ماهنامه مثلث شماره 233
ماهنامه مثلث شماره 233
ماهنامه مثلث شماره 233
قالیباف نقشی
در پیروزی چمران
نداشت
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست وسی و سه 22 /شهریور88 /1393صفحه5000/تومان
پشت پرده انتخابات شورا
در گفتوگو با پرویز سروری
چرا عملجراحیرهبرانقالبرسانهایشد؟
همه چیز درباره
یک عمل جراحی
گزارشهایمثلثدربارهمالقاتمقاماتکشور
با رهبر انقالب /خیلی از مسئوالن نظام تا
اخرین لحظات از عمل خبر نداشتند /روایت
فرید الدین حدادعادل از عمل جراحی
حضرتایتاللهخامنهای
رازهای 30درصدی
مذاکرات هستهای چگونه پیش میرود؟
عقبنشینی القاعده
به نفع داعش
چرا القاعده به سمت هندوستان رفت؟
برخی پایداری هراسی فتح جدید فرمانده
میکنند
محاصره امرلی چگونه
گفتوگو با قاسم روانبخش
درباره نسبت پایداری با
اصولگرایان
شکسته شد؟
تعلیم و تربیت انسان
در مکتب انبیا
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
محل :تهران ،حسینیۀ جماران
حضار :دانش��جویان پاکس��تانی و معلمان
ای رانی
الل الرحمن الرحیم
بسم هّ
تمام انبیا معلم هستند و تمام بشر دانشجو
با اینکه بنا نب��ود که اقایان دیگر تش��ریف
بیاورند و زحمت بکش��ند و انطوری ک��ه اطبا هم
احتیاط م یکنن��د ،خیلی اج��ازه ندادهان��د که من
صحبت کنم ،لکن امروز از پاکس��تان دانشجویان محترم و بعض
اقایان دیگر و از ای ران ،مع لّمها تش��ریف اوردهاند .پس این محفل،
محفل معلم و دانشجوست؛ دو گروهی که اگر اصالح بشوند ،یک
مملکت را اصالح م یکنند و اگر ـ خدای نخواسته ـ در غیر این معنا
باشند ،کشورها به تباهی کشیده م یشوند.
مقام مع لّم و مقام دانش��جو ،که باید مغز متفکر یک ملت را
تشکیل بدهد ،از اموری است که باید به ان توجه زیاد بشود و وظیفۀ
معلم و دانشجو مشخص باشد تا ان شاءاللهّ ،بر ان طریقی که اسالم
م یخواهد و مقام انسانیت اقتضا م یکند ،از همان طریق راه بروند و
طی مقامات رابکنند و به انجایی برسند که انسان شوند.
ّ
تمام زحمتی که انبیا کشیدهاند و تمام رنجهایی که اولیای
خدا از بدو خلقت تاکنون کشیدهاند و بعدها هم تا اخر خواهند کشید،
مقدمۀ این بوده است که این موجودی که در خارج به او م یگویند
«انسان» ،انسان بشود .تمام کتب اس��مانی که بر انبیا نازل شده
14- 21
گفتارها
اوکهخیلیاقاست
ازاوغافلنباشیم
وقتیهمهارامبودیم
همدلیبهترازهمزبانیاست
22- 35
گزارش
فتحجدیدفرمانده
ازادیخواهانشیعه
جدلسایبری
غصه«قصه ها»
36- 53
سیاست
درکمالارامش
همهچیزدربارهیکعملجراحی
معمایوحدت
قالیبافنقشیدرپیروزیچمراننداشت
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسلامی ،چارچوبش اسلام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش
و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -یاسین سیف االسالم
فرهنگ :علی رضا بهرامی(دبیر)
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :تقی میری (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
است برای این بوده اس��ت که این موجودی که اگر سر خود باشد
خط رناکترین موجودات عالَم است ،تحت تربیت و تعلیم الهی واقع
بشود و بهترین موجودات و افضل تمام خالیق
بشود .نهضتهای اس�لامی ،نهضتهای توحیدی ،تمام ب رای
همین معنا بوده است .در اسالم همۀ امور مقدمۀ انسانسازی است.
اگر رها کنند این موجود دوپا را ،تمام عالَم را به تباهی م یکش��د.
ب رای جلوگیری از این فسادهای بزرگ و این جنگهای ویران کن و
این کارهای بسیار ناروا که در کشورها هست ،انبیا امدهاند تا بشر
را هدایت کنند به راهی که همه در ان راه سیر کنند و همه انسان
صحیح و کامل بشوند.
اگر این موجود دوپا تربیت ش��د ،تمام حوای��ج دنیا و اخرت
بش��ر تحقق پیدا م یکند و اگر این موجود دوپا س��رخود شد یا به
خالف مس��یر طبیعی خودش حرکت کرد ،تم��ام عالَم به تباهی
کشیده م یشود.
از این جهت ،تمام انبیا مع لّمها هس��تند و تمام بشر
دانشجو .انبیا مکتبی دارند که در ان مکتب م یخواهند این
موجود دوپایی که بدترین موجودات اس��ت و اگر رها بشود
خطرناکترین موجودات عالَم اس��ت ،این را به راه مستقیم،
به صراط مس��تقیم هدایت کنن��د و اجرای ای��ن امر را هم
خودشان متکفّلند.
از این جهت ،معلم و دانشجو محصور به معلمهای
دانشگاهها یا دبیرستانها یا سایر جاها نیست و دانشجو هم
محصور نیست به همانهایی که دانشگاه م یروند .عالَم یک
دانشگاهی است و انبیا و اولیا و تربیت شدههای انها مع لّم
هستند و سایر بشر دانشجو و باید دانشجو باشند .عالَم باید،
تمام دنیا باید دو طبقه داشته باشد :یک طبقه مع لّم و استاد
و یک طبقه دانشجو و متع لّم .وظیفۀ مع لّم هدایت جامعه
الل و وظیفۀ دانشجو تعلّم.
است به سوی هّ
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
عکس و پردازش تصاویر :هومن سلیمیان -امیر طالیی کیوان
عدنان جعفری و محمد برنو
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :تقی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :محمد شکراللهی ،علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالم حسینتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
64- 69
بین الملل
خالفترانتی
فرارازاروپابهسوی پرچم هایسیاه
القاعدههندی
ناسیونالیسمعلیهرادیکالیسم
70-75
ورزش
داستانوزیرجنجالیودولتاعتدالی
علیهبورژوازی
نگاهوزیر،ضدسرمایه دارینیست
گودرزیمیانه رواست
76-81
دیدار
خانم فدریکا موگرینی
6زبان 6 ،شاعر
یکسینمابافیلم هایکالسیک
مهمونی در شکراباد
طراح جلد :یحیی پاکدل
قالیباف نقشی
در پیروزی چمران
نداشت
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست وسی و سه 22 /شهریور88 /1393صفحه5000/تومان
پشت پرده انتخابات شورا
در گفتوگو با پرویز سروری
برخی پایداری هراسی فتح جدید فرمانده
میکنند
محاصره امرلی چگونه
گفتوگو با قاسم روانبخش
درباره نسبت پایداری با
اصولگرایان
شکسته شد؟
چرا عملجراحیرهبرانقالبرسانهایشد؟
همه چیز درباره
یک عمل جراحی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
گزارشهایمثلثدربارهمالقاتمقاماتکشور
با رهبر انقالب /خیلی از مسئوالن نظام تا
اخرین لحظات از عمل خبر نداشتند /روایت
فرید الدین حدادعادل از عمل جراحی
حضرتایتاللهخامنهای
رازهای 30درصدی
مذاکرات هستهای چگونه پیش میرود؟
عقبنشینی القاعده
به نفع داعش
چرا القاعده به سمت هندوستان رفت؟
شماره پیامک3000411711 :
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید3000411711:
lیک خواه��ش از رئی س جمهور عزی��زم دارم .تو را به
خدا یک سوال از مشاوران اقتصادی بگیرید که این چه
وضعی در بورسه؟بورس را بالکل ب ی خیال شده اند؟ ایا با
این وضعیت بورس که واقعا نابود شده م ی توان گفت از
رکود خارج شده ایم.
lحرف رئی س جمهور درس��ت اس��ت .ه��ر حرکتی با
زور حل نم ی شود .تفکیک جنس��یتی در هیچ دوره ای
از تاریخ به ط��ور کامل جوابگو نب��وده .رابطه بین دختر
و پس��ر در درون خانواده ها باید اصالح و یا اموزش داده
شود هیچ کس نباید اجازه دهد با احساساتش بازی شود.
lما باید به زمینه پیش��رفت کشورهای موفق مراجعه
کنیم ،متوجه م ی شویم که ابتدا به ارامش روحی و امنیت
اجتماعی رسیده اند .چرا که پیشرفت بدون ارامش به درد
نم ی خورد.
lفیلتر وس��یله دولت قبل برای مبارزه با سایت های
مخالفش بود .باید فرهنگ سازی از همون 8سال پیش
شکل م ی گرفت.
lاق��ای روحان��ی ،خواهش��مندیم جل��وی تحصیل
۳۰۰۰بورسیه را بگیرید .مردم شما را حمایت خواهند کرد.
lرس��ول خدا(ص) فرمودند :ما جاع فقیر اال بما متع به
غنی ...یعنی فقی ران گرس��نه نم ی ش��وند مگر به خاطر
سیری و برخورداری زیاده از حد توانگران.
lدانشگاه ازاد کیفیت را به کلی رها کرده و در این دو
سال به دلیل مخارج مالی دانشگاه فقط به دنبال افزایش
کمیت است .این مساله در اینده فاجعه تولید خواهد کرد.
lشکس��ت حص��ر امرلی ب��ا کم��ک ایران ب��ود اما
امریکای ی ها خودشون رو به نفهم ی زده اند.
lمن برام سوال شده که :غرب به ما میگه شما حامی
تروریست هستین و م ی خواهد با تحریم و چیزهای دیگه
مقابله کنه ،پس تکلیف ترکیه و ع ربستان که علنا در حال
کمک و حمایت داعش و تکفیری ها هس��تن چیه؟ چرا
با اونها کاری نداره؟
lدرخبرها بود که ی��ک خرابکار ک��ه از متخصصان
اوکراینی بود از ایران اخراج شد .اگر خرابکاری عمدی بود
باید با شدت بیشتری با او برخورد م ی شد.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است .کارب ران این شبکه اجتماعی
م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را
مشاهده کنند.
تعاملیاتخاصم؟
دکتر کیهان برزگر در اخرین ش��ماره نشریه به بررسی
روابط ای��ران و امریکا پرداخت��ه بود .او رئیس پژوهش��کده
مطالعات اس��تراتژیک خاورمیان��ه و عضو هی��ات علمی
دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه
علوم و تحقیقات است .مصاحبه کیهان
برزگر با مثلث یک گفت وگوی تفصیلی
بود که خبرگزاری های خبرانالین و اریا ان
را به طور کامل بازنشر کردند.
دکتر برزگر در این مصاحبه با بیان
اینکه 5+1و ای ران در برنامه هس��ته ای
چالش ه��ای متع��ددی داش��تند ،تاکید
م یکند« :ام��ا یک فرص��ت از درون ان
بیرون ام��ده و ان فرصت این اس��ت که
ای ران با امریکا از یک موضع ب رابر سیاسی
وارد گفت وگو و تعامل مستقیم شود ».این
استاد دانشگاه همچنین سیاست خارجی امریکا را تحت تاثیر
منافع متحدان منطقه ای اش به خصوص اسرائیل و ع ربستان
س��عودی م یداند و م یگوید که ای��ن دولت ها نم ی خواهند
امریکا به ای ران نزدیک ش��ود و ه راس ان را دارند که در این
صورت کالیبر قدرت منطقه ای ای ران افزایش پیدا کند .برزگر
به مثلث گفته بود که «موافق تعامل مدیریت شده با امریکا
ب رای افزایش نقش منطقه ای ای ران» اس��ت .او با نگاهی به
مسائل منطقه ای و شایع ه های همکاری
ای ران و امریکا ،از احتمال درگیری ای ران و
امریکا در صورت عدم توافق هس��ته ای
س��خن گفته بود .دکتر برزگ��ر گفته بود:
«این روزها بحث بح��ران ع راق و داعش
بسیار پررنگ است و در کنار ان ،این بحث
مطرح است که به نفع ته ران و واشنگتن
است که در رابطه با مس��ائل منطقه ای
با همدیگر همکاری کنن��د اما عمال این
اتفاق نیفت��اد .چرا؟ ب رای اینکه مس��ائل
منطقه ای ان ارزش اس��تراتژیک را ندارند
و دو طرف را به طور ض��روری وارد جنگ
یا تعامل نم ی کنند .مسائل منطقه ای باعث نم ی شوند که
ای ران و امریکا درگیری مستقیم داشته باشند ،اما اگر برنامه
هس��ته ای حل نش��ود ،احتماال ای ران و امریکا وارد درگیری
مستقیم م ی شوند».
اغاز عملیات منکوب مفسدین
«عبدالحمید محتش��م» دبیرکل «انصار حزب اهلل» و
مدیر مسئول هفته نامه «یالثارات الحسین» در دیدار با خانواده
«خلیلی» شهید امر به معروف و نهی از منکر اعالم کرد که
این گروه عملیات وسیعی ب رای حذف مفس دان و حامیانشان
اغاز کرده است .وبسایت «انصار حزب اهلل» همچنین فلسفه
دیدار اعضای خود با خانواده شهید «خلیلی» را اعالن رسمی
اغاز به کار گروه های س��یار امر به مع��روف و نهی از منکر
«انصار حزب اهلل» اعالم کرده است .این درحالی است که در
ماه های گذشته مسئوالن وزارت کشور گفتند که ب رای انجام
گشت های امر به معروف سیار انها نیازمند دریافت مجوز از
این وزارتخانه هستند .عبدالحمید محتشم در حالی گستره
عملیات را کش��وری خواند که وع��ده داد« :میدان عمل در
ته ران بسیار وسیع و حجم عملیات باال خواهد بود ».مدیر
مسئول هفته نامه یالثارات تاکید کرد که به اذن خدا نامعادله
غلط جاری که ب ر اس��اس ان وزن مفس��دین و حامیان انان
در جامعه به ضرر متدینین تغیی��ر یافته ،را دگرگون خواهیم
کرد زی را اگر ما به مقابله با این جریان برنخیزیم ،این جریان
مفسد خواهد بود که در ب رابر حزب اهلل خواهد ایستاد .روح اهلل
جمع ه ای ،مدیر مرکز اطالع رسانی وزرات کشور نیز در این باره
گفته بود« :ه ر گونه اقدام��ی که دارای مجوز نباش��د مورد
تایید وزارت کشور نیس��ت .توصیه م ی کنیم چنانچه افراد،
گروه ها یا تشکل ها نسبت به ه ر گونه فعالیت اجتماعی نقد
یا اعتراضی دارند ،از مجاری قانونی اقدام کنند .همه ملتزم و
معتقد به رعایت قوانین هستند و استثنایی وجود ندارد .تشکل
انصار حزب اهلل هم باید توجه داشته باشند که در کشور قانون
حاکم است.
اشک سرمربی
بازتاب
8
مثلث | شماره 233
lای کاش به جای پرداختن به وجهه سیاس��ی اقدام
داعش از وجهه فقهی موضوع داعش را بررسی م ی کردند
که اتفاقا ایشان فقیه برجس��ته ای است که در ع راق هم
ریشه داشتند.
lفروش زیاد فیلم شهرموش ها نشان م ی دهد که
ب رای مردم ما نوستالژی خیلی اهمیت دارد.
lجدال بر سر گشت ارشاد مشکلی از مشکالت
مردم را حل نخواهد کرد.
مالقات احمدی نژاد
با رهبر انقالب
ناتوانی نامزد مشارکت در اداره کالس درس
بازتاب رس��انه ای مصاحبه اصلی
مثلث در هفته گذشته بس��یار زیاد بود.
بهروز افخمی ،عضو جبهه مشارکت و از
نمایندگان مجلس ششم در مصاحبه اش
با مثل��ث انتقاداتی به حزب مش��ارکت
و همچنی��ن دوران اصالحات داش��ت
که م��ورد توجه رس��انه ها ق��رار گرفته
بود .ایس��نا گزیده ای از این مصاحبه را
منتش��ر کرد و زیر عنوان «یک خاطره
انتخابات��ی از بهروز افخمی» نوش��ت:
« بهروز افخمی از ان هنرمندانی اس��ت
که تجربه فعالیت سیاس��ی هم دارد .او
گاهی خاطرات��ی از ان تجربیات را بیان
می کند ».ایس��نا از زبان افخمی به نقل از مثلث نوش��ت:
«کروبی می توانس��ت در س��ال 84بهتری��ن گزینه برای
ریاست جمهوری باش��د .به نظر من اش��تباه اساسی جبهه
مشارکت این بود که به جای اقای کروبی ،معین را کاندیدا
کردند و همین موضوع بود که چه��ار میلیون رای را از بین
برد و در نهایت باعث ش��د که احمدی نژاد ،کروبی را پشت
س��ر بگذارد .من فکر می کنم ک��ه در مورد اق��ای کروبی
مجموعه رفتارها نباید به اینجا می رسید ».وی با بیان اینکه
ما برای اداره کشور به کس��ی نیازمند هستیم که ادم های
زیادی را بشناس��د و قوانین را بداند و ادم های قابل اعتماد
را جمع کند ،افزود« :وقتی جبهه مشارکت کروبی را نادیده
گرفت ،م��ن عصبانی ش��دم ،وقتی اقای معی��ن به عنوان
کاندیدا معرفی ش��د فکر کردم که انها دیگر شورش را در
اورده اند .اقای معین کسی بود که دانشجوهایش می گفتند
حتی یک کالس را هم نمی تواند اداره کند .چنین ادمی را
برای ریاس��ت جمهوری معرفی کرده بودند ».این بخش از
صحبت های افخمی نیز مورد توجه رس��انه ها بود .تابناک،
شفاف نیوز و عرش نیوز و تعدادی دیگر از رسانه ها گزیده ای
از این گفت وگو را با این عنوان منتشر کردند« :نامزد حزب
مشارکت حتی نمی توانست یک کالس را اداره کند».
افخمی در مصاحب ه اش با مثلث به موارد زیر اشاره کرد
که این گزیده ها در رسانه ها بازتاب بیشتری داشت:
ما یک دوره بحرانی را پشت سر گذاشته ایم ،چیزی
که این روزها فراموش ش��ده این است که اقای خاتمی بین
سال های 76تا 84ای رانی را اداره کرد که به شکل خطرناکی
جوان بود ،ای رانی که م ی توانست حتی به دام جنگ داخلی
بیفتد .ب رای اینکه جمعیت جوان از هر دو طرف خیلی پ ر شور
و هیجان و ت ا حدودی کمتر با فک��ر ،اماده جنگ بودند .من
فکر م ی کنم که در ان دوره اقای خاتمی کش��ور را به خوبی
اداره کرد؛ ب رای اینکه خطری وجود داشت که چون پیش نیامد
حاال دیگر کمتر خط ر ناک تلقی م ی شود.
مجم��وع ح��وادث از 18تیر تا
جریان های بعدی ،البته مورد س��رزنش
همان جمعیت جوان هم ب��ود ،بعد هم
که در انتخابات بعدی شرکت نکردند و
دیدند که چه بالیی به سرشان امد اما در
ان دوره هشت ساله با وجود اینکه اقای
خاتمی مدام به سازش��کاری و چیز های
دیگر متهم می ش��د ،ولی کش��ور را به
خوبی اداره کرد ،ان ه��م در دورانی که
اداره کشور خیلی سخت بود.
اصالح طلب ها در 10سال اخیر
تا حدود زی��ادی ضعیف ش��ده اند و این
توان را ندارند که از اقای روحانی عبور بکنند.
من فکر نمی کنم که {اصالح طلبان} تغییر کرده
باش��ند و به همین دلیل هم هس��ت ک��ه می گویم ضعیف
ش��ده اند .اعتماد زیادی از طرف مردم ب��ه انها وجود ندارد،
اشتباه استراتژیک انتخاب معین باعث این موضع شده است.
تمام ضربه هایی که در هشت سال احمدی نژاد خورده ایم به
دلیل همان اشتباهی بود که جبهه مشارکت مرتکب و معین
را به جای اقای کروبی معرفی کرد.
من فک��ر نمی کنم که تا اینجا ه��م تغییری کرده
باشم .بیش��تر ،تصویری که دیگران سعی می کردند از من
بسازند تغییر کرده اس��ت ،به خصوص در این اواخر ،در این
چند سال اخیر بعد از برگش��تن من از کانادا ،احساس کردم
باید خیلی صریح تر اظهار نظر کرد که نش��ود ان را مصادره
کرد؛ وگرنه انچه در ذهنم بوده تغییر نکرده.
من همان موق��ع هم که در مجل��س بودم خودم
را محافظه کار می دانس��تم ،به این معن��ی که فکر می کنم
تغییرات باید با ارامش و س��رعت کم انجام ش��ود .اما حاال
خودم را جزو دار و دسته س��ید مرتضی اوینی می دانم ،یعنی
کسانی که در معرض اتهام فاشیست بودن هستند.
اگر دکتر داوری (اردکانی) فاشیس��ت اس��ت ،من
هم هس��تم .دکتر داوری همان قدر ادم خاصی اس��ت که
س��ید مرتضی هس��ت .اگر اینها با هم می نشستند و حرف
می زدند ،ش��اید خیلی مش��ابهت ها و خیلی تفاوت ها با هم
داشتند اما در یک سیستم با هم قرار نمی گرفتند .شاید اصال
ی دوست نداشته باشند در گروه یا دسته ای قرار بگیرند و
برخ
ممکن است از نظر فکری هم مشربی شبیه هم داشته باشته
باشند ،اما اینکه در دسته ای قرار نمی گیرند ،می تواند باعث
نگرانی ش��ود ،به همین دلیل برخی از این عنوان فاشیست
به عنوان یک جور چماق کالمی اس��تفاده می کنند .از این
نظر بله ،من هم فاشیست هستم.
سفر به دوشنبه
MOSALAS.IR
در ای�ن س�تون نظرات�ی ک�ه مخاطبان
س�ایت مثلث انالین روی خبرها داده اند
منتشر م ی شود:
پاس�خ الریجانی از تهران به کیس�ینجر در
واشنگتن
چرا اینقدر ما وحش��ت داریم از اینک��ه بگوییم ای ران
به دنبال گسترش «عمق اس��تراتژیک» خود در منطقه
اس��ت .مگر ع راق و افغانس��تان و حتی عربستان عمق
استراتژیک امریکا در منطقه نیست؟
ایران قدرت منطقه ای است .به سخنان هفته گذشته
رهبری توجه کنید که چطور معادالت منطقه و جهان را
تشریح کردند .ای ران باید این خط را دنبال کند.
جالب اس��ت که اوبام��ا دقیقا برخالف کیس��ینجر
نظر داده .به نظر من االن اوباما بیش��ترین نزدیکی را در
سیاست خارجی با برژینس��کی دیگر سیاست ورز عرصه
بی ن الملل امریکا دارد.
ادع�ای امری�کا ب�رای مقابل�ه ب�ا داع�ش و
گروه های تکفیری کذب است
بهتر نیست راجع به مسائل واقع بینانه تر و دقی ق تر
نظر بدهیم؟ امری��کا در بدترین ش��رایط م ی توان گفت
حتی اگر داعش را خودش ساخته باشد امروز دیگر به ان
نیازی ندارد .الزم نیست همه چیز را سیاه و سفید ببینیم.
امریکای ی ها از داعش استفاده مطلوب را کردند حاال وقت
جمع کردن انها رسیده.
حدادعادل :ان سر دنیا هم گشت ارشاد دارند
جناب حداد وجود گش��ت ارش��اد مهم نیست .مهم
نحوه برخورد این گشت ها با مردم است .تفاوت در نحوه
عملکرد انهاست.
ایش��ون درس��ت گفتند :حد گش��ت های ارشاد در
ایران و نقاط مختل��ف دنیا متفاوت اس��ت .اما اینکه در
جاهای دیگری هم هست حقانیت به موضوع نم ی دهد.
مشروعیت حفظ امنیت اخالقی در جامعه ایرانی از فقه
اسالمی اس��تخراج م ی ش��ود .برای اثبات مشروعیت و
حقانیتش نیاز نیست به رواج ان در دنیا اشاره کنیم.
محسنی اژه ای :س�رویس اینترنت در کشور
متاسفانه قدری گران است
ببخشید فقط مش��کل اینترنت گرانی است؟ به خدا
این اینترنت که ما داریم استفاده م ی کنیم قابل مقایسه با
سرویسی که کشورهای دیگر م ی دهند نیست .تازه ان هم
با این همه کندی سرعت.
از معاون اول قوه قضائیه م ی خواهیم به یک مساله
مهم در زمینه اینترنت رس��یدگی کند .شرکت ها از مردم
پول اینترنت را م ی گیرند که یک سرعتی به انها بدهند،
اما عمال س��رعتی که در اختیار انها قرار م ی گیرد خیلی
کمتر از چیزی است که باید به انها داده شود.
مثلث | شماره 233
افخمی :تمام ضرب ه هایی که خوردیم به دلیل
انتخاب معین بود
ی چه تعریف جدی��دی از اصولگرایی ارائه
اقای افخم
کردند .ایشان می گویند« :من همان موقع هم که در مجلس
بودم خودم را محافظه کار می دانستم ،به این معنی که فکر
می کنم تغییرات باید با ارامش و سرعت کم انجام شود».
اینتعریفجدیدی است از اصولگرایی .اصولگراییپایبندی
به ارزش هاس��ت جناب افخمی نه تغییر ان .حاال برخی از
دوستانتان به تغییر سریع اعتقاد داشتند شما به تغییر ارام.
انتقادات افخمی به جناح اصالح طلب از دو سو با اهمیت
است؛ اول اینکه این انتقادات را در یک نشریه اصولگرا مطرح
می کند.اینموضوعبهخودیخوددارایاهمیتاست.مهمتر
از ان اینکه او از درون جبهه اصالحات است .من معتقدم که
اصالح طلباندیگریهمهستندکهبهاینموضوعاتانتقاد
دارنداماشایدشجاعتبیانانرانداشتهباشند.
بازتاب
احترام سرباز
روی خط مثلث انالین:
9
تصویرنگاری
سفررئی س جمهوربهقزاقستانوتاجیکستان
روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د .تعداد این
عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کنار انها عبور م ی کنیم اما
شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث
در این صفحات ،هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند.
غالمعلی ح�داد عادل نماین�ده مردم ته�ران در
مجلس ش�ورای اسلامی با رد موضوع استیضاح
وزرای دول�ت یازدهم ،گفت « :فضایی که در برخی
مطبوعات با نام س�ونامی اس�تیضاح مطرح شده
نوعی جوسازی رس�انه ای است که علیه مجلس
انجام می گیرد».
س�فیر ایران در اژانس بی�ن المللی انرژی اتمی با
ارسال نامه ای اعتراض امیز به «یوکیا امانو» مدیر
کل اژانس ،تجاوز اخیر پهپاد جاسوس�ی اسراییل
علیه تاسیسات هسته ای صلح امیز کشورمان را
محکوم و خواستار محکومیت ان از سوی جامعه
بین المللی شد.
همایشعلمایاسالمدرحمایتازمقاومتفلسطین
مثلث | شماره 233
م راسم ختم پدر حیدر مصلحی ،وزیر سابق اطالعات
تصویرنگاری
اولین جلسه شورای شهر با ریاست چم ران
11
اشرف غنی احمد زی نامزد انتخابات جنجالی ریاست
جمهوری افغانستان پس از انکه عبداهلل عبداهلل نامزد
معت�رض انتخابات این کش�ور از بن بس�ت مذاک رات
سیاسی دو طرف خبر داد ،گفت :باور ما تشکیل دولت
وحدت ملی و ف راگیر در افغانستان است.
والدیمی�ر پوتی�ن ریی�س جمهوری
روس�یه کش�ورهای غ رب�ی را متهم
کرد که ب�رای احیای س�ازمان پیمان
اتالنتیک ش�مالی (نات�و) در اوک راین
بح ران به وجود اورد.
م راسم ترحیم و بزرگداشت استاد کاتوزیان
دیدار وزیر امور خارجه دانمارک با شمخانی
دیدار وزیر انرژی روسیه با صالحی
اعت راض کودکان غزه
تصویرنگاری
12
مثلث | شماره 233
رونماییازپوسترجشنوارهفیلممقاومت
فاطمه هاشمی در راه دادگاه انقالب
رضایزدانی که سال قبل قهرمان کشتی جهان
ش�ده بودو یکی از ش�ان س های مسلم کسب
طلای 97کیلوگ�رم ای ران به ش�مار م ی رفت.
مقابل شامیل اردوغان کشت ی گیر روس ی االصل
ترکیه با حساب 8بر صفر شکست خورد .
حس�ین فرکی س�رم ربی فصل گذشته تیم
فوالد خوزستان که فصل قبل قهرمان لیگ
برتر شده بود ،پس از انجام مذاک رات نهایی با
مسئوالن باشگاه سپاهان ،به عنوان سرم ربی
جدید این تیم جانشین زالتکو ک رانچار شد.
تجلیل از بزرگان سینما در شانزدهمین جشن خانه سینما
مثلث | شماره 233
کریستیانو رونالدو پسرش را به مدرسه برد
تصویرنگاری
دایی رفت ،درخشان امد
13
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیس�ت،حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی
است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به
موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار
ان را می زبانی م ی کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانش�ان است،
ما فقط بستر انتشار انیم.
اوکهخیلیاقاست
عمل جراحی رهبر انقالب ،در چهار نما
احسان رستگار
گفتارها
14
مثلث | شماره 233
روزنامه نگار
عمل جراحی مقام معظم رهبری بازتاب های زیادی
در فضای سیاسی و البته رسانه های مجازی داشت .این
مطلب نگاهی انداخته است به این بازتاب ها.
قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار اید/قدر
رهبری وقتی دانیم ،که...
یکی از عجیب ترین پیامک هایی بود که به خاطر دارم.
با دقت خواندم و بعد از خواندن حس��ی شبیه منگی ،حسی
شبیه یک وهم و خواب پیدا کردم .حس کردم بخشی از یک
خواب مغش��وش اس��ت .از ان خواب ها که اولش با فوتبال
شروع می شود و پایانش با سخنرانی؛ از ان رویاهای بی سر
و ته که حتی بعد از خواب ،حافظه یاری نمی کند برای نقل.
متن پیامک خیلی ساده بود ،ولی پیامکی با ان محتوا ،قبل از
ساعت ،8بیش از حد غیر منتظره و غیر قابل هضم می کرد.
مگر متن پیامک چه بود؟! ش��اید به تعبیری یک خبر
خوش ب��ود؛ اینکه رهبر انق�لاب یک عم��ل جراحی را به
س�لامت از س��رگذرانده اند .خب اینکه این همه اسمان و
ریسمان بافتن نداشت ،داشت؟! یک عمل بود که بحمداهلل
به خیر گذشت! ولی پاسخ این است که قطعا داشت!
هجمه سواالت و ابهامات در ان لحظه ،خیلی شدید
و غلیظ بود .این قدر سنگین بود که نمی فهمیدم چرا حالم
منقلب ش��ده .هرچه دوباره ،س��ه باره و چندباره پیامک را
می خواندم ،می دیدم که اتفاق محیرالعقول نیس��ت که! به
خودم می گفتم بزرگش می کنی ها!
با خود گفتم عجیب بود؟! مگر پروس��تات عارضه ای
طبیعی نیس��ت؟! مگر عمل جراحی ،در این روزگار ،امری
بعید و غریب است؟!
اما بعد یکی ،دو ساعت که از گیجی خارج شدم ،تازه
دریافتم که علت ان حالم چه بوده .داستان این بوده که عقلم
قفل شده بود حین مطالعه پیامک ،ولی حسم عکس العملی
عقالنی از خود نشان داد .حسم فهمیده بود که این پیامک
یعنی چه .حس��م می گفت که ای��ن پیامک یعن��ی که چه
بخواهم قبول کنم و چه نخواهم سنی از ایت اهلل خامنه ای
گفتارها
گذش��ته و این عمل هم که کامال طبیعی است ،اما همان
حس می گفت که من «حس» نمی کنم که ایشان کهنسال
باشند .خالصه این حس ،بدجوری داشت استدالل می کرد.
خیلی با مرام و معرفت شدید ،داشت جور عقل موقتا نسبتا
تعطیل شده ام را می کشید.
خدا قوت به این حس ،که البته از حس��ن فکر کردن
به دوس��ت بود نه از پاکی دل حس��گر .حس هم گاهی چه
عاقل می ش��ود ،وقتی طرفش خالص و با احساس و عاقل
و معقول باشد.
این حس معق��ول و ژرف اندیش ،گف��ت که این یک
جرقه بود برای قدرشناسی از شخصی که قدرش را ان طور
که شایسته خودمان و خودش است ،نمی دانیم و می گفت
که این ی��ک تلنگر بود ب��رای اینکه می��زان عالقه مان به
رهبری را دریابیم.
-۲خانم ازاده نامداری ساعاتی پس از عیادت مقامات
کشوری با رهبر انقالب ،عکسی را در صفحه اینستاگرامش
منتشر کرد .و بعد از چند دقیقه عکس را حذف کرد.
چند نکته در این باب:
اول :متاسفم برای شبه روشنفکران اپوزیسیون نمایی
که فضایی ایجاد می کنند که خانم نامداری ،بعد از انتش��ار
این عکس ،می ترسد بالیی را که س��ر خانم الهام چرخنده
اوردند ،سر او هم بیاورند.
دوم :در همی��ن ح��د هم ک��ه خانم نام��داری همت
کرده اند ،ستودنی است.
سوم :کاش خانم نامداری و امثال ایشان ،قدر شجاعت
و استقامت خود بر موضع بر حقش��ان و اثرگذاری این قسم
مواضع در جامعه را می دانستند.
-۳تنها نکته ای که در ایام عی��ادت از رهبر انقالب،
ذهنم را مشغول کرد ،این بود که اقای سید محمد خاتمی،
رئیس جمهور اس��بق کش��ورمان ،چرا به عی��ادت رهبری
نرفت؟(البته تا لحظه نوشته شدن این مطلب)
در این باب هم چند مورد قابل ذکر است:
اول :این بار ،دیگر کارت دعوت نیازی نبود؛ عیادت بود
و مستحب و حضور همه ازاد.
دوم :اق��ای خاتمی ،همان طور ک��ه در انتخابات نهم
مجلس در س��ال ۹۰رای داد و خود را در معرض اتهامات و
از او غافل نباشیم
درباره نقش رهبری در سپهر سیاست ایران
سید محسن فرجادی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 233
جزو اس��ناد باقیمانده از ان بزرگوار است و در ذهن بسیاری
از افراد هس��ت و در همه جا هم پخش ش��د .امام حتی در
ارگان های غیرقانونی ای که به دستور خود ایشان و به خاطر
مصالح زمان تشکیل شده بود از قبیل تشخیص مصلحت و
غیر ه تردید کردند و گفتند ،انها متعلق به زمان جنگ بود و ما
مجبور بودیم یک اقدام غی ر قانونی بکنیم .امام (ره) مقید به
قانون بودند .یکی از خصوصیات ان بزرگوار ،تقید به قانون
بود که کاری برخالف ان انجام نگیرد .ما هم انچه در جهت
پایبندی به قانون تکلیفمان است ،ان را انجام م ی دهیم».
رهبر انقالب در اولین سال استق رار دولت سی د محمد
خاتم��ی در دوم ش��هریور 76در دی��دار رئی س جمه��ور و
اعضای هیات دولت با تلمیحی به ل��زوم جلوگیری دولت
از قانون گریزی ها اش��اره کردند« :البته این حرف [مس��اله
«قانونگرایی»] ه��م -همان طور که عرض کردم -حرفی
اسان اس��ت که در مقام عمل دش��واری هایی دارد .بعضی
قانون را طوری عم��ل م ی کنند که اصحاب س��بت عمل
کردند! اصحاب سبت هم عین ُم ّر قانون عمل کردند؛ یعنی
خدا گفته بود روز ش��نبه ماهی نگیرید ،اینها هم روز شنبه
ماهی نگرفتن��د .بله؛ کار کوچکی کردند که ان هم رس��ما
منع نش��ده بود و ان ،این بود که حفره هایی درست کردند،
ماه ی ها داخ��ل ان حفره ها امدن��د ،راه ان حفره ها را در روز
ش��نبه بس��تند ،تا ماه ی ها نتوانند برگردند! روز شنبه این
کار را کردند ،روز یکش��نبه همان ماه ی ه��ا را گرفتند! این،
ظاهر قانون است .اگر شما نگاه کنید ،این مثل همان کاله
شرع ی هایی است که یک ربای س��نگین کذایی را با یک
شاخه نبات جا به جا م ی کردند! قانون بود ،ظاهر شرع بود؛ اما
لب
امام بزرگوار رضوان اهلل علیه که یک فقیه قوی اگاه به ّ
و روح دین بود ،قبل از اینکه تشکیل حکومت بدهد ،این را
منع کرد .جزو فتاوی ایشان -که در دوران مبارزه ،ما به ان
فتوا افتخار م ی کردیم و همه جا هم نقل م ی کردیم -منع
حیل ربا بود .ایشان مطلقا حیل ربا را منع کرد .شما اقایان،
حیل قانون را هم منع کنید و جلویش را بگیرید .بعضی از
ش��رکت ها و بعضی از مجموعه های عل ی ّ
الظاهر قانونی،
الس بتی هستند .مواظب باشید کسانی
حامل باطن اصحاب ّ
که م ی خواهند از قانون بگریزند ،شما را به این دام نیندازند؛
نیایند شما را قانع کنند که این کار قانونی است».
سیاس��ت میدان منازعه های ب ی سرانجام سیاسیونی
است که ب رای ماندن در قدرت با هم جدال م ی کنند .در این
میان راهبردهای رهبری است که م ی تواند از اسیر شدن در
دام قبیله های سیاسی جلوگیری کند.
گفتارها
17ش��هریور 93روزی متفاوت ب��ود؛ چون یک خبر
کوتاه نگران ی های زیادی را افری��د .خبر عمل جراحی رهبر
انقالب کافی بود تا دوشنبه متفاوت ترین روز شهریور باشد.
اگر تصویر رهبر انق�لاب روی صفحه تلویزیون دیده
نم ی شد ،نگران ی ها بیشتر و صدای بوق شایعات گوشخراش
م ی شد .انتشار خبر بستری ش��دن رهبر انقالب اسالمی و
مصاحبه ایشان قبل از عمل جراحی توانست از دامن زدن
رسانه ها به شایعات جلوگیری کند.
نعمت های الهی در روزمرگ ی ها فراموش م ی ش��وند
و غفلت از انها باعث م ی شود ش��کرانه ان را به جا نیاوریم.
ای��ت اهلل خامنه ای یکی از نعماتی اس��ت که در 25س��ال
اخیر توانسته اند س��اختارهای جمهوری اسالمی را بهینه و
همزمان با تغیی رات اجتماعی و سیاسی به تنظیم رویکردها،
استراتژی و تاکتی ک های نظام اقدام کنند.
همه مس��ائلی ک��ه در س��ال های اخیر در کش��ور و
پی رامون ای ران رخ داده باعث نش��ده ن��گاه اینده نگر رهبری
مشغول یومی ه ها شود و از دوراندیشی و خلق مفاهیم جدید
غافل گردند.
مروری گذرا ب��ر مواض��ع و رهنموده��ای رهبری در
سال های اخیر حکایت از تالش های ایشان ب رای رفع موانع
و ای رادات س��اختار جمهوری اس�لامی ای ران دارد .غفلت از
مجموعه تدابیر و نظ رات ایشان ب رای پیشبرد نظام جمهوری
اسالمی و تامین منافع ملی در توسعه کشور خلل و تاخیر
ایجاد خواهد کرد.
جمهوری اس�لامی به عنوان ابت��کار امام خمینی(ره)
نشان داد دین م ی تواند در عرصه حکومتداری نقش افرینی
کند و ضمن بهره گیری از همه نیروها تصور حقیقی دین را
در دوره غیبت به نمایش بگذارد.
والیت فقیه و رهب��ر در نظام جمهوری اس�لامی در
هندس��ه نظام بلک��ه جایگاهی رفی��ع دارد .رهب��ر نه تنها
عال ی ترین مق��ام کش��ور ک��ه تنظیم کننده رواب��ط قوا و
سامان دهنده مس��ائل کشور هس��تند .راهبری که ضمن
شناسایی کمی و کاس��ت ی ها در اداره کش��ور ،با دقت نظر
به تسهیل امور و تعیین دس��تورکارهای دوراندیشانه اقدام
م ی کند.
در این میان ت�لاش ب رای تقوی��ت «اعتماد به نفس
ملی» و «قانون گرایی» و رسیدن به «تمدن اسالمی» سه
کلید واژه مورد نظر رهبر انقالب بوده که در سال های اخیر
کمتر به انها پرداخته شده اس��ت .از این جهت به بازخوانی
این سه موضوع م ی پردازم که در ادامه بحث «قبیله گرایی
در سیاست ای ران» این موضوعات م ی تواند در دور شدن از
این عارضه و خصلت موثر باشد.
در سه هفته گذشته درباره قبیله گرایی در ای ران سخن
گفته بودم؛ می راثی که هنوز بر س��ر س��فره ان نشسته ایم و
خصلت ناپس��ند ما ای رانیان است .در س��طور پیش رو سعی
م ی کنم نقش رهبری در پایان دادن به قبیله گرایی در سیاست
و اجتماع را ب ر اساس سه کلی د واژه ذکر شده مرور کنم.
قانونگرایی اصل ی ترین خواس��ته رهب��ر انقالب بوده
اس��ت .پایبندی به این اصل یکی از راهکارهای ساده ب رای
در دام قبیله های سیاسی نیفتادن است .ایت اهلل خامنه ای
هفتم شهریور 69در دیدار جمعی از ازادگان و مسئوالن بنیاد
مس��تضعفان و جانبازان به این اصل اشاره کردند« :وظیفه
جمعی ما به عنوان یک جامعه و ی��ک نظام و یک دولت و
ن ب ر اساس دین
یک حکومت ،این است که احکام الهی قانو
خدا را در س��طح جامعه ،معیار و مالک عمل عمومی قرار
بدهیم؛ همچنان که مجلس ش��ورای اس�لامی و شورای
نگهبان ما ،بحمد اهلل این مسئولیت را داشته اند و همیشه
هم رعایت شده است».
رهبر انقالب یک ماه بعد نی��ز در یازدهم مهر 69در
دیدار جمعی از ازادگان به اص��ل قانونگرایی تاکید کردند:
«امام بزرگوار ما ،در اواخر عمر شریفشان نامه ای نوشتند که
اهانات قرار داد ،به نظرم باید این بار ب��ه طریق اولی اقدام
می کرد .هم از حیث استحباب ،هم از باب احترام ،هم از نظر
اثبات حریت و ازادگی اش .بدون ش��ک عیادت از رهبری،
بی اهمیت تر نبود از شرکت در انتخابات مجلس نهم.
س��وم :اقای خاتمی باید به این نتیجه رس��یده بود تا
امروز ،که شبه روشنفکران ،همان هایی هستند که دو سال
اخر ریاست جمهوری اش ،او را هو کردند و تخریبش کردند
و دلسوز او نیستند .پس دلیلی نداشت تا برای نشکستن دل
انان ،خود را از توفیق عیادت از رهبری محروم کند.
-۴اگر به عیادت ایشان می رفتم ...می گفتم احسنت
بر این اس��تقامت که بعد این همه م��دت و ان هم به دلیل
یک عمل جراحی که طبیعی است ،شما را در بستر بیماری
دیدیم؛ ما اگر بودیم ،بعد فتنه ،۷۸بعد فتنه ،۸۸بعد بسیاری
از خیانت ها و بی وفایی ه��ا ،چند وقت یک ب��ار ،طوری در
این بس��تر درازکش می ش��دیم ،که ممنوع المالقات مان
می کردند.
و می گفتم :بنده ش��ما را رهبر انقالب یا رهبری صدا
می کنم؛ انصافا ،خیلی اقایید!
15
گفتارها
وقتی همهارام بودیم
چرا رهبری گوینده خبر جراحی خود بودند؟
گفتارها
16
مثلث | شماره 233
بهمن سعیدی
روزنامه نگار
داستان از یک اس ام اس شروع شد ،هم اکنون شبکه
خبر ...رهبری عمل جراحی شد .برای بسیاری از هر قوم و
قبیله ای این خبر مهم بود .اما مهمتر از هر واکنشی؛ گوینده
این خبر کسی نبود جز رهبر انقالب اس�لامی ایران .خود
ایش��ان روبه روی خبرنگاری قرار گرفتند و موضوع و اصل
خبر را گفتند .چرا رهبری گوینده خب��ر بود و جدا از ماهیت
موضوع که خ��ود از اهمی��ت بی نهایتی برخوردار اس��ت،
رهبری چه چیزی را به مردم ایران گفتند؟ اولین واکنش ها
همان طور که پیش بینی می ش��د ،بس��یار س��ریع و بدون
فوت وقت اتفاق افت��اد ،بالفاصله بعد از پخش گفت وگوی
رهبری با تلویزیون ایران م��وج عظیمی از اظهارنظرها در
فضای مجازی و رسمی و غیررسمی به راه افتاد .اما بررسی
واکنش ه��ای منطق��ی و غیر منطقی که به مس��اله عمل
جراحی رهبر معظم انقالب اس�لامی ش��د ،موضوع اصلی
این یادداشت نیس��ت .پرسش همان اس��ت که گفته شد؛
چرا رهبری خود گوینده خبر بودن��د و رهبری چه چیزی را
می خواستند به مردم بگویند؟
اول -بعد از رخدادهای س��ال 88مساله ای که مورد
توافق بسیاری از مردم کشور بود ،ایجاد تقسیم بندی های
کاذبی بود که در کشور ایجاد شده بود .در همان زمان جدا
از کیفیت ماجرا و دالیل این رخ��داد ،چیزی که بیش از هر
چیزی این فتنه را از کش��ور دور کرد ،رهبری بودند .برخی
قصد داش��تند که رهبری را یک طرف ماجرا قلمداد کنند،
اما ایش��ان اصل ماجرا را بر حاکم نش��دن روی��ه ای غیر از
مسیر رسمی و جاری گذاش��ته بودند .چهار سال کافی بود
که بسیاری از کسانی که منتقد ان روزها بودند دوباره رای
خود را به صندوق رای بیندازند و البته خود را برنده انتخابات
ببینند .قصدم تحلی��ل محتوایی این حضور نیس��ت ،بلکه
می خواهم بگویم با تمام کاستی ها ،رجعت دوباره به صندوق
رای توسط کسانی که خود را معترض می پنداشتند در واقع
بر اساس نیاز ارامش��ی بود که در کشور احساس می شد .در
همان روز رای گیری جمله ای از س��وی رهبری گفته ش��د
که اصل نگاه ایش��ان بود؛ صندوق رای حق الناس اس��ت.
یک س��ال از استقرار دولت گذشته اس��ت .مردم در اخرین
نظر س��نجی که ش��رکت کرده اند ،جدا از درخواست هایی
به دولت جدید انچه بیان کرده اند ،حاکم ش��دن ارامش در
کشور است.
دوم -ایران امروز در مس��یری قرار دارد که هیچ گاه
در تاریخ خود ان را تجربه نکرده است .در صد سال اخیر که
نقش ایران در تحوالت منطق��ه ای و جهانی تعیین کننده و
حس��اس بوده و به همین دلیل بهای تاریخی بی نهایتی را
پرداخته است ،حاال در اوج بازتولید هژمونی خود در منطقه
و جهان ق��رار دارد .ب��ا نگاهی به نقش ای��ران در تحوالت
یک س��ال اخیر – مخصوص��ا بعد از دوربرگ��ردان بحران
سوریه به نفع محور به مقاومت – در می یابیم که جمهوری
اس�لامی از رقیب س��نتی و دیرینه اش یعنی عربستان در
تحوالت منطقه ای دس��ت پیش را گرفته است به صورتی
که عربستان با اقدامات انتحاری خود بر تشدید تضادهای
موجود محور ض��د مقاومت افزوده اس��ت .جنگ اخیر غزه
در این میانه اوج اقت��دار محور مقاومت و البت��ه ایران را به
نمایش گذاش��ت .محکومیت جنایت های صهیونیست ها
در غزه دیگر مختص به کشورهایی نظیر ایران نبود ،بلکه
کش��ورهای حامی اسرائیل نیز در لفظ با ش��رم اور خواندن
برخ��ی از حمالت اس��رائیلی ها به غزه نقط��ه عطفی را در
محکومیت جنایت های انها به وجود اوردن��د .ایران اما در
این زمینه پیشتاز است .در همان زمان حتی شعاری که در
س��ال 88با عنوان «نه غزه ،نه لبنان »...که توسط عده ای
از معترضان به نتایج انتخابات بیان می ش��د ،در سال 93با
عنوان «هم غزه ،هم لبنان ،هم ایران ،جانم فدای اسالم»
مورد توجه قرار گرفت .حتی بودند کس��انی که خود نسبت
به نتای��ج انتخابات معت��رض بودند نیز با رد ش��عار ابتدایی
س��عی در تلطیف فضا داش��تند .چه چیزی عامل پیروزی
مقاومت در سوریه و فلسطین بود؟ مگر نه اینکه بسیاری از
سیاستمداران کارکشته در ابتدای بحران سوریه و فلسطین
نظراتی متناقض با نظرات رهبری داش��تند .تاکید ایران بر
کمک به مقاومت در شرایطی که بسیاری در لفافه مسائل
سیاسی داخلی و جهانی سخن می گفتند تا جایی پیش رفت
که در بس��یاری از پایتخت های اروپایی و غربی تظاهراتی
ضد اسرائیل صورت گرفت.
سوم -عراق امروز با فتنه دیگری از جنس فتنه های
زمان موال علی (ع) روبه رو است .دولت سازی شیعیان در این
کشور خیلی به مذاق برخی از گروه های سیاسی انجا خوش
نیامده اس��ت .تقویت جریان تکفیری در استان های غربی
این کشور از جمله االنبار که به محور مواصالتی گروه های
تکفیری در سه کشور اردن ،سوریه و عراق تبدیل شده است در
نهایت با تصرف شهر موصل و برخی از شهر های کردی منجر
شد .ایران به عنوان حامی بزرگ شیعیان عراق وقتی سخن از
تعرض به شهرها و اماکن مقدسه شیعه رفت در عرصه عمل
با قدرت وارد معرکه شد .در موضوع سیاسی اما باز کردن گره
کار عراق در دستان رهبری بود .سخنرانی مهم ایشان در مورد
تعامل گروه های مختلف ع��راق و در نهایت گوش دادن به
مرجعیت انسداد سیاسی را در عراق باز کرد.
چهارم -از لبنان تا س��وریه ،یم��ن ،بحرین ،عراق،
اذربایجان ،هند ،پاکستان و افغانس��تان ایران مرکز رهبری
تش��یع در جهان اس�لام اس��ت .ایت اهلل خامنه ای اما نشان
داده اند که این رهبری تنها معطوف به کس��ب قدرت برای
ایران نیست ،بلکه او رهبری خود را به کل ژئو پلتیک شیعه و
اسالم در جهان تعمیم داده است .در مساله فلسطین ایشان
با باز کردن معبر جدی��دی با عنوان تس��لیح کرانه باختری،
استراتژی مقاومت که چند سالی است در غزه متمرکز شده
بود را به جبهه دیگری کشاندند .در موضوع عراق جدا از اصل
واجب دفاع از اماکن مقدسه شیعه ،رهبری ایران عدم تجزیه
کلیت ع��راق را مورد توجه ق��راد داده اند و ...ح��اال برگردیم
به خبر عمل جراحی ایش��ان و خبر مهمی ک��ه گوینده اش
حضرت ایت اهلل خامنه ای بود.
پنجم -ایران ما ،ایران پرتالطم در طول تاریخ 200
ساله اش حاال با تمام نامالیماتی روزگار و با تمام سختی ها
و مشکالت در ش��رایطی قرار دارد که بیش از هر زمانی به
رهبری قدرتمند و فرهمند ایت اهلل خامن��ه ای نیاز دارد .در
عصر فض��ای مجازی و ادبیات غیررس��می هیچ کس مثل
ایشان نمی توانست به مردم ارامش دهد .سایت ایشان نیز
بعد از عمل ،بهترین رویه را در پیش گرفت .اطالع رس��انی
دقیق و لحظ��ه ای با عکس ها و فیلم های��ی از عیادت های
مس��ئوالن .مقامات نیز بار دیگر از هر گرایشی نشان دادند
که اگر اختالف نظری اس��ت در جایی که رهبری هستند،
اختالفی نیست .نگاه های عاطفی برخی از مسئوالن مثل
اقای رفسنجانی نشان داد موضوع رهبری خط قرمز است.
اقای روحانی وقتی به بالین رهبری رفتند ،نگاهشان ،نگاه
یک رئیس جمهور ب��ه مقامی باالتر نب��ود .اینها بر ارامش
مردم می افزاید .گرچه اگر خود رهب��ری با مردم گفت وگو
نمی کردند ،نمی دانیم حاال هم ارام بودیم.
زبان فارسی را دریابیم!
گفتارها
درنگی در اسیب فناوری های ارتباطی و شبکه های اجتماعی بر زبان و ادب فارسی
یاسر هدایتی
مدرس دانشگاه
گسترش رس��انه های مجازی و نس��بت ان با ادبیات
رس��می و زیانی کش��ور موضوع این یادداش��ت با نگاهی به
اسیب شناسی است.
مثلث | شماره 233
نم ی شود و طبیعتا طرد م ی شود .به این ترتیب از این منظر
اس��یب جدی مورد توجه در زبان و فرهنگ فارس��ی که به
واس��طه ابزارهای ارتباطی نوین رواج بسیار نیز یافته ،امری
غیر قابل قبول و قابل پیشگیری و حتی ب ر طرف کردن است.
واقعیت این است که زنگ خطر این اسیب در سال های
پیش به صدا در امده است؛ س��ال هایی که پیامک خطوط
ارتباطی همراه به عنوان یک اب��زار ارتباطی جدید در میان
مردم گس��ترش پیدا کرده ب��ود و به تدریج جامعه ش��اهد
ضع ف های بسیاری در نگارش فارسی ش��د .به ویژه اینکه
رواج فارس ی نویس��ی با الفبای انگلیس��ی ک��ه در اصطالح
فینگیلیسی نوش��تن خوانده م ی ش��د ،امری مزید بر علت
بود تا هشدار های متعددی از سوی اس��تادان زبان و ادبیات
فارسی مطرح شود .هشدارهایی که از سوی برخی مسئوالن
نیز جدی گرفته و مسکن های مقطعی نیز ب رای ان در نظر
گرفته شد .اما به تدریج با گسترش ابزار های ارتباطی مورد
توجه نسل جوان و حضور و رواج موثر و متفاوت شبکه های
گفتارها
م ی گویند وقتی شاه اسماعیل صفوی در ابتدای یکی
از جنگ های خود قطعه ش��عری به زبان ترکی اذربایجانی
ب رای پادشاه عثمانی فرستاد ،پادشاه عثمانی در پاسخ به او
شعری فارسی را ب رای شاه اسماعیل پس فرستاد .این حکایت
تاریخی در روزگاری که ادبیات کالسیک فارسی همچنان در
سرزمین زبان های غیر فارسی دلبردگان بسیار دارد را مقایسه
کنید با وقتی که متن های رد و بدل شده ما در فضای مجازی
و شبکه های اجتماعی برسد به دست یک غی ر فارسی زبان.
«چت��ول متول��ی»« ،عسیس��م»« ،کوش��ی»،
«خخخخ��خ»« ،عاقا ،اصن ی��ه وضی»،
«های ،بزن��گ» ،اینها و بس��یار ،بس��یار
جم�لات و تعبی رات ش��بیه ای��ن فحوای
متن ه��ای ارتباط ی ای اس��ت ک��ه روزانه
توس��ط فناوری های ارتباطاتی در حال رد
و بدل شدن اس��ت .پیام هایی که دو سوی
گیرنده و فرس��تنده پیام را در زبان فارسی
به هم مرتبط م ی کند .اینجا ایران اس��ت
مهد زب��ان فارس��ی و اصطالحات عجیب
غریب با صرف و نگارش غلط ،دستور نارسا
و نحوی که ش��اید بتوان گف��ت از روزگار
پیدایی منظومه درخت اس��وریگ زبان و
فرهنگ فارسی به خود ندیده است؛ تبدیل
به زبان رایج جوانان ب رای ارتباط با یکدیگر
شده است.
گس��ترش فناوری های اطالعاتی و
ارتباطاتی در روزگار نوش��ده با تمام مزایا و
مواهب هدیه شده به انس��ان معاصر ،مثل
هر پدیده دیگر در ذات خود اس��ی ب هایی
را نیز به همراه داشته اس��ت؛ اسی ب هایی
که گریبان جامعه مصرف کنن��ده و مخاطب این فناوری ها
را گرفته و گاه بسیار بیش��تر از مواهب عرضه شده صدماتی
را به ایش��ان وارد م ی کند .از منظر برخی جامع ه شناس��ان و
روانشناسان اجتماعی و حتی فیلسوفان رسانه این اسی ب ها
بر حسب لوازم ذاتی انگاشته شدن شان با فناوری های ن و شده
امری غی ر قابل تفکی ک اند .به عبارت دیگر ب رای بهره برداری
از مواهب جهان جدید باید به ل��وازم ذاتی ان نیز تن داد و با
این شیوه نگریستن ،اسی ب ها را تنها باید به چشم گونه ای
از تغییر و حت��ی هماهنگی با نوایین��ی فناوری ها دید و نه
چیز دیگری.
بر حسب این دیدگاه مخاطبین و کارب ران این فناوری ها
دیگر در معرض هیچ اسیبی نیستند ،بلکه تنها بافتار ذهنی
و در نتیجه رفتار عینی ایش��ان متناس��ب با کاربس ت های
فناوری های نوین متفاوت شده است .در این دیدگاه انچه در
ابتدای این نگاره به عنوان اسیب جدی ای که به زبان فارسی
وارد م ی ش��ود مورد توجه قرار گرفته ،زبان ارتباطی نس��ل
جدیدی تلقی م ی شود که حضور در فضای مجازی و استفاده
از ش��بکه های اجتماعی و ارتباطات متنی ،ج��زو ملزومات
زندگی و روز مرگ ی شان ش��ده است .افرادی که کنترل کردن
ابزار الکترونیکی همراهشان مانند عادتی ضروری و معمولی
است .نسلی با ارتباطات گس��ترده و البته کم عمق .نسلی
که شتاب زندگی نو ش��ده و جهان فناوری ها به زندگی انها
نیز سرایت کرده است ،از جمله به زبان ارتباط ی شان .نسلی
که ب رای خندیدن و خنداندنش نیز زبان پ ر شتابی م ی خواهد
که فارغ از پیشینه س��ترگش تنها بتواند مفهوم مورد نظر را
ان گونه که م ی خواهد منتقل کند.
سوی دیگر این ماجرا اما نظریه پردازانی قرار دارند که
تن دادن به جهان نو شده و استفاده از فناوری های اطالعاتی
و ارتباطی را مساوی با پذیرفتن همه ملزومات ان نم ی دانند.
انها بسیاری از اسی ب های مرتبط با فناوری های دنیای جدید
را امری ذاتی و محتوم تلقی نم ی کنند ،بلکه قائل به اعتباری
بودن این اسی ب ها و تناسب ان با بافتار فرهنگی مخاطبان
و کارب ران فناوری هس��تند .این گروه از نظریه پردازان ،قائل
به گزینش گری اند .گزینش انچه همس��و و مطلوب است و
انچه که در فرهنگ مخاطبین و کارب ران فناوری پس��ندیده
اجتماعی این معضل نه تنها ب ر طرف نش��د بلکه با گستره
بیش��تری رواج پیدا کرد ،به طوری که اس��یب جدی ای که
بیشتر از ه ر چیزی نگارش فارسی و به نوعی ادبیات نوشتاری
فارس��ی را تهدید م ی کرد وارد حوزه گفتاری زبان فارسی نیز
شد و زبان مخفی شکل گرفته از ان نیز به طرز معناداری در
جامعه ریشه م ی دواند .در این میان نکته ای که باید توجهی
تام به ان داشت؛ ندیدن این اسیب و معضل در قابی ادبی و
فرهنگی است .در این معنا همچنان که گفته شده و متاسفانه
م ی شود؛ معضل فوق تنها مس��اله ای زبان شناسانه و ادبی
است و اصوال جزو مس��ائل ضروری جامعه نیست و به این
ترتیب صرفا با مواجهه ای پند گونه قابل ترمیم و رفع است.
این در حالی است که این معضل و اس��یب به هی چ عنوان
تجمل گرایی و باستان گرایی یا حتی نگاهی ملیت انگارانه
تلقی نم ی ش��ود ،بلکه اگر عمق ان کاویده شود این اسیب
خود یکی از مقدمه هایی است که م ی تواند در کوتاه زمانی
بنیان های هویتی و فرهنگی ما را نیز دچار خلل و اسی ب های
جدی کند.
دهکده جهانی پنداشتن دنیای امروز اگرچه واقعیتی
غیر قابل انکار به حساب می اید ،اما این مهم که هویت های
ب��زرگ دنی��ای که��ن ک��ه توانس��ته اند
موجودیت خود را در دنی��ای جدید نیز به
اثبات برسانند ،اس��تقاللی ذاتی دارند نیز
امری مسلم است .گواه این معنا اما مهابت
اندیشه هایی است که با هویت های بومی
خود گره خورده اند و چونان میراثی گرانبها
نسل به نسل منتقل ش��ده و همچنان زایا
و ش��کوفنده اند .زبان و فرهنگ فارسی با
ح��وزه جغرافیایی محدود ام��روز خود نیز
یکی از این هویت های ب��زرگ در جهان
جدید محسوب می شود .در این معنا زبان
فارس��ی از دو منظر قابل توجه ویژه است،
یکی اینکه زبان و به تبع ان فرهنگ فارسی
از ارکان اصل��ی هویت ایرانی محس��وب
می شود و دوم اینکه زبان فارسی زبان دوم
جهان اسالم اس��ت که امروزه خود یکی
از مهم تری��ن اقطاب تمدن��ی جهان تلقی
می شود .گواه تاریخی و جغرافیای تاریخی
زبان و فرهنگ فارس��ی نشان می دهد که
زبان فارسی با هویتی فراتر از فالت ایران
نمی تواند مفهومی مضمحل ش��ده در کهکشان ارتباطی و
جهان کوچک شده ارتباطات امروزی باشد .زبانی انچنان
غنی که گفته می شود در نشست سال ۱۸۷۲اهالی ادبیات
و زبان شناسان اروپایی در برلین به خاطر داشتن مولفه هایی
چون باستانی بودن ،ادبیات غنی داشتن و اینکه در اخرین
هزاره عمر خود تغییرات اندکی کرده باشد در کنار زبان های
یونانی ،التین و سانس��کریت به عنوان یک��ی از زبان های
کالسیک جهان برگزیده ش��دند .زبانی که گفته می شود از
نظر شمار و تنوع ضرب المثل ها در میان سه زبان اول جهان
اس��ت ،زبانی با میراث معرفتی کالنی که از روزگاران دور
برای جامعه جهانی انس��انی باقی مانده است؛ همه و همه
از ویژگی های عنصر بااهمیتی اس��ت ک��ه مانند مرزهای
جغرافیای��ی و دیگر میراث گرانبهای هویت��ی و تاریخی به
امروز ما رس��یده و با این اوصاف است که ما باید امانتداران
صادقی برای فرزندانمان باشیم .امانتداران زبانی که هویت
ماست.
17
گفتارها
العبادی؛سیاستمدار
شیعه که پیش از
نخست وزیری نایب
رئیس مجلس عراق
بود
ابراهیم الجعف�ری
ش�خصیت میانه رو
ش�یعه عراقی که در
میان گروه های شیعه
شیخوخیت دارد؛وزیر
امورخارجه جدید
زیباری،وزیر امورخارجه
س�ابق از می�ان کردها.
او ح�اال در دولت جدید
مع�اون نخس�ت وزیر
عراق است
ماراتن دولت جدید عراق
بیم و امیدهای دولت العبادی
جواد نصرتی
روزنامه نگار
گفتارها
18
مثلث | شماره 233
دولت جدید ع��راق پ��س از ماه ها کش��مکش میان
گروه های سیاسی و قومی ع راق به ریاست العبادی تشکیل
ش��د .نکته مهم در ترکیب این دولت اجماع همه گروه های
سیاسی بر سر این دولت می باشد.
تایید کابین��ه دولت جدید در ع��راق ،عراقی ها و دنیا
را به تحوالت مثبت در این کش��ور بحرانزده امیدوار کرده
اس��ت .پارلمان عراق ،در یک جلس��ه ش��بانه ،دولت حیدر
عبادی نخست وزیر جدید این کشور را که با ائتالف تقریبا
همگونی از کردها ،شیعه ها و س��نی ها تشکیل شده است،
تایید کردند و این امیدواری را به وجود اوردند که تالش ها
و مبارزه ه��ای نظامی دولت ع��راق در راس��تای مقابله با
تروریس��ت های داعش در فاز جدی��د و موثرتری پیگیری
شود .تایید صالحیت دولت جدید عراق ،با استقبال زیادی
در جامعه بین المللی مواجه ش��ده و امریکا به عنوان یکی از
طرف های کمک کننده به دولت عراق در مبارزه با داعش،
تایید صالحی��ت دولت جدید عراق را تبریک گفته اس��ت.
امری��کا گفته که این کابینه جدید بیش��تر از گذش��ته همه
گروه ه��ای عراق��ی را دربر می گی��رد .هرچند هی��چ تغییر
شاخصی در تعداد پست هایی که به گروه های عمده عراقی
ارائه شده وجود ندارد.
با این وجود ،س��نی ها که از نوری مالکی نخست وزیر
قبلی ع��راق گله مند بودن��د که باعث افزای��ش تنش های
قومی می شد ،خوش��حالند که او دیگر مسئولیت عمده ای
ندارد .مالکی در کابینه جدید معاون نخس��ت وزیر است که
عمال یک پست فرمایشی اس��ت و تنها او را از پیگردهای
قانونی مصون م��ی دارد .ظفر العانی ،یک��ی از قانونگذاران
شاخص سنی ،گفته است که سیاس��تمداران سنی کامال از
ترکیب کابینه جدید احساس رضایت می کنند؛ «ما احساس
می کنیم و امیدواریم که جو مثبتی به وجود بیاید که ما را از
دوره پیش که پر از مشکالت بود بیرون ببرد و عبادی فصل
جدیدی را که بر پایه احترام به تمام طرف ها و ش��هروندان
است رقم بزند .ما امید زیادی داریم که بسیاری از روش های
قبلی تصحیح شوند .دست کم احساس می کنیم عبادی در
زمینه روش برخورد با مردم ما روش مثبتی دارد».
بع��د از تایی��د کابینه جدی��د ع��راق ،ب��اراک اوباما
رئیس جمه��ور امری��کا ب��ه عب��ادی زن��گ زد و تلفنی به
او تبری��ک گف��ت .تایید کابین��ه جدید عراق ب��رای دولت
امری��کا هم بس��یار مهم اس��ت .ب��ا ای��ن کابین��ه جدید،
دول��ت امری��کا در روزه��ای این��ده می تواند ب��ه کنگره
و م��ردم ای��ن کش��ور بگوی��د ک��ه برنامه های��ش برای
حمل��ه هوای��ی ب��ه تروریس��ت های داع��ش در ع��راق
– و احتماال در سوریه – حاال توس��ط یک دولت جدید که
همه طرف های عراقی را در بر می گیرد حمایت می ش��ود.
جان کری ،وزیر امور خارجه امریکا هم یکی از اولین کسانی
بود که نس��بت به تایید کابینه جدید ع��راق واکنش مثبت
ی در روند تحوالت عراق
نشان داد« :ما امشب به نقطه مهم
رسیده ایم .همین چند س��اعت پیش ،پارلمان عراق دولت
همه گیری را تایید ک��رد که این پتانس��یل را دارد که همه
طرف های حاال جدا افتاده عراقی را با هم متحد کند و عراق
قوی تر و متحدی را بسازد».
کابینه جدید ع��راق ،تقریبا ترکی��ب متعادلی از همه
طرف های عراق��ی را در بر دارد .اقای عب��ادی یک معاون
کرد ،یک معاون سنی و یک معاون شیعه را انتخاب کرده که
نمایی از ترکیب کلی کابینه را در حوزه معاونت نخست وزیر
نمایندگی می کند .او دو پست بسیار حساس کابینه ،وزارت
کش��ور و وزارت دفاع را بعد از اینکه بح��ث و مذاکره یازده
ساعته برای انتخاب انها بی نتیجه ماند خالی گذاشته است.
او گفته اس��ت که خودش در هفته های پیش رو به وظایف
این دو پس��ت رس��یدگی می کند تا زمانی ک��ه پارلمان به
نامزدهای جدید رای بدهد.
سیاس��تمداران عراق��ی گفته اند ک��ه دیپلمات های
امریکایی حضور س��نگینی در مذاکرات کابینه داش��ته اند
و تا اندازه زیادی مس��ئول خالی بودن پس��ت های وزارت
دفاع و کشور هستند .یکی از نمایندگان ائتالف ملی گفته
اس��ت وقتی که این ائتالف ،بلوک اصلی نمایندگان شیعه،
هادی العامری را برای پس��ت وزارت کش��ور نامزد کردند،
المالکی،نخست وزیر
سابق و قدرتمند عراق
عالوی ،سیا س�تمد ا ر
شیعه و سکوالر عراقی
که مخالف سرس�خت
مالکی بود
دیپلمات های امریکایی به ش��دت اعت��راض کردند .اقای
العامری یکی از رهبران سازمان بدر است .سازمان بدر یکی
از گروه های شبه نظامی شیعه است که اخیرا و بعد از اینکه در
حمله مورد حمایت هوایی امریکا به مواضع داعش برتری
نسبی یافت ،فعالیت هایش را در زمینه سیاسی بیشتر کرده
است .سیاستمداران سنی و برخی سیاستمدان شیعه معتقدند
که اقای العامری گزینه ای است که به خاطر طبیعت سازمان
بدر و همینطور نارضایتی هایی که سنی ها از این گروه دارند،
باعث بروز تفرقه می شود .اقای عبادی تردیدهای زیادی
درباره معرفی اقای العامری به عنوان نامزد داشته و تصمیم
خ��ود را در دقیقه اخر گرفته اس��ت ،یعنی وقت��ی که تمام
هیات ها وارد پارلمان ش��ده بودند .اقای العانی گفته است :
«مردم نام های مختلفی داشتند اما هیچ کس نمی دانست
که اقای عبادی چه کس��انی را معرفی خواهد کرد و وقتی
فهمیدند که او پشت تریبون رفت و نام ها را خواند ».همین
که جلسه افتتاح شد ،اعضای س��ازمان بدر با صدای بلند از
العبادی خواستار توضیحی برای حذف نام العامری شدند .در
میان سنی ها هم این اعتراض ها وقتی بلند شد که فهمیدند
اقای عبادی ،خالد العبیدی نامزد انها برای پست وزارت دفاع
را از لیست کنار گذاشته است .بزرگ ترین مانع دقیقه اخر از
سوی کردها بود ،که مشکالت انها با دولت مرکزی عراق
در ماه های اخیر ،انها را حتی در استانه اعالم استقالل قرار
داده بود .هوشیار زیباری ،وزیر امور خارجه سابق عراق که
توسط اقای عبادی به عنوان معاون نخست وزیر نامزد شده
بود ،بعد از جلس��ه به خبرنگاران گفت که احزاب کرد بعد از
انکه توافق شد حقوق کارمندان کرد پرداخت شود ،توافق
کرده اند که به کابینه بپیوندند .دولت عراق هشت ماه است
که بودجه منطقه خودمختار عراق را قطع کرده و پرداخت
نشدن حقوق کارمندان دولت ،انها را وارد بحران اقتصادی
کرده اس��ت .خبرهای ترکیب کابینه عراق تنها پس از ان
منتشر ش��د که جلسه سه س��اعته ای بین نمایندگان کرد و
نمایندگان دولت عراق در ش��هر س��لیمانیه برگزار شد .اما
اقای زیباری اضافه کرده است که دولت خودمختار کردها
در اربیل هنوز چندین نگرانی بسیار بزرگ دارد .یکی از انها
حقوق نیروهای کرد و وضعیت ش��هر نفتی کرکوک است
که کردها از زمانی که ارتش عراق در مقابله با داعش از ان
فرار کرد کنترل ان را به دست گرفته اند .اقای زیباری گفته
است « :ما یک دوره سه ماهه را برای دولت عراق مشخص
کرده ایم که در ان به درخواس��ت های ما رسیدگی کند .اگر
این اتف��اق نیفتد ،ما ه��م در موقعیت خ��ود تصمیم گیری
خواهیم کرد».
برگ برنده انصاراهلل
بررسی قیام مردمی یمن
امیر مسروری
روزنامه نگار
الف) مشکالت اقتصادی
وج��ود مناب��ع سرش��ار طبیع��ی ،نفت��ی و معدنی،
همسایگی ابی با بزرگترین مرک ز ترانزیت دریایی و اشراف بر
پر اهمی ت ترین تنگه ابی جهان نکاتی است که هر کشوری
را م ی تواند شکوفا ،پر قدرت و صاحب اقتدار جهانی نماید .اما
بالعکس دخالت های راهبردی ع ربستان سعودی با دارا بودن
مرز گسترده با این کشور ،فعال بودن القاعده و شبکه تکفیری
وابسته به دولت عربستان به ویژه دانش اموختگان مدارس
وهابیت موجی از رعب و وحشت را در صنعت اقتصادی یمن
به وجود اورده و سبب گردیده ضمن انکه تولید و اقتصاد این
کشور فلج شوند ،هیچ سرمایه گذار خارجی با وجود گستردگی
فضای تجاری ،مایل به سرمایه گذاری اساسی در این کشور
نباش��د .تا جایی که بیش��تر ش��هرهای یمن حتی صنعا از
داشتن حداقل امکانات اجتماعی محروم بوده و فساد اداری
و اقتصادی در سطح دولتمردان همچون دریافت رشوه های
کالن از حکومت عربس��تان ب رای قرار دادن خاک کش��ور
به عنوان حیاط خلوت گروه های تروریستی ،بیکاری فراوان،
وابستگی شدید به کمک های کشورهای مرتجع منطقه ای،
بدهی فراوان به دول دیگر و ...ساختار نامطمئن و شکننده
اقتصادی در صنعا و دیگر شهرهای یمن به وجود اورده است.
ب ) تروریسم
مثلث | شماره 233
یمن یکی از کش��ور های تولید کنن��ده و صادرکننده
تروریس��ت در منطقه غرب اس��یا اس��ت .حض��ور مبلغان
وهابی به ویژه مبلغان و دانش اموختگان مدارس س��عودی
توانسته است بخشی از مردمان اهل سنت یمن را به فرقه
وهابیت سوق دهد ،تا جایی که این جریان با نفوذ به مناطق
شیعه نشین از جمله استان صعده که بیشترین شیعیان زیدی
را در خود جای داده ،سبب ایجاد اختالفات مذهبی و کشتار
مردمان بی گناه شده است .در واقع یمنی که به مسالمت امیز
بودن زندگی دو گروه ش��یعیان و اهل س��نت در ذیل لوای
اس�لام در جهان معروف بودند ،حال به کش��وری شناخته
می شود که درگیری های قومی و قبلیه ای با رویکرد مذهبی
به اوج خود رسیده اس��ت؛ درگیری هایی که سبب ضربات
فراوان به اقتصاد این کش��ور ،امنیت و حتی ثبات سیاسی
– نظامی یمن ش��ده و این کش��ور را تبدیل ب��ه جوالنگاه
بزرگترین تروریس��ت های القاعده کرده اس��ت .یمنی که
روزی به بهترین کشور حاشیه خلیج فارس با تمدن چندهزار
ساله معروف بود ،امروز کشوری زشت و ترس الود از سوی
مخاطبین و افکار بین المللی محس��وب می شود .بر همین
اس��اس ملت یمن برای دور ش��دن از ان هر کاری انجام
می دهند .در همین راستا حضور و نفوذ عربستان سعودی که
با دادن رشوه های فراوان به روسای بعضی از قبایل توانستند
پایگاه اجتماعی در این کشور پیدا کنند ،سبب شد صنعا دیگر
پایتخت کشوری موفق و تاریخی نباشد و وجهه جهانی خود
را به کارخانه تروریست سازی دهد.
بنابراین وجود مش��کالت فوق ،س��بب حضور مجدد
مردم یمن در خیابان های صنعا و دیگر ش��هر ها شد و انان
را وادار کرد با هر نوع تفکری چه ش��یعه و چه س��نی برای
استقالل ملی ،کسب عزت و اقتدار منطقه ای به خیابان ها
بیاین��د و در راه اندازی جریان انصار اهلل نق��ش ایفاء نمایند.
اما مکر و حیله گری دولت یمن و س��ران پشت پرده ان به
ویژه امریکا و مرتجعین منطقه به اینجا ختم نشد .انگلیس،
امریکا و دیگ��ر اعضای ش��ورای امنیت س��ازمان ملل با
نادیده گرفتن خروش میلیونی م��ردم یمن ،در بیانیه ای که
به قرائت جمال عمر فرستاده دبیرکل سازمان ملل در امور
یمن صورت پذیرفت ،ضمن محکوم کردن خروش میلیونی
مردم یمن در دفاع از حق خود که به صورت صلح امیز اجرا
می گردد ،تهمت های اشکاری را به رهبران
جنبش های مردمی به ویژه انصاراهلل زدند تا
با این کار ،ترسی را در دل مردم یمن به وجود
بیاورند .این رفتار نه تنها سبب نشد تا مردم از
خیابان های صنعا خارج نشوند ،بلکه حمایت
دیگر قبایل یمنی را به دنبال داشت .تاجایی
که کامیون های غ��ذا و مایحتاج انقالبی ها
توسط مردم به سوی صنعا روانه شد .اما این
تنها راهبرد دولت دیکتاتور و وابسته یمن در
برابر ملت مقاوم یمن و جنبش انصار اهلل نبود.
راه اندازی تظاه��رات به ظاهر حامیان
دولت و فضا سازی برای انشقاق گروه های
سیاس��ی به ویژه انصار اهلل ،رش��وه دادن به
بعضی از قبایل یمنی سرکوب و کشتار مردم
یمن در خیابان ها با سالح های جنگی همه
و همه بخشی از راهبرد حفظ دولت بود که با
حفظ انسجام درونی جریان های مردمی به
شکست منجر ش��د .اما انچه باید در نتیجه
این یادداشت به ان اشاره کرد ،شکل گیری
موج عظی��م بی��داری اس�لامی در بخش
اعظمی از مردم یمن اس��ت و مردمی شدن
انقالب 2013این کش��ور .انقالبی که جری��ان انصار اهلل
به عن��وان رهبر ای��ن انقالب در پیش��انی جامع��ه در حال
حرکت اس��ت و با صلح امیز رفتار کردن انقالبیون به دنبال
خواسته های مشروع خود می باشند.
در واقع انقالب س��ال جاری یمن ،ادامه انقالب اولیه
خود در ژوئن 2010در سرنگونی علی عبداهلل صالح است
که توانست هیمنه عربستان و استکبار را در یمن فرو بریزد
و موجی از ش��ادی را در جامعه به وجود اورد .هرچند راهی
که انقالبیون یمن در پیش گرفتند س��خت است و رسیدن
به دستاورد اساسی بسیار دش��وار ولی صلح امیز بودن و نیز
مردمی بودن این انقالب ،نقطه قوتی اس��ت که انصار اهلل
توانسته از ان استفاده کند و می تواند برگ برنده این انقالب
در اینده نزدیک باشد.
گفتارها
شبه جزیره عربس��تان ،نقطه ای را در خود جای داده
که مهمترین مکان راهبردی و کالن این منطقه است .یمن
با دارا بودن بیش از 23میلیون جمعیت 527 ،هزار کیلومتر
مساحت جغرافیایی و 20استان و اقلیم یکی از حساس ترین
مناطق این شبه جزیره است .بر همین اساس در این نوشتار
به بررسی وقایع چند سال اخیر به ویژه خیزش های مردمی
این کشور می پردازیم .ملت یمن که خود را صاحب تمدن
اصلی ع��رب و ریش��ه دار ترین قوم عرب یعن��ی قحطانی
می دانند ،ملتی مبارز ،سلحشور و دارای روحیه سنتی اعراب
شبه جزیره می باشند .در واقع یمنی ها که ارتباطشان با تمدن
قبل از اسالم به ایران می رسید ،یکی از مهمترین کشورهای
مقاوم منطقه چه قبل و چه بعد از اسالم است .کشوری که
مهمترین و راهبردی ترین تنگه ارتباطی دنیا ،باب المندب
و گلوگاه اقتصادی و سیاسی منطقه و بلکه جهان در اختیار
اوست .بر همین اساس سرنوشت حاکمیت این کشور برای
همگان به ویژه جریان غرب حائز اهمیت اس��ت .اما انچه
باید درباره بافت جمعیت��ی یمن توجه ک��رد ،وجود روحیه
سلحش��وری و محبت ب��ه اهل بیت
است .اغلب جمعیت یمن را زیدی ها
یکی از فرق تش��یع و نیز ش��افعی ها
یکی از فرق اهل س��نت ک��ه هم در
احکام ظاهری و هم در مساله کالمی
نزدیکی خاص��ی به ش��یعیان دارند،
تش��کیل می دهد .وجود چنین بافت
هویتی که در میان قبائل مختلف به
ویژه حوثی ها مشاهده می شود ،پیوند
خاصی میان ایران اس�لامی و یمن
ایجاد کرده است .شکل گیری انقالب
اس�لامی در منطقه و دمیده ش��دن
روح جدیدی به بدنه اس�لام حقیقی،
موجی از س��رزندگی و حیات سیاسی
را در جهان اسالم ایجاد کرد؛ موجی
که پس از سی س��ال در انقالب های
مردمی منطقه که با عن��وان بیداری
اسالمی نامگذاری شد ،توانست درکی
را به مردم مس��لمان بدهد که پشت
پرده شعار های منافقانه سران مرتجع
منطقه را دریابن��د و برای احیای حق
مبارزه کنند .در حقیقت ش��ناخت مردم یمن از وابس��تگی
سیاس��ی و اقتصادی علی عبداهلل صالح ،دیکتاتور مخلوع
کشور خودشان ،بصیرتی را به انان داد که دریابند پشت پرده
اصلی مشکالت این کشور چیست .بر همین اساس مردم
یمن با حضور در خیابان های صنعا و شهر های حساس این
کشور در س��ال 2010همراه با موج بیداری اسالمی ،علی
عبداهلل صالح را از تخت ریاس��ت جمهوری این کش��ور به
پایین کشیدند .بر همین اساس دس��تپاچگی و عوامفریبی
حکومت س��عودی و حمایت اطالعاتی و امنیتی این کشور
از س��رکوبگران قیام مردمی تا جایی ادامه داشت که خشم
ملت یمن از دخالت های این کشور به اوج خود رسید و پس
ازانکه خیابان ها را به امید بهبود وضع کشور پس از انقالب
ژوئن ترک کردند ،تصمیم به بازگش��ت گرفتند .اما دالیل
این بازگشت چیس��ت؟ س��والی که خیلی ها در وقایع یمن
به دنبال ان هستند.
گفتارها
19
گفتارها
همدلیبهترازهمزبانیاست
درباره نامه امام رضا(ع) به شاه عبدالعظیم حسنی
زهیر توکلی
شاعر و نویسنده
گفتارها
20
مثلث | شماره 233
یادداشت این هفته این روزنامه نگار در ادامه موضوعات
سیره ائمه معصومین (ع) بررسی نامه اخالقی امام رضا(ع) به
عب دالعظیم حسنی درباره تنوع مراوده میان مومنین و دوستی
کردن است.
«ای عبدالعظیم ،س�لام مرا به دوس��تدارانم برسان و
به انان بگو ش��یطان را به خود راه ندهند و ان��ان را امر کن
به راستگویی و امانتداری و امرش��ان کن به سکوت و ترک
مجادله با همدیگر درباره مسائلی که به انان ربطی ندارد [و
امرش��ان کن که] به همدیگر توجه کنند چرا که من حقیقتا
قس��م خورده ام و خودم را متعهد کرده ام که ه ر کس چنین
رفتار کند [یعنی مجادله با ب رادران دینی] و دوستی از دوستان
مرا به خش��م بیاورد ،نفرینش کنم و از خدا بخواهم او را به
ش��دیدترین عذاب در دنیا دچار کند و در اخرت از زیانکاران
خواهد بود و انان را اگاه کن که همانا خداوند به یقین نیکوکار
شیعیان را م ی امرزد و از گناهکارشان م ی گذرد ،مگر ان کسی
که ش��ریکی ب رای خدا قائل شود یا دوس��تی از دوستان مرا
بیازارد یا نس��بت به او در درون خود بد باشد و [اگر چه] ان را
پنهان کرده باشد .پس همانا چنین است که خدا او را نخواهد
امرزید ،مگر از این حال برگردد .اگر برگشت [ فبها] واال روح
ایمان از قلب او جدا خواهد شد و از والیت من بیرون خواهد
رفت و هیچ بهره ای از والیت ما [اهل البیت سالم اهلل علیهم
اجمعین] نصیب او نخواهد ش��د و پناه م ی برم به خدا از این
چنین حال».
این نامه ای اس��ت که حضرت امام رضا علی ه الس�لام
به ش��اهزاده عبدالعظیم حسنی نگاش��ته اند– رحمت اهلل و
رضوانه علیه.
خودمانیم؛ اکنون ما ای رانیان به مف��اد این نامه عمل
م ی کنیم یا نه؟ اگر بگویید عم��ل م ی کنیم ،پس این همه
تکفیر و تفسیق و انگ چس��باندن ب رای چیست؟ این همه
انشعاب و تقسیم بر دو شدن ها ایا حاصل عمل به این حدیث
شریف و بسی احادیث دیگر اس��ت که موید این حدیثند؟ یا
ما تنها از تشیع به نامی و از دین به پوستی بسنده کرده ایم؟
ما واقعا شیع ه ایم یا نام شیعه را یدک م ی کشیم؟ هیچ وقت
پیش خود فکر کرده ایم ایا این نام ی که پ��در و مادرمان بر
ما نهاده اند ،غصبی هس��ت یا نیست؟ ایا من که نامم زهیر
است ،ش��باهتی به جناب زهیر بن قین دارم؟ اگر دارم نامم
غصبی نیست؛ اگر نه ،من این نام مبارک را غصب کرده ام.
