ماهنامه مثلث شماره 234

‫پایان ائتالف‬ ‫اصالح طلبان با‬ ‫اصولگرایان میانه رو؟‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و سی و چهار‪/‬بیست و نه شهریور‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫نه بزرگ ایران به امریکا‬ ‫پشت پردهپیشنهادواشنگتنبهتهران‬ ‫درباره داعش چه بود؟‬ ‫درخواست برای بازگشت به نظام‬ ‫واکنش ها به نامه خاتمی‬ ‫خطاب بهرهبرانقالب ادامه دارد‬ ‫دنبالشعارسیاسی‬ ‫نیستم‬ ‫کارگزاران به دنبال‬ ‫احیای محور هاشمی – خاتمی‬ ‫گفت وگوی مثلث‬ ‫با کیانوش عیاری‬ ‫درباره «خانه پدری»‬ ‫نـگـاهبهشـرق‬ ‫درپاییزتوافقجامع‬ ‫چرا شانس رسیدن به توافق جامعکم شده است؟‬ ‫ایا قرارداد های جدید میان ایران و روسیه به معنای‬ ‫تغییررویکردایرانپسازکمشدنشانستوافقجامعاست؟‬ ‫نمی خواهم نماینده مجلس‬ ‫یا عضو شورای شهر شوم‬ ‫گفت وگوی مثلث با حمیدرضا سیاسی‬ ‫دو شهریور‪ ،‬دو جنگ‬ ‫پرونده ای درباره حمله متفقین‬ ‫و عراق به ایران‬ ‫انزواى اسالم‬ ‫با تبلیغ جدایى دین از سیاست‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫‏و مع االسف به قدرى تبلیغات دامنه‏دار‬ ‫دشمنان اسالم در همه مسائل اسالمى زیاد‬ ‫و دامنه‏دار بوده است که به خود مسلمین هم‬ ‫باورانده‏اند که نباید دخالت در سیاست بکنند‪،‬‬ ‫به خود روحانیون هم‪ .‬بس��یارى از روحانیون‬ ‫هم باورش��ان امده اس��ت که روحان��ى نباید‬ ‫دخالت در سیاست بکند‪ .‬روحانى باید مساله‬ ‫بگوید‪ ،‬ان هم مسائل غی ر سیاسى‪ .‬مسائل سیاسى اسالم‬ ‫چندین ب رابر مسائل عبادى‏اش است‪ ،‬ب راى اینکه ان مسائل‬ ‫سیاسى هم عبادت اس��ت مع االضافه‪ .‬کتب اسالم‪ ،‬کتب‬ ‫فقهى اسالم مشحون از مس��ائل سیاسى است‪ ،‬مشحون‬ ‫از مسائل اجتماعى است‪ .‬و ان وقت یک دسته نادان گمان‬ ‫م ى‏کنند که اسالم مثل سایر ادیان منحرفه‪ -‬که ان هم در‬ ‫اول این طور نبوده است‪ ،‬بعد با دست همین استعمارگران‬ ‫به اینجا رسیده است‪ -‬وضع این است که باید روحانى فقط‬ ‫بنش��یند و دو رکعت نماز بخواند و برود منزلش و همان جا‬ ‫چرت بزند تا دوباره وقت نماز دیگر بیاید‪ .‬اینها همه تبلیغاتى‬ ‫بوده است که در طول مدت از ان وقتى که اسالم تولد پیدا‬ ‫کرد و قدرت پیدا کرد به دس��ت خلفاى اموى و عباس��ى و‬ ‫‪12- 15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫بی طرفیازکدامطرف؟‬ ‫روزگارخوشلیبرال ها‬ ‫مننزدگمانبندهمومنمهستم‬ ‫بستهبندیکلمات‬ ‫‪16- 23‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫چالش هایمصلحانموتورسوار‬ ‫هرچهحجاریانبگویدبرعکس اشعمل‬ ‫می کنیم‬ ‫درخواستبرایبازگشتبهنظام‬ ‫‪24- 33‬‬ ‫سیاست‬ ‫نگاهبهشرقدرپاییزتوافقجامع‬ ‫شرمن‪:‬باوضعیتفعلیغنی سازیایرانتوافق‬ ‫امکانندارد‬ ‫بازیبرد–برددرچندجبهه‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی اس��ت که س��عی دارد روایتی‬ ‫منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای‬ ‫اس��ت به سه ضل��ع اس��تقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اس�لامی‪ .‬مرامش‬ ‫تقویت گفتمان انقالب اس�لامی‪ ،‬چارچوبش اس�لام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و‬ ‫رهبری‪ ،‬ارمانش گس��ترش و سیادت اس�لام خواهی در سراسر جهان و‬ ‫عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف‬ ‫ای��ران و رون��ق گرفتن عدال��ت‪ .‬م��رزش رواداری و تالیف قل��وب اهالی‬ ‫انقالب و ایس��تادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق‬ ‫و مش��رب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومن��انه و تالش در جهت‬ ‫رون��ق گرفتن س��نت گفت وگو می��ان فرهیختگان و نخبگان کش��ور‬ ‫است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪،‬‬ ‫بر چارچوب مان مس��تقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬ب��ر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪:‬مصطفیصادقی(دبیر)‪-‬علیحاجیناصری‪-‬‬ ‫امیدکرمانی ها ‪ -‬حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین‬ ‫سیف االسالم‪-‬میناعلیاسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫تاریخوگفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫بعد هم به دس��ت حکومت‏هاى مرتجع و بعد هم به دست‬ ‫قدرت‏هاى بزرگ این مسائل شده است که اسالم را منزوى‬ ‫کنند و منزوى کردند‪.‬‬ ‫ان اس�لامى که به درد جامعه نرسد و ان اسالمى که‬ ‫به درد حکومت جامعه نرسد‪ ،‬ان اسالم منزوى است‪ .‬اسالم‬ ‫منزوى در مساجد بود‪ .‬با اسم اسالم‪ ،‬اسالم را منزوى کردند‬ ‫در چهار دیوار مساجد‪ ،‬مساجد ب ى‏تحرک‪ .‬مسجد الحرام و‬ ‫مساجد در زمان رسول اکرم مرکز جنگ‏ها و مرکز سیاست‏ها‬ ‫و مرکز امور اجتماعى و سیاسى بوده‪ .‬این طور نبوده است‬ ‫که در مسجد پیغمبر‪ -‬صلى اهلل علیه و اله‪ -‬همان مسائل‬ ‫عبادى نماز و روزه باشد؛ مس��ائل سیاس ى‏اش بیشتر بوده‪.‬‬ ‫هر وقت م ى‏خواس��تند به جنگ بفرس��تند اش��خاص را و‬ ‫بس��یج کنند مردم را ب راى جنگ‏ها‪ ،‬از مسجد شروع‬ ‫م ى‏کردن��د این امور را‪ .‬مع االس��ف دنب��ال تبلیغات‬ ‫از صدر اس�لام یعنى بع��د از یک مدتى ت��ا زمان ما‬ ‫مساجد یک مس��اجدى شده بود که اس�لام در انجا‬ ‫محکوم م ى‏شد‪.‬‬ ‫محکوم ک��ردن اس�لام ب��ه این نیس��ت که‬ ‫یک کس��ى بگوید من اس�لام را محکوم م ى‏کنم‪،‬‬ ‫محکوم کردن اس�لام بر این اس��ت ک��ه ان چیزى‬ ‫که اس�لام م ى‏خواه��د در مس��جد زیر پا گذاش��ته‬ ‫بش��ود‪ .‬اس�لام م ى‏خواهد که مردم اگاهان��ه براى‬ ‫مصالح خودش��ان‪ ،‬ب راى مصالح مس��لمین در انجا‬ ‫فعالیت بکنند‪.‬‬ ‫دبیراجرایی‪:‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیکوصفحه ارایی‪:‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکسوپردازشتصاویر‪:‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازماناگهی ها‪:‬تقی میری‬ ‫بازرگانیوبازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪:‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫باتشکراز‪ :‬دکتراسماعیل تبار‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسینتقینتاج‬ ‫حسینزندی ‪-‬احمدطالیی‪ -‬مهندس صدوقی حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫نزاده‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصورشیخ االسالمی‪-‬دکترزارعیان‪-‬علیرضاحس ‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪34- 45‬‬ ‫بینالملل‬ ‫«نه»ایرانبهامریکا‬ ‫بازگشتبهموازنه‬ ‫رویدیگراوباما‬ ‫فرصت هایبربادرفته‬ ‫‪46-53‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫توقیفی هاپشتدربهارستان‬ ‫سخنیبامعرتضان‬ ‫دنبالشعارسیاسینبودم‬ ‫اکرانشدنیانشدن‪،‬مسالهنیست‬ ‫داستاندوشهریور‬ ‫درشهریور‪،59‬حاکمیتمرشوعیتداشت‪،‬در‬ ‫شهریور‪ 20‬نداشت‬ ‫‪62-75‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫جنگ‪،1320‬فرماندهنداشت‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫شمارهپیامک‪3000411711:‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بسیاری از عک س های خبری به ما م ی رسد‪ .‬تعداد این عک س ها‬ ‫انقدر زیاد است که گاهی ب ه راحتی از کنار ان عبور م ی کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باش�یم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با‬ ‫مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫محمدباقر نوبخت س�خنگوی دولت از سفر رییس‬ ‫جمهوری به نیویورک ب رای شرکت در اجالس سازمان‬ ‫ملل خبر داد و گفت‪« :‬ب رنامه ای ب رای مالقات با اوباما‬ ‫تنظیم نشده است‪ ».‬ب راس�اس ب رنامه منتشر شده‬ ‫توس�ط س�ازمان ملل‪ ،‬رییس جمهور ای ران دومین‬ ‫سخن راننشستصبحگاهیپنجشنبه‪3‬مهراست‪.‬‬ ‫والدیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه و انگال مرکل‬ ‫تو گویی تلفنی بر اهمیت و‬ ‫صدراعظم المان در گف ‬ ‫ضرورت نظارت سازمان امنیت و همکاری اروپا بر اتش‬ ‫بس در ش�رق اوک راین تاکی�د کردند‪ .‬پوتین و مرکل‬ ‫همچنین در خصوص موضوع ت رانزیت گاز روسیه به‬ ‫کشورهای اروپایی گفت وگو کردند‪.‬‬ ‫دیدار وزیر امور خارجه اسلواکی‬ ‫با ایت اهلل هاشمی رفسنجانی‬ ‫دیدار وزیر خارجه کره شمالی با رییس جمهور‬ ‫تقدیم استوارنامه سف رای جدید نروژ و ایتالیا‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫جلسه شورای عالی اب‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫جلسه کمیته هماهنگی ستاد حقوق بشر‬ ‫‪11‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫بی طرفیاز‬ ‫کدام طرف؟‬ ‫ایا مفهوم بیطرفی رسانه امری سازوار با ذات رسانه مدرن‬ ‫و واقعیت جاری رسانه ای جهان است؟‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫‪12‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫«رسانه باید بیطرف باشد»؛ این گزاره یکی از مهمترین‬ ‫«باید ها» در رویکردهای کالسیک حوزه ارتباطات و رسانه‬ ‫اس��ت‪ .‬بیطرفی رس��انه از نخس��تین درس هایی است که‬ ‫هرکس که وارد فعالیت در این حوزه م ی شود باید اویزه گوش‬ ‫خود کند‪ .‬اما چرا رسانه باید بیطرف باشد؟ بیطرفی رسانه چه‬ ‫نسبتی با دنیای امروز اطالع رسانی دارد؟ ایا در حال حاضر نیز‬ ‫م ی توان رسانه ای را بیطرف دید؟ ایا فلسفه رسانه در دنیای‬ ‫مدرن مفهوم بیطرفی رس��انه را امری س��ازوار با ذات رسانه‬ ‫مدرن م ی شناسد؟ تامل در پاسخ به این پرسش ها اما نیاز به‬ ‫طرح چند مقدمه و بازبینی فرض های این انگاره کالسیک‬ ‫دنیای ارتباطات دارد که البته هنوز در جامعه ما گاه دستمالی‬ ‫برخی ژست های سیاس��ی و گاه نیز کلیش��ه ای رایج ب رای‬ ‫کوبیدن بر طبل اخالق رسانه م ی شود‪.‬‬ ‫س��اده ترین تعریفی که م ی توان از مفه��وم بیطرفی‬ ‫ارائه داد‪ ،‬رعایت مس��اوات و ایجاد نوع��ی از عدالت و عدم‬ ‫جهت گیری در پرداختن و انعکاس اخبار و اطالعات اس��ت‪.‬‬ ‫ب ر اساس این تعریف هر رسانه موظف اس��ت در مواجهه با‬ ‫هر پدیده خب��ری تنها ایینه ای ب��رای بازنمایاندن ان رویداد‬ ‫باش��د‪ .‬خصلت ایینه واری اما ب ی االیشی و ب ی ارایشی است‪.‬‬ ‫ب ر اساس این انگاره‪ ،‬رس��انه که مجموعه ای اطالع رسان در‬ ‫ژانری خاص محسوب م ی شود نسبت به هر واقعه و رویدادی‬ ‫که ارزش اطالع رسانی دارد باید موضعی بدون جهت داشته‬ ‫باشد‪ .‬هر رویدادی فقط کافی است عناصر چندگانه مشهور‬ ‫به (‪ )News Values‬یا همان ارزش های خبری را داشته‬ ‫باشد تا توسط رسانه های جهان منعکس شود‪ .‬تا این قسمت‬ ‫مس��اله کامال روش��ن اس��ت و تعریفی واضح دارد‪ .‬رسالت‬ ‫حرفه ای رس��انه و اهالی ان اطالع رس��انی صادقانه اس��ت‪.‬‬ ‫اطالع رسانه ای صادقانه بر محور بیطرفی اهالی و صاحبان‬ ‫ان رسانه اس��توار م ی شود و اولین ش��رط اعتماد مخاطبان‬ ‫گفتارها‬ ‫این روزها در فضای مجازی چه می گذرد؟‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫بع��د از رادی��و و تلویزیون‪،‬‬ ‫اینترنت و فضای مجازی است که‬ ‫بیشترین مخاطبان را در ای ران دارد‬ ‫و چه کمند خوانندگان روزنامه ها‬ ‫و نشریات؛ این نوشته درباب فغان‬ ‫از ش��مارگان پایین رس��انه های‬ ‫مکتوب در کش��ور نیس��ت که‬ ‫ظاه را این اتفاق پدیده ای جهانی‬ ‫است و کار چندانی هم درباره اش‬ ‫نم ی شود انجام داد‪.‬‬ ‫اما بخ��ت و اقب��ال حافظ‬ ‫برخی اهالی مطبوعات اس��ت‪،‬‬ ‫چرا که بس��یاری فرصت خواندن‬ ‫نوش��ته جات انها را ندارن��د تا در‬ ‫حیرت محتوای خیره کننده شان‬ ‫بمانن��د‪ ،‬از کپی کاری ه��ای‬ ‫متعددشان ش��گفت زده شوند و‬ ‫اصال یادشان بروند که مثال فالن‬ ‫روزنامه در دوره جمهوری اسالمی‬ ‫منتشر م ی شود یا مربوط است به‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫روزگارخوشلیبرال ها‬ ‫عهد قجر‪.‬‬ ‫یو پنج ساله‬ ‫این امر البته تازگی هم ندارد و در تمامی س ‬ ‫گذشته مسبوق به سابقه بوده که البه الی سطور روزنامه ها‬ ‫حرف های تند و تیز سیاسی زده شود و چون سیاسی بود و‬ ‫درک این گونه موضوعات هم در کش��ور‪ ،‬در شرایط باالیی‬ ‫است‪ ،‬س��ریعا انهایی که باید بفهمند و ببیند‪ ،‬م ی شنوند و‬ ‫موضع م ی گی رند و الاقل به گوینده‪ ،‬پاسخی در خور م ی دهند؛‬ ‫ولی فرض بگیرید در سرمقاله روزنامه ای صراحتا بنویسند که‬ ‫دیگر دوره حرف های پوسیده گذشته (و مثال شان برگردد به‬ ‫بعضی مواضع صحیح در مورد افزایش س��رعت اینترنت) و‬ ‫االن زمانه ازادی است و زنده باد لیب رالیسم و خجسته باد پرچم‬ ‫ی و اصال نسخه رهای ی بخش مملکت دست‬ ‫لیب رال دموکراس ‬ ‫لیب رال هاست و از این قبیل هذیان ها‪.‬‬ ‫حرف هایی که صد و اندی سال پیش در ای ران گفته و‬ ‫پنب ه اش همان زمان خورده و اکنون در سراسر جهان‪ ،‬تشت‬ ‫رسوای ی اش به زمین افتاده است‪.‬‬ ‫بع��د از ای��ن هم��ه اب��راز صری��ح غرب دوس��تی و‬ ‫فرنگ ی پرس��تی‪ ،‬پرچم وا «ازادیا» بلند کردن و دم از استبداد‬ ‫زدن و کاسه توجه به دس��ت گرفتن‪ ،‬نامطب وع تر و ب ی معناتر‬ ‫است‪.‬‬ ‫اینکه حضرات در اینجا‪ ،‬ه��ر کاری م ی خواهند انجام‬ ‫دهند (اعم از خوردن و پوش��یدن و معاش��رت کردن و هزار‬ ‫کار درس��ت و نادرس��ت دیگر) و بعد ب رای خودشان دوسیه‬ ‫فراری ش��دن بس��ازند و هنوز هواپیما ش��ان از باند فرودگاه‬ ‫امام بلند نشده‪ ،‬شلوارک بپوشند‬ ‫و ان ط��رف هزار فح��ش و بد و‬ ‫بی راه نصیب نظام و کشور کنند‪،‬‬ ‫حکایت مکرر این روزهای ماست؛‬ ‫تازه در این اوض��اع و احوال باید‬ ‫نشس��ت و ک��ف زدن جماعت‬ ‫ب ی هویت��ی را دی��د ک��ه ه ر چه‬ ‫عریان��ی و ب ی ادب��ی و توح��ش‬ ‫ش��دیدتری در ب رابرشان نمایش‬ ‫داده شود‪ ،‬بیشتر دست های شان‬ ‫را به ه��م م ی کوبن��د و یحتمل‬ ‫خوش��حالند از اینکه با این ادا و‬ ‫اطوارها‪ ،‬وارد جرگ��ه ادمی زادگان‬ ‫لیب رال مسلک شده اند‪.‬‬ ‫این ی��ک نوش��ته موجز و‬ ‫فش��رده و بدون ارجاعات صریح‬ ‫بود؛ چی��زی دور و بر چش��مان‬ ‫کامال بسته «استنلی کوبریک»؛‬ ‫اقایان م ی توانند خوش باش��ند‪،‬‬ ‫روز محاسبه دور نیست‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ب ر اساس همین صداقت ماخوذ از بیطرفی اتخاذ شده از جانب‬ ‫رسانه است که معنا پیدا م ی کند‪ .‬اعتماد مخاطبان نیز شرط‬ ‫وجودی ادامه حیات هر رس��انه ای است‪ .‬رسانه ب ی مخاطب‬ ‫با هر شمارگان و گس��تره ای تنها یک فریاد بلند محسوب‬ ‫م ی شود که هیچ گوش ش��نونده ای ندارد‪ .‬به این ترتیب از‬ ‫منظری کالسیک باید گفت اصل بیطرفی مهم ترین رکن در‬ ‫فعالی ت های رسانه ای محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫اما سیطره رس��انه در جهان مدرن و فراروی تاریخی از‬ ‫دوران رسش رسانه ها در جهان امروز پرسش هایی از جنس‬ ‫پرسش هایی که در اغاز این نوش��تار مطرح شده است را در‬ ‫ب رابر انگاره کالسیک «بیطرفی رسانه» پیش روی مخاطب‬ ‫خود م ی گذارد‪ .‬پرس��ش هایی که بی��ش از هرچیز میل به‬ ‫بازاندیشی را در مقدمات پی ش گفته مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین محور های این بازاندیشی پی رامون‬ ‫ذات رسانه در روزگار نوشده انسان معاصر است‪ .‬شتاب فراگیر‬ ‫گستره فناوری های اطالعاتی و ارتباطاتی از یک سو و رشد‬ ‫رسانه ها و تولد انواع ژانرهای رسانه ای از سوی دیگر در قرن‬ ‫حاضر یکی از علت های اصلی دیگرگونگی مفهوم رس��انه‬ ‫در دهه های اخیر شده اس��ت‪ .‬در تاملی شتاب الود در تغییر‬ ‫ماهیت رسانه در جهان جدید انچه بیش از همه جلب نظر‬ ‫م ی کند دامن زدن به نوعی پلورالیس��م معرفتی نس��بت به‬ ‫واقعیت جاری است‪.‬‬ ‫در این معنا باید گفت رس��انه امروز باتوجه به گستره‬ ‫کارب ران��ش و دسترس��ی ها و ام��کان تخاط��ب برخ��ط با‬ ‫مخاطبانش نوعی از کثرت گرایی فهم و نسبی ت انگاری را در‬ ‫کنه ذات خویش دارد‪ .‬در این مبنا رسانه ها دیگر سق راط های‬ ‫عصر مدرن تلقی نم ی شوند‪ ،‬بلکه سوفسطاییانی هستند‬ ‫که در خیابان های دهکده کوچک جه��ان تنها این درس را‬ ‫م ی دهند که انچه را ادراک م ی کنی واقعیت دارد‪ .‬پسا پشت‬ ‫فهم تو هیچ حقیقت مطلقی وجود ندارد‪ .‬این سوفسطاییان‬ ‫(رس��انه ها) با بازگش��ت به مهمترین دوران درک انس��ان از‬ ‫جهان پی رامون یعن��ی عصر تصویر و ب��ا کمک قوی ترین‬ ‫حس انسان در مواجهه و ارتباطات که همان دیدن و ارتباط‬ ‫بصری است‪ ،‬سعی در القا کردن این مفهوم دارند که ما به تو‬ ‫(انسان معاصر) چیزی را نم ی دهیم و نم ی گوییم‪ ،‬بلکه تنها‬ ‫م ی خواهیم ببینی (بخوانی؛ گوش بدهی) و خودت بفهمی‬ ‫ و نتیجه بگیری و البته که هر انچه تو م ی فهمی حق یقت‬ ‫است و نه هیچ چیز دیگری‪.‬‬ ‫فارغ از مبانی اومانیستی و فلسفی این کثرت گرایی‬ ‫معرفتی که در کنه ذات رس��انه مدرن اس��ت و پرداختن‬ ‫ب��ه ان مجالی بس��یار موس��ع م ی خواهد‪ ،‬انچ��ه اما در‬ ‫بازاندیشی ذات رسانه در جهان جدید نمایان است تفاوتی‬ ‫فاحش دارد با رسانه ای که برای خود رسالتی پیامبرگونه‬ ‫قائل اس��ت‪ .‬توضیح اینکه ب ر اس��اس ذات نوشده رسانه‬ ‫در س��یطره اکنونی و پدیده رس��انه‪ -‬دول��ت‪ ،‬مفاهیم ی ‬ ‫چون بازنمای��ی واقعیت‪ ،‬اطالع رس��انی صادقانه‪ ،‬اعتماد‬ ‫مخاطبین و چرخه های اقتصادی رس��انه هریک ماهیتی‬ ‫دیگرگون یافته ان��د‪ .‬نکته قابل توجه دیگ��ر در این تامل‬ ‫ش��تاب الوده همچنی��ن ب ی معنای��ی و ب ی وجهی عنصر‬ ‫«بیطرف��ی» رس��انه در رویک��ردی هرمنوتیکال اس��ت‪.‬‬ ‫در این وجه هیچ ف��ردی در هیچ کس��وتی نم ی تواند در‬ ‫مواجه��ه ب��ا پدیدارهایی که اص��وال بر مبنای��ی معنادار‬ ‫پدید امده ان��د ب ی هیچ تفس��یری و به گون��ه ای خالی از‬ ‫ذهن تنها راوی ایینه واری باشد؛ راوی ای ب ی هیچ پسینه‬ ‫و پیشینه ذهنی‪ .‬از س��وی دیگر با قبول این موضوع که‬ ‫راوی (رسانه) حتما پس��ینه و پیشینه ای داشته قطعا فهم‬ ‫و دریافت از ان رویداد تحت تاثیر این پیش��ینه و پس��ینه‬ ‫قرار م ی گیرد و در این میان البت��ه ابزار میانجی ارتباط از‬ ‫زبان گرفته تا تصویر نیز با تمام دقت در بیطرفی ان خود‬ ‫دخل و تصرف��ی دیگر دارد در انچه باید مخاطب رس��انه‬ ‫دریافت کند‪.‬‬ ‫از دیگر ابعاد این بازاندیش��ی ش��تاب الوده همچنین‬ ‫عطف توجه به این موضوع است که پدیده «رسانه – دولت»‬ ‫به عنوان یک پدیدار نوین در سپهر دیپلماسی جهانی در کنار‬ ‫چیرگی رسانه و عمق ضریب نفوذ ان مفاهیمی چون ارمان‬ ‫و هویت ملی‪ ،‬اقتدار سیاس��ی و امنیت ملی را نیز در بردارد‬ ‫که هرکدام از این مفاهیم خود رج زننده می ل ها و سویه های‬ ‫رس��انه ای خواهد بود‪ .‬بر این مبنا هر رسانه – دولت از انچه‬ ‫اقتدار و امنیت و هویت مل ی اش مبتنی بر ان است نم ی تواند‬ ‫در گذرد و ناگزیرهای خود را نیز در کالفی از منافع مرتبط با‬ ‫این موضوع بر م ی سازد‪.‬‬ ‫با این حس��اب باید گفت انچه امروز به عنوان یکی از‬ ‫مهمترین ارکان اخالق رس��انه با عنوان بیطرفی در رس��انه‬ ‫مطرح م ی ش��ود‪ ،‬از منظ��ری دیگر وج��ود خارجی ن��دارد و‬ ‫نم ی تواند داشته باش��د‪ .‬در این میان البته دیدگاه هایی نیز‬ ‫وجود دارند که اصل بیطرفی را در تفس��یر کردن به معنای‬ ‫یکسانی و انعکاس همگن یا دادن وقت و پوشش مساوی به‬ ‫دیدگاه های صاحب قدرت و نفوذ و در ان سو دیدگاه هایی که‬ ‫در حاشیه یا ضعیف هستند‪ ،‬خطا م ی دانند اما واقعیت امروز‬ ‫رس��انه های جهان در هر اردوگاه فکری و ایدئولوژیک چیز‬ ‫دیگری را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫گفتارها‬ ‫من نزدگمان بنده مومنم هستم‬ ‫دربارهنیت هایخیروشر‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫شاعر و نویسنده‬ ‫این نویس��نده در ادام��ه معرفی برخ��ی از اثار با‬ ‫رویکردهای دینی و اخالق��ی کتابی به نام «چهار اثر از‬ ‫فلورانس اسکاول شین» را معرفی کرده است‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫یک قصه بیش نیست غم عشق وین عجب‬ ‫کز هر دهان که م ی شنوم نامکرر است‬ ‫حافظ‬ ‫در ی��ک حدی��ث قدس��ی مش��هور‪ ،‬خداون��د متعال‬ ‫ظن عبدی المومن‪ ،‬من نزد گمان بنده‬ ‫م ی فرماید‪« :‬انا عند ّ‬ ‫مومنم هستم»‪ .‬چرا این روایت را در صدر نوشته ام م ی اورم؟‬ ‫چون این روزها کتابی به دس��تم رسیده اس��ت اثر یکی از‬ ‫عرفای معاصر مسیحی‪ ،‬ش��ادروان بانو فلورانس اسکاول‬ ‫شین‪ .‬عنوان اثر این اس��ت‪« :‬چهار اثر از فلورانس اسکاول‬ ‫شین» با ترجمه س��رکار خانم گیتی خوشدل‪ .‬این ترجمه به‬ ‫چاپ شصتم رسیده است‪ .‬در اصل‪ ،‬یک کتاب نیست بلکه‬ ‫چهار کتاب موجود به یادگار مانده از این اموزگار مس��یحی‬ ‫که حدود ‪ 50‬س��ال پیش به رحمت خدا پیوس��ته ‪ ،‬در یک‬ ‫کتاب گرد امده اس��ت‪ .‬تا این جای کتاب که من خوانده ام و‬ ‫حدود یک چهارم ان را شامل م ی شود‪ ،‬به وضوح مشخص‬ ‫است که این بانو‪ ،‬از بندگان خوب خدا بوده است‪ .‬حرف هایی‬ ‫که زده‪ ،‬بسیار دقیق است و از جنس حرف های یک واعظ‬ ‫کتاب خوانده و به قول قدما «صحفی» نیس��ت‪ .‬مثل روز‬ ‫روشن است که خودش به این حرف هایی که م ی زند‪ ،‬عمل‬ ‫کرده و نتایجش را چش��یده اس��ت‪ .‬کتاب‪ ،‬موحدانه است و‬ ‫سرش��ار از محبت خالص به خداوند‪ .‬این مسافر خدا‪ ،‬روش‬ ‫خاصی دارد مبتنی بر تاثیر کالم چه ان کالمی که بر زبان‬ ‫م ی رانیم‪ ،‬چه کالم ی که از خاطرمان م ی گذرد و نام دیگرش‬ ‫فکر و خیال اس��ت‪ .‬خالصه خودمانی حرف او این اس��ت‪:‬‬ ‫هرچه بگویی‪ ،‬همان م ی ش��ود؛ هر قضاوتی که درباره هر‬ ‫چیزی‪ ،‬هر کسی و هر اتفاقی از تو سر بزند‪ ،‬چه ان را به زبان‬ ‫بیاوری چه از خاطرت گذشته باشد‪ ،‬همان به تو بازم ی گردد‬ ‫و قضاوت‪ ،‬اعم از ان است که یک حکم باشد یا یک حس‬ ‫باشد مثال وقتی تو از چیزی احساس خطر م ی کنی‪ ،‬خودت‬ ‫را در معرض خطر ان قرار داده ای و اگر نس��بت به کس��ی‬ ‫حس منفی داشته باشی‪ ،‬از او خی ر نخواهی دید‪( .‬در حدیثی‬ ‫ّ‬ ‫دیدم که م ی فرمود‪ :‬اگر به کس��ی بدگمان بودی‪ ،‬توقع خیر‬ ‫از او نداش��ته باش)‪ .‬صبح که از خ��واب برم ی خیزی‪ ،‬اگر با‬ ‫خاطر خسته و حواس وازده‪ ،‬روزت را شروع کنی‪ ،‬ماجراهای‬ ‫ان روز انگار به طرز مرموزی اینه ای ب رای خودت خواهد شد‬ ‫و از صبح تا شب‪ ،‬بد م ی اوری و برعکس‪ ،‬اگر با حس مثبت‬ ‫و امید و خوش بینی کارت را بیاغازی‪ ،‬هر چیزی که تا شب‬ ‫سر راهت سبز شود‪ ،‬مددی است و بشارتی‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت بگویید این حرف ها را زیاد م ی شنویم‬ ‫مثال فیلم مس��تند راز که ب ر اس��اس کتاب راندا برن نوشته‬ ‫ش��ده‪ ،‬به عال ی ترین ش��کل‪ ،‬همین نکته را بازکرده است‪.‬‬ ‫خواهم گفت که این کت��اب با اق��ران و امثالش یک فرق‬ ‫مهم دارد و ان‪ ،‬نگرش توحیدی نویس��نده و بیان ماالمال‬ ‫از محبت او به خداوند است‪ .‬او س��خن از یک امر مرموز و‬ ‫اسرارامیز نم ی گوید و مطلقا رویکرد کارکردگرا و تقلی ل دهنده‬ ‫طریقت های شب ه عرفانی را ندارد بلکه به خاطر زندگی توام‬ ‫با صدق و صفا و عمل به دس��تورات دین مسیحیت‪ ،‬دلش‬ ‫روشن و جانش منور شده است و بینشی نسبت به ساز و کار‬ ‫تقدیر پیدا کرده است و سخنانش در بسیاری از جاها‪ ،‬عین‬ ‫سخنان عارفان مس��لمان بلکه عین احادیث روایت شده از‬ ‫حضرات معصوم – علیهم السالم – است‪ .‬م ی گوید‪« :‬ترس‪،‬‬ ‫وارونه ایمان است»‪ .‬نه اینکه ترس ناشی از ب ی ایمانی است‬ ‫بلکه «ترس یعنی ایمان به ش��ر به جای ایمان به خیر» و‬ ‫استدالل م ی کند که اگر م ی ترس��یم‪ ،‬به خاطر ان است که‬ ‫یا خداون��د را قادر مطل��ق نم ی دانیم و فک��ر م ی کنیم که‬ ‫به موازات خداوند‪ ،‬نیروی دیگری در عالم هس��ت که ش��ر‬ ‫م ی رساند یا اینکه خداوند را «خیر و خوبی و رحمت و برکت‬ ‫مطلق» نم ی دانیم و م ی پنداریم که او ممکن اس��ت ب رای‬ ‫بندگانش بد بخواهد و هر دوی اینها ظلم به خداوند اس��ت‬ ‫و تنها از ایمانی واژگون‪ ،‬ممکن است چنی ن تراوشاتی براید‬ ‫نه از ب ی ایمانی‪ .‬او همچنین یک مبن��ای دیگر هم دارد‪ .‬از‬ ‫نظر او‪ ،‬انسان سه ساحت شناختی ‪ -‬ادراکی دارد؛ یکی ذهن‬ ‫است‪ .‬دیگری را ذهن نیمه هوشیار م ی نامد و سرانجام ذهن‬ ‫متعال یا هوش��یاری برتر یعنی همان علم و اراده بیکرانی‬ ‫که همه چیز را احاطه کرده اس��ت و پرتوی از ان امر الوهی‬ ‫در باطن هر انسانی هس��ت (در فرهنگ اسالمی ان را روح‬ ‫م ی نامیم)‪ .‬مبنای او این اس��ت که «ارزوها» و «ایده ها»ی‬ ‫مثبت و ثمربخش و س��ازنده ب رای زندگی‪ ،‬همگی در ذهن‬ ‫نیمه هوشیار‪ ،‬به شکل ارزو یا طرح ها و حدس هایی تصویر‬ ‫م ی شود‪ .‬انجا اصل است و این عالم مادی‪ ،‬فرع‪ .‬این دقیقا‬ ‫همان عالم خیال است که نام های دیگرش ملکوت‪ ،‬برزخ‪،‬‬ ‫عالم مثال‪ ،‬عالم صور (تصویرهای غیرجسمانی و دو بعدی)‪،‬‬ ‫عالم رویا و‪ ...‬است و در عرفان اسالمی نیز به مثابه دستگاه‬ ‫گیرنده روح‪ ،‬شناس��ایی شده اس��ت‪ .‬در عرفان اسالمی نیز‬ ‫عالم ملکوت‪ ،‬اصل اس��ت ب رای عالم مل��ک (به ضم میم)‬ ‫یعنی گیت��ی و جهان مادی‪ .‬بانو فلوران��س م ی گوید‪« :‬هر‬ ‫انچه ادم ی در عال��م خیال خود تصویر کن��د‪ ،‬دیر یا زود در‬ ‫زندگ ی اش نمایان م ی شود‪ .‬مردی را م ی شناسم که از مرضی‬ ‫معین که بسیار نادر بود‪ ،‬م ی ترسید اما ان قدر به ان اندیشید‬ ‫و درباره اش مطالعه ک��رد که ان بیماری اش��کارا بدنش را‬ ‫فراگرفت و مرد‪ .‬در واقع قربانی خیال پردازی خود شد‪ .‬ب رای‬ ‫پیروزی در بازی زندگی باید نیروی خیالمان را اموزش دهیم‪.‬‬ ‫کس��ی که به قوه تخیل خود اموخته باشد که تنها نیکی را‬ ‫تصویر کند و ببیند‪ ،‬خواهد توانست به همه مرادهای بحق‬ ‫دلش خواه س�لامت و خواه ثروت و خ��واه محبت و خواه‬ ‫دوس��تی و خواه بیان کامل نفس و یا هر ارمان بزرگ دیگر‬ ‫برسد‪ ».‬عارف معاصر شیعی‪ ،‬مرحوم حاج محمدحسن صفی‬ ‫علیش��اه نیز جمله ای دارد تقریبا عی��ن همین‪« :‬معرفت‪،‬‬ ‫تصحیح و ویرایش خیال است»‪ .‬حدیث معروفی هست که‬ ‫م ی فرماید‪« :‬نیت المومن خیر من عمله و نیت الکافر شر‬ ‫من عمله‪ ،‬نیت مومن بهتر است از عملش و نیت کافر بدتر‬ ‫از عملش»‪ .‬ش��اید یکی از زاویه های دی��د برای فهم این‬ ‫حدیث شریف‪ ،‬همین نکته باش��د که عمل ما میوه نیت‬ ‫ماست‪ .‬نیت نیز به نوبه خود‪ ،‬شاخه ای است که از ریشه و‬ ‫تنه «نفس» بالیده است‪ .‬نفس «غیرمودب» اسیر خیال‬ ‫است‪ .‬خیاالت دارد نه «ورد واحد»‪ :‬حتی تکون اعمالی و‬ ‫اورادی کلها وردا وحدا و حالی فی خدمتک سرمدا‪ ،‬تا به‬ ‫جایی برس��م که همه اعمال و اورادم تبدیل به یک ورد‬ ‫واحد ش��ود و حالم در خدمت تو حالی ج��اودان و پاینده‬ ‫باشد‪( .‬دعای کمیل) طریق خانم فلورانس برای ویرایش‬ ‫خیال‪ ،‬این است که همه چیز را نیک بیین و زیبا بینگار‬ ‫و هرگز ترس و بدبینی به خود راه ن��ده‪ .‬این یک طریق‬ ‫اس��ت نه هدف‪ .‬هدف این اس��ت که ذهن‪ ،‬یگانه شود در‬ ‫خدمت خداوند ولی تا وقتی که ذهن‪ ،‬بد و خوب و زش��ت و‬ ‫زیبا م ی کند‪ ،‬مشرک است نه موحد‪ .‬ذهن موحد‪ ،‬همه چیز‬ ‫را زیبا و خیر م ی بین��د زی را همه چیز از خداس��ت و به خدا‬ ‫بازم ی گردد‪ .‬خان��م فلورانس‪ ،‬تقدیر را ط��رح الهی برای‬ ‫زندگی انسان م ی داند و معتقد اس��ت که این طرح برای‬ ‫هر انسانی‪ ،‬منحصربه فرد و یگانه است‪ .‬کاری که ما باید‬ ‫بکنیم‪ ،‬اعتماد است‪ .‬باید به خدا اعتماد کنیم و از بدبینی‬ ‫و ترس بپرهیزیم و دست خدا را در زندگ ی مان باز بگذاریم‬ ‫تا طرح الهی زندگ ی مان از درونمان بجوشد و در عینیت‬ ‫زندگ ی مان جاری شود‪« :‬هر انسانی صاحب طرحی الهی‬ ‫است که افالطون ان را الگوی کامل خوانده است‪ .‬جایی‬ ‫هست که جز تو هیچ کس نم ی تواند ان را پر کند‪ .‬کاری‬ ‫هس��ت که جز تو هیچ کس قادر به انجامش نیس��ت‪...‬‬ ‫همانا این تقدیر (یا غایت) راستین ادم ی است که از جانب‬ ‫خرد الیتناهی درون خ��ود او بر او جلوه کرده اس��ت اما‬ ‫بسیاری از مردم‪ ،‬ب ی خبر از غایات تقدیر یا تقدیر راستین‬ ‫خود‪ ،‬ب رای چیزها و اوضاعی م ی کوشند که از ان انها نیست‬ ‫و اگر به دست ایند‪ ،‬جز شکست و ناخشنودی‪ ،‬حاصلی به بار‬ ‫بسته بندیکلمات‬ ‫دربارهمایلیکهنوماجراهایش‬ ‫جواد جاوید نیا‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫بگذاری��د از اخر بگوی��م‪ ،‬م ی ت��وان از ادبیات محمد‬ ‫مایل ی کهن خوشمان نیاید‪ ،‬م ی توان گفت که او بار واژگان‬ ‫را یا م ی داند یا اینک��ه به عمد از انها اس��تفاده م ی کند‪ ،‬اما‬ ‫همیش��ه حرف های او ج��دا از جذابی ت ه��ای تصویری و‬ ‫صوتی که در لحن و گفتارش اس��ت‪ ،‬جدا از اینکه خیل ی از‬ ‫اهالی ورزش روزانه در محافل غیررسمی از ادبیاتی بدتر از‬ ‫او اس��تفاده م ی کند‪ ،‬یک اعتبار درونی نیز در میان خانواده‬ ‫ورزش دارد‪.‬‬ ‫اخری��ن موفقی��ت محم��د مایل ی که��ن ریش��ه در‬ ‫گذش��ته های دور دارد؛ زمان نوجوان��ی ام؛ وقتی تیم ملی او‬ ‫در جام ملت های اسیا در ب رابر عربستان در ضربات پنالتی‬ ‫شکست خورد و به فینال نرفت‪ ،‬یکی از تلخ ترین شب های‬ ‫زندگ ی ام بود‪ .‬این تلخی ب ی پایان اما هنوز هست حتی وقتی‬ ‫سال بعد به جام جهانی رفت‪ ،‬مایل ی کهن از ان سال تاکنون‬ ‫دیگر هی چ گاه موفق نشده‪ ،‬اما همیشه حضور داشته‪ .‬هر چه‬ ‫م ی امد و م ی رفت‪ ،‬او سال به سال تغییر بیشتری م ی کرده‪.‬‬ ‫دیگر مایل ی که��ن نبود که نس��لی نو را در فوتب��ال ای ران‬ ‫به وجود اورده‪ .‬داشته های سال ‪ 95‬تا ‪ 97‬اما چند سالی او را‬ ‫سرپا نگه داش��ته بود اما خیلی زود دوران افول فنی او اغاز‬ ‫شد و در کنار این موضوعات ما مایل ی کهن جدیدی را دیدیم‪.‬‬ ‫یادم هست در سال هایی که محمد دادکان رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال ب��ود وی از نزدیکان او به ش��مار م ی رفت اما وقتی‬ ‫تیم امی��د در انتخابی المپیک ناموفق بود وی برکنار ش��د‬ ‫و نم ی دانیم میانشان چه رخ داد که مایل ی کهن به شدت به‬ ‫دادکان تاخت و البته دادکان هم معموال در چنین زمان هایی‬ ‫بیش از انتقاد مطرح شده‪ ،‬تند تر سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫قصدم مرور زندگ��ی مایل ی کهن نیس��ت‪ ،‬اما حضور‬ ‫چندب��اره وی در برخ��ی از تیم ه��ای باش��گاهی و گاهی‬ ‫عدم تکرار موفقی ت های سابق در کارنامه او عیان و مشخص‬ ‫است‪ .‬اما بیش از همه اینها که البته یک مربی م ی بایست‬ ‫داشته باشد و وجه تمایز وی در این سال ها‪ ،‬نه موفقی ت های‬ ‫گذش��ته در جام جهان��ی فوتس��ال و بازی ه��ای زیب��ای‬ ‫جام ملت ها‪ ،‬بلک��ه نوع ادبیات اوس��ت‪ .‬مایل ی کهن بازتاب‬ ‫برخی از رخدادهای فوتبال ای ران اس��ت که وی خواسته یا‬ ‫ناخواسته وارد ان شده است‪ .‬نکته جالب اینجاست که ورود‬ ‫وی به چالش زبانی با دیگر همکاران خود در فوتبال کشور‬ ‫از همان ابتدا از او چهره ای خاص را به نمایش گذاش��ت‪.‬‬ ‫گویی بسیاری ب رای پاس��خگویی به وی باید تاریخ را‬ ‫جس ت وجو م ی کردند و همین نقد گذشته ماجراهای‬ ‫مغفول افتاده زیادی را تر و تازه کرد‪.‬‬ ‫مایل ی کهن ت��ا جایی پیش رفت ک��ه وقتی در‬ ‫سال ‪ ، 88‬علی کفاشیان به رغم میل باطن ی اش وی‬ ‫را به عنوان س��رمربی تیم ملی جانشین علی دایی‬ ‫شکس��ت خورده در ب رابر ع ربس��تان کرد‪ ،‬در پی‬ ‫توهی ن های ب ی سابقه هواداران استقالل بعد از‬ ‫بازی استقالل (به سرمربیگری قلع ه نویی)‪ ،‬سایپا‬ ‫(مایل ی کهندرانزمانسرمربیاینتیمبود)بیانیه‬ ‫ ب ی سابق ه و تندی را منتشر کرد‪ .‬نگاهی به جای جای‬ ‫این بیانیه با واژگانی خاص که ورزش ای ران با ان بیگانه‬ ‫بود‪ ،‬فصل جدیدی در زندگی مایل ی کهن گشود‪ .‬او خطاب به‬ ‫استقالل ی ها و البته قلع ه نویی نوشت‪« :‬به این اقایان کوتوله‬ ‫و عوام فریب (کل یوم) که حتی فاق��د مدرک تحصیلی ب رای‬ ‫گروهبان قندلی شدن هستند اما لقب ژنرال را یدک م ی کشند‬ ‫م ی گویم که از گل دقیقه‪ 90‬سایپا و پیامی که ان گل به پهنای‬ ‫ای ران عزیز اسالمی داشته؛ پند گرفته و هر چه سریعتر دست از‬ ‫نوچه بازی و نوچه پروری برداشته از کارهای ناصواب و ع وام فریبی‬ ‫دست بردارند‪ »....‬بعد از این بود که مایل ی کهن بدون اینکه در‬ ‫بازی روی نیمکت تیم ملی بنشیند استعفا داد‪ .‬از ان روز تا کنون‬ ‫او مرد ناارام فوتبال ای ران است‪ .‬روزی به حمایت از رفتگران‪ ،‬لباس‬ ‫نارنجی به تن م ی کند که کنایه ای به علی دایی بزند‪ .‬روز دیگر‬ ‫به نقد و انتقاد از علی دایی م ی نشیند و شاگرد سابق خودش در‬ ‫تیم ملی را م ی نوازد و حتی بعد از شکایت او محکوم م ی شود و‬ ‫باز دوباره شکایت و شکایت‪...‬‬ ‫حاال اما مایل ی کهن در چند دقیق��ه ای که روی انتن‬ ‫برنامه ‪ 90‬رفت هم مج��ری برنامه را به ش��کلی تند مورد‬ ‫خطاب قرار داد و ه��م وی را متهم کرد ک��ه فوتبال ای ران را‬ ‫نابود کرده است‪ .‬گرچه به برنامه ‪ 90‬و مجری اش نقد بسیار‬ ‫است و حتی گاهی متوجه م ی شویم که مجری این برنامه‬ ‫با چش��م‪ ،‬ابرو‪ ،‬دس��ت‪ ،‬صورت و اینها و گاهی هم با الفاظ‪،‬‬ ‫میهمان حضوری و تلفنی را حسابی عصبانی م ی کند و از‬ ‫این عصبانیت حظ کافی و الزم را م ی برد‪ ،‬اما نکته اینجاست‬ ‫که مایل ی کهن ش��اید نقدهای درس��ت را به بدترین شکل‬ ‫روی زمین و در ترکیب واژگانی عجیب و غریب – که تنها‬ ‫مختص به اوست‪ -‬با لحنی ناپسند ب رای مردم بیان م ی کند‪.‬‬ ‫بسته بندی کلمات او ش��اید بازتابی باشد از احواالت درونی‬ ‫مردی که کشورش را دوس��ت دارد‪ ،‬ب رای این فوتبال غصه‬ ‫م ی خورد اما این دوست داش��تن را در قالب تندی و سلبیت‬ ‫به نمایش م ی گذارد‪ .‬بعد انق��در ان را تکرار م ی کند که این‬ ‫نیت درونی پشت کلماتی که هر کدام بار معنایی عجیب و‬ ‫غریبی دارند‪ ،‬پنهان م ی ماند‪...‬‬ ‫گفتارها‬ ‫نخواهند اورد»‪ .‬قران کریم م ی فرماید‪« :‬عس��ی ان تکرهوا‬ ‫شیئا و هو خیر لکم و عس��ی ان تحبوا شیئا و هو شر لکم‪،‬‬ ‫چه بسا چیزی را مکروه و ناخوش بدارید و پسندتان نباشد اما‬ ‫ان چیز خیر شما باشد و چه بسا چیزی محبوب شما باشد‬ ‫و دوستش داشته باش��ید حال انکه ان چیز‪ ،‬ب رای شما شر‬ ‫است»‪ .‬طریق واسپاری خود به «هوش��یاری برتر» و «خرد‬ ‫الیتناهی» از نظر این عارف مس��یحی‪ ،‬این است‪ :‬توجه به‬ ‫خیال و تمییز دادن خیال مزاحم از خیالی که س��فیر تقدیر‬ ‫اس��ت‪( .‬در عرفان اس�لامی ان را خیال متصل م ی گویند)‬ ‫مالک چیس��ت؟ اوال س��ازنده بودن ایده و انگیزه ای که تو‬ ‫در خود ب رای کاری و حرکتی م ی یاب��ی‪ .‬ثانیا خوش بینی و‬ ‫اعتماد تو به ساز و کار عدل جهان و توجهت به حقیقی بودن‬ ‫نظام اخالقی حاکم بر کائنات به طوری که هر چیزی پیامد‬ ‫مس��تقیم و گاه بالفاصله خود را نشان م ی دهد‪ .‬ثالثا پرهیز‬ ‫از ترس و بدبینی و ناامیدی که اینها همه‪ ،‬نشانه های قطعی‬ ‫خیال مزاحم هس��تند‪ .‬رابعا تکیه تو بر نیروی شهود یعنی‬ ‫درک ناگهانی و وجدان کردن واردات ب ی اختیار قلبی و پرهیز‬ ‫از بازی با خیال و مراقبه داشتن و چشم به راه خیال صحیح‬ ‫نشستن خامسا توجه نکردن به فرض ها و احتماالت ذهن‬ ‫استدالل گر که ادم ی را از اعتماد به الهام م ی ترساند‪ .‬اندرزها‬ ‫و دستورالعمل های این کتاب‪ ،‬قدم به قدم با حکایاتی واقعی‬ ‫که غالبا مشاهدات شخصی بانو فلورانس بوده است‪ ،‬همراه‬ ‫م ی شود و این‪ ،‬فوق العاده بر شیرینی ان افزوده است‪.‬‬ ‫این بخش از کتاب ک��ه بنده تا این ج��ا خوانده ام‪ ،‬در‬ ‫ان حدیث قدس��ی‪ ،‬خالصه م ی ش��ود‪«:‬انا عند ظن عبدی‬ ‫المومن‪ ،‬من نزد گمان بنده مومنم هستم» یعنی هر جور که‬ ‫به خدا گمان داشته باش��ی‪ ،‬خدا همان جور با تو تا م ی کند‪.‬‬ ‫با کائنات‪ ،‬هماهنگ شو تا کائنات با تو هماهنگ شوند‪.‬‬ ‫حاج عبدالزه��راء گرعاوی‪ ،‬عارف معاصر ش��یعی‪،‬‬ ‫جمله ای گفته اس��ت که من به یک واسطه ان را برایتان‬ ‫نقل م ی کنم‪ .‬اول بگذارید این م��رد را معرفی کنم‪ .‬او از‬ ‫سرسپردگان سی د هاشم اهنگر بود معروف به سی د هاشم‬ ‫حداد‪ .‬پس با یک واس��طه شاگرد اقای اس��تاد سی د علی‬ ‫قاضی بوده اس��ت‪ ،‬هم��ان بزرگمردی که امث��ال اقای‬ ‫بهجت و عالمه طباطبایی و س��ی د عبدالکریم کشمیری‬ ‫را تربی��ت ک��رد‪ .‬گرع��اوی‪ ،‬از بکائین روزگار ب��ود یعنی‬ ‫بس��یار گریه کنندگان‪ .‬در نجف زندگی م ی کرد و نزدیک‬ ‫ح��رم مطهر حض��رت امی ر مومن��ان و م��والی موحدان‬ ‫اقا امام علی – علیه الس�لام– دکانی داش��ت‪ .‬عش��ق‬ ‫کم نظیری به س��ی د االحرار حضرت اباعبداهلل الحسین –‬ ‫علیه السالم – داش��ت و مدام به کربال مشرف م ی شد‪.‬‬ ‫(اس��تادش سی د هاش��م اهنگر نیز در کربال م ی زیس��ت)‬ ‫مردم را مجانی سوار م ی کرد و به کربال م ی برد‪ .‬ماشینش‬ ‫مشهور بود به «حسینیه س��یار» چون در تمام طول راه‬ ‫روضه م ی خواند و خودش م ی گریس��ت‪ ،‬گریس��تنی به‬ ‫درد‪ .‬و اما راوی این خاطره‪ ،‬پس��رخاله مادرم است‪ ،‬اقای‬ ‫مهندس عبدالمحس��ن زاغی‪ .‬م ی گف��ت‪« :‬پدرم مرحوم‬ ‫حاج عب��اس زاغی با ح��اج عبدالزهراء رفی��ق بود و من‬ ‫گاهی م ی رفتم و س��ری به ح��اج عبدالزه��راء م ی زدم و‬ ‫ساعتی در دکانش م ی نشستم‪ .‬یک روز دو نفر از فضالی‬ ‫مشهور حوزه علمیه نجف‪ ،‬به دکانش امدند‪ .‬من نشسته‬ ‫بودم‪ .‬یکی از ان دو تن‪ ،‬اقای خلخال��ی بود که بعدها از‬ ‫مراجع نجف شد و سرانجام صدام او را شهید کرد‪ .‬گفتند‪:‬‬ ‫«ح��اج عبدالزهرا‪ ،‬برای م��ا دعا کن؛ از خ��دا بخواه از ما‬ ‫راضی باشه‪ ».‬گفت‪« :‬چشم؛ براتون دعا م ی کنم‪ .‬رفتند‪.‬‬ ‫دقایقی بع��د‪ ،‬حاجی رو کرد به من و گف��ت‪ :‬در عجبم از‬ ‫ادمی که داره مرجع تقلید م ی شه و به من میگه برام دعا‬ ‫کن تا خدا ازم راضی باشه‪ .‬یعنی هنوز نم ی دونه چی کار‬ ‫باید بکنه تا خدا ازش راضی بشه؟» گفتم‪« :‬حاجی‪ ،‬شما‬ ‫بگو‪ ».‬گفت‪« :‬اینکه واضحه؛ از خدا راضی بش��ن‪ ،‬خدام‬ ‫ازشون راضی میش��ه‪ .‬رحمت اهلل و رضوانه علیک‪»...‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪15‬‬ ‫گشت ارشاد جدید‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را پوشش دهیم‪.‬‬ ‫ماجرای گش��ت های انصار حزب اهلل‪ ،‬مباحثه س��عید حجاریان و حسام الدین اشنا‪،‬‬ ‫تصمیمات انتخاباتی اصالح طلبان و نامه سید محمد خاتمی به رهبر معظم انقالب‬ ‫این بخش را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫سیا‬ ‫ست‬ ‫چالش هایمصلحانموتورسوار‬ ‫سرانجام اختالف وزارت کشور و‬ ‫انصار حزب اهلل چه می شود؟‬ ‫با اعالم رسمی اغاز فعالیت گش��ت های ارشاد انصار‬ ‫حزب اهلل‪ ،‬اختالف بر س��ر ان اغاز ش��د‪ .‬وقتی اعالم شد «با‬ ‫چهار هزار نیرو از هفته اینده به خیابان ها م ی ایند» اختالفات‬ ‫گسترده تر شد‪ .‬این اختالفات دو وجهه عملی و نظری داشت‪.‬‬ ‫برخی اساس��ا با کار انصار حزب اهلل مخال��ف بودند و برخی‬ ‫دغدغه های دینی انه��ا را پذیرفته اما در نح��وه عمل ان را‬ ‫غی ر قانونی م ی دانستند‪ .‬اختالف اصلی اما بین وزارت کشور‬ ‫و انصار حزب اهلل بود‪ .‬اختالفی ک��ه رفته رفته پای خیل ی ها را‬ ‫به میان کش��ید و دایره مخالفت ها را از یک سو گسترده و از‬ ‫سوی دیگر به نفع وزارت کشور تغییر داد‪ .‬تکلیف رسانه های‬ ‫فارس ی زبان خارج از ای ران مشخص بود‪ .‬انها همیشه به دنبال‬ ‫بهانه م ی گشتند‪ .‬خبر «گشت های موتوری» و «چهار هزار‬ ‫نیروی امر به معروف» به س��رعت به تیت��ر یک انها تبدیل‬ ‫م ی شد‪ .‬اما این اختالف سویه های داخلی بیشتری داشت‪ .‬از‬ ‫شرق تا جوانفکر‪ ،‬از وزارت کشور تا ب رنامه خبری ‪ ٢٠:٣٠‬مخالف‬ ‫حرکت انصار ح��زب اهلل بودند‪ .‬اما ریش�� ه اختالفات به کمی‬ ‫قب ل تر برم ی گردد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫منکوب کردن مفسدان‬ ‫زمزمه های اغاز فعالیت دوباره تش��کل انصار حزب اهلل‬ ‫در قالب گش��ت های ارشاد از اوایل تابس��تان شنیده م ی شد‬ ‫تا اینکه عبدالمجید محتش��م‪ ،‬دبیرکل این تشکل دو هفته‬ ‫قبل به دیدار خانواده ش��هید خلیلی رف��ت‪ .‬او در انجا به طور‬ ‫رسمی اغاز به کار این گشت ها را اعالم کرد‪ .‬محتشم گفت که‬ ‫ش به‬ ‫«دایره عمل در ته ران گسترده خواهد بود»‪ .‬اولین واکن ‬ ‫این اظهارات از سوی وزارت کشور بود‪ .‬شهید خلیلی بسیجی‬ ‫امر به معروف و ناهی از منکری بود که بر اثر ضربات چاقو به‬ ‫شاهرگش اوایل امسال به شهادت رسید‪ .‬عب دالمجید محتشم‬ ‫و گروهی از اعضای این تشکل به دیدار خانواده او رفتند‪ .‬دیدار‬ ‫اعضای انصار حزب اهلل تنها یک دیدار عادی نبود‪ .‬بلکه انطور‬ ‫که عب دالمجید محشتم‪ ،‬مسئول انصار حزب اهلل گفته دلیل ان‬ ‫اعالن رسمی اغاز به کار گروه های سیار امر به معروف و نهی‬ ‫از منکر «انصارحزب اهلل» بود‪ .‬مسئوالن انصار حزب اهلل گفتند‬ ‫که در این دیدار «نمایندگان ‪ ٢٠‬گروه میدانی امر به معروف»‬ ‫حضور پی دا کردند‪ .‬معنای «گروه می دانی» را محتشم توضیح‬ ‫داد‪ .‬او چند روز بعد از چهار هزار نیرویی سخن گفت که ب رای این‬ ‫کار سازماندهی شدند‪ .‬محتشم در این دیدار امر به معروف را‬ ‫«ام الف رائض» و دولت را متهم به «تسامح» در مقابل انها کرد و‬ ‫گفت‪« :‬شهادت غ ریبانه ب رادرمان‪ ،‬اراده حزب اهلل را ب رای اغاز یک‬ ‫حرکت منسجم به حرکت دراورد و اکنون قصد بر این است تا با‬ ‫وجود همه حمالت شبانه روزی معاندان و منافقان ب رای مجریان‬ ‫ ام الف رایض‪ ،‬شیوه انجام عملیات به گونه ای باشد که مفس دان را‬ ‫که به دلیل فضای تسامح حکومتی تجری یافته اند منکوب و‬ ‫حامیان انان را از صحنه عمل حذف کند‪ ».‬عب دالحمید محتشم‬ ‫درحالی گستره عملیات را کشوری خواند که وعده داد‪« :‬می دان‬ ‫عمل در ته ران بسیار وسیع و حجم عملیات باال خواهد بود‪».‬‬ ‫مدیرمس��ئول هفته نامه یالثارات تاکید کرد ک��ه به اذن خدا‬ ‫نامعادله غلط جاری که ب ر اساس ان وزن مفس دان و حامیان انان‬ ‫در جامعه به ضرر متدینین تغییر یافته را دگرگون خواهیم کرد‪،‬‬ ‫زی را اگر ما به مقابله با این جریان ب رنخیزیم‪ ،‬این جریان مفسد‬ ‫خواهد بود که در ب رابر حزب اهلل خواهد ایستاد‪.‬‬ ‫اغماض در کار نیست‪ ،‬برخورد م ی کنیم‬ ‫اما پاس��خ وزارت کش��ور چند روز با تاخیر منتشر شد‪.‬‬ ‫صبح روز شنبه گذشته س��خنگوی وزارت کشور بار دیگر به‬ ‫این سخنان واکنش نشان داد و گفت‪« :‬انصار حزب اهلل باالتر‬ ‫از قانون نیس��تند و با انها برخورد خواهد ش��د‪ ».‬حسینعلی‬ ‫امیری همچنین از برخورد نی��روی انتظامی با این افراد خبر‬ ‫داد و گفت‪« :‬معیار و مالک وزارت کش��ور قانون اس��ت‪ .‬هر‬ ‫تجمعی که بخواهد صورت بگیرد نیاز به مجوز قانونی دارد‪.‬‬ ‫وزارت کشور سیاستگذاری الزم را انجام داده و اعطای مجوز را‬ ‫هم به استانداری ها واگذار کرده است‪ .‬بناب راین هر تجمع بدون‬ ‫مجوزی از نظر ما غیرقانونی است و با برخورد نیروی انتظامی‬ ‫ مواجه خواهد شد و نیروی انتظامی ان را جمع م ی کند‪ .‬ب رای‬ ‫اقدامات و فعالی ت های بدون مجوز هم وضعیت همی ن گونه‬ ‫اس��ت و ما هیچ اغماضی نداریم و اصال هم مهم نیست که‬ ‫چه گروهی با چه ش��عاری دس��ت به اقدامات ب��دون مجوز‬ ‫م ی زنند‪ .‬در حکومت اس�لامی کار بدون قانون معنا ندارد و‬ ‫اگر اعتقاد داریم که در یک کش��ور اسالمی زندگی م ی کنیم‬ ‫باید بدانیم که کار بدون مجوز در کشور خودش خالف شرع‬ ‫است و این موضوعی است که بارها مورد تاکید حضرت امام‬ ‫(ره) و مقام معظم رهبری هم قرار گرفته است‪ ».‬اما در پاسخ‬ ‫مجید محتشم به خبرنگار صداوسیما گفت که کار انها نیاز‬ ‫به مجوز ندارد چرا که انها قصد تجمع ندارند‪ .‬اما با این حال‬ ‫وزارت کشور بر غیرقانونی بودن عمل انها اصرار دارد‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد که وزارت کشور با ایس��تادگی بر سر قانون دریافت‬ ‫مجوز قصد دارد تا انتقادات را در چارچ��وب قانون تجمعات‬ ‫مدیریت کند‪ .‬س��خنگوی وزارت کش��ور با همین منظور و‬ ‫همچنین در توضیح اینکه «تجمع غیرقانونی با نیت شرعی‬ ‫را نم ی پذی رند» م ی گوید‪« :‬ما قطعا هیچ نوع تجمع غیرقانونی‬ ‫را نم ی پذیریم‪ ،‬ولو اینکه با عناوین شرعی باشد‪ .‬به هر حال‬ ‫کار واجب نیاز به مقدمه مباح و مجاز دارد و نم ی شود با مقدمه‬ ‫غیرقانونی و غیرشرعی کار شرعی انجام داد‪ .‬االن خیل ی ها در‬ ‫کشور هستند که به برخی موارد انتقاد و تمایل هم دارند تا در‬ ‫ان حوزه وارد عمل شوند‪ ،‬ما که نم ی توانیم به یک گروه اجازه‬ ‫بدهیم و به یک گروه اجازه ندهیم‪ .‬موضع ما این است که هر‬ ‫کس مجوز گرفت م ی تواند فعالیت کند و هر کس نگرفت‪،‬‬ ‫اگر فعالیت کند با ان برخورد م ی شود‪ .‬ب رای ما انصار حزب اهلل‬ ‫و هیچ گروه دیگری باالتر از قانون و نظم جامعه نیست‪».‬‬ ‫اعالم جزئیات عملیات انصار حزب اهلل‬ ‫اظهارات سخنگوی وزارت کشور انصار حزب اهلل را قانع‬ ‫پیشنهاد مرعشی‬ ‫تقویت ائتالف هاشمی‪ -‬خاتمی‬ ‫اصالح طلبان درباره ادامه اتحاد با‬ ‫اصولگ رایانمیانه رواختالف نظردارند‬ ‫نکرد‪ .‬چند روز بعد انها در بیانیه رسمی از حضور می دانی چهار‬ ‫هزار نیروی این تشکل خبر دادند‪ .‬این بار خود وزیر دست به‬ ‫کار شد و پاس��خ انها را داد‪ .‬رئیس قوه مقننه نیز در مشهد با‬ ‫انها مخالفت کرد اما همه اینها از طرف انصار ب ی پاسخ نماند‪.‬‬ ‫عب دالمجید محتشم (یا همان عب داللهی کردستان زمان‬ ‫جنگ) پس از مدت ها س��کوتش را شکست و در مصاحبه با‬ ‫خبرگزاری اریا در مورد نگرانی از اموزش دیدن این افراد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«انها به می زان الزم اموزش دیده اند و مربیان انها ائمه جماعات‬ ‫مساجد و روحانیون بوده اند‪ ».‬او گفت که انها کارت شناسایی‬ ‫به همراه ندارند و در پاسخ به این انتقاد که «قبول دارید این‬ ‫مساله م ی تواند اسی ب هایی داشته باشد؟ مگر م ی شود بدون‬ ‫عالمت شناسایی این کار را کرد؟ اگر چنین باشد هر کسی‬ ‫با ظاهری شبیه شما در خیابان ها جلوی زن و بچه مردم را به‬ ‫بهانه های مختلف م ی گیرد و با نام شما ممکن است تخلفاتی‬ ‫داشته باشد» توضیح داد‪« :‬ما ب رای خودمان امتیاز خاصی قائل‬ ‫نیستیم‪.‬کارت و این جور چیزها ب رای کارهای حکومتی است‪.‬‬ ‫ببینید در هر حرکتی ممکن است اسی ب هایی هم باشد‪ .‬در‬ ‫این مورد هم ممکن است اسی ب هایی به وجود اید‪ ».‬محتشم‬ ‫در پاسخ به این سوال که«با این حال اصرار به انجام این کار‬ ‫دارید؟» م ی گوید‪« :‬اصال صورت مساله به این شکل که شما‬ ‫م ی گویید نخواهد بود‪ .‬ترجیح بنده این است که شما پاسخ‬ ‫سواالت و ابهاماتتان را در صحنه عمل ببینید‪ .‬وقتی ما کارمان‬ ‫را به صورت تمام عیار اغاز کنیم م ی توانید بیایید و ببینید که‬ ‫مسائل اینگونه که شما م ی گویید نیست‪ ».‬او در مورد شیوه‬ ‫عمل این گروه ها نیز توضیح م ی دهد‪« :‬گرفتن و بردن کار ما‬ ‫نیست‪ .‬این مسائل از وظایف حکومتی است‪ .‬ما تذکر زبانی‬ ‫م ی دهیم اما این تذکر حتما جدی و موثر خ واهد بود‪ ».‬محتشم‬ ‫م ی گوید که تذکرشان به خانم های ساپورت پوش شمال شهر‬ ‫نه فقط لسانی بلکه «جدی» خواهد بود و تکرار م ی کند که‬ ‫با اغاز عملیات ما شما خواهید دید که چگونه عمل خواهیم‬ ‫کرد‪ .‬محتشم دغدغه های این گروه را اینگونه تشریح م ی کند‪:‬‬ ‫«ما امده ایم که ایثار کنی��م‪ .‬م ی خواهیم بگوییم به انچه در‬ ‫جامعه م ی گذرد ب ی تفاوت نیستیم‪».‬‬ ‫مکاتبه با وزارت کشور‬ ‫واکنش هابهنام ه نگاریخاتمیبه‬ ‫رهبر معظم انقالب ادامه دارد‬ ‫فتنه گران فراری سازمان یافته بود‪ ،‬گفت‪« :‬انها نتوانستند در‬ ‫انجام مقدمات کارهایشان موفق شوند و عمال فشل شدند‬ ‫و ما محض احتی��اط بنا را بر این گذاش��تیم که با این قضیه‬ ‫با حساسیت بیشتری برخورد شود یعنی به تذکرات انف رادی‬ ‫اکتفا نکنیم بناب راین پس از ان تصمیم به انجام چنین اقدامی‬ ‫ گرفتیم‪ ».‬اشاره محتشم به کمپینی بود که یکی از خب رنگاران‬ ‫ضدانقالب به نام مسیح عل ی نژاد با نام «ازادی های یواشکی»‬ ‫به راه انداخته بود‪ .‬ب رای این منظور س��ایتی در ش��بکه های‬ ‫اجتماعی تدارک دیده ش��ده و افراد عکس هایی از خود را در‬ ‫این صفحه قرار م ی دادند‪ .‬در این عکس ه��ا انها در مناطق‬ ‫خلوت ش��هر‪ ،‬روی پل های عابرپیاده یا مناطقی که محیط‬ ‫عمومی بود‪ ،‬با برداشتن روسری از خود عکس م ی گرفتند و‬ ‫ان را منتشر م ی کردند‪.‬‬ ‫محتشم در این باره افزوده بود‪« :‬کسی که داعی ه دار این‬ ‫مساله بود قصد داشت وضعیت را بدتر از این کند و مساله را‬ ‫به صورت مقابله با نظام دربیاورد و اکنون وی در خارج از کشور‬ ‫در حال انجام اقدامات مختلفی است‪ ،‬در حالی که حاضر هم‬ ‫نیستند به صورت علنی اعالم کنند که ما جزء فالن جریان‬ ‫هس��تیم‪ .‬اما در واقع در یک هم افزایی و هم نوایی با همان‬ ‫دنباله فراری خودشان در حال ایجاد جنجال و حمایت از همان‬ ‫طرح های خانم های نابکار هس��تند‪ ».‬وی درباره تاکید اصل‬ ‫هشتم قانون اساسی به امر به معروف مردم نسبت به یکدیگر‪ ،‬‬ ‫نسبت به دولت و دولت نسبت به مردم اشاره و تصریح کرد‪:‬‬ ‫«ما در بخش و محدوده لسانی متمرکز هستیم و موضوع به‬ ‫التماس ها ب رنم ی گردد بلکه این مساله یک امر است‪».‬‬ ‫گزارش ‪٢٠:٣٠‬‬ ‫روایت حسام الدین اشنا از اختالف‬ ‫اصالحطلبانتندروبادولتروحانی‬ ‫شلوغ کاری دنبال اهداف خود هستند‪ ،‬گفت‪« :‬ب رای رسانه های‬ ‫داخلی که اقدام به همنوایی با انها م ی کردند توضیح دادیم که‬ ‫ما هرگز درصدد مقابله نیستیم و حتی به وزیر کشور هم‪ ،‬درباره‬ ‫توضیح اقدامات خود نامه ای نوشتیم و این مساله را جایی زیاد‬ ‫مطرح نکردیم اما در متن نامه مشروحا توضیح دادیم که وی‬ ‫خاطرشان اسوده باشد و بحث ‪ ،‬بحث تقابلی نیست و به هیچ‬ ‫وجه مشکل امنیتی ندارد اما چون انها متولی امنیت هستند‬ ‫در جریان باشند و اینکه مشکلی در این زمینه وجود ندارد‪».‬‬ ‫کجای قانون گفته ممنوع است؟‬ ‫انصار حزب اهلل اما در واکنش به انتقادات از طرحش��ان‬ ‫در گزارشی مفصل ضمن بازتاب سخنان مخالفان توضیح‬ ‫داده ب��ود‪ :‬جهت اطالع «طی��ف مش��خص» و جریان های‬ ‫ب رانداز‪ :‬گروه های س��یار امر به معروف و نهی از منکر س��یار‬ ‫انصار حزب اهلل از روز یکم تی ر ماه کار خود را نه تنها در ته ران‬ ‫بلکه در کل کشور اغاز کرده اند که خبر ان روی پایگاه خبری‬ ‫انصار حزب اهلل منتشر شده بود‪ .‬درحالی که همه رسانه های‬ ‫یاد شده در متن گزارش خود به محتوای ان خبر اشاره کرده اند‬ ‫این سوال از اذهان عمومی مطرح م ی شود؛ اگر امربه معروف‬ ‫و نهی از منکر لسانی اینقدر در دل عده ای ه راس افکنده چرا‬ ‫با وقفه دغدغه و تشویش به جان عده ای دیگر انداخت و انان‬ ‫را به تقالی مذبوحانه واداش��ت؟ در این گزارش که در سایت‬ ‫انصار حزب اهلل منتشر شده به مساله غیرقانونی بودن عملیات‬ ‫انها نیز اینگونه پاسخ م ی دهد‪« :‬به دور از هرگونه پیچیدگی‬ ‫و فلسفه بافی به س��بک مغلطه گران ب ی منطق یاد شده این‬ ‫سوال مطرح اس��ت که کجای قانون امربه معروف و نهی از‬ ‫منکر نیاز به اخذ مجوز داشته اس��ت؟! حال با عطف به این‬ ‫ی به این شرح مطرح است‬ ‫سوال معلوم الجواب‪ ،‬س��وال دوم ‬ ‫که کجای قان��ون امده که اگر این فریض��ه الهی به صورت‬ ‫دسته جمعی و سواره انجام ش��ود غیرقانونی است؟» سایت‬ ‫انصار حزب اهلل ب رای اثبات ادعای خود م ی گوید که عضو گیری‬ ‫اعضا نه اکنون‪ ،‬بلکه از تیرماه ‪ ٩٣‬و به صورت رسمی اغاز شده‬ ‫اس��ت‪ .‬در اطالعی ه ای که در ‪ ٢١‬تیرماه منتشر شده بود امده‬ ‫اس��ت‪« :‬بدینوس��یله به اطالع خواه ران و ب رادران م ی رساند‪:‬‬ ‫س��تاد اجرایی انصار حزب اهلل به منظور تکمیل و گسترش‬ ‫گروه های س��یار امر به معروف و نهی از منکر زبانی که زیر‬ ‫نظر این موسسه سازماندهی م ی شوند عضو م ی پذیرد‪ .‬ب راین‬ ‫اساس ب رادران داوطلب شعار «یاحسین» و خواه ران متقاضی‬ ‫شعار «یازینب» را به شماره ‪ ۳۰۰۰۵۶۹۲‬پیامک نمایند‪ ».‬این‬ ‫همان موضعی بود که محتشم در مصاحبه ب ا اریا صراحتا ان‬ ‫را اینگونه بیان کرد‪« :‬فعالیت گشت های ارشاد اغاز شده و اما‬ ‫به صورت تمام عیار از هفته اینده شروع خواهیم کرد‪ ».‬او تع داد‬ ‫نیروها را «سه هزار خواهر» و «هزار ب رادر» بیان کرد و گفت‪:‬‬ ‫«انها ب راساس فرم های توزیع شده انتخاب شده اند‪».‬‬ ‫تیرماه اغاز عملیات گشت های موتوری‬ ‫به عالوه در این زمینه م ی توان صداقت انصار حزب اهلل‬ ‫را هم دید‪ .‬انها به درستی گفتند که عملیات خود را از تیرماه‬ ‫اغاز کرده اند‪ .‬چرا که در اول تیر ‪ ٩٣‬گروه های پرچمدار خود را‬ ‫به مواضع از پیش تعیین شده‪ ،‬از جمله شهرک قدس اعزام کرد‬ ‫و روی خروجی سایت خود گذاشت‪ .‬این گزارش اذعان م ی کرد‬ ‫که محل ماموریت انها هم پارک ها‪ ،‬مراکز خرید و معابر موجود‬ ‫در محدوده جغ رافیایی تعیین شده بود‪ .‬رئیس ستاد اجرایی‬ ‫«انصارحزب اهلل» در گفت وگو با خب رنگار یالثارات‪ ،‬درباره علت‬ ‫این نحوه حضور در خیابان های ش��هر م ی گوید‪« :‬وضعیت‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫روز دوشنبه بعد از باال گرفتن بحث ها در زمینه حضور‬ ‫انصار حزب اهلل در خیابان ها با گش��ت های موتوری‪ ،‬بخش‬ ‫خبری ‪ ٢٠:٣٠‬که موضوعات سیاس��ی را ب��ا دغدغه هایی که‬ ‫بیشتر به نظ رات نظام نزدیک است پیگیری م ی کند‪ ،‬گزارشی‬ ‫در این باره پخش کرد‪ .‬در این گزارش به چند موضوع اش��اره‬ ‫شده بود‪ .‬اول‪ :‬شلوغ کاری رسانه های داخلی و خارجی در این‬ ‫باره‪ .‬دوم‪ :‬دغدغه دینی و ش��رعی انصار حزب اهلل سوم‪ :‬بحث‬ ‫قانونی این اقدام��ات‪ .‬عنوان اصلی گ��زارش ‪ 20:30‬این بود‪:‬‬ ‫«سوژه های پررنگ با کمرنگ شدن پایبندی به قانون؛ نتیجه‬ ‫برخوردهای سلیقه ای با هنجارشکن ی های اجتماعی»‬ ‫‪ 20:30‬در این رابطه با عب دالمجید محتشم هم گفت وگو‬ ‫انجام داد‪ .‬او در این مصاحبه نیز به لسانی بودن تذکر و شرعی‬ ‫بودن ان تاکید کرد‪ .‬این گ��زارش همچنین به نقل برخی از‬ ‫مطالب منتش��ر در این باره پرداخت و همچنین انتقاد وزیر‬ ‫کش��ور و عزم برخورد با این اقدامات که «غیرقانونی» بیان‬ ‫م ی شد را منتشر کرد‪ .‬اما بخش مهم این گزارش نتیجه گیری‬ ‫ان بود‪ .‬این بخش خب��ری ضمن اینکه «اش��تیاق» انصار‬ ‫حزب اهلل را ب رای امر به معروف «تحسی ن ب رانگیز» توصیف‬ ‫م ی کرد معتقد بود‪« .‬نباید با رفتارهای خالف قانون بهانه به‬ ‫دست بیگانه ها داد» و با مهم شمردن قانون تاکید داشت که‬ ‫«همه باید در ب رابر قانون تمکین کنند‪».‬‬ ‫صبح روز بعد محتشم در مصاحبه با باشگاه خب رنگاران‬ ‫جوان گفت‪« :‬اینکه در این میان برخورد شود وظیفه نیروهای‬ ‫موظف و رسمی در کشور است که انشاءاهلل در این زمینه بنا‬ ‫شده فعال تر بوده و مقداری قضیه را هم جمع و جور کنند‪».‬‬ ‫اظهاراتی که نش��ان م ی داد‪ ،‬این گروه تصمیم گرفته تا اجازه‬ ‫دهد ارگان های مسئول در این زمینه اقدامات بیشتری انجام‬ ‫دهند‪ .‬محتش��م همچنین با بیان اینکه برخی رس��انه ها با‬ ‫هرچهحجاریانبگویدبرعکسش‬ ‫عملمی کنیم‬ ‫گزارش ها‬ ‫درحالی که وزارت کشور بارها اعالم کرده که این گروه‬ ‫از انها درخواست مجوز نداشته‪ ،‬محتشم م ی گوید که با وزیر‬ ‫کشور مکاتباتی داشته است‪ .‬اما هیچ توضیحی از مفاد این‬ ‫مکاتبات در ان مصاحبه ارائه نکرد‪ .‬تنها به گفتن این جمله‬ ‫بس��نده م ی کند‪« :‬تالش کردیم دغدغه ایش��ان را بر طرف‬ ‫کنیم‪ .‬امیدواریم که این چنین شده باش��د‪ ».‬وزیر کشور در‬ ‫صحب ت هایی گفته بود که با اینگونه مس��ائل نم ی توان به‬ ‫صورت غیرقانونی رفتار کرد‪ .‬رحمان ی فضلی همچنین بعد از‬ ‫مصاحبه محتشم بار دیگر به این موضوع اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«هر فعالیت اجتماعی باید مبتنی بر قانون باش��د‪ .‬در حوزه‬ ‫اجتماعی متولی وزارت کشور است و با این مباحث به صورت‬ ‫قانونی رفتار م ی شود‪».‬‬ ‫یک روز بعد محتشم در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران‬ ‫درباره این طرح بیشتر توضیح داد‪ .‬وی در توضیح چگونگی‬ ‫ورود انصار حزب اهلل به مساله امر به معروف گفت‪« :‬برخی از‬ ‫دنباله های فراری جریان فتنه گر که در خارج از کشور به سر‬ ‫م ی برند در استانه تابس��تان درصدد به راه اندازی تحریکات‬ ‫مختلف در کشور بودند و این امر به نوعی موجب شد که ما‬ ‫بدین گونه وارد قضیه شویم‪».‬‬ ‫دبی��رکل انصار حزب اهلل ب��ا تاکید ب راینک��ه این اقدام‬ ‫درخواستبرای‬ ‫بازگشتبهنظام‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪17‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫انصار حزب اهلل برای‬ ‫تکمیل کادر گشت خود‬ ‫دعوت نامه منتشر‬ ‫کرده بود‬ ‫لجام گسیخته عریانی و بدحجابی فعلی مصداق بارز حضور‬ ‫ک مرنگ حزب الله ی ها در می دان عمل است که طی سال های‬ ‫گذشته اتفاق افتاده و ب ی مسئولیتی و بعضا کارشکنی برخی‬ ‫مسئوالن نیز به سرعت ان افزوده است‪ ».‬در ادامه این گزارش‪،‬‬ ‫رئیس س��تاد اجرایی انصار حزب اهلل وضعیت پوشش برخی‬ ‫افراد عبوری را مس��توجب تعزی رات حکومتی دانسته و دلیل‬ ‫این جوالن ازادانه را عدم حضور ضابطین قضایی و قوه قضائیه‬ ‫دانسته که باعث جری تر شدن این افراد شده است‪ .‬به گفته‬ ‫این فرد که نام او در گزارش ذکر نش��ده‪ ،‬با گذشت ‪۳۵‬سال از‬ ‫انقالب اس�لامی این افراد در یک روند ارتجاعی‪ ،‬عریانی و‬ ‫ابتذال را جزو حقوق ش��هروندی خ��ود م ی پندارند و مطالبه‬ ‫متدینان از انان ب رای رعایت شعائر اسالمی و قوانین حکومتی‬ ‫را تعرض به حیطه خصوصی خود قلمداد م ی کنند‪ .‬در ادامه‬ ‫این گزارش به نقل از یکی از افراد حاضر در این طرح‪ ،‬اوضاع‬ ‫حجاب و عفاف ان قدر وخیم دانس��ته ش��ده که اپوزیسیون‬ ‫خارج نشین و ب رانداز را به ولع استفاده سیاسی از ظرفیت موجود‬ ‫انداخته تا بر امواج سرگردان ولنگاری س��وار شوند و اغ راض‬ ‫ب راندازانه خود را بر بستر ان استوار کنند‪ .‬فرد موردنظر در این‬ ‫باره از «پروژه تیر» به عنوان مصداق عملیاتی بحث مورداشاره‬ ‫یاد کرد که ب ر اساس ان گروه های مختلف ضدانقالب‪ ،‬طی‬ ‫دوماه گذش��ته (اش��اره به قبل از تیر ماه) و پ��س از خروش‬ ‫حزب الله ی ها در میدان فاطمی در روز ‪۱۷‬اردیبهشت‪ ،‬با ارائه‬ ‫طرح های مختلف اعم از «کشف حجاب» و حتی «بوسه در‬ ‫خیابان»‪ ،‬سعی در خنث ی کردن اتمام حجت متدینان داشتند‪.‬‬ ‫منظ��ور از خ��روش ح��زب اهلل برگ��زاری اجتم��اع ‪١٧‬‬ ‫اردیبهشت ‪ ٩٣‬در مقابل وزارت کشور بود که اتفاقا منشا اصلی‬ ‫اختالف میان این گروه و دولت اس��ت‪ .‬اوایل امسال و بعد از‬ ‫شهادت ش��هید خلیلی انصار حزب اهلل تجمعی را در میدان‬ ‫فاطمی ته ران و مقابل وزارت کشور برگزار کرد؛ تجمعی که به‬ ‫علت بدون مجوز برگزار شدن ان محل انتقادات زیادی شد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اختالفات نظری‬ ‫صرف نظر از اختالف بر س��ر نحوه عمل این گروه‪ ،‬در‬ ‫حوزه نظری نیز اختالف میان انصار حزب اهلل و دیگران دیده‬ ‫م ی شد‪ .‬یکی از این اختالفات به پاس��خ محتشم به رئیس‬ ‫مجلس بازم ی گشت‪ .‬الریجانی ش��نبه در مشهد گفته بود‪:‬‬ ‫«رفتارهای تندروها به عنوان امربه مع��روف و نه ی ازمنکر را‬ ‫به عینه م ی بینیم؛ نگرانی ما از این رفتارهای غلط اس��ت‪».‬‬ ‫محتش��م در مصاحب ه اش با اری��ا رئیس مجل��س را هم از‬ ‫پاسخ های خاص خود ب ی نصیب نگذاش��ت و گفت‪« :‬اقای‬ ‫الریجانی چون در مجلس هستند‪ ،‬دید سیاسی دارند و بحث‬ ‫تندرو و کندرو را مطرح م ی کنن��د‪ .‬در حالی که در بحث های‬ ‫فرهنگی و اعتقادی این گونه نیست‪ .‬جهت اطالع ایشان بنده‬ ‫که جلودار این جمع هستم س��رعتم از الک پشت هم کمتر‬ ‫است‪ .‬ما امده ایم که ایثار کنیم‪ .‬م ی خواهیم بگوییم به انچه‬ ‫در جامعه م ی گذرد ب ی تفاوت نیستیم‪».‬‬ ‫همسویی احمدی نژادی ها با مخالفان‬ ‫در اواخر دولت احمدی نژاد اختالف بر س��ر گشت های‬ ‫ارشاد به محل نزاع دولت و حامیان سابقش تبدیل شده بود‪.‬‬ ‫این اختالف را م ی توان در صحب ت های جوانفکر و پاسخ های‬ ‫محتش��م به وی هم مش��اهده کرد‪ .‬س��ایت میدان ‪ ٧٢‬که‬ ‫بعد از نکات پرس به ارگان حامیان دولت قبل تبدیل ش��ده‬ ‫اس��ت‪ ،‬در اواخر تیرماه در مقاله ای به برگزاری تجمع میدان‬ ‫فاطمی واکنش نش��ان داد و با اش��اره به مواضع احمدی نژاد‬ ‫در مخالفت با این نوع اعتراضات اش��اره کرده و نوش��ته بود‪:‬‬ ‫«در دولت احمدی نژاد‪ ،‬ش��خص رئی س جمه��ور با این گونه‬ ‫روش ها مخالفت کرده و معتقد ب��ود باید با توده های مردم با‬ ‫محبت رفتار کرد که البته مورد هجوم بس��یاری از افراد قرار‬ ‫گرفت‪ .‬ولی روحانی هنوز موضع مشخصی پی رامون این نوع‬ ‫برخوردها نگرفته است‪ ».‬اولین تجمع میدان فاطمی بدون‬ ‫مجوز و در ‪ ١٧‬اردیبهشت برگزار شده بود‪ .‬برگزارکنندگان این‬ ‫تجمع از طالب مدرس��ه علمیه ایت اهلل ایروانی بودند که در‬ ‫‪ ٢١‬تیرماه یک تجمع دیگر با همین زمینه اما با مجوز برگزار‬ ‫کردند‪ .‬تجمع دوم انها البته مانند تجمع اول بازتاب نداشت‪.‬‬ ‫سایت احمدی نژاد پیش از برگزاری تجمع دوم و پس از معرفی‬ ‫حوزه علمیه ایت اهلل ایروانی ک��ه انها را متولی این تجمعات‬ ‫م ی خواند‪ ،‬نوش��ت‪« :‬البته هیچ وقت توضیحی نس��بت به‬ ‫این مساله داده نش��د که چطور عده ای متشرع با لباس دین‬ ‫و تقوا و تابلوی روحانیت‪ ،‬بدون مجوز رسمی از وزارت کشور‬ ‫و استانداری که به طور رس��می بدون مجوز بودن این تجمع‬ ‫را اعالم کرده بودند‪ ،‬قانون جمهوری اس�لامی ای ران را زیر پا‬ ‫گذاشته و مرتکب عملی خالف شرع شدند؟ چگونه این عده‬ ‫از معترضین‪ ،‬خود بدون مجوز به خیابان ها م ی ایند و تجمع‬ ‫م ی کنند در حالی که بقیه گروه ه��ا و گرایش های معتقد به‬ ‫اصل نظام جمهوری اس�لامی را از برگزاری تجمع ارام نهی‬ ‫م ی کنند؟ این دوگانگی چگونه حل خواهد شد و مردم چگونه‬ ‫قضاوت خواهند کرد؟»‬ ‫حرف بزرگتر از خود جوانفکر‬ ‫بعد از اعالم رس��می فعالیت انصار حزب اهلل خبرگزاری‬ ‫اریا به سراغ عل ی اکبر جوانفکر مشاور جنجالی رئی س جمهور‬ ‫سابق رفت و از او نظرش را درباره این فعالیت جویا شد‪ .‬نظر‬ ‫انها از این جهت با اهمیت بود که نگاه طیف دولت قبل را به‬ ‫مساله نش��ان م ی داد‪ .‬جوانفکر اما همان طور که پی ش بینی‬ ‫م ی شد خط مخالفت را با شدت پیگیری کرد‪ .‬جوانفکر درباره‬ ‫گشت های موتوری ارش��اد معتقد بود‪« :‬اقدامات غیرقانونی‬ ‫برخی افراد به بهانه دفاع از اسالم و ارزش های اسالمی است‬ ‫که این مساله به هی چ وجه قابل تایید نیست و دستگاه های‬ ‫یربط باید از ان ممانعت کنند‪».‬‬ ‫ذ ‬ ‫جوانفکر درباره اختالفات میان همین گروه و احمدی نژاد‬ ‫در اواخ��ر دوران ریاس��ت جمهوری که منجر ب��ه باالگرفتن‬ ‫اختالفات علنی ش��ده بود‪ ،‬توضیح داد‪« :‬دکتر احمدی نژاد با‬ ‫نگرشی جامع به مساله بدحجابی توجه داشتند و بر این باور‬ ‫بودند که با یک رویکرد صرفا سلبی نم ی توان این مشکل را‬ ‫حل کرد‪ .‬رویکرد سلبی در چارچوب ضوابط و مقررات قانونی‬ ‫فقط در موارد ضرورت یعنی مقابله با اقدامات س��ازمان یافته‬ ‫که حاکی از نوعی س��رپیچی یا شورش اس��ت‪ ،‬مورد تاکید‬ ‫قرار م ی گیرد اما در س��ایر موارد باید با عطوفت و مالطفت‬ ‫رفتار ش��ود و حت ی المقدور از جلب و بازداش��ت افراد به دلیل‬ ‫بدحجابی اجتناب گردد‪ .‬همزمان در س��ایر عرصه ها نیز باید‬ ‫شاهد اصالح رفتارهایی باشیم که دختران و زنان ما را به رعایت‬ ‫حجاب اسالمی پایبند و متعهد سازد‪ .‬برخی از مسئوالن سطح‬ ‫باالی اجرایی و حتی برخی از نمایندگان مجلس‪ ،‬پیوسته به‬ ‫دروغ گویی و اتهام زنی و بدخواهی و بدسرشتی علیه دیگران‬ ‫به ویژه کسانی که مورد محبت مردم هستند و سال ها منشا‬ ‫خدمات بزرگ در کشور بوده اند‪ ،‬متوسل م ی شوند‪ .‬این رفتارها‬ ‫منشا اثار غم انگیزی در س��طح اجتماع م ی شود که کمترین‬ ‫ان سس ت شدن اعتقادات مردم است‪ .‬اگر اراده ای ب رای مبارزه‬ ‫با بدحجابی وجود دارد باید اوال با مالطفت و از موضع محبت‬ ‫و هدایت با بانوان جامعه برخورد شود و ثانیا اشکال اساسی را‬ ‫در رفتار غلط و قابل سرزنش مسئوالن اداره کشور جس ت وجو‬ ‫کنیم و اراده و تصمیم قاطعی ب رای اصالح ان در سطوح باال‬ ‫به وجود اید‪ ».‬مشاور رئی س جمهور س��ابق همچنین درباره‬ ‫ادعای انصار حزب اهلل که با این گشت ها به بدحجابی پایان‬ ‫خواهند داد‪ ،‬پاس��خی تندروانه م ی کن��د‪ .‬او دغدغه انها را نه‬ ‫«حجاب» بلکه «اهداف دیگر» م ی داند‪« :‬کسانی که چنین‬ ‫ادعایی را مطرح کرده اند‪ ،‬نگران واقعی حجاب مردم نیستند‬ ‫و اهداف دیگ��ری را دنبال م ی کنند‪ .‬اگر پدی��ده بدحجابی را‬ ‫یک معضل فرهنگی بدانیم‪ ،‬راه ح��ل ان فقط یک تصمیم‬ ‫فرهنگی هوشمندانه و مدب رانه و البته جامع است که این امر‬ ‫هیچ ارتباطی با «انجام یک عملیات گسترده!» ندارد‪ ».‬او در‬ ‫پایان این مصاحبه بار دیگر ناراحت ی اش را از انتقادات این افراد‬ ‫به دوران احمدی نژاد این گونه به زبان م ی اورد‪« :‬بارها تجربه‬ ‫شده است که رفتارهای هیجانی و غیرقانونی ب رای برخورد با‬ ‫مسائل اجتماعی نه تنها به نفع کشور و انقالب تمام نم ی شود‬ ‫‪،‬بلکه اثار زیانبار ان به تش��دید معضالت��ی مانند بدحجابی‬ ‫م ی انجامد‪ .‬دکتر احمدی نژاد در انقالب اسالمی یک اسطوره‬ ‫پایدار و ماندگار است و کس��انی مانند انصار حزب اهلل وقتی‬ ‫درباره ایشان به زشتی سخن م ی گویند‪ ،‬عمال با خواسته های‬ ‫رژیم صهیونیستی هم داستان ش��ده اند‪ ».‬اما پاسخ محتشم‬ ‫به مش��اور رس��انه ای دولت قبل گزنده بود‪ .‬محتشم درباره‬ ‫حرف های او تنها به گفتن این جمله بس��نده کرد‪« :‬خدمت‬ ‫اق��ای جوانفکر م ی گویم که ش��ما خیلی بزرگ هس��تید و‬ ‫حرف هایتان البد از خودتان بزرگ تر است و جایی ب رای پاسخ‬ ‫باقی نم ی گذارد‪».‬‬ ‫پاس��خ کوتاه محتش��م درحالی صورت گرفت که این‬ ‫س��خنان از س��وی اصالح طلبان هم چندان مورد توجه قرار‬ ‫نگرفت‪ .‬انها ظاه را نم ی خواستند تا در مقابله با حرکت های‬ ‫انصار حزب اهلل در کنار تیم دولت سابق قرار گی رند‪.‬‬ ‫بناب راین صحب ت های تند و تیز جوانفکر از دو سو مورد‬ ‫ب ی توجهی قرار گرفت‪ .‬انچه در جمع بندی م ی توان گفت‪،‬‬ ‫نیت خیر انصار ب رای اصالح وضعیت حجاب جامعه و امر به‬ ‫معروف است‪ .‬این جماعت وقتی م ی بینند که برخی ارگان های‬ ‫دولتی در مقابل وضعیت نامناسب حجاب سکوت م ی کنند‬ ‫دغدغه مند وارد عرصه شده اند اما در این میان مخالفان این‬ ‫حرکت با انگش��ت گذاشتن بر لفظ «موتورس��وار» سعی در‬ ‫وارونه کردن حقایق دارند‪ .‬برهمین اساس بهترین حرکت از‬ ‫جانب این جمع دغدغه مند خارج شدن از زمین بازی مخالفان‬ ‫این طرح است‪.‬ش��اید بهتر باش��د این گروه پس از مذاکره با‬ ‫وزارت کشور به شیوه ای میانه به فرمولی جدید ب رای امر به‬ ‫معروف دست یابند‪ .‬فرمولی که هم قانون در ان رعایت شود‬ ‫هم جامعه احساس امنیت کند هم مخالفان نتوانند استفاده‬ ‫کنند و هم زمینه امر به معروف مهیا شود‪.‬‬ ‫هرچه حجاریان بگوید برعکسش عمل می کنیم‬ ‫روایت حسام الدین اشنا از اختالف اصالح طلبان تندرو با دولت روحانی‬ ‫حرف هایی از روی بیکاری‬ ‫اظهارات حجاریان همان زمان هم مورد انتقاد زیادی‬ ‫قرار گرفته بود‪ .‬پیش از اینکه حسام الدین اشنا به ان پاسخ‬ ‫دهد‪ ،‬خبری منتشر شد که در ان ادعا شده بود رئی س جمهور‬ ‫از صحب ت های اخیر روحانی ناراحت است‪ .‬حجت االسالم‬ ‫س��یدرضا اکرمی‪ ،‬نماینده اسبق مجلس شورای اسالمی و‬ ‫رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاس��ت جمهوری با اشاره به‬ ‫اظهارات حجاری��ان درباره انحالل مجلس توس��ط دولت‪،‬‬ ‫گفته بود‪« :‬اقای حجاریان از روی بی��کاری این حرف ها را‬ ‫م ی زند چرا که این اظهارات خالف قانون اساس��ی است‪».‬‬ ‫اکرمی با بیان اینکه اظهارات اخیر حجاریان نشان م ی دهد‬ ‫که وی خیلی بیکارتر از گذشته شده است‪ ،‬اضافه کرده بود‪:‬‬ ‫«حرف های حجاریان درباره انحالل مجلس‪ ،‬گرچه به روابط‬ ‫مجلس و دولت لطم��ه ای نم ی زند اما به نف��ع دولت اقای‬ ‫روحانی نیس��ت‪ .‬انچه حجاریان معتقد اس��ت در بسیاری‬ ‫کشورها قابل مشاهده اس��ت‪ ،‬اتفاقا در اندک کشورها دیده‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬دولت ها کمتر توان این را دارند که مجلس سنا‬ ‫و مجلس شورای ملی خودش��ان را منحل کنند‪ ».‬حسین‬ ‫مظفر‪ ،‬نماینده مجلس نیز در این باره گفته بود که این اقدام‬ ‫فضا را ب رای وکی ل الدوله ها پدید م ی اورد‪ .‬او تضعیف «خانه‬ ‫ملت» را تضعیف «ارای مردم» و خیانت به کشور دانست و‬ ‫گفت‪« :‬اگر دولت ها در مجلس دخل و تصرف کنند ازادی‬ ‫و ازادمنشی از خانه ملت گرفته ش��ده و زمینه ب رای حضور‬ ‫وکی ل الدوله ها فراهم م ی شود که این با شعارهای اقایان در‬ ‫تضاد است‪».‬‬ ‫یکی از اعضای حزب موتلفه نیز معتقد بود که انحالل‬ ‫مجلس خالف نظر امام (ره) است که معتقد بود مجلس در‬ ‫راس امور است‪ .‬برخی از مخالفان نیز این نوع نگاه را همتراز‬ ‫نگاه محمود احمدی نژاد به مقوله اختالف مجلس و دولت‬ ‫م ی دانس��تند‪ .‬محمود احمدی نژاد نیز با ات��کا به رای مردم‬ ‫معتقد بود که این دولت است که با رای مستقیم و اکثریت‬ ‫مردم انتخاب شده و م ی تواند بدون توجه به نظر مجلس راه‬ ‫خودش را برود؛ نکته ای که در س��خنان حجاریان با عنوان‬ ‫«پیگیری کننده مطالبات مردم» قابل مشاهده بود‪.‬‬ ‫با همین رویکرد الیاس نادران از حجاریان پرسیده بود‬ ‫که چ��را او در دوران احمدی نژاد اعتق��اد به انحالل مجلس‬ ‫نداشت؟ نادران گفته بود‪« :‬ایا اقای حجاریان زمانی هم که‬ ‫اقای احمدی نژاد رئی س جمهور بود همین اعتقاد را داشت؟ یا‬ ‫از امروز که اقای روحانی در این جایگاه قرار گرفته این اعتقاد‬ ‫را پی دا کرده که باید شرایط انحالل مجلس ب رای دولت فراهم‬ ‫باشد‪ ».‬او معتقد بود که برخی که از قدرت دور مانده اند دچار‬ ‫بدمستی شده اند‪« :‬برخی از اصالح طلبان تندرو که ولع قدرت‬ ‫داشتند و از قدرت به دور بودند‪ ،‬امروزه دچار بدمستی شده اند‬ ‫و اگر مدیریت نشوند به سرنوشتی بدتر از سرنوشت مجلس‬ ‫ششم دچار م ی شوند‪».‬‬ ‫مراقب تندروهای اصالحات باشید‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫جواد جهانگی ر زاده‪ ،‬عضو ش��ورای مرکزی فراکسیون‬ ‫اصولگرایان رهروان والیت نیز با بیان اینکه قالب اظهارات‬ ‫حجاریان غیردموکراتیک است‪ ،‬گفته بود‪« :‬در سال ‪ 68‬وقتی‬ ‫بحث بازنگری در قانون اساسی مطرح بود‪ ،‬برخی پیشنهاد‬ ‫دادند که شرایط انحالل مجلس ب رای ول ی فقیه فراهم باشد‬ ‫اما مقام معظم رهبری به طور جدی با این پیشنهاد مخالفت‬ ‫کرده و تاکید کردند این پیش��نهاد باید از دستور خارج شود‬ ‫چراکه معظم له مجلس را عصاره ملت م ی دانند‪».‬‬ ‫او ک��ه قائم مقام مرک��ز پژوهش های مجلس اس��ت‪،‬‬ ‫با بی��ان اینک��ه مدعی��ان حمای��ت از دموکراس��ی باید به‬ ‫اظهارات غیردموکراتی��ک حجاریان واکنش نش��ان دهند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬تحریک م��ردم علیه مجلس در حمای��ت از دولت‪،‬‬ ‫نش��انگر تئوریزه کردن دیکتاتوری دولتی اس��ت‪ .‬حجاریان‬ ‫که جامع ه شناسی سیاس��ی خوانده است‪ ،‬چگونه از انحالل‬ ‫مجلس سخن م ی گوید؛ در حالی که چنین بحثی نفی صریح‬ ‫جمهوریت نظام است‪ .‬کسانی که در گذشته مدعی حمایت‬ ‫از جمهوریت نظام بودند اکنون ب رای بهره برداری سیاس��ی‬ ‫حاضرند جمهوری��ت نظام را به پای خواس��ته های خود ذبح‬ ‫کنند‪ ».‬همچنین محمد دهقان از نمایندگان مجلس نیز در‬ ‫این باره به دولت توصیه کرده بود‪« :‬این جریان در زمان دولت‬ ‫اقای احمدی ن��ژاد چون تصور م ی ک��رد م ی تواند از مجلس‬ ‫اس��تفاده کند تالش کرد تا خود را دلسوز مجلس نشان دهد‬ ‫و امروز این تفک��ر را در قبال دولت دارد! م��ا انتظاری از اقای‬ ‫حجاریان و تندروهای اصالحات نداریم‪ .‬اما امروز ما م ی خواهیم‬ ‫به دولت اقای روحانی که با شعار اعتدال سر کار امد‪ ،‬توصیه‬ ‫کنیم مراقب این جریان تندرو اصالحات باشد‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫دو تئوریس��ین در دو دولت؛ یک��ی از درون اصالحات‬ ‫و دیگ��ری از درون اعت��دال‪ .‬اول��ی روی ولیچ��ر و دوم ی در‬ ‫قدرت‪ 9 .‬ماه پس از انکه س��عید حجاری��ان درباره انحالل‬ ‫مجلس توسط دولت س��خن گفته بود‪ ،‬حاال جواب از یکی‬ ‫از تئوریس��ی ن های دولت امد‪ .‬حسام الدین اش��نا در اخرین‬ ‫مصاحب ه اش جواب حجاری��ان را هرچند دیر‪ ،‬ام��ا با ادبیات‬ ‫کنایه امیز خود داد‪ .‬به نظر او‪ ،‬هم��ان بهتر که «حجاریان»‬ ‫اپوزیسیون دولت باشد‪.‬‬ ‫مشاور رئی س جمهور در امور رسانه ای که گفته م ی شود‬ ‫بس��یار به او نزدیک اس��ت‪ ،‬این هفته مصاحب ه ای داشت با‬ ‫ماهنامه اندیشه پویا‪ .‬اشنا در این مصاحبه در پاسخ به سوالی‬ ‫درباره پیشنهاد حجاریان مبنی بر اینکه دولت باید به گونه ای‬ ‫قدرتمند باشد که بتواند مجلس را نیز منحل کند‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«مش��اوران به گونه ای هس��تند که با انها مشورت کنید اما‬ ‫خالف ان عمل کنید‪ .‬امیدوارم این دولت عاقل تر از ان باشد‬ ‫که به مشورت های اینچنینی تن دهد‪ .‬بعضی از مشورت ها‬ ‫در سنین باالی ‪ 60‬سال دیگر قابل پذیرش نیست‪».‬‬ ‫یزند‬ ‫اشنا معتقد است که این حرف ها به دولت لطمه م ‬ ‫و ادامه م ی دهد‪« :‬من ترجیح م ی ده��م اقای دکتر حجاریان‬ ‫اپوزیسیون این دولت باشد و نقش شان را هم به مثابه یک‬ ‫اپوزیسیون درست ایفا و نقد کنند‪ .‬حتی دولت را ب ی رحمانه‬ ‫نقد کنند و راه حل بدهند‪ .‬حتما کسی که در ساختار سیاسی‬ ‫ای ران تنفس م ی کند مشورت ش��وخی به دولت نم ی دهد و‬ ‫نم ی گوید که مجلس را منحل کنید‪».‬‬ ‫اذرماه ‪ 92‬بود که س��عید حجاریان با خبرگزاری ایسنا‬ ‫مصاحب ه ای انج��ام داد‪ .‬او در این مصاحبه با اش��اره به طرح‬ ‫برخی موضوعات در مجلس برخ�لاف روند حرکت دولت‪،‬‬ ‫گفته بود‪« :‬نمایندگان برخالف خواسته مردم حرف بزنند و‬ ‫عمل کنند و بعد ان وقت ببینند ایا مردم حوزه های انتخابیه‬ ‫انها را به شهرشان راه م ی دهند؟ اگر این کار را بکنند مردم انها‬ ‫را حتی به شهرهایشان راه نم ی دهند‪ .‬من معتقدم حتی اگر‬ ‫قرار باشد قانون اساسی عوض شود‪ ،‬باید شرایطی فراهم شود‬ ‫تا مانند بسیاری از کش��ورها‪ ،‬دولت بتواند مجلس را منحل‬ ‫کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند ت��ا مردم مجددا رای‬ ‫بدهند و سیستم ی هماهنگ پدید اورند‪».‬‬ ‫حجاریان جزو اصالح طلبان پارلمانتاریس��ت اس��ت‪.‬‬ ‫با این حال این اظهارنظر او ب رای بس��یاری عجیب به نظر‬ ‫م ی رسید‪ .‬اگرچه او خود در پایان تاکید دارد که امکان چنین‬ ‫امری در ای ران وجود ندارد‪« :‬البته چنین چیزی در این کشور‬ ‫عمال امکان پذیر نیست؛ چراکه اقای جنتی خود را هم باالی‬ ‫سر دولت و انتخابات ان م ی داند و هم باالی سر مجلس‪».‬‬ ‫یکی از زی ربناهای این نوع تفکر درجایی نهفته است که‬ ‫او «دولت» را نماینده «مطالبات مردم» م ی داند‪ ،‬نه مجلس‪.‬‬ ‫او در تعریف دولت ملی م ی گوید‪« :‬بیان مطالبات‪ ،‬به مردم‬ ‫تعلق دارد نه مجلس شورای اسالمی یا اصالح طلبان‪ .‬دولت‬ ‫باید ببیند که مردم در حال حاضر و در اینده چه م ی خواهند‪.‬‬ ‫دولت باید پیگیر مطالبات مردم باشد و به بحث های خالف‬ ‫مطالبات مردم توجه نکند‪ .‬دولت چنین کاری م ی کند و اگر‬ ‫اینچنین باشد‪ ،‬این نوع دولت را م ی توان دولت ملی نامید‪».‬‬ ‫انتقاد اشنا به صحب ت های حجاریان یک وجهه مهم‬ ‫داشت‪ .‬وقتی که اش��نا به او توصیه م ی کند که اپوزیسیون‬ ‫دولت باش��د و ان را ب ی رحمانه نقد کند‪ ،‬به این معناست که‬ ‫هیچ تمایلی ب��ه نزدیکی دولت و اصالح طلبان مش��ارکتی‬ ‫ندارد‪ .‬این تحلیل را حتی م ی توان جلوت��ر برد و از بیان این‬ ‫جمله که‪« :‬کسی که در ساختار سیاسی ای ران تنفس م ی کند‬ ‫مشورت شوخی به دولت نم ی دهد و نم ی گوید که مجلس‬ ‫را منحل کنی��د» نتیجه گرف��ت که به اعتقاد تئوریس��ین‬ ‫دولت‪ ،‬مغز متفکر اصالحات دیگر در فضای کش��ور تنفس‬ ‫نم ی کند‪ .‬او این س��خن حجاری��ان را حتی به «ش��وخی»‬ ‫تعبیر م ی کند‪ .‬باید دانست که حسام الدین اشنا م ی داند چه‬ ‫حرفی را بیان م ی کند‪ .‬ایا او هیچ نگرانی از جدا ش��دن این‬ ‫طیف از اصالح طلبان از میان حامیان رئی س جمهور ندارد؟‬ ‫به نظر م ی رسد پاس��خ منفی باش��د‪ .‬دولت راهی را م ی رود‬ ‫که نش��ان م ی دهد هیچ تمایلی به نزدیکی با این طیف از‬ ‫اصالح طلب��ان ندارد‪ .‬اگ��ر دولت ی ها در مورد خاتمی س��عی‬ ‫م ی کنند با احتیاط حرف بزنند و یا سکوت کنند‪ ،‬اما در مورد‬ ‫احزاب تندرو اصالحات قصد دارند مرزبندی خودشان را حفظ‬ ‫کنند‪ .