فیلم یک حسی از دلتنگی‬ ‫را القا م ی کنید‪ ،‬چیزی که ناش�ی از رفتن از وطن‬ ‫و دلتنگ ی های بعد از ان اس�ت‪ ،‬ش�ما که مدعی‬ ‫هس�تید علیه س�ینمای روش�نفکری هستید و‬ ‫ان دلتنگ�ی و ان غربت را نش�ان‬ ‫م ی دهید‪ ،‬ش�اید نوک تی�ز حمله‬ ‫ش�ما فیل م های اصغ�ر فرهادی و‬ ‫فیلم جدایی است‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬به نظر من بهترین فیلم‬ ‫اصغر فرهادی‪ ،‬درب��اره الی است‪ ،‬بعد‬ ‫از ان من فیلم گذشته را دوست دارم‪.‬‬ ‫جدای��ی ن��ادر از سیمی��ن اصال روی‬ ‫من ان قدر ه��ا تاثی��ر نگذاشته است‬ ‫که بخواهم اگاه یا نا اگ��اه نسبت به‬ ‫ان موضع بگی��رم‪ ،‬البته جدایی نادر از‬ ‫سیمین فیلم خوبی است‪ ،‬منتها نه به‬ ‫خاطر ان موضعی که خودش دارد‪ ،‬نه‬ ‫به خاطر داستان نادر و سیمین‪ ،‬بلکه‬ ‫به خاطر داستان خدمتکار‪ ،‬به نظر من‬ ‫تازه از زمانی فیلم جذاب م ی شود که‬ ‫خدمتکار وارد داست��ان م ی شود و ما با‬ ‫مسائل او درگیر م ی شویم‪ .‬به نظر من‬ ‫مسائل نادر و سیمین قابلیت به دوش‬ ‫کشیدن بار فیلم را ندارند‪ ،‬این ها اندازه‬ ‫پرده نیستند‪ ،‬مسائلش��ان اندازه پرده‬ ‫نیست‪ ،‬ما نم ی توانیم ب��ا انها ارتباط‬ ‫برقرار کنیم‪ ،‬فکر م ی کنم کال تماشاچ��ی معمولی و سالم‬ ‫نم ی تواند با این ها ارتباط ب ر قرار کند‪ .‬ولی همه م ی توانند با‬ ‫خدمتکاری که حامله است و مجبور است ب رای حل مسائل‬ ‫مالی زندگ ی اش و به خاطر اینکه یک شوهر ب ی بته عصبی‬ ‫مزاج دارد‪ ،‬برود توی خانه مردم کار کند و کسی را که الزایمر‬ ‫دارد ‪ ،‬تر و خشک کند و بعد کتک هم بخورد و بچه اش را هم‬ ‫از دست بدهد‪ ،‬همذات پنداری کند‪.‬‬ ‫هویت سنتی او هم هست؟‬ ‫فکر نم ی کنم که هویت سنتی او ب رای تماشاچی در‬ ‫اولویت باشد‪ ،‬تماشاچی به این دلیل به او عالقه مند نم ی شود‬ ‫که او هویت سنتی دارد‪ ،‬البته تماشاچی نسبت به او موضعی‬ ‫هم نم ی گیرد‪ ،‬یعنی به هر حال درست یا نادرست‪ ،‬این ادمی‬ ‫ است که هویت مذهبی دارد‪ .‬مرجع تقلید دارد و در مورد چیزی‬ ‫که مشکوک باشد‪ ،‬سوال م ی کند‪ .‬این نه چیزی است که ما‬ ‫نسبت به ان موضع منفی داشته باشیم‪ ،‬نه مثبت‪ .‬حتی اگر‬ ‫مسلمان دو اتشه هم باشیم‪ ،‬وقتی فیلم م ی بینیم‪ ،‬م ی توانیم‬ ‫ادم ها را بفهمیم‪ .‬حتی اگر المذهب باشند‪ .‬بناب راین‪ ،‬این جنبه‬ ‫شخصیت نیست که باعث جذابیت م ی شود‪ ،‬اینکه مسائل‬ ‫واقعی دارد‪ ،‬زندگ ی اش تنگ دستان��ه است‪ ،‬مجبور است به‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫تا حدود زی��ادی هم همین کار را ب��ا این فیلم کرد‪،‬‬ ‫به هر حال م��ا در جامع ه ای زندگی م ی کنی��م که تغیی رات‬ ‫اجتماع��ی در ان به وجود م ی اید‪ .‬ای��ن تغییرهای اجتماعی‬ ‫در رفتار اجتماعی ما تاثی ر گذار است‪ .‬فیلم هایی که ‪ 20‬سال‬ ‫پیش از بهترین کار های سینمای ما بوده اند‪ ،‬اگر امروز ساخته‬ ‫شوند احتماال تا حدود زیادی متفاوت خواهند بود‪ ،‬باالخره اثر‬ ‫هنری از تحوالت جامعه منشعب است و این تحول ها روی‬ ‫اثار هنری تاثیر م ی گذارد‪.‬‬ ‫شهدخت‪ ...‬بعض ی ها گفتند که این دختری که از‬ ‫خارج برگشته است‪ ،‬همان نگار جواهریان است‬ ‫که در فیلم یک حبه قند م ی خواهد به خارج سفر‬ ‫کند‪ ،‬شما چقدر این فرض را تایید م ی کنید؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫تشکیالتی است که باعث م ی شود این همه مشکالت ب رای‬ ‫یک فیلم ایجاد شود‪ .‬فیلم مح��ل یک دعوای تشکیالتی‬ ‫م ی شود و ه��م روشنفکرها هم مخالفان انه��ا‪ ،‬کسانی که‬ ‫روشنفکر دولتی به حساب م ی ایند و ه��ر کدام تشکیالت‬ ‫خودشان را دارند‪ ،‬بر سر فیلم دعوا م ی کنند و بعد چند سال‬ ‫بعد همه فرام��وش م ی کنند که اصال دعوا ب��ر سر چه بوده‬ ‫است؟‬ ‫من فکر نم ی کنم که اصال با روشنفکری به این معنی‬ ‫که کسی بخواهد بیشتر بداند و نگاه های متفاوت به دنیا را‬ ‫بشناسد‪ ،‬مشکل��ی داشته باشم‪ ،‬بلکه مشکل��م با این است‬ ‫که برخی فکر م ی کنند دنی��ا را فهمیده اند و بهتر از دیگران‬ ‫هم فهمیده اند و م ی خواهند این فه��م را به دیگران هم القا‬ ‫کند‪ .‬بعد چون در برخی موارد در مقابل برخی افراد احساس‬ ‫عجز م ی کنند‪ ،‬شروع م ی کنند به ب��ازی تشکیالتی‪ ،‬یعنی‬ ‫برنامه ریزی م ی کنند ک��ه فالنی را تحوی��ل نگیریم‪ ،‬ب رای‬ ‫فالنی جنجال درست کنیم و مانند ان‪ ،‬این ها ادم را تشویق‬ ‫م ی کند به اینکه جنگ به راه بیندازد و بگوید شما کار خودتان‬ ‫را بکنید‪ ،‬من هم کار خودم را م ی کنم و بعد ببینم چه کسی‬ ‫به نتیجه م ی رسد‪.‬‬ ‫س�اداتیان‪ :‬دموکراسی یک سری قواعد دارد‪ ،‬جریانی‬ ‫که اکثریت را دارد‪ ،‬رهنمود هایش را اجرایی م ی کند و ان هایی‬ ‫که در اقلیت هستند‪ ،‬به نق��د م ی پردازند‪ .‬ساختار ما در ای ران‬ ‫برعکس است‪ ،‬یک اقلی��ت داریم که در قال��ب شعار های‬ ‫ایدئولوژیک فراقانونی عمل م ی کنند‪ ،‬ی��ک جریان اقلیت‬ ‫یرا ضد چیزی تشخیص م ی دهد‪ ،‬به رغم اینکه ان فیلم‬ ‫فیلم ‬ ‫مجوز گرفته است در هیات نظارت و در جشنواره یک عده ای‬ ‫در مورد ان نظر داده اند‪ ،‬یک اقلیت با قدرت م ی اید فرا قانونی‬ ‫فیلم را توقیف م ی کند‪ .‬هشت سال هم ان را توقیف م ی کند‬ ‫و بر سر ان دعوا درست م ی کن��د‪ ،‬بعد از هشت سال هم این‬ ‫فیلم اکران م ی شود و همه به هم نگاه م ی کنند و م ی گویند‬ ‫این دعوای هفت‪ ،‬هشت ساله بر سر این فیلم‪ ،‬کجای ماجرا‬ ‫است که م��ا ان را نم ی فهمی��م‪ .‬بعد وقتی نگ��اه م ی کنیم‬ ‫م ی بینیم ان هایی که در اقلیت بوده اند‪ ،‬با یک عینک امنیتی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫خاطر حل مسائ��ل مال ی اش خدمتک��ار ادم هایی بشود که‬ ‫خودشان نم ی دانند مسائلشان چیس��ت‪ ،‬دردشان چیست‪،‬‬ ‫نه سیمی��ن م ی داند چ��را م ی خواهد برود‪ ،‬نه ن��ادر م ی داند‬ ‫که چرا م ی خواهد بماند‪ .‬ان ادم ه��ا‪ ،‬ادم های مهم و جذابی‬ ‫نیستند‪ ،‬محور اصلی فیلم خدمتکاری است که مجبور است‬ ‫ب رای این ادم ها ک��ار کند و بعد تازه بچ��ه اش را هم از دست‬ ‫م ی دهد‪ .‬بناب ر این فیلم به نظر من داستان مهاجرت نیست‪،‬‬ ‫اما اینکه فیلم خواسته است که داستان مهاجرات باشد یا نه‬ ‫را نم ی دانم‪.‬‬ ‫شاید کسانی که به این فیلم اسکار دادند بیشتر‬ ‫موضوع مهاجرت را م د نظر داشته اند‪.‬‬ ‫بل��ه‪ ،‬البته مسائ��ل مربوط ب��ه اسک��ار خیلی بار‬ ‫سیاسی داش��ت‪ ،‬از اول وقتی ب رای جشن��واره ب رلین دعوت‬ ‫شد و صندلی جعفر پناهی را انجا خال��ی نگه داشته بودند‪،‬‬ ‫معلوم بود که قضاوت های چنین جشنواره ای قضاوت های‬ ‫سینمایی و هنری نم ی تواند باشد‪ .‬اینجا جریان های دیگری‪،‬‬ ‫جریان های سیاسی و تشکیالت��ی درست به همان معنایی‬ ‫که م ی گوییم روشنفکری در ای ران تشکیالتی شده‪ ،‬هستند‪.‬‬ ‫اصال جشنواره های اروپای��ی به خصوص کن و ب رلین‪ ،‬در ‪10‬‬ ‫سال اخیر تا ح��دود زیادی ارزش سینمایی خ��ود را از دست‬ ‫داده اند‪ ،‬البته قبال هم ارزش سینمایی چندانی نداشته اند اما‬ ‫اخی را خیلی بیشتر تشکیالتی شده اند‪.‬‬ ‫من شوخی م ی ک��ردم و م ی گفت��م که ما ب��ا رویکرد‬ ‫خودمان موفق شدی��م جشنواره های کن و ب رلی��ن و بعد از‬ ‫ان جشنواره اسکار را هم از رویکرد سینمای ی اش جدا کنیم‪.‬‬ ‫در چنی�ن فضای�ی ک�ه در فیلم ش�ما هس�ت‪،‬‬ ‫النگ ش�ات هایی هم دارید‪ ،‬رنگ خ�وب با حس‬ ‫خوب تنهایی متفکرانه‪ ،‬چقدر این جذابی ت های‬ ‫بصری به داستان مربوط بوده است؟‬ ‫باالخره جذابی ت های بصری معنی ندارد مگر اینکه‬ ‫در ارتباط با داستان باشد‪ ،‬یعنی اگر شما نیاز داشته باشید یک‬ ‫پاییز را نش��ان بدهید‪ ،‬باید از برگ ری��زان النگ شات داشته‬ ‫باشید و النگ شات خوب هم داشته باشید‪.‬‬ ‫فیلمب�رداری النگ ش�ات های ش�ما در ش�رایط‬ ‫سختی هم باید انجام شده باشد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬اما در ارتباط با داستان است‪ .‬یعنی فکر کردم که‬ ‫این تصوی ر ها باید این طور باشد و در ان فضا قرار داشته باشد‪.‬‬ ‫بعد از اینکه به ایران برگش�تید‪ ،‬چق�در جامعه را‬ ‫متفاوت از روزی که رفتید دیدید؟‬ ‫این سالخوردگ��ی و رفتن به سم��ت سالخوردگی‬ ‫باعث م ی شود که ادم فکر کند انگار م��ردم دیگر ان قدر ها‬ ‫عصبانی نیستن��د‪ .‬کمی با تحمل تر شده ان��د و به نظرم ما‬ ‫یک دوره بحران��ی را پشت سر گذاشته ای��م‪ ،‬چیزی که این‬ ‫روزها فراموش شده این است که اقای خاتمی بین سال های‬ ‫‪ 76‬تا ‪ 84‬ای رانی را اداره کرد که به شکل خط رناکی جوان بود‪،‬‬ ‫ای رانی که م ی توانست حتی به دام جنگ داخلی بیفتد‪ .‬ب رای‬ ‫اینکه جمعیت جوان از هر دو طرف خیلی پ ر شور و هیجان‬ ‫و تا حدودی کم تر با فکر‪ ،‬اماده جنگ بودند‪ ،‬من فکر م ی کنم‬ ‫که در ان دوره اقای خاتمی کشور را به خوبی اداره کرد؛ ب رای‬ ‫اینکه خطری وجود داشت که چ��ون پیش نیامد حاال دیگر‬ ‫کم تر خط ر ناک تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ش�ما ماج�رای ک�وی دانش�گاه را ی�ک نش�انه‬ ‫م ی دانید؟‬ ‫بله‪ ،‬مجموع حوادث از ‪ 18‬تیر تا جریان های بعدی‪،‬‬ ‫البته مورد سرزنش همان جمعیت جوان هم بود‪ ،‬بعد هم که‬ ‫در انتخابات بعدی شرکت نکردن��د و دیدند که چه بالیی به‬ ‫سرشان امد اما در ان دوره هشت سال��ه با وجود اینکه اقای‬ ‫خاتمی مدام به سازشک��اری و چی ز های دیگر متهم م ی شد‪،‬‬ ‫ولی کشور را به خوبی اداره کرد‪ .‬ان ه��م در دورانی که اداره‬ ‫کشور خیلی سخت بود‪.‬‬ ‫دولت اقای روحانی را چطور م ی بینید؟‬ ‫دولت روحانی در یک سال گذشته بیشتر مشغول‬ ‫حل مشکالت اقتصادی و گذشت��ن از گردنه تحریم ها بوده‬ ‫است‪ .‬م ی شود فهمید و با او همدلی کرد که خیلی روی مساله‬ ‫هسته ای تمرکز پی دا کرده و باید از این مرحله عبور کند‪ ،‬چون‬ ‫به نظر م ی رسد که بدون حل پرونده هسته ای هم م ی شود‬ ‫کشور را به خوبی اداره کرد‪.‬‬ ‫نسل جوان را چطور م ی بینید؟ جامعه جوانی که‬ ‫االن گرایش اصالحاتی دارد‪ ،‬م ی تواند از روحانی‬ ‫عبور کند؟‬ ‫من فکر م ی کنم که اصالح طلب ها در ‪ 10‬سال اخیر‬ ‫تا حدود زیادی ضعیف شده اند و این توان را ندارند که از اقای‬ ‫روحانی عبور بکنند‪.‬‬ ‫ساداتیان‪ :‬البته جامعه و همین نسل جوان مطالباتی‬ ‫دارد که اگر حاکمیت ب��ه ان پاسخ ندهد ه��م بعید به نظر‬ ‫م ی رسد کاری بکند ام��ا سرخورده خواهد ش��د‪ .‬دولت اقای‬ ‫روحانی اگر حداقل ها را پاسخ دهد‪ ،‬م ی تواند حمایت هایی را‬ ‫هم داشته باشد‪ .‬مشکل این است که دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫می راثی از نقدیگی ب��ه جا گذاشته است‪ ،‬اق��ای احمدی نژاد‬ ‫نقدینگ��ی را از ‪ 80‬هزار میلیارد تومان ب��ه ‪ 540‬هزار میلیارد‬ ‫تومان رساند‪ ،‬یعنی حدود ‪ 460‬هزار میلیاد تومان پول اضافه‪،‬‬ ‫یعنی شما بخشی از جامعه را به حجمی از پول های باداورده‬ ‫رسانده اید که حاال انها م ی خواهند از نعمت این پول ها بهره‬ ‫بب رند‪ ،‬بعد ه ر کاری که م ی خواهند بکنند با در بسته رو به رو‬ ‫م ی شوند‪ .‬نسل جوان باالخره یک حداقل هایی را م ی خواهد‬ ‫که باید تامین شود‪.‬‬ ‫اق�ای افخمی! در م�ورد اصالح طلب ه�ا چه فکر‬ ‫م ی کنید‪ ،‬ایا به نظر شما تغییر کرده اند؟‬ ‫من فکر نم ی کنم که تغییر کرده باشند و به همین‬ ‫دلیل هم هست که م ی گویم ضعیف شده اند‪ .‬اعتماد زیادی‬ ‫از طرف مردم به انها وجود ندارد‪ ،‬اشتباه استراتژیک انتخاب‬ ‫معین باعث این موضع شده اس��ت‪ ،‬تمام ضربه هایی که در‬ ‫هشت سال احمدی ن��ژاد خورده ایم به دلیل همان اشتباهی‬ ‫بود ک��ه جبهه مشارکت مرتک��ب و معین را ب��ه جای اقای‬ ‫کروبی معرفی کرد‪.‬‬ ‫حاال فکر م ی کنید افخم ی که تا اینجا رس�یده از‬ ‫این به بعد تغییر خواهد کرد؟‬ ‫من فکر نم ی کنم که تا اینجا هم تغییری کرده باشم‪.‬‬ ‫بیشتر تصویری که دیگران سعی م ی کردن��د از من بسازند‬ ‫تغییر کرده است‪ ،‬به خصوص در این اواخر‪ ،‬در این چند سال‬ ‫اخیر بعد از برگشتن من از کان��ادا‪ ،‬احساس کردم باید خیلی‬ ‫صریح تر اظهار نظر کرد که نش��ود ان را مصادره کرد؛ وگرنه‬ ‫انچه در ذهنم بوده تغییر نکرده‪.‬‬ ‫حاال باید افخم�ی را چگونه ش�ناخت‪ ،‬ایا ش�ما‬ ‫اصالح طلب هستید یا محافظه کار؟‬ ‫من همان موقع ه��م که در مجلس ب��ودم خودم‬ ‫را محافظه کار م ی دانستم‪ ،‬به این معن��ی که فکر م ی کنم‬ ‫تغیی رات باید با ارامش و سرعت کم انجام شود‪ .‬اما حاال خودم‬ ‫را جزو دا رو دسته سی د مرتض ی اوینی م ی دانم‪ ،‬یعنی کسان ی که‬ ‫در معرض اتهام فاشیست بودن هستند‪.‬‬ ‫این موضوع فاشیسم هم چیز جالبی است‪ ،‬شما‬ ‫یک بار روشنفک ر ها را به این موضوع متهم کرده‬ ‫بودید که مخالفان خود را فاشیست م ی خوانند‪.‬‬ ‫فاشیست بودن در ای ران تفسی ر های مختلفی دارد‪،‬‬ ‫فاالنژ هم م ی گویند‪ ،‬فاشیست هم م ی گویند‪ ،‬من نم ی خ واهم‬ ‫این برچسب را بپذیرم‪ .‬منظورم این است که گروه ها و افرادی‬ ‫هستند که تک افتاده اند و ان روشنفکر هایی که گفتم‪ ،‬چون‬ ‫نم ی توانند انها را در هیچ دسته و گروهی جا بدهند‪ ،‬به انها‬ ‫اتهام فاشیست بودن م ی زنند و انها را با این برچسب خطاب‬ ‫م ی کنند‪ .‬مثال اگ��ر دکتر داوری (اردکان��ی) فاشیست است‪،‬‬ ‫من هم هستم‪ .‬دکتر داوری همان قدر ادم خاصی است که‬ ‫سی د مرتضی هس��ت‪ .‬اگر اینها با ه��م م ی نشستند و حرف‬ ‫م ی زدند‪ ،‬شاید خیلی مشابهت ها و خیل��ی تفاوت ها با هم‬ ‫داشتند اما به هر حال در یک سیستم با هم قرار نم ی گرفتند‪.‬‬ ‫ی دوست نداشت��ه باشند در گروه یا دسته ای‬ ‫شاید اصال برخ ‬ ‫قرار بگیرند و ممکن اس��ت از نظر فکری هم مشربی شبیه‬ ‫هم داشته باشته باشند‪ ،‬اما به هر حال اینکه در دسته ای قرار‬ ‫نم ی گی رند‪ ،‬م ی تواند باعث نگرانی شود‪ ،‬به همین دلیل برخی‬ ‫از این عن��وان فاشیست به عنوان یک ج��ور چماق کالمی‬ ‫ استفاده م ی کنند‪ .‬از این نظر بله من هم فاشیست هستم‪.‬‬ ‫به نظر م ی اید ابشخور تفکر شما هم در فلسفه‪،‬‬ ‫ان مسیر فلس�فه کلی یا ایدالیستی است که از‬ ‫افالطون شروع م ی شود و نماینده های ان بیشتر‬ ‫دکارت و کانت و هایدگر هستند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬به فلسفه عالق��ه دارم‪ ،‬بین فلسفه تحلیلی و‬ ‫فلسفه کانتی هم به فلسفه کانتی عالقه دارم‪ .‬همان چیزی‬ ‫که به ان فلسفه المانی م ی گویند‪ .‬منتها یک موضوع دیگر‬ ‫هم ب رای اینکه مطلب را روشن کنم‪ ،‬اشاره م ی کنم‪ .‬مترجم‬ ‫متون هایدگر‪ ،‬هانری کربن است؛ ادم هایی مثل سارتر‪ ،‬کربن‬ ‫را خوانده اند که ب ا هایدگر اشنا شده اند‪ ،‬بعد خود کربن در ای ران‬ ‫در کالس درس عالم��ه طباطبایی شرک��ت م ی کرد و بعد‬ ‫هم که از او پرسیدند‪ ،‬گفت هایدگر ب��رای من یک موضوع‬ ‫تمام شده است و گفت که هم��ه فلسفه پدیدارشناسی ذیل‬ ‫فلسفه اشراق قرار م ی گیرد‪ ،‬بناب راین در فضای ای ران‪ ،‬وقتی‬ ‫م ی گویم جزو دا رو دسته سی د مرتضی اوینی هستم‪ ،‬ب رای این‬ ‫است که او از مستند اشراقی حرف م ی زد و ان را ذیل فلسفه‬ ‫اشراق م ی دانست‪ .‬م ی دانست که کربن پدیدار شناسی را ذیل‬ ‫اشراق م ی دانست‪ ،‬ترجیح م ی دهم انگ هایدگیرین نخورم‪.‬‬ ‫اگر کربن ب��ا ان سواد م ی اید جلوی عالم��ه طباطبایی زانو‬ ‫یزند و م ی گوید که من از هایدگر عبور کرده ام‪ ،‬نم ی خواهم‬ ‫م ‬ ‫این اتفاق ب رای من هم بیفتد‪ .‬البته اگر بتوانم به انداز ه او سواد‬ ‫داشته باشم‪.‬‬ ‫اقای افخمی این رابطه ارگانیکی که میان برخی‬ ‫روش�نفکران دین�ی و عرف�ی ب�ا اصلاح طلبان‬ ‫هس�ت‪ ،‬ش�ما را که ذاتا با این تیپ روشنفکران‬ ‫مشکل دارید در سال هایی که با اصالح طلبان کار‬ ‫م ی کردید ازار نداد؟‬ ‫چرا اتفاقا از این زاوی��ه خیلی مشکل داشتم با این‬ ‫گروه از روشنفکران و این موضوع مر ا ازار م ی داد‪.‬‬ ‫اق�ای س�اداتیان! مش�رب ش�ما بیش�تر ب�ه‬ ‫اصالح طلب ها نزدیک است‪ ،‬این پال س هایی که‬ ‫از روشنفک ر ها پس از اکران فیلم دریافت کرده اید‪،‬‬ ‫شما را اذیت نم ی کند؟‬ ‫من البته قبال هم تاکید کرده ام که مبنای همکاری‬ ‫من با کارگردان ها قصه است؛ وقتی وارد قصه م ی شویم‪ .‬اما‬ ‫اینکه اقای افخمی را انتخاب کرده ام به مبنای فکری ربطی‬ ‫ندارد‪ ،‬من اقای افخمی را به سه دلیل انتخاب کرده ام‪ .‬قصه‬ ‫است که ب رای من جذاب است‪ ،‬ب رای اینکه این بار را به مقصد‬ ‫برسانیم‪ ،‬درصدش اقای افخمی و بعد باقی دوستان هستند‪.‬‬ ‫قصه یک قص��ه مصلحانه است‪ ،‬در م��ورد مهاجرت است‪.‬‬ ‫خیلی از ای ران ی هایی که رفته اند‪ ،‬موفق بوده اند‪ ،‬لزوما این طور‬ ‫نیست که هر کس رفته است‪ ،‬دچار مشکل شده باشد‪ ،‬خیلی‬ ‫از اینها هم وقتی رفته ان��د‪ ،‬خیلی موفق شده اند‪ .‬اما برخی از‬ ‫اینها هم دچار مشکل شده اند‪ ،‬یک عده ای هم قربانی شده اند‬ ‫و نتوانسته اند خودشان را تطبیق بدهند‪ .‬حاال دست بر قضا‬ ‫ما در این داستان نقاط منفی را پرداخته ایم‪ .‬در یک قصه دیگر‬ ‫ممکن است به موضوعات مثبت بپردازیم‪ ،‬ممکن است قصه‬ ‫دیگری پی دا بشود که به موضوع به چشم خوبی پرداخته باشد‬ ‫و قصه خوبی هم باشد و امکان کار ان فراهم شود‪.‬‬ ‫یعن�ی ش�ما ب ه دنب�ال ه م داس�تانی محتوای�ی‬ ‫نیستید؟‬ ‫من حدی انتخاب نکرده ام‪ ،‬وقتی موضوعی به دست‬ ‫من م ی رسد من این را نگاه م ی کنم که ان موضوع چقدر به‬ ‫فرهنگ‬ ‫درد جامعه م ی خورد‪ ،‬چقدر پرداختن به ان م ی تواند ب رای کشور‬ ‫مفید باشد‪ ،‬زمانی شاید فیلم های جنگی ب رای کشور الزم بوده‬ ‫است‪ ،‬حاال زمانی شاید نقد اجتماع��ی الزم باشد‪ .‬هر زمانی‬ ‫ضرورت جامعه تغییر م ی کند و باید ب ر اساس ان حرکت کنیم‬ ‫و کمک کنیم که موضوعات مختلف در جامعه طرح شود‪.‬‬ ‫اق�ای افخمی! ش�ما معتقد هس�تید ک�ه تغییر‬ ‫نکرده اید‪ ،‬اما سمبل این تغییر خانم شیرمحمدی‬ ‫اس�ت که قبل از این س�ابقه ب�ازی در مثال فیلم‬ ‫«مالقات با طوطی» را دارد و بعد رس�یده به اینجا‬ ‫و این نقش‪ .‬در این فیلم هم به تش�تت هایی در‬ ‫زندگی اشاره شده اس�ت‪ ،‬نگاه شما به مهاجرت‪،‬‬ ‫از طرف دیگر ان درگیری ها با خانواده و فرزندان‪،‬‬ ‫چطور شد که شما به اینجا رسیدید؟‬ ‫همان طور که گفتم ممکن است از این به بعد هم‬ ‫بر خالف انتظار شما فیلم هایی بسازم که مورد عالقه بچه ها‬ ‫و نوجوان ها باشد‪ ،‬من ی��ک پسر پنج سال��ه دارم که از من‬ ‫م ی خواهد فیلمی بسازم ک��ه در ان تفنگ و تانک و ماشین‬ ‫داشته باشد‪ .‬بعد هم گفت که من باید در ان فیلم بازی کنم‪.‬‬ ‫من داستان پرداز و داستانگو هستم‪ ،‬این مالیمتی که‬ ‫در داستان اذر‪ ،‬شهدخت‪ ...‬م ی بینید مالیمتی است که از مایه‬ ‫داستان مرجان شیرمحمدی م ی ای��د‪ .‬من تالش کرده ام که‬ ‫این مالیمت را خ راب نکنم‪ .‬چون به طور کلی خود من از این‬ ‫مایه ها تند تر هستم‪ ،‬قصه های خود من تا حدود زیادی تند تر‬ ‫هستند و اصال ب ی عاطفه تر‪ ،‬کم تر احساسی‪ ،‬کم تر مالیم و با‬ ‫مایه های نوستالژیک است‪.‬‬ ‫کار کردن با مهدی فخی�م زاده در این کار چطور‬ ‫بود؟ به هر حال او کارگردان اس�ت و کار کردن با‬ ‫او شاید س�خت تر باش�د‪ .‬ضمن انکه بازی او را‬ ‫خیل ی ها پس�ندیدند‪ .‬چقدر از این ب�ازی حاصل‬ ‫خواست و نگاه و هدایت شما بود؟‬ ‫پس قبول دارید بخشی از از بازیگ ر ها از پ س انداز‬ ‫خودش�ان اس�تفاده م ی کنند‪ ،‬یعنی ش�ما نشان‬ ‫نم ی دهید ک�ه کاراکت�ر گوه�ر خیراندیش رفته‬ ‫در فیلم ی ب�ازی کرده اس�ت و در س�ینما موفق‬ ‫شده اس�ت‪ ،‬ش�ما فقط این را تعریف م ی کنید و‬ ‫مخاطب هم به دلی�ل اعتبارهای قبل�ی این را از‬ ‫شما م ی پذیرد‪.‬‬ ‫به خاطر اینک��ه داستان این نیس��ت‪ ،‬داستان این‬ ‫نیست که این ادم چطور محبوب ش��ده‪ ،‬بلکه داستان این‬ ‫است که این ادم محب��وب شده است و ای��ن موضوع روی‬ ‫زندگ ی اش تاثیر گذاشته‪ ،‬زنی که هیچ سابقه بازی نداشته در‬ ‫اولین فیلمی که بازی کرده است موفقیتی به دست اورده که‬ ‫از شوهرش جلو افتاده است‪ .‬داستان این نیست که او چطور‬ ‫معروف شده‪ ،‬نم ی خواهم در صحنه ای نشان بدهم که چطور‬ ‫شد شهدخت در بازی درخشید‪ ،‬تماشاچ��ی انتظار ندارد که‬ ‫چنین چیزی را ببیند‪ .‬این داستان را از روال منطقی خودش‬ ‫خارج م ی کند‪.‬‬ ‫مانی پسر اقای (نعم��ت) حقیقی است و از بیست‬ ‫و پنج سالگی م ی امد سر فیلمبرداری ک��ار روز فرشته و تازه‬ ‫از کانادا امده بود و بعد هم دوب��اره برگشت‪ .‬ما با هم شوخی‬ ‫داشتیم‪ ،‬کل ک��ل داشتیم‪ ،‬اختالف نظر زی��ادی داشته ایم و‬ ‫این سوال ها را باید از مرج��ان بپرسید‪ ،‬ب رای اینکه‬ ‫مرجان این فیلم را نوشته است و او دوست داشت که این حال‬ ‫و هوا در داستان باشد‪.‬‬ ‫بعض ی ها هم گفتند که مثال چرا شخصیت رامبد‬ ‫جوان‪ ،‬سفالگر اس�ت‪ .‬این کار را ایرانی‪-‬شعاری‬ ‫نم ی کند؟‬ ‫من فکر م ی کنم که ان رگ ای رانی و سنتی را مرجان‬ ‫به داستان داده است و من ان داست��ان را فیلم کرده ام‪ .‬فکر‬ ‫م ی کنم که اینها به هر حال اگاهانه بوده است‪ .‬دوست داشته‬ ‫است که حال و ه��وای سفال و خاک و چی��زی که از خاک‬ ‫ساخته م ی شود را در داستان داشته باش��د‪ ،‬در واقع چیزی از‬ ‫دماوند در داستان داشته باشد‪.‬‬ ‫من وقتی داستانی را انتخاب م ی کنم‪ ،‬فکر م ی کنم که‬ ‫باید به ان داستان وفادار بمانم‪ ،‬اقتباس ازاد به نظر من معنی‬ ‫ندارد‪ ،‬من فکر م ی کنم که در داستان باشد‪ .‬باید به هر عنصری‬ ‫که دیده شده است وفا دار بود چ��ون هر تغییر جزئی در روند‬ ‫داستان م ی تواند موثر باشد‪ .‬وقتی یک داستان را م ی پسندیم‪،‬‬ ‫یعنی روحیه ان داستان را پسندیده ایم‪ ،‬هر عنصری که تغییر‬ ‫کند‪ ،‬روحیه داستان تغییر م ی کند‪ ،‬مثال خاک و سفال را اگر با‬ ‫ تراشکاری عوض کنیم‪ ،‬روحیه داستان تغییر م ی کند‪ ،‬البته‬ ‫به قول شما ممکن است که جوان پسند تر بشود اما تغیی راتی‬ ‫در کل داستان ایجاد م ی کند که این مطلوب نیست‪.‬‬ ‫اقای افخمی معروف است به اینکه خیلی راحت‬ ‫کار ها را رها م ی کند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬من وقتی کاری خسته ام کند‪ ،‬رهایش م ی کنم‪.‬‬ ‫اگر فکر کنم که کار ب رایم لطفی ندارد ان را رها م ی کنم‪ .‬مثال‬ ‫یک جایی در دیالوگ همین فیلم م ی گوید که سبزی های‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫فکر م ی کنم با مان�ی حقیقی ه�م از نظر فکری‬ ‫اش�تراک نظری نداشته باش�ید‪ .‬چطور او حاضر‬ ‫شد که در این کار بازی کند؟‬ ‫فضای فیل�م خیل�ی ایده الی نیس�ت؟ ایا خیلی‬ ‫خودش را جدا از جامعه نکرده؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫اقای فخی مزاده در این فیلم خیلی زیاد کار خودش‬ ‫را کرده است‪ ،‬او به هر حال ادم بسی��ار باتجربه ای است که‬ ‫هم کار های زیادی ساخته و هم کارهای زیادی را بازی کرده‬ ‫است‪ .‬من فکر م ی کنم که یکی از زرنگ ی های کارگردان این‬ ‫است که وقتی کسی کارش را خ��وب انجام م ی دهد بگذارد‬ ‫او به همان شیوه خودش کارش را انجام بدهد‪ .‬چون اگر قرار‬ ‫باشد در همه فیلم اقتدار کارگ��ردان حاکم باشد‪ ،‬همه فیلم‬ ‫شبیه یک نفر م ی شود‪ ،‬یعنی اگر من بخواهم همه بازیگر ها‬ ‫را همان طوری اداره کنم ک��ه از پیش نقشه اش را کشیده ام‪،‬‬ ‫همه فیلم همان طور یک نواخت م ی ش��ود و این خوشایند‬ ‫هم نیست‪ ،‬بعض ی ها ممک��ن است این را تاثی��ر تالیفی و‬ ‫هنرمندانه به حساب بیاورند اما من به این ها معتقد نیستم‪.‬‬ ‫البته من اماده هستم ب��رای بازیگری که نات��وان باشد و از‬ ‫خودش تخیلی در مورد نقش نداشته باشد‪ ،‬تمام جزئیات کار‬ ‫را مشخص کنم و همه چیز را ط راحی کنم اما خوشبختانه در‬ ‫این فیلم هی چ کدام از بازیگرها این طور نبوده اند‪ .‬در این کار‬ ‫حتی نقش های فرعی بازیگرهای خیل��ی خوبی بودند‪ ،‬هر‬ ‫کدام در هر لحظه ای که فرصت م ی کردند بازی خودشان را که‬ ‫خودشان ط راحی کرده بودند ارائه م ی کردند؛ ولی از همه بهتر‬ ‫فکر م ی کنم فخی مزاده بود که خیلی با هوشیاری فهمید که‬ ‫نقش را باید چطور بازی کند و با چه جور دقتی در واقع گرایی‬ ‫اجرا کند‪ ،‬مبالغه های معمول بازیگری را به کار نگیرد و البته‬ ‫کار سخت و به نظر خودش ترسناک��ی هم م ی کرد‪ .‬البته از‬ ‫وقتی که شروع کرد‪ ،‬گفت خودم فهمیدم که چطور باید بازی‬ ‫کنم‪ ،‬من دیگر خیالم راحت شد و دیگر نشستم به نگاه کردن‬ ‫کار او در فیلم‪ .‬کار شد همان افتاب امد دلیل افتاب‪ .‬در حالی‬ ‫که روز اول کار فخی مزاده نگران بود و م ی گفت که من اصال‬ ‫کار نم ی کنم‪.‬‬ ‫س�اداتیان‪ :‬در روزه��ای اول ک��ار اق��ای فخیم زاده‬ ‫خیلی عصبی بود و اصال یک بار ام��د به من گفت که من‬ ‫نم ی خواهم بازی کن��م‪ ،‬درواقع در روز ه��ای اول کار کمی‬ ‫متشنج بود‪.‬‬ ‫همدیگر را قبول نداشته ایم‪ ،‬به هم متلک م ی گفتیم و این تا‬ ‫همین االن هم ادامه پیدا کرده است‪ .‬من البته این قدر ها با‬ ‫مانی اختالف سن ندارم که بگویم جای پدر او هستم‪ ،‬همین‬ ‫باعث م ی شود که او من را یک دوست ب��ه حساب بیاورد و‬ ‫بتواند ه ر چه دوست دارد بگوید‪ ،‬خواه با من بگو مگو هم بکند‪،‬‬ ‫من هم این را م ی پذیرم و او را تحویل م ی گیرم و برخی مواقع‬ ‫هم یک جواب هایی ب��ه او م ی دهم و در مجموع از پس هم‬ ‫ب ر م ی اییم‪.‬البته مانی روشنفکر تشکیالتی نیست‪ ،‬روشنفکر‬ ‫به معنی درست و خوبش هست‪ ،‬ادمی که ممکن است با من‬ ‫اختالف نظر داشته باشد اما وقتی فیلم من را بازی م ی کند‪،‬‬ ‫فیلم من را بازی م ی کند‪ .‬مانی حتی گفت که من فیلمنامه را‬ ‫تا اخر نخوانده ام و این موضوع ب رایم مهم نیست‪ ،‬من تنها ان‬ ‫سکانسی که قرار است در ان بازی کنم را خوانده ام و همان‬ ‫را هم کار م ی کنم‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫انجا طعم اینجا را پیدا نم ی کند‪ ،‬بعد خواهرش م ی گوید که‬ ‫به خاطر خاک است‪ ،‬م ی گوید که تخم سب��زی را ببرد‪ ،‬بعد‬ ‫م ی گوید که خ��اک را هم باید ببریم‪ ،‬م ی گوی��د که خاک با‬ ‫خاک فرق م ی کند‪ ،‬بع��د این باعث م ی ش��ود که شهدخت‬ ‫نگران شوهرش بش��ود‪ ،‬اسم خ��اک که م ی ای��د او نگران‬ ‫م ی شود ک��ه شوهرش قرص های��ش را خورده اس��ت یا نه‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم که اینها در داست��ان مرجان با فکر نوشته‬ ‫شده است‪ ،‬منظورش این است که ای��ران با همه جای دنیا‬ ‫فرق م ی کند‪ ،‬خاک ما با همه ج��ای دیگر دنیا فرق م ی کند‪،‬‬ ‫دماوند ما با همه کوه های دیگر دنیا ف��رق م ی کند‪ ،‬به نظر‬ ‫من اینها اجزای شعری داستان است و وقتی ادم ان داستان‬ ‫را به سینما منتق��ل م ی کند‪ ،‬باید مراقب باش��د که این اجزا‬ ‫صدمه نخورد‪.