ماهنامه مثلث شماره 236

‫سفارت انگلیس‬ ‫باز میشود؟‬ ‫اعتراضها به سخنرانی‬ ‫کامرون ادامه دارد‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و سی و شش‪/‬دوازده مهر‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫صحبتهایمحمدجوادظریفدرشورایروابطخارجیامریکا‬ ‫سیاست داخلی ایران را به طرز شفافی به سیاست خارجی پیوند داد‬ ‫مثلثبررسیمیکند؛چراظریفمذاکراتهستهایرا‬ ‫بهانتخاباتایرانمربوطکرد‬ ‫‪ 5‬درصدتاتوافق‬ ‫اخبارخبرنگارانمثلثازمذاکراتهستهای‬ ‫عصرمکتب انتقادی‬ ‫مثلث در پروندهای با حضور اساتید دانشگاه‬ ‫نقش تحوالت خاورمیانه را برنظریههای سیاسی‬ ‫بررسیمیکند‬ ‫نبرد ایدئولوژیک در اینچئون‬ ‫جنگ کرهشمالی و کرهجنوبی‬ ‫در بازیهای اسیایی هم ادامه دارد‬ ‫ازمحافظهکاریتاانقالبیگری‬ ‫گزارشهاوگفتوگوهایی‬ ‫پیرامون مبارزات روحانیون قبل از انقالب‬ ‫ویراژ جلوی چشم فرودستان‬ ‫گزارشهای مثلث از پشتپرده واردات‬ ‫خودروهایگرانقیمت‬ ‫احمدینژاد با خاتمی‬ ‫دیدار میکند؟‬ ‫مثلث درگزارشی به دیدارهای‬ ‫احمدینژاد در چند‬ ‫هفته گذشته پرداخته است‬ ‫حوزه و دانشگاه ایده‏ال‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫دانش��گاه مب��دا همه تحوالت اس��ت‪.‬‬ ‫از دانش��گاه‪ ،‬چه دانش��گاه علوم قدیمه‪ ،‬چه‬ ‫دانش��گاه علوم جدیده‪ ،‬از دانش��گاه‪ ،‬سعادت‬ ‫یک ملت و در مقابل س��عادت‪ ،‬شقاوت یک‬ ‫ملت سرچش��مه م ی‏گی��رد‪ .‬دانش��گاه را باید‬ ‫جدیت کرد‪ ،‬جدیت بکنید دانشگاه را درستش‬ ‫کنید‪ ،‬دانشگاه را اسالم ی‏اش کنید‪ .‬مملکت‬ ‫ما ب رای اسالم زحمت کشیده است و باید ب رای اسالم زحمت‬ ‫بکشد و م ی‏کشد و همه چیزش باید اسالمی بشود‪ .‬همین‬ ‫توقع نباشد که دولت اسالمی اس��ت؛ خیر‪ ،‬همه چیز باید‬ ‫اسالمی بش��ود‪ .‬همه قشرها باید قشر اس�لامی باشد‪ .‬که‬ ‫هرکس بیاید ببیند جمعیت را‪ ،‬ببیند که یک جمعیت الهی‬ ‫اینها هستند؛ یک جمعیت اسالمی اینها هستند‪ .‬االن وقتی‬ ‫است که خدای تبارک و تعالی ما را امتحان م ی‏کند‪ .‬همین‬ ‫حاال‪ .‬همین «عصر»‪ .‬ما االن بعد از اینکه انقالب به پیروزی‬ ‫رسیده اس��ت‪ ،‬تا حدودی االن وقتی است که ما در امتحان‬ ‫هستیم که حاال که ما ازادی پیدا کردیم‪ ،‬این ازادی را صرف‬ ‫چه م ی‏کنیم‪ .‬ازادی پیدا کردیم؛ ازادی! حاال من ازادم که هر‬ ‫‪14- 19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫چراشبیهافغانستان؟‪...‬امریکابهتربود‬ ‫ابراهیمدراتش ‪،‬رستمدرمیدان‬ ‫عکسیادگاریباعلومانسانی‬ ‫دیپلماسیمیهمانی‬ ‫‪32- 45‬‬ ‫سیاست‬ ‫پیغامبرای‪96‬‬ ‫ظریفاشتباهکرد‬ ‫ضعف دردیپلماسیعمومی‬ ‫سفارتانگلیسبازمی شود؟‬ ‫‪46- 51‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫محافظه کارییاانقالبی گری؟‬ ‫یکعدهمی گفتند‪،‬مبارزهباشاهمثل‬ ‫مشت زدنبرسنداناست‬ ‫روحانیونسیاسی‪،‬مبارزهفصلی نمی کردند‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی اس��ت که س��عی دارد روایتی‬ ‫منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای‬ ‫اس��ت به سه ضل��ع اس��تقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اس�لامی‪ .‬مرامش‬ ‫تقویت گفتمان انقالب اس�لامی‪ ،‬چارچوبش اس�لام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و‬ ‫رهبری‪ ،‬ارمانش گس��ترش و سیادت اس�لام خواهی در سراسر جهان و‬ ‫عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف‬ ‫ای��ران و رون��ق گرفتن عدال��ت‪ .‬م��رزش رواداری و تالیف قل��وب اهالی‬ ‫انقالب و ایس��تادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق‬ ‫و مش��رب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومن��انه و تالش در جهت‬ ‫رون��ق گرفتن س��نت گفت وگو می��ان فرهیختگان و نخبگان کش��ور‬ ‫است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪،‬‬ ‫بر چارچوب مان مس��تقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬ب��ر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫ی اسالم‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬مینا عل ‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫کاری م ی‏خواهم بکنم؟ ازادم که ه��ر که م ی‏خواهم اذیت‬ ‫بکنم؟ ازادم که هرچه م ی‏خواهم بنویسم؟ ولو به ضد اسالم‬ ‫باش��د؛ ولو به ضد منافع مملکت باش��د‪ .‬این ازادی است؟!‬ ‫این را ما م ی‏خواس��تیم؟ ما ازادی م ی‏خواستیم‪ ،‬یا ازادی در‬ ‫پناه اسالم ما م ی‏خواس��تیم؟ ما اسالم م ی‏خواستیم‪ .‬اسالم‬ ‫هم ازادی دارد‪ ،‬ام��ا ازادی ب ی‏بندوباری ن��ه‪ .‬ازادی غربی ما‬ ‫نم ی‏خواهیم‪.‬‬ ‫ب ی‏بندوباری است ان‪ .‬هرکس با هر جوری م ی‏خواهد؟‬ ‫هرچه هرچه؟ نیست انطور‪ .‬ازادی که ما م ی‏خواهیم‪ ،‬ازادی‬ ‫در پناه قران ما م ی‏خواهیم‪ .‬اس��تقالل ما م ی‏خواهیم‪ ،‬ان‬ ‫استقاللی که اسالم به ما بدهد؛ انکه اسالم بیمه‏اش کند‪.‬‬ ‫تمام مقصد ما اسالم اس��ت‪ .‬همه اسالم است‪ ،‬ب رای‬ ‫اینکه اسالم مبدا همه سعادت ها و همه قشرها را از‬ ‫ظلمات به نور م ی‏رساند‪.‬‬ ‫ما م ی‏خواهیم یک جمعیتی نورانی پی دا بکنیم‪،‬‬ ‫یک قشرهای نورانی که وقتی وارد م ی‏شویم در یک‬ ‫دانشگاهی‪ ،‬عملش نورانی‪ ،‬علمش نورانی‪ ،‬اخالقش‬ ‫نورانی‪ ،‬همه چیزش نورانی باشد؛ الهی باشد‪ .‬پیروزی‬ ‫نه ب رای این است که ما برس��یم به یک مثال ازادی؛‬ ‫برسیم به یک استقاللی و منافع ب رای خودمان باشد‪،‬‬ ‫همین؛ همین دیگر تمام؟ حاال که دیگر منافع مال‬ ‫خودمان شد‪ ،‬دیگر کاری دیگر نداریم؟‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪-‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالمحسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪52- 61‬‬ ‫علومسیاسی‬ ‫عرص«مکتبانتقادی»‬ ‫جهانبی دولت‬ ‫دوئلقدیموجدید‬ ‫انگاره هایپست مدرن‬ ‫‪62-67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ویراژجلویچشمفرودستان‬ ‫وقوعتخلفمحرزاست‬ ‫ابرفتهبهجویبرمی گردد؟‬ ‫تحریم‪،‬بحراناقتصادی‪،‬رواجرسقت‬ ‫‪68-73‬‬ ‫ورزش‬ ‫جنگایدئولوژیکدراینچئون‬ ‫روح«پارک»دردموکراسی کره‬ ‫جنوبقدرتمند‪،‬شمالضعیف‬ ‫کره شمالیدراینچئونبهجنگمی اندیشدنهورزش‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫عکس‪ :‬محمد برنو‬ ‫سفارت انگلیس‬ ‫باز میشود؟‬ ‫اعتراضها به سخنرانی‬ ‫کامرون ادامه دارد‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و سی و شش‪/‬دوازده مهر‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫احمدینژاد با خاتمی‬ ‫دیدار میکند؟‬ ‫مثلث درگزارشی به دیدارهای‬ ‫احمدینژاد در چند‬ ‫هفته گذشته پرداخته است‬ ‫صحبتهایمحمدجوادظریفدرشورایروابطخارجیامریکا‬ ‫سیاست داخلی ایران را به طرز شفافی به سیاست خارجی پیوند داد‬ ‫مثلثبررسیمیکند؛چراظریفمذاکراتهستهایرا‬ ‫بهانتخاباتایرانمربوطکرد‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫‪ 5‬درصدتاتوافق‬ ‫اخبارخبرنگارانمثلثازمذاکراتهستهای‬ ‫عصرمکتب انتقادی‬ ‫مثلث در پروندهای با حضور اساتید دانشگاه‬ ‫نقش تحوالت خاورمیانه را برنظریههای سیاسی‬ ‫بررسیمیکند‬ ‫نبرد ایدئولوژیک در اینچئون‬ ‫جنگ کرهشمالی و کرهجنوبی‬ ‫در بازیهای اسیایی هم ادامه دارد‬ ‫ازمحافظهکاریتاانقالبیگری‬ ‫گزارشهاوگفتوگوهایی‬ ‫پیرامون مبارزات روحانیون قبل از انقالب‬ ‫ویراژ جلوی چشم فرودستان‬ ‫گزارشهای مثلث از پشتپرده واردات‬ ‫خودروهایگرانقیمت‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بهماپیامکبزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪l‬در میان مس�ئوالن و فرزندان بزرگان نظام‪،‬‬ ‫اخیرا م ی بینیم که سیدحس�ن اقای خمینی‬ ‫از طریق فرزندانش�ان عک س های خانوادگی‬ ‫را در فضای مجازی منتش�ر م ی کند‪ .‬این کار‬ ‫خوبی است‪ .‬مردم احساس نزدیکی و قرابت‬ ‫بیشتری م ی کنند‪.‬‬ ‫‪l‬این چه اصراری است که برخی به برگزاری‬ ‫تجمعات بدون مجوز دارند‪ .‬اگر اصرارشان به‬ ‫حضور و فعالیت اجتماعی اس�ت‪ ،‬خب بروند‬ ‫مجوز بگیرند فعالیت کنند‪ .‬اینها که ازادند در‬ ‫برگزاری تجمعات و همایش ه�ا در محی ط ها‬ ‫بسته‪.‬‬ ‫‪l‬ماه مح�رم از راه م ی رس�د‪ .‬کم ک�م صدای‬ ‫مخالف�ت ب�ا سیاس�ت های وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد از میان هیات ها بلند خواهد شد‪.‬‬ ‫‪l‬س�خنرانی رئی س جمهور در امریکا خوب‬ ‫ب�ود‪ .‬رفت�ار وزرا و همراهان ه�م همینطور اما‬ ‫حیف از ان دیدار با کامرون‪.‬‬ ‫‪l‬عملکرد نخس�ت وزیر انگلس�تان نش�ان‬ ‫داد که م�ا در این ‪ ٣٥‬س�اله راه درس�تی را در‬ ‫پیش گرفته بودیم که با انها رو در رو مالقات‬ ‫نکردیم‪.‬‬ ‫‪l‬با روابط کنسولی و سفارتخانه ای مشکلی‬ ‫ندارم‪ .‬اما دیدار در س�طح س�ران باید ب ه طور‬ ‫کامل محدود شود‪.‬‬ ‫‪l‬س�خنرانی و عصبانی�ت نتانیاهو نش�ان‬ ‫م ی داد که سیاس�ت های ظری�ف در مقابله با‬ ‫ایران هراس�ی به نتیج�ه رس�یده‪ .‬دولت باید‬ ‫همین سیاست را دنبال کند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫روایت گبرلو از گبرلو‬ ‫مصاحب ه ای که مثلث با محمود گب رلو‪ ،‬مجری نام اشنای‬ ‫برنامه هفت انج��ام داده بود نیز در رس��انه ها بازتاب زیادی‬ ‫داشت‪ .‬گب رلو به واسطه حضورش درکنار چهره هایی چون‬ ‫محسن مخملباف و سال های حضورش در روزنامه رسالت‬ ‫دارای خاط رات فراوان ب��ود‪ .‬این مصاحبه مفصل را ایس��نا‬ ‫به طور کامل بازنشر کرد‪.‬‬ ‫گب رلو در بخش��ی از مصاحبه به نحوه اش��نای ی اش با‬ ‫محسن مخملباف اشاره م ی کند و م ی گوید‪« :‬اولی ن باری که‬ ‫به حوزه رفتم یک کس��ی با موتور رد م ی شد و از من پرسید‬ ‫انجا چه م ی کنم‪ ،‬گفتم م ی خواهم بروم داخل حوزه‪ ،‬مرا روی‬ ‫ترک موتورش نشاند و برد داخل‪ ،‬بع د ها فهمیدم که او محسن‬ ‫مخملباف بوده است‪ .‬بعد به من گفت که بیا ارشیو حوزه را‬ ‫راه بینداز و همین شد که همکاری من با حوزه شروع شد‪ .‬راه‬ ‫افتادم در سطح شهر‪ ،‬م ی رفتم به ویدئوکلوپ های مختلف‪،‬‬ ‫فیلم جمع م ی کردم و خالصه م ی کردم‪.‬‬ ‫از ان جوان های انقالبی عاشق سینما و امام بودم‪ .‬من‬ ‫در ان فضا یکی‪ ،‬دو مستند ساختم اما مخملباف به من گفت‬ ‫که تو به درد فیلمسازی نم ی خوری و به درد همان تحلیل و‬ ‫نوشتن م ی خوری‪ .‬من ذوق فیلم ساختن را نداشتم اما ذوق‬ ‫تحلیل نوش��تن را داشتم‪ ».‬او در پاس��خ به سوال مثلث که‬ ‫پرسیده بود‪« :‬شما گفتید که نشستید ترک موتور مخملباف‬ ‫و وارد حوزه شدید‪ 15 ،‬س��ال بعد‪ ،‬نگاه شما این است و نگاه‬ ‫مخملباف چیز دیگری اس��ت و نگاه فرج اهلل سلحشور هم‬ ‫چیز دیگری‪ .‬حاال به نظر شما کدام مسیر درست تر است؟»‬ ‫توضیح م ی دهد‪« :‬به نظر من مخملباف مس��یر درس��تی‬ ‫نداش��ت‪ ،‬البته خب ما دنباله رو یک س��ری از ادم ها بودیم‪.‬‬ ‫به ه ر حال مخملباف لیدر یک جریان بود و نم ی شود این را‬ ‫رد کرد‪ .‬اما او از ابتدا ب ر اساس اندیشه های شخصی خودش‬ ‫کار م ی کرد‪ .‬اما ما خیلی سعی م ی کردیم که اندیشه هایمان را‬ ‫با امام تطبیق بدهیم‪ .‬در حالی که مخملباف مسیر شخصی‬ ‫خودش را م ی رفت و البته در ابتدا حوزه هنری هم کس��ی را‬ ‫نداشت و او را پذیرفت اما مخملباف خیلی نظ رات شخصی‬ ‫خودش را اعمال م ی کرد‪ ،‬از زمانی که فیلم «دستفروش» را‬ ‫ساخت این وضعیت وجود داشت‪».‬‬ ‫محرمانه های یک دیدار در مرقد امام‬ ‫در هفته گذش��ته گزارش دیدار محرمانه سیدحس��ن‬ ‫خمینی و محمود احمدی نژاد از پربازدید ترین مطالب سایت‬ ‫مثلث بود‪ .‬مثلث انالین پیش از ان نیز در گزارشات دیگر به‬ ‫بررسی رابطه میان محمود احمدی نژاد و سیدحسن خمینی‬ ‫پرداخته بود‪ .‬این گزارش به اختالفاتی از جمله انتشار مطالبی‬ ‫علیه سیدحس��ن از سوی س��ایت نوس��ازی که از هواداران‬ ‫رئی س جمهور س��ابق بود پرداخت��ه ب��ود و در ادامه تمامی‬ ‫ مواجهه های تیم دولت سابق با سیدحسن خمینی لیست‬ ‫شده بود‪ .‬تنها چند روز بعد بود که گوشه هایی از صحب ت های‬ ‫دو طرف منتشر شد و مثلث انالین ضمن یک گزارش به این‬ ‫بخش ها پرداخت‪ .‬جالب اینکه تمام رس��انه های نزدیک به‬ ‫دولت س��ابق درباره این گزارش که اتفاقا بازتاب و استقبال‬ ‫زیادی داشت‪ ،‬سکوت کردند‪.‬‬ ‫در بخشی از این گزارش امده بود‪« :‬در دیدار سیدحسن‬ ‫خمینی و محمود احمدی نژاد‪« ،‬حمی��د بقایی» نیز رئیس‬ ‫دولت نهم و دهم را همراهی م ی کرد‪« .‬محمود احمدی نژاد»‬ ‫پی رامون شرایط سیاس��ی کش��ور از جمله انتخابات پیش‬ ‫روی مجل��س ش��ورای اس�لامی و نی��ز انتخاب��ات اینده‬ ‫ریاس��ت جمهوری اظهاراتی را ای راد کرده است‪ ».‬این سایت‬ ‫خبری م ی نویس��د‪« :‬در ان دیدار محمود احمدی نژاد گفته‬ ‫بود‪« :‬برنامه ای ب رای انتخابات پیش روی مجل س ش��ورای‬ ‫اسالمی ندارم‪ ،‬لیکن باتوجه به نفوذ مردمی و محبوبیتی که‬ ‫دارم م ی توانم به سادگی اکثریت مجلس را در دست بگیرم‪».‬‬ ‫بنا ب راین گزارش احمدی نژاد همچنان در این تصور اس��ت‬ ‫که دارای محبوبیت بس��یار باالیی در میان مردم است و به‬ ‫عالوه معتقد است که دولت روحانی موفقیتی نداشته است‪.‬‬ ‫او گفته ‪« :‬من هیچ عالقه ای ب رای ورود به عرصه رقابت های‬ ‫انتخاباتی ندارم‪ ،‬اما اگر بخواهم وارد انتخابات شوم‪ ،‬مدنظر‬ ‫بنده انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده خواه��د بود‪ ،‬چرا که‬ ‫باتوجه به محبوبیت من و نی��ز عدم موفقیت دولت فعلی‪،‬‬ ‫پیروزی من م ی تواند حتمی باشد‪».‬‬ ‫قهرمانی سلیمی‬ ‫ب ه روایت خودش‬ ‫‪l‬حاتم ی کیا چ�ه بااصرار ن�ام زیبایش را در‬ ‫ذهن دوستداران س�ینما خط خطی م ی کند‪...‬‬ ‫به کجا چنین شتابان برادر؟‬ ‫‪236‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪l‬گفت وگوهای رئی س جمه�ور و وزیرخارجه‬ ‫با بعضی خبرنگارها‪ ،‬نشان م ی دهد انها حتما‬ ‫باید نسبت به حیله گری دشمن‪ ،‬بیشتر توجه‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫‪ l‬در مورد انتخابات در اسکاتلند م ی خواستم‬ ‫بگم این یک جنگ زرگری است چون خاستگاه‬ ‫فراماسونری اسکاتلند اس�ت‪ .‬اینم بگم وقتی‬ ‫اسکاتلند و انگلی س خائن اتحاد کردن بر جهان‬ ‫مس�لط ش�دن و دنیا را به اس�تعمار کشیدن و‬ ‫انسانرابهسخرهگرفتن‪.‬باتشکرعطار‬ ‫احمد خمینی‬ ‫در کنار دایی بیمار پدرش‬ ‫سطرهایناخوانده‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫در ای�ن س�تون نظرات�ی ک�ه مخاطبان‬ ‫س�ایت مثلث انالین روی خبرها داده اند‬ ‫منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫گزارش مثلث انالین از ش��بی که محسن رضایی در‬ ‫برنامه زن��ده تلویزیونی نامه معروف خ��ود در اواخر جنگ را‬ ‫قرائت م ی کرد نیز در هفته گذش��ته از پربازدید های فضای‬ ‫مجازی مثل��ث بود‪ .‬این گ��زارش که بالفاصله بع��د از این‬ ‫برنامه و در نیمه های ش��ب منتشر شد با اس��تقبال خوب‬ ‫خوانندگان س��ایت مثلث همراه شد‪ .‬محسن رضایی در این‬ ‫برنامه برخی از ناگفته های جنگ از جمله درخواس��ت هایی‬ ‫که ب رای ادامه جنگ نی��از بود را مطرح ک��رد‪ .‬نکته مهمتر‬ ‫از اصل نامه بخش هایی بود که اق��ای رضایی ان را نخواند‬ ‫و دلیل ان را حفظ برخی اسرار دانست‪ .‬اما اشاره کرد که ان‬ ‫قسمت ها مربوط به درخواست ب رای دستیابی به تسهیالت‬ ‫لیزری و هسته ای بوده است‪ .‬در نامه ای که دکتر رضایی در‬ ‫برنامه خواند‪ ،‬ارقام همان هایی بود که هاشمی پی ش تر ارائه‬ ‫کرده بود‪ ،‬اما صفحه ششم نامه شاید اهمیت بیشتری از پنج‬ ‫صفحه قبل داش��ت‪ 350 .‬تیپ تقریبا دو هزار نفری‪2500 ،‬‬ ‫تانک‪3 ،‬هزار توپ‪ 350 ،‬هواپیمای جنگی و ‪ 300‬هل ی کوپتر‬ ‫لیس��ت درخواس��ت ها بود‪ ،‬به اضافه موارد زیر که محسن‬ ‫رضایی گفت از ام��ام خواس��ته بودند در حکم��ی که قرار‬ ‫است به عنوان جهاد داده ش��ود باید اورده شود‪ .‬اقای رضایی‬ ‫بخش های مربوط به س�لاح لیزری و هسته ای را حذف کرد‬ ‫و بخش های دیگر را از صفحه پنج نامه اینطور قرائت کرد‪:‬‬ ‫الف‪ :‬مساله تهیه هواپیما و تالش جدید ب رای ساخت‬ ‫سالح لیزری از ضرورت ها در نبرد است‪ ،‬اما اگر حاصل نشد‬ ‫اینطور نیست که پیروزی به دس��ت نیاید‪ .‬بلکه فشارهای‬ ‫سنگینی را تا کسب پیروزی باید متحمل شویم‪.‬‬ ‫(در این بخش اقای رضایی به مساله هسته ای اشاره‬ ‫نکرد و در پاسخ به سوالی که هسته ای را نگفتید‪ ،‬پاسخ داد‪:‬‬ ‫باالخره همه چیز هم نباید که گفته شود‪).‬‬ ‫ب‪ :‬مهمترین قسمت این ب رنامه‪ ،‬تهیه و در اختیار قرار‬ ‫گرفتن بودجه الزم اس��ت که باتوجه به تجربه سال گذشته‬ ‫بعید م ی دانیم دولت و ستاد به ان عمل کند‪.‬‬ ‫بند د‪ :‬ما هیچ راه برگشتی را نه قبول داریم و نه اساسا‬ ‫به وجود ان مطمئن هستیم‪ ،‬ضمن اینکه توقف و تاخیر را‬ ‫هم خسارت بار م ی بینیم و به اجرای تعهدات مسئوالن دولت‬ ‫هم امیدوار نیس��تیم‪ .‬ولی تکلیف خودم��ان م ی دانیم که‬ ‫بجنگیم و از انجا که خداوند متعال صاحب این انقالب است‬ ‫به هرحال راهی باز خواهد شد و ما با بسیج نیروهای متعهد‬ ‫و حزب اللهی به پیروزی خواهیم رسیم‪.‬‬ ‫(اقای رضایی توضیح داد که منظور از راه برگشت این‬ ‫است که نجنگیم و به دنبال مذاکره و صلح برویم‪).‬‬ ‫شاید مهمترین بخش نامه که تاکنون منتشر نشده بود‬ ‫پیوست دو این نامه بود که رضایی گفت پیشنهاد دادیم که‬ ‫ی که امام ب رای جهاد م ی دهد‬ ‫خوب است این موارد در حکم ‬ ‫بیایید‪ .‬او این موارد را که در صفحه ش��ش نامه نوشته شده‬ ‫بود‪ ،‬این گونه قرائت کرده‪:‬‬ ‫‪ – 1‬تمامی نیروهای بین ‪ 17‬تا ‪ 50‬سال شرعا مکلف‬ ‫باشند که ساالنه چهارماه در جبهه باشند‪.‬‬ ‫‪ -2‬دولت و مجلس در اولین ق��دم بودجه را در اختیار‬ ‫نیروهای مسلح قرار دهد‪.‬‬ ‫‪ -3‬نظارت بر بودجه کشور به منظور تشخیص رعایت‬ ‫اصل فوق به عهده ستاد فرماندهی کل قوا باشد‪.‬‬ ‫‪ – 4‬صنایع و کارخانجات کشور در اولویت یکم موظف‬ ‫به تامین مایحتاج رزمندگان اسالم باشند‪.‬‬ ‫‪ – 5‬دولت جمهوری اس�لامی موظف باشد امکانات‬ ‫اموزشی الزم را در اختیار ستاد کل قرار دهد‪.‬‬ ‫‪ – 6‬امکانات تبلیغاتی کشور در اولویت اول در اختیار‬ ‫جنگ قرار گیرد‪.‬‬ ‫‪ – 7‬قوه قضائیه کش��ور موظف به دف��اع از رزمندگان‬ ‫اسالم باش��د و حقوق انها باید در س��ریع ترین زمان ممکن‬ ‫تامین شود‪.‬‬ ‫فرمانده سابق سپاه در پاسخ به واکنش مجری که این‬ ‫نام��ه را «واقعا تکاندهنده» خواند‪ ،‬گف��ت‪« :‬به نظرتان باید‬ ‫سرمان را م ی انداختیم پایین و م ی رفتیم جلو؟ ما نه راه عقب‬ ‫داش��تیم و نه راه جلو‪ .‬ما واقعا مصمم به ادامه جنگ بودیم‪.‬‬ ‫این چیزهایی که ما در این نامه نوشتیم در واقع یک چماق‬ ‫دستی بود در مقابل امکانات امریکای ی ها‪».‬‬ ‫روحانی در مراسم ختم‬ ‫والده ایت اهلل شاهرودی‬ ‫افش�ای مذاک�رات محرمان�ه احمدی ن�ژاد و‬ ‫سیدحسن خمینی‬ ‫این دفعه دشمنان م ی خواهند با این ترفند احمدی نژاد‬ ‫را محو کنند و به نوعی از دل مردم بیرون کنند که واهی‬ ‫بیش نیس��ت ایا احمدی نژاد به دیدار خاتمی برود؟ کدام‬ ‫عقل م ی پذیرد و این نیز از ترفنده��ای فتنه ‪ 88‬و یاران‬ ‫دولت یازدهم است‪ .‬مردم هوشیار باشند و به این شایعات‬ ‫گوش ندهند چرا که احمدی نژاد هشت سال با این فتنه ها‬ ‫جنگید اگر غیر این بود همان اول به انها نزدیک م ی شد‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم اگه بخواهیم به دولتی نمره بدیم باید‬ ‫ببینیم چقدر در مسیر رسیدن به چشم انداز که مشخص‬ ‫شده حرکت کرده اینکه هرکس بیاد ساز خودش را بزند‬ ‫مملکت به هی چ جا نم ی رسد‪.‬‬ ‫انتش�ار متن کامل نامه تکان دهنده محسن‬ ‫رضایی به امام(ره)‬ ‫این نامه ها موقعی نوش��ته شد که هاش��می بعد از‬ ‫مالقات با مک فارلین انجام داد‪ .‬معلوم نیست در گوش‬ ‫رفسنجانی چه گفت که این نامه ها به امام نوشته شد و‬ ‫جام زهر به امام دادند چون وقت��ی امام قطعنامه را امضا‬ ‫کرد گفت مثل جام زهری است که م ی نوشم‪.‬‬ ‫مثلث عزیز ممنون��م که اطالع رس��انی کردید‪ .‬فقط‬ ‫یادمه حضرت امام در وصیت نامه خود فرمودند (نقل به‬ ‫مضمون) بعد از من هیچ نقل قولی را از من بدون س��ند‬ ‫نپذیرید‪ .‬در ان ب رای ایت اهلل هاشمی و فالن فرمانده نیز‬ ‫تبصره نذاشتند‪.‬‬ ‫من متن کامل نامه را مطالعه ک��ردم‪ .‬به نظرم اقای‬ ‫رضایی همان زمان هم م ی توانس��ت این نامه را منتشر‬ ‫کن��د‪ .‬نم ی دانم چرا این همه س��ال ان را نگه داش��ت و‬ ‫منتشر نکرد‪.‬‬ ‫مهمترین بخش این نامه به اعتقادم پیوس��ت دوم‬ ‫و اختیاراتی بود که فرماندهان جن��گ تقاضا کرده بود‪.‬‬ ‫اختیاراتی که م ی خواستند خیلی زیاد بود‪.‬‬ ‫‪236‬‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫ماجرای یک سخنرانی جالب در جلسه انصار‬ ‫حزب اهلل‬ ‫واال س��رانجام تکلیفش روش��ن نش��د ک��ه اینها‬ ‫م ی خواهند گشت ارش��ادی که مد نظر خودشون هست‬ ‫را اجرا کنند یا نه‪.‬‬ ‫من متوجه نشدم اصال مساله پذیرایی زن ها مشکل‬ ‫داشت یا اینکه حجابشون مش��کل دار بود‪ .‬به نظر من‬ ‫هم نیازی نیست که در یک مجلس مردانه زن ها برای‬ ‫پذی رایی اقدام کنند‪ .‬البته هنوز ریاست جمهوری واکنش‬ ‫نشان نداده به این خبر‪.‬‬ ‫برادر ما هم بین بچه حزب الله ی ها زندگی م ی کنیم‪.‬‬ ‫کسی این تردید ها را ندارد‪ .‬مگر م ی شود با وجود والیت‪،‬‬ ‫انقالب از مسیر خودش منحرف ش��ده باشد‪ .‬انقالب را‬ ‫م ی خواستند منحرف کنند اما بحمداهلل این اتفاق نیفتاد‪.‬‬ ‫به هرحال باید مراقب نااهالن و نامحرمان بود تا انقالب‬ ‫خدای ناکرده به دست انها نیفتد‪.‬‬ ‫بازتاب‬ ‫سایت انتخاب‬ ‫فیلتر شد‬ ‫یک شوک دیگر به دیپلماسی روحانی ؛ فیصل‬ ‫علیه ایران‬ ‫ترمیم روابط به هم خورده در دوران قبل مدت ها زمان‬ ‫الزم دارد‪ .‬به همین راحتی نیست‪ .‬نباید توقع داشت که با‬ ‫دیدار همه چیز حل شود‪ .‬دیپلماسی خم رنگرزی نیست‪.‬‬ ‫متاس��فانه اینها (عربس��تان) همه از یک جا تغذیه‬ ‫م ی ش��وند و حرف ها و گفتار و کردارش��ان هماهنگ و‬ ‫همسو با استعمار جهانی است‪ .‬اگر حمایت های امریکا‬ ‫نبود نظام پوسیده کشورهای عربی تا به حال صدها بار‬ ‫از هم پاشیده بود‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫سفر رئی س جمهور به روسیه‬ ‫همایش ملی دفاع مقدس و دانشگاه‬ ‫دیدار روسای مجلس ای ران و ای رلند‬ ‫م راسم ختم والده ایت اهلل هاشمی شاهرودی‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫دکتر محمدرضا عارف عضو شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی در واکنش به ش�ایعات م ربوط به مطرح‬ ‫ش�دن نام خود را ب رای تصدی وزارت علوم رد کرد‬ ‫و گفت‪ :‬بنده این صحبت ها را تکذیب و تاکنون‬ ‫هیچ صحبتی درخص�وص تصدی وزارت علوم با‬ ‫بنده نشده است‪.‬‬ ‫«عل�ی الریجان�ی» رییس مجلس ش�ورای‬ ‫اسلامی ب�ا مخاط�ب ق�رار دادن س�ران‬ ‫کش�ورهایی که با امریکا ائتالفی تش�کیل‬ ‫داده اند‪ ،‬گفت‪ :‬حواس�تان باشد صدام تفاله‬ ‫شد و امریکا روزی شما را نیز مانند تفاله به‬ ‫دور خواهد انداخت‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخس�ت وزیر رژیم صهیونیستی با‬ ‫عصبانیت از نطق رئی س جمهور کش�ورمان‪ ،‬نظام ای ران‬ ‫را خط رناک تری�ن نظام در جهان دانس�ت و تاکید کرد‬ ‫ای ران موفق ش�ده انقالب خود را ص�ادر کند و از این که‬ ‫دولت های غ ربی درگیر داعش شده اند‪ ،‬انتقاد کرد‪.‬‬ ‫دیدار والیتی با رئیس دانشگاه ریمن چین‬ ‫وزی رامورخارجه ع راق گفت که با حضور نیروهای خارجی‬ ‫در خاک کشورمان به بهانه مبارزه با تروریسم مخالفیم‪.‬‬ ‫اب راهیم الجعف�ری گفت‪ «:‬به هیچ کش�وری اجازه ایجاد‬ ‫پایگاه نظامی درخاک کش�ورمان نمی دهیم زی را به نیرو‬ ‫نیاز نداشته و تنها نیازمند تامین سالح هستیم‪».‬‬ ‫اجالس وزرای خارجه کشورهای حاشیه دریای خزر‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫م راسم تحلیف رییس جمهوری جدید افغانستان‬ ‫فرود بزرگترین هواپیمای مساف ربری جهان‬ ‫در فرودگاه امام خمینی (ره)‬ ‫جلسه شورای عالی اقتصاد‬ ‫کارل�وس کی روش س�رم ربی تیم ملی ای�ران در اولین‬ ‫لیس�تی که پس از تمدید ق رارداد خ�ود اعالم کرد‪ .‬نام‬ ‫س�یدمهدی رحمتی را هم در میان بازیکن�ان ق رار داد‪.‬‬ ‫رحمتی در مس�ابقات مقدماتی جام جهانی از لیست‬ ‫تیم ملی خارج شده و جام جهانی را ازدست داد‪.‬‬ ‫ب�ان کی مون دبیر کل س�ازمان مل�ل دربیانیه ای به‬ ‫مناسبت روز جهانی سالمندان با اشاره به این که شمار‬ ‫س�المندان جهان تا س�ال ‪ 2050‬میالدی به بیش از ‪2‬‬ ‫میلیارد نفر خواهد رسید‪ ،‬افزایش میانگین سنی در‬ ‫جهان را بزرگترین چالش قرن حاضر خواند‪.‬‬ ‫اختتامیه سیزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت‬ ‫عکس زیبای رویترز از کعبه‬ ‫اعت راض سعید عبدولی به ناداوری‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫شکست بارسلونا در لیگ قهرمانان‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫مبارزه با ابوال در افریقا‬ ‫‪13‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫چراشبیهافغانستان؟‪...‬امریکابهتربود‬ ‫در حاشیه پیشنهاد دکتر اشنا برای انتخابات سال ‪88‬‬ ‫احسان رستگار‬ ‫‪14‬‬ ‫هفته گذش��ته گفت وگویی از اقای دکتر اش��نا مشاور‬ ‫فرهنگی رئی س جمهور منتش��ر ش��د که در فضای سیاسی‬ ‫کشور بازتاب بسیار زیادی داشت‪ .‬این روزنامه نگار به بخشی از‬ ‫گفت وگوی اقای اشنا اشاراتی داشته است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫گفتارها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫حسام الدین اش��نا‪ ،‬مش��اور فرهنگی رئی س جمهور‪،‬‬ ‫در مصاحب��ه ای‪ ،‬نگاهی تطبیقی داش��ته بی��ن انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری در ای��ران و افغانس��تان‪ .‬مح��ور‬ ‫صحب ت هایش‪ ،‬بیشتر حول این است که اگر مثال شورای‬ ‫عالی امنیت ملی‪ ،‬درس��ت تصمیم گیری و مدیریت بحران‬ ‫م ی کرد‪ ،‬ان اتفاق��ات رخ نم ی داد و در فتنه‪ ،‬انها نم ی ش��د‬ ‫که شد‪.‬‬ ‫نگارنده‪ ،‬این نگاه اقای اش��نا را مغتنم م ی شمرد‪ ،‬اما‬ ‫محور مطلب‪ ،‬ش��اید کمی با محور نگاه ایش��ان که از ان‬ ‫مصاحبه دریافت م ی شود‪ ،‬متفاوت باشد‪.‬‬ ‫ذکر نکات ذیل‪ ،‬مفید به نظر م ی رسد‪:‬‬ ‫‪ -۱‬بله؛ قبول! منطقی و معقول اس��ت که نهادهای‬ ‫امنیتی و اطالعاتی ک��ه در بزنگاه هایی مهم‪ ،‬خیلی قوی و‬ ‫مسلط عمل کرده اند‪ ،‬در فتنه ‪ ،۸۸‬م ی توانستند بهتر ظاهر‬ ‫شوند‪ .‬م ی پذیریم که به قول اقای علی مطهری‪ ،‬اگر فالن‬ ‫فرد رئی س پلیس بود‪ ،‬فتنه خیلی بهتر مدیریت م ی شد؛ کما‬ ‫اینکه در سال ‪ ۸۲‬که ظرفیت فتنه شدن داشت‪ ،‬توسط اقای‬ ‫قالیباف‪ ،‬به خوبی مدیریت ش��د و ایضا م ی پذیریم که اگر‬ ‫مثال دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی‪ ،‬به جای اقای س��عید‬ ‫جلیلی‪ ،‬مثال علی الریجانی یا اقای ش��مخانی یا به قول‬ ‫اقای اش��نا‪ ،‬اقای حسن روحانی بود‪ ،‬ش��اید فتنه‪ ،‬مدیریت‬ ‫م ی شد‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬نکته اقای اشنا‪ ،‬اصال نامربوط نیست؛‬ ‫بلکه مرکز ثقل ماجرا‪ ،‬ان نیست‪.‬‬ ‫و اما بع��د؛ که این بع��د‪ ،‬اصال کم اهمی ت ت��ر از مورد‬ ‫اول نیست‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ش��خص رئی س جمه��ور‪ ،‬در دوران رقابت ه��ای‬ ‫انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری یازده��م‪ ،‬در اولی��ن حضور‬ ‫زنده شان که در گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو بود‪ ،‬عبارت‬ ‫«اردوکشی خیابانی» را ب رای تظاه رات جنبش به اصطالح‬ ‫س��بز به کار برد‪ .‬هر کس م ی خواهد قض��اوت کند؛ حتی‬ ‫خود اقای اشنا! اگر ایشان دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫بود‪ ،‬قطع��ا بهتر از اق��ای جلیلی و منصفانه ت��ر قضاوت و‬ ‫مدیریت م ی کرد‪ ،‬اما شخص شخیص اقای رئی س جمهور‬ ‫از طرفی در فتنه ‪ ،۷۸‬ان نطق قرا را ای راد کردند که اگر فقط‬ ‫متنش را قرائت و نام س��خنران را از ابتدای سخنرانی حذف‬ ‫گفتارها‬ ‫کنید و از مخاطب بخواهید که ح��دس بزند که این نطق‪،‬‬ ‫به نظرت توسط چه کسی ای راد شده‪ ،‬به احتمال قوی‪ ،‬خواهد‬ ‫گفت فالن س��خنران اصولگرا! ان سخنرانی که بخشی از‬ ‫دانشجویان دانشگاه ته ران‪ ،‬اراذل و اوباش خطاب م ی شوند‬ ‫توسط اقای روحانی‪ ،‬در این حد تند است!‬ ‫از دیگر سو‪ ،‬وقتی اقای روحانی هم تظاهرات جنبش‬ ‫سبز را اردوکش��ی خیابانی می نامد‪ ،‬حتی با در نظر گرفتن‬ ‫پختگی و درایت بیشتر ایشان که بحق چنین است‪ ،‬ولی باز‬ ‫هم برخورد با مدعیان و متوهمان تقلب‪ ،‬کم و بیش‪ ،‬صورت‬ ‫می گرفت؛ البته قبول داریم که حساب شده تر و کم هزینه تر‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬اگر فرض کنیم ک��ه اقای روحانی دبیر‬ ‫شورای عالی امنیت ملی م ی بود‪ ،‬باز هم فتنه‪ ،‬حادث م ی شد‪.‬‬ ‫‪ -۳‬نقطه عطف اصلی انتخاب��ات‪ ،‬این بود که اقایان‬ ‫موسوی و کروبی‪ ،‬باختشان را نپذیرفتند و نظام را متهم به‬ ‫تقلب در انتخابات کردند‪ .‬در این مورد‪ ،‬عبداهلل عبداهلل هم‬ ‫چنین کرد‪ .‬ولی بحث این بود که اگر اقای موس��وی‪ ،‬فقط‬ ‫دولت را متهم به تقلب م ی کرد‪ ،‬مناقشه قابل حل بود؛ ولی‬ ‫گره انجا کور شد که ایش��ان نظام را از صدر تا ذیلش متهم‬ ‫کرد و مصالحه و مفاهمه با نظام را غی ر ممکن!‬ ‫‪ -۴‬راستی‪ ،‬چرا افغانس��تان؟! امریکا که به ما شبی ه تر‬ ‫بود! ال گور وقتی شکایت به دیوان عالی برد و دیوان عالی‬ ‫اعالم کرد که جورج دابلیو بوش پیروز انتخابات است‪ ،‬ال گور‬ ‫منازعه را ختم شده دانست و به بوش تبریک گفت‪ .‬تفاوت‬ ‫این بود که انجا واقعا تقلب شد و اثبات هم شد و همه هم‬ ‫فهمیدند‪ ،‬اما ال گور ب رای حفظ ثبات امریکا کوتاه امد‪ ،‬اما‬ ‫اینجا تقلب هم نشد و کسی هم کوتاه نیامد‪.‬‬ ‫‪ -۵‬با تمام این تفاسیر‪ ،‬یک نکته قابل اغماض نیست‬ ‫که دولت وحدت ملی افغانس��تان‪ ،‬قابل تحقق در ای ران ان‬ ‫هم در س��ال ‪ ۸۸‬نبود؛ چون نه احمدی نژاد و نه موس��وی‪،‬‬ ‫حاضر به ائتالف نبودند‪.‬‬ ‫از این حیث‪ ،‬به نظر م ی رسد که مطالعه سطور ذیل‪،‬‬ ‫مفید به نظر برس��د و بعد خودتان قض��اوت کنید که این‬ ‫جمالت و این نوع تشکیل دولت‪ ،‬از احمدی نژاد یا موسوی‬ ‫برم ی امد؟‬ ‫رئی��س اجرایی حکوم��ت وحدت مل��ی در این باره‬ ‫اظهار داش��ت‪« :‬ما به حیث ی��ک تیم واحد به تش��کیل‬ ‫حکومت وحدت ملی مبتنی بر چارچوب توافق سیاس��ی‬ ‫متعهد هس��تیم ت��ا بتوانی��م در راس��تای پاس��داری از‬ ‫ارزش های اسالمی‪ ،‬اصالحات بنیادی و ایجاد تحول در‬ ‫همه سطوح گام برداریم‪ ».‬رئیس جمهور کرزی نیز تعهد‬ ‫ کرد که ب��ا حکومت وحدت ملی هم��کاری خواهد کرد‪،‬‬ ‫وی در س��خنان خود در مراس��م امروز خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«همان طور که بارها گفته ام با همه توان با رئیس جمهور‬ ‫اش��رف غنی احمدزی و رئیس اجرایی عب��داهلل عبداهلل‬ ‫همکاری خواهم کرد‪».‬‬ ‫با این حال سند تازه ای که به رسانه ها درز کرده قرار‬ ‫اس��ت اینکه در بخش امنیتی و دفاعی وزیران امور داخله‪،‬‬ ‫اقوام و قبایل و رئیس ریاس��ت عمومی امنیت ملی از سوی‬ ‫رئیس جمهور گماشته ش��ود و وزارت های دفاع ملی‪ ،‬امور‬ ‫خارجه‪ ،‬سرحدات و مبارزه با مواد مخدر و معین ارشد وزارت‬ ‫امور داخله از سوی عبداهلل عبداهلل گماشته خواهد شد‪.‬‬ ‫سخن اخر‬ ‫هرقدر هم زمین و زم��ان را به هم بدوزی��م‪ ،‬در فتنه‬ ‫‪ ،۸۸‬اگرچه فقط یک طرف مقصر منازعه نبود‪ ،‬ولی مقصر‬ ‫اصلی‪ ،‬مدعی تقلب بود که دچار توهم‪ ،‬عجب و خودخواهی‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫ابراهیم دراتش ‪ ،‬رستم در میدان‬ ‫درباره اظهارنظر کیارستمی و بازتاب سخنان حاتمی کیا‬ ‫مهیار زاهد‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اظهار نظر ابراهیم حاتم ی کیا در یکی از دانشگاه های‬ ‫امریکا درباره دفاع مقدس بازتاب بس��یار زی��ادی در محافل‬ ‫سیاسی و فرهنگی کشور داشت که به سخنان تند حاتم ی کیا‬ ‫برعلیه او منجر شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫با م��روری بر اث��ار جهانی به س��هولت‬ ‫درمی یابی��م ک��ه اتفاق��ا برخ��ی از‬ ‫برجس��ته ترین فیلم ه��ا و رمان ه��ا و‬ ‫داس��تان های جهانی برامده از هرنی‬ ‫است که در ان به جنگ پرداخته شده‬ ‫است‬ ‫گفتارها‬ ‫مناقشه غی ر مس��تقیم ابراهیم حاتم ی کیا و عباس‬ ‫کیارستمی طی هفته های گذش��ته بار دیگر پرده از برخی‬ ‫مشکالت و امراض مزمن سینمای ای ران برداشت و مصائبی‬ ‫را عیان ساخت که مدت هاس��ت گریبانگیر فرهنگ و هنر‬ ‫این مرز و بوم بوده است‪.‬‬ ‫صحب ت ه��ای صری��ح حاتم ی کیا و اش��اره ای که به‬ ‫برخی از فیلمس��ازان و ژانرهای فیلمسازی در ای ران داشت‬ ‫اغازگر این کشمکش لفظی بود‪ .‬هرچند زحمات فیلمسازان‬ ‫و هنرمندانی ک��ه در زمینه دفاع مق��دس فعالیت کرده اند‪،‬‬ ‫ارزنده و ش��ایان تقدیر اس��ت اما در عین حال نم ی توان از‬ ‫دیگر هنرمندان توضیح خواست که چرا تاکنون پای در این‬ ‫عرصه نگذاشته اند‪.‬‬ ‫مگر م ی توان با ارائه چند اثر برجسته یا نه حتی باالتر‬ ‫از ان ب��ا ارائه برجس��ته ترین اثار هنری ممکن بدین س��ان‬ ‫دهان گشود و با فریاد ب رای دیگران تعیی ن تکلیف کرد؟ چه‬ ‫حسی باعث شده تا کارگردان موفق و خوش ذوق ای رانی که‬ ‫همواره با شخصیتی محجوب شناخته شده است به یکباره‬ ‫اینگونه تغییر موضع داده و با چنین شدت و حدتی دیگران‬ ‫را نصیحت کرده یا به باد انتقاد بگیرد؟‬ ‫اتفاقا این یکی از همان امراضی اس��ت که متاسفانه‬ ‫طی س��ال های اخیر زیاد ش��اهدش بوده ایم‪ .‬رفتاری نظیر‬ ‫این را بعد از موفقیت چش��مگیر مجموع��ه مختارنامه از‬ ‫فریبرز عرب نیا دیده بودیم‪ .‬بازیگری که به یکباره شمشیر‬ ‫از نیام بیرون کشید و ش��روع به دریدن پرده های ارامش در‬ ‫سینمای کشور کرد و جامعه هنری و عالقه مندان تا مدت ها‬ ‫با حی��رت تماش��اگر زد و خوردهای متعدد اق��ای بازیگر با‬ ‫دیگران بودند‪ .‬بازیگری که به واسطه بازی در نقش مختار‬ ‫و تقدیرها و تش��کرهای متعدد به یکباره ب رای خود چنین‬ ‫وجاهتی را قائل ش��د که در دنیای واقعی نیز شمش��یر به‬ ‫دست گرفته و به قول خود دیگران را اصالح نماید! امروز اما‬ ‫سخنان و موضع گیری های اب راهیم حاتم ی کیا نیز به شکل‬ ‫تامل ب رانگیزی یاداور همان خاط رات فریبرز عرب نیاس��ت‪.‬‬ ‫کارگردان��ی که بعد از موفقیت نس��بی «چ» در س��ینمای‬ ‫ای ران و تقدیرها و تشکرها به خاطر روایتش از زندگی شهید‬ ‫بزرگواری چون چمران ناگهان به این نتیجه رسیده که اینک‬ ‫وقت مشخص کردن و روشن کردن تکلیف دیگرانی چون‬ ‫عباس کیارستمی است‪.‬‬ ‫ش��اید بخش مهمی از مس��ئولیت چنین رفتارهایی‬ ‫با خود ما باش��د‪ .‬با مایی که بیش از ان��دازه در زمانی کوتاه‬ ‫کسانی را بزرگ کرده و ارج م ی نهیم‪ .‬انقدر که ناگهان کنترل‬ ‫همه چیز از کف م ی رود‪.‬‬ ‫از طرف دیگر فیلم ی که طی ان پاس��خ کیارستمی‬ ‫ به عنوان یکی از کارگردانان بی ن المللی ای رانی به حاتم ی کیا‬ ‫نمایان بود نیز نشان از ان داشت که چگونه بخش دیگری از‬ ‫هنرمندان کشور ما به طور کلی صورت مساله را با استداللی‬ ‫که از اساس ای راد های منطق ی ای را با خود به همراه دارد پاک‬ ‫کرده اند‪ .‬به عبارت دیگر سال هاست که بخش گسترده ای از‬ ‫جامعه هنری و فرهنگی کشور به اشتباه هنر دفاع مقدس را‬ ‫ژانری متفاوت و به نوعی تافته جدابافته ای دیده اند که گویی‬ ‫از نظر ارزش هنری در سطح متفاوتی قرار دارد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که ب��ا مروری بر اث��ار جهانی به‬ ‫سهولت درم ی یابیم که اتفاقا برخی از برجسته ترین فیلم ها‬ ‫و رمان ها و داستان های جهانی برامده از هنری است که در‬ ‫ان به جنگ پرداخته شده است‪ .‬مگر نه اینکه تعداد زیادی‬ ‫از بهترین رمان ها تاریخ ادبی��ات برامده از دل ادبیات جنگ‬ ‫است؟ مگر نه اینکه بهترین شاهکارهای همینگوی ساخته‬ ‫و پرداخته همین موقعیت بش��ری و تاریخی است؟ چگونه‬ ‫م ی توان مدعی توجه هن��ر به مفاهیم متعالی انس��انی و‬ ‫زندگی بشر بود اما از کنار مساله مهم ی چون جنگ ان هم‬ ‫از نوع دفاعش و ان هم از مدل تجربه هش��ت ساله ای که‬ ‫در ای ران از ان وجود دارد با ب ی تفاوتی گذش��ت؟ این چگونه‬ ‫حساسیت هنرمندانه ای است؟ بدون تردید اظهارات عباس‬ ‫کیارستمی در جایگاه یک هنرمند بزرگ در سطح بی ن المللی‬ ‫درباره دفاع مقدس و عدم ماندگاری اثاری که در این زمینه‬ ‫تولید شده اند به غایت کلمه ناامیدکننده ای بود‪.‬‬ ‫باورکردنی نیس��ت که ش��خصیتی در این س��طح از‬ ‫کیفیت هنری بدین ش��کل س��طحی و خام به مساله ای‬ ‫چنین مهم بپردازد‪ .‬حیرت اور است که در تمام این سال ها‬ ‫و با وجود تجربه های بی ن المللی این کارگردان بزرگ هنوز‬ ‫چنین عقیده ای در فکر و جانش ریشه داشته و حتی قدرت‬ ‫بروز م ی یابد!‬ ‫این نیز متاسفانه برامده از رفتار اشتباه خود ماست که‬ ‫به درستی انگونه که باید سطح اطالعات و نگرش بزرگان‬ ‫خود را نم ی سنجیم‪ .‬چراکه اگر چنین م ی کردیم هرگز یک‬ ‫هنرمند هرچقدر هم که بزرگ و سرش��ناس م ی بود به خود‬ ‫اجازه نم ی داد اطالعات سطحی و نگرش ب ی بنیه خود را با‬ ‫چنین اعتمادبه نفس��ی بیان دارد و در نهایت اینچنین خود‬ ‫را در جایگاه درست تاریخ ببیند‪ .‬این دو نشان دهنده دو روی‬ ‫یک سکه اند که برامده از اشتباهات جامعه است‪ .‬حال دیگر‬ ‫اهمیتی ندارد که در این مناقشه جدید سینمایی کشور چه‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫عکس یادگاری با علوم انسانی‬ ‫یک پرسش اساسی درباره علوم جزوه ای و ترجمه ای‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫هنوز که هنوز است مساله علوم انسانی و تغییر‬ ‫رویکردهایش مورد توجه محافل دانشگاهی م ی باشد‪.‬‬ ‫این مطلب اشاره ای به این مساله است‪.‬‬ ‫صحبت درباره علوم انسانی این روزها جزو بحث های‬ ‫مد روز تلقی م ی ش��ود‪ .‬بحثی ک��ه البته مثل بس��یاری از‬ ‫موضوعات دیگر با تاخیری چند ده س��اله میان اندیشه وران‬ ‫جامع ه مان تبدیل به مد روز شده اس��ت‪ .‬در این میان اما از‬ ‫منظر ش��کلی این بحث جدید التاسیس و البته دراز دامن با‬ ‫منتقدان و مخالفانش از س��ویی و هواداران سینه چاکش از‬ ‫سوی دیگر گاه ش��بیه داس��تان انگور خواهی ان چند مرد‬ ‫در مثنوی معنوی اس��ت که ه��ر کس از ظن خ��ود انگور‬ ‫م ی خواست اما به زبان خود‪ .‬اگرچه س��رانجام مردی که از‬ ‫عهده فهم این اشتراک معنوی بر امد‪ ،‬فرجام داستان موالنا‬ ‫را شیرین کرد اما به نظر نم ی رس��د این وجه اختالف میان‬ ‫چند طیف متقابل هم در بحث پیرامون علوم انسانی تنها‬ ‫اشتراکی لفظی داشته باشد و البته که برخالف ان داستان‬ ‫همزبانی غی ر ممکنی دارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬از زمان تاسیس دانشگاه ته ران که ابتدا ب ر اساس‬ ‫مدل فرانس��وی اموزش��ی ان زم��ان‪ ،‬برخی از رش��ته های‬ ‫درسی با هم در دانش��کده ای ذیل عنوان دانشکده ادبیات‬ ‫و علوم انس��انی جای گرفت ت��ا بع د تر که در ده��ه پنجاه‬ ‫دانش��کده های اقتص��اد و دانش��کده عل��وم اجتماع��ی پا‬ ‫گرفتند و مدل امریکایی اموزش توانس��ت تفوقی نس��بی‬ ‫بر اموزش دانش��گاهی ما پیدا کند‪ ،‬علوم انس��انی در ای ران‬ ‫فراز و نشی ب هایی به مثابه یک کانون جریان ساز فرهنگی‪،‬‬ ‫اجتماعی و حتی سیاسی داشته است‪ .‬علوم انسانی به عنوان‬ ‫کانون اصلی فرهنگ سازی در هر جامعه که وظیفه نانوشته‬ ‫ایدئولوژی س��ازی و کادر س��ازی را بر عهده دارد‪ ،‬به عنوان‬ ‫یک سلسله معرفت توامان پویه تاریخی خود در جامعه ما‬ ‫علوم انس��انی جزوه ای ‪ -‬ترجمه ای در‬ ‫دانش��گاه های ما قطعا مجال مناسبی‬ ‫ب��رای بررس��ی و بازخوان��ی و ب��ه تبع‬ ‫ان بحث ه��ای بس��یار مهم�تری مثل‬ ‫علوم انس��انی بوم��ی و علوم انس��انی‬ ‫اسالمی – ایرانی نیست‬ ‫سبقه ای کامال وارداتی دارد‪ .‬واقعیت این است که نگاهی‬ ‫کلی به تطور حضور ای��ن علوم در ای ران از قبل تاس��یس‬ ‫دانشگاه ته ران باید در اش��نایی ای رانیان با علوم جدید و به‬ ‫ویژه نحوه نگرش غربی به مسائل کالن معرفتی که امروزه‬ ‫ان را فلسفه محض م ی دانیم و م ی خوانیم باز شناخته شود‪.‬‬ ‫این اش��نایی را از دوران مش��روطه و پی ش تر یعنی از اعزام‬ ‫محصالن دارالفنون در زمان استبداد ناصری به غرب ب رای‬ ‫اش��نایی با فرهنگ و دس��تاوردهای نظامی و شاید علمی‬ ‫ غرب م ی توان باز شناخت‪.‬‬ ‫اما ترجمه محمد علی فروغی از گفتار در روش دکارت‬ ‫و نهایتا تدوین کتاب سیر حکمت در اروپا نقطه اغاز مکتوب‬ ‫این باز شناسی م ی تواند باشد‪ .‬با تاسیس دانشگاه ته ران و‬ ‫تاسیس تدریجی رشته هایی چون تاریخ‪ ،‬زبان های خارجی‪،‬‬ ‫جغ رافیا‪ ،‬روان شناس��ی و علوم تربیتی و جامع ه شناس��ی و‬ ‫تجمیع این رشته ها در دانش��کده ادبیات و علوم و انسانی‬ ‫و تجمیع رش��ته هایی چون حقوق‪ ،‬علوم سیاس��ی و علوم‬ ‫اقتصادی در دانش��کده ای با عنوان دانشکده حقوق و علوم‬ ‫سیاس��ی و اقتصادی م ی توان اولین پ ی ریزی علوم انسانی‬ ‫به سبک و س��یاق جدید را در ای ران پی گرفت‪ .‬در این میان‬ ‫واقعیت غیر قابل انکار وارداتی ب��ودن این علوم را با عنوان‬ ‫علوم انس��انی اما از همی��ن بنیان های اولیه ش��کل گیری‬ ‫دانش��کده ای با عنوان دانش��کده ادبیات و علوم و انسانی‬ ‫م ی توان باز ش��ناخت و اصوال در بررس��ی نس��بت اشنایی‬ ‫ای رانیان با تجدد یکی از س��ر فصل های مهم این اش��نایی‬ ‫حضور و وجود رش��ته هایی علمی با عنوان علوم انس��انی‬ ‫در ای ران است‪.‬‬ ‫‪ -2‬علوم انس��انی در ای ران ان طور که انتظار م ی رفت‬ ‫با رشد و توسعه کشور از نظر ش��کلی همپا شد و ما خیلی‬ ‫زود به ویژه بعد از انقالب با انبوهی از دانشکده های ادبیات‬ ‫و علوم انس��انی و بالتب��ع انبوه��ی از فارغ التحصی�لان و‬ ‫دانشجویان و اساتید دانشگاه در این رش��ته مواجه شدیم‪.‬‬ ‫به طوری که باید گفت در اولین حوزه هایی که ما در زمینه‬ ‫به اصطالح علم��ی مثال به خود کفایی رس��یدیم در زمینه‬ ‫علوم انسانی بوده است؛ اما چگونه علوم انسان ی ای؟‬ ‫در پاس��خ اما از منظری م ی توان گفت علوم انسانی با‬ ‫پیش��ینه معرفتی خود در اروپا‪ ،‬ماحصل دوران روشنگری و‬ ‫طغیان انسان عقل بنیاد بر الهیات کلیسایی‪ ،‬انکیزیسیون و‬ ‫فلسفه مدرسی است و دوران رشد ان در قرن نوزدهم بیشتر‬ ‫شوقی علم زده در ب رابر خ رافه باوری سازمان های مذهبی با‬ ‫رویکردی یکس��ره اومانیس��تی بود و البته که این علوم در‬ ‫اوج دوران علم زدگی انس��ان غربی به جهان ما شناس��انده‬ ‫و عرضه شد‪.‬‬ ‫پرسش اساس��ی در این میان این اس��ت که علوم ی ‬ ‫که فلسفه تحقق ی ش��ان تبیین و تحلیل انسان به فراخور‬ ‫موقعیت وجودی اش و در ارتباط با پی رامونش است‪ ،‬با عنوان‬ ‫علوم انس��انی با س��بقه معرفت شناس��انه و وجود شناختی‬ ‫و رویکرد تاریخی خ��اص خود با طرز تلق��ی خاصی که از‬ ‫موضوع مورد مطالع��ه خود یعنی انس��ان غربی با تفکری‬ ‫ذاتا گیتیانه دارد‪ ،‬چه نس��بتی با انس��ان ش��رقی ای رانی در‬ ‫یک بستر کامال متفاوت معرفت شناسانه و وجود شناسانه‬ ‫م ی تواند داشته باشد؟‬ ‫البته پاسخ به این پرسش در صورتی کل ی تر پرسش‬ ‫از نسبت کشاکش سنت و تجدد در جامعه ای رانی بارها مورد‬ ‫توجه و تعمق قرار گرفته است اما یکی از مهم ترین عناصر‬ ‫این کشاکش یعنی علوم انسانی در جامعه ما سال ها مورد‬ ‫غفلت یا منصفانه تر بگوییم کم توجهی قرار گرفته اس��ت‪.‬‬ ‫نتیجه این کم توجهی نیز در صورت و معنا‪ ،‬جز خس��رانی‬ ‫همه سویه در اتالف انرژی جوان جس��ت و جو گر توسعه و‬ ‫تعالی در این کشور نداشته است‪.‬‬ ‫علوم انس��انی از طریق ترجم��ه وارد ای ران ش��د و یا‬ ‫منصفانه ت��ر اس��ت بگوییم ترجم��ه یک��ی از اصل ی ترین‬ ‫شب های دمشق‬ ‫سفری سریع به سوریه‪ ،‬بیروت و‬ ‫استانبول‬ ‫حازم کالس‬ ‫روزنامه نگار سوری‬ ‫این روزنامه نگار س��وریه ای ش��بکه المیادین که‬ ‫مقیم ته ران اس��ت به تازگی به زادگاه خود س��فر کرده‬ ‫و مش��اهداتش را در این مطلب ب رای خوانندگان مثلث‬ ‫نوشته است‪.‬‬ ‫بسیار متفاوت از وضعیتی که در ماه های گذشته داشت‬ ‫به نظر م ی امد‪ .‬دمشق؛ قدیم ی ترین پایتخت مسکونی جهان‪،‬‬ ‫خسته ولی زنده است‪ .‬خیابان های این شهر بعد از بیش از‬ ‫سه سال از شروع بحران در این کشور‪ ،‬شلوغ و مملو از مردم و‬ ‫ماشین است‪ .‬افتادن بمب ها در مناطق مختلف پایتخت امر‬ ‫ناراحت کننده ولی عادی به نظر م ی امد‪ ،‬تعداد ایستگاه های‬ ‫نظامی بازرسی کمتر شده است و در حالی که ارتش سوریه‬ ‫مشغول جنگ در فاصله چند کیلومتری مرکز دمشق است‪،‬‬ ‫جوانان این شهر در کاف ی شاپ ها مشغول گپ زدن هستند‪.‬‬ ‫موضوعات متعددی به گوش م ی رسد‪ :‬اوضاع اقتصادی‪ ،‬سفر‪،‬‬ ‫کار‪ ،‬جوک‪ ...‬ولی کمتر حرفی از سیاس��ت شنیده م ی شود؛‬ ‫ ب ی شک طوالن ی شدن این بحران و غرق شدن در دریای پر از‬ ‫تالطم تحلی ل ها و راه حل های منطقه ای و بی ن المللی ب رای‬ ‫بحران س��وریه باعث ب ی خیالی اکثر مردم شده است‪ ،‬شاید‬ ‫تنها چیزی است که در سیاست از مردم م ی شنوید این است‬ ‫که این بحران باید خاتمه پیدا کند‪.‬‬ ‫سفر مردم بین استان ها مخصوصا در روزهای تعطیل‬ ‫و اعیاد تاکیدی بر پیشرفت های میدانی ارتش سوریه است‪.‬‬ ‫مردم به راحتی به فکر س��فر به مناطق س��احلی یا مناطق‬ ‫جنوبی هستند‪ ،‬البته سفر به استان های شمالی مثل حلب و‬ ‫ادلب هرچند ممکن ولی خط رناک است‪.‬‬ ‫با این حال اوضاع اقتصادی س��خت به نظر م ی رسد‪،‬‬ ‫درست است که ازدحام ماش��ی ن ها جلوی پمپ های بنزین‬ ‫بسیار کمتر شده اس��ت و خیلی از کاالها از جمله کاالهای‬ ‫ای رانی جایگزین کاالهای خارجی در مغازه ها و سوپرمارکت ها‬ ‫شده اند از مواد غذایی تا لوازم ارایشی‪.‬‬ ‫دو راه ب رای سفر به خارج از کش��ور وجود دارد‪ ،‬یکی از‬ ‫طریق فرودگاه دمشق است که کمتر از ان استفاده م ی شود؛‬ ‫به دلیل محدودیت پروازها از ان که به علت تحریم ها است و‬ ‫نیز به دلیل درگیرهای جزئی که گاهگاهی در جاده فرودگاه‬ ‫که در حومه دمشق واقع است رخ م ی دهد‪ .‬اما راه دوم سفر به‬ ‫بیروت اس��ت و از طریق فرودگاه ان به مقصد که اکثر مردم‬ ‫این راه ر ا ترجیح م ی دهند؛ منتها در این راه ناچار هس��تید از‬ ‫چند ایستگاه نظامی بازرس��ی عبور کنی که امری معمولی‬ ‫است‪.‬‬ ‫مرز س��وریه و لبنان در منطقه جدی��ده یک وضعیت‬ ‫جدیدی پیدا کرده اس��ت‪ .‬درحالی که به راحتی و بدون هیچ‬ ‫دردسری م ی توانی از مرز سوریه خارج بشوی‪ ،‬وارد شدن به مرز‬ ‫لبنان امری سخت است‪ ،‬ان هم به دلیل ازدحام و ب ی نظمی از‬ ‫یک طرف و برخوردهای نه چندان جالب برخی از کارمندهای‬ ‫مرز لبنان از طرف دیگر‪.‬‬ ‫داستان های متعددی از مردم که در صف های طوالنی‬ ‫جلوی مرز لبنان ایستادند م ی شنوید‪ ،‬برخی از انها منطقی‬ ‫به نظر م ی رسند و برخی باورنکردنی هستند از جمله برخورد‬ ‫تبعیضی در دادن اجازه ورود به لبنان‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است که تعدادی از اتاق ها جلوی مرز لبنان‬ ‫در نظر گرفته شده اند ب رای سوری های پناهنده‪.‬‬ ‫در بیروت تعداد سوری ها زیاد است؛ برخی از انها انجا‬ ‫مستقر شده اند یا خانه اجاره کردند یا در هتل مقیم هستند و‬ ‫بعضی نیز مشغول کار شدند‪ ،‬قشر دیگری نیز در خیابان های‬ ‫بیروت مشغول فروش گل یا واکس زدن کفش ها یا گدایی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫از طریق فرودگاه رفیق الحریری در بیروت به استانبول‬ ‫پرواز کردم‪ ،‬فرصتی داشتم که کمی در مناطق که اصطالحا‬ ‫االن در اس��تانبول به انها م ی گویند سوری نشین قدم بزنم‪.‬‬ ‫یوسف پاشا و اکس رای مناطقی هس��تند که پر از سوری ها‬ ‫شده است که حتی مغازه ها و رستوران ها با تابلوهای عربی‬ ‫معرفی م ی شوند و غذاهای س��وری عرضه م ی کنند‪ .‬بسیار‬ ‫عادی اس��ت که در خیابان های اط راف این دو منطقه زبان‬ ‫عربی شنیده شود‪ .‬برخی از سوری ها انجا مستقر شده اند؛‬ ‫و هرچند از دوری از ش��هر و وطن خود در رنج هس��تند ولی‬ ‫اوضاع مناسبی دارند ولی برخی دیگر یک مسافر چند روزه‬ ‫هستند که از استانبول و از طریق قاچاقچیان عازم کشورهای‬ ‫اروپایی هستند‪ .‬این روزها یک س��وریه ای م ی تواند با حدود‬ ‫‪ 12‬هزار دالر به اروپا برسد و پناهنده شود‪ ،‬البته این سفر و این‬ ‫پناهندگی مملو از خط رات غی ر قابل وصف است که اسانترین‬ ‫انها شاید سفر با قایق به صورت قاچاقی به سواحل ایتالیا یا‬ ‫یونان باشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫گفتارها‬ ‫وارد کنندگان علوم انس��انی اکنونی در جامعه ماست‪ .‬با این‬ ‫وصف باید گفت مترجمان این علوم روایتگران دانش های‬ ‫مختلفی شدند که در جایی دیگر رش��د و نما یافته بودند و‬ ‫ما طبعا ب رای اش��نایی با مبانی انچه علوم انسانی خوانده‬ ‫م ی ش��ود ناچار متوس��ل به این ترجمه ها بودی��م و در این‬ ‫میان خود کم نبودند نکته و نظریه هایی که بیغث و سمین‬ ‫کردن به عنوان ماحصل اندیش��یده اندیش��مندان پایه گذار‬ ‫علوم مختلف س��ال ها در ای ران تدریس م ی شد و اسفبار تر‬ ‫اینکه این ترهات به اس��م علوم انسانی بس��یاری از اوقات‬ ‫در جامع ه مان وحی منزلی پنداش��ته م ی شد و این گونه شد‬ ‫که گاه مثال در جامعه ما فروید یا هایدگری شناخته م ی شد‬ ‫که با موطن اصلی اندیش��ه های خود فرس��نگ ها فاصله‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫از طرفی دیگر در همه این س��ال ها ما شاهد انبوهی‬ ‫از دانشجویان دوره های تحصیالت تکمیلی و همین طور‬ ‫فارغ التحصیالنی در رشته های گوناگون علوم انسانی بودیم‬ ‫که حتی از نزدی��ک با اصول ی تری��ن و مهم ترین متن های‬ ‫ابتدایی ان دانش نیزاش��نا نبودند و البته که حق داش��تند‬ ‫چراکه این اثار در دسترس مترجمین نبوده اند یا کار ب رایشان‬ ‫بس��یار س��خت بر م ی امده یا اگر هم برامده جز خودشان‬ ‫نم ی توانس��تند از ان اس��تفاده کنند و الی اخر که این طنز‬ ‫تلخ روزگار ماس��ت که موج های هایدگر شناسی در ای ران از‬ ‫حدود ‪ 50‬سال پیش با مخالفان و موافقان دو اتشه اش وجود‬ ‫داشت اما شاید از اندازه انگشتان دو دست کمتر افرادی پیدا‬ ‫م ی شدند که مهمترین اثر هایدگر و به تعبیری بمب فلسفی‬ ‫قرن بیستم یعنی «وجود و زمان» را خوانده باشند‪ ،‬و تنها در‬ ‫‪ 8-9‬سال اخیر است که دو ترجمه نسبتا قابل قبول از این‬ ‫کتاب ارائه شده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اما ض��رورت تح��ول در علوم انس��انی این روزها‬ ‫جدی تر از هر زم��ان دیگر دنبال م ی ش��ود‪ .‬بع��د از اینکه‬ ‫سال ها مواجه بودیم با سراب علوم انسان ی ای که ابتدای به‬ ‫ذات نس��بت معرفتی خودمان را با ان نم ی دانستیم و ثانیا‬ ‫و بالعرض در بس��یاری از اوقات کاریکاتور و شبحی از ان را‬ ‫م ی رسیدیم و تحصیل م ی کردیم!‬ ‫پس در این بح��ث اولین چیزی که باید لحاظ ش��ود‬ ‫همان نسب ت س��نج ی ای اس��ت ک��ه از حی��ث معرفتی و‬ ‫وجود ش��ناختی این علوم از پایگاه تاریخی شان م ی توانند‬ ‫با زیس��ت جهان فرهنگ��ی و معرفتی ما داش��ته باش��ند‪.‬‬ ‫علوم انس��انی جزوه ای ‪ -‬ترجم��ه ای در دانش��گاه های ما‬ ‫قطعا مجال مناس��بی ب رای بررس��ی و بازخوان��ی و به تبع‬ ‫ان بحث های بس��یار مهمتری مثل علوم انس��انی بومی و‬ ‫علوم انسانی اسالمی – ای رانی نیست‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر به نظر نم ی رسد دو طیف ان سو و این‬ ‫س��وی چالش علوم انسانی در کش��ور متولیان شایسته ای‬ ‫ب رای عب��ور از ای��ن بزنگاه معرفت��ی در جامعه ما باش��ند‪.‬‬ ‫طیفی از هواخوان سینه چاک علوم انسانی موجود فحوای‬ ‫علوم انسانی ساری در جامعه را وحی منزل الیتغیری معرفی‬ ‫م ی کند که اصال تصور س��امان دادن گونه ای دیگر از ان را‬ ‫نباید حتی از نظر گذراند‪ ،‬چه برسد به باز اندیشی در مبانی‬ ‫ان و گروهی دیگ��ر منتقدانی که صورت مس��اله را ان قدر‬ ‫س��اده گرفته اند که گمان م ی کنند با همین تنک مایگی و‬ ‫بضاعت اندک م ی توانند طی چند س��ال در قالبی دستوری‬ ‫طرحی نو در علوم انسانی بیندازند و ماحصل علوم انسان ی ‬ ‫بومی شده ای به جامعه تقدیم کنند‪.‬‬ ‫فرجام این نوشتار اما بر این اس��ت که اراده دستیابی‬ ‫به علوم انس��انی بوم ی ب��ر منطق و مبنای علوم انس��انی‬ ‫اسالمی ‪ -‬ای رانی را به عنوان یک بزنگاه معرفتی و البته مهم‬ ‫تاریخی تنها و تنها با تامل‪ ،‬تدقیق‪ ،‬تحمل و تعامل م ی توان‬ ‫پی گرفت و در غیر این صورت اگر این بزنگاه معرفتی را باز‬ ‫با نااگاهی مرکب متولیان امر از دست بدهیم‪ ،‬گویی باید با‬ ‫توسعه و تعالی نیز خداحافظی کنیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دیپلماسی‬ ‫میهمانی‬ ‫یک سفر و چند نکته‬ ‫غفلت از مردم‬ ‫درباره دفاع مقدس که مردم میراث دارش هستند‬ ‫محسن فرجادی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ش��اید تقصیر حس نوستالژیکی باش��د که نسبت به‬ ‫جنگ داریم‪ .‬شاید هم به دلیل این است که ما ای ران ی ها وجه‬ ‫عاطفی شخصی ت مان اغلب اوقات فربه تر است‪.