‬همچنین باید قبول کرد که هر دو تئوریسین اشنا به‬ ‫شیوه های جنگ روانی هستند‪ .‬بناب راین م ی توان گفت که‬ ‫به زودی باید شاهد پاس��خ کادوپیچ شده سعید حجاریان در‬ ‫مورد گفته های اشنا بود‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪19‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫الح طلبان‬ ‫انتخاباتایندهدانستهوم ی گوید‪«:‬بهنظرم ی رسداص ‬ ‫با مهندسی کردن افکار عمومی جامعه و رسانه ای کردن اینگونه‬ ‫نامه ها سعی م ی کنند خودش��ان را بر نظام تحمیل کنند و در‬ ‫واقع با فضاس��ازی در جامعه از ارامش نظام سوءاستفاده کنند‬ ‫تا بتوانند موقعیت خودش��ان را ب رای انتخابات اینده بازس��ازی‬ ‫کنند‪ ».‬همچنین پرویز س��روری‪ ،‬عضو جمعیت رهپویان‬ ‫انقالب اس�لامی معتقد اس��ت که «نامه نگاری خاتمی به‬ ‫رهبر انقالب ب��ا نگاه ب��ه انتخابات مجل��س دهم صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ ».‬عضو جمعیت رهپویان با اش��اره به اهداف‬ ‫و زمینه های نامه نگاری سیدمحمد خاتمی به رهبر معظم‬ ‫انقالب م ی گوید‪« :‬بع��د از فتنه ‪ ۸۸‬و ب��روز رفتارهای غلط‬ ‫و اتخاذ مواض��ع ساختارش��کن و همراهی ب��ا فتنه گران و‬ ‫اش��وب طلبان از اقای خاتمی چهره ای همراه با سران فتنه‬ ‫ ترسیم کرد‪ ».‬وی تاکید م ی کند‪« :‬نامه نگاری راه حل مشکل‬ ‫اقای خاتم��ی و اصالح طلبانی که با فتن��ه همراهی کردند‬ ‫نیس��ت‪ .‬چرا که این بیانیه خیلی دیرهنگام بود‪ ».‬سروری با‬ ‫اشاره به در پیش بودن انتخابات اتی مجلس به هدف بعدی‬ ‫این نامه نگاری پرداخته و م ی گوید‪« :‬یکی دیگر از اهداف این‬ ‫نامه نگاری‪ ،‬نگاه به انتخابات مجلس دهم است که در سال‬ ‫اینده برگزار خواهد ش��د‪ .‬اقای خاتمی و اصالح طلبان قصد‬ ‫دارند تا با اقداماتی از این دس��ت‪ ،‬به بازسازی وجهه از دست‬ ‫رفته خود بپردازند‪ .‬در این خصوص انها به تطهیر چهره های‬ ‫خود اهتمام جدی دارند‪».‬‬ ‫بازگشت به صحنه سیاسی بدون پرداخت هزینه‬ ‫درخواست برای بازگشت به نظام‬ ‫واکنش ها به نامه نگاری خاتمی به رهبر معظم انقالب ادامه دارد‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫علیرضا تاجریان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫یکهفتهپسازاینکهرهبرانقالبب رایعملجراحیبه‬ ‫بیمارستان رفته بودند‪ ،‬از بیمارستان مرخص شدند‪ .‬فاصله هفت‬ ‫روزه بستری بودن رهبری در بیمارستان‪ ،‬فرصتی بود تا دیدارها‬ ‫تاز ه شود‪ .‬از سوی دیگر فرصتی بود تا بسیاری در فضایی متفاوت‬ ‫رهبری را مالقات کنند‪ .‬از محتش��م ی پور گرفته تا محمدرضا‬ ‫عارف و خیلی از هنرمندان و بسیاری از علما و فضال‪ ،‬طی ف ها و‬ ‫اقشار مختلف مردم به مالقات رفتند‪ .‬در این میان عیادت نکردن‬ ‫سیدمحمدخاتمیازرهبریوانتشارنامهویمحلبحثفراوانی‬ ‫رادر رسانه ها پدید اورد‪ .‬از کیهانتا ارمانو ابتکاردرباره این موضوع‬ ‫مقالهنوشتندیااظهارنظرکردند‪ .‬صبحروزدوشنبههفتهبعد(‪24‬‬ ‫ش��هریورماه) رهبر معظم انقالب پس از گذراندن دور ه درمان‬ ‫و کسب سالمتی کامل‪ ،‬از بیمارس��تان مرخص شدند‪ .‬ایشان‬ ‫هنگا م ترخیص از بیمارستان‪ ،‬از اظهار لطف و محبت ملت ای ران‬ ‫وهمچنینشخصی ت هاومسئوالنمحترمونیزاززحماتکادر‬ ‫پزشکیودرمانیبیمارستان‪،‬صمیمانهتشکروقدردانیکردند‪.‬‬ ‫در دوران بستری رهبر معظم انقالب در بیمارستان علما‪،‬‬ ‫شخصی ت هاومسئوالنیاباحضوردربیمارستانیااعزامنماینده‬ ‫یا با ارس��ال پیام های محب ت امیز از بهبودی و سالمتی رهبر‬ ‫انقالب اسالمی اظهار خرسندی کردند‪ .‬در این میان نامه ای از‬ ‫سوی مجمع روحانیون مبارز با امضای سی د محمد خاتمی به‬ ‫رهبر معظم انقالب ارسال شد که در عرصه سیاسی کشور با‬ ‫واکنش هایمختلفیمواجهشد؛برخیایناقدامرهبراصالحات‬ ‫را تایید کردند و برخی دیگر ان را دیرهنگام برشمردند؛ منتقدان‬ ‫نامه نگاری خاتمی به رهبر معظم انق�لاب به چرایی نگارش‬ ‫این نامه و اهداف پشت پرده ان پرداختند و موافقان در پاسخ به‬ ‫مخالفان‪ ،‬این سوال را مطرح کردند؛ اگرخاتمی نامه نم ی نوشت؟!‬ ‫مخالفان نامه نگاری خاتمی به رهبر معظم انقالب‪ ،‬ان‬ ‫را ب رنامه ریزی اصالح طلبان ب رای بازگشت به قدرت و یک بازی‬ ‫سیاس��ی قلمداد کرده و م ی گوین��د‪« :‬اصالح طلبان و خاتمی‬ ‫م ی خواهند بدون هزینه به دامان نظام بازگردند و خودشان را به‬ ‫نظامتحمیلکنند‪».‬سیدمحمدخاتمیاواخرهفتهوبعدازارسال‬ ‫نامه به یزد رفت و در انجا موضوع نامه را در میان جمعی از مردم‬ ‫بیان کرد‪ ،‬نامه ای که در ان ب رای رهبری ارزوی سالمت شده بود‪.‬‬ ‫متننامهسیدمحمدخاتمیبهاینشرحبود‪:‬‬ ‫«بسم اهلل الرحمن الرحیم‬ ‫محضر مبارک رهبر عالیقدر حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫مدظلهالع الی‬ ‫خبرعملجراحیموفقی ت امیزانجامشدهموجبمسرت‬ ‫اقشار مختلف در خارج و داخل کش��ور به ویژه ملت بزرگ ای ران‬ ‫گردید‪.‬‬ ‫گزارش رئیس محترم گروه پزشکی‪ ،‬ارامش بخش خاطر‬ ‫همه عالقه مندان در سراسر کشور شده است‪ .‬با کمال خرسندی‬ ‫از سالمتی وجود مبارک‪ ،‬عافیت کامل و دوام عمر شریف را از‬ ‫خداوند بزرگ مسالت داریم‪.‬‬ ‫امید اس��ت عنایت خاص حضرت بقی��ه اهلل ارواحنا فداه‬ ‫هم واره و در همه حال شامل وجود مبارک باشد‪.‬‬ ‫ایام ع ّزت مستدام‬ ‫مجمعروحانیونمبارز‬ ‫سیدمحمدخاتمی‬ ‫‪»1393/۶/18‬‬ ‫تحمیل به نظام؟‬ ‫یکی از اولین واکنش ها مربوط به حزب سابقه دار موتلفه‬ ‫بود‪ .‬حمیدرضا ترقی‪ ،‬عضو حزب موتلف��ه هدف نامه خاتمی‬ ‫به مقام معظم رهبری را بازس��ازی موقعی��ت اصالح طلبان در‬ ‫یکی از مخالفان سرس��خت و همیشگی اصالح طلبان‬ ‫اعضایپایداریهستند‪.‬انهاامابرخوردشانباایننامهبسیارتندتر‬ ‫کزاده ان را با نامه منافقین به امام مقایسه‬ ‫است تا جایی که کوچ ‬ ‫م ی کند و محمد سلیمانی‪ ،‬عضو جبهه پایداری در خصوص‬ ‫چرایی نامه نگاری خاتمی به مقام معظم رهبری م ی گوید‪« :‬این‬ ‫افراد م ی خواهند بدون پرداخت هیچ گونه هزینه ای به صحنه‬ ‫کزاده‪ ،‬دیگر عضو‬ ‫سیاسی کش��ور وارد ش��وند‪ ».‬مهدی کوچ ‬ ‫پایداریوفراکسیوناصولگرایانمجلسدربارهایننامهم ی گوید‬ ‫که او را یاد نامه منافقین به حضرت امام(ره) م ی اندازد‪ .‬وی در این‬ ‫خصوصگفته‪«:‬بادیدنوشنیدنخبرنامهاقایخاتمیازطرف‬ ‫مجمع روحانیون به اصطالح مبارز به رهبر معظم انقالب یاد‬ ‫یک نامه افتادم که در اوایل پیروزی انقالب‪ ،‬منافقین به حضرت‬ ‫امام(ره) نوش��تند‪ .‬در ان نامه هم به نحوی ضمن به فراموشی‬ ‫سپردن کارهای خطایی که منافقین انجام داده بودند‪ ،‬از امام(ره)‬ ‫درخ واست مالقات داشتند و درصدد پوشاندن اعمال جنایتکارانه‬ ‫و خطای خودشان بودند‪ ».‬وی در ادامه به پاسخ حضرت امام (ره)‬ ‫اشاره کرده و م ی گوید‪« :‬امام(ره) در پاسخ به درخواست منافقین‬ ‫در یک سخنرانی جوابی دادند که ش��اه بیت ان این بود؛ شما‬ ‫اسلحه را زمین بگذارید‪ ،‬از مقابله با نظام و ملت دست بردارید‪ ،‬از‬ ‫کزاده‬ ‫غلط کاری هادستبرداریدمنبهدیدنشمام ی ایم‪».‬کوچ ‬ ‫تصریح م ی کند‪« :‬م ی خ واهم به اقای خاتمی و مجمع روحانیون‬ ‫مبارز عرض کنم که ما باور نداریم رهبر معظم انقالب از شما یا از‬ ‫هیچ احد دیگری کینه یا مساله شخصی به دل داشته باشند‪ .‬تا‬ ‫جایی که منیاددارمرهبرمعظمانقالبازشخصاقایخاتمی‬ ‫ همان طور که در دیدار خداحافظی ریاس��ت جمهوری ایشان‬‫فرمودند ‪ -‬شخصیت فردی ایشان را دارای نکات قابل ستایش‬ ‫ارزیابی کرده اند‪ ،‬حیای ایشان و‪ ...‬را به زبان اوردند‪».‬‬ ‫دیدگاه موافقان‬ ‫در سوی دیگر اما موافقان دیدگاه سیدمحمد خاتمی قرار‬ ‫داشتند‪ .‬انها از اقدام خاتمی حمایت م ی کردند و ان را در راستای‬ ‫سابقهدوستی مجمعروحانیونمبارزورهبریارزیابی م ی کردند‪.‬‬ ‫ی یکی از اعضای همین مجمع اس��ت که در‬ ‫محس��ن رهام ‬ ‫واکنشبهمخالفانم ی گوید‪«:‬ایننامهمجمعدرروندیطبیعی‬ ‫ومعم ولیانتشاریافتهاست‪».‬ویتاکیدم ی کند‪«:‬سابقهدوستی‬ ‫و رفاقت و ارتباط های قبلی مجمع روحانیون مبارز با مقام معظم‬ ‫گزارش ها‬ ‫رهبریبسیاربیشترازانچیزیاستکهدیگرانبخ واهندفضای‬ ‫الوده ای ایجاد کنند و این نامه را با تحلی ل های نادرست روبه رو‬ ‫کنند‪».‬رهامی همچنینعنوانم ی کندکهشخصسیدمحمد‬ ‫خاتمیهم وارهدر کنار مقام معظم رهبری بوده است‪ .‬او با اشاره به‬ ‫دیدار اعضای مجمع با رهبر معظم انقالب در برهه های مختلف‬ ‫این مجموعه را داخل نظام دانسته و تاکید م ی کند شاید اختالف‬ ‫سالیقی باشد که مورد قبول هم نباشد و این طبیعی است اما‬ ‫اعضای مجمع همیشه به نظر رهبری احترام گذاشته و خالف‬ ‫ان عمل نکرده اند‪ ».‬حجت االسالم موسوی الری‪ ،‬وزیر کشور‬ ‫دوران اصالحات و عضو ش��ورای مرکزی مجمع روحانیون‬ ‫اس��ت‪ .‬او از جمله افراد تاثیرگذار این مجمع است که بعد از‬ ‫وقایع سال ‪ 88‬نیز م ی ش��د مواضع این مجمع را در سخنان‬ ‫او یافت‪ .‬وزیر کشور دوران اصالحات معتقد است‪« :‬کسی از‬ ‫دامان نظام خارج نشده اس��ت که بخواهد بازگردد‪ ،‬بناب راین‪،‬‬ ‫نامه مجمع روحانیون مبارز یک نامه نگاری‪ ،‬درون نظام بوده ‬ ‫است‪ ».‬وی در ادامه م ی افزاید‪« :‬نام مجمع روحانیون مبارز با‬ ‫نظام و انقالب گره خورده و نظام با انها قهر نکرد ه است‪ .‬تازه‬ ‫به دوران رسیده هایی که م ی خواهند ابی را گل الود کنند و از‬ ‫ان ماهی بگی رند‪ ،‬باید بروند به حال خودشان فکری کنند‪».‬‬ ‫حفظتعاملباحاکمیت‬ ‫تنها سیاستمداران و فعاالن سیاسی نبودند که راجع به این‬ ‫نامه اظهارنظر کردند‪ .‬روزنامه نگاران از ابتدای این ماجرا با طرح‬ ‫گمانه های مختلف در این باره مطالب مختلفی را منتشر کردند‪.‬‬ ‫یکیازاینافرادصادقزیباکالم‪،‬استاددانشگاهاست‪.‬اودرتحلیل‬ ‫خود از نامه نگاری خاتمی به رهبر معظم انقالب م ی گوید‪« :‬نامه‬ ‫اخیر اقای خاتمی به مقام معظم رهبری و ارزوی سالمتی ب رای‬ ‫ایشان درجهت حفظ تعامل با حاکمیت از سوی اقای خاتمی و‬ ‫جریان اصالح طلبی است‪ .‬همچنین تمامی رویکرد های اقای‬ ‫خاتمی همیشه مبتنی بر حفظ تعامل باحاکمیت بوده است‪.‬‬ ‫اگر اقای خاتمی تالشی ب رای ارتباط با رهبری در زمان بیماری‬ ‫ایش��ان نم ی کرد جای تعجب داش��ت‪ ».‬زیباکالم «کار کردن‬ ‫درون ساختار و امکانات نظام» ر ا از ویژگ ی های خاتمی دانسته و‬ ‫معتقد است که او هم واره «تاکید دارد که در چارچوب قانون رفتار‬ ‫کند‪ ».‬این استاد دانشگاه این نوع تفکر را اتفاقا مورد قبول دیگر‬ ‫یداندوم ی گوید‪«:‬دیگراصالح طلبانهماین‬ ‫اصالح طلبانهمم ‬ ‫را قبول دارند‪ .‬فکر م ی کنم این نامه هم نشان م ی دهد که اقای‬ ‫خاتمی ب رای تعامل با حاکمیت تالش خود را م ی کنند‪ ،‬بناب راین‬ ‫اقای خاتمی هم مثل دیگر مسئوالن جویای سالمتی رهبری‬ ‫شدند‪ .‬این کار ایشان نشان حس ن نیت اصالح طلبان و شخص‬ ‫اقای خاتمی است و اثبات این سخن او است که ما ضمن حفظ‬ ‫هویت اصالح طلبی در جهت تعامل بیشتر با حاکمیت حرکت‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬ما اصالح طلبان درصدد ساختارشکنی نیستیم‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس ما نباید از موضع احساس��ی ت��وام با برخی‬ ‫دلخوری ها در فضای کشور حرکت کنیم‪ ».‬همین نوع تفکر را‬ ‫در صحب ت های سعید لیالز نیز م ی توان دید‪ .‬این روزنامه نگار‬ ‫اصالح طلب که حاال به عضویت شورای مرکزی حزب کارگزاران‬ ‫درامده نیز دراین باره گفت��ه‪« :‬به عقیده من عملکرد اخیر اقای‬ ‫خاتمی در فضای سیاسی کشور‪ ،‬اتخاذ یک موضع جدید ب رای‬ ‫اقای خاتمی محسوب نم ی شود‪ .‬اقای خاتمی از ابتدا بر تعامل‬ ‫و ارتباط با حاکمیت تاکید داشته اند‪ .‬تنها فکر م ی کنم رسانه ای‬ ‫شدن این موضوع به همگان نشان داد که اقای خاتمی همواره‬ ‫خ واستار تعامل و سربلندی ب رای حاکمیت و مقام معظم رهبری‬ ‫بوده اس��ت‪ ».‬به اعتقاد وی «اصالح طلبان هیچ گاه خود را جدا‬ ‫از حاکمیت و نظام تصور نم ی کرده ان��د و نخواهند کرد‪ ».‬او در‬ ‫توضیح چرایی نوشته شدن نامه خاتمی م ی گوید‪« :‬هم واره خود‬ ‫یدانیم و تعامل بخش های مختلف نظام با‬ ‫را بخشی از نظام م ‬ ‫یکدیگر امری کامال طبیعی به نظر م ی رسد‪ ».‬یکی از نکاتی‬ ‫که رئی س جمهور نیز در اخرین کنف رانس خبری در پاسخ به‬ ‫خبرنگار کیهان بیان کرد‪ ،‬تاکید بر این موضوع بود که تنها‬ ‫افرادی که در دادگاه جرم انها اثبات ش��ده مجرم هستند‪ .‬با‬ ‫همین نوع نگاه‪ ،‬حسین کنعان ی مقدم عضو جبهه ایستادگی‬ ‫م ی گوید‪« :‬اصل نامه نگاری به سران کش��ور از طرف افراد‬ ‫و جریان های سیاس��ی کامال شایسته اس��ت‪ .‬بهتر بود که‬ ‫دوستان اصولگرا از قبل در این خصوص قضاوت نم ی کردند‪،‬‬ ‫چراکه جرم شخصیتی مثل حجت االسالم سیدمحمدخاتمی‬ ‫در هیچ دادگاهی به اثبات نرسیده است‪».‬‬ ‫تحلیل روزنام ه ها‬ ‫نامه نگاری س��یدمحمد خاتمی به رهبر معظم انقالب‬ ‫در روزنامه ها بازتاب گسترده داش��ت‪ .‬در این میان برخی از این‬ ‫روزنامه ها در تحلیل خود از این اقدام دفاع کردند و برخی نیز ان‬ ‫را نکوهیده دانستند‪ .‬روزنامه رسالت نامه جمعی از جوانان‬ ‫اصولگرا به خاتمی با تیتر «اق��ای خاتمی! به رویه یکی به‬ ‫نعل و یکی به می��خ پایان دهید» را مورد توج��ه قرار داده و‬ ‫نوشت‪ :‬جمعی از جوانان اصولگرا در نامه ای به سی د محمد‬ ‫خاتمی اعالم کردند‪« :‬خیرخواهانه و از سر دلسوزی از شما‬ ‫م ی خواهیم به این رویه یکی به نعل و یکی به میخ زدن پایان‬ ‫دهید و با این دست رفتار ها‪ ،‬شیپور بازگشت به دامان نظام را‬ ‫از سرگشاد ان نزنید که ما از باقی ماندن اتهام «فتنه و بغی»‬ ‫بر شما بیمناکیم‪ .‬در بخشی از این نامه امده است‪« :‬ما هنوز‬ ‫هم میان شما و س��ران داخلی فتنه چون موسوی و کروبی‬ ‫تفاوت قائلیم و معتقد به همراهی عمدی و ب رنامه ریزی شده‬ ‫شما با جریان ضد انقالب خارج نشین نیستیم‪ ،‬اما از سرانجام‬ ‫رئی س جمهور اسبق کش��ورمان و جریانی که او را در عرصه‬ ‫سیاست همراهی م ی کند به ش��دت نگرانیم‪ .‬خیرخواهانه‬ ‫و از سر دلسوزی ب رای اینده کشور از ش��ما م ی خواهیم که‬ ‫به این رویه یکی ب��ه نعل و یکی به می��خ زدن پایان دهید‬ ‫و با این دس��ت رفتار ها شیپور بازگش��ت به دامان نظام را از‬ ‫سرگش��اد ان نزنید که ما از باقی ماندن اتهام «فتنه و بغی»‬ ‫بر ش��ما بیمناکیم ‪ ».‬در مهمترین واکنش‪ ،‬روزنامه کیهان‬ ‫به قلم مدیرمسئول خود مقاله ای در این باب نوشت‪ .‬حسین‬ ‫شریعتمداری در سرمقاله خود با بیان اینکه نامه خاتمی به‬ ‫رهبرمعظم انقالب م��ورد عنایت مردم قرار نگرفته اس��ت‪،‬‬ ‫نوش��ت‪« :‬اکنون باید از س��ران و عوامل فتن��ه امریکایی‬ ‫اسرائیلی ‪ 88‬پرسید بعد از ان خیانت بزرگ به اسالم و انقالب‬ ‫روزنامه کیه�ان در‬ ‫واکن�ش ب�ه نام�ه‬ ‫سید محمد خاتمی‬ ‫انتقادات�ی را ب�ه او‬ ‫وارد کرده بود‬ ‫موقعی ت شناسیخاتمی‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اما در طرف دیگر روزنامه ارمان در تحلیل خود از نامه نگاری‬ ‫خاتمی به مقام معظم رهبری نوشت‪« :‬خیرخواهان خوشنود‬ ‫از موقعی ت شناس��ی خاتمی و اب راز ارادت قلبی وی نسبت به‬ ‫رهبری که در ب رابر انظار عمومی نیز به تجلی درامد این اقدام را‬ ‫ستودند اما در نقطه مقابل عده ای که نم ی خ واهند همبستگی و‬ ‫هم افزایی عمومی ارتقا یافته و تلطیف فضا را سم مهلکی ب رای‬ ‫اهداف تندروانه خود م ی دانند‪ ،‬با اعتراض نس��بت به این عمل‬ ‫خیرخ واهانه و اخالق مدارانه ان را تالش فتنه گران ب رای بازگشت‬ ‫بهدامننظامم ی خ وانندکهاقدام ی فرصت طلبانهاست‪،‬حالانکه‬ ‫از اساس مگر م ی توان خاتمی را خارج از نظام و انقالب دانست‬ ‫که این اقدام وی را به مثابه ترفندی لحاظ کنیم ب رای بازگشت به‬ ‫نظام؟! ب هراستی باید پرسید این ارجاع و بازگشت به انشقاق های‬ ‫پیشینتاکجام ی خ واهدادامهداشتهباشدوچهانطباقیبامنافع‬ ‫ملیوخیرعمومیدارد؟مگرخاتمیهشتسالرئی س جمهور‬ ‫این ملت و مملکت نبوده و در جایگاه رفیع ریاست قوه اجرایی به‬ ‫فعالیت نپرداخته است؟ ایا حذف بدنه اجتماعی و ه واداران تفکر‬ ‫اصالح طلبی با ان دایره شمول گسترده در الیه های مختلف و‬ ‫متکثر اجتماعی با این نگاه های ترش و تنگ نظ رانه عقالنی و‬ ‫به صالح اس��ت؟» این مقاله اگرچه در پاسخ به کیهان نوشته‬ ‫نشده بود‪ ،‬اما ب ی گمان دوس��وی ماجرایی که به خاتمی انتقاد‬ ‫داشتند را مدنظر قرار داده بود‪ .‬چه انها که در اردوگاه اصالح طلبی‬ ‫به خاتمی انتقاد م ی کردند و چه مخالفان خاتمی در سوی دیگر‬ ‫را که به هیچ وجه حتی بازگشت او را نیز نم ی پسندیدند‪ .‬نگارش‬ ‫نامه اخیر خاتمی خط��اب به رهبر معظم انقالب را ش��اید‬ ‫بتوان به این معنا دانست که او تمایل دارد به نظام بازگردد و‬ ‫م ی توان نزدیک شدن او به عال ی رتب ه ترین مقام حاکمیت را‬ ‫در راستای تالش رئی س جمهور اسبق ب رای بازگشت ارزیابی‬ ‫کرد‪ .‬خاتمی به دلیل موضع گیری هایش در اتفاقات سال ‪88‬‬ ‫همچنان مورد انتقاد و اعتراض بخ��ش مهم ی از حاکمیت‬ ‫و بدنه اجتماعی حام ی ان اس��ت‪ .‬حاال مهم ترین نکته این‬ ‫است که او در نهایت چه تصمیم ی خواهد گرفت؛ ایا ترجیح‬ ‫م ی دهد همچنان در کنار اپوزیسیون و اصالح طلبان رادیکال‬ ‫قرار گیرد یا به بازگشت به چارچوب های نظام م ی اندیشد؟‬ ‫گزارش ها‬ ‫عل ی رضا زاکانی‬ ‫گفته است‪ :‬نامه‬ ‫اخیر خاتمی به‬ ‫رهبر انقالب برای‬ ‫خروج از انفعال بود‬ ‫و مردم و نظام که تمامی اسناد و ش��واهد غیرقابل انکار ان‬ ‫موجود و در میدان دید مردم است‪ ،‬چگونه م ی توانید انتظار‬ ‫داشته باشید بدون توبه صریح‪ ،‬اعالم ب رائت از مثلث امریکا و‬ ‫اسرائیل و انگلیس که ب ی پرده در خدمت ان بوده اید و قبل از‬ ‫تحمل مجازات که ب ی تردید ب رای برخی از فتنه گران‪ ،‬بسیار‬ ‫سنگین خواهد بود و‪ ...‬نامه کذایی مورد اعتنای مردم باشد؟!‬ ‫ایا پذیرش س��ران و عوامل فتنه از س��وی مردم به مفهوم و‬ ‫معنای ان نیست که ملت بعد از انهمه خون دادن ها و خون‬ ‫دل خوردن ها و فداکاری ها و ایثارها در تقابل ‪ 35‬ساله با امریکا‬ ‫و متحدانش‪ ،‬امروزه با پادوهای نشان دار امریکا و اسرائیل و‬ ‫انگلیس کنار امده است؟!» کیهان در ادامه به بازتاب این نامه‬ ‫دررسانه هابهویژهرسانه هایاصالح طلباشارهکردهوم ی نویس د‪:‬‬ ‫«گفتنی است تع دادی از روزنامه های زنجیره ای عصبانیت خود‬ ‫ازب ی اعتناییمردمبهنامهیادشدهرابا«تیتر» هاو«تحلیل»های‬ ‫مضحک بروز داده اند از جمله یکی از انها به مالمت نوش��ته‬ ‫است؛ مگر رهبرمعظم انقالب به جذب حداکثری و دفع حداقلی‬ ‫توصیه نفرموده اند؟ بناب راین چرا باید نظام از جذب اقای خاتمی و‬ ‫سایر اصحاب فتنه خودداری کند؟! این روزنامه زنجیره ای از خود‬ ‫نپرسیده اس��ت که مگر اکثریت قریب به اتفاق مردم‪ ،‬بارها در‬ ‫فرصت های مختلف و از جمله با حضور چند ده میلیونی ‪۹‬دی‬ ‫و‪...‬تنفروانزجارخودازسرانوع واملفتنهامریکاییاسرائیلی‪۸۸‬‬ ‫را به صراحت اعالم نکرده اند‪ ،‬بناب راین کدام عقل سلیم م ی پذیرد‬ ‫که با جذب گرو ه اندک و کم شمار اصحاب فتنه‪ ،‬اکثریت انبوه و‬ ‫چند ده میلیونی مردم دفع شوند؟! ایا مفهوم این پیشنهاد‪ ،‬دفع‬ ‫حداکثری و جذب حداقلی نیست؟! انهم اکثریت مردم وفادار به‬ ‫انقالب و اقلیتی که از ازمون وفاداری روسفید بیرون نیامده اند‪».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیا‬ ‫ست‬ ‫پیشنهاد مرعشی؛‬ ‫تقویت ائتالف هاشمی‪-‬خاتمی‬ ‫اصالح طلبان درباره ادامه اتحاد با‬ ‫اصولگرایان میانه رو اختالف نظر دارند‬ ‫هنوز فرصت زی��ادی تا انتخابات مجل��س دهم باقی‬ ‫مانده اس��ت‪ .‬اما بیش��تر از اصولگراها این نزدیکان دولت و‬ ‫اصالح طلبان هس��تند که چش��م به صندل ی های سب زرنگ‬ ‫ساختمان بهارستان بسته اند‪ .‬ان طور که برخی رسانه ها روایت‬ ‫م ی کنند اصولگرایان تنها در موضوع وحدت با جبهه پایداری‬ ‫دارای اختالف هستند‪ .‬در طرف دیگر اما هنوز حتی توافقات‬ ‫اولیه نیز صورت نگرفته است‪ .‬شاهد ان خبری بود که از ائتالف‬ ‫سه گانه «هاشمی‪ ،‬خاتمی‪ ،‬عارف» ب رای ارائه لیست انتخاباتی‬ ‫سخن م ی گفت‪ .‬اما این خبر بعدها تکذیب شد‪ .‬بررسی روند‬ ‫اخبار بیرون امده از اردوگاه اصالح طلبان ناظ ران سیاس��ی را‬ ‫به چند گمانه س��وق م ی دهد‪ -١ :‬این ائتالف صورت گرفته‬ ‫و مورد مخالفت فرد خاصی قرار گرفته اس��ت ‪ – ٢‬این اخبار‬ ‫ب رای تس ت زنی سیاسی فضای کش��ور صورت گرفته است‬ ‫‪ – ٣‬بیرون امدن اخبار‪ ،‬بازی انتخاب��ات را زودتر از موعد اغاز‬ ‫م ی کند و از همین رو فعال باید جمع شود‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫لیست انتخاباتی اقای هاشمی‬ ‫‪20‬شهریور ماه ‪ ،٩٣‬اقای هاشمی در فرودگاه مشهد به‬ ‫خب رنگاری که از وی درباره شایعات ارائه لیست انتخاباتی ب رای‬ ‫مجلس خبرگان و مجلس شورای اس�لامی سوال م ی کرد‬ ‫پاسخ داد‪« :‬حاال دیگر از ما گذش��ته است‪ ».‬ایا ایت اهلل قصد‬ ‫داش��ت از صحنه فعالیت سیاسی کنار بکش��د؟ معنای این‬ ‫جمله چه بود؟ درحالی که بس��یاری از سایت ها و رسانه های‬ ‫خبری از رایزن ی های پشت پرده ب رای ارائه لیست‪ ،‬به خصوص‬ ‫لیست انتخاباتی در مجلس خبرگان خبر م ی دادند‪ .‬تا جایی‬ ‫که حتی برخی مدعی شدند لیست‪ ٥٠‬نفر ه «مجتهدان مصلح‬ ‫و معتدل» از سوی انها اماده شده است‪ .‬درست چند روز بعد از‬ ‫ان بود که هاشمی چنین اظهارنظری را مطرح کرد‪ .‬ایا هاشمی‬ ‫قصد کنارکش��یدن از صحنه تصمیم سازی سیاسی داشت؟‬ ‫قدرت اهلل علیخانی‪ ،‬مشاور پارلمانی اقای هاشمی که گفته‬ ‫م ی شود به وی بسیار نزدیک است پاس��خ این سواالت را در‬ ‫چند جمله بیان م ی کند‪« :‬اول ‪ ،‬هاشمی با الریجانی‪ ،‬خاتمی‬ ‫و ناطق رایزن��ی انتخاباتی نکرده اس��ت‪ .‬دوم‪ ،‬جمله «از من‬ ‫گذشته است» مزاح بود‪ ».‬علیخانی گفته بود‪« :‬جایگاه اقای‬ ‫هاشمی اجل از این است که در یک جریان یا حزب بگنجد‪.‬‬ ‫از همان ابتدا هم فراجناحی بوده و مش��ی اعتدالی داش��ته‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین این ب ی انصافی است بلکه نظرش این است‬ ‫که در همه انتخابات ها افراد عاقل به صحنه سیاسی بیایند؛‬ ‫اصالح طلب و اصولگرا هم فرقی نم ی کند‪ ،‬بناب راین وقتی اقای‬ ‫هاشمی گفته است از ما گذشته است یک مزاح است و گرنه‬ ‫اقای هاشمی در جریان انتخابات ریاست جمهوری با اظهارنظر‬ ‫خود در روزهای پایانی و اعالم حمایت از اقای روحانی که با‬ ‫اقبال مردم مواجه ش��د‪ ،‬حادثه عظیمی به وجود اورد‪ ».‬او در‬ ‫عین حال م ی گوید که اقای هاشمی از هیچ لیستی حمایت‬ ‫نخواهد کرد و ادامه م ی دهد‪« :‬اقای هاش��می هیچ لیستی‬ ‫را در انتخابات های گذش��ته نداده و در اینده هم نخواهد داد‪،‬‬ ‫این گونه نیست که لیستی را انگش��ت بگذارد و بگوید این‬ ‫لیست را تایید م ی کنم‪ ».‬علیخانی درباره رایزن ی های مطرح‬ ‫شده با الریجانی‪ ،‬ناطق و خاتمی هم توضیح داده بود‪« :‬این‬ ‫مسائل شایعه است‪ .‬هیچ رایزنی نبوده و نخواهد بود‪ .‬اینکه‬ ‫هاشمی با ناطق نوری‪ ،‬خاتمی و علی الریجانی رایزن ی هایی‬ ‫ب رای انتخابات داش��ته اند‪ ،‬همه برداش��ت های ش��خصی و‬ ‫گمان هزن ی های روزنامه نگاران است‪ ».‬علیخانی سعی م ی کند‬ ‫تفکی ک های میان ای��ن افراد را با ظ رافت در دس��ته بندی ها‬ ‫این گونه مشخص کند‪« :‬هر کدام از این افرادی که نام بردید به‬ ‫نوبه خودشان شخصیتی خاص دارند؛ اقای خاتمی اصالحاتی‬ ‫محض است‪ ،‬اقای ناطق نوری اصولگرای اصالح طلب است‬ ‫و اگرچه ذاتا اصولگراست اما اصالح طلبانه فکر م ی کند‪ ،‬اقای‬ ‫علی الریجانی هم شخصیتی فرهیخته است که به نظر من‬ ‫بسیار قابل قبول است‪ .‬او شخصیتی خوشفکر و زمان شناس‬ ‫است و به مسائل سیاسی دنیا به خصوص مساله هسته ای‬ ‫اش��راف دارد و دگم نیس��ت و به دنبال عق�لا و اصولگرایان‬ ‫عاقل است‪( ».‬روزنامه خ راسان‪ ،‬سه شنبه ‪ 25‬شهریور) دقت‬ ‫در تعاریفی که مش��اور پارلمانی رئی س مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام بیان م ی کند‪ ،‬خود نمایانگر فاصله و خط کشی‬ ‫میان این افراد است‪ .‬در این خط کشی به نظر م ی رسد علی‬ ‫الریجانی بسیار دورتر از ایت اهلل قرار دارد و از او با عنوان کسی‬ ‫که «به دنبال عقال و اصولگرایان عاقل» است یاد م ی شد‪ .‬اما‬ ‫در عوض خاتمی یک «اصالح طلب محض» و ناطق نوری‬ ‫«اصولگرای اصالح طلب» لقب م ی گیرد‪.‬‬ ‫ی هاشمی‪ ،‬خاتمی و عارف‬ ‫لیست انتخابات ‬ ‫پیش از اینکه قدرت اهلل علیخانی دس��ت به کار شده و‬ ‫دو موضوع‪« ،‬از ما گذشته» و «لیست انتخاباتی مشترک» را‬ ‫رفع و رجوع کند‪ ،‬دو خبر منتشر شد که از درجه اهمیت باالیی‬ ‫برخوردار بود‪ .‬خبرهایی که همزمان با هم انتشار یافت‪ .‬اول‪،‬‬ ‫مصاحبه سیدحسن رسولی از نزدیکان عارف با خبرگزاری ایلنا‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬خبر فی س بوکی صفحه محسن هاشمی که خبر از ب رنامه‬ ‫انتخاباتی ایت اهلل م ی داد‪ .‬سیدحس��ن رسولی به خبرگزاری‬ ‫ایلنا گفته بود‪« :‬اقایان خاتمی‪ ،‬هاش��می و عارف بنا دارند با‬ ‫به کارگیری تجربه موفقی ت امیز ریاست جمهوری سال ‪ 92‬با‬ ‫حداکثر وفاق‪ ،‬وحدت و همگرایی همه جانبه به صورت حزبی‪،‬‬ ‫جبهه ای و دور از هرگونه تفرقه به وظیفه خویش به گونه ای‬ ‫عمل کنند که شاهد خلق حماسه سیاسی دیگری باشیم‪».‬‬ ‫این خبر به س��رعت با عن��وان «ب رنام��ه انتخاباتی خاتمی‪،‬‬ ‫هاشمی و عارف» منتشر شد‪( .‬ایلنا‪ ٢٣ ،‬شهریور ‪)٩٣‬‬ ‫رسولی از اصالح طلبانی است که در اردوگاه خاتمی قرار‬ ‫دارند‪ .‬او البته به عارف نزدیک بوده و عضو هیات مدیره بنیاد‬ ‫امید ای رانیان اس��ت؛ بنیادی که متعلق به محمدرضا عارف‬ ‫است‪ .‬رس��ولی به ایلنا که خبرگزاری وابس��ته به خانه کارگر‬ ‫(یک��ی از گروه های اصالح طلب اس��ت) در م��ورد انتخابات‬ ‫سال اینده مجلس ش��ورای اسالمی و ش��رایط و چگونگی‬ ‫لیس ت های انتخاباتی جریان اصالحات گفته بود‪« :‬موضوع‬ ‫کاندیداگزین��ی جری��ان اصالحات ب��رای انتخابات مجلس‬ ‫مستلزم رصد هوشمندانه در همه مراحل است و باید توجه کرد‬ ‫مساله نهای ی کردن لیست کاندیداها در حوزه های انتخاباتی‬ ‫مجلس‪ ،‬پس از رسیدگی به صالحی ت های قانونی داوطلبان‬ ‫در سراسر کشور انجام م ی شود‪ .‬به عبارت دیگر قبل از ورود‬ ‫به مرحله نهایی انتخاب افراد ب رای لیس��ت های انتخاباتی‬ ‫جریان های سیاسی و مشخصا جریان اصالح طلبی الزم است‬ ‫در موضوعاتی که در تبیین و تعیین بهتر اعضا مفید است‪،‬‬ ‫ورود جدی داشت‪ ».‬به عبارت ساد ه و روشن تر‪ ،‬منظور نزدیکان‬ ‫گزارش ها‬ ‫عارف از «تعیین بهتر اعضا» و «کاندیداگزینی» این است که‬ ‫انها باید تالش کنند نف راتی را انتخاب و در لیست قراردهند که‬ ‫دارای دو ویژگی مهم باشند؛ اول‪ ،‬تابلوی اصالح طلبی را داشته‬ ‫باشند‪ .‬دوم‪ ،‬شورای نگهبان انها را تایید کند‪.‬‬ ‫ائتالف با اصولگرایان میانه‬ ‫سوی دیگر ماجرا ائتالف با اصولگرایان میانه رو است‪.‬‬ ‫اصولگرایان میانه رو در تعریف واژگان سیاسی امروز سیاست‬ ‫ی الریجانی‪ ،‬محمدرضا‬ ‫ای ران شاخصه های مشهوری دارد‪ .‬عل ‬ ‫باهنر‪ ،‬حس��ن ابوتراب ی فرد‪ ،‬کاظم جالل��ی و البته عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری چهره های شاخصی هس��تند که به اصولگرایان‬ ‫میانه رو تعلق دارند‪ .‬اما نسبت ائتالفی که رسولی از ان سخن‬ ‫م ی گفت‪ ،‬یعنی ائتالف میان هاش��می‪ ،‬خاتمی و عارف‪ ،‬با‬ ‫اصولگرایان میانه چگونه است؟ رسولی در پاسخ به این سوال‬ ‫که ایا امکان دارد در انتخابات اینده مجلس اصالح طلبان با‬ ‫جریان میانه رو اصولگرایی در یک جبهه باش��ند‪ ،‬یا ائتالفی‬ ‫صورت بگیرد‪ ،‬توضیح داده بود‪« :‬شاید هنوز زود باشد در این‬ ‫مورد پی ش بینی کنیم اما انچه به صورت کلی م ی توان گفت‪،‬‬ ‫جامعه اس�لامی و انقالبی ای ران در چهارمین دهه از حیات‬ ‫انقالب اسالمی از وقایع و رویدادهای انتخاباتی تلخ و شیرین‬ ‫گذش��ته‪ ،‬پندها و عبرت ها مفیدی اموخت ه است‪ ».‬او ائتالف‬ ‫را وابس��ته به ظهور جناح های رادیکال دانسته بود‪ .‬م ی توان‬ ‫حدس زد که منظ��ور از رادیکال ها‪ ،‬تندروه��ای هر دو طرف‬ ‫است‪ .‬البته ان چنان که تندروهایی مانند پایداری م ی توانند‬ ‫بر این ائتالف تاثیر بگذارند‪ ،‬تندروهای جناح اصالحات قادر‬ ‫نیستند‪ .‬چراکه انها به طور حتم فرصت حضور در انتخابات‬ ‫را نخواهند داش��ت‪ .‬رس��ولی در این باره توضی��ح م ی دهد‪:‬‬ ‫«امکان ائتالف میانه روها در دو جناح بستگی به بروز و ظهور‬ ‫جریان های انتخاباتی رادیکال دارد‪ .‬البته س��مت گیری های‬ ‫متولیان امر انتخابات در حوزه نظ��ارت و اجرا و تریبون های‬ ‫رس��می که قبال به ان اش��اره کردیم‪ ،‬در وقوع یا عدم وقوع‬ ‫این نوع همگرایی موثر خواهد بود‪ ».‬بررسی این موضوع که‬ ‫نسبت این ائتالف با اصولگرایان میانه – بخوانید ناطق نوری‬ ‫– چگونه خواهد بود‪ ،‬یکی از گرانیگاه های اصلی اتفاقات اخیر‬ ‫است‪ .‬پیش از این خبرها حاکی از این بود که ائتالف اصلی‬ ‫میان هاشمی‪ ،‬خاتمی و ناطق نوری شکل گرفته است‪ .‬این‬ ‫خبرها اصولگرایان را خشنود نم ی کرد‪ .‬انها ترجیح م ی دادند که‬ ‫ناطق نوری دور از گود انتخابات بایستد تا اینکه او را در اردوگاه‬ ‫رقیب خود ببینند‪ .‬از س��وی دیگر عارف نیز همین عالقه را‬ ‫داشت‪ .‬او ناطق نوری را در اردوگاه مقابل م ی پسندید و به نوعی‬ ‫جایگاه خودش را در کنار نام «هاش��می و خاتمی» م ی دید‪.‬‬ ‫یدانیم تکذیبی ه ها ب رای این ائتالف به منظور به دست‬ ‫هنوز نم ‬ ‫اوردن دل ناطق نوری است یا نه‪ .‬به طور حتم ناطق نوری که‬ ‫مدتی است بار دیگر فعالیت خود را اغاز کرده‪ ،‬رضایت چندانی‬ ‫ب رای به دور ماندن از این ائتالف ن��دارد‪ .‬فراموش نکنیم که‬ ‫هنوز بحث سرلیستی انتخاباتی اصالح طلبان ب رای انتخابات‬ ‫مجلس که مدتی قبل در جریان بود‪ ،‬به طور جدی اغاز نشده‬ ‫است‪ .‬ش��اید ان موقع اختالفات و شکاف میان ناطق نوری و‬ ‫عارف بیشتر نمایان شود‪.‬‬ ‫در یک نمای کلی م ی توان وضعیت را این گونه توصیف‬ ‫کرد‪« .‬هاشم ی و خاتمی» در وس��ط زمینی ایستادند که دو‬ ‫طرف ان عارف و ناطق نوری قرار دارند‪ .‬یکی از اردوگاه راست‬ ‫س��نتی و دیگر از اردوگاه چپ‪ .‬بدن��ه اصالح طلبان اگرچه به‬ ‫ناطق نوری روی خوش نشان م ی دهند اما چندان همدل با او‬ ‫نیستند و در عین حال اگرچه نسبت به عارف با اشتیاق سخن‬ ‫نم ی گویند اما به هرحال او را از خود م ی دانند‪.‬‬ ‫محسن هاشمی و ائتالف سه گانه‬ ‫بحث ائتالف میان هاشمی‪ ،‬خاتمی و عارف با انتشار‬ ‫تصویر این سه نفر در صفحه شخصی محسن هاشمی در‬ ‫فی س بوک قوت بیشتری گرفت‪ 23 .‬ش��هریور او در صفحه‬ ‫شخصی خود با انتش��ار تصاویر این سه نفر نوشت‪« :‬اقایان ‬ ‫هاش��می‪ ،‬خاتمی و عارف بن��ا دارند با ب��ه کارگیری تجربه‬ ‫موفقی ت امیز ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ ۹۲‬با حداکثر وفاق‪،‬‬ ‫وحدت و همگرای��ی به گونه ای عمل کنند که ش��اهد خلق‬ ‫حماسه دیگری در انتخابات مجلس باشیم‪ ».‬دو روز بعد اما این‬ ‫خبر تکذیب شد‪ .‬محسن هاشمی که اکنون سمت معاونت‬ ‫عمرانی دانشگاه ازاد را برعهده دارد خبر منتشر شده از سوی‬ ‫او را تکذیب کرد‪ .‬این خبر را روابط عمومی مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام منتشر و ای رنا بازتاب داد‪ .‬در این خبر امده بود‪:‬‬ ‫«در پی انتش��ار خبری کامال کذب به نق��ل از یک صفحه‬ ‫فی س بوک جعلی منتسب به اینجانب در برخی سایت های‬ ‫خبری‪ ،‬صراحتا اعالم م ی دارم که بنده هی چ گونه صفحه ای در‬ ‫فی س بوک نداشته و ندارم و اخباری که از اینجانب یا همراهان‬ ‫و اشنایان در صفحاتی که در فی س بوک به نام اینجانب نقل‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬جعلی و با اهداف و اغ راض کامال سیاسی ساخته‬ ‫م ی شود‪ ».‬وی اضافه کرده اس��ت‪« :‬بناب راین تاکید م ی شود‬ ‫انتشار خبر اخیر منتس��ب به اینجانب در فی س بوک در مورد‬ ‫توافق انتخاباتی ایت اهلل هاشمی رفسنجانی‪ ،‬کامال جعلی‬ ‫بوده و از اس��اس کذب اعالم م ی ش��ود‪ ».‬خب��ر فی س بوکی‬ ‫محسن هاش��می‪ ،‬اطالعاتی که حسن رس��ولی در اختیار‬ ‫رسانه ها قرار داده بود را تکذیب م ی کرد‪ .‬به عالوه اخباری که‬ ‫از گوش ه و کنار درباره گعده های شبانه در جماران انتشار یافته‬ ‫بود نیز این ماجرا را تایید م ی کرد‪ .‬اما همچنان این بازی دوگانه‬ ‫«تایید ‪ -‬تکذیب» ادامه دار بود‪.‬‬ ‫محور اصالحات لیست ندارد‬ ‫‪ 25‬شهریور ماه همزمان با انتش��ار مصاحبه قدرت اهلل‬ ‫علیخانی‪ ،‬حسین مرعشی از دیگر افراد نزدیک به هاشمی‬ ‫مصاحبه مفصلی را با ارم��ان انجام داد‪ .‬او در پاس��خ به این‬ ‫سوال که شنیده شده «هاشمی‪ ،‬خاتمی و ناطق نوری» قرار‬ ‫است لیست انتخاباتی بدهند‪ ،‬ان را یک «شوخی» توصیف‬ ‫کرده بود‪« :‬چه کسی گفته است که خاتمی‪ ،‬ناطق و ایت اهلل‬ ‫مرعشی از برنامه حزبش‬ ‫برای انتخابات مجلس‬ ‫سخن گفته است‬ ‫تجربه انتخابات شوراها‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫مرعش��ی در جای دیگری از این گفت وگو به موضوع‬ ‫مهمی اش��اره م ی کند‪ .‬او م ی گوید که قصد دارن��د از «افراد‬ ‫دیگری در لیست اس��تفاده کنند» و در پاس��خ به این سوال‬ ‫که ایا نگران این نیس��تند که تجربه انتخابات شورا ها تکرار‬ ‫شود‪ ،‬م ی گوید‪« :‬با افراد دیگری شرکت م ی کنیم و این بدان‬ ‫معنا نیست که تجربه اشتباه گذشته را تکرار م ی کنیم‪ ،‬ما به‬ ‫تجربه و توانمندی افراد حاضر در جریان اصالحات امید داریم‪.‬‬ ‫بناب راین اشتباه انتخابات شورای شهر دیگر تکرار نم ی شود‪».‬‬ ‫ش��اید بتوان از این جمالت نتیجه گیری کرد که «جلسات‬ ‫هماهنگی» یا همان «گعده های شبانه جماران» قصد ندارد‬ ‫کسانی را وارد لیست کند که بعدها حاضر نباشند رای حزبی‬ ‫دهند‪ .‬اتفاقی که در جریان ش��ورای اسالمی شهر ته ران رخ‬ ‫داد و عده ای از افرادی که از خاستگاه اصالح طلبان به شورای‬ ‫شهر رفته بودند‪ ،‬حاضر نشدند رایشان را به محسن هاشمی‬ ‫ب رای رسیدن او به ش��هرداری ته ران اعطا کنند‪ .‬از همین رو‬ ‫انها هم انتخابات ش��هرداری ته ران را باختند و هم انتخابات‬ ‫ترئیسه شورای شهر ته ران را‪ .‬در این شرایط خبرها حاکی‬ ‫هیا ‬ ‫از این است که اگرچه ایت اهلل هاشمی و خاتمی جلسات علنی‬ ‫ب رای هماهنگی ندارند اما گعده های شبانه جماران همچنان‬ ‫پابرجاست‪ .‬نشس ت هایی که پیش از ‪ ٢٤‬خرداد ‪ ٩٢‬نیز برگزار‬ ‫م ی شد و خروجی ان ائتالف بر سر حسن روحانی بود؛ کسی‬ ‫که حاال غایب اصلی و مهم این جلسات است‪ .‬هنوز نم ی توان‬ ‫به طور قاطع در مورد روند خبرهایی که منتشر شد نظر قطعی‬ ‫داد‪ .‬سکوت عارف و رسولی (کس��ی که اولین خبر ائتالف را‬ ‫به بیرون منتشر کرد) به ما م ی گوید انها منتظر تصمیماتی‬ ‫هستند که پشت درهای بسته گرفته م ی شود‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫محسن هاشمی مطلب منتشر‬ ‫شده در صفحه فیس بوک خود‬ ‫را تکذیب کرده است‬ ‫هاشمی قرار است در انتخابات نقش اجرایی ایفا کنند و لیست‬ ‫بدهند‪ .‬لیس��ت خاتمی و هاش��می ب رای انتخابات مجلس‬ ‫شوخی است‪ .‬خاتمی محور اصالح طلبان و ایت اهلل هاشمی‬ ‫رجل مورد اعتم��اد و تکی ه گاه فعاالن سیاس��ی اصالح طلب‬ ‫و غی راصالح طلب اس��ت‪ ».‬جالب اینکه او در ادامه از جایگاه‬ ‫ناطق ن��وری هیچ حرفی به می��ان نم��ی اورد‪ .‬م ی دانیم که‬ ‫مرعشی ب رادر همس��ر ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی است که‬ ‫بسیار به وی نزدیک است‪ .‬او دایی فرزندان هاشمی است که‬ ‫از نظر اقتصادی نیز بسیاری از امور را اداره م ی کند‪ .‬مرعشی‬ ‫در ادامه خاتمی را «محور» اصالحات م ی داند و در پاس��خ به‬ ‫این سوال که ایا کارگزاران هم با محوریت خاتمی به میدان‬ ‫خواهند امد‪ ،‬م ی گوید‪« :‬بله؛ اصالح طلبان از اشتباهات گذشته‬ ‫درس گرفته اند‪ .‬ما هم همین طور محوریت و همراهی خاتمی‬ ‫را پذیرفته ایم و همراه ب��ا او گام برم ی داریم‪ .‬در قالب اتحاد با‬ ‫اصالح طلبان با محوریت س��یدمحمد خاتمی در انتخابات‬ ‫حضور پیدا خواهیم کرد‪ .‬هم اکنون هم جلساتی در شورای‬ ‫مشورتی خاتمی در همین راستا در جریان است که به موقع‬ ‫سیاست های ان اعالم خواهد ش��د‪ .‬فعال جلسات مشورتی‬ ‫تشکیل شده و محوریت با اقای خاتمی است‪ ».‬این تناقض در‬ ‫گفته های مرعشی به چشم م ی اید که چطور م ی شود یک فرد‬ ‫«محور جریانی باشد» اما در عین حال «لیست انتخاباتی»‬ ‫ان هم ب رای انتخابات مهمی مثل مجلس ارائه نکند؟‬ ‫با همی��ن زاویه ن��گاه روزنامه ش��رق که ب��ه اردوگاه‬ ‫اصالح طلبان تعل��ق دارد‪ ،‬در تحلیلی بر مواضع مرعش��ی‬ ‫م ی نویس��د‪« :‬در ابتدای کار باید س��ازوکار وحدت��ی که قرار‬ ‫است خاتمی ان را مدیریت کند‪ ،‬روشن شود‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫باید مش��خص ش��ود که محوریت اقای خاتمی و احتماال‬ ‫هاشم ی رفسنجانی قرار است چه نقشی را در اجماع و اتحاد ایفا‬ ‫کند‪ .‬هرچند ایت اهلل در سفر مشهد خود در پاسخ به پرسشی‬ ‫مبنی بر ارائه فهرست انتخاباتی گفته بود که «از ما گذشته‬ ‫است که لیس��ت بدهیم» اما حضور پررنگ او در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری گذشته و بیانی ه اش در حمایت از روحانی را‬ ‫نم ی توان فراموش کرد‪».‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫مذاکره در راند اخر‬ ‫هفته گذشته دور جدیدی از مذاک رات هس��ته ای در نیویورک برگزار شد‪.‬‬ ‫ش��واهد حکایت از ان دارد که امیدها ب رای رس��یدن به تواف��ق جامع کاهش‬ ‫محسوسی یافته است‪ .‬این پرونده اخرین تحوالت را در این مورد بررسی کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نگاهبهشرق‬ ‫درپاییزتوافقجامع‬ ‫چ را شانس رسیدن ای ران و ‪ 5+1‬به توافق جامع کم شده است؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫شرمن‪ :‬با وضعیت فعلی‬ ‫غن ی سازی ای ران توافق امکان‬ ‫ندارد‬ ‫بازی برد – برد در چند جبهه‬ ‫دولت‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫شرایط خیلی تغییر کرده و امیدها گویا کمتر از همیشه‬ ‫شده است‪ .‬این را نه فقط از کم شدن خنده های اقای ظریف‬ ‫که از حرف های جدی دکتر ع راقچی و متعاقب ان اظهارات‬ ‫تند و تیز ش��رمن م ی توان به خوبی فهمید‪ .‬م ی توان درک‬ ‫کرد که دامنه اختالفات انقدر باال رفته که شاید شبیه سال‬ ‫‪ 2005‬همه چیز به یکباره تمام ش��ود‪ .‬این یعنی بازگشت به‬ ‫نقطه صفر‪ .‬یعنی پایان متف��اوت وعده رئی س جمهور جدید‬ ‫ای ران که گفت م ی توان جنجال بر س��ر پرونده هسته ای را‬ ‫یکساله از بین برد‪.‬‬ ‫«امیدهای زی��ادی داریم‪ .‬طرف مقاب��ل نرمش هایی‬ ‫نشان داده و فضا ب رای مذاکره باز است‪ .‬فکر م ی کنم این تیم‬ ‫م ی تواند دست پر به ته ران بازگردد‪ .‬ما نهایتا در دو یا سه سفر‬ ‫ی مثبت م ی رسانیم‪ .‬تیم با مقامات‬ ‫دیگر ماجرا را به سرانجام ‬ ‫عالی رتبه در تماس و هماهنگی اس��ت و تغییر نگرش ها‬ ‫در داخل که با تغییر دولت پدی��د امده پنجره ها و روزنه های‬ ‫جدیدی را باز کرده است‪ .‬ما نم ی خواهیم اشتباه مذاکره کننده‬ ‫پیشین را تکرار کنیم‪ .‬م ی شد در الماتی یا فرصت های قبل‬ ‫والدیمی�ر پوتی�ن ک�ه اکنون کش�ورش‬ ‫ب�ا تحریم های س�نگین غ�رب و امریکا‬ ‫مواجه ش�ده اکنون ب�ه ای�ران به عنوان‬ ‫یک امتیاز بزرگ برای خ�روج از بحران‬ ‫نگاه می کند‪ .‬پوتین و حس�ن روحانی در‬ ‫یک همنشینی مهم اکنون چهره ای از دو‬ ‫متحد تاثیر گذار را به نمایش گذاشته اند ‬ ‫یکی از مهمترین بخش های همراهی با تیم مذاکره‬ ‫کننده زمانی بود که جلس��ات محرمانه با گروه رس��انه ای‬ ‫تش��کیل م ی ش��د؛ جلس��اتی که اصطالحا از ان به عنوان‬ ‫«تالش های��ی سیاس��ی ص��ورت گرفت��ه اس��ت تا‬ ‫همزمان ب��ا مباح��ث فن��ی بتوانیم ای��ن بار با دس��ت پر‬ ‫بازگردیم‪ .‬رئی س جمهور هم اکن��ون در حال تماس با پوتین‬ ‫و رئی س جمه��ور چین اس��ت‪ .‬تماس ه��ای محرمانه ای با‬ ‫مسئوالن مذاکره کننده طرف های مقابل غیر از فرانسه انجام‬ ‫داده ایم تا کارها را پیگیری کنیم‪ .‬ب ر اساس طرح جدیدی که‬ ‫انها دادند تغیی راتی صورت گرفته و مذاکرات اغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫هیچ موادی از ای ران خارج نخواهد شد‪ .‬هیچ واحدی تعطیل‬ ‫نم ی شود‪ .‬ما در مورد اراک نخواهیم پذیرفت که تاسیسات‬ ‫تعطیل دائم شود‪ .‬وقتی بخش��ی از تحریم ها برداشته شود‬ ‫به صورت ساختاری اصل تحریم های شورای امنیت از بین‬ ‫خواهد رفت‪ .‬منتظر جنگ روانی طرف مقابل باشید‪ .‬حجم‬ ‫تحریم هایی که برداشته خواهد ش��د خیلی بیشتر از عدد و‬ ‫درصدی است که امریکای ی ها عنوان م ی کنند‪ ».‬این جمالت‬ ‫و مسائل دیگری که هنوز مهر محرمانه و غی ر قابل چاپ دارد‬ ‫از جمله موضوعاتی بود که از تیم مذاکره کننده در قالب همان‬ ‫نشس ت های «اف د رکورد» و باز در هواپیما چند ساعت قبل‬ ‫از مذاکرات ژنو ‪ 3‬به ما گفته ش��د‪ .‬شاید در ان ساعت کسی‬ ‫فکر نم ی کرد که چند روز بعد درست زمانی که مذاکرات گره‬ ‫خورده بود به یکباره مقابل هتل کانتیننت��ال با وزرای امور‬ ‫خارجه کشورهای مذاکره کننده مواجه شویم تا در حالی که‬ ‫گوش ب هزنگ فرمان چک اوت از هتل های خودمان بودیم به‬ ‫این فکر کنیم که باید تا زمانی نامعلوم در ژنو بمانیم‪.‬‬ ‫س��اعات سرنوشت س��از در ‪ cicg‬تا نزدیک سحر در‬ ‫انتظار توافق بزرگ دقیقه شماری ش��د تا اینکه مایکل مان‬ ‫در صفحه توییترش بنویس��د‪« :‬ای ران و گروه ‪ 5+1‬به توافق‬ ‫هسته ای رسیدند‪».‬‬ ‫«نگاش نکن ظریفه‪ ،‬ش��یش کش��ورو حریفه‪ /‬دکتر‬ ‫ظریف‪ ،‬ع راقچی تشکر تشکر‪ /‬صل علی محمد یار مصدق‬ ‫امد‪ /‬دیپلمات قهرمان خوش امدی به ای ران»‬ ‫دکتر ظریف و تیم هسته ای اش با این شعارها و همراه‬ ‫با جمعیت قابل توجه اس��تقبال کننده به ته ران بازگش��ت‪.‬‬ ‫او حاال یک توافق مهم با طرف ه��ای مذاکره کننده اش به‬ ‫س��رانجام رس��انده بود که حاوی نکات مهم ی بود (جدول‬ ‫صفحه بعد )‪.‬‬ ‫دکتر ظ ریف شش ماه زمان داشت تا به توافق جامع برسد‪.‬‬ ‫یک تمدید پ ر حاشیه‬ ‫وقتی در اخری��ن دور از مذاکرات وی��ن الوروف و وزیر‬ ‫خارجه چین ترجیح دادند به اتریش سفر نکنند‪ ،‬م ی شد حدس‬ ‫زد که قرار نیست سفر بیست و چند روزه تیم مذاکره کننده به‬ ‫وین نتیجه ای داشته باشد‪.‬‬ ‫ساعات خس��ته کننده در البی هتل کوبورگ روز اخر‬ ‫مذاکرات را دراماتیک کرده بود‪ .‬افتاب که اسمان وین را ترک‬ ‫م ی کرد چک اوت تیم های مذاکره کننده از هتل ماریوت این‬ ‫نشانه را ب رای ما نمایان م ی کرد که دیگر روزنه امیدی ب رای‬ ‫رسیدن به توافق جامع نیس��ت‪ .‬ایا این بار نیز دکتر ظریف‬ ‫ ترجیح م ی دهد حتی نشست خبری هم نداشته باشد‪.‬‬ ‫زمان زیادی سپری م ی ش��ود‪ ،‬جمعه رو به اتمام است‪.‬‬ ‫خیل ی ها در البی هتل جمع شده اند‪ ،‬انتظار به پایان م ی رسد‬ ‫اول از همه وندی ش��رمن از محل مذاک��رات بیرون م ی اید‬ ‫با چهره ای خس��ته روی یکی از صندل ی های طبقه همکف‬ ‫مقابل البی م ی نش��یند‪ .‬او در انتظار دکتر ظریف و کاترین‬ ‫اشتون ب رای برگزاری نشست خبری است‪ .‬یک برگ ‪ A4‬به‬ ‫ما خب رنگاران با زبان فارسی و انگلیسی م ی دهند‪ .‬یک بیانیه‬ ‫مبهم که ظریف و اشتون ان را قرائت م ی کنند‪.‬‬ ‫چند دقیقه بعد هم دکتر ع راقچی یک نشست کوتاه‬ ‫تشکیل م ی دهد و م ی گوید‪« :‬پیشرفت خوبی از لحاظ متن‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫امی د های هسته ای‬ ‫یک توافق نصفه ونیمه‬ ‫سیاست‬ ‫از ان با امتیازاتی کمتر از انچه اکنون مدنظر است به توافق‬ ‫رسید اما در لحظه اخر تشخیص داده شد که توافق نشود‪ .‬این‬ ‫بار اوضاع فرق م ی کند ب رای توافق م ی رویم‪ ».‬این س��خنان‬ ‫یک فرد نزدیک به تیم مذاکره کننده اس��ت در پاسخ به من‬ ‫که ب رای اولین بار همراه گروه رسانه ای ای ران عازم مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ژنو بودم‪ .‬همان مذاکراتی که مشهور شد به ژنو‬ ‫‪ .1‬او اکنون در ته ران نیس��ت اما پی ش بین ی هایش در مورد‬ ‫سرنوشت مذاکرات هس��ته ای مثل خیلی افراد دیگر هنوز‬ ‫محقق نشده اس��ت‪ .‬زمان زیادی گذشته و البته زمان زیادی‬ ‫هم نمانده اس��ت‪ .‬اکنون ک��ه این مطل��ب در حال نگارش‬ ‫است‪ ،‬دکتر ظریف و دوستانش در نیویوریک به سر م ی برند‬ ‫و با اینکه گفته م ی ش��د دور بعدی مذاکرات با حضور وزرای‬ ‫امور خارجه گروه ‪ 5+1‬برگزار خواهد شد تا این ساعت خبرها‬ ‫حکایت از لغو این نشست دارد‪.‬یک پایان متفاوت ب رای هر‬ ‫دو طرف گویا در پیش است‪ .‬ب رای تفسیر شرایط امروز شاید‬ ‫بد نباشد مروری داشت بر چند ماه گذشته و چند دور مذاکره‬ ‫در سوئیس و اتریش و انگاه به این مساله پرداخت که اساسا‬ ‫موارد اختالف چرا به یکباره تا این حد ب��اال رفت و ایا اصال‬ ‫رس��یدن به چنین مکانی در مذاکرات هس��ته ای م ی تواند‬ ‫به معنای این باش��د که زمان ب رای تیم اقای ظریف به اخر‬ ‫رسیده یا اینکه هنوز م ی توان به توافق در ساعت ‪ 24‬روز اخر‬ ‫امیدوار بود‪.‬‬ ‫اف د رک��ورد یاد م ی ش��ود‪ .‬انجا که گاهی دکت��ر ع راقچی‪،‬‬ ‫گاهی دکت��ر روانچی و گاهی هم هر دو با توضیح ش��رایط‬ ‫موجود ت�لاش م ی کردند ابهامات موج��ود را برطرف کنند‪.‬‬ ‫هر چند «فوق س��ری ها» و «خیلی محرمانه ها» همیش��ه‬ ‫در س��ینه مذاکره کننده ها باقی م ی ماند ام��ا از محرمانه ها‪،‬‬ ‫س��کوت ها‪ ،‬کنایه ها و گوشه ها م ی ش��د فهمید که کجای‬ ‫ماجرا ایستاده ایم‪.‬‬ ‫وقتی روی اسمان یک کشور اروپایی ساعتی مانده بود‬ ‫تا به ژنو برسیم و ب رای دومین بار از سوئیس جزئیات مذاکره‬ ‫را به ته ران مخابره کنیم از لبخندهای دکترع راقچی و دکتر‬ ‫روانچی م ی شد فهمید اوضاع خیلی مساعد است و م ی توان‬ ‫با دس��تاوردی قابل دفاع به ته��ران بازگش��ت‪ .‬محرمانه ها‬ ‫حکایت از تدوین یک طرح داشت که گویا دو طرف اشتراکات‬ ‫فراوانی برسر ان پیدا کرده بودند‪ .‬محرمانه ها تاکید م ی کرد‬ ‫مذاکره با امریکای ی ها‪ ،‬همراهی چین و روسیه و از ان مهمتر‬ ‫همنوایی المان و انگلیس که همراس��تا شده با تالش های‬ ‫کاترین اشتون دورنمایی روشن ساخته ب رای رسیدن به یک‬ ‫توافق بزرگ‪ .‬یک روز بعد‪ ،‬وقتی در اسانسور مرکز رسانه ای‬ ‫ژن��و(‪ )cicg‬قبل از برگزاری نشس��ت خبری در اسانس��ور‬ ‫همراه دکتر ع راقچی ش��دم از او پرس��یدم اقای دکتر اوضاع‬ ‫چطور است؟ امیدوارم باش��یم یا نه؟ به دوربین فیلمبرداری‬ ‫روی دستم خیره شد و با لبخند گفت‪« :‬هنوز ب رای قضاوت‬ ‫زود است‪».‬‬ ‫او چند دقیقه بعد در همان نشست خبری از اولین دور‬ ‫مذاکرات روایت کرد و از اینکه قرار است به زودی بحث های‬ ‫اصلی اغاز ش��ود‪« .‬احتمال مذاکره دوجانبه با امریکای ی ها‬ ‫وجود دارد‪ ».‬این پاسخی است که مذاکره کننده ارشد ای ران در‬ ‫همان نشست خبری به سوال من داد‪.‬‬ ‫در ان دور از مذاکرات‪ ،‬اتفاقات مهم��ی افتاد؛ از امدن‬ ‫وزرای امور خارج��ه کش��ورهای مذاکره کننده ت��ا مذاکرات‬ ‫دوجانبه و فشرده که ب رای اولی ن بار با امریکای ی ها در این فاز‬ ‫از پرونده هسته ای برگزار ش��د‪ .‬در همان دور از مذاکرات بود‬ ‫که وقتی در محوطه بیرونی هتل کانتیننتال ایستاده بودیم‬ ‫ناگهان با چهره ب رافروخته لوران فابیوس‪ ،‬وزیر خارجه فرانسه‬ ‫مواجه شدیم که میز مذاکرات را به هم ریخت و به قهر هتل را‬ ‫ترک کرد‪ .‬ان شب انقدر طوالنی و سخت گذشت که م ی شد‬ ‫از چهره ناراحت دکتر محمدجواد ظریف که ساعت ‪ 4‬صبح‬ ‫به (‪ )cicg‬امده ب��ود فهمید که اوضاع چگون��ه به یکباره‬ ‫چرخیده اس��ت‪ .‬انچه در روز اخر رخ داد این بود‪ :‬فرانس��ه به‬ ‫صورت مشکوکی مذاکرات را به هم زده و گفته بود که طرح‬ ‫پیشنهادی ای ران که در موردش توافقاتی نیز صورت گرفته‬ ‫بود الگوی خوبی ب رای توافق نیست‪ .‬حتی پافشاری روس ها و‬ ‫کمک سه دولت غ ربی هم نتوانسته بود اوضاع را سامان دهد‪.‬‬ ‫نکته این بود که توافق نه ب ر اس��اس اجماع و حرف اکثریت‬ ‫که بر مبنای موافقت همه اعضای طرف مذاکره م ی بایست‬ ‫صورت م ی گرفت‪ .‬ان ش��ب اصرار های جان کری فرجامی‬ ‫ نداشت و دکتر ظریف در پاسخ به سوال ان وزیر اروپایی که‬ ‫از او پرسید حاضری به خاطر همین یک بند مذاکرات را بهم‬ ‫بزنی و به توافق نرسی ب رافروخته پاسخ داده بود‪« :‬حتی ب رای‬ ‫یک کلمه هم از حق کشورم عقب نشینی نم ی کنم‪».‬‬ ‫چند ساعت بعد در اسمان یکی از کشورهای همسایه‬ ‫دو عضو ارشد مذاکره کننده در جلس��ه اف د رکوردی که در‬ ‫هواپیما برگزار ش��د از محرمانه هایی گفتند که موجب شد‬ ‫توافق صورت نگیرد‪ .‬تمام توصی ه ها بر سر این بود که مبادا در‬ ‫گیرودار مجادالت بحث های سیاسی داخلی این گونه وانمود‬ ‫شود که ای ران مسئول شکست مذاکرات بوده است‪ .‬اختالف‬ ‫اصلی هم بر سر این بود که طرف مقابل از اساس پذیرفتن‬ ‫حق غن ی سازی را ب رای ای ران غی ر قابل قبول اعالم م ی کرد‪.‬‬ ‫هرگز معلوم نشد که فرانسه چرا به یکباره تصمیم به‬ ‫برهم زدن مذاکرات گرفت؛ ایا فابیوس ب ر اساس تصمیم ی ‬ ‫مس��تقل به این رویکرد رس��یده بود یا اینکه ب ر اساس یک‬ ‫تقسیم کار نقش پلیس بد را ایفا کرده بود‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫توافق ژنو‬ ‫تعهدات ای ران‬ ‫تعهدات ‪5+1‬‬ ‫‪ 196 .1‬کیلوگ��رم م��واد ‪ 20‬درصد ای��ران کال خنثی‬ ‫م ی شود با این تفاوت که نیم ی از ان قابل غن ی سازی‬ ‫مجدد است‪.‬‬ ‫‪ .2‬غن ی سازی باالی پنج درصد کال تعلیق م ی شود‪.‬‬ ‫‪ .3‬فعالیت در اراک و نطنز و فردو گسترش نم ی یابد‪.‬‬ ‫‪ .4‬در نطنز ماشین جدید نصب نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .5‬ماش��ی ن های جدید نصب ش��ده ولی فعال نشده‪،‬‬ ‫فعال نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .6‬ماش��ی ن های خ��راب در ف��ردو و نطن��ز صرف��ا با‬ ‫ماشی ن هایی از همان نوع جایگزین م ی شود‪.‬‬ ‫‪ 4 .7‬ابشار در فردو اورانیوم را تا ‪ 5‬درصد غنی م ی کند‪.‬‬ ‫‪ 12 .8‬ابشار دیگر در فردو فعال نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .9‬در فردو ارتباطی بین ابشارها برق رار نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .10‬در اراک اب سنگین به تاسیسات حمل نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .11‬هیچ نوع فعالیت بازفراوری انجام نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .12‬هیچ نوع تاسیسات بازفراوری ساخته نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .13‬راکتور اراک سوخت گذاری نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .14‬سوخت جدید ب رای راکتور اراک تولید نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .15‬س��وخت تولید ش��ده ب رای راکتور اراک تس��ت‬ ‫نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ .16‬مواد پنج درصد بیش از ‪ 10‬هزارکیلوی فعلی که‬ ‫در اینده تولید م ی شود اکسید خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ .17‬اطالعات مربوط به طرح و نقش��ه های ایران برای‬ ‫تاسیسات هسته ای به اژانس ارائه م ی شود‪.‬‬ ‫‪ .18‬توصیف و شرحی کامل از س��اختمان هر یک از‬ ‫سای ت های هسته ای ارائه م ی شود‪.‬‬ ‫‪ .19‬توصیف و ش��رحی کامل از گستره عملیات های‬ ‫هر یک از تاسیساتی که ب ه طور خاص به فعالی ت های‬ ‫هسته ای مشغول هستند ارائه م ی شود‪.‬‬ ‫‪ .20‬ارائه اطالعات در مورد معادن‬ ‫‪ .21‬ارائه اطالعات درباره شرکت های نورد اورانیوم‬ ‫‪ .22‬ارائه اطالعات درباره منبع مواد‬ ‫‪ .23‬نهایی کردن توافق درباره پادمان ها در اراک‬ ‫‪ .24‬دسترسی به بایگانی دوربی ن های افالین‬ ‫‪ .25‬دسترسی به کارگاه های مونتاژ‬ ‫‪ .26‬دسترسی به تولید چرخنده های سانتریفیوژ‬ ‫‪ .27‬عدم تولید ماشین بیشتر در کارگاه ها جز ب رای جانشین‬ ‫‪ .1‬ف راهم کردن امکان ماندن صادرات نفت ای ران در‬ ‫حد فعلی و توقف روند کم کردن ‪ 20‬درصد از ان هر‬ ‫‪ 6‬ماه و دریافت مقدار مورد توافقی از پول نفتی که از‬ ‫این پس فروخته م ی شود‪.‬‬ ‫‪ .2‬برق راری بیمه حمل و نقل ب رای صادرات نفت ای ران‬ ‫با میزان فعلی‬ ‫‪ .3‬تعلیق تحریم صادرات پتروشم ی ای ران‬ ‫‪ .4‬تعلیق طال و فلزات گ رانبها‬ ‫‪ .5‬تعلیق تحریم خودرو‬ ‫‪ .6‬تعلیق تحریم قطعات هواپیما‬ ‫‪ .7‬تعلیق تحریم خطوط هوایی ب ه ویژه ای ران ایر‬ ‫‪ .8‬عدم اعمال تحریم جدید در شورای امنیت‬ ‫‪ .9‬عدم اعمال تحریم جدید در اروپا‬ ‫‪ .10‬عدم اعمال تحریم جدید در امریکا‬ ‫‪ .11‬ایجاد یک کانال مالی با استفاده از عواید نفتی‬ ‫خود ایران که در خارج از این کش��ور مسدود شده‬ ‫برای خرید محصوالت خوراکی و کش��اورزی‪ ،‬دارو‪،‬‬ ‫ادوات پزشکی و خسارات پزش��کی که در خارج بر‬ ‫ای ران تحمیل شده است‪.‬‬ ‫داش��تیم ولی از لحاظ محتوا کماکان اختالفات باقی است‪.‬‬ ‫هم ان طور که قبال گفته ش��ده بود ‪ 60‬ال��ی ‪ 65‬درصد متن‬ ‫اماده ش��ده ولی ‪ 35‬درصد باقیمانده شامل مسائل کلیدی‬ ‫م ی ش��ود که از نظر محتوایی بی��ش از ‪ 80‬درص��د متن را‬ ‫تشکیل م ی دهد‪ .‬ما نتوانس��تیم به ضرب االجل ‪ 29‬تیر ماه‬ ‫برسیم و توافق را نهایی کنیم‪ ،‬ولی همه اتفاق نظر داشتند‬ ‫که در ش��رایط و فضای فعلی باید مذاکره ادامه یابد و ب رای‬ ‫ادامه مذاک��ره البته منعی نداش��تیم و ‪ 29‬تیر اخرین مهلت‬ ‫مذاکراتی ما نبوده اس��ت‪ .‬انچه در توافقنام��ه ژنو به عنوان‬ ‫مهلت مذاکرات تعیین ش��ده یک س��ال از زم��ان تصویب‬ ‫توافقنامه ژنو است (‪ 24‬نوامبر ‪ )2014‬و به طور طبیعی مهلت‬ ‫مذاکره داریم‪ .‬اگر گام اول تمدید نم ی شد‪ ،‬تحریم ها باید به‬ ‫سر جای خود برم ی گشت و ای ران ملزم به رعایت تعهدات خود‬ ‫نبود و م ی توانس��ت برنامه خود را شروع کند‪ .‬در سه روز اخر‬ ‫وقتی به این جمع بندی رسیدیم که رسیدن به توافق تا ‪20‬‬ ‫جوالی عملی نیس��ت‪ ،‬بحث ها را به سمت تمدید گام اول‬ ‫بردیم‪ .‬تصمیم گرفته شد تمدید گام اول به مدت چهار ماه‬ ‫تا ‪ 24‬نوامبر باش��د و گام اول توافق ژنو ب رای چهار ماه دیگر‬ ‫تمدید شد‪ .‬بدین معنا که همه تعهداتی که طرفین در توافق‬ ‫ژنو قبول کرده بودند به مدت چهار ماه ادامه م ی یابد و همه‬ ‫تحریم هایی که بر اثر توافق ژنو تعلیق شده بود طی چهار ماه‬ ‫اینده کماکان تعلیق خواهد بود و همه اقداماتی که ما تعهد‬ ‫کرده بودیم انجام ندهیم در چهار ماه اینده به همان ترتیب‬ ‫خواهد بود‪ .‬دولت امریکا متعهد ش��ده است با همان شرایط‬ ‫و ضوابط تفاهم ژنو که در واقع ازادسازی مبلغ ‪ 4/2‬میلیارد‬ ‫دالر را در مقابل رقی ق سازی و اکسیدس��ازی مواد ‪ 20‬درصد‬ ‫مقرر ساخته بود‪ ،‬این بار مبلغ دو میلیارد و ‪ 800‬میلیون دالر‬ ‫از دارای ی های مسدود شده جمهوری اسالمی ای ران در خارج‬ ‫از کشور را ظرف این چهار ماه ازاد کند‪ ».‬معاون وزیر خارجه‬ ‫ای ران در این باره گفته بود‪« :‬مذاکرات فش��رده و بحث های‬ ‫عمیقی در این زمینه صورت گرفت و نهایتا مقرر شد ان مبلغ‬ ‫پرداخت شود و قرار ش��د در چهار ماه اینده دو میلیارد و ‪800‬‬ ‫میلیون دالر‪ ،‬در شش قسط به حس��اب بانک مرکزی واریز‬ ‫شود؛ ‪ 4‬قس��ط ‪ 500‬میلیون دالری و دو قسط ‪ 400‬میلیون‬ ‫دالری‪».‬این همه ان چیزی اس��ت که به صورت رس��می از‬ ‫توافق وین ‪ 6‬مطرح م ی ش��ود‪ .‬البته بعد از ان هم اطالعاتی‬ ‫امد از توافق شفاهی که گویا مباحثی در مورد پسماندهای‬ ‫هسته ای را به همراه داشت‪.‬‬ ‫انها وین را ترک کردند تا شاید در نیویورک به یک تغییر‬ ‫در فضای موجود دست پیدا کنند‪.‬‬ ‫ماموریت غی ر ممکن‬ ‫شاید دکتر ظریف از همان وین ‪ 6‬متوجه شد که خیلی‬ ‫سخت اس��ت با طرف های مذاکره کننده به نتیجه برسد‪ .‬او‬ ‫همه تالش��ش را کرد از همه ظرفی ت ها استفاده کرد و حتی‬ ‫با تکیه بر پتانسی ل ها و مقبولی ت هایش تابو شکن ی هایی از‬ ‫جنس همنشین ی های مستمر با مقامات امریکایی را انجام‬ ‫داد اما در نهایت حاال به جایی رس��یده اس��ت که م ی گویند‬ ‫شانس توافق کمتر از ‪ 20‬درصد است‪ .‬او اکنون در نیویورک‬ ‫به سر م ی برد تا شاید پیکر نحیف و بیمار مذاکرات را جانی‬ ‫تازه بخشیده و با شوکی سیاسی به احیای ان بپردازد‪.‬‬ ‫از قرار معلوم طرف مقابل دیگر چندان اصراری به توافق‬ ‫ندارد و به گزینه شرایط بعد از عدم توافق هم فکر م ی کند‪ .‬از‬ ‫این سو هم گویا حسن روحانی و تیم سیاسی و اقتصادی اش‬ ‫به این دورنما رس��یده اند که چندان نباید محاسباتشان را به‬ ‫این توافق وابسته کنند‪ .‬شاید به همین دلیل است که دکتر‬ ‫حسن روحانی شانه به ش��انه والدیمیر پوتین م ی شود و در‬ ‫اجالس شانگهای با او به توافقات مهم م ی رسد و وزرایش را‬ ‫هم به مسکو م ی فرستد تا پای قراردادهای سنگین اقتصادی‬ ‫و صنعتی را امضا کنند‪.‬‬ ‫اما چه ش��ده که مذاکرات به این حال و روز دچار شده‬ ‫دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫سیاست‬ ‫است؟ اختالف بر سر چیست؟‬ ‫از میان اخبار موجود م ی توان به این محورهای محل‬ ‫اختالف رسید‪:‬‬ ‫‪ -1‬می زان غن ی سازی و دستگاه سانتریفیوژ‪« :‬ظرفیت‬ ‫غن ی س��ازی فعلی ای ران قابل قبول نیس��ت‪ ».‬این اخرین‬ ‫اظهارنظر وندی ش��رمن به خوبی مهمترین محور اختالف‬ ‫ای ران و امریکا را نمایان ساخته است‪ .‬در این مورد باید گفت‬ ‫ای ران بر دس��تیابی به ‪ 190‬هزار سو غن ی س��ازی اصرار دارد‪.‬‬ ‫می زانی که ب رای دس��تیابی به ان باید تعداد سانتریفیوژهای‬ ‫بیشتری مشغول کار ش��وند و حتی از نس ل های بعدی نیز‬ ‫استفاده شود‪ .‬اما ماجرا از بعد فنی این گونه است‪:‬‬ ‫ای ران ب��رای تولید س��وخت اورانیوم غن ی ش��ده ب رای‬ ‫راکتور بوش��هر تالش م ی کند‪ ،‬تا بعد از انقضای قرارداد ‪10‬‬ ‫ساله عرضه سوخت روس��یه در س��ال ‪ 2021‬بتواند سوخت‬ ‫مورد نیازش را در داخل کشور تهیه کند‪ .‬ب رای تولید ساالنه‬ ‫‪ 27‬تن اورانیوم غن ی شده ‪ 3/5‬درصدی و تامین سوخت این‬ ‫راکتور‪ ،‬ظرفیت غن ی سازی ای ران باید به بیش از صدهزار سو‬ ‫در سال ارتقا یابد‪.‬‬ ‫نکته این اس��ت که اکنون ظرفیت اس��م ی نطنز ‪56‬‬ ‫هزار دس��تگاه س��انتریفیوژ است و ب ر اس��اس گزارش یکی‬ ‫از نهادهای مطالعات��ی غربی اگر ای��ران بخواهد به نصب‬ ‫این دس��تگاه ها ادامه دهد و تنها به مدل ‪ 1-IR‬اکتفا کند‪،‬‬ ‫باید یک مرکز دیگر به مساحت نطنز بس��ازد‪ .‬اما با حرکت‬ ‫به سمت نصب دس��تگاه های پیش��رفته تر‪ ،‬به عنوان مثال‬ ‫اس��تفاده از س��انتریفیوژهایی به ظرفیت تولید ‪SWU 10‬‬ ‫در سال‪ ،‬م ی تواند تولید س��وخت ب رای راکتور بوشهر را تنها‬ ‫با حدود ‪ 10000‬دس��تگاه امکانپذیر کند‪ .‬ب ر اس��اس همین‬ ‫گ��زارش اس��تفاده از س��انتریفیوژهای ‪ 1-IR‬ب��رای ایجاد‬ ‫ظرفیت غن ی س��ازی صدهزار ‪ SWU‬در هر سال و تامین‬ ‫س��وخت مورد نیاز راکتور بوش��هر‪ ،‬نه توجیه عملیاتی دارد‬ ‫و نه توجیه اقتصادی‪ .‬ظرفیت جداس��ازی‪ ،1-IR‬س��االنه‬ ‫حدود یک ‪ SWU‬است که بس��یار کمتر از می زان ظرفیت‬ ‫سانتریفیوژ های مس��تقر در تاسیس��ات مدرن غن ی سازی‬ ‫تجاری است که اغلب از دستگاه هایی با ظرفیت غن ی سازی‬ ‫دست کم ‪ SWU 10‬در سال ب رای ان استفاده م ی کنند‪.‬‬ ‫پس در چنین شرایطی اصرار و پافش��اری ای ران ب رای‬ ‫افزایش تع��داد دس��تگاه ها و نیز باال بردن س��طح ان قابل‬ ‫استناد فنی و کارشناسی اس��ت؛ امری که غرب ی ها تا کنون‬ ‫ان را نپذیرفته اند‪.‬‬ ‫‪ -2‬جدال بر سر فردو‪ :‬اگر مباحثه بر سر اراک پس از‬ ‫مدت ها این گونه به پایان رسید که با فرمولی جدید میزان‬ ‫پلوتونیم باقیمانده به کمتر از دو کیلو رسید تا ابهامات در‬ ‫خصوص احتمال استفاده غی ر صلح امیز از بین برود حاال‬ ‫اما پس از مذاکرات طوالنی مس��اله فردو هنوز حل نشده‬ ‫باقی مانده اس��ت‪ .‬مکانی که به جهت پوشش امنیتی و‬ ‫حفاظت ی اش قابلیت حمله به ان وجود ندارد‪ .‬این مس��اله‬ ‫به موضوعی مه��م و مورد اختالف میان ای��ران و امریکا‬ ‫تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬م ی گویند در یکی از جلس��اتی که‬ ‫بحث بر سر فردو باال گرفته بود ظریف به شدت عصبانی‬ ‫م ی ش��ود و از طرف غربی این س��وال را م ی کند که چرا‬ ‫ش��ما در خصوص برچیده ش��دن نطنز تا ای��ن حد اصرار‬ ‫نم ی کنید اما در زمینه جمع اوری تاسیس��ات فردو تاکید‬ ‫و اصرار دارید که تاسیسات فردو باید جمع اوری شود‪ .‬در‬ ‫حالی که هر دو این نیروگاه ها ماهیتی یکسان دارند‪ .‬در‬ ‫ادامه وزیر امور خارجه پاس��خ این سوال خود را م ی دهد و‬ ‫م ی گوید م ی خواهید که من بگویم چرا شما به جمع اوری‬ ‫فردو بی��ش از نطنز اص��رار دارید؟ به این دلیل که ش��ما‬ ‫م ی دانید فردو به لحاظ حمله نظامی بس��یار سخت تر از‬ ‫حمله نظامی به نطنز اس��ت‪ .‬این به ان معناست که شما‬ ‫راه دیگری را برای خودتان هموار م ی کنید و همچنان به‬ ‫فکر حمله نظامی هس��تید‪.‬‬ ‫‪ -3‬چگونگی رفع تحریم ها‪ :‬بر اس��اس اخبار موجود‬ ‫اگر چه گفته م ی شد همه تحریم ها باید به یکباره لغو شود‪،‬‬ ‫اما گویا هر دو طرف پذیرفته اند ک��ه لغو تحریم ها تدریجی‬ ‫خواهد بود اما درباره جدول زمانی لغو تحریم ها اختالف نظر‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬به گفته مناب��ع مطلع‪ ،‬ای ران خواهان ان اس��ت‬ ‫که گروه ‪ 5+1‬با صدور قطعنامه ای در ش��ورای امنیت همه‬ ‫تحریم های این شورا را لغو کند‪ .‬همچنین‪ ،‬ای ران م ی خواهد‬ ‫تحریم های یک جانبه اعمال شده از سوی امریکا حداکثر تا‬ ‫پایان دولت باراک اوباما از سوی کنگره لغو شود‪ .‬منابع اگاه‬ ‫م ی گویند امریکا جدول زمانی بلندتری را پیشنهاد م ی دهد‪.‬‬ ‫این مساله قطعا توافق حاصله را با انتقادات مهمی در داخل‬ ‫مواجه خواهد کرد‪ .‬چنین اس��ت که تیم ای رانی تا کنون این‬ ‫مساله را نپذیرفته است‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد که اکنون در اخرین روزهای تابستان‬ ‫‪ 93‬شرایط تغییر بس��یاری کرده اس��ت‪ .‬در حالی که تصور‬ ‫م ی شد باراک اوباما از فرصت توافق با ای ران به عنوان می راث‬ ‫دوران ریاست جمهوری خود بهره جس��ته و شانس پیروزی‬ ‫در انتخاب��ات اینده را نصی��ب حزبش کرده‪ ،‬گوی��ا دیگر به‬ ‫این مس��اله به عنوان یک موضوع در اولویت نخست نگاه‬ ‫نم ی کند‪ .‬در رویدادی متفاوت اما والدیمیر پوتین که اکنون‬ ‫کشورش با تحریم های سنگین غرب و امریکا مواجه شده‬ ‫به ای ران به عنوان یک امتیاز بزرگ ب رای خروج از بحران نگاه‬ ‫م ی کند‪ .‬پوتین و حس��ن روحانی در یک همنش��ینی مهم‬ ‫اکنون چهره ای از دو متحد تاثی ر گذار را به نمایش گذاشته اند‪.‬‬ ‫نگاه به شرق در پاییز توافق جامع شاید سیاست جدید حسن‬ ‫روحانی باشد ب رای گذار از شرایط فردای سوم اذر؛ سوم اذری‬ ‫که ممکن است بدون توافق جامع به پایان برسد‪.‬‬ ‫گویا در شرایطی که خیل ی ها م ی گویند شانس رسیدن‬ ‫به توافق از همیشه کمتر شده است‪ ،‬باید به این فکر کنیم‬ ‫که حسن روحانی اگر به توافق هسته ای دست نیابد‪ ،‬با چه‬ ‫شرایط سیاس��ی داخلی مواجه خواهد ش��د‪ .‬یادمان باشد او‬ ‫مخالفان مهمی داشت‪ .‬مخالفانی که اگر توافق حاصل نشود‬ ‫از فردای سوم اذر حق به جانبش��ان خواهد بود و این حسن‬ ‫روحانی است که باید پاسخ هایی ب رای انها داشته باشد‪ .‬باید‬ ‫منتظر تحوالت مهم ی باشیم‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫دولت‬ ‫شرمن‪:‬باوضعیتفعلیغنی سازی‬ ‫ایران‪ ،‬توافق امکان ندارد‪ ‬‬ ‫خبرهای موثق حکایت از به نتیجه نرسیدن‬ ‫مذاکرات در مقطع فعلی دارد‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬در نیویورک در‬ ‫حال برگزاری است‪ .‬این مذاکرات در حالی برگزار م ی شود که‬ ‫به نظر م ی رسد پس از تمدید مذاکرات در وین‪ ،‬هنوز پیشرفت‬ ‫خاصی پشت میز گفت وگوها رخ نداده است‪ .‬تاکید طرفین بر‬ ‫باقیمانده اختالفات و اقدام ایاالت متحده امریکا در خصوص‬ ‫وضع تحریم های جدید علیه افراد‪ ،‬ش��رکت ها و بانک های‬ ‫ای رانی عمال موانع تازه ای در مسیر رسیدن به توافق نهایی‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬در اینجا اساسا استدالل های غی ر مستدل‬ ‫مقامات کاخ سفید در خصوص سنگ اندازی ها و اقدامات اخیر‬ ‫(که بخش مهمی از انها ریشه در تحوالت اوکراین و خاورمیانه‬ ‫دارد) اهمیتی ن��دارد‪ ،‬بلکه موضوع م��ورد اهمیت‪ ،‬عدم اراده‬ ‫واش��نگتن و متحدان غربی ان جهت امضای توافق نهایی‬ ‫با ای ران است‪ .‬این اراده حداقل تا این زمان وجود نداشته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫چرا مذاکرات نیویورک اهمیت دارد؟‬ ‫مذاکرات ای ران و اعض��ای ‪ 5+1‬در نیویورک از اهمیت‬ ‫خاصی برخوردار اس��ت‪ .‬این اهمیت بیش از انکه مربوط به‬ ‫ماهیت حقوقی و سیاسی مذاکرات اخیر داشته باشد‪ ،‬به زمان‬ ‫برگزاری مربوط م ی ش��ود‪ .‬م ی توان به صورت قاطعانه اظهار‬ ‫کرد که در صورت «بازدارنده» و «س��اکن» ماندن مذاکرات‬ ‫در نیویورک و باقی ماندن اختالفات در سطح کنونی‪ ،‬عمال‬ ‫رسیدن به توافق هسته ای تا س��ه اذر ماه (زمان تعیین شده‬ ‫در ضرب االجل دوم توافق ژنو) تا حدود زیادی دور از دسترس‬ ‫خواهد بود‪ .‬با این حال در صورتی که مذاکرات «پی ش ب رنده»‬ ‫و «پویا» باشد و در ان از طریق ارائه راه حل های جایگزین یا‬ ‫روش های دیگر بخش��ی از پ رانتزهای متن توافقنامه نهایی‬ ‫برداشته شود‪ ،‬م ی توان نسبت به امضای توافق نهایی تا تاریخ‬ ‫تعیین شده امیدوار بود‪ .‬از این رو «بازدارنده» یا «پی ش ب رنده»‬ ‫بودن مذاکرات نیویورک از اهمیت خاصی برخوردار است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬مذاکرات هس��ته ای نیویورک درست‬ ‫زمانی برگزار م ی شود که به واسطه اعمال تحریم های جدید‬ ‫غرب علیه مسکو‪ ،‬روابط روس��یه و چهار تن از اعضای ‪5+1‬‬ ‫یعنی امریکا‪ ،‬المان‪ ،‬فرانس��ه و انگلیس تیره تر شده است‪.‬‬ ‫همچنین پس از اعالم استراتژی جدید اوباما در قبال داعش‬ ‫و انتشار فکت ش��یت مملو از ابهام و دوگانگی کاخ سفید در‬ ‫این خصوص‪ ،‬مس��کو و ته ران ه��ر دو مخالفت علنی خود‬ ‫را با حضور نظامی امریکا در سوریه و ع راق اعالم کرده اند‪ .‬از‬ ‫این رو مذاکرات هسته ای نیویورک درست همزمان با تشدید‬ ‫بحران های بی ن المللی در اروپای ش��رقی و اسیای مرکزی و‬ ‫خاورمیانه صورت م ی گیرد‪.‬‬ ‫مطابق انچه پس از پایان مذاکرات وین ‪ 6‬میان ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬مورد تاکید قرار گرفت‪ ،‬طرفین در مذاکرات به‬ ‫پیشرفت هایی دست یافتند اما این پیشرفت ها در حد امضای‬ ‫و اساسا پی ش فرض ها و پی ش شرط های‬ ‫رس�یدن به تواف�ق نهای�ی در نیویورک‬ ‫تحقق پیدا نکرده است‪ .‬با این حال سوال‬ ‫مهم اینجاست که ایا مذاکرات نیویورک‬ ‫م ی توان�د عامل پی ش برن�ده مذاکرات را‬ ‫داشته باش�د یا باید از ان مانند مذاکرات‬ ‫وین ‪( 4‬مذاکراتی که امری�کا در ان مانع‬ ‫اغاز نگارش پی ش نوی�س توافق نهایی‬ ‫شد) ب ه عنوان نقطه بازدارنده یاد کرد؟‬ ‫توافق نهایی و جامع هس��ته ای نبوده است‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫اختالفات عمده بر سر نحوه محاس��به و تعیین «نیازهای‬ ‫اساس��ی ای ران» و موضوعات مترتب ب��ر ان مانند ظرفیت‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم و تع��داد س��انتریفیوژها و موضوعات‬ ‫تبعی دیگر مانند نحوه بهره برداری از ف��ردو و نیروگاه اراک‬ ‫(مخصوصا در مورد اب سنگین اراک) و تحقیقات هسته ای‪،‬‬ ‫همکاری ها با اژان��س و‪ ...‬به قوت خود باقی مانده اس��ت‪.‬‬ ‫البته در برخی از این موارد س��طح اختالفات زیاد و در برخی‬ ‫دیگر کمتر اس��ت‪ .‬اصل ی ترین اختالف موجود میان ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬بر سر ظرفیت غن ی سازی اورانیوم بازم ی گردد‪.‬‬ ‫«ظرفیت غن ی سازی اورانیوم» و نحوه تعیین و محاسبه ان‪،‬‬ ‫اصل ی ترین موضوع اختالف میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬است‪.‬‬ ‫این اخت�لاف از حالت فنی و حقوقی خارج ش��ده و ماهیتی‬ ‫سیاس��ی پیدا کرده اس��ت‪ .‬به عبارت بهت��ر‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫امریکا و دیگر اعضای ‪ 5+1‬در راستای حل این مساله ناچارند‬ ‫ی «سیاسی» اتخاذ کنند‪ .‬این تصمیم جدی و اصلی‬ ‫تصمیم ‬ ‫در جریان مذاکرات وین ‪ 6‬اتخاذ نشد و پس از ان نیز حداقل‬ ‫تاکنون این اقدام از سوی طرف مقابل صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫دیپلمات ارام از اختالفات جدی م ی گوید‬ ‫معاون وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص مذاکرات‬ ‫اخیر نیویورک به نکات قابل تاملی اشاره کرده است؛ نکاتی‬ ‫که نشان دهنده باقی ماندن تع دادی از پ رانتزهای مهم در متن‬ ‫توافقنامه نهایی است‪ .‬پ رانتزهایی در جریان مذاکرات وین ‪6‬‬ ‫در متن توافقنامه وجود داشت که عمال بر سر برداشتن‪ ،‬حذف‪،‬‬ ‫تعدیل یا اصالح انها توافقی صورت نگرفت‪ .‬همین مساله‬ ‫منجر به تمدید توافقنامه ژنو شد‪ .‬با این حال هنوز پ رانتزها به‬ ‫قوت خود باقی هستند‪ .‬سی د عباس ع راقچی در این خصوص‬ ‫م ی گوید‪« :‬مذاکرات هس��ته ای در نیویورک هم به صورت‬ ‫دوجانبه و هم در س��طح ‪ 5+1‬برگزار م ی ش��ود‪ .‬همان طور‬ ‫که گفته ش��ده در برخی از موضوعات اختالفات جدی است‬ ‫و باتوجه به مشورت هایی که در یک ماه گذشته انجام شده و‬ ‫دولت‬ ‫دیدارهای دوجانبه با امریکا و اروپا و روسیه امیدواریم مجموعه‬ ‫این مذاکرات بتواند در نیویورک موجب پیش��رفت مذاکرات‬ ‫شود‪ .‬حفظ حقوق مردم ای ران و حفظ دستاوردهای هسته ای‬ ‫دانشمندان ای رانی خط قرمز ماست که مصالحه نخواهیم کرد‬ ‫و امیدواریم با راه حل هایی که احتماال بتوانیم به انها برسیم به‬ ‫نحوی بتوانیم به یک تفاهم جامع دست یابیم که هم حقوق‬ ‫ما حفظ شود و هم نگران ی های طرف مقابل برطرف شود‪».‬‬ ‫انچه مسلم است اینکه مذاکرات نیویورک محلی ب رای‬ ‫رسیدن به توافق نهایی یا اعالم شکست مذاکرات نخواهد‬ ‫بود! مذاکرات نیویورک صرفا یک «نقطه اشکارساز» جهت‬ ‫پی ش بینی اینده ای نه چندان دور محسوب م ی شود‪ .‬همان‬ ‫گونه که اش��اره ش��د‪ ،‬بازدارنده یا پی ش برنده بودن مذاکرات‬ ‫نیویورک تاثیر بس زایی در پی ش بینی رسیدن یا نرسیدن به‬ ‫توافق نهایی تا زمان مقررشده (‪ 3‬اذرماه) خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین مذاک��رات نیویورک محفلی جهت ش��انتاژ‬ ‫تبلیغاتی و سیاس��ی و اب راز نگران ی های دروغین از س��وی‬ ‫مقامات و اعضای ‪ 5+1‬نخواهد بود‪ .‬جان کری به همراه دیگر‬ ‫وزرای امور خارجه کشورهای غ ربی در جریان مذاکرات وین ‪6‬‬ ‫از نگران ی های خود در خصوص احتمال حرکت ای ران به سمت‬ ‫تولید بمب هسته ای سخن به میان اورده و سعی کردند این‬ ‫نگرانی تصنعی را به بهانه ای جهت اعمال محدودیت های‬ ‫غی ر منطقی در مس��یر اس��تفاده ای ران از فناوری صلح امیز‬ ‫هسته ای تبدیل کنند‪ .‬این ادعای وقیحانه در حالی صورت‬ ‫م ی گیرد که طی سال های ‪ 2006‬تا ‪ 2012‬میالدی‪ ،‬زمانی که‬ ‫کمترین ارتباط میان ای ران و اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‬ ‫ وجود داشت و بازرس ی ها نیز گسترده نبود و توافقنامه موقتی‬ ‫به نام توافقنامه ژنو نیز نگاشته نشده بود‪ ،‬عمال ای ران فرصت‬ ‫الزم ب رای تولید بمب هسته ای و سالح های ممنوعه را دارا بود‬ ‫ی را صورت نداد‪ .‬فراتر از همه این موارد‪ ،‬فتوای‬ ‫اما چنین اقدام ‬ ‫مقام معظم رهبری در تقبیح تولید و استفاده از سالح هسته ای‬ ‫مبنا و حجتی قاطع در این خصوص محس��وب م ی شود‪ .‬در‬ ‫صورت اصرار مقامات امریکایی و اروپای��ی بر ادعای واهی‬ ‫خود‪ ،‬عمال ب ی ارادگی انها در مسیر رسیدن به توافق نهایی‬ ‫هسته ای با کشورمان به اثبات خواهد رسید‪.‬‬ ‫پی ش بین ی هایی که نادرست از اب در امد‬ ‫عراقچ�ی م ی گوی�د اختالف�ات‬ ‫همچنان جدی است‬ ‫روانچی گفته اس�ت نی�ازی به‬ ‫باالب�ردن س�طح مذاک�رات در‬ ‫نیویورک نیست‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ش�رمن همچن�ان ب�ر کاه�ش‬ ‫سطح غنی س�ازی ایران اصرار‬ ‫دارد‬ ‫پس از پایان مذاکرات وین ‪ 6‬و تمدید مذاکرات هسته ای‬ ‫میان ای ران و اعضای ‪ ،5+1‬برخی تحلیلگران و دیپلمات ها‬ ‫معتقد بودند که برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد‬ ‫در نیویورک (در ش��هریورماه امسال) فرصت مناسبی جهت‬ ‫امضای توافق نهایی میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬خواهد بود‪ .‬در‬ ‫اینجا مرور اظهارات وانگ چویی‪ ،‬نماینده چین در مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران و ‪ 5+1‬پس از مذاکرات وین ‪ 6‬جالب توجه‬ ‫خواهد بود‪« :‬دیپلمات ها باید رویکردی «مش��تاقانه» ب رای‬ ‫دستیابی به توافق اتخاذ کنند‪ .‬امکان دارد که توافق در مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر صورت بگیرد‪ .‬هیچ کس‬ ‫نم ی تواند از عهده شکست مذاکرات در چهارماه اینده ب ربیاید‪،‬‬ ‫چراکه دیگر تمدیدی در کار نخواهد بود‪».‬‬ ‫با این حال به نظر م ی رسد در مذاکرات نیویورک توافقی‬ ‫نهایی در کار نخواهد بود! البته از همان روز پایانی مذاکرات‬ ‫وین ‪ 6‬و اعالم تمدید مذاکرات‪ ،‬مش��خص بود که جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران و اعضای ‪ 5+1‬تا زمان فعلی (برگزاری مذاکرات‬ ‫هسته ای نیویورک) صرفا یک یا دو نشست با دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در خصوص رفع اختالفات باقیمانده خواهند داشت‪ .‬این‬ ‫موضوع خود نشان م ی داد رسیدن طرفین به توافق نهایی در‬ ‫گرو اتخاذ «تصمیم سیاسی» از س��وی اعضای ‪ 5+1‬است‪.‬‬ ‫این قاعده هنوز هم صادق است‪ .‬از لحاظ فنی و کارشناسی‪،‬‬ ‫مواضع ای ران به صورت شفاف بیان شده است‪ .‬در بازه زمانی‬ ‫حدودا شش ماهه ای که از زمان اجرای ی شدن توافقنامه ژنو تا‬ ‫پایان مذاکرات وین ‪ 6‬تعریف شد‪ ،‬شاهد زیاده خواهی طرف‬ ‫امریکایی و اروپایی و حتی در مواردی انفعال طرف های روسی‬ ‫و چینی در روند عادی سازی پرونده هسته ای کشورمان بودیم‪.‬‬ ‫این روند همچنان ادامه دارد و از این رو اساسا پی ش فرض ها و‬ ‫پی ش شرط های رسیدن به توافق نهایی در نیویورک تحقق‬ ‫پیدا نکرده اس��ت‪ .‬با این حال س��وال مهم اینجاست که ایا‬ ‫مذاکرات نیوی��ورک م ی تواند عامل پی ش برن��ده مذاکرات را‬ ‫داشته باشد یا باید از ان مانند مذاکرات وین ‪( 4‬مذاکراتی که‬ ‫امریکا در ان مانع اغاز نگارش پی ش نویس توافق نهایی شد)‬ ‫به عنوان نقطه بازدارنده یاد کرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫ایا وزرای ایران و اعض�ای ‪ 5+1‬دور میز‬ ‫مذاکره م ی نشینند؟‬ ‫«س��طح مذاکرات نیویورک» دیگر مساله ای است که‬ ‫در خصوص ان هنوز تصمیم قطعی اتخاذ نش��ده است‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر‪« ،‬ش��رایط مذاکرات» در نیویورک س��طح ان را‬ ‫تعیین خواهد ک��رد‪ .‬در این میان ممکن اس��ت مذاکرات در‬ ‫سطح معاونین وزرای امور خارجه ای ران و اعضای ‪ 5+1‬پیگیری‬ ‫و به اتمام برسد‪ .‬البته در مقابل نیز ممکن است وزرای هفت‬ ‫کشور دور میز مذاکره حاضر شوند و در خصوص متن توافق‬ ‫نهایی مبح��ث تعیی ن کننده ای را مطرح کنند‪ .‬حال س��وال‬ ‫اصلی اینجاست که وزرای امور خارجه ای ران و اعضای ‪ 5+1‬در‬ ‫چه صورتی پشت یک میز نشسته و در نیویورک به مذاکره‬ ‫م ی پردازند؟ پاسخ این سوال را م ی توان از اظهارات معاون وزیر‬ ‫امور خارجه کشورمان استنباط کرد‪« :‬ایده مالقات وزرا وجود‬ ‫دارد ولی لزوما معلوم نیست که محقق شود‪ .‬به اعتقاد بنده‬ ‫هم تا وقتی که پیشرفت مناسبی در مذاکرات نباشد خیلی‬ ‫نیازی به مذاکرات در سطح وزرا نداریم‪ ،‬مگر اینکه احساس‬ ‫کنیم حضور باقی وزرا ب رای پیشبرد مذاکرات ضروری است‪...‬‬ ‫در این باره اگر بتوانیم در نیویورک به یک جمع بندی نهایی‬ ‫برسیم و به توافق دست یابیم‪ ،‬باتوجه به حجم زیادی که از‬ ‫مذاکرات باقی مانده است‪ ،‬این امر را خیلی بعید م ی دانم‪».‬‬ ‫با اس��تناد به این جمالت‪ ،‬م ی توان حضور وزرای امور‬ ‫خارجه کشورهای ‪ 5+1‬در مذاکرات هسته ای نیویورک را تابع‬ ‫و متغیری وابسته به پیش��رفت های احتمالی صورت گرفته‬ ‫در مذاکرات دانس��ت‪ .‬از ای��ن رو حض��ور وزرای امور خارجه‬ ‫کشورهای ‪ 5+1‬در مذاکرات هس��ته ای نیویورک م ی تواند‬ ‫نشانه ای دال بر بروز پیشرفت هایی در مسیر مذاکرات باشد‪.‬‬ ‫در عین اینکه عدم حضور انها نیز پیام «سکون مذاکرات در‬ ‫نقطه وین ‪ »6‬را به ذهن متبادر م ی س��ازد‪ .