‬‬ ‫با همه این اوصاف شما از جشنواره راضی بودید‪،‬‬ ‫با همه این حرف ها که در مورد تشکیالتی بودن‬ ‫و اینها زدید؟‬ ‫بله‪ ،‬من از جشنواره راضی بودم‪ ،‬البته یک عده ای در‬ ‫همه جشنواره ها و احتماال در جشنواره خودمان هم هستند‬ ‫که به دنبال جوسازی هستن��د‪ .‬گروه بزرگ��ی از اینها اصال‬ ‫نم ی دانند که از چه چیزی متاثر هستند‪ ،‬این هم به خصوص‬ ‫در فضای برج می�لاد اتف��اق م ی افتد‪ .‬البته اینه��ا که فکر‬ ‫م ی کنند در ان فضا م ی توانند منشا اثر باشند‪ ،‬هنوز ان قدر‬ ‫جوان هستند که نم ی دانند که خیلی کم خوانده اند‪ ،‬خیلی‬ ‫کمتر از انکه باید خوانده اند و دیده اند و اصال در هیچ موردی‬ ‫نم ی توانند منبع اثر باشند‪.‬‬ ‫شاید بتوان گفت که تماش�اگران جشنواره ای ما‬ ‫ان قدر ها هم باکیفیت نیستند‪.‬‬ ‫این موضوع عمومیت دارد و در همه جشنواره ها هم‬ ‫هست‪ ،‬این طور نیست که فکر کنیم مثال همه کسانی که‬ ‫به کن م ی روند مخاطب هایشان باکیفیت هستند‪ .‬خیل ی ها‬ ‫م ی ایند که همه فیلم ه��ای سال را در ک��ن ببینید‪ ،‬اما من‬ ‫یادم هست که اولی ن باری که کن رفته بودم‪ ،‬یک کارگردان‬ ‫جوان امریکای��ی را دیدم که از فیلم��ش تعریف زیادی شده‬ ‫بود‪ ،‬از من پرسید که ان فیلمش را دی��ده ام یا نه‪ ،‬من گفتم‬ ‫که متاسفانه فرصت نک��رده ام در جشنواره فیل��م را ببینم‪،‬‬ ‫او به من گف��ت که اتفاقا خ��وب کاری ک��رده ای چون کن‬ ‫گفت وگو با یک منتقد درباره فیلم «اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگران»‬ ‫افخمی حیفاست!‬ ‫فیلم جدید اقای افخمی‪ ،‬نقد های مثبت و منفی‬ ‫زیادی را به همراه داشته است‪ ،‬نظر شما در مورد‬ ‫«اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگران» چیست؟‬ ‫اینکه من بگویم این فیلم را دوست دارم یا دوست‬ ‫ندارم باعث نم ی شود که ان فیلم خوب یا بد ارزیابی شود و‬ ‫تاثیری هم بر ان فیلم نخواهد داشت‪ .‬من فکر م ی کنم که‬ ‫در یک نگاه کلی این فیلم چیزی نیست که بتواند مشکلی‬ ‫را از سینمای ما حل کند‪.‬‬ ‫منظور شما از این حرف چیست؟‬ ‫اقای افخمی از مع��دود کارگردان هایی است که‬ ‫فیلم ساختن را بلد است‪ ،‬در واقع فیلم هایی که او م ی سازد‬ ‫خیلی ب��ه سینما نزدیک اس��ت‪ .‬از طرف دیگ��ر‪ ،‬یک نگاه‬ ‫تجربه گرا دارد و شخصیتی است که م ی تواند طی ف هایی از‬ ‫مخاطبان را به سینما بکشاند‪ .‬در واقع او م ی تواند در سینما‬ ‫به معنای واقع ی اش کار کند و فیلم بسازد‪ .‬خیلی از کار های‬ ‫قبلی او به وی��ژه فیلم هایی مثل «شوک��ران» این موضوع‬ ‫را به ما نشان داده اس��ت‪ .‬چون او سینم��ا را خوب اموخته‬ ‫است و م ی تواند فیلم هایی بسازد که تولید در انها نهادینه‬ ‫شده باشد‪ .‬فیلم های اپارتمان��ی و فیلم هایی را که ساخت‬ ‫سرراستی دارد‪ ،‬خیل ی ها م ی توانند بسازن��د‪ .‬البته این طور‬ ‫فیلم ها هم مورد نیاز مخاطب های ماست و ببیننده هم دارد‬ ‫اما به نظر من واقعا حیف است که کسی مانند افخمی که‬ ‫م ی تواند نوع دیگری از کار ها را هم بسازد‪ ،‬به سراغ ساخت‬ ‫این چنین فیلم هایی برود‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫«اذر‪ ،‬ش�هدخت‪ ،‬پروی�ز و دیگ�ران»‪ ،‬ب�ه‬ ‫س�ینمای ایران کمکی نم ی کند‪ .‬این نظر کلی‬ ‫جلی�ل اکبری صحت اس�ت ک�ه در نق�د فیلم‬ ‫دوس�ت ندارد نظرش را ب ه صراح�ت اظهار کند‬ ‫اما وقتی بحث را به کلیات م ی برد هم م ی ش�ود‬ ‫فهمید که انتظار بیش�تری از فیلم اخر بهروز‬ ‫افخمی داشته است‪ .‬او م ی گوید‪ ،‬اگر این فیلم‪،‬‬ ‫فیلم دوم فیلمساز بود‪ ،‬م ی توانست عالی باشد‪.‬‬ ‫به هر حال او معتقد است که کارگردان هایی مثل‬ ‫افخمی باید از ظرفی ت هایشان بیشتر استفاده‬ ‫کنند و به سراغ کار های بزرگی بروند که سینمای‬ ‫ایران به انها نیاز دارد‪ .‬خب رنگار مثلث همزمان با‬ ‫اکران این فیلم با او به گفت وگو پرداخت‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫س�ینمای افخمی چه ویژگ ی هایی دارد که فکر‬ ‫م ی کنید در این فیلم جای انها خالی است؟‬ ‫من فکر نم ی کنم که این فیلم جزوی از سینمای‬ ‫بدنه باشد‪ .‬حرف م��ن این است که مث�لا در فیلمبرداری‪،‬‬ ‫وقتی از یک دوربین ارزان قیمت استفاده م ی شود‪ ،‬این کار‬ ‫شهامت م ی خواهد‪ .‬تصویری که از ان نوع خاص دوربینی‬ ‫که استفاده شده است‪ ،‬به دست م ی اید‪ ،‬با تصویری که مثال‬ ‫از دوربین دیجیتال ‪ 5D‬م ی گیرید‪ ،‬متفاوت است‪ .‬کسی که‬ ‫جرات تجربه گرایی دارد‪ ،‬م ی تواند به س��راغ استفاده از این‬ ‫دوربین برود اما موضوع این است که ب رای اینکه فیلم خوبی‬ ‫ساخته شود‪ ،‬باید مدی ران این اراده را داشته باشند تا بتوانند از‬ ‫ظرفی ت های فعاالن سینما استفاده کنند‪.‬‬ ‫به نظر شما مشکل در کجاست؟ فیل م های دیگر‬ ‫اقای افخم ی چه ویژگی دارد که فکر م ی کنید در‬ ‫این فیلم نبوده است؟‬ ‫مدیریت سینمایی ما باید متوجه باشد که هر کسی‬ ‫چه ظرفی ت هایی دارد و از ان ظرفی ت ها استفاده کند‪ .‬به نظر‬ ‫سیرک است نه فستیوال‪ .‬فیلمس��ازی که دچار کمبود های‬ ‫ما نیست‪ ،‬با چنی��ن قاطعیتی م ی گوید که ای��ن جشنواره‬ ‫سیرک است‪ .‬در هم��ان کن هم م ی بینید ک��ه خیل ی ها از‬ ‫وسط فیلم بلند م ی شوند و تک تک و دوت��ا دوتا سالن ها را‬ ‫ترک م ی کنند‪ .‬تماشاچ ی های کن ه��م ان قدر ها باکیفیت‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫جشنواره ای که اسم بازیگر نقش دوم زن در فیلم‬ ‫شما را اشتباها‪ ،‬نام بازیگر دیگرتان اعالم م ی کند‪،‬‬ ‫به فیلم ش�ما هم چند جایزه م ی دهد‪ .‬به نظرتان‬ ‫جش�نواره ای را که ان قدر ب ی دقت عمل م ی کند‪،‬‬ ‫کال چقدر باید جدی گرفت؟‬ ‫ساداتیان‪ :‬واقعیت این است که من در جلس ه ای‬ ‫بودم که با من تماس گرفتند و گفتند اس��م ان خانم که در‬ ‫فیلم شما بازی کرده چیست و یک نشانی دادند‪ .‬من هم در‬ ‫فضای جلسه و ارام صحبت کردن با تلفن‪ ،‬نام یکی دیگر از‬ ‫بازیگرانمان را گفتم که همان نشانی را داشت‪ .‬بعد معلوم شد‬ ‫که منظورشان بازیگر دیگری بوده و نام بازیگر دیگری را اعالم‬ ‫کرده اند‪ .‬دیگر نم ی دانم چه بگویم‪.‬‬ ‫من مدیریت سینمایی ما باید بگ��ذارد که کسی مثل اقای‬ ‫افخم ی روی کارهای بزرگ متمرکز شود‪.‬‬ ‫ما به جز او تعداد زیادی کارگ��ردان نداریم که بتوانند‬ ‫پروژه های بزرگ را مدیریت کنند و فیل��م بسازند‪ .‬به جز او‪،‬‬ ‫کسانی مانند احمدرضا درویش‪ ،‬اب راهیم حاتم ی کیا‪ ،‬مجید‬ ‫مجیدی‪ ،‬تا حدودی رضا میرکریم ی و البته کیانوش عیاری‬ ‫هستند که م ی توانند کار های ب��زرگ را بسازند‪ .‬در مجموع‬ ‫تعداد کسانی که م ی توانن��د کار های بزرگ بسازند‪ ،‬ممکن‬ ‫است از یکی‪ ،‬دو تن بیشتر باش��د اما باز هم تعداد این افراد‬ ‫ان قدر ها زیاد نیست و باید از این ظرفی ت ها استفاده شود‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم نقطه امید به سینمای ای ران در تولید‬ ‫کارهای بزرگ است‪ .‬این محصوالت است که سینمای ما را‬ ‫در ارتقا م ی دهد؛ وگرنه کار های معمولی سطح سینمای ما‬ ‫را در همین جایی که االن قرار دارد‪ ،‬نگه م ی دارد‪ .‬سینمای‬ ‫ما ب رای رشد کردن به ستاره هایش نیاز فوری دارد‪ .‬این افراد‬ ‫نباید خودشان را درگیر کار های معمولی کنند‪.‬‬ ‫در مورد فیلمنامه فیلم هم حرف های زیادی زده‬ ‫ش�ده اس�ت‪ ،‬برخی منتقدان حتی اینک�ه فیلم‬ ‫اثری اقتباس�ی اس�ت را ه�م رد کرده اند‪ ،‬ش�ما‬ ‫فکر م ی کنید که م ی توان این فیلم را اقتباس�ی‬ ‫دانست؟‬ ‫بله‪ ،‬من ه��م این اث��ر را اقتباسی م ی دان��م اما از‬ ‫انجایی که رم��ان اذر‪ ،‬شهدخت‪ ...‬را دوس��ت نداشته ام‪ ،‬با‬ ‫مضمون اقتباسی ان هم ارتب��اط نگرفته ام‪ .‬البته نویسنده‬ ‫این رم��ان نویسنده خوبی است اما ه��ر کسی م ی تواند در‬ ‫مجموع اثار یک نویسنده‪ ،‬برخی کار ه��ا را دوست نداشته‬ ‫باشد یا دوست داشته باشد‪ .‬از این نظر من این کار را دوست‬ ‫نداشته ام‪ .‬اما فکر نم ی کنم این ضعف فیلم یا مشکل باشد‪.‬‬ ‫به نظ��رم اگر ای��ن فیلم‪ ،‬فیل��م دوم کارگ��ردان بود‪،‬‬ ‫م ی توانست کار قابل قب��ول و حتی عالی باش��د اما اقای‬ ‫افخم ی در جایگاه متفاوتی قرار دارد‪ .‬م ی توانم بگویم او از‬ ‫استادان این حوزه است‪ .‬اما متاسفانه شرایط باعث م ی شود‬ ‫که ادم های ب��زرگ در موقعیتی قرار بگیرن��د که کار های‬ ‫متوسط انجام بدهند‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم شناخت فنی ک��ه افخمی از رنگ و‬ ‫تصویر دارد‪ ،‬کم نظیر است‪ ،‬همین ط��ور شناختی که او از‬ ‫تکنولوژی دارد؛ به نظر من حیف اس��ت که این شناخت و‬ ‫این ظرفی ت ها در پروژه های معمولی صرف شود‪ .‬کاری که‬ ‫پروژه کوچک جنگلی ب رای تلویزیون کرده است را م ی توان‬ ‫با پروژه های مشابه ب رای سینم��ا هم انجام داد و افرادی که‬ ‫م ی توانند این کار ها را انجام بدهند کم هستند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫گزا‬ ‫رش‬ ‫انارشیستمتعهد‬ ‫نگاهی به زندگی حرفه ای بهروز افخمی‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪3‬‬ ‫بهروز افخم ی ‪ 58‬سال سن دارد اما ب��ا تنها ‪ 11‬فیلم‬ ‫ساخته و نیمه ساخت��ه به همراه دو سری��ال تلویزیونی‪ ،‬به‬ ‫شهرتی در سینم��ای ای ران رسیده ک��ه او را در جایگاه یک‬ ‫کارگردان سینماشناس و متبحر ق��رار داده است‪ .‬در منابع‬ ‫اینترنتی امده ک��ه فارغ التحصیل تدوی��ن از مدرسه عالی‬ ‫تلویزیون و سینما اس��ت‪ .‬وی فعالیت هن��ری را با ساخت‬ ‫فیلم های کوتاه اغاز کرد‪.‬‬ ‫او سینمای حرفه ای را ب��رای بار نخست با فیلم «زیر‬ ‫باران» به کارگردانی سی ف اهلل داد به عنوان مدیر فیلمبرداری‬ ‫تجربه کرد‪ .‬از دیگ��ر فعالی ت های جنب��ی وی م ی توان به‬ ‫تدریس سینما‪ ،‬عضویت در ش��ورای هنرستان روایت فتح‬ ‫و نمایندگی مردم ته ران در مجلس ششم شورای اسالمی‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫اغ�ازبزرگ�یازکوچک خ�ان‬ ‫عروسی خوش یمن!‬ ‫افخمی پس از کوچک جنگل��ی‪ ،‬در سال ‪ 67‬فیلم‬ ‫سینمایی «تفنگ های سحرگ��اه» را ساخت که بیشتر با‬ ‫حضور بازیگران سری��ال کوچک جنگلی ب��ود و البته با‬ ‫متنی از ناص��ر تقوایی‪ .‬هرچند اولی��ن فعالیت سینمایی‬ ‫افخم��ی را مدیری��ت فیلمب��رداری فیلم «زی��ر باران»‬ ‫سی ف اهلل داد م ی دانند‪ .‬اما با فیلم «عروس» در سال ‪69‬‬ ‫بود که به��روز افخم ی در سینمای ای��ران به یک چهره‬ ‫تبدیل ش��د‪ .‬داستان این فیل��م که ابوالفض��ل پورعرب‬ ‫و نیکی کریمی را هم ب��ه سینمای ای��ران معرفی کرد‪،‬‬ ‫درب��اره سرنوشت غم ب��ار یک مجلس عروس��ی منتهی‬ ‫ب��ه سانحه تص��ادف است اما ه��م در ف��روش و هم در‬ ‫شهرت افرین��ی‪ ،‬ب��رای سرنوشت ک��اری افخمی خوش ‬ ‫یمن بود‪.‬‬ ‫فیلم «عروس» ب رای سال پایانی دهه ‪ 60‬و اندکی پس‬ ‫از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله البته یک جهش هم از‬ ‫نظر مفاهیم بصری و زیبایی در سینمای ای ران در ان سال ها‬ ‫محسوب م ی شد‪.‬‬ ‫روزهایی برای فرشته و شیطان‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫افخمی دو‪ ،‬سه سال در باد موفقیت فیلم عروس قرار‬ ‫داشت تا در سال ‪ 72‬فیلم «روز فرشته» را ساخت با داستانی‬ ‫از محمدرضا هنرمند و بازی عزت اهلل انتظامی و اکبر عبدی‬ ‫که نشان داد افخمی مرد ساخت فیلم هایی با فضای فانتزی‬ ‫است؛ ان هم فانتزی هایی که در سینمای ای ران به ان شکل‬ ‫فرهنگ‬ ‫فعالیت جدی به��روز افخمی در مق��ام کارگردان از‬ ‫سریال معروف «کوچک جنگلی» اغ��از شد؛ کاری با بازی‬ ‫هنرمندانی چون مه��دی هاشمی‪ ،‬اکبر مع��زی‪ ،‬جهانگیر‬ ‫الماسی‪ ،‬جمشید گرگین‪ ،‬منوچهر حامدی‪ ،‬عباس امیری‪،‬‬ ‫صدرالدی��ن حجازی‪ ،‬فتحعل��ی اویسی و ناص��ر مجلل در‬ ‫نق��ش میرزاکوچک‪ ،‬و ب��ا ص��دای دوبلوره��ای مطرحی‬ ‫چون به��رام زن��د‪ ،‬منوچهر وال��ی زاده‪ ،‬ع��زت اهلل مقبلی و‬ ‫ژرژ پترس��ی‪ ،‬در زمان ی که شبکه ه��ا و برنامه های سیمای‬ ‫جمهوری اسالم��ی ای ران محدود ب��ود‪ ،‬سریال پرمخاطبی‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫پروژه ساخت کوچک جنگل��ی از سال ‪ ۶۳‬اغاز شد‬ ‫و در سال ‪ ۶۶‬پایان یافت‪ .‬بهروز افخم ی که در ان زمان‪،‬‬ ‫در جوانی‪ ،‬از مدیران گروه فیل��م و سریال تلویزیون بود‪،‬‬ ‫به نوعی متول��ی شکل گیری ای��ن مجموعه است‪ .‬ولی‬ ‫در ابتدا به هیچ عن��وان قرار نب��ود او کارگردان کوچک‬ ‫جنگلی باشد‪ .‬ناصر تقوای��ی فیلمنامه کوچک جنگلی را‬ ‫با نگاهی به داستان مردی از جنگل نوشته «احمد احرار»‬ ‫نوشت‪ .‬وسواس تقوایی در فراه��م کردن وسایل اولیه و‬ ‫ابتدایی‪ ،‬پی ش تولید کار را بسی��ار طوالنی کرد‪ .‬به گفته‬ ‫برخی‪ ،‬در زم��ان مسئولیت تقوایی به عن��وان کارگردان‬ ‫هیچ صحن��ه ای فیلمب��رداری نشده بود‪ ،‬ام��ا برخی هم‬ ‫م ی گوین��د که چیزی نزدی��ک به‪ ۴۰‬ت��ا ‪ ۵۰‬دقیقه از کار‬ ‫فیلمبرداری ش��ده بود‪ .‬وسواس تقوای��ی و اینکه پروسه‬ ‫ساخت فیلم بیشت��ر از پی ش بین ی ها شده ب��ود‪ ،‬مدیران‬ ‫تلویزیون را به تغییر گروه سازنده مجاب کرد‪ .‬این اتفاق‬ ‫بعدا در پ��روژه سینمایی «چای تلخ» ه��م برای تقوایی‬ ‫تکرار شد‪ .‬البت��ه در ماجرای کوچ��ک جنگلی م ی گویند‬ ‫تنها ج��ای افخم ی و تقوای��ی تغییر ک��رد و حفظ نعمت‬ ‫حقیقی به عن��وان فیلم ب��ردار که در زم��ان پی ش تولید‪،‬‬ ‫ناصر تقوای��ی را همراهی کرده بود و تجرب��ه و استعداد‬ ‫خوبی در ساخ��ت پروژه های بزرگ داش��ت‪ ،‬راه موفقیت‬ ‫افخم ی و کوچک جنگلی را هموارتر م ی کرد‪ .‬این اشنایی‬ ‫و همکاری بین مرحوم نعمت حقیق��ی و بهروز افخمی‬ ‫ در فیلم های بع��دی چون عروس و شوک��ران هم ادامه‬ ‫پیدا کرد‪ .‬ضمن انک��ه اشنایی افخم ی ب��ا مانی حقیقی‬ ‫هم از همین پروژه ه��ا و حضور او در مح��ل کار پدرش‬ ‫اغاز شد‪.‬‬ ‫سریال «کوچک جنگلی» تنه��ا دوره اول قیام میرزا‬ ‫کوچک خان را به تصویر م ی کشد‪ .‬از این سریال یک فیلم‬ ‫سینمایی هم استخراج شد‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمتر تجربه شده بود‪ .‬نگاهی طنزامیز به زندگی پس از مرگ‬ ‫با موقعی ت هایی ب رای یک روح و یک فرشته با بازی عبدی و‬ ‫البته موضوع تکراری به چالش کشیدن توجه به مال و منال‬ ‫دنیا و غفلت از عالم عقبا‪.‬‬ ‫او اما سال بع��د‪ ،‬فیل��م «روز شیط��ان» را ساخت با‬ ‫داستانی خاص که پ��ای او را به حوزه مباح��ث امنیتی باز‬ ‫م ی کرد‪ .‬فیلم‪ ،‬ماجرای خنثی شدن ی��ک تهدید امنیتی را‬ ‫که توسط عوامل ضد کشور با استفاده از خلوتی شهر در روز‬ ‫سیزده به در قرار بوده انجام شود نشان م ی دهد که با تالش‬ ‫و از خودگذشتگی ماموران امنیت��ی‪ ،‬از سر شهر م ی گذرد‪.‬‬ ‫در واقع داستان فیلم‪ ،‬قصد ب راندازی گروه های سلطنت طلب‬ ‫خارج از کشور را نشانه رفته که قصد ایجاد یک انفجار اتم ی ‬ ‫را دارند‪ ،‬ان هم ب رای تحت تاثیر ق��رار دادن بازرسان اژانس‬ ‫انرژی هسته ای‪.‬‬ ‫اتیال پسیانی‪ ،‬علی دهک��ردی و عبدالرضا اکبری در‬ ‫این فیلم به ایف��ای نقش پرداختند که پ��س از روز فرشته‪،‬‬ ‫تجربه دیگری از همکاری افخمی با سیدضیاء هاشمی در‬ ‫مقام تهی ه کننده بود‪.‬‬ ‫اغاز پروژه های نیمه کاره!‬ ‫سال ‪ 75‬اما پای افخمی به پروژه «عقرب» به عنوان‬ ‫فیلمی اکشن با موض��وع قاچاق مواد مخ��در در سیستان‬ ‫و بلوچست��ان باز شد که منج��ر به همک��اری او با عبداهلل‬ ‫علیخان��ی و محمدحسی��ن فرح بخ��ش‪ ،‬تهی ه کنندگ��ان‬ ‫فیلم های این چنین��ی در سینمای ای ران ش��د و تجربه کار‬ ‫با بازیگ��ری چ��ون جمشی د هاشم پور که ست��اره بالمنازع‬ ‫این گونه فیلم ها ب��ود‪ .‬عالوه بر او‪ ،‬اتی�لا پسیانی‪ ،‬محمد‬ ‫صال��ح ع�لا و حس��ن رضایی ه��م در ای��ن فیل��م بازی‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫این پروژه اما با اختالف نظر تهی ه کنندگان و کارگردان‬ ‫اثر همراه ش��د که در نهایت به ترک ک��ار توسط کارگردان‪،‬‬ ‫یعنی افخم��ی منتهی شد‪ .‬ای��ن افت��راق از نوعی تفاوت‬ ‫سلیقه ناشی شد که در نهایت ب��ه تداوم و به پایان رساندن‬ ‫کار توسط یک��ی از تهی ه کنندگان منتج ش��د و فیلم بدون‬ ‫ذکر نام تهی ه کننده روی پرده سینماهای کشور قرار گرفت‪.‬‬ ‫این اولین تجربه ارتباط افخمی با پروژه های نیمه تمام و به‬ ‫سرانجام نرسیده بود که در ادامه هم به همین شکل و هم‬ ‫به شکلی دیگر ادامه یافت‪ .‬شکل دیگر ان در سال بعد بود‬ ‫که اتمام پروژه نیمه تمام مرح��وم علی حاتمی‪ ،‬یعنی فیلم‬ ‫سینمایی «جهان پهلوان» را شامل شد‪.‬‬ ‫این فیلم قرار بود به زندگی غالمرضا تختی بپردازد که‬ ‫در میانه راه با شدت گرفتن بیماری سرطان و سرانجام مرگ‬ ‫حاتمی‪ ،‬نیمه کاره ماند‪ .‬فیلم ب��ا حضور عزت اهلل انتظام ی و‬ ‫افسانه بایگان به همراه بازیگری که به خود تختی شباهت‬ ‫زیادی داشت‪ ،‬کلید خورده بود اما وقتی افخم ی کار را دست‬ ‫گرفت‪ ،‬با حضور بازیگرانی چون فریب��رز عرب نیا و نیکی‬ ‫کریم��ی‪ ،‬به شکلی کام�لا متفاوت از ح��ال و هوای فیلم‬ ‫حاتمی‪ ،‬به سرانجام ی رسید‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫تلخ های شیرین‬ ‫سال ‪ 77‬ام��ا ب��رای افخم ی جهش و تول��دی دیگر‬ ‫به همراه داشت‪ .‬ساخت فیلم «شوکران» با سوژه ای جسورانه‬ ‫و البته حاشی ه ساز‪ ،‬موجب شد که مانند داستان فیلم عروس‪،‬‬ ‫این بار هم به رغم تلخی که در نام شوک��ران وجود داشت‪،‬‬ ‫ب رای افخم ی خوش یمنی به همراه داشته باشد‪.‬‬ ‫این فیل��م ب��ا فیلمنام��ه ای از خود افخم��ی و مینو‬ ‫فرشچی‪ ،‬باز با تهی ه کنندگی سیدضیاء هاشمی‪ ،‬به موضوع‬ ‫ازدواج موقت یک مرد متاهل م ی پردازد که از افراد ذی نفوذ‬ ‫یک��ی از کارخانه ها هم هس��ت‪ .‬این فیلم با ب��ازی فریبرز‬ ‫عرب نیا و هدیه ته ران��ی در جشنواره های مختلف داخلی و‬ ‫خارجی حضور یافت و دست کم در داخل‪ ،‬بسیار مورد توجه‬ ‫س�اخت فیل�م «ش�وکران» با س�وژه ای‬ ‫جسورانه و البته حاشیه ساز‪ ،‬موجب شد‬ ‫که مانند داستان فیلم عروس‪ ،‬این بار هم‬ ‫به رغم تلخ�ی که در نام ش�وکران وجود‬ ‫ی خوش یمنی به همراه‬ ‫داشت‪ ،‬برای افخم ‬ ‫داشته باشد‬ ‫قرار گرفت‪ .‬به عالوه این فیلم همراه شد با یکی از نخستین‬ ‫واکنش های قشری به ساخت یک فیلم که اینجا با اعتراض‬ ‫صنف پرستاران همراه بود که معتقد بودند باتوجه به پرستار‬ ‫بودن همسر صیغه ای نقش اول داست��ان‪ ،‬به انان توهین‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫این فیلم البته در نهایت داستانی داشت با پیام مذمت‬ ‫ازدواج موقت و چندهمسری‪.‬‬ ‫از تجربه تا تجربه‬ ‫مشغولیت بعدی افخمی‪ ،‬در همکاری با علی معلم‪،‬‬ ‫در اغاز ده��ه ‪ ،80‬در اقتب��اس ادبی از رم��ان جعفر مدرس‬ ‫صادقی و البته ساخت فیلم ی ب��ا ساختاری متفاوت و کمی‬ ‫غیرمعمول شکل گرفت‪« .‬گاوخونی» با بازی به رام رادان و‬ ‫عزت اهلل انتظامی‪ ،‬با وجود انکه در نزد مخاطبان طبعا مورد‬ ‫استقبال قرار نم ی گرفت‪ ،‬ام��ا در جشنواره های داخلی چند‬ ‫جایزه را ب رای عوامل مختلف فیلم به ارمغان اورد؛ از جمله‬ ‫جایزه بهترین کارگردانی در بخش بی ن الملل جشنواره فجر‬ ‫ب رای خود افخمی‪.‬‬ ‫فیلم بعدی که تجربه دیگری بود از کار عمال نیمه کاره‬ ‫مانده‪ ،‬پ��روژه «فرزند صبح» ب��ود که عم�لا از نخستین‬ ‫تجربه های ساخت اثری ب راس��اس زندگی امام خمینی (ره)‬ ‫محسوب م ی شد‪ .‬ای��ن پروژه ب��ا تهی ه کنندگی محمدرضا‬ ‫شرف الدین‪ ،‬از سال ‪ 84‬تا ‪ 87‬در حال تولید بود اما در نهایت‬ ‫در زمان سفر افخم ی به کان��ادا‪ ،‬با حاشی ه هایی همراه شد و‬ ‫درنهایت هم با جار وجنجال‪ ،‬فق��ط در جشنواره فیلم فجر‬ ‫نمایش داده شد و مورد استقبال نیز قرار نگرفت‪.‬‬ ‫البته ایفای نقش کوتاه امام با بازی عبدالرضا اکبری‬ ‫و ایفای نقش مادر امام توسط هدیه ته رانی‪ ،‬از همان زمان‬ ‫فیلمبرداری حاشی ه هایی ب رای این پ��روژه به همراه داشت‬ ‫اما درنهایت نیمه کاره ماندن مراح��ل فنی کار‪ ،‬کارفرمایان‬ ‫ان را کالفه کرد و فیلم را ب��دون طی شدن مراحل زیر نظر‬ ‫افخم ی که در خارج از کشور حضور داشت‪ ،‬به دفتر جشنواره‬ ‫ارائه کردند‪ .‬فیلم خصوص��ا از نظر بصری کیفیت مطلوبی‬ ‫نداشت و افخمی هم با فضای حاشی ه های سینما و رسانه‬ ‫کامال اشنا بود‪ .‬این بود که چنان ج��وی در فضای نمایش‬ ‫فیلم در جشنواره ایجاد کرد که اساسا نوک پیکان انتقادها را‬ ‫از سمت او منحرف کرد‪.‬‬ ‫دوران کمیک‬ ‫بهروز افخم ی در سال ‪ 88‬اما به سینمای کمدی هم‬ ‫قدم گذاشت‪ .‬او در این سال با همکاری ب رادران قاسم خانی‪،‬‬ ‫«سن پترزبورگ» را ساخت که با بازی محسن طنابنده و در‬ ‫سال هایی که فیلم های کمی��ک‪ ،‬به ویژه در عرصه شبکه‬ ‫نمایش خانگی‪ ،‬سطح کارها را ب��ه فکاهه های نازل سوق‬ ‫داده بود‪ ،‬عبارت کمدی فاخر را دوباره در بحث ها مطرح کرد‪.‬‬ ‫موفقیت این فیلم‪ ،‬هم نزد مخاطبان و گیشه ها و هم‬ ‫در نزد عالقه مندان جدی سینما موجب شد که بحث ساخته‬ ‫شدن شماره ‪ 2‬ان هم مط��رح شود‪ .‬هرچن��د سفر مدت دار‬ ‫افخم ی به کانادا ب رای ساختن پروژه «این خانه من نیست»‬ ‫(فراموش خانه) و پس از ان هم مشغولیت او در همکاری با‬ ‫تلویزیون در ساخت مجموعه ‪ 125‬به حمایت اتش نشانی‪،‬‬ ‫موجب شد پروژه های متعددی ح��ول و حوش نام افخمی‬ ‫ مطرح شود اما کمتر به سرانجام برس��د؛ همی ن طور سری‬ ‫جدید مجموعه ‪ 125‬که قسمت های پایانی سری اول ان هم‬ ‫بدون حضور افخم ی جلوی دوربین م ی رفت‪.‬‬ ‫اخی را هم بحث فیلم کمی��ک دیگری با نام «میالد»‬ ‫(این بچه مال کیه؟) خیلی جدی مط��رح بود که در نهایت‬ ‫افخم ی اعالم کرد از ساخ��ت ان انصراف داده و پی ش تولید‬ ‫«تله» را که درب��اره ترور دانشمندان هست��ه ای و قاعدتا به‬ ‫سفارش و حمایت یک نهاد رسمی ساخت��ه م ی شود‪ ،‬اغاز‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و خانواده افخمی‬ ‫بهروز افخم ی که ک��ارش را در جوانی ب��ا کارگردانی‬ ‫سریال کوچک جنگلی اغاز ک��رد و در سینما نیز با ساخت‬ ‫فیلم «عروس» چهره شد‪ ،‬در سال های گذشته همواره توجه‬ ‫داشته که در گونه های مختلف فیلم بسازد‪ .‬او ‪ 4‬سال پس‬ ‫ازساختن فیلم «سن پترزبورگ» اثر دیگر خود را در شکلی‬ ‫نیمه طنز‪ ،‬با نام «اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگران»‪ ،‬با اقتباس‬ ‫از رمانی با همین نام نوشته همسرش مرجان شیرمحمدی‬ ‫تجربه کرد‪.‬‬ ‫شیرمحمدی ایفاگ��ر یکی از نقش ه��ای اصلی این‬ ‫فیلم هم شد و تدوین ان نیز توسط پسر افخم ی انجام شد‪.‬‬ ‫در این فیلم‪ ،‬مهدی فخی��م زاده در نقشی متفاوت از ان چه‬ ‫که تاکنون از او دیده بودیم ظاهر شد و مورد توجه هم قرار‬ ‫گرفت‪ .‬بازیگرانی چ��ون گوهر خی راندی��ش و رامبد جوان‬ ‫اما در این فیلم همانی بودند که از ان��ان سراغ داریم‪« .‬اذر‪ ،‬‬ ‫شهدخت ‪ ،‬پرویز و دیگران» پس از «رستاخیز» به کارگردانی‬ ‫احمدرضا درویش و «چ» ب��ه کارگردانی اب راهیم حاتم ی کیا‬ ‫که به ترتیب با نامزد شدن در ‪ 11‬و ‪ 8‬بخش‪ ،‬رکورددار نامزدی‬ ‫سیمرغ های بلورین جشن��واره فیلم فج��ر شدند‪ ،‬با شش‬ ‫کاندیداتوری در بخش های بهترین ط راحی صحنه و لباس ‪،‬‬ ‫نقش مکمل زن ‪ ،‬نق��ش اول مرد‪ ،‬فیلمنام��ه ‪ ،‬کارگردان ی و‬ ‫بهترین فیلم‪ ،‬رتبه سوم را به خود اختصاص داد‪.‬‬ ‫خ��ود افخم��ی درب��اره چرایی ساخ��ت ای��ن فیلم‬ ‫گف��ت‪« :‬اذر ‪ ،‬شهدخت ‪ ،‬پروی��ز و دیگ��ران» را در ابتدا قرار‬ ‫بود مرجان شیرمحم��دی کارگردانی کند ام��ا بعد که دید‬ ‫کار سنگینی است‪ ،‬تصمی��م گرفت فیلمس��ازی اش را با‬ ‫فیلم کوچک ت��ری اغاز کند و م��ن به او گفت��م اگر از من‬ ‫بخواه��ی و خواهش کنی‪ ،‬ای��ن فیلم را م ی س��ازم‪ .‬زمانی‬ ‫شروع به نوشتن فیلمنامه کردم که رمان این داستان توسط‬ ‫مرجان نوشته شده بود و من فیلمنام��ه را ب رای کارگردانی‬ ‫او نوشتم‪ .‬بع��د از شش ماه این رمان مج��وز دریافت کرد و‬ ‫مرجان به علت بازیگ��ران زیاد این فیلم‪ ،‬ب��رای ساخت ان‬ ‫دچار تردید شد‪.‬‬ ‫به اعتقاد من‪ ،‬هر رمانی که خواندنی باشد‪ ،‬م ی تواند به‬ ‫فیلم تبدیل شود و به نظر من فکر نم ی کنم غیرعادی تر از‬ ‫رمان «گاوخونی» ب رای ساخ��ت فیلم وجود داشته باشد‪ .‬ما‬ ‫این روزها قصه مناسب که مخاطب را جذب کند ‪ ،‬کم داریم‬ ‫و همین که قصه ای مورد توجه مخاطب قرار م ی گیرد کافی‬ ‫است‪ .‬هیچ دلیلی ندارد که سینما به شکل تصنعی از ادبیات‬ ‫مستقل باشد‪ .‬سینمای داستان��ی چیزی جز قصه گویی در‬ ‫یک ف��رم پیچیده تر و صنعتی نیس��ت‪ .‬شیوه های دکوپاژ ‪،‬‬ ‫تدوین و فصل بندی ه��م از ادبیات م ی ای��د و سینما هنر‬ ‫مستقل��ی نیس��ت‪ .‬متاسفان��ه در سینمای ای��ران خ رافه‬ ‫مشهوری وجود دارد که اگر کسی از راوی استفاده م ی کند‪،‬‬ ‫حتما کار ادبی است‪».‬‬ ‫ی همچنین م ی گوید‪« :‬م��ن در زمینه هنر و کار‬ ‫افخم ‬ ‫فیلمسازیبههیچنظ ریه ایمعتقدنیستمومعتقدمفیلمسازی‬ ‫یک مهارت است که به تدریج اموخته م ی شود‪ ،‬فکر م ی کنم‬ ‫فیلمسازانی که به نظریه ها اهمیت م ی دهند‪ ،‬فیلم های بدی‬ ‫م ی سازند‪».‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫فرهنگ‬ ‫«اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگران» ب ه عنوان تازه ترین اثر‬ ‫بهروز افخمی‪ ،‬س�یمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین‬ ‫کارگردانی را در جشنواره فجر به خود اختصاص داد‬ ‫به�روز افخمی ب ه عنوان اس�تاد مدی ریت‬ ‫حاشی ه ها‪ ،‬با فیلم «اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و‬ ‫دیگ ران» روزهای ارامی داشت‬ ‫گوه�ر خی راندی�ش در ج ریان فیلمب�رداری چنان‬ ‫اسی ب دید که کارش به بیمارستان و ج راحی کشید‬ ‫مزاده با سال ها تج ربه بازی و کارگردانی‬ ‫مهدی فخی ‬ ‫در فیلم جدید افخمی خوش درخشید‬ ‫«اذر‪ ،‬ش�هدخت‪ ،‬پروی�ز و دیگ�ران» برخالف فیلم‬ ‫جدایی اصغر فرهادی و مانند یه حبه قند میرک ریمی‬ ‫ضد مهاجرت است‬ ‫افخمی م ی گوی�د در این فیلم به بازیگ رانش از جمله‬ ‫فخی م زاده در تشخیصشان اعتماد کرده است‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫گروه فیلمبرداری که یک شب در فرودگاه اجازه کار‬ ‫پیدا نکرد‪ ،‬در کنار جاده شامش را خورد‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫انتخابات اخیر مجلس کسب کرده اند تا مشخص شود برخی‬ ‫با حدود یک هشتم این ارا‪ ،‬در دوره های بعد به عنوان نماینده‬ ‫مردم ته ران به مجلس راه یافتند‪ .‬در انتخابات مجلس ششم‪،‬‬ ‫درواقع بیش از دو میلیون و ‪ 337‬هزار رای شمرده شده بود‪.‬‬ ‫افخم ی که تا ان موقع «شوک��ران» را هم ساخته بود‪،‬‬ ‫از نسل جوانانی بود که در بیس ت وچند سالگی در تلویزیون‬ ‫پس از انقالب پست گرفتند و در زم��ان جنگ هم در زمره‬ ‫فیلمسازان ارزشی محس��وب م ی شدند‪ .‬به هر حال‪ ،‬حضور‬ ‫او در مجلسی که در فضای تغیی رات وسیع سیاسی تشکیل‬ ‫شده بود‪ ،‬موجب شد اظهاراتی داشته باشد که بسیاری معتقد‬ ‫شوند او از تفکر گروه سیدمرتضی اوینی فاصله گرفته است‪.‬‬ ‫هرچند همچنان به مبانی انقالب و دی��ن پایبند بود‪ .‬ب رای‬ ‫کنکاش در این موض��وع‪ ،‬مروری داریم ب��ر برخی اظهارات‬ ‫افخمی در دوره چهارسال��ه نمایندگی و نیز پ��س از ان در‬ ‫انتخاب��ات ریاست جمهوری سال ‪ 84‬و س��ال ‪ 88‬که در تیم‬ ‫انتخاباتی کروبی با احمدی نژاد رقابت م ی کرد‪.‬‬ ‫ترور حجاریان‬ ‫از منته ی الیه چپ به راست‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫نگاهی به سخنان اقای کارگردان وقتی در مجلس بود و نبود‬ ‫محمدحسین حقیقی‪ ،‬سعید ابوطالب و بهروز افخمی‪،‬‬ ‫فیلمسازان و مستندسازانی بوده اند که از دوره اصالحات به‬ ‫بعد‪ ،‬نماینده مردم ته ران در شورای اسالم ی شهر و روستا و‬ ‫مجلس شورای اسالمی بوده اند‪ .‬برخی بیژن نوباوه را هم با‬ ‫ارفاق‪ ،‬به عنوان خب رنگار واحد مرکزی خبر در نیویورک‪ ،‬در این‬ ‫جمع قرار م ی دهند‪ .‬اما ب ی شک‪ ،‬شاخ ص ترین چهره فیلمساز‬ ‫در این جمع که مدتی از عمر خود را در فعالی ت های سیاسی‬ ‫رسمی گذرانده ‪ ،‬بهروز افخمی است‪.‬‬ ‫افخم��ی در زمستان س��ال ‪ 1378‬با ق��رار گرفتن در‬ ‫فهرست جبهه مشارکت ای ران اسالم��ی در حوزه انتخابیه‬ ‫ته ران‪ ،‬ری و شمی رانات‪ ،‬ب رای احراز نمایندگی مردم در مجلس‬ ‫شورای اسالمی در دوره ششم نامزد شد‪ .‬او و فاطمه راکعی‪،‬‬ ‫دو فعال ح��وزه فرهنگ و هنر بودند ک��ه در فهرست جبهه‬ ‫مشارکت ق��رار گرفتند ک��ه با روی ک��ار ام��دن دولت اول‬ ‫سیدمحمد خاتمی‪ ،‬بر م��وج اقبال عمومی ق��رار داشتند‪.‬‬ ‫درنهایت هم چهارم اسفندماه که نتیجه نهایی شمارش ارا‬ ‫اعالم شد‪ ،‬افخمی به همراه محمدرضا خاتمی‪ ،‬جمیله کدیور‪،‬‬ ‫علیرضا نوری‪ ،‬محسن ارمین‪ ،‬سیدهادی خامنه ای‪ ،‬محسن‬ ‫میردامادی‪ ،‬مجید انصاری‪ ،‬بهزاد نبوی‪ ،‬احمد بورقانی‪ ،‬سهیال‬ ‫جلودارزاده‪ ،‬داود سلیمانی‪ ،‬احم��د پورنجاتی‪ ،‬الهه کوالیی‪،‬‬ ‫یراد‪ ،‬عل ی اکبر موسوی خوئینی‪ ،‬وحیده طالقانی‪،‬‬ ‫علی شکور ‬ ‫محسن صفای ی فراهانی‪ ،‬میثم سعیدی‪ ،‬شم س الدین وهابی‪،‬‬ ‫یزاده‪،‬‬ ‫فاطمه حقیقت جو‪ ،‬محمد نعیم ی پور‪ ،‬ابوالقاسم سرحد ‬ ‫فاطمه راکعی‪ ،‬مهدی کروبی‪ ،‬سیدمحم��ود دعایی‪ ،‬رسول‬ ‫منتجب نیا‪ ،‬علیرضا رجایی‪ ،‬الیاس حضرتی و اکبر هاشمی‬ ‫رفسنجانی‪ ،‬به عنوان یکی از ‪ 30‬نفر اول انتخابات در ته ران‪،‬‬ ‫ب رای حض��ور در مجلس انتخ��اب شد‪ .‬هرچند بع��دا از این‬ ‫فهرست‪ ،‬هاشم ی رفسنجانی و علیرضا رجایی حذف شدند‬ ‫و عل ی اکبر محتشم ی پور و غالمعلی حدادعادل به جای انها‬ ‫اضافه شدند‪ .‬افخمی با ‪ 816‬هزار و ‪ 746‬رای‪ ،‬یعنی حدود ‪35‬‬ ‫درصد سطح ارا‪ ،‬به عنوان منتخب بیس ت ویکم به مجلس راه‬ ‫یافت‪ .‬این تعداد رای ب رای جامعه سال ‪ 78‬به ویژه از مشارکت‬ ‫حداکثری حائزان شرایط در انتخابات حکایت داشت‪ .‬کافی‬ ‫است این رقم را مقایسه کنید با سط��ح ارایی که منتخبان‬ ‫مجلس ششم هنوز کارش را اغ��از نکرده بود که ترور‬ ‫سعید حجاری��ان به عنوان مغ��زی متفک��ر در درون جبهه‬ ‫اصالحات‪ ،‬هم��ه را شوکه ک��رد‪ .‬در زمانی ک��ه بسیاری از‬ ‫اصالح طلبان واکنش ها و اظهارات احساسی داشتند‪ ،‬افخم ی ‬ ‫اعالم کرد که م ی خواهد فیلمی به یاد ماندنی از زندگی سعید‬ ‫حجاریان بسازد‪.‬‬ ‫او ب��ا محکوم ک��ردن ترور سعی��د حجاری��ان گفت‪:‬‬ ‫«حجاریان شخصیتی اس��ت که هیچ تظاه��ری نداشت‪.‬‬ ‫نه به دنبال شهرت بود و نه به شجاع��ت تظاهر م ی کرد‪ .‬تا‬ ‫لحظه ای که مورد سوءقصد قرار گرفت‪ ،‬همچون یک سرباز‬ ‫گمنام‪ ،‬بیشترین تاثیر را با کمترین خودنمایی به وجود اورد‪.‬‬ ‫کسانی که حرکت اصالح طلبانه را در ای ران حمایت و هدایت‬ ‫م ی کنند‪ ،‬بای��د اماد ه ازمایش های سخ��ت باشند که سعید‬ ‫حجاریان در این زمینه امتحان خود را پس داده است‪ .‬دیگر‬ ‫هی چ کس نم ی تواند به صداقت او شک کند و ب ی عملی خود‬ ‫را با شک کردن به رهب ران حرکت اصالحات توجیه کند‪».‬‬ ‫افخمی‪ ،‬عامالن ترور سعید حجاریان را خوارج جدید‬ ‫نامید و انان را کسان��ی دانست که با ادع��ای پاک دینی و‬ ‫مسلمان تر ب��ودن از دیگران علیه حکوم��ت اسالمی وارد‬ ‫شورش شده اند‪ .‬وی همچنین درب��اره دست داشتن عوامل‬ ‫خارجی در ترور سعید حجاری��ان اضافه کرد‪« :‬کسانی که از‬ ‫انقالب و حکومت ب رای خود سهمی قائل هستند یا با رفتار و‬ ‫گفتارشان خشونت را تبلیغ م ی کردند‪ ،‬مورد سوءظن هستند‬ ‫که باید بیگناهی خود را ثابت کنند‪».‬‬ ‫نماینده منتخب مردم ته ران در پایان درباره تاثیر این‬ ‫رفتار در فرهنگ کشور تصریح کرد‪« :‬نهضت دوم خرداد به‬ ‫هیچ شخص بخصوص��ی متکی نیس��ت‪ ،‬بناب راین چنین‬ ‫حرکاتی‪ ،‬غیر از کمک به تشدی��د اعتبار اندیشه هایی نظیر‬ ‫حجاریان و فراموشی تاریخی خوارج‪ ،‬نتیج ه دیگری نخواهد‬ ‫داشت‪».‬‬ ‫کنفرانس برلین و نقد گنجی‬ ‫ی چندی بعد در یک اجتماع دانشجویی‪ ،‬در پاسخ‬ ‫افخم ‬ ‫به پرسشی درباره اینکه تا چه اندازه مواضع جبهه مشارکت را‬ ‫مورد پذیرش م ی داند‪ ،‬گفت‪« :‬من نم ی توانم بگویم که کامال‬ ‫با مواضع جبهه موافقت دارم و تا ان��دازه ای خود را مستقل‬ ‫م ی دانم‪ .‬این استقالل در تفکر را هم در مجلس حفظ خواهم‬ ‫کرد‪ .‬البته به عنوان یک��ی از اعضای این جبهه در حالی که‬ ‫تاکنون به عضویت رسمی ان در نیامده ام‪ ،‬تصمیم گیری های‬ ‫داخلی این جبهه را قبول دارم و از عمل برخالف ان اکراه دارم‪.‬‬ ‫اعضای جبهه مشارکت به عنوان یکی از بزرگترین گروه های‬ ‫اصالح طلب در نظ��ام جمهوری اسالم��ی ممکن است در‬ ‫مواردی هم اختالف نظر داشته باشن��د‪ .‬این خیلی بد است‬ ‫که دوم خردادی ها مواضع و اختالفات خود را شفاف نکنند‪».‬‬ ‫وی درب��اره پیامده��ای کنف رانس ب رلی��ن نیز گفت‪:‬‬ ‫«ماجرای کنف رانس ب رلین به تعطیلی ‪ 16‬نشریه منجر شد و‬ ‫از احساس خطر و وحشتی که در میان جبهه دوم خرداد به‬ ‫وجود امد م ی توان پی برد که چه کسانی ط راحی ان را برعهده‬ ‫داشتند و از ان میوه چیدند‪ .‬در یکی از یادداشت هایم که در‬ ‫یکی از روزنامه ها چاپ شد عالوه بر اعتراض به پرخاش به‬ ‫تلویزیون به خاطر این عمل ماکیاولیستی انها گفتم که این‬ ‫ماجرا م ی تواند درس عبرتی باشد ب رای بچه شلوغ و شیطانی‬ ‫مانند گنجی که از دیوار راست باال م ی رود‪ .‬گنجی به عنوان‬ ‫یک ادم ب ی احتیاط و شلوغ و شیطان باید به این موضوع توجه‬ ‫داشته باشد که مصالح ملی کش��ور از مرگ خود انسان نیز‬ ‫مهمتر است‪ .‬یک وقت هست که پس از انجام کاری متوجه‬ ‫م ی شوید که بازیچه و گرفتار یک سیاستمدار خیلی بزرگ و‬ ‫با تجربه تر شده اید‪».‬‬ ‫مهاجرانی‪ ،‬گروه فشار و نطق جنجالی‬ ‫افخمی پس از نطق‬ ‫افخمی پس از ان نط��ق جنجالی‪ ،‬بیشت��ر در حوزه‬ ‫مسائ��ل فرهنگی فع��ال شد و ب��ه اظهار نظ��ر پرداخت تا‬ ‫مسائل سیاسی‪ .‬هرچند در ای��ن زمینه هم همواره ناخنکی‬ ‫به جنب ه ه��ای سیاسی م��ی زد‪ .‬مث�لا یک ب��ار م ی گفت‪:‬‬ ‫تصمیم گیری های کالن فرهنگی در کش��ور ما مبتنی بر‬ ‫حدس و گمان است و معموال اعتب��ارات بخش فرهنگ بر‬ ‫مبنای اطالعات و اماری که معم��وال هم واقعی نیستند در‬ ‫اختیار مسئوالن دولتی این بخش قرار داده م ی شوند و انها‬ ‫هم بنا به سلیقه خود عمل م ی کنند‪.‬‬ ‫او در یک مراسم بزرگداش��ت سیدمرتضی اوینی نیز‬ ‫گفت‪« :‬مرتضی در زمانی که باید م ی رفت‪ ،‬رفت و من خود‬ ‫مانده ام که اگر امروز بود چ��ه م ی کرد‪ ...‬سوالی که ب رای من‬ ‫مطرح است این است ک��ه افرادی که ب��ا او بوده اند چگونه‬ ‫م ی توانند در همان حال و هوا باشن��د و مردانی که ان عالم‬ ‫را م ی ساختند‪ ،‬نیز رفته ان��د و انها که محرومند حال و هوای‬ ‫انها نیز محدود؛ مشکل است در این زمان همان حال و هوا‬ ‫را داشته باشیم‪».‬‬ ‫در زمان تغییر محمدعلی زم از ریاست حوزه هنری نیز‬ ‫تصریح کرد‪« :‬زم تحت فشار کسانی رفت که شاید بتوان نام‬ ‫انها را گروه فشار فرهنگی و هنری گذاشت که به حوزه هنری‬ ‫افخمی و احمدی نژاد‬ ‫شاید مسال��ه تقاب��ل و اصطکاک فک��ری افخم ی با‬ ‫احمدی نژاد در پاییز سال ‪ 82‬اغاز شد ک��ه در نطق پیش از‬ ‫دستور خود در جم��ع نمایندگان مجلس ش��ورای اسالمی‬ ‫اظهار داشت‪« :‬مردم ته ران این روزها با حیرت نتایج انفعال‬ ‫و تنبل��ی سیاسی خ��ود در انتخابات س��ال گذشت ه شورای‬ ‫شهر را م ی بینند‪ .‬بعد از این انتخاب��ات و با انتصاب شهردار‬ ‫جدید‪ ،‬مدیریت شهر ته ران بر عهده کسانی قرار گرفت که‬ ‫ب رای تعطیل کردن مراکز فرهنگ��ی و هنری‪ ،‬مطرود کردن‬ ‫انجمن ها و از رون��ق انداختن فرهنگس راه��ای تحت اداره‬ ‫شهرداری ب ی تابی م ی کنند و دنبال بهانه م ی گردند‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد که تازه شه��ردار ته ران شده ب��ود اما در‬ ‫واکنش گفت‪« :‬ب��ا شنیدن ای��ن سخنان‪ ،‬بی��ش از پیش‬ ‫ریشه مشکالت م��ردم را م ی فهمم‪ .‬این گون��ه اظهار نظرها‬ ‫بیشتر ریش��ه مشکالت را اشک��ار م ی کن��د؛ بناب راین تمام‬ ‫دست اندرکاران باید به مشکالت واقعی م��ردم پرداخته و از‬ ‫مسائل مجازی و توهم ی دوری کنند‪».‬‬ ‫او سپ��س در انتخاب��ات س��ال ‪ 84‬مسئ��ول کمیته‬ ‫تبلیغات ستاد انتخاباتی مهدی کروبی شد و او را جدی ترین‬ ‫کاندیدای عرصه انتخاب��ات دانست‪ .‬سپس پس از اتفاقاتی‬ ‫که در شمارش ارا رخ داد و پی��روزی احمدی نژاد بر هاشمی‬ ‫رفسنجانی‪ ،‬با کروبی در تشکیل حزب اعتماد ملی همراهی‬ ‫کرد و ق��رار شد مدیریت شبک��ه ماهواره ای م��ورد نظر این‬ ‫حزب را در خارج از کشور برعه��ده بگیرد که با مخالفت ها و‬ ‫ممانعت های صورت گرفته‪ ،‬این کار عملی نشد‪.‬‬ ‫او درحال ی که ساخت مجموعه تلویزیونی ‪ 125‬و فیلم‬ ‫سینمای��ی سن پترزبورگ را گذرانده ب��ود‪ ،‬در انتخابات سال‬ ‫‪ 88‬هم در ست��اد انتخاباتی کروبی حض��ور فعالی داشت و‬ ‫همچنان فیلم های تبلیغاتی او را م ی ساخت‪ .‬تا کمی پس‬ ‫از انتخابات و اعتراض ها هم با او مراوده داشت‪ ،‬اما رفته رفته‬ ‫با تند شدن فضا اعتراض ها و اقدامات منت��ج از ان‪ ،‬کم کم‬ ‫رابطه افخم ی با کروب��ی و کال سیاس��ت کمرنگ تر شد و‬ ‫به بهانه انجام یک پروژه تصویری ب��ه خارج از کشور رفت و‬ ‫مدتی را در کانادا زیست‪ .‬وقتی بازگش��ت‪ ،‬بهروز افخم ی با‬ ‫ان پیشینه اظهارنظرهای خاص دوره مجلس ششم‪ ،‬بیش‬ ‫از هر گروه دیگری‪ ،‬جریان روشنفکری را مورد عتاب قرار داد و‬ ‫حاال تصریح م ی کند که بازگشتی دارد به تفکر سیدمرتضی‬ ‫اوینی و یارانش‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫نطق به�روز افخمی در زمان اس�تعفای‬ ‫عط�اءاهلل مهاجران�ی خیلی قاب�ل توجه‬ ‫واق�ع ش�د و جنجال ه�ای بس�یاری در‬ ‫انتق�اد از س�خنان او ب ه پا کرد‪ .‬او پش�ت‬ ‫ تریبون مجل�س حرف هایی زد که عالوه‬ ‫بر اصولگرایان‪ ،‬اصالح طلب�ان هم به ان‬ ‫اعتراض کردند‬ ‫به عنوان سرزمین تازه فتح شده نگاه م ی کنند و به ان حمله ور‬ ‫شدند‪ .‬افخم ی زمانی هم با تاکید بر اینک��ه وزارت ارشاد به‬ ‫هیچ وجه نباید سیاستگذاری کند‪ ،‬م ی گفت‪« :‬این وزارتخانه‬ ‫باید امکانات سخت افزاری فعالیت هنرمندان را فراهم کند‪.‬‬ ‫این خود فیلمس��ازان و سینماداران هستند ک��ه باید بدانند‬ ‫فیلم ها را چگونه بسازند یا پخش کنند‪».‬‬ ‫او اما در اواخر حض��ورش در مجلس بود که درباره این‬ ‫حضور و عملکرد کمیسیون فرهنگی با نگاهی نقادانه لب به‬ ‫سخن گشود و گفت‪« :‬البته در کمیسیون فرهنگی کارهایی‬ ‫انجام شده است و شاید من در م��ورد تصمیماتی که درباره‬ ‫سینما گرفته شده تا حدودی موثر ب��وده باشم‪ ،‬چون وقتی‬ ‫بخواهن��د تصمیم ی درباره سینما بگیرن��د احتماال نظر مرا‬ ‫م ی پرسند‪ .‬اما به ه ر حال این ها جزو امور کمیسیون فرهنگی‬ ‫است که در نهایت باید مجلس درب��اره ان تصمیم بگیرد و‬ ‫یک نفر نم ی تواند تعیی ن کننده باشد‪ .‬البته مسائل سینمای‬ ‫ای ران نه تنه��ا در حیطه مجلس تعیی��ن تکلیف نم ی شود‪،‬‬ ‫بلکه حتی دولت و وزارت ارشاد ه��م نم ی توانند به درستی‬ ‫تکلفیش را روشن کنند‪ .‬یعنی اختیار سینما از سال ها پیش‬ ‫از دست وزارت ارشاد هم درامده بوده است‪ .‬از کسانی که در‬ ‫مسئولی ت های رسمی هستن��د تقریبا هیچ کاری برنم ی اید‬ ‫و کسانی که هی��چ مسئولیتی ندارند هر ک��اری که دلشان‬ ‫م ی خواهد م ی کنند‪».‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نط��ق بهروز افخم��ی در زم��ان استعف��ای عطاءاهلل‬ ‫مهاجرانی خیلی قابل توجه واقع شد و جنجال های بسیاری‬ ‫در انتقاد از سخنان او به پا کرد‪ .‬او پشت تریبون مجلس گفت‪:‬‬ ‫«اگر چه در یک سال اخیر عملکرد وزارت ارشاد در مجموع‬ ‫انفعال و عقب نشینی در عرصه اصالحات فرهنگی بوده است‬ ‫اما باید اعتراف کرد که استعفای وزیر ارشاد موفقیت بزرگی‬ ‫ب رای گروه های فشار و محافل خودسری به حساب م ی اید‬ ‫که در ‪ ١٠‬سال گذشته‪ ،‬بررهب ران و متولیان رسمی نظام فشار‬ ‫اورده و همیشه بیش از دولت ب رای حیات و حرکت هنرمندان‪،‬‬ ‫روشنفکران و اهل فرهنگ تعیین تکلیف کرده اند‪ ١٠ ...‬سال‬ ‫پیش خیال داشتیم ب��ا سیطره فرهن��گ امریکایی و نفوذ‬ ‫تبلیغات صهیونیستی مقابل��ه کنیم‪ .‬م ی خواستیم سینما‪،‬‬ ‫تلویزی��ون‪ ،‬محصوالت ویدئویی‪ ،‬مطبوع��ات و کتاب هایی‬ ‫داشته باشیم که گرایش مسلط در انها پرکردن اوقات فراغت‬ ‫مردم با اث��ار فرهنگی‪ ،‬علمی و هنری ب��اارزش و متعالی یا‬ ‫حداقل سرگرم ی های سال��م و ب ی غش باشد‪ ...‬م ی دانستیم‬ ‫که ب رای جلوگیری از تسخیر حوزه فرهنگی ای ران به وسیله‬ ‫امریکا باید به سرعت زیرساخت ه��ای قانونی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫صنعتی ضروری ب رای رشد و رونق تولید و عرضه محصوالت‬ ‫فرهنگی و هنری شکل بگی��رد و م ی دانستیم که سانسور‬ ‫باید به حداقل برسد و قانونمند شود تا در میان هنرمندان و‬ ‫پدید اورندگان شور و شوق و در میان سرمایه گذاران‪ ،‬امنیت‬ ‫خاطر و جرات و رغب��ت الزم ب رای سرمایه گ��ذاری در تولید‬ ‫محصوالت فرهنگی به وجود اید‪ ١٠ ...،‬سال پیش در چنین‬ ‫روزهایی‪ ،‬اولین تظاه رات فکری و قلمی گروه دیگری که انها‬ ‫هم علم مبارزه با تهاجم فرهنگ��ی را در دست گرفته بودند‬ ‫در افق فرهنگ و هنر کشور پدی��دار شد‪ .‬انها ب رای مقابله با‬ ‫تهاجم فرهنگی روش های ساده تر و قاطع تری داشتند‪ ،‬یعنی‬ ‫هر وقت الزم بود از نیروی انتظامی و جریمه و تنبیه استفاده‬ ‫م ی کردند و هر جا که نم ی شد اثار و عالئم تهاجم فرهنگی‬ ‫را زیر فرش قایم م ی کردند‪ .‬یا سر خودش��ان را زیر برف فرو‬ ‫ م ی بردند‪ .‬در عین حال انها به همه اهل فرهنگ و هنر (غیر‬ ‫از خودشان) مشکوک بودند و هه اهل نظر را زی رنظر داشتند‪.‬‬ ‫‪ ...‬چیزی که پهلوانان ما نم ی دانستند و هی چ کس جرات‬ ‫نداشت به انه��ا بگوید این بود که در ای��ن ‪ ١٠‬سال اکثریت‬ ‫کودکان‪ ،‬نوجوانان و جوانان مملکت‪ ،‬یعنی نسلی که بنا بود‬ ‫از تهاجم فرهنگی در امان بمان��د و اولین محصول انقالب‬ ‫باشد اوقات فراغت خود را چگونه م ی گذراند‪ ...‬پسرم این روزها‬ ‫م ی گوید چرا نمایند ه مجلس شده ای که مجبور شویم چهار‬ ‫سال دیگر در ای ران بمانیم‪ .‬چند روز پیش ب ی طاقت شدم و با‬ ‫لحنی جدی و کنجکاو از او پرسیدم چرا م ی خواهی به امریکا‬ ‫برویم؟ جواب داد‪ :‬ب رای اینکه اصل همه چیز انجاست‪».‬‬ ‫در پی نطق پیش از دستور افخمی برخی از نمایندگان‬ ‫که اصالح طلبان نیز جزو انه��ا بودند‪ ،‬طی تذکراتی به نطق‬ ‫او اعت��راض کردند‪ .‬ازجمل��ه‪ ،‬داود سلیمانی گف��ت‪« :‬اقای‬ ‫افخمی مطالبی را بیان کرد که فکر م ی کنم شایسته نبود‪.‬‬ ‫اینکه فرزندان ما نقطه امیدشان ی��ا ایده الشان امریکاست‪،‬‬ ‫کامال درست نیست و فکر نم ی کن��م نمایندگان این گونه‬ ‫بیندیشند‪».‬‬ ‫اب راهی��م بای سالم��ی نیز گف��ت‪« :‬افخم��ی بسیار‬ ‫هنرمندان��ه اینجا را با پش��ت صحن ه سینم��ا اشتباه گرفته‬ ‫است‪ ...‬در استان ه روز قدس طرح چنین مطالبی نشان دهنده ‬ ‫ب ی اعتمادی به کشور و توهین به نمایندگان است‪ .‬افخم ی به‬ ‫هر شیوه ای که به مجلس راه یافته‪ ،‬باید بداند که این مجلس‬ ‫عصار ه خ��ون شهیدان اس��ت‪ ».‬در این هنگ��ام چند نفر از‬ ‫نمایندگان با صدای بلند فریاد زدند‪« :‬مرگ بر امریکا‪».‬‬ ‫در این لحظات کروب��ی به عنوان رئی��س مجلس از‬ ‫افخم ی دفاع کرد ک��ه نیت ب��دی نداشته و خ��ود او نیز در‬ ‫سخنانی اظهار کرد‪« :‬م��ن از عکس العمل فرزند ده‪ ،‬دوازده‬ ‫ساله خود متحیر ش��دم و فکر کردم ب��رای مقابله با تهاجم‬ ‫فرهنگی احتیاج به پر ک��ردن اوقات فراغت م��ردم است و‬ ‫باید زیرساخت ها را بسازیم‪ .‬انتظ��ار داشتم همانقدر که من‬ ‫از حرف فرزندم یک��ه خوردم‪ ،‬شما نی��ز از این عکس العمل‬ ‫تکان دهنده متحیر شوید‪ .‬این طور نیست که من این حرف‬ ‫را در دهان فرزندم گذاشته باشم‪ ،‬بلکه من از حرف او احساس‬ ‫خطر کردم‪».‬‬ ‫بهروز افخمی در جمع خبرنگ��اران نیز تاکید کرد که‬ ‫قصد او ایجاد شوک در نمایندگ��ان بوده و به این نتیجه هم‬ ‫رسیده است‪ .‬بای سالمی نیز که در مع��رض این اتهام قرار‬ ‫گرفته بود که سخنان او به دادگ��اه روزنام ه همبستگی ربط‬ ‫داشته که فردا صبح��ش برگزار م ی شده‪ ،‬ب��ه همین دلیل‬ ‫نمایندگان اقلیت مجلس از او دفاع کرده اند‪ ،‬گفت‪« :‬سخنان‬ ‫من به پرونده روزنامه همبستگی در دادگاه مطبوعات هیچ‬ ‫ربطی ندارد‪».‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪67‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫تیتراول‬ ‫کفاشیانکابینه اش راقربانی‬ ‫می کند؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫خیز تازه وزارت ورزش ب رای ایجاد تغیی رات‬ ‫در فدراسیون فوتبال‬ ‫هزینه های ماندن کفاشیان‬ ‫پس از منتفی شدن موضوع تمدید قرارداد با کارلوس ک ی روش حاال‬ ‫وزارت ورزش در گام تازه تری قصد دارد در فدراسیون فوتبال دست‬ ‫به تغییرات دلخواهش بزند و برخی از معاونان علی کفاش�یان را از‬ ‫طریق اختیارات وی برکنار کند‪ .‬ایا کفاش�یان با وزارت ورزش جنگ‬ ‫تازه ای را اغاز خواهد کرد؟‬ ‫ریاست فدراسیون را هم نم ی پذیرم‬ ‫برئیسی‬ ‫چه برسد به نای ‬ ‫گفت وگویمثلث‬ ‫باطاهرهطاه ریان‬ ‫‪1‬‬ ‫کارلوس ک ی روش؛ ظاه را اختالف ها بر سر این نام اغاز‬ ‫شد‪ .‬یک طرف دعوا علی کفاشی��ان و طرف دیگر محمود‬ ‫گودرزی‪ .‬دعوایی که سرانجام ان روشن بود‪ .‬وزیر ورزش با‬ ‫تمدید قرارداد ک ی روش مخالف ب��ود‪ .‬او قبل از دوشنب ه ای‬ ‫که کفاشیان ان را روز تمدید قرارداد با ک ی روش خوانده بود‬ ‫در نشستی خبری مواضع تندی علیه ای��ن مربی پرتغالی‬ ‫اتخاذ کرد‪ .‬همه چیز به هم خورد‪ .‬خب��ری از تمدید قرارداد‬ ‫فدراسیون با ک ی روش نبود‪ .‬نزاع میان موافقان و مخالفان‬ ‫ک ی روش در طول کمتر از یک هفته به اوج خود رسید‪ .‬اما‬ ‫نکته جالب ماجرا این بود ک��ه خیل ی ها اعتقاد داشتند علی‬ ‫کفاشیان که خود را یک سر دع��وا با وزارت ورزش قرار داده‬ ‫موافق تمدید ق��رارداد با ک ی روش اس��ت و م ی خواهد این‬ ‫مربی را ب رای چهار سال دیگر در تیم ملی حفظ کند‪ .‬اما این‬ ‫تحلیل از واقعیت به دور بود‪.‬‬ ‫حرف های دوپهلوی کفاشیان‬ ‫گفت وگوباخلیلیان‪،‬‬ ‫مدیرعاملباشگاهسپاهان‬ ‫انداخت و تاکید کرد که انها مخالف تمدید قرارداد هستند‪.‬‬ ‫ماجرا انجایی تمام شد که کفاشیان گفت‪« :‬باید قراردادی‬ ‫ببندیم که بتوانیم نسبت ب��ه ان پاسخگو باشیم‪ ».‬ظاه را‬ ‫یکی از بهانه های کفاشیان ب رای قرارداد نبستن با ک ی روش‬ ‫نیز به موضوع خسارت در صورت فسخ قرارداد برم ی گشت؛‬ ‫«اگر قرارداد ک ی روش در هر کدام از این مقاطع فسخ شود‬ ‫باید خساراتی را ب��ه وی پرداخت کنیم و بای��د در مورد این‬ ‫موضوع حرف بزنی��م تا مبلغ خس��ارت احتمالی مشخص‬ ‫شود‪ .‬از طرفی ک ی روش هم اعالم کرده که ممکن است در‬ ‫صورت عدم توافق با ای ران سایر قراردادهای پیشنهادی اش‬ ‫را از دست بدهد‪ .‬هنوز به توافق نرسیده ایم و در حال بررسی‬ ‫شرایط هستیم‪ ».‬واقعیت این ب��ود که علی کفاشیان خود‬ ‫یکی از مخالفان تمدید قرارداد با ک ی روش بود‪ ،‬اما مخالفت‬ ‫وزی��ر ورزش با تمدید ق��رارداد ک��ی روش و در واقع دخالت‬ ‫وزارت ورزش در خص��وص ادام��ه همک��اری فدراسی��ون‬ ‫فوتبال با این مربی باعث ش��د که علی کفاشیان در فراری‬ ‫رو به جل��و اصل ی ترین دلیل به هم خ��وردن یا دست کم به‬ ‫مشکل خوردن مذاکرات با این مرب��ی پرتغالی را مخالفت‬ ‫وزیر بداند‪ .‬یک��ی‪ ،‬دو روز بع��د وزارت ورزش متوجه اشتباه‬ ‫خود شد ام��ا چرخش ‪ 180‬درجه ای وزی��ر و همراهانش نیز‬ ‫دیگ��ر فایده ای نداش��ت‪ .‬رئی س ک��ل روابط عمومی وزارت‬ ‫ورزش در بیانی ه ای تاکید کرد که وزارت ورزش امیدوار است‬ ‫فدراسیون هر چ��ه زودتر با ک ی روش ق��رارداد ببندد‪ .‬مازیار‬ ‫ناظمی که سخنگ��وی وزارت ورزش نیز هست همچنین‬ ‫در مصاحبه با خبرگزاری ها تاکید کرد که وزیر ورزش ابدا در‬ ‫مورد تمدید قرارداد ک ی روش دخالتی نکرده و حتی امیدوار‬ ‫است فدراسیون در اسرع وقت قرارداد وی را تمدید کند‪ .‬اما‬ ‫دیگر دیر ش��ده بود‪ .‬یک گل به خ��ودی توسط وزیر ورزش‬ ‫باعث شد تا کفاشیان در موقعیت مناسبی ب رای فرار از فشار‬ ‫انتقادات قرار بگیرد‪.‬‬ ‫چه کسی باخت؟‬ ‫ک ی روش از ای��ران رفت‪ ،‬اما فشاره��ا در روزهای اخیر‬ ‫متوجه وزارت ورزش شده است‪ .‬رسانه ها معتقدند که شخص‬ ‫وزیر باعث این جدایی شده‪ .‬انهم در شرایطی که این مربی‬ ‫پرتغالی دست کم در بین رسانه ه��ا و مردم از اقبال ویژه ای‬ ‫برخوردار بود‪ .‬شاید به دلیل شکل گرفتن انبوهی از انتقادها‬ ‫علیه وزی��ر ورزش بود که مازیار ناظم ی سع��ی کرد توپ را‬ ‫مجددا به زمین فدراسی��ون فوتبال بین��دازد و بگوید‪« :‬تا‬ ‫جایی که ما اطالع داریم و با استناد به حرف های کفاشیان‪،‬‬ ‫مذاکرات فدراسیون با اقای ک ی روش به دلیل برخی جزئیات‬ ‫تاکنون به نتیجه نرسی��ده اس��ت‪ .‬وزارت ورزش و جوانان‬ ‫امیدوار است فدراسیون فوتبال این مذاکرات را به سرعت به‬ ‫نتیجه برساند‪ ،‬البته با تاکید بر تفاهم و توافق با ک ی روش و‬ ‫حفظ منافع کلی فوتبال‪».‬‬ ‫اخت�لاف می��ان وزارت ورزش و فدراسی��ون فوتبال‬ ‫احتماال در روزهای اینده ابعاد تازه ت��ری پیدا م ی کند‪ .‬علی‬ ‫کفاشی��ان در دوره دوم ریاست خ��ود در فدراسیون فوتبال‬ ‫سعی کرد رئیسی مستقل باشد‪ .‬همان شخصیتی که اهالی‬ ‫فوتبال عالقه دارند در مجم��ع انتخابات فدراسیون ب رایش‬ ‫هزینه و حتی مقابل وزارت ورزش صف ارایی کنند‪ .‬کفاشیان‬ ‫حاال روانشناسی اعضای مجمع را به خوبی م ی داند و قصد‬ ‫دارد با تکیه بر رای دوستان��ش در مجمع همچنان رئیس‬ ‫باقی بماند اما در سوی مقابل ای��ن وزارت ورزش است که‬ ‫تصمیم دارد در ام��ور مهم ی که به فوتب��ال کشور مربوط‬ ‫م ی شود اعمال نظر کند‪ .‬واکنش وزارت ورزش درباره تمدید‬ ‫قرارداد با ک ی روش نیز شاهدی بر این ادعاست‪ .‬وزیر ورزش‬ ‫نم ی خواهد فوتبال را از دست بدهد اما با این حال شیوه ای‬ ‫که او ب رای مانور وزارت ورزش در فوتبال کشور اتخاذ کرده‬ ‫نه تنها به برنده شدن او منجر نم ی شود بلکه باعث م ی شود‬ ‫افکار عمومی نسبت به دولت و دخالت ان در امور فوتبال‬ ‫به شدت دچار بدبینی شود‪ .‬با همه اینها بعید به نظر م ی رسد‬ ‫که وزیر ورزش در سیاست های کلی خود تجدیدنظر کند‪.‬‬ ‫او پس از رفتن ک ی روش از ای ران بازنده نزاع با علی کفاشیان‬ ‫شده است‪ .‬چه اهمیتی دارد که جانشی��ن ک ی روش نتایج‬ ‫خوبی کسب کند یا نه‪ .‬وزیر ورزش در حال حاضر وضعیت‬ ‫خوبی بین افکار عمومی ندارد؛ چه او مرب ی ای را از فوتبال‬ ‫ای ران راند ک��ه همه دوستش داشتند ی��ا دست کم اگر به او‬ ‫عالقه مند نبودند توانای ی های فن ی اش را انکار نم ی کردند‪.‬‬ ‫مربی که هفته گذشته در برنامه نود ‪ 73‬درصد از مخاطبان‬ ‫موافق و ‪ 27‬درصد رای دهندگ��ان مخالف تمدید قراردادش‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫اظهارات ضدونقیض کفاشیان‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال درباره ک ی روش هر روز حرف‬ ‫تازه ای به زبان م ی اورد‪ .‬یک روز خود را موافق تمدید قرارداد‬ ‫م ی داند و روز بعد مخالف‪ .‬یک روز از مخالفت وزارت ورزش‬ ‫سخن م ی گوید و روز بعد در این ب��اره صحبت م ی کند که‬ ‫خود او نیز چندان با تمدید این ق��رارداد موافق نیست‪ .‬این‬ ‫اظهارات ضدونقیض در حالی مطرح م ی شود که ک ی روش‬ ‫هفته گذشته ب��ه لیسبون برگشت‪ .‬البت��ه کفاشیان در این‬ ‫مورد م ی گوید ج��ای نگرانی نیست و تیم مل��ی برنامه ها‬ ‫و اردوه��ای خودش را خواه��د داشت‪ .