‬‬ ‫سال های دفاع‪ ،‬تقدسش را از تالش جمعی و خالصانه‬ ‫توده های مردم گرفت که با دست خالی به جنگ م ی رفتند‬ ‫و پش��ت جبهه به کار و ذکر مش��غول بودند‪ .‬اگر پای رفتن‬ ‫نداشتند از هر تالش��ی دریغ نم ی کردند و اگر هیچ کاری از‬ ‫دستشان بر نم ی امد نذر م ی کردند و صلوات م ی فرستادند‪.‬‬ ‫همین نیروی محرکه جنگ با دس��ت خالی بود‪ .‬همین بود‬ ‫که هشت سال جنگ تحمیلی را تبدیل به دفاع مقدس کرد‪.‬‬ ‫اما یک س��وال‪ ،‬چه زمانی باید این روحیه و مجاهدت‬ ‫ملی واکاوی شود‪ .‬ایا مردم احساساتی شده بودند؟ ایا منفعتی‬ ‫انی در پی این تالش ها وجود داش��ت و مردم کیسه دوخته‬ ‫بودند ب رای صبح روز پیروزی؟‬ ‫غالب انهایی که به جنگ رفتند یا کارگر و معلم بودند‪،‬‬ ‫یا کارمند‪ ،‬یا کاسب بودند و یا کش��اورز و یا محصل بودند و‬ ‫یا سرباز وظیفه؛ اگر مش��مولین را از این فهرست کم کنیم‬ ‫م ی ماند همان فهرست بلند باالی مردم عادی شهر و روستا‪.‬‬ ‫همان هایی که وقتی به گلزار ش��هدای ش��هر و روستا سر‬ ‫م ی زنی شناسنامه هایش��ان روی زمین دارد خاک م ی خورد‪.‬‬ ‫بدون تعارف عرض م ی کنم که شهدا فراموش شده اند‪ .‬اصال‬ ‫به دنبال عاطفی کردن موضوع نیستم و نم ی خواهم فضا را‬ ‫شعاری کنم‪ ،‬م ی خواهم به این برسم که چرا مردم ان روز با‬ ‫دست خالی وارد کارزاری شدند که م ی دانستند بازگشتی از ان‬ ‫نیست‪ .‬همه جای جبهه پشت جبهه نبود‪ ،‬همان جاهایی که‬ ‫م ی شد با چند بار سر زدن به ان ارتقای شغلی پی دا کرد‪ .‬و البته‬ ‫جمعیت منفعت طلبان از جنگ کمتر از ان است که خواسته‬ ‫باشیم به بهانه انها روی فهرست بلند باالی مجاهدان خط‬ ‫قرمز بکشیم‪.‬‬ ‫وقتی م ی دانی رفتنت با خودت اس��ت و بازگش��ت به‬ ‫دست تو نیست با چه منطقی باید پا پیش گذاشت‪.‬‬ ‫لطفا وجوه حماس��ی و تهییجی ب رای فراخوانی مردم‬ ‫به جنگ را هم فعال فاکتور بگیرید چون این روش بیش��تر‬ ‫ب رای فراخوانی مرددین به کار م ی امد‪ .‬مردم ی که کس��ب و‬ ‫کار و زندگی را رها م ی کنند و به خدا م ی سپارند نه ب رای پول‬ ‫و ارتقای درجه سازمانی رفته بودند و نه مارش نظامی انها را‬ ‫به سر ش��ور و ذوق م ی اورد‪ .‬انها ب رای وطن برخاسته بودند‪.‬‬ ‫حداقل همه ان مردم ب ی شیله پیله شهر و روستا به نیت دفاع‬ ‫از ناموس و وطن با خانه و کاشانه وداع کردند‪.‬‬ ‫هنوز به این نپرداخته ایم که ان روح های بزرگ چطور در‬ ‫کالبد مردمان ان زمان موتور محرکی شد که در ب رابر طغیان‬ ‫علیه این ملت ایستاد‪ .‬لش��کر حزب بعث صدام پیشق راول‬ ‫هجوم به ای ران بود ولی هش��ت سال تالش اش فقط ابروی‬ ‫خودش را برد و مردان و زنان نیکویی را از ای ران گرفت‪.‬‬ ‫ان پس از انقالب مال مردمی بود که م ی خواستند‬ ‫ای ر ِ‬ ‫به دست خودش��ان اینده را رقم بزنند‪ ،‬همین بود که از هیچ‬ ‫مجاهدتی دریغ نکردند‪ .‬ایستادگی ملی امری دستوری نبود‬ ‫و این مردم بودند که تا اخری��ن لحظه و اخرین قطره خون و‬ ‫جان‪ ،‬شعارها را اجرایی و عملیاتی کردند‪ .‬مردم نقش اصلی را‬ ‫در جنگ بازی کردند؛ هرچند از ان هشت سال فاصله گرفتیم‬ ‫توجه به نقش انها کمرنگ تر شد‪ .‬دقی ق تر سخن م ی گویم‪.‬‬ ‫سهم مردم از جنگ تصویری نیست که این روزها به نمایش‬ ‫در م ی اید‪ .‬اگر مردم نبودند سرنوش��ت هش��ت سال جنگ‬ ‫مشخص نبود‪ .‬حذف شدن نقش مردم از معادالت جنگ و‬ ‫محصور شدن جنگ به حماسه و ابعاد عاطفی ان کارکردی‬ ‫با ارزش افزوده ندارد‪ .‬در همه س��ال های پس از جنگ هفته‬ ‫دفاع مقدس فرصتی ب رای مرور ان س��ال ها بوده اس��ت‪ .‬به‬ ‫نمایش در امدن همه نمادهای س��ال های جنگ‪ ،‬بازخوانی‬ ‫نسبی جنگ و نقدهایی درباره جنگ محتواهای مورد بحث‬ ‫و پیش چش��م مردم در این هفته بوده اس��ت‪ .‬عالوه بر این‬ ‫غلبه وجه احساسی و حماسی‪ ،‬محور اصلی اغلب قریب به‬ ‫اتفاق برنامه های تلویزیونی در همه این سال ها بوده است‪.‬‬ ‫این رویه اشتباه نیست اما انجایی به بی راهه رفتن و غفلت از‬ ‫حماسه هاست که نقش افرینان راستین به فراموشی سپرده‬ ‫شوند‪ .‬غفلت از اینکه چگونه یک دانشجو‪ ،‬کارگر‪ ،‬مهندس‪،‬‬ ‫کارمند و‪ ...‬در س��طوح عالی به مدیریت میدان رزم و پشت‬ ‫جبهه م ی پرداخ��ت و چگونه ادم هایی ک��ه هیچ تجربه ای‬ ‫نداشتند راه های چند ساله را یک شبه پیمودند یک نتیجه‬ ‫بیشتر ندارد و ان هم فراموش شدن مردم است‪ .‬همه انهایی‬ ‫که عامل بقای کشور در شرایط طاقت فرسای جنگ و پس‬ ‫از ان بوده اند‪ .‬غفلت از مردم ما را اسیر وهمیات و تصوراتی‬ ‫م ی کند که استمرار ان نتیجه ای جز دلسردی همه انهایی‬ ‫که در س��ال های پس از انقالب اس�لامی از همه چیز خود‬ ‫گذشته اند ندارد‪ .‬مردم بودند که با اتکا به تفکری توحیدی و‬ ‫معاد اندیش راه را بر مهاجم بستند و ایستادگی کردند‪ ،‬همین‬ ‫بود که دفادع انها را مقدس کرد‪ .‬ارائه تصویر این مردم کافی‬ ‫است که روایت دفاع مقدس اس��یر روایت های احساسی و‬ ‫غیرقابل باور ب رای نسل نو نشود‪.‬‬ ‫رابین رایت‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سفر دکتر حس��ن روحانی به نیویورک با توجه به‬ ‫اینکه مذاکرات هسته ای کمی پی ش تر از ان در این شهر‬ ‫برگزار م ی شد مورد توجه محافل امریکایی قرار گرفت‪.‬‬ ‫این مطلب نگاهی به این مساله دارد‪.‬‬ ‫حسن روحانی رئیس جمهور ایران‪ ،‬یک سال بعد از‬ ‫اینکه با باراک اوباما (رئیس جمهور امریکا) تلفنی صحبت‬ ‫کرد‪ ،‬این بار اما با اوباما در س��ازمان ملل دست نداد‪ .‬این‬ ‫دو نفر حتی در س��الن های س��ازمان ملل هم از کنار هم‬ ‫رد نش��دند‪ .‬اما روحانی سه شنبه گذش��ته ضیافت ناهاری‬ ‫را برای بیس��ت ودو مسئول س��ابق امریکا – شامل وزیر‬ ‫امورخارجه سابق‪ ،‬سه مش��اور ملی و رئیس ستاد مشترک‬ ‫سابق امریکا از تمام ش��ش دولت قبلی از سال ‪ 1979‬به‬ ‫بعد – ترتیب داد‪.‬‬ ‫او و میهمانانش پشت چهار میز که دور هم و دور تعداد‬ ‫زیادی گل گالیل ‪ -‬که گل محبوبی در ایران است ‪ -‬چیده‬ ‫شده بودند نشستند‪ .‬این نشس��ت خصوصی وقتی که پای‬ ‫شکل دادن به تفکر سیاسی واش��نگتن درباره ایران مطرح‬ ‫باشد‪ ،‬شاید حتی اهمیت بیش��تری از سخنرانی روحانی در‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل داشته باشد‪.‬‬ ‫دیپلماس��ی در موض��وع پرونده هس��ته ای ایران که‬ ‫اخیرا پیش��رفت زیادی نداشته و با س��رعت به نقطه پایانی‬ ‫در ‪ 24‬نوامبر نزدیک می ش��ود‪ ،‬هنوز به ناهار نرسیده و در‬ ‫نیم چاش��ت متوقف است‪ .‬تهران و واش��نگتن همچنین به‬ ‫ی در‬ ‫یک باره به دالیل مشترکی برای مقابله با دولت اسالم ‬ ‫عراق و شام (‪ )ISIS‬دس��ت پیدا کرده اند‪ .‬تهدید ‪ ISIS‬نقطه‬ ‫تمرکز اصلی روحانی در دیپلماسی عمومی یک هفته ای اش‬ ‫در نیویورک بود‪ .‬این موضوع‪ ،‬موضوع هسته ای ایران را زیر‬ ‫س��ایه قرار دارد و انگیزه های تهران برای رس��یدن به یک‬ ‫توافق را بازتعریف کرد‪.‬‬ ‫روحانی در س��خنرانی خود درباره ‪ ISIS‬گفت‪« :‬واقعا‬ ‫شرم اور است که تروریسم جهانی شده است‪ ،‬از نیویورک تا‬ ‫موصل‪ ،‬از دمشق تا بغداد‪ ،‬از شرق تا غرب دنیا‪ ،‬از القاعده تا‬ ‫داعش‪ .‬بنیادگرایان دنیا همدیگر را پیدا کرده اند و حاال این‬ ‫شعار را سر می دهند‪« :‬بنیادگرایان دنیا‪ ،‬متحد شوید‪ ».‬اما ایا‬ ‫ما هم برابر بنیادگرایان متحد هستیم؟»‬ ‫روحانی از س��ازمان های امنیتی که در کش��ورهای‬ ‫ثروتمند نفتی عرب هس��تند به خاطر دادن تیغ در دس��تان‬ ‫دیوانه ها و نیز از غ��رب به خاطر سیاس��ت هایی که منجر‬ ‫به ایجاد بهشت بنیادگرایان در کش��ورهایی مانند عراق و‬ ‫افغانستان اس��ت انتقاد کرد‪ .‬او همچنین مشروعیت حمله‬ ‫زیر نظر امریکا در س��وریه که بدون دعوت دولت س��وریه‬ ‫انجام شده را زیر سوال برد‪.‬‬ ‫روحانی همچون سخنرانی قبلی خود ایران را همچون‬ ‫یک قربانی بی گناه که به خاطر اعمال بد دیگران متهم شده‬ ‫است‪ ،‬نش��ان داد‪ .‬با این حال تهدید ‪ ISIS‬فرصت و رغبت‬ ‫جدیدی را ایجاد کرده اس��ت تا تهران و واشنگتن با وجود‬ ‫گفتارها‬ ‫منبع‪ :‬نیویورک تایمز‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫فض�ای ناه�ار خیل�ی ارام و در‬ ‫عین حال جدی بود‪ .‬بعد از سرو‬ ‫غذاه�ای خاورمیان�ه ای که در‬ ‫انها کباب و برن�ج زیادی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬روحانی برای دو س�اعت‬ ‫در یک گفت و گ�وی پینگ پنگی‬ ‫شرکت کرد‬ ‫گفتارها‬ ‫تفاوت های خود درباره اینکه چه کاری باید کرد به صدای‬ ‫همدیگر گوش بدهند‪ .‬س��خنرانی روحانی که در ان برای‬ ‫ارجاع به اعضای ‪ ISIS‬از واژه «وحش��ی ها» اس��تفاده شد‪ ،‬‬ ‫شباهت زیادی با س��خنرانی اوباما و دیگر رهبران غربی در‬ ‫سازمان ملل داشت‪.‬‬ ‫فضای ناهار خیلی ارام و در عین حال جدی بود‪ .‬بعد از‬ ‫سرو غذاهای خاورمیانه ای‪ ،‬که در انها کباب و برنج زیادی‬ ‫وجود دارد‪ ،‬روحان��ی برای دو س��اعت در یک گفت و گوی‬ ‫پینگ پنگی ش��رکت کرد‪ .‬مادلین البرایت وزیر امورخارجه‬ ‫سابق‪ ،‬استفان هادلی‪ ،‬س��اموئل برگر و برنت اسکوکرافت‬ ‫مشاور امنیت ملی سابق‪ ،‬ادمیران مایک مولن رئیس سابق‬ ‫ن هارمان عضو‬ ‫ستاد مشترک نیروهای مسلح امریکا و و جی ‬ ‫سابق کنگره امریکا که عضو کمیته امنیت داخلی بوده است‬ ‫میهمانان روحانی بودند‪.‬‬ ‫جیم��ر دابین��ز یک��ی از اعض��ای کمیته ه��ای ویژه‬ ‫دولت های بیل کلینتون و جرج ب��وش و همین طور دولت‬ ‫اوباما‪ ،‬درباره جلس��ه به م��ن گفته اس��ت‪« :‬واقعا گروهی‬ ‫کهکشانی از امریکایی ها در این جلس��ه بودند‪ .‬این مساله‬ ‫نش��ان می داد که موضوع چقدر اهمی��ت دارد و ما متعجب‬ ‫ش��ده بودیم که چطور ایرانی ها توانس��ته اند ای��ن گروه از‬ ‫امریکایی ها را جمع کنند‪ ».‬این جلس��ه ب��ا همکاری گروه‬ ‫امریکای نوین برگزار شده است‪.‬‬ ‫روحانی‪ ،‬ی��ک روحانی میانه رو ش��یعی ک��ه عمامه‬ ‫س��فید به س��ر می کند (مش��خصا یعنی این که از نوادگان‬ ‫حضرت محمد (ص) نیس��ت)‪ ،‬در این جلس��ه با پنج سوال‬ ‫بسیار مهم مواجه شد‪.‬‬ ‫برگر‪ ،‬مش��اور امنیت ملی دول��ت کلینت��ون‪ ،‬درباره‬ ‫پاسخگویی روحانی گفته اس��ت‪« :‬از پاسخ دادن به برخی‬ ‫از س��وال ها طفره می رفت‪ .‬من ش��خصا تحت تاثیر او قرار‬ ‫گرفتم‪ .‬تاثر من به خاطر این اس��ت که او واقعا دوست دارد‬ ‫که یک توافق هسته ای حاصل شود‪ .‬من فکر می کنم او به‬ ‫این توافق به عنوان یک مسیر مهم نگاه می کند‪ .‬حاال اینکه‬ ‫انها فضای رسیدن به این توافق را داشته باشند یا ما انعطاف‬ ‫الزم را‪ ،‬چیزی است که من نمی دانم‪».‬‬ ‫واکنش ها در این مهمانی هم کامال متفاوت بود‪ .‬برخی‬ ‫فکر می کنند که او واقعا این بار می خواهد وارد تعامل شود‪.‬‬ ‫اسکوکرافت مشاور امنیت ملی بوش در این باره گفت‪« :‬او‬ ‫می خواهد وارد تعامل شود و من فکر می کنم که این خیلی‬ ‫مثبت اس��ت‪ ».‬البته برخ��ی از مهمانان که نمی خواس��تند‬ ‫نامشان فاش شود به من گفتند که خیلی به این صحبت ها‬ ‫خوش بین نبودند‪.‬‬ ‫راب��رت اینه��ورن که تا س��ال گذش��ته عض��و تیم‬ ‫مذاکره کننده در پرونده هسته ای ایران بود و حاال در موسسه‬ ‫بروکینگ اس��ت درباره فضای صحبت های اقای روحانی‬ ‫گفته است‪« :‬چیزی که او می خواست روی ان تاکید کند این‬ ‫بود که توافق هسته ای یک فرصت بسیار بزرگ است و اگر‬ ‫اراده سیاسی برای رسیدن به ان وجود داشته باشد‪ ،‬می توان‬ ‫به گستره بزرگ تری از مسائل برای همکاری فکر کرد‪ .‬او‬ ‫چهار یا پنج بار به این موضوع اشاره کرد‪».‬‬ ‫یکی از این مسائل‪ ،‬افغانستان اس��ت که مرز بسیار‬ ‫بزرگی با ایران دارد‪ .‬در س��ال ‪ ،2001‬بعد از اینکه طالبان‬ ‫شکس��ت خورد‪ ،‬ایران و امریکا همکاری هایی داش��تند‪.‬‬ ‫محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارج��ه فعلی ایران و دابینز‬ ‫که از هم��ان زم��ان همدیگ��ر را می شناس��ند‪ ،‬ان زمان‬ ‫هماهنگ کننده برخی همکاری ه��ا بوده اند‪ .‬هر دوی انها‬ ‫هم در این میهمانی ناهار حضور داش��تند‪ .‬ح��اال امریکا‬ ‫و ایران ه��ر دو نگران این هس��تند که ایا افغانس��تان که‬ ‫همچنان یک کش��ور نه چندان یکپارچه است می تواند از‬ ‫پس بحران های یک انتخاب��ات پرچالش که اخیرا برگزار‬ ‫کرده بربیاید یا نه‪.‬‬ ‫توماس پیکرینگ دیپلمات که در این جلس��ه حضور‬ ‫داش��ت‪ ،‬بعد از ان درباره پاس��خ های اقای روحانی گفت‪ :‬‬ ‫«پاسخ ها عموما منطقی بودند‪ ،‬به جز برخی موارد‪ .‬او تالش‬ ‫می کرد چیزهایی پیدا کند و بگوید که به شرایط کمک کند‪.‬‬ ‫او به خوبی می دانست که چه باید بگوید‪ ».‬او درباره این که‬ ‫چرا روحانی با اوباما دست نداده است هم به من گفت‪« :‬چرا‬ ‫باید این کار را بکند وقتی که هیچ جوابی در مس��ائل اصلی‬ ‫برایش به همراه ندارد و باعث انتقادهای ش��دیدی در خانه‬ ‫می ش��ود؟ چرا باید این کار را بکند در حالی که قرار نیست‬ ‫در اینده منافع خاصی برای او به همراه داشته باشد یا مثال‬ ‫باعث رفع تحریم ها باشد؟»‬ ‫من در یک جلس��ه صبحانه رس��انه ای که همان روز‬ ‫میهمانی ناهار برگزار شد هم حضور داشتم‪ .‬در انجا‪ ،‬سواالت‬ ‫زیادی درباره جیسون رضایی‪ ،‬خبرنگار ایرانی ‪ -‬امریکایی‬ ‫که در ایران در زندان است پرسیده ش��د اما هر بار روحانی‬ ‫تاکید کرد که قوه قضاییه در ایران استقالل دارد‪.‬‬ ‫او در ان جلس��ه یاداوری کرد ک��ه در مکالمه تلفنی‬ ‫س��ال گذش��ته با اوباما‪ ،‬به صورتی عمیق درباره پتانسیل‬ ‫موجود برای همکاری صحبت کرده و گفته اس��ت که انها‬ ‫می توانند به توافقی برسند که تهران بر اساس ان می تواند‬ ‫انرژی هس��ته ای اش را بدون وابس��تگی تولید کند با دادن‬ ‫این تضمین که از ان فقط برای مصارف صلح امیز استفاده‬ ‫خواهد کرد‪ .‬او وقتی که خبرنگاران از او پرسیدند موضوعات‬ ‫دیگر برای همکاری چه چیزی هس��تند‪ ،‬یک ضرب المثل‬ ‫فارسی استفاده کرد و گفت‪« :‬اول بگذارید این بچه ای را که‬ ‫تازه به دنیا امده بزرگ کنیم‪ ،‬بعد به فکر یکی دیگر باشیم‪».‬‬ ‫با توجه به ش��رایطی که در منطق��ه خاورمیانه‪ ،‬وجود‬ ‫دارد‪ ،‬به نظر می رس��د ایران تمایل بیش��تری برای شروع‬ ‫پروسه همکاری های بین المللی دارد‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫راز های یک جنگ‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را پوشش دهیم‪.‬‬ ‫بررسی اخرین تحوالت پرونده هسته ای‪ ،‬ناگفته های جدید از ‪8‬سال جنگ تحمیلی‪،‬‬ ‫تحرکات سیاس��ی جدید محمود احمدی نژاد و جدیدترین ارایش نیروهای سیاسی‬ ‫کشور در این شماره مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫سیا‬ ‫ستخارجی‬ ‫اختالف؛ ‪ 5‬درصد‪ -‬اشتراک؛ ‪ 95‬درصد‬ ‫مثلث به اخباری از مثبت بودن فضای مذاکرات در نیویورک و‬ ‫احتمال امضا شدن توافق جامع در نوامبر دست یافته است‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫«چند قرائت» از «یک صحنه»! این تنها عبارتی است‬ ‫که می توان مذاکرات نیویورک را در قالب و چارچوب ان مورد‬ ‫تجزیه و تحلیل قرار داد‪ .‬فاصله ای که میان «س��رخوردگی‬ ‫فابی��وس از مذاکرات نیوی��ورک» و «اعالم پیش��رفت ‪95‬‬ ‫درصدی مذاکرات از سوی الوروف» وجود دارد به اندازه ای‬ ‫زیاد است که تحلیلگران مسائل بین الملل را نیز در رصد میز‬ ‫مذاکرات دچار مشکل ساخته است! در هر صورت حدود و ثغور‬ ‫مذاکرات نیویورک را می توان میان دو نقطه ثابت ترسیم کرد؛‬ ‫یکی «پیشرفت های صورت گرفته» و دیگری «اختالفات‬ ‫باقیمانده»‪ .‬حتی لوران فابیوس که شاید بنا بر شخصیت خود‬ ‫و شاید بر مبنای محاسبات سیاسی کاخ الیزه سعی دارد همواره‬ ‫ناامیدکننده ترین سیگنال های ممکن را از فضای مذاکرات‬ ‫هسته ای با ایران مخابره کند‪ ،‬نسبت به پیشرفت مذاکرات در‬ ‫خصوص مساله اراک اشاره کرده است‪ .‬با این وجود فابیوس‬ ‫اعالم کرده است که در کل پیش��رفت قابل مالحظه ای در‬ ‫زمینه های اختالفی صورت نگرفته اس��ت‪ .‬حت��ی خبر لغو‬ ‫نشس��ت وزرای ‪ 5+1‬در نیویورک برای نخستین بار توسط‬ ‫وزیر امور خارجه فرانسه منتشر شد‪.‬‬ ‫در مقابل سرگئی الوروف‪ ،‬وزیر امور خارجه روسیه قرائت‬ ‫دیگری از صحنه مذاکرات داشته اس��ت‪ .‬البته الوروف نیز به‬ ‫وجود اختالفات تعیین کننده در مذاکرات اذعان کرده و پیشبرد‬ ‫مذاکرات را در اینده ای نزدیک بر اساس وجود این اختالفات‬ ‫باقیمانده حساس و تعیین کننده می داند‪ ،‬اما اعالم خبر پیشرفت‬ ‫‪ 95‬درصدی در مذاکرات هسته ای با ایران موضوعی نبود که‬ ‫بتوان به س��ادگی از کنار ان گذش��ت‪« :‬طرفین در مذاکرات‬ ‫هسته ای تا‪ 95‬درصد به توافق رسیده اند اما هنوز دو‪ ،‬سه موضوع‬ ‫دشوار باقی مانده است‪ .‬ما امیدواریم که در همین جهت گیری‬ ‫به س��مت جلو حرکت کنیم‪ .‬بر اساس اس��نادی که در جریان‬ ‫مذاکرات تهیه شده‪ ،‬حدود‪ 95‬درصد توافقنامه نهایی مورد توافق‬ ‫همه طرفین قرار دارد‪ .‬ولی در پنج درصد باقی مانده «شیطان‬ ‫خانه کرده است» و دو الی سه مساله باقیمانده که بسیار پیچیده‬ ‫شده است‪ .‬مسائل باقیمانده دشوار هستند‪ ،‬ولی قابل حل و فصل‬ ‫خواهند بود‪ .‬دشواری کار در اراده سیاسی و سازش از سوی هر‬ ‫دو طرف است‪ .‬در حال حاضر رایزنی ها در این ارتباط ادامه دارد‪.‬‬ ‫تا‪ 24‬دسامبر (سوم اذرماه) هنوز چند ماهی فرصت هست و من‬ ‫همچنان خوش بینی محتاطانه خود را در مورد روند مذاکرات‬ ‫حفظ کرده ام‪».‬‬ ‫این اظهارات الوروف درس��ت زمانی صورت گرفت که‬ ‫سرگئی ریابکوف‪ ،‬معاون وزیر امور خارجه روسیه و نماینده ارشد‬ ‫این کشور در مذاکرات هسته ای نیز در روزهای ابتدایی مذاکرات‬ ‫نیویورک از پیشرفت های بی سابقه در این ماراتن هسته ای خبر‬ ‫داده بود‪ ،‬هر چند که در نهایت ریابکوف نیز بر باقیمانده اختالفات‬ ‫اساسی میان دو طرف بر سر رسیدن به توافق نهایی اذعان کرده‬ ‫بود‪ .‬در هر صورت وجه مشترک اظهارات الوروف و فابیوس‪،‬‬ ‫باقیمانده اختالفات تعیین کننده و وجه ممیزه انها‪ ،‬پیشرفت در‬ ‫مذاکرات هسته ای بوده است‪.‬‬ ‫جزئیات مذاکرات نیویورک‬ ‫معاون وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص مذاکرات‬ ‫هس��ته ای نیویورک به نکات قابل تاملی اش��اره کرده است‪.‬‬ ‫سید عباس عراقچی در این خصوص می گوید‪« :‬فعال تمرکز‬ ‫بر استفاده کامل از فرصت باقیمانده یعنی تا سوم اذر است زیرا‬ ‫شرایط و مقدماتی فراهم شده است‪ ،‬تفاهم مقدماتی وجود دارد‬ ‫که بر اساس اصولی که در ان قرار دارد باید تفاهم دیگری صورت‬ ‫گیرد‪ .‬در برخی موارد درباره جزئیات مسائل فنی پیشرفت های‬ ‫خوبی صورت گرفته است و به برداشت هایی دست یافته ایم و‬ ‫راه حل هایی نیز وجود دارد‪ ،‬اما هنوز درباره موضوعات کالن و‬ ‫اساسی به یک درک مش��ترک و تفاهمی که بتواند پایه یک‬ ‫توافق باشد نرسیده ایم‪».‬‬ ‫مذاکره کننده ارشد هسته ای کشورمان از وجود «تفاهم‬ ‫اولیه» در عین وجود «اختالفات اساسی» در موضوعات کالن‬ ‫و تعیین کننده خبر داده است‪ .‬ش��اید در نگاه نخست این دو با‬ ‫یکدیگر جمع پذیر نباشد‪ ،‬اما زمانی که سخنان اقای عراقچی را‬ ‫در کنار اظهارات سرگئی الوروف قرار می دهیم‪ ،‬مختصات کلی‬ ‫و نسبی نقطه ای که در ان قرار داریم به صورت خودکار ترسیم‬ ‫می شود‪ .‬بر این اساس‪ ،‬هم اکنون در زمینه مذاکرات هسته ای‬ ‫در «نقطه ای تعیین کننده» قرار داریم ک��ه در ان وزن اتفاق‬ ‫نظرها از اختالفات بیشتر است‪ .‬با این حال اختالفات باقیمانده‬ ‫به اندازه ای مهمو اساسیهستند کهعدمتفاهمبرسرانهامانعاز‬ ‫امضایتوافقنامهنهاییمی شود‪.‬ایناختالفاتبه طورمشخص‬ ‫«تعیینظرفیتغنی سازی»و«نحوهبرداشتهشدنتحریم ها»‬ ‫را شامل می شود‪.‬‬ ‫فضای مذاک رات هسته ای‬ ‫دوقطبی شده است‬ ‫گفت وگوبا‬ ‫محمدصالحجوکار‬ ‫موسویان از طی شدن ‪ 90‬درصد راه می گوید‬ ‫پس از اظهارات سرگئی الوروف در خصوص پیشرفت‪95‬‬ ‫درصدی مذاکرات هسته ای‪ ،‬تا حدود زیادی تصور افکار عمومی‬ ‫نسبت به مذاکرات نیویورک از بین رفت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬اگر‬ ‫مذاکرات هسته ای نیویورک تا قبل از اظهارات الوروف به نماد‬ ‫بازدارندگی و ایستایی تبدیل شده بود‪ ،‬از ان پس حکم نقطه ای‬ ‫پیش برنده را پیدا کرد‪ .‬سید حسین موسویان‪،‬عضو سابق تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای کشورمان در اظهارات خود در خصوص‬ ‫مذاکرات نیویوک به صورت غیرمس��تقیم اظهارات الوروف‬ ‫رامورد تایید قرار می دهد‪:‬‬ ‫«پیش از مذاکرات نیویورک دو طرف روی «حدود ‪۷۰‬‬ ‫درصد متن» توافق کرده بودند و در این مذاکرات‪ ،‬درباره «حدود‬ ‫‪ ۹۰‬درصد متن» توافق کرده اند‪ .‬موارد اختالف باقیمانده عمدتا‬ ‫در مورد «محدوده غنی سازی» و «روند برداشتن تحریم ها»‬ ‫اس��ت‪ ....‬قدرت های بزرگ قبول کرده اند ک��ه ایران خودش‬ ‫سوخت نیروگاه هسته ای بوشهر را تامین کند‪ .‬اینکه هفت یا‪۲۰‬‬ ‫سال دیگر این امر محقق شود‪ ،‬چیزی است که چانه زنی درباره‬ ‫ان ادامه دارد‪ ....‬در مذاکرات نیویورک‪ ،‬هیات امریکایی بیشترین‬ ‫وقت و انرژی را صرف کرد‪ ،‬تا شاید طرفین به توافق برسند‪....‬‬ ‫قدرت های بزرگ باید بپذیرند که سانتریفیوژهای کنونی نسل‬ ‫اول ایران با سانتریفیوژهای پیشرفته جایگزین شوند و ایران‬ ‫در یک دوره ‪ ۱۰‬ساله س��وخت نیروگاه بوشهر را با نسل جدید‬ ‫سانتریفیوژهایش تامینکند‪».‬‬ ‫اظهارات موسویان را می توان به عبارتی تکمیل اظهارات‬ ‫سرگئی الوروف دانس��ت‪ .‬در این میان موسویان به صورتی‬ ‫دقیق تر از میز مذاکرات هسته ای در نیویورک رونمایی کرده‬ ‫است‪ .‬با این حال سوال اصلی اینجاست که طرفین مذاکره کننده‬ ‫چگونه می خواهند بر سر اختالفات اساسی باقیمانده به توافق‬ ‫دست پیدا کنند؟‬ ‫دور باطل باید شکسته شود‬ ‫گمانه زنی های رس��انه ای را در این خصوص رد کرده و در‬ ‫عین حال تاکی��د دارد که طرح های ابتکاری ارائه ش��ده در‬ ‫نیویورک به گونه ای نبوده است که منجر به حل اختالفات‬ ‫اساسی میان طرفین شود‪« :‬نظریه ها و گزینه های مختلفی‬ ‫از سوی ما‪ ،‬طرف مقابل و یا حتی کسانی از خارج مذاکرات‬ ‫مطرح می ش��ود که البته کمک کننده اس��ت‪ ،‬ما همه این‬ ‫گزینه ها را مدنظ��ر داریم و در مذاکرات درب��اره انها بحث‬ ‫می کنیم‪ ،‬ول��ی هیچ یک از ای��ن گزینه ها هنوز نتوانس��ته‬ ‫پایه ای برای یک توافق در مس��ائل کلیدی باشد‪ .‬در نتیجه‬ ‫هیچ یک از اعداد و ارقامی که در رس��انه ها گفته می ش��ود‬ ‫مورد تایید نیست‪ ،‬ضمن انکه بعضی ها مسائلی را با اهداف‬ ‫سیاس��ی خاصی مطرح می کنند که این امر نیز باید در نظر‬ ‫گرفته شود‪».‬‬ ‫سید عباس عراقچی در جای دیگر می گوید‪« :‬برخی از‬ ‫ایده های مطرح شده در نشست نیویورک امیدوار کننده هستند‬ ‫اما هیچ یک از انها نتوانستند در خصوص مسائل کلیدی مورد‬ ‫اختالف یک درک مشترک به ما بدهند‪ .‬از این رو نتوانستیم به‬ ‫پیشرفتی ملموس در مذاکرات اخیر برسیم‪ .‬اگر قرار باشد توافقی‬ ‫حاصل شود بهتر است ان را اکنون انجام دهیم؛ تمدید مذاکرات‬ ‫سخت و بی استفاده خواهد بود‪».‬‬ ‫در این می��ان اعضای ‪ 5+1‬تا کمت��ر از یک هفته دیگر‪،‬‬ ‫یعنی زمان برگ��زاری دور بعدی مذاکرات هس��ته ای فرصت‬ ‫دارند تا طرح های ابتکاری واقع بینانه ای را در خصوص حل و‬ ‫فصل بن بست به وجود امده بر سر اختالفات موجود ارائه دهند‪.‬‬ ‫بدون شک مانور روی برخی طرح های صوری و غیرکاربردی‬ ‫در این میان نمی تواند گامی در راستای حل اختالفات اساسی‬ ‫موجود باشد‪.‬‬ ‫لزوم اتخاذ تصمیم سخت توسط امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫می توان ب��دون هیچ گون��ه تردیدی اع�لام کرد که‬ ‫مذاکرات هس��ته ای ایران و اعض��ای ‪ 5+1‬در ابع��اد فنی و‬ ‫کارشناسی عمال به پایان رس��یده است‪ .‬در جریان مذاکرات‬ ‫هس��ته ای (که ان را باید روندی دنباله دار از ‪ 10‬سال قبل تا‬ ‫کنون دانس��ت)‪ ،‬نقاط عطف‪ ،‬خطوط قرمز‪ ،‬باید ها و نبایدها‬ ‫و تمامی متعلقاتی که مربوط به میدان مذاکرات هس��ته ای‬ ‫است از سوی طرف ایرانی برای اعضای ‪ 5+1‬تبیین و تشریح‬ ‫شده است‪ .‬در چنین شرایطی برخالف ادعای برخی مقامات‬ ‫امریکایی از جمله وندی ش��رمن‪ ،‬مس��ئولیت اتخاذ تصمیم‬ ‫س��خت و تعیین کننده دیگر بر گرده کشورمان نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫این ایاالت متحده و دیگر اعضای ‪ 5+1‬هستند که باید چنین‬ ‫ی را اتخ��اذ کنند‪ .‬اتخاذ این تصمیم اساس��ی و مهم‬ ‫تصمیم ‬ ‫می تواند دور باطل ایجاد شده در خصوص اختالفات باقیمانده‬ ‫را از بین ببرد‪.‬‬ ‫تصمیم جدی و سخت از سوی اعضای‪ ،5+1‬به خصوص‬ ‫ایاالت متح��ده امریکا‪ ،‬بای��د منتج به شناس��ایی حقوق حقه‬ ‫هس��ته ای ملت ایران شود‪ .‬واش��نگتن در نهایت چاره ای جز‬ ‫پذیرش حقوق ملت ایران نخواهد داشت‪ .‬بدیهی است که هر‬ ‫اندازه زمان بگذرد عواقب و هزینه های اتخاذ تصمیم دش��وار‬ ‫امریکا برای کاخ س��فید و کنگره افزایش می یابد‪ .‬اقای دکتر‬ ‫روحانی‪ ،‬رئیس جمهور کش��ورمان در نیویورک نیز بر همین‬ ‫موضوع تاکیدی ویژه داشته است‪« :‬جمهوری اسالمی ایران‬ ‫تعدیل های ممکن در چارچوب منافع خ��ودش را انجام داد و‬ ‫این طرف مقابل است که اینک نسبت به خواسته های خود باید‬ ‫تجدید نظر کند تا به سرعت به توافق برسیم‪».‬‬ ‫در تحولی دیگر‪ ،‬س��ایت ایران هس��ته ای که از سوی‬ ‫مهدی محمدی از اعضای تیم سابق مذاکره کننده هسته ای‬ ‫اداره می شود‪ ،‬از پیشرفت های مهم در مذاکرات نیویورک خبر‬ ‫داده است‪« :‬اطالعات علنی منتشر شده از سوی امریکایی ها‬ ‫نشان دهنده این اس��ت که بر خالف انچه به طور عمومی در‬ ‫فضای رسانه ای گفته می شود پیشرفت های مهمی در مذاکرات‬ ‫نیویورک رخ داده است‪».‬‬ ‫بر این اس��اس‪ ،‬یک��ی از مهم ترین موارد که از س��وی‬ ‫مقام های امریکایی در مصاحبه با خبرگزاری های غربی طرح‬ ‫ش��ده این اس��ت که امریکایی ها در این مذاکرات پذیرفته اند‬ ‫مجموعه تحریم های یکجانبه بالفاصله پس از توافق نهایی‬ ‫یکجا تعلیق ش��ود‪( .‬لویی شاربونو و پریس��ا حافظی‪ ،‬گزارش‬ ‫خبرگزاری رویترز از س��ازمان ملل متح��د‪ )1393/7/5 ،‬این‬ ‫موضوعی است که تا پیش از این مورد توافق قرار نگرفته بود‪.‬‬ ‫مقام های امریکایی البته هیچ ضمانتی در این باره نداده اند‬ ‫کهاینتحریم هاکهمبنایاصلیانهاقوانینکنگرهامریکاست‪،‬‬ ‫باالخره لغو خواهد شد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬ایران در مقابل اعمال‬ ‫تغییراتتقریبابازگشت ناپذیردربرنامههسته ایخود‪،‬صرفایک‬ ‫«تسکین موقت» در تحریم ها را هدیه می گیرد‪.‬‬ ‫اکنون ظاهرا مس��اله باقی مانده میان ایران و ‪ 5+1‬این‬ ‫است که تحریم های شورای امنیت چه زمانی تعلیق خواهد شد‪.‬‬ ‫اطالعات منتشر شده نشان می دهد که امریکایی ها می گویند‬ ‫نمی توانند تحریم های شورای امنیت را بالفاصله پس از توافق‬ ‫نهایی تعلیق کنند و این امر نیازمند زمان بیشتری است‪.‬‬ ‫ع�لاوه ب��ر ای��ن‪ ،‬مقام ه��ای امریکایی ناش��ناس به‬ ‫خبرگزاری های غربی گفته اند درباره موضوع تحقیق و توسعه‬ ‫هم در نیویورک تواف��ق تقریبا نهایی صورت گرفته اس��ت‪.‬‬ ‫(الرنس نورمن‪ ،‬وال استریت ژورنال‪)1393/7/5 ،‬‬ ‫این س��ایت در بیان تفس��یر خود از توافق ژن��و در ادامه‬ ‫می نویسد‪« :‬هنوز اطالعاتی از جزئیات این موضوع وجود ندارد‬ ‫ولی می دانیم در توافق ژنو از ایران خواسته شده بود از گسترش‬ ‫برنامه تحقیق و توسعه خود خودداری کرده و برنامه را به وضع‬ ‫فعلی ان محدود کند‪».‬‬ ‫خبر دیگر درب��اره مذاکرات نیویورک این اس��ت که در‬ ‫این مذاکرات درباره موضوع ش��فافیت هم جمع بندی تقریبا‬ ‫نهایی انجام شده است‪( .‬الرنس نورمن‪ ،‬وال استریت ژورنال‪،‬‬ ‫‪)1393/7/5‬‬ ‫امریکا مدت هاست با مشارکت اژانس سرگرم تدوین یک‬ ‫نظام راستی ازمایی ویژه برای درج در متن توافق نهایی است‪.‬‬ ‫مقام های امریکایی پس از مذاکرات نیویورک گفته اند مذاکرات‬ ‫در این زمینه تا حدود زیادی به نتیجه رسیده است‪ .‬همچنین‬ ‫درباره اراک هم گفت وگوها از مرحله ای دشوار عبور کرده است‪.‬‬ ‫یک مقام امریکایی روز بعد از مذاکرات نیویورک گفته است که‬ ‫اراک دیگر مانعی برای توافق هسته ای نخواهد بود‪.‬‬ ‫ایران هس��ته ای همچنین به سخنان حسین موسویان‬ ‫اشاره کرده و می نویسد‪« :‬حسین موسویان که اکنون بسیار به‬ ‫تیم مذاکره کننده دولت اقای روحانی نزدیک است‪ ،‬موضوع را‬ ‫این گونه جمع بندی کرده که مذاکرات در نیویورک ‪ 20‬درصد‬ ‫پیشرفت داشته است‪ .‬اما درصد واقعی ظاهرا باید بسیار بیشتر‬ ‫باشد‪.‬به این ترتیب به نظر می رسد اظهارات رسانه ای مطرح شده‬ ‫درباره عدم پیش��رفت جدی در مذاکرات را چندان نباید جدی‬ ‫گرفت‪ .‬تنها عدم پیشرفت واقعی‪ ،‬بحث درباره تعداد ماشین های‬ ‫فعالی است که ایران در گام اخر ان را حفظ خواهد کرد که در‬ ‫این مورد‪ ،‬به نظر می رس��د نباید انتظار داشت توافق نهایی در‬ ‫زمانی به جز لحظات اخر مذاکرات صورت بگیرد‪( ».‬پل ریختر‪،‬‬ ‫لس انجلس تایمز‪)1393/7/5،‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫واقعیت امر این اس��ت که اختالف بر سر تعیین ظرفیت‬ ‫غنی سازی و نوع برداشتن تحریم های ایران در جریان مذاکرات‬ ‫وین ‪ 6‬نیز مانع از امض��ای توافق نهایی تا قبل از ضرب االجل‬ ‫زمانی اول تعیین شده(پس از امضای توافقنامه ژنو) شد‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی طرفین ناچار به تمدید مذاکرات شدند‪ .‬باقی مانده این‬ ‫دو اختالف اساسی در مذاکرات نیویورک نشان می دهد که دور‬ ‫باطل به وجود امده در این خصوص باید از بین برود‪ .‬بدون شک‬ ‫این مهم با ادامه مذاکرات به صورت فعلی حاصل نخواهد شد‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬در این میان باید به تعیین «کاتالیزور» و عامل‬ ‫تسریع کننده ای پرداخت که این معادله را به سرانجام برساند‪ .‬این‬ ‫مساله «ارائه طرح های ابتکاری» است‪ .‬با این حال طرح های‬ ‫ابتکاری باید به گونه ای باشد که در ان نیازهای اساسی ایران به‬ ‫همراه خطوط قرمز تعیین شده از سوی کشورمان مورد توجه‬ ‫کامل قرار گیرد‪.‬‬ ‫یکی از وجوه ممیزه مذاکرات نیویورک از مذاکرات وین‪6‬‬ ‫(اخرین دور از مذاکرات هسته ای وین)‪ ،‬ارائه طرح های ابتکاری‬ ‫است‪ .‬طرح هایی که در خصوص انها گمانه زنی های رسانه ای‬ ‫مختلفی شده و در عین حال مقامات شرکت کننده در مذاکرات‬ ‫فعال عالقه ای نسبت به تشریح جزئیات دقیق انها ندارند‪ .‬در این‬ ‫میان برخی رسانه های غربی به طرح های ابتکاری ارائه شده‬ ‫اشاره کرده اند‪ ،‬هر چند که هنوز نمی توان ادعای این رسانه ها‬ ‫را مورد تایید قرار داد‪.‬‬ ‫با این ح��ال مع��اون وزیر ام��ور خارجه کش��ورمان‬ ‫پیشنهاد سوم امام درباره قطعنامه چه بود؟‬ ‫فاش گویی ها از سوی فرماندهان‬ ‫جنگ در هفته گذشته پی رامون‬ ‫قبول قطعنامه ادامه داشت‬ ‫احمدی نژاد و خاتمی با هم دیدار م ی کنند؟‬ ‫مثلث در گزارشی به دیدارهای‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫در چند هفته گذشته پرداخته است‬ ‫‪21‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سوال این است که با این وجود‪ ،‬چرا هر دو طرف ایرانی‬ ‫و امریکایی اصرار دارند تاکید کنند که پیش��رفت در مذاکرات‬ ‫رضایتبخش نبوده اس��ت؟ و س��وال دیگر‪ ،‬چرا همچنان باید‬ ‫جزئیات مذاکرات را از زبان امریکایی ها بشنویم؟‬ ‫مهدی محمدی نیز در گفت وگویی با روزنامه اصولگرای‬ ‫وطن امروز از احتمال توافق هسته ای سخن گفته است‪« :‬ارزیابی‬ ‫دقیقی در این باره وجود ندارد‪ .‬به نظر من خود انها هم که چه در‬ ‫ایران و چه در امریکا مذاکره می کنند‪ ،‬ارزیابی کاملی در این باره‬ ‫ندارند‪ .‬اینکه توافق بشود یا نه به چند عامل مهم بستگی دارد‪.‬‬ ‫عامل اول این است که واقعا دو طرف هزینه عد م توافق را چقدر‬ ‫بدانند‪ .‬االن هزینه عدم توافق برای امریکا بسیار زیاد است‪ .‬در‬ ‫حوزه منطقه ای دست شان زیر س��نگ ایران است‪ .‬اگر توافق‬ ‫نکنند باید الجرم تحریم ها را تشدید کنند ولی به دلیل تعمیقی‬ ‫که در روابط ایران با روسیه و چین در حال انجام است و همچنین‬ ‫بحران اوکراین امکان هر نوع اقدام مشترک بین روسیه و امریکا‬ ‫را در عمل از بین برده‪ ،‬ولو اینکه مشترکا زیر کاغذی را که اسمش‬ ‫تحریم است امضا کنند که همین هم احتمال بسیار اندکی دارد‪.‬‬ ‫حتی درباره صهیونیست ها هم من تصور می کنم ان مقدار که‬ ‫ادعا می کنند مخالف توافق نیستند‪ .‬انها هم گزینه ای ندارند‪ .‬اگر‬ ‫توافق نشود باید تهدیدهای شان را عملی کنند و خودشان بهتر‬ ‫از هر کسی می دانند نمی توانند این کار را بکنند‪ .‬بنابراین از حیث‬ ‫سیاسی من گمان می کنم احتمال توافق از عدم توافق بیشتر‬ ‫است‪ .‬می ماند اینکه از لحاظ مذاکراتی دو طرف بتوانند به راه حل‬ ‫مشترک درباره مسائل شان برسند یا نه‪ .‬اینجاست که مشکالت‬ ‫خودش را نشان می دهد‪».‬‬ ‫گف ‬ ‫توگو‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫راه حل رسیدن به توافق نهایی چیست؟‬ ‫نکته دیگری که در این خصوص بای��د مدنظر قرار داد‪،‬‬ ‫به متغیر بودن ج��و مذاکرات بازمی گردد‪ .‬این مس��اله معلول‬ ‫زیاده خواهی های غرب در مذاکرات هسته ای و طرح مطالبات‬ ‫غیرمنطقی از سوی واشنگتن و تروییکای اروپایی محسوب‬ ‫می شود‪ .‬این متغیر بودن در سطوح تاکتیکی‪ ،‬رفتاری و گفتاری‬ ‫تا حدی توجیه پذیر است‪ ،‬اما زمانی که به بازه راهبردی کشیده‬ ‫می شود صورت مساله تغییر می کند‪ .‬در هر صورت دشواری و‬ ‫س��ختی موجود در دور نهایی مذاکرات قابل درک است اما به‬ ‫ توجه به مدت زمان باقیمانده‪ ،‬واشنگتن و دیگر اعضای ‪5+1‬‬ ‫چاره ای جز اتخاذ تصمیم سخت و تعیین کننده در مسیر رسیدن‬ ‫به توافق نهایی نخواهند داشت‪.‬‬ ‫انچه مس��لم اس��ت اینکه ایاالت متحده امریکا زمان‬ ‫اندکی برای اتخاذ تصمیم سخت پیش رو دارد‪ .‬دراین میان‬ ‫کشورهای روسیه و چین نیز وظیفه سختی در خصوص مهار‬ ‫زیاده خواهی های واش��نگتن و ترویی��کای اروپایی بر عهده‬ ‫خواهند داش��ت‪ .‬در هر حال نباید فراموش ک��رد که عدم به‬ ‫نتیجه رسیدن در مذاکرات هس��ته ای به ضرر همه اعضای‬ ‫‪ 5+1‬خواهد بود‪ .‬ایا پروسه مهار زیاده خواهی امریکا می تواند‬ ‫به درستی از س��وی دیگر اعضای ‪ 5+1‬مدیریت شود؟ ایا در‬ ‫جریان مذاکرات تعیین کننده هسته ای که کمتر از یک هفته‬ ‫دیگر برگزار می شود‪ ،‬طرح های ابتکاری جدید جهت گذار از‬ ‫وضعیت موجود و حل و فصل اختالفات ارائه خواهد ش��د یا‬ ‫همچنان در فاصله کمتر از دو ماه تا پایان ضرب االجل دوم‬ ‫تعیین شده پس از توافقنامه ژنو اختالفات به قوت خود باقی‬ ‫خواهد ماند‪.‬‬ ‫در همین حال مثلث به اخب��اری از مثبت بودن فضای‬ ‫مذاکرات در نیویورک و احتمال امضا ش��دن توافق جامع در‬ ‫نوامبر دس��ت یافته است‪ .‬براس��اس این اخبار گفته می شود‬ ‫توافقات مهمی در اخرین دور مذاکرات حاصل شده اما طرفین‬ ‫ترجیح می دهند فعال به جهت فشارهای رسانه ای و سیاسی‬ ‫ان را رسما اعالم نکنند‪ .‬شنیده می شود که فرمولی برای حل‬ ‫مساله نحوه برچیده شدن تحریم ها ارائه شده و موازی با ان‬ ‫نیز موضوع مهم تعداد س��انتریفیوژها به راهکاری با اجماع‬ ‫طرفین رسیده است‪.‬‬ ‫فضایمذاکراتهسته ای‬ ‫دوقطبی شده است‬ ‫گفت وگو با محمدصالح جوکار‪ ،‬عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی‬ ‫مذاکرات هس�ته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬در نیویورک به پایان رس�ید‪.‬‬ ‫قرار است دور بعدی مذاکرات کمتر از یک هفته دیگر میان طرفین برگزار‬ ‫شود‪ .‬این در حالی است که اکثر منابع از یک سو از پیشرفت مذاکرات و از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬از وجود اختالفات اساسی بر سر رسیدن به توافق نهایی خبر‬ ‫م ی دهند‪ .‬مذاکرات بعدی میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬در حالی برگزار خواهد‬ ‫شد که در جریان مذاکرات نیویورک طرح های ابتکاری ایاالت متحده امریکا‬ ‫در حدی نبود که بتواند منجر به حل اختالفات تعیی ن کننده در خصوص ظرفیت غن ی سازی و تعیین‬ ‫نیازهای اساسی ایران شود‪ .‬در خصوص جو حاکم بر مذاکرات هسته ای و اینده مذاکرات گفت وگویی‬ ‫با محم د صالح جوکار‪ ،‬عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسالمی انجام‬ ‫داده ایم که از نظرتان م ی گذرد‪.‬‬ ‫مذاکرات هس�ته ای نیوی�ورک به پایان رس�ید و‬ ‫ای�ران و اعض�ای ‪ 5+1‬در اس�تانه برگ�زاری دور‬ ‫جدید مذاک�رات در اروپا قرار دارند‪ .‬ارزیابی ش�ما‬ ‫از جو کل�ی حاکم بر فضای مذاکرات چیس�ت؟ ایا‬ ‫در جریان مذاکرات هسته ای نیویورک‪ ،‬طرح های‬ ‫ابتکاری ارائه ش�ده تاثیری در پیشبرد روند فعلی‬ ‫داشته است؟‬ ‫واقعیت امر این است که فضای مذاکرات هسته ای‬ ‫دوقطبی شده اس��ت‪ .‬این موضوع در جریان مذاکرات اخیر‬ ‫نیویورک نیز به طور کامل قابل مشاهده بود‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫مذاکرات هس��ته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬به مذاکرات‬ ‫دوجانبه ایران و ایاالت متحده امریکا تبدیل شده است‪ .‬قبل از‬ ‫برگزاری مذاکرات هسته ای نیویورک و در جریان رایزنی ها و‬ ‫مالقات هایی که در بروکسل و شهرهای اروپایی نیز صورت‬ ‫گرفت‪ ،‬کاترین اشتون‪ ،‬مسئول ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات‬ ‫هسته ای صراحتا بر لزوم حل اختالفات میان ایران و امریکا‬ ‫در مذاک��رات تاکید کرده ب��ود‪ .‬در این می��ان دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در میدان مذاکرات هسته ای به صورت منفعالنه عمل‬ ‫گزارش ها‬ ‫هس�ته ای تعریف ش�ود؟ ضمن اینکه به طور کلی‬ ‫احتمال به نتیجه نرس�یدن مذاکرات نیز به عنوان‬ ‫یک گزینه وجود دارد‪.‬‬ ‫به نظر من‪ ،‬عاقالنه نیست که ما بخواهیم همه چیز را‬ ‫به مذاکرات گره بزنیم چراکه در دنیای دیپلماسی نمی توان روی‬ ‫هیچچیزشرطبست‪،‬بلکهبایدهمیشهجایگزینیداشته باشیم‪.‬‬ ‫از جمله در حوزه اقتصاد باید روی توانمندی و داش��ته هایمان‬ ‫برنامه ریزی کنیم‪ .‬همه چیز در گرو دستیابی به توافق با ‪5+1‬‬ ‫نیس��ت‪ .‬نکته دیگر به تنظیم رفتار اعضای ‪ 5+1‬بازمی گردد‪.‬‬ ‫در این خصوص ما می توانیم با کشورهای همسو با خودمان‬ ‫وارد مذاکره ش��ویم و از طریق انها به ‪ 5+1‬فشار وارد کنیم یا‬ ‫از کشورهای همس��و با خودمان برای همکاری در حوزه های‬ ‫اقتصادی استفاده کنیم‪ .‬اینها راهکارهایی هستند که از سوی‬ ‫دستگاه دیپلماسی ما باید موردتوجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫انچه در مذاکرات اخیر نیویورک توجه بسیاری از‬ ‫تحلیلگران را نسبت به خود جلب کرد‪ ،‬ارائه برخی‬ ‫طرح های ابتکاری از سوی ایاالت متحده بود‪ .‬این‬ ‫طرح های ابتکاری توسط روزنامه نیویورک تایمز‬ ‫و دیگر منابع رس�انه ای امریکا منتشر شد‪ .‬در این‬ ‫میان برخی طرح ها مانند قطع اتصال سانتریفیوژها‬ ‫وکاهشتعدادسانتریفیوژهایفعلیایرانبهنصف‬ ‫و‪ ...‬از سوی منابع رسانه ای غرب مطرح شده است‪.‬‬ ‫به نظر شما طرح های ابتکاری امریکا در مذاکرات‬ ‫نیویورک قابلیت بازکردن گره مذاکرات و حل نقاط‬ ‫اختالفی باقیمان�ده در خصوص ظرفی�ت و میزان‬ ‫غنی سازی در ایران را دارد؟‬ ‫می کنند‪ .‬به نظر من تا زمانی که ایاالت متحده امریکا بخواهد‬ ‫اصلی ترین تصمیم گیر در خصوص مذاکرات هسته ای با ایران‬ ‫باشد‪ ،‬نمی توان چشم اندازی برای مذاکرات ترسیم کرد‪ .‬این‬ ‫نکته ای اس��ت که باید نس��بت به ان توجه داشته باشیم‪ .‬در‬ ‫استانه و جریان مذاکرات هسته ای نیویورک شاهد بودیم که‬ ‫وندی ش��رمن‪ ،‬معاون وزیر امور خارجه امریکا صراحتا بحث‬ ‫لزوم تامین امنیت رژیم صهیونیس��تی را عن��وان کرد‪ .‬طرح‬ ‫این موضوع در مذاکرات نیویورک بس��یار قابل تامل بوده و‬ ‫نشان دهنده دغدغه های منطقه ای ایاالت متحده امریکا در‬ ‫مذاکرات هسته ای است‪.‬‬ ‫به انفعال دیگر اعضای ‪ 5+1‬در مذاکرات هسته ای‬ ‫با ایران اشاره کردید‪ .‬این موضوع بارها به صورت‬ ‫مستقیم و غیر مستقیم از سوی تحلیلگران مسائل‬ ‫بین المل�ل مورد توج�ه و تاکید قرار گرفته اس�ت‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما این انفعال چه تاثی�ری در روند کلی‬ ‫مذاکرات داشته است؟‬ ‫ایاالت متحده امری��کا در حوزه رواب��ط بین الملل و‬ ‫مسائل منطقه ای دارای دغدغه ها و اهدافی است‪ .‬دغدغه های‬ ‫واشنگتن در خاورمیانه و در قبال مسائل جاری در عراق‪ ،‬سوریه‪،‬‬ ‫افغانستان و‪ ...‬نیز از این دست مسائل هستند‪ .‬در این خصوص‬ ‫ایاالت متحده امریکا برای خود اهداف تعیین کرده و در صدد‬ ‫تحقق ان اهدافی است‪ .‬از این رو در ماورای مذاکرات هسته ای‬ ‫نیز واشنگتن در صدد به فعلیت رساندن طرح ها و اهداف خود‬ ‫در نظام بین الملل است‪ .‬نکته مهم اینکه ایاالت متحده امریکا‬ ‫در کل سعی دارد کش��ورمان را از تمرکز و توجه روی مسائل‬ ‫اساسی و تعیین کننده مانند حمایت از نهضت های اسالمی در‬ ‫منطقه و جهان اسالم باز دارد و این مسائل را در زمره خطوط‬ ‫قرمز (برای ما) تعریف کند‪ .‬در چنین ش��رایطی باید در مقابل‬ ‫غرب و توطئه های ان بس��یار هش��یار بود‪ .‬سیاس��ت خارجی‬ ‫کالن کشورمان و دغدغه مندی جمهوری اسالمی ایران در‬ ‫قبال منطقه و کشورهای مسلمان موضوعی نیست که بتوان‬ ‫اساسا بر س��ر ان معامله کرد‪ .‬این در حالی است که واشنگتن‬ ‫و متحدانش عمال در صددند چنین معامله ای را صورت دهند‪.‬‬ ‫هدف ایاالت متحده امریکا از تش��کیل ائت�لاف علیه داعش‬ ‫نیز تامین دغدغه های منطقه ای واشنگتن است‪ .‬یکی از این‬ ‫دغدغه ها تامین امنیت رژیم صهیونیستی است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬فارغ از انچ��ه در خاورمیانه می گذرد‪،‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا در داخل مرزهای خود نیز دغدغه هایی‬ ‫دارد‪ .‬به عنوان مثال انتخابات میان��دوره ای کنگره امریکا در‬ ‫پیش است‪ .‬در این انتخابات حزب دموکرات‪ ،‬یعنی حزب حاکم‬ ‫امریکا‪ ،‬سعی دارد تعداد کرسی های نمایندگان متبوع خود را در‬ ‫مجلس نمایندگان و سنا افزایش دهد‪ .‬در چنین شرایطی دولت‬ ‫اوباما سعی دارد تاثیر مذاکرات هسته ای را در این صحنه ها‬ ‫مدیریت کند‪ .‬در این خصوص امریکا سیاست های تبلیغاتی و‬ ‫رسانه ای خاصی را نیز مدیریت می کند‪ .‬یکی از اینها می تواند‬ ‫تولید امواج و هیجانات کاذب در خصوص مذاکرات هسته ای‬ ‫باشد‪ .‬بر این اساس امکان دارد که امریکا با پیچیده ترکردن‬ ‫صحنه سعی کند افکار عمومی داخل ایاالت متحده و حتی‬ ‫ایران را به س��وی نوعی هیجان س��ازی کاذب هدایت کند و‬ ‫سپس بهره برداری الزم را از فضای هیجانی ایجادشده‪ ،‬ان‬ ‫هم به س��ود اهداف خود صورت دهد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫موضوع هس��ته ای ایران و راه حل ان پیچیده نیست‪ .‬راه حل‬ ‫این مساله به رسمیت ش��ناختن حقوق حقه کش��ورمان در‬ ‫زمینه استفاده از انرژی صلح امیز هسته ای است‪ .‬با این حال‬ ‫پیچیده کردن روند مذاکرات سیاستی است که ایاالت متحده‬ ‫امریکا و متحدان ان در پی گرفته اند‪.‬‬ ‫حتی ممکن اس��ت مقامات امریکایی در این خصوص‬ ‫سعی کنند در صورت ایجاد نوعی توافق‪ ،‬ان را به عنوان فتحی‬ ‫بزرگ به جهان نشان دهند‪ ،‬دقیقا مانند فضایی که زمان جنگ‬ ‫جهانی و در خصوص امضای قرارداد سران کشورهای شوروی‪،‬‬ ‫انگلیس و امریکا در تهران ایجاد ش��د‪ .‬در چنین شرایطی باید‬ ‫رویکرد تبلیغاتی ایاالت متحده امریکا را به صورت مستقیم و‬ ‫جدی رصد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫به نظر شما سیاست دستگاه دیپلماسی کشور در‬ ‫برهه حساس فعلی باید چگونه در قبال مذاکرات‬ ‫می توانی��م ب��ا کش��ورهای همس��و‬ ‫ب��ا خودم��ان وارد مذاکره ش��ویم و از‬ ‫طریق انها ب��ه ‪ 5+1‬فش��ار وارد کنیم‬ ‫یا از کش��ورهای همس��و ب��ا خودمان‬ ‫برای همکاری در حوزه های اقتصادی‬ ‫اس��تفاده کنی��م‪ .‬اینه��ا راهکارهایی‬ ‫هس��تند ک��ه از س��وی دس��تگاه‬ ‫دیپلماسی ما باید موردتوجه قرار گیرد‬ ‫یکی از مسائل و موضوعاتی که از سوی رسانه ها و‬ ‫محافل سیاسی غرب مورد توجه قرار گرفته است‪،‬‬ ‫تداخل زمان�ی مذاکرات هس�ته ای می�ان ایران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬با اقدامات اخیر ایاالت متحده امریکا‬ ‫و برخی شرکای ان در خاورمیانه است‪ .‬این تداخل‬ ‫زمانی را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این خصوص معتقدم اگر سایر اعضای گروه ‪5+1‬‬ ‫استقالل رای داشتند‪ ،‬مذاکرات هس��ته ای زودتر به سرانجام‬ ‫می رسید‪ .‬این در حالی اس��ت که اعضای ‪ 5+1‬به طور کلی در‬ ‫حال فرصت سوزی هستند‪ .‬این مساله کامال مسجل است که‬ ‫از نظر قوانین نظارتی و حقوقی‪ ،‬جمهوری اسالمی هیچ گونه‬ ‫انحرافی در فعالیت های هسته ای خود ندارد و این مطلبی است‬ ‫که انها هم به ان اذعان دارند‪ ،‬البته مطالبات خارج از چارچوب و‬ ‫پروتکل ها را مطرح می کنند که صرفا برای بهانه جویی است‪ .‬در‬ ‫این خصوص ایاالت متحده امریکا نیز بر اساس منافع خود سعی‬ ‫دارد پرونده هسته ای ما را سیاسی کند‪ .‬در حال حاضر امریکا‬ ‫بیشترین تاثیرگذاری را روی اعضای ‪ 5+1‬دارد‪.‬‬ ‫به هیچ عنوان‪ .‬اساسا این طرح ها نمی تواند منجر به‬ ‫پیشبرد مذاکرات شود و در صورتی که بخواهیم بر اساس این‬ ‫طرح هایی ک��ه نمونه های ان در جری��ان مذاکرات نیویورک‬ ‫مطرح شد پیش برویم‪ ،‬سوخت هسته ای ما عمال تامین نخواهد‬ ‫شد‪ .‬در این میان بارها عنوان کرده ایم که راه حل هایی که جنبه‬ ‫صوری و تزئینی داشته باشد‪ ،‬قابل پذیرش نیست و هر گونه راه‬ ‫حلی باید نیازهای واقعی و اساسی ما را در این خصوص پوشش‬ ‫دهد‪ .‬در این میان راه حل های ارائه شده از سوی ایاالت متحده‬ ‫امریکا در جریان مذاکرات هسته ای نیویورک دارای قابلیت حل‬ ‫اختالفات و تامین نیازهای اساسی ما را نداشته است‪ .‬ما چه در‬ ‫وضعیت موجود و چه در وضعیت توسعه ای نیازهایی اساسی و‬ ‫تعریف شده داریم‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬چه االن که نیروگاه بوشهر‬ ‫را در اختیار داریم و چه در اینده وقتی بخواهیم برای توسعه و‬ ‫تامین برق و انرژی خود برنامه هسته ای خود را توسعه دهیم‪ ،‬نیاز‬ ‫اساسی به غنی سازی داریم‪ .‬در چنین شرایطی ارائه راهکارهایی‬ ‫صوری نمی تواند کارگش��ای وضعیت فعلی باشد‪ .‬به وضوح‬ ‫می توان اش��اره کرد که طرح ها و خواسته های ایاالت متحده‬ ‫در مذاکرات هس��ته ای تاکنون معقول و منطقی نبوده است‪.‬‬ ‫از این رو راه حل های به اصطالح ابتکاری که در این خصوص‬ ‫ارائه داده است نیز عملی نخواهد بود‪ .‬ما بارها عنوان کرده ایم که‬ ‫هیچ یک از تاسیسات هسته ای خود را تعطیل نخواهیم کرد‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی مقامات غربی‪ ،‬از جمله وندی شرمن‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫امور خارجه امریکا اعالم می کنند که می توان مواد الزم برای‬ ‫غنی سازی را از بازارهای بین المللی‪ ،‬یعنی بازارهای انحصاری‬ ‫دردستانکشورهایهسته ای‪،‬تهیهکرد‪.‬طرحاینمسائلنشان‬ ‫می دهد که اراده الزم برای حل واقعی موضوع هسته ای از سوی‬ ‫مقامات کاخ سفید وجود ندارد‪ .‬نیازهای اساسی ما نکته ای است‬ ‫که روی ان همواره تاکید داشته ایم‪ .‬مقام معظم رهبری نیز روی‬ ‫این موضوع تاکیدی ویژه فرموده اند‪ .‬در چنین شرایطی راهکارها‬ ‫وطرح هاییکهمنجربهتعطیلیعملیچرخهغنی سازیماشود‬ ‫قابل قبول نیست‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیاست‬ ‫پیشنهاد سوم امام درباره قطعنامه چه بود؟‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫فاش گویی ها از سوی فرماندهان جنگ در هفته گذشته‬ ‫پیرامون قبول قطعنامه ادامه داشت‬ ‫هنوز «خاط رات گفته نش��ده» و «سطرهای ناخوانده»‬ ‫از زمان جنگ زیاد اس��ت‪ .‬مهم نیست که چند سال از جنگ‬ ‫گذشته باشد‪ ١٧ .‬سال یا ‪ ٢٥‬س��ال‪ .‬اتفاقات هشت سال دفاع‬ ‫مقدس هنوز م ی تواند سرمنش��ا بحث های فراوانی باش��د‪.‬‬ ‫چراکه هنوز ظاه را فرماندهان جنگ خاط راتش��ان را به طور‬ ‫کامل بیان نکرده اند‪.‬‬ ‫خاط رات پیروزی ها‪ ،‬شکس��ت ها و صدالبته نامه های‬ ‫نوشته شده ای که تاثیر عمیقی بر روند جنگ داشت‪ ،‬اما هنوز‬ ‫خوانده نشده اس��ت‪ .‬بار دیگر مهمترین این نامه ها پایش به‬ ‫دعوای میان دو فرمانده جنگ باز شد‪ .‬نامه ای که سال ها قبل‬ ‫هلل هاشمی ان را رسانه ای کرده بود و محسن رضایی ان را‬ ‫ایت ا ‬ ‫تکذیب‪ .‬یک نامه که حاوی درخواست های فرماندهان جنگ‬ ‫از دولت ب رای تامین منابع مورد نیاز بود‪.‬‬ ‫اختالفات هاشمی و محسن رضایی به عنوان دو فرمانده‬ ‫جنگ به روزهای پایانی دفاع مق��دس بازم ی گردد‪ ،‬اما به طور‬ ‫مش��خص اولین بار این اختالفات از مهرماه سال ‪ ٨٥‬سر باز‬ ‫کرد‪ .‬اختالف بر سر نامه ای که محسن رضایی نوشته بود و‬ ‫تو شش سال از جنگ‪ ،‬اختالفات‬ ‫بار دیگر بعد از گذشت بیس ‬ ‫را اغاز کرد‪ .‬محسن رضایی مجبور شد نامه را به طور کامل در‬ ‫هلل هاشمی مقابل خب رنگار‬ ‫یک ب رنامه تلویزیونی بخ واند و ایت ا ‬ ‫ت شخصی خودش نشست تا در مصاحب ه ای مفصل به‬ ‫سای ‬ ‫اظهارات او پاسخ دهد‪.‬‬ ‫ی هاشمی‬ ‫کارت دعوت برا ‬ ‫ب پشت س��ر هم در یک برنامه‬ ‫محسن رضایی دو ش ‬ ‫تلویزیونی به نام «سطرهای ناخ وانده» شرکت کرد‪ .‬او در مقابل‬ ‫چند جوان که در زمینه جنگ تحقیق کرده بودند نشست تا‬ ‫به سواالت انها پاسخ دهد؛ س��واالتی که او را به چالش های‬ ‫بزرگ وارد کرد‪ .‬محس��ن س��بزوار رضای ی میرقائد اما با یک‬ ‫اظهارنظر شب اول را به شب خبرساز تبدیل کرد‪ .‬او در بخشی‬ ‫ی و دس��ت اندرکاران برنامه های‬ ‫از س��خنان خود به ضرغام ‬ ‫تلویزیونی پیش��نهاد داد تا ب رای تنوع بخشی به برنامه های‬ ‫تکراری با محورهای تکراری همچون انقالب و دفاع مقدس از‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و حتی میرحسین موسوی‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫زمان جنگ نیز مصاحبه بگی رند و در صداوسیما پخش کنند‪.‬‬ ‫این بخش از صحب ت های محسن رضایی مورد توجه‬ ‫رسانه های زیادی خصوصا در خارج از ای ران قرار گرفت‪ .‬منتقدان‬ ‫داخلی اما به وی معت��رض بودند و انج��ام مصاحبه با یک‬ ‫«فتنه گر» را اصال معقول ارزیابی نم ی کردند‪.‬‬ ‫همین اعتراضات سبب ش��د تا فرمانده سپاه در دوران‬ ‫جنگ در ابتدای ب رنامه بعد که جمعه شب گذشته پخش شد‬ ‫راجع به ان توضیح دهد‪ .‬او م ی گفت‪« :‬برخ��ی از افراد گفته‬ ‫بودند چرا اسم بعضی فتنه گر ها را اوردید که من عرض کردم‬ ‫ب رای حقیقت یابی این مساله از اقایان تقاضا کردم که سواالت‬ ‫مربوط به هر کسی را از خودشان بپرس��ید‪ .‬باالخره برخی از‬ ‫مس��ئوالن ان موقع‪ ،‬پرس��ش های جدی درباره شان نسبت‬ ‫به پشتیبانی جنگ مطرح اس��ت‪ .‬به هر حال حقیقت یابی‬ ‫باید محور این بحث ها باشد و من به این دلیل عرض کردم‪.‬‬ ‫در همان قفس اهنین خودش هم‬ ‫حتی اگر صدام زنده بود و ‬ ‫بود‪ ،‬من از شما م ی خواستم بروید و برخی سواالت را واقعا از او‬ ‫به عمل بیاورید‪ ،‬چون برخی مسائل پیش ذهن او بود که ان‬ ‫طرف صحنه حضور داشته است‪ .‬در واقع درباره نقاطی نظیر‬ ‫ضعف در پشتیبانی جنگ که مسئولیتش با دولت موسوی‬ ‫بود‪ ،‬باید خود انها پاسخ دهند و نه من‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬به تازگی کتابی دیدم که یک سرهنگ‬ ‫ع راقی نوش��ته و درباره بحث امشب ماس��ت‪ .‬ایشان نوشته‬ ‫که من در جلسات س��تاد صدام بودم‪ .‬به محض اینکه امام‬ ‫قطعنامه ‪ ۵۹۸‬را پذیرفت‪ ،‬عده ای در سر خودشان زدند و گفتند‪،‬‬ ‫این سی د(امام خمینی (ره)) چطور طرح ما را کشف کرد و ایشان‬ ‫(امام) با پذیرش قطعنامه تمام ب رنامه های اینده ما (حزب بعث)‬ ‫را به هم ریخت‪ .‬خب شما ببینید‪ ،‬اینکه یک سرهنگ ع راقی‬ ‫یزند‪ ،‬قاعدتا باید‬ ‫در درون س��تاد ارتش ع راق‪ ،‬چنین حرفی م ‬ ‫ب رای مردم ما خیلی جالب باشد؛ بناب راین من موافق این هستم‬ ‫که هر انچه درباره جنگ در ذهن هر کسی هست‪ ،‬مشخص‬ ‫شده و بیان ش��ود‪ ».‬به هرحال موضوع مهم تر از این دعوت‪،‬‬ ‫مس��اله اختالف او ب ا هاشم ی رفس��نجانی بود؛ اختالفی که‬ ‫قدمت زیادی داشت‪.‬‬ ‫نام ه ای که هاشمی منتشر کرد‬ ‫ریشه اختالف نظرهای هاشم ی رفسنجانی و محسن‬ ‫رضایی به هم��ان روزهای دف��اع مقدس به وی��ژه ماه های‬ ‫اخر جنگ برم ی گردد‪ ،‬اما به طور اش��کار در مهرماه ‪ 85‬این‬ ‫اختالفات رسانه ای شد‪.‬‬ ‫در ان دوره محسن رضایی اظهاراتی درباره علت پذیرش‬ ‫هلل هاشم ی رفسنجانی در این باره‬ ‫قطعنامه و تاثیر نظ رات ایت ا ‬ ‫بیان کرد که بالفاصله دفتر هاشمی نام ه محسن رضایی در‬ ‫مقام فرمانده س��پاه خطاب به امام خمین��ی (ره) در روزهای‬ ‫پایانی جنگ را منتشر کرد‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این نامه رضایی خطاب به رهبری انقالب نوش��ته‬ ‫بود‪« :‬تا پنج سال دیگر ما هیچ پیروزی نداریم‪ ،‬ممکن است‬ ‫در صورت داش��تن وس��ائلی که در طول پنج سال به دست‬ ‫م ی اوریم قدرت عملیات انهدامی یا مقابله به مثل را داشته ‬ ‫باش��یم و بعد از پایان س��ال ‪ 71‬اگر ما دارای ‪ 350‬تیپ پیاده‬ ‫و ‪ 2500‬تان��ک و ‪ 3000‬توپ و ‪300‬هواپیم��ای جنگی و ‪300‬‬ ‫هلیکوپتر ‪ -‬که از ضرورت های جنگ در ان موقع اس��ت ‪-‬‬ ‫داش��ته باش��یم م ی توان گفت به امید خدا بتوانیم عملیات‬ ‫افندی داشته باشیم‪».