گفت :مهم نیست پدر و مادر ،تو را چه م ی نامند؛ بگرد و ببین
خدا چه نامی ب رای تو برگزیده است« :لیت شعری اللسعاده
ولدتن ی ام للش��قاء ربّیتنی ،ای کاش م ی دانس��تم مرا ب رای
عاقبت به خیری ب��ه دنیا اورده ای یا ب رای ش��قاوت پرورش
داده ای ».گفت« :ان گاه من از کج��ا بدانم خدا چه نام ی بر
من گذاشته اس��ت؟» گفت« :معنی «من عرف نفسه فقد
عرف ربه» همین اس��ت ».خودت را بشناس تا ببینی کدام
نام از نام های خدا قرار اس��ت در تو بدرخشد؟ ببین تو کدام
نام خدا هستی؟
روزی ابو سعید ابوالخیر در خانقاهش نشسته بود و به
قبضی عظیم دچار شده بود [در حالت قبض ،عارف ،و اردات
قلبی از عالم غیب ندارد و به خاطر همین ،به ان ،قبض یعنی
گرفتگی م ی گویند .از خصوصیات عرفای اهل قبض ،خوف
عظیم انان از خداوند و مراعاتی ف��وق طاقت در قبال اداب
شرعی است .ابو سعید ابوالخیر شدیدا اهل بسط بوده است
و این حالت قبض او ،از اس��تثنائات به شمار م ی رود .قبض
و بس��ط ،ربطی به معصیت یا حتی ترک اول��ی ندارد .اینها
حاالتی است که خداوند به سالک م ی دهد .منتها بر بعضی
عرفا ،حال قبض ،غلبه دارد و در برخی ،حال بسط] .ابوسعید
به خادم خانقاه گفت« :برو به کوچه و ببین کس��ی از کوچه
م ی گذرد یا نه؟ او را دعوت کن .شاید چیزی گفت و ما از این
حال وارهیدیم ».خادم به کوچه رفت و از قضا مردی زرتشتی
از انجا م ی گذشت .او را فراخواند و او نیز که به شیخ ابوسعید
ارادت داشت ،دعوت خادم را لبیک گفت .ابو سعید با او خوش
و بشی کرد و نشس��تند و چیزی ب رای پذی رایی اوردند .شیخ
ایا نه این اس�ت که عموم م�ا درباره هر
مس�اله ای اظهارنظ�ر می کنی�م و تقریبا
تمام اظهارنظرهایم�ان جزمی و قطعی
است و تازه اصرار هم داریم که نظرمان
را به دیگران بقبوالنیم؟
به گبر گفت« :چیزی بگو ».گبر به شیخ گفت« :هیچ؛ قابل
عرض ،چیزی ندارم اال اینکه خداوند دیروز پسری به ما داد که
نامش را جاویدان گذاشتم و دیشب عمرش را به جناب شیخ
داد( ».تمام شد نقل حکایت از مصیبت نامه عطار)
جالب است که نام پسرشان را جاویدان گذاشته بوده اند
و بیش از یک روز نزیسته است .ضرب المثلی هم هست با
این مضمون« :چه بسیارند مخنثان که نامشان رستم است».
جماعتی از امث��ال بنده روس��یاه به م��رو رفتند ب رای
مشرف ش��دن به محضر اقا امام رضا علی ه السالم .حضرت
انان را راه نداد .ی��ک روز ،دو روز ،یک هفته 10 ،روز ...تا چهل
روز ایشان اجازه ورود م ی خواستند و جناب عبدالسالم پسر
صالح معروف به خواجه اباصلت هروی ،خدمتکار امام رضا
علی ه السالم ایشان را ب ر م ی گرداند .یک روز گفتند« :از طرف
ما به اقا عرض کن ما این خجالت و شرمس��اری را چگونه
با خود ببری��م؟ م��ا از راه دور امده ایم .کوه ه��ا و بیابان ها را
بریده ایم به شوق اینکه شما را زیارت کنیم .حال که برگردیم
خانواده مان به ما چه م ی گویند؟ انها به کنار ،دشمنان ما و شما
ما را ریشخند م ی کنند .اخر ما شیعیان شما هستیم.
جناب اباصلت ،درون رف��ت و ظاه را این عجز و البه و
حس دلشکستگی انان ،دیگ رحمت به جوش اورده بود.
تا نگرید طفل کی جوشد لبن؟
تا نگرید ابر ،کی خندد چمن؟
وقتی به محضر امام رئوف علی ه الس�لام رسیدند ،ان
حضرت به انان فرمود« :به خاطر همین که شما خود را شیعه
م ی نامید راهتان نم ی دادم .شما دوستدار ما هستید؛ شیعه ما
امثال سلمان و ابوذر بودند( ».نقل به مضمون)
یکی پیش من گله م ی کرد از سیاست .گفتم :خداوند،
رحمان و رحیم اس��ت و محال اس��ت که هر ذی حقی را به
حقش نرساند .مشکل ،خود ماییم .گفتم یک بار برو راسته
بازار و از صبح تا شب قدم بزن و ببین چند بار قسم حضرت
عباس م ی شنوی؟ چند تا از این قسم ها راست است؟ در هر
ماشین مسافر کشی که م ی نشینی یا باید قید دعوا را بزنی
یا باید عل ی القاعده منتظر باش��ی که با رانن��ده جر و بحثی
سر کرایه داشته باش��ی .با هر کسی که قرار م ی گذاری ،دیر
م ی کند و همیشه ترافیک را بهانه م ی اورد .هر کسی که ب رای
تعمی رات فنی به خانه ات م ی اوری ،یا پول زیاد م ی گیرد یا از
کار کم م ی گذارد .با حالل خورهای هر صنف که م ی نشینی،
فریاد و و فغانشان به اسمان بلند اس��ت از هزار فوت و فنی
که هم صنفانش��ان بلدند تا از س��ر و ته کار بزنند و مشتری
را سر کیسه کنند .چند پزش��ک جراح م ی شناسی که بداند
مریضش ندارد یا االن ندارد و بعدا م ی دهد و حاضر باشد پا به
اتاق عمل بگذارد؟ چند وکیل را م ی شناسی که حاضر باشد
ب رای رساندن داد به ستمدیده ،از حق الوکاله خود بگذرد؟»
گفتم« :برو روبه روی دانشگاه ته ران و در هر رشته ای
که خواس��تی ،س��فارش پایان نامه بده .چند اس��تاد راهنما
را م ی شناس��ی که حاضر باشند ب رای دانش��جو در نوشتن
پایان نامه وقت بگذارند تا ان چند میلیونی که بابت راهنمایی
پایان نامه م ی گی رند حالل باشد؟»
گفتم« :جامع ه ای ک��ه مردمانش ای��ن چنی ن اند ،چرا
انتظار دارند که مثل س��لمان و مقداد و اب��وذر را خدا رزق و
روزیشان کند؟»
چرا این قدر راحت از کنار این تهدید اشکار امام رئوف –
علی ه السالم -م ی گذریم؟ دقت بفرمایید« :مر هم بالسکوت
و ترک الجدال ف ی ما ال یعنیهم».
ایا ن��ه این اس��ت که عموم م��ا درباره هر مس��اله ای
اظهارنظر م ی کنیم و تقریبا تم��ام اظهارنظرهایمان جزم ی
و قطعی است و تازه اصرار هم داریم که نظرمان را به دیگران
بقبوالنیم؟
«من حقیقتا قس��م خورده ام و خودم را متعهد کرده ام
که ه ر کس چنین رفتار کند [یعنی مجادله با ب رادران دینی] و
دوستی از دوستان مرا به خشم بیاورد ،نفرینش کنم و از خدا
گفتارها
یک دولت و یک سال فرهنگ
سیاست های وزارت ارشاد دولت تدبیر و امید
مهیار زاهد
روزنامه نگار
فرهنگ به طور کلی در هر کشوری مفهومی عمومی
است که نهادها و س��ازمان های متعددی را به خود مشغول
ساخته اس��ت .در ای ران نیز مدیریت فرهنگ بر همین روال
است .اما ب ی ش��ک مهم ترین متولی امور فرهنگی در ای ران،
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی است که همواره در چارچوبی
معین سیاست های فرهنگی کش��ور را تبیین کرده و بدین
ترتیب س��کان فرهنگ کش��ور را به دس��ت دارد .اما در کنار
چارچوب کلی فرهنگی در داخل نظام ،دولت ها نیز همواره بر
چگونگی شرایط فرهنگی کشور و فضای حاکم بر ان تاثیر
داشته و به نوعی از پارامترهای اصلی کیفیت فرهنگ کشور
محسوب م ی شوند .با این همه و با وجود انتقادهایی که اغلب
به درستی به مدیریت فرهنگ دولت های نهم و دهم تحت
ریاست محمود احمدی نژاد وارد م ی شد ،امروز به نظر م ی رسد
دولت یازدهم ان چنان که باید مس��ئولیت شرایط فرهنگی
کشور را به عهده نگرفته است.
سیاست های یک بام و دو هوای وزارت ارشاد و دوگانگی
مبهم مدی ران ای��ن وزارتخانه از جمله مواردی اس��ت که در
این زمینه نمود عینی دارد .هرچن��د در زمینه های فرهنگی
همواره نیاز به مدت زمانی مدید اس��ت تا نتایج سیاست ها و
تصمیم گیری های قبلی در سطح جامعه خود را نمایان سازد.
با این همه طی یک سال گذشته با وجود شور و هیجان اولیه
وزارت ارشاد و دولتمردان ،در زمینه های فرهنگی نوعی انفعال
را ش��اهد بوده ایم؛ انفعالی که گویی از نوعی سرگشتگی در
سیاس��ت گذاری برامده اس��ت .به عبارت دیگر در دوره های
گذشته هم واره چه پسند و چه ناپسند هم واره شاهد تصمیم ها
و سیاست هایی در حیطه فرهنگی از سوی دولتمردان بوده ایم
که ب ر اساس ان م ی شد به رویه فرهنگی جریان حاکم بر قدرت
پی برد .حال اینکه این رویه تا چه حد بجا و یا نابجا بوده است
بحث دیگری است که در حوصله این مقال نم ی گنجد.
ی دولت های
بدین ترتیب م ی توان مدعی شد که تمام
پیش��ین در قیاس با دولت یازدهم از خط مش��ی فرهنگی
روش��ن تر و مش��خ ص تری برخوردار بوده اند که به ش��کلی
هویت فرهنگی انها را مشخص م ی کرد .اما به نظر م ی رسد
در دولت اعتدال چنین خطی دست کم به پررنگی سابق دیده
نم ی شود .این همه باعث م ی ش��ود تا هم مخاطب و جامعه
فرهنگی و هم خود مدی ران میانی و بدن��ه وزارت فرهنگ و
ارشاد اسالمی با نوعی سردرگم ی دس��ت و پنجه گرم کنند؛
س��ردرگم ی ای که امروز به وضوح در جامعه فرهنگی کشور
نمایان بوده و جش��نواره فیلم فجر دوره گذشته و نمایشگاه
کتاب در اردیبهشت سال جاری که اولین محک جدی ب رای
مدیریت فرهنگی دولتمردان یازدهم محسوب م ی شد خود به
خوبی گویای این شرایط بودند.
ن ترجیح
در جشنواره فجر به نظر م ی رس��ید دولتمردا
داده اند تا رضایت تمامی گروه ها و جریان های فکری جامعه را
جلب کنند که در نهایت منجر به نارضایتی تمام گروه ها شد؛
امری که به نوعی دیگر و به دیگر شکل در نمایشگاه کتاب
امسال نیز به چشم م ی امد .با این وجود باز هم م ی توان این
نکته را یاداوری کرد که ش��اید دولت حسن روحانی در اولین
س��ال خود و پس از جابه جایی قدرت پس از هشت سال در
س��طح دولت هنوز امادگی کامل را در زمینه پیشبرد اهداف
عالی فرهنگی نداش��ته اند .اما اینک که در استانه اغاز نیمه
دوم س��ال که رویدادهای مهم فرهنگی و هنری کشور را در
ب ر دارد هستیم باید این سوال را به شکلی جدی تر مطرح کرد
که به واقع هویت فرهنگی دولت اعتدال چیس��ت؟ سوالی
که یافتن پاسخی مناسب ب رای ان بیش از انکه ب رای عموم
جامعه و هنرمندان و فرهنگیان مهم باشد ب رای مسئوالن و
دولتمردان ضروری است.
چراکه تجربه مدیریت فرهنگی در ایران نشان داده که
انفعال در سطح مدیریتی می تواند به ایجاد فضای سرخوردگی
در جامعه هدف منجر شود .در این صورت حوزه ای که زمانی
نقطه امید دولت یازدهم برای جلب رضایت عمومی در جامعه
محسوب می شد رفته رفته به پاشنه اشیل دولت بدل خواهد
ش��د .حال باید دید که دولتمردان خود تا چه حد متوجه رفتار
بیرنگ خود بوده و در اینده نزدیک چه مس��یری را در دشت
فرهنگی کشور می پیمایند و ایا تالش خواهند کرد تا امید و
شوری را که روزهای ابتدایی دولت جدید در جامعه فرهنگی
ایجاد ش��ده بود دوباره احیا کنند یا خیر .امیدی که به مرور
به چند س��خنرانی ش��تابزده و چند تصمیم نه چندان قوی
در بحث کالن فرهنگی رو به افول گذاش��ته اس��ت .با این
وصف باید گفت ک��ه دولت روحانی در یک س��ال اول کار
خود در کشور نتوانس��ت انچنان که انتظار می رفت توجه
افکار عمومی را در زمینه فرهنگی به خود جلب کند؛ امری
که همواره برای دولت هایی از این دست در درجه باالیی از
اهمیت قرار داشته است.
مثلث | شماره 233
گفتارها
بخواهم او را به شدیدترین عذابی در دنیا دچار کند و در اخرت
از زیانکاران خواهد بود ...پس خداوند البته چنین کس��ی را
نخواهد امرزید مگر اینکه از این حال برگردد .اگر برگش��ت
[فبها] و اال روح ایمان از قلب او جدا خواهد شد و از والیت من
بیرون خواهد رفت و هیچ به��ره ای از والیت ما [اهل البیت
سالم اهلل علیهم اجمعین] نصیب او نخواهد شد و پناه م ی برم
به خدا از این چنین حال».
ش��ما کتاب های مش��هور ش��یعه را ورق بزنید مثل
مجموعه هایی که به االمالی مشهور شده اند به معنی امالء ها
(شیخ صدوق ،ش��یخ مفید ،سی د مرتضی و شیخ طوسی هر
کدام جداگانه االمالی به یادگار گذاش��ته اند) یا تحف العقول
ابن شعبه حرانی یا غرر الحکم امدی یا...
وقتی این کتاب ه��ا را ورق م ی زنید ،دق��ت کنید که
ثقل اصل��ی توصی ه های اخالقی اهل بیت روی چیس��ت؟
توصی ه های بنیادی��ن که مثل ترجی ع بن��د در احادیث تکرار
م ی ش��وند ،اموری اس��ت از قبیل ترک مجادله ،راستگویی،
امانتداری ،گذشت از کس��ی که به تو ستم کرده است ،صله
رحم ،سکوت و...
«ترک الجدال فی ما ال یعنیهم» یعنی چه؟ بحث در
ع ربی به معن��ی کندن زمین ب رای رس��یدن به اب یا چیزی
ش��بیه به ان اس��ت ولی جدال بار معنایی «س��تیزه گری»
دارد .جدال ،بحثی است که دو طرف یا حداقل یکی از ان دو
م ی دانند به نتیجه نخواهد رس��ید و جز اتالف وقت و انرژی
و باقی گذاش��تن کدورت (و اگر ادامه یابد :باقی گذاش��تن
خصومت) و برهم زدن رابطه دوستی هیچ نتیجه ای ندارد.
«ماالیعنیهم» را بنده اینگون ه ترجمه کرده ام :چیزی که
به انان ربطی ندارد .در زبان عربی ،ماده «عنی یعنی عنایه»
معن ی اش این است :قصد کردن چیزی و در نظر داشتن ان.
«معنی» اس��م مفعول همین ماده اس��ت :چیزی که ان را
قصد کرده ای و مقصود و منظور توست .معنی لفظ اب که
از سه واج ا+ا+ب تشکیل شده است ،ان چیزی است که تو
با ان تشنگ ی ات را رفع م ی کنی« .ماالیعنیهم» یعنی امری
که انان در تحقق ان امر دخیل نیس��تند و نباید باشند؛ انان
در قبال ان امر ،مورد عنایت نیس��تند و کسی از انان توقع و
انتظاری ندارد و نباید در ان دخالت کنند.
ادمی زاد تا نداند در این دنیا وظیفه اش چیست ،در هزار و
یک کار دخالت م ی کند که به او ربطی ندارد .به همین سبب
ب رای اینکه بدانی «ماالیعنی» ب رای ت��و چه مصداقی دارد،
ب رای انکه بدانی در چه امری نباید دخالت بکنی و در چه امری
اجازه ورود داری ،باید پیش از ان خودت را بشناسی« .ترک ما
الیعنیه» یکی از نتایج معرفت نفس است .حتی در کارهای
خوب هم این قاعده برقرار است .هزار و یک جور کار خوب
در این دنیا هست اما تو ب رای کدام یک از ان هزار و یک کار
خوب به این دنیا امده ای؟ حدیث بسیار معروفی هست که
م ی فرماید :هر کس بدون معرفت در کاری وارد شود ،فسادی
که ایجاد م ی کند ،بسیار بیشتر از اصالح است( .مراجعه شود
به الحیات اثر عالمه محمدرضا حکیمی)
شاید به خاطر همین است که در این نامه شریف ،قبل از
اینکه بفرماید« :ترک الجدال فی ما ال یعنیهم» فرموده است:
«مرهم بالسکوت ،ای عبدالعظیم ،به انان دستور بده ساکت
باشند» زی را سکوت شرط قطعی و ب ی برو برگرد معرفت نفس
است .مومن باید مدت ها سکوت کند و از اظهارنظر بپرهیزد
تا خود را بشناسد .وقتی س��کوت کرد و خودش را شناخت،
وظیفه خود را هم م ی شناسد و م ی فهمد بازی چند چند است
و او در کجای عالم ایستاده و به اصطالح ب رای چه کاری خلق
شده است .چه بس��ا وظیفه و تکلیفش ادامه همان سکوت
قبلی باشد.
مشکل جامعه ما این اس��ت که ما همه زبان هستیم.
پیغمبر ما انقدر گوش م��ی داد و ان قدر خوب گوش م ی داد
که دشمنانش او را «اُ ُذن» یعنی گوش م ی نامیدند .ای کاش
ذره ای شبیه پیامبرمان بودیم.
21
پایان داغ تابستان
گزار
شها
در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را پوشش
دهیم .اخرین تحوالت هس��ته ای ،فتح امرلی ،تشکیل دولت وحدت ملی در
ع راق ،گمانه زنی در مورد گزینه های وزارت علوم و اخ راج دایی از پرس��پولیس
این بخش را تشکیل م ی دهند.
سیاستخارجی
عراقچی :اگرتا 24نوامبرتوافقنکنیم
کارسختمی شود
اشتون از «اختالفات زیاد» و «امیدواری به اینده» م ی گوید
حنیف غفاری
گزارش ها
22
مثلث | شماره 233
روزنامه نگار
س��نجش فاصله و نس��بت میان «نقطه کنونی» و
«نقطه ای��ده ال» ،خود معیاری گویا ب��رای ارزیابی تحوالت
مختلف در نظام بی ن الملل محسوب م ی شود .بدیهی است
که در این راستا الزم است مختصات «نقطه فعلی» و «نقطه
مطلوب» نیز به صورت کامل در اذهان ترس��یم ش��ود .این
قاعده در خصوص پرونده هس��ته ای ای��ران و مذاکراتی که
میان تیم مذاکره کننده هسته ای کش��ورمان و نمایندگان
اعضای 5+1در جریان است نیز صدق م ی کند .با این حال
باید این حقیقت را پذیرفت که در ترسیم مختصات «نقطه
فعلی» میان افراد و کارشناس��ان مختلف اختالف نظرهای
جدی وجود دارد .تلفیق نگاه های «حقوقی»« ،راهبردی» و
«سیاسی و جناحی» در مواجهه با مذاکرات هسته ای ای ران
و اعضای 5+1سبب شده است تا مفس��ران و تحلیلگران
مسائل سیاست خارجی نگاه واحدی در این خصوص نداشته
باشند .البته محرمانه بودن مذاکرات و مشخص نبودن برخی
ابعاد نامرئی ولی دخیل در حل پرونده هسته ای ای ران ،یعنی
انچه در حوزه «دیپلماسی پنهان» و «دیپلماسی عمومی»
م ی گذرد نقش بس زایی در تالطم و شناور بودن دیدگاه های
موجود دارد.
در هر حال امروز تحلیلگران مسائل هسته ای و سیاست
خارجی کش��ورمان نظر واحدی در پاس��خ و مواجهه با سوال
«هم اکنون در کدام نقطه قرار داریم» ندارند .البته نگارنده معتقد
است در این میان باید س��وزن پرگار را روی «ثوابت» و «نقاط
اشتراک دیدگاهی و نظری» گذاشت تا بتوان دایره توصیف و
تحلیل مربوط به این موضوع پیچیده را (حتی در حد حداقلی)
ترسیم کرد .این ثوابت عبارت است از:
-1هنوز ای ران و اعضای 5+1بر سر برخی موارد اصلی
و تعیی ن کننده که پیش شرط امضای توافق نهایی محسوب
م ی شود به تفاهم نرسیده اند.
-2ایاالت متح��ده امریکا پس از امض��ای توافقنامه
ژنو اقدامات��ی را در مغایرت با ای��ن توافقنامه موقت صورت
داده است.
-3هنوز مس��یر پرتالطمی تا پایان ضرب االجل دوم
توافقنامه ژنو باقی مانده است ،این در حالی است که زمان
اندک و اختالفات زیاد است.
-4برخی پیش��رفت های صورت گرفت��ه در مذاکرات
وین منجر به تمدی��د مذاکرات میان ای��ران و اعضای 5+1
تا 24س��پتامبر( 3اذرماه) ش��د .با این حال پس از مذاکرات
وین تا کن��ون س��یگنال های مثب��ت عین��ی در مذاکرات
دوجانبه صورت گرفته در خصوص رسیدن به توافق قطعی
تا ضرب االجل تمدید ش��ده مش��اهده نشده اس��ت .وضع
تحریم های جدید امریکا علیه افراد ،شرکت ها و بانک های
ای رانی این روند را پیچیده تر کرده است.
-5همچنان به صورت بالقوه امکان رسیدن به توافق
نهایی میان ای��ران و اعضای 5+1قبل از م��اه نوامبر وجود
دارد،چنانچه طرفی��ن مذاکره کننده بارها روی این مس��اله
تاکید کرده اند.
با در نظر گرفتن ای��ن فاکتوره��ا و مولفه ها م ی توان
تصویری روشن از «وضعیت موجود» و مختصات نقطه ای
که در ان قرار داریم ،ترس��یم کرد .مختص��ات نقطه ایده ال
نیز در این خصوص مشخص اس��ت .نقطه ایده ال ب رای ما
غصه«قصه ها»
فیلماخررخشانبن ی اعتمادبا
استقبالجشنوارهونیزروب ه روشد
مثلث | شماره 233
امیدواریم تا 24نوامبر به تفاهم برسیم ،البته منوط به اینکه
نظ رات ما تامین ش��ده باشد .اگر چنین نش��ود کار سخت
م ی شود».
وجه اشتراک عینی اظهارات اقای ع راقچی و کاترین
اش��تون را م ی توان «وجود اختالف��ات زی��اد باقیمانده» و
«امیدواری نس��بت به امض��ای توافق نهایی هس��ته ای»
دانس��ت ،بناب راین یک طرف معادله ،یعنی وجود اختالفات
موجود «بالفع��ل» و طرف مطلوب و ای��ده ال معادله یعنی
رس��یدن به تفاه��م نهایی ،حالت��ی «بالق��وه» دارد .جدال
«رئال ملموس» و «ای��ده ال ناملموس» دقیق��ا در همین
نقطه تعریف م ی شود.اگرچه اختالفات موجود بر سر پرونده
هسته ای ای ران ملموس است ،اما باید به افکار عمومی حق
داد که در خصوص «ایده الی که هنوز نیامده است» نتوانند
درک عینی و ملموسی داشته باشند.
نکته مهم دیگر اینکه پس از پای��ان مذاکرات وین 6
و اعالم تمدید مذاکرات ،افکار عمومی در انتظار برداش��تن
گام های ایجابی از س��وی طرفین در راس��تای رس��یدن به
توافق نهایی بودند .تحریم های اخیر اعمال ش��ده از سوی
وزارت خزان��ه داری امری��کا ش��اکله ای حقوق��ی و ماهیتی
سیاس��ی دارد .واقعیت امر این اس��ت که کاخ سفید پس از
شکست تل اویو در نبرد غزه ،از س��وی البی صهیونیسم و
جمهوریخواهان و دموکرات های تندرو در خصوص اعمال
فشارهای بیشتر بر ای ران (به عنوان اصل ی ترین حام ی حماس
در نبرد غزه) تحت فشار قرار داشت .از سوی دیگر ،واشنگتن
در صدد بود در استانه برگزاری دور جدید مذاکرات هسته ای از
خود نوعی قاطعیت نشان دهد که البته سابقه ان نیز قبال از
سوی مقامات غ ربی وجود داشته است.
موضوع دیگر به سوء تفسیر حقوقی امریکا نسبت به
توافقنامه ژنو باز م ی گردد .البته این س��وء تفسیر به صورتی
کامال عامدان��ه و در راس��تای منافع و اه��داف کوتاه مدت،
میان مدت و کالن امریکا در نظام بی ن الملل صورت م ی گیرد.
مقامات وزارت خزانه داری امریکا معتقدند که اساسا تحریم
جدیدی به واسطه فعالی ت های هسته ای ای ران اعمال نشده و
این تحریم ها در راستای همان تحریم های قبلی از ماه نوامبر
(زمان امضای توافقنامه موقت ژنو) قابل تفسیر است .این در
حالی است که مطابق توافقنامه ژنو اساسا امریکا و اتحادیه
اروپا حق اعمال تحریم های جدی��د علیه ای ران را ندارند .این
قاعده باتوجه به تمدید توافقنامه ژنو در حال حاضر نیز صادق
است .در این میان اضافه کردن افراد و نهادهای تازه به لیست
قبلی تحریم ها مصداق وضع تحریم جدید است نه تکمیل
تحریم های قبلی!
در هر ص��ورت ایاالت متح��ده امریکا ضم��ن اعمال
تحریم های اخیر ،گره ها وموانع موجود در مسیر رسیدن به
توافق هسته ای نهایی را سخت تر و گسترده تر کرد .در چنین
شرایطی اقدام امریکا فاصله و شکاف میان «نقطه فعلی» و
«نقطه مطلوب» را افزایش داده است.
یکی دیگ��ر از ثوابت و مش��خصه هایی ک��ه باید در
تحلیل ما از مذاکرات هس��ته ای اتی مورد توجه قرار گیرد،
به تقس��یم بندی مذاکرات به ابعاد «فنی -کارشناس��ی» و
«حقوقی – سیاسی» باز م ی گردد .در بعد فنی و کارشناسی
مذاکرات فنی و کارشناسی ای ران و اعضای 5+1مدت هاست
به پایان رس��یده ،اما در ابعاد حقوقی و سیاس��ی همچنان
ادامه دارد .هم اکن��ون دیگر زمانی ب��رای بازتعریف صدباره
س��طح انتظارات طرفین از یکدیگر و اوردن اختالفات روی
کاغذ وج��ود ندارد! این اق��دام در جریان مذاک��رات وین 1تا
وین 3به صورت ج��دی و کامل صورت گرف��ت .در جریان
مذاکرات وین 1تا وین ،3برگزاری مذاکرات فنی و کارشناسی
طرفی��ن از ضرباهنگ منظمی به لح��اظ محتوایی پیروی
م ی کرد .با این حال در جریان مذاکرات وین ،4یعنی درست
زمانی که قرار بود نگارش پی ش نویس توافقنامه نهایی اغاز
شود کارش��کن ی های امریکا و فرانس��ه به عنوان دو عضو
طغیانگر 5+1اغاز ش��د .ممانع��ت امریکا از اغ��از نگارش
پی ش نویس توافقنام��ه نهایی در جری��ان مذاکرات وین ،4
ناش��ی از دغدغه های فنی وکارشناسی کاخ س��فید نبود و
ماهیتی کامال سیاسی داشت .این روند در جریان مذاکرات
وین 5و وین 6نیز ادامه داشت و در نهایت شاهد عدم امضای
توافق نهایی در پایان ضرب االجل شش ماهه تعیین شده در
توافقنامه ژنو و در نهایت تمدید مذاکرات در یک بازه زمانی
تازه بودیم.بدیهی اس��ت که در این میان طرف کارش��کن،
ایاالت متحده امریکا و تروئیکای اروپایی بوده است.
در هر صورت از س��خنان و مواضع اخیر معاون وزیر
امور خارجه کشورمان و کاترین اش��تون م ی توان به راحتی
نتیجه گرفت که فاصله میان این «رئال ملموس» و «ایده ال
ناملموس» زیاد است اما با این جود امکان رسیدن به توافق
نهایی همچنان روی کاغذ وجود دارد .در هر صورت باتوجه
به برگزاری مذاکرات هسته ای اخیر در نیویورک و در حاشیه
مجمع عمومی س��ازمان ملل متحد ،م ی توان این مذاکرات
را نقط��ه ای تعیی ن کننده در تغییر نس��بت «نقطه کنونی»
و «نقطه مطلوب» دانس��ت .این مذاکرات م ی تواند فاصله
میان نقطه رئ��ال و نقطه ایده ال را از انچه هس��ت کمتر یا
بیشتر کند.
در پایان الزم اس��ت گریز دوباره ای به سخنان کاترین
اشتون داشته باشیم .بدیهی است که هر اختالفی به صورت
بالقوه م ی تواند ب ر طرف ش��ود اما در این خص��وص اب رازها،
لوازم و راهکارهایی متصور است .این راهکار در برهه فعلی،
پذیرش حقوق مسلم هسته ای ای ران توسط اعضای 5+1و
لحاظ شدن خطوط قرمز تعیین شده از سوی کشورمان است.
در این میان امریکا و تروئیکای اروپایی تاکنون بیش��ترین
کارشکنی ممکن را داشته اند .در این میان کاترین اشتون و
دیگر دیپلمات های اروپایی نیز در موارد متعددی نتوانسته اند
نقش خود را به عنوان واسطه ای موفق در این خصوص ایفا
کنند .اینکه اش��تون پس از مدت ها مذاکره و برگزاری 6دور
مذاکرات رسمی در وین و چندین دور مذاکرات کارشناسی و
دیدارهای دو و چندجانبه از وجود اختالفات زیاد در مذاکرات
هس��ته ای ای ران و اعضای 5+1خبر م ی دهد ،نشان دهنده
ناکام ی وی در وظیف��ه اصلی خود بوده اس��ت .این وظیفه،
تنظیم رفتارهای نامعقول ایاالت متحده امریکا و تروئیکای
اروپایی بوده اس��ت .تروئیکای اروپایی که در اغاز مذاکرات
هسته ای سعی داش��تند در ظاهر خود را به واسطه ای میان
ای ران و امری��کا تبدیل کنن��د ،در جریان مذاک��رات وین به
قطع ه ای از پازل بازی ط راحی شده از س��وی ایاالت متحده
تبدیل ش��ده اند.در چنین شرایطی اش��تون اگر در صدد کم
کردن شکاف هاست ،الزم است در مدت زمان اندک باقیمانده
سیاست مهار اعضای طغیانگر ،5+1به خصوص امریکا و
فرانسه را در دستورکار خود قرار دهد .در غیر این صورت پس
از پایان ضرب االجل دوم زمانی تعیین شده پس از توافقنامه
ژنو ،اساس��ا توافقنامه ای ب رای امض��ای طرفین بر روی میز
مذاکرات وجود نخواهد داشت.
گزارش ها
نقطه ای است که در ان ای ران و اعضای 5+1ضمن رعایت
خطوط قرمز ترس��یم ش��ده از سوی دس��تگاه دیپلماسی و
سیاست خارجی کشورمان و با رعایت حقوق حقه ملت ای ران،
بتوانند به توافق نهایی دست پیدا کرده و سپس این توافق
را به دور از سوء تفاسیر حقوقی و شانتاژهای سیاسی (مانند
انچه در جریان اجرایی کردن توافقنامه ژنو و از سوی امریکا
شاهد ان بودیم) عملی سازند.
حال س��وال اصل��ی اینجاس��ت ک��ه فاصل��ه میان
«این واقعیت» و «ان ایده ال» چقدر اس��ت؟ شاید الزم باشد
پاسخ این سوال را با اس��تناد به اظهارات دو تن از افراد فعال
و دخیل در مذاکرات هس��ته ای ای ران و اعضای ،5+1یعنی
دکتر عباس ع راقچی سرپرست تیم مذاکره کننده کشورمان
و کاترین اش��تون نماینده اتحادیه اروپ��ا و اعضای 5+1در
مذاکرات بدهیم.کاترین اش��تون در این خصوص م ی گوید:
«ای ران و ش��ش قدرت جهانی در مذاکرات هسته ای فاصله
زیادی با یکدیگ��ر دارند اما این فاصل��ه قابل برطرف کردن
است .من امیدوارم که در دور بعدی مذاکرات پیشرفت داشته
باشیم اگرچه معتقدم که فاصله زیادی از یکدیگر داریم این
احتمال وجود دارد که بتوانیم این فاصل��ه را کمتر کنیم .با
اگاهی از اینکه تمام جهان در حال تماشای ماست و انتظار
دارد که هرگونه توافقی که صورت م ی گیرد یک توافق خوب
و مثبت باشد ،ما مصمم هستیم این کار را انجام دهیم».
اش��تون در اظهارات خود به اختالفات می��ان ای ران و
اعضای 5+1اش��اره کرده اس��ت .با این حال خانم اش��تون
نس��بت به افش��ای نقش منفی و بازدارنده دو کشور امریکا
و فرانس��ه در جریان مذاکرات وین ،4وین 5و وین 6عالقه
چندانی ندارد! همچنین اش��تون به گونه ای سخن م ی گوید
که گویا میان همه اعضای 5+1در خصوص نحوه مواجهه
با پرونده هسته ای ای ران اتفاق نظر وجود دارد .تالش اشتون و
سخنگوی وی یعنی مایکل مان در راستای متحد و یکدست
جلوه دادن گروه ،5+1موضوعی نیست که مخاطبان باتوجه
به واقعیات جاری پشت میز مذاکرات ان را هضم کنند .لوران
فابیوس ،وزیر امور خارجه فرانسه در جریان مذاکرات وین 6به
صورت صریح و علنی از بروز اختالف میان روسیه و اعضای
غ ربی 5+1بر سر میز مذاکرات هسته ای با ای ران خبر داد .این
شکاف همچنان به قوت خود باقی است .ضمن انکه چین
نیز در این خصوص با امریکا و سه کشور المان،انگلیس و
فرانسه اختالف نظر دارد.
س��ی د عباس ع راقچ��ی نی��ز در خص��وص مذاکرات
هس��ته ای ای��ران و اعضای 5+1و مس��یر س��ختی که در
این خصوص باقی مانده اس��ت ،م ی گوی��د« :می زان درک و
تفاهم ی که از مواضع هم وجود دارد در حد خوبی اس��ت ،با
این حال اختالفات وجود دارد که برخی خیلی عمیق است
و در مورد برخی نزدیک شدیم و راه حل هایی پیشنهاد شده
اس��ت .امیدواریم در دور بعدی مذاکرات در حاش��یه مجمع
عمومی سازمان ملل در 18سپتامبر تالش جدیدی را ب رای
رس��یدن به تفاهم صورت دهیم 60...تا 70درصد متن اماده
اس��ت و 30درصد در داخل پ رانتز هس��ت که باید درباره ان
تصمیم گیری شود .اما اختالفات اساسی درباره موضوعات
باقی مانده است .ما پیشرفت خوبی داشتیم و این باعث شد
که تصمیم به تمدید مذاکرات گرفتیم...
در نیویورک اگر بتوانیم مشکالت موجود را حل کنیم،
زمانی را نیاز داریم به جزئیات و ضمایم مربوط به سند توافق
بپردازیم؛ از جمله برداشته شدن تحریم ها .ناامید نیستیم و
فتحجدیدفرمانده
چگونهمحاصرهام رلی
شکستهشد؟
از دکتر صالحی تا دکتر ستاری
چهکسیوزیرعلوم
م ی شود؟
23
گزارش ها
بی
نالملل
فتحجدیدفرمانده
گزارش ها
24
مثلث | شماره 233
چگونه محاصره امرلی شکسته شد؟
«محاصره امرلی شکسته شد»! انتشار این خبر منجر
به ایجاد موجی از شادی و س��رور در بین مردم ع راق و سایر
ملت های مسلمان خاورمیانه شد .ارتش ع راق طی عملیات
خود موفق ش��د محاصره منطقه امرلی را پایان داده و شهر
س��لیمان بیک را کامال تحت کنترل خود دراورد .ب ر اساس
اطالعات منتشر ش��ده ،ارتش ع راق با پشتیبانی گروه های
مسلح شیعه و کرد ،عملیات گسترده ای را ب رای پایان دادن
به محاصره این شهر اغاز کردند.امرلی محل سکونت حدود
15هزار نفر از اقلیت ترکمان ع راق اس��ت که شیعه مذهب
هس��تند .در نهایت محاصره امرلی در هم شکس��ته شد و
تعداد زیادی از تروریس ت های وابسته به گروه داعش در این
درگیری های گسترده به هالکت رسیدند .این پیروزی بزرگ
در حالی صورت گرفت ک��ه باتوجه به ارایش نظامی داعش
در اط راف امرلی ،شکسته شدن محاصره این منطقه سخت
و دش��وار و حتی در مواردی ناممکن به نظر م ی رسید .پس
از شکسته شدن محاصره امرلی ،مقامات امریکایی حمایت
هوایی خ��ود از ارتش ع راق و نیروهای ک��رد را عامل اصلی
پی��روزی در این نبرد دانس��ته و مانور تبلیغاتی و سیاس��ی
وس��یعی روی ان دادند .ب��ا این حال انتش��ار یک عکس از
حضور سردار سلیمانی در امرلی معادله را به ضرر واشنگتن
و پنتاگون بر هم زد....
امرلی را چه کسی ازاد کرد؟!
انتشار تصویر حاج قاسم س��لیمانی ،فرمانده نیروی
قدس سپاه پاسداران انقالب اسالمی ای ران در امرلی ،منجر به
سکته رسانه ای ،تبلیغاتی و نظامی امریکا در مواجهه با این
مساله شد.نخستین اثر انتشار این عکس ،ناتوانی مقامات
پنتاگون در انتساب پیروزی امرلی به خود بود .انتشار تصاویر
فرمانده دلیر نیروی قدس سپاه پاسداران انقالب اسالمی در
امرلی کافی بود تا کفه ترازویی که تا قبل از این به س��مت
کاخ س��فید و وزارت دفاع امریکا تنظیم م ی شد ،به ناگهان
بر خالف اراده انها تنظیم شود! اوج این مساله را م ی توان در
گزارش روزنامه دیلی تلگراف از تحوالت امرلی مشاهده کرد:
«بر خالف تبلیغات انجام ش��ده ،ازادس��ازی امرلی از
چنگال داعش ،کار پنتاگ��ون و ارتش امری��کا نبوده؛ بلکه
کار سپاه پاسداران ای ران بود.بسیاری از مسئوالن امریکایی
قاسم سلیمانی را که فرمانده شاخصی است به عنوان دشمن
درجه یک خود معرفی م یکنند .قاس��م س��لیمانی نشان
داده است که بس��یار برنامه ریزی شده اقدام م یکند و در هر
عرصهای سعی دارد به صورت برنامه ریزی شده نفوذ و قدرت
ای ران را در منطقه افزایش دهد».
تحلی ل ها و گزارش هایی از این دس��ت به سرعت در
فضای رسانه ای و مجازی منتشر شد و در مدتی بسیار کوتاه
به تحلیل غالب رسانه ای در خصوص نبرد امرلی تبدیل شد.
بر هم خوردن برنامه ریزی دقیق و پرهزینه امریکا در عرض
چند ساعت و ان هم به وسیله انتش��ار یک تصویر ساده در
سایت های اینترنتی شوک سختی را به پنتاگون وارد کرد .از
این پس مقامات امریکایی به جای مانور کاذب روی پیروزی
خود در امرلی ،باید پاسخگوی ضعف اس��تراتژیک خود در
ع راق باشند .معادله به یکباره و با سرعتی که اوباما و چاک
هیگل و ژنرال های ارتش ایاالت متح��ده تصور نم ی کردند
برهم ریخت .برخ��ی رس��انه های غربی ضمن اش��اره به
نقش افرینی خاص سپاه پاسداران انقالب اسالمی و شخص
قاسم سلیمانی در ازادسازی محاصره امرلی ،نسبت به ضعف
گزارش ها
هم اکنون امریکا نه تنها در خصوص امرلی ،بلکه در
خصوص دیگر پروژه ها و عملیات های نظامی خود در ع راق
نم ی تواند ادع��ای یکه تازی و پیروزی کند .ای��ن بارزترین و
بدیه ی ترین پیامد اثب��ات نقش موثر جمهوری اس�لامی
مثلث | شماره 233
ی اشکار برای امریکا
پیام
امریکا با هدف تقسیم خاورمیانه است .هیالری کلینتون در
این خصوص م ی نویسد:
«ما وارد جنگ ع راق ،لیبی و سوریه شدیم و همه چیز
بر وفق مراد و بس��یار خوب بود اما ناگهان انقالب مصر در
30ژوئن رخ داد و همه چیز تغییر کرد .من به 112کشور جهان
سفر کرده بودم و با برخی از دوستان این توافق حاصل شد تا
به محض اعالم تاسیس داعش این گروه به رسمیت شناخته
شود اما ناگهان همه چیز فروپاشید .توافق شده بود تا دولت
اسالمی(داعش) در روز 2013/7/5اعالم شود و ما منتظر اعالم
تاسیس ان بودیم تا ما و اروپا هرچه سریعتر ان را به رسمیت
بشناسیم!»...
تعلق خاطر داع��ش به امریکا بارها به اثبات رس��یده
است .در چنین شرایطی نبرد امریکا با داعش ،در قالب نبرد
یک «مولد تروریس��م» با «مهره های خود» قابلیت تفسیر
گزارش ها
استراتژیک و امنیتی امریکا در خاورمیانه و سیاست اوباما در
مواجهه با داعش و بحران ع راق اذع��ان کردند .این بدترین
نتیجه ممکن ب رای رئی س جمهور امریکا و همراهان وی بود.
کسانی که سعی داشتند نبرد امرلی را نماد «اقتدار امریکا در
ع راق بحران زده» تلقی کنند.
با ای��ن حال بازخوانی نقش س��پاه پاس��داران انقالب
اسالمی در ازاد سازی امرلی تنها به این نقطه محدود نماند.
وال اس��تریت ژورنال از جمله رس��انه هایی بود که در
عین ارائه گزارش��ی مغرضان��ه در خص��وص فعالی ت های
سپاه پاسداران انقالب اس�لامی ای ران و فرمانده سپاه قدس
در منطقه ،نتوانس��ت ترس و واهمه خود را نس��بت به این
نقش افرینی پنهان س��ازد« :در دست داش��تن فرماندهی
نیروه��ای قدس ،س��هم وی��ژه ای از وظایف
را به س��لیمانی داده اس��ت .مقامات امریکا
و خاورمیان��ه وظایف وی را ش��امل موارد زیر
م ی دانند :نافذ اطالعاتی ،استراتژیست سیاست
خارجی ،دیپلم��ات ،فرمان��ده نیروهای رزم و
ب رنامه ریز عملیات ها»...
این در حال ی اس��ت ک��ه قب��ل از ازاد
س��ازی امرل��ی و در اوج درگیری های ع راق
نیز رس��انه های منطقه نس��بت ب��ه نقش
پررنگ قاس��م س��لیمانی در منطقه مطالب
مختلفی منتشر کردند .چکیده این تحلی ل ها
و گزارش ه��ا را م ی توان در گ��زارش روزنامه
الحیات عربس��تان مش��اهده کرد« :قاس��م
س��لیمانی قدرتمند ترین مس��ئول امنیتی
خاورمیانه اس��ت .س��ردار قاسم س��لیمانی
فرمانده سپاه قدس فردی اس��ت که خود را
وقف خدمت به جمهوری اسالمی ای ران کرده
است.س��لیمانی دارای ریش های خاکستری
رنگی اس��ت که زیاد در مقابل دوربی ن های
تلویزیون ظاهر نم ی شود .س��ردار سلیمانی
سوریه را همانند فردی که در انجا متولد شده
باشد ،م ی شناسد و همچنین به خوبی با ع راق
اشنایی دارد».
هم اکنون باراک اوباما و چاک هیگل
سعی دارند دیگر از ازادسازی محاصره امرلی
به عنوان نقطه قوت و نماد یکه تازی خود در
ع راق نام نب رند! قاسم سلیمانی بار دیگر غرب
و ارتجاع عرب را خش��مگین ساخته است؛ او
از یک س��و بدترین ضربه ممکن را به داعش
وارد ساخته و از س��وی دیگر ،بازی تبلیغاتی
غرب را نیز پ��س از ازادس��ازی امرلی ناکام
گذاشته است .در چنین شرایطی اندام مقامات
غربی و سران برخی کشورهای مرتجع عربی
(به عنوان حامیان منطقه ای داعش) بار دیگر
از ش��نیدن نام ژنرال س��رافزار ای رانی به لرزه
درامده است .از سوی دیگر ،ازادسازی امرلی بار دیگر به ملت
ع راق اثبات کرد که حام ی اصلی منطقه ای ع راق کشوری جز
جمهوری اسالمی ای ران نیست .باراک اوباما رئی س جمهور
ایاالت متحده امریکا قبل از اغاز عملیات امرلی در سخنانی
معنادار اعالم ک��رده بود که هرگونه عملی��ات نظامی کاخ
س��فید در ع راق در راستای منافع واش��نگتن خواهد بود .با
تفسیری ساده از اظهارات اوباما م ی توان دریافت که منظور
وی« ،احیای دوباره پروژه مدیریت داعش» است.
ای ران در کمک به ملت ع راق است .از س��وی دیگر ،امریکا
طی هفته ه��ای اخیر عمال ق��درت تنظی��م تاکتی ک های
تبلیغاتی -سیاس��ی خود در تقابل با داعش را از دست داده
اس��ت .بخش مهم ی از این موضوع به ناکامی واش��نگتن
در تکیه بر نقش افرینی خود در شکس��تن محاصره امرلی
و بخش دیگ��ر ان به اعترافات ص��ورت گرفته در خصوص
حمایت اولیه امری��کا از داعش باز م ی گ��ردد .در این میان
صریح ترین اعتراف ممکن از س��وی هیالری کلینتون وزیر
امور خارجه اسبق ایاالت متحده امریکا بیان شده است.
وزیر خارجه س��ابق امری��کا در کتاب خود ب��ا عنوان
«گزینه های دش��وار» س��خنان غافلگیر کننده ای را مطرح
ساخته و اذعان کرده اس��ت که داعش در واقع ساخته دست
دارد .رئی س جمه��ور ایاالت متحده امریکا همچنان س��عی
دارد در خصوص داعش با احتیاط س��خن بگوید و با احتیاط
عمل کند و البته به قول خود هرگونه اقدام نظامی در قبال
داعش را نیز در راس��تای حفاظت از منافع و مواضع کش��ور
خود صورت دهد! رمز احتیاط اوبام��ا در قبال داعش و دیگر
گروه های تروریستی در خاورمیانه کامال مشخص است! در
این خصوص نیازی به فرافکنی از سوی مقامات امریکایی
نیس��ت .واقعیت امر این اس��ت که اوبام��ا و دیگر مقامات
امریکایی داعش را با هزینه ای بس��یار و توسط کشورهایی
مانند عربستان س��عودی ایجاد و تقویت کرده اند .به عبارت
بهتر داعش ی ها به عنوان مهره های اوباما و امیر عبداهلل مورد
شناسایی نظام بی ن الملل و افکار عمومی دنیا قرار گرفته اند.
اصل ی ترین معضل ایاالت متحده امریکا
نسبت به داعش ،عدم انعطاف پذیری بخشی
از این گروه و در نتیجه خارج شدن انها از مدار
کنترل و هدای��ت و مدیریت پنتاگون و ارتش
اس��ت .برخی اعضای داعش ک��ه امریکا را
نسبت به وقوع عملیات تروریستی در خاک
این کشور تهدید م ی کنند از این سنخ هستند.
به عبارت بهتر ،واشنگتن خطای محاسباتی
خود در به وج��ود اوردن طالب��ان و القاعده را
این ب��ار در مقیاس��ی بزرگ ت��ر در خصوص
داعش تکرار کرده است.
اکنون طبق ش��واهد حت��ی م ی توان
گفت ،طی س��ال های اخیر نه تنها در جریان
فعالی ت های داع��ش بوده اس��ت ،بلکه این
فعالیت ها را به صورتی هوش��مندانه تقویت
و مدیریت ک��رده اس��ت .از ای��ن رو هرگونه
جدال میان امریکا و داع��ش در برهه فعلی
را بای��د به مثابه ج��دال امریکا ب��ا مهره ها و
دست پرورده های خود مورد تحلیل قرار داد.
اوبام��ا و مقامات امریکایی به ش��دت نگران
بخشی از بدنه داعش هستند که در مسیر و
مدار نقشه های مدنظر واشنگتن در خاورمیانه
حرکت نم ی کنن��د .هم اکن��ون اصل ی ترین
مصدر حمای��ت از گروه های تروریس��تی در
منطقه یعنی عربستان س��عودی در حاشیه
ظاه را امنی قرار دارد ک��ه امریکا ب رای ریاض
ایجاد کرده است.
در این میان استقبال تل اویو از عملیات
ن است که
داعش در ع راق و سوریه نیز نکته ای
نم ی توان به اسانی از کنار ان گذشت .اویگدور
لیبرمن وزیر امور خارجه رژیم صهیونیس��تی
اعالم کرده است که داعش تهدیدی مستقیم
ب رای امنیت تل اویو محسوب نم ی شود! در
جریان نبرد غزه نیز داعش اصل ی ترین نقش
مکمل را در راستای خدمت به منافع و اهداف
صهیونیس ت ها ایفا کرد .حتی داعش در بیانی ه ای برگزاری
تظاه رات ضد صهیونیس��تی و در حمایت از ساکنان غزه را
محکوم کرد تا تعلق خاطر این گروه تروریستی و سرکردگان
ان به تل اویو و واشنگتن بیش از پیش محرز شود.
در نهایت اینکه ایاالت متحده امریکا و رژیم صهیونیستی
سرمایه گذاری ویژه ای روی عدم احزار نسبت واقعی میان خود
و گروه تروریستی داعش کرده بودند .این سرمایه گذاری در
ابعاد مختلف نظامی ،سیاسی و رسانه ای صورت گرفته بود
و نبرد امرلی محل��ی ب رای صرف هزینه های ناش��ی از این
س��رمایه گذاری کالن بود .با این حال انتشار تصاویر سردار
س��لیمانی در امرلی و در نتیجه شکس��ت مانور تبلیغاتی
امریکا در ع راق ،منجر به بازخوانی دوباره نس��بت داعش و
غرب شد؛ دقیقا همان نقطه ای که خط قرمز امریکا در نبرد
امرلی محسوب م ی شد....
25
گزارش ها
بی
نالملل
ازادیخواهانشیعه
تاملی پیرامون ریشه های فکری و اجتماعی
«جماعت انصاراهلل» یمن
گزارش ها
26
مثلث | شماره 233
سیدعبدالعظیم موسوی
عضو پژوهشکده مطالعات بین الملل
پی��ش از انقالب س��ال 2011یم��ن که به فروپاش��ی
دیکتاتوری چندین دهه ای عبداهلل صالح انجامید ،اطالعات
کمی در مورد جنبش احیای زیدیه وجود داش��ت و تاثیر انها
نیز به محدود و حوزه فعالیت انها یعنی مناطق شمال یمن
منتهی م ی ش��د« .احیاگران زیدیه که توسط خانواده سادات
حوثی رهبری م ی شوند در ابتدا هدف خود را حفظ اموزه های
ش��یعی زیدی از حمالت وهابی -س��لفی و مقابل��ه با نفوذ
فرهنگ غ ربی اعالم کردند .انها بر این باور هستند که از سال
1962م که حکومت ائمه زیدیه پس از 11قرن با کودتای گروه
معروف به افس ران ازاد و مداخله نزدیک به یک میلیون نظامی
مصری سقوط کرد ،وهابیت هجمه های سرسختانه ای را با
هدف از بین بردن تعالیم زیدی اغاز کرد که تداوم این سیاست
که از حمایت دو حکومت ریاض و صنع��اء نیز برخوردار بود
طی چنددهه به نقطه ای رسید که از تشیع زیدی در یمن تنها
نامی باقی مانده و حتی صعده و دیگر استان های شمالی که
خاستگاه زیدیه در یمن در طول تاریخ بوده اند نیز به جوالنگاه
مبالغان سلف ی ها تبدیل شدند».
بی��ن س��ال های 2001-2003م در نتیج��ه اش��غال
سرزمی ن های اسالمی افغانستان و ع راق ،جنبش احیاگران
زیدیه ماهیتی سیاس��ی پیدا ک��رده و در اعت��راض به اتحاد
حکومت وقت یمن با ائتالف بی ن المللی مبارزه با تروریسم
به رهبری امریکا ،ب��ه فعالیت خود رنگ و بوی��ی دیگر داد.
عل ی عبداهلل صالح ،رئی س جمهور پیش��ین یمن در خاط رات
خود م ی نویسد:
«...در یکی از سال ها ب رای انجام مناسک حج از مسیر
زمینی از شمال یمن راهی ع ربستان بودیم ،زمانی که نماز را
در مسجد صعده ب رپا کردیم بعد از نماز شاهد تکبیر نمازگزاران
بودم که تا ان زمان ب ی سابقه بود ،وقتی در مورد ان پرسوجو
کردم ،گفتند که این ش��عار گروه احیاگران زیدیه است که در
قالب تشکیالت «الشباب المومن» فعالیت م ی کنند.
ان زمان خطر را احس��اس ک��ردم ».رهب��ری ان دوره
شیعیان زیدی را «حس��ین بدرالدین الحوثی» فرزند مرحوم
عالمه بدرالدین برعهده داش��ت .حس��ین بدرالدین در سال
2004توسط ارتش یمن در جریان اولین جنگ انها با حکومت
علی عب داهلل صالح کشته شد .این جنگ تا سال 2010م شاهد
شش دوره خونین بود که در نتیجه انها صد ها هزار نفر کشته
و زخمی و اواره شدند.
شروع انقالب یمن
همانطور که اشاره ش��د ،یمن در ش��رایطی وارد روند
انقالب شد که رئی س جمهور پیشین این کشور ،طی سال های
مدیدی ،بقای خود را به حمایت های خارجی و قدرت نظامیان
و نهادهای امنیتی گره زده و مش��کالت سیاسی حادی را با
جنبش جدای ی طلب جنوب ،ش��یعیان الحوثی در ش��مال و
مدعی ان جانشینی در صنعاء ،از جمله ب رادر ناتن ی اش ،ژنرال
عل ی محس��ن االحمر تجربه م ی کرد .عل��ی عبداهلل صالح،
شش دوره جنگ خونین را علیه شیعیان الحوثی از سال 2004
تا س��ال 2010راه اندازی کرد و با جنوب ی ها جنگید .او در حال
ب رنامه ریزی ب رای وراثتی کردن حکومت به پسرش ،احمد علی
عبداهلل صالح بود؛ اوضاع اقتصادی در این کشور فوق العاده
وخیم ،فساد اداری به منتهی الیه درجه خود و فضای سیاسی،
بسته و جامعه امنیتی ش��ده بود.این درحالی است که طبق
توافقنامه اتحاد یمن ش��مالی و جنوبی که در سال 1991به
امضا رسید ،مقررشده بود که قدرت سیاسی ،بین قطب های
مختلف تقسیم و امکان مشارکت اغلب گروه های سیاسی و
اجتماعی فراهم شود .عبداهلل صالح ،در عین حال که به این
توافق عمل نکرد ،بعدها -طبق اعتراف ب رادرش -اشکار شد
که او در انتخابات دوره اخر ریاست جمهوری ،رقابت را به علی
س��الم البیض ،نامزد جنوب یمن باخته بود ،اما با دستکاری
نتایج انتخابات به ریاست جمهوری خود ادامه داده و به تدریج
اغلب مخالفان را از صحنه خارج کرد .عب داهلل صالح ،تا پیش از
انقالب ،الیه جدیدی از نیروهای امنیتی -اطالعاتی معروف به
«گارد ریاست جمهوری» را تحت فرماندهی پسرش تاسیس
ی شده
کرد تا به مرور زمان ،جایگزین نیروهای امنیتی قدیم
و با نفوذ و تسلط بر کش��ور ،زمینه را ب رای ریاست جمهوری
پس��رش فراهم اورد .صالح حت��ی ب رای اینکه ب��رادر ناتنی
خود ،علی محس��ن االحمر را از پایتخت دور کرده باش��د ،او
را به فرماندهی شاخه شمال ارتش منصوب و راهی جنگ با
شیعیان الحوثی کرد .صالح از طریق ان جنگ ،ترس و ه راس
ع ربستان از وجود شیعیان در مرزهای جنوب ی اش را ب رانگیخت
و با کشاندن پای عربستان به میدان جنگ ،خود را به مهره
مورد حمایت ریاض تبدیل کرد .او از رقابت عربستان و قطر
ب رای تسلط و کسب نفوذ در منطقه در مقابل یکدیگر بهره
برده و این دو را در مس��اله یمن در مقابل یکدیگر گذاشت تا
بتواند دالرهای نفتی قطر را به سمت نهاد ریاست جمهوری در
صنعا سرازیر کند .صالح به نظامیان قدرتی ماورای قانون داد
و قانون را به حلقه مفقوده یمن تبدیل کرد .در چنین فضایی،
موج انقالب های منطقه که در اصل چندین سال بود در یمن
شروع شده بود ،پایه حکومت صالح را به لرزه دراورد .در شرایط
پیچیده سیاس��ی و اجتماعی ،جرقه انقالب یمن زده شده و
مردم ب رای نجات خود و کشورش��ان ،فریاد «ارحل» را خطاب
به عب داهلل صالح و دستگاه حکومتی او سر دادند .حمایت های
خارجی ،از جمله نقش ش��ورای همکاری خلیج فارس در این
خصوص موجب شد ،صالح از هیچ جنایتی ب رای بقای قدرتش
فروگذار نباشد .ع ربس��تان تمام تالش خود را به کار گرفت تا
ساختار سیاسی که ضامن منافع این کشور است ،دستخوش
تغییر نشود .این کشور ،طرح موسوم به طرح شورای همکاری
خلی ج فارس ب رای انتقال قدرت را بر مردم این کشور تحمیل
کرد ،به گونه ای که عبداهلل صالح ،از قدرت کناره گیری کند،
ولی از محاکمه مصون باشد و معاون اول او ،عبدربه منصور
هادی ب رای دو س��ال ،دوره انتقالی را در سمت رئی س جمهور
هدایت کند .فعاالن سیاسی یمن ،از طرح شورای همکاری به
نقطه انحراف انقالب یمن یاد م ی کنند .به این دلیل که طرح
شورای همکاری را نه نمایندگان واقعی مردم ،بلکه جریان هایی
امضا کردند که مورد حمایت ریاض و تحت نفوذ ان بودند .این
جریان ها ،اغلب در رژیم سابق نیز در قدرت سیاسی مشارکت
داشته و با چراغ سبز شخص عب داهلل صالح به این امر مبادرت
ورزیدند .تبدیل شدن این جریان ها به سخنگویان و پیشروان
انقالب مردم یمن ،قدرت انها را در پارلمان نیز تضمین کرد
و موجب شد همین جریان ها ،رای به مصونیت عل ی عبداهلل
صالح از تمام جنایاتی بدهند که خود و رژیمش مرتکب شده
بودند.
پ��س از کناره گیری ظاه��ری عبداهلل صال��ح ،عبدربه
منصور هادی ،هم قدرت و هم خط مش��ی سیاسی را از او به
ارث برد .هادی در ش��رایطی که جامعه یمن شدیدا مخالف
وابستگی حکومت صنعاء به غرب بود ،قدرت خود را در اتحاد
با غرب و عربس��تان تعریف کرده و سیاست دشمن سازی را
در پیش گرفت .هادی ،ب��ه بهانه خطر القاعده کش��ورش را
می زبان افس ران سازمان س��یا و پهپادهای امریکایی کرد که
روزانه و ب��دون اعالم قبلی اهدافی را در سراس��ر یمن هدف
حمله قرار م ی دادند .رئی س جمهور موقت یمن ،کوچکترین
تغییری در ساختار سیاسی ایجاد نکرده و به هیچ تالشی ب رای
گزارش ها
« ...در یکی از سال ها برای انجام
مناسک حج از مسیر زمینی از شمال
یمن راهی عربستان بودیم ،زمانی که
نماز را در مس�جد صعده برپا کردیم
بعد از نماز ش�اهد تکبیر نمازگزاران
بودم که ت�ا ان زمان ب ی س�ابقه بود،
وقت�ی در م�ورد ان پرس�وجو کردم،
گفتند که این ش�عار گ�روه احیاگران
زیدیه اس�ت که در قالب تش�کیالت
«الشباب المومن» فعالیت م ی کنند.
ان زمان خطر را احساس کردم»...
بحث و نتیجه گیری
امروز ،چشم انداز تحوالت یمن نشانه روزهای خونینی
اس��ت که در انتظار این کش��ور بوده و چه بسا جنگ هفتم
حوثیان در راه باشد .هادی رسما وارد جنگ با انصار اهلل شده
و سیاس��ت صالح در این خصوص را تداوم بخش��ید .اینکه
معترضان یمن��ی در روزهای اینده همچن��ان به اعتراضات
مس��المت امیز خ��ود ادامه دهند ی��ا مقابله به مث��ل کنند،
تصمیم ی است که شاید فقط عبدالملک الحوثی بتواند به
ان پاس��خ دهد ولی انچه واضح است تصمیم قطعی هادی
ب رای توس��ل به خش��ونتی اس��ت که اگر الزم باشد همانند
جنگ ششم ،پای نیروی هوایی عربستان و امریکا را نیز به
میان بکشد .عب دالملک در اخرین سخنرانی خود ،تهدید کرد
اگر س��ران حاکم به عنادورزی و لجاجت خود در ب رابر تحقق
خواسته های مردم ادامه دهند ،به گزینه های راهبردی بزرگتر
متوسل خواهد شد.
او گفت که همه تالش های فاسدان ب رای مقابله با ملت
و تروریس��م انها به منظور جلوگیری از تحقق خواسته های
مشروع این ملت شکس ت خورده است.
سخنان رهبر جماعت انصاراهلل نیز بویی از عقب نشینی
ندارد .انها به قدرت مردم متکی هستند و م ی دانند تا زمانی که
اراده مردمی انها را تائید م ی کند ،باکی از هفتمین دوره جنگ
ندارند .حال باید دید بحران کنونی به کدام سمت و سو هدایت
خواهد شد.
مثلث | شماره 233
تحت عنوان ائتالف اللقاء العام نیز س��هم خ��ود را در قدرت
به دس��ت اوردند .از این رو باتوجه به ای��ن اینکه حزب صالح
در معادله قدرت در مقابل حزب اصالح و خاندان االحمر قرار
گرفته و از انجا که انصاراهلل نیز با همین مجموعه در تنش و
جنگ بود ،برخی رسانه ها جهت تخریب انصاراهلل عنوان اتحاد
عب داهلل صالح و انصاراهلل را مدت ها در اخبار خود تبلیغ کردند،
فارغ از اینکه جماعت انص��اراهلل بیش از هر گروهی مخالف
صالح و طرفداران اوست.
در سال ،2014پیروزی های جماعت انصاراهلل بر سلف ی ها
از مناطق نفوذ انها در صعده شروع شد و تا تخلیه تمام ی مراکز
تبلیغاتی انها در این اس��تان و نقل مکان سلف ی ها به صنعا
تداوم یافت .به گونه ای م ی توان گفت که دست نیروی سومی
که در ابتدا خارجی بود و سپس نس��خه یمنی ان در نتیجه
حمایت سه دهه علی عب داهلل صالح از سلف ی ها تشکیل شده
بود ،از مناطق شیعی ه نشین یمن کوتاه ش��د ،چراکه جامعه
یمنی قائل به وجود دو مذهب ش��افعی از اهل سنت و زیدی
از تشیع است و سلف ی ها در یمن ،نیرویی وارداتی هستند که
به درخواست ع ربستان و با چراغ سبز حکومت مرکزی صنعاء
طی سال های مختلف پا به عرصه یمن گذاشتند.
در اوریل ،2014هیات وس��اطتی از سوی هادی مامور
دیدار با رهبر جماعت انصاراهلل عبدالملک الحوثی شد .رهبر
انصاراهلل با هیات مذکور دیدار و امادگی تشکیل حزب سیاسی
تحت این عنوان را اعالم کرد ،اما در ش��رایطی که انصاراهلل
خود را متعهد به توافقات م ی دید ،هم��ه روزه قبایل االحمر،
شب ه نظامیان وابسته به ژنرال علی محسن و سلف ی ها مناطق
و خانواده های وابسته به جماعت انصاراهلل را هدف حمالت
خود قرار م ی دادند.
انچه ب رای انصار اهلل اش��کار بوده انجام این حمالت با
چراغ سبز حکومت هادی اس��ت چراکه انها متحد حکومت
هس��تند .بناب راین این حم�لات و نقض تعهدات از س��وی
جماعت انصاراهلل ب ی پاسخ نم ی ماند و هر تجاوزی با پاسخی
درخور خود مواجه م ی شد.
انچه انصاراهلل به ان اعتقاد دارند یک اصل واضح دارد
و ان ،اینکه این مردم یمن هستند که باید اینده و سرنوشت
خود را به دست خود تعیین کنند و طرح های بیگانگان ب رای
یمن هیچ دستاوردی ب رای این کشور به جز اختالف و فتنه و
تفرقه افکنی نخواهد داشت .انها بر این باور هستند که طرح
ش��ورای همکاری موجب انحراف انقالب یمن از مسیر خود
گزارش ها
ریشه کن کردن چالش های اجتماعی و اگاه سازی مردم دست
نزد .او شیعیان الحوثی و جنبش جنوب که نقش مهمی در
انقالب داشتند را به دست نشاندگی و وابستگی خارجی متهم
کرده و به حاشیه راند .همانطور که طرحی موسوم به «اشتی
ملی» را تبلیغ و متحدان خود را به طرف های اصلی اش��تی
ملی تبدیل کرد .از گروه ش��یعیان زیدی به عنوان بزرگترین
طرف پیروز انقالب یمن یاد م ی شود .انها در سال 2011م به
محض مشاهده اولین نشانه های انقالب به صفوف معترضین
پیوسته و بر دامنه نفوذ و فعالیت خود افزودند .انها روابط خود
را با دیگر گروه های معترض ب��ه مجموعه حکومتی یمن و
با فعاالن سیاس��ی و اجتماعی بهبود بخش��یده و توانستند
به خوبی خالءهای موجود در ساختار اجتماعی-سیاسی یمن
را پر کنند .انها در هر نقطه ای خالء در زمینه خدمات رسانی به
مردم مشاهده م ی کردند ان خالء را جب ران م ی کردند و اینگونه
توانس��تند به گروهی مسلط و قوی تبدیل ش��وند که حوزه
فعالیت انها دیگر محدود به صعده و عمران نم ی شد و صنعا
پایتخت یمن را نیز دربر م ی گرفت.
به گواه ناظ ران ،گروه شیعیان زیدی که پس از انقالب
یمن فعالیت و حوزه نفوذ انها گس��ترش پیدا کرده و عنوان
«جماعت انصار اهلل» را ب رای خود برگزیدند موقعیت امروز خود
را مدیون سیاست های عقالنی و عامه پسند خود و رهب ران
خود هستند .انها در شرایطی که دیگر گروه های سیاسی یمن
خواستار تجزیه یمن بودند الگوی تکثرگرایی حزبی در قالب
یمن متحد و یکپارچه را پیشنهاد داده و خواستار ازادی عقیده
و مذاهب شدند.
اعضای جماعت انصاراهلل طی دوره انتقالی در کنف رانس
اشت ی ملی که زی رنظر سازمان ملل و نماینده ویژه ان در یمن،
جمال عمر برگزار م ی شد با 35نماینده از مجموع 656عضو
کنف رانس اشتی ملی شرکت کرده و توانستند خود را به یک
نیروی سیاس��ی اصالح گرای تاثیرگذار در حوزه منطقه ای و
بی ن المللی بقبوالنند.
انها طی کنف رانس اشتی ملی در خصوص مساله صعده
مشروط به وجود اراده الزم از سوی حکومت امادگی الزم خود
را ب رای حل و فصل موضوع اعالم داشته حتی حاضر شدند که
به صورت مشروط سالح خود را تحویل دهند .از سال 2011م
و دقیقا پس از انکه جماعت انصاراهلل توانست افکار و عقاید
خود را بدون محدودیت بیان کند و هرجا نیز مردم به کمک
انها نیاز داشته باشند ،وارد عرصه شوند ،جماعت انصار اهلل به
تجلی واقعی اراده مردم تبدیل شد و انچنان مشروعیت پیدا
کرد که عامه مردم در دیگر استان ها نیز پیام ها و فراخوان های
انها را اجابت گفته و انها را به عنوان نخبگان مورد اعتماد خود
تلقی کردند تا انجا که در صع��ده ،اعضای جماعت انصاراهلل
بر عملکرد نهادهای دولت��ی نظارت کامل اعم��ال کردند،
امنیت را برقرار و به داوری میان م��ردم و صاحبان اختالف و
دعواها پرداختند و این دقیقا همان نقش س��نتی اس��ت که
جامعه قبیله ای یمن از س��ادات به عنوان سالله پیامبر(ص)
انتظار دارند.
قدرت گرفتن انصاراهلل دو بازن��ده واقعی نیز به همراه
داش��ت؛ در وهله اول ،ژنرال علی محسن االحمر که در دوره
صالح ،فرماندهی شاخه شمال ارتش را برعهده داشت و شش
دوره جنگ خونین را علیه شیعیان زیدی تحمیل کرد و دومی
خاندان االحمر که نقطه مشترک هر دو ،وابستگی به ع ربستان
سعودی و مراکز مالی -تبلیغاتی وهابیت -سلفی است با این
تفاوت که در شخصیت علی محسن االحمر ،هویت نظامی او
پررنگ تر بوده و نزد خاندان االحمر ،هویت قبیله ای انها بیشتر
به چشم م ی خورد.
از سوی دیگر ،ذکر این نکته ضروری است که در نتیجه
طرح شورای همکاری خلیج فارس ،قدرت میان حزب عب داهلل
صالح و احزاب مخالف تقسیم شد ،صالح و ائتالف الموتمر
الشعبی العام50 ،درصد از قدرت و خاندان االحمر و ژنرال علی
محسن و حزب االصالح(شاخه اخوان المسلمین) و سلف ی ها
ش��د ،برهمین اس��اس نیز طرح مذکور که به صالح و دیگر
مجرمان دوران استب داد مصونیت داد را نم ی پذی رند.
انها طی ماه های گذش��ته مهلت��ی را ب��رای دولت و
رئی س جمهور هادی تعیین کردند که عملکرد خود را تصحیح
کنند .اگر این اتفاق روی ندهد مردم یمن ،انقالب را به مسیر
خود بازخواهند گرداند .نزدیک به سه هفته پیش این رویداد
رقم خورد و مردم یمن ،در صنعا به دعوت عب د الملک الحوثی
با برپایی تظاه راتی خواس��تار کناره گیری دولت و لغو قانون
افزایش بهای س��وخت در این کشور ش��دند .رهبر جماعت
انصاراهلل از دولت یمن خواست ب رای تحقق خواسته های مردم
تالش کند و تاکید کرد که در غیر این صورت تصمیم های
ناخوشایندی اتخاذ خواهد کرد .وی از مردم خواست در صنعا
و س��ایر اس��تان های یمن تظاه رات کنند و اف��زود« :مردم
خشمگین ب رای پیوستن به تظاه رات اعتراضی از استان های
دیگر راهی صنعا خواهند شد .عب د الملک الحوثی با هشدار
نس��بت به ه ر گونه تعدی ب��ه معترضان خواس��تار برپایی
چادرهای اعتراض شد».
چندی پیش مهلت الحوثی به دولت یمن پایان یافت
و اعتراضات بار دیگر اغاز شد .اکنون تظاه رات اعتراضی یمن
در حالی به اوج خود رسیده که هیچ کدام از طرفین حاضر به
کوتاه امدن از موضع خود نیستند و مردم معترض به سمت
صنعا پایتخت یمن جهت برپایی چادرهای اعتراض مجددا
به راه افتاده اند.
اگرچه هادی ،رئی س جمهور یمن ،دولت نخس��ت وزیر
باس��ندوه را منحل و قانون افزایش قیمت سوخت را نیز لغو
کرد ،اما حمله وحش��یانه نیروهای امنیتی به معترضان که
جز چ��ادر تحصن خود هیچ س�لاحی حم��ل نم ی کردند و
همچنین طرح غیرمقبول او ب رای برقراری ارامش ،موجب شد
تا معترضان به درخواست رهبر جماعت انصار اهلل همچنان
اعتراض و تحصن مسالمت امیز را تنها راه خود ب رای رسیدن
به اهداف تلقی کنند؛ خواس��ته ای که ب��ا تهدیدهای هادی
پاس��خ داده ش��د .هادی در حالی که معترضان یمنی خانه
و خانواده های خ��ود را در دیگر ش��هرها از جمله در جوف در
شمال شرق یمن رها کرده و ب رای اعتراض به صنعا امده بودند
خانه های انها را به وسیله جنگنده های ارتش بمباران کرد تا
انها را تحت فش��ار قرار داده و وادار به بازگشت به شهرهای
خود کند.
27
گزارش ها
جدل سایبری
سیاست
وزیرارتباطاتگفتهکهنگ رانی
ای ت اهلل مکارم شی رازی را برطرف کرده است
وصلت
پرحاشیه
یکازدواجمیانخانواده
هاشمی-اشراقیجنجالیشد
خانواده هاشمی و اش��راقی یک بار دیگر هم خبرساز
ش��دند ،این بار اما ماجرا ب��ه ازدواج و پیوند ای��ن دو خانواده
باز م ی گش��ت که با اطالعیه دفتر ایت اهلل روحانی (پدر بزرگ
عروس) ابعاد جدیدی به خود گرفت .ش��نبه ش��ب گذشته
( 15ش��هریور )٩٣باش��گاه فرمانیه در ته ران شاهد حضور
افرادی از نزدیکان دو خانواده سرش��ناس ای��ران بود .خانواده
هاشم ی رفسنجانی و ایت اهلل اش��راقی (داماد حضرت امام)
خانواده های عروس و داماد بودند .این ازدواج در مرتبه اول به
خاطر شهرت هر دو خانواده اهمیت خبری کافی داشت ،اما
اطالعی ه ای که سه روز بعد یعنی صبح سه شنبه دفتر پدربزرگ
عروس صادر کرد ان را جنجال ی تر کرد .عماد هاش��می نوه
ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی است .او فرزند محسن هاشمی
اس��ت که بزرگترین فرزند پس��ر ایت اهلل محسوب م ی شود.
خبرهای منتشر شده هیچ کدام حاکی از حضور پدربزرگ داماد
در مراسم عروس��ی نبود .اولین بار اخبار به صورت محدود و
در فضای مجازی منتشر شد .یک سایت خبری نیز تصویری
از کارت عروس��ی این زوج را منتشر کرد که در ان نام عروس
و داماد این گونه نوش��ته شده بود :زه را س��ی د روحانی و عماد
هاشم ی رفس��نجانی .کارتی که مدعوین را از س��اعت 7تا
10ش��ب به تاالر فرمانیه در خیابان فرمانیه دعوت م ی کرد.
حاشی ه های این اتفاق ب رای خانواده هاشمی تنها در برگزاری
این جشن در تاالر فرمانیه خالصه م ی ش��د .انتقاد منتقدان
به مجلل ب��ودن این تاالر ب��ود .اما در طرف ع��روس ماجرا
فرق م ی کرد .همچنین گفته شده که غیر از فائزه و فاطمه
ن ایت اهلل که با دو فرزند ایت اهلل الهوتی ازدواج
هاشمی ،دخترا
کردند ،باقی فرزندان هاشمی ازدواج های فامیلی داشتند .عماد
در این میان یکی از نوادر به حساب م ی اید.
گزارش ها
28
مثلث | شماره 233
خانواده اشراقی
از ازدواج صدیقه مصطفوی (خمینی) و ش��هاب الدین
اشراقی س��ه پس��ر و چهار دختر برجای مانده است .دختران
خانواده اش��راقی زه را ،عاطفه ،نفیس��ه و نعیمه ن��ام دارند و
پس��ران وی محمد تقی ،علی و مرتضی .ایت اهلل اشراقی در
س��ال هایی که امام در نجف و پاریس بودند ،همراه امام بود.
پس از انقالب ،در مدت اقامت در قم ،به صورت غیررس��می
مسئولیت دفتر امام و رس��یدگی به امور مراجعین را برعهده
داش��ت .از دختران ایت اهلل اش��راقی نعیمه و زه را ش��هرت
بیش��تری دارند .عاطفه اش��راقی با همس��ر پاکستان ی اش،
س��ی ف الدین در لندن زندگی م ی کند .نعمیه عروس خانواده
ایت اهلل طاهری امام جمعه سابق اصفهان است و زه را اشراقی
همسر محمدرضا خاتمی ب رادر رئی س جمهور سابق کشورمان
است .اما نفیسه اشراقی با سیدکاظم فرزند ایت اهلل سیدصادق
سی د روحانی ازدواج کرد .حاصل این ازدواج تنها یک دختر به
نام زه راسادات است که نتیجه امام محسوب م ی شود و حاال
با عماد هاشم ی رفسنجانی ازدواج کرده است .در مراسم ازدواج
سیدمحمد خاتمی ،ناطق نوری و حسن خمینی حاضر بودند.
اما بعد از گذشت دو روز از این ازدواج ماجرا ابعاد جدیدی به خود
گرفت .صبح سه ش��نبه دفتر ایت اهلل صادق روحانی ضمن
انتشار اطالعی ه ای اعتراضش را به این وصلت نشان داد و ان
را دارای «اش��کاالت قانونی» و بدون نظر مثبت پدر عروس
معرفی کرد .دفتر ایت اهلل که این بیانیه را منتشر کرده بود در
ان م ی نویسد که ماجرا از طریق مراجع قانونی در حال پیگیری
است و از توضیح بیشتر در این باره خودداری م ی کند .سه بند
این اطالعیه به این شرح بود:
بسم اهلل الرحمن الرحیم
به دنبال انتشار خبر ازدواج زه را سی د روحانی ،نوه حضرت
ایت اهلل العظمی سی د محمدصادق روحانی (مدظله العالی) ،با
عماد هاشم ی رفسنجانی که به طور گسترده ای در سایت ها و
روزنامه های داخل و خارج از کشور منعکس شد ،دفتر معظم له
توضیحاتی را به اطالع عموم مردم شریف ای ران م ی رساند:
الف -پایه گ��ذاری این وصل��ت از ابتدا ب��دون اطالع و
مش��ورت و بدون نظر مثبت جناب مهندس کاظم روحانی
(پدر زه را سی د روحانی) انجام شده است و روند ط ی شده در این
زمینه دارای اشکاالت فراوان قانونی بوده که از طریق مراجع
قضایی در حال پیگیری است و فعال از بیان توضیح بیشتر در
این زمینه خودداری م ی کنیم.
ب -اعضای بیت معظم له از طریق رسانه ها در جریان
خبر برگزاری مراسم جشن قرار گرفته اند ،ان هم در شرایطی
که حضرت ایت اهلل العظمی روحانی چندین روز است به دلیل
کسالت در بیمارستان بستری هستند.
ج -فارغ از اش��کاالت وارده به اصل ای��ن ازدواج ،باعث
تاسف اس��ت در ش��رایطی که بس��یاری از مردم در تنگنای
اقتصادی قرار دارند این مراس��م در باشگاهی گران قیمت و
مجلل برگزار شده اس��ت .الزم به ذکر است انتساب ظاهری
دختر به مق��ام مرجعیت و برگزاری جش��ن در چنین مکانی
موجب اعتراض و انتقاد بسیاری از مومنین واقع شده که ب رای
رفع هرگونه ابهام ی تاکید م ی شود بیت معظم له هیچ گونه
حضور و نقشی در برگزاری این مراسم نداشته اند .دفتر حضرت
ایت اهلل العظمی روحانی (مدظله العالی)
ان طور که از اطالعی��ه دفتر ایت اهلل ص��ادق روحانی
ب ر م ی اید ،م ی توان نتیجه گرفت که پدر عروس در این مراسم
حضور نداشته است .اطالعاتی در دست نیست که ایا نفیسه
اشراقی و سیدکاظم روحانی همچنان به عنوان زوج به زندگی
مش��ترکان ادامه م ی دهند یا نه اما از فح��وای این اطالعیه
م ی توان نتیجه گرفت که انها الاقل زیر یک س��قف زندگی
نم ی کنند .چرا که اطالعیه صراحتا بر «عدم اطالع پدر عروس»
تاکید م ی کند و این امکان وجود ندارد که پدری در یک خانه
و زیر یک سقف از ازدواج اگاه نباش��د .اشاره این اطالعیه به
«اش��کاالت قانونی» و «برخورد قضایی» را نیز م ی توان به
عدم رضایت ولی قهری عروس (پدر) مرتبط دانست .شنیده ها
نیز حاکی از این اس��ت که در این زمینه مدت ها کشمکش
بین سیدکاظم روحانی (پدر عروس) و زه راسادات وجود داشته
است .تا اخرین ساعات چهارشنبه شب هیچ واکنشی از سوی
خانواده داماد و یا طرف مادری عروس به اطالعیه دفتر ایت اهلل
نشان داده نشد و مشخص نشد که ایا عروس جدید خانواده
هاشمی بدون اذن و اجازه پدر به خانه بخت رفته است یا نه.
با پایان دوران انحصار رایتل بر نس��ل س��وم ارتباطی
و وعده وزیر ارتباطات ب رای اغاز به کار نس��ل سوم و چهارم
توس��ط دو اپ راتور هم��راه اول و ای رانس��ل در هفته دولت،
مشترکان این اپ راتورها اشتیاق بیشتری به شناخت خدمات
نسل سوم ارتباطی و تفاوت امکانات ان نسبت به نس ل های
قبلی پیدا کردند .اما در همین اثن��ا بود که برخی مخالفان،
از منظر نگرانی ،با ای��ن تکنولوژی به مخالف��ت پرداختند؛
مخالفت هایی که واکنش های دولتیان نش��ان داد در تغییر
نظر انان تاثیری ندارد؛ شاید به این دلیل که یکی از شعارهای
انتخابات��ی رئی س جمهور ب��رای دولت فعلی ،دسترس��ی
همگانی به اینترنت پرسرعت بوده است.
نس��ل اول و دوم ارتباط��ی ه��ر کدام ب��ه ترتیب به
تلفن های هم��راه انال��وگ و دیجیتال مربوط م ی ش��دند و
ورود نسل سوم ارتباطی این معادله را کمی پیچیده تر کرد.
یکی از بارزترین ویژگ ی های نسل سوم ارتباطی که در سال
2003مرزهایش را تا امریکا گسترش داد ،ارائه سرعتی ب رابر
با 144کیلوبایت در ثانیه بود .این تکنولوژی امروز در جهان
م ی تواند سرعتی تا 10ب رابر بیشتر از 400کیلوبایت در ثانیه
را به مشترکان ارائه دهد.
افزایش ترافیک در فناوری ارتباطی نسل سوم در کنار
ظرفیت اطالعاتی باالی نسل س��وم به خصوص در زمینه
ارائه خدمات صوتی باعث ش��د در س��ال 89این فناوری با
اپ راتور تازه وارد رایتل ،تری جی را به سیستم اینترنتی کشور
وارد کند .البته رایزن ی ها ب��رای ورود این تکنولوژی که ب رای
نخستین بار در سال 2001در ژاپن به بهره برداری رسیده بود
در ای ران از سال 86اغاز ش��د و در نهایت در بین حاشی ه ها و
بحث های فراوان بر س��ر امکانات ارتباط تصویری از طریق
نسل سوم ارتباطی رایتل توانس��ت انحصاری را که قرار بود
تنها دو س��ال به طول بینجامد ،ب رای شش سال ب رای خود
ثبت کند .فناوری ارتباطی نس��ل سوم اگرچه در ای ران طبق
قوانین نتوانست با حداکثر سرعت ارائه شود ،نقش مهمی در
بهبود خدمات پهنای باند ایفا کرد.
اما نگرانی های برخی از تش��کل ها و مراجع از تاثیر
منفی ورود فناوری تماس تصویری به کشور بر بنیان خانواده
و ارام��ش و امنیت زنان باعث ش��د ،جلوی ارائه س��رویس
تماس تصویری از سوی تنها اپ راتور ارائه دهنده این خدمت
یعنی رایتل گرفته ش��ود .اعتراضات رایت��ل مبنی بر اینکه
پایه تبلیغات ای��ن اپ راتور ب رای ارائه خدمات نس��ل س��وم
ارتباطی ،امکان برق��راری تماس تصویری بوده اس��ت ،در
کنار مطرح شدن برخی از مسائل از جمله اینکه تکنولوژی
برق��راری ارتباط تصوی��ری باتوجه به پیش��رفت اینترنت و
امکانات ارتباطی دیگر در کش��ور چندان تکنولوژی تازه ای
به شمار نم ی اید نیز نتوانست مسئوالن را مجاب کند که به
ممنوعیت ارائه سرویس تماس های تصویری خاتمه دهند.
اما در نهایت وزیر ارتباطات در استانه هفته دولت و در
حالیکه در ابتدای شهریورماه امسال انحصار رایتل جهت ارائه
سرویس تری جی به اتمام رسید ،دو وعده مهم به مشترکانی
که سال ها منتظر فراگیر ش��دن این تکنولوژی در سیستم
ارتباطاتی کشور بودند داد.
در حالیکه بس��یاری از اهالی تکنولوژی به درس��تی
معتقدند که نس��ل س��وم ارتباطی با ورود ب��ه دوره چهارم
تحول در زمینه ارتباطات دیگر چن��دان تکنولوژی جدیدی
به حساب نم ی اید ،واعظی با اشاره به اینکه مجوز راه اندازی
نسل س��وم ارتباطی به دو اپ راتور همراه اول و ای رانسل داده
گزارش ها
مثلث | شماره 233
به این موضوع توضیح داد« :س��والی که از حضور حضرت
ایت اهلل مکارم شی رازی پرسیده ش��ده بود به گونه ای بود که
اگر ان سوال را از هر فردی م ی پرسیدند نگرانی ب رایش ایجاد
م ی شد .خود من هم اگر وزیر ارتباطات نبودم و اشراف کامل
بر اتفاق هایی که در این حوزه م ی افتد نداشتم ،اگر به عنوان
یک شهروند یا مسلمان مورد س��وال قرار م ی گرفتم ،با این
س��وال نگران م ی ش��دم اما ما ب رای ایت اهلل العظم ی مکارم
ش��ی رازی توضیح دادیم که فعالی ت ها از چه قرار خواهد بود
و اینکه اصال بنا نیست فعالیتی فراتر از انچه طی دو سال
قبل صورت گرفته انجام شود و ایش��ان مطمئن شدند که
انچه ما انجام م ی دهیم با سوالی که از ایشان پرسیده شده
متفاوت است و چیزی که در حال حاضر انجام م ی شود جای
نگرانی ندارد».