‬او با اش��اره به اینکه‬ ‫چهار سال قبل‪ ،‬دولت در پرداخت مبل��غ قرارداد ک ی روش‬ ‫حمایت ه��ای الزم را انج��ام داد‪ ،‬م ی گوی��د‪« :‬رق��م قراداد‬ ‫ک ی روش ح��دود ‪ 8‬میلیارد تومان م ی ش��ود‪ .‬نم ی گویم که‬ ‫نم ی توانیم این مبلغ را پرداخت کنی��م اما ما در فدراسیون‬ ‫‪ 14‬ت��ا ‪ 15‬تیم ملی داریم که باید به هم��ه انها توجه کنیم‪.‬‬ ‫ما در سال اول در پرداخت ها مشکل��ی نداریم اما اگر نتایج‬ ‫خوبی کسب نکنیم همه م ی گوین��د که قراداد ترکمنچای‬ ‫امضا کرده ایم!»‬ ‫اما حرف اصل��ی رئیس فدراسی��ون چیست؟ به نظر‬ ‫م ی رس��د او در بخش��ی از تازه تری��ن واکنش خ��ود درباره‬ ‫ک ی روش باالخره واقعیت را به زبان م ی اورد‪« :‬من از ته دل‬ ‫مایل به پرداخت این رقم قرارداد به ک ی روش نیستم چرا که‬ ‫م ی توانیم این مبلغ را ب رای تمامی تیم های ملی در رده های‬ ‫مختلف به کار ببریم‪ .‬هرگونه مربی بیاوریم دستاوردی ب رای‬ ‫جام ملت ها نخواهیم داشت و باید با تعامل مشکالت را حل‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫کفاشیان حاال روانشناسی اعضای مجمع‬ ‫را به خوب�ی م ی داند و قص�د دارد با تکیه‬ ‫ب�ر رای دوس�تانش در مجم�ع همچنان‬ ‫رئیس باقی بماند اما در سوی مقابل این‬ ‫وزارت ورزش اس�ت که تصمی�م دارد در‬ ‫ی که به فوتبال کش�ور مربوط‬ ‫امور مهم� ‬ ‫م ی ش�ود اعمال نظر کند‪ .‬واکنش وزارت‬ ‫ورزش درباره تمدید ق�رارداد با ک ی روش‬ ‫نیز شاهدی بر این ادعاست‬ ‫گفت وگویمثلثباعضو‬ ‫ترئیسهفدراسیونفوتبال‬ ‫هیا ‬ ‫ورزش‬ ‫پس از اینکه وزیر ورزش در نشست خبری خود ان هم‬ ‫در استان��ه تمدید ق��رارداد فدراسیون فوتب��ال با ک ی روش‬ ‫تاکید کرد که ک ی روش بهترین گزین��ه نیست‪ ،‬بازی علی‬ ‫کفاشیان با رسانه ها وارد فاز تازه تری شد‪ .‬رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال در واکنش به حرف های وزیر ورزش با سیاست ورزی‬ ‫خاصی سعی کرد رسانه ها و افک��ار عمومی را مجاب کند‬ ‫که ای��ن وزارت ورزش اس��ت که ک��ی روش را نم ی خواهد‪.‬‬ ‫علی کفاشی��ان در حالی از به مشکل خ��وردن با ک ی روش‬ ‫سخن گفت که چند روز قبل از ان تاکید کرده بود به احتمال‬ ‫‪ 95‬درصد ک ی روش سرمربی تیم ملی باقی خواهد ماند‪ .‬او‬ ‫حتی گفته بود ک ی روش را ب رای چهار سال دیگر نیاز داریم؛‬ ‫جمله ای که یک بار دیگر هم تکرار شده بود وقتی تیم ملی‬ ‫در برزیل به سر م ی ب��رد و شایعه کنار رفت��ن ک ی روش در‬ ‫داخل واکنش های خوبی را به هم��راه نداشت‪ .‬اما با تهدید‬ ‫وزیر ورزش علیه کفاشیان لح��ن رئیس فدراسیون فوتبال‬ ‫بیشتر تعدیل و عقب نشینی کفاشیان بیشتر شد‪« :‬قرارداد‬ ‫بستن با ک ی روش پول زیادی م ی خواهد و اگر وزارت ورزش‬ ‫در این مورد به کمک فدراسیون نیاید فوتبال سخت دچار‬ ‫مشکل خواهد شد‪ ».‬این در حالی ب��ود که یک روز قبل از‬ ‫این اظهارنظ��ر‪ ،‬وزیر ورزش با صراحت اع�لام کرده بود که‬ ‫پول قرارداد ک��ی روش را نم ی دهد‪ .‬وزیر ورزش ضمن انتقاد‬ ‫از ک ی روش و احساساتی خواندن رسانه ها ب رای نگه داشتن‬ ‫ک ی روش در تیم ملی تاکید کرده بود که این مربی بهترین‬ ‫گزینه نیس��ت و خیل��ی از مربیان زبده بع��د از جام جهانی‬ ‫عالقه مندند که با تیم ملی ای ران کار کنند اما این اظهارات‬ ‫فرصت را به چه کسی م��ی داد؟ بهترین فرصت ممکن در‬ ‫اختیار رئی��س فدراسیون فوتبال قرار گرفت��ه بود‪ .‬بناب راین‬ ‫کفاشیان با خاطری اس��وده لبخند زد و مدع��ی شد که او‬ ‫خواسته و وزیر ورزش نه‪ .‬او گفت‪« :‬وزارت ورزش قراردادی با‬ ‫ما دارد و در حمایت از فوتبال به ما کمک هایی م ی کند‪ .‬اگر‬ ‫ان کمک ها انجام شود م ی توانیم پول سرمربی را پرداخت‬ ‫کنیم‪ .‬از منابع و درامد خودمان ب رای تیم های ملی هزینه ای‬ ‫نداریم‪ .‬ما ‪ 15‬میلیون دالر ب رای رفتن به جام جهانی از فیفا و‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا گرفته ایم‪ .‬نگرانی فعلی ما مربوط‬ ‫به تیم های پایه است‪ ،‬اگر به انها کمک شود ب رای ک ی روش‬ ‫و تیم امید مشکلی نخواهیم داشت‪ .‬ما شرایطی داریم که‬ ‫اگر ک ی روش ان را قبول نکند با هم به مشکل م ی خوریم‪».‬‬ ‫علی کفاشیان به راحتی توپ را به زمین وزارت ورزش‬ ‫وزارت ورزش به استقالل‬ ‫فوتبال احترام بگذارد‬ ‫بگویند برو خیلی‬ ‫راحت م ی روم‬ ‫ورزش‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫کنیم‪ .‬ک ی روش اخالق و شرایط خاص خود را دارد و از سایر‬ ‫مربیان متمایز است‪ .‬او نگران است و سخت و محکم بر سر‬ ‫مسائل مرتبط با خود و تیم ملی مانده است‪ .‬برخوردهای تند‬ ‫ک ی روش و اینکه خودش م ی ب��رد و م ی دوزد باعث شده که‬ ‫اط رافیان بیایند و صحب ت هایی را مطرح کنند‪».‬‬ ‫هفته گذشته اما برنامه نود فرصت جب ران را به وزارت‬ ‫ورزش داد‪ .‬سخنگ��وی وزارت ورزش نیز ب��ه خوبی از این‬ ‫فرصت بهره برد‪« :‬طبیعی است بعد از جام جهانی از تیم ملی‬ ‫باتوجه به نتایج کسب شده حمایت کنیم‪ .‬بعد از بازی ای ران‬ ‫با بوسنی نکونام و چند بازیکن دیگ��ر نزد ما امدند و گفتند‬ ‫ک ی روش در کنار تیم ملی بماند‪ .‬خود ک ی روش هم م ی گفت‬ ‫که باید از من حمایت شود و نگ��اه فدراسیون به من تغییر‬ ‫پیدا کند‪ .‬وزی��ر در نشست خبری دیدگاه ه��ای کارشناسی‬ ‫خود را مطرح ک��رد‪ .‬خیلی از مربیان هستن��د که امده اند و‬ ‫گفته اند که در ای ران حضور یابند اما ک ی روش بهترین گزینه‬ ‫است هرچند باید بدانیم در مقابل هزینه ای که م ی کنیم چه‬ ‫چیزی به دست م ی اوری��م‪ .‬مساله ای که مطرح است اینکه‬ ‫فدراسیون بای��د پای تصمیم خود بمان��د‪ .‬اما در عین حال‬ ‫ک ی روش نباید در موضع کارفرما قرار بگیرد و پافشاری های‬ ‫کفاشیان طبیعی است‪».‬‬ ‫تغییرات احتمالی در فدراسیون‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫مانور وزارت ورزش در فوتب��ال از جایی شروع شد که‬ ‫معاون وزیر ورزش در چند مرحله لیس��ت پرداختی قرارداد‬ ‫برخی باشگاه ها از جمله پرسپولی��س و استقالل را منتشر‬ ‫کرد‪ .‬اما این اقدام وزارت ورزش به دلیل اینکه تنها در مورد‬ ‫برخی باشگاه ها اجرایی شد سخت مورد انتقاد رسانه ها قرار‬ ‫گرفت‪ .‬در استانه شروع بازی های جام جهانی اما وزیر ورزش‬ ‫بار دیگر سعی کرد در مورد فوتبال اظهارنظر کند‪ .‬او نتایج‬ ‫عجیب و غریب��ی را درباره گروه تیم مل��ی پی ش بینی کرد‪.‬‬ ‫پی ش بینی که خیل ی ها را حیرت زده کرد‪ .‬وزیر گفته بود که‬ ‫م ی توانیم با تالش فراوان هر سه تیم گروه مان را شکست‬ ‫دهیم‪ .‬یک روز بعد این اظهارنظر ان ق��در مورد انتقاد قرار‬ ‫گرفت که وزی��ر ورزش حتی در مق��ام تکذیب گفته هایش‬ ‫برامد و تاکید کرد که منظورش ان چیزی نبوده که رسانه ها‬ ‫برداشت کرده ان��د! اما پس از بازی ه��ای جام جهانی وزارت‬ ‫ورزش یک بار دیگ��ر تصمیم گرفت در ام��ور فوتبال ورود‬ ‫کند‪ .‬وزارت ورزش پس از اینکه مانع تمدید قرارداد ک ی روش‬ ‫شد حاال به ایجاد برخی تغیی رات دلخواهش در فدراسیون‬ ‫فوتب��ال م ی اندیشد‪ .‬گفته م ی ش��ود وزارت ورزش از رئیس‬ ‫سجادی مه م ترین الترناتیو‬ ‫علی کفاشیان ب ه شمار م ی رود‬ ‫نوع برخورد وی پس از انتخابات و معرفی غالمرضا بهروان‬ ‫به عن��وان سرپرست موق��ت سازمان لی��گ از اقای رئیس‬ ‫دلخور است‪ .‬از این رو تمایل��ی ب رای بازگشت به فدراسیون‬ ‫فوتبال و قبول مسئولیت ندارد‪ .‬حال باید دید علی کفاشیان‬ ‫و همراهان وی ب رای بازگش��ت عزیزمحمدی به فدراسیون‬ ‫فوتبال ب رای دلجویی از وی پیشقدم خواهند شد یا نه‪.‬‬ ‫فدراسیون خواسته تا برخ��ی معاونان خ��ود را برکنار کند؛‬ ‫موضوعی که عل��ی کفاشیان نیز در جلس��ه هیات رئیسه‬ ‫ان را علنی کرده و خطاب به فریده شجاعی‪ ،‬رئیس کمیته‬ ‫فوتبال بانوان و عض��و هیات رئیسه فدراسی��ون گفته که‬ ‫وزارت ورزش م ی خواهد شما نباشید‪ .‬گفته م ی شود وزارت‬ ‫ورزش خواهان برکناری دو تن دیگر از مسئوالن فدراسیون‬ ‫نیز هس��ت؛ مهدی محمد نب��ی و ایت اللهی‪ .‬ام��ا در مورد‬ ‫جانشینان این سه نفر نیز گمانه زن ی هایی وجود دارد‪ .‬برخی‬ ‫منابع خبری از حضور قریب الوق��وع پهلوان‪ ،‬عزیزمحمدی‪،‬‬ ‫عابدین��ی و سج��ادی در فدراسیون خب��ر م ی دهند‪ .‬نقطه‬ ‫حساسی��ت عل��ی کفاشیان اما ب��ه نام نص��راهلل سجادی‬ ‫برم ی گردد‪ .‬فردی که پیش از این سابقه ریاست فدراسیون‬ ‫فوتبال را در کارنامه اش دارد و حاال شایعه جانشین ی اش به‬ ‫جای کفاشیان هر روز جدی تر ب��ه گوش م ی رسد‪ .‬هر چند‬ ‫هم خود او و هم وزارت ورزش این شایعه را تکذیب کرده اند‪،‬‬ ‫اما اص�لا بعید نیس��ت ک��ه وزارت ورزش در مجمع اینده‬ ‫انتخابات فدراسیون فوتب��ال به دنبال تغییر خود کفاشیان‬ ‫از سجادی و اقبال وی نهایت بهره را ببرد‪ .‬احتماال بازگشت‬ ‫عزیزمحمدی‪ ،‬عابدینی و پهل��وان به فدراسیون در صورت‬ ‫عقب نشینی کفاشیان نیز به همین منظور رخ خواهد داد؛‬ ‫اینکه قدرت کفاشیان در فدراسیون ابتدا شکسته شود و بعد‬ ‫به تدریج گزینه مورد نظ��ر وزارت ورزش قدرت را در دست‬ ‫بگیرد‪ .‬عزیزمحم��دی که در حال حاض��ر ریاست اتحادیه‬ ‫فوتبال را برعهده دارد درباره احتمال بازگشتش به فدراسیون‬ ‫اینگونه اظهارنظر م ی کند‪« :‬دوست ندارم ارامشم را از دست‬ ‫بدهم‪ ،‬تازه هم اکنون متوجه شدم ارامش چقدر اهمیت دارد‪.‬‬ ‫مطمئنم اگر به فدراسیون فوتبال برگردم دوباره دردسرهای‬ ‫زیادی ب رای من به وجود خواهد امد که این اتفاقات ارامش‬ ‫را از زندگی من خواهد گرفت‪.‬‬ ‫من در اتحادیه فوتبال کارهای زیادی دارم‪ ،‬مهم این‬ ‫است که به فوتبال خدم��ت کنیم‪ ،‬حال کجای این فوتبال‬ ‫مهم نیست‪ ،‬مهم این است که ب رای اعتالی نام ای ران قدم‬ ‫برداریم‪ .‬وقتی من در اتحادیه مسئولیت قبول کردم با خودم‬ ‫عهد کردم تا زمانی که این مجموعه را به انسجام موردنظر‬ ‫نرساندم دست از تالش ب رندارم به همین دلیل هنوز کارهای‬ ‫زمی ن مانده زی��ادی در این مجموع��ه دارم‪ ،‬به همین علت‬ ‫صالح نیست از اتحادیه خارج شوم‪ ».‬گفته م ی شود رئیس‬ ‫فعلی اتحادیه باشگاه ها هنوز اتفاقات انتخابات فوتبال ای ران‬ ‫را از یاد نبرده است‪ .‬از طرفی برخ��ی نزدیکان وی معتقدند‬ ‫عزیزمحمدی با وجود ارتباط دوستانه با کفاشیان همچنان از‬ ‫اخت�لاف می��ان وزارت ورزش و فدراسی��ون فوتبال‬ ‫موضوع تازه ای نیست‪ .‬زمانی که هنوز سازمان تربی ت بدنی‬ ‫به وزارتخان��ه تبدیل نشده ب��ود همواره روس��ای سازمان‬ ‫تربی ت بدن��ی ب��رای فوتب��ال تعیی ن تکلی��ف م ی کردند و‬ ‫روسای فدراسیون فوتبال نیز دست��ورات سازمان را موبه مو‬ ‫اجرا م ی کردند‪ .‬این دخالت ان قدر مستقیم صورت م ی گرفت‬ ‫که قرارداد مربیان تیم ملی فوتبال بزرگساالن در دفتر رئیس‬ ‫سازمان تربی ت بدنی به امضا م ی رسید نه در دفتر فدراسیون‬ ‫فوتبال‪ .‬حتی کار ب��ه جایی رسید که محم��د عل ی ابادی‪،‬‬ ‫رئیس وقت سازمان تربی ت بدنی پ��س از جام جهانی ‪2006‬‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال را به دلیل نتایج و عملکرد ضعیف‬ ‫فوتبال برکنار کرد که نتیجه اش بحران تعلیق بود‪ .‬تعلیقی‬ ‫که فوتبال ای ران را سخت ضعیف نگه داشت‪ .‬پس از ان بود‬ ‫که سازمان تربی ت بدنی و به دنبال ان وزارت ورزش و جوانان‬ ‫سعی کردند با فوتبال محتاطانه برخورد کنند‪ .‬هرگاه زمزمه‬ ‫دخالت وزارت ورزش در امور فوتبال شنیده م ی شد فدراسیون‬ ‫فوتبال از خطر تعلیق سخن م ی گفت‪ .‬شاید به همین دلیل‬ ‫بود که در دور دوم حضور کفاشی��ان در فدراسیون فوتبال‬ ‫وزارت ورزش نتوانست حسین قریب را جانشین وی کند‪.‬‬ ‫پس از اینکه دولت روحانی تشکیل شد و دکترگودرزی‬ ‫به وزارت ورزش و جوانان امد خیل ی ه��ا تصورشان این بود‬ ‫که او ابدا قصد ندارد در امور فدراسیون فوتبال دخالت کند‪.‬‬ ‫برخی که به این تحلیل قائل بودند موضع وزیر ورزش درباره‬ ‫انتخابات ریاس��ت کمیته ملی المپی��ک را مثال م ی زدند و‬ ‫تاکی��د م ی کردند که گ��ودرزی سعی دارد بست��ر مناسبی‬ ‫ب رای استقالل دیگ��ر بخش ها و نهاده��ای ورزشی فراهم‬ ‫کند‪ .‬بستری مبتنی بر دموکراسی و استقالل عمل روسای‬ ‫فدراسیون ها‪ .‬اما روشن بود که دیر ی��ا زود وزارت ورزش به‬ ‫حساسیت فوتبال پ ی م ی برد‪ .‬شاید به همین دلیل است که‬ ‫حاال بیش از هر زمان دیگری وزارت ورزش احساس م ی کند‬ ‫باید فوتبال را در دست بگی��رد و جابه جای ی هایی را به این‬ ‫فدراسیون تحمیل کند‪.‬‬ ‫عزیزمحمدی رابطه تقریبا مناسبی با‬ ‫گودرزی دارد‬ ‫ایا عابدینی باز هم از علی کفاشیان‬ ‫حمایت م ی کند؟‬ ‫شروع مداخله در فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫یعنی اینکه به من نگفته اند استعف��ا بده‪ .‬وزارت‬ ‫ورزش هم هنوز حرفی در این مورد نزده است‪.‬‬ ‫از خانم طاهریان ب ه عنوان گزینه جانشینی شما‬ ‫نام برده م ی شود‪ .‬ایا این ش�ایعه تمرکز و انرژی‬ ‫شما را نگرفته است؟‬ ‫خانم طاهری��ان در گذشته از مسئ��والن بلند پایه‬ ‫ورزش کشور بوده اند و حاال هم مشاور معاون رئی س جمهور‬ ‫هستند‪ .‬اینها شایعات��ی است که به نظ��رم صحت ندارد و‬ ‫انهایی که این شایعه را دامن م ی زنند پیش از انکه بخواهند‬ ‫با من دشمنی کنند با خانم طاهریان دشمنی دارند‪ ،‬چون به‬ ‫عقیده من ظرفیت و البته شان خانم طاهریان باالتر از این‬ ‫برئیسی یک فدراسیون را بپذی رند‪.‬‬ ‫است که بخواهند نای ‬ ‫نظر شما ب ه عنوان یکی از اعضای هیات رئیسه‬ ‫فدراس�یون فوتبال در مورد ک ی روش چیس�ت؟‬ ‫ب ه ه ر ح�ال اختالف ه�ا می�ان وزارت ورزش و‬ ‫فدراس�یون فوتب�ال زمان�ی تش�دید ش�د ک�ه‬ ‫فدراس�یون از تمدید قرارداد این مربی خبر داد‪.‬‬ ‫نظر شما در این مورد چیست؟‬ ‫بگویند برو خیلی راحت می روم‬ ‫گفت وگوی مثلث با عضو هیات رئیسه فدراسیون فوتبال‬ ‫گویا وزارت ورزش خواس�تار ایجاد تغییراتی در‬ ‫فدراس�یون فوتبال اس�ت‪ .‬گفته م ی شود وزارت‬ ‫ورزش از اقای کفاشیان خواسته که شما را برکنار‬ ‫کند تا فرد دیگری جانش�ین ش�ما ش�ود‪ .‬از این‬ ‫موضوع خبر دارید؟‬ ‫عذرخواه��ی م ی کنم‪ .‬چون کس��ی هنوز چیزی‬ ‫به من نگفته است‪ ،‬اجازه بدهید چن��د روز دیگر راجع به این‬ ‫موضوع صحبت کنیم‪.‬‬ ‫قطعا ما هم انتظار نداری�م بابت ابالغی که هنوز‬ ‫به شما صورت نگرفته واکنشی نشان دهید‪ ،‬اما‬ ‫دست کم م ی توانید بگویید در مورد دخالت وزارت‬ ‫ورزش در امور فدراس�یون ها چه نظ�ری دارید و‬ ‫اینکه ایا رویه وزارت ورزش در این مورد به صالح‬ ‫فوتبال خواهد بود یا به ضرر ان؟‬ ‫باید بگویم که اساسنامه همه چیز را روشن مطرح‬ ‫کرده است‪ .‬اما به هر حال وزارت ورزش نیز حق دارد نظ راتش‬ ‫را مطرح کند‪.‬‬ ‫این ح�رف را ب�ه این دلی�ل مط�رح م ی کنید که‬ ‫شایعه برکناری تان از س�وی وزارت ورزش مطرح‬ ‫شده است؟‬ ‫ابدا این طور نیست‪ .‬دلیلی وجود ن��دارد به خاطر‬ ‫یکی‪ ،‬دو روز بیشت��ر ماندن در سمتی ک��ه مسئولی ت های‬ ‫سنگینی روی دوشم گذاشته طوری اظهارنظر کنم که چنین‬ ‫ذهنیتی پیش بیاید‪ .‬بحث من چیز دیگری است؛ وزارت ورزش‬ ‫نم ی تواند با فدراسیون ها بیگانه باشد یا به عبارتی بهتر بگویم‬ ‫وزارت ورزش نم ی تواند از زیرمجموعه هایش دور باشد‪.‬‬ ‫یعنی این ح�ق را دارد که در امور فدراس�یون ها‬ ‫دخالت کند؟‬ ‫وزارت ورزش نظ��رش را م ی گوی��د‪ .‬مثال در مورد‬ ‫ش�نیده ش�ده که اق�ای کفاش�یان در جلس�ه‬ ‫هیات رئیس�ه به ش�ما گفت�ه ک�ه وزارت ورزش‬ ‫دوست ندارد شما در پس�ت خودتان به فعالیت‬ ‫ادامه بدهید‪ .‬ایا این شایعه صحت دارد؟‬ ‫بله‪ ،‬اقای کفاشیان این حرف را به من زد‪ .‬جز این‬ ‫چیز دیگری نشنیدم‪.‬‬ ‫در مورد فوتبال بانوان چطور؟‬ ‫در مورد فوتب��ال بانوان باید بگوی��م که ما رشد و‬ ‫توسعه خوبی داشتیم‪.‬‬ ‫کفاش�یان در یکی‪ ،‬دو مقطع نش�ان داده که در‬ ‫مواقع بحران�ی پ�ای اطرافیانش نم ی ایس�تد‪.‬‬ ‫نمونه اش تاج و عزیزمحم�دی در انتخابات دوره‬ ‫قبلی‪ .‬این روحیه کفاشیان شما را اذیت نم ی کند؟‬ ‫نگران خودتان نیستید؟‬ ‫شخصا معتقدم اگ��ر عملکردم مثبت بوده رئیس‬ ‫فدراسیون از من حمایت خواهد ک��رد و اگر فکر م ی کنند از‬ ‫این به بعد من به کارشان نم ی ای��م و نم ی توانم مفید باشم‬ ‫به عنوان رئی س فدراسیون م ی توانند سیاست های خودشان را‬ ‫در پیش بگی رند‪ .‬در واقع هنوز متوجه نشده ام که چه اتفاقاتی‬ ‫رخ داده و چرا اقای کفاشیان به م��ن گفت که وزارت ورزش‬ ‫عالقه مند نیست من به کارم ادام��ه دهم‪ .‬در اینده عملکرد‬ ‫ما نشان م ی دهد ک��ه در کمیته بانوان چ��ه کرده ایم و چه‬ ‫مشکالتی داشته ایم‪ .‬امیدواریم کارهای مان یک روزی دیده‬ ‫شود‪ .‬من تا لحظه ای که در فدراسیون حضور دارم و ریاست‬ ‫کمیته فوتبال بانوان را برعهده دارم طبق روال همیشه کارم‬ ‫را با شرافت و صداقت انجام خواهم داد‪ .‬روزی هم که به من‬ ‫بگویند برو خیلی راحت این کار را انج��ام خواهم داد‪ ،‬چون‬ ‫وجدانم بابت کارهایی که کرده ام اسوده است‪ .‬البته نم ی گویم‬ ‫در کارم ب ی نقص بوده ام اما سع��ی کرده ام درست و صادقانه‬ ‫کارم را انجام بدهم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ش�ما موضع وزارت ورزش در م�ورد ک ی روش را‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫ک ی روش نظرش را خیلی شفاف مط��رح کرد‪ .‬شاید عده ای‬ ‫بگویند وزارت ورزش اصال نبای��د اظهارنظر م ی کرد‪ .‬اما من‬ ‫موافق نیستم‪ .‬وزارت ورزش نبای��د چشم هایش را ببندد تا‬ ‫فدراسیون ها ه��ر کاری دوست دارند انج��ام بدهند‪ .‬نظارت‬ ‫وزارت ورزش بر فدراسیون ها به این معنی نیست که قصد‬ ‫دارد در امور زیرمجموعه اش دخال��ت کند‪ .‬فراموش نکنیم‬ ‫وزارت ورزش به فوتبال پول م ی دهد و چون هزینه م ی کند‬ ‫روشن است ک��ه به خودش ح��ق م ی دهد در م��ورد برخی‬ ‫مسائل اظهارنظر کند‪ .‬به نظرم این ک��ار اشتباهی نیست‪.‬‬ ‫چرا باید پس از اظهارنظر وزیر ورزش درباره فوتبال این همه‬ ‫موضع گیری صورت بگیرد‪ .‬من اظهارنظر کردن وزیر ورزش‬ ‫را امر اشتباهی نم ی دانم و بر عک��س معتقدم وزارت ورزش‬ ‫باید نظ راتش را با صراحت مطرح کند‪.‬‬ ‫نقد شما در مورد فدراسیون فوتبال چیست؟‬ ‫فدراسیون فوتبال کامل نبوده‪ .‬نم ی توانیم بگوییم‬ ‫که هیچ اشتباهی نداشت��ه است‪ .‬فدراسی��ون هم کارهای‬ ‫زی ربنایی خوبی انجام داده‪ .‬اکادمی خوبی داشته‪ .‬ب رنامه ریزی‬ ‫خوبی در رده های مختلف داشته‪ .‬در جام جهانی هم عملکرد‬ ‫خوبی داشت��ه است‪ .‬من به عن��وان عضوی از ای��ن خانواده‬ ‫نم ی خواهم در م��ورد اشتباه��ات ان ه��م در مقطع فعلی‬ ‫صحبت کنم‪ .‬به موقع در مورد اشتباهات فدراسیون صحبت‬ ‫خواهم کرد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫دخالت تعبیر درستی نیست‪ .‬من از نظارت صحبت‬ ‫م ی کنم‪ .‬وزارت ورزش به عنوان عال ی ترین مرجع ورزش کشور‬ ‫حق دارد به امور فدراسیون ها ورود کند‪ .‬اما این را هم بگویم‬ ‫که منفعل نبودن یک بحث است و دخالت کردن بحث دیگر‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫فری�ده ش�جاعی تحصیلات خ�ود را ت�ا‬ ‫مقطع دکترا در رشته فیزیولوژی ورزش به پایان‬ ‫برئیس کمیته توس�عه و بهبود‬ ‫رس�اند‪ .‬وی نای ‬ ‫ورزش بانوان کش�ورهای اسلامی‪ ،‬عضو کمیته‬ ‫ط ب ورزشی فدراس�یون پزش�کی و کشورهای‬ ‫اسلامی‪ ،‬عض�و ش�ورای تحقیق�ات س�ازمان‬ ‫تربی ت بدنی‪ ،‬مربی بدنساز تی م ملی بسکتبال‪،‬‬ ‫فوتبال و ب�ه مدت هشت س�ال رئی�س کمیته‬ ‫فوتبال بانوان و عضو هیات رئیس�ه فدراسیون‬ ‫فوتبال است‪ .‬گفته م ی شود طاهره طاهریان قرار‬ ‫است جانش�ین وی در فوتبال ش�ود؛ موضوعی‬ ‫که ش�جاعی درباره اش واکنش جالب�ی از خود‬ ‫نش�ان م ی دهد‪ .‬متن گفت وگوی مثل�ت با وی را‬ ‫م ی خوانید‪.‬‬ ‫ک ی روش مرب��ی بزرگی اس��ت‪ .‬ای��ن واقعیت را‬ ‫نم ی توانیم نادیده بگیریم‪ .‬همان طور که نم ی توانیم قیمت‬ ‫بسیار باالی این مربی را نادیده بگیریم و در مورد پرداخت این‬ ‫مبلغ احساساتی تصمیم بگیریم‪ .‬قیمت او خیلی باالست‪.‬‬ ‫شخصا فکر م ی کنم این پول ها را اگر در رده های پایه هزینه‬ ‫کنیم نتای��ج و عملکرد بهتری را از فوتبالم��ان در سال های‬ ‫اینده خواهیم دید‪ .‬عده ای اگر مخالف او هستند به این دلیل‬ ‫است‪ .‬مردم خیلی دوستش دارند اما باید واقعی ت ها را بیشتر‬ ‫در نظر بگی رند‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫محکمی نداریم‪ ،‬بناب راین بسی��اری از فدراسیون ها با سلیقه‬ ‫اقایان اداره م ی شود‪.‬‬ ‫به نظر شما در فدراس�یون فوتبال کمیته بانوان‬ ‫چطور عمل کرده است؟‬ ‫در مجموع به عنوان ی��ک کارشناس تربی ت بدنی‬ ‫ارزشیابی من از عملکرد کمیته بانوان ابدا منفی نیست‪ .‬انجا‬ ‫کارهای خوبی صورت گرفته و باید بیشتر هم به ان عزیزان‬ ‫اعتماد کرد‪ .‬به ه ر حال فردی ک��ه در انجا مشغول کار است‪،‬‬ ‫سوابق کاری روشنی دارد اما مساله من این است که زنان در‬ ‫فدراسیون ها که البته فدراسیون فوتبال هم یکی از همین‬ ‫فدراسیون هاس��ت‪ ،‬هرگز نقش تصمیم گی رن��ده نداشته اند‪.‬‬ ‫ی را عوض کنن��د‪ ،‬نم ی توانند ب��دون اجازه‬ ‫نم ی توانن��د مرب ‬ ‫داوری را عوض کنند و نم ی توانن��د افراد را در کمیته زیر نظر‬ ‫خود جابه جا کنند‪ .‬در همه فدراسیون ها این مشکالت وجود‬ ‫دارد‪ .‬اختالف��ات تنها در فدراسیون فوتب��ال نیست‪ .‬در همه‬ ‫فدراسیون ها این مساله وج��ود دارد و این باعث م ی شود که‬ ‫ورزش ما نتواند رشد کند‪.‬‬ ‫ریاست فدراسیون را هم نم ی پذیرم‬ ‫برئیسی‬ ‫چه برسد به نای ‬ ‫گفت وگوی مثلث با طاهره طاهریان‬ ‫خانم طاهریان! گفته م ی شود که شما قرار است‬ ‫در فدراس�یون فوتبال جانش�ین خانم شجاعی‬ ‫شوید‪.‬‬ ‫کار ما باالخره ب��ه نایب رئیسی فدراسیون فوتبال‬ ‫هم رسید؟ (م ی خندد)‬ ‫شما از این شایعه ب ی خبر هستید؟‬ ‫‪72‬‬ ‫ایا عملکرد وزارت ورزش در ای�ن باره مثبت بوده‬ ‫است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫ورزش‬ ‫بله‪ ،‬از این شایعات ک��ه در ورزش کشور وجود دارد‬ ‫اما باید خدمت شما عرض کنم که نگاه من نسبت به فعالیت‬ ‫زنان در حوزه ورزش کل ی تر است‪ .‬بحث ورزش و سرانه ورزشی‬ ‫زنان موضوعی است که به وزارت ورزش برم ی گردد‪ .‬بالطبع‬ ‫وزارت ورزش از کار یک ساله خودش ارزشیابی دارد‪ .‬اما حرف‬ ‫من این است که تا زنان در فضای مدیریتی ورزش ورود نکنند‬ ‫موفق نخواهند بود و شرای��ط بهتری ایجاد نم ی شود‪ .‬به این‬ ‫دلیل خودشان باید موضوعات را مدیریت کنند‪ .‬ورزش خاص‬ ‫است‪ .‬توجه داشت��ه باشید که در ی��ک فدراسیونی مسئول‬ ‫داوران مرد است و ب رای زنان تصمی��م م ی گیرد و این به نفع‬ ‫زنان نیست‪ .‬درواقع مسئول برگزاری مسابقات یک مرد است‬ ‫و ب رای زنان تصمیم م ی گیرد‪ .‬چ��ون جامعه طوری است که‬ ‫خودمان باید در موردش تصمیم بگی ریم‪ ،‬تصمیم سازی کنیم و‬ ‫امور اجرایی را بر عهده بگیریم‪ .‬در حال حاضر زنان فقط مجری‬ ‫تصمیماتی هستند که اقایان اتخ��اذ م ی کنند‪ .‬این درست‬ ‫نیست و به نظرم در این ص��ورت ما به مشکل برم ی خوریم‪.‬‬ ‫زنان در عرصه مدیریتی شرایط خوبی ندارند‪ .‬اینکه االن زنان‬ ‫برئیسی مشغول فعالیت هستند‬ ‫در فدراسیون ها در پست نای ‬ ‫و هیچ گونه اختیاری هم ندارند اصال چیز خوبی نیست‪.‬‬ ‫وزارت ورزش تالش خ��ود را ب رای مشارکت بیشتر‬ ‫زنان در امور مدیریتی انجام م ی ده��د‪ .‬بدنه وزارتخانه را اکثرا‬ ‫م ی شناسم و م ی دانم ک��ه در این مورد ذهنی ت شان چیست‪.‬‬ ‫خانم شهریان هم در راستای پررنگ تر شدن نقش مدیریتی‬ ‫زنان زحمات زیادی م ی کشند ام��ا انچه روشن است ما هنوز‬ ‫با هدف اصل ی مان خیل��ی فاصله داریم‪ .‬موض��وع اصلی ما‬ ‫‪3‬‬ ‫غالتحصیلمدرسهعالی‬ ‫طاهرهطاه ریانفار ‬ ‫ورزش‪ ،‬از اواس�ط دهه‪ 60‬ب�ا زمزم ه های جدی تر‬ ‫شدن ورزش زنان وارد سازمان ت ربی ت بدنی شد و‬ ‫باهم راهیهمکارانخودتوانستزیرساخت های‬ ‫فنیوفرهنگیورزشبانوانرادردهه‪ 1370‬ایجاد‬ ‫کند‪ .‬تغییر نگرش منفی نسبت به ورزش زنان و‬ ‫ارتقایتشکیالتیورزشزنانرام ی توانازجمله‬ ‫مه م ت ریندستاوردهایفعالیتطاهرهطاه ریان‬ ‫برشمرد‪.‬برگزارینخستیندورهمسابقاتبانوان‬ ‫برئیسیاین‬ ‫کشورهایاسالمیودبیرکلیونای ‬ ‫فدراسیونازدیگرمسئ ولی ت هایطاه ریانبوده‬ ‫است‪.‬بااودربارهشایعهج انشین ی اشبهجایف ریده‬ ‫ش�جاعی صحبت کرده ایم اما انگار موضوعات‬ ‫مه م تریمشغله هایویراتشکیلم ی دهد‪.‬متن‬ ‫گفت وگویمثلثبامشاورمعاونرئی س جمهوردر‬ ‫امورورزشدخت رانوزنانرام ی خوانید‪.‬‬ ‫رشته های ورزشی است‪ .‬رشته هایی که فدراسیون ها متولی‬ ‫انها هستند و اتفاقا روسای ای��ن فدراسیون ها شرایط خوبی‬ ‫ب رای فعالیت و حضور زنان در مجموعه شان فراهم نم ی کنند‪.‬‬ ‫وقتی زنان در فدراسیون ه��ا نیستند یا دست کم حضورشان‬ ‫صرفا در پس ت ه��ای اجرایی است قطع��ا نم ی توانیم انتظار‬ ‫داشته باشیم که شرایط خوب��ی در ورزش کشور ایجاد شود‪،‬‬ ‫وقتی چنین شرایطی حاکم شده که مردان در مسابقاتی که‬ ‫به زنان مربوط است تصمیم گی رنده هستند مطمئن باشید که‬ ‫نه رشدی حاصل خواهد شد و نه توسع ه ای در کار خواهد بود‪.‬‬ ‫متاسفانه زنان به سمت و سوی��ی م ی روند که رفته رفته دچار‬ ‫خودکم بینی م ی شوند‪.‬‬ ‫ش�ما فکر م ی کنید اصل ی ترین مانع بر سر رشد‬ ‫زنان در عرصه مدیریتی ورزش چیست؟‬ ‫فدراسیون ها در حال حاضر مانع پررنگ شدن نقش‬ ‫مدیریتی زنان هستند‪ .‬هم��ه فدراسیون ها این طور نیستند‬ ‫اما این واقعیت است که ما ی��ک ساختار تشکیالتی قوی و‬ ‫جانش�ینی ش�ما به ج�ای خان�م ش�جاعی در‬ ‫هیات رئیس�ه فدراس�یون فوتبال چقدر صحت‬ ‫دارد؟‬ ‫اصال در این باره هیچ صحبتی با من نشده و هیچ‬ ‫پیشنهادی هم به من داده نشده‪ .‬شرایط کاری من طوری نیست‬ ‫که جای دیگری بروم‪ .‬من تجربیاتی دارم‪ .‬ما معلم بودیم و بع دا‬ ‫مدیر شدیم‪ .‬به این ترتیب باید از تجربیات ما استفاده شود اما در‬ ‫مورد جانشینی من در هر فدراسیونی باید عرض کنم من رئیس‬ ‫برئیسی‪ .‬البته من‬ ‫فدراسیونی را هم نم ی پذیرم چه برسد به نای ‬ ‫همیشه وظیفه خودم م ی دانم که تجربیاتم را در اختیار ورزش‬ ‫قرار بدهم‪ .