‬‬ ‫انتش��ار ای��ن نام��ه انتقاده��ای بس��یاری را علی��ه ‬ ‫هاشم ی رفسنجانی به راه انداخت و در ابتدا سایت های خبری‬ ‫نزدیک به رضایی کل نامه را از اس��اس فاقد اعتبار توصیف‬ ‫کردند‪ .‬از س��وی دیگر عده ای اتهامات س��نگینی را متوجه‬ ‫محسن رضایی کردند تا اینکه وی مجبور به پاسخگویی شد‪.‬‬ ‫وی در واکنش به ای��ن موضوعات با تاکی��د بر اینکه‬ ‫نامه ای ب��ه ام��ام (ره) ننوش��ته و خطاب نامه وی ش��خ ص ‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بوده است‪ ،‬گفت‪« :‬به هر حال نم ی دانم‬ ‫ی هاش��می چه بوده است اما این بحث معروفی‬ ‫برداشت اقا ‬ ‫ی هاشمی بود‪ .‬فرماندهان به ویژه پس‬ ‫بین فرماندهان و اقا ‬ ‫از عملیات خیبر‪ ،‬م ی گفتند استراتژی سیاسی نتیجه ای ندارد‬ ‫و اجازه بدهید ب رنامه ای ب رای استراتژی نظامی تهیه و جنگ‬ ‫ی هاشمی این‬ ‫را تمام کنیم‪ .‬هی چ گاه مسئوالن سیاسی و اقا ‬ ‫را نپذیرفتند‪» .‬‬ ‫ی هاشمی گفت ما حتی‬ ‫وی با اشاره به اینکه یک روز اقا ‬ ‫نم ی توانیم بند پوتین سربازان و بسیج ی ها را فراهم کنیم‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬این تعبیر بیانگر این بود که هیچ گاه به اس��تراتژی‬ ‫نظامی فرماندهان نظامی توجهی نشد و همیشه م ی گفتند‬ ‫توان اقتص��ادی حمایت از این اس��تراتژی را نداریم و اقتصاد‬ ‫کشور تحمل این استراتژی را ندارد‪».‬‬ ‫فرمانده س��پاه پاس��داران انقالب اس�لامی در دوران‬ ‫دفاع مقدس اضافه کرد‪« :‬بعد از عملیات رمضان همیش��ه‬ ‫پیش��نهادات فرماندهان را اگرچه ب��رای انجام یک عملیات‬ ‫م ی پذیرفتند‪ ،‬ولی ب رای پایان دادن ب��ه جنگ رد م ی کردند‪.‬‬ ‫تنها موقعی که راضی شدند اواخر جنگ بود؛ زمانی که دیدند‬ ‫استراتژی سیاسی با شکست مواجه شده است‪ ،‬ولو قطعنامه‬ ‫‪ 598‬هم دس��تاورد عملیات فاو و کربالی ‪ 5‬ب��ود‪ .‬ولی انها‬ ‫احساس م ی کردند همین ‪ 598‬هم عملی نباشد‪».‬‬ ‫رضایی با بیان اینکه در این موقع از ما پرس��یدند ب رای‬ ‫پایان دادن جنگ چه م ی خواهید‪ ،‬گفته بود‪« :‬ان زمان سپاه‬ ‫ی هاشم ی رفسنجانی ـ نه امام ـ تنظیم کرد‪.‬‬ ‫نامه ای را ب رای اقا ‬ ‫زی را امکانات کشور در اختیار مسئوالن سیاسی کشور بود‪.‬‬ ‫در این نامه ب رای پیروزی در جنگ امکاناتی خواسته شده‬ ‫ی هاشمی هم این نامه و هم چند نامه دیگر از جمله‬ ‫بود‪ .‬اقا ‬ ‫نامه اقای خاتمی وزیر ارشاد وقت‪ ،‬نامه میرحسین موسوی‬ ‫به عنوان مس��ئول دولت و نامه فرماندهان ارت��ش را با هم‬ ‫خدمت امام برده و گفته بود که نظامیان این گونه م ی گویند‬ ‫و مسئوالن سیاس��ی و اقتصادی هم م ی گویند پول نداریم‪.‬‬ ‫ش��ما تکلیف را روش��ن کنید و امام هم با پذیرش قطعنامه‬ ‫موافقت کردند‪».‬‬ ‫محسن رضایی همین موضوع را در برنامه تلویزیونی‬ ‫اخیر مطرح کرد‪ .‬او توضیح داد که به دس��تور امام مسئوالن‬ ‫عالی دولت موظف شده بودند خواسته های نیروهای رزمنده‬ ‫را تامین کنند‪.‬‬ ‫ ‬ ‫این اظهارات نشان م ی داد که محسن رضایی در تالش‬ ‫ب رای تبری جستن از اتهام «تالش ب رای پایان دادن جنگ» یا‬ ‫همانگونه ک ه هاشم ی رفسنجانی گفته است «بهانه جویی»‬ ‫بوده است‪ .‬اینجا بود که نامه ای از امام (ره) درباره جنگ مجددا‬ ‫منتشر شد‪.‬‬ ‫امام راحل در این نامه که تاریخ شنبه ‪ 25‬تیر‪ 67‬در زیر‬ ‫ان دیده م ی شود تاکید فرموده بودند که «حال که مسئوالن‬ ‫نظامی ما اعم از ارتش و س��پاه که خبرگان جنگ م ی باشند‪،‬‬ ‫صریحا اعتراف م ی کنند که ارتش اسالم به این زودی ها هیچ‬ ‫پیروزی به دست نخواهد اورد و نظر به اینکه مسئوالن دلسوز‬ ‫نظامی و سیاسی نظام جمهوری اسالمی از این پس جنگ را‬ ‫به هیچ وجه به صالح کشور نم ی دانند و با قاطعیت م ی گویند‬ ‫که یک دهم سالح هایی را که استکبار شرق و غرب در اختیار‬ ‫ص��دام گذارده اند به هی��چ وجه و با هیچ قیمتی نم ی ش��ود‬ ‫در جهان تهیه ک��رد و باتوجه به نام��ه تکان دهنده فرمانده‬ ‫سپاه پاسداران که یکی از ده ها گزارش نظامی سیاسی است‬ ‫که بعد از شکس ت های اخیر به اینجانب رسیده و به اعتراف‬ ‫جانشینی فرمانده کل نیروهای مسلح‪ ،‬فرمانده سپاه یکی از‬ ‫معدود فرماندهانی است که در صورت تهیه مایحتاج جنگ‬ ‫معتقد به ادامه جنگ است و باتوجه به استفاده گسترده دشمن‬ ‫از سالح های شیمیایی و نبود وسائل خنث ی کننده ان‪ ،‬اینجانب‬ ‫با اتش بس موافقت م ی نمایم‪».‬‬ ‫در این نامه به صراحت مش��خص م ی گردد که نظ رات‬ ‫هلل هاشم ی رفسنجانی و محسن رضایی درباره یکدیگر‬ ‫ایت ا ‬ ‫تا چه اندازه نزدیک به واقعیت است‪.‬‬ ‫از یک سو امام راحل به صراحت دس��تور پایان جنگ‬ ‫را متکی به نظ رات کارشناس��ی فرماندهان نظامی از جمله‬ ‫محس��ن رضایی توصیف کرده اند و از سوی دیگر متن نامه‬ ‫مشخص م ی کند که ایش��ان هی چ گاه نظ رات فرمانده وقت‬ ‫سپاه را «بهانه جویی» تلقی نکرده اند بلکه ب رای این نظ رات‬ ‫اهمیت زیادی قائل شده اند‪.‬‬ ‫اختالف نظرهایسیاسییابیانحقایقدفاع مقدس‬ ‫موضوع بیان حقایق جن��گ در زمان الزم همواره مورد‬ ‫تاکید امام خمینی (ره) بود‪ .‬ایشان در پیام معروف به پذیرش‬ ‫قطعنامه به صراحت تاکید داش��تند‪« :‬و ام��ا در مورد قبول‬ ‫قطعنامه که حقیقتا مساله بس��یار تلخ و ناگوارى ب راى همه‬ ‫و خصوصا ب راى من بود‪ ،‬من تا چند روز قبل معتقد به همان‬ ‫شیوه دفاع و مواضع اعالم ش��ده در جنگ بودم و مصلحت‬ ‫نظام و کشور و انقالب را در اجراى ان مى‏دیدم؛ ولى به واسطه‬ ‫حوادث و عواملى که از ذک��ر ان فعال خوددارى مى‏کنم و به‬ ‫امید خداوند در اینده روش��ن خواهد ش��د قطعنامه را قبول‬ ‫م ی کنم‪ ».‬این نظ رات نشان دهنده تاکید امام بر روشن شدن‬ ‫حقایق است و با استناد به این نظ رات و همچنین دیدگاه مقام‬ ‫معظم رهبری موضوع دفاع مقدس امری پوشیده نیست که‬ ‫بخواهند مسائل ان را کتمان کنند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫محس��ن رضایی در بیان خاط رات جنگ نقل قولی را‬ ‫ی هاش��می است؛ اگرچه ‬ ‫مطرح م ی کند که منتس��ب به اقا ‬ ‫هاشمی رفسنجانی راجع به ان حرفی نزده است‪ .‬او در این باره‬ ‫ی هاشمی نزد امام م ی رود و با‬ ‫توضیح داد که اواخر جنگ اقا ‬ ‫ارائه دالیلی خواهان پایان جنگ م ی شود‪ ،‬اما امام این موضوع‬ ‫ی هاشمی به امام‬ ‫را نم ی پذیرد‪ .‬محس��ن رضایی گفت‪« :‬اقا ‬ ‫نامهمهمبنیانگذارانقالباسالمیدربارهپایانجنگ‬ ‫به هر ترتیب محسن رضایی شب دوم را نیز تا نیمه های‬ ‫شب در برنامه زنده تلویزیونی حضور پیدا کرد تا به قولی که‬ ‫داده بود درباره پشت پرده ها و ناگفته های جنگ عمل کند‪ .‬او‬ ‫ی هاشمی نوشته بود را با‬ ‫در این ب رنامه متن نامه ای که به اقا ‬ ‫خود به همراه اورده بود‪ .‬نامه ای که با دست خط خود او نوشته‬ ‫شده بود‪ ،‬اما ارم سپاه پاسداران در باالی ان قابل مشاهده بود‪.‬‬ ‫متن نامه ای که محس��ن رضایی ب رای اولین بار ان را‬ ‫به طور کامل قرائت کرد این بود‪:‬‬ ‫«سرور مکرم حضرت حجت االسال مو المسلمین جناب‬ ‫ی هاشمی‬ ‫اقا ‬ ‫جانشین محترم فرماندهی کل قوا؛‬ ‫با توجه به عجله ای که ب رای ارائه طرح توسعه نیروهای‬ ‫مسلح مدنظر بود‪ ،‬کلیات این طرح را تقدیم م ی کنیم‪( .‬رضایی‬ ‫در حین قرائت متن‪ :‬ایشان دو بار تماس گرفته بود‪ ،‬چرا تاخیر‬ ‫ش��ده و نامه را بدهید که م ی خواهیم جلس��ات را با اینهایی‬ ‫که قرار اس��ت امکانات جنگ را تهیه کنن��د‪ ،‬بگذارم) انگیزه‬ ‫امریکا و شوروی و صدام و حزب بعث علیه انقالب اسالمی‬ ‫نه تنها کاهش نیافته بلکه با رشد بیداری اسالمی در جهان‪،‬‬ ‫مشکالت سیاسی ابرقدرت ها بیش از گذشته شده است‪.‬‬ ‫این بار دنیا با بازوی صدام‪ ،‬منافقین داخلی و خارجی و‬ ‫پایگاه های سیاسی خود در داخل کشور ما‪ ،‬ق وی تر از گذشته‬ ‫به جنگ خلیج فارس ادامه خواهند داد‪».‬‬ ‫رضای��ی حین قرائ��ت متن نام��ه توضی��ح داد که در‬ ‫این بخش از نامه تصوی��ر م ی کنیم که ما متناس��ب با چه‬ ‫وضعیتی م ی خواهیم امکانات ارائه کنیم‪ .‬او توضیح داد که‬ ‫دراینجا م ی خواهند بگویند که «این جنگ را انها با شدت در‬ ‫خلی ج فارس ادامه خواهند داد‪».‬‬ ‫در این بخش از نامه امده بود‪« :‬تنها تغیی ر‪ ،‬توسعه جنگ‬ ‫زمینی مرزهای غربی به جنگ خلی ج فارس است که شامل‬ ‫تنگه هرمز و خلی ج فارس نیز است‪».‬‬ ‫فرمانده سپاه در س��ال های جنگ در این باره اینگونه‬ ‫توضی��ح داد‪« :‬چ��ون یک س��ال بود ک��ه تنه��ا در زمین‬ ‫نم ی جنگیدیم‪ ،‬جنگ به حوزه خلی ج فارس کش��یده ش��ده‬ ‫بود‪ .‬یعنی به عرض جبهه ک��ه ‪ ۳۰۰‬کیلومتر بود‪۶۰۰ ،۱۵۰۰ ،‬‬ ‫کیلومتر دیگر در دریا افزوده شد‪.‬‬ ‫بناب راین اگر تا سال ششم‪ ،‬هفتم جنگ در ‪ ۱۳۰۰‬کیلومتر‬ ‫م ی جنگیدیم‪ ،‬در این س��ال اخر ‪ ۱۵۰۰‬کیلومتر دیگر به ان‬ ‫افزوده ش��ده بود و در عرض دریایی و زمی��ن ‪ ۲۸۰۰‬کیلومتر‬ ‫م ی جنگیدیم‪ .‬ما از تنگه هرمز تا چاه های نفت که امریکای ی ها‬ ‫به س��کوهای نفتی حمله کردند و تا اسمان خلیج فارس که‬ ‫بعد از این نامه هواپیمای مس��افربری ما را م ی زنند‪ ،‬درگیری‬ ‫داشتیم‪ .‬پس جنگ توس��عه پیدا کرده و توسعه پیدا خواهد‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫در ادامه نامه ام��ده بود‪« :‬گرچه ما ش��عار تداوم جنگ‬ ‫را م ی دهیم اما بنا بر دالیل بس��یاری‪ ،‬به نظر م ی رسد باز هم‬ ‫اغازکننده ع��راق خواهد بود که پس از پای��ان جنگ دوم که‬ ‫هم اکنون جاری اس��ت‪ ،‬خ��ود را به عنوان ب��ازوی اجرایی در‬ ‫برقراری امنیت و صلح منطقه ای معرفی خواهد کرد‪.‬‬ ‫امروز به رغم نوشتن عدد ‪ 598‬بر قلب تصویر کبوتری‬ ‫که بر سر در کنف رانس بغداد ترسیم ش��ده‪ ،‬جنگ سوم را به‬ ‫قصد تصرف خرمشهر‪ ،‬ابادان‪ ،‬مه ران‪ ،‬دهلران‪ ،‬قصرشیرین و‬ ‫ایجاد ناامنی در کردستان و فعال کردن بحران های اجتماعی‬ ‫و مقاصدی به دست منافقین که هنوز ب رنامه های انها ب رای ما‬ ‫مشخص نشده است‪ ،‬شروع خواهند کرد‪.‬‬ ‫بزرگ ترین خطری که م��ا را تهدید م ی کند‪ ،‬حجم این‬ ‫توطئه ها نیست بلکه بالعکس این توطئه ها م ی تواند رحمتی‬ ‫ب رای انقالب و ملت ما باش��د‪ .‬دفاع از ش��خصیت‪ ،‬هویت و‬ ‫ملیت بزرگ ترین انگیزه ب رای ساماندهی و وحدت و انسجام‬ ‫نیروهای ماست‪ ،‬مشروط بر اینکه از جمله شرایط ان‪ ،‬اختیار‬ ‫دادن به نیروهای حزب اللهی‪ ،‬تحول در سیستم اداری کشور‬ ‫گزارش ها‬ ‫وظیفه ای که امام بر دوش مسئوالن گذاشت‬ ‫م ی گوید که مردم دیگر مانند قبل به جبهه ها نم ی روند‪ .‬امام‬ ‫ی هاشمی‬ ‫پاس��خ م ی دهد که من حکم جهاد م ی دهم‪ ».‬اقا ‬ ‫م ی گوید‪« :‬پول و ارز ب رای گذران جنگ و امورات کش��ور در‬ ‫دست نیس��ت‪ ،‬امام پاس��خ م ی دهند باالخره دولت به یک‬ ‫ی هاشمی‬ ‫نحوی ان را تهیه کند‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬زمانی که اقا ‬ ‫مطمئن شد که نظر امام ب رای ادامه جنگ قطعی است نزد ما‬ ‫امد و خواستار ارائه لیستی ب رای تهیه ملزومات جنگ شد‪».‬‬ ‫اختالف نظر درس��ت در همین نقطه پدید امده است‪.‬‬ ‫ی هاشمی می گوید به این معناست که فرماندهان‬ ‫انچه اقا ‬ ‫جنگ گفتند این امکانات را نیاز داریم ت��ا بتوانیم بجنگیم‪.‬‬ ‫اما محسن رضایی معتقد اس��ت که حتی با دست خالی هم‬ ‫حاضر به جنگ بودند اما علت نوشتن نامه به خاطر این بود که‬ ‫مسئوالن از انها درخواست کرده بودند‪.‬‬ ‫انتشار متن کامل نامه رضایی‬ ‫‪25‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫و عقیده یافتن بر س��قوط صدام و حزب بعث در مدت زمان‬ ‫باقی مانده باشد‪.‬‬ ‫اما ط��رح اصولی ما ب��رای جنگ را تقدی��م م ی کنم و‬ ‫مطمئن هم نیستیم که مسئوالن این طرح را عملی کنند و‬ ‫اگر خوشبینانه هم بنگریم‪ ،‬ضعیف عمل م ی کنند که حداکثر‬ ‫خسارت تاخیر است‪.‬‬ ‫الف‪ -‬هدف نبرد باید انهدام ص��دام و حزب بعث ع راق‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫او با استناد به این بخش از نامه توضیح داد‪« :‬ما این نامه‬ ‫را ننوشتیم‪ ،‬ب رای اینکه بگوییم اگر این امکانات را به ما ندهید‪،‬‬ ‫نم ی جنگیم‪ .‬این حرف ها چیست؟ ما این امکانات را اوال ب رای‬ ‫سقوط حزب بعث و صدام م ی خواستیم‪ ».‬این در واقع پاسخی‬ ‫بود به اتهامی که همیشه درباره این نامه به او وارد م ی شد‪.‬‬ ‫«ب‪ -‬حصول اهداف مادی که م ی تواند مفهوم معنوی‬ ‫فوق را تحقق بخشند‪ ،‬عبارت است از تصرف فیزیکی منابع‬ ‫حیاتی‪ ،‬اقتصادی و سیاسی رژیم ع راق و خارج کردن امریکا‬ ‫از خلیج فارس‪.‬‬ ‫تبصره‪ -‬در طول سقوط صدام حزب بعث و صدام‪ ،‬بدون‬ ‫خروج امریکا از خلیج فارس‪ ،‬هی چ گونه ضمانتی ب رای کسب‬ ‫هدف وجود ندارد‪.‬‬ ‫ج‪ -‬یک برنامه حداکثر پنج س��اله که توسعه سازمان‬ ‫رزمی نیروهای مسلح را داشته باشد‪ ،‬ط راحی کرده ایم‪.‬‬ ‫د‪ -‬طرح های عملیاتی جنگ خلیج بعد از سقوط صدام و‬ ‫حزب بعث و سقوط امریکا از خلیج فارس را ان شاءاهلل در اینده‬ ‫ارائه خواهیم داد‪».‬‬ ‫درخواست سالح لیزری‬ ‫در بخش��ی از صحب ت ه��ای محس��ن رضای��ی ب��ه‬ ‫درخواست های فرماندهان سپاه ب رای تهیه تجهی زات نظامی‬ ‫پیشرفته اش��اره ش��ده بود‪ .‬تجهی زاتی که رضایی نخواست‬ ‫انها را به خاطر مسائل حفظ اس��رار به طور کامل افشا کند و‬ ‫تنها در یک بخش از س�لاح های لیزری و هسته ای نام برد و‬ ‫درپاسخ به سوالی که م ی گفت چرا مسائل سالح هسته ای را‬ ‫نگفتید توضیح داد‪« :‬باالخره همه چیز را نباید گفت‪ ».‬او این‬ ‫درخواست ها را اینگونه قرائت کرد‪.‬‬ ‫الف‪ -‬مساله تهیه هواپیما و تالش جدی ب رای ساخت‬ ‫اکبر هاشمی رفسنجانی فرماندهی جنگ را‬ ‫برعهده داشت‬ ‫امکانات درخواستی در پیوست شماره یک‬ ‫مراحل عملیات افندی و پدافندی‬ ‫تا پایان س��ال ‪67‬؛ عملیات انهدامی‪ ،‬تا پایان سال ‪68‬؛‬ ‫عملیات انهدامی‪ ،‬تا پایان سال ‪69‬؛ عملیات انهدامی‪ ،‬سال‬ ‫‪70‬؛ اغاز عملیات سراسری‪ ،‬تا پایان سال ‪71‬؛ پایان عملیات‬ ‫سراسری‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین س��خنان هاش��می درباره این نامه‬ ‫این بود که فرماند هان جنگ گفتند تا پنج سال نم ی توانیم‬ ‫عملیات کنیم‪ ،‬اما رضایی پاسخ م ی دهد‪« :‬بعض ی ها گفتند‬ ‫که ایشان در نامه اش نوشته که ما تا پنج سال بعد نم ی توانیم‬ ‫عملیات کنیم‪ ،‬در حالی که در این نام��ه م ی بینید که ما در‬ ‫همان سال اول عملیات داریم‪».‬‬ ‫در جدول ش��ماره دو ک��ه در این نامه امده به توس��عه‬ ‫سازمان رزم و افزایش تی پ ها اینگونه اشاره شده است‪ .‬درواقع‬ ‫ی هاشمی گفته‬ ‫این بخش همان امکاناتی بود که پی ش تر اقا ‬ ‫بود از مسئوالن ب رای ادامه جنگ درخواست شده است‪.‬‬ ‫صیاد شیرازی فرمانده ارتش در جنگ‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫توسعه سازمان رزم‬ ‫ س��ال ‪67‬؛ افزایش تی پ های پیاده به ‪ 60‬تا ‪ 70‬تیپ‬‫(ان موقع حدود ‪ 50‬تیپ بود)‪ ،‬افزای��ش زرهی (تانک) ‪،1000‬‬ ‫هواپیما اموزشی‪،‬‬ ‫ سال ‪68‬؛ افزایش تی پ های پیاده ‪ 100‬تیپ‪ ،‬افزایش‬‫زرهی (تانک) ‪ 70 ،1500‬هواپیما‪،‬‬ ‫ سال ‪69‬؛ افزایش تی پ های پیاده ‪ 160‬تیپ‪ ،‬افزایش‬‫زرهی (تانک) ‪ 120 ،1700‬هواپیما‪،‬‬ ‫ سال ‪70‬؛ افزایش تی پ های پیاده ‪ 250‬تیپ‪ ،‬افزایش‬‫زرهی (تانک) ‪....،2000‬‬ ‫ سال ‪71‬؛ افزایش تی پ های پیاده ‪ 350‬تیپ‪ ،‬افزایش‬‫زرهی (تانک) ‪ 300 ،2500‬هواپیما‬ ‫رضایی در پاس��خ به اینکه ایا شما در تهیه این لیست‬ ‫دس��ت باال را گرفته بودید؟ توضیح داد‪« :‬قاعدتا وقتی کسی‬ ‫م ی خواهد یک ب رنامه ای را پیشنهاد کند دست باال را پیشنهاد‬ ‫م ی کند که تامین شود‪ .‬البته ما هم اولش و هم اخرش نوشتیم‬ ‫که هیچ امیدی نداریم اینها تامین شود و اگر هم تامین نشود‪،‬‬ ‫معتقدیم باید به جنگ ادامه بدهیم‪».‬‬ ‫محسن رضایی فرماندهی سپاه پاسداران را در‬ ‫جنگ برعهده داشت‬ ‫سالح های لیزری و‪ ...‬در این مدت از ضرورت ها و در نبرد بسیار‬ ‫موثر است ولی اگر حاصل نشد‪ ،‬این طور نیست که پیروزی به‬ ‫دست نیاید‪ ،‬بلکه فشارهای سنگینی را باید تا کسب پیروزی‬ ‫متحمل شویم‪.‬‬ ‫ب‪ -‬مهم ترین قسمت این طرح تهیه و در اختیار قرار‬ ‫گرفتن بودجه الزم است که باتوجه به تجربه سال گذشته بعید‬ ‫م ی دانیم دولت و ستاد به تعهدات خود عمل کند‪.‬‬ ‫د‪ -‬ما هی چ راه برگش��تی را نه قبول داریم و نه اساس��ا‬ ‫به وجود ان مطمئن هستیم‪ ،‬ضمن اینکه توقف و تاخیر را هم‬ ‫خسارت بار م ی بینیم‪.‬‬ ‫رضایی توضی��ح داد که منظور از «راه برگش��ت یعنی‬ ‫اینکه نجنگیم و دنبال صلح برویم»‪ .‬او اضافه کرد‪« :‬به اجرای‬ ‫تعهدات مس��ئوالن دولت هم امیدوار نیستیم‪ .‬ولی تکلیف‬ ‫خودمان م ی دانیم که بجنگیم و از انج��ا که خداوند متعال‬ ‫صاحب این انقالب است به هرحال راهی باز خواهد شد و ما‬ ‫با بسیج امکانات و نیروهای متعهد و حزب اللهی به پیروزی‬ ‫خواهیم رسیم‪».‬‬ ‫ه‪ -‬مش��کالت و تش��کیالت س��پاه از جمله اختیارات‬ ‫فرماندهان‪ ،‬انضباط‪ ،‬اموزش باید جدی گرفته شود و در اجرای‬ ‫انها از فرماندهی سپاه حمایت شود‪.‬‬ ‫حکم جهاد و درخواست های ویژه‬ ‫عالوه بر اینها محسن رضایی در پیوست شماره دو این‬ ‫نامه درخواس��ت های دیگری را نیز مطرح کرده بود که پس‬ ‫از قرائت انها یکی از مجریان با اش��اره به کلمه کلیدی نامه‬ ‫حضرت امام در پایان جنگ گفت‪« :‬واقعا تکان دهنده بود‪».‬‬ ‫او پیشنهاد کرده بود که در حکم ی که قرار است اقای ‬ ‫هاشمی ب رای بحث جهاد از امام دریافت کند خوب است که‬ ‫این موارد نیز اورده شود‪.‬‬ ‫پیوست شماره ‪٢‬‬ ‫– تمامی نیروهای بین ‪ 17‬تا ‪ 50‬س��ال ش��رعا مکلف‬ ‫باشند که ساالنه چهارماه در جبهه باشند‪.‬‬ ‫ دولت و مجلس در اولویت یک��م‪ ،‬بودجه را در اختیار‬‫نیروهای مسلح قرار دهند‪.‬‬ ‫ نظارت بر بودجه کشور به منظور تشخیص رعایت‬‫اصل فوق به عهده ستاد فرماندهی کل قوا باشد‪.‬‬ ‫ صنایع و کارخانجات کشور در اولویت یکم موظف به‬‫تامین مایحتاج رزمندگان اسالم باشند‪.‬‬ ‫ دول��ت جمهوری اس�لامی موظف باش��د امکانات‬‫اموزشی الزم را در اختیار ستاد کل قرار دهد‪.‬‬ ‫ امکانات تبلیغاتی کش��ور در اولوی��ت اول در اختیار‬‫نیازمندی های جنگ قرار گیرد‪.‬‬ ‫ قوه قضائیه کشور موظف به دفاع از رزمندگان اسالم‬‫و خانواده های انها باشد و حقوق انها باید در سریع ترین زمان‬ ‫ممکن تامین شود‪.‬‬ ‫رضایی درباره «تکان دهنده بودن» این درخواس��ت ها‬ ‫این گونه توضیح داد‪« :‬ب رای کس��ی ک��ه م ی خواهد برود و‬ ‫با امریکای ی ها سرش��اخ شود‪ ،‬باید س��رمان را م ی گذاشتیم و‬ ‫م ی رفتیم و کش��ور وارد یک بحرانی م ی شد که نه راه عقب‬ ‫داشتیم و نه راه پیش داشتیم‪ .‬ما واقعا مصمم به ادامه جنگ‬ ‫بودیم اما وظیفه مان این بود که همه انچه ب رای یک جنگ‬ ‫منطقی م ی خواهیم‪ ،‬ذکر کنیم‪ .‬این چیزهایی که نوشتیم در‬ ‫حد یک چماق دستی در مقابل امریکای ی هاست‪ .‬بله؛ اگر ما‬ ‫این امکانات را فقط ب رای برخورد با صدام م ی خواستیم‪ ،‬باید‬ ‫گفته م ی ش��د امکانات خیلی زیادی اس��ت اما اگر ما ب رنامه‬ ‫عملیات ی مان این بود که ضمن س��قوط صدام‪ ،‬امریکا را هم‬ ‫از خلی ج فارس بیرون کنیم‪ ،‬همه اینه��ا روی هم در حد یک‬ ‫چماقی بوده در مقابل نیروهای امریکایی و امکاناتی که صدام‬ ‫داشت‪ .‬بناب راین این چیزی نیست و نهایتا چهار میلیارد دالر‬ ‫هم نم ی شد‪ .‬قرار نبود همه را بخریم و اینها را م ی ساختیم‪».‬‬ ‫فرمانده س��پاه همچنین به نامه دیگری اشاره کرد که‬ ‫سه سال پیش از این نامه نوشته شده بود و در ان تنها به ارقام‬ ‫اشاره نشده بود‪ .‬محسن رضایی توضیح داد‪« :‬در اردیبهشت‬ ‫سال ‪ ۶۶‬نیز نامه ای به امام (ره) دادم و گفتم اگر فکر اساسی‬ ‫نشود باتوجه به گسترده شدن حمالت ع راق همچون لقمه ای‬ ‫بلعیده م ی ش��ویم‪ ».‬رضایی توضیح داد‪« :‬ب رای انکه بتوانم‬ ‫عمق مسائل را در جنگ نشان دهم پس از نگارش نامه استعفا‬ ‫کردم چراکه برخی تصور م ی کردند از جنگ ب رای گسترش و‬ ‫توسعه سپاه م ی خواهیم استفاده کنیم از این رو استعفا کردم‪».‬‬ ‫وی گفت‪« :‬در سال ‪ ۱۳۶۵‬در نامه ای ‪ ۲۵‬صفحه ای به‬ ‫امام خمین ی (ره) درباره مایحتاج مورد نظر نوشتم و امام راحل‬ ‫نیز نامه ای ب رای تامین مایحت��اج رزمندگان کربالی ‪ ۵‬در ‪۱۱‬‬ ‫بهمن ‪ ۱۳۶۵‬نوشته و دس��تور دادند و فرمودند که مسامحه‬ ‫گزارش ها‬ ‫فاجعه در این راه به وجود م ی اورد‪».‬‬ ‫هاشمی‪ :‬فتنه گری این اقایان تمام بشو نیست!‬ ‫احمدی نژاد و خاتمی با هم دیدار می کنند؟‬ ‫مثلث درگزارشی به دیدارهای محمود احمدی نژاد‬ ‫در چند هفته گذشته پرداخته است‬ ‫محم��ود احمدی نژاد این روزها س��ناریوهای تازه ای‬ ‫را برای بازگشت به قدرت در س��ر می پروراند‪ .‬همه شواهد‬ ‫حاکی از ان است که او می خواهد بار دیگر سهمی از قدرت‬ ‫به دست اورد و برای این مهم از هیچ اقدامی دریغ نمی ورزد؛‬ ‫از پیش بینی شکست مذاکرات هسته ای تا سکوت رسانه ای‬ ‫و از دیدار با سید حسن خمینی تا برگزاری جلسات منظم با‬ ‫نیروهای وفادار به خود‪.‬‬ ‫هر چه باشد‪ ،‬او هشت س��ال سکاندار دستگاه اجرایی‬ ‫کشور بوده و نمی خواهد به همین سادگی موقعیت سیاسی‬ ‫خود را بر باد رفته ببیند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و جلساتش‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫زمان زیادی از انتشار اخبار مربوط به دیدار احمدی نژاد‬ ‫با یارانش نمی گذرد؛ جلس��ه ای که در ان از استراتژی های‬ ‫رئیس پیشین دولت پرده برداری شد‪.‬‬ ‫هرچه به اسفند ‪ 94‬نزدیک می شویم افراد و گروه های‬ ‫سیاس��ی به دنبال چینش مهره های خود برای یک رقابت‬ ‫نفس��گیر هس��تند؛ رقابتی که می تواند یکی از جذاب ترین‬ ‫انتخابات های تمام ادوار مجلس باشد‪ .‬در کنار اصالح طلبان‬ ‫و اصولگرای��ان محم��ود احمدی نژاد زمین بازی سیاس��ی‬ ‫تازه ای را برای خود ترسیم کرده اس��ت‪ .‬او که پیش از این‬ ‫نشان داده اس��ت چم و خم های بازی انتخابات را به خوبی‬ ‫می شناسد و می تواند به بهترین شکل ممکن ان را اداره کند‪،‬‬ ‫در حال تدوین استراتژی های سیاسی خود است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد حاال جلس��ات منظمی را با ی��اران خود‬ ‫برگزار می کند ت��ا بازوهای اجرایی او در انتخابات باش��ند‪.‬‬ ‫رئیس پیش��ین دولت از یارانش خواس��ته است بانک های‬ ‫اطالعاتی خود را کامل کنند؛ یک بانک اطالعاتی‪ ،‬شامل‬ ‫ظرفیت شهرهای مختلف ایران برای حمایت از احمدی نژاد‪،‬‬ ‫گزارش های کاملی از عملکرد دولت روحانی و نقاط ضعف و‬ ‫قوت دولت تدبیر و امید‪.‬‬ ‫او همچنین از این گروه خواسته است که فعالیت های‬ ‫خود را در شهرستان ها بیشتر کنند؛ چه انکه معتقد است او‬ ‫به واسطه سفرهای استانی و حضور در شهرها و روستاهای‬ ‫کوچک محبوبیت فراوانی در شهرس��تان ها دارد و شاید از‬ ‫همین رو تمرکز خود را در این راستا به کار گرفته است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد اس��تراتژی دیگر خود را ب��ر روی پنهان‬ ‫بودن نام خود طراحی کرده و از نزدیکانش خواس��ته است‬ ‫تمام کارهای خود را ب��دون نام احمدی ن��ژاد انجام دهند‪.‬‬ ‫رئیس جمهور س��ابق ایران تمایل ندارد نام��ی از او در این‬ ‫فعالیت ها برده ش��ود و دوس��ت دارد به واس��طه سکوتش‬ ‫شناخته شود‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫تنها یک روز بعد از اینکه محسن رضایی متن کامل‬ ‫نامه را در برنامه زنده تلویزیونی قرائت کرد‪ ،‬س��ایت ایت اهلل ‬ ‫هاش��می رفس��نجانی مصاحبه مفصلی را با وی منتش��ر‬ ‫کرد که در ان به مس��ائل جنگ پرداخته شده بود‪ .‬ایت اهلل ‬ ‫هاش��می به واس��طه جایگاه��ش در جنگ ک��ه به عنوان‬ ‫جانش��ین فرمانده کل قوا انتخاب ش��ده بود‪ ،‬ناگفته های‬ ‫بسیاری داش��ت‪ .‬او نیز تایید کرد که ورودش به فرماندهی‬ ‫جنگ به خاطر اختالف دو فرمانده س��پاه و ارتش بود‪ .‬یک‬ ‫طرف محس��ن رضایی قرار داش��ت‪ ،‬با ش��یوه جنگ های‬ ‫غافلگی رانه و طرف دیگر شهید صیادشی رازی که معتقد به‬ ‫جنگ کالسیک در ارتش بود‪ .‬هاشمی در این مصاحبه به‬ ‫ورودش به جنگ این گونه اشاره م ی کند‪« :‬خدمت امام ب رای‬ ‫خداحافظی رفتم و همین را مطرح کردم که ایشان بدانند من‬ ‫با این عقیده در جنگ م ی روم و هرچند شعار م ی دهیم جنگ‬ ‫جنگ تا پیروزی یا تا رفع فتنه یا هر چیز دیگر‪ ،‬اس��تراتژی‬ ‫ما این است؛ گفتم که من با این هدف وارد میدان م ی شوم‬ ‫تا جنگ را به این صورت تمام کنیم‪ .‬ایش��ان هم نگاهی به‬ ‫من کردند و ج��واب ندادند‪ ،‬من هم انتظار نداش��تم جواب‬ ‫بدهند‪ .‬م ی خواستم بگویم که اگر م ی خواهید من جنگ را‬ ‫فرماندهی کنم‪ ،‬این استراتژی من است‪ .‬فقط با یک تبسم‬ ‫مواجه شدم‪ .‬این تبسم م ی توانس��ت به معنای اینکه شما‬ ‫ساده هستید باشد و م ی توانس��ت به این معنا باشد که این‬ ‫خوب است ولی حقش نبود که امام این حرف را بگویند‪ ،‬این‬ ‫حرف را من م ی بایست م ی گفتم که گفتم‪ .‬همه فرماندهان‬ ‫جمع بودند و من این جمله را گفتم‪ .‬م��ن ب رای فرماندهان‬ ‫گفتم که اگر شما به اهداف این عملیات برسید من به شما‬ ‫قول م ی دهم که جنگ پیروزمندانه تمام م ی شود‪ .‬سرجای‬ ‫خودمان بایستیم و م ی گوییم که بیایید متجاوز را محاکمه‬ ‫کنید وح��ق ما را هم بدهی��د‪ ».‬هاش��می در این بخش از‬ ‫س��خنان ادعای تازه ای را مطرح کرد که هنوز به ان پاس��خ‬ ‫داده نشده است‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬ان نوار را سپاه به من نداده است‪ .‬این گونه‬ ‫اس��ناد را انها جمع م ی کردن��د‪ .‬ان نوار‪ ،‬یک ن��وار تاریخی‬ ‫اس��ت‪ .‬من از روی نقش��ه کالک جنگی تحلیل کردم و ان‬ ‫حرف ها را گفتم‪ .‬از همان روز یا همان شب این بحث شروع‬ ‫شد‪ .‬خیل ی ها خوشحال ش��دند و بعض ی ها هم گفتند همه‬ ‫ی هاشمی م ی گوید‬ ‫م ی گویند «جنگ جنگ تا پیروزی»‪ ،‬اقا ‬ ‫«جنگ جنگ تا یک پیروزی»‪ .‬انها نم ی دانستند که پشت‬ ‫این یک پیروزی‪ ،‬هم��ان پیروزی واقعی اس��ت که از این‬ ‫درم ی اید‪ .‬من هم گفته بودم و م ی فهمیدند ولی کس��انی‬ ‫بودند که دلشان م ی خواس��ت جنگ باشد و فکر م ی کردند‬ ‫که در جنگ و باب شهادت باید باز باش��د تا اثاری از لحاظ‬ ‫فرهنگی‪ ،‬نظامی و سیاس��ی داشته باش��د‪ .‬ان گونه عقیده‬ ‫داشتند و هرکسی عقیده خودش را دارد‪».‬‬ ‫هلل هاشمی درباره پایان جنگ به دو پیشنهاد اشاره‬ ‫ایت ا ‬ ‫م ی کند‪ .‬اول پیشنهادی که خود او به امام م ی دهد درباره اینکه‬ ‫او مس��ئولیت پایان جنگ را بپذیرد و بعد امام وی را به خاطر‬ ‫تخلف عزل کند‪ .‬دوم پیش��نهادی که امام مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫ایت اهلل م ی گوید که پیشنهاد اول را امام نپذیرفت و خودشان‬ ‫پیشنهادی را مطرح کردند که «ما از ان پیشنهاد بیشتر متاثر‬ ‫شدیم و ان را قبول نکردیم و گفتیم که این درست نیست‪».‬‬ ‫او توضیح م ی دهد که در ان جلسه پنج نفر حاضر بودند که‬ ‫این پیشنهاد امام را شنیدند‪ .‬پیشنهادی که همه را متاثر کرده‬ ‫ی هاشمی اعضای‬ ‫اما تاکنون در هیچ جا بیان نشده است‪ .‬اقا ‬ ‫ان جلسه را امام (ره)‪ ،‬سران سه قوه (ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬ایت اهلل‬ ‫موسوی اردبیلی‪ ،‬خو د هاش��می به عنوان رئیس مجلس) به‬ ‫همراه میرحسین موسوی به عنوان نخس ت وزیر و حاج احمد‬ ‫اقا که معموال در این جلسات حضور داشت معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪27‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این می��ان برخ��ی چهره های نزدی��ک به رئیس‬ ‫دولت های نهم و دهم در گفت وگوهای خود با احمدی نژاد‬ ‫از طرح مس��عود زریبافان حمایت کرده اند و استراتژی او را‬ ‫موثر و نزدیک تر به واقعیت دانسته اند‪ .‬براساس این طرح‪،‬‬ ‫زریبافان قصد دارد وزیران و مدیران ارشد دولت های نهم‬ ‫و دهم را گرد هم جمع کند و تشکلی تحت عنوان «حامیان‬ ‫والیت» تشکیل دهد‪ .‬این اخبار در حالی منتشر شده است‬ ‫که زمزمه هایی نیز مبنی بر نقش اسفندیار رحیم مشایی در‬ ‫استراتژی احمدی نژاد به گوش می رسد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد که هشت سال در راس خبرها و تحلیل ها‬ ‫بود‪ ،‬از ابت��دای دولت یازدهم به سیاس��تمداری ارام تبدیل‬ ‫شده است‪ .‬بسیاری اما س��کوت او را باور نداشته و معتقدند‬ ‫رئیس جمهور سابق نمی تواند دنیای سیاست را ترک کند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که عبدالرض��ا داوری از اعضای‬ ‫تیم رس��انه ای دولت دهم‪ ،‬برنامه ری��زی احمدی نژاد برای‬ ‫انتخابات مجلس دهم را رد می کند‪« :‬اقای احمدی نژاد هیچ‬ ‫برنامه ای برای هیچ انتخاباتی ندارن��د و قطعا در انتخابات‬ ‫مجلس بعدی هم حضور سازمان یافته ای نخواهند داشت‪.‬‬ ‫البته ممکن است برخی از وزرای ایشان با تصمیم شخصی‬ ‫در مناطقی ک��ه مقبولیت بوم��ی و منطق��ه ای دارند‪ ،‬مثل‬ ‫اقای نیکزاد در اردبیل یا اقای شیخ االسالم در چالوس در‬ ‫انتخابات حضور پیدا کنند که البت��ه در این رابطه هم هنوز‬ ‫هیچ جمع بندی وجود ندارد‪».‬‬ ‫او دلیل این عدم حضور سازمان یافته را این گونه بیان‬ ‫می کند‪« :‬واقعیت س��اختار سیاسی کشورمان این است که‬ ‫همیش��ه مجلس به نوعی تابع دولت می شود‪ .‬اگر االن نیز‬ ‫نگاه کنید‪ ،‬مش��اهده می کنید که بخش مهمی از مجلس با‬ ‫دولت اقای روحانی همراه شده است‪ .‬تا قبل از سال ‪ 90‬نیز‬ ‫مجلس با دولت اقای احمدی نژاد همراه بود‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫احمدی نژاد و یک پیشنهاد جدید‬ ‫هفته گذشته یک سایت خبری خارج از کشور جزئیات‬ ‫دیدار سیدحس��ن خمینی با احمدی نژاد را منتش��ر کرد‪ .‬بر‬ ‫اساس این خبر‪ ،‬سید حسن خمینی به احمدی نژاد پیشنهاد‬ ‫کرده که به دیدار هاشمی رفسنجانی برود‪.‬‬ ‫این س��ایت همچنین مدعی اس��ت که احمدی نژاد‬ ‫خواستار دیدار با سیدمحمد خاتمی اس��ت اما رئیس دولت‬ ‫اصالحات این درخواست را نپذیرفته است‪.‬‬ ‫این رسانه مجازی نوشته است که محمود احمدی نژاد‬ ‫در این دی��دار پیرامون ش��رایط سیاس��ی کش��ور از جمله‬ ‫انتخابات مجلس اینده و نیز انتخابات ریاست جمهوری ‪96‬‬ ‫اظهاراتی را بیان کرده است‪.‬‬ ‫این سایت خبری می نویس��د‪« :‬در ان دیدار محمود‬ ‫احمدی نژاد گفته بود‪ :‬برنام��ه ای برای انتخابات پیش روی‬ ‫مجلس ش��ورای اس�لامی ندارم؛ لیکن با توج��ه به نفوذ‬ ‫مردمی و محبوبیتی که دارم می توانم به س��ادگی اکثریت‬ ‫مجلس را در دست گیرم‪».‬‬ ‫بنابر این گزارش‪ ،‬احمدی نژاد همچنان در این تصور‬ ‫است که دارای محبوبیت بسیار باالیی در میان مردم است و‬ ‫معتقد است که دولت روحانی موفقیتی نداشته است‪ .‬او گفته‬ ‫است‪« :‬من هیچ عالقه ای برای ورود به عرصه رقابت های‬ ‫انتخاباتی ندارم‪ ،‬اما اگر بخواهم وارد انتخابات شوم‪ ،‬مدنظر‬ ‫بنده انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده خواهد بود؛ چرا که‬ ‫با توجه به محبوبیت من و نیز ع��دم موفقیت دولت فعلی‪،‬‬ ‫پیروزی من می تواند حتمی باشد‪».‬‬ ‫بنابر ادعای این س��ایت‪ ،‬محمود احمدی نژاد در ادامه‬ ‫این دیدار به موضوع انتشار انتقادها و افشاگری ها پیرامون‬ ‫فس��ادها و ش��یوه مدیریتی وی در دوران ‪ ۸‬س��اله اش در‬ ‫رسانه های عمومی اشاره کرده و در اظهارنظری دیگر مدعی‬ ‫شده است‪« :‬پش��ت صحنه این حمالت‪ ،‬شخص هاشمی‬ ‫رفسنجانی اس��ت و اوس��ت که به رس��انه ها و چهره های‬ ‫سیاسی هر دو جریان اصالح طلب و اصولگرا خط می دهد‬ ‫که به من حمله شود‪».‬‬ ‫در ادامه این دیدار و نیز در پی این اظهارات‪ ،‬سید حسن‬ ‫خمینی به محم��ود احمدی ن��ژاد می گوید ک��ه انچه وی‬ ‫تصور می کند خالف واقع اس��ت و اقای هاشمی پشت این‬ ‫موضوعات نیست‪.‬‬ ‫سید حس��ن خمینی همچنین به احمدی نژاد پیشنهاد‬ ‫کرده است که شخصا به دیدار هاشمی رفسنجانی برود و با‬ ‫او دیداری داشته باشد‪.‬‬ ‫این س��ایت همچنین مدعی ش��د که «طی روزهای‬ ‫اخیر نیز‪ ،‬نزدیکان محمود احمدی نژاد در دیدار با نزدیکان‬ ‫سید محمد خاتمی‪ ،‬پیشنهاد دیدار این دو را دادند که هنوز‬ ‫درخواست این دیدار از سوی س��ید محمد خاتمی بی پاسخ‬ ‫مانده است‪».‬‬ ‫این خبر اما هنوز از سوی دفتر احمدی نژاد و سید حسن‬ ‫خمینی تایید یا تکذیب نشده است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و ضیافت شام با پایداری‬ ‫اینها البته تمام اخبار مربوط به احمدی نژاد نیس��ت؛‬ ‫چه انکه س��ایت اصالح طلب «پیام نو» مدعی شده است‬ ‫که محمود احمدی نژاد‪ ،‬اعضای جبهه پایداری در مجلس‬ ‫و نمایندگان نزدیک به این جبهه را به ضیافت شام دعوت‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫براس��اس خبر این رس��انه مجازی‪ ،‬هفته گذشته در‬ ‫مجلس‪ ،‬نمایندگان پایداری‪ ،‬نیروهای وابسته به این جریان‬ ‫یا نیروهای نزدیک به این جریان را به ضیافت شام محمود‬ ‫احمدی نژاد دعوت می کردند‪ .‬اعضای جبهه پایداری صرفا‬ ‫از نمایندگانی برای این ضیافت دعوت می کردند که احتمال‬ ‫داشت دعوت انها را قبول کنند‪.‬‬ ‫این در حالی است که محمود احمدی نژاد هفته گذشته‬ ‫در حاش��یه مراس��م ختم والده ایت اهلل هاشمی شاهرودی‬ ‫هنگامی که با س��وال خبرنگاران در این باره مواجه شد‪ ،‬از‬ ‫پاسخ دادن امتناع ورزید و ترجیح داد سکوت پیشه کند‪.‬‬ ‫عبدالرضا داوری پیرامون سکوت احمدی نژاد این گونه‬ ‫اظهارنظر کرده است‪« :‬فعال سکوت ایشان ادامه دارد مگر‬ ‫اینگه ایشان به جمع بندی جدیدی برسند‪».‬‬ ‫او در خصوص زمان پایان این س��کوت گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«ش��اید در اینده اقای احمدی نژاد ض��روری ببینند برای‬ ‫اگاهی افکارعمومی نکاتی را بیان کنند‪ .‬س��کوت ایش��ان‬ ‫تا االن نتایجی خوبی داشته اس��ت ولی باید مقداری زمان‬ ‫بگذرد و نتایج عملکرد دولت فعلی مشخص و فاصله واقعی‬ ‫بین ادعاها و عملکردها روش��ن ش��ود‪ .‬به نظ��رم اگر فضا‬ ‫شفاف تر شود‪ ،‬می توان از این سکوت عبور کرد‪».‬‬ ‫احمدی نژاد و پیش بینی جدیدش‬ ‫ان گونه که س��ایت اصولگرای جهان نی��وز خبر داده‬ ‫است‪ ،‬رئیس دولت های نهم و دهم در جلسه «هما» گفته‬ ‫است‪« :‬مذاکرات قطعا شکس��ت خواهد خورد‪ .‬این گونه که‬ ‫دولت جلو می رود و دستش خالی است‪ ،‬به نتیجه نخواهند‬ ‫رسید‪».‬‬ ‫هفته گذشته یک س��ایت خربی خارج از‬ ‫کشور جزئیات دیدار سیدحسن خمینی‬ ‫با احمدی نژاد را منترشکرد‪ .‬بر اساس این‬ ‫خرب‪ ،‬سید حس��ن خمینی به احمدی نژاد‬ ‫پیش��نهاد ک��رده ک��ه به دی��دار هاش��می‬ ‫رفسنجانی برود‬ ‫در این جلسه اسفندیار رحیم مشایی نیز حضور داشته‬ ‫اس��ت‪ .‬پیش از این خب��ر اظهارنظرهایی از ای��ن جنس از‬ ‫احمدی نژاد وجود داشته است اما تمام انها با فاصله بسیار‬ ‫کوتاهی از زمان انتشار تکذیب شده اند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و پایگاه اجتماعی اش‬ ‫احمدی نژاد و حامیانش همواره در القای اینکه پایگاه‬ ‫اجتماعی اصولگرایان متعلق به انهاس��ت‪ ،‬تالش فراوانی‬ ‫به خرج داده اند؛ از س��خنان مهرداد بذرپاش در سال ‪ 85‬تا‬ ‫صحبت های این روزهای عبدالرضا داوری‪.‬‬ ‫حاال ام��روز هم عبدالرض��ا داوری از اعضای ارش��د‬ ‫رس��انه ای دولت دهم معتقد اس��ت ک��ه اصولگرایان باید‬ ‫احمدی نژاد را راضی کنند تا در انتخابات اینده حضور یابد‪.‬‬ ‫البته عالوه بر اطرافیان احمدی ن��ژاد‪ ،‬برخی فعاالن‬ ‫سیاس��ی اصالح طلب نیز تاکی��د می کنند ک��ه پایگاه رای‬ ‫احمدی نژاد قابل انکار نیست‪.‬‬ ‫محمد قوچانی‪ ،‬عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران‬ ‫س��ازندگی و از روزنامه نگاران اصالح طلب چندی پیش در‬ ‫مناظره ای با امیر محبیان در دفتر هفته نامه مثلث گفته بود‪:‬‬ ‫«تا اطالع ثانوی هیچ اصولگرای��ی پایگاه رای احمدی نژاد‬ ‫را ندارد‪».‬‬ ‫صادق زیباکالم‪ ،‬استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران‬ ‫نیز گفته بود‪« :‬احمدی نژاد هنوز ‪ 10‬میلیون رای دارد‪».‬‬ ‫حاال داوری در اظهارنظری صریح گفته اس��ت‪« :‬اگر‬ ‫در س��ال ‪ 96‬مجموعه ای ب��ا بینش‪ ،‬من��ش و روش اقای‬ ‫احمدی نژاد مقاب��ل اقای روحانی قرار بگی��رد‪ ،‬انگاه اقای‬ ‫روحانی اولی��ن رئیس جمه��وری خواهد بود ک��ه دور دوم‬ ‫ریاست جمهوری را نمی بیند‪».‬‬ ‫او در عین حال احتمال کاندیداتوری رئیس دولت های‬ ‫نهم و دهم را رد کرده و گفته است‪« :‬احمدی نژاد دیگر اراده‬ ‫معطوف به قدرت ندارد و تا انجا که می دانم به هیچ عنوان‬ ‫قصد کاندیداتوری یا برنامه ریزی در هیچ انتخاباتی را ندارند‪.‬‬ ‫البته این تحلیل ش��خصی بنده و مربوط به امروز است و از‬ ‫اینده خبری ندارم و نمی دانم چه اتفاقی خواهد افتاد‪».‬‬ ‫داوری معتق��د اس��ت اگ��ر احمدی ن��ژاد مج��ددا‬ ‫رئیس جمهور شود‪ ،‬چیزی بر فضایل ایشان افزوده نمی شود‪:‬‬ ‫«اما احتماال اگر احمدی نژاد احساس کند که منافع مردم و‬ ‫انقالب با تداوم شرایط کنونی به طور جدی به خطر می افتد‬ ‫و ایش��ان می توانند از منافع مردم و انق�لاب صیانت کنند‪،‬‬ ‫نقش افرین خواهند بود ولی امروز ممکن است که این تلقی‬ ‫را نداشته باشند‪».‬‬ ‫او در خص��وص پای��گاه رای مش��ترک احمدی نژاد‬ ‫و اصولگرای��ان نیز اظهارنظر ک��رد؛ انجا که گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«اصولگرایان که چاره ای ندارن��د‪ .‬از قضا‪ ،‬اصولگرایان اگر‬ ‫می خواهند مجددا به قدرت بازگردند باید دعا کنند تا اقای‬ ‫احمدی نژاد راضی به کاندیداتوری ش��ود‪ .‬اگر اصولگرایان‬ ‫می خواهند اقای روحانی در س��ال ‪ 96‬رئیس جمهور نشود‬ ‫باید حتما به دنبال اقای احمدی نژاد بیایند چراکه کس��ی را‬ ‫برای رقابت با اقای روحانی ندارند‪».‬‬ ‫داوری در توصیف رفتار اصولگرایان نیز گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«انها یک بدنه کوچک حزبی ‪ -‬رسانه ای دارند که بخشی‬ ‫از اینها رابطه خوبی با اقای احمدی نژاد ندارند‪ .‬در عین حال‬ ‫جریان اصولگرایی یک بدنه اجتماعی ‪ 10‬میلیونی هستند و‬ ‫این سازمان رای به اقای احمدی نژاد سمپاتی و عالقه شدید‬ ‫دارد و با اقای احمدی نژاد احساس همذات پنداری می کنند‪.‬‬ ‫چه بخش کوچ��ک حزبی اصولگرایی بخواه��د یا نخواهد‬ ‫این بدنه بزرگ کامال در سبد رای اقای احمدی نژاد مستقر‬ ‫است‪ .‬به ویژه اگر اقای احمدی نژاد بخواهد با جریان اقای‬ ‫هاشمی رقابت علنی بکند‪ ،‬قطعا در ان زمان‪ ،‬سازمان رای‬ ‫بدنه اجتماعی اصولگرایی کال در سبد رای اقای احمدی نژاد‬ ‫قرار می گیرد‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫عارفبه جای‬ ‫ناطق و الریجانی‬ ‫سیاست‬ ‫برخی اصالح طلبان همچنان به عبور‬ ‫از اصولگرایان معتدل معتقدند‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫محمدرضا عارف‪ ،‬از چهره های شناخته شده اصالح طلبان‬ ‫اگرچه در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم به نفع حس��ن‬ ‫روحانی میدان رقاب��ت را ترک کرد‪ ،‬اما حاال این ش��خصیت‬ ‫سیاس��ی از عزم جدی خود ب رای حضور در انتخابات مجلس‬ ‫دهم خبر م ی دهد‪« :‬ما بعد از انتخابات خرداد ‪ 92‬ب رای انتخابات‬ ‫مجلس اینده در حال ب رنامه ریزی هستیم و به صورت شفاف‬ ‫هم فعالی ت های مان را به اطالع افکار عمومی م ی رسانیم‪».‬‬ ‫گویا پس از اعالم صریح عدم تمای��ل ناطق نوری ب رای‬ ‫حضور در انتخابات مجلس اینده حاال محمدرضا عارف بیش‬ ‫از گذشته به حمایت قاطع اصالح طلبان دل بسته و امیدوارانه‬ ‫ب رای حضور در ساختمان بهارستان تالش م ی کند‪ .‬در این میان‬ ‫اما انچه کار را ب رای عارف سخت تر م ی کند‪ ،‬جایگاه و موقعیت‬ ‫عل��ی الریجانی در مجلس اس��ت؛ موقعیتی ک��ه م ی تواند‬ ‫برنامه اصالح طلبان را تحت الش��عاع خود قرار دهد‪ .‬شاید از‬ ‫همی ن روست که برخی از احتمال نزدیک شدن اصالح طلبان‬ ‫به علی الریجانی سخن م ی گویند؛ چراکه الریجانی در طول‬ ‫سال های گذش��ته نه تنها توانسته به س��طحی از تعامل با‬ ‫اصالح طلبانی که حاضرند در چارچوب های مشخ ص ش��ده‬ ‫نظام کار کنند‪ ،‬بلکه با دولت روحانی که با رای اصالح طلبان‬ ‫قدرت را در دست گرفته روابط خوب و صمیمانه ای برقرار کرده و‬ ‫تالش کرده است که دولت را در رسیدن به اهدافش کمک کند‪.‬‬ ‫حاال در چنین ش��رایطی اگرچه احتمال نزدیک شدن‬ ‫حامیان حسن روحانی به علی الریجانی قوت بیشتری به خود‬ ‫گرفته اما عب داهلل ناصری‪ ،‬عضو بنیاد باران در اخرین اظهارنظر‬ ‫خود چنین گفته است‪« :‬اگر عارف وارد مجلس شود و قرار باشد‬ ‫اصالح طلبان از میان او و الریجانی‪ ،‬کسی را به عنوان رئیس‬ ‫مجلس انتخاب کنند‪ ،‬قطعا از عارف حمایت خواهند کرد‪».‬‬ ‫این اظهارنظر نش��ان از ان دارد که اکنون ش��اید نتوان‬ ‫با قطعیت از پایان این ائتالف س��خن گف��ت اما م ی توان به‬ ‫جرات گفت که رسیدن به چنین ائتالفی سخت تر از همیشه‬ ‫است؛ چه انکه دیگر چهره های اصالح طلب نیز بر حمایت از‬ ‫محمدرضا عارف تاکید م ی کنند‪ .‬در این میان داریوش قنبری‪،‬‬ ‫عضو شورای مرکزی حزب مردمساالری که سابقه حضور در‬ ‫پارلمان را نیز در کارنامه خود دارد گفته است‪« :‬علی الریجانی‬ ‫هرچه باشد‪ ،‬یک اصولگراست‪ ».‬این فعال سیاسی اصالح طلب‬ ‫با تاکید بر اینکه اصالح طلبان از اقایان خاتمی و هاشمی انتظار‬ ‫دارند ک��ه در انتخابات مجلس دهم اقای ع��ارف را به عنوان‬ ‫محور اصالح طلبان مورد حمایت قرار دهند‪ ،‬اب راز عقیده کرده‬ ‫اس��ت‪« :‬حمایت اصالح طلبان از اقای روحان��ی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم به دلیل ایده های اصالح طلبانه ایشان‬ ‫بوده است؛ بناب راین در انتخابات مجلس دهم نیز اصالح طلبان‬ ‫معیارهای خاص خودشان را دارند و باتوجه به ان معیارها وارد‬ ‫انتخابات خواهند ش��د‪».‬این نماینده مجلس هش��تم علت‬ ‫پیروزی اصالح طلب��ان در انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ 92‬را‬ ‫ازخودگذشتگی عارف توصیف م ی کند‪« :‬باید توجه داشت که‬ ‫پیروزی اصالح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به‬ ‫دلیل ازخودگذشتگی اقای عارف بود؛ بناب راین انتخابات مجلس‬ ‫دهم فرصت مناسبی است ب رای جب ران این ازخودگذشتگی‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه این انتظار وجود دارد که بزرگان جریان‬ ‫اصالحات از محوریت عارف در انتخابات مجلس دهم حمایت‬ ‫کنند‪ ،‬تاکید کرده است‪« :‬اگرچه مشی اقای الریجانی میانه روی‬ ‫بوده و در این راس��تا نیز تالش بس��یاری کردند اما ایشان در‬ ‫هر حال یک اصولگراس��ت‪ .‬البته بنده مخالف نیستم که در‬ ‫بین اصالح طلبان چهره ه��ای معتدل اصولگ��را نیز حضور‬ ‫داش��ته باش��ند اما در عین حال معتقدم محوریت و اکثریت‬ ‫باید در اختیار اصالح طلبان باشد‪ ».‬البته ناصر قوام ی نماینده‬ ‫مجلس ششم و از فعاالن سیاس��ی اصالح طلب اما پی رامون‬ ‫حمایت اصالح طلبان از علی الریجانی در انتخابات مجلس‬ ‫دهم صریح تر اظهارنظر نکرده اس��ت‪« :‬اق��ای الریجانی از‬ ‫لحاظ فکری با اصالح طلب��ان فاصله زیادی دارن��د؛ بناب راین‬ ‫فکر نم ی کنم این طیف بتواند با تفکر اقای الریجانی همراه‬ ‫شود‪».‬وی ادامه داد‪« :‬بنده معتقدم اگر اقای عارف بخواهد در‬ ‫ته ران لیستی بدهد که بتوان پشت س��ر ایشان حرکت کرد‪،‬‬ ‫این افراد رد صالحیت م ی ش��وند و به جای انها افرادی تایید‬ ‫م ی شوند که به تفکر اصالح طلبان نزدیک نیستند؛ بناب راین‬ ‫بعید م ی دانم اصالح طلبان با اقای عارف هماهنگ شوند‪».‬‬ ‫عابد فتاحی‪ ،‬نماینده اصالح طلب مجلس نهم نظر متفاوتی‬ ‫دارد‪ .‬او با تاکید بر اینکه علی الریجانی و علی مطهری افرادی‬ ‫فراجناحی هستند‪ ،‬درباره انتخابات مجلس دهم گفته است‪:‬‬ ‫«بنده باتوجه به حضور گسترده مردم در انتخابات‪ ،‬مجلس دهم‬ ‫را از ان اصالح طلبان م ی دانم و معتقدم اقای عارف سرلیست‬ ‫اصالح طلبان خ واهد شد‪».‬وی درباره ریاست مجلس دهم تاکید‬ ‫کرد‪« :‬اگر اصالح طلبان بتوانند اکثریت کرس ی های پارلمان را‬ ‫به دست اورند‪ ،‬قطعا ریاست مجلس را به دست خواهند اورد‪.‬‬ ‫علی الریجانی در مجلس جایگاه خاصی دارد‪ .‬در واقع ایشان‬ ‫جاذبه ای دارد که به این راحت ی ها از بین نم ی رود‪».‬‬ ‫این نماین��ده اصالح طلب مجلس نهم اظهار داش��ت‪:‬‬ ‫«اقای الریجانی در مجلس حاکمیت خاصی دارد که نشات‬ ‫گرفته از محبت خاصی اس��ت؛ چراکه مجلس ی ها نسبت به‬ ‫ایشان رابطه احساسی خاصی دارند‪ ».‬فتاحی همچنین اب راز‬ ‫عقیده کرده اس��ت‪« :‬کمتر کس��ی م ی تواند ب رای رسیدن به‬ ‫کرسی ریاست پارلمان‪ ،‬علی الریجانی را از می دان رقابت خارج‬ ‫کند‪ .‬در واقع عش��ق و عالقه نمایندگان نسبت به ایشان به‬ ‫راحتی تغییر نم ی کند و از بین نم ی رود‪ ».‬علیرضا محجوب‪،‬‬ ‫دبیرکل خانه کارگر و دیگر نماینده اصالح طلب مجلس نهم‬ ‫نیز اگرچه صحبت درباره انتخابات مجلس دهم را زودهنگام‬ ‫یداند‪ ،‬اما در عین حال تاکید م ی کند‪« :‬در حال حاضر گروه ها‬ ‫م ‬ ‫و افراد به دنبال جمع اوری اطالعات در این زمینه هس��تند؛ از‬ ‫این رو هرکس��ی م ی تواند در این باب عمل کند‪ .‬در این میان‬ ‫اقای ناطق نوری بهترین گزینه ای بود که م ی توانست شرایط‬ ‫وحدت ملی را فراهم کند‪».‬‬ ‫وی معتقد است‪« :‬کسان ی که قصد دارند در انتخابات اینده‬ ‫وارد رقابت شوند‪ ،‬باید بر تحقق وحدت ملی تاکید داشته باشند‬ ‫و این وجه ممتاز را از خود نش��ان دهند تا بتوانند در انتخابات‬ ‫موفق شوند‪ ».‬این نماینده اصالح طلب مجلس اظهار داشت‪:‬‬ ‫«در حال حاضر نم ی توان کسی را ب رای ریاست مجلس رقیب‬ ‫اقای الریجانی دانست؛ چراکه ایش��ان در حال حاضر رئیس‬ ‫مجلس هستند‪ .‬البته این مسائل قابل تحلیل و بررسی است‪».‬‬ ‫محجوبباتاکیدبراینکهترکیبمجلسدهمقطعادرانتخاب‬ ‫رئیس مجلس نقش بس زایی خواهد داشت‪ ،‬خاط رنشان کرده‬ ‫است‪« :‬البت ه تردیدی نیست که اقای الریجانی نیز همچون‬ ‫اقای ناطق نوری به عنوان رئی��س مجلس موفق عمل کرده‬ ‫است‪ ».‬ائتالف اصالح طلبان با علی الریجانی البته در ماه های‬ ‫اخیر واکنش اصولگرایان را نیز در پی داشته است‪.‬‬ ‫جعفر ش��جونی‪ ،‬عضو جامعه روحانیت مب��ارز درباره‬ ‫حمایت اصالح طلبان از علی الریجانی گفته اس��ت‪« :‬اقای‬ ‫الریجانی باالتر از ان است که بخواهد به سمت اصالح طلبان‬ ‫گرایش پی دا کند‪ .‬انها در پرونده خودشان گناه سنگینی دارند و‬ ‫اقای الریجانی نیازی به اصالح طلبان ندارد‪ ».‬وی معتقد است‪:‬‬ ‫«جایگاه اقای الریجانی نزد اصولگرایان معتبر است؛ بناب راین‬ ‫نیازی به دیگران ندارد‪ .‬ایشان باالتر از این حرف هاست که به‬ ‫اصالح طلبان نیازی داشته باشد‪ ».‬عضو جامعه روحانیت مبارز‬ ‫با تاکید بر اینکه عارف حذف شده‪ ،‬گفته است‪« :‬دیگر نامی از‬ ‫اقای عارف نیست که کس��ی بخواهد به او تکیه کند‪ .‬اقای‬ ‫عارف یک مهره سوخته اس��ت و دیگر به درد اصالح طلبان و‬ ‫دیگران نم ی خورد و همان طور که گفتم‪ ،‬ایش��ان حذف شده‬ ‫است‪ ».‬شجونی معتقد اس��ت‪« :‬اگر اصالح طلبان به سمت‬ ‫اقای الریجانی بیایند برگ ب رنده ب رای اقای الریجانی اس��ت‪،‬‬ ‫اما چیزی گیر اصالح طلبان نم ی اید؛ یعنی ایشان کمکی به‬ ‫اصالح طلبان نم ی کند و ابروی خ��ودش را فدای انها نخواهد‬ ‫کرد‪ ».‬وی همچنین تاکید م ی کند که اصالح طلبان به کلی‬ ‫باخته اند‪« :‬اینها اگر فتنه را فتنه ندانند‪ ،‬باخته اند و مردم به اینها‬ ‫توجه نخواهند کرد؛ چراکه فتنه به نظام ضربه زده و استخوان‬ ‫الی زخم است‪ .‬بناب راین انها نم ی توانند به فتنه تکیه داشته‬ ‫باشند و اول باید ان را محکوم کنند‪».‬‬ ‫ترئیسه مجلس نهم و‬ ‫اما بهروز نعمتی‪ ،‬سخنگوی هیا ‬ ‫از چهره های نزیک به علی الریجانی در اظهارنظری متفاوت‬ ‫م ی گوید‪« :‬مجل��س دهم متعلق به اعتدالی��ون هر دو جناح‬ ‫اصالح طلب و اصولگراست که چارچوب نظام را قبول دارند و‬ ‫خط قرمزها را رعایت م ی کنند‪ .‬افراطیون هر دو جناح سیاسی‬ ‫کشور در مجلس اینده جایی نخواهند داشت‪».‬‬ ‫وی اب راز عقیده کرد‪« :‬اقای الریجانی خیلی زودتر از اقای‬ ‫دکتر روحانی پرچم اعتدال را باال بردند‪ .‬در این راستا‪ ،‬تشکیل‬ ‫فراکسیون رهروان والیت کار بسیار بزرگی بود که توسط دکتر‬ ‫الریجانی صورت گرفت و این موضوع نیز همچنان ادامه دارد؛‬ ‫از این رو این اصالح طلبان هستند که باید تصمیم بگی رند اقای‬ ‫الریجانی را در انتخابات اینده به عنوان محور انتخاباتی خود‬ ‫برگزینند‪».‬‬ ‫نعمتی همچنین گفته است‪« :‬اصولگرایان معتدل در‬ ‫انتخابات اینده حول محور اقای الریجانی جمع خ واهند شد اما‬ ‫در نهایت نتیجه انتخابات به رای و نظر مردم بستگی دارد‪ ».‬در‬ ‫فاصله باقیمانده تا انتخابات مجلس دهم حاال گویا تحوالت‬ ‫تازه ای در راه است و ارایش سیاسی جدیدی ب رای این انتخابات‬ ‫ش��کل خواهد گرفت‪ .‬علی الریجانی و محمدرضا عارف به‬ ‫نمایندگ��ی از اعتدالی��ون دو جریان اصولگ��را و اصالح طلب‬ ‫س��ناریوهای متفاوتی را ب رای پیروزی در انتخابات مجلس و‬ ‫کسب اکثریت کرس ی های سبز بهارستان دنبال م ی کنند‪ ،‬اما‬ ‫نباید فراموش کرد که یارکش ی های انها تازه اغاز شده است‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪30‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫بی ‬ ‫نالملل‬ ‫یک انقالبی از ارژانتین‬ ‫گزارش ها‬ ‫صحبت های رئیس جمهور ارژانتین در سازمان ملل شوک بزرگی به غرب وارد کرد‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫در س��ال ‪ 2006‬زمانی که دادگاه ارژانتین‬ ‫چندتن از ایرانیان را در این انفجار مقرص‬ ‫دانس��ت‪« ،‬نس��تور کرش�نر» و بعد من‪،‬‬ ‫جرات ارائه پیشنهاد برگزاری مذاکرات و‬ ‫افزایش سطح همکاری برای حل ان را به‬ ‫ایران دادیم‪ .‬این درخواست در سال های‬ ‫‪ 2011 ،2010 ،2009 ،2008 ،2007‬نیز‬ ‫از جانب دول��ت ارژانتین تکرار ش��د تا در‬ ‫نهایت مورد موافقت ایران قرار گرفت‬ ‫گزارش ها‬ ‫رئیس جمهور ارژانتین چهارشنبه ‪ 24‬سپتامبر‪ ،‬سخنانی‬ ‫در ش��ورای امنیت و مجمع عمومی س��ازمان ملل ایراد کرد‬ ‫که به دلیل اهمیت ان از یک س��و و انتق��اد صریحی که به‬ ‫سیاست‪‎‬های امریکا و غرب و رژیم اشغالگر قدس داشت‪ ،‬از‬ ‫سوی شبکه‪‎‬های خبری غرب بایکوت شد و در برخی موارد‬ ‫اظهارات او به صورت تحریف ش��ده در سایت‪‎‬های مختلف‬ ‫بازتاب یافت‪ .‬اما متن زیر از سایت رسمی ریاست جمهوری‬ ‫ارژانتین برگرفته شده است‪ .‬ارژانتین به همراه ایاالت متحده‬ ‫امریکا از جمله کش��ورهایی از قاره امریکا هستند که هدف‬ ‫حمالت تروریست ها قرار گرفتند؛ در س��ال ‪ 1992‬سفارت‬ ‫اس��رائیل در «بوینس ایرس» پایتخت ارژانتین و در س��ال‬ ‫‪ 1994‬مرکز یهودیان امیا منفجر ش��د؛ از ان زمان سواالت‬ ‫زیادی در ذهن من ایجاد شد زیرا پس از انفجار مذکور همه‬ ‫در ارژانتین بر این باور بودند که حزب اهلل مسئول انفجار امیا‬ ‫اس��ت‪ ،‬امروز حزب اهلل یکی از احزاب لبنان اس��ت‪ .‬در سال‬ ‫‪ 2006‬سیستم قضایی کش��ور من با پیش��نهاد «کریشنر»‬ ‫رئیس جمهور سابق ارژانتین‪ ،‬برای تحقیق اساسی راجع به‬ ‫حادثه امیا‪ ،‬گروه دادستانی ویژه‪‎‬ای تشکیل داد‪ 20 .‬سال پیش‬ ‫قبل از مشخص ش��دن قطعی مقصرین و پس از تحقیقات‬ ‫دادس��تانی ویژه‪ ،‬قاضی پرونده تصمیم گرفت این جرم را به‬ ‫هشت شهروند ایرانی ساکن تهران نسبت دهد‪ .‬از ان پس من‬ ‫و «کریشنر» در هر یک از مجمع های برگزار شده در سازمان‬ ‫ملل از جمهوری اس�لامی ایران درخواست کردیم که برای‬ ‫پرسش از متهمین با ما همکاری کند‪.‬‬ ‫من امروز قاطعان��ه در مقابل بس��یاری از خانواده های‬ ‫قربانیان این حادثه که ما را همیشه در این راه یاری کردند‪ ،‬با‬ ‫اطمینان می گویم که دولت «نستور کرشنر» بیشترین تالش‬ ‫را برای یافتن مقصران این انفجار داشته است‪ ،‬نه فقط به این‬ ‫دلیل که تمام فایل های اطالعات کشور را جهت بررسی باز‬ ‫کرد یا کمیته ای مخصوص برای تحقیق��ات ان ایجاد کرد‬ ‫بلکه به این دلیل که در سال ‪ 2006‬زمانی که دادگاه ارژانتین‬ ‫چندتن از ایرانیان را در این انفجار مقصر دانس��ت‪« ،‬نستور‬ ‫کرشنر» و بعد من‪ ،‬جرات ارائه پیشنهاد برگزاری مذاکرات و‬ ‫افزایش سطح همکاری برای حل ان را به ایران دادیم‪ .‬این‬ ‫درخواست در سال های ‪2011 ،2010 ،2009 ،2008 ،2007‬‬ ‫نیز از جانب دولت ارژانتین تکرار شد تا در نهایت مورد موافقت‬ ‫ایران قرار گرفت‪.‬‬ ‫پس از موافقت ایران و برگزاری جلس��ه ای دو جانبه بر‬ ‫سر همکاری دو کش��ور در جهت یافتن عامالن این حادثه‬ ‫تفاهم نامه ای امضا شد‪ .‬این تفاهم نامه امضا شد تا مظنونان‬ ‫ایرانی که در تهران زندگی می کنند بتوانند در دادگاه حضور‬ ‫یافته و سخنان خود را بیان کنند‪ .‬بعد از امضای این تفاهم نامه‬ ‫به نظر می رسد شیاطین داخلی و خارجی از زنجیر رها شدند‪.‬‬ ‫موسسات یهودی که طی این سال ها همیشه ما را همراهی‬ ‫می کردند ناگهان پس از این تصمیم علی��ه ارژانتین جبهه‬ ‫گرفته و پس از این تفاهم نامه ما را متهم به همدستی با ایران‬ ‫کردند‪ .‬عالوه بر این راه های جایگزین دیگری مثل پرونده‬ ‫«الکربی» پیشنهادی مبنی بر حضور یک کشور سوم برای‬ ‫قضاوت در این مورد را مطرح کردیم‪ .