او در ادامه صحب ت ه��ای خود خاطرنش��ان کرد« :ما
وظیفه خ��ود م ی دانیم ک��ه از انچه مدنظر مردم اس��ت در
زمینه ه��ای اخالق��ی ،دین��ی و فرهنگی صیان��ت کنیم؛
تاکنون هم پس از ارائه این خدمات از س��وی رایتل شکایت
به خصوصی در این زمینه وجود نداشته است؛ از سوی دیگر
ارائه ازمایشی نسل سه در استان قم این را ثابت کرد که در
گزارش ها
م ی شود ،گفت« :مذاکرات مربوط به اعطای مجوز به همراه
اول روزهای پایانی خود را س��پری م ی کند و در هفته دولت
خبر مربوط به اغاز به کار نسل سوم ارتباطی داده م ی شود».
با این ح��ال برق��راری تماس های تلفن��ی تصویری
همچنان به عنوان ی��ک پرونده باز مطرح اس��ت و به گفته
وزیر ارتباطات پیوس��ت فرهنگی تم��اس تصویری اماده و
ب رای بررسی به رئی س جمهوری تقدیم شده است .البته وزیر
ارتباطات به تصویب پیوس��ت اخیر که ب��ه راه اندازی دوباره
تماس های تصویری منجر م ی شود ،خوش بین است.
ای رانسل که پیش از این توانسته بود موافقتنامه ارتقای
پروانه به نس ل های باالتر را با وزارت ارتباطات به امضا برساند،
منتظر پایان انحصار اپ راتور سوم (رایتل) ب رای ارائه خدمات
خود بود .این اپ راتور حتی در اقدام ی زود هنگام تبلیغات خود
را ب رای مشترکان جهت راه اندازی سیستم های نسل سوم از
طریق ارسال پیامک اغاز کرده بود.
همچنین هم��راه اول که در ح��ال رایزنی ب��ا وزارت
ارتباطات ب رای دس��تیابی به توافقات نهایی در زمینه نسل
س��وم ارتباطی اس��ت ،تری جی خود را با نام «نوترینو» به
مش��ترکان معرفی کرده اس��ت .البته پی��ش از این برخی
جداول تعرفه ای ب رای امکانات نس��ل
س��وم همراه اول منتشر ش��ده بود که
همراه اول اعالم کرد بسترهای فنی را
ب رای ارائه نس ل های باالتر تلفن همراه
اماده کرده و ارائه اینترنت پرس��رعت
این اپ راتور ،تنها پس از دریافت مجوز
از س��وی س��ازمان تنظیم مق��ررات و
ارتباطات رادیویی امکان پذیر است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات
نیز بالفاصله از دیدار ب��ا مراجع عظام
در قم خبر داد .او در حاش��یه مراس��م
اعطای مجوز ورود به نس ل های باالتر
در می��ان خبرنگاران حاضر ش��د و در
پاس��خ به این پرس��ش که ایا پیش از
این مش��کل خاصی در استفاده از تری
جی ایجاد ش��ده که اکنون در ب رابر ان
موضع گیری هایی صورت گرفته است،
توضیح داد« :نم ی دانم مطلب را چگونه
به مراجع محترم منتق��ل کرده اند ،اما
این را م ی دانم انچه ارائه م ی شود جای
نگرانی ندارد ،زی را تا زمانی که پیوست
فرهنگی تصویب نش��ده باش��د تنها
خدماتی ارائه م ی شود که پیش از این
توسط رایتل ارائه م ی شد».
وزیر ارتباطات همچنین اظهار ک��رد« :از نظر ما هیچ
اتفاقی نیفتاده و وضعیت امروز با روزهای گذشته هیچ فرقی
نکرده است ،اما اینکه در گفت وگو با مراجع عال ی قدر چگونه
موضوع منتقل شده ،موضوعی است که ب رای ما جای سوال
دارد ،اما بحث ما این است که ما نگران ی های مراجع عالیقدر
را مدنظر داریم و به همین دلیل قصد نداریم قبل از تصویب
پیوس��ت فرهنگی وارد فعالی ت های جدیدی ش��ویم که در
جامعه ایجاد نگرانی کند».
واعظی ادام��ه داد« :در حال حاضر نق��ش موبایل در
کشور ما اینگونه نیس��ت که افراد بخواهند با استفاده از ان
وارد فضاهای خاص شوند ،بلکه این وس��یله ب رای برطرف
کردن نیازهای فوری افراد اس��ت و تاکنون بررس ی ها نشان
داده که در بهره گیری از اینترنت مردم بیش��تر از محتواهای
داخلی استفاده کرده اند .این در حالی است که هنوز نهضت
نرم افزار نویسی انطور که باید در کشور پا نگرفته و در اینده
با ایجاد این نهضت تمام نگران ی ها برطرف خواهد شد».
وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات در پاس��خ به سوال
دیگری مبنی بر اینکه ایا ب رای جلب رضایت مراجع تقلید به
قم س��فر خواهد کرد ،اظهار کرد« :حدود یکی ،دو ماه پیش
ب رای دیدار با مراج��ع به قم رفتیم و حتما ب��از هم این کار را
انجام م ی دهیم ،چرا که این مساله وظیفه ماست».
او همچنین در حاش��یه امض��ای توافقنام��ه با وزیر
ارتباطات قطر میان خب رنگاران حاضر شد و درباره اینکه مگر
ظرف سال های گذش��ته در ارائه خدمات از سوی رایتل چه
تخلفاتی صورت گرفته و چه مشکالتی در جامعه ایجاد شده
که اکنون تا این اندازه نسبت به ارائه این تکنولوژی در کشور
اظهار نگرانی صورت گرفته اس��ت ،پاسخ داد« :این سوال را
باید از افرادی پرسید که این بحث را مطرح م ی کنند اما انچه
به دولت و وزارت ارتباطات مربوط م ی ش��ود ان است که از
نظر ما با ارائه این خدمات توسط اپ راتورهای اول و دوم هیچ
اتفاق جدیدی رخ نخواهد داد؛ به عبارت دیگر اکنون حدود دو
سال است که رایتل با مجوز خدمات نسل سه را وارد کشور
کرده است ».وی ادامه داد« :طبیعتا قبل از تصویب پیوست
فرهنگی این موارد به اپ راتورهای دیگر نیز اعالم شده و انها
هم به رعایت این مسائل که بخش��ی از انها به موضوعات
فرهنگی مربوط م ی شود ملزم شده اند».
وی همچنین درباره نگران ی های برخی علما نس��بت
ان اس��تان کارب ران پنج ب رابر ته ران ی ه��ا از محتوای داخلی
استفاده کرده اند».
وی ادامه داد« :اکنون اگر پهنای باند اینترنت در کشور
افزایش یافته ،این پهنای باند داخلی است .به عبارت دیگر
اگر در نسل های باالتر سرعت محتوا و نرم افزارها بیشتر از
گذشته م ی شود ،این مربوط به محتوا و نرم افزارهای داخلی
خواهد بود؛ عالوه بر ای��ن اکنون در تمام کش��ورهای دنیا
تلفن همراه هوش��مند نقش برطرف کننده نیازهای داخلی
مردم را دارد».
واعظی همچنین اظه��ار کرد« :اگر مدت��ی اینترنت
نسل سه توسط اپ راتورها ارائه شود ،مشخص خواهد شد که
مشکلی در این باره ایجاد نم ی شود؛ ما درباره بحث جوانان و
نوجوانان همواره این دغدغه را داشته ایم و تمام تالش خود
را ب رای صیانت از فضای مجازی به کار م ی گیریم ،از سوی
دیگر صیانت از حریم خانواده نیز مورد توجه جدی ما قرار دارد
اما با وجود این مسائل خوب است خانواده ها هم همان طور
که روی بسیاری از لوازم منزل نظارت دارند؛ روی این بخش
هم نظارت داشته باشند و به صورت احتمالی اگر با موضوعی
مواجه شدند ان را به ما اطالع دهند».
عضو حقیقی و باس��ابقه شورای
عالی فضای مجازی ام��ا درباره برخی
مخالفت های صورت گرفته با دسترسی
به اینترنت پهن باند گفت «:تاکید دارم
هیچ فرد عاقلی با فناوری و توس��عه ان
مخالف نخواهد بود ،زی را ب راساس روایات
هم م ی توان اثبات کرد ک��ه فناوری به
خودی خود دارای ارزش اس��ت اما ب رای
توسعه فناوری در کشور الزم است برخی
موضوعات مورد توجه ق��رار بگیرد و ما
ب رای این موضوع س��ه ش��رط داریم که
اولین انها این است که کاربرد تکنولوژی
در ترویج فحش��ا و منکرات نباید مورد
ب ی توجهی قرار گیرد» .
حجت االس�لام حمید شهریاری
اظهار کرد« :پاالیش محتوای فاس��د از
مسائلی است که باید مورد توجه جدی
قرار گیرد .یکی از اشکاالت ما این است
که فیلترینگ کارام��د و احراز هویت در
شبکه اینترنت نداشتیم که اکنون ب رای
توس��عه تکنولوژی الزم است به ابزاری
برای پاالیش محتوای فاسد دسترسی
داشته باش��یم .ب رای فیلترینگ و احراز
هویت اف��راد در فضای مج��ازی نیز ش��ورای عالی فضای
مجازی در حال پیگیری موضوع است».
عضو شورای عالی فضای مجازی که به طور همزمان
در قوه قضائیه نیز به عنوان مع��اون امار و ارتباطات فعالیت
م ی کند در ادامه صحب ت های خود اظه��ار کرد« :ما در قوه
قضاییه حدود 38مورد را به عنوان تعریف جدی فساد تدوین
کرده ایم که قاعدتا هیچ فردی دوس��ت ندارد فرزندش با این
موارد اشنا شود ،اما مساله این است که باید حواس ما جمع
باش��د زی را اگر به این مس��ائل توجه نکنیم قطعا در اینده با
مشکالت متعددی مواجه خواهیم شد».
در ادامه این اظهارات اعالم ش��د« :کارت دانشجویی
یا گواهی اش��تغال به تحصیل ،کارت نظام پزشکی یا نظام
مهندسی ،پروانه وکالت ،کارت بازرگانی معتبر ،حکم یا کارت
ویژه اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه ،تصویر روزنامه
رسمی ب رای شرکت ها و سازمان های غیر دولتی و کارت ملی
نماینده ،جواز کسب معتبر ،معرف ی نامه از ادارات و ارگان های
دولتی یا شرکت های ثبت ش��ده یا کارت خبرنگاری معتبر
مدارکی هس��تند که با داش��تن هر یک از انها ف��رد قادر به
استفاده از سرعت های باالتر خواهد شد».
29
گزارش ها
سیاست
بی
نالملل
بازگشت سیاست به بغداد
30
ع راق یک گام دیگر به سمت ثبات برداشت؛ باالخره در
واپسین ساعات از مهلت قانونی مقرر روز دوشنبه هفتهای که
گذش��ت ،کابینه ع راق از پارلمان رای اعتماد گرفت و با وجود
اینکه هنوز تکلیف 9وزارتخانه مشخص نیست با استقبال
جهانی مواجه ش��د .نمایندگان مجلس ع راق پ��س از ماه ها
چان هزنی سرانجام با اکثریت ارا ( 177رای از 289نماینده حاضر
در جلسه) رسما حیدر العبادی را به عنوان نخس ت وزیر برگزیدند
و کابینه او را هم مورد تایید قرار دادند .البته برخی ُپ س ت های
کلیدی از جمله وزارت دفاع و وزارت کشور همچنان خالی است
و العبادی قول داده ظرف یک هفته نامزدهای این دو پست را
به پارلمان معرفی کند .به این ترتیب تکلیف 23وزارتخانه از
کابینه حیدرالعبادی که گفته م ی شود از 32وزارتخانه تشکیل
شده مشخص شد و نمایندگان پارلمان به 23وزیر پیشنهادی
العب��ادی رای اعتماد دادند .در عین ح��ال تکلیف وزارت اب،
وزارت گردشگری و وزارت مهاجرت نیز هنوز مشخص نشده
است .نخس��ت وزیر جدید ع راق در نخس��تین سخنانی که
در جلس��ه رای اعتماد به اعضای کابینه اش در پارلمان ای راد
کرد ،خواستار «همکاری همه گروه ها با دولت مرکزی» و نیز
«تشکیل دولتی قدرتمند» شد .از دیگر سو باتوجه به انکه در
اواخر دوران نخس ت وزیری نوری مالکی ،اختالفات میان دولت
مرکزی و اقلیم کردستان بسیار باال گرفته بود ،حیدرالعبادی در
همان ابتدا اعالم کرد که دولتش متعهد است همه موضوعات
معلق با دولت منطقه کردس��تان را حل کند .درواقع مس��اله
استقالل یا خودمختاری بیشتر منطقه کردستان ع راق یکی از
چالش هایی است که پیش روی العبادی قرار دارد .ف واد حسین،
رئیس کارکنان مسعود بارزانی م ی گوید« :اگر درخواست های
ما جامه عمل نپوشد ،تصمیم خواهیم گرفت که در راستای
منافع مردم مان کاری را که باید ،انجام دهیم ».پس از مدت ها
مشاجرات داغ ،دولت منطقه ای کردس��تان به این شرط رای
مثبت به کابینه العبادی داد که او چندین موضوع را با کردها
فیصله دهد .همچنین نخس ت وزیر جدید ع راق ،تاکید کرد که
کش��ورش در حال عبور از مرحله تاریخی و حساسی است و
بناب راین ایجاد انقالبی اداری ب رای بازسازی و احیای نهادهای
دولتی و زی ربنایی در دس��تورکار اس��ت .حیدرالعبادی هنگام
معرفی کابینه خود قول داد نیروهای امنیتی کشور را بازسازی،
با چالش های داخل��ی مقابله و امنیت را به کش��ور بازگرداند.
او در همین ارتباط گفت« :ع راق «زیر حمالت س��ختی قرار
گرفته» و نیروهای امنیتی انقدر خواهند جنگید تا «پیروزی»
را در اغوش گی رند ».او در ادامه افزود« :کش��ور گرفتار بحران
شدیدی است و مردم منتظر ما هس��تند .ما نباید به دنبال نام
سمت باشیم .باید به مردم و کش��ور خدمت کنیم ».اما ایا
و َ
به راستی چنین است؟ بحران های پی ش روی این سیاستمدار
«صبور» و «همه جانب ه نگر» چیس��ت؟ ایا م ی تواند در میانه
اقیانوس ناارام ی ها ،کش��تی سیاس��ت در ع راق را به ساحل
امنیت برساند؟»
مثلث | شماره 233
گزارش ها
دولت وحدت ملی در عراق تشکیل شد
مالکی؛ این بار معاون رئیس جمهور
از جمله مسائل قابل توجه در ترکیب سیاسی جدید ع راق
حضور سیاس��تمدارانی از دولت پیشین است همچنانکه در
کابینه جدید ،نوری کمال مالکی نخس ت وزیر قبلی ،ایاد عالوی
نخس ت وزیر اسبق و اس��امه ال ُن َجیفی رئیس سابق پارلمان
به عنوان معاون��ان رئی س جمهور برگزیده ش��دند .همچنین
برخی از چهره های س��ابق دولت مالکی در دولت کنونی به
ریاس��ت العبادی ابقا ش��دند اما در س��مت های جدیدی قرار
گرفتند .به گزارش الجزیره ،هوشیار زیباری ،وزیر خارجه قبلی
به همراه بها االعرجی و صالح المطلک به عنوان سه معاون
نخس ت وزیر برگزیده شدند .اب راهیم جعفری ،نخس ت وزیر اسبق
هم به عنوان وزیر خارجه برگزیده شد .عادل عب دالمهدی هم به
ریاست وزارت نفت رسید« .جومانا کارادشه» گزارشگر سی.ان.
ان با اشاره به تشریفاتی بودن پست معاونت ریاست جمهوری
(همچون پست ریاست جمهوری) م ی گوید« :عالوی و مالکی
دشمنان سیاسی قدیم ی هم هستند ،اما اکنون در کنار هم قرار
گرفته اند ».این حضور گمانه زن ی هایی را ب رانگیخته اس��ت.
برخی معتقدند مالکی نخس��ت وزیر در سایه است اما این بار
در کسوت معاون رئی س جمهور .برخی دیگر م ی گویند او در
تصمیمات خود دیگر نم ی تواند یک تنه به پیش رود و بسیاری
از تصمیماتش به چالش کشیده خ واهد شد.
گذار به دوره جدید
گرچه کابینه ع راق در دقیقه نود تشکیل شد و هنوز هم
تع داد قابل توجهی از کرس ی های ان خالی مانده اما رای اعتماد
گرفتن همین پارلمان نیمه تمام نیز با استقبال جهانی مواجه
شد و سازمان ملل ،ای ران ،امریکا ،انگلیس ،ترکیه و چند کشور
دیگر تشکیل دولت جدید ع راق را به ملت و نخس ت وزیر این
ن کی مون ،دبیرکل سازمان ملل از
کش��ور تبریک گفتند .با
تشکیل دولت جدید ع راق و دادن رای اعتماد به کابینه از سوی
پارلمان استقبال کرد و ان را اقدام ی مناسب ب رای برقراری ثبات
سیاسی و صلح در ع راق دانست.
همچنین با انتخاب دولت العبادی ،رئی س جمهور امریکا
ضمن تماس تلفنی با وی تعهدات کشورش به دولت جدید
ع راق ب رای مبارزه با داعش را مورد بحث قرار داد .کاخ س��فید
در بیانی ه ای افزود« :نخس ت وزیر تعهد خود ب رای همکاری با
تمام طرف های ع راقی و نیز شرکای منطقه ای و بی ن المللی
جهت تقویت ظرفی ت های ع راق ب رای مبارزه با این دش��من
مش��ترک را اعالم کرد ».جان کری ،وزی��ر خارجه امریکا هم
تشکیل دولت جدید در بغداد را «مرحله ای مهم» ب رای ع راق
نامید .امریکای یها که به نظر م یرس��د بخشی از مالحظات
سیاسی انها با بحران کنونی امنیتی ع راق گره خورده است،
تش��کیل دولت جدید در بغداد را نش��ان از گذار به دوره جدید
دانسته و توافق سیاسی را در پیشبرد شرایط ع راق موثر ارزیابی
کردند .از دیگر سو با وجودی که روابط ترکیه و ع راق در زمان
نخس ت وزیری مالکی تیره و تار شده بود ظاه را در دوره جدید با
تحوالتی همراه خواهد بود .زی را پس از اینکه حیدر العبادی از
پارلمان رای اعتماد گرفت ،وزیر امور خارجه ترکیه در تماسی
تلفنی ضمن تبریک به او ،اعالم کرد که به زودی ب رای مذاکره
با مسئوالن ع راقی به بغداد سفر خواهد کرد .دو طرف در این
تماس تلفنی به اغاز مرحله ای جدی��د در روابط میان بغداد و
انکارا تعهد دادند و تاکید کردند که ب راساس احترام متقابل با
چالش های موجود در منطقه مقابله خواهند کرد .س��یامک
کاکایی ،کارشناس مس��ائل ع راق در رابطه با استقبال انکارا
از تشکیل دولت جدید ع راق م ی گوید« :در میان همسایگان
ع راق ،ترکیه دس��ت کم در دو سال گذشته نقشی برهم زننده
در ساختار سیاس��ی ع راق داش��ته اس��ت؛ پس از فرار طارق
الهاشم ی به ترکیه ،نگرش این کشور از رابطه دولت با دولت
یعنی انکارا -بغ��داد به رابطه دولت با گروهها (اهل س��نت و
کردها) سوق پی دا کرد و همین مساله سبب شد تا نوری مالکی،
نخس ت وزیر سابق ،دولت ترکیه را بارها به دخالت در امور داخلی
کشور متهم کند .اکنون اما با استقبال انکارا از دولت جدید ع راق
این انتظار مطرح شده است که چرخشی در سیاست ترکیه در
قبال ع راق ایجاد شود .اگرچه به نظر م ی رسد که انکارا رویکرد
حفظ رابطه با گروهه��ای ذی نفوذ در ع��راق را کنار نخواهد
گذاشت .لیکن پی ش بینی م ی شود باتوجه به رابطه قابل توجه
اقتصادی ترکیه با ع راق ( 12میلیارد دالر) تعدیلی در سیاست
انکارا در قبال بغداد به وجود بیاید .شاید به همین دلیل است که
احمد داوود اوغلو ،نخس ت وزیر جدید ترکیه گفته که در اینده ای
نزدیک به بغداد سفر خواهد کرد».
العبادی در برابر بحران داعش
کابینه جدید در ع راق در حالی کار خ��ود را اغاز خواهد
کرد که با بحرانی بس��یار جدی به نام داعش مواجه است .در
این میان العبادی در ب رابر چالش اعالم خالفت اس�لامی در
ع راق و بخشی از سوریه متعهد به بازگرداندن امنیت در کشور و
مقابله با چالش های امنیتی شده است .بناب راین به نظر م ی رسد
که دولت جدید در ع راق کار بسیار دشواری را در مبارزه با این
شورشیان در ب رابر خود دارد .زی را چالش داعش تا حدی جدی
شده که حتی کشورهای غ ربی و دیگر کشورهای منطقه را نیز
به واکنش واداشته است.
چه کسانی رای اعتماد گرفتند
در زیر اس��امی 23وزیر ،س��ه مع��اون رئی س جمهور و
سه معاون نخس ت وزیر که از پارلمان رای اعتماد گرفتند ذکر
شده اس��ت« .نوری مالکی ،معاون اول رئی س جمهور؛ اسامه
النجیفی ،معاون دوم رئی س جمهور؛ ایاد عالوی ،معاون سوم
رئی س جمهوری؛ صالح مطلک ،معاون اول نخس ت وزیر؛ بهاء
االعرجی ،معاون دوم نخس ت وزی ر؛ هوشیار زیباری ،معاون سوم
نخس ت وزی ر؛ اب راهیم الجعفری ،وزیر خارجه؛ روژ نوری شاویس،
وزیر دارایی؛ عادل عبدالمهدی ،وزیر نفت؛ سلمان الجمیلی،
وزیر ب رنامه ریزی وتوسعه؛ حسین شهرستان ،وزیر تحقیقات و
اموزش عالی؛ حسین الزاملی ،وزیر دادگستری؛ محمد البیاتی،
وزیر حقوق بشر؛ فالح الزیدان ،وزیر کشاورزی؛ نصی رالعیساوی،
وزیر صنعت؛ ط��ارق الخیکانی ،وزیر ابادانی و مس��کن؛ باقر
الزبیری وزیر حمل ونقل؛ محمد شیاع الس��ودانی ،وزیر کار و
امور اجتماعی؛ قتیبه الجبوری ،وزیر محیط زیس��ت؛ محمد
اقبال ،وزیر اموزش و پرورش؛ مالس الحسینی ،وزیر تجارت
و بازرگانی؛ فارس ججو ،وزیر امور و تکنولوژی؛ عبدالحسین
عبطان ،وزیر ورزش و جوانان؛ احمد الجبوری ،وزیر کش��ور در
امور استان ها و پارلمان؛ عبدالکریم یونس ،وزیر شهرداری ها
و اشتغال؛ عدیله حمود ،وزیر بهداش��ت ؛فریاد راوندوزی ،وزیر
فرهنگ؛ قاس��م الفهداوی ،وزیر برق؛ حس��ن ال راش��د ،وزیر
ارتباطات ».کاکایی همچنین درباره ترکیب کابینه ع راق معتقد
است کنار هم چیدن افراد و شخصی ت های مختلف و مشهور
گروههای ع راقی در دولت جدید هنری سیاسی است که به نظر
م ی رس��د حیدرالعبادی در گام اول نمودهایی از این هنر را به
نمایش گذاشته است.
ازدکترصالحیتادکترستاری
چه کسی وزیر علوم می شود؟
یک ماه از برکناری اولین وزیر دولت یازدهم م ی گذرد.
پیش از انکه مجلس ،فرج ی دانا را از وزارت علوم برکنار کند،
خبری منتشر شد که در ان ادعا شده بود معاون پارلمانی اب
پاکی را روی دست نمایندگان مجلس ریخته است .به ادعای
این خبر انصاری گفته بود در صورت ع��زل فرج ی دانا دولت
کس��ی را جایگزین وی م ی کند که ادامه دهنده راه او باش��د.
این خبر البته در جریان روز استیضاح تکذیب شد و نادران از
تکذیب ان اب راز خوشحالی کرد .با این حال انتصاب بالفاصله
نجفی کمی مجلس را ب ا تردید روبه رو کرده بود .نجفی هفته
گذشته یک شوک خبری 48س��اعته را به رسانه ها وارد کرد.
او که نتوانس��ته بود از مجلس نهم ب��رای وزارت اموزش و
پرورش رای اعتماد بگیرد ،در پاسخ به اینکه دولت چه کسی
را به عنوان وزیر به مجلس معرفی م ی کند ،گفت« :ان شاءاهلل
خودم معرفی م ی شوم ».چیده شدن این سه اتفاق کنار هم،
یعنی ادعای انصاری ،انتصاب نجفی به عنوان سرپرست و خبر
معرفی او به عنوان وزیر ،حساسی ت ها را بیشتر کرد .بالفاصله
مصاحب ه ها درباره این اظهارنظر اغاز شد .بسیاری از نمایندگان
اعتقاد داشتند که او به مجلس معرفی نم ی شود و در صورت
معرف ی شدن از فیلتر نمایندگان رد نخواهد شد .عمر این خبر
اما به 48ساعت نکش��ید .نجفی که همراه دولت به مشهد
رفته بود توضیح داد که ان جمله را به شوخی بیان کرده است.
شوخی نجفی با وزارت علوم تمام ش��د اما هنوز دولت گزینه
خودش را در این رابطه معرفی نکرده است .از مهلت سه ماهه
دولت دوماه بیشتر باقی نمانده .بعید به نظر م ی رسد دولت
بخواهد از تمام سه ماه مهلت خود در سرپرستی وزارت علوم
استفاده کند چرا که در صورت رای نیاوردن گزینه دولت دچار
مشکل خواهد شد .در این ش��رایط گزینه هایی ب رای وزارت
علوم مطرح ش��د .از عل ی اکبر صالحی تا مصطفی معین اما
در موثق ترین خبر یکی از نمایندگان مجلس به فارس گفت:
«برخی افراد مانند «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انژری
اتمی« ،سورنا ستاری» معاون علمی و فناوری رئی س جمهور،
«محمد حس��ین امید» معاون اداری ـ مال��ی وزارت علوم و
سرپرست سابق دانش��گاه ته ران و همچنین «صدوق» که
قبال نماینده ای ران در یونسکو بوده است ،از جمله گزینه های
مطرح ب رای تصدی سکان وزارت علوم هستند».
اصالح طلبان و وزارت علوم
گزینه های وزارت علوم
به دلیل حساسیت باالی کار با جوانان ،اهمیت وزارت
علوم نسبت به وزارتخانه های دیگ ر بیشتر است .در این راستا
کسی که قصد دارد تا این وزارتخانه را مدیریت کند باید دارای
ویژگی و شاخصه هایی چون س��وابق علمی کافی ،سوابق
سیاسی روشن ،امکان تعامل با دانشجویان و اساتید ،انرژی
باال و همچنی��ن توانایی تعامل با مجلس کنونی را داش��ته
باش��د .هنوز از مجلس واکنشی نس��بت به معرفی افرادی
که صابری از انها نام برده اس��ت ،دیده نم ی شود .با این همه
نم ی توان انها را به عنوان گزینه های قطعی معرفی کرد ،چه
اینکه ممکن است دولت در اقدامی شگفت انگیز فرد دیگری
را ب رای این وزارتخانه معرفی کند .دولت روحانی در مدت زمان
یک ساله عمر خود نش��ان داده که فارغ از فضای بیرونی و
رسانه ای بیشتر تصمیماتش را در محی ط های دربسته اتخاذ
م ی کنند؛ تصمیماتی که تا نزدیک شدن به زمان موعود کمتر
کسی از ان مطلع است .اگر از معین که اصالح طلبان بیش
از اندازه تمایل به حضورش در این وزارتخانه دارند و کواکبیان
که اعضای حزبش او را به عنوان گزین��ه معرفی کرده بودند،
بگذریم ،افرادی که صابری ،نماینده عضو کمیسیون اموزش
مجلس معرفی کرده است ،از درجه اهمیت باالیی نسبت به
سایرین برخوردار هستند .از صدوق اطالعات جزئی در دست
است ،جز اینکه او سابق بر این نمایندگی جمهوری اسالمی
را در یونسکو برعهده داشته است .عالوه بر صدوق ،صابری
از عل ی اکبر صالحی ،سورنا ستاری و محمد حسین امید نام
برده است.
علی اکبر صالحی
صالحی از چهره ها و ش��خصی ت های علمی است که
مس��ئولی ت های اجرایی نیز داشته اس��ت .او تنها کسی بود
که از دولت دهم ب��ه دولت یازدهم رف��ت .صالحی از وجهه
علمی مناسبی نیز ب رای تصدی این وزارتخانه برخوردار است.
همچنین سوابق مدیریتی او در س��ال های اخیر در سازمان
انرژی اتمی و وزارتخانه ،توانسته تجربیات ارزنده ای را در اختیار
او قرار دهد .صالحی از یک خانواده ای رانی اس��ت اما در سال
1329در کربال متولد شد .او دانش اموخته مدرسه امریکایی
بیروت است که تحصیالت دانشگاه ی اش را در رشته دکترای
هسته ای ،در ام ای تی ،یکی از معتبرترین دانشگاه های جهان
به پایان رسانده است .صالحی بین سال های 1361تا 1363
و 1368تا 1372ریاس��ت دانشگاه صنعتی شریف را بر عهده
داشت .پس از ان در س��ال 75به نمایندگی ای ران در سازمان
بی ن المللی انرژی اتمی رفت و به مدت هش��ت سال در این
ی رسید
سمت بود .در تیرماه 88به ریاست سازمان انرژی اتم
و پس از برکناری جنجالی متک��ی در دولت دوم احمدی نژاد
وزیرخارجه دولت دهم بود .صالحی با امدن دولت یازدهم به
ی بازگشت و ریاست ان را برعهده گرفت.
سازمان انرژی اتم
محمد حسین امید
نام امید اولین بار زمانی بیشتر شنیده شد که او به عنوان
سرپرست موقت دانشگاه ته ران برگزیده شد .امید جای فرهاد
رهبر را گرفت ک��ه در دوران احمدی نژاد ریاس��ت بزرگترین
دانش��گاه ای ران را برعهده داشت .محمدحس��ین امید استاد
تمام گروه مهندسی ابیاری و ابادانی ،دانشکده مهندسی اّب
و خاک ،پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه ته ران و
معاون اداری و مالی وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری اس��ت.
امید فارغ التحصیل رش��ته ابیاری در مقاطع کارشناس��ی و
کارشناسی ارشد و مهندسی هیدرولیک در مقطع دکتراست.
محمدحسین امید در زمان ریاس��ت رضا فرج ی دانا ،معاون
دانشجویی و فرهنگی دانشگاه ته ران بود و در دوران ریاست
عباسعلی عمید زنجانی و مدتی نیز در دوران ریاست فرهاد
رهبر ،عهده دار معاونت اداری و مالی دانش��گاه ته ران ش��د.
محمدحسین امید سوابقی نظیر ریاست پردیس کشاورزی و
منابع طبیعی دانشگاه ته ران و ریاست پردیس ارس دانشگاه
ته ران را در کارنامه مدیریتی خود دارد.
سورنا ستاری
مثلث | شماره 233
او چهره جوانی است که در حال حاضر معاونت علمی و
فناوری دکتر روحانی را برعهده دارد .سورنا متولد 1351و فرزند
شهید بزرگوار منصور س��تاری ،فرمانده نیروی هوایی ارتش
جمهوری اسالمی است .سورنا ستاری دارای دکترای مهندسی
مکانیک از دانشگاه صنعتی ش��ریف بوده و در طول دوران
تحصیل همواره از نخبگان و دانش��جویان ممتاز به ش��مار
م ی امده است .وی ،موفق به دریافت نشان درجه یک هنری
از مقام معظم رهبری ب رای ط راحی هواپیمای اذرخش شده و
دارای ثبت دو اختراع داخلی و خارجی و تالیف 14عنوان کتاب
است .مهمترین مس��ئولیت اجرایی وی عضویت در شورای
عالی انقالب فرهنگی ،مدیرعامل سازمان بهینه سازی مصرف
س��وخت کش��ور ،رئیس هیات امنای پارک فناوری پردیس،
معاون علمی و فناوری دکتر روحانی در دولت یازدهم و رئیس
بنیاد ملی نخبگان است .او پس از اتمام دوره کارشناسی در
دانشگاه صنعتی ش��ریف با رتبه ممتازی از دانشگاه برکلی
امریکا بورسیه دریافت م ی کند .اما به توصیه پدر شهیدش به
امریکا سفر نم ی کند .او م ی گوید که پدرش از او خواسته بود
که به این سفر نرود چرا که امکان داشت که او پس از اتمام
تحصیالت به ای ران بازنگردد .شهید ستاری گفته بود« :نرو،
چون اگر بروی ممکن است برنگردی و این نه به نفع تو و نه
به نفع من است ».با همین توصیه او تحصیالت تکمیل ی اش
را در دانش��گاه شریف ادامه م ی دهد .پس��ت معاونت علمی
ریاست جمهوری ،وجهه علمی باالی وی ،همچنین ارزشی
بودنش از امتیازاتی است که به او کمک م ی کند تا بتواند از
مجلس راحت تر رای اعتماد کسب کند .با این همه باید منتظر
ماند تا دولت تصمیمش را در مورد وزارت علوم علنی کند.
گزارش ها
با روی کار امدن حس��ن روحانی اصالح طلبان تالش
م ی کردند تا در چند وزارتخانه نفوذ کنند .یکی از مهمترین انها
وزارت علوم بود .همیشه یک تحلیل کلی میان اصالح طلبان
وجود دارد که م ی گوید پای��گاه اصلی بدنه رای اصالح طلبان
میان دانشجویان است .از همین رو انها تالش کردند تا فردی
به وزارت علوم برسد که بیش��ترین همسویی با انها را داشته
باشد .از همین رو در اولین روزهای بعد از انتخابات شنیده شد
که کارگروهی ب رای تعیین وزارت علوم تشکیل شده است که
عارف ریاست ان را برعهده دارد .باتوجه به اینکه کناره گیری
عارف در روزهای پایانی انتخابات به پیروزی حسن روحانی
کمک زیادی کرده بود ،این احتمال به نظر م ی رسد که فردی
نزدیک به وی به این سمت گمارده ش��ود .با این حال دولت
ترجیح داد تا میل ی منفرد را به مجلس بفرستد .اما او نتوانست
مورد تایید نمایندگان قرار گیرد .به دنبال ان سرپرست وزارت
علوم از اصالح طلبان انتخاب ش��د .جعفر توفیقی به وزارت
علوم رفت .حضور توفیقی در س��مت سرپرستی حساسیت
زیادی را ب رانگیخت تا جایی که مجلس به دنبال راهی بود که
بتواند از سرپرست نیز سوال کند .با رفتن فرج ی دانا بار دیگر
چالش بر سر کسی که قرار است به این وزارتخانه برود اهمیت
بیشتری یافت .اگرچه حاال اصالح طلبان این وزارتخانه را در
دست دارند اما نجفی عمر کوتاهی در ساختمان الومینیوم
ی
ش��هرک غرب خواهد داش��ت .چراکه او تنها سرپرست این
وزارتخانه اس��ت .یکی از مهمترین تح��والت در مدت زمان
سرپرس��تی نجفی خداحافظی توفیقی از این وزارتخانه بود.
اتفاقاتی ک��ه در واقع جواب مثبت به خواس��ته اصولگرایان
مجلس ارزیابی م ی شود.
گزارش ها
31
گزارش ها
فرهنگ
غصه«قصه ها»
گزارش ها
32
مثلث | شماره 233
فیلم اخر رخشان بنی اعتماد که روایت تلخی از زندگی ایرانیان است
با استقبال جشنواره ونیز روبه رو شد
این روزها فیلم «قصه ها» اثر رخش��ان بن ی اعتماد ،از
دو جهت در متن و حاش��یه خبرها قرار گرفته اس��ت؛ یکی
به دلیل واکنشی که مخالفان وزارت فرهنگ دولت یازدهم
به احتمال اکران ان در پاییز از خود بروز دادند ،دیگری به دلیل
اعطای جایزه و تندیس شیر جش��نواره ونیز ب رای فیلمنامه
ان .جایزه ای که بسیاری معتقدند باتوجه به اینکه این فیلم
اساسا در زمره اثار متوسط بن ی اعتماد قرار م ی گیرد ،بیشتر بر
اثر تحریکات سیاسی صورت گرفته است تا مبناهای هنری.
این فیلم در زمان حضورش در جش��نواره گذشته هم
منش��اء حاش��ی ه هایی بود؛ نه تنها از ان جهت که بخشی از
سناریوی ان به معضالت اجتماعی و شرایط پس از انتخابات
ریاست جمهوری س��ال 88تکیه دارد ،بلکه ماجرای پروانه
ساخت ان نیز که گفته م ی ش��د ویدئویی بوده نه سینمایی،
ب رای این فیلم خبرهای حاشی ه ای ایجاد کرد .درنهایت هم
هرچند گفته م ی شد این اقدام بن ی اعتماد ب رای راحت تر گرفتن
مجوز س��اخت یا از طرفی مجبور نبودن ب��ه گرفتن پروانه
ساخت از جواد ش��مقدری ،رئیس وقت س��ازمان سینمایی
بوده ،اعالم شد که فیلم ،از این جهت ان چنان مشکل قانونی
نداشته که صالحیت حضورش را در جشنواره زیر سوال ببرد.
به هر حال ،این فیلم در نخس��تین جش��نواره دولت
تدبیر و امید نمایش داده ش��د و بالفاصله پس از ان در زمره
فیلم هایی قرار گرفت ک��ه عنوان توقیفی ب��ه انها اطالق
م ی ش��د یا این احتمال که هی چ گاه به نمای��ش درنیایند یا
دست کم ب رای نمایش خود با مشکل مواجه باشند .البته همه
انها که فیلم را دیده بودند ،م ی دانستند که تنها گوشه ای از
داستان این فیلم به شرایط سیاسی کشور نظر انداخته است.
به ه ر حال ،این ش��رایط ادامه داش��ت ت��ا حضور اخیر
علی جنتی ،وزیر فرهنگ و ارشاد اس�لامی ،در یک برنامه
تلویزیونی .به هر حال ،در ای��ن گفت وگو ،موضوعی عالوه
بر ان چه از طرف برخ��ی ،با اصل احتمال اک��ران این فیلم
به نگرانی انجامیده بود ،مطرح ش��د .چرای��ی صدور مجوز
ب رای حضور این فیلم در جشنواره ونیز؛ حضوری که به زعم
ط راح سوال ،خالف منافع ملی تلقی م ی شد .هرچند جنتی
در این مصاحب��ه تاکید کرد که فیلم قصه ها بدون کس��ب
اجازه از وزارت ارش��اد در جشنواره ونیز ش��رکت کرده است
اما بالفاصله ،معاون او ،یعنی رئیس س��ازمان سینمایی با
بیان اینکه صحب ت های اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
درست منتقل نشده اس��ت ،گفت« :فیلم «قصه ها» از ابتدا
همه موارد قانونی را طی کرده و خانم بن ی اعتماد نیز در این
راه همراه ی های الزم را با وزارت ارشاد داشته اند».
حجت اهلل ایوبی در مصاحب ه ای که در س��ایت وزارت
فرهنگ و ارشاد اس�لامی منتشر شده اس��ت ،درباره فیلم
«قصه ها» تاکید کرد« :این فیلم همه موارد قانونی را طی
کرده و مش��کل قانونی ب رای اکران ندارد .خانم «رخش��ان
بن ی اعتماد» ه��م از اغاز تاکید بر این مهم داش��ته که همه
امور مربوط ب��ه فیلم قصه ها مطابق قان��ون و هماهنگ با
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی انجام شود ».رئیس سازمان
س��ینمایی تاکید کرد« :توضیحات وزیر فرهنگ و ارش��اد
اسالمی ناظر بر این مس��اله بود که ب رای انتخاب فیلم ها از
سوی جشنواره های خارجی همانند همیشه ،فرایند مستقلی
وجود دارد و جشنواره ها خودشان را مقید به مشورت با هیچ
دولت و کشوری نم ی دانند».
ایوبی تصریح کرد« :اینکه قصه ها را به عنوان نماینده
ای ران در جش��نواره ونیز بدانیم خبر نادرستی بوده و سخنان
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی نیز ناظر بر این موضوع است».
وی گفت« :نکته دیگری ک��ه دکتر جنتی در مصاحبه
اخیر خود اب راز کردند ،این بود که چرا برخی رسانه ها از دولت
فعلی درباره فیلم هایی س��وال م ی کنند ک��ه در دولت قبل
ساخته شده است؟ این درحالی است که برخی فیلم هایی که
امروز چالش ب رانگیز شده در دولت قبل مجوزهای الزم را اخذ
کرده اند وی اظهار داشت« :بنده با شخص دکتر جنتی گفت
وگو کردم و ایش��ان تاکید کردند سخنانشان در گفت وگوی
اخیر به درستی منتقل نشده و مطالبی که در این مصاحبه
اشاره شده ناظر به هیچ فیلم خاصی نبوده است».
ایوبی توضیح داد« :اقای جنتی بر این باور اس��ت که
باید در صدور پروانه های س��اخت فیلم ه��ا در دوران جدید
گزارش ها
ایوبی :اینکه قصه ها را
ب ه عنوان نماینده ایران در
جشنواره ونیز بدانیم خبر
نادرستی بوده و سخنان وزیر
فرهنگ و ارشاد اسالمی نیز
ناظر بر این موضوع است.
مثلث | شماره 233
گزارش ها
رعایت دقت را به عمل اوریم ت��ا فیلم ها و پروانه های صادر
شده مشکلی نداشته باشند ».اما رخشان بن ی اعتماد ،عالوه
بر مشخصات شناس��نامه ای اش ،شناس��ه ای دارد با رفتار و
اخبار اخیری که درباره او یا با حضور او منتش��ر ش��ده است.
نام رخش��ان بن ی اعتماد اواخر تیرماه پ��ای بیانی ه جمعی از
روش��نفکران و هنرمن��دان ای ران��ی در محکومیت حمالت
اسرائیل به مردم فلس��طین امد .او در اواسط مرداد ،نمایش
فیلمش «گیالنه» را در هیروش��یما ،با اع�لام یک دقیقه
س��کوت به یاد بیش از هزار قربانی ب ی گناه غزه به «نشان
شرمساری بشریت به مادران فلسطینی» تقدیم کرد .در عین
حال او س��ابقه تلخ نمایی از زندگی ای رانیان را در کارنامه اش
دارد .کارنامه ای با نگرش چپ و طرفدار طبقه کارگر.
فیل م «قصه ها» عالوه بر جشنواره ونیز ،ب رای حضور در
ی و هامبورگ
جشنواره های تورنتو ،لندن ،بوسان ،تسالونیک
نیز دعوت شد.
در این میان ،اولین حضور خارجی این فیلم تاکنون با
توفیق همراه بوده است .بن ی اعتماد پس از نمایش فیلمش
در ونیز گفت« :مهم این بود که فیلم بدون حواش��ی درباره
چگونه ساخته شدن و دریافت پروانه نمایش دیده شود و ابدا
نم ی خواستم که تکرار این مشکالت روی نگاه تماشاگران
فیلم اثر بگذارد .در واقع به طور مکرر پاس��خ من این بود که
خوشبختانه چون قرار اس��ت فیلم به زودی در ای ران اکران
شود ،صحبت راجع به مش��کالت زمان ساخت فیلم لزومی
ندارد .طبق ب رنامه ،دو اکران ب رای اهالی مطبوعات داشتیم و
بعد از ان کنف رانس مطبوعاتی برگزار شد .دو نمایش عمومی
و یک نمایش در بازار فیلم هم انجام شد .در نمایش عمومی
اول که در کاخ جشنواره برگزار شد ،ما به همراه هیات داوران و
مردم به تماشای فیلم نشستیم ».وی در نشست مطبوعاتی
فیلم ،توضیح داد« :س��واالت متنوعی پرسیده شد .راجع به
س��اختار فیلم و ش��رایط اقتصادی که البته همین سواالت
باعث شد که مساله تحریم مطرح ش��ود و من هم توضیح
دادم که موضوع تحریم طبیعتا بیشترین تاثیرش را بر زندگی
مردم ای ران گذاشته است .سوالی که چندین بار در مصاحب ه ها
تکرار شد ،این بود که ایا این فیلم در ای ران اکران خواهد شد؟
طبیعتا پاسخ من این بود که بله ،این فیلم به زودی در ای ران
اکران خواهد شد و اگر غیر از این م ی بود ،امکان نداشت ان
را به جشنواره های خارجی بفرستم .زمانی با نمایش فیلم در
جشنواره ونیز موافقت کردم که نمایش عمومی ان در ای ران
قطعی شده بود .البته انها منتظر جواب دیگری بودند! اما این
حرف امروز من نیست .از زمان اولین فیلمم تا زمانی که فیلم
بسازم همین نظر را خواهم داشت.
انچه از جریان نمایش فیلم قصه ها در ونیز ،در ای ران
انعکاس ویژه یاف��ت ،این بود که رخش��ان بن ی اعتماد پس
از نمایش فیلم در بخش رقابتی جش��نواره ،خواس��تار لغو
تحریم ها علیه ای ران ش��ده اس��ت .او گفته بود« :ش��رایط
اقتصادی در ای ران بحرانی است که ناشی از وضع تحریم های
اقتصادی اس��ت و در واقع مردم ای ران ت��اوان این تحریم ها
را م ی پردازند .با س��اخت این فیلم م ی خواهم نش��ان دهم
تحریم ه��ای غرب به دلی��ل فعالی ت های هس��ته ای ای ران
چه اثار سوئی بر زندگی مردم عادی در ای ران گذاشته است.
بچه هایی که مبتال به بیماری هایی چون س��رطان و ام اس
هس��تند ،از عوارض این تحریم ها رنج م ی برند .من دوست
دارم این تحریم ها رفع شود و کس��ی باید پاسخگوی مردم
ای ران باشد».
پس از نمایش فیل��م «قصه ها» در بخ��ش رقابتی
جش��نواره ونیز -با حضور 20فیلم -نش��ریه س��ینمایی
«اس��کرین دیلی» نیز به بررسی س��اخته جدید بن ی اعتماد
پرداخته و ضمن جس��ورانه خواندن این اثر سینمایی ان را
بیشتر مورد پسند سینما دوستان عالقه مند به سینمای کمتر
بی ن الملل ی ای ران توصیف کرده است .در بخش هایی از این
نقد امده است« :کارگردان با تجربه ای رانی در فیلم جدیدش
«قصه ها» به واکاوی در شخصی ت های متعلق به فیلم های
گذشته اش م ی پردازد تا تلفیقی از زندگی و مشکالت مردم را
در ته ران امروز به تصویر بکشد؛ اگرچه الزام ی ب رای اشنایی با
ساخته های قبلی بن ی اعتماد ب رای درک این فیلم وجود ندارد
اما اشنایی با مجموعه اثار این فیلمساز درک عمی ق تری را از
انچه در فیلم م ی گذرد به مخاطب ارائه م ی دهد».
«لی مارش��ال» منتقد نش��ریه اس��کرین دیلی فیلم
«قصه ها» را بیشتر شبیه مجموعه داستان کوتاه م ی داند تا
یک داستان بلند سینمایی و دلیل این را که بن ی اعتماد نسبت
به کارگردان های ای رانی چون کیارستمی ،پناهی و فرهادی
از شهرت کمتری برخوردار اس��ت اصرار وی به ساخت فیلم
در ای ران و ب رای مخاطب ای رانی م ی داند که مشکالت خاص
خود را نیز دارد .بن ی اعتماد که فیلم «قصه ها» را هشت سال
پس از اخرین اثر داس��تانی بلندش س��اخته ان را به صورت
اپیزودهایی ارائه داده تا قوانین سخت فیل م بلند ساختن را دور
بزند و این احتمال وجود دارد که این فیلم مخاطبان بیشتری
نیز در فستیوال های جهانی داشته باشد.
نشریه ورایتی نیز با روایت داستان فیلم «قصه ها» به
تمجید از بازی های روان و دیالوگ های خوب فیلم م ی پردازد،
اما استفاده از تصاویری از دوربین دستی مستندساز (حبیب
رضایی در فیلم) را غیرضروری و گی ج کننده م ی داند.
در نهایت ،مراسم اعطای جوایز هفتادویکمین جشنواره
فیلم ونیز شامگاه 15شهریور ماه درحالی برگزار شد که فیلم
«قصه ها» ساخته رخشان بن ی اعتماد موفق به کسب جایزه
بهترین فیلمنامه این رویداد س��ینمایی معتبر ش��د .هیات
داوران جشنواره بی ن المللی فیلم ونیز به ریاست «الکساندر
دسپالت» فهرست برندگان هفتاد و یکمین دوره جشنواره
فیلم ونیز را معرفی کرد و فیلم نامزد شیر طالی «قصه ها» از
ای ران جایزه بهترین فیلمنامه این رویداد سینمایی را از ان خود
کرد .اما در میان تبریک های داخلی به رخش��ان بن ی اعتماد
که جایزه را به دیگر فیلمنامه نویس این اثر ،فرید مصطفوی
تقدیم کرده بود ،سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز موفقیت
فیلم «قصه ها» را در جش��نواره ونیز تبری��ک گفت« .الن
ایر» ،سخنگوی فارس��ی زبان وزارت خارجه امریکا در پیامی
به اعطای جای��زه بهترین فیلمنامه جش��نواره ونیز به فیلم
«قصه ها» س��اخته رخش��ان بن ی اعتماد واکنش نشان داد.
واکنشی که چندان نم ی تواند به سود خانم بن ی اعتماد باشد.
در این پیام امده اس��ت« :صد افرین به یکی از مفاخر
سینمای ای ران خانم بن ی اعتماد به خاطر اخذ جایزه بهترین
فیلمنامه جش��نواره فیلم ونی��ز» .الن ایر پی��ش از این به
درگذشت سیمین بهبهانی نیز واکنش نشان داده بود .البته
در روزهای پایانی زندگی سیمین بهبهانی که او در کما بود
و شایعه درگذشتش منتشر شد ،الن ایر ب ر اساس این شایعه،
درگذشت او را تسلیت گفته بود.
ش��اید بتوان گف��ت ،واکنش پایان��ی از محمدمهدی
عس��گرپور ،رئیس خانه س��ینما بود که در مراس��م پایانی
بخش فیلم مس��تند ش��انزدهمین جشن س��ینمای ای ران
با اشاره به موضوع س��یاه نمایی که در س��ینمای مستند از
س��وی عده ای مطرح م ی ش��ود تصریح کرد« :وقتی بحث
سینمای مستند مطرح م ی شود موضوعاتی چون سینمای
اجتماعی ،سیاه نمایی و حضور چنین فیلم هایی در عرصه
بی ن المللی مطرح م ی شود به طوری که این سیاه نمایی یک
امر پذیرفته شده و قطعی از سوی کسانی تلقی م ی شود که
ان را مطرح م ی کنند و کارشناسان مختلفی از تریبون های
مختلف درباره این موضوع که امری نس��بی اس��ت به طور
قطعی صحبت م ی کنن��د؛ کاری که ادم ه��ای عاقل انجام
نم ی دهند ،چون ادم عاقل در مورد مسائل قطعی هم نسبی
حرف م ی زند ».عسگرپور ادامه داد« :ما دنبال این هستیم
که بگوییم سینمای ما نجیب اس��ت اما برخی از سینمای
نانجیب حرف م ی زنند .فکر کردیم که س��میناری را بعد از
این جش��ن با عنوان سینمای اجتماع ی ،مس��تند یا به طور
روشن تر سیاه نمایی برگزار کنیم ،اینکه بگوییم سیاه نمایی
دقیقا یعنی چه؟ و ب رای این کار از کس��انی دعوت کنیم که
از سیاه نمایی س��ینمای ای ران در سطح بی ن الملل ی صحبت
م ی کنند ».او با اش��اره به موفقیت فیلم رخشان بن ی اعتماد
در جش��نواره ونیز گفت« :اخری��ن مورد ای��ن قضیه فیلم
«قصه های» خانم بن ی اعتماد اس��ت که در جش��نواره ونیز
موفقی ت هایی را به دست اورد .سینمایی که این نوع فیلم ها
هم در ان تحمل نشود دیگر نم ی دانم چه چیزی از این سینما
م ی تواند باقی بماند ».با این اوص��اف ،زمان اکران فیلم که
بن ی اعتماد در ونیز نیز تاکید کرده بود اگر قرار باشد در ای ران
به نمایش درنیاید ان را به فستیوال های خارجی نخواهد برد،
پاییز اعالم شده اس��ت؛ زمانی که به نظر م ی رسد باز ابستن
واکنش هایی سوی از طرفین باشد.
33
34
گزارش ها
مثلث | شماره 233
گزارش ها
ورزش
توفان « زلزله» را لرزاند
کودتای سیاسی در پرسپولیس
به منزله شوکی خواهد بود ،که باعث ایجاد تحول مورد نظر
خواهد شد».
حمید درخشان حاال جانشین دایی شده است .او سال ها
رویای سرمربیگری س��رخ ها را همراه خود داشت و حاال در
شرایطی به نیمکت پرس��پولیس م ی رسد که علی دایی در
ضعی ف ترین نقطه ای که یک مربی م ی تواند قرار بگیرد جای
گرفته است .شرایطی که س��خت و اسان است .پیچیدگی
خاص خودش را دارد .اسان است چون او در شرایطی شبیه
حمید استیلی جای دایی را نگرفت .وقتی جانشین او شد که
ضعیف شده بود و در موضع قدرت نبود و سخت است چون
در صورت عدم نتیجه گیری هواداران پرسپولیس هرگز با این
تیم مدیریتی و کادر فنی جدید مدارا نخواهند کرد.
جنجال و اشک و خط و نشان در درفشی فر
مثلث | شماره 233
روشن بود که علی دایی نس��بت به تصمیم سیاسی
واکنش نش��ان خواهد داد .او پ��س از مطلع ش��دن از خبر
برکناری اش تصمیم گرفت به درفشی فر برود و پرسپولیس
را تمرین دهد .او گفت« :اقایان باشگاه راه اهن هم دست شان
است و چون دو باش��گاه ته رانی را در اختیار دارند متاسفانه
م ی خواهند پرس��پولیس را زمین بزنند ».وی در مورد اینکه
بهروز منتقمی نامه برکناری علی دایی را داده اس��ت ،گفت:
«امضای او وجاهت قانونی ندارد ،ش��ما بروید ببینید او چه
کاره است و ایا م ی تواند این نامه را امضا کند از لحاظ قانونی
یا نه .دایی همچنین خط و نشان کش��ید که به کنف رانس
مطبوعاتی م ی رود».
او درباره سیاس��ی واکن��ش تندی نش��ان داد و گفت:
«سیاس��ی جرات ندارد در میان مردم حاضر ش��ود به خاطر
همین ان پشت باقی مانده است».
اما فاز بعدی حرف های جنجالی دایی در مورد درخشان
بود .او گفت« :اگر درخش��ان فوتبال م ی فهمید که پیکان ،
شاهین بوش��هر و داماش را درست م ی کرد .پس از اتفاقاتی
که در تمرین تیم فوتبال پرسپولیس رخ داد و اینکه درخشان
اعالم کرده پرس��پولیس مش��کل فنی داش��ته است دایی
اینگونه واکنش نش��ان داد :درخشان اگر فوتبال م ی فهمید
پیکان ،شاهین ،داماش را درست م ی کرد ،بعد بیاید در مورد
پرسپولیس صحبت کند .دایی تمرین را ترک نمی کند ».او
در این باره این طور اس��تدالل کرد« :تا زمانی که به صورت
کتبی به ما اعالم نکنند در تمرینات حاضر م ی ش��ویم .یک
کاغذی به ما دادند که از طرف منتقمی بود که معتبر نیست.
منتقمی به عنوان ش��هروند کاره ای نیس��ت ک��ه بخواهد
صحبت کند ،نه نامش در ثبت شرکت ها امده و نه در باشگاه
بوده ،از طرف اقایانی ک��ه در هیات مدیره چنین تصمیمی
گرفتند نامه ای با مهر باشگاه داده شود بعد من دو ثانیه هم
در تمرین نخواهم ماند».
اما این پایان ماجراهای درفشی فر نبود .علی دایی پس
از حضور در رختکن پرس��پولیس و خداحافظی با بازیکنان
پرسپولیس با چشمانی اشک بار به زمین بازگشت .چند لیدر
ی ُکشند
نزد دایی رفتند و به او اعالم کردند تو اگر بروی ما را م
که دایی هم در حالی که بغض داشت شروع به گریه کردن
کرد .همان طور که انتظ��ار می رفت دایی از تصمیم رئیس
هیات مدیره باشگاه پرسپولیس سخت عصبانی شد .اما او
وزیر ورزش را نیز از انتقادات خود بی نصیب نگذاشت و تاکید
کرد که این پروژه از س��وی وزارت ورزش در اس��فندماه سال
گذشته کلید خورد و وزیر ورزش از مدت ها قبل قصد داشته
من را برکنار کند .به نظر می رسد هواداران پرسپولیس حاال
دو دسته اند .دسته ای که فریاد می زنند« :سیاسی حیا کن
پرسپولیس و رها کن» و دسته ای که تصمیم باشگاه مبنی
بر برکناری دایی را درست می دانند اما شاید بهتر و منطقی
تر از این هم می ش��د دایی را از نیمکت پرس��پولیس کنار
گذاش��ت .در فضایی که نه تهدید وجود دارد و نه زورازمایی
درون سازمانی.
گزارش ها
«وزی��ر ورزش اع�لام کرده پول��ی به اس��تقالل و
پرس��پولیس نخواهد داد .اگر احس��اس مس��ئولیت وجود
داشته باشد چنین حرفی زده نم ی شود .اگر این تیم ها متعلق
به دولت نباشند ،این حرف ها درس��ت است و مشکالت ما
ربطی به وزارتخانه ندارد ،اما وقتی تیم مس��تقیما زیر نظر
دولت است پس دولت هم باید پاسخگوی مردم باشد .شاید
ایش��ان از فوتبال اگاهی ندارند و چیزی از فوتبال ،استقالل
و پرس��پولیس ،هواداران و مردم نم ی دانند .چون اگر کسی
در این مقام باش��د و اطالعات درست هم داشته باشد چنین
حرفی نم ی زند .اقای وزیر! اگر پرسپولیس ب رای شما نیست،
بگویید چون ما رفقای زیادی داریم که خیلی راحت م ی توانند
تیم را بخرند .اما تا روزی که دولت باالی سر تیم است وظیفه
دارید به ان کمک کنید نه اینکه منت بگذارید.وزیر ورزش،
رئیس مجمع استقالل و پرسپولیس است .این صحب ت ها
از کسی مثل ایشان که تحصیالت اکادمیک دارند و مدتی
رئیس دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه ته ران بودند بعید است
و ایشان باید اساس��ی فکر کنند.همین جا م ی گویم که اگر
دولت امادگی واگذاری پرسپولیس را دارد ،خیل ی ها هستند
که همین االن م ی توانند تیم را بخرند ت��ا ما دیگر به دنبال
وزیر و وکیل نرویم».
ایا پ��روژه برکناری عل��ی دایی لحظاتی پ��س از این
مصاحبه کلید خورد؟ مصاحب ه ای که دقیقا 7ماه و یک روز
از ان م ی گذرد .انجا که علی دایی در 18بهمن 92علیه وزیر
ورزش مصاحبه تندی م ی کند و پاس��خ ان را در 19شهریور
93با برکناری از پرسپولیس گرفت؛ تقابلی که البته پایان ان
روش��ن بود .به خصوص وقتی علی دایی در فصل جاری با
پرسپولیس نتایج ضعیفی به دس��ت اورد .این در حالی بود
که در درون باشگاه اختالفات هر روز شدت بیشتری به خود
م ی گرفت .یک طرف دعوا سیاس��ی و طرف دیگر رحیم ی
قرار داشت .اما باتوجه به اینکه ریاست هیات مدیره بر عهده
سیاسی بود روشن بود که رحیمی در نهایت بازنده این نزاع
خواهد بود.
در همان بازی های نخس��ت وقتی عل��ی دایی نتایج
ضعیفی به دس��ت اورد حمیدرضا سیاس��ی تاکید کرد که
در صورت ادامه این ناکامی تغیی راتی در کادر فنی به وجود
خواهد امد ،اما باتوجه به هجمه رس��انه ای علیه وی صلح
موقت در دستورکار قرار گرفت اما پرسپولیس تکان نخورد.
همان میانه جدول ان قدر جا خوش کرد تا صبر مدی ران این
باشگاه به پایان برسد .بدین ترتیب که سیاسی به مدیرعامل
باش��گاه م ی گوید« :یا دایی را برکنار کن یا خودت را برکنار
م ی کنیم».
علیرضا رحیمی در این مورد گفت« :وقتی هیات مدیره
چیزی را تصویب م ی کند که من خبر ندارم چه باید بگویم.
اقایان مدت هاست از من خواس��ته اند تا علی دایی را برکنار
کنم .امروز هم اقای سیاسی به اتاق من امد و گفت یا علی
دایی را برکنار کن یا خودت باید بروی».
وی با انتقاد از تصمیمات حمیدرضا سیاس��ی گفت:
«ایشان هیچ سابقه ورزشی ندارد و یک عکس هم با شورت
ورزشی ندارد .اصال ایشان هویتش مشخص نیست که امده
و ب رای پرسپولیس تصمیم م ی گیرد .ایا چون ایشان پول دارد
باید هر کاری م ی خواهد بکند؟ متاس��فانه ماه هاست بنده را
تحت فشار قرار داده اند تا دایی را برکنار کنم».
مدیرعامل باشگاه پرسپولیس با انتقاد از سیاست های
هیات مدیره گف��ت« :این نوع برخورد ی��ا یک قهرمان ملی
درست نیس��ت .امیدوارم رئی س جمهور صدای من را بشنود
و ببیند که با یک قهرمان ملی فوتب��ال ای ران چگونه رفتار
م ی کنند .این رفتار از س��وی کسانی اس��ت که هیچ سابقه
ورزشی ندارند و دنبال منافع خودشان هستند».
علیرضا رحیمی خاطرنش��ان ک��رد« :افتخار من این
اس��ت که از علی دایی حمایت کرده ام و قطعا تا زمانی که
بنده هستم ،دایی س��رمربی پرس��پولیس خواهد بود .این
چه وضعیتی است که ادمی مثل سیاسی باید برای فوتبال
تصمیم بگیرد .من شرافتم را به پول نمی فروشم و تا زمانی
که هستم از علی دایی به عنوان س��رمربی حمایت خواهم
کرد ».وی در ادامه تاکی��د کرد« :در این چه��ار ماهی که
به پرسپولیس امده ام هر کاری توانس��تند کردند .ولی من
از دایی حمای��ت می کنم و تا زمانی که مدیرعامل هس��تم
دایی هم سرمربی است .مطمئنم دایی تیم را جمع می کند و
امتیازات برمی گردد .چندماه است که دارند برای من شرط
می گذارند که یا دای��ی را بردار یا برکن��ارت می کنیم .البته
مطمئن باشید افرادی که این نقش��ه ها را می کشند تبعات
این کار را خواهند دید».
دقایقی پس از ای��ن اظهارنظر بود ک��ه رحیمی نیز از
سمت خود برکنار ش��د تا وی درباره این موضوع نیز اینگونه
واکنش نشان دهد« :اش��کالی ندارد من به این نوع برکناری
افتخار م ی کن��م ».اما مهم ترین بخ��ش مصاحبه رحیمی
انجایی بود که وی از دخال��ت وزارت ورزش درباره برکناری
دایی سخن گفت .مدیرعامل پیشین پرسپولیس تاکید کرد
که از طرف وزیر ورزش به او گفته اند باید دایی را برکنار کنی.
وزارت ورزش نیز بالفاصله دخال��ت در برکناری علی دایی و
به دنبال ان مدیرعامل پرسپولیس را تکذیب کرد.
مرکز اطالع رس��انی و رواب��ط عموم��ی وزارت ورزش
و جوان��ان در بیانی ه ای نوش��ت« :اظهارات اق��ای رحیمی،
مدیرعامل باشگاه پرسپولیس مبنی بر دستور وزیر محترم
ورزش و جوانان به هیات مدیره باشگاه ب رای برکناری سرمربی
تیم و تهدی��د وی به برکناری از مدیرعامل��ی در صورت اجرا
ب محض است و ناشی از فرافکنی
نش��دن این تصمیم کذ
مدیریتی ایشان ب رای حل مسائل باشگاه مردمی پرسپولیس
اس��ت .از انجایی که مش��ی دکتر گودرزی بر ش��فافیت و
اس��تقالل هیات مدیره در تصمیم گیری و حل مشکالت و
مسائل باشگاه اس��ت طرح چنین مواردی به جای پذیرفتن
مسئولیت ،تالشی ب رای مقصر جلوه دادن دیگران و به ویژه
وزیر ورزش ب رای پاس��خگویی در مقابل ه��واداران به نظر
م ی رسد و چه خوب بود مدیرعامل پرسپولیس مشخص کند
کی و کجا چنین دستوراتی را کتبا یا شفاهی از وزیر ورزش
و جوانان دیده یا شنیده است ».اما چه کسی است که نداند
با اظهاراتی که رحیمی در مورد وزارت ورزش و هیات مدیره
باشگاه پرسپولیس داشت ،از سمت مدیرعاملی برکنار شد.
بهروز منتقمی حاال به عنوان سرپرست ،باشگاه را اداره خواهد
کرد .قرار است از این به بعد هیات مدیره نظارت بیشتری بر
امور باشگاه داشته باشد و هیات مدیره نیز نشان داده که بیش
از پیش تابع تصمیمات حمیدرضا سیاسی است.
اما در این بین خونس��ردی رئیس هیات مدیره باشگاه
پرسپولیس م ی تواند جالب توجه باشد .انجا که وی ب ر خالف
رحیمی سعی م ی کند با ادبیاتی فاخر در خصوص مدیرعامل
و سرمربی برکنار شده سخن بگوید« :این تغیی رات به منزله
نادیده گرفتن توانمندی ها و تخصص مدیرعامل باش��گاه
و سرمربی پیشین تیم فوتبال پرس��پولیس که ایشان را از
اسطوره های فوتبال ای ران و پرسپولیس م ی دانیم ،نخواهد
بود اما ناگزیر از انجام ان بودیم چرا که گاهی همین تغیی رات
گزارش ها
35
ویژه
سیاست
شکرانه سالمت
عمل جراحی موفقی ت امیز رهب�ر معظم انقالب مهمترین خبر
رسانه ای هفته گذش�ته بود .ابتکار عمل در چگونگی اطالع رسانی
فرصت هرگونه شیطنت را از کارتل های بزرگ رسانه ای غرب گرفت
و معاندان نظام را مبهوت کرد.
درکمالارامش
چرا عمل جراحی رهبر انقالب رسانه ای شد؟
سیاست
36
مثلث | شماره 233
ارای جلیلی متعلق به
پایداری نبود
گفت و گو با
احمدکریمیاصفهانی
قالیباف نقشی در پیروزی
چمران نداشت
گفت وگو با
پرویز سروری
ویژه
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
1
مثلث | شماره 233
رهبر معظم انقلاب تصمی�م گرفته اند
نه توس�ط س�خنگو و مس�ئولین دفتر
بلکه خود جنب ه های رس�انه ای این خبر
را مدیریت کنند و موضوعی که م ی تواند
توس�ط دش�منان نظام به اب�زاری برای
ایج�اد هزین�ه ی�ا مدیریت و مهندس�ی
اذه�ان عمومی کش�ور انه�م در چنین
شرایط حساس منطقه ای تبدیل شود ،به
رخدادی طبیعی و معمولی بدل م ی گردد
سیاست
صبح روز دوش��نبه یک خبر غی ر منتظره به مهمترین
موضوع مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی تبدیل شد.
عمل جراحی حضرت ایت اهلل خامنه ای ،خبری بود که
ابتدا به صورت پیامک و بعد به صورت متنی روی سایت مقام
معظم رهبری قرار گرفت.
یک رویداد مهم که گفته م ی ش��ود تا قبل از به وقوع
پیوستنش حتی بس��یاری از مقامات عال ی رتبه نظام هم از
ان خبر نداشتند.
س��اعتی بعد از انجام عمل ،فیلم ی از مصاحبه رهبر
معظم انقالب که دقایقی قبل از انجام عمل جراحی تهیه
شده بود روی س��ایت ایش��ان قرار م ی گیرد .پس از ان هم
بالفاصله تصاویری از ایشان بعد از عمل جراحی و نیز سخنان
پزشک معالجشان پخش م ی ش��ود .این روند خبری البته با
تصاویر بیشتر از رهبر معظم انقالب و مالقات کنندگانشان و
نیز اطالعات بیشتر از بیماری ایشان ادامه م ی یابد.
این رخداد مهم را از چند منظ��ر م ی توان مورد تحلیل
و بررسی قرار داد.
در سطح نخست ب ی ش��ک ابتدا باید به تصمیم ب رای
رسانه ای کردن «عمل جراحی رهبر معظم انقالب» پرداخت.
اینکه چرا تصمیم گرفته شد عمل جراحی بلند پایه ترین مقام
نظام و کشور به اطالع عموم رس��یده و حتی تصاویر ایشان
روی تخت بیمارستان نیز منتشر شود.
قبل از انجام این عم��ل حتم��ا دو راه پی ش روی تیم
رسانه ای و اعضای دفتر رهبری بوده است .نخستی ن اش این
بوده که چنین رخدادی در سکوت کامل خبری و در فضایی
فوق س��ری تجربه شود و بعد هم اگر ش��ایع ه ای منتشر شد
بالفاصله تکذیب یا به ان اهمیتی داده نشود .پس شاید در
چنین صورتی احتمال درز خبر هم به شدت کاهش م ی یافت.
حاال سوال این اس��ت که با چنین پی ش فرضی چرا تصمیم
به رسانه ای شدن گرفته ش��د؟ به نظر م ی رسد که م ی توان
برداشت های مهمی از این تدبیر داشت.
-1این راهکار (پنهان کردن چنین رخدادی) در تضاد با
رویه رفتاری و طبع حکومت داری رهبر معظم انقالب است.
چه اینکه بالشک یکی از اصول مورد توجه ایشان تاکید بر
شفافیت و راس��تگویی مس��ئوالن با مردم است .چیزی که
باعث شده مردم به نظام اعتماد مضاعف داشته باشند .این اما
یک بخش از دلیل رسانه ای شدن چنین رخداد مهمی است.
-2ای��ن نوع برخ��ورد م ی تواند به وضوح ب��ه همه دنیا
نش��ان دهد که در جمهوری اس�لامی برخالف بس��یاری از
کشورها جنگ قدرتی وجود ندارد .کسی ه راسی از این ندارد
که اتفاقی در کش��ور رخ دهد .رهبر جمهوری اسالمی ب رای
یک عمل جراحی روی تخت قرار گرفته اما همه مسئولین،
پایبند به قانون به کار خود ادامه م ی دهند؛ بدون هیچ حاشیه
و حرف و حدیثی .این یعنی اینکه پایه ه��ای این نظام مانند
بسیاری از کشور های منطقه سست و لرزان نیست .همه به
ول ی فقیه زمانه خود اقتدا کرده و پشت سر او به مردم خدمت
م ی کنند .در رخدادهای مشابه خصوصا در کشورهای حاشیه
خلیج فارس بسیار دیده ش��ده که چنین اتفاقاتی در سکوت
کامل خبری و فضای فوق سری تجربه شده است .سپس به
ناگاه تصاویر سران ان کشورها پس از مدتی غیبت روی ویلچر
و یا صندلی نشان داده م ی ش��ود که عوارض بعد از بیماری را
کامال محسوس نشان م ی دهد .مساله ای که مخفی ماندنش
بیش از هر چیزی به معنای عدم اعتماد به بدنه حاکمیتی و نیز
عدم شفافیت و راستگویی با مردم کشورشان است.
-3ای��ن تصویر به هم��ه دنی��ا نش��ان م ی دهد که
عال ی رتب ه ترین مقام یک کشور مانند س��ایر مردم عادی به
یک بیمارستان دولتی رفته و در اتاقی کوچک طول درمانش
را س��پری م ی کند .روی همان تختی که مردم عادی دوران
نقاهت شان را گذرانده اند .این پیام خوبی هم ب رای مسئوالن
نظام است که رهبر معظم انقالب بارها انان را به ساده زیستی
توصیه کرده اند هم سکینه ای ب رای مردم است که م ی بینند
رهبر کشورشان همچنان «زی طلبگی» دارد.
-4این رخداد تا اخرین لحظه قب��ل از عمل به صورت
فوق سری بوده است .حتی انچنان که نگارنده مطلع شده تا
زمان نزدیک به این عمل حتی برخی مقامات عال ی رتبه نظام
هم از ان خبر نداشته اند .جالب تر انکه معظم له روز قبل از ان
یک سخنرانی عمومی هم داشتند .این مساله نشان م ی دهد
که ایشان تمایل نداشته اند تا با انتش��ار خبر کسالت خود تا
قبل از عمل ،اضط��راب و دلهره در اذه��ان عمومی ایجاد یا
اینکه امورات کشورداری دس��تخوش مالحظاتی شود .پس
انچه رخ داده این است که موضوع در دو فاز مدیریت م ی شود؛
طبقه بندی فوق س��ری تا قبل از عمل ،اطالع رس��انی بسیار
شفاف همراه با جزئیات کامل بعد از عمل .چنین است که حتی
برخی از مقامات سیاسی از شنیدن خب ر ،همزمان با مردم عادی
شگفت زده م ی ش��وند .رئی س جمهور از مشهد که به مالقات
ایشان م ی رود درخواست لغو سفر خارجی را مطرح م ی کند ،اما
رهبرمعظم انقالب ان را نم ی پذی رند و از ایشان م ی خواهند امور
طبق برنامه پیش رود .به یک معنا در سطح نخست قدرت،
امور روال طبیعی خودش را طی م ی کند و همه کارها انگونه
که از قبل تصمیم گرفته ش��ده انجام خواهد شد؛ رویه ای که
البته مشابهش در بسیاری از کشورها رخ نم ی دهد.
-5در مالقات با ایشان همه سالیق حضور یافته اند.
جدا از رس��وم و عرف اداری و حکومتی ،الیه ه��ای زیادی از
عش��ق و عالقه به ول ی فقیه زمانه در تصاوی��ر و فیلم های
منتشر شده مشهود و پیداست .مردمی که این صحنه ها را
م ی بینند م ی فهمند که در نظام جمهوری اسالمی رابطه ها
فقط ب ر اس��اس رده بندی های شغلی نیس��ت و طعم قدرت
مسئوالن را دگرگون نکرده است .علقه ای وجود دارد که نظام
را نه بر پایه طبقه بندی های مرسوم که بر پایه ایمان و اعتقاد،
مستحکم کرده است.
اما فارغ از انچه گفته شد و دالیل بیشماری که م ی توان
ب رای رسانه ای شدن این رخداد ذکر کرد ،مساله مهم ،نحوه
مدیریت رسانه ای عمل جراحی رهبر معظم انقالب است و
البته درست همین جاست که باید نحوه مواجهه کارتل های
بزرگ رسانه ای غ ربی و امریکایی را با این ماجرا بررسی کرد.
-1انچه رخ داده این اس��ت ک��ه پس از عب��ور از فاز
فوق سری ،مرحله اطالع رسانی ش��فاف در این موضوع اغاز
م ی ش��ود .نخس��ت یک پیامک همگان را از انچه رخ داده
اگاه م ی کن��د .پس از ان فیلمی از رهب��ر معظم انقالب که
دقایقی قبل از عمل تهیه شده منتشر م ی شود .فیلمی که
ایش��ان در نهایت ارامش به مردم م ی گویند مساله مهمی
رخ نخواهد داد و یک عمل س��اده ص��ورت خواهد گرفت.
به یک معنا اطالع رسانی ش��فاف توسط خود ایشان صورت
م ی گیرد ،مخاطب این اطالع رسانی مردم و مسئوالن با هم
و نه تفکیک شده هس��تند ،ضمنا با تکیه بر اصل صداقت
ب ر س��اده بودن عمل تاکید م ی کنند تا جلوی شیطنت های
احتمالی را بگیرند .به دیگر س��خن؛ رهب��ر معظم انقالب
تصمیم گرفته اند نه توسط سخنگو و مسئولین دفتر بلکه
خود جنب ه های رسانه ای این خبر را مدیریت کنند و موضوعی
که م ی تواند توسط دشمنان نظام به ابزاری ب رای ایجاد هزینه
یا مدیریت و مهندسی اذهان عمومی کشور انهم در چنین
شرایط حساس منطقه ای تبدیل شود ،به رخدادی طبیعی و
معمولی بدل م ی گردد.
-2پس از ان نیز در حالی که م ی شد ایشان را به جهت
عوارض و خس��تگ ی های بعد از عمل به مدتی حتی کوتاه
رسانه ای نکرد و استراحت مطلق در نظر گرفت ایشان ترجیح
م ی دهند به صورت روزانه ،از تمام اتفاقات پی رامونشان تصاویر
و اخبار مخابره شود .تدبیرش��ان هم این بوده است که مبادا
خبر به این مهمی به سوژه ای ب رای افسانه سازی کارتل های
غربی بدل شود .رهبر جمهوری اسالمی یک عمل جراحی
انجام داده اند و بالفاصله بعد از عمل تصاویر ایشان منتشر
م ی ش��ود و به صورت روزانه نیز مالقات های فراوانی به رغم
توصیه پزش��کان به اس��تراحت صورت م ی گیرد .در چنین
حالت��ی از مدیریت رس��انه ای ،مغرضان چگون��ه م ی توانند
شایعاتی همچون وضعیت بغرنج یا مسائلی بدتر را مخابره
کنند؟ همه چیز عیان اس��ت و به ص��ورت لحظه به لحظه
منتشر م ی شود .در این بخش از نبرد رس��انه ای انها مات و
مبهوت مانده اند و ابتکار عمل از دست انها خارج شده است.
-3با همه این تفاسیر ایا انها س��کوت پیشه کرده و
به تماشاچی تبدیل شده اند؟ پاس��خ این سوال منفی است.
انها در یک عقب نش��ینی فاز دیگری از عملیات رسانه ای را
اغاز کرده اند .در فرایندی از «ب ر جسته سازی» ،نبرد خود را بر
تبلیغات استوار کرده اند .هدف انها در این مرحله تاثیرگذاری
بر عقاید افراد یا جامعه موردنظر است.انها به رغم در اختیار
داشتن سروی س های قدرتمند جاسوسی نتوانستند پیش از
عمل جراحی از مس��اله اطالع یابند اما ح��اال م ی خواهند با
مهندس��ی افکار عمومی پروژه های دیگری را دنبال کنند.
پس هدف اصلی این اس��ت که در یک تاکتیک زمانبندی
شده اطالعات غلط و شیطنت امیز را باتوجه به فاکتور زمان
پخش و بس��تر الزم را ب رای خبرهای دروغ احتمالی بعدی و
شیطنت های شان اماده کنند.
-4مهمترین مس��اله ای که انها اکن��ون روی ان کار
م ی کنند این اس��ت« :وضعیت جس��مانی رهبر جمهوری
اسالمی وخیم است ».انها تصاویر رهبر معظم انقالب را که
پس از عمل جراحی منتشر شده روی خروج ی های رسانه های
خود قرار داده و با اعالم اطالعات غلط و نیز اخبار کد دار تاریخ
گذشته مانند سوابق بیماری ایشان به برجسته سازی مساله
کسالت رهبر معظم انقالب م ی پردازند .البته در ادامه همین
پروژه خود به صورت مش��هودی به مقایس��ه شیطنت امیز
وضعیت فعلی رهبر معظم انقالب ب��ا بیماری حضرت امام
خمینی(ره) م ی پردازند .تصاویر را کن��ار هم قرار م ی دهند و از
ارزوهای متوهمانه خود س��خن م ی گویند .هدف انها ناامید
کردن مردم و ایجاد اضط راب در کشور است .همه ما یادمان
هست که چگونه هشت سال پیش با دروغی عجیب درباره
رهبر معظم انقالب یک پروژه تبلیغاتی را کلید زدند و تالش
داشتند از ان بهره برداری کنند .ماجرا از گزارش مایکل لدین در
دی ماه ۸۵اغاز شد .مایکل لدین ،یهودی و یکی از تحلیلگران
ارشد انستیتوی اینترپ رایز امریکاست که به نومحافظه کاران
وابسته است و شغل های حساسی مانند مشاور امنیتی دولت
امریکا را هم در پرونده کاری خ��ود دارد .گزارش مایکل لدین
شروعش این بود«« :به نظر م ی رس��د که در واقع (ایت اهلل)
خامنه ای فوت کرده یا در حال فوت است و نظام ای ران تالش
دارد ارزیاب��ی کند که اگر این خبر اعالم ش��ود ،چ��ه اتفاق و
واکنشی خواهد داشت و واکنش مردم چه خواهد بود .تازه ترین
گزارش های پزشکی نش��ان م ی دهند که وقتی او (حضرت
ایت اهلل خامنه ای) هفته گذشته از بیمارستان مرخص شد ،دچار
37
سیاست
38
مثلث | شماره 233
ویژه
ش خون نامناسب ،ضربان قلب ضعیف ،فشار خون باال و
گرد
نارسایی شنوایی است و تقریبا بینایی در یکی از چشمان خود
را از دست داده و از درد شدید کمر رنج م ی برد .ظاه را نم ی تواند
به تنهایی از روی صندلی یا تخت خویش برخیزد .همه این
عوارض ناشی از سرطانی است که او به ان مبتال است .با این
حال به پزشکان خود گفته است که تا زمانی که امریکای ی ها
از منطقه خارج نشده اند و در لبنان ،جمهوری اسالمی اعالم
نشده باشد ،زنده خواهد ماند - ».به نقل از سایت مشرق -این
دروغ مضحک ،چنان جدی شد که مقامات وقت ای ران مجبور
شدند ان را تکذیب کنند .محمدجواد ظریف که در ان زمان،
نماینده جمهوری اس�لامی ای ران در س��ازمان ملل بود ،روز
جمعه 15دی ماه همان س��ال به خبرگزاری ها گفت که این
خبر نادرس��ت است .سی د محمدعلی حس��ینی ،سخنگوی
وقت وزارت امور خارجه کش��ورمان هم نه تنها این خبر را رد
کرد بلکه افزود که ایشان در صحت و سالمت به سر م ی ب رند.
در نهایت حضرت ایت اهلل خامنه ای ،شخصا نیز به شایعاتی
که درباره ایشان در رسانه های غربی مطرح شده بود واکنش
نشان دادند .ایشان چند هفته بعد ،در 19بهمن ،طی سخنرانی
در جمع فرماندهان و شماری از اعضای نیروی هوایی ارتش
که به مناسبت روز نیروی هوایی به دیدار ایشان رفته بودند،
عملیات روانی و شایع ه پ راکنی اخیر دشمنان را نشانه ضعف
و اس��تیصال انان دانستند و خاطرنش��ان کردند« :دشمنان
نظام اسالمی شایعات مختلفی درباره فوت و بیماری درست
م ی کنند تا ش��اید چند روزی روحیه ملت ای��ران را تضعیف
کنند اما انه��ا نم ی دانند که در ای ران با یک ش��خص روبه رو
نیستند بلکه با ملتی روبه رو هستند که در پاسخ به توطئه ها
و حیله های دشمن روز 22بهمن در سراسر کشور به خیابان ها
م ی ایند و با فریادهای پرشور ،قدرت و هوشیاری و استقامت
خود را در دفاع از اسالم و انقالب و ای ران نشان خواهند داد».
-5ام��ا در فاز مهمت��ری انها ب��ه ایجاد اخت�لاف نیز
می اندیش��ند و پروژه مهم��ی را کلید زده اند« .جدال بر س��ر
جانشینی!» مقاالت زیادی نوشته اند و گزارش های فراوانی
تهیه کرده اند .با شیپورهای تبلیغاتی خود این مساله را فریاد
می زنند« :اختالف باال گرفته اس��ت! گروه های سری در این
مورد بحث می کنند!» واقعیت این اس��ت ک��ه انچه رخ داده
تنها یک عمل جراحی س��اده اس��ت که همه چیز هم درباره
ان اطالع رسانی شده است .رس��انه های بیگانه تالش دارند
شکست رسانه ای خود را از سنگری دیگر جبران کنند .سنگری
که البته انچنان ضعیف و بی محتواست که کسانی که اندک
شناختی نسبت به فضای سیاسی ایران و ساختار حکومتی ان
داشته باشند ،بی پایگی تحلیل ها در این مورد را حس خواهند
کرد .انشاءهلل سالیان سال سایه مقام معظم رهبری بر سر این
ملت خواهد بود و به امید خدا ش��خص ایشان پرچم انقالب
را با دستان خودش��ان به امام زمان(عج) تقدیم خواهند کرد.
در فضای تحلیل سیاسی باید گفت س��اختار حکومتی ایران
انچنان است که کسی در ایران برسر قدرت دعوا نخواهد کرد
و همه دیدند که مجلس خبرگان در ش��رایط حساس پس از
امام چگونه گزینه ای شایسته و بحق را برای رهبری این امت
برگزید .رهبری در تمام این سال ها بر همه امور مسلط بوده و
کشتی انقالب را از گزند حوادث و توفان های بسیار حفظ کرده
است .به یک معنا باید گفت در یک نظام اسالمی که پایه اش بر
جمهوریت نهاده شده هرگز کسی بر سر قدرت جدالی نخواهد
داشت و انچه وجود دارد عظمت خدمت به مردم است .از انچه
امد می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که رهبر معظم انقالب
به مانند همیشه ،مدبرانه و با تحلیل درست خود به مدیریت
مساله ای پرداختند که کارتل های رس��انه ای بزرگ غربی را
مبهوت گذاشتند .ایشان با این اقدام ش��ان و تصمیم درست
رسانه ای کردن عمل جراحی در فرایندی از اعتماد سازی میان
ی بر جای گذاشتند و نشان
مردم و مسئوالن نتیجه های مهم
دادند که کشور در کمال ارامش است .رسانه های غربی و معاند
انگار که کیش و مات شده باشند.