‬از این رو م ی توان‬ ‫پیام مذاکرات هس��ته ای نیویورک را در خالل ان و از طریق‬ ‫حضور یا عدم حضور وزرای امور خارجه اعضای ‪ 5+1‬مشاهده‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫با این حال خبرگزاری ایسنا در تاریخ ‪ 13‬شهریور ماه از‬ ‫قول اقای دکتر ظریف از حض��ور وزرای امور خارجه اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در مذاک��رات هس��ته ای نیوی��ورک خب��ر داده بود‪ .‬در‬ ‫قس��متی از اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان امده است‪:‬‬ ‫«قرار اس��ت قبل از نشس��ت مجمع عمومی سازمان ملل‪،‬‬ ‫مذاکرات ای ران و ‪ 5+1‬در ادام��ه مذاکرات وین ‪ 6‬در نیویورک‬ ‫برگزار شود‪ .‬طی برگزاری نشس��ت مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل‪ ،‬مذاکرات هسته ای در سطح وزی ران خارجه ای ران و ‪5+1‬‬ ‫برگزار م ی شود‪».‬‬ ‫اما مجید تخت روانچی‪ ،‬معاون امریکا و اروپای وزارت‬ ‫امور خارجه کشورمان در اظهارات خود در خصوص مذاکرات‬ ‫نیویورک لزومی ب رای باالبردن س��طح مذاکرات نم ی بیند و‬ ‫معتقد است اگر قرار باشد توافقی میان طرفین صورت گیرد‪،‬‬ ‫این توافق در همین سطح مذاکرات امکان پذیر خواهد بود‪:‬‬ ‫«در مذاکرات نیویورک مالقات هایی بین وزی ران خارجه ای ران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬ص��ورت م ی گیرد و اگر اقای روحانی تش��ریف‬ ‫بیاورند بین ایش��ان و برخی کش��ورهای عض��و گروه ‪5+1‬‬ ‫جلس��اتی خواهد بود‪ .‬همچنین در سطح معاونان و مدی ران‬ ‫سیاسی ای ران و گروه ‪ 5+1‬به سرپرستی اقای ظریف و خانم‬ ‫اشتون جلس ه ای وجود دارد‪ .‬فکر نم ی کنیم نیاز باشد بخواهیم‬ ‫سطح مذاکرات را باال ببریم‪ .‬اگر واقعا اراده سیاسی در طرف‬ ‫مقابل وجود داشته باشد‪ ،‬در همین سطحی که االن مذاکره‬ ‫صورت م ی گیرد م ی توان به نتیجه رسید‪».‬‬ ‫با ای��ن حال مجی��د تخت روانچ��ی اش��اره ای نیز به‬ ‫اختالفات ج��دی موجود میان ای��ران و طرف مقاب��ل دارد؛‬ ‫اختالفاتی که هنوز حل و فصل نشده است‪« :‬دیدگاه ها هنوز‬ ‫به هم نزدیک نشده است و اختالفات روی موضوعات جدی‬ ‫وجود دارد‪ .‬در مذاکرات دوجانب ه ای که در ژنو و وین داش��تیم‬ ‫ما در مورد متن مذاکره نکردیم‪ ،‬بلک��ه در مورد موضوعاتی‬ ‫صحبت کردیم که در نهایت اگر در مورد انها به تفاهم برسیم‬ ‫بر پیشرفت نگارش متن تاثیر خواهد داشت‪ .‬در گفت وگوهای‬ ‫دوجانب ه ای که با اروپای ی ها و امریکا داشتیم خیلی از این بعد‬ ‫که دیدگاه ها به هم نزدیک شود به نتیجه نرسیدیم و اختالفات‬ ‫روی موضوعات جدی وجود دارد‪ .‬اما از طرف ای ران حسن نیت‬ ‫ب رای به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود دارد و تالش م ی کنیم‬ ‫تا قبل از سه اذر این کار انجام ش��ود اما طبیعی است با هر‬ ‫هزینه ای حاضر نیس��تیم این توافق صورت گیرد و خطوط‬ ‫قرمزی که ای ران بارها اعالم کرده است باید رعایت شود‪».‬‬ ‫‪29‬‬ ‫قرارداد بزرگ‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دیدار پوتین و حسن روحانی در حاشیه اجالس شانگهای که همزمان‬ ‫ش��ده با انعقاد ق راردادهای مهم با این همسایه شمالی بازتاب های ف راوانی‬ ‫داشته است‪ .‬نکته مهم این است که کاهش احتمال رسیدن به توافق جامع‬ ‫هسته ای اهمیت روابط اقتصادی با روسیه را دوچندان کرده است‪.‬‬ ‫بازی برد – برد در چند جبهه‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫قراردادهای جدید میان ایران و روس�یه به‬ ‫چهمعناست؟‬ ‫دولت روس��یه در حالی که به دلی��ل اتهام دخالت در‬ ‫مسائل داخلی اوکراین از س��وی غرب تحریم شد‪ ،‬تصمیم‬ ‫گرفت با ای ران همیش��ه در تحریم از سوی غرب‪ ،‬ارتباطاتی‬ ‫ب ر قرار کند‪ .‬ای ران هم که همیشه مش��تاق روابط نزدیک با‬ ‫این کشور بود‪ ،‬از ان استقبال کرد‪ .‬هرچند برقراری این روابط‬ ‫زیرکی روسیه را نشان م ی دهد ولی در مقابل م ی تواند زیرکی‬ ‫دو دولت را نش��ان دهد؛ زی را هر کدام به منافع مورد نیاز خود‬ ‫دست پیدا م ی کنند و از لحاظ سیاسی موقعیت خوبی میان‬ ‫دو کشور حاصل م ی شود‪.‬‬ ‫پس از تحریم نفتی ای ران و روس��یه از سوی امریکا و‬ ‫کش��ورهای غربی‪ ،‬کارشناس��ان و صاحب نظ ران اقتصادی‬ ‫دو کش��ور در این مورد هم عقیده بودند که دو کشور ای ران و‬ ‫روس��یه که دارای منابع عظیم نفت و گاز هستند‪ ،‬م ی تواند‬ ‫همکاری مش��ترک تجاری و اقتصادی را شروع کنند که به‬ ‫توسعه اقتصادی دو کشور منجر شود‪.‬‬ ‫در یازدهمین جلس��ه کمیسیون مش��ترک اقتصادی‬ ‫ای ران و روسیه‪ ،‬تفاهم نامه کمیسیون همکاری های اقتصادی‬ ‫و تجاری به ارزش ‪ ۷۰‬میلیارد یورو پروژه اقتصادی بین ای ران‬ ‫و روسیه امضا ش��د؛ قراردادی که گرچه به گفته مقامات دو‬ ‫کشور‪ ،‬کلی است اما قرار نیس��ت در حد حرف باقی بماند و‬ ‫باید ب رای اجرای ان گام های عملی برداشته شود‪.‬‬ ‫پ��س از انک��ه ای��ران در س��ال ‪ 90‬مورد ش��دیدترین‬ ‫تحریم های اقتصادی از سوی کش��ورهای اروپایی و امریکا‬ ‫قرار گرفت‪ ،‬چین بزرگترین ش��ریک تجاری ای ران شد اما با‬ ‫تحریم روسیه برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند کشور‬ ‫ما م ی تواند همکاری های خود را با روس��یه گسترش دهد؛‬ ‫چراکه شرایط روسیه بسیار مناسب تر از چین است‪.‬‬ ‫پس از تحریم روسیه از س��وی امریکا و اروپا به دلیل‬ ‫مناقش��ات اوکراین‪ ،‬دو ماه قبل یک تیم اقتصادی با حضور‬ ‫وزیر نفت ای ران در این کشور حاضر و مقدمات همکاری های‬ ‫دوجانبه با مسئوالن اقتصادی این کشور انجام شد که پس‬ ‫از مذاکراتی چندس��اعته‪ ،‬تفاهم نامه اقتصادی بین ای ران و‬ ‫روسیه به امضا رسید‪.‬‬ ‫پس از صحب ت های وزیر نفت ای ران‪ ،‬الکساندر نواک‪،‬‬ ‫وزیر انرژی روس��یه در این اجالس که با حض��ور جمعی از‬ ‫تاجران و فعاالن اقتصادی برگزار م ی شد‪ ،‬گفت‪ 40« :‬شرکت‬ ‫روسی در این اجالس شرکت کردند که بتوانند مقدمات بهبود‬ ‫روابط تجاری و اقتصادی بین ای ران و روسیه را فراهم کنند‪».‬‬ ‫از میان صحب ت های وزی ران نفت ای ران و انرژی روسیه‬ ‫م ی شد برداشت کرد این تفاهم نامه کلی است و شامل موارد‬ ‫مختلف اقتصادی م ی ش��ود اما موض��وع مهم بحث نفت و‬ ‫انرژی بود که کمتر در این جلسه به ان پرداخته شد و به نظر‬ ‫سیاست‬ ‫م ی رسد این صحب ت ها کامال محرمانه باشد‪.‬‬ ‫الکساندر نواک در حاشیه یازدهمین اجالس کمیسیون‬ ‫همکاری اقتصادی ای ران و روسیه در ته ران‪ ،‬گفت‪« :‬قبل از‬ ‫انک��ه تحری م اقتصادی علیه ای ران ش��روع ش��ود‪ ،‬وضعیت‬ ‫تجاری ای ران و روس��یه در باالترین حد خود ب��ود اما پس از‬ ‫تحریم هایی که امریکا و کشورهای ‪ 5+1‬علیه ای ران تحمیل‬ ‫کردند‪ ،‬شرایط تجاری ای ران از حالت رونق دور شد‪».‬‬ ‫احساس مشترک نواک و زنگنه‬ ‫در اجالس کمیس��یون همکاری اقتص��ادی ای ران و‬ ‫روسیه‪ ،‬هر دو مقام دولتی به این موضوع مشترک رسیدند که‬ ‫مشکلی بر سر همکاری این دو کشور وجود نداشته و اگر هم‬ ‫مانعی وجود داشته‪ ،‬به دلیل مسائل مالی بوده که با امضای‬ ‫این تفاهم نامه ان موانع برطرف خواهد شد‪.‬‬ ‫پس از اتم��ام این جلس��ه نیز ش��بکه های مختلف‬ ‫تلویزیونی از سراسر جهان به دنبال انجام مصاحبه با وزرای‬ ‫انرژی دو کش��ور بودند تا بتوانند از جزئیات بیش��تری از این‬ ‫همکاری ها مطلع شوند اما وزرا در پاسخ به سواالت انها تنها‬ ‫به مسائل کلی پرداختند‪.‬‬ ‫تحریم روسیه به نفع ایران‬ ‫یو اس نیوز ورد ریپورت نوش��ت‪« :‬تحریم های دولت‬ ‫اوباما علیه دولتمردان و بازرگانان روسیه در واکنش به اشغال‬ ‫کریمه به دست روسیه‪ ،‬به ایجاد اختالف میان پوتین و رفقای‬ ‫دولتمندش منجر شده اس��ت‪ .‬اما برخی از جمهوریخواهان‬ ‫امریکا گمان نم ی کنند که این امر ب رای بازداش��تن روسیه‬ ‫از نقض بیش��تر حاکمیت اوکراین کافی باشد‪ .‬سناتور باب‬ ‫کورنر‪ ،‬جمهوریخواهی از ایالت تنسی‪ ،‬که عضو عال ی رتبه در‬ ‫کمیته روابط خارجی مجلس سنا نیز است‪ ،‬خواستار تشدید‬ ‫موضع گیری و در واقع اعمال تحریم های شدیدی بر بخش‬ ‫انرژی روسیه است‪».‬‬ ‫بنا بر برخ��ی گزارش های خبری‪ ،‬دول��ت اوباما با این‬ ‫عقیده مخالف نیس��ت‪ .‬یکی از کارشناسان سابق انرژی در‬ ‫وزارت امور خارجه امریکا گفت‪« :‬همه گزینه ها روی میز قرار‬ ‫دارد‪ .‬باید این موضوع بررسی شود که در صورت اجرای ب رنامه‬ ‫اعمال تحریم ها‪ ،‬کدام طرف اسیب بیشتری م ی بیند‪ ،‬ما یا‬ ‫انها‪ .‬به ه ر حال‪ ،‬تحریم ها علیه اشخاص تاثیر اندکی دارد و‬ ‫تحریم های گسترده تر علیه روسیه پیامدهای ناخواسته ای‬ ‫در بر خواهد داشت که به منافع امریکا در سایر نقاط جهان‬ ‫لطمه خواهد زد‪ .‬تحریم بخش انرژی روسیه طرح بدی است‬ ‫که ب رای روسیه اسیب چندانی به دنبال نخواهد داشت‪ ،‬اما‬ ‫تالش های امریکا ب رای واداش��تن ای ران ب��ه متوقف کردن‬ ‫ب رنامه هسته ای را به تعویق خواهد انداخت‪ .‬اعمال تحریم ها‬ ‫بر صادرات انرژی روسیه نیز سبب تضعیف تحریم های ای ران‬ ‫خواهد شد‪ ،‬به علت انکه امریکا و متحدانش قدرت نفوذ خود‬ ‫بر ای ران را از دست م ی دهند‪ ،‬ان هم در شرایطی که مذاکرات‬ ‫درباره برنامه غن ی س��ازی اورانیوم این کش��ور در موقعیت‬ ‫حساسی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫به ه ر حال ای ران‪ ،‬بخشی از بازار جهانی و بزرگ تر نفت‬ ‫اس��ت و هر رویدادی که در روس��یه رخ دهد‪ ،‬بر بهای نفت‬ ‫در همه نقاط جهان تاثیر خواهد گذاش��ت‪ .‬روسیه سومین‬ ‫تولیدکننده نفت در جهان اس��ت و تحریم ه��ای امریکا یا‬ ‫اتحادیه اروپا علیه روسیه به طور چشمگیری از عرضه جهانی‬ ‫نفت خواهد کاس��ت‪ .‬در نتیجه‪ ،‬بهای جهانی نفت افزایش‬ ‫خواهد یافت‪ .‬افزایش ناگهانی بهای نفت‪ ،‬انگیزه ای خواهد‬ ‫شد تا برخی از کشورها اجرای تحریم ها را نادیده بگیرند و از‬ ‫ای رانی که نقدینگی کافی ندارد نفت بخرند‪.‬‬ ‫اگر امریکا و اتحادیه اروپا مساله تحریم ها علیه صادرات‬ ‫انرژی روسیه و افزایش جهانی بهای نفت را پیگیری کنند‪،‬‬ ‫ای ران حتی نیازی نخواهد دید که ب رای ترغیب کشورهایی‬ ‫که تحریم ها را زیر پ��ا م ی گذارند و نفت ای��ران را م ی خرند‬ ‫قراردادهای مناس��بی امضا کند‪ .‬ای ران به ش��دت به فروش‬ ‫نفت نیاز دارد و اکنون پیش��نهاد تخفیف و ارسال رایگان را‬ ‫م ی دهد‪ .‬فروش نفت‪ ،‬حتی به بهای چند دالر زیر قیمت بازار‪،‬‬ ‫بزرگترین مشتریان از جمله هند و چین را وسوسه خواهد کرد‪.‬‬ ‫س��یر صعودی بهای جهانی نفت احتمال دارد برخی افراد را‬ ‫متقاعد کند که خطر سیاسی نقض تحریم هایی که امریکا‬ ‫هدایت انها را ب ر عهده دارد‪ ،‬در مقایسه با زیان اقتصادی ناشی‬ ‫از خودداری از خرید نفت ای ران‪ ،‬کمتر باشد‪.‬‬ ‫تعجبی ن��دارد که نمایندگان کنگره امریکا خواس��تار‬ ‫تحریم نفتی روسیه بشوند‪ .‬به هر حال‪ ،‬روسیه نفتی را تولید‬ ‫م ی کند که حجم ان بسیار بیش��تر از نفت ای ران است‪ .‬این‬ ‫حق امتیازات تفاهم نامه ‪ 70‬میلیارد یورویی ایران – روسیه‬ ‫خدمات ایران به روسیه‬ ‫خدمات روسیه به ایران‬ ‫صادرات محصوالت کشاورزی‬ ‫صادرات گندم به ارزش ‪ 500‬میلیون دالر‬ ‫صادرات کاالهای دامی‬ ‫احداث نیروگاه های جدید برق‬ ‫کاالهای مصرفی‬ ‫بازسازی نیروگاه های قدیمی‬ ‫خدمات فنی و مهندسی‬ ‫حمل و نقل هوایی‬ ‫ ذوب فلزات و تجهیزات مواد اولیه‬ ‫ارسال هواپیمای ‪204 Tow‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫به نظر م ی رسد ای ران با امضای این تفاهم نامه از سود خوبی بهره مند م ی شد‪ ،‬درحالی که موارد ذکر شده در این‬ ‫جدول نشان م ی دهد که روسیه هم از این تفاهم نفع خوبی م ی برد‪ .‬ضمن اینکه نفت و گاز ای ران ب رای روسیه جالب‬ ‫توجه بوده و هنوز توافقی بر سر مسائل نفتی بین دو کشور امضا نشده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫*توجه ویژه روسیه به نفت و گاز ای ران*‬ ‫توافق های نفتی‬ ‫‪0-0‬‬ ‫می زان حدود ‪ 13‬درصد از کل تولید نفت در جهان است و در‬ ‫مقایس��ه با تولید اندک ‪ 4/5‬درصدی ای ران بسیار چشمگیر‬ ‫به نظر م ی رس��د‪ .‬مهم تر از ان اینکه روسیه تقریبا یک سوم‬ ‫از واردات انرژی اتحادی��ه اروپا را تامین م ی کن��د‪ .‬بناب راین‪،‬‬ ‫وابس��تگی اتحادیه اروپا به نفت روسیه‪ ،‬اعمال تحریم های‬ ‫چندجانبه در مورد روسیه را بعید م ی کند‪.‬‬ ‫اوالند‪ ،‬رئی س جمهور فرانسه و مرکل‪ ،‬صدر اعظم المان‪،‬‬ ‫به طور غیرمستقیم گفته اند در صورتی که روسیه اقدام موثر‬ ‫و قاطعی‪ ،‬نظیر تهاجم به ش��رق اوکراین انجام دهد‪ ،‬امکان‬ ‫دارد تحریم های گسترده تر انرژی اعمال شود‪ .‬شاید امریکا به‬ ‫انرژی روسیه محتاج نباشد‪ ،‬اما تحریم های چندجانبه امریکا‬ ‫ ب ی ثباتی بهای نفت را در بازارهای جهانی افزایش خواهد داد‪.‬‬ ‫تحریم روسیه فقط تحریم یک کشور نیست‪ .‬تحریم‬ ‫روس��یه به صورت مس��تقیم تحریم بالروس‪ ،‬قزاقستان‪،‬‬ ‫ارمنس��تان‪ ،‬تاجیکس��تان و حتی خود اوکراین به حس��اب‬ ‫م ی اید‪ .‬به این معنا که به علت وابس��تگی شدید اقتصادی‬ ‫کش��ورهای به جامانده از اتحاد جماهی ر ش��وروی سابق به‬ ‫روس��یه فعلی و به خصوص با جدی ش��دن طرح اتحادیه‬ ‫گمرکی روسیه در منطقه اوراس��یا‪ ،‬تحریم این کشور دقیقا‬ ‫مساوی با تحریم سایر کشورهای این منطقه است‪ .‬از این‬ ‫گذشته‪ ،‬تحریم روسیه به صورت غیرمستقیم‪ ،‬تحریم چین‬ ‫و هند هم به حس��اب امده و اعالم جنگ اقتصادی به این‬ ‫کش��ورها اس��ت‪ ،‬زی را این کش��ورها دارای روابط اقتصادی‬ ‫گس��ترده با روس��یه هس��تند و تحریم روس��یه به معنای‬ ‫کاهش مبادالت این کش��ورها با روسیه اس��ت و به نوعی‬ ‫خود سانسوری محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫امریکا جدا از تحوالت اروپا‪ ،‬راه مهار روسیه را در جای‬ ‫دیگر یعنی خاورمیانه دنبال م ی کند‪ .‬پرده برداری از دیپلماسی‬ ‫انرژی جدی��د امریکا از س��وی اوباما و دی��دار او از ریاض‪ ،‬به‬ ‫هی چ وجه تصادفی نیست‪ .‬ظاه را اوباما در خاورمیانه به دنبال‬ ‫ت انرژی ب رای‬ ‫تکرار ب رنامه ریگان در دهه هشتاد و کاهش قیم ‬ ‫به زانو دراوردن روسیه اس��ت‪ .‬طرحی که در همان نگاه اول‬ ‫بسیار احمقانه به نظر م ی رسد؛ چرا که ریگان در شرایطی این‬ ‫طرح را اجرا کرد که امری��کا در اوج قدرت اقتصادی خود قرار‬ ‫داشت و چیزی نزدیک به ‪ ۱۷‬هزار میلیارد دالر بدهی نداشت‪.‬‬ ‫از سوی دیگر ریگان رئی س جمهور کش��وری نبود که ب رای‬ ‫‪ 10‬س��ال قیمت انرژی را باال نگه داشته تا تولید نفت و گاز‬ ‫خود را از لحاظ اقتصادی توجی ه پذیر کند‪.‬‬ ‫اوباما این روزها در تالش اس��ت تا عربس��تان را ب رای‬ ‫کاهش قیمت نفت به مرز ‪ ۸۰‬دالر راض��ی کند و در عوض‬ ‫تسهیالتی را در این کشور ب رای توسعه استخراج و صادرات‬ ‫گاز طبیعی مهیا کند‪ .‬مس��اله ای که روابط تیره عربستان و‬ ‫قطر در مورد نحوه ادامه جنگ در س��وریه را وخیم تر خواهد‬ ‫کرد؛ چراک��ه امیر قطر یک رقیب جدی��د گازی در منطقه را‬ ‫تحمل نم ی کند‪ .‬از ان گذشته خود عربستان نیز نم ی تواند‬ ‫این ش��وک قیمتی را تحمل کند‪ .‬اقتصاد این کش��ور دچار‬ ‫کسری بودجه است و کاهش بیست دالر از هر بشکه نفت‬ ‫صادراتی این کشور‪ ،‬قطعا یک فاجعه خواهد بود‪ .‬این مساله‬ ‫تنها منحصر به عربستان هم نیست‪ ،‬به طوری که کاهش‬ ‫‪ 10‬درصدی قیمت نف��ت‪ ،‬به تنهایی باعث ورشکس��تگی‬ ‫کامل اقتصاد ع راق م ی ش��ود‪ .‬به نظر م ی رسد که عربستان‬ ‫اگر این طرح امریکا ب رای مقابله با روسیه را اجرایی کند‪ ،‬در‬ ‫واقع نوعی انتحار دسته جمعی را ب رای کشورهای خاورمیانه‬ ‫رقم زده است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که روس��یه در مقابل تحریم های‬ ‫امریکا برخی از مقامات این کش��ور را مورد تحریم قرار داد‬ ‫چ تردیدی وجود ندارد که ب��ه هرگونه اقدام‬ ‫و اعالم کرد هی�� ‬ ‫خصمانه علیه روسیه به شیوه متناسب پاسخ خواهند داد‪ .‬این‬ ‫فهرست منتشرشده ازسوی روسیه سه مشاور اوباما و چندین‬ ‫عضو پارلمان ازجمله جان مک کین س��ناتور جمهوریخواه‪،‬‬ ‫بنجامین رودسوهریرید و جان بینر را شامل م ی شود‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫اتفاقی که قبال رخ داد‪ ،‬تکرار خواهد شد و کشور هایی مثل‬ ‫ترکیه جای ما را در تجارت با روسیه خواهند گرفت‪.‬‬ ‫ب��ا توجه ب��ه اینک��ه روس��یه ه��م ام��اده برخی‬ ‫سرمایه گذاری ها هس��ت‪ ،‬اگر با یک سیاست خوب و سالم‬ ‫شروع کنیم و کار را به س��رعت پیش ببریم‪ ،‬امکان حضور‬ ‫ما در بازار های روسیه فراهم است‪ ،‬البته ما همین االن هم‬ ‫صادرات پسته و کشمش به روس��یه را داریم که م ی توانیم‬ ‫اینها را افزای��ش دهیم و کاالهای دیگری ه��م به ان اضافه‬ ‫کنیم‪ .‬اگر ب ی انصافی در کیفیت و قیمت نباشد‪ ،‬این هدف‬ ‫دور از دسترس نیست‪ .‬حتی اگر روسیه تصمیم بگیرد که در‬ ‫همکاری با سایر کشور ها را هم باز کند‪ ،‬در صورتی که ما در‬ ‫بازار های انها تثبیت شده باشیم‪ ،‬نیازی نیست که به دنبال‬ ‫تجار دیگر بروند‪ .‬خوشبختانه س��فارت ای ران در روسیه هم‬ ‫بسیار فعال است و این هم کمکی به تجارت با انهاست‪.‬‬ ‫تحری م هایی که علیه ایران وجود دارد‪ ،‬چه تاثیری‬ ‫بر تجارت ما با روسیه خواهد داشت؟‬ ‫اول این نکته را در نظر بگیرید که ما از طرف روسیه‬ ‫و کشور های شرقی تحریم نشده ایم‪ ،‬تحریم های ما از طرف‬ ‫امریکا و غرب است و به روسیه ربطی ندارد‪.‬‬ ‫ام�ا تحری م ه�ای بانکی مث�ل تحریم س�ویفت‬ ‫چطور؟‬ ‫فرصت برای تجارت فراهم است‬ ‫گفت وگوی مثلث با عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران و روسیه‬ ‫اخیرا در س�فری که اقای زنگنه به روسیه داشت‬ ‫اعالم ش�ده که تفاه م نام�ه ای برای گس�ترش‬ ‫همکاری ها امضا ش�ده اس�ت اما قب�ل از اینکه‬ ‫فرصت هی�چ نوع تفس�یری در این م�ورد پیش‬ ‫بیای�د‪ ،‬روس�یه ب�ه س�رعت مف�اد تفاه م نام�ه‬ ‫را رد کرد‪ .‬ب�ا وجود ای�ن هفته گذش�ته هیاتی از‬ ‫بازرگان ه�ای روس ب�ه ایران امدن�د و ظاهرا یک‬ ‫سری تفاه م نام ه های تجاری هم امضا شده است‪،‬‬ ‫بعد از کاری که روس ها در رد متن تفاه م نامه قبلی‬ ‫کرده اند‪ ،‬ارزیابی شما از حضور هیات بازرگانی انها‬ ‫در تهران چیست؟‬ ‫به نظر م��ن کل این رفت و امد ها ب��ا بازرگان های‬ ‫روسی خوب است‪ .‬درست است که در حاشیه این طور سفرها‬ ‫گاهی حرف هایی زده م ی ش��ود اما به نظر م ی رسد که این‬ ‫حرف ها بیشتر سیاسی هستند و ان قدر ها هم مهم نیستند‪.‬‬ ‫به هر حال روس ها در سفر اخیرشان قراردادی ب رای ساخت‬ ‫دو نیروگاه اتمی دیگر امضا کرده اند‪.‬‬ ‫صحب ت هایی هم که در مورد رفت و امد اقای زنگنه با‬ ‫روس ها م ی شود‪ ،‬م ی تواند نتیجه خوبی داشته باشد‪ .‬به هر‬ ‫حال ان حرف ها هم جای دوری نرفته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ظاهرا گروهی که از روس�یه به ته�ران امده بود‪،‬‬ ‫گروه بزرگی بود‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬همین طور اس��ت‪ ،‬گروه بزرگی از بازرگان های‬ ‫روس به ته��ران امده بودند و مذاک��رات خیلی خوبی هم با‬ ‫انها داشتیم‪ .‬هم در حوزه سرمایه گذاری و هم در حوزه واردات‬ ‫و صادرات‪ ،‬بحث ها بس��یار مش��تاقانه پیگیری شده است‪.‬‬ ‫همان طور که م ی دانید روسیه بعد از تحریم هایی که از طرف‬ ‫اروپا به ان تحمیل شده است‪ ،‬حاال واردات میوه از کشور های‬ ‫اتحادیه را متوقف کرده اس��ت و این بهتری��ن فرصت ب رای‬ ‫ماس��ت که بتوانیم میوه و مواد غذایی خودمان را به روسیه‬ ‫صادر کنیم‪ .‬الحمد هلل‪ ،‬کشور ما چهار فصل است و به جز ان‬ ‫علی حمزه نژاد‪ ،‬عضو هیات ریسه اتاق‬ ‫بازرگانی ایران و روسیه اس�ت‪ .‬شاید در حال‬ ‫حاضر کس�ی بهتر از او نتوان�د توضیح دهد‬ ‫که در سفر اخیر هیات تجاری روسیه به ایران‬ ‫چه موضوعاتی مطرح شده است و اینده این‬ ‫رفت و ام د ها به کجا خواهد انجامید‪ .‬هرچند‬ ‫در مجموع روسیه در س�ال های اخیر هم در‬ ‫قرارداد های متعددی که با ایران داشته چندان‬ ‫خوش قول نب�وده اس�ت اما در ح�ال حاضر‬ ‫تحری م های اتحادیه اروپا علیه این کش�ور در‬ ‫حاش�یه رویداد های اوکراین‪ ،‬بر تالش ها برای‬ ‫گسترش روابط دوجانبه افزوده است؛ ش رایطی‬ ‫که اقای حمزه نژاد معتقد اس�ت که م ی تواند‬ ‫فرصت مناسبی برای هر دو کشور باشد تا از‬ ‫ظرفی ت های یکدیگر استفاده کنند‪ .‬خب رنگار‬ ‫مثلث به بهانه تفاه م نامه اقتصادی بین ایران‬ ‫و روسیه‪ ،‬با او به گفت وگو نشست‪.‬‬ ‫به خاطر افتابی که ما داریم میوه های ما طعم خیلی خوبی‬ ‫هم دارند و اینها همه مزیت های ما ب رای صادرات این کاال ها‬ ‫به روسیه است‪ .‬ما کاالهایی زیادی داریم که به روسیه صادر‬ ‫کنیم‪ ،‬منته��ا توصیه من به همکارانم این اس��ت که خوب‬ ‫تجارت کنند‪ .‬وقتی شوروی فروپاشید یک بار چنین فرصتی‬ ‫ب رای صادرات ما به کشور های مستقل شده از شوروی فراهم‬ ‫شد اما متاسفانه بعد از اینکه دو بار سود کسب شد‪ ،‬این تصور‬ ‫به وجود امد که ما هرچه ب رای انها بفرستیم انها از ما خواهند‬ ‫خرید‪ ،‬در صورتی که این طور نیس��ت‪ ،‬باید تجارت سالم و‬ ‫صادرات خوب داشته باش��یم تا بتوانیم جای خودمان را در‬ ‫بازار های انها تثبیت کنیم‪ ،‬چون در غیر این صورت همان‬ ‫من فکر نم ی کنم که ای��ن تحریم ها چندان بتواند‬ ‫روی تجارت ما با روسیه تاثی ر گذار باشد‪ .‬در مورد تحریم های‬ ‫بانکی هم عالوه بر اینکه بانک ملی ما در روسیه شعبه دارد‪،‬‬ ‫خود کش��ور روس��یه هم م ی تواند به ما کمک کند تا موانع‬ ‫تجارت کم شود‪.‬‬ ‫اما برخی ناظران م ی گویند هیات روسی که هفته‬ ‫قبل در تهران بود‪ ،‬بیشتر برای فروش به تهران‬ ‫امده بود تا خرید‪ ،‬این طور است؟‬ ‫البته این موضوع تا حدودی درس��ت است اما این‬ ‫یک نکته منفی نیس��ت‪ .‬به هر حال هر هیات تجاری که‬ ‫به کشوری م ی رود بیشتر به دنبال فروش است تا خرید‪ .‬خود‬ ‫ما هم وقتی به کشوری م ی رویم بیشتر به دنبال فروش کاال‬ ‫هستیم‪ ،‬نم ی شود در این مورد نقدی به انها وارد کرد‪ .‬اما در‬ ‫نهایت اگر امکانی ب رای خرید هم پیش بیاید‪ ،‬امادگ ی اش را‬ ‫داریم‪ .‬به هر حال‪ ،‬ما نم ی توانیم بگوییم اگر قرار است هیاتی‬ ‫از خارج کش��ور بیاید حتما ب رای خرید بیاید‪ ،‬ما در نهایت به‬ ‫همه گروه ها و هیات های تجاری خوشامد م ی گوییم‪.‬‬ ‫این گروه هم وقتی به ته ران امدند‪ ،‬تقریبا تمام سالن‬ ‫کنف رانس ات��اق بازرگانی ای ران را پرکردن��د و حتی عده ای از‬ ‫کسانی که در جلسه بودند‪ ،‬ایس��تاده جلسه را دنبال کردند‪.‬‬ ‫البته در این مورد‪ ،‬مذاکرات دولتی هم با هیات روسی انجام‬ ‫شد و ان ش��اءاهلل که مبارک باش��د‪ .‬البته انها م ی خواستند‬ ‫چی ز هایی به ما بفروشند اما امکان خرید هم داشتند‪.‬‬ ‫شما اشاره کردید که هیات روسی مذاکراتی هم‬ ‫در مورد سرمای ه گذاری در ایران داشته است‪ ،‬این‬ ‫مذاکرات در زمینه سرمای ه گذاری در کدام حوزه ها‬ ‫بود؟ ب ه طور خاص ای�ا در مورد س�رمای ه گذاری و‬ ‫حضور روس ه�ا در صنایع نف�ت و گاز ایران هم‬ ‫بحثی مطرح شده است؟‬ ‫درمورد صنایع نفتی هم صحب ت هایی شده است‪،‬‬ ‫اما غیر از ان موضوع سرمایه گذاری در صنایع معدنی ای ران‬ ‫هم طرح شده اس��ت‪ .‬ما خوش��بختانه از نظر معدنی بسیار‬ ‫غنی هستیم‪ ،‬تنها حدود هش��ت تا ‪ 10‬درصد منابع معدنی‬ ‫ما در حال حاضر مورد بهره برداری قرار م ی گیرد و حدود ‪90‬‬ ‫درصد ان اصال شناسایی هم نشده است‪ .‬ما در این مورد‪ ،‬هم‬ ‫امکان خوبی ب رای جذب س��رمای ه داریم و هم امکان خوبی‬ ‫ب رای همکاری های مشترک‪ .‬حدود ‪ 67‬ماده معدنی در ای ران‬ ‫وجود دارد و خوشبختانه از نظر قوانین سرمایه گذاری هم این‬ ‫امکان وجود دارد که سرمایه گذار خارجی به صورت صددرصد‬ ‫در معادن ما سرمایه گذاری کند‪ .‬بناب راین حمایت دولتی هم‬ ‫وجود خواهد داشت‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید این رفت و ام د ها که بیشتر به نظر‬ ‫م ی اید اقای زنگنه‪ ،‬وزیر نفت پیگیر ان باشد‪ ،‬چه‬ ‫تاثیری بر صنایع نفت ما خواهد داش�ت؟ روسیه‬ ‫توانای ی های بسیاری ب ه خصوص در مورد صنایع‬ ‫گاز دارد اما از طرف دیگر ما باتوجه به حجم ذخایر‬ ‫همواره م ی توانیم در تولید رقیب انها محسوب‬ ‫بشویم‪ .‬با این وضعیت فکر م ی کنید که م ی شود‬ ‫به حضور روس ها در صنایع نفت و گاز ایران هم‬ ‫امیدوار بود؟‬ ‫به هر حال روابط ما با روسیه بهتر از روابط ما با غرب‬ ‫اس��ت‪ ،‬همین طور روابط ما با چین هم خوب است‪ .‬وقتی‬ ‫روابط خوبی داشته باشیم‪ ،‬م ی توانیم از توانایی خود در همه‬ ‫حوزه ها استفاده کنیم‪ .‬من در مجموع فکر نم ی کنم که این‬ ‫رفت و امد ها اثر منفی داشته باشد‪ .‬به هر حال وقتی با برخی‬ ‫کشور ها نم ی توانیم وارد مش��ارکت در صنایع نفتی بشویم‪،‬‬ ‫ای رادی ندارد که با کشور های دیگر وارد توافق بشویم‪ ،‬اتفاقا‬ ‫این ب رای هر دو طرف هم بهتر اس��ت‪ ،‬در حال حاضر ب رای‬ ‫روسیه هم فرصتی بهتر از این وجود ندارد‪ ،‬ب رای ما هم شانس‬ ‫خوبی است‪ ،‬چون ما م ی توانیم از امکانات انها استفاده کنیم‬ ‫و انها هم م ی توانند از این فرصت ها استفاده کنند‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید این همکاری های مشترک تجاری‬ ‫اگر به نتیجه برسد چقدر م ی تواند روی وضعیت‬ ‫سیاسی ما در دنیا تاثی ر گذار باشد؟‬ ‫مشخص است که سیاس��ت و تجارت همیشه به‬ ‫هم مرتبط بوده اند و با هم جلو رفته اند‪ .‬اگر جایی پای رباط‬ ‫سیاسی لنگیده است‪ ،‬امکان روابط تجاری هم وجود نداشته‬ ‫اس��ت‪ ،‬همین طور وقتی روابط تجاری وجود ن��دارد‪ ،‬روابط‬ ‫سیاسی شکننده تر هستند‪ .‬این دو تا در نهایت الزم و ملزوم‬ ‫هستند‪ .‬همین طور که م ی بینید‪ ،‬روابط تجاری خوب ما با‬ ‫چین‪ ،‬از روابط سیاسی خوب ما با انها ناشی م ی شود‪ ،‬همین‬ ‫اتفاق م ی تواند در مورد روسیه هم بیفتد‪.‬‬ ‫روسیه قبال بار ها نشان داده است که چندان در‬ ‫روابط تجاری خوش قول نیست‪ ،‬به هر حال انها‬ ‫تا به ح�ال چندین ب�ار خلف وع�ده کرده اند‪ .‬اگر‬ ‫وضعیت مناسبات روسیه و اروپا بهبود پیدا کند‪،‬‬ ‫این ام�کان وجود دارد که مناس�بات تجاری ما با‬ ‫این کشور تحت تاثیر قرار بگیرد؟‬ ‫کنترل احساسات ایران در مقابل امضای تفاهم نامه با روسیه‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫روسیه همیشه به دنبال حفظ منافع خود در منطقه بوده‬ ‫است‪ ،‬گاه ب رای حفظ این منافع جانب غرب و اروپا را گرفته و‬ ‫در پاره ای از موارد نقش یک دوس��ت را ب رای ای ران ایفا کرده‬ ‫است‪ .‬به طوری که در برخی از تحریم های غرب علیه ای ران‬ ‫جانب غرب را گرفت و در این تحریم ها با غرب همس��و شد‪.‬‬ ‫حال که خود از سوی غرب و اروپا تحریم شده‪ ،‬طرح دوستی‬ ‫با ای ران را ریخته تا در رسیدن به اهداف و منافع مالی خود تنها‬ ‫نباشد‪ .‬علیرضا شجاعی‪ ،‬معاون وزیر و سخنگوی سابق وزارت‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن‪ ،‬تجارت در طول مصاحبه خود بارها به دقت‬ ‫و ظ رافت ای ران در تفاهم نامه امضا ش��ده با روسیه‪ ،‬به ایجاد‬ ‫بسته های راهبردی اشاره کرد که م ی تواند خیلی موارد و نکات‬ ‫را ب رای دو طرف تفاهم نامه شفاف سازی کند‪.‬‬ ‫شجاعی با تاکید بر س��ه رویکرد اساس��ی جانبداری‪،‬‬ ‫منطق��ه و موضع بی ن الملل‪ ،‬اس��یای مرک��زی را مورد توجه‬ ‫دانس��ت و گفت‪« :‬من فکر م ی کنم ای ران و روس��یه هر دو‬ ‫بازیگران اصلی هستند‪ .‬باتوجه به ویژگ ی های مختلف روسیه‬ ‫و عالقه این کشور به منطقه‬ ‫اس��یای مرکزی ک��ه تحت‬ ‫نفوذ خود قرار داده اس��ت‪ ،‬در‬ ‫س��طح بی ن المللی به دلیل‬ ‫حض��ور در ش��ورای امنیت‪،‬‬ ‫عضوی��ت در ‪ ،5+1‬حق وتو‬ ‫و همی ن ط��ور عضوی��ت در‬ ‫سازمان تجارت جهانی فضای‬ ‫خوبی را ب رای خود ایجاد کرد‬ ‫که باعث ایجاد نگاه جدیدی‬ ‫نس��بت به تعامل و تقابل با‬ ‫غ��رب و اروپا ش��ده و فضای‬ ‫متفاوتی را ب رای خود ایجاد کرده اس��ت‪ ».‬به گفته شجاعی‬ ‫رقابتی بین واشنگتن و روسیه وجود دارد که گاه باعث تضاد‬ ‫بین دو کشور روسیه و امریکا و گاه نیز باعث همسویی انها‬ ‫م ی شود‪ .‬سخنگوی سابق وزارت بازرگانی با اشاره به ویژگی‬ ‫خاص ای ران در منطقه و اهمیت ان ب رای دیگر کشورها گفت‪:‬‬ ‫«ای ران به دلیل نوع مذهب و فرهنگ خود و پل ارتباطی ان با‬ ‫کشورهای اسیای مرکزی نقش کلیدی در منطقه دارد‪ .‬در کنار‬ ‫این موضوع برخی کارشناسان سه نظریه ب رای روابط ای ران و‬ ‫روسیه مطرح کرده اند‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬دسته اول خوش بینانی‬ ‫هستند که اتحاد ای ران و روسیه را در خصوص مسائل بیرونی‬ ‫مثل ارتباط با امریکا خ��وب م ی دانند‪ .‬دس��ته دوم رهیافت‬ ‫بدبینانه است که نگاه بد و منفی نسبت به روسیه دارند و حس‬ ‫ ب ی اعتمادی به ای ران و اینکه روسیه عالقه مند تسلط به ای ران‬ ‫است و رهیافت س��وم که جالب توجه تر از دو رهیافت دیگر‬ ‫است فکر م ی کند تعامل بین ای ران و روسیه به گونه ای است‬ ‫که در این تفاهم نامه هر یک منافع خود را دنبال م ی کنند و هر‬ ‫کس به بهره برداری های اقتصادی و سیاسی توجه م ی کند‪».‬‬ ‫به گفته علیرضا شجاعی امضای تفاهم نامه اخیر ب رای‬ ‫ای ران فضایی را بعد از تحریم روس��یه ایجاد کرده است که او‬ ‫خود نامش را رهیافت گذاشته اس��ت و در سطح وسی ع تری‬ ‫نزدیکی ای ران‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین و حتی تا حدودی ترکیه در بحث‬ ‫فرا منطقه ای م ی تواند تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫ش��جاعی با تاکید بر رفت��ار منطقی ای��ران در اجرای‬ ‫این تفاهم نامه با روس��یه اظهار کرد‪« :‬به نظر من ای ران باید‬ ‫احساس و رفتار عجوالنه را کنار بگذارد و با ایجاد یک نقشه راه‬ ‫اجازه ندهد این فضا به نفع روسیه پیش رود‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬در‬ ‫تفاهم نامه بین ای ران و روسیه بحث تجارت پولی بیان شده که‬ ‫این م ی تواند ب رای دو کشور هم جنبه مثبت داشته باشد و هم‬ ‫جنبه منفی‪ .‬گفته شده است روسیه قصد دارد ب رای صادرات‬ ‫و فروش نفت خود از واحد پولی کشور خود استفاده کند‪ .‬اگر‬ ‫این اتفاق محقق شود باتوجه به شرایط اقتصادی و پولی که‬ ‫در ای ران حاکم است‪ ،‬این موضوع م ی تواند به ضرر ای ران باشد‬ ‫زی را ارزش پولی ای ران در حال حاضر تح��ت تاثیر نرخ دالر و‬ ‫یورو اس��ت ولی در بحث اصلی تجارت پولی بین دو کشور‬ ‫هرچند ب ر اساس امار به دس��ت امده صادرات ای ران به روسیه‬ ‫کم اس��ت ولی م ی تواند اتفاق خوبی تلقی ش��ود‪ ».‬به گفته‬ ‫شجاعی تجارت بین ای ران و روسیه ‪ 2/1‬تا ‪ 2/2‬میلیارد دالر‬ ‫صادرات ای ران بیشتر نیس��ت و بیشتر واردات انجام م ی شود‬ ‫که به نفع روسیه اس��ت‪ ،‬همچنین باتوجه به اینکه روسیه‬ ‫قرار است در ساخت و بازسازی نیروگاه های برق ای ران شرکت‬ ‫کند و در بحث خدمات فنی و مهندس��ی که از س��وی ای ران‬ ‫پیشنهاد شده است و روسیه نیز استقبال خوبی از ان کرده‪،‬‬ ‫ای ران باید ب رای حفظ منافع خود نقشه های خوبی را ط راحی‬ ‫و اماده اجرا کند‪ .‬س��خنگوی‬ ‫سابق وزارت بازرگانی باتوجه به‬ ‫مفاد تفاهم نامه ای ران و روسیه‬ ‫در خصوص بح��ث تعرفه در‬ ‫تج��ارت گف��ت‪« :‬تعرفه در‬ ‫بحث تجارت جهانی تعریف‬ ‫شده و مشخص است‪ .‬زمانی‬ ‫که تعرف��ه باال باش��د منجر‬ ‫ب��ه تجارتی م ی ش��ود که به‬ ‫ان قاچ��اق م ی گوین��د و این‬ ‫اتفاق نتیجه عکس��ی غیر از‬ ‫انتظار دولت ه��ا را در بردارد‪».‬‬ ‫این کارش��ناس در ادامه به بحث تحریم ه��ای امریکا علیه‬ ‫کشورهایی که مقابل او م ی ایس��تند و مخالفت خود را بیان‬ ‫م ی کنند تاکید کرد و گفت‪« :‬زمانی ک��ه تنها اعمال قدرت‬ ‫امریکا علیه کشورهای مختلف‪ ،‬تحریم است‪ ،‬کار به جایی‬ ‫م ی رس��د که دیگر این موضوع عادی م ی شود و تاثیر خود را‬ ‫بین کشورها از دست م ی دهد‪ .‬این در حالی است که برخی‬ ‫کشورها همواره با امریکا م ی مانند یا مخالفت را کنار گذاشته‬ ‫و با او همسو م ی شوند یا بر سر مخالفت خود باقی م ی مانند‬ ‫و با تشکیل چند جلسه و دیدار مقامات کشورها با یکدیگر به‬ ‫توافقی م ی رسند که علیه امریکا بایستند‪ ».‬شجاعی در مورد‬ ‫بحث نفت و گاز روس��یه و قراردادهای نفتی که در اینده قرار‬ ‫است بین دو کشور منعقد شود‪ ،‬گفت‪« :‬در حال حاضر موضوع‬ ‫نفت و گاز بین دو کشور مانند بازی شط رنج است که هم دارای‬ ‫اثرات مثبت اس��ت و هم اثرات منفی‪ .‬در خصوص کاالهای‬ ‫وابس��ته به نفت اثرات منفی قاعدتا بیش��تر خواهد بود‪ ».‬او‬ ‫در مورد حفظ منافع دو کشور ای ران و روسیه در منطقه گفت‪:‬‬ ‫«ای ران و روسیه هر کدام منافعی را در منطقه دنبال م ی کنند‬ ‫یا سعی در به دست اوردن ان منافع دارند‪ .‬تمرکز بیشتر روسیه‬ ‫در منطقه در کشورهای ‪ ،CIS‬اسیای مرکزی است که ب رای‬ ‫ای ران نیز این کشورها دارای اهمیت است ولی در حال حاضر‬ ‫ای ران پیشروی در این خصوص نداش��ته است‪ ،‬در حالی که‬ ‫م ی تواند بازار خوبی در این کشورها داشته باشد اما به لحاظ‬ ‫فرهنگی نیز این کشورها ب رای ای ران جالب توجه هستند‪».‬‬ ‫ش��جاعی در پایان صحب ت های خود ب��از هم به رفتار‬ ‫عاقالنه ای��ران تاکید کرد و گفت‪« :‬ما نیازمند این هس��تیم‬ ‫که احساس��ات را کنار بگذاریم و عاقالنه با حفظ منافع خود‬ ‫ارتباطات با روسیه را گسترش دهیم‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مهم این اس��ت که ام��روز ما فرصت تج��ارت با‬ ‫روسیه را به دس��ت اورده ایم‪ ،‬قراردادهایی بسته ایم و رفت و‬ ‫امد هایی در جریان است‪ .‬ما نم ی توانیم پی ش بینی کنیم که‬ ‫در اینده چه اتفاقی خواهد افتاد‪ .‬نم ی توانیم بگوییم ش��اید‬ ‫دو سال دیگر روابط روسیه و اروپا بهتر شود و از االن نگران‬ ‫ان موضوع باشیم‪ .‬االن فرصتی وجود دارد که تالش کنیم‬ ‫با خریدارهای کاال های خودمان رابط��ه برقرار کنیم‪ ،‬اگر ما‬ ‫یک تجارت خوب و منصفانه را در پیش بگیریم‪ ،‬م ی توانیم‬ ‫جای خودمان را در بازار روس��یه باز کنیم و بعد از ان دیگر‬ ‫الزم نیست نگران تغیی رات باش��یم‪ .‬البته اگر روابط روسیه‬ ‫و اروپا بهبود پیدا کند هم جای نگرانی نیس��ت‪ ،‬چون ما با‬ ‫اروپای ی ها مشکلی نداریم‪ .‬موضوع این است که احتمال دارد‬ ‫امریکا از برقراری رابطه بین ما و روسیه خوشحال نباشد اما‬ ‫در مجموع فکر نم ی کنم که این روابط به ناراحتی کس��ی‬ ‫منجر شود‪ .‬موضوع این است که جهان بسیار بزرگ تر از ان‬ ‫است که چنین مناس��باتی و این حجم چند میلیون دالری‬ ‫تجارت بتواند کسی را ناراحت کند‪.‬‬ ‫من در نهایت فقط به تجار توصیه م ی کنم که از فرصت‬ ‫پی ش امده اس��تفاده کنند و تجارت خوب و سالم ایجاد کنند‬ ‫تا ابروی کشور و باقی تجار هم خدشه دار نشود‪ .‬اگر ما یک‬ ‫بار کاری کنیم که خریدارمان ضرر کند‪ ،‬او م ی تواند به راحتی‬ ‫جایگزینی ب رای ما پیدا کند‪ .‬باید خودمان را به ارائه کیفیت‬ ‫خوب‪ ،‬خوش قول بودن و احترام به خریدار مقید بدانیم‪.‬‬ ‫بازی بزرگان‬ ‫سیاست‬ ‫‪33‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫تداوم رقابت‬ ‫مبارزه با داعش نتوانست ایران و امریکا را به یکدیگر نزدیک کند‪ .‬تداوم رقابت و حتی تضاد در‬ ‫حوزه تحوالت خاورمیانه باعث شد که تهران و واشنگتن راهکارهای متفاوتی برای مقابله با خالفت‬ ‫خود خوانده اسالمی اتخاذ کنند‪ .‬اگرچه برخی کارشناسان خاورمیانه بر این تصور بودند که مقابله‬ ‫با یک دشمن مشترک می تواند همکاری را میان این دوکش��ور ایجاد کند ولی ادامه روابط حسنه‬ ‫امریکا با کش��ورهای عربی حوزه خلیج فارس در عمل باعث شد که تهران به درخواست واشنگتن‬ ‫برای حضور در ائتالف بین المللی علیه داعش شرکت نکند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫«نه» ایران بهامریکا‬ ‫در مقابل روشنگری رهبر انقالب پی رامون پیشنهاد امریکا‬ ‫به ای ران ب رای پیوستن به ائتالف علیه داعش مقامات‬ ‫واشنگتن هیچ حرفی ب رای گفتن نداشتند‬ ‫بازگشت به موازنه‬ ‫فرصت های بر باد رفته‬ ‫روی دیگر اوباما‬ ‫پارادوک س هایمقابلهبا‬ ‫داعش در تحوالت منطقه ای‬ ‫انسجامهویتاسکاتلندیدر‬ ‫کوتاه مدتغیرممکناست‬ ‫گفت وگوبامهدیمطه رنیا‪،‬‬ ‫استاددانشگاه‬ ‫با توجه به انکه نقش ای�ران در منطقه‬ ‫برای اغلب کش�ورهای عربی و غربی‬ ‫اش�کار اس�ت‪ ،‬عدم حضور ای�ران در‬ ‫اجالس پاریس با واکنش منفی برخی‬ ‫مقامات کشورهای دیگر از جمله عراق‬ ‫روبه رو شد‬ ‫مردم‪ ،‬ارتش و نیروهای مردم ی ع راق بود و خود امریکای ی ها‬ ‫و داعش نیز این واقعیت را م ی دانند‪».‬‬ ‫مقام معظم رهبری به این موضوع نیز اشاره کردند که‬ ‫وندى شرمن‪ ،‬معاون سیاسى وزارت خارج ه امریکا نیز از اقای‬ ‫ع راقچی درخواس��ت کرده بود که با هم همکاری کنند؛ اما‬ ‫او نپذیرفت‪.‬‬ ‫مطابق بیانات حضرت ایت اهلل خامنه‏ای‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫امریکا هدفش از این اقدامات این استکه در ع راق و سوریه‬ ‫نیز همچون پاکس��تان بدون اجازه وارد شوند و هر جا را که‬ ‫م ی خواهند بمباران کنند‪.‬‬ ‫ایشان تاکیدکردند‪« :‬امریکای ی ها بدانندکه اگر چنین‬ ‫کاری را انجام دهند‪ ،‬همان مشکالتی که در ‪ 10‬سال گذشته‬ ‫بر س��ر راهش��ان در ع راق به وجود امد‪ ،‬بار دیگ��ر به وجود‬ ‫خواهد امد‪».‬‬ ‫بیانات رهبر انقالب در سال ‪۸۰‬‬ ‫رویکرد ایران به ائتالف ضدداعش‬ ‫از دیگر س��و‪ ،‬س��ردرگمی غ��رب ب رای دع��وت ای ران‬ ‫به نشس��ت پاریس موضع گی��ری مقامات ارش��د ای ران را‬ ‫به دنبال داش��ت‪ .‬در این ارتباط دبیر ش��ورای عالی امنیت‬ ‫ملی ای ران تالش امریکا را ب رای ایجاد ائتالف ضدتروریسم‬ ‫با همراهی برخی کش��ورهایی که خ��ود از تامی ن کنندگان‬ ‫اصلی تروریس ت ها بوده اند مشکوک و غیرشفاف دانست و‬ ‫گفت که امریکا به بهانه مبارزه با تروریس��م به دنبال تداوم‬ ‫یکجانب ه گرای��ی و نقض حاکمیت کش��ورها اس��ت‪ .‬علی‬ ‫شمخانی افزود‪« :‬اقدام امریکا در مسیر منحرف کردن افکار‬ ‫عمومی جهانی نسبت به نقش محوری این کشور و حامیان‬ ‫ان در ایجاد‪ ،‬تجهیز و توسعه گروه های تروریستی به بهانه‬ ‫سرنگونی حکومت قانونی سوریه است‪».‬‬ ‫واکنش امریکا‬ ‫در عین ح��ال پ��س از انکه مق��ام معظ��م رهبری‪،‬‬ ‫دیدگاه ش��ان را نس��بت به این ائتالف و همکاری با امریکا‬ ‫در جهت مب��ارزه با داعش بیان کردن��د‪ ،‬مقامات امریکایی‬ ‫به این مساله واکنش نش��ان دادند‪ .‬در این رابطه‪ ،‬ب ر اساس‬ ‫گزارش خبرگزاری رویترز‪ ،‬سخنگوی کاخ سفید در واکنش به‬ ‫اظهارات رهبری ای ران مبنی بر رد درخواست کمک امریکا از‬ ‫ای ران ب رای مقابله با داعش گفت‪« :‬من هیچ نظری در مورد‬ ‫برداش��ت های انها از مذاکراتی که ممکن است انجام شده‬ ‫یا نشده باشد ندارم‪ ».‬جاش ارنس��ت‪ ،‬سخنگوی کاخ سفید‬ ‫با بیان این موض��وع که «ما ب��ا ای ران در م��ورد تهدیدات‬ ‫تروریس ت های داعش مذاکرات محرمانه داشته ایم» تاکید‬ ‫کرد‪« :‬هیچ برنامه ای ب رای همکاری نظامی با ای ران در این‬ ‫زمینه نداریم‪».‬‬ ‫همچنین سخنگوی کاخ سفید افزود‪« :‬من پی ش بینی‬ ‫م ی کنم که مذاک��رات در مورد چگونگ��ی مقابله با داعش‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫البته نظ��ر و دی��دگاه مق��ام معظ��م رهب��ری راجع‬ ‫به همکاری ای��ران با امری��کا همواره همین بوده اس��ت‪.‬‬ ‫همچنانکه در س��ال ‪ 1380‬نی��ز رهبر انق�لاب در رابطه با‬ ‫عدم هم��کاری ای ران با امری��کا علیه طالبان بیان داش��ته‬ ‫بودند‪« :‬ما دولت امری��کا را در مبارزه با تروریس��م‪ ،‬صادق‬ ‫نم ی دانیم‪ .‬انها صداقت ندارند و راس��ت نم ی گویند؛ اهداف‬ ‫سردرگم ی غرب‬ ‫اظهارات اخیر رهبری در شرایطی مطرح شد که طی‬ ‫روزه��ای پیش از ان‪ ،‬ش��کل گیری ائت�لاف غربی‪ -‬عربی‬ ‫ضدداعش ب��ه رهبری امری��کا و موضوع حض��ور ای ران در‬ ‫این نشست‪ ،‬با اب و تاب بیش��تری از سوی رسانه ها مطرح‬ ‫م ی شد‪ .‬امریکا نظرش این بود که حضور ای ران درکنف رانس‬ ‫بی ن المللی مبارزه با داعش در پاریس مناس��ب نیست‪ ،‬در‬ ‫حالی که فرانس��ه از ابتدا حام ی حضور ای��ران در اجالس‬ ‫پاریس بود و ب��ر اهمیت نقش ای ران در ای��ن ائتالف تاکید‬ ‫داش��ت‪ .‬پی ش تر نیز فرانس��وا اوالند رئی س جمهور فرانسه‬ ‫گفته بود که ای ران م ی تواند در کنف رانس ضدداعش شرکت‬ ‫کند‪ .‬کارشناسان این موضع فرانس��ه را نشان دهنده تغییر‬ ‫رویکرد این کش��ور در قبال ای ران م ی دانن��د‪ .‬چرا که از نظر‬ ‫فرانسه نفوذ ته ران در ع راق که اغلب جمعیت ان را شیعیان‬ ‫تش��کیل م ی دهند یک دلیل منطقی ب رای حضور ای ران در‬ ‫کنف رانس دوشنبه پاریس است‪ .‬یک منبع فرانسوی گفت‬ ‫که تنها مانع دعوت انها موافقت دیگر شرکایشان است اما‬ ‫انها تا رسیدن به این اجماع فاصله زیادی ندارند‪.‬‬ ‫چند روز پیش از برگ��زاری اجالس پاریس‪ ،‬جان کری‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا که به منظ��ور گفت و گو با مقامات‬ ‫ترکیه ب رای شرکت در ائتالف بی ن المللی مبارزه با نیروهای‬ ‫داعش در ع راق و س��وریه به انکارا سفر کرده بود‪ ،‬گفت که‬ ‫حضور ای ران در این کنف رانس مناس��ب نیس��ت‪ .‬به نوشته‬ ‫روزنامه نیویورک تایمز‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا در این باره‬ ‫تاکید کرده ب��ود‪« :‬اکنون باتوجه به ش��رایط حال حاضر به‬ ‫دالیل زیادی درست نیست که ای ران در این کنف رانس شرکت‬ ‫کند‪ ».‬او اضافه کرد‪« :‬ای ران باتوجه به حمایت از بش��ار اسد‬ ‫رئی س جمهوری سوریه‪ ،‬نباید حضور داشته باشد‪».‬‬ ‫کری پی ش تر گفت��ه بود ای ران باید تغیی رات اساس��ی‬ ‫در فعالی ت ه��ای نظام��ی اش را پی��ش از رایزن��ی در مورد‬ ‫وضعیت ع راق و سوریه ایجاد کند‪ ،‬از این رو شرکت در چنین‬ ‫کنف رانسی در حال حاضر مناسب نیست‪ .‬این در حالی است‬ ‫بین الملل‬ ‫‪1‬‬ ‫در بحبوحه س��ردرگم ی امریکا برای تشکیل ائتالف‬ ‫علیه داع��ش و اظهارنظر جانکری‪ ،‬وزیر ام��ور خارجه این‬ ‫کشور مبنی بر اینکه «ای ران نباید در چنین ائتالفی حضور‬ ‫داشته باشد»‪ ،‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر انقالب اواسط‬ ‫هفته گذشته و در شرایطی که در حال ترخیص از بیمارستان‬ ‫بودند‪ ،‬نکات مهم��ی را در رابطه با تش��کیل این ائتالف و‬ ‫حضور ای ران بیان کردند؛ رهبر انقالب در فرمایشات‪‎‬ش��ان‬ ‫اش��اره کردند‪« :‬همان روزهای اولی که مس��اله داعش در‬ ‫ع راق پیش امد امریکای ی ها به وس��یله سفیرشان در ع راق‬ ‫درخواس��ت کردندکه درب��اره داعش هم��کاری کنیم‪ ،‬من‬ ‫مخالفت کردم چون این ها دستشان الوده است‪ ،‬وزیرخارجه ‬ ‫امریکا هم ش��خصا از دکتر ظریف درخواست کرده بود که‬ ‫اقای ظریف هم ردکرد‪».‬‬ ‫این اظه��ارات رهبری‪ ،‬مهمتری��ن اظهارنظر در حوزه‬ ‫سیاست خارجی ای ران در قبال ائتالف علیه داعش است‪.‬‬ ‫همچنین حضرت ایت اهلل خامنه ای اظهارات مقامات‬ ‫امریکایی در خصوص تشکیل ائتالفی تحت عنوان مبارزه‬ ‫با داعش را پ��وچ‪ ،‬توخالی و جه��ت دار خواندن��د و با بیان‬ ‫ش��واهدی از کذب بودن و تناقض ادعاها و مواضع و رفتار‬ ‫مقامات امریکایی‪ ،‬در خصوص مس��اله دعوت از ای ران به‬ ‫این ائتالف تاکید کردند‪« :‬حرکتی که در ع راق انجام ش��د‬ ‫و کمر داعش را شکس��ت‪ ،‬کار امریکای ی ها نبود‪ ،‬بلکه کار‬ ‫دیگری دارند‪ .‬ما امریکا را ب رای هدایت حرکت جهانی علیه‬ ‫تروریسم‪ ،‬صالح نم ی دانیم‪ .‬دست امریکا به همه جنایاتی که‬ ‫رژیم صهیونیستی در این چند سال انجام داده‪ ،‬الوده است‬ ‫و در این روزها هم با کمال قس��اوت و وحشیگری‪ ،‬جنایات‬ ‫خود را دنبال م ی کند‪ .‬همه بدانند ‪ -‬مس��ئوالن کشور ما در‬ ‫مجالس خصوصی و در دیداره��ا همین مطلب را گفته اند‪،‬‬ ‫بنده هم ب رای افکار عمومی ملت ای��ران و دنیا ان را تکرار‬ ‫م ی کنم ‪ -‬که ای ران اسالمی در هیچ حرکتی که رهبری ان‬ ‫با امریکا باشد‪ ،‬شرکت نخواهد کرد‪ .‬البته مبارزه با تروریسم‬ ‫و ناامنى فضای زندگی انسان ها‪ ،‬یک مبارزه واجب و الزم و‬ ‫یک جهاد اس��ت‪ .‬هرکس بتواند در این مبارزه شرکت کند‪،‬‬ ‫باید این کار را بکند؛ منتها این یک حرکت جهانی اس��ت و‬ ‫باید رهبرى صالحی داشته باش��د‪ .‬مسئوالن ما در این چند‬ ‫روز تکرار کردندکه ما در قالب سازمان ملل حاضریم به این‬ ‫حرکت کمک کنیم و با ان همراه شویم‪ .‬من عرض م ی کنم‪:‬‬ ‫بله؛ سازمان ملل خوب است؛ منتها یک شرط دارد و ان‪ ،‬این‬ ‫است که س��ازمان ملل زیر نفوذ امریکا و دیگر قدرت های‬ ‫بزرگ ق��رار نگیرد؛ واال اگر قرار باش��د س��ازمان ملل ‪ -‬چه‬ ‫شورای امنیت و چه بخش های دیگر ان ‪ -‬زیر نفوذ انها قرار‬ ‫گیرد‪ ،‬نم ی شود به ان اعتماد کرد‪ .‬ما در گذشته تجربه خوبی‬ ‫در این مورد نداشته ایم‪».‬‬ ‫که طی هفته های گذشته گمانه زن ی ها در این باره که مبارزه‬ ‫با داعش م ی تواند فرصتی ب رای ای ران و امریکا ایجاد کند تا‬ ‫علیه دشمن واحدشان مبارزه و روابطش��ان را تقویت کنند‬ ‫افزایش یافته اس��ت‪ .‬امریکا به دنبال همکاری کشورهای‬ ‫س��نی مذهب عرب در جنگ علیه داعش اس��ت‪ .‬بناب راین‬ ‫سخت است ائتالفی را تشکیل دهد که همزمان عربستان‬ ‫که شورشیان سوریه را در خود جای داده و ای ران در ان حضور‬ ‫داشته باشند‪ .‬این اولین باری نیست که جان کری با حضور‬ ‫ای ران در یک کنف ران��س بی ن المللی مخالفت م ی کند‪ .‬وزیر‬ ‫امور خارجه امریکا اوایل س��ال جاری نیز با حضور ای ران در‬ ‫کنف رانس سازمان ملل درخصوص بحران سوریه مخالفت‬ ‫کرد و مانع از حضور ای ران شد‪.‬‬ ‫در اجالس پاریس که دوشنبه هفته گذشته برگزار شد‪،‬‬ ‫‪ 30‬کش��ور قول دادند به ائتالف تحت رهبری امریکا علیه‬ ‫داعش بپیوندند‪ .‬این کشورها متعهد شده اند به هر وسیله ای‬ ‫که ممکن باش��د به مقابله ب��ا گروه داع��ش کمک کنند‪.‬‬ ‫همزمان ب��ا این تحوالت‪ ،‬ای ران ش��کل گیری این ائتالف و‬ ‫اهداف ان را «مشکوک‪ ،‬سردرگم و فاقد عقالنیت» توصیف‬ ‫کرده است‪ .‬به زعم تحلیلگران و کارشناسان مسائل منطقه‪،‬‬ ‫ائتالف جهانی ضدداعش در واقع پوششی است ب رای تمرکز‬ ‫مجدد بر تحوالت س��وریه و فشار بر اس��د‪ .‬حضور پررنگ‬ ‫دولت های عربی مخالف س��وریه به خصوص عربس��تان‬ ‫سعودی‪ ،‬این گمانه را بیش از پیش تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫بین الملل‬ ‫میان امریکا‪ ،‬دیگ��ر اعضای جامعه بی ن المل��ل و ای ران ی ها‬ ‫ادامه داشته باش��د‪ ».‬به گفته جاش ارنست‪ ،‬دلیل منطقی‬ ‫ب رای رایزن ی ها با ای ران در این زمینه وجود دارد چون امریکا و‬ ‫ای ران منافع مشترکی در نابودی کامل داعش دارند و به نفع‬ ‫ای ران نیز نیست که ش��اهد حضور یک گروه تروریستی در‬ ‫کشور همسایه اش باشد‪ .‬همچنین جن ساکی‪ ،‬سخنگوی‬ ‫وزارت امور خارجه امریکا نیز در بیانی ه ای ه ر گونه همکاری‬ ‫نظامی با ای ران در ائتالف بی ن المللی مقابله با داعش را که‬ ‫توسط امریکا رهبری م ی شود غیرمحتمل دانست و گفت‪:‬‬ ‫«ش��اید در اینده در مورد ع راق رایزن ی هایی با ای ران داشته‬ ‫باشیم‪ ».‬سخنگوی وزارت خارجه امریکا تاکید کرد ‪« :‬ما هیچ‬ ‫همکاری نظامی با ای ران در ع راق نداریم و نخواهیم داشت‪».‬‬ ‫انعکاس بیانات رهبری‬ ‫از دیگر س��و اندکی پس از انتش��ار بیانات رهبری در‬ ‫رسانه های داخلی‪ ،‬رس��انه های برون مرزی نیز این سخنان‬ ‫را مورد توجه قرار دادند‪.‬‬ ‫در این رابطه خبرگزاری اسوش��یتدپرس در گزارش��ی‬ ‫ضمن پوشش بیانات رهبر معظم انقالب اعالم کرد‪« :‬ای ران‬ ‫درخواست امریکا ب رای پیوستن به ائتالف بی ن المللی جهت‬ ‫مبارزه با داعش را به دلیل «نی ت های کثیف» واشنگتن رد‬ ‫کرده است‪ ».‬این خبرگزاری در ادامه یاداور شد‪« :‬رهبر ای ران‬ ‫م ی گوید که درخواست امریکای ی ها را پیش از انکه مقامات‬ ‫این کشور به طور علنی با نقش ای ران در این ائتالف مخالفت‬ ‫کنند رد کرده اس��ت‪ ».‬به گزارش اسوش��یتدپرس‪ ،‬مقامات‬ ‫امریکایی پس از اینکه فرانسه اعالم کرد مایل است از ای ران‬ ‫برای ش��رکت در کنفرانس بی ن المللی چگونگی مبارزه با‬ ‫داعش دعوت کند با حضور ای ران مخالفت کردند‪.‬‬ ‫ش��بکه خبری العربی ه نیز با پوش��ش کام��ل بیانات‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای گزارش داد‪« :‬ای ران با درخواست‬ ‫امریکا ب رای همکاری با این کشور علیه نیروهای داعش در‬ ‫ع راق و سوریه مخالفت کرده است‪ ».‬این شبک ه خبری اشاره‬ ‫کرد رهبر معظم انقالب در مورد مس��ائل مربوط به کشور‬ ‫اخرین حرف را م ی زنند‪.‬‬ ‫همچنین شبکه خبری اسکای نیوز در خبری با عنوان‬ ‫«ایت اهلل خامنه ای‪ :‬هم��کاری علیه گروه دولت اس�لامی‬ ‫(داعش) را رد کردیم» نوش��ت‪« :‬رهبری ای��ران اعالم کرد‬ ‫که کش��ورش درخواس��ت امریکا ب رای همکاری در مبارزه‬ ‫با گروه داعش را رد کرده اس��ت‪ ».‬س��ی‪ .‬ان‪.‬ان عربی هم با‬ ‫خبری با عنوان ایت اهلل خامنه ای کمک به واشنگتن ب رای‬ ‫نابودی داعش را رد کرد‪ ،‬اورده اس��ت‪« :‬رهبری معظم ای ران‬ ‫از مخالفت ای ران با درخواس��ت امریکا ب رای همکاری علیه‬ ‫دولت اسالمی پرده برداشت و گفت که هدف امریکا حضور‬ ‫نظامی در منطقه اس��ت و تش��کیل ائتالف ب رای مقابله با‬ ‫داعش نیز در راستای خدمت به منافعش است‪».‬‬ ‫ابراز تاسف عراق از غیبت ایران‬ ‫با توجه ب��ه انکه نقش ای��ران در منطقه ب��رای اغلب‬ ‫کشورهای عربی و غربی اشکار است‪ ،‬عدم حضور ای ران در‬ ‫اجالس پاریس با واکنش منفی برخی مقامات کش��ورهای‬ ‫دیگر از جمله ع راق روبه رو ش��د‪ .‬در این راستا‪ ،‬وزیر خارجه‬ ‫ع راق که کش��ورش از قربانیان اصلی تروریس��م است‪ ،‬از‬ ‫دعوت نش��دن ای ران به یک اجالس بی ن المللی در پاریس‬ ‫درباره تهدید گروه تروریس��تی داعش انتق��اد کرد‪ .‬اب راهیم‬ ‫جعفری‪ ،‬وزیر خارجه ع راق در س��خنانی بع��د از کنف رانس‬ ‫گفت که از غیبت ای ران متاسف است‪ .‬او گفت ‪« :‬ما معتقدیم‬ ‫که همه کش��ورهای جهان نگران خطر تروریسم هستند‪.‬‬ ‫ای ران همس��ایه ماس��ت‪ ،‬به ما یاری رس��انده و باید حاضر‬ ‫م ی بود‪ ،‬اما ما مسئول دعوت از کشورها نبودیم‪ ».‬همزمان‬ ‫فیلیپ هموند‪ ،‬وزیر امور خارجه بریتانیا‪ ،‬در نشست پاریس‬ ‫ب رای بررس��ی راه های مقابله با داعش‪ ،‬عضویت تمام عیار‬ ‫ای ران در ائت�لاف را دور از انتظار خواند‪ ،‬اما اب��راز امیدواری‬ ‫کرد که ای ران «حت��ی اگر عضو فعال ائتالف هم نباش��د»‬ ‫با برنامه ه��ای ان همکاری کند‪ .‬پیش از نشس��ت پاریس‬ ‫نیز‪ ،‬فواد معص��وم‪ ،‬رئی س جمهوری ع راق در مصاحب ه ای به‬ ‫خبرگزاری اسوش��یتدپرس گفته بود که انتظار داشته ای ران‬ ‫هم در این کنف رانس حضور داشته باشد‪ .‬معصوم گفت‪« :‬به‬ ‫نظرم الزم بود که ای ران در کنف رانس حضور م ی داش��ت‪ .‬ما‬ ‫حدود هزار کیلومتر مرز مشترک داریم و از اولین روز حمالت‬ ‫گروه دولت اس�لامی به موص��ل‪ ،‬ای ران به م��ا کمک های‬ ‫بشردوستانه و نظامی داده اس��ت‪ ».‬در نهایت با وجودی که‬ ‫طی هفته ه��ای اخی��ر‪ ،‬گمانه زن ی هایی مبنی ب��ر احتمال‬ ‫همکاری ای ران و امریکا بر س��ر داعش مطرح شده بود‪ ،‬اما‬ ‫مقام معظم رهبری با بیانات شان‪ ،‬رویکرد سیاست خارجی‬ ‫ای ران در این رابطه را مشخص کردند‪ .‬اکنون حتی در حالی‬ ‫که داعش به عنوان دش��من مش��ترک ای ران و امریکا تلقی‬ ‫م ی شود‪ ،‬اما به نظر نم ی رسد که دیگر دو کشور ب رای مبارزه‬ ‫با ان همکاری های مشترکی داشته باشند‪.‬‬ ‫مقامات عراقی در‬ ‫س�خنانی بع�د از‬ ‫کنفران�س گفتند‬ ‫که از غیبت ایران‬ ‫متاسف هستند‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪2‬‬ ‫اجالسیه پاریس درباره چگونگی مقابله با داعش در ‪15‬‬ ‫سپتامبر ‪ 2014‬بدون مشارکت ای ران و ترکیه برگزار شد‪ .‬ای ران‬ ‫و ترکیه دارای رویکرد متفاوت درباره کنف رانس و چگونگی‬ ‫برخورد با داعش م ی باش��ند‪ .‬ای ران بر این اعتقاد اس��ت که‬ ‫امریکا در مقابله با داعش فاقد حسن نیت راهبردی است‪،‬‬ ‫در حال ی که مقام��ات ترکیه ه ر گونه اق��دام تاکتیکی ب رای‬ ‫نقش افرینی امریکا و کشورهای غربی در مقابله با داعش‬ ‫را غیرضروری و بحران ساز م ی دانند‪ .‬چنین فرایندی نشان‬ ‫م ی دهد که نگرش متفاوتی درباره چگونگی موازنه قدرت‬ ‫منطقه ای در اسیای جنوب غربی وجود دارد‪.‬‬ ‫در این ارتباط داع��ش به عنوان نیروی ب��ر هم زننده‬ ‫موازنه منطقه ای محس��وب م ی ش��ود‪ .‬درباره چگونگی و‬ ‫فرایند ظهور داعش رویکردهای مختلفی ارائه ش��ده است‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگران ای رانی بر این اعتقادند که داعش تابعی‬ ‫از سیاس��ت های امنیت منطقه ای امریکا در ع راق اس��ت‪.‬‬ ‫گروه دیگ��ری دارای نگرش کامال متفاوتی ب��وده و بر این‬ ‫اعتقادند که داع��ش تابعی از فضای فرهنگ��ی‪ ،‬فرقه ای و‬ ‫سیاسی ع راق بوده است‪ .‬برخی از پژوهشگران نیز موفقیت‬ ‫و گسترش مرحله ای داعش را بر اساس رقابت های سیاسی‬ ‫دولت ع راق و تضادهای نوری المالکی با هاش��می نماینده‬ ‫گروه های سن ی مذهب در کابینه تحلیل م ی کنند‪.‬‬ ‫واقعیت ان است که هر یک از سه گزینه یادشده را باید‬ ‫به عنوان بخشی از واقعی ت های سیاسی در گسترش بحران‬ ‫امنیتی ع راق دانست‪ .‬هرگونه بحران امنیتی تابعی از نقش‬ ‫مولفه های اجتماعی‪ ،‬س��اختاری‪ ،‬منطق��ه ای و بی ن المللی‬ ‫بین الملل‬ ‫بازگشتبهموازنه‬ ‫اس��ت‪ .‬بحران امنیتی ع راق ناش��ی از ظهور و گس��ترش‬ ‫داعش نیز ب راساس چنین نشانه هایی تحلیل م ی گردد‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی‪ ،‬نقش مولفه های هویتی از اهمیت بیشتری‬ ‫برخوردار است‪ .‬طبعا بخش��ی از سیاست امنیتی امریکا در‬ ‫ع راق نیز م ی تواند ماهیت هویتی داش��ته باش��د‪ .‬ب راساس‬ ‫چنین نگرشی‪ ،‬سیاست خارجی امریکا عامل تشدیدکننده‬ ‫تحرک گروه ه��ای هویتی ع��راق در تغیی��ر معادله قدرت‬ ‫سیاسی تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫درک واقعی ت ه��ای سیاس��ی ع��راق در ش��رایطی‬ ‫امکان پذیر اس��ت که این موضوع مورد پردازش قرار گیرد‬ ‫که داعش دارای چه بافتی بوده و از چه انگاره هایی در کنش‬ ‫سیاس��ی و راهبردی بهره م ی گیرد‪ .‬واقعیت ان اس��ت که‬ ‫داعش ترکیبی از نیروهای س��ازمان یافته مذهبی و بقایای‬ ‫نیروهای سازمانی حزب بعث است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬داعش را‬ ‫باید ترکیبی از نیروهای تکفیری و تکریتی در ع راق دانست‪.‬‬ ‫هر یک از مفاهیم یادشده دارای بار معنایی خاصی در ادبیات‬ ‫سیاسی ع راق بوده و روندهای مشخصی از کنش سیاسی را‬ ‫نیز منعکس م ی سازد‪.‬‬ ‫دالیل ظهور داعش و حمایت امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫شکل گیری خالفت اسالمی هیچ گاه مطلوبیت الزم‬ ‫ب رای کش��ورهای جهان غرب را نداشته است‪ .‬اتحاد مقدس‬ ‫در س��ال ‪ 1819‬ب رای مقابله با امپ راتوری عثمانی به عنوان‬ ‫مرکزیت خالفت اسالمی س��ازماندهی شد‪ .‬اما واقعیت ان‬ ‫است که چنین الگویی از رفتار سیاسی و امنیتی م ی تواند‬ ‫ماهیت تاکتیکی داشته و ب رای ایجاد موازنه قدرت منطقه ای‬ ‫و مقابله با بازیگرانی همانند ای ران سازماندهی شود‪ .‬ارزیابی‬ ‫الگوهای رفتاری و مواضع مقامات اجرایی سیاست خارجی‪،‬‬ ‫دفاعی و امنیت��ی ایاالت متحده نش��ان م ی دهد که راهبرد‬ ‫امریکا در روند بحران ع راق‪ ،‬تابعی از موضوع هویت و قدرت‬ ‫است‪ .‬در این فرایند‪ ،‬نشانه هایی از موازنه تهدید در الگوی‬ ‫رفتار منطقه ای ایاالت متحده مشاهده م ی شود‪.‬‬ ‫مواضع اتخاذشده از س��وی مقامات امریکایی نشان‬ ‫م ی دهد که انها در اولی��ن گام داع��ش را به عنوان نیروی‬ ‫برهم زننده ثبات و امنیت منطقه ای دانس��تند‪ .‬بر اس��اس‬ ‫چنین نگرشی بود که ناو هواپیمابر امریکا در منطقه جابه جا‬ ‫گردیده و یگان های عملیاتی امریکا در وضعیت اماده باش‬ ‫غی راضط راری قرار گرفتند‪ .‬الگوی رفتار سیاس��ی امریکا و‬ ‫رویکردهای ارائه شده از سوی اتاق های فکر در ایاالت متحده‪،‬‬ ‫بیانگر این موضوع اس��ت که رویکردهای مختلفی درباره‬ ‫رابطه امریکا و گروه های هویت گرا همانند طالبان‪ ،‬القاعده‬ ‫و داعش مورد استفاده قرار گرفته است‪.‬‬ ‫س��ابقه تاریخ��ی بهره گی��ری امری��کا از گروه های‬ ‫هویت گرای تکفیری مربوط به دوران جنگ س��رد با اتحاد‬ ‫ش��وروی اس��ت‪ .‬در س��ال های دهه ‪ 1980‬امریکای ی ها از‬ ‫گزینه تهییج گروه های هویت گرا ب��رای مقابله راهبردی با‬ ‫اتحاد ش��وروی اس��تفاده کردند‪ .‬تهییج مجاهدین افغان و‬ ‫س��ازماندهی نیروی عرب‪ -‬افغان را باید به عنوان بخشی‬ ‫از راهبرد امنیت��ی و هویتی امریکا در خاورمیانه و اس��یای‬ ‫جنوب غ ربی دانست‪ .‬طالبان در سال های بعد از خروج اتحاد‬ ‫شوروی از افغانستان‪ ،‬نقش محوری در مقابله با ارزش های‬ ‫غربی پیدا کرد‪ .‬در این فرایند‪ ،‬زمینه ب رای ظهور گروه های‬ ‫رادیکال هویتی همانند القاعده ایجاد شد‪.‬‬ ‫درک واقعی ت ه��ای امنیتی ع��راق ب��دون توجه به‬ ‫شاخ ص های هویتی داعش امکان پذیر نیست‪ .‬واقعی ت های‬ ‫کنش راهبردی امریکا در خاورمیانه نشان م ی دهد که چنین‬ ‫نیروها و سازمان هایی نم ی توانند به عنوان پشتوانه سیاسی‬ ‫و ائتالف منطقه ای امریکا محسوب شوند‪ .‬علت ان را باید‬ ‫در گسترش تضادهای غیرقابل کنترل دانست‪ .‬تضادهایی‬ ‫که تمام ی هزینه های انس��انی و مالی امری��کا در ع راق و‬ ‫منطقه را ب ی اثر م ی سازد‪ .‬اولین بار واژه و مفهوم داعش در‬ ‫شرایطی مطرح شد که نشانه هایی از تسری بحران سوریه‬ ‫به ع راق موردتوجه روزنامه نگاران و تحلیلگران موضوعات‬ ‫راهبردی قرار گرفت‪.‬‬ ‫مقابله امریکا با گروه های تکفیری افغانستان همانند‬ ‫طالبان و القاعده به م��وازات رویارویی انها با مجموعه های‬ ‫بعثی و تکریتی در ع راق ‪ 2003‬انج��ام پذیرفت‪ .‬گروه هایی‬ ‫که سوژه امنیتی امریکا در ع راق و افغانستان بودند‪ ،‬به گونه‬ ‫تدریجی خود را ب راساس حمایت های نظامی‪ ،‬ایدئولوژیک‬ ‫و امنیتی عربستان بازس��ازی کردند‪ .‬بازس��ازی گروه های‬ ‫تکفیری و تکریتی م ی تواند پاس��خی به این س��وال باشد‬ ‫که داعش چگونه ش��کل گرفت و چه تفاوت��ی با طالبان و‬ ‫القاعده دارد؟‬ ‫در چنین ش��رایطی‪ ،‬این س��وال مطرح م ی ش��ود که‬ ‫امریکا چه گزینه های رفتاری در مقابله با گروه های تکفیری‬ ‫و تکریتی را در دستور کار قرار خواهد داد؟ پاسخ به این سوال‬ ‫نیز ارتباط دقیقی به واقعی ت های س��ازمانی و س��اختاری‬ ‫داعش دارد‪ .‬ب رای پاسخ راهبرد منطقه ای امریکا در ع راق این‬ ‫سوال مطرح م ی شود که ایا داعش همان نیروهای القاعده در‬ ‫سوریه و ع راق هستند؟ ایا ایاالت متحده نقش حام ی داعش‬ ‫را در بحران ع راق ایفا م ی کند و یا اینکه از الگوی مقابله با‬ ‫داعش بهره خواهد گرفت؟ واقعیت ان اس��ت که سیاست‬ ‫امریکا در ع راق تابعی از مولفه های هویتی و راهبردی است‪.‬‬ ‫طیف متنوعی از ایستارهای سیاسی و امنیتی وجود‬ ‫دارد ک��ه واقعی ت ه��ای سیاس��ت خاورمیان��ه ای امریکا را‬ ‫فراهم م ی س��ازد‪ .‬ایس��تارهای سیاس��ت خارجی و امنیتی‬ ‫امریکا زمینه های الزم ب رای گس��ترش تضادهای ایستاری‬ ‫و همچنین مداخله گرایی ب راس��اس الگوهای نرم افزاری را‬ ‫به وجود م ی اورد‪ .‬الزم به توضیح است که ایستارها ماهیت‬ ‫تکاملی دارند‪ .‬ایستارهایی که در مرحله اول کنش راهبردی‬ ‫امریکا ش��کل م ی گیرد ب راس��اس تبلیغات‪ ،‬هنجارسازی و‬ ‫عملیات روانی‪ ،‬تصاعد و تکامل پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫هرگاه س��وء ظن در روابط و الگوی کن��ش بازیگران‬ ‫سیاس��ی ایجاد ش��ود‪ ،‬امکان مداخله گرایی راهبردی ب رای‬ ‫انجام اقدامات مداخله گرایانه از توجیه بیش��تری برخوردار‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬تجربه کن��ش سیاس��ی و راهب��ردی امریکا در‬ ‫بین الملل‬ ‫پارادوکس های مقابله با داعش‬ ‫در تحوالت منطقه ای‬ ‫‪37‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حوزه های مختلف جغ رافیایی نش��ان م ی دهد که سوء ظن‬ ‫زیربن��ای تهدی��دات ادراک��ی و راهب��ردی ایاالت متحده را‬ ‫امکان پذیر م ی سازد‪ .‬ب رای اینکه سوءظن به کنش راهبردی‬ ‫منجر شود‪ ،‬نیازمند ان است که برخی از الگوهای تعارض‪،‬‬ ‫ماهیت نمادین پیدا نماین��د‪ .‬به طور کل��ی‪ ،‬نمادها را باید‬ ‫به عنوان زیربنای مداخله گرایی نرم افزاری دانست‪.‬‬ ‫حمایت ایاالت متحده از کش��ورهایی که مبادرت به‬ ‫سازماندهی گروه های تکفیری در خاورمیانه کرده اند را باید‬ ‫بخشی از واقعیت سیاست جهانی ایاالت متحده در محیط‬ ‫منطقه ای دانس��ت‪ .‬وقتی که امریکا در س��ال ‪ 2003‬زمینه‬ ‫حمله نظامی به ع راق را به وجود اورد‪ ،‬بخش��ی از ضرورت‬ ‫راهبردی امریکا بود‪ .‬در این دوران‪ ،‬روندهای سیاست گذاری‬ ‫امنیتی در امریکا به گونه ای سازماندهی شد که عدم اقدام‬ ‫سریع علیه ع راق‪ ،‬زمینه های اجتماعی و راهبردی ب رای انجام‬ ‫اقدامات ابتکاری از سوی ع راق را به وجود م ی اورد‪ .‬گروه های‬ ‫محافظه کار در سیاست خارجی و راهبردی امریکا‪ ،‬اقدامات‬ ‫نظامی علیه ع راق را ب ر اساس ضرورت اجتناب از غافلگیری‬ ‫راهبردی به انجام رساندند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫نقش عربستان‬ ‫ورود عربستان به موضوعات امنیت منطقه ای‪ ،‬معادله‬ ‫قدرت و بحران در خاورمیانه را با دش��واری بیشتری همراه‬ ‫ساخته است‪ .‬شکل گیری داعش را باید ادامه سیاست های‬ ‫هویت��ی‪ ،‬امنیتی و راهب��ردی عربس��تان ب��رای مقابله با‬ ‫نیروهایی دانست که از سوی ای ران حمایت م ی شوند‪ .‬تحرک‬ ‫عملیاتی داعش در ع راق دارای زمینه های تاریخی است‪.‬‬ ‫عربستان تالش دارد تا از ساز وکارهایی استفاده نماید‬ ‫تا زمینه ب رای تجزیه ع راق به وجود اید‪ .‬جداس��ازی منطقه‬ ‫مرکزی ع راق شامل اس��تان های انبار‪ ،‬نینوا‪ ،‬صالح الدین و‬ ‫بغداد را باید بخشی از راهبرد تجزیه ع راق دانست‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی‪ ،‬منطق ه کردنشین م ی تواند ازادی عمل بیشتری در‬ ‫روند دستیابی به استقالل ایفا نماید‪ .‬طبیعی است که چنین‬ ‫فرایندی معادله نفت‪ ،‬اقتصاد و امنیت در ع راق را تحت تاثیر‬ ‫قرار م ی ده��د‪ .‬هنجارس��ازی امنیتی نیازمن��د کارگزارانی‬ ‫ایدئولوژیک در خاورمیانه است‪ .‬عربستان یکی از کارگزاران‬ ‫جنگ نیابتی ب رای س��ازماندهی گروه ه��ای ایدئولوژیک با‬ ‫رویکرد تکفیری محسوب م ی شود‪ .‬از انجایی که نیروهای‬ ‫تکفیری در زمان محدودی تکثیر ش��دند‪ ،‬در نتیجه زمینه‬ ‫ب رای جدال بین گروه های شب ه نظامی که از سوی ع ربستان‪،‬‬ ‫ترکیه و قطر حمایت م ی گردید‪ ،‬ایجاد ش��د‪ .‬در این فرایند‪،‬‬ ‫نش��انه های گس��ترش بحران از طریق ایدئولوژیزه ش��دن‬ ‫گروه های سیاسی رقیب در سوریه فراهم شد‪.‬‬ ‫نیروهایی که از سوی عربستان سازماندهی م ی شدند‪،‬‬ ‫به گونه تدریجی در وضعیت تعارض درون س��اختاری قرار‬ ‫گرفتند‪ .‬تضاد بین گروه های سیاس��ی و ایدئولوژیک که در‬ ‫سوریه علیه دولت بشار اس��د م ی جنگیدند‪ ،‬افزایش یافت‪.‬‬ ‫در چنین فراین��دی بود که تح��والت سیاس��ی و امنیتی‬ ‫س��وریه در دس��امبر ‪ 2013‬با تغیی رات قابل توجهی همراه‬ ‫گردیده است‪ .‬گروه های تکفیری که از سوی عربستان مورد‬ ‫حمایت اقتصادی‪ ،‬ایدئولوژیک و تسلیحاتی قرار م ی گیرند‪،‬‬ ‫محور اصلی ب ی ثباتی سیاسی و جدال گروه های رقیب در‬ ‫سوریه تلقی شدند‪ .‬روند رش��د گروه های تکفیری در ع راق‬ ‫با واقعی ت های ساختاری نظام بی ن الملل پیوند دارد‪ .‬چنین‬ ‫نیرویی در ده��ه ‪ 1980‬و در قالب جنگ س��رد امریکا علیه‬ ‫اتحاد شوروی به کار گرفته شد‪ .‬نشانه های جنگ کم شدت‬ ‫امریکا را م ی توان در نیکاراگوا‪ ،‬افغانستان و انگوال مشاهده‬ ‫کرد‪ .‬جنگ کم ش��دت دارای زمینه های هویتی و هنجاری‬ ‫بوده‪ ،‬اما پیامدهای ساختاری را اجتناب ناپذیر م ی سازد‪ .‬چنین‬ ‫فرایندی در سال های بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در قالب‬ ‫«انقالب ه��ای رنگی» ادامه پیدا کرده اس��ت‪ .‬انقالب های‬ ‫رنگی را باید شکلی از فرایندی دانست که مبتنی بر جدال‬ ‫هنجاری در سیاست جهانی اس��ت‪ .‬در شرایط موجود‪ ،‬این‬ ‫انگاره مطرح م ی ش��ود که داعش م ی توان��د به عنوان ابزار‬ ‫راهبردی امریکا در برخورد با سیاس��ت منطقه ای ای ران در‬ ‫س��وریه و ع راق و در قالب نمادی از جنگ نیابتی کم شدت‬ ‫مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬ ‫مذاکرات در اجالسیه پاریس‬ ‫کارگزاران امنیتی و مقامات سیاسی کشورهای منطقه‬ ‫و جهان غرب تالش کردند تا اجالس��یه پاریس را به عنوان‬ ‫محور اصلی مقابله ب��ا داعش در س��ازماندهی نظم جدید‬ ‫منطقه ای قرار دهند‪ .‬هدف کشورهای غربی و منطقه ای ان‬ ‫بود که از چه تاکتی ک هایی ب رای مقابله با داعش اس��تفاده‬ ‫نمایند‪ .‬در این ش��رایط کش��ورهای غربی تالش زیادی به‬ ‫انجام رساندند تا زمینه ورود ای ران و ترکیه به مذاکرات پاریس‬ ‫را به وجود اورن��د‪ ،‬در حال ی که ای ران بر این اعتقاد اس��ت که‬ ‫مقابله با داعش نم ی تواند ماهیت تاکتیکی داشته باشد‪.‬‬ ‫منوط س��اختن مقابله با داعش به سیاس��ت امنیتی‬ ‫امریکا‪ ،‬مشکالت بیش��تری را ب رای اهداف راهبردی ای ران‬ ‫ایجاد خواهد ک��رد‪ .‬اگرچه ای��ن ذهنیت به وج��ود امد که‬ ‫ممکن اس��ت امری��کا علیه داع��ش حمله نظام��ی کند‪،‬‬ ‫اما واقعی ت ه��ای سیاس��ی و امنیتی منطق��ه مانع چنین‬ ‫فرایندی خواهد شد‪ .‬روس��یه نگران اس��ت که اگر امریکا‬ ‫اقدامات نظامی خ��ود را در ع راق س��ازماندهی کند‪ ،‬چنین‬ ‫فرایندی به س��وریه نیز تس��ری خواهد یاف��ت‪ .‬به همین‬ ‫دلیل اس��ت که مقامات روسیه اعالم داش��تند که هرگونه‬ ‫اقدام نظامی امری��کا در ع راق نیازمند اخذ مجوز ش��ورای‬ ‫امنیت سازمان ملل است‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬چگونگی مقابله‬ ‫با داعش در چارچ��وب کنف رانس پاریس را بای��د به عنوان‬ ‫بخشی از «معمای بحران و امنیت در ع راق و خاورمیانه»‬ ‫دانست‪ .‬در شرایط موجود‪ ،‬برخی از نشانه های تفاوت کنش‬ ‫تاکتیکی در رویکرد بازیگران منطقه ای و بی ن المللی درباره‬ ‫چگونگی مقابله با داعش وج��ود دارد‪ .‬در این ارتباط حتی‬ ‫تضادهای سیاسی جدیدی در روابط امریکا و اسرائیل درباره‬ ‫چگونگی کنش نیروهای نظامی و راهبردی ایاالت متحده‬ ‫در بحران ع راق ایجاد شده است‪ .‬چنین فرایندی بیانگر ان‬ ‫اس��ت که امریکا نگرش مثبت و همکاری جویانه راهبردی‬ ‫ب��ا داعش و دول��ت خالفت اس�لامی ن��دارد‪ .‬در حالی که‬ ‫اسرائیل تالش دارد تا مرکزیت ژئوپلتیکی مقاومت در کنار‬ ‫مرزه��ای جغ رافیایی خود را ب ی ثب��ات‪ ،‬ب ی اعتبار و ناکارامد‬ ‫سازد‪ .‬واقعیت ان است که گس��ترش بحران در خاورمیانه‬ ‫به ویژه در حوزه ژئوپلتیکی ای ران‪ ،‬مطلوبی ت های راهبردی‬ ‫ب رای امریکا ایجاد م ی کند‪ .‬بناب راین طبیعی است که امریکا‬ ‫تمایلی به مقابله همه جانبه و ب ی اثرسازی داعش در منطقه‬ ‫نخواهد داش��ت‪ .‬چنین فرایندی م ی توان��د در قالب گزینه‬ ‫جنگ نیابت��ی یا جنگ کم ش��دت انجام گی��رد‪ .‬در جنگ‬ ‫کم شدت‪ ،‬نش��انه های مشارکت مس��تقیم قدرت بزرگ در‬ ‫بحران منطقه ای محدود اس��ت‪ .‬در حالی که ساز وکارهای‬ ‫جنگ نیابتی ایجاب م ی کند که بازیگ��ران از گزینه کنش‬ ‫مس��تقیم در حمایت از متحدین منطقه خ��ود بهره گیری‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫طیف متنوعی از ایس�تارهای سیاس�ی‬ ‫و امنیت�ی وج�ود دارد ک�ه واقعی ت ه�ای‬ ‫سیاس�ت خاورمیانه ای امری�کا را فراهم‬ ‫م ی سازد‪ .‬ایس�تارهای سیاست خارجی‬ ‫و امنیت�ی امری�کا زمینه ه�ای الزم برای‬ ‫گسترش تضادهای ایستاری و همچنین‬ ‫مداخله گرای�ی براس�اس الگوه�ای‬ ‫نرم افزاری را به وجود م ی اورد‬ ‫نتیج ه گیری‬ ‫اجالس��یه پاریس را م ی توان نمادی از ساز وکارهای‬ ‫مقابل��ه ب��ا بازیگران��ی دانس��ت ک��ه قب�لا قدرت های‬ ‫ب��زرگ و کش��ورهای منطق��ه ای از جمل��ه عربس��تان‬ ‫از ان��ان در چارچ��وب مذاکرات ژن��و ‪ 1‬و ژن��و ‪ 2‬حمایت به‬ ‫عم��ل اورده ان��د‪ .‬اگرچ��ه امری��کا و انگلس��تان از انگیزه‬ ‫زیادی ب��رای مقابله با داع��ش برخوردارند‪ ،‬اما بس��یاری از‬ ‫واقعی ت ه��ای تاریخی نش��ان م ی دهد که رویک��رد امریکا‬ ‫ماهی��ت تاکتیکی داش��ته و الگ��وی کن��ش در ارتباط با‬ ‫بازیگرانی همانن��د داعش تابعی از موض��وع موازنه قدرت‬ ‫اس��ت‪ .‬با توجه ب��ه نتایج حاص��ل از مذاک��رات پاریس در‬ ‫‪ 15‬سپتامبر ‪ 2014‬م ی توان بر این موضوع تاکید داشت که‬ ‫هر یک از گروه های رقیب در روند بحران خاورمیانه شکل‬ ‫خاصی از رقابت سیاس��ی را منعکس م ی س��ازند‪ .‬بناب راین‬ ‫طبیعی اس��ت که این گروه ها به عنوان بخشی از سیاست‬ ‫و س��ازوکارهای جنگ نیابتی امری��کا در خاورمیانه تلقی‬ ‫ش��وند‪ .‬در چنین فرایندی‪ ،‬نیروهای گریز از مرکز جدیدی‬ ‫در سیاس��ت بی ن الملل در حال شکل گیری هستند که اثار‬ ‫خود را در روابط منطقه ای و بی ن المللی در قالب نشانه هایی‬ ‫از کنش اشوب ساز به جا گذاشته است‪ .‬کنش گرایی امریکا‬ ‫را باید به عنوان بخشی از الگوی موازنه راهبردی در محیط‬ ‫امنیت منطقه ای خاورمیانه دانست‪ .‬داعش به عنوان نیرویی‬ ‫محسوب م ی گردد که مقابله با ان در کوتاه مدت امکان پذیر‬ ‫نخواهد ب��ود‪ .‬به همین دلیل اس��ت ک��ه ایاالت متحده از‬ ‫س��از وکار مدیریت بح��ران و کنش غیرمت��وازن در برخورد‬ ‫با ای ران‪ ،‬مخالفین س��وریه‪ ،‬نوری مالکی‪ ،‬دولت بش��ار اسد‬ ‫و داعش اس��تفاده م ی کند‪ .‬ای��ران و عربس��تان همواره در‬ ‫شرایط رقابت تاریخی قرار داش��ته اند‪ .‬محور اصلی رقابت‬ ‫انان در دوران مختلف تاریخی‪ ،‬بر اس��اس توازن منطقه ای‬ ‫شکل گرفته است‪ .‬این امر‪ ،‬از سال ‪ 1980‬به بعد با تغیی رات‬ ‫مشهودی روبه رو شد‪ .‬نش��انه های این تغییر را م ی توان در‬ ‫ادبیات سیاسی مقامات ع ربستان در برخورد با ای ران دانست‪.‬‬ ‫انان تالش م ی کردند تا مشکالت منطقه ای و داخلی خود‬ ‫را متوجه ای ران و انقالب اس�لامی نمایند‪ .‬چنین روندی در‬ ‫سال ‪ 2003‬با خصومت بیشتری رو به رو شد و در سال ‪2006‬‬ ‫بعد از مقاومت حزب اهلل در ب رابر اس��رائیل تش��دید گردید‪.‬‬ ‫در ش��رایط موجود بخش قابل توجهی از حوزه جغ رافیایی‬ ‫ع راق در اختیار داعش قرار دارد‪ .‬امریکا تالش دارد تا جنگ‬ ‫علیه داعش در ع راق و س��وریه را گسترش دهد‪ .‬روسیه نیز‬ ‫اعتماد چندانی نسبت به سیاست امنیتی امریکا در مقابله با‬ ‫داعش ندارد‪ .‬اصل ی ترین موضوع کشورهایی همانند ای ران‪،‬‬ ‫ع راق‪ ،‬سوریه و روس��یه را باید پاسخ به این موضوع دانست‬ ‫که الگوی رفتاری امریکا در مقابله با داعش چه ویژگ ی هایی‬ ‫خواهد داشت؟ ایا امریکا در این فرایند از شورای امنیت ب رای‬ ‫مقابله با داعش کمک خواهد گرفت یا اینکه از ساز وکارهای‬ ‫عملیات دسته جمعی خارج از فضای ش��ورای امنیت بهره‬ ‫م ی گیرد؟ واقعی ت ه��ای عینی ع راق بیانگر ان اس��ت که‬ ‫داعش موقعیت خود را در منطقه و ع راق حفظ خواهد کرد‪.‬‬ ‫علت ان را باید شاخ ص های ایدئولوژیک و الگوهای رفتاری‬ ‫داعش دانست‪ .‬اگر ای ران به عنوان محوریت جبهه مقاومت‬ ‫در فضای منطق��ه ای ایفای نقش کند‪ ،‬طبیعی اس��ت که‬ ‫کشورهایی همانند عربستان‪ ،‬مصر‪ ،‬ترکیه‪ ،‬ایاالت متحده‪،‬‬ ‫انگلستان و فرانسه هیچ گونه تمایلی به قدرت یابی ای ران در‬ ‫منطقه نخواهند داشت‪ .‬واقعیت ان است که ایاالت متحده‬ ‫با این هدف به مقابله با داعش مبادرت کرده که زمینه های‬ ‫بازتولید موازن��ه منطقه ای و مقابله با بازیگران اشوب س��از‬ ‫همانند داعش را فراهم س��ازد‪ .‬در ع راق و خاورمیانه طیف‬ ‫گس��ترده ای از بازیگرانی وجود دارند که م ی توانند در قالب‬ ‫الگوی جنگ دس��ت نش��انده و جنگ نیابتی به حمایت از‬ ‫سیاست راهبردی امریکا و جهان غرب در محیط منطقه ای‬ ‫مبادرت نمایند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫بین الملل‬ ‫فرمانده س�پاه پاس�داران اعلام کرد که‬ ‫ایران ب�رای مقابله ب�ا داع�ش وارد ائتالف با‬ ‫امریکا نمی شود‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫جهانی با قرائت امریکایی است‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه بس�یاری از این تروریس ت‪‎‬ها تا‬ ‫به امروز توسط کشورهای عربی عضو این ائتالف‬ ‫حمایت ش�ده‪‎‬اند‪ ،‬ایا م ی‪‎‬توان اینگونه برداش�ت‬ ‫کرد که این کش�ورهای عربی فق�ط در ظاهر به‬ ‫ائتالف پیوس�ته‪‎‬اند و در پش�ت صحنه همچنان‬ ‫از نیروهای تکفیری حمایت م ی‪‎‬کنند؟ اگر چنین‬ ‫باش�د ایا این نقطه ضعفی برای استراتژی اوباما‬ ‫قلمداد نم ی‪‎‬شود؟‬ ‫با توجه به سیاس��ت‪‎‬های امریکا که ذکر کردم و در‬ ‫همین چارچوب و با علم به این معنا که بعضی از دولت‪‎‬های‬ ‫عربی با وجود حمایت از داعش‪ ،‬در این ائتالف شرکت کرده‬ ‫و در همان حال در پس پرده از تحرکات داعش نیز حمایت‬ ‫م ی‪‎‬کنند‪ ،‬بناب رای��ن این یک ب��ازی امنیتی نه در گس��تره‬ ‫منطقه‪‎‬ای که در پهنای باند بی ن‪‎‬المللی است‪.‬‬ ‫روی دیگر اوباما‬ ‫گفت وگو با مهدی مطهرنیا‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫تقریبا یک هفته پیش بود که باراک اوباما اعالم‬ ‫کرد‪ ،‬امری�کا ائتالفی را ب�رای حمل�ه ب ی امان به‬ ‫منظ�ور از بین ب�ردن تروریس�ت های داعش در‬ ‫عراق و سوریه و هرکجا که باشند رهبری خواهد‬ ‫کرد‪ .‬نظر ش�ما راجع ب�ه این اس�تراتژی امریکا‬ ‫چیست؟ ایا به واقع امریکا و متحدانش در پی از‬ ‫بین بردن تروریسم در منطقه هستند؟‬ ‫در ارتب��اط ب��ا ش��کل گیری ائت�لاف بی ن‪‎‬المللی‬ ‫ضدتروریس��م با هدف قرار دادن داعش‪ ،‬اولین پرسشی که‬ ‫باید پاس��خ داد و به عنوان نقطه کلیدی به ان توجه کرد‪ ،‬ان‬ ‫اس��ت که ایا مبارزه با داعش و تروریسم هدف شکل گیری‬ ‫ائتالف ملی اس��ت‪ .‬در پاسخ باید گفت سیاس��ت اشکار و‬ ‫اس��تراتژی حاصل از این سیاس��ت‏ها موجب م ی‪‎‬ش��ود به‬ ‫سوال پاسخ مثبت بدهیم‪ .‬اما اگر نیک بنگریم در پس این‬ ‫سیاست‪‎‬های اشکار‪ ،‬سیاست‪‎‬های پنهانی نیز نهفته است که‬ ‫به عنوان پیشران های موثر بر شکل گیری این ائتالف و ارائه‬ ‫این استراتژی وارد عمل م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫این سیاست های پنهان عبارتند از ‪ -1‬مدیریت اینده‬ ‫حضور امریکا و قدرت‪‎‬های همس��و با ان در کمربند طالیی‬ ‫که از شاخ افریقا تا هندوستان را دربرم ی گیرد و م ی‪‎‬توان ان را ‬ ‫هارتلند نویی نامید که در مرکزیت استراتژیک ان نئوهارتلند‬ ‫یعنی خلی ج فارس و فالت ای ران قرار دارد‪ .‬حضور نظامی در‬ ‫این منطقه ان هم به صورت هدفمند و توجی ه پذیر ب رای افکار‬ ‫عمومی در دستورکار ایاالت متحده امریکاست‪.‬‬ ‫‪ -2‬امریکا در حال ش��کل دهی به یک اجماع جهانی‬ ‫و بی ن‪‎‬المللی جهت امادگی س��ریع ب رای برخورد با نیروهای‬ ‫چالش ب رانگیز در ب رابر این حض��ور نظامی و امنیت ی‪‎‬اش در‬ ‫ هارتلندنو و نئوهارتلند است‪.‬‬ ‫‪ -3‬امریکا به خوب��ی م ی‪‎‬داند که دیگ��ر نم ی تواند با‬ ‫‪3‬‬ ‫مهدی مطه رنیا‪ ،‬استاد دانشگاه و اینده پژوه‬ ‫سیاس�ی در گفت وگو ب�ا مثلث درب�اره اهداف‬ ‫امریکا از تش�کیل ائتالف علیه داعش و حمله‬ ‫به مواضع انها در عراق و سوریه م ی گوید‪« :‬هدف‬ ‫سیاست های پنهان امریکا در جهت پیاده سازی‬ ‫اس�تراتژی ائتالف جهان�ی علیه تروریس�م با‬ ‫مرکزی�ت داع�ش‪ ،‬درواق�ع اس�تقرار نیروهای‬ ‫مورد نی�از در خاورمیانه برای کنت�رل امنیتی‬ ‫اینده جه�ان در تقابل با چین و ش�کل دهی به‬ ‫نظم این�ده جهانی با قرائت امریکایی اس�ت‪».‬‬ ‫مطه رنی�ا همچنین معتقد اس�ت انچه امریکا‬ ‫در دس�تورکار قرار داده اس�ت کمرشکن کردن‬ ‫مقاوم�ت و اس�تمرار ای�ن کمرش�کنی تا قطع‬ ‫مقاومت در س�وریه اس�ت؛ بنابراین استراتژی‬ ‫امریکا برای سوریه این است که بشار اسد نباید‬ ‫به وضعیت ماقبل بحران سوریه بازگردد و بحران‬ ‫سوریه به موازات بحران فلسطین باید استمرار‬ ‫حیات پیدا کند‪.‬‬ ‫حضور نیابتی خود در هارتلندنو‪ ،‬زمینه های گسترش قدرت‬ ‫خود ب رای کنترل هدف اس��تراتژیکش یعنی چین را فراهم‬ ‫س��ازد‪ .‬اس��رائیل نیز توانای ی‪‎‬های نمایندگی حضور نیابتی‬ ‫امریکا در منطقه را دارا نیس��ت و بناب رای��ن امریکا باید خود‬ ‫در منطقه حضور داشته باشد و این حضور باید در چارچوب‬ ‫دگرافرینی استراتژیک و در سویه‪‎‬گیری مبارزه با تروریسم با‬ ‫هدف گذاری داعش دنبال شود‪.