‬در نهایت در سال ‪2012‬‬ ‫وزیر امور خارجه ایران به ما پیش��نهاد برگزاری یک نشست‬ ‫دوجانبه را داد و از ان پس – در س��ال ‪ -2013‬تفاهم نامه ای‬ ‫برای هم��کاری قضایی بی��ن طرفین تنها با ه��دف اینکه‬ ‫شهروندان تهران اظهارات خود را در مقابل قاضی بیان کنند‬ ‫امضا شد‪ ،‬زیرا در سیس��تم قضایی کشور من محکوم کردن‬ ‫فرد غایب امکانپذیر نیست‪ ،‬متهم باید مورد سوال قرار گیرد‬ ‫و سپس در مورد او حکم صادر ش��ود و این امر باعث اجرای‬ ‫درس��ت قانون اساس��ی و حقوق اولیه افراد می‪‎‬شود‪ .‬پس از‬ ‫امضای این تفاهم نامه بس��یاری از س��ازمان های اجتماعی‬ ‫ارژانتین که طی این روند با ما هم��راه بودند ما را به توافق با‬ ‫ایران متهم کردند و در واقع این موضوع در ما شکی در مورد‬ ‫هدف واقعی جمهوری اسالمی ایران ایجاد کرد که ایا ایران‬ ‫واقعا به دنبال همکاری با ارژانتین است یا به دنبال ایجاد نوعی‬ ‫اختالف بین ما و اسرائیل است؟‬ ‫همین اتفاق بار دیگر زمانی روی داد که صندوق کرکس‬ ‫با تشکیل البی در کنگره امریکا اعالم کرد که ما و ایران در‬ ‫این مساله شریک هستیم‪ ،‬در حالی که مانند االن جمهوری‬ ‫اسالمی ایران نمی گفتند‪.‬‬ ‫این البی را تش��کیل دادند و این س��خنان را به همراه‬ ‫عکس های من و اقای احمدی نژاد در سایت ها منتشر کردند و‬ ‫حاال امروز می بینیم که وزیر امور خارجه امریکا و ایران در هتل‬ ‫«والدورف استوریا» با هم به مذاکره و گفت وگو می پردازند‪ .‬ما‬ ‫به این موضوع انتقادی نداریم چرا که دولت ارژانتین طرفدار‬ ‫هرگونه مذاکرات است‪ .‬سوال امروز ما این است که کسانی که‬ ‫ایران را تروریست خطاب می کردند (من از یک سال گذشته‬ ‫س��خن می گویم نه از یک قرن پیش)‪ ،‬امروز چه می گویند؟‬ ‫همان کس��انی که در سال گذشته بس��یاری از افرادی را که‬ ‫امروز تشکیل دهنده داعش هستند‪ ،‬ازادیخواه و مبارز علیه‬ ‫دولت بشار اسد خطاب می کردند!‬ ‫ما از این دیدار ناراضی نبودیم اما تعجب کردیم‪ .‬مذاکره‬ ‫و گفت وگوی بین ملت ها همیشه خوب است اما چطور است‬ ‫که مذاکره دوستانه ما (با ایرانی ها) مذاکره با تروریست ها تلقی‬ ‫می شود اما برای خودشان مشکلی نیست؟‬ ‫س��ال گذش��ته اعض��ای گ��روه ج��ی ‪ 20‬در‬ ‫«س��ن پترزبورگ» روس��یه این موضوع را مط��رح کردند‬ ‫ک��ه بزرگترین تهدید خود دولت س��وریه اس��ت و مبارزان‬ ‫برای ازادی در واقع با این تهدی��د مبارزه می کنند‪ ،‬اما حاال‬ ‫مشخص ش��ده که بس��یاری از انها در حال حاضر اعضای‬ ‫گروه داعش را تش��کیل می دهند‪ .‬بنابراین چه کسانی این‬ ‫مخالفان را تغذیه می کنند و سالح در اختیار انها می گذارند؟‬ ‫کشور من کش��وری نیس��ت که س�لاح تولید کند و فقط‬ ‫خریدار انرژی است‪ .‬بنابراین راه اصلی شناسایی تروریسم‬ ‫و مبارزه با ان اینگونه نیس��ت بلکه باید انچه واقعا در یک‬ ‫ملت رخ می دهد بررسی شود تا در نهایت بتوان با ابزارهای‬ ‫مناس��ب به طور جدی با تروریس��م مبارزه کرد‪ .‬هیچ جای‬ ‫تعجب نیس��ت که در س��ال اینده داعش محو شده باشد و‬ ‫گروهک دیگری با نام عجیب و جدیدی ظهور پیدا کند زیرا‬ ‫با اقدامات خشونت امیزتر و متخاصمانه تر به جز اینکه عمق‬ ‫بیشتری به ماجرا بدهیم کار دیگری از پیش نخواهیم برد‪.‬‬ ‫من فکر می کنم که ما با مش��کل دیگری در برابر ناامنی و‬ ‫جبهه تروریسم روبه رو ش��دیم و ان‪ ،‬این است که از جانب‬ ‫قدرت های دنیا مفهوم دوس��ت و دش��من و تروریس��ت و‬ ‫ضد تروریست به راحتی تغییر می کند‪ .‬مشکل اینجاست که‬ ‫ما باید به خوبی مفهوم همه انها را به موقع تشخیص دهیم‪.‬‬ ‫ما نمی توانیم برای حل مش��کالت و کاهش قدرت (برخی‬ ‫کشورها)‪ ،‬دنباله رو سیاست های بین المللی یا موقعیت های‬ ‫جغرافیایی سیاسی انها باشیم‪ .‬من این سخنان را به عنوان‬ ‫یک شبه نظامی علیه تروریس��م بین المللی اعالم می کنم؛‬ ‫من از جانب داع��ش تهدیداتی را دریافت ک��ردم که به دو‬ ‫دلیل بود؛ یکی ب��رای نزدیک��ی ام به پاپ فرانسیس��کو و‬ ‫دیگری برای به رسمیت شناختن اس��رائیل و فلسطین در‬ ‫منطقه‪ .‬من باز هم این نکته را اعالم می کنم و از س��ازمان‬ ‫ملل درخواست می کنم تا فلسطین را به عنوان دولتی واحد‬ ‫به رسمیت بشناسد‪ .‬حاال به سراغ حل برخی از گره های کور‬ ‫موجود در منطقه خاورمیانه می روی��م که فراتر از یک عدد‬ ‫به شمار می رود‪.‬به رسمیت ش��ناخته شدن فلسطین و حق‬ ‫اسرائیل برای زندگی در مرزهایش یکی از همین گره های‬ ‫کور است‪ .‬بله‪ ،‬اما فلسطین هم حق زندگی داشته و اسرائیل‬ ‫نباید با سوءاس��تفاده از قدرت باعث کش��ته ش��دن صدها‬ ‫کودک و زن گردد‪ ،‬اقدامی که همچنان از س��وی ما مورد‬ ‫محکومیت قرار دارد‪ .‬مسلم است که جهان در زمان وجود‬ ‫کرکس های اقتصادی و جنگ طلبان دنیا برای فراهم کردن‬ ‫امنیت بیش��تر به کبوتران صلح‪ ،‬احت��رام متقابل به حقوق‬ ‫بین المللی و برابری بیشتری نیاز دارد‪ .‬ما اگر خواهان مبارزه‬ ‫با تروریس��م هس��تیم باید برای صلح تالش کنیم‪ .‬مبارزه‬ ‫با تروریس��م همزمان با نواختن زنگ جن��گ و خونریزی‬ ‫تحقق نمی یابد‪ .‬مشکالت مطرح ش��ده در سازمان ملل در‬ ‫سال گذشته مربوط به همان سال بود و مشکل امروز بدتر‬ ‫است چراکه مساله ای که سال گذشته باید سعی در نابودی‬ ‫ان می داش��تیم امسال به فکر ان هس��تیم‪ .‬امروز داعش و‬ ‫فردا نوبت به القاعده خواهد رس��ید‪ .‬سوال من این است که‬ ‫القاعده و طالبان از کجا به وجود امده اند؟ س�لاح های خود‬ ‫را از کجا می اورند؟ منابع انها کجاس��ت؟ کشور من سالح‬ ‫تولید نمی کند‪ ،‬چه کش��ورهایی به انها سالح می فروشد؟‬ ‫بعد از این موضوع افرادی ظاهر ش��دند که قصد ایجاد بهار‬ ‫عربی را داش��ته اند که در نهایت هم توانستند فضایی کمی‬ ‫بهتر از پاییز یا زمستان را ایجاد کنند‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬داعش‬ ‫به عنوان جنین جدید تروریس��م که این روزها در تلویزیون‬ ‫می توان س��ربریدن مردم را به وس��یله انها دید ظاهر شده‬ ‫است‪ ،‬تصاویری که هرکسی با دیدنش پرسش هایی چون‬ ‫«چرا؟ چگونه؟ اینها از کجا امده ان��د؟» در ذهنش تداعی‬ ‫می ش��ود‪ .‬پس به من اجازه دهید تا بع��د از دیدن همه این‬ ‫اتفاق ها به همه چیز مشکوک و بدبین شوم‪ .‬صحنه هایی که‬ ‫به صورت س��ریال وار در تلویزیون می بینم حقایق کوچکی‬ ‫است که اکنون در جهان در حال وقوع است‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫یک پیام‪ ،‬چند برداشت‬ ‫محمدجواد ظریف با مساله تازه ای روبرو شده اس��ت‪ .‬او به سبب اظهاراتش‬ ‫در نیویورک ب��ا موجی از انتقادهای مخالفانش روبه رو ش��ده که البته تفس��یرها و‬ ‫تحلی ل هایی را هم به همراه داشته است‪ .‬در این پرونده این مساله را از ابعاد مختلف‬ ‫بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫پیغامبرای ‪96‬‬ ‫چرا ظریف مذاکرات هسته ای را‬ ‫به انتخابات ایران مربوط کرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫دولت کامرون‬ ‫تحت فشار است‬ ‫گفت وگو با مجید تفرشی‬ ‫ظریف اشتباه کرد‬ ‫گفت وگو با‬ ‫اسماعیلکوثری‬ ‫دولت‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫در اولی��ن روزهای مهرم��اه ‪ 1393‬محمد جواد ظریف‬ ‫سخنانی بر زبان اورده که برخی م ی گویند با کالبد شکافی‬ ‫سیاسی از فحوای ان م ی توان هم پیام هایی را به داخل ب رای‬ ‫خرداد ‪ 1396‬و هم پیام هایی را به غ��رب ب رای اکنون یافت‪.‬‬ ‫او حرف هایی زده که مخمصه ای بزرگ و جدید ایجاد کرده‬ ‫است؛ هم ب رای خودش هم ب رای کابینه‪.‬‬ ‫وزیر امور خارجه ای ران‪ ،‬نه در ته ران که در نیویورک و در‬ ‫یکی از مهمترین نشس ت های مورد توجه محافل خبری و‬ ‫ل نگران ی های احتمالی عدم رسیدن به توافق‬ ‫بی ن المللی از د ‬ ‫هسته ای سخن به میان اورده است‪ .‬از اینکه سیاست نگاه‬ ‫به غرب دولت جدید نه به «میل» تیم سیاست خارجی ای ران‬ ‫که به «جور» نحوه برخورد غرب با چرخش جدید سیاس��ت‬ ‫خارجی ای ران به بن بست رسیده و دوران تمایل به شرق بار‬ ‫دیگر در دس��تورکار قرار گیرد‪ .‬طرفه انکه اینرسی حاصل از‬ ‫تحوالت این روزهای دنیا با س��رعت فراوانی ما را به س��وی‬ ‫بزرگترین دشمن فعلی غرب یعنی روسیه سوق م ی دهد‪ .‬او‬ ‫ارام و با طمانینه با همان خنده های ظریفش نشانه های زیاد‬ ‫شدن عکس های یادگاری حسن روحانی و والدیمیر پوتین‬ ‫را پس از ساعت ها مذاکرات طوالنی پشت درهای بسته به‬ ‫رخ م ی کش��د‪ .‬در یک تحلیل مهمتر وزیر امور خارجه ای ران‬ ‫از رفتن و نبودن هم س��خن م ی گوید‪.‬درست شبیه تحلیل‬ ‫ان هفته نامه اصالح طلب که با کنایه در کنار عکس حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬تیتر بزرگ م ی زند‪« :‬اخرین میانه رو»‪.‬‬ ‫ظریف بی پی رای��ه و صریح گفته اس��ت‪« :‬اگر با وجود‬ ‫تالش های ما ب رای تعامل‪ ،‬این تالش ه��ا ب ی نتیجه بماند‪،‬‬ ‫مردم ای ران این فرصت را خواهند داش��ت تا ‪ ۱۶‬ماه دیگر که‬ ‫انتخابات پارلمانی در ای ران برگزار م ی شود‪ ،‬به این عملکرد ما‬ ‫(با ارای خود) پاسخ دهند‪ ».‬او نگاهی به سال های دور کرده‬ ‫و ماجرای شکست مذاکرات هسته ای در دوران سی د محمد‬ ‫خاتمی را به یاد همه اورده است‪ «:‬در ان زمان مردم با انتخاب‬ ‫رئی س جمهوری متفاوت (احمدی نژاد) به دلیل شکست (در‬ ‫مذاکرات) در واقع به ما پاداش دادند که مرا هم زود بازنشسته‬ ‫کرد!»‬ ‫یک فاش گویی مهم و بزرگ که باید به جستار درباره‬ ‫چرایی بیان ان پرداخت‪ .‬باید به این فکر کرد که چرا محمد‬ ‫جواد ظری��ف ب رای دومین ب��ار چنین پیغام و س��یگنالی را‬ ‫به غ��رب مخابره م ی کند یک ب��ار در اواخ��ر دوران صدارت‬ ‫سی د محمد خاتمی و اکنون در یک سالگی صدارت حسن‬ ‫روحانی؛ هشداری از یک جنس و از یک روح‪.‬‬ ‫ یک ظریف‪ ،‬یک دغدغه‬ ‫ بازگشت به قبل از ‪84‬‬ ‫سیاس��ت ای ران در فاصل��ه س��ال های ‪ 1384‬تا ‪1392‬‬ ‫روزهای پرفرازونش��یبی را ط��ی کرد‪ .‬در واپس��ین روزهای‬ ‫صدارت محمود احمدی نژاد اوضاع روزگار ان چنان ش��د که‬ ‫مردم بار دیگر در چرخشی قابل توجه به گفتمانی دیگر رای‬ ‫دادند‪ .‬گفتمانی که معتقد بود باید رویه هشت سال گذشته‬ ‫در مواجهه با دنیای غرب تغییر کند‪ .‬نماینده این گفتمان هم‬ ‫حس��ن روحانی بود‪ .‬مردم ای ران در خرداد سال ‪ 92‬به پرونده‬ ‫هسته ای ای ران به عنوان مهمترین موضوعی نگاه م ی کردند‬ ‫که همه احوال انها را تحت تاثیر قرار داده بود‪ .‬در میانه همه‬ ‫بحث و جدل ها از فرهنگ گرفته تا سیاست‪ ،‬از اقتصاد گرفته‬ ‫تا جامعه‪ ،‬انچه بیشتر خودنمایی م ی کرد‪ ،‬بحث ها و حرف ها‬ ‫درباره «من در پرونده هسته ای چه خواهم کرد» بود‪ .‬در این‬ ‫مباحثات و مجادالت دو نفر قطب شدند‪ .‬یکی مذاکره کننده‬ ‫هسته ای در دوران اصالحات و ان دیگری مسئول مذاکرات‬ ‫در دوران پر فراز و نشیب محمود احمدی نژاد‪.‬‬ ‫یک دوگانه پدید امده بود‪ ،‬دوگانه ای که همه معادالت‬ ‫«اگر روزهای گرم خردادماه‪ ،۱۳۹۲‬سعید جلیلی و حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬دو مذاکره کننده اصلی دولت ای ران با مقامات غربی‬ ‫به مثابه دو سیاس��تمدار یکدیگر را به چالش م ی کشیدند و‬ ‫بر بستر دیپلماسی‪ ،‬تقابل انتخابات ای ران را پیش م ی بردند‪،‬‬ ‫یک سال بعد در سال ‪ ۹۳‬تقریبا یک س��ال پس از روی کار‬ ‫امدن دول��ت جدید در هنوز ب��ر همان پاش��نه م ی چرخد و‬ ‫دوگانه سیاس��ت ای ران همچنان بر بس��تر سیاست خارجی‬ ‫پیش م ی رود‪ .‬س��عید جلیل��ی گرچه جز چند س��خنرانی‪،‬‬ ‫موضع مس��تقیمی درباره مذاک��رات هس��ته ای نگرفته و‬ ‫گاهی به تلویح ان را نقد م ی کند اما حامیان او در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم که از دکتر جلیلی به عنوان نماد‬ ‫مقاومت و غرب ستیزی یاد م ی کنند‪ ،‬پا به می دان گذاشته اند و‬ ‫«دلواپسانه» از اینده استقالل ای ران اب راز نگرانی م ی کنند‪ .‬در‬ ‫سوی مقابل هم حسن روحانی از سیاست خارج ی اش دفاع‬ ‫م ی کند و م ی گوید‪« ،‬نم ی خواهیم روی دنیا خنجر بکشیم»‬ ‫تا دوگانه «دلواپس��ی» و «دالوری» چرخ سیاست ای ران را به‬ ‫پیش ببرد؛ دوگانه ای که اگر اغازش در اوایل دهه ‪ ۹۰‬باشد‪،‬‬ ‫فعال پایانی بر ان متصور نیست‪( ».‬سعید اجورلو‪ ،‬سرمقاله‬ ‫هفته نامه مثلث شماره ‪)218‬‬ ‫محمد جواد ظریف درس��ت م ی گوید؛ سال هاس��ت‬ ‫که سیاس��ت داخلی ایران‪ ،‬گره کوری به سیاست خارجی‬ ‫خورده اس��ت‪ .‬حاال ماه هاس��ت تریبون مجلس فریاد های‬ ‫بلند «دلواپس» ها را پخ��ش م ی کند و اگر اجازه نم ی دهند‬ ‫دانشگاه ها یا اماکن دولتی محل گعده نشینی انها شود‪ ،‬این‬ ‫سفارت سابق امریکا در ته ران است که پذی رای سخنرانان‬ ‫نام اشناست‪ .‬دیگر روزی نیس��ت که در ویترین روزنامه ها‬ ‫از کیهان گرفته تا ش��رق نش��ان و ردی از نقد یا تعریف از‬ ‫محمد جواد ظریف و تیم هسته ای نباشد‪ .‬حاال این پرونده‬ ‫هسته ای ای ران اس��ت که ارایش سیاسی نیروهای داخلی‬ ‫ای ران را شکل م ی دهد‪ .‬هم از میان اصالح طلبان کسانی به‬ ‫نقد مذاکرات برخاس��ته اند و هم از دل اصولگرایان کسانی‬ ‫به حمایت تمام عیار از تیم هسته ای مشغولند‪ .‬چنین است‬ ‫که م ی توان گفت در دوگانه پدید امده از خرداد ‪ 92‬تا امروز‬ ‫صورت جدیدی از سامان سیاسی در حال تولد است‪ .‬باید‬ ‫به این بپردازیم‪ :‬این س��امان جدید که مولود شکاف دالور‪/‬‬ ‫دلواپس اس��ت‪ ،‬از بطن چ��ه تحوالتی متولد ش��ده و این‬ ‫مولود جدید با چه ش��رایطی در س��ال های پیش رو مواجه‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫توافق هسته ای با غرب از قدرت قطب‬ ‫مقابل حس��ن روحانی نخواهد کاست‪.‬‬ ‫انه��ا ب��ا «ارزان فروختی��د» در می��دان‬ ‫می مانند‪ ،‬ش��اید بهارس��تان برایش��ان‬ ‫بماند‪ ،‬شاید پاستور را هم گرفتند‬ ‫ ماجرای شکاف دالور و دلواپس‬ ‫سیاست‬ ‫محمد جواد ظریف چند روز پس از جنجال های فراوان‬ ‫م ی گوید متن اظهاراتش در ان نشس��ت به اش��تبا ه ترجمه‬ ‫شده و او این حرف ها را نزده است‪ .‬این نوشتار البته بنا ندارد‬ ‫به راست ی ازمایی این تکذیبیه و تطبیق ان با فیلم موجود از‬ ‫ان نشست بپردازد؛ تمام حرف بر س��ر این است که محمد‬ ‫جواد ظریف این عقی��ده اش را نه یک ب��ار بلکه مکتوب و‬ ‫تصویری به تناوب تکرار کرده است‪ .‬انجا که رخ به رخ محمد‬ ‫ی نشسته و در یک‬ ‫الب رادعی مسئول وقت اژانس انرژی اتم ‬ ‫درد دل ف��اش گویانه م ی گوی��د‪« :‬بس��یاری از کاندیداهای‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری (ای ران) از شکست مذاکرات ما‬ ‫سود م ی برند‪.‬انها موفقیتی در این گفتگوها نم ی بینند و از‬ ‫طرفی انها ادم های پرنفوذی هم هستند‪ .‬اعتبار اروپای ی ها و‬ ‫مذاکره کنندگان ای رانی هر دو در ای ران از دست رفته است‪ .‬این‬ ‫تنها مشکل اعتماد به انها نبود‪ ،‬این مشکل اعتماد به جبهه‬ ‫ما هم بود‪ ،‬اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه‪».‬‬ ‫محمد جواد ظریف درست فکر کرده بود‪ .‬پس از ماه ها‬ ‫تالش حسن روحانی و همکارانی مانند محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫سی د حسین موسویان و سیروس ناصری مذاکرات شکست‬ ‫خورد‪ .‬تاکتیک مصالحه با غرب که حسن روحانی خوشبینانه‬ ‫ان را تا لحظه های اخر دنب��ال م ی کرد هیچ ثمری به همراه‬ ‫نداشت‪ .‬حتی پیغام مهم محمد جواد ظریف که اگر ما نباشیم‬ ‫الترناتیو ما مانند ما نیست مورد توجه هیچ کس در غرب قرار‬ ‫نگرفت‪ .‬طرف خارج ی ترجیح داد از پای میز مذاکره دس��ت‬ ‫خالی برگردد و نمایندگان ای ران را بدون رسیدن به نتیجه ای‬ ‫خاص به کشورش��ان بازگرداند‪ .‬مردم هم به فرد دیگری رای‬ ‫دادند فردی که حس��ن روحان��ی در اولین جلس��ه مواجهه‬ ‫حضوری و خصوصی با او دریافت ک��ه عقایدش با او زمین‬ ‫تا اسمان فاصله دارد‪ .‬حاال این فقط حسن روحانی نبود که‬ ‫دورانش به پایان رسیده بود‪ .‬محمد جواد ظریف هم با یک‬ ‫بازنشستگی پیش از موعد که به نظر م ی رسید پایان عمر‬ ‫دیپلماتیکش باشد مواجه ش��ده بود‪ .‬روزهای مهمی سپری‬ ‫م ی شد‪ .‬محمود احمدی نژاد چهار سال تمام از لزوم مقابله با‬ ‫غرب گفت و سیاس��ت خارجی تهاجمی را سخن غالب روز‬ ‫کرد‪ .‬او به طرف مقابل پیغام م��ی داد‪« :‬از تحریم های هیچ‬ ‫ابایی نداریم و انقدر قطعنامه بدهید که‪»...‬‬ ‫محمود احمدی نژاد در دوره دوم ام��ا به گونه ای دیگر‬ ‫فکر م ی کرد‪ .‬تو گویی فردی جدید غیر از محمود احمدی نژاد‬ ‫هر روز صبح راهی پاس��تور م ی ش��د‪ .‬او عوض شده بود اما‬ ‫سیاس��ت خارجی ای ران دیگر مانند روزهای قبل چندان در‬ ‫اختیار او نبود‪ .‬پرونده هسته ای از جای دیگری دنبال م ی شد‪.‬‬ ‫جایی در تقاطع خیابان اذربایجان و جامی که مس��ئوالنش‬ ‫م ی گفتند باید با همان گفتمان محمود احمدی نژاد در سال‬ ‫‪ 84‬مذاکرات را ادامه داد‪.‬‬ ‫یو‬ ‫غرب و ای��ران از ان مواجه��ه و مجادله های کالم ‬ ‫عملی راه به جایی نبردند‪ .‬مذاکرات باز هم شکس��ت خورد‪،‬‬ ‫مثل همان س��ال هایی که حسن روحانی مس��ئول پرونده‬ ‫هسته ای ای ران بود‪.‬‬ ‫انتخاباتی را تحت تاثیر قرار داد‪ .‬حاال دیگر چندان مهم نبود‬ ‫که محمد باقر قالیباف نفر اول همه نظرسنج ی هاست‪ .‬پای‬ ‫یک موضوع مهم به میان کش��یده شده بود‪ .‬صورت مساله‬ ‫تغییر کرد‪ .‬اکنون سوال همه این بود‪« :‬هرکدام از نامزدها در‬ ‫پرونده هسته ای چه خواهند کرد؟»‬ ‫جورچین هس��ته ای‪ ،‬پازل عجیبی را پدی��د اورد و در‬ ‫دو قطبی سعید جلیلی‪ ،‬حسن روحانی از محمد باقر قالیباف‬ ‫تا عل ی اکبر والیتی همگی از میانه فاش گوی ی ها و راز گوی ی ها‬ ‫اوضاع را به نف��ع یک نفر تغییر دادند‪ .‬کس��ی که م ی گفت‬ ‫گفتمان مستقر‪ ،‬اوضاع را به ضرر ای ران تغییر داده و باید با یک‬ ‫چرخش اساسی «دم کدخدا را دید»‪ .‬او حسن روحانی بود‪.‬‬ ‫حسن روحانی قبای بر جای مانده از محمود احمدی نژاد‬ ‫را بر تن کرد‪ .‬او حاال رئی س جمهور جدید ای ران بود‪ .‬او پرونده‬ ‫هسته ای را از ش��ورای امنیت به وزارت خارجه برد تا راحت تر‬ ‫بتواند ب رای پیشبرد «مساله اصلی مردم در سال ‪ »92‬اقدام‬ ‫کند‪ .‬او گفت یک ساله اوضاع را تغییر خواهد داد‪ .‬روحانی حاال‬ ‫همه تخم مرغ هایش را در سبد مذاکرات هسته ای و نگاه به‬ ‫غرب چیده بود‪ .‬وزیر خارجه اش را در یک تابو ش��کنی مهم‬ ‫همنشین وزیر خارجه «کدخدا» کرد و در یک تالش تمام عیار‬ ‫هزاران ساعت مذاکره مستقیم و غی ر مستقیم را توسط تیم‬ ‫مورد اعتماد حاکمیت پیش برد‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ همه حرف های اقای وزیر‬ ‫محمد جواد ظریف منتقدان قابل توجه و مهم ی دارد‪.‬‬ ‫کسانی که م ی گویند ظریف اگر چه تالش فراوانی دارد تا خود‬ ‫را نماینده حاکمیت در مذاکرات و البته سیاست خارجی جلوه‬ ‫دهد اما او در واقع جلودار گفتمانی است که یکی از دو قطب‬ ‫غالب سیاست داخلی ای ران را نمایندگی م ی کند‪ .‬ب ر اساس این‬ ‫باور‪ ،‬ظریف تنها مجری گفتمان یک جناح تازه سامان یافته‬ ‫است که به دو نام «دالور » ها و «شیر دل» ها شهره شده اند‪.‬‬ ‫یک سال از مذاکرات گذشته و انچه حاصل شده فقط‬ ‫یک توافقنامه موقت است که یک بار هم تمدید شده‪ .‬چیزی‬ ‫به س��وم اذر یعنی مهلت پایانی رس��یدن به توافق نهایی‬ ‫باق ی نمانده و در میان صداهایی که زمزمه م ی کنند توفیقاتی‬ ‫حاصل شده‪ ،‬صدای «بلند تر» و «رسایی» م ی گوید مذاکرات‬ ‫شکس��ت خورده اس��ت‪ .‬حاال در زمانی که به پایان مهلت‬ ‫مذاکرات نزدیک م ی شویم این محمد جواد ظریف است که‬ ‫باردیگر یک پیغام قدیم ی را به غ��رب مخابره م ی کند‪« .‬ما‬ ‫اخرین فرصت شما هستیم‪ .‬با این روند شاید احمدی نژادی‬ ‫دیگر بر س��ریر قدرت اید؛ احمدی نژادی شبیه سال ‪ 84‬و نه‬ ‫احمدی نژادی از جنس سال ‪.»92‬‬ ‫او ای��ن پیغامش را چگون��ه و با چه ادبیات��ی به غرب‬ ‫مخابره م ی کند؟‬ ‫ظریف چند ماه پیش در مقاله واشنگتن پست اینگونه‬ ‫نوشته بود‪« :‬متاسفانه بار دیگر شاهد تکرار سخنان ‪ 10‬سال‬ ‫پی ش اش هس��تیم‪ ».‬وی م ی گوید‪« :‬در گذشته‪ ،‬گرفتاری‬ ‫در دام برخ��ی توهمات س��بب از بین رفت��ن فرصت های‬ ‫به وجود امده ش��ده اس��ت‪ ...‬نباید اجازه داد ک��ه بار دیگر‬ ‫چش��م انداز واقعی امکان حصول به ی��ک توافق تاریخی‬ ‫نابود شود‪ ....‬بسیار کوته بینانه خواهد بود اگر مجددا برخی‬ ‫تو ّهمات‪ ،‬بتوانند حرکت ما به سمت یک دستاورد تاریخی‬ ‫را از مس��یر خود خارج کنند‪ ....‬در هیچ زمانی بهتر از زمان‬ ‫حاضر‪ ،‬نم ی توان یک بار و ب رای همیشه بحران غی ر ضروری‬ ‫هس��ته ای را خاتمه بخشید‪ ،‬زی را ش��رایطی فراهم است تا‬ ‫همه طرف ها بتوانند دس��تاوردهایی داشته باشند‪ ،‬پیش از‬ ‫اینکه پنجره همکاری و واقع گرایی بس��ته شود‪ ....‬امروز و‬ ‫در مذاکرات ای ران با ‪ 5+1‬فرصت��ی منحصر به فرد در اختیار‬ ‫اس��ت‪ ...‬ب رای فائق امدن ب��ر موانع موجود بر س��ر راه این‬ ‫دستاورد تاریخی‪ ،‬باید به افق های پیش رو نگریست‪ ،‬نباید از‬ ‫درس های گذشته غافل شد‪ ،‬درک این نکته که چگونه برخی‬ ‫توهمات‪ ،‬فرصت های فراوان را از بین برده اند‪ ،‬اهمیت زیادی‬ ‫دارد و اقدام ب رای جلوگی��ری از تکرار این توهمات‪ ،‬ضروری‬ ‫است‪ ....‬پیش از هر چیز‪ ،‬از انها م ی خواهم که اجازه ندهند‬ ‫برخی توهمات‪ ،‬حرکت چشمگیری را که ب رای پایان دادن‬ ‫به بحرانی غی ر ضروری و گشودن افق های جدید اغاز شده‬ ‫اس��ت‪ ،‬از مس��یر خود خارج کند‪ ».‬ظریف با گالیه از اینکه‬ ‫غرب با اشتباه گرفتن تعامل س��ازنده ای ران به عنوان نشانه‬ ‫ضعف و با انتخاب گزینه اعمال فش��ار و تحریم به منظور‬ ‫امتیاز گیری‪ ،‬عمال سبب تغییر موضع ای ران شد‪ ،‬با صراحت‬ ‫لهجه به غرب هش��دار داده بود تا از تکرار اشتباه سال های‬ ‫قبل جلوگیری کن��د‪« :‬ای��ن تغییر موضع ه��م در نتیجه‬ ‫صندوق های انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ ۱۳۸۴‬و هم در‬ ‫توسعه فعالی ت های هسته ای صلح امیز ای ران نمایان شد‪».‬‬ ‫او اکنون در اظهارنظری مش��ابه باز به تکرار همان حرف ها‬ ‫پرداخته اس��ت‪ .‬انگونه که در فیلم منتشر شده در بخشی‬ ‫از این نشست که حاضران س��واالت خود را از محمد جواد‬ ‫ظریف م ی پرس��یدند مارگارت وارنر از هاله اسفندیاری ‪ -‬از‬ ‫محکومین ح��وادث س��ال ‪ 88‬و مدیر بخ��ش خاورمیانه‬ ‫موسسه تحقیقاتی وودرو ویلس��ون ‪ -‬خواست سوال خود‬ ‫را از محمد جواد ظریف مطرح کند‪ .‬اسفندیاری که از طریق‬ ‫ارتب��اط ویدئویی در این نشس��ت حاضر بود‪ ،‬یک س��وال‬ ‫تامل ب رانگیز داخلی از مس��ئول سیاست خارجی جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران پرس��ید‪ :‬دکتر ظریف‪ ،‬خیلی متشکرم‪ .‬ایا‬ ‫شکس��ت در مذاکرات هسته ای بر سیاس��ت خارجی ای ران‬ ‫تاثیرگذار خواهد بود؟ اگر بله‪ ،‬چگونه؟ تاثیر این شکست بر‬ ‫سیاس��ت داخلی چطور؟ البته م ی دانم که این حوزه مربوط‬ ‫به شما نیست‪.‬‬ ‫جواد ظریف نیز ب��ه این س��وال اینگونه پاس��خ داد‪:‬‬ ‫«ب ی تردید‪ ،‬همینطور اس��ت زی را ما روندی را شروع کرده ایم‬ ‫که هدف از ان تغییر فضای سیاست خارجی کشور است‪ .‬اگر‬ ‫با وجود تالش های ما ب��رای تعامل‪ ،‬این تالش ها ب ی نتیجه‬ ‫بماند‪ ،‬مردم ای ران این فرصت را خواهند داشت تا ‪ ۱۶‬ماه دیگر‬ ‫که انتخابات پارلمانی در ای ران برگزار م ی شود‪ ،‬به این عملکرد‬ ‫ما (با ارای خود) پاسخ دهند‪ .‬قبال در تعامل و مذاکرات درباره‬ ‫توافق هس��ته ای با جامعه بی ن المللی در سال های ‪ ۲۰۰۴‬و‬ ‫‪ ،۲۰۰۵‬توافق های��ی کردیم و تالش های م��ا ب رای عملکرد‬ ‫شفاف‪ ،‬از جانب اتحادیه اروپایی رد شد‪ ،‬البته باید توجه داشت‬ ‫که اتحادی��ه اروپایی به تنهایی فعالی��ت نم ی کرد و افرادی‬ ‫در کاخ س��فید و وزارت خارجه امریکا مانع از هرگونه توافق‬ ‫شدند‪ ،‬همانطور که حاال هم کسانی هستند که نم ی خواهند‬ ‫هیچگون��ه توافقی حاصل ش��ود قطع نظ��ر از اینکه مفاد‬ ‫ان چه باش��د‪ .‬در ان زمان مردم با انتخ��اب رئی س جمهوری‬ ‫متفاوت(احمدی نژاد) به دلیل شکست (در مذاکرات) در واقع‬ ‫به ما پاداش دادند که مرا هم زود بازنشسته کرد! (خنده حضار)‪،‬‬ ‫حاال من بار دیگر زنده ش��ده ام (خنده حضار‪ ).‬به نظر من‪ ،‬در‬ ‫انتقال پیام ی که جامعه بی ن المللی و به ویژه غرب م ی خواهد‬ ‫به ای ران منتقل کند باید بسیار دقت کند‪ .‬باید دید تعامل از‬ ‫جانب ای ران و تالش ای ران ب رای باز بودن و نگاه به اینده داشتن‬ ‫با پاسخ مثبت مواجه م ی شود یا اینکه بار دیگر‪ ،‬رد م ی شود‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم مردم ای ران پاسخ خود را در صندوق های رای‬ ‫نشان خواهند داد‪».‬‬ ‫ شباهت های دو محم د جواد‬ ‫شماره هفته گذشته هفته نامه صدا به تحلیل‬ ‫سخنان رئیس جمهور در نیویورک پرداخته است‬ ‫بهره جستن از اهرم سیاست خارجی ب رای برتری یافتن‬ ‫در عرصه سیاس��ت داخلی البته فقط مربوط به روزگار امروز‬ ‫ما نیست‪ .‬سال ها پیش این محمد جواد الریجانی بود که در‬ ‫یک مذاکرات محرمانه تالش کرد تا دیدگاه لندن را نسبت به‬ ‫جناح راست ان زمان تغییر دهد‪ .‬او به زعم خود تالش م ی کرد‬ ‫تا جایگاه علی اکبر ناطق ن��وری نامزد جناح محافظه کار در‬ ‫دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سیاست‬ ‫عرصه سیاست خارجی را نس��بت به نامزد جناح چپ برتری‬ ‫بخشد‪ .‬چند ماه مانده به انتخابات سال ‪ 76‬او که در ان زمان‬ ‫نمایند ه و رئیس مرکز پژوهش های مجلس پنجم بود‪ ،‬با نیک‬ ‫ب راون ‪-‬از مدی��ران کل وزارت امور خارجه انگلیس‪-‬در لندن‬ ‫دیدار کرده و در مورد مسائل داخلی کشور‪ ،‬از جمله موضوع‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری با او گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫محتوای این دی��دار محرمانه‪ ،‬چندی بع��د به بیرون‬ ‫درز کرد‪ .‬روزنامه سالم‪ ،‬با انتشار بخش هایی از این مذاکره‪،‬‬ ‫مقدمات یک جنجال سیاسی را فراهم اورد‪ .‬هجمه وسیعی‬ ‫علیه الریجانی به راه افتاد که راهب ران این جریان تهاجمی‪،‬‬ ‫نیروهای منتس��ب به جناح چپ بودند‪ .‬نیروهایی از مجمع‬ ‫روحانیون مبارز و س��ازمان مجاهدین انقالب اس�لامی‪ ،‬با‬ ‫مصاحب ه های پ ی در پ��ی‪ ،‬چنان فضایی درس��ت کردند که‬ ‫الریجانی به چهره ای منفی در افکار عمومی تبدیل ش��د‪.‬‬ ‫در راهپیمایی ‪ 13‬ابان همان سال‪ ،‬بیانی ه هایی از سوی دفتر‬ ‫تحکیم وحدت در محکومیت اقدام الریجانی منتش��ر شد‬ ‫که نشان از جدی بودن اعتراضات داشت‪ .‬مهمترین ای رادی‬ ‫که جناح چپ بر الریجانی وارد م ی کرد‪ ،‬بیان مسائل داخلی‬ ‫کشور در حضور بیگانگان بود‪ .‬چهره هایی همچون بهزاد‬ ‫نبوی (از س��ازمان مجاهدین انقالب) به شدت به الریجانی‬ ‫تاختند که چرا با انگلیس ی ها جلسه گذاشته و اسرار کشور‬ ‫را با انها در میان نهاده است‪ .‬موضع گیری تند و همه جانبه‬ ‫جناح چپ نس��بت به این دیدار‪ ،‬انچن��ان وضعیتی پیش‬ ‫اورد که منجر به حذف عملی الریجانی از عرصه سیاست‬ ‫داخلی شد‪.‬‬ ‫بهزاد نب��وی در گفت وگوی��ی که ب��ا ماهنامه صبح‬ ‫به مدیریت مه��دی نصیری انج��ام داد ‪-‬ش��ماره ‪26 ،72‬‬ ‫مرداد‪ ،-1376‬به دالی��ل این موضع گیری تند نس��بت به‬ ‫الریجانی پرداخت ک��ه امروز و پس از ‪ 13‬س��ال‪ ،‬بازخوانی‬ ‫بخش های��ی از ان‪ ،‬جالب توج��ه م ی نمای��د‪ .‬او م ی گوید‪:‬‬ ‫«مذاکرات لندن با دو رویکرد مورد انتقاد واقع ش��ده است‪.‬‬ ‫یکی به لح��اظ دیدگاه های اق��ای اردش��یر الریجانی که‬ ‫همس��و با انقالب و خط ام��ام نبود‪ ،‬چون وقتی ایش��ان در‬ ‫ماجرای سلمان رشدی‪ ،‬موضعی همدالنه با دولت انگلیس‬ ‫اتخاذ م ی کند‪ ،‬یا در مورد اش��غال النه جاسوس��ی موضعی‬ ‫مخالف اتخاذ م ی کند‪ ،‬همه م ی گوین��د این مواضع‪ ،‬مغایر‬ ‫با دیدگاه های مس��لط بر انق�لاب و نظام اس��ت‪ ...‬رویکرد‬ ‫دوم‪ ...‬این است که ما نم ی توانیم این مذاکرات را جز نوعی‬ ‫مواضعه سیاسی با یک دولت خارجی تلقی کنیم ان هم نه‬ ‫یک دولت خارجه معمولی مثال بورکینافاس��و یا یک دولت‬ ‫دوست مثل س��وریه‪ ...‬بلکه یک دولت خارجی استعمارگر‬ ‫که س��ابقه نفوذ و سلطه ‪ 200‬س��اله در کش��ور ما داشته و‬ ‫هنوز هم عالیقی در کش��ور ما دارد‪ .‬در ضمن این دولت‪،‬‬ ‫دولتی است که نزدیک ترین متحد امریکا خصوصا پس از‬ ‫فروپاشی شوروی و اغاز نظم نوین جهانی به حساب م ی اید‪.‬‬ ‫االن در بلوک بندی های قدرت در جهان‪ ،‬امریکا و انگلیس‬ ‫در یک طرف قرار دارند و بقیه اروپا‪ ،‬ژاپن‪ ،‬چین و روس��یه‪ ،‬‬ ‫بدون انکه در یک بلوک باشند‪ ،‬در مقابل این بلوک قدرت‬ ‫ایستاده اند‪ ...‬بناب راین اگر این مواضعه و تبانی با کشوری با‬ ‫این مشخصات صورت گرفت‪ ،‬ب رای ما قابل توجیه نیست‪...‬‬ ‫برخورد ما با اق��ای الریجانی یک چنین برخوردی اس��ت‪.‬‬ ‫یعنی‪ ،‬ایش��ان را متهم م ی کنیم به اینکه در یک مواضعه‬ ‫سیاسی با یک چنین دولتی شرکت کرده است»‪.‬‬ ‫حاال ‪ 16‬سال بعد از ان ماجرا یک محمد جواد دیگر در‬ ‫مخمصه گرفتار شده است‪ .‬این محمد جواد البته وزیر امور‬ ‫خارجه اس��ت‪ .‬محمد جواد ظریف اکنون به غرب م ی گوید‬ ‫ممکن است تکرار رفتارشان از ‪ 76‬تا ‪ 84‬م ی تواند نتیجه ای‬ ‫مشابه پایان دوران دوم خرداد را پدید اورد‪.‬‬ ‫نکته اما این اس��ت که انچه ظریف گفته تنها صدای‬ ‫رس��اتر یک «اس��ترات‍ژی» اس��ت که از رس��انه ها تا رجال‬ ‫ی دولت حس��ن روحانی دنبال م ی شود‪ .‬ظریف تنها ان‬ ‫حام ‬ ‫«استراتژی» را فریاد زده است‪ .‬ش��اید مبنا‪ ،‬پدید اوردن یک‬ ‫کاتالیزور خیلی قوی ب رای به نتیجه رسیدن فرمول نوشته‬ ‫شده در پرونده هس��ته ای باشد‪ .‬ش��اید هم اگر مثبت فکر‬ ‫نکنیم تنها فریادی باشد از احتمال وقوع دوباره یک رویداد‪.‬‬ ‫وقوع دوباره خداحافظی کسانی که مانند حسن روحانی فکر‬ ‫م ی کنند از سریر قدرت رسمی‪.‬‬ ‫اگر گزاره دوم به واقعیت نزدیک باشد م ی توان صورت‬ ‫شرایط موجود و اوضاع پیش رو را اینگونه به تصویر کشید‪:‬‬ ‫الف‪ :‬حس��ن روحانی در یک ریس��ک تعیین کننده با‬ ‫فرض پی��روزی در پرونده هس��ته ای از ماه ه��ا پیش رقیب‬ ‫س��ال ‪ 96‬خود را انتخاب کرده؛ «شیخ حس��ن روحانی گویا‬ ‫قطب مخالف دولتش را ب��رای انتخابات اینده انتخاب کرده‬ ‫اس��ت؛» انجا که م ی گوید‪« :‬بر افراط ی ها پیروز م ی شویم»‬ ‫یا جایی دیگ��ر که طعنه «خنجر کش��یدن» به مخالفانش‬ ‫یزند‪(».‬سعید اجورلو‪ ،‬سرمقاله هفته نامه مثلث)‬ ‫م ‬ ‫او م ی داند در صورت شکس��ت در پرونده هس��ته ای‬ ‫چگونه این هماوردی خود ساخته را به صحنه ای از نبرد شاید‬ ‫ناب رابر تبدیل خواهد کرد‪ .‬او م ی داند ‪ 3‬سال سخت را پیش رو‬ ‫خواهد داشت‪ .‬شاید حاصل ریسک به این بزرگی یک لقب‬ ‫جدید به او ببخشد؛ «اولین رئی س جمهور یک دوره ای‪».‬‬ ‫ب‪ :‬حسن روحانی و تیم سیاست خارج ی اش م ی دانند‬ ‫که مردم «نه فقط کسانی که به حسن روحانی رای داده اند»‬ ‫اکنون همه نگاه ش��ان ب��ه نتیجه وعده ای اس��ت که نامزد‬ ‫پیروز انتخابات ‪ 24‬خرداد مطرح کرده بود‪ .‬هزینه شکس��ت‬ ‫در مذاکرات هس��ته ای اگر چه ممکن است با تاکتی ک های‬ ‫دیگری در اقتصاد جب ران شود (از قبیل نزدیک شدن به شرق‬ ‫و توافقنامه بزرگ اقتصادی با این بلوک) اما به هر حال اثری‬ ‫از جرحی بزرگ بر صورت گفتمانی که حسن روحانی ان را‬ ‫نمایندگی م ی کند خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ج‪ :‬وقتی از پس رویدادها و تحوالت مربوط به انتخابات‬ ‫‪ 24‬خ��رداد در رویدادی پی ش بینی نش��ده حس��ن روحانی‬ ‫رئیس جمهور ای ران ش��د‪ ،‬اسی ب های سیاس��ی مهم ی به‬ ‫جن��اح اصولگرا وارد ام��د‪ .‬اختالف و فاصل��ه گرفتن نتیجه‬ ‫هر شکستی اس��ت‪ .‬اما واقعیت این اس��ت که اگر در سال‬ ‫‪ 92‬حس��ن روحانی با دوپینگ سیاس��ت خارجی خود را از‬ ‫پایی ن ترین جایگاه نظرس��نج ی ها به پاس��تور رساند‪ ،‬حاال‬ ‫این مخالفان او هستند که از همان دو پینگ سیاسی بهره‬ ‫م ی جویند و با تکیه بر اتفاقات رخ داده در عرصه سیاس��ت‬ ‫خارجی شکلی و س��امانی به خود داده اند‪ ،‬بر شیپور وحدت‬ ‫دمیده اند و اختالفات را نه فراموش که به وقتی دیگر واگذار‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫د‪ :‬یک صدای ضعیف اما محرمانه م ی گوید توافقنامه‬ ‫نهایی به نقطه مثبتی رس��یده و برخالف اخب��ار موجود در‬ ‫پ س پرده رخدادهایی دیگر تجربه شده و م ی توان یا در سوم‬ ‫اذر و یا زمانی نزدیک به ان به مصالحه ای با غرب رس��ید‪.‬‬ ‫پرونده هسته ای به س��رانجام رس��ید و در موازنه مثبت به‬ ‫توافقات و روابط تازه ای با شرق هم رسید‪ .‬اگر این گمانه هم‬ ‫صحیح باشد این گزاره هم صحیح است‪« :‬توافق هسته ای‬ ‫با غرب از قدرت قطب مقابل حسن روحانی نخواهد کاست‪.‬‬ ‫انها با «ارزان فروختید» در میدان م ی مانند شاید بهارستان‬ ‫ب رایشان بماند‪ ،‬شاید پاستور را هم گرفتند»‪ .‬زمانه ابستن هزار‬ ‫ماجراست باید منتظر اینده باشیم‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬در میانه مباحثات سیاس��ی حتما باید از س��ر‬ ‫دلس��وزی این را هم گفت ک��ه مبادا ب رای س��نگین کردن‬ ‫کفه جن��اح خودمان‪،‬مجادالت سیاس��ت داخلی را بر س��ر‬ ‫س��فره اجنب ی ها ببریم و انها را به عنص��ری تعیی ن کننده و‬ ‫دخالت کننده تبدیل کنیم‪ .‬حتما اقای ظریف به عنوان فردی‬ ‫که مورد اعتماد نظام و مردم کشورش است چنین قصدی‬ ‫نداشته اند‪.‬شاید ایشان فقط با صدای بلند فکر کرده اند‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫دولت‬ ‫مذاک�رات در ارای انتخابات�ی م�ردم تاثی ر گ�ذار‬ ‫خواهد بود‪ ،‬نظر شما در این خصوص چیست؟‬ ‫اگر ایش��ان بخواهد منافع ملی را جایگزین منافع‬ ‫خودش��ان کند این خروج از انصاف محس��وب م ی شود‪ ،‬اما‬ ‫اگر منافع ملی را ارجح بر منافع خودش بداند م ی تواند نظر‬ ‫بسیار مس��اعدی در اذهان مردم باش��د‪ ،‬بناب راین باید توجه‬ ‫داشته باشند که مردم خیلی هوشیارتر از ان هستند که اینها‬ ‫بخواهند کار گروهی و حزبی انجام دهند‪.‬‬ ‫در حاش�یه نشس�ت مجم�ع عمومی س�ازمان‬ ‫ملل‪ ،‬اقای ظریف با س�عود الفیص�ل وزیر خارجه‬ ‫عربس�تان و اقای روحانی نیز ب�ا دیوید کامرون‬ ‫نخس�ت وزیر بریتانیا دیدار داشتند‪ .‬این دیدارها‬ ‫برخی انتقادات را در داخل به همراه داشت و گفته‬ ‫م ی ش�د که باتوجه ب�ه موضع خصمان�ه این دو‬ ‫کش�ور نباید گفت وگویی بین این طرف ها اتفاق‬ ‫م ی افتاد ایا ش�ما هم این انتق�اد را وارد م ی دانید‬ ‫یا خیر؟‬ ‫ظریفاشتباهکرد‬ ‫اسماعیل کوثری در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫اقای کوثری!نظر ش�ما درباره صحب ت های اقای‬ ‫ظریف در شورای روابط خارجی امریکا چیست؟‬ ‫در خصوص پاس��خگویی اقای ظریف به سوال هاله‬ ‫اسفندیاری باید گفت که چنین پاسخی از فردی که خودش‬ ‫را یک دیپلمات قوی م ی‪‎‬داند‪ ،‬جای تاس��ف دارد‪ .‬اظهار این‬ ‫بیانات و مس��ائل داخلی در فضای بی ن المللی و در پاسخ به‬ ‫ب اقای ظریف بعید بود؛ همچنین‬ ‫یک خب رنگار خارجی از جان ‬ ‫از ایشان انتظار نم ی‪‎‬رفت که این چنین حزبی کار کند یا اینکه‬ ‫جناحی پاسخ دهد‪ .‬اگر مردم ببینند که این دولت و دستگاه‬ ‫دیپلماسی توانسته است به ان قول ها و وعده هایی که داده‪،‬‬ ‫جامه عمل بپوش��اند ان زمان توانایی تحلی��ل وزیر خارجه‬ ‫درست خواهد بود و این نظر مثبت تلقی م ی شود‪ .‬ولی اگر‬ ‫این توانایی را نداشته باشند یا به نتیجه ای نرسند معلوم است‬ ‫که مردم باور ندارند که انها توانایی کامل را داشته اند‪ .‬در واقع‬ ‫فاقد این توانایی بوده اند که به قولی که داده اند عمل کنند‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه اگر با این تفکر خیال کنند که م ی توانند به‬ ‫نتیجه ای که دلخواه خودشان است برسند ساده انگاری است‬ ‫چراکه همیشه یک طرف قضیه خودی و طرف دیگر رقیب‬ ‫و دشمن است‪ ،‬بناب راین نباید همیش��ه تحلیلی را که ارائه‬ ‫م ی دهیم تحلیل یا نظر صددرصدی بدانیم‪.‬‬ ‫بنابراین شما پاسخ اقای ظریف در این خصوص‬ ‫را نادرست م ی دانید؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫به نظر من ایشان نباید چنین موضع گیری م ی کرد‪،‬‬ ‫چراکه این پاسخ ایشان اشتباه بزرگی تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫ب ا توجه ب�ه تح�والت اخیر ش�ما فض�ای فعلی‬ ‫مذاکرات هس�ته ای و تعامالت ای�ران و امریکا را‬ ‫چطور م ی بینید؟‬ ‫اگر دموکرات‪‎‬ها بخواهند موفق شوند باید عقلشان‬ ‫را به کار گیرند‪ ،‬عاقالنه بیندیش��ند و تصمیم بگیرند‪ ،‬چون‬ ‫اگر قرار باش��د ب ر اساس احساس و مس��تکب رانه و متکب رانه‬ ‫عمل کنند به نتیجه ای نم ی رسند و مردم امریکا هم توجهی‬ ‫‪2‬‬ ‫محمدج�واد ظری�ف در جری�ان س�فر به‬ ‫نیویورک ب�ه منظ�ور برگ�زاری دور جدیدی از‬ ‫مذاک�رات هس�ته ای و همچنی�ن ش�رکت در‬ ‫شصت ونهمین نشست مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل‪ ،‬در جریان مصاحب ه ای که با خبرنگار ارشد‬ ‫ش�بکه امریکایی پ ی ب ی اس در محل ش�ورای‬ ‫روابط خارجی امریکا ترتیب داده ش�ده بود در‬ ‫مورد عواقب ب�ه نتیجه نرس�یدن مذاکرات در‬ ‫ایران صحب ت هایی عنوان کرد که با واکنش های‬ ‫برخ�ی رس�انه ها و مطبوعات در داخ�ل مواجه‬ ‫ش�د‪ .‬در این برنامه ظریف در پاس�خ به س�وال ‬ ‫هاله اسفندیاری از محکومین فتنه ‪ ۸۸‬و مدیر‬ ‫بخ�ش خاورمیانه موسس�ه تحقیقات�ی وودرو‬ ‫ویلسون مبنی بر اینکه ایا شکست در مذاکرات‬ ‫هس�ته ای برسیاس�ت خارجی ایران تاثیرگذار‬ ‫خواهد ب�ود یا خیر‪ ،‬ب�ه تاثیر این شکس�ت بر‬ ‫انتخابات پارلمانی ‪ 16‬ماه دیگر در ایران اش�اره‬ ‫کرد‪ .‬وزیر خارجه ایران همچنی�ن انتخاب یک‬ ‫رئی س جمهور متفاوت یعن�ی اقای احمدی نژاد‬ ‫در سال ‪ 84‬را نیز نتیجه شکست مذاکرات سال‬ ‫‪ 2004-2005‬عنوان کرد‪ .‬در این رابطه با اسماعیل‬ ‫کوث�ری‪ ،‬نماین�ده مجل�س ش�ورای اسلامی‬ ‫گفت وگویی انجام دادیم که در زیر م ی اید‪.‬‬ ‫به انها نخواهند کرد‪ .‬چون نم ی توانن��د موضوعی را حل و‬ ‫فصل بکنند‪ ،‬اما اگر بخواهند عاقالنه و با احترام به قوانین‬ ‫پیش بروند ش��رایط فرق خواهد کرد‪ .‬بناب راین تا زمانی که‬ ‫امریکای ی ها خودشان را فراتر از قانون بدانند مذاکرات به هیچ‬ ‫نتیجه ای نخواهد رسید‪.‬‬ ‫اق�ای ظری�ف در پاس�خ به س�والش گف�ت که‬ ‫دیدار با دیوید کامرون ش��اید اشکالی نداشته باشد‬ ‫چون باالخره دس��تگاه دیپلماس��ی تش��خیص م ی دهد و‬ ‫ب ر اس��اس ان تصمیم‪ ،‬عم��ل م ی کند؛ بناب رای��ن بحث ان‬ ‫جداست اما ما انتظارمان این است که وقتی با چنین افرادی‬ ‫از جمله نخس ت وزیر انگلستان که خباثت انها شناخته شده‬ ‫است دیدار م ی کنند چرا اینده این گفت وگوها یعنی اظهارات‬ ‫سخیفانه و ب ی ادبانه کامرون پس از دیدار با اقای روحانی را‬ ‫بررس��ی نم ی کنند‪ .‬بناب راین اگر برخی نسبت به این مساله‬ ‫انتقاد داشته اند دلیلش این است‪ .‬در مورد عربستان هم باید‬ ‫بگویم که چرا وقتی مقامات س��عودی تا ماه های گذش��ته‬ ‫عالقه ای به دیدار با ای ران نداش��تند‪ ،‬حاال ای ران برود و با انها‬ ‫دیدار کند؟ چه ضرورت��ی دارد وقتی اینه��ا این قدر خباثت‬ ‫کردند‪ ،‬باعث کشتار مسلمانان شدند‪ ،‬انها را به جان یکدیگر‬ ‫انداختند و حام ی اصلی رژیم صهیونیستی و داعش و امثال‬ ‫انها هستند به سمتشان برویم؟ مقامات عربستان سعودی‬ ‫به ما نیاز دارن��د بناب راین خود انها هم بای��د بیایند نه اینکه‬ ‫چنین فکر کنند که ما به انها نیاز داریم‪ .‬مشکل روش ارتباط‬ ‫برقرارکردن با ع ربستان بدین صورت است‪.‬‬ ‫پس این اق�دام مقام�ات ای�ران همانند س�ایر‬ ‫منتقدین از نقطه نظر شما نادرست است؟‬ ‫بله‪ ،‬همی ن طور است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به دیداره�ا و گفت وگوهای انجام ش�ده‬ ‫هس�ته ای بی�ن ایران و کش�ورهای عض�و ‪5+1‬‬ ‫چنانچه توافقی حاصل نشود وضعیت سیاست‬ ‫خارجی ما به چه شکلی خواهد شد؟‬ ‫اتفاقی نخواهد افتاد چون سیاست خارجی ما تنها بر‬ ‫مبنای هسته ای نیست‪ .‬در گذشته نیز سیاست خارجی ای ران‬ ‫جدای از مساله هس��ته ای دنبال م ی شد‪ .‬بناب راین نباید این‬ ‫دو مساله ان قدر به هم پیوند بخورد که فکر کنیم سیاست‬ ‫خارج��ی جمهوری اس�لامی ای��ران فقط بح��ث مذاکرات‬ ‫هسته ای است‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬به هیچ وجه چنین نیست‪ ،‬بلکه اگر به نتیجه ای‬ ‫هم نرس��یم که من به خاطر زیاده خواه ی های بیش از اندازه‬ ‫اس��تکبار جهانی و اروپا بعید م ی دانم که نتیجه ای حاصل‬ ‫ش��ود‪ ،‬بناب راین ما کار خودمان را انجام م ی دهیم و انها باید‬ ‫دنبال ما بدوند که ببینند چه کار م ی کنیم‪ .‬چون ما کارمان‬ ‫را در چارچوب ان پی تی دنبال م ی کنیم و هیچ مشکلی هم‬ ‫در این رابطه نداریم‪.‬‬ ‫در نهایت ایا این مساله در مسائل داخلی کشور‬ ‫تاثیری خواهد داشت؟‬ ‫کسانی که بخواهند بین این مس��ائل ارتباطی را‬ ‫مطرح کنند‪ ،‬بزرگترین اش��تباه را مرتکب م ی ش��وند‪ .‬ما باید‬ ‫به دنبال روند کار خودمان که همان اقتصاد مقاومتی است‬ ‫برویم و بر همین اساس هم کار را دنبال کنیم‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫ی ها بود‬ ‫حرف های ظریف برای باال بردن قدرت چان هزن ‬ ‫قنبریدرگفت وگوبامثلث‬ ‫اقای ظریف در مصاحبه خود با هاله اسفندیاری‬ ‫در پاس�خ ب�ه ای�ن س�وال ک�ه ایا شکس�ت در‬ ‫مذاکرات هس�ته ای بر سیاس�ت خارج�ی تاثیر‬ ‫خواهد داش�ت ی�ا خیر اش�اره کرد که م�ردم به‬ ‫عملکرد ما ت�ا ‪ 16‬ماه دیگ�ر با رای خود پاس�خ‬ ‫خواهند داد‪ .‬به نظر شما اظهارات ایشان در این‬ ‫خصوص چه پیامی دارد؟‬ ‫پیام اقای ظریف در این اظهارات کامال مشخص‬ ‫است‪ .‬اقای ظریف این مس��اله را با ظرافت خاصی مطرح‬ ‫کرد تا بتواند از ان به عنوان عاملی برای باال بردن چانه زنی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در مذاکرات استفاده کند‪ ،‬بنابراین‬ ‫این یک ظرافت دیپلماتیک محسوب می شود که ایشان به‬ ‫ان اشاره کرد و در واقع هدفش ان بود که گروه ‪ 5+1‬را وادار‬ ‫کند تا مذاکرات را به سمت نتیجه بخش بودن سوق دهند‪.‬‬ ‫البته تندروها و اقدام��ات انها در ادبیات سیاس��ی ما‬ ‫مشخص است که ش��امل چه طیفی هستند‪ .‬افرادی که در‬ ‫واقع مذاکرات اخیر دولت اقای روحانی با گروه ‪ 5+1‬را زیر‬ ‫سوال برده و س��نگ اندازی می کنند و در قالب تشکیالت‬ ‫خاصی تحت عنوان جبهه پایداری نیز فعال هستند اینها از‬ ‫نظر من تندروها محسوب می شوند‪.‬‬ ‫برخی از منتقدین معتقدند که این اظهارات اقای‬ ‫ظریف نباید در فضای بین المللی مطرح می شد‪،‬‬ ‫نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫خطاب این اظهارات وزیر خارجه به کش��ورهایی‬ ‫است که طرف مذاکره ما هس��تند و عمدتا برای باال بردن‬ ‫قدرت چانه زنی ما در عرص��ه بین الملل این مباحث مطرح‬ ‫ش��ده و بیش از اینکه این بحث مصرف داخلی داشته باشد‬ ‫مصرفش بیشتر برای پیش��برد منافع و اهداف ملی کشور‬ ‫بوده تا ما در مذاکرات بتوانیم از ان استفاده کنیم‪.‬‬ ‫بخش دیگر س�وال م�ا مرب�وط به دی�دار اقای‬ ‫روحانی و ظریف به عنوان مقامات ارش�د ایرانی‬ ‫با دیوی�د کام�رون‪ ،‬نخس�ت وزیر انگلس�تان و‬ ‫س�عود الفیصل وزی�ر خارجه عربس�تان اس�ت‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫تابوش�کن ی‪‎‬های نیویورک باز هم منتقدان‬ ‫دولت یازدهم را به تحرک واداش�ته است؛ دیدار‬ ‫دیوید کامرون‪ ،‬نخس�ت وزیر انگلیس با حسن‬ ‫روحان�ی‪ ،‬رئی س جمهور ایران بعد از ‪ 36‬س�ال و‬ ‫همچنین مالقات غیرمنتظره س�عود الفیصل‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه ع ربستان با محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫رئیس دس�تگاه دیپلماس�ی‪ ،‬برخی را در داخل‬ ‫ب ه شدت نگران کرده است‪ .‬ب ه خصوص که کامرون‬ ‫پس از دیدار ب�ا روحانی و در س�خنران ی اش در‬ ‫مجمع عمومی س�ازمان ملل اظهاراتی را علیه‬ ‫ایران مطرح کرد‪ .‬اما داریوش قنبری‪ ،‬کارشناس‬ ‫و تحلیلگر مس�ائل سیاس�ی م ی گوید اینکه‬ ‫مقامات ما برخی اظهارات منفی علیه این اقدام‬ ‫را ارائه کنند دلیل نم ی ش�ود که ما با کش�ورها‬ ‫گفت وگویی نداش�ته باش�یم و مذاکره نکنیم‪.‬‬ ‫به ه�ر حال ب�رای تعدیل لحن برخی کش�ورها‬ ‫این گونه صحب ت ه�ا و دیدارها ضروری اس�ت و‬ ‫ممکن است اگر این دیدارها صورت نم ی گرفت‬ ‫لحن انه�ا خیلی ه�م تندتر م ی ش�د‪ .‬قنبری‬ ‫ب ر خالف این منتقدان معتقد است این دیدارها‬ ‫در درازمدت م ی‪‎‬تواند منافعی برای ایران داشته‬ ‫و مذاکرات هسته‪‎‬ای را با پیشرفت بیشتر همراه‬ ‫سازد‪.‬‬ ‫برخی نسبت به این دیدارها انتقاد دارند که چرا‬ ‫با وجود انکه این دو کشور موضع شان نسبت به‬ ‫جمهوری اسالمی مشخص اس�ت این دیدارها‬ ‫صورت گرفته است؟‬ ‫اینکه مقام��ات ما برخ��ی اظه��ارات منفی علیه‬ ‫این اق��دام را ارائه کنند دلیل نمی ش��ود که ما با کش��ورها‬ ‫گفت وگویی نداشته باشیم و مذاکره نکنیم‪ .‬به هر حال برای‬ ‫تعدیل لحن برخی کش��ورها این گونه صحبت ها و دیدارها‬ ‫ضروری اس��ت و ممکن اس��ت اگر ای��ن دیدارها صورت‬ ‫نمی گرفت لحن انها خیلی هم تندتر می شد‪ .‬البته نباید هم‬ ‫این انتظار را داش��ت که در یک صحبتی که بعد از سال ها‬ ‫اتفاق می افتد در یک گفت وگو یا مذاکره کوتاه انتظار معجزه‬ ‫داشته باش��یم‪ .‬در مجموع پس از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫این مس��اله نقطه عطفی است که روس��ای دولت های دو‬ ‫کشور بر سر میز بنشینند و با یکدیگر رو در رو صحبت کنند‪.‬‬ ‫قطعا این صحبت ها به تلطیف فضای مذاکرات اینده کمک‬ ‫خواهد کرد و من این را نمی توانم بپذیرم که این دیدارها و‬ ‫گفت وگوها بی تاثیر بوده است‪.‬اگر اقای کامرون خودش هم‬ ‫به بی نتیجه بودن گفت وگوها اعتقاد داشت با اقای روحانی‬ ‫گفت وگو نمی کرد‪.‬بنابراین اینکه کامرون با روحانی مذاکره‬ ‫داشته نش��ان دهنده این اس��ت که تغییر نگاهی نسبت به‬ ‫ایران در بین انگلیسی ها صورت گرفته که این تغییر نگاه در‬ ‫اینده گفت وگوها موثر خواهد بود‪.‬‬ ‫توجه داشته باش��ید وقتی که اوباما خطاب به اعراب‬ ‫اعالم می کند که ای��ران تهدیدی علیه انها نیس��ت ایا دو‬ ‫س��ال قبل هم اوباما چنین اظهارنظری ک��رد؟ قطعا خیر‪.‬‬ ‫این صحبت ها را اوباما دو س��ال قبل نمی گف��ت بنابراین‬ ‫این تغییر نگاهی که در ایران صورت گرفته باعث شده که‬ ‫اقای اوباما هم چنین اظهاراتی را مط��رح کند‪ .‬قطعا لحن‬ ‫مقامات انگلیسی هم در اینده به همین سبک و سیاق تغییر‬ ‫خواهد کرد‪ .‬نباید کسانی انتظار داش��ته باشند که مسائل و‬ ‫مشکالت یک شبه به نتیجه برسد و یا برداشتی عوامانه از‬ ‫مسائل دیپلماتیک داشته باشند‪ .‬به هر حال این اظهارات در‬ ‫بلند مدت بر نتیجه مذاکرات تاثیر گذار خواهد بود و در کوتاه‬ ‫مدت هم ما نباید انتظار داشته باشیم که حتما مسائل سریعا‬ ‫به نتیجه برس��د‪ .‬به طورکل گفت وگو های اقای روحانی با‬ ‫کامرون مساله ای نیست که مخالفان بخواهند ان را منفی‬ ‫جلوه دهند‪.‬‬ ‫بنابراین از نظر ش�ما دیدار مقامات ما با مقامات‬ ‫انگلیس و عربس�تان اقدام درستی در سیاست‬ ‫خارجی مان به شمار می رود؟‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪37‬‬ ‫دولت‬ ‫ما نباید انتظار داش��ته باش��یم که بعد از گذش��ت‬ ‫سال ها که مسائل بسیاری بین این کش��ورها بوده االن با‬ ‫یک گفت وگو تمام مسائل تغییر کند‪ .‬قطعا این انتظار بیجا‬ ‫و بیخودی اس��ت که ما بگوییم در یک مذاکره موضوعات‬ ‫به نتیجه برسد مگر همین مذاکرات هسته ای برای رسیدن‬ ‫به نتیجه رون��د الزم را طی نکرده اس��ت؟ به نظر من همه‬ ‫مذاکرات تا االن بهترین نتایج را به دنبال داشته و ادامه این‬ ‫وضعیت می تواند ما را به وضعیت بهتری برساند‪ .‬کسانی که‬ ‫مخالف گفت وگو و مذاکره هستند بگویند که چرا از مذاکره‬ ‫و گفت وگو باید بترس��ند و بخواهند تا این حد جنجال به پا‬ ‫کنند‪ .‬حال اگر فرض را بر ان بگذاریم که صحبت های اقای‬ ‫کامرون و روحانی هم بی نتیجه باشد باز هم وضعیت مانند‬ ‫گذشته است و تغییر خاصی ایجاد نشده است‪ ،‬من نمی دانم‬ ‫دلیل این همه هیاهو چیست‪.‬‬ ‫قطعا مشخص اس��ت که اگر همه مشکالت ایران و‬ ‫انگلیس هم حل می ش��د این مخالفین حرف خودش��ان را‬ ‫می زدند و به گونه ای دیگر بیانات شان را مطرح می کردند‪.‬‬ ‫به طورکل این افراد هدفش��ان این اس��ت که به هر نحوی‬ ‫دست به تخریب دولت بزنند و برایشان هم فرقی ندارد که‬ ‫چه نتیجه ای در چه عملی گرفته ش��ود‪ .‬اگر اقای روحانی‬ ‫ایران را تبدیل به یک ابرقدرت کند باز اینها به تخریب ادامه‬ ‫خواهند داد و به ان دامن خواهند زد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫به نظر شما تاثیری بین این دیدارها و گفت وگو ها‬ ‫با نتیجه مذاکرات هسته ای مان وجود دارد؟‬ ‫مجموع��ه نگاه ه��ا و گفت وگوها در ای��ن زمینه‬ ‫باید مورد توجه قرار بگیرد‪ .‬اق��ای روحانی بر خالف اقای‬ ‫احمدی نژاد در مجم��ع عمومی ب��رای صندلی های خالی‬ ‫سخنرانی نکرد‪ .‬ما باید وضعیت این دولت و دولت گذشته را‬ ‫بررسی کنیم و ببینیم االن کجا قرار داریم‪ .‬اینکه کشورها‬ ‫برای رئیس دولت ما اعتبار قائل هس��تند و شخصیت های‬ ‫مطرح سیاسی جهان با ایشان دیدار می کنند وضعیتی است‬ ‫که باید با شرایط در دولت گذش��ته مقایسه شود‪ .‬در دولت‬ ‫گذش��ته رئیس جمهور برای صندلی های خالی سخنرانی‬ ‫می کرد و اغلب روس��ای دولت های مطرح جهان جلسه را‬ ‫ترک می کردند‪.‬در همین مدتی که اقای روحانی روی کار‬ ‫امده ما شاهد دستاوردهای بسیاری در حوزه های داخلی و‬ ‫خارجی بوده ایم‪ .‬دیگر ما شاهد تصویب قطعنامه ای از سوی‬ ‫شورای امنیت نیستیم‪.‬‬ ‫البته درس��ت اس��ت که امریکا به ص��ورت یکجانبه‬ ‫قطعنامه های��ی را تصویب کرد اما اینها با تحریم ش��ورای‬ ‫امنیت متفاوت اس��ت‪ .‬ما در این مدت توانس��ته ایم بعضی‬ ‫از تحریم ها را برداریم؛ از جمله بخش��ی از دارایی هایی که‬ ‫در خارج از کشور داشته ایم را ازاد کرده و به مصرف کشور‬ ‫می رسانیم‪ .‬در دولت گذشته وضعیت ما همانند کسی بود که‬ ‫طناب دار را بر گردنش اویزان کرده و روز به روز داشتند ان‬ ‫را تنگ تر می کردند اما االن فضا متفاوت شده و ان طناب‬ ‫پاره شده است‪ .‬کسانی که درک صحیحی از روابط بین الملل‬ ‫داشته باشند به خوبی می توانند این شرایط را ببینند اگر ان‬ ‫فضای گذش��ته دوران اقای احمدی نژاد ادامه داشت االن‬ ‫وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور بسیار نابسامان تر بود و‬ ‫ارزش پول ملی به نصف انچه هست تنزل پیدا کرده بود و‬ ‫االن دالر از مرز ‪ 6‬هزار تومان هم فراتر رفته بود‪ .‬به لحاظ‬ ‫سیاسی هم تغییر نگاهی که به ایران ش��ده را نباید نادیده‬ ‫گرفت‪.‬توصیه و خواهش من از مخالفان ان است که منافع‬ ‫ملی را در صحبت هایشان مدنظر قرار دهند‪.‬‬ ‫اش��کال ندارد که در عرصه داخلی انتقاد و یا تخریب‬ ‫کنند اما دستاوردهای سیاس��ت خارجی را تخریب نکنند‪،‬‬ ‫چراکه دیگر پای منافع ملی در میان اس��ت و نباید با منافع‬ ‫ایران بازی کنند و اگر اختالفاتی با دولت دارند ان را مطرح‬ ‫کنند ولی دستاوردهای سیاست خارجی که منجر به پیشبرد‬ ‫منافع ملی شده را از حوزه رقابت هایشان خارج کنند‪.‬‬ ‫ضعف در دیپلماسی عمومی‬ ‫بایددرسطحباالتریواکنشنشانمی دادیم‬ ‫حشمت اهلل فالحت پیشه‬ ‫نمایندهپیشینمجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫پس از دیدارهای اخیر مقامات ارشد ای رانی در نیویورک‬ ‫با برخی مقامات کش��ورهایی که تا به امروز روابط نه چندان‬ ‫دوستانه ای با ای ران داشته اند‪ ،‬برخی از منتقدان داخلی دولت‬ ‫را هدف انتقادات خود قرار دادند‪ .‬در واقع بع��د از دیدار دیوید‬ ‫کامرون نخس ت وزیر انگلیس با حسن روحانی و دیدار سعود‬ ‫الفیصل با محمدجواد ظریف در حاش��یه نشس��ت مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل ش��اهد بودیم که دو دسته انتقاد علیه‬ ‫دولت یازدهم در داخل شکل گرفت‪ .‬یک دسته از این منتقدان‬ ‫از سر دلسوزی اظهاراتی را بیان داشتند؛ این دسته تامین منافع‬ ‫ملی و حفظ اصول سیاست خارجی کش��ور را در نظر دارند و‬ ‫دغدغه هایشان واقعی و مورد احترام است‪ .‬بناب راین طبیعتا این‬ ‫انتقادات باید مورد نظر قرار گیرد‪.‬‬ ‫یک عده که طیف معدودتری هستند‪ ،‬نگاه‪‎‬شان حاصل‬ ‫تفکر ی��ا بنیان ذهن��ی رادیکالی و افراطی اس��ت‪ .‬این گروه‬ ‫تندترین راهکارها را در سیاس��ت خارجی به کار م ی گیرند و‬ ‫دیپلماسی با هدف تنش زدایی را اصال قبول ندارند‪.‬‬ ‫با این دسته بندی دولت نباید این منتقدان را با دید کالن‬ ‫کنار بزند؛ البته طیف گروه دوم نیز محترم است اما نباید منجر‬ ‫به نوسان در تصمیم گیری در حوزه سیاست خارجی شود اما‬ ‫دغدغه گروه نخست که ب راساس حفظ منافع ملی است باید‬ ‫مد نظر قرار گیرد‪.‬‬ ‫در رابطه با سفر هیات ای رانی به نیویورک و دیدارهایی که‬ ‫در این سفر انجام گرفت‪ ،‬چند نکته قابل توجه است؛ نخست‬ ‫اینکه هیات ای رانی در نیویورک در قالب دیپلماس��ی رسمی‬ ‫خوب عمل کرد و ارتقای س��طحی مذاکرات قابل توجه بود‪.