همه چیز درباره یک عمل جراحی
واقعه نگاریعملجراحیحضرتایت اهللخامنه ای
علی حاجی ناصری
روزنامه نگار
2
ما خبرنگارها که عموما اولین اخبار را در قالب پیامک
دریافت می کنیم ،دوشنبه گذشته با خبری غیرقابل انتظار
مواجه ش��دیم؛ «رهبر معظ��م انقالب صبح ام��روز تحت
عمل جراحی قرار گرفتند که بحمداهلل با موفقیت به پایان
رسید ».این خبر نشان از ان داشت که در ساعاتی که اغلب
خبرنگاران خسته از کار روز و ش��ب گذشته ،هنوز از خواب
بیدار نشده بودند ،این عمل جراحی انجام شده بود .ساعتی
نگذش��ته بود که یک خبر تکمیلی باز هم در قالب پیامک
منتشر شد؛ «رهبر معظم انقالب به دلیل عارضه پروستات،
صبح امروز (دوش��نبه) در یکی از بیمارس��تان های دولتی
تحت عمل جراحی ق��رار گرفتند که بحم��داهلل این عمل
با موفقیت به پایان رس��ید ».همزمان با انتشار این اخبار و
پیامک ها ،فیلمی روی خروجی سایت دفتر حفظ و نشر اثار
حضرت ایت اهلل خامنه ای ( )Khamenei.irو همچنین
سایت دفتر مقام معظم رهبری ( )leader.irقرار گرفت؛
فیلمی که س��اعتی -یا ش��اید هم دقایقی -پیش از عمل
ضبط شده بود.
بر اساس فیلم منتشر شده ،حضرت ایت اهلل خامنه ای
رهبر معظم انقالب اسالمی در استانه عزیمت به بیمارستان
برای انجام عمل جراحی ،در پاس��خ ب��ه واحد مرکزی خبر
گفتند« :من یک عمل جراحی دارم و اکنون عازم بیمارستان
هستم ».ایشان افزودند« :البته جای نگرانی نیست .این به
معنای ان نیست که مردم دعا نکنند لیکن ان شاءاهلل جای
نگرانی نیس��ت و یک عمل خیلی معمولی و عادی است».
حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای در پایان خاطرنش��ان کردند:
«ان شاءاهلل لطف خدای متعال ش��امل خواهد شد و کارها
به خوبی پیش خواهد رفت ».این خبر ،تا ساعاتی قبل از ظهر
دوشنبه به تیتر نخست رسانه های داخلی و خارجی تبدیل
شد .در کنار این خبرها ،یک خبر مهم دیگر نیز پیش از ظهر
دوشنبه در رسانه ها منتشر شد و ان اظهارات دکتر علیرضا
مرندی رئیس تیم پزش��کی رهبر معظم انق�لاب پیرامون
وضعیت ایش��ان بود .او ضمن ابراز رضایت کامل از عمل
جراحی پروستات انجام شده گفت« :این عمل جراحی بدون
بیهوشی و با بی حسی موضعی انجام شد و وضعیت عمومی
رهبر انقالب اسالمی کامال خوب و طبیعی است ».مرندی
اظهار داشت« :عمل پروستات برای افراد در محدوده سنی
سالمندی و حتی میانسالی ،عمل رایجی است که در اغلب
موارد نیاز به برداشتن پروستات به وجود می اید ».وی افزود:
«مدتی بود که این عارضه در رهبر انقالب ایجاد ش��ده بود
و نظر پزشکان این بود که اکنون زمان مناسبی برای عمل
است و رهبر معظم انقالب نیز از نظر پزشکان معالج تبعیت
کردند».
رئیس تیم پزش��کی رهبر معظم انقالب در خصوص
فرایند انجام عمل گفت« :عمل مزبور صبح امروز (دوشنبه)
و در مدت کمتر از نیم س��اعت با بی حسی موضعی و بدون
نیاز به بیهوشی و بدون هرگونه عارضه ای انجام شد ».وی
ادامه داد« :رهبر انقالب در طول عمل در هوشیاری کامل
بودند و صحبت می کردند و اکنون نی��ز در وضعیت خوبی
هستند و از بنده خواستند که سالمت ایشان را به مردم ابالغ
کنم ».مرندی با اش��اره به تاکید رهبر انقالب در خصوص
انجام عمل در یک بیمارستان دولتی افزود« :رهبر انقالب
تاکید داشتند که مزاحمتی برای سایر بیماران انجام نشود،
بنابراین عمل صبح زود انجام ش��د ».رئیس تیم پزش��کی
ن ترخیص رهبر معظم انقالب از
رهبر معظم انقالب درباره زما
بیمارستان نیز گفت« :به طور معمول مراقبت های بعد از این
عمل برای همه بیماران بین س��ه تا پنج روز در بیمارستان
انجام می ش��ود و در خصوص ایش��ان نیز همین روند طی
خواهد شد».
وی ادامه داد« :پس ا ز ترخیص نیز مانند همه بیماران،
در دوره نقاهت ،محدودیت های بعد از عمل از لحاظ میزان
فشار کاری وجود دارد و ایشان اگرچه فردی فوق العاده پرکار
هستند ،اما باید به مدت چند هفته از فشار کاری خود کم و
برخی کارها را نیز حذف کنند ،البته اراده ایشان بر این است
که هر چه زودتر به حالت طبیعی بازگردند».
مرندی همچنین از زحمات کادر پزشکی و پرستاران
در انجام عمل جراحی و همچنین از دعاهای خالصانه مردم
ایران برای سالمتی رهبر معظم انقالب قدردانی کرد .پیش
از ظهر ،خبر مهم دیگری که روی خروجی رس��انه ها قرار
گرفت ،عی��ادت رئیس جمه��ور از رهبر معظم انقالب بود.
حسن روحانی که در سفر استانی مشهد به سر می برد ،خود
را به تهران رس��اند تا به عیادت رهبر معظم انقالب برود .او
البته یک سفر برون مرزی هم پیش رو داشت که پیشنهادش
برای تعویق این سفر ،با مخالفت رهبر معظم انقالب و توصیه
ایشان برای عدم تغییر در روند برنامه های کاری مواجه شد.
رئیس جمهوری قرار بود صبح دوشنبه از مشهد مقدس به
قزاقس��تان س��فر کند اما به دلیل عمل جراحی رهبر معظم
انقالب و اطالع از روند معالجه و سالمتی ایشان به تهران
بازگشت.
رئیس جمهوری پس از عیادت رهبر معظم انقالب ،با
اظهار خرسندی از وضعیت عمومی ایشان و انجام دقیق و
مطلوب عمل جراحی و مراقبت های پزشکی پس از عمل
تاکید کرد« :هم��ه مردم باید برای س�لامتی ،طول عمر و
افزایش توفیقات ایش��ان در خدمت به ملت ایران و جهان
اسالم دعا کنند».
روحانی ،حال عمومی رهبر معظم انقالب را «بس��یار
خوب» و «همراه با شادابی و نشاط» توصیف کرد و گفت:
«عوارض پس از عمل کامال طبیعی اس��ت و تیم پزشکی
مجرب ،این عمل جراحی را ب��ه بهترین و دقیق ترین وجه
ّ
انجام دادند و در خصوص مراقبت های پس از عمل نیز باید
با همین دقت کار را دنبال کنن��د ».رئیس جمهوری دعای
ملت ایران برای رهب��ر انقالب را دعایی دائمی و مس��تمر
خواند و اظهار داش��ت« :حال عمومی رهبر انقالب بس��یار
خوب است ،بنابراین مردم اصال نباید نگران باشند و در کنار
دعا برای سالمتی ایشان ،همه باید شکرگزار وجود ذی جود
و سالمت رهبر معظم انقالب باشند».
روحانی به سفر خارجی از قبل برنامه ریزی شده خود
نیز اشاره کرد و گفت« :تمایل داشتم که در تهران بمانم اما
خود رهبر معظم انقالب فرمودند که این س��فر طبق برنامه
انجام شود».
پیش از ظهر نخس��تین تصاوی��ر رهبر معظم انقالب
در بیمارستان نیز منتشر ش��د؛ عکس هایی که از سالمتی
ایش��ان حکایت داش��ت .انچه بیش از همه چیز خودنمایی
می کرد ،انتشار شفاف و عیان اخبار مربوط به این اتفاق بود
و سایت های منتسب به دفتر رهبر معظم انقالب ،به خوبی
و به صورت حرفه ای اخبار مربوط به این ماجرا را لحظه به
لحظه پوشش می دادند.
ویژه
بعدازظهر خبرساز
مثلث | شماره 233
پیش از ظهر دوشنبه نخستین تصاویر
رهب ر معظ م انقلاب در بیمارس�تان نی�ز
منتشر ش�د؛ عک س هایی که از سالمتی
ایش�ان حکایت داش�ت .انچ�ه بیش از
هم ه چی�ز خودنمای�ی م ی کرد ،انتش�ار
شفاف و عیان اخبار مربوط به این اتفاق
بود و سایت های منتس�ب به دفتر رهبر
معظ�م انقلاب ،ب�ه خوبی و ب�ه صورت
حرف�ه ای اخبار مرب�وط به ای�ن ماجرا را
لحظه به لحظه پوشش م ی دادند
سیاست
بعدازظهر روز عم��ل اما گویا باز ه��م اخبار مهمی در
راه بود .پیش از انتش��ار اخبار مربوط به عیادت چهره های
سیاس��ی و سرش��ناس از حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای،
حجت االس�لام محم��دی گلپایگان��ی رئیس دفت��ر رهبر
معظم انقالب ،اطالع��ات تازه تری از وضعیت ایش��ان در
اختیار رس��انه ها قرار داد .او که در حاشیه حضور در مراسم
بدرقه رئیس جمهور به قزاقستان در جمع خبرنگاران سخن
می گفت ،در خصوص عمل جراحی رهبر معظم انقالب اظهار
داشت« :حال ایشان در حال حاضر خوب است و اطبایی که
از اساتید برجسته بودند بسیار راضی بودند».
محمدی گلپایگانی با بیان اینکه مقام معظم رهبری
پس از عمل جراح��ی در فاصله بس��یار کوتاه��ی به اتاق
ش��خصی خود منتقل ش��دند ،گف��ت« :حض��رت ایت اهلل
خامنه ای در طول عمل جراحی به هوش بودند و از بی حسی
موضعی استفاده ش��ده بود و پس از اینکه به اتاق تشریف
اوردند ،من با ایش��ان صحبت کردم و حال ایش��ان بسیار
خوب بود ».رئیس دفتر مقام معظم رهبری با بیان اینکه در
حال حاضر مشکلی وجود ندارد ،خاطرنشان کرد« :معموال
دوران نقاهت این عمل جراحی 4الی 6روز است و پس از
دوران نقاهت به منزل شخصی ش��ان منتقل خواهند شد».
این اظهارات ،مشابه س��خنان دکتر مرندی سرپرست تیم
پزشکی رهبر معظم انقالب بود که نشان می داد ایشان باید
چند روزی در بیمارس��تان بمانند تا وضعیت عمومی ش��ان
بهبود یابد.
از عصر دوشنبه ،عیادت ها اغاز شد .نخستین چهره ای
که ب��ه عی��ادت رهبر معظم انق�لاب رفت ،اکبر هاش��می
رفس��نجانی رئیس مجمع تش��خیص مصلحت نظام و از
دوس��تان قدیمی حضرت ایت اهلل خامن��ه ای بود .محتوای
گفت وگوی میان این دو روحانی برجسته و مبارزان دیرین
انقالبی ،نش��ان از وجود صمیمیتی کم نظی��ر در میان انها
داش��ت .هاشمی رفس��نجانی در ابتدای عیادت ،پیش��انی
حضرت ایت اهلل خامنه ای را بوس��ید و س��پس گفت وگوی
کوتاهی میان رئی��س مجمع تش��خیص مصلحت نظام و
رهبر معظم انقالب انجام شد:
هاشمی رفسنجانی« :سالم علیکم».
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای« :س�لام علیکم ،حالتون
چطوره؟ خوبی؟»
هاشمی رفس��نجانی« :شما که خوب باش��ید ،ما هم
خوبیم».
حضرت ایت اهلل خامنه ای« :به زحمت افتادید ،راضی
نبودم واقعا راضی به زحمت نبودم».
هاشمی رفسنجانی« :این که(مالقات) چیزی نیست؛
ما با عشق مون می اییم پیش شما؛ االن هم با خیال راحت
می روم خونه».
حضرت ایت اهلل خامنه ای« :خدا شما را حفظ کند».
حضور هاشمی رفسنجانی در بیمارستان محل بستری
رهبر معظم انق�لاب با عیادت ی��ادگاران امام خمینی(ره) از
ایشان مصادف شد .حجت االس�لام سید حسن خمینی در
حالی به همراه برادرانش -سید یاس��ر خمینی و س��ید علی
خمین��ی -وارد بیمارس��تان ش��د ک��ه دقایق��ی از حضور
هاشمی رفسنجانی در کنار رهبر معظم انقالب می گذشت.
حدود یک س��اعت بعد ،ایت اهلل جنتی دبیر ش��ورای
نگهب��ان و ایت اهلل امل��ی الریجانی رئیس دس��تگاه قضا
به عیادت رهبر معظم انق�لاب رفتند و ب��ا فاصله کوتاهی
از این عی��ادت ،عل��ی الریجانی رئیس مجل��س ،ایت اهلل
هاشمی ش��اهرودی رئیس ش��ورای عالی ح��ل اختالفات
می��ان ق��وا ،علی اکبر والیت��ی رئی��س مرک��ز تحقیقات
اس��تراتژیک مجمع تش��خیص مصلحت نظام و غالمعلی
حدادعادل رئیس فراکس��یون اصولگرایان مجلس به جمع
عیادت کنندگان از حضرت ایت اهلل خامنه ای پیوستند.
بیمارس��تان محل بستری ش��دن رهبر معظم انقالب
رفته رفته ش��لوغ تر می ش��د و عیادت ها تا س��اعتی قبل از
غروب دوشنبه ،ادامه داشت .اسحاق جهانگیری معاون اول
دولت یازدهم ،محمود احمدی نژاد رئیس دولت های نهم و
دهم ،علی شمخانی دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی ،سردار
محمدعلی جعفری فرمانده کل س��پاه ،سرلش��کر صالحی
فرمانده کل ارتش و سردار اسماعیل احمدی مقدم فرمانده
نیروی انتظامی از مهم ترین چهره هایی بودند که در غروب
روز نخس��ت ،به عیادت حضرت ای��ت اهلل خامنه ای رفتند.
حسن قاضی زاده هاش��می وزیر بهداشت دولت یازدهم نیز
با حضور در بیمارس��تان از نزدیک در جری��ان روند درمانی
رهبر معظم انقالب قرار گرفت .در پایان روز نخست ،اگرچه
عیادت ها پایان یافت ،ام��ا تحوالتی مرتبط ب��ا این ماجرا
همچنان در جریان بود.
سید حسن نصراهلل دبیرکل حزب اهلل لبنان در تماسی
تلفنی جویای احوال رهبر معظم انقالب شد و ضمن ارزوی
بهبود سریع تر ایش��ان از خداوند متعال ،از وضعیت عمومی
حضرت ایت اهلل خامنه ای ابراز خرسندی کرد .در عین حال،
برخی حاشیه های مربوط به عیادت ها از رهبر معظم انقالب
نیز در رسانه های مجازی و شبکه های اجتماعی مورد توجه
قرار گرفت؛ از حضور محمود احمدی نژاد در اغلب تصاویر
منتشر شده تا انچه از ان به عنوان برخورد نه چندان گرم با
39
ویژه
و همچنین ممنون حس��ین رئیس جمهور پاکس��تان و نواز
شریف نخست وزیر این کشور با ارسال پیام هایی به تهران،
از موفقیت امیز بودن عمل جراحی رهبر معظم انقالب ابراز
خرس��ندی کرده و ابراز امیدواری کردند که ایشان هر چه
س��ریع تر بهبودی خود را به دس��ت اورند .ع�لاوه بر این
اتفاقات ،ایین شکرگزاری برای موفقیت این عمل جراحی از
ی برگزار شد .به جز برگزاری
سوی گروه های مختلف مردم
نماز شکر در حرم مطهر امام رضا(ع) ،دانشجویان بسیجی
دانشگاه های سراس��ر کش��ور وعده کردند که به شکرانه
س�لامتی و ش��فای کامل و عاجل مقام معظم رهبری روز
پنجشنبه 20شهریور ماه روزه بگیرند .سردا ر شریف مسئول
روابط عمومی س��پاه نیز اعالم کرد که پاس��داران انقالب
اسالمی در سراسر کشور همراه با موج سپاس و شکرگزاری
ملی با حضور در ایین ه��ای برگزاری نماز ،ش��کر خداوند
متعال را به جا خواهند اورد.
رئیس جمهور سابق یاد شد .محمود احمدی نژاد ساعتی بعد
تصویر عیادت خود از رهبر معظم انقالب و بوسه بر محاسن
ایش��ان را روی صفحه شخصی خود در ش��بکه اجتماعی
اینس��تاگرام فرس��تاد اما این عکس هم نتوانست به برخی
زمزمه ها پایان دهد.
سه شنبه؛ ترافیک چهره های سیاسی
سیاست
40
مثلث | شماره 233
اخب��ار صبح روز سه ش��نبه ،با انتش��ار عکس هایی از
رهبر معظم انق�لاب در بیمارس��تان اغ��از ش��د .پای��گاه
اطالع رسانی دفتر حفظ و نشر اثار حضرت ایت اهلل خامنه ای
ساعت 10صبح سه شنبه این تصاویر را روی خروجی خود
قرار داد .س��ایت Khamenei.irهمچنی��ن در اقدامی
جالب توجه ،صفحه ای تحت عن��وان «عیادت مجازی» را
ایجاد کرد که با استقبال گرم کاربران این سایت مواجه شد.
امیر کویت ،ولیعهد ،نخست وزیر و معاون امیر کویت نیز با
ارسال پیامی عمل جراحی موفقیت امیز رهبر معظم انقالب
را تبریک گفتند .اگرچه صبح سه شنبه به جز انتشار تصاویر
رهبر معظم انقالب چندان خبرساز نبود ،اما عیادت های این
روز که از بعدازظهر اغاز شد ،همچون روز گذشته مورد توجه
رسانه ها قرار گرفت.
س��ید عمار حکیم ،رئی��س مجلس اع�لای انقالب
اسالمی عراق نخس��تین چهره ای بود که خبر عیادت او از
رهبر معظم انقالب منتش��ر ش��د .در فاصله کوتاهی پس از
انتش��ار این خبر ،ایت اهلل جوادی املی از علمای ساکن قم
برای عی��ادت از رهبر معظم انقالب در بیمارس��تان حضور
یافت؛ مالقاتی که در ان نشاط و شعف رهبر معظم انقالب
مش��هود ب��ود .ترافی��ک حض��ور چهره های سیاس��ی در
بیمارستان محل بستری مقام معظم رهبری عصر سه شنبه
بس��یار ش��دید بود .تعداد زی��ادی از چهره ه��ای حوزوی،
اصولگرا ،اصالح طلب ،دولتی ،قضایی و نمایندگان مجلس
یکی پس از دیگری خود را به بیمارستان رساندند تا جویای
احوال رهبر معظم انقالب شوند.
علی اکبر ناطق نوری ،رئیس دفتر بازرسی رهبر معظم
انقالب ،محس��ن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت
نظام ،تع��دادی از مدی��ران حوزه علمیه قم ،غالمحس��ین
محس��نی اژه ای معاون اول قوه قضاییه ،ابراهیم رئیس��ی
دادستان کل کشور ،ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل
کشور ،محمدجواد الریجانی معاون حقوق بشر قوه قضاییه،
ایت اهلل خزعلی ،ایت اهلل امامی کاش��انی ،ایت اهلل محسن
خرازی ،ایت اهلل مقتدایی و ایت اهلل حس��ینی بوش��هری از
اعضای مجلس خب��رگان رهبری ،مجی��د انصاری معاون
پارلمانی رئیس جمهور ،محمد شریعتمداری معاون اجرایی
چهارشنبه
س سازمان انرژی اتمی،
رئیس جمهور ،علی اکبر صالحی رئی
علی طیب نیا وزیر اقتص��اد ،محمدرضا عارف از چهره های
اصالح طلب ،عزت اهلل ضرغامی رئیس سازمان صداوسیما،
حس��ین دهقان وزیر دف��اع ،مصطفی پورمحم��دی وزیر
دادگستری ،محمدباقر نوبخت معاون برنامه ریزی و نظارت
راهبردی رئیس جمهور و همچنین تع��دادی از نمایندگان
مجلس نهم ،از جمله چهره هایی بودند که عصر سه شنبه به
عیادت رهبر معظم انقالب رفتند.
همچنین حجت االسالم شهرستانی نماینده ایت اهلل
سیستانی به نمایندگی از این مرجع تقلید ساکن عراق و نیز
نماینده ایت اهلل شبیری زنجانی به عیادت رهبر معظم انقالب
رفتند .گفت وگ��وی کوتاهی ک��ه میان نماین��ده ایت اهلل
سیس��تانی و حضرت ایت اهلل خامنه ای رد و بدل ش��د ،به
شرح زیر است :حجت االسالم شهرستانی« :خدا ان شاءاهلل
صحت و س�لامت عاجل به ش��ما عطا بفرماید .مخصوصا
عصر با اقا [حضرت ایت اهلل سیستانی] صحبت کردم ،سالم
خدمت شما رساندند و جویای احوال تان شدند و گفتند دعا
کنید ».حضرت ایت اهلل خامنه ای« :ش��ما هم س�لام ما را
خدمت اقا برسانید.
امیدواریم ان شاءاهلل که خداوند وجود ایشان [حضرت
ایت اهلل سیستانی] را برای اسالم و مسلمین محفوظ بدارد».
روزسه شنبه ،رجب طیب اردوغان رئیس جمهور جدید ترکیه
سایت
مقام معظم رهبری
در اقدامی خالقانه
بخشی را ب ه عنوان
عیادت مجازی
از رهبر انقالب
راه اندازی کرده
است
ساعت 11:15قبل از ظهر ،سایت دفتر حفظ و نشر اثار
حضرت ایت اهلل خامنه ای تصویر جدیدی از ایشان منتشر
کرد .صبح چهارش��نبه همچنین تعدادی از شخصیت های
ش��رکت کننده در همایش «علمای اس�لام در حمایت از
مقاومت فلس��طین» با حضور در بیمارستان محل بستری
رهبر معظم انق�لاب از حضرت ایت اهلل خامن��ه ای عیادت
کردند .در این دیدار ،ش��یخ نعیم قاس��م مع��اون دبیرکل
حزب اهلل لبنان ب��ه نمایندگی از دبیرکل ح��زب اهلل لبنان،
با ابالغ س�لام گرم اقای سید حس��ن نصراهلل ،سالمتی و
طول عم��ر رهبر معظم انقالب را از خداوند متعال مس��الت
کرد .همچنی��ن در این دی��دار ،اقایان عالمه سید س��اجد
نق��وی از علمای پاکس��تان ،ای��ت اهلل اصف محس��نی از
علمای برجسته افغانس��تان ،صدرالدین قپانچی امام جمعه
نجف اش��رف ،س��ید علی فضل اهلل از علمای لبن��ان ،احمد
سامبی رئیس جمهور سابق جزایر کومور ،شیخ احمد الزین
رئیس هیات امنای تجمع علمای مس��لمین لبنان ،ش��یخ
عبدالناصر جبری رئیس دانشکده الدعوه و از علمای لبنان،
شیخ عبدالغنی شمس الدین دبیرکل اتحادیه علمای جنوب
شرق اس��یا ،ش��یخ عالءالدین زعتری معاون مفتی اعظم
س��وریه و اوزهان اصیل ترک رئیس جنبش ملی گوروش
حزب سعادت ترکیه ،با اظهار خرس��ندی از سالمتی رهبر
معظم انقالب ،بهبودی کامل و افزایش توفیقات ایشان در
خدمت به جهان اسالم را از خداوند مسالت کردند .ظهر روز
چهارش��نبه ایت اهلل صافی گلپایگانی از مراجع تقلید قم در
تماس تلفنی با حجت االسالم محمدی گلپایگانی ،سالمتی
مقام معظم رهبری را جویا شد .این مرجع تقلید شیعیان در
این تماس تلفنی اظهار داشت« :از س��اعات اولیه که خبر
عمل جراحی ایشان را شنیدم برای س�لامتی و تندرستی
کامل ایش��ان دعا کردم که خداوند وجود ایشان را از جمیع
افات و بلیات محافظت فرماید و با عافیت و سالمتی کامل
از بیمارس��تان مراجعت کنند ».وی افزود« :همه باید برای
سالمتی ایش��ان دعا کنند تا بهبودی کامل حاصل شود و
برکات وجودی ایشان برای خدمت به اسالم و پاسداری از
احکام شریعت غراء ،مستدام باشد».
از حاش��یه های جال��ب روز چهارش��نبه ،اظه��ارات
رئیس دفت��ر بازرس��ی رهبر معظم انقالب ی��ک روز پس از
عیادت از ایش��ان بود .حجت االس�لام ناطق نوری که به
اصفهان سفر کرده بود ،در فرودگاه شهید بهشتی این شهر
در پاسخ به رسول زرگرپور استاندار اصفهان که جویای حال
رهبر معظم انقالب ش��ده بود ،گفت« :ایشان بسیار خوب و
سرحال و نسبت به جلسات گذش��ته بانشاط تر هستند .تیم
پزشکی عمل را رضایت بخش اعالم کرده و اعالم عمومی
و اگاه س��ازی ملت از این مس��اله از تبلیغات منفی و کذب
شبکه های بیگانه جلوگیری به عمل اورد».
ویژه
از فوق سری تا
اطالع رسانیعمومی
گ
ف
ت
و
گو
گفت وگوی مثلث
با فریدالدین حدادعادل
فریدالدین حدادعادل درباره علت رسانه ای
شدن عمل جراحی رهب ر معظ م انقالب م ی گوید:
«جایگاه رهبری ایجاب م ی کند که مردم از احوال
شخصی فردی در چنین جایگاهی ب ا خبر باشند
و طبیعی اس�ت که مردم بدانند برای رهبرشان
چه اتفاقی افتاده اس�ت .اگر این مساله علنی
نم ی ش�د و موضوع ب�ه طریق دیگری منتش�ر
م ی شد ،جلوگیری از انتش�ار اخبار شایع ه امیز
و حاش�ی ه ای ،به مراتب سخت تر بود و مشخص
نبود که چه اتفاقی م ی افتاد » .با او در مورد محور
رسانه ای این رخداد مهم به گفت وگو پرداختیم.
دوشنبه گذشته خبر جراحی رهبر معظم انقالب
ب ه صورت غیرمنتظره ای منتش�ر ش�د .ایا ش�ما
به واس�طه نس�بتی که دارید ،از این ماجرا اطالع
داشتید؟
خی ر.
هیچ خبری نداشتید؟
نه؛ حتی فکر م ی کنم که جمع زیادی از مسئوالن
یرتبه کشوری نیز خبر نداشتند.
عال
چه زمانی مطلع شدید؟
صبح همان روز.
یعنی مثل همه ما از طریق پیامک متوجه شدید؟
بله.
سوالی که ب ه وجود امد ،این است که چرا این اتفاق
رسانه ای شد؟
دلی��ل اصلی ان ،ب��ه روحیه مقام معظ��م رهبری
بازم ی گردد؛ یعنی ایشان احس��اس نزدیکی بسیاری با مردم
م ی کنند و به همین دلیل مایل هس��تند که مردم در جریان
جزئیات مسائل حساس مربوط به خودشان باشند ،به همین
دلیل این مساله را علنی کردند .عالوه بر این ،جایگاه رهبری
ایجاب م ی کند که مردم از احوال ش��خصی فردی در چنین
جایگاهی با خبر باشند و طبیعی اس��ت که مردم بدانند ب رای
رهبرشان چه اتفاقی افتاده است .نکته دیگر این است که اگر
این مساله علنی نم ی شد و موضوع به طریق دیگری منتشر
م ی شد ،جلوگیری از انتش��ار اخبار شایع ه امیز و حاشی ه ای ،به
مراتب سخت تر بود و مشخص نبود که چه اتفاقی م ی افتاد.
ش�اید طیفی هم بودند که اعتقاد داشتند ممکن
ی ش�دن این موضوع ،مشکالتی را
است رس�انه ا
ایجاد کند.
به مدیریت رس�انه ای این موضوع اش�اره کردید.
انچه در این میان دیده شد ،این بود که رسانه های
غربی ش�وکه ش�دند و با انتش�ار اخبار ،فیل م ها و
عک س های گوناگون ،فضای ابت�کار عمل از انها
البته م ی ت�وان ب ه نوع�ی ارامش حاک�ی از ثبات
سیاسی را هم از این رفتار و تصمیم متوجه شد.
جالب اینجاس��ت که جمهوری اسالمی به راحتی
رهبر خود را روی تخت بیمارس��تان نش��ان م ی ده��د و این،
نشان دهنده مسائل دیگری هم هست .یکی از پارامترهایی که
مثلث | شماره 233
بله؛ اتفاق دیگری که افت��اده و با هیچ تغییری غیر
از این اتفاق قابل اندازه گیری نبود ،محبوبی ت سنجی رهبری
است .در الیه های اجتماعی و شبکه های مجازی -تا جایی
که من دسترس��ی دارم و پیگیری کردم -نوعی حساس��یت
نس��بت به این اتفاق از نوع دلش��وره و نگرانی ب رای سالمتی
ایشان م ی بینیم .مخالفین نظام هم در شبکه های مجازی و
ماهواره ای خود ،به خاطر بیماری رهبر مملکت از خود شوق
و پایکوبی بروز ندادند .به عبارت دیگر ،اگر استدالل ما درست
باشد و عرصه هایی نباشد که ما ندیده باشیم ،به نظر م ی رسد
که این اتفاق و رسانه ای شدن ان ،هم محبوبیت زیاد رهبری
در میان اقشار مختلف جامعه را نشان داد و هم باعث افزایش
محبوبیت ایشان شد .ایشان پی رایه های متداولی را که میان
موارد مشابه دیده م ی شود و بیماری ها ب رای سال های متوالی
پنهان م ی شود ،کنار زدند و به محض ابتال به بیماری ،جوانب
احتیاط را رعایت کردن��د اما در نهایت م��ردم را در جریان این
موضوع قرار دادند.
حدود دو س��ال پیش ،رهبری به م��دت چند هفته
حضور رسانه ای نداشتند .اگر به خاطر داشته باشید ،در ان زمان
ش��ایعات فراوانی مبنی بر وخامت حال ایشان در رسانه های
مجازی و ماهواره ای منتشر شد .این نکته نشان م ی دهد که
موضوعات مربوط به رهبر جمهوری اسالمی به دالیل مختلف
ب رای ناظ ران داخلی و خارجی بسیار مهم است .البته بحمداهلل
این بیماری ،شدید نیست و عمل به صورت ب ی حسی موضعی
انجام شده و مشکل رفع شده است .در اینجا دو مرحله وجود
دارد؛ یکی اینکه نشان م ی دهد مراحل شناخت ،بررسی و مداوای
اولیه به طور کامال محرمانه انجام شده و جامعه دچار التهاب
نشده است .مرحله دیگر که عمل جراحی است و به طور طبیعی
اتفاقی است که دیده م ی ش��ود ،کامال مدیریت شده و با یک
حرکت پیشروی رسانه ای ط راحی شده است .یعنی مقام معظم
رهبری قبل از انجام عمل مصاحبه کردند و تصاویر ایشان بعد
از انجام عمل منتشر شد.
سیاست
ی��ک ام��ر رس��انه ای زمانی ابت��ر م ی ش��ود که
سامان دهندگان و تئوریس��ی ن های ان نتوانند این موضوع را
به خوبی مدیری��ت کنند .معموال در عملیات های رس��انه ای
زمانی دچار ضعف م ی شویم که همه مراحل را به خوبی بررسی
و طبقه بندی نکرده باشیم .اما تاکنون ،اخبار مربوط به عمل
جراحی رهب ر معظم انقالب به خوبی هدایت ش��ده و به نظر
م ی رسد که یک اطالع رسانی طبیعی است .یکی از عالئم این
کار این است که مخالفین نظام نتوانستند برداشت مطلوب
موردنظر خود را از این اتفاق به دست بیاورند.
براورد شما از رسانه ای شدن این اتفاق چیست؟
ایا هنوز هم این کار را کار درستی تلقی م ی کنید؟
گرفته ش�د و ابتکار عمل در دس�ت تیم رسانه ای
رهب ر معظ م انقالب ق رار گرفت.
41
ویژه
موید این مطلب است ،جایگاه ثبات سیاسی است .در برخی از
یرتبه را حتی در سفر هم نشان
کشورها ،رهب ران و مقام های عال
نم ی دهند که مبادا مخالفین ،معارضین و توطئه گران داخلی
دست به تحرکاتی همچون کودتا یا تحرکات قومی و مذهبی
بزنند اما در ای ران به راحتی رهبر را روی تخت بیمارستان نشان
م ی دهند ،چیزی پنهان نم ی شود و هیچ اتفاقی هم نم ی افتد.
البته این ش�یطنت ها از زاویه دیگ�ری در جریان
اس�ت و حتی برخ�ی رس�انه های بیگانه س�عی
م ی کنند این مساله را حاد نشان دهند .انها ب ه دنبال
چه چیزی هستند؟
یکی از روش های دش��من ب رای ضربه زدن به هر
مجموعه ای -خصوص��ا مجموعه هایی ک��ه رهبری واحد
دارند -ایجاد بحران ذهنی و مقوله جانشینی است .اگر دقت
کنید ،برخی رسانه ها از جمله شبکه های امریکایی این پدیده
را به عنوان بیماری شخص نگاه م ی کنند اما ب ی ب ی سی کمی
پیچیده تر به این مساله نگاه م ی کند و مجموعه گزارش ها و
حرف هایش به نوعی است که م ی خ واهد ب رای اینده فضاسازی
مسموم ایجاد کنند؛ یعنی امیدوارند مباحثی در داخل شکل
بگیرد که به تقویت نظام منجر نشود.
دلی�ل اص�رار رهب ر معظ م انقالب بر انج�ام عمل
جراحی در بیمارستان دولتی چه بود؟ این نکته در
نوع خود جالب توجه بود.
این موضوع حاوی چند نکته است .یکی این است
که رهبری لباس بیمار بر ت��ن م ی کند و این به معنای نوعی
تسلیم در ب رابر مق وله پزشکی و تبعیت از ان است؛ وگرنه ب رای
رهبر یک مملکت ط راحی لباس یک بیمار متناسب با شان
و جایگاه خود ،کار دشواری نیست .نکته دوم این است که این
عمل جراحی در بیمارس��تان دولتی انجام م ی ش��ود و نوعی
خاطرجمعی و اعتمادگس��تری ب رای عموم جامعه نسبت به
پ�درم ،اقا را عاش�قانه دوس�ت دارند .به
من گفتن�د دیدی ک�ه اقا ناراح�ت بودند
اما ما اصال خبر نداش�تیم و کاش از قبل
م ی دانستیم که ایشان ناراحت هستند.
من پرس�یدم حال ش�ان چطور اس�ت؟
پ�درم گفتند که ح�ال ایش�ان ،حال یک
مریض بعد از عم�ل بود ام�ا در مجموع
رضایتبخش بود و خوب بودند
سیاست
42
مثلث | شماره 233
پدیده پزشکی جامعه ایجاد م ی کند .اگر بخ واهیم معادل سازی
کنیم ،افرادی در سن ایشان و جایگاهی شبیه جایگاه ایشان،
ب رای ساده ترین بخش های مداوا و بررسی احوال شان ،به خارج
از کشور م ی روند و فقط در کلینی ک های خاص اروپا و امریکا
مورد معاینه قرار م ی گیرند ام��ا رهب ر معظم انقالب نه تنها از
بیمارس��تان خصوصی ب رای مجموعه خود برخوردار نیستند
و اس��تفاده نم ی کنند ،بلکه از یک بیمارستان خصوصی که
حق طبیعی رهبری است که بتواند با جوانب خاص بهداشتی
و پرستاری از ایش��ان پذی رایی کند ،اس��تفاده نکرده و در یک
بیمارس��تان دولتی اقامت کردند .این روحیه و طبع ایشان را
نشان م ی دهد که جایگاه یک ول ی فقیه تراز امی رالمومنین(ع) و
تراز انقالب اسالمی است.
نکته جالب دیگر ،در خصوص عیادت هاس�ت که
از اقای هاشمی تا احمدی نژاد ،همه امدند؛ فارغ از
همه سلیقه ها و اختالف نظرها .در گفت وگوهایی
هم که انجام م ی شود ،نکات جالبی وجود داشت.
شما این عیادت ها را چگونه دیدید؟
فضای عی��ادت ،دو بعد دارد؛ بعد نخس��ت ،عیادت
رسمی است که چهره های سیاسی در سطح و جایگاهی که
دارند ،باید این را در بخشی از پروتکل مطالبات خود ط راحی
و پیگیری کنن��د .در بخش دیگ��ر ،این نکته وج��ود دارد که
چهره های سیاسی مملکت فارغ از جایگاه خود ،احساس نوعی
تعامل بسیار دوستانه و پدر و فرزندی با اقا دارند؛ یعنی حتی
اگر انتقادات اقا نسبت به خود یا اختالف سلیقه ها را م ی بینند،
در عوض در زمان های دیگری هم بزرگواری و برخورد کریمانه
رهبری را هم دیده اند .البته عالم سیاست به گونه ای است که در
اغلب موارد نم ی توانید میان عشق و عالقه با رعایت دیسیپلین
رسمی و رعایت پروتکل تفکیک قائل شوید اما این نکته دلیلی
بر ان نیست که ما سوءبرداشت یا منف ی بافی کنیم.
پدر شما از نخس�تین افرادی بودند که به عیادت
ایشان رفتند .شما بعد از مالقات با ایشان صحبت
کردید؟
من ته ران نبودم اما تلفنی با پدر صحبت کردم.
اقا را چطور دیده بودند؟
پدرم ،اقا را عاشقانه دوست دارند .به من گفتند دیدی
که اقا ناراحت بودند اما ما اصال خبر نداش��تیم و کاش از قبل
م ی دانستیم که ایشان ناراحت هستند .من پرسیدم حال شان
چطور است؟ پدرم گفتند که حال ایش��ان ،حال یک مریض
بعد از عمل بود اما در مجموع رضایتبخش بود و خوب بودند.
نکاتی هم از بیمارستان ،مجموعه همراهان و کسانی که به
اقا خدمت م ی کردند گفتند که انها هم در نوع خود جالب توجه
بود .ان طور که برم ی اید ،چهار فرزند ذکور اقا در پرس��تاری از
ایشان نقش جدی و بارزی دارند که فضا را بسیار صمیمانه و
خانوادگی کرده است.
شما فقط از طریق پدرتان در جریان جزئیات این
موضوع هستید؟
ما در عالم شوخی ،گله کردیم.
از پدرتان؟
نه؛ از افراد دیگر.
البت�ه ما هم جس�ته و گریخت�ه ش�نیدیم که اقا
نخواستند کس�ی را نگران کنند و حتی مسئوالن
عال ی رتبه را هم در جریان این موضوع قرار ندادند.
ظ رافت ای��ن قصه همان چیزی اس��ت که عرض
کردم؛ کل عملیات تا قبل از عمل ،فوق س��ری است .شما در
هیچ شبکه خارجی و هیچ شبکه مجازی ،خبری از این ماجرا
نداشتید .اما در عین حال با نوعی رویکرد بسیار باز رسانه ای
بعد از عمل مواجه شدید.
کلی�ات رون�د از بستری ش�دن ت�ا مالق�ات و
رسانه ای ش�دن این موضوع در مقایس�ه با سایر
کشورهایی که نظام حکومتی نزدیک به ما دارند،
بسیار متفاوت است .ش�ما این تفاوت را چگونه
م ی بینید؟
باید رفتار رسانه هایی همچون ب ی ب ی سی را بسیار
موشکافانه بررسی کرد .ب ی ب ی سی و سیستم انگلیسی ،وقتی
در یک مرحله شکست م ی خورند ،م ی ایند و ب رای چند خاکریز
عقب تر ب رنامه ری��زی م ی کنند و خود را درگی��ر درگیری های
تک تی راندازها در خط مقدم نم ی کنند .بررسی رفتار ب ی ب ی سی
نشان م ی دهد که از این عمل و این موضوع متعجب هستند
و از واکنش های جامعه سرخورده شده اند .کسی موضع گیری
خاصی نم ی کند و حساس��یت نش��ان نم ی دهد؛ در نتیجه
اقداماتی انج��ام م ی دهند که مخاطب انها بیش��تر خواص
خارجی و داخلی است تا عوام جامعه.
حرف اخر؟
یکی از فقره های این جورچی��ن ،نوع واکنش های
ی داشته باشیم که واکنش های
مردمی است .کاش ما سیستم
ی را نس��بت به این موضوع ارزیابی کند .ما م ی شنویم
مردم
که اتفاقاتی در خارج از کشور رخ م ی دهد ،دوستداران انقالب
اس�لامی واکنش هایی نش��ان م ی دهند .مردم ع��ادی چه
ی اس��ت و ارزیابی ان بسیار
م ی کنند؟ این اتفاق بسیار مهم
حائز اهمیت است؛ امیدواریم این مس��اله به طور جدی مورد
توجه قرار گیرد.
ویژه
مثلث | شماره 233
سیاست
43
مساله «پایداری»
سیاست
اظهارات ایت اهلل مصباح یزدی در دیدار با حجت االسالم تقوی
واکنش های بسیاری به همراه داشت .ایت اهلل مصباح ضمن انتقاد
به روش پیشین رسیدن به لیست واحد در انتخابات مجلس نهم
مسائلی را در مورد نحوه انتخاب نامزد ها مطرح کرده است .در این
پرونده این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم.
معمای وحدت
1
ایا ممکن است جبهه پایداری در انتخابات مجلس
با سایر اصولگرایان ائتالف نکند؟
«سراغی از وحدت در انتخابات مجلس نگیرید ».این
جمله ایت اهلل مصباح یزدی در دیدار با حجت االسالم تقوی
بازتاب های فراوانی داشت .رئیس موسسه امام خمینی که
پدر معنوی جبهه پایداری محسوب می شود به اصولگرایان
پیغام فرستاده که در انتخابات خبرگان حاضر به ائتالف است
اما برای انتخابات مجلس به گونه ای دیگر فکر می کند.
مدت ها بود که خبر انشعاب پایداری از اصولگرایان
ش��نیده می ش��د .یا حتی باید گفت نیازی به این اخبار هم
وجود نداشت .نطفه تشکیل جبهه پایداری با اختالف میان
اعضای ان با راست س��نتی بسته ش��ده بود .این اختالف
اگرچه قبل از مجلس نهم وجود داش��ت ام��ا ان چنان هم
علنی نش��ده بود .پایداری در انتخابات مجلس نهم ترجیح
داد که خ��ود را از ص��ف اصولگرایان جدا کن��د و کمترین
اشتراک را با اصول گرایان داشته باشد .اختالف تا انجا پیش
رفت که حتی پادرمیانی های جامعه مدرسین حوزه علمیه
قم هم نتوانست اختالف را حل کند و اتفاقا این اختالف به
داخل مجمع هم رس��وخ کرد .جایی که ایت اهلل یزدی چند
ماه بع��د از ان ماجرا توضیح می داد که ای��ن جامعه حتی تا
مرز تجزیه نی��ز پیش رفته بود .بع��د از انتخابات خرداد ٩٢
بس��یاری از اصولگرایان به فکر نظم و وحدت بیشتر میان
خود افتادند .می توان گفت که عمده ترین اختالف میان سه
دسته وجود داش��ت .اصولگرایان (شامل اکثریت گروه ها)،
حامیان احمدی نژاد و جبهه پایداری .در میان این سه دسته،
حامیان رئیس جمهور س��ابق دارای نقاط اشتراک زیادی با
جبهه پایداری بودند .اگرچه اختالفات انها نیز چیزی نبود
که از نظر دورمانده باشد .با این مقدمه به واکاوی اختالفات
میان اعضای پایداری و اصولگرایان می پردازیم .همچنین
بررسی می کنیم اس��تراتژی پایداری ها را در عملی کردن
تئوری «ناب سازی اصولگرایی ».
سیاست
44
مثلث | شماره 233
پروژه ناب سازی
اعضای پایداری بیان می کنند که با وحدت و ائتالف
مخالف نیستند اما همیشه بحث بر س��ر مصادیق به وجود
می اید و همین مصادیق نیز مالک عمل انهاست .یعنی اگر
مصادیق روشن کند که فردی انقالبی است انها به حمایت
از او می پردازند و اگر مصادیق مش��خص کن��د که ان فرد
انقالبی نیس��ت ،به طبع حمایت نمی کنند .در این میان نیز
استراتژی خود را بعد از عدم موفقیت در انتخابات سال 92بر
« ناب سازی اصولگرایی» متمرکز کرده اند و این اصطالحی
است که به دنبال استراتژی «رقابت درون گفتمانی» در این
گروه مطرح شد .اس��تراتژی که با این تحلیل و فرضیه که
رقیب سنتی دیگر از پا افتاده و یارای رقابت با اصولگرایان را
ندارد ،در گروه پایداری رسوخ کرد .
البته خیلی دیگر از اصول گرایان هم چنین می اندیشند
که به اعتقاد بسیاری همین تفکر باعث شکست اصولگرایان
در انتخابات خرداد ٩٢ش��د .بر پایه این اس��تراتژی نیازی
نبود تا اصولگرایان به وحدت برسند چرا که رقیب سنتی و
اصالح طلب (یا هاش��می) توان رقابت با انها را نداشت .اما
انچه در عمل اتفاق افتاد نش��ان داد که عدم وحدت میان
اصولگرایان سبب شکست شد.
تالش برای رسیدن به لیست واحد
در حالی که رایزنی های پشت پرده در جناح اصولگرا
برای رسیدن به سامان جدید مبتنی بر وحدت ادامه داشت،
مصباح یزدی اعالم کرده است که بنا ندارد مدل هماهنگی
س��ایر گروه های اصولگرا را بپذیرد .حجت االسالم تقوی
از سال گذشته با پش��توانه حمایتی ایت اهلل مهدوی کنی و
بزرگان جناح اصولگرا سلس��له دیدارهای��ی را با گروه های
مختلف اصولگرا اغاز کرد .در این دیدارها درباره چگونگی
کاهش اختالفات و ترمیم همبس��تگی های اس��یب دیده
بحث و تبادل نظر می شود .ضمن اینکه در یک چشم انداز
مش��خص بحث هایی نیز در م��ورد چگونگی رس��یدن به
فهرس��ت واحد در انتخابات مجلس دهم ص��ورت گرفته
اس��ت .خبرهای رس��یده حاکی از این بود که این دیدارها
پیش مقدم��ه ای هم ب��رای دیدارهای عی��ان و غیر علنی
بزرگان اصولگرا ش��د و توافقات محسوس��ی نیز در همین
راستا صورت گرفت.
سراغی از وحدت نگیرید
در همین راستا حجت االسالم تقوی به دیدار ایت اهلل
مصباح یزدی می رود اما پدر معن��وی جبهه پایداری به طور
رسمی و صریح به حجت االسالم تقوی که پیام وحدت را به
همراه خود برده بود ،گفت« :سراغی از وحدت در انتخابات
مجلس نگیرید ».او البته س��خنان تند ت��ری هم خطاب به
تقوی گفت« :اینکه چند نفر در مجلسی خصوصی تصمیم
بگیرند و بعد بگویند هر کس مخالفت کند ،وحدت ش��کنی
کرده است ،نه روشی دینی است و نه عقالیی ،بلکه نوعی
فریبکاری اس��ت ».حرف های انتخابات��ی ایت اهلل هم که
می توان از ان تصمیم نهایی پایداری را فهمید ،این اس��ت.
نکته ای که تکرار همان استراتژی س��ابق انهاست .جایی
که بار دیگر از اصلح ترین فرد سخن می گوید« :گاه شرایط
به گونه ای است که نه تنها رای به فرد اصلح موجب انتخاب
وی نمی شود ،بلکه موجب می شود کس��ی رای اورد که با
اسالم مخالف است و انتخاب وی به ضرر اسالم است ،که
در این صورت می توان از اصلح دست کشید تا دفع مفسده
کرد ،که در واقع در این صورت عنوان ثانویه دفع افس��د به
فاسد حاکم است و ربطی به بحث اول ندارد .گاهی باید فرد
اصلح– ولو رای اوری نداشته باشد – مطرح شود تا حد اقل
مش��خص ش��ود هنوز بین مردم اعتقاد و ایمان به اسالم و
انقالب اسالمی وجود دارد .ایا خوب بود از میان کاندیداهای
ریاست جمهوری هیچ کس حرفی از اسالم و انقالب نزند و
همه به فکر ارزانی اجناس و رفع تحریم ها باشند؟ ایا نباید از
کسی که ولو رای اوری ندارد ،اما دغدغه انقالب و اسالم را
دارد ،حمایت کرد؟» او در نهایت گفته است« :برای انتخابات
مجلس حجت شرعی نداریم و حاضر نیستیم ائتالف کنیم
و هر جریان به تش��خیص خود عمل کند .ما باید از گذشته
عبرت بگیریم».
اهنگ کند پایداری های تهران
در این میان اما اعضای جبهه پایداری که از انتخابات
مجلس نهم تا ریاست جمهوری یازدهم که همان استراتژی
«ناب س��ازی» را دنبال می کرد و در این رون��د اختالفات
فراوانی را میان نیروهای اصولگ��را پدید اورد ،همچنان بر
ادامه روند پیش��ین اصرار می کنند .اما با یک تفاوت عمده.
اگر پدر معن��وی و برخی از بزرگان انه��ا در قم به صراحت
راه خود را جدا کردند ،برخی از چهره ه��ای انها در پارلمان
هنوز تالش می کنند تا در فاصل��ه ای اندک با اصولگرایان
قرار گیرند .طیف پیش��رو این جریان که اکث��را در پارلمان
حضور دارن��د تالش می کنند فع�لا ان را علن��ی نکرده تا
بتوانند حداقل طیف نزدیک به حدادع��ادل را در کنار خود
داشته باشند .این کار باعث می شود تا انها از وزن بیشتری
در مجلس برخوردار شده و بتوانند تفکراتشان را برمجلس
حاکم کنند .مساله ای که یکی از نمونه های مشهود ان نحوه
اس��تیضاح وزیرعلوم و ناکارامد کردن فراکسیون پرقدرت
علی الریجانی در مجلس بود.
دبیرکل پایداری :به وحدت پایبندیم
رفته رفته فاصل��ه بی��ن پایداری های ته��ران و قم
افزایش پی��دا می کند .البته ای��ن فاصله و تف��اوت تنها در
تاکتیک هاس��ت .درحالی که پدر معنوی این جریان از قم
می گوید« :سراغی از وحدت نگیرید» ،دبیرکل این تشکل
در تهران می گوید« :جبهه پایداری به منشور اصولگرایی»
پایبند اس��ت .مرتضی اقا تهرانی همچنی��ن از دیدار خود با
ایت اهلل یزدی رئیس جامعه مدرس��ین خبر داد و گفت« :ما
نشست هایی را نیز با گروه ها و مسئوالن اصولگرا داریم تا
ان شاءاهلل به نتایج خوبی برسیم .ما بنا داریم خدمت ایت اهلل
یزدی بروی��م ،بنابراین اگر بتوان��م در همین هفته تعطیلی
مجلس خدمت ایت اهلل یزدی برسم ،کمال افتخار است».
وی ب��ا تاکید بر اینکه این ارزش هاس��ت ک��ه ما را با
یکدیگر همسو و هم هدف می کند ،یاداور شد« :باتوجه به
اینکه همه ما والیتمدار هستیم باید بهتر بنشینیم و صحبت
کنیم .اصول «منشور اصولگرایی» که ایت اهلل مهدوی کنی
و ایت اهلل یزدی نوشته بودند ،برگرفته از نظاماتی است که
مقام معظم رهبری مطرح کردند و ما به ان پایبند هس��تیم
چرا که اگر به اصول پایبند نباشیم ،اصولگرا نیستیم .ما باید
با هم وحدت داشته باشیم و با یکدیگر جلو برویم تا حاکمیت
والیت که در شخص مقام معظم رهبری تجلی پیدا کرده
است را تقویت کنیم».
اختالف بر سر احمدی نژاد
یکی از موارد مهم اخت�لاف میان اعضای پایداری بر
سر حمایت از محمود احمدی نژاد شکل گرفته است .بخشی
از پایداری ه��ا همچنان بر حمایت از رئیس جمهور س��ابق
تاکید دارند اما برخی دیگر از شاگردان ایت اهلل در قم معتقد
هستند که باید از وی برائت جست .دسته اول اعتقاد دارند
می توان وی را برای انتخابات مجلس اینده وارد میدان کرد.
این دس��ته با وجودی که بر سر رحیم مشایی با احمدی نژاد
اختالف داشتند اما به نظر می رسد در یک توافق نانوشته و
احزاب
مثلث | شماره 233
سیاست
45
احزاب
دوطرفه ،حاضرند تا از اتفاقات س��ه سال پایانی دولت دهم
چشم پوشی کنند.
یکی از مهمتری��ن اظهارنظرهایی که باعث ش��د تا
اختالف درونی جبهه پایداری بیش��تر نمایان ش��ود ،جایی
بود که س��خنگوی این جمعی��ت بعد از اس��تیضاح ،درباره
ورود دوباره احمدی نژاد گفت« :اگر به س��ال 84برگردیم
و احمدی نژاد همان ویژگی هایی که باعث ش��د به او رای
بدهیم را داشته باشد دوباره به او رای خواهیم داد ولی در این
مدت دیده ایم که او تغییراتی داش��ته و راهش عوض شده.
صریحا می گویم درحال حاضر نه حمایت��ی از او داریم و نه
همکاری می کنیم».
این س��خنان س��قای بی ریا که احمدی ن��ژاد عوض
ش��ده و ما دیگر از او حمایت نمی کنیم.البته با بازتاب های
فراوانی مواجه شد .در یکی از مهمترین اظهارنظرها روح اهلل
حسینیان ،نماینده مجلس و از اعضای پایداری پاسخ وی
را داد تا مش��خص ش��ود اختالف درونی پایداری ها جنگ
زرگری نیس��ت و اختالفی اس��ت که بعدها کش��مکش بر
سر ان بیشتر نیز خواهد شد .عضو ش��ورای مرکزی جبهه
پایداری در گفت و گو با سایت دولت بهار که از رسانه های
نزدیک به محمود احمدی نژاد است در مصاحبه با روح اهلل
حس��ینیان ،عضو ارش��د جبهه پایداری به نقل از او چنین
نوش��ت«:رهبر معظم انق�لاب اس�لامی در اخرین دیدار
دولت دکتر احمدی نژاد با ایشان فرمودند دولت شما بیش
از سایر دولت ها مورد هجمه قرار گرفت که به خاطر دفاع از
ارزش های انقالب بود .همین قضاوت رهبر معظم انقالب
برای ارزیاب��ی ما از کارنامه دولت دکت��ر احمدی نژاد کافی
اصولگ رایان در وحدت
از اصالح طلبان خیلی جلوت رند
سیاست
46
مثلث | شماره 233
2
گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی
واکنش ای�ت اهلل مصباح به درخواس�ت وحدت
در انتخابات مجلس تفسیرهای متفاوتی داشته
است .برداشت شما در این مورد چیست؟
باید نخس��ت به ای��ن س��وال پاس��خ داد که ایا
اصولگرای��ان اساس��ا نیاز به وح��دت دارند ی��ا خیر؟ چون
برخی ه��ا منک��ر ای��ن ض��رورت هس��تند و معتقدن��د
اصولگرای��ان رقیب ندارند که الزم باش��د ب��ه وحدت فکر
کنند .در ثانی اگ��ر این اصل را بپذیریم ک��ه برای پیروزی
در رقابت سیاس��ی پی��ش رو احتیاج به وحدت اس��ت باید
دید ای��ن وحدت از چه طریق��ی می تواند محقق ش��ود .ایا
به کارگی��ری یک مکانی��زم ش��یخوخیت محور می تواند
اصولگرای��ان را به نتیج��ه مطلوب برس��اند؟ چراکه چنین
مکانیزمی قبال در جریان اصولگرایی انتخاب ش��د و اتفاقا
کامال کارامد نشان داد اما ایا به اس��تناد ان می شود همان
روش را به کار برد و جواب گرفت یا انکه الزم است روش
کار تغییر کند تا وحدت محقق شود؟ قاعدتا وقتی یک مدل
رفتاری سیاسی به دس��ت می اید که براساس ان مشخص
می ش��ود اصولگرایان باید بر چ��ه پایه ای حرک��ت کنند،
کس��انی که در داخل این جریان وحدت نیایند علی القاعده
نوعی پیمان شکن محس��وب می شوند .واقعیت مطلب این
اس��ت که جریان اصولگرایی برای ادامه فعالیت سیاس��ی
خود در قدرت جز وحدت چاره دیگری ن��دارد ،این وحدت
جدی هم جز با ارائه مدل هایی که همه تعریف های ابتدایی
را در بر بگیرد و اصولگرایان بتوانن��د به یک روش اقناعی
در درون خود برس��ند ،حاصل نمی ش��ود .مدل هایی مثل
ش��ورای هماهنگی و جبهه متحد اصولگرایان در گذش��ته
خوب جواب دادند اما بای��د مدل جدید از ای��ن مدل ها نیز
پیش��رفته تر باش��د چون تجربی��ات زیادی در ای��ن زمینه
حاصل ش��ده اس��ت .اتفاقا معتقدم جری��ان اصولگرایی به
مراتب از این نظر جلو تر از جریان اصالح طلب اس��ت چون
ساز وکارهای جریان اصولگرایی برای انکه نیروهایش یک
فعالیت با نشاط دموکراتیک داشته باشند اتفاقا به مراتب از
جریان اصالح طلب پیشرفته تر است .یاداور می شوم هنوز
اصالح طلبان نتوانس��تند یک مدل رفتاری مثل ش��ورای
هماهنگ��ی نیروهای انقالب اس�لامی را ب��رای پیگیری
فعالیت های سیاس��ی و رفع اختالفات درونی اردوگاه خود
تدوین کنند ،ح��ال انکه اصولگرایان چنی��ن مدل هایی را
10س��ال پیش طراحی و عملیاتی کردند و جواب گرفتند.
فکر می کنم االن ه��م اصولگرایان باید ب��ه مدل رفتاری
بیندیشند که طیف های مختلف اصولگرایی را در بر بگیرد و
براساس روش اقناعی باشد .وقتی این مدل حاصل شد همه
اصولگرایان باید به ان مدل پایبند شوند ،ضمن انکه باید از
سیستم های شیخوخیت یا نیمه شیخوخیت هم دوری کنند.
در نهمی�ن دوره انتخاب�ات مجلس و بع�د از ان
در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری ش�اهد بودی�م
نامزده�ای اصولگرا نتوانس�تند ب�ه مدلی برای
وحدت همه گیر برس�ند .ایا در رقابت سیاس�ی
پی�ش رو براس�اس ی�ک پروس�ه همگرای�ی
می توانند به ائتالف برسند؟
همه اصولگرایان به این موضوع واقف شدند که
اگر بخواهند در جریان قدرت حضور داش��ته باشند باید در
انتخابات مجلس شورای اسالمی خیلی جدی تر از دوره های
قبل با یکدیگر وحدت داش��ته باش��ند .تصور می کنم این
مس��اله مورد تایید همه جریان های اصولگرایی باشد چون
انها چاره ای ندارند جز اینکه متحد ش��وند تا حداقل بتوانند
این مقدار که در قدرت مانده اند را ادامه دهند.
پایداری ها معتقدن�د در گفتمان ،بدنه سیاس�ی
اجتماع�ی و داش�تن نمایندگ�ی در ق�درتان قدر قوی هس�تند که می توانند س�ایر اضالع
اصولگرایی را دنباله رو خود کنند ،به نظر شما ایا
چنین شرایطی وجود دارد؟
تصور نمی کنم ک��ه االن هیچ کدام از طیف های
اصولگرا در این حد از قدرت باش��ند ،ضم��ن انکه واقعا اگر
اصولگرایان مس��اله استمرارش��ان را در قدرت و ماندن در
مس��ندهای حکومتی را می خواهن��د باید از ای��ن مواضع
دس��ت بردارند چون افت اس��ت .در دوره قب��ل که بعضی
از طیف های موس��وم ب��ه اصولگرایی در س��از وکار جبهه
متحد اصولگرایان نیامدند اس��یب بس��یار ج��دی به بدنه
اصولگرایی خورد گرچه باز هم مجلس اکثریتش در اختیار
اصولگرایان ق��رار گرفت ام��ا در رقابت سیاس��ی پیش رو
معلوم نیس��ت دوباره ای��ن اتفاق تک��رار ش��ود .باتوجه به
فاکتورهای مختلف جدیدی که در عرصه سیاس��ی کشور
است .احمدی نژاد خدمات بس��یار ارزنده ای انجام داده که
فراموش شدنی نیست و من خودم به ایشان ارادت دارم».
در یک فض��ای کلی می ت��وان این گونه ارزیاب��ی کرد که
اعضای پایداری عالوه بر اختالف ب��ا جبهه اصولگرایان،
در درون تشکیالت خود نیز دچار دودستگی شده اند .اگرچه
اختالفات نظری میان اعضای هر تشکلی قابل درک و فهم
اس��ت .این از خصوصیات بارز کارهای حزبی و تشکیالتی
است اما موارد اختالفی میان جبهه پایداری با اصولگرایان
از یک سو ،و دو شاخه پایداری در درون بر سر موارد مبنایی
است که احتمال انشعاب های پرسروصدا را بیشتر می کند.
ظاهرا طیف تهران جبهه پایداری به این برداش��ت رسیده
است که جداکردن خود از بدنه اصولگرایی به معنی حذف
انها از ارکان قدرت خواهد بود.
به وج��ود امده و االن ق��وه مجریه در اختی��ار اصولگرایان
نیست ،قاعدتا اگر اصولگرایان برای مجلس اینده بخواهند
با هم��ان روش گذش��ته جلو برون��د قطع��ا در اقلیت قرار
می گیرند.
در چنین اوضاعی اگر سلیقه یا سالیقی از جریان
اصولگرا اص�رار به انتخ�اب اصلح کن�د ،ان هم
اصلحی که رای نداش�ته باش�د ،این مس�اله به
ضرر اصولگرایی تمام می شود یا در بلند مدت به
نفعش خواهد شد؟
این قطعا به ضرر اصولگرای��ان خواهد بود چون
ترکیبی از فرد صالح و رای اور بای��د مدنظر قرار گیرد .افراد
اصلح زیادی در جامعه داریم که ام��کان رای اوری ندارند.
حمایت از انها در انتخابات چه فایده ای دارد؟ باید از افرادی
حمایت کرد که قدرت رای اوری داش��ته باشند تا بر مسند
نهادهای نظام قرار بگیرند .افراد اصلح زیاد داریم منتها یکی
از شرایط اصلح بودن اتفاقا میزان رای اوری است.
پس اگر ن�گاه انتخاب اصلح بر پایه ناب س�ازی
باشد ،اصولگرایان را در میدان رقابت در موضع
ضعف قرار می گیرند؟
حتما همین ط��ور اس��ت .معتقدم در م��وارد لزوم،
اصولگرایان باید مق��داری تنزل کنند .افرادی باش��ند که
ش��اید چسبندگی ش��ان به طیف اصولگرا کمتر باش��د اما
امکان رای اوری داش��ته باش��ند .حمایت از انها بیش��تر به
نفع اصولگرایان اس��ت .در انتخابات س��ال گذش��ته طیف
اصالح طلب گزینه مطلوب��ش اصال اقای دکت��ر روحانی
نبود ول��ی در مرحله ای به این نتیجه رس��ید ک��ه باید بین
دکتر روحانی و س��عید جلیلی یکی را انتخ��اب کند ،یعنی
باید به ریاس��ت جمهوری اقای روحانی تن می داد تا فردی
مثل س��عید جلیلی یا اق��ای قالیباف رئیس جمهور نش��ود.
اصالح طلبان دیدند اگر از ش��رایط خود تنازل و یک فردی
را انتخاب کنند که بخش��ی از خواس��ته های انها را بتواند
نمایندگی کند بهتر از ان اس��ت که کسی بیاید که اصال به
هیچ یک از خواسته های انها توجه نمی کند.
یعنی ش�ما می گویید اصولگرای�ان همین روش
را پی بگیرند؟
بله ،البته ممکن است اصولگرایان هنوز در این مرحله
نباشند اما اگر به این نقطه برسند باید افرادی را انتخاب کنند
که امکان رای اوری داشته باشند ،حتی اگر چسبندگی شان
به جریان اصولگرایی کمتر از یک نامزد اصولگراتر باشد.
به نظر ش�ما دو تش�کل ایثارگران و رهپویان در
انتخابات مجلس به پایداری نزدیک می ش�وند
یا به جامعتین؟
تص��ور نمی کن��م در رقاب��ت سیاس��ی پیش رو
رهپویان و ایثارگران نزدیک به جبهه پایداری رفتار کنند.
احزاب
مهدوی کنی از جایگاه بسیار رفیعی در اردوگاه اصولگرایان
برخوردار بود اما در نبود ایشان جامعه روحانیت مبارز و جامعه
مدرسین حوزه علمیه از بین نرفته اند ،انها قوام خود را دارند؛
احتمال این اس��ت که با یک حرکت جدی تری وارد میدان
شوند .ما هم جدای از جامعتین حرکت نخواهیم کرد.
ش�ما م ی گویی�د جبه�ه پای�داری پای�گاه
اجتماعی -سیاس�ی قوی ندارد اما در انتخابات
ریاس�ت جمهوری اقای جلیلی ک�ه مورد حمایت
پایداری بود چهار میلیون رای اورد و اقای والیتی
که مورد حمایت جبهه پیروان خط امام و رهبری
بود 2/5میلیون رای اورد ،این مس�اله نش�انگر
قوی تر بودن پایگاه اجتماعی -سیاسی پایداری
در قی�اس با جبه�ه پی�روان خط ام�ام و رهبری
نیست؟
اوال انکه اقای روحانی 51درصد رای اورد و بقیه ارا
که 49درصد بود به نامزدهای اصولگرا تعلق داشت.
صحبت درباره تحلیل و انالیز ارای اقای روحانی
نیس�ت ،بلکه هدف قی�اس می�زان ارای اقایان
والیتی و جلیلی است که پشتوانه های تشکیالتی
متفاوتی داشتند.
ارایجلیلیمتعلقبهپایدارینبود
گفتوگوبا احمدکریمیاصفهانی
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
3
ایت اهلل مصباح در پاسخ به دعوت حجت االسالم
تقوی ،عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز
برای همگرایی گروه های اصولگرا گفت که «اینکه
چند نفر در مجلسی خصوصی تصمیم بگیرند و
بعد بگویند ه ر کس مخالفت کند ،وحدت شکنی
کرده اس�ت ،نه روشی دینی اس�ت و نه عقالیی،
بلکه نوعی فریبکاری اس�ت ».از انجا که در دوره
گذش�ته نیز جبهه پای�داری به س�ازوکار وحدت
اصولگرایان ب�رای انتخابات مجلس نپیوس�ت
و فهرس�ت مس�تقل داد ،ب�ه نظ�ر ش�ما اضالع
اصولگرایی م ی توانند در رقابت سیاس�ی پیش
رو دوباره جبهه متحد اصولگرایان را همچون سه
دوره قبل تشکیل بدهند یا خیر؟
ب ا توجه به وضعیت جسمانی ایت اهلل مهدوی کنی
برخ�ی م ی گویند جامعتی�ن دیگ�ر ان جایگاه و
محوریت گذش�ته را در جریان اصولگرا ندارد ،بر
همین اساس پایداری ها معتقدند گفتمان و بدنه
سیاسی – اجتماع ی ش�ان ان قدر قوی است که
م ی تواند سایر اصولگرایان را دنباله رو خود کنند،
نظر شما چیست؟
خیر ،هرگز این طور نیست .بخشی از ان ارا به دلیل
حمایت پایداری بود اما بخش عمده ارا دالیل دیگری داشت.
باالخره مطالبی است که نم ی توان در قالب مصاحبه خیلی
از انها را مطرح کرد .در کل جایگاه محت��رم نظام ما تقریبا
حمایت از اقای جلیلی را داشتند.
ش�ما معتقدید پایگاه اجتماعی جبه�ه پیروان
خط امام و رهبری خیلی قوی تر از پایداری است؟
یقینا همی ن طور است با جامعتین ،منتها در مرحله
قبل یک مقدار تقسیم ارا شد.
اگر پای�داری به جری�ان همگرای�ی اصولگرایی
نپیوندد ،این اقدام در انتخابات به ضرر اصولگراها
تمام خواهد شد؟
خیر چون مردم دلخوشی از تندروی ندارند .پایداری
هم معموال وضعیتش این چنین اس��ت ک��ه در کارهایش
زی��اده روی دارد ،بناب رای��ن عدم الح��اق پایداری به پروس��ه
همگرایی اسیبی ب رای اصولگرایان در پی ندارد.
سایر اضالع اصولگراها چطور؟ جمعیت ایثارگران
و جمعیت رهپویان چه کار م ی کنن�د؟ ایا به روند
همگرایی در جری�ان اصولگ�را م ی پیوندند یا با
پایداری همراهی م ی کنند؟
به نظر م ی رس��د در این مجموع��ه م ی توان یک
اکثریتی از اصولگرایان را زیر چتر داشته باشیم ،پایداری هم به
احتمال قوی با شناختی که از انها دارم بعید به نظر م ی رسد
که در این دایره قرار بگی رند.
ایثارگران و رهپویان که در انتخابات دوره گذشته
مجلس وارد مکانیزم جبه�ه متحد اصولگرایان
در قالب مکانیزم 8+7شدند ،اکنون چطور عمل
خواهد کردند؟
هم باشند.
مس��لما اصولگرایان دارند تدارک م ی بینند که با
یعنی ایثارگران و رهپوی�ان را نزدیک به پایداری
نم ی بینید؟
اگر به انها بپیوندند ممکن است مساله تغییر کند.
مثلث | شماره 233
قطعا چنین اتفاقی نم ی افتد ،پایداری همین االن
جایگاهی در عرصه سیاسی کش��ور ندارد .باتوجه به اینکه
م ی خواهد با مجموعه احمدی نژاد هم همراه شود ،وضعیتش
بدتر م ی ش��ود .هم اکن��ون طی ف های اط��راف احمدی نژاد
دو بخش هس��تند؛ برخ ی ها احمدی نژاد را منهای مش��ایی
قبول دارند ،گروهی نیز احمدی نژاد را با مش��ایی پذیرفتند.
احمدی نژاد با مش��ایی چ��ون نظر والیت نیس��ت بناب راین
اصولگرایان چنین چیزی را نم ی پذیرند .ضمنا گروه دوم نیز
باید خط خود را از همین االن مشخص کند ،یعنی نم ی شود
هم موافقان و هم مخالفان مشایی همراه احمدی نژاد باشند.
درباره وضعیت جسمانی ایت اهلل مهدوی کنی نیز باید بگویم
هیچ تشکیالتی قائم به شخص نیست .درست است ایت اهلل
پس ش�ما معتقدید که جبهه پایداری نباید رای
چهار میلیونی جلیلی را به نام خود بنویسد؟
سیاست
جلسات اقای تقوی ب رای این است که اصولگرایان
بتوانند به یک وحدت نظر جمعی ص��رف نظر از انتخابات
برسند .به نظر م ی رسد االن طرح مساله انتخابات زودهنگام
است و موضوع این جلسات اصولگرایان نیست ،بلکه هدف
نزدیک کردن نظریات اصولگرایان به هم است ،البته در این
دایره معموال تندروها نم ی گنجند چون تجارب گذشته نشان
م ی دهد افراد تندرو ش��اید چندگامی را با اصولگرایان پیش
بیایند ولی به دلیل س��هم خواهی یا تن��دروی در همراهی
خود پایدار نم ی مانن��د ،بناب راین اص�لا نم ی توانند در دایره
اصولگرایی قرار بگیرند ،ضمن انکه ما نیز بر همین اساس
انها را اصولگرا نم ی دانیم.
ایت اهلل مصباح ی��زدی جایگاه خودش��ان را دارند ولی
پایداری به نظر م ی رسد در تدارک این است که یک جایگاهی
در عرصه سیاس��ی ب رای خود باز کند ح��ال انکه نم ی توان
جایگاهی ب رای پای��داری متصور بود .باتوج��ه به اطالعاتی
که داریم االن بین پایداری و حلقه ه��ای اط راف احمدی نژاد
تا حدودی یک همگرایی مشاهده م ی ش��ود ،در واقع انها با
این روش تالش م ی کنند به هدفی که دارند برسند اما پایگاه
احمدی نژاد سست اس��ت .به نظر من این دو گروه در حلقه
اصولگرایی قرار نم ی گیرند چون به هی چ عنوان اصولگرایان
اقای احمدی نژاد و همراهی او با مش��ایی را قب��ول ندارند،
ضمن انکه خود اقای احمدی نژاد نیز م ی گوید در مجموعه
اصولگرایان نیس��ت ،پس باید دید م ی خواهن��د پرچم چه
جریانی را غیر از اصولگرایی و اصالح طلبی باال ببرند .با این
تفاسیر اگر سوال شود اصولگرایان ،م ی توانند همه در کنار
هم قرار بگی رند؟ جواب خیر است ،اصولگراها منهای تندروها
م ی توانند دور هم جمع ش��وند چون یک سری اصولی دارند
که م ی تواند انها را با هم مجتمع کند .در انتخابات مجلس
نهم هم همین طور بود ،مش��کل ما معموال با تندروهاست
چون تندروها در مسیر وحدت مشکل ایجاد م ی کردند .ما بقی
معتدل بودند .معموال هم معتدلین زیر چتر جامعتین حرکت
م ی کنند ،بناب راین باتوجه به این وضعیت وحدت خوبی بین
انها اتفاق م ی افتد.
باالخره کس��ی در ریاس��ت جمهوری رای اورد که
روحانی بود .مردم به روحانیت عالقه مند هستند ،پس همه
ارای او در س��بد اصالح طلبان قرار نم ی گیرد در مورد اقای
جلیلی نیز وضع به همین ترتیب است ،یعنی ارای او فقط به
دلیل حمایت جبهه پایداری نبود .ارای اجتماعی اصولگرایان
میان نامزدهای این جناح تقسیم شد.
47
احزاب
برخی پایداری هراسی می کنند
یعنی مساله چطور تغییر م ی کند؟
باید رفت جلو و دید که چطور م ی شود.
هم اکن�ون پای�داری ،ایثارگ�ران و رهپوی�ان در
مجلس در قالب یک فراکسیون جمع شدند ،به
نظر شما این ائتالف داخل مجل س شان را نیز در
انتخابات اینده حفظ م ی کنند یا خیر ،در انتخابات
رویکرد دیگری را پیش م ی گیرند؟
اگر بر این اعتقاد باشند که هر کس سهمی را ب رای
خود قائل شود ،قطعا سهم خواهی نم ی تواند اصولگرایان را
به وحدت برساند.
این س�ه م خواهی به ض�رر اصولگرای�ان تمام
م ی شود؟
سهم خواهی یکی از افت های وحدت است.
اگر پای�داری و ایثارگ�ران با یکدیگر فهرس�ت
انتخاباتی بدهن�د ،این ب�ه ضرر جبه�ه پیروان
خط امام و رهبری نم ی شود؟
االن قابل پی ش بینی نیست.
ائتالف حال حاضر پایداری و ایثارگران و رهپویان
قابل مشاهده و رویت اس�ت ب ه طوری که همین
ائتالف توانس�ت اس�تیضاح رضا فرج ی دانا را به
نتیجه برساند؟
خیر ،در رای اوری استیضاح فرج ی دانا اگر خوب دقت
شود اقای باهنر نقش محوری داشت چون او اگر از فرج ی دانا
دفاع م ی کرد یقینا نتیجه رای گیری ب رای اس��تیضاح تغییر
م ی یافت ،اقای باهنر ش��اخص این موضوع بود .اگر موضع
حمایتی م ی گرفت یقینا استیضاح رای نم ی اورد .باتوجه به
اینکه او معتقد بود وزیر علوم در انتصابات خود از فتنه گران
استفاده کرده ،بناب راین با استیضاح فرج ی دانا موافقت کرد و
همین مساله شرایط را تغییر داد .به عبارت دیگر ان کسی که
محور تغییر و اوردن رای استیضاح بود ،پایداری ها و دیگران
نبودند بلکه شخص اقای باهنر بود.
در کل وضعیت پایداری در مجلس اینده تقویت
م ی شود یا ضعی ف تر؟
مشروط به اینکه دس��ت از تندروی بردارند ،ممکن
است در دایره اصولگرایی قرار بگی رند در غیر این صورت خی ر.
اگر داخل همگرایی اصولگرای�ان نیایند به ضرر
انها تمام م ی شود؟
بگیرد.
پایداری خودش باید درباره ضرر یا منفعتش تصمیم
سیاست
48
مثلث | شماره 233
اصرار دوب�اره پایداری به حمای�ت از نامزد اصلح
در رقابت سیاسی پیش رو چه معنی دارد ،چون
ایت اهلل مصباح در دیدار با اقای تقوی با اشاره به
سابقه ائتالف اصولگرایان و منفی ارزیابی کردن
روند ط ی ش�ده ان ،همچنان بر ناب سازی اصرار
کرد و گفت «باید فرد اصلح ولو رای اوری نداشته
باشد مطرح ش�ود تا حداقل مشخص شود هنوز
بین م�ردم اعتق�اد و ایمان ب�ه اسلام و انقالب
اسالمی وجود دارد ».به نظر ش�ما این حرف چه
معنا و مفهومی م ی تواند داشته باشد؟
اگر در انتخابات قبل هم مالک اقایان همین بود،
به رغم انکه نخست از انتخاب میان اقایان جلیلی و لنکرانی
صحبت م ی کردند ،وقتی اقای جلیلی نپذیرفت .بعد اقای
مصباح و پایداری بر حمایت از اق��ای لنکرانی تاکید کردند
و گفتند «کسی مشابه او در زمین و اسمان وجود ندارد» اما
وقتی متوجه شدند شورای نگهبان لنکرانی را تایید صالحیت
نکرد ،همین مطلب را دوباره ب رای اقای جلیلی گفتند .باالخره
ما نفهمیدیم در اسمان و زمین یک نفر اصلح است و مشابه
او پی دا نم ی شود یا دو نفر چنین شرایطی را دارند .این بحث ها
و صحب ت ها را درب��اره افرادی که اقای��ان پایداری ها مطرح
م ی کنند زیاد منطقی نم ی دانم ،باالخره هرکس نظری دارد
اما ما به این مباحث اعتقادی نداریم.
4
گفت وگوی مثلث با قاسم روانبخش
ایت اهلل مصباح در دیدار با حجت االسلام تقوی
گفتن�د« :اینکه چن�د نفر در مجلس�ی خصوصی
تصمیم بگیرند و بعد بگویند ه�ر کس مخالفت
کند ،وحدت ش�کنی کرده اس�ت ،نه روشی دینی
اس�ت و نه عقالیی ،بلکه نوعی فریبکاری است».
یعنی این س�خن نوعی نقد مکانیزمی بود که در
ادوار هشتم و نهم انتخابات مجلس در قالب جبهه
متحد اصولگرای�ان اجرایی ش�د ،االن نگاه چطور
اس�ت؟ ایا ان مکانیزم باید تغییر کند؟ ب ه ه ر حال
تحقق هر نوع همگرایی مکانیزمی م ی خواهد ،به
نظر شما این مکانیزم چگونه باید طراحی شود و
چه شاخ ص هایی داشته باشد؟
حضرت استاد خیلی ب رای تحقق اهداف اصولگرایی
دلشان م ی س��وزد ،ایش��ان عنوان جبهه را هم ابتدا پایداری بر
اصولگرایی انتخاب کردند اما بعد برخی دوستان اعالم کردند
پسوند جبهه پایداری ،انقالب اسالمی باشد استاد نیز فرمودند
«ما به هر صورت م ی خواهیم پایداری بر اصول انقالب محقق
شود یعنی ان اصولی که حضرت اقا و امام بزرگوار بیان کردند
و انقالب ما ب راساس ان اصول بنا ش��د باید بر ان اصول پایدار
بمانیم چون ان اصول قابل تغییر و تبدیل نیستند ».بناب راین
همه کس��انی که این طور باش��ند خیلی راحت م ی توانند با
ی ندارد نام��زد اصلح در هر حوزه
هم کار کنند ،حتما هم لزوم
انتخابیه از جبهه پایداری باش��د ت��ا از او در انتخابات حمایت
شود .ایت اهلل مصباح در راس ش��ورای فقهای جبهه پایداری
است ولی این طور نیس��ت که شخصیتشان فقط به جبهه
پایداری اختصاص داشته باشد ،همه کسانی که دلشان ب رای
انقالب م ی سوزد و بر اصول م ی خواهند پایدار بمانند از نظر ما
اصولگرای واقعی و از پایداری ها هستند چون پایداری که حزب
نیس��ت .این افراد م ی توانند دور هم جمع شوند و روی اصول
تاکید کنند .ب رای تحقق همگرایی باید از سیاسی کاری به شدت
پرهیز کرد .حضرت ایت اهلل مصباح یکی از چیزهایی که خیلی
خوشایندشان نیست ،همین سیاس��ی کاری و سیاست بازی
است که اگر بعض ی ها خودشان ب رای اهدافی که دارند بب رند و
بدوزند بعد بخ واهند پی راهن دوخته شده را تن سای رین کنند ،این
کار شایسته نیست ،مثال چند نفری گوشه ای بنشینند بگویند
ماسهنفریوحدتم ی کنیم،حاالبقیهبیایندباماوحدتکنندو
هرکس با ما وحدت نکرد او اختالف افکن است ،این اتفاقی است
که در انتخابات ریاست جمهوری افتاد .سه نفر خودشان با هم
وحدت کردند بعد گفتند هر کس با ما وحدت کند اصولگراست
و اگر وحدت نکند اصولگرا نیست .یعنی مبنا را خودشان قرار
دادند ،البته یک عده هم پش��ت این ماجرا بودند که این کار را
یدادند و بعد م ی خ واستند گردن دیگران بیندازند .قاعدتا
انجام م
حضرت ایت اهلل مصباح ان زمان ح واسش جمع بود ،پی راهنی که
دیگران م ی دوزند را به تن نکند .معتقدیم اگر همه کسانی که
اصولگرا هستند و ان مالک ها و معیارهای مدنظر حضرت اقا
را کم و بیش دارند دور هم بنشینند -کما اینکه حضرت استاد
اصولگرایی را به دوایر متحدالمرکز تش��بیه کردند -م ی توانند
تعامل کنند منتها به شرطی که قبلش این طور نباشد که یکی
از این دایره ها یک تصمیمی بگیرد بعد از سایر دایره ها بخ واهد
همه با او وحدت کنند؛ همه اصولگرایان باید دور هم بنشینند و
سیاست گذاری کنند.
یعنی در ش�ورایی که تش�کیل م ی ش�ود همه
اضالع سهم مساوی داشته باش�ند ،شرایط برای
همه سالیق یکسان باشد و تصمی م گیری هم که
گرفته و اجرا م ی شود از پیش تعیین شده نباشد،
درست است؟
صاحب نظ ران این عرصه جمع شوند -بدون انکه
هیچ ب رنامه ای در بیرون داش��ته باش��ند -همه چیز را در شورا
تصمیم گیریکنندوبگوینداینهامالک هاییکنمایندهخوب
ب رای مجلس است .ما ادعایی نداریم که حتما باید نامزدهای
نهایی جبهه اصولگرای��ی در انتخابات پیش رو عضو پایداری
باشند ،حتی اگر یکی از انها نیز عضو پایداری نبود ای رادی ندارد.
منتها ان افرادی که م ی خواهند در لیس��ت ته ران ،اصفهان و
شی راز و شهرهای دیگر قرار بگی رند باید مالک های اصولگرایی
را داشته باشند .از این رو نم ی توان در دو شهر نشست و تصمیم
گرفت بلکه باید به حوزه های انتخابیه سراس��ر کشور رفت و
افراد متدین دارای ویژگ ی های یک نماینده توانمند را پی دا کرد.
اصولگرایی هم به شعار دادن نیست چون ممکن است وقتی
نامزدی انتخاب شد بعد از ورود به مجلس رنگ عوض کند .بعد
از تشکیل شورا و تعیین مالک های یک نماینده خوب مجل س،
هر سلیقه ای نیروهای خود را در حوزه های انتخابیه مختلف
معرفی کند تا تمام ی افراد معرفی شده کنار هم قرار بگی رند و
ارزیابی شوند ،هر کس نمره بهتری اورد همه اصولگرایان از او
حمایت کنند .این طور نشود که اخر کار که فهرست نامزدهای
اصولگرا در همه حوزه های انتخابیه تدوین م ی شود هر گرایشی
اعم از پایداری ،ایثارگران ،رهپوی��ان و جبهه پیروان خط امام و
رهبری بگوید س��همش از کل نامزدهای مورد حمایت چقدر
م ی شود .مثال اگر 30نفر ب رای حوزه انتخابیه اصفهان معرفی
شدند وقتی شورا نمره دهی کرد کسانی که بیشترین نمره را
کسب کردند در فهرست اصولگرایان از حوزه انتخابیه اصفهان
قرار بگی رند ،این کار باید بدون حب و بغض های جناحی و حزبی
انجام شود ،ان زمان حتی اگر همه نامزدها متعلق به ایثارگران یا
جبهه پیروان خط امام و رهبری بودند ،اشکالی ندارد چون مالک
ان است که چه کسی اصولگرا تر است و قدرت رای اوری بیشتر،
توانمندتر در پاس��خگویی به نیازهای منطق��ه ای و باالترین
توانایی را ب رای دفاع از حقوق ملت ،اس�لام و نظام در مجلس
دارد .اگر این طور عمل ش��ود هم مردم به اصولگرایان بیشتر
اعتماد م ی کنند و هم فردا وقتی نامزدهای مورد حمایت جریان
اصولگرایی وارد مجلس م ی شوند ،خطر تغییر هویت انها به
حداقل ممکن م ی رسد.
پس ب ر اس�اس صحب ت های ش�ما نبای�د فاکتور
رای اوری را در اولوی�ت انتخاب نامزد مورد حمایت
اصولگ رایان ق رار داد؟
بله ،همین طور است .فاکتور رای اوری را باید در نظر
گرفت ولی نباید فاکتور اول باش��د .فاکتور اول اعتقاد نامزد به
اصولگرایی و ارزش های انقالب است اگر کسی چنین اعتقادی
نداشته باشد ولی رای اور باش��د چه فایده ای دارد؟ فاکتور دوم
توانمندی و ظرفیت ادای وظیفه یک نماینده مجلس است،
یعنی ان طور نباشد که فردا در استیضاح یک وزیر یا رای اعتماد
به یک وزیر یک تلفن یا مراجعه به در خانه او رایش را تغییر دهد.