‬‬ ‫در پرت��وی چنی��ن منطق��ی بای��د بگویی��م ه��دف‬ ‫سیاس��ت های پنهان امریکا در جهت پیاده سازی استراتژی‬ ‫ائتالف جهانی علیه تروریس��م با مرکزی��ت داعش‪ ،‬در واقع‬ ‫استق رار نیروهای مورد نیاز در خاورمیانه ب رای کنترل امنیتی‬ ‫اینده جهان در تقابل با چین و ش��کل دهی ب��ه نظم اینده‬ ‫ب�اراک اوباما در تبیین سیاس�تش ب�رای مقابله‬ ‫با داعش‪ ،‬تقوی�ت مخالفان در س�وریه را هم در‬ ‫دستورکار قرار داده است‪ .‬در واقع رئی س جمهوری‬ ‫امریکا همزمان با نبرد ب�ا داعش قصد رویارویی‬ ‫با دولت بش�ار اس�د را نیز دارد‪ .‬ایا در یک مقطع‬ ‫زمانی امکان مقابله با دو جبهه برای این ائتالف‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫انچه امریکا در دستورکار قرار داده کمرشکن کردن‬ ‫مقاومت و استمرار این کمرشکنی تا قطع مقاومت در سوریه‬ ‫است؛ بناب راین استراتژی امریکا ب رای سوریه این است که اسد‬ ‫نباید به وضعیت ماقبل بحران سوریه بازگردد و بحران سوریه‬ ‫به موازات بحران فلس��طین باید اس��تمرار حیات پیدا کند‪.‬‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها تا زمانی که جایگزین مناسبی ب رای اسد نیابند‬ ‫در چارچوب تحرکات استراتژیک خود ادامه بحران و استمرار‬ ‫سیاست دو گام به جلو و یک گام به عقب در بحران سوریه را‬ ‫دنبال خواهند کرد تا با استمرار این بحران‪ ،‬مقاومت را از منظر‬ ‫جغ رافیای عملیاتی با چالش و افزایش هزینه روبه رو سازند‪.‬‬ ‫در ضمن استمرار حضور خود را در منطقه در چارچوب دکترین‬ ‫مدیریت ناامنی به سمت دکترین امنیت نسبی در خاورمیانه‬ ‫هدایت کنند‪ .‬بناب راین سوریه یکی از هدف‪‎‬های تعریف شده‬ ‫امریکا در منطقه اس��ت و بالطبع به هدف اصلی امریکا در‬ ‫منطقه یعنی ای ران نیز مربوط م ‬ ‫ی‪‎‬شود‪ ،‬چراکه تضعیف سوریه‬ ‫و چالش ب رانگیزی ناشی از بحران موجود‪ ،‬مقاومت را بیش از‬ ‫گذشته درگیر و هزینه های ان را افزایش م ی دهد‪.‬‬ ‫پس باتوجه به صحب ت های شما م ی‪‎‬توان گفت‬ ‫امریکا در حال زمینه پروری حضور خود در سوریه‬ ‫است؟ در این صورت وقتی امریکا از حضور خود‬ ‫در افغانستان و عراق متحمل هزینه‪‎‬های فراوانی‬ ‫ش�ده اس�ت ایا باز قصد دارد هزینه‏های فراوان‬ ‫دخالت‪‎‬های نظامی دوران بوش را تکرار کند؟‬ ‫امریکا حاضر اس��ت امروز افغانس��تان را ترک کند‬ ‫ولی در ع راق و س��وریه متمرکز ش��ود‪ .‬هدف امریکا ایجاد‬ ‫یک محیط نظامی است‪ .‬به عبارت صحیح تر‪ ،‬هدف ایاالت‬ ‫متحده‪ ،‬استفاده نظامی ب رای رسیدن به منافع تعریف شده اش‬ ‫است‪ .‬در این راستا‪ ،‬هرچه هزینه های کمتری را ب رای حصول‬ ‫به این منافع بپردازد‪ ،‬خ��ود را موفق تر م ی داند‪ .‬پس موافقم‬ ‫که امریکا نم ی خواهد جبهه نظام��ی جدیدی باز کند‪ ،‬ولی‬ ‫اگر رس��یدن به پیروزی و مولفه های تعریف شده این کشور‪،‬‬ ‫ضرورت استفاده از یک جبهه نظامی را دیکته کند‪ ،‬امریکا نیز‬ ‫به ان تن خواهد داد‪ .‬امری��کا در برخورد با داعش تالش کرد‬ ‫موقعی که به نفع منافع ملی امریکاس��ت وارد اقدام نظامی‬ ‫شود‪ ،‬به عنوان یک نیروی رهای ی بخش در ع راق مطرح شود‬ ‫و با در دست داشتن سند درخواست دولت مالکی ب رای ورود‬ ‫نظامی‪ ،‬ورود خویش را به ع راق مشروعیت بخشد و به عنوان‬ ‫یک نیروی ضدتروریسم در چارچوب دفاع از حقوق بشر به‬ ‫داعش حمله کند و همچنین با حمله ب��ه داعش‪ ،‬مرزهای‬ ‫بین الملل‬ ‫همزمان با اعالم تمایل فرانسه به دعوت از ایران‬ ‫برای حض�ور در اجالس تش�کیل ائتلاف علیه‬ ‫تروریس�ت‪‎‬های داعش‪ ،‬جان کری اعالم کرد که‬ ‫مخالف حض�ور ایران در این اجالس اس�ت‪ ،‬زیرا‬ ‫تهران حام ی دولت بشار اسد است‪ .‬به نظر شما‬ ‫چرا امریکا تا بدین حد از حض�ور ایران در چنین‬ ‫ائتالفی هراس دارد؟‬ ‫در ارتباط با نقش ای ران‪ ،‬همه بازیگران به داشتن این‬ ‫نقش اعتراف دارند اما در باب عدم حضور ای ران در معادالت‬ ‫منطقه‪‎‬ای ناش��ی از مبارزه با داعش دو قرائت وجود دارد‪-1 :‬‬ ‫قرائت ای ران که مهر تایید ان از زبان رهبری نظام جمهوری‬ ‫اسالمی مورد تاکید قرار گرفته است؛ مبن ی بر اینکه امریکا‬ ‫بارها از ای��ران دعوت به عمل اورده و ای ران به واس��طه عدم‬ ‫اطمینان به نیات امریکا‪ ،‬این دعوت را اجابت نکرده اس��ت‪.‬‬ ‫این قرائت از پشتوانه‏های اس��تداللی برخوردار است زی را تا‬ ‫قبل از موضع گیری اخیر جان کری‪ ،‬خود مقامات امریکایی‬ ‫و اروپایی بر این نکته اذعان داشتند‪ -2 .‬قرائت امریکا که در‬ ‫هفته اخیر برجسته سازی ش��د و در ادبیات وزیر امور خارجه‬ ‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬نمایان شد‪ .‬ب ر اساس این دیدگاه ای ران‬ ‫ب�ا توجه ب�ه ضع ف‪‎‬هایی ک�ه اس�تراتژی امریکا‬ ‫ب�رای نب�رد ب�ا داع�ش دارد‪ ،‬ای�ا این سیاس�ت‬ ‫م ی‪‎‬تواند ب ه عن�وان نقطه عطفی ب�رای اوباما در‬ ‫کارنامه سیاس�ت خارج ی‪‎‬اش ثبت شود یا اینکه‬ ‫همچون تصمیم جورج بوش در حمله به عراق و‬ ‫افغانستان از ان ب ه عنوان یک ناکام ی یاد خواهد‬ ‫شد؟‬ ‫موفقیت ب رای امریکا یک امر نس��بی و دستیابی‬ ‫به اه��داف پنهان ناش��ی از مبارزه با داعش اس��ت که بیان‬ ‫کردم‪ .‬بناب رای��ن باید توجه داش��ت که مبارزه ب��ا داعش در‬ ‫قالب یک ائتالف بی ن المللی‪ ،‬نقش مدیریت امنیتی جهان‬ ‫توسط امریکا را برجسته م ی‪‎‬سازد‪ ،‬حضور امریکا در منطقه را‬ ‫توجی ه پذیر م ی‪‎‬کند‪ ،‬حضور نظامیان امریکایی را در منطقه‬ ‫استمرار م ی‏بخش��د‪ ،‬به امضای موافقت‪‎‬نامه‪‎‬های امنیتی با‬ ‫امریکا مشروعیت م ی‪‎‬دهد و زمینه س��از اقدامات بعدی این‬ ‫کش��ور در مقابله با اهداف تعریف ش��ده دیگری در منطقه‬ ‫م ی‪‎‬شود‪.‬در نتیجه این مساله بستگی به زمان اینده و اتصاع‬ ‫ان دارد؛ به این معنا که باید منتظر ماند تا نتایج این ائتالف‬ ‫ب ر اساس سیاست‪‎‬های پنهان امریکا مشخص و برداشت از‬ ‫الترناتیوهای واشنگتن‬ ‫استراتژی اوباما علیه داعش به نتیجه نمی رسد‬ ‫جعفر حق پناه‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل عراق‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫با گذشت چندین ماه از اغاز اقدامات تروریستی داعش‬ ‫در ع��راق و البته پیش از ان در س��وریه‪ ،‬امری��کا ائتالفی را‬ ‫متش��کل از کش��ورهای غربی و عربی ب رای مب��ارزه با این‬ ‫جریان تکفیری تشکیل داده است‪ .‬هفته گذشته باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئی س جمهور امریکا در نطقی‪ ،‬اس��تراتژی این کشور ب رای‬ ‫شکست دادن گروه اس�لامگرای داعش در ع راق و سوریه‬ ‫را اعالم کرد و گفت که در انج��ام عملیات علیه گروه دولت‬ ‫اسالمی در داخل سوریه عالوه بر ع راق درنگ نخواهد کرد‪.‬‬ ‫اما در رابطه با شکل گیری چنین ائتالفی و ب رای تحلیل‬ ‫ماهیت و فرایند همکاری‏های منطقه‪‎‬ای و بی ن‪‎‬المللی جهت‬ ‫مبارزه با داعش و نتایج ان دو نکته را باید در نظر گرفت؛‬ ‫‪ -1‬خاورمیانه یکی از بی ن‪‎‬الملل ی‪‎‬ترین خرده نظام‪‎‬های‬ ‫امنیتی دنیاست که در ان حتی بحران‪‎‬های داخلی کشورها‬ ‫نیز ممکن است به سرعت جنبه منطقه ای و بی ن‪‎‬المللی پی دا‬ ‫کند‪ .‬بناب راین مدیریت هرگونه بح��ران الجرم باید در این دو‬ ‫سطح دنبال شود‪ ،‬وگرنه چندان با موفقیت همراه نیست‪.‬‬ ‫‪ -2‬منطقه خاورمیانه اصطالح��ا منطقه‪‎‬ای نفوذپذیر‬ ‫در ادبیات روابط بی ن ‪‎‬الملل تلقی م ی ش��ود؛ به این معنا که‬ ‫ترتیبات امنیت��ی در این منطق��ه عمدتا توس��ط بازیگران‬ ‫فرامنطقه‪‎‬ای تنظیم م ی‪‎‬ش��ود‪ .‬البته چنین مساله‪‎‬ای دالیل‬ ‫تاریخی و ساختاری خود را دارد و تا اینده طوالنی نیز احتماال‬ ‫این وضعیت باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫با این دو مقدمه‪ ،‬تحلیل ماهیت این ائتالف‪ ،‬پیامدها و‬ ‫نتایج شکل گیری ان بهتر قابل تحلیل است‪.‬‬ ‫شکل گیری تروریسم بعثی‪ -‬تکفیری در ع راق ضمن‬ ‫اینکه ریش��ه‪‎‬ها و عوامل ع راقی دارد و به نارضایتی عمیق‬ ‫اهل س��نت ع راق پس از ‪ 2003‬تاکنون بازم ی‪‎‬گردد در عین‬ ‫حال عمیقا با تحوالت منطقه‪‎‬ای گره خورده است و به همین‬ ‫دلیل لزوما باید در قالب یک ائتالف منطقه ای و بی ن‪‎‬المللی‬ ‫با این بحران برخورد کرد‪ .‬ام��ا در خاورمیانه معموال اینگونه‬ ‫است که منافع قدرت‪‎‬های رقیب به سختی در خصوص یک‬ ‫واقعه یا یک بحران با همدیگر قابل جمع م ی شود‪ .‬از این رو‬ ‫شکل گیری ائتالف‪‎‬های ضد تروریسم در این منطقه بسیار‬ ‫شکننده و لرزان بوده و خواهد بود‪.‬‬ ‫در خاورمیانه لزوما دشمن دشمن ما‪ ،‬دوست ما نیست و‬ ‫در واقع حتی حمایت از یک دوست متحد نیز م ی‪‎‬تواند همراه‬ ‫با عوارض منفی ب رای دولت حامی باش��د‪ .‬برعکس ممکن‬ ‫است در مواردی حمایت از یک دشمن بالقوه‪ ،‬منافعی ب رای‬ ‫ما به همراه بیاورد‪ .‬از این رو م��ن فکر م ی‪‎‬کنم به رغم اینکه‬ ‫تروریسم م ی‪‎‬تواند تهدیدی ب رای همه باشد‪ ،‬هنوز وقوف به‬ ‫تهدیدات ناشی از جریان تروریستی افراطی دولت اسالمی‬ ‫ب رای همه بازیگران به صورت کامل مکشوف نشده است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال با وجودی که هدف ترکیه در سال ‪2023‬‬ ‫تبدیل شدن به یکی از ‪ 10‬قدرت بزرگ اقتصادی دنیاست و‬ ‫رسیدن به این هدف به ارامش و ثبات منطقه ای گره خورده‬ ‫است اما به گونه‪‎‬ای عجیب و معنادار شاهد همراهی نسبی‬ ‫این کشور با افراط ی گری در س��وریه و ع راق هستیم و این‬ ‫رفتار ماجراجویانه در سیاس��ت خارجی ترکی��ه تنها از زاویه‬ ‫رقابت منطقه‪‎‬ای با کش��وری مانند ای ران توجی ه‪‎‬پذیر است‪.‬‬ ‫در غیر این صورت اقدامات ترکیه هیچ گونه منطق سیاسی‬ ‫و اقتصادی ندارد‪ .‬به این ترتیب حتی اگر ائتالفی در س��طح‬ ‫منطقه و بی ن‪‎‬المللی شکل بگیرد‪ ،‬این بدان معنا نیست که‬ ‫بتواند در عمل کارامدی جدی داش��ته باشد‪ .‬به ویژه که باید‬ ‫در نظر داش��ت افراط ی گری مذهبی در خاورمیانه ریشه‪‎‬ها و‬ ‫دالیل اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و تاریخی در خود منطقه دارد و این‬ ‫زمینه‪‎‬ها صرفا با دخالت نظامی از بین نم ی‪‎‬رود‪ .‬حتی م ی توان‬ ‫گفت در مواردی این گونه دخالت ها م ی تواند موجبات تشدید‬ ‫رادیکالیس��م در منطقه را به همراه داش��ته باشد‪ .‬در نتیجه‬ ‫حتی اگر س��لف ی‪‎‬گری تکفیری در ع راق به ظاهر س��رکوب‬ ‫شود‪ ،‬چه بس��ا که به ش��کلی دیگر در س��ایر مناطق بروز و‬ ‫ظهور پیدا کند‪.‬‬ ‫البته نکته دیگری که باید مدنظر داشت این است که‬ ‫باوجودی که این ائتالف ب رای مهار و مدیریت افراط ی‪‎‬گری‬ ‫ش��کل گرفته اس��ت ولی هدف ان نم ی‪‎‬تواند از بین بردن‬ ‫تمامی زمینه‪‎‬ها و ریشه‪‎‬های افراط ی گری باشد‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫با تحوالت گسترده دیگری همراه باش��د که در ان صورت‬ ‫بین الملل‬ ‫تعریف ش��ده نفوذ داعش و عدم سرکش��ی انه��ا را به انها‬ ‫دیکته و گوش��زد نماید‪ .‬اکنون نیز داعش م ی تواند بار دیگر‬ ‫دروازه های حضور امریکا در سوریه را بازگشاید و دور جدیدی‬ ‫از فشار بر دولت بشار در چارچوب مبارزه با داعش را اغاز کند‪.‬‬ ‫دست یافتن به چنی ن دستاوردهایی ایا بدون حضور داعش‬ ‫امکان پذیر بود؟ بناب راین اینک��ه بگوییم امریکای ی ها بدون‬ ‫برنامه در منطقه عمل م ی کنند به همان اندازه اشتباه است‬ ‫که بگوییم امریکای ی ها هر کاری دلشان بخواهد در منطقه‬ ‫انجام م ی دهند‪ .‬هر دو به یک اندازه اش��تباه اس��ت‪ .‬اینکه‬ ‫بگوییم امریکا در منطقه ب ی برنام��ه عمل م ی کند و کامال‬ ‫انفعالی است و یا اینکه بگوییم امریکا هر انچه م ی خواهد در‬ ‫منطقه انجام م ی دهد و همه بازی ها تحت کنترل و مدیریت‬ ‫کامل این کشور است؛ این دو به یک اندازه اشتباه است‪.‬‬ ‫به واسطه عملکردهای واگرایانه با نظم جهانی مدنظر امریکا‬ ‫و قدرت‪‎‬های همسو با این کش��ور و چالش ب رانگیزی‪‎‬هایش‬ ‫به واسطه رفتارهای سیاس��ی به ویژه حمایت از گروه هایی‬ ‫که نظم موجود حاصل از اراده قدرت‪‎‬های بزرگ را تروریسم‬ ‫م ی‏نامند‪ ،‬ورودش به ائتالف شایسته نیست‪ .‬این موضع گیری‬ ‫یک موضع گیری انفعالی محسوب م ی‪‎‬شود زی را قبل از این‪،‬‬ ‫سیگنال‪‎‬های حداقل ضعیف ولی قابل مشاهده و تاملی از‬ ‫جبهه غرب به ویژه امریکا در باب هم��کاری ای ران و امریکا‬ ‫در مبارزه با داعش ش��نیده ش��ده بود و حت��ی نئوکان‪‎‬ها یا‬ ‫محافظه کاران امریکایی در کنگره نیز نسبت به ان تمایل‬ ‫مثبت نشان داده بودند‪ .‬در نتیجه باید گفت عدم حضور ای ران‬ ‫در ائتالف جهانی مبارزه علیه داعش به رهبری امریکا یکی‬ ‫از چالش‪‎‬های عمده فراروی این ائتالف محسوب م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫این نتایج مشخص در افکار عمومی به ویژه افکار عمومی‬ ‫مردم امریکا مشخص شود‪.‬‬ ‫اوباما موفق شده بالغ بر ‪ 75‬درصد از مردم امریکا را جهت‬ ‫مبارزه با داعش با خود همراه کند؛ همین باعث شد کهنه سرباز‬ ‫استراتژیک جمهوریخواهان‪ ،‬ژنرال چندین ستاره تفکر امنیتی‬ ‫در امریکا یعنی هنری کیسینجر ب رای نجات جمهوریخواهان‬ ‫به میدان بیاید و با برجسته سازی ای ران به عنوان اصل ی ترین‬ ‫خطر استراتژیک امریکا تالش کند تا نگرش‪‎‬های اوباما را با‬ ‫چالش مواجه س��ازد‪ .‬به هر تقدیر باید پذیرف��ت که اوباما در‬ ‫استانه انتخابات کنگره امریکا و انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ 2016‬تاکنون نسبت به دیگر روسای جمهور این کشور‬ ‫از توانایی جذب افکار عمومی بیشتری برخوردار بوده است‪.‬‬ ‫این درس��ت اس��ت که اوباما با افت محبوبیت جدی روبه رو‬ ‫شده است اما این کاهش محبوبیت در قیاس با محبوبیت‬ ‫اولیه خود او سنجیده م ی‏ش��ود؛ این در حالی است که اگر با‬ ‫کاهش محبوبیت دیگر روسای جمهور در اخرین سال‪‎‬های‬ ‫حضور هشت ساله‪‎‬شان در کاخ سفید سنجیده شود او دارای‬ ‫وضعیت قابل قبولی است؛ بناب راین موفقی ت‪‎‬های اتی وی در‬ ‫کنار موفقیت نسب ی‪‎‬اش در کنترل بحران اقتصادی در امریکا‬ ‫م ی‏تواند ب رای جمهوریخواهان مخاطره انگیز باشد‪.‬‬ ‫همچنین باید در نظر داشت که اوباما یک نئودموکرات‬ ‫است و نئودموکرات ها برمبنای قدرت هوشمندتر امریکایی‬ ‫کاربرد قدرت س��خت علیه رقبا را زمانی مش��روعی ت افرین‬ ‫م ی دانند که درصد باالیی از افکار عمومی به ویژه در امریکا‬ ‫انها را همراهی کنند‪.‬‬ ‫بنابراین انچه جمهوریخواهان بیان م ی کنند بیشتر‬ ‫متکی بر قدرت سخت و نگرش های برامده از دکترین امنیتی‬ ‫پی ش دستی اس��ت‪ .‬به همین جهت اس��ت که کیسینجر‬ ‫با تاکید بر قدرت ای��ران در قالب یک تهدید س��خت ب رای‬ ‫امریکا تالش دارد در چارچوب تئوری جنگ‪‎‬های نامتعادل‪،‬‬ ‫افکار عمومی را متوجه دکترین پی ش دستی علیه جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران کند‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بعید به نظر م ی‪‎‬رس��د که منطقه امادگی تغیی رات گسترده‬ ‫را داش��ته باش��د‪ .‬از جمله اینکه به هر حال وجود رژیم‪‎‬های‬ ‫محافظه کار عرب در منطقه یک��ی از عوامل پیدایش این‬ ‫نارضایتی عمومی اس��ت‪ .‬درواقع بخشی از دالیل پیدایش‬ ‫ی انقالب های‬ ‫داعش در خاورمیانه را م ی توان ناشی از ناکام ‬ ‫عربی و تبدیل بهار عربی به خزان عربی دانست‪ .‬بناب راین‬ ‫ممکن است کارکرد این ائتالف در مواردی اثرات معکوس‬ ‫داشته باشد‪ .‬همانطورکه همراهی برخی کشورهای عربی‬ ‫محافظ��ه کار و حضور انه��ا در این ائت�لاف م ی تواند این‬ ‫اثر معکوس را داش��ته باش��د‪ .‬زی را هدف برخی قدرت‪‎‬های‬ ‫منطقه‪‎‬ای مانند عربستان سعودی یا قطر از حضور در این‬ ‫ائتالف بیش��تر تضعیف ای ران و مهار نفوذ ای ران در ع راق و‬ ‫سوریه اس��ت تا مبارزه با تروریس��م و افراط ی گری‪ .‬طبیعتا‬ ‫اگر این رقابت وجود داشته باشد همچنان اشکال مختلف‬ ‫ناامنی‪ ،‬ب ی ثباتی و تروریسم در ع راق‪ ،‬سوریه و سایر مناطق‬ ‫خاورمیانه استمرار پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫در این میان ل��زوم همکاری ای ران و عربس��تان ب رای‬ ‫مبارزه و سرکوب تروریسم و افراط ی گری در منطقه بیش از‬ ‫پیش مهم جلوه م ی‏کند؛ این در شرایطی است که طی یک‬ ‫سال اخیر تا حدودی از شدت واگرایی ته ران‪ -‬ریاض کاسته‬ ‫شده و عالیم مثبتی از س��وی طرفین ارسال شده که جای‬ ‫امیدی ب رای برخی همکاری‪‎‬ها میان دو کشور ب رای مبارزه‬ ‫با تروریسم را ایجاد م ی‪‎‬کند‪ .‬چون به ه ر حال جریانی مانند‬ ‫داعش ماهیتا پی ش‪‎‬بین ی ناپذیر‪ ،‬ماجراجو و زیاده خواه است‬ ‫که حتی م ی تواند علیه حامیان خود نیز عمل و تهدیدی را‬ ‫متوجه کل منطقه کند‪ .‬از همین رو تمام کشورهای منطقه‬ ‫مانند ای ران‪ ،‬ع ربستان‪ ،‬قطر و ترکیه با انگیزه‪‎‬های مختلف به‬ ‫سمت یک همکاری گریزناپذیر با یکدیگر روی خواهند اورد‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه ب رای قطر که می زبان جام جهانی ‪ 2022‬است‪،‬‬ ‫حفظ امنیت منطقه‪‎‬ای در میان مدت بسیار مهم خواهد بود‪.‬‬ ‫ب رای ترکیه از نظر رشد و توسعه اقتصادی‪ ،‬امنیت منطقه ای‬ ‫و مقابله با تروریس��م اهمیت دارد و عربستان از این جهت‬ ‫متوجه خطر داعش ش��ده ک��ه انها را ی��ک گفتمان بدیل‬ ‫خطرناک و مهارناپذیر ب رای خود م ی‏داند؛ ای ران نیز به دالیل‬ ‫ایدئولوژیک و واقع گرایانه احساس تهدید م ی‏کند‪ .‬در نتیجه‬ ‫احتمال همکاری دست کم تاکتیکی میان این کشورها در‬ ‫اینده نزدیک ب رای مقابله با تروریسم داعش قابل پی ش بینی‬ ‫است‪ .‬اگرچه باید توجه داشت که این همکاری به زودی به‬ ‫سطح استراتژیک نخواهد رسید‪.‬‬ ‫همچنین اوباما اعالم ک��رده که در این نبرد‪ ،‬مخالفان‬ ‫بش��ار اس��د را نیز تس��لیح خواهد کرد تا به مبارزه با دولت‬ ‫بپردازند‪ .‬این استراتژی امریکا جای بحث دارد‪ .‬البته ناگفته‬ ‫نماند که امریکا طی سه سال گذشته همواره این خط مشی‬ ‫را دنبال کرده اما به نتیجه درخوری نرسیده است‪ .‬زی را اساسا‬ ‫مخالفان غیرسلفی رژیم اسد در سطحی نیستند که حتی با‬ ‫حمایت امریکا بتوانند الترناتیو مناسبی ب رای بشار اسد باشند‪،‬‬ ‫به ویژه که بخواهند در دو جبهه هم با اسد و هم با سلف ی‏ها‬ ‫وارد جنگ و درگیری شوند‪.‬‬ ‫در نهایت راجع به این سیاس��ت اخیر دولت دموکرات‬ ‫باراک اوباما در حمله به داعش در ع راق و سوریه و تشکیل‬ ‫ائتالف علیه داعش باید گفت که بعید است این استراتژی‬ ‫در کوتاه مدت یا میان مدت به نتیجه مش��خصی برس��د و‬ ‫موفقی ت امیز باش��د‪ .‬در این میان انتقاداتی نیز به استراتژی‬ ‫اوباما وارد اس��ت که مهم ترین انها عبارتست از‪ -1 :‬داشتن‬ ‫نگاه سخت افزارانه ‪ -2‬حضور نداشتن دو قدرت مهم همسایه‬ ‫ع راق یعنی ای ران و ترکی��ه در ائتالف علیه داعش ‪ -3‬وجو د‬ ‫تردید در انگی��زه و توانمندی‏های برخ��ی دولت‪‎‬های عربی‬ ‫حاضر در این ائتالف ‪ -4‬تبدیل ش��دن این ائتالف به یک‬ ‫امر سیاسی و تبلیغاتی و در نظر گرفتن سازوکارهای اجرایی‬ ‫گنگ و مبهم ب رای ان‪.‬‬ ‫پروپاگاندایامریکایی‬ ‫استراتژی اوباما به خشونت ساختاری و جنگ مذهبی در خاورمیانه دامن می زند‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫‪5‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫ابعاد جنایت هولناک گروه تروریستی داعش در ع راق‬ ‫و سوریه و جدی ش��دن خطر ان ب رای منافع غرب و متحدان‬ ‫نزدیک ان در منطقه خاورمیانه‪ ،‬بار دیگر بحث ائتالف سازی‬ ‫و تش��کیل نیروهای فراملی ب رای مبارزه با تروریسم را مطرح‬ ‫ساخته است‪ .‬در این راستا طرحی با عنوان راهبرد جدید امریکا‬ ‫علیه داعش از س��وی رئی س جمهور این کشور(اوباما ) مطرح‬ ‫ش��ده و در این طرح با همراهی متح��دان منطقه ای تالش‬ ‫خواهد شد به شکل منس��جم‪‎‬تری با گروه تروریستی داعش‬ ‫در ع راق و سوریه مقابله ش��ود‪ .‬در این میان‪ ،‬پس از قتل چند‬ ‫خب رنگار امریکایی و انگلیسی‪ ،‬نیروهای امریکایی در اقدامات‬ ‫تالف ی جویانه چندین بار مواضع داعش را در نزدیکی موصل‬ ‫و مناطق االنبار بمباران کردند‪ .‬در س��الگرد یازده س��پتامبر‪،‬‬ ‫ائتالفی متشکل از ‪ 40‬کش��ور ب رای نابودی داعش به رهبری‬ ‫امریکا شکل گرفت که دامنه حمالت به این گروه تروریستی‬ ‫به مرزهای سوریه و مناطق تحت کنترل ان کشیده خ واهد شد‪.‬‬ ‫این در حالی است که تجربیات گذشته و ظهور طالبان و القاعده‬ ‫در افغانستان و ع راق نشان م ی دهد که رویکرد کلی غرب در‬ ‫مبارزه با پدیده تروریسم‪ ،‬همواره ب راساس خط مشی گزینشی و‬ ‫سیاست دوگانه و نیز تقسیم تروریسم به بدخیم و خوش خیم‬ ‫پیگیری شده است‪.‬‬ ‫به‪‎‬طوری که تا زمانی که گروه های تروریستی در راستای‬ ‫منافع غرب عمل نمایند باید حمایت مالی و نظامی ش��وند‬ ‫ولی هرگونه ک��ج روی و نادیده گرفتن مناف��ع انها با واکنش‬ ‫جدی روبه رو م ی شود‪ .‬تهاجم به افغانستان ب رای مبارزه با گروه‬ ‫تروریستی القاعده و طالبان نه تنها به ریشه کنی افراط گرایی‬ ‫نینجامی��د بلکه بذر ترور و خش��ونت را از خاورمیان��ه تا اروپا‬ ‫گس��ترش داد‪ .‬در رویکرد جدی��د امریکا نس��بت به داعش‪،‬‬ ‫بار دیگ��ر فربی��کاری این کش��ور ب��رای پوش��ش دادن به‬ ‫سیاست های اشتباه گذشته و کسب اعتبار نزد افکار عمومی‬ ‫مشهود است‪ .‬کشورهای مشارکت کننده در ائتالف بی ن المللی‬ ‫به رهبری امریکا که امروزه داعی ه دار مبارزه با تروریسم شدند در‬ ‫واقع از بانیان اصلی شکل گیری گروه های تروریستی نظیر‬ ‫االحرار ش��ام‪ ،‬جبهه النصره و داعش هس��تند و منابع مالی و‬ ‫نیروهای انسانی این گروه ها بیشتر از سوی ع ربستان‪ ،‬قطر و‬ ‫ترکیه تامین و فرماندهان داعش اکثرا یا ملیت سعودی دارند یا‬ ‫از حوزه شیخ نشی ن‪‎‬های خلیج فارس هستند‪.‬‬ ‫پرسشی که مطرح است اینکه‪ ،‬باتوجه به شرایط منطقه‬ ‫و رشد تروریسم‪ ،‬ایا امریکا و حامیانش قصد سرکوب داعش‬ ‫و برقراری ثبات در منطقه را دارن��د؟ در صحبت اخیر اوباما و‬ ‫مقامات ارشد اروپا برخی از کشورهایی که نقش اصلی در مبارزه‬ ‫با تروریسم داشتند و به نوعی قربانی تروریسم سازمان یافته‬ ‫هستند‪ ،‬کنار گذاشته شدند و در توجیه این اقدام‪ ،‬ای ران‪ ،‬سوریه و‬ ‫روسیه به طرفداری از تروریسم متهم شدند‪ .‬مقامات امریکایی‬ ‫بدون اشاره به رویکرد غیرسازنده و اقدامات خود و متحدانشان‬ ‫که زمینه ساز شکل‪‎‬گیری گروه های تروریستی در سوریه‪ ،‬ع راق‬ ‫و به تبع ان در منطقه شده‪ ،‬حمایت ای ران از حاکمیت سوریه‬ ‫و نقش حزب اهلل لبنان در مقابله ب��ا گروه‪‎‬های معارض دولت‬ ‫بشار اسد را دلیلی بر عدم همکاری و مشارکت م ی دانند‪ .‬اوباما‬ ‫با این تصور اشتباه ب رای ایجاد بحران جدید و به بهانه مبارزه‬ ‫با داعش‪ ،‬بحث حمالت گس��ترده به خاک ع راق و سوریه را‬ ‫مطرح ساخته و تالش م ی کند با نقاب مبارزه با تروریسم‪ ،‬دیگر‬ ‫شاخه های خشونت طلب و همسو با منافع غرب نظیر النصره‪،‬‬ ‫جی ش االسالم و ارتش ازاد سوریه را تقویت کند و در واقع با یک‬ ‫تیر دو نشان بزند‪ .‬امریکا م ی‪‎‬خواهد تحت پوشش این حمله‪،‬‬ ‫زمینه را ب رای سرنگونی دولت بشار اسد و تضعیف موقعیت‬ ‫ای ران و مقاومت در منطقه فراهم س��ازد‪ .‬زی را جورج بوش نیز‬ ‫تحت لوای اعاده صلح و برقراری امنیت و نابودی سالح های‬ ‫کش��تارجمعی حمله غی ر قانونی به ع راق را اغاز کرد‪ .‬این در‬ ‫حالی است که زیر سایه این تهاجم نه تنها امنیت برقرار نشد‬ ‫بلکه به دنبال این اقدامات تفرقه افکنانه شاهد بروز خشونت‬ ‫س��اختاری و جنگ قومی – مذهبی گسترده در ع راق بودیم‪.‬‬ ‫ب ی تردید پس از س��رنگونی صدام و ارتقای جایگاه شیعیان‬ ‫در هرم قدرت سیاس��ی‪ ،‬روند تحوالت به نفع ای��ران در حال‬ ‫پیشروی بود و قدرت یابی شیعیان ع راق باتوجه به پیوندهای‬ ‫تاریخی و مذهبی به کاهش قدرت ع ربستان‪ ،‬یار دی رینه امریکا‬ ‫در خاورمیانه م ی‪‎‬انجامید؛ بناب راین امریکا در دهه های گذشته‬ ‫با سیاست هرج ومرج سازنده در داخل ع راق بستر الزم را ب رای‬ ‫شکل گیری گروه های تروریستی فراهم ساخت و با چراغ سبز‬ ‫کاخ سفید‪ ،‬مقامات ریاض از همه توان نرم افزاری و سخت افزاری‬ ‫ب رای برهم زدن سامانه سیاسی ع راق و تضعیف دولت قانونی‬ ‫پیشین (نوری مالکی) استفاده کردند‪.‬‬ ‫از نظر امریکا ت��داوم هرگونه پیوند اس��تراتژیک میان‬ ‫ع راق‪ ،‬ای ران و س��وریه م ی تواند توازن قدرت را در خاورمیانه به‬ ‫ضرر عربستان و دیگر کش��ورهای محافظه کار تغییر دهد‪.‬‬ ‫بناب راین با این تصور پس از تح��والت در خاورمیانه عربی و‬ ‫خیزش ملت ها تحت عنوان بهار عرب��ی از اعتراضات علیه‬ ‫دولت بشار اسد حمایت کردند و در این مسیر به تغیی رات ارام و‬ ‫ی ‪ -‬سوری ب رای خروج‬ ‫توافق داخلی تحت عنوان راه حل سور ‬ ‫از بن بست سیاسی رضایت ندادند‪ .‬در هر صورت نقش سوریه‬ ‫در محور مقاومت علیه اسرائیل در منطقه پس از خروج مصر‬ ‫از دایره دشمنان تل اویو برجسته بوده است؛ بناب راین با شعله ور‬ ‫شدن خشونت‪‎‬ها و جنگ داخلی در سوریه‪ ،‬تجهیز گروه های‬ ‫تروریستی و ارسال شب ه نظامیان اموزش دیده غ ربی – ع ربی‬ ‫را در پیش گرفتند‪ .‬البته ماموریت اصلی در ادامه جنگ داخلی‬ ‫و داغ نگه داشتن تنور اختالفات برعهده ع ربستان بود‪ .‬ریاض‬ ‫در واقع پ��س از ناامیدی از ائتالف ضد س��وری تحت عنوان‬ ‫ارتش ازاد و شکس ت های پ ی در پی این گروه ب رای سرنگونی‬ ‫دولت بشار اسد علنا مدیریت مبارزه را به بندر بن سلطان‪ ،‬چهره‬ ‫امنیتی و اطالعاتی خود سپرد؛ بندر سلطان که ارتباطی نزدیک‬ ‫با مقامات اطالعاتی س��یا و موساد داش��ت توانست با جذب‬ ‫چهره های خش��ونت طلب و مافیایی از منطقه و سازماندهی‬ ‫مجدد تروریس ت ها در سوریه‪ ،‬داعش را به عنصری اثرگذار در‬ ‫تحوالت سوریه و ع راق بدل سازد‪.‬‬ ‫خشونت عریان داعش علیه شهروندان سوری و تخریب‬ ‫اماکن مقدس مسلمانان بر پیچیدگ ی های بحران افزود و در‬ ‫این میان داعش عالوه بر حمله ب��ه نیروهای وفادار به دولت‬ ‫سوریه تالش کرد دیگر گروه های تروریستی و مخالف دولت‬ ‫بشار اس��د را نیز با خود همراه س��ازد‪ .‬با این وجود‪ ،‬ایستادگی‬ ‫نیروهای دولتی و توانمندی حزب اهلل لبنان در مبارزه ب ی امان‬ ‫با این گروه و حفظ وحدت در میان حامیان دولت سوریه‪ ،‬ای ران‬ ‫و روسیه باعث ش��د که در فضای ناامن و نبود وحدت داخلی‬ ‫میان گروه های سیاسی نیروهای تکفیر در پیوند با بعثی سابق‬ ‫حمالت گسترده ای را علیه مناطق سن ی نشین ع راق تدارک‬ ‫ببینند و در سایه خیانت های برخی از مقامات سیاسی و نظامی‬ ‫بر بخش وسیعی از این کشور دست یابند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫برسردوراهی‬ ‫امریکا در ائتالف بین المللی ضد داعش با چالش های چند بعدی مواجه است‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫تالش های ایاالت متحده امریکا ب رای تشکیل ائتالف‬ ‫ع ربی ‪ -‬غ ربی علیه گروه تروریستی داعش‪ ،‬با برخی سواالت‬ ‫و ابهامات همراه است‪ .‬در ابتدا باید توجه داشت تشکیل یک‬ ‫ائتالف با یک هدف مش��خص و موفقیت ان‪ ،‬بس��تگی به‬ ‫این دارد که کش��ورها و بازیگران حاض��ر در ان‪ ،‬در خصوص‬ ‫برخورد با یک پدیده ایا نظر واحدی دارن��د یا خیر؛ به عبارت‬ ‫دیگر همان اندازه که اش��تراک نظر روی یک موضوع وجود‬ ‫داشته باشد احتمال ش��کل گیری و موفقیت یک ائتالف نیز‬ ‫بیشتر امکان پذیر خواهد بود‪ .‬اگر بخواهیم این موضوع را در‬ ‫قبال برخورد با گروه تروریس��تی داعش بررس��ی کنیم و اگر‬ ‫ایاالت متحده امریکا را کانون شکل گیری چنین ائتالفی قلمداد‬ ‫کنیم‪ ،‬دیگر اعضای ائتالف در موضوع برخورد با داعش و اینکه‬ ‫این گروه تاچه اندازه خط رناک است‪ ،‬باید با امریکا همراستا و‬ ‫هم نظر باشند‪ .‬در حال حاضر به نظر نم ی‪‎‬رسد ائتالفی که اوباما‬ ‫ان را عنوان کرده است بتواند شکل بگیرد‪ .‬چرا که اختالف نظرها‬ ‫و اختالف دیدگاه ها بین کانون اصلی شکل گیری ائتالف یعنی‬ ‫امریکا و برخی کشورهای منطقه‪‎‬ای به شدت زیاد است‪ .‬از یک‬ ‫طرف امریکا و اروپا خود را در معرض تهدید تروریستی داعش‬ ‫م ی بینند و صراحتا نیز اعالم کرده اند که باید با این گروه مبارزه‬ ‫کنند از دیگر سو بازیگران منطقه ای به خصوص کشورهای‬ ‫ع ربی جنوب خلیج فارس به اندازه امریکا و اروپا احساس خطر‬ ‫نم ی کنند‪ .‬باید توجه داشت نه تنها این کشورها احساس خطر‬ ‫نم ی‪‎‬کنند بلکه ش��واهد و قرائن معتبری وجود دارد که نشان‬ ‫م ی‪‎‬دهد این کش��ورها در ش��کل دادن به گروه داعش نقش‬ ‫داشته‪‎‬اند و همچنان از این گروه حمایت م ی کنند‪ .‬یک کشور‬ ‫موثر در این زمینه ع ربستان است و حتی اگر دولت ع ربستان‬ ‫یعنی نهادهای رسمی ان در این زمینه دخالت نداشته باشند اما‬ ‫گروه های اجتماعی‪ ،‬فکری و حتی تاحدی موسسات خیریه‬ ‫ان از داعش حمایت م ی کنند‪ .‬ش��اهزاده‪‎‬های سعودی فارغ از‬ ‫سیاست کالن دولت این کشور کمک های تبلیغاتی و مالی‬ ‫به داعش دارند‪ .‬قطر نیز همین وضعیت را دارد‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫برخی از این کشورها نگران هس��تند اگر وارد جنگ با داعش‬ ‫ش��وند بیش از ایاالت متحده امریکا و اروپ��ا در معرض خطر‬ ‫قرار بگی رند‪ .‬کشورهایی مانند اردن یا مصر که اخی را از بحران‬ ‫سیاسی رها شده‪ ،‬نگران هستند که اگر وارد جنگ با این گروه‬ ‫شوند‪ ،‬داعش یا گروه‪‎‬های دیگری با تفکرات سلف ی گری دست‬ ‫به اسلحه بب رند و در این کشورها ناامنی ایجاد کنند‪ .‬بناب راین‬ ‫تاحدودی نسبت به وضعیت درونی این کشورها نگرانی وجود‬ ‫دارد‪ .‬یک کشور موثر دیگر در این قضیه ترکیه است که به نظر‬ ‫نم ی رسد قصد داشته باشد وارد این ائتالف شود‪ .‬البته ترکیه‬ ‫توافقنامه ای که کشورهای ائتالف امضا کردند را نیز امضا نکرد‪.‬‬ ‫سوال دیگری که مطرح م ی شود این است که ایا برخورد‬ ‫این ائتالف با داعش در نهایت به تقویت دولت بش��ار اسد در‬ ‫سوریه خواهد انجامید‪ .‬اگر قرار باش��د چنین هدفی حاصل‬ ‫شود بدون شک کش��ورهایی مانند ترکیه‪ ،‬قطر و عربستان‬ ‫با ان مخالفت خواهند کرد‪ .‬این ابهاماتی که وجود دارد باعث‬ ‫م ی شود این گونه برداشت شود اعضای ان ائتالفی که در زمان‬ ‫برخورد با القاعده در سال ‪ 2001‬تشکیل شد یا در زمان برخورد‬ ‫با صدام‪ ،‬همس��وتر بوده اند‪ .‬زی را در ان شرایط‪ ،‬خطر فوری‪‎‬تر‬ ‫و ملموس تری وجود داشت‪ .‬اما اکنون هم پدیده داعش یک‬ ‫پدیده چندوجهی است و هم ائتالفی که قرار است شکل بگیرد‪.‬‬ ‫بناب راین این شرایط‪ ،‬کار را ب رای امریکا به عنوان شکل دهنده به‬ ‫ائتالف دشوار م ی کند‪.‬‬ ‫یک تفاوت عمده ای که داعش با برخی دیگر از گروه‪‎‬های‬ ‫تروریستی دارد این اس��ت که این گروه صرفا یک تشکیالت‬ ‫سازمان دهی شده با اش��خاص مشخص نیست؛ شاید بتوان‬ ‫ی که این‬ ‫گفت متاسفانه داعش یک تفکر است‪ .‬د رواقع با وجود ‬ ‫گروه نیرو‪ ،‬منابع مالی و دسترسی به سالح دارد اما بیشتر یک‬ ‫تفکر است‪ .‬همین مساله باعث م ی‪‎‬شود فردی از اروپا‪ ،‬امریکا‬ ‫یا استرالیا به این گروه بپیوندد‪ .‬البته پیش از داعش‪ ،‬القاعده نیز‬ ‫چنین وضعیتی را داشت اما ش��اید جذابی ت ها ب رای جذب در‬ ‫داعش بیش از جذابی ت هایی است که در القاعده وجود داشت‪.‬‬ ‫بناب راین برخورد با این گروه سخت‪‎‬تر است‪ .‬در این راستا عالوه‬ ‫بر اینکه الزم است منابع مالی این گروه بسته شود‪ ،‬اعضایش‬ ‫تحت تعقیب قرار بگی رند و به مواضع‪‎‬ش��ان حمله شود‪ ،‬باید‬ ‫یک سری فعالی ت های فکری نیز انجام بگیرد‪ .‬یعنی صرف‬ ‫حمالت نظامی و تحریم‪‎‬های اقتصادی نم ی‪‎‬توانند این تفکر‬ ‫را از بین بب رند‪ .‬چه بسا حتی برخوردهای تند و خشونت امیز‪،‬‬ ‫زمینه ساز جذب نیروهای بیشتر ب رای داعش شود‪ .‬همچنین‬ ‫به موازات انکه امریکای ی‪‎‬ها از پهپادهای خود ب رای کش��تن‬ ‫نظامیان بهره م ی گی رند یا اتفاقاتی که در گوانتانامو و ابوغریب‬ ‫اتفاق افتاد‪ ،‬گروه‪‎‬هایی چون داعش م ی توانند یارگیری کنند و‬ ‫فعالی ت های خود را در گوشه و کنار جهان گسترش دهند‪ .‬به‬ ‫هر حال اتفاقاتی که اوایل دهه گذشته علیه القاعده رخ داد باعث‬ ‫شد که گروه هایی همسو با القاعده مانند بوکوحرام در نیجریه‬ ‫یا الشباب در سومالی و داعش در ع راق و سوریه شکل بگی رند‪.‬‬ ‫از دیگر سو یکی از مشکالت اصلی شکل دادن به این‬ ‫ائتالف این اس��ت که اکنون امریکای ی ها بر سر دوراهی قرار‬ ‫گرفته اند؛ قرار اس��ت امریکا با گروهی وارد جنگ شود که با‬ ‫دشمن امریکا در حال جنگ است‪ .‬بناب راین غرب به خصوص‬ ‫امریکا و اروپا باید تکلیف خود را مشخص کنند که ایا نظام‬ ‫سیاسی بشار اسد در سوریه خطر مهمتری است یا گروه هایی‬ ‫چون داعش‪ .‬اگر امریکا بخواهد همزمان هر دو را با هم هدف‬ ‫قرار دهد یکی از بازیگران اصل��ی علیه داعش حال یا دولت‬ ‫سوریه یا دولت جمهوری اسالمی ای ران را از خود دور م ی کند‪.‬‬ ‫در این میان اگر سوریه ب رای امریکا هدف مهمتری باشد قطعا‬ ‫م ی‪‎‬تواند با نیروهای دولتی برخورد کند اما در لوای این قضیه‬ ‫گروه‪‎‬هایی چون داعش رشد پیدا خواهند کرد‪ .‬در مقابل اگر‬ ‫داعش‪ ،‬خطر فوری تری است‪ ،‬به زعم امریکای ی ها‪ ،‬انها باید‬ ‫میان بد و بدتر‪ ،‬بد را انتخاب کنند و با نظام سیاس��ی سوریه‬ ‫و جمهوری اس�لامی ای ران وارد تعامالتی شوند تا بتوانند به‬ ‫نابودی خطر داعش نایل شوند‪.‬‬ ‫در غیر ای��ن ص��ورت م ی بینیم ک��ه به دنب��ال رفتار‬ ‫تناقض امیزی که امریکای ی‏ها و غرب طی سه سال گذشته‬ ‫داش��تند‪ ،‬گروهی چون داعش پدید امد‪ .‬ناب��ود کردن نظام‬ ‫سیاسی سوریه در حالی که هیچ الترناتیوی ب رای ان متصور‬ ‫نیستند این کشور را تبدیل به کانونی ب رای پرورش تفکرات‬ ‫افراطی خواهد کرد و در پی ان در اینده گروه هایی ظهور پیدا‬ ‫م ی کنند ک��ه م ی توانند به مراتب خش��ن تر و تهاجم ی تر از‬ ‫داعش باشند‪ .‬بناب راین تازمانی که امریکا تکلیف خود را با این‬ ‫موضوع یعنی بحث سوریه مشخص نکند نم ی تواند به یک‬ ‫راهکار نهایی در قبال داعش دست یابد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫با این وجود‪ ،‬تازمانی که داع��ش از خطوط قرمز امریکا‬ ‫عبور نکرده بود‪ ،‬بدون هیچ واکنشی‪ ،‬تاخت وتاز و غارت اموال‬ ‫و کشتار مردم ب ی دفاع از جمله گروه های شیعی و سن ی های‬ ‫میانه رو ادامه داش��ت‪ .‬در این میان حمله به اقلیم خودمختار‬ ‫کردستان و نزدیک شدن به ش��ریان های نفتی غرب از سوی‬ ‫گروه تروریس��تی داعش خطای نابخش��ودنی بود که باعث‬ ‫عکس‪‎‬العمل جدی امریکا شد‪ .‬از نظر استراتژیس ت ها حضور‬ ‫داعش فرصت مغتنمی ب رای مدیری��ت بر تحوالت منطقه و‬ ‫کنترل و تضعیف هرچه بیشتر کشورهای غی ر همسو نظیر‬ ‫ای ران و سوریه و حتی روسیه در منطقه است‪ .‬بناب راین اهداف‬ ‫پنهانی مبارزه با تروریسم در منطقه و حمله به مواضع داعش در‬ ‫سوریه کامال مشهود است و هدف‪ ،‬دست یابی به اهداف مهم‬ ‫با پرداخت هزینه کم‪‎‬تر است‪ .‬چراکه با گذشت بیش از سه سال‬ ‫از درگیری های داخلی سوریه و حضور تروریس ت ها‪ ،‬نتوانست‬ ‫اسیب جدی بر پیکره دولت نزدیک به ای ران وارد سازد‪.‬‬ ‫بناب راین امریکا با اصل قرار دادن تقس��یم وظایف ب رای‬ ‫برهم زدن اوضاع سیاسی خاورمیانه بار دیگر توازن سازی و ایجاد‬ ‫محور راهبردی با کشورهایی نظیر ع ربستان‪ ،‬قطر و ترکیه را‬ ‫در پیش گرفت‪ .‬در هر صورت بازگشت مجدد ثبات سیاسی به‬ ‫ع راق با خروج نوری مالکی از دایره قدرت و تشکیل دولت فراگیر‬ ‫ملی م ی‪‎‬تواند به سرکوب تروریس��ت ها و بهتر شدن اوضاع‬ ‫امنیتی این کش��ور و منطقه بینجامد‪ .‬از این رو امریکای ی‪‎‬ها‬ ‫تالش م ی‪‎‬کنند با تغییر راهبرد خویش نس��بت به تحوالت‬ ‫منطقه بار دیگر زمینه را ب رای ناامنی بیشتر سوریه فراهم سازند؛‬ ‫قراین موجود نیز نشان م ی‪‎‬دهد که با پیشرفت اوضاع سیاسی و‬ ‫تسلط نیروهای دولتی و مردمی ع راق بر مناطقی نظیر تکریت‬ ‫و صالح الدین امکان فرار و استق رار بیشتر نیروهای تروریستی‬ ‫داعش در سوریه وجود دارد‪ .‬همچنین امریکای ی‪‎‬ها با تشکیل‬ ‫ائتالف فراگیر جهانی علیه داعش م ی‪‎‬کوشند با ایفای نقش‬ ‫پلیس جهانی خوب در گام نخس��ت از شر نیروهای سرکش‬ ‫تروریستی خود ساخته خالص شوند و در گام دوم با پشتیبانی‬ ‫همزمان مخالفین گس��ترده دولت مرکزی از جریان سکوالر‬ ‫گرفته تا جبهه النصره به اهداف اصلی خویش برسند‪.‬‬ ‫ب ی تردید موفقیت امریکا در این استراتژی ب ا تردیدهای‬ ‫جدی روبه روست؛ زی را داعش همچنان در تحوالت داخلی ع راق‬ ‫و سوریه دس��ت باال را دارد و حمالت هوایی نتوانسته جلوی‬ ‫خشونت فزاینده این گروه تروریس��تی را سد نماید‪ .‬با افزایش‬ ‫قاچاق نفت و غارت ام��وال دولتی در واق��ع داعش به عنوان‬ ‫کنشگر شب ه دولتی عمل م ی کند و اگر قصد امریکا سرکوب‬ ‫جدی داعش در ع راق و س��وریه اس��ت باید هزینه بیشتری را‬ ‫بپردازد و اکتفا به حمالت هوایی محدود علیه مواضع این گروه‬ ‫کارساز نخواهد بود‪.‬‬ ‫اما ایا امریکای ی ها توان پیاده سازی نیروی زمینی گسترده‬ ‫را باتوجه به تجربه افغانس��تان و ع راق ب��ار دیگر دارند؟ نکته‬ ‫دیگر اینکه‪ ،‬تشتت در جبهه معارضین دولت سوریه همچنان‬ ‫چشمگیر است و نشس ت های مختلف ب رای کم کردن فاصله ها‬ ‫و نیل به یک هدف مش��ترک کارس��از نبوده است‪ .‬ب ی تردید‬ ‫عدم جدیت در قبال گروه تروریس��تی داعش و نادیده گرفتن‬ ‫توانمندی ای ران ب رای مبارزه با ان‪ ،‬التهابات منطقه را دوچندان‬ ‫خواهد ساخت و امریکا به جبر تاریخی هم شده ناگزیر است‬ ‫به رغم شعارهای پرطمط راق در مبارزه با داعش از ظرفیت باالی‬ ‫ای ران ب رای ایجاد امنیت پایدار استفاده نماید؛ چراکه تضعیف‬ ‫موقعیت دولت س��وریه و تقویت همزم��ان جبهه معارضین‬ ‫قدیمی در شرایط موجود باتوجه به بازی قدرت در عرصه داخلی‬ ‫و منطقه ای امکانپذیر نیست‪.‬‬ ‫این جبهه از شروع بحران سوریه از تمام امکانات موجود‬ ‫بهره جسته است‪ .‬نکته کلیدی این است که هرگونه تزلزل در‬ ‫دولت سوریه از طریق تقویت مخالفان م ی‪‎‬تواند عالوه بر این‬ ‫کشور‪ ،‬منطقه خاورمیانه را نیز با اشوب بیشتری مواجه سازد‪.‬‬ ‫زی را با فرض محال ب راندازی قدرت دولت بشار اسد جنگ خونین‬ ‫فرقه ای و قومی با شدت بیشتری میان گروه های تکفیری از‬ ‫یک سو و جریانات ملی و سکوالر از سوی دیگر ادامه خواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫فرصت های برباد رفته‬ ‫انسجام هویت اسکاتلندی در کوتاه مدت‬ ‫غیر ممکن است‬ ‫مریم رضایی‬ ‫مترجم‬ ‫بین الملل‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کلمه «اری» در باالی س��ر در مغازه ای قدیمی در بخش‬ ‫مخروبه «دنیس��تون» (‪ )Dennistoun‬شهر گالسکو نقش‬ ‫بسته است‪ .‬از ماه ژوئیه این مغازه پایگاه محلی و دورافتاده کمپین‬ ‫جدای ی طلبانه«اری اسکاتلند»بودهاست‪.‬مغازهکناریمملوازتخته‬ ‫و وسایل دیگر برای امور بازسازی است و هر میل ی متر از تخته ها‬ ‫با پوسترهایی پر شده که پیام مخالفت واضحی را به زبان بومی‬ ‫ نشان م ی دهند‪.‬‬ ‫پوسترهای طرف مقابل (رای نه) ش��بانه و بالفاصله بعد‬ ‫از اینکه کمپی��ن «اری» را ه را به س��وی ملتهب ترین رای گیری‬ ‫در تاری��خ بریتانیای مدرن هموار کرد‪ ،‬ظاهر ش��دند‪ .‬اس��کاتلند‬ ‫همواره کش��وری س��تیزه جو و برای دفاع از خ��ود مصمم بوده و‬ ‫در عرصه جهانی پا را فراتر از توانای ی های خود نهاده اس��ت‪ .‬اما‬ ‫هر چقدر این کش��ور به همه پرسی روز ‪ 18‬س��پتامبر نزدیک تر‬ ‫م ی شود‪ ،‬این غریزه جنگجویانه به درون کشور سرازیر شده و خود‬ ‫اسکاتلندی ها را روبه روی هم قرار داده است‪ .‬کن تیلر‪ ،‬کارمند ‪69‬‬ ‫ساله و بازنشسته ای که داوطلبانه به کمپین جدای ی طلبانه افراطی‬ ‫دنیستون پیوسته م ی گوید‪« :‬بین جوامع و خانواده ها در این مورد‬ ‫اختالف دارند‪».‬‬ ‫تیلر به مدت ‪ 50‬س��ال از جنبش مل ی گرایانه کش��ورش‬ ‫حمایت کرده است‪ .‬از نظر او «کمپین اری هنوز مانع بزرگ دیگری‬ ‫دارد که باید پشت سر گذاشته شود‪ ،‬اما در سن من موانع چندان‬ ‫بد به نظر نم ی رس��ند‪ ».‬او به همراه دیگر فعاالن همراهش هر‬ ‫روز بیرون م ی روند و تالش م ی کنند با جذب افراد مردد به سوی‬ ‫هدف شان از این مانع عبور کنند‪ .‬بیشتر نظرسنج ی های عمومی‬ ‫نشان م ی دهند کمپین «با هم‪ ،‬بهتر» (‪)Better Together‬‬ ‫که تالش م ی کند از رای «نه» به جدایی اسکاتلند حمایت کند‬ ‫و این کش��ور را جزو بریتانیا نگه دارد‪ ،‬همچنان در صدر است‪ ،‬اما‬ ‫کمپین «اری» همچنان فاصله خود را با ان کم م ی کند‪ .‬نزدیک به‬ ‫‪ 4/2‬میلیون رای دهنده اسکاتلندی یا هنوز تصمیمی نگرفته اند‬ ‫یا از اب راز نظر خود امتناع م ی کنند‪ .‬این تهدید وجود دارد که پیروزی‬ ‫هر یک از طرفین با اکثریت ارا نباشد‪ .‬کلیساها ب رای روز یکشنبه‬ ‫و بعد از اعالم نتایج رای گیری‪ ،‬به منظور جلوگیری از تبدیل شور و‬ ‫نشاط مردم به کینه و خصومت‪ ،‬ب رنامه ریزی هایی را اغاز کرده اند‪.‬‬ ‫در برگه رای فقط یک سوال نوشته خ واهد شد‪« :‬ایا اسکاتلند‬ ‫باید کشور مستقلی باش��د؟» به عبارت دیگر‪ ،‬ایا اسکاتلندی ها‬ ‫باید اتحاد ‪ 307‬س��اله ای ک��ه بریتانیای کبیر را ش��کل داده بود‪،‬‬ ‫بش��کنند؟ مل ی گرایی اس��کاتلندی اغلب مدل «ش��جاع دل»‬ ‫تاریخ را تحت کنترل هدف خود دراورده اس��ت‪ .‬فیلم شجاع دل‬ ‫مل گیبسون در سال ‪ 1995‬مملو از اش��تباهات است؛ از حضور‬ ‫غالب مردان دامن پوش چهار قرن قبل از رواج این نوع جامه در بین‬ ‫بزادگان خائن انگلیسی‬ ‫اسکاتلندی ها گرفته تا این نکته که نجی ‬ ‫اسکاتلند را شکست دادند‪ .‬در حقیقت‪ ،‬ممکن است انگلستان در‬ ‫ان زمان قوی تر بوده باشد‪ ،‬اما اتحاد س��ال ‪ 1707‬بین پادشاهان‬ ‫انگلیسی و اس��کاتلندی طبق رضایت طرفین صورت گرفت و‬ ‫منافع و تعهداتی برای دو طرف ایجاد کرد‪ .‬دولت ائتالفی فعلی‬ ‫بریتانیا متشکل از محافظه کاران و لیب رال دموکرات ها هنوز هم‬ ‫از این اتحاد حمایت م ی کند‪ .‬حزب مخالف کارگر نیز که در سال‬ ‫ی این اتحاد است‪ .‬این حزب یک سال‬ ‫‪ 1997‬به قدرت رسید‪ ،‬حام ‬ ‫بعد در سال‪ 1998‬قانونی ب رای تشکیل پارلمان منطقه ای اسکاتلند‬ ‫وضع کرد‪ ،‬به امید اینکه این اقدام ه ر گونه تمایل باقیمانده برای‬ ‫اس��تقالل طلبی را از بین ببرد‪ .‬اما قدرت و اختیاراتی که پارلمان‬ ‫اسکاتلند از ان بهره م ی برد‪ ،‬اشتیاق بسیاری از اسکاتلندی ها را برای‬ ‫خودمختاری کامل از بین نبرده است‪ .‬تصمیمات در مورد بهداشت‬ ‫و سالمت‪ ،‬اموزش‪ ،‬سیاست های مسکن و دیگر مسائل مربوط‬ ‫به اس��کاتلند در این پارلمان اتخاذ م ی شوند و مسائلی در سطح‬ ‫ب ریتانیا مانند دفاع و سیاست های خارجی توسط دولت لندن رفع و‬ ‫رجوع م ی شود‪ .‬در سال ‪ 2011‬انتخابات پارلمان ادینبرگ به برگزیده‬ ‫شدن اکثریت حزب ملی اسکاتلند (‪ )SNP‬که طرفدار استقالل‬ ‫هستند منجر شد‪ .‬پیروزی این حزب در هیچ یک از سازمان های‬ ‫نظرسنجی پی ش بینی نشده بود‪ .‬این حزب پیروزی خود را تا حد‬ ‫زیادی مدیون رهبری هوش��یارانه الکس سالموند‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫منطقه اسکاتلند بوده است‪ .‬او خشم هموطنان خود را نسبت به‬ ‫شرایط سخت اسکاتلند در دوران قدرت حزب محافظه کار تحت‬ ‫نخس ت وزیری مارگارت تاچر و نیز تصمیم نامناسب حزب کارگر‬ ‫ب رای ورود به جنگ ع راق‪ ،‬ب رانگیخت‪ .‬اما ‪ SNP‬مدت ها خواستار‬ ‫اس��تقالل بود و برای برگزاری یک همه پرسی مبارزه کرد‪ .‬دولت‬ ‫انگلستانباتصویبقانونبرایرای گیریموافقتکرد‪،‬بهاینامید‬ ‫که انتخاب اکثریت قاطع اسکاتلندی ها این است که جزو بریتانیا‬ ‫باقی بمانند و این مجادله یک بار برای همیشه به پایان م ی رسد‪.‬‬ ‫اما این شروع یک خطای محاسباتی جدی بود‪.‬‬ ‫واکنش جهانی‬ ‫به هر حال‪ ،‬این موضوع به پایان خود رسیده و همه پرسی‬ ‫اسکاتلند فراتر از مرزهای بریتانیا را نیز به لرزه دراورده است‪ .‬وقتی در‬ ‫نظرسنج ی ها کمپین «اری» به گروه «با هم‪ ،‬بهتر» نزدیک شد‪،‬‬ ‫دولت بریتانیا که هماهنگی چندانی با حزب کارگر ندارد‪ ،‬تالش کرد‬ ‫با وعده تفویض اختیارات بیشتر به اسکاتلند در صورتی که اکثریت‬ ‫مردم در همه پرسی رای «نه» بدهند‪ ،‬وفاداری اسکاتلند به اتحادیه‬ ‫بریتانیا را تقویت کن��د‪ .‬اما این وعده به اس��کاتلندی ها – یعنی‬ ‫اختیارات بیشتر در افزایش مالیات و نحوه ساختاربندی سیستم‬ ‫رفاهاسکاتلند–اشتیاقدیگربخش هایب ریتانیاب رایخودمختاری‬ ‫رابرم ی انگیختکهعالوهبرشهروندانولزوای رلندشمالی‪،‬شهرها‬ ‫و مناطقی از انگلستان را که احساس م ی کنند نمایندگی ضعیفی‬ ‫در پارلمان بریتانیا دارند و مرکز قدرت سیاسی و اقتصادی در لندن‬ ‫بر انها سایه افکنده‪ ،‬دربرم ی گرفت‪ .‬دیواسپارکس‪ ،‬رئیس «انجمن‬ ‫دولت محلی»‪ ،‬گروهی ک��ه نماینده بی��ش از ‪ 300‬مقام محلی‬ ‫انگلستان و ولز است‪ ،‬در مصاحب ه ای با مجله توتال پولیتیکس‬ ‫گفت که این همه پرسی با انتظار غیرمتمرکزسازی بیشتر قدرت‬ ‫در این کشورها «نتیجه ای بزرگ خواهد داشت‪ ،‬فارغ از اینکه چه‬ ‫اتفاقی رخ دهد»‪.‬‬ ‫در ضمن‪ ،‬جنب ش های استقالل در خارج از نزدیک نظاره گر‬ ‫انتخابات اسکاتلند هس��تند‪ .‬در ماه مه‪« ،‬اتحاد جدید فالندری»‬ ‫حزب جدای ی طلبان بلژیک‪ ،‬عملکردی قوی در انتخابات پارلمانی‬ ‫داشت‪ .‬منطقه همواره س��رکش کاتالونیای اسپانیا با الگوگیری‬ ‫از اسکاتلندی ها‪ ،‬یک همه پرسی ب رای اس��تقالل در ماه نوامبر‬ ‫طرح ریزی کرده است؛ اگرچه دولت مرکزی اسپانیا م ی گوید این‬ ‫همه پرسی وجهه قانونی نخواهد داشت‪ .‬مطمئنا از روز رستاخیز‬ ‫اس��کاتلند تحوالتی بی ن المللی جریان خواهد یافت‪ ،‬حتی اگر‬ ‫اسکاتلندی ها به بریتانیایی ماندن خود رای دهند‪.‬‬ ‫یزند و‬ ‫اما رای «اری» به استقالل تحولی عظیم تر را دامن م ‬ ‫یرامطرحم ی کندکهدرحالحاضر‬ ‫خیلیسریعپرسش هایمهم ‬ ‫پاسخیبرای انهاوجودندارد‪.‬احتماالاسکاتلنددوبارهب رایعضویت‬ ‫در اتحادیه اروپا درخواست خواهد داد‪ .‬این کشور در حال حاضر به‬ ‫عنوان بخشی از بریتانیای کبیر از عضویت در اتحادیه بهره م ی برد‪.‬‬ ‫ت احتمالی بلژیک‪ ،‬اس��پانیا و دیگر کشورهایی‬ ‫با وجود مخالف ‬ ‫که دوست ندارند به جنگ ب رای استقالل طلبی جایزه داده شود‪،‬‬ ‫هیچ کس نم ی تواند به طور قطع بگوید این موضوع چقدر طول‬ ‫م ی کشد و این کشورها م ی توانند عضویت اسکاتلند را وتو کنند‪.‬‬ ‫سپس این مساله مطرح م ی شود که اسکاتلند به استقالل رسیده‬ ‫از چه پولی باید استفاده کند‪ .‬اسکاتلندی ها اکنون پوند را به کار‬ ‫م ی برند اما ادامه استفاده از ان نم ی تواند گزینه چندان پایداری باشد‪،‬‬ ‫خیابان امید‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫مل ی گرایان هدف حامیان اتحاد ب ریتانیا از این اظهارنظرهای‬ ‫ب ی اساس را ایجا د ترس م ی دانند‪ .‬بلر جنکینز‪ ،‬تهی ه کننده سابق‬ ‫تلویزیون که کمپین «اری» را از پایگاه ه��ای مرکزی خود واقع‬ ‫در «خیابان امید» (‪ )Hope Street‬در ش��هر گالس��گو (این‬ ‫دفتر به دلیل نام خاص ادرس ان انتخاب ش��د) رهبری م ی کند‪،‬‬ ‫معتقد اس��ت‪« :‬گروه «با هم بهتر» کمپینی را اداره م ی کند که‬ ‫بدبینانه ترین پی ش بین ی ها در تاریخ سیاسی بریتانیا در مورد ان‬ ‫وجود دارد‪ ».‬او با تمسخر قرار دادن مخالفان م ی گوید‪« :‬نفت در‬ ‫حال تمام شدن است!» و تاکید م ی کند که «اسکاتلند حداقل ‪50‬‬ ‫سال دیگر م ی تواند درامدهای نفتی فراوانی داشته باشد‪ .‬در این‬ ‫از دهه ‪ 60‬میالدی‪ ،‬زمانی که بریتانی��ا اولین بار حفاری در‬ ‫دریای شمال را اغاز کرد‪ ،‬درامد حاصل از نفت و گاز اکتشافی در زیر‬ ‫دریا زندگی اسکاتلندی ها را متحول کرده و ثروت و اشتغا لزایی نه‬ ‫تنها در این کشور‪ ،‬بلکه در بقیه قسمت های بریتانیا را به بار اورده‬ ‫و پی ش بین ی ها حاکی از ان بود که این جریان تا سال های اینده‬ ‫ادامه خواهد داشت‪ .‬حجم دقیق این ثروت یکی از نکات کلیدی‬ ‫درگیری بین کمپی ن های «اری» و «نه» اس��ت‪ .‬کمپین «اری»‬ ‫گزارش سازمانی به نام ‪ 56-N‬را که پی ش بینی کرده نفت دریای‬ ‫شمال تا س��ال ‪ 2041‬درامدی بیش از ‪ 365‬میلیارد پوند (معادل‬ ‫‪ 606‬میلیارد دالر) خواهد داش��ت‪ ،‬تایید م ی کند‪ .‬کمپین «با هم‬ ‫بهتر» پی ش بینی «دفتر ضمانت بودجه بریتانیا» را قبول دارد که‬ ‫م ی گوید درامد نفتی در همین مدت‪ 61/6‬میلیارد پوند (معادل‪102‬‬ ‫میلیارد دالر) خواهد بود‪ .‬هر ن��وع اتفاقی‪ ،‬اعم از جنگ یا اقدامات‬ ‫زیس ت محیطی ممکن اس��ت قیمت نفت را باال یا پایین ببرد و‬ ‫نظر کارشناسان در مورد وسعت ذخایر متفاوت است‪ .‬در دومین‬ ‫مناظره تلویزیونی بین سالموند و دارلینگ در‪ 25‬اوت‪ ،‬رهبر کمپین‬ ‫«نه» اشاره کرد که بازار نفت و گاز به شدت متزلزل است‪ .‬سالموند‬ ‫در جواب گفت دارلینگ و هم قطارانش تنها کسانی هستند که‬ ‫نفت اسکاتلند را یک «بال» م ی دانند‪( .‬این مساله که چه مقدار از‬ ‫این نفت در واقع متعلق به اسکاتلند است و از ان بریتانیا نیست‬ ‫یکی از شایع ترین موضوعاتی است که در صورت دادن رای اری به‬ ‫همه پرسی در صدر مذاکرات قرار خ واهد گرفت‪).‬‬ ‫مناقش��ه بین این دو کمپین بر س��ر موضوعی اساسی‬ ‫همچون اندازه و ارزش ذخایر نفت و گاز‪ ،‬برخی رهب ران و صاحبان‬ ‫کس ب وکار را دلسرد کرده است‪ .‬کریستوفر کمپبل‪ ،‬مدیر شرکت‬ ‫خانوادگی کمپبلز پرایم میت (‪)Campbells Prime meat‬‬ ‫که در عرضه گوشت‪ ،‬ماهی و غذاهای اماده در اسکاتلند فعالیت‬ ‫م ی کندم ی گوید‪«:‬استقاللیافتنبهمعنیتحولیعظیمهمراهبا‬ ‫سطحی از ابهام خ واهد بود‪ ».‬کمپبل قرار است رای «نه» بدهد‪ .‬اما‬ ‫دراینمیانعده ایهمهستندکهجنبهمثبتقضیهرام ی بینندو‬ ‫معتقدند فضای کس ب وکار به هم پیوسته تری به وجود خ واهد امد‪.‬‬ ‫داگالس کامرون‪ ،‬رئیس شرکت تخصصی ب رندسازی‪ ،‬بازاریابی و‬ ‫ط راحی ادن کانسالتنسی (‪ )Eden Consultancy‬است که‬ ‫مثلشرکتکمپبلدر منطقه ای فع الیتم ی کندکه ازنفتدریای‬ ‫شمال منتفع شده است‪ .‬او معتقد است کوچک تر بودن بهتر است‪:‬‬ ‫«با توجه به داشتن اقتصادی به سرعت رو به جلو با کس ب وکارهای‬ ‫موفق جهانی که در قلمرو ش��ما هستند‪ ،‬استقالل فرصت های‬ ‫بیشماری به اسکاتلندی ها م ی دهد که ب ریتانیا نم ی دهد‪ ».‬او هنوز‬ ‫تصمیم ی در مورد اینکه چه رایی بدهد نگرفته است‪.‬‬ ‫با توجه به تمامی اماری که توسط کمپی ن های مخالف‬ ‫رد و بدل شده‪ ،‬اس��کاتلندی ها با انتخاب بین ساختاری اشنا و‬ ‫ریسک کردن با عواقبی نامعلوم روبه رو هستند‪ .‬ایا هر کشوری‪،‬‬ ‫به خصوص یک کش��ور کوچک‪ ،‬م ی تواند خ��ود را از چنگال‬ ‫نیروهای سیاس��ی و اقتصادی جهان حفظ کن��د؟ این نیروها‬ ‫باعث ش��ده اند رای دهندگان سراس��ر دنیا احساس کنند نقش‬ ‫چندانی در سرنوش��ت خود ندارند‪ .‬برای مردم اسکاتلند‪ ،‬در هر‬ ‫دو طرف منازعه‪ ،‬به نظر م ی رسد همه پرسی فرصتی نادر ب رای‬ ‫اثبات دیدگاه ها و ترس��یم سرنوش��ت ملی انها باشد‪ .‬کن تیلر‬ ‫م ی گوید تاکنون «چنین مشارکت و عالقه عمومی گسترده ای»‬ ‫را در کش��ورش ندیده اس��ت‪ .‬انتظار م ی رود در روز ‪ 18‬سپتامبر‬ ‫رکوردی در تعداد رای دهندگان ثبت شود‪ .‬به هر حال اسکاتلند‬ ‫هر تصمیمی بگیرد‪ ،‬بیش از نیمی از رای دهندگان احس��اس‬ ‫قدرت خواهند کرد‪.‬‬ ‫بقیه انها بی��دار ش��ده و درم ی یابند در کش��وری زندگی‬ ‫م ی کنند که هویت سیاسی هسته ای ان – هر چند انها علیه ان‬ ‫رای داده باشند – با فرایند صلح مواجه است که م ی تواند سال ها‬ ‫دوام داشته باشد‪ .‬اگر اسکاتلند راه رسیدن به استقالل را شروع‬ ‫کرده باشد‪ ،‬توافق ها و بازسازی های مورد نیاز ب رای انسجام یافتن‬ ‫این هویت‪ ،‬ممکن است حتی بیشتر طول بکشد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫چون سه حزب سیاسی اصلی بریتانیا از تشکیل اتحادیه رسمی‬ ‫پوند استرلینگ جلوگیری کرده اند‪ .‬اسکاتلندی ها احتماال از پولی‬ ‫استفاده م ی کنند که هیچ نفوذی بر ان نداشته اند یا در صورتی که‬ ‫اتحادیه اروپا اسکاتلند استقالل یافته را به عضویت بپذیرد‪ ،‬مجبور‬ ‫م ی شود به یورو بحران زده بپیوندد‪ .‬هی چ کس نم ی داند اسکاتلند‬ ‫مستقل در زمان تجزیه خود چقدر بدهی به ارث م ی برد یا چقدر‬ ‫از نفت و گاز دریای شمال که بر ان ادعای مالکیت خواهد داشت‪،‬‬ ‫درامد به دس��ت م ی اورد‪ .‬همچنین مش��خص نیست ایا ملکه‬ ‫همچنان رهبر این کش��ور خواهد بود یا اکثریت اسکاتلندی ها‬ ‫حتی خواهان او هستند یا نه‪.‬همه اینها پیش از ان است که وارد‬ ‫معماهاییشویمکهسال هاطولم ی کشدتاامپ راتوریتجزیه شده‬ ‫بریتانیا ناگزیر انها را حل کند‪ :‬چگونه نظام سیاسی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫شبکه تلویزیونی ملی افسانه ای ب ی ب ی سی را سازماندهی مجدد‬ ‫کند؛ چه نام جدیدی بعد از پادش��اهی متحد بریتانیا (بریتانیای‬ ‫صغیر؟) انتخاب کند؛ ایا پرچم اتحاد نمادین را که در حال حاضر‬ ‫صلیب مورب سنت اندرو اسکاتلند را در برگرفته‪ ،‬دوباره ط راحی‬ ‫کند‪ .‬سپس این مساله مطرح م ی شود که کشور ویلیام واالس‪،‬‬ ‫راب��رت دی بروس و واحده��ای نظامی افس��انه ای مانند گردان‬ ‫سلطنتی موسوم به بلک واچ و گارداسکاتلند‪ ،‬چگونه م ی خواهد‬ ‫از خود دفاع کند‪ .‬احتماال اسکاتلند استقالل یافته با حفظ نیروها‬ ‫و دارای ی هایی که هم اکنون در خدمت بریتانیای کبیر هس��تند‪،‬‬ ‫ارتش خود را خواهد داشت‪ .‬اما حامیان استقالل به شدت از تغییر‬ ‫اساسی طرفداری م ی کنند که ریشه های ارتش بریتانیا را از بین‬ ‫ببرد‪ .‬کمپین «اری» مدت ها وعده داده بود چهار زیردریایی بریتانیا‬ ‫را که حامل موشک های هسته ای تریدنت از پایگا ه انها در بندرگاه‬ ‫فاسلین‪ 65،‬کیلومتری شمال غ ربی گالسگو هستند‪ ،‬بیرون کند‪.‬‬ ‫بهگفتهسالموند‪ ،‬ایناقدام«ضمانتیاستبراینکهاسکاتلندهیچ‬ ‫گاه دوباره بهترین خون های خود را در جنگ های غیرقانونی مانند‬ ‫ع راق نریخته و به هدر نخ واهد داد‪ ».‬این یک موضع کامال نمادین‬ ‫است‪ ،‬اما ‪ SNP‬معتقد است اقدامات دفاعی هسته ای بریتانیا نیز‬ ‫کامال نمادین و نوعی نمایش قدرت است و هدفی ب رای استفاده از‬ ‫ان وجود ندارد‪ .‬نبود یک بندرگاه جایگزین مناسب بدین معنی است‬ ‫کهب ریتانیایصغیرمجبورخ واهدشدبرنامهموشک هایهسته ای‬ ‫ تریدن��ت را متوقف کند‪ ،‬چ��ون پایگاه زمینی برای س�لاح های‬ ‫هسته ای ندارد‪ .‬به گفته جورج رابرتسون‪ ،‬یک اسکاتلندی عضو‬ ‫حزب کارگر که زمانی دبیرکل ناتو بوده و اکنون در مجلس اعیان‬ ‫کرسی دارد‪« ،‬دنیای بیرون سهم عمده ای در همه پرسی اسکاتلند‬ ‫دارد‪ » .‬ترس او این است که اسکاتلند از بریتانیا جدا شود و سپس‬ ‫نیروهای نظامی ان دیگر قابلیت پیوستن به ارتش یا دخالت های‬ ‫نظامی را نداشته باشند‪ .‬او معتقد است در دنیایی که به طور خاص‬ ‫دوره ای پ رنوسان را م ی گذراند‪ ،‬زمان مناسبی برای تجزیه و عدم‬ ‫اتحاد نیست‪« .‬ما با روسیه اختالف داریم که شدت ان این روزها‬ ‫بیشتر شده است؛ مشکالت زیادی در خاورمیانه بروز کرده است؛‬ ‫نیروهای خود را از افغانستان بیرون اورده ایم؛ در استانه این هستیم‬ ‫که دریاهای جنوب و شرق چین عرصه درگیری بزرگ جهانی بعدی‬ ‫شوند‪ .‬اگر ب ریتانیا تجزیه شود‪ ،‬در دو یا سه سال اینده به طور موثری‬ ‫در خود محبوس شده و شی رازه ‪ 300‬س��ال یکپارچگی ان از هم‬ ‫می پاشد‪ .‬استقالل اسکاتلند عنصری کلیدی از چارچوب امنیت‬ ‫جهانی را از بین م ی برد‪».‬‬ ‫دوره فرصت ب رای تحول به سوی اقتصادی متفاوت که عمدتا بر‬ ‫انرژی های تجدیدپذیر متکی باش��د‪ ،‬وجود خواهد داشت‪ ».‬او به‬ ‫نروژ‪ ،‬به عنوان یک کشور کوچک تولیدکننده نفت اشاره م ی کند‬ ‫که م ی تواند الگویی ب رای اسکاتلند باشد‪« .‬همه نشانه ها حاکی از‬ ‫ان هستند که کشورهای مستقل کوچک به شیوه های متعدد و‬ ‫نه فقط از نظر قدرت اقتصادی‪ ،‬بلکه از نظر پیامدهای اجتماعی‬ ‫نیز عملکرد بهتری دارند‪( ».‬باید اشاره کرد نروژ که تق ریبا جمعیتی‬ ‫برابر با اسکاتلند دارد‪ ،‬در حال حاضر دوبرابر کل بریتانیا نفت تولید‬ ‫م ی کند‪).‬‬ ‫دولت ائتالفی بریتانیا از زمان به قدرت رس��یدنش در سال‬ ‫‪ 2010‬سیاست های کاهش بودجه را دنبال کرده و تالش کرده نقش‬ ‫دولتراکمرنگ ترکند‪.‬دولتمحلیاسکاتلندبعدازتفویضقدرت‬ ‫به ان برعکس عمل کرده و سیاست افزایش هزینه ها را در پیش‬ ‫گرفتهاست‪.‬شه ریهدانشگاه هاقبلازتفویضقدرتدرکلبریتانیا‬ ‫ابالغ شده بود‪ .‬اما در اسکاتلند تحصیالت عالی ب رای اسکاتلندی ها‬ ‫و دانشجویان از اتحادیه اروپا (به جز سایر نقاط ب ریتانیا) رایگان است‪.‬‬ ‫دانش��گاه ها در دیگر نقاط بریتانیا شهریه دریافت م ی کنند‪ .‬حق‬ ‫درمان و پرس��تاری در خانه ب رای سالمندان اسکاتلندی مشمول‬ ‫یارانه م ی ش��ود‪ ،‬اگرچه هزینه های این طرح به صورت تدریجی‬ ‫در حال افزایش است‪ .‬در مورد اینکه چه کسی دقیقا این هزینه ها‬ ‫را م ی پردازد‪ ،‬اختالفات عمیقی وجود دارد‪ :‬دولت بریتانیا محاسبه‬ ‫کرده که اس��کاتلند حدود ‪ 8/3‬درصد تولید بریتانیا را تش��کیل‬ ‫م ی دهد‪ ،‬ام��ا ‪ 9/3‬درصد هزینه های عموم��ی را صرف م ی کند‪.‬‬ ‫ملی گرایان معتقدند درامدهای نفتی و گازی اب های اسکاتلند‬ ‫کل ب ریتانیا را به هزینه اسکاتلندی ها منتفع م ی کند‪.‬‬ ‫بسیاری از اسکاتلندی ها همه پرسی را تقابل بین دو مدل‬ ‫اقتصادی م ی دانند‪ .‬کمپین «اری» اسکاتلند مستقل را به عنوان‬ ‫یک ارمانشهر سوس��یال دموکرات غنی از نفت تصور م ی کند‪.‬‬ ‫کمپین «با هم بهتر» تصویری کامال متفاوت از یک کش��ور را ‬ ‫ترسیم م ی کند که درامد کافی ب رای تامین ولخرج ی های خود ندارد‬ ‫و دیگر از حمایت مالی بریتانیا که به نجات رویال بانک اسکاتلند‬ ‫در سال ‪ 2008‬کمک کرد‪ ،‬برخوردار نیست‪ .‬کمپین «اری» ارزیابی‬ ‫کرده که اگر این کشور به استقالل برسد‪ ،‬هر شهروندی با مبلغ‪600‬‬ ‫پوند (معادل ‪ 995‬دالر) در سال زندگی خوبی خواهد داشت و این‬ ‫فقط به دلیل درامدهای نفتی نخواهد بود‪ ،‬بلکه این تغییر باعث‬ ‫افزایش بهره وری و رشد خ واهد شد‪ .‬کمپین «با هم بهتر» م ی گوید‬ ‫هر مالیات دهند ه مجبور م ی شود حداقل ‪ 1000‬پوند (معادل ‪1658‬‬ ‫دالر) مالیات بدهد تا هزینه های عمومی تامین شود‪.‬‬ ‫ی ان طرف تر از خیابان امید‪ ،‬الیس��تر دارلینگ‪ ،‬رهبر‬ ‫کم ‬ ‫کمپین «با ه م بهتر» غرق در کاره��ای در ه م پیچیده خود در‬ ‫باالی یک مرکز خ رید‪ ،‬نطق های خود را با دقت انتخاب م ی کند‪ .‬او‬ ‫یداندهموطنانشنسبتبهاینکهسر‬ ‫بهعنوانیکاسکاتلندیم ‬ ‫زبان ها بیفتند‪ ،‬به خصوص از طرف خارج ی ها‪ ،‬چه واکنشی نشان‬ ‫م ی دهند‪ .‬با اینکه دارلینگ از سال ‪ 1987‬نماینده هیات موسسان‬ ‫ادینبرگ بوده‪ ،‬اما در پارلمان بریتانیا بیش��تر از پارلمان اسکاتلند‬ ‫فعالیت کرده و از سال ‪ 2007‬در بحبوحه بحران بانکداری در جهان‬ ‫و تا پایان دوره حزب کارگر در سال ‪ ،2010‬رئیس خزانه داری بریتانیا‬ ‫بوده است‪ .‬از نظر برخی اسکاتلندی ها‪ ،‬این سمت ها باعث م ی شود‬ ‫او تقریبا یک خارجی محسوب شود‪ .‬وقتی دیوید بویی و ج ی کی‬ ‫رولینگ‪،‬قهرمانانفرهنگیب ریتانیا‪،‬بهمخالفاناستقاللاسکاتلند‬ ‫پیوستند‪ ،‬در فضای مجازی و رسانه های اجتماعی با واکنش های‬ ‫تندی از سوی اسکاتلندی های طرفدار استقالل مواجه شدند‪ .‬در‬ ‫ماه ژوئن‪ ،‬باراک اوباما بعد از چند ماه مذاکرات پشت صحنه برای‬ ‫اظهارنظر مداخله جویانه مشابهی‪ ،‬در نهایت دست به ریسک زده‬ ‫و از بریتانیای «قوی و متحد» حمایت کرد و با واکنش نه چندان‬ ‫خوشایند رای دهندگان اسکاتلندی مواجه شد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬دارلینگ با پاسخی احساساتی به اینگونه انتقادات‬ ‫سنجیدهم ی شود‪«:‬اینکشورمنهمهست‪».‬بههرحال‪،‬موضوع‬ ‫نفت برای برانگیخته ش��دن خش��م مردم کافی است‪ .‬دارلینگ‬ ‫م ی گوید کمپین «اری» همچنان در مورد ثروتی که از سوی دریای‬ ‫شمال از ان اسکاتلند م ی شود اغ راق م ی کند‪.‬‬ ‫طالی سیاه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪45‬‬ ‫فیل م هایی برای دیدن؟‬ ‫ماج رای توقیف فیلم ها مختص یک دوره و مدیریت خاص نیست و از‬ ‫ابتدا تاکنون همواره فیلم هایی بوده اند که در مسیر نمایش با مخالفت هایی‬ ‫مواجه شده اند‪ .‬اما این مخالفت ها در دوره های مختلف به ف راخور نگاه حاکم‬ ‫بر مدیریت اج رایی کش��ور با هم تفاوت هایی داشته است‪ .‬این تفاوت ها گاه‬ ‫تاحدی فاحش شده که بعضا به تناقض هم رسیده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫توقیفی ها پشت در بهارستان‬ ‫چرا معاونت سینمایی تاکنون در لغو‬ ‫توقیف فیلم ها ناموفق بوده است؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اگر قرار باشد یک مقایس��ه نقطه به نقطه بین دوره‬ ‫مدیریت حجت اهلل ایوبی‪ ،‬رئیس سازمان سینمایی در دولت‬ ‫یازدهم (روحانی) و محمدجواد ش��مقدری‪ ،‬رئیس س��ازمان‬ ‫س��ینمایی در دولت دهم (احمدی نژاد) داشته باشیم‪ ،‬شاید‬ ‫بتوانیم بگوییم که ش��مقدری در لغ��و توقیف و ممنوعیت‬ ‫فعالیت فیلم ها و سینماگران‪ ،‬نسبت به ایوبی در وضعیت‬ ‫جلوتری قرار داشت‪ .‬نقطه اوج کار شمقدری را هم در سرانجام‬ ‫فیلم «به رنگ ارغوان» اب راهیم حاتم ی کیا م ی توان دید‪ .‬این‬ ‫درحالی است که رئیس سازمان س��ینمایی در دوره تدبیر و‬ ‫امید‪ ،‬حتی یک مورد توفیق در پایان دادن به ممنوعی ت های‬ ‫این چنین نداشته است‪ .‬بسیاری امیدوار بودند که با حضور‬ ‫مدی ران جدید در س��ازمان س��ینمایی بتوانند شاهد رویکرد‬ ‫مناسب تری در حوزه بررسی پروانه نمایش فیلم ها باشند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل هم از همان روزهای اول خانه تکانی در وزارت‬ ‫ارشاد‪ ،‬سیل درخواس��ت ها ب رای بررس��ی مجدد فیلم ها به‬ ‫سازمان سینمایی رسید‪.‬‬ ‫اگرچه چن��د فیلم مانن��د «قصه ه��ا»‪« ،‬نقش نگار»‪،‬‬ ‫«پریناز»‪« ،‬تاج محل»‪« ،‬رس��تاخیز» و‪ ...‬مشکل شان ب رای‬ ‫دریافت پروانه نمایش عجالتا در کالم حل شده است‪ ،‬اما هیچ‬ ‫یک مجالی ب رای اکران پیدا نکرده اند‪ .‬همچنین «عصبانی‬ ‫نیس��تم» که به گفته ایوب��ی با اصالحاتش ب��ه یک فیلم‬ ‫اجتماعی تبدیل شده‪ ،‬هم فعال چشم انداز مشخصی ب رای‬ ‫اکران ندارد‪ .‬نهایتا باید گفت که مشکالت قبلی فیلم هایی‬ ‫مانند «خانه پدری»‪« ،‬اشغال های دوست داشتنی»‪« ،‬خرس»‪،‬‬ ‫«مهمونی کامی»‪« ،‬گس»‪« ،‬صد س��ال به این سال ها»‪،‬‬ ‫«گزارش یک جش��ن»‪« ،‬خیابان های ارام»‪« ،‬نیلوفر» و‪...‬‬ ‫همچنان پابرجاست‪ .‬البته طبیعی اس��ت که بعضی از این‬ ‫فیلم ها ممکن است مش��کالتی غیرقابل حل ب رای اکران‬ ‫داشته باش��ند‪ ،‬اما نکته مهم‪ ،‬اعالم نشدن قطعی وضعی ت ‬ ‫انهاس��ت‪ .‬برخی فیلم های مش��کل دار دول��ت قبلی مثال‬ ‫«قصه ها»ی رخش��ان بن ی اعتماد و «خانه پدری» کیانوش‬ ‫عیاری رنگ پرده را فقط در جشنواره فجر دیدند و هنوز خبری‬ ‫از اکران عمومی این دو فیلم نیست‪« .‬عصبانی نیستم» رضا‬ ‫درمیشیان نیز وضعیت مشابهی دارد‪.‬‬ ‫در بررسی وضعیت فیلم هایی که ب رای اکران عمومی‬ ‫دچار مشکل هستند نباید از یاد ببریم که در نیمه دوم سال‬ ‫گذشته س��ازمان س��ینمایی دولت تدبیر و امید ب رای بهبود‬ ‫تصمیم گیری در وضعیت نمایش ای��ن فیلم ها‪ ،‬اخرین روز‬ ‫هفته یعنی پنج شنب ه ها برخی فیلم های به قولی مشکل دار‬ ‫را ب رای اهالی رس��انه در س��الن س��ینمایی وزارت ارشاد به‬ ‫نمایش گذاشت‪.‬‬ ‫نمایش فیلم ها در سالن وزارت ارش��اد از دی ماه سال‬ ‫گذشته با «گس» کیارش اسدزاده و «پاداش» کمال تبریزی‬ ‫اغاز ش��د و بعد از ان فیلم های دیگری همچون «این یک‬ ‫رویاست» محمود غفاری‪« ،‬مهمونی کامی» علی احمدزاده‪ ،‬‬ ‫«بلوک‪ 9‬خروج��ی‪ »2‬علیرض��ا امینی‪« ،‬ماه��ی و گربه»‬ ‫شه رام مکری‪« ،‬س��پید و سیاه» قاس��م جعفری‪« ،‬خرس»‬ ‫خس��رو معصومی‪« ،‬نقش نگار» علی عطشانی‪« ،‬پریناز»‬ ‫به رام به رامیان‪« ،‬صد س��ال به این سال ها» سامان مقدم و‬ ‫«اشغال های دوست داشتنی» محسن امیریوسفی تا پایان‬ ‫س��ال ادامه پیدا کرد‪ .‬در ادامه به بررس��ی وضعیت برخی از‬ ‫فیلم های توقیفی م ی پردازیم‪:‬‬ ‫«پاداش»‬ ‫«پاداش» کمال تبریزی فیلمی اس��ت ک��ه بیش از‬ ‫شش سال از توقیف ان م ی گذرد و اخی را خبرهایی از اکران‬ ‫قریب الوقوع ان به گوش م ی رسد‪ .‬این فیلم ماجرای یکی از‬ ‫مسئوالن عال ی رتبه یکی از وزارتخانه ها را روایت م ی کند که‬ ‫به سفر حج عازم ش��ده و در انجا نیز انتظار دارد از رانت ها و‬ ‫امکان های غیر عادالنه ای برخوردار ش��ود‪ .‬رفت��ار او در این‬ ‫زمینه‪ ،‬موقعی ت های کمیکی ایجاد م ی کند که ان را به حال‬ ‫و هوای دیگر ساخت ه این کارگردان‪ ،‬یعنی «لیلی با من است»‬ ‫نزدیک م ی کند‪.‬‬ ‫«خرس»‬ ‫به گفته تهی ه کننده فیلم «خرس»‪ ،‬رایزن ی هایی ب رای‬ ‫دریافت مجوز نمایش این فیلم در حال انجام است و شاید‬ ‫باالخره در اینده ای نزدیک فیلم خس��رو معصومی‪ ،‬که این‬ ‫روزها مشغول انجام مراحل فنی جدیدترین فیلمش «تابو»‬ ‫است‪ ،‬رنگ پرده را به خود ببیند‪ .‬در خرس‪ ،‬داستان یک ازاده‬ ‫جنگ تحمیلی روایت شده که در بازگشت‪ ،‬با مساله ازدواج‬ ‫همسرش مواجه م ی شود‪ .‬در پایان فیلم‪ ،‬مردی که همسر‬ ‫او را به همسری گرفته‪ ،‬در اقدام ی جنون امیز و از روی شک‬ ‫و حسادت‪ ،‬همسر سابق ازاده و دو فرزند او را به ضرب گلوله‬ ‫به قتل م ی رساند‪.‬‬ ‫فیلم های انتقادی نباید‬ ‫بهانه دست دشمنان بدهد‬ ‫دنبالشعارسیاسینبودم‬ ‫گفت وگویمثلثباکیانوش‬ ‫عیاری‬ ‫«مهمونی کامی»‬ ‫فیلم علی احمدزاده به عنوان بهترین فیلم جش��نواره‬ ‫«پ راگ» برگزیده ش��ده و کارگردان این فیلم این روزها فیلم‬ ‫بعدی اش یعنی «مادر قلب اتمی» را اغاز کرده است‪ .‬اما فیلم‬ ‫قبل ی اش «مهمونی کامی» که در برخی مواقع ش��ایعاتی‬ ‫مبنی بر توزیع رس��م ی اش در شبکه نمایش خانگی شنیده‬ ‫م ی شد‪ ،‬همچنان نمایشی رسمی پی دا نکرده است‪ .‬کارگردان‬ ‫این فیلم اخی را نیز در واکنشی به نس��بت تند‪ ،‬به مسئوالن‬ ‫سازمان سینمایی به شدت انتقاد کرده است‪.‬‬ ‫ی روایتگر س��فر چند جوان از ش��مال‬ ‫مهمون��ی کام ‬ ‫کشور به ته ران اس��ت که قصد دارند به یک پارتی برسند‪،‬‬ ‫غافل از اینکه در اتومبیل خود‪ ،‬جس��د یکی از دوستانشان‬ ‫را حمل م ی کنند‪.‬‬ ‫«این یک رویاست»‬ ‫«این یک رویاست» به کارگردانی محمود غفاری‪ ،‬به‬ ‫گفته کارگردانش ب رای مجوز داخل��ی جهت اکران عمومی‬ ‫مشکلی ندارد‪.‬‬ ‫غفاری همچنین با تاکید ب راینکه عنوان «زیرزمینی» را‬ ‫ب رای فیلمش قبول ندارد ‪ ،‬در جلسه نقد «این یک رویاست»‬ ‫که سال گذشته در س��ینما تک خانه هنرمندان ای ران برگزار‬ ‫شد‪ ،‬بیان کرد‪« :‬فکر م ی کنم سیستم جدید به فیلم مجوز‬ ‫دهد ‪ ،‬اما من با پروانه ساخت مساله دارم و به لحاظ شخصیتی‬ ‫نم ی توانم پروانه ساخت بگیرم‪ ،‬با این حال گفته اند که این‬ ‫پروانه را هم م ی دهند‪».‬‬ ‫فیلم «این یک رویاس��ت» با بازی حدیث می رامینی‪،‬‬ ‫الهام کردا‪ ،‬حمید اب راهیمی‪ ،‬مهدی پورموسی و مه ران رجبی‪،‬‬ ‫به مشکالت یک دختر جوان در ش��هر ته ران م ی پردازد که‬ ‫سرگشته به دنبال راه چار ه ای است تا بتواند بده ی های خود‬ ‫را پرداخت کند‪.‬‬ ‫«گس»‬ ‫«گ��س» مانن��د «مهمونی کام��ی» یک��ی دیگر از‬ ‫فیلم هایی است که به علت تعطیلی چندماهه خانه سینما‪،‬‬ ‫بدون پروانه ساخت س��اخته شد و همین مس��اله حواشی‬ ‫زیادی را ب رای ان به وج��ود اورد‪ .‬با این ح��ال فیلم کیارش‬ ‫اسد زاده در جشنواره های خارجی مختلفی شرکت کرد و در‬ ‫هشتمین فستیوال بی ن المللی فیلم رم ایتالیا در سال ‪2013‬‬ ‫هم جایزه گروهی بازیگران را از ان خود کرد‪ .‬این فیلم با چند‬ ‫اپیزود تودرتو‪ ،‬به موضوع خیانت در خانواده و بازگشت عواقب‬ ‫ان به فرد خائن م ی پردازد‪ .‬اس دزاده اواخر سال گذشته مجوز‬ ‫ساخت دومین فیلم سینمایی خود را با نام «توده» از سازمان‬ ‫سینمایی دریافت کرد‪.‬‬ ‫«بلوک‪ ،9‬خروجی‪»2‬‬ ‫«ماهی و گربه»‬ ‫ب رای این ساخته شه رام مکری که عالوه بر نمایش در‬ ‫سالن وزارت ارشاد ب رای اهالی رسانه‪ ،‬در جشنواره فیلم فجر‬ ‫در بخش «نوعی تجربه» به نمایش درامد‪ ،‬امید م ی رود که‬ ‫در گروه «هنر و تجربه» شرایط اکرانش فراهم شود‪.‬‬ ‫«پریناز»‬ ‫«پریناز» ب��ه کارگردانی به رام به رامی��ان تنها فیلم ‬ ‫ی‬ ‫بود که پس از نمایش در س��الن وزارت ارشاد‪ ،‬پروانه نمایش‬ ‫عمومی ان صادر شد‪ ،‬اما همچنان خبری از اکران عمومی‬ ‫ان نیست‪ .‬عب دالمجد نجیبی‪ ،‬تهی ه کننده این فیلم م ی گوید‬ ‫که پیش از جش��نواره فجر بار دیگر ب رای بازبینی ارائه شد و‬ ‫توانست بدون هیچ ممیزی مجوز نمایش بگیرد‪ ،‬اما با این‬ ‫حال هنوز خبری از اکران عمومی ان نیست و با وجود اینکه‬ ‫قرار بود در جش��نواره فجر هم حضور داشته باشد‪ ،‬پذیرفته‬ ‫نشد‪.‬‬ ‫در این فیلم فاطمه معتمد اریا‪ ،‬حمی��د فرخ نژاد‪ ،‬طناز‬ ‫طباطبایی‪ ،‬فرهاد ائیش‪ ،‬ش��بنم قل ی خانی‪ ،‬حسن نجاریان‬ ‫و مصطفی زمانی بازی کرده اند‪ .‬نق��ش معتمداریا به عنوان‬ ‫فردی خش��ک مق��دس در این فیل��م و گریم��ش‪ ،‬محل‬ ‫بحث های بسیاری بوده است‪.‬‬ ‫«نقش نگار»‬ ‫«نقش نگار» علی عطش��انی هم از جمله فیلم هایی‬ ‫است که نتوانست مجوز حضور در جشنواره فجر را بگیرد‪،‬‬ ‫ان هم به دلیل اینکه عنوان شد ناصر ملک مطیعی بازیگر‬ ‫قدیمی س��ینما پس از س��ال ها بدون مج��وز در این فیلم‬ ‫بازی کرده اس��ت‪ .‬البته نقش او کوتاه و بسیار غیرموثر بود‪.‬‬ ‫عطشانی پس از جشنواره در این باره گفته بود‪« :‬طبق گفته‬ ‫معاونت اثار س��ازمان سینمایی تنها مش��کل فیلم «نقش‬ ‫نگار» حضور ناصر ملک مطیعی است و در حالی که در شب‬ ‫پیش از اغاز جشنواره اعالم کردند این مشکل حل شده و نام‬ ‫فیلم در کاتالوگ جشنواره قرار گرفت اما نظر وزیر تغییر کرد‬ ‫و قبل از چاپ جدول گفتند‪ ،‬فیلم در جشنواره حضور ندارد و‬ ‫در واقع نظرشان عوض ش��د‪ ».‬با این حال این کارگردان در‬ ‫اولین روزهای سال جدید در گفت وگویی اعالم کرد «نقش‬ ‫نگار» به زودی در سینماهای کشور بدون هیچ ممیزی اکران‬ ‫خواهد شد؛ اتفاقی که تاکنون واقع نشده است‪ .‬به رام رادان‪،‬‬ ‫اتیال پسیانی و گوهر خی راندیش از جمله دیگر بازیگران این‬ ‫فیلم هستند‪.‬‬ ‫«سپید و سیاه»‬ ‫در این فیلم قاس��م جعفری هم که حدود پنج س��ال‬ ‫است توقیف ش��ده ‪ ،‬مهرداد صدیقیان و مهشید افشارزاده از‬ ‫جمله بازیگران هستند‪ .‬این فیلم سفری است از سیاهی به‬ ‫سپیدی در اخرین روز سال ‪ 1388‬که فرید‪ ،‬جوان ‪22‬ساله از‬ ‫جنوب ی ترین نقطه ته ران تا ش��مال ی ترین نقطه سفری را در‬ ‫یک روز اغاز م ی کند و به معنای جدیدی از عشق م ی رسد‪.‬‬ ‫فیلم سامان مقدم که حدود هشت سال است در توقیف‬ ‫به سر م ی برد‪ ،‬روایتگر زندگی زنی است که در طول سی سال‬ ‫اتفاقات مختلفی ب رای او رخ م ی دهد‪ .‬فاطمه معتمداریا بازیگر‬ ‫این فیلم همزمان با جشنواره فجر سال گذشته گفت‪« :‬دلم‬ ‫«اشغال های دوست داشتنی»‬ ‫در اخری��ن روز برنام��ه نمای��ش فیلم ها در س��ازمان‬ ‫سینمایی در سال ‪ 92‬که در سال جدید ادامه پیدا نکرد‪ ،‬قرار‬ ‫بود «گزارش یک جش��ن» پخش شود اما س��اعاتی قبل از‬ ‫نمایش به ناگهان اطالع رسانی شد که به جای فیلم اب راهیم‬ ‫حاتم ی کیا‪ ،‬فیلم «اش��غال های دوست داش��تنی» محسن‬ ‫امیریوس��فی به نمایش درم ی اید که همی��ن روند اعتراض‬ ‫ش��دید امیریوس��فی‪ ،‬کارگردان این فیلم را به دلیل کیفیت‬ ‫نسخه به نمایش درامده به همراه داشت‪ .‬این فیلم به دلیل‬ ‫مصلحتی که از سوی دبی ران جش��نواره فجر عنوان شد‪ ،‬به‬ ‫هیات انتخاب جشنوار ه فجر ارائه نشد‪.‬‬ ‫گزارش یک جشن‬ ‫«گزارش یک جش��ن» اب راهیم حاتم ی کیا در س��الن‬ ‫وزارت ارشاد به نمایش درنیامد اما همچنان هم رنگ پرده را‬ ‫به خود ندیده است‪ .‬در این فیلم بازیگرانی مانند رضا کیانیان‪،‬‬ ‫بهروز شعیبی‪ ،‬مریال زارعی‪ ،‬طناز طباطبایی و رویا تیموریان‬ ‫حضور دارند و داستان ان در قالبی اجتماعی و در یک مکان‬ ‫برگزاری جشن عروسی روایت م ی شود‪ .‬بسیاری این فیلم را‬ ‫اثری استعاری درباره جامعه پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫س��ال ‪ 88‬م ی دانند‪ .‬به جز فیلم هایی که به انها اشاره شد و‬ ‫هنوز خبر قطعی از وضعیت نمایش یا رفع توقیف انها منتشر‬ ‫نشده اس��ت‪ ،‬فیلم های دیگری هم هستند که هم چنان در‬ ‫بالتکلیفی به سرم ی ب رند‪« ،‬خیابان های ارام» کمال تبریزی‪،‬‬ ‫«نیلوفر» به کارگردانی سبینه الجمایل‪ ،‬محصول مشترک‬ ‫ای ران و فرانسه‪« ،‬یک خانواده محترم» مسعود بخشی و‪...‬‬ ‫همچنین با وضعیت و حواش��ی که در جشنوار ه فیلم‬ ‫فجر پیش امد‪ ،‬باید دید امسال‪ ،‬دولت تدبیر و امید به لیست‬ ‫این فیلم ها‪ ،‬فیلم های دیگ��ری را اضافه م ی کند؟ یا حداقل‬ ‫پای مجوز نمایش فیلم هایی که در جشنواره فیلم فجر به‬ ‫نمایش درامده م ی ایس��تد و به انها مجوز نمایش عمومی‬ ‫خواهد داد؟‬ ‫در جشنواره اری‪ ،‬در سینما خیر!‬ ‫فیلم های «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان‪« ،‬خانه‬ ‫پدری» کیانوش عیاری و «قصه ها» رخش��ان بن ی اعتماد از‬ ‫جمله فیلم هایی بودند که در جشنوار ه فجر گذشته به نمایش‬ ‫درامدند‪ ،‬اما هنوز خبر رس��می از اکران عمومی انها نیست‪.‬‬ ‫کیانوش عیاری چندی پیش گف��ت‪« :‬ارزو م ی کنم باالخره‬ ‫پس از گذشت سه س��ال و نیم‪ ،‬مشکل فیلم «خانه پدری»‬ ‫رفع شود تا بتوانم فیلم دیگری بس��ازم‪ ».‬این فیلم داستان‬ ‫خانواده ای را روایت م ی کند که اواخر قاجار‪ ،‬دختر ان توسط‬ ‫پدر خانواده به دلیل مسائل ناموسی کشته و در زیرزمین خانه‬ ‫دفن م ی ش��ود‪ .‬این ماجرا تا چند نسل دس��ت از سر خانواده‬ ‫ب رنم ی دارد‪ .‬مهدی هاشمی‪ ،‬ناص ر هاشمی‪ ،‬شهاب حسینی و‬ ‫مه ران رجبی از بازیگران این فیلم هستند؛ فیلمی که عیاری‬ ‫در جریان ساخت سریال «روزگار قریب» به ساخت ان مبادرت‬ ‫ورزید‪ .‬از انجا که موسسه ناجی هنر‪ ،‬ارگان نیروی انتظامی‬ ‫ تهی ه کنن��ده ان بود‪ ،‬ب��ا مخالفت مس��ئوالن ان با نمایش‬ ‫فیلم به دلیل ان چه خش��ونت مستتر در س��کانس اغازین‬ ‫فیلم مطرح شد‪ ،‬سرنوش��ت مبهمی پیدا کرد؛ تا جای ی که با‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫«صد سال به این سال ها»‬ ‫ب رای فیلم «صد س��ال به این س��ال ها» م ی سوزد که هنوز‬ ‫فرصت نمایش پیدا نکرده است‪».‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫درباره فیلم جدید علیرضا امینی‪ ،‬کارگردان اثاری چون‬ ‫«هفت دقیقه تا پاییز» گفته ش��د که به دلیل تلخی زیاد از‬ ‫راهیابی به بخش مسابقه جشنواره فجر بازمانده است‪ .‬این‬ ‫فیلم که در نهایت در جشنواره به نمایش درنیامد و بازیگرانی‬ ‫چون امیر جعفری‪ ،‬پانته ا به��رام و حمیدرضا اذرنگ در ان‬ ‫حضور دارند‪ ،‬داستان زن و شوهری که چندسال از جدای ی شان‬ ‫م ی گذرد را روایت م ی کند‪ .‬انها بعد از مرگ مادربزرگ‪ ،‬ب رای‬ ‫بهبود و سالمت روحی دخترش��ان به مسافرت م ی روند و با‬ ‫مسائلی مواجه م ی شوند‪.‬‬ ‫گفت گویمثلثبامدیرعامل‬ ‫سابقبنیادفارابی‬ ‫سخنیبامعترضان‬ ‫چ رااینفیل م هابایددیده‬ ‫شوند؟‬ ‫‪47‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ی از ان نیز این مس��اله‪،‬‬ ‫وجود کنار کش��یدن نیروی انتظام ‬ ‫به عنوان مساله ای الینحل‪ ،‬گریبان فیلم را رها نکرد؛ چراکه‬ ‫عیاری اعتقاد دارد با خروج این س��کانس‪ ،‬بنیان فیلم به هم‬ ‫م ی ریزد و مسئوالن نیز روی مساله خشن بودن ان متمرکز‬ ‫شده اند‪« .‬عصبانی نیستم» رضا درمیشیان نیز فیلمی بود‬ ‫که حواشی و فش��ارهای برخی گروه ها باعث شد مسئوالن‬ ‫جشنواره در یک اقدام ب ی سابقه بدون اطالع رسانی قبلی به‬ ‫جای فیلم «طبقه حساس» ان را اکران کنند‪ .‬این حواشی تا‬ ‫جایی پی ش رفت که در اختتامیه جشنواره فیلم فجر هم با‬ ‫وجود اینکه فیلم در تعدادی از بخش ها نامزد دریافت سیمرغ‬ ‫بلورین بود اما س��رانجام فشارهای برخی رس��انه ها باعث‬ ‫شد که دست اندرکاران جش��نواره فیلم فجر‪ ،‬کاری کنند که‬ ‫درمیشیان کارگردان و تهی ه کننده «عصبانی نیستم» (که در‬ ‫مراسم اختتامیه حاضر نبود) اعالم کند‪ ،‬از جوایز خود گذشته ‬ ‫است و به همین دلیل سیمرغ نوید محمدزاده بازیگر فیلم‬ ‫«عصبانی نیستم» هم به او اهدا نشد و به رضا عطاران ب رای‬ ‫«طبقه حساس» داده شد‪.‬‬ ‫ای��ن در حالی اس��ت ک��ه در هم��ان مقط��ع زمانی‪،‬‬ ‫«عصبانی نیس��تم» در ش��صت وچهارمین دوره جشنواره‬ ‫فیلم ب رلین به عنوان تنها نماینده سینمای ای ران به نمایش‬ ‫درامد‪ .‬همچنین این فیلم در جشن انجمن منتقدان رسانه‬ ‫جایزه هایی را به خود اختصاص داد؛ ازجمله تندیس بهترین‬ ‫بازیگر مرد ب رای نوی��د محمدزاده‪« .‬قصه ها» اثر رخش��ان‬ ‫بن ی اعتماد نیز که پروانه نمایش عموم ی اش در اذر ماه سال‬ ‫گذشته صادر شد و در جشنواره فجر به نمایش درامد‪ ،‬هنوز‬ ‫به نمایش عمومی درنیامده است‪.