‬بناب راین این شایعه صحت ن��دارد و اگر هم چنین‬ ‫پیشنهادی را مطرح کنند به طور حتم قبول نم ی کنم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫به این دلیل که فک��ر م ی کنم باید پیگیر اتفاقات‬ ‫مهم تری باش��م‪ .‬م��ن سال هاست ک��ه م ی گویم چ��را در‬ ‫هیات مدیره باشگاه های حرفه ای فوتبال تنها مردان حضور‬ ‫دارند‪ .‬ایا جامعه ورزش زنان هیچ فرد شایسته ای ندارد که در‬ ‫این عرصه حرفه ای به کار گرفته شود و بدین ترتیب زنان هم‬ ‫وارد فضای تصمیم گیری در عرصه مدیریت شوند‪ .‬به نظرم‬ ‫نیاز داریم که چنین اتفاقی بیفتد‪ .‬اما متاسفانه باشگاه های‬ ‫ما اصال حاضر نیستند چنین ک��اری را انجام بدهند‪ .‬بعد هم‬ ‫م ی گویند چ��را فوتبال زنان نتیجه نم ی گی��رد؟ معلوم است‬ ‫که وقتی شما به زنان به��ای الزم را نم ی دهی��د و از انها در‬ ‫هیات مدیره باشگاه ها استفاده نم ی کنید‪ ،‬به طور کلی فوتبال‬ ‫زنان م��ا در باشگاه ها و فوتبال زنان م��ا در تیم ملی هرگز به‬ ‫سمت اهداف مطلوب پیش نم ی رود‪.‬‬ ‫اما گویا اقای کفاشیان به خانم شجاعی گفته اند‬ ‫وزارت ورزش م ی خواهد شما برکنار شوید‪ .‬نظرتان‬ ‫در این مورد چیس�ت؟ چون به نظر م ی رس�د در‬ ‫صورت کنار رفتن خانم شجاعی رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال قصد دارد از فشاری که وزارت ورزش به او‬ ‫تحمیل کرده رها شود‪ .‬ایا این رویه را م ی پسندید؟‬ ‫البته اقای کفاشیان فرد شوخ طبعی است‪ .‬احتماال‬ ‫با خانم شجاعی شوخ��ی کرده است‪ .‬تا جای��ی که م ی دانم‬ ‫فدراسیون فوتبال به خاط��ر اساسنامه ای ک��ه دارد شرایط‬ ‫خاصی دارد‪ .‬بدین معنا ک��ه جابه جایی ان طور که بعض ی ها‬ ‫تصور م ی کنند ساده نیست و مجمع باید در مورد کنار رفتن‬ ‫مدی ران فدراسیون تصمیم بگیرد‪ .‬اما از نظر اخالقی عرض‬ ‫م ی کنم که اگر هم قرار اس��ت جابه جایی صورت بگیرد باید‬ ‫طوری عمل کنیم که حرمت افراد به خصوص حرمت خانم ها‬ ‫حفظ شود و زحمات شان نادیده گرفته نشود‪ .‬زحمتی که زنان‬ ‫در عرصه ورزش م ی کشند چند ب رابر اقایان است چون زنان در‬ ‫خانه هم مسئولی ت هایی دارند و در خانه هم زحمت فراوانی‬ ‫بر عهده شان است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫وزارت ورزش به استقالل فوتبال احترام بگذارد‬ ‫گفت وگو با مهرزاد خلیلیان‪ ،‬مدیرعامل باشگاه سپاهان‬ ‫رابطه می�ان وزارت ورزش و فدراس�یون فوتبال‬ ‫همیشه با فرازونش�ی ب هایی همراه بوده است‪.‬‬ ‫ای�ن روزها رابطه می�ان کفاش�یان و وزیر ورزش‬ ‫چندان مناسب نیست‪ .‬موضوع تمدید قرارداد با‬ ‫ک ی روش منتفی شد تا همه بگویند وزیر ورزش‬ ‫به فدراسیون فوتبال اجازه نداد تا خودش درباره‬ ‫قرارداد بس�تن با مربی تی م ملی تصمیم بگیرد‪.‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫ما اساسا یک ای راد داریم‪ .‬یا م ی دویم یا ایستاده ایم‪.‬‬ ‫اما من توصی��ه م ی کنم ب��ه راه رفتن‪ .‬اگر ش��رط تعادل را‬ ‫رعایت کنیم شرایط دیگری ب رای مان رقم خواهد خورد‪ .‬در‬ ‫دولت تدبیر و امید که شعارش اساسا اعتدال است و عقل و‬ ‫خردجمعی باید حاکم شود از عقل دور است که ما با تنش‬ ‫با یکدیگر رفت��ار کنیم‪ .‬اما نکته دیگری وج��ود دارد‪ .‬دولت‬ ‫به عنوان متصدی اصلی ورزش در کشور خود را صاحب حق‬ ‫م ی داند که درباره برخی مسائل نظرش را اعالم کند‪ .‬چون‬ ‫به طور کلی دولت است که هزینه ورزش را م ی دهد‪ .‬اما این‬ ‫نباید باعث شود که دول��ت وارد رویه های غیرقانونی شود‪.‬‬ ‫بناب راین دولت به عنوان متولی و حاکمیت که از طرف مردم‬ ‫و مجلس ماموریت دارد که توسعه ملی را دنبال کند گاهی‬ ‫اوقات حساسی ت هایی را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫قبول دارید که وزارت ورزش باید در مورد فوتبال‬ ‫با احتیاط بیشتری عمل کند؟‬ ‫من این طور فکر نم ی کنم‪ .‬من با اقای کفاشیان‬ ‫به ه ر حال هر کسی نظری دارد‪ .‬تا جایی که من‬ ‫م ی دانم فدراسیون هنوز هم پیگیر تمدید قرارداد ک ی روش‬ ‫هست و ما باید اجازه بدهیم فدراسیون باتوجه به شرایطی‬ ‫که در خودش م ی بیند مرب��ی تیم ملی را انتخاب کند چون‬ ‫در نهای��ت همه م��ا از فدراسیون فوتب��ال م ی خواهیم که‬ ‫پاسخگو باش��د‪ .‬با همه ای��ن اوصاف ی��ک واقعیت وجود‬ ‫دارد‪ .‬همه م ی گوین��د ک ی روش‪ .‬بازیکن��ان‪ ،‬رسانه ها‪ ،‬مردم‬ ‫و خالصه بخش های مختلف جامع��ه از ک ی روش و حفظ‬ ‫این مربی حرف م ی زنند‪ .‬بای��د در چنین شرایطی تصمیم‬ ‫کارشناسانه گرفته شود نه اینکه باتوجه به احساسات جامعه‬ ‫عمل کنیم‪.‬‬ ‫گویا وزارت ورزش دوس�ت ندارد علی کفاشیان‬ ‫در فوتبال ب ه عنوان رئیس فدراس�یون به کارش‬ ‫ادامه دهد‪ .‬از سویی دیگر به نظر م ی رسد مجمع‬ ‫دیگری رخ داد و فوتبال بود که ضرر کرد‪ .‬همین چند سال‬ ‫پیش به ناحق دولت وقت در فوتب��ال دخالت کرد و رئیس‬ ‫فدراسیون را کن��ار زد‪ .‬نتیجه اش چه ش��د؟ تعلیق‪ .‬همه ما‬ ‫شوکه شده بودیم‪ .‬باالخ��ره ما باید بدانیم ک��ه این فوتبال‬ ‫قانون دارد‪ .‬شهره��ای ما زمانی قانون نداش��ت‪ .‬ما یکی از‬ ‫مهم ترین شاخصه ه��ای توسعه شه��ری را نداشتیم‪ .‬اما با‬ ‫تدوین قانون شورای شهر به سم��ت توسعه پیش رفتیم‪.‬‬ ‫فوتبال هم همین طور‪ .‬توسع��ه فوتبال یعنی اینکه وزارت‬ ‫ورزش به فدراسیون فوتب��ال و تصمیماتش احترام بگذارد‪.‬‬ ‫توسع��ه فوتبال یعن��ی اینک��ه وزارت ورزش و به خصوص‬ ‫معاونان و کارشناسان فعال در این وزارتخانه بدانند که علی‬ ‫کفاشیان حاال پرچمدار فوتبال ای ران است و باید به او کمک‬ ‫کنند نه اینکه به طور مرتب ب رای او موانعی ایجاد کنند که‬ ‫زمین بخورد‪ .‬متاسفان��ه شاهد جو خوبی نیستیم‪ .‬خیل ی ها‬ ‫دوست دارند کفاشیان زمی��ن بخورد‪ .‬این‬ ‫اتفاق بیفتد که مثال نفر بعدی چه گلی به‬ ‫سر فوتبال بزند‪ .‬باور کنید با این طرز تفکر‬ ‫نفر بعد از کفاشیان هم دوام نخواهد اورد‪.‬‬ ‫ام�ا وزی�ر ورزش تاکی�د ک�رد ک�ه اگر‬ ‫فدراس�یون دچ�ار اش�تباهی ش�ود ما‬ ‫رئیس ان را برکن�ار م ی کنیم‪ .‬این رفتار‬ ‫نشان داد که رابطه میان وزارت ورزش و‬ ‫فدراسیون به چه نقطه ای رسیده است‪.‬‬ ‫وزیر ورزش ف��ردی تحصیلکرده‬ ‫است‪ .‬ورزشی هم محسوب م ی شود و من‬ ‫اطمینان دارم که در نهایت اقای کفاشیان‬ ‫با اقای دکت��ر گودرزی به تفاه��م و تعامل‬ ‫خواهد رسید‪ .‬باید بدانیم که فوتبال‪ ،‬کشتی‬ ‫و والیبال و دیگر رشته های ورزشی نیست‪.‬‬ ‫حساسی ت های زیادی در م��ورد این رشته‬ ‫وجود دارد‪ .‬وقتی وزی��ر ورزش نظر من را در‬ ‫مورد ک ی روش خواست گفتم من با تمدید‬ ‫قرارداد با ک��ی روش مخالفم‪ .‬اما این به این‬ ‫معنا نیست ک��ه بخواهم فدراسی��ون را با‬ ‫نظ راتم به هم بریزم‪ ،‬بناب راین اجازه م ی دهم‬ ‫که فدراسیون در نهایت صالح کار خودش‬ ‫را خودش پیدا کند‪.‬‬ ‫در انتخابات اینده ریاس�ت فدراس�یون فوتبال‬ ‫سخت مجاب م ی شود که مقابل علی کفاشیان‬ ‫بایستد‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫توضی��ح من این اس��ت‪ .‬ما از ای��ن دخالت بارها‬ ‫ضربه خورده ایم‪ .‬زمان ریاست اقای هاشم ی طبا در سازمان‬ ‫تربی ت بدنی و ریاست اق��ای عابدینی در فدراسیون فوتبال‬ ‫این مشکل را داشتیم‪ .‬بعدها نیز ای��ن اتفاق در شکل های‬ ‫ای�ا بعی�د اس�ت ک�ه وزارت ورزش در‬ ‫مجمع بعدی ب ه دنبال تحرکاتی باش�د‬ ‫تا از طری�ق برخی مخالف�ان کفاش�یان وی را از‬ ‫فوتبال کنار بگذارد؟‬ ‫علی اقا در مجمع چهره محبوبی است‪ ،‬اما بعید‬ ‫نیست‪ .‬بعید نیست که دول��ت و وزارت ورزش تالش هایی‬ ‫کنند که عل��ی کفاشیان نباشد‪ .‬البته ای��ن طبیعی است و‬ ‫اطمینان داشته باشید دولت از کانال مجمع نظ رات خودش‬ ‫را دنبال خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫وزارت ورزش به صراحت مخالف قرارداد ک ی روش‬ ‫بود‪ .‬به نظر م ی رس�ید ک�ه اقای کفاش�یان هم‬ ‫موافق این قرارداد نیس�ت اما قص�د دارد با یک‬ ‫بازی رس�انه ای توپ را ب�ه زمی�ن وزارت ورزش‬ ‫بیندازد‪ .‬شما با این تحلیل چقدر موافقید؟‬ ‫باتوجه به معدل کار ک ی روش ایا تضمینی وجود‬ ‫داشت که در جام ملت ها این مربی موفق شود؟‬ ‫ورزش‬ ‫بله‪ ،‬باید به فوتبال با حساسیت‬ ‫و احتی��اط نزدیک ش��د‪ .‬م��ا موضوعات‬ ‫متع��ددی در فوتب��ال داشته ایم ک��ه ابدا‬ ‫عالقه من��د نیستیم دوباره انه��ا را تجربه‬ ‫کنیم‪ .‬البته من اطمین��ان دارم که وزارت‬ ‫ورزش ح��ق استقالل را ب��رای فدراسیون‬ ‫فوتبال قائ��ل است و به ای��ن فدراسیون‬ ‫ازادی عم��ل و رای م ی دهد که صالح کار‬ ‫خودش را برگزیند اما ای��ن انتظار بیجایی‬ ‫است که بگوییم وزی��ر ورزش اصال نباید‬ ‫در مورد فوتبال حرف��ی بزند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫وزیر ورزش هم رویک��رد منطقی در مورد‬ ‫فوتبال داشت��ه است‪ .‬چند ب��ار هم تاکید‬ ‫کرده که وزارت ورزش قصد دخالت در امور‬ ‫فدراسیون فوتبال را ندارد‪ .‬اقای کفاشیان‬ ‫هم گفت که تحت فشار قرار ندارد‪ .‬چرا ما‬ ‫نباید این حرف را باور کنیم؟ البته اختالف‬ ‫سلیقه در همه کشورها وجود دارد‪ .‬البته در‬ ‫کشورهای اروپایی نه‪ .‬چون انها ورزش را‬ ‫به بخش خصوصی و اتحادیه ها و صنوف‬ ‫مختلف سپرده ان��د‪ .‬ورزش در ان کشورها‬ ‫دولتی نیست‪ .‬بالطبع چنین اختالف هایی‬ ‫هم پی��ش نم ی ای��د‪ .‬اما به نظ��رم دولت‬ ‫به عنوان نماینده مردم طوری برنامه ریزی‬ ‫کند که خروجی کار حمایت از فدراسیون‬ ‫فوتبال و مسئوالن ان شود‪.‬‬ ‫بیش از یک ساعت صحبت کردم‪ .‬او م ی گفت ما نباید زمان‬ ‫را از دست بدهیم‪ .‬ما باید به معدل کار ک ی روش نگاه کنیم‪.‬‬ ‫تیم ما مقابل کره جنوبی ب رنده شد‪ ،‬ان هم در شرایطی بسیار‬ ‫سخت و حساس‪ .‬در جام جهانی هم نسبتا موفق بود‪ .‬مقابل‬ ‫ارژانتین هم تا ثانی ه های پایانی بازن��ده نبودیم‪ .‬اینها ب رای‬ ‫خود ک ی روش رزومه خوبی شد‪ .‬ام��ا خب ای رادهایی هم در‬ ‫کار این مربی وجود داشت‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دکترمهرزادخلیلیان‪،‬مدیرعاملباشگاه‬ ‫سپاهان است‪ .‬او که سابقه هفت سال حضور‬ ‫ب ه عنوان مدیرکل ت ربی ت بدنی استان اصفهان‬ ‫و همچنین دبیرکلی ات�اق بازرگانی‪ ،‬صنایع‪،‬‬ ‫معادن و کشاورزی را در کارنام ه اش دارد حاال‬ ‫با رویکردی حمایتی درباره علی کفاشیان و‬ ‫تصمیماترئیسخبرسازفدراسیونفوتبال‬ ‫سخن م ی گوید‪ .‬با خلیلیان درباره نوع رابطه‬ ‫فدراس�یون فوتبال و وزارت ورزش که اخیرا‬ ‫دچار تنش ش�ده‪ ،‬ه م صحبت ش�دیم‪ .‬متن‬ ‫گفت وگویمثلثبامدیرعاملباشگاهسپاهان‬ ‫را م ی خوانید‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫زندگی به سبک رضوی‬ ‫از امام رضا (ع) درس مهربانی بگیریم‬ ‫دل ما هم یکی از کبوتران حرم اوست‪.‬حتی اگر در مشهد نباشیم و از ان بارگاه روحانی دور باشیم‪،‬باز هم م ی توانیم دل را رها کنیم تا مشهد پرواز کند و باالی سر گنبد طال پرواز‬ ‫کند و بر استان مقدس سالم کند و با خلوصی عاشقانه بگوید ‪« :‬السالم علیک یا علی بن موس ی الرضا(ع)»‪ ....‬و در این سالم است که م ی توان و باید ب ه دنبال رضوی زیستن گشت‪.‬‬ ‫امام هشتم‪ ،‬امام همه خوب ی ها است و بر ما واجب است که سبک زندگی رضوی را از درون سیره ان امام همام بشناسیم و س رلوحه خویشتن قرار دهیم‪ .‬به مناسبت سالروز والدت‬ ‫امام رضا(ع) به حد توان این سبک را به مثابه قطره ای از یک دریا با هم مرور م ی کنیم‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫مهربانی با خانواده‬ ‫یکی از ویژگ ی های بارز امام رضا(ع) مه ربانی است و این یکی از درس های مهمی است که م ی توان از‬ ‫زندگی این امام همام گرفت‪.‬مه ربانی ایشان را م ی توان در همه جنب ه های زندگی پ ربارشان دید که یکی از انها‬ ‫مه ربانی با خانواده است‪ .‬امام رضا (ع) به عنوان اسوه کانون مهر و عاطفه نسبت به بندگان خدا بود‪ .‬در زیارت‬ ‫امده است‪ :‬السالم عل ی االمام الرئوف؛ (سالم بر ام��ام و پیشوای ب ارافت و مهربان)‪.‬ایشان بیشترین محبت‬ ‫و مهربانی را نسبت به مردم و اهل خانه داشتند‪ .‬در روزی که ایش��ان مسموم شدند و در ان روز به شهادت‬ ‫رسیدند بعد از اینکه نماز ظهر را خواندند به فردی که نزدیکشان بود فرمودند‪« :‬مردم (منظور اهل خانواده‬ ‫کارکنان و خدمتگزارانشان بودند) غذا خورده اند؟» ان فرد ج��واب داد‪« :‬اقای من در چنین وضعیتی کسی‬ ‫م ی تواند غذا بخورد؟» در این لحظه که امام علی ه السالم متوجه م ی شوند کسی غذا نخورده‪ ،‬م ی نشینند‬ ‫و دستور اوردن سفره ای را م ی دهند‪ .‬همه را سر سفره دعوت م ی کنند و انها را یکی یکی مورد محبت قرار‬ ‫م ی دهند‪ ،‬ایشان همراهی مهربان ب رای پ��در بزرگوارشان بودند‪ .‬بیشتر زندگانی ام��ام موسی کاظم(ع) در‬ ‫ی مدتی که امام کاظم(ع) زندانی بودند‬ ‫زندان های هارون الرشید سپری شد‪ .‬امام رضا علی ه السالم در تمام ‬ ‫دستیار و پشتوانه استوار پدر در حوادث سیاسی و فرهنگی بودند‪ .‬شریک غم ها و رنج های پدرشان بودند‪.‬‬ ‫امام رضا (ع) در تاکید بر حفظ حرمت پدر و مادر و در اشاره به فلسفه این دستور‪ ،‬ب ی توجهی به پدر و مادر را‬ ‫نوعی ب ی توجهی به خدا و فرمان شکنی او م ی دانند و م ی فرمایند‪« :‬خداوند نافرمانی پدر و مادر را به این دلیل‬ ‫حرام کرد که نافرمانی انان‪ ،‬بیرون رفتن از اطاعت خدا محسوب م ی شود‪ ».‬از امام هشتم نقل شده است که‪:‬‬ ‫«کسی ایمانش بهتر از دیگران است که اخالقش نیکوتر و با خانواده اش مه ربان تر باشد و من مه ربان ترین‬ ‫فرد نسبت به خانواده ام هستم‪ ».‬ان حضرت در جایی دیگر در ضرورت تامین رفاه خانواده فرمودند‪« :‬بر کسی‬ ‫که از مکنت مالی برخوردار است واجب است خانواده خویش را در وسعت قرار دهد‪ ».‬امام رضا بر تشکیل‬ ‫خانواده بسیار اصرار داشتند‪ .‬در ضرورت تشکیل خانواده این حدیث نورانی امام رضا(ع) را که از امام باقر(ع)‬ ‫ی «متبتله» هستم‪،‬‬ ‫نقل کرده اند فرمودند‪« :‬زنی از امام باقر(ع) پرسید‪ :‬خدا کارت را سامان بخشد من خانم ‬ ‫امام فرمود‪ :‬منظورتان از تبتل چیست؟ او جواب داد ب��ه این معنی است که هرگز ازدواج نخواهم کرد‪ ،‬امام‬ ‫پرسید‪ :‬چرا؟ او گفت‪ :‬م ی خواهم با این کار فضیلت و منزلتی به دست اورم‪ ،‬امام فرمود‪ :‬از این تصمیم بازگرد‪،‬‬ ‫اگر ب ی همسری فضیلت بود‪ ،‬فاطمه به ان شایسته تر از تو بود‪ ».‬امام رضا (ع) در تربیت فرزندان و مهربانی‬ ‫با انها هم توصی ه های بسیاری داشتند‪.‬‬ ‫مهربانی و مردم داری‬ ‫شاید مهمترین ویژگ��ی که در وجود نازنین ام��ام رضا(ع) وجود‬ ‫داشت رافت و مهربانی ایش��ان بود‪ ،‬به طوری ک��ه ان حضرت را امام‬ ‫رئوف م ی نامند و این صفت تنها مختص به امام رضا(ع) است؛ رئوف‬ ‫به معنای کسی است که به قدری مه ربان است که حتی سابقه اخم و‬ ‫بدی دیگران را از ذهن خود پاک م ی کند‪.‬ایشان بسیار مردم دار بودند‪،‬‬ ‫به گونه ای که فرموده اند‪« :‬هر دستی که ب رای گره گشایی از کار مردم‬ ‫دراز شود‪ ،‬صاح��ب ان دست فردای قیام��ت و در روزی که هیچ کس‬ ‫سایبانی ندارد ج��ز در سایه رحم��ت الهی نخواهد ب��ود و از خشم و‬ ‫غضب پروردگار به دور م ی شود‪ ».‬اموزه های امام رضا علی ه السالم در‬ ‫باب خوشرویی م ی تواند ما را در جهت نیل به اخالق حسنه و کسب‬ ‫رضایت الهی یاری کند‪ .‬امام رضا علی ه السالم در این زمینه به نقل از‬ ‫پدران بزرگوارشان به نقل از پیامبر اکرم (ص) م ی فرماید‪ :‬الخلق السیی‬ ‫یفسدالعمل کما یفسد الخل العسل؛ بد اخالقی عمل را تباه م ی کند‪،‬‬ ‫چنانکه سرکه عسل را تباه م ی کند‪ .‬همچنین ان حضرت در بیان مقام‬ ‫و منزلت انسان خوشرو باز هم به نقل از رسول اکرم (ص) م ی فرماید‪:‬‬ ‫ان العب��د لینال بحسن خلقه درج��ه الصانم القائ��م؛ انسان مومن با‬ ‫حس ن خلق خویش به درجه روزه دار م ی رس��د‪ .‬و در باب پاداش الهی‬ ‫ب رای شخص خوش اخالق و نیکخو م ی فرماید‪ :‬ما من شیی اثقل فی‬ ‫ی در روز قیامت‪ ،‬چیزی‬ ‫المی زان من حسن الخلق؛ در ترازوی عمل ادم ‬ ‫برتر از حسن خلق نهاده نم ی شود‪ .‬نیز فرمود‪« :‬در ترازوی عمل چیزی‬ ‫سنگی ن تر از خلق نیکو نیست‪ ».‬ام��ام رضا علیه السالم ضمن انکه‬ ‫اخالق پسندیده را بهترین همراه انسان معرفی م ی کند‪ ،‬در روایتی دیگر‬ ‫م ی فرمایند‪« :‬از رسول اهلل صل ی اهلل علی هو اله درباره بیشترین چیزی که‬ ‫به وسیله ان (افراد) داخل بهشت م ی شوند سوال شد‪ .‬حضرت فرمودند‪:‬‬ ‫پرهیزگاری و خوش اخالقی‪».‬‬ ‫امام رضا(ع) و طبیعت‬ ‫یکی از القاب امام هشتم‪ ،‬ضامن اهو است‪ .‬این لق��ب از یک حکایت ریشه دارد‪ .‬صی��ادی در بیابانی قصد‬ ‫شکار اهویی م ی کند و اه��و شکارچی را مسافت قابل توجه��ی به دنبال خود م ی دواند و عاقب��ت خود را به دامن‬ ‫حضرت عل ی بن موسی الرضا (ع) که اتفاقا در ان حوالی حضور داشت‪ ،‬م ی اندازد‪ .‬صی��اد که م ی رود اهو را بگیرد‪ ،‬با‬ ‫ممانعت امام رضا (ع) مواجه م ی شود‪ ،‬ولی صیاد چون اهو را صید و حق شرعی خود م ی دانست‪ ،‬در مطالبه و استرداد‬ ‫اهو پافشاری م ی کند‪ .‬امام حاضر م ی شود مبلغی بیشت��ر از بهای اهو‪ ،‬به شکارچی بپردازد ت��ا او اهو را ازاد کند‪...‬‬ ‫یکی از مظاهر زیبایی و ط راوت در طبیعت حیوانات‪ ،‬پ رندگان و ابزیان هستند که از نگاه امام رضا (ع) نعمت خداوند‬ ‫هستند و انسان از گروهی از انها استفاده م ی کند و باید شکر ان را بگذارد‪ .‬ام��ام رضا (ع) با انها مهربانی م ی کرد و‬ ‫داستان مهرورزی ایشان به گنجشک یا اهو و‪ ...‬معروف است‪ .‬امام هشتم (ع) در موارد بسیاری به اهمیت طبیعت‬ ‫تاکید داشتند‪ .‬طبیعت پاک و مواهب طبیعی زمین از بزرگترین نعمت های الهی به شمار م ی ایند که انسان ها باید‬ ‫باتوجه به ان همواره شکر این نعمت عظیم الهی را به جای اورده و در حفاظت ان بکوشند‪ .‬امام رضا (ع ) م ی فرماید‪:‬‬ ‫«چون زمین متعلق به همه موجودات است‪ ،‬گروهی مجاز نیستند هر طورکه بخواهند در ان تصرف کنند و با فساد‬ ‫و تخریب طبیعت به اهداف خود برسند‪ ،‬چرا که این زمین ملک انان نیست و به فرض که ملک انان باشد‪ ،‬اسالم‬ ‫تصرف در اموال را محدود ساخته است و تنها در چارچوب احکام شرعی م ی توان در ان تصرف کرد‪ ».‬حضرت امام‬ ‫رضا (ع) در اط راف مدینه مزرعه داشت و نام مزرعه ایشان حضر بود‪ .‬در باب ابیاری نیز امام رضا (ع) ب رای مامون خلیفه‬ ‫وقت نوشته است‪« :‬نکته ای که باید مبنای ابیاری در تم��دن اسالمی قرار گیرد این است که استفاده از اب باید به‬ ‫اندازه باشد نه بیش از مقدار نیاز گیاه و نه کمتر از ان‪ ».‬امام رضا علی ه السالم درباره اهمیت هوا و طبیعت م ی فرمایند‪:‬‬ ‫«طبیعت جسم بر چهار گونه است‪ :‬یکى از انها هوا است که جان با ان و با نسیمش زنده مى شود»‪ .‬حضرت امام‬ ‫رضا (ع) درباره اب نکته ها دارد‪ .‬ان حضرت فقط اب سبک‪ ،‬گوارا‪ ،‬زالل و صاف را ب رای نوشیدن مناسب م ی داند و از‬ ‫بهترین اب های نوشیدنی سخن به میان اورده است‪.‬‬ ‫اقتصاد خانواده‬ ‫امام رضا (علی ه السالم) بسیار سخاوتمند بودند‪ .‬ایشان‪ ،‬بسیار صدقه‬ ‫پنهانی م ی دادند و اموال خویش را بین نیازمندان تقسیم م ی کردند‪ .‬روایت‬ ‫شده که ایشان ثروت یک سال تمام‪ ،‬خ��ود را در روز عرفه بین نیازمندان‬ ‫تقسیم کردند‪ .‬ف��ردی به ایشان گفت‪« :‬این گون��ه بخشش‪ ،‬ضرر است‪».‬‬ ‫حضرت فرمودند‪« :‬این گونه بخشش ضرر و زی��ان نیست بلکه غنیمت‬ ‫است‪ ،‬هرگز چیزی را که به وسیله ان طلب اجر و کرامت م ی کنید‪ ،‬غ رامت‬ ‫و ضرر به شمار نی��اور‪ ».‬ایشان م ی فرمایند‪« :‬انس��ان سخاوتمند از غذای‬ ‫دیگران م ی خورد تا از غذای او بخورند ولی انسان بخیل از غذای دیگران‬ ‫نم ی خورد تا از غذای او نخورند‪ ».‬گ��زارش شده هر وقت سفره غذا را ب رای‬ ‫امام پهن م ی کردند کاسه ای نزدیک ایشان ق��رار م ی دادند تا از هر غذایی‬ ‫مقداری ب ر م ی داشت و در ان کاسه م ی ریخت و سپس دستور م ی داد ان را‬ ‫بین فق را تقسیم کنند‪ .‬نمونه ان بخشش به فرد خ راسانی است که از پشت‬ ‫پرده به او احسان کرد و فرمود‪« :‬از ترس اینکه مبادا احساس شرمندگی را در‬ ‫صورت او ببینیم و او عزت نفس خویش را خدشه دار ببیند‪ ،‬چنین کردم‪».‬‬ ‫شادی و نشاط‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اسالم دین فطرت است و با شادی ای که خواسته فطری و غریزی انسان است‪ ،‬مخالفتی ندارد و تفریحات سالم و ورزش‬ ‫را از عوامل تامی ن کننده سالمتی ادمی ب ر م ی شمارد‪ ،‬از این رو در روایات اهل بی ت (ع) اهمیت ویژه ای به تفریح و ورزش شده‬ ‫است‪ .‬در همین زمینه امام رضا علیه السالم هم ب رای رسیدن به نشاط و ارامش معنوی م ی فرمایند‪« :‬بعد از انجام واجبات‪،‬‬ ‫کاری بهتر از ایجاد خوشحالی ب رای مومن‪ ،‬نزد خداوند بزرگ نیست‪ ».‬و یا در جایی دیگر م ی فرمایند‪« :‬من فرج عن مومن‬ ‫فرج اهلل عن قلبه یوم القیمه؛ هر ک��س اندوه و مشکلی را از مومنی برطرف نماید‪ ،‬خداون��د در روز قیامت اندوه را از قلبش‬ ‫برطرف سازد‪» .‬اما جدای از توصی ه های معنوی امام رضا (ع) ب رای کاه��ش و دوری از نامالیمات و کسب ارامش و رضایت‬ ‫الهی‪ ،‬ا ن حضرت توصی ه هایی عملی برپایه اصول بهداشتی و تغذیه ای ب رای حفظ شاداب��ی و نشاط و مقابله با فشارهای‬ ‫ناشی از زندگی روزمره ارائه کرده اند که جالب توجه است‪.‬در روایتی از امام رضا (ع) نق��ل شده که فرموده اند‪ « :‬بوی خوش‪،‬‬ ‫عسل‪ ،‬سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم‪ ،‬باعث نشاط و شادی م ی شود‪ ».‬ان حضرت (ع) همچنین م ی فرمایند‪« :‬خود‬ ‫را با کار مداوم خسته نکنید و ب رای خود تفریح و تنوع قرار دهید ولی از کاری که در ان اسراف باشد یا شما را در اجتماع سبک‬ ‫کند‪ ،‬پرهیز کنید‪ ».‬امام رضا (ع) نشاط درست را حتی ابزاری ب رای عبادت م ی دانند و در حدیثی که از ایشان نقل شده‪ ،‬امده‬ ‫است‪« :‬کوشش کنید اوقات روز شما چهار ساعت باشد‪ .‬ساعتی ب رای عب��ادت و خلوت با خدا‪ ،‬ساعتی ب رای تامین معاش‪،‬‬ ‫ساعتی ب رای امیزش و مصاحبت ب رادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیوبتان واقف م ی سازند و در باطن نسبت به‬ ‫مسرت و نشاط ساعت تفریح نیروی انجام‬ ‫شما خلوص و صفا دارند و ساعتی را به تفریحات و لذائذ خود اختصاص دهید و از ّ‬ ‫وظایف ساعات دیگر را تامین کنید‪».‬‬ ‫دیدار‬ ‫سخاوت‬ ‫امام رضا(ع) ب رای باال بردن سطح زندگی و نجات خان��واده از فقر اموزه های نجات بخشی را‬ ‫توصیه فرموده اند که در این میانه رهنمودهای زیر در زمینه اعتدال در هزینه کردن یعنی نه اسراف‬ ‫و نه تنگ گیری؛ و نیز توجه به قناعت حائز اهمیت فراوان است‪.‬روزی از امام رضا (ع ) در مورد خرج‬ ‫زندگی پرسیده شد‪ .‬ایشان خرج زندگی درست را بین دو حد ناخوش دانستند‪ .‬امام هشتم این دو حد را‬ ‫این گونه تعریف کردند‪« :‬ایا نم ی دانی که خداوند عزوجل اسراف را ناخوش داشته است و همچنین‬ ‫تنگ گرفتن را‪ .‬انجا که م ی گوید‪ :‬انانی که وقتی خرج م ی کنند نه اسراف م ی کنند و نه تنگ م ی گی رند‬ ‫و روش پایبندی بین این دو دارند؟» ب رای بهتر دانستن‪ ،‬معنای اسراف را هم از زبان امام رضا(ع) بدانیم‪:‬‬ ‫«یعنی در انچه سود به بدن انسان م ی رساند اسراف نیست‪ .‬اسراف در ان چیزهایی است که مال‬ ‫تلف م ی شود و به بدن اسیب م ی رساند‪ ».‬قناعت هم یکی از نکته های کلیدی امام رضا(ع) در اقتصاد‬ ‫خانواده است‪ .‬ایشان در حدیثی م ی فرمایند‪« :‬خداوند م ی فرماید‪ :‬تو به ان چه روزیت کرده ام خوشنود‬ ‫باش تا از ب ی نیازترین مردم باشی و من روایت م ی کنم که هرکس قناعت پیشه داشت سیر است‬ ‫و هرکه قانع نباشد سیر نم ی شود‪ ».‬از انتظارات امام رضا(ع) از عموم مسلمانان کار و تالش است‪.‬‬ ‫شیعه رضوی باید از بیکاری و تنبلی و سستی بپرهیزد و کار کند و در پی کسب روزی حالل باشد‪.‬‬ ‫امام رضا(ع)فرموده اند‪« :‬ان کس که از فضل و روزى خداوند چیزى را بجوید که با ان خانواده‏ اش را‬ ‫[از نیازمندى‏] به دیگران حفظ کند‪ ،‬پاداش وى بزرگ‏تر از جهاد در راه خداست‪».‬‬ ‫‪75‬‬ ‫بمب های چند میلیون دالری‬ ‫گران ترین خریدهای این فصل اروپا را بشناسید‬ ‫جام جهانی که تمام م ی شود‪ ،‬ستاره ها گران تر م ی شوند‪.‬‬ ‫نمایشگاه ب��زرگ جام جهانی باعث م ی شود ک��ه ستارگان‪،‬‬ ‫مدی ران باشگاه های بزرگ را مجبور کنند که پای چک هایی‬ ‫را امضا کنند که شم��ردن صفرهای ان چن��دان هم اسان‬ ‫نیست‪ .‬بعضی از ای��ن انتقال ها‪ ،‬انتقال های قرضی هستند‬ ‫مثل قرارداد رادامل فالکائو با منچستر یونایتد اما قراردادهای‬ ‫چند میلیون دالری فراوانی ه��م بسته شد‪ .‬درست است که‬ ‫رکورد نقل و انتقاالت نشکست و همچنان گرت بیل ولزی‬ ‫گران ترین بازیکن تاریخ فوتبال جهان محسوب م ی شود اما‬ ‫فوتبال اروپا فصل داغی را پشت سر گذاشت‪ .‬نگاهی داریم به‬ ‫لو انتقاالت این فصل لی گ های معتبر اروپایی‪.‬‬ ‫گرانترین نق ‬ ‫لوئیس سوارز از لیورپول به بارسلونا‬ ‫نابغه ای دیگر در کنار مسی و نیمار قرار گرفت‪ .‬سوارز‬ ‫که یک جام جهانی جنجالی را پشت سر گذاشت و جورجیو‬ ‫کی ه لینی‪ ،‬مدافع ایتالی��ا را در این رقابت ها گاز‬ ‫گرفت‪ 9 ،‬جلسه از رقابت های ملی و چهار ماه از‬ ‫فعالی ت های ورزشی محروم شد‪ .‬او به عنوان یک‬ ‫شاه ماهی بزرگ در ت��ور بارسلونا افتاد‪ .‬بارسلونا‬ ‫که فصل قبل را بدون ج��ام پشت سرگذاشته‬ ‫بود‪ ،‬ب رای خط حمله خود بازیکنی را جذب کرد‬ ‫که در فصل گذشته یک فصل رویایی را پشت‬ ‫سر گذاشته بود‪ .‬خریدن اقای گل فصل گذشته‬ ‫لیگ برتر انگلستان ب رای بارسلونا ‪ 88‬میلیون‬ ‫یورو اب خورد‪.‬‬ ‫لوئیز مورد توجه تیم هایی چون بارسلونا و بایرن مونیخ قرار‬ ‫دارد اما در نهایت ای��ن باشگاه متم��ول پاری سن ژرمن بود‬ ‫که توانست رضایت مسئوالن چلسی را جل��ب کند‪ .‬پروژه‬ ‫پاری سن ژرمن این بود که خط دفاعی تیم ملی برزیل را که‬ ‫در نوع خودش بسیار جذاب نشان م��ی داد‪ ،‬در کنار هم قرار‬ ‫دهند و لوئیز را در کنار تیاگو سیلوا قرار دهد‪ .