فاکتور سوم قدرت رای اوری است .در میان اصولگرایانی که این
ویژگ ی های اول و دوم را دارند ان نامزد اصولگرایی که از شهرت
برخوردار است و قدرت رای اوری بیشتری دارد این مساله ب رایش
نسبت به بقیه امتیاز محسوب م ی شود.
در واقع نگاه شما به انتخاب نامزد اصلح اصولگ را
در هر حوزه انتخابیه این طور است؟
بله ،انتخاب اصلح اس��ت .همان چیزی که امام و
رهبری فرمودند .دستور اسالم هم همین است که بهترین را به
مردم معرفی کنیم واال اگر صالح ترین معرفی نشود و مردم را به
حال خودشان رها کنیم تا به هر کس نظرشان بود رای بدهند،
این درست نیست.
چنین نگاهی به انتخاب نام�زد اصلح تعبیر به
احزاب
م ی کنیم رقابت کنی��م ،حضرت اقا ه��م روز 19دی فرمودند:
«انتخابات رقابتی باشد» رقابت هم این طور میسر م ی شد که
در خانواده اصولگرایان نیروها با هم رقابت کنند .اتفاق خوبی هم
افتاد و مجلس هم مجلس اصولگرایی شد .ولی همه فضا ها را
نم ی توان یک جور حساب کرد.
ناب سازی اصولگ رایی م ی شود؟
تاثیر ندارد.
بله ،البته عوض کردن تعبیر زیاد در اصل مس��اله
یعنی انتخاب نامزد اصل�ح در هر حوزه انتخابیه
با این هدف است که نیروهای اصولگرای حاضر در
قدرت ناب سازی شوند تا کامال قابل اعتماد باشند؟
قاعدتا ناب ترین افراد در هر استان و حوزه انتخابیه
باید وارد مجلس ش��وند حاال از هر حزب و جناح و گروهی که
یزنند که س��ه طلبه در دوره
م ی خواهند باشند .یک مثالی م
ابتدایی یک مدرسه با هم درس م ی خ واندند و ابگوشت اشتراکی
هم درست م ی کردند ،انها گوشت هایشان را با نخ قرمز ،سبز و
سفیدم ی بستندتااخرکارمشخصشودنخودهاراهمیکی15
تا م ی شمردند و در دیگ م ی ریختند روی سیب زمین ی ها هم
عالمت م ی زدند ،اخر کار هم ابگوشت را استکان م ی کردند تا
دقیق تقسیم شود ،در نهایت باز از هم حاللیت م ی طلبی دند که
اگر چیزی قاطی شد همه از هم راضی باشند .با چنین روشی
نم ی توان ائتالف کرد که سهم هر گروه در ائتالف چقدر است
تا بعد هر گروه محاسبه کند در مجلس چه فراکسیونی با چه
تع داد عضو م ی تواند تشکیل دهد؛ چنین روشی ج واب نم ی دهد
چون اصل اولیه اصولگرایی را ندارد .اگر اصولگرا هستیم باید
ب رای ما خدمت به اسالم ،انقالب ،نظام و مردم اصل باشد .هر
کس که بهتر م ی تواند خدمت کند ،بهترین است.
شاید یک نامزد اصلح در یک منطقه رای نداشته
باش�د اما صالح رای داشته باش�د ،ان وقت چطور
انتخابم ی کنید؟
فاکتور رای اوری هم در معیارهای نمره دهی ب رای
انتخاب نامزد اصلح لحاظ م ی شود.
اما ایت اهلل مصباح گفتند «گاهی باید فرد اصلح
ولو رای اوری نداشته باش�د مطرح شود تا حداقل
مشخص ش�ود هنوز بین مردم اعتقاد و ایمان به
اسالم و انقالب اسلامی وجود دارد» این سخن با
صحبت شما همخوانی ندارد.
حضرت اس��تاد فرمودند «گاهی این طور اس��ت»
همیش��ه که این طور نیس��ت .واژه «گاهی» ب رای انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم بود.
پس منظور ایت اهلل مصباح تعمیم «واژه» گاهی
به انتخابات مجلس اینده نبود؟
خیر ،در انتخابات ریاس��ت جمهوری شرایط طوری
بود که نامزدهایی که امده بودند از اقتصاد ،مساله هسته ای و
مذاکرات و تحریم فقط صحب��ت م ی کردند .الزم بود یک نفر
باشد و ب رای دفاع از اس�لام ،انقالب و نظام سینه سپر کند اگر
ما هم م ی امدیم از می��ان همان نامزدها یک نف��ر را انتخاب
م ی کردیم عمال همراه با ان موج م ی شدیم حال انکه یکی باید
ان وسط م ی بود که ب رای دفاع از انقالب و اسالم شعار بدهد تا
بعد از 35سال از پیروزی انقالب باالخره یک نفر هم در میان
نامزدهای ریاست جمهوری باشد با وجودی که وقت و امکاناتی
هم ندارد در فاصل��ه 10روز از این موضوعات حرف بزند و 4-5
میلیون رای بیاورد.
تعریف یک کاندیدای اصلح از دی�دگاه پایداری،
ایثارگران و جبهه پیروان خط ام�ام و رهبری یکی
است؟
بله ،م ی توانند به توافق برسند.
تقریبا فروردین ماه بود که از یک عضو ش�اخص
پس شما وحدت اصولگ رایان را در رقابت سیاسی
پیش رو ضروری م ی دانید؟
قاسم روانبخش از اعضای ارشد جبهه پایداری م ی گوید:
«در فضایی که پیش م ی رویم باید اصولگرایان با هم وحدت
داشته باشند البته نه وحدتی که یک ضلع بگوید من مبنا
هستم و اضالع دیگر بیایند با من وحدت کنند».
جبهه پایداری درباره تالش حجت االسلام تقوی
برای همگرا کردن گروه های اصولگرا پرس�یدم و
او گفت «این مکانیزم ها جواب نم ی دهد .تنها راه
رسیدن اصولگراها به تعامل و همگرایی ان است
که ایت اهلل مه�دوی کنی و ایت مصب�اح از موضع
برابر بنش�ینند و با یکدیگر صحبت کنند» واقعا
نگاه این طور است؟
خیر ،واقعا نگاه این نیس��ت ،نگاهی که از حضرت
ایت اهللمصباحم ی شناسیمنگاهسهمخ واهینیستکهدونفر
ازموضعب رابربنشینندبایکدیگرصحبتکنند،ایت اهللمصباح
یزند .ایشان م ی گوید« :درباره انتخاب نامزدهای
منطقی حرف م
مجلس خبرگان انچه ایت اهلل یزدی و ایت مهدوی کنی (که
خداوند ایشان را شفا دهد) ب رای سراسر کشور نظر دهند من هم
تایید م ی کنم چون این نظری کارشناسی دو مجتهد و فقیه
است که ش��هادت م ی دهند در حوزه های مختلف کدام نامزد
اصلح است اما در بحث نمایندگی مجلس راه حل این نیست
چون ایندو بزرگوارکارشناستعیین مصداقنمایندگی مجلس
نیس��تند انها هم باید از کس��انی در ان مناطق ب رای انتخاب
نامزد اصلح بپرسند ».امام هم معتقد بودند ارائه فهرست ب رای
مجلس از طرف جامعه مدرسین و جامعه روحانیت بهتر است
انجام نشود .بناب راین همه اصولگرایان باید بنشینند ،مصادیق
را معرفی کنند ،بعد بدون در نظر گرفتن گرایش حزبی ب راساس
شاخ ص ها نمره دهند و بهترین ها را انتخاب کنند.
اگ�ر مثل دوره گذش�ته پای�داری به ای�ن نتیجه
رس�ید که مکانیزم تعریف ش�ده برای همگرایی
اصولگرایان مناسب نیس�ت و فهرست مستقل
ده�د ،ب�ه نظ�ر ش�ما ش�رایط انتخاب�ات این�ده
همچون انتخابات مجلس نهم است که با وجود
فهرس�ت های متعدد از اردوگاه اصولگرایی دوباره
اکثریت کرس ی ها در اختیار اصولگ رایان ق رار گرفت؟
اصالح طلبان انتخابات دوره نهم مجلس را تحریم
کردن��د و ان نامزدهایی هم ک��ه به ن��ام اصالح طلبی امدند
یدانستند .در ان فضا قاعدتا اینکه
اصالح طلبان انها را از خود نم
جبهه پایداری یک لیست و جبهه متحد هم یک لیست داد
اتفاقا خیلی خوب شد چون تنور انتخابات را گرم کرد و مشارکت
مردم در انتخابات به 64درصد رس��ید .اق��ای خاتمی هم دید
اوضاع خیلی خ راب است رفت در دماوند رای داد .ان موقع رقابت
در داخل اردوگاه اصولگرایی بود اما جمعیت پرشور در انتخابات
شرکت کرد .این رقابت درون اردوگاهی الزم بود .ان زمان برخی
دوستان کار جبهه پایداری را تخطئه م ی کردند .من هم به انها
م ی گفتم در این شرایط رقابت الزم است چرا یکدیگر را تخطئه
بله ،در فضایی که پیش م ی رویم باید اصولگرایان با
هم وحدت داشته باشند البته نه وحدتی که یک ضلع بگوید من
مبنا هستم و اضالع دیگر بیایند با من وحدت کنند چون این
طور وحدت کردن اصال شدنی نیست.
برخی معتقدن�د باتوجه به وضعیت جس�مانی
ای�ت اهلل مه�دوی کن�ی و خلاء وج�ودی مرحوم
عسگ راوالدی ،پایداری چون گفتمان ،بدنه سیاسی
اجتماعی و قدرت راهبری خ�ود را قوی تر م ی داند،
به نوع�ی م ی خواهد س�ایر اضلاع اصولگرایی را
دنباله رو خود کند چون از پشتوانه حمایتی فقیهی
برجس�ته به نام ایت اهلل مصباح ی�زدی برخوردار
اس�ت ،ضمن انکه با حمایت از س�عید جلیلی در
انتخابات ریاست جمهوری نشان داد که بیشترین
رای تشکیالتی را م ی تواند ساماندهی کند زی را رای
تشکیالتی اقای جلیلی بیشتر از بقیه نامزدهای
اصولگ را بود ،ایا واقعا چنین است؟
خی ر ،این طور نیست ،این مساله ای است که برخی
سایت ها و نظ ریهپردازها قصد دارند با طرح ان مانع وحدت میان
اصولگرایان شوند ،در واقع م ی خواهند به اصولگرایان بگویند
«مراقب باشید که پایداری م ی خواهد شما را دور هم جمع کند
و دنبال خود بکشد».
در واق�ع م ی خواهند یک نوع پایداری هراس�ی در
اردوگاه اصولگ رایان ایجاد کنند؟
بله ،پایداری ه راسی م ی کنند ب رای اینکه وحدت در
اردوگاه اصولگرایان رخ ندهد .حال انکه این طور نیست وقتی
اقای تقوی نزد ایت اهلل مصباح امد حضرت استاد با صمیمیت
او را پذیرفت و اقای تقوی نیز صحب ت های خود را مطرح کرد
و ایت اهلل مصباح نیز رهنمود داد ،سپس اقای تقوی از حضرت
استاد ب رای سخنرانی در نشستی دعوت کرد ،ایشان نیز امتناع
نکرد؛ این طور نیست که ایت اهلل مصباح در چارچوب پایداری
درباره جبهه خاص و محدودی فکر کند ،هدف اساسی این است
که اصول انقالب حفظ شود و همه گروه ها گرد محور والیت
ب رای تعالی و پیشرفت کشور و فرهنگ اسالم ناب تالش کنند.
هرگز جبهه پایداری دنبال این نیست که ب رای خودش جایگاه
باالتری درست کند.
االن پای�داری پیش�نهاد داده که از جبه�ه پیروان
خط امام و رهبری و ایثارگ�ران بیایند و همه اضالع
نشستی مشترک با هم برگزار کنند.
پایداری نشس ت هایی با برخی شاخه ها و حلقه های
اصولگرایی داشته است.
اما بیشتر این نشس ت ها با دو تشکل رهپویان و
ایثارگ ران بوده است.
رایزن ی های دیگری هم داشتیم ولی در کل پایداری
تشکلی نیست که بخ واهد مستقل عمل کند و کاری به دیگر
دوستان اصولگرا نداشته باشد .واقعا ما دستمان را ب رای وحدت
واقعی به طرف همه دوستان اصولگرا ب راساس شاخ ص های
اصولگرایی دراز م ی کنیم.
مثلث | شماره 233
یعنی در تعریف اصلح ،اصولگ راها م ی توانند به یک
تعریف واحد برسند؟
اگر انها بیایند ابتدا باید همه اضالع اصولگرایی دور
هم جمع شوند و ب راساس معیارهای اصولگرایی به وحدت فکر
کنند و اختالفات میان خود را کاهش دهند.
سیاست
تعریف های ایثارگ��ران ،رهپوی��ان و جبهه پیروان
خط امام و رهبری را بررسی نکردم که میان تعاریف مقایسه کنم
اما همه اصولگرایان به نحوی شعار انتخاب اصلح را م ی دهند
منتها در برداشت و مصداقیابی مقداری اختالف نظرهایی وجود
دارد که اگر بنا باشد سیاس ی کاری نکنیم و اصل بر سیاستگذاری
باشد م ی توانیم در تعیین مصداق ها به هم نزدیک شویم.
اصالح طلبان عزم جدی ب رای حضور در انتخابات
مجلس دارند و این مساله ش رایط رقابت ها را تغییر
نم ی دهد؟
49
س رنوشت «بهشت»
سیاست
از دست رفتن کرسی ریاست شورای شهر برای اصالح طلبان
محل مجادله شده است .انها با تفاوت رای محسوسی این جایگاه
را از دست داده اند .برخی تحلیلگران مس�اله را پایانی بر امید انها
برای بازگشت به قدرت رسمی ارزیابی م ی کنند.
قالیبافنقشیدرپیروزی
چمراننداشت
پشت پرده انتخاب رئیس شورای شهر
تو گو با پرویز سروری
در گف
مینا علی اسالم
خبرنگار
سیاست
50
مثلث | شماره 233
اقای سروری! س�ال گذش�ته اقای چمران با 15
رای نتوانستند به ریاس�ت شورای شهر برسند و
امسال ایش�ان با 18رای پیروز ش�ده و بار دیگر
مسئولیت ریاست را عهده دار شدند .چه اتفاقاتی
در طول یک س�ال رخ داده که این تف�اوت رای را
شاهد هستیم؟
دوستانی که در نتیجه انتخابات سال گذشته شوراها
وارد شورای شهر شده بودند با فضای قبلی شورای شهر ته ران
اشنا نبودند و از مدیریت سابق اطالع دقیقی نداشتند و برخی
موضوعات و تردیده��ا و بعض��ا ب ی انصاف ی هایی که برخی
رسانه ها داشتند باعث ش��د که ب رای عده ای این تلقی ایجاد
شود که با تغییر مدیریت به فضای مناسب تر و مساعدتری
دست پیدا کنند .اما به نظر من وقتی در فضای شورای شهر
قرار گرفتند و رفته رفته اطالعاتی نسبت به مدیریت سابق و
فعلی پیدا کردند ،با همه احترام و ارادتی که نس��بت به اقای
مسجد جامعی داشتند ،مجموعا به این برداشت رسیدند که
مدیریت سابق ،مدیریت موفق تری اس��ت و م ی تواند نقش
موثری تری را ب رای ریاست شورا ایفا کند.
بارها عرض کرده ام که در ای��ن انتخابات میان خوب و
بد دست به انتخاب نزدیم ،بلکه میان خوب و خوبتر گزینش
داشتیم و برداشت و جمع بندی اغلب نمایندگان این بود که
مدیریت اقای چمران مناسب تر از اقای مسجد جامعی است.
من این را قبل از انتخابات هیات رئیسه شورا نیز اعالم کردم
که ما انتخاب میان خوب و خوبتر داریم و برداشتمان این است
که حداقل 17رای اقای مسجدجامعی در این انتخابات کسب
خواهند کرد و مجموع براوردهای ما این بود که فضا کامال در
دور جدید به نفع اقای چمران خواهد بود.
س�والی که این روزها زیاد مطرح م ی ش�ود علت
شکس�ت اصالح طلبان در این انتخابات است و
در پاسخ بعضا ش�نیده م ی شود که اصالح طلبان
ب ه دنبال سیاسی کاری نبودند و نتیجتا از ریاست
دور ماندند .ارزیابی شما از این تحلیل چیست؟
خی ر؛ اصال این تحلیل را قبول ندارم و درست عکس
این گفته را قبول دارم .اساسا نم ی دانم این جمله چه معنایی
دارد که اصالح طلبان سیاس��ی کاری نکردند و ب رای همین
پیروز نش��دند .پس نقطه مقابل این تحلیل ان است که اگر
شما سیاس ی کاری کنید پس رای م ی اورید؟
معتقدم که ش��ورای شهر محل سیاس��ی کاری و کار
سیاسی نیست ،بلکه محل کار کارشناسی است .اتفاقا اگر
اعضای شورای شهر مش��اهده کنند که فردی ب رای ریاست
توانمندی دارد ،به او رای خواهند داد .ب رای شفاف ش��دن این
موضوع به این نکته اش��اره م ی کنم که اگر سیاس��ی کاری
صورت گرفته بود و این رای ب ر اساس ان سیاس ی کاری است،
باید معامله ای انجام م ی شد .به عبارت دیگر باید افرادی که
از لیست اصالح طلبان ،در این دوره به اقای چمران رای داده
بودند ،در کادر هیات رئیسه قرار م ی گرفتند و این گونه امتیاز
م ی گرفتند ،در حال ی که ش��اهد بودیم که اصولگرایان کامال
ب ر اساس فضای کارشناسی رای دادند و معامله ای مطلقا در
رای گیری ها انجام نش��د و انتخابات ب ر خ�لاف انچه مطرح
م ی شود در فضایی غی ر سیاسی برگزار شد.
با این حال فکر م ی کنم این بحث ها دیگر موضوعیت
ندارد ،انتخابات برگزار شد و نتیجه ان روشن است .همان طور
که در دوره قبل ما یک سال با مدیریت اقای مسجد جامعی
همکاری کردیم و تالش داش��تیم ایشان در مدیریت شورای
شهر موفق باشند ،تصور م ی کنم بهتر است دوستان عزیزی
که در این دوره موفق به کس��ب رای نش��دند نیز در تعاملی
س��ازنده ب رای مصون ماندن منافع مردم و ممانعت از اسیب
رسیدن به تسهیالتی که در جهت رفاه مردم فراهم م ی شود،
همکاری مثبتی مانند سال گذشته داشته باشند .در غیر این
صورت مشخص خواهد شد که چه کس��انی سیاس ی کاری
م ی کنند و چه افرادی سیاس ی کاری نم ی کنند .اگر به عملکرد
اصولگرایان طی یک سال گذشته نگاه کنید ،کامال تعاملی
و مبتنی بر همکاری و همدلی بوده است .م ی خواهیم ببینیم
که در یک سال اینده انهایی که مدعی هستند سیاس ی کاری
نداشتند ،ب ر اس��اس منافع مردم و مبتنی بر نگاه کارشناسی
عمل م ی کنند یا چون امروز روی صندلی ریاست قرار ندارند،
تنش افرینی خواهند کرد .تصور م ی کنم که روند حرکت طی
یک سال اینده در چارچوب همکاری و تعامل باشد و اگر غیر
از این باشد ،شما پاسخ سوال خود را خواهید گرفت و مشخص
خواهد شد که چه طیفی سیاس ی کاری م ی کند.
در دوره قب�ل اصالح طلبان در قال�ب یک تعارف
سیاس�ی مقام نایب رئیس�ی ش�ورا را در اختیار
اصولگرایان گذاش�تند .ای�ن بار ش�اهد این نوع
تقسیم کار نبودیم .علت چیست؟
ما ب ر اساس اینکه افراد کاندیدا م ی شدند ،رای دادیم و
دوره قبل هم به همین شیوه عمل شد .قبل از انتخابات هیچ
صحبتی بر سر این موضوع نشد که اگر رئیس از یک طیف
برئیس از طیف دیگر باشد یا بالعکس .در دوره قبل،
باشد ،نای
پیش از انجام رای گیری با دوس��تان صحبت داشتیم که اگر
برئیس��ی ش��ورا را در
اقای چمران رای بیاورند ،حاضریم نای
اختیار دوس��تان قرار دهیم و تعاملی صورت گیرد اما در این
دوره ،دوستان مدعی ،حتی یک کالم صحبتی با ما نداشتند و
اگر چنین توقعی وجود داشت ،الزم بود قبل از رای گیری نوعی
تقسیم مسئولیت پیشنهاد شود .امسال مجموع شرایط به این
سو سوق پی دا کرد که نمایندگان ب ر اساس صالحیت و کارامدی
افراد رای دهند و به همین ترتیب هم عمل شد .در واقع اگر
اقای مسجدجامعی رای م ی اوردند ،اطالعات ما نشان م ی داد
برئیس��ی شوند،
که قرار بود اقای حکیم ی پور کاندیدای نای
همچنین اقای دوستی نیز از قبل اعالم کرده بودند که قصد
کاندیدا شدن ب رای سخنگویی شورا را دارند.
اق�ای س�روری! گمانه زن�ی دیگری ک�ه در مورد
این انتخابات م ی ش�ود حاکی از ان اس�ت که در
دوره ریاس�ت اصالح طلبان بر ش�ورا ،نمایندگان
اصالح طلب انتقادات جدی را نس�بت به شهردار
ته�ران وارد نم ی س�اختند اما در نتیج�ه پیروزی
اصولگرای�ان در انتخابات هیات رئیس�ه و تبدیل
شدن اصالح طلبان به اقلیتی در شورای شهر ،از
این پس باید منتظر انتقادات جدی انها نسبت به
عملکرد ش�هردار تهران باشیم .چنین برداشتی
را قبول دارید؟
1
با گذش�ت بیش از یک هفت�ه از انتخابات
هیات رئیس�ه ش�ورای ش�هر ،حرف و حدی ث ها
در مورد علت پیروزی اصولگرای�ان و کنار رفتن
اصالح طلب�ان از صندل�ی ریاس�ت ای�ن ش�ورا
همچنان ادام�ه دارد .مجله مثل�ث در گفت وگو
با پرویز سروری از اعضای شورای شهر تهران به
بررس�ی ابعاد این انتخابات و چینش جناح های
داخلی ش�ورای ش�هر تهران بعد از ان پرداخته
است که در ادامه م ی خوانید.
نشات گرفته از عصبانی ت هایی باشد که در نتیجه عدم پیروزی
در انتخابات شکل گرفته است اما من احساس م ی کنم پشت
این حرف ها واقعیتی وجود ندارد و دوستان ما در شورا در مسیر
تعاملی مانند سال گذشته عمل خواهند کرد .در نظر بگیرید
اگر چنین صحب ت هایی صحت داشته باشد ،این دوگانگی در
رفتار برخی نمایندگان زمانی که جناح شان در راس قدرت است
و زمانی که در قدرت نیست چه معنایی م ی تواند داشته باشد.
عالوه بر این باید توجه داشت که دوستان ما طی یک
سال گذشته هم ساکت نبودند و این گونه نبود که نسبت به
موضوعات شهرداری سکوت کرده باشند .فکر نم ی کنم این
نوع رفتارها یشان نمایندگی را تامین کند و تناسبی با وظایف
نمایندگی و حقوق مردم داشته باشد .ما وظیفه داریم از حقوق
مردم چه در پایین باشیم و چه در باال ،حمایت کنیم و حقوق
مردم را مطلع نظر داشته باش��یم .نوع رفتار ما در زمان قدرت
و در زمانی که در قدرت نیس��تیم ،نباید متفاوت باشد .از این
منظر ارزو م ی کنم که چنین موضوعاتی صحت نداشته باشد.
برخی نیز از زاوی�ه ای دیگر به موض�وع پیروزی
اصولگرایان در انتخابات اخیر شورای شهر نگاه
م ی کنند و تصورشان این اس�ت که پیروزی اقای
چمران حاش�یه امنی برای اقای قالیب�اف ایجاد
کرده است .این عده چنین برداشت م ی کنند که
خواس�ت اصالح طلبان کنار زدن ش�هردار فعلی
و انتخاب ش�هرداری از جناح اصالح طلب بوده و
انتخاب اقای چمران ش�رایط را بر هم زده است.
تحلیل شما چیست؟
این برداشت با برداشت قبلی کامال متناقض است.
اگر چنین تصوری وجود دارد که اصالح طلبان در زمان ریاست
شورا به عملکرد ش��هردار انتقادی نم ی کردند ،چرا این تصور
مطرح م ی شود که پیروزی اصولگرایان ب رای شهردار حاشیه
امن ایجاد کرده است .باالخره ما نم ی دانیم که اصالح طلبان
منتقد شهردار بوده اند یا همراه او؟ ب ر اساس تصور قبلی ،اگر
اصالح طلبان در قدرت م ی ماندند ب رای ش��هردار حاشیه امن
ایجاد م ی شد چراکه انها س��کوت را در مقابل عملکرد اقای
قالیباف انتخاب کرده بودند.
در هر حال اگر به کارنامه اصولگرایان طی یک س��ال
قبل نگاه��ی بیندازید ،م ی بینی��د که بیش��ترین نقدها به
شهرداری از سوی اصولگرایان مطرح شده است .فکر م ی کنم
این موضوع را باید به اینده ای که خیلی هم دور نیست موکول
کنیم تا مشخص شود مدیریت اصولگرایان در مقابل تخلفات
احتمالی سکوت م ی کند یا خی ر .فکر نم ی کنم چنین تحلیلی
درس��ت باش��د هرچند معتقدیم جریان تعامل در مجموعه
تا چه اندازه اق�ای قالیب�اف را در رای اوردن اقای
چمران موثر م ی دانید یا بالعکس چقدر ریاست
جدید شورا ،پیروزی خود را مدیون شهردار است؟
به نظرم ایشان هیچ نقشی نداشتند .اقای قالیباف
شهردار ته ران هستند و انتخابات مربوط به شورای شهر ته ران
بود .قطعا هر کس در درون خود تمایالتی دارد و ممکن است
نظر ایشان بر اقای چمران یا مسجد جامعی بوده باشد اما این
انتخابات شورای شهر بود و مبتن ی بر چارچوب های انتخابات
شورای شهر برگزار ش��د .حال برخی از دوستان ما که موفق
نشده اند ب رای توضیح عدم موفقی ت شان دست به تهدید ها و
یزنند اما شاهد بودید که حتی صدای برخی
فرافکن ی هایی م
نمایندگان مجلس هم درامد که برخی از دستگاه ها ب رای ارای
درون شورا خط و نشان هایی م ی کشیدند .خیلی غی ر طبیعی
است که یک هفته قبل از انتخابات مس��اله دو شغله بودن
برخی نمایندگان شورا و فدراسیون و غیره رسما مطرح شود.
اگر بحث از دخالت اس��ت ،به نظر م��ن دخالت های خارج از
شورا از طرف دوستان ما کم نبود .اما من ورود به این حوزه را
مناسب نم ی دانم .این مسائل م ی تواند کدورت و ناراحتی میان
نمایندگان شورا ایجاد کند.
دیگر رقابت ها تمام شده و ورق زدن گذشته و موضوعات
زمان رقابت امر پسندیده ای نیست و سودی هم ندارد .مساله
این اس��ت که حقوق مردم در خالل دعواهای سیاس��ی ما
ترئیسه
قربانی م ی شود .از این حیث باید پرونده انتخابات هیا
ش��ورای ش��هر را ببندیم و باب تعامل و همکاری در مسیر
خدمت به مردم و تس��هیل رف��اه انها را باز کنی��م .ورق زدن
انتخاباتی که تمام شده سود چندانی نخواهد داشت.
در خاتمه نقش فراکسیون ورزش�کاران شورای
شهر ته ران را در تعیین ترکیب هیات رئیسه شورا
چطور ارزیابی م ی کنید؟
از انجا که در شورای ش��هر دو جناح موثر کشور
حضور فعال و تاثیرگذاری دارند و هر دو در ش��رایط بسیار
نزدیک به هم هستند ،طبیعی است که وزن هر نماینده ای
مانند نماینده دیگر اس��ت .در واقع هر نماینده ای بخواهد
رای خود را تغییر دهد ،ممکن اس��ت وزنه به س��ود جریان
دیگر تغییر کند .من این حساسیت را ب رای اولین بار شاهد
بودم و دیدیم که یک رای چقدر م ی تواند تاثیرگذار باشد .بر
همین اس��اس نم ی توان گفت که یک فراکسیون خاص
در تعیین سرنوش��ت انتخابات تاثیرگذار بوده است .تمام ی
فراکسیون ها و تمامی نمایندگان رایشان وزن باالیی داشت
و هر نماینده ای که رای خود را تغییر م ی داد م ی توانس��ت
کفه ترازو را به س��مت طرف دیگر تغییر دهد .از این رو فکر
م ی کنم رای همه نمایندگان در شورای شهر ته ران رای مهم
و تاثیرگذاری شده و خواهد بود.
مثلث | شماره 233
برخی از دوس�تان ما که موفق نشده اند
برای توضیح عدم موفقی ت ش�ان دست
ب�ه تهدید ه�ا و فرافکن ی های�ی م ی زنند
اما ش�اهد بودید که حتی ص�دای برخی
نمایندگان مجلس ه�م درامد که برخی
از دستگاه ها برای ارای درون شورا خط و
نشان هایی م ی کشیدند
ش��ورا با دولت ،مجلس و ش��هرداری باید مبتنی بر اصالح
امور و برخوردهای منصفانه باشد نه مانع تراشی .زمانی نقد تا
مرحله تخریب تعریف م ی شود اما درست ان است که نقد تا
مرحله اصالح و مبتنی بر انصاف و دلسوزی باشد .معتقدیم
که در گذش��ته رفتار ما این گونه بوده و همواره نقد را مناسب
م ی دانستیم و با نقد در جهت اصالح امور حرکت م ی کردیم.
در شریط جاری هم قطعا این گونه خواهد بود.
از س��وی دیگر ش��ما خوب م ی دانید که مردم بهترین
ناظر بر امور هستند و اگر شاهد باشند که منافع انها از سوی
نمایندگانش��ان مورد ب ی توجهی قرار م ی گیرد ،قطعا نسبت
به کنار گذاش��تن انها اقدام قاطع انجام خواهند داد .این طور
نیست که مردم بنشینند و ناظر باشند که حقوقشان نادیده
گرفته م ی شود و نمایندگانشان از حقوق انها دفاعی نم ی کنند.
این را هم اصولگرایان م ی دانند و هم اصالح طلبان ،که اینده
موفق شان در گرو عملکردش��ان رقم م ی خورد .اگر عملکرد
صحیحی داش��ته باش��ند و خدمات مناس��بی را در شورا و
ش��هرداری ارائه دهند ،مردم نس��بت به انها قضاوت درستی
خواهند داشت.
سیاست
یا این برداش��ت واقعیت دارد یا ندارد؛ اگر واقعیت
داشته باش��د به نظر من بدترین نتیجه را ب رای اصالح طلبان
دارد و نش��ان خواهد داد که انها ب ر اساس منافع مردم حرکت
نم ی کنند ،بلک��ه بر مبن��ای منافع حزب��ی و جناحی عمل
م ی کنند و زمانی که در قدرت باش��ند ،س��کوت م ی کنند و
زمانی که در قدرت نباشند ،طغیان م ی کنند .این فرض خوبی
نیست و امیدوارم چنین مساله ای وجود نداشته باشد چراکه
ما ب ر اساس سوگندی که یاد کرده ایم ،موظف هستیم پاسدار
حقوق مردم باشیم و حقوق مردم را با هیچ چیز معامله نکنیم.
امیدوارم این تحلیل صحت نداشته باشد اما اگر واقعیت باشد،
تردیدی نیست که خروجی بس��یار بدی را ب رای دوستان ما
خواهد داشت.
امیدوارم شاهد تعامل و همکاری همه نمایندگان شورا
در راستای پیشبرد اهداف منظور شده در وظایف نمایندگان
ب رای تسهیل امور مردم باش��یم .بیان چنین مطالبی شاید
شورای شهر
51
شورای شهر
گزا
رش
چه شد که از رای اصالح طلبان
کاسته شد؟
خداحافظی با
یکصندلی
تقریبا مهم
تغییر رای برخی چهره های اصالح طلب شورای شهر موجب
بازگشت مهدی چمران به کرسی ریاست شد
داود حشمتی
روزنامه نگار
سیاست
52
مثلث | شماره 233
2
تسلط و برتری اصالح طلبان در شورای شهر پایتخت
یک سال بیشتر دوام نیاورد .انها که یک سال قبل توانسته بودند
هیات رئیسه مهمترین شورای شهر کشور را به دست بیاورند،
در پایان سال اول ان را به رقیب اصولگرای خود واگذار کردند،
اما این انتخابات از جنبه های مختلفی قابل اهمیت است.
بسیاری شورای شهر ،به ویژه ش��هر تهران را موقعیت
مهمی می پندارند .تفکری که چندان هم بیراه نیس��ت .انگار
شورای شهر تهران نمادی از کل جامعه ایران است .ساختمان
شورای ش��هر تهران گویی برایند افکار عمومی جامعه را به
دست می دهد.
اصالح طلبان در اوج دوران اقتدار ،ان زمان که خاتمی در
ریاست جمهوری بود ،شوراها را احیا کردند .انها توانستند اکثر
کرسی های شورای ش��هر اول را در تهران به خود اختصاص
دهند .افول اصالح طلبان نیز از همان انتخابات شورای شهر
دوم اغاز شد .ان زمان که ابادگران توانستند مردانی که بیشتر
وجهه سیاسی داش��تند تا اجتماعی در ش��ورای شهر تهران
کنار بزنند .پایتخت دوس��ت نداشت سیاس��ی باشد و البته به
اصولگرایان رغبت نشان داد.
فرا نرسیده بود که
موعد انتخابات شورای شهر چهارم
مجلس تصمیم گرفت این انتخابات را ب��ه همراه انتخابات
ریاست جمهوری دور بعد برگزار کند .به همین دلیل دو سال
در برگزاری این انتخابات تاخیر افتاد .همانطور که در انتخابات
خرداد ٩٢یک اصولگرای معتدل به ریاست جمهوری رسید،
کرسی های شورای شهر تهران نیز به میانه روهای هر دو جناح
اختصاص پیدا کرد.
ترکیب ٣١نفره شورای شهر تهران نشان می داد که هر
دو جناح در ان دارای وزن تقریبا یکسانی هستند .حتی نفراتی
که در ذخیره بودند هم اهمیت پیدا کرده بودند.
اصولگرایان تح��ت تاثیر انتخابات ریاس��ت جمهوری
هیات رئیس��ه ش��ورای پایتخت را به رقیب واگذار کردند؛ با
اختالفی ان��دک .اما انتخاب قالیباف نش��ان داد که برخالف
اصالح طلبان ،اصولگرایان ش��ورای شهر کار جمعی و جذب
افراد را بهتر بلد هستند .ش��اید این بار غرور بیش از حد باعث
شده بود که اصالح طلبان به فکر کار جمعی نباشند .انها انقدر
به خود اطمینان داشتند که محسن هاشمی را برای شهرداری
تهران کاندیدا کردند تا رقیب رئیس س��ابق خود ،محمد باقر
قالیباف شود.
اولین نشانه های ضعف اصالح طلبان شورای شهر در
همانجا نمایان شد .الهه راستگو که از اردوگاه اصالح طلبان
برخاس��ته بود به قالیب��اف رای داد و اصولگرای��ان انتخابات
شهرداری را از ان خود کردند.
در یک سال گذشته شورای شهر تهران چند جنجال را
پشت سر گذاشت .انتقادهای اصالح طلبان شورای شهر بیشتر
از همه متوجه شهردار اصولگرا بود .چمران که سال ها ریاست
شورای ش��هر را در اختیار داشت در س��کوت به سر می برد و
مسجد جامعی ،دغدغه های تهرانگردی اش را دنبال می کرد.
در این دور از انتخابات هیات رئیس��ه ش��ورا اتفاقات بسیاری
افتاد .انتخابات انقدر مهم شد که همه رای ها از درجه اهمیت
باالیی برخورد ار بود .یک نفر از سر مزار مادرش به جلسه امد
و نفر دیگر از بیمارستان ،با امبوالنس و در حالی که گردنش
را با اتل بسته بود ،خود را به رای گیری رساند؛ یکی اصولگرا و
دیگری اصالح طلب.
چمران بعد از انتخابات گف��ت که رای اش را پیش بینی
کرده بود اما «قاطعانه» فکر نمی کرد که «رئیس شورا» شود.
ت شورا ،بلکه سایر سمت های
اصالح طلبان نه فقط ریاس
هیات رئیس��ه را نیز واگذار کردند .چمران ب��ا ١٨رای رئیس
شد .الهه راستگو در سمت منشی ،اس��ماعیل دوستی رقیب
اصالح طلب را پشت سر گذاشت .طالیی توانست با 17رای
در مقابل 14رای حکیمی پور اصالح طلب به نایب رئیس��ی
شورا برسد و تقی پور سخنگوی ش��ورا باقی ماند .اما ١٨رای
اصولگرایان از کجا امد؟
رای چمران
اگر ترکیب ارای هیات رئیسه را نگاه کنیم ،باالترین رای
اصولگرایان ١٨رای بود .چمران خ��ودش گفته بود که فکر
می کرد ١٦رای داشته باشد .او با همان ١٦رای هم می توانست
به ریاست شورا برسد .با این حال ١٨رای او در مقابل ١٣رای
مسجدجامعی اختالفی پنج تایی را رقم زد .در اخرین دقایق
رای گیری درست همان موقع که مسجد جامعی ورقه های زرد
رنگ را بین اعضای شورای شهر توزیع می کرد ،گفت که این
رای ها محرمانه است .با این حال بعد از انتخابات گزارش های
رسانه ها ترکیب ارای مسجد جامعی و چمران را منتشر کردند.
دو روایت از این ارا وجود داش��ت .اول روایتی که خبرگزاری
مهر ان را منتشر کرد و در ان ترکیب ١٣رای مسجدجامعی
را اینگونه بیان کرد« :محمد مهدی تندگویان،فاطمه دانشور،
احمد دنیامالی،احمد حکیمی پور ،محمدحقانی،محسن سرخو،
محمد س��االری ،ولی اهلل ش��جاع پوریان ،اسماعیل دوستی،
علی صابری ،عبدالحسین مختاباد ،غالمرضا انصاری ،احمد
مسجدجامعی».
دوم روایتی که بسیاری دیگر از رس��انه ها ان را منتشر
کردند به این شرح بود.
ارای مسجد جامعی -1 :احمد مسجد جامعی - 2محمد
ساالری -3فاطمه دانش��ور -4احمد حکیمی پور -5هادی
ساعی -6اس��ماعیل دوس��تی -7محمد مهدی تندگویان
شورای شهر
انتقاد اصالح طلبان
به نظر می رس��ید که اصولگرایان از رای اوردن چمران
اطمینان داش��تند .انتخابات هیات رئیس��ه از روز یکشنبه به
سه شنبه موکول شد .خبرگزاری تسنیم در گزارشی گفت که
«اصالح طلبان ا ز ترس شکست انتخابات را به تاخیر انداختند».
اصالح طلبان هم ناامید نبودند.
برخی تیترها بع��د از انتخاب چمران قاب��ل توجه بود.
فارس نوش��ت« :رئیس و نایب رئیس شورای پایتخت دوباره
«اصولگرا» شدند ».نس��یم دیگر خبرگزاری اصولگرایان از
«خداحافظی مسجدجامعی» گفت .جهان نیوز سایت متعلق
به زاکانی نوش��ت« :پیروزی خدمتگزاری بر سیاس��ت بازی
اصالح طلبان ».س��ایت فردا نزدیک به شهرداری تهران نیز
از «کنار رفتن لیبرال ها» گفت و ارای مسجد جامعی را دارای
«ریزش معنادار» توصیف کرد.
رجا نیوز نوشت « :حق پس از یک سال به حقدار رسید؛
پایان ریاست دوپینگی اقلیت بر شورا» .تابناک نیز خبر دا د که
«اصالح طلبان هیات رئیسه را تمام و کمال تحویل اصولگرایان
دادند».
روزنامه ش��رق که یک رس��انه اصالح طلب محسوب
می شود نیز «بهش��ت اصولگرایان» را برای تیتر اصلی خود
انتخاب کرد .اصولگرایان از این اتفاق خوشحال و اصالح طلبان
ی اورده بودند.
عالوه بر ناراحتی به انتقاد نیز رو
مغازله با قالیباف
تندترین انتقاد را محمد قوچانی در سرمقاله شماره اخیر
نشریه عصر جدید داشت .این عضو ش��ورای مرکزی حزب
کارگزاران نوشت« :اصالح طلبان ناکام شدند و این یک زنگ
خطر است!»
قوچانی در بخشی از انتقاد خود به ضعف مسجدجامعی
اشاره کرده و می نویسد« :البته س��تاره های درخشانی در این
دوره شورا از تیم اصالح طلبان نیستند .بعد هم مسجد جامعی
نایب رئیس��ی را به مرتض��ی طالیی اصولگرا تع��ارف کرده
اس��ت!» این روزنامه نگار اصالح طلب گریزی هم به باخت
اصالح طلبان در مقابل الهه راستگو در انتخاب شهردار زده و
گفته است« :اکنون قالیباف در مرکز برنامه ریزی اصولگرایان
برای انتخابات مجلس دهم قرار دارد و از این رو شایعه و افسانه
ل تردید و
مغازله اصالح طلبان و شهردار تهران از اساس مح
روزنامه اصالح طلب ابتکار نیز روز بعد از رای گیری در
سرمقاله خود ،انتخاب چمران با کارنامه موفق تر را امری بدیهی
دانس��ت .این روزنامه نوش��ته بود« :بنابراین انتخاب رئیسی
اصولگرا برای این شورا که کارنامه عملکردش در سال های
گذشته موفق تر از کارنامه یک فرهنگی اصالح طلب در یک
سال گذشته اس��ت ،امری بدیهی و پذیرفتنی و البته ناشی از
خطای اصالح طلبان در تدوین لیست انتخاباتی شان است».
نویس��نده در ادامه اش��تباه اصالح طلبان را اعتماد به افرادی
دانست که انها را «خاکستری» می دانست؛ کسانی که در دایره
اصالح طلبی در نقطه دورتری از مرکز قرار دارند.
بدیهی است که ورود به هر انتخاباتی با لیست ضعیف یا
نامرتبط با چاشنی اعتماد به چهره های خاکستری ،چوب دو
سر نجس بازی در میدان سیاس��ت است و اسیب های جدی
به دنبال دارد؛ خطایی ک��ه اصالح طلب��ان در انتخابات دوره
چهارم شورای شهر تهران مرتکب شدند .این مقاله همچنین
مشکالت اصالح طلبان شورا را عمیق تر از چند رای توصیف
کرد( .ابتکار 12شهریور)
روزنامه ارمان نیز در یادداش��تی ب��ه قلم محمد مهدی
تندگویان ،عضو اصالح طلب شورای شهر تهران به شایعات
در خصوص البی نکردن اصالح طلبان برای رای به مسجد
جامعی پاس��خ داد .او ضمن رد کردن این مساله بیان کرد که
دلیل اصلی شکست اصالح طلبان این بود که دیگر اعضای
اصالح طلب شورا در اکثریت قرار ندارند و با خارج شدن الهه
راستگو و احمد دنیا مالی از طیف اصالح طلبان شورا و رای انها
به اصولگرایان ،عمال کار به دست اصولگرایان افتاده و انها در
اکثریت قرار دارند ،بنابراین انتخاب چمران ،انتخابی بدیهی و
قابل پیش بینی بوده است .همین روزنامه در مطلب دیگری
علت اصلی رای نیاوردن مسجد جامعی را انتقاداتی دانست که
در طول یک سال گذشته هم اصولگرایان و هم اصالح طلبان
شورا به او وارد می کردند.
مثلث | شماره 233
اصالح طلبان نه فقط ریاست شورا ،بلکه
س�ایر س�م ت های هیات رئیس�ه را نیز
واگ�ذار کردند .چمران ب�ا ١٨رای رئیس
ش�د .الهه راس�تگو در س�مت منش�ی ،
اس�ماعیل دوس�تی رقی�ب اصالح طلب
را پشت س�ر گذاش�ت .طالیی توانست
با 17رای در مقاب�ل 14رای حکیم ی پور
اصالح طلب به نایب رئیسی شورا برسد و
تق ی پور سخنگوی شورا باقی ماند
گل به خودی اصالح طلبان
سیاست
-8علی صابری -9محسن سرخو -10ولی اهلل شجاع پوریان
-11محمد حقانی -12عبدالحسین مختاباد -13غالمرضا
انصاری
ارای چم��ران -1 :مهدی چم��ران - 2رض��ا تقی پور
-3عباس شیبانی -4رحمت اهلل حافظی - 5اقبال شاکری-6
پرویز س��روری -7علیرضا دبیر -8حس��ین رض��ازاده -9
حبیب کاش��انی -10مرتضی طالیی -11مجتبی شاکری
-12ابوالفضل قناعتی -13معصومه اب��اد -14عبدالمقیم
ناصحی -15محسن پیرهادی -16الهه راستگو -17عباس
جدیدی و – 18احمد دنیا مالی (خبرگزاری افتاب)
١٣رای مس��جد جامعی همگی از میان اصالح طلبان
شورای ش��هر بیرون امده بود .خبری که سایت نزدیک به
یکی از اعضای ش��ورا ان را منتشر کرده بود هم نادرست از
اب درامد .صابری با حالی وخیم از بیمارستان به شورا امد
تا به مس��جدجامعی رای دهد .این درحالی بود که یکی از
سایت ها که گفته می شد به حبیب کاشانی تعلق دارد مدعی
شده بود که تصادف صابری مشکوک بود ،چرا که او قصد
داشت روز بعد به جای مس��جدجامعی به چمران رای دهد.
حبیب کاش��انی البته خبر انتصاب این سایت به خودش را
تکذیب کرد .اما مش��خص ش��د که رای صابری همچنان
در میان اصالح طلبان قرار دارد .در غیر این صورت فاصله
رای ها باید به هفت می رسید.
در ترکیب ارای چمران نیز رای های ثابت اصولگرایی
قابل مشاهده بود .تقی پور ،شیبانی ،حافظی ،شاکری ،سروری،
دبیر ،کاشانی ،طالیی و پیرهادی.
در این میان چهار رای تعیین کننده وجود داش��ت-١ .
عباس جدیدی -٢الهه راستگو -٣حسین رضازاده و -٤احمد
دنیامالی .این چهار نفر به دو گروه تقسیم می شدند .جدیدی و
رضازاده که جزو ورزشکاران بودند و دنیامالی و راستگو که با
قرارداشتن در تیم اصالح طلبان به شورای شهر رسیده بودند.
تکلیف راستگو بعد از انتخاب شهردار تهران روشن شد.
انتقادات و حمله شدید اصالح طلبان به او عمال وی را از دایره
اصالح طلبان خارج کرده بود .به نظر می رس��ید که اعضای
اصالح طلب شورا هم این را به خوبی درک کرده بودند .دنیامالی
نیز با وجود قرار داش��تن در اردوگاه اصالح طلبان به واس��طه
حضورش در شهرداری ارتباط خوبی با اصولگرایان شورا پیدا
کرده بود .او سال ها معاونت عمرانی قالیباف را برعهده داشت.
پس سال ٨٨رسانه ها و برخی از فعاالن سیاسی فشار زیادی را
بر شهرداری تهران وارد کردند تا از ادامه همکاری با دنیامالی
خودداری کند .اما ش��هردار تهران این موضوع را نپذیرفت و
همکاری اش را با دو چهره نزدیک به اصالح طلبان ادامه داد.
این دو تن مهدی هاش��می در قامت مدیرعامل مترو و احمد
دنیا مالی معاونت عمرانی بودند .در جری��ان رای گیری برای
شهرداری تهران او دو رای بیش��تر از مهدی هاشمی داشت؛
الهه راستگو و احمددنیا مالی.
چند روز قبل از رای گیری برای هیات رئیس��ه شورا نیز
دنیا مالی به صراحت از عدم «رای حزبی» سخن گفته بود .او
که ریاست کمیسیون عمران شورا را برعهده دارد گفته« :هر
عضوی حق دارد به هر کسی که می خواهد رای دهد .کاش
انتخابات هیات رئیسه نیز چهار ساله بود تا هر سال این موضوع
مطرح نمی شد».
او تاکید داش��ت ک��ه «رای تش��کیالتی» نمی دهد و
«براساس تش��خیص و عملکرد افراد گزینه مورد نظر خود را
انتخاب» خواهد کرد( .خبرگزاری مهر)
به این ترتیب به نظر می رسد رای او بیشتر از انکه تعلق
به مسجدجامعی داشته باشد به نفع چمران به صندوق ریخته
شده بود.
از سوی دیگر اصالح طلبان بعد از انتخاب شهردار تهران
که راستگو به قالیباف رای داد ،او را انچنان از خود دور کردند که
دیگر در زمره اصالح طلبان شورا قرار نمی گرفت .اما در میان
ورزش��ی ها ،جدیدی و رضازاده نیز اهمیت داشتند .رضازاده
اگرچه از ابتدا به اصولگرایان نزدیک بود اما ارتباطش با وزارت
ورزش و جوانان می توانس��ت تعیین کننده باش��د .چرا که به
هرحال دولت از اصالح طلبان شورای شهر حمایتش بیشتر از
اصولگرایان بود؛ در این زمینه اتفاقی نیفتاد.
اصالح طلبان همزم��ان رای عباس جدی��دی را نیز از
دست دادند ١٣ .رای برای هر دو جناح شورای شهر ثابت بود.
این میان تنها سه رای تعیین کننده وجود داشت که با جابه جایی
ان از اردوگاه اصالح طلبان به اصولگرایان انها اکثریت خود را
در شورا از دس��ت دادند .عباس جدیدی ،الهه راستگو و احمد
دنیامالی .سه نفری که در دور قبل به مسجدجامعی رای داده
و باعث نشستن او بر کرسی ریاست شورای شهر تهران شده
بودند .در این شرایط به نظر نمی رسد که در سال های اینده نیز
انها بتوانند این سه رای را به اردوگاه خود بازگردانند.
تامل است و باید به این ماه عسل تخیلی پایان داد».
اذرمنصوری از اعضای جبهه مش��ارکت یکی دیگر از
منتقدان بود .او در یادداشتی که در روزنامه شرق به چاپ رسید،
انتخابات هیات رئیسه شورای ش��هر را «نتیجه ای که دور از
انتظار نبود» دانست .منصوری دو انتقاد عمده اصالح طلبان به
اتفاقات اخیر را در دو وجهه معرفی کرد .اول :کسانی که نسبت
به بستن لیست اصالح طلبان برای شورای شهر انتقاد داشتند.
دوم :کسانی که معتقد بودند مسجدجامعی نتوانسته برای حفظ
و تداوم اکثریت در شورای شهر اقدام موثری انجام دهد.
به نظر می رس��د انتق��اد دس��ته اول معطوف ب��ه قرار
گرفتن نام افرادی چون دنیامالی و الهه راس��تگو در فهرست
اصالح طلبان باشد .کس��انی که دیدیم در دو انتخابات رایی
متفاوت با اصالح طلبان به صندوق شورا ریختند.
این چهره اصالح طلب در ادامه می نویس��د« :تصاحب
کرس��ی ش��هرداری تهران بهترین امتیازی ب��ود که رقبای
اصالح طلبان شورای شهر تهران به دست اوردند و همین امتیاز
کافی بود تا با خیالی راحت برای هیات رئیسه دوره بعد ،این یک
سال را پشت سر بگذارند .با انتخاب شهردار کالنشهری مانند
تهران و پس از ان کمیسیون های شورای شهر که یکی پس از
دیگری در اختیار اصولگرایان و نیروهای ائتالفی مستقل انان
قرار گرفت به طور قطع می توان براورد روشن و دقیق تری از
میزان اختیار هیات رئیسه شورا در تصمیم گیری ها و به خصوص
نظارت بر عملکرد شهرداری به دست اورد ».منصوری در ادامه
انتقادش را بدون نام بردن از مسجدجامعی به ریاست او اینگونه
بیان می کند« :به طور کلی ،ریاست نهادی دموکراتیک مانند
شورای ش��هر با ریاس��ت یک نهاد اجرایی از زمین تا اسمان
تفاوت و فاصله دارد .رئیس ش��ورا مس��ئول اج��را و پیگیری
مصوبات شوراست که با رای اکثریت به تصویب می رسد».
(روزنامه شرق شماره -۲۱۰۶شنبه 15شهریور)٩٣
53
روی دیگر خالفت اسالمی
بین الملل
داعش یک تافته جدابافته در میان بنیادگ رایان س��نی در خاورمیانه است .هم در
یزند تا نشان
مبارزه و هم در استق رار حکومتی نوپا خط مشی بنیادگ رایان سنی را برهم م
داده باشد جریان خالفت اسالمی نم ی خواهد تج ربه پدرخوانده های گذشته خود را تک رار
کند .به طور قطع در پیگیری چنین مس��یری داعش بدون پشتوانه منابع مالی و مادی
نم ی تواند اینچنین قدرت و نفوذ خود را در میان توده های عرب سیطره و گسترش دهد.
خالفت رانتی
داعش روزانه یک میلیون دالر از
طریق قاچاق نفت درامدزایی م ی کند
54
1
مثلث | شماره 233
بین الملل
علی راهداری
روزنامه نگار
فرید زکریا ،تحلیلگر ارشد س��ی ان ان زمانی که از سفر
به ترکیه بازگش��ت ،در مقاله ای تحقیقی نوشت که سازمان
تروریس��تی داعش یک��ی از مخوف تری��ن و در عین حال
با ب رنامه ترین گروه های تروریس��تی جهان است .وی در این
مقاله اذعان داشته که داعش دست به روی نقاط استراتژیک
م ی گذارد و سپس با تصرف این نقاط هم م ی تواند سودی عاید
خود کند و هم اهرم فشاری م ی ش��ود ب رای پیشبرد راحت تر
ب رنامه های خودشان.
در این باره م ی ش��ود گفت که مهمتری��ن ب رنامه کاری
داعش ی ها همان تصرف مناطق نفت خیز است که مهمترین
منبع درامد این گروه نیز به حساب م ی اید.
موصل و رقه دو نقطه مهم اس��تراتژیکی است که هم
جزو مناطق نفتی به حساب م ی اید و هم اینکه نقطه وصل
ع راق به سوریه است و رفت و امد این گروه را اسان کرده است.
از پیش هم کارشناسان و سیاس��تمداران هشدار داده
بودند ک��ه داعش با باقی گروه های تروریس��تی در س��طح
جهان تفاوت عمده ای دارد .فری��د زکریا در این باره م ی گوید:
«به عکس س��ایر گروه های تروریستی که صاحب سرزمین
نیستند ،داعش��ی ها توانس��ته اند صاحب اراضی شوند و از
اوضاع نابسامان سوریه و ع راق ب رای این موضوع بهره جویند.
در اختیار داشتن منابع نفتی و صاحب اراضی بودن مهمترین
تفاوت این گروه با القاعده اس��ت که از این کوه به ان کوه در
حال فرار بودند یا اینکه در غارها پناه م ی گرفته اند».
این در شرایطی است که انها توانسته اند بین سوریه و
ع راق پلی باز کنند و بتوانند از خالء امنیتی موجود در این دو
کشور نهایت بهره را بب رند و صاحب درامد نفتی شوند .رویترز
نیز در این باره گزارش داد که مش��اور ارشد وزارت نفت ع راق
م ی گوید گروه تروریستی داعش احتماال تا روزی دو میلیون
دالر از محل ف��روش غیرقانونی نفت ع راق و س��وریه درامد
دارد .در این ش��رایط اما روزنامه دیلی تلگراف م ی نویسد که
رقابت القاعده و داعش
درشب ه قارههند
طاقت فرسااست
میدان گازی را به قتل رساند ،البته چند روز بعد ارتش سوریه
اعالم کرد این می دان گازی را باز پس گرفته است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد چندی پیش با انتشار
بیانی ه ای ،نس��بت به عواقب خرید نفت از تروریس��ت ها در
سوریه و ع راق به کشورهای عضو س��ازمان ملل هشدار داد.
دولت ع راق و سوریه از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل
متحد در ممنوع ک��ردن خرید نفت از گروه های تروریس��تی
استقبال کردند و از جامعه بی ن الملل خواستند مجازات های
بازدارنده ای علیه فروشندگان و خریداران نفت قاچاق اعمال
کنند .با این وجود مناب��ع ع راقی م ی گویند که تجار ع راقی و
ترکی ه ای هنوز از این مس��اله سود م ی ب رند و دست به خرید و
یزنند .ترانزیت نفت قاچاق این گروه هم اینک ترکیه
فروش م
است و برخی با انتقاد از دولت ترکیه خواستار برخورد با افراد
این گروه هستند.
تجارت کثیف داعشیان
دولت اس�لامی ع راق و شام موس��وم به داعش سوای
اینکه از نفت درامد خوبی کس��ب م ی کن��د ،از تجارت های
کثیفی مثل غارت بانک ه��ا ،فروش زن��ان و دزدی از مزارع
و گروگانگی��ری و همچنین کمک های خارج��ی بهره مند
هستند .در این باره سایت فارن پالیسی م ی نویسد که داعش
با تصرف مزارع موصل منبع درامد دیگری پی دا کرده است .انها
م ی توانند با فروش گندم و حتی ش��یر گاوداری ها ب رای خود
درامد کسب کنند .یکی از مزرعه داران که در زمین خود سوای
کشاورزی ،گاوداری هم داشته اس��ت گفت که انها یک روز
صبح وارد خانه شدند و به تندی و با زور خود را به ما تحمیل
کردند و پس از اینکه زن و بچه ام را وادار به کار کردند صاحب
زمین و گاوداری شدند .انها هر روز شیر گاوها را به چند ب رابر
قیمت م ی فروختند و زمانی که بیشتر گاوداری ها را تصرف
کردند ،بازار سیاه تشکیل دادند .به گفته یکی از کارشناسان
همین موضوع بر بازار غذایی تاثیر فراوانی گذاش��ته است و
به شدت قیمت ش��یر و فراورده های ان در س��ایر نقاط ع راق
افزایش یافته اس��ت .این موضوع نه تنها باعث ش��ده است
تو پا کنند ،بلکه فشاری
که یک منبع درامد ب رای خود دس��
مضاعف به مردم ستمدیده ع راق شده است .با این حال ،این
نیروها تنها به دزدی از مزارع مردم عادی اکتفا نم ی کنند .در
این میان انها خط مش ی های متفاوتی را تعریف کرده اند .یکی
از این خط مش ی ها دزدی از بانک هایی است که به تصرفات
انها اضافه م ی شود .منابع ع راقی م ی گویند که این گروه پس
از تصرف موصل از بانک های این شهر نزدیک به 500میلیون
دالر دزدیده اند .انها همچنی��ن در این تصرفات خویش زنان
غی ر سنی را در بازار برده ها به فروش م ی رسانده اند و زنان سنی
را مجبور به جهاد نکاح م ی کرده اند .در این میان برخی زنانی
منابع درامد
نفت
روزانه یک میلیون دالر
فروش زنان
از 25تا 150دالر ب رای هر فرد
فروش گندم
می زان ان مشخص نشده است
غارت بانک ها
500میلیون دالر تاکنون
تجارت اجساد
به طور متوسط هر جسد 50هزار دالر
بررسی دالیل حضور القاعده در هند
درگفت وگویمثلثبامالزهی
که موفق به فرار از زندان های داعش شده اند به بیان خاط رات
خود پرداخته اند.انها در مصاحبه با رسانه ها گفته اند« :زنان و
دخترانی که در زندان های موصل توس��ط داعش نگهداری
م ی ش��وند ،دو گزینه پیش رو دارند؛ یا اینکه به عنوان برده به
اعضای داعش فروخته ش��وند یا اینکه هر روز در زندان های
داعش مورد تجاوز قرار م ی گی رن��د و این ب رای انها به معنای
مرگ تدریجی است ».این زنان گفتند قیمت فروش دختران
به اعضای داعش حداقل 25دالر و حداکثر 150دالر اس��ت.
این در شرایطی است که هفته گذشته منابع اعالم کردند که
اعضای داعش در حدود 150دختر ایزدی را به یک تاجر سوری
فروخته اند که برحسب براوردها قیمت این زنان برده هر کدام
هزار دالر بوده است .برخی م ی گویند که تاجران با خرید این
زنان ،انها را به ش��یوخ خلیج فارس م ی فروش��ند و با انها به
تجارت جنسی م ی پردازند .با این وجود بعد از محاصره موصل
توسط داعش ،این گروه ،از زندان های این شهر ب رای نگهداری
این زنان استفاده م ی کند .گزارش ها از ع راق حاکی از ان است
که عالوه بر زنان ایزدی ،زنان ترکمن و مس��یحی نیز چنین
ی دارند و تعداد انان ،بسیار زیاد است .روزنامه
سرنوشت شوم
دیل ی میل م ی نویس��د« :برخی از این گروه زن��ان و دختران
ایزدی و ترکمن را م ی دزدند و سپس انها را به کشورهای دیگر
قاچاق م ی کنند ».ناوی پیالی ،رئیس حقوق بش��ر سازمان
ملل م ی گوید« :این تنها گوشه ای از مصیب ت هایی است که
ش��نیده ایم .هنوز عمق فاجعه به طور کامل مشخص نشده
است ».این در حالی است که موسسه تحقیقاتی بروکینگز
امریکا با انتشار گزارش��ی درباره وضعیت تروریسم در ع راق
اعالم ک��رد که گروه تروریس��تی داعش در ش��هر موصل از
طریق باج خواهی از مردم بیش از یک میلی��ون دالر در ماه
کسب درامد دارند .در این گزارش که در ان به اظهارات برخی
منابع در سازمان اطالعات ع راق استناد شده است ،تاکید شده
که موصل هم اکنون ب��ه یکی از منابع اصل��ی جذب درامد
ب رای تروریس ت ها تبدیل شده است .در برهه اخیر ،گروهک
تروریستی داعش رویکرد جدیدی را در مبادله جسد قربانیان
در ازای مبالغ هنگفت در پیش گرفته و بسیاری از خانواده های
ع راقی ،ب رای گرفتن جسد فرزندان خود باید مبالغ قابل توجهی
پرداخت کنند و این مبادله ها از طریق واس��طه هایی صورت
م ی گیرد که با سرکردگان داعش ارتباط نزدیکی دارند.
تجارت با اجساد کشته شدگان
داع��ش از کوچکترین راه ه��ا نیز ب رای کس��ب درامد
اس��تفاده م ی کند .یکی از این راه ها فروش اجس��ادی است
که با ش��قاوت تمام کش��ته اند .در این باره یک منبع محلی
ع راقی در گفت وگو با رس��انه ها م ی گوید که خانواده فردی
موس��وم به «ابو داوود» که از اعضای ارش��د گروه نقشبندیه
(از گروه های هم پیمان با داعش) بود مبلغ 50هزار دالر ب رای
تحویل گرفتن جسد وی و سه تن از همراهانش از طریق یک
واسطه به داعش ی ها پرداخت کرده است .فرد مذکور دو هفته
قبل ،پس از گرفتار شدن در کمین نیروهای داعش در اط راف
منطقه السعدیه در 60کیلومتری شمال بعقوبه به همراه سه
تن از دوستانش دستگیر و سپس اعدام شد .این منبع محلی
افزود« :داعش مبلغ 150هزار دالر امریکا ب رای تحویل دادن
اجساد این سه نفر درخواست کرده بود اما واسطه ها توانستند
این مبلغ را تا 50هزار دالر کاهش دهند و این اجساد در مکانی
نزدیک به ورودی غربی السعدیه به خانواده هایشان تحویل
داده شد».
مثلث | شماره 233
کل درامد خالفت خودخوانده اسالمی نزدیک به 1/4میلیارد
یورو است .رقمی نزدیک به 2میلیارد دالر .همین رقم باعث
شده است که این گروه از سلف خود یعنی القاعده پولدارتر شود
و سازمان یافته تر از القاعده و انشعاب های ان یعنی النصره و
الش��باب عمل کند .پیش از این اما فرید زکریا گفته بود که
داعش احتماال م ی تواند روزانه ت��ا یک میلیون دالر از طریق
قاچاق نفت درامد کسب کند .با این وجود ب ر اساس خبرهای
منتشر شده ،داعش��ی ها هم اکنون نزدیک 60درصد مناطق
نفت خیز س��وریه و چندین میدان نفتی ع��راق را در تصرف
خود دارند.
انها همچنین دومین پاالیش��گاه بزرگ نفتی ع راق را
که در موصل است ،تحت تصرف خود دارند .به گفته حسین
عالوی ،داعش در ماه های اخیر توانسته است شبکه نسبتا
وسیعی ب رای قاچاق نفت در مرزهای مشترک ع راق و سوریه
با ترکیه ایجاد کند .اسوشیتدپرس چندی پیش در این ارتباط
نوشته بود که بازرگانان ترک و ع راقی از مهم ترین خریداران
نفتی این گروه تروریستی هستند .مشاور وزارت نفت ع راق
همچنی��ن م ی گوید در بعضی م��وارد داعش بی��ش از 200
کامیون حامل نفت را در یک روز و با قیمت بشکه ای 10تا 25
دالر به خارج از مرزهای ع راق قاچاق کرده است .اما سخنگوی
وزارت نفت ع��راق م ی گوید نیروهای این گروه تروریس��تی
از امکان��ات و افراد حرفه ای م��ورد نیاز ب��رای بهره برداری از
میدان های نفتی ع راق برخوردار نیستند .با این وجود برخی
منابع ع راقی گفته اند ک��ه این گروه ،مهندس��ان نفتی را در
پاالیشگاه مجبور به کار کرده اند و در صورت تمکین نکردن
به خواسته های داعش با مجازات مرگ روبه رو خواهند شد.
به گفته یک مقام ع راقی ،گروه تروریستی داعش روزانه
100تا 150تانکر نفت خام ع راق را به سرقت م ی برد و با قیمت
پایین در بازار سیاه م ی فروشد .اما «عدی الخدران» فرماندار
شهر «خالص» ع راق در استان دیاله م ی گوید گروه تروریستی
داعش روزانه 100تا 150تانکر نفت خام را از می دان های نفتی
استان های «دیاله» و «صالح الدین» سرقت م ی کند و نفت
حامل هر تانکر را به صورت قاچاق به قیمت سه تا چهار هزار
دالر در بازار سیاه به فروش م ی رساند .به گفته فرماندار خالص،
داعش به 33چاه نف��ت در میدان های نفت��ی «حمرین» و
«عجیل» در استان صالح الدین دسترسی دارد.
منابع خبری م ی گوین��د که داعش در س��وریه نیز بر
مناطقی تسلط یافته است که منابع نفتی و گازی این کشور
در انجا واقع شده است .این گروه در راهبرد استراتژیک خود
نقاط حساس را ب رای تصرف انتخاب م ی کند و با ایجاد رعب
و وحش��ت س��عی در کنترل این مناطق دارد .داعش چندی
پیش اعالم کرد کنترل تمام مناطق نفتی سوریه و 60درصد
از صادرات نفت این کش��ور را در اختیار دارد و روزانه 100الی
125هزار بشکه نفت به فروش م ی رساند .گزارش هایی منتشر
شده است که انها نفت خام س��وریه را به بهای اندک 25دالر
در هر بشکه به تجار در منطقه کردس��تان ع راق و ترکیه به
فروش م ی رسانند.
روزنامه انگلیسی دیل ی تلگراف نیز در ماه ژوئن گزارش
داد که داعش ی ها از فروش و قاچاق نفت موصل روزانه معادل
یک میلی��ون دالر درامد به دس��ت م ی اورند .می��دان نفتی
«العمر» ،مهم ترین میدان نفتی س��وریه در دی رالزور و میدان
گازی «کنکو» نیز در اختیار داعش است .داعش همچنین
ب رای به دست اوردن کنترل می دان گازی «الشاعر» در حمص
سوریه بیش از 300تن از محافظان ،کارکنان و مهندسان این
دوئل بنیادگرایان
القاعده به نفع داعش از خاورمیانه
عق ب نشینی م ی کند
بین الملل
فرار از اروپا به سوی
پرچم هایسیاه
جذبنیرویانسانی
توسطداعشچگونه
انجامم ی شود؟
بین الملل
55
بین الملل
بر اساس
تخمی ن ها
تعداد اعضای
داعش حدود 10
هزار نفر براورد
م ی شود که کم
ولی قابل توجه
است
جذب نیروی انسانی توسط داعش
چگونه انجام می شود؟
حمیدرضا ابراهیمی
روزنامه نگار
بین الملل
56
مثلث | شماره 233
2
داعش که چندی است با افزایش جاه طلب ی هایش خود
را «دولت اسالمی» م ی خواند ،طالبان هزاره سوم است ،از ان
جهت که تبدیل به گروهی ش��ده که تندروترین نیروها را به
خود جذب م ی کند.
مهم ترین عامل کمک به جذب نیروی انسانی توسط
داعش اغاز جنگ داخلی در سوریه بود .این گروه که ابتدا در
ع راق و تحت نام «دولت اسالمی ع راق» تشکیل شده بود،
با قدرت طلبی بیشتر به فکر گسترش فعالی ت ها در کشور
همس��ایه ع راق افتاد و به این ترتیب داعش ش��کل گرفت.
این گروه از چندین سال قبل ش��روع به عملیات تروریستی
و قربانی کردن ش��هروندان غیرنظامی و مخالفان خود کرد
اما این جنگ داخلی سوریه بود که باعث شد دست این گروه
تروریست ب رای اقدامات بیش��تر در فضای ناامن باز شود .اما
جنگ سوریه با ساخت گروه ها و افراد تندرو جدید به یارگیری
این گروه هم کمک بس��یاری کرد .به این ترتیب وضعیتی
شبیه وضعیت اوج نیروگیری طالبان و بعد القاعده پیش امد.
این اوضاع بود که ش��مار نیروهای این گروه را به تعداد قابل
توجهی رساند.
بر اساس تخمی ن ها تع داد اعضای داعش حدود 10هزار
نفر براورد م ی شود که کم ولی قابل توجه است .سناتورهای
امریکایی پی ش تر در یک جلس��ه محرمانه درباره بررس��ی
وضعیت ع راق شرکت کرده اند که گویا کارشناسان اطالعاتی
حاضر در ان نشست تخمین زده اند که تعداد اعضای داعش
در ع راق حدود سه هزار نفر و در سوریه هفت هزار نفر است.
اواسط تابس��تان یک کارشناس اطالعاتی ارش��د امریکا به
«ای ب ی س��ی نیوز» اعالم کرد که کارشناس��ان مورد اعتماد
نیروهای اطالعاتی ایاالت متحده امریکا م ی گویند که تعداد
اعضای گروه تروریستی داعش در ع راق حدود سه هزار نفر و
در سوریه هفت هزار نفر است.
اما مس��اله داع��ش پیچیده ت��ر از این حرف ها س��ت.
سیاست های نادرس��ت دولت های غربی در سال های پس
از حمالت یازده سپتامبر چه در عرصه جهانی و چه در عرصه
داخلی موجب ش��ده که تندروی مذهبی در دل اروپا و امریکا
نیز نضج بگیرد .با م��رور این اوضاع از پیوس��تن تندروهای
اس�لامگرای اروپایی به تروریس��ت های گ��روه خودخوانده
دولت اس�لامی شگفت زده نم ی ش��ویم .در ماه های گذشته
حتی اخباری منتشر ش��د که فعالیت سیاه پوشان داعش در
کشورهای اروپایی و بعد در ترکیه را نشان م ی داد .مساله این
است که برخی قدرت های اروپایی نگران پیوستن تندروهای
کشورشان به این گروه هستند و برخی قدرت های منطقه ای
هم کمک ه��ای مالی و تس��لیحاتی ب رای داع��ش فراهم
م ی اورند که در نهایت به جذب بیشتر نیرو از سوی این گروه
کمک م ی کند.
س��خنگوی کمیس��یون اتحادیه اروپا چندی پیش در
پاسخ به این س��وال که چه تعداد افراد خود را از اروپا به گروه
داعش م ی رس��انند ،گفت« :ما قطعا رقمی بیش از ۲۰۰۰نفر
را تخمین م ی زنیم ».به گفته او این افراد در س��وریه و ع راق
اموزش نظامی م ی بینند ،در خدم��ت داعش قرار م ی گیرند
و زمانی نیز به اروپ��ا بازم ی گردند .روزنام��ه المانی «تاگس
شاو» م ی نویسد« :سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا تاکید
م ی کند که این خطر بزرگی ب رای اروپاست .به گزارش دولت
بلژیک تنها ۳۸۵نفر در حال حاضر از این کش��ور در سوریه
م ی جنگند که بیشترشان از هنگام اعالم «دولت اسالمی»
به انجا رفته اند .خیلی از انها بنا بر اطالعات دولت بلژیک اهل
بروکسل و انتورپن هستند ».تاگس شاو در ادامه گزارش خود
به سخنان یکی از مبلغان افراطی اسالمگرا در بروکسل ،اشاره
م ی کند و م ی نویسد« :می زان بیکاری و فقر و جرم و جنایت
در میان جوانان بروکسل باالس��ت و چشم اندازی ب رای اینده
ندارند ».او که از روحانیون وهابی است ،گفته است« :اعتیاد
به قمار ،مواد مخدر و الکل و روسپیگری در سراسر اروپا بیداد
م ی کند ».وی خواهان یک جایگزین ب رای این ناهنجاری ها
ش��ده که به باور او داعش م ی تواند جایگزینی مناسب باشد.
مساله اینجاست که گویا طرفداران او حاضرند ب رای او و به نفع
باورهای او ب رای داعش بجنگند.
«تاگس شاو» در ادامه م ی اورد« :سخنان مبلغانی که
در حقیقت نفرت را تبلیغ م ی کنند ،در میان بخشی از جوانان
در اروپا خریدار دارد .به عنوان مثال این مبلغان در میان جوانان
محله فقی رنشین «شیلدرویک» در شهر «الهه» در هلند در
تظاه رات خود به راحتی ب رای جنگ با امریکا تبلیغ م ی کنند.
اکنون نزدیک به ۱۴۰هلندی در میان صفوف داعش در ع راق
و سوریه هس��تند .بیشتر کس��انی که م ی خواهند به دولت
اسالمی بپیوندند ،به ترکیه پرواز م ی کنند و به محله فاتح در
شهر استانبول م ی روند».
کارشناسان امنیتی اروپا به اطالعاتی دست یافته اند که
نشان م ی دهد در دفتری در این محله که در اصل کارچاق کن
داعش است ،به انها مبلغ ۴۰۰دالر ب رای شروع کار و مدارکی
ب رای عبور از مرز داده م ی ش��ود .برخی از انها افرادی هستند
که ظاه را کاری عادی دارند و به مرخصی ساالنه م ی روند .در
کمپ های اموزشی داعش از این مردان جوان افرادی ساخته
م ی شود به مراتب افراط ی تر از قبل و اماده ب رای جنگ .خیل ی
از انها سعی م ی کنند بعد از یک دوره قرار گرفتن در صفوف
تروریس ت ها ،دوباره به اروپا بازگردند .و این بازگشت ب ی تردید
تهدیدی ب رای اروپاست .در میان این افراد حتی کسانی وجود
دارند که قادرند دست به عملیات انتحاری بزنند .نادیده گرفتن
ی تعجب اور نیست .اخبار
انس��انیت با چنین نیروی انس��ان
مربوط به تجاوز به اسرا و فروش زنان و دختران تنها بخشی
از الودگ ی های این گروه اس��ت .همین هفته گذشته عکس
غی راخالقی یکی از رهب ران داعش که او را در حالت مس��تی
و در کنار زنی نیمه برهنه نشان م ی داد ،خشم حتی تندروها
را باعث شد .استفاده این چنین رهب رانی از کودکان به عنوان
نیروی انسانی اخرین پرده از توحش انهاست .همین چند روز
پیش گروه پژوهش و تحقیق پایگاه خبری «اصوات الع راق»
در گزارشی از بغداد ،گروه تروریستی داعش را به بهره برداری از
کودکان ب رای انجام عملیات تروریستی و انتحاری متهم کرد.
در این گزارش امده که از چند ماه قبل در شهر رقه سوریه یک
پایگاه نظامی با نام اشبال الزرقاوی «شیر بچه های (فرزندان)
زرقاوی» اغ��از به کار کرده اس��ت .در این پای��گاه کودکان و
نوجوانان ب رای جنگیدن اموزش م ی بینند .داعش در شرایطی
از ک��ودکان به عنوان بمب های انتح��اری و عوامل عملیات
سیاست های نادرس�ت دولت های غربی
در سال های پس از حمالت یازده سپتامبر
چه در عرصه جهانی و چه در عرصه داخلی
موجب شده که تندروی مذهبی در دل اروپا
و امریکا نیز نضج بگیرد .با مرور این اوضاع
از پیوستن تندروهای اسالمگرای اروپایی
به تروریست های گروه خودخوانده دولت
اسالمی شگفت زده نمی شویم
تروریستی اس��تفاده م ی کند که اوریل س��ال گذشته جبهه
النصره در س��وریه را به اس��تفاده از کودکان در درگیری های
شرق سوریه متهم کرده بود .وزارت حقوق بشر ع راق هشتم
ماه اگوس��ت فاش کرد که داعش نوجوانان باالی 12سال را
ب رای انجام عملیات انتحاری در استان االنبار جذب م ی کند و
حتی این کودکان از طریق واسطه هایی با قیمت 500دالر تا
سه هزار دالر به واحدهایی از داعش فروخته م ی شوند .جذب
این نوجوانان نیز از طریق جوانانی است که ب رای انجام این
کار پول های قابل توجهی از عناص��ر داعش م ی گیرند .این
نوجوانان پس از جذب ،ب رای شستشوی مغزی در کالس هایی
شرکت م ی کنند که در انها اموزه های تکفیری ترویج م ی شود.
این نوجوانان قبل از اعزام به عملیات تروریستی و انتحاری،
با قرص های روانگردان تغذیه م ی ش��وند .داعش همچنین
کودکانی را به گروگان م ی گیرد و پس از ان ،انان را وادار م ی کند
تا به عملیات انتحاری تن دهند.
بین الملل
فرقه
چهل دزد بغداد
نگاهیبهپایگاهاجتماعی
و زیربنای فکری داعش
3
کارشناس مسائل بین الملل
اعضای فرقه روز رستاخیز دو روز مانده به اغاز هزاره سوم
در کلیسایی در اوگاندا اقدام به خودسوزی جمعی کردند! این
فرقه به عنوان نمونه ای از فرقه های اخ رالزمانی محس��وب
م ی شود که مناسک جمعی خاص خود را دارند و این مناسک
به مثابه نماد فرقه به شمار م ی رود .داعش نیز در روند ظهور
و گسترش خود به مثابه یک گروه تروریستی عمل م ی کند،
اما مناسک عجیب و اغلب غی رانسانی این گروه به ویژه قطع
سر انسان ها این فکر را به ذهن متبادر م ی سازد که داعش یک
فرقه مذهبی است .برخی از جامعه شناسان ،فرقه یا جنبش
مذهبی را همتراز گروه های کوچک مذهبی بدون سازماندهی
در نظر گرفته اند که روی شخصی بودن اعتقاد تاکید دارند .با
این وجود تعریف مدرن از فرقه ،عنصر تمایز فرقه از اقلیت یا
اکثریت را در طرح نگاه اعضای فرقه به گونه ای خارج از فرهنگ
قالب مذهبی مطرح م ی کند .ضم��ن اینکه فرقه محصول
انش��عاب مذهبی تلقی نم ی ش��ود بلکه جریانی اس��ت که
به صورت ناگهانی و ب ر اساس مناسک بدیع شکل م ی گیرد.
اکنون سوال این است که داعش یک فرقه ،سازمان یا گروه
است و چگونه افراد را جذب خود م ی کند؟
داعش؛ فرقه یا گروه فرصت طلب!
دو س�ال پی�ش ،کمیت�ه ضدتروریس�م
اتحادی�ه اروپا ب�ا صدور دس�تورالعملی
ب�ه تم�ام اعض�ای خ�ود توصی�ه ک�رد
ش�هروندان ناارام ،مشکوک و خطرناک
خود را شناسایی کرده و راه ارتباط انها با
شبکه های وهابی را باز بگذارند
مثلث | شماره 233
جامعه شناس��ان فرقه را این طور توصیف م ی کنند که
هرگونه تصور تسلط بر جهان را رها م ی کند و نسبت به جهان،
دولت و جامعه بی تفاوت یا مخالف اس��ت ،مگر اینکه ان را
مطابق با نظریات خود ببیند .فرقه یا از جامعه کناره م ی گیرد
یا خواهان جامع��ه دیگری به جای جامعه کنونی اس��ت .به
عبارت دیگر ،تغییر محتوایی و نه ظاهری س��ازمان دینی از
اهداف عمده رهب ران فرق مکاتب اس��ت .هر قدر فرقه ای از
انزوا بیرون اید و خود را با جامعه و محیط پی رامون ان تطبیق
دهد به تدریج موجب بروز دگرگون ی های خاص در زمینه های
دینی ،سیاسی و اجتماعی خواهد شد .فرقه از طبقات پایین
یا از قش��رهایی برم ی خیزد که احس��اس م ی کنند جامعه یا
دولت در حق انها س��تم کرده اس��ت .این م��ورد در مکاتب
سیاس��ی مصادیق فراوان دارد ،گرچه در سازمان های دینی،
رفتارهای غیر دینی منجر به بروز چنین مش��کالتی خواهد
شد .اکنون باید دید که این مشخصات چقدر با جریان داعش
مطابقت دارند.
داعش در واقع ادامه تشکیالتی یک گروه از سلف ی های
جهادی در ع��راق به رهبری ابومصعب زرقاوی اس��ت .گروه
زرقاوی جزو القاعده بود و س��ال ۲۰۰۶در ع راق کشته شد .او
در اعالمی ه های خود همواره به فتواهای ابن تیمیه اس��تناد
م ی کرد .خلیفه موصل نیز خود را دنباله رو ابن تیمیه م ی داند.
ابن تیمیه پدر معنوی همه گروه های جهادی اس��ت .از نظر
رویکرد فکری ،وهابیت به عن��وان مهمترین زی ربنای فکری
داعش به ش��مار م ی رود؛ اواخر سده شش��م هجری قمری،
احمد بن تیمیه ،فقیه حنبلی و س��لفی به عنوان بنیانگذار
وهابیت هنگام تفس��یر ایات قران به سمت عقاید انحرافی
گروید .ابن تیمیه ب��ر این باور بود که در کتاب خدا و س��نت
پیامبر و صحابه چیزی در مورد جسم بودن یا نبودن خداوند
نیامده و هر کس منکر جسمانیت خداوند شود ،نادان و گمراه
است .عالوه بر این نفی ه ر گونه تعقل در فهم معنای ظاهر
کالم خدا و حمل ان بر معانی لغوی ،عادی شمردن مقامات
پیامب ران ،شرک بودن توسل به پیامب ران بعد از درگذشت انها و
مخالفت با مذاهب چهارگانه اهل سنت از دیگر عقاید مهم ابن
تیمیه بوده است .هرچند که ابن تیمیه در زندان قلعه دمشق
جان داد و افکارش به تدریج فراموش شد ،اما افرادی مانند ابن
قیم جوزانی افکار او را به صورت پنهانی تبلیغ م ی کردند.
چند قرن پس از ابن تیمیه ،محمد بن عبدالوهاب در
ع ربستان به بس��ط عقاید وی پرداخت و فرقه جدیدی ایجاد
کرد که با مذاهب چهارگانه اهل سنت و مذهب شیعه تفاوت
داش��ت .تقابل میان دیدگاه های مختلف مذهب��ی و ایجاد
رقابت در بین انها ب رای جلوگیری از یک قدرت متمرکز به نفع
بازیگران خارجی منطقه خاورمیانه نیز بوده اس��ت ،به طوری
که مستر همفر انگلیس��ی از عبدالوهاب حمایت م ی کرد.
شروع به کار این فرقه با تخریب زیارتگاه های صحابه و اولیاء
در اط راف عیینه بود ،که از جمله انان قبر زید بن خطاب ،ب رادر
خلیفه دوم بود .محمد بن عبد الوه��اب با اعالم جهاد علیه
مسلمانان ،به اتهام کفر و شرک و بدعت ،اع راب بادیه نشین
را تحریک کرد و به کمک ابن سعود ،لشکری فراهم ساخت و
به شهرها و روستاهای مسلمان نشین حمله کرد و اموال انها
را به عنوان غنایم جنگی غارت کرد .در واقع دو چیز به انتشار
دعوت محمد بن عب دالوهاب در میان اع راب بادیه نشین نجد
کمک کرد -۱ :حمایت سیاسی و نظامی ال سعود -2دوری
مردم نجد از تمدن و معارف و حقایق اسالمی .جنگ هایی که
وهابیان در نجد و خارج از نجد (همچون حجاز و یمن و شام
و ع راق) م ی کردند ،جاذبه ای دلفریب داشت :ثروت هر شهری
که با قهر و غلبه بر ان دست م ی یافتند ،بر مهاجمین حالل
بود ،اگر م ی توانستند ان را جزو متصرفات و امالک خود قرار
م ی دادند و در غیر این صورت به غنایمی که به دس��ت اورده
بودند ،اکتفا م ی کردند .این سبک بسط فرقه وهابیت نشان
م ی دهد که فرصت طلبی از امکان کاهش هزینه اطاعت مردم
به واسطه دس��تاویز قرار دادن دین از مهمترین ابزار این گونه
گروه های غارتگر بوده است .به عنوان نمونه ای دیگر ،در سال
۱۲۱۶ق .امیر سعود با قش��ون بسیار متشکل از مردم نجد و
عش��ایر جنوب و حجاز و تهامه و دیگر نقاط ،به قصد ع راق
حرکت کرد.
وی در ماه ذی القعده به ش��هر کربال رس��ید و انجا را
محاصره کرد .سپاهش برج و باروی شهر را خ راب کرده ،به زور
وارد شهر شدند و بیشتر مردم را که در کوچه و بازار و خانه ها
بودند به قتل رساندند .س��پس نزدیک ظهر با اموال و غنایم
فراوان از شهر خارج شدند و در نقطه ای به نام ابیض گرد امدند.