‬‬ ‫در فیل��م «قصه ه��ا» که در س��ال ‪ 90‬ب��ا نگاهی به‬ ‫شخصیت فیلم های قبلی بن ی اعتماد س��اخته شده است‪،‬‬ ‫بازیگرانی چون گالب ادینه‪ ،‬صابر ابر‪ ،‬فرهاد اصالنی‪ ،‬بابک‬ ‫حمیدیان‪ ،‬ن��گار جواهریان‪ ،‬ریما رامی ن ف��ر‪ ،‬حبیب رضایی‪،‬‬ ‫عاطفه رضوی‪ ،‬مه راوه شریف ی نیا‪ ،‬محمدرضا فروتن‪ ،‬شاهرخ‬ ‫فروتنیان‪ ،‬باران کوثری‪ ،‬پیمان مع��ادی‪ ،‬فاطمه معتمداریا‪،‬‬ ‫حسن معجونی‪ ،‬مهدی هاشمی و‪ ...‬ایفای نقش کرده اند‪.‬‬ ‫وقتی چندی پی��ش زمزمه اکران ای��ن فیلم به گوش‬ ‫رسید‪ ،‬واکنش های رسانه ای وزیر ارشاد را هم به تبری جستن‬ ‫از ان واداشت؛ هرچند رئیس س��ازمان سینمایی با تاکید بر‬ ‫طی ش��دن همه مراحل قانونی‪ ،‬اعالم کرد که سخنان وزیر‬ ‫درست منتقل نش��ده اس��ت‪ .‬این فیلم که مانند «عصبانی‬ ‫نیستم» پروانه س��اخت خود را در اواخر دولت قبل و از جواد‬ ‫شمقدری دریافت کرده اس��ت‪ ،‬اخی را در جشنواره ونیز‪ ،‬جایزه‬ ‫بهترین فیلمنامه را دریافت کرد‪.‬‬ ‫نتایج جالب یک نظرسنجی‬ ‫با انتشار نظرسنجی سازمان سینمایی درباره فیلم های‬ ‫مشکل دار و به قولی توقیفی که ب راساس ان‪ ،‬فیلم پرحاشیه‬ ‫«اشغال های دوست داشتنی» محسن امیریوسفی رتبه عالی‬ ‫را دارد‪ ،‬این پرسش به وجود امده است که سرانجام این گونه‬ ‫فیلم ها باتوجه به هدف از پیش تعیین شده این سازمان ب رای‬ ‫گرفتن نظرسنج ی ها‪ ،‬مجوز اکران م ی گی رند؟‬ ‫سازمان سینمایی از ابتدای ریاست حجت اهلل ایوبی در‬ ‫دولت تدبیر و امید‪ ،‬فش��ارهای زیادی را ب رای تعیین تکلیف‬ ‫فیلم هایی که با مشکالتی در اکران روبه رو هستند‪ ،‬تحمل‬ ‫کرده است‪ .‬بسیاری معتقدند که در این شرایط‪ ،‬انتشار نتیجه‬ ‫«نظرسنجی از مخاطبان خاص» درباره این فیلم ها‪ ،‬به نوعی‬ ‫اظهارنظر غیررسمی وزارت ارشاد درباره انهاست‪.‬‬ ‫از روزهای نخس��ت ش��روع به کار ایوبی و مدی رانش‬ ‫در سازمان س��ینمایی‪ ،‬خیل ی ها منتظر بودند تا موضع او را‬ ‫درباره فیلم هایی که با مش��کالتی مواجه ش��ده اند‪ ،‬بدانند‪.‬‬ ‫سخنی با معترضان‬ ‫چرا این فیلم ها باید دیده شوند؟‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نه اختالف نظر در زمینه سینما مقوله غریبی است‪ ،‬نه‬ ‫اختالف نظرهای سیاس��ی که به هجمه ها‪ ،‬گروگانگیری ها‬ ‫و موضع گیری هایی پیامدی م ی انجام��د‪ .‬در این میان‪ ،‬این‬ ‫سخنان هم که گاهی منافع ملی قربانی جدل های سیاسی‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬یا در هنگامه دعواهای جناحی‪ ،‬حقانیت قربانی‬ ‫م ی شود‪ ،‬حرف های جدیدی نیس��تند‪ .‬این نوشتار هم اصال‬ ‫نه قصد دارد به کالبدش��کافی هر کدام از این واقعی ت های‬ ‫موجود در سپهر سیاسی ‪ -‬هنری کشور بپردازد‪ ،‬نه با گفتاری‬ ‫نصیحت گونه و خیرخواهانه‪ ،‬طرفین یک بحث را به تقوا و‬ ‫تالش ب رای رس��تگاری دعوت کند‪ .‬گمان این است که اگر‬ ‫بخواهیم نگاهی صرفا از پنجره منطق و انچه رفتار درست‬ ‫است به موضوع چالش در زمینه اکران برخی فیلم ها که در‬ ‫تمام این سال ها‪ ،‬به ویژه در اواخر دولت قبل‪ ،‬به یک رخداد رایج‬ ‫تبدیل شده بود‪ ،‬داشته باشیم سه منظر را م ی توان گفت‪ ،‬که‬ ‫ب ر اساس انها‪ ،‬در لزوم و درستی نمایش فیلم هایی که بر سر‬ ‫نمایش انها اختالف نظر وجود دارد‪ ،‬نبای د تردید و درنگ داشت‪.‬‬ ‫درواقع در ب رابر این پرسش که چرا این فیلم ها نباید نمایش‬ ‫داده شوند‪ ،‬بهتر است از منظر مهندسی معکوس‪ ،‬از این نگاه‬ ‫با موضوع برخورد کنیم که چرا این فیلم ها باید نمایش داده‬ ‫شوند و چرا نباید از نمایش عمومی انها جلوگیری کرد؟‬ ‫نخستین دلیل ب رای انکه باید به نمایش عمومی این‬ ‫اثار رغبت داشت‪ ،‬بحث قانون گرایی است‪ .‬این اثار به گواه‬ ‫مستندات و تایید مس��ئوالن‪ ،‬همه مراحل و مراتب قانونی‬ ‫را ب رای س��اخت و تولید‪ ،‬گذرانده‪ ،‬بعضا ع�لاوه بر دریافت‬ ‫مجوزهایی چون پروانه ساخت و نیز اعمال اصالحات ممیزی‬ ‫ب رای دریافت پروانه نمایش‪ ،‬برگه پروانه نمایش صادرش��ده‬ ‫از س��وی نهادهای مرتب��ط در وزارت ارش��اد و اتحادیه های‬ ‫مربوط را در دس��ت دارند‪ .‬پس در نگاه اول که ش��اید کمی‬ ‫هم سطحی به نظر برس��د اما قطعا از یک واقعیت حکایت‬ ‫دارد‪ ،‬باید یاداوری کرد‪ ،‬مخالفت با نمایش عمومی این اثار‪،‬‬ ‫قرار گرفتن در ب رابر قانون اس��ت؛ مگر انکه مخالفان اعتقاد‬ ‫داشته باشند در مسیر فکری خود‪ ،‬بر رعایت موازین قانونی‬ ‫ضرورت��ی نم ی بینند؛ که ان گاه باید ب��ه عرصه چالش های‬ ‫فکری و عملی جدید وارد ش��وند‪ .‬نکته دیگر همان اس��ت‬ ‫که تجربه نشان داده؛ اثار هنری که معموال مورد اعتراض و‬ ‫واکنش واقع م ی شوند‪ ،‬در واقعیت خود ان گونه نیستند که‬ ‫توصیف م ی شوند‪ .‬بعضا از رهگذر همین ویژگی هم هست‬ ‫که در می زان قاب��ل توجهی از موردهای چالش��ی‪ ،‬کیفیت‬ ‫اثر مورد مناقش��ه ان قدر مطلوب نیس��ت ک��ه تحت تاثیر‬ ‫مناقشه‪ ،‬به ش��هرت و اعتبارهای کاذب م ی رسد‪ .‬از این وجه‬ ‫که بگذریم‪ ،‬م ی توان گفت نه تنه��ا برخی از فیلم های مورد‬ ‫مناقشه حال حاضر ان گونه نیستند که توصیف م ی شوند‪،‬‬ ‫بلکه نوع و شدت واکنش ها بیانگر این احتمال جدی است‬ ‫که معموال بسیاری از معترضان و صاحبان واکنش ها‪ ،‬اصال‬ ‫پس از چند ماه‪ ،‬وزارت ارش��اد چندین و چند فیلم را در سالن‬ ‫سینمای ی اش ب رای خبرنگاران و منتقدان به نمایش گذاشت‬ ‫تا برایند نظر انها را بسنجد‪ .‬از همان ابتدای نمایش فیلم ها‪،‬‬ ‫گمانه زن ی هایی درباره علت این کار دهان به دهان در میان‬ ‫س��ینمای ی ها م ی چرخی��د‪ .‬در چنین ش��رایطی و با حجم‬ ‫فیلم هایی که از س��وی مدی ران قبلی بایکوت ش��ده بودند‪،‬‬ ‫برخی از سینماگران منتقد دولت قبل انتظار داشتند مدی ران‬ ‫جدید ک��ه تحت لوای ش��عار اعتدال پا به عرصه سیاس��ی‬ ‫گذاشته اند‪ ،‬مشکالت بعضی از فیلم ها را حل کنند‪ ،‬اما در‬ ‫سوی مقابل منتقدان دولت‪ ،‬پس از یکی دو ماه‪« ،‬فرهنگ»‬ ‫و «هن��ر» را محور انتق��ادات خود به دولت حس��ن روحانی‬ ‫قرار داده و فش��ارهای زیادی را در این ح��وزه وارد کردند‪ .‬در‬ ‫چنین ش��رایطی‪ ،‬فیلم های پ ر حرف و حدیث ب رای جمعی‬ ‫از س��ینمای ی ها به نمایش گذاشته ش��د و پس از فیلم هم‬ ‫برگه های نظرسنج ی ای میان انها توزیع شد که هم بعضی‬ ‫از سواالت ان تعجب ب رانگیز بود و هم شائبه اینکه سازمان‬ ‫سینمایی م ی خواهد ب رای تصمیمش ات ی اش درباره فیلم ها‬ ‫شریک بتراشد را بیشتر م ی کرد‪.‬‬ ‫ی که بیش��ترین‬ ‫به هر حال در این نظرس��نجی فیلم ‬ ‫حاش��ی ه ها را چه در مقطع جش��نواره فیلم فجر و چه م اه ها‬ ‫قبل و بعد از برگزاری جشنواره داش��ت‪ ،‬یعنی «اشغال های‬ ‫دوست داشتنی» محسن امیریوس��فی در رتبه نخس ت قرار‬ ‫گرفته اس��ت و فیلمی ب��ا کیفیت (عالی)‪ ،‬حساس��یت کم‬ ‫و فروش خوب معرفی ش��ده اس��ت‪ .‬این درحالی است که‬ ‫مشکالت فیلم هایی چون «عصبانی نیستم»‪« ،‬قصه ها»‬ ‫و «خانه پدری» در قیاس با این فیلم‪ ،‬به مراتب کمتر به نظر‬ ‫م ی رسیده‪ ،‬اما انها هم مانند اثاری چون فیلم های حاتم ی کیا‬ ‫و کمال تبریزی‪ ،‬همچنان مجالی ب رای نمایش عمومی پیدا‬ ‫نکرده اند‪.‬‬ ‫اثار را ندیده اند و صرفا چیزهایی ش��نیده اند‪ ،‬پس بر مبنایی‬ ‫واکنش نشان م ی دهند که چندان صحت نداشته‪ ،‬درنتیجه‬ ‫واکنشی بروز م ی دهند که چندان ضروری یا حتی موجه به‬ ‫نظر نم ی رسد‪ .‬بجد م ی توان گفت دست کم بیشتر اثار مورد‬ ‫مناقش��ه امروز‪ ،‬اصال محمل ان نسب ت هایی نیستند که به‬ ‫انها داده م ی شود و چه بسا بر این مبناها‪ ،‬اثار دیگری هستند‬ ‫که منطب ق ترند بر این نس��ب ت ها و اتفاق��ا اصال با واکنش‬ ‫مواجه نش��ده اند؛ ش��اید به همین دلیل ک��ه اصال واکنش‬ ‫ضرورتی نداشته است‪ .‬نکته پایانی اما همان چیزی است که‬ ‫در معادالت جنگ نرم و مواجهه های نوین با موقعی ت های‬ ‫دوران معاصر ب رای دولت ها و حاکمی ت ها از انها یاد م ی شود‪.‬‬ ‫ب رای درک بهتر‪ ،‬کافی اس��ت این نمونه را به خاطر بیاورید؛‬ ‫وقتی شبکه ب ی ب ی سی با ان پیشینه و تعلق های مشخص‪،‬‬ ‫با بحران رسوایی اخالقی یکی از اسطوره های درگذشته خود‬ ‫مواجه م ی ش��ود‪ ،‬بالفاصله این اس��تراتژی را اتخاذ م ی کند‪:‬‬ ‫«پرداختن ویژه به موضوع رسوایی اخالقی ب ی ب ی سی‪ ،‬توسط‬ ‫خود شبکه ب ی ب ی سی‪ ».‬انها از این رهگذر‪ ،‬هم فرصت را از‬ ‫ی ترمیم اعتبار‬ ‫رقیبان و بدخواهان خوی��ش گرفتند‪ ،‬هم ب را ‬ ‫مخدوش ش��ده نس��خه فوری تهیه کردند‪ .‬اساسا رسانه ها‬ ‫در کش��ورهای توس��ع ه یافته‪ ،‬از ازادی بیان هایی به نسبت‬ ‫مطلوب تر برخوردارند‪ ،‬به دو دلیل؛ یکی کاهش فساد اداری‬ ‫و ناهنجاری های تحمیلی و دیگر اینکه مردم به مس��ئوالن‬ ‫پاسخگو و موید ناهنجاری های موجود‪ ،‬بیشتر اعتماد دارند‪.‬‬ ‫واقعا بر فرض اینکه در فیلم «قصه ها» یا «عصبانی‬ ‫نیس��تم»‪ ،‬ولو در حد اش��اره یا بخش کوتاهی از داستان‪ ،‬به‬ ‫ناب رابری ها و ب ی عدالت ی های منتج از برخی سوءمدیریت ها در‬ ‫دوران گذشته تاکنون پرداخته شده باشد‪ ،‬واکنش اعتراضی‬ ‫ما‪ ،‬اوال ما را در چه نسبتی با این ب ی عدالت ی ها قرار م ی دهد‬ ‫و دیگر اینکه کدام منفع��ت واقعی را در دنی��ای امروزی با‬ ‫مشخصات تغییریافته‪ ،‬ب رایمان به ارمغان م ی اورد؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫گف‬ ‫تو‬ ‫گو‬ ‫دنبال شعار سیاسی نبودم‬ ‫گفت وگوی مثلث با کیانوش عیاری‬ ‫پرستو فرهادی‬ ‫خبرنگار‬ ‫مه م ترین مساله ای که برای نمایش فیلم «خانه‬ ‫پدری»مطرح م ی ش�ود‪ ،‬خش�ونت اس�ت؛ البته‬ ‫خشونت در تک صحنه ای از ابتدای فیلم‪ .‬چقدر‬ ‫خودتان این ایراد را وارد م ی دانید؟‬ ‫ش�اید یکی از دالیل ایجاد حساس�یت بر س�ر‬ ‫وجود خش�ونت در این فیلم‪ ،‬کنار کش�یدن ناجا‬ ‫از مشارکت در فیلم باش�د که از تاثیرگذاری این‬ ‫اتفاق بر برخی نهادها و افراد نم ی توان گذشت‪.‬‬ ‫اصال مگر مس�ئوالن ناج�ا فیلمنام�ه را پیش از‬ ‫ساخت نخوانده بودند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اگر بحث خشونت را هم بپذیریم‪ ،‬یک نکته قابل‬ ‫دقیقا همین طور است و ب رای من هم جای تعجب‬ ‫دارد که با وجود خش��ونتی که در قس��مت پایانی س��ریال‬ ‫«انقالب زیبا» نشان داده شد‪ ،‬چرا صحنه قتل «خانه پدری»‬ ‫اینقدر حساسی ت ب رانگیز شده؛ تا جایی که عده ای که حتی‬ ‫فیلم را ندیده اند صاح��ب موضع ش��ده اند و درباره نمایش‬ ‫گسترده خشونت در «خانه پدری» اظهارنظر م ی کنند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اگر یادتان باش��د‪ ،‬روز ‪ 19‬بهمن ماه پس از نمایش‬ ‫فیلم در کاخ جشنواره ‪ ،‬در کنف رانس مطبوعاتی عنوان کردم‬ ‫که وقتی صحنه ای را در یک فیلم م ی بینم که سرنگی به‬ ‫بدن کسی فرو م ی رود‪ ،‬چشمانم را م ی بندم و با خودم فکر‬ ‫م ی کنم مگر اینها سادیسم دارند که چنین صحنه هایی را‬ ‫نش��ان م ی دهند‪ .‬پس گمان م ی کنم قابل درک باش��د که‬ ‫وقتی من با چنین روحی ه ای تصویری خشن را در فیلم «خانه‬ ‫پدری» نشان م ی دهم‪ ،‬حتما الزم بوده و اهمیت داشته است‪،‬‬ ‫چون با حذف این صحنه‪ ،‬فیلم به طور کلی خالی از محتوا‬ ‫و هرگونه منطق م ی ش��ود و تمام هس��تی خود را از دست‬ ‫م ی دهد و دیگر هیچ‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫چهار سال است که سفت و سخت ایستاده تا‬ ‫فیلمشبدونحذفهیچصحنه ایوهمان طورکه‬ ‫خودشم ی خ واهداک رانشود‪.‬ان قدربراینقضیهمصر‬ ‫استکهدرنشستمطبوعاتیفیلمدرجشن وارهفجر‬ ‫همتاکیدکردکه«م راسانسورنکنید»‪.‬کی انوشعیاری‬ ‫کهفیلم«خانهپدری» اشچندسالیاستبهیکیاز‬ ‫مسائلحاشی ه ایسینماتبدیلشدهوصحنهقتل‬ ‫دخترفیلمکهبهدستپدرشکشتهودرزیرزمینخانه‬ ‫دفنم ی شود‪،‬انتقادهاوتعبیرهایمتفاوتسیاسیو‬ ‫عقیدتیواجتماعیرابهاوواردکردهاست‪.‬کارگردان‬ ‫مجموعهتماشایی«روزگارق ریب»کهاخی راازتلوی زیون‬ ‫تو گوازمقاومتچندسالهخود‬ ‫بازپخششد‪،‬دراینگف ‬ ‫ب راینمایشتما مو کمال«خانهپدری»‪،‬برداشت هایی‬ ‫کهازفیلمشم ی شودونیزازانتظاراتخودازمدی ران‬ ‫سازمانسینماییسخنم ی گوید‪.‬فیلمیکهانتظار‬ ‫ساختانازعیارینم ی رفت‪.‬فیلمیکهچندانمی انه‬ ‫خوشیباسنتندارد‪.‬‬ ‫توجه این اس�ت که در تلویزی�ون ب ه عنوان یک‬ ‫رسانه ملی گاهی صحنه هایی به مراتب خشن تر‬ ‫نمایش داده ش�ده ک�ه در مواردی حت�ی بدون‬ ‫هشدار قبلی بوده است؛ برای نمونه‪ ،‬همین چند‬ ‫روز‪ ،‬نمایش صحنه ش�کنجه در سریال «انقالب‬ ‫زیبا» حاشی ه ساز شد‪ .‬اما خشونت در فیلم شما‬ ‫مسبوق به سابقه نبوده است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫این کناره گیری با تغییر مدی��ران ناجا اتفاق افتاد و‬ ‫به ه ر حال انها دوست نداشتند که چنین صحنه خشنی در‬ ‫فیلم وجود داشته باشد‪ .‬ضمن اینکه توقیف شدن فیلم هم‬ ‫انها را دلزده کرد‪.‬‬ ‫به جز خش�ونت‪ ،‬مباحث دیگری ه�م مثل نگاه‬ ‫سیاس�ی یا مذهبی درباره این فیل م مطرح شده‬ ‫است‪ .‬شما واقعا «خانه پدری» را با استعاره های‬ ‫سیاسی یا مذهبی ساختید؟‬ ‫از نظر من حتی طرح چنین مسائلی هم مسخره‬ ‫است و نم ی دانم چگونه م ی شود که البه الی نکات تاریک‬ ‫و مبهم این فیلم اثری از سیاس��ت پیدا کرد‪ .‬من استفاده از‬ ‫نشانه ها را ب رای ایجاد ارتباط های نامرئی با تماشاگر دوست‬ ‫ندارم‪ .‬اصال چه لزومی دارد تماش��اگر از این طریق با فیلم‬ ‫ارتباط برقرار کند و مفاهیم نهفته در ان را درک کند؟‬ ‫یکی از مواردی که ش��نیده ام به عنوان نشانه مطرح‬ ‫م ی کنند‪ ،‬تاب یا پنجره های مش��بک در فیلم اس��ت ولی‬ ‫اینها بخشی از مهندسی فیلم ب رای عبور از نسلی به نسلی‬ ‫دیگر است‪ .‬من ترجیح م ی دهم داستانم را به سادگی هرچه‬ ‫تمام تر تعریف کنم ت��ا فیلم به عنوان یک واحد مس��تقل‬ ‫تماش��اگر را در جریان��ی قرار دهد ک��ه اتفاق��ات را درک و‬ ‫تحلیل کند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اما واقعیت این اس�ت که برخ�ی اتفاقات فیلم‬ ‫کامال مرتبط با زمانه خود است‪ ،‬حتی خون ریخته ‬ ‫ش�ده ای که بعد از س�ال ها باعث برهم خوردن‬ ‫ارامش خانواده م ی ش�ود‪ ،‬ممکن است تعابیر و‬ ‫برداشت های مختلفی را مطرح کند‪.‬‬ ‫این فیلم قرار اس��ت ب��ه ص��ورت واقع گرایانه به‬ ‫یک قتل بپردازد و این طبیعی اس��ت که وقوع ان در یک‬ ‫خانواده سنتی بیشتر است و فکر م ی کنم اگر ادم ی را ب رای‬ ‫نقش اصلی انتخاب م ی کردم که به جای یک شغل سنتی‬ ‫مانند پردازش قالی‪ ،‬مثال اپاراتچی سینماهای ان دوران یا‬ ‫لوکوموتیوران ماشین دودی بود‪ ،‬اینقدر فیلم در مظان اتهام‬ ‫قرار نم ی گرفت و نوک تیز پیکان فیلم را در نقد س��نت ها‬ ‫نم ی دانستند‪.‬‬ ‫اصال طبیعی است که ادم های تحصیلکرده ان دوران‬ ‫و حتی تکنوکرات ها با دید دیگری ب��ه وقایعی که در حول‬ ‫خانواده هایش��ان رخ م ی دهد می نگرند و ب��ه همین دلیل‬ ‫احتمال کمتری دارد که مرتکب قتل دخترشان شوند‪ .‬درباره‬ ‫ش��غل خانواده هم از اول قصدم این بود که شخصی ت ها از‬ ‫خانه بیرون نروند‪ .‬ضمن اینکه نم ی خواستم شغل انها هم‬ ‫به گونه ای باش��د که تماش��اگر فقط در خالل صحب ت ها‬ ‫متوجه ان بشود‪ ،‬بلکه م ی خواستم تماشاگر خیلی ملموس‬ ‫کاری را که انجام م ی دهند ببیند و درک کند‪.‬‬ ‫با ای�ن حال فکر م ی کن�م اینکه ش�ما فیلمی را‬ ‫برای بیان یکس�ری انتقادات یا مفاهیم ساخته‬ ‫باش�ید‪ ،‬خیلی دور از باور نباش�د‪ ،‬چ�ون اگرچه‬ ‫وجود استعاره های سیاس�ی یا مذهبی در فیلم‬ ‫را رد م ی کنید اما به نظر انقدر تیزهوش�ی دارید‬ ‫که صرفا به روایت یک داستان س�اده نپرداخته‬ ‫باشند!‬ ‫واقعیت این است که شخصیت پدر فیلم همانند‬ ‫بقیه مردم ای ران مسلمان اس��ت و همانند بقیه به قاعده‪ ،‬از‬ ‫الگوهای سنتی خود در صحبت کردن تبعیت م ی کند‪ .‬من‬ ‫دوس��ت ندارم انجایی که دختر به پدرش م ی گوید «تو که‬ ‫نماز م ی خوانی‪ ،‬چه م ی خواهی جواب دهی؟» به عنوان یک‬ ‫نشانه در نظر گرفته شود‪ ،‬چون این جمله دیالوگی است که‬ ‫به طور طبیعی در چنین موقعیتی گفته م ی شود و در واقع‬ ‫صحب ت معمولی است که ممکن اس��ت مانند بسیاری از‬ ‫حرف های مردم در زمان فعلی‪ ،‬سرشار از گوشه و کنایه هایی‬ ‫باشد که ب ی ارتباط به مذهب هم نیست‪.‬‬ ‫ی و هر اثری م ی شود‬ ‫از همه اینها گذشته‪ ،‬در هر فیلم ‬ ‫چنین ردیاب ی ه��ا را انجام داد و این حق نباید به اس��انی به‬ ‫کس��انی که چنین تعبیری سیاس��ی یا مذهبی م ی کنند‬ ‫داده ش��ود‪ .‬البته قبول دارم که برخی از تعابیری که مطرح‬ ‫م ی شود از یک منظر کامال درس��ت است و مثال م ی دانیم‬ ‫حق هر خونی که ریخته م ی شود یک روزی به یک شکلی‬ ‫ادا م ی شود و ان خون پایمال نخواهد شد‪ ،‬اما از سوی دیگر‬ ‫چنین برداشت هایی غیرقابل پذیرش هم هستند‪ ،‬چون هر‬ ‫عنصری در معرض تعابیر تمام نش��دنی است و این تعابیر‬ ‫اهرم های نیرومندی ب رای سانسور است‪.‬‬ ‫من کال معتقدم شان سینما را نباید تا به این حد پایین‬ ‫اورد تا ب رای بیان شعارهای سیاس��ی از ان استفاده کنیم و‬ ‫قطعا این کار را ب ی حرمتی به باورها و داش��ته های خودمان‬ ‫م ی دانم‪ ،‬یعنی حتی اگر یک ذهنیت سیاس��ی هم داشته‬ ‫باش��م‪ ،‬ترجیح م ی دهم در کالبد یک داس��تان و از طریق‬ ‫پل ه��ای عاطفی با تماش��اگر ارتباط برقرار کن��م و او را در‬ ‫معرض قضاوت قرار دهم‪.‬‬ ‫چرا طرح مسائل و انتقادهای سیاسی را در شان‬ ‫سینما نم ی دانید؟ در حال ی که در جهان سینمای‬ ‫سیاسی وجود دارد و البته در ایران خیلی کمتر‪.‬‬ ‫یادم م ی اید چند س��ال قبل کس��ی درب��اره فیلم‬ ‫«اجاره نش��ی ن ها»ی داریوش مهرجویی از من پرس��ید‪ ،‬ایا‬ ‫قبول دارید ان خانه همان ای ران اس��ت و مادر فیلم‪ ،‬همان‬ ‫مام میهن؟ من گفتم نه‪ ،‬فکر نم ی کنم فیلمساز فرهیخته‬ ‫نم ی دانم چگونه م ی ش�ود ک�ه الب ه الی‬ ‫نکات تاری�ک و مبه�م این فیل�م اثری‬ ‫از سیاس�ت پی�دا ک�رد‪ .‬من اس�تفاده از‬ ‫نشانه ها را برای ایجاد ارتباط های نامرئی‬ ‫با تماشاگر دوست ندارم‪ .‬اصال چه لزومی‬ ‫ دارد تماشاگر از این طریق با فیلم ارتباط‬ ‫برقرار کند و مفاهیم نهفته در ان را درک‬ ‫کند؟‬ ‫و منزهی مانند داریوش مهرجویی ش��ان فیلم خود را نازل‬ ‫کند‪ .‬این نظر من است‪ .‬شاید خیل ی ها با ان مخالف باشند‪.‬‬ ‫من فکر م ی کن��م راه ارتباط با مخاط��ب کانال های‬ ‫عاطفی فیلم اس��ت‪ ،‬یعنی م ی توانیم کسی را نشان دهیم‬ ‫که تحت تاثیر مسائل سیاسی اط راف خود قرار دارد و از این‬ ‫طریق ان را در جریان مسائل و نشانه های سیاسی هم قرار‬ ‫دهیم‪ ،‬این رمز هنر است‪.‬‬ ‫برگردی�م به ماج�رای اکران «خانه پ�دری»‪ ،‬چرا‬ ‫تا به حال اینق�در برای نمایش ب�دون حذف ان‬ ‫مقاومت کرده اید؟‬ ‫من اصوال ادم مقاومی نیستم و اتفاقا ممکن است‬ ‫خیلی سریع وا بدهم‪ ،‬اما قصدم ب رای این فیلم دیده شدن ان‬ ‫است و معتقدم با حذف صحنه ابتدایی «خانه پدری» دیگر‬ ‫فیلمی وجود نخواهد داش��ت که دیده شود و موجودیت ان‬ ‫از بین خواهد رفت‪.‬‬ ‫حاال احتمال دارد مجبور به حذف ان شوید؟‬ ‫فکر م ی کنم اگر این اتفاق بیفتد‪ ،‬ان وقت من هم‬ ‫حذف خواهم ش��د (با خنده)‪ .‬البته امیدوارم منظورم از این‬ ‫حرف به درس��تی درک ش��ود‪ ،‬چراکه حذف صحنه ابتدایی‬ ‫«خانه پدری» و نمایش فیلم به ص��ورت ناقص قطعا روی‬ ‫من تاثیر بدی خواهد داشت‪ .‬با این حال با وجود اینکه تکرار‬ ‫م ی کنم ادم مقاومی نیستم‪ ،‬اما از انجا که حذف صحنه قتل‬ ‫فیلم را به تاراج رفتن چند سال فعالیت ب رای «خانه پدری»‬ ‫م ی دان��م‪ ،‬نم ی توانم این اتفاق را هض��م کنم و اصال درک‬ ‫نم ی کنم چطور صحنه ای که مق��داری التهاب دارد باعث‬ ‫وی رانی کامل یک فیلم م ی شود!؟‬ ‫ارزیابی تان از عملکرد مدیران سازمان سینمایی‬ ‫نسبت به وضعیت فیلم «خانه پدری» چیست؟‬ ‫تنها چی��زی که م ی توان��م بگویم این اس��ت که‬ ‫امیدوارم اوض��اع رو به بهبود برود و هم��ه به تدریج متوجه‬ ‫ش��وند که این صحنه موحش تر از بسیاری از صحنه هایی‬ ‫که در س��ینمای ای ران یا تلویزیون نمایش داده شده است‪،‬‬ ‫نیست‪ .‬البته امیدوارم این درک تدریجی تناسبی هم با عمر‬ ‫من داشته باشد‪.‬‬ ‫شما در مراسم اهدای نشان خود در جشن فیلم‬ ‫کوتاه خانه س�ینما به توقیف فیل م های ابراهیم‬ ‫حاتم ی کیا هم اشاره کردید که امکان اکران پیدا‬ ‫کرده اند‪ .‬از این موضوع دلخوری داشتید؛ چون در‬ ‫برخی رسانه ها این طور منعکس شد که شما به‬ ‫حاتم ی کیا کنایه زده اید؟‬ ‫من هیچ گاه به هیچ کس کنایه نزده ام و ان ش��ب‬ ‫هم به وضوح از فیلم «به رنگ ارغوان» اب راهیم حاتم ی کیا‬ ‫نام ب��ردم‪ ،‬بعد هم این قضی��ه را به فیلم ه��ای دیگر و بعد‬ ‫فیلم های خودم تعمیم دادم‪ .‬در ان مراسم تمام حرف من این‬ ‫بود که «به رنگ ارغوان» پس از چند سال توقیف در سینما‬ ‫و تلویزیون نمایش داده ش��د‪ ،‬اما اتفاقی نیفتاد و نم ی دانم‬ ‫این سوءبرداشت ها که صحب ت های من کنایه به حاتم ی کیا‬ ‫بوده از کجا ناش��ی م ی ش��ود‪ .‬اصل حرف م��ن در توقیف‬ ‫فیلم هایی همچون «ب��ه رنگ ارغوان» ای��ن بود که یک‬ ‫نفر توجیه کند‪ ،‬این چند سال توقیف ب رای این فیلم به چه‬ ‫دلیل بود و چه اتفاق وحشتناکی پس از نمایش فیلم رخ داد‪.‬‬ ‫ش�ما برای س�اخت «خانه پدری» تم�ام مراحل‬ ‫قانونی را گذرانده بودید؟‬ ‫کامال؛ من تمام مراحل قانونی را ب رای ساخت «خانه‬ ‫پدری» طی کردم و فقط خوب است دوستان لطف کنند به‬ ‫پرونده فیلم رج��وع کنند تا ببینند س��ناریویی که در وزارت‬ ‫ارشاد ثبت شده است‪ ،‬حتی پایانی به مراتب گزنده تر از این‬ ‫«خانه پدری» فعلی دارد‪.‬‬ ‫چه پایانی؟‬ ‫در داستانی که ثبت شده است‪ ،‬ماجرا به این شکل‬ ‫بود که خو ِد پدر‪ ،‬دخترش را با س��نگ به قتل م ی رساند و در‬ ‫نود و چند سالگی زمانی که ب رای ساخت خانه و تخریب ان‬ ‫اقدام م ی کنند‪ ،‬با پیدا شدن استخوان ها‪ ،‬پای پلیس وسط‬ ‫کشیده م ی شود و مرد بازداشت م ی شود‪ ،‬اما او خیلی زود ازاد‬ ‫م ی شود چون دخترش را کشته و این حق را داشته است‪.‬‬ ‫فکر م ی کن�م اگر فیلم با این داس�تان س�اخته‬ ‫م ی ش�د ب�ه نق�د قوانی�ن کش�ور م ی کش�ید و‬ ‫نقدهایی تندت�ر از انچه فعال درباره فیلم ش�ما‬ ‫مط�رح م ی ش�ود‪ ،‬بی�ان م ی ش�د و اصلا دیگر‬ ‫نم ی شد امیدی به اکران فیلم داشت‪.‬‬ ‫مس��اله همین جاست که بس��یاری از برداشت ها‬ ‫س��لیقه ای اس��ت‪ ،‬هرچن��د ممکن اس��ت از نظ��ر قانون‬ ‫کاست ی هایی داشته باشیم یا در برخی موارد نیاز به بازنگری‬ ‫وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫از این موارد ک�ه بگذریم ب ه عنوان س�وال اخر با‬ ‫وجود توقیف «خانه پدری» پس از چهار س�ال و‬ ‫عملکرد مدیران‪ ،‬برای ادامه کار در سینما به چه‬ ‫پشتوانه ای دلگرم هستید؟‬ ‫فکر م ی کنم فیلمسازی وظیفه من است (با خنده)‪،‬‬ ‫البته این را از این جهت م ی گویم که در این مدتی که پیگیر‬ ‫اکران «خانه پدری» بودم بارها شنیدم که «شما و امثال شما‬ ‫متعلق به خودتان نیس��تید و باید کار کنید و‪ »...‬به همین‬ ‫دلیل تصور م ی کنم امر به من مشتبه شده و فیلمسازی را‬ ‫وظیفه خود م ی دانم‪ ،‬اما ای کاش م ی توانستم ب رای عالقه‬ ‫خودم بس��ازم‪ .‬هرچند به هر حال ب رای گ��ذران زندگی هم‬ ‫مجبورم فیلم بسازم‪.‬‬ ‫اکران شدن یا نشدن‪ ،‬مساله نیست‬ ‫گفت وگو با امیر قادری درباره فیلم های مساله دار اکران‬ ‫بگذارید بحث را از اینجا شروع کنیم که اصال چرا‬ ‫فیل م ها توقیف م ی شوند؟‬ ‫موضوع این اس��ت که ما همیشه نگران این بودیم‬ ‫که با کوچک ترین تغییر مسیر دچار مشکل شویم‪ .‬در شرایط‬ ‫عادی کش��ور‪ ،‬امنیت ملی باید بر منافع گروه های عظیم از‬ ‫مردم متمرکز باشد‪ ،‬تا قرار نباشد با هر اتفاق کوچکی نگران‬ ‫چالش سیس��تم باش��یم‪ .‬اینکه م ی بینید با وجود این همه‬ ‫فیلتر های مختلف‪ ،‬مجوز س��اخت و تایید فیلمنامه و چه و‬ ‫چه‪ ،‬باز هم هر سال چند فیلم توقیفی داریم‪ ،‬نشان م ی دهد‬ ‫که این روند اشکال دارد‪ ،‬در شرایطی که با هر تغییر اجتماعی‬ ‫همه مناسبات و افراد جابه جا م ی ش��وند و همه چیز به هم‬ ‫م ی ریزد‪ ،‬همیشه به قدر کافی بهانه وجود دارد که فیلم هایی‬ ‫نتوانند امکان اکران را به دست بیاورند‪.‬‬ ‫موضوع این اس��ت که ما نگران این بودیم که با وجود‬ ‫این همه فیلتر ها باز هم فیلم ی که تولید م ی شود در مرحله‬ ‫نهایی هم همان چیزی نباشد که باید باشد‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫امیر قادری‪ ،‬منتقد و کارشناس سینما‪،‬‬ ‫م ی گوید بحث بر س�ر اکران ش�دن یا اکران‬ ‫نش�دن فیل م ها موضوعیت ندارد‪ ،‬چرا که نه‬ ‫با اکران فیل م ها فضای فرهنگی کش�ور بازتر‬ ‫م ی ش�ود و نه با توقی�ف انها فضا بس�ته تر‬ ‫خواهد شد‪ .‬وی اما معتقد است‪ ،‬تا زمانی که‬ ‫تک صدایی در فضای فرهنگی کش�ور وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬نم ی توان به تغییر روند توقیف‬ ‫فیل م ه�ا امیدی داش�ت‪ .‬خب رن�گار مثلث به‬ ‫بهانه مساله دار شدن اکران فیل م هایی چون‬ ‫«قصه ها»‪« ،‬خانه پدری» و «عصبانی نیستم»‬ ‫با او به گفت وگو پرداخت‪.‬‬ ‫شما اشاره کردید که با وجود فیلترهای بسیاری‬ ‫که قبل از ساخت یک فیلم وجود دارد‪ ،‬باز هم هر‬ ‫سال شاهد توقیف برخی فیل م ها هستیم‪ ،‬علت‬ ‫ب ه نظر شما چیست؟‬ ‫موض��وع این اس��ت ک��ه فیلتر ها در کوت��اه مدت‬ ‫م ی توانند مفید باشند اما در بلندمدت عمال به ضد خودشان‬ ‫تبدیل م ی ش��وند و فضایی را م ی س��ازند که اتفاق��ا در ان‬ ‫هنرمند ها شخصیت واقعی خودش��ان را بروز نم ی دهند‪ ،‬در‬ ‫نتیجه با هر تغییر کوچکی هم سردرگم م ی شوند‪ ،‬چون خط‬ ‫قرمز ها مدام در حال جا به جایی است‪ .‬چون منافع گروه های‬ ‫خاص مدام در حال تغییر است و خط قرمز ها هم با انها تغییر‬ ‫م ی کند‪ .‬متاسفانه هیچ وقت یک جریان ثابت نداریم که در‬ ‫نتیجه ان کار ها با ثبات انجام شود تغییر و تحول های زیاد‪،‬‬ ‫باعث م ی شود در حالی که امروز م ی توانید روی یک موضوع‬ ‫کار کنید‪ ،‬فردا با تغییر تیم به شما اطالع م ی دهند که دیگر‬ ‫نم ی توانید روی ان کار کنید‪.‬‬ ‫به نظر م��ن موضوع در مورد این نیس��ت که اقای‬ ‫ایوبی یا کس دیگری موضوع باش��د‪ ،‬ایوبی یا ه ر ش��خص‬ ‫دیگری‪ ،‬وقتی داخل این چرخه معی��وب کار م ی کند‪ ،‬روال‬ ‫تغییر نخواهد کرد؛ مگر اینکه کسی از این چرخه خارج بشود‬ ‫تا بتواند کاری انجام بدهد‪.‬‬ ‫چرخه معیوب یعنی اینکه در ان ممکن اس��ت کسی‬ ‫بیاید مسئولیت را به عهده بگیرد و جراتش را داشته باشد که‬ ‫فیلم توقیف شده ای را اکران کند و کس دیگری هم باشد که‬ ‫کار را به عهده بگیرد اما نتواند مشکل اکران برخی فیلم ها‬ ‫را برطرف کند‪ .‬در این جا موضوع اصال اکران شدن یا نشدن‬ ‫یک فیلم نیس��ت‪ ،‬بلکه موضوع این چرخه معیوب است‪.‬‬ ‫تغییر افراد یا اکران شدن و نشدن فیلم ها نم ی تواند مشکل‬ ‫این چرخه را برطرف کند‪.‬‬ ‫مشکل دوم ما هم این اس��ت که انتی تزی ب رای این‬ ‫چرخه وجود ندارد‪ ،‬به این معنی که ما تولید انبوه فیلم مبتنی‬ ‫بر اس��تعداد های مردم ی نداریم‪ .‬از انجایی که اغلب فیلم ها‬ ‫توسط همین جریان بسته اصلی تولید م ی شود‪ ،‬محصوالتی‬ ‫نیست که بتواند جریان را متعادل کند‪.‬‬ ‫در نهایت ش�ما فکر م ی کنید که این س�ه فیلم‬ ‫امکان اکران پیدا م ی کنند؟‬ ‫باز هم تاکید م ی کنم که به نظر من اکران شدن یا‬ ‫اکران نکردن این فیلم ها موضوع مهم ی نیست‪ ،‬اصال این سه‬ ‫فیلم نم ی تواند موضوع بحث باشد‪ ،‬اکران شدن این فیلم ها‬ ‫به توسعه فضا کمک نم ی کند‪ ،‬همان طور که اکران نشدن‬ ‫انها هم به بسته شدن بیش��تر فضا منجر نم ی شود‪ .‬اقای‬ ‫شمقدری این کار را انجام داد و در نتیجه اش تغییری در فضا‬ ‫به وجود نیامد‪ ،‬اقای ایوبی هنوز این کار را انجام نداده و فضا‬ ‫هم تغییر نکرده است‪ .‬به نظر من این سیستم است که باید‬ ‫اصالح شود و در نهایت هم اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫من اول باید ای��ن موضوع را صراحت��ا بگویم که با‬ ‫توقیف هیچ فیلمی موافق نیس��تم‪ .‬ما البته به دلیل عدم‬ ‫برخورد سازمان سینمایی با فیل م هایی که امکان‬ ‫اکران پیدا نکرده اند را چط�ور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫ب ه ه ر حال اقای شمقدری این کارنامه را داشت که‬ ‫مش�کل توقیف برخی فیل م ها را برطرف کند‪ ،‬اما‬ ‫اقای ایوبی این کار را نکرده است‪ .‬فکر م ی کنید‬ ‫علت چیست؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫در مورد این س�ه فیلم عصبانی نیستم‪ ،‬قصه ها‬ ‫و خانه پدری‪ ،‬نظرتان چیس�ت‪ ،‬این فیل م ها نه از‬ ‫نظر محتوا نه از نظر مشی کارگردان ها و نه حتی‬ ‫سال ساخت‪ ،‬هیچ اشتراکی ندارند اما هر سه این‬ ‫فیل م ها دچار مشکل شده اند‪.‬‬ ‫تنوع نگاه فرهنگی در کش��ور‪ ،‬دچار مشکل هستیم‪ ،‬چون‬ ‫وقتی یکدس��تی در فرهنگ ایجاد م ی شود‪ ،‬جلوی بسیاری‬ ‫از حرف ها گرفته م ی ش��ود‪ .‬من تصورم این است که هر سه‬ ‫این فیلم ها باید اکران شوند‪ ،‬هر چند من دو تا از این سه فیلم‬ ‫را دوست نداشته ام اما فکر م ی کنم که دوست نداشتن یک‬ ‫فیلم نباید دلیل بشود که فیلم ی اکران نشود‪ .‬در صورتی که‬ ‫این فیلم ها اکران ش��ود‪ ،‬امکان صحبت کردن در مورد انها‬ ‫فراهم م ی شود و در نتیجه عیار این ها مشخص م ی شود‪ .‬اگر‬ ‫این فیلم ها اکران شود‪ ،‬ممکن است حتی به شکل خودکار‬ ‫هم حذف ش��وند‪ ،‬یا نش��وند اما این ها م ی توانند به جریان‬ ‫فرهنگی در کشور تنوع دهند‪.‬‬ ‫عدم اکران هر فیلمی بد اس��ت‪ .‬اندیشه قوی‪ ،‬اندیشه‬ ‫ضعیف را ح��ذف م ی کند‪ .‬ما نباید بابت ای��ن چی ز ها نگران‬ ‫باشیم‪ ،‬چون به هر حال اندیش��ه قوی این امکان را دارد که‬ ‫خودش را ثابت کند‪.‬‬ ‫به ه ر حال فضاهایی هس��تند که از سانس��ور ارتزاق‬ ‫م ی کنند‪ ،‬چه کسانی که سانسور م ی کنند و چه کسانی که‬ ‫سانسور م ی شوند‪ ،‬از سانسور ارتزاق م ی کنند و در نتیجه اش‬ ‫فرایند سانس��ور به هر دو طرف کم��ک م ی کند که قوی تر‬ ‫بش��وند؛ در حالی که هیچ کدام از این ها ش��اید نظر واقعی‬ ‫مردم نباشند‪ .‬در این جریان‪ ،‬گروهی از شعارها و گروهی در‬ ‫مقام حمایت از فرهنگ مردم و چی ز های��ی مانند ان منتفع‬ ‫م ی شوند‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫م ی بینند‪ ،‬فیلم ی که ساخته م ی شود‪...‬‬ ‫اق�ای می ر عالیی! حتما برای جلوگی�ری از اکران‬ ‫یک فیلم یک روال ی�ا ترتیبی وجود دارد‪ ،‬ممکن‬ ‫اس�ت در م�ورد ان روال ی�ا فرایندی ک�ه باعث‬ ‫م ی شود یک فیلم با وجود داشتن مجوز ساخت‬ ‫و پروانه و باق�ی چی ز ها به اکران منتهی نش�ود‪،‬‬ ‫توضیح دهید‪.‬‬ ‫فیل م های انتقادی نباید‬ ‫بهانه دست دشمنان بدهد‬ ‫گفت گوی مثلث با مدیرعامل سابق بنیاد فارابی‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫ب ه نظر م ی رسد فارغ از اینکه چه کسانی در کادر‬ ‫مدیریت سینمایی باشند‪ ،‬باز هم برخی فیل م ها‬ ‫دچار مشکل اکران م ی شوند‪ ،‬برای نمونه همین‬ ‫االن س�ه فیلم عصبانی نیس�تم‪ ،‬خان�ه پدری و‬ ‫قصه ها دچار مشکل اکران هستند و‪...‬‬ ‫اول بگذارید من این موضوع را روش��ن کنم که من‬ ‫اصال تمایل ندارم در مورد نحوه کار تی��م فعلی اظهارنظر‬ ‫کنم‪ ،‬این رس��م خوبی نیس��ت که هر کس��ی بر س��ر کار‬ ‫م ی اید این طور وانمود م ی کند که تیم قبلی مسئول تمام‬ ‫اتفاق های ناخوش��ایند فعلی و وضعیت نا به س��امان است‪.‬‬ ‫من اصال قصد ن��دارم در مورد اقای ایوب��ی و نحوه کارش‬ ‫حرف بزنم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫پس به مس�ائل مربوط به س�ازمان سینمایی و‬ ‫عملکرد اقای ایوبی نم ی پردازی�م‪ ،‬اما به جز ان‪،‬‬ ‫به هر ح�ال روندی که باعث م ی ش�ود یک فیلم‬ ‫دچار مش�کل اکران ش�ود‪ ،‬چیزی نیست که هر‬ ‫روز تغییر کند‪ ،‬لطف�ا توضیح بدهید که اصال چه‬ ‫م ی شود که فیلمی دچار مشکل اکران م ی شود؟‬ ‫هر کشوری در هر جای دنیا هم که باشد مقرراتی‬ ‫دارد‪ ،‬اگر در جایی قانون وجود نداش��ته باش��د نم ی شود در‬ ‫انجا زندگی کرد‪ .‬بخش��ی از این قوانین هم شامل جامعه‬ ‫هنرمندان م ی ش��ود‪ .‬موضوع این اس��ت ک��ه هنرمند باید‬ ‫خودش جامعه را بشناسد‪ ،‬مردم را بشناسد‪ ،‬مشکالت جامعه‬ ‫را بفهمد و در فیلمی که م ی س��ازد ب رای انه��ا راهکار ارائه‬ ‫بدهد‪ .‬چی ز هایی را بگوید که نوعی پی��ام خوب ب رای مردم‬ ‫باشد‪ ،‬در عین اینکه کارهایش باید جذابیت هم داشته باشد‪،‬‬ ‫تا مخاطب و تماشاگر ها را به سینما بکشد‪ .‬هنرمند اگر قرار‬ ‫است ب رای جامعه فیلم بس��ازد و در ان مشکالت جامعه را‬ ‫حل کند باید چیزی بسازد که ب رای مردم جذاب باشد‪ ،‬در این‬ ‫موضوع که شکی نیس��ت‪ ،‬اما همان پیامی را هم که ارائه‬ ‫م ی کند باید متعهدانه ارائه کند و باید این را هم در نظر داشته‬ ‫باشد که افراد جامعه چه مش��کالت و گرفتاری هایی دارند‪.‬‬ ‫البته باز هم این نیست که هنرمند نباید انتقاد کند‪ ،‬موضوع‬ ‫این است که هنرمند اگر وضعیت جامعه را تشخیص بدهد‪،‬‬ ‫م ی تواند به مردم خدمت کند اما اگر این تشخیص نباشد‪،‬‬ ‫نم ی تواند به م��ردم خدمت کند‪ .‬هنرمن��د اول باید مصالح‬ ‫و مس��ائل کش��ور را تش��خیص بدهد‪ ،‬باید مصالح ملی را‬ ‫تشخیص بدهد و انها را خط قرمز خودش فرض کند‪ .‬البته‬ ‫هر کس��ی م ی تواند هر نظری ب رای خودش داشته باشد اما‬ ‫هی چ کس نباید طوری رفتار کند که همسایه اش را ازار دهد‪.‬‬ ‫حاال این را در نظر بگیرید که در یک خانواده ممکن است‬ ‫اختالفی وجود داشته باشد‪ ،‬حاال این اختالف را باید برد پیش‬ ‫کسی که امین است‪ ،‬نه اینکه هر کسی که از راه رسید به‬ ‫او مشکل را بگوییم‪ .‬هنرمند باید این را در نظر داشته باشد‬ ‫که کجا باید حرفی بزند ک��ه کار را بد تر نکند‪ .‬ب رای همین‬ ‫هم م ی گوییم که انتقاد باید طوری باشد که بهانه به دست‬ ‫کس��ی ندهد‪ ،‬هنرمند باید بداند که امریکا با ما چه روابطی‬ ‫دارد‪ ،‬دیدگاه انها نسبت به ای ران چطور است و چرا امریکا با‬ ‫ما دشمن است‪ ،‬در این جریان ‪ 95‬درصد تقصیر با انهاست‪.‬‬ ‫خب هنرمند باید این چی ز ها را تشخیص بدهد و مصالح را‬ ‫بداند‪ .‬باید این تشخیص را داشته باشد که همه یک فیلم را‬ ‫‪5‬‬ ‫احمد میرعالیی‪ ،‬مدیرعام�ل قبلی بنیاد‬ ‫س�ینمایی فارابی‪ ،‬گرچه تمایل ن�دارد در مورد‬ ‫مدیریت جدید سینمایی کشور اظهارنظر کند‪،‬‬ ‫اما در جایگاهی ق�رار دارد که م ی تواند در مورد‬ ‫تئوری منجر به برخورد سلبی با برخی فیل م ها‬ ‫و فیلمسازها اظهارنظر کند‪ .‬سه فیلم عصبانی‬ ‫نیستم‪ ،‬قصه ها و خانه پدری‪ ،‬که هر سه در دولت‬ ‫قبلی ساخته شده اند و با وجود اینکه مجوز های‬ ‫ساخت را داش�تند‪ ،‬تا امروز امکان نمایش پیدا‬ ‫نکرده اند‪ ،‬محور گفت وگ�وی خبرنگار مثلث با‬ ‫میرعالیی است که م ی گوید‪« :‬فیلمساز ها وقتی‬ ‫فیلم م ی سازند‪ ،‬خودشان م ی دانند کدام قسمت‬ ‫از کارشان به مشکل ب ر م ی خورد‪».‬‬ ‫ببینید‪ ،‬موضوع این اس��ت که ما باید توجه کنیم‬ ‫که هنرمندی که االن وضعیت کشورش و مردمش را درک‬ ‫نم ی کند‪ ،‬م ی تواند مورد ش��ک قرار بگی��رد‪ .‬اگر هنرمندی‬ ‫وضعیت کشور را درک کند بهانه به دست دشمن نم ی دهد‪.‬‬ ‫البته م��ن نم ی گویم که هنرمن��د نباید انتق��اد کند‪ ،‬چون‬ ‫هنرمندی که انتقاد نکند اصال هنرمند نیست‪ ،‬به غیر از این‬ ‫در کل هر انس��انی م ی تواند در مورد هر چیزی انتقاد هایی‬ ‫را مطرح کند‪.‬‬ ‫برخ�ی فیل م هایی ک�ه االن دچار مش�کل اکران‬ ‫هستند‪ ،‬مجوز های الزم را هم دارند اما از نمایش‬ ‫عمومی انها جلوگیری م ی ش�ود‪ ،‬این موضوع به‬ ‫چه علتی اتفاق م ی افتد؟‬ ‫ما باید در سینما به این موضوع توجه داشته باشیم‬ ‫که حتی وقتی فیلمی پروانه ساخت م ی گیرد هیچ تضمینی‬ ‫نیست که ان چیزی که ساخته م ی ش��ود دقیقا منطبق بر‬ ‫فیلمنامه ای باشد که مجوز گرفته است‪ .‬خیلی جا ها حتی‬ ‫لحن بازیگر م ی تواند موضوعی را القا کند یا معنی را تغییر‬ ‫دهد‪ .‬اینکه تاکید روی چه کلمه ای باشد م ی تواند معنی را‬ ‫عوض کند‪ .‬ضمن اینکه با وجود مجوز ها‪ ،‬در جریان ساخت‬ ‫فیلم ممکن اس��ت برخی صحنه ها تغییر کند‪ .‬شاید اصال‬ ‫دلیلی نباش��د که خیلی از فیلم ها در خارج از کش��ور دیده‬ ‫ش��وند‪ .‬ما متاس��فانه در حالی که یک انق�لاب فرهنگی‬ ‫کرده ایم و در حالی که دین ما یک دین فرهنگی است‪ ،‬هنوز‬ ‫نتوانسته ایم یک سری اصول فرهنگی را برنامه ریزی کنیم‬ ‫که طبق ان کار کنیم‪ .‬در حالی که سیاست ما باید سیاست‬ ‫فرهنگی باش��د‪ .‬البته من ب��ه موفقی ت ه��ای بی ن المللی‬ ‫س��ینمای ای ران افتخ��ار م ی کن��م‪ ،‬اما برخ��ی کارها علیه‬ ‫جمهوری اسالمی است‪ .‬متاس��فانه سیاست ما از فرهنگ‬ ‫ما بلند نم ی ش��ود‪ ،‬بلکه فرهنگ ما است که سیاسی شده‬ ‫است‪ .‬ما حتی بازی چپ و راس��ت را هم بلد نیستیم‪ ،‬چپ‬ ‫و راست ما هم اشتباهی هس��تند‪ .‬به جای اینکه چپ های‬ ‫ما طرفدار بلوک شرق باشند‪ ،‬شعار های لیب رالی م ی دهند و‬ ‫گرایش به غرب دارند‪ .‬همان ط��ور که گفتم وقتی فرهنگ‬ ‫ما سیاسی ش��د‪ ،‬نگاه های بد و مغرضانه هم ایجاد شد‪ ،‬کار‬ ‫به جایی رسیده است که ما در حد بسیار باال هم حاضر به‬ ‫قلع و قمع دیگران هس��تیم‪ .‬این رویه ه��ا واقعا خجالت اور‬ ‫اس��ت‪ .‬حرف من این اس��ت که روال نباید طوری باشد که‬ ‫وقتی یک گروهی م ی روند ما همه تقصی ر ها را به گردن انها‬ ‫بیندازیم‪ .‬ببینید هر دوره جدید که م ی اید با دوره قبلی چطور‬ ‫برخورد م ی کند‪ .‬این که فرهنگ ما سیاسی شده است باعث‬ ‫م ی شود تعهد کنار زده شود‪ .‬بناب راین من فکر م ی کنم که در‬ ‫شرایط فعلی بهتر باشد اجازه دهیم نگاه ها اصالح شود‪ ،‬چون‬ ‫اگر سیاست ما فرهنگی شود مشکالت ما برطرف م ی شود‪.‬‬ ‫اقای میرعالیی اجازه بدهی�د کمی به بحث اول‬ ‫برگردی�م‪ ،‬در ح�ال حاض�ر برخی فیل م ه�ا دچار‬ ‫اشکال در روند معمول اکران هستند‪...‬‬ ‫من فکر نم ی کنم که ما به فیلم سیاسی نیاز نداشته‬ ‫باشیم‪ ،‬ما فیلم های سیاسی هم الزم داریم اما باید فیلم های‬ ‫سیاسی بسازیم که بتوانند روشنگری کنند‪ ،‬فیلمساز ما که‬ ‫م ی خواهد فیلم سیاسی بس��ازد باید اول به یک جامعیت‬ ‫سیاسی دست یافته باشد‪ .‬باید بداند که چه چیزی را بگوید و‬ ‫چه چیزی را نه‪ ،‬البته مسئوالن هم باید بدانند که با یک فیلم‬ ‫و صد فیلم و هزار فیلم پایه های این نظام به لرزه در نم ی اید‪.‬‬ ‫نگاه ما نباید این طور باش��د که اگر این فیلم اکران ش��ود‪،‬‬ ‫پایه های نظام دچار مشکل م ی شود‪ .‬به جز اینها‪ ،‬فیلمساز‬ ‫باید متوجه باشد که نباید ب ی احترامی به شهید و مقدسات ما‬ ‫بشود‪ .‬اگر ما بتوانیم نگاه فرهنگی را پیش از نگاه سیاسی‬ ‫قرار دهیم‪ ،‬مشکالت ما برطرف م ی شود‪.‬‬ ‫بگذاری�د ب ه ط�ور مش�خص از این س�ه فیلمی‬ ‫ که دچار مش�کل اکران هس�تند صحبت کنیم و‬ ‫ببینیم تک ت�ک اینها به چه دلیل دچار مش�کل‬ ‫شده اند‪...‬‬ ‫شما چرا فقط به این سه فیلم نگاه م ی کنید‪ ،‬فیلم‬ ‫اشغال های دوست داشتنی هم از فیلم هایی است که فارابی‬ ‫از ساخت ان حمایت کرده است‪ .‬کسی که ان را ساخته هم‬ ‫فرد مس��لطی اس��ت اما این فیلم هم توقیف شده است و‬ ‫نم ی تواند به نمایش دربیاید‪ .‬نباید این طور باشد که چون‬ ‫برخی فیلم ها را دولت قبلی حمایت کرده است حاال نباید‬ ‫اجازه دهیم که انها اکران شوند‪.‬‬ ‫اق�ای می ر عالی�ی! سیاس�ت های فرهنگ�ی که‬ ‫شما معتقد هس�تید کارگردان ها باید به ان اگاه‬ ‫باشند تا بتوانند فیلمی بس�اند که دچار مشکل‬ ‫نش�ود‪ ،‬بس�یار متغیر اس�ت‪ ،‬همین چند سال‬ ‫پیش‪ ،‬فیلم به رنگ ارغ�وان اقای حاتم ی کیا که‬ ‫کارنامه مشخصی هم دارد و متعهد هم محسوب‬ ‫م ی ش�ود و خیلی چی ز ه�ای دیگر‪ ،‬یکب�اره برای‬ ‫چندین س�ال توقیف م ی ش�ود و بع�د دوباره به‬ ‫همان ب ی دلیلی که فیلم توقیف ش�ده بود‪ ،‬رفع‬ ‫توقیف م ی شود‪ ،‬اکران م ی شود‪ ،‬در شبکه خانگی‬ ‫دیده م ی شود و حتی از تلویزیون پخش م ی شود‪،‬‬ ‫در این شرایط فکر نم ی کنید که تکلیف فیلمساز‬ ‫کمی نا مشخص است؟‬ ‫و م ی توانیم جلوی تهاجم غرب بایس��تیم باید متوجه این‬ ‫باشیم که با درس��ت کردن ش��بکه های تلویزیونی متعدد‬ ‫مشکل ما برطرف نم ی شود‪ ،‬باید کارشناس های ما به نتیجه‬ ‫برسند و تصمیم بگیرند که چه کاری باید بکنند و استراتژی‬ ‫و‪ ...‬تاکتیک را مشخص کنند مشکل ما این است که حد و‬ ‫مرز های معینی را تعریف نکرده ایم‪ ،‬ب رای همین مسئوالن‬ ‫باید بنشینند و در مورد کار ها استاندارد هایی را تعریف کنند‪.‬‬ ‫در ش��رایط فعلی خود هنرمند باید تشخیص بدهد‪.‬‬ ‫البته ای��ن را بگویم که وقتی خود هنرمند فیلم م ی س��ازد‪،‬‬ ‫دقیقا م ی داند که کدام قس��م های فیلمش ممکن اس��ت‬ ‫دچار مشکل شود‪ .‬به هر حال باید به هنرمند ها اجازه داد که‬ ‫ریسک کنند اما باید این توجه هم وجود داشته باشد و بدانند‬ ‫که کجا ممکن اس��ت چه ضربه های اخالق��ی و فرهنگی‬ ‫وارد کند‪ .‬االن هر اشکالی را که هست‪ ،‬م ی اندازند به گردن‬ ‫گروه های قبلی‪ ،‬در صورتی که نباید این طور باشد‪ .‬این نگاه‬ ‫غلط است‪ .‬با این رویه به خودمان ضربه م ی زنیم‪.‬‬ ‫بگذارید بحث را به ش�کل دیگری پیش ببریم‪،‬‬ ‫مشکل فیلم عصبانی نیس�تم‪ ،‬چیست‪ ،‬به نظر‬ ‫ش�ما چرا این فیلم نم ی تواند روال عادی اکران‬ ‫را طی کند؟‬ ‫تکلیف م��ا را در برخورد با موض��وع فتنه‪ ،‬رهبری‬ ‫مشخص کرده اند‪.‬‬ ‫ولی این نقد به وزارت ارشاد وارد است که چرا به‬ ‫این فیلم مجوز داده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ش�ما قبال اش�اره کردید که خانم بن ی اعتماد را‬ ‫ب ه عنوان ی�ک هنرمند قب�ول دارید‪ ،‬ح�اال فیلم‬ ‫قصه ها با وج�ود مجوز ه�ا و اینکه دو س�ال هم‬ ‫از س�اختش م ی گذرد‪ ،‬هنوز نتوانس�ته در ایران‬ ‫اکران ش�ود‪ ،‬در این مورد فکر م ی کنید اش�کال‬ ‫کجاست؟‬ ‫من با ش��ناختی که از خانم بن ی اعتماد دارم‪ ،‬با در‬ ‫نظر گرفتن کار های او مث��ل گیالنه و خون بازی و کار های‬ ‫دیگرش که خیلی خوب اس��ت‪ ،‬او را کارگردان متشخصی‬ ‫م ی دانم‪ ،‬اما ادم واقعا متاسف م ی ش��ود اگر تشخیص این‬ ‫بود که فیلمی بیرون نرود‪ ،‬چرا باید ان فیلم را خارج از کشور‬ ‫فرس��تاد؟ این واقعا جای تاس��ف دارد‪ .‬من فکر م ی کنم که‬ ‫فرستادن فیلم به خارج از کشور اشتباه بوده است‪.‬‬ ‫در مورد فیلم خانه پدری چطور؟‬ ‫بح��ث در م��ورد فیلم اق��ای عیاری بر س��ر چند‬ ‫س��کانس اس��ت؛ س��کان س هایی که اقای عیاری بر انها‬ ‫اصرار دارد و نم ی خواهد که انها را حذف کند‪ .‬البته من فکر‬ ‫م ی کنم که هم تحت تاثیر برخی افراد است‪ ،‬در صورتی که‬ ‫هنرمند را نباید به چیزی هل داد‪ .‬ب��ه هر حال موضوع این‬ ‫است که ما باید متوجه این باش��یم که کارمان چه تاثیری‬ ‫م ی تواند روی مردم بگذارد‪.‬‬ ‫در نهایت ش�ما فکر م ی کنید که ام�کان اینکه‬ ‫مشکل این فیل م ها برطرف شود‪ ،‬هست؟ به هر‬ ‫حال این تجربه در مورد خیلی از فیل م ها نش�ان‬ ‫داده اس�ت که توقیف فیل م های تجاری معموال‬ ‫همیشگی نیستند‪.‬‬ ‫متاسفانه مش��کل ما در این اس��ت که استراتژی‬ ‫فرهنگی نداریم و در نتیجه تاکتی ک های فرهنگی ما علیه‬ ‫خودمان کار م ی کند‪ .‬اگر استراتژی فرهنگی داشته باشیم‪،‬‬ ‫م ی دانیم ‪ 10‬س��ال اینده در حوزه فرهنگی در کجا هستیم‬ ‫به هر حال در یک نگاه کلی روشن است که فیلم‬ ‫ساخته ش��ده م ی تواند با فیلمنامه ای که مج��وز م ی گیرد‬ ‫متفاوت باشد‪ .‬به ه ر حال فیلم که نع ل به نعل طبق فیلمنامه‬ ‫ساخته نم ی شود‪ .‬البته شاید هم همه ما و نه تنها یک طیف‬ ‫خاص‪ ،‬دچار نگاه اشتباه سیاسی و فرهنگی شده باشیم‪ ،‬باید‬ ‫کسی این گرد و غبار ها را بنشاند‪ .‬البته کسی که تشخیص‬ ‫نم ی دهد که مثال فتنه م ی خواسته چه کار کند را نم ی دانم‬ ‫که م ی شود هنرمند دانست یا نه‪.‬‬ ‫من نم ی دانم که چه چیزی م ی تواند پیش بیاید‪ .‬باید‬ ‫بگذاریم زمان کار ها را پیش ببرد‪ ،‬حاال ممکن است این بحث‬ ‫مطرح بشود که اقای شمقدری وقتی امد جرات کرد و خیلی‬ ‫فیلم ها را رفع توقیف کرد اما نم ی شود گفت که دیگران باید‬ ‫همین کار را بکنند‪ .‬ما باید این را در نظر داشته باشیم که هر‬ ‫دیکته ای غلط دارد‪ ،‬مگر اینکه دیکته ای نانوشته باشد‪.‬‬ ‫«عصبانینیستم»‬ ‫«قصه ها»‬ ‫«خانه پدری»‬ ‫فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان ب رای اکران‬ ‫عمومی قرارداد بست و پی ش بینی م ی شود تا اواخر مهرماه‬ ‫به س��ینماها بیاید‪ .‬غالمرضا فرجی ‪ -‬س��خنگوی شورای‬ ‫صنفی نمایش ‪ -‬در گفت وگویی درباره مصوبات جلسه سوم‬ ‫شهریور ماه شورای صنفی نمایش بیان کرده است‪« :‬در این‬ ‫جلسه مقرر ش��د که فیلم «عصبانی نیستم» پس از فیلم‬ ‫«خواب زده ها»ی جی رانی در گروه «افریقا» اکران شود‪».‬‬ ‫حجت اهلل ایوبی ‪ -‬رئیس سازمان سینمایی ‪ -‬چندی‬ ‫قبل تاکید کرده بود که «عصبانی نیستم» اصالحات الزم‬ ‫را انجام داده و این فیلم اکنون یک فیلم اجتماعی است‪.‬‬ ‫همچنین سخنگوی کمیسیون فرهنگی چندی پیش‬ ‫اعالم کرد که در جریان حضور علی جنتی – وزیر فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی – در جلس��ه این کمیسیون‪ ،‬از انجایی که‬ ‫نمایندگان نس��بت به ای��ن فیلم اعتراضاتی داش��تند‪ ،‬وزیر‬ ‫توضیح داد که برخی از قس��مت های این فیلم ب رای اکران‬ ‫حذف شده است‪.‬‬ ‫رئیس سازمان سینمایی گفت‪« :‬فیلم «قصه ها» از ابتدا‬ ‫همه موارد قانونی را طی کرده و خانم بن ی اعتماد نیز در این راه‬ ‫همراه ی های الزم را با وزارت ارشاد داشته اند‪».‬‬ ‫وی یاداور شد‪« :‬خانم رخش��ان بن ی اعتماد هم از اغاز‬ ‫تاکید بر این مهم داشته که همه امور مربوط به فیلم قصه ها‬ ‫مطابق قانون و هماهنگ با وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫انجام شود‪».‬‬ ‫طی چند روز گذش��ته برخ��ی اظهارنظرها ب��ه نقل از‬ ‫وزیر ارش��اد در تلویزیون و برخی س��ایت ها مبنی بر حضور‬ ‫«قصه ها» در جشنواره ونیز منتشر شده بود‪ .‬فیلم «قصه ها»‬ ‫با داشتن پروانه نمایش در جش��نواره فیلم فجر به نمایش‬ ‫درامد‪.‬‬ ‫هرچند ساخته جدید رخش��ان بنی اعتماد در جشنواره‬ ‫ونیز شیرطالیی بهترین فیلمنامه را به خود اختصاص داد‪ ،‬اما‬ ‫انچه مسلم است اینکه در جدول اکران فیلم ها تا پایان سال‬ ‫یا حداقل تا پس از جشنواره فجر جایی ندارد‪.‬‬ ‫مدیر اجرایی و دبیر شورای سیاست گذاری گروه «هنر‬ ‫و تجربه» چندی پی��ش از مذاکره ب رای اک��ران فیلم «خانه‬ ‫پدری» در این گروه خبر داد‪.‬‬ ‫تو گویی اظهار کرد‪« :‬ما‬ ‫امیرحسین علم الهدی در گف ‬ ‫درخواس��ت داده ایم که باتوجه به جنب ه های اسی ب شناسی‬ ‫اجتماعی که فیلم «خانه پ��دری» دارد‪ ،‬این فیلم به صورت‬ ‫محدود و مشروط به تعیین محدودیت سنی در گروه هنر و‬ ‫تجربه اکران شود‪ ،‬ضمن اینکه باید رضایت کارگردان ب رای‬ ‫نمایش فیلم به شکلی که مورد نظر اوست وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫این درحالی است که به نظر نم ی رسد نه خود عیاری و‬ ‫نه بسیاری از عالقه مندان سینما به چنین سرنوشتی ب رای‬ ‫فیلم «خانه پدری» راضی باشند‪ .‬چندی قبل هم حجت اهلل‬ ‫ایوبی ‪ -‬رئیس سازمان س��ینمایی ‪ -‬از برگزاری جلس ه ای با‬ ‫حضور چند جامع ه شناس و روان شناس خبر داد تا طبق نظر‬ ‫انها و جمع بندی نهایی چگونگی نمایش فیلم مشخص شود‬ ‫ولی این جلسه هنوز تشکیل نشده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪53‬‬ ‫حاشیه های یک اخراج‬ ‫علی دایی در لیگ چهاردهم نتوانست با پرسپولیس نتایج قابل قبولی کسب کند‪ .‬هیات مدیره‬ ‫این باشگاه از علیرضا رحیمی خواست تا حکم برکناری دایی را به وی ابالغ کند‪ ،‬اما او سعی‬ ‫کرد فضای دیگری به وجود بیاورد‪ .‬در نتیجه خود او نیز رفتنی ش��د‪ .‬اما خونس��ردی رئیس‬ ‫هیات مدیره باشگاه پرسپولیس با علی دایی باعث شد تا از شدت دلخوری این مربی کاسته‬ ‫شود‪ .‬هرچند مدیرعامل برکنار شده این باشگاه س��عی کرد علیه سیاسی دست به افشاگری‬ ‫بزند و او را دشمن شماره یک علی دایی معرفی کند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تیتراول‬ ‫نمی خواهم نماینده مجلس یا‬ ‫عضو شورای شهر شوم‬ ‫تو گو با مثلث م ی گوید که علی دایی‬ ‫حمید سیاسی درگف ‬ ‫گزینه م ربیگری پرسپولیس ب رای فصل اینده است‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اقای سیاسی! چرا ورزش و چرا پرسپولیس؟‬ ‫من فوتبال را دوست داشتم‪ .‬از قدیم عاشق فوتبال‬ ‫بودم‪ .‬اگر چه هیچ وقت در عرصه های باش��گاهی یا حتی‬ ‫پایی ن ت��ر از ان وارد نش��دم اما واقعا به این رش��ته ورزش��ی‬ ‫عالقه مند شدم‪ .‬از س��وی وزارت ورزش به من پیشنهاد شد‬ ‫که به پرس��پولیس بیایم‪ .‬من م ی دانس��تم که پرسپولیس‬ ‫باشگاه بزرگی اس��ت‪ .‬این را هم م ی دانستم که حاشی ه های‬ ‫فراوانی دارد‪ .‬ب��ار اول قبول نکردم که عض��و هیات مدیره‬ ‫این باشگاه باش��م‪ .‬اما وقتی بار دوم پیش��نهاد مطرح شد با‬ ‫خودم سبک و سنگین کردم و دیدم م ی توانم به این باشگاه‬ ‫بیایم و مفید باش��م‪ .‬پرس��پولیس تیم محبوب من است‪.‬‬ ‫احس��اس م ی کنم که م ی توانم به این تی��م کمک کنم‪ .‬با‬ ‫همه مشکالتی که دارد این باشگاه را مثل جانم دوست دارم‪.‬‬ ‫هیچ وقت به صورت حرفه ای بازی نکردید؟‬ ‫اسپانسر نیایید‪ .‬به عنوان مدیر بخش خصوصی بیایید‪.‬‬ ‫برای شما کدام گزینه بهتر بود؛ اینکه اسپانسر‬ ‫باشید یا عضوی از هیات مدیره؟‬ ‫نه‪ ،‬حتی نم ی شود گفت که من به طور اماتور بازی‬ ‫کردم‪ .‬تفریحی بازی م ی کردم‪ .‬سن ما به گونه ای بود که نشد‬ ‫به طور حرفه ای ورزش کنیم‪ .‬ما متولد دهه ‪ 40‬هستیم‪ .‬می دان‬ ‫جنگ را به دیگر عرصه ها ترجیح دادی��م‪ .‬بعد از جنگ هم‬ ‫شرایط جسمانی اجازه نداد که به طور حرفه ای ورزش کنیم‪.‬‬ ‫عشق این تیم اما همیش��ه با من بوده‪ .‬اخبارش را پیگیری‬ ‫م ی کردم و حاال احساس مسئولیت م ی کنم‪.‬‬ ‫من با جریان اسپانسرینگ اشنا نبودم‪ .‬با این ادبیات‬ ‫و این فضا اشنا نبوده ام‪ .‬اما م ی توانستم مدیریت منابع مالی را‬ ‫بر عهده بگیرم‪ .‬به ه ر حال از اقای خادم خواستم سایر اعضا را‬ ‫به من معرفی کند‪ .‬او بار اول افرادی را نام برد که کار کردن با‬ ‫انها ب رای من تقریبا غی ر ممکن بود‪ .‬گفتم چنانچه این اعضا‬ ‫باشند صحیح نیست که من حضور داش��ته باشم‪ .‬چون از‬ ‫لحاظ فکری اصال با انها سازگاری ندارم‪.‬‬ ‫اقای خادم به من پیشنهاد داد‪ .‬من هم ب رای ایشان‬ ‫شرایطی گذاشتم که پذیرفت‪ ،‬اما به من گفت نم ی خواهم از‬ ‫شما به عنوان اسپانسر استفاده کنم‪ .‬گفت شما ابتدا به عنوان‬ ‫انها یک سری اسپانسرهایی بودند که سوابق خوبی‬ ‫نداشتند‪ .‬خوشنام نبودند‪ .‬انگیزه های سالمی نداشتند و من‬ ‫این را به خوبی متوجه م ی شدم ولی خب همین افراد ادعاهای‬ ‫زیادی داشتند‪ .‬کنار انها جای خوبی ب رای من نبود‪ .‬این بود‬ ‫چه کسی ش�ما را ب ه حضور و س�رمای ه گذاری در‬ ‫فوتبال تشویق کرد؟‬ ‫چرا؟‬ ‫از روند خصوص ی سازی‬ ‫سرخاب ی ها ناراضی هستیم‬ ‫گفت وگویمثلثبا‬ ‫برئیسف راکسیونورزش‬ ‫نای ‬ ‫که اولی ن بار به پیشنهاد خادم جواب رد دادم‪ .‬بعدا هم متوجه‬ ‫شدم که ایشان با ان اسپانسرها به مشکل برخورده و اعضا‬ ‫تغییر کرده اند‪ .‬هیات مدیره جدید معرفی ش��د‪ .‬به نظر من‬ ‫این هیات مدیره موجه و قابل اعتماد اس��ت‪ .‬به همین دلیل‬ ‫پذیرفتم که وارد هیات مدیره شوم‪.‬‬ ‫اقای سیاس�ی! دس�ت کم تا اینجا برخوردی که‬ ‫مورد دلخواه تان باش�د از س�وی اهال�ی فوتبال‬ ‫ندیده اید‪ .‬درست است؟‬ ‫البته من بعضی مسائل را طبیعی م ی بینم‪ .‬شاید‬ ‫به نفع من نباشد اما طبیعی است‪ .‬باید واکنش منفی نشان‬ ‫دهم؟ نه‪ .‬هر کس��ی از هر بخش��ی وارد فوتبال م ی ش��ود‬ ‫ناخوداگاه اذهان عمومی نس��بت به او‪ ،‬شناسنامه کاری او و‬ ‫روحیات او یک سری موضع گیری ها دارد‪ .‬این واقعیت جامعه‬ ‫ما است و من نم ی توانم ان را انکار کنم‪ .‬اما همی ن جا عرض‬ ‫م ی کنم من به دنبال تکیه کردن بر ارای مردمی نیستم‪ .‬به‬ ‫فوتبال نیامده ام که بهره برداری های سیاس��ی داشته باشم‪.‬‬ ‫هیچ وقت این طور فکر نکرده ام‪ .‬ش��رکت من یک شرکت‬ ‫ساختمانی است و ما در بخش راه‪ ،‬تاسیسات و ابنیه فعالیت‬ ‫م ی کنیم‪ .‬من احتیاجی ندارم که شناخته شوم‪ .‬زندگی خوبی‬ ‫دارم و از این بابت خدا را ش��کر م ی کن��م‪ .‬بناب راین به دنبال‬ ‫شهرت نیس��تم‪ .‬نیازی به ان ندارم‪ .‬چون یاد گرفته ام ب رای‬ ‫موفق بودن نیازی به سر و صدا کردن نیست‪ .‬بدون حاشیه‬ ‫و جنجال باید کار کرد‪.‬‬ ‫شما در صنف خودتان چهره معروفی هستید؟‬ ‫بله‪ ،‬در صنف خودم شهرت دارم و فرد شناخته شده ای‬ ‫هستم‪ .‬همین حد از شهرت ب رایم کفایت م ی کند‪.‬‬ ‫چرا اسپانسری باشگاه را قبول نکردید؟‬ ‫من عالقه ای ندارم که ای��ن کار را بر عهده بگیرم‪.‬‬ ‫چون ادبیات ش��ان را نم ی فهمم‪ .‬اقای خادم گفت ش��ما در‬ ‫هیات مدیره باش و به نحوه عملکرد مدیر عامل و اسپانسر‬ ‫نظارت داش��ته باش و اگر در جایی اسپانس��ر به ه ر دلیلی‬ ‫نتوانست به تعهدات خود عمل کند از تو به عنوان فردی که‬ ‫عاشق پرسپولیس هستی توقع دارم به داد باشگاه برسی و‬ ‫ان را از باتالق بیرون بکشی‪ .‬ما وسط فصل درنمانیم‪.‬‬ ‫بنابراین پذیرفتید و وارد گود شدید‪.‬‬ ‫ایا علی دایی اپوزیسیون دولت‬ ‫یازدهم م ی شود؟‬ ‫‪1‬‬ ‫حمیدرضا سیاس�ی‪ ،‬ادم ح�واس جمعی‬ ‫اس�ت‪ .‬انقدر که وقتی مرب�ی ای همچون علی‬ ‫دایی را از پرس�پولیس کنار گذاشت‪ ،‬عل ی رغم‬ ‫اتفاقات�ی ک�ه در روز خداحافظی م رب�ی برکنار‬ ‫ش�ده پرس�پولیس رخ داد خیلی از سوی دایی‬ ‫م�ورد انتق�اد ق�رار نگرف�ت‪ .‬او در گفت وگوی‬ ‫مفصل خود با مثلث درب�اره علت حضورش در‬ ‫فوتب�ال‪ ،‬چگونگ�ی ب ه کارگیری س�رمای ه داران‬ ‫بخش خصوص�ی در عرصه مدیریت�ی فوتبال‪،‬‬ ‫رابطه اش با علی دایی و اهدافش ب ه عنوان رئیس‬ ‫هیات مدی�ره باش�گاه پرس�پولیس حرف های‬ ‫جالبی را مطرح م ی کند‪ .‬متن گفت وگوی مثلث‬ ‫با حمیدرضا سیاسی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫نیز همی ن طور‪ .‬ابهاماتی وجود دارد‪ .‬اینکه چرا اسم ش��ان را‬ ‫پرسپولیس جویبار گذاش��ته اند و‪ ...‬اقای رویانیان هم گفته‬ ‫که پول تان را من م ی دهم و بدون دادن پول رفته است‪ .‬خود‬ ‫ایشان هم متاسفانه مشکالتی ب رایش پیش امده است‪ .‬خبر‬ ‫از دست دادن خانه اش خبر تاسف ب رانگیزی بود‪ .‬قرار است در‬ ‫هیات مدیره درباره این موضوع صحبت کنیم و کمک کنیم‬ ‫که اقای رویانیان مشکلش حل شود‪.‬‬ ‫سبغه شما به اداره این شرکت برم ی گردد؟‬ ‫در جاهای دولتی هم بودم‪.‬‬ ‫در کجاها؟‬ ‫نم ی توانم بگویم در چه بخش هایی‪ .‬اجازه بدهید‬ ‫در این مورد حرفی نزنم‪.‬‬ ‫فعال سیاسی بودید؟‬ ‫متولدین س��ال های بین ‪ 40‬تا ‪ 50‬اکثریت شان یا‬ ‫شهید شدند یا جانباز هستند و یا به نوعی در عنفوان جوانی‬ ‫در جنگ حق علیه باطل ش��رکت کردند‪ .‬بیش از ‪ 60‬درصد‬ ‫افرادی که متولد این دهه هستند افرادی هستند که جنگ را‬ ‫به دوش کشیده اند‪ .‬البته من هم افتخار م ی کنم که به عنوان‬ ‫یک بسیجی به جبهه رفته ام‪.‬‬ ‫خط سیاسی شما چیست؟‬ ‫به طیف خاصی تعلق ندارم‪ .‬من نه چپی هستم نه‬ ‫راستی‪ .‬در واقع به هر دو طرف انتقاداتی دارم‪ .‬اصول را هرگز‬ ‫فراموش نم ی کن��م اما به تحول و اصالح��ات معتقدم‪ .‬این‬ ‫تغیی رات و اصالحات را به صورتی پیشنهاد م ی کنم که رشد‬ ‫فرهنگی نتیجه ان شود‪ .‬در واقع اصالحات نباید به گونه ای‬ ‫اجرایی شود که اصول ما از بین برود‪ .‬سنت ها باید حفظ شود‬ ‫اما نباید در یک نقطه تاریخی درجا بزنیم‪ .‬باید به روز بشویم‬ ‫و حرکت کنیم‪.‬‬ ‫اما در دولت احمدی نژاد وارد گود نشدید‪.‬‬ ‫نشد که وارد گود شوم‪ .‬فرصت خدمت نداشتم‪ .‬باید‬ ‫به من پیشنهاد شود‪ .‬من ش��غل و درامد خودم را دارم‪ .‬حدود‬ ‫خودم را م ی دانم‪ .‬بیش��تر از این احتیاجی ندارم‪ .‬فرض کنید‬ ‫سر ظهر است و خیلی هم گرسنه هستید‪ .‬چقدر م ی خواهید‬ ‫غذا بخورید؟ هر کس��ی به یک حدی م ی رسد سیر م ی شود‬ ‫و دست از غذا خوردن م ی کش��د‪ .‬بعض ی ها هم هستند که‬ ‫پرخوری نم ی کنند تا س��الم تر فکر کنند و زندگی کنند‪ .‬من‬ ‫شهرت و خوشنامی را به اندازه خودم دارم‪ .‬زیاده خواه نیستم‪.‬‬ ‫نم ی خواهم نماینده مجلس بشوم یا به عضویت شورای شهر‬ ‫دربیایم‪ .‬هرگز این طور فکر نم ی کنم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫چون گرفتارم‪ .‬در این فضاها که اتفاقا من به همه‬ ‫عزیزان و دلس��وزان احترام م ی گذارم شرح وظایف و کارهای‬ ‫گس��ترده ای وجود دارد که من نه به انجام انها عالقه دارم و‬ ‫نه واقعا وقتش را دارم که بتوانم در این محی ط ها وارد شوم‪.‬‬ ‫اما رسیدگی به امور پرسپولیس هم وقت زیادی‬ ‫م ی طلبد؟‬ ‫پرسپولیس یک مقطع کوتاه است که با ان ارتباط‬ ‫خیلی خوبی برقرار م ی کنم‪ .‬با هواداران ان زندگی م ی کنم‪.‬‬ ‫انها فعال خیلی به شما عالقه مند نیستند یا بهتر‬ ‫بگویم شناختی از شما ندارند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬زندگی همین اس��ت‪ .‬تلخی و ش��یرینی دارد‪.‬‬ ‫هواداران مایوس م ی ش��وند و بر سر من داد و فریاد م ی زنند‪.‬‬ ‫خوشحال م ی شوند و تیم را تشویق م ی کنند‪ .‬اینها همه اش‬ ‫زندگی است‪ .‬غیر از این است؟‬ ‫اقای سیاسی! شما یک تاجر هستید‪ .‬اما افرادی‬ ‫که از بخش خصوصی وارد فوتبال شدند عملکرد‬ ‫خیلی خوبی نداشتند‪ .‬چرا؟‬ ‫بازی فوتبال با سوت داور شروع نم ی شود‪ .‬بازی از‬ ‫لحظه تشکیل تیم شروع م ی ش��ود‪ .‬این تیم دو جنبه دارد‪.‬‬ ‫جبهه درون زمین و بیرون زمین‪ .‬پیروزی ب رای همه ماست‪.‬‬ ‫چه انهایی که در درون استادیوم هس��تند و چه انهایی که‬ ‫در خانه شان م ی نش��ینند و بازی های پرس��پولیس را نگاه‬ ‫م ی کنند‪ .‬پس بازی مختص به این ‪ 22‬نفر نیست‪ .‬همه ما در‬ ‫ان نقش داریم و جزئی از این بازی هستیم‪ .‬اما در مورد خودم‬ ‫و ماموریت خودم باید عرض کنم که من مامور شناس��ایی‬ ‫هس��تم‪ .‬ماموریت من این اس��ت که بتوان��م ظرفی ت های‬ ‫اقتصادی فوتبال را پی��دا کنم‪ .‬اینکه چط��ور م ی توانیم در‬ ‫سال های اینده از این رش��ته پرطرفدار و جذاب کسب درامد‬ ‫کنیم تا کنون نه فوتبال بلکه تمامی رش��ته های ورزش��ی‬ ‫ما هزینه بر بوده اند‪ .‬ورزش ه��ای هزینه بر مثل دریاچه هایی‬ ‫م ی مانند که فقط باید خرج کنند و لحظه ای که منب ع ش��ان‬ ‫قطع شود همه شان خشک م ی ش��وند اما اگر چشمه های‬ ‫جوشان باشند م ی توانند خودشان مولد باشند‪ .‬ما این روزها در‬ ‫روزگار سختی به سر م ی بریم‪ .‬شما م ی دانید که طی زمانی‬ ‫کوتاه قیمت ارز قریب به سه ب رابر و قیمت خیلی از اجناس‬ ‫چندین ب رابر افزایش پیدا کرد‪ .‬در حالی که بیش از ‪ 70‬درصد‬ ‫مردم ما از لحاظ درامد مالی تنها ‪ 20‬درصد رشد پیدا کردند‪.‬‬ ‫بناب راین اکثریت مردم روزگار سختی را م ی گذرانند‪ .‬این روزگار‬ ‫سخت باعث شده تا این ضعف خودش را در همه عرصه ها‬ ‫نش��ان دهد به خص��وص در ورزش ما ک��ه بعض ی ها به ان‬ ‫م ی گویند ورزش حرفه ای‪.‬‬ ‫شما اعتقادی به این ترکیب ندارید؟‬ ‫نه‪ ،‬من اعتقادی ندارم‪ .‬الاقل در مورد ورزش ما این‬ ‫عبارت مسخره اس��ت‪ .‬پول این ورزش را دولت م ی دهد و ما‬ ‫اسمش را به اشتباه گذاش��ته ایم ورزش حرفه ای‪ .‬در صورتی‬ ‫که ورزش حرفه ای صنعتی است که ما به چشم اقتصادی به‬ ‫ان نگاه م ی کنیم‪ .‬وقتی شما نیش اقتصاد را از یک ورزشی‬ ‫م ی گیرید دیگر نم ی توانید به ان بگویید حرفه ای‪ .‬نم ی تواند‬ ‫توس��عه پیدا کند‪ .‬چون منبع ان هر لحظه خشک شود ان‬ ‫رشته به بن بست م ی رسد‪ .‬پرسپولیس سال گذشته به رتبه‬ ‫دوم جدول رسید‪ .‬همین پرسپولیس اگر این اسپانسر نبود و‬ ‫‪ 30‬میلیارد پول به این تیم تزریق نم ی کرد از هم م ی پاشید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫چه کسانی مدیریت این شرکت را بر عهده دارند؟‬ ‫بین ‪ 70‬تا ‪ 75‬درصد س��هام به نام اقای ش��یرینی‬ ‫است‪ .‬اقای شیرینی گفته که این ش��رکت به باشگاه تعلق‬ ‫دارد و جزو منابع پرسپولیس اس��ت‪ .‬در مورد کشتی باشگاه‬ ‫دایی؛ خشم ارام‬ ‫ورزش‬ ‫بله‪ ،‬قبول کردم‪ .‬وارد گود شدم‪ .‬مشکالت ال ینحل‬ ‫نبود اما دسته دسته ش��دن مشکالت و سطح پ راکندگی این‬ ‫مش��کالت طوری ش��د که ما اذیت ش��دیم‪ .‬یک مشکل را‬ ‫رفع م ی کردیم متوجه م ی شدیم چند مشکل دیگر از جایی‬ ‫دیگر بیرون زده است‪ .‬مشکالت مثل یک هرم به هم وصل‬ ‫بودند‪ .‬دقیقا مثل قضیه ‪ sis‬بود که ادعا م ی کنند ‪ 75‬درصد‬ ‫این ش��رکت به پرس��پولیس تعلق دارد و همین باعث شده‬ ‫تا خ��ود را در مقام تصمیم گیر باش��گاه بداند‪ .‬این ش��رکت‬ ‫نه تنها به پرس��پولیس کمکی نم ی کند بلکه در مسیر این‬ ‫تیم س��نگ اندازی م ی کند و چالش ایج��اد م ی کند‪ .‬با یک‬ ‫تصاویر مجهولی با این ش��رکت روبه رو ش��دم‪ .‬هنوز هم از‬ ‫وضعیت حسابرسی این شرکت چیزی به دست من نرسیده‬ ‫است‪ .‬مختصات درستی از چگونگی عملکردشان ندارم‪ .‬در‬ ‫رابطه با این شرکت افکارم مشغول است و ابهام های زیادی‬ ‫درباره شان وجود دارد‪.‬‬ ‫تاجر‪ ،‬بوروکرات‬ ‫تکنوکرات‬ ‫هیات مدیره پرسپولیس از چه‬ ‫کسانی تشکیل شده؟‬ ‫‪55‬‬ ‫ورزش‬ ‫بدین ترتیب که نم ی ش��د تیم خوبی بست و شاید به لیگ‬ ‫دسته یک م ی رفت‪ .‬درامدهایی که از سازمان لیگ به دست‬ ‫م ی امد یا از منابعی که همیشه وجود داشته حتی به اندازه ای‬ ‫نبود که بده ی های س��ال گذشته پرداخت ش��ود‪ .‬بناب راین‬ ‫این تیم اذیت م ی ش��د‪ .‬حاال یک اسپانس��ری ام��ده که ما‬ ‫م ی خواهیم به ان کمک کنیم‪ .‬م ی خواهیم این اسپانس��ر‬ ‫را به س��متی ببریم که بیشتر از اینها س��رمایه گذاری کند‪.‬‬ ‫نم ی خواهیم این اسپانسر را ناامید کنیم‪ .‬پرسپولیس بیش‬ ‫از ‪ 40‬سال قدمت دارد‪ .‬در طول تاریخ این باشگاه هیچ وقت‬ ‫سابقه نداشته که به درامد برس��د‪ .‬اما هنوز در شروع کار ما‬ ‫‪ 10‬میلیارد از اسپانسرش پول گرفته ایم و بقیه را هم از همین‬ ‫اسپانسر م ی گیریم و اگر به نتیجه نرس��یدیم م ی توانیم از‬ ‫دیگر اسپانس��رها کمک بگیری��م‪ .‬هر وقت که اسپانس��ر‬ ‫نتوانسته به تعهدات خودش عمل کند من به وظیفه ام عمل‬ ‫کرده و به باش��گاه پول تزریق کرده ام‪ .‬اگر بتوانیم در این راه‬ ‫موفق بشویم و سیس��تم اقتصادی خوب و منسجمی را در‬ ‫باشگاه پرسپولیس تعریف و راه اندازی کنیم شک نکنید که‬ ‫این باشگاه در سال های اینده بسیار بیشتر از قبل م ی تواند‬ ‫باعث افتخار فوتبال کش��ورمان باش��د‪ .‬پرسپولیس یعنی‬ ‫هواداران میلیونی ان؛ هوادارانی که خوش قلب و متعصب‬ ‫هستند‪ .‬از اقش��ار مختلف جامعه هم هستند‪ .‬حتی انهایی‬ ‫که من را نم ی شناسند و نم ی دانند ما امده ایم به این باشگاه‬ ‫خدمت کنیم و حتی انهایی که به من ناسزا گفتند و در مورد‬ ‫من دست به پیش��داوری زده اند‪ ،‬عش��ق به پرسپولیس در‬ ‫وجودشان هست‪ .‬من به همه شان احترام م ی گذارم‪ .‬هواداران‬ ‫باالخره یک روز متوجه م ی شوند که من به دنبال اهدافی که‬ ‫سایرین به دنبالش بودند‪ ،‬نیستم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫چه چیز این فوتبال برای شما خوشایند نیست؟‬ ‫من متعلق به صنف دیگری هستم‪ .‬در صنف من‬ ‫روابط کامال تعریف شده اس��ت‪ .‬ما با هم صمیمی هستیم‬ ‫اما با ی��ک فاصله مش��خص‪ .‬در فوتبال این طور نیس��ت‪.‬‬ ‫روحیه فوتبال ی ها فرق م ی کند‪ .‬روحی ه ش��ان حساس است‪.‬‬ ‫اخی را هم که مس��ائل مالی در انها خیلی رش��د پیدا کرده و‬ ‫در نتیجه تعصب به پی راهن حاال به پایی ن ترین حد خود در‬ ‫طول تاریخ تاسیس این باشگاه رسیده است‪ .‬همین اعتصاب‬ ‫سال گذشته‪ .‬یادتان هست؟ تاسف بار بود‪ .‬من وقتی شنیدم‬ ‫این اتفاق رخ داده خیلی دلخور شدم‪ .‬م ی ترسیدم این کار به‬ ‫بدعت تبدیل شود‪ .‬ان هم در باشگاه هایی مثل پرسپولیس‬ ‫و استقالل که هوادار انتظار دیگری از بازیکنانش دارد‪ .‬هوادار‬ ‫از بازیکن انتظار دارد که تحت هر ش��رایطی به زمین برود و‬ ‫ب رای اعتالی نام پرسپولیس با جان و دل تالش کند‪ .‬توقع‬ ‫بجایی هم هست‪ .‬چون در فوتبال پول های هنگفتی هزینه‬ ‫م ی شود‪ .‬این ورزشکاران اکثرشان با هم اختالف نظر دارند‪.‬‬ ‫در ب رنامه نود بارها این اختالفات نشان داده شده‪ .‬این مسائل‬ ‫در صنف من کمتر وج��ود دارد‪ .‬در صنف من ارتباط تعریف‬ ‫مش��خصی دارد‪ .‬من نه ان قدر به همکارم نزدیک م ی شوم‬ ‫که گرمایش من را بسوزاند و نه ان قدر از هم دور م ی شویم‬ ‫که گرمای یکدیگر را حس نکنیم‪ .‬روابط ما دوستانه و تعریف‬ ‫شده اس��ت اما در فوتبال انگار همه چیز در هم امیخته‪ .‬به‬ ‫همین دلیل م ی گویم که فوتبال ما حرفه ای نیست‪ .‬چون‬ ‫برخی دوستان خیلی س��ریع و گاهی بدون شناخت به هم‬ ‫نزدیک م ی شوند و نسبت به هم اب راز احساسات م ی کنند و‬ ‫بعد ناگهان بر سر مسائل خیلی جزئی و بهتر بگویم کودکانه‬ ‫با یکدیگر به مشکل برم ی خورند‪ .‬خوشبختانه یا متاسفانه‬ ‫رسانه های ما نیز از این شرایط نهایت استفاده را م ی کنند‪.‬‬ ‫فوتبال ما چه کمبودی دارد؟‬ ‫فوتبالیس ت ها در اروپا کارش��ان را از اکادمی شروع‬ ‫م ی کنند اما در فوتبال ما بازیکن از زمی ن های خاکی شروع‬ ‫م ی کند‪ .‬انها با یک ادبیات و فرهنگ خاصی رشد م ی کنند‪.‬‬ ‫اف��راد مرفه جامعه خیلی در رش��ته فوتبال نم ی درخش��ند‪.‬‬ ‫این یک واقعیت است‪ .‬بیش��تر موفقی ت ها را میان افرادی‬ ‫م ی بینیم ک��ه فوتبال را ب��ا زمی ن های خاک��ی و توپ های‬ ‫پالستیکی ش��روع کرده اند‪ .‬اما چه اتفاقی ب رای بیشتر این‬ ‫ورزشکاران م ی افتد؟ انها با کمترین امکانات و با بزرگ ترین‬ ‫رویاها به قله های بزرگ موفقیت م ی رس��ند اما وقتی به ان‬ ‫موفقیت م ی رسند ناگهان اتفاقی که نباید رخ م ی دهد؛ انها‬ ‫اشباع م ی شوند‪ .‬ظرفی ت شان را از دست م ی دهند و به بی راهه‬ ‫م ی روند‪ .‬دیگر انگیزه ای ب رای رشد بیشتر ندارند‪ .‬در صورتی‬ ‫که در کشورهای مترقی ورزش��کار را پله پله اماده م ی کنند‪.‬‬ ‫روی ادبیات و فرهنگ او کار م ی کنند‪ .‬ما امروز خشونت ها و‬ ‫حرکت های غی ر قابل کنترل را بیشتر در فوتبال کشورهای‬ ‫جهان س��وم م ی بینیم تا کش��ورهایی که مترقی هستند‪.‬‬ ‫نم ی گویم در اروپا این اتفاق��ات رخ نم ی دهد اما حد کمتری‬ ‫دارد‪ .‬ب رای ش��ما مثالی م ی زنم‪ .‬یکی از مهم ترین بازیکنان‬ ‫ما االن در پرس��پولیس کیس��ت؟ پیام صادقیان است که‬ ‫فوق العاده اس��ت و ارزش ه��ای فنی باالی��ی دارد‪ .‬چه کرد؟‬ ‫محروم ش��د‪ .‬همین طور اقای خانزاده بازیکن تیم امید ما‬ ‫که یکی از بهترین های پرس��پولیس از لحاظ فنی اس��ت‪.‬‬ ‫اما چه حرکت��ی از خود نش��ان داد؟ یک حرکت زش��ت که‬ ‫اصال نم ی خواهم درب��اره اش حرف بزنم و دوب��اره در ذهنم‬ ‫مرورش کنم‪ .‬اما چاره ای نیس��ت‪ ،‬باید م��رورش کنیم‪ ،‬باید‬ ‫به ان فکر کنیم‪ .‬خیلی بررسی کنیم‪ .‬باید ب رای این نقصان‬ ‫ب رنامه ریزی فرهنگی کرد‪ .‬این فوتبال مثل مرده ای است که‬ ‫شما نم ی توانید به ان نگاه کنید اما چاره ای ندارید جز اینکه‬ ‫ان را کالبدش��کافی کنید تا علت ها و ریشه مرگ را دریابید‬ ‫و دچار بیماری های بیشتر نشوید‪ .‬همین دو بازیکن را ب رای‬ ‫ش��ما مثال زدم تا منظورم را بهتر بگویم‪ .‬در فاصله کمتر از‬ ‫‪ 35‬روز در باشگاه بزرگی مثل پرسپولیس دو اتفاق زننده رخ‬ ‫م ی دهد که ش��ما این دو اتفاق را در طول س��ال ها در یک‬ ‫باش��گاه حرفه ای نم ی بینید‪ .‬بازیکنان ما باید خودش��ان را‬ ‫کنترل کنند‪ .‬انه��ا به همین دلیل با همه ف��رق دارند و این‬ ‫روحیه باید در بین ورزشکارانمان نهادینه شود‪ .‬من در ب رنامه‬ ‫نود خیلی تحت فشار بودم اما اگر فشار تمام کره زمین هم‬ ‫روی دوش من گذاشته م ی شد قادر نبود خونسردی ام را از من‬ ‫بگیرد و مرا از دایره ادب خارج کند‪ .‬من کامال خودم را مهیای‬ ‫فوتبال کرده ام‪.‬‬ ‫به نظر خیلی خونسرد هستید؟‬ ‫همیشه خونسرد نیس��تم‪ .‬اما به کاری که م ی کنم‬ ‫اطمین��ان دارم‪ .‬اگر به کارم اطمینان داش��ته باش��م همین‬ ‫موضوع باعث م ی ش��ود که من با اعتماد به نفس و محکم‬ ‫حرف بزنم‪ .‬از طرفی توکل دارم‪ .‬توکل همیشه به من دلگرمی‬ ‫ م ی دهد‪ .‬خیلی س��خت فردی پیدا ش��ود ک��ه بتواند من را‬ ‫عصبانی کند‪ .‬اما در نهایت م ی خواستم با این حرف ها بگویم‬ ‫که تیم ها وقتی به قله موفقیت م ی رسند که امادگ ی اش را‬ ‫داشته باشند‪ .‬وقتی هم م ی رسند سعی م ی کنند انگیزه شان‬ ‫را ب رای ادامه ذخیره کنند‪ .‬ای��ا تیم های ما وقتی به قهرمانی‬ ‫م ی رسند و یا ورزشکاران ما وقتی به قله موفقیت م ی رسند‬ ‫انگیزه شان را حفظ م ی کنند و به تالش خود ادامه م ی دهند؟‬ ‫ما پس از س��ال ها در والیبال که یک ورزش گروهی اس��ت‬ ‫به موفقیت رس��یده ایم‪ .‬این اتفاق یک روزه حاصل نش��ده‬ ‫اما مطمئن باش��ید این بزرگی را به زودی از دست م ی دهیم‬ ‫اگر بخواهیم به همین تیم و همین ورزش��کاران عزیز دل‬ ‫خوش کنیم‪ .‬چون از همین حاال باید ب رای این تیم دس��ت‬ ‫به پشتوانه س��ازی بزنیم تا وقتی این بازیکنان سن شان باال‬ ‫رفت بتوانیم تیم جوان دیگری را جانش��ین این تیم کنیم‪.‬‬ ‫تیم ی که بتواند قهرمانی و موفقیت این تیم را تکرار کند‪ .‬اما‬ ‫من م ی بینم مسیر اقتصادی که بتواند والیبال ما را قدرتمند‬ ‫نگه دارد و به ان انگیزه پیشرفت بیشتر بدهد چندان معتبر‬ ‫نیست‪ .‬بناب راین این رشته هم دیر یا زود مثل سایر رشته ها به‬ ‫مرگ مغزی دچار خواهد شد‪ .‬برزیل‪ ،‬المان‪ ،‬انگلیس‪ ،‬فرانسه‪،‬‬ ‫اسپانیا و چند کشور دیگر روی فوتبال شان کار کرده اند‪ .‬در‬ ‫کنار این فوتبال برخی رشته ها هم هستند که مثل فوتبال‬ ‫پولس��از نیس��تند‪ .‬مثل دو و میدانی‪ .‬حاال کاری ندارم چند‬ ‫ورزش��کار منحصر به فرد و المپیکی این رش��ته درامدهای‬ ‫باالیی دارند اما خود این رش��ته عموما پولس��از نیست‪ .‬به‬ ‫همین دلیل از سایر فدراسیون ها کمک م ی گی رند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال فدراسیون فوتبال برزیل به بیشتر از ‪ 20‬فدراسیون دیگر‬ ‫هم کمک م ی کند یا در روسیه چند فدراسیون قدرتمند وجود‬ ‫دارد که به سایر رشته های کم درامد کمک م ی کنند اما اینجا‬ ‫وضعیت به چه شکل است؟ ما چنین چیزی نداریم‪ .‬فرهنگ‬ ‫ان را هم نداریم‪ .‬ورزشکاران ما وقتی به اوج م ی رسند اشباع‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬ان بازیکنی که حاال به باالترین حد رفاه رسیده‬ ‫ش��اید حتی فکرش را هم نم ی کرده‪ .‬برنامه ریزی دراز مدت‬ ‫نداشته‪ .‬شما به ندرت بازیکنانی پی دا م ی کنید که از زمی ن های‬ ‫خاکی شروع کرده باشند و هیچ وقت اشباع نشوند‪ .‬تعداد این‬ ‫ورزشکاران شاید به اندازه انگشتان دو دست هم نباشد‪.‬‬ ‫ادم هایی که از بخش خصوصی به فوتبال امدند‬ ‫چندان موفق نشدند‪ .‬چرا؟‬ ‫می زان موفقیت افراد با می زان نی ت ش��ان‪ ،‬اراده شان‬ ‫و عشق شان سنجیده م ی شود‪ .‬اینکه فالن سرمایه دار امده‬ ‫و چه عملکردی داشته موفق بوده یا نبوده مساله ای نیست‬ ‫که من درباره اش حرف بزنم‪ .‬مثال م ی زنم‪ .‬حسین هدایتی‪.‬‬ ‫به نظر من او از نظر باشگاهداری خصوصی صاحب سبک‬ ‫شده است‪ .‬یک س��ری از پیچیدگ ی های فوتبال را به خوبی‬ ‫شناخته است‪ .‬باید حرف هدایت ی ها را گوش کرد‪ .‬نم ی گویم‬ ‫همان کاری را کنیم که او م ی گوید‪ .‬م ی گویم باید او را شنید‪.‬‬ ‫این کار را که م ی توانیم انجام دهیم‪ .‬ورزش ما االن به حمایت‬ ‫احتیاج دارد‪ .‬هدایتی و انصاری ب رای فوتبال زحمت کشیده اند‪.‬‬ ‫حاال من اس��م این دو نفر را برده ام‪ .‬ش��اید برخی دیگر هم‬ ‫هستند که من اسم نم ی برم یا بهتر بگویم نباید اسم ببرم‪.‬‬ ‫این سرمایه دارهای بخش خصوصی به فوتبال امده اند که‬ ‫چه اتفاقی بیفتد؟ این سوال را بارها شنیده ایم‪ .‬به نظر من این‬ ‫سوال عین این است که ما دست به نی ت خوانی بزنیم‪ .‬دست‬ ‫به پیشداوری بزنیم و اصال درست نیست‪ .‬متاسفانه بعض ی ها‬ ‫مشکل دارند‪ .‬فکر م ی کنند یقه س��رمایه دار را باید بگیرند و‬ ‫مرتب از او بپرسند که چرا به فوتبال امدی؟ چه م ی خواهی؟‬ ‫این رویه خوبی نیس��ت‪ .‬ب ی انصافی است‪ .‬اقای رحیمی در‬ ‫برنامه نود و در مصاحب ه هایش دقیقا همین رویه را در پیش‬ ‫گرفته است‪ .‬من م ی خواهم بگویم اقای رحیم ی عزیز! شما‬ ‫چند ماه کنار من نشسته بودید‪ .‬از کجا امده ام؟ اصلیت من‬ ‫کجایی است؟ پدر و مادرم اهل کجا هستند و چرا به فوتبال‬ ‫امده ام؟ همه این سوال ها را م ی پرس��یدید‪ .‬من هم به شما‬ ‫جواب م ی دادم‪ .‬چهار ماه فرصت خوبی بود ب رای اینکه این‬ ‫سوال ها پرسیده شود‪ .‬این همه مدت همه این سوال ها را در‬ ‫دل خودت نگه داش��تی که یک روزی بگویی معلوم نیست‬ ‫سیاسی کیست و از کجا امده؟ نم ی دانم‪( .‬م ی خندد)‬ ‫فوتبال برخورد خوبی با ش�ما نداش�ته‪ .‬الاقل تا‬ ‫اینجای کار‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫با حضور جدی دولت و گاهی این شائبه که وزارت‬ ‫ورزش در امور باش�گاه ها دخالت م ی کند باز هم‬ ‫معتقدید که این کار شدنی است؟‬ ‫سیاست های کالن را دولت باید سرمشق کند‪ .‬ب رای‬ ‫سیستم ورزش کشور این اتفاق باید رخ بدهد‪ .‬اما در جزئیات‬ ‫دخالت نم ی کند‪ .‬من گفتم و باز هم تکرار م ی کنم که وزیر‬ ‫در برکناری دایی نقشی نداشت‪ .‬اقای رحیم ی م ی گوید وزیر‬ ‫ورزش من را صدا زد و گفت دایی را برکنار کن‪ .‬شان من که‬ ‫از لحاظ حقوقی باالتر از ش��ما بود‪ .‬من رئیس هیات مدیره‬ ‫هستم و شما مدیرعامل بودید‪ .‬چرا وزیر ورزش به من نگفت‬ ‫دایی را بردارم؟ حاال اینکه من قبول م ی کردم یا نه به خودم‬ ‫مربوط م ی ش��د‪ .‬بناب راین این حرف ها درست نیست‪ .‬اقایان‬ ‫به دنبال فرافکنی هس��تند‪ .‬اینها مواردی است که اگر با ان‬ ‫برخورد شود در اینده ش��اهد اتفاقات خیلی خوبی خواهیم‬ ‫بود و اگر برخوردی صورت نگیرد همین سرخوردگ ی ها ادامه‬ ‫پیدا م ی کند‪ .‬وقتی قبول کردم به پرسپولیس بیایم خیلی از‬ ‫دوستانم گفتند کاش قبول نم ی کردی‪ .‬انجا جای تو نیست‪.‬‬ ‫نابود م ی شوی‪ .‬فالن م ی شوی‪ .‬من را از قبول این مسئولیت‬ ‫م ی ترس��اندند‪ ،‬اما من قبول کردم‪ .‬چون من ادم پیچیده ای‬ ‫نیستم‪.‬‬ ‫وقتی علی دایی در درفش ی فر گریه کرد احساس‬ ‫شما چه بود؟‬ ‫من با اقای دای��ی هیچ اختالفی نداش��تم و االن‬ ‫هم مش��کلی نداریم‪ .‬تصمیم ما ان روی خش��ن مدیریت را‬ ‫نش��ان داد اما ما چاره ای جز این تصمیم نداش��تیم‪ .‬دایی با‬ ‫همه بزرگ ی اش در این مقطع موفق نشد تیم را به وضعیتی‬ ‫برساند که هواداران راضی باشند‪ .‬تصمیم سختی بود‪ .‬مثل‬ ‫ی گیر م ی کند‪ .‬انها ب رای‬ ‫غواص هایی که دست شان زیر کشت ‬ ‫نجات جان خود چاره ای ندارند جز اینکه دست ش��ان را قطع‬ ‫کنند‪ .‬گذشتن از دست خیلی سخت است اما در ب رابر گذشتن‬ ‫از جان چیزی نیست‪ .‬پرسپولیس هم همین است‪ .‬هر چقدر‬ ‫هم که بزرگ باشید در پرس��پولیس حل م ی شوید‪ .‬شما زیر‬ ‫افتاب سوزان هر چقدر هم که مشع ل تان پ ر نور باشد در ب رابر‬ ‫نور و گرمای خورشید چیزی به حساب نم ی اید‪ .‬پرسپولیس‬ ‫جایی است که اگر نتیجه نگیری باید بروی‪ .‬هیچ تعارفی هم‬ ‫در کار نیست‪ .‬علی دایی دارای یک روحیه رقیق است‪ .‬بسیار‬ ‫با بینش به وضعیت موجود نگاه و هوشمندانه عمل کرد‪.‬‬ ‫اگر علیرضا رحیم ی نبود م ی ش�د تعامل بهتری‬ ‫میان شما و دایی صورت بگیرد؟‬ ‫نه‪ ،‬حضور یا عدم حضور رحیمی را مالک قرار ندهید‪.‬‬ ‫قبل از هر چیز باید بگوی��م که ما با دای��ی ناراحت نبودیم‪.‬‬ ‫دایی سیس��تم بس��ته ای دارد‪ .‬انتقاد را به سختی م ی پذیرد‪.‬‬ ‫این شخصیت منحصر به فرد اس��ت‪ .‬در یک شرایطی این‬ ‫ش��خصیت خیلی خوب جواب م ی دهد اما در یک شرایطی‬ ‫هم نه‪ .‬م��ن نم ی توانم دای��ی را بش��کافم و چیزهایی را در‬ ‫درون او تغییر بده��م و بگویم حاال بیا با ه��م ادامه بدهیم‪.‬‬ ‫این غی ر ممکن است‪ .‬او سبک خودش را معرفی کرده است‪.‬‬ ‫کالس خاص خودش را دارد‪ .‬دایی را نم ی توانم با فرد دیگری‬ ‫مقایسه کنم‪ .‬همین االن با دایی دوست هستم‪ .‬در مقطعی‬ ‫ش�وکتان به تیم جواب نداد‪ .‬دس�ت کم در بازی‬ ‫برابر نفت مس�جد س�لیمان هم�ه انتظ�ار برد‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫درخشان ب رای این مقطع پرسپولیس ایده ال است‪.‬‬ ‫او مربی اس��ت که س��ابقه فراوانی در فوتبال ما دارد‪ .‬لباس‬ ‫مربیگری را در تیم های مختلف پوش��یده‪ .‬با پرسپولیس به‬ ‫قهرمانی رسیده‪ .