‬‬ ‫همچنین فضای روانی مثبتی که به وجود امده بود منجر به‬ ‫ارتقای کیفی و افزایش کمی سطح مالقات های رسمی هیات‬ ‫ای رانی شد‪ .‬به بیان دیگر قالب شدن موضوعات ای ران محور در‬ ‫اجالس نیویورک که البته به گونه ای مثبت بود از نقاط برجسته‬ ‫این سفر بود‪ ،‬چراکه بعضا اسم کش��ورها در این اجالس زیاد‬ ‫مطرح م ی شود اما از جنبه منفی‪.‬‬ ‫من معتقدم به رغم شیطنت های دیپلماسی عمومی‬ ‫برخی از بازیگران منطقه ای و جهانی که از سر حسادت است‪،‬‬ ‫باز هم ای ران در نیویورک در کانون توجهات مثبت قرار داشت‪.‬‬ ‫ش��اهد بودیم که در موضوعاتی همچون سلف ی گری‪،‬‬ ‫بس��یاری از کش��ورها به نقش ای ران اشاره داش��تند که این‬ ‫مساله به عمق استراتژیک ای ران و اعتماد انها به این مساله‬ ‫بازم ی گردد‪ .‬از دیگر سو باید در نظر داشته باشیم که ه ر گونه‬ ‫مذاکره ب رای تنش زدایی در هر سطحی حال چه با کشورهای‬ ‫اروپایی و چه با امریکا و چه با برخی کشورهای ع ربی منطقه‪،‬‬ ‫نشان دهنده تابوشکنی در سیاست خارجی ای ران است که امر‬ ‫مثبتی تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫همچنین طی حض��ور هیات ای رانی در این نشس��ت‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل کامال مشهود بود که نگاه منفی‬ ‫و فضای منفی نسبت به ای ران خیلی کمرنگ تر شده است‪.‬‬ ‫اما در حوزه دیپلماس��ی عمومی‪ ،‬تیم سیاست خارجی‬ ‫ای ران بهت��ر از این هم م ی توانس��ت عمل کن��د‪ ،‬چراکه در‬ ‫تنها صدایی که در حوزه دیپلماس��ی عموم��ی از باالترین‬ ‫س��طح یعنی رئی س جمهور تا وزیر خارجه شنیده شد‪ ،‬فقط‬ ‫تحلی ل های خانم افخم به عنوان مسئول دیپلماسی عمومی‬ ‫در وزارت خارجه بود‪ .‬البته که ایش��ان تنها کس��ی بود که به‬ ‫صورت حرفه ای کار خود را انجام داد ولی این به تنهایی کفایت‬ ‫نم ی کند‪ ،‬زی را وقتی هیات ای رانی در سطح رئی س جمهور در‬ ‫اجالس ش��رکت م ی کند انتظار دیپلماس��ی عمومی نیز در‬ ‫دیپلماسی دولت است‪ .‬یعنی نفر اول کشور باید بیشتر در این‬ ‫عرصه فعالیت م ی کرد‪.‬‬ ‫باید توجه داشت که از لحاظ محتوایی نیز انتقاداتی به‬ ‫این دیپلماسی عمومی وارد اس��ت؛ زی را دیپلماسی عمومی‬ ‫فقط به معنای ارائه تحلیل و موضع گیری نیس��ت‪ ،‬بلکه در‬ ‫این راستا باید راهبری ارائه شود که پیش و پس از شکل گیری‬ ‫دیپلماسی رسمی مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬این فضای روانی‪،‬‬ ‫اقناعی و دیپلماسی رسمی که از درون ان شکل م ی گیرد را‬ ‫دیپلماسی عمومی م ی گویند‪.‬‬ ‫همچنین دیپلماسی عمومی از پیش از سخنران ی ها تا‬ ‫پس از ان مطرح است و ط راحی راهبردی و استراتژیک از درون‬ ‫ان صورت م ی گیرد ک��ه در واقع هیات ای رانی چه موقع و چه‬ ‫راهبردی داشته باشد یا اینکه این مواضع در محافل رسمی‬ ‫تیم سیاست خارجی دولت‬ ‫یازده�م مدت هاس�ت زی�ر‬ ‫ذره بین است‬ ‫در حوزه دیپلماسی عمومی‪ ،‬تیم سیاست‬ ‫خارجی ایران بهرت از این هم می توانست‬ ‫عمل کن��د‪ ،‬چراکه در تنه��ا صدایی که در‬ ‫ح��وزه دیپلماس��ی عموم��ی از باالتری��ن‬ ‫سطح یعنی رئیس جمهور تا وزیر خارجه‬ ‫شنیده شد‪ ،‬فقط تحلیل های خانم افخم‬ ‫به عنوان مس��ئول دیپلماسی عمومی در‬ ‫وزارت خارجه بود‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سیاست‬ ‫چگونه بیان و در محافل رسانه ای چگونه بازتاب یابد‪ .‬در این‬ ‫راهبرد هم محتوای مواضع‪ ،‬هم تیتره��ا و عبارات تاثیرگذار‬ ‫در مواضع و س��خنران ی ها‪ ،‬هم مدیریت و هم مدیریت مکان‬ ‫دیده م ی ش��ود‪ .‬به عنوان مثال من معتقدم دکتر روحانی باید‬ ‫در نطق خود به کامرون پاسخ م ی داد اما ایشان در استراخان‬ ‫پاسخ نخس ت وزیر انگلیس را دادند‪ .‬در صورتی که این پاسخ‬ ‫باید بالفاصله پس از نطق کامرون داده م ی شد‪ .‬از دیگر سو‪،‬‬ ‫انگلیس ی ها به حدی در دنیای امروز رسوا هستند که دست‬ ‫سیاستمداران ای رانی ب رای هر نوع پاسخگویی باز است‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه موض��ع اقای روحان��ی در مذاکره با‬ ‫کامرون یا موض��ع ظریف در مذاکره ب��ا فیصل یک موضع‬ ‫انفعالی نبوده است‪ .‬ولی متاسفانه انفعال در حوزه دیپلماسی‬ ‫عمومی باعث شد که عمال‪ ،‬دنیا تفسیری انفعالی از مذاکرات‬ ‫دریافت کند‪ .‬اما در هر حال این مسائل باید بنیان یک تجربه‬ ‫در اینده قرار گیرد و ب ر اساس ان بپذیریم که هرچند نگاه ای ران‬ ‫به تحوالت دنیا با حسن نیت است اما دنیای امروز‪ ،‬می راث دار‬ ‫سیاستمداران خبیث گذشته است‪.‬‬ ‫از دیگر انتقاداتی که اخی را به دستگاه دیپلماسی وارد شد‬ ‫صحب ت های اقای ظ ریف در پاسخ به خانم هاله اسفندیاری بود‬ ‫که به نوعی گفتند نتیجه گفتگوهای هسته ای در انتخابات‬ ‫پیش روی مجل��س موثر خواهد بود و در صورت شکس��ت‬ ‫احتماال گروه های تن��درو روی کار م ی این��د‪ .‬در این رابطه و‬ ‫انتقاداتی که صورت گرفت‪ ،‬باید بگویم من نم ی دانم که وزیر‬ ‫خارجه در چه فضایی این موضع را اتخاذ کرد اما در کل همواره‬ ‫اینگونه بوده که اقای ظریف یک دید ملی به سیاست خارجی‬ ‫داش��ته و رقابت های انتخاباتی داخلی در مواضع او نقش��ی‬ ‫نداشته است‪ .‬ایش��ان به خوبی م ی دانند که چنین مواضعی‬ ‫ای ران را در عرصه سیاست خارجی تضعیف م ی کند‪.‬‬ ‫اما از دیگر س��و م ی دانیم که هر دولتی ب رنامه هایش را‬ ‫در قالب سیاس��ت داخلی و خارجی بیان م ی کند و با ارزیابی‬ ‫ش��اخصه هایی همچون تامین منافع مل��ی و اثرگذاری بر‬ ‫زندگی روزمره مردم اس��ت که دولت دکت��ر روحانی م ی تواند‬ ‫منتظر تحلیل انتخاباتی مردم در قب��ال برنامه های خود در‬ ‫انتخابات های اینده باشد‪ ،‬زی را ب رنامه های سیاسی و اقتصادی‬ ‫به طور مستقیم بر رای مردم اثرگذار اس��ت‪ .‬در این میان اما‬ ‫نباید به گونه ای موضع گرفت که موضوع حساس هسته ای‬ ‫وابسته به رقابت های انتخاباتی داخلی تلقی شود‪ ،‬زی را مسئول‬ ‫تصمیم گیری پرونده هسته ای‪ ،‬ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫است که یک سازمان کامال فرادولتی و فرامجلسی و از لحاظ‬ ‫سیاسی نیز فراجناحی است‪ .‬در کشورهای دیگر نیز دولت ها‬ ‫ب رنامه های هدفمندی را دنب��ال م ی کنند؛ به عنوان نمونه در‬ ‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬باراک اوباما نیز ‪ 16‬طرح داخلی و خارجی‬ ‫را ارائه کرده اس��ت که از جمله مهمتری��ن طرح های داخلی‬ ‫طرح بهداشتی او یا همان اوباما کراس��ت و در حوزه خارجی‬ ‫نیز به عنوان بهبود دیپلماسی هسته ای با ای ران است‪ .‬دولت‬ ‫دموکرات اوباما این اه��داف را محورهای اصلی دو انتخابات‬ ‫اینده در امریکا یعنی انتخابات کنگره که چندی دیگر است‬ ‫و انتخابات ریاست جمهوری که دو سال دیگر برگزار م ی شود‪،‬‬ ‫قرار داده است‪ .‬بناب راین در ای ران نیز به همین صورت است و‬ ‫این مسائل در کنار مسائل دیگر ب رای اثرگذاری در انتخابات‬ ‫مطرح است‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫‪39‬‬ ‫دولت‬ ‫گزارش‬ ‫سفارت انگلیس باز می شود؟‬ ‫اعتراض ها به سخنرانی کامرون ادامه دارد‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪5‬‬ ‫دوری س��ران دو کش��ور ای ران و انگلیس ‪ 35‬سال بود‬ ‫ادامه داشت تا اینکه حسن روحانی ب رای اولین بار این دیوار را‬ ‫فروریخت‪ .‬دیواری که میان ای ران و کشوری که به استعمارگر‬ ‫پیر مشهور است‪ ،‬با اتفاقات اشغال سفارت انگلیس در ته ران‬ ‫بلندتر ش��ده بود‪ .‬پیش از انکه حس��ن روحانی عزم سفر به‬ ‫نیویورک کند‪ ،‬گمانه زن ی ها درباره دی��دار وی با اوباما مطرح‬ ‫م ی شد‪ .‬درس��ت در لحظاتی که رئی س جمهور امریکا پشت‬ ‫ تریبون قرارگرفت تا سخنرانی خود را در سازمان ملل ای راد کند‪،‬‬ ‫یک دیدار مهم در ساختمان سازمان اغاز شد‪ .‬حسن روحانی‬ ‫به محل اقامت موقت کشور انگلستان در سازمان ملل رفت تا‬ ‫با دیوید کامرون‪ ،‬نخس ت وزیر این کشور دیدار و گفت وگو کند‪.‬‬ ‫این دیدار فراز و فرودهایی داشت؛ برخی را در ابتدا خوشحال‬ ‫کرد و برخی را به ش��دت نگران و وادار به اعتراضات شدید‪ .‬با‬ ‫این حال کمیس��یون امنیت ملی مجلس‪ ،‬معتقد است که‬ ‫سفارت انگلیسی هنوز باید تعطیل بماند‪ ،‬اما عل ی اکبر والیتی‬ ‫م ی گفت که شنیده است حس��ن روحانی در جلسه با دیوید‬ ‫کامرون برخورد قاطعی با وی داشته است‪.‬‬ ‫ اغاز فصل سرد‬ ‫از ابت��دای پی��روزی انقالب اس�لامی تاکن��ون هیچ‬ ‫رئی س جمهوری یا مقام بلندپایه ای رانی ب��ا مقامات بلندپایه‬ ‫بریتانیایی دیدار و گفت وگو نکرده بود‪ .‬جک استراو‪ ،‬وزیرخارجه‬ ‫پیشین انگلستان شاید بلندپایه ترین مقام این کشور بود که در‬ ‫سال ‪ 1382‬به ایران امد‪ .‬بعد از ریاست جمهوری حسن روحانی‬ ‫نیز بار دیگر او به ای ران امد اما دیگر هیچ مقام و منصب رسمی‬ ‫نداشت‪ .‬این در شرایطی بود که در پاییز سال ‪ 90‬روابط ای ران‬ ‫و انگلس��تان وارد فصل سرد خود ش��د‪ .‬با اشغال کوتاه مدت‬ ‫س��فارت انگلیس در ته ران کارمندان ان از ای ران خارج شدند‬ ‫و انگلیس به اعضای سفارت ای ران در انگلیس مهلت داد تا‬ ‫خاک این کشور را ترک کنند‪ .‬پس از ان بود که این روابط به‬ ‫حداقل خود رسید‪.‬‬ ‫رشته اختالف ها تا سال گذشته در نیویورک همچنان‬ ‫پابرجا بود‪ .‬حتی امدن جک استراو هم نتوانست تاثیر چندانی‬ ‫روی این روابط بگذارد‪ .‬در نیویورک بار دیگر وزی ران امور خارجه‬ ‫دو کشور در کنار هم قرار گرفتند‪ .‬اگرچه این دیدار کوتاه بود‬ ‫اما رایزن ی ها ب رای بازگشایی سفارتخانه های دو طرف‪ ،‬از همان‬ ‫زمان اغاز شد‪ .‬رفته رفته اختالفات به حداقل م ی رسید‪ .‬دو طرف‬ ‫توافق کردند تا بار دیگر سطح روابط را باال برده و سفارتخانه ها‬ ‫را دایر کنند‪ .‬در این ش��رایط حس��ن روحانی در نیویورک به‬ ‫دیدار با دیوید کامرون رفت‪ .‬ای��ن دیدار از بعد بی ن المللی نیز‬ ‫اهمیت فراوان داشت‪ .‬منطقه درگیر جنگ با داعش بود‪ .‬ای ران‬ ‫نیز تالش م ی کرد به ارتش ع��راق در این زمینه کمک کند‪،‬‬ ‫داعش ی هایی که به بنا به اعتراف نخس ت وزیر انگلستان تع داد‬ ‫زیادی از افراد تبعه این کشور در میان انها حضور داشتند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر گره ای که بر مذاکرات هسته ای افتاده بود‪ ،‬اهمیت‬ ‫این دیدار را بیشتر م ی کرد‪.‬‬ ‫به محض انتش��ار اولین تصاویر این دیدار‪ ،‬ابوطالبی‪،‬‬ ‫معاون سیاسی دفتر رئی س جمهوری در صفحه شخصی خود‬ ‫در توئیتر دیدار رئی س جمهور ای ران و نخس ت وزیر انگلستان را‬ ‫از دستاوردهای مهم سفر امسال روحانی به نیویورک دانست و‬ ‫نوشت این دیدار در روابط اروپا و ای ران تغیی رات اساسی ایجاد و‬ ‫مذاکرات هسته ای را تحت تاثیر قرار خواهد داد‪.‬‬ ‫رسانه های اصالح طلب و حام ی دولت نیز از این دیدار‬ ‫استقبال کردند‪ .‬عصر چهارشنبه این خبر در ته ران منتشر شد‬ ‫و به تیتر و عکس اول همه روزنامه های اصالح طلب و حامی‬ ‫ دولت بدل شد‪ .‬اما این خوشحالی عمر طوالنی نداشت‪ .‬برف‬ ‫شادی این دیدار با سخنان دیوید کامرون در سازمان ملل اب‬ ‫ی تروریست‬ ‫ش��د‪ .‬جایی که او به ای ران انتقاد کرد و ان را حام ‬ ‫خواند‪ .‬اظهارات نخس ت وزیر انگلس��تان همه را شوکه کرد‪.‬‬ ‫بیش از همه اصالح طلبان و حامی��ان دولت بودند که از این‬ ‫اتفاق شوکه شدند‪ .‬وزارت خارجه واکنش سریعی به ان نشان داد‬ ‫و در حالی که ظریف در نیویورک بود‪ ،‬سخنگوی این وزارتخانه‬ ‫در اظهارنظری گفت‪« :‬باعث تاسف اس��ت که دولتی که با‬ ‫اقدامات و حمایت های خود ا ز تروریس ت ها‪ ،‬منطقه ما و جهان‬ ‫را به شر داعش مبتال ساخته است‪ ،‬به خود اجازه م ی دهد که‬ ‫درباره کشوری که همواره در مبارزه با این پدیده شوم پیشقدم‬ ‫بوده است‪ ،‬قضاوت نابجا کند‪».‬‬ ‫واکنش احمدی نژاد هم در نوع خود جالب توجه بود‪ .‬با‬ ‫انتش��ار خبر این دیدار‪ ،‬او تصویری از خودش را درحالی که با‬ ‫خشم به چهره سایمون گس (نماینده وقت انگلیس در ‪)5+1‬‬ ‫نگاه م ی کرد‪ ،‬روی صفحه خود در شبکه اجتماعی منتشر کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر انتقادات مخالفان دولت از همان ابتدا اغاز‬ ‫شده بود‪ .‬انها حتی به نحوه نشستن نخس ت وزیر انگلستان‬ ‫نیز انتقاد داشتند و م ی گفتند وقتی یک نفر جلوی طرف مقابل‬ ‫در یک دیدار رسمی پای راستش را روی پای چپ م ی اندازد‪،‬‬ ‫مفهومی توهی ن امیز دارد‪ .‬اما همین افراد اضافه م ی کردند که‬ ‫خ درخوری دریافت کرده بود‪.‬‬ ‫این توهین از طرف ظریف پاس ‬ ‫دولت‬ ‫ظریف همان لحظه همین حرکت را انجام م ی دهد و با توجه‬ ‫به اینکه او یک مقام پایی ن تر از نخس ت وزیر است‪ ،‬بناب راین‬ ‫حرکت او نسبت به رفتار کامرون توهی ن امی ز تر بود‪.‬‬ ‫ اهلل کرم‪ :‬ظریف را برکنار کنید‬ ‫روحانی بعد از اتمام سخنرانی و دیدارهایش در نیویورک‬ ‫نماند و به استاراخان رفت تا در اجالس کشورهای دریای خزر‬ ‫شرکت کند‪ .‬تیم دیپلماسی نیز همراه او بود‪ .‬هنوز پای انها به‬ ‫ته ران نرسیده که صدای مخالفت ها بلند تر شد؛ برخی از این‬ ‫انتقادات به انگلستان بود و برخی به تیم دیپلماسی‪.‬‬ ‫درحالی که طبق گفته برخی از نمایندگان قرار اس��ت‬ ‫تا ظریف ب��ه محض ورود به ته��ران‪ ،‬ب رای ارائ��ه گزارش به‬ ‫مجلس برود‪ ،‬حسین اهلل کرم در یک سخنرانی تند به دستگاه‬ ‫دیپلماس��ی دولت انتقاد کرد و گفت‪« :‬اولین اش��تباه ای ران‬ ‫فرستادن نماینده به مراس��م تحلیف رئی س جمهوری مصر‬ ‫بود چرا که السیسی یک کودتاگر است که با ‪ 46‬درصد ارا به‬ ‫قدرت رسید و از حامیان اصلی اسرائیل است‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که دولت روحانی با تاخیر به انتخاب بشار اسد‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫سوریه پیام تبریک ارسال کرد و باعث خوشحال شدن غرب‬ ‫از این اقدام ای ران شد‪ .‬زمانی که داعش در حال گرفتن شهر‬ ‫موصل بود‪ ،‬دولت در ترکیه با هم پیمانان داعش دست م ی داد؛‬ ‫در اینجا این سوال مطرح م ی شود که ایا دولت ای ران به دنبال‬ ‫تضعیف مقاومت در منطقه است؟!»این منتقد دولت درباره‬ ‫دیدار با کامرون نیز ان را شاهکار جدید دولت خواند و گفت‪:‬‬ ‫«اخرین شاهکار دولت‪ ،‬اشتباه محاسباتی وزیر خارجه کشور‬ ‫ب رای دیدار روحانی با دیوید کامرون بود که باعث شد وی بعد از‬ ‫چند ساعت تغیر موضع دهد و ای ران را حامی تروریسم معرفی‬ ‫کند‪ .‬دیدار رئی س جمهور ای ران با کامرون و گفت وگوی تلفنی‬ ‫با اوباما باعث تضعیف مقاومت در ای ران م ی شود و به همین‬ ‫دلیل است که ما نگران شکسته ش��دن مقاومت در ای ران و‬ ‫منطقه هستیم‪ .‬وزیر خارجه ای ران باید در مجلس استیضاح‬ ‫ش��ود و درصورت عدم ارائ ه پاس��خ قانع کننده الزم است که‬ ‫برکنار ش��ود‪».‬اهلل کرم پ��ا را از برکنار ظریف فرات��ر نهاد و به‬ ‫مجلس توصیه کرد‪« :‬در صورت تکرار چنین اشتباهاتی‪ ،‬طرح‬ ‫ب ی کفایتی رئی س جمهور مطرح شود‪».‬‬ ‫ هم ه چیز پنبه شد‬ ‫سفارت انگلستان در ته ران را دنبال م ی کند‪ .‬صبح روز بعد او‬ ‫در مجلس شورای اسالمی با سروصدای زیاد به ابوترابی که‬ ‫ریاست جلسه را برعهده داشت‪ ،‬اعتراض م ی کرد که چرا نسبت‬ ‫به سخنان دیوید کامرون درباره ای ران واکنش مناسبی اتخاذ‬ ‫نکرده است‪ .‬واکنش ابوترابی اما به تیتر اول برخی رسانه ها‬ ‫تبدیل شد‪ « :‬مجلس جای ع ربده کشی نیست» ؛ جمله ای که‬ ‫ابوترابی به رسایی گفت و او صحن علنی مجلس ر ا ترک کرد‪.‬‬ ‫ کوثری‪ :‬احضارش م ی کنیم‬ ‫اسماعیل کوثری‪ ،‬عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس‬ ‫نیز که از طیف مخالفان سیاست خارجی دولت است‪ ،‬با اشاره‬ ‫به دیدارهای رئی س جمهور ای ران با اوالن��د و کامرون با بیان‬ ‫اینکه باید فلس��فه این دیدارها ب رای نمایندگان مش��خص‬ ‫شود به نسیم گفت‪« :‬مسئوالن سیاسی ما باید پاسخگوی‬ ‫این دیدارها باش��ند که ایا باز نس��بت به انگلیس و فرانسه‬ ‫خوشبین هستند؟ منطق این دیدارها چیست؟ ظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خاجه بعد از بازگشت از نیویورک ب رای پاسخ به چرایی این‬ ‫دیدارها به کمیسیون امنیت ملی فراخوانده م ی شود‪ .‬رهبری‬ ‫همیشه فرموده اند که به غ رب ی ها و به مذاکره با انها خوشبین‬ ‫نیستند ولی سیاستمداران ما خودسرانه این دیدارها ر ا ترتیب‬ ‫داده اند‪ .‬روحانی و ظریف باید پاسخگو باشند که دیدار انها با‬ ‫نخس ت وزیر انگلیس چه مبنا و فایده ای داشت که بعد از چند‬ ‫ساعت دیوید کامرون از تریبون سازمان ملل ای ران را محکوم‬ ‫به حمایت از تروریسم م ی کند؟ انتظار داریم سیاستمداران ما‬ ‫هوشیارتر عمل کنند و اسیر بازی رسانه ای نشوند‪».‬‬ ‫ انتقاد کیهان‬ ‫روزنامه کیهان هم به س��خنان کامرون واکنش نشان‬ ‫داد و البته مهمتر از ان از روحانی خواست که پاسخ درخوری‬ ‫به کامرون بدهد‪ .‬این روزنامه در بخش��ی از س��رمقاله خود‬ ‫نوش��ته بود‪« :‬انتظار این بود که اقای دکتر روحانی در نطقی‬ ‫که ا ز تریبون مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک‬ ‫ای راد کردند‪ ،‬به اظهارات س��خیف و اهانت های ب ی ش��رمانه‬ ‫نخس ت وزیر ب ی س��ر و پای جزیره انگلیس علیه کشورمان‬ ‫ مجلس همچنان خواهان بسته ماندن سفارت‬ ‫علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی نسبت‬ ‫به سخنان کامرون واکنش نش��ان داد و ریشه ان را «ترس»‬ ‫دانس��ت و گفت‪« :‬اق��ای کامرون کالمش را ب��ا حرف های‬ ‫عجیب و غریب در سازمان ملل مطرح کرد که نوعی تفرعن‬ ‫در ان وجود داشت‪ .‬اگر شما از داعش و تروریس ت ها در منطقه‬ ‫اضط راب دارید که اضط راب درستی هم هست‪ ،‬به این دلیل‬ ‫اس��ت که خودتان به انها کمک کرده اید و انها حاال به یک‬ ‫مشکل تبدیل شده اند‪ ،‬پس چرا با این زبان صحبت م ی کنید؟‬ ‫شما نیازمند هستید و باید ب رای رفع نیازتان درست و عقالنی‬ ‫حرف بزنید‪ ،‬مثل اینکه کودکی از روی ترس فریاد بزند و گاهی‬ ‫ش ترس‬ ‫هم فحاشی کند‪ ،‬شما هم فریاد م ی زنید اما در باطن ‬ ‫اس��ت‪ ».‬منصور حقیقت پور نیز در جای دیگ��ری گفته بود‪:‬‬ ‫«جای اینکه ما از این افراد رفتار منطق ی ای را ش��اهد باشیم‬ ‫شاهد عربده کش ی ها و بدمست ی های انان هستیم‪ ».‬محمد‬ ‫اصفری از رئی س جمهور و وزیرخارجه خواست که در بازگشایی‬ ‫سفارت انگلیس در ای ران تجدیدنظر کنند و گفت‪« :‬ه ر گونه‬ ‫نشان دادن چراغ س��بز به انها بیانگر اشتباه فاحش سیاسی‬ ‫اس��ت‪».‬اب راهیم اقا محمدی‪ ،‬دیگر عضو کمیسیون امنیت‬ ‫ملی دراین ب��اره اینگونه اظهار نظر کرد‪« :‬بازگش��ایی مجدد‬ ‫جاسوس خانه روباه پیر در ته ران کوتاه امدن در ب رابر مواضع‬ ‫ضدای رانی کامرون است‪».‬سیدحس��ین نقوی‪ ،‬س��خنگوی‬ ‫کمیس��یون امنیت ملی و سیاس��ت خارجی مجلس نیز به‬ ‫فارس گفت‪« :‬برخی در داخل کشور دیگر نباید به این روباه‬ ‫پیر دلخوش باشند و تصور کنند انگلیس دیگر ادم شده است‬ ‫و فریب او را بخورند‪».‬در اخرین اظهارنظر سیدحسین نقوی‬ ‫نماینده مردم ورامین و س��خنگوی کمیسیون امنیت ملی‬ ‫و سیاس��ت خارجی مجلس به فارس گفت‪« :‬دولتمردان در‬ ‫پاسخ به اظهارات سخیف کامرون‪ ،‬بازگشایی سفارت انگلیس‬ ‫در ته ران را متوقف ک��رده و اعالم کنند ما نی��ازی به روابط‬ ‫دیپلماتیک با لندن نداریم‪ ».‬او به «دش��منان ای ران» هشدار‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫این عکس انتقادهای زیادی‬ ‫به همراه داشت‬ ‫پاسخ دندان شکن و پشیمان کننده ای م ی دادند ولی متاسفانه‬ ‫ایشان حق امانتی را که به عنوان رئی س جمهور ای ران اسالمی‬ ‫و مردم انقالبی و حماسه س��از ان برعهده داش��تند‪ ،‬به جای‬ ‫نیاورده و از کنار سخنان گستاخانه دیوید کامرون با ب ی تفاوتی‬ ‫غیرقابل توجیه که ب رای دولت و ملت این مرز و بوم تحقی ر امیز‬ ‫بود! به سادگی عبور کردند و نه فقط به تصریح‪ ،‬بلکه به اشاره و‬ ‫ن همه وقاحت و ب ی شرمی نخس ت وزیر‬ ‫تلویح نیز پاسخی به ا ‬ ‫انگلیس ندادند‪».‬‬ ‫اما پاسخ روحانی به س��خنان کامرون و توضیح درباره‬ ‫این دیدار‪ ،‬بسیار ارام بود و بعد از چند روز اعالم شد‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«به طور طبیعی در این مالقات ها همیشه اتفاق نظر وجود‬ ‫ندارد و اختالف هایی هم هست اما اینکه نخس ت وزیر بع دا در‬ ‫نطق خود اظهاراتی را مطرح کرد‪ ،‬نادرست و غیرقابل قبول بود‬ ‫که وزارت خارجه پاسخ این اظهارات را داد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫حمید رسایی‪ ،‬منتقد سرسخت سیاست خارجی دولت‬ ‫یازدهم هم در یادداشتی به نوش��ته توئیتری ابوطالبی اشاره‬ ‫کرد و این دیدار را نش��انه بی عقلی خواند‪« :‬باید یادداشت ان‬ ‫مقام دولتی که بعد از مالقات روحانی با نخس ت وزیر انگلیس‬ ‫در صفحه توئیترش نوشته بود‪« :‬وقتی عده ای نگران دیدار با‬ ‫اوباما باشند‪ ،‬دیدار با کامرون دیگر محل نزاع انان نخواهد بود؛‬ ‫زی را زمانی که گروهی تصور م ی کنند قصد داری گامی بلند‬ ‫برداری و دل نگران ان م ی شوند‪ ،‬فرصت داری در این مسیر‪،‬‬ ‫گام های مدنظ��ر را راحت تر تنظیم کنی» را به ی��اد اورد و با‬ ‫لبخندی تلخ گفت که نه فقط دیدار با شیطان که دیدار روحانی‬ ‫با کامرون نخس ت وزیر روباه پیر نیز محل نزاع ما با شماست‬ ‫اما گاهی باید اج��ازه داد تا اتفاقی رخ دهد و معلوم ش��ود که‬ ‫جماعتی با این تحلی ل ها و مشاوره هایشان نشان م ی دهند‬ ‫که اگر خائن نیستند‪ ،‬اما ب ی شک در عالم سیاست با همان‬ ‫استداللی که رهبر انقالب فرمودند‪ ،‬ب ی عقل اند‪ .‬موضع گیری‬ ‫وقیحانه نخس ت وزیر انگلیس‪ ،‬تمام انچه دولت ب رای راه اندازی‬ ‫مجدد سفارت انگلیس رشته بود را پنبه کرد تا شاید دولتمردان‬ ‫ما تجربه چندباره اعتماد به کش��ورهای غربی را از سر خود‬ ‫بیرون کنند و بدانند که هدف اصلی این س��فارت‪ ،‬تشکیل‬ ‫النه جاسوس��ی در خدمت روباه پیر اس��ت که زمینه را ب رای‬ ‫موضع گیری های توهی ن امیز بعدی اقای نخس ت وزیر فراهم‬ ‫م ی کند‪ ».‬رسایی از جمله افرادی بود که زمان حمله عده ای به‬ ‫سفارت انگلیس در ته ران در میان انها سخنرانی کرد‪ .‬نوشته‬ ‫رس��ایی همچنان حاکی از این بود که او خط بس��ته ماندن‬ ‫عکس کامل دیدار احمدی نژاد با انگلیسی ها نشان‬ ‫می دهد فردی که احمدی نژاد نسبت به او اخم کرده‬ ‫سایمون گس نیست‬ ‫تصویر اینستاگرام احمدی نژاد‬ ‫همزمان با انتقادها از دیدار کامرون‬ ‫با روحانی‬ ‫‪41‬‬ ‫دولت‬ ‫م ی داد که «بدانند ملت ای ران همچون ‪ 35‬س��ال گذشته راه‬ ‫خود را خواهد رفت‪».‬‬ ‫ واکنش نمایندگان به تهدید ظریف‬ ‫تهدید ظریف ب رای احضار به مجلس‪ ،‬واکنش دو نماینده‬ ‫مجلس و اعضای فراکسیون رهروان والیت را در پی داشته‬ ‫است‪ .‬یوسفیان مال و سادات اب راهیمی‪ ،‬دو عضو فراکسیون‬ ‫رهروان والیت مجلس ش��ورای اسالمی گفته اند‪« :‬سخنان‬ ‫دیوید کام��رون علیه ای��ران دلیل موجهی ب��رای برخورد با‬ ‫محمدجواد ظریف وزیر خارجه ای ران محس��وب نم ی شود‪».‬‬ ‫یوس��فیان مال در واکنش به تهدید برخی از نمایندگان ب رای‬ ‫احضار ظری��ف به مجلس بابت س��خنان کام��رون و دیدار‬ ‫رئی س جمهور با نخس ت وزیر انگلیس گفت‪« :‬عجیب است‪،‬‬ ‫وزیر خارج��ه که علم غیب نداش��ت که بدان��د کامرون چه‬ ‫م ی خ واهد بگوید‪».‬یوسفیان مال‪ ،‬نماینده مردم امل در مجلس‬ ‫شورای اسالمی بیان داشت‪« :‬سخنان اقای کامرون مودبانه‬ ‫نبود که ان را بتوان به حساب سن و سال کم و ب ی تجربگی‬ ‫او گذاش��ت‪ .‬ما اکنون به خاطر انچه در سفارت انگلیس در‬ ‫ته ران سه سال پیش اتفاق افتاده‪ ،‬هزینه دادیم و م ی دهیم‪،‬‬ ‫بناب راین اقدام نسنجیده ب رای مقابله با انگلیس نباید صورت‬ ‫دهیم‪».‬حجت االسالم سادات اب راهیمی نماینده مردم شوشتر‬ ‫در مجلس نیز «موضوع دیدار دکتر روحانی با دیوید کامرون»‬ ‫را ب ی ارتباط با اقای ظریف دانست که «تندروها بخواهند او را‬ ‫به مجلس بکش��انند‪ ».‬او «این دیدار را یکی از نقاط مثبت و‬ ‫بسیار خوب سفر نیویورک» دانست که «در ان از خطوط قرمز‬ ‫جمهوری اسالمی عبور نشد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ والیتی‪ :‬روحانی گفت برخورد قاطعی داشته‬ ‫با این حال مشاور مقام معظم رهبری در امور بی ن الملل‬ ‫از یک طرف حرف های کام��رون را «نامربوط» و گفته هایی‬ ‫دانست که «لیاقت خودش را داش��ت» و از طرف دیگر خبر‬ ‫داد‪« :‬انگلیس ی ها بیش��تر از ان نزد مردم ما بدنام هستند که‬ ‫با حرکات منافقان��ه بخواهند تغییر عقیده دهن��د‪ ،‬چرا که از‬ ‫یک سو درخواست مالقات با رئی س جمهور ما را دارند و انگونه‬ ‫که اقای روحانی ب رای بنده نقل کرد‪ ،‬بسیار قاطع با وی برخورد‬ ‫کردند‪ ».‬والیتی نیز در عین حال به این موضوع اشاره کرد که‬ ‫زمانی از نخس ت وزیر سابق انگلیس پرسیدند شما دست اموز‬ ‫امریکای ی ها هستید که او هم مس��اله را انکار نکرد و گفت‬ ‫بله‪ ،‬ما از امکان��ات امریکای ی ها اس��تفاده م ی کنیم‪ .‬از این رو‬ ‫به انها تذکر م ی دهیم امروز دیگر کشتی سیاست منطقه ای‬ ‫امریکای ی ها به گل نشسته و انها نم ی توانند امیدوار باشند بر‬ ‫این کشتی به گل نشسته امریکای ی ها سوار و در منطقه مانور‬ ‫دهند‪ .‬رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام ب��ا بیان اینک��ه انگلیس��ی ها هرچقدر این‬ ‫کارها را انجام بدهند مردم ما نس��بت به بدخواهی مسئوالن‬ ‫انگلیس��ی راس��خ تر م ی ش��وند‪ ،‬گفت‪« :‬موضع ملت ای ران‬ ‫یکپارچه محکومیت این اظهارات سخیف است‪».‬موضع گیری‬ ‫رئی س مرکز تحقیقات اس��تراتژیک در شرایطی که انتقادات‬ ‫زیادی به حس��ن روحانی درب��اره این دیدار مطرح م ی ش��د‪،‬‬ ‫کامال به نفع روحانی و دولت بود‪ .‬این درحالی بود که ظریف‬ ‫و روحانی هنوز به ته ران نرسیده بودند تا در مقابل انتقادات از‬ ‫خود دفاع کنند‪ .‬تنها دفاع را حسام الدین اشنا‪ ،‬مشاور رسانه ای‬ ‫رئی س جمهور و همراه وی در نیوی��ورک انجام داد‪ .‬او در یک‬ ‫پس��ت کوتاه در فی س بوک اش��اره کرد‪« :‬مالق��ات مقامات‬ ‫عالیرتبه کشورها بایکدیگر به معنای حل یک شبه اختالفات‬ ‫نیست‪ .‬کشورها هم م ی توانند با یکدیگر رابطه داشته باشند‬ ‫هم اختالف نظر خود را حفظ کنند‪ .‬واقعیت این است که ای ران‬ ‫هم انتقادات و اعتراضات بسیاری به سیاست خارجی و حتی‬ ‫داخلی انگلس��تان دارد ولی این منافاتی با مالقات س��ران و‬ ‫برقراری روابط دیپلماتیک ندارد‪».‬‬ ‫دیدارکامرون‪ -‬روحانیتشریفاتیبود‬ ‫پیروز مجتهدزاده درگفت وگو با مثلث‬ ‫به دنبال دیدار اخیر دیوید کامرون و حسن روحانی‬ ‫در حاشیه مجمع عمومی س�ازمان ملل و سپس‬ ‫اظهارات نه چندان دوستانه نخس ت وزیر انگلیس‬ ‫در قبال ایران‪ ،‬اکنون این س�وال مطرح است که‬ ‫دولت انگلیس در قب�ال تهران چه سیاس�تی را‬ ‫م ی‪‎‬خواه�د در پی�ش بگی�رد؟ با در نظ�ر گرفتن‬ ‫پیشینه روابط دو طرف‪ ،‬ایا دیدار اخیر را م ی‪‎‬توان‬ ‫به نوعی تغییر روابط تهران‪-‬لندن قلمداد کرد؟‬ ‫در رابط��ه با سیاس��ت های لندن در قب��ال ای ران و‬ ‫ه ر گونه اتفاقی که میان دو کش��ور پیش م ی اید‪ ،‬یک نکته‬ ‫را باید مدنظر داش��ت و ان اینکه دولت بریتانیا در مس��ائل‬ ‫بی ن‪‎‬الملل و مسائل خاورمیانه‪ ،‬متحد امریکاست‪ .‬این نکته‬ ‫را در تحلیل و ارزیابی سیاست های بریتانیا اصال نباید از نظر‬ ‫دور داش��ت‪ .‬منتها در این میان دولت‪‎‬های متفاوت از احزاب‬ ‫مختلف این اختیار را دارند که در سیاست خاصی که مربوط‬ ‫به کل مجموعه ناتو یا غرب است‪ ،‬نظر کلی خود را پیگیری‬ ‫کنند؛ اما در این خصوص خیلی جای مانور ندارند‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه زمانی که جورج ب��وش‪ ،‬رئی س جمهور امریکا بود یک‬ ‫سیاست خصمانه را علیه ای ران در پیش گرفته بود؛ در پیروی‬ ‫از امریکا‪ ،‬کشورهای اروپایی به خصوص کشورهای عضو ناتو‬ ‫نیز همین روش را در پیش گرفتند‪ .‬منتها برخی کشورها بنا‬ ‫به مصالح ملی اب راز دشمن ی شان نسبت به ای ران ضعی ف‪‎‬تر و‬ ‫برخی نیز بیشتر بود‪ .‬در ان زمان در بریتانیا‪ ،‬تونی بلر بر سر‬ ‫کار بود و به عنوان نخس ت وزیر خدمت م ی کرد‪ .‬هنوز از یادمان‬ ‫نرفته که بلر کامال در مس��یر سیاس��ت‪‎‬های امریکا حرکت‬ ‫م ی‪‎‬کرد و حتی گاه تندتر از بوش سیاست‪‎‬هایی را علیه ای ران‬ ‫اتخاذ م ی‪‎‬کرد‪.‬‬ ‫پس از بلر‪ ،‬نی��ز گوردون ب راون به عنوان نخس��ت وزیر‬ ‫انتخاب شد که نسبت به سلف خود سیاست های مالیم‪‎‬تری‬ ‫را در قبال جمهوری اسالمی ای ران در پیش گرفت‪ .‬اما زمانی‬ ‫که بوش جمهوریخواه جای خود را به اوبامای دموکرات داد‪،‬‬ ‫دیگر شاهد ان سیاست‪‎‬های خصمانه علیه کشورمان نبودیم‪.‬‬ ‫رئی س جمهوری جدید امریکا‪ ،‬روال تازه‪‎‬ای را در ب رابر ای ران در‬ ‫پیش گرفت‪ .‬ب��اراک اوباما در همان ابت��دای روی کار امدن‪،‬‬ ‫اعالم کرد که م ی خواهد مس��ائل ای ران را از طریق مذاکره و‬ ‫گفت وگو حل و فصل کند‪ .‬این سیاس��ت بر متحدان امریکا‬ ‫نیز تاثیرگذار بود و انها نیز تالش کردند سیاس��ت مذاکره با‬ ‫ته ران را در پیش گی رند‪ .‬در حال حاضر و بعد از ب راون نیز دیوید‬ ‫کامرون محافظه کار در بریتانیا روی کار امده اس��ت اما باید‬ ‫توجه داشت که دولت وی‪ ،‬ائتالفی است و از محافظه کاران و‬ ‫لیب رال ‪ -‬دموکرات‪‎‬ها تشکیل شده است‪ .‬اکنون اگر کامرون‬ ‫تصمیم گرفته با حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور ای ران دیدار کند‬ ‫این یک سیاست جداگانه از سیاست‪‎‬های غرب نیست و در‬ ‫همان مسیر قابل ارزیابی است‪.‬‬ ‫پس مطاب�ق گفته‏های ش�ما کش�ورهای غربی‬ ‫نم ی‪‎‬توانند سیاست مجزایی در قبال ایران داشته‬ ‫باشند و ما با یک مجموعه طرف هستیم؟‬ ‫بله‪ ،‬اکنون ای ران با تک تک کش��ورها سروکار ندارد‬ ‫بلکه با یک مجموعه و بلوک در ارتباط است‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫قبال ای ران با المان یک نوع روابط داشت‪ ،‬با انگلیس جور دیگر‬ ‫و با فرانس��ه نیز به گونه‪‎‬ای دیگر‪ .‬اما دیگر سال هاست که با‬ ‫مجموعه غرب سروکار داریم‪ .‬ان دورانی که کشورها مستقل‬ ‫تصمیم م ی‪‎‬گرفتند گذشته است و اکنون دیگر سیاست‪‎‬های‬ ‫بلوک غرب حاکم اس��ت‪ .‬البته سیاس��ت مجموعه غرب به‬ ‫تنهایی طرز فکر کاخ سفید نیست و دولت‪‎‬های اروپایی نیز‬ ‫موثر هستند‪.‬‬ ‫ای�ا این گون�ه روابط ب�رای دو طرف مشکل س�از‬ ‫نخواهد بود؟‬ ‫مش��کل اینجاس��ت که دو مجموع��ه پیش روی‬ ‫ماست‪ ،‬نخست غرب که اتحادیه اروپا را نیز شامل م ی‪‎‬شود و‬ ‫دیگری خود اتحادیه اروپا‪ .‬در مجموعه بزرگتر غرب‪ ،‬با امریکا‬ ‫و کشورهای اروپایی س��روکار داریم‪ .‬البته این دو مجموعه با‬ ‫هم تطبیق دارند‪ .‬در این میان کشور مقدم یعنی امریکا دچار‬ ‫گرفتاری های خاص داخلی خود است که این گرفتاری ها در‬ ‫مسیر سیاست‪‎‬های اعمال ی‪‎‬شان علیه ای ران نیز مشکالتی را‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬در واقع البی یهود و صهیونیس ت هایی که‬ ‫در امریکا هستند به ش��دت بر کنگره‪ ،‬سیاستمداران و دیگر‬ ‫ارکان قدرت در این کش��ور نفوذ دارند‪ .‬در رابط��ه با ای ران نیز‬ ‫این البی با جدیت در تالش اس��ت تا از بهبود روابط امریکا‬ ‫و مجموعه غرب با ته ران جلوگیری کند‪ .‬اخی را شاهد بودیم‬ ‫که ایاالت متحده امریکا برخی تحریم‪‎‬های اعمال شده علیه‬ ‫ای ران را لغو کرد یا کاهش داد اما در مقابل اجزای دولت به گونه‬ ‫دیگری وارد عمل شدند‪ .‬این مساله ویژه امریکاست و دلیل ان‬ ‫نیز نفوذ و تاثیر البی اسرائیل بر ارکان دولت است‪ .‬در رابطه با‬ ‫مساله ای ران درواقع امریکا حرف بیشتری ب رای گفتن دارد اما‬ ‫مشکالت داخل ی‪‎‬اش نیز ب رای حل مساله ای ران یا بهبود روابط‬ ‫با ته ران بسیار بیشتر است‪.‬‬ ‫یعنی اروپا ب ه طور مس�تقل نم ی‪‎‬توان�د در جهت‬ ‫بهبود روابط با ایران گام بردارد؟‬ ‫همین طور است‪ ،‬یعنی اروپا اگر م ی‏خواهد رابطه‬ ‫غرب با ای ران را بهبود بخش��د نم ی‪‎‬تواند با روابط مستقیم‬ ‫ش��روع به کار کند بلکه باید روی سیاست‪‎‬های کلی غرب‬ ‫تاثیرگذار باش��د‪ .‬اتحادیه اروپا نیز در روابطش با ای ران فقط‬ ‫در محدوده خاصی جای مانور دارد‪ .‬به عنوان نمونه بریتانیا‬ ‫فقط م ی تواند روابط فرهنگ ی‪‎‬اش را با ته ران گسترش دهد‬ ‫یا فرانس��ه روابط اقتصادی‪‎‬اش‪ .‬اما در حوزه روابط سیاسی‪،‬‬ ‫اس��تراتژیک و ژئوپلتیک باید به ص��ورت مجموعه ای وارد‬ ‫عمل ش��وند‪ .‬نمونه این مورد نیز بحث تحریم‪‎‬هاس��ت؛ در‬ ‫رابطه با تحریم‪‎‬ها یک کشور نم ی‪‎‬تواند به تنهایی اقدام کند‬ ‫بلکه مجموعه غرب باید تصمیم به لغو یا کاهش تحریم‪‎‬ها‬ ‫علیه ای ران بگیرد‪.‬‬ ‫به نظر شما این دیدار که پیشنهاد ان نیز از سوی‬ ‫انگلیس بود با چه هدفی انجام شد؟‬ ‫‪6‬‬ ‫دکتر پیروز مجتهدزاده‪ ،‬اس�تاد دانش�گاه و‬ ‫مدیرعاملبنیادپژوهشییوروسویکلندن‪،‬روابط‬ ‫ایران و انگلیس را در قالب مجموعه غرب تعریف‬ ‫م ی‪‎‬کند و م ی‪‎‬گوید اکنون ای ران با تک تک کشورها‬ ‫س�روکار ندارد بلکه با مجموعه و بلوک غرب که‬ ‫امریکا را نیز شامل م ی‪‎‬شود در ارتباط است‪.‬‬ ‫اظه�ارات خصمانه کامرون در قب�ال ایران ان هم‬ ‫ساعاتی پس از دیدار با روحانی را چطور م ی‏توان‬ ‫تحلیل کرد؟‬ ‫در واقع دیدار روس��ای دولت بریتانیا و ای ران ضمن‬ ‫اینکه دوستانه بود اما با هش��دار و اخطارهایی نیز همراه بود‪.‬‬ ‫این گونه برخورد در تمامی مسائل ای ران و غرب و به خصوص‬ ‫مساله هسته‪‎‬ای به چشم م ی خورد‪ .‬البته این بدان معنا نیست‬ ‫که بخواهیم کلیت روابط ته ران و لندن را منفی ارزیابی کنیم‬ ‫بلکه باید طبیعت کار را بشناس��یم‪ .‬همچنی��ن نباید گمان‬ ‫کنیم که با یک دیدار یا خوش و بش قرار اس��ت کل مسائل‬ ‫و مشکالتی که میان دو کشور وجود دارد‪ ،‬حل و فصل شود‬ ‫بلکه مسائل وقتی مرتفع م ی شود که تمام مجموعه غرب با‬ ‫هم تصمیم بگیرند؛ در این میان نیز امریکا تصمیم گیرنده‬ ‫اصلی است‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن روابط‪ ،‬دیدار و مناسبات ایران در‬ ‫بیش از یک سال اخیر که دولت اقای روحانی روی‬ ‫کار امده است‪ ،‬ارزیابی ش�ما از دیپلماسی دولت‬ ‫یازدهم چیست؟‬ ‫دیپلماس��ی دولت اعتدالی اق��ای روحانی چندین‬ ‫فاکتور را مدنظر دارد که عبارتس��ت از؛ ‪ -1‬دست کشیدن از‬ ‫افراط گرایی ‪ -2‬پرهیز از تهدید ‪ -3‬تمایل ب رای حل مسائل با‬ ‫دیگر کشورها ‪ -4‬حرکت ب ر اساس موازنه قدرت و حیثیت ‪-5‬‬ ‫در نظر داشتن این اصل که حل مشکالت جهان به خصوص‬ ‫غرب با ای ران از راه توازن است و نه دس��تور و زور و ای ران نیز‬ ‫مطابق با توازن استراتژیک با غرب مناسباتش را رقم م ‪‎‬‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫ایا اکنون فضای مساعدی برای بهبود مناسبات‬ ‫ایران و غرب فراهم است؟‬ ‫بدون شک اتمسفر موجود در خاورمیانه بر ایجاد این‬ ‫توازن کمک م ی‪‎‬کند‪ .‬زی را جنایت‪‎‬های گروه تروریستی داعش‬ ‫در ع راق و سوریه موجب شده است که ای ران از لحاظ مساله‬ ‫تامین امنیت با غرب در یک جبهه قرار بگیرد‪ .‬این مس��اله‬ ‫دکرت پیروز مجتهدزاده معتقد است‬ ‫دیدار اخیر کامرون و روحانی را باید‬ ‫در چارچوب پروسه کالن تر نزدیکی‬ ‫غرب با ایران جست وجو کرد‪ .‬این‬ ‫پروسه پس از انتخاب حسن روحانی‬ ‫توسط غرب کلید خورد‬ ‫ب رای گش��ایش و همکاری بیش��تر میان ای ران و طرف‪‎‬های‬ ‫غ ربی بسیار خوب است‪.‬‬ ‫در برهه فعلی‪ ،‬امریکا ب رای حل مساله ای ران مشکالتی‬ ‫دارد که به ان اشاره شد؛ در واقع البی صهیونیسم در امریکا و‬ ‫نفوذ ان بر ارکان دولت و کنگره کار را ب رای باراک اوباما بسیار‬ ‫دشوار کرده است‪ .‬دولت امریکا عالقه‪‎‬مند بود در مساله مقابله‬ ‫با گروه داعش با ای ران همکاری‪‎‬هایی داش��ته باشد اما زمانی‬ ‫که به مرحله تصمیم گیری نهایی رسیدند کنگره که تحت‬ ‫نفوذ البی یهود اس��ت با این امر مخالفت کرد‪ .‬در همایش‬ ‫پاریس هم که با هدف مبارزه با گروه داعش تش��کیل شده‬ ‫بود ‪ 30‬کشور حضور داشتند اما رسما از ای ران دعوت نشد‪ .‬این‬ ‫در شرایطی است که مقامات کشورهای مختلف که در این‬ ‫نشست حاضر شده بودند نسبت به عدم حضور ای ران اعالم‬ ‫نارضایتی کرده و تاکید داش��تند که چرا ای ران به عنوان یک‬ ‫کشور اثرگذار در منطقه در این اجالس دعوت نشده است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به تحوالت اخیر‪ ،‬اینده روابط تهران‪ -‬لندن‬ ‫را چطور م ی‪‎‬بینید؟‬ ‫همانطور که اش��اره کردم‪ ،‬روابط ای ران و بریتانیا در‬ ‫چارچوب مجموعه غرب قرار دارد؛ به بیان دیگر اینده روابط‬ ‫ای ران با بریتانیا مانند اینده روابط ای ران با ایتالیا یا المان است‬ ‫و محدوده‪‎‬ای فراتر از این نم ی‪‎‬توانند بروند‪ .‬یعنی اگر کامرون‬ ‫تصمیم بگیرد روابطش با ای ران را بهبود ببخش��د به تنهایی‬ ‫نم ی‪‎‬تواند بلکه باید با هماهنگی مجموعه غرب باشد‪ .‬بناب راین‬ ‫کامرون از طریق تاثیرگذاری ب��ر مجموعه غرب م ی‪‎‬تواند بر‬ ‫بهبود روابط ای ران و غرب موثر باشد‪ .‬حال در این میان ممکن‬ ‫است رابطه یک کشور با ای ران بهتر و یک کشور بدتر باشد‪.‬‬ ‫ش�ما در صحب ت های‏ت�ان به نقش اس�رائیل در‬ ‫جهت دهی به سیاست‪‎‬های امریکا یا بعضا فشار‬ ‫بر دولت یا کنگره این کشور اشاره کردید‪ .‬در رابطه‬ ‫با کشورهای غربی ب ه خصوص انگلیس‪ ،‬اسرائیل‬ ‫تاچه حد نفوذ و اثرگذاری دارد؟‬ ‫بعضا فشارهایی که بلوک غرب بر ای ران وارد م ی‪‎‬اورد‬ ‫به این خاطر است که اسرائیل را راضی نگه دارد‪ .‬یعنی غرب‬ ‫وقتی م ی خواهد با ای ران وارد بهبود روابط شود باید به گونه‪‎‬ای‬ ‫عمل کند که رژیم اسرائیل ناراضی نشود‪ .‬صحب ت‪‎‬های دیوید‬ ‫کامرون نیز در همین راستا قابل تحلیل است‪.‬‬ ‫پس از اتفاقات اخیر یعنی دیدار روحانی و کامرون‬ ‫و سپس صحب ت‪‎‬های نخس ت وزیر انگلیس علیه‬ ‫ایران‪ ،‬برخی ب ه شدت به انتقاد از سیاست خارجی‬ ‫دولت پرداختند‪ .‬باتوج�ه به این انتقادهای داخلی‬ ‫ایا م ی‏توان گفت این دی�دار ان چنان هم ضرورت‬ ‫نداشته است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫باید توجه داشته باش��ید که برخی از این مخالفان‬ ‫هنوز انگلیس ‪ 60- 70‬سال پیش را قبول دارند و و از شنیدن‬ ‫کلمه بریتانیا براشفته م ی‪‎‬شوند‪ ،‬برخی دیگر نیز هستند که‬ ‫حال دلواپس دارند‪ .‬این عده مثال دلواپسند که اگر روحانی با‬ ‫اوباما دیدار کند به ضرر منافع ملی باشد و کل کشور را تسلیم‬ ‫کند‪ .‬این گروه برداشت افراطی از ماجرا دارند‪ .‬اما قدرت‪‎‬های‬ ‫بزرگ باید سرمشقی ب رای ما باشند؛ شاهد بودیم که شوروی‬ ‫و امریکا تا سرحد جنگ اتم ی پیش رفتند اما روابط‪ ،‬گفت وگو‬ ‫و سفرهایشان را متوقف نکردند‪ .‬در همان زمان بود که کندی‬ ‫رئی س جمهور وقت امریکا با روسای دولت شوروی دیدار کرد‪.‬‬ ‫امروزه گفت وگو و مالق��ات در دنیای متمدن ترک ش��دنی‬ ‫نیس��ت و تمدن و اخالق‪ ،‬الزمه روابط اس��ت‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫باید بین سیاست دولتی و حزبی یا شخصی فاصله انداخت‪.‬‬ ‫سیاست های حزبی تابع سیاست‪‎‬های فرهنگی اشخاص و‬ ‫گروه‪‎‬هاست ولی وقتی از طرف یک کشور یا دولت تصمیم‬ ‫گرفته م ی‪‎‬شود دیگر سلیقه و احساس��ات شخصی مدنظر‬ ‫نیس��ت‪ .‬این حداقل پیش��رفت در فرهنگ و تفکر سیاسی‬ ‫است و اگر این پیشرفت حاصل شود دیگر چرا باید از چنین‬ ‫دیدارهایی ه راس داشت؟‬ ‫سیاست‬ ‫سال گذشته که روحانی تازه به عنوان رئی س جمهور‬ ‫ای ران انتخاب شده بود و ب رای نخستین بار به نشست مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل در نیویورک رفته بود‪ ،‬شرایطی پیش امد‬ ‫که امکان مالقات باراک اوباما با او مطرح بود اما این فضا‪ ،‬به‬ ‫گفت وگوی تلفنی دو طرف ختم شد‪ .‬دیدار کامرون‪-‬روحانی‬ ‫نیز در همین قالب م ی‪‎‬گنجد‪ .‬باتوجه به این مسائل نباید دیدار‬ ‫روحانی با کامرون را یک اتف��اق ویژه و خاصی از جانب لندن‬ ‫تلقی کنیم بلکه این دیدار نیز در قالب همان گشایشی است‬ ‫که در مجموعه غرب نس��بت به روابط با ای ران به وجود امده‬ ‫است‪ .‬اکنون دیگر غرب با زبان جنگ و تهدید با ای ران سخن‬ ‫نم ی گوید بلکه صحبت از همکاری و توس��عه روابط است‪.‬‬ ‫البته توسعه روابط با شرط و شروط سختی که اعالم م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫در رابطه با مالقات اخیر حس��ن روحانی ب��ا دیوید کامرون‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر بریتانیا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل‪،‬‬ ‫باید توجه داش��ت که طی این دیدار محدوده مانور سیاسی‬ ‫کامرون همچنان محدوده کلی مجموعه غرب بود و همان‬ ‫مطالبی بیان شد که مورد تایید مجموعه است‪ .‬مساله مهم‬ ‫دیگر اینکه دیدار روسای جمهور و نخس ت وزی ران با یکدیگر‬ ‫در مجمع عمومی سازمان ملل‪ ،‬بیشتر جنبه تشریفاتی دارد‬ ‫و خیلی مفهوم خاصی ندارد‪ .‬سیاست رسمی در واقع اغلب‬ ‫همان است که روس��ای دولت‪‎‬ها در سخنران ی‪‎‬هایشان بیان‬ ‫م ی کنند نه انچه در دیدارهای دوجانبه م ی‪‎‬گویند‪ .‬البته نه ان‬ ‫مواضع رسمی و نه دیدارها را نم ی‪‎‬توان ب رای شکل گیری اینده‬ ‫کشورها‪ ،‬مبنا قرار داد‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫‪43‬‬ ‫دولت‬ ‫در ته ران‪ ،‬از حمایت بریتانیا از ع راق در جنگ هش��ت ساله‬ ‫علیه ای��ران‪ ،‬از برنامه هس��ته ای ای ران گرفت��ه تا مخالفت‬ ‫ته ران با سیاس��ت های خاورمیانه ای لن��دن و همچنین از‬ ‫همکاری و همفکری دو کشور در افغانستان و ع راق و سپس‬ ‫مقابله غیرمستقیم در همان دو کشور‪ ،‬همه نشانه بحران‬ ‫بین دو کشور بوده و هس��ت‪ .‬از نظر بس��یاری از ای رانیان‪،‬‬ ‫بریتانیا ام الفساد و منشا همه بدبخت ی های ای ران بوده و در‬ ‫بریتانیا نیز بسیاری ای ران را منشا همه ناامن ی ها و دردسرها‬ ‫م ی دانسته و م ی دانند‪ .‬در این فضا‪ ،‬دیدار روحانی و کامرون‬ ‫م ی توانست و هنوز هم م ی تواند اساس دور جدیدی از تاریخ‬ ‫روابط دو کشور تلقی شود‪.‬‬ ‫چرا کامرون پس از این دیدار‪ ،‬در سخنران ی اش‬ ‫در مجمع انگونه در مورد ایران سخن گفت و در‬ ‫اظهارات�ی خصمانه ایران را مته�م به حمایت از‬ ‫تروریسم کرد؟‬ ‫دولت کامرونتحتفشاراست‬ ‫گفت وگو با مجید تفرشی درباره دیدار روحانی و کامرون‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ابتدا کم�ی راجع ب�ه رویک�رد محافظ�ه کاران و‬ ‫شخص دیوید کامرون به ایران و مساله هسته ای‬ ‫توضیح دهید‪ .‬به بیان دیگر در حال حاضر تعامل‬ ‫دولت کامرون با دولت روحان�ی و نگاه این دو به‬ ‫یکدیگر چگونه است؟‬ ‫دول��ت ائتالفی جدی��د بریتانیا به رهب��ری دیوید‬ ‫کامرون زمانی تشکیل شد که در ای ران هنوز دولت محمود‬ ‫احمدی نژاد بر س��ر کار بود‪ .‬در ان زمان به دالیل مختلفی‬ ‫از جمله اجماع سیاس��ت های اروپا و امری��کا در ب رابر ای ران‬ ‫و همچنین رویکرد دولت وق��ت ای ران‪ ،‬مجال چندانی ب رای‬ ‫بازنگری در رفتار طرفین نس��بت به یکدیگر وجود نداشت‪.‬‬ ‫این موضوع ب��ه ویژه در رواب��ط بین ته��ران و لندن حادتر‬ ‫بود‪ .‬ش��رایطی که منجر به رفتاری تند و غیرمنصفانه و در‬ ‫مواردی بدون تایید و وجاهت قانونی بریتانیا علیه ای ران شد‬ ‫و در مقابل نی��ز به تصویب ضرورت کاهش س��طح روابط‬ ‫دیپلماتیک دوجانبه توسط مجلس شورای اسالمی و سپس‬ ‫اشغال سفارت بریتانیا در ته ران انجامید‪.‬‬ ‫در استانه انتخابات ریاس��ت جمهوری سال ‪ 1392‬در‬ ‫ای ران‪ ،‬هم ای ران و هم غرب در پیشبرد کامل سیاست های‬ ‫متقابل خود ناموفق مانده بودند‪ .‬نه غرب توانسته بود رویکرد‬ ‫انزوا‪ ،‬محاصره‪ ،‬تضعیف و دور زدن ای ران را با موفقیت کامل‬ ‫اجرا کند و نه ای ران توانست به مصوبات و تصمیمات غرب‬ ‫و جامعه بی ن المللی علیه خود ب ی اعتنا بماند و ان را ب ی اثر‬ ‫کند‪ .‬روی کار امدن دولت حسن روحانی شرایط را تغییر داد‬ ‫و موجب اغاز بازنگری جدی دو طرف در عملکرد خود شد‪.‬‬ ‫در ‪15‬ماه اخیر‪ ،‬دول��ت بریتانیا به دالیل مختلفی مصمم به‬ ‫بهبود روابط خود با ای ران است‪ .‬از یک سو‪ ،‬برخالف سال های‬ ‫قبل‪ ،‬اکنون بریتانیا نه تنها مانع پیشرفت مذاکرات هسته ای‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه تاحدی در تالش است تا نقش مثبتی در این‬ ‫مسیر ایفا کند‪.‬‬ ‫در ای ران نیز در مجموع این نگاه در حال تثبیت است‬ ‫که ضمن حفظ نگاه انتقادی و حتی بعضا چالشی‪ ،‬سیاست‬ ‫برخورد انزواجویانه و قطع ارتباط با هیچ کشوری به خصوص‬ ‫بریتانیا سودی ب رای کشور نداشته و روابط با بریتانیا نیز باید ‬ ‫ترمیم یافته و بهبود یابد‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫دکتر مجید تفرشی‪ ،‬پژوهشگر و تاری خ نگار‬ ‫در گفت وگو با مثلث با اشاره به مخالفان بهبود‬ ‫روابط ایران و بریتانی�ا م ی‪‎‬گوید حتی اگر دولت‬ ‫ائتالفی کامرون هم بخواهد مش�کالت و موانع‬ ‫بهبود روابط ب�ا ایران را فرام�وش کند‪ ،‬این عده‬ ‫طبعا اجازه چنین کاری را نخواهند داد‪ .‬به گفته‬ ‫تفرشی‪ ،‬این افراد و گروه ها نگران ان هستند که‬ ‫توافق ایران و غرب در موضوع هس�ته ای و رفع‬ ‫تحری م ها مانعی بر س�ر اعمال فشار به ایران در‬ ‫دیگر موضوعات مورد اختالف و فراموش کردن‬ ‫دیگر مسائل مطرح علیه ایران شود‪.‬‬ ‫این کارش�ناس س�اکن بریتانیا همچنین‬ ‫دیدار اخیر بین روحانی و کامرون در نیویورک را‬ ‫دارای اهمیت نمادین عنوان م ی کند و م ی گوید‬ ‫باتوجه ب�ه تنش ها و مش�کالت رواب�ط تهران‬ ‫و لندن در ‪ 36‬س�ال گذش�ته‪ ،‬دی�دار روحانی و‬ ‫کامرون م ی توانست و هنوز هم م ی تواند اساس‬ ‫دور جدیدی از تاریخ روابط دو کشور تلقی شود‪.‬‬ ‫عالوه بر پرون��ده هس��ته ای‪ ،‬در موضوعاتی از قبیل‬ ‫امنیت بی ن المللی‪ ،‬مبارزه با ترانزی��ت و قاچاق مواد مخدر‪،‬‬ ‫مبارزه با تروریسم داعش‪ ،‬امنیت و اینده سیاسی افغانستان‬ ‫و ع راق و مسائل مختلف انرژی‪ ،‬دو کشور امکان مشارکت‬ ‫و همفکری دارند‪ .‬عالوه بر ان‪ ،‬ب رای ای ران‪ ،‬بریتانیا به عنوان‬ ‫عضو مهم اتحادیه اروپ��ا و متحد راهبردی امریکا در جهت‬ ‫حل و فصل مشکالت و چالش های ای ران مهم و تاثیرگذار‬ ‫اس��ت‪ .‬از این نظر تالش ته ران و لندن ب رای تغییر رویکرد‬ ‫و بازنگری در جنس‪ ،‬دامنه و عمق روابط دوجانبه جدی به‬ ‫نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫ارزیابی ش�ما از دالیل‪ ،‬اهداف و پیامدهای دیدار‬ ‫روحانی و کامرون در نیویورک چیست؟‬ ‫دیدار اخیر بی��ن روحانی و کام��رون در نیویورک‬ ‫به درخواس��ت طرف بریتانیایی انجام شد‪ .‬این دیدار اگرچه‬ ‫کوتاه بود‪ ،‬اما اهمیت نمادین داش��ت‪ .‬در ‪ 36‬سال گذشته‪،‬‬ ‫روابط ته ران و لندن دچار تنش ها و مش��کالت جدی بوده‬ ‫است‪ .‬از اش��غال س��فارت ای ران در لندن گرفته تا مشابه ان‬ ‫در رابطه با دیدار روحانی و کامرون‪ ،‬مش��کالت و‬ ‫اختالفات تاکتیکی و راهبردی طرفی��ن را نم ی توان نادیده‬ ‫گرفت‪ ،‬در هر حال این دیدار نش��انگر تالش ب رای اغاز دور‬ ‫جدیدی از روابط دوجانبه است‪ .‬ولی این دور جدید با دشمنان‬ ‫مختلفی از هر دو سو مواجه است؛ دش��منان ایدئولوژیک‪،‬‬ ‫دشمنان سیاسی و دش��منان اقتصادی‪ .‬در ای ران گروه های‬ ‫دلواپس��ی هس��تند که معتقدند نفس مذاکره با دشمن و‬ ‫رقیب خیانت اس��ت‪ .‬به زعم این عده‪ ،‬مذاکره یعنی صرفا‬ ‫امتیاز گرفتن و هیچ امتیازی ن��دادن‪ .‬از ما گفتن و از طرف‬ ‫مقابل صرفا ش��نیدن و اطاعت کردن؛ سیاستی که قبل از‬ ‫دولت روحانی تجربه ش��د و به جایی هم نرس��ید‪ .‬در مورد‬ ‫بریتانیا البت��ه باید گروه های مخالف حکوم��ت ای ران را نیز‬ ‫در نظر داشت‪.‬‬ ‫گروه هایی ک��ه تالش م ی کنند ت��ا از موضوع حقوق‬ ‫بش��ر به عنوان ابزاری ب رای اعمال فش��ار به ای ران استفاده‬ ‫کنن��د‪ .‬مخالفان حکومت ای��ران به هم��راه حکومت های‬ ‫عرب ضدای ران‪ ،‬تندروان غربی و اس��رائیل ی ها نیز به شدت‬ ‫نگران بهبود روابط غرب و به خص��وص امریکا و بریتانیا با‬ ‫ای ران هستند‪ .‬این افراد وگروه ها نگران ان هستند که توافق‬ ‫ای ران و غرب در موضوع هسته ای و رفع تحریم ها مانعی بر‬ ‫سر اعمال فشار به ای ران در دیگر موضوعات مورد اختالف‬ ‫و فراموش کردن دیگر مس��ائل مطرح علیه ای ران شود‪ .‬در‬ ‫نطق کامرون در س��ازمان ملل البته الفاظ و جمالتی وجود‬ ‫داشت که حمله به مواضع ای ران تلقی م ی شد و از نظر ای ران‪،‬‬ ‫به خصوص پس از مذاکره روحانی و کامرون بهتر ان بود که‬ ‫این مطالب بیان نم ی شد‪ .‬البته باید به فشارهای موجود بر‬ ‫دولت بریتانیا نیز توجه کرد‪.‬‬ ‫ضمن انکه س��خنان «نادرس��ت و غیرقابل قبول»‬ ‫(به تعبیر روحانی) دیوید کامرون در نطق او را نباید فراموش‬ ‫کرد و نادیده گرفت‪ ،‬در مقایسه با انتقاداتی که در سال های‬ ‫گذشته توسط خود کامرون و دیگر رهب ران غربی نسبت به‬ ‫عملکرد ای ران مطرح شده‪ ،‬مالیم و محدود بود‪ .‬با این همه‬ ‫همین س��خنان ب رای اس��تفاده گروه ها و افرادی در عرصه‬ ‫فوتبال سیاست داخلی شد تا به سیاست خارجی جدید دولت‬ ‫ای ران تاخته و تالش کنند تا روند بهبود روابط ای ران و بریتانیا‬ ‫را با مشکل و مانع مواجه کنند‪.‬‬ ‫با وجود این مخالفان در هر دو س�وی میدان‪ ،‬ایا‬ ‫م ی‪‎‬توان چش م انداز روشنی برای روابط تهران‪-‬‬ ‫لندن متصور شد؟‬ ‫از این نظر‪ ،‬حتی اگر دول��ت ائتالفی کامرون هم‬ ‫بخواهد مشکالت و موانع بهبود روابط با ای ران را فراموش‬ ‫کند‪ ،‬این عده طبعا اجازه چنین کاری را نخواهند داد‪.‬‬ ‫پروژه و پروس��ه بهبود رواب��ط ای ران و غ��رب خواب‬ ‫خیل ی ها را در دو سوی عالم اش��فته کرده و خواهد کرد‪ .‬به‬ ‫نظرم این داستان سر دراز دارد و ما هنوز در میانه راه این بازی‬ ‫پردردسر‪ ،‬پردشمن و پرمانع و درازمدت قرار داریم‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫شرط و شروط یک رابطه‬ ‫انگلیسنمی خواهدازقافلهعقببماند‬ ‫سعید خالوزاده‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫نسبت به ایران داشته اند و این صحبت‪‎‬ها بیشتر خطاب به‬ ‫انها بوده تا انها را خشنود کند‪.‬‬ ‫با وجود تمامی این حرف و حدیث‪‎‬ها باز هم نمی‏توان‬ ‫اهمیت چنین دیداری را کتمان کرد؛ دیداری در این سطح‬ ‫قطعا می‪‎‬تواند موضوع��ات مختلفی را در برگی��رد‪ ،‬چه در‬ ‫چارچوب روابط دوجانبه اعم از روابط سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫پارلمانی و تجاری و چه در بحث هسته‪‎‬ای‪ .‬چرا که انگلیس‬ ‫نیز یکی از اعضای ‪ 5+1‬است که در بحث مذاکرات با ایران‬ ‫تجربه دیرینه‪‎‬ای دارد‪.‬‬ ‫اکنون در شرایطی که مذاکرات ادامه دارد و ممکن است‬ ‫به نتیجه برس��د‪ ،‬انگلیس نمی‪‎‬خواهد از قافله عقب بماند و از‬ ‫کشورهایی که با ایران دیدارهای س��طح باال در سطح وزیر و‬ ‫سیاست‬ ‫پس از روی کار امدن دکتر حسن روحانی در انتخابات‬ ‫سال گذشته‪ ،‬اس��تقبال جهانی از این انتخاب خیلی خوب‬ ‫و گس��ترده بود و همه کش��ورها از جمله کشورهای غربی‬ ‫و اروپایی برداش��ت مثبتی از این انتخابات و شرکت مردم‬ ‫داشتند؛ انگلیس نیز از جمله این کشورها بود‪ .‬این کشورها‬ ‫در همان ابتدا با صدور بیانیه‪‎‬هایی اس��تقبال خود را نش��ان‬ ‫دادند‪ .‬پس از ان نیز ش��اهد یک سری مس��ائل و اتفاقات‬ ‫مثبت در عرصه سیاس��ت خارجی کش��ور بودیم که از ان‬ ‫جمله می‪‎‬توان به سفر دکتر روحانی به نیویورک در حاشیه‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل و س��پس نیز امضای توافقنامه‬ ‫ژنو با ‪ 5+1‬اش��اره کرد‪ .‬مجموع اینها فض��ای جدیدی در‬ ‫سیاست خارجی کش��ور ایجاد کرد‪ .‬این مجموعه تحوالت‬ ‫این ذهنیت را به طرف خارجی داد ک��ه فضای جدیدی در‬ ‫ایران ایجاد ش��ده‪ ،‬گفتم��ان جدیدی در سیاس��ت خارجی‬ ‫به وجود امده و دولت مایل اس��ت به یک تعامل سازنده با‬ ‫کش��ورهای مختلف بپردازد‪ .‬همزمان با ان نیز شاهد سفر‬ ‫یک س��ری هیات‪‎‬های اروپایی به ایران بودیم که از جمله‬ ‫مهمترین انها‪ ،‬سفر جک اس��تراو‪ ،‬وزیر امور خارجه سابق‬ ‫انگلیس در راس یک هیات پارلمانی به ایران بود‪.‬‬ ‫البته سفر هیات‏های اقتصادی از دیگر کشورهای‬ ‫اروپایی را نیز باید مدنظر داش��ت‪ .‬این سفرها یک‬ ‫تحول مثبت و بیانگر پویایی سیاست خارجی دولت‬ ‫روحانی است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که قبل از ای��ن‪ ،‬روابط‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬دیپلماتیک و اقتصادی ای��ران با عمده‬ ‫کش��ورهای خارجی از جمله کش��ورهای اروپایی‬ ‫بلوکه ش��ده بود و در دولت نه��م و دهم با تحریم‬ ‫روابط سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی و تجاری ایران مواجه‬ ‫بودیم‪.‬‬ ‫اما این روند بعد از انتخابات ‪ 24‬خرداد شکسته‬ ‫شدوشرایطجدیدیدرسیاستخارجیکشوربه وجود‬ ‫ام��د‪ .‬در این چارچوب کش��ورهای مختلف اروپایی‬ ‫عالقه مندی خود را به عادی س��ازی و سپس بهبود‬ ‫روابط با ایران اعالم داشتند که دولت انگلیس نیز در‬ ‫همین زمره بود‪ .‬یعنی طرفین تصمیم گرفتند به قطع‬ ‫روابط دیپلماتیک که در ‪ 10‬اذر به دنبال واقعه تسخیر‬ ‫سفارت این کشور در تهران روی داد‪ ،‬خاتمه دهند‪ .‬از‬ ‫اینطریقکم کمشرایطبرایبازگشاییسفارتخانه‪‎‬ها‬ ‫واعزامدیپلمات هافراهمشدوفضایسیاسیجدیدی‬ ‫شکل گرفت که نتیجه نهایی و عملی ان‪ ،‬دیدار دیوید‬ ‫کامرون‪ ،‬نخست وزیر محافظه کار انگلیس با دکتر روحانی در‬ ‫حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل بود‪.