خمس اموال غارت شده را خود سعود برداشت و بقیه،
به نس��بت هر پیاده یک س��هم و هر س��واره دو سهم ،بین
مهاجمین تقسیم ش��د .بدین ترتیب م ی توان مشاهده کرد
که گروه داعش از چسب رانت غارت منابع اقتصادی سرشار
خاورمیانه به ویژه نفت از یک طرف و چس��ب رانت نگرش
مذهبی از طرف دیگر ب رای گس��ترش نف��وذ خود در منطقه
البته با کمک بازیگران منطقه و بی ن المللی ب رای بهره گیری
از تقابل درون خاورمیانه اس��تفاده کرده است .به این ترتیب
نم ی توان داعش کنونی را ب��ه مثابه یک فرقه در نظر گرفت
بلکه این افراد س��ازمانی غارتگر و فرصت طلب را تش��کیل
داده اند که از عواقب ناخواسته راهبرد بازیگران بی ن المللی و
منطقه ای در خاورمیانه بوده است.
بازیگران بی ن المللی به واسطه داعش توانسته اند زمینه
خروج افراطیون مذهبی و تروریس ت های بالقوه را از کشورهای
خود خارج کنند .دو سال پیش ،کمیته ضد تروریسم اتحادیه
اروپا با صدور دستورالعملی به تمام اعضای خود توصیه کرد
شهروندان ناارام ،مشکوک و خط رناک خود را شناسایی کرده و
راه ارتباط انها با شبکه های وهابی را باز بگذارند .ضمن اینکه
با تسهیل روند خروج این افراد از اروپا ،حتی در صورت لزوم با
اعطای وام و کمک مالی ب رای خرید بلیت ،سایر شهروندان را
از خطر این تروریست های بالقوه در امان نگه دارند .در واقع
اروپا امیدوار بود با اعزام اراذل و اوباش خطرناکش به سوریه،
دیگر شاهد به رگبار بسته شدن مردم همانند انچه در نروژ رخ
داد ،نباشد و شهروندان ماجراجو و خط رناکش در سوریه کشته
ش��وند .این طرح عالوه بر اروپا در برخی کشورهای دیگر ،از
جمله امریکا و استرالیا نیز مورد استقبال قرار گرفت و سیل
اعزام تروریست ها به سوریه اغاز شد.
بازیگران منطقه یعنی کش��ورهایی مانند ترکیه ،قطر
و ع ربس��تان نیز از داعش حمایت سیاسی ،راهبردی و مالی
کرده اند .در واق��ع مهمترین علت حمایت این کش��ورها به
جنگ داخلی س��وریه مربوط م ی ش��ود که در خالل ان این
کشورها م ی خواستند از طریق تقویت جبهه مقابل بشار اسد
به تضعیف موقعیت ای ران در منطقه نایل شوند .با این وجود
اثر پروانه ای ج��ذب نیروی داعش در س��وریه به توفان نفوذ
این گروه تروریس��تی به ع راق و نقش��ه ان ب رای ادامه غارت
کشورهای منطقه منجر گردید .ع ربستان رویای سلفی گری
در منطقه را م ی پروراند و سقوط اس��د م ی توانست به بسط
وهابیت توسط این کشور کمک کند.
بین الملل
رضا مجیدزاده
57
بین الملل
بین الملل
58
مثلث | شماره 233
سازمانی به نام داعش!
جذب نیروی داعش از هر پنچ قاره صورت م ی پذیرد اما
اغلب نیروهایی که از قاره اروپا ،اقیانوسیه و امریکا جذب گروه
تروریستی داعش م ی شوند ،مهاجران یا پناهندگانی هستند
که تبار یا نژاد خاورمیانه ای یا ش��اخ افریقایی دارند .فیلم ها
و قهرمان س��ازی هایی که گروه تروریس��تی داعش از خود
به کارب ران شبکه های اجتماعی نشان م ی دهد به ویژه ب رای
جوانان اروپایی که با مفاهیمی مانند ش��هادت و ایثار غریبه
هستند ،بسیار جذاب م ی شود« .ش��اکر وهیب الفهداوی»،
یکی از اعضای داعش ،تحصیل در رشته مهندسی فناوری
اطالعات در دانشگاه االنبار را نیمه کاره رها کرده و به اعضای
القاعده پیوسته است .الفهداوی تا سال ۲۰۰۹در زندان «بوکا»
واقع در جنوب ع راق حب��س بود تا اینکه ب��ه زندان مرکزی
«تکریت» انتقال یافت و در سال ۲۰۱۲در جریان حمله سازمان
القاعده به دروازه این زندان همزمان با ش��ورش در داخل ان،
توانست به همراه ۱۱۰نفر دیگر از زندان فرار کند .الفهداوی
پیوس��ته از منطقه ای به منطقه دیگر منتقل م ی ش��ود و با
رفتارهایی شبیه رفتارهای بازیگران هالیوودی تالش م ی کند
چهره ای جذاب از خود و داعش ب رای افراد و گروه های سفی ه تر
از خو د ترسیم کند .داعش از شبکه های اجتماعی در فضای
مجازی به عنوان ابزاری ب رای تبلیغ و پیش��برد اهداف خود
استفاده م ی کند .از روز نهم ژوئن که حمالت نظامی این گروه
شروع شده ،تعدادی حساب کاربری در شبکه های اجتماعی
نظیر توئیتر و فیسبوک ایجاد شده که ادعا م ی کنند «نماینده
داعش در ع راق و سوریه» هس��تند و به منتشر کردن اخبار،
تصاویر و فیلم های مرتبط با ای��ن گروه م ی پردازند که بعضا
به زبان هایی از جمله فرانسوی و انگلیسی هستند .البته این
حساب ها به صورت رسمی از طرف داعش تایید نشده است.
تعداد قابل توجه��ی از این پیام ها ،از کش��ورهایی همچون
کویت ،عربستان س��عودی و سایر کش��ورهای عربی حوزه
خلی ج فارس منتشر شده اس��ت .دولت ع راق ب رای جلوگیری
از تاثیر این تبلیغ��ات در فضای مجازی ،دسترس��ی به این
شبکه های اجتماعی را محدود کرده اس��ت .اما شبکه های
اجتماعی اکنون به س�لاحی ب رای گروه تروریس��تی داعش
وابس��ته به القاعده تبدیل شده اس��ت .در روزهای اخیر شبه
نظامیان تکفی��ری داع��ش فیلم های ویدئوی��ی مربوط به
جنایات خ��ود را در فی س بوک و توئیتر منتش��ر کرده اند تا از
این طریق ترس و رعب و وحشت را بین مردم ع راق گسترش
دهند .افرادی که جذب گروه داعش م ی شوند پایگاه اجتماعی
همسانی ندارند .هرچند که بیشتر اعضای این گروه ،افرادی از
مهاجرین کشورهای غ ربی از طبقات فرودست یا حاشی ه نشین
هستند ،اما نم ی توان پایگاه اجتماعی خاصی ب رای این گروه
در نظر گرفت .ب رای مثال یک دختر هندی تبار انگلیس��ی
ب رای پیوستن به گروه داعش موی صورت خود را بلند کرد تا
از طمع جنس��ی هم قطاران اتی خود در امان باشد .از طرف
دیگر یکی دیگر از اعضای این گروه یک خواننده رپ افریقایی
تبار است یا مردی استرالیایی با تبار عربی همراه با دو پسر
خود به این گروه پیوسته است .با این وجود افراد تحصیلکرده
و دارای مهارت در زمینه فناوری نی��ز در داعش حضور دارند.
ابوبکر البغدادی به عنوان رهبر داعش در سال ۱۹۷۱و ظاه را
در خانواده ای معروف در شهر سامرا متولد شد .افراد خانواده او
غالبا روحانی و معلم علوم دینی بودند؛ افزون بر ان ب ر اساس
زندگینامه ای ک��ه از وی در س��ایت های اینترنتی جهادی ها
منتشر شده اس��ت ،البغدادی مدرک دکترای خود را در رشته
علوم اس�لامی از دانشگاه بغداد کس��ب کرده اما به صورت
رسمی یک حقوقدان و دانش اموخته حقوق است.
اما این گروه ب��ه ظاهر نامتجانس ی��ک هدف لفظی
یعنی برپایی دولت اس�لامی در خاورمیانه و سپس جهان را
دنبال م ی کنند در حالی که هدف واقعی انها غارت منابع تا
حد امکان باتوجه به فرصت موجود در خاورمیانه است .اگرچه
یکی از اعضای جدا شده از گروه تروریستی دولت اسالمی در
ع راق و شام یا داعش گفته است که هدف نخست و اصلی این
گروه تاسیس دولت اسالمی در جهان عرب و سپس توسعه
ان در سایر کشورهای جهان است و گروه داعش نیز قوانینی
نامانوس و به ظاهر مشتق از ش��ریعت اسالم وضع م ی کند،
اما سلطه بر صندوق های رانت منابع خاورمیانه از مهمترین
اهداف این گروه تروریستی شده است.
غار چهل دزد بغداد
داعش به هرکدام از اعضای مجرد خود ماهیانه ۴۰۰دالر
و به هر کدام از اعضای متاهل خ��ود ماهیانه ۱۲۰۰دالر پایه
حقوق پرداخت م ی کند .از جمله عوامل جذب نیرو در مناطق
شمالی ع راق توسط داعش از میان بومیان منطقه حقوق قابل
مالحظه ای است که این گروه به اعضای خود م ی دهد .در واقع
باتوجه به بحران اقتصادی موجود در مناطق مختلف ع راق
پایه حقوق ۴۰۰دالری ب رای هر جوان ع راقی م ی تواند بسیار
وسوسه کننده باشد .داعش ب رای هر کدام از اعضای متاهل
خود عالوه بر حقوق پایه ۱۲۰۰دالری مقرر کرده است که به
ازای هر همسر ۱۰۰دالر بیش��تر و به ازای هر کودک ۵۰دالر
حقوق بیشتر به افراد پرداخت شود.
در واقع غارت منابع و حمایت مالی بازیگران منطقه و
بی ن الملل ،منابع غار چند صد دزد داعش هستند .افراد مسلح
داعش پس از تصرف شهر موصل ،دست به غارت بانک های
این شهر زدند .این گروه موفق شد حدود ۴۲۹میلیون دالر را
از بانک های موصل ،غارت کند .بدین ترتیب م ی توان گفت
داعش در ان زمان به ثروتمندترین گروه تروریستی در جهان
تبدیل ش��د .پیش از تصرف موصل «دارای��ی نقدی داعش
۸۷۵میلیون دالر» بوده اس��ت .بنا به گزارش گاردین پس از
تصرف شهر موصل ،دارای ی های داعش احتماال بالغ بر چند
میلیارد دالر ش��د .پس از غارت بانک ها و موسسات مالی و
دس��ت یابی به تجهی زات نظامی موصل باید به دارای ی های
پیشین داعش مبلغی حدود یک و نیم میلیارد دالر دیگر را نیز
افزود .داعش در ۱۴تیر ۱۳۹۳نخستین محموله های نفت را
از میدان نفتی عجیل اغاز و انها را از منطقه کردستان ع راق
صادر کرد .داعش ۱۰۰تانکر نفت خام را به قیمت حدود ۱۲تا
۱۴هزار دالر در هر تانکر ب رای تامین مالی عملیات های خود
به فروش رساند .شالل عب دالبابان شهردار منطقه توزخورماتو
در بیانی ه ای گفت «:افرادی که نفت را از این گروه م ی خ رند از
راه های تحت کنترل این گروه و از طریق شهرهای کفری یا
غدیرکرم به پاالیشگاه ها یا با هماهنگی ایس ت های بازرسی
از طریق شهر مخمور به منطقه کردس��تان م ی رسانند .انها
همچنین در این زمان کنترل تمام ی می دان های نفتی و گازی
مهم سوریه را در اس��تان دی رالزور که هم مرز ع راق است ،در
دست داشتند .داعش هر بشکه نفت استان دی رالزور سوریه را
به قیمت ۱۲دالر به فروش م ی رساند .پیش از این ،زمانی که
چاه های نفت دی رالزور در دس��ت دیگر گروه های تروریستی
قرار داش��ت ،انها هر بش��که نفت را مع��ادل ۳۰الی ۵۰دالر
م ی فروختند .یکی از منابع اصلی درامد داعش ،نفت و گازی
اس��ت که از منابع زیر زمینی س��وریه غارت م ی کنند .عمده
خریداران این نفت و گاز دالل های سوختی هستند که نفت
خریداری شده را به مقصد اروپا و امریکا روانه م ی کنند» .
داعشموردحمایتنخبگانمحافظه کار
کشورهایعربیاست
گفت وگوباجعفرحق پناه،پژوهشگرمسائلخاورمیانه
این روزها شاهد افزایش فعالیت گروههای بنیادگ را
از سوریه و ع راق تا هند و بنگالدش هستیم .ب ه نظر
شما پایگاه اجتماعی این گروههای افراطی به چه
صورت است و چگونه گروهی چون داعش موفق
شد در عراق و سوریه جذب نیرو کند؟
انچه تح��ت عنوانهای مختلف��ی مانند داعش،
دولت اسالمی یا گروههای تکفیری و تروریستی دیگر به ویژه
در ع راق و سوریه مستقر هستند ،علی القاعده پایگاه اجتماعی
ترکیبی متنوعی دارند و گرنه نم یتوانس��تند به این سرعت
رش��د کنند .البته حمایتهای دولت های عربی نیز در روند
قدرت یافتن این جریان موثر اس��ت ،اما بیش از ان ،ائتالفی
از نیروهای بومی این منطقه و مشخصا ع راق در قدرت یابی
این گروه بسیار موثر بوده است ،وگرنه حمایت های خارجی
نم یتوانست به این سرعت چنین جریان قدرتمند و توفندهای
را پدید اورد.
باید به یاد داشته باشیم اساس��ا منطقه شامات و ع راق
به صورت تاریخی و سنتی برخالف ش��به جزیره عربستان،
ش��به قاره هند یا ش��مال افریقا پایگاهی ب رای جریانهای
سلفی ،افراطی و سنتی نبودند .ما در گذشته گروههای افراطی
مذهبی و تندرویی در ع راق و سوریه و کال شامات نداشتیم.
حتی اواخر دوران صدام حس��ین که رژی��م بعثی تالش کرد
پایگاه اجتماعی به اصطالح مذهبی ب رای خود دست و پا کند
تا در ب رابر هجوم احتمالی امریکا ایستادگی بیشتری داشته
باشد نتوانست در میان اهل سنت ع راق جریان تندرویی پیدا
کند بناب راین به سراغ گروههای افراطی سلفی غی ر ع راقی رفتند
و افرادی مانند زرقاوی در راستای سیاست به نام حمله دینی
به ع راق فراخوانده شدند .این سیاست جلب افراطیون مذهبی
غیرع راقی توسط عزت الدوری معاون صدام هدایت م یشد و
جالب است بدانیم همین شخص اکنون از جمله گردانندگان
اصلی جریانهای افراطی در ع راق به ش��مار م یاید .با این
مقدمه م یتوان تحلیل عمی قتری در مورد پایگاه اجتماعی
این جریان داشت.
اگر ب ه طور مشخص بخواهیم به نیروهای داعش
که اکنون در عراق است بپردازیم این جریان غالبا
از کجا نی�رو م یگیرد و چ�ه اف�راد و گروههایی را
شامل م یشود؟
ای�ا م یت�وان داع�ش را محصول انقلاب عربی
دانس�ت یا این جریانها به نوعی ناش�ی از هرج
و مرج پس از قیامهای عربی به شمار م یایند؟
بخشی از مساله رشد بنیادگرایی به عوامل سلبی
برم یگردد؛ یعنی ناکارامدیها و سرخوردگی از گفتمانهای
هویتی و عملکرد گروههای رقیب باعث ش��ده برخی به این
سمت متمایل شوند؛ به عنوان مثال ناکامی گروههای سیاسی
فعال در جهان عرب و همینطور شکس تهای انقالبهای
عربی از س��ال 2011به این طرف در قدرت یابی این گروهها
تاثیر داشته است.
باید توجه داش��ت در تونس چون انقالب موفق بود و
یک نظام ک مو بیش مردم ساالر پدید امد ،این جاذبه به سمت
گروه های افراط��ی در مردم پدید نیامد ،اما بس��یاری از مردم
مذهبی لیبی ،مصر ،اردن یا کشورهای ع ربی دیگر متمایل به
این جنب شها شدند که علت اصلی ان شکست انقالبهای
ع ربی است.
چرا در خاورمیانه به این سرعت شاهد رشد چنین
جریانهایی هستیم؟
پی دا کرده بودند به نوعی در گرایش انها به سمت افراط یگری
ب ی تاثیر نبوده است .در واقع انها در پاسخ به بحران موجود به
راه حل افراطی روی اوردند.
وضعیت داخلی عراق و ب ه نوعی متزلزل شدن
موقعیت این کشور در منطقه نیز در شکل گیری
این تحوالت نقش داشته است؟
در این رابط��ه به یک پدیده اجتماعی و سیاس��ی باید
توجه داشت مبن ی بر قدرت یابی سازههای هویتی و تمدنی
غی ر عربی پی رامون ع راق .از جمله قدرت یابی ای ران در شرق
ع راق ،قدرت یاب��ی حکومت اقلیم کردس��تان در ش��مال و
همینطور قدرت یابی ترکیه در ش��مال این کشور .در واقع ما
م یتوانیم بخش��ی از پیدایش این جریان افراطی را ناشی از
پاسخ انفعالی ناسیونالیسم ع ربی به قدرتیابی این قدرتهای
هویتی رقیب در منطقه بدانیم .به ویژه که این جریان شاهد
بود که ع راق به مثابه دروازه شرقی جهان عرب به این سرعت
از مقام رهبری جهان عرب به کش��وری در استانه فروپاشی
تبدیل شده است.
در یک تحلیل جزئ یتر ،ب ه نظر ش�ما داعش چه
جذابی تهایی ب�رای گرو هها و اف�رادی دارد که به
سمت این گروه متمایل شدهاند؟
طبیعتا باید عوامل چندگانهای را در اینجا برشمارد
قاعدتا خاورمیانه یک��ی از بی نالملل یترین خرده
نظامهای امنیتی جهان است و همه مسائل خاورمیانه ممکن
است به سرعت جنبه منطقهای و بی نالمللی به خود بگی رند.
متقابال به همان می زان که مس��ائل داخلی این کشورها در
منطقه و جهان اثر م یگذارد ،م یتواند از متغیرهای منطقهای
و بی نالمللی نیز تاثیر بپذیرد .به طور قطع و یقین باید پدیده
جهانی شدن و پیدایش رس��انههای جهان و تاثیر سهولت
ارتباطات را در شکل گیری و گسترش حوزه عمل جریانهای
افراطی موثر بدانیم .به نظر من در اینده نقش این عامل بیشتر
هم خواهد شد و م یتواند عامل موثری ب رای جذب نیرو باشد.
عامل دیگری که موثر اس��ت نوع برخورد کش��ورهای
غربی با این پدیده اس��ت .هر قدر انها به س��مت حمایت از
رژیمهای اقتدارگرای متحد غرب بروند یا به می زان حمایتشان
از اسرائیل بیفزایند یا حتی اقداماتی که به عنوان اسالم ه راسی
تلقی م یش��ود را ادامه دهند ،طبیعتا مجال رشد و گسترش
بیشتری ب رای افراط ی گرایی مذهبی پدید خواهد امد.
ب ا توجه به جدی شدن خطر داعش برای امریکا و
دیگر کشورهای غربی و منطقه ،چه چش م اندازی
را برای این گروه متصور هستید؟
دست کم در میان مدت در وضعیت موجود تغییری
ایجاد نخواهد شد اما با نظر به تجربه تاریخی م یتوان گفت
این جریانهای افراطی هرقدر که رویکرد سلبی داشته باشند،
موفق ترند و انگاه که به مرحله ایجاب برس��ند دوره افولشان
فرا م یرسد .به این ترتیب نم یتوان همانند سلف انها یعنی
القاعده اینده روشن و موفقی ب رایشان ترسیم کرد .اما این به
معنای این نیست که ریش��ه افراط ی گری در منطقه کامال
خشکیده شود بلکه تحت تاثیر عواملی که ذکر شد ممکن
لهای دیگری در مناطق دیگری ظهور پیدا
اس��ت به ش��ک
کند.
مثلث | شماره 233
به نظر من این جریان ،ائتالف��ی از نیروهای بعثی
و بازماندگان رژیم صدام اس��ت از جمله نظامی��ان ،مقامات
اطالعاتی و نخبگان رژیم بعث به همراه بخش��ی از عشایر
ناراضی اس��تانهای سن ی نش��ین به ویژه در منطقه االنبار
و اس��تانهای صالح الدین و نینوا .در عین حال ضلع س��وم
این جریان ،نیروهای افراطی غیرع راقی هس��تند که بعد از
شکل گیری بحران س��وریه با حمایت کش��ورهای منطقه
مانند ترکیه ،ع ربس��تان و قط��ر وارد منطقه ش��دند و بعد از
شکس تهایی که در سوریه داشتند در ع راق مستقر شدند .در
واقع باید تاثیر سیاستهای نادرست دولت مرکزی ع راق در
دوران مالکی را در دفع بسیاری از نخبگان اهل سنت ع راقی
نهای افراطی موثر دانس��ت.
و گرایش انها به س��مت جریا
طبیعتا این افراد تحصیلکرده و دارای گرایشهای س��کوالر
به این دالیل ممکن است جلب جریان افراطی شده باشند .به
عوامل دیگری نیز م یتوان اشاره کرد از جمله سرخوردگی که
بسیاری از نخبگان کشورها و جوامع مسلمان حتی در اروپا
و در واق��ع هر یک از بخشه��ای این ائت�لاف ،جاذبههای
جداگانهای را در این جریان م یبینند و جذب گروه م یشوند.
به عنوان مثال بخش��ی از گروههایی که حالت مزدوری پیدا
کردهاند و به صورت حرفهای عمل م یکنند بیشتر به خاطر
مسائل مالی است .زی را این گروهها پشتوانه مالی خوبی دارند و
در گذشته از حمایت نخبگان کشورهای ع ربی برخوردار بودند
و اکنون نیز تاح��دودی از طریق فروش نفت قاچاق و گرفتن
مالیات از مردم و قاچاقچیان خودگردان شدهاند .عدهای دیگر
در میان عشایر ع راقی نیز به این دلیل جذب م یشوند که فکر
یکنند ممکن اس��ت داعش غرور و موقعیت پیشی نشان
م
را بتواند احیا کند .در حال حاضر بس��یاری از عش��ایری که
گرایشهای تندی نداشتند با افراطیون همراهی م یکنند .از
دیگر سو بخشی از جاذبههای این گروه نیز به خاطر شعارها،
جنگ روانی و حضور موثرش در فضای مجازی است.
بین الملل
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
4
جعفر حق پناه ،کارش�ناس مس�ائل عراق
بخشی از پیدایش جریان افراطی داعش در عراق
را ناشی از پاسخ انفعالی ناسیونالیسم ع ربی به
قدرتیابی قدرتهای هویتی رقیب در منطقه
از جمله قدرت یابی جمهوری اسلامی ایران در
شرق عراق ،قدرت یابی حکومت اقلیم کردستان
در ش�مال و همینط�ور قدرت یاب�ی ترکیه در
ش�مال این کش�ور م یداند .حق پناه بخشی از
مساله رشد بنیادگرایی را عوامل سلبی م یداند
و معتقد اس�ت ناکارامدیها و س�رخوردگی از
گفتمانهای هویتی و عملکرد گروههای رقیب
باعث شد برخی از افراد و گروهها در کشورهای
ع ربی به این سمت متمایل شوند؛ ب ه عنوان مثال
ناکام ی گروههای سیاسی فعال در جهان عرب
و همینطور شکس�تهای انقالبهای عربی از
سال 2011به این طرف در قدرت یابی این گروهها
تاثیر داشته است.
بین الملل
59
بین الملل
جاذبه هایبنیادگرایی
چرافقرایعرببهخالفتاسالمیمی پیوندند؟
سید جالل ساداتیان
کارشناس روابط بین الملل
5
بین الملل
60
مثلث | شماره 233
اخبار گروه داعش ،ولو انکه نام خود را عوض کرده و به
«حکومت اسالمی» تغییر نام دادهاند ،هنوز هم به نوعی در
اخبار جهانی و همچنین اخبار کشورهای منطقه ،اگر در راس
ی برخوردار است .زی را اقدامات
خبرها نباش��د ،از جایگاه مهم
این گروه عالوه بر ادامه اقدامات خش��ن و توام با س��بعیت،
مثل بریدن سر اسی ران شان از جمله خب رنگاران امریکایی ،از
نوعی تالش ب رای تثبیت خود به عنوان یک حکومت مستقر
در سرزمی ن های اشغال ی اش در ع راق و سوریه حکایت دارد .به
نظر م ی رسد اقداماتی اینچنین خشونت بار ،ضد حقوق انسانی
و ضد همه معیارهای اسالمی و اعتقادی و بشری ،ب رای جلب
و جذب انانی صورت م یپذیرد که تمام ی وجودشان از نفرت
نسبت به غ رب یها بهخصوص امریکای یها و همچنین کینه
عمیق نسبت به شیعیان پر شده است و در این راستا تالش
دارند تا با جذب این طیف از مسلمانان تند روی اهل سنت،
جبهه خود را تقویت کرده و یارگیری بیشتری را در کوتاه مدت
انجام دهند .همچنین برانند در مدتی کوتاه ،هم بتوانند با کار
رسانه ای عالقه مندان به خود و اقدامات افراط ی شان را از داخل
ع راق و سوریه به خود جذب کنند و هم نیروهای پ راکندهای
که به نوع��ی دل در گرو تالش های اینان دارند را به س��مت
خود بکشند .در عین حال به حامیان خود ،اعم از کشورهای
منطقه ای و فرا منطقه ای و بازیگران پشت پرده و نامکشوف،
پیام دهند که از قدرت مدیریتی باالیی در این راستا برخوردارند
تا بتوانند بدین وسیله امکانات و پشتیبان ی های افزون تری را
دریافت دارند .هم زمان ،گفته م ی شود که داعش به کار تجارت
مواد نفتی ب رای تامین بخشی از نیازمندیهای مال ی اش اقدام
کرده است؛ تجارتی که طرف های معامله خارجی و بعضا حتی
تجار محلی و منطقهای محل نزاع و درگیری را نیز ش��امل
م یش��ود و این امر نشان دهنده پش��تیبانی جریانی جدی و
عمیق از تالش دولت خواهانه داعش ی ها م ی تواند تلقی شود.
در یک نگاه سریع به علت ظهور و بروز داعش و بررسی
دلیل رشد سریع و پیروزیهای اولیه به دست امده ب رای این
گروه ،م ی توان عوامل چندی را ب ر شمرد:
-1خشونت اعمال شده توسط ایاالت متحده امریکا در
زمان بوش پسر به عنوان مبارزه با تروریسم ،پس از حادثه 11
سپتامبر و زندانی کردن برخی فعاالن القاعده و بعضا رهب ران
فکری انان و همچنین کش��تار مردم بیگناه به بهانه از بین
بردن پناهگاه رهب ران و بزرگان اقوام در ش��مال پاکس��تان با
حمله هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) ،کشتن بن الدن
به عنوان رهبر القاعده و جری کردن پیروان او به گرفتن انتقام
وی و نیز بد رفتاری با تعدادی از زندانیان القاعده در زندانهای
گوانتانام��و و ابو غریب؛ همه اینه��ا از ایاالت متحده امریکا
چهرهای خش��ن و ضد طالبان و بلکه ضد مسلمانان ترسیم
کرد .در دوره اوباما او تالش بسیار کرده تا ضمن ادامه مبارزه
با تروریسم و خشونت های تندروانه ،نسبت به اصالح وجهه
امریکا گا مهایی بردارد؛ لیکن به نظر م یرسد تابع شرایط به
وجود امده از این منظر به موفقی ت های کمی رسیده است و
موج افکار ضدامریکایی در جهان عرب بس��یار گسترده به
پیش رفته است.
-2کم اعتنایی نوری مالکی به عنوان نخس ت وزیر ع راق
نسبت به حقوق شهروندان اهل تسنن در ع راق؛ گروهی که
به دلیل حاکمیت اقلیت تکریت ی های بعثی بر مقدرات ع راق
ب رای سال های طوالنی در مظان اتهام قرارداشتند و بناب راین
در هنگامه تقسیم قدرت و نوشتن قانون اساسی ع راق پس
از صدام حسین بیشتر منفعل بودند .اما به تدریج نسبت به
حقوق خود معترض شده و رفتارهای اعتراضی انان تا بدانجا
پیش رفت که معاون نخس��ت وزیر و از رهب ران فکری اهل
تسنن متهم به همکاری با تروریس ت های بعثی شد و با فرار او
بقیه مجموعه اهل تسنن از پارلمان و دولت ع راق کناره گیری
کرده ،عمال در صف مخالفان دول��ت و حکومت ع راق قرار
گرفتند و همین امر ،عاملی قوی ب رای بسط نارضایتی بین
اهل تس��نن ش��د .به گونهای که با هر نوع حرکت اعتراضی
نس��بت به دولت ع راق همراه ش��ده با مخالف��ان همکاری
م ی کردند .اخرین نمون��ه ان نیز همکاریهای گس��ترده با
داعش در تسخیر شهرهای سنی نش��ین و تخلیه ادارات و
اماکن دولتی و تسلیم انها به گروه داعش بود.
-3تالشهای پنهان بعث ی های نسبتا متحد و دارای
قدرت سازماندهی ،پس از س��قوط صدام حسین .اینان که از
زاغه و مهمات پنهان در زمان حاکمی��ت خود کامال مطلع
بودند ،زمانی را ب رای جلوگیری از حاکمیت دولت های شیعه بر
ع راق با انجام انفجارات از راه دور و کشتار شیعیان در محالت
پر جمعیت تالش کردند تا از استق رار و ثبات دولت های شیعه
جلوگیری نمایند .لیکن پس از عدم موفقیت در این مس��یر،
تالش خود را معطوف به اش��غال بخش��ی از سرزمی ن های
پس از حادثه 11سپتامبر و
زندانی ک�ردن برخی فعاالن
القاعده و بعضا رهبران فکری
ان�ان از ایاالت متحده امریکا
چهرهای خشن و ضد طالبان
و بلکه ضد مسلمانان ترسیم
کرد و باعث ش�د موج افکار
ضدامریکایی در جهان عرب
بسیار گسترده شود.
مستعد این اقدام کرده از زمینه های نا رضایتی بین مردم که
خود در ایجاد ان دخیل بودند ،بهره برده و اقداماتی را به انجام
رسانده اند تا شاید با استفاده از حمایت های کشور های حام ی
خود در منطق��ه مثل قطر ،ع ربس��تان ،اردن و احتماال ترکیه
بتوانند ع راق را تجزیه کرده حکومت واس��طی را در مس��یر
«هالل شیعی» ایجاد نمایند .عزت اب راهیم الدوری ،یار غار
صدام حسین و معاون ارشد او در سال های اقتدار بعث ی ها ،که
پس از صدام حسین پنهان شده بود ،مهره ای ارزشمند ب رای
ساماندهی به نیرو های پ راکنده و جمع کردن انها ب رای تهاجم و
اغاز یک حرکت جدید بود .نقشی که به نظر م ی رسد به خوبی
ایفا شده و او توانسته امی د های زیادی را ب رای ایجاد دولتی جدید
در دل این سر زمی ن ها ،با هر نام و با هر بهانه ایجاد کند .او از
شرایط مسلمانان سنی مذهب ب رای اهداف سکوالریستی خود
نهایت بهره برداری را انجام داده است.
-4جاذبه منطقه ای جهان عرب را نسبت به جریانات
تندروانه ضد شیعی و تجزیه طلبانه داعش ی ها ،به خصوص در
میان انان که تصور م ی کنند ایاالت متحده امریکا در حمله
به لیبی و سقوط معمر قذافی و به وجود اوردن شرایط امروز
مصر و یمن و در کل ایجاد بهار ع ربی دخیل بوده است ،باید
جس��ت وجو کرد .افزایش احساس��ات ضد امریکایی توسط
دولت های منطقه ای که گمان م ی کردند تاریخ مصرف انان
از نظر دولتمردان امریکایی به سر امده و باید اصالحاتی را به
انجام برس��انند که لزوما ادامه حیات سیاسی انان را به خطر
خواهد انداخت ،به خصوص در عربستان سعودی باید سراغ
گرف��ت .همچنان که در گفت وگو های تن��د ملک عبداهلل با
جان کری ،وزیر امور خارجه امریکا که چندی قبل منتشر شد
انعکاس یافته بود ،ع ربس��تان از اینکه ایاالت متحده امریکا،
انان را به ای ران فروخته! و با عدم حمله به س��وریه و از سوی
دیگر انجام مذاکرات هسته ای با ای ران موجبات تقویت ای ران
و تضعیف ع ربستان را فراهم اورده است ،اب راز نارضایتی کرده
بود .وجه دیگر این عدم نارضایتی فش��ار های حقوق بشری
امریکا ب رای انجام اصالحاتی در داخل این کش��ور است که
انجام ان م ی تواند باعث حذف کامل رهب ران فرسوده و سالمند
عربستانی و روی کار امدن نس��ل تحصیلکرده عربستانی
باشد ،امری که رهب ران س��نتی و عالمان وهابی عربستانی
به ش��دت ان را خوش نم ی دارند و ب��ا ان مخالفند و بناب راین
تهاجمی جدید ضروری م ی کرد تا جلوی پیشروی امریکا در
انجام اصالحات منطقه ای ،یا حداقل تقویت این جریانات را
سد نماید .در حقیقت ،تهاجم داعش را نوعی دفاع از خود ،از
ناحیه رهب ران وهابی سعودی باید تلقی کرد .کما اینکه اخبار
حمایت های ع ربستان از مجموعه گروه های افراطی تکفیری
و حرکات تندروانه انان بار ها منتشر شده است ،ه ر چند مفتی
عربس��تان ،اخی را علیه داعش و البد در ب رابر اقدامات بسیار
خشونت بار انان ،اعالم موضع مخالفت کرده باشد.
-5رقابت های دولت های صاحب قدرت در گذش��ته را
که هنوز چش��م به منافع خود در منطقه دارن��د را نیز باید در
مسائل مربوط به داعش و یا هر جریانی که تضعیف امریکا را
در منطقه در پی داشته باشد دخیل دانست .فرانسه و بریتانیا
که پس از جنگ اول جهانی وارث قسمت های بزرگی از کیک
تقسیم شده سرزمی ن های تکه پاره شده ،امپ راتوری عثمانی
ش��ده بودند ،با جنگ دوم جهانی و انچه در تقس��یم غنائم
کنف رانس یالتا اتفاق افتاد ،عمال سهم خود را در منطقه از دست
دادند و بناب راین مترصد بازگشت و کسب سهم خود هستند
و بناب راین هر کجا مجالی ب رای انان فراهم شود ،ضمن اب راز
همکاری با امریکا ،از اب راز جنب ه هایی از رقابت خویش با امریکا
به خصوص در شرایط نظام «یک چند قطبی» فعلی حاکم
بر جهان ،که به تصور برخ��ی دوران گذار به نظامی جدید بر
دنیاست ،نیز خودداری نم ی نمایند .روسیه را بسیار پ ر رنگ تر
و چین را نیز بس��یار کم ر نگ م ی توان در چرخه رقابت های
منطقه ای دخیل دانست ،اما به چه می زان کمک کار داعش در
چرخه رقابت با امریکا باشند ،جای سوال است.
تغییر زمین بازی
بین الملل
القاعده نم ی خواهد در رقابت با داعش کم و کاستی داشته باشد .به همین دلیل هم
در هفته گذشته دست به کار شد و شاخه نظامی خود را در شب ه قاره هند تاسیس کرد .این
ب رایاولینباراستکهالقاعدهوایمن الظواهریرهبرانازخودردپاییدرشب ه قارههندباقی
م ی گذارند.قبلازاعالماینموجودیتالقاعدهتالشم ی کردتمرکزاصلیفکریوعملیاتی
خود را در حوزه تحوالت سیاسی و اجتماعی خاورمیانه متمرکز کند ولی با توجه به قوت
گرفتنداعشدراینمنطقهبهنظرم ی رسدالقاعدهترجیحم ی دهدزمینبازیراتغییردهد.
القاعده هندی
نوذر شفیعی
1
کارشناس مسائل شبه قاره
مثلث | شماره 233
هر تفکر یا گرایش فکری در جایی رش��د م یکند که
زمینههای ظهور و بروز ان وجود داشته باشد؛ در حال حاضر
نیز القاعده در هندوس��تان به این دلیل رش��د پیدا کرده که
در وهله نخس��ت بخش قابل توجه��ی از جمعیت هند را
مسلمانان را تشکیل م یدهند؛ یعنی چیزی در حدود 150
تا 200میلیون نفر مس��لمان در هند وجود دارد .نکته دیگر
نیز این است که گرایشهای مذهبی مسلمانان هند عمدتا
سنی است و القاعده نیز در مناطقی که اهل تسنن زندگی
م یکنند ،زمینههای رش��د بیش��تری دارد .عالوه بر این دو
مورد ،یعنی مسلمان بودن و اهل تسنن بودن ،وجود بعضی
بحرانها نیز زمینه را ب رای رش��د القاع��ده فراهم م ی کند.
دلیلش این اس��ت که القاعده یک نیروی جهادی اس��ت و
حوزه فعالی تهایش را در سرزمی نهایی م یبیند که دالیل و
زمینههای جهاد در ان وجود دارد .در هندوستان مهم ترین
بحرانی که به نوعی مسلمانان در ان درگیر هستند بحران
کشمیر است که این بحران باعث شکل گیری گرایشهای
استقالل طلبانه و یا گرایشهایی ش��ده است که متمایل
به الحاق کشمیر به پاکستان هس��تند .به عالوه نیروهای
مذهبی در پاکستان که دارای گرایشهای وهابی و یا بعضا
سلفی هس��تند انها نیز پیوندهایی با نیروهای جهادی در
س��ایر نقاط برقرار م ی کنند و از انها مطالبه همکاری دارند.
بناب راین از این منظر م ی توان گفت ک��ه دعوت گروههای
جهادی پاکستان ب رای تداوم مبارزه در کشمیر نیز م یتواند
به جلب و جذب القاعده در هندوس��تان کمک کرده باشد.
البته فقط بخش��ی از نیروهای سیاس��ی و مذهبی در هند
تمایل به همکاری با القاعده دارن��د و ب رای اینکه همکاری
شان در شکل مشروع خود باقی بماند و جهت اینکه بتوانند
پشتیبانی افکار عمومی جهان را به خود جلب کنند کمتر
تمایل دارند نیروهای رادیکال و بدن��ام وارد مبارزه مقدس
انها شوند .چون اگر القاعده وارد درگیریهای کشمیریها
با دولت هندوستان ش��وند ،در این صورت ممکن است اثار
روانی یا به عب��ارت دیگر ب��ار منفی که القاع��ده در افکار
عمومی جهان دارد بر مبارزات مردم کشمیر نیز سوار شود.
این مساله م ی تواند مبارزه مردم کشمیر را از مسیر مقدس و
درستی که دارد ،منحرف کند .بناب راین این مالحظه در میان
برخی نیروهای کش��میری وجود دارد که کمت��ر از القاعده
استفاده کنند ،اما این مساله که هر نیرویی از نیروی دیگر
به عنوان یک ابزار ب رای پیشبرد منافع خود استفاده م ی کند
یک واقعیت است .در این میان به نظر م یاید که القاعده در
چارچوب این فضا وارد هندوستان شده است.
در حال حاضر دولت هن��د دو پدیده را پیش روی خود
دارد؛ نخست گرایش های استقالل طلبانه در کشمیر که با
این گرایش باید به صورت منطقی برخورد کند و به خواست
ملت کش��میر احترام بگذارد .یعنی دولت هن��د باید با هر
مکانیزمی که مورد توافق طرفین باشد این مساله را حل و
فصل کند .در این رابطه ممکن است طرفین به این نتیجه
برسند که کشمیر یک وضعیت خاص در چارچوب سرزمینی
هندوستان داشته باشد یا به راه های دیگر برسند .در هر حال
دولت هند از یک طرف با نیروهای مبارز کش��میری مواجه
است که باید راه حل منطقی ب رای حل این بحران پیدا کند
و از طرف دیگر با نیروهای رادیکالی ب��ه نام القاعده مواجه
است که این نیروها یا از طرف کشورهای عربی وارد شده اند
و یا القاعده خود موفق ش��ده نیروهایی را در میان مبارزان
کشمیری پیدا کند.
در هر ص��ورت چون القاع��ده به عنوان ی��ک جریان
تروریستی در س��طح جهان مطرح است هند از توجیه الزم
بین الملل
چ را پدرخوانده داعش
از شب ه قاره هند سر دراورد؟
61
بین الملل
62
مثلث | شماره 233
بین الملل
ب رای برخورد با این نیروها برخوردار اس��ت و افکار عمومی
جه��ان و دولت ها ،جنگ علیه تروریس��م را در دس��تورکار
خود دارند.
حال اینکه ایا دولت هند توان ان را دارد که از یک سو
با القاعده مبارزه کند و از سوی دیگر به خواست مردم کشمیر
رسیدگی کند ،جای بحث دارد .زی را در کل مبارزه با تهدیدات
برون محور مانند القاعده دشوار است .یعنی ب رای نیروهای
کالسیک دولت ها یا ارتش مبارزه با تهدیدات برون محوری
چون القاعده باتوجه به اینکه جزء تهدیدات نوین هس��تند،
دشوار است .در حال حاضر هند نه تنها باید منابعش را ب رای
مبارزه با القاعده بسیج کند بلکه جامعه بی ن المللی هم باید
در کنار هند علیه تروریسم مقابله کند کمااینکه این پدیده
در رابطه با س��ایر کشورها نیز صادق اس��ت .مثال مقابله با
بحران داعش در ع راق نیازمند همکاری جامعه بی ن المللی
است و همچنین مقابله با نیروهای رادیکالی که در سوریه
فعال هس��تند نیز همکاری جامعه جهانی را م ی طلبد .در
نتیجه مبارزه با تروریسم که اکنون مظهر ان القاعده است
نیازمند یک عزم جهانی است.
مس��اله دیگری که باید توجه داش��ت این اس��ت که
داعش یکی از شاخه های القاعده است و به لحاظ تاریخی
و تبارشناس��ی نیز همین طور اس��ت یعن��ی داعش گونه
منطقه ای القاعده در س��وریه و ع راق است .بناب راین ممکن
است به لحاظ تاکتیکی رهبری القاعده به رفتارهای داعش
انتقاد داشته باشد منتها به لحاظ سازماندهی داعش بخشی
از القاعده اس��ت و قلمرو ای��ن گروه ها نی��ز در پهنه جهان
گس��ترده اس��ت .به خصوص در کش��ورهایی که ترکیب
جمعیتی اهل تس��نن وجود دارد و همچنی��ن مناطقی که
زمینه رشد اهل س��نت افراطی وجود دارد ،امکان رشد این
گروه ها بیش��تر اس��ت .در نتیجه فعال ش��دن القاعده در
هند به این معنا نیس��ت که این گروه از ع راق به هند رفته
اس��ت .ولی به هر حال یک نیرو زمانی که تحت فشار قرار
م ی گیرد ممکن اس��ت نقاط دیگری را ب رای فعالی ت هایش
انتخاب کند.
نکته دیگر اینکه گونه های مختلفی از القاعده وجود
دارد؛ القاعده عرب ،القاعده شبه قاره ،القاعده اسیای مرکزی
و ...که هر کدام از این گروه ها ،نام ها و عناوین خاصی دارند.
به عنوان مثال در اس��یای مرکزی ،حزب التحریر م ی تواند
نمادی از القاعده باشد یا در ع راق و منطقه شامات ،داعش
م ی تواند گونه ای از القاعده به شمار بیاید .همچنین در حوزه
شبه قاره نیز طالبان اعم از طالبان افغان ،پاکستان ،کشمیر
و بنگالدش ،گونههای محلی القاعده محسوب م ی شوند.
کما اینکه در کش��ورهای عربی نیز ممکن است جریاناتی
تحت عناوین خاص به نام القاعده فعالیت داش��ته باشند.
نکته اخر هم اینک��ه در هر کجا که ای��ن تفکرات رادیکال
ش��کل بگیرد هم م ی تواند ب رای دولت یا سرزمینی که در
ان شکل گرفته ،خطرناک باش��د و هم م ی تواند پیامدهای
منطقه ای بر محی��ط پی رامونش برجای بگ��ذارد .به عنوان
مثال در پاکس��تان طالبان به عنوان گونه ای از القاعده رشد
پیدا کرده است؛ طالبان هم دولت پاکستان را و هم محیط
منطقهای ان از جمله ای ران ،افغانستان و هند را تحت تاثیر
قرار داده است.
در هند نیز همین روند حاکم اس��ت .ب��ه بیان دیگر
اگر القاعده در این کش��ور رش��د پیدا کند هم تاثیر داخلی
بر امنیت ملی هند دارد و م ی تواند محیط داخلی کش��ور را
ناامن کند و هم م ی تواند ب��ر گرایش های تجزیه طلبانه در
کشمیر تاثیر مستقیم بگذارد که این مساله ممکن است بر
تمامیت ارضی هند اسیب وارد کند .در نهایت در این سوی
مرزها نیز م ی تواند موقعیت پاکستان را ارتقا دهد؛ یعنی در
موازنه ای که میان هند و پاکستان برقرار است ورود القاعده
و ایجاد ناامنی م ی تواند فضای امنیتی را به سود پاکستان و
به زیان هند برهم زند.
دوئلبنیادگرایان
رقابت القاعده و داعش در شبه قاره هند طاقت فرساست
بهرام امیراحمدیان
استاد دانشگاه
2
داعش ادعا کرده اس��ت که افغانس��تان و پاکستان به
عنوان بخشی از «خالفت» اسالمی به شمار می رود .این ادعا
به چالشی بزرگ برای القاعده و طالبان تبدیل شده است .انها
اعالمیه هایی در مناطق مختلف قبایلی پاکستان و افغانستان
توزیع کرده اند که به زبان های دری و پشتو با پرچم فتح است
که در ان ادعا می کنند که خالفت دایر شده در سوریه و عراق
به ایران ،افغانستان و پاکستان و کشورهای مسلمان اسیای
مرکزی گسترش داده خواهد شد.
زمانی که روس ه��ا در اغاز انقالب اس�لامی ایران به
بهانه جلوگیری از صدور انقالب اسالمی به جمهوری های
مسلمان نشین شوروی ،افغانستان را اشغال نظامی کردند و
در اندیشه توس��عه قلمرو خود به اب های گرم اقیانوس هند،
پس از افغانستان بودند ،قصد داشتند پاکستان را نیز به اشغال
نظامی دراورند .حضور ارتش سرخ سبب پیدایش افراط گرایی
اسالمی ،سلفی گری و طالبان و القاعده در منطقه شد .غرب
برای رویارویی با پیشروی روس ها ،از این جریان ها نیروی
مقاومت را پدید اورد .این جریان ها نیز به نوبه خود از س��وی
برخی کش��ورهای مس��لمان و عرب منطقه تامی��ن مالی و
تسلیحاتی می شدند .در نهایت این جریان ها موجب و موجد
قاچاق مواد مخدر شدند تا هم از تجارت ان کسری منابع مالی
خود را تامین کنند و هم با اش��اعه مواد مخدر جهان غرب را
الوده سازند.
اکنون خطری که جهان را تهدید می کند ،تروریسمی
اس��ت که با ایدئول��وژی «دولت اس�لامی» قصد تصرف
س��رزمین هایی را دارد که به زعم انان زمانی قلمرو یا ثغور
اس�لامی بودند .باید در انجا خالفت اسالمی برقرار کرد و
امت اسالمی را زیر پرچم اسالم گرد اورد و خلیفه ای بر ان
قلمرو حاکمیت داشته باش��د و امت با او بیعت کنند .در این
قلمرو اقوام و ملل غیر مس��لمان صاح��ب کتاب در صورت
عدم بیعت با خلیفه یا پذیرش اس�لام ،باید جزیه بپردازند و
کسانی که به این امور گردن ننهند باید به هالکت برسند.
بنیادگرایی قرن 21در نهایت جه��ان را به ورطه هولناکی
می کشد که جریان های تروریستی با بهره گیری از نام ان،
با اندیشه های مخرب و خرد ستیز به نام اسالم می خواهند
جهان را به اشوب بکشند.
عبدالعزیز الشیخ مفتی اعظم عربستان داعش را دشمن
شماره یک اس�لام اعالم و القاعده را شیطان و ایستادگی و
مبارزه با انان را تکلیف کرده است.
هنری کیس��ینجر ،وزیر خارجه اس��بق امریکا و یکی
از بزرگ ترین تئوریس��ین های سیاس��ت خارجی امریکا ،در
مقاله ای در روزنامه س��اندی تایمز به مناسبت انتشار کتاب
جدیدش با عنوان «نظم جهانی» ،پیش بینی کرده است جهان
در معرض بزرگ ترین خطرات تاریخ خود قرار گرفته است.
خطری که می تواند بسیار عظیم تر از جنگ های صلیبی در
اروپا باشد .با این تفاوت که اگر جنگ های صلیبی تنها اروپا را
درگیر کرده بود ،بحران های کنونی خاورمیانه تمام جهان را
تحت تاثیر خود قرار داده است.
خانم هیالری کلینت��ون ،وزیر خارجه س��ابق امریکا
در یادداشتی بر انچه کیس��ینجر در ساندی تایمز نوشته بود،
مقاله ای در روزنامه واش��نگتن پس��ت امریکا منتشر کرد و
نوش��ت :جهان امروز برای امریکا پر از بحران و تنش است.
از یک سو مقابله روس��یه با اوکراین ،سیاست های امریکا را
به چالش می کشد و از سوی دیگر داعش در عراق و سوریه
حریف می طلبد و بیماری ابوال در غرب افریقا هماوردی ندارد
و در شرق و جنوب دریای چین نیز مواجه با مسائل مرتبط با
چین هستیم .ضمن انکه چالش های اقتصادی ،توان امریکا
را گرفته است».
بر گفته خانم کلینتون باید افزود که طالبان در اثر حمله
نظامی امریکا به افغانس��تان نه تنها از می��ان نرفت ،بلکه بر
قدرت ان افزود .داعش که بنا به نوش��ته خان��م کلینتون از
سوی امریکا افریده ش��د ،اکنون همانند سلف خود القاعده
دست پرورده امریکا ،فرنکشتاینی شده است که به جان ملل
خاورمیانه افتاده و همه دولت ها را درگیر کرده است.
این جریان ها اکنون با دسترس��ی ب��ه امکانات فضای
مجازی می توانند در هر کجای دنیا دست به عملیات بزنند ،
ترور انجام دهند و ادم کشی و ادم دزدی راه بیندازند و جوانانی
را با نیات متفاوت و از نقاط مختلف جهان به نام اسالم جلب
کنند .دولت اسالمی جوانانی از کشورهای اسالمی و مسیحی
و از میان مومنان و مسلمانان یا ماجراجویان و جنایتکاران را در
صف خود جا می دهند.
اعالمیه ها و پرچم های گرو ه تروریستی داعش اخیرا در
بخش هایی از پاکستان و هند دیده شده و این موضوع نشان
می دهد که این گروه افراط گرا در حال ترغیب شبه نظامیان
در پایگاه های طالبان و القاعده اس��ت .این در حالی است که
در حال حاضر یکی از ش��اخه های گروه شبه نظامی طالبان
پاکستان به نام «جماعت االحرار» حمایت خود را از داعش
اعالم کرده است« .احسان اهلل احسان» ،سخنگوی طالبان
در گفت وگوی تلفنی ب��ا رویترز مدعی ش��د« :داعش یک
سازمان جهادی مس��لمان اس��ت که برای اجرای سیستم
اس�لامی و ایجاد خالفت فعالیت می کند و ما به انها احترام
می گذاریم و اگر انها از ما درخواست کمک کنند ،ما بررسی
می کنیم و پاسخ می دهیم ».این در حالی است که ،یک شبکه
محلی وابسته به داعش در حال توزیع اعالمیه و پرچم های
این گروه تروریستی در هند و پاکستان است و تالش دارد تا
عالوه بر افغانستان و پاکستان به مناطق دیگر هم نفوذ کند.
گزارش هایی رسیده که در تاشکند پایتخت ازبکستان نیز در
برخی از ساختمان ها پرچم داعش افراشته شده است.
می دانیم که پیش از تولد القاعده در افغانس��تان ،تفکر
افراط گرایی در شبه قاره وجود داش��ته است .تاسیس حوزه
علمیه «دیو بند» به مرکزی برای گسترش سلفی گری تبدیل
شده بود .ش��اه ولی اهلل دهلوی ،متاثر از افکار ابن تمیمه و با
تفکرات دگر ستیزی ،به توس��عه افکار خود در منطقه بزرگی
شامل هند ،پاکستان ،بنگالدش ،افغانس��تان و سری النکا
پرداخت .مهم ترین گروه های ایجاد شده توسط این مکتب،
گروه های تندرو و افراطی «جهنگوی» ،و «س��پاه صحابه»
در پاکستان است .با اشغال افغانستان توسط شوروی ،تفکر
دیوبندی رشد کرد .بعدها در پیوند با وهابیت ،گروه طالبان و
تشکیالت القاعده در افغانستان متولد شد.
مبنای ایدئولوژی ادعایی دولت اسالمی سلفیت است.
س��لفی گری در معنای لغوی به معنی تقلید از گذش��تگان،
کهنه پرس��تی یا تقلید کورکورانه از مردگان است ،اما ُسلَفیه
(اصحاب الس��لف الصال��ح) در معنای اصطالح��ی ان ،نام
فرقه ای است که تمس��ک به دین اسالم جسته ،خود را پیرو
سلف صالح می دانند و در اعمال ،رفتار و اعتقادات خود ،سعی
63
مثلث | شماره 233
بین الملل
بین الملل
بین الملل
64
مثلث | شماره 233
بین الملل
بر تابعیت از پیامبر اسالم(ص) ،صحابه و تابعین دارند .انان
معتقدند که عقاید اسالمی باید به همان نحو بیان شوند که در
عصر صحابه و تابعین مطرح بوده است؛ یعنی عقاید اسالمی
را باید از کتاب و سنت فرا گرفت و علما نباید به طرح ادله ای
غیر از انچه ق��ران در اختیار می گذارد ،بپردازند .در اندیش��ه
سلفیون ،اسلوب های عقلی و منطقی جایگاهی ندارد و تنها
نصوص قران ،احادیث و نیز ادله مفه��وم از نص قران برای
انان حجیت دارد.
س��لفی گری دو رکن اساس��ی دارد :یکی بازگشت به
شیوه زندگی و مرام س��لف صالح و در نهایت سنت حجاز و
به خصوص سنت اهل مدینه در ۱۴۰۰سال پیش.
دوم مبارزه با بدعت ،یعنی هر چیزی که س��لفی ها به
خیال خود جدید و خالف س��نت می دانند ،ب��رای ان مبارزه
می کنند ،مبارزه مسلحانه .س��لفی ها در قدیم هم ،یعنی در
قرن دوم وسوم هم مبارزه مسلحانه می کردند و با مسیحیان
می جنگیدند و ایرانیان زردشتی را می کشتند .برای سلفی های
نخس��تین ،فرهنگ و تفکر ایرانی و یونانی ی��ا رومی که از
بیزانس امده بود ،بدعت بود و امروز تمدن جدید غربی که در
واقع تمدن جهانی است بدعت به حساب می اید.
خطر سلفی های جدید در این است که مانند بعضی از
اسالفشان از انواع اس��لحه های خطرناک استفاده می کنند.
امروز به جای س�لاح س��رد و شمش��یر ،از نارنجک ،بمب،
مسلسل ارپی جی و در اینده نزدیک از سالح شیمیایی و حتی
اگر دستشان برسد بمب اتمی استفاده خواهند کرد.
سلفی ها به زعم خود با بدعت و بدعت گزاران می جنگند.
بدعت در لغت به معنای چیزی است که نمونه پیشین نداشته
باش��د .بنا به روایتی ،س��نت اموری اس��ت که پیامبر (ص)
پایه گذاری کرد و بدعت به اموری گفته می شود که بعد از ان
حضرت پدید امد .مجلسی در تعریف بدعت می گوید« :انچه
بعد از پیامبر(ص) به عنوان عقیده یا عمل دینی ارائه گردد ،در
حالی که در مورد ان بیان خاصی از یک حکم کلی نیز به شمار
نرود و یا انکه ان عمل صریحا نهی شده باشد ،بدعت است».
داعش برای تشکیل حکومت نیازمند سرزمین است که
مورد ادعایی انان قلمرو اسالمی در قرون نخستین اسالمی
است .جمعیت ساکن در این قلمرو ،یعنی مسلمانان ،امت را
تشکیل می دهند .برای تاس��یس این دولت نیازمند اندیشه
سیاسی هستند که همان اس�لامی سلفی است ،که تئوریزه
شده ان برای تشکیل دولت« ،وهابیت» است که عربستان
ان را نمایندگی می کند.
وهابیت جنبشی مذهبی است که محمد بن عبدالوهاب
( ۱۲۰۶-۱۱۱۵هجری قمری) در قرن هجدهم میالدی در
نجد عربستان بنیان گذاشت و از س��ال ۱۷۴۴مورد پذیرش
خاندان سعودی قرار گرفت.
محمد بن عبدالوهاب معتقد بود تمام مطالبی که پس از
قرن سوم هجری به اسالم افزوده شده ،جعلی است و باید از
این مذهب حذف شود .این دیدگاه به یک پاالیش اساسی در
مذهب سنی اعتقاد داشت و زیارت قبور ،تقدیس اولیا و زندگی
مجلل را از بزرگترین گناهان می دانست .مساجد وهابی پیرو
همین اعتقادات بسیار ساده و بدون مناره هستند.
پیروان ان لباس های ساده ای می پوشند و از استعمال
تنباکو و حشیش می پرهیزند .این تعریف متضمن این نکته
اس��ت که اوال بدعت ش��رعی مفهومی محدودتر از معنای
لغوی دارد و ثانیا بدعت عبارت اس��ت از ن��واوری ای که به
نام دین یا تغییر احکام دینی باش��د .پی��روان وهابیت خود را
ی که از تاکید انها بر وحدت مطلق
«موحدون» می خوانند ،نام
خداوند (اصل توحید) برگرفته شده است .انها هر عملی را که
داللت کننده به شرک (چندخدایی) بدانند مانند زیارت قبور
و تقدیس برخی افراد ممنوع می ش��مارند .انها بازگش��ت به
اموزه های اصیل در قران و حدیث (س��نت پیامبر) را هدف
می دانند و با هر ن��وع بدعتی مخالفت می کنن��د .وهابیت از
نظر ایدئولوژیک��ی پیرو اعتقادات ابن تیمی��ه و از نظر فقهی
پیرو مذهب حنبلی است .انها تاکید زیادی بر معانی ظاهری
قران و حدیث و پایه گذاری دولتی اس�لامی بر اس��اس فقه
اسالمی دارند.
قرائت خشن و متحجرانه از سنت نبوی و برداشت های
ظاهری از ایات قران ،طالبان را بر ان داش��ت که حتی برای
مخالفان فکری و سیاس��ی خود نیز تعیی��ن تکلیف کنند و
رس��التی فراتر از قد و اندازه خود در نظر بگیرند .این جریان
فکری خود را در محدوده جغرافیایی افغانستان محدود نکرد،
بلکه برای خود مسئولیت اشاعه تعالیم اسالم مبتنی بر قرائت
سلفی به سایر کشورهای منطقه را در نظر گرفته بود.
پس از اعالم عنوان امیرالمومنین توس��ط ابوبکر عمر
البغدادی ،مال عمر در افغانس��تان به او اعتراض کرد و اعالم
کرد که پیش از او ،در افغانستان «امارت اسالمی» تاسیس
و عنوان امیرالمومنین را از ان خود کرده است .در نیجریه نیز
احمد ابوغودانی موس��وم به ابوزبیر ،رهب��ر بوکوحرام خود را
امیرالمومنین اعالم کرده است».
این گروه ضمن اختالف نظر با سایر گروه های سنی،
سرسختانه نسبت به شیعیان کینه می ورزید و به همین خاطر
به مراتب سیاس��تی خش��ن در قبال انان به کار برد .حوادث
11سپتامبر باعث ارتقای جایگاه راهبردی گروه های نظامی
و شبه نظامی و محوریت قرار گرفتن تفکر القاعده شد.
چنین پدیده ای از زمان پیدایش ،عمدتا از س��وی تفکر
استراتژیک کاخ س��فید مورد حمایت قرار گرفت اما بعدها با
توجه به اصطکاک منافع انان در منطقه ،نزاعی عمیق میان
انان در گرف��ت و در نهایت باعث تهاج��م نظامی امریکا به
افغانستان شد.
ریشه کنی «سرطان داعش» اسان نیست
باراک اوبام��ا ،رئیس جمهوری امری��کا در گردهمایی
ساالنه در «ش��ارلوت» کارولینای شمالی گفت« :ریشه کن
کردن س��رطانی مثل داعش اسان نیس��ت و فرایند نابودی
این گروهک سریع انجام نخواهد شد ».وی بار دیگر ارسال
نیروهای زمینی امریکا به عراق را منتفی دانس��ت و گفت:
«اجازه بدهید بار دیگر این مطلب را بگویم که ما قرار نیست
بار دیگر نیروهای جنگی امریکا را به عراق بفرستیم .ما اجازه
نمی دهیم که امری��کا وارد جنگ زمینی دیگ��ری در عراق
ش��ود ».اوباما بار دیگر س��خنان خود در ماه م��ه در اکادمی
ارت��ش امریکا واقع در وس��ت پوینت را گفت ک��ه امریکا از
قدرت خود خردمندانه استفاده خواهد کرد .وی افزود« :تاریخ
به ما خطرات اقدامات یکجانبه ب��دون حمایت بین المللی یا
دستاوردهای نظامی بدون تفکر به پیامدهای ان را اموخته
است».
طوالنی بودن مبارزه با دولت اسالمی
فرمانده��ان نظامی امریکا اع�لام کرده اند که برای
اعالمیه ها و پرچم های گروه تروریستی
داعش اخیرا در بخش هایی از پاکستان
و هن�د دیده ش�ده و این موضوع نش�ان
می دهد ک�ه این گروه افراط گ�را در حال
ترغی�ب ش�به نظامیان در پایگا ه ه�ای
طالب�ان و القاعده اس�ت .ای�ن در حالی
است که در حال حاضر یکی از شاخه های
گ�روه ش�به نظامی طالبان پاکس�تان به
نام «جماعت االح�رار» حمایت خود را از
داعش اعالم کرده است
ریش��ه کن کردن «خالفت» داعش از عراق و س��وریه به
جنگی پیچیده و دراز مدت و دخالت نظامی در هر دو کشور
نیاز خواهد بود .اما در هریک از این دو کش��ور مجموعه ای
از مش��کالت عظیم و جداگانه وجود دارند که برای تحقق
بخش��یدن به این برنامه باید ابت��دا به انها پرداخته ش��ود.
ترتیبات ،روابط و ائتالف های سیاس��ی زی��ادی باید تغییر
کنند .این امر به زم��ان نیاز دارد؛ احتماال ب��ه زمانی زیاد و
هر روز که می گذرد ،مس��اله بزرگتر می شود و پیکارجویان
داعش استقرار بیشتری پیدا می کنند.
قدرت داعش
داعش بس��یار ثروتمند و مجهز اس��ت ،و اس��تقالل
تسلیحاتی و مالی اش ان را خارج از حوزه نفوذ حامیان خارجی
سابقش قرار می دهد .هزاران نفر از اهالی مناطقی مثل موصل
به پیکارجویان این گروه ملحق شده اند .پول برای جوانان فاقد
شغل این مناطق جذابیت زیادی دارد.
نیروهای داعش در میادین جنگ عالوه بر درنده خویی
افراطی ،نش��ان داده اند که در اس��تفاده از تجهیزات نظامی
پیشرفته مهارت دارند و از قابلیت های تاکتیکی و استراتژیک
باالیی هم برخوردار هستند .انها قادرند در مناطقی بسیار دور
از هم به طور همزمان دست به عملیات بزنند.
رسانه های اجتماعی در تصرف افراط گرایان
همزمان با پیش��روی های داعش در عراق ،این گروه
رس��انه های اجتماعی را نیز در سطحی بی سابقه به تصرف
خود دراورده اس��ت .داعش با منتشر کردن ویدیو و تصاویر
تکان دهنده قت��ل جیمز فولی ،روزنامه ن��گار امریکایی ،در
شبکه های اجتماعی موضوعی را به مرکز توجه ها اورده که
تا پیش از ان بسیاری درباره ان هش��دار می دادند« :اینکه
شبکه های اجتماعی درگیر نبردی ادامه دار با افراط گرایان
و گس��ترش پروپاگان��دای انالی��ن انها ش��ده اند ».برخی
کارشناسان معتقدند که این شبکه ها در حال واگذار کردن
این نبردند« :پیام ه��ای افراط گرایان – که برخی از انها در
ظاهر متعلق به اژانس های خبری اند – روز به روز بیشتر در
این شبکه ها منتشر می شود».
با توجه ب��ه زمینه های مناس��ب و درخ��ور موجود در
پاکستان و افغانستان برای پذیرش این چنین جریان هایی،
منطقه ابستن حوادث خونباری است .جریان های مخالفی
که علیه دولت نوازش��ریف در حال ش��کل گیری اس��ت و
پاکستان را به اشوب کشیده است ،می تواند فضای مناسبی
برای عرض اندام «داعش» باشد.
همچنین در اسیای مرکزی بین مناطق دورافتاده ای
همچون دره فرغانه و بدخشان ،زمینه های مساعدی برای
گس��ترش قلمرو داعش ادعایی از س��وی تروریست های
داعش است .دولت های تمامیت خواه منطقه اسیای مرکزی
که جریان های س��اده و عادی جوامع مس��لمان منطقه را
سرکوب و به رادیکالی شدن بارهای دینی رهنمون شده اند،
می تواند فضای مناس��بی برای داعش باشد .از این رو بیش
از سوریه و عراق ،اس��یای جنوبی و اسیای مرکزی مستعد
حضور این گروه است.
اکنون باید منتظر ماند و دید که چگونه س��ازمان ها و
نهادهای بین الملل��ی و در راس انان س��ازمان ملل متحد و
شورای امنیت ،می توانند جبهه متحدی در برابر این سرطان
ویرانگر تشکیل دهند .از انجا که این جریان خطرناک به نام
اسالم و دولت اسالمی ممکن اس��ت برای برخی گروه های
سیاسی و جریان های افراطی سرکوب شده در جوامع اسالمی
جذاب باشد ،کوشش دولت های منطقه باید در اگاهی بخشی
و جلوگیری از این اندیش��ه های باطل س��ازماندهی گردد.
علمای اسالمی می توانند نقشی ارزنده داشته باشند و با صدور
فتواهای الزم ،از گسترش ان جلوگیری و جبهه متحدی برای
ان تشکیل دهند.
بین الملل
بررسی دالیل حضور القاعده در هند درگفت وگوی مثلث با مالزهی
لیال پورصبور
روزنامه نگار
اخیرا شاهد برافراشته ش�دن پرچ م های القاعده
در کشور هندوستان بودیم .به نظر شما دالیل و
زمینههای حضور القاعده در این کشور چیست؟
و وضعیتی که مسلمانان اهل سنت در ارتباط با حکومت اسد
پیدا کردند ،یعنی گروههایی دست به سالح بردند و با دولت
اسد جنگیدند ،سازمان القاعده به مرور نیروهایش را تشویق
کرد که از مناط��ق مختلف به منطقه خاورمیان��ه بروند و در
سوریه علیه رژیم اسد که مورد حمایت ای ران و روسیه بود ،وارد
جنگ مسلحانه شوند.
گروه های مختلفی از چچن ،ازبک ها ،اس��یای مرکزی
و حتی پاکس��تان ،هند ،بن��گالدش و ،...به س��وریه امدند و
وارد جنگ ش��دند .منتها حقیقتش این اس��ت ک��ه در انجا
دو تا تفکر وجود داش��ت؛ یکی تفکر میانه روتری که همان
ارتش ازاد سوریه بود که به نوعی دیدگاه های سکوالر داشتند
و دیگری تفکری بود که القاعده ای ها با خودشان بردند که به
اصطالح «سلفی جهادی» نام برده م ی شود .در حقیقت این
تفکر ،همان جبهه النصره بود که نقش اصلی را ایفا کرد .بعد
به تدریج در درون خود این جبهه النصره ،جناح رادیکال تری از
ان به وجود امد که با خود النصره وارد مبارزه مسلحانه شدند.
داعش نیز که از درون همی��ن جریان فکری بیرون امد ،وارد
ع راق شدند و تحوالت کنونی در منطقه خاورمیانه را رقم زدند.
عمده ادعای این گروه ها ،احیای خالفت اسالمی بر مبنای ان
تفکری که در دنیای عرب به وجود امده است.
یکی از ویژگ ی های این تفکر این است که معتقد است
که خالفت باید طبق ان اخبار سنت ی ای که وجود دارد ،از قبیله
ی رس��ید س��ازمان القاعده که االن ب رای
به نظر م
خودش ش��عبه هندی ایجاد کرده ،اندک ان��دک و با توجه به
رقابتی که ممکن است در اینده بر س��ر مساله رهبری بین
داعش و سازمان القاعده به وجود بیاید ،نگران شدهاند .در واقع
ش��عبه از القاعده که در درون شبه قاره هند فعال است و
این
اکنون نیز در وزیرستان اس��ت و ایمن الظواهری رهبری ان
ی کردهاند که ممکن اس��ت رهبری شان به
را دارد ،پی ش بین
وس��یله داعش ،تحت تاثیر قرار بگیرد و نیروهای رادیکال تر
جذب داعش شوند .بناب راین انها تصمیم گرفتهاند به سمت
ان گرایشی از خالفت ،که در شبه قاره هند بوده بروند و اعالم
کردهاند که یک شعبه القاعده را در شبه قاره هند ایجاد و ان را
به نوعی به شرق اسیا مثال مالزی ،اندونزی یا مثال مسلمانان
میانمار ،تایلن��د ،فیلیپین و اقلی ت هایی که در کش��ورهای
مسیحی ان منطقه حضور دارند ،گسترش خواهند داد.
این وضعیتی است که اکنون ایمن الظواهری در رابطه با
شعبه القاعده در شبه قاره هند اعالم کرده است .به نظر م ی اید
او به دنبال این است ان تفکر خالفتگرایی را که در شبه قاره
هند شکل گرفته با نیروهای جماعت اسالمی در یک قالب
بگنجاند و پی ش بین ی شان این اس��ت که در اینده بتوانند با
داعش بر سر مس��اله خالفت رقابت ایدئولوژیک کنند؛ این
یک بخش قضیه است.
ایا س�ازمان قاع�دات الجه�اد ک�ه الظواهری در
هند ایجاد ک�رده را م ی توان یک س�ازمان جدید
قلمداد کرد؟
ن الظواه��ری اعالم کرده،
خیر؛ س��ازمانی که ایم
سازمان جدیدی نیست .در واقع او سازمان های متعدد کوچکی
که در شبه قاره هند هس��تند را در یک سازمان جمع کرده و
شعبه القاعده را تحت عنوان «قاعدات الجهاد» ایجاد کرد .در
این میان لش��گر طیبه اصل ی ترین گروه سازمان مجاهدین
کشمیری هستند و شعبه هندی مجاهدین هند که قبال وجود
داشتند و یک سری عملیات هم انجام دادند ،انها را هم اوردند
بین اینها جمع کردند و جماعت های اسالمی بنگالدش و هند
را هم در همین قالب م ی توان دید .به نظر م ی رسد شعبی که
مثلث | شماره 233
به لحاظ تاریخی وقتی شما مساله خالفت و احیای
خالفت در جهان اس�لام در دنی��ا را در نظر بگیری��د ،به این
واقعیت بر م ی خورید که بعد از س��قوط خالفت عثمانی ،دو
دیدگاه در دنیای اسالم شکل گرفت .یک دیدگاه به اصطالح
خالفت گرا بود که در مصر مطرح ش��د و ش��امل همان خط
فکری بود که اخوان المس��لمین در دنیای ع��رب پیگیری
کردن��د .در حال حاضر م ی ت��وان گفت که ه��واداران جدی
خالفت اس�لامی ،در واقع اخوان و ش��عبی هس��تند که در
کشورهای ع ربی پایگاه دارند .این یک بخش از خالفت رایج
در میان اهل سنت بود که در کشورهای عرب شکل گرفت و
یک بخش دیگر از این حرکت در واقع حرکتی بود که در شبه
قاره هند در ان زمانی که هنوز انگلی س ها در انجا حاکم بودند،
شکل گرفت .مس��اله خالفت گرایی را در حقیقت جماعت
اسالمی که در هندوستان به وجود امده بود و علیه استعمار
انگلیس مبارزه م ی کرد ،مطرح کردند و موالنا مودودی اولین
کسی اس��ت که یک فرمول خاص ب رای حکومت اسالمی
ط راحی کرد و ان را ب رای جهان اسالم ارائه کرد که عمده اش
احیای خالفت اسالمی است .این تفکر همچنان در شب ه قاره
هند پابرجاست؛ یعنی هم در هندوستان ،هم بنگالدش و هم
در پاکستان ،جماعت اس�لامی یک نیروی قدرتمند است.
منتها درون جماعت اس�لامی ،دیدگاه های متفاوتی مطرح
است که بخش��ی از ان تحت تاثیر افکار مودودی است که
بر این اس��اس انها به طرف حرکت و فعالی تهای سیاسی
گرایش پیدا کردند ،به ش��کل یک حزب رس��می درامدند و
فعالی تهای رسمی انجام دادند .ولی بخش دیگری به طرف
ی که
قیام ها و حرکت های مسلحانه رفتند؛ در واقع گروه های
از درون همین تفکر خالفتگرا بی��رون امدند ،جنبه محلی
پیدا کردند ،مانند لشکر طیبه ،سازمان مجاهدین کشمیری
و جبهه ازادی بخش جامو و کشمی ر .اینها از گروه هایی بودند
که به نوعی همان تفکر خالفتگرا را دارند ،اما محلی شدند.
یعنی در واقع اهداف شان را محدودتر کردند و در منافع خاصی
که مدنظرش��ان بود ،اوردند .االن اتفاقی که افتاده این است
که این دو تفک��ر خالفت گرا در منطق��ه خاورمیانه عربی و
منطقه شبه قاره هند ،بعد از تحوالتی که در سوریه پیش امد
3
پیرمحم�د مالزه�ی ،کارش�ناس مس�ائل
شب ه قاره در گفت وگو با مثلث تاکید کرد القاعده
اکنون به س�ود داع�ش نوعی عق ب نش�ینی از
خاورمیانه انج�ام داده و م ی خواه�د از این پس
بیشتر در شبه قاره هند فعالیت کند .مالزهی
بخشی از این اقدام را ناشی از وضعیتی م ی داند
که اکنون القاعده در وزیرس�تان ش�مالی دارد.
زی�را امریکای ی ها به ش�دت ارتش پاکس�تان را
تحت فشار قرار دادهاند که اعضای القاعده را از
این منطقه خارج کنند .بنابراین بخش�ی از این
حرکت القاعده به دلیل پی ش بینی اینده است
که اگر مجبور شدند از منطقه وزیرستان شمالی
خارج ش�وند ،پایگاه های خودشان را در مناطق
کوهستانی کشمیر و جاهای دیگر ایجاد کنند
و رهبرانشان را به این مناطق منتقل کنند.
به نظر م ی رس�د رقاب�ت میان القاع�ده و داعش
وارد فاز جدیدی شده است .پس از اینکه داعش
در ماه ه�ای اخی�ر اقدام ب�ه عضوگی�ری از میان
مس�لمانان هندی کرده ،برخی تحلیلگران پیام
ویدئویی الظواهری را پاسخی به عضوگیری های
داعش در ش�ب ه قاره دانس�ته اند .بح�ث رقابت
القاعده و داعش تاچه حد جدی است؟
بین الملل
القاعده به نفع داعش از خاورمیانه
عقب نشینیمی کند
قریش باشد و این تفکر با تفکری که در شبه قاره هند است،
تفاوت هایی پی دا کرده است .در شبه قاره هند ،مودودی اولین
کسی اس��ت که خالفت یا خلیفه را از انحصار قبیله قریش
که در صدر اسالم بوده ،خارج م ی کند و او معتقد است که فرد
دیگری هم م یتواند خلیفه شود .تفاوت بین داعش و نیرویی
که در ش��به قاره هند به وجود امده ،در ای��ن جایگاه خلیفه
خودش را نشان م ی دهد.
65
بین الملل
در کشورهایی مثل میانمار ،فیلیپین و گروه های ابوسیاف یا
مجاهدینی که در تایلند دارند م ی جنگند ،نیز در اینده داخل
این سازمان بیاورند.
احیای دولت گورکانیان هند یا خالفت اسالمی بروند .به هر
حال واقعی ت های موجود را به نظر من انها هم خیلی نادیده
نم ی گی رند؛ یعنی م ی دانند که احیای قدرت اسالمی در تمام
هند امکان پذیر نیست ،اما در کشمیر و احمداباد که جمعیت
ن اس��ت یا حتی در گجرات م ی تواند این
غالب شان مسلما
اتفاق بیفتد .در نتیجه انها به لحاظ ارمانی ،همچنان ارمان
خالفت اس�لامی را دارند اما در عالم واقع س��عی م ی کنند
خودش��ان را با دیدگاه های ارتش پاکستان هماهنگ کنند و
شاید امیدوارند که به دنبال تغیی راتی که در پاکستان به وجود
م ی اید وضعیت انها نیز بهتر شود .القاعده این گونه متصور
است که در پاکستان یک حکومت اسالمی یا حداقل جماعت
اسالمی یا تحریک طالبان بتواند قدرت را در دست بگیرد و
نیروهای سکوالر را از صحنه حذف کنند .به بیان دیگر انها به
این امید هستند که با این تحوالت ،در پاکستان یک حکومت
اسالمی به وجود بیاید و بخش هایی از مناطق مسلمان نشین
هند را نیز به پاکستان ملحق کنند .در این رابطه نیز القاعده
نسبت به داعش واقع بی ن تر نگاه م ی کند.
در واقع در حال حاضر احیای خالفت به ان معنای
سنت ی که هم داعش و هم سازمان القاعده به دنبالش هستند،
یک سری مسائل خاص خود را دارد .بدون شک ایجاد خالفت
جزو اه��داف اصلی این گروه هاس��ت .اما باید توجه داش��ت
گروه هایی مانند داعش یا القاعده در زمان بندی و دسته بندی
کارهایی که انجام م ی دهند ،اصال به این فکر نم ی کنند که
امکانش هس��ت که االن این خالفت را احیا کرد یا خی ر .انها
تکلی ف محور هس��تند ،یعن��ی نتیجه محور نیس��تند .این
بنیادگرایان معتقدند ممکن اس��ت هزار سال یا دو هزار سال
زمان رسیدن به هدف طول بکش��د ،ولی هر چه زمان ببرد،
ب رای انها مهم نیست بلکه نسل کنونی ،مسئولیت و وظیفه
شرعی خودش را انجام م ی دهد ،بدون اینکه به این فکر کند
که ایا به نتیجه مطلوب م ی رسد و م ی شود به خالفت رسید
یا نم ی شود .انها م ی گویند وظیفه اصلی این است که در این
جهت حرکت کنند و جهاد کنن��د؛ بناب راین چون هدف محور
نیستند ،خیلی به این مساله فکر نم ی کنند که این حرکتشان
به نتیجه م ی رسد یا نم ی رسد.
ی هم در انها وجود دارد.
به نظر م ی اید که نوعی واقع بین
انها این گونه فکر نم ی کنند کشوری مانند هند که یک قدرت
مهم منطقه ای و جهانی اس��ت و یک ارت��ش قدرتمند دارد،
با یک میلیارد و 300میلیون مس��لمان و هندو ،مانند زمان
گورکانیان تبدیل به یک کشور مسلمان شود.
این واقعیت وجود دارد که مس��لمانان در هند ،اقلیت
بزرگی هستند و حدود 200میلیون نفر جمعیت دارند ،ولی این
200میلیون جمعیت مسلمان ،در ب رابر 110میلیون هندو و
مذاهب غیرمسلمان دیگر قرار م ی گی رند .یعنی حتی اگر تمام
این 200میلیون نیز دنباله روخط فکری القاعده باشند بازهم در
ب رابر یک جمعیت بسیار بزرگی قرار م ی گی رند.
ارتش هند بسیار قدرتمند است و به نظر م ی رسد
که م ی تواند اوضاع را کنترل کند .به این س��ادگی نیست که
یک گروه کوچک با اعالم حض��ور در هند بتواند ب هراحتی به
اهدافش دست پیدا کند .به عالوه اینکه باید توجه داشت که
مس��لمانان هند به مراتب وضعیتش��ان بهتر از مسلمانانی
است که از هند جدا شده اند و در پاکستان و بنگالدش زندگی
م ی کنند .مس��لمانان هند هم به لحاظ دموکراس��ی که در
هند شکل گرفته و هم توسعه اقتصادی ،سطح زندگ ی شان
نسبت به سطح زندگی مسلمانان در بنگالدش و پاکستان
خیلی بهتر است .این واقعیت را نم ی شود نادیده گرفت .حتی
اگر اکنون در هند و میان مسلمانان یک همه پرسی انجام
شود که مایل هستند در هند بمانند یا به پاکستان بپیوندند،
قطعا هند ر ا ترجیح م ی دهند؛ زی��را در هند یک نظام باثبات
ایجاد ش��ده و کودتای نظامی تابه حال در این کشور اتفاق
نیفتاده است ،در حالی که در پاکستان و بنگالدش قدرت بین
با این اوصاف م ی توان گفت به نوعی القاعده در
حال عقب نشینی از خاورمیانه است؟
بله القاعده به س��ود داعش نوعی عقب نشینی از
خاورمیانه انجام م ی دهد و بیش��تر در شبه قاره هند فعالیت
خواهد کرد .البته بخشی از این اقدام به وضعیتی که اکنون
القاعده در وزیرستان شمالی دارد باز م ی گردد .زی را امریکای ی ها
به شدت ارتش پاکستان را تحت فشار قرار دادهاند که اعضای
القاع��ده را از این منطقه خارج کنند .بناب راین بخش��ی از این
حرکت القاعده به دلیل پی ش بینی اینده است که اگر مجبور
ش��دند از منطقه وزیرستان شمالی خارج ش��وند ،پایگاه های
خودش��ان را در مناطق کوهستانی کش��میر و جاهای دیگر
ایجاد کنند و رهب رانشان را به این مناطق منتقل کنند .در حال
حاضر نیز این اصطالح القاعدات را که در منطقه ایجاد کرده اند
به همین خاطر است.
با توجه به اوضاع هند و تعداد باالی مسلمانان در
این منطقه ،به نظر ش�ما ایا القاعده م ی تواند به
اهدافش برای جذب نیرو و ایجاد خالفت دس�ت
پیدا بکند؟
بین الملل
66
مثلث | شماره 233
ایا ارتش پاکستان در درگیری این قضایا نقشی
دارد؟
بدون شک پشت قضایای این چنینی نباید فلسفه
جه��ادی ارتش پاکس��تان را نادیده گرفت .البت��ه هدف انها
محدودتر است؛ یعنی در نهایت به دنبال این است که کشمیر
را از هند جدا کرده و به پاکستان وصل کند یا حداکثر منطقه
مسلمان نشینی که در احمداباد است و مناطقی که بیشترین
مسلمانان در انجا متمرکز هستند را از هند جدا کند.
در همین بیانیه اخر ایمن الظواهری نیز یک اشاره کوتاه
و گذرایی به مساله کش��میر و احمداباد شده است؛ مبن ی بر
اینکه این مناطق مسلمان نشین هستند ،از همین مناطق
است که پایگاه اصلی القاعده به وجود م ی اید و سپس به طرف
در براب�ر چنی�ن وضعیت�ی ای�ا دول�ت و ارتش
هندوس�تان توان مقابله با گروه ه�ای افراطی را
دارند؟ ایا ممکن است که مسلمانان هند نسبت
به جدایی مناطقشان از هند اقدام کنند؟
پیرمحمدمالزهی
معتقد است القاعده با
برافراشتن پرچم خود
در شبه قاره می خواهد
پایگاه های خود را در
مناطقکوهستانی
کشمیر
گسترش دهد
نظامی ها و سیاستمداران م ی گردد .همچنین فقر و فالکتی
که در بنگالدش است یا در پاکستان مسلمانان با ان دست
به گریبان هستند ،حداقل در هند بخش هایی از مسلمانان
این وض��ع را ندارند هر چند که احس��اس تبعیض م ی کنند.
ولی احساس تبعیضش��ان به گونه ای نیست که فکر کنند
اگر به پاکستان بپیوندند وضعشان بهتر م ی شود .قطعا این
برداشت را ندارند .بلکه برداشت شان این است که با یک نظام
دموکراتیک در هند بهتر م ی توانند منافعشان را تامین کنند.
پس حضور القاعده در هند یک خطر جدی برای
ارتش و دولت این کشور محسوب نم ی شود؟
به نظر من خطر جدی نیست البته ممکن است
وقتی این گروه های کوچک با هم منسجم شوند مشکالتی
به وجود بیاورند و یک سری عملیات نظامی انجام دهند ،ولی
عملیات نظام ی ش��ان در ان حدی نخواهد بود که نظام را در
هند تغییر بدهد .حتی تصور این مس��اله در شرایط موجود
امکان پذیر نیست.
شما در صحب ت هایتان به خطر حضور القاعده در
دیگر کشورهای اس�یایی نیز اشاره کردید .لطفا
کمی بیش�تر این موضوع را توضیح دهید که در
حال حاضر وضعیت حضور القاعده در کشورهای
اسیایی به چه صورت است؟
باید توجه داشت که هدف کلی س��ازمان القاعده
حضور بین اقلی تهای مسلمان در کشورهای غیرمسلمان
است ،مثل فیلیپین که گروه ابوسیاف با القاعده پیوند خورده یا
مسلمانان جنوب تایلند .اینها از تجربیات ،سازمانده ی ،سالح
و پول و امکانات القاعده استفاده م ی کنند .در میان مسلمانان
میانمار که طی سال های اخیر تحت فشار جمعیت بودایی
بودند نیز س��ازمان القاعده توانس��ت به خوبی نفوذ و انها را
سازماندهی کند.
در این میان س��ازمان القاعده در حد اعمال فش��ار به
دولت ها با این هدف که یک مقداری حق و حقوق مسلمانان
را رعایت کنند ،م ی تواند تاثیرگذار باش��د؛ یعنی به وس��یله
مبارزات مسلحانه ای که م ی تواند راه بیندازد .نشانه هایی وجود
دارد که االن در تایلند دولت مرکزی واقعا تمایل پیدا کرده که
به نوعی حق و حقوق مس��لمانان را به رس��میت بشناسد و
تالش دارد توس��عه اقتص��ادی را در ان مناطق م��ورد توجه
قرار دهد .در فیلیپین نی��ز مذاکراتی که بین دولت مرکزی و
مسلمانان هست ،تا حد زیادی تحت تاثیر همین حرکتهایی
است که القاعده انجام داد.