‬بارها و بارها در دوران بازیگری مقابل حریف‬ ‫سنتی ما ب رنده از زمین بیرون امده است‪ .‬م ی گویند درخشان‬ ‫در فالن تیم ن��اکام بوده‪ .‬مگر مدیرعامل ان باش��گاه ناکام‬ ‫نبوده؟ مگر بازیکنان ان تیم ناکام نبوده اند؟ مگر اقتصاد ان‬ ‫باشگاه فلج نبوده؟‬ ‫اما ش�ما با درخش�ان نیامده اید ک�ه فقط حریف‬ ‫سنتی را ببرید‪ .‬درست است؟‬ ‫ی نشست که مدت ها در‬ ‫درخشان روی نیمکت تیم ‬ ‫اختیار علی دایی بود‪ .‬بازیکنان با او رابطه خیلی خوبی برقرار‬ ‫کرده بودند‪ .‬هواداران هم همی ن طور‪ .‬هوادارانی که م ی دانیم‬ ‫چقدر پای س��رمایه ها و اسطوره های باش��گاه م ی ایستند‪.‬‬ ‫اتفاق��ات روز خداحافظی دایی با پرس��پولیس را هم به این‬ ‫وضعیت اضافه کنید‪ .‬وضعیت خاصی پیش م ی اید‪ .‬بناب راین‬ ‫مربی که تنها یک ربع تیم را تمرین داده را اینگونه نباید مورد‬ ‫سرزنش قرار داد‪ .‬نیمکت ما یک تعویض کرد و ان بازیکن‬ ‫تعویضی یعنی هادی نوروزی گل تساوی را زد‪ .‬این ب رای من‬ ‫امیدوار کننده بود‪ .‬خیلی نتیجه بازی ب رایم مهم نبود‪.‬‬ ‫اما برای ه�وادار نتیجه مهم اس�ت‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫خودت�ان هم گفتید اگ�ر در پرس�پولیس نتیجه‬ ‫نگیری باید بروی‪ .‬تعارف بردار هم نیست‪.‬‬ ‫من بحث دیگری را مطرح م ی کن��م‪ .‬م ی گویم ما‬ ‫درخشان را جانشین دایی کردیم‪ .‬ابتدا باید خودمان را درباره‬ ‫تصمیمی که گرفته ایم راضی کنیم تا بعد بتوانیم هواداران را‬ ‫نیز راضی کنیم‪ .‬اگر خودمان درباره تصمیم ی که گرفته ایم‬ ‫متقاعد و امیدوار نشویم معلوم است که خوب عمل نکرده ایم‪.‬‬ ‫من خودم را ب رای هر نتیجه ای اماده کرده بودم‪ .‬اما در پایان‬ ‫این بازی خوشحال بودم که تعویض کادر فنی باعث شد ما‬ ‫به گل برسیم‪ .‬البته این حرف ها را به این دلیل نم ی زنم که‬ ‫بخواهم تساوی را توجیه کنم‪.‬‬ ‫کرانچار را نم ی خواستید؟‬ ‫کرانچار مدنظر ما نبود‪ .‬طول م ی کش��ید که این‬ ‫مربی بتواند با بازیکنان ارتباط برقرار کند‪ .‬او قبال هم سرمربی‬ ‫پرسپولیس بوده است‪ .‬اما چند سال از ان دوره م ی گذرد‪ .‬تنها‬ ‫چند بازیکن از دوره مربیگری کرانچار در پرسپولیس مانده اند‬ ‫و هنوز بازی م ی کنند‪ .‬البته کرانچار سال هاست که در فوتبال‬ ‫ای ران مربیگری م ی کند و فوتبال ما را خوب م ی شناسد‪ .‬اما‬ ‫این شناخت به نظرم باز هم کمک نم ی کرد که او بتواند در‬ ‫کوتاه مدت با بازیکنان رابطه دوستانه و منطقی برقرار کند‪.‬‬ ‫اگر با خط کشی شما به کرانچار نه بگوییم باید‬ ‫پیش از ان به درخش�ان نه بگوییم چون از زمان‬ ‫حضور او در پرسپولیس حاال چند نسل م ی گذرد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬اما درخشان از پرسپولیس دور نبوده‪ .‬کرانچار‬ ‫حتی اگر پرس��پولیس را بشناس��د بازیکنان او را خیلی کم‬ ‫م ی شناسند اما در مورد درخشان این طور نیست‪.‬‬ ‫شما کدام پرسپولیس را بیشتر دوست داشتید؟‬ ‫پرس��پولیس را در طول همه این س��ال ها دوست‬ ‫داشته ام‪ .‬ب رای من فرد مهم نیست‪.‬‬ ‫روحی ه تان طوری اس�ت که بیشتر حام ی مربیان‬ ‫داخلی هستید تا خارجی‪ .‬اینطور نیست؟‬ ‫نه‪ ،‬من در این مورد ابدا مرزبندی ندارم‪.‬‬ ‫شماره ‪214‬‬ ‫مثلث || شماره‬ ‫مثلث‬ ‫‪234‬‬ ‫چه تصمیمی؟‬ ‫ساختارسازی مناسب در پرسپولیس‪ .‬حرفه ای کردن‬ ‫این باشگاه‪ .‬بدون شک م ی خواهیم سیستم اداری این باشگاه‬ ‫را نظام مند کنیم‪ .‬به وضعیت اقتصادی این باش��گاه سامان‬ ‫ دهی��م‪ .‬نم ی گویم همه بده ی هایش را پ��اک م ی کنیم‪ .‬اما‬ ‫می زان ان را مشخص م ی کنیم و حسابرسی دقیقی در مورد‬ ‫مسائل مالی باشگاه راه اندازی م ی کنیم‪.‬‬ ‫دیگر شاید باز هم با دایی افتخار همکاری داشته باشم‪ .‬اما در‬ ‫این مقطع نم ی توانس��تیم ادامه دهیم‪ .‬اعضای هیات مدیره‬ ‫به این تصمیم رس��ید‪ .‬با همه اینها دایی یک مربی خوب و‬ ‫حرفه ای اس��ت و این را بگویم که او از همی��ن حاال یکی از‬ ‫گزینه های مربیگری پرسپولیس در فصل اینده خواهد بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫بعضی از ما روحی��ه خیلی بدی داریم‪ .‬یک س��ری‬ ‫مسائل را م ی بینیم و یک س��ری از مسائل را هم نم ی بینیم‬ ‫یا به ما اجازه دیدن داده نم ی ش��ود‪ ،‬اما وقتی یک چیزهایی را‬ ‫نم ی دانیم سعی م ی کنیم ان را به هر طریقی که شده حدس‬ ‫بزنیم‪ .‬وقتی ندیده های ما تبدیل به حدس و گمان م ی شود و‬ ‫منتشر م ی شود این مش��کالت هم پیش م ی اید‪ .‬پیشداوری‬ ‫هم محصول همین روحیه است‪ .‬اما م ی خواهم در اینجا به‬ ‫نکته ای اش��اره کنم که امیدوارم طرح ان مفید باشد‪ .‬در حال‬ ‫حاضر ما در یکی از امن ترین نقاط کره زمین زندگی م ی کنیم‪.‬‬ ‫چرا؟ چون الیه های اطالعاتی فوق العاده پیشرفته ای داریم که‬ ‫در حفظ نظام و مملکت زبانزد دوست و دشمن است‪ .‬اما برخی‬ ‫با دیدگاه هایی کامال افراطی سعی م ی کنند به این سیستم و‬ ‫حتی به دیگر نهادها از جمل��ه قوه قضائیه و نیروی انتظامی‬ ‫ اهانت کنند‪ .‬م ی گویند مگر نم ی بینید فالن س��رمایه دار در‬ ‫سرش چه چیزهایی م ی گذرد؟ اصال درباره ان فکر نم ی توانند‬ ‫توضیحی بدهند چون برچسب زدن را بیشتر م ی پسندند‪ .‬در‬ ‫صورتی که ورزش جز با حضور سرمایه داران بخش خصوصی‬ ‫نم ی تواند نجات پیدا کند‪ .‬ورزش وارد فاز حرفه ای نم ی شود‪،‬‬ ‫مگر در سایه خصوصی شدن‪ ،‬مگر در س��ایه اقتصاد‪ .‬ورزش‬ ‫بدون توسعه اقتصادی به هیچ جا نم ی رسد‪ .‬اقای رحیمی در‬ ‫ب رنامه ورزش و مردم گفت‪« :‬اقای سیاسی! تو هیچی نیستی‬ ‫و فقط پول داری‪ .‬بعد ادامه داد تو نوکر فرد دیگری هس��تی‪».‬‬ ‫خب این دو جمله با هم تناقض دارد‪ .‬چون کسی که پول دارد‬ ‫نوکر نیست و اتفاقا نوکر را استخدام م ی کند‪ .‬بناب راین من نوکر‬ ‫ی مدام م ی گوید این اقایان معلوم نیست از‬ ‫نیستم‪ .‬اقای رحیم ‬ ‫کجا امده اند‪ .‬من حرف هایی دارم که اگر بگویم فالن م ی شود‬ ‫و‪ ...‬جا داشت که عزیزان ما در قوه قضائیه یا افراد اطالعاتی ما‬ ‫ایشان را بخواهند و درباره این حرف از او توضیح بخواهند‪ .‬از او‬ ‫بپرسند شما چه چیزی را م ی دانید که ما نم ی دانیم‪ .‬متاسفانه‬ ‫اقای رحیمی بعد از برکناری هم به دنب��ال این بود که از وزیر‬ ‫ورزش هزینه کند و به طور کلی ورزش کشور را به چالش بکشد‪.‬‬ ‫همه انهایی که هیچ نقشی در این اتفاقات نداشتند را درگیر‬ ‫کند‪ .‬بناب راین این روحیات تاسف ب رانگیز است اما خوشبختانه‬ ‫اراده من محکم است و کوچکترین خدشه ای به تصمیم من‬ ‫وارد نم ی کند‪.‬‬ ‫دایی سیس�تم بس�ته ای دارد‪ .‬انتقاد را به‬ ‫سختی می پذیرد‪ .‬این شخصیت منحصر‬ ‫ب�ه ف�رد اس�ت‪ .‬در ی�ک ش�رایطی این‬ ‫شخصیت خیلی خوب جواب می دهد اما در‬ ‫یک ش�رایطی هم نه‪ .‬من نمی توانم دایی‬ ‫را بشکافم و چیزهایی را در درون او تغییر‬ ‫بدهم و بگویم حاال بیا با هم ادامه بدهیم‬ ‫ورزش‬ ‫‪57‬‬ ‫ورزش‬ ‫دایی؛ خشم ارام‬ ‫هیات مدیره پرسپولیس از چه کسانی تشکیل شده؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تاجر‪ ،‬بوروکرات‪ ،‬تکنوکرات‬ ‫علیه رحیمی نقش مهم ی داش��ت‪ .‬او در مقطعی سعی کرد‬ ‫پرسپولیس در فصل گذشته به نایب قهرمانی رسید اما‬ ‫ی خویشتنداری‬ ‫در خصوص برخی اختالفات با علیرضا رحیم ‬ ‫خیل ی ها اعتقاد دارند پرسپولیس مدل جدید با هیات مدیره ای‬ ‫کند و اختالفات درونی باش��گاه را رسانه ای نکند‪ .‬در یکی از‬ ‫که تاکنون خبرساز بوده اس��ت این فصل را با فراز و نشیب‬ ‫نشس ت ها که گفته م ی شد درباره کنار گذاشتن رحیمی و دایی‬ ‫پشت سر خواهد گذاشت‪ .‬هیات مدیره پرسپولیس اما ترکیب‬ ‫در ان صحبت شده بود وی روبه روی خبرنگاران قرار گرفت‬ ‫جالبی دارد؛ نمایش��ی از نام های اش��نا و نااش��نا‪ .‬بد نیست‬ ‫و تاکید کرد که نباید به ش��ایعات اهمیتی بدهند‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫ترکیب هیات مدیره پرس��پولیس را مرور کنیم و ببینیم هر‬ ‫ی یا تذکر به سیاسی در این‬ ‫«هیچ صحبتی از برکناری رحیم ‬ ‫کدام از این افراد در اتفاقات اخیر چه نقشی داشته اند‪.‬‬ ‫نشست نبود‪ .‬واقعیت این است که من این خبر را نپسندیدم‪.‬‬ ‫علی اصغر مونس��ان‪ ،‬در رش��ته مهندس��ی عمران از‬ ‫درس��ت نیس��ت که ما یک جریان درس��ت کنیم و بقیه را‬ ‫دانش��گاه صنعتی ش��ریف ف��ارغ التحصیل ش��د‪ ،‬از جمله‬ ‫سمت های وی م ی توان به معاون اجرایی شرکت مانا (سازمان‬ ‫حول ان جریان بدوانیم‪ .‬این دیگر خبررسانی نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫جریان سازی است‪ .‬بهتر است دوستان به کار اصلی خودشان‬ ‫گسترش و نوس��ازی صنایع ای ران)‪ ،‬عضویت هیات مدیره و‬ ‫برگردند و اخبار درست را منتش��ر کنند‪ .‬ما در هیات مدیره از‬ ‫معاون اجرایی شرکت دی (بنیاد مستضعفان)‪ ،‬مسئولی ت های‬ ‫اختالف نظر هی چ ترسی نداریم‪ .‬در جلس��ه حرف هایمان را‬ ‫اجرایی در فاز اول منطقه پارس جنوبی (پاالیش��گاه پارس‬ ‫به یکدیگر م ی زنیم‪ .‬از ابتدای تشکیل‬ ‫جنوبی) و منطقه ویژه اقتصادی انرژی‬ ‫این هیات مدیره در زم��ان تصویب هر‬ ‫پارس‪ ،‬عضو هیات مدیره و مدیرعامل‬ ‫بحثی حت��ی یک مخالف نداش��ته ایم‬ ‫شرکت ات ی س��از (بنیاد مستضعفان) و‬ ‫و این نکت��ه کامال مثبتی اس��ت‪ ».‬اما‬ ‫مدیرعامل سازمان مهندسی و عمران‬ ‫واقعیت این بود که اعضای هیات مدیره‬ ‫شهر ته ران اشاره کرد‪ .‬وی مدیرعاملی‬ ‫نم ی توانس��تند ب��ا رحیم ی ادامه دهند‪.‬‬ ‫منطقه ازاد کیش را نیز بر عهده دارد‪.‬‬ ‫کاظم پور یکی از منتقدان جدی رحیمی‬ ‫مونس��ان از قدیم ی ه��ای دانش��گاه‬ ‫ بود‪ .‬او همان ابتدای فصل نوع مدیریت‬ ‫صنعتی ش��ریف اس��ت و از این حیث‬ ‫وی را به چالش کشید و تاکید کرد که او‬ ‫هم دانش��گاهی علی دایی محسوب‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫مدیر هزینه است نه مدیر درامد‪ .‬عباراتی‬ ‫مصطف��ی س��لیمی ش��هردار‬ ‫که به مذاق مدیرعامل پیشین باشگاه‬ ‫منطقه ‪ 21‬اس��ت‪ .‬مسئول ارزشیابی و‬ ‫خوش نیامد و نس��بت ب��ه ان واکنش‬ ‫کنترل عملکرد وزارت کشور‪ ،‬مسئول‬ ‫نشان داد‪ .‬هر چند شرایط به سمتی رفت‬ ‫مونسان ه م دانشگاهی علی دایی‬ ‫که کاظم پور مجبور به عقب نش��ینی‬ ‫رسیدگی به ش��کایات وزارت کشور و‬ ‫محسوب م ی شود‬ ‫ش��د‪« :‬من صراحت لهجه دارم اما این‬ ‫مدیرکل حراست ش��هرداری ته ران از‬ ‫دلیل نم ی شود که بگویند کاظم پور با رحیم ی قهر است‪ .‬شاید‬ ‫جمله س��مت های او بوده اس��ت‪ .‬او رابطه بس��یار نزدیکی‬ ‫انتقادهای من کمی تند بود اما بع دا با رحیم ی صحبت کردم و‬ ‫با حمی��د اس��تیلی دارد‪ .‬خواجه وند یکی دیگ��ر از اعضای‬ ‫با هم به تعامل رسیدیم‪ .‬ان زمان که انتقاد کرده بودم باشگاه‬ ‫هیات مدیره پرسپولیس است که س��خنگوی هیات مدیره‬ ‫درگیر مشکالت مربوط به کشت ی گی ران بود و من معتقد بودم‬ ‫نیز محسوب م ی شود‪ .‬او همش��هری وزیر ورزش و جوانان‬ ‫که با منابع و پولی که در اختیار داشتیم م ی شد این قضیه را‬ ‫اس��ت و به همین دلیل رابطه نزدیکی ب��ا وزارتخانه دارد‪ .‬او‬ ‫بهتر مدیریت کرد که شان باشگاه هم حفظ شود‪ ».‬در نهایت‬ ‫به نوعی سیاس��ت های کلی وزارت ورزش را در هیات مدیره‬ ‫هم رحیمی از پرس��پولیس رفت و هم دایی‪ .‬خیل ی ها تصور‬ ‫تبیین م ی کند اما نکته جالب توجه این است که در تحوالت‬ ‫م ی کردند دایی علیه رئیس هیات مدیره باشگاه توفان به پا‬ ‫جدید یعنی برکناری علیرضا رحیمی و علی دایی به او زیاد‬ ‫کند و او را سخت مورد انتقاد قرار بدهد‪ ،‬اما هفته گذشته در‬ ‫می دان داده نشد‪ .‬در واقع او خارج از بازی بود و در تحوالت اخیر‬ ‫ب رنامه نود دایی به شکلی سیاستمدارانه از رحیمی تشکر کرد‬ ‫نقشی ب رای او در نظر گرفته نشد‪ .‬او وکیل و حقوقدان است‬ ‫اما در مورد حمیدرضا سیاس��ی موضع تندی اتخاذ نکرد‪ .‬در‬ ‫و البته از این حیث م ی تواند به هیات مدیره باش��گاه کمک‬ ‫حالی که رحیمی در روزهای اخیر با حمایت از دایی به شدت از‬ ‫کند‪ .‬حمیدرضا سیاسی اما مهم ترین عضو حاضر در ترکیب‬ ‫سیاسی انتقاد کرده گویا جلسه دایی و سیاسی راهگشا بوده‬ ‫هیات مدیره پرسپولیس است‪ .‬سیاسی به پیشنهاد امیر خادم‬ ‫و قول رئیس متمول هیات مدیره پرسپولیس به دایی باعث‬ ‫وارد هیات مدیره پرسپولیس شده و طی این مدت نیز چهره‬ ‫شده تا این مربی در ازای دریافت مبلغ قراردادش قول داده در‬ ‫خبرسازی بوده اس��ت‪ .‬او بسیار خونس��رد و باهوش است‪.‬‬ ‫روزهای اتی علیه هیات مدیره و باشگاه پرسپولیس مصاحبه‬ ‫تاجری که در مقاطعی از پول خود ب رای باشگاه چک کشیده‬ ‫نکند‪ .‬علی دایی در برنامه نود چهره متفاوتی بود‪ .‬خیل ی ها‬ ‫و مدعی است که عاشق پرس��پولیس است‪ .‬این سرمایه دار‬ ‫پی ش بینی م ی کردند او در مقام انتقاد از رئیس هیات مدیره‬ ‫نش��ان داده که در نزاع های رس��انه ای نه تنها کم نم ی اورد‬ ‫براید و حرف های تندی علیه سیاسی بزند‪ .‬او این کار را نکرد‪.‬‬ ‫بلکه با خونس��ردی تمام م ی تواند بحران ها و فشارها را دور‬ ‫حمیدرضا سیاس��ی نیز در تازه ترین موضع گیری نسبت به‬ ‫بزند‪ .‬یکی از شرایط اسپانسر ب رای تزریق ‪ 30‬میلیارد تومان‬ ‫طلب دایی از باش��گاه پرس��پولیس گفته است‪« :‬مخلص‬ ‫پول به باشگاه این بود که تا یک سال ب رند باشگاه را در اختیار‬ ‫بگیرد‪ .‬در این بین حمیدرضا سیاس��ی رئیس هیات مدیره‬ ‫دایی هم هس��تیم‪ .‬بیاید و طلبش را از م��ا بگیرد‪ .‬هر زمان‬ ‫که به باشگاه بیاید ما با او تسویه حساب م ی کنیم‪ .‬به نظر‬ ‫پرس��پولیس ش��د تا به نوعی به فعالی ت های مدیرعامل و‬ ‫م ی رس��د هیات مدیره و در راس ان حمیدرضا سیاسی حاال‬ ‫اسپانسر نظارت داشته باش��د‪« .‬بهنام پیشروی کیش» نام‬ ‫به خواسته شان رس��یده اند و در گام بعدی قصد دارند به تیم‬ ‫شرکتی است که به گفته یکی از اعضای هیات مدیره کارهای‬ ‫حمید درخشان ارامش و اطمینان بدهند که تغیی رات درست‬ ‫اقتصادی م ی کند و در این فصل هزینه های تیم پرسپولیس‬ ‫بوده و انها موفق خواهند شد‪ .‬حال انکه این پی ش بینی چقدر‬ ‫را پرداخت م ی کند‪ .‬اما کاظم پور کیس��ت؟ خیل ی ها اعتقاد‬ ‫درست است‪ ،‬باید کمی صبر کرد‪».‬‬ ‫دارند این عض��و هیات مدیره در به وج��ود امدن اختالف ها‬ ‫ایا علی دایی اپوزیسیون‬ ‫دولت یازدهم می شود؟‬ ‫‪3‬‬ ‫علی دایی همیشه سعی کرده خود را از سیاست دور نگه‬ ‫دارد‪ .‬او بارها در مصاحب ه هایش گفته که چهره ای ورزشی است و‬ ‫هم واره از سیاست پرهیز کرده است‪ .‬در طرف مقابل اما سیاست‬ ‫انگار قصد رها کردن علی دایی را ندارد‪ .‬در طول سال های اخیر‬ ‫بارها شایعاتی درباره او منتشر شده که در ان یک بار او را نامزد‬ ‫ی دانسته اند و بار دیگر‬ ‫احتمالی انتخابات مجلس شورای اسالم ‬ ‫ی فالن‬ ‫نامزد انتخابات شورای شه ر‪ .‬یک بار از او به عنوان حام ‬ ‫نامزد ریاست جمهوری نام برده اند و بار دیگر از عالقه مندی او به‬ ‫حضور در این انتخابات! اما دایی ه ر بار که این شایعات مطرح‬ ‫شده قویا در مقام تکذیب ش��ان برامده و تاکید کرده که کار و‬ ‫وظیفه اش چیز دیگری است و هرگز به تصاحب پس ت های‬ ‫سیاسی نم ی اندیشد‪ .‬سومین سال حضور محمود احمدی نژاد‬ ‫به عنوان ریاس��ت جمهوری‪ ،‬با روزه��ای پرهیجان مقدماتی‬ ‫جام جهانی فوتبال همزمان شده بود‪ .‬فدارسیون فوتبال سخت‬ ‫به دنبال یک مربی بود و تقریبا خیل ی ها حضور افشین قطبی‬ ‫را تمام ش��ده م ی دانستند‪ .‬علی کفاش��یان پس از چند روز با‬ ‫قاطعیت از سرمربیگری افشین قطبی در تیم ملی خبر داد اما‬ ‫ساعتی نگذش��ت که این خبر را خود او تکذیب کرد و از علی‬ ‫دایی به عنوان س��رمربی جدید تیم ملی نام برد‪ .‬از همی ن جا‬ ‫داستان اغاز شد‪ .‬خیل ی ها اعتقاد داشتند که شخص احمدی نژاد‬ ‫خواس��تار حضور علی دایی به عنوان سرمربی تیم ملی شده‬ ‫است‪ .‬رابطه دوستانه ش��هریار با احمدی نژاد نیز این گمانه را‬ ‫تقویت م ی کرد‪ .‬رابطه احمدی نژاد و دولتش با دایی نیز بسیار‬ ‫خوب بود‪ .‬دایی همواره از کمک های ب ی دریغ دولت تش��کر‬ ‫م ی کرد‪ ،‬اما با فرارسیدن فروردین ماه ‪ 1388‬و پس از شکست‬ ‫تلخ ای ران مقابل ع ربستان‪ ،‬نسخه برکناری علی دایی پیچیده‬ ‫شد‪ .‬نکته جالب اینکه‪ ،‬این بازی یک تماشاگر ویژه هم داشت‬ ‫و ان فرد کسی نبود جز محمود احمدی نژاد‪ .‬عده ای معتقدند‬ ‫برکناری دایی در ان مقطع به این دلیل صورت گرفت که دولت‬ ‫نهم شکست خانگی ب رابر ع ربستان را اتفاقی ناخوشایند در بین‬ ‫یدانست‪.‬‬ ‫افکار عمومی م ‬ ‫اتفاقی که در دولت احمدی نژاد رخ داده بود و ناخوداگاه‬ ‫بر اذهان عمومی تاثیر منفی م ی گذاشت‪ ،‬بناب راین ب رای ارام‬ ‫کردن مردم تصمیم بر این شد که دایی کنار برود اما عده ای‬ ‫دیگر معتقدند دایی به این دلیل برکنار شد که نم ی خواست‬ ‫کس��ی در کارش دخالت کند‪ .‬حتی گفته م ی شد دولت از او‬ ‫خواس��ته بود تا علی کریمی به تیم ملی دعوت ش��ود‪ .‬دایی‬ ‫هم که ان روزها با علی کریمی وارد دعوا ش��ده ب��ود و او را از‬ ‫تیم ملی کنار گذاش��ته بود با طعنه ای تند پاسخ رئیس وقت‬ ‫س��ازمان تربی ت بدنی را داده ب��ود‪ .‬برخ��ی از اط رافیان دایی‬ ‫م ی گویند وی در پاسخ به تماس عل ی ابادی مبن ی بر دعوت‬ ‫علی کریمی به تیم مل��ی گفته بود اجازه نم ی دهم کس��ی‬ ‫در کارم دخالت کند و اگر قرار اس��ت کسی دخالت کند بهتر‬ ‫اس��ت در نبود من بیاید و تیم ملی را هم خ��ودش ارنج کند‬ ‫و به میدان بفرستد‪ .‬این پاسخ اما خش��م مدی ران باالدستی‬ ‫را ب رانگیخته بود تا جایی که گفته م ی ش��ود دایی حتی اگر‬ ‫در بازی ب رابر عربس��تان به پی��روزی هم م ی رس��ید برکنار‬ ‫م ی شد‪ .‬احمدی نژاد فردای شکست ب رابر ع ربستان در جلسه‬ ‫هیات دولت به باخت تیم ملی واکنش نشان داد تا جایی که‬ ‫خیل ی ها انتقادات صریح او را دلیل اصلی برکناری علی دایی‬ ‫م ی دانستند و برخی رسانه ها نوشتند‪« :‬محمود احمدی نژاد‬ ‫راسا خواستار برکناری علی دایی از تیم ملی شده است‪ ».‬دایی‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫شما یکطرفه عنوان م ی کنید احمدی نژاد مرا سرمربی تیم ملی‬ ‫کرد درست نیست‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد من را برکنار کرد اما من از سوی اقای‬ ‫عل ی ابادی به عنوان س��رمربی تیم ملی انتخاب شدم‪ ».‬علی‬ ‫دایی در پاسخ به این پرس��ش که حتما عل ی ابادی با دستور‬ ‫مستقیم رئی س جمهور شما را سرمربی تیم ملی کرده است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬اصال اینطور نیست‪ .‬اقای کفاشیان به من اس ام اس‬ ‫داد که اقای مهندس با ش��ما کار دارد و بعد هم ایشان به من‬ ‫گفتند که شما سرمربی تیم ملی هس��تید‪ .‬اما برکناری من با‬ ‫دستور مستقیم احمدی نژاد بود‪ ».‬سرمربی پیشین تیم ملی‬ ‫فوتبال ای ران که بارها این مس��اله را عنوان کرده بود‪ ،‬این بار‬ ‫دس��ت به افش��اگری جدیدی زد و پس از چند سال سکوت‬ ‫در مورد دلیل ای��ن برکناری گفت‪« :‬ب رای اولی��ن و اخرین بار‬ ‫م ی گویم‪ .‬دلیل اصلی برکناری ام از تیم ملی این بود که به من‬ ‫گفتند باید در س��تاد انتخاباتی اقای احمدی نژاد باشم اما من‬ ‫قبول نکردم و اقایان مرا برکن��ار کردند‪ ».‬دایی که البته هرگز‬ ‫زیر بار بازی های ضعیف تیم مل��ی در دوره مربیگری خودش‬ ‫نرفته‪ ،‬هفته گذشته در یک افشاگری جدید اعالم کرد به دستور‬ ‫مستقیم احمدی نژاد و به دلیل عدم حضور در ستاد تبلیغاتی او‬ ‫از شغل مل ی اش برکنار شده است‪ .‬جالب اینکه بعدها مشخص‬ ‫شد دخالت مستقیم نهادهای باالدستی (رئی س جمهور وقت)‬ ‫باعث انتخاب دایی شده اس��ت‪ .‬او اما هفته گذشته با رد این‬ ‫شایعه گفت‪« :‬اقای عل ی ابادی مرا انتخاب کرد نه احمدی نژاد‪».‬‬ ‫او که در تیم ملی روزهای موفقی نداشت‪ ،‬در نهایت جای خود را‬ ‫به محمد مایل ی کهن و البته افشین قطبی داد که بعد از انتشار‬ ‫بیانی ه های مایل ی کهن‪ ،‬حکم خود را از کفاشیان گرفت‪ .‬دایی‬ ‫که ب رای اولین بار برکنار م ی شد‪ ،‬چندس��ال بعد دوباره بعد از‬ ‫تکرار مشکالت دوران مل ی اش از پرسپ ولیس هم کنار گذاشته‬ ‫شد و جالب اینکه یکی از خب رنگارها در کنف رانس مطبوعاتی‬ ‫بعد از بازی تراکتور ان بازی را با بازی ای ران ‪ -‬ع ربستان مقایسه‬ ‫کرد که دایی گفت‪« :‬چنین نیست‪ ».‬اما این بار برکناری دایی‬ ‫از پرسپولیس هم بوی مسائل سیاس��ی م ی دهد؟ دست کم‬ ‫ی ب ی میل نیستند که این برکناری‬ ‫خود دایی و علیرضا رحیم ‬ ‫را خواسته وزارت ورزش و شخص محمود گودرزی بدانند‪ .‬در‬ ‫هفته گذشته علیرضا رحیمی برکناری دایی را به وزیر ورزش‬ ‫نسبت داد؛ چیزی که خوشایند علی دایی هم بود‪ .‬چه با تاکید‬ ‫ورزش‬ ‫اما سکوت کرد‪ .‬او با اش��اره به دخالت عمده‬ ‫برخی دولتمردان و چهره های غیرورزش��ی‬ ‫در مس��ائل مربوط به تیم ملی بر «افش��ای‬ ‫عوامل عجیب و غریب در برکناری اش پس‬ ‫از انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری» تاکید کرد‪.‬‬ ‫دایی تصور م ی کرد فردی غیر از احمدی نژاد‬ ‫رئی س جمهور خواهد ش��د‪ .‬دای��ی زمان این‬ ‫افشاگری را پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ 88‬عنوان کرد‪« :‬با توجه به عواملی که‬ ‫در برکن��اری ام دخیل ب��ود ه ترجیح م ی دهم‬ ‫پس از انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری در این‬ ‫مورد صحبت کن��م‪ ».‬دایی به تص��ور انکه‬ ‫فردی ج��ز احمدی ن��ژاد رئی��س دولت دهم‬ ‫خواهد ش��د‪ ،‬چنین ادعایی را مطرح کرده بود‬ ‫و به همین دلیل‪ ،‬او تا زمان کنار رفتن محمود‬ ‫احمدی نژاد نتوانست در این باره صحبت کند‪.‬‬ ‫هر چند او به صورت غیر مس��تقیم و دوپهلو‬ ‫به برکناری اش از تیم ملی اش��اره م ی کرد اما‬ ‫هرگز نامی از احمدی ن��ژاد نبرد‪« :‬جدایی من‬ ‫از تیم ملی سیاسی بود و متاسفانه کسی که‬ ‫در فوتبال نبود من را برکنار کرد‪ ».‬نکته جالب‬ ‫انکه کفاشیان‪ ،‬رئیس فدراسیون فوتبال نیز‬ ‫ان روزها‪ ،‬ضمن بیان این مطلب که «مخالف‬ ‫اخ راج عل��ی دایی بوده» اعالم ک��رد که نه در‬ ‫سرمربی ش��دن علی دایی و نه در اخ راجش‬ ‫هیچ نقشی نداشته اس��ت‪ .‬چند هفته بعد در ش��هر اردبیل‬ ‫بیانی ه ای با مضمون حمایت علی دایی از یک نامزد انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری پخش شد‪ .‬بیانی ه ای که علی دایی بالفاصله‬ ‫نسبت به ان واکنش نشان داد‪« :‬مضمون بیانی ه ای که به نام‬ ‫بنده مبنی بر حمایتم از یکی از نامزدهای انتخاباتی توزیع شده‪،‬‬ ‫به هیچ عنوان درست نیست چون من ادم سیاسی نیستم‪ .‬من‬ ‫یک ورزش��کارم نه یک ادم سیاسی و به همین دلیل تاکنون‬ ‫از هیچ کدام از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری حمایت‬ ‫نکرده ام‪ ».‬وی درپاسخ به س��والی مبن ی بر احتمال حمایت از‬ ‫یک نامزد خاص در اینده تاکید کرد‪« :‬هنوز در این خصوص‬ ‫ی نگرفته ام‪ ،‬شاید در اینده چنین کاری را انجام دهم‪.‬‬ ‫تصمیم ‬ ‫این موضوع کامال ش��خصی بوده و به کسی ارتباط ندارد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل رسانه ها نباید به ان بپردازند‪».‬‬ ‫اما ایا محمود احمدی نژاد دایی را به سرمربیگری تیم ملی‬ ‫رساند و سپس او را برکنار کرد؟ بد نیست ب رای روشن شدن این‬ ‫موضوع به یکی از مصاحب ه های محمد عل ی ابادی اس��تناد‬ ‫کنیم‪ .‬انجا که خب رنگار خبرگزاری تسنیم تنها چند ماه پس از‬ ‫تشکیل دولت روحانی سراغ او رفت تا درباره فوتبال و حواشی‬ ‫ان با رئیس پیشین سازمان تربی ت بدنی گفت وگو کند‪ .‬خب رنگار‬ ‫س��والش را اینگونه مطرح م ی کند؛ به نظر م ی رسد که اقای‬ ‫احمدی نژاد در ورزش زیاد دخالت م ی کرد‪ .‬این موضوع درست‬ ‫است؟ مثال بارز ان اظهارات کفاشیان بود که گفت هرکسی‬ ‫جای من بود دایی را برکنار م ی کرد‪ .‬ایا اوردن و برکناری دایی با‬ ‫دستور رئی س جمهور پیشین بود؟ محمد عل ی ابادی اما اینگونه‬ ‫پاسخ م ی دهد‪« :‬اوردن دایی دستور احمدی نژاد نبود‪ .‬روی چند‬ ‫گزینه کار ش��د‪ .‬دایی‪ ،‬قطبی‪ ،‬قلع ه نوی��ی و چند گزینه دیگر‬ ‫مورد بحث و بررسی قرار گرفتند که در نهایت دایی به عنوان‬ ‫سرمربی تیم ملی معرفی شد‪ .‬احمدی نژاد در خصوص انتخاب‬ ‫سرمربی تیم ملی نظری نداشت و صحبتی با من نکرد اما در‬ ‫برکناری او پس از اینکه ان باخت ها پیش امد‪ ،‬نظر احمدی نژاد‬ ‫این بود که دایی دیگر نم ی تواند کاری انجام دهد‪.‬‬ ‫نظر احمدی نژاد برکناری دایی بود‪ .‬با این حال ایشان در‬ ‫ورزش دخالت نم ی‪‎‬کرد چون روحیه من طوری نبود که بخ واهم‬ ‫دخالت را بپذیرم‪ .‬ب رای چه چیزی نتوانستم در وزارت نفت حضور‬ ‫پی دا کنم؟» شاید به همین دلیل بود که دایی هفته گذشته در‬ ‫ب رنامه نود از عادل فردوسی پور انتقاد کرد و به او گفت‪« :‬اینکه‬ ‫بر این موضوع دایی م ی توانست ادعا‬ ‫کند همیشه برکناری هایش سیاسی‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫اما اظهارنظر محمد مایل ی کهن‬ ‫در مورد دایی و برکناری اش از تیم ملی‬ ‫در دوره ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد‬ ‫نیز در نوع خ��ود جالب توج��ه بود‪ .‬او‬ ‫گفت‪« :‬مگر عل ی ابادی معاون اوباما‬ ‫بوده است؟ او معاون احمدی نژاد بوده‬ ‫و دس��تورات او را اجرا م ی ک��رده‪ .‬چرا‬ ‫سیاه نمایی م ی کنید؟ همان سال من‬ ‫که گفته بودم احمدی نژادی هس��تم‪،‬‬ ‫سرمربی پرس��پولیس هم نشدم‪ .‬بعد‬ ‫م ی گویند م��ن در مصل��ی التماس‬ ‫م ی کردم تا سرمربی شوم!»‬ ‫علی دای��ی اگرچه م��دام تاکید‬ ‫م ی کند که اهل سیاس��ت نیست و تا‬ ‫جایی که بتواند از این موضوع پرهیز‬ ‫م ی کند اما برخ��ی اظهارنظرهای وی‬ ‫در مورد چهره های خبرس��از سیاسی‬ ‫از جمله سی د محمد خاتمی باعث شده‬ ‫تا خیل ی ها تفکرات وی را بیش��تر به‬ ‫اصالح طلبان نزدیک بدانند‪.‬‬ ‫انجا که وی درباره س��ی د محمد‬ ‫خاتمی و سی د حسن خمینی این گونه‬ ‫اظهارنظر کرده اس��ت‪« :‬از اقای خاتمی ادم هرچه بگوید کم‬ ‫گفته است‪ .‬ایشان کس��ی بود که خیلی به ورزش و تیم ملی‬ ‫عالقه داشت‪ .‬فکر کنم دوران خوبی هم در مدیریت مملکت‬ ‫ما داشت‪ .‬من االن هم یکی از کس��انی هستم که اگر وقت‬ ‫کنم م ی روم دیدن شان‪ .‬از صحب ت های شان استفاده م ی کنم‪.‬‬ ‫با اینکه اصال ادم سیاسی نیستم اما ایشان را یک طور دیگر‬ ‫دوست دارم‪ .‬همیشه دوست دارم از صحب ت های ایشان استفاده‬ ‫کنم‪ .‬خیلی وقت ها صحب ت هایش خیلی به من کمک کرده‪.‬‬ ‫از کسانی هستم که جدای از مسائل سیاسی ایشان را‬ ‫خیلی دوست دارم‪ .‬من سی د حسن خمینی را هم خیلی دوست‬ ‫دارم‪ .‬بعضی وقت ها هم با او صحبت م ی کنم‪ .‬تو این مدت هم‬ ‫چند باری دیدمش‪ .‬کری استقاللی هم که ب رایم بخواند خیلی‬ ‫مهم نیست‪ ،‬من دوس��تش دارم و کاری به این چیزها ندارم‪.‬‬ ‫خودش را خیلی دوست دارم‪».‬‬ ‫این حرف ها را او سال گذش��ته به زبان اورد‪ .‬علی دایی‬ ‫برخالف چهره ای همچون محمد مایل ی کهن و بس��یاری از‬ ‫ورزش ی های دیگر که عالقه مندند پس ت های سیاسی را نیز‬ ‫تجربه کنند اساس��ا چهره ای سیاسی نیس��ت اما سرنوشت‬ ‫حرفه ای او طوری رقم خورده که برخی سیاس��یون درباره اش‬ ‫به طور مستقیم یا غی ر مس��تقیم اعمال نفوذ کرده اند‪ .‬علی‬ ‫دایی در دوران بازیگری اش نیز از برخورد با سیاسیون اجتناب‬ ‫م ی کرد‪ .‬او زمانی که در پرسپولیس بود یا زمانی که کاپیتانی‬ ‫تیم ملی را بر عهده داش��ت‪ ،‬هرگز خ��ود را به حامی چهره های‬ ‫سیاس��ی تبدیل نکرد اما در دوران مربیگری اش چاره ای جز این‬ ‫برخوردنداشت‪.‬برخوردیکهگاهاتفاقاتخوشایندیراب رایشرقم‬ ‫زدوگاهینیزمنجربه دوریطوالن ی مدتویازعرصهمربیگری‬ ‫یداند‪.‬شایدبههمیندلیل‬ ‫شد‪ .‬علیداییاینوضعیتراخوبنم ‬ ‫با همان صراحت همیشگ ی اش در ب رنامه نود تاکید کرد‪« :‬اگر به‬ ‫نظر وزیر اقای روحانی من مشکل فوتبال هستم‪ ،‬خیلی راحت‬ ‫از ان کناره گیری م ی کنم‪ ».‬ایا دوره تازه ای در روابط علی دایی با‬ ‫دولتفعلیاغازشدهاست؟ایاوزیردولتروحانیکهچندیپیش‬ ‫از ط ریق امیر خادم مراتب دلخوری اش از نحوه برخورد با دایی را به‬ ‫گوشحمیدرضا سیاسی رسانده بود‪ ،‬به زودی رابطه اش با مربی‬ ‫برکنارشده پرسپ ولیس را ترمیم م ی کند؟ حالت دیگری هم شاید‬ ‫وجود داشته باشد؛ اینکه دایی از فوتبال دور بماند و رفته رفته به‬ ‫منتقد دولت روحانی تبدیل شود‪ ،‬شاید‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫ورزش‬ ‫از روند خصوصی سازی سرخابی ها ناراضی هستیم‬ ‫گفت وگوی مثلث با نایب رئیس فراکسیون ورزش‬ ‫اقای تابش! مدل اجاره دادن دو باشگاه پرطرفدار‬ ‫پرس�پولیس و اس�تقالل به بخش خصوصی را‬ ‫چطور م ی بینید؟‬ ‫انچه مس��لم اس��ت م��ا س��عی کرده ای��م الاقل‬ ‫در قوانی��ن مربوط به بودجه ط��وری اعم��ال اراده کنیم که‬ ‫بحث خصوص ی س��ازی به یک الزام ب رای دولت تبدیل شود‬ ‫اما فراهم کردن بس��تر قانونی و حقوقی خصوص ی س��ازی‬ ‫برعهده دولت اس��ت‪ .‬در حال حاضر وزارت ورزش س��ازمان‬ ‫خصوص ی سازی را مس��ئول م ی داند و در س��وی مقابل هم‬ ‫یک س��ری س��ازمان ها مس��ئولیت را متوجه وزارت ورزش‬ ‫م ی کنند‪ .‬اما به طور کلی باید بگویم اصل بر این است که این‬ ‫کار انجام شود‪ .‬خصوص ی سازی ورزش اجرا شود و در این بین‬ ‫قطعا باشگاه های فوتبال استثنا نیستند‪.‬‬ ‫اما واگذاری این دو باش�گاه به بخش خصوصی‬ ‫همواره به کندی پیش رفته است‪ .‬موافقید؟‬ ‫به نظرم دولت ها خودشان عالقه مند هستند که این‬ ‫اهرم را در اختیار داشته باشند‪ .‬تمایل دارند که از این دو باشگاه‬ ‫و شرایط خاص انها حسن استفاده را بب رند‪.‬‬ ‫حس ن استفاده یا سوءاستفاده؟‬ ‫ صورت م ی گیرد؟‬ ‫راه حل س��اده ای دارد‪ .‬این باش��گاه ها باید در دست‬ ‫خود هواداران ق��رار بگیرد‪ .‬نباید یک عده ادم س��رمایه دار را‬ ‫وارد ماجرا کنیم که به این باشگاه ها نگاه ابزاری دارند و دنبال‬ ‫مسائل دیگری هستند‪ .‬پرسپولیس و استقالل باید به دست‬ ‫انهایی سپرده شود که با جان و دل این تیم ها را دوست دارند و‬ ‫بالطبع زمینه سازی ب رای واگذاری مناسب باید از سوی دولت‬ ‫صورت بگیرد‪.‬‬ ‫این دو باش�گاه به چه ن�وع افرادی نبای�د واگذار‬ ‫شود؟‬ ‫این دو تی��م هواداران میلیونی دارند‪ .‬نباید ش��رایط‬ ‫طوری رقم بخ��ورد که عده ای س��رمایه دار بیاین��د و این دو‬ ‫باشگاه را به ابزارهای سیاسی یا اقتصادی شان تبدیل کنند‪.‬‬ ‫این باشگاه ها باید به افرادی سپرده شود که نگاه شان به ورزش‬ ‫اخالقی و فرهنگی است نه سیاسی و اقتصادی‪ .‬اینکه عرض‬ ‫م ی کنم ابزار اقتصادی منظورم روش��ن است یعنی اینکه به‬ ‫جای توسعه این باشگاه ها به توسعه ثروت شخص ی شان فکر‬ ‫کنند‪ ،‬البته در هر صورت هوادارانی که شرایط مالی مناسبی‬ ‫من تعبیر مودبان��ه ای دارم‪ .‬رس��م ادب و‬ ‫اخالق را رعایت م ی کنم‪ .‬س��عی م ی کنم نیمه پر‬ ‫لیوان را ببین��م‪ .‬به همین دلیل م ی گویم حس��ن‬ ‫استفاده‪.‬‬ ‫ایا واگ�ذاری ای�ن دو باش�گاه به بخش‬ ‫خصوصی موضوعی حاکمیتی است؟ به‬ ‫این معنی که حاکمیت در مورد واگذاری‬ ‫پرسپولیس و استقالل حساسی ت هایی‬ ‫دارد؟‬ ‫مجموعه حاکمیتی تنها از منظر امنیتی‬ ‫روی این موضوع حساسیت دارد و اتفاقا حساسیت‬ ‫بجایی هم دارد‪ .‬ما نباید این مورد را نادیده بگیریم‪.‬‬ ‫بناب راین متناسب با این مسائل باید به یک تصمیم‬ ‫درست برس��یم‪ .‬البته اصل بر واگذاری است و این‬ ‫اتفاق رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫از رون�د خصوص ی س�ازی این دو باش�گاه راضی‬ ‫هستید؟‬ ‫ناراض��ی هس��تیم‪ .‬وزارت ورزش و س��ازمان‬ ‫خصوص ی سازی به نوعی رفع تکلیف م ی کنند‪ .‬وزارت ورزش‬ ‫و سازمان خصوص ی سازی تقصیرها در زمینه کند بودن این‬ ‫رویه را متوجه یکدیگر م ی کنند‪ .‬ما از کند بودن سیر این ماجرا‬ ‫رضایت نداریم و فکر م ی کنیم باتوجه به همه حساسی ت هایی‬ ‫که وجود دارد اساسا اگر میلی ب رای خصوص ی سازی و واگذاری‬ ‫این دو باش��گاه بود م ی بایس��ت زودتر از اینها پرسپولیس و‬ ‫استقالل واگذار م ی شد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫مس�ئوالنی ک�ه مس�تقیما در م�ورد واگ�ذاری‬ ‫پرسپولیس و استقالل مورد سوال قرار م ی گیرند‬ ‫معم�وال از یک روی�ه س�نگین و پیچی�ده اداری‬ ‫صحبت م ی کنند‪ .‬چرا؟‬ ‫ی ترجیح خاص خودش را دارد‪ .‬مثل من‬ ‫خب‪ ،‬هر کس ‬ ‫شفاف صحبت نم ی کنند‪ .‬شاید مالحظاتی دارند‪ .‬ب رای شان‬ ‫خوشایند نیست که برخی مسائل را روشن مطرح کنند اما من‬ ‫صریح و شفاف حرفم را م ی زنم و همه مواردی که مربوط به‬ ‫این ماجراست را م ی گویم‪ .‬ما باید با مردم صادقانه حرف بزنیم‪.‬‬ ‫باید به مردم اعتماد کنیم و بعد از انها توقع داش��ته باشیم به‬ ‫ما اعتماد کنند‪.‬‬ ‫این اعتماد متقابل چطور و طب�ق چه مکانیزمی‬ ‫دو باشگاه را از وزارت ورزش خواسته اند اما وزارت‬ ‫ورزش در نهایت پرسپولیس و استقالل را به این‬ ‫افراد سپرده است‪ .‬نظر شما در این مورد چیست؟‬ ‫اگر مالحظه وزارت ورزش همین مالحظاتی باش��د‬ ‫که من عرض کردم ح��ق دارند که این دو باش��گاه را به هر‬ ‫کسی واگذار نکنند اما اگر این طور نبوده باید بنشینیم و این‬ ‫موضوع را بررس��ی کنیم‪ .‬باید بدانیم که محور و مدار‪ ،‬مردم‬ ‫ی که عاشق این دو تیم به ش��مار م ی روند‪.‬‬ ‫هس��تند‪ .‬مردم ‬ ‫جمهوری اسالمی مستقر ش��ده تا اراده مردم در همه کارها‬ ‫مالک عمل قرار بگیرد و راهگشا باشد‪ .‬در غیر این صورت ما‬ ‫از هدف و ارمان های واقع ی مان دور شده ایم‪.‬‬ ‫سازمان خصوص ی سازی و وزارت ورزش چقدر به‬ ‫رخ دادن این اتفاق خوشبین هستید؟‬ ‫من از معاون اول رئی س جمه��ور یا معاون حقوقی‬ ‫رئی س جمهور خواسته ام و باز هم م ی خواهم که وارد شوند و‬ ‫این مساله را حل کنند تا در مورد واگذاری دولت یک صدای‬ ‫واحد داشته باشد‪.‬‬ ‫ع�ده ای معتقدن�د وزارت ورزش باتوج�ه ب�ه‬ ‫سیاست هایی که در مورد پرسپولیس و استقالل‬ ‫در نظر گرفته به نوعی در این دو باش�گاه دست‬ ‫به محبوبی ت زدایی زده اس�ت‪ .‬نظر ش�ما در این‬ ‫مورد چیست؟‬ ‫باید بپذیریم که وزارت ورزش نم ی تواند به تنهایی‬ ‫عامل ایجاد محبوبیت یا محبوبی ت زدایی باش��د‪.‬‬ ‫اگر باور کنیم که محبوبیت پرسپ ولیس و استقالل‬ ‫نزد مردم کاهش یافت��ه باید این را هم بپذیریم که‬ ‫خود این باش��گاه ها هم در این مورد نقش موثری‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫هر چند من معتقدم محبوبیت این دو باشگاه‬ ‫به این سادگی از دست نخواهد رفت‪ .‬تردید نداشته‬ ‫باشید که وقتی این باشگاه ها به دست هوادارانشان‬ ‫بیفتد محبوبیتشان سر جای خودش برم ی گردد‪.‬‬ ‫هویت اف�راد فعلی ک�ه مدع ی ان�د از بخش‬ ‫خصوصی وارد فوتبال ش�ده اند و قصد دارند‬ ‫ب�ه پرس�پولیس و اس�تقالل کم�ک کنند را‬ ‫م ی شناسید؟‬ ‫دارند و م ی توانند در خرید سهام مشارکت کنند باید بیایند و‬ ‫دولت باید قدم این افراد را روی چشمش بگذارد اما شرایط نباید‬ ‫به سمت و سویی برود که ما یک قشر دلسوز پای کار را قربانی‬ ‫عده ای کنیم که نه تنها ب رای توسعه فوتبال نیامده اند بلکه‬ ‫ب رای تحقق اهداف سیاسی و اقتصادی شان وارد گود شده اند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫برخی سایت ها گزارش هایی را منتشر کرده اند و‬ ‫نوشته اند که خریدارانی با پیشنهادهای بهتر این‬ ‫محمدرض�ا تاب�ش‪ ،‬نماینده م�ردم اردکان‬ ‫در مجلس ش�ورای اسالمی اس�ت‪ .‬عضویت در‬ ‫ترئیس�ه مجلس شورای اسلامی در طول‬ ‫هیا ‬ ‫چهار س�ال نمایندگی‪ ،‬عضویت در کمیس�یون‬ ‫تلفی�ق‪ ،‬عضوی�ت در ش�ورای اجرای�ی گ�روه‬ ‫بی ن المجالس‪ ،‬مسئولیت کمیته اقتصادی‪ ،‬فنی‬ ‫و عم رانی کمیسیون اصل ‪ ،۹۰‬عضویت در کمیته‬ ‫حقوق بشر کمیسیون اصل‪ ،۹۰‬رئیس ف راکسیون‬ ‫محی ط زیست مجلس از مس�ئولی ت های وی در‬ ‫مجلس شورای اسالمی محسوب م ی شود‪ .‬او حاال‬ ‫نای ب رئیس فراکسیون ورزش مجلس است‪ .‬با او‬ ‫درباره مدل خصوص ی سازی دو باشگاه پرسپولیس‬ ‫و استقالل همصحبت ش�دیم‪ .‬متن گفت وگوی‬ ‫مثلث با وی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫ما در مورد این اقایان اطالعات کلی داریم‪.‬‬ ‫باید ببینیم مقصدشان چیست‪ .‬فعال نم ی دانیم‪.‬‬ ‫باید ببینیم عقیده و مرام ش��ان چیست و چه طرز‬ ‫تفکری درباره اداره این دو باشگاه دارند‪.‬‬ ‫اما ش�اید زم�ان را از دس�ت بدهی�د و این یعنی‬ ‫تحمیل هزینه به پرسپولیس و استقالل‪ .‬موافق‬ ‫نیستید؟‬ ‫سازمان خصوص ی سازی و وزارت ورزش باید در این مورد‬ ‫حساسیت نشان دهند و پی ش تر از پرداختن و ارزیابی وضعیت‬ ‫مالی این افراد به سالمت فکری خریداران توجه کنند؛ اینکه‬ ‫چه هویتی دارند و قصد دارن��د در فوتبال چه کارهایی انجام‬ ‫دهند و اینکه مقاصدی غی��ر از اعتالی فوتبال و مس��ائل‬ ‫فرهنگی نداشته باشند‪.‬‬ ‫فراکسیون ورزش در این زمینه چه خواهد کرد؟‬ ‫مصلحت ما این نیس��ت که در ریز مسائل دخالت‬ ‫کنیم‪ .‬ما نظارت خواهیم کرد‪ .‬ورود به ریز مسائل جالب نیست‬ ‫و در شان نمایندگان مجلس هم نیست‪.‬‬ ‫اگر این پروژه خیلی طول بکش�د یا اصال اجرایی‬ ‫نشود مجلس چه خواهد کرد؟‬ ‫گ��زارش م ی دهیم و طبق قان��ون عمل م ی کنیم‪.‬‬ ‫معتق��دم عالقه من��دی وزارت ورزش ای��ن اس��ت ک��ه‬ ‫خصوص ی سازی انجام شود‪ .‬اما مالحظاتی دارند‪.‬‬ ‫این مالحظات را منطقی م ی دانید یا خیر؟‬ ‫هنوز نم ی دانیم‪ .‬باید بع��د از تعطیالت مجلس در‬ ‫این باره جلساتی بگذاریم تا به یک ارزیابی دقیق برسیم‪.‬‬ ‫داستان دو شهریور‬ ‫شهریور‪20‬و‪59‬چهتفاوتهاوشباهتهایی دارند؟‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫دبیر گروه تاریخ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 267‬سال از اخرین شاه غازی ای رانی م ی گذرد‪ .‬شاهی‬ ‫که به کش��ور دیگری حمله ب��رد؛ از هند تا ع��راق زیر بیرق‬ ‫نادرشاه افش��ار‪ .‬اما دولت های مستعجل بعد از او غرب اسیا‬ ‫را که روزی زیر بی��رق ای رانی بود یک به ی��ک دادند‪ .‬اخرین‬ ‫حمله ای رانیان به کشوری دیگر ‪ 300‬س��ال پیش رقم خورد‬ ‫و تا کنون دیگر تکرار نشده اس��ت‪ .‬جدا از اینکه نادر‪،‬شاهی‬ ‫کشورگش��ا بود اما بع��د از حمله اع راب و مغ��والن به ای ران‪،‬‬ ‫تمایلی ب رای کشورگشایی در میان ملوک ای رانی نبودو اگر‬ ‫فتحی هم صورت م ی گرفت در داخل مرزهای سنتی ای ران و‬ ‫ب رای بسط و گسترش قلمرو محلی و حکومتی بود‪ .‬ای ران تا‬ ‫صفویه کشوری ملوک الطوایفی بود اما این صوفیان مرشد‬ ‫کامل صفوی بودند که در مرز س��ازی ای ران همت گماردند‬ ‫و سرزمی ن های سنتی گذش��ته را س��امانی دوباره دادند‪ .‬در‬ ‫گذر تاریخ اس��ت که گرچه ای ران مورد هجوم بیگانگان قرار‬ ‫م ی گرفت و ه ر از گاهی تکه ای از ان جدا م ی شد اما مرکزیت‬ ‫کشور همچنان حفظ شد تا مرزهایی که امروز در حصار ان‬ ‫نشس��ته ایم‪ .‬ای ران بزرگ‪ ،‬کوچک ش��د اما دیگر به کشوری‬ ‫حمله نبرد‪ .‬هر چن��د گاهی تک��ه ای از او جدا م ی ش��د اما‬ ‫شاهان ان تالشی ب رای بازپ س گیری ان نکردند بلکه راضی‬ ‫به تکه تکه ش��دن ان ش��دند‪ .‬قرارداد ننگین ترکمنچای در‬ ‫ادبیات غیررسمی مردم این کشور‪ ،‬تمثیلی تلخ از ب ی کفایتی‬ ‫در دفاع و صیانت از منافع ملی اس��ت‪ .‬تاریخ ای ران پر از این‬ ‫ترکمنچای هایی اس��ت که روزگاری در مواجهه با بیگانگان‬ ‫امضا م ی شده است؛از این امضا ها و خاطره ها بسیار است‪.‬‬ ‫در این می��ان اما در تاری��خ مدرن ای��ران دو هجوم در‬ ‫روزهای پایانی تابستان رقم خورده است‪ .‬گویی فصل های‬ ‫س��ال نیز با تاریخ این س��رزمین سر ش��وخ ی های تمثیلی‬ ‫داش��ته اند‪ .‬از پس تابس��تان پرحرارت‪ ،‬پاییزی سخت در راه‬ ‫است‪ .‬شهریور ‪ 20‬و ش��هریور ‪ 59‬یاداورد دو هجوم به ملک‬ ‫ای ران است‪ .‬یکی از پس ‪ 20‬س��ال ثبات و ارامش ظاهری و‬ ‫دیگری در تالطم انقالبی پ ر ش��ور‪ ،‬یکی برکناری شاهی که‬ ‫«رضا» به دیکتاتوری داده بود و دیگری بعد از س��قوط شاه‬ ‫مستبد‪ .‬شهریوری که در ته ران مردمش شاهد رژه نیروهای‬ ‫نظامی متفقین بودند و دیگری ‪ 36‬روز مقاومت در ش��هری‬ ‫که قرار بود دروازه فتح ته ران باش��د‪ ،‬اشغالی که در شهریور‬ ‫‪ 20‬رخ داد و مقاومتی جانانه در ش��هریور ‪ .59‬ایا م ی توان دو‬ ‫شهریور را همانند دانست و شباهتی در ان جست یا اینکه‬ ‫بسیار متفاوت از هم هستند و راهی ب رای تالقی این دو وجود‬ ‫ندارد‪ .‬ب رای قصه گویی از شهریور ‪ 20‬و شهریور ‪ 59‬کدامین‬ ‫روایت معتبر است؟‬ ‫از نوسازی تا فروپاشی‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ای ران قاجاریه به قول یکی از اساتید دانشگاه ‪ ،‬پادشاهی‬ ‫مفلوج و ناکارامد که به زخم بستر دچار شده بود و از تعفن ان‬ ‫حتی نوکران دربار نیز ازرده م ی شدند و روزی نبود که مرگش‬ ‫را از خدا طلب نکنند‪ .‬ای ران ب ی س��ازمان و ب ی ساختار از پس‬ ‫جنبش امی د بخش و اصالحی مش��روطیت طی ‪ 14‬س��ال‬ ‫ناکارامدی اش در مواجهه با مشکالت داخلی و خارجی عیان‬ ‫شده بود‪ .‬نه شاهی بود و نه دولتی و گویی الیگارشی حاکم‬ ‫بر جای جای این کشور خود همه کاره زمی ن هایش بود و به‬ ‫کسی هم کاری نداش��تند‪ .‬نه خانی امده بود و نه خانی رفته‬ ‫بود‪ .‬در جنوب شیخ خزعل‪ ،‬خوزستان را ملک خود م ی دانست‬ ‫و قصری و کشتی بزرگ در کارون داش��ت‪ .‬در شمال‪ ،‬میرزا‬ ‫کوچک خ��ان به دنبال عدالت��ی دوب��اره از مظالم خان های‬ ‫محلی به جنگل رفت و جنگلی شد‪ .‬در اذربایجان‪ ،‬پایتخت‬ ‫جنبش مشروطیت‪ ،‬شیخ محمد خیابانی و مجاهدین تب ریزی‬ ‫ب رای احیای مش��روطه قیام کرده بودند‪ .‬در خ راسان‪ ،‬افسری‬ ‫میهن پرست بر سر الیگارشی ای رانی سر به شورش برداشته‬ ‫بود‪ .‬دولت های مستعجل از پس هم م ی امدند و م ی رفتند‪.‬‬ ‫در هنگامه جنگ جهانی اول‪ ،‬اصول ب ی طرفی زیر سوال رفته‬ ‫بود و از شمال و جنوب و غرب طرف های متخاصم وارد خاک‬ ‫ای ران ش��ده بوده اند‪ .‬قحطی بزرگی در کشور جان بسیاری را‬ ‫گرفته بود‪ .‬ای ران گویی طاعون زده شده بود‪.‬‬ ‫در این اشفتگی اما در س��حرگاه سوم اسفند ‪ 1299‬سه‬ ‫هزار نیروی قزاق ته ران را فتح کردند و خواستار نخس ت وزیری‬ ‫جوانی روزنامه نگار و رادیکال به نام س��ی د ضیاء طباطبایی‬ ‫شدند؛ فرمانده قزاق هایی که چند گلوله توپی در کرده بودند‬ ‫و پایتخت را به طرفه العینی تس��خیر کرده بودند‪ ،‬رضا خان‬ ‫می ر پنچ بود‪ .‬فردی که بعد از اینکه احمد شاه قاجار در پستوی‬ ‫قصر فرمان نخس ت وزیری سی د ضیاء را امضا کرد‪ ،‬به عنوان‬ ‫سردار سپه مفتخر و وزیر جنگ شد‪ .‬جدا از عوامل داخلی و‬ ‫خارجی درگیر در کودتای سوم اسفند‪ ،‬سردار سپه حتی بعد‬ ‫از ‪ 90‬روز که س��ی د ضیاء عزل شد و از کشور تبعید‪ ،‬در قدرت‬ ‫ماند و در هم��ه کابینه های بعد از کودتا‪ ،‬وزیر جنگ ش��د تا‬ ‫اینکه خود شنل ابی سردار سپهی را به کنار گذاشت و اخرین‬ ‫نخس ت وزیر قاجاریه شد و با دستان خود دودمان این سلسله را‬ ‫بر باد داد و سلس ه ای جدید بنیان گذاشت؛ رضای سواد کوهی‪،‬‬ ‫سودای فره ایزدی شاهان باستانی ای ران را در سر م ی پروراند‬ ‫و «پهلوی» شد‪ .‬در فرم گرچه کشور نو شده است؛ نهاد های‬ ‫مدرن‪ ،‬ساختمان های مدرن‪ ،‬اندیشه های مترقی غربگرایانه‬ ‫و پ ی ریزی فرهنگی جدید همه اما در محتوا تغییری در فقر‬ ‫و ب ی عدالتی حاکم بر کشور ایجاد نکرد؛ تنها طبقه ای جدید‬ ‫در شهرهای بزرگ شکل گرفت‪ ،‬همانطور که نام و نشانه ها‬ ‫تغییر م ی یافت‪ .‬به ط��ور مثال نام ش��هر دزداب به زاهدان‪،‬‬ ‫بارفروش به بابل‪ ،‬استراباد به گرگان و‪ ...‬تغییر م ی یافت اما‬ ‫رابطه میان دولت و جامعه نه تنها در کنار این تغیی رات بزرگ‬ ‫و بعضا مناس��ب حال و احوال روزگار‪ ،‬تغیی��ر نیافت که این‬ ‫نهاد سازی مورد انتقاد قرار گرفت‪ .‬به گمان بسیاری نهادهای‬ ‫جدید هیچ تفاوتی با شکل س��نتی گذشته خودش نداشت‪.‬‬ ‫میلسپو‪ ،‬مستشار مالیه امریکایی که قبل از رضاخان و بعد‬ ‫از برکناری او از ق��درت امور مالی ای ران را در اختیار داش��ت‪،‬‬ ‫م ی گوید‪« :‬می راث رضاشاه‪ ،‬حکومتی فاسد‪ ،‬محصول فساد‬ ‫و ب رای فساد بود‪ ».‬او از سیاس��ت های مالیاتی رضاخان که‬ ‫باعث افزایش هزینه زندگی مردم‪ ،‬فش��ار بر طبقات فقیر و‬ ‫از پای درامدن ایالت و عشایر شد به ش��دت انتقاد م ی کند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر اقدامات رضاشاه در نهادسازی و سیاست های‬ ‫جدید بسط و گسترش طبقه جدید از سرمایه داران‪ ،‬صاحبان‬ ‫انحصار صنایع جدید‪ ،‬سیاستمداران و روشنفکران دولتی را‬ ‫ذیل طبقه جدید سامان داد‪.‬‬ ‫شاه‪ ،‬رفتاری سخت با همه اقش��ار جامعه‪،‬حتی با این‬ ‫طبقه جدید در پیش گرفته بود‪ .‬او با انس داد سیاسی در کشور‪،‬‬ ‫همه چیز را معطوف به خود س��اخته بود و روسای ادارات و‬ ‫وزارتخانه ها‪ ،‬مخصوصا نظمیه و پلیس سیاسی مجموعه ای‬ ‫از کوچکترین گزارش ها را باید به امضای ش��اه م ی رساندند‪.‬‬ ‫کنترل صفر و صدی دولت توسط او به صورتی بود که همه‬ ‫امور م ی بایست از راه باریک‪ ،‬ه راسناک و پرپیچ و خم شاهی‬ ‫م ی گذش��ت‪ .‬راهی که گاهی ب ی بازگش��ت بود‪ .‬بسیاری از‬ ‫صاحب منصبان و افراد نزدیک به او به یک اشارت به زندان‬ ‫م ی افتادن��د و در انجا با امپول هوای پزش��ک احمدی جان‬ ‫م ی دادند یا اینکه همانند عل ی اکبر داور‪ ،‬وزیر پرکار و بادانش‬ ‫دادگستری و دارایی با خوردن مقادیر زیادی تریاک خود کشی‬ ‫م ی کردند‪ .‬شاه با کارگزاران خود که اینگونه رفتار م ی کرد با‬ ‫مخالفان خود چه م ی کرد؟ سی د حسن مدرس‪ ،‬روحانی شجاع‬ ‫عضو مجلس در تبعی د گاهی در حاشیه کویر مرکزی ای ران‬ ‫خفه م ی شود یا اینکه فرخ ی یزدی شاعر ازادی سرای ای رانی‬ ‫در زندان قصر توسط پلیس سیاسی شاه کشته م ی شود‪.‬‬ ‫در کنار این تحوالت‪ ،‬الیگارشی سنتی ای ران نیز از شاه‬ ‫جدید دل خوش��ی نداشت‪ .‬شاه که از س��وادکوه در مرکزیت‬ ‫دامنه البرز به س��ربازی گری م ی رود‪ ،‬ش��کوه و عظمت را در‬ ‫داشتن زمین م ی پندارد؛ گرچه شاه ای ران باشد اما شاهی که‬ ‫مالک زمین نباشد‪ ،‬شاه ب ی سرزمین است‪ .‬بر همین اساس‬ ‫بود که او به غصب سازماندهی شده زمی ن های زمی ن داران‬ ‫و فئودال های بزرگ م ی پردازد به صورتی که در زندان قصر‬ ‫ته ران‪ ،‬بندی مخصوص ب رای گرفتن زوری اسناد ملکی این‬ ‫زمی ن داران خرده و کالن درست شده بود‪ .‬در پایان سلطنت‬ ‫رضاشاه که روزگاری در پس��ت فرماندهی بریگاد قزوین در‬ ‫میدان حس��ن اباد خانه داشت در پایان س��لطنت و قبل از‬ ‫برکناری اش به نفع پسر‪ 10،‬درصد زمی ن های کشاورزی ای ران‬ ‫و ‪ 200‬میلیون دالر پول نقد در بانک های انگلیس داشت‪.‬‬ ‫انسداد سیاسی در دوره دوم دیکتاتوری رضاشاه حتی‬ ‫طبقه متوسط جدیدی که در اساس نوسازی و مدرنیته شدن‬ ‫ای ران به وجود اورده بود را به زودی از وی ناراضی ساخت‪ .‬گروه‬ ‫جوانان تحصیلک��رده ای که به پاری��س و ب رلین م ی رفتند‪،‬‬ ‫تحت تاثیر اندیش��ه های چپ به ای ران باز م ی گش��تند؛ گروه‬ ‫موسوم به ‪53‬نفر که عمدتا از تحصیلکردگان المان و فرانسه‬ ‫بودند بعدها مهمترین مخالفان پهلوی ها در ای ران شدند‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی بود که ای ران در استانه جنگ جهانی‬ ‫دوم‪ ،‬در معرض اشغال قرار گرفت‪ .‬دلیل عمده حمله به ای ران‪،‬‬ ‫حضور بیش از سه هزار مستشار فنی و علمی المانی که بر‬ ‫اثر پیمان های وسیع اقتصادی در ع راق حضور داشتند‪ ،‬بود‪ .‬به‬ ‫گمان متفقین مخصوصا بریتانیای ی ها ای ران‪ ،‬پل استراتژیکی‬ ‫بود که منافع این کش��ور را در غرب و شرق اسیا حفظ کرد و‬ ‫دستیابی ای ران توسط المان ها کابوسی تمام نشدنی بود‪ .‬با‬ ‫این پی ش فرض بود که ش��وروی و بریتانیا در ای ران متعاقب‬ ‫دو اولتیماتوم مش��ترک در ‪ ۲۸‬تیر و ‪ ۲۵‬مرداد ‪ ۱۳۲۰‬راجع به‬ ‫حضور کارشناس��ان المانی به ای ران حمله کردند‪ .‬شهرهای‬ ‫ب ی دفاع ش��مال و جنوب ای ران در جریان حمله هماهنگ و‬ ‫مشترک ش��وروی و بریتانیا‪ ،‬ش��دیدا بمباران شدند و نیروی‬ ‫دریایی ای ران در خلی ج فارس و دریای خزر‪ ،‬بر اثر حمله شدید‬ ‫نیروهای مهاجم‪ ،‬ظرف چند س��اعت به کلی نابود ش��د‪ .‬در‬ ‫حمله شدید بریتانیا به خلی ج فارس‪ ،‬دریادار غالمعلی بایندر‬ ‫فرمانده نیروی دریایی و ناخدا نقدی رئیس ستاد نیروی هوایی‬ ‫و ش��مار فراوانی از افس��ران در همان روز اول حمله کشته‬ ‫شدند؛ عمده کش��ت ی های ای ران اتش گرفتند یا غرق شدند؛‬ ‫ش��مار کش��تگان نظامی ای ران در ان حمله‪ ،‬بیش از پانصد‬ ‫تن بود‪ .‬عصر روز سوم شهریور و در حالی که پیشروی قوای‬ ‫بریتانیا و شوروی در شمال و جنوب خاک ای ران ادامه داشت‪،‬‬ ‫رجبعلی منصور با مشاهده بحرانی بودن اوضاع تصمیم به‬ ‫اس��تعفا گرفت‪ .‬دریافت خبرهای مربوط به متالشی شدن‬ ‫لشکرهای تبریز‪ ،‬رضائیه‪ ،‬گیالن‪ ،‬اردبیل‪ ،‬مشهد و کرمانشاه‬ ‫سبب شد تا رضاشاه لش��کرهای مجهز دو پادگان مرکزی را‬ ‫در اط راف ته ران به حالت دفاعی مستقر کند‪ .‬در همین روز‬ ‫رضاشاه طی تلگرافی به روزولت‪ ،‬رئی س جمهور امریکا از وی‬ ‫خواست مانع پیشروی بریتانیا و شوروی در داخل ای ران شود‪،‬‬ ‫اما دولت امریکا با صراحت این درخواست را رد کرد و تاکید‬ ‫کرد که ایاالت متحده‪ ،‬هدف بریتانیا را هدف خود م ی شمارد‪.‬‬ ‫غروب سوم شهریور‪ ،‬رضاشاه که متعاقب دریافت پاسخ‬ ‫دولت امری��کا‪ ،‬امیدی به توقف حمالت بریتانیا و ش��وروی‬ ‫نداشت و از جبهه های جنگ دوم جهانی نیز اخبار خوشایندی‬ ‫دریافت نم ی کرد‪ ،‬س��ربازان احتیاط ‪ ۴‬دوره ‪ -‬متولدین ‪۱۲۹۴‬‬ ‫تا ‪ -۱۲۹۷‬را به خدم��ت فراخواند‪ .‬او در ش��امگاه همان روز‪،‬‬ ‫خبرهای مربوط به پیش��روی قوای ش��وروی و بریتانیا را به‬ ‫سوی ته ران دریافت کرد‪.‬‬ ‫طی ماه های پیش از ش��هریور ‪ 20‬متفقی��ن چند بار‬ ‫از دولت ای��ران ب رای عبور مس��المت امیز نیروهایش��ان از‬ ‫خاک این کشور درخواست اجازه کرده بودند اما همواره این‬ ‫درخواست از طرف رضا شاه رد م ی شد‪ .‬در ستاد ارتش‪ ،‬رزم ارا‬ ‫مدتی پیش از حمله متفقین عدم امادگی ارتش ب رای دفاع از‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫سیاسی‬ ‫تاریخ‬ ‫تاریخس‬ ‫یاسی‬ ‫‪63‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مرزها را به سرلشکر ضرغام ی فرمانده ارتش گزارش م ی کند‬ ‫و پیشنهاد م ی کند به دلیل عدم توانایی مقابله با شوروی‪ ،‬از‬ ‫راه های سیاس��ی ب رای رفع خطر اقدام شود‪ .‬گزارش توسط‬ ‫ضرغام ی به رضاشاه ارائه م ی شود اما وی از گزارش خشمگین‬ ‫شده و ولیعهد را ب رای تحقیق بیشتر به جلسه بعد ستاد کل‬ ‫م ی فرس��تد‪ .‬رزم ارا کمبود نف رات و امکانات به ویژه امکانات‬ ‫ ترابری موتوری را دلیل اصلی عدم توان مقابله با شوروی بیان‬ ‫م ی کند‪ .‬رضاشاه امکان حمله متفقین را بسیار کم م ی دانست‬ ‫به همین دلیل ارتش ای ران هیچ گونه امادگی ب رای مقابله با‬ ‫حمله متفقین نداشت‪.‬‬ ‫در این میانه اما ج��دا از تحرکات نظامی از نظر داخلی‬ ‫نیز‪ ،‬رضا شاه حامیان کمی داشت‪ .‬طبقات مختلف اجتماعی‬ ‫مردم ای ران در یک ائتالف ناخواس��ته ادامه حکومت شاه را‬ ‫غیرممکن م ی دانس��تند‪ .‬او حتی در می��ان دولتمردان پیر‬ ‫و جوان نیز حامیان کمی داش��ت‪ ،‬طبقه اشرافی که از وی‬ ‫به ش��دت ضربه خورده بود‪ ،‬ضربه گیر وی در ب رابر خارج ی ها‬ ‫نشد‪ ،‬روحانیون اساس��ا وی را ضد دین م ی پنداش��تند و با او‬ ‫کاری نداشتند‪ ،‬او نیز با انها کاری نداشت‪ .‬ایالت و عشایر به‬ ‫دلیل سیاست های سرکوبگرایانه و سیاست تخت قابو کردن‬ ‫اساسا قدرتی ب رای حمایت که هیچ ب رای ضربه زدن به او نیز‬ ‫نداشتند‪ .‬مردم از فقر شدید به دلیل سیاست های اقتصادی‪،‬‬ ‫بازاریان به دلیل مالیات های سنگین و روشنفکران به خاطر‬ ‫انسداد سیاسی و سانسور شدید در توقیف به سر م ی بردند‪.‬‬ ‫ب��ه همین دلیل بود که در اس��تانه اش��غال رضاش��اه هیچ‬ ‫حام ی نه تنها در ارتش و مردم و طبقات اجتماعی نداش��ت‬ ‫و از ترس کمونیس ت ها جاده ته ران – قم را در پیش گرفت‬ ‫و به اصفهان رفت و در انجا همه ثروت��ش را به نام ولیعهد‬ ‫شاه ش��ده زد و به تبعید ب ی بازگشتی رفت‪ .‬سرانتونی بوالرد‪،‬‬ ‫س��فیر بریتانیا در کتاب نامه هایی از ته ران که مخصوص‬ ‫گزارش های دیپلماتیک در جنگ جهان��ی دوم از تحوالت‬ ‫ای ران است‪ ،‬م ی گوید‪« :‬رضاشاه در روزهای اخر مثل گربه ای‬ ‫شده بود که چنگال هایش را چیده بودند‪».‬‬ ‫حتی یک وجب‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫در ساعت ‪ 12‬به وقت بغداد مرکز فرماندهی جنگ در‬ ‫ع راق دس��تور پرواز ‪ 192‬بمب افکن و جنگنده را ب رای حمله‬ ‫به فرودگاه های ای ران صادر کرد‪ .‬بیس��ت دقیقه بعد‪ ،‬صدام‬ ‫حسین در حالی که یک چفیه قرمز رنگ به سر داشت و نوار‬ ‫فشنگ به دور کمر بسته بود‪ ،‬وارد اتاق عملیات شد‪ .‬عدنان‬ ‫خی راهلل‪ ،‬وزیر دفاع ع راق در گزارشی به او اعالم کرد‪« :‬سرور‬ ‫من‪ ،‬جوان ها ‪ 20‬دقیقه قبل پرواز کردند‪ ».‬صدام پاس��خ داد‪:‬‬ ‫«نیم ساعت بعد کمر ای ران را خواهند شکست‪».‬‬ ‫گرچه یورش ع��راق به ای��ران در نیم��روز اخرین روز‬ ‫تابستان ‪ 59‬رخ داد اما ارتش��ی که قرار بود سه روزه ته ران را‬ ‫فتح کند‪ 36،‬روز پشت دروازه های خرمشهر ماند و جلو نیامد‪.‬‬ ‫این دومین باری بود که ای ران در ش��هریور مورد حمله‬ ‫قرار م ی گرفت؛ ‪ 39‬سال بعد از شهریور ‪.20‬‬ ‫ماجراهای ای ران و ع راق ریشه در گذشته های دور دارد‪ .‬از‬ ‫زمان به قدرت رسیدن حزب بعث در ع راق در سال های پایانی‬ ‫دهه ‪ 60‬میالدی‪ ،‬ع راق ی ها رویای رهبری جهان عرب را در سر‬ ‫داشتند‪ .‬از سال ‪ ۱۹۷۳‬تا ‪ ۱۹۸۰‬درامدهای نفتی ع راق افزایش‬ ‫یافت‪ .‬این موضوع به ع راق کمک م ی کرد تا خالء ناش��ی از‬ ‫مرگ جمال عبدالناصر در صدر رهبری اع راب را پر کنند‪ ،‬زی را‬ ‫مصر پس از پیمان کمپ دیوید نفوذ خود در میان اع راب را‬ ‫از دس��ت داده بود‪ .‬در جریان اعمال حاکمیت ای ران بر جزایر‬ ‫س��ه گانه تنب بزرگ‪ ،‬تنب کوچک و ابوموسی‪ ،‬ع راق روابط‬ ‫دیپلماتیک خود را با ای ران قطع کرد و از اتحادیه عرب خواست‬ ‫تا انان نیز چنین کنند‪ .‬درخواستی که از سوی اتحادیه عرب‬ ‫رد ش��د‪ .‬ع راق همچنین اعتراضی رس��می به سازمان ملل‬ ‫نوشت که توسط این س��ازمان نادیده گرفته شد‪ .‬ع راق ی ها‬ ‫که از همه جا سرخورده شدند‪ ،‬دست به اخ راج ‪70‬هزار ای رانی‬ ‫ساکن ع راق زدند‪ .‬در سال های میانه دهه ‪ 50‬تنش در روابط‬ ‫دو کش��ور به اوج خود رس��ید و درگیری های نظامی مرزی‬ ‫پ راکنده کم کم به جنگی تمام عیار تبدیل شد‪ .‬تنش به قدری‬ ‫باال گرفت که کورت والدهایم دبیرکل وقت س��ازمان ملل‬ ‫متحد ناچار به مداخل��ه و اعزام نماینده وی��ژه به مرزهای‬ ‫دو کش��ور ش��د‪ .‬نتیجه گزارش ای��ن نماین��ده منجر به‬ ‫صدور قطعنامه ‪ ۳۴۸‬شورای امنیت شد که در ان طرفین‬ ‫ملزم به حل اختالف مرزی میان خود ش��دند‪ .‬محمد رضا‬ ‫پهلوی و صدام حس��ین با میانجیگری ه��واری بومدین‪،‬‬ ‫معاهده الجزایر را امضا کردند‪ .‬در جریان پیمان نامه ‪۱۹۷۵‬‬ ‫الجزایر‪ ،‬ایران به ط��ور ضمنی پذیرفت ک��ه در ازای رفع‬ ‫اختالفات م��رزی ابی در اروند رود ب ر اس��اس خط تالوگ‪،‬‬ ‫دس��ت از حمایت از کردهای عراق ب��ردارد‪ .‬این نقش را‬ ‫بعدها اس��رائیل به تنهایی در برابر کردها برعهده گرفت‪.‬‬ ‫بنابراین عراق که در طول س��ال های بعد سیاس��ت های‬ ‫ضدغرب و ضدصهیونیس��تی را تبلیغ م ی کرد‪ ،‬در س��ال‬ ‫‪ 57‬و پس از س��قوط ش��اه‪ ،‬سیاست ایران ی س��تیزی را در‬ ‫دس��تورکار عراق ی ها قرار داد‪ .‬صدام متوجه خالء ناشی از‬ ‫سقوط شاه ایران به عنوان ژاندارم خلیج فارس شده بود و‬ ‫تالش داشت تا نقشی که پیش از ان محمدرضا پهلوی ایفا‬ ‫م ی کرد را برعهده گیرد‪ .‬او ب رای این کار نیاز به مرز ابی کافی‬ ‫و تسلط بر خلی ج فارس داشت‪.‬‬ ‫ع راق و کشورهاى منطقه و قدرت هاى بزرگ اروپایى‪،‬‬ ‫نسب ت‏به ب راندازى انقالب اسالمی نظری مشترک داشتند‪،‬‬ ‫به همین دلیل بود که امریکا و بلوک غرب همراه با ع راق و‬ ‫کشورهاى منطقه در صدد بودند بازى جدیدى راه بیندازند که‬ ‫طى ان انقالب اسالمى را مهار کنند‪ .‬در سطح داخلی اشوب‪،‬‬ ‫اغتش��اش و به راه انداختن جنگ داخلى توسط اقلی ت هاى‬ ‫قومى و جریان هاى وابس��ته به نظام پیشین و فعال شدن‬ ‫گروه هاى به اصطالح چپ در صحنه فرهنگى و اجتماعى و‬ ‫مانند ان را مى‏توان برشمرد‪ .‬در سطح بی ن المللى و منطقه‏اى‬ ‫مى‏توان از این اقدامات نام برد جن��گ روانى و تبلیغاتى به‬ ‫منظور انزواى سیاس��ى ای ران‪ ،‬قطع ارتباطات دیپلماتیک‪،‬‬ ‫مسدود کردن اموال و دارای ی هاى ای ران‪ ،‬محاصره اقتصادى‬ ‫و حمله نظامى به طب��س‪ .‬حمله به طب��س در واکنش به‬ ‫مقاوم�ت دالوران�ه‬ ‫ایران ی ه�ا در براب�ر‬ ‫دش�من خیلی زود در‬ ‫زمستان ‪ 59‬ثابت کرد‬ ‫که ارتش عراق قدرت‬ ‫پیشروی ندارد‪ .‬همین‬ ‫ام�ر باع�ث ش�د ک�ه‬ ‫خیلی زود انها به فکر‬ ‫ابتکارات سیاس�ی در‬ ‫کنار جنگ فرسایشی‬ ‫بیفتند‬ ‫تصرف س��فارت امریکا توسط دانش��جویان مسلمان پیرو‬ ‫خط امام‪ ،‬ص��ورت گرفت‪ .‬ام��ا عملیات نظام��ى امریکا در‬ ‫کویر طبس با شکست مواجه ش��د‪ .‬پس از پیروزى انقالب‬ ‫اسالمى‪ ،‬س��نگی ن‏ترین ضربه وارده به امریکا‪ ،‬گروگانگیرى‬ ‫دیپلمات هاى این کشور توسط دانشجویان بود‪.‬‬ ‫دانشجویان مس��لمان معتقد بودند که سفارت امریکا‬ ‫در ته ران ب��ه جاى فعالیت دیپلماتیک به امر جاسوس��ى و‬ ‫ب راندازى جمهورى اسالمى پرداخته است‪ .‬این مساله پس از‬ ‫انتشار اسناد سفارتخانه مورد قبول همگان واقع شد‪ .‬وقوع‬ ‫جنگ اما محصولی از توافق پنهانی بود که خیلی هم نیاز‬ ‫به ائتالف علنی در ان نبود‪ .‬اما نگاه عمومی مردم ای ران به‬ ‫دفاع مقدس فارغ از منازعات سیاس��ی گروه های مختلف با‬ ‫ایدئولوژی چپ و راس��ت به جنگ واحد بود‪ .‬گرچه برخی از‬ ‫این گروه های سیاسی در ابتدای جنگ با برپایی چادر دفاع در‬ ‫اط راف شهرهای جنگی مانوری از قدرت نظامی و سیاسی را‬ ‫به نمایش گذاشته بودند اما بعدها با پیوستن به دشمن بعثی‬ ‫و ایجاد پایگاه نظامی در عمق خاک ع راق ب رای ضربه زدن به‬ ‫ای ران عمال نشان دادند که از قبل ستون پنجم دشمن بودند‪.‬‬ ‫بر اساس برخی از گزارش های منتشر شده از سوی‬ ‫رسانه ها و دیپلمات های خارجی در زمان جنگ نیرو های‬ ‫ایرانی با کمبود تجهیزات نظامی مواجه شدند‪ .‬ایران ی ها‬ ‫با داشتن نیروهای داوطلبی که حاضر به از خود گذشتگی‬ ‫بودند ش��روع به طرح و اجرای یورش موج انسانی کردند‪.‬‬ ‫تقریبا هم��ه عملیات ه��ای تهاجم ی ایران��ی چنین اغاز‬ ‫م ی ش��د‪ :‬ابتدا نیروهای بس��یجی ب ی محاب��ا از نقطه ای‬ ‫که گمان م ی رفت بت��وان به داخل خط��وط عراقی نفوذ‬ ‫کرد به س��مت خطوط دش��من هجوم م ی بردند‪ .‬پس از‬ ‫ان نیروه��ای دیگر به س��مت همین خط��وط تضعیف‬ ‫ش��ده عراقی حمله م ی کردند‪ .‬در نهایت نیرو های ارتش‬ ‫عادی ایران با اس��تفاده از تجهیزات مکانیزه و با مانور از‬ ‫خطوط شکسته شده دشمن به داخل خطوط دشمن نفوذ‬ ‫م ی کردند و س��عی م ی کردند با محاصره نیروهای عراقی‬ ‫انها را شکس��ت دهن��د‪ .‬یورش ای ران ی ه��ا پیچیدگ ی های‬ ‫خاص خود را داشت‪ .‬از جمله ان م ی توان همراه کردن همه‬ ‫عملیات های ای رانی با عنصر غافلگی��ری بود که این باعث‬ ‫تفاوت عمده یورش موج انس��انی ای ران ی ها با عملیات های‬ ‫یورش موج انس��انی در جنگ جهانی اول م ی شد‪ .‬مقاومت‬ ‫دالورانه ای ران ی ها در ب رابر دش��من خیلی زود در زمستان ‪59‬‬ ‫ثابت کرد که ارتش ع راق قدرت پیش��روی ندارد‪ .‬همین امر‬ ‫باعث شد که خیلی زود انها به فکر ابتکارات سیاسی در کنار‬ ‫جنگ فرسایشی بیفتند‪.‬‬ ‫انچه در هشت سال دفاع مقدس مردم ای ران نمایان شد‬ ‫و با شهریور ‪ 20‬متفاوت است همین همدلی و یکپارچگی در‬ ‫عین برخی مشکالت ناشی از جنگ بود‪ .‬دفاعی که در تاریخ‬ ‫ای ران زمین ب ی نظیر است و تنها جنگی است که در ‪ 300‬سال‬ ‫اخیر ای ران ی ها در ان شرکت کردند و حتی یک وجب از خاک‬ ‫ای ران را به بیگانه ندادند‪.‬‬ ‫دو ش��هریور یکی ‪ 20‬و دیگری ‪ 59‬نه تنها با هم جمع‬ ‫نمی شوند که بلکه گاهی تفریق از هم نیز هستند؛هر چند‬ ‫در گرمی ان روزها باهم رقابت کنند‪ .‬انچه در شهریور ‪ 20‬رخ‬ ‫داد ‪،‬در عین قدرت ظاهری دولت و انس��جام داخلی از پس‬ ‫نوسازی و نهاد سازی کشور به فروپاشی و سقوط منجر شد و‬ ‫شاهی که ب رای ساختن ای ران نوین گام برداشته بود‪،‬ناکام در‬ ‫ب رابر بیگانه چیزی ب رای گفتن نداشت‪.‬‬ ‫در این میان اما در ش��هریور ‪ 59‬در ظاهر دولت نوپای‬ ‫انقالبی در میان تش��دد ارا و تضاد های گروه های سیاسی‬ ‫و بحران هایی که هر کدام ب رای س��اقط ک��ردن یک نظام‬ ‫سیاسی کافی بود در جنگی ناب رابر تاریخی ترین مقاومت‬ ‫‪ 300‬س��اله اخیرش را انجام داد و با دادن خون های بیشمار‬ ‫حتی یک وجب از خاکش به یغما نرفت‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ترمز‬ ‫مناقشههای‬ ‫سیاسی‬ ‫درگیری گروه های سیاسی‬ ‫چه تاثیری در جنگ داشت؟‬ ‫پژوهشگر ارشد جنگ‬ ‫‪www.m-doroodian.blogfa.com‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ ای ران در زمان حمل��ه ع راق‪ ،‬به دلیل فروپاش��ی نظام‬ ‫سیاس��ی‪ -‬اجتماعی و قدرت نظامی‪ -‬امنیتی‪ ،‬در وضعیت‬ ‫نامناسبی قرار داش��ت‪ ،‬در واقع یکی از دالیل انتخاب زمان‬ ‫حمله ع راق به ای ران‪ ،‬در نظر گرفتن شرایط سیاسی‪ -‬نظامی‬ ‫و امنیتی نامس��اعد ای ران بود‪ .‬ابعاد موضوع و مساله یادشده‬ ‫بسیار گسترده و عمیق است و به بررس��ی جداگانه ای نیاز‬ ‫دارد‪ ،‬اما در این یادداشت بخشی از مس��اله در پاسخ به این‬ ‫پرسش بررس��ی خواهد ش��د که؛ «مناقش��ات سیاسی در‬ ‫کشور‪ ،‬چه تاثیری در واکنش ای ران به حمله نظامی ع راق و‬ ‫اشغالگری داشت؟»‬ ‫در این بررس��ی تاثیر مناقشات سیاس��ی‪ ،‬باتوجه به‬ ‫شرایط سیاسی‪ ،‬نظامی و امنیتی کشور‪ ،‬به سه مرحله شامل‬ ‫قبل از جنگ‪ ،‬زمان حمله ع راق و پس از اشغال‪ ،‬تقسیم شده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین ب رای ارزیابی می زان تاثیرگذاری مناقشات‬ ‫سیاسی در مراحل یاد شده‪ ،‬ش��اخ ص های سه گانه‪ ،‬شامل؛‬ ‫«بازدارندگی»‪« ،‬دفاع» و «ازادس��ازی» در نظر گرفته ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬بدین ش��کل که در هر مرحله با طرح یک پرسش‬ ‫اساسی و پاسخ به ان‪ ،‬موضوع بررسی و سپس نتیجه گیری‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫الف) قبل از جنگ‬ ‫در ب رابر حمله ع راق به ای ران‪ ،‬مساله اساسی برخورداری‬ ‫ای ران از «ق��درت دفاعی» ب��ود‪ .‬موضوع یاد ش��ده به منزله‬ ‫شاخ ص گذاری ب رای بررس��ی تاثیر مناقش��ات سیاسی در‬ ‫جنگ است‪ .‬حال این پرسش وجود دارد که مدیریت مناقشات‬ ‫سیاس��ی چه تاثیری در ش��کل گیری ق��درت دفاعی ای ران‬ ‫داشت؟‬ ‫برجسته ترین کارکرد حمله ع راق به ای ران‪ ،‬شکل گیری‬ ‫انسجام سیاس��ی‪ -‬اجتماعی و اشکارس��ازی قدرت دفاعی‬ ‫جامعه ای��ران بود‪ .‬در واقع ب��ا حمله ع راق به ای��ران‪ ،‬امام از‬ ‫طریق «جایگزینی جنگ به جای انقالب»‪ ،‬التهاب حاصل از‬ ‫مناقشات سیاسی را به شور و هیجان اجتماعی ب رای دفاع در‬ ‫ب رابر متجاوز تبدیل کرد‪ .‬قدرت دفاعی و مردمی ای ران در ب رابر‬ ‫با فروک��ش کردن اتش جن��گ و زمینگیر‬ ‫ش��دن ارتش عراق در مناطق اش��غالی‪،‬‬ ‫مجددا مناقش��ات سیاس��ی از رس گرفته‬ ‫ش��د‪ .‬ب��ا ای��ن تف��اوت ک��ه در گذش��ته‬ ‫مناقش��ات در چارچ��وب اس��تقرار نظ��ام‬ ‫جدی��د بود ول��ی در ای��ن مرحله با مس��اله‬ ‫جنگ پیوند خورد‬ ‫در ب رابر اشغال بخشی از شهرها و مناطق مرزی‪ ،‬مساله‬ ‫اساسی برخورداری ای ران از قدرت تهاجمی ب رای «ازادسازی‬ ‫مناطق اشغالی» بود و این موضوع‪ ،‬به منزله شاخ ص گذاری‬ ‫ب رای بررسی تاثیر مناقشات سیاسی است‪ .‬حال این پرسش‬ ‫وجود دارد که؛ مناقشات سیاسی چه تاثیری در جلوگیری از‬ ‫ش��کل گیری قدرت تهاجمی ای ران ب رای ازادس��ازی مناطق‬ ‫اشغالی داشت؟‬ ‫با فروکش کردن اتش جنگ و زمینگیر ش��دن ارتش‬ ‫ع راق در مناطق اش��غالی‪ ،‬مجددا مناقش��ات سیاسی از سر‬ ‫گرفته شد‪ .‬با این تفاوت که در گذشته مناقشات در چارچوب‬ ‫اس��تق رار نظام جدید بود ولی در این مرحله با مساله جنگ‬ ‫پیوند خورد‪ .‬برجس��ته ترین امتیاز ای ران در ش��رایط اشغال‪،‬‬ ‫اعتمادبه نفس حاصل از پیروزی در دفاع مردمی بود‪ .‬بر پایه‬ ‫همین مالحظه‪ ،‬ای ران ضمن اجتناب از پذیرش اتش بس و‬ ‫امتیازدهی به ع راق‪ ،‬ب رای ازادس��ازی مناطق اشغالی تحت‬ ‫فش��ار بود و این مس��اله نیز با مالحظات سیاس��ی پیوند‬ ‫خورده بود‪.‬‬ ‫پرس��ش از علت ب ی توجه��ی به حمله ع��راق و عدم‬ ‫امادگی ب رای دفاع‪ ،‬یکی از مهمترین موضوعاتی بود که طرح‬ ‫م ی شد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬بحث درباره نحوه ادامه یا اتمام جنگ‪،‬‬ ‫چگونگی مذاکره با هیات ه��ای صلح‪ ،‬همچنین چگونگی‬ ‫ازادسازی مناطق اشغالی‪ ،‬بخش��ی از فهرست مناقشات را‬ ‫شکل داده بود‪.‬‬ ‫نتیج ه گیری‪ :‬پیوند مسائل اساسی دفاعی‪ -‬امنیتی‪،‬‬ ‫از جمله ازادسازی مناطق اشغالی با مسائل سیاسی‪ ،‬ای ران را‬ ‫از فرصت های بازتولید قدرت دفاع��ی‪ -‬بازدارنده و تهاجمی‬ ‫ محروم ک��رد‪ ،‬در نتیجه بخش مهمی از ش��هرها و مناطق‬ ‫مرزی کش��ور‪ ،‬به مدت ‪ 20‬ماه در اش��غال نیروهای ع راقی‬ ‫باقی ماند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫در مرحله قبل از جنگ‪ ،‬مساله اساسی ب رای جلوگیری‬ ‫از حمله ع راق به ای ران‪ ،‬برخ��ورداری از قدرت «بازدارندگی»‪،‬‬ ‫همچنین توانایی تح��رکات دیپلماتیک ب��ود‪ .‬در واقع دو‬ ‫موضوع یادشده‪ ،‬به منزله شاخ ص گذاری ب رای بررسی تاثیر‬ ‫مناقشات سیاسی اس��ت‪ .‬حال این پرس��ش وجود دارد که؛‬ ‫مناقشات سیاس��ی چه تاثیری در کاهش قدرت بازدارندگی‬ ‫ای ران داشت؟‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬در س��طح ساختار‬ ‫سیاسی و اجتماعی کشور‪ ،‬مناقشات بسیار عمیق و اساسی‬ ‫درباره ماهیت و شاکله س��اختار سیاسی و جهت گیری های‬ ‫ان در چارچوب تعریف از اهداف انقالب‪ ،‬جریان پیدا کرد‪ .‬به‬ ‫ب ) زمان حمله‬ ‫ج) پس از اشغال‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫محمد دورودیان‬ ‫عبارت دیگر؛ ضرورت استق رار نظام جدید‪ ،‬دامنه مناقشات را‬ ‫در سطوح مختلف گسترش داد و وضعیت یادشده موجب شد‬ ‫حتی درگیری های مرزی با ع راق نیز در چارچوب مناقشات‬ ‫سیاسی مورد بحث قرار گیرد‪ .‬در واقع به دلیل اینکه کشور‬ ‫از انسجام سیاسی‪ -‬اجتماعی و قدرت دفاعی‪ -‬امنیتی ب رای‬ ‫واکنش بازدارنده در ب رابر ع راق یا مذاکرات سیاسی برخوردار‬ ‫نبود‪ ،‬این مس��اله موجب تس��ریع در تصمیم گیری و اقدام‬ ‫ع راق ب رای حمله به ای ران شد‪ .‬بیشترین مناقشات سیاسی‬ ‫در این دوره‪ ،‬در چارچوب اهداف و سیاس��ت های بن ی صدر‬ ‫صورت بندی شده است‪.‬‬ ‫نتیج ه گیری‪ :‬مناقش��ات سیاس��ی پس از پیروزی‬ ‫انقالب‪ ،‬مانع بازتولید ق��درت دفاعی‪ -‬امنیتی و تمرکز ب رای‬ ‫مقابله با حمالت نظامی ع راق ش��د‪ .‬به همی��ن دلیل ای ران‬ ‫نه تنها از قدرت بازدارندگی برخوردار نشد‪ ،‬بلکه فاقد توانایی‬ ‫لو فصل مناقشات‪ ،‬از طریق سیاسی بود‪.‬‬ ‫الزم ب رای ح ‬ ‫حمله ع راق‪ ،‬حاصل همین تحول و مدیریت ان از سوی امام‬ ‫بود‪ .‬شکل گیری ساختارهای دفاعی‪ ،‬بر پایه حضور داوطلبانه‬ ‫مردمی و بسیاری از امور دیگر‪ ،‬حاصل تحوالت یادشده است‪.‬‬ ‫نتیج ه گیری‪ :‬ظه��ور قدرت دفاعی ای��ران در ب رابر‬ ‫حمله نظامی ع راق‪ ،‬بیانگر این معنا ب��ود که ای ران به دلیل‬ ‫پیروزی انقالب دینی و مردمی با رهب��ری امام خمینی‪ ،‬در‬ ‫صورت اجتناب از مناقشات سیاسی و برخورداری از انسجام‬ ‫سیاسی‪ -‬اجتماعی‪ ،‬از ظرفیت دس��تیابی به بازدارندگی در‬ ‫ب رابر ع راق برخوردار بود‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫گرد‬ ‫ز‬ ‫می‬ ‫درشهریور‪،59‬حاکمیتمشروعیت‬ ‫داشت‪،‬درشهریور‪ 20‬نداشت‬ ‫میزگردیمیاندکترمرشدیزادو‬ ‫دکترتفرشیدربارهمقایسهدوجنگ‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث‪ :‬ب رای ورود به بحث یک سوال کلی مطرح‬ ‫است‪ ،‬اینکه فضای جامعه ای رانی در استانه اشغال شهریور‬ ‫‪ 20‬چگونه بود؟ گفته م ی شود که اشغال ای ران از پس ثبات‬ ‫تقریبا ‪ 20‬س��ا له ای ش��کل گرفت‪ .‬در این سال ها به سبب‬ ‫ساخت و تولید نهادها و حرکت شتابان به سوی صنعت ی شدن‬ ‫طبقات اجتماعی در حال شکل گیری بودند‪ .‬این طبقات به‬ ‫مساله اشغال چگونه نگریستند؟‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬در ابتدا باید بگویم که من با سوال‬ ‫شما مساله دارم؛ این نگاهی سنتی است‪ .‬گفته م ی شود که‬ ‫در دوره ‪ 20‬ساله رضاخان همه چیز خوب‪ ،‬خوش و خرم بود‬ ‫و ناگهان همه چیز با اش��غال ای ران توس��ط متفقین به هم‬ ‫ریخت‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬این نگاه غالب است‪.‬‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬من این را قبول ندارم‪ .‬واقعیت اما‬ ‫چیز دیگری اس��ت‪ .‬اگر با یک دید کام�لا خوش بینانه هم‬ ‫نگاه کنیم‪ ،‬س��اختار سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی ای ران‬ ‫به تدریج از ‪ - 1318‬در اس��تانه جنگ جهان��ی دوم‪ -‬تا حد‬ ‫زیادی متزلزل شده بود‪ .‬با مطالعه اس��ناد و مدارک داخلی و‬ ‫خارجی درم ی یابیم که در یک دوره تا سال ‪ 1314‬درگیری ها‬ ‫و تنش ها به خصوص با جناح مذهبی بسیار زیاد بود‪ .‬سال‬ ‫‪ 1314‬ت��ا ‪ 1318‬که در واق��ع دوران اقتدار‪ ،‬نظم و انس��جام‬ ‫رضاشاه است اما از س��ال ‪ 1318‬به بعد همزمان با مقدمات‬ ‫و اغاز جن��گ جهانی دوم ب��ه تدریج در داخل کش��ور هم‬ ‫شاهد بروز یک س��ری ناامن ی ها‪ ،‬ب ی نظم ی ها و اغتشاشات‬ ‫مجدد ‪ -‬که تقریبا در اوایل دوره رضاش��اه کم کم محو شده‬ ‫بود‪-‬هستیم‪ .‬از همین دوره متاخر است که مشاهده م ی کنیم‬ ‫میزگ�ردی ک�ه م�ی خوانی�د ب�ا ی�ک‬ ‫پیش ف�رض در مقایس�ه دو ش�هریور ‪ 20‬و ‪59‬‬ ‫صورت گرفت‪،‬گرچه هم مثل�ث و هم میهمانان‬ ‫گرام�ی اش قصد مقایس�ه این دو را نداش�تند‬ ‫و تنها وق�وع تاریخی ای�ن دو در ماه ش�هریور‬ ‫مورد نظر بود‪ .‬دکتر مجید تفرش�ی سند پژوه و‬ ‫تاریخ ن�گار ایرانی در لندن سالهاس�ت اس�ناد‬ ‫منتشر ش�ده وزارت امورخارجه بریتانیا را مورد‬ ‫بررس�ی و کنکاش قرار داده و پژوهش تاریخی‬ ‫با ارزشی بر این مبنا انجام داده است‪ .‬دکتر علی‬ ‫مرشدی زاد‪،‬استاد دانش�گاه و پژوهشگر تاریخ‬ ‫معاصر نیز مترجم اثار مهمی است‪.‬‬ ‫در هیات حاکمه تش��تت وجود دارد‪ ،‬نخس ت وزیری از زندان‬ ‫به ریاست الوزرایی یا برعکس – منظورم رجبعلی منصور و‬ ‫احمد متین دفتری است‪ -‬همی ن طور در زمینه اجتماعی و‬ ‫اقتصادی هم کشور انسجام و نظم قبلی را دیگر ندارد‪ .‬این‬ ‫تصور که همه چی��ز در ای ران خوب و خ��وش و خرم پیش‬ ‫م ی رفت و یک شبه با اش��غال ای ران همه چیز به هم ریخت‬ ‫تصور نادرست و غیرتاریخی است‪ .‬سیاست نظم مبتنی بر‬ ‫حکومت چکمه ای که در دوره رضاش��اه ما تصور م ی کنیم‪،‬‬ ‫قبل از اشغال ای ران در واقع کلیدخورده بود نه با اشغال‪ .‬اشغال‬ ‫در واقع اخرین میخ بر تابوت این جریان بود‪ .‬اگر در شهریور‬ ‫‪ ،20‬شاهد هستیم ارتش ای ران مقاومت نم ی کند‪ ،‬این نتیجه‬ ‫یک فرایند طوالنی است که ارتش ای ران دارای ویژگی عدم‬ ‫وفاداری به حکومت اس��ت‪ .‬دولتم��ردان ای ران ی��اد گرفته‬ ‫بودند که در مورد واقعیات و جایگاه واقعی کشور در مقابل‬ ‫ارتش های خارجی و جنگ جهانی دوم به شاه دروغ بگویند‪.‬‬ ‫در واقع اشغال ای ران در ش��هریور سال ‪ 1320‬نمود پایان این‬ ‫روند جدای��ی حکومت از م��ردم یا دیدگاه و اف��کار عمومی‬ ‫اس��ت‪ .‬ب رای همین هم در ش��هریور ‪ 1320‬اتفاق��ات زیاد و‬ ‫فراز و نش��ی ب ها و تحوالت زی��ادی رخ م ی ده��د‪ .‬خیلی از‬ ‫تلخ ی ها را شاهد هستیم ولی کمتر ش��اهد ناراحتی افکار‬ ‫عمومی از سرنگونی رضاشاه هستیم‪ ،‬برخالف داستانس رایی‬ ‫که در سال های اخیر شده‪ ،‬در شهریور ‪ 1320‬کسی از رفتن‬ ‫رضاشاه ناراحت و متاثر نبود‪.‬‬ ‫دکتر مرشدی زاد‪ :‬اگر نگاهی به طبقات مختلفی‬ ‫که در این دوره وجود داشتند و نس��بت انها با دولت نوساز‬ ‫رضاشاه – به عبارتی نوس��ازی از باال‪ -‬بیندازیم‪ ،‬م ی بینیم‬ ‫که با گذش��ت زمان اکثریت این طبق��ات از دولت ناراضی‬ ‫ش��ده بودند‪ .‬طبقه پایی��ن و طبقه کارگ��ر در جامع ه ای که‬ ‫صنعت ی ش��دن در شرف ش��کل گیری اس��ت به دلیل عدم‬ ‫قان��ون کار و اصالحات حقوق کار ناراضی هس��تند‪ ،‬طبقه‬ ‫س��نتی به دالیل مختلف ناراضی هستند؛ یکی از دالیل ان‬ ‫مذهب است‪ ،‬به هرحال سیاست های رضاشاه‪ ،‬مذهب ی ها را‬ ‫ناراضی کرده بود‪ .‬نکته بعدی لغو مالیات اصناف سبب شد‬ ‫که ساختار و تشکیالتی که بین اصناف وجود داشت به هم‬ ‫بریزد‪ .‬همین مساله نارضایتی بازاری ها را به همراه داشت‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر در طبقات باال‪ ،‬برخی افراد به رضاشاه وفادار بودند‬ ‫و برخی دیگر از جمله کسانی که زمی ن های انها گرفته شده‬ ‫بود‪ ،‬ناراضی بودند‪ .‬اگر بخواهیم از طبقه متوسط جدید هم‬ ‫یک میلیون نفر به زیستگاه خود برگشتند‪ .‬چرا؟ چون این‬ ‫کار به زور صورت گرفته بود‪.‬‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬دقیقا در تایید فرمایش ش��ما و در‬ ‫مورد سیاس��ت فرهنگی رضاش��اه‪ ،‬با یک دوره روند اعمال‬ ‫سیاست های فرهنگی از طریق خش��ونت مواجه هستیم‪.‬‬ ‫جالب است بدانید که اولین گزارش هایی که در اسناد داخلی‬ ‫و خارجی از والیات مختلف بازتاب یافته نه راجع به اش��غال‬ ‫و نه قحطی و بیماری و وجود نیروهای خارجی است‪ ،‬بلکه‬ ‫این است که زن ها سراغ حجاب رفته و دوباره چادر سرشان‬ ‫کردند‪ .‬این مس��اله خیلی عجیب اس��ت‪ ،‬خیلی از مقامات‬ ‫اس��تانی و حکومتی در نام��ه به مرکز در این م��ورد تعیین‬ ‫تکلی��ف م ی کنند چرا ک��ه رضاخان گفته حج��اب ممنوع‬ ‫است‪ ،‬در حالی که رضاشاه هنوز از کشور خارج نشده‪ ،‬زن ها‬ ‫دوباره چادر بر سر گذاشتند ب رای اینکه این سیاست جواب‬ ‫نداده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اگر متفقین هم به ای ران حمله نم ی کردند‪،‬‬ ‫این سیاست های رضاخان به انسداد م ی خورد و ممکن بود‬ ‫مردم اقداماتی را انجام دهند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫یک بررسی اجمالی هم داشته باشیم‪ ،‬این طبقه که در دوره‬ ‫رضاشاه شکل گرفته بود هم از او ناراضی بودند‪...‬‬ ‫مثلث‪ :‬نخبگان هم در دوره محمدرضاش��اه جزو‬ ‫ناراض ی ها بودند؟‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬بل��ه‪ ،‬چه انکه خواس��ته های‬ ‫فراتر از ان چیزی که به ایشان داده ش��ده بود‪ ،‬را درخواست‬ ‫م ی کردند‪ .‬عالوه بر این رضاش��اه هم در ط��ول دوره خود‬ ‫نخبگان سیاسی را از خود ناراضی کرده بود و حتی کسانی‬ ‫از اینها را در زندان به قتل رس��انده بود؛ کسانی مثل فیروز‬ ‫فرمانفرما‪ ،‬س��ردار اس��عد‪ ،‬تیمور تاش و عل ی اکبر داور که‬ ‫خودکش��ی کرد‪ .‬اینها کس��انی بودن��د ک��ه روزگاری جزو‬ ‫اصل ی ترین نیروهای برنامه نوسازی رضاشاه بودند اما بعدها‬ ‫مورد خش��م و غضب او قرار گرفتند و حذف شدند‪ .‬در سوی‬ ‫دیگر اما ارتش قرار دارد؛ در ای��ن دوره عالوه بر اینکه ارتش‬ ‫ناراضی بود ناتوان ه��م بود‪ .‬م ی گویند رضاش��اه بنیانگذار‬ ‫ارتش نوین در ای ران است اما چه ارتشی؟ ارتشی که از چند‬ ‫تکه جمع شده اند و در یک واحد نظامی متشکل سازماندهی‬ ‫شده است‪ .‬در این ارتش نیروی قزاق‪ ،‬عشایر و‪ ...‬هستند که‬ ‫در کنار هم ارتش را به وجود اوردن��د‪ .‬این ارتش اما در حدی‬ ‫نیس��ت که بتواند منس��جم عمل کند‪ .‬حتی اگر ناراضی‬ ‫هم نباش��ند بعید م ی دانم ‪ 125‬هزار نفر ارتشی که ان زمان‬ ‫وجود داش��تند توانایی عملیات نظامی در مقابل متفقین را‬ ‫داشتند‪ .‬ضمن اینکه در مقابلش قدرتی با یک جریان روانی‬ ‫بسیار زیاد قرار دارد‪ ،‬جنگ جهانی بود‪،‬‬ ‫شوخی که نبود‪ .‬به نوعی در ذهن من‬ ‫به حمله مغول ش��بیه است‪ ،‬چه انکه‬ ‫وقتی مغول ها حمله کردند اگر هشت‬ ‫واحد نیرو داش��تند‪ 20 ،‬واح��د نیرو هم‬ ‫تبلیغات روانی پش��ت سرشان بود‪ .