‬‬ ‫در این میان رویکرد دولت کامرون به ایران نیز جای‬ ‫بحث دارد؛ باید توجه داش��ت که نگاه دول��ت محافظه کار‬ ‫کامرون نسبت به تهران نمی‏تواند منفی باشد و علی القاعده‬ ‫مثبت اس��ت‪ .‬در همین چارچ��وب نیز طرفی��ن تصمیم به‬ ‫بازس��ازی روابط‪ ،‎‬پایان دادن به قطع رواب��ط دیپلماتیک و‬ ‫س��پس بازگش��ایی س��فارتخانه‏‪‎‬ها و تعیین کاردار گرفتند‪.‬‬ ‫همانطور که اشاره شد نقطه عطف روابط نیز دیدار کامرون‬ ‫و روحانی بود‪ .‬اما پس از این دیدار‪ ،‬ش��اهد برخی اظهارات‬ ‫علیه ایران از جانب نخست وزیر انگلیس در سخنرانی‪‎‬اش در‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل بودیم‪ .‬این اظهارات کامرون در‬ ‫مجمع عمومی و برخی جمالت که در ارتباط با ایران مطرح‬ ‫کردند و بازتاب منفی داشت و رسانه‪‎‬های مختلف نسبت به‬ ‫ان موضع گیری کردند‪ ،‬که به هیچ وجه حرکت جالبی نبود‪.‬‬ ‫زیرا در این س��طح از روابط و چند ساعت بعد از دیداری که‬ ‫بین روسای دو دولت صورت گرفت‪ ،‬اصال صحیح نبود که‬ ‫شاهد چنین اظهاراتی از سوی کامرون باشیم‪.‬‬ ‫در تحلیل بیان این اظهارات از جانب کامرون‪ ،‬دالیل‬ ‫مختلفی ذکر ش��د و رس��انه ها یا تحلیلگ��ران از جنبه‪‎‬های‬ ‫مختلف به ان پرداختند‪ .‬اما انچه بیش از پیش اهمیت دارد‬ ‫این اس��ت که این اظهارات چندان جالب نبود و نباید گفته‬ ‫می‪‎‬شد‪ .‬زیرا وقتی چنین دیداری بعد از ‪ 35‬سال میان مقامات‬ ‫ارش��د دو کش��ور صورت گرفت‪ ،‬دو طرف باید با احتیاط و‬ ‫خویشتنداری بیشتری موضع گیری می کردند‪ .‬شاید بخشی‬ ‫از این موضع گیری‪ ،‬به ساختار سیاست و قدرت در انگلیس‬ ‫بازمی‏گردد و اینکه چه بس��ا برای توجیه داخلی است و در‬ ‫واقع گرفتن ژس��ت تند در برابر اپوزیس��یون این اظهارات‬ ‫مطرح شده باشد‪.‬‬ ‫به خصوص که سخنرانی از یک تریبون بین‪‎‬المللی در‬ ‫س��ازمان ملل مخاطبان زیادی دارد؛ حال این مخاطبان از‬ ‫طیف خیلی مثبت تا طیف بسیار منفی را در برمی‪‎‬گیرند‪ .‬اما‬ ‫احتماال مخاطبان صحبت‪‎‬های کامرون اغلب دیدگاه منفی‬ ‫نخس��ت وزیر برقرار می‪‎‬کنند‪ ،‬از ایران دورتر باشد‪ .‬بلکه هدف‬ ‫لندن این است که در دل بازیگران مهم بین‪‎‬المللی قرار گیرد‪.‬‬ ‫در این میان بحث برخورد با گروه تروریستی داعش در عراق‬ ‫و سوریه بدون شک یکی از مباحث مورد مذاکره طرفین بوده‬ ‫است‪ .‬همچنانکه کامرون یک ماه پیش نیز از ایران به عنوان‬ ‫یک کشور مهم و با نفوذ منطقه ای درخواست کرده بود که در‬ ‫ی‪‎‬ها همکاری کند؛ این موضع‬ ‫زمینه مبارزه با داعش با اروپای ‏‬ ‫توس��ط وزیر خارجه انگلیس و برخی دیگ��ر از وزرای خارجی‬ ‫اروپایی نیز مطرح شد‪ .‬این کشورها خواستار تشکیل ائتالف‬ ‫کش��ورهای حمایت کننده از عراق در مبارزه با داعش شدند و‬ ‫از ایران نیز دعوت به عمل امد‪ .‬مجموعه این مسائل می تواند‬ ‫به طور طبیعی مورد بحث دو رئیس دول��ت قرار گرفته و جزو‬ ‫محورهای اصلی بوده باشد‪.‬‬ ‫در نهایت باید توجه داشت در کل فضای کنونی که در‬ ‫روابط خارجی ایران با کشورهای اروپایی از جمله انگلیس‬ ‫برقرار است‪ ،‬روابط جدیدی است که قبل از انتخابات سال‬ ‫گذشته این فضا را نداشتیم‪ .‬فضای کنونی روابط مثبت و به‬ ‫س��مت تعامل‪ ،‬همکاری و حل و فصل مسائل و مشکالت‬ ‫اس��ت‪ .‬در عین حال حفظ این فضا و بهبود بیشتر ان منوط‬ ‫است به حل و فصل نهایی پرونده هس��ته‏ای ایران و همه‬ ‫منتظرند ای��ن مذاکرات ب��ه نتیجه قطعی و نهایی برس��د‪.‬‬ ‫پس از ان می‪‎‬توانیم شاهد بهبود بیش از پیش روابط ایران‬ ‫با کش��ورهای اروپایی از جمله انگلیس باش��یم‪ .‬البته طی‬ ‫ماه‪‎‬های گذشته نیز زمینه های زیادی برای بهبود روابط با‬ ‫ایران فراهم شد‪ ،‬هیات‪‎‬های مختلف سیاسی‪ ،‬دیپلماتیک‪،‬‬ ‫تجاری و پارلمانی از کشورهای اروپایی به ایران سفر کردند‬ ‫و در زمینه‪‎‬های مختلف بحث صورت گرفت‪ .‬خود این سفرها‬ ‫بستری برای همکاری‪‎‬ها در اینده است‪ .‬بنابراین‬ ‫جهت همکاری‪‎‬ها صعودی اس��ت و ای��ن بیانگر‬ ‫فعالیت و پویایی دولت دکتر روحانی است‪.‬‬ ‫در نهایت نیز باتوجه به انتقاداتی که بعضا از‬ ‫دیپلماس��ی دولت یازدهم و دیدارهای انجام شده‬ ‫صورت می‏گیرد‪ ،‬بای��د تاکید کنم ک��ه هیچ یک‬ ‫از این دیدارها به خصوص دی��دار اخیر کامرون و‬ ‫روحانی اشتباه نبوده اس��ت‪ .‬زیرا روابط دو کشور‬ ‫اکنون روند طبیعی خود را طی می‏کند و این دیدار‬ ‫نیز نقطه عطفی در روند روابط طی نزدیک به چهار‬ ‫دهه گذشته بوده است‪.‬‬ ‫همچنین اش��تباهاتی که از طرف انگلیس‬ ‫یعنی شخص نخست وزیر صورت گرفت‪ ،‬نمی‪‎‬تواند‬ ‫اصل قضیه یعنی اهمیت دیدار روحانی ‪ -‬کامرون‬ ‫و دیدار وزرای خارجه را زیر س��وال ببرد‪ .‬در مقابل‬ ‫این دیدارها می‪‎‬تواند زمینه‏س��از دیدارهای بیشتر‬ ‫در اینده باشد‪ .‬انتقادهایی که پس از صحبت های‬ ‫کامرون‪ ،‬در داخل ایران صورت گرفت نیز از چند‬ ‫منظر قابل بررسی است‪.‬‬ ‫از یک سو هر کس��ی می‪‎‬تواند نظرات خود را‬ ‫عنوان و دیدگاه های خود را مطرح کند‪ .‬اما در این میان‬ ‫باید توجه داش��ت که دیدگاه مخالف همیشه دنبال‬ ‫بهره برداری از موضوعاتی اس��ت که به زعم خود می‪‎‬تواند بر‬ ‫دولت حاکم فشار بیاورد‪.‬‬ ‫البت��ه در تمامی دولت‪‎‬ه��ا این بحث مطرح اس��ت و‬ ‫جناحی که نتواند قدرت را در دس��ت بگیرد از هر موضوعی‬ ‫برای تخریب جناح حاکم اس��تفاده می‏کند‪.‬از سوی دیگر‬ ‫نباید از نظر دور داش��ت که رابطه ب��ا انگلیس جزو خطوط‬ ‫قرمز نظام نیست؛ شاید نس��بت به رابطه با امریکا شرط و‬ ‫شروط‏هایی مطرح بود اما در مورد انگلیس خیر‪.‬‬ ‫بنابراین اکنون ش��اهد این هس��تیم که روابط تهران‬ ‫ لندن در مسیر عادی س��ازی قرار گرفته و روابطی که تا‬‫دو سال پیش میان دو کشور حاکم بود‪ ،‬دوباره در حال احیا‬ ‫شدن است‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫دوگانه سیاسی و غیرسیاسی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫رهبران اصلی انقالب اسلامی گرچه از س�لک روحانیون بودند اما در میان‬ ‫حوزه های علمیه دوگان�ه ای از روحانیت مبارز و محافظ�ه کار پدید امده بود که‬ ‫در عصر مبارزه هی�چ گاه یکدیگر را همراهی نکرده اند و چه بس�ا در موضوعات‬ ‫مختلفی که مرتبط با نهض�ت مردم ایران بود با یکدیگ�ر دیدگاهی متضاد و گاه‬ ‫دفع کننده داشتند‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫محافظه کارییا انقالبی گری؟‬ ‫مروری بر شیوه های مواجهه‬ ‫روحانیون با مبارزات سیاسی‬ ‫‪46‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪1‬‬ ‫خاطره گوی��ی اقای هاشم ی رفس��نجانی و پاس��خ‬ ‫خاطره گونه اقای مصباح بار دیگر دوگانه روحانی سیاس��ی‬ ‫و غی ر سیاس��ی‪ ،‬انقالبی یا غی رانقالبی را از حاشیه به متن‬ ‫سیاس��ت ای ران اورد‪ .‬سیر حضور سیاس��ی روحانیت در ‪70‬‬ ‫سال اخیر چگونه بوده اس��ت و انها در روند سیاسی کشور‬ ‫چه م ی کرده اند؟ از زمانی که امام خمینی حرکت سیاسی و‬ ‫انقالبی خود را گام به گام علیه رژیم ش��اه اغاز کرد تا اینکه‬ ‫انقالب اسالمی زمس��تان ‪ 57‬را بهار ازادی مردم ای ران کرد‪.‬‬ ‫در این میانه اما واکنش روحانیون و مراجع تقلید ش��یعه به‬ ‫حرکت سیاس��ی و انقالبی انها چه بود؟ب رای همین به اغاز‬ ‫قرن جدید می رویم‪،‬جایی که جنبش مش��روطیت تجربه‬ ‫تلخی ب رای روحانیت رقم زد‪.‬‬ ‫ از حمایت تا برائت‬ ‫در هنگامه تغییر س��لطنت قاجاری��ه ‪ ،‬مخالف اصلی‬ ‫رضاخان نه فردی مکال که با اس��م و رس��م م��درس بود؛‬ ‫سی د حسن مدرس مجتهدی مسلم‪ ،‬فقیه و اصولی بزرگی‬ ‫که در مجلس دوم جزو مجتهدان ط راز اول مجلس انتخاب‬ ‫شده بود و در انتخابات دوره سوم تا ششم‪ ،‬از ته ران نمایندگی‬ ‫مجلس را بر عهده داش��ت‪ .‬مدرس از جمله کسانی بود که‬ ‫درصدد حفظ رژیم قاجار بود‪ .‬در این میانه اما گروه دومی از‬ ‫روحانیون بودند که تغییر س��لطنت قاجاریه را امری درست‬ ‫م ی پنداش��تند‪ ،‬چه انکه ضعف قاجاریه به اعلی درجه خود‬ ‫رسیده بود و روحانیت ش��یعه از خط رات احتمالی احساس‬ ‫خطر م ی کرد‪ .‬دلیل این امر ریشه در تحوالت ع راق داشت‪ .‬از‬ ‫انجا که مرکز ثقل رهبری نهاد مرجعیت و روحانیت در نجف‬ ‫و ع راق و انها تحت حاکمیت سن ی ها در زمان عثمان ی ها و‬ ‫بعد از انها قیومیت انگلیس ی ها به ای ران به عنوان مرکز قدرت‬ ‫شیعه نگاه م ی کردند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه در ان زمان وهابیت در عربستان شکلی‬ ‫تهاجمی به خود گرفته بود و بارها به اماکن مذهبی شیعه‬ ‫دست درازی کرده بود و حتی در اوایل نخس ت وزیری رضاخان‬ ‫در حمله ای به کربال دس��ت ب��ه غارت حرم ش��ریف امام‬ ‫حسی ن (ع) زده بودند و همین الزمه تشکیل حکومتی قوی‬ ‫در ب رابر انها را ضروری م ی ساخت‪ .‬کار برقراری جمهوری اما‬ ‫با مخالفت علما راه را بر رضاخان بست‪ ،‬به طوری که هنگام‬ ‫خداحافظ��ی با علمای تبعید ش��ده از ع راق ک��ه در تدارک‬ ‫بازگش��ت بودند‪ ،‬با حائری‪ ،‬نایینی و اصفهانی دیدار کرد و‬ ‫پس از گفت وگ��و درباره جمهوریخواهی‪ ،‬سیدابوالحس��ن‬ ‫اصفهانی‪ ،‬محمدحسین غروی نایینی و عبدالکریم حائری‬ ‫در تلگرافی به علمای ته ران در ‪ 12‬فروردین ‪ 1303‬به دلیل‬ ‫عدم مناس��بت جمهوریت ب��ا مقتضیات ای��ن مملکت و‬ ‫نارضایتی عام‪ ،‬الغای ان را اعالم کردند‪.‬‬ ‫در همان روز رئی س ال��وزرا و فرمانده کل قوا‪ ،‬رضاخان‬ ‫نیز طی بیانی��ه ای اعالم ک��رد‪« :‬موقعی که ب��رای تودیع‬ ‫اقایان حجج اسالم و علمای اعالم به حضرت معصومه (ع)‬ ‫مش��رف ش��ده بودیم‪ ،‬با معظم لهم در باب پیشامد کنونی‬ ‫[جمهوریخواهی] تبادل افکار کرده و باالخره چنین مقتضی‬ ‫دانستم که به عموم ناس توصیه نماییم که عنوان جمهوری‬ ‫را موق��وف و ‪ »...‬اما موافق��ت ضمنی با برکن��اری قاجار به‬ ‫صورتی بود که در عین مخالفت علمایی نظیر سی د حسن‬ ‫مدرس کسانی همانند روحانیون هیات علمیه اذربایجان‪،‬‬ ‫ایت اهلل شیخ مرتضی اشتیانی از علمای سرشناس تهران‬ ‫که مقیم مش��هد بود و محمدرض��ا زنجانی ب��ه رضاخان‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تبریک گفتند‪ .‬اما تغییر سلطنت با تلگراف تبریک علمای‬ ‫نجف کامل ش��د و دیگری هیچ مخالفت��ی در داخل بر ان‬ ‫نرفت؛ ایت اهلل سیدابوالحس��ن اصفهانی‪ ،‬اق��ا ضیاءالدین‬ ‫ع راقی‪ ،‬مهدی خ راس��انی‪ ،‬جواد صاحب جوهر و محس��ن‬ ‫عالء المحدثی��ن‪ ،‬به هم��راه ایت اهلل نایینی س��لطنت او را‬ ‫تبریک گفتند‪ .‬نایینی در ابتدای حکومت رضاش��اه‪ ،‬رابطه‬ ‫مناسبی با شاه داش��ت‪ ،‬به صورتی که در یکی از کابینه ها‬ ‫مبلغ صد و پنجاه تومان مستمری ساالنه برای وی در نظر‬ ‫گرفته شد‪ .‬رابطه این علما با شاه اما خیلی زود با پایان ماه‬ ‫عسل رضاخان متوقف ش��د‪ .‬ایت اهلل نایینی پس از اینکه‬ ‫ش��اه رویه غیردینی در پیش گرفت‪ ،‬از منع حجاب گفت و‬ ‫به شدت علیه او موضع گرفت‪ ،‬به صورتی که هنگام مرگش‬ ‫از وی تجلیل نش��د‪ .‬ایت اهلل اصفهانی هم به شدت پس از‬ ‫ماجرای کشف حجاب و رویه غی ر دینی رضاشاه بر وی تاخت‪.‬‬ ‫چکمه های رضاخان چنان بر سر ازادی ای ران‪ ،‬انسداد ایجاد‬ ‫کرده بود که غی راسالم ی ترین اقدامات وی گرچه قیام های‬ ‫دینی مثل واقعه گوهرش��اد را به همراه داشت اما منجر به‬ ‫انقالبی نشد و حتی در ماجرای خلع لباس و تغییر ساختار‬ ‫وقف و دادگستری در ای ران که بیشتر در اختیار علما بود نیز‬ ‫صدایی از جایی برون نیامد‪ .‬شاید اگر این اتفاق رخ م ی داد‪،‬‬ ‫با سیاست های سخت و زورگی رانه رضاخان چیزی از علمای‬ ‫اس�لام نم ی ماند‪ .‬این نکته مهم باید مورد توجه قرار گیرد‬ ‫که سیاس��ت های تند و غیرمذهبی رضاشاه باعث شد که‬ ‫حجره های حوزه های علمی��ه خال ی ترین روزهای خود را در‬ ‫صد سال اخیر به خود ببیند‪.‬‬ ‫ عصر نوسازی‬ ‫ روحانیون مبارز‪ ،‬روحانیت غیرسیاسی‬ ‫درگذشت ایت اهلل بروجردی و کاش��انی خالء رهبری‬ ‫را در میان جامعه روحانیت ای��ران به وجود اورد‪ .‬این خالء را‬ ‫خیلی زود رژیم شاه حمل بر بدون سنگر بودن روحانیت در‬ ‫ای ران کرد و همان راهی را رفت که رضاخان رفته بود اما دیگر‬ ‫شاه همان ش��اه نبود و روحانیت همان روحانیون‪ .‬در ‪1341‬‬ ‫دولت علم‪ ،‬الیحه انجمن های ایالتی و والیتی را طرح کرد‬ ‫و جهت گیری ان حمله به اسالم بود‪ ،‬امام خمینی به عنوان‬ ‫یکی از مراجع و علمای قم اولین حرک��ت مبارزاتی خود را‬ ‫ضد شاه اغاز کرد‪.‬‬ ‫وی مبدا قیام را از برنامه اصالحات ارضی شاه شروع‬ ‫نکرد چرا که مبارزه با اصالحات ارضی ممکن بود بدبینی‬ ‫دهقانان را به دنبال داشته باشد‪ ،‬اما ش��روع مبارزه از الیحه‬ ‫انجمن های ایالتی و والیتی‪ ،‬این پتانس��یل را داشت که تا‬ ‫اجرای احکام اسالم و برقراری حکومت اسالمی انرژی اولیه‬ ‫مبارزه را تامین نماید‪ .‬با دستگیری ایت اهلل خمینی پس از‬ ‫س��خنرانی ‪ 13‬خرداد ‪ 1342‬که همزمان با ماه محرم بود و‬ ‫اعتراضات وسیع مردمی در ته ران‪ ،‬قم و ورامین به طرفداری‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫شهید مرتضی مطهری به همراه گروهی‬ ‫از روحانی��ون از جمله ش��هید بهش��تی‪،‬‬ ‫ش��هید مفتح و حرضت ایت الله خامنه ای‬ ‫ب��ا برگزاری جلس��ات بح��ث و مباحث روز‬ ‫فرهنگی در محیط هایی که عمدتا جوانان‬ ‫در انه��ا حضور داش��تند‪ ،‬عمال دس��ت به‬ ‫مبارزه فرهنگی و روشنگری زدند‬ ‫سیاست‬ ‫عصر تاریکی رضاخان‪ ،‬س��پیده دم یک��ی از تلخ ترین‬ ‫وقایع تاریخ معاصر‪ ،‬اشغال ای ران‪ ،‬را رقم زد‪ .‬محمدرضا شاه‬ ‫در مقام جوانی ب ی تجربه و رام ب��دون اینکه اقتدار و نیروی‬ ‫پدرش را به ارث برده باشد‪ ،‬به جای او نشست‪ .‬در حالی که‬ ‫اموزه های غ ربی و روحیه سکوالر‪ ،‬شاه را به مذهب ب ی تفاوت‬ ‫کرده بود به صورتی که ابایی از عدم انجام امور ش��رعی در‬ ‫کار خود نداشت اما احس��اس نیاز به پشتیبانی متافیزیکی‬ ‫بارها از وی سر زد‪ .‬ش��اه در کتاب «ماموریتی ب رای وطنم»‬ ‫و حتی برخی از گفت وگو های رس��انه ای اش اعالم م ی کرد‬ ‫که از شش سالگی خداوند پشتیبان او بوده است و حوادثی‬ ‫همچون جان سالم به در بردن از ترور نافرجام بهمن ‪1327‬‬ ‫و پیروزی در ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬را مبنی بر حمایت و پشتیبانی‬ ‫خداوند از خود م ی دانس��ت‪ .‬حتی ش��اه ادعا م ی کرد که در‬ ‫کودکی امام زمان (ع) را دیده است‪ .‬ش��اه در مصاحبه اوریانا‬ ‫فاالچی منشا قدرت خود را خدایی م ی داند و اعالم م ی کند‬ ‫که خیلی مذهبی اس��ت و دس��تورهای مذهب��ی دریافت‬ ‫م ی کند‪ .‬وی خود را نظرکرده اه��ل بی ت (ع) اعالم م ی کرد و‬ ‫انان را در خط رات و بیماری ها پشتیبان خود م ی دانست‪ .‬در‬ ‫دوره اول حکومت محمد رضا شاه پهلوی روحانیون از ازادی‬ ‫نسبی که شاه داده بود‪ ،‬به خوبی استفاده کردند؛ در شرایطی‬ ‫که پس از فوت ایت اهلل حائ��ری بنیانگذار حوزه علمیه قم‪،‬‬ ‫علمای برجسته دغدغه حفظ حوزه و استمرار می راث حائری‬ ‫را داشتند‪ ،‬از اینکه حوزه در معرض خطر انحالل قرار بگیرد‪،‬‬ ‫نگران بودند‪.‬‬ ‫با کمک علمای ثالث – ایت اهلل صدر‪ ،‬حجت کمره ای‬ ‫و خوانس��اری‪ -‬به ویژه امام خمینی(ره)‪ ،‬ایت اهلل بروجردی‪،‬‬ ‫زعامت حوزه را به دست گرفت‪ .‬ورود ایت اهلل بروجردی به قم‬ ‫در سال ‪ 1323‬سراغاز تحولی عظیم در مرجعیت شیعه شد‪.‬‬ ‫قبل از این زعیم حوزه نجف مرجع اعالی شیعه محسوب‬ ‫م ی شد‪ .‬در ابان سال ‪ 1325‬که ایت اهلل اصفهانی درگذشت‪،‬‬ ‫علمای ته ران‪ ،‬مردم را به ایت اهلل حاج اقا سیدحسین قمی‬ ‫ ارجاع دادند اما او نیز در بهمن ماه همین س��ال درگذشت‪.‬‬ ‫پس از ان بود که مرجعیت اع�لای ایت اهلل بروجردی مورد‬ ‫قبول شیعیان قرار گرفت‪ .‬ایت اهلل بروجردی از جمله کسانی‬ ‫بود که س��ابقه مبارزه ضد رضاخان را داشت و مدتی نیز به‬ ‫زندان افتاده ب��ود‪ .‬یکی از محورهای مب��ارزه وی‪ ،‬مقابله با‬ ‫نفوذ بهاییان در دس��تگاه های دولتی بود‪ .‬اقتدار روحانیت‬ ‫ش��یعه در دوره زعامت ای��ت اهلل بروج��ردی افزایش یافت‪.‬‬ ‫برخی از دعوت کنندگان ایت اهلل بروج��ردی به قم‪ ،‬باتوجه‬ ‫به س��ابقه مبارزه او ضد رضاخان امی��دوار بودند که وی در‬ ‫مقابل محمدرضا شاه بایس��تد‪ .‬اما وی در اقداماتش از حد‬ ‫توصیه و پیغام و تهدید زبانی فرات��ر نم ی رفت و در عرصه‬ ‫سیاست بسیار محتاطانه عمل م ی کرد‪ .‬مشی او موجب شد‬ ‫که حتی فداییان اسالم‪ ،‬در مخالفت با موضع سیاسی وی‬ ‫تا مرحله پخش اعالمیه و س��خنرانی پیش رفتند‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر ایت اهلل کاشانی گرچه علم و زعامت ایت اهلل بروجردی‬ ‫را نداشت اما از نظر سیاس��ی به باالترین رتب ه ای رسید که‬ ‫یک عالم دینی به ان رس��یده بود‪ .‬ریاست مجلس شورای‬ ‫ملی جایی بود که از وی نماد روحانیت سیاسی ساخته بود‪.‬‬ ‫کاش��انی و پدرش از ش��خصی ت های مبارزی بودند که در‬ ‫جنگ جهانی اول ضد انگلی س ها جنگیده بودند و پدر او که‬ ‫از مراجع بزرگ بود در مبارزه با انگلی س ها به شهادت رسیده‬ ‫بود‪ .‬وی با قرارداد ‪ 1919‬و جمهوریخواهی مخالفت کرد اما‬ ‫هنگام تغییر س��لطنت به نفع پهلوی اقدام کرد و بعدها به‬ ‫سبب مخالفت با رضاشاه تبعید شد و پس از شهریور ‪1320‬‬ ‫به ای ران بازگش��ت‪ .‬او در سیاس��ت ای ران رویکردی دوگانه‬ ‫دارد‪ ،‬روزی علی��ه ش��اه و انگلیس به مب��ارزه برم ی خیزد و‬ ‫همکار مصدق م ی ش��ود‪ .‬اما به دلیل اختالف با او سکوت‬ ‫پیش��ه م ی کند و در روزگار کودتا نیز گرچ��ه برخی از منابع‬ ‫از همراهی او م ی گویند اما گروهی دیگ��ر معتقدند وی به‬ ‫مصدق هش��دارهای الزم را داده بود اما سکوت ب ی عمل او‬ ‫در روز کودتا مس��یر زندگ ی اش را تغییر داد؛ گرچه تا زمانی‬ ‫که زنده بود گاهی دس��ت به مخالفت هایی م ی زد‪ .‬ایت اهلل‬ ‫کاشانی نیز در همان سالی که ایت اهلل بروجردی درگذشت‪،‬‬ ‫از دنیا رفت؛ اینجا بود که روحانیت دو چهره برجسته سیاسی‬ ‫و مذهبی را از دست داد‪.‬‬ ‫از او و قیام ‪ 15‬خرداد ‪ ،42‬امام خمینی در راس مبارزه با شاه‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬ ‫در میانه این اوضاع بود که ای��ت اهلل روح اهلل خمینی‬ ‫در اب��ان ‪ 43‬به دنبال الیحه کاپیتوالس��یون با ش��جاعتی‬ ‫وصف ناپذیر در ش��رایط خفقان در حض��ور هزاران نفر طی‬ ‫سخنرانی مذکور‪ ،‬شاهنشاه را «اقای شاه»‪« ،‬تو»‪« ،‬بیچاره»‬ ‫و «بدبخت» خطاب ک��رد و با یک حرکت قهرمانانه س��د‬ ‫وحشت و رعبی را که س��ازمان امنیت در کشور ایجاد کرده‬ ‫بود‪ ،‬شکس��ت‪ .‬او به ترکیه تبعید شد و یک سال بعد راهی‬ ‫ع راق‪ ،‬جایگاه سنتی مرجعیت دینی تشیع در نجف شد‪.‬‬ ‫در کنار این تحوالت اما پیدای��ش گروه های چریکی‬ ‫و مبارزه مس��لحانه به معضل بزرگی ب رای شاه تبدیل شده‬ ‫بود که ریش��ه در گذشته داش��ت‪ .‬تجربه کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫‪ ،1332‬متالش ی ش��دن نیروهای مخالف‪ ،‬شکس��ت جبهه‬ ‫ملی دوم پس از همه پرس��ی بهم��ن ‪ 1341‬و از بین رفتن‬ ‫امکان��ات قانونی و س��رخوردگی از فعالی ت ه��ای علنی و‬ ‫عمومی و سرکوب خشونت بار قیام ‪ 15‬خرداد ‪ 1342‬به عنوان‬ ‫اخرین تیر جنبش ضد شاه‪ ،‬راه را به سوی خشونت و مبارزه‬ ‫مسلحانه کش��اند‪ .‬ش��اید این جمله مهم مرحوم مهندس‬ ‫بازرگان در دادگاه تحلیلی بر این مساله باشد که «ما‪ ،‬اخرین‬ ‫کسانی هس��تیم که از راه قانون اساسی به مبارزه سیاسی‬ ‫برخاسته ایم‪ .‬ما‪ ،‬از رئیس دادگاه انتظار داریم این «نکته» را‬ ‫به باالتری ها بگویند‪ »...‬از س��وی دیگ��ر درگیری حکومت‬ ‫پهلوی با روحانیت و عناصر مذهبی تاثیر زیادی در تشویق‬ ‫جوانان به مبارزه علیه انها داشت‪ .‬در اواخر سال ‪ 1343‬افراد‬ ‫و گروه های مخالف رژیم‪ ،‬با نقطه نظرهای مختلف و حتی‬ ‫بدون شناسایی یکدیگر‪ ،‬به یک نتیجه واحد رسیده بودند‪:‬‬ ‫«مبارزه مس��لحانه!»‪ .‬از س��ال ‪ 44‬که گروه پرویز نیکخواه‬ ‫اقدام به ترور ش��اه کرده بود تا تش��کیل گروه جنگل که با‬ ‫حادثه س��یاهکل همراه بود بعدها سازمان مجاهدین خلق‬ ‫به عنوان سازمانی با ایدئولوژی التقاطی اسالم و مارکسیسم‬ ‫راه مبارزه مس��لحانه را از دانش��گاه ب��ه خیابان های ته ران‬ ‫کشاند تا اینکه در سال ‪ 55-56‬اوج درگیری های مسلحانه‬ ‫این گروه ها با حکومت بود‪.‬‬ ‫در این میانه اما امام خمینی در نجف حضور داش��ت‬ ‫و مش��غول درس و بحث بود و وقایع ای ران را نیز با دقت زیر‬ ‫نظر گرفته بود و هر از چندگاهی بیانی��ه ای تند خطاب به‬ ‫شاه‪ ،‬مردم و حکومت صادر م ی کرد‪ .‬در ای ران نیز شبکه ای‬ ‫از روحانیون طرفدار او بودند که بر ضد ش��اه اقدامات بسیار‬ ‫زی��ادی را از نظر فرهنگی و سیاس��ی س��امان داده بودند‪.‬‬ ‫شبکه های ارتباطی روحانیون مبارز و پتانسی ل های عمیقی‬ ‫که در محتوا و کیفیت مبارزه داشتند را هیچ یک از گروه های‬ ‫سیاسی مبارز چپ یا چپ التقاطی نداشتند‪.‬‬ ‫تفاوت اصلی این دو این بود ک��ه روحانیون به دلیل‬ ‫حضور در میان محاف��ل اجتماعی بیش از هم��ه با مردم‬ ‫در ارتب��اط بودند ت��ا انها ک��ه در خانه های تیم��ی زندگی‬ ‫مخفیانه ای داش��تند‪ .‬اما در دوران فترت بع��د از تبعید امام‬ ‫در میان روحانیون دوگانه ای پدید امد که رفته رفته تا مقطع‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی روحانیون را به دو دسته سیاسی و‬ ‫غیرسیاسی تبدیل کرده بود‪.‬‬ ‫اگر رهبر روحانیون سیاسی امام خمینی بود اما نماد‬ ‫مخالفان حضور روحانیت در مبارزه سی د کاظم شریعتمداری‬ ‫بود‪ .‬او بی��ش از انکه به دنب��ال تغییر س��اختاری در دولت‬ ‫در ای ران بود در اندیش��ه تغییر رویه ظاه��ر دولت به عنوان‬ ‫حکومتی ش��ریعتمدار‪ ،‬همانند نامش بود‪ .‬در این میانه اما‬ ‫منازعه ای دیگ��ر درگرفت‪ .‬در خاط رات برخی از مس��ئوالن‬ ‫جمهوری اس�لامی م ی بینی��م که تضادی می��ان مبارزان‬ ‫روحانی در مورد حمایت از س��ازمان مجاهدین خلق ای ران‬ ‫در گرفته است‪ .‬گروهی مخالف بودند و گروهی دیگر‪ ،‬گروه‬ ‫مخالف را بریده از انقالب و مبارزه م ی دانند‪.‬‬ ‫در این میان اما س��ازمان مجاهدین (منافقین) در ان‬ ‫‪47‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫زمان از لحاظ سیاس��ی و تش��کیالتی بدون حمایت مالی‬ ‫برخی روحانیون‏نم ی‏توانست کار جدی انجام دهد‪ .‬در این‬ ‫ن مجاهدین‬ ‫زمینه‪ ،‬بسیاری از روحانیون مبارز که با پدید امد ‏‬ ‫اولیه سر شوق امده بودند‪ ،‬به حمایت از انها پرداختند؛ یکی‬ ‫از انها اقای هاشمی رفس��نجانی بود‪ .‬این حمایت‪ ،‬پس از‬ ‫حادثه‏ سیاهکل در اسفند ‪ ،49‬که نشان از افزایش فعالیت‬ ‫کمونیس ت‏ها داشت‪ ،‬بیشتر شد‪.‬‬ ‫این رویه همچنان ادامه داشت تا انکه به مرور کسانی‬ ‫از روحانی��ون دریافتند که وضعیت فکری س��ازمان چندان‬ ‫مناسب نیست و سازمان به تدریج در مسیر فروغلتیدن در‬ ‫اندیشه‏های انحرافی است‪.‬‬ ‫کار به جایی رس��ید که تراب حق ش��ناس از اعضای‬ ‫اولیه س��ازمان نامه هاشم ی رفس��نجانی به امام را با خود‬ ‫به ع راق برد‪ .‬هاش��می در نامه خود نوش��ته بود که «بدون‬ ‫کوچک ترین تردید بپذیرید که نهضت مقاومت مس��لحانه‬ ‫و اقدامات پارتی زانی ای ران کامال حقیقی‪ ،‬ریش��ه دار‪ ،‬اصیل‬ ‫و متکی ب��ه جوانان ف��داکار و پ��اک و ب ی االیش اس��ت و‬ ‫دامنه ان به قدری وس��یع و همه جانبه اس��ت که به موجب‬ ‫اطالعات موث��ق‪ ،‬تاکنون ح��دود ‪ 700‬نف��ر از پارتی زان ها و‬ ‫گروه های وابسته به انان دس��تگیر شده اند و نهضت با این‬ ‫همه زندانی و تلفات به صورت روزافزون در توس��عه است و‬ ‫هر روز در ته ران و شهرستان ها حوادث مهم ی رخ م ی دهد‪.‬‬ ‫مهم اینکه اکثریت نزدیک به تمام این گروه‪ ،‬تحصیلکرده و‬ ‫شاغل هستند‪ .‬ضمنا برخالف ادعای دستگاه‪ ،‬تاکنون سند‬ ‫محکم ی به دست نیامده که این نهضت ریشه مارکسیستی‬ ‫و کمونیستی داشته باشد‪».‬‬ ‫پاسخ امام اما سکوت بود و هی چ گاه این گروه را تایید‬ ‫نکرد‪ .‬از سوی دیگر برخی از روحانیون همانند شهید اندرزگو‬ ‫قائل به اقدام مسلحانه بودند که امام هیچ گاه با ان موافقت‬ ‫نکرد‪ .‬در سوی مخالف اما روحانیونی نظیر شهید مطهری‬ ‫بیش از هر کسی حتی از برخی رسانه های متعلق به رژیم‬ ‫ب رای تبلیغ مبانی دینی و اعتقادی استفاده م ی کرد‪ .‬رویه او‬ ‫نیز مورد انتقاد برخ��ی از مبارزین تند رو بود که در نهایت به‬ ‫شهادت ایشان منجر شد‪.‬‬ ‫شهید مرتضی مطهری به همراه گروهی از روحانیون از‬ ‫جمله شهید بهشتی ‪،‬شهید مفتح و حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫با برگ��زاری جلس��ات بح��ث و مباح��ث روز فرهنگی در‬ ‫محی ط هایی که عمدتا جوانان در انها حضور داشتند‪ ،‬عمال‬ ‫دس��ت به مبارزه فرهنگی و روش��نگری زدند‪ .‬در کنار این‬ ‫اقدامات احداث برخی از مراکز فرهنگی ‪ -‬مذهبی‪ ،‬حرکت‬ ‫این گروه از روحانیون سیاسی و انقالبی را به سمت مبارزه‬ ‫مدنی و اجتماعی سوق داد تا جایی که اینگونه اقدامات به‬ ‫دلیل تاثیرگذاری زیادی که در میان جامعه داشت به شدت‬ ‫از سوی رژیم کنترل شد‪.‬‬ ‫منبر رس��انه اصلی روحانیون مبارز‪،‬به بهترین شکل‬ ‫در ایام مناس��بت های مذهبی مورد توجه بود‪،‬سخنرانانی‬ ‫مثل حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬شیخ علی اکبر ناطق نوری‬ ‫و شهید ایت اهلل س��عیدی به همراه جمعی که خود جامعه‬ ‫روحانیت مبارز ته ران نامیده بودن��د‪ ،‬مهمترین نهاد مبارزه‬ ‫روحانیت را تشکیل داده بودند‪.‬‬ ‫انچه که مس��لم اس��ت‪ ،‬درصد اندکی از ش��اگردان‬ ‫امام خمینی(ره) قائل به س��ختی و مبارزه علیه شاه بودند‪.‬‬ ‫کس��انی که بارها به زندان رفتند و ترفندهای بسیاری را در‬ ‫مبارزه داشتند‪ .‬حضور روحانیت در سیاست گرچه هی چ گاه‬ ‫مورد حمایت گروهی از انها نبود اما همان کسانی که به راه‬ ‫مبارزه م ی رفتند به همراه روح کاریزماتیک امام خمینی(ره)‬ ‫کافی بود که مردم را به جنب و ج��وش بیاورند و در طلیعه‬ ‫انقالب بسیاری از روحانیون که ساکت بودند و یا اینکه کم‬ ‫تحرک بودند خود را به صفوفی که رهبری انقالب منسجم‬ ‫ساخته بود رساندند‪.‬‬ ‫یکعده می گفتند‬ ‫مبارزه با شاه مثل مشت زدن بر سندان است‬ ‫تو گویمثلثباحجتاالسالممسعود ادیب‬ ‫گف ‬ ‫‪2‬‬ ‫تلق�ی امام�ت سیاس�ی در جامعه ن�زد علما‪،‬‬ ‫مخصوصا نگاه غی ر سیاس�ی ای�ت اهلل بروجردی چه‬ ‫سیری را پیمود؟‬ ‫در ابتدا الزم اس��ت که این توضی��ح را عرض کنم‬ ‫ک��ه چ��ه در دوران معاصر و چه کم��ی پیش��تر از ان – تا‬ ‫انجا که حافظه تاریخی امروز م��ا اجازه م ی دهد‪ -‬ما در کل‬ ‫روحانیت شیعه کسی را س��راغ نداریم که معتقد باشد دین‬ ‫امری شخصی و فردی است‪ ،‬به صورتی که سپهر مسائل‬ ‫سیاسی از سپهر دین جدا باشد‪ .‬من حتی یک مورد هم در‬ ‫روحانیت ش��یعه و حتی اگر بخواهم عام تر ببینم در میان‬ ‫روحانیون اهل تسنن‪ ،‬کسی را سراغ ندارم که این گونه فکر‬ ‫کند‪ .‬پس به طور کلی کس��ی از میان عالمین دین را سراغ‬ ‫ندارم که قائل به این باشد که اس�لام در مسائل اجتماعی‬ ‫ورودی ندارد و بر همین اساس نیز خود را مکلف به دخالت‬ ‫در امر اجتماعی دین نداند‪ .‬اما در عین حال در حوزه علمیه‬ ‫چه در گذشته و چه در روزگار معاصر – مراد از روزگار معاصر‬ ‫م ی توان گفت که از دوران مرحوم ایت اهلل بروجردی و حتی‬ ‫پیشتر از ان ‪ -‬علمایی بودند که اصوال وارد مسائل سیاسی‬ ‫نشدند و به نوعی دور از موضوعات عمومی سیاسی بودند‪.‬‬ ‫این روحانیون را م ی توان به چند دسته تقسیم کرد‪ .‬خود این‬ ‫تقسیم نش��ان م ی دهد که چگونه حوزه بعد از فوت مرحوم‬ ‫ایت اهلل بروجردی به سمت سیاس ی ش��دن میل پیدا کرد تا‬ ‫امروز که از همه دوران های خود سیاس ی تر است یا اینکه در‬ ‫سال های ابتدایی انقالب به این صورت بود‪ .‬با این توضیح‬ ‫که در رویکرد علما مثل هر انسانی گرایش های احساسی‬ ‫و مقتضیات زمانی دخالت دارد اما ما با کنار گذاشتن ان به‬ ‫رویکردهای نگرش��ی علما در امر سیاست نگاه م ی کنیم‪.‬‬ ‫برخی از علمایی که وارد عرصه های سیاس��ی نم ی شوند‪،‬‬ ‫معتقد هستند که اسالم در عرصه سیاست و اجتماع پیام و‬ ‫سخن دارد اما نباید به ان از منظر ایده الی نگریست و همین‬ ‫مقدار که در عرصه عمل در طول تاریخ محقق شده کفایت‬ ‫م ی کند و نباید بیش از ان کاری کرد‪.‬‬ ‫در واقع سیر طبیعی خود را طی م ی کند؟‬ ‫بله‪ .‬انها معتقد هس��تند که البته اش��کاالت جزئی‬ ‫می تواند رخ دهد که باید برای برطرف کردن ان کوشید‪ .‬این‬ ‫نگرش به نحوی خود را در درگیری های دوره مشروطیت‬ ‫نشان می دهد؛ پاره ای از عالمان بزرگوار در مقابل عالمانی‬ ‫که مش��روطه طلب بودند‪ ،‬معتقد بودند که در دوران غیبت‪،‬‬ ‫وظای��ف و اختیارات امام��ان معصوم به دو بخش تقس��یم‬ ‫می شود؛ بخشی که به امور دینی و احکام شرعیه برمی گردد‬ ‫به عهده عالمان و فقیهان قرار گرفته و بخش دیگر که در‬ ‫مورد امور اجتماعی دین و جامعه اس��ت به اولی الش��وکت‬ ‫من اهل االس�لام یعنی انهایی که قدرت جامعه در دست‬ ‫انهاست‪ .‬معنی کلی این حرف این نیست که رفتار شاهان و‬ ‫حاکمان خوب است‪ ،‬به معنی این نیست که ناصرالدین شاه‬ ‫و مظفرالدین ش��اه خوب هس��تند‪ ،‬ممکن ب��ود که عالمی‬ ‫ به رفتار ش��اه انتقاد داشته باش��د‪ ،‬تذکر بدهد و حتی مبارزه‬ ‫هم بکند اما حرکت او به معنی تغییر س��اختار نبود‪ .‬پاره ای‬ ‫از دیگر دیدگاه ه��ا این بود ک��ه حتی س��اختار باید به هم‬ ‫بخورد‪ .‬حتی مرحوم ایت اهلل بروجردی هم به این مس��اله‬ ‫قائل بودند و حتی برخی از ش��اگردان ایش��ان به خصوص‬ ‫مرحوم ایت اهلل منتظری نقل می کنند که ایت اهلل بروجردی‬ ‫والیت فقیه را قبول داشتند به این معنی که ساختار حکومت‬ ‫باید در اختیار ولی فقیه جامع الش��رایط باش��د‪ .‬ب��ا این حال‬ ‫نگرش شان چنین بود و وارد عمل سیاسی نمی شوند‪.‬‬ ‫به چه دلیل؟‬ ‫از مجموعه انچه از ایت اهلل بروجردی نقل ش��ده‬ ‫است و می توان استنباط کرد اینکه از نگاه ایشان با نظر به‬ ‫توانمندی های جامعه و تغییراتی ک��ه در ان صورت گرفته‬ ‫است و تقابلی که برخی از جریانات با حوزه های علمیه دارند‬ ‫و حتی منجر به مقابله با دین می شود‪ ،‬امکان تحقق حکومت‬ ‫اسالمی منطبق بر ضوابط اسالمی نیس��ت و باید به انچه‬ ‫هست اکتفا کنیم و حتی ممکن است دچار گرفتاری هایی‬ ‫هم بش��ویم‪ .‬مجموعه استنباط من این اس��ت که ایت اهلل‬ ‫بروجردی به هیچ وجه انچه در حکومت می دیدند‪ ،‬منطبق‬ ‫بر اسالم نمی دانس��تند اما باتوجه به زمانه و روزگار به دلیل‬ ‫ناتوانی جامعه اس�لامی و هم به دلیل ناتوانی حکومت در‬ ‫برقراری نظ��م و امنیت‪ ،‬ام��کان اینکه س��اختار مطلوب و‬ ‫ایده ال فراهم شود را مهیا نمی دیدند‪.‬‬ ‫به نظ�ر م ی رس�د باتوجه ب�ه ش�رایط ان روز و‬ ‫فضای ی که ب ه خاطر ترس از کمونیس�ت ش�دن‬ ‫ای�ران وجود داش�ت‪ ،‬هم نه�اد دین و ه�م نهاد‬ ‫حکومت یعن�ی دولت پهل�وی در نهایت به یک‬ ‫توافق نانوشته میان حوزه علمای دین و حکومت‬ ‫ش�اه علیه توده ها ب ه طور خاص و جریانات چپ‬ ‫مارکسیس�تی دس�ت پی�دا کردند‪ .‬ای�ن امر در‬ ‫موضع گیری مرحوم ایت اهلل بروجردی دخیل بود؟‬ ‫یکی از عناص��ر اماده نبودن این مس��اله هژمونی‬ ‫کمونیس��ت ها در منطقه بود‪ .‬باالخره نمی ت��وان انکار کرد‬ ‫که بعد از انقالب اکتبر روس��یه‪ ،‬ش��مال ای��ران در اختیار‬ ‫انقالبیون بلشویکی قرار گرفته بود و طبقه ای از نخبگان و‬ ‫تحصیلکردگان در درون کشور به انها تمایل پیدا کرده بودند‬ ‫و مهمتر از همه اینکه تنها سازمان متشکل که در عمل در‬ ‫سطح کشور منسجم و منضبط بود‪ ،‬حزب توده بود‪ .‬در مقابل‬ ‫نیز شبکه مرجعیت حضور داشت که گرچه از نظر معنوی و‬ ‫اعتقادی نفوذ بسیاری داشت اما از نظر انضباط تشکیالتی‬ ‫به اندازه ان نبود‪.‬‬ ‫از یاد نبریم که تا سال ‪ 25‬ش��وروی ها در اذربایجان‬ ‫حضور نظامی دارند و در ذیل حض��ور انها حزب دموکرات‬ ‫اذربایجان چه اقداماتی را انجام می ده��د؟ از یاد نبریم که‬ ‫در دهه ‪ 20‬در بعض��ی از حوزه های مهم کش��ورمان که از‬ ‫شهرهای بزرگ و مذهبی کشورمان هس��تند‪ ،‬نمایندگان‬ ‫حزب توده رای اول را می اورند‪ .‬طبیعی است که این موارد‬ ‫علما و به خصوص مرحوم ایت اهلل بروج��ردی را ناراحت و‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫نگران می کند و به همین دلیل است که با تمام کاستی هایی‬ ‫که شاه دارد او را حداقل به عنوان سدی در برابر اینها قلمداد‬ ‫می کنند‪ .‬نظیر این مس��اله در کودتا در کشور افغانستان رخ‬ ‫می دهد‪ .‬ژن��رال داوود خان علیه ظاهر ش��اه کودتا و اعالم‬ ‫جمهوری می کند و خیلی زود نور محمد ترکی با کودتا یک‬ ‫جمهوری متمایل به ش��وروی را تبدیل به جمهوری کامال‬ ‫کمونیس��تی می کند‪ .‬گرچه این اتفاق در دهه ‪ 50‬شمسی‬ ‫رخ داده است اما می توانس��ت در دهه ‪ 20‬در مورد ایران نیز‬ ‫رخ دهد‪ .‬پس این یکی از عوامل مماش��ات مرحوم ایت اهلل‬ ‫بروجردی با دستگاه سلطنت بود‪.‬‬ ‫دوگان�ه ای در ان زمان وج�ود دارد؛ یکی مرحوم‬ ‫کاش�انی که ب ه ه ر حال از نظر سیاسی جامعیت‬ ‫داشتند‪ .‬در سوی دیگر مرحوم ایت اهلل بروجردی‬ ‫هستند که از نظر دینی مرجع عام م ی باشند‪ .‬اما‬ ‫در میانه این دو روحانی انقالبی به رس�م و معنا‬ ‫وجود دارد‪ .‬مرحوم نواب صفوی با تئوری حکومت‬ ‫اسلامی خود‪،‬س�عی در اسلامی کردن جامعه‬ ‫داشتند‪ .‬چرا ایت اهلل بروجردی در عین اعتقاد به‬ ‫والیت فقیه به مقابله با او برخاست؟‬ ‫حجتاالسالموالمسلمیندکترمسعودادیب‬ ‫از محققان و اساتید حوزه و دانشگاه در حوزه‬ ‫اندیشهسیاسیوعلومسیاسیهستند‪.‬وی‬ ‫ت وگوبامثلثبهسیرتاریخیحضور‬ ‫درگف ‬ ‫علما و مراجع دینی در ساحت سیاست ایران‬ ‫می پردازد‪ .‬دکتر ادیب در این گفت و گو با‬ ‫تقسیمبندیروحانیتبهروحانیونسیاسی‬ ‫و انقالبی درمورد ویژگی های انها سخن‬ ‫می گوید‪.‬‬ ‫ای�ا ام�ام خمین�ی خ�ود را مام�ور اداره جامعه‬ ‫م ی دانستند؟ در مقابل‪ ،‬برخ ی ها اصوال حوزه دین جدا‬ ‫از سیاست جدا کرده بودند و چنین مساله و موضوعی‬ ‫را برای خود قائل نبودند‪ .‬اگ�ر بخواهیم مثال بیاوریم‬ ‫م ی ت�وان به ای�ت اهلل ش�ریعتمداری اش�اره کنیم که‬ ‫خود و طیفی از روحانیونی که همراهش بودند خیلی‬ ‫ب ه عنوان روحانی مبارز و سیاسی معروف نبودند‪.‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫به طور صریح ع��رض م ی کنم که ام��ام به تدریج‬ ‫به مس��اله اداره جامعه رس��یدند‪ .‬م ی توان گفت که از نظر‬ ‫شخصیتی‪ ،‬روحیات و احساس��ات و رویکردها تفاوت هایی‬ ‫میان ایت اهلل بروجردی و امام خمینی بود؛ ایت اهلل بروجردی‬ ‫روحیه محافظه کارانه ای داشت ولی امام خمینی انقالب ی تر‬ ‫بود ولی با تمام این تفاوت ها از نظر دیدگاه نظری اتفاقا این‬ ‫دو بسیار به هم نزدیک هستند‪ ،‬به این معنی که وقتی امام‬ ‫به نظریه والیت فقیه م ی رسند – که اتفاقا در زمان ایت اهلل‬ ‫بروجردی است‪ -‬نظر ایشان این نیس��ت که از همان ابتدا‬ ‫با دولت در بیفتن��د‪ .‬نکته مهم اینجاس��ت که حفظ وضع‬ ‫موجودی که ایت اهلل بروجردی معتق��د بودند ب رای این بود‬ ‫که کش��ور به سمت کمونیس��ت ها نرود یا اینکه حکومت‬ ‫ان حداقل هایی را که رعایت م ی کند رعایت کند‪ .‬گاهی هم‬ ‫اتفاق م ی افتاد که ایشان در مسائل جزئی ورود م ی کردند و‬ ‫تذکر م ی دادند‪ .‬به طور مثال ش��اه م ی خواهد به قم بیاید و‬ ‫پیغام م ی دهد که در منزل ایت اهلل بروجردی از ایشان دیدار‬ ‫کند‪ .‬اقای بروجردی از طریق محسن صدراالشرف به شاه‬ ‫پیغام م ی دهد که چون زن ش��ما در عموم ب ی حجاب است‬ ‫من ش��ما را در منزل نم ی پذیرم و دی��دار به صحن حضرت‬ ‫معصوم��ه(س) موکول م ی ش��ود‪ .‬نکته مه��م اینکه بعد از‬ ‫درگذشت ان مرحوم حکومت در اقدامی م ی کوشد مرجعیت‬ ‫سیاست‬ ‫من این تعبیری که مرحوم نواب صفوی و فدائیان‬ ‫اسالم در میانه ایت اهلل بروجردی و کاشانی قرار م ی گیرد را‬ ‫قبول ندارم‪ .‬حتی بیرون قلمرو طیفی هس��تند که در یک‬ ‫سوی ان کاشانی قرار گرفته و در سویی بروجردی‪ .‬فدائیان‬ ‫اسالم گروهی عملگرا و تند بودند که اساسا در یک مقطعی‬ ‫به شدت با ایت اهلل کاشانی نیز زاویه پیدا م ی کنند و البته در‬ ‫مقطعی نیز همراه هس��تند‪ .‬به گمانم تعبیری که مرحوم‬ ‫نواب صفوی و فدائیان اس�لام از حکومت اسالمی دارند با‬ ‫تلقی امروز ما بس��یار متفاوت اس��ت؛ مراد انها از حکومت‬ ‫اس�لامی معطوف به اجرای شعائر اس�لامی است‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه ایده والیت فقیه با ضوابط اجرایی و تش��کیالتی که‬ ‫امروز ما در جمهوری اس�لامی ان را اجرا م ی کنیم در فهم‬ ‫انها از حکومت اسالمی معلوم نیست‪ .‬ضمن اینکه ایت اهلل‬ ‫بروجردی در مقام اس��تدالل و رای قایل ب��ه والیت فقیه در‬ ‫شئون اجتماعی و سیاسی جامعه هستند اما در عمل باتوجه‬ ‫به شرایط ان روزگار نگران بودند که در فعل و انفعالی کشور‬ ‫به دست کمونیس��ت ها بیفتد‪ .‬به همین دلیل است که نه‬ ‫از فدائیان اسالم حمایت م ی کند‪ ،‬نه ازدکتر مصدق و نه در‬ ‫هیچ عمل سیاسی دامنه داری شرکت م ی کند‪ .‬جالب اینکه‬ ‫مرحوم ایت اهلل کاشانی که در یک مقطع از فدائیان و مصدق‬ ‫حمایت م ی کند در ای��ن اواخر از انه��ا دوری م ی کند‪ .‬حاال‬ ‫مجموعه علل و عوامل بیرونی که منجر به این امر م ی شود‬ ‫چیس��ت‪ ،‬بماند‪ .‬ولی م ی توان از رفتارهای موجود استنباط‬ ‫کرد که ایشان از حضور و وجود حزب توده نگران شده است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫را از ای ران به ع راق منتقل کن��د‪ ،‬پیام ی را به مرجعیت ع راق‬ ‫فرستاد و بعد از ان ب رای تعدادی از علما نیز در قم و مشهد‬ ‫پیامی را صادر کرد که در واقع س��عی در متکثر کردن نهاد‬ ‫مرجعیت با این کار خود داشت‪ .‬بعد از ان بود که مجموعه‬ ‫اقداماتی که حکومت انجام داد‪ ،‬علما را حساس کرد‪ .‬در واقع‬ ‫شاه م ی توانس��ت با کمترین اقدامات ضد دینی و اسالمی‪،‬‬ ‫اصالحات مورد نظر خود را به س��امان برساند اما عمال این‬ ‫کار را نکرد و علما دیدند که حکومت در رویه غیر اسالمی‬ ‫کردن امور اصرار دارد‪.‬‬ ‫ماجرا اینجا اغاز ش��د‪ .‬امام خمینی نیز از ابتدا بنا را بر‬ ‫تغییر ساختار نگذاشتند‪ .‬این به معنی این است که امام قائل‬ ‫به اصالح ام��ور بودند اما در نهایت ای��ن حکومت بود که با‬ ‫اقدامات خود علما را حساس کرد‪.‬‬ ‫حتی برخی از علما که با امام نیز همراه نبودند‪ ،‬نسبت‬ ‫به برخی از اقداماتی که مثال در قانون انجمن های والیتی‬ ‫و ایالتی رخ داد‪ ،‬حس��اس بودند و اعت��راض کردند اما امام‬ ‫خمینی از نظر روحی و عملی با انها تفاوت هایی داش��تند‬ ‫و مبارز تر بودند‪ .‬اشکال جایی بود که حکومت شاهنشاهی‬ ‫م ی خواس��ت وضع موجود را برهم زند و از حداقل هایی که‬ ‫زمان ایت اهلل بروجردی بود فراتر م ی رود‪ .‬از اینجاس��ت که‬ ‫تغییر فاز از غیر سیاسی به سیاسی کلید م ی خورد‪.‬‬ ‫امام هم به نظر م ی اید که گام ب��ه گام جلو م ی ایند‪.‬‬ ‫حتی بعد از پیروزی انقالب اسالمی است که امام دوباره به‬ ‫قم باز م ی گردند و به نظر م ی رسد که به نظارت بر امور اکتفا‬ ‫م ی کنند تا حکومت روند خود را ط��ی کند‪ .‬دقت کنید این‬ ‫زمانی اس��ت که نظریه والیت فقیه امام خمینی به سامان‬ ‫رسیده است و تشکیل حکومت داده اند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�د که دو گانه روحانی سیاس�ی و‬ ‫غی ر سیاس�ی بعد از تبعید امام ب�ه ترکیه و بعد‬ ‫نجف بیش�تر ش�کاف موجود را در حوزه نش�ان‬ ‫م ی دهد که گاه�ی وقت ها این تضاد به ش�کلی‬ ‫س�لبی بروز م ی یاب�د‪ .‬روحانیون غی ر سیاس�ی‬ ‫شاید ایت اهلل شریعتمداری و یارانشان بودند که‬ ‫همراهی با انقالب و مبارزات سیاسی نداشتند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم یک دوگانه سیاس��ی و غی ر سیاسی‬ ‫میان روحانیون بسازیم‪ ،‬مصداق غی ر سیاسی ان را نم ی توان‬ ‫ایت اهلل ش��ریعتمداری دانس��ت‪ .‬مرحوم ایت اهلل سی د احمد‬ ‫خوانساری به تمام معنا غی ر سیاسی بودند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫ایشان از روحانیون سنتی بودند؟‬ ‫بل��ه و اصال نم ی خواس��تند وارد حیطه سیاس��ت‬ ‫بشوند‪ .‬ایت اهلل شریعتمداری سیاسی هستند اما قائل به این‬ ‫بودند که نباید انقالب کرد‪ .‬در واقع خود روحانیون سیاسی را‬ ‫م ی توان به دو گروه روحانیون انقالبی و غی ر انقالبی تقسیم‬ ‫کرد‪ .‬انقالبی‪ ،‬امام و شاگردان ایش��ان بودند و غی ر انقالبی‬ ‫ایت اهلل ش��ریعتمداری‪ .‬اتفاق��ا اگر ایت اهلل ش��ریعتمداری‬ ‫غی ر سیاس��ی نبود‪ ،‬تقابل و چالش��ی میان ایشان و امام به‬ ‫وجود نم ی امد‪ .‬دقیقا زمانی میان انها و شاگردانش تقابلی‬ ‫رخ م ی دهد که هر دو سیاسی هس��تند اما یکی انقالبی و‬ ‫دیگری محافظه کار‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه انهایی که معتقد بودند که نباید کار‬ ‫سیاسی کرد و وارد حیطه سیاست ش��د‪ ،‬باید دید که با چه‬ ‫تئوری این سخن را مطرح م ی کردند‪ .‬این بسیار مهم است‪.‬‬ ‫همانطور که در ابتدای بحث گفتم یک بخش هایی از این‬ ‫رویکردها غی ر معرفتی است؛ به ه ر حال روحانیون سیاسی‬ ‫هزینه بسیار سنگینی را متقبل م ی ش��دند؛ یا زندان بودند‬ ‫یا به تبعید م ی رفتند‪.‬‬ ‫بناب راین یک عامل بازدارنده م ی توانست باشد‪ .‬تجربه‬ ‫دیگر اینکه باتوجه به رخدادهای مش��روطیت و ب ر دار شدن‬ ‫ش��یخ یک نوع بدنامی در مورد حضور سیاس��ی روحانیون‬ ‫وجود داشت‪ .‬اینها هم عوامل غی ر معرفتی بودند‪.‬‬ ‫عوامل معرفتی این عدم حض�ور روحانیون چه‬ ‫بود؛ یک�ی از گروه هایی ک�ه از نظر اندیش�ه ای‬ ‫مخالف حضور بودند‪ ،‬انجمن حجتیه بود‪.‬‬ ‫ی��ک گ��روه از روحانیون ک��ه به عن��وان روحانی‬ ‫غی ر سیاسی شناخته م ی ش��وند‪ ،‬انجمن حجتیه بودند‪ .‬انها‬ ‫معتقد بودند که ورود به مس��ائل سیاسی‪ ،‬انحراف از مسیر‬ ‫دینی و اعتقادی شیعه است‪.‬‬ ‫استناد انها به احادیث و روایت هایی است که در مورد‬ ‫گروهی از مدعیان مهدویت است که ه ر گونه حرکتی قبل‬ ‫از ظهور حضرت حجت (ع) گمراه کننده و باطل اس��ت‪ .‬این‬ ‫گروه حتی وقتی انقالب اسالمی هم رخ م ی دهد‪ ،‬باورشان‬ ‫نم ی شود که باید کاری کرد؛ حتی شاهد هستیم که عمده‬ ‫کس��انی از اینها بعد از پیروزی انقالب اس�لامی نیز با ان‬ ‫همراهی نکردند‪ .‬دو گروه دیگر هستند که باز از نظر فکری‬ ‫قبول دارند که باید کاری کرد اما معتقدند که اگر کاری کنند‪،‬‬ ‫وضع بدتر از این م ی شود‪ .‬همان تئوری که مرحوم ایت اهلل‬ ‫بروجردی داشتند‪.‬‬ ‫حتی بعد از وقایع ‪ 15‬خرداد و اریا مهر ش��دن شاه نیز‬ ‫این گروه باز تمایلی ب��ه حضور در میدان مبارزه نداش��ت‪.‬‬ ‫گروه دیگری اما م ی گفتند اگر بشود کاری کرد‪ ،‬خوب است‬ ‫اما نم ی ش��ود‪ .‬تعبیری که ان روزها برخی از بزرگان داشتند‬ ‫این بود که حکایت مشت است و س��ندان؛ انها قائل بودند‬ ‫که حکومت شاه قوی است و گردن کلفت؛ کشت و کشتار‬ ‫م ی ش��ود و جامعه به هم م ی ریزد و نتیجه مثبتی هم عاید‬ ‫نم ی شود‪.‬‬ ‫طبیعتا ای��ن دو گروه وقت��ی م ی بینند ک��ه انقالب‬ ‫اسالمی رخ داده‪ ،‬م ی بینند که به قول معروف مبارزه شد و‬ ‫ان مانع ذهنی که داشتند برداش��ته شد‪ .‬اینها رفته رفته وارد‬ ‫جریان انقالب م ی شوند و با ان همراهی م ی کنند‪.‬‬ ‫نکته اخر اینکه‪ ،‬در جریان مب�ارزه ورود برخی از‬ ‫گروه های سیاسی معتقد به مشی مسلحانه نیز‬ ‫باعث بروز اختالف در میان روحانیون سیاسی و‬ ‫حتی انقالبی م ی ش�ود‪.‬گروه هایی مثل س�ازمان‬ ‫مجاهدین خلق که محلی برای اختالف هستند؟‬ ‫در میان روحانیونی که اوال سیاسی و ثانیا انقالبی‬ ‫هس��تند و معتقدند که بای��د حرکتی ب رای ب ران��دازی نظام‬ ‫شاهنش��اهی ط راحی کرد ما ب��ا دو رویک��رد اصلی مواجه‬ ‫هس��تیم؛ یکی از انه��ا رویکردی اس��ت ک��ه رادیکال تر‬ ‫است‪،‬گاهی پرخاش��گرایانه تر م ی ش��ود‪ .‬طبیعی است که‬ ‫این گروه از یک حرکت مسلحانه و ب راندازانه علیه حکومت‬ ‫ستمشاهی استفاده م ی کند‪.‬‬ ‫حاال گروهی به نام مجاهدین خلق تاسیس شده که‬ ‫مخصوصا در موسس��ین افراد اولیه ان جوان های متدین‬ ‫و خوش��نام ی هس��تند‪ ،‬این گروه از انها حمایت م ی کنند‪،‬‬ ‫وجوهات شرعی را در اختیار انها م ی گذارند و انواع حمایت‬ ‫را که باید از یک نیروی رزمنده و مبارز بکند انجام م ی دهند‬ ‫تا م ی رسیم به جریان تغییر ایدئولوژیک و ماهیت سازمان‬ ‫که طبیعتا این حمایت ها قطع م ی شود و حساب خودشان‬ ‫را از انها جدا م ی کنند‪.‬‬ ‫گروه دوم که شاخ ص ش��ان خود امام هستند و بدون‬ ‫در نظر گرفتن اینکه انها اعضای اولی ه شان خوب هستند و‬ ‫پیش از تغییر ماهیت اما به طور اصولی به مبارزه مسلحانه‬ ‫و قه ر امیز قائل نیستند‪.‬‬ ‫این تنها در مورد انها ص��دق نم ی کند‪ .‬امام نه تنها از‬ ‫مجاهدین خلق حمایت نکرده که حتی یک جمله در مورد‬ ‫تایید فدائیان اسالم نیز از ایشان نم ی شنوید‪ .‬امام اصوال به‬ ‫مبارزه اجتماعی و مدنی قائل هستند‪ .‬یاران امام و شاگردان‬ ‫هم دو گروه شدند‪ ،‬یک گروه مثل شهید مطهری که بیشتر‬ ‫به رویکردهای فرهنگی توجه نشان م ی دادند و گروه دیگر‬ ‫اینکه قبل از تغییر ماهیت مجاهدین خلق به دلیل همان‬ ‫رویکردهای رادیکال و تند از انها حمایت م ی کردند و طبیعی‬ ‫است که بعد از ان این ارتباط قطع شد‪.‬‬ ‫روحانیونسیاسی‬ ‫مبارزه فصلی‬ ‫ نمی کردند‬ ‫روحانیون انقالبی‬ ‫تو گو با جعفر شجونی‬ ‫در گف ‬ ‫وضعی�ت حضور روحانی�ون در مب�ارزات پیش‬ ‫از انقالب به چه صورت بود؟ انه�ا چگونه مبارزه‬ ‫م ی کردند؟‬ ‫این یک مس��اله مهم اس��ت که باید مورد بررسی‬ ‫مجدد قرار گیرد‪ .‬در مبارزه ما دو جور روحانی داش��تیم‪،‬یکی‬ ‫اینکه واقع��ا در خط مب��ارزه بود و س��عی م ی ک��رد طیف‬ ‫گس��ترده ای از مردم را بیدار کند‪ .‬به هر حال ما طلبه دینی‬ ‫بودیم و مثل خیلی از گروه های سیاسی دیگر نم ی توانستیم‬ ‫اسلحه به دست بگیریم و کار پارتی زانی کنیم‪ .‬کار چریکی ما‬ ‫در روی منبر بود و س��خن گفتن‪ .‬درس دین را خوانده بودیم‬ ‫و از قران و حدیث که بزرگترین س�لاح و برنده ترین اسلحه‬ ‫بود استفاده م ی کردیم‪ .‬البته جلس��اتی هم برپا م ی شد که‬ ‫این مبارزه از نظر نظم و تش��کیالت درس��ت برگزار شود و‬ ‫ ب ی نظم ی ها مرسوم نباشد‪ .‬به هر حال کار مردم ی بود‪ .‬عمده‬ ‫مبارزین به این شکل بودند و اهل روشنگری‪ .‬در این راه هم‬ ‫ثابت قدم بودند و گاهی وقت ها به زن��دان م ی رفتند‪،‬ممنوع‬ ‫المنبر م ی شدند اما دس��ت از این کار برنم ی داشتند‪ .‬طیف‬ ‫دیگری از روحانی��ون نیز بودند ک��ه با یکبار ح��رف زدن و‬ ‫سرکارشان به زندان افتادن راه را از مسیر مبارزه کج م ی کردند‬ ‫و م ی رفتند‪ .‬البته بعض ی ها هم بودند که پز مبارزه را م ی دادند‬ ‫و هیچ کاری ه��م نم ی کردند‪ .‬این دو گون��ه روحانیون مثل‬ ‫دو رزمنده ای م ی مان��د که یکی جانانه م ی جنگ��د و مبارزه‬ ‫م ی کند‪ ،‬خود را به خط دشمن م ی زند‪ ،‬تنها فکر و ذکرش از‬ ‫بین بردن دشمن اس��ت و نفوذ به قلب جبهه دشمن‪ ،‬اما به‬ ‫اصطالح رزمنده ای هم هست که م ی رود جبهه اما نه ب رای‬ ‫جنگیدن‪،‬ب رای عکس انداختن با تانک‪.‬‬ ‫این دوگانه ای که گفتید در انقالب اسالمی وجود‬ ‫داشت؟‬ ‫روحانیونی که اهل مبارزه بودند‪ ،‬اصال و به هیچ وجه‬ ‫مبارزه را ترک نم ی کردند‪ .‬حتی فصلی هم مبارزه نم ی کردند‬ ‫بلکه در همه روزها و همه ماه ها فکرشان ضربه زدن به رژیم‬ ‫شاه بود‪ .‬در خاط رات مقام معظم رهبری م ی خوانید که ایشان‬ ‫هر وقت ازاد م ی ش��دند دوباره همان مس��یر را م ی رفتند و‬ ‫برم ی گشتند سر موقع مبارزه علیه رژیم شاه؛ سخنران ی های‬ ‫اتشین م ی کردند و رژیم را به مناس��ب ت های گوناگون افشا‬ ‫م ی کردند‪ .‬مبارزین حقیقی عیله رژیم شاه در امر مبارزه جدی‬ ‫بودند و در واژگونی این رژیم هرگز سرد نم ی شدند و مهمتر از‬ ‫همه – دقت کنید‪ -‬هرگز توبه نم ی کردند‪.‬‬ ‫شما از مبارزین قدیمی و از طلب ه هایی بودید که‬ ‫در گروه نواب صفوی حضور داشتید‪ .‬این زمانی‬ ‫اس�ت که در زمان ایت اهلل بروجردی روحانیت از‬ ‫حضور در مبارزه سیاسی منع م ی شد‪.‬‬ ‫فضای حوزه در ان زمان متاسفانه به صورتی بود که‬ ‫روحانیت و عمده مراجع‪ ،‬شناختی از ماهیت رژیم و مبارزه با‬ ‫ان نداشتند‪ .‬به قول معروف اصل را چیز دیگری م ی دانستند‪.‬‬ ‫مرحوم نواب مبارزه را از قدیم شروع کرده بود و زمانی که در‬ ‫نجف حضور داش��تند ایشان به شدت علیه ش��اه و رژیمش‬ ‫اقداماتی را انجام م ی دادند‪ .‬تنها کسانی که یار و یاور نواب‬ ‫بودند در ع راق و نجف‪ ،‬عالمه امینی و ایت اهلل مدنی بود که‬ ‫ما ایش��ان را با عنوان ایت اهلل دهخوارقانی م ی شناختیم که‬ ‫بعدها از نجف به ای ران امدند و با عنوان ایت اهلل مدنی معروف‬ ‫ش��دند و همانند جدش حضرت علی (ع) در محراب نماز به‬ ‫شهادت رسیدند‪ .‬این دو نفر تنها کسانی بودند که به مرحوم‬ ‫نواب صفوی کمک م ی کردند وگرنه هیچ کس در نجف یار‬ ‫ایشان نبود‪.‬‬ ‫ش��هید نواب متفاوت از حوزه علمیه ان زمان حرکت‬ ‫م ی کرد و خودش ی��ک ابتکار خاصی داش��ت‪ .‬باهوش بود‬ ‫و متکی به کس��ی نب��ود و تنه��ا ادای تکلیف را راهگش��ا‬ ‫م ی دانس��ت‪ .‬بگذارید یک خاطره ب رای شما تعریف کنم که‬ ‫نشان از ابهت نواب دارد‪.‬‬ ‫در ان موقع در نجف یک حاجی بازاری بود به نام حاج‬ ‫احمد شالل که وقتی قرار شد جنازه رضاشاه را بیاورند نجف‬ ‫وی طوماری جمع م ی کرد به این مضم��ون که چون علی‬ ‫شاه است و رضاخان هم شاه ش��یعیان ای ران بوده است باید‬ ‫در نجف‪ ،‬دفن شود؛ یک حرف مسخره ای بود‪ .‬مرحوم نواب‬ ‫وقتی با امر مواجه م ی شود او را در کنار حرم حضرت علی(ع)‬ ‫که مش��غول امضا گرفتن طومار بوده م ی گی��رد و م ی زند و‬ ‫طومارش را پ��اره م ی کند که دیگر از ای��ن کارها نکند‪ .‬یک‬ ‫چنین روحی ه ای داشت مرحوم نواب‪ .‬خب بعدش به ای ران امد‬ ‫و ان جزوه معروف را نوشت و ایده اش برقراری احکام اسالم‬ ‫بود‪ .‬در حوزه ان موقع این چی ز ها مورد توجه قرار نم ی گرفت‪.‬‬ ‫ب ه خاط�ر رویکرد غیرسیاس�ی مرح�وم ایت اهلل‬ ‫بروجردی بود؟‬ ‫بله‪ .‬به هر حال ایشان زعیم حوزه بودند‪ .‬اما خودشان‬ ‫بیشتر به فکر درس و تحکیم پایه های حوزه بود‪ .‬اط رافیان‬ ‫ایشان بیشتر از خودشان اقداماتی علیه نواب کردند‪ .‬من یادم‬ ‫هست به عنوان اینکه ما طلبه سیاسی هستیم و به بهانه ان‬ ‫درس نم ی خوانیم و به فکر میتینگ و اینها هستیم‪ ،‬شهریه‬ ‫ما را قطع کردند و ما را از حوزه علمیه فیضیه بیرون کردند‪.‬‬ ‫چند ماه گذش��ت‪ .‬خیلی به ما سخت م ی گذشت و به نوعی‬ ‫عرصه زندگی به من و اقای شهید محالتی تنگ شده بود‪.‬‬ ‫بنده و دوستان نامه نوش��تیم به مرحوم ایت اهلل بروجردی و‬ ‫توضیح دادیم که اقدامات ما علیه حوزه نیس��ت و به خاطر‬ ‫مبارزه با حزب توده است و اینها‪ .‬ما به شما احترام م ی گذاریم‬ ‫و هیچ اهانتی هم به فکر و اندیش��ه شما نداشته ایم‪ .‬ایشان‬ ‫نامه را خواندند و مرقوم کردند که شهریه دوباره برقرار شود و‬ ‫حتی شهریه سابق را که نم ی دادند نیز برقرار شد‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫ایت اهلل بروجردی دنباله رو شیخ عبدالکریم حائری یزدی بود‬ ‫که خیلی متمایل به حضور در سیاس��ت نبود‪ ،‬او معتقد بود‬ ‫باید امور دین در ابتدا سازمان یابد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪3‬‬ ‫ش�یخ جعف�ر ش�جونی‪ ،‬عض�و جامعه‬ ‫روحانیت مب�ارز ته�ران و نماین�ده کرج در‬ ‫اولین و دومین دوره مجلس شورای اسالمی‬ ‫بوده و در ابت�دا از همراهان ن�واب صفوی در‬ ‫دوران مبارزه با نظام پهلوی ب ه شمار م ی رفته‬ ‫اس�ت‪ .‬وی پس از انقالب مس�ئول اداره کاخ‬ ‫شمس پهلوی و از منبری های معروف تهران‬ ‫بود‪ ...‬وی که در رژیم گذش�ته از س�ال ‪ 34‬در‬ ‫مبارزات سیاس�ی روحانیت حضور داش�ته‬ ‫در گفت وگو ب�ا مثلث به نق�ش روحانیت در‬ ‫مبارزات سیاسی پرداخته است‪.‬‬ ‫میانه ای نداشتند و یا از وسط راه برم ی گشتند؟‬ ‫این تنها در م��ورد روحانیون ص��دق نم ی کند‪ .‬در‬ ‫مورد همه صنوف وجود دارد و امری انسانی و بدیهی است‪.‬‬ ‫برخ ی ها ‪ 100‬متر م ی این��د اما برخی دیگر ت��ا قله یک تنه‬ ‫حرکت م ی کنند‪ .‬ضمن اینکه خود رژیم شاه در مورد روحانیت‬ ‫محدودیت های زیادی را اتخاذ کرده بود‪ .‬به هر حال به خانواده‬ ‫انها فش��ار وارد م ی ش��د‪ ،‬از ورود انها به دانش��گاه ممانعت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬فشار م ی گذاشت‪ .‬تهدید م ی کرد‪ ،‬خیلی از کارهایی‬ ‫بودند که در خط مبارزه ترمز ایجاد م ی کردند‪ .‬من یادم است‬ ‫یک پیش نمازی در ته ران به من گفت که حاضرم در تمام‬ ‫منبرهای تو حضور یابم اما تو را هیچ وقت به مسجدم دعوت‬ ‫نکنم‪ .‬خب م ی ترسید‪.‬‬ ‫در مورد علم�ا این تصور بود ک�ه صیانت از دین‬ ‫امری مهمتر از سیاسی ش�دن جامعه روحانیت‬ ‫است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬برخی از بزرگان معتق��د بودند که به دین مردم‬ ‫برس��یم‪ .‬اما دین مردم بدون اینکه حکومت فاس��د از بین‬ ‫برود که درست نم ی شد‪ .‬به هر حال حکومت شاه غیردینی‪،‬‬ ‫وابسته و مزدور بود‪ .‬فاسد بود‪ .‬انسان ها با هم فرق دارند‪ .‬همه‬ ‫ایت اهلل ها که خمینی نم ی شوند‪ .‬یک امام خمینی داریم‪.‬‬ ‫اش�اره کردی�د ک�ه ام�ام در ای�ن مقط�ع یگانه‬ ‫بود‪ ،‬ک�دام ی�ک از مراج�ع در راه مخالف حرکت‬ ‫م ی کردند؟‬ ‫به ه��ر حال بودن��د برخ��ی از انها‪ .‬ش��اید ایت اهلل‬ ‫س��ی د کاظم ش��ریعتمداری یکی از انه��ا بود ک��ه برخی از‬ ‫اطرفیانش از ساواک ی ها بودند و مس��یر او را نیز به مقابله با‬ ‫انقالب اسالمی کشاندند‪.‬‬ ‫چگونه فکر م ی کرد و چه ایده ای داشت؟‬ ‫ته تمایالت او مثال این بود که اس��تاندار اذربایجان‬ ‫یک فرد محلی باشد و از جاهای دیگر مثل ته ران و اصفهان‬ ‫نیاید‪ .‬اط رافیان او از شاه حقوق م ی گرفتند و حتی در خاط رات‬ ‫علم امده که خودش نیز ‪ 700‬هزار تومان از شاه پول گرفت‪.‬‬ ‫به هر حال اینها ضعف داشتند‪.‬‬ ‫ش�ما ب ه ه ر ح�ال از منبره�ای قدیم�ی ته�ران‬ ‫هستید‪ .‬در خاطرات اقای فلسفی که ایشان نیز‬ ‫از منبرهای بنام بودند‪،‬ارجاعاتی در مورد رابطه با‬ ‫وزرا و نخس ت وزیران اینها وجود دارد‪ ،‬چه رابطه ای‬ ‫میان این دو بود؟‬ ‫اقای فلسفی از قدیم ی ها بودند و رابطه اش نه ب رای‬ ‫خودش بلکه ب رای کسانی بود که محلی ب رای تظلم خواهی‬ ‫نداشتند و او کمکشان م ی کرد‪.‬‬ ‫ای�ن رابطه حت�ی اگر ب�ه دوس�تی ب�ا برخی از‬ ‫صاحب منصبان منجر م ی شد؟‬ ‫ایشان البته یک مبارز جدی و سال ها ممنوع المنبر‬ ‫بودند‪ .‬به هر حال ایشان یک احوالی م ی پرسید و دو نفر را از‬ ‫زندان رهایی م ی داد‪.‬‬ ‫در برخی از منابع مثل خاطرات پرویز ثابتی امده‬ ‫اس�ت که ش�اه گروهی از روحانی�ون را حمایت‬ ‫م ی کرده که علیه چپ ها اقداماتی را انجام دهند‪.‬‬ ‫من خودم یادم اس��ت که یک بار در مس��جد ارک‬ ‫بودم‪،‬سرهنگ مولوی رئیس ساواک بازار به برخی از طلب ه ها‬ ‫پول پخش م ی ک��رد‪ .‬خب اینها بوده‪ .‬اما ای��ن اقای ثابتی و‬ ‫خاط راتش یک مشت مهمالتی است بر اینکه جنایت هایش‬ ‫را تطهیر کند‪ .‬او کسی بود که بسیاری را شکنجه کرده است‬ ‫و در خاط راتش م ی گوید ما نکردیم‪ .‬معلوم است که مزخرف‬ ‫م ی گوید‪.‬‬ ‫س�وال اخ�رم در این مورد اس�ت ک�ه گروهی از‬ ‫روحانی�ون به برخ�ی از گروه های سیاس�ی مثل‬ ‫مجاهدین خلق کمک م ی کردند‪.‬‬ ‫این س��ازمان از ابتدایش که منفور مل��ت نبودند‪.‬‬ ‫گروهی بودند که یک مشت بچه های مومن و انقالبی انها را‬ ‫درست کرده بودند‪ .‬بعدها دشمن مردم ای ران شدند و روحانیون‬ ‫و مردم را در مس��جد به گلوله بس��تند و مزدور صدام شدند‪.‬‬ ‫گروهی از روحانیون مثل اقای هاش��می رفسنجانی در این‬ ‫مقطع فعال بودند و خب سر این قضیه هم به زندان افتادند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه بعدها التقاط و نفاق انها باعث ش��د که جریان‬ ‫روحانیت به کل از انها ببرد‪.‬‬ ‫ی اشاره کردید؛ حزب توده‪ .‬هم‬ ‫اتفاقا به نکته مهم ‬ ‫شاه مخالف حزب بود و هم روحانیت‪....‬‬ ‫روحانیت به خاطر اسالم مخالفت م ی کرد و شاه هم‬ ‫به خاطر خودش‪ .‬اینها از هم جداست‪ .‬روحانیت اصل اسالم و‬ ‫ضربه نخوردن اسالم ب رایش مهم بود و شاه به دنبال تثبیت‬ ‫قدرت بود‪ .‬ضمن اینکه حزب ت��وده در میان مردم متدین و‬ ‫اصیل اس�لامی ای ران یک چیز مضمحل و ب ی خودی بود‪.‬‬ ‫عاقبتشان را هم که دیدیم‪.‬‬ ‫درباره روابط روحانیت با مرحوم نواب م ی گفتید‪.‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 236‬‬ ‫دلیلش چه بود‪ ،‬چرا برخی از روحانیون با مبارزه‬ ‫سیاست‬ ‫بله‪ .‬مرحوم نواب ادمی جدی ب��ود و مبارزه ب رایش‬ ‫جدی ب��ود‪ .‬ب رای اینک��ه فض��ای ان موقع ح��وزه را بدانید‪،‬‬ ‫خاطره ای دیگر م ی گویم‪ .‬در س��ال ‪ 1334‬بنده با خط خودم‬ ‫اعالمیه بر ضد شاه نوشتم‪ .‬به برخی از دوستان طلبه دادم که‬ ‫پخش کنند‪ .‬ما با هم عهد و پیمان بسته بودیم که کسی را لو‬ ‫ندهیم‪ .‬بماند که این دوستان با یک سیلی همه چیز را گفتند‪.‬‬ ‫بعد که ما را گرفتند و بردند در زندان باغ شاه ب رای تمشیت و‬ ‫اینها‪ ،‬این دوست ما که با ما گرفتار شده بود و از قم به ته ران‬ ‫فرستاده شده بود به من فحش م ی داد‪ ،‬گریه م ی کرد به خاطر‬ ‫اینکه به زندان افتاده بود‪ .‬چنین روحی ه ای هم بود‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫سیاست پس از داعش‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫ظهور و بروز داعش در خاورمیانه نظریات کالس��یک در علوم سیاس��ی و روابط‬ ‫بی ن الملل را زیر و رو کرد‪ .‬چ را که پیدایش گروه های فروملی و گریز از مرکز و نبرد انها با‬ ‫دولت ملت های مدرن جهان امروز نه در حوزه نظریه پردازی روابط بی ن الملل قابل تبیین‬ ‫و بررسی است و نه در چارچوب تئوری های متداول در علوم سیاسی و جامعه شناسی‪ .‬با‬ ‫قدرت گرفتن داعش در گستره خاورمیانه بنیادگ رایی خود را به عنوان یک مدل جدید‬ ‫ب رای حکومت داری معرفی کرد‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫عصر‬ ‫«مکتب انتقادی»‬ ‫تحوالت خاورمیانه و کم شدن‬ ‫قدرت دولت ها‪ ،‬ضرورت بازاندیشی‬ ‫در نظریات روابط بین الملل و‬ ‫علوم سیاسی را ایجاب می کند‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪1‬‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫نظریات روابط بی ن الملل را م ی توان تابعی از تحوالتی‬ ‫دانس��ت که در حوزه های مختلف جغ رافیایی شکل گرفته‬ ‫و امنیت ملی کش��ورها را تحت تاثیر ق��رار م ی دهد‪ .‬اگر در‬ ‫سال های ساختار دوقطبی‪ ،‬هرگونه بحران منطقه ای تابعی‬ ‫از ضرورت های ساختاری نظام بی ن الملل محسوب م ی شد‪،‬‬ ‫اما چنین فرایندی در دوران بعد از فروپاش��ی اتحاد شوروی‬ ‫تحت تاثی��ر مولفه های هویتی قرار گرفته اس��ت‪ .‬اولی ن بار‬ ‫جیمز روزنا در کتاب «سیاست در جهان اشوب زده» چنین‬ ‫اینده ای را پی ش بینی کرد‪.‬‬ ‫با توجه به چنی��ن فرایندی م ی توان ب��ر این موضوع‬ ‫تاکید داشت که رهیافت های کالس��یک همانند رئالیسم‪،‬‬ ‫ایده الیسم‪ ،‬لیب رالیسم‪ ،‬نئولیب رالیسم و نئورئالیسم کارکرد خود‬ ‫در تبیین تحوالت خاورمیانه را از دست داده اند‪ .‬در این شرایط‬ ‫مولفه ها و شاخ ص های جدیدی ظهور یافته که نظریه پردازی‬ ‫روابط بی ن الملل بر اس��اس رهیافت های مکت��ب انتقادی‪،‬‬ ‫رهیافت های هویتی و نظریه اش��وب قابل تبیین است‪ .‬هر‬ ‫یک از رهیافت های یادش��ده بر این موضوع تاکید دارند که‬ ‫سیاست‪ ،‬امنیت و قدرت عمدتا در فضای حاشی ه ای شکل‬ ‫گرفته و نیروهای هویتی از پی رامون به مرکزیت تاثیرگذار بر‬ ‫تحوالت امنیتی منتقل گردیده اند‪.‬‬ ‫اگر خواسته باشیم رابطه ای مس��تقیم بین تحوالت‬ ‫خاورمیانه و نظریات روابط بی ن الملل برقرار نماییم‪ ،‬م ی توان‬ ‫بر این موضوع تاکید داشت که هویت نیروهای اجتماعی از‬ ‫اهمیت بیشتر و فراگیری در سال های ‪ 1991‬برخوردار شده‬ ‫اس��ت‪ .‬تحوالت خاورمیانه را م ی توان انعکاس هویت یابی‬ ‫بازیگران فروملی ب رای اثرگذاری در ساختار سیاسی و محیط‬ ‫منطقه ای دانست‪ .‬در چنین شرایطی بازیگران تحت تاثیر‬ ‫نیروهای اجتماعی قرار گرفته و ت�لاش دارند تا هویت خود‬ ‫را بر اس��اس انگاره های بنیادین منعکس نمایند‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی اس��ت که امنیت خاورمیان��ه تابع��ی از رقابت و‬ ‫رویارویی گروه های رقیب قرار گرفته است‪.‬‬ ‫کش��ورهای خاورمیانه ب رای تامین امنیت منطقه ای‬ ‫خود همواره با موضوع «معمای توافق» رو به رو بوده اند‪ .‬این‬ ‫موضوع انعکاس فضای «انارش��ی منطقه ای» و همچنین‬ ‫برخی از «نفع طلب ی ه��ای نزدیک بینانه» اس��ت‪ .‬دو مولفه‬ ‫یاد ش��ده تحت تاثیر ادبیات و «فراین��د موازنه قدرت» قرار‬ ‫دارد‪ .‬از س��وی دیگر نش��انه های جدیدی ظهور یافته که بر‬ ‫معادله موازنه قدرت تاثیر به جا گذاش��ته و ان را با تغیی رات و‬ ‫دگرگون ی هایی رو به رو م ی کند‪ .‬منطقه گرایی جدید عالوه بر‬ ‫انکه تحت تاثیر معادله مربوط به موازنه قوا قرار م ی گیرد‪ ،‬با‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫نش��انه هایی از هویت گرایی نیز رو به روست‪ .‬به این ترتیب‬ ‫فضای ثبات و تعادل منطق��ه ای درگیر نیروهای تاثیرگذار و‬ ‫الگوهای رفتار استراتژیک م ی شود‪.‬‬ ‫چنین رویکردی در اندیشه های سیاسی انقالب ای ران‬ ‫نیز منعکس گردیده اس��ت‪ .‬اخالق دینی در نظام اجتماعی‬ ‫و بازدارندگی راهبردی را باید در زمره ش��اخ ص های اندیشه‬ ‫تاریخی ای ران دانس��ت ک��ه نش��انه های ایدئولوژیک ان را‬ ‫م ی ت��وان در ادبیات سیاس��ی و الگوهای کن��ش راهبردی‬ ‫ای��ران در دوران بعد از پی��روزی انقالب اس�لامی نیز مورد‬ ‫توجه قرار داد‪ .‬چنین رویکردی بازت��اب منطقه ای خود را از‬ ‫سوی بازیگرانی همانند عربستان سعودی و برخی دیگر از‬ ‫کشورهای ع ربی خاورمیانه منعکس کرده است‪.‬‬ ‫‪ -1‬تاثیر انقالب ای�ران بر نظری ه پ�ردازی روابط‬ ‫بی ن الملل و مطالعات منطقه ای‬ ‫تحوالت امنیت��ی خاورمیان��ه تاثیر خ��ود را برمعادله‬ ‫قدرت‪ ،‬دولت‪ ،‬هویت‪ ،‬نظم منطقه ای و س��اختار بی ن المللی‬ ‫اگرچه هنوز دولت به عنوان یکی از اصل ی ترین بازیگران‬ ‫سیاست بی ن الملل محسوب م ی شود‪ ،‬اما در سال های ‪2001‬‬ ‫به بعد دگرگون ی های راهب��ردی خاورمیانه منجر به کاهش‬ ‫نقش دولت و هوی��ت ملی گردیده اس��ت‪ .‬در ای��ن فرایند‪،‬‬ ‫عربستان س��عودی نقش موثری در تزریق فوق ایدئولوژی‬ ‫به نیروه��ای اجتماعی کش��ورهای عربی داش��ته و زمینه‬ ‫بارورس��ازی تفکر تکفیری و س��لفی را به وجود اورده است؛‬ ‫تفکری که م ی تواند زمینه های الزم ب رای کاهش نقش دولت‬ ‫در فضای راهبردی خاورمیانه را امکان پذیر سازد‪.‬‬ ‫اگرچه ریشه های ایدئولوژی وهابی در ساختار تاریخی‬ ‫و اجتماعی عربس��تان وجود دارد‪ ،‬اما انقالب اسالمی ای ران‪،‬‬ ‫روند بیداری اسالمی و گسترش موقعیت ژئوپلتیکی ای ران‬ ‫در خاورمیانه را م ی توان به عنوان سایر مولفه های تاثیرگذار‬ ‫در ایدئولوژیزه شدن هویت سلفی در منطقه ب رای رویارویی با‬ ‫نقش یابی منطقه ای ای ران تلقی کرد‪ .‬ایدئولوژیزه شدن هویت‬ ‫سلفی اثار خود را در شکل بندی های امنیت منطقه ای به جا‬ ‫م ی گذارد‪ .‬گس��ترش بحران در روابط ای ران‪ ،‬عربستان‪ ،‬قطر‪،‬‬ ‫ترکیه‪ ،‬امارات عرب ی متحده و مصر را باید انعکاس فرایندی‬ ‫دانس��ت که هویت س��لفی از طریق بازتولید الگوی کنش‬ ‫تکفیری و خش��ونت تروریستی در س��وریه و ع راق بازتولید‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫شکل گیری ثبات در نظام های منطقه ای تحت تاثیر‬ ‫کنش نیروهای مختلف ایجاد م ی شود‪ .‬در هر دوران تاریخی‬ ‫و س��اختاری‪ ،‬برخی از نیروهای تاثیرگذار ب��ر ثبات و تعادل‬ ‫منطقه ای اهمیت بیش��تری دارند‪ .‬در ای��ن ارتباط م ی توان‬ ‫نقش قدرت های ب��زرگ‪ ،‬بازیگران منطق��ه ای‪ ،‬بحران های‬ ‫محیطی و نیروهای گریز از مرکز را مورد توجه و تاکید قرار داد‪.‬‬ ‫هر یک از مولفه های یادشده م ی تواند در سازماندهی قدرت و‬ ‫سرشت تعادل منطقه ای تاثیرگذار باشد‪ .‬جدال های تاریخی‬ ‫و راهبردی ای ران و ع ربستان در سال های بعد از انقالب ای ران‬ ‫نظریه پ��ردازان روابط بی ن الملل از س��ال ‪ 2001‬به بعد‬ ‫تالش کردند تا به موازات دول��ت‪ ،‬نیروهای دیگری از جمله‬ ‫گروه های هویتی را در قال��ب نیروی تاثیرگذار در س��اختار‬ ‫سیاس��ی تعریف نمایند‪ .‬ازجمله این نظریه پردازان م ی توان‬ ‫به باری بوزان اش��اره داش��ت‪ .‬بوزان در کتاب هایی همانند‬ ‫«قدرت ها و مناطق» و «امریکا و قدرت های بزرگ» تالش‬ ‫دارد تا رابطه بین هویت‪ ،‬ساختار و قطبیت را برجسته نماید‪.‬‬ ‫چنین رویکردی به مفهوم ان اس��ت که هوی��ت به گونه ای‬ ‫تدریجی در تحوالت خاورمیانه از جای��گاه موثری برخوردار‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫هویت تکفیری و سلفی در زمره نیروهای تاثیرگذار بر‬ ‫ساختار اجتماعی خاورمیانه محسوب گردیده و اثار این امر را‬ ‫م ی توان در تحلیل تحوالت منطق��ه ای مورد توجه قرار داد‪.‬‬ ‫باتوجه به نقش افرینی مولفه ه��ای هویتی‪ ،‬م ی توان به این‬ ‫جمع بندی رسید که نظریه پردازان مکتب انتقادی در تبیین‬ ‫تحوالت خاورمیانه از جایگاه و اثربخشی بیشتری برخوردار‬ ‫خواهند بود‪ .‬در این فرایند‪ ،‬رویکرد تکفیری بخشی از واقعیت‬ ‫سیاسی محیط در حال تحول خاورمیانه‪ ،‬جنوب غرب اسیا‪،‬‬ ‫شمال افریقا و شرق مدیترانه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫چنین رویکردی تحت تاثیر رهیاف��ت گروه هایی قرار‬ ‫داش��ته که بر معادله رویارویی ایدئولوژی��ک و راهبردی در‬ ‫محیط منطق��ه ای تاکید دارند‪ .‬رویکرد تکفیری بخش��ی از‬ ‫هویت سیاسی و ایدئولوژیک گروه های اجتماعی محسوب‬ ‫م ی ش��ود که برخی از بنیادهای فک��ری و تحلیلی خود را از‬ ‫سیدقطب الهام گرفته اند‪ .‬اگرچه سیدقطب موضوع مربوط‬ ‫به «راه سیاسی» مس��لمانان را بر اس��اس مقاومت تنظیم‬ ‫کرده‪ ،‬اما گروه ه��ای تکفیری محور اصلی رفت��ار خود را در‬ ‫مقابله با ش��یعیان و متحدین منطقه ای جمهوری اسالمی‬ ‫تنظیم کرده اند‪.‬‬ ‫‪ -5‬نقش نیروهای منطقه ای در تحوالت امنیتی‬ ‫خاورمیانه‬ ‫نیروهای منطقه ای در فرایند جدی��د نظریه پردازی از‬ ‫اهمیت بیش��تری برخوردار شده اس��ت‪ .‬ای ران‪ ،‬عربستان و‬ ‫ترکیه را م ی توان در زمره نیروهایی دانس��ت که در تحوالت‬ ‫ع راق‪ ،‬سوریه و لبنان نقش افرینی م ی کنند‪ .‬تضادهای ای ران‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪ -2‬چالش های امنیتی خاورمیان�ه و تاثیر ان بر‬ ‫نظری ه پردازی روابط بی ن الملل‬ ‫‪ -3‬کاه�ش نق�ش دول�ت در نظری�ات رواب�ط‬ ‫بی ن الملل‬ ‫‪ -4‬نق�ش گروه ه�ای هویت�ی خاورمیان�ه در‬ ‫نظری ه پردازی روابط بی ن الملل‬ ‫سیاست‬ ‫ش��کل گیری انقالب های ایدئولوژیک را باید به عنوان‬ ‫بخشی از ضرورت سیاسی و اجتماعی کشورهایی دانست‬ ‫که در س��اختار نظام بی ن الملل در وضعیت حاش��ی ه ای قرار‬ ‫داش��ته اند‪ .‬انقالب ای ران نه تنه��ا به عنوان اولی��ن انقالب‬ ‫پس ت مدرنیس��تی جهان محسوب م ی ش��ود‪ ،‬بلکه چنین‬ ‫فرایندی توانس��ت زمینه های اثرگذاری گروه های اجتماعی‬ ‫ب ر تحوالت منطقه ای را فراه��م اورد‪ .‬انچه به عنوان بیداری‬ ‫اسالمی یا بهار عربی مطرح م ی ش��ود را م ی توان به عنوان‬ ‫تابعی از دگرگون ی های سیاسی ناشی از انقالب ای ران دانست‪.‬‬ ‫این امر نش��ان م ی دهد که انقالب های سیاسی م ی توانند‬ ‫بر فرایندها و س��ازوکارهای نظریه پردازی روابط بی ن الملل‬ ‫تاثیرگذار باشند‪.‬‬ ‫از زم��ان پی��روزی انقالب اس�لامی ای��ران‪ ،‬موقعیت‬ ‫جمهوری اسالمی در سیاس��ت جهانی دگرگون شده است‪.‬‬ ‫تاکنون به ندرت دوره ای بود که ای ران مورد توجه مطبوعات‪،‬‬ ‫متخصصان خاورمیانه و اسالم قرار گرفته باشد‪ .‬ای ران کماکان‬ ‫کشوری است که بررسی اوضاع ان مهم است و ب رای دیگر‬ ‫بازیگران نظام بی ن الملل‪ ،‬قدرت در حال رشدی است که باید‬ ‫به ان توجه کرد‪ .‬بر این اس��اس جمهوری اسالمی ای ران در‬ ‫راس دستورکار داخلی و سیاست خارجی اکثر بازیگران کلیدی‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی قرار دارد‪ ،‬تا جایی که مطالعات مربوط‬ ‫به ای ران‪ ،‬اکنون خود به یک صنعت سوداور تبدیل شده است‪.‬‬ ‫برخ��ی از مقام��ات راهب��ردی و کارگزاران سیاس��ت‬ ‫منطقه ای ای ران از جمله ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی با الهام از‬ ‫فرایند و الگوی بازسازی روابط ای ران و ع ربستان در سال های‬ ‫‪ 1368‬به بعد بر ای��ن اعتقادند که روابط ای ران و عربس��تان‬ ‫به عنوان دو کشور مهم و تاثی ر گذار در منطقه به روند تحکیم‬ ‫و توسعه منافع ملی کش��ورهای منطقه کمک خواهد کرد‬ ‫و باعث پایان بخشیدن تدریجی حضور قدرت های بیگانه‬ ‫و کاهش روند مس��ابقه تس��لیحاتی خواهد گردید‪ .‬رویکرد‬ ‫هاشم ی رفسنجانی در ارتباط با تحوالت منطقه ای بر اساس‬ ‫نشانه هایی از موازنه گرایی قرار دارد‪.‬‬ ‫کارگزارانی همانند ایت اهلل هاشم ی رفس��نجانی امید‬ ‫دارند ک��ه ای ران و عربس��تان با تعامل موثر و مس��تمر قادر‬ ‫خواهند بود تا نه تنه��ا اختالفات جزئی موج��ود در منطقه‬ ‫را حل و فص��ل نمایند‪ ،‬بلک��ه به عنوان دو وزنه س��نگین و‬ ‫بانفوذ منطقه ای بر مسائل ارمانی جهان اسالم به خصوص‬ ‫مش��کالت ملت های مظلوم فلس��طین و لبنان تاثی ر گذار‬ ‫باش��ند‪ .‬موازنه گرایی در س��ال های بعد از فروپاش��ی اتحاد‬ ‫ش��وروی با نش��انه هایی از ایدئولوژی گرایی نیز پیوند یافته‬ ‫است‪ .‬بناب راین م ی توان موازنه گرایی ایدئولوژیک را به عنوان‬ ‫بخش��ی از واقعی ت های نظریه پردازی رواب��ط بی ن الملل در‬ ‫دوران بحران های منطقه ای خاورمیانه تلقی کرد‪.‬‬ ‫به جا گذاشته است‪ .‬نش��انه هایی از ابهام در فضای امنیتی‬ ‫مشاهده م ی شود‪ .‬ابهام را باید انعکاس وضعیتی دانست که‬ ‫ناشی از ظهور گروه های گریز از مرکز و نیروهای اجتماعی‬ ‫فروملی است‪ .‬چنین بازیگرانی در سال های گذشته توانستند‬ ‫معادله قدرت در محیط امنیتی خاورمیانه را تحت تاثیر قرار‬ ‫دهند‪ .‬کاهش نقش دولت زمینه های الزم ب رای ابهام امنیتی‬ ‫را اجتناب ناپذیر م ی س��ازد‪ ،‬زی را بازیگران مختلفی در فضای‬ ‫قدرت سازی قرار م ی گی رند‪.‬‬ ‫ابهام امنیتی به عنوان واقعی��ت پایان ناپذیر تحوالت‬ ‫منطقه ای خلی ج فارس‪ ،‬اس��یای جنوب غربی‪ ،‬شمال افریقا‬ ‫و ش��رق مدیترانه اس��ت‪ .‬در این حوزه جغ رافیایی‪ ،‬نیروهای‬ ‫سیاس��ی و هویتی متنوعی ایفای نق��ش م ی کنند‪ .‬امنیت‬ ‫منطقه ای در این مجموعه‪ ،‬تابع��ی از موضوعات فرهنگی‪،‬‬ ‫هویتی و راهبردی اس��ت‪ .‬ای ران‪ ،‬عربس��تان‪ ،‬ترکیه و مصر‬ ‫را م ی توان به عن��وان اصل ی ترین بازیگرانی دانس��ت که بر‬ ‫رقابت ه��ای منطقه ای تاثی��ر به جا م ی گذارن��د‪ .‬هر یک از‬ ‫کشورهای یادشده دارای قابلی ت های اقتصادی‪ ،‬ژئوپلتیکی‪،‬‬ ‫هویتی و راهبردی خاصی م ی باشند که امکان ایجاد تعارض‬ ‫با سایر بازیگران را امکان پذیر م ی سازد‪.‬‬ ‫در چنین فراین��دی‪ ،‬رقابت ه��ای ای ران و عربس��تان‬ ‫ماهیت تاریخی و راهبردی دارد‪ .‬همواره نشانه هایی از رقابت‬ ‫ژئوپلتیکی و امنیتی در فضای منطق��ه ای خاورمیانه وجود‬ ‫داشته اس��ت‪ .‬در بین چنین رقابت هایی‪ ،‬ای ران و عربستان‬ ‫در وضعیت تض��اد راهبردی ق��رار گرفت��ه و عموما تالش‬ ‫دارند تا موقعیت خ��ود را از طری��ق موازنه گرایی راهبردی و‬ ‫بازتولید هنجارهای فرهنگی ارتقا دهند‪ .‬اگرچه هر کشوری‬ ‫همانند موجود زنده همواره با چالش ها و بحران های امنیتی‬ ‫روبه روس��ت‪ ،‬اما رقابت های ای ران و عربس��تان چالش های‬ ‫منطقه ای گسترده تری را به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫در واکنش جهان عرب نسبت به هویت ای رانی و شیعی در‬ ‫ش��کل رقابت های ایدئولوژیک و هویتی‪ ،‬بازتولید و افزایش‬ ‫یافته است‪ .‬چنین فرایندی در سال های بعد از اشغال نظامی‬ ‫ع راق توسط امریکا و خالء قدرت در ع راق و در مقابله با ای ران‬ ‫بازتولید گردیده است‪.‬‬ ‫رویکرد امنیتی عربس��تان در مقابله با ای ران قرار دارد‪.‬‬ ‫رهب ران ع ربستان مقابله با ای ران را بر اساس «نظریه مقابله با‬ ‫هالل شیعه» به انجام م ی رسانند‪ .‬چنین رویکردی در سال‬ ‫‪ 2006‬تبیین گردید‪ .‬نظریه پردازان امنیتی عربستان‪ ،‬الگوی‬ ‫مقابله با شیعیان را در راس��تای گسترش تضادهای هویتی‬ ‫اسالمی در منطقه پیگیری م ی کنند‪ .‬کشورهای امریکا و اروپا‬ ‫را باید محور اصلی گسترش تعارض ب رای کنترل موج بی داری‬ ‫اسالمی در منطقه اسیای جنوب غربی‪ ،‬ش��رق مدیترانه و‬ ‫شمال افریقا دانست‪.‬‬ ‫برخی از نظریه پردازان موضوع��ات منطقه ای بر این‬ ‫موضوع تاکید دارند که امکان بازس��ازی روابط دو کشور در‬ ‫دوران ریاست جمهوری حسن روحانی امکان پذیر است‪ ،‬اما‬ ‫واقعی ت های راهبردی بیانگر شکل کامال متفاوتی از کنش‬ ‫بازیگران منطقه ای بوده که نتیجه ان را باید ادامه رقابت های‬ ‫هویتی و ساختاری در محیط منطقه ای اسیای جنوب غ ربی‬ ‫دانس��ت‪ .‬علت اصلی بحران های ژئوپلتیک��ی خاورمیانه‪،‬‬ ‫ش��مال افریقا و ش��رق مدیترانه را باید در ایدئولوژیزه شدن‬ ‫رقابت های سیاس��ی و ژئوپلتیکی ای ران و عربس��تان مورد‬ ‫توجه قرار داد‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫و عربس��تان در این فرایند بیش��تر از تفاوت های راهبردی‬ ‫و الگویی با ترکیه محس��وب م ی ش��ود‪ .‬رهب ران سیاس��ی‬ ‫ع ربس��تان‪ ،‬در بس��یاری از دیدارهای دیپلماتیک با مقامات‬ ‫ای رانی این موض��وع را مورد پردازش ق��رار داده اند که چنین‬ ‫فرایندی موازنه قدرت در خاورمیانه را دگرگون کرده و انان از‬ ‫الگوهای جایگزین ب رای اعاده هویت ع ربی بهره م ی گی رند‪.‬‬ ‫مولفه های ایدئولوژی��ک و ژئوپلتیکی را باید به عنوان‬ ‫محورهای اصلی سیاس��ت خارجی و امنیتی عربستان در‬ ‫محیط منطقه ای اسیای جنوب غ ربی و خلی ج فارس دانست‪.‬‬ ‫مولفه ق��درت و رقابت سیاس��ی در کش��ورهای خاورمیانه‬ ‫عمدتا ماهیت ایدئولوژیک و فرهنگ��ی دارد‪ .‬نقش عوامل‬ ‫فرهنگی را م ی توان در رقابت ه��ای راهبردی مورد مالحظه‬ ‫قرار داد‪ .‬بس��یاری از تحلیلگ��ران موضوع��ات راهبردی از‬ ‫جمله گراهام فولر بر این اعتقادند که‪« :‬ع راق به عنوان خط‬ ‫مقدم رقابت های فرهنگی و ژئوپلتیکی جهان عرب با ای ران‬ ‫محس��وب م ی ش��ود»‪ .‬جایگاه یابی ای ران در ع راق‪ ،‬به منزله‬ ‫تهدید امنیتی ب رای ع ربستان تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫کارگزاران اجرایی عربس��تان تحت تاثیر اندیشه های‬ ‫سلفی از جایگاه تصمیم گیری ویژه ای‬ ‫در ع ربس��تان برخوردارند‪ .‬به طور کلی‪،‬‬ ‫باید این نکته مورد توجه قرار گیرد که در‬ ‫کشورهایی همانند ع ربستان‪ ،‬کارگزاران‬ ‫اجرایی به عنوان مح��ور اصلی امنیت‬ ‫راهبردی کشورها تلقی م ی گردند‪ .‬جیمز‬ ‫روزنا در تبیین فرایندهای تصمیم گیری‬ ‫این موضوع را مطرح م ی کند که رهب ران‬ ‫سیاسی و کارگزاران اجرایی کشورهای‬ ‫در حال توس��عه ک��ه دارای س��اختار‬ ‫اقتدارگرا م ی باش��ند‪ ،‬نقش محوری در‬ ‫تصمیم گی��ری سیاس��ت خارجی ایفا‬ ‫م ی نمایند‪.‬‬ ‫چنین بازیگرانی از جایگاه ویژه ای‬ ‫ب رای مقابله با راهب��رد منطقه ای ای ران‬ ‫در عربس��تان برخوردارند‪ .‬انگیزه های‬ ‫ایدئولوژی��ک و اندیش��ه های راهبردی‬ ‫افرادی همانند ترک��ی فیصل (رئیس‬ ‫اس��بق س��ازمان اطالعات عربستان‬ ‫و سفیر اس��بق عربس��تان در لندن) و‬ ‫بندر بن س��لطان ن��وه عبدالعزیز که از‬ ‫انگیزه ویژه ای ب رای کنت��رل قدرت در‬ ‫ع ربستان برخوردار است‪ ،‬رویکرد مقابله‬ ‫با ای ران را بهسازی م ی نماید‪ .‬هریک از‬ ‫انان در فرایند رقابت های محیط منطق��ه ای دارای رویکرد‬ ‫مقابله جویانه با ای ران م ی باشند‪ .‬کنترل فرایندهای سیاسی‬ ‫و امنیتی عربستان در سوریه نیز توسط چنین افرادی انجام‬ ‫م ی گیرد‪.‬‬ ‫رویکرد عربس��تان در ارتباط با بیداری اسالمی را باید‬ ‫تابعی از راهبرد امنیتی و ایدئولوژیک ان کش��ور در محیط‬ ‫منطقه ای دانست‪ .‬روند بیداری اسالمی‪ ،‬تضادهای امنیتی‬ ‫و ایدئولوژیک ای��ران و عربس��تان را افزای��ش داد‪ .‬مقامات‬ ‫ع ربستان به این جمع بندی رسیدند که ای ران «راهبرد انقالب‬ ‫منطقه ای» را در قالب شکل بندی های امنیتی سازماندهی‬ ‫کرده است‪ .‬باتوجه به چنین رویکردی‪ ،‬م ی توان نشانه هایی‬ ‫از تف��اوت راهب��ردی و ایدئولوژی��ک ای ران و عربس��تان در‬ ‫محی ط های منطقه ای که تحت تاثیر فرایند بیداری اسالمی‬ ‫قرار گرفته است را مش��اهده کرد‪ .‬بر اس��اس رویکرد ای ران‪،‬‬ ‫سیاست منطقه ای عربستان بخش��ی از فرایند نظام سلطه‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬به همین دلیل اس��ت که اسالمگرایی‬ ‫عربس��تان را نماد خشونت و «درگیرس��ازی ژئوپلتیکی» با‬ ‫ای ران تلقی م ی نماید‪.‬‬ ‫به تعبی��ر «ول ی نصر»‪ ،‬س��عودی ها درصدد «متحول‬ ‫ساختن تمرکز از دموکراس��ی به مقابله با هژمونی ای رانی»‬ ‫م ی باش��ند‪ .‬مطرح س��اختن خطر ای رانی و اتخاذ گفتمانی‬ ‫فرقه ای و مذهبی از سوی ع ربستان‪ ،‬به ویژه در بحران بحرین‬ ‫و در توجیه مداخله نیروهای سپر جزیره ظهور پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫مداخله نیروهای نظامی امنیتی ع ربستان در بحرین بر اساس‬ ‫هدفی انجام پذیرفت که ب��ه موجب ان‪ ،‬ای ران به عنوان نماد‬ ‫تهدید منطق��ه ای و به عنوان نی��روی مداخله گر در محیط‬ ‫منطقه ای معرفی گردید‪.‬‬ ‫‪ -6‬تاثی�ر مولفه ه�ای ژئوپلتی�ک خاورمیان�ه‬ ‫برنظری ه پردازی روابط بی ن الملل‬ ‫یکی از موضوعات اصلی ژئوپلتیک را م ی توان توجه‬ ‫به موضوع کنش بازیگران در فض��ای اجتماعی و راهبردی‬ ‫دانست‪ .‬مولفه های ژئوپلتیکی در فرایند تحوالت خاورمیانه‬ ‫از اهمیت و تاثیرگذاری بیشتری برخوردار شده است‪ .‬در این‬ ‫ارتباط‪ ،‬مولفه های ژئوپلتیکی به موازات شاخ ص های هویتی‬ ‫از قابلیت تاثیرگذاری برخوردارند‪ .‬رقابت های منطقه ای ای ران‬ ‫ن مختلف تاریخی وجود داشته است‪.‬‬ ‫و ع ربستان در دورا ‬ ‫مولفه های راهبردی و عوامل ایدئولوژیک را م ی توان‬ ‫در زمره عناص��ر تاثیرگذار بررقابت های منطق��ه ای ای ران و‬ ‫عربستان دانست‪ .‬رهب ران سیاس��ی و زمامداران حکومتی‬ ‫در عربس��تان از انگیزه الزم ب��رای نقش افرینی در محیط‬ ‫پرمخاطره منطقه اس��یای جنوب غربی برخوردارند‪ .‬الگوی‬ ‫رفتاری انان مقابله با شیعیان و گسترش جنگ مذهبی در‬ ‫محیط منطقه ای م ی باشد‪ .‬س��ازماندهی گروه های سلفی‬ ‫با «رهیاف��ت تکفیری» و «راهبرد تروریس��تی» را م ی توان‬ ‫در زمره الگوهای کنش رقابتی عربس��تان در دوران بیداری‬ ‫اسالمی دانست‪.‬‬ ‫اشغال افغانس��تان و ع راق توس��ط نیروهای نظامی‬ ‫امریکا در دوران ریاس��ت جمهوری جورج ب��وش اولی ن گام‬ ‫ب رای دگرگون سازی شکل بندی های ژئوپلتیکی در محیط‬ ‫منطقه ای خاورمیانه محسوب م ی شود‪ .‬در سال های ‪2003‬‬ ‫به بعد نه تنها حکومت بعثی ع راق اقت��دار خود را بر مبنای‬ ‫س��رکوب ش��یعیان‪ ،‬مقابله با ای ران و رهبری جهان عرب از‬ ‫دست داد‪ ،‬بلکه ای ران نیز از جایگاه راهبردی ویژه ای در ع راق‬ ‫برخوردار ش��د‪ .‬جایگاه یابی ای ران در ع��راق‪ ،‬به منزله تهدید‬ ‫امنیتی ب رای عربس��تان تلقی م ی ش��ود‪ .‬رهب ران سیاس��ی‬ ‫ع ربس��تان‪ ،‬در بس��یاری از دیدارهای دیپلماتیک با مقامات‬ ‫ای رانی این موض��وع را مورد پردازش ق��رار داده اند که چنین‬ ‫فرایندی موازنه قدرت در خاورمیانه را دگرگون کرده و انان از‬ ‫الگوهای جایگزین ب رای اعاده هویت ع ربی بهره م ی گی رند‪.‬‬ ‫کنش گرایی ع ربستان در مقابله با راهبرد امنیتی ای ران‬ ‫و فرایند بیداری اس�لامی ماهیت چندبعدی و پیچیده پیدا‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬هریک از بازیگران منطقه ای به عنوان بخشی‬ ‫از سیاست امنیتی عربستان ب رای کنترل ای ران و گروه های‬ ‫اسالمگرا به کار گرفته شده است‪ .‬برخی از نظریه پردازان بر‬ ‫این اعتقادند که مطلوبیت کنش راهبردی عربس��تان ب رای‬ ‫مقابله با ای ران و کنترل جمهوری اس�لامی را باید در قالب‬ ‫نهادگرایی منطقه ای دانست‪ .‬شورای همکاری خلیج فارس و‬ ‫اتحادیه عرب تحت تاثیر راهبرد امنیتی عربستان در مقابله‬ ‫با فرایند بیداری اسالمی ایفای نقش م ی نمایند‪.‬‬ ‫دولت عربستان از اولین بازیگران منطقه ای محسوب‬ ‫م ی ش��ود که تالش دارد ت��ا از الگوی مقابله با کش��ورهای‬ ‫رادیکال در خاورمیانه اس��تفاده نماید‪ .‬الگوی درگیرس��ازی‬ ‫امنیتی و دیپلماتیک عربس��تان و اتحادیه ع��رب با لیبی‬ ‫را م ی توان به عن��وان اولین گام ب رای گس��ترش تضادهای‬ ‫امنیتی در کشورهایی دانست که از‬ ‫امادگی الزم ب رای شکل گیری تحول‬ ‫سیاسی برخوردارند‪ .‬بر اساس چنین‬ ‫رویکردی بود که عربس��تان الگوی‬ ‫مقابله فراگیر و همه جانبه با دولت‬ ‫بشار اس��د را در دس��تورکار قرار داد‪.‬‬ ‫رهب ران عربس��تان‪ ،‬هرگونه تحرک‬ ‫دیپلماتیک ب رای بازس��ازی فضای‬ ‫سیاسی در سوریه را به مثابه نادیده‬ ‫گرفتن حقوق اسالمی و اجتماعی‬ ‫جامعه عرب تلقی م ی کردند‪.‬‬ ‫یک��ی از الگوه��ای کن��ش‬ ‫سیاس��ی و راهبردی عربس��تان در‬ ‫برخورد با سوریه را م ی توان هدایت‬ ‫و س��ازماندهی کش��ورهای شورای‬ ‫همکاری خلیج ف��ارس ب رای مقابله‬ ‫با دولت سوریه دانست‪ .‬انجام چنین‬ ‫اقداماتی را م ی توان بخشی از راهبرد‬ ‫ژئوپلتیکی عربستان برای کاهش‬ ‫نفوذ و جایگاه راهبردی ای ران دانست‪.‬‬ ‫کشورهای عضو ش��ورای همکاری‬ ‫خلیج فارس با محوریت عربس��تان‬ ‫س��عودی در میان کشورهای عربی‬ ‫منطقه بیش��ترین ت�لاش را برای‬ ‫حمایت دیپلماتیک از تحرک اجتماعی و امنیتی اپوزیسیون‬ ‫علیه دولت سوریه به انجام رساندند‪.‬‬ ‫عربس��تان بر این اعتقاد بود که یکی از سازوکارهای‬ ‫محدودس��ازی ای ران در جهان ع��رب و خاورمیان��ه‪ ،‬مقابله‬ ‫با متحدی��ن ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران م ی باش��د‪ .‬تحوالت سیاس��ی جهان عرب تحت تاثیر‬ ‫اموزه های بیداری اسالمی‪ ،‬انگیزه عربستان ب رای مقابله با‬ ‫ای ران را افزایش داده است‪ .‬ع ربستان از سال ‪ 2003‬به بعد نقش‬ ‫موثری در تحوالت سیاسی و امنیتی ع راق در مقابله با ای ران و‬ ‫نقش یابی شیعیان ایفا کرده است‪.‬‬ ‫‪ -7‬نقش قدرت های بی ن المللی در نظری ه پردازی‬ ‫روابط بی ن الملل‬ ‫قدرت های ب��زرگ هم��واره بخش��ی از واقعی ت های‬ ‫سیاست بی ن الملل بوده اند‪ .‬سیاست قدرت ایجاب م ی کند‬ ‫که بازیگران فرادست بر تحوالت منطقه ای تاثیرگذار باشند‪.‬‬ ‫برخی از نظریه پردازان بر این اعتقادند که گروه های تکفیری‬ ‫به عنوان ابزار کن��ش راهبردی امریکا ب��رای مقابله با ای ران‬ ‫س��ازماندهی ش��ده اس��ت‪ .‬چنین گروهی‪ ،‬هرگونه تحول‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی را تابعی از کنش سیاسی و سیاست‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫نتیج ه گیری‬ ‫نظریه پردازی رواب��ط بی ن الملل در س��ال های بعد از‬ ‫جنگ س��رد با نش��انه هایی از گذار و دگرگونی همراه شده‬ ‫است‪ .‬اگر متون نشریات تخصصی روابط بی ن الملل همانند‬ ‫«س��ازمان های بی ن المللی»‪« ،‬امنیت بی ن الملل»‪« ،‬روابط‬ ‫خارجی»‪« ،‬سیاس��ت خاورمیانه»‪« ،‬امنی��ت منطقه ای» و‬ ‫«فصلنامه واشنگتن» مورد بررس��ی قرار گیرد‪ ،‬م ی توان به‬ ‫این نتیجه رس��ید که رهیافت های کالسیک کارکرد خود را‬ ‫در نظریه پردازی روابط بی ن الملل از دست داده و رهیافت های‬ ‫انتقادی از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند‪ .‬نتایج حاصل از‬ ‫تحول در نظریه پردازی روابط بی ن الملل را م ی توان به شرح‬ ‫ذیل مورد توجه قرار داد‪:‬‬ ‫• بنیادگرای��ی به عنوان یک��ی از موضوع��ات جدید‬ ‫سیاست‪ ،‬امنیت و قدرت محسوب م ی شود‪ .‬بسیاری از ادبیات‬ ‫روابط بی ن الملل بدون توجه به مفاهیم ی همانند گروه های‬ ‫جهادی‪ ،‬گروه ه��ای تکفیری و س��لفی تبیین نم ی ش��ود‪.‬‬ ‫بنیادگرایی در ادبیات روابط بی ن الملل با موضوعاتی همانند‬ ‫فرقه گرایی پیوند یافته است‪.‬‬ ‫• فرقه گرایی در خاورمیانه دارای ریش��ه های تاریخی‬ ‫است‪ .‬نشانه های مختلفی از فرقه گرایی را م ی توان در محیط‬ ‫در حال گذار خاورمیان��ه و در حوزه مرزه��ای ژئوپلتیکی و‬ ‫امنیتی ای ران مش��اهده کرد‪ .‬ظهور داع��ش و ائتالف انان با‬ ‫گروه های فرقه گرا را باید اث��ر متقابل ایدئولوژی‪ ،‬ژئوپلتیک‪،‬‬ ‫فرقه گرایی و رقابت های سیاسی در ع راق و بسیاری دیگر از‬ ‫کشورهای خاورمیانه دانست‪ .‬چنین فرایندی اثار خود را در‬ ‫متنوع سازی تهدیدات امنیتی علیه ای ران به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫• نخبگان در شرایط بحران نقش موثری در مدیریت‬ ‫محیط منطقه ای ایفا م ی کنند‪ .‬واقعیت ان است که ظهور و‬ ‫گسترش نیروهای متعارض در ع راق را باید نتیجه طبیعی‬ ‫بحران مش��روعیت و ناکارامدی س��اختار دولت در منطقه‬ ‫دانس��ت‪ .‬بحران مش��روعیت در ع راق تحت تاثیر «تضاد‬ ‫نخبگان» و «ناپایداری نهادهای سیاسی» شکل گرفته است‪.‬‬ ‫موضوعاتی همانند مشروعیت‪ ،‬مشارکت و نفوذ تحت تاثیر‬ ‫معادله هویت قرار گرفته است‪.‬‬ ‫• در ادبیات روابط بی ن المل��ل‪ ،‬موضوعات منطقه ای‬ ‫بخشی از شاخ ص های تاثیرگذار بر امنیت‪ ،‬قدرت و هویت‬ ‫تلقی م ی ش��ود‪ .‬در این فراین��د‪ ،‬هویت یابی س��لفی را باید‬ ‫به عنوان یکی از نش��انه های اصلی تعارض ژئوپلتیکی در‬ ‫خاورمیانه دانس��ت‪ .‬اگرچه نش��انه های چنین رویکردی در‬ ‫مصر‪ ،‬ترکیه‪ ،‬اردن‪ ،‬امارات عربی متحده و قطر نیز مشاهده‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫بنیادگرایی به عن��وان یکی از موضوعات‬ ‫جدید سیاست‪ ،‬امنیت و قدرت محسوب‬ ‫می ش��ود‪ .‬بس��یاری از ادبی��ات رواب��ط‬ ‫بین امللل بدون توجه به مفاهیمی همانند‬ ‫گروه ه��ای جهادی‪ ،‬گروه ه��ای تکفیری‬ ‫و س��لفی تبیی��ن نمی ش��ود‪ .‬بنیادگرایی‬ ‫در ادبیات روابط بین املل��ل با موضوعاتی‬ ‫همانند فرقه گرایی پیوند یافته است‬ ‫سیاست‬ ‫خارجی امریکا م ی دانند‪ .‬گروه دیگری نی��ز بر این اعتقادند‬ ‫که گس��ترش نیروهای تکفی��ری در خاورمیانه و اس��یای‬ ‫جنوب غربی انعکاس واقعی ت های درون س��اختاری منطقه‬ ‫محس��وب م ی ش��ود‪ .‬در این بخش تالش م ی ش��ود نقش‬ ‫امریکا و برخی دیگ��ر از قدرت های ب��زرگ در قالب معادله‬ ‫«س��اختار ـ هویت» تعریف گردد‪ .‬بر اساس چنین نگرشی‪،‬‬ ‫سیاس��ت راهبردی امریکا نس��بت به تحوالت سیاس��ی و‬ ‫امنیتی تابعی از ضرورت های موازنه منطقه ای است‪ .‬در این‬ ‫فرایند‪ ،‬نشانه هایی از موازنه تهدید در الگوی رفتار منطقه ای‬ ‫ایاالت متحده مش��اهده م ی ش��ود‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫م ی توان ش��اخ ص های سیاس��ت خارجی ایاالت متحده را‬ ‫بر اساس نشانه هایی از کنترل ادراکی و ایستاری تحلیل کرد‪.‬‬ ‫مقامات سیاست خارجی و راهبردی امریکا از جوالی ‪،2014‬‬ ‫داعش و دولت خالفت اسالمی را به عنوان نیروی بره مزننده‬ ‫ثبات منطقه ای دانس��ته و تالش دارند زمینه محدودسازی‬ ‫چنین نیروهایی را به وجود اورند‪.‬‬ ‫در سال های بعد از جنگ س��رد‪ ،‬نشانه هایی از بحران‬ ‫در حوزه های مختلف جغ رافیای��ی ازجمله در حوزه مرزهای‬ ‫ژئوپلتیکی ای ران ایجاد شده است‪ .‬بخشی از دولت های این‬ ‫منطقه به گونه تدریجی قدرت خود را از دست داده و در نتیجه‪،‬‬ ‫ساختار دولت تحت تاثیر اشغال نظامی توسط نیروی خارجی‪،‬‬ ‫انقالب و یا جنگ داخل��ی در وضعیت تعارض و بحران قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬ظهور چنین نشانه هایی را م ی توان در ادبیات‬ ‫برژینسکی نیز مشاهده کرد‪ .‬برژینس��کی ایده «جهانی در‬ ‫اشفتگی دائم» را در سال ‪ 1993‬ارائه داد‪ .‬عالوه بر برژینسکی‬ ‫نظریه پردازان دیگ��ری همانند «جان ل��وکاس» نیز نظریه‬ ‫«مل ی گرایی ناسازگار» را ارائه کرد‪.‬‬ ‫بر اس��اس چنین رویکردهایی جلوه هایی از تحول در‬ ‫نقشه ژئوپلتیکی جهان پی ش بینی شد‪ .‬در چنین فضایی بود‬ ‫که رابرت کاپالن نیز نظریه «هرج و مرج جهانی» را ارائه داد‪.‬‬ ‫رهیافت یادشده‪ ،‬زی ربنای سیاست امنیت منطقه ای امریکا در‬ ‫خاورمیانه را به وجود اورده است‪ .‬هر یک از نشانه های الگویی‬ ‫و رفتاری یادشده را م ی توان بخشی از پازل سیاست امنیتی‬ ‫امریکا دانست؛ راهبردی که هی چ گونه ضرورتی ب رای ایجاد‬ ‫ثبات و تعادل منطقه ای در خاورمیانه قائل نیست‪ .‬بناب راین‬ ‫طبیعی به نظر م ی رسد که الگوی رفتاری امریکا با ع ربستان‪،‬‬ ‫قط��ر‪ ،‬داعش و النص��ره در جهت مقابله ب��ا جبهه مقاومت‬ ‫سازماندهی شود‪ .‬چنین رویکردی را باید بخشی از سیاست‬ ‫راهبردی امریکا در محیط ژئوپلتیکی خاورمیانه در حال گذار‬ ‫دانست‪ .‬نظریه پردازانی همانند «کیسینجر» در ‪ 7‬سپتامبر‬ ‫‪ 2014‬بر این موضوع تاکید داشته است که ای ران ب رای منافع‬ ‫منطقه ای و راهبردی امریکا تهدیدی به مراتب گسترده تر از‬ ‫داعش ایجاد خواهد کرد‪ .‬بر اساس چنین رویکردی طبیعی‬ ‫به نظر م ی رسد که الگوی رفتاری امریکا در مقابله با داعش‬ ‫معطوف به کنترل موازنه منطقه ای در ع راق و سوریه باشد‪.‬‬ ‫الگوی رفتار ژئوپلتیکی امریکا در مقابله با ای ران معطوف به‬ ‫بهره گیری از سازوکارهای مربوط به «جنگ نیابتی»‪« ،‬جنگ‬ ‫کم شدت» و «جنگ نامتقارن» است‪.‬‬ ‫بر اساس چنین راهبردی‪ ،‬نیروهایی همانند داعش که‬ ‫دارای ریش��ه های فرهنگی و هویت سلفی هستند‪ ،‬بخشی‬ ‫از نیروی کارگزاری ایاالت متحده در ایجاد موازنه منطقه ای‬ ‫خواهد بود‪ .‬بناب راین اگرچه زمینه ب رای برکناری نوری مالکی و‬ ‫به قدرت رسیدن افرادی همانند فواد معصوم و حیدرالعبادی‬ ‫در ع راق به وجود امده‪ ،‬ام��ا ایاالت متحده از این بازیگران نیز‬ ‫حمایت راهبردی به انجام نم ی رساند‪ .‬نگرش امریکا معطوف‬ ‫به گسترش بحران منطقه ای در سوریه‪ ،‬ع راق و لبنان است‪.‬‬ ‫منطقه ای که م ی تواند ساختار قدرت و اثربخشی منطقه ای‬ ‫ای ران را دچار فرسایش کند‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی ایاالت متحده تمایلی به حل بحران‬ ‫ع راق و ایجاد تعادل در محیط منطق��ه ای ندارد‪ .‬برهم زدن‬ ‫ثبات منطق��ه ای‪ ،‬منجر به رویارویی نیروه��ای اجتماعی و‬ ‫هویتی منطقه ای ش��ده که چنین فرایندی زمینه های الزم‬ ‫ب رای ایجاد ش��رایط نقش افرینی «امری��کا به مثابه نیروی‬ ‫موازنه دهنده» در محیط منطقه ای پ رالتهاب اسیای جنوب‬ ‫غ ربی را امکان پذیر م ی سازد‪ .‬واقعی ت های محیط منطقه ای‬ ‫بیانگر ان است که تغییر در کارگزاران سیاسی ع راق منجر‬ ‫به ایجاد تعادل امنیتی نخواهد شد‪ .‬رویکرد مبتنی بر جنگ‬ ‫نیابتی و کم ش��دت امریکا در منطقه‪ ،‬طیف گس��ترده ای از‬ ‫بازیگران را درگیر منازعه پایان ناپذی��ری کرده که نتیجه ان‬ ‫را باید ایجاد امنی ت نسبی ب رای جهان غرب و قدرت نسبی‬ ‫ب رای اسرائیل دانست‪.‬‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬اما ع ربس��تان س��عودی را م ی توان محور اصلی‬ ‫گسترش تضادهای امنیتی در منطقه دانست‪ .‬چنین روندی‬ ‫اثار و نتای��ج خ��ود را در بحران های منطق��ه ای خاورمیانه‬ ‫منعکس ساخته است‪.‬‬ ‫• ظهور گروه های��ی همانند داعش و النص��ره را باید‬ ‫انعکاس چنین نگرشی در رقابت های منطقه ای ع ربستان با‬ ‫ای ران دانست‪ .‬هر یک از نیروهای یادشده به عنوان بخشی‬ ‫از واقعی ت هایی محسوب م ی ش��ود که در قالب گروه های‬ ‫شب ه نظامی سازماندهی شده است‪ .‬به این ترتیب در فضای‬ ‫اشوب منطقه ای‪ ،‬گروه های شب ه نظامی از موقعیت‪ ،‬اهمیت‬ ‫و اثرگذاری بیشتری در مقایسه با گذشته برخوردار شده اند‪.‬‬ ‫• بحران های امنیتی در س��ال های بعد از جنگ سرد‬ ‫بر اساس نشانه های هویتی و ژئوپلتیکی شکل گرفته است‪.‬‬ ‫خاورمیانه در زمره کشورهایی است که م ی توان نشانه هایی‬ ‫از تضاد ترکیبی کش��ورها را مالحظه کرد‪ .‬تضاد امنیتی در‬ ‫خاورمیانه بعد از جنگ سرد با نشانه هایی از رویارویی هویتی‬ ‫و تضاد امنیتی با نگرش ژئوپلتیکی کش��ورهای منطقه ای‬ ‫پیوند یافته است‪ .‬ای ران و ع ربستان را باید در زمره کشورهایی‬ ‫دانس��ت که در چنین فرایندی به ایفای نق��ش راهبردی و‬ ‫امنیتی مبادرت م ی نمایند‪.‬‬ ‫• مولفه های هویتی ش��کل خاصی از کنش نظامی‬ ‫و راهبردی را اجتناب ناپذیر س��اخته اس��ت‪ .‬انجام عملیات‬ ‫انتحاری و بمب گذاری های گس��ترده علیه اهداف انسانی و‬ ‫اجتماعی در سوریه‪ ،‬ع راق و افغانستان به منزله جنایت علیه‬ ‫بشریت محسوب م ی ش��ود‪ .‬اقداماتی که توسط عربستان‬ ‫سازماندهی گردیده‪ ،‬از س��وی کارگزاران امنیتی انان یعنی‬ ‫نیروهای القاع��ده به مرحله اجرا م ی رس��د‪ .‬باتوجه به ظهور‬ ‫نیروه��ای تهدیدکننده و الگ��وی کنش ان��ان در برخورد با‬ ‫ای ران‪ ،‬م ی توان زمینه ها‪ ،‬نش��انه ها و اثار تهدیدات نامتقارن‬ ‫و گسترش جنگ کم ش��دت در محیط منطقه ای و امنیتی‬ ‫ای ران را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫• در شرایط موجود‪« ،‬نظریه اشوب» از اهمیت خاصی‬ ‫در فرایند نظریه پردازی برخوردار ش��ده اس��ت‪ .‬شاید بتوان‬ ‫تحوالت خاورمیانه را بیش از انکه بر اس��اس رهیافت های‬ ‫رئالیس��تی و یا نئورئالیس��تی تبیین کرد‪ ،‬بر اساس نظریه‬ ‫اش��وب تبیین نمود‪ .‬جابه جایی در کارگزاران محیط امنیت‬ ‫منطقه ای را باید به عنوان نشانه هایی از متوازن سازی فضای‬ ‫اشوب و گسترش سطح درگیری در محیط منطقه ای دانست‪.‬‬ ‫سازوکارهای مورد استفاده انان را م ی توان در قالب نشانه هایی‬ ‫از جدال گرایی راهبردی در بحرین‪ ،‬مقابله پرشدت با حکومت‬ ‫بشاراسد‪ ،‬ب ی ثبات سازی ساختار سیاسی لبنان از طریق ترور‪،‬‬ ‫بمب گذاری و انجام اقدامات انتحاری دانست‪.‬‬ ‫• جنگ کم شدت در نظریه پردازی روابط بی ن الملل از‬ ‫اهمیت راهبردی برخوردار شده است‪ .‬نه تنها نظریات روابط‬ ‫بی ن الملل و سیاس��ت خارجی تحت تاثیر تحوالت امنیتی‬ ‫خاورمیانه قرار گرفته‪ ،‬بلکه م ی توان تاثیر چنین تحوالتی را‬ ‫بر رهیافت های امنیتی و راهبردی مالحظه کرد‪ .‬موضوعاتی‬ ‫همانند جنگ کم شدت بخشی از واقعیت تحوالت منطقه ای‬ ‫محس��وب م ی ش��ود‪ .‬در این ارتباط گروه هایی که به عنوان‬ ‫بخشی از القاعده محس��وب م ی ش��وند‪ ،‬تالش دارند روند‬ ‫«جنگ کم شدت» علیه ای ران را سازماندهی کنند‪.‬‬ ‫• قدرت های بزرگ ب رای تاثیرگذاری بر محیط منطقه ای‬ ‫از جنگ کم ش��دت بهره م ی گیرند‪ .‬چنی��ن رویکردی مورد‬ ‫توجه نظریه پ��ردازان راهبردی امریکا قرار گرفته اس��ت‪ .‬به‬ ‫همین دلیل اس��ت که امکان بهره گیری امری��کا از نیروی‬ ‫زمینی در جنگ علیه داعش بس��یار محدود اس��ت‪ .‬جنگ‬ ‫کم شدت را باید به عنوان نمادی از راهبرد امنیتی امریکا ب رای‬ ‫مدیریت منازعه در خاورمیانه دانست‪ .‬نتیجه چنین فرایندی‬ ‫نشانه هایی از تصاعد بحران‪ ،‬گسترش خشونت و همچنین‬ ‫پ راکنده سازی تروریسم در حوزه های مختلف جغ رافیایی را‬ ‫به وجود اورده است‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫گف ‬ ‫توگو‬ ‫جهان بی دولت‬ ‫دکتر حسین سیف زاده در گفت وگو با مثلث‬ ‫سیاست‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫تح�والت س�ال های اخی�ر خاورمیانه س�واالت‬ ‫چن�دی را در خص�وص مباحث نظ�ری در روابط‬ ‫بی ن الملل ایجاد کرده اس�ت‪ .‬ضمن تشکر بابت‬ ‫قبول دعوت برای گفت وگو بحث را با این سوال‬ ‫اغاز م ی‪‎‬کنی�م که باتوجه به تح�والت موجود در‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬از منظر نظری ه‪‎‬های روابط بی ن الملل‪،‬‬ ‫به نظر شما‪ ،‬چه موقعیتی برای نهاد ملت‪ -‬دولت‬ ‫ب ه وجود خواهد امد؟‬ ‫تحوالت جدید خاورمیانه نش��ان از عکس‪‎‬العملی‬ ‫دارد ک��ه بخش های سرگش��ته اجتماعی به نظم و نس��ق‬ ‫بی ن المللی امروز نش��ان م ی دهن��د‪ .‬در روایت های بدیلی‬ ‫که از نظریه های رواب��ط بی ن‪‎‬الملل وج��ود دارد‪ ،‬لیب رال ها‪،‬‬ ‫برساخته گراها و پسامدرن ها معتقدند که تحت فشار جهانی‬ ‫ش��دن از باال و پایین‪ ،‬حاکمیت نهاد ملت‪ -‬دولت در حال‬ ‫فرسایش است‪ .‬فقط واقع گراهای سنتی و ساختاری هستند‬ ‫که معتقدند ملت‪ -‬دولت باقی م ی‪‎‬ماند‪.‬‬ ‫در روایت زیس��تمانی (نگاه مش��ابه گفتمان��ی‪ ،‬اما از‬ ‫منظر یک دین ب��اور) من از تحوالت خاورمیانه‪ ،‬ش��اهد ان‬ ‫هستم که حاکمیت ملی ترکیه و ای ران نسبتا کمتر از ع راق‪،‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر حسین س�ی ف زاده‪ ،‬پژوهشگر حوزه‬ ‫علوم سیاس�ی و روابط بی ن الملل و عضو هیات‬ ‫علمی موسسه مطالعات خاورمیانه در واشنگتن‬ ‫که م�درک دکترای علوم سیاس�ی از دانش�گاه‬ ‫س�انتاباربارا کالیف رنی�ا و ف�وق دکت�رای علوم‬ ‫سیاس�ی از دانش�گاه هاروارد دارد در گفت وگو‬ ‫با مثلث به بررس�ی تاثیر تح�والت خاورمیانه‬ ‫و چالش ه�ای ان ب�رای نظری ه پ�ردازی رواب�ط‬ ‫بی ن الملل پرداخت‪.‬‬ ‫سوریه‪ ،‬مصر‪ ،‬افغانس��تان و‪ ...‬دچار فرسایش شده است‪ .‬به‬ ‫عکس منطقه خاورمیانه‪ ،‬نهاد ملت ‪ -‬دولت در کشورهای‬ ‫دموکراتیک دچار دو تحول ش��ده اند که مفهوم فرس��ایش‬ ‫حاکمیت در خصوص انها‪ ،‬صادق نیست‪ .‬مثال قدرت بازی‬ ‫امریکا چندجانب ه تر ش��ده و با تصدی جایگاه هنجارسازی‬ ‫جهانی‪ ،‬هم ادعای رهبری مبارزه با تروریس��م را از ان خود‬ ‫کرده و ه��م ادعای مبارزه ب��ه نام دفاع از حقوق بش��ر را‪ .‬با‬ ‫تصدی این جایگاه‪ ،‬اندیشمندان نظریه های روابط بی ن الملل‬ ‫منزلت قدرتی امریکا را فوق ق��درت (‪)Hyper-Power‬‬ ‫نامگذاری کرده اند‪ .‬جالب اس��ت بدانیم این مفهوم توسط‬ ‫وزیر خارجه وقت (‪ )1997-2000‬فرانسه به نام هوبرت وردین‬ ‫(‪ )Hubert Verdine‬ب��رای وص��ف سیاس��ت خارجی‬ ‫امریکای تحت رهبری بوش دوم به کار برده ش��د‪ .‬الزم به‬ ‫یاداوری اس��ت که در این زمان هم رئی س جمهور راست و‬ ‫مل ی گرایی چون ژاک شی راک از حاکمیت بالمنازع امریکا‬ ‫دلخور بود و هم نخس��ت وزیر سوسیالیستش به نام لیونل‬ ‫ژوپن‪.‬‬ ‫اگر این روایت درست باشد‪ ،‬پس م ی توان گفت که در‬ ‫گذار به جایگاه مدرن ملت ‪-‬دولتی‪ ،‬حاکمیت کش��ورهای‬ ‫در حال گذاری چون سوریه و ع راق بس��یار بیش از ای ران و‬ ‫ترکیه فرسوده م ی شود و حاکمیت خارجی ملت ‪ -‬دولت های‬ ‫نهادینی چون امریکا تقویت م ی شود‪ .‬البته در عرصه داخلی‬ ‫ملت دولت های دموکراتیک‪ ،‬وزنه بازیگری ملت و قداس��ت‬ ‫حقوقی انان موجب ابزاری شدن نهاد دولت م ی شود‪ .‬به طور‬ ‫نمونه‪ ،‬مایکروسافت به ابتکار کارافرینی چون بیل گیتس‪،‬‬ ‫به عنوان یک ش��هروند امریکایی م ی توان��د از فراز دولت‬ ‫امریکا با دنیا وارد معامله شود و از قبل این داد و ستد‪ ،‬درامد‬ ‫خود را از ‪28/37‬میلیارد دالر در س��ال ‪ 2002‬به مبلغ ‪83/83‬‬ ‫میلیارد دالر در سال ‪ 2014‬برساند(چهار ب رابر)‪.‬‬ ‫به اقتضای نگاه نظری‪ ،‬من وضعیت امریکا را ناش��ی‬ ‫از قبول نقش ابزاری دولت ب رای خدمت ب��ه ملت و انتقال‬ ‫تقدس از دولت به ملت‪ ،‬در فضای متنی فردی‪ -‬جهانی شده‬ ‫م ی دانم‪ .‬در این فضا‪ ،‬دولت ب��ه نهادی قیف‪-‬پمپی تبدیل‬ ‫شده‪ ،‬تا دو نقش محافظه کارانه (حفاظت از ملت) و لیب رالی‬ ‫(تقویت دسترسی شهروندان به سطح جهان ) را ایفاء کند‪.‬‬ ‫نقش محافظه کارانه قیفی دولت ب رای ان است که جریان‬ ‫اطالعات جهان��ی تعدیل و ترقیق (نه سانس��ور) ش��ود‪ ،‬تا‬ ‫شهروند غرق در تحوالت نشود‪ .‬در تکمیل این نقش قیفی‪،‬‬ ‫دولت به مثابه پمپی عمل کند تا دسترس��ی شهروندانش‬ ‫را به عرصه جهانی تقویت کند‪ .‬ای��ن موضع قیف‪ -‬پمپی‬ ‫با نظر بس��یاری از گروه های حاکم ی که در ع راق یا سوریه‬ ‫و حتی ترکیه و مصر‪ ،‬ملت را مقید ب��ه تبعیت مذبوحانه از‬ ‫دولت م ی کنند‪ ،‬فرق م ی کند‪ .‬عربستان و امارت نشی ن های‬ ‫منطقه که هنوز در خواب عادات خود هس��تند و گروه های‬ ‫پریشان ش��ده ای چون طالبان‪ ،‬القاعده‪ ،‬داعش و‪ ...‬در حال‬ ‫واکنش مخرب علیه س��اختار سیاسی کشوری هستند که‬ ‫هنوز س��ال ها با دولت مطلقه م��درن و نه مل��ت ‪ -‬دولت‬ ‫فاصله دارند‪.‬‬ ‫ایا تح�والت موجود حاک�ی از به حاش�یه رفتن‬ ‫نظریه کالسیک رهبری در انقالب‪‎‬هاست؟‬ ‫ماهیت جنب ش ه��ای انقالبی تفاوتی با گذش��ته‬ ‫نکرده اس��ت‪ ،‬کمی ت ها ف��رق کرده اس��ت‪ .‬از لحاظ کمی‪،‬‬ ‫وس��عت دربرگیری افراد سرگشته از سطح چریکی‪-‬گروهی‬ ‫ب��ه س��طح توده ای‪-‬خیابانی گس��ترش یافته اس��ت‪ .‬هم‬ ‫انقالب های روسیه‪ ،‬هم کوبا و هم چین مائو و هم خمرسرخ‬ ‫در کامبوج و هم ویتن��ام و هم کره ش��مالی‪ ،‬انقالب هایی‬ ‫علیه نه��اد ملت ‪ -‬دولت بودن��د‪ .‬در ایتالی��ا و المان به نام‬ ‫ملت‪ ،‬نژادگرایی موجب نوعی واکنش رمانتیک و ضدعقل‬ ‫به تحوالت مدرن ش��د‪ .‬نژادپرس��تی جای مل��ت مدنی را‬ ‫گرفت‪ ،‬همان گونه ک��ه طالبان و القاع��ده و داعش نیز‪ ،‬با‬ ‫سیاس��ی کردن امت اسالمی به جنگ واپس��گرایانه علیه‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫ملت‪ -‬دولت مدرن رفتند‪ .‬به قول هرشمن‪ ،‬رهب ران فره وشی‬ ‫به دو دسته تقس��یم م ی‪‎‬ش��وند؛ مبادله گر و تغییرساز‪ .‬اگر‬ ‫بیس��مارک‪ ،‬دوگل‪ ،‬فرانکو و حتی لنین و استالین رهب رانی‬ ‫فره وشی به سود تغییر بودند‪ ،‬موسولینی و هیتلر رهب رانی‬ ‫فره وشی ولی مبادله گر بودند که اشراق وارگی (خودخیر‪ -‬دگر‬ ‫ش��ربینی) ایدئولوژیک خود را در خدمت بس��یج هیجانی‬ ‫توده های رویاواره به کار م ی گرفتند‪ .‬به درایت قاپ زن ی های‬ ‫مرکانتالیستی اس��تالین بود که روسیه با کشتار بسیاری از‬ ‫نخبگان و کشاورزان و از رهگذر غنیمت هایی که از غرب‬ ‫اروپا به دست اورده بود‪ ،‬توانست شوروی را صنعتی کند‪ .‬اما‬ ‫از لحاظ فرهنگی‪ ،‬نتیجه هر س��ه انقالب مزبور چیزی جز‬ ‫تخریب نبود‪.‬‬ ‫ب رای برون رفت جامعه از خطر بنیادگرایی‪ ،‬نیازمند نهادهای‬ ‫قیف‪-‬پمپی هس��تیم و نه ضعی ف کردن رسانه ها و کنترل‬ ‫دانش��گاه ها‪ .‬باید مردم را توانمند کرد‪ ،‬همبس��تگی ملی را‬ ‫افزایش داد و توده ه��ا را با همکاری مدی ران میهن پرس��ت‬ ‫بابرنامه به کار توسعه کش��ور گرفت و نه ب رای بسیج علیه‬ ‫دیگران تحریک کرد‪.‬‬ ‫با نظریه دورکیم م ی توان سرگشتگی و‬ ‫انومی گروه های حاشی ه ای را تحلیل کرد‬ ‫برجس�ته ش�دن نق�ش رس�انه ها را از منظ�ر‬ ‫جامع ه شناسی سیاسی چگونه تفسیر م ی کنید؟‬ ‫وس��ایل ارتباط جمع��ی امروز همانن��د دو رحمت‬ ‫ الهی باد و باران اس��ت ک��ه توانمن��د از ان در تولید انرژی‬ ‫استفاده م ی‪‎‬کند و ضعفا در س��یل و توفان نابود م ی‪‎‬شوند‪.‬‬ ‫وس��ایل ارتباط جمع��ی‪ ،‬به ق��ول مولوی «انچن��ان را ان‬ ‫چنان تر م ی کند»‪ .‬وس��ایل ارتباط جمعی با توان بسیجی‬ ‫که به رهب ران اش��راق واره (ایدئولوژیک) داده‪ ،‬موجب ش��ده‬ ‫تا رهبری چریک��ی گروهی به رهب��ری خیابانی توده های‬ ‫سرگش��ته گس��ترش یابد‪ .‬به کالمی دیگر‪ ،‬جوامعی که به‬ ‫جای تدوین ایدئولوژی بلندپروازانه و استراتژی تحقق ان به‬ ‫دام ایدئولوژیک شدن م ی افتند دچار نابودی م ی شوند‪ .‬تاخیر‬ ‫در توسعه و عوام گرای ی های ایدئولوژیک بعضی جوامع چون‬ ‫افغانستان را در برم ی گیرد‪ ،‬در بعضی چون پاکستان کجدار‬ ‫و مریز با ان برخورد م ی شود و در بعضی چون مصر و مالزی‬ ‫مهاتیر محمد‪ ،‬قاطعانه در ب رابر ان موضع گرفته م ی ش��ود‪.‬‬ ‫اما در مقابل‪ ،‬کش��ورهایی که دارای نخب��گان صاحبنظر‬ ‫(نه نظریه پرداز) مانند مالزی‪ ،‬کره جنوبی و ترکیه باش��ند به‬ ‫رهبری دانشگاه (نه تابع کردن و عقیم کردن دانشگاهی) و‬ ‫بهره گیری از مدیریت دانش‪ ،‬وسایل ارتباط جمعی را به کار‬ ‫توسعه ملی م ی گیرند‪.‬‬ ‫کمی هم راجع به برجسته شدن نقش کشورهای‬ ‫خارجی در تحوالت و مباح�ث مربوط به جهانی‬ ‫شدن بگویید‪.‬‬ ‫علوم سیاسی قرن هاس��ت که با پدیده بنیادگرایی‬ ‫اشناس��ت‪ .‬جنگ ه��ای س��ی س��اله بی��ن کاتولی ک ها و‬ ‫پروتس��تان ها در اروپا و ای ران خواجه نصیر تحت سلطنت‬ ‫ایلخانی با خلیفه عباسی و سپس شیعه صفوی با خالفت‬ ‫در انتها اگر سخن دیگری دارید بفرمایید‪.‬‬ ‫با نظریه فروید همچنان م ی توان‬ ‫تحلی ل های ضد فاعل شناسا ارائه کرد‬ ‫س��نی عثمانی را تاریخ غرب و ش��رق تجربه کرده اس��ت‪.‬‬ ‫برخالف قضا اندیشی موجود در دنیای اسالمی‪ ،‬دولت های‬ ‫در حال مدرن شدن اروپایی توانستند با تاسیس ملت‪-‬دولت‬ ‫مدرن به فضای متنی مساعد ب رای ظهور بنیادگرایی پایان‬ ‫دهند‪ .‬نظریه های جامع ه ش��ناختی دورکیم و روانشناس��ی‬ ‫اجتماعی فروم به خوبی فضای زیس��تمانی بنیادگرایی را‬ ‫تصویر و ب رای برون رفت از این بیماری‪ ،‬چاره اندیش��ی های‬ ‫مس��اعد انج��ام داده اند‪ .‬برخ�لاف اروپا که ب��ا جنگ های‬ ‫س��ی س��اله وارد فضای ملت ‪ -‬دولت مدرن ش��د‪ ،‬پس از‬ ‫قرن ها تجربه جنگ های بنیادگرایانه س��نی و ش��یعی‪ ،‬باز‬ ‫خاورمیانه در ت��ب التهاب افراط گرایی م ی س��وزد‪ .‬به جای‬ ‫تدوین ایدئولوژی سیاس��ی و طرح اس��تراتژی ب��رای رفع‬ ‫مشکالت موجود‪ ،‬با برداش��ت افراطی از دین‪ ،‬خاورمیانه در‬ ‫ورطه فضای زیستمانی ایدئولوژیک خود گرفتار شده است‪.‬‬ ‫در ایتالی��ا و املان به نام مل��ت‪ ،‬نژادگرایی‬ ‫موجب نوعی واکنش رمانتیک و ضدعقل‬ ‫به تحوالت مدرن شد‪ .‬نژادپرستی جای‬ ‫مل��ت مدن��ی را گرف��ت‪ ،‬هم��ان گون��ه که‬ ‫طالبان و القاعده و داعش نیز‪ ،‬با سیاسی‬ ‫کردن امت اسالمی به جنگ واپسگرایانه‬ ‫علیه ملت‪ -‬دولت مدرن رفتند‬ ‫چنانکه در باال ذکر ش��د‪ ،‬جامع ه شناس��انی چون‬ ‫دورکیم و روانشناس��ان اجتماعی چون ف��روم کمابیش به‬ ‫مس��ائل اختالل اجتماع��ی در حوزه سیاس��ی پرداخته اند‪.‬‬ ‫با به کارگیری ای��ن عینک مدرنی‪ ،‬م ی توان اظهار داش��ت‬ ‫که تح��والت افراط گرایانه یا ریش��ه ب رافکن (رادیکال) با دو‬ ‫گرایش ارتجاعی و رو به عقب را روانشناس��ان اجتماعی و‬ ‫جامع ه شناس��ان تفس��یر کرده اند‪ .‬اما به یمن اندیشه های‬ ‫فروید در کشاندن مس��ائل به حوزه نا خوداگاه‪ ،‬زمینه ب رای‬ ‫گفتمانی شدن مباحث در نگاه برساخته گراها و پسامدرن ها‬ ‫فراهم ش��د‪ .‬افرادی چون کورن ه��اوزر در خصوص جوامع‬ ‫توده ای نی��ز نور احساس��گرایی غری��زی را ب راین تحوالت‬ ‫تابانده اند‪ .‬این دانش پژوه با الهام از نگاه های پس��امدرنی و‬ ‫عنایت به فضای ذهنی دین ورزانه خود‪ ،‬درایت زیس��تمانی‬ ‫را ب رای تفس��یر زیس��تمان ها ارائ��ه داده ام‪ .‬در تعدیل نگاه‬ ‫تاسی س گری متقابل بین فضای ذهنی و فضای موقعیتی‪،‬‬ ‫این دانش پژوه به وجود نگاه دگرگون شدگی متقابل معتقدم‪.‬‬ ‫علت این اس��ت که در نظر این دانش پ��ژوه‪ ،‬فضای متنی‬ ‫غ ربی بیشتر موقعیت‪-‬پایه و سکیوالریستی و فضای متنی‬ ‫خاورمیانه گویا بیشتر ذهن‪-‬پایه و دینی است‪ .‬به اقتضای‬ ‫این تفاوت در فضای ذهنی و با عنایت به تفاوت چشمگیر‬ ‫در فضای موقعیتی و اعتقاد اینجانب به تنوع‪ ،‬به نظرم رسیده‬ ‫که گاه ارزش ها موجب تلطیف رفتارها به نفع زیباشناختی‬ ‫م ی ش��ود (حافظ) و گاه با جایگزینی تعصب به جای تعهد‬ ‫ارزشی‪ ،‬جزمی ت ها موجب ذهنی ت پردازی های ایدئولوژیک‬ ‫(اشراق واره‪ :‬خود حق بینی‪ -‬دگر اهریمن بینی) بین نخبگان‬ ‫و واکنش ه��ای رویاگرایی بی��ن توده ها م ی ش��ود‪ .‬نظریه‬ ‫گفتمانی و برس��اخته گرایی از س��ویی و روایت زیستمانی‬ ‫اینجانب از س��وی دیگر‪ ،‬م ی تواند مفسر این تحوالت شود‪.‬‬ ‫به تبع دل��وز و گوتاری و ب��ا عنایت ب��ه تخی ل پردازی های‬ ‫شناخت شناسانه خیام و رندانه حافظ‪ ،‬این دانش پژوه مدعی‬ ‫است که م ی توان با تامل نظری نسبت به نیازهای توسع ه ای‬ ‫خاورمیانه و ارزش های فرهنگی جامعه فردی ‪ -‬جهانی شده‪،‬‬ ‫به استقبال مدیریت تحوالت رفت و ب رای رفع مشکالت در‬ ‫کمین اندیشگی و اس��تراتژی پردازی نشست و نه انکه در‬ ‫کمند اشراق وارگی ایدئولوژیک یا رویاگرایی افتاد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ب ه نظ�ر ش�ما تاثی�رات پدی�ده بنیادگرای�ی بر‬ ‫علوم سیاسی چیست؟‬ ‫گروه‪‎‬های شب ه نظامی عمدتا محصول ناکارامدی‬ ‫دستگاه سیاس��ی اس��ت‪ .‬البته که نظام ی گرایی چاره ساز‬ ‫نیست‪ .‬اصوال نظامیان ب رای تحول جامعه تربیت نشده اند‪،‬‬ ‫و نظام گرایی نتیجه بیولوژیک دیدن جامعه‪ ،‬و اعتقاد داشتن‬ ‫به جراحی اس��ت‪ .‬اما نم ی ت��وان وجود انس��انی را با وجود‬ ‫بیولوژیکش معرف��ی کرد‪ .‬گاه نظامی��ان متعهد به تبعیت‬ ‫از رهنمودهای سیاسی دولتمردان منش��اء کارهای بزرگی‬ ‫در سرنوشت سازی ب رای کشور ها ش��ده اند‪ .‬همانطوری که‬ ‫تجربه اخیر مصر نشان م ی دهد‪ ،‬گاه نظامیان ب رای از بین‬ ‫بردن فضای زیس��تمانی بنیادگرایانه‪ ،‬وارد عرصه سیاسی‬ ‫م ی ش��وند‪ :‬نظامی اقتدارگرا در مقابل ش��ب ه نظامی رویاگرا‬ ‫قرار م ی گیرد‪ .‬در اینگونه مواقع‪ ،‬البت��ه که ب رای برون رفت‬ ‫از رویاگرایی بنیادگرایانه‪ ،‬چاره ای جز گذر از راه اقتدارگرایی‬ ‫موقت ب رای نهادسازی و سپس دموکراتیزه شدن تدریجی‬ ‫نیست‪ .‬در فضای فردی‪-‬جهانی شده امروزین دنیا‪ ،‬درمان‬ ‫بیماری بنیادگرایی لیب رالیس��م با باز کردن تمجید نش��ده‬ ‫فضای باز سیاسی ممکن نم ی شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫جهانی ش��دن نتیجه پروژه های افراد و نهادهای‬ ‫توانمندی اس��ت که م ی توانند در فراین��د تحوالت جهانی‬ ‫تغییر ایجاد کنند‪ .‬گرچه از لحاظ فرضی‪ ،‬حاکمیت دولت ها‬ ‫با فرایند جهانی ش��دن دچار فرسودگی م ی ش��ود‪ ،‬اما این‬ ‫فرسایش به نفع ملت هایی است که در فضای دموکراتیک‬ ‫ملی قدرت بازی در سطح جهانی را پیدا کرده اند‪ .‬به اقتضای‬ ‫وابستگی متقابلی که بین بخش جامعه مدنی به نمایندگی‬ ‫ملت با حکومت به نمایندگی دولت ایجاد م ی شود‪ ،‬سرجمع‬ ‫تحوالت به نفع نهاد ملت‪ -‬دولت در کش��ورهای پیشرفته‬ ‫دموکراتیک اس��ت و دود این اتحاد به چش��م کش��ورهای‬ ‫سیاسی ش��ده ای م ی رود که دولتی یا اقتدارگرای نامطلوب‬ ‫و فاقد حقانیت دارند یا در چنبره گرایش��ات پاپیولیست (به‬ ‫دو شکل ستیزه جویی و پاپیولیس��م) گرفتارند‪ .‬امروز به جز‬ ‫تونس که با درایت نخبگانش‪ ،‬کشتی توفان زده کشور را به‬ ‫ساحل نجات رس��اندند و ترکیه‪ ،‬اکثر کشورهای خاورمیانه‬ ‫دچار مشکل هستند‪ :‬لیبی‪ ،‬سوریه‪ ،‬ع راق‪ ،‬بحرین‪ ،‬فلسطین‬ ‫و یمن در حادترین وضعیت بحرانی و دیگر کشورها هم در‬ ‫خطر اصطکاک بین جمعیت سیاسی شده و حکومت های‬ ‫ناتوان هستند‪.‬‬ ‫با نظریه جوامع توده ای م ی شود‬ ‫گروه های هویتی و بنیادگرا را‬ ‫مورد بررسی قرار داد‬ ‫ایا اخالل در روند توسعه سیاسی در خاورمیانه به‬ ‫دلیل قدرت گرفتن گروه های شب ه نظامی است؟‬ ‫‪57‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫دوئل قدیم و جدید‬ ‫سیاست‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫استراتژی کالسیک امریکا در مقابله با داعش و‬ ‫گروه هایغیرمتقارنجوابنمی دهد‬ ‫داعش و گروه های گریز از مرکز در خاورمیانه استراتژی کالن امریکا را تغییر داده اند‪ .‬اوباما‬ ‫پس از پیروزی در انتخابات سال ‪ 2012‬تصمیم گرفت زمین بازی را از منطقه خاورمیانه به اطراف‬ ‫مرزهای چین منتقل کند‪ ،‬اما بازگشت اشوب به سیاس�ت خاورمیانه و بحران افرینی گروه های‬ ‫فروملی باعث شد که امریکا بار دیگر سیاست و خط مشی خود را بر حوزه تحوالت خاورمیانه‬ ‫متمرکز کند‪ .‬اما چنین تمرکزی باعث درک واق ع بینانه ای�االت متحده از بحران زایی گروه هایی‬ ‫همچون داعش نشده اس�ت‪ .‬انتخاب اس�تراتژی حمالت هوایی برای مقابله با شب ه نظامیان‬ ‫غیرمتقارن حاکی از ضعف دید امریکا در این منطقه از جهان اس�ت‪ .‬ظاهرا امریکا با تاس�ی از‬ ‫نظریات کالسیک که از روابط بی ن الملل و علوم سیاسی تصور م ی کند با اتخاذ روش های سنتی‬ ‫م ی تواند هم داع�ش را از میان ببرد و هم زمینه ه�ای ایجاد بحران در این منطق�ه را‪ .‬اما قدرت‬ ‫گرفتن داعش و ایجاد الگویی به نام خالفت و گرایش بخشی از توده های اهل سنت به این مدل‬ ‫از حکوم ت داری حاکی از نقص روزافزون استراتژی ایاالت متحده است‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪59‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫انگاره های پست مدرن‬ ‫جهان ی شدن و نظ م های اجتماعی با نگاهی به داعش‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫‪4‬‬ ‫مدیر کارگروه فرابازی‬ ‫توسعه اندیشگاه طه‬ ‫‪60‬‬ ‫از قبایل پراکنده تا دهکده یکپارچه‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سیاست‬ ‫اخبار داغ فعالی ت های تروریس��تی و غارتگرانه داعش‬ ‫از قلمروی تحلیل خبری این گ��روه فراتر رفته و انگاره های‬ ‫ذهنی زیادی را به چالش کشیده است‪ .‬به این ترتیب داعش‬ ‫عالوه بر یک موضوع داغ روز به یک موضوع بنیادین مبدل‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬عملکرد این گروه و تحوالتی که به دنبال ان‬ ‫در خاورمیانه ایجاد ش��ده به واس��طه مروری بر پیامدهای‬ ‫انقالب س��وم اقتصادی و جریان گذار چند دهه ای به سمت‬ ‫دهکده جهانی معنا م ی یابد‪ .‬جهان ی شدن‪ ،‬جامعه شبکه ای‪،‬‬ ‫قلمروزدایی‪ ،‬هویت فراملیتی و فرقه ای‪ -‬صنفی‪ ،‬گسستگی‬ ‫فضای جریان و فضای مکان و سرعت انتقال در جهان های‬ ‫موازی از داللت ه��ای عملی این انق�لاب بوده اند که البته‬ ‫به سان اکثر تحوالت مثبت و پیشرو‪ ،‬پیامدهای خارجی منفی‬ ‫همانند داعش نیز در ان مشاهده م ی شود‪.‬‬ ‫چندین هزار سال پیش‪ ،‬انسان مدرن از افریقا به سمت‬ ‫سرزمی ن های هالل حاصلخیز کوچ کرد‪ .‬البته پیش از خروج‬ ‫انسان مدرن از افریقا نئاندرتال ها ساکنان این نواحی و نواحی‬ ‫دیگری بودند و بروز خش��ونت بین این دو گونه به پدیده ای‬ ‫معمول در ان دوران مبدل گش��ت‪ .‬اما خشونت تنها میان‬ ‫قبایل مختلف انسانی رخ نم ی داد و گاهی جنبه درونی نیز‬ ‫داشت‪ .‬در واقع خشونت‪ ،‬همزمان با ظهور جماعت و جامعه‬ ‫ی جوامع‬ ‫هویدا شد و در تاریخ‪ ،‬به مساله جاری پیش روی تمام ‬ ‫تبدیل شد‪ .‬ممکن است خشونت در قالب برخورد فیزیکی‬ ‫یا از طریق تهدیدات قهری توسل به برخورد فیزیکی اعمال‬ ‫شود‪ .‬هر دو دسته برخورد خش��ن و اجبار از عناصر خشونت‬ ‫هس��تند‪ .‬ممکن اس��ت خش��ونت از طرف اقدام انف رادی یا‬ ‫اقدمات طی ف ه��ای مختل��ف گروه های س��ازمان یافته از‬ ‫مجرمان تا ارتش نمود پیدا کند‪ .‬در تاریخ توسعه کشورهای‬ ‫جهان‪ ،‬محور توجه بیشتر به خشونت سازمانی یعنی استفاده‬ ‫از خشونت یا تهدید به خشونت و زور توسط گروه ها معطوف‬ ‫است و تاثیر تهدید به برخورد فیزیکی روی افراد با اعمال زور‬ ‫فیزیکی بر انها یکسان است‪.‬‬ ‫به این ترتیب کنترل خشونت‪ ،‬عناصر مهمی از مقیاس‬ ‫اجتماعی را در ب��ر م ی گی��رد‪ .‬چنانچه خش��ونت از طریق‬ ‫تماس های مکرر شخصی کنترل ش��ود‪ ،‬تنها به تشکیل و‬ ‫بقای گروه های کوچک ‪ 25‬تا ‪ 50‬نفری م ی انجامد‪ .‬در دوران‬ ‫بدوی‪ ،‬تعداد اندک اعض��ا امکان تحری��ک و کنترل روابط‬ ‫متقابل به ویژه خشونت را میس��ر م ی کرده است‪ .‬م ی توان‬ ‫این تعداد اندک را به مثابه بهینه تکاملی در نظر گرفت که‬ ‫عالوه بر کارایی گرداوری (منابع) و تخصیص درون گروه های‬ ‫کوچک‪ ،‬بروز خشونت و فروپاشی گروه را به حداقل م ی رسانده‬ ‫اس��ت‪ .‬این گروه های کوچک نیز عمدتا بر اس��اس نژاد گرد‬ ‫یکدیگر بوده اند و از این رو در جوامع بدوی‪ ،‬نژاد ب رای تعلق به‬ ‫یک قبیله از اهمیت باالیی برخوردار بوده است‪ .‬افراد در جمع‬ ‫گروه های کوچک به واسطه کسب دانش شخصی مفصل‬ ‫درباره غریزه طبیعی هر فرد ب رای اعمال خشونت و اعتقاد به‬ ‫ایجاد عالقه به خاطر تکرار تعامل در روابط جاری م ی اموزند‬ ‫که به یکدیگر اعتماد کنن��د‪ .‬هیچ یک از اعضای گروه های‬ ‫بزرگتر‪ ،‬از دانش شخصی درباره تمامی اعضای جامعه یا گروه‬ ‫برخوردار نیستند و از این رو نم ی توان ب رای کنترل خشونت‪،‬‬ ‫تنها به روابط شخصی متوسل شد‪ .‬چنانچه جوامع در شرف‬ ‫توسعه گروه های بزرگتر باشند‪ ،‬شکلی از نهاد اجتماعی باید‬ ‫به وجود اید تا خشونت را کنترل کند‪ .‬اگر دانش شخصی و‬ ‫تعامل مکرر بین اش��خاص‪ ،‬تنها راه کنترل خشونت باشد‬ ‫چنین جوامع��ی دوام نم ی اورد چون هم��واره گزینه رقابت‬ ‫ب رای کس��ب منابع یا منزلت از طریق اعمال خشونت پیش‬ ‫روی افراد اس��ت‪ ،‬اعمال محدودیت بر رقابت‪ ،‬یکی از نتایج‬ ‫فرعی تحدید به کاربرد خش��ونت در هر گروه اجتماعی به‬ ‫شمار م ی رود‪.‬‬ ‫ده هزار س��ال پیش یعنی زمانی که انس��ان توانست‬ ‫کشاورزی کند‪ ،‬قالب کلی جامعه انسانی از حالت قبیلگی و‬ ‫پ راکنده به حالت طبیعی یا دسترسی محدود به حق مالکیت‬ ‫تحول یاف��ت‪ .‬هرچند در برخی از جوام��ع قالب کلی بدوی‬ ‫و قبیلگی وجود داش��ت اما ائتالفی از س��ازمان های تحت‬ ‫حاکمیت روسای قبایل بدوی ب رای تحدید و کنترل خشونت‬ ‫موجب شد تا به تدریج هویت افراد به جغ رافیا‪ ،‬نژاد و مذهب‬ ‫پیوند بخورد‪ .‬از نظر تاریخی‪ ،‬رم‪ ،‬بی ن النهرین‪ ،‬مصر‪ ،‬یونان‪،‬‬ ‫امریکای میانه‪ ،‬چین‪ ،‬تمدن ه��ای رودخانه ایندوس‪ ،‬اروپای‬ ‫فئودال‪ ،‬ازتک ها و اینکاها در زم��ره نظم حالت طبیعی قرار‬ ‫م ی گیرند‪ .‬حالت طبیعی به این معناست که هنگام افزایش‬ ‫جمعیت جوامع به هزار نفر یا بیش��تر و توس��عه قالب های‬ ‫جدید سازمان های سیاسی و اقتصادی یکپارچه ب رای تحدید‬ ‫خشونت ظاهر م ی ش��ود‪ .‬البته دولت های طبیعی‪ ،‬توانایی‬ ‫افراد ب رای تشکیل س��ازمان را محدود م ی کنند و نهادهایی‬ ‫غیرفراگیر به وجود م ی اورند که دسترس��ی ب��ه منابع رانت‬ ‫یا کنت��رل انها را تنها به گ��روه حاکم و افراد وابس��ته به ان‬ ‫امکانپذیر م ی س��ازد‪ .‬با این وجود در نظم حالت طبیعی که‬ ‫امروزه نیز ن��وع غالب نظم اجتماعی اس��ت‪ ،‬دولت مرکزی‪،‬‬ ‫بس��یاری از گروه های زورگو را کنترل کرده و انها را از غارت‬ ‫دیگر گروه های جامعه باز م ی دارد‪ .‬هرچند در نظم طبیعی‪،‬‬ ‫گروه های دارای قوه اعمال زور و خش��ونت تا حدی کنترل‬ ‫م ی شوند اما همچنان گروه های فرادست عضو ائتالف غالب‬ ‫و سازمان های انان در کاربرد زور و خشونت از مزیت نسبی‬ ‫برخوردارند‪ .‬عالوه بر این در حال��ت طبیعی‪ ،‬گروه مذهبی‬ ‫غالب با دولت طبیعی پیوندی ناگسس��تنی و استوار دارد‪،‬‬ ‫به طوری که انطباق با معیارهای ان به مثابه ویژگی مهمی‬ ‫ ب رای دسترسی اتی به منابع یا عضویت در سازمان ها تلقی‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫ظهور مدرنیت��ه یعنی گذار از دول��ت طبیعی به نظم‬ ‫دسترس��ی باز‪ ،‬همان انقالب اجتماعی دوم اس��ت‪ .‬با وجود‬ ‫اینکه عناصر انقالب دوم ب��ه ویژه فناوری در همه جا پخش‬ ‫شده اند‪ ،‬دولت طبیعی در بیشتر جوامع امروزی باقی مانده‬ ‫است‪ .‬تضمین مشارکت بیشتر ش��هروندان و تامین حقوق‬ ‫سیاسی غیرشخصی‪ ،‬شفافیت بیشتر نهادهای تعیی ن کننده‬ ‫ساختار فرایندهای تصمیم گیری و پشتیبانی حقوقی ب رای‬ ‫طیف گسترده ای از اشکال سازمانی از جمله احزاب سیاسی‬ ‫و سازمان های اقتصادی‪ ،‬مجموعه ای از تغیی رات سیاسی الزم‬ ‫ب رای گذار به جامعه دسترسی باز هستند‪ .‬تضمین ازادی ورود‬ ‫و رقابت در بیشتر بازارها‪ ،‬جابه جایی ازادانه مکانی و زمانی‬ ‫افراد‪ ،‬توانایی ایجاد سازمان ب رای بهره گیری از فرصت های‬ ‫اقتصادی‪ ،‬حفاظت از حقوق مالکیت و ممنوعیت توس��ل‬ ‫به خش��ونت ب رای تهیه منابع و کاالها ی��ا اجبار دیگران نیز‬ ‫مجموعه تغیی��رات اقتص��ادی الزم ب رای گذار ب��ه جامعه‬ ‫دسترسی باز هستند‪.‬‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬مهد تمدن های نظم حالت طبیعی به شمار‬ ‫م ی رود‪ .‬این نظم های طبیعی تا امروز نیز دوام اورده اند و به‬ ‫مرز گذار به نظم های دسترسی باز به حق مالکیت نیز نزدیک‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫نش��ده اند‪ .‬نظم های طبیعی شکننده افغانس��تان‪ ،‬سوریه و‬ ‫ع راق از یک طرف و نظم های طبیعی پایه کشورهایی مانند‬ ‫کویت‪ ،‬عربستان و امارات متحده عربی با مشخصات نظم‬ ‫دسترسی باز به حق مالکیت فاصله بسیار زیادی دارد‪ .‬ضمن‬ ‫انکه تحوالت سیاسی منطقه که به اشتباه بهار ع ربی نامیده‬ ‫شد نیز بر ش��کنندگی نظم های این منطقه و شمال افریقا‬ ‫افزوده اند‪ .‬القاعده در افغانس��تان‪ ،‬اخوان المسلمین در مصر‬ ‫و البته گروه های مشابه دیگر از جمله سازمان هایی هستند‬ ‫که زمانی به مثابه دیوار محکمی در ب راب��ر نفوذ ایدئولوژی‬ ‫کمونیستی شوروی سابق در منطقه خاورمیانه و شاخ افریقا‬ ‫کارکرد داشته اند اما به واس��طه تعریف هویت این سازمان ها‬ ‫بر اساس بنیادگرایی محض و ایجاد تضاد بین مواضع اغلب‬ ‫ارتجاعی انان با فضای جریان اقتصاد شبکه ای امروزین‪ ،‬نظم‬ ‫و ثبات منطقه مِنا را به چالش کشیده اند‪.‬‬ ‫داعش نیز در زمره چنین س��ازمان هایی اس��ت که در‬ ‫تشدید چنین تضادی نقش بسیار پررنگی ایفا م ی کند‪ .‬این‬ ‫چالش و تضاد در جایی انعکاس م ی یابد که امارات متحده‬ ‫ع ربی به عنوان یکی از مهمترین هاب های بی ن المللی اتصال‬ ‫بین خاور و باختر کره زمین را به عهده دارد اما در نزدیکی ان‬ ‫گروهی تروریستی با خشونت بسیار شدید مناطق مختلفی‬ ‫از خاورمیانه را اشغال م ی کند‪ .‬به عبارت دیگر در قسمتی از‬ ‫خاورمیانه یک فضای جریان مدرن شکل گرفته و در قسمتی‬ ‫دیگر در نزدیکی ان فضای مکان به واسطه اعمال زور داعش‬ ‫به جریانی سنتی و ارتجاعی م ی پیوندد‪ .‬از اواخر دهه ‪1980‬‬ ‫میالدی که بحران تورم رکودی ناشی از شوک قیمت نفت‬ ‫به جایگزینی شیوه تولید تویوتایی ب رای شیوه تولید فوردی‬ ‫یا متمرکزش��ده‪ ،‬فرایند تولید از حالت متمرکز خارج ش��ده و‬ ‫بخش های مختلف ان در سراسر کره زمین بسته به قیمت‬ ‫نسبی اندک نهاده ها پ راکنده ش��ده اند‪ .‬چنین پ راکندگی به‬ ‫معنای اهمیت فضای جریان است که اطالعات و مواد ساخته‬ ‫یا نیمه ساخته را با امنیت کامل و سرعت روی زمین جابه جا‬ ‫م ی کند‪ .‬اما داعش در این میان س��ازمانی اس��ت که چنین‬ ‫جریانی را تهدید کرده و نشان م ی دهد که در نظم جهان ی شده‬ ‫امروزین نیز امکان اس��تق رار و سلطه گروه های خشن وجود‬ ‫دارد‪ .‬صرف نظر از اینکه کش��ورهای پیشرو در جهان ی شدن‬ ‫نقش عمده ای در بروز و ظهور گروه های همس��ان داعش‬ ‫داش��ته اند اما گروه هایی مانند داعش مزاحم تش��کیل یک‬ ‫دهکده واحد جهانی هستند و ب رای همین ب رای مقابله با انها‬ ‫هزینه زیادی به دوش کشیده م ی شود‪.‬‬ ‫بازگشت متخصصان خشونت‬ ‫داعش با اتکا به مزایای عصر جامعه جهانی و اطالعاتی‬ ‫توانس��ته اس��ت یک میدان هیگز ایجاد کند تا انتقال افراد‬ ‫همفکر با ان از سراس��ر جه��ان به جهان م��وازی داعش با‬ ‫س��رعت صورت پذیرد‪ .‬انها از هر گوش��ه دنیا ب��ه این گروه‬ ‫م ی پیوندند تا جرم دار (دارای قدرت دسترسی به منابع و کنترل‬ ‫انها) بشوند‪ .‬گذشته از قضاوت ارزشی درباره داعش‪ ،‬این پدیده‬ ‫کمک م ی کند تا درک کنیم که در عصر جامعه ش��بکه ای‪،‬‬ ‫رس��انه مهمترین عنصر تحوالت اجتماعی و سیاسی است‬ ‫چون افراد و گروه ها م ی توانند با تس��لط روی رسانه و انتقال‬ ‫اطالعات دستکاری ش��ده‪ ،‬انها را به نفع خود خمیده کنند و‬ ‫کنش های خاصی را ب رانگیزند‪ .‬پیشرفت فناوری اطالعات؛‬ ‫افزایش اطالعات در دس��ترس‪ ،‬افزایش تع��ارض اطالعات‬ ‫دریافتی فرد و به تبع ان افزایش تعارض انگیزش های وی را‬ ‫به دنبال دارد‪ .‬امروزه‪ ،‬ابزارهایی مانند ماهواره و اینترنت‪ ،‬نقش‬ ‫موثری در ایجاد این تعارض ه��ا دارند‪ .‬انقالب های مخملی‬ ‫نماد تفوق استراتژی انومی اطالعاتی و کاهش قدرت ملی‬ ‫است‪ .‬اطالعات با نشان دادن انچه هست و تلقین انچه باید‬ ‫باشد‪ ،‬قدرت ملی را تحت تاثیر قرار م ی دهند‪ .‬در صورتی که‬ ‫منابع مختلف اطالعاتی‪ ،‬نتایج متفاوتی ب رای این دو مولفه‬ ‫نش��ان دهند‪ ،‬تزلزل و ب ی ثباتی سیستم افزایش م ی یابد‪ .‬به‬ ‫ویژه‪ ،‬زمانی که منابع اطالعاتی ب��ه افراد یک جامعه تلقین‬ ‫کنند که نظام انها غیرعادالنه اس��ت‪ ،‬این ب ی ثباتی ش��دت‬ ‫م ی گیرد‪ .‬در مواردی سیستم های ملی بی راهه را برگزیده اند‬ ‫و به عوض هدفگذاری تعارض زدای��ی از باورهای افراد درون‬ ‫مرز‪ ،‬به تنش زدایی با افراد بیرون مرز پرداخته اند‪ .‬تنش زدایی‬ ‫با افراد بیرون مرز‪ ،‬عمدتا به وسیله ماهواره‪ ،‬نیازمند تلطیف‬ ‫برنامه ها و دادن رن��گ و بوی غربی به انهاس��ت‪ ،‬از این رو‪،‬‬ ‫افراد داخل مرز با مش��اهده این تعارض بی��ن رویه داخلی و‬ ‫خارجی‪ ،‬به ناعادالنه بودن سیس��تم باورپذیرتر م ی ش��وند و‬ ‫ ب ی ثباتی سیستم افزایش م ی یابد‪ .‬بناب راین استراتژی بهینه‬ ‫عصر اطالعات ب رای افزایش قدرت ملی‪ ،‬تقویت کانال های‬ ‫باورس��ازی و پرهیز از تایید ذهنیت دوگانگی اس��ت‪ .‬از بعد‬ ‫محتوایی‪ ،‬اطالعات حاوی انگیزش‪ ،‬فرص��ت انتفاع (اعم از‬ ‫انتفاع اقتصادی) و پاداش اس��ت‪ .‬در واقع محتوای اطالعات‬ ‫امکان تجدید س��اختار س��ازه ذهنی در مورد هس��تی نظام‬ ‫اجتماعی و انچه باید باش��د را فراهم م ی سازد‪ .‬عموما منابع‬ ‫اطالعاتی متفاوتی به سطح تعامالت خرد منتقل م ی شود‪،‬‬ ‫که همه انها منشا درونی ندارند‪ .‬به ویژه در عصر اطالعات که‬ ‫قدرت انتقال اطالعات بسیار زیاد است‪ ،‬چنین رویه ای مشهود‬ ‫اس��ت‪ .‬از این رو‪ ،‬اگر منابع اطالعاتی سطح کالن متعارض‬ ‫باش��ند‪ ،‬پتانس��یل کاهش قدرت ملی تقویت م ی شود‪ .‬در‬ ‫نزا تولید نم ی شود‬ ‫مواردی که فناوری پیشرفته به صورت درو ‬ ‫و سطح رفاه اجتماعی نس��بت به منبع مولد تعارض کمتر‬ ‫اس��ت‪ ،‬ب ی ثباتی ش��دیدتر خواهد بود‪ .‬ضمن اینکه‪ ،‬تحول‬ ‫شیوه تولید و مناسبات اجتماعی سرعت متفاوتی در جوامع‬ ‫دارد و باورپذیری اطالعات منابع دیگر را تشدید م ی کند‪ .‬اما‬ ‫به عنوان یک پیامد خارجی منفی ب رای قلمروزدایی در عصر‬ ‫جهان ی شدن م ی توان گفت که گروه های دارای قوه اعمال زور‬ ‫در خاورمیانه از این مزیت برخوردارند تا اندک نظم این کشورها‬ ‫را با مخاطره مواجه سازند و تهدیدی ب رای توسعه سیاسی این‬ ‫کشورها باشند چون از یک طرف بازیگران خارجی در سواری‬ ‫مجانی از امکان اخ راج غیرمستقیم عناصر وابسته به چنین‬ ‫سازمان هایی از کشور خود نفع بسیاری دارند و از طرف دیگر‬ ‫عدم توجه جدی گروه های حاکم در این کشورها به اصالحات‬ ‫سیاسی و افزایش کارایی سیستم اصالح و انطباق و خطای‬ ‫راهبردی در تقویت مستقیم یا غیرمستقیم گروه های دارای‬ ‫قوه اعمال خشونت به ایجاد پتانسیل بروز پدیده هایی نظیر‬ ‫داعش کمک م ی کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫داع��ش نش��ان می ده��د ک��ه در نظ��م‬ ‫جهانی ش��ده امروزین نیز امکان استقرار‬ ‫و س��لطه گروه ه��ای خش��ن وج��ود دارد‪.‬‬ ‫رصف نظ��ر از اینکه کش��ورهای پیرشو در‬ ‫جهانی شدننقشعمده ایدربروزوظهور‬ ‫گروه های همس��ان داعش داش��ته اند اما‬ ‫گروه هاییمانندداعشمزاحمتشکیلیک‬ ‫دهکده واحد جهانی هستند و برای همین‬ ‫برای مقابله با انها هزینه زی��ادی به دوش‬ ‫کشیدهمی شود‬ ‫میدان هیگز داعش!‬ ‫سیاست‬ ‫جهان ی ش��دن در پی حذف موانع مب��ادالت اقتصادی‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬توسعه فناوری های ارتباطی و اطالعاتی پیشرفته‬ ‫و حذف مقررات و نظارت دولتی شتاب یافت‪ .‬نقش دولت ها‬ ‫به حداقل رسید و س��ازمان های جامعه مدنی به مثابه یک‬ ‫جانش��ین جدی ب رای دولت مطرح شدند‪ .‬این مشخصات از‬ ‫جامعه دسترسی باز اگرچه تحولی مثبت به سمت کاهش‬ ‫ساختارهای رانتی دولت طبیعی است اما پیامد خارجی منفی‬ ‫ان در کشورهایی که نظم و ثباتی ندارند و گروه های خشن‬ ‫هر روز قدرت بیش��تری پیدا م ی کنند‪ ،‬در قالب پدیده هایی‬ ‫نظیر داعش خود را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫ب رای نمونه درباره کاتالونیا‪ ،‬دوالریبا م ی گوید حکومت‬ ‫را باید اساسا متمایز از ملت دانس��ت زی را حکومت سازمانی‬ ‫سیاسی است که به لحاظ بیرونی قدرتی مستقل و به لحاظ‬ ‫درونی قدرتی متعالی اس��ت که از نیروهای م��ادی‪ ،‬خواه به‬ ‫صورت قوای انسانی و خواه به ش��کل پول برخوردار است و‬ ‫ب رای حفظ استقالل و اقتدار خود از انها بهره م ی گیرد‪ .‬بناب راین‬ ‫ما به تصوری روشن و واضح از ملیت رسیده ایم؛ مفهوم یک‬ ‫واحد اجتماعی بنیادی و اولیه که مقدر است در جامعه جهانی‬ ‫و بشریت امروز‪ ،‬همان چیزی باشد که سزاوار انسان است یعنی‬ ‫جامعه مدنی‪ .‬مانوئل کاستلز در تشریح ج وامع عصر اطالعاتی‬ ‫توضیح م ی دهد که دو پدیده‪ ،‬ویژگی بارز دوره تاریخی فعلی‬ ‫هستند‪ :‬نخست فروپاش��ی دولت های چند ملیتی است که‬ ‫م ی کوشند حاکمیت کامل خود را حفظ و یا تکثر مولفه های‬ ‫ملی خود را نفی کنند (شوروی پیشین‪ ،‬یوگسالوی پیشین)‪.‬‬ ‫دومین پدیده این است که ما شاهد ایجاد مللی هستیم که در‬ ‫استانه تبدیل به دولت متوقف مانده اند اما دولت سلف خود‬ ‫را وادار به س��ازش و واگذاری بخش��ی از حاکمیت م ی کنند‬ ‫(کاتالونیا‪ ،‬کشمیر‪ ،‬پنجاب یا تیمور شرقی)‪.‬‬ ‫در عصر اطالعات‪ ،‬مواد و مصالح قومی در اجتماعات‬ ‫فرهنگی نیرومند تری ادغام م ی شوند که وسی ع تر از قومیت‬ ‫هستند‪ ،‬مثل مل ی گرایی که بیانی از خودمختاری فرهنگی‬ ‫در جهانی از نمادها هستند‪ .‬نژاد اهمیت دارد اما دیگر معنایی‬ ‫بر نم ی سازد و از این روی گروهی (داعش) مشاهده م ی شود‬ ‫که اعضای ان از سراس��ر جهان به ان م ی پیوندند‪ .‬در عصر‬ ‫جهان ی شده‪ ،‬در چنین گروه هایی ب رای برساختن هویت ها از‬ ‫مواد و مصالحی مثل باورهای دینی‪ ،‬موضع مذهبی و نگاه‬ ‫اتوپیایی استفاده م ی شود‪ .‬افراد‪ ،‬گروه های اجتماعی و جوامع‬ ‫تمامی این مواد خام را م ی پرورانند و معنای انها را مطابق با‬ ‫الزامات اجتماعی و پروژه ای فرهنگی که ریش��ه در ساخت‬ ‫اجتماعی و چارچوب زمانی ‪ -‬مکان��ی انها دارد‪ ،‬از نو تنظیم‬ ‫م ی کنند‪ .‬بناب راین بنیادگرایانی نظیر داعش دست به گزینش‬ ‫م ی زنند چون ب��ر کارکرد مفاهیم مورد ادع��ای خود اگاهند‬ ‫اما انرژی انها مصروف به کاربس��تن جنب ه ها و ویژگ ی های‬ ‫برگزیده ای م ی ش��ود که بهترین مقوم هویت انهاست‪ .‬انها‬ ‫یک شبکه مفاهیم مانند عقاید وهابیت ایجاد کرده اند‪ ،‬که ‬ ‫کنش های انها را ب رای افرادی که ب رای پیوستن به این گروه‬ ‫مردد هس��تند معنا م ی دهد و گرداگرد ان سنگرهای دفاعی‬ ‫ایجاد م ی کنند و دیگران را در فاصله مطمئنی نگاه م ی دارند‪.‬‬ ‫بناب راین داعش به ظاهر به نام خدا و نمادها و مفاهیم وهابیت‬ ‫م ی جنگد و از مفهوم امت بهره م ی برد تا با ایجاد یک هویت‬ ‫فرانژادی و متکی ب��ر به اصطالح ارم��ان مذهبی به جذب‬ ‫نیرو بپردازد‪ .‬این مشخصات نشان م ی دهند که جنب ش ها و‬ ‫فعالی ت های عصر جهان ی شدن از هر نوع ولو تروریستی که‬ ‫باشند از حد و مرز نظریات کالسیک جامع ه شناسی سیاسی‬ ‫فراتر رفته اند؛ مفهوم رهبری در چنین پدیده هایی به ش��دت‬ ‫رنگ باخته است و جنب ش های اجتماعی عصر جهان ی شدن‬ ‫نیز به واسطه یک می دان هیگز که در سراسر جهان ب رای انها‬ ‫تشکیل م ی شود‪ ،‬به نوعی خودراهبری مبتنی بر خرد ناشی‬ ‫از ارتباطات (ش��اید عقالنیت ارتباطی به تعبی ر هابر ماس)‬ ‫نائل گشته اند‪.‬‬ ‫ب رای نمونه داع��ش از اینترنت به عن��وان ابزاری ب رای‬ ‫تبلیغ و پیشبرد اهداف خود استفاده م ی کند‪ .‬طبق گزارش ها‪،‬‬ ‫از ‪ ۹‬ژوئن که حمل انتظامی این گروه ش��روع شده‪ ،‬تعدادی‬ ‫حس��اب کاربری در ش��بکه های اجتماعی نظی��ر توئیتر و‬ ‫فیسبوک ایجادش��ده که ادعا م ی کنند «نماینده داعش در‬ ‫ع راق و سوریه» هستند و به منتش��ر کردن اخبار‪ ،‬تصاویر و‬ ‫فیلم های مرتبط با این گروه م ی پردازند که بعضا به زبان هایی‬ ‫از جمله فرانسوی و انگلیسی هستند‪ .‬تعداد قابل توجهی از‬ ‫این پیام ها‪ ،‬از کشورهایی همچون کویت‪ ،‬ع ربستان سعودی‬ ‫و سایر کشورهای ع ربی حوزه خلی ج فارس منتشر شده است‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫ماشی ن های میلیاردی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫عجیب به نظر رسید؛ به موازات روند تحریم های اقتصادی غرب علیه‬ ‫ای ران و نیز اج رای هدفمندی یارانه ها که به افزایش تورم در جامعه انجامید‪،‬‬ ‫روز به روز تعداد ماشی ن های باالی یک میلیارد تومان در خیابان های پایتخت‬ ‫و جاده های شمال به شکل مش��هودی افزایش یافت‪ .‬به همی ن نسبت این‬ ‫پرسش پیش امد که این معادله چندمجهولی یعنی چه؟‬ ‫وقوعتخلفمحرزاست‬ ‫کمیسیوناصال‪90‬‬ ‫م ی گوید واردات خودرو‬ ‫رانتی بوده است‬ ‫اب رفته به جوی برمی گردد؟‬ ‫درحاشیهتصمیمدولت‬ ‫ب رای محدود کردن واردات‬ ‫خودروهای باالی‪ 2500‬سی سی‬ ‫تحریم‪،‬بحراناقتصادی‪،‬رواجسرقت‬ ‫چگونهدرش رایطسخت‬ ‫اقتصادیخودروهایلوکس‬ ‫زیاد م ی شود؟‬ ‫ویراژجلویچشمفرودستان‬ ‫ماشین های لوکس در این شهر چه می کنند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪63‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫فاطمه کریم خان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫«ای��ن خودروها با بافت فرهنگی کش��ور ناس��ازگار‬ ‫است»؛ این را محمدصادق نوبخت‪ ،‬سخنگوی دولت‪ ،‬وقتی‬ ‫گفت که داشت استدالل م ی کرد چرا واردات خودروهایی که‬ ‫«لوکس» نامیده م ی شوند متوقف خواهد شد؛ خودرو هایی‬ ‫که اقای نوبخت معتقد است به بافت فرهنگی ما نم ی خورد‪،‬‬ ‫همین خودرو های خوش تراش واکس خورده ای اس��ت که‬ ‫اگر پشت ویترین نمایشگاه چشممان بهشان بیفتد‪ ،‬دوست‬ ‫داریم چند دقیقه ای خیره فقط ب��ه بازی نور روی رنگ های‬ ‫متالیکش��ان نگاه کنیم‪ .‬یا اگر توی یک��ی از خیابان های‬ ‫ش��هر از جلوی پایمان بگذرند‪ ،‬م ی ایستیم تا دور شدنشان‬ ‫را نگاه کنیم‪.‬‬ ‫این ماشی ن ها‪ ،‬پورشه‪ ،‬لکس��وس و بنز و اخی را سانگ‬ ‫یانگ چینی و البته بس��یاری نام های دیگ��ر‪ ،‬با تعرفه های‬ ‫بیش از ص��د درصدی‪ ،‬قیمت باالی میلی��ارد تومانی دارند؛‬ ‫اما صبر کنید‪ ،‬قبل از اینکه بخواهید بگویید چرا کسی باید‬ ‫ب رای یک ماشین بیش��تر از یک میلیارد تومان پول بدهد‪،‬‬ ‫به این توضیح یک نمایش��گاه دار فروش��نده این ماشی ن ها‬ ‫هم توجه کنید ک��ه م ی گوید‪« :‬ان قدر ها ه��م دور از نظر و‬ ‫باعث تعجب نیست‪ ،‬توی همین ته ران‪ ،‬خانه هایی هستند‬ ‫که چندین میلی��ارد تومان ارزش دارند‪ ،‬اگر ش��ما یک خانه‬ ‫‪ 200‬میلیونی داش��ته باشید بعید نیس��ت که یک ماشین‬ ‫‪ 30‬یا ‪ 40‬میلیونی هم داش��ته باش��ید‪ .‬خب اگ��ر یک خانه‬ ‫چندین میلیاردی داشته باش��ید‪ ،‬بد نیست که یک ماشین‬ ‫خوب هم زیر پایتان باشد‪ .‬البته یک چیزی هم هست‪ ،‬این‬ ‫ماشی ن ها هم مشتری های خاص خودشان را دارند‪ ».‬اما این‬ ‫مشتری های خاص چه کسانی هس��تند؟ «حاجی بازاری ها‬ ‫و تاجر های اسم و رس��م داری که با پولش��ان کار م ی کنند‪،‬‬ ‫نه اینکه پز بدهند‪ ،‬مش��تری این چیزها نیستند‪ .‬حاال شاید‬ ‫شما به راننده این ماش��ی ن ها نگاه کنی و بگویی یارو پسر‬ ‫پولدار است‪ ،‬اما همیشه هم این طور نیست‪ ،‬این ماشی ن ها‬ ‫مشتری های خاص دارد‪ .‬یعنی م ی دانید‪ ،‬ان هایی که پدر‪ ،‬مادر‬ ‫پول دار هستند کمتر سراغ این چی ز ها م ی ایند‪ ،‬اما بعض ی ها‬ ‫الزم دارند که بگویند ما پول داریم‪ .‬حاال البته همه این جور‬ ‫نیستند‪ ،‬بعض ی ها هم اصال ماشی ن بازند‪ ،‬دوست دارند اخرین‬ ‫مدل یک ماشین را داشته باش��ند یا چیز خوب سوار بشوند‪،‬‬ ‫حاال این جور هم نیس��ت که بگویی هر کس��ی که از این‬ ‫ماش��ی ن ها م ی خرد‪ ،‬حتما ب رای این است که این ها ایمن تر‬ ‫هستند اما خب این هم هس��ت دیگر‪ ،‬همین علی دایی را‬ ‫که یادتان هست تصادف کرد‪ ،‬خب اگر یک ماشین ای رانی‬ ‫بود حتما له و لورده م ی شد‪ ،‬اصال معلوم نیست زنده م ی ماند‬ ‫یا نه‪ ،‬مگر ای��ن همه ادم که تص��ادف م ی کنند و م ی میرند‬ ‫چه م ی شوند؟ این هم م ی ش��د یکی مثل ان ها‪ ،‬اما ماشین‬ ‫خارجی حس��ن های خاص خ��ودش را دارد‪ ».‬اما این «یک‬ ‫ماشین خوب» شاید دقیقا توصی ف کننده ان ماشین خوب‬ ‫نباشد‪ ،‬به خصوص وقتی که با پ راید بدون صندوق ‪ 20‬میلیون‬ ‫تومان ی تان که چند جایش هم به در و دیوار و ماشی ن های در‬ ‫حال پارک کردن یا بیرون امدن از پارک خورده در صف پمپ‬ ‫بنزین کنار یکی از این ماشی ن ها ایستاده باشید و بازی نور را‬ ‫روی تراش هایش تماشا کنید‪ .‬ب رای من اولین سوالی که پیش‬ ‫م ی اید این نیست که چه کسی سوار این ماشین شده است‪،‬‬ ‫پولش را از کجا اورده و با «این ماشین» کجا م ی خواهد برود‪،‬‬ ‫اولین سوال ب رای من این است که اخر چطور جرات م ی کنید‬ ‫«این ماشین» را توی خیابان های ته ران بیندازید؟ دست انداز‬ ‫پشت دست انداز‪ ،‬راننده های ب ی احتیاط‪ ،‬موتورسوارهای بدون‬ ‫گواهینامه‪ ،‬راننده های نیسان باری و پیکان کار‪ .‬اما احتماال‬ ‫راننده ها و مالکان این خودرو ها‪ ،‬به اندازه من و ش��ما نگران‬ ‫«خوردن» ماشی ن هایشان نیستند‪.‬‬ ‫م ی گویند این ماشی ن ها بیشتر ش��ب ها در خیابان ها‬ ‫م ی چرخند‪ ،‬در طول روز مردم مشغول کار و زندگی خودشان‬ ‫هستند و فرصت دور زدن و خیابان گردی ندارند‪ ،‬اما شب ها‪،‬‬ ‫هم خیابان ها خلوت تر است‪ ،‬هم هوا بهتر است و هم وقت‬ ‫خالی هست‪ .‬این است که شب ها خیابان های شهر حال و‬ ‫هوای دیگری پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫البته نظر دیگری هم هست؛ یکی دیگر از فروشندگان‬ ‫یک نمایشگاه در ته ران‪ ،‬م ی گوید‪« :‬کسی که ‪ 1/5‬میلیارد‬ ‫پول ماش��ین م ی دهد‪ ،‬نگران این نیس��ت ک��ه حاال روی‬ ‫ماشینش خط بیفتد‪ .‬تازه این ها که پ راید و ‪ 206‬ما نیست که‬ ‫با کوچک ترین ضربه ای قر بشود‪ ،‬این ماشی ن ها اصال فرق‬ ‫م ی کند‪ ،‬هر کسی که این ها را در خیابان ببیند ترمز م ی کند‬ ‫که خود ماشین را نگاه کند و یادش م ی رود که م ی شود با این‬ ‫ماشی ن ها تصادف هم کرد‪ .‬خودتان ببینید‪ ،‬اگر توی یکی‬ ‫از همین بزرگراه ها‪ ،‬یک هیوندایی یا ب ی ام و معمولی بیفتد‬ ‫جلوی ش��ما‪ ،‬عمرا اگر س��رعتت را کم نکنی‪ ،‬اصال بیشتر‬ ‫ادم ها الین شان را هم عوض م ی کنند که خدایی نکرده به‬ ‫سایه این ماشی ن ها هم نخورند‪ .‬حاال فکر کن که مثال یک‬ ‫پورشه بیفتد جلوی شما‪ ،‬خب شما که با ان ماشین کورس‬ ‫نم ی گذارید! خودتان خود به خود راه را ب رایش باز م ی کنید!»‬ ‫شستن این ماشی ن ها هم دردسرهای خودش را دارد‪،‬‬ ‫به هر حال بعید است تا حاال یک مازراتی را دیده باشید که‬ ‫کنار یکی از خیابان های جوب دار ته ران با درهای باز توقف‬ ‫کرده باشد و کسی مش��غول کیسه کش��یدنش باشد‪ .‬این‬ ‫ماشی ن ها کمی سوسول تر از این حرف ها هستند و شست‬ ‫و شویشان «حساس» است‪ .‬کارواش هایی هم هستند که‬ ‫تو ش��وی این ماش��ی ن ها دارند‪ ،‬که‬ ‫خدمات ویژه ب رای شس ‬ ‫خدماتشان شامل واکس و پولیش کار هم هست‪ .‬با این حال‬ ‫یکی از این کارواش داران م ی گوید‪ ،‬ما سعی م ی کنیم همه‬ ‫نوع خدماتی را که مش��تری الزم دارد‪ ،‬داشته باشیم‪ .‬بعضی‬ ‫وقت ها که صاحب ماش��ین حساس اس��ت‪ ،‬حتی م ی شود‬ ‫ماشین را با نظارت خودش هم بش��وییم‪ ،‬اما واقعا ان قدر ها‬ ‫هم مش��تری های ان چنان��ی نداریم‪ ،‬چون کس��ان دیگری‬ ‫هستند که در خانه این ماشی ن ها را بش��ویند و تمیز کنند‪.‬‬ ‫برگردیم ب��ه همان صف پمپ بنزین‪ ،‬ماش��ی ن های خارجی‬ ‫که وارد ای ران م ی ش��وند‪ ،‬حاال چه ائودی و بنز اروپایی باشد‪،‬‬ ‫چه فورد امریکایی یا حتی ماشی ن های ژاپنی‪ ،‬استاندارد های‬ ‫بسیار سختگی رانه ای را به خصوص در مورد االیندگی پشت‬ ‫سر م ی گذارند‪ ،‬یعنی اقلش این است که استاندارد موتورشان‬ ‫بسته به سال تولید معموال یورو ‪ 5‬است‪ ،‬معنایش این است‬ ‫که این ماشی ن ها به بنزین هایی با کیفیت بهتر احتیاج دارند‬ ‫تا موتورشان اسیب نبیند‪ .‬حال اگر نه در حد بنزین هواپیما‪،‬‬ ‫اما یک چیزی در همان حدود! با این تفاسیر‪ ،‬باید صف بنزین‬ ‫سوپر جایگاه های بنزین ب رای این ماشی ن ها شلوغ تر باشد‪،‬‬ ‫اما همیش��ه هم این طور نیس��ت‪ .‬یک کارگر پمپ بنزین‬ ‫در یکی از پمپ های بنزین کمی باال ت��ر از منطقه مرکزی‬ ‫شهر‪ ،‬چی ز هایی را که دیده اس��ت‪ ،‬این طور تعریف م ی کند‪:‬‬ ‫«راننده های این ماشی ن ها هم مثل باقی راننده ها‪ ،‬هم بوق‬ ‫م ی زنند هم از این صف ب��ه ان صف م ی روند‪ ،‬اصال هم این‬ ‫جوری نیست که حتما بنزین سوپر بزنند‪ ،‬م ی روند توی صفی‬ ‫که خلوت تر است‪ ،‬حاال بنزین سوپر ما هم که انچنان بنزینی‬ ‫نیست که فرق بکند‪ ،‬فقط قیمتش بیشتر است‪ .‬تازه بعضی‬ ‫وقت ها راننده هایی هستند که از ماشین پیاده نم ی شوند و‬ ‫به ما هم انعام ی چیزی م ی دهن��د‪ ،‬اما بعضی از این راننده ها‬ ‫ناخون خشک اند‪ ،‬خودش��ان پیاده م ی شوند‪ ،‬ماشی ن شان را‬ ‫پر م ی کنند‪ ،‬پول خورد ها را هم م ی گیرند‪ ،‬بعد م ی روند‪ ،‬کال‬ ‫این ها هم مثل همه!»‬ ‫ش��اید س��خنگوی دول��ت راس��ت م ی گوید‪ ،‬ش��اید‬ ‫ماش��ی ن هایی که برخی به انها عنوان «لوکس» م ی دهند‪،‬‬ ‫واقعا با بعضی چیزها در ای ران هماهنگی نداش��ته باشند‪ ،‬با‬ ‫خیابان های ما‪ ،‬با فرهنگ ترافیک ما‪ ،‬با بنزین جایگاه های ما‬ ‫و حتی با کارواش های ما! اما به هر حال‪ ،‬همین االن‪ ،‬فقط با‬ ‫در نظر گرفتن ماشی ن هایی که از سال ‪ 88‬به بعد وارد کشور‬ ‫شده اند و حجم موتورشان باالی ‪ 2500‬س ی سی است‪94 ،‬هزار‬ ‫و ‪ 46‬تا است‪ .‬تعداد کمی نیست‪ ،‬تازه با در نظر گرفتن اینکه‬ ‫این امار مربوط به خودرو هایی است که از مبادی رسمی وارد‬ ‫کشور شده و پالک ای رانی گرفته اند‪ ،‬وگرنه تعداد خودرو هایی‬ ‫که حتی خواندن نامشان هم ب رایمان سخت است و با پالک‬ ‫گذر موقت در ش��هر رفت و امد م ی کنند‪ ،‬اصال کم نیست‪.‬‬ ‫حاال به فرض که از نقل مشهور «با پول کارگری نم ی شود از‬ ‫این چی ز ها خرید» بگذریم‪ ،‬شاید بهتر باشد مسئوالن بیشتر‬ ‫از اینکه نگران «ناهماهنگی ماش��ی ن های لوکس با بافت‬ ‫فرهنگی کشور» باش��ند‪ ،‬فکری به حال وضعیت اقتصادی‬ ‫بکنند که در ان ارز واردات دارو پیدا نم ی شود‪ ،‬اما ارز واردات‬ ‫خودرو پیدا م ی شود‪.‬‬ ‫وقوع تخلف محرز است‬ ‫‪2‬‬ ‫کمیسیون اصال ‪ 90‬می گوید واردات خودرو رانتی بوده است‬ ‫تبش که امروز و دیروز تند نشده‪ ،‬موضوع خودرو های‬ ‫وارداتی و اینکه چگونه امده اند که به دست چه کسانی برسند‪،‬‬ ‫از همان وقتی که واردات خودرو های لوکس به کشور ان قدر‬ ‫شد که م ی ش��د نمودش را در خیابان ها دید‪ ،‬باال گرفته بود‪.‬‬ ‫تقریبا یک سال پیش‪ ،‬یعنی اوایل پاییز سال ‪ ،92‬واکنش ها‬ ‫به واردات خودرو های لوکس به جایی رسید که مجلس را هم‬ ‫وادار به دخالت کرد‪ .‬مصطفی افضل ی فرد‪ ،‬از اعضای کمیسیون‬ ‫اصل ‪ 90‬مجلس که طبق اصل ‪ 90‬قانون اساس��ی مسئول‬ ‫رسیدگی شکایات مطرح شده از قوای قضائیه و مجریه است‪،‬‬ ‫اعالم کرد که این کمیسیون قصد دارد موضوع قیمت گذاری‬ ‫خودرو های وارداتی را بررسی کند؛ اما تقریبا بالفاصله اعالم شد‬ ‫که کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس تحقیق و تفحصی در مورد‬ ‫کل روند واردات خودرو به کش��ور را در دست دارد؛ موضوعی‬ ‫که از همان ابتدا هم به ش��دت مورد توجه رس��انه ها و مردم‬ ‫بود‪ .‬بررس��ی نحوی واردات خودروهای گران قیمت خارجی‬ ‫به کشور‪ ،‬البته چند ماهی طول کشید‪ ،‬اما در نهایت گزارشی‬ ‫که در هفته های پایانی اسفند ماه سال گذشته منتشر شده‪،‬‬ ‫اتهام های زی��ادی که تا ان روز به صورت غیررس��می مطرح‬ ‫م ی ش��د را اثبات کرد‪ .‬گزارش کمیس��یون اصل ‪ 90‬با استناد‬ ‫به گزارش گمرک جمهوری اس�لامی در مورد واردات خودرو‬ ‫تصریح کرده بود که «ارزش ریالی تمامی خودروهای وارداتی‬ ‫در هفت ماه اول سال ‪ 1391‬با دالر ‪ 12/260‬ریال محاسبه شده‬ ‫است و این در حالی اس��ت که وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫پیش از این اع�لام کرده بود که از تیرماه به بع��د ارز ‪12/260‬‬ ‫ریالی به واردات خودرو تخصیص پیدا نکرده اس��ت‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه عمده واردات در نیمه دوم س��ال ‪ 91‬نیز ب ر اساس ثبت‬ ‫سفارش های انجام شده با ارز مرجع بوده که حقوق و عوارض‬ ‫گمرکی ان نیز با تعرفه ‪45‬درصد ارز مبادله ای پرداخت شده که‬ ‫تقریبا معادل تعرفه ‪ 90‬درصدی ارز مرجع بوده است‪ .‬باتوجه به‬ ‫مراتب مذکور‪ ،‬دستگاه های ذی ربط به منظور جلوگیری از حیف‬ ‫و میل بی ت المال و رانتخواری عده ای خاص و معین‪ ،‬متعهد‬ ‫گردیده بودند که ب رای خودروهایی که هنوز به فروش نرسیده‬ ‫یا قبل از ش��ماره گذاری قرار دارند حداقل نس��بت به دریافت‬ ‫مابه التفاوت مبلغ ثبت س��فارش ارز مرجع ب��ه ارز مبادله ای‬ ‫از طریق بانک ه��ای عامل از مش��تریان و واردکنندگان اقدام‬ ‫کرده و حقوق و ع��وارض گمرکی را نیز با ن��رخ ارز مبادله ای‬ ‫دریافت نمایند‪ .‬متاسفانه دستگاه های مسئول نه تنها نسبت‬ ‫به تعهدات خود اقدامی نکردند بلکه همزمان با افزایش نرخ‬ ‫ارز از ‪ 12/260‬ریال مرجع به ‪24/850‬ریال مبادالتی‪ ،‬تعرفه ‪90‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪495‬میلیون و ‪907‬هزار و ‪330‬ریال‪ ،‬و در حالت سوم ‪36‬تریلیارد‬ ‫و ‪772‬میلی��ارد و ‪305‬میلی��ون و ‪677‬ه��زار و ‪690‬ریال بوده‬ ‫است‪ .‬همچنین در بررسی نحوه ثب ت س��فارش ب رای واردات‬ ‫خودرو های خارجی به کشور هم ان طور که گزارش کمیسیون‬ ‫اصل ‪ 90‬م ی گوید‪« ،‬نشان های انحصار» وجود دارد‪« :‬بررسی‬ ‫امار ثب ت س��فارش حاوی نکاتی از جمله نوع��ی انحصار در‬ ‫واردات و ضرورت بازنگری در قواعد حاکم بر ان است؛ گرچه‬ ‫ی ان خودروها‬ ‫امار ثبت سفارش خودرو به معنای واردات تمام ‬ ‫نیس��ت ولی قاعدتا باید با امار واقعی واردات تناسب داشته‬ ‫باشد‪ .‬در حال ی که واردات رس��می خودرو در سال ‪ 1390‬حدود‬ ‫‪ 40‬هزار دستگاه و در سال ‪ 44 ،1391‬هزار و ‪ 341‬دستگاه بوده‬ ‫است‪ ،‬ثبت سفارش های کالن نشان از یک ب رنامه ریزی ب رای‬ ‫هماهنگ ی های بع��دی از طریق سوءاس��تفاده از اطالعات‪،‬‬ ‫تصمیم سازی ب رای مس��ئوالن و کارگزاران دستگاه مربوطه‬ ‫و‪ ...‬ب رای سوءاس��تفاده های کالن است‪ .‬به عنوان نمونه چند‬ ‫مورد ثبت سفارش های به عمل امده به شرح زیر ذکر م ی شود‪:‬‬ ‫‪ .1‬یک ردیف ثبت سفارش در دوره ‪ 90/1/1‬تا ‪90/12/29‬‬ ‫به تعداد ‪ 288/933‬دس��تگاه با ارزش ش��ش میلی��ارد و ‪222‬‬ ‫میلیون دالر از کشور امارات متحده ع ربی‬ ‫‪ .2‬یک ردیف ثبت سفارش در دوره ‪ 90/1/1‬تا ‪90/12/29‬‬ ‫به تع داد ‪ 110/495‬دستگاه با ارزش یک میلیارد و ‪ 600‬میلیون‬ ‫دالر از کشور چین‬ ‫‪ .3‬یک ردیف ثب��ت س��فارش در دوره ‪ 90/1/1‬لغایت‬ ‫‪ 91/4/18‬به تعداد ‪ 333/643‬دستگاه با ارزش هفت میلیارد و‬ ‫‪ 177‬میلیون دالر از کشور امارات متحده ع ربی‬ ‫‪.4‬یک ردیف ثب��ت س��فارش در دوره ‪ 90/4/19‬لغایت‬ ‫‪ 91/8/8‬به تعداد ‪ 374/999‬دستگاه با ارزش ‪ 8‬میلیارد و ‪145‬‬ ‫میلیون دالر از کشور امارات متحده ع ربی‪».‬‬ ‫مرکز پژوهش های مجلس معتقد اس��ت که ثبت این‬ ‫تعداد س��فارش واردات خودرو م ی تواند به دلی��ل گرفتن ارز‬ ‫از بانک ها بدون واردات خ��ودرو و اس��تفاده از ان در راه های‬ ‫دیگر‪ ،‬تحت فشار قرار دادن مسئوالن با طرح استدالل وجود‬ ‫تقاضا ب رای خودرو های وارداتی در کش��ور و ایجاد اجبار ب رای‬ ‫انها در م��ورد ایجاد اجبار ب��رای موافقت ب��ا واردات و فروش‬ ‫امتیاز ثبت سفارش به متقاض ی های دیگر واردات همزمان با‬ ‫گرفتن اجازه ثبت سفارش از دیگران به دلیل پر شدن سقف‬ ‫ثبت سفارش خودرو صورت گرفته باش��د‪ .‬در انتهای گزارش‬ ‫کمیسیون اصل ‪ 90‬تاکید شده است که مسلما تخلفاتی در‬ ‫مورد واردات خودرو های خارجی صورت گرفته است‪ .‬از منابع‬ ‫ارزی سوءاستفاده ش��ده‪ ،‬از بحران ارزی در کشور سوءاستفاده‬ ‫شده و عمال تعرفه واردات برخالف تصمیم مجلس به جای‬ ‫‪ 90‬درصد‪ 45 ،‬درصد محاسبه شده اس��ت‪ .‬این گزارش البته‬ ‫به دلیل زمان نامناس��ب انتشارش در ش��لوغ ی های قبل از‬ ‫عید نوروز ‪ ،93‬عمال گم شد‪ .‬اما حساسیت روی ماشی ن های‬ ‫وارداتی همچنان ادامه پیدا ک��رد‪ .‬همین چند هفته پیش از‬ ‫اینکه موضوع ممنوعیت واردات خوردو های با ظرفیت موتور‬ ‫بیشتر از‪ 2500‬س ی سی از طرف دولت مطرح و منجر به مصوبه‬ ‫جدید دولت ب رای واردات هر نوع خودرویی با این مشخصات‬ ‫از همه راه های ممکن شود‪ ،‬کمیسیون اصل ‪ 90‬اعالم کرد که‬ ‫از سر گرفته شدن واردات خودرو های لوکس در دولت جدید را‬ ‫بررسی خواهد کرد‪ .‬البته دولت در یک کمپین رسانه ای جدی‬ ‫رئیس گمرک را به ب رنامه گفت وگوی ویژه خبری‪ ،‬وزیر صنعت‬ ‫را به ب رنامه پایش فرستاد تا در مورد ممنوعیت قطعی واردات‬ ‫این خودرو ها توضیح بدهند و همزمان س��خنگوی دولت در‬ ‫گفت وگو با رسانه ها متن مصوبه سه ماده ای دولت ب رای توقف‬ ‫واردات این خودرو ه��ا را اعالم کرد‪ .‬با این وجود کمیس��یون‬ ‫اعالم کرد که در مورد قیمت خودرو های وارداتی بعد از اعالم‬ ‫مصوبه جدید دولت‪ ،‬مورد سوال کمیسیون اصل ‪90‬است‪ ،‬اما‬ ‫کمیسیون با وجود اینکه اعالم کرده بود در جلسه این هفته اش‬ ‫به این موضوع خواهد پرداخت‪ ،‬ان طور که اعالم شده‪ ،‬به دلیل‬ ‫کمبود وقت‪ ،‬این موضوع را مورد بررسی قرار نداده است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫درصدی را به ‪ 45‬درصد کاهش دادند و عمال منافع رانتخواران‬ ‫تامین و نسبت به بی ت المال و حقوق مصرف کننده ب ی توجهی‬ ‫شد‪ ».‬در گزارش امده است که متوسط قیمت خرید هر خودرو‬ ‫وارداتی در سال ‪ 24447 ،1391‬دالر بود؛ عمده خودروها با ارز‬ ‫مرجع ‪12/260‬وارد شده اند و حقوق دولتی انها با تعرفه ‪90‬درصد‬ ‫ب ر اساس ارز مرجع و یا تعرفه ‪45‬درصد ب ر اساس ارز مبادله ای‬ ‫رقم ریالی ان معادل تقریبی همان ‪90‬درصد ارز مرجع است‪،‬‬ ‫محاسبه ش��ده‪ .‬قیمت متوسط خودرو ب ر اس��اس ارز مرجع با‬ ‫تعرفه ‪90‬درصد و ‪ 5‬درص��د ارزش افزوده (ب��دون هزینه های‬ ‫حمل و نقل‪ ،‬بیمه‪ ،‬شماره گذاری و سود بازرگانی) ‪584‬میلیون‬ ‫و ‪ 454‬هزار و ‪ 430‬ریال محاسبه و مورد نظر قرار گرفته است‪.‬‬ ‫قیمت خودرو ب ر اساس ارز مبادله ای با تعرفه ‪90‬درصد و پنج‬ ‫درصد ارزش افزوده (ب��دون هزینه های حم��ل و نقل‪ ،‬بیمه‪،‬‬ ‫شماره گذاری و س��ود بازرگانی) یک میلیارد و ‪ 184‬میلیون و‬ ‫‪ 640‬هزار و ‪500‬ریال ریال محاسبه شد ه است‪ .‬قیمت خودرو‬ ‫ب ر اساس ارز مبادله ای با تعرفه ‪ 45‬درصد و ‪5‬درصد ارزش افزوده‬ ‫لو نقل‪ ،‬بیمه‪ ،‬ش��ماره گذاری و س��ود‬ ‫(بدون هزینه های حم ‬ ‫بازرگانی) ‪911‬میلیون و ‪276‬هزار و ‪ 840‬ریال محاس��به شده‬ ‫است‪ .‬قیمت خودرو ب ر اساس ارز ازاد ‪ 35/000‬ریال و تعرفه ‪90‬‬ ‫درصدی و ‪ 5‬درصد ارزش افزوده (بدون هزینه های حمل و نقل‪،‬‬ ‫بیمه‪ ،‬شماره گذاری و سود بازرگانی) یک میلیارد و ‪668‬میلیون‬ ‫و ‪507‬هزار و ‪750‬ریال محاسبه شده است‪ .‬قیمت خودروهای‬ ‫ب��ا ارز ازاد ‪ 35/000‬ریال و با تعرفه ‪45‬درص��د و ‪5‬درصد ارزش‬ ‫افزوده (بدون هزینه های حمل و نقل‪ ،‬بیمه‪ ،‬ش��ماره گذاری و‬ ‫سود بازرگانی) یک میلیارد و ‪283‬میلیون و ‪467‬هزار و ‪500‬ریال‬ ‫محاسبه شده است‪ .‬مالک این گزارش در تعیین قیمت بازار‬ ‫عبارت است از ارز ازاد (ارز منش��ا صادرات‪ ،‬ارز منشا خارجی و‬ ‫بدون انتقال از داخل کشور‪ ،‬تهاتر کاال با کاال و ارز بازار ازاد و‪)...‬‬ ‫و تعرفه ‪ 45‬درصدی و پنج درصد ارزش افزوده با ارز مبادله ای‪.‬‬ ‫مالک فروش در بازار ازاد قیمت خودرو‪ ،‬هم ب ر اساس ارز ازاد‬ ‫با تعرفه‪90‬درصد و ‪5‬درصد ارزش افزوده محاسبه شده است‪.‬‬ ‫این گزارش در بخش دیگری به محاسبه می زان رانتخواری در‬ ‫واردات این خودرو ها پرداخته و نوشته است که وقوع رانت در‬ ‫واردات خودرو در س��ه حالت ممکن بوده است‪ .‬حالت اول‪ :‬در‬ ‫خوشبینانه ترین وضعیت یعنی ثبت سفارش‪ ،‬تعرفه ‪90‬درصد‬ ‫و ارزش افزوده ‪5‬درصد همگی بر مبنای ارز مبادله ای ‪24/850‬‬ ‫ریال محاس��به و از واردکننده دریافت گردد‪ ،‬مابه التفاوت سود‬ ‫حاصله حداقل مبلغ ‪248‬میلیون و ‪137‬هزار و ‪60‬ریال در هر‬ ‫خودرو است‪ .‬حالت دوم‪ :‬در بدبینانه ترین حالت که با واقعیات‬ ‫بازار وقت ب ی ارتباط نیس��ت یعنی ثبت سفارش با تعرفه ‪90‬‬ ‫درصد و ارزش افزوده پنج درصد بر مبن��ای ارز مرجع ‪12/260‬‬ ‫ریال‪ ،‬سود حاصله ب رای واسطه ها و واردکنندگان و مابه التفاوت‬ ‫مبلغ ‪848‬میلیون و ‪323‬هزار و ‪130‬ریال در هر خودرو خواهد‬ ‫بود‪ .‬حالت سوم‪ :‬واقع ی ترین امار و ارقام در مورد مابه التفاوت‬ ‫قیمت های مصوب و حاش��یه بازار مربوط به ثبت سفارش با‬ ‫ارز مرجع و تعرفه ‪45‬درصد حقوق و عوارض گمرکی و ‪5‬درصد‬ ‫ارزش افزوده ب ر اساس قیمت مبادله ای ‪ 24/850‬ریال است که‬ ‫انجام گرفته‪ ،‬که در این ص��ورت مابه التفاوت قیمت مصوب‬ ‫با قیمت حاش��یه بازار مبلغ ‪829‬میلیون و ‪307‬هزار و ‪90‬ریال‬ ‫به ازای هر خودرو بوده اس��ت‪ .‬بر این اس��اس سرمایه ای که‬ ‫از ید بی ت المال و مصرف کنندگان ب��ه علت اختالف قیمت‬ ‫مصوب و بازار ازاد‪ ،‬خارج و نصیب واردکنندگان و واس��طه ها‬ ‫ش��ده اس��ت (با فرض واردات ‪ 44‬هزار و ‪ 341‬خودرو در سال‬ ‫‪ )91‬در حال��ت اول ‪11‬تریلی��ارد و دو میلی��ارد و ‪645‬میلون و‬ ‫‪377‬هزار و ‪460‬ریال‪ ،‬در حالت دوم ‪37‬تریلیارد و ‪615‬میلیارد و‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اب رفته به جوی برمی گردد؟‬ ‫در حاشیه تصمیم دولت برای محدود کردن واردات خودروهای باالی‪ 2500‬سی سی‬ ‫‪3‬‬ ‫واردات خودرو های لوکس از جنجال ی ترین پرونده های‬ ‫دولت گذشته است‪ .‬تعداد این خودرو ها به نسبت کل بازار‬ ‫خودرو در کش��ور و حتی به نسبت بازار خودرو های وارداتی‬ ‫به ای ران ان قدرها هم قابل مالحظه نیست اما رقم هایی که‬ ‫بابت واردات این خودرو ها پرداخت شده‪ ،‬خود به خود عالمت‬ ‫سوال هایی را ایجاد م ی کند؛ اگرچه تا وقتی که دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد در بهش��ت افزایش نجومی قیمت دالر به سر‬ ‫نم ی برد و حلقه تحریم ها به تنگی دو‪ ،‬س��ه س��ال پایانی‬ ‫دولت او نبود‪ ،‬صدای اعتراضی از دیدن ان همه پورش��ه و‬ ‫ائودی و بنز در خیابان های ته ران و باقی ش��ه ر های بزرگ‬ ‫شنیده نم ی شد‪.‬‬ ‫اما در همیشه روی یک پاشنه نم ی چرخد‪ .‬همزمان با‬ ‫بد تر شدن اوضاع اقتصادی‪ ،‬افزایش قیمت دالر در بازار ازاد‬ ‫و کم ش��دن عرضه ان به بازار‪ ،‬همزمان‬ ‫با بس��ته ش��دن راه های ورود کاالهای‬ ‫ضروری به کش��ور و س��خت تر ش��دن‬ ‫تحریم ه��ای بانکی‪ ،‬یکب��اره این همه‬ ‫ماش��ی ن های خارجی در خیابان ها توی‬ ‫ذوق همه زد‪.‬‬ ‫این ماشی ن ها از کجا امده؟ در این‬ ‫شرایط بد اقتصادی که دارو ب رای بیماران‬ ‫و غذا ب رای دام وارد کش��ور نم ی ش��ود‪،‬‬ ‫تولی د کنن��دگان دچار بحران هس��تند و‬ ‫چرخ اقتصاد لنگ تر از همیش��ه اس��ت‪،‬‬ ‫پول این همه ماشین خارجی را چه کسی‬ ‫داده اس��ت؟ مثال این ماش��ین چند صد‬ ‫هزار دالری را هم با هم��ان دالر ‪3‬هزار و‬ ‫دویست‪ ،‬س��ی صد تومانی خریده اند که‬ ‫به خاطر اعالم قیمتش یک نفر به اسم‬ ‫«جمشید بسم اهلل» را بازداشت کردند و‬ ‫گفتند اخاللگر بازار ارز اس��ت؟ یا ارز این‬ ‫ماشی ن ها از «یک جای دیگر» تامین شده است؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫دولت تصمیم گرفت‬ ‫اخی را مسعود کرباسیان ‪ -‬رئیس کل گمرک جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران ‪ -‬که او را یکی از پایه های طرح دوباره موضوع‬ ‫واردات خودرو خارجی به ای ران م ی دانند‪ ،‬در بخش گفت وگوی‬ ‫ویژه خبر ش��بکه دو تلویزیون‪ ،‬در این مورد گفته که پیش از‬ ‫مصوبه های دولت جدید ب رای واردات خ��ودرو‪ ،‬خودرو های‬ ‫واردات��ی با ارز مرج��ع و نرخ س��ود بازرگان��ی ‪ 70‬درصد وارد‬ ‫م ی شدند‪ ،‬اما دولت تصمیم گرفت این روند را تغییر دهد‪.‬‬ ‫داس��تان خودرو های گرانقیمت خارجی در ای ران‪ ،‬حاال‬ ‫دنباله دار شده است؛ پرونده ای در این مورد در کمیسیون اصل‬ ‫نود مجلس در جریان است اما ان چیزی که این روز ها دوباره‬ ‫موض��وع واردات خودرو های لوکس را س��ر زبان ها انداخته‪،‬‬ ‫تصمیم جدید دول��ت ب رای ممنوعی��ت واردات خودروهای‬ ‫خارجی گرانقیمت به کشور است‪.‬‬ ‫دولت قبل که در ابتدای س��ال گذشته تالش کرد تا با‬ ‫نادیده گرفتن طرح اولویت های وارداتی که در اواخر دولت به‬ ‫عنوان چاره ای ب رای مش��کل اختصاص منابع ارزی محدود‬ ‫به نیاز های گسترده واردات کش��ور بود‪ ،‬ممنوعیت واردات‬ ‫کاالهایی که به نام اولویت دهم نامگذاری شده بود را برطرف‬ ‫کند‪ ،‬با نقدهایی رو به رو شد که دولت را متهم به حمایت از‬ ‫واردات کاالهای لوکس و نادیده گرفتن اولویت ها م ی کرد‪.‬‬ ‫مصوبه جدید ممنوعی��ت واردات خودروهای لوکس‬ ‫خارجی که انها را در رده خودرو های��ی با حجم موتور باالی‬ ‫‪ 2500‬س ی س��ی تعریف کرده اند‪ ،‬در راس��تای مصوبه قبلی‬ ‫دولت جدید ب رای واردات این خودروهاس��ت‪ .‬اولین مصوبه‬ ‫در دولت یازدهم در ‪ 21‬ش��هریور ‪ 92‬ابالغ شد‪ .‬بر این اساس‬ ‫خودروهایی که حجم موتور انها باالی ‪ 2500‬س ی سی بود‪،‬‬ ‫عمال اجازه ورود نداش��تند‪ ،‬مگر انهایی که قبال وارد شدند‪،‬‬ ‫قبض انبار گرفتند‪ ،‬با دو ب رابر حقوق گمرکی و سود بازرگانی‬ ‫یعنی ‪ 140‬درصد و با ارز خود متقاضی توانس��تند وارد کنند‪،‬‬ ‫همچنین خودروهای سفارتخانه ها که طبق کنوانسیون های‬ ‫بی ن المللی وارد شدند و باید شماره سیاسی م ی شدند‪ .‬پس از‬ ‫مدتی با پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی این خودروها‬ ‫نی ز ترخیص م ی شدند‪.‬‬ ‫این همان اماری است که اقای کرباسیان به ان استناد‬ ‫م ی کند‪« :‬بعد از مصوبه هیات دولت در سال گذشته در مورد‬ ‫شرایط جدید واردات خودرو های با ظرفیت موتور باالی ‪2500‬‬ ‫س ی س��ی تنها ‪ 113‬عدد خودرو این چنینی وارد کشور شده‪.‬‬ ‫این امار در ب رابر تع داد خودرو هایی که قبال وارد کشور شده اند‪،‬‬ ‫اصال قابل مقایسه نیست‪».‬‬ ‫اما به گفته اقای کرباسیان در مورد واردات همین تع داد‬ ‫محدود خودرو هم فشار هایی به دولت وجود داشته است و از‬ ‫طرف دیگر خالقیت ای رانی هم کار دست گمرک داده بود‪.‬‬ ‫سخنگوی دولت در این مورد گفته بود‪« :‬واردکنندگان‬ ‫ی ترخیص کاالهای خود از مبادی گمرکی‪،‬‬ ‫این خودروها ب را ‬ ‫شگردهای مختلفی را به کار م ی بستند؛ یکی از این شگردها‬ ‫متروکه کردن خودروه��ای وارداتی بود؛ به ای��ن ترتیب که‬ ‫واردکنندگان خودروه��ای لوکس با تعلل د ر ترخیص کاالی‬ ‫خود‪ ،‬انها را متروک��ه م ی کردند و پس از مدت��ی به ضوابط‬ ‫گمرکی ب رای فروش کاالهای متروکه متوس��ل م ی ش��دند‬ ‫و خودروه��ای لوک��س خ��ود را در ب��ازار داخل ب��ه فروش‬ ‫م ی رساندند‪».‬‬ ‫ظاه را این شیوه خالقانه امسال هم مورد استفاده قرار‬ ‫گرفته است و این طور که اقای کرباس��یان خبر داده است‪،‬‬ ‫از ابتدای س��ال جاری سه دس��تگاه خودرو به این شیوه وارد‬ ‫کشور ش��ده اس��ت‪« .‬خودرو هایی که متروکه م ی شد را به‬ ‫سازمان اموال تملیکی م ی دادند و م ی فروختند‪ .‬به طور کلی‬ ‫اموال تملیکی از ابتدای س��ال تا کنون سه دستگاه خودرو‬ ‫این چنینی فروخته است‪».‬