‬لوییز همراه با‬ ‫تیم ملی برزیل در بازی های جام جهانی ‪ 2014‬حضور داشت‬ ‫اما کسب نتیجه عجیب هفت بر ی��ک مقابل المان باعث‬ ‫شد که در این خرید قدری شک ایجاد شود‪ .‬به هر حال داوید‬ ‫لوئیز گران قیمت ترین مدافع تاریخ فوتبال است‪.‬‬ ‫الکوئیم مانگاال از پورتو به منچست ر سیتی‬ ‫شاید گمنام ترین خرید این فصل نقل وانتقاالت اروپایی‬ ‫را تیم منچستر سیتی انجام داده است‪ .‬همه کسانی که نام‬ ‫مانگاال را شنیدند از خود پرسیدن��د او کیست؟ تیم فوتبال‬ ‫جیمز رودریگز از موناکو به رئال مادرید‬ ‫چه فرقی م ی کن��د او را خام��س بنامیم‬ ‫یا جیمز صدایش کنیم‪ ،‬او ست��اره جام جهانی‬ ‫‪ 2014‬بود‪ .‬بازیکنی ک��ه نگذاشت‪ ،‬جای رادامل‬ ‫فالکائو خالی بماند و ان چنان خوش درخشید‬ ‫که خط بطالنی بر همه پی ش بین ی ها کشید و‬ ‫توانست اقای گل رقابت های جام جهانی شود‪.‬‬ ‫همین عنوان کافی بود که کهکشان ی ها حتی‬ ‫به قیمت از دست دادن انخل دی ماریا هم که‬ ‫شده‪ ،‬ستاره کلمبیایی را با مبلغ ‪ 80‬میلیون یورو‬ ‫به سانتیاگو ب رنابئو بیاورند‪ .‬رودیگوئز فصل قبل‬ ‫با قراردادی به ارزش ‪ ۳۸‬میلیون پوند از پورتو به‬ ‫موناکو پیوسته بود‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫انخل دی ماریا از رئال مادرید به منچستر یونایتد‬ ‫لویی��س فن خال ب��رای بازس��ازی منچست��ر نیاز به‬ ‫خریدهای بزرگ و گران قیمت داشت‪ .‬او ب رای ترمیم تیمش‬ ‫کار بزرگ��ی انجام داد و ی��ک بازیکن ب��زرگ را از باشگاهی‬ ‫خرید که خودش به خریدهای ب��زرگ و گران مشهور است‪.‬‬ ‫فن خال که اعتقاد داشت تیمش ب��ه یک بازیکن تکنیکی‬ ‫در کناره ها نیاز دارد‪ ،‬یک��ی از بهترین های جام جهانی یعنی‬ ‫انخل دی ماریا را به خدمت گرفت‪ .‬منچستری ها ب رای خرید‬ ‫دی ماریا‪ 59 /7 ،‬میلیون پوند (‪ 75‬میلیون یورو) هزینه کرده اند‬ ‫و از این منظر‪ ،‬رکورد نقل و انتق��االت تاریخ جزیره را جابه جا‬ ‫ن هافبک ‪ 26‬ساله‪ ،‬در ‪ 190‬بازی ب رای رئال مادرید‪،‬‬ ‫کردند‪ .‬ای ‬ ‫‪ 36‬گل به ثمر رساند‪.‬‬ ‫داوید لوئیز از چلسی به پاری سن ژرمن‬ ‫پیش از جام جهانی بود که بمب خبری ترکید که داوید‬ ‫بهترین بازیکنان اتلتیکو مادرید بود و تیم های زیادی ب رای‬ ‫به خدمت گرفتن این بازیکن تمایل خود را اب راز کردند‪ .‬کاستا‬ ‫با تغییر ملیت در جام جهانی ‪ 2014‬با پی راهن تیم ملی اسپانیا‬ ‫به میدان رفت اما نتوانست درخشش در تیم باشگاه ی اش‬ ‫را در تیم ملی تکرار کند‪ ،‬با وجود این او شروعی فوق العاده با‬ ‫پی راهن چلسی داشت‪ .‬کاستا با ‪ 32‬میلیون پوند به چلسی‬ ‫پیوست‪.‬‬ ‫الکسیس سانچز از بارسلونا به ارسنال‬ ‫ارس��ن ونگر ک��ه فص��ل قبل ی��ک خری��د خوب و‬ ‫گران قیمت از اللیگای اسپانیا داشت و توانسته بود مسوت‬ ‫اوزیل را به خدمت بگیرد‪ ،‬این فصل هم یک خرید فوق العاده‬ ‫داشت‪ .‬امدن سوارز به بارسلونا جا را ب رای الکسیس سانچز‬ ‫مهاجم شیلیایی این باشگاه تنگ کرد و عاقبت این بازیکن‬ ‫به شهر لندن نقل مکان کرد‪ .‬این بازیکن با عقد قراردادی با‬ ‫دستمزد هفتگی صد هزار یورو به تیم ارسنال پیوست‪ .‬قرارداد‬ ‫این بازیکن شیلیایی با توپچ ی ها پنج ساله است‪ .‬سانچز در‬ ‫جام جهانی برزیل ب��ا شیلی درخشی��د و در ضربات پنالتی‬ ‫مغلوب شاگردان اسکوالری شد‪.‬‬ ‫لوک شاو از ساوتهمپتون به منچستر‬ ‫باشگ��اه منچستریونایتد پ��س از جذب‬ ‫اندر هر هرا ب��ا عقد ق��راردادی رسمی لوک شاو‬ ‫را از ساوتهمپت��ون ب��ه خدم��ت گرف��ت‪ .‬این‬ ‫بازیکن ‪ 18‬سال��ه با قراردادی ب��ه ارزش ‪31 /5‬‬ ‫میلیون پوند و حقوق هفتگ��ی ‪ 160‬هزار پوند‬ ‫به منچستر پیوست تا گرانترین بازیکن جوان‬ ‫حال حاضر فوتبال دنیا شود‪ .‬شاو از ‪ 8‬سالگی در‬ ‫ساوتهمپتون حضور داش��ت و از سال ‪ 2012‬که‬ ‫به تیم اصلی راه یافته بود‪ 67 ،‬بازی رسمی ب رای‬ ‫این تیم انجام داد‪ .‬ای��ن مدافع جوان با بازی در‬ ‫دیدار انگلیس مقابل کاستاریکا به جوان ترین‬ ‫بازیکن حاضر در جام جهانی ‪ 2014‬تبدیل شد‪.‬‬ ‫شاو چندان م��ورد توجه لویی��س فن خال قرار‬ ‫ندارد و سرمربی منچستر اعتقاد دارد که او باید‬ ‫بیشتر کار کند‪.‬‬ ‫سسک فابرگاس از بارسلونا به چلسی‬ ‫منچسترسیتی مدافع فرانسوی پورتو را در ازای ‪ 40‬میلیون‬ ‫یورو به صورت رسمی به خدمت گرفت تا حضورش به عنوان‬ ‫زوج وینسنت کمپانی در خط دفاع این تیم هم قطعی شود‪.‬‬ ‫این مدافع جوان بازی های خوبی همراه با تیم ملی فرانسه‬ ‫در رقابت ه��ای جام جهان��ی ‪ 2014‬انج��ام داد و پی ش بینی‬ ‫م ی شود اینده درخشانی در سیتی داشته باشد‪ .‬این بازیکن‬ ‫‪ 23‬ساله در حال حاضر گران ترین مدافع لیگ برتر انگلستان‬ ‫است‪ .‬تا پیش از این رکورد گرانقیمت‪‎‬ترین مدافع تاریخ لیگ‬ ‫برتر در اختی��ار ریو فردیناند بود که در س��ال ‪ 2002‬از لیدز به‬ ‫منچستریونایتد پیوست‪.‬‬ ‫دی ه گو کاستا از اتلتیکو مادرید به چلسی‬ ‫خوزه مورینیو باالخره مهاجمی ک��ه دوست داشت را‬ ‫پیدا کرد‪ .‬او که در تمام فصل گذشته از نداشتن یک مهاجم‬ ‫تمام عیار در چلسی گالیه م ی ک��رد‪ ،‬عاقبت به گزینه قابل‬ ‫اعتمادی به نام دیه گو کاستا رسید‪ .‬دیه گ��و کاستا‪ ،‬مهاجم‬ ‫‪ 24‬ساله برزیل ی االصل اتلتیکو مادرید فصل گذشته یکی از‬ ‫در ‪ ۱۲‬ژوئن ‪ ۲۰۱۴‬با قراردادی پنج ساله به‬ ‫باشگاه فوتبال چلس��ی پیوست‪ .‬فابرگاس کار‬ ‫خود را از اکادمی بارسلون��ا و به عنوان کاراموز‬ ‫فوتبال شروع کرد اما بالفاصله در سپتامبر سال‬ ‫‪ ۲۰۰۳‬توسط باشگاه ارسنال انگلستان‪ ،‬خریداری‬ ‫شد‪ .‬در حالی که همه انتظار داشتند که فابرگاس‬ ‫در بازگشت به لیگ برتر در منچستر یونایتد بازی کند‪ ،‬او تیم‬ ‫چلسی را انتخاب کرد‪.‬‬ ‫اندره هر هرا از اتلتیکو بیلبائو به منچستر یونایتد‬ ‫باشگاه اتلتیک��و بیلبائو اسپانیا ان��دره هر هرا ‪ ،‬هافبک‬ ‫جوان تی��م فوتبال ای��ن باشگاه را ب��ه منچست��ر یونایتد‬ ‫انگلیس فروخت‪ .‬باشگاه منچستر یونایتد ‪ 36‬میلیون یورو‬ ‫(‪49‬میلیون دالر) ب رای به خدمت گرفتن این بازیکن ‪ 24‬ساله‬ ‫پرداخت کرده است که ب رای تیم مل��ی فوتبال زیر ‪ 23‬سال‬ ‫اسپانیا بازی کرده بود‪ .‬ه��ر هرا قراردادی چهار ساله با باشگاه‬ ‫منچستر یونایتد امضا کرده که گزینه ای ب رای تمدید ان به‬ ‫پنج سال وجود دارد‪ .‬هر هرا در س��ال ‪ 2011‬میالدی از باشگاه‬ ‫رئال ساراگوسا به اتلتی��ک بیلبائو پیوست و هم اکنون یک‬ ‫میلیون و ‪ 400‬هزار یورو از باشگاه منچستر یونایتد دریافت‬ ‫خواهد کرد‪ .‬باشگاه منچستر یونایتد اوت ‪ 2013‬میالدی در‬ ‫استانه به خدمت گرفتن هره را بود اما ب��ه جای وی‪ ،‬مروان‬ ‫فالینی‪ ،‬هافبک بلژیکی را انتخاب کرد‪.‬‬ ‫نظرات رهبری‬ ‫دربار ه توهمات صهیونیسم‬ ‫کتاب «توهم سلطه» گزیده ای از نظ��رات رهبر معظم انقالب دربار ه صهیونیسم و‬ ‫ی منتشر شده و در اختیار‬ ‫مباحث مرتبط با ان است که از سوی انتشارات انق�لاب اسالم ‬ ‫عالقه‪‎‬مندان قرار گرفته است‪ .‬این کتاب مجموعه ای خواندنی ب رای شناخت دولتی جعلی‬ ‫با ملتی ب ی هویت است که استعم��ار ان را در قلب کشوره��ای اسالمی کاشت؛ داستان‬ ‫ایجاد یک غده سرطانی در منطقه و شیوه جراحی ان‪ .‬انتشارات انقالب اسالمی وابسته‬ ‫به دفتر حفظ و نشر اثار مقام معظم رهبری تاکنون دو اثر مستقل در باب مسال ه فلسطین‬ ‫منتشر کرده است؛ نخستین اث��ر کتاب «فلسطین از منظ��ر ایت اهلل العظمی سیدعلی‬ ‫خامنه ای(مدظله العالی)» و گزید ه ان که به زب��ان انگلیسی است و اثر دیگر گزیده بیانات‬ ‫معظم له پی رامون صهیونیسم در مجموعه ای با نام «توهم سلطه» است‪« .‬توهم سلطه»‬ ‫شامل گزیده ای از نظ رات رهبر معظم انقالب درب��اره صهیونیسم و مباحث مرتبط با ان‬ ‫است که مطالب ان از «مطالع ه کل گفتار ها و نوشتار های مرتبط با موضوع از سال ‪1348‬‬ ‫تا اواخر سال ‪ »1390‬گرداوری و تنظیم شده و نشانگر بینش عمیق ایشان و نظام اسالمی‬ ‫ از دوران قبل از پیروزی انقالب نسبت به ماهیت‪ ،‬خط رات و تهدیدات «صهیونیسم» ب رای‬ ‫جامعه بشری است‪ .‬مطالب کتاب در پنج بخش و ‪ 23‬فصل ارائه شده است و‬ ‫امت اسالم و ‬ ‫شامل محورهای اصلی «صهیونیسم‪ ،‬شجره خبیثه»‪« ،‬غده سرطانی»‪« ،‬پاره تن جهان‬ ‫اسالم»‪« ،‬جراحی غده سرطانی» و «تقابل ایدئولوژیک» است‪.‬‬ ‫پاسخ به شبهات در کتابی‬ ‫درباره مجلس خبرگان‬ ‫کتاب «مجلس خبرگان رهبری» نوشته حجت‏ االسالم والمسلمین عباس نیکزاد‪،‬‬ ‫استاد حوزه و دانشگاه از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد‪ .‬نویسنده در مقدمه این کتاب‬ ‫م ی نویسد‪« :‬با عنایت به جایگاه رفیع و ب ی بدیل مقام رهب��ری در نظام اسالمی و قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی ای ران م ی توان به اهمیت و حساسیت موقعیت مجلس خبرگان‬ ‫رهبری پی برد‪ .‬در حقیقت تحکی��م و تثبیت موقعیت این مجل��س‪ ،‬تحکیم و تثبیت‬ ‫موقعیت و اقتدار رهبری است به همین خاطر جا دارد صاحب ‏نظ ران به تبیین کارشناسانه‬ ‫این موضوع و پاسخگویی به پرسش ها و شبهات وارده بپردازند‪ .‬در این نوشتار سعی ما بر‬ ‫این است که به مهم ترین سواالت یا اشکاالتی که در زمینه مجلس خبرگان مطرح است‪،‬‬ ‫پاسخ دهیم‪ ».‬در این کتاب به ‪30‬سوال‪ ،‬اشکال و شبهه پاسخ داده م ی شود که برخی از انها‬ ‫عبارتند از‪ :‬ایا بهتر نبود که انتخاب مقام رهبری همانند انتخاب رئی س جمهور و نمایندگان‬ ‫مجلس با رای مستقیم م��ردم صورت م ی گرفت؟ شیوه کار خبرگ��ان رهبری در انتخاب‬ ‫رهبری چیست؟ ایا انتخاب رهبری یا عزل او در صورت لزوم به وسیله خبرگان و نه مردم‪ ،‬با‬ ‫جمهوریت نظام که باید بر رای و نظر مردم م ّتکی باشد ناسازگاری ندارد؟در قانون چه شرایط‬ ‫و اوصافی ب رای کاندیداهای خبرگان منظور شده است؟ ب ر اساس قانون ‪ ،‬مرجع تشخیص‬ ‫دارا بودن صالحیت کاندیداها ب ر عهده کیست؟ ایا زنان یا افراد غیرروحانی م ی توانند نامزد‬ ‫انتخابات خبرگان رهبری شوند؟‬ ‫پدر علم حقوق ایران درگذشت‬ ‫ناصر کاتوزیان یکی از نویسندگان اصلی پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسالمی بود‬ ‫«به جوان ها مى گویم اگ��ر از چیزى عصبانى هستید‬ ‫مراقب باشید‪ ،‬می راث گرانبه��اى چندین و چندساله پدرانتان‬ ‫را از روى عصبانیت ب��ه زمین نزنید‪ »...‬ای��ن توصیه مردی‬ ‫بود که به پدر علوم حقوق ای ران مشه��ور بود و منظورش از‬ ‫می راث گرانبهای پدران هم فقه و حق��وق اسالمی است‪ .‬او‬ ‫در مصاحبه دیگری این مسال��ه را اینگونه توضیح م ی دهد‪:‬‬ ‫«معضلی ک��ه در رشته حق��وق داری��م به تطبی��ق قواعد‬ ‫سنت ی مان با مسائل اجتماعی روز مربوط م ی شود‪ .‬در برخی‬ ‫رشته ها مانند حقوق مدنی که کار من است‪ ،‬استادان از گذشته‬ ‫سعی کرده اند قواعد را با مصادیق روز تطبیق دهند و طوری‬ ‫انها را تفسیر کنند که نه به اصول برخورد کند و نه مخالف با‬ ‫مسائل روز باشد اما در برخی رشته ها مانند حقوق جزا این کار‬ ‫سالیان سال است که انجام نشده است‪».‬‬ ‫او که عمرش را بر سر علم حق��وق گذاشت و یکی از‬ ‫برجسته ترین اساتید این رشته ب��ود‪ ،‬دیگر به دانشگاه ته ران‬ ‫نم ی رود‪ .‬دکتر ناصر کاتوزیان‪ ،‬حقوق��دان برجسته و یکی از‬ ‫تدوین کنندگ��ان قانون اساسی جمه��وری اسالمی ای ران در‬ ‫سن هشتاد و هفت سالگی در گذشت‪ .‬دکتر ناصر کاتوزیان از‬ ‫چندی پیش به دلیل بیماری ذات الریه در بیمارستان ته ران‬ ‫کلینیک بستری شده بود‪.‬‬ ‫او در ‪ ۱۳۰۶‬خورشیدی در ته ران متولد شد‪ .‬تحصیالت‬ ‫ابتدایی را در دبستان اقبال به اتمام رساند و دوران دبیرستان را‬ ‫در دبیرستان علمیه طی کرد‪ .‬سپس وارد دانشگاه ته ران شد‬ ‫و به تحصیل در رشته حق��وق پرداخت‪ .‬در ادامه تحصیالت‬ ‫خود رشته حقوق قضا را انتخاب کرد و در سال ‪ ۱۳۳۹‬با دفاع از‬ ‫رساله دکترای خود با عنوان «وصیت» به اخذ عنوان دکترای‬ ‫حقوق نایل شد‪ .‬محم��ود شهاب ی خ راسانی از اساتید مهم او‬ ‫در زمینه حقوق است‪.‬‬ ‫ناصر کاتوزیان در تدوین اولین قانون اساسی جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران شرکت داشت‪ .‬ناص��ر کاتوزیان پس از انقالب‬ ‫فرهنگی ‪ ۱۱‬سال از استادی دانشگاه ته ران برکنار شد تا انکه‬ ‫مجددا از وی دعوت به عمل ام��د‪ .‬او را پدر علم حقوق ای ران‬ ‫م ی دانند‪.‬‬ ‫او تاکنون ح��دود ‪ ۴۵‬جلد کتاب تالی��ف کرده که اکثر‬ ‫انها کت��ب اموزشی دانشگاهی هستند ک��ه برخى از انها به‬ ‫‪۹۰۰‬صفحه مى رس��د‪ .‬شاید یکی از مهمتری��ن کتاب های‬ ‫کاتوزیان کتاب سه جلدی فلسفه حق��وق است که خودش‬ ‫بیشتر از سایر کتاب ها دوستش داشت‪ .‬از دیگر کتاب های‬ ‫این استاد حقوق می توان ب��ه عدالت قضایى (‪۲‬جلد)‪ ،‬گامى‬ ‫به سوى عدالت (‪۲‬جلد)‪ ،‬مقدمه علم و ‪ ...‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫کاتوزیان یکی از نویسندگان اصلی پی ش نویس قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی بود‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫دیدار‬ ‫زمان سوژه‬ ‫هفته نامه‬ ‫اشپیگل‬ ‫جواب هایی‬ ‫که به درد‬ ‫ما می خورد‬ ‫پرونده این‬ ‫هفته تایم‬ ‫جرم ها و‬ ‫تجارت‬ ‫روی جل‬ ‫اکونومیست‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫پارادوکس‬ ‫سریالی درباره مسائل و مشکالت‬ ‫یک کارگردان جوان‬ ‫تصویرب��رداری سری��ال «پارادوک��س» براس��اس‬ ‫فیلمنام��ه ای از پیمان قاسمخان��ی‪ ،‬ب��ه کارگردانی علی‬ ‫ی هادی انباردار به زودی در شبکه دو‬ ‫عطشانی و تهی ه کنندگ ‬ ‫اغاز م ی شود‪ .‬پارادوکس نام موقت تازه ترین فیلمنامه پیمان‬ ‫قاسمخانی است که مسائل و مشکالت یک کارگردان جوان‬ ‫را به زبان طنز روایت م ی کند‪ .‬در این سریال ماجراهای جوانی‬ ‫به نام سامان را م ی بینیم که سعی دارد ب راساس اموزه های‬ ‫اکادمیک‪ ،‬یک برنامه تلویزیونی تولی��د کند‪ ،‬اما برنامه اش‬ ‫چندان مخاطب ندارد و در تالش است ت��ا هم نظر مدی ران‬ ‫را جلب کند و هم نظر م��ردم را‪ .‬او ب رای رسیدن به نتیجه در‬ ‫موقعی ت های متعددی قرار م ی گیرد که به زبان طنز روایت‬ ‫م ی شود‪ .‬این سری��ال همچنین برخی باوره��ا و رفتارهای‬ ‫نادرست و روشنفکرنمایانه را به بوته نقد م ی کشد‪.‬‬ ‫سری��ال پارادوکس به لحاظ مضمون��ی شبیه سریال‬ ‫پژمان است ک��ه این ب��ار زندگی ی��ک کارگ��ردان و اوج و‬ ‫فروده��ای ان را به نمای��ش م ی گذارد‪.‬عل��ی عطشانی که‬ ‫اولی��ن فیلم سینمایی سه بع��دی کشورم��ان را کارگردانی‬ ‫کرده و مین ی سریال «بین خودم��ون بمونه» از ساخته های‬ ‫تلویزیونی اوست‪ ،‬درباره سریال پارادوکس گفت‪« :‬پارادوکس‬ ‫زندگی و موقعی ت های یک فارغ التحصیل رشته کارگردانی‬ ‫و برنامه سازی تلویزیونی را به تصویر م ی کشد که در دنیای‬ ‫حرف��ه ای با تجربه های متع��ددی روبه رو م ی ش��ود‪ .‬پیمان‬ ‫قاسمخانی در این سریال با دنی��ای برنامه سازی و قواعد و‬ ‫شرایط حاکم ب��ر ان شوخی کرده اس��ت‪ ».‬عطشانی درباره‬ ‫قهرمان سریال پارادوکس گف��ت‪« :‬فیلم ماجراهای سامان‬ ‫را به نمایش م ی گذارد؛ البت��ه در پارادوکس ‪ 10‬بازیگر اصلی‬ ‫داری��م و در مجموع ح��دود ‪ 70‬بازیگر در ای��ن سریال بازی‬ ‫خواهند کرد‪ ».‬این کارگ��ردان درباره حضور شخصی ت های‬ ‫حقیق��ی و هنرمن��دان در نق��ش خودش��ان عن��وان کرد‪:‬‬ ‫«شخصیت اصلی جوانی به نام سام��ان است که ب راساس‬ ‫یک شخصیت واقعی و خاص ط راحی نشده است‪ ،‬اما افراد‬ ‫زیادی به عنوان میهمان در نقش خودش��ان در این سریال‬ ‫حضور خواهن��د داشت‪ .‬این اف��راد بازیگ��ران‪ ،‬ورزشکاران و‬ ‫هنرمندانی هستند که شاید بسی��اری از انها را در تلویزیون‬ ‫ندیده ایم یا کمتر دیده ایم‪ .‬فکر م ی کنم حضور این میهمان ها‬ ‫با واکنش های جالبی از سوی مخاطبان همراه باشد‪ ».‬این‬ ‫کارگردان درباره روند تولی��د سریال گفت‪« :‬اکنون در مرحله‬ ‫پی ش تولید هستیم‪ .‬هنوز بازیگران سریال انتخاب نشده اند‪.‬‬ ‫کوشا‬ ‫انیمیشنی برای اموزش به کودکان‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫فصل چهارم از مجموعه انیمیشن «کوشا» اماده پخ��ش از شبکه پویاست‪.‬در این‬ ‫مجموعه سعی شده تا ضمن معرفی حیوانات مختلف و ویژگ ی های انها به ویژه حیواناتی‬ ‫که خاص طبیعت و جغ رافیای متنوع کشور ما ای��ران هستند‪ ،‬انس و الفتی بین بچه ها و‬ ‫حیوانات برقرار شود‪« .‬ماجراهای کوشا ‪ »4‬به سفارش مرکز پویانمایی صبا و با کارگردانی‬ ‫فرانک زحلی در ‪ 52‬قسمت تولید شده است‪.‬از جمله ویژگ ی های فصل چهارم مجموعه‬ ‫کوشا نسبت به سه فصل قبلی ان‪ ،‬استفاده از تکنیک سه بعدی در تولید است‪.‬سه فصل‬ ‫پیشین مجموعه «کوشا» که در ‪ 60‬قسم��ت و با تکنیک دوبعدی به تهی ه کنندگی مرکز‬ ‫پویانمایی صبا تولید شده بود‪ ،‬پیش از این از شبکه پویا پخش شده است‪ .‬شخصی ت های‬ ‫اصلی این انیمیشن یک پس ربچه دوست داشتنی به نام کوشاست که با پدربزرگ و دو پ رنده‬ ‫که در حقیقت دو طوطی سبز و قرمز هستند‪ ،‬ماجراهای داستان را شکل م ی دهند‪ .‬پدربزرگ‬ ‫کوشا در این داستان محور اصلی و هدایت کننده داست��ان است و کوشا نیز در نقش یک‬ ‫محقق ظاهر م ی شود‪.‬‬ ‫روز واقعه‬ ‫همزمان با انتخاب بازیگران‪ ،‬دکورهای سریال در حال ساخت‬ ‫است که ب��ه محض اماده ش��دن دکورها تصویرب��رداری را‬ ‫اغاز خواهیم کرد‪ ».‬این کارگ��ردان نگارش فیلمنامه توسط‬ ‫پیمان قاسمخانی را یکی دیگر از دالیل موفقیت احتمالی‬ ‫سریال دانست و گفت‪« :‬سری��ال را پیمان ط راحی کرده که‬ ‫از بهترین نویسندگان طنز در کشورم��ان است و نیز دنیای‬ ‫کارگردانی و ب رنامه سازی را خیلی خوب م ی شناسد و م ی تواند‬ ‫با زیر و بم های ان شوخی کن��د‪ .‬من هم به عنوان کارگردان‬ ‫تالش م ی کنم ضم��ن دوری از لودگی و ایجاد فضای شاد و‬ ‫دعوت از بازیگران شناخته ش��ده و باتجربه حوزه طنز‪ ،‬از این‬ ‫فیلمنامه اثری دیدنی و ارزشمند بسازم‪ ».‬ب راساس توضیحات‬ ‫عطشانی‪ ،‬سریال پارادوکس در سه مرحله ط راحی شده که‬ ‫هریک دارای ‪ 30‬قسمت است‪ .‬قرار است در این سریال تعداد‬ ‫زیادی از بازیگران حضور داشته باشند‪ ،‬البته تا امروز قرارداد‬ ‫نهایی با هیچ کدام از بازیگران بسته نشده است‪ .‬این سریال‬ ‫در شبکه دو ساخت��ه م ی شود و موسس��ه نسیم شب کویر‬ ‫مجری طرح این پروژه است‪ .‬این سریال ‪ 30‬قسمتی که هر‬ ‫قسمت ان ‪ 45‬دقیقه است ممکن است نوروز ‪ 94‬از تلویزیون‬ ‫پخش شود‪.‬‬ ‫زنده باد زندگی‬ ‫اغاز سری چهارم این برنامه‬ ‫محمد جعفر خسروی‪ ،‬تهی ه کننده و مجری ب رنامه «زنده باد زندگی» از اغاز پخش سری‬ ‫جدید این مجموعه خبر داد و گفت‪« :‬سری جدید و چهارم ب رنامه‪ ،‬مقارن با میالد امام رضا (ع)‬ ‫روی انتن م ی رود‪ .‬تاکنون ‪ 290‬قسمت از ب رنامه در سه دوره پخش شده است‪ .‬در سری جدید‬ ‫برنامه فقط تغیی رات ظاهری داریم و از نظ��ر محتوا به همان شکل سابق عمل م ی کنیم؛‬ ‫یعنی به خانواده های روستایی‪ ،‬شهرستانی و معمولی و خانواده هایی که کمتر در تلویزیون‬ ‫و شبکه های سراسری دی��ده شدند‪ ،‬م ی پردازیم‪ .‬ما در شبکه ه��ای سراسری گاه در کمند‬ ‫مرکزگرایی گرفتار م ی شویم و «زنده باد زندگی» خود را از این حلقه فارغ م ی کند‪ ».‬خسروی‬ ‫با اشاره به اینکه پی ش بینی م ی شود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬سری جدید این برنامه دارای ‪128‬‬ ‫قسمت باشد‪ .‬به احتمال بسیار زیاد سری چهارم «زنده باد زندگی» بازپخش نخواهد داشت‪».‬‬ ‫این تهی ه کننده دلیل بازپخش نداشتن سری جدید این ب رنامه را اینگونه عنوان کرد‪« :‬ناچاریم‬ ‫زمان بخش نیمروزی را در کنداکتور ازاد بگذاریم تا ب��ا تولید برنامه های متنوع مشارکتی‬ ‫هزینه «زنده باد زندگی» و تولید ب رنامه های اینچنینی را تامین کنیم‪».‬‬ ‫گروه سیاسی شبکه چهار سیما‪ ،‬به مناسبت فرارسیدن سالروز قیام خونین‬ ‫‪ ۱۷‬شهریور‪ ،‬ویژه ب رنامه مستند «روز واقعه» را که محصول گروه سیاسی است‪،‬‬ ‫مستندی در مورد روی انتن م ی برد‪.‬این مستند که با هدف به تصویر کشیدن قیام ‪ 17‬شه ریور تهیه‬ ‫روز ‪ 17‬شهریور و تولید شده‪ ،‬علل و زمینه های این قیام‪ ،‬نوع برخورد رژیم پهلوی با مردم در می دان‬ ‫ژاله‪ ،‬تعداد کشته ها و مجروحین‪ ،‬سیاست و عملکرد دولت امریکا در این فاجعه‬ ‫تاریخی‪ ،‬پیام امام خمینی (ره) و نقش و پیامدهای ‪ 17‬شهریور در تسریع پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی را نیز تصویر م ی کند‪ .‬عباس ملکی یکی از عکاسان واقعه ‪17‬‬ ‫شهریور‪ ،‬خاط راتی تصویری از ان روزها بیان م ی کند و برخی از شاهدان عینی‬ ‫که از جامعه پزشکان و عموم مردم بودند نی��ز به ذکر خاط رات خود م ی پردازند‪.‬‬ ‫همچنین در ایتمی ویژه صحب ت های ارشیوی علی غف��اری‪ ،‬از سربازان رژیم‬ ‫پهلوی که دستورات فرماندهان امنیتی رژیم پهل��وی در کشتار مردم در روز ‪17‬‬ ‫شهریور را اجرا نکرده و می دان ژاله را ترک کرد‪ ،‬نیز شنیدنی است‪.‬‬ ‫رئیس صداوسیما با تبیین ای��ه ششم از سوره مبارکه‬ ‫لقمان بیان کرد‪« :‬اسالم در حالی ک��ه هرگونه اوازخوانی و‬ ‫موسیقی ک��ه منحرف کننده انسان از مسی��ر الهی باشد را‬ ‫نهی کرده است‪ ،‬اما راه را ب رای استف��اده صحیح‪ ،‬تاثیرگذار‬ ‫و متعالی در این عرصه باز گذاشت��ه است‪ ».‬ضرغامی قران‬ ‫را فراگیرترین رسانه هدایت گر خواند که معجزه تاثیرگذاری‬ ‫ان دائمی و جاویدان است و همچنی��ن مخاطب میلیونی‬ ‫این طرح را از معجزات قرانی برشمرد و گفت‪« :‬باید قدردان‬ ‫اهل فتوت‬ ‫ایین های عیاری و جوانمردی در شبکه مستند بررسی می شود‬ ‫تصویربرداری مستند اهل فتوت که ایی ن های عیاری‬ ‫و جوانم��ردی را از گذشته های دور تا ام��روز بررسی م ی کند‪،‬‬ ‫در ماه جاری به پای��ان م ی رسد‪ .‬روند پهلوان��ی در ای ران قبل‬ ‫از اس�لام‪ ،‬شکل گیری عی��اری و فت��وت‪ ،‬نقش‬ ‫زورخانه ها و مراحل تبدیل فتیان به لوتیان و سپس‬ ‫داش مشت ی ه��ا از جمله ب رنامه ه��ای این مستند‬ ‫است‪ .‬مستن��د اهل فتوت سلسله های��ی را که بر‬ ‫روند پهلوان��ی از گذشته تا ام��روز موثر بوده است‬ ‫معرفی م ی کند و نشان م ی دهد که مشرف شدن‬ ‫به هیات فتیان چه ادابی داشت��ه و افراد طی چه‬ ‫مراسمی‪ ،‬چگون��ه‪ ،‬با چه لباسی و ب��ا حضور چه‬ ‫کسانی به هیات فتیان درم ی امدند‪ .‬بخش هایی‬ ‫از این مجموعه تصاوی��ر بازسازی شده از حکایات‬ ‫عیاران است و بخ��ش دیگ��ری از ان به کسانی‬ ‫م ی پردازد که شاید امروز مانن��د عیاران بنام تاریخ‬ ‫شناخته شده نباشند اما مرامی در زندگی انها وجود‬ ‫داشته که بسیار شبیه مرام نامه عیاران است‪ .‬مقایسه تطبیقی‬ ‫اساسنامه اصناف امروز ب��ا مرام نامه همان اصناف در گذشته‬ ‫از بخش های ویژه این مستند است‪ .‬رض��ا مختاری‪ ،‬یکی از‬ ‫نویسندگان دانشنامه جوانمردی ک��ه امسال در روز پهلوانی‬ ‫توسط عل ی اکبر والیتی‪ ،‬مشاور رهبر معظم انقالب رونمایی‬ ‫شد‪ ،‬به عنوان مجری و کارشناس در مستند اهل فتوت حضور‬ ‫دارد‪ .‬تصویربرداری این مستن��د در شهرهای ته ران‪ ،‬مشهد ‪،‬‬ ‫تربت جام‪ ،‬شی راز‪ ،‬اصفهان‪ ،‬دزفول‪ ،‬تبریز‪ ،‬خوی‪ ،‬اردبیل و ته ران‬ ‫انجام شده است‪ .‬داریوش یاری کارگردان این مستند م ی گوید‪:‬‬ ‫« ایی ن های فت��وت را در این شهرها ب��ه تصویر کشیده ایم و‬ ‫به دنبال نشانه ه��ای جوانمردان و ایی ن ه��ای جوانمردی به‬ ‫اماکن تاریخی متعددی چون موزه طوس‪ ،‬موزه ای ران باستان‪،‬‬ ‫تکیه نیاوران و بسی��اری مکان های دیگر رفته ای��م‪ .‬ابتدا به‬ ‫مقبره فردوسی در طوس رفتیم تا عیاران اسطوره ای همچون‬ ‫رستم‪ ،‬کیخسرو و سیاوش را به تصوی��ر بکشیم‪ .‬سپس به‬ ‫اتاق عمل‬ ‫سریال مدیری به مرحله ساخت دکور رسید‬ ‫مزار شیخ احمد ج��ام در تربت جام رفتیم و پ��س از ان نیز در‬ ‫شهرهای شی راز‪ ،‬اصفهان‪ ،‬فیروزاباد‪ ،‬اردستان‪ ،‬تبریز و اردبیل‬ ‫یولی رفتیم‪.‬‬ ‫تصوی ربرداری کردیم و سپس به خوی و مزار پوریا ‬ ‫اکنون تصوی ربرداری در ته ران ادامه دارد و در نهایت به دزفول‬ ‫و مزار یعقوب لی ث صفاری خواهیم رفت‪ .‬مجموعه ایی ن های‬ ‫جوانمردی که قرار است با عنوان اهل فتوت از شبکه مستند‬ ‫پخش شود‪ ،‬در شش قسمت ایی ن های پهلوانی ای رانیان را از‬ ‫لحظه شکل گیری تا امروز در دو بخ��ش مستند و بازسازی‬ ‫نمایشی تصوی��ر م ی کند و در ساخ��ت ان پهلوانان‬ ‫کشورمان همچون استاد توپچی نیز به عنوان بازیگر‬ ‫با ما همکاری م ی کنند‪ ».‬یاری درباره انتخاب موضوع‬ ‫این مستند نی��ز گفت‪« :‬درواقع ای��ده اصلی ساخت‬ ‫این مجموعه را رضا پورحسین‪ ،‬مدیر شبکه مستند‬ ‫به ما داد و پس از اینک��ه وارد مراحل تحقیق شدیم‪،‬‬ ‫ی پی ش رو داریم‪.‬‬ ‫فهمیدیم چه موضوع حساس و مهم ‬ ‫‪ 16‬م��اه تحقیقات ما به سرپرست��ی مسعود اع رابی‬ ‫و استادان جوا د یگانه و رضا مخت��اری که دانشنامه‬ ‫ایی ن های جوانمردی ای رانیان را زیر نظر دکتر والیتی‬ ‫تهیه کرده اند‪ ،‬پیش رفت و به جرات م ی گویم هنوز‬ ‫نیز این تحقیقات پایانی ندارد و هر روز و هر لحظه‬ ‫به دستاورد جدیدی م ی رسیم‪ ».‬این کارگردان ضمن‬ ‫تاکید بر تنوع بخش های مستند اهل فتوت گفت‪« :‬اکنون در‬ ‫ده ونک ته ران فضایی را ب رای بازسازی حکایات مربوط فراهم‬ ‫کرده ایم و تصاویری از کشت ی های پهلوانی یا رسم سخنوری‬ ‫را بازسازی م ی کنیم‪ .‬ساخت این مستند تقریبا تا ‪ 10‬روز دیگر‬ ‫در ته ران ادام��ه دارد و بعد از ان ب��رای تصوی ربرداری نماهای‬ ‫باقیمانده به چند شهرستان سفر خواهیم کرد‪».‬‬ ‫تعطیالت دوست داشتنی‬ ‫یک سریال جدید با اقتباس از شنگول ومنگول‬ ‫پخش سریال تلویزیونی «تعطیالت دوست داشتنی»‪ ،‬محصول مرکز سیمافیلم‬ ‫از روز شنبه‪ ،‬پانزدهم شهریورماه از شبکه ته ران اغ��از م ی شود‪.‬این سریال تلویزیونی به‬ ‫کارگردانی سی د وحید حسینی که در ژانر کودک تولی��د شده در ‪ 10‬قسمت ‪ 25‬دقیقه ای‬ ‫هر روز ساعت ‪ 16‬روی انتن شبکه پایتخت م��ی رود‪« .‬تعطیالت دوست داشتنی» یک‬ ‫اثر فانتزی و شاد ب��ا اقتباسی امروزی از داست��ان «شنگول و منگ��ول» است که مریم‬ ‫سعادت‪ ،‬فرید قبادی‪ ،‬پریسا رضایی‪ ،‬غزاله جزایری‪ ،‬میثاق جمشیدی‪ ،‬محمود تیموری‪،‬‬ ‫سروش جمشیدی‪ ،‬عرفان برزین و تانیا جاللیان در ان نقش های اصلی را بازی کرده اند‪.