‬در‬ ‫نهای��ت کار به جایی رس��ید که ارتش‬ ‫در مقابل متفقین اعالم بیطرفی کرد‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬نکته ای که در‬ ‫این میان وجود دارد‪ ،‬این اس��ت که اگر‬ ‫روی کار امدن رضاخان س��ردار سپه را‬ ‫در سوم اس��فند ‪ 1299‬را با پادشاه شدن‬ ‫رضاش��اه در اذر ‪ 1304‬در نظر بگیرید‪،‬‬ ‫خواهی��د دید که در اط راف رضاش��اه و‬ ‫قبل از ان رضاخان‪ ،‬اف��رادی بودند که‬ ‫نخبه فرهیخت��گان حکوم��ت قاجار‬ ‫– یعنی عصاره فضایل و نس��ل نخبه‬ ‫قاجاری��ه‪ -‬هس��تند؛ مهمترین ش��ان‬ ‫ش��اید ذکاءالمل��ک فروغ��ی باش��د‬ ‫و معمول ی ترین ش��ان ش��اید ح��اج‬ ‫مخبرالس��لطنه هدایت‪ .‬ولی به تدریج س��از وکار حکومت‬ ‫اس��تبدادی و به قول عبدالرحمان کواکبی «سرش��ت های‬ ‫خودکامگی» به صورت��ی عمل م ی کند ک��ه به تدریج این‬ ‫نخبگان متوجه م ی ش��وند که اگر بخواهند راست بگویند‬ ‫و مصلحت کشور یا حتی مصلحت س��لطان را بگویند‪ ،‬از‬ ‫صحنه خارج م ی ش��وند‪ .‬مثل تیمورت��اش و نصرت الدوله و‬ ‫سردار اسعد بختیاری که زندگ ی شان از انها گرفته م ی شود‬ ‫یا مثل عدال الملک دادگر فرار م ی کنند و تبعید م ی شوند یا‬ ‫علی اکبرخان داور که خودکشی م ی کند‪ .‬عمال این افراد یا‬ ‫خانه نشین م ی ش��وند یا کنار زده م ی ش��وند یا خود به خود‬ ‫از صحنه حذف م ی ش��وند‪ .‬در عمل نظام و ف��رد خودکامه‬ ‫در کشور احساس نیازی به مش��ورت و انتقاد مشفقانه پیدا‬ ‫نم ی کرد و بیشتر خود را نیازمند به تایید گرفتن از اط رافیان‬ ‫چاپلوس م ی دانست تا مشورت های عاقالنه و دلسوزانه‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬م ی توانیم بگوییم که انها به س��رنگونی‬ ‫رضاشاه کمک کردند؟‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬بهتر اس��ت بگوییم نب��ودن انها‬ ‫سبب سرنگونی شد‪ .‬ادم های چاپلوس یا به اصطالح کارل‬ ‫پوپر‪« ،‬خردمندان در خدمت خودکامگان» در شرایط ثبات‪،‬‬ ‫اد م های خیلی ناالیق و بدی نیستند‪ ،‬ش��اید هم کارامدند‬ ‫اما در زمان بحران و گرفتاری اس��ت که مردم عیارشان پیدا‬ ‫م ی ش��ود و کاری از انها برنم ی ای��د‪ .‬ادم هایی مثل فروغی‪،‬‬ ‫نصرت الدوله‪ ،‬تیمورتاش ی��ا داور اینها در صورت بحران به‬ ‫رضاشاه کمک م ی کردند‪ .‬در شرایط بحران شهریور ‪ 20‬جای‬ ‫اینها خالی بود و اط راف رضاشاه نبودند‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬در واقع وقت��ی خود رضا ش��اه تصمیم‬ ‫م ی گرفت تزلزل درونی رژیم اش متبلور م ی شد؟‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬واقعیت این اس��ت که کسانی که‬ ‫جرات داش��ته باشند مش��کالت و انتقادات را در ب رابر حاکم‬ ‫مطرح کنند‪ ،‬حکومت باید اراده تحمل و به قول معروف جنم‬ ‫انتقادپذیری را داشته باش��د‪ .‬رضا شاه در اوایل این انتقادها را‬ ‫م ی پذیرفت‪ ،‬ولی در درازمدت و پس از استق رار کامل انتقاد ها‬ ‫را برنم ی تافت‪.‬‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬دقیق��ا همین طور اس��ت‪ .‬از‬ ‫س��ال ‪ 1318‬در واقع تزلزل عینی پدید امد‪ .‬حتی قبل از ان‬ ‫عملکردهای رژیم پهلوی زمینه را ب رای سقوط فراهم کرده‬ ‫بود‪ .‬نظام دیکتات��وری و خودکامه ای که پدید امده بود هیچ‬ ‫طبقه ای را ب رای خود نگه نداش��ت‪ .‬گفته م ی شود در جریان‬ ‫تخت قابو کردن عشایر‪ ،‬جمعیت انها از ‪2/5‬میلیون نفر به‬ ‫یک میلیون نفر کاهش یافت‪ .‬بعد از شهریور ‪ 20‬خیلی طول‬ ‫نکش��ید جمعیت یک میلیون دوباره دو میلیون شد‪ ،‬یعنی‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬از نظر تاریخی این گمانه زنی کار‬ ‫درستی نیست ولی م ی توان فرض کرد که به احتمال زیاد‪،‬‬ ‫این قدرت و سیاست اهنین ادامه پیدا نم ی کرد‪.‬‬ ‫دکتر مرشدی زاد‪ :‬گزارش سفیر انگلیس در ای ران‬ ‫وجود دارد‪ .‬این گزارش قبل از اشغال به وزارت خارجه انگلیس‬ ‫ارسال شده و در انجا تاکید م ی شود که نارضایتی عمومی در‬ ‫ای ران به حدی است که زمینه حمله کامل فراهم شده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬در کتاب نامه هایی از ته ران که شرحی بر‬ ‫گزارش های سرانتونی بوالرد‪ ،‬سفیر انگلیس در زمان اشغال‬ ‫ای ران اس��ت‪ ،‬با نماینده ای از دولت بریتانیا در ته ران روبه رو‬ ‫هس��تیم که به ش��دت ضد رضاخان و حتی ای ران ی هاست‪.‬‬ ‫این مس��اله‪ ،‬گمانه طرفداران سلطنت را تقویت م ی کند که‬ ‫انگلیس ی ها با رضاخان مشکل داشتند‪ ،‬این در حالی است که‬ ‫در اسناد معتبر‪ ،‬روی کارامدن رضاخان یک نقشه انگلیسی‬ ‫است‪ .‬در جای جای این کتاب ان قول معروف امده است که‬ ‫«همان طور که اوردیم‪ ،‬برش داشتیم‪».‬‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬مرح��وم دکتر مصدق از رضاش��اه‬ ‫نقل م ی کند که «درس��ت است انگلیس��ی ها من را اوردند‬ ‫ولی نفهمیدند چه کس��ی را اوردند‪ ».‬در ابتدای بحث باید‬ ‫نگاهمان را نس��بت به اینکه چه کس��ی انگلیس��ی و چه‬ ‫کسی ضدانگلیسی است‪ ،‬درست کنیم‪ .‬من با این نگاه که‬ ‫«چه کس��ی انگلیسی و چه کس��ی ضدانگلیسی هست»‬ ‫یک مقدار مش��کل دارم‪ .‬در اینکه بخش��ی از وزارت خارجه‬ ‫بریتانیا‪ -‬نه همه اش‪ -‬با کودتای س��وم‬ ‫اس��فند موافق بود تردیدی نیس��ت‪ .‬با‬ ‫این حال جناح های��ی در هیات حاکمه‬ ‫بریتانیا یعنی وزارت مستعمرات و هند‪،‬‬ ‫گزینه های دیگری ب رای کودتا داش��تند‬ ‫یا با این ش��کل کودتا مخال��ف بودند‪.‬‬ ‫این معنای مخالفت ب��ا تغیی رات نبود‪،‬‬ ‫بلک��ه ایده های دیگ��ری داش��تند و از‬ ‫افراد و جریان ه��ای دیگری ب رای ایجاد‬ ‫تغییر ناگهانی در سپهر سیاست ای ران‬ ‫حمایت م ی کردند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬یعنی اساس تغیی رات‬ ‫را قب��ول داش��تند ام��ا فک��ر دیگری‬ ‫م ی کردند؟‬ ‫دکت�ر تفرش�ی‪ :‬بل��ه‪ ،‬کامال‪.‬‬ ‫گزارشی مش��هور از هرمن نورمن‪ ،‬وزیر‬ ‫مختار بریتانیا در ته��ران به لرد کرزن‪،‬‬ ‫وزیر خارجه بریتانیا وجود دارد که در ان‬ ‫م ی گوید جریانی به رهبری س��ی د ضیاء‬ ‫طباطبای��ی‪ ،‬رضاخان و ع��ده ای دیگر‬ ‫به راه افتاده است‪ .‬پاسخ کرزن خیلی واضح است؛ م ی گوید‬ ‫من نم ی دانم ای��ن حرف تو تا چه حد واقعی اس��ت و تا چه‬ ‫حد ممکن اس��ت نفعی ب رای ما – بریتانیا‪ -‬داش��ته باشد‪.‬‬ ‫شما م ی توانید از طرف خودت حمایت کنی‪ .‬اگر این پروژه‬ ‫پیروز شد‪ ،‬پیروزی مشترک ماس��ت‪ ،‬اما اگر شکست خورد‬ ‫مسئولیتش با توست‪ .‬این نش��ان م ی دهد که انگلیس ی ها‬ ‫همه تخم مرغ هایش��ان را در س��ب د کودتای س��وم اس��فند‬ ‫سی د ضیاءالدین و رضا خان نگذاشته بودند‪.‬‬ ‫فرض کنیم که همه این پروژه – کودتای سوم اسفند‪-‬‬ ‫به طور کامل توس��ط دول��ت بریتانیا حمایت م ی ش��د ولی‬ ‫واقع امر این گونه نبود که در تمام دوران ‪ 20‬ساله حکومت‬ ‫رضاش��اه روابط ای ران و لندن به ص��ورت کامال یکنواخت و‬ ‫بدون فراز و نش��یب باشد‪ .‬در چند س��ال اول به علت های‬ ‫دیگری که حکومت رضاش��اه ب��ا برخی از رج��ال مرتبط با‬ ‫بریتانیا داش��ت‪ ،‬روابط او با انگلیس متزلزل بود‪ .‬مخصوصا‬ ‫تا زمان سرکوب ش��یخ خزعل‪ ،‬بعد از ان تا حدود سال های‬ ‫‪ 1310-1311‬روابط خیلی خوب بود‪ .‬ب��ا باال گرفتن بحران‬ ‫نفت‪ ،‬روابط میان دو کش��ور بحرانی و بس��یار س��رد شد تا‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪67‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫زمانی که قرارداد ‪ 1312—1333‬مربوط به قرارداد تمدیدی‬ ‫بس��ته ش��د‪ ،‬روابط خ راب بود‪ .‬از ان دوره به بعد هم روابط‬ ‫در حد میانه بود یعنی روابط ای��ران و انگلیس هیچ وقت به‬ ‫اوج نرسید‪ .‬کما اینکه مرتبا کس��انی که با انگلیس ارتباط‬ ‫داشتند در ای ران دستگیر م ی ش��دند‪ .‬یا اینکه جلوی سفارت‬ ‫یک مامور پلیس گذاش��ته بودند تا عبور و م��رور را کنترل‬ ‫کند‪ .‬این مس��اله نه به این جهت که رضاشاه ضدانگلیس‬ ‫بود بلکه نگران اینده ت��اج و تخت خود بود‪ .‬به خصوص که‬ ‫رضاشاه بس��یار از توطئه انگلیس ی ها علیه خود بیم داشت‪.‬‬ ‫به همین دلیل نیز در نیمه دوم س��لطنت بسیار نگران این‬ ‫موضوع بود‪ .‬در شهریور ‪ 20‬همان طور که شما گفتید کسی‬ ‫به س��فارت بریتانیا در ته ران منصوب شد که خیلی تندخو‪،‬‬ ‫عصبی مزاج و به شدت با رضاش��اه بد بود‪ .‬بوالرد معتقد بود‬ ‫که راهی ب رای اصالح رضاشاه نیست و ب رای مصالح بریتانیا‬ ‫هم که شده باید ش��خص دیگری را به س��لطنت رساند‪ .‬او‬ ‫این عقیده خود را مرتب��ا القا م ی کرد که رضاش��اه دلش با‬ ‫المان ی هاس��ت و در واقع وجود او مخل اتحاد بین مسکو و‬ ‫لندن علیه نازی هاست‪ .‬البته رضاشاه در ماه های اخر تالش‬ ‫کرد این سوء ظن را برطرف کند و س��عی کرد انها را متقاعد‬ ‫کند که هرکاری متفقین بخواهند م ی تواند ب رایشان انجام‬ ‫دهد‪ .‬اما متفقین زی ربار نرفتند‪ ،‬چه انکه بیشتر به خاطر منافع‬ ‫خودشان و البته به خاطر اینکه اکثر ای رانیان از تغییر سلطنت‬ ‫خوشحال م ی شوند‪ ،‬اصرار داشتند که تغییر سلطنت انجام‬ ‫شود‪ .‬بعد از تغییر س��لطنت‪ ،‬روس ها بیشتر دوست داشتند‬ ‫جمهوری باشد‪ ،‬انگلیس ی ها دوست داشتند حکومت قاجار‬ ‫برگردد و بعد از اینکه پسر محمد حسن میرزا ولیعهد احمد‬ ‫شاه که بلد نبود فارسی حرف بزند‪ ،‬ناامید شدند‪...‬‬ ‫مثلث‪ :‬در این مورد کمی البته افس��انهس��رایی‬ ‫نشده است؟‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬نه‪ ،‬گزارش اش موجود اشت چرا فکر‬ ‫م ی کنید افسانه است؟‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬گزارش��ی اس��ت که در تاریخ‬ ‫شفاهی هاروارد هم به ان اشاره شده است‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬من نیز سندش را دیده ام‪ .‬یک مامور‬ ‫جمال‬ ‫ت مه‬ ‫م مر‬ ‫شدی‬ ‫زاد‬ ‫اف�کار عموم�ی ایرانیان‪،‬مخصوص�ا‬ ‫نخبگان به المان ها گرایش داشتند‬ ‫اکثریت طبقات اجتماعی از اقدامات و‬ ‫سیاست های رضا شاه ناراضی بودند‬ ‫‪68‬‬ ‫نخست وزیران دولت بعد از اشغال‬ ‫دولتی مستعجل را تشکیل داده بودند‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ازادی بیان در دوران حضور متفقین‬ ‫تا حدود زیادی معطوف به موضوعات‬ ‫داخلی بود و مسئله اشغال را در بر‬ ‫نمی گرفت‬ ‫عمده نیروهایی که در جنگ ایران و‬ ‫عراق حضور داشتند از نیروهای مردمی‬ ‫بودند و در قالب بسیج عمومی تشکیل‬ ‫شده بودند‬ ‫ویژه در وزارت خارجه بریتانیا وجود داش��ت به نام سر انتونی‬ ‫ایدن که مس��ئول میز ای ران بود و بعده��ا وزیر امورخارجه و‬ ‫نخس ت وزیر انگلیس هم شد‪ ،‬ضمن اینکه فارسی و عربی‬ ‫نیز م ی دانست‪ .‬او بعد از سوم شهریور با محمد حسن میرزا‬ ‫که ولیعهد احمدش��اه بود‪ ،‬در لندن دی��دار م ی کند‪ .‬در این‬ ‫دیدار موضوع بازگش��ت س��لطنت قاجاریه مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫محمد حس��ن میرزا م ی گوید که این پس��ر م��ن ‪ -‬حمید‬ ‫میرزا‪ -‬خیلی خلق و خوی انگلیسی گرفته و در انجا بزرگ‬ ‫شده و یک کلمه هم فارس��ی بلد نیست‪ .‬ایدن جا م ی خورد‬ ‫و م ی گویند این اقا چگونه م ی خواهد پادشاه ای ران بشود‪ ،‬در‬ ‫حالی که یک کلمه فارسی بلد نیست‪ .‬در مقابل همان طور‬ ‫که گفتم‪ ،‬شوروی ها خیلی اصرار داشتند که جمهوری شود‬ ‫و کسی مثل س��اعد مراغه ای که در روسیه درس خوانده و‬ ‫کار کرده اس��ت و همس��ر روس دارد‪ ،‬رئی س جمهور بشود‪.‬‬ ‫انگلیس ی ها دوست داشتند اگر هم جمهوری شود‪ ،‬فروغی‬ ‫بیاید یا اینکه قاجاریه بازگردد‪ .‬وقتی هم فروغی بحث ادامه‬ ‫سلطنت پهلوی با محمدرضاش��اه‪ ،‬ولیعهد جوان را مطرح‬ ‫م ی کند‪ ،‬دو طرف زیربار م ی روند و تمکین م ی کنند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬در خاط رات فردوس��ت هم امده است که‬ ‫وی به نمایندگی از محمدرضاش��اه تضمی ن های مورد نظر‬ ‫انگلیس ی ها را داده است‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬من در مورد صحت و سقم خاط رات‬ ‫فردوس��ت نم ی توانم صحبت کنم چ��ون خیلی اطمینان‬ ‫ندارم‪ .‬ولی حقیقت این است انگلیس��ی ها این ماجرا را رقم‬ ‫زدند و امریکای ی ها و روس ها نیز م ی پذیرند؛ ش��اخ و برگ و‬ ‫اضافه اش را من نه م ی توانم رد و نه تایید کنم‪.‬‬ ‫یزاد! شما در این زمینه‬ ‫مثلث‪ :‬اقای دکتر مرش��د ‬ ‫صحبت کنید‪.‬‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬گرایش رضاخان ب��ه المان در‬ ‫اواخر سلطنت اش قطعا نقش زیادی در اشغال ای ران داشت‪.‬‬ ‫روی کار امدن متین دفتری به نخس ت وزیری که گرایش به‬ ‫المان داش��ت‪ ،‬نگرانی انگلی س ها را زیاد کرد که مبادا ای ران‬ ‫به دست المان بیفتد‪ .‬از سوی دیگر در ان زمان مستشاران‬ ‫المانی زیادی در ای ران حضور داش��تند‪ .‬یک جاسوس روس‬ ‫که ‪ 2-3‬سال پیش فوت کرد‪ ،‬در زندگینامه اش اشاره م ی کند‬ ‫تعداد زیادی از المان ی های جاس��وس را در ای ران شناس��ایی‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬رقم ی هم که به کار م ی برد خیل��ی باال بود‪،‬‬ ‫االن دقی��ق به خاطر ندارم ام��ا تعجب م ی کن��م که چقدر‬ ‫جاسوس المانی در ای ران وجود داش��ته است‪ .‬در مورد خود‬ ‫شاه م ی گویند زمانی که ولیعهد بود یک نقشه ای روی دیوار‬ ‫اتاق خود نصب کرده بود و پیش��روی المان ها را روی نقشه‬ ‫دنبال و حتی عالمت گذاری م ی کرد‪ ،‬از پیش��رفت المان ها‬ ‫خوش��حال م ی ش��د و به عنوان پیروزی یک اریایی در نظر‬ ‫م ی گرفت‪ .‬برخ��ی معتقدند که در فض��ای عمومی جامعه‬ ‫هم همین مساله وجود داش��ت و رادیو در میدان ارگ وقتی‬ ‫اعالم م ی کرد که هواپیماهای المانی رفتند و بمباران کردند؛‬ ‫چند تا برگشتند و چند تا هنوز برنگشتند‪ .‬مردم وقتی گوش‬ ‫م ی کردند م ی گفتند ان شاءاهلل که ب ر م ی گردد‪ ،‬ان شاءاهلل که‬ ‫ب ر م ی گردد‪ .‬در واقع یک نوع همدلی با المان ها در این زمینه‬ ‫وجود داشت‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬گرایش به المان در جامع��ه ان روز ای ران‬ ‫خیلی جالب اس��ت‪ .‬من مقاله ای م ی خوان��دم که الما ن ها‬ ‫قول هایی به رضاخان داده بودند از جمله اینکه ما قفقاز را به‬ ‫شما برم ی گردانیم‪.‬‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬من چند سال پیش مجموعه ای از‬ ‫اسناد سازمان امنیت خارجی بریتانیا که نمود فعالی ت های‬ ‫جاسوسی و تبلیغاتی المان ها در ای ران بود و در ان در مورد‬ ‫شبکه مخصوص جاسوس��ی المان ها س��خن رفته است‬ ‫را یک جا به اق��ای کاوه بیات دادم که ترجمه و چاپ ش��د‪.‬‬ ‫هم اکنون هم بخش دیگر این مجموعه در دس��ت ترجمه‬ ‫است که در واقع خاط رات اقای مایر‪ ،‬جاسوس معروف المانی‬ ‫در ای ران در ان وجود دارد‪ .‬بر همین اساس چیزی که م ی گویم‬ ‫این که اگر بخواهید در این مجموعه بررسی کنید‪ ،‬ادم های‬ ‫مختلف��ی را م ی بینید که ب��ا المان ها هم��کاری کردند یا‬ ‫اسمشان به عنوان همکار اورده شده است‪ .‬یک سری افرادی‬ ‫هس��تند که اصال به منافع ملی ای��ران کاری ندارند و نوکر‬ ‫المان چه از نظر ایدئولوژیک یا از نظر پولی هستند‪ .‬یک عده‬ ‫کسانی هستند که منافع ای ران را در قبال اتحاد استراتژیک‬ ‫با المان م ی دانند و معتقدند که المان ها را باید حمایت کرد و‬ ‫روس و انگلیس از نظر تاریخی به ای ران ستم کرده اند و این‬ ‫المان ها هستند که م ی توانند منافع ای ران را حفظ کنند چه‬ ‫انکه هیچ طمع استعماری به ای ران ندارند‪ .‬از سوی دیگر یک‬ ‫عده هم بودند که صرفا به جهت ضدانگلیسی بودن به غلط‬ ‫همکار یا نوکر المان ها تلقی م ی ش��دند؛ یعنی عمال شما‬ ‫هیچ ردپایی از المانی بودن اینها نم ی بینید ولی انگلیس ی ها‬ ‫هر کس که با انها مخالفت م ی کردن��د را نوکر المان تلقی‬ ‫م ی کردند‪ .‬بناب راین ما ادم های مختلف��ی را در این میان به‬ ‫نام المانی م ی شناسیم و بعضی از اینها اتفاقا کسانی بودند‬ ‫که لزوما طرفدار رضاشاه نبوده و حتی زخم خورده حکومت‬ ‫رضاشاه هم بودند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫جم‬ ‫ال‬ ‫ت مه‬ ‫م تفر‬ ‫ش��ی‬ ‫بع�د از مقاومت ای�ران در برابر عراق‬ ‫کش�ورهای غرب�ی و عربی وقت�ی متوجه‬ ‫م ی ش�وند ک�ه ای�ران ب�ه س�هولت قابل‬ ‫شکسته ش�دن نیس�ت و به این سادگی‬ ‫عقب نشینی نم ی کند‬ ‫اشغال ایران در شهریور ‪ 20‬را می توان‬ ‫با مارس ‪ 2003‬و سقوط صدام حسین‬ ‫مقایسه کرد‪ .‬هی چ کس الاقل از بین‬ ‫ازادی خواهان و اکثریت شیعه عراق‪ ،‬از‬ ‫رفتن صدام حسین‪ ،‬ناراحت نشد‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫در شهریور ‪ 59‬نظام سیاسی ان درجه‬ ‫مشروعیت و محبوبیت و مقبولیت‬ ‫داشت که بتواند مردم را برای حفظ‬ ‫اراضی کشور و دفاع مقدس هشت‬ ‫ساله با هر نیتی و با هر انگیزه ای چه‬ ‫انگیزه ایدئولوژیک اسالمی و چه انگیزه‬ ‫ملی بسیج کند‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث‪ :‬مثل قوام؟‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬قوام جزو سیاس��تمدارانی بود که‬ ‫در مذاکرات بی ن الملل��ی به راحتی مملک��ت را در ب رابر هر‬ ‫خارجی م ی فروخت‪ ،‬ول��ی حاضر به تحوی��ل جنس نبود‪.‬‬ ‫پول را م ی گرفت ولی جنس را تحویل نم ی داد‪ .‬این عبارتی‬ ‫است که تئودور روتشتین اولین سفیر رسمی اتحاد جماهیر‬ ‫ش��وروی در ای ران در مورد ای ران ی ها م ی گوید‪« :‬ای ران هرگز‬ ‫نم ی میرد‪ .‬ای ران ی ها ادم های عجیبی هستند‪ .‬امروز مملکت‬ ‫خود را به المان ی ها م ی فروشند فردا به انگلیس ی ها‪ ،‬پ س فردا‬ ‫به فرانس��ه و س��پس به امریکا از همه هم پول م ی گیرند‬ ‫ولی جنس��ی تحویل نم ی دهند‪ .‬مملکت خ��ود را تحویل‬ ‫نم ی دهند‪».‬‬ ‫مثلث‪ :‬ج��دا از این مراوده ه��ا‪ ،‬از نظر اقتصادی و‬ ‫صنعتی پروژه هایی که المان ها در ای ران داش��تند خاط رات‬ ‫خوبی هم از خود بر جای گذاشته‪...‬‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬افکار عمومی ای ران مخصوصا‬ ‫ان قس��متی که به سیاس��ت توجه دارد در باال ب��ه المان‬ ‫گرایش پیدا ک��رده بود‪ .‬این امر هم تح��ت تاثیر ایدئولوژی‬ ‫دولت پهلوی که ایدئولوژی باستانگرا و ناسیونالیستی است‬ ‫به وجود ام��ده بود‪ .‬به هرح��ال یک نوع قراب��ت‪ ،‬نزدیکی‪،‬‬ ‫همدلی و هم نوایی بین ای ران ی ها و المان ها وجود داش��ت‪.‬‬ ‫این مس��ائل در زمانی رخ داد که المان ها از یک طرف هم‬ ‫وارد شوروی ش��دند و اگر به مرزهای ای ران م ی رسیدند قطعا‬ ‫دردسرهایی ب رای دو کشور به وجود م ی اوردند‪ .‬مساله دیگر‬ ‫این بود که نفت ای ران قرار اس��ت به دست چه کسی بیفتد‪،‬‬ ‫اگر المان ها قرار اس��ت مراکز نفتی را در اختیار بگیرند و از‬ ‫ان طرف خلیج فارس و هند را مورد تهدید قرار دهند‪ ،‬قدرت‬ ‫زیادی ب رای دولت المان فراهم خواهد ش��د‪ .‬بناب راین به این‬ ‫نتیجه رسیدند که زود مس��اله را جمع کنند‪ .‬همی ن طور که‬ ‫اقای دکتر تفرشی گفتند هم در جنگ جهانی اول و هم در‬ ‫جنگ جهانی دوم در صفبن��دی و جهت گیری قدرت های‬ ‫خارجی در ای ران‪ ،‬سه عنصر نفت‪ ،‬خلیج فارس و هندوستان‬ ‫سوای امنیت خود ای ران همیش��ه تاثیرگذار و تعیی ن کننده‬ ‫بوده است‪ .‬به این معنی که در جهت گیری میان روسیه و بعد‬ ‫ش��وروی و از یک طرف المان و بریتانیا‪ ،‬که البته در جنگ‬ ‫جهانی دوم عنصر امری��کا هم ملحق ش��ده و به متفقین‬ ‫م ی پیوندداین مس��اله حائز اهمیت بوده است‪ .‬نکته دیگر‬ ‫اینکه واقعیت این است‪ ،‬بخش مهم المان دوستی نخبگان‬ ‫ای رانی به دلیل رویکردهای باس��تانگرایانه دوره رضاشاه بود‬ ‫و بخش دیگر این بود ک��ه مردم ای ران چ��ه نخبگان و چه‬ ‫عوام گمانش��ان شاید هم به درس��تی این بود که ما تجربه‬ ‫اس��تعماری‪،‬حیله خوردن و لطمه دیدن از روسیه و انگلیس‬ ‫را داشتیم ولی از المان ها نداشتیم‪ .‬گمان انها این است که‬ ‫ای ران اس��تعمار مس��تقیم المان نبوده و به ما طمع ندارد و‬ ‫م ی خواهد به ما کمک کند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬روشنفکران دولتی یا مردم؟‬ ‫دکتر مرشدی زاد‪ :‬مردم عادی نیز همین طور فکر‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬طبقه متوس��ط ای رانی به هر حال توسط‬ ‫رضاخان ش��کل گرفت‪ ،‬اما هیچ گاه حامی رضاشاه نشدند؟‬ ‫چرا این اتفاق رخ داد؟‬ ‫دکت�ر مرش�دی زاد‪ :‬وقتی بحث طبقه متوس��ط‬ ‫پیش م ی اید‪ ،‬در کنارش تنوع مطالبات مطرح م ی ش��ود‪ .‬در‬ ‫جامع ه شناسی‪ ،‬مبحثی داریم به نام هرم مازلو‪ .‬بر این اساس‬ ‫است که طبقات پایین یک سری خواسته های معیشتی دارند‬ ‫که به انها راضی هستند ولی وقتی رفاه جامعه باال م ی اید و‬ ‫طبقات جدید شکل م ی گیرد‪ ،‬مطالبات هم بیشتر م ی شود‬ ‫و شکل این مطالبات متفاوت م ی شود؛ دیگر این خواسته ها‬ ‫صرفا اقتصادی نیست‪ .‬یکی از خواسته های طبقه متوسط‬ ‫اقتصادی است ولی خواسته های دیگرش توسعه‪ ،‬مشارکت‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬احترام اجتماعی و‪ ...‬اس��ت‪ .‬به اصطالح مرسوم‬ ‫جامع ه شناسان خودش��کوفندگی ایجاد م ی ش��ود‪ .‬درست‬ ‫است رضاشاه م ی خواست نوسازی کند ولی همانند خیلی‬ ‫از کسانی که در ای ران یا در خیلی از کشورهای جهان سوم‬ ‫یزنند و بیشتر به دنبال نوسازی اقتصادی‬ ‫دست به نوسازی م ‬ ‫هستند و کاری به نوسازی اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و‪ ...‬ندارند‪،‬‬ ‫غافلند که خود این رفاه و این تحول جامعه و صنعتی شدن‬ ‫ان‪ ،‬به مطالبات هم ش��کل دیگری م ی دهند‪ .‬بر این اساس‬ ‫است که مش��کالت بعدی رخ م ی دهد‪ .‬در دوره رضاشاه هم‬ ‫اغاز این وضعیت است‪ .‬جامعه تازه به سمت صنعتی شدن‬ ‫م ی رود‪ .‬نهادهای مدرن ش��کل گرفته‪ ،‬مدارس و دانش��گاه‬ ‫به وجود امده‪ ،‬صنعت شکل گرفته و بحران هم از پس این‬ ‫مشکالت برون م ی اید‪ .‬بسیاری از معماران نوسازی دوران‬ ‫رضاشاه از طبقه متوس��ط بودند و حتی در طیف چپ مثل‬ ‫حزب توده که مخالف ش��اه نیز بودند هم با تمام شعارهای‬ ‫چپ گرایانه شان از طبقه متوسط بودند‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬اغلب اعضای گروه موسوم به ‪ 53‬نفر‬ ‫از طبقه متوسط بودند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬یکی از ثمرات سقوط رضاشاه نیز خواست‬ ‫طبقه متوسط یعنی توسعه سیاسی در کشور در دهه ‪ 20‬بود‪.‬‬ ‫دکتر مرشدی زاد‪ :‬به معنایی شاید این نتیجه گیری‬ ‫دارای ای راداتی اس��ت‪ ،‬چه انکه بعد از اشغال ای ران به نوعی‬ ‫تا ‪ 7‬سال فضای باز سیاس��ی در کشور ایجاد شد اما در یک‬ ‫معنای دیگر این فضا با هرج و مرج در اب راز دیدگاه ها و ازادی‬ ‫بیان همراه بود‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬ضمن اینکه در این ازادی بیان همه‬ ‫گروه ها و طبقات اجتماع��ی از چپ تا راس��ت و مذهبی و‬ ‫غی ر مذهبی حضور داشتند و معطوف به طبقه متوسط نبود‪.‬‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬این ازادی بی��ان اما محتوای‬ ‫داخلی داشت و اساسا هر گوشه نگاهی به مسائل متفقین‬ ‫و نیروهای نظامی و سیاس��ی که در ای ران حضور داش��تند‬ ‫نه تنها منع م ی ش��د بلکه س��رکوب هم م ی ش��د و امکان‬ ‫انتش��ار ان نبود‪.‬ضمن اینکه در مس��اله دولت ها نیز ما در‬ ‫دهه ‪ 20‬با دولت ه��ای ب ی ثباتی روبه رو هس��تیم‪ ،‬به طوری‬ ‫که هر نخس��ت وزیر به طور متوسط هشت ماه و هر کابینه‬ ‫پنج ماه متوسط دوام داشت که این نشان دهنده هرج و مرج‬ ‫در جامعه بود‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬در جمع بندی این بحث‪ ،‬جدا از هرج و مرج‬ ‫سیاس��ی و عمر کوتاه دولت ها‪ ،‬از نظر اقتصادی کم شدن‬ ‫ارزش پول ملی ب��ه دلیل درخواس��ت تحمیلی متفقین در‬ ‫تامین نیازهای مال ی ش��ان از خزانه ملی ای��ران‪ ،‬فضا را به‬ ‫سمتی برد که تنها نتیجه مثبت این رخداد‪ ،‬رفتن رضاخان‬ ‫بود‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬ش��اید از این جهت اشغال ای ران در‬ ‫ش��هریور ‪ 20‬را بتوان با مارس ‪ 2003‬و سقوط صدام حسین‬ ‫مقایسه کرد‪ .‬هیچ کس الاقل از بین ازادی خواهان و اکثریت‬ ‫شیعه ع راق‪ ،‬از رفتن صدام حسین‪ ،‬ناراحت نشد‪ .‬به قول یک‬ ‫سیاستمدار مش��هور که م ی گوید دنیا بدون صدام حسین‬ ‫جای زیباتری اس��ت‪ ،‬اما واقعیت این اس��ت که نم ی توان‬ ‫توصیف دقیقی ارائه داد اما در مجموع و با یک حس��اب و‬ ‫کتاب م ی توان متوجه شد که کش��ورهای فرهمند و دارای‬ ‫سیاستمداران فرهیخته نباید ش��رایطی را فراهم کنند که‬ ‫نیازی به این اشغال ب رای رفتن دیکتاتور باشد‪ .‬نباید در سر‬ ‫یک دوراهی قرار گرفت؛ میان اشغال و رفتن دیکتاتور‪ ،‬چه‬ ‫‪69‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫انکه باید شرایطی را فراهم کرد که تغیی رات سیاسی از باال‬ ‫به صورت دموکراتیک و تدریجی پیش برود‪ .‬اگر این ترتیب‬ ‫اعمال نشود‪ ،‬شرایط پیش امده‪ ،‬بازی باخت‪ -‬باخت است و‬ ‫پیروزی و بردی این وسط وجود ندارد‪.‬‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬رضاش��اه نتوانس��ت ب��ا این‬ ‫شرایط‪،‬خود را سازگار کند و همانند بسیاری از دیکتاتورهای‬ ‫جهان س��وم احس��اس م ی کرد م ی تواند یک تن��ه و بدون‬ ‫مشارکت نخبگان و روش��نفکران و در یک کالم نیروهای‬ ‫حرفه ای اجتماعی تحوالت را به پی��ش ببرد؛ فرجام او البته‬ ‫راهی به سوی تباهی بود‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬اما اش��غال دوم ای ران در ش��هریور ‪ 59‬با‬ ‫مشخصاتی متفاوت از شهریور ‪ 20‬رخ داده است‪ .‬به ه ر حال‬ ‫ش��رایط کش��ور از نظر اجتماعی و‬ ‫سیاس��ی دارای تفاوت های اشکاری‬ ‫است‪ .‬اقای تفرشی! باتوجه به اینکه‬ ‫شما مش��غول بررسی اس��ناد وزارت‬ ‫خارجه بریتانیا هستید و با یک نگاه‬ ‫بیرونی به این مس��اله‪ ،‬پاسخ تان به‬ ‫این پرس��ش کلی که چ��را ع راق به‬ ‫ای ران حمله کرد چیست؟‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬من از امریکا‬ ‫ش��روع م ی کنم‪ .‬در ابتدا الزم اس��ت‬ ‫متذکر ش��وم که امریکا عالقه ای به‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی نداشته ولی‬ ‫عالقه به تغییر و سرنگونی انقالب‬ ‫نوپای ای��ران نیز نداش��ت‪ .‬چه انکه‬ ‫م ی دانس��ت اگر انقالب اس�لامی‬ ‫ای ران سقوط کند‪ ،‬امکان بهره برداری‬ ‫شوروی و مس��لط ش��دن هواداران‬ ‫مسکو بر ایران نیز هست‪ .‬انها فکر‬ ‫م ی کردند ک��ه خطرات س��رنگونی‬ ‫جمهوری اسالمی بیش��تر از تسلط‬ ‫شوروی بر ای ران است‪ .‬اما وقتی حادثه‬ ‫گروگان گیری پیش امد‪ ،‬ماجرا کمی‬ ‫تغییر محسوس کرد‪ .‬اصل ماجرای‬ ‫گروگانگی��ری چیز عجیب��ی نبود‪،‬‬ ‫چه انکه در بس��یاری از کش��ورهای‬ ‫دنی��ا دانش��جویان س��فارتخانه‬ ‫م ی گیرند‪ .‬چیزی که صورت مساله‬ ‫گ��روگان گیری را ع��وض کرد اصل‬ ‫این مساله نبود بلکه دولتی شدن و‬ ‫طوالنی شدن ان بود‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬غرب ی ه��ا از‬ ‫حمله به ایران خبر داش��تند و حتی‬ ‫امریکای ی ها نماینده شان را به بغداد‬ ‫فرستاده بودند‪.‬‬ ‫دکتر تفرشی‪ :‬صحب ت های‬ ‫زیادی ش��ده و ش��واهدی وجود دارد‬ ‫که امریکای ی ها مطل��ع بودند‪ .‬ولی‬ ‫بدون تردید ه��م اروپای ی ه��ا و هم‬ ‫امریکای ی ها به حمله صدام به ای ران‬ ‫چشم داشتند و مهمتر از ان کش��ورهای عربی بدون تردید‬ ‫حمایت و تحریک کردند‪ .‬مهمتر از همه اینها اپوزیس��یون‬ ‫ای رانی خارج از کشور به خصوص‪ ،‬شاپور بختیار و غالمعلی‬ ‫اویسی بود‪ .‬اینها یقینا با صدام حسین همراهی و حمایت‬ ‫کردند و از او ب رای توجیه و تبلیغ حمله نظامی ع راق به ای ران‬ ‫پول و امکانات گرفتند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬مجموعه غرب ی ها‪ ،‬بریتانیا و شرکای انها‬ ‫به مساله جنگ ای ران چگونه نگاه م ی کردند؟‬ ‫دکتر تفرش�ی ‪ :‬در ابتدای جنگ‪ ،‬مس��اله بیشتر‬ ‫گوش��مالی دادن ای ران و ب��ه معنای دیگ��ر تضعیف ای ران‬ ‫ن تردید همه از مقاومت ای ران شگفت زده‬ ‫است‪ .‬در ادامه بدو ‬ ‫شدند‪ .‬من احساس قلبی خود را بگویم‪ .‬من در جنگ سرباز‬ ‫بودم و مجروح نیز ش��ده ام‪ .‬ان موقع من احس��اس بسیار‬ ‫خوش و ش��کوهمندی از جنگ نداش��تم اما وقتی اس��ناد‬ ‫بریتانیای ی ه��ا در مورد مقاوم��ت ای رانی��ان را خواندم واقعا‬ ‫نسبت به جنگ و مقاومت دلی رانه ای ران در ب رابر تجاوز ع راق‬ ‫احس��اس افتخارامیزی پیدا کردم‪ .‬باتوجه به این گزارش ها‬ ‫که عمدتا لحن شان علیه ای ران است نظرم در مورد مقاومت‬ ‫هشت ساله‪ ،‬خیلی نظر مثبتی است‪ .‬بعد از مقاومت ای ران‪،‬‬ ‫کش��ورهای غربی و عربی وقتی متوجه م ی شوند که ای ران‬ ‫به سهولت قابل شکسته شدن نیست‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫به این سادگی عقب نشینی نم ی کند‪ ،‬ع راق در جنگ پیروز‬ ‫نم ی شود‪ ،‬عمال تالش ب رای شکست ای ران جای خود را به‬ ‫رساندن جنگ به مرحله تضعیف دو طرف مدعی م ی دهد‪.‬‬ ‫در واقع این تز مطرح بود که جنگ برنده نداش��ته باشد و دو‬ ‫طرف به دست هم یکدیگر را نابود کنند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬شما از هشت س��ال مقاومت ای رانیان در‬ ‫جنگ با ع راق گفتید‪ ،‬در مقابل از شهریور ‪ 20‬هم به تفصیل‬ ‫سخن رفت‪ .‬م ی توان شهریور ‪ 20‬و ‪ 59‬را با هم مقایسه کرد؟‬ ‫دکتر مرش�دی زاد‪ :‬اگر بخواهیم دو حادثه را با هم‬ ‫مقایسه کنیم در نگاه اولیه نیز مشخص است که افتراقش‬ ‫از تشابه اش بیشتر است چه انکه هر دو وضعیت متفاوتی‬ ‫با یکدیگر دارند‪ .‬در ش��هریور ‪ 20‬وضعیت از نظر اجتماعی‪،‬‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی و ارتش که به راحتی دچار فروپاش��ی‬ ‫شده بود مشخص است‪ .‬از س��وی دیگر م ی دانیم که مردم‬ ‫هم هیچ حمایتی ب رای مقابله با اش��غال به عمل نیاوردند‪.‬‬ ‫در کنار ابعاد داخلی انگیزه قدرت های بزرگ هم این بود که‬ ‫منافع خود را در جهان حفظ کنند و جنگی را که هر لحظه‬ ‫ممکن بود به ضررشان تمام شود به صورت پیروزمندانه به‬ ‫پایان برسانند‪ .‬در مورد دفاع مقدس‪ ،‬جنگ همزمان با انقالب‬ ‫است‪ .‬در بحث های مربوط به نظریات انقالب معموال گفته‬ ‫م ی ش��ود که انقالب و جنگ با هم قرین هستند؛ یا جنگ‬ ‫باعث انقالب م ی ش��ود مثل جنگ روس با ژاپن که انقالب‬ ‫‪ 1905‬و ‪ 1917‬را به بار اورد که جنگ جهانی اول را به دنبال‬ ‫داشت یا انقالب باعث جنگ م ی شود‪ .‬در‬ ‫مواردی که انقالب باعث جنگ م ی شود‬ ‫هم دالیل مختلفی وجود دارد‪ .‬یکی اینکه‬ ‫دولت ها به لحاظ مرزی اختالفاتی داشتند‬ ‫و مشکالتی با کشور همس��ایه داشتند‪.‬‬ ‫وقتی کشور دچار انقالب م ی شود و به هم‬ ‫م ی ریزد معموال ارتش ان کشور تضعیف‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬در این حالت دشمن م ی گوید‬ ‫که بهترین فرصت است که مقصودمان‬ ‫را به دست اوریم‪ .‬از طرف دیگر انقالبیون‬ ‫که ت��ازه به قدرت رس��یدند ش��عارهایی‬ ‫در رابطه با وقوع انق�لاب م ی دهند مانند‬ ‫کس��ی که کار بزرگی انج��ام داده و فکر‬ ‫م ی کند و احساس م ی کند که در جاهای‬ ‫دیگر هم م ی تواند انجام بدهد‪ .‬م ی گویند‬ ‫م ی توانی��م در جه��ان انق�لاب کنی��م‪.‬‬ ‫انقالبیون امریکای التین م ی گفتند ‪10‬‬ ‫تا انقالبی به من بده در هر کش��وری که‬ ‫بخواهی ب رایتان انقالب م ی کنم‪.‬‬ ‫دکتر تفرش�ی‪ :‬معجزه ارنس��تو‬ ‫چه گوارا‪.‬‬ ‫دکت�ر مرش�دی زاد‪ :‬ولی عمال‬ ‫اینطور نیس��ت و فقط شعارهایش سبب‬ ‫م ی ش��ود طرف مقابل تحریک شود و در‬ ‫نتیجه ای��ن وضعیت با ه��م تالقی پیدا‬ ‫م ی کند‪ .‬موضوع دیگر اما بحث وضعیت‬ ‫اجتماعی ای��ران در زمان ش��روع جنگ‬ ‫و مقایس��ه ان با دهه ‪ 20‬اس��ت؛ کشوری‬ ‫که انقالب را تازه تجربه کرده و مردمش‬ ‫در صحنه حض��ور دارند و ب��رای دفاع از‬ ‫کشورشان انگیزه و امادگی الزم را دارند‪.‬‬ ‫عم��ده نیروهایی ک��ه به مقابل��ه و دفاع‬ ‫پرداختند‪ ،‬اکثرا از نیروهای مردمی بودند‪.‬‬ ‫اکثر شهدا‪ ،‬شهدای بسیجی هستند‪.‬‬ ‫دکت�ر تفرش�ی‪ :‬تقریب��ا همه‬ ‫مطال��ب را اق��ای دکت��ر فرمودن��د‪ .‬من‬ ‫حرف دیگری ن��دارم‪ .‬یک نکت��ه را فقط‬ ‫م ی خواهم اضاف��ه کن��م و ان اینکه در‬ ‫ش��هریور ‪ 20‬حاکمیت به دالیلی که ذکر‬ ‫شد از مش��روعیت و مقبولیت به دور بود اما در شهریور ‪59‬‬ ‫نظام سیاسی ان درجه مشروعیت و محبوبیت و مقبولیت‬ ‫را داش��ت که مردم را بتواند ب رای حفظ اراضی کشور و دفاع‬ ‫مقدس هشت ساله با هر نیتی و با هر انگیزه ای چه انگیزه‬ ‫ایدئولوژیک اسالمی و چه انگیزه ملی بسیج کند‪ .‬نظر من‬ ‫مقبولیت حکومت و مقاومت مردم در ش��هریور ‪ 59‬و عدم‬ ‫مقبولیت حکومت و مقاومت مردم در شهریور ‪ 20‬مهمترین‬ ‫نکات قابل مقایسه این دو رویداد تاریخی و تاریخ ساز ای ران‬ ‫است‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫گف‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گو‬ ‫جنگ‪ ،1320‬فرمانده نداشت‬ ‫گفت وگو با حسن بهشتی پور درباره‬ ‫وضعیت ارتش ایران در شهریور ‪1320‬‬ ‫بع�د از روی کار امدن محمدرض�ا پهلوی‪ ،‬ارتش‬ ‫چرا دوباره سازمان دهی نشد؟‬ ‫واقعیت این است که در ان سال ها ای ران از لحاظ‬ ‫نظامی وضع خوبی نداشت‪ .‬ارتش کال همه فرمانده ی اش‬ ‫به رضاخان ختم م ی شد‪ .‬وقتی رضاخان توسط انگلی س ها‬ ‫به جرم همکاری با المان تبعید شد‪ ،‬دیگر شی رازه فرماندهی‬ ‫در ارتش از هم گسس��ت‪ .‬پس��رش محمدرضا هم به دلیل‬ ‫انکه در ان زمان پایگاه مردم ی نداش��ت و به خاطر س��ن و‬ ‫س��ال پایینش در میان فرماندهان عالی رتبه ارتش نفوذ و‬ ‫اقتداری نداشت‪ ،‬نتوانس��ت کاری کند و ارتش در همان روز‬ ‫اول در ب رابر متجاوزان تسلیم شد‪ .‬البته نباید این حقیقت را‬ ‫از نظر دور داشت که ارتش به تنهایی نم ی تواند از یک کشور‬ ‫در ب رابر متجاوزان حمایت کند‪ .‬مردم به عنوان اصل ی ترین‬ ‫پش��تیبان نیروهای نظامی نقش بس��یار مهم ی دارند‪ .‬در‬ ‫س��ال های حضور متفقین در ای ران‪ ،‬ت��دارکات از جنوب به‬ ‫شمال توسط نیروهای انگلیسی در شرایطی انجام م ی شد‬ ‫که ارتش ای ران اگر دارای پشتیبانی مردم ی بود م ی توانست‬ ‫با تخریب پل های ارتباطی‪ ،‬ارتش متجاوز را زمی ن گیر کند‪.‬‬ ‫ولی ان موقع چنین تبلیغ م ی ش��د که اگ��ر در ب رابر ارتش‬ ‫انگلیس و شوروی مقاومت شود کمک به المان فاشیستی‬ ‫تلقی م ی شود و این ش��اید مردم را بترساند‪ .‬ضمن اینکه در‬ ‫ان دوره به خاطر دیکتاتوری رضاخان‪ ،‬بین مردم و حکومت‬ ‫و ارتش جدایی بود و به خاطر نبود پایگاه مردم ی ب رای ارتش‬ ‫و البته شخص پادشاه‪ ،‬ارتش نتوانست نقش تاریخی خود را‬ ‫به خوبی ایفا کند‪.‬‬ ‫اما در مقابل این‪ ،‬س��ال ها بعد در جنگ ای ران و ع راق‬ ‫در س��ال ‪ 59‬م ی بینیم با وجود اینکه ارت��ش ای ران به دلیل‬ ‫تصفیه نیروهای طاغوتی ضعیف ش��ده بود‪ ،‬اما مردم این‬ ‫چرا مردم برای بی�رون راندن متفقین از کش�ور‬ ‫کاری نکردند برعکس چرا در سال ‪ 59‬م ی بینیم‬ ‫که مردم همه تالشش�ان را م ی کنند تا کشور از‬ ‫دشمن پاک شود؟‬ ‫در هدای��ت م��ردم و نیروهای نظام��ی‪ -‬مردمی‪،‬‬ ‫مهم ترین موضوع رهبری است‪ .‬البته در هر حرکتی جمعی‬ ‫رهبری بسیار مهم اس��ت‪ .‬در ‪ 1320‬بعد از تبعید رضاخان‪،‬‬ ‫فروغی‪ ،‬قوام الس��لطنه و‪ ...‬روی کار م ی ایند که اینها انقدر‬ ‫نفوذ مردمی و شخصیت کاریزماتیکی نداشتند که بتوانند‬ ‫بس��یج مردمی درس��ت کنند‪ .‬البته تعدادی از روشنفکران‬ ‫چپ هم بودند که عمدتا در حزب کمونیست ای ران فعالیت‬ ‫م ی کردند که در سال ‪ 1301‬تشکیل ش��د و پس از ازادی از‬ ‫زندان رضاخان حزب توده را در ‪ 1320‬تشکیل دادند‪ .‬در این‬ ‫دوران نه عناصر ملی و نه عناصر چپ نتوانستند نفوذ الزم را‬ ‫ب رای به دست گرفتن رهبری مردم برعهده بگیرند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل در سال های پس از ش��هریور ‪ 1320‬تا زمان ترور شاه‬ ‫در ‪ 15‬بهمن ‪ 1327‬در عمل کشور توسط نیروهای متنفذی‬ ‫اداره م ی شد که در دوره قاجاریه یا نخس ت وزیر بودند یا وزیر‬ ‫که انها هم پایگاه مردمی نداشتند‪ .‬به خاطر همین هم مردم‬ ‫در عمل در صحن��ه تصمیم گیری ها کمت��ر حضور و بروز‬ ‫داشتند‪ .‬در نتیجه م ی بینیم اتفاق خاصی در جهت مقابله با‬ ‫حضور متفقین در کشور رخ نم ی دهد‪.‬‬ ‫اما در سال ‪ 59‬ما رهبری خردمند و کاریزماتیک مانند‬ ‫امام خمین ی (ره) را داریم‪ .‬که با یک سخنرانی مردم را م ی اورد‬ ‫پ��ای کار‪ .‬این خیلی مهم اس��ت‪ .‬با حض��ور چنین رهبری‬ ‫اس��ت که مردم در س��ال ‪ 59‬با اتکا به ایدئولوژی اسالمی‬ ‫و ای رانی‪ ،‬جانان��ه به میدان های جنگ م ی روند و از کش��ور‬ ‫دفاع م ی کنند‪.‬‬ ‫اقتصاد ایران در س�ال های پی�ش از ‪ 1320‬و در‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ارتش ای ران در زمان رضا خان‪ ،‬وضع خوبی نداشت‪.‬‬ ‫با اینکه رضاخان مدعی بود ارتش را مدرن کرده اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫در عمل هیچ مقاومتی را از ارتش ای ران در ب رابر اشغالگران‬ ‫روسی و انگلیس��ی در شهریور ‪ 1320‬ش��اهد نبودیم‪ .‬البته‬ ‫رضاخان نسبت به دوره قاجار واقعا ارتش را مدرن کرده بود‪.‬‬ ‫نیروی زمینی و نیروی هوایی را به سبک جدید ان روز بوجود‬ ‫اورده بود‪ .‬درجه های نظامی را در ارت��ش تعریف کرده بود‪،‬‬ ‫جایگاه ها ی فرماندهی را در ارتش مشخص کرده و دستور‬ ‫داده بود نظامنامه ارتش را تدوین کنند‪ .‬دانش��گاه افسری را‬ ‫به سبک کشورهای اروپایی تاسیس کرده بود و به طور کلی‬ ‫با کمک گرفتن از مستش��اران خارجی ارتش ای ران را نظام‬ ‫یافته و مدرن کرده بود‪ .‬اما اینها ظاهر ماجرا بود و در باطن‬ ‫ارتش قدرت قابل توجهی نداش��ت‪ .‬زی را این عناصر و اجزاء‬ ‫فرماندهی و بدنه ارتش است که مقاومت را در ب رابر دشمن‬ ‫خارجی ش��کل م ی دهند که این عناصر در ارتش ان زمان‬ ‫ای ران قدرت نداش��تند و همه قدرت در دس��ت شخص رضا‬ ‫شاه بود‪ .‬س��ر قضیه حضور متفقین در ای ران هم این عدم‬ ‫قدرت ارتش بود که کارساز ش��د‪ .‬در اغاز جنگ جهانی دوم‬ ‫اعالم بیطرفی کرد‪ ،‬ولی متفقین متجاوز وارد کشور شدند‪.‬‬ ‫در حالی که اگر ارتش قوی بود‪ ،‬انها اعالم بیطرفی ای ران را‬ ‫به رسمیت م ی شناختند‪ .‬اما متفقین هیچ اعتنایی نکردند‪.‬‬ ‫روس ها از ش��مال و انگلیس��ی ها از جنوب ای ران را اشغال‬ ‫کردند‪ .‬سربازان روسی و انگلیسی پس از اشغال ای ران بدون‬ ‫هیچ مقاومت قابل توجهی توانستند در ای ران مستقر شوند‬ ‫و از راه های ای ران ب رای تدارکات پش��ت جبهه روسیه ب رای‬ ‫کمک رسانی به ارتش سرخ ش��وروی در ب رابر تهاجم المان‬ ‫هیتلری اس��تفاده کنند‪ .‬همی ن ها باعث ش��د بعدها وقتی‬ ‫اس��تالین‪ ،‬روزولت و چرچیل به ته ران امدن��د‪ ،‬در اجالس‬ ‫ته ران‪ ،‬ای ران را پل پیروزی لقب بدهند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫در شهریور ‪ 1320‬چرا ارتش ایران نتوانست مانع‬ ‫ورود متفقین به کشور شود؟‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر حسن بهشتی پور ‪،‬کارشناس مسائل‬ ‫سیاسی و بین الملل است که چهره ای نام اشنا‬ ‫در میان اهالی مطبوعات دارد‪ .‬مثلث در گفت و‬ ‫گو با او در مورد مشکالت ساختار ارتش ایران و‬ ‫دالیل عدم همراهی مردم و ناکارامدی دولت در‬ ‫برابر هجوم بیگانگان گفت و گو کرده است‪ .‬در‬ ‫این میان اما نیم نگاهی به رویدادهای ش�هریور‬ ‫‪ 59‬و هجوم عراق به ایران نیز دارد‪.‬‬ ‫بار پشت ارتش بودند‪ .‬مردم در ستاد جنگ های نامنظم که‬ ‫به وسیله دکتر چمران و بس��یج مستضعفین که به وسیله‬ ‫امام خمینی(ره) تاس��یس ش��د‪ ،‬ثب ت نام کردند‪ .‬همی ن طور‬ ‫داوطلبانه به س��ازمان بس��یج پیوس��تند و ان را پشتیبانی‬ ‫کردند‪ .‬همین حضور م��ردم هم باعث پیروزی کش��ور در‬ ‫جنگ شد‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دوره متفقین به چه شکلی بود؟ حضور متفقین‬ ‫چه تاثیری روی اقتصاد ایران در ان زمان داشت؟‬ ‫در دوره رضاخان وضعیت اقتصادی ای ران خ راب و‬ ‫وی ران بود‪ .‬نرخ رشد اقتصادی پایین بود‪ .‬بخش صنعت بسیار‬ ‫نوپا بود و کشور بیشتر درامدش را خرج خریدن تسلیحات‪،‬‬ ‫ماشی ن االت‪ ،‬استخدام کارشناس��ان خارجی‪ ،‬بستن قرارداد‬ ‫با کش��ورهای خارجی و‪ ...‬م ی کرد‪ .‬اینها طبیعت��ا باید با ارز‬ ‫پرداخت م ی شد‪ .‬ازان طرف کارخانه هایی که رضاخان وارد‬ ‫ای ران کرده بود چند سال طول کش��ید تا به بازدهی برسند‪.‬‬ ‫س��رمایه گذاری خارجی کم ب��ود‪ .‬به خاطر مس��ائل زیادی‬ ‫سرمایه گذارهای داخلی سرمایه هایشان را خارج کرده بودند‪.‬‬ ‫قاچاق ارز اتفاق م ی افتاد‪.‬‬ ‫خرج رضاخان از دارایی س��االنه ای ران بیش��تر م ی شد‬ ‫و‪ ...‬کاردار س��فارت فرانسه در س��ال های ‪ 1315‬و ‪ 1316‬دو‬ ‫گزارش به مقامات کش��ورش نوشته که وضعیت اقتصادی‬ ‫ان روز را به خوبی روشن م ی کند‪ .‬او در گزارش اولش در کنار‬ ‫توضیحات دقیق درباره سیاست های اقتصادی‪ ،‬مشکالت و‬ ‫تالش های داور ب رای رفع مسائل اقتصادی ان زمان نوشته‪:‬‬ ‫«ای ران با وجود تمام منابع طبیعی ای که مورد بهره برداری‬ ‫قرار نداده‪ ،‬همچنان یک کشور فقیر باقی مانده است‪ ».‬در‬ ‫دوره حضور متفقین اما وضعیت به مراتب بدتر شد‪ .‬صنایع‬ ‫ای ران عمال تعطیل شد‪ ،‬فرار سرمایه اتفاق افتاد‪ ،‬کشاورزی‬ ‫ای ران تحت س��لطه متفقین در امد و چون غله و دیگر مواد‬ ‫خوراکی س��ربازان روس را از ای ران تهیه م ی کردند‪ ،‬سال ها‬ ‫در ای ران قحطی ش��د و عده زیادی از مردم در عذاب افتادند‬ ‫و عده ای مردند‪ .‬دول��ت هم وضعیت جنگی را نتوانس��ت‬ ‫سازمان دهی کند و کشور ش��ی رازه اش از هم پاشید‪ .‬اما در‬ ‫سال های جنگ تحمیلی کشور یک مدیریت خوب داشت ‪،‬‬ ‫مثال بعد از جنگ کاالها را کوپنی کردند که حداقل کاالهای‬ ‫اساسی را به دست مردم م ی رساندند و این خیلی مهم بود که‬ ‫حداقل رفاه اقتصادی در شرایط جنگی ب رای مردم ضعیف‬ ‫به وجود بیاید‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫روحانیون در دوره رضاخان و در سال های حضور‬ ‫متفقین در ایران چه نقشی ایفا کردند؟‬ ‫نگاه رضاخان به مدرنیته ب��ود و این را در مقابله با‬ ‫دین م ی دید‪ .‬رضا خان از سال ‪ 1307‬به بعد سعی داشت در‬ ‫ای ران حکومت سکوالر تش��کیل بدهد و این الزمه اش این‬ ‫بود که روحانیون جامعه منفعل ش��وند‪ .‬او یک بار در سال‬ ‫‪ 1314‬به ترکیه سفر کرد و این سفر خیلی رویش اثر گذاشت‬ ‫و وقتی برگشت سعی کرد طبق نظ رات و شیوه حکومتداری‬ ‫اتا ترک ای��ران را اداره کند‪ .‬این اقدامات ای��ران را در فضای‬ ‫جدیدی برد‪ .‬رضاخان م ی خواس��ت هویت جدیدی از ای ران‬ ‫بس��ازد و هویت مذهبی ای رانیان را از بین بب��رد و انها را به‬ ‫ای ران باستان نزدیک کند‪ .‬اتفاقاتی که رفته رفته داشت رخ‬ ‫م ی داد تا اینکه شهریور ‪ 20‬و خروج رضا خان ورق را برگرداند‪.‬‬ ‫بعد از رفتن رضاخان‪ ،‬نقش روحانیون رفته رفته دوباره پررنگ‬ ‫شد‪ .‬اما انها تشکلی نداشتند و به همین دلیل صدایشان به‬ ‫جایی نم ی رسید‪ .‬ایت اهلل کاشانی در ع راق مبارزه م ی کرد و‬ ‫معلوم نیست چرا به جرم همکاری با المان ها به فلسطین‬ ‫و لبنان تبعید ش��د‪ .‬بعدها فداییان اسالم و گروه های مبارز‬ ‫دیگر هم امدند‪ ،‬تشکیالت به وجود اوردند و نقش مذهبیون‬ ‫در جامعه دوباره پررنگ شد‪ .‬ایت اهلل بروجردی هم در همین‬ ‫س��ال ها بود که در حوزه علمیه قم فعالیت کرد و به مدت‬ ‫هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و به مدت پانزده سال تنها‬ ‫مرجع تقلید شیعیان جهان شد‪ .‬اقداماتی که اقای بروجردی‬ ‫از سال ‪ 1328‬به بعد انجام م ی داد‪ ،‬زمینه ساز قدرت گرفتن‬ ‫حوزه علمیه در ای ران شد و همین نهاد روحانیت به رهبری‬ ‫امام خمینی (که درس اموخته حوزه علمیه قم بود) توانست‬ ‫از حوزه نجف انقالب ای ران را در سال ‪ 57‬بوجود بیاورد‪ .‬امام‬ ‫خمینی هم از شاگردان ایت اهلل بروجردی بود و تحت تعالیم‬ ‫ایشان قرار داشت‪.‬‬ ‫جدالبرسریکلقمهنانسیاه‬ ‫رحیم نیکبخت بررسی می کند‪ :‬ایران زمان رضا شاه چه تفاوت هایی با ایران‬ ‫در دوره متفقین داشت؟‬ ‫اقای نیکبخ�ت! مش�کالت اقتص�ادی و کمبود‬ ‫مایحتاج زندگ�ی در دوره حض�ور متفقین خیلی‬ ‫زیاد بود‪ .‬مردم سر به دست اوردن نان هم مشکل‬ ‫داشتند‪ .‬چرا در ان سال ها وضعیت ایران این طور‬ ‫شد؟‬ ‫متفقین وقتی که وارد ای ران ش��دند‪ ،‬حکومت های‬ ‫لرزانی در اینجا س��ر کار بود‪ .‬بناب راین انها مجال پیدا کردند‬ ‫که دخالت زیادی در ام��ور مختلف بکنند‪ .‬در امور فرهنگی‪،‬‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماع��ی و‪ ....‬دخالت م ی کردند‪ .‬سربازانش��ان‬ ‫رفتار نابهنجاری با مردم داش��تند‪ .‬م��ردم را زیر م ی گرفتند‪.‬‬ ‫کامیون های ای ران توس��ط ارتش متفقین مصادره م ی ش��د‬ ‫که غله‪ ،‬علوفه‪ ،‬مایحت��اج و‪ ...‬را ببرد ب رای ارتش ش��وروی‪.‬‬ ‫همه چیز در اختیار انها بود و دستش��ان ه��م کامال باز بود‪.‬‬ ‫پس انها سیاست پولی را به نفع خودشان تغییر دادند و ب رای‬ ‫اینکه بتوانند راحت تر خرید کنند و اغذیه و‪ ...‬ب رای سپاهشان‬ ‫بفرستند ب رابری پولشان با پول ما را از بین بردند و پول ما را‬ ‫ ب ی ارزش کردند‪ .‬که به ضرر کش��ور ما شد و دو سه سال بعد‬ ‫کشور دچار قحطی شد‪ .‬چون ارتش س��رخ بیشتر مایحتاج‬ ‫ارتشش را از شهرهای مختلف ای ران جمع م ی کرد و م ی برد‬ ‫به شوروی‪ .‬همین کار باعث ش��د در ایاالت و والیات بحث‬ ‫کمبود به وجود بیاید‪ .‬متفقین با نقدینگ��ی خیلی زیاد و با‬ ‫دستکاری که در نظام پولی ما کردند توانستند با پول کمی‬ ‫مقدار زیادی غله‪ ،‬حبوبات‪ ،‬دام زن��ده و‪ ...‬خریداری و از ای ران‬ ‫خارج بکنند‪ .‬این کار هم به اقتص��اد ملی ضربه م ی زد و هم‬ ‫بحث کمبود غالت و مایحتاج را پیش م ی اورد‪ .‬بله‪ ،‬ما مشکل‬ ‫نان داشتیم ان موقع‪ .‬از ان زمان تعریف م ی کنند که مردم از‬ ‫صبح تا شب توی صف م ی ایستادند که بتوانند یک تکه نان‬ ‫سیاه نامطبوع تهیه کنند‪ .‬شاید هم گیرشان نم ی امد‪ .‬از ان‬ ‫طرف ارتش سرخ انبارها را مصادره م ی کرد و زندگی مردم را‬ ‫به هم م ی ریخت‪ .‬گزارش هایی از تبریز‪ ،‬خوی و‪ ...‬وجود دارد‬ ‫که بعضی از تجار بعد از اینکه اموالش��ان مصادره شد‪ ،‬دچار‬ ‫اختالل مغزی شدند و ب رای همیش��ه مشاعرشان را از دست‬ ‫دادند‪ .‬ان موقع فشار زیادی روی مردم بود‪.‬‬ ‫چرا کس�ی جلوی اینها نم ی ایس�تاد؟ چرا ارتش‬ ‫برای بیرون راندن متفقین کاری نم ی کرد؟‬ ‫در دوره رضا خان ارتش فقط ب رای سرکوب عشایر و‬ ‫سرکوب خوانین محلی استفاده م ی شد و ب رای دفاع از مرزها‬ ‫یا مقابله با دشمنان خارجی تربیت نشده بود‪ .‬ارتش به جای‬ ‫اینکه ب رای دفاع از کش��ور باش��د و حفاظت از مرزها‪ ،‬ب رای‬ ‫سرکوبی مخالفین سلطنت و بسط استبداد رضاخان بود‪ .‬ان‬ ‫موقع رضا خان از دیگر نهادها هم همین استفاده را م ی کرد‪،‬‬ ‫یعنی استفاده ب رای بسط دادن قدرتش‪ .‬مثال در انتخابات دوره‬ ‫پنجم شورای ملی‪ ،‬رضاخان دنبال انتخاب نمایندگانی بود که‬ ‫طرفدار او باشند و از سیاست های او حمایت کنند‪ .‬فرخی یا‬ ‫ایت اهلل مدرس هم که مخالف شاه بودند بعدا به همین دلیل‬ ‫از سر راه برداشته شدند‪ .‬شاه بر قوه مقننه مسلط بود‪ .‬بعد به‬ ‫دادگستری هم مسلط شد و این ها شدند تکمی ل کننده قدرت‬ ‫رضا شاه‪ .‬این ها باعث م ی شد استبداد بر جامعه حاکم شود و‬ ‫هیچ مخالفی جرات عرض اندام نکند و همه زیر نظر ش��اه‬ ‫قدم بردارند‪ .‬نکته دیگر این است که رضاخان بعد از رسیدن‬ ‫به حکومت کسانی مثل تیمور تاش‪ ،‬سردار اسعد و‪ ...‬را که در‬ ‫رسیدن به حکومت او را یاری کرده بودند از بین برده بود و با‬ ‫خوی استبدادی اش کم کم فرد قدرتمندی را باقی نگذاشت‬ ‫تا در چنان روزی به داد کش��ور برس��د‪ .‬همین ویژگی باعث‬ ‫شد در دوره متفقین ارتش و دیگر نهادها نتوانند کاری ب رای‬ ‫جلوگیری از ورود متفقین یا بعدا ب رای بیرون راندنشان انجام‬ ‫بدهند و کسی هم نباشد که ارتش را منسجم و کشور را اداره‬ ‫کند‪ .‬یعنی شخصیت مستبد رضا شاه کاری کرد که ارتش‬ ‫بعد از فروپاش�ی ارتش چه اتفاق�ی افتاد؟ مردم‬ ‫کاری نکردند؟‬ ‫سیاست های رضا خان باعث ب ی دفاع ماندن مرزهای‬ ‫کشور در زمان هجوم متفقین شد‪ .‬سرکوب عشایر‪ ،‬یکی از‬ ‫سیاست های رضا خان بود‪ .‬عش��ایر از دیرباز وظیفه دفاع از‬ ‫مرزها را داشتند‪ .‬هر وقت حکومت مرکزی قدرتمند م ی شد‬ ‫اینها ارام بودند و هر وقت حکومت مرکزی ضعیف بود‪ ،‬اینها‬ ‫گردن کشی م ی کردند‪ .‬با سرکوب عشایر در زمان رضا خان‪،‬‬ ‫عمال در شهریور ‪ 1320‬مرزها ب ی دفاع شدند و عشایر رمقی‬ ‫نداشتند از مرزها دفاع کنند‪ .‬اما مردم عادی ب رای جلوگیری از‬ ‫ورود متفقین کارهایی م ی کردند‪ .‬در برخی نقاط ما دفاع های‬ ‫جانانه ای داریم‪ .‬دریادار بایندر را داریم‪ .‬بایندرها دو ب رادر بودند‬ ‫که یک ی شان در دریای خزر و یکی در خلیج فارس دفاع کرد‪.‬‬ ‫یا در پل جلفا چند سرباز چندین ساعت ارتش مسلح شوروی‬ ‫را زمی ن گیر کردند‪ .‬مقاومت اینها همه از روی عرق مل ی شان‬ ‫بود‪ ،‬وگرنه وظیفه ای ب رای دفاع نداش��تند‪ .‬این مقاومت های‬ ‫خودجوش غی ر سازمان یافته را داریم اما ارتش عمال نم ی تواند‬ ‫مرزهای کشور را در مقابل بیگانگان حفظ کند‪.‬‬ ‫روحانیت در این س�ال ها چه نقش�ی داش�تند؟‬ ‫نسبت رضاخان با دین و روحانیت چه بود؟‬ ‫رضا خان در سال های ابتدایی روی کار امدنش (از‬ ‫کودتای ‪ 1299‬که وزیر جنگ و بعد رئی س الوزرا شد تا حدود‬ ‫س��ال ‪ 1305‬که مدت کمی از تاجگذاری اش م ی گذش��ت)‬ ‫ب رای مذهب و روحانیت اهمیت زی��ادی قائل بود‪ .‬او در این‬ ‫س��ال ها به حرم امام علی(ع) و حرم امام حس��ین(ع) رفت و‬ ‫در عزاداری هایی که برگزار م ی شد شرکت م ی کرد‪ .‬حتی در‬ ‫دس��ته جات عزاداری گل م ی مالید به خودش و به این شیوه‬ ‫که االن هم بعضی جاها هست عزاداری م ی کرد‪ .‬در مجلس‬ ‫موسسسان حکومت هم تعداد زیادی روحانی شرکت داشتند‬ ‫که رای به تغییر س��لطنت دادند‪ .‬اگر ارتباط خوبی بین این‬ ‫قشر و رضاخان وجود نداش��ت‪ ،‬انها هرگز رای به سلطنت او‬ ‫نم ی دادند‪.‬‬ ‫ارتباط خوب او با دین در سال های اول حکومتش هم‬ ‫تا حدودی ادامه پیدا کرد‪ .‬اما از زمانی که پایه های حکومت‬ ‫او مستحکم شد‪ ،‬دیگر مثل قبل ب رای مذهب اهمیت قائل‬ ‫نبود و بعد هم که رفت ترکیه‪ ،‬ضدیتش را با مذهب‪ ،‬روحانیت‬ ‫و هرچیزی که به اسالم مربوط است علنی کرد‪ .‬از ان به بعد‬ ‫ه ر قدر قدرت او زیادتر ش��د‪ ،‬رابطه اش با مذهب و مذهبیون‬ ‫بدتر شد‪.‬‬ ‫س�فر به ترکیه چطور باعث ضدی�ت رضاخان با‬ ‫دین شد؟‬ ‫نتیجه این مکاتبات چه بود؟‬ ‫ان موقع چون حکومت ضعیف بود و بیگانگان هم‬ ‫در کشور بودند اگر درخواست ها پذیرفته نم ی شد هم قدرتی‬ ‫ب رای اجرای این سیاست ها مثل قبل وجود نداشت‪.‬‬ ‫روحانی�ون در س�ال های حضور متفقی�ن‪ ،‬برای‬ ‫بیرون راندن انها چه کردند؟‬ ‫از ‪ 1320‬ت��ا ‪ 1332‬تع��داد انجمن ه��ای مذهب��ی‬ ‫هیات های مذهبی و‪ ...‬یکباره خیلی زیاد م ی ش��ود‪ .‬بحث‬ ‫مدارس اس�لامی ش��کل م ی گیرد که ش��یخ عباس��علی‬ ‫اس�لامی س��ردمدارش هس��ت‪ .‬جریان ایت اهلل کاشانی و‬ ‫مجمع مسلمانان مجاهد ش��کل م ی گیرد‪ .‬فداییان اسالم‬ ‫ش��کل م ی گیرد‪ .‬یک دوره پر جنب و جوشی است‪ .‬ایت اهلل‬ ‫بروجردی در راس حوزه علمیه تالش م ی کند که حوزه های‬ ‫علمیه و م��دارس علوم دین��ی را احیا کند و ب��ه این خاطر‬ ‫نمایندگانی به سراس��ر کشور م ی فرس��تد‪ .‬ایت اهلل کاشانی‬ ‫فعالی ت های پارلمانی را دنبال م ی کند‪ .‬فدائیان اس�لام هم‬ ‫هس��تند که سیاس��ت های تندتری دارند و همه یکدیگر را‬ ‫تکمیل م ی کنند و همس��وی هم هس��تند‪ .‬اما اینها خیلی‬ ‫ب رای خروج متفقین نم ی توانند کاری بکنند‪ .‬اینها ناخرسند‬ ‫بودند از حضور بیگانگان اما چون بیگانگان بر کشور مسلط‬ ‫بودند نم ی توانستند کاری بکنند‪ .‬حداقل من ندیدم موردی‬ ‫را که به صراحت درباره این ماجرا باش��د‪ .‬ام��ا در مطبوعات‬ ‫عکس العمل هایی بود‪ ،‬مثال س��رود ای ای��ران در این دوره‬ ‫سروده شد که پاسخی به تحقیر ای ران در این سال ها بود‪.‬‬ ‫از زمان مشروطه وضعیت مطبوعات ایران خیلی‬ ‫پ ر رونق ش�د‪ .‬این وضعی�ت در دوره رضاخان هم‬ ‫ادامه داشت؟‬ ‫سیاست رضا خان ب رای محدود کردن روحانیت در حوزه های‬ ‫اجتماعی ‪ -‬فرهنگی و‪ ...‬مثل گرفت��ن اختیار اوقاف از انها‪،‬‬ ‫محدود کردن مدارس علوم دینی‪ ،‬محدودیت ب رای استفاده از‬ ‫لباس روحانیت و‪ ...‬عالقه مردم به حضور او در حکومت را کم‬ ‫کرد‪ .‬حاال مردمی که در اوایل روی کار امدن رضا خان به خاطر‬ ‫اینکه م ی دیدند او م ی تواند اشوب و بلبشو در کشور را تمام‬ ‫کند‪ ،‬ب رای حضورش شوق زیادی داشتند‪ ،‬کم کم دلزده شدند‪.‬‬ ‫در دوره حضور متفقین نقش روحانیت در کشور‬ ‫دوباره پررنگ شد‪ .‬این اتفاق چطور افتاد؟‬ ‫در ش��هریور ‪ 1320‬و با تبعید رضاخان‪ ،‬ب رای ای ران‬ ‫مشکالت زیادی به وجود امد اما در کنار اینها ازادی سیاسی‬ ‫هم ایجاد شد و احزاب و گروه های زیادی سربراوردند‪ .‬در این‬ ‫زمان نیروهای مذهبی هم از فرصت استفاده کردند و شروع‬ ‫کردند به فعالیت‪ .‬مث�لا ایت اهلل کاش��انی در فعالی ت های‬ ‫سیاس��ی حضور پیدا ک��رد و بعد بحث مرجعی��ت ایت اهلل‬ ‫بروجردی ش��د و کم کم پایه های مرجعیت ایش��ان بس��ط‬ ‫پیدا کرد و ایش��ان فعالی ت های ارزش��مندی را شروع کردند‪.‬‬ ‫رضاخان بعد از ماجرای گوهرش��اد خیلی قاطع با روحانیون‬ ‫برخورد م ی کرد‪ .‬و تعداد زیادی را ه��م تبعید کرده بود‪ .‬مثال‬ ‫ایت اهلل یون س اردبیلی تبعید ش��ده بود از مشهد به اردبیل‪.‬‬ ‫تا س��ال های ابتدای��ی حکومت رضاخ��ان وضع‬ ‫خوب بود‪ .‬در این س��ال ها تع��داد مطبوع��ات قابل توجه‬ ‫بود و مطبوع��ات همچنان پررونق بودن��د‪ .‬ولی هر چه قدر‬ ‫دیکتاتوری رضاشاه بیشتر م ی شود‪ ،‬تعداد مطبوعات کمتر‬ ‫م ی شود‪ .‬چون در این زمان بحث سانس��ور خیلی شدید و‬ ‫جدی است‪ .‬تعداد مطبوعات نیمه دوم پهلوی قابل مقایسه‬ ‫با نیمه اول نیس��ت‪ .‬اما بعد از خروج رضاخان و باز ش��دن‬ ‫فضای سیاسی‪ ،‬نش��ریات جدیدی روی کار م ی ایند و تعداد‬ ‫نشریات یکباره افزایش پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫چون دیکتاتوری رضا ش��اه برداش��ته م ی ش��ود‪ ،‬ولع‬ ‫زیادی ب رای به وجود ام��دن احزاب و گروه های سیاس��ی‪،‬‬ ‫میتینگ ها‪ ،‬دسته جات و رونق مطبوعات به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫اولین گروه هایی که روی کار م ی ایند هم احزاب وابسته به‬ ‫روسیه و انگلیس هستند‪ .‬مثال حزب توده که در این سال ها‬ ‫با هماهنگی س��فارت ش��وروی در ای ران فعالیتش را علنی‬ ‫کرد‪ .‬این ماج��را ادامه پیدا م ی کند تا ‪ 28‬مرداد‪ .‬از س��ال ‪20‬‬ ‫تا ‪ 32‬تعداد زیادی روزنامه داریم‪ .‬ولی بعد هر چه قدر می زان‬ ‫دیکتاتوری زیاد م ی شود‪ ،‬تعداد نشریات کم م ی شود‪.‬‬ ‫متفقین با مطبوعات چه برخوردی داشتند؟‬ ‫متفقین بعد از ورود به ای ران بالفاصله مطبوعات را‬ ‫کنترل م ی کنند که علیه انها و به نفع المان چیزی نوش��ته‬ ‫نشود‪ .‬انعکاس اخبار جنگ و تبلیغاتی که عوامل وابسته به‬ ‫المان در کشور دارند‪ ،‬رصد م ی شود و متفقین سخت علیه‬ ‫انها برخ��ورد م ی کنند‪ .‬چون انها با ه��م رقیبند‪ .‬پس به هر‬ ‫بهانه ای نیروهای مخالف انگلیس را دس��تگیر م ی کنند و‬ ‫به زندان م ی اندازند‪ .‬مردم در این دوره خیلی ازار م ی بینند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫تجدد و نوگرایی در ای ران از دوره مش��روطه شروع‬ ‫ش��د‪ .‬اما رضا خان بود که بعد از س��فر به ترکیه‪ ،‬تالش کرد‬ ‫این نوگرایی را در همه جای جامعه اجرایی کند‪ ،‬پ س شروع‬ ‫کرد به تغییر ظاهر جامعه‪ .‬به قول مخب ر الس��لطنه هدایت‪:‬‬ ‫«رضاخان دنب��ال تمدن بلواری بود نه تم��دن الب راتواری‪».‬‬ ‫یعنی او فقط ظاهر بیرونی تمدن را مورد توجه قرار م ی داد و‬ ‫دنبال تمدنی که کارخانه پشتش باشد‪ ،‬فکر‪ ،‬پشتش باشد‪،‬‬ ‫ازمایشگاه‪ ،‬پشتش باشد و‪ ...‬نبود‪ .‬به این خاطر بحث کشف‬ ‫حجاب‪ ،‬اتحاد ش��کل لباس و‪ ...‬را پیش کشید و ب رای حفظ‬ ‫ظاهر ناخوداگاه با هویت چند هزار ساله ای رانی درگیر شد‪ .‬در‬ ‫حالی که مثال بحث حجاب فراتر از دین است‪ ،‬یک چیز ملی‬ ‫است‪ .‬قبل از اسالم هم بوده است‪ .‬س��تیز با این مقوله ها و‬ ‫مخصوصا وقایعی مثل مسجد گوهرش��اد که تعداد زیادی‬ ‫کشته شدند و بازتاب زیادی هم پیدا کرد‪ ،‬رضاخان به کل با‬ ‫روحانیت مشکل پیدا کرد و شروع کرد به دشمنی با انها‪ .‬اما‬ ‫‪5‬‬ ‫رحیم نیکبخت‪ ،‬پژوهشگر تاریخ معاصر و‬ ‫تاریخ انقالب اسالمی است‪ .‬او در دانشگاه تبریز‬ ‫عضو هیات علمی است و این روزها روی انقالب‬ ‫اسالمی در اردبیل و تبریز کار م ی کند‪ .‬مجموعه‬ ‫مقاالت «اذربایجان و هویت ملی» او در دس�ت‬ ‫انتش�ار اس�ت‪ .‬با اقای نیکبخت درباره روزهای‬ ‫حضور متفقی�ن در ایران و تف�اوت وضعیت ان‬ ‫روز ب�ا روزهای حکوم�ت رضاخان ح�رف زدیم‪.‬‬ ‫درب�اره روحانی�ت‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬ارت�ش‪ ،‬مطبوعات‪،‬‬ ‫مدرنیته و‪ ....‬اق�ای نیکبخ�ت م ی گوید وقتی‬ ‫متفقی�ن رضاخان را به جرم المان دوس�ت ی اش‬ ‫تبعی�د کردند‪ ،‬م�ردم ای�ران به ج�ای اینکه از‬ ‫عمل بیگانه ناراحت بش�وند‪ ،‬خوشحال بودند‪.‬‬ ‫نکته ای که بعدها در س�ال ‪ 42‬دستمای ه ای شد‬ ‫تا امام خمینی از ان ب�رای نصیحت محمدرضا‬ ‫پهلوی اس�تفاده کنند‪« :‬من میل ندارم که یک‬ ‫روز اگ�ر بخواهند تو ب�روی‪ ،‬همه ش�کر کنند‪.‬‬ ‫من یک قصه ای را برای ش�ما نق�ل م ی کنم که‬ ‫پیرمردهایتان‪ ،‬چهل ساله هایتان یادشان است‪،‬‬ ‫س ی ساله ها هم یادش�ان است‪ .‬سه دسته ‪ -‬سه‬ ‫مملکت اجنب�ی‪ -‬به م�ا حمله کرد‪ .‬ش�وروی‪،‬‬ ‫انگلس�تان و امریکا ب�ه مملکت ای�ران حمله‬ ‫کردن�د؛ مملکت ای�ران را قبضه کردن�د؛ اموال‬ ‫مردم در مع�رض تلف ب�ود‪ ،‬نوامیس م�ردم در‬ ‫معرض هتک بود‪ ،‬لکن خدا م ی داند که مردم شاد‬ ‫بودند برای اینکه پهلوی رفت‪ .‬من نم ی خواهم تو‬ ‫این طور باش�ی؛ نکن‪ .‬من میل ندارم تو این طور‬ ‫بش�وی‪ ،‬نکن!» نصیحتی که البته به گوش شاه‬ ‫کارگر نیفتاد و به شادی مردم در بهمن ‪ 57‬ختم‬ ‫شد‪.‬‬ ‫یا ایت اهلل قمی هم تبعید ش��ده بود‪ .‬بع��د از رفتن رضاخان‬ ‫اولین اتفاقی که م ی افتد این اس��ت که اینه��ا برم ی گردند‪.‬‬ ‫مثال ایت اهلل اردبیلی برم ی گردد به مشهد و یک حرکتی در‬ ‫حوزه ها شروع م ی شود ب رای زدودن سیاست های ضد اسالمی‬ ‫حکومت پهلوی و علما ش��روع م ی کنند به نامه نگاری ب رای‬ ‫اینکه اجباری بودن کشف حجاب لغو بشود‪ .‬یا بحث تدریس‬ ‫شرعیات در مدارس عملی بش��ود‪ .‬این مکاتبات ب رای سال‬ ‫‪ 1322‬به بعد است‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ ب ی اراده شود و در موقع بحران نتواند تصمیم بگیرد‪ .‬در این‬ ‫دوره ارتش به ظاهر قدرتمند است‪ ،‬به ظاهر جدید است و‪...‬‬ ‫ولی اختیاری از خودش ندارد‪ .‬ضمن اینکه چون وظیفه ارتش‬ ‫دفاع از مرزها تعیی ن نشده‪ ،‬بالفاصله با رفتن خود رضا شاه و‬ ‫فرمان ترک مخاصمه‪ ،‬ارتش عمال فرو م ی پاشد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪73‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫در عین حال با تم�ام تضاد ام�ا واکنش عمومی‬ ‫به نوعی نقطه عطف�ی در تاریخ ایران اس�ت‪ .‬در‬ ‫این مقطع ناسیونالس�یم ایرانی ب ه نوعی متبلور‬ ‫م ی ش�ود و به نوعی موضوع تمامیت ارضی ایران‬ ‫مطرح اس�ت؛ البته ش�عارهای انقالب�ی و دینی‬ ‫همچنان وجود دارد‪.‬‬ ‫به دنبال بروز جنگ و حمله ع راق به ای ران اتفاقا ان‬ ‫بحث ای ران گرایی و ضرورت دفاع از مرزهای ای ران خیلی پررنگ‬ ‫شد‪ .‬شما حتی در مواضع رهبری انقالب هم این را م ی توانید‬ ‫مشاهده کنید که مواضع رهبری انقالب بعد از حمله ع راق به‬ ‫ای ران خیلی تاکید زیادی بر ای رانیت و خلیج فارس دارد؛ تاکید‬ ‫بر کاربرد نام های فارسی بر مناطقی از خوزستان مثل ابادان‪،‬‬ ‫خرمشهر و ‪...‬‬ ‫بدلی به عراق ی ها در مورد محمره‪ ،‬عبادان و‪...‬‬ ‫برخی گروه ها بازوی سیاسی صدام بودند‬ ‫روایت بهمنی قاجار از نگرش‬ ‫اپوزیسیون به جنگ ‪ 8‬ساله‬ ‫‪74‬‬ ‫ما م ی توانی��م دالیل اختالفات م��رزی‪ ،‬عقیدتی و‬ ‫ایدئولوژیک و شرایط پس از انقالب ای ران و توازن قوایی که در‬ ‫منطقه به هم خورده بود را از عمده ترین دالیل حمله ع راق به‬ ‫ای ران برشماریم‪ .‬اختالف مرزی ای ران و ع راق یادگار اختالفات‬ ‫ای ران و عثمانی بود‪ .‬این مس��اله‪ ،‬موضوع ریش��ه داری بود و‬ ‫زمینه تنش و بروز اختالف و جنگ س��رد و حتی جنگ گرم‬ ‫به ان صورتی که در تجاوز هشت ساله ع راق به ای ران رخ داد‬ ‫همیشه هم بین ای ران و عثمانی وجود داشت و هم بین ای ران‬ ‫و ع راق‪ .‬ما حتی در عصر محمدشاه م ی دانیم که عثمان ی ها‬ ‫حمله کردند و یکبار خرمشهر را اش��غال کردند بعدا هم این‬ ‫وضعیت بود‪ .‬بعد از تشکیل ع راق جدید هم همواره بین ای ران‬ ‫و ع راق تنش های مرزی وجود داشت‪ .‬یک دلیل هم اختالفات‬ ‫مرزی و همینطور که م ی دانید اختالف در مورد بهره برداری از‬ ‫اروندرود و حتی مالکیت ارون��درود بود‪ .‬اختالف دوم اختالف‬ ‫ایدئولوژیک بود‪ .‬رژیم بعث ع راق رسالت اتحاد جهان عرب با‬ ‫چاشنی ای ران ستیزی را اصوال ب رای خود قائل بود‪ .‬در واقع رژیم‬ ‫بعث ع راق از ارمان ها و ارزوهایش نابودی و فروپاشی ای ران بود‪.‬‬ ‫صرفا هم به مساله عرب و اع راب خوزستان محدود نم ی شد‪ .‬ما‬ ‫در مقامات بعثی م ی بینیم که ارزوی انها تجزیه ای ران و تبدیل‬ ‫ای ران به پنج کشور بوده و به طور علنی هم به این مساله اشاره‬ ‫کردند‪ .‬حتی تالش هایی داش��تند ب رای اینکه در بلوچستان‬ ‫ای ران اش��وب به وجود اوردند و همی ن طور م ی بینیم که رژیم‬ ‫بعث ع راق از اقای زهتابی اس��تفاده م ی کند ب رای اینکه یک‬ ‫جریان پان ترکی را در اذربایج��ان ایجاد کند و بناب راین هدف‬ ‫ایدئولوژیکی که ب رای خودش داشت این بود که سردار قادسیه‬ ‫شود و ماجرای قادسیه را بار دیگر تکرار و ای ران را نابود کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪6‬‬ ‫برای شروع بحث‪ ،‬پرس�ش اصلی اینجاست که‬ ‫چرا عراق ب�ه ایران حمله ک�رد و واکنش عمومی‬ ‫ایران انقالبی نسبت به این حمله چه بود؟‬ ‫این ایدئولوژی در مقاب�ل ایدئولوژی انقالب ایران‬ ‫بود؟‬ ‫این ایدئولوژی در واقع در مقابل ملت ای ران بود‪ .‬یعنی‬ ‫در زمان محمدرضا شاه هم این ایدئولوژی بود‪ ،‬منتها به دلیل‬ ‫ش��رایط ضعی ف تری که ع راق نس��بت به ای ران داشت دیگر‬ ‫مجال بروز نیافت‪ .‬منتها بعد از انقالب ای ران این مساله تشدید‬ ‫ش��د‪ .‬پس یکی اختالفات مرزی و دوم دشمنی عمیقی که‬ ‫بعث ی ها با ملت ای ران داشتند ‪ -‬فرقی هم نم ی کرد که دولت‬ ‫شاهنشاهی باشد یا دولت جمهوری اسالمی یا هر سیستم و‬ ‫نظام و رژیم سیاسی دیگری – از دالیل حمله نظامی به ای ران‬ ‫است‪ .‬اما شرایط پس از انقالب اسالمی هم به سه دلیل زمینه‬ ‫را ب رای حمله ع راق به ای ران تقوی��ت و نیرومند تر کرد‪ .‬دلیل‬ ‫اول اینکه ایدئولوژی انقالب اس�لامی ب رای حکومت بعثی‬ ‫ع راق خط رناک بود‪ ،‬یعنی اگر ایدئولوژی بعثی جنبه تهاجمی‬ ‫داشت نس��بت به دولت و ملت ای ران حاال ایدئولوژی انقالب‬ ‫اسالمی در واقع مشروعیت و سیادت دولت بعث را در ع راق‬ ‫زیر سوال قرار م ی داد‪ .‬حکومت انقالبی شیعی در ای ران روی‬ ‫کار امده بود و به خاطر اشتراکات قوی که انقالبیون ای ران با‬ ‫روحانیت ع راق داشتند در واقع صدام ادامه حاکمیت خودش‬ ‫را هم با وجود انقالب اسالمی ای ران در مرز خطر م ی دید‪ .‬یک‬ ‫دلیل دیگر اینکه توازن منطقه ای و توازن بی ن المللی به ضرر‬ ‫ای ران و به سود ع راق به هم خورد‪ .‬به این ترتیب که با اشغال‬ ‫سفارت امریکا و قطع مناسبات ای ران و امریکا و سرد شدن و‬ ‫تیرگی شدید مناسبات ای ران و امریکا ع راق تصور م ی کرد که از‬ ‫نظر بی ن المللی هم مانع و اراده ای ب رای حمله و تجاوز به ای ران‬ ‫وجود ندارد و اتفاقا این تصور و تحلیلش هم درست بود‪ .‬چون‬ ‫م ی بینیم بعد از تجاوز ع راق به ای ران نه تنها جامعه بی ن المللی‬ ‫این تجاوز را محکوم نم ی کند بلکه در واقع قدرت بی ن المللی‬ ‫پشت سر ع راق بود‪ .‬عامل دیگر هم تصور ضعف نظامی ای ران‬ ‫بعد از انقالب است‪ .‬رژیم صدام از ارتش ای ران واهمه ای داشت‪.‬‬ ‫با تضعیف ارتش بعد از انقالب و به وی��ژه بعد از کودتای نوژه‬ ‫صدام مصمم تر شد که به اهداف خود جامه عمل بپوشاند‪.‬‬ ‫درواقع عامل داخلی نیرومندی را هم جلوی خود نم ی دید پس‬ ‫درواقع این اختالفات مرزی باعث م ی شد که بین ای ران و ع راق‬ ‫همواره تنش وجود داشته باشد‪ .‬ایدئولوژی حزب بعث باعث‬ ‫م ی شد که رژیم بعثی ع راق در پی ستیز با ای ران باشد و شرایط‬ ‫انقالبی هم زمینه ای را فراهم م ی ک��رد که ع راق هم از ای ران‬ ‫انقالبی واهمه داشته باشد و بخواهد یک حمله پیشروانه کند‪.‬‬ ‫از نظر داخلی فضای پرتنش�ی را پیش رو داریم‪.‬‬ ‫بله‪ .‬حتی یک بار در صداو سیما دیدم سردار رشید که‬ ‫از سرداران مهم جنگ و دفاع مقدس هستند‪ ،‬خاطره ای را ذکر‬ ‫کردند که خدمت امام رسیده بودند و با اشاره به مناطق جنگی‬ ‫اش��اره کردند بهنام عبادان؛ خود ایش��ان در این خاطره نقل‬ ‫کردند که با سرزنش رهبری مواجه شدند که چرا این را به کار‬ ‫م ی بری چرا نام ابادان را به کار نم ی بری‪ .‬یعنی حساسیت حتی‬ ‫نسبت به الفاظ‪ ،‬حساسیت به نام ها‪ ،‬حساسیت به خلی ج فارس‪،‬‬ ‫خرمشهر‪ ،‬ابادان و اینها در طرف ای رانی خیلی بیشتر شد‪ .‬یک‬ ‫نوع حفظ تمامیت ارضی ای ران باز اولویت شد و ما م ی بینیم‬ ‫در ارتش حتی فرماندهان و افس رانی بودند که شاید انچنان‬ ‫همخوانی و سازگاری با انقالب اسالمی نداشتند یا در مظان‬ ‫اتهام هایی بودند ولی م ی ایند و مش��ارکت م ی کنند و نوعی‬ ‫وحدت و همگرایی در واقع بعد از اغاز جنگ به وجود م ی اید‪،‬‬ ‫گرچه اختالفات سیاسی هم پررنگ بود‪...‬‬ ‫دقیقا ای�ن اختالفات سیاس�ی یک مانع اس�ت‪.‬‬ ‫بخشی از گروه های سیاسی مخالفت خودشان‬ ‫را با جنگ ابراز م ی کنند‪ .‬مثل س�ازمان مجاهدین‬ ‫خلق و فدائیان‪ .‬البته م ی بینیم که در نهایت کنار‬ ‫گذاشته م ی شوند‪.‬‬ ‫البت��ه انها ه��م گویا ابت��دا مخالف��ت نم ی کردند‪.‬‬ ‫م ی گفتند ما حاضریم ش��رکت کنیم به شرط اینکه با نیروی‬ ‫خودمان و تحت تشکیالت خودمان بیاییم حاضر شویم‪.‬‬ ‫گروه ه�ای سیاس�ی چط�ور در م�ورد جن�گ با‬ ‫موضوعیت تمامیت ارضی ایران اقدام م ی کردند؟‬ ‫چون بحث هایی وجود داشت که انها مزدور یا در‬ ‫واقع از بیرون مرزها هدایت م ی شوند‪.‬‬ ‫رویکرد این گروه ها متنوع بود‪ .‬ما م ی دانیم نیروهایی‬ ‫که بع دا با مجاهدین (منافقین) شورای ملی مقاومت را تشکیل‬ ‫م ی دهند اینها در واقع با دشمنان ای ران همسویی داشتند یعنی‬ ‫هیچ نوع حساسیت انچنانی به تمامیت ارضی و ملی ای ران‬ ‫نداشتند و بعد از ماجرای عزل بن ی صدر هم پشت سر شورای‬ ‫ملی مقاومت در م ی ایند و بعد با صدام هم همکاری م ی کنند‪.‬‬ ‫گرچه بعضی از این گروه ها هم بعد از سفر رجوی به ع راق و‬ ‫بعد از اینکه مجاهدین رسما به رژیم بعث ع راق م ی پیوندند که‬ ‫در شورای ملی مقاومت بودند کنار م ی کشند‪ ،‬ولی در کل ما‬ ‫انچنان حساسیتی نس��بت به تمامیت ارضی ای ران از طرف‬ ‫این گروه ها شاهد نیستیم‪ .‬همینطور چریک های فدایی خلق‬ ‫که م ی دانیم ‪ -‬در اقلیت منظورم است نه اکثریت ‪ -‬اساسا در‬ ‫فتنه ها و اشوب های قومی بعد از انقالب نقش فعال داشتند‪.‬‬ ‫یکسری احزاب قومی هم بودند مثل خلق عرب و جریاناتی‬ ‫که در کردستان بودند مثل حزب دموکرات هم کامال و اساسا‬ ‫بازوی رژیم بعث ع راق بودند‪.‬‬ ‫به نکته درس�تی اش�اره کردی�د‪ .‬در اس�نادی که‬ ‫برخی از انها جدید هم هس�تند‪ ،‬امده که اساسا‬ ‫حمله صدام به ایران ب ه نوعی توطئه داخلی برخی‬ ‫گروه ه�ای مخالف انقلاب مثل گروه ه�ای ملی‪،‬‬ ‫بختی�ار و گروه هایی که بیش�تر س�لطنت طلب‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫هر دو طرف را باید دید‪ .‬چون م��ا دو طرف ماجرا را‬ ‫داریم‪ .‬یکی مثل بختیار است که در واقع با رژیم صدام تعامل‬ ‫دارد و صدام را به حمله تحریک م ی کند‪ ،‬ولی از ان طرف هم‬ ‫برخی از نیروهای ملی هستند که مستقل عمل م ی کنند و بر‬ ‫سر تمامیت ارضی ای ران وفادار هستند‪.‬‬ ‫اجازه م ی خواهم این دو را تفکی�ک کنیم‪ .‬در این‬ ‫ماجرا سلطنت طلب ها با جبهه ملی تضاد دارند‪.‬‬ ‫س��لطنت طلب ها مثل اویس��ی متهم هستند که‬ ‫نقشه های سیاس��ی ای ران و اطالعات محرمانه ای را به رژیم‬ ‫بعث داده اند‪ ،‬اما در موضع خود جبهه ملی باید اشاره کنیم که‬ ‫دکتر سنجابی که شخصیت اصلی جبهه ملی در این دوران‬ ‫است بعد از ماجراهای خرداد ‪ 60‬دیگر به جرگه مخالفان تند‬ ‫نظام م ی پیوندد‪ ،‬منتها باز هم برس��ر مساله تمامی ت ارضی‬ ‫ای ران حساسیت دارد؛ م ی بینیم همین سنجابی بعد از اینکه‬ ‫مجاهدین به ع راق م ی پیوندند با شدت به رجوی م ی توپد و‬ ‫نامه تندی م ی نویسد و او را شماتت م ی کند‪ ،‬در حالی که قبال‬ ‫م ی دانید مجاهدین مناسبات نسبتا مالیمی با جبهه ملی به‬ ‫دلیل تعلقات مصدقی داشتند و نوعی احترام متقابل بین اینها‬ ‫بود ولی بعد از اینکه ان خیانت ب��زرگ را رجوی م ی کند و به‬ ‫رژیم بعث ع راق م ی پیوندد و علیه کشورش شمشیر م ی کشد‬ ‫و علیه ای ران م ی جنگد‪ ،‬م ی بینیم س��نجابی به ش��دت نامه‬ ‫اعتراضی م ی نویس��د و او را محکوم و طرد م ی کند؛ انها هم‬ ‫واکنش نشان م ی دهند که سنجابی به علت پیری و کهنسالی‬ ‫عقل خودش را از دست داده‪.‬‬ ‫البته جنس مخالفتشان با گروه هایی مثل نهضت‬ ‫ازادی ک�ه به جن�گ معت�رض ب�ود و نامه نگاری‬ ‫م ی کرد‪ ،‬کمی متفاوت است‪.‬‬ ‫حزب مل��ت و داری��وش فروهر بعد از ب��روز جنگ‬ ‫م ی گوید اساس��ا هر نوع مخالفت سیاس��ی خ��ود را تعلیق‬ ‫م ی کنم ‪ -‬دوران جنگ حاال نم ی دانم چق��در به این پایبند‬ ‫بوده‪ -‬به هرحال اظهارات علن ی اش این اس��ت که در دوران‬ ‫جنگ نم ی خ واهم فعالیت سیاسی کنم گرچه انها با بن ی صدر‬ ‫یک پیوندهایی و یک جور همسویی با بن ی صدر داشتند ولی‬ ‫درکل فعالیت سیاس��ی اش را تعطیل م ی کند‪ ،‬بخاطر اینکه‬ ‫به جنگ صدمه زده نش��ود و در ابتدای جنگ هم باتوجه به‬ ‫س��ابقه ای هم که در وزارت کار داشته اس��ت‪ ،‬نیروهایی را با‬ ‫خودش به جبهه م ی برد‪.‬‬ ‫یک نکته بگویم شاید جالب باشد که گروه های سیاسی‬ ‫مخالف جمهوری اس�لامی مثل حزب پان ای رانیس��ت ها به‬ ‫رهبری ایرج پزشکزاد‪ ،‬حتی با اتش بس سال ‪ 67‬هم مخالفت‬ ‫کرده و م ی گفت ای ران باید تا تنبیه کامل ع��راق ادامه دهد‪.‬‬ ‫اینها از خارج کشور بیانی ه ای دادند و این مساله را مطرح کردند‪.‬‬ ‫این خیلی مناقشه ب رانگیز بود؛ حتی میان نیروهای‬ ‫انقالب‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬بعضی از نیروهای انقالبی م ی گویند ما معتقد‬ ‫بودی��م ان موقع بهتر بود ک��ه اتش ب��س را م ی پذیرفتیم و‬ ‫بعض ی ها هم م ی گویند امکان پذیر نبود‪ .‬در همان زمان بعد‬ ‫از ازادی خرمش��هر هم هنوز بخش های عمده ای از ای ران در‬ ‫اشغال ع راق بود‪ ،‬ع راق ی ها حاضر نبودند که عقب بروند و ما‬ ‫مجبور بودیم جنگ را تا یک پیروزی مهم و بزرگ پیش ببریم‪،‬‬ ‫بناب راین اختالفات بیشتر‪ ،‬اختالف بر سر روش و تاکتیک در‬ ‫مورد جنگ بود‪ .‬در مورد اینکه باید جلوی صدام ایس��تادگی‬ ‫بکنیم و باید با وجود اختالفات داخلی در مقابل دشمن متجاوز‬ ‫خارجی وحدت داشته باشیم‪ ،‬در این موارد مشکلی نبود‪ .‬این‬ ‫متفاوت است با گروه هایی که به کشور خیانت کردند و علنا‬ ‫به دشمن خارجی پیوستند و دشمن خارجی را حمایت کردند و‬ ‫الت دست دشمن خارجی شدند که در راس انها هم مجاهدین‬ ‫ ‬ ‫خلق است‪.‬‬ ‫در شهریور ‪ 20‬و شهریور ‪ 59‬ایران با اشغال مواجه‬ ‫م ی شود؛ شباهت ها و تفاوت های این دو چیست؟‬ ‫یک نکته ای را درباره شهریور ‪ 59‬تمام کنم؛ با همه‬ ‫این اختالفات سیاسی که اش��اره کردیم همه این گروه های‬ ‫سیاسی که اش��اره کردیم ش��اید ‪ 10‬درصد مردم هم نبودند‬ ‫‪ 90‬درصد مردم و توده مردم از ابتدا تا اخر جنگ پش��ت س��ر‬ ‫کشورشان هستند و با وحدت مثال زدنی و ب ی نظیری از ای ران‬ ‫دفاع م ی کنند‪ ،‬در واقع دفاع مقدس یک حماسه ای از وحدت‬ ‫ملی و همبستگی ملی ای رانیان است‪ .‬ما باید اشاره کنیم که‬ ‫تمام اقوام ای رانی در این جنگ مشارکت داشتند‪ .‬در خوزستان‬ ‫قبرستان ش��هدای عرب خوزستان شاید بیش��تر از شهدای‬ ‫غیرعرب خوزستان باشد‪ ،‬یعنی ما هزاران شهید عرب در دفاع‬ ‫مقدس دادیم‪ .‬همینطور باید اشاره کنیم که در مناطقی مثل‬ ‫اذربایجان شرقی صرفا ‪ 36‬هزار شهید داریم‪ .‬اهل سنت هم‬ ‫شهید م ی شوند و حتی غیرمسلمانان؛ مثل ارامنه‪ ،‬زرتشت ی ها‬ ‫و کلیم ی ها‪ .‬غی رای رانیانی بودند که با ای ران پیوند داش��تند و‬ ‫شهید دادند مثل افغان ی ها که در جبهه حضور پررنگ داشتند‬ ‫و خود ش��یعیان ع راق که در کنار ب رادران ای رانی خود حضور‬ ‫داش��تند و با رژیم بعث م ی جنگیدند‪ .‬بناب رای��ن اگر ما به این‬ ‫اختالفات سیاسی و به این چند گروه سیاسی اشاره م ی کنیم‬ ‫نهض��ت ازادی به هرحال همان ط��ور که خودتان‬ ‫اشاره کردید تا پایان مجلس اول در حاکمیت بود و حتی اقای‬ ‫بازرگان م ی خواست در انتخابات دوره سوم ریاست جمهوری‬ ‫این خوشحالی‪ ،‬خوش��حالی بعدی بود‪ .‬موقعی که‬ ‫در شهریور ‪ 20‬حمله م ی ش��ود‪ ،‬این طور نبوده و مردم کامال‬ ‫م ی خواستند دفاع کنند و هیچ حس همدردی با متجاوزین‬ ‫یا حس��ی که به ه ر حال متجاوز م ی اید و دیکتات��ور از بین‬ ‫م ی رود‪ ،‬وجود نداشت‪ .‬با قاطعیت م ی گویم این روشنفکرانی‬ ‫که م ی فرمایید همان هایی هس��تند که در سال ‪ 59‬شورای‬ ‫ملی مقاومت را تش��کیل م ی دهند‪ ،‬نم ی توانیم مالک قرار‬ ‫بدهیم‪ .‬گزارش هایی وجود دارد تا نیروهای شوروی از مرز رد‬ ‫م ی شوند‪ ،‬سربازان ای رانی شلیک م ی کنند و کشته م ی شوند‪.‬‬ ‫احساساتی میان مردم وجود دارد و شع رایی مثل حسین مسرور‬ ‫که اشعاری حماسی ب رای جنگ و تجاوز به ای ران سروده است‪.‬‬ ‫افرادی بودند که حتی مقاومت های محلی کردند‪ ،‬از ایالت از‬ ‫عشایر‪ ،‬حتی از نیروهای مسلح مثال شاهبختی در بلوچستان‬ ‫که خودش به طور خودسرانه مقاومت م ی کند‪ .‬ان احساسات‬ ‫ش��دید و تندی که وجود داش��ته نس��بت به حمله خارجی‬ ‫احساسات خیلی زیادی بوده‪ .‬گزارش های متعددی که در این‬ ‫زمینه وجود دارد موید این امر است‪.‬‬ ‫محمدعلیبهمنیقاجار‪،‬پژوهشگرتاریخ‬ ‫معارص اس��ت که یکی از دلش��مغولی های‬ ‫مهم ش یعن��ی تمامیت ارضی ای��ران را در‬ ‫قالبیککتابسهجلدیدردستانتشار‬ ‫داردکهدومجلدازانمنترششدهاست‪.‬او‬ ‫درگفتوگوبامثلثدربارهنقشگروههای‬ ‫سیاسیدرجنگ‪ 8‬سالهمیگوید‬ ‫از سوم شهریور تا ‪ 25‬شهریور که محمدرضا پهلوی‬ ‫تاجگذاری م ی کند و رضا شاه از ای ران خارج م ی شود‪ ،‬مردم وقتی‬ ‫م ی بینند این رضا شاهی که این قدر دیکتاتوری کرده و خود‬ ‫را خداوندگار مطلق زمین و زم��ان عنوان م ی کرد با این درجه‬ ‫از خودکامگی و دیکتاتوری قدرت ایستادگی در مقابل خارجی‬ ‫را ندارد‪ ،‬شکس��ت خورده و نیروهای خارجی او را برکنار کرده‪،‬‬ ‫دچار یک احساس غم م ی شوند‪ ،‬نه به خاطر رفتن او بلکه به‬ ‫خاطر اینکه کشورمان اشغال شده است‪ .‬در دفاعیات مهندس‬ ‫بازرگان هم م ی توانید این حس سرخوردگی بابت اشغال ای ران‬ ‫را ببینید‪ .‬این دو را با هم مخلوط نکنیم‪ .‬انها از سقوط کشور و‬ ‫اشغال کشور بسیار ناراحت و ازرده و از سقوط دیکتاتور بسیار‬ ‫خوشحال بودند‪ .‬اینها باید از هم تفکیک شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫نهضت ازادی یک س�ال و نیم بعد از وقایع س�ال‬ ‫‪ 60‬در حاکمیت بود‪ .‬نماین�ده مجلس بودند ولی‬ ‫بعد شروع به نام ه نگاری کردند انها هم مخالفت‬ ‫م ی کنند‪.‬‬ ‫اما رژیم دیکتاتوری رضاشاه‪ ،‬عرصه را تنگ کرده‬ ‫بود و بسیاری از روشنفکران و طبقه متوسط که از‬ ‫او به تنگ امده بودند از رفتن وی خوشحال بودند‪،‬‬ ‫یک جور مثل رفتن صدام از عراق‪.‬‬ ‫اقای س�ر انتونی بوالرد در کتاب نام ه های تهران‬ ‫قبل از شهریور ‪ 20‬م ی نویسد که ان قدر فضا اماده‬ ‫است که مردم میزبانی شما را م ی کنند چون مردم‬ ‫به قدری از رژیم رضاش�اه متنفرن�د که هر لحظه‬ ‫منتظر هستند که او برود‪.‬‬ ‫پان ایرانیس ت ها از سلطنت طلب ها بودند؟