اما راه حل مشکل مسلمانان این روش های خشونت امیز
و مبارزات مسلحانه ای که گروههای افراطی انجام م ی دهند
و از دید دولت ها تروریس��تی ارزیابی م ی شود ،نیست؛ بلکه
ش��رکت مس��لمانان در روند سیاسی و دموکراس��ی در این
کشورها ،راه حل اصلی اس��ت .اگر مسلمانان بتوانند حقوق
خودشان را از طریق سیاسی به دست بیاورند ،این روش نسبت
به مبارزات مسلحانه بسیار ارجحیت دارد.
چون مبارزات مس��لحانه ،حداقل در کش��ورهایی که
اکثریت جمعیت ،غیرمسلمان هس��تند ،به نتیجه مطلوب
نخ واهد رسید .همچنان که تا حاال در فیلیپین ،تایلند و میانمار
این حرکت ها واقعا جواب نداده است .در واقع اکثریت جمعیت
در این کشورها به دنبال دموکراسی ،توسعه اقتصادی و امنیت
هستند بناب راین اگر مسلمانان در کنار اکثریت قرار بگیرند،
خود به خود اگر حکومتهای دموکراتیکی روی کار بیایند،
م ی توانند حق و حقوق مسلمانان را بهتر رعایت کنند تا انکه
از طریق جنگ و به اصطالح برخورد خشونت امیز باشد .ولی
چون در اغلب حکومت ها ،اکثریت های قوم ی حاکم ،حقوق
اقلی ت ها را به رسمیت نم ی شناسند ،این مساله سبب م ی شود
که القاعده فرصت پی دا کند مردم را سازماندهی کند و انها را به
سمت خشونت و جنگ مسلحانه بکشاند .این یک واقعیت
تلخ است که در همه کشورها چه اسالمی و چه غی راسالمی
وجود دارد.
حضورالقاعدهدرشبه قارههندبهناسیونالیسمهندودامنمی زند
محمدرضا عسگری مورودی
کارشناس مسائل اسیا
4
درشرایطی که القاعده
شاخه جدید خود در هند را
تاسیس کرده ،این احتمال
وجود دارد که این سازمان
بتواند از بین مبارزان
کشمیری ب ر اساس تبلیغات
ایدئولوژیک خود نیرو جذب
کند و زمینه برای خشونت
بیشتر ناشی از درگیری
کشمیری ها با نظامیان
هندی افزایش یابد.
مثلث | شماره 233
دو روز پ��س از انکه ایم��ن الظواه��ری ،رهبر گروه
تروریس��تی القاعده در م��اه اگوس��ت 2014در یک پیام
ویدئویی از ایجاد ش��عبه جدید این گروه در جنوب اس��یا و
باال رفتن پرچم جهاد در این منطقه سخن گفت ،بسیاری از
تحلیلگران سیاسی و نظامی ان را ساز و برگ جدید سازمان
اطالعات ارتش پاکستان در تهدید تروریستی در قبال هند
به عنوان رقیب دیرینه ان کش��ور توصی��ف کردند .بروس
ریدل ،تحلیلگر سابق س��یا و بخش جنوب اسیا در شورای
امنیت ملی امریکا ،پس از این پیام ویدئویی هشدار داد که
ممکن اس��ت نام پاکستان در فهرست کش��ورهای حامی
تروریسم قرار گیرد.
به نظر بروس ریدل پی��ام ویدئویی ایمن الظواهری در
مخفیگاه وی در پاکستان تهیه شده که البته تحت مراقبت
س��ازمان اطالعات ارتش این کش��ور قرار دارد .چنانچه این
فرضیه صحیح باش��د ایمن الظواهری دومین رهبر القاعده
اس��ت که به طور مخفیانه اما با اطالع و مراقبت س��ازمان
اطالعات ارتش پاکستان در این کشور به راهبری این گروه
م ی پردازد .پیش از این اس��امه بن الدن ،رهبر سابق القاعده
نیز در شهر ابی ت اباد پاکس��تان مخفیانه زندگی م یکرد که
در عملیات شبانه دوم ماه مه سال 2011کماندوهای ارتش
امریکا کشته شد.
افش��ای زندگی مخفی بن الدن در پاکستان به شدت
مورد انتقاد کاخ سفید قرار گرفت و البته برخی شواهد نشان
داد که دولت وقت این کش��ور به رهبری ح��زب «مردم» از
زندگی مخفی رهبر س��ابق القاعده مطلع نبوده ،اما سازمان
اطالعات ارتش پاکستان از چنین مس��اله ای اگاهی داشته
است .با انتش��ار پیام ویدئویی الظواهری درباره شکل گیری
ش��عبه جدید القاعده در هند و باتوجه به اینک��ه در جامعه
جهان��ی ،پاکس��تان مامن اصلی گ��روه طالب��ان و القاعده
محسوب م ی ش��ود ،این گمانه تقویت ش��ده که تنش های
سیاسی بین دهلی نو و اسالم اباد افزایش یابد .درحالی خبر
اعالم تشکیل شعبه جدید القاعده درهند به رهبری «عاصم
عمر» منتشر شده اس��ت که هنوز االم ملت و دولت هند از
حمله تروریستی به برخی از اماکن عمومی در شهر بمبئی
این کشور در نوامبر سال 2008التیام نیافته است؛ حمله ای
که با 166کشته و حدود ششصد تن مجروح «یازده سپتامبر»
هند لقب گرفت .ایمن الظواهری دراین پیام ویدئویی جمعیت
مس��لمان در ایاالت گجرات ،اسام و ش��هرهای احمد اباد و
منطقه کش��میر تحت کنترل هند و همچنین مسلمانان
در بنگالدش و میانمار را خطاب قرار داده تاکید م ی کند که
القاعده انان را فراموش نکرده و این سازمان به نجات انها فکر
م ی کند .در مناطقی که رهب رالقاع��ده انها را مورد توجه قرار
داده ،مسلمانان در شرایط دشواری قرار دارند .در ایالت گجرات
اقلیت مس��لمان همواره مورد تعرض هندوه��ای افراطی
قراردارند و ش��ورش های فرقه ای در سال 2002در این ایالت
به کشته شدن صدها تن از مس��لمانان منجر شد که یکی
از بزرگترین درگیری های فرقه ای در هند ش��ناخته م ی شود.
این حادثه زمان��ی رخ داد ک��ه نارندرا مودی ک��ه هم اکنون
نخس ت وزیر هند است ،در ان دوره سروزیر ایالت گجرات بود
و بی تفاوتی وی در برخورد با عامالن حادثه همچنان از وی
چه ره ای منفور در بین مسلمانان هند ساخته است.
به باور الظواهری ،دشمن کافر ،سرزمین مسلمانان را
اشغال کرده و القاعده م ی خواهد به تکه تکه شدن سرزمین
مس��لمانان پایان ده��د .وی در ادام��ه این پی��ام ویدئویی
جهادگران را به وحدت فراخوانده اس��ت .در چنین شرایطی
است که ش��اخه «الجهاد» گروه تروریستی القاعده در هند،
پنجمین شاخه رسمی این سازمان پس از شاخه های مستقر
در صحرای افریقا ،شرق افریقا ،یمن و سوریه تشکیل شده
است .اما با انتشار پیام 55دقیقه ای ویدئویی رهبر القاعده
این پرسش مطرح ش��د که دالیل و زمینه های اعالم حضور
این گروه تروریس��تی در هند چیس��ت؟ با توجه به اینکه در
نزدیک به یک سال گذشته اقدامات داعش در سوریه و پس
از ان در ع راق در کانون توجه محافل رس��انه ای قرار گرفته
است،رهبر القاعده را به یک رقابت منطقه ای با گروه داعش
کشانده است.
بر همین اس��اس اس��ت که در رویک��رد جدید ایمن
الظواهری جذب جهادگران در هند و کش��ورهای همجوار
از جمله بنگالدش و میانمار را در دس��تورکار این س��ازمان
قرار داده اس��ت .از نظر ایمن الظواهری پیروزی قاطع حزب
بهاراتیا جاناتا (ب ی ج ی پی) که یک حزب هندوی مل ی گرای
افراطی اس��ت در انتخابات پارلمانی هند در اوریل گذش��ته
که کارنامه ضد خش��ونت علیه مس��لمانان دارد ،م ی تواند
شرایط را ب رای مسلمانان دربند در گجرات ،احمد اباد ،اسام و
کشمیرسخت تر کند .به ویژه در کشمیر که مسلمانان دهه ها
است در فرم یک حکومت نظامی زندگی م ی کنند و گروه های
مبارز کشمیری نیز از جمله سازمان کنف رانس حریت نیز با
هدف تالش ب رای پایان دادن به حاکمیت هند بر این منطقه
و کس��ب اس��تقالل طبق رهیافت س��ازمان ملل مبن ی بر
برگزاری همه پرسی تعیین سرنوشت تشکیل شده اند.
بنا ب راین این احتمال مطرح است که با روی کار امدن
نارندرا مودی در هند ،سیاست های تبعیضی علیه مسلمانان
از سوی دولت این کشور افزایش یابد و خشونت هند وها علیه
انان به دلیل حاکمیت یک حزب مل ی گرای افراطی گسترش
یابد .به لحاظ تجربی ،م ی توان پیام دعوت الظواهری در هند
ب رای پیوستن به جهادگران القاعده را با پاسخ های مثبتی از
سوی جامعه هدف وی همراه دانست.
پیام ویدئویی الظواهری ب رای جامعه مخاطب در هند
و برخی مناطق جنوب اسیا پس از انکه در چند ماه گذشته
گروه داعش توانست به جذب طرفدارانی ب رای نبرد در ع راق
بپردازد ،زمینه را ب رای جدی ش��دن رقاب��ت منطقه ای رهبر
القاعده در هن��د فراهم کرد .بنا ب رای��ن روی کارامدن مودی
رهبر حزب مل ی گرای افراطی در هند ک��ه الظواهری وی را
دشمن مسلمانان م ی خواند مهمترین دلیل و حضور پررنگ
گروه داعش ب رای جذب افراد در این کشور ب رای تقویت نیرو
در ع راق را م ی توان مهمترین زمینه تاس��یس شاخه جدید
القاعده در هند برش��مرد .برخی رسانه ها ویدئوهایی منتشر
کرده اند که نشان م ی دهد تعدادی از مسلمانان هند در سفر
به سوریه به گروه داعش پیوسته اند .بر همین اساس است
که از نظر برخی کارشناس��ان از جمله «جورجس فواز» در
دانش��کده اقتصاد لندن بیانیه ویدئویی الظواهری حاکی از
رقابت عام ش��دید القاعده و داعش درجنوب اس��یا و به طور
خاص در کشور هند است.
گسترش جغ رافیای فعالیت داعش در سوریه و ع راق و
تسلط بر چاه های نفت و دیگر منابع درامدی و جذب هزاران
جهادگر از خاورمیانه و اروپا موجب ش��ده تا ایمن الظواهری
موقعیت خود در رقابت با داعش در منطقه را تضعیف شده
ببیند .درش��رایطی که القاعده ش��اخه جدید خود در هند را
تاسیس کرده ،این احتمال وجود دارد که این سازمان بتواند
از بین مبارزان کشمیری ب ر اساس تبلیغات ایدئولوژیک خود
نیرو جذب کند و زمینه ب رای خشونت بیشتر ناشی از درگیری
کشمیری ها با نظامیان هندی افزایش یابد .اما در مقابل این
تهدید ،توانایی دولت هند و سازمان اطالعاتی و امنیتی این
کشور ب رای برخورد با فعالیت شاخه جدید القاعده در هند مورد
پرسش قرار م ی گیرد .نبود ماموران حرفه ای امنیتی و کمبود
بودجه مشکالت اصلی زیرساخت اطالعاتی هند محسوب
م ی ش��ود .برخی معتقدند که حمله تروریستی لشکر طیبه
مس��تقر در پاکس��تان در نوامبر س��ال 2008به مراکزی در
ش��هر بمبئی که پایتخت اقتصادی هند محسوب م ی شود
در فضای ضعف دستگاه های اطالعاتی این کشور رخ داد.
اگر چه تالش ش��ده در نزدیک به ش��ش سال گذشته
تجربه تلخ حوادث تروریس��تی در بمبئی به تقویت ساختار
امنیتی هند منجر شود،اما کارشناس��ان ان را چندان موفق
ارزیابی نم ی کنند .به وی��ژه انکه القاعده از ش��یوه حمالت
انتحاری و بمب گذاری های همزمان استفاده م ی کند و این
گونه اقدامات کمتر م ی تواند پیش از وقوع مهار شود .البته با
انتشار پیام ویدئویی الظواهری ،پلیس و سازمان های امنیتی
هند به حالت اماده باش درامدند و م��ودی وعده داده از همه
امکانات جهت مقابله با القاعده در این کشور استفاده کند .با
عنایت به اینکه رهبر القاعده گستره ای وسیعتر از هند را ب رای
جذب انچه «جهادگران» خوان��ده در نظر دارد ،همانطور که
وی در پیام ویدئویی خود تصریح کرده بنگالدش و میانمار
نیز جامعه هدف الظواهری محسوب م ی شود .با این وصف،
شرایط کنونی میانمار و بنگالدش به ویژه روند پایدار تبعیض
و ازار مسلمانان روهینگیایی در میانمار توسط بودائیان این
احتمال را تقویت ک��رده که جریان القاع��ده بتواند در دیگر
کش��ورهای اس��یایی گفتمان خود مبتن ی بر جزم اندیشی و
خشونت را تسری بخشد.
بین الملل
ناسیونالیسمعلیهرادیکالیسم
بین الملل
67
وزیر خبرساز
ورزش
تیتراول
داستانوزیرجنجالی
و دولت اعتدالی
ورزش
68
مثلث | شماره 233
محمود گودرزی بیشتر از انچه
پنداشته م ی شد ،جنجالی است
دکتر محمود گودرزی روزهای خبرس�ازی را پش�ت س�ر میگذارد .
حضور او درعرصه مدیریت ورزش به دو بخش تقس�یم م ی ش�ود؛
قبل از رس�یدن به وزارت ورزش و پس از وزیر شدن .او چگونه فکر
م ی کند؟ در میان دانشگاهیان از چ ه جایگاهی برخوردار است؟ و قصد
دارد ورزش ایران را به کدام سمت و سو هدایت کند؟
گودرزی
میانه رو است
علیه
بورژوازی
نگاه وزیر
ضدسرمای ه داری نیست
گفت وگوبامدیرکل
ت ربی ت بدنیدانشگاهته ران
محمودگودرزی
چگ ونهفکرم ی کند؟
عبدالحمیداحمدیازروحیات
دکتر گودرزی م ی گوید
1
وقتی محم��ود گودرزی وزی��ر ورزش و جوانان ش��د
خیل ی ها تصور م ی کردن��د حضور این چهره دانش��گاهی
فض��ای ورزش را تا حدود زیادی از حاش��ی ه ها ب��ه دور نگه
م ی دارد ام��ا موضع گیری های��ی که وزی��ر ورزش در طول
ماه های اخیر داشته باعث شده است تا از می زان این اطمینان
کاسته شود.
وزیر ورزش حاال در نزاع های رسانه ای و لفظی کارنامه
قابل دفاعی ندارد .او با بس��یاری از اهال��ی ورزش وارد نزاع
و جنگ لفظی شده اس��ت .از محمد دادکان گرفته تا امید
نوروزی .گویا ب رای محم��ود گودرزی فرق��ی نم ی کند که
طرف دعوا رئیس سابق س��ازمان تربی ت بدنی است یا یک
کشت ی گیر المپیکی .گویا ب رای اقای وزیر واکنش در لحظه
در اولویت قرار دارد.
محمود گودرزی پس از اینکه به وزارت ورزش رسید،
در برخی موارد تصمیمات درس��تی اتخاذ کرد .عدم دخالت
او در انتخابات کمیت��ه ملی المپیک یک��ی از تصمیمات
درست وزیر ورزش بود که مورد توجه اهالی ورزش نیز قرار
گرفت .ش��اید خیل ی ها تصور م ی کردند او خود را کاندیدای
وزیر ورزش ح�اال در نزاع های رس�انه ای
و لفظ�ی کارنامه قاب�ل دفاعی ن�دارد .او
ب�ا بس�یاری از اهال�ی ورزش وارد نزاع و
جنگ لفظی شده است .از محمد دادکان
گرفته تا امید نوروزی .گویا برای محمود
گودرزی فرق�ی نم ی کند که ط�رف دعوا
رئیس سابق سازمان تربی ت بدنی است
یا یک کشت ی گیر المپیکی
ریاس��ت کمیته ملی المپیک کرد ام��ا وی در مصاحب ه ای
تاکید کرد که نه تنها کاندیدای این پس��ت نم ی شود بلکه
کمک م ی کند تا فضا ب رای برگزاری انتخاباتی س��الم مهیا
شود .البته مخالفان دو اتشه اقای وزیر اعتقاد دارند که او به
دلی ل ترس از تعلیق تصمیم گرفت در انتخابات کمیته ملی
المپیک شرکت نکند؛ اینکه عده ای باتوجه به ارتباطات شان
با جنبش کمیته جهانی المپیک مساله دخالت دولت در این
انتخابات را افشا کنند و همین موضوع احتماال دردسرهای
فراوانی را ب رای ورزش کشور فراهم م ی کرد .هر چند شکل
برگزاری این انتخابات ان قدر مورد توجه اهالی ورزش قرار
گرفت که پش��ت پرده عدم دخالت وزیر چندان هم موضوع
مهم ی به نظر نم ی رسید .چه او تصمیم درستی گرفته بود و
م ی بایست این رویه مورد تحسین قرار م ی گرفت.
وزیر ورزش در فوتبال دخالت می کند؟
جدال با هاشمی طبا
مثلث | شماره 233
رئیس اسبق سازمان تربی ت بدنی تقریبا دو ماه پیش
در یک برنامه تلویزیونی درباره محمود گودرزی گفت« :او
خود م ی گوید شاه سلطان حسین ورزش است» هاشم ی طبا
تاکید ک��رد «وزارت ورزش دچار روزمرگی ش��ده اس��ت».
همین دو جمله کافی بود تا وزی��ر ورزش واکنش تندی به
هاشمی طبا نشان دهد .اگر چه اولین کسی که به این حرف
هاشم ی طبا واکنش نش��ان داد نصراهلل س��جادی ،معاون
ورزشی وزیر بود که در مصاحب ه ای با سایت وزارتخانه گفت:
«اقای هاش��م ی طبا در یک برنامه تلویزیونی وزیر را ش��اه
سلطان حسین نامید .وقتی یک مدیر ارشد ورزشی در مورد
یک متخصص ورزش این نظر را م ی دهد چه قضاوتی باید
کرد؟ به نظر من اصال این ادبیات درست نیست ».سجادی
بدون نام بردن از هاشم ی طبا به انتقادات از روزمرگی وزارت
ورزش چنین پاس��خ گف��ت« :انهایی ک��ه م ی گویند دچار
روزمرگی هستیم حرف کارشناس��ی نم ی زنند .انجام امور
جاری هر سازمان را نم ی توان روزمرگی نامید».
اما 50روز پس از اظهارنظر هاش��می طبا وزیر ورزش
در نشس��ت خبری خود واکنش تندی نسبت به طعنه های
رئیس اسبق سازمان تربی ت بدنی از خود نشان داد .او گفت:
«هرکس که م ی گوید ما ب ی برنامه هس��تیم نظر خودش را
گفته است اما ما برنامه داشته ایم که نخستین برنامه ما نیز
این بوده که بر مدار قانون عمل کنیم .مگر م ی شود این افراد
برنامه نداشته باشند؟ خیل ی ها م ی گویند برنامه ها تئوریک
است .سوال م ی پرسم مگر برنامه های عملی که در گذشته
ورزش
محمود گودرزی س��عی کرد تا حد امکان از اظهارنظر
درباره فوتبال خودداری کند .او در چند ماه نخست در سمت
وزیر ورزش چنین سیاس��تی را در پیش گرفت اما به مرور
چهره دیگری از او دیدیم.
از معدود دفعاتی که وی اوایل دوره کاری اش در وزارت
ورزش درباره فوتبال اظهار نظر کرد م ی توان به این عبارات
اش��اره کرد« :فوتبال یک بازی دست ساخت بشر است که
فراتر از مفهوم ورزش است و مقوله ای فراتر از تمام ورزش ها
شده اس��ت .در حاش��یه فوتبال قمار و زد و بند م ی بینیم و
ممکن است این تبان ی ها و دوپینگ ها به متن فوتبال نیز
ضربه وارد کن��د .من عالقه مند به فوتبال هس��تم و از این
ورزش لذت م ی برم .تا به امروز خودم هم نفهمیدم که ابی
هستم یا قرمز .من تمام تیم های فوتبالی کشور را دوست
دارم و هر تیمی زیباتر بازی م ی کند من بیشتر لذت م ی برم.
من در بعضی محورها به فوتبال نمره قبولی م ی دهم اما در
بعضی محورها نمره 10م ی دهم ».این اظهارنظر عجیبی
بود .به خصوص ب��رای انهایی که اعتقاد داش��تند محمود
گودرزی در خط دولت اعتدال نیست شرایطی را فراهم کرد
که بیش از پیش به این انتخاب دول��ت و البته رای اعتماد
مجلس خرده بگیرند .اما در همین مصاحبه گودرزی اولین
گاف فوتبال ی اش را اش��کار کرد .البته گ��ودرزی که خود را
کامال ورزشی م ی دانست تاکید م ی کرد در مقام وزیر ورزش
ضرورت دارد کامال دیپلماتیک س��خن بگوید .با این حال
خبرن��گاران دوره اش م ی کردند و از فوتبال م ی پرس��یدند.
بناب راین اقای وزیر پاسخ م ی داد« :این همه رشته المپیکی
داریم .چرا همه ش��ما چس��بیدید به فوتبال؟» او با لحنی
سخن م ی گفت که بعض ی ها از حرف هایش اینگونه برداشت
کنند« :وزیر فوتبال را دوست ندارد ».او باید به دنبال راهی
م ی گش��ت تا گفته های قبلی را جب ران کن��د پس ناگهان
شروع کرد به گفتن از فوتبال .از تیم ملی گفت تا اطالعات
فوتبال ی اش را به رخ بکش��د .اینکه فوتبال را دوست دارد و
دشمن این رش��ته ورزشی نیس��ت .وزیر ورزش اما باالخره
گاف داد .او پیش از بازی های تیم ملی در جام جهانی گفت:
«بوسنی را به راحتی م ی بریم .نیجریه حریف سختی نیست.
با ارژانتین هم نباید به مشکل بربخوریم».
این جایی بود که س��ال ها قبل محمد دادکان ب رایش
اتشی به پا کرد .روزی که محمد علی ابادی تازه از شهرداری
امده بود و رو ب��ه خبرن��گاران گفت« :با پرتغال مس��اوی
م ی کنیم ،بردن انگ��وال و مکزیک هم ک��ه کاری ندارد».
عل ی ابادی وقتی به ورزش امد مهمترین نقطه اتصالش به
ورزش جایی بود که م ی خواست امتداد اتوبان کردستان را از
وسط مجموعه ورزشی انقالب بگذراند .او اگر چنین سخن
م ی گفت ،با ورزش بیگان��ه بود اما گودرزی خ��ود را عضو
خانواده ورزش م ی دانست و اینچنین درباره فوتبال سخن
گفت .این پایان اظهارنظرهای وزی��ر ورزش درباره فوتبال
نبود .داس��تان بعدی او در فوتبال انجایی شکل گرفت که
وی تصمیم گرف��ت به رغم هم��ه مصاحب ه های قبل ی اش
مبن ی بر مناسب بودن ک ی روش و افتخار امیز بودن نمایش
تیم ملی در جام جهانی در نشستی خبری علیه فدراسیون
فوتبال و س��رمربی پرتغالی تیم ملی غوغایی به پا کند .او
تاکید کرد که کفاشیان نباید اشتباه کند در غیر این صورت
او را برکنار م ی کند .این اظهارنظ��ر وزیری بود که خیل ی ها
از او انتظار داش��تند در ش��ان یک چهره دانشگاهی سخن
بگوید و از ه ر گونه تهدیدی علیه زی ر مجموعه خود پرهیز
کند اما گودرزی همان راهی را برگزید که روس��ای س��ابق
ورزش کش��ور .واکنش تند وزیر علیه ک ی روش و کفاشیان
طی یک ماه اخیر ان قدر حیرت انگیز است که خیل ی ها را
مجاب کرده وزیر ورزش نه تنها به فوتبال عالقه ش��دیدی
دارد بلکه تمایل فراوانی دارد تا در جزی ی ترین امور این رشته
پرطرفدار نیز اعمال نظر کند .نمونه ت��ازه این اعمال نظر
انجایی اس��ت که مدیرعامل باشگاه پرس��پولیس در مورد
برکناری علی دایی م ی گوید« :از طرف وزیر از من خواسته
شد که علی دایی را برکنار کنم ».با این حال محمود گودرزی
در مصاحب��ه ای که خیلی هم از مدت زم��ان ان نم ی گذرد
اینگونه درباره فوتبال و دیدگاهش سخن م ی گوید« :شاید
برخی بگوین��د من ضد فوتبال هس��تم ام��ا این صحبت
صحیح نیس��ت .من ضد فوتبال نیس��تم و فقط از فوتبال
الوده دلخور هس��تم .انقدر ادم های اویزان و هیچ کاره در
این فوتبال وارد ش��دند و به دنبال کس��ب منافع ب رای خود
بودند که چهره ورزش را کثیف کردند ».با این حال چه کسی
اس��ت که نداند یکی از مهم ترین تقابل های وزیر ورزش در
یک ماه گذشته علیه کفاش��یان بوده است .انجا که درباره
ک ی روش و تیم ملی در نشس��ت خبری اش اینگونه دست
به قضاوت زد تا خیل ی ها رابطه وزارت ورزش با فدراس��یون
فوتبال را کامال غی ر دوس��تانه بدانند« :نتایج تیم ملی ما با
دوره های گذش��ته که در جام جهانی حضور داشتیم فرقی
نکرده بناب رای��ن دیگر باخت ش��رافتمندانه معنایی ندارد .با
این روند مشخص است که در دور اینده باز هم دو باخت و
یک مساوی م ی گیریم و تا ابد این رویه ادامه خواهد داشت.
اگر قرار به کسب همان نتایج باش��د چه تفاوتی میان کار
مربی فعلی که همه از او تعریف م ی کنند با مربی که ب رای
اولی ن بار تیم را به جام جهانی برده وجود داش��ته؟ اگر مربی
فعلی بهترین گزینه است باید ادامه دهیم و پولش را بدهیم
و راض��ی نگهش داریم .ام��ا این گونه نیس��ت .باید گزینه
داخلی یا خارجی مناسب را انتخاب کنیم .بعد از جام جهانی
پیشنهادهای زیادی از مربیان زبده دنیا ب رای هدایت تیم ملی
وجود داشت اما همین فضاسازی رسانه ها سبب شد شرایط
مطلوب فراهم نش��ود .من به فدراسیون تذکر داده ام که در
بحث این قرارداد نباید زیر بار هر شرایطی برویم .به همین
دلیل 11شرط دیگر اضافه ش��د و در ان بحث کاهش رقم
قرارداد یا تثبیت این رقم و کاهش سایر موارد اجرایی شد».
ایا معنی این حرف ها جز دخالت مستقیم در امور فدراسیون
فوتبال است؟
69
70
بوده استراتژیک بوده است؟ چطور در سال 1377در سالگرد
پیروزی انقالب اس�لامی م ی گویند 1377سالن م ی سازیم
که تنها 94سالن ساخته شد و بقیه ان طرح ها به انبار علوفه
تبدیل شده است .دوس��تان برنامه م ی خواهند ،با کامپیوتر
اشنا هستند به سایت وزارت یا س��ایت مجلس رجوع کنند
برنامه ما مشخص است.ما گاهی ب ی تقوایی م ی کنیم .در
جلسه خصوصی حرفی زده شده و وقتی این حرف و مزاح به
صورت جدی منتشر شود ،ب ی انصافی و ب ی اخالقی است».
بعد از این اظهارنظر اما هاش��م ی طبا قصد داش��ت پاسخ
حرف های گودرزی را بدهد اما گویا با وساطت برخی مقامات
از طرف دفتر ریاست جمهوری وی پاسخگویی به اظهارات
وزیر ورزش را به زمان دیگری موکول کرده است.
جدال های دیگ��ری نیز در کارنامه وزی��ر ورزش دیده
م ی شود .دعواهایی که اگر چه در برخی از انها خود گودرزی
شخصا وارد معرکه نشده اما تصمیم یا سیاست او باعث شده
تا دلخوری هایی به وج��ود بیاید .به عنوان مثال م ی توان به
مخالفت وی با حضور دادکان به عنوان نماینده تام االختیار
دانشگاه ازاد در ستاد ملی ساماندهی امور جوانان اشاره کرد.
انجا که محمد دادکان از مخالفت وزارت ورزش و جوانان با
حضورش به عنوان نماینده تام االختیار دانشگاه ازاد در ستاد
ملی س��اماندهی امور جوانان نیز سخت انتقاد و تاکید کرد
که وزیر ورزش با این رویه به زودی به مشکل برم ی خورد.
اما وزیر ورزش همچنان خبرس��از بود .در طول فصل
گذشته برخی سیاست های او از جمله ب ی اعتنایی به برخی
چهره های محبوب فوتبال باعث ش��د ت��ا خیل ی ها نتوانند
تحلیل درس��تی از سیاس��ت های وی در عرص��ه فوتبال
داشته باشند؛ به عنوان مثال متوجه نشوند که باالخره وزیر
ورزش که گاهی بر بالین پیشکس��وتان حاضر م ی ش��ود و
با انها عکس یادگاری م ی اندازد چگونه در موردش��ان فکر
م ی کند؟ واکنش عل��ی پروین در مقطعی که سرپرس��تی
باشگاه پرسپولیس را بر عهده داشت م ی تواند تا حد زیادی
به این پرسش پاس��خ دهد .انجا که علی پروین به شدت از
سیاست های وزیر ورزش انتقاد کرد و گفت« :اوال ب رای شما
که وزیر ورزش هستید متاسفم و در ثانی من از اقای روحانی
سوال م ی کنم گودرزی را از کجا وارد این ورزش کرده؟ ایشان
ایا درد این ورزش را کش��یده بود؟ ش��ما وزی��ری را انتخاب
کرده اید که یک کالم از حرف های شما را اجرایی نم ی کند
و فقط به دنبال فیلم و سریال بازی کردن است .هر از گاهی
ب رای خودنمایی فقط بلد است کنار دو پیشکسوت عکس
بگیرد و ان را روی س��ایت وزارت ورزش بگذارد اما کو نگه
داشتن حرمت موسفیدان؟ ایا با این کارها ورزش ما م ی تواند
به هدفش برس��د؟ خ��دا ان روز را نیاورد اما اق��ای روحانی
ورزش ما در حال رفتن به بی راهه است این را به خاطر خودم
نم ی گویم این را ب��ه خاطر چیزهایی ک��ه در وزارت ورزش
دیده ام به شما م ی گویم».
مثلث | شماره 233
ورزش
ورزش
عدم حضور سایر بازیکنان در تمرین و مسابقه تیم مربوطه
و همراهی نکردن تیم ،تخلف محسوب شده و م ی تواند از
مقدمات ورود به اقدام به تبانی محس��وب و وفق مقررات
موجبات محرومیت اش��خاص را از یک تا چند سال فراهم
اورد ».این قانون تازه اواخر فصل گذش��ته از سوی علیپور
تش��ریح ش��د تا خیل ی ها تقریبا از بابت عدم تحمل وزارت
ورزش نس��بت به ه ر گونه انتقادی اطمینان حاصل کنند.
اما پشت پرده این ماجرا چه بود؟ ماجرا از انجا شروع شد که
در فصل گذشته علی دایی بارها و بارها از ب ی پولی ،وزارت
ورزش و گودرزی انتقاد کرد و انها را مقصر اصلی در اتفاقات
دادکان در ستاد سامان دهی
جوانان نماینده نشد
هاشم ی طباء منتقد شماره یک
وزیر ورزش
مصاحبه علیه وزیر ممنوع!
«ه ر گونه عدم حض��ور در تمرینات ،ع��دم همراهی
بازیکنان و مربیان با تیم هایش��ان در مس��ابقات ،مصاحبه
علیه باشگاه و مسئوالن عالیرتبه ورزش کشور و تحریک به
نوروزی با گودرزی وارد تنش شده
پرسپولیس دانست .محمود گودرزی نیز در واکنش به این
اظهارنظرها حت��ی یک کلمه هم حرف ن��زد .این بحث در
حالی مطرح شد که هرچند به نظر م ی رسید وزیر ورزش در
قبال مصاحب ه های دایی روزه سکوت گرفته بود اما از طرفی
فدراسیون فوتبال را وارد گود کرد تا سر و کار کسانی که از
مقامات عالیرتب��ه در ورزش انتقاد کنند با کمیته انضباطی
فدراسیون فوتبال باشد.
دعوا با کش�تی گیر المپیکی
چندی پیش وزیر ورزش به اردوی کشت ی گی ران رفت،
اما این دیدار باتوجه به درگی��ری لفظی او با امید نوروزی به
جنجال کشیده شد .تقریبا ب ی سابقه بوده که رئیس سازمان
تربی ت بدنی ی��ا وزیر ورزش در یک دیدار دوس��تانه ناگهان
با یک ورزشکار وارد نزاع لفظی ش��ود اما این کار سخت را
محمود گودرزی هفته گذشته انجام داد .اما در این مالقات
جنجالی چه گذشت؟ گفته م ی شود امید نوروزی در ابتدای
سخنان خود گفته است که «رسول خادم بسیار تنهاست و
با تنهایی رشته اول این مملکت را اداره م ی کند و بیشترین
فشار روی دوش اوست و ای کاش وزارت ورزش نیز کنار ما
باشد و به کمک خ ادم بیاید».
وزیر ورزش نیز در پاس��خ به ن��وروزی اعالم کرد« :از
اینکه کس��ی تکلیفم را بگوید بدم م ی ای��د ».امید نوروزی
در ادامه این مکالمه به وزیر ورزش م ی گوید که قصد اعالم
کردن تکلیف وی را نداش��ته و تنها از طرف کش��ت ی گی ران
خواسته های خود را مطرح کرده است .وزیر ورزش نیز در این
هنگام خطاب به نوروزی م ی گوید که فردا به وزارت برود و
پول های خزانه را با خود به محل تمرین تیم ملی بیاورد اما
این را بدانید که هیچ پولی وجود ندارد.
امید نوروزی بازهم این مس��اله را ک��ه از طرف تمام
کشتیگی ران اظهارنظر م ی کند و ش��خصا نیاز مالی ندارد،
تکرار م ی کند که وزیر در پاسخ این قهرمان المپیک از وی
م ی خواهد که به جای خودش صحب��ت کند و حرف دیگر
ورزشکاران را نزند که نوروزی هم در پایان م ی گوید تمام این
ورزش��کاران قبل از پول به خاطر پرچم کشورش��ان تالش
م ی کنند .این گزارش تنها بخش��ی از روزهای خبرساز وزیر
ورزش را نشان م ی دهد .مردی که پس از رسیدن به وزارت
ورزش مستقیم یا غی ر مس��تقیم مقابل برخی اهالی ورزش
قرار گرفته است و همچنان از این رویه استقبال م ی کند.
او در سال 1390با انتقاد از وضعیت ورزش کشور گفته
بود« :افرادی ک��ه به عنوان تعیی ن کننده و سیاس��تگذاران
ورزش در راس هرم قرارگرفته اند به دلیل نداشتن صالحیت
فنی و عدم اشنایی به ورزش کشور مانند کوه یخی م ی مانند
که زیر اب ش��ناورند و همواره قادر ب��ه گرفتن تصمیمات
درس��ت و منطقی نیس��تند .زمانی که وزیر ورزش شناخت
محدودی نس��بت به مفاهیم اصلی ورزش داش��ته باشد،
نتیجه کار باید روند س��کون به خود بگیرد ».گودرزی حاال
تمام تالش خود را به کار گرفته تا باتوجه به تفس��یری که
خ��ود از ورزش و راه و روش اداره ان ارائ��ه م ی کند از حالت
سکون بیرون بیاید .احتماال روزهای پر سر و صدای ورزش
ای ران در راه است.
ورزش
علیه بورژوازی
محمود گودرزی چگونه فکر می کند؟
2
محمود گودرزی کیس��ت ،چگونه م ی اندیش��د و بین
دانشگاهیان از چه جایگاهی برخوردار است؟ در حالی که به
نظر م ی رسد وزارت ورزش در طول دوره مدیریت دکتر گودرزی
بخش فراوانی از انرژی خود را به مسائل حاشی ه ای اختصاص
داده است ،رسیدن به پاسخ این سوال ها شاید تا حدودی بتواند
ذهن افکار عمومی را روشن کند.
گودرزی کیست؟
محمود گودرزی متولد سال 1334است .او اهل مالیر
است از توابع استان همدان .وی با داشتن مدرک دکترا در رشته
مدیریت و برنامه ریزی تربی ت بدنی و اس��تاد تمام دانش��گاه
ته ران ،از جمله موسسان دانشکده تربی ت بدنی و علوم ورزشی
دانشگاه ته ران است که از سال 1387ریاست این دانشگاه را
نیز بر عهده گرفت .او تالیفاتی در زمینه مدیریت ورزشی دارد
که کتاب هایی همچون «مدیریت رفتار سازمانی در ورزش»،
«مدیریت استعداد» و «اصول علمی کشتی گرفتن و اصول
اموزش کشتی» از جمله انهاست.
گودرزی در فاصله س��ال های 1359تا ،1361ریاس��ت
فدراس��یون تی راندازی و معاونت فنی سازمان تربی ت بدنی و
به مدت پنج سال تا سال ،1368مسئولیت تربی ت بدنی جهاد
دانشگاهی را بر عهده داشت .در س��وابق مدیریتی گودرزی
مدیرکلی تربی ت بدنی دانشگاه ته ران به مدت 9سال به چشم
م ی خورد .وی دارای کارت مربیگری درجه یک ملی رش��ته
کش��تی و درجه 2ملی در والیبال و مربی رسمی فدراسیون
است .گودرزی زمانی که در اواخر ابان سال 92به عنوان وزیر
ورزش به مجلس معرفی شد ریاست دانشکده تربی ت بدنی و
ی مدیریت
علوم ورزشی دانشگاه ته ران و ریاست انجمن علم
ورزشی ای ران را بر عهده داشت.
سوابق اجرایی و مسئولی ت ها
ماجرای اعتراض یک دانشجو
دولت روحانی ب رای سروس��امان دادن به وزارت ورزش
چهار بار شانس خودش را امتحان کرد .ابتدا سلطان ی فر را به
مجلس معرفی کرد .او رای اعتماد نگرفت .گزینه دوم دولت
صالح ی امیری بود که او نیز موفق نش��د از مجلس ی ها رای
اعتماد بگیرد .دولت گمان م ی کرد مجلس ب رای سومین بار
دست رد به س��ینه دولت نخواهد زد و نصراهلل سجادی را به
وزارت ورزش م ی رساند اما در عین ناباوری این اتفاق رخ نداد
تا دولت در نهایت گزینه چهارمش را به مجلس معرفی کند.
محمود گودرزی در حالی از مجل��س رای اعتماد گرفت که
خیل ی ها معتقدند این اقدام مجلس اشتباه بود.
در این مورد م ی توان به اظهارات سخنگوی فراکسیون
ورزش مجلس در گفت وگو با مثلث اش��اره کرد که در همان
ماه های ابتدایی به ضع ف های گودرزی و برخی از اقدامات وزارت
ورزش در استفاده از نیروهای غی ر متخصص اشاره و تاکید کرد
که کاش مجلس به صالح ی امیری رای م��ی داد تا کار و امور
ورزش کشور به دست گودرزی نیفتد .یکی از اعضای کارگروه
ورزش که ب رای انتخاب گزینه وزارت ورزش مامور شده بود ،تاکید
م ی کند که نام محمود گودرزی در لیست 40نفره ای که کارگروه
ورزش به ان رسیده بود وجود نداش��ت .کارگروه ورزش قبل از
تشکیل کابینه به لیس��ت 40نفره ای رسید که م ی توانستند
وزیر ورزش شوند .گفته م ی ش��ود گودرزی حتی در ان لیست
ف مشی دولت مبنی بر اعتماد
هم نبوده اما در نهایت ب ر خال
به کارگروهی که خود ان را مامور کرده بود محمود گودرزی به
مجلس معرفی شد .این انتخاب از سوی دولت انجایی زیر سوال
برده م ی شود که محمود گودرزی در مواضع سیاس ی اش هم واره
تغییر و تحوالتی داشته است .گاه در دامان اصالح طلبان و گاه
در دامان اصولگرایان به مقصد رسیده است .دکتر گودرزی در
دوره مدیریت خود در تربیت بدنی دانشگاه ته ران اگر چه چهره
خبرسازی بوده است اما به نظر می رسد با وجود برخی انتقادها
که به شیوه مدیریتی اش وارد شده ،منش��ا خدماتی نیز بوده
است .انجا که طرح ها و پروژه های نیمه تمام دانشکده تربیت
بدنی دانشگاه ته ران را سر و سامان بخشیده است .جدی ترین
سوالی که م ی توان در مورد او مطرح کرد این است که ایا گودرزی
روحیاتی ضد سرمایه داری دارد؟ ب رای یافتن پاسخ این پرسش
می بایست به دو دوره از مدی ریت وی در عرصه ورزش اشاره کرد؛
دوره ای که او در محیط دانشگاه حضور داشته است و بالطبع در
محیط دانشگاه سرمای هداری یا مبارزه با این پدیده معنای خاصی
ندارد چون اساسا در این محیط سرمایه به شکلی که در وزارت
ورزش وجود دارد ،نبوده و نیست.
بناب راین ب رای رس��یدن به پاسخ این سوال می بایست
دوره کنونی مدیریت دکتر گ��ودرزی مورد ارزیابی قرار بگیرد.
دوره ای که امکانات گسترده ای را در وزارت ورزش در اختیار
دارد و البت��ه تاکید دارد که باش��گاه ها و فدراس��یون ها می
بایست خودشان دست به درامدزایی بزنند و هزینه های شان
را تامین کنند.
مثلث | شماره 233
یکی از همکاران گودرزی در دانشکده تربی ت بدنی که از
مثلث خواست نامش فاش نشود ،م ی گوید« :اقای گودرزی در
دانشکده تربی ت بدنی رابطه مناسبی با همکاران خود نداشت.
دانشجویان نیز اساسا نم ی توانستند مشکالت شان را با او در
میان بگذارند ».از این استاد دانشگاه م ی خواهیم ب رای ادعای
خود مصداقی بیاورد که وی این گونه ادامه م ی دهد« :یک بار
یکی از دانش��جویان صرفا به این جهت که ایشان را رئیس
دانشکده تربی ت بدنی م ی دانست به اقای گودرزی مراجعه کرد
و از دزدیده ش��دن کفش های خود در نمازخانه صحبت کرد.
گویا اقای گودرزی این اعتراض را به مثابه تش��کیل ائتالفی
علیه خودش دیده بود و تاکید کرده بود برخ ی ها با این جریانات
م ی خواهند علیه من و مدیریت من در دانشکده توطئه کنند».
این استاد دانش��گاه همچنین از نحوه برخورد محمود
گودرزی با همکارانش انتقاد م ی کند و م ی گوید« :اقای دکتر
فرخی را خیل ی ها م ی شناسند .یکی از نخبگان دانشگاه ته ران
که دیده از جهان فرو بسته اس��ت .ایشان یکی از جدی ترین
رقبای اقای گودرزی ب رای رسیدن به پست ریاست دانشکده
تربی ت بدنی و مسئولی ت های به مراتب مهم تری بودند که بنا
به دالیلی توپخانه تخریبی علیه وی فعال ش��د و در نهایت
این استاد دانشگاه هرگز نتوانس��ت ارتقایی که شایسته اش
بود را پی دا کند».
اما این هم��ه ماجراهای محمود گودرزی در دانش��گاه
ته ران نیست .او ه ر چند در امور مربوط به ساخت و سازهای
ورزش��ی و تمام کردن پروژه های نیمه کاره در دانشگاه ته ران
عملکرد موفقی داش��ت اما همچنان حض��ورش به عنوان
ریاست دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه ته ران خبرساز بود.
در مورد تحمل مخالف از جانب محم��ود گودرزی نیز
روایت هایی مطرح است .روایت هایی که مثلث این امادگی را
دارد نظ رات و پاسخ های وزیر ورزش را نیز درباره شان منتشر کند.
اما اینکه این موضوع چقدر صحت دارد م ی بایست در
این باره حرف های وزیر ورزش را نیز ش��نید .همچنین گفته
م ی ش��ود که او در دوره مدیریتش در دانش��کده تربی ت بدنی
ظ شان دانشگاهی در
بیشتر از افرادی استفاده کرده که از لحا
گودرزی چگونه وزیر ورزش شد؟
ورزش
رئیس فدراسیون تی راندازی کشور ۵۹-۶۱
معاون فنی س��ازمان تربی ت بدنی جمهوری اس�لامی
ای ران از سال ۵۹-۶۱
مسئول تربی ت بدنی جهاد دانشگاهی ۶۳ -۶۸
مدیرکل تربی ت بدنی دانشگاه ته ران ۹ -سال
مشارکت در بنیانگذاری دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه
ته ران
معاون اداری و مالی دانشکده تربی ت بدنی (هفت سال)
مش��اور اموزش��ی و تحقیقات��ی رئی��س س��ازمان
تربی ت بدنی۶۴-۶۵
بنیانگذار انستیتوی تربیت داوران و مربیان کشور
رئیس دانشکده تربی ت بدنی دانش��گاه ته ران (بار اول
۱۳۷۶به مدت پنج سال)
راه اندازی و بنیانگذاری اولین مجله علمی -پژوهشی
ورزش (حرکت) در ای ران
مجری احداث طرح های عمرانی دانشکده تربی ت بدنی
و علوم ورزشی دانشگاه ته ران
بنیانگذار و سردبیر نشریه اموزش��ی ورزش ،دانشگاه،
انقالب (جهاد دانشگاهی) سال ۱۳۶۵
معاون تحصی�لات تکمیلی دانش��کده تربی ت بدنی
دانشگاه
تاسیس چهار نشریه علمی -پژوهشی
بنیانگذار و سردبیر ژورنال بی ن المللی WJSS
معاون اموزشی -پژوهش��ی پردیس علوم اجتماعی و
رفتاری دانشگاه ته ران
جایگاه خیلی مناسبی قرار نداشتند و در این راه ،جذب نیروی
انسانی شایسته و الیق را تا حدود زیادی نادیده گرفته است.
71
ورزش
نگاه وزیر ،ضدسرمایه داری نیست
پروژه های گودرزی برای باشگاه های پرطرفدار چیست؟
عبدالحمید احمدی
ورزش
72
مثلث | شماره 233
3
استاد دانشگاه
اش��نایی من با اق��ای گ��ودرزی به 30س��ال قبل
برمی گردد ،در جهاد دانشگاهی وقتی که ایشان مسئولیت
بخش تربیت بدنی جهاد دانشگاهی را عهده دار شدند ،من
در حوزه فرهنگی جهاد کار می کردم .دکتر منتظری در ان
مقطع مسئولیت بخش فرهنگی را بر عهده داشت .بخش
فرهنگ��ی جه��اد زیرمجموعه های مختلفی داش��ت .یک
بخش ان تربیت بدنی بود .در ان مقطع زمانی تربیت بدنی
در دانش��گاه ها فعال نبود .جهاد دانش��گاهی هم در عرصه
فرهنگ��ی حضور پررنگی داش��ت .در ان مقط��ع این گونه
تشخیص داده ش��د که در حوزه تربیت بدنی هم جهاد باید
فعال تر شود .واحد تربیت بدنی شکل گرفت .دکتر گودرزی
در ان مقط��ع مس��ئولیت را بر عه��ده گرف��ت و فعالیت ها
شروع شد .انواع جش��نواره های ورزش
در رش��ته های مختل��ف ورزش برگزار
شد .در س��ال 65هم باتوجه به اینکه در
حوزه نشریات علمی -ورزشی احساس
می شد که کمبودهایی وجود دارد ،اقای
دکتر گودرزی پیشنهاد انتشار یک نشریه
علمی -اموزش��ی را در ح��وزه ورزش
دادند که مورد قبول مسئوالن جهاد قرار
گرفت .این نشریه از مرداد 65به صورت
دوهفته نامه منتشر شد.
یکی از فعالی ت ها انتشار این نشریه
بود .رویکرد این نشریه علمی ،تحلیلی و
اموزش��ی بود .از منظر نیروهایی که در
ان مقطع در دانش��گاه ها حضور داشتند،
این نشریه محلی ب رای بروز دیدگاه های
مختلف شد .تقریبا از زمان شکل گیری
واحد تربی ت بدنی ارتباط من با اقای دکتر
گودرزی شروع شد .چند سالی بود که این
نش��ریه به صورت مرتب منتشر م ی شد
تا اینکه اقای دکت��ر گودرزی از س��وی دانش��گاه ته ران با
پیشنهاد تازه ای مواجه شد .از او خواسته بودند که مسئولیت
تربی ت بدنی دانشگاه ته ران را بر عهده بگیرد.
چن��د س��الی ک��ه او در بخ��ش تربی ت بدن��ی جهاد
حضور داش��تند ش��رایط مدیری��ت در دانش��گاه ها تا حدود
زی��ادی تغییر کرد .سیاس��ت ها به س��متی رف��ت که خود
دانشگاه ها بخش های تربی ت بدن ی شان فعال شود تا ورزش
درون دانشگاهی راه اندازی ش��ود .اقای گودرزی به دانشگاه
ته ران رفت .در انجا تحوالتی ایجاد کرد .طرح های عمرانی
نیمه کاره مانده بود ،از جمله س��اختمان اس��تادیوم خیابان
کارگرش��مالی و س��ایر فضاهایی که مربوط به تربی ت بدنی
دانشگاه م ی ش��د و باید به بهره وری م ی رس��ید ،همچنین
س��اماندهی تیم های مختلف دانش��گاه ب��رای حضور در
مسابقات کشوری .ایشان تقریبا 10سال در دانشگاه ته ران
حضور داش��تند و منش��ا خدمات فراوانی بودند .همزمان با
مسئولی ت شان در اداره کل تربی ت بدنی دانشگاه ته ران بحث
تاسیس دانش��کده تربی ت بدنی را هم مطرح و دنبال کردند.
دانش��گاه ته ران دانشکده تربی ت بدنی نداش��ت .تا سال 67
تنها یک گروه تربی ت بدنی وجود داشت .از ان سال به بعد این
دانشکده نیز رس��ما کار خودش را اغاز کرد .ان اوایل شرایط
خیلی جالبی از لحاظ فضاه��ای فیزیکی فراهم نبود .اقای
گودرزی با حضور در معاونت اداری ،مالی دانش��کده در این
مورد هم دست به کارهای زی ر بنایی زدند و در طول یکی دو
س��ال تمام فضاهای مورد نیاز دانشجویان ایجاد شد .بعد از
چهار سال ایشان ریاست دانشکده را بر عهده گرفت و با قدرت
بیشتری به سمت تکمیل فضاهای اموزشی و ورزشی پیش
رفت .یک مقطعی حضور نداشتند و بعد از اقای دکتر رهبر و
باز هم در سمت ریاست دانشکده مشغول کار شدند .به عنوان
مربی یا سرمربی در مس��ابقات برون مرزی حضور داشتند.
ارتباط تنگاتنگی با تیم های ورزش��ی دانش��گاه ها داشتند.
همچنین اقای گودرزی یکی از افرادی بود که در تاس��یس
انجمن ورزش ی نویسان نقش موثری داشت .در مقطعی که
اساسنامه نوشته م ی شد از موضع س��ردبیر یکی از نشریات
تخصصی ورزش کشور به هیات موسس کمک کردند.
اقای گودرزی یک مدیر عملگراس��ت .دانش او صرفا
تئوریک نیست .در جایگاه های مدیریتی خرد و کالن حضور
داشته اس��ت .عملگرایی متکی به تخصص و دانش است.
بعض ی ها صرفا تئوریسین هستند و تئوری های شان اساسا
عملیاتی نیس��ت .حوزه مدیریت کامال تخصصی اس��ت.
افرادی م ی توانند در این عرصه وارد ش��وند که هم از لحاظ
دانش و هم از لحاظ تجربه در وضعیت مناسبی قرار داشته
باشند .اقای گودرزی به عقیده من این ویژگ ی ها را دارد.
کار کارشناس ی شده صورت نگرفت .سازمان جوانان و
سازمان تربی ت بدنی ادغام شد .دکتر گودرزی هیچ وقت مدعی
نبوده که در حوزه جوانان فرد متخصصی است .اما بالطبع در
حوزه ورزش هی چ گونه مشکلی نخواهد داشت .خیلی خوب
از عهده این حوزه برم ی اید .چه در ورزش همگانی و چه در
ورزش قهرمانی حرف های زیادی ب رای گفتن خواهد داشت
و به خوبی م ی تواند این دو بخ��ش را مدیریت کند .در حوزه
جوانان هم همین طور .به نظر م ی رسد تمهیداتی اندیشیده
شده است .به عنوان مثال شورای راهبردی تشکیل شده و در
ان متخصصانی حضور دارند که در حوزه جوانان صاحب فکر
و تجربه هستند .ضمن اینکه در یک نگاه کلی بحث جوانان
مساله ای است که تنها یک وزارتخانه نم ی تواند بارش را بر
دوش بکشد .مس��اله جوانان مساله ای اس��ت فرابخشی و
فراسازمانی 26 .دستگاه دولتی در این زمینه باید فعال شوند
تا این حوزه ساماندهی شود و در این بین نقش وزارت ورزش
صرفا هماهنگ کننده خواهد بود.
رویکرد ایشان به ورزش کامال ورزشی است .سایه های
یزند .در گذشته
سیاسی و نگاه های خاص به ورزش لطمه م
این اسی ب ها را دیده ایم .باید ورزش را از پی رایه های سیاسی،
اقتص��ادی و منفعت طلبانه پاک کرد .ورزش باید به دس��ت
اهالی ان و متخصصان اداره و مدیریت ش��ود و اجازه بدهیم
که ورزش ی ها در فضای ورزش به راحتی عرض اندام کنند و
منفعت طلب ها از این فضاها دور ش��وند .ضمن اینکه باید
زمینه هایی را فراهم کرد که همه افرادی که در ورزش حضور
دارند ورود مناس��ب و به موقعی در عرصه اداره ورزش داشته
باش��ند .نباید تنها به بخش هایی از ورزش توجه کنیم .باید
نگاه متوازن ایجاد شود .م ی بایس��ت فرهنگ ورزشی را در
جامعه حاکم کنیم .س��ن بیماری ها در کشور ما پایین امده
است ،بناب راین باید ب رای حل این معضل مساله فقر حرکتی
را با فرهنگ سازی مناس��ب مرتفع کنیم ،اس��تعدادها را در
سراسر کشور شناس��ایی کنیم ،اعتبارات
اندک ورزش ارتقا پیدا کند و سهم ورزش
از بودجه عمومی کشور را افزایش دهیم
و ان را درست مورد اس��تفاده قرار دهیم.
خالصه کالم اینکه وزی��ر ورزش به دنبال
توس��عه متوازن ورزش کش��ور است .در
واقع هرم متوازنی از ورزش را ایجاد کنیم
که قاعده اش ورزش همگانی ،دامنه اش
ورزش قهرمانی و قله ان ورزش حرفه ای
باش��د .بخش خصوصی باید امکان ورود
داشته باش��د ،تصدیگری وزارت ورزش تا
حد امکان کاهش پیدا کند و به طور کلی
فضایی فرهنگی و اخالق��ی را در ورزش
کشور ایجاد کنیم.
نگاه وزیر ورزش ضد س��رمایه داری
نیس��ت .ش��اید بعض ی ها در این مورد به
بحث دو باشگاه اس��تقالل و پرسپولیس
اش��اره کنن��د .در موض��ع اس��تقالل و
پرس��پولیس وزی��ر ورزش در یک عمل
انجام شده قرار گرفت .این دو باشگاه در دولت قبل به صورتی
کامال مغایر با مس��اله واگذاری به بخ��ش خصوصی اداره
م ی ش��د .نوع مدیریتی که در این دو باشگاه اعمال م ی شد
مدیریت هزینه بود .مدی ران پولی که از جای دیگر به انها داده
م ی شد یا خودشان م ی توانستند تامین کنند را وارد باشگاه
کرده بودند و همین مشکالت متعددی را باعث شد .نگاهی
که اقای وزیر داشت این بود که ما نم ی توانیم به دلیل منع
قانونی پولی به این دو باشگاه بدهیم .بناب راین کار به گونه ای
پیش رفت که بخش خصوصی وارد عمل شود که این اتفاق
در سال 93انجام خواهد شد.
وزارت ورزش از طرفی با بدهکار بودن این دو باش��گاه
روبه رو بود ،از طرفی با ش��روع بازی ها و از سوی دیگر با این
تهدید که باید در سال 93این دو باشگاه به بخش خصوصی
واگذار شوند ،ش��رایط پیچیده ای رخ داد .بناب راین نگاه وزیر
نه تنها ضد سرمایه داری و سرمایه گذاری نیست ،بلکه از هر
نوع سرمایه گذاری ش��فاف بخش خصوصی که منطبق با
قوانین است استقبال م ی کند .واگذاری اماکن نیمه ساخته
به بخش خصوصی پیشنهادی است که ایشان به دولت داده
است .قطعا او به دنبال توسعه ورزش است.
ورزش
گودرزی
میانه رو است
گفت وگوبامدیرکلتربیتبدنی
دانشگاهتهران
نظر ش�ما در مورد دکتر گودرزی و ط�رز تفکر او
چیست؟
ایشان یک ش��خصیت علمی و ورزشی هستند.
سوابق مدیریتی درخشانی داش��ته اند .در ورزش دانشگاهی
عملکرد موفقی ت امیزی داش��ته اند .هنوز هم هوای ورزش
دانشگاهی را دارند و به ان اهمیت ویژه ای م ی دهند .در تمام ی
مراس��م های افتتاحیه ،اختتامیه و برگزاری مسابقات حضور
دارند .پیگیر امور ورزش دانشگاهی هستند .جزو پیشکسوتان
ورزش دانشگاهی هم هستند .در دانش��گاه ته ران ،معاونت
سازمان ورزش و ریاست دانشکده تربی ت بدنی عملکرد مثبتی
داشته اند .به ورزش دانشگاهی کمک م ی کنند و دانشگاهیان
به طور مستقیم با ایشان در ارتباط هستند .به طور کلی ایشان
چهره مقبولی نزد دانشگاهیان است.
اما اقای گ�ودرزی ح�اال وزیر ورزش یک کش�ور
است .به نظر م ی رسد مدیریت در عرصه دانشگاه
با مدیریت در ی�ک وزارتخانه تفاوت های فراوانی
دارد؛ تفاوت هایی که عده ای معتقدند باعث شده
تا س�اماندهی و برنام ه ریزی ورزش در اندازه های
ملی دچار اشکاالتی شود .نظر ش�ما در این باره
چیست؟
چرا رسانه ها همه چیز را این قدر سخت و پیچیده
نگاه م ی کنند؟ به نظر من این سیاست ایشان بود که این گونه
اظهارنظر کند .او قصد داش��ت روحیه و انگیزه ایجاد کند و
روحیه برد طلبی را در تیم ملی تقویت کند .وقتی یک تیمی
به یک تورنمنت بزرگ م ی رود باید از لحاظ روحی و انگیزشی
مورد توجه قرار بگیرد .زاویه دید دکتر گودرزی نسبت به ورزش
متفاوت است .او از پیشکسوتان ورزش است .این اظهارنظر
به عدم شناخت او مربوط نم ی شود .او فوتبال را م ی شناسد .با
این رشته پرطرفدار بیگانه نیست و اساسا به ورزش کشور به
صورت تک بعدی نگاه نم ی کند .او نشان داده که در ورزش
عدالت محور است و قصد دارد ورزش کشور را در مسیر توسعه
قرار بدهد.
اما به نظر م ی رسد که اقای وزیر شناخت چندانی
از فوتبال و شرایط ان ندارد .موافق نیستید؟
نه ،به نظرم این طور نیست .فوتبال را م ی شناسد و
به ان عالقه دارد اما سعی م ی کند طوری سیاست های وزارت
ورزش را اعمال کند که به همه رشته ها به صورت عادالنه نگاه
باالخره نگفتید که اقای گ�ودرزی به چه نوع طرز
تفکری معروف بوده است؟
اقای گ��ودرزی فردی میانه رو به حس��اب م ی اید.
در دانش��گاه هم همین طرز تفکر را دنبال کرده است .فکر
م ی کن��م حض��ور طوالن ی مدت اق��ای گ��ودرزی در عرصه
مدیریت ورزش دانشگاه نشان م ی دهد که او از چه جایگاهی
میان همکاران خود برخوردار بوده است .چون همان طور که
یدانید او باید ب رای رسیدن به این سمت ها انتخاب م ی شده و
م
انتصابی در کار نبوده است .بناب راین شایستگی و پیگیری های
او در عرصه ورزش دانش��گاهی باعث شده بود که همکاران
نسبت به وی اعتماد الزم را به دست بیاورند.
گفته م ی شود که اقای گودرزی دیدگاهی ب ه شدت
ضد سرمای ه داری دارد .نظر شما چیست؟
در دانشگاه سرمایه وجود ندارد که بخواهیم بگوییم
او در این مورد چه واکنشی نشان داده و عملکرد ایشان در این
مورد را مورد ارزیابی قرار دهیم .اما فکر م ی کنم سیاس��ت او
بیشتر عدالت محوری در ورزش است تا مقابله با سرمایه داری.
و صحبت پایانی...
امیدواریم ورزش کش��ور به سمتی پیش برود که
در بازی های اس��یایی نیز شاهد درخش��ش تیم های ورزش
کشورمان باش��یم .ورزش کش��ور بیش از هر زمان دیگر به
برنامه ریزی و مدیریت درس��ت در بخش سرمایه گذاری ها و
هزینه ها نیازمند است که فکر م ی کنم وزارت ورزش با بضاعت
فکری که در اختیار دارد م ی تواند از عهده این مهم براید.
راستی رابطه شما با اقای گودرزی چگونه بوده؟
من با ایشان ارتباط نزدیکی نداشته ام .ما به عنوان
یک همکار در دانشگاه ته ران کار کرده ایم.
مثلث | شماره 233
اما اظهارنظره�ای اقای گ�ودرزی در مورد برخی
رشته های ورزشی باعث ش�ده تا خیل ی ها به این
نتیجه برسند که اقای وزیر شناخت زیادی از برخی
حوزه های مربوط به ورزش ن�دارد .ب ه عنوان مثال
هنوز خیل ی ها به خاطر دارند که اقای گودرزی پیش
از بازی های جام جهانی در مورد تی م ملی فوتبال
چگونه صحبت کردن�د و تاکید کردن�د که ایران
م ی تواند ارژانتین ،نیجریه و بوس�نی را شکست
دهد .اظهارنظری که حتی ایش�ان س�عی کرد ان
را تکذیب کن�د اما در نهایت از موضع خودش�ان
عقب نش�ینی کردند و طور دیگری درباره فوتبال
صحبت کردند .نظر شما چیست؟
در دانشگاه نگاه ها به ورزش بیشتر در حوزه اوقات
فراغ��ت تعریف م ی ش��ود .ورزش در دانش��گاه ها به صورت
قهرمانی دنبال نم ی شود .اقای گودرزی در دوره ای که ریاست
دانشکده تربی ت بدنی و پیشتر ریاست اداره کل تربی ت بدنی را
بر عهده داشته سعی کرده که فضاهای مناسبی ب رای ورزش
دانشگاهی ایجاد کند و طی دوره حضور خود در دانشگاه ته ران
دانشجویان ارتباط نزدیکی با او داشته اند .شاگردان ایشان در
حال حاضر جزو مسئوالن تربی ت بدنی دانشگاه ته ران هستند
و همگی در این مورد که اقای گودرزی فرد شایس��ته ای در
عرصه ورزش دانشگاهی بوده ،اتفاق نظر دارند.
ورزش
به نظر من این شرح وظایف مشابه است .دانشگاه
هم همین شرایط را دارد .در دانش��گاه امکانات زیادی وجود
ندارد اما در وزارتخانه امکانات به ش��کل وسی ع تری در اختیار
ایشان قرار م ی گیرد .اما مهم ترین نکته این است که تخصص
ایشان مدیریت و ب رنامه ریزی ورزشی است .در واقع این رشته را
تدریس م ی کنند .قطعا در بلند مدت باتوجه به ب رنامه هایی که
در دستورکار دارند موفق تر خواهند بود .منظور من این است
که شیوه کار در دانشگاه و وزارتخانه باید مبتنی بر امور علم ی
و تخصصی باش��د که من معتقدم اقای گ��ودرزی این طور
عمل م ی کند اما اینکه یک سری تفاوت ها در شیوه اداره این
دو وجود دارد را نیز نباید انکار کنیم .به نظرم باتوجه به سوابق
و عملکرد اقای گودرزی ،ایشان در این دو محیط خوب عمل
کرده است و م ی تواند ب رنامه ها و چشم انداز ورزش کشور را نیز
به درستی پیش ببرد .در دانشگاه که این طور بوده و البته باید
در مورد عملکرد ایش��ان در وزارت ورزش نیز با انصاف نقاط
ضعف و قوت را ببینیم.
4
مدیرکل ت ربی ت بدنی دانشگاه تهران یکی
از حامی�ان دکت�ر محمود گودرزی محس�وب
م ی ش�ود .او نگاه حمایتی وزیر ورزش به ورزش
دانشگاهی را س�خت مورد توجه قرار م ی دهد
و م ی گوی�د او ه�وای دانش�گاهیان را دارد .با
علی حبی ب اللهی درباره شیوه مدیریت دکتر
گ�ودرزی همصحبت ش�ده ایم .درب�اره اینکه
خط مش�ی محمود گ�ودرزی قبل از رس�یدن
ب�ه وزارت ورزش چه بوده و در س�مت مدیرکل
ت ربی ت بدنی دانشگاه تهران چه نوع عملکردی
داش�ته اس�ت .متن گفت وگوی مثلث با دکتر
حبی ب اللهی را م ی خوانید.
شود و حق سایر رشته های ورزشی نیز داده شود.
اقای گودرزی در دانش�گاه چگونه فکر م ی کرد و
اساسا به ورزش چه نوع نگرشی داشت؟
73
خانم فدریکا
موگرینی
جانشین کاترین اشتون کیست؟
دیدار
74
مثلث | شماره 233
در پنج س��ال گذش��ته کاترین اش��تون همیشه پای
ثابت اخبار سیاس��ی و داخلی کشور بوده اس��ت .مذاکرات
وی به عنوان مسئول سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا با تیم
هسته ای کشور چه در زمان س��عید جلیلی در دولت دهم و
چه در زمان محمدجواد ظریف در دولت یازدهم همواره سوژه
رسانه ها بود اما دوره کاترین اش��تون به پایان رسید.رئیس
سیاست خارجی اتحادیه اروپا که از سال 2009به این سمت
منصوب شده بود،اکتبر سال جاری مقارن با مهر 1993به کار
خود پایان م ی دهد.جانشین اشتون معرفی شده است و نفر
بعدی که بر صندلی ریاست سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا
تکیه م ی زند و در مذاکرات 5+1با ای ران حضور پیدا م ی کند،
هم یک بانوی سیاستمدار است؛ بانویی جوان تر از اشتون و
اهل ایتالیا .این خانم فدریکا موگرینی وزیر امور خارجه ایتالیا
ی که از این پس به جای نام اشتون بسیار خواهیم
است؛ نام
شنید .موگرینی 17سال از کاترین اشتون کوچکتر است.
فرزند یک کارگردان
فدریکا موگرینی 41س��ال س��ن دارد و در ش��انزدهم
ژوئن 1973در شهر رم متولد ش��د .پدرش فالویو موگرینی
ادم مشهوری بود و به عنوان فیلمس��از فعالیت م ی کرد .او
که بیشتر به عنوان کارگردان هنری فعالیت م ی کرد ،در مقام
کارگردان هم چند فیلم قابل اعتنا دارد ک��ه در یکی از انها
مارچلو ماسترویانی بازیگر مشهور ایتالیایی بازی کرده است.
فالویو در سال 1994درگذشت و دخترش را در 10سالگی تنها
گذاشت .فدریکا راهش را خیلی زود از پدر جدا کرد و به جای
انکه در عرصه هنر فعالیت کند ،راه سیاست را پیش گرفت.
او از همان جوانی کار سیاست را با همکاری با گروه های ضد
نژاد پرستی اغاز کرد .او همچنین در گروه های بیگانه ستیز
اروپایی عضویت داشت که کارشان ترویج ب رابری انسان ها
بود .موگرینی همچنین نایب رئیس سازمان جوانان اروپا شد.
او در سال 1996در حالی که بیست و سه سال سن داشت به
عضویت جنبش جوانان کمونیست در امد .او در این سال ها
توانست به چهارزبان مسلط شود و درست نقطه مقابل دونالد
توسک ،نخس ت وزیر لهستان قرار م ی گیرد که رئیس شورای
اتحادیه اروپا شد ،انگلیسی را خوب صحبت نم ی کند و هیچ
اشنایی با زبان فرانسوی ندارد.
پایان نامه با موضوع اسالم
اگر نام خان��م موگرینی را در گوگل س��رچ کنید،یک
عکس قدیمی از او را م ی توان در کنار یاس��ر عرفات چهره
سرشناس فلسطین ی ها یافت .این مساله خیلی هم اتفاقی
نیست که موگرینی جوان با عرفات عکس م ی گیرد ،چراکه
او به اسالم بسیار عالقه مند است .موگرینی فارغ التحصیل
رشته علوم سیاسی از دانشگاه الس��اپلنزای رم است .نکته
مهم این اس��ت که موض��وع پای��ان نامه او رابط��ه دین و
سیاست در اسالم اس��ت و از او در اروپا به عنوان کارشناس
اسالم سیاس��ی یاد م ی ش��ود .اینکه یک ج��وان ایتالیایی
مسیحی که به رابطه بحث ب ر انگیز دین اسالم با سیاست
پرداخته و رس��اله خود را به اسالم سیاس��ی اختصاص داده
و حاال پس از مقام وزیرخارجه ایتالیا ،قرار اس��ت مس��ئول
سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا باش��د ،این انتظار را ایجاد
م ی کن��د که در مواجه��ه اروپا با مس��لمانان ،ط��رز فکری
متفاوتی ایجاد شود.
از مجلس تا وزارت امور خارجه
فدریکا موگرینی ابتدا به حزب دموکرات ایتالیا پیوست
و درسال 2008با تالش فراون در 35س��الگی در فهرست
حزب چپ گ��رای دموکرات ب��رای مجلس ق��رار گرفت و
توانست در انتخابات پیروز ش��ود.موگرینی جوان در سال
2013بار دیگر موفق ش��د ب��ه مجلس راه یاب��د .او در این
مدت فعالی ت های سیاس��ی خود را افزایش داد و توانست
به عضویت انجمن پارلمانی اروپ��ا و کمیته روابط خارجی
ان در ای��د .او همچنین عضو ش��ورای رهب��ری اروپا ب رای
خلع سالح هس��ته ای و منع گسترش س�لاح های کشتار
جمعی ( )ELNاس��ت .موگرینی عالوه بر این عضو ستاد
مبارزات ملی و اروپایی علیه نژادپرس��تی و بیگانه ستیزی
است .موگرینی همچنین گروه میان پارلمانی همکارهای
توسع ه ای را هماهنگی م ی کرد .زندگی موگرینی در اسفند
ماه گذش��ته با اتفاق بس��یار بزرگی همراه بود و او ،از سوی
ماتئو رنتزی نخس��ت وزیر ایتالیا ،به وزارت امور خارجه این
کش��ور منصوب ش��د .این بانوی دموکرات پ��س از بونینو
سوزانا انجلی سومین وزیر امورخارجه تاریخ این کشور است
که روی صندلی ش��ماره یک خیابان پی زاله دال فارنس��ینا
( )Piazzale della Farnesinaم ی نش��یند.او
جوانترین وزیر ام��ور خارجه تاریخ ایتالیا اس��ت و به همین
خاطر وقتی انتخاب شد روزنامه های مخالف دولت با طعنه
تیتر زدن��د« :اعتماد به نوجوان��ان» .موگرین��ی خیلی زود
اعتماد ها را به خود جلب کرد و توانست به عنوان یک وزیر
مقتدر خود را اثبات کند .اینکه او به چهار زبان انگلیس��ی،
فرانسوی ،اس��پانیایی و ایتالیایی مسلط است ،باعث شده
که در سف ر ها یک چهره ویژه باشد ،ش��اید به همین خاطر
بود که به عنوان جانش��ین کاترین اشتون ،رئیس سیاست
خارجی اتحادیه اروپا انتخاب ش��د .او چهارمین نفری است
که این پس��ت را پس از یورگن ترامپ المانی ،خاویر سوالنا
اس��پانیایی و کاترین اشتون انگلیس��ی برعهده م ی گیرد.
ه ر چند که انتخاب او ب رای این پست مخالفان زیادی داشت
و خیلی به دالیل مختلف از جمل��ه جوانی و ب ی تجربگی و
نرمش بیش از حد با روسیه انتخاب او را درست نم ی دانستند
اما رایزن ی های نخس ت وزیر ایتالیا باعث شد که او عاقبت به
مدت پنج سال رای اعتماد بگیرد.
ایران ،امریکا و روسیه
یکی از مواردی که موگرین��ی حتما با ان درگیر خواهد
بود ،موضوع مذاکرات هسته ای ای ران و 5+1است .موگرینی
روی مسائل خاورمیانه بسیار مسلط است .بارها به این منطقه
سفر کرده و بسیاری از وقایع را از نزدیک دیده است .مجموع
سوابق و نظرگاه های سیاسی این سیاستمدار ایتالیایی به ویژه
عالقه ای که به منطقه خاورمیانه دارد نشان م ی دهد که ای ران
اگر به نسبت دوران کاترین اش��تون تعامل بیشتری با وزیر
امورخارجه جدید اتحادیه اروپا نداشته باشد ،این تعامل کمتر
نخواهد بود .او اعالم کرده است که نسبت به دستیابی به یک
توافق هسته ای دائم با ای ران خوش بین است .موگرینی به این
دلیل که عضو کابینه ماتئو رنتزی اس��ت و چون این کابینه
رابطه خوبی با امریکا دارد ،با این کشور هم رابطه خوبی دارد
اما این دلیل نم ی ش��ود او که از اعضای چپ سیاست ایتالیا
محسوب م ی شود،با روسیه رابطه خوبی نداشته باشد .یکی
از موارد مخالفت با او همین بود که نسبت به روسیه نرمش
دارد و در جریان اتفاقات اوکراین از مخالفان تحریم این کشور
محسوب م ی شد.
کامال خصوصی
فدریکا موگرینی متاهل است .همسر متئو ربه سانی
خود یک سیاستمدار چپ گراست که دستیار والتر والرونی
رهبر چپ میانه ایتالیا بود .موگرینی دو دختر خرد سال دارد،
کاترینا دختر بزرگ او 9س��ال و مارتا دخت��ر کوچک او تنها
چهار س��ال دارد .وزیر امورخارجه ایتالیا خواندن رمان های
جنایی و پلیسی را بس��یار دوست دارد و بس��یار اهل سفر
است ،به گونه ای که یک بار در وبالگش نوشت که« :سفر
خوب است،به هرکجا ،هر زمانی و به هر طریقی» .او یک
وبالگ دارد که به طور مرتب به روز م ی شود و در شبکه های
اجتماعی هم بسیار فعال است.
سفر به دنیای شاعران مشهور
بیست و هفتم شهریور ماه ،سالروز درگذشت شهریار،
شاعر ای رانی ،با تصویب شورای عالی انقالب فرهنگی ،روز
ملی شعر و ادب نامیده شده است اما شاید خود استاد شهریار
هم که در اشعار خود ارادت قلبی خود را به اساتید کهن شعر
نشان داده اگر زنده بودند ،قبول داشتند که ایشان را نم ی توان
به عنوان سمبل شعر فارسی معرفی کرد و این شعر قله های
رفیعی دارد که انتخاب یکی به عنوان نماد ش��عر فارس��ی
بسیار دشوار است.
از بین حافظ ،مولوی ،سعدی ،خیام ،نظامی ،فردوسی
و ...سخت است که یکی را برترین دانست و به عنوان نماینده
شعر فارس��ی انتخاب کرد .این مس��اله در بقیه زبان ها هم
وجود دارد و گفتن از بهترین شاعر کاری اشتباه است اما خب
م ی توان از هر زبانی یک نفر را به عنوان نماینده از جانب باقی
شاع ران انتخاب کرد و به مناسبت روز شعر ،معرفی کرد تا این
ی کرد به شاع ران در همه زبان ها.
گونه ادای احترام
منتشر م ی کرد .سپس ان ش��عرها را در مجموعه هایی گرد
م ی اورد و به دست چاپ م ی سپرد.
گوته
گوته ن��ه تنها در زب��ان المانی که در ادبی��ات جهان،
جایگاه رفیع��ی دارد .او را یک��ی از چهار رک��ن ادبیات اروپا
م ی دانند .گوته به س��بک قصیده های قدیمی المان شعر
م ی سرود و در س��بک ازاد نیز نواوری م ی کرد تا به اشعارش
جان بخش��د .گوته هنگام کهنس��الی و ان موقع که دارای
تجربیات مختلف بوده اس��ت ،به ترجمه ای از دیوان حافظ
توس��ط هامرفون یورگشتال دس��ت م ی یابد که همین امر
باعث دگرگونی در زندگی او م ی ش��ود .تاثیر این اثر در گوته
باعث م ی شود که او با افرینش اثری با حافظ شیرین سخن،
همدلی و همزبانی کند .دیوان شرقی ،غ ربی گوته شامل 21
بخش است :مغن ی نامه ،حافظ نامه ،عشق نامه ،تفکرنامه،
حافظ
حافظ را اگر بهترین ندانیم بدون شک
یکی از بهترین هاست .خواجه شم س الدین
محمد بن بهاءال ّدین حافظ ش��ی رازی شاعر
بزرگ سده هشتم ای ران و یکی از سخنوران
نامی جهان است .بیشتر شعرهای او غزل
هس��تند که به غزلیات حافظ شهرت دارند.
او از مهمترین تاثیرگذاران بر ش��اع ران پس
از خود شناخته م ی شود .در قرون هجدهم و
نوزدهم اشعار او به زبان های اروپایی ترجمه
شد و نام او به گونه ای به محافل ادبی جهان
غرب نیز راه یافت.
شعر حافظ شعری عارفانه و عاشقانه
است که خودش از ان به بی ت الغزل معرفت
یاد م ی کند.
حافظ ان قدر ب رای زبان فارس��ی مهم
اس��ت و تاثی ر گذار ک��ه در اکث��ر خانه های
ای رانی جای دارد و خیل ی ه��ا وقتی در مقام
تصمیم گیری قرار م ی گیرند ،تفال به دیوان
این شاعر بزرگ را راهی ب رای کسب معرفت
م ی دانند .ش��عر حافظ لطیف است و بسیار
سهل و ممتنع .شعر او ب رای همه ،به اندازه
فهم و سواد قابل ادراک است .ب رای همین
است که ش��اع ران دیگر زبان ها مانند گوته
المانی به ستایش او پرداخته اند.
رنج نامه ،حکم��ت نامه ،تیمورنامه ،زلیخانامه س��اق ی نامه،
مثل نامه ،فارس ی نامه و خلد نامه .اثار گوته از نازک اندیش ی ها
لبریز است .با مطالعه اثار گوته ،نظیر گوتر ،ورتر ،ایفی ژنی،
اگمونت ،نغمه های رومی ،فاوست و دیوان شرقی و غربی،
خواننده بارها او را تحسین خواهد کرد.
دانته
دانته خال��ق کتاب کم��دی الهی را بدون ش��ک باید
بزرگترین ش��اعر ایتالیایی زبان دانس��ت .او در سال 1256
میالدی در ش��هر فلورانس ایتالیا و در خانواده ای اشرافی و
ویکتور هوگو
ش��اید همه م��ا او را ب��ا رم��ان بینوایان
بشناسیم اما بدون ش��ک ویکتور هوگو یکی
از بزرگترین شاع ران زبان فرانسوی است .برخی
منتقدان از این نویس��نده به عنوان مهمترین
نویس��نده رمانتیک تاریخ ادبیات نام م ی برند.
هرچند هوگو بیشتر به عنوان یک رمان نویس
ش��ناخته م ی ش��ود؛ اما برخی معتقدند که او
به عنوان یک ش��اعر نقش به مراتب مهمتری
را ایفا کرد تا جایی که لقب «پدر شعر فرانسه»
را به او داده اند .در سال ۱۸۱۶م درحال ی که هوگو
چهارده سال بیش نداشت در یادداشتی نوشت:
«م ی خواهم شاتوبریان باشم یا هیچ» .هوگوی
نوجوان تصمیم خود را گرفت��ه بود و با جدیت
شروع کرد به نوشتن .وی که از قریحه شاعری
برخوردار بود ،ب��ه این نکته پی برد که ش��عر
حرفه ای است که نخس��ت باید فنون ان را فرا
گرفت؛ پس با تمرین های م��داوم به اموختن
علم عروض و فن معانی و بیان روی اورد .او ب رای شاعر شدن
زحمت فراوانی کش��ید و در اخر به این جمع بندی رسید که
شاعر دو وظیفه دارد« :انعکاس عواطف و احساسات جهانی
به وسیله اشکار ساختن احساسات خویش و به هم پیوستن
صدای نسل بشر ،طبیعت و تاریخ ».تکیه بر شاعری او سبب
نم ی شود که فراموش کنیم شخصیت ادبی هوگو همه دنیای
ادب قرن نوزدهم و همه رشته های ادبیات ان قرن را زیر نفوذ
گرفته بود .او در شعر ،نثر ،رمان ،تاریخ ،فلسفه و هر چیز دیگر
که زیر عنوان ادبیات و علوم اجتماعی و انسانی قرار گیرد ،وارد
شد و در هر رشته احاطه و مقام استادی خود را مسلم ساخت.
مثلث | شماره 233
تی .اس.الیوت
«تی .اس .الیوت» شاعر و منتقد ادبی
و وی راستار امریکایی -بریتانیایی بود .او با
نوشتن اثاری مثل «سرزمین هرز» و «چهار کوارتت» رهبر
شعر نو به شمار م ی رود .سبک بیان و قافی ه پردازی او جانی
دوباره به شعر و ادبیات انگلیس��ی بخشید .با انتشار «چهار
کوارتت» او به عنوان شاعر ب ر تر انگلیسی زبان در زمان خود
شناخته شد و در سال ۱۹۵۸نشان «مریت» و جایزه «نوبل
ادبیات» را از ان خ��ود کرد .به رغم ق��در و مقامی که الیوت
در شعر و شاعری دارد ،تعداد ش��عرهایی که او سروده است
ان چنان زیاد نیست.
وی شعرهایش را ابتدا در نش��ریات ادبی یا کتاب ها و
جزوه های کوچک که معموال فقط حاوی یک ش��عر بودند
نزار قبانی
شعر عرب ،تاریخی قدیمی و پر از نام های بزرگ دارد.
انتخاب نزار قبانی بیشتر به شهرت او باز م ی گردد .نزار قبانی
شاعر شهیر سوری اس��ت .عده ای او را پرنفوذترین شاعر در
دنیای عرب امروز م ی دانند .بن مایه ش��عر او حس و عاطفه
است که سعی کرده عش��ق و سیاس��ت را به تصویر و نقد
بکشد .مرگ همسرش در واقعه انفجار سفارت
ع راق در بیروت و همچنین اوضاع سیاس��ی
جهان عرب تاثیر عمیقی بر شعر او گذاشت.
به گونه ای که خودش س��رود« :از من شاعری
ساخت که با دشنه م ی سراید ».نزار قبانی یک
شاعر نیست ،یک «پدیده شعری» است .نام
او ،دنیای بزرگ ش��عر عربی معاصر را در خود
گرد اورده اس��ت و اکنون که ح��دود یک دهه
از مرگ او م ی گذرد ،ابی��ات و واژگان پرطنین
س��روده هایش ،هنوز چون رودی خروشان در
فرهنگ و زبان کشورهای ع ربی جاری است.
دیدار
6زبان 6 ،شاعر
نه چندان ثروتمند به دنیا امد .او در س��ال 1285ازدواج کرد
و حاصل این ازدواج چهار فرزند ب��ود .مطالعات دانته به طور
عمده در زمینه علوم سخنوری ،دستور زبان ،فلسفه ،ادبیات
و خدا شناسی بوده اس��ت .او نزد «برونیتو التینی» که تاثیر
شایانی در رشد فرهنگی دانته داشت ،تحصیل کرد .در دوران
زندگی دانته ،دو گروه سیاس��ی عمده بر س��ر حکمرانی بر
فلورانس با یکدیگر رقابت م ی کردند و دانته ،که به عضویت
هیات هفت نفری حکومت فلورانس ب ر گزیده شده بود ،پس
از سقوط دولت وقت فلورانس ،در سال ،1300به دست گروه
رقیب از کار ب ر کنار و از فلورانس تبعید شد .زندگانی دانته از
ان پس در تبعید و حس��رت زادگاهش فلورانس سپری شد.
او در کتابی به نام ضیافت که در سال 1304میالدی انتشار
یافت؛ به دستور زبان و سب ک های شعری پرداخته است و از
اینکه اشعار او به درستی فهمیده نشده اند گالیه م ی کند.
75
یک سینما
با فیلم های
کالسیک
تارانتینو علیه دوربین دیجیتال
طبع استاد کالسیک پسند است .روزی
که اولین فیلم کوئنتین تارانتینو اکران ش��د،
توجه بس��یاری را ب��ه خود جلب ک��رد ،مردم
به دنبال این بودند که بدانن��د این کارگردان
جوان ،در کدام رشته سینمایی تحصیل کرده
که متوجه ش��دند او به هیچ وجه تحصیالت
اکادمیک س��ینمایی نداش��ته و فقط با فیلم ن��گاه کردن،
فیلمسازی را یادگرفته است.هر چند که او در کار فیلمسازی،
بس��یار نواور وبدیع کار اس��ت و در فیلمی چون قصه های
عامیانه ،بنیان های سینمای کالس��یک را مورد هدف قرار
داد و تخریب کرد ،اما در فیلم دیدن هنوز هم س��لیقه اش را
حفظ کرده و به فیلم های کالت و کالسیک احترام م ی گذارد.
دلیلش هم ب رنامه ای اس��ت که ب رای سینمایی که خریداری
کرده در نظر دارد روی پرده برود.او با افتتاح این سینما به طور
جدی به جنگ س��ینمای دیجیتال رفته و گفته است که در
س��ینمای او فقط فیلم های 35میلی متری ب��ه نمایش در
م ی اید و ورود فیلم هایی که با دوربین دیجیتال فیلمبرداری
شده ،ممنوع اس��ت! تارانتینو حتی در خرید سینما هم یک
سینمای کالسیک را انتخاب کرده است« .نیو بورلی تئاتر»
سالنی است که در سال 1920در شهر ل س انجلس افتتاح شده
تو هیچ دستاوردی نداری
مرشدبلقیس
مایکل مور ،مستندس��از معروف که او را با اثاری مثل فارنهایت 9.11می شناس��یم
ت و پنجمین س��الگرد فیلم «من و راجر» گفت که تاریخ از اوباما تنها به عنوان
در بیس��
رئی س جمهور امریکا ی��اد م ی کند و او دس��تاورد دیگری ندارد .از نظ��ر مایکل مور می راث
رئی س جمهور اوباما از همین حاال تعیین شده است .این فیلمساز نتوانست ناامیدی خود را از
دستاوردهای رئی س جمهور فعلی امریکا پنهان کند .مور طی مصاحب ه ای با هالیوود ریپورتر
در فستیوال فیلم تورنتو گفت« :وقتی که تاریخ این دوران را بنویسند ،تو را تنها اینطور به یاد
خ واهند داشت؛ او اولین رئی س جمهور سیاه پوست بود .خیلی خب ،دست اورد بدی نیست ،اما
همه اش همین است اقای اوباما .صد سال بعد م ی گویند او اولین سیاه پوست امریکایی بود
که به عنوان رئی س جمهور انتخاب شد .هشت سال از زندگ ی ات را صرف کردی و تنها چیزی
که یادشان م ی ماند همین است .احساسی دارم که م ی گوید با ان شناختی که از تو دارم ،ارزو
م ی کردی ب رای چند چیز دیگر هم تو را به یاد م ی اوردند ،چند چیز دیگر که م ی توانس��تی
انجا م دهی .بناب راین از این نظر همه چیز یک ناامیدی بزرگ بوده است».
گالب ادین��ه ،بازیگر تئات��ر ،تلویزیون و س��ینمای ای ران بار دیگر ب��ه صحنه تئاتر
بازم ی گردد و در نمایش «مرش��د بلقیس» هنرنمایی م ی کند .این نمایش که متن ان را
علیرضا نادری نوشته و کارگردانی ان را هم محمد حاتم ی به عهده دارد ،از اول مهرماه در
فرهنگس رای نیاوران روی صحنه م ی رود .نمایش مرشد بلقیس پیش از این به عنوان اپیزود
اول نمایش «سه گانه اورنگ» کار محمد حاتم ی در تماشاخانه ای رانشهر روی صحنه رفته
بود و حاال حاتم ی بار دیگر اپیزود اول این نمایش را با نام مرشد بلقیس اجرا م ی کند .عماد
سالکی هم در این نمایش در کنار گالب ادینه بازی م ی کند .نمایش مرشد بلقیس درباره
اولین زن نقال ای رانی است که بعد از کشته ش��دن ناصرالدین شاه در ایستگاه گارماشین
(ماش��ین دودی) گالیه های خود را به صورت نقالی ب رای مردم بیان م ی کرد .این نمایش
ب راساس یک نفرین نامه یا لعنت نامه که یکی از سنت های ادبیات نمایشی ما است ،نوشته
شده و روی صحنه م ی رود .مرشد بلقیس از اول مهرماه ساعت 20هر روز در فرهنگس رای
نیاوران اجرا خواهد شد.
دیدار
مثلث | شماره 233
حمله مایکل مور به اوباما
76
است.این سالن ابتدا محل برگزاری تئاتر بود ،نمایش هایی که
با حضور کمدین هایی مثل جری لوئیس و دین مارتین باعث
شد نامی ب رای خود دست و پا کند.این مجموعه بعدها تغییر
کاربری داد و به سمت پخش اثار سینمایی عامه رفت و مالک
ن تروگان با ایده جلب مخاطب فیلم انتخاب م ی کرد.
ان شرم
زمانی که این سینما در اوج بود ،تارانتینو یک کودک بیشتر
نبود« .نیو بورلی تئاتر» از سال 2007تقریبا فعالیت انچنانی
نداشته و با مرگ شرمن تروگان پسرش مایکل تروگان ان را
اداره کرده است .تارانتینو که عمده سهم این سالن را خریداری
کرده است،در نظر دارد پس از بازسازی سالن فیلم های خاص
یا به اصطالح کالت را ب رای عاشقان س��ینما در ان به اکران
بگذارد .این سالن در ماه اکتبر بازگشایی شده و تارانتینو ب رنامه
مکتوب نمایش های سینما را در افتتاحیه در اختیار حضار قرار
خواهد داد.تارانتینو در این سینما فقط فیلم هایی را به نمایش
م ی گذارد که با اس��تفاده از دوربی ن های 35
میلی متری ضبط ش��ده باش��د.این مساله
ریش��ه دریک بحث داغ دارد که پس از ورود
پدیده ای ب��ه نام دوربی ن ه��ای دیجیتال به
صنعت س��ینما بس��یار به ان پرداخته شده
است .طرفداران دوربی ن های 35میلی متری
اعتقاد دارند که با از راه رسیدن دوربی ن های
فیلمبرداری دیجیتال هم��ه چیز دگرگون
و به ش��کلی باورنکردنی س��اده شده است.
انها ب رای��ن باورند که تصاوی��ر فیلم هایی
که به ش��یوه 35میلی مت��ری فیلمبرداری
می شوند ،از حس و حال بیشتری برخوردارند
ام��ا موافق��ان دوربی ن ه��ای دیجیت��ال
این گونه پاس��خ م ی دهند که دوربی ن های
پیش��رفته دیجیتال باتوجه ب��ه فیلترها و
لنزهایی که حاصل این فن اوری اس��ت ،از
این حیث تف��اوت چندانی ب��ا فیلمبرداری
35میل ی متری ندارن��د ،به گونه ای که تنها
تماشاگران حرفه ای س��ینما می توانند ان
را تش��خیص دهند .عالوه ب��ر این هزینه
ارزان تولید فیلم ب��ا دوربی ن های دیجیتال
مس��اله ای نیس��ت که بتوان به راحتی از
کنار ان گذش��ت.با وجود این فیلمبرداری
با دوربین دیجیتال منتقدان بسیاری چون
تارانتینو دارد .او که حتی اخرین فیلم خود
یعنی «جانگوی رها شده» را هم با سیستم
دوربی��ن 35میل��ی مت��ری فیلمب��رداری
کرد ،اعتقاد دارد که سیس��تم فیلمبرداری
دیجیت��ال باعث مرگ س��ینما م ی ش��ود.
او در جش��نواره کن گفته بود«:س��ینما به ان معنا که من
م ی شناختم با ورود دوربی ن های دیجیتال مرد .دوربی ن های
دیجیتال ب��ه درد تلویزی��ون م ی خورند نه س��ینما» .او در
مصاحبه دیگری حتی مخالفت خ��ود را علنی اعالم کرده
بود و گفته بود« :اگر س��ینماها دیگر نتوانند فیلم های 35
میلی متری نمایش دهند و به پخش دیجیتالی رو بیاورند
دیگر فیلم نخواهم س��اخت و اگر در 60سالگی هم باشد،
کارگردانی را رها م ی کنم و نوشتن رمان و کتاب درباره سینما
را اغاز خواهم کرد ».پس بی دلیل نیست که در سینمایی
که مالکیت ان با او است فقط فیلم هایی به نمایش گذاشته
م ی ش��ود که ش��رط اول ان فیلمب��رداری ب��ا دوربی ن های
35میلی متری اس��ت .تارانتینو در این ب��اره م ی گوید« :ما
م ی خواهیم به مردم فیلم خوب را نشان دهیم ،اگر انها این
را نم ی خواهند خیلی بد است».
گالب ادینه به صحنه تئاتر باز م ی گردد
امام رضا(ع) و ایران
کتابی درباره حضور امام هشتم در ای ران
چاپ دوم کتاب «امام رضا(ع) و ای ران» نوش��ته سیدحس��ین حر از س��وی دانشگاه
معارف اسالمی و دفتر نشر معارف منتشر شد .کتاب «امام رضا(ع) و ای ران» که با استقبال
جامعه علمی و دانشگاهی کشور مواجه شد ،نویسنده را بر ان داشت که چاپ جدید ان را با
تجدید نظر ،اصالحات و اضافاتی ارائه کند .این کتاب پنج فصل اصلی و یک نتیجه گیری
پایانی دارد .فصل اول با عنوان «ای ران در دوره نخستین خالفت عباسی» به چگونگی اداره
والیات ای ران ،وضعیت برمکیان در دستگاه خالفت ،حدود سرزمین خالفت شرقی مامون
و وضعیت والیان مناطق مختلف م ی پردازد .فصل دوم با عنوان «اوضاع خ راسان در استانه
ورود امام رضا (ع) به ای ران» ،به دو موضوع اهمیت خ راسان ،مشکالت دوره هارون عباسی
تا به قدرت رس��یدن مامون و عواملی که باعث برتری امین نس��بت به مامون در جریان
والیت عهدی شده ،پرداخته است .فصل سوم با عنوان «خالفت مامون و قیام های علویان»
به علل رویگردانی خ راسان ی ها از مامون و قیام های علویان و اقدامات مامون ب رای رهایی از
مشکالت پرداخته است .فصل چهارم با عنوان «والیت عهدی امام رضا (ع) ب رای پذیرش»،
نتایج پذیرش والیت عهدی ،مناظ رات امام با پیروان مثبت این سفر پرداخته است .فصل
پنجم ،با عنوان «سیره تربیتی ،اخالقی و عملی امام رضا (ع)» به گوشه ای از ویژگ ی های
رفتاری و عبادی ایشان پرداخته است .دعا ،ایمان و دینداری ،کمال خرد و اوصاف دوستداران
والیت از دیگر مباحث این کتاب است.
راز سر به مهر
برگزیده سی و پنج سال داستان های ادبیات عاشورایی ایران
«راز س��ر به مهر» برگزیده س ی و پنج سال داس��تان های ادبیات عاش��ورایی ای ران
و نویسندگان نام اش��نایی چون قیصر امی ن پور اس��ت که به همت مرحوم حسین حداد
گرداوری شده و توسط س��وره مهر به دومین چاپ خود رسیده است .این کتاب مجموعه
داستان هایی است از برخی نویسندگان و ادبای نام اشنای معاصر؛ داستان هایی از حسن
احمدی با عنوان «نگاه در نگاه پیرمرد» ،میثاق امیر فجر با عنوان «سرباز» ،قیصر امی ن پور
با عنوان «شبیه ،شبیه ،شبیه» ،اصغر استادحسن معمار با عنوان «کشمکش» ،محمود
ب راتی خوانس��اری با عنوان «راز س��ر به مهر» ،محمدرضا بای رامی با عن��وان «قربانی»،
حجت االسالم سی د ابوالقاسم حس��ینی(ژرفا) با عنوان «مهر خون» ،زه را راویان با عنوان
«بهشت را زینت کنید»« ،ب رایم قصه بگو» و «مهراوه مقدس من» که در این مجموعه
اورده شده اس��ت .همچنین داستان هایی از نرگس س��اعتی با عنوان «ساقه سبز نیاز»،
سیدمحمد سادات اخوی با عنوان «قطره پنجم و قطره سیزدهم» ،سی د مهدی شجاعی با
عنوان «کسی که امدنی است»« ،ضریح چشم های تو» و «دنیا پس از تو نباشد» ،مجید
شاه حسینی با عنوان «سقا» ،مریم صبا غزاده ای رانی با عنوان «تسبیح» ،فریدون عموزاده
خلیلی با عنوان «شمشیر کهنه» ،داوود غفارزادگان با عنوان «روایت غالم عبیداهلل زیاد و
روایت یک کاتب گمنام» و حمید گروگان با عنوان «رندان تشنه لب» و «میقات عشق»
بخش های دیگر این کتاب را تشکیل م ی دهند.
پروانه
رونمایی از بزرگترین پروژه تولید
بازی در خاورمیانه
بازی رایانه ای پروانه با محوریت سبک زندگی توسط مرکز
توسعه فناوری اطالعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ
و ارش��اد اس�لامی در تاالر س��بز محل دائمی نمایشگاه های
بی ن المللی رونمایی شد .پروژه بازی رایانه ای «پروانه» بزرگترین
پروژه تولید بازی در خاورمیانه محسوب م ی شود .هدف اصلی از
تولید این بازی رایانه ای ارائه یک اثر محتوایی است به گونه ای
که ب��رای مخاطب ،ج��ذاب ،با گرافی��ک زیبا و دلنش��ین و از
بزننده دور باش��د و سطح فکری کودکان و
خشونت های اسی
نوجوانان را نیز باال ببرد .این بازی با ت�لاش بیش از ۱۸ماهه
یک تیم ۴۰نفره ساخته شده و هدف اولیه ان تولید یک بازی
محتوایی است که حرفی ب رای گفتن داش��ته باشد .این بازی
ب رای رده سنی باالی هفت سال تولید شده و فضا و گرافیک ان
تداع ی کننده فضای سرسبز شمال کشور است ،ضمن اینکه
جذابی ت هایی از جمله وجود معماهای گوناگون ،هیجان بازی
را زیاد م ی کند و در عین حال مبارزات بازی طوری در نظرگرفته
شده تا از بروز خشونت در رفتار بازیکنان جلوگیری شود .محتوای
بازی به گونه ای است که هر پدر و مادری با خیال راحت م ی تواند
ان را ب رای اموزش فرزندان خود تهیه کند و در اختیار انها قرار دهد
چون در این بازی رایانه ای سبک زندگی به خوبی رعایت شده
است .در این بازی مفاهیم تربیتی در الیه های پنهان بازی قرار
داده شده و سعی شده که از ارائه این مفاهیم به صورت شعاری
در متن بازی خودداری شود .سبک بازی پروانه اکشن ماجرایی
بوده و دارای خط داس��تانی قوی و منسجم است .مخاطب در
طول بازی عالوه بر روند اصلی داستان ،م ی تواند در دنیای بازی
گشت و گذار کرده و ماموریت های فرعی را هم انجام دهد که
این ماموریت ها دارای داستان مجزا هستند ،همچنین انجام این
ماموریت ها عالوه بر افزودن تنوع به بازی ،ایتم های مخصوصی
را هم به مخاطب م ی دهد .در بازی «پروانه» بخش های متنوعی
ب رای مخاطب در نظر گرفته شده اس��ت .مبارزه ،گشت و گذار
ازادانه ،س��کوبازی ،حل معماها ،س��اخت ایتم و غیره از جمله
عناصری هستند که در این بازی پیاده سازی شده اند که به روند
بازی تنوع بخشیده است .بازی «پروانه؛ می راث نگهبانان نور» در
شهری به نام «ناریا» اتفاق م ی افتد .شخصیت اصلی بازی پسری
نوجوان به نام «فادیا» است که در ابتدای بازی متوجه الودگی
اب ها و بازگشت مجدد الودگی به شهر پس از مدت ها م ی شود.
او در صحبت با پدرش و رائد (حکیم و بزرگ ناریا) متوجه م ی شود
که فردی دچار بیماری رنگ ی شدن ش��ده است و این مریضی
موجب ش��یوع این الودگ ی ها در شهر شده اس��ت .در این بین
مسئولیت مهمی بر گردن فادیا افتاده و وی باید با تهیه افتیمون
و پی دا کردن فرد بیمار به کمک رائد او را درمان کرده و پس از ان
به پاکسازی شهر بپردازد .اما در این مسیر موانع بسیاری چون
یزا و خزغول وج��ود دارند که باید بر انها
خزدک ها ،کالغ بیمار
غلبه کرد .این بازی با سبک هنری خاص و معماری زیبای خود
توانایی رقابت با بازی های روز دنیا را دارد .گرافیک منحصر به فرد
بازی ،فانتزی است و به گونه ای ط راحی شده که قشر وسیعی از
مخاطبان را به خود جذب م ی کند.
پیشخوان جهانی
مثلث | شماره 233
دیدار
پوتین سوژه
روی جلد
اکونومیست
تخریب
اینده پرونده
این هفته
اشپیگل
بازنشستگی و
جلد لوپوئن
77
دیدار با سیما
مهمونی در
شکراباد
برنامه های تازه و در دست تولید
شبکه نسیم
مجموعه تلویزیونی «ش��کراباد» به تهی ه کنندگی و
کارگردانی شهاب عباس��ی ب رای پخش در شب های پاییز
از شبکه نسیم کلید خورد و «ش��ب کوک» و «مهمونی»
نیز دیگر برنامه های در دس��ت س��اخت این شبکه است.
«ش��کراباد» نام یک مجموعه 20دقیقه ای است که ب رای
پخش از شبکه نسیم اماده م ی شود .این مجموعه تالش
دارد با استفاده از زبانی طنز و انتقادی ،ضمن ایجاد فضایی
شاد و مفرح ،مسائل و اتفاقات روز جامعه را نیز یاداوری کند.
داس��تان ها و اتفاقات این مجموعه در سال های خیلی دور
و در مکانی نامعلوم رخ م ی ده��د .البته مردمان و اهالی این
مجموعه ،به رغم انکه در زمان گذشته هستند ،هر از گاه ،از
ابزار مدرنی مانند تلفن همراه ،تلویزیون ،موتور و ...استفاده
م ی کنند .ضبط این مجموعه 90قس��متی از 6شهریور در
شهرک تلویزیونی غزالی اغاز شده اس��ت و از ابتدای پاییز
هرشب از شبکه نسیم پخش م ی شود .ب رنامه «شب کوک»
هم که همزمان با «شکر اباد» در جدول پخش شبکه نسیم
قرار گرفته اس��ت .از مهم ترین بخش های برنامه م ی توان
به معرفی خوانندگان با اس��تعداد و جوان این مرز و بوم که
تاکنون فرصت مناس��بی ب رای پخش اثار خود در رس��انه
ملی نداش��ته اند ،پخش اثار با ارزش و پرمحتوای موسیقی
س��نتی ،پاپ ،قومی و محلی با مضامین اجتماعی ،ملی،
انقالبی ،مذهب��ی و همچنین تحلیل و بررس��ی وضعیت
موسیقی کش��ور در همه ابعاد ان اش��اره کرد .کارگردانی و
اجرای برنامه را بارب��د بابایی و تهی ه کنندگ��ی ان را هادی
دمیرچی برعهده دارند .برنامه س��وم تولیدی شبکه نسیم
«مهمونی » نام دارد« .مهمونی» در صد قس��مت در حال
تولید و ماحصل پژوهشی هش��ت ماهه است که ب ر اساس
نظریه های جامع ه شناسی و روانشناسی در حوزه خانواده و با
هدف تبیین مهارت های زندگی و نیز سبک زندگی اسالمی
ای رانی صورت گرفته اس��ت .این برنامه به تهی ه کنندگی و
کارگردانی مقداد مومن نژاد در حال س��اخت است و میالد
شی ران س��ردبیری و سرپرس��تی گویندگان را برعهده دارد.
اجرا و گویندگی «مهمونی» نیز به عهده محمدرضا قلمبر،
حسن اس��ماعی ل پور و اردشیر منظم اس��ت .این برنامه از
حانیه
میکائیل
یک درام در مورد وقایع تاریخ معاصر
دیدار
78
مثلث | شماره 233
تصویربرداری مجموعه تلویزیونی «حانیه» به تهی ه کنندگی علی مهام و کارگردانی
سیدجالل دهقان ی اشکذری در خانه ای متروکه پیگیری م ی شود« .حانیه» در 13قسمت
45دقیقه ای ب رای پخش از انتن ش��بکه دو در حال تولید اس��ت و بازیگرانی چون جعفر
دهقان ،الهام چرخنده ،رزیتا غفاری ،میرطاهر مظلومی ،حس��ن علیپور و امید عشیری در
کنار حدود 20بازیگر بومی استان یزد در این مجموعه تلویزیونی ایفای نقش م ی کنند .این
سریال داستان زندگی ستوانی به نام سعید را روایت م ی کند که پس از انتقال به یزد ،در خانه
سیدجعفر که یکی از بازاریان انقالبی این شهر اس��ت ،سکونت م ی کند .اشنایی سعید و
سیدجعفر ماجراهایی را به دنبال دارد که به بهانه ان به برخی از مبارزان انقالبی در ان دوران
از جمله راشد یزدی نیز اشاره م ی شود .این سریال به نوعی درامی عاشقانه به حساب م ی اید
که وقایع تاریخ معاصر ای ران از مهر 57تا فرار شاه را به تصویر م ی کشد« .حانیه» کاری از
گروه فیلم های تلویزیونی شبکه دو سیماست و جمال شورجه به عنوان مشاور پروژه این
مجموعه تلویزیونی را همراهی م ی کند.
جاده چالوس
ابتدای پاییز هر شب از ش��بکه نسیم پخش م ی شود .خبر
دیگر در مورد ش��بکه نس��یم در مورد یکی از محبوبترین
برنامه های این شبکه یعنی خندوانه است .رامبد جوان بعد
از پایان ۷۰قسمت اول برنامه «خندوانه» ،ب رای ساخت ۵۰
قسمت دوم ان با شبکه نسیم وارد مذاکره شده و قرار است
تا اواسط مهر ،ان را روی انتن داش��ته باشد .بعد از اتمام ۵۰
قسمت دوم ،به طور موقت «خندوانه» را تعطیل م ی کند تا
با خیال راحت سراغ ساخت فیلم سینمایی «خندنده» برود.
طبق برنامه ریزی او ،این فیلم سینمایی از اواسط مهر وارد
پی ش تولید م ی شود تا ب رای نمایش در جشنواره فیلم فجر،
اماده باشد .جوان بعد از ساخت فیلم ،تصمیم دارد بار دیگر
به شبکه نسیم برگردد و س��ری جدید «خندوانه» را با حال
و هوای جدید تولید کند .برنامه خندوانه در سری اول خود
با اجرای خوب و متفاوت رامبد جوان بس��یار مورد استقبال
قرار گرفت .او در مصاحب ه های هدفمندی که با میهمانان
خود داشت ،در مورد خود خندیدن صحبت م ی کرد .جنس
میهمانان ب رنامه «خندوانه» بسیار متنوع بود و باعث م ی شد
که بر جذابیت ان افزوده شود.
سریال جدید سیروس مقدم در پاییز کلید می خورد
سریال میکائیل به کارگردانی سیروس مقدم از نیمه مهر یا اوایل ابان ماه در جزیره قشم
کلید م ی خورد .تا امروز نگارش شش قسمت اول این سریال توسط سعید نعمت اهلل انجام شده
است و به زودی این کار شروع م ی شود .مقدم از پی ش تولید «میکائیل» از یک ماه گذشته خبر داد
و گفت« :کارهایمان را انجام داده ایم و تیم و ع وامل تولید نیز مستقر شده اند .سفرهایی به چند
شهر کشور انجام دادیم و از مناطق مختلف بازدید کردیم و لوکیشن این سریال را در جزیره قشم
انتخاب کردیم ».او درخصوص انتخاب بازیگران هم گفت« :مذاکرات و گفت وگوهایی با عده ای
از هنرمندان انجام شده است اما بازیگران این سریال هنوز نهایی نشده است .لوکیشن های این
سریال عمدتا در جزیره قشم و بخش هایی هم در ته ران است که تصوی ربرداری م ی شود ».قصه
«میکائیل» درباره یک افسر پلیس نیروی انتظامی است که به منطقه ای منتقل م ی شود و با
انجام شیوه های جدید مدی ریتی باعث حفظ ارامش و امنیت در میان مردم م ی شود و باالخره با ان
شیوه های مدی ریتی معروف م ی شود .سیروس مقدم امسال دو کار کامال موفق داشت .او سال را
با قسمت سوم پایتخت شروع کرد و سپس سریال مدینه را روی انتن برد.
«رض��ا یزدانی» تیت��راژ پایانی مجموع��ه تلویزیونی جاده چال��وس را به
تهی ه کنندگی علیرضا داوری و کارگردانی احمد معظم��ی م ی خواند .مجموعه
رضا یزدانی تیتراژ تلویزیونی جاده چالوس که روزهای پایانی تصوی ربرداری خود را م ی گذراند ،عوامل
پایانی را م ی خواند تولید ان در لوکیشن این سریال در رس��توران یارا در اط راف ته ران مشغول ضبط
قسمت های پایانی هستند .موضوع سریال جاده چالوس روایت خانواده ای است
که در ته ران زندگی م ی کنند و پدر خانواده به علت ب ی تدبیری شریکش ورشکست
م ی شود و در این بین ارثی ه ای (رستوران متروکه) به محبوبه زن خانواده در شمال
م ی رسد ،اعضای خانواده با رفتن به شمال و رونق دوباره رستوران متروکه سعی دارند
تامشکالتاقتصادیرابااتحادوهمدلیحلکنند.دراینمجموعهتلویزیونیبیژن
امکانیان در نقش احمد زرین پدر خانواده ،فاطمه گودرزی در نقش محبوبه مادر
خانواده ،محسن افشانی در نقش امیرعلی پسر خانواده و سیما خضرابادی در نقش
خدیجه دختر خانواده به ایفای نقش م ی پردازند.
مستندهایی از اثار سینمایی دفاع مقدس
یو چهارمین
مجموعه «راویان جنگ»همزمان با اغاز س
سالگردشروعجنگتحمیلیومحصولسیمافیلمازتلویزیون
پخش خواهد شد .این مجموعه که ساخت و اماده سازی ان در
39هفته و معراجی ها
سه سریال به مناسبت هفته دفاع مقدس روی انتن می رود
صدا وسیما ب رای هفته دفاع مقدس ب رنامه مفصلی دارد
و قرار است ش��بکه های مختلف در این هفته با برنامه های
کامال متنوع به اس��تقبال این هفته بروند .عالقه مندان به
س��ریال های تلویزیونی هم در این هفته
با سه سریال جدید مواجه هستند .چراکه
شبکه های تلویزیونی در هفته دفاع مقدس
سه سریال را به روی انتن م ی برند .از این
سه س��ریال؛ دو س��ریال به طور مستقیم
به مقوله دفاع مق��دس م ی پردازد .نگاهی
داریم به س��ریال هایی که در این هفته از
شبکه های مختلف پخش م ی شود.
معراج ی ها
«مع راج ی ها» به کارگردانی مسعود
ده نمک��ی از ش��بکه اول س��یما پخش
م ی شود.س��ریال «مع راج ی ه��ا» بیش از
30بازیگ��ر دارد و در خالصه داس��تان ان
امده است« :قرار است تعدادی از شهدای
گمنام تفحص شده در یکی از دانشگاه ها
دفن ش��وند اما گروهی از دانش��جویان با
تحریک اس��تاد گنجی اقدام به اشوب و
جنجال در دانش��گاه م ی کنند .همین اغاز قصه ای م ی شود
که گروه دانشجویان مجبور به سفری ناخواسته م ی شوند».
محمدرضا ش��ریف ی نیا ،رضا رویگری ،حمید لوالیی ،مه ران
رجبی ،غالمحسین لطفی ،نیما شاهرخ شاهی ،کامران تفتی،
سیدجواد هاشمی ،سی د مهرداد ضیایی ،کاوه خداشناس و امیر
نوری از جمله بازیگران این سریال هستند .مسعود ده نمکی
در مورد این سریال گفت« :نسخه سریالی این اثر با نسخه
س��ینمای ی اش کامال متفاوت اس��ت ،به نوعی که نسخه
س��ریالی «مع راج ی ها» خط داس��تانی دیگری دارد و عالوه
بر ان گروه بازیگران این کار نیز متفاوت هس��تند و در واقع
حدود 30الی 40بازیگر در نس��خه سینمایی «مع راج ی ها»
دیده نشدند اما در سریال اینگونه نیست ».اجرای جلوه های
ویژه این سریال در سال گذشته ،منجر به از دست دادن جواد
شریف ی راد ،مدیر جلوه های بصری و جمعی از همکاران او و
مدیر شهرک سینمایی دفاع مقدس شد.
از همسنگران تا شجاعان
پخش ۲۵انیمیشن ویژه دفاع مقدس از تلویزیون
39هفته
« 39هفته» از ش��بکه ته��ران به روی
انتن م ی رود .این س��ریال روایتی عاشقانه از
سال های حماسه ،دفاع و قصه فاصله هاست.
امیرعلی معلم جوان مدرس��ه ای قدیمی در
محله شمی ران پس از یک ماه زندگی عاشقانه
با عاطفه به جبه��ه م ی رود .عاطف��ه روزها را
به امید بازگشت همس��رش با مرور خاط رات
تلخ و ش��یرین طی م ی کند ت��ا اینکه اولین
نامه امی ر علی به او م ی رس��د و عاطفه وارد مرحله جدیدی از
زندگی م ی شود .در این سریال مرتضی احمدی ه رندی ،مجید
مظفری ،داریوش کاردان ،مریم معصومی ،امین ایمانی ،مجید
بزاده و
یزاده ،فرج اهلل گل سفیدی ،امیر غری
واشقانی ،اصغر نق
الدن سلیمانی بازی کرده اند .این سریال ادای دین به همس ران
رزمندگان هشت سال دفاع مقدس است.
دخترمن
اموزش مهارت های اجتماعی به دختران
مجموعه «دختر من» مهارت های اجتماعی را در قالب قصه ،انیمیشن و نمایش
به دخترانی که کودکی خود را پشت سر گذاشته اند اموزش م ی دهد« .دختر من» عنوان
اولین مجموعه تخصصی تلویزیون ب رای دختران است که سهیال جدلی تهی ه کنندگی
ان را بر عهده دارد .در این مجموعه 26قسمتی که هر قسمت ان 15دقیقه است ،اموزش
مهارت های اجتماعی به دختران نمایش داده م ی شود.این مجموعه ،زندگی شخصیتی
ب ی نام را که در مجموعه «دختر من» نامیده م ی شود در مواجهه با شرایط مختلف زندگی
نشان م ی دهد و در مجموع درصدد اموزش مهارت های اجتماعی به دخترانی است که در
مقطع سوم تا پنجم دبستان تحصیل م ی کنند و دوران کودکی خود را پشت سر گذاشته اند.
هدف اصلی این برنامه ،اموزش مهارت هایی اس��ت که در منزل و جامعه به کمک فرد
م ی اید و در هر قسمت از این مجموعه که داستان جداگانه ای دارد ،یک مهارت در قالب
قصه و انیمیشن و نمایش به کودکان اموزش داده م ی شود« .دختر من» در گروه کودک و
خردسال شبکه دو به کارگردانی اسماعیل جعفری و نویسندگی الله خسروی از شنبه تا
چهارشنبه ساعت 14:50به مدت 15دقیقه از شبکه دو سیما پخش م ی شود .این برنامه
پیش از این در سال 92پخش شده بود و اکنون بازپخش م ی شود.
مثلث | شماره 233
مرکز پویانمایی صبا به مناسبت فرارسیدن هفته دفاع مقدس 25 ،عنوان انیمیشن
مرتبط با موضوع جنگ تحمیلی را تولید و در اختیار ش��بکه های مختلف سیما قرار داده
است .انیمیشن های بادبادک و مسلس��ل ،اب ی ترین پرواز ،پالک ،پرنده ،بوسه بر اسمان،
تپه عقاب ها ،پوتین و شقایق ،پنج مداد ،دس��تی از غیب ،درست مثل یک پل ،خط قرمز،
سردار خیبر شهید همت ،زمس��تان سبز ،شعر شهادت ،ش��جاع مرد کوچک ،قصه های
جنگ ،ش��یرهای الواتان ،نردبان ،مثل چش��م های بابا ،گل س��رخ ،هدیه ای ب رای فاطمه
و نش��انه های روش��نی در کنار مجموعه های انیمیشنی ش��جاعان 2و همسنگران 2و
همچنین انیمیشن سینمایی رقص قاصدک جهت پخش از شبکه های سیما در اختیار
رسانه ملی قرار گرفته است.
بازخوانی خاط رات هش��ت س��ال جنگ تحمیلی ،بزرگداش��ت فرماندهان شجاع و
انتقال مضامین تربیتی نظیر فرهنگ ایثار ،دفاع و هم نوع دوس��تی از جمله اهداف مرکز
پویانمایی صبا در تولید اثار انیمیش��نی مرتبط با حوزه دفاع مقدس اعالم شده است .بر
اساس برنامه ریزی های به عمل امده ،اثار انیمیشنی مورد اشاره ،به مرور و در طول هفته
بزرگداشت دفاع مقدس از شبکه های مختلف سیما پخش خواهند شد.
کیفر
شبکه دو س��ریال «کیفر» ،ساخته حس��ین تبریزی را
پخش م ی کند .سریال «کیفر» در شش قسمت 45دقیقه ای
ب رای پخش از شبکه دو اماده شده است .کامبیز دی رباز ،تیرداد
کیایی ،امیر دژاکام ،محس��ن افش��انی ،علی سلیمانی ،فریبا
کوثری ،فریبا متخصص ،اتابک نادری ،س��یروس همتی ،داود
فزاده از بازیگران
شیرعلی ،فریبا طالبی ،مینا دلشاد و حمید شری
این سریال مناسبتی هستند« .کیفر» به روایت
زندگی دو دوس��ت م ی پردازد که در اوج رفاقت
ب هواسطه اتفاقی که ب رایشان م ی افتد مجبور به
انتخاب م ی شوند و به گذشته خود برم ی گردند.
در حقیقت این مین ی س��ریال کنکاشی است
در س��بک زندگ��ی دو خانواده که هرک��دام در
مش��کالتی غوطه ورند و با تدبیر و همدلی و
امیزه های دینی بر ان فائق م ی ایند اما....
دیدار
راویانجنگ
حدود هشت سال به طول انجامید ش��امل دو بخش است،
بخش نخست به فیلم های شاخص ژانر دفاع مقدس که در
سال 85تولید شده اند اختصاص دارد و در این بخش به تحلیل
گس��ترده فیلم های «اتوبوس شب»« ،دس��ت های خالی»،
«اخ راج ی ها»« ،روز س��وم»« ،پاداش سکوت» و «میم مثل
مادر» پرداخته م ی شود .در بخش دوم این اثر چهار فیلم «لیلی
با من است»« ،اشک سرما»« ،مزرعه پدری» و «به نام پدر» که
مربوط به سال های دور تر هستند تحلیل و بررسی م ی شود که
نتیجه این کنکاش و واکاوی مجموعه ای 800دقیقه ای است
که در بخش های مجزا از تلویزیون پخش خواهد شد .گفتنی
است چهار فیلم از این مجموعه یعنی «اتوبوس شب»« ،لیلی
با من است»« ،مزرعه پدری» و «اشک سرما» از محصوالت
مرکز سیمافیلم است« .راویان جنگ» در گروه معارف ،انقالب
اسالمی و دفاع مقدس سیمافیلم تهیه شده است.
79
دیدار با سیما
اختتامیه طرح
قرانی 1448
راه اندازی قران و معارف به زبان های
انگلیسی و عربی
در راستای ایجاد فضای قرانی جهت حضور گسترده مردم
در امر حفظ قران کریم به ویژه حفظ موضوعی قران کریم طرح
بزرگ قرانی 1448با همکاری ویژه سازمان قران و عترت بسیج
سپاه حضرت محمد رسول اهلل (ص) ته ران بزرگ در شبکه قران
و معارف سیما برگزارشد .در هزار و چهارصد و چهل و هشتمین
سال نزول قران ،طرح قرانی 1448با محوریت حفظ موضوعی
ایات مرتبط با سبک زندگی اسالمی طرحی بود که م ی تواند
شروع یک کار بزرگ باشد .در ایین اختتامیه این طرح از مطالعه
و راه اندازی ش��بکه قران و معارف 2به زبان های انگلیس��ی و
ع ربی در دستورکار معاونت س��یما قرار دارد .دکتر علی دارابی
اب راز امیدواری کرد با همکاری نهادهای قرانی و دستگاه های
مربوطه هر چ��ه زودتر مقدمات راه اندازی این ش��بکه جهانی
طی شود و شبکه قران و معارف 2بتواند مفاهیم عالی قران و
اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را در جهان فراگی رتر کند .معاون
سیما با قدردانی از همکاری همه نهادهای قرانی ،کارشناسان،
ب رنامه سازان ،مجریان و مدی ران شبکه های سیما در اجرای طرح
قرانی 1448گفت« :این نهضت بزرگ قرانی 12میلیون نفر را
در کار بزرگ فراگیری قران مشارکت داده که ان شاءاهلل ب رای همه
ذخیره اخرت خواهد بود ».وی اب راز امی��دواری کرد دوره بعدی
این مسابقات با شکوه هر چه بهتر برگزار شود .دارابی با تشریح
فعالی ت های سیما در حوزه قران و معارف گفت« :رسانه ملی و
معاونت سیما در این حوزه کارنامه ای ارزنده ،در خور تقدیر و قابل
افتخار دارد .هر چه ب رای قران فعالیت شود ،کم است و ان چه
انجام شده ،گام های اولیه س��یما در این مسیر روشن و جاوید
است .گفتمان معاونت سیما در ب رنامه س��ازی ب ر اساس قران
و عترت و منظومه فکری ان و سیاست ها و ب رنامه ریزی های
شبکه های سیما بر این اصل تنظیم و راهوری م ی شود ».معاون
سیما در ادامه سخنان خود موانست با قران را ب رای همه کسانی
که در این حوزه فعالند افتخاری بزرگ برش��مرد« :امروز همه
شبکه های سیما به صورت مجازی از صبح تا شب ب رنامه های
معارفی تولید م ی کنند و در این حوزه فع الند .باید تقویت و نواوری
تعبیر وارونه
یک رویا
مراحل تولی��د «تعبیر وارونه ی��ک رویا» دومین مجموع��ه تلویزیونی
فریدون جی رانی شروع شد« .تعبیر وارونه یک رویا» عنوان جدید سریال فریدون
جی رانی است که تهیه کنندگی ان را سی د کمال طباطبایی برعهده دارد و پیش
از این خبرهایش با عنوان سریال «خانه امن» در رسانه ها منتشر شده بود .این
سریال فریدون مجموعه در گروه مجموعه های تلویزیونی ش��بکه یک سیما تهیه و پخش
جیرانی کلید خورد م ی شود .چندی پیش مهدی فرجی ،مدیر شبکه یک سیما در مصاحب ه ای از
ساخت این سریال در شبکه یک سیما خبر داده و در مورد موضوع این سریال
زاویه هفتم
دیدار
80
مثلث | شماره 233
سریالی با حضور رویا نونهالی و حمیدرضا پگاه
سریال پلیسی زاویه هفتم را محمدعلی س��جادی کارگردانی م ی کند و امیرحسین
شریفی تهی ه کنندگی ان را به عهده دارد و در معاونت سیمای استان های سازمان صداوسیما
و در مرکز اصفهان تولید م ی ش��ود .رویا نونهالی در این سریال نقش دکتر شمس را بازی
م ی کند که کارشناس مفاسد اقتصادی است .حمیدرضا پگاه نقش سرگرد نیازی و به رام
اب راهیمیان نقش سرهنگ مجد را به عهده دارند .فرهاد بشارتی نیز نقش یکی از پلی س های
این سریال را بازی م ی کند .کامران تفتی در نقش منصور ،نیما صفایی در نقش فرهاد ،سارا
نازپرور در نقش شیدا ،سارقان سریال زاویه هفتم هستند .در گروه سارقان یک شخصیت
دیگر به نام ارام هم حضور دارد که تینا اخوندتبار نقش او را بازی م ی کند .سارا نازپرور نقش
یک راننده رالی را بازی م ی کند که در گروه سارقان وظیفه رانندگی را برعهده دارد .سریال
زاویه هفتم ب راساس فیلمنامه ای از کریم لک زاده در دست تولید است که از هفت زاویه و
منظر ،ماجرای سرقت از یک بانک را روایت م ی کند و در هفت قسمت 50دقیقه ای در هفته
نیروی انتظامی از یکی از شبکه های سراسری و شبکه شما پخش خواهد شد .سریال زاویه
هفتم هم در هفته نیروی انتظامی پخش خواهد شد.
در تولید ب رنامه های پ ربیننده معارفی مورد توجه قرار گیرد .وی
از ب رنامه س��ازان و مدی ران گروه های معارف شبکه ها خواست
نظرسنجی و اثرسنجی ب رنامه های معارفی را به طور مستمر
در دستورکار قرار دهند .معاون س��یما گفت« :در ب رنامه های
معارفی رسانه ملی باید اصل وحدت مسلمانان همواره مدنظر
قرار گیرد و از طرح مسائل اختالف انگیز پرهیز شود .ب رنامه های
خوب و جذاب معارفی با حضور کارشناسان م ی تواند به شبهات
و پرسش ها پاس��خ دهد و اثرات سوء ش��بکه های ماهواره ای
که ایمان و باورهای جامعه و به خصوص جوانان را هدف قرار
داده است خنثی کند ».معاون سیما با اشاره به نامگذاری سال
جاری در تلویزیون با عنوان سال معارف و قران از توجه ویژه این
معاونت به تولید ب رنامه های معارفی و تخصیص بودجه الزم در
این خصوص سخن گفت و اب راز امیدواری کرد با اهتمام همه
دست اندرکاران حوزه قران و معارف شاهد اعتالی روز افزون این
مفاهیم در جامعه اسالمی باشیم .در مراسم اختتامیه اسامی
برگزیدگانی از سراسر کش��ور به صورت نمادین و به قید قرعه
اعالم شد .ب ر اس��اس پی ش بین ی های انجام گرفته به ب رندگان
طرح ،پنج هزار کمک هزینه سفرهای زیارتی اهدا خ واهد شد.
گفته بود« :این سریال کاری است که با موضوع دستاوردهای علمی کشور و
کارشکنی سازمان های جاسوسی برسر تولید فناوری در کشور ساخته م ی شود».
نویسندگی «تعبیر وارونه یک رویا» را فریدون جی رانی برعهده دارد و نگارش
ان در 13قسمت 45دقیقه ای به پایان رسیده است« .مرگ تدریجی یک رویا»
اولین مجموعه تلویزیون��ی فریدون جی رانی بود که از س��ال 1385تا 1387از
شبکه دو سیما پخش شد .این سریال تلویزیونی ،در دی ماه سال ،1389توسط
شبکه 1سیما دوباره پخش شد.
سکوت دریا
ی که از دل یک سریال بیرون امد
فیلم
فیلم «سکوت دریا» که ب رای پخش در هفته دفاع مقدس از شبکه سه سیما در نظر
گرفته شده ،خالصه ای از سریال «در بند اروند» است که بهمن ماه سال گذشته از همین
شبکه به پخش رسید .در زمان تصویربرداری این پروژه س��کان س هایی ضبط شد که در
سریال از ان استفاده نشد اما ب رای تهیه فیلمی سینمایی از دل این مجموعه بیرون امده
استفاده شده است .این سکان س های اضافه شده چیزی نزدیک به 20دقیقه از زمان کلی
فیلم را به خود اختصاص م ی دهند و اتفاقاتی در داس��تان مربوط به مکاشفه مریم با بازی
رزیتا غفاری درباره حضور ب رادرش به عنوان فردی ساواکی در جبهه به کار اضافه شده است.
تدوین و صداگذاری این فیلم را هم مهدی جودی بر عهده داش��ته است.حمید اب راهیمی،
عمار تفتی ،زه را سعیدی ،نفیسه روشن ،جلیل فرجاد ،حسن اسدی ،افشین نخعی ،وحید
خزاده و رزیتا غفاری در این اثر نقش افرینی کرده اند« .س��کوت دری��ا» به کارگردانی
ش��ی
نزاده درباره بهزاد نویسنده جوانی است که ب رای
سیامک صرافت و نویسندگی وحید حس
نوشتن زندگینامه یک رزمنده که به طرز مرموزی به شهادت رسیده وارد روستایی در شمال
کشور م ی شود اما در این میان کسانی نم ی خواهند راز شهادت برمال شود و...
رهایی
سریال رهایی را مسعود تکاور کارگردانی م ی کند و محمدرضا شفیعی تهی ه کنندگی
ان را به عهده دارد .این سریال به سفارش ناجی هنر ب رای پخش در هفته نیروی انتظام
ی
از ش��بکه دو تولید م ی ش��ود .تاکنون 60درصد از فیلمنامه رهایی مقابل دوربین رفته و
سکان س های اکشن ان ضبط شده است.در این سریال تلویزیونی دانیال حکیمی ،میترا
حجار ،سام قریبیان ،لعیا زنگنه ،پرویز فالح ی پور ،رضا توکلی ،حسین سلیمانی ،رامتین
خداپناهی ،افشین س��نگ چاپ ،ش��اهد احمدلو و نازنین پیرکاری بازی م ی کنند و علی
طالب ابادی فیلمنامه این سریال را در 10قسمت 40دقیقه ای نوشته است .این سریال
که قالبی اکشن و پلیس��ی دارد و به رهایی گروگان های گروه س��ارق توسط یگان ویژه
ناجا م ی پردازد ،سارقانی را به تصویر م ی کشد که رقیب سرسختی ب رای پلیس به شمار
م ی روند .نیروهای ویژه پلیس ب رای خنثی کردن طرح و نقشه این گروه بزهکار دچار موانع
فراوانی م ی شوند .مهدی جودی به طور همزمان تدوین این مجموعه تلویزیونی را اغاز
کرده و بهنود یخچالی نیز اهنگسازی «رهایی» را عهده دار شده است.
ارائه اخرین اطالعات و اخبار علمی و فناوری
برنامه «علم با طعم لذت» به تهی ه کنندگی سیدمحسن حسینی از پنجم مهر با
اجرای علی عبدالعالی از شبکه دو پخش م ی شود .این ب رنامه در 78قسمت 40دقیقه ای
تولید م ی ش��ود و اخرین اطالعات و اخبار علمی و فناوری را ب��ه مخاطبان نوجوان ارائه
م ی کند .علم با طعم لذت با حضور میهمانان ویژه ای پخش م ی شود که دیدگاه تازه ای در
شو پرورش دارند و در زندگی حرفه ای خود نیز موفقی ت هایی به دست اورده اند.از
حوزه اموز
بخش های این ب رنامه م ی توان به «طرح رویش» اشاره کرد؛ بخشی که در ان از نوجوان ها
خواسته م ی شود مشکالت محل زندگی خود را به خوبی رصد کنند و با ما در میان بگذارند،
س��پس این برنامه گروه مجربی را با این نوجوانان همراه م ی کند ت��ا با همکاری هم به
راهکاری ب رای رفع مشکالت دست پیدا کنند.طرح رویش یک اتفاق مهم علمی است که
نوجوانان را نسبت به مسائل اط راف خود حساس م ی کند و به انها م ی اموزد که خودشان
به راهکارهایی ب رای حل این مسائل دست پیدا کنند .این ب رنامه روزهای شنبه و یکشنبه
هر هفته به طور زنده از شبکه دو سیما به نمایش در م ی اید.
روزگار جوانی
پخش یک سریال نوستالژیک از شبکه تماشا
ان روزها ش��بکه ته ران ت��ازه در می��ان کنترل های
تلویزیونی جایی ب رای خود باز کرده بود.در همان زمان یک
سریال تلویزیونی توانست شماره پنج کنترل هارا محبوب
کند .سریالی که ستاره هایش هنوز جوان بودند و در ابتدای
راه.این جوانی به جنس س��ریال م ی خورد .به همین دلیل
نام سریال را گذاشتند« :روزگار جوانی» .قصه سریال ب رای
خیل ی ها یاداور بخشی از زندگی شان بود .پنج جوان دانشجو
که چهار نفرشان شهرستانی بودند،
با یکدیگ��ر خانه ای اج��اره و با هم
زندگی م ی کنند .س��عی ش��ده بود
که از هر ق��وم ای ران��ی در این خانه
دانشجویی نماینده ای داشته باشند.
هر کدام از این پنج نفر ،ش��خصیت
متفاوتی داش��ت و در هر قسمت با
ماجرای تازه ای روبه رو م ی ش��د ،اما
در نهایت با کمک هم بر مشکالت
غلبه م ی کردند .در مجموع ،داستان
س��ریال ح��ول مس��ائل اجتماعی،
روابط ش��خصی ت های و اش��اراتی
به زندگ��ی هر ک��دام از انهاس��ت.
نام ای��ن س��ریال «روزگار جوانی»
بود که این روزها از ش��بکه تماش��ا
بازپخش م ی شود .فصل اول سریال
ب��ه تهی ه کنندگی اصغر توس��لی و
کارگردانی شاپور قریب و فصل دوم
ان ب��ه تهی ه کنندگ��ی و کارگردانی
داستان زندگی
یک هیات دار قدیمی
«س��ال های ابری» به کارگردانی مهدی کرم پ��ور و تهی ه کنندگی
محمد علی اس�لامی کاری از گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه دو
سیماس��ت که ب رای پخش در نیمه دوم محرم در نظر گرفته شده است.
علی عمرانی ،حمی��د اب راهیمی ،لین��دا کیانی ،لیال برخ��ورداری ،علی
صالحی ،علی اوجی ،سعید ارمند ،سپیده عالیی ،مصطفی پروین ،صامد
رمضانی ،ارسالن قاسمی ،پژمان جمش��یدی ،علی اوسیوند ،اسماعیل
شنگله و امید روحانی از بازیگران اصلی سریال «سال های ابری» هستند.
«سال های ابری» درباره زندگی حاج غالمحسین ساالر است که از خادمان
و هیات داران محله ای قدیمی در ته ران است که با محوریت سبک زندگی
ای رانی اسالمی به موضوعات مهمی مثل خانواده ،کس ب روزی حالل و
مبارزه با مفاسد اقتصادی م ی پردازد .در خالصه داستان این مجموعه امده:
«زندگی حسین ساالر از روزی به هم م ی ریزد که جاسم پرده از سال های
ابری ذهن ساالر برم ی دارد ».دیری نم ی گذرد که ساالر می فهمد این فقط
بخشی از هجمه بزرگی اس��ت که کیان زندگی او را هدف گرفته .او باید
ی بزرگ بگیرد .مصالحه با مهاجم��ان ،یا اغاز جنگ ب رای اثبات
تصمیم
شرافتی که سال ها ب رای ان جنگیده است»...
مثلث | شماره 233
سال های
ابری
اصغر توسلی ب رای این ش��بکه ساخته شد .فیلمنامه نویس
فصل نخست اصغر فرهادی بود که سال ها بعد تنها کسی
بود که س��ینمای ای ران را به اس��کار رس��اند .امین حیایی،
نص��راهلل رادش ،بهزاد خداویس��ی ،کیه��ان ملکی ،مهدی
صبائی ،سحر صباغ سرش��ت و زهره فکورصبور بازیگران
این سریال همگی به جز رادش که به واسطه حضورش در
جنگ های کمدی اوایل دهه هفتاد مانند نوروز 72و نوروز
73شناخته شده بود ،پیشینه زیادی در تلویزیون و سینمای
ای ران نداشتند .پخش این سریال در ان دوران باعث شد که
این چهره ها ب رای خود اسم و رس��می پیدا کنند و پله های
ترقی را به سرعت بپیمایند .در این میان امین حیایی تبدیل
به ستاره سینما شد و بقیه بازیگران هم تبدیل به بازیگرانی
پخته و کاربلد که تا سال ها در دیگر اثار نمایشی درخشیدند؛
درخششی که با «روزگار جوانی» اغاز شد.قصه های روزگار
جوانی پیچیدگی نداش��ت .س��خت نبود اما بسیار شیرین
بود .از اتفاقاتی م ی گف��ت که ب رای هر ج��وان دور از خانه
م ی توانس��ت رخ ده��د .بچه های س��ریال ش��یطنت های
شیرینی داشتند و با این ش��یطنت ها بود که م ی توانستند
لبخند را روی لب مخاطب بنش��انند .انها هرکدام قصه ای
داش��تند اما این قصه ها هر چقدر هم که به گذشته مربوط
م ی ش��د به زمان حال وصل م ی شد
و بقیه ه��م در ان دخیل م ی ش��دند.
اینجا بود که همه دست به دست هم
م ی دادند تا مش��کل او حل شود .این
حکایت روزگار جوان��ی بود و این گونه
بود که این سریال در میان سریال های
محب��وب ج��ای گرفت .این س��ریال
یک تیتراژ بس��یار جذاب هم داش��ت
که س��راغاز تیتراژهای م��ورد عالقه
خیل ی ها بود ک��ه در ان زمان با صدای
محمد عیوض��ی زمزم��ه م ی کردند:
«مثل یک رنگین کمون هفت رنگ
سرگذشت زندگیمون رنگ رنگ» .اگر
اهل نوستالژی هستید و م ی خواهید
خاط رات خوب گذشته را در ذهن مرور
کنید و حتی اگر این سریال را تاکنون
ندیده اید ،این فرص��ت را دارید تا ان را
تماشا کنید .این س��ریال این روزها از
شبکه تماشا پخش م ی شود.
دیدار
سریال پلیسی برای هفته نیروی انتظامی
علم با طعم لذت
81
بازار
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد:
بازار
82
مثلث | شماره 233
کاهش سود بانکی
لزوما به افزایش تولید
منجر نمی شود
هفته بانکداری اسالمی همیش��ه برای رسانه ها
فرصتی است تا به این بهانه س��راغ مدیران سیستم بانکی
بروند و از تحقق بانکداری اس�لامی بپرس��ند .س��وال ها
و جواب ها ه��م در این بین عموم��ا تکراری اس��ت .دکتر
غالمحسن تقی نتاج ،مدیرعامل بانک مهر اقتصاد یکی از
گزینه های هفته نامه مثلث برای این گفت و گو بود؛ اما همه
گفت و گوی ما با وی به این موضوع ختم نش��د .تعداد زیاد
بانک ها ،مدیریت بانک مرکزی در تعیین س��ود ،استقالل
بانک مرکزی ،موض��وع لزوم رعایت س��قف 10درصدی
س��هام و ...البته بحث عرضه س��هام بانک مهر اقتصاد در
بورس موضوعات پررنگ دیگ��ری در این گفت و گو بود که
شما را به خواندن ان دعوت می کنیم.
هفته بانکداری اسلامی موضوعی تکراری
اما مهم در اقتصاد ایران اس�ت ،چراکه به دنبال
اجرایی شدن این قانون در سیستم بانکی است.
در مورد عملکردهای بانک مهر اقتصاد ایران در
حوزه بانکداری اسالمی چه توضیحاتی دارید؟
بانک مهر اقتصاد اولویت اول راهبردی خود را تحقق
بانکداری اس�لامی قرار داده و بنابرای��ن بخش عمده ای
از ان��رژی و ظرفیت های خ��ود را به تحقیق و توس��عه در
این بخش معطوف کرده اس��ت .مدلی که ما در بانکداری
ی به ان رسیدیم را در اختیار دیگر بانک ها و موسسات
اسالم
مالی و اعتباری و مس��ئوالن و مراجع تقلید هم قرار دادیم.
متغیرهایی هم در این زمینه پیدا کردیم که اگر بدان ها توجه
شود می توان به اهداف بانکداری اسالمی دست یافت .اما
نکته ای که در این زمینه وجود دارد بحث اموزش کارکنان و
ی است .باید عقود مشارکتی
تولید محتوای بانکداری اسالم
و مبادله ای بر اساس قوانین بانکداری اسالمی تدوین و به
کارکنان اموزش داده ش��ود .در این خص��وص بانک مهر
کتابی برای اولین بار در ای��ران تهیه کرده که برای تمامی
موسسات پولی و بانکی نیز ارسال شده است .بحث بعدی
ترویج فرهنگ در همه بخش های جامعه به ویژه مشتریان
اس��ت تا حداقل اقدامات صوری توسط مش��تریان از بین
برود .نکته بعدی اصالح نرم افزار جامع بانکی متناس��ب با
بانکداری اسالمی اس��ت .نرم افزار فعلی نرم افزار متعارفی
اس��ت که نمی توان از ان انتظار اجرایی ش��دن بانکداری
اسالمی را داش��ت .این نیازی اس��ت که متخصصین این
صنع��ت باید برای رف��ع ان تالش کنند و اگ��ر نمی توانیم
تولید داشته باشیم ،نرم افزار فوق را از کشورهایی که در این
خصوص فعالیت انجام داده اند مثل مالزی وارد کنیم .نکته
بعدی جدیت متصدیان بانکی در این بخش است؛ از شورای
پول و اعتبار و بانک مرکزی گرفته تا دیگران ،اگر اعتقادی
به این موضوع نباشد نمی توان امیدی به اجرای بانکداری
اسالمی داشت.
بانک مهر اقتصاد مدتی اس�ت ک�ه یکی از
شعب خود را به عنوان شعبه پایلوت برای اجرای
بانکداری اسلامی در نظر گرفته است .کارکرد
این شعبه چه بوده و چه دستاوردی داشته است؟
بحث بانکداری بدون ربا از سال 62شروع شد .از لحاظ
قانونگذاری کاری بس��یار مهم بود که انجام ش��د اما بحث
مهم تر ،عملیاتی کردن این قانون بود که از ان زمان تاکنون
هنوز بخش هایی از این قانون بر زمین مانده اس��ت؛ یعنی
موسسات پولی و بانکی برای اجرای این قانون باید اولویت
بگذارند .در مورد بازنگری اگرچه تاکنون زمان از دست رفته
است ولی ب ا این حال اگر در اینده بازنگری شود یک موفقیت
ث این است که اول باید این قانون
محسوب می شود .اما بح
به مرحله اجرا برسد تا نقاط ضعف ان مشخص شود و بعد به
مرحله بازنگری برسیم .مجموعه بانک مهر اقتصاد همیشه
این را به عنوان یک اولویت راهبردی و عملیاتی در دستورکار
داشته و اقدامات خوبی هم در این زمینه انجام شد .پیش از
این در همایش هایی که در حوزه های پولی و بانکی برگزار
شده بود ما ایده خود را برای اجرایی کردن این قانون برای
عزی��زان کمیته فقه��ی بانک مرکزی مط��رح کردیم .این
دوستان هم مطرح کردند که اول شما یک شعبه در اختیار
ما بگذارید تا ما عینا قانون را در ان اجرا کنیم؛ اما در جلسات
اولیه بحث ما این بود ک��ه اول اجازه بدهید ما انچه تاکنون
اجرا کرده ایم را به شما گزارش بدهیم ،شاید بخشی از انچه
شما مدنظر دارید اجرایی شده باشد که این موضوع پذیرفته
شد .با گزارش هایی که ارائه شد ،مشاهده شد که کارهایی
در این زمینه شروع شده است و در نهایت قرار شد بخشی از
فضای یکی از شعب را در اختیار اشخاص مورد نظر کمیته
فقهی قرار دهیم تا کارشناسان انها در شعبه مستقر شده و
کارهای مطالعاتی خود را انجام دهند .قالب کار هم تحقیق
در قراردادهای اجرایی بانک و نرم افزارها بود .امروز بعد از
یک سال اصالحات مورد نظر تدوین ش��ده و قرار است در
جلسات بعدی این نکات در کمیته فقهی بانک بررسی شود
و اگر پیشنهادها درست باش��د اجرایی می شود .جمع بندی
انتقال پول از بازار پول به بازار س�رمایه
در ای�ران و براس�اس تجربی�ات ای�ن
مدت نش�ان می دهد که به نفع افزایش
تولید نبوده و فقط به نفع افزایش س�ود
س�فته بازان بورس بوده است .بنابر این
اگ�ر در سیاس�تگذاری های مج�دد م�ا
می خواهیم س�ود بانکی را کم کنیم برای
اینکه تولید در کشور افزایش یابد ،با این
روش مطمئنا چنین اتفاقی نخواهد افتاد
انجام ش��ده این اس��ت که دوس��تان از انچه در مجموعه
ی اتفاق افتاده ،تا
بانک مهر اقتصاد به عنوان بانکداری اسالم
حد قابل توجهی رضایت دارند .شعبه نمونه ای که برای این
کار در نظر گرفته ش��ده از نظر ما به عنوان بخش تحقیق و
ی تلقی می شود و مطمئنا انچه به ان
توسعه بانکداری اسالم
برس��یم و مورد تایید کمیته فقهی بانک هم باشد و به تایید
س��ایر مراجع ذی ربط نیز خواهد رسید در تمامی 800شعبه
بانک مهر اجرا می شود.
در شعبه دقیقا قرار اس�ت چه کاری انجام
شود؟
قرار است نوع قرارداد را کامال با نیاز مشتری منطبق
کنند و اصطالح��ا می خواهند انحراف بین نیاز مش��تری و
عقد قرارداد را برطرف کنند؛ یعنی اگر مشتری برای خرید
اقساطی مراجعه می کند وام مشارکتی نگیرد بلکه همان وام
اقساطی دریافت کند یا اگر برای قرض الحسنه می اید فقط
وام قرض الحسنه بگیرد.
اق�ای دکت�ر! از اواخر س�ال گذش�ته که به
یکباره با افزایش شدید نرخ سود بانکی مواجه
بودی�م به خصوص س�ودهای ب�االی 23تا 26
درصد بحث خ�روج منابع از بورس ب�ه بانک ها
مطرح ش�د و بالفاصله بع�د از ان بانک مرکزی
به یکباره دس�تور کاهش نرخ س�ودهای بانکی
را صادر کرد .نظر شما در این خصوص چیست؟
من با این بحث چالش اساس��ی دارم .نقدینگی در هر
حال به سمت بانک ها می اید حتی اگر ابتدا وارد بازار سرمایه
شود و اصال در این خصوص شکی وجود ندارد.
سوال اصلی در این میان این است که ایا با
کاهش مجدد سود بانکی منابع از بانک ها خارج
می شود؟
اصال اس م این مساله خروج نیست .ما به ان می گوییم
ماندگاری سپرده ها .به هر حال س��پرده باید به بانک ها وارد
ش��ود و جای دیگری نمی تواند برود .هم اکنون در بانک ها
انواع س��پرده های کوتاه مدت و بلندمدت وج��ود دارد .این
تغییر نرخ های دس��توری اگر به س��مت باال باش��د باعث
می شود سپرده های س��رمایه گذاری به سمت سپرده های
5ساله برود و وقتی دستکاری در نظام پولی به سمت کاهش
نرخ ها باشد ،مدت زمان ماندگاری پول در بانک ها کم شده
و پول ها به سمت سپرده های جاری می رود ولی باز هم در
بانک ها می مان��د .طبیعتا وقتی بانک ها س��پرده بلند مدت
داشته باشند می توانند با ان سرمایه گذاری بلندمدت کنند.
س��رمایه گذاری بلندمدت به صورت تس��هیالت بلندمدت
ارائه می ش��ود که باید دید این تس��هیالت ایا صرف تولید
می ش��ود یا صرف خدمات و تجارت .در اینجاست که این
کاهش س��ود در اقتصاد تاثیر منفی خواهد داشت .انتقادی
اجرای اصل 44قانون اساس�ی و ماده 5
ایین نام�ه اجرایی این اص�ل که صراحتا
گفت�ه نبای�د بی�ش از 10درصد س�هام
هیچ بانکی در اختیار یک مجموعه باشد
موجب می ش�ود در یک دوره پنج س�اله
دیگر ش�اهد ای�ن نباش�یم ک�ه بانک ها
س�هامداران عمده داشته باش�ند و این
یک ایراد اس�ت .نظر من این اس�ت که
اگر ما ای�ن قاعده را ادام�ه بدهیم کم کم
بانک های کشور به بانک های بی صاحب
تبدیل می شوند
مثلث | شماره 233
می تواند به عنوان نماد استقالل بانک مرکزی در نظر گرفته
شود رفتار خود مدیران بانک مرکزی است .دوره ای بود که
بانک مرکزی به دولت وابس��ته بود اما مدیران ان مستقل
بودند و تصمیمات مستقلی از دولت و دیگر قوا می گرفتند.
در شرایط فعلی هم مدیران بانک مرکزی به استقالل این
بانک اهمیت می دهند .به نظر من در حال حاضر استقالل
بانک مرکزی مساله اقتصاد کشور نیست؛ بنابراین با همین
ساختار و سازمان می توان ش��اهد استقالل عملیاتی بانک
مرکزی ب��ود و نیازی به اس��تقالل در قانون نیس��ت .مثل
سازمان بورس اوراق بهادار که با وجود اینکه در همین بدنه
است اما در عملیات ،مستقل عمل می کند.
یکی از نقدهای وارد بر بازار پول ایران این
است که همه به دنبال این هستند که بانک داشته
باشند یا دارند مثل بس�یج ،سپاه ،ارتش ،وزارت
نفت ،وزارت مس�کن و خیلی های دیگر .در این
خصوص نظر شما چیست؟
انچه هم اکنون در نظام بانکی کش��ور در حال اتفاق
اس��ت ،اجرای اصل 44قانون اساس��ی و ماده 5ایین نامه
اجرایی این اصل اس��ت که صراحتا گفته نباید بیش از 10
بازار
که من به این دس��تکاری ها در نظام پولی کشور دارم این
است که ایا این کم شدن ماندگاری پول در بانک ها منجر
به ورود پول به بازار اولیه سهام شده یا منجر به ورود پول به
بازار ثانویه سهام شده است؟ ورود پول به بازار ثانویه مطمئنا
تاثیر مناسبی بر تولید نخواهد داشت .بخش عمده ای از بازار
ثانویه فقط بورس بازی و س��فته بازی است و در موج هایی
که ایجاد می ش��ود عموما اش��خاص حقیقی هستند که در
بازار ضرر می کنند چرا که معموال در قیمت های نس��بتا باال
سهام را خریداری و در قیمت های نسبتا کم اقدام به فروش
می کنند .بنابر این انتقال پول از بازار پول به بازار س��رمایه
در ایران و براساس تجربیات این س��ه دهه نشان می دهد
که به نفع افزایش تولید نبوده و فقط به نفع افزایش س��ود
بورس بازان بوده است .بنابر این اگر در سیاست گذاری های
مجدد ما می خواهیم سود بانکی را کم کنیم برای اینکه تولید
در کش��ور افزایش یابد ،مطمئنا چنین اتفاقی نخواهد افتاد
مگر این که منطقی تر طرح ری��زی و اقدام کنیم تا موجبات
سوءاستفاده سفته بازان را فراهم نکنیم.
به نظر شما این نرخ س�ود بانکی را باید چه
کار کنیم؛ افزایش بدهیم ،کاهش بدهیم یا اصال
دست نزنیم تادر بازار رقابتی نرخ ان پیدا شود؟
من می خواهم بحثی را مطرح کنم و ان این است که
ما نمی گوییم نرخ تورم و نرخ س��ود بانکی هیچ رابطه ای با
هم ندارند .چون بعضا این را گفته اند و من این را رد می کنم؛
اما یک تفاوت اساس��ی با هم دارند؛ یعنی نرخ سود بانکی
تحت تاثیر ش��دید تورم اس��ت ولی نرخ تورم شدیدا تحت
تاثیر نرخ س��ود بانکی نیس��ت و متغیرهای مختلفی بر ان
تاثیر گذارند که یکی از انها نرخ سود بانکی است .پس اگر ما
بخواهیم نرخ تورم را فقط با سود سپرده بانکی کنترل کنیم
مسیر اش��تباهی را انتخاب کرده ایم .قبال در همین کشور
نرخ س��ود س��پرده ها را ازاد کردیم و نرخ سود تسهیالت را
کم کردیم اما تورم کنترل نشد .فنر تورم جمع شد و یکباره
به خاطر تغییر قیمت ارز منفجر شد و بخش قابل توجهی از
ثروت اقشار متوس��ط رو به پایین کشور را سوزاند .بنابر این
دوباره تاکید می کنم نرخ س��پرده ها شدیدا تحت تاثیر تورم
است اما عکس ان صادق نیس��ت .درخواست ما این است
که به همین روشی که در یک س��ال اخیر عمل شده است
به صورت تدریجی نرخ س��ود بانکی اصالح ش��ود .اولین
تالش برای اصالح اش��تباهات قبلی هم��ان اصالح نرخ
عقود مبادله ای به 22درصد بود که این کار به درستی توسط
بانک مرکزی صورت گرفت و متعاقبا در حال کار کردن روی
سود سپرده ها هستند .کار درس��تی که در بانک مرکزی در
حال انجام است این که ابتدا روی سود سپرده ها کار می شود
و سپس بعد از مدتی روی نرخ سود تسهیالت کار می شود
و تنظیم می گردد .تاکید ما بر این اس��ت که موسسات پولی
و بانکی هم مانند دیگر تولیدکنن��دگان کار تولیدی انجام
می دهند .این موسس��ات با ماده اولیه ای ب��ه نام نقدینگی
س��ر و کار دارند و باید فضایی ایجاد شود که محصول این
موسس��ات با عدد منطقی بیش��تر از بهای تمام شده ان به
فروش برسد .از همه این ها مهمتر مدیریت سایر بازارهای
اقتصادی در کشور مانند بازار سرمایه ،کاال و ارز است و در
این بین بازار سرمایه جایگاه خاصی دارد .ما با اصالح بازار
پول نمی توانیم به اصالح اقتصاد دس��ت بزنیم .به نظر من
بازار پول و سرمایه با هماهنگی هم می توانند عمل کنند که
انشاءاهلل این هماهنگی بین محورهای بازار پول و سرمایه
کشور یعنی بانک مرکزی و سازمان بورس برقرار شود.
ش�ما به نقش بانک ها در بازار پ�ول و بازار
سرمایه اشاره کردید .یکی از نکاتی که این روزها
نقل مجالس است خروج اقتصاد ایران از رکود و
تدوین بسته سیاستی در این زمینه است .نقش
بانک ها در این بین چیست؟
اینکه موسسات پولی و بانکی تسهیالتی که پرداخت
می کنند را با تاکید بر این بدهند که تا چقدر به رشد ناخالص
تولید ناخالص ملی و مصرف کاالهای تولید کمک می کند
بسیار مهم اس��ت .اگر موسس��ات اولویت را بر تامین مالی
تولید کنندگان داخلی و هم��گان تاکید و توجه خود را روی
ترویج مصرف کاالهای داخلی بگذارن��د ،در برون رفت از
شرایط فعلی می توانند موثر واقع ش��وند .بانک ها به عنوان
یکی از مهمترین ارکان و زیرساخت های اقتصادی کشور
اگر سیاس��ت های تخصیص منابع خ��ود را بازنگری کنند
می توانند به پیاده سازی سیاست های دولت محترم کمک
کنند.
موض�وع اس�تقالل بانک مرک�زی و کمکی
که این اتفاق می تواند به بازار پ�ول بکند از نظر
ش�ما تا چه ح�د صحیح اس�ت تا ش�اهد برخی
اتفاقات همچون برداش�ت های چند سال پیش
با دستور دولت از بانک ها نباشیم؟
ما مدل های مختلف اس��تقالل بانک مرک��زی را در
اقتصادهای مختلف دنیا مشاهده می کنیم اما انچه در ایران
در حال حاضر وجود دارد ،این است که بخش قابل توجهی از
اقتصاد کشور در اختیار قوه مجریه است .اینکه ما بخواهیم
در شرایط حاضر استقالل بانک مرکزی را از دولت بگیریم
و به قوه دیگری واگذار کنیم که منطقا باید قوه مقننه باشد
یا اینکه بخواهی��م به عنوان یک ش��خصیتی جدای از این
س��ه قوه مطرح کنیم به نظر من زمینه ان مهیا نیست و نه
تنها مش��کالت را حل نمی کند بلکه مشکالت جدید را نیز
برای کش��ور ایجاد می کند .به نظر من در حال حاضر انچه
درصد س��هام هیچ بانک��ی در اختیار یک مجموعه باش��د.
ن ایین نامه است؛
بانک مرکزی هم به مرور در حال تحقق ای
یعنی بانک هایی که صد درصد ان در اختیار یک مجموعه
بود به مرور در حال اصالح است؛ مثال مجموعه بانک مهر
اقتصاد در اولین مرحله 51درصد سهامش را به عموم مردم
واگذار می کند .مرحله دوم نیز باتوجه به مصوبه شورای پول
و اعتبار در یک بازه دو ساله اتفاق افتاده و 39درصد دیگر ان
واگذار می شود .پس در یک دوره میان مدت مطمئن باشید
که سهامدار بانک مهر اقتصاد دیگر یک سازمان و سهامدار
مش��خص نخواهد بود .البت��ه من خودم به ای��ن 10درصد
سهام اشکال وارد می کنم .نظر من این است که اگر ما این
قاعده را ادامه بدهیم کم کم بانک های کشور به بانک های
بی صاحب تبدیل می ش��وند بنابراین س��قف 30درصد را
پیشنهاد می کنم.
نظ�ر ش�ما در م�ورد تع�داد زی�اد بانک ها
چیست؟
این نظ��ر را قبول ندارم .کش��وری مثل لبن��ان با 12
میلیون جمعیت 120بانک دارد .اگر تعداد شعب بانک های
ایرانی زیاد اس��ت برای دسترس��ی مردم به ش��عب است.
همین االن بانک مهر اقتصاد با وجود داش��تن 800شعبه
در سراسر کش��ور باز هم تقاضاهای مختلفی برای تاسیس
شعبه جدید دارد.
چرا؟
چون ایران کشور بزرگی اس��ت و بیش از هزار شهر
داریم که باید به همه انها پاسخگو باشیم.
یعنی بس�ترهای بانک�داری الکترونیک به
اینها جواب نمی دهد؟
مش��تری هم باید از این موضوع اس��تقبال کند .نگاه
به کالن ش��هرها نکنیم که با تکنولوژی های جدید در حال
کار هستند .خیلی از مردم کش��ور با این تکنولوژی ها اشنا
نیس��تند .بانک مهر االن 12میلیون مشتری متوسط رو به
پایین جامعه دارد که با وج��ود این همه ابزارهای بانکداری
الکترونیک در 30درصد انها نتوانستیم نفوذ کنیم؛ یعنی70
درصد مشتریان ما ب ه این ابزارها عالقه مند نیستند و ترجیح
می دهند داخل ش��عبه بیایند و ما نمی توانیم اینها را نادیده
بگیریم.
در مورد عرضه سهام بانک مهر بفرمایید؟
اگر بانک مرکزی مجوز را صادر کن��د در همین مهر
امسال امادگی عرضه 51درصد سهام را در فرابورس داریم،
اگرچه بانک امادگی عرضه سهام در بورس را هم دارد.
پذیرش شده اید؟
کاره��ای ان در ح��ال انج��ام اس��ت و منتظ��ر نامه
بانک مرکزی هستیم.
برنام�ه ب�رای بازگش�ایی س�هام دارید یا
عرضه سهام؟
عرضه سهام در فرابورس است .در صورت ثبت 1200
میلیارد تومان س��رمایه بانک حدود 612میلیارد تومان از
سهام به قیمت روز عرضه می شود.
فکر می کنی�د بازار کش�ش ای�ن عرضه را
داشته باشد؟
س��هام بانک مهر اقتصاد جذابیت های زیادی دارد از
جمله نیروی انس��انی کارامد ،بیش از 12میلیون مشتری
و س��بد دارایی هایی که در اختیار دارد باعث جذاب ش��دن
سهم می شود.
سهام ارزش گذاری هم شده است؟
در کارگزاری بورس ارزش گذاری شده اما باید به تایید
بورس هم برسد.
قیمتی هم مشخص شده است؟
در بدترین حالت قیمت 1400ریال پیش بینی شده و
در حالت خوش بینانه 1700ریال است.
83
بازار
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر:
بازار
84
مثلث | شماره 233
مبادله مالی موسسه اعتباری کوثر با
بانک های اروپایی و اسیایی
دکتر عیسی رضایی ،مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر
در نشست خبری استان اردبیل که روز سه شنبه مورخ93/6/18
برگزار شد گفت« :سپاس خداوند منان را که توانستیم با لطف و
عنایتشواستعانتازنامزیبایکوثر اینموسسهرابه عنوانیکی
از نهادهای ارزش محور در سیستم پولی و بانکی کشور معرفی
نماییم».مدیرعاملموسسهاعتباریکوثرد رایننشستخبری
گفت«:هدف گذاریموسسهبرایسال،۹۴قرارگرفتندرلیست
پنج بانک برتر خصوصی کشور است و موسسه اعتباری کوثر با
اخذ مجوز از بانک مرکزی انشاءاهلل تا پایان سال به بانک تبدیل
می شود ».وی نا م این موسسه را برگرفته از نام حضرت فاطمه
ی می دارد اوازه اش بلند
زهرا(س) و شعار «هرکس نام او را گرام
می شود» دانست و افزود« :ما با تمام وجود حرمت و عظمت این
ی می داریم و از عظمت و شکوه ان صیانت می کنیم و
نام را گرام
شعارمان نیز این است که اینده از ان ماست و تالش می کنیم تا
درسال 94جزوپنجبانکبرترکشورباشیم».مدیرعاملموسسه
اعتباریکوثرگفت«:هیات مدیرهاولیهسهنام،طوبا،شجرهوکوثر
ی کوثر
ن این اسام
را پیشنهاد داده بودند که خداوند را سپاس از بی
انتخاب شد ».وی همچنین در مورد جانمایی و مکان یابی بسیار
عالی کوثر افزود« :به برکت نام مبارک کوث��ر و هدف دار بودن
حرکت ماست که شعبات بسیار شیک و مرتب داریم و مردم به
این موسسه اعتماد کامل دارند ».دکتر رضایی از جذب ۱۲۰هزار
میلیاردریالمنابعبانکیدرموسسهاعتباریکوثرتاکنونخبرداد
و بیان کرد« :فروردین ماه امس��ال اهداف سال ۹۳در موسسه
اعتباریکوثرتحققپیداکردواکنونازاهدافپیش بینیشدهدر
سال ۹۴عبور کردیم و با ارائه متمم برنامه به اهداف برنامه سال
۹۵موسسه تا پایان سال جاری می رسیم ».مدیرعامل موسسه
اعتباری کوثر با بیان متعالی بودن هدف موسسه اظهار داشت:
«ما دنبال این هستیم که نام کوثر را زنده نگه داریم و سعی کنیم
به اینچشمهبرسیمبه خاطرهمینشعارما«ایندهازانماست»
انتخاب شده است ».ایشان در ادامه به تحقق این شعار اشاره و
افزود«:کسبمجوزبعداز 2/5سال ،ایجاد ۳۵۰شعبه،پیوستنبه
شبکه شتابو بانکداری الکترونیکو استخدام کارکناندر قالب
یک مدل نشان از حرکت به سمت تحقق « اینده از ان ماست»
است ».در ادامه دکتر رضایی بر استفاده از شبکه الکترونیکی در
تمام بخش های اقتصادی و خدماتی که منجر ب ه تراکنش مالی
ش��ود ،تاکید کرد؛ مبادله فیزیکی پول در جامعه باید به حداقل
برس��د و در این زمینه گام های ابتدای خوبی برداش��ته شده که
نیاز ایجاد نرم افزار یکپارچه در بانک ها ضروری به نظر می رسد.
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر با بیان اینکه اجرای خدمات
مختلف الکترونیکی در شبکه بانکی باید عملیاتی شود ،تصریح
کرد« :بانک ها باید بتوانند روزانه به سپرده گذاران سود پرداخت
کنند ووجودخطوطیکپارچهالکترونیکیدراستفادهدر لحظهافراد
حائزاهمیت است ».دکتر رضایی از شناسایی سه بانک در غرب
اروپاوسهبانکدرشرقاسیابهمنظورانعقادقراردادمبادالتمالی
باموسسهاعتباریکوثرخبردادواظهارکرد«:درغرباروپاوشرق
اسیاازهرکدامیکبانکبرایمبادالتمالیانتخابمی شوند».
نایب رئیس هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر رعایت موازین
یراازدغدغه های اینموسسه
شرعیوفعالیتدربانکداریاسالم
دانستوخاطرنشانکرد«:جلسه هایشورایفقهیبرایبررسی
قراردادهادرموسسهاعتباریکوثرتشکیلشدهومافعالمی توانیم
فقط رویبانکداریبدون ربابحثکنیمو موسسه اعتباریکوثر
توانسته ۶۰درصد بانکداری بدون ربا را پیاده کند ».مدیرعامل
موسسه اعتباری به فعالیت عام المنفعه توسط این موسسه اشاره
کردوگفت«:پیروهماهنگی هاییکهباسازمانبهزیستیصورت
گرفته اگر زمین در اختیا ر این موسسه قرار گیرد ،مبلغ سه میلیارد
تومان از بودجه تبلیغاتی موسسه اعتباری کوثر برای احداث یک
شیرخوارگاهدرتهراناختصاصدادهخواهدشد».درادامه ایشانبه
ظرفیت هایباالیاردبیلاشارهوتصریحکرد «:ایناستانباتوجه
به اینکهدرمرزکشوراذربایجانقرارداردمی تواندظرفیتخوبیرا
برایسرمایه گذارانفراهمکند».مدیرعاملموسسهاعتباریکوثر
درپایا ن ایننشست از زحمات «پورمحمدی» مدیر اسبقشعب
موسسهکوثراردبیلتقدیرو«داود امامی»رابه عنوانمدیرجدید
موسسهدراستانمنصوبومعرفیکرد.
موسسهاعتباریکوثربانکمی شود
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر گفت« :موسسه
اعتباریکوثربااخذمجوزازبانکمرکزیتاپایانامسالتبدیلبه
بانکمی شود».دکتررضاییدوشنبه 93/6/17درمراسمتودیعو
معارفهمدیر شعبموسسهاعتباریکوثردراستانگیالنباتبریک
میالدامام رضا(ع)بیانکرد«:ازاغازفعالیتموسسهتا کنونتعداد
دوهزارو 500نفرنیرویجوان،تحصیلکرده،شادابومتخصص
در 350شعبه در کش��ور مشغول خدمت رس��انی به مشتریان
می باشند».دکتررضاییمدیرعاملموسسهاعتباریکوثربابیان
توفیقاتوپیشرفت هایچشمگیرموسسهاظهارداشت«:باتوجه
به مدت کوتاهی که از عمر مجموعه می گذرد عالوه بر پیشی
گرفتن از بانک ها و موسساتی که دارای سابقه طوالنی هستند،
با توکل به خداوند متعال ،توسل به اهل بیت (ع) به ویژه حضرت
صدیقهطاهره(س)کهناممبارکشانزینت بخشموسسهگردیده،
توانستیمگام هایبلندیبرایرساندنمجموعهبهجایگاهواقعی
خود برداریم ».دکتر رضایی با اشاره به ظرفیت های اقتصادی
استان گیالن اشاره و تصریح کرد« :تخلیه و بارگیری کاالهای
مختلف در بندر انزلی ،تولید چای و برنج و صنعت توریس��م از
توانمندی های گیالن برای سرمایه گذاری در این استان است».
ویبابیاناینکهواحدهامی توانندازتسهیالتسرمایهدرگردش
موسسهاعتباریکوثراستفادهکنند،خاطرنشانکرد 500«:میلیارد
تومان برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اختصاص داده
شده است ».وی افزود« :موسسه اعتباری کوثر حرکت جهادی
برایتامینسرمایهواحدهایتولیدیرااغازکردهاست».
نقش کلیدی معاونت مالی در روند پرش�تاب
موسسهاعتباریکوثر
دکتر رضایی ،مدیرعامل موسس��ه که در سومین
همایش مدیران و کارشناس��ان مالی استان ها و شعب مستقل
سخن می گفت ،خطاب به حاضرین در همایش اظهار داشت:
«شماعزیزانمی بایستسیاست هایکالنموسسهرابهخوبی
رصدکنیدوبرمبنایاینسیاست هابرایرسیدنبهاهدافعالیه
مجموعه تالش نمایید ».دکتر رضایی مدیران و کارشناس��ان
مالی را به عنوان عناصر اصلی موسس��ه ک��ه بخش اعظمی از
کار را برعهده دارند ،برش��مرد و یاد اور شد« :بحمداهلل با روند رو
به رشد موسسه و روند همکاری و مباحثی که با بانک مرکزی
داریم به زودی شاهد صدور چک های بین بانکی خواهیم بود و با
یجزموهمتدوستانوباعنایتاهلبیت (ع)بهویژهتوجه
عزم
خاصه حضرت زهرا (س) برانیم تا پایان سال ،موسسه را به بانک
تبدیل نماییم و در این روند نقش معاونت مالی بیش از هر زمانی
محسوس است ».مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر در بخش
دیگریازسخنانشعنوانکرد«:مااعتقادداریمدرلحظهلحظه
حرکت پرشتاب موسسه ،بایددقت و نظارت جدی اولویت اصلی
کارماباشدوبرایرسیدنبهاهدافمانحاضرنیستیمبههرقیمتی
کاررادنبالکنیم».دکتررضاییگفت«:مدیرانمالیبایدحداقل
روزیسهیاچهاربارمبحثقیمتتمام شدهفعالیت هایمجموعه
را مورد ارزیابی قرار دهند و مرتب این نکته را مرور کنند که ایا باید
بههرقیمتیجذبمنابعداشتهباشیمیابههرقیمتیبایدبهبانک
تبدیل شویم؟ شما باید به صورت روزشمار هزینه ها را مشخص
کنید ».وی باتوجه به سوابق خود در 25سال گذشته گفت« :در
تمام دورانی که متصدی مجموعه های مالی در س��ازمان ها و
نهادهابوده ام،باحساسیتباالبرهمهمواردمربوطبهحوزهکاری
نظارتجدیمی کردموازهمهمدیرانذیربطگزارشمی گرفتم
و در نتیجه گزارش��اتی که به مقامات باال ارائه می کردیم مورد
توجه قرار می گرفت و به عنوان گزارشی دقیق مورد قضاوت قرار
می گرفت».مدیرعاملموسسهاعتباریکوثرخاطر نشانساخت:
«مدیرانحوزهمالیبایدهمهتحوالتمجموعهرازیر نظرداشته
باشند ،حتی اگر ساختمانی در مرکز یا استان قرار است خریداری
شود،کامالقانونی،بهصرفهوبامدارکتاییدشدهموردمعاملهواقع
شود».ایشانتاکیدکردند«:شمابایدتحلیل هایمالیرابهدقت
رصدنمایید،درجریانتحوالتاقتصادیقراربگیرید،ارتباطخوبی
با مدیران بانک ها و شرکت های بزرگ برقرار کنید و از تجربیات
فعاالن در عرصه های اقتصادی و مالی استان ها استفاده کنید».
دکتر رضایی در ادامه افزود« :مقام معظم رهبری (حفظه اهلل) با
شناخت دقیق ش��رایط اقتصادی از بانک ها می خواهند صرفا
بنگاه داری نکنند .انشاءاهلل ما در تمام شعبات سا زو کارها را برای
خدمت همه جانبه مهیا و در مورد ای��ن موضوع و نحوه ارائه نوع
خدمات به زودی اطالع رسانی می نماییم ».مدیرعامل موسسه
اعتباری کوثر در خاتمه س��خنان خود گفت« :انگیزه باال شرط
موفقیت کارکنان است و ما افتخارمان به این است که خادمان
کسیهستیمکهنامزیبایشزینت بخشموسسهاست.بنابراین
باتوجه به اینکه شما کارکنان جوان در موسسه ای که مدت کمی
است فعالیتش را شروع کرده باید گام ها را محکم بردارید که بعد
از پنج سال اگر به گذشته خود نگاه کردید از عملکرد خود اظهار
رضایتداشتهباشیدوبدانیداگرتا کنونموفقیتداشته ایم،بخش
اعظمی از این موفقیت ها به جهت توجه صاحب موسسه یعنی
کوثرپیامبر(ص)است».