‬‬ ‫داستان «تعطیالت دوست داشتنی» درباره نیما و نوشین دو بچه هفت و ‪ 10‬ساله است‬ ‫که پدر و مادرشان به خارج از کشور سفر م ی کنن��د و در مدتی که نیستند این دو به خانه‬ ‫دای ی شان م ی روند‪ .‬دایی انها در یک کلبه جنگلی کار و زندگی م ی کند‪ .‬از طرفی بچه ها‬ ‫به واسطه شغل پدر و مادرشان که تصویرگر کتاب کودک هستند‪ ،‬با دنیای شخصی ت ها و‬ ‫قهرمان های قصه های کودک اشنایی دارند‪ .‬انها در کلبه دایی با برخی از این شخصی ت ها‬ ‫روبه رو م ی شوند و سفرهای مختلفی را با انها تجربه م ی کنند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫سریال طن��ز «اتاق عمل» در مرحله ساخ��ت دکور و نگارش فیلمنام��ه قرار گرفت‪.‬‬ ‫این مجموعه اکن��ون در حال ساخت دکور سری��ال از قبیل ط راحی بیمارست��ان‪ ،‬خانه و‪...‬‬ ‫است و نگارش فیلمنامه سریال نی��ز همزمان انجام م ی شود‪ .‬مهدی ژول��ه‪ ،‬خشایار الوند‪،‬‬ ‫الهه زارع نژاد و‪ ...‬تیم نویسندگی این سریال را تشکیل م ی دهن��د و زیر نظر مه ران مدیری‬ ‫کارگردان این مجموعه فعالیت م ی کنند‪ .‬سریال طنز «اتاق عم��ل» به کارگردانی مه ران‬ ‫مدیری و تهی ه کنندگی حمی د رضا مهدوی در ‪90‬قسمت ‪ 40‬دقیق��ه ای ب رای پخش روتین‬ ‫شبانه تهیه و تولید م ی شود‪ .‬داستان سریال طنز «ات��اق عمل» درباره اتفاقاتی است که در‬ ‫اتاق عمل بیمارستانی رخ م ی دهد‪ .‬مه ران مدیری پس از چند سال دوری از تلویزیون و کار در‬ ‫شبکه نمایش خانگی‪ ،‬با طنز اتاق عمل به این رسانه بازم ی گردد‪ .‬همچنین شبکه ته ران به‬ ‫تازگی شبکه طنز معرفی شده است‪ .‬سیامک انصاری‪ ،‬بیژن بنفشه خواه‪ ،‬بهنوش بختیاری‪،‬‬ ‫فالمک جنیدی‪ ،‬سحر زکریا‪ ،‬نصراله رادش‪ ،‬نادر سلیمانی‪ ،‬ماندانا سوری‪ ،‬یوسف صیادی‪ ،‬الیکا‬ ‫عب دالرزاقی‪ ،‬مه ران غفوریان‪ ،‬رضا فی ض نوروزی‪ ،‬نیما فالح‪ ،‬هادی کاظمی‪ ،‬عارف لرستانی‪ ،‬رضا‬ ‫نیکخواه‪ ،‬رامین ناصرنصیر و‪...‬در کنار مه ران مدیری در این سریال به ایفای نقش م ی پردازند‪.‬‬ ‫کرده است‪ .‬طرح «قران‪ ،‬کتاب زندگی» به همت رادیو قران‬ ‫در فرهنگس رای اندیشه با حضور اساتید قرانی و مخاطبان‬ ‫رادیویی شرکت کننده در این طرح برگزار شد‪».‬‬ ‫دیدار‬ ‫یدرباره‬ ‫نظرضرغام ‬ ‫استفاده درست از موسیقی‬ ‫خانواده هایی باشیم که از این ظرفی ت ها بهره برده و فرزندان‬ ‫خود را با فرهنگ قرانی تربی��ت م ی کنند‪ ».‬او که در مراسم‬ ‫اختتامیه طرح فراگیر «قران‪ ،‬کتاب زندگی» سخن م ی گفت‬ ‫با اشاره به فرهنگ جمع خوان ی های گسترده قرانی که توسط‬ ‫رسانه ملی رواج یافته اظهار داشت‪« :‬هدایت و تشویق مراجع‬ ‫بزرگوار تقلید باعث شد تا این پدی��ده امروز به صورت یکی‬ ‫از مناسک ایینی و تفکی ک ناپذی��ر از هویت اجتماعی مردم‬ ‫دراید‪ ».‬رئیس سازمان صد او سیما با بیان اینکه عرصه قران‪ ،‬‬ ‫ادعیه و مناجات‪ ،‬ظرفیتی عظیم و تاثیرگذار ب رای استفاده و‬ ‫هدایت مردم است‪ ،‬گفت‪ :‬ب ر اساس نظرسنج ی های صورت‬ ‫گرفته‪ ،‬م��ردم عالقه مند ب��ه شنیدن قرائت قاری��ان ای رانی‬ ‫هستن��د و در سال های اخیر استقبال م��ردم از قرای ای رانی‬ ‫فاصله معن ی داری با قاریان سایر کشورها از جمله مصر پیدا‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫دردسرهای عظیم‬ ‫دغدغه های کوچک ما ادم های معمولی‬ ‫سریال دردسره��ای عظی��م از دغدغه ه��ای خود ما‬ ‫م ی گوید‪ .‬دغدغه هایی ک��ه شاید به ظاه��ر کوچک باشند‬ ‫اما م ی تواند سایه عظیم ی روی زندگ��ی ما داشته باشد‪ .‬اگر‬ ‫نگاهی به دور و اط��راف خود بیندازیم‪ ،‬ه��م خودمان و هم‬ ‫دیگران را درگی��ر این دغدغه ها م ی بینی��م‪ .‬شخصیت اول‬ ‫سری��ال لطیف است ک��ه درس سینما خوان��ده و به عشق‬ ‫بازیگری ب��ه ته ران امده ام��ا نتوانسته بازیگر ش��ود و هزار‬ ‫مشکل گریب��ان او را گرفته است و ک��ار ان قدر سخت شده‬ ‫که او حت��ی نم ی تواند اجاره خانه خ��ود را بدهد‪ .‬فیروزه زنی‬ ‫است که شوهر خود را از دس��ت داده و بچه هایش را با هزار‬ ‫مصیبت بزرگ کرده است و حاال دخت��رش در استانه ازدواج‬ ‫است و تصمیم دارد با لطیف ازدواج کن��د! فیروزه اما به این‬ ‫وصلت راضی نیست‪ .‬لطیف هیچ ندارد‪ ،‬بیمه نیست و پول‬ ‫ی خودش را هم نم ی توان��د تامین کند چه برسد به زن‬ ‫زندگ ‬ ‫و زندگ��ی خانوادگی‪ .‬همه اینها ب رای م��ا قصه های اشنایی‬ ‫هستند‪ .‬بیکاری‪ ،‬ورشکستگی‪ ،‬نداشتن خانه و‪ ...‬از مشکالت‬ ‫فراگیر جامعه ماست که در سریال دردسرهای عظیم به ا نها‬ ‫پرداخته شده است‪ .‬حاال به همه اینها باید ماجرای فرحان را‬ ‫هم اضافه کرد‪ .‬مرد پولدار اما بدهکاری که به صورت اتفاقی‬ ‫وارد خانه مستاجران دردسرهای عظیم م ی شود و ماجراهای‬ ‫جدیدی را ب��رای انها به وجود م ی اورد‪ .‬ف��رم سریال هم فرم‬ ‫جذابی است و شاید خیلی از ما هم در برخورد با این مشکالت‬ ‫سعی داریم‪ ،‬موقعی��ت طنز ماجرا را دریابی��م‪« .‬دردسرهای‬ ‫عظیم» در دایره مسائل خانوادگی شخصی ت هایش محدود‬ ‫نم ی ماند و مناسبات ادم ها را بیرون از فضای خانه به تصویر‬ ‫م ی کشد‪ .‬شاهد یک سریال کمدی هستیم که نقد اجتماعی‬ ‫پررنگ��ی دارد و معضالت تل��خ جامعه را با زب��ان طنز بیان‬ ‫م ی کند‪ .‬شاید به همین خاطر است ک��ه این سریال به دل‬ ‫م ی نشیند و توانسته است که مردم را پای تلویزیون بنشاند‪.‬‬ ‫مهدی هاشمی بازیگ��ر توانایی که ب��ازی او در این سریال‬ ‫بسیار به چشم م ی اید هم از بازی در این سریال بسیار راضی‬ ‫است‪ .‬او در این ب��اره م ی گوید‪« :‬نزدیک ب��ه چهار ماه است‬ ‫که در گرمای تابستان با این گ��روه خوب در حال همکاری‬ ‫هستم و سخت ی های بسیاری تحم��ل کردیم تا کار خوبی‬ ‫برابر با اصل‬ ‫دیدار‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫دارچین‬ ‫تصویربرداری این سریال به پایان رسید‬ ‫یک برنامه غیرورزشی در شبکه ورزش‬ ‫تصویرب��رداری سریال «ب راب��ر با اصل» به پای��ان رسید‪ .‬تصویرب��رداری مجموعه‬ ‫تلویزیونی «ب رابر با اصل» طی هفته گذشته در بازداشتگاه زندان اوین و پس از ‪ 60‬جلسه‬ ‫تولید به پایان رسیده و هم اکن��ون مراحل فنی سریال در حال انج��ام است‪ .‬امیرخسرو‬ ‫شاهوردی تدوین و صداگذاری را برعهده دارد و امیر بک��ان نیز ساخت موسیقی را انجام‬ ‫م ی دهد‪ .‬سیاوش طهمورث‪ ،‬حس��ن جوهرچی‪ ،‬روناک یونسی‪ ،‬نفیس��ه روشن‪ ،‬حسام‬ ‫نواب صفوی‪ ،‬ارمان صورتگر‪ ،‬حدیثه ته رانی‪ ،‬امید زندگانی‪ ،‬مینا گلپایگانی‪ ،‬ازاده ریاضی‪،‬‬ ‫پریسا روشنی‪ ،‬سولماز حصاری‪ ،‬حشمت ارمیده‪ ،‬مجتبی طهمورث و عمار تفتی بازیگران‬ ‫اصلی این سری��ال هستند‪ .‬در خالص��ه داستان «ب راب��ر با اصل» ام��ده‪« :‬رضا گوهری‬ ‫(جوهرچی) سردفتر اسناد رسمی اس��ت‪ .‬مسعود یاوری (طهمورث) نی��ز به خاطر انتقام‬ ‫شخصی و خانوادگی از گوهری‪ ،‬م ی خواهد توس��ط ارش (تفتی) که در دفتر وی مشغول‬ ‫کار است به اسناد دست برده و این بار وانمود کند ک��ه او در جعل زمین نقشی نداشته‪».‬‬ ‫این سریال به نویسندگی و کارگردانی سی د جالل الدین در ‪ ۱۳‬قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای تهیه‬ ‫شده است و قرار است پس از مراحل تولید به زودی و به احتمال زیاد فصل پاییز از شبکه‬ ‫اول سیما پخش شود‪.‬‬ ‫«دارچی��ن» عنوان برنام��ه جدید شبکه ورزش اس��ت که ب��ه تهی ه کنندگی پژمان‬ ‫ماندگاری و شایان میرچی‪ ،‬به زودی از شبک��ه ورزش پخش م ی شود‪ .‬برنامه صبحگاهی‬ ‫«دارچین» احتم��اال از هفته اینده روی انتن م ی رود‪ .‬این ب رنام��ه که به بهانه گردشگری و‬ ‫پر کردن اوقات فراغت جوانان تهیه شده‪ ،‬اولین ب رنامه غیرورزشی شبکه ورزش سیماست‬ ‫که به صورت مستقیم با ورزش ارتباط ندارد اما جامعه مخاطب ان‪ ،‬عالقه مندان به ورزش‬ ‫بو هوا‪ ،‬بیننده با ان شهر‬ ‫هستند‪ .‬در «دارچین» سعی شده است با سفر به نق��اط خوش ا ‬ ‫و مکان تفریحی اشنا شود‪ ،‬در حقیقت یکی از هدف های «دارچین» را م ی توان در گرم تر‬ ‫کردن فضای خانواده ها به بهانه سفر و تفریح دانست‪ .‬درست است این ب رنامه صرفا ورزشی‬ ‫نیست‪ ،‬اما به معرفی مکان های تفریح��ی‪ -‬ورزشی ب رای استف��اده از ورزش هایی نظیر‬ ‫اسکی‪ ،‬کوهنوردی و‪ ...‬م ی پردازد‪ .‬اجرای برنامه دارچین با جواد موالنیا خواهد بود و عالوه‬ ‫بر بخش های گفته شده بخش خاطره بازی که شامل یکسری ایتم ضبطی است باعث‬ ‫جذاب تر شدن دارچین م ی شود‪ .‬ب رنامه «دارچین» کاری است از گروه جامعه و ورزش شبکه‬ ‫ورزش سیما به تهی ه کنندگی پژمان ماندگاری و شایان میرچی که از هفته اینده صبح هر‬ ‫پنجشنبه به مدت ‪ 90‬دقیقه به روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫معراجی ها‬ ‫‪80‬‬ ‫از کار دربیاید و مردم از ان ل��ذت ببرند‪ .‬مجموعه تلویزیونی‬ ‫«دردسرهای عظیم» تابستان گرم را ب رای من به بهار تبدیل‬ ‫کرد‪ .‬ماه ه��ای خرداد‪ ،‬تیر‪ ،‬م��رداد و شهری��ور خنک ترین و‬ ‫بهاری ترین تابستانی بود که تا به ح��ال داشته ام و در یک‬ ‫حیاط بسیار سرسبز در داراباد مشغول فیلمبرداری هستیم‪».‬‬ ‫علیرضا کاظم ی پور نویسنده این سریال هم از تندتر شدن و‬ ‫در نتیجه جذاب شدن این سریال در قسمت های اتی خبر‬ ‫م ی دهد‪« :‬این سریال دارای کاراکترهای متعددی است که‬ ‫به ریتم ان کمک م ی کنن��د‪ .‬ضمن اینکه این شخصی ت ها‬ ‫از قسمت ‪ 10‬به بعد بیشتر به داستان وارد م ی شوند‪ .‬همین‬ ‫مساله به عالوه تع��دد لوکیشن ها و داستان های فرعی زیاد‬ ‫کار نگارش را هم ب رای ما سخت م ی کرد‪ .‬از طرفی نگاه خود‬ ‫اقای نی ک نژاد به عنوان کارگ��ردان هم در شدت گرفتن این‬ ‫ریتم مهم بود‪ .‬ایشان به شخصی ت پردازی خود اشراف کاملی‬ ‫دارند و تغیی راتی هم که ایج��اد کردند کمک زیادی به پروژه‬ ‫کرد‪« ».‬دردسرهای عظیم» در حال حاضر روزهای شنبه تا‬ ‫چهارشنب��ه از شبکه سه سیما پخش م ی ش��ود و موفقیت‬ ‫بسیاری در جذب مخاطب داشته است‪.‬‬ ‫سریال ده نمکی از‬ ‫اواخر شهریور پخش‬ ‫م ی شود‬ ‫سریال «مع راج ی ها» به کارگردانی مسع��ود ده نمکی و تهی ه کنندگی‬ ‫سیدمحمود رضوی از اواخر شهریور ماه روی انتن م��ی رود‪ .‬این سریال که‬ ‫فیلم سینمایی ان نیز در جشنواره فیلم فجر سال گذشته شرکت داشت‪ ،‬از‬ ‫شنبه تا چهارشنبه ساعت ‪ 22‬و ‪ 15‬دقیق��ه روی انتن م ی رود‪ .‬در حال حاضر‬ ‫نیز انونس این سریال از شبکه یک پخش م ی ش��ود‪ .‬این پروژه بیش از ‪30‬‬ ‫بازیگر دارد و در خالصه داستان ان امده است‪« :‬قرار است تعدادی از شهدای‬ ‫گمنام تفحص شده در یکی از دانشگاه ها دفن شوند اما گروهی از دانشجویان‬ ‫با تحریک است��اد گنجی اقدام به اش��وب و جنج��ال در دانشگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫همین اغاز قصه ای م ی شود که گروه دانشجویان مجبور به سفری ناخواسته‬ ‫م ی شوند‪ ».‬محمدرضا شریف ی نیا‪ ،‬رضا رویگری‪ ،‬حمید لوالیی‪ ،‬مه ران رجبی‪،‬‬ ‫غالمحسین لطفی‪ ،‬نیما شاهرخ شاه��ی‪ ،‬کامران تفتی‪ ،‬سیدجوا د هاشمی‪،‬‬ ‫سیدمهرداد ضیایی‪ ،‬کاوه خداشناس‪ ،‬امیر نوری و‪ ...‬در این مجموعه تلویزیونی‬ ‫به ایفای نقش م ی پردازند‪ .‬فیلمنامه سریال «مع راج ی ها» توسط یک گروه‬ ‫نویسندگی به سرپرستی مسعود ده نمک��ی نوشته شده است‪ .‬تصوی ربرداری‬ ‫«مع راج ی ه��ا» نیز برعهده فرش��اد گل سفیدی و اهنگس��ازی ان بر عهده‬ ‫امیرتوسلی بوده است‪.‬‬ ‫گاهی به پشت سر نگاه کن‬ ‫سریالی به کارگردانی مازیار میری‬ ‫«گاهی به پشت سر نگاه کن»‪ ،‬مجموعه ‪ 30‬قسمتی‬ ‫است که حدود دو م��اه از اغاز تصویرب��رداری ان م ی گذرد‪.‬‬ ‫سریال «گاهی ب��ه پشت سر نگاه ک��ن» در ژان��ر ملودرام‬ ‫اجتماع��ی است‪ .‬فیلمنامه ای��ن سریال به‬ ‫قلم محمود محمدسلطانی و مسعود کرم ی ‬ ‫نوشته شده و امین تارخ و محمد متوسالنی‬ ‫نقش شخصی ت های اصلی ان یعنی جالل‬ ‫و احتشام را بازی م ی کنند‪ .‬هدایت هاشمی‪،‬‬ ‫الیکا عبدالرزاقی‪ ،‬به��اره کیان افشار‪ ،‬سعید‬ ‫چنگیزیان‪ ،‬شبنم مقدمی‪ ،‬حمید اب راهیمی‪،‬‬ ‫میالد رحیمی‪ ،‬امی��ر کربالی ی زاده‪ ،‬مسعود‬ ‫سخایی و نگار حس ن زاده از دیگر بازیگران‬ ‫«گاهی ب��ه پشت سر نگاه ک��ن» هستند‪.‬‬ ‫گاهی ب��ه پشت سر نگاه کن ب��ا محوریت‬ ‫موضوعی حمای��ت از تولی��دات داخلی و‬ ‫اعتماد به نخبگ��ان جوان ای ران��ی و توجه‬ ‫ویژه به سب��ک زندگی ایران��ی ـ اسالمی‬ ‫جلوی دوربین رفته است‪ .‬امین تارخ‪ ،‬یکی‬ ‫از بازیگران اصلی این سریال است که نقش‬ ‫جالل تابش که مدیر یک کارخانه است را‬ ‫بازی م ی کند ک��ه دو دختر دارد و همس��رش نیز فوت کرده‬ ‫است‪.‬تارخ درباره این سریال و نقشش در ان گفت‪« :‬مضمون‬ ‫این سریال ی��ک مل��ودرام خانوادگی است ک��ه نگاهی به‬ ‫مسائل اجتماعی نیز دارد‪ .‬پیام اصلی این سریال حمایت از‬ ‫تولیدکنندگان داخلی و ای رانی است و در ان توصیه م ی شود‬ ‫از چنین افرادی که در حال فعالیت در کشور هستند حمایت‬ ‫بیشتری شود تا با دلگرم ی کار خ��ود را ادامه دهند‪ ».‬مازیار‬ ‫میری‪ ،‬کارگردان این سریال نیز گف��ت‪« :‬این سریال در ‪30‬‬ ‫قسمت تولی��د م ی شود و م��ا نزدیک ‪ 60‬روز اس��ت که کار‬ ‫فیلمبرداری ان را ش��روع کرده ایم و بی��ش از ‪ 30‬درصد کار‬ ‫تاکنون ضبط شده است‪ ».‬وی اف��زود‪« :‬چیزی که ب رای من‬ ‫جاده چالوس‬ ‫تصویربرداری تا پایان شهریور ادامه دارد‬ ‫ته چین‬ ‫ی در مورد یک زوج میانسال‬ ‫تله فیلم ‬ ‫تصوی ربرداری فیلم تلویزیونی «ته چین» به کارگردانی مهدی حسین ی وند به پایان‬ ‫رسیده است و با اتمام مراحل فنی تا پایان شهریور ماه ب رای پخش تحویل شبکه یک‬ ‫سیما داده م ی شود‪ .‬تصوی ربرداری این فیلم به کارگردانی مهدی حسین ی وند ب رای پخش‬ ‫از شبکه یک سیما طی روزهای اخیر تمام شده و مراحل تدوین و فنی ان درحال انجام‬ ‫است تا به زودی روی انتن برود‪« .‬ته چین» به تهی ه کنندگی حسن روستایی‪ 17 ،‬مردادماه‬ ‫در منطقه اجودانیه کلید خورد و پنجم شهریور ب��ه انتها رسید‪« .‬ته چین» قصه فروغ و‬ ‫مرتضی‪ ،‬زوجی است که در میانسالی ب��ه شرایطی از زندگی م ی رسند که الزم م ی شود‬ ‫نوع ارتباطشان را به تناسب شرایط سن ی شان تغییر دهند‪ .‬بعد از سال ها زندگی مشترک‬ ‫به علت مشغله کاری مرد‪ ،‬ارتباط عاطف ی اش با همسرش بسیار کمرنگ شده است اما‬ ‫بروز اتفاقی ب رای فروغ موجب م ی شود مرتضی به زندگی عالقه مند شود‪ .‬رضا بهبودی‪،‬‬ ‫بهناز جعفری‪ ،‬هستی مهدوی فر و دانی��ال محمودی نیا از بازیگ��ران فیلم تلویزیونی‬ ‫«ته چین» هستند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫‪ 75‬درصد از مجموعه تلویزیونی «جاده چالوس» تصوی ر برداری شده و تدوین و مونتاژ‬ ‫نیز همزمان انجام م ی شود و ضبط ان تا پایان شهریور ادامه دارد‪ .‬این مجموعه تلویزیونی‬ ‫ب راساس طرحی از ارش قادری و نویسندگی شعله شریعتی و اعظم بهروز‪ ،‬نگارش شده‬ ‫است‪ .‬موضوع «جاده چالوس» روایت خانواده ای است که در ته ران زندگی م ی کنند‪ .‬پدر‬ ‫خانواده به علت ب ی تدبیری شریکش ورشکست م ی شود و در این بین ارثی ه ای (رستوران‬ ‫متروکه) به محبوب��ه زن خانواده در شمال م ی رسد‪ .‬اعضای خان��واده با رفتن به شمال و‬ ‫رونق دوباره رستوران متروکه سعی دارند تا مشکالت اقتصادی را با اتحاد و همدلی حل‬ ‫کنند‪ .‬در این مجموعه تلویزیونی بیژن امکانیان در نقش احمد زرین پدر خانواده‪ ،‬فاطمه‬ ‫گودرزی در نقش محبوبه مادر خانواده‪ ،‬محسن افشانی در نقش امیر علی پسر خانواده‬ ‫و سیما خضرابادی در نقش خدیجه دختر خان��واده به ایفای نقش م ی پردازند‪ .‬همچنین‬ ‫علی رام نورایی‪ ،‬نیما شاهرخ شاهی و چندین چهره جدید که از میان فارغ التحصیالن هنر‬ ‫بازیگری و تئاتر انتخاب شده اند‪ ،‬از دیگر بازیگران هستند‪.‬‬ ‫جذاب بود و باعث شد کارگردان��ی این سریال را بپذیرم نگاه‬ ‫ویژه «گاهی به پشت س��ر نگاه کن» ب��ه جوانان سرزمینم‬ ‫است و اعتمادی که به انها م ی شود‪.‬اعتمادی که به جوانان‬ ‫در مواقع سخت م ی شود ذهن خالق انها را به کار م ی اندازد‬ ‫و جوان ها م ی توانند ب��ا تفکر و سختکوشی کارهایی بکنند‬ ‫که شاید ب��اورش ب رای بسی��اری از مردم سخ��ت باشد و از‬ ‫انجا که رسالت و وظیفه ماست که ای��ن ویژگ ی ها را نشان‬ ‫دهیم‪ ،‬ساخت این سریال را شروع کردم‪ ».‬کارگردان «گاهی‬ ‫به پشت سر نگاه کن» در م��ورد اسم سریال‬ ‫گفت‪« :‬به خاطر طوالنی بودن اسم تصمیم‬ ‫داریم اسم این سریال تغیی ر کند و بهتر است‬ ‫که ت��ک سیالبی شود‪ .‬سکان��س ‪ 30‬سریال‬ ‫«گاهی به پشت سر نگاه کن» با حضور مدیر‬ ‫شبکه دو‪ ،‬مدیر گروه مجموعه های تلویزیون‪،‬‬ ‫عوامل تولید سریال و جمعی دیگر از مدی ران‬ ‫این شبکه تصویربرداری ش��د‪ .‬در این بازدید‬ ‫علی بخش ی زاده در گفت وگ��و با مازیار میری‬ ‫کارگ��ردان‪ ،‬رضا انصاری��ان تهی ه کننده‪ ،‬امین‬ ‫تارخ و بهاره کیان افش��ار در جریان تولید این‬ ‫یزاده درباره‬ ‫سریال ق��رار گرفت‪ .‬علی بخش�� ‬ ‫این سریال گفت‪« :‬گاهی ب��ه پشت سر نگاه‬ ‫کن‪ ،‬کاری از گ��روه مجموعه های تلویزیونی‬ ‫شبکه دو سیماست که با محوریت موضوعی‬ ‫حمایت از تولیدات داخل��ی ساخته م ی شود‪.‬‬ ‫تصویرب��رداری این سری��ال در شرایط بسیار‬ ‫خوبی پیش م ی رود‪ ،‬تیم حوزه صنعتی ارتباط بسیار خوب‪،‬‬ ‫تنگاتنگ و عمیقی با تیم تولید ای��ن سریال برقرار کردند و‬ ‫امیدواریم نتیجه ای که از گروه خ��وب «گاهی به پشت سر‬ ‫نگاه کن» انتظار م ی رود‪ ،‬حاصل بشود‪».‬‬ ‫دیدار‬ ‫تقدیر از سه دهه فعالیت رسانه ای‬ ‫حجت االسالم قرائتی‬ ‫در مراس��م قدردان��ی از برترین ه��ای رمض��ان و‬ ‫تابست��ان ‪ ۹۳‬سیما‪ ،‬از س��ه دهه فعالی ت ه��ای رسانه ای‬ ‫حجت االسال مو المسلمین قرائتی در زمینه گسترش احکام‬ ‫قرانی در صداوسیما تجلیل شد‪.‬‬ ‫حجت االسالم والمسلمین قرائتی با حضور در جمع‬ ‫برنامه س��ازان تلویزیون در سخنانی ابت��دا از برنامه سازان‬ ‫خواست تا در کارها تقرب به خداون��د را از یاد نبرند‪« :‬هر‬ ‫برنامه ای که تولی��د م ی کنید و روی انت��ن م ی برید باید‬ ‫مشکل گشا باشد و مشکلی از فرد یا جامع ه ای را حل کند‪».‬‬ ‫او ایجاد اتاق فکر را در صداوسیما از اولویت های این رسانه‬ ‫خواند‪« :‬باید از بهترین اسالم شناس��ان‪ ،‬جامع ه شناسان و‬ ‫مردم شناسان دعوت شود تا در اتاق های فکر تمام تولیدات‬ ‫رسانه را کارشناسی کنند‪».‬‬ ‫حجت االس�لام قرائت��ی تروی��ج ازدواج اس��ان را از‬ ‫مهم ترین وظایف سیما دانست و گف��ت‪« :‬باید در زمینه‬ ‫نماز و ازدواج فرهنگ س��ازی شود‪ ،‬چون نماز دوای غفلت‬ ‫است و ازدواج داروی شهوت و ه��ر دو از نیازهای اساسی‬ ‫ جامعه و تاکید شده در روای��ات و احادیث ماست‪ ».‬وی در‬ ‫ادامه به روایات و احادیث تحریف شده اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«باید همواره در استف��اده از این روای��ات و احادیث دقت‬ ‫نمایید چرا ک��ه بسیاری از ای��ن احادیث جع��ل شده اند و‬ ‫سندیت ندارند‪».‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫اقدامات راهبردی‬ ‫بانک مهراقتصاد در‬ ‫حوزه بانکداری اسالمی‪،‬‬ ‫تماما از سرعشق بوده‬ ‫است نه نمایش‬ ‫بهبهانهفرارسیدنهفتهبانکداریاسالمیگفت وگویی‬ ‫با دکتر حمیدرضا نجف پور‪ ،‬معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک‬ ‫مهراقتصاد انجام دادیم‪ .‬او معتقد اس��ت اگر بانک ه��ا در اتخاذ‬ ‫رویکردها‪ ،‬جهت گیری ها و استراتژی های خودشان همراستا با‬ ‫سیاست های کالن اقتصاد مقاومتی عمل کنند‪ ،‬به درستی پازل‬ ‫بزرگاقتصادمقاومتیشکلمی گیرد‪،‬ازاین رودرچنینشرایطی‬ ‫است که بانک ها بستر ساز تحقق اقتصاد مقاومتی خواهند بود‪ .‬در‬ ‫نشستصمیمی باویدرحوزهبانکداریاسالمیگفتیموشنیدیم‬ ‫کهماحصلانرادرزیرمی خوانید‪:‬‬ ‫پیاده سازی بانکداری اسالمی چگونه می تواند‬ ‫بسترساز اقتصاد مقاومتی باشد و نقش بانک ها در‬ ‫این خصوصچیست؟‬ ‫بانک هادراقتصادتمامکشورهایدنیاکارکردهایمشخص‬ ‫و مختلفی دارند؛ از جمله سرمایه گذاری در بخش های گوناگون‪،‬‬ ‫حمایت مالی از صنایع برای افزایش تولید‪ ،‬کمک به افزایش نرخ‬ ‫رش��د اقتصادی و کنترل تورم در اقتصاد‪ .‬با اجرای سیاست های‬ ‫انقباضی و انبساطی توسط دولت ها در دوره های گوناگون‪ ،‬بانک‬ ‫مرکزی کشورها تورم را اندازه گیری و کنترل می کنند‪ .‬بنابراین‬ ‫اجرای سیاست های پولی دولت هم یکی از ان کارکردهایی است‬ ‫که بانک ها دارند‪ .‬بسیاری از این نکات که عرض کردم در اقتصاد‬ ‫متعارف هم وجود دارد‪ ،‬اما اقتصاد اس�لامی کارکردهای ویژه و‬ ‫خاصی دارد‪ .‬یکی از ان کارکردها ایجاد محیط کسب و کار حالل‬ ‫است که با اقتصاد واقعی و رونق اشتغال به صورت کامال واقعی‬ ‫و مبتنی بر موازین شرع محقق می شود‪ .‬توجه به توزیع عادالنه‬ ‫درامد و ثروت در جامعه و حکومت اسالمی و ایجاد رفاه اجتماعی‬ ‫ازدستاوردهایدیگراناست‪.‬یکیازکارکردهایبرجستهاقتصاد‬ ‫اسالمی کمک به شکل گیری و حاکمیت سیاسی اسالم است‪.‬‬ ‫تحکیم ارزش های معنوی و اخالقی و تحکیم عدالت اجتماعی‪،‬‬ ‫عدم وابستگی به کشورها و خودکفایی اقتصادی از کارکردهای‬ ‫اقتصاد اسالمی است‪ .‬حال اگر قرار باشد در کشور اسالمی‪ ،‬با این‬ ‫مالحظاتتوانمندی هایاقتصادیایجادشودوحاکمیتسیاسی‬ ‫شکلبگیردوایجاداقتدارسیاسیکند‪،‬کداماقتصادمی تواندکمک‬ ‫کند‪ .‬براساس دیدگاه مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی است‬ ‫که می تواند کشور را از هر حیث با این مالحظات مقاوم کند‪ .‬امار‬ ‫و اطالعات نشان می دهد در جمهوری اسالمی ایران حدود‪ 65‬تا‬ ‫‪ 68‬درصد اقتصاد مبتنی بر بازار پول است‪ .‬در یک جمله اقتصاد‬ ‫کشور‪ ،‬اقتصاد پول محور است و بستر این اقتصاد‪ ،‬بانک است‪.‬در‬ ‫چنین حالتی صرفا بانکداری اسالمی می تواند این امر را محقق‬ ‫کند‪ ،‬زیرا یکی از مهمترین ویژگی های بانکداری اسالمی تحقق‬ ‫اقتصاد واقعی است‪ .‬نظام بانکداری اسالمی می تواند با رویکرد‬ ‫عدالت محوری نظام و توزیع عادالنه منابع این ظرفیت را ایجاد‬ ‫کندتاهمهمشارکتفعالکنند‪.‬برایناساساقتصادکشورباالهام‬ ‫از سیاست های اقتصاد مقاومتی‪ ،‬مردمی می شود‪ .‬از ویژگی های‬ ‫بانکداری اسالمی‪ ،‬پذیرش ریسک و توزیع عادالنه سود مبتنی‬ ‫بر مشارکت های واقعی است‪ .‬این رویکردها به ما کمک می کند‬ ‫مشارکت هاشکلبگیردواقتصادمقاومتیرابتوانیمدرکشورمعنا‬ ‫کنیم‪ .‬بنابراین اگر بانک ها در اتخاذ رویکردها‪ ،‬جهت گیری ها و‬ ‫استراتژی های خودشان‪ ،‬هم راستا با سیاست های کالن اقتصاد‬ ‫مقاومتیحتیبهاندازهظرفیتخودشانعملکنند‪،‬بهدرستیپازل‬ ‫بزرگاقتصادمقاومتیشکلمی گیرد‪،‬بنابرایندرچنینشرایطی‬ ‫استکهبانک ها‪،‬بستر سازتحققاهدافاقتصادمقاومتیخواهند‬ ‫بود‪.‬بانک مهراقتصاددراینحوزه اقدامات راهبردیوبرجسته ای‬ ‫انجام داده است‪ .‬یکی از کلیدواژه های اقتصاد مقاومتی حمایت از‬ ‫تولیداست‪.‬ماامروزبامجموعهتولیدیبزرگیکهکاالهایداخلی‬ ‫ت ترویج استفاده از کاالهای اساسی و لوازم‬ ‫تولید می کند‪ ،‬در جه ‬ ‫خانگی توافق کردیم و یک الگوی عملی مناس��بی را طراحی و‬ ‫عملیاتی کردیم‪ ،‬به طوری که هزینه تولی��د را برای انها کاهش‬ ‫دادیم‪ ،‬مردم را تشویق و ترغیب کردیم تا با اخذ کارت اعتباری و‬ ‫تسهیالتارزانقیمت‪ 16‬درصدیکاالهایتولیدداخلرامصرف‬ ‫کنندتاجریان سازیبرایاصالحالگویمصرفکهازویژگی های‬ ‫اقتصاد مقاومتی است‪ ،‬انجام پذیرد‪ .‬بدیهی است در این صورت به‬ ‫جای اینکه منابع بانک دس��ت یک عده محدودی برود و ثروت‬ ‫مختص به افراد خاصی شود در سطح جامعه و به دست احاد مردم‬ ‫رفته و توزیع عادالنه منابع هم شکل می گیرد و قدرت مالی انان‬ ‫راافزایشمی دهدکهاینازویژگی هایاقتصادمقاومتیاست‪.‬‬ ‫م�ا در مرحله نخس�ت بای�د به دنب�ال اجرای‬ ‫بانکداری بدون ربا باش�یم و در صورت موفقیت به‬ ‫بانکداری اسلامی دس�ت یابیم‪ .‬در حال حاضر بنا‬ ‫بر اذعان بسیاری از کارشناس�ان حوزه بانکی ما با‬ ‫بانکداری اسالمی فاصله بسیاری داریم‪ .‬با عنایت‬ ‫به این فاصله چطور می توانیم اقتصاد مقاومتی را که‬ ‫بحثامروزجامعهاستاجراکنیم؟‬ ‫اگرقانونعملیاتبانکیبدونرباباوجودهمهنقدهاییکه‬ ‫به لحاظ کارکردی بر ان وارد است عملیاتی شود‪ ،‬اثرات بسیاری‬ ‫دارد‪ .‬مرز شفاف سازی بانکداری متعارف و بانکداری ربوی این‬ ‫است که در گام نخس��ت ربا باید حذف ش��ود‪ .‬زیبنده حکومت‬ ‫اسالمی نیست که قانونی حدود ‪ 30‬سال قبل مصوب شود که‬ ‫طبققانونمقرربودحداکثرپنجسالبه صورتازمایشیاجراشود‬ ‫وبعدبهسمتتدوینقانونجامعبانکداریاسالمیبروند‪،‬کههنوز‬ ‫اجرایی نشده باشد‪ .‬نکته دیگر این است که با همین بستر فعلی‬ ‫قانون عملیات بانکی بدون ربا می شود بسیاری از شاخص های‬ ‫موردنظر بانکداری اسالمی را عملی کرد‪ ،‬مشروط بر اینکه اراده و‬ ‫عزمجدیبرایاجراوجودداشتهباشد‪.‬بااینمالحظاتمادربانک‬ ‫مهر اقتصاد یک تجربه بزرگ حداقل‪ 10‬ساله را برای اجرای تمام‬ ‫ابعادقوانینعملیاتبانکداریبدونرباداریمومعتقدیممی شوددر‬ ‫اقتصادمقاومتینقشاساسیایفاکرد‪.‬اگرسیستمبانکیکشوردر‬ ‫توزیع منابع خود با اعتقاد و هدفمند حرکت کند‪ ،‬نظارت و کنترل‬ ‫سیستمی داشتهباشد‪،‬هیچتعارضیباقانونعملیاتبانکیبدون‬ ‫ربانداردواینمهممی تواندبسترسازاقتصادمقاومتیباشد‪.‬‬ ‫چند سالی است که بانک ها و موسسات مالی‬ ‫و اعتباری دغدغه پیاده سازی بانکداری اسالمی را‬ ‫مطرح می کنند و برخی از بانک ه�ا به صورت جدی‬ ‫در این حوزه ورود پیدا کردند‪ .‬شاید برای برخی این‬ ‫سوال مطرح باش�د که بانکداری اسلامی به واقع‬ ‫دغدغه بانک مهر اقتصاد است یا تالشی برای تولید‬ ‫یک برند تجاری و کسب اعتماد مردم متدین برای‬ ‫سرمایه گذاری؟‬ ‫من به عنوان کسی که همواره دغدغه بانکداری اسالمی‬ ‫را طی‪ 12‬سال گذش��ته داشته ام‪ ،‬صادقانه عرض می کنم‪ ،‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد با تمام توان در حال برنامه ریزی برای تحقق ارزش ها‬ ‫در سطح جامعه و الیه های گوناگون است و به بانکداری اسالمی‬ ‫با اعتقاد توجه دارد‪ .‬سیس��تم بانکی کش��ور زحمت های زیادی‬ ‫کشیده و در راس��ش بانک مرکزی ایران انصافا کارهای خوبی‬ ‫انجام داده‪ ،‬اما اعتقاد و عزم جدی که بشود بانکداری اسالمی را با‬ ‫همه پیچیدگی هایش اجرایی کرد کمتر وجود داشت‪ .‬ما در بانک‬ ‫مهر اقتصاد با عشق به میدان امدیم و با تمام وجود در این راه گام‬ ‫برداشتیم‪ .‬کارمان یک کار نمایشی نیست‪ .‬در تدوین راهبردها و‬ ‫اجرایبرنامه هایاینحوزهبسیارهزینهکردیموزحمتشبانه روزی‬ ‫چندینسالهکشیدیم‪،‬بنابرایندریکجملهمی توانگفتانچهدر‬ ‫بانکمهراقتصادانجامشدهتماماازسرعشقبودهنهنمایش‪.‬‬ ‫بانکمهراقتصاد‪،‬بانکداریاسالمیرابه عنوان‬ ‫هدف کالن در برنامه های خود در نظر گرفته و به نظر‬ ‫می رس�د مهمترین هدف بانک مهر اقتصاد تحقق‬ ‫بانکداری اسلامی در این بانک است‪ .‬تاکنون چه‬ ‫اقداماتیبرایمحققشدنبانکداریاسالمیدراین‬ ‫بانکانجامگرفتهوپیش بینیشمابرایتحققکامل‬ ‫اینامردربانکمهراقتصادچیست؟‬ ‫همانطور که در مقدمه س��وال قبلی عرض کردم اولین و‬ ‫مهمترین راهبرد بانک مهر اقتصاد استقرار و توسعه بانکداری‬ ‫اسالمی است‪ .‬برای این مهم حدودا طی‪ 14‬سال گذشته کارهای‬ ‫اصولی انجام گرفته تا قانون عملیات بانکی بدون ربا اجرایی شود‪.‬‬ ‫یوپژوهشی‪ ،‬مدل‬ ‫اولینکاریکهکردیم براساس یکاقدامعلم ‬ ‫عملی استقرار بانکداری اس�لامی را به عنوان یک عمل کامال‬ ‫نواورانهطراحیکردیموحدودپنجسالاینمدلدرحالاجراست‪.‬‬ ‫ما این مدل و موفقیت های ان را با نامه رسمی به مدیران بانکی‬ ‫کشورارائهکردیمومعتقدیممی تواندمعضلسیستمبانکیکشور‬ ‫رادرجهتاجراییشدنقانونعملیاتبانکداریبدونرباحلکند‪.‬‬ ‫برایاجراییشدناینمدلمادربانکمهراقتصادیکبرنامهجامع‬ ‫وبلند مدتپنجسالهتدوینکردیموپیش بینیمااینبودهکهظرف‬ ‫حداقل پنج سال این مدل را در بانک اجرایی کنیم‪ .‬از سال‪1389‬‬ ‫عمال اجرایی شدن مدل را شروع کردیم و به دلیل مالحظات و‬ ‫پیچیدگی هایی که سیستم بانکی کش��ور دارد با کمی تاخیر و‬ ‫انشاءاهللحداکثرتاسال‪ 1395‬اینقانونراکامالعملیاتیمی کنیم‪.‬‬ ‫اما جا دارد با رویکر د ترویجی و فرهنگ سازی‬ ‫به برخی از اقدامات بزرگ بانک در ادامه اشاره کنم‪:‬‬ ‫‪ -1‬ایجاد ساختار بانکداری اسالمی برای اولین بار در نظام‬ ‫بانکی کشور و استقرار کمیس��یون عالی پیاده سازی بانکداری‬ ‫اسالمی‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫بازار‬ ‫‪ -2‬تدوین نظام جامع اموزش بانکداری اس�لامی و ارائه‬ ‫اموزشبه میزان‪ 332‬هزارنفرساعتبهکارکنانبانک‪.‬‬ ‫برگزاری همایش های تخصصی و کاربردی با نمایندگان‬ ‫ولی فقیه استان ها و علمای اهل س��نت برای اسیب شناسی و‬ ‫اتخاذراهکارها‪.‬‬ ‫‪ -3‬طراحی و اجرایی کردن مرکز پاسخگویی به سواالت‬ ‫شرعیکارکنانومشتریاندرحوزهبانکداریاسالمی‪.‬‬ ‫‪-4‬اخذتاییدیهشرعیتمامی قراردادهایبانکیازدفترتایید‬ ‫شرعیحوزهنمایندگیولی فقیهورا هاندازیکمیتهمهندسیشرعی‬ ‫قراردادهایبانکیبه صورتمشترکبادانشگاهامامصادق(ع)‪.‬‬ ‫‪ -5‬تدوین و چاپ انواع کتاب به ویژه کتاب عقوداسالمی‬ ‫بانکیباتاکیدبرنکاتکاربردینحوهاجرایاندربانکمهر‪.‬‬ ‫‪-6‬مهندسیمالیمنابعومصارفومیزانسودتحققیافته‬ ‫‪ 12‬سال گذشته و پرداخت مبلغ ‪ 2/042‬میلیارد ریال مابه التفاوت‬ ‫سود علی الحس��اب و س��ود قطعی به حدود ‪ 8/872/620‬نفر از‬ ‫سپرده گذاران‪.‬‬ ‫‪ -7‬برگزاری بیش از ‪ 50‬نمایش��گاه الزامات پیاده سازی‬ ‫بانکداری اسالمی به صورت فیزیکی و مجازی در وزارتخانه ها‪،‬‬ ‫سازمان هاومصالهایسراسرکشورو‪...‬‬ ‫‪-8‬تدوینواجرایطرحستادویژههفتهبانکداریاسالمی‬ ‫درشهریورماههرسال‪.‬‬ ‫یکی از اقداماتی که باید در راستای بانکداری‬ ‫بدون ربا انجام ش�ود‪ ،‬پرداخت ما به التفاوت س�ود‬ ‫علی الحساب و سود قطعی به سپرده گذاران است‪،‬‬ ‫ولی در چند س�ال اخیر بانک مهر اقتص�اد مبلغی را‬ ‫پرداختنکردهاست‪.‬لطفادلیلانراتوضیحدهید‪.‬‬ ‫یکیازوظایفبانک هایکشورایناستکهبعدازبرگزاری‬ ‫مجامع که وضعیت س��ود بانک ها مش��خص می شود‪ ،‬حقوق‬ ‫سپرده گذاران و س��هامداران را توزیع کند‪ .‬حقوق سپرده گذاران‬ ‫این اس��ت که در بخش س��پرده های وکالتی که س��پرده های‬ ‫س��رمایه گذاری را ش��امل می ش��ود‪ ،‬بانک ها چه میزان س��ود‬ ‫یالحساببهسپرده گذاران(براساسپیش بینی هایخودشان)‬ ‫عل ‬ ‫پرداخت کردند و ایا حق��وق دیگری دارند یا خی��ر؟ ما در بانک‪،‬‬ ‫براس��اس عقد وکالت‪ ،‬یک میزان بازدهی از محل فعالیت های‬ ‫اقتصادی را پیش بینی می کنیم و سود علی الحساب را به صورت‬ ‫ماهانه به مشتری پرداخت می کنیم‪ .‬طبق موازین شرع مقدس‬ ‫و مقررات بانک مرکزی پایان دوره مالی باید بعد از بررس��ی ها‬ ‫اعالمکنیمکهسودواقعیبانکچهمیزانبودهاست‪.‬ایابرابرسود‬ ‫علی الحساب یا کمتر از سود علی الحساب یا بیشتر از سودی که‬ ‫پرداخت کرده بوداست؟ اگربرابرنرخ سودعلی الحساب شدبانک‬ ‫هیچ تکلیفی ندارد که دوباره سود بیشتری بپردازد‪ .‬اگر سود واقعی‬ ‫کمتر باشد‪ ،‬سود مازادی که به مشتریان پرداخت کردیم عمال از‬ ‫منافع بانک در حق مشتریان صلح می کنیم و حتی از‪ 2/5‬درصد‬ ‫حق الوکاله بانک می گذریم‪ .‬فقط حالت سوم می ماند که اگر سود‬ ‫یالحسابشدوبه عبارتیبانکبیشازسود‬ ‫واقعیبیشترازسودعل ‬ ‫علی الحساب پرداختی‪ ،‬سود کرده باشد انجا یک تکلیف شرعی‬ ‫دارد که بایستی بعد از انجام دقیق محاسبات مالی‪ ،‬مابه التفاوت‬ ‫سود علی الحساب و سود قطعی را با کسر مبلغ حق الوکاله بانک‪،‬‬ ‫به حساب سپرده گذاران واریز کند‪ .‬بانک مهر اقتصاد طی دو سال‬ ‫گذشتهپیش بینیدقیقانجامدادوانچهپیش بینیکردهبودمحقق‬ ‫شد‪.‬ماپیش بینیمی کردیمکهتاپایانسالمالیچنددرصدسود‬ ‫می کنیم و عمال سودی که تا پایان سال مالی محقق می شود را‬ ‫ماهانهبهسپرده گذارانپرداختکردیم‪.‬‬ ‫درخصوص حمای�ت از تولیدکنن�دگان‪ ،‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد از کدام تولیدکنندگان در سطح کشور‬ ‫حمایت کرده؟ و در این حوزه چه مبلغی تس�هیالت‬ ‫پرداخت شده است؟ و نتایج حاصل از این اقدام چه‬ ‫بوده است؟‬ ‫به طور کلی بانک در انجام عملیات بانکی دو نوع رویکرد‬ ‫کالن اتخاذ کرده است‪ .‬رویکرد نخست رویکرد خدماتی مبتنی‬ ‫رویکرد کالن نظام در حوزه عدالت محوری است‪ .‬رویکرد دوم‬ ‫هم اقتصادی است که ان هم برگرفته و الهام گرفته از فرمایشات‬ ‫مقام معظم رهبریدرجهتحمایتازاقتصادوتولیدوشکوفاکردن‬ ‫اقتصاد ملی است‪ .‬در رویکرد نخست بانک بخش قابل توجهی از‬ ‫منابع خود را به صورت تسهیالت خرد و تا سقف دویست میلیون‬ ‫ریال در اختیار همه مردم قرار می دهد که بتوانند در جهت مردمی ‬ ‫کردن اقتصاد نقش داشته باشند و تا امروز حجم منابعی که بانک‬ ‫در رویکرد خدماتی اختصاص داده‪ ،‬ح��دود‪ 46‬درصد از مصارف‬ ‫بانک اس��ت که همه س��اله حدود ‪ 850‬هزار نفر از این خدمات‬ ‫بهره مند می گردن��د و از طرفی در بخش اقتص��اد کالن حدود‬ ‫‪ 54‬درصد از منابع را نیز به صنعت خودرو‪ ،‬پتروش��یمی‪ ،‬صنایع‬ ‫زیرساختی مثل حوزه انرژی و حمل ونقل سوق دادیم و الحمدهلل‬ ‫اثار خوبی به همراه داشته است‪ .‬به طور مصداقی ما برای اصالح‬ ‫الگوی مصرف و ایجاد فرهنگ مصرف کاالهای داخلی‪ ،‬به گروه‬ ‫انتخاب (که محصوالت اسنوا را تولید می کند) ضمن اینکه برای‬ ‫سرمایه در گردش و توسعه کسب و کار و تولیداتشان تسهیالت‬ ‫گوناگون پرداخت کردیم‪ ،‬همزمان مدلی را هم طراحی کردیم‬ ‫تحت عنوان کارت اعتباری کاالی ایرانی که به هر متقاضی در‬ ‫سقف‪ 5‬و‪ 10‬میلیونتوماناعتبارخریدمحصوالتاینشرکترا‬ ‫اختصاص می دهیم که می تواند با کارت اعتباری کاالی ایرانی از‬ ‫فروشگاه هایگروه انتخاب محصوالت اسنوا رابانرخ‪ 16‬درصدو‬ ‫اقساطدوسالهخریداریکنند‪.‬بااینکارماعمالحدودچهاردرصد‬ ‫قیمت تمام شده تولید محصوالت ایرانی را کاهش دادیم و عالوه‬ ‫بر این‪ ،‬بحمداهلل از سال گذشته که این طرح اجرایی شده قریب‬ ‫‪ 20‬هزار نفر از مشتریان را تحت پوشش کارت اعتباری قرار دادیم‬ ‫و البته این فرصت برای همه مردم فراهم است که به شعب بانک‬ ‫مراجعهکنندوباتسهیالتکارتاعتباریکاالیایرانیازمزایای‬ ‫اینطرحبهره مندشوند‪.‬ازاینروامیدواریمتوانستهباشیمدرجهت‬ ‫حمایتازتولیداتداخلیواقتصادملیسهم مانراایفاکردهباشیم‪.‬‬ ‫ما در هفته بانکداری اسلامی ق�رار داریم که‬ ‫فرصت مناس�بی برای دولتمردان فراهم شده تا به‬ ‫این مقوله مهم بپردازند‪ .‬بانک مهر اقتصاد به عنوان‬ ‫یک بنگاه اقتصادی برای این هفته چه برنامه هایی‬ ‫داشتهاست؟‬ ‫یکی از مهمترین وظیفه نظام بانکی کشور در سال جاری‬ ‫حرکت هدفمند در جهت عملی شدن سیاست های کلی اقتصاد‬ ‫مقاومتیاست‪،‬ازطرفیاجرایصحیحبانکداریاسالمیموجب‬ ‫بسترسازیاقتصادمقاومتیمی شودازاینروبراساسمدلعملی‬ ‫استقراربانکداریاسالمیکهدربانکمهراقتصادطراحیگردیده‪،‬‬ ‫گام هایاساسیدردرونبانکبرایایجادساختار‪،‬سازمان‪،‬شورای‬ ‫فقهی‪،‬کمیته هایفنیدرجهتتبیینواموزشمباحثبانکداری‬ ‫اسالمی‪،‬سیاستگذاری‪،‬برنامه ریزیایجادارمانمشترکدربدنه‬ ‫کارکنان بانک برداشته شده است و طبق مدل مزبور چندین اقدام‬ ‫مختص بیرون بانک است و برای اگاهی مشتریان‪ ،‬احاد مردم‬ ‫و مس��ئوالن از مباحث بانکداری اسالمی‪ ،‬مستلزم ایجاد مرکز‬ ‫مشاوره فقهی مش��تریان و برنامه جامع نهادینه کردن فرهنگ‬ ‫بانکداری اسالمی در سطح اس��ت‪ .‬از این جهت جامعه یکی از‬ ‫طرح های ابتکاری و کامال خالقانه بانک مهر اقتصاد این بوده‬ ‫که به مناسبت هفته بانکداری اس�لامی و برای افزایش اگاهی‬ ‫احاد مردم‪ ،‬مجموعه برنامه هایی را در قالب ستاد هفته بانکداری‬ ‫اسالمی‪ ،‬مثل هفته دفاع مقدس‪ ،‬طراحی و هر یک روز از روزهای‬ ‫هفته را نامگذاری کرده و متناسب با هر یک از ایام‪ ،‬برای هر روز‬ ‫برنامه های خاصی را پیش بینی کردیم‪ .‬قریب به‪ 40‬برنامه در این‬ ‫هفتروزهفتهپیش بینیشدهکهعموماجنب هترویجی‪،‬اموزشی‪،‬‬ ‫اطالع رسانی برای کارکنان‪ ،‬مشتریان و احاد مردم دارد‪ .‬امیدواریم‬ ‫که مدیران محترم نظام بانکی کشور هم با بهره گیری از تجربه‬ ‫خوب بانک مهر اقتصاد‪ ،‬اینگونه طرح های نواورانه را در سیستم‬ ‫پولیعملیاتیوتوسعهدهند‪.‬‬ ‫برخی تصور می کنند بانکداری اسالمی یعنی‬ ‫پرداخت وام های قرض الحسنه با نرخ چهار درصد‬ ‫و بانک هایی که تس�هیالت با ن�رخ باالتر پرداخت‬ ‫می کنند در واقع یک کار غیرش�رعی و ربوی انجام‬ ‫می دهند و حتما برخ�ی فراتر می رون�د و می گویند‬ ‫بانک هایغربیوام هاییرابابهرهدودرصدمی دهند‬ ‫و در واقع خیلی اسلامی تر از ما عمل می کنند‪ .‬این‬ ‫تفاوت ها و تمایزی که وجود دارد را تش�ریح کنید و‬ ‫بفرماییدچهتفاوت هاییدراینموضوعوجوددارد؟‬ ‫اینبرداشتناصحیحازکارکردهایبانکداریاسالمیاست‪،‬‬ ‫چرا که ان همه ویژگی ها و کارکردهای اقتصاد اسالمی‪ ،‬صرفا با‬ ‫ضالحسنهکهانهمبرگرفتهازمنابعقرضیمردم‬ ‫منابعاندکقر ‬ ‫ضالحسنهنرخ‬ ‫هستمحققنمی شود‪.‬ازدیدگاهاسالمدربحثقر ‬ ‫سود مطرح نیست بلکه میزان مزد کار مطرح است‪ .‬اگر مزد کار در‬ ‫نظامبانکیکشور‪،‬کهاکنونچهار درصداست‪،‬حتیدودرصدگرفته‬ ‫شودامامشروطبهیکشرطیشدهباشد‪،‬اسالماینرازیادهبرقرض‬ ‫یداندوربویاست‪.‬ازمنظراسالمسودیکامرکامالمباحومورد‬ ‫م ‬ ‫تاکید برای توسعه زیرساخت های کش��ور اسالمی است‪ .‬اسالم‬ ‫به دنبال این است که این سبک کارها عالوه بر قرض و انفاق در‬ ‫جامعهرونقداشتهباشد‪،‬بنابراینمعامالتانواععقوداسالمیمانند‬ ‫مشارکت‪،‬مضاربه‪،‬فروشاقساط‪،‬جعالهوسلف‪،‬دراسالمتعریف‬ ‫شده است و اینها مواردی نیست که نظام بانکی خودشان تعریف‬ ‫کرده باشند‪ ،‬از این رو اگر در قالب عقدی از عقود اسالمی‪ ،‬معامله‬ ‫واقعی انجام شود و سود متعارف گرفته شود کامال شرعی است‪.‬‬ ‫حاال می خواهد ان سود‪ 15‬درصد باشد یا‪ 25‬درصد یا حتی بیشتر‪،‬‬ ‫البتهاسالمتاکیدداردکهنکندنرخسودانچنانزیادباشدکهبرطرف‬ ‫دیگرمعاملهاجحافشدهباشدکهاینمطلبدرجایخودیکگناه‬ ‫محسوبمی شود‪.‬پسمیزاننرخسوددرمعامالتباعثنمی شود‬ ‫کهیکمعامله‪،‬غیرشرعیاطالقشود‪.‬‬ ‫بانکمهراقتصادبه رغمتسهیالتیکهدرحوزه‬ ‫بانکداری اسلامی پرداخت کرده به طور مشخص‬ ‫قرض الحسنهچهمیزانوامپرداختکردهاست؟‬ ‫همانگونهکهگفتهشدطبقضوابطبانکمرکزی‪،‬بانک ها‬ ‫باید تا حدود‪ 90‬درصد از منابع قرض الحسنه را وام قرض الحسنه‬ ‫پرداخت نمایند‪ ،‬بنابراین هرچه مردم منابع قرض الحسنه شان‬ ‫را بیشتر در اختیار بانک ها بگذارند‪ ،‬قدرت بانک ها برای پرداخت‬ ‫ضالحسنهبیشترمی شود‪.‬براساساینضابطه‪،‬بانک‬ ‫وام هایقر ‬ ‫مهر اقتصاد تا امروز موفق شد صددرصد منابع قرص الحسنه را به‬ ‫سپرده گذاران و احاد مشتریان نیازمند وام قرض الحسنه پرداخت‬ ‫نماید‪ .‬این یکی از افتخارات بزرگ بانک مهر اقتصاد است که با‬ ‫رویکرد تقویت سنت زیبای قرض‪ ،‬حتی باالتر از ضوابط بانک‬ ‫مرکزیوامقرض الحسنهپرداختکرد‪.‬ازاینروبحمداهللتاامروز‬ ‫قریب به‪ 47‬هزار میلیارد ریال وام قرض الحسنه به سه میلیون و‬ ‫دویست و هشتاد و پنج هزار متقاضی پرداخت شده است‪ .‬ضمنا‬ ‫بانک مهر اقتصاد توفیق داشت طی این مدت حدود ‪ 610‬هزار‬ ‫میلیاردریالواموتسهیالترابه‪ 10‬میلیونو‪ 100‬هزارنفرازافراد‬ ‫ومشتریانپرداختکند‪.‬‬ ‫حرفاخر‬ ‫شواهدحاکیازایناستکهمراجع‪،‬مقاممعظمرهبری‪،‬علما‬ ‫و احاد مردم متدین دغدغه اجرای موازین شرع در حوزه بانکداری‬ ‫اس�لامی را دارند و از طرفی این بس��تر انقدر بااهمیت است که‬ ‫می تواندبسترسازاقتصادمقاومتیباشد‪،‬بنابرایننیازمندعزمواراده‬ ‫همگانیشاملمدیرانوکارکنانالیه هایگوناگونومسئوالن‬ ‫ارشدنظامبانکی‪،‬مسئوالناقتصادیکشور‪،‬دولتمردان‪،‬نمایندگان‬ ‫مجلسشورایاسالمی‪،‬دستگاهقضاییکشور‪،‬حوزه هایعلمیه‪،‬‬ ‫مراکزفرهنگی‪،‬صد او سیمایجمهوریاسالمیاستتابارویکرد‬ ‫تبیینیو ترویجی‪،‬موجباتپیاده سازیبانکداریاسالمیدرکشور‬ ‫فراهم شود‪ .‬بنابراین اگر امروزه ضعفی در پیاده سازی بانکداری‬ ‫اسالمیوجودداردفقطمختصسیستمبانکی‪،‬مدیرانوکارکنان‬ ‫بانکینیست‪،‬بلکههمهمسئولیتدارند‪.‬بنابراینخواهشحقیراین‬ ‫استکههمگاناحساستکلیفکنندتابانکداریاسالمیباابعاد‬ ‫وسیع ان در کشور عملیاتی شود‪ ،‬زیرا معتقدیم بانکداری اسالمی‬ ‫موجب تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی‪ ،‬توسعه رزق حالل و رونق‬ ‫کسب و کار در کشور خواهد شد و حتما این اقدام راهبردی بستر‬ ‫ظهور امام زمان (عج) را فراهم خواهد کرد‪ .‬ان ش اءاهلل‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫بانکداری اسالمی‪ ،‬بانکداری بدون ربا‬ ‫ویژگی ها‪ ،‬مزایا و چارچوب ها‬ ‫دکترایت اله ابراهیمی‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪232‬‬ ‫مدیرعامل بانک انصار‬ ‫بانکداریاسالمی بهمدیریتپولیومالی ایاطالقمی شود‬ ‫که عملیاتش منطبق با قوانین و شریعت اسالمی است و خدمات‬ ‫ییافقهمعامالتاجرا می شود‪.‬‬ ‫انبراساسقوانینمعامالتاسالم ‬ ‫ش ریسک و پذیرش سود و‬ ‫ﺑﺎﻧﮑﺪارى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎى اﺻﻞ پذیر ‬ ‫زیان در معامله به جای درخواست صرف سود‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﺮ سرمایه گ��ذاری در ﺑﺨﺶ ﻫﺎى ﺣﻘﯿﻘﻰ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و‬ ‫ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ان را از ﺑﺎﻧﮑﺪاری متعارف ربوی ﻣﺘﻔﺎوت می کند‪ .‬ﻣﺒﻨﺎى‬ ‫ﺑﺎﻧﮑﺪارى اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬حذف بهره و ربا‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺼﺮف‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊو ﻧﻈﺎرتﺑﺮروندمصرفوفعالیت هایمربوطبهان‪،‬بهمنظور‬ ‫رعایت اصول و مبانی شرعی‪ ،‬تسهیم سود و زیان و تقبل ریسک‬ ‫به دلیل به کارگیری در بخش واقعی اقتص��اد است‪ .‬در ﺑﺎﻧﮑﺪارى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬وﺟﻮه ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران مطابق با ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮﻋﻰ و ﺣﻘﻮﻗﻰ و در‬ ‫ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬افزون بر اینها‪ ،‬بانکداری‬ ‫اسالمی انواع گوناگونی از رویه های مالی را برای رونق اقتصادی‬ ‫وامورفاینانس مدنظر قراردادهکهبانکداری متعارف از انها محروم‬ ‫یا غافل بوده است‪ .‬از محسنات بانکداری اسالمی قرض الحسنه‬ ‫استکهعاملیدرجهتنزدیکشدنبهرونقوعدالتاقتصادی‪،‬‬ ‫ریشه کن شدن فقر‪ ،‬تحکیم عواطف انسانی و نوع دوستی ترویج‬ ‫اعتماد عمومی‪ ،‬بزرگداشت منزلت انسانی بوده و ده ها سودمندی‬ ‫اقتص��ادی و اجتماعی بران مترتب اس��ت‪ .‬همچنین بانکداری‬ ‫اسالمی باعقودگوناگونیمانندمضاربه‪،‬مشارکتمدنیوحقوقی‪،‬‬ ‫فروشاقساطی‪،‬معامالتسلف‪،‬اجارهبهشرطتملیک‪،‬استصناع‪،‬‬ ‫اوراق صکوک اجاره‪ ،‬جعاله‪ ،‬مزارعه‪ ،‬مساقات و خرید دین‪ ،‬مرابحه‪،‬‬ ‫وکالت‪ ،‬سلم‪ ،‬ودیعه با ضمانت و مانند ان‪ ،‬موجب رواج تجارت و‬ ‫توسعهاقتصادیوگشایشعرصه هایمختلفتجاریمی گردد‪.‬‬ ‫در بانکداری اسالمی‪ ،‬بانک به عنوان واسطه میان صاحبان سپرده‬ ‫و گیرندگان تسهیالت‪ ،‬طبق قرارداد‪ ،‬درامدی غیرثابت دریافت‬ ‫می کند‪ .‬دریافت هزینه ای اندک از وام گیرندگان و ضمانت اصل‬ ‫سپرده هایمشتریانخدمتیومسئولیتیاجتماعیاستکهدرعین‬ ‫درامدزایی دارای تاثیرات و امتیازات غیرمادی نیز است‪ .‬این هزینه‬ ‫غیرثابت‪ ،‬با صرفنظر از سود و زیان فعالیت‪ ،‬جزو هزینه های جاری‬ ‫گیرندگانتسهیالتمنظورمی شود‪.‬دراینخصوصمی توانگفت‬ ‫کهبه طورکلیبادادناعتباراتکوتاه مدتبهموسساتمختلف‪،‬دو‬ ‫گونهدرامدکسبمی شود؛یکیدرامد هاییبا عنوان«مزدکارهای‬ ‫قالثبتبهحسابمی اید‪.‬نوعدیگر‪،‬‬ ‫دفتریاعتباردادن»کهنوعیح ‬ ‫دریافت ودیعه مدت داری که پس از سررسید‪ ،‬صاحب اعتبار مقید‬ ‫می شود ان را در اختیار بانک قراردهد و بانک با سپردن این ودیعه‬ ‫نزد بانک های داخل یا خارج‪ ،‬می تواند از سود حاصل از ان استفاده‬ ‫کند‪.‬بانکهمچنینازسهمسودنسبی‪،‬ازموجودی هایدیداریو‬ ‫نیز سرمایه ای شرکای خود بهره برداری می کند و در قبال خدمات‬ ‫بانکی‪،‬مثلانتقالوجوهازیکشهربهشهردیگر‪،‬ازمشتریانخود‬ ‫کارمزدمی گیرد‪.‬یکیدیگرازدستاوردهایبانکداریاسالمی توجه‬ ‫به زمینه های واقعی عقد قرارداد و پرهیز از هرگونه واقع گریزی و‬ ‫انتظارات بیهوده و مطالبه سودهای نامعقول است‪ .‬نشانه این امر‬ ‫فرهنگ غنی اسالم مبتنی بر قناع��ت و دوری از تکاثر است که‬ ‫فروشنده را از عقود مبتنی بر زیاده خواهی و انتظارات بیهوده برحذر‬ ‫می دارد‪ .‬در این رابطه می توان گفت که رکود اقتصادی و بحران‬ ‫اقتصادیکهامریکادچارانشد‪،‬نهتنهاناشیازتصمیماتنادرست‬ ‫اقتصادی بود‪ ،‬بلکه ریشه در ضعف های فرهنگی مادی گرایانه ان‬ ‫کشور نیز داشت‪ .‬عدالت‪ ،‬انصاف‪ ،‬پرهیز از اسراف و تکاثر براساس‬ ‫ی و حاکم بر‬ ‫فرامین الهی در زمره اصول الینفک بانکداری اسالم ‬ ‫عقود اسالمی است که موجب برکت و مانع رکود و سقوط ساختار‬ ‫اقتصادیمی شود‪.‬بانکداریاسالمی کهدرسطورباالبهتعریفان‬ ‫مبادرتورزیدیمبانامشهیدصدرعجیناست‪.‬ایناندیشمندبزرگ‬ ‫اسالمی دوشیوهاسالمی سازیبانک هارامطرحمی کند؛بانکداری‬ ‫ی و بانکداری غیرربوی‪ .‬براین اساس‪ ،‬نوع اول از بنیان و پایه‬ ‫اسالم ‬ ‫بانکداری اسالمی است و ساختارها‪ ،‬بنیادها و نهادها را هم شامل‬ ‫می شود و عملی شدنش دشواری های اجرایی فراوانی دارد و البته‬ ‫نیازمند مناسباتی ارمانیدرجامعه استکهتحققانهدفاصلی‬ ‫یگامعملیومرحله ای‬ ‫انبیایعظامواولیایمکرمبودهاست‪.‬دوم ‬ ‫برای شکل گیری این نوع بانک است که باتوجه به ساختار ربوی‬ ‫موجود در عرصه بانک��داری نیازمند مقدمه س��ازی برای تغییر‬ ‫تدریجیوضعموجوداستواحیانابههمسازی هایمعتنابهناشیاز‬ ‫عرفی سازیواسیب زداییازمناسباتموجودنیازدارد‪.‬شهیدصدر‬ ‫به روش دوم روی خوش نشان می دهد و اجرای روش اول را که‬ ‫شاملایجادتغییراتاساسیدرساختاروبنیانبانکداریکهمستلزم‬ ‫تحوالت عمیق جامعه است‪ ،‬به دلیل نبود شرایط کافی‪ ،‬ممکن‬ ‫ندانسته و بنابراین بانکداری بدون ربا را مطرح می کند‪ .‬بانکداری‬ ‫بدون ربا ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اقتصاد اسالمی دارد و‬ ‫تحقق ان مستلزماستقرارعدالتاقتصادیواجتماعیونیزتوزیع‬ ‫عادالنهدرامدوثروتدرجامعهمبتنیبرمناسباتشرعیاست‪.‬اگر‬ ‫مولفه های اصلی بانکداری اسالمی را حذف ربا از تمامی عملیات‬ ‫بانکی و انطباق عملیات بانکی ب��ا موازین شرعی بدانیم‪ ،‬اساس‬ ‫بانکداری اسالمی‪ ،‬تسهیم سود‪ ،‬مشخص بودن مسیر مصرف‬ ‫منابع و نظارت بر عملیات بانکی بر مبنای انصاف‪ ،‬عدالت‪ ،‬کار و‬ ‫ی و بانکداری بدون‬ ‫روابط شرعی خواهد بود‪ .‬در بانکداری اسالم ‬ ‫ربا‪ ،‬سود منصفانه و متشرعانه موردنظر قرار می گیرد و ربا (بهره)‪،‬‬ ‫به معنی دریافت بدون قید و شرط مبلغ اضافه از سوی دائن طرد‬ ‫می شود‪.‬درایننوعبانکداریسود منصفانهباتوافقطرفینبرمبنای‬ ‫موازینشرعیتعیینوبهنسبت هایموردتوافقپرداختمی شود‪،‬‬ ‫ولیرباازطرفوام دهنده(دائن)تعیینوبههرنرخیانرخ هایثابت‬ ‫از قبل تعیین شده‪ ،‬پرداخت می گردد‪ .‬سود در بانکداری اسالمی‪،‬‬ ‫قبل از تحقق‪ ،‬حالت التزام دارد و پس از تحقق‪ ،‬حالت الزام‪ ،‬ولی ربا‬ ‫بر ذمه وام گیرنده (مدیون) بوده و پرداخت ان در هر حالتی الزامی‬ ‫ی مبتنی بر بهره وری در استفاده‬ ‫ است‪ .‬سود حاصل از عقود اسالم ‬ ‫از عوامل تولید‪ ،‬باالخص عامل کار و سرمایه است‪ ،‬براساس مبانی‬ ‫دینی‪ ،‬پول به تنهایی سودزایی ن��دارد‪ ،‬بلکه باید در مسیر تولید و‬ ‫اشتغال قرارگیرد تا سوداوری کند ولی ربا‪ ،‬حاصل افزون خواهی‬ ‫و برتری سرمایه یا دارایی های نق��دی در مناسبات تولید است‪.‬‬ ‫بانکداریاسالمی ارتباطبینبانکداریواصولاخالقیراپذیرفته‬ ‫و پایبند به اصول اخالقی است‪ .‬عوامل انسانی در این معامله به‬ ‫اوضاع مشتریان و وضعیت های موجود در نحوه رفتار با مشتری‬ ‫واقفند‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬پول های مشتریان‪ ،‬بدون تعهدمستقیم یا‬ ‫غیر مستقیم به پرداخت پاداش ثابت‪ ،‬دریافت شده‪ ،‬اما بازپرداخت‬ ‫اصل سپرده ها هنگام درخواست مشتری تضمین می شود‪ .‬افزون‬ ‫براین‪،‬بانک هایاسالمی‪،‬وجوهنزدخودرابدونبهرهواممی دهند‬ ‫ودرسودوارزشافزودهناشیازفعالیت هایسالماقتصادیسهیم‬ ‫می شوند‪.‬بهعبارتدیگربانکاسالمی منابعمالیخودرابهبهترین‬ ‫فعالیت های ممکن تخصیص داده و برمبنای ارزش های اخالقی‬ ‫و اصول شرعی برای تامین منافع ف��ردی و مصالح اجتماعی با‬ ‫مشتریان رفتار می کند‪ .‬یک ویژگی مهم بانکداری اسالمی این‬ ‫است که شرایط برای دادوستد اقتصادی را سالم و انسانی کرده و‬ ‫بهره وری‪،‬کارایی‪،‬کاربردیبودنومقرونبه صرفهبودنمعامالت‬ ‫وفعالیت هایاقتصادیراکهامروزهموردتاکیدهمهاقتصاددانان‪،‬به‬ ‫ویژه طرفداران بازار است به اموری الزم تبدیل می کند‪.‬‬ ‫اهداف نظ�ام بانک�ی در چارچ�وب بانکداری‬ ‫اسالمی‪:‬‬ ‫ استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبن��ای حق و عدل (با‬‫ضوابط اسالمی) به منظور تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار در‬ ‫جهتسالمتورشداقتصادیکشور‬ ‫فعالیتدرجهتتحققهدف هاوسیاست هاوبرنامه های‬‫اقتصادیدولتباابزارهایپولیواعتباری‬ ‫ ایجاد تسهی�لات الزم برای گست��رش تعاون عمومی ‬‫و قرض الحسن��ه از طریق جذب و جلب وج��وه ازاد‪ ،‬اندوخته ها‪،‬‬ ‫پس اندازها‪ ،‬سپرده ها و بسیج و تجهیز انها برای تامین شرایط و‬ ‫امکاناتکاروسرمایه گذاری‬ ‫ حفظ ارزش پول و ایجاد تع��ادل در موازنه پرداخت ها و‬‫تسهیلمبادالتبازرگانی‬ ‫ تسهیل در ام��ور پرداخت ها و دریافت ه��ا و مبادالت و‬‫معامالتوسایرخدماتکهبهموجبقانونبرعهدهبانکگذاشته‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫در اینجا برای جمع بندی مطال��ب در خصوص بانکداری‬ ‫اسالمی وبانکداریبدونربا‪،‬نمونه هاییازمعامالتوقراردادهایی‬ ‫که بحث نظری فوق الذکر را ملموس تر می کند‪ ،‬م��ورد اشاره و‬ ‫نتیجه گیری قرار می گیرد‪ .‬عمومی تری��ن مفاهیم مورد استفاده‬ ‫ی شامل مضاربه (تقسیم سود)‪ ،‬ودیعه (به امانت‬ ‫بانکداری اسالم ‬ ‫گذاردن)‪ ،‬مشارکت (سرمایه گذاری مشت��رک)‪ ،‬مرابحه (قرارداد‬ ‫مبتنیبرقیمتتمامشده)واجازهبهشرطتملیک(لیزینگ)است‪.‬‬ ‫دریکقراردادتسهیالتبهجایواگذاریوامبهخریداربرایخرید‬ ‫یک کاال‪ ،‬بانک ها اقدام به خرید کاال می کنن��د و ان را به خریدار‬ ‫می فروشند و وجه ان را به صورت قسطی دریافت می کنند‪ .‬در این‬ ‫قالزحمهوهزینه هایجاریرادردریافتاقساط‬ ‫معاملهبانکتنهاح ‬ ‫لحاظ می کند یا جریمه ای به خریدار تعلق نمی گیرد و به منظور‬ ‫جلوگیری از هر گونه اشکال در بازگشت مبلغ وام داده شده‪ ،‬بانک‬ ‫اقدامبهدریافتوثیقهمی کند‪.‬درایننوعمعامله‪،‬کاالیاملکمورد‬ ‫معامله از اغاز به نام خریدار ثبت می شود‪ .‬این کار مرابحه نام دارد‪.‬‬ ‫یکی دیگر از انواع معامالت اسالمی اجاره به شرط تملیک نام دارد‬ ‫ی برای‬ ‫که مشابه لیزینگ مستغالت است‪ .‬وام بانک های اسالم ‬ ‫خریدوسائل نقلیهنیزشیوهمشابهیازلیزینگاستکهوسیلهنقلیه‬ ‫راباقیمتیباالترازقیمتمعمولبهخریدارمی فروشد‪،‬امامالکیت‬ ‫خودرو را تا پایان مدت اقساط وام حفظ می کند‪ .‬نوعی دیگر از انواع‬ ‫تسهیالتبانک هایاسالمی پرداختوامبهشرکت هابانرخبهره‬ ‫شناور است‪ .‬نرخ بهره شناور به عنوان نرخ بازده ویژه یک شرکت‬ ‫به حساب می اید‪ .‬به عالوه اینکه سود بانک دقیقا برابر با سود خود‬ ‫شرکت خواهد بود‪ .‬انواع دیگری از معامالت در بانکداری اسالمی‬ ‫ و بانکداری بدون ربا وجود دارد که در اینجا مجال پرداختن به انها‬ ‫نیست‪.‬اماانچهبه عنواننتیجهاینبحثمی توانبهانپرداختاین‬ ‫واقعیت است که بانکداری اسالمی‪ ،‬در صورت پیاده سازی با همه‬ ‫ابعاد مادی‪ ،‬معنوی و اجتماعی و اخالقی اش‪ ،‬بحق موجب حذف‬ ‫ربا‪ ،‬توزیع عادالنه منابع و برکت در مناسبات اقتصادی و تجاری‬ ‫شدهوزمینهبرایپیشرفتوتوسعههمزمانمادیومعنویجامعه‬ ‫فراهممی شود‪.‬البتهبانک هانیزازاینعقودمنافعالزمرابرایادامه‬ ‫حیات و استمرار خدمات مبتنی برضوابط شرعی‪ ،‬برای ذینفعان‪،‬‬ ‫سهامداران و سپرده گذاران به دست می اورند‪.‬‬