‬ ‫یک جورهایی م ی توانیم ای��ن را مطرح کنیم‪ ،‬ولی‬ ‫در ان زمان بیانیه م ی دهد و بعد ه��م در نامه ای به دبیرکل‬ ‫سازمان ملل عملیات ع راق را محکوم م ی کنند‪ ،‬همی ن طور‬ ‫دکتر طالع از سران پان ای رانیس ت ها و پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫که کتاب‪ ،‬تاریخ تجزیه ای ران را نوشته اند که االن هم در قید‬ ‫حیات هستند‪ ،‬به شدت مواضع رادیکالی مبنی بر ادامه جنگ‬ ‫داشتند؛ حتی بعد از سال ‪ 67‬هم موافق ادامه جنگ بودند‪.‬‬ ‫اما این اتفاق نیفتاد!‬ ‫چرا! وقتی ش��وروی حمله م ی کند‪ ،‬در مغان تعداد‬ ‫بسیار زیادی از س��ربازان وظیفه مقاومت م ی کنند و شهید‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬همی ن طور وضعیت نیروی دریای��ی هم که در‬ ‫جنوب بود؛ دفاع شهید بایندر که معروف است‪ .‬مشکلی که‬ ‫در شهریور ‪ 20‬داشتیم مشکل فرماندهی بود‪ .‬یعنی فرماندهی‬ ‫کل قوا تسلیم ش��ده بود و روحیه خود را باخته بود و قادر به‬ ‫مقاومت و حتی قادر به اخذ تصمیم نبود‪ ،‬وگرنه توده مردم با‬ ‫احساسات خیلی زیاد حاضر به دفاع در مقابل تجاوز خارجی‬ ‫بودند‪ .‬بدنه نیروهای مسلح هم حاضر و مشتاق به این کار بود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫بودند‪ ،‬است‪ .‬انها فکر م ی کردند اگر عراق به ایران‬ ‫حمله کند انها الترناتیو خواهند بود‪ .‬حتی دیداری‬ ‫که معاون رئی س جمهور عراق با بختیار و فرانسه‬ ‫داشت در همین راستا است‪.‬‬ ‫هم کاندیدا باشد‪ .‬جنس مخالفت شان مخالفتی که بخواهند‬ ‫در کنار دشمنان ای ران قرار بگی رند‪ ،‬نبود‪ .‬جنس مخالفت شان‬ ‫این بود که م ی گفتند ما م ی توانی��م در یک موقعیت خوبی‬ ‫جنگ را تمام کنیم‪ ،‬یعنی بعد از ازادی خرمشهر حاال اینکه‬ ‫اعتقادش��ان درس��ت بوده یا غلط بوده یا اینکه به واقع در ان‬ ‫شرایط ممکن بوده اتش بس صورت بگیرد و‪...‬‬ ‫و مواضع مختلف اینها را اب راز م ی کنی��م‪ ،‬این ربطی به توده‬ ‫عظیم ملت که قاطعانه در دفاع مقدس ایس��تادند و دشمن‬ ‫خارجی را شکست دادند‪ ،‬ندارد‪ .‬تمام ای رانیان در جنگ شرکت‬ ‫کردند و این بحث اختالفات گروه های سیاس��ی که واقعا در‬ ‫ان یک ساله اغاز جنگ هم به اوج خود رسید تا خرداد ‪ ،60‬یک‬ ‫مساله فرعی است درباره وحدتی که ای رانیان دارند و البته هیچ‬ ‫خدش��ه ای هم به این وحدت وارد نک��رد‪ .‬ه ر کس هم که در‬ ‫مقابل ایستاد واقعا ب ی ابرو شد‪ .‬اما در مورد شباهت های این‬ ‫دو شهریور؛ در شهریور ‪ 20‬برخالف تصور رایج واقعا احساسات‬ ‫ملی‪ ،‬عمومی و احساس دفاع از کشور خیلی زیاد بود‪ .‬یعنی‬ ‫ملت ای ران یکپارچه و قاطع م ی خواست در مقابل تجاوزی که‬ ‫به او شده ایس��تادگی کند و این روحیه صرفا بین توده های‬ ‫نیروهای مسلح هم همی ن طور بودد‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫هفت طالیی‬ ‫حمید سوریان رکورد مدال طال را شکست‬ ‫همه چیز از ‪ 9‬سال قبل شروع شد‪ .‬از روزی که محمد بنا‬ ‫م ی خواست پایه های عصر نوین کشتی فرنگی ای ران را بریزد‪.‬‬ ‫یکی از نماد های تغییر پسر بچه ای ترکه ای بود که ان روزها‬ ‫بیشتر به واسطه خویشاوندی با محس��ن سوریان شناخته‬ ‫م ی ش��د‪ .‬ان روزها جایگاه اول کشتی فرنگی در سبک وزن‬ ‫متعلق به قهرمانی بود که در سطح جهانی حرف های زیادی‬ ‫ب رای گفتن داش��ت‪ .‬حمید س��وریان خیلی زود جای حسن‬ ‫رنگرز را گرفت و تبدیل به نابغه کشتی فرنگی و حتی ورزش‬ ‫ای ران شد‪ .‬شاید ان روزها که حمید کارش را شروع کرد‪ ،‬کمتر‬ ‫کسی باورش م ی شد که او ان قدر دوام بیاورد که تبدیل به‬ ‫طالی ی ترین مرد تاریخ ورزش ای ران شود‪ .‬اما ریسک محمد‬ ‫بنا در جهانی ‪ 2005‬بوداپست نتیجه داد و ان جوان ‪ 20‬ساله‬ ‫که ش��اگرد حاج عبداهلل زارع در شهر ری بود‪ ،‬تبدیل به یکی‬ ‫پردوام ترین ورزشکارهای تاریخ ای ران شد‪ .‬سوریان با حفظ خود‬ ‫در همه این س��ال ها و با وجود همه کامیابی و ناکام ی هایی‬ ‫که در زندگی ورزش��ی هر قهرمانی رخ م ی دهد‪ ،‬هر دو روی‬ ‫این سکه ش��املش ش��د‪ ،‬از جمله اینکه در المپیک پکن و‬ ‫بازی های اسیایی گوانگجو ناکام ماند‪ ،‬در نهایت در مسابقات‬ ‫این دوره قهرمانی تاش��کند ب رای ششمین بار (‪،2006 ،2005‬‬ ‫‪ )2014 ،2010 ،2009 ،2007‬به م��دال طالی جهان در اوردگاه‬ ‫جهانی تاشکند دست یافت تا با احتساب مدال طالی او در‬ ‫المپیک لندن شمار طالهای او به عدد هفت رسیده و از این‬ ‫نظر با پشت سر گذاشتن بزرگان دهه های ‪ 40‬و ‪ 50‬کشتی و‬ ‫وزنه برداری یعنی عبداهلل موح��د و محمد نصیری به عنوان‬ ‫پ رافتخارترین ورزشکار تاریخ ای ران از نظر مرغوبیت مدال لقب‬ ‫گیرد‪ .‬تا قبل از انکه مرد پ رافتخار کشتی فرنگی ای ران ب رای‬ ‫هفتمین بار روی سکوی قهرمانی جهان و المپیک بایستد‪،‬‬ ‫عنوان طالی ی ترین ورزشکار ای ران در اختیار محمد نصیری‬ ‫اسطوره سبک وزن وزنه برداری ای ران بود‪ .‬نصیری حدفاصل‬ ‫سال های ‪ 1968‬تا ‪ 12 ،1976‬بار مدال جهانی و المپیک را به‬ ‫دست اورد که از این بین شش مدال او به رنگ طال بود و حاال‬ ‫بعد از ‪ 38‬سال این رکورد با درخشش حمید سوریان شکست و‬ ‫این فرنگ ی کار نابغه توانست ب رای هفتمین بار قهرمان جهان‬ ‫و المپیک ش��ود‪ .‬البته اگر فقط مدال های المپیکی مالک‬ ‫باشد‪ ،‬س��وریان باید عالوه بر قهرمانی در المپیک ‪ ،2016‬در‬ ‫المپیک ‪ 2020‬هم مدال بگیرد تا به رکور د هادی ساعی برسد‪.‬‬ ‫س��اعی با دو طال و یک ب رنز پ رافتخارترین ورزشکار ای ران در‬ ‫المپی ک هاست و بعد از او حسین رضازاده با دو طال در جایگاه‬ ‫دوم قرار دارد‪ .‬سوریان ب رای رس��یدن به این عنوان منگیان‬ ‫سیمینوف کشت ی گیر توانمند ازبک را در فینال شکست داد‬ ‫و هفتمین مدال جهانی را بر گردان انداخت‪ .‬او حتی توانست‬ ‫در جایگاه پر افتخارترین کشت ی گی ران تاریخ قرار گیرد و پس‬ ‫از الکس��اندر کارولین کشت ی گیر افس��انه ای روس به مقام‬ ‫دوم برسد‪ .‬به این ترتیب اقای نابغه پس از کسب ششمین‬ ‫قهرمانی خود در مسابقات جهانی بعد از الکساندر کارلین از‬ ‫روسیه قرار دارد که ‪ 9‬عنوان قهرمانی در کارنامه دارد‪ .‬کارلین‬ ‫در مجموع ‪ 12‬بار به قهرمانی دس��ت یافته که این عناوین‬ ‫شامل سه مدال طالی المپیک از س��ال ‪ 1988‬تا ‪ 1999‬هم‬ ‫م ی شود‪ .‬در حال حاضر الکس��اندر کارلین با ‪ 9‬مدال طال در‬ ‫صدر برترین فرنگ ی کاران تاری��خ در رقابت های جهانی قرار‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫وداع با اندکی سایه‬ ‫دارد و حمید س��وریان با ‪ 6‬مدال طال در رقابت های جهانی‬ ‫در رده دوم است‪ .‬ش��ش فرنگ ی کار نیز با پنج طالی جهان‬ ‫پایی ن تر از سوریان قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫سوریان‪ :‬من سربازم‬ ‫سوریان ساعاتی پس از کس��ب این افتخار م ی گوید‬ ‫ب رایش هیچ وقت مهم نبوده که به رکورد برس��د‪« :‬به دنبال‬ ‫رکوردشکنی نبودم‪ ،‬همیشه س��عی کرده ام به عنوان سرباز‬ ‫ب رای کشورم روی تشک بروم‪ .‬خدا را شکر خوشحالی مردم‬ ‫با رس��یدن من به هفتمین مدال طالی جهان و المپیک با‬ ‫قهرمانی ای ران دو چندان شد و باعث ش��د مردم از تیم ملی‬ ‫کشتی فرنگی رضایت داشته باشند‪ ».‬او با اشاره به قهرمانی‬ ‫تاریخی تیم ملی کشتی فرنگی در رقابت های جهانی افزود‪:‬‬ ‫«این افتخار ب��زرگ حاصل تالش یک جم��ع هماهنگ و‬ ‫یکدل است که خ و شبختا نه باتوجه به زحمات بسیار زیادی‬ ‫که کشت ی گی ران‪ ،‬کادر فنی و فدراسیون کشتی کشیدند‪ ،‬به‬ ‫بار نشست و توانستیم قهرمان جهان ش��ویم‪ .‬رقابت های‬ ‫جهانی همیشه سخت است‪ ،‬زی را هر کشت ی گیری که در این‬ ‫رقابت ها حضور پیدا م ی کند‪ ،‬سعی م ی کند بهترین نماینده‬ ‫ب رای کشورش باشد و بهترین نتایج را کسب کند‪ ،‬اما خدا را‬ ‫شکر ما خوب عمل کردیم و توانستیم با شایستگی روس ها‬ ‫را پشت سر گذاشته و عنوان قهرمانی را به دست بیاوریم‪».‬‬ ‫سوریان در پایان با بیان اینکه مهم ترین هدفش کسب مدال‬ ‫طالی المپیک ‪ 2016‬برزیل اس��ت‪ ،‬گف��ت‪« :‬م ی خواهم در‬ ‫برزیل به دومین مدال طالی خود در المپیک برسم‪».‬‬ ‫طراحی ضریح حرم حضرت عبدالعظیم‬ ‫احمد بیگدلی رمان نویس نامدار درگذشت‬ ‫همکاری استاد فرشچیان با هنرمندان اصفهانی‬ ‫احمد بیگدلی‪ ،‬رمان نویس نامدار بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت‪ .‬زنده یاد‬ ‫احمد بیگدلی در حالی که ب رای داوری یک جشنواره ادبی در شهرکرد حضور داشت‪ ،‬بر اثر‬ ‫حمله قلبی در سن ‪ 69‬سالگی درگذشت و ب رای همیشه با جهان ادبیات وداع کرد‪ .‬احمد‬ ‫بیگدلی ‪ 26‬فروردین ‪ 1324‬در اهواز به دنیا امد و از دهه ش��صت تاکنون‪ ،‬کتاب نوش��ته‬ ‫است‪ .‬رمان «اندکی سایه» او توانست جایزه کتاب سال جمهوری اسالمی ای ران را ب رای‬ ‫وی به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫زنده یاد بیگدل��ی دارای تحصیالت دانش��کده هنرهای دراماتیک ب��ود‪ .‬برخی از‬ ‫کتاب های منتشر شده او عبارتند از‪« :‬ش��بی بیرون از خانه» س��ال ‪« ،1374‬من وی ران‬ ‫شده ام» سال ‪« ،1381‬اندکی سایه» س��ال ‪« ،1385‬انای باغ سیب» سال ‪« ،1386‬اوای‬ ‫نهنگ» و «زمانی ب رای پنهان شدن»‪ .‬بیگدلی کارمند بازنشسته اموزش و پرورش بود و‬ ‫پیش از انکه به داستان نویسی روی بیاورد نمایشنامه نویس بود‪ .‬او ب رای بیش از ‪ 40‬فیلم‬ ‫مستند هم گفتار متن نوشته است‪ .‬او داوری جش��نواره های مختلف ادبی ازجمله کتاب‬ ‫سال شهید حبیب غن ی پور و داستان های کوتاه کنام (مشهد) را به عهده داشته است‪.‬‬ ‫استاد محمود فرشچیان‪ ،‬هنرمند پیشکس��وت نگارگری درباره ساخت ضریح حرم‬ ‫مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) گفت‪« :‬مرحله ط راحی ان را به پایان رسانده ام و قرار‬ ‫است با حضور استادکاران و هنرمندان اصفهانی کار س��اخت ان اغاز شود‪ ».‬این هنرمند‬ ‫نگارگر با بیان اینکه این ضریح یکی از ش��اهکارهای هنر دینی ای ران خواهد بود‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«خوشنویسی این ضریح را هم استاد موحد از اس��تادان بنام خوشنویسی کشور برعهده‬ ‫دارند‪ ».‬فرشچیان که پیش از این ط راحی ضریح امام حسین(ع) را نیز به انجام رسانده است‬ ‫درباره ادامه ب رنامه هایش در زمینه ط راحی ضریح ائمه توضیح داد‪« :‬اگر ب رای ط راحی ضریح‬ ‫ائمه و اماکن متبرکه دیگر به من مراجعه ش��ود‪ ،‬با جان و دل به صورت افتخاری و بدون‬ ‫دریافت هیچ وجهی انجام این کارها را م ی پذیرم‪ ».‬این پیشکسوت هنر نگارگری ای ران در‬ ‫ادامه درباره تازه ترین اثار نگارگری خود بیان کرد‪« :‬اخی را تابلوی «مع راج» را به استان مقدس‬ ‫ن موس ی الرضا(ع) بوده ام‬ ‫امام رضا(ع) اهدا کرده ام‪ .‬من از کودکی از ارادتمندان حضرت عل ی ب ‬ ‫و اثارم را با وجود قیمت بسیار باالیی که ب رای خرید ان پیشنهاد م ی کنند‪ ،‬به استان قدس‬ ‫رضوی اهدا م ی کنم چون هیچ احتیاجی به فروش اثارم ندارم‪».‬‬ ‫فرهنگ‪ ،‬فلسفه و علوم انسانی‬ ‫پژواک والیت‬ ‫کتاب «فرهنگ‪ ،‬فلسفه و علوم انسانی» شامل ‪ ۲۰‬مصاحبه با رضا داوری اردکانی‪،‬‬ ‫رئیس فرهنگس��تان علوم منتش��ر ش��د‪.‬پیش از این دو کتاب دیگ��ر حاصل مجموعه‬ ‫گفت وگوهای ایشان با عناوین «عقل و زمانه» و «نگاهی نو به سیاست و فرهنگ» توسط‬ ‫انتشارات سخن منتشر شده است‪.‬این مجموعه نیز متضمن پاسخ به پرسش های گوناگون‬ ‫جمعی از فضال و نویسندگان در باب مس��ائل زمان و زندگی در این کشور است چنانکه‬ ‫نویس��نده در مقدمه کتاب تاکید م ی کند‪« :‬من و هم سخنانم به انچه امروز م ی اید و فردا‬ ‫کهنه م ی شود و م ی رود نپرداخته ایم‪ ».‬این کتاب مشتمل بر ‪ 20‬مصاحبه است که شش‬ ‫مصاحبه پی ش تر در دفتری به نام «فلس��فه در روزگار فروبستگی» به چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫دیگر مصاحب ه ها در مجالت و روزنامه ها منتشر ش��ده است‪ .‬عناوین گفت وگوها عبارتند‬ ‫از‪« :‬یاد گذشته در محضر دوستان»‪« ،‬زندگی‪ ،‬ش��عر و فلسفه»‪« ،‬علم و اخالق»‪« ،‬ازادی‬ ‫قبل از قانون و ازادی بعد از قانون»‪« ،‬داوری د ر ترازوی داوری»‪« ،‬فلس��فه دینی و فلسفه‬ ‫اسالمی»‪« ،‬سیاستمداری و روشنفکری»‪« ،‬مسائل زمان در نامه فرهنگ»‪« ،‬بحثی در باب‬ ‫پایان تاریخ روشنفکری دینی»‪« ،‬وضع فلسفه‪ ،‬علوم انسانی و فرهنگ در ای ران»‪« ،‬فلسفه‬ ‫در یک نگاه»‪« ،‬فلسفه ای رانی»‪« ،‬فلسفه معاصر ای ران»‪« ،‬علوم انسانی جدید در ای ران»‪،‬‬ ‫«اسی ب شناسی علوم انسانی»‪« ،‬افق های پی ش رو»‪« ،‬فلسفه ورزش»‪« ،‬فوتبال در جهان‬ ‫و ای ران»‪« ،‬مساله ای به نام کپ ی رایت و انتخاب س��وم» و «یاد دوست» (یاد مرحوم اقای‬ ‫دکتر حسن حبیبی)‪.‬‬ ‫دیدگاه های معرفتی امام خمینی(ره) در زمینه راه و رس��م زندگی صحیح ب ر اساس‬ ‫نمودهای الهی و روایات اهل بیت(ع) در کتابی ب��ا نام «پژواک والیت؛ امام خمینی(ره) در‬ ‫نگاه مقام معظم رهبری» منتشر شد‪.‬رهبر معظم انقالب‪ ،‬سخنران ی های متعددی بعد از‬ ‫ارتحال حضرت امام خمینی(ره) درباره شخصیت جامع االط راف ایشان داشتند که در انها‬ ‫زندگی و سیره عملی و نظری مبارزات امام راحل(ره) را از مناظر مختلفی به بحث گذارده اند‬ ‫تا در جهان بحران زده و تهی از معنویت معاصر به عنوان نماد و الگویی درست ارائه کنند‪.‬‬ ‫پژواک والیت مجموعه س��خنران ی های س��االنه مقام معظم رهبری در سالگرد ارتحال‬ ‫امام خمینی(ره) است که تاکنون به صورت منسجم و مدون منتشر نشده اند‪ .‬این کتاب‬ ‫به کوشش مدیریت پژوهش های بنیادین معاونت پژوهشی نهاد مقام معظم رهبری در‬ ‫دانشگاه ها و از سوی دفتر نشر معارف منتشر ش��د‪ .‬پژواک والیت‪ ،‬مجموعه ای از هجده‬ ‫سخنرانی رهبر معظم انقالب با موضوعاتی چون ویژگ ی های عصر امام خمینی(ره)‪ ،‬تبیین‬ ‫مشخصه های خط امام(ره)‪ ،‬بررسی دالیل دشمنی اس��تکبار جهانی با انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫بررسی وجوه داخلی و خارجی انقالب اسالمی‪ ،‬بررسی تطبیقی نهضت امام خمینی(ره)‬ ‫با نهضت حس��ینی(ع)‪ ،‬افت های فراروی انقالب‪ ،‬بررسی ابعاد ش��خصیت امام راحل(ره)‬ ‫در دوران مبارزه‪ ،‬عناصر اساسی نظام جمهوری اس�لامی‪ ،‬تبیین اصول حرکت امام(ره)‪،‬‬ ‫شاخصه های مکتب سیاسی امام(ره)‪ ،‬تبیین خطوط اصلی انقالب اسالمی‪ ،‬بررسی ثمرات‬ ‫شجره طیبه انقالب اسالمی و بازخوانی وصیتنامه امام خمینی(ره) به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫مجموعه گفت وگ و های دکتر داوری اردکانی‬ ‫زنگ اسکار‬ ‫کدامین فیلم نماینده ایران می شود؟‬ ‫باز هم رقابت ب رای اسکار شروع شد و کشورهای جهان‬ ‫ی که بتواند نماینده مناس��بی‬ ‫رایزنی را ب��رای انتخاب فیلم ‬ ‫ب رای سینمای انها باشد را شروع کرده اند‪ .‬چند کشور نماینده‬ ‫خود را شناخته و معرفی کرده اند‪ .‬به عنوان مثال ب رادران داردن‬ ‫با فیلم «دو روز‪ ،‬یک ش��ب» به عنوان نامزد رسمی بلژیک‬ ‫در جوایز اس��کار تالش م ی کند‪ .‬این فیلم ب رای موفقیت در‬ ‫اکادمی به بازی ماریون کوتیار چش��م دارد که نقش همسر‬ ‫و مادری را ایفا م ی کند که دو فرزند نوجوان دارد‪ .‬او به خاطر‬ ‫مبارزه با افسردگی شدید خود مدتی است که در مرخصی به‬ ‫سر م ی برد و یک روز جمعه تماسی تلفنی دریافت م ی کند‬ ‫که به او م ی گوید ‪ 16‬همکار او در کارخانه تصمیم گرفته اند‬ ‫که موقعیت ش��غلی او را از بین ببرند‪ .‬از دست دادن شغل او‬ ‫و خطر جدید وارد ش��ده به خانواده اش او را وادار م ی کند که‬ ‫با وجود موقعیت لرزانش‪ ،‬مانند گ��ری کوپر در فیلم «عین‬ ‫ظهر» سال ‪ 1952‬با وجود زمان کم اخر هفته‪ ،‬ب رای پی دا کردن‬ ‫ش��غلی جدید تالش کند‪ .‬مثال بعدی یک فیلم اشناس��ت‬ ‫امام خمینی(ره) در نگاه مقام معظم رهبری‬ ‫که سال گذش��ته در جش��نواره فیلم فجر به نمایش درامد‪.‬‬ ‫اتحادیه سینماگران افغانستان که دو فیلم را ب رای گزینش‬ ‫ب رای معرفی به اسکار ‪ 2015‬نامزد کرده بود‪ ،‬در نهایت فیلم‬ ‫«چند مترمکعب عش��ق» ساخته جمش��ید محمودی را در‬ ‫رقابت با فیلم «م��ردی در ارزوی زن پنج��م» به کارگردانی‬ ‫«صدیق عابدی» با بیشترین امتیاز ب رای معرفی به کمیته‬ ‫اسکار انتخاب کرد‪ .‬فیلم «چند متر مکعب عشق» محصول‬ ‫مشترک سینمای افغانس��تان و ای ران است که سال گذشته‬ ‫در جشنواره فیلم فجر در ‪ 10‬بخش نامزد و برنده دو سیمرغ‬ ‫بلورین ش��د‪ .‬این فیلم اخی را در سینماهای افغانستان اکران‬ ‫ش��د و هنوز در ای ران به نمایش عمومی درنیامده است‪ .‬این‬ ‫فیلم عاشقانه‪ ،‬داستان زندگی یک دختر افغان را با پسر ای رانی‬ ‫روایت کرده که در سال های مهاجرت افغان ها به ای ران اتفاق‬ ‫افتاده است‪ .‬ماجرای عشق غم انگیز صابر و مارونا در یکی‬ ‫از کارگاه هایی که تعدادی از مهاج��ران افغان در ای ران در ان‬ ‫در شرایطی دشوار مشغول کار و زندگی غیرقانونی هستند‪.‬‬ ‫نماینده ایران کدام فیلم است؟‬ ‫چند هفته ت��ا پای��ان مهلت رس��می ب��رای معرفی‬ ‫نماینده س��ینمای ای ران به مراسم اس��کار باقی مانده است‬ ‫و گمانه زن ی ها ب رای گزینه نهایی ادامه دارد‪ .‬از ابتدای س��ال‬ ‫جاری فیلم های خط وی��ژه‪ ،‬چ‪ ،‬با دیگران‪ ،‬طبقه حس��اس‪،‬‬ ‫مع راج ی ها‪ ،‬زندگی جای دیگری اس��ت‪ ،‬پنج ستاره‪ ،‬اشباح‪،‬‬ ‫مترو ُپل‪ ،‬زندگی خصوصی اقای محمودی و بانو‪ ،‬پنجاه قدم‬ ‫اخر‪ ،‬دربست ازادی‪ ،‬برف‪ ،‬فرش قرمز‪ ،‬تجریش ناتمام‪ ،‬رهاتر از‬ ‫دریا‪ ،‬اینجا شهر دیگری است‪ ،‬اذر‪ ،‬شهدخت‪ ،‬پرویز و دیگران‪،‬‬ ‫فرشته ها باهم م ی ایند‪ ،‬امروز و کالشینکف در سینماهای‬ ‫کشور به نمایش درامده اند که باتوجه به شرط «نمایش فیلم‬ ‫در کشور مبدا» به عنوان یکی از شروط اصلی پذیرش فیلم‬ ‫در اسکار‪ ،‬کاندیداهای شرکت در این مراسم به همین اسام ی ‬ ‫محدود هستند‪ .‬در میان این کاندیداها رقابت شدیدی میان‬ ‫فیلم های «چ» و «امروز» ب رای معرفی به اسکار وجود دارد‪.‬‬ ‫«چ» نام فیلمی به کارگردانی اب راهیم حاتم ی کیا است‪ .‬این‬ ‫فیلم داس��تان ‪ ۲‬روز از زندگی مصطفی چمران را در پاوه به‬ ‫تصویر م ی کشد‪« .‬امروز» هم ساخته رضا می ر کریمی است که‬ ‫حکایت یونس راننده تاکسی کهنه کاری است که در پایان‬ ‫یک روز کاری به زن جوانی کمک م ی کند تا به بیمارستان‬ ‫برسد‪ .‬غافل از اینکه در بیمارستان اتفاقات زیادی در انتظار‬ ‫اوس��ت‪ .‬مراس��م معرفی برندگان و اعطای جوایز اسکار ‪22‬‬ ‫فوریه ‪ 2015‬در سالن «دالبی» هالیوود برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫دیدار‬ ‫جلد ویژه‬ ‫تایم درمورد‬ ‫زندگی‬ ‫دیجیتال‬ ‫جدایی‬ ‫اسکاتلند و‬ ‫اکونومیست‬ ‫اشپیگل‬ ‫به اتفاقات‬ ‫سال ‪1989‬‬ ‫پرداخته‬ ‫است‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫افزایش شبکه های‬ ‫تخصصی ورزش‬ ‫بازی های اسیایی اینچئون در حال برگزاری است‪ .‬ب رای‬ ‫ه ر چه بهتر پوشش دادن این مس��ابقات نشست مشترک‬ ‫رسانه ملی و روسای فدراس��یون های ورزشی و کمیته ملی‬ ‫المپیک برگزار شد‪.‬‬ ‫مهندس ضرغام ی در این نشست پس از ارائه گزارش‬ ‫مس��ئوالن کمیته ملی المپیک و مدی ران رسانه ملی گفت‪:‬‬ ‫«پوشش کامل این مسابقات و اطالع رسانی بهنگام از اخبار‬ ‫ان با استفاده از همه ظرفی ت های رسانه ای در دستورکار قرار‬ ‫دارد‪ ».‬رئیس رس��انه ملی رویکرد صدا و س��یما در پوشش‬ ‫رویدادهای ورزش��ی به ویژه مسابقات اس��یایی را حمایت از‬ ‫رشته های مختلف و تقویت روحیه ورزش��کاران اعالم کرد‪:‬‬ ‫«تقویت روحیه کاروان ورزش کش��ور قبل‪ ،‬حی��ن و بعد از‬ ‫برگزاری مسابقات با حضور تیم رسانه ای در منازل ورزشکاران‬ ‫و تهیه گزارش از حال و هوای محل زندگ ی شان تاثیر بس زایی‬ ‫در روحیه ورزشکاران دارد و همچون دوره های قبل م ی تواند‬ ‫در پیروزی و موفقیت انها در این میادین نیز موثر باشد‪ .‬هدف‬ ‫از برگزاری این جلسه ایجاد هماهنگی بیشتر بین بخش های‬ ‫مختلف و دریافت خواسته های فدراسیون ها نسبت به بازتاب‬ ‫این دوره مسابقات از رسانه ملی است‪ ».‬وی با اشاره به حضور‬ ‫چشمگیر و موفق بانوان ورزشکار در این دوره از مسابقات و‬ ‫موفقیت انها در دوره های قبلی‪ ،‬پخش مس��ابقات ورزشی‬ ‫انها را با رعایت همه ضوابط و شرایط امکان پذیر دانست و در‬ ‫این خصوص راهکارهای رسانه ای را به مدی ران شبکه های‬ ‫رادیویی و تلویزیون��ی ارائه کرد‪ .‬دکتر عل��ی دارابی‪ ،‬معاون‬ ‫سیمای رسانه ملی هم در این نشست از افزایش شبکه های‬ ‫ورزشی خبر داد و گفت‪« :‬هم اکنون مقدمات راه اندازی چند‬ ‫شبکه مستقل ورزشی را در دستورکار داریم و اگر مشکالت‬ ‫مالی برطرف شود در اینده نزدیک حداقل سه شبکه ورزشی‬ ‫دیگر را نیز تاسیس خواهیم کرد‪ ».‬دارابی با تاکید بر اهمیت‬ ‫ورزش در وضعیت جامعه گفت‪« :‬اگر به ورزش توجه ش��ود‬ ‫به طور حتم روی افراد جامعه تاثیرگذار خواهد بود و بر همین‬ ‫اس��اس نیز ما س��عی در تربیت نس��ل جدید گزارشگران و‬ ‫مجریان ورزش��ی داریم‪ ».‬دارابی خاطرنش��ان کرد‪« :‬رسانه‬ ‫ملی ب رای پوشش بازی های اس��یایی عالوه بر شبکه سه‬ ‫از شبکه های ورزش و ‪ HD‬نیز بهره مند خواهد شد‪ ».‬وی با‬ ‫تاکید بر اینکه رویکرد رسانه ملی ب رای این دوره از مسابقات‬ ‫حمایتی است‪ ،‬گفت‪« :‬مباحث اسی ب شناسی و نقد در زمان‬ ‫مسابقات وجود نخواهد داشت بلکه بعد از بازگشت تیم های‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫امین‬ ‫اعزامی این امر ص��ورت خواهد پذیرفت‪ .‬در ادامه روس��ای‬ ‫فدراس��یون های حاضر در این نشس��ت و مسئوالن کمیته‬ ‫المپیک با قدردانی از حمایت همه جانبه صداوسیما از جامعه‬ ‫ورزش کشور‪ ،‬موفقیت رشته های مختلف ورزشی را نتیجه‬ ‫این حمایت ها و همدلی رس��انه با ورزش��کاران و مسئوالن‬ ‫ورزش کشور عنوان کردند‪.‬‬ ‫اطالعات پخش بازی ها‬ ‫گزارش کامل ‪ 36‬رش��ته ورزشی مس��ابقات اسیایی‬ ‫نیز از شبکه ورزش پخش م ی ش��ود‪ .‬ای ران با ‪280‬ورزشکار‬ ‫در ‪ 22‬رشته در این مس��ابقات حضور دارد که عالقه مندان‬ ‫م ی توانند این رقابت ها را از شبکه سه س��یما دنبال کنند‪.‬‬ ‫برگزیده مسابقات اسیایی از شبکه ‪ HD‬پخش خواهد شد‪.‬‬ ‫رادیو نیزتمامی مسابقات ورزش��کاران ای رانی (زن و مرد) را‬ ‫پوشش خواهد داد‪.‬‬ ‫باتوجه ب��ه اخت�لاف س��اعت ای��ران و کره جنوبی‪،‬‬ ‫رقابت های ورزش��کاران ای ران از س��اعت ‪ 4‬بام��داد تا ‪ 17‬از‬ ‫تلویزیون پخش خواهد شد‪ .‬خبرنگاران اعزامی صداوسیما‬ ‫در طول روز با برقراری ارتباط با برنامه های مختلف سیما‪،‬‬ ‫مخاطبان را در جریان اخرین نتایج بازی ها قرار خواهند داد‪.‬‬ ‫کیمیا‬ ‫این سریال در هفته نیروی انتظامی پخش نمی شود‬ ‫این سریال رمضان ‪ 94‬روی انتن می رود‬ ‫س��ریال امین ب��ه هفت��ه نیروی‬ ‫انتظامی نم ی رس��د‪ .‬منوچه��ر هادی‪،‬‬ ‫کارگردان این س��ریال در این باره گفت‪:‬‬ ‫«امین در ‪ 13‬قسمت در حال تولید است‬ ‫که اکنون ‪ 50‬درصد از کل تصوی ربرداری‬ ‫کار به پایان رسیده است و پنج ماه دیگر‬ ‫زم��ان الزم داریم تا کل س��ریال را تمام‬ ‫ی نم ی رسد و در زمان‬ ‫کنیم؛ ب راین اس��اس این مجموعه به پخش در هفته نیروی انتظام ‬ ‫دیگری از تلویزیون پخش خواهد شد‪ ».‬سریال «امین» در ژانر پلیسی به تهی ه کنندگی جواد‬ ‫نوروزبیگی به سفارش مرکز سیمافیلم در حال ساخت است‪.‬داریوش فرهنگ‪ ،‬امین حیایی‪،‬‬ ‫کاظم بلوچی‪ ،‬هادی ساعی‪ ،‬بهناز جعفری‪ ،‬اش��امحرابی و‪ ...‬از بازیگران اصلی این سریال‬ ‫هستند‪.‬سریال «امین» به قلم زامیاد سعدوندیان نگارش شده است‪.‬در خالصه داستان این‬ ‫سریال پلیسی امده است‪« :‬سرهنگ شی رازی‪ ،‬فرمانده تیم ویژه (امین) مسئول رسیدگی به‬ ‫پروژه مجرم و خالفکار فراری‪ ،‬همایون تمدن که س��ال گذشته طی عملیات گروگانگیری‬ ‫ب رادر سرهنگ را به شهادت رسانده‪ ،‬است‪ .‬پلیس با کشف کانتینری حامل موادمخدر به ردی‬ ‫از همایون م ی رسد‪ .‬همزمان فرزند همایون ب رای مراسم سالگرد مرگ همسرش مریم نوین‬ ‫وارد ای ران شده و مامورین عالوه بر بررسی سرنخ کانتینر‪ ،‬وی را نیز جهت رسیدن به همایون‬ ‫تحت نظر م ی گی رند‪ ،‬اما‪»...‬‬ ‫سریال «کیمیا» که اولین سریال‬ ‫صد قسمتی سیماس��ت‪ ،‬قرار است در‬ ‫ابتدای تابستان ‪ ،94‬همزمان با اغاز ماه‬ ‫رمضان روی انتن سیما برود‪ .‬این سریال‬ ‫ب��ه تهی ه کنندگی محمدرضا ش��فیعی‬ ‫ب راساس قصه ای از مسعود بهبهان ی نیا‪،‬‬ ‫پس از یک س��ال پی ش تولی��د و حدود‬ ‫پنج س��ال تحقیقات فیلمنامه‪ ،‬از اول اذرماه ‪ 92‬در خرمش��هر و اب��ادان جلوی دوربین‬ ‫رفت‪«.‬کیمیا» قصه ی��ک زن را از دوران کودکی ت��ا پیری و خانواده او را در س��ه مقطع‬ ‫پیش از انقالب‪ ،‬دهه ‪ 60‬و ایام جنگ و نیز حال حاضر به تصویر م ی کش��د‪ .‬این س��ریال‬ ‫صدقسمتی در سه فصل ساخته م ی شود و تدوین همزمان ان نیز در حال انجام است‪.‬در‬ ‫خالصه داستان سریال امده است‪« :‬تحوالت جامعه‪ ،‬پدر و دختری را مقابل هم قرار داده‬ ‫است‪ .‬دختر خانواده که کیمیا نام دارد پرسشگر است و معترض و در مقابل او پدری قرار‬ ‫دارد که نظامی‪ ،‬منضبط و پایبند به قانون اس��ت‪ .‬سیر حوادثی که در زندگی این خانواده‬ ‫رخ م ی دهد انها را درگیر توطئه و دسیس ه ای بزرگ و شیطانی م ی کند و کیمیا با تالشی‬ ‫خس��تگ ی ناپذیر درصدد نجات خانواده برم ی اید و به این ترتی��ب او تبدیل به زنی مقاوم‬ ‫و استوار م ی شود؛ زنی مشابه هزاران زن ای رانی مس��لمان که ب رای حفظ خانواده از هیچ‬ ‫تالشی فروگذار نم ی کنند‪».‬‬ ‫اقا معلم و بچه ها‬ ‫قورباغه و قناری‬ ‫شبکه پویا به استقبال سال تحصیلی می رود‬ ‫فریبا کوثری به جمع بازیگران پیوست‬ ‫شبکه پویا به مناس��بت فرارسیدن س��ال تحصیلی جدید مجموعه انیمیشن «اقا‬ ‫معلم و بچه ه��ا» را پخش خواه��د کرد‪ .‬این مجموعه ‪ 26‬قس��متی روایتگ��ر ماجراهای‬ ‫دانش اموزان مدرسه ای روستایی با یک معلم و پنج کالس ابتدایی است‪ .‬تالش ب رای توجه‬ ‫به مفاهیم اجتماعی در نامگذاری شخصی ت ها و همچنین انتخاب درست و بجای لهجه‬ ‫شخصی ت های داس��تانی از جمله ویژگ ی های مجموعه «اقا معلم و بچه ها» عنوان شده‬ ‫است‪ .‬انیمیشن «اقا معلم و بچه ها» به کارگردانی علی درخشی در مرکز پویانمایی صبا‬ ‫تولید شده است‪.‬این انیمیشن هر روز ساعت ‪18‬و‪ 30‬دقیقه از شبکه پویا پخش م ی شود‪.‬‬ ‫«ماجراهای سعید» به کارگردانی و تهی ه کنندگی محمدامین حامد نیز از دیگر انیمیشن های‬ ‫جدید شبکه پویاست که پخشش را شروع کرده است‪ .‬در این مجموعه ابتدا تالش شده تا با‬ ‫نگاهی فانتزی به بازی ها و شیوه های رفتاری کودکان با یکدیگر‪ ،‬مخاطب با اثر همراه شود‬ ‫و سپس نکاتی اموزنده با موضوع هایی نظیر شیوه صحیح تعامل با دیگران‪ ،‬رعایت انصاف‪،‬‬ ‫عدالت‪ ،‬احترام به والدین‪ ،‬اصالح الگوی مصرف و‪ ...‬به انان منتقل شود‪ .‬مجموعه «ماجراهای‬ ‫سعید» در ‪ 26‬قسمت ‪ 4‬دقیقه ای و به سفارش مرکز اصفهان تولید شده است‪.‬‬ ‫فریبا کوثری به جمع بازیگران س��ریال «قورباغه و قن��اری» به کارگردانی مهدی‬ ‫فخیم زاده پیوس��ت‪ .‬تاکنون ‪ 30‬درصد از تصویربرداری «قورباغه و قناری» انجام شده و‬ ‫نیما حس ن دوس��ت نیز به تازگی تدوین این مجموعه را اغاز کرده اس��ت‪.‬این مجموعه‬ ‫تلویزیونی با هدف نحوه پیش��گیری و برخورد با عاملین فروش موادمخدر و همچنین‬ ‫اگاهی بخشیدن به خانواده ها درخصوص چگونگی نفوذ تولیدکنندگان و پخش کنندگان‬ ‫مواد مخدر در بین جوانان به تصویر کشیده م ی شود‪.‬مهدی فخی مزاده در سریال پلیسی‬ ‫«قورباغه و قناری» عالوه بر کارگردانی ای��ن مجموعه‪ ،‬ایفاگر دو نقش متفاوت از جمله‬ ‫«سرهنگ نصراللهی» و «ناصر پاپتی» اس��ت‪ .‬وی پیش از این چند سریال پلیسی به‬ ‫نام های «خواب و بیدار»‪« ،‬حس سوم»‪« ،‬ب ی صدا فریاد کن» و «ساختمان ‪ »85‬را ب رای‬ ‫تلویزیون ساخته اس��ت‪ .‬مهدی فخیم زاده‪ ،‬حبیب دهقان نس��ب‪ ،‬بیوک میرزایی‪ ،‬فریبا‬ ‫کوثری‪ ،‬شقایق فراهانی‪ ،‬رامین راستاد‪ ،‬امی ر محمد زند‪ ،‬مهدی کاسه ساز‪ ،‬گلناز خالصی‪،‬‬ ‫حمید قل ی خانی‪ ،‬رانا قیصر نژاد‪ ،‬مهدی محمودی نژاد‪ ،‬حکیمه وثاقتی‪ ،‬س��اناز بندانی و‬ ‫محمد صادقی از بازیگران این مجموعه پلیسی هستند‪.‬‬ ‫سریال فریدون جیرانی کلید خورد‬ ‫فریدون جی رانی ساخت سریال تلویزیونی «تعبیر وارونه‬ ‫یک رویا» را به تهی ه کنندگی کمال طباطبایی و سفارش گروه‬ ‫سریال های شبکه یک اغاز کرد‪.‬این سریال با نام قبلی «خانه‬ ‫امن» درباره ترور دانش��مندان هس��ته ‍ ای ای ران است‪ .‬تعبیر‬ ‫وارونه یک رویا داستان جاسوسی پیچیده ای دارد و قصه در‬ ‫خارج از ای ران ش��روع و به داخل ای ران کشیده‬ ‫م ی ش��ود‪.‬یک مامور امنیتی کشور از طرف‬ ‫یکی از منابع و رابط های خود در خارج از ای ران‬ ‫متوجه م ی شود قرار است یکی از دانشمندان‬ ‫نامدار هسته ای کشور را ترور کنند‪ ،‬اما ماجرا‬ ‫به اینج��ا ختم نم ی ش��ود و داس��تان انقدر‬ ‫پیچیده م ی شود که گره و تعلی ق های زیادی‬ ‫ایجاد م ی کند‪ .‬این ماجراها باعث م ی شود تا‬ ‫زندگی مامور امنیتی هم تحت الش��عاع قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬پیگیری عملیات ترور که به شکست‬ ‫م ی انجامد‪ ،‬ماجراهای پیچیده جاسوس��ی را‬ ‫شکل م ی دهد که سرانجام مخاطب با یک‬ ‫ترور دیگر روب��ه رو خواهد شد‪.‬داس��تان این‬ ‫س��ریال را فریدون جی رانی نوشته و همزمان‬ ‫با تصویربرداری‪ ،‬مش��غول نگارش ان است‪.‬‬ ‫ابتدا خانه امن کامال پلیس��ی ب��ود‪ ،‬ولی در‬ ‫قصه جدید موضوع مل��ودرام خانوادگی نیز ب��ه ان اضافه و‬ ‫داس��تان ان پلیسی‪ ،‬جاسوس��ی و خانوادگی شد‪ .‬بخشی از‬ ‫داستان این س��ریال به مجموعه ها و سایت ‪‎‬های هسته ای‬ ‫ای ران اختص��اص دارد و خ رابکاری هایی به تصویر کش��یده‬ ‫سلمان فارسی‬ ‫جی رانی محسوب م ی شود‪.‬امیر جعفری نقش اصلی سریال‬ ‫یعنی مامور امنیتی ای رانی را بازی م ی کند و داریوش ارجمند‬ ‫نیز نقش یک کارشناس امنیتی و به نوعی مافوق جعفری را‬ ‫به عهده دارد‪ .‬پانته ا به رام و فرهاد قائمیان نیز دیگر نقش های‬ ‫سریال «سلمان فارسی» قرار اس��ت در ‪ 40‬قسمت ‪ 55‬دقیقه ای‬ ‫به س��فارش معاونت س��یما به کارگردانی داود میرباقری تولید شود‪ .‬در‬ ‫این س��ریال به زندگی «سلمان فارس��ی» از بدو تولد تا زمان مرگ و به‬ ‫ویژه مقطع مشرف ش��دن او به دین اسالم و همراهی وی با پیامب ر (ص)‬ ‫توجه م ی شود‪ .‬شخصیتی که س��ه دین بزرگ زرتشت‪ ،‬مسیحیت و در‬ ‫کنار ان یهودیت و در پایان اس�لام را تحلیل م ی کند و درکنار عل ی (ع)‬ ‫ارام م ی گیرد‪ .‬میرباقری پی��ش از این در اظهارنظ��ری درباره مجموعه‬ ‫سلمان فارس��ی گفته بود‪« :‬س��لمان فارس��ی چهار ب رابر «مختارنامه»‬ ‫گستردگی دارد و سخت اس��ت‪ .‬من به زندگی سلمان عالقه مندم‪ .‬او به‬ ‫من کمک کرد و در پاره ای اوقات از پرتاب ها و سقوط هایی نجاتم داد‪».‬‬ ‫بهروز خوش رزم تهی ه کننده س��ریال فاخر «سلمان فارس��ی» از پایان‬ ‫تحقیق و پژوهش این پروژه خب��ر داد و گفت‪ «:‬تا به امروز نگارش طرح‬ ‫اولیه این سریال به پایان رسیده و به زودی وارد مرحله نگارش م ی شویم‪.‬‬ ‫پس از مطالعه‪ ،‬تایید و اضافه کردن اساتید‪ ،‬صاحب نظ ران‪ ،‬متخصصان‪،‬‬ ‫کارشناسان تاریخی و مذهبی که هر کدام بخش زیادی را شامل م ی شود‬ ‫کار نگارش فیلمنامه را شروع م ی کنیم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫طرح اولیه این سریال‬ ‫نوشته شد‬ ‫م ی شود که کش��ورهای بیگانه و س��ازمان های جاسوسی‬ ‫قصد انجام ان را دارند‪.‬این سریال قرار است پاییز امسال روی‬ ‫انتن شبکه یک سیما برود‪ .‬امیر جعفری‪ ،‬داریوش ارجمند‪،‬‬ ‫پانته ا به رام و فرهاد قائمیان نیز به عن��وان بازیگران با این‬ ‫پروژه قرارداد بسته اند‪ .‬این اولین تجربه همکاری جعفری با‬ ‫دیدار‬ ‫تعبیر وارونه یک رویا‬ ‫اصلی سریال را ایفا م ی کنند‪ .‬این سریال دو بازیگر جوان به‬ ‫نام های نیما نادری و ازاده سدیری را نیز معرفی خواهد کرد‪،‬‬ ‫این دو نقش جوانانی را بازی م ی کنند که بار ملودرام سریال‬ ‫را بردوش خواهند داشت‪ .‬الهام کردا و فرزین صابونی‪ ،‬دیگر‬ ‫بازیگران این س��ریال هس��تند‪ .‬تعبیر وارونه یک رویا در ‪۲۰‬‬ ‫قسمت ‪ 50‬دقیقه ای و به تهی ه کنندگی سیدکمال طباطبایی‬ ‫در گروه سریال های ش��بکه یک س��یما تولید خواهد شد‪.‬‬ ‫لوکیشن های این سریال در ته ران‪ ،‬مشهد و مرز استاراست‪.‬‬ ‫بخش هایی از سریال در خارج از ای ران تصویربرداری خواهد‬ ‫شد‪ ،‬تاکنون از چند کشور از جمله ترکیه‪ ،‬ارمنستان‪ ،‬اوکراین‬ ‫و مجارس��تان بازدید ش��ده تا لوکیشن های‬ ‫موردنظر سازندگان یافت شود که از میان این‬ ‫کشورها مجارستان به دلیل نزدیکی فضا و‬ ‫لوکیش��ن ها در اولویت ق��رار دارد‪ .‬فریدون‬ ‫جی رانی س��ال ‪ 1351‬فعالیت هن��ری خود را‬ ‫اغاز کرد‪ .‬س��ال ‪ 1352‬به عضویت سینمای‬ ‫ازاد مش��هد درامد و فیلمسازی در سینمای‬ ‫حرفه ای را س��ال ‪ 1360‬با نوشتن فیلمنامه‬ ‫فیلم «افتاب نشی ن ها» به کارگردانی مهدی‬ ‫صب��ا غزاده تجرب��ه ک��رد‪.‬در کارنامه هنری‬ ‫فری��دون جی رانی عالوه ب��ر تهی ه کنندگی‪،‬‬ ‫فیلمبرداری‪ ،‬کارگردانی‪ ،‬فیلمنامه نویس��ی‬ ‫و مجریگ��ری در تلویزی��ون و فعالی��ت در‬ ‫مطبوعات به چشم م ی خورد‪ .‬جی رانی پیش‬ ‫از این در تلویزیون س��اخت س��ریال «مرگ‬ ‫تدریجی یک روی��ا» را در کارنامه خود دارد‬ ‫که سال ‪ ۸۷‬از شبکه دو به نمایش درامد‪ .‬فیلم های «زندگی‬ ‫دوگانه فیروز»‪« ،‬من مادر هستم»‪« ،‬قصه پریا»‪« ،‬پارک وی»‬ ‫و‪ ...‬از اخرین ساخته های سینمایی این کارگردان محسوب‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫دولت مخفی‬ ‫سریالی که از شبکه دو پخش خواهد شد‬ ‫س��ریال «دولت مخفی» به زودی از شبکه دو پخش‬ ‫م ی شود‪.‬س��ریال «دولت مخفی» به تهی ه کنندگی علیرضا‬ ‫جاللی و حمید اخوندی ب رای پخش از شبکه دو سیما ساخته‬ ‫شده است‪ .‬پیش از این کارگردانی این مجموعه را عب دالحسن‬ ‫برزیده انجام داده بود و س��اخت فاز جدید این س��ریال را راما‬ ‫قویدل برعهده داشت‪ .‬پژمان بازغی ‪ ،‬الله اسکندری‪ ،‬سیروس‬ ‫گرجستان ی ‪ ،‬سعید داخ ‪ ،‬فرهاد بشارتی‪،‬علی اوسیوند ‪ ،‬مهدی‬ ‫صباح‪ ،‬رحیم نوروزی‪ ،‬سام درخش��انی و‪ ...‬از بازیگران اصلی‬ ‫س��ریال «دولت مخفی» هستند‪.‬داس��تان این سریال دفاع‬ ‫مقدسی در سه محور روایت م ی ش��ود که به ترتیب شامل‬ ‫مناطق جنگی‪ ،‬ش��هرهای دور از جنگ و پن��اه دادن مردم‬ ‫جن��گ زده و در نهای��ت اردوگاه های ع راقی ک��ه در بدترین‬ ‫ش��رایط اس��رای ای رانی را در انجا نگهداری م ی کنند‪ ،‬است‪.‬‬ ‫پژمان بازغی در این سریال که قصه ان طی سال های دهه‬ ‫‪ ۶۰‬و ‪ ۷۰‬م ی گذرد‪ ،‬ایفاگر نقش «س��عید» از بازیگران اصلی‬ ‫این سریال است‪ .‬او که از جوانان جنوب کشور است با شروع‬ ‫سیگنال‬ ‫موجود است‬ ‫سریالی که قرار است‬ ‫مهرماه پخش شود‬ ‫جنگ‪ ،‬پدر خود را از دس��ت م ی دهد و در واقع پدرش مفقود‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬درنهایت س��عید ب رای نجات جان بقیه اعضای‬ ‫خانواده‪ ،‬انها را به شمال کش��ور م ی اورد اما خودش در این‬ ‫منطقه نم ی ماند و بین جبهه و شمال در رفت و امد است تا‬ ‫اینکه در یکی از عملیات ها به اسارت درم ی اید و بعد از اسارت‬ ‫اوست که ادامه داستان سریال در اردوگاه های ع راقی روایت‬ ‫م ی شود‪.‬الله اسکندری نیز در این سریال دفاع مقدسی نقش‬ ‫شخصیتی به نام «پروانه» را بازی م ی کند‪ .‬سعید به پروانه‬ ‫عالقه مند اس��ت اما هر بار که این دو نفر تصمیم به ازدواج‬ ‫م ی گیرند اتفاقی پیش م ی اید که باعث م ی شود این ازدواج‬ ‫صورت نگیرد‪« .‬پژمان بازغی» درباره نقش خود در این سریال‬ ‫گفت‪« :‬در این سریال تالش م ی کنیم بخشی از سخت ی های‬ ‫دوران اسارت را نشان بدهیم‪ .‬سعید حیدری کسی است که‬ ‫اسیر م ی شود و ع راق ی ها تالش م ی کنند با شکنجه من که‬ ‫نقش حیدری را بازی م ی کنم‪،‬از او اطالعاتی به دست اورند در‬ ‫حالی که انها خود سعید حیدری را شکنجه م ی کنند‪.‬سعید‬ ‫حیدری کسی بوده که چون نم ی خواست هویتش فاش شود‬ ‫حتی نم ی توانست به خانواده اش نامه بنویسد‪.‬دولت مخفی‬ ‫قرار است از اوایل مهر‪ ،‬هر شب سریال طنز «سیگنال موجود است»‬ ‫از شبکه سه سیما پخش شود و قبل از ماه محرم نیز پخش این سریال ‪26‬‬ ‫قسمتی پایان م ی یابد‪ .‬این سریال به تهی ه کنندگی مسعود فرخنده طینت‬ ‫و کارگردانی مهدی مظلومی تولید م ی ش��ود‪ .‬داس��تان سیگنال موجود‬ ‫است به جوانی م ی پردازد که ارزویش رس��یدن به شهرت خواننده شدن‬ ‫و موسیقی پاپ اس��ت‪ .‬ارزویی که او را در این مسیر دچار اختالف نظر با‬ ‫خانواده م ی کند‪ .‬این سریال‪ ،‬داستان پرهام است که سودای خوانندگی در‬ ‫سر دارد اما در هیچ یک از سب ک های موس��یقی به موفقیت دست پیدا‬ ‫دستپخت های خودمانی‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ستاره های ورزش و سینما مسابقه اشپزی می دهند‬ ‫ب رنامه «دستپخت های خودمانی» بهانه ای است که به واسطه ان به سنت های خوب‬ ‫ای رانی‪ ،‬غذاهای اصیل و مزه های از یاد رفته کشور عزیزمان ای ران پرداخته شود‪ .‬در حقیقت‬ ‫فرصتی فراهم شده تا هنرمندان و ورزشکاران در یک فضای صمیمانه در تلویزیون اشپزی‬ ‫کنند‪ ،‬درباره فرهنگ اصیل ای رانی گپ بزنند و فضایی شاد ب رای خانواده های ای رانی ایجاد‬ ‫کنند‪ .‬این ب رنامه که در گروه خانواده شبکه دو در حال تولید است‪ ،‬به زودی در جدول پخش‬ ‫این شبکه قرار م ی گیرد‪ .‬فصل نخس��ت این برنامه در ‪ 30‬قسمت ‪ 35‬دقیقه ای با حضور‬ ‫چهره های ورزشی و هنری تولید م ی شود و در هر قسمت از ب رنامه دو چهره متفاوت از میان‬ ‫هنرمندان‪ ،‬ورزشکاران و مجریان معروف در فضایی صمیم ی و پر نشاط در زمینه اشپزی‬ ‫با یکدیگر رقابت م ی کنند‪ .‬از این چهره ها م ی توان به مه ران غفوریان‪ ،‬ارژنگ امیرفضلی‪،‬‬ ‫شهره لرستانی‪ ،‬فقیه سلطانی‪ ،‬رامتین کبریتی‪ ،‬علی انصاریان و مرجانه گلچین اشاره کرد‪.‬‬ ‫بهار ارجمند خواهر برزو ارجمند این ب رنامه را اجرا م ی کند‪ .‬گفته م ی ش��ود نرگس محمدی‬ ‫و لیندا کیانی در برنامه دستپخت خودمونی شرکت کردند و دلمه برگ مو درست کردند و‬ ‫نرگس محمدی ب رنده این رقابت شد‪.‬‬ ‫در چند فاز جنگ ‪ ،‬اردوگا ه و منطقه جنوب و شمال مقطعی از‬ ‫تاریخ زندگی ازادگان را به تصویر م ی کشد و سعی داریم طوری‬ ‫کار کنیم که به ش��هدا ادای دین کرده باشیم‪ ».‬راما قویدل‪،‬‬ ‫کارگردان سریال دولت مخفی هم درباره این اثر م ی گوید‪« :‬در‬ ‫این سریال تالش م ی کنیم قطره کوچکی از رنج های اسرا را‬ ‫نشان بدهیم چیزی که تا کنون و ان طور که باید و شاید به‬ ‫خوبی به ان پرداخته نش��ده است‪ .‬هدف ما اشنا کردن نسل‬ ‫جدید و اینده با مقاومت و صبر ازادگان در دوران اسارت است‬ ‫و تالش م ی کنیم به ماجراهایی که به ان پرداخته نشده توجه‬ ‫کنیم و ان را به تصویر بکشیم‪ ».‬س��ریال «دولت مخفی»‬ ‫به س��فارش گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه دو در ‪26‬‬ ‫قسمت ‪ 45‬دقیقه ای تولید م ی شود‪ .‬فیلمنامه این مجموعه‬ ‫به قلم رحمان سیف ی ازاد و داریوش ربیعی نوشته شده بود که‬ ‫در فاز دوم‪ ،‬قنوات ی زاده با پرداختی دیگر به داس��تان سریال‪،‬‬ ‫ان را ب��رای کارگردانی راما قویدل اماده ک��رد‪ .‬ب رای نگارش‬ ‫متن این مجموعه عالوه بر گفت وگو با تعدادی از ازادگان‪ ،‬از‬ ‫اثاری که توسط دفتر ادبیات و هنر مقاومت منتشر شده اند‪،‬‬ ‫استفاده شده است‪.‬‬ ‫نم ی کند‪ ،‬بناب راین به تشویق دو نفر از دوستانش تصمیم م ی گیرد به خارج‬ ‫از کشور سفر کند‪ .‬طرح این سریال را علی مس��عودی نوشته و اکبر روح‬ ‫به کمک امیر ب رادران نگارش فیلمنامه را برعهده داشته است‪ .‬سیامک‬ ‫انصاری‪ ،‬مه ران غفوریان‪ ،‬علی صادقی‪ ،‬الله صبوری‪ ،‬مرضیه صدرایی‪،‬‬ ‫اناهیتا همتی‪ ،‬محمود بصیری‪ ،‬حامد وکیلی و امید روحانی گروه بازیگران‬ ‫اصلی این سریال را تش��کیل م ی دهند‪ .‬مجموعه تلویزیونی «سیگنال‬ ‫موجود اس��ت» کاری از گروه اجتماعی شبکه س��ه سیماست که در ‪26‬‬ ‫قسمت ‪ 40‬دقیقه ای تولید م ی شود‪.‬‬ ‫سال های ابری‬ ‫سریالی با حضور فرزاد حسنی و پژمان جمشیدی‬ ‫تصوی ربرداری سریال «سال های ابری» با بازی فرزاد حسنی در ته ران در حال پیگیری‬ ‫است و به زودی به نیمه م ی رسد‪ .‬تاکنون ‪ 40‬درصد از تصوی ربرداری انجام شده و تدوین نیز‬ ‫به طور همزمان توسط میثم موالیی اغاز ش��ده است‪ .‬همچنین تصویربرداری این سریال‬ ‫تا روزهای اغازین پخش ادامه خواهد داشت‪« .‬سال های ابری» در ‪ 20‬قسمت ‪ 40‬دقیقه ای‬ ‫ب رای پخش در نیمه دوم محرم از شبکه دو سیما س��اخته م ی شود‪ .‬علی عمرانی‪ ،‬حمید‬ ‫اب راهیمی‪ ،‬لیندا کیانی‪ ،‬لیال برخورداری‪ ،‬علی صالحی‪ ،‬علی اوجی‪ ،‬سعید ارمند‪ ،‬سینا رازانی‪،‬‬ ‫سپیده عالیی‪ ،‬مصطفی پروین‪ ،‬صامد رمضانی‪ ،‬ارسالن قاسمی‪ ،‬پژمان جمشیدی‪ ،‬علی‬ ‫اوسیوند‪ ،‬اسماعیل ش��نگله‪ ،‬امید روحانی‪ ،‬عاطفه رضوی و فرزاد حسنی بازیگران اصلی‬ ‫«سال های ابری» هستند‪ .‬در خالصه داستان این مجموعه امده است که زندگی حسین‬ ‫ساالر از روزی به هم م ی ریزد که جاسم پرده از سال های ابری ذهن ساالر برم ی دارد‪ .‬دیری‬ ‫نم ی گذرد که ساالر م ی  فهمد این فقط بخشی از هجمه بزرگی است که کیان زندگی او را‬ ‫هدف گرفته‪ .‬او باید تصمیمی بزرگ بگیرد‪ .‬مصالحه با مهاجمان‪ ،‬یا اغاز جنگ ب رای اثبات‬ ‫شرافتی که سال ها ب رای ان جنگیده است‪.‬‬ ‫یک مجموعه تلویزیونی با محوریت عدالت طلبی‬ ‫مجموع��ه تلویزیونی «کیف��ر» ب��ه تهی ه کنندگی و‬ ‫کارگردانی حسین تبریزی که در هفته دفاع مقدس هر شب‬ ‫ساعت ‪ ۲۱:۳۰‬روی انتن تلویزیون م ی رود‪ ،‬کنکاشی در سبک‬ ‫زندگی دو خانواده است که هرکدام در مشکالتی غوطه ورند‬ ‫اسمان من‬ ‫سریالی در مورد امنیت پرواز‬ ‫سریال «اس��مان من» کاری از محمدرضا اهنج در ‪30‬‬ ‫قسمت ‪ 45‬دقیقه ای ب رای پخش از شبکه اول تولید م ی شود‪.‬‬ ‫داستان این سریال درباره امنیت پرواز است‪ .‬دانیال حکیمی‪،‬‬ ‫حس��ن پورش��ی رازی‪ ،‬اتیال پس��یانی‪ ،‬حمید عطایی‪ ،‬امین‬ ‫حیایی‪ ،‬حامد بهداد‪ ،‬پژمان بازغی‪ ،‬س��روش‬ ‫صحت‪ ،‬رحیم نوروزی‪ ،‬عمار تفتی‪ ،‬افش��ین‬ ‫زی نوری‪ ،‬ویدا جوان‪ ،‬سودابه بیضایی‪ ،‬الهام‬ ‫چرخنده‪ ،‬شه رام عبدلی‪ ،‬صالح میرزااقایی‪،‬‬ ‫چکامه چمن م��اه‪ ،‬امیررض��ا دالوری‪ ،‬به رام‬ ‫اب راهیمی‪ ،‬محم��د عمرانی‪ ،‬ف��رخ نعمتی‪،‬‬ ‫مجید مش��یری و‪ ...‬از بازیگران «اس��مان‬ ‫من» هستند‪.‬‬ ‫در خالصه داستان «اسمان من» امده‬ ‫اس��ت که‪« :‬در امنیت پرواز ی��ه اصل ثابت‬ ‫هست‪ ،‬حفاظت از هواپیما‪ ...‬اما ب ی نهایت‪،‬‬ ‫ب ی نهایت اتف��اق وج��ود داره ک��ه ممکنه‬ ‫همه شون فقط یه بار بیفته‪ .‬فقط یه بار‪ ...‬اون‬ ‫باال تو اسمون‪ ،‬یا اینجا روی زمین‪ ،‬فقط یک‬ ‫بار فرصت هس��ت ب رای انجام درست ترین‬ ‫کار‪ ...‬فقط یک بار‪ »...‬دوبله سریال «اسمان‬ ‫من» به کارگردان��ی محمدرضا اهنج‪ ،‬هفته‬ ‫گذشته به پایان رسید و قرار است از مهرماه پخش این سریال‬ ‫اغاز ش��ود‪ .‬افش��ین ذی نوری‪ ،‬بازیگر و مدیر دوبالژ سریال‬ ‫«اسمان من» درباره دوبله این کار گفت‪« :‬این سریال کامل‬ ‫دوبله نش��د و فقط بخش هایی که مربوط به خارج از کشور‬ ‫م ی شد و همچنین بخش کوتاهی که برخی بازیگران صدای‬ ‫خوبی نداشتند‪ ،‬دوبله شد‪ .‬دوبله س��ریال «اسمان من» در‬ ‫مجموع حدود یک هفته زمان برد‪ .‬منوچهر اسماعیلی‪ ،‬ناصر‬ ‫طهماسب‪ ،‬ژرژ پطروسی‪ ،‬پرویز ربیعی‪ ،‬منوچهر زنده دل‪ ،‬علی‬ ‫همت مومیوند‪ ،‬بیژن عل ی محمدی‪ ،‬ناصر احمدی‪ ،‬امی ربه رام‬ ‫کاویان پور‪ ،‬عل ی اصغر رضای ی نی��ک‪ ،‬صنم نکواقبال‪ ،‬مریم‬ ‫جلینی و مریم بنایی از گویندگان این سریال هستند‪ .‬فردین‬ ‫خلعتبری ب رای اسمان من موسیقی م ی سازد که در ارمنستان‬ ‫شمعدونی‬ ‫ضبط م ی شود‪.‬تصوی ربرداری این سریال در شهرهای ارومیه‪،‬‬ ‫بندرعباس‪ ،‬خوزستان‪ ،‬بوش��هر‪ ،‬اصفهان و کشورهای هلند‪،‬‬ ‫فرانس��ه و اوکراین انجام ش��ده اس��ت‪ .‬محمدرضا اهنج در‬ ‫مصاحب ه ای در پاسخ به این پرسش که چطور شد کارگردانی‬ ‫و تهی ه کنندگی سریال اسمان من را پذیرفتید‪ ،‬گفت‪« :‬این‬ ‫سریال در ژانر اکشن تولید م ی شود‪ .‬باتوجه به اینکه قبال هم‬ ‫ساخت اثاری در گونه اکشن را تجربه کرده بودم و ب رایم تجربه‬ ‫ش��یرین‪ ،‬جذاب و لذتبخش��ی بود‪ ،‬به همین دلیل تصمیم‬ ‫گرفتم باز هم در ای��ن گونه اثری را مقاب��ل دوربین ببرم‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر این گونه فیلمسازی مخاطبان خاص خود را دارد‪.‬‬ ‫سریال اسمان من موضوع امنیت پرواز را دستمایه قرار داده‬ ‫که تاکنون در این باره کاری ساخته نشده و‬ ‫ب رای اولین بار اس��ت که چنین موضوعی‬ ‫محور یک اثر نمایشی شده است‪».‬‬ ‫این کارگردان با اشاره به اینکه امنیت‬ ‫پرواز ممکن اس��ت ب رای مردم عادی خیلی‬ ‫مهم نباش��د‪ ،‬اما در پش��ت صحنه کارهای‬ ‫زیادی انجام م ی ش��ود که س��ریال اسمان‬ ‫من هم به مسائل پش��ت پرده امنیت پرواز‬ ‫م ی پردازد‪ ،‬م ی گوید‪« :‬موضوع اصلی سریال‬ ‫درباره امنیت پرواز اس��ت‪ .‬سال ‪ 1363‬چند‬ ‫مورد هواپیماربایی در ای��ران اتفاق افتاد‪ .‬در‬ ‫ان زمان محسن رضایی‪ ،‬فرمانده وقت سپاه‬ ‫پاس��داران موضوع را با حضرت امام(ره) در‬ ‫میان گذاشت‪ ،‬حکمی از طرف حضرت امام‬ ‫صادر شد که تا االن در کشور اجرا م ی شود‬ ‫و به موج��ب ان حکم‪ ،‬مس��ئولیت امنیت‬ ‫پرواز و هواپیماها در اسمان و زمین به سپاه‬ ‫پاسداران انقالب اسالمی واگذار شده است‪ ».‬سریال «اسمان‬ ‫من» که در ‪ ۳۰‬قس��مت ‪ ۴۵‬دقیقه ای تولید شده است قرار‬ ‫است از مهر ماه در شبکه «افق» یا شبکه سراسری دیگری‬ ‫به نمایش دراید‪.‬‬ ‫زخم‬ ‫شمعدونی کاری است از گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما به تهی ه کنندگی محسن‬ ‫چگینی و کارگردانی سروش صحت که در ‪ 50‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای ب رای پخش در زمستان‬ ‫‪ 93‬تولید م ی شود‪ .‬فیلمنامه این س��ریال مطابق با تصویربرداری توسط سروش صحت و‬ ‫ایمان صفایی نوشته م ی شود‪.‬‬ ‫متن کار در حال حاضر تا قس��مت ‪ 31‬نوشته ش��ده و تدوین نیز به همین ترتیب تا‬ ‫قسمت ‪ 30‬کامل شده است‪ .‬این روزها نیز سکان س های مربوط به خانه عطا ضبط م ی شود‬ ‫و تقریبا همه بازیگران مقابل دوربین حضور دارند‪ .‬این مجموعه داس��تان دو خانواده است‬ ‫که عطا و هوشنگ سرپرستی ان را برعهده دارند‪ .‬عطا فرزندی دارد که ب رای او بسیار عزیز و‬ ‫دوست داشتنی است اما او کودکی کنجکاو است و بنیان قصه هم بر درگیری عطا با فرزند‬ ‫خود استوار است‪ .‬این س��ریال در ژانر کمدی قرار م ی گیرد‪ .‬اتنه فقی ه نصیری‪ ،‬محمدرضا‬ ‫داوودنژاد‪ ،‬محسن قاض ی مرادی‪ ،‬حسن معجونی‪ ،‬رویا میرعلمی‪ ،‬نگار عابدی‪ ،‬امیر کاظمی‬ ‫ و محمد نادری بازیگران این سریال هستند‪.‬‬ ‫مجموع��ه تلویزیونی «زخم» به تهی ه کنندگی محس��ن عل ی اکب��ری و کارگردانی‬ ‫مسعود اب پرور در ‪ 13‬قس��مت ‪ 50‬دقیقه ای نقش و جایگاه مش��اوران زن در کالنتری را‬ ‫دنبال م ی کند‪ .‬این سریال در قالب اپیزودیک به قلم سعید رحمانی نوشته شده و در گروه‬ ‫فیلم و سریال شبکه سه سیما با مشارکت نیروی انتظامی تولید م ی شود‪« .‬زخم» ماجرای‬ ‫س��روان الهام پویاس��ت که با فارغ التحصیل شدن از دانشکده افس��ری به عنوان مددکار‬ ‫اجتماعی در یک کالنتری مشغول به کار م ی ش��ود و مسئولیت بررسی و حل مشکالت‬ ‫پرونده های حقوقی را پیش از پیگیری قضایی برعهده دارد‪ .‬گفته م ی شود که تصوی ربرداری‬ ‫این مجموعه تلویزیونی تا پایان ش��هریورماه به انتها م ی رس��د‪ .‬همچنین تدوین سریال‬ ‫نیز توس��ط به رام اب پرور در حال انجام است و اکنون به قس��مت ‪ 11‬رسیده‪ .‬همچنین‬ ‫صداگذاری شش قسمت این سریال نیز کامل شده است‪ .‬ضمن اینکه اهنگسازی سریال‬ ‫هم همزمان ادامه دارد و محمد علی زاده خواننده تیتراژ نیز ترانه ای متناسب با مضمون را‬ ‫انتخاب کرده و این بخش هم به طور همزمان در مرحله ساخت است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫اخرین اخبار از سریال سروش صحت‬ ‫فیل م برداری در شهریور ماه به پایان م ی رسد‬ ‫دیدار‬ ‫کیفر‬ ‫و با تدبیر و همدلی و امیزه های دینی بر ان فائق م ی ایند‪ .‬این‬ ‫سریال به روایت زندگی دو دوست م ی پردازد که در اوج رفاقت‬ ‫ی ترازوی عدالت مجبور به انتخاب‬ ‫به واسطه اتفاقی در دو سو ‬ ‫م ی شوند و هر یک به دنبال گذشته خود م ی گردد‪ .‬فیلمنامه‬ ‫این مین ی سریال را حسین تبریزی و عباس مرادیان نوشته اند‪.‬‬ ‫مجموعه تلویزیونی «کیف��ر» کاری از گروه مجموعه های‬ ‫تلویزیونی شبکه دو سیماست‪ ،‬این مین ی سریال با محوریت‬ ‫عدالت طلب��ی و تاثیر ان بر زندگی در ش��ش قس��مت ‪۴۵‬‬ ‫دقیقه ای تولید شد اس��ت‪«.‬کیفر» با بازی کامبیز دیر باز در‬ ‫نقش جهان‪،‬امیر دژاکام در نقش عطا‪ ،‬فریبا کوثری در نقش‬ ‫نرگس و فریبا متخصص در نق��ش فرخنده و تیرداد کیایی‪،‬‬ ‫اتابک نادری‪ ،‬سیروس همتی‪ ،‬داوود شیرعلی‪ ،‬فریبا طالبی‪،‬‬ ‫مینا دلشاد‪ ،‬حمید ش��ریف زاده و با حضور علی سلیمانی و‬ ‫محسن افشانی روی انتن شبکه دو م ی رود‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫ی در نخستین کارگاه تخصصی اقتصاد مقاومتی در جمع اساتید اقتصاد‪:‬‬ ‫دکتر ابراهیم ‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫نگرش سیستمی‪ ،‬مدیریت جهادی و تقارن اطالعاتی‬ ‫به تحکیم اقتصاد مقاومتی می انجامد‬ ‫دکتر ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار در دومین روز‬ ‫از برگزاری کارگاه های اموزشی اقتصاد مقاومتی که با همکاری‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام‪ ،‬بانک انصار و دانشگاه علوم‬ ‫اقتصادی طی روزهای ‪23‬و‪ 24‬ش��هریور در محل دانش��گاه‬ ‫یادشده برگزار شد‪ ،‬ابتدا به فلس��فه وجودی‪ ،‬اهداف‪ ،‬تعریف و‬ ‫ویژگی های اقتصاد مقاومتی اشاره کرده و ضمن شرح مواد ‪ 9‬و‬ ‫‪ 19‬سیاست های ابالغی اقتصاد مقاومتی در خصوص بانک ها‬ ‫گفت‪«:‬باتوجهبهپیچیدگی هایاموراقتصادیواجتماعیتغییر‬ ‫نگرش ازخطی به سیستمی یکضرورت اجتناب ناپذیر است‪».‬‬ ‫ی مدیرعامل بانک انصار در کارگاه اموزشی‬ ‫دکتر ایت اله ابراهیم ‬ ‫اقتصاد مقاومتی ویژه استادان علوم اقتصادی با اشاره به فرازی‬ ‫از بیانات مقام معظم رهبری در خصوص نقش و وظیفه بانک ها‬ ‫در پیشبرد اقتصاد مقاومتی مبنی بر این که «بانک ها باید برای‬ ‫اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی نقش مثبت ایفا کنند و‬ ‫خود را با سیاست ها و برنامه ریزی های دولت برای اجرای انها‬ ‫تطبیق دهند»‪ ،‬گفت‪« :‬با تاکیدات مقام معظم رهبری‪ ،‬نقش‬ ‫بانک ها در اجرا و تحقق اقتصاد مقاومتی برجسته شده است‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬دشمنان ما به دنبال نقشه راه‪ ،‬نظام بانکی و پولی ما‬ ‫هستند تا دریابند که چگونه نظام اقتصادی ما‪ ،‬تاب اوری خود‬ ‫را در برابر تحریم ها افزایش داده اس��ت‪ .‬در واقع اقتصاد ایران‬ ‫به عنوان نقطه هدف تحریم های کشورهای غربی جهت نیل‬ ‫به اهداف خود با مشکالتی روبه رو شده و با تدبیر توانسته است‬ ‫بر بسیاری از این مشکالت فایق اید‪ .‬با این حال راه حل اساسی‬ ‫برای اقتصاد ما‪ ،‬سیاست ها و الگوی اقتصاد مقاومتی است‪».‬‬ ‫دکتر ابراهیمی انگاه به تشریح رویکرد سیستمی در تحلیل امور‬ ‫اقتصادی پرداخت و ضمن ارائه مصادیق عینی موید ناکارامدی‬ ‫تفکر خطی‪ ،‬رفتار حسابگرانه برخی از سپرده گذاران و مشتریان‬ ‫را در موقعیت های مختلف و بحرانی تشریح کرده و بر الزام در‬ ‫نظر گرفتن عوامل روانشناختی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی‬ ‫در تحلیل شرایط اقتصادی تاکید کرد‪ .‬مدیرعامل بانک انصار‬ ‫در ادامه به تبیین مناسبات اقتصادی در داخل و نقش بانک ها‬ ‫در ان و همچنین نسبت ان با روابط خارجی پرداخت و با تشریح‬ ‫روندهای رشد نقدینگی‪ ،‬رش��د اقتصادی‪ ،‬تورم و نرخ ارز طی‬ ‫سال های گذشته افزود‪« :‬با وجود درامدهای روزافزون نفتی‪،‬‬ ‫رکود تورمی‪ ،‬حاصل رشد اقتصادی کاهشی و تورم افزایشی را‬ ‫یدانشگاهامامحسین(ع)سپس‬ ‫شاهدبوده ایم‪».‬عضوهیاتعلم ‬ ‫با ارائه نمودار هایی حاکی از تعدد عوامل و پیچیدگی چرخه تولید‬ ‫و مصرف اقتصادی‪ ،‬نقش این عوامل را در بروز بحران ها تشریح‬ ‫کرد و با ذکر مثال‪ ،‬افزایش قیمت دالر و بحران هایی از این دست‬ ‫را به فقدان نگرش سیستمی به عوامل اقتصادی و تاثیرپذیری‬ ‫از تحریم نسبت داد‪ .‬مدیرعامل بانک انصار پس از ان‪ ،‬به شرح‬ ‫وابستگی دولت به درامدهای نفتی و روند واردات کاال‪ ،‬صادرات‬ ‫نفت و کسری تجاری در صادرات غیرنفتی پرداخت و بر لزوم‬ ‫اتخاذ سیاست های کاهش وابستگی به نفت و ازادسازی اقتصاد‬ ‫از تصدی گری های دولتی تاکید کرد و افزود‪« :‬تفکر دولتی و‬ ‫سازوکارهای اقتصادی در سیستم های دولتی به گونه ای است‬ ‫که ظرفیت کافی و مطلوب برای حل بحران ها به وجود نمی اید‪.‬‬ ‫در همین شرایط بانک های خصوصی تجربیات موفقی را در‬ ‫عبور دادن کشور از شوک های اقتصادی به ثبت رسانده اند‪».‬‬ ‫رئیس شورای راهبردی اقتصاد مقاومتی بانک انصار در بخش‬ ‫دیگر سخنان خود با اشاره به نقش موثر بانک ها و بانک مرکزی‬ ‫در حوزه های اقتص��ادی به ویژه نقش افرین��ی در برون رفت‬ ‫کشور از مشکالت گذش��ته اضافه کرد‪« :‬نگرش سیستمی‪،‬‬ ‫مدیریت جهادی و تقارن اطالعاتی و همچنین انعطاف پذیری‬ ‫می تواند به شرایط برون رفت از بحران های اقتصادی و تحکیم‬ ‫مبانی اقتصاد مقاومتی بینجامد‪ ».‬دکتر ابراهیمی سپس به شرح‬ ‫مولفه های استحکام درونی و بیرونی اقتصاد مقاومتی شامل‬ ‫مدیریت ریسک‪ ،‬مدیریت مطالبات‪ ،‬ارتقای بهره وری و استقرار‬ ‫حاکمیت شرکتی‪ ،‬سیستم نظارت و کنترل و استفاده از ابزارهای‬ ‫نوین و مدیریت روابط خارجی پرداخت و اظهار داشت‪« :‬توسعه‬ ‫ابزارهای نوین یک رویکرد کارامد است که می تواند به موفقیت‬ ‫فرایندهای اقتصاد مقاومتی کمک کن��د‪ ».‬مدیرعامل بانک‬ ‫انصار انگاه با ارائه معرفی‪ ،‬به عوامل پش��تیبان و اولویت ها در‬ ‫اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و با پیشنهاد یک مدل کسب و کار‬ ‫بانکداری بین الملل‪ ،‬سخنان خود را این گونه به پایان برد‪« :‬نیت‬ ‫خیر‪ ،‬مدیریت جهادی و کار برای رضای خدا موجب برکت در‬ ‫فعالیت های اقتصادی و سعادت مردم خواهد شد‪».‬‬ ‫دکت�ر محس�ن رضای�ی‪« :‬کارافرین�ی» و‬ ‫«رقابت» ش�اخص های ارزیابی موفقیت در حوزه‬ ‫اقتصادمقاومتیهستند‬ ‫دکترمحس��ن رضایی‪ ،‬دبیرمجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام که به عنوان دومین سخنران در کارگاه اموزشی‬ ‫اقتصادمقاومتی ویژه اس��تادان علوم اقتصادی دانشگاه های‬ ‫ایران با همکاری دبیرخانه مجمع‪ ،‬بانک انصار و دانشگاه علوم‬ ‫اقتصادی ایران س��خن می گفت‪« ،‬کارافرین��ی»‪« ،‬رقابت»‪،‬‬ ‫«بهره وری»‪« ،‬اقتصاد دانش بنی��ان»‪« ،‬اصالح مدیریتی» و‬ ‫«گفتمان س��ازی» را مفاهیم و مقوله های کلیدی در ادبیات‬ ‫اقتصاد مقاومتی نامید‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات‬ ‫بانک انصار دکترمحس��ن رضایی با اشاره به گسترش ادبیات‬ ‫علمی اقتصادمقاومتی در جهان‪ ،‬این ام��ر را محدود به ایران‬ ‫ندانس��ته و بر ضرورت بهره گیری از تجربیات دیگران در این‬ ‫زمینه تاکید کرد‪ .‬دبیرمجمع تش��خیص مصلحت نظام انگاه‬ ‫به لزوم تخصصی شدن مطالعات واموزش علوم اقتصادی در‬ ‫ایران‪ ،‬به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر در اقتصاد و جامعه‬ ‫رو به تحول ایران اسالمی پرداخت و در این زمینه چنین گفت‪:‬‬ ‫«بهتر است که دانش��گاه ها و دانشکده های اقتصادی کشور‪،‬‬ ‫هر یک وظیفه تبیین یکی از مفاهیم اقتصادی را در جمهوری‬ ‫اسالمی برعهده بگیرند و دانشگاه علوم اقتصادی هم به یک‬ ‫مرکز تخصصی ب��رای مطالعات و ام��وزش اقتصادمقاومتی‬ ‫تبدیل شود‪ ».‬دبیرمجمع تش��خیص مصلحت نظام انگاه به‬ ‫چشم انداز ‪20‬ساله کشور تا سال ‪ 1404‬اش��اره کرده و ضمن‬ ‫برش��مردن نقش مهم ان در توسعه اقتصادی کش��ور افزود‪:‬‬ ‫«اقتصاد مقاومتی می تواند م��ا را به خانه و منزلگاه ترس��یم‬ ‫شده در سند چشم انداز ‪20‬ساله برس��اند و چراغ راه ما در سند‬ ‫چشم انداز به شمار اید‪ ».‬دکتر محسن رضایی در ادامه سخنان‬ ‫خود به لزوم ایجاد فهم و درک مشترک از مفاهیم و موضوعات‬ ‫مرتبط با اقتصاد مقاومتی به عنوان یک ضرورت اش��اره کرد‬ ‫و ان را وظیفه دانش��گاه های متولی علوم اقتصادی دانست و‬ ‫اظهار داشت که بدون این درک و فهم مشترک تحقق اهداف‬ ‫اقتصادی ممکن نیست و دانش��گاه ها وظیفه دارند همچنین‬ ‫اقتصادمقاومتی را تبیین کنند‪ .‬دبیر مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظام در بخش دیگری از سخنان خود از ضرورت ایجاد رقابت‬ ‫میان استان های کش��ور یاد کرد و ضمن اش��اره به اختیارات‬ ‫محدود مقامات مسئول در استان ها اضافه کرد‪« :‬اگر بخواهیم‬ ‫مناطق مختلف کشور را به سود توسعه اقتصادملی توسعه دهیم‬ ‫باید بین استان های کشور رقابت باشد و دولت و مجلس مدل‬ ‫این رقابت را طراحی کنند‪ .‬باید بدانیم که جایگاه این استان ها‬ ‫در اقتصاد ملی و مقاومتی چیست و اولویت های هر یک‪ ،‬کدام‬ ‫است‪ ».‬دبیرمجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان سخنان‬ ‫خود به تعیین شاخص های نظارت و ارزیابی سیاست های کالن‬ ‫در مجمع تشخیص مصلحت اشاره کرد و گفت که به زودی با‬ ‫تصویب این شاخص ها‪ ،‬فعالیت های بخش های مختلف در‬ ‫اجرای سیاست ها مورد ارزیابی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫دکتر اقامحمدی‪ :‬اقتصاد مقاومتی یک «الگوی‬ ‫علمی» متناسب با نیازهای کشور است‬ ‫دکتر علی اقامحمدی‪ ،‬رئیس کمیسیون چشم انداز‬ ‫دبیرخانه و عضو مجمع تش��خیص مصلحت نظام در کارگاه‬ ‫اموزشاقتصادمقاومتیدردانشگاهعلوماقتصادیتهرانضمن‬ ‫ارزیابی حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی به عنوان یک ضرورت‬ ‫تاریخی‪ ،‬اقتصاد مقاومتی را یک «الگوی علمی» متناس��ب‬ ‫با نیازهای کشور دانس��ت‪ .‬دکترعلی اقامحمدی که به عنوان‬ ‫اولین سخنران کارگاه اموزشی اقتصادمقاومتی ویژه استادان‬ ‫علوم اقتصادی دانشگاه های کش��ور سخن می گفت‪ ،‬در ابتدا‬ ‫به تعریف اقتصاد مقاومتی پرداخت و گفت‪« :‬اقتصاد مقاومتی‪،‬‬ ‫مقاوم سازیاقتصادملیدرمقابلمخاطراتوتهدیدهایداخلی‬ ‫و خارجی است که مانع پیشرفت و دستیابی به اهداف چشم انداز‬ ‫‪ 20‬سالهکشورهستند‪».‬عضومجمعتشخیصمصلحتنظام‪،‬‬ ‫نابسامانی های اقتصادی ایران را حاصل ضعف های مدیریتی‬ ‫دانسته و ضمن اشاره به مصداق هایی از این مشکالت‪ ،‬اقتصاد‬ ‫مقاومتیرایکرویکردضروریبرایحلاینمشکالتدانست‬ ‫و افزود‪« :‬اقتصاد ایران گرفتار تصدی گری های ناموجه بوده و‬ ‫درحال حاضر هیچ ضمانتی برای جلوگیری از مداخله عوامل‬ ‫نامرتبط با حوزه اقتصادی وجود ن��دارد‪ ».‬دکتر اقامحمدی در‬ ‫ادامه به تغییرات گس��ترده در مناس��بات بین المللی و محیط‬ ‫پیرامونی دور و نزدیک ایران اشاره کرده و ضمن تاکید بر لزوم‬ ‫لحاظ این تغییرات به عنوان یک مولفه مهم در تصمیم گیری ها‬ ‫و سیاستگذاری ها‪ ،‬از ضعف های نظام اموزشی‪ ،‬صادرات نیروی‬ ‫‪29‬مهرماه‪ ،‬روز قرعه کشی قرض الحسنه بانک انصار‬ ‫‪ 29‬مهرماه‪ ،‬با تصمیم نمایندگان بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬دادستانی کل کشور و معاونت های ذی ربط‬ ‫بانک‪ ،‬تاریخ برگزاری پنجمین مرحله از قرعه کشی حساب های قرض الحس��نه بانک انصار تعیین شد تا در ان روز‪ ،‬صدها هزار‬ ‫برنده جوایز حساب های قرض الحسنه پس انداز و ازجمله ‪ 125‬گنجینه پر از سکه طال و ‪ 135‬کمک هزینه خودرو مشخص شوند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات‪ ،‬در راستای انجام هماهنگی الزم با مبادی قانونی‪ ،‬جلسه تعیین تاریخ قرعه کشی مرحله‬ ‫پنجم حساب های قرض الحس��نه بانک انصار باحضور نمایندگان بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬دادستانی کل کشور‬ ‫و نیز نمایندگان معاونت های فاوا‪ ،‬برنامه ریزی و هدایت راهبردی‪ ،‬مالی و بازرس��ی در محل اداره کل بازاریابی وتبلیغات بانک‬ ‫تشکیل شد و اعضای حاضر‪ ،‬ضمن بررسی اقدامات تبلیغی بانک انصار مبتنی بر مقررات قانونی و تایید این اقدامات که با مشاهده‬ ‫نمونه های تبلیغی صورت گرفت‪ 29 ،‬مهرماه را به عنوان تاریخ برگزاری مراسم قرعه کشی تعیین کردند‪ .‬این گزارش می افزاید‬ ‫که تمامی فرایندهای قرعه کشی حساب های قرض الحسنه بانک انصار از سال ‪ 1389‬تاکنون با نظارت قانونی مبادی ذی ربط‬ ‫انجام می شود و تماما مورد تایید نمایندگان بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران و دادستانی کل کشور قرارگرفته است‪ .‬در این‬ ‫گزارش همچنین به برندگان قرعه کشی مرحله چهارم نیز که حائز شرایط قانونی نبوده و از دریافت جوایز محروم هستند‪ ،‬اشاره‬ ‫و گفته شده اس��ت که نمایندگان بانک مرکزی و دادستانی کل کش��ور موافقت کرده اند که قرعه کشی برای انتخاب باقیمانده‬ ‫برندگان مرحله چهارم‪ ،‬پیش از قرعه کشی مرحله پنجم در ‪ 29‬مهرماه صورت پذیرد‪ .‬شایان ذکر است تعداد ‪ 7601‬نفر از برندگان‬ ‫ی دو تن از برندگان پانصد میلیون ریالی در میان انها دیده‬ ‫مرحله چهارم قرعه کشی حساب های قرض الحسنه بانک انصار که اسام ‬ ‫می شود‪ ،‬واجد شرایط قانونی دریافت این جوایز نبوده و با تایید مراتب از سوی نمایندگان بانک مرکزی و دادستانی کل کشور و با‬ ‫حضور انان‪ ،‬طی قرعه کشی تکمیلی‪ ،‬به تعداد افراد غیر واجد شرایط‪ ،‬اسامی جدید مشخص می شوند‪.‬‬ ‫در همایش زنجیره موفقیت سازمانی‪ ،‬بانک انصار دو نشان ملی و‬ ‫بین المللیدرصنعتبانکداریبه دستاورد‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫بانک انصار نشان ملی «معتبرترین و خوشنام ترین ش��رکت ایرانی» و نشان بین المللی «جایزه برند اعتماد»(‪)TBA‬‬ ‫در صنعت بانکداری را از س��وی اتحادیه اروپا که یکی از معتبرترین جوایز بین المللی به ش��مارمی اید‪ ،‬دریافت کرد تا «زنجیره‬ ‫موفقیت س��ازمانی» خود را در همایش��ی به همین نام تکمیل کند‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار‪ ،‬س��تاد‬ ‫برگزاری همایش زنجیره موفقیت س��ازمانی که ب��ا همکاری مرکز تحقیق��ات و ارزیابی دبیرخانه توس��عه صنایع ملی ایران و‬ ‫برمبنای شاخص های مرکز استانداردهای بین المللی (‪ )UKAS‬انگلستان و پژوهش های اقتصادی و اعتباربخشی (‪)USAS‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا اقدام به ارزیابی و مطالعه اس��ناد فعالیت ها و عملکرد س��ازمان ها و موسسات خوش��نام و معتبر ایران در‬ ‫عرصه های صنعتی‪ ،‬اقتصادی و مالی کرده بود‪ ،‬بانک انصار را در دو بخش «اس��تاندارد بین المللی اعتماد مشتریان(‪ )TBA‬در‬ ‫صنعت بانکداری از سوی اتحادیه اروپا» و نشان ملی «معتبرترین و خوش��نام ترین شرکت ایرانی» واجد شرایط دریافت نشان‬ ‫دانست‪ .‬این گزارش می افزاید که بانک انصار براس��اس طرح تحول بنیادین خود و با تکیه بر اصول و استانداردهای تخصصی‪،‬‬ ‫بهره گیری از رویکرد مدیریت دانش و استفاده گسترده از مشاوران دانشگاهی به توسعه کیفیت خدمات خود پرداخته است و از‬ ‫طریق توجه به الزامات زنجیره موفقیت و اصالح ساختار درونی خودهمساز با ان‪ ،‬به ویژه ارتقای توانمندی های نیروی انسانی‬ ‫و تعالی س��ازمانی‪ ،‬موفق به دریافت این نشان های ملی و بین المللی شده است‪ .‬براس��اس این گزارش‪ ،‬ستاد برگزاری همایش‬ ‫زنجیره موفقیت سازمانی‪ ،‬در این همایش از حمایت و همراهی وزارت اموراقتصادی و دارایی‪ ،‬وزارت تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‪،‬‬ ‫اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران‪ ،‬بیمه مرکزی ایران‪ ،‬سازمان بورس و اوراق بهادار‪ ،‬مرکز امار ایران‪ ،‬سازمان خصوصی سازی‬ ‫و دبیرخانه توسعه صنایع ملی ایران برخوردار بوده است‪ .‬شایان ذکر است؛ در یازدهمین همایش زنجیره موفقیت سازمانی که در‬ ‫مرکز همایش های صداوسیما برگزار شد و در ان تعداد زیادی از مدیران و روسای شرکت ها و موسسات خصوصی و دولتی کشور‬ ‫حضور داشتند‪ ،‬مهندس فوالدگر‪ ،‬نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسالمی و رئیس کمیسیون حمایت از توسعه ملی و‬ ‫همچنین رئیس هیات مدیره اتاق تعاون جوایز و نشان های شرکت های برتر را به نمایندگان انان اهدا کرد‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫انسانی و عدم استفاده از پژوهش ها و فقدان بهره وری یادکرده و‬ ‫اضافه کرد که متاسفانه رشته های مهندسی بر رشته های علوم‬ ‫انسانیمقدمشمردهمی شوند‪.‬عضومجمعتشخیصمصلحت‬ ‫نظام انگاه به بیان نرخ باالی بیکاری به عنوان یکی از تهدیدات‬ ‫داخلی اقتصاد ایران ب��ه ویژه در میان جوان��ان تحصیلکرده‪،‬‬ ‫پرداخت و گفت‪« :‬این وضعیت در حالی درحال وقوع است که به‬ ‫گفته برخی ازمسئوالن اقتصادی هم اکنون دو میلیون شغل در‬ ‫اختیار اتباع خارجی است و مردم رغبتی به تصدی انها ندارند‪».‬‬ ‫عضو مجمع تش��خیص مصلحت نظام در ادامه بحث خود از‬ ‫تهدیداتخارجی‪،‬انهارامنحصربهتحریم هایامریکاندانستو‬ ‫اظهارداشت‪«:‬حذفاحتمالیتحریم هادربلندمدت‪،‬تاثیرکلیدی‬ ‫بر اصالح روندهای اقتصادی ایران ندارد‪ ».‬رئیس کمیسیون‬ ‫چش��م انداز دبیرخانه مجمع‪ ،‬سپس با تشریح پنجره جمعیتی‬ ‫ایران تا س��ال ‪ 2040‬و درصد باالی نیروهای تحصیلکرده در‬ ‫ان به عنوان یک مزیت رقابتی‪ ،‬منابع انسانی موجود در ایران‬ ‫را نسبت به همسایگان یک امتیاز راهبردی دانسته که برای‬ ‫تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار سودمند است‪ .‬دکتراقامحمدی‬ ‫س��خنان خود را اینگونه به پایان برد‪« :‬اگر کل ذخایر مصرف‬ ‫شده نفتی کشور را از زمان اکتشاف تاکنون به قیمت سال‪1392‬‬ ‫(هر بشکه ‪ 100‬دالر) محاسبه کنیم‪ ،‬به رقم هشت هزار میلیارد‬ ‫دالر می رسیم که در برابر موجودی منابع ما که رقم ان ‪ 30‬هزار‬ ‫میلیارد دالر تخمین زده می شود‪ ،‬زیاد نیست و ما می توانیم با‬ ‫توسعه زنجیره تولید فراورده های نفتی با ارزش افزوده باالتر‪،‬‬ ‫این سرمایه را به‪ 120‬هزار میلیارد دالر افزایش دهیم‪».‬‬ ‫دکترجمش�ید پژویان ‪ :‬مش�کل اقتص�اد ما‪،‬‬ ‫مدیریتی است‬ ‫دکترجمشید پژویان‪ ،‬صاحبنظر‪ ،‬استاد اقتصاد و‬ ‫رئیس سابق شورای رقابت که به عنوان سومین سخنران در‬ ‫کارگاه اموزشی اقتصادمقاومتی باهمکاری دبیرخانه مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت‪ ،‬بانک انصار و دانش��گاه علوم اقتصادی‬ ‫ایران‪ ،‬س��خنرانی می کرد به بررس��ی وضعیت اقتصاد ایران‬ ‫پرداخت و ضمن تشریح مسائل این اقتصاد‪ ،‬مشکل مدیریت‬ ‫اقتصادی را مشکل اصلی این حوزه معرفی کرد‪ .‬دکتر جمشید‬ ‫پژویان ضمن برشمردن ویژگی های یک اقتصاد موفق‪ ،‬کارایی‪،‬‬ ‫بهره وری‪ ،‬نفی تصدی گری دولتی‪ ،‬رقابت و وجود انعطاف در‬ ‫این اقتصادها را مورد تاکید قرار داد و گفت‪« :‬نیروی انسانی ای‬ ‫که ما نمی توانیم ان را به درستی به خدمت بگیریم وقتی در یک‬ ‫فضای طبیعی اقتصادی قرار می گیرد‪ ،‬خالقیت هایش را بروز‬ ‫می دهد‪ ».‬استاد اقتصاد کشور در ادامه به موضوع تفاوت نرخ‬ ‫بازده سرمایه گذاری در تولید و صنعت با سایر بازارهای پرسود‬ ‫از قبیل بخش مسکن اشاره کرد و ضمن طبیعی دانستن تمایل‬ ‫بنگاه های اقتصادی و بانک ها به کسب سود بیشتر‪ ،‬این پدیده را‬ ‫حاصل یک معادله ساده اقتصادی دانست‪ .‬رئیس سابق شورای‬ ‫رقابت سپس نسبی بودن و واقعی نبودن قیمت ها در ایران را‬ ‫متوجه بازار عرضه و تقاضا دانست و مشکل تقاضا در اقتصاد‬ ‫ایران را بیشتر دانس��ت‪ .‬دکتر پژویان در ادامه‪ ،‬راه حل اصالح‬ ‫اقتصاد ایران و تحقق اقتصاد مقاومتی را تقویت سازمان های‬ ‫غیردولت��ی (‪ )NGOs‬و بخش خصوصی دانس��ت و افزود‪:‬‬ ‫«احتیاج داریم که به جای عرضه در خصوصی سازی به موضوع‬ ‫تقاضا توجه کنیم‪ .‬یعنی خصوصی سازی به گونه ای انجام نشود‬ ‫که بنگاه ها در اختیار بخش شبه دولتی قرار گیرند‪ ».‬این استاد و‬ ‫صاحبنظر کشورمان بخش پایانی سخنان خود را به مشکالت‬ ‫حقوقی و لزوم اصالح قوانین اقتصادی و مالیاتی اختصاص داد‬ ‫و به مطالب خود این موضوع را اضافه کرد که نظام مالیاتی ایران‬ ‫و نظام حقوقی کشور در امور اقتصادی‪ ،‬باید به صورت اساسی‬ ‫اصالح شوند‪ .‬ش��ایان ذکر اس��ت که پیش از سخنرانی دکتر‬ ‫علی اقامحمدی در کارگاه یادشده‪ ،‬دکتر محمدرضا منجذب‪،‬‬ ‫رئیس دانشگاه علوم اقتصادی تهران‪ ،‬ضمن خوشامدگویی‪،‬‬ ‫به ویژگی های این دوره اموزش��ی اش��اره کرده و هدف ان را‬ ‫اجرایی کردن ماده ‪ 21‬ابالغیه مقام معظم رهبری در خصوص‬ ‫اقتصاد مقاومتی اعالم کرد‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫معاونت منابع انسانی و اموزش‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد‬ ‫استخدام می کند‬ ‫ازمون اس��تخدامی بانک مهر اقتصاد در ابان ماه‬ ‫سال ‪ ،1393‬برگزار می شود‪ .‬جهت اطالع بیشتر با علی اکبر‬ ‫اعتماد نی��ا «معاونت منابع انس��انی و ام��وزش» این بانک‬ ‫گفت گو کردیم تا ش��ما را از کم و کیف برگزاری این ازمون‬ ‫مطلع کنیم‪.‬‬ ‫مطلع ش�دیم بانک مهر اقتصاد برنامه های‬ ‫جذب نیروی انس�انی خود را در س�ال ‪ 1393‬با‬ ‫قوت بیش�تری دنبال می کند و ب�ه زودی ازمونی‬ ‫برگزار خواهد کرد‪ .‬لطف�ا بفرمایید این ازمون در‬ ‫چه تاریخی برگزار می گردد؟‬ ‫با عنایت به اینکه در س��ال ‪ 93‬دو مرحله برگزاری‬ ‫ازمون پیش بینی شده بود‪ ،‬با یاری خداوند و تالش همکارانم‬ ‫طبق برنامه ریزی ها مرحله دوم ازمون در تاریخ دوم ابان ماه‬ ‫برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫چه ش�رایطی برای داوطلبین اس�تخدام در‬ ‫نظر گرفته شده است؟‬ ‫شرایط مورد پذیرش جهت شرکت در ازمون بانک‬ ‫مهر اقتصاد؛ دارا بودن حداکثر ‪ 28‬سال سن «یعنی متولدین‬ ‫(‪ 65/01/01‬به بعد)»‪ ،‬حداقل معدل در مقطع کارشناس��ی‬ ‫‪ 14‬در نظر گرفته ش��ده‪ ،‬فرد باید حداقل س��ابقه چهار سال‬ ‫سکونت در استان را داشته باشد‪ ،‬دارای کارت پایان خدمت یا‬ ‫معافیت از ان باشد و در نهایت هیچ گونه تعهد اشتغال یا تعهد‬ ‫تحصیلی نداشته باشد‪.‬‬ ‫داوطلبین از چ�ه زمان می توانند نس�بت به‬ ‫ثبت نام اقدام نمایند و تا چه زمانی فرصت دارند؟‬ ‫حائزین ش��رایط می توانند از تاریخ ‪ 93/6/29‬الی‬ ‫‪ 93/7/13‬با مراجعه به س��ایت بانک مهر اقتصاد به نشانی‬ ‫‪ www.mebank.ir‬ثبت نام نمایند‪ .‬الزم به ذکر اس��ت‬ ‫رده های سپاه و بس��یج‪ ،‬کانون بازنشس��تگان سپاه (جهت‬ ‫معرفی فرزندان بازنشستگان) و مراکز کاریابی بنیاد شهید و‬ ‫امور ایثارگران می توانند نیروهای مستعد و دارای شرایط از‬ ‫سطوح مختلف را که نام شان در بانک اطالعاتی واحدهای‬ ‫هر استان ثبت شده است‪ ،‬پس از تائید جهت شرکت و ثبت نام‬ ‫در ازمون استخدامی معرفی کنند و باتوجه به شرایط پذیرش‬ ‫در ازمون استخدامی بانک مهر اقتصاد شرکت نمایند‪ .‬عالوه‬ ‫بر این تمامی افرادی که دارای شرایط استخدام در این بانک‬ ‫باشند نیز می توانند در تاریخ اعالم شده با مراجعه به سایت‬ ‫بانک مهر اقتصاد در این ازمون ثبت نام نمایند‪.‬‬ ‫رش�ته های مورد نیاز بانک چیست و در چه‬ ‫مقاطع تحصیلی نیرو جذب خواهد شد؟‬ ‫فارغ التحصیالن مقطع تحصیلی کارشناس��ی در‬ ‫رشته های امور بانکی‪ ،‬حسابداری‪ ،‬مدیریت (مالی‪ ،‬دولتی‪،‬‬ ‫صنعتی و بازرگانی)‪ ،‬اقتص��اد (غیر از اقتص��اد حمل و نقل‬ ‫و کش��اورزی)‪ ،‬علوم اقتص��ادی‪ ،‬ام��ار و ریاضی (محض و‬ ‫کاربردی) می توانند جهت شرکت در ازمون ثبت نام نمایند‪.‬‬ ‫لطف�ا س�ایر مراح�ل ج�ذب بع�د از ازمون‬ ‫استخدامی را تشریح فرمایید‪.‬‬ ‫پس از بررسی نتایج ازمون‪ ،‬حداقل سه برابر ظرفیت‬ ‫که حد نصاب نمره را کسب کرده باش��ند‪ ،‬مجوز حضور در‬ ‫مراحل بعدی یعنی شرکت در مصاحبه عمومی و تخصصی‬ ‫را دریافت خواهند کرد و از س��وی پزشک معتمد هر استان‪،‬‬ ‫مورد معاینات پزشکی مقدماتی قرار خواهند گرفت‪ .‬سپس‬ ‫متقاضیانی که مراحل فوق را براب��ر ضوابط بانک بگذرانند‬ ‫و ش��رایط الزم را جهت ب��ه کارگیری در بانک به دس��ت‬ ‫اورند‪ ،‬می توانند در مرحله دوره اموزش بدو خدمت شرکت‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫نیرو های جذب ش�ده در کدام ح�وزه بانک‬ ‫مهراقتصاد مشغول کار خواهند شد؟‬ ‫تمامی پذیرفته ش��دگان بعد از طی مراحل جذب‬ ‫به عنوان کاربر بانکی (تحویلدار) در یکی از شعب استان های‬ ‫مورد نیاز مشغول خدمت می شوند‪.‬‬ ‫ازمون استخدامی در کدامیک از استان های‬ ‫کشور برگزار می گردد؟‬ ‫ی در استان های؛ اذربایجان شرقی‪،‬‬ ‫ازمون استخدام ‬ ‫اذربایجان غربی‪ ،‬اردبی��ل‪ ،‬اصفهان‪ ،‬البرز‪ ،‬ای�لام‪ ،‬تهران‪،‬‬ ‫خراسان رضوی‪ ،‬خراسان ش��مالی‪ ،‬چهارمحال و بختیاری‪،‬‬ ‫خوزستان‪ ،‬زنجان‪ ،‬سمنان‪ ،‬سیس��تان و بلوچستان‪ ،‬فارس‪،‬‬ ‫قزوین‪ ،‬قم‪ ،‬کردس��تان‪ ،‬کرمان‪ ،‬گیالن‪ ،‬گلستان‪ ،‬لرستان‪،‬‬ ‫مازندران‪ ،‬مرکزی‪ ،‬هرمزگان‪ ،‬همدان و یزد برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫ایا ظرفیت جذب نیروی انسانی برای تمامی‬ ‫ استان ها به صورت یکس�ان در نظر گرفته شده‬ ‫است؟‬ ‫با توجه به اینکه ظرفیت و تعداد نیروی انسان در هر‬ ‫استان بر اساس ساختار و چارت تعریف شده‪ ،‬متفاوت است‪،‬‬ ‫میزان جذب جدید نیز در هر استان متفاوت خواهد بود‪.‬‬ ‫سواالت ازمون از چه منابعی اخذ می شود و‬ ‫اس�تاندارد بودن ان از چه طریق مورد تائید قرار‬ ‫می گیرد؟‬ ‫س��ر فصل های ازمون‪ ،‬ش��امل هوش و اس��تعداد‬ ‫تحصیلی‪ 7،‬مه��ارت ‪ ICDL‬رایانه‪ ،‬اقتص��اد‪ ،‬بانکداری و‬ ‫مدیریت است که سطح دشواری ان در سه سطح خواهد بود‬ ‫و منابع سواالت از کتب دانشگاهی و تحصیلی است‪.‬‬ ‫امنیت ازمون به چه شکل تامین می شود؟‬ ‫تمامی مراحل برگزاری ازمون ها‪ ،‬از طراحی سوال‪،‬‬ ‫چاپ‪ ،‬بسته بندی و ارسال به محل ازمون از طریق ناظرین‬ ‫منصوب در معاونت منابع انس��انی با هماهنگی و همکاری‬ ‫اداره کل حراست بانک انجام خواهد گرفت‪ .‬کمیته برگزاری‬ ‫ازمون‪ ،‬مس��ئولیت برگزاری ان را در اس��تان ها با همکاری‬ ‫مستقیم مدیران کل استان ها و مدیریت های منابع انسانی‪،‬‬ ‫بازرسی‪ ،‬حراست‪ ،‬روابط عمومی و س��ایر مدیران با حضور‬ ‫ناظرین عالی منتصب از سوی این معاونت بر عهده خواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫نتایج ازمون در چه تاریخی و به چه شکل به‬ ‫شرکت کنندگان اعالم می گردد؟‬ ‫نتای��ج ازم��ون اس��تخدامی انش��اء اهلل در‬ ‫تاری��خ ‪ 93/08/10‬و از طری��ق س��ایت بان��ک به نش��انی‬ ‫‪ www.mebank.ir‬به اطالع شرکت کنندگان خواهد رسید‪.‬‬ ‫چنانچ�ه برخی داوطلب�ان به نتای�ج ازمون‬ ‫اعتراض داشته باش�ند‪ ،‬ایا امکان بررسی مجدد‬ ‫نتایج وجود دارد؟‬ ‫کارشناسان این معاونت در اداره گزینش و استخدام‬ ‫در تمامی مراحل ازمون از طریق پست الکترونیکی به ادرس‬ ‫‪ ،hrm-gozinesh@mebank.ir‬پاس��خگوی‬ ‫داوطلبان خواهند بود و به س��واالت‪ ،‬اعتراضات و شکایات‬ ‫داوطلبان رسیدگی خواهند کرد‪ .‬تمامی اعتراض ها به نتایج‬ ‫نیز مورد بررسی قرار خواهند گرفت و نتیجه به فرد متقاضی‬ ‫اعالم خواهد شد‪ .‬در پایان برای تمامی شرکت کنندگان در‬ ‫ازمون ارزوی موفقیت و توفیق روزافزون دارم‪.‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد و‬ ‫فدراسیون فوتبال تفاهم نامه‬ ‫همکاری منعقد کردند‬ ‫مدیرکل و جانشین بانک مهر اقتصاد تهران بزرگ‬ ‫به منظور انعق��اد تفاهم نامه همکاری با رئیس فدراس��یون‬ ‫فوتبال دیدار و گفت وگو کردند‪ .‬ب��ه گزارش روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد تهران بزرگ‪ ،‬همت ابادی مدیرکل شعب‬ ‫تهران بزرگ در این دیدار با اش��اره به خدمات و تالش های‬ ‫ارزنده ای که فدراس��یون فوتبال در س��ال های اخیر انجام‬ ‫داده اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬جامع��ه ورزش جوان اس��ت و نیاز به‬ ‫حمایت بیشتری دارد‪ ،‬از این رو بانک مهر اقتصاد در راستای‬ ‫مسئولیت های اجتماعی خود‪ ،‬اماده ارائه خدمات و تسهیالت‬ ‫به فدراسیون فوتبال کشور است‪ ».‬علی کفاشیان ‪ -‬رئیس‬ ‫فدراس��یون فوتبال ‪ -‬نیز ضمن ابراز خشنودی از همکاری‬ ‫دوجانبه با بانک مهر اقتصاد به تشریح وضعیت فعلی فوتبال‬ ‫کش��ور پرداخت و گفت‪« :‬در ش��رایط فعل��ی تیم های ملی‬ ‫به خصوص در رشته فوتبال و فوتس��ال نیاز به حمایت ویژه‬ ‫دارند‪ ».‬کفاشیان افزود‪« :‬تفاهمنامه منعقد شده با بانک مهر‬ ‫اقتصاد‪ ،‬راه حمایت از ورزشکاران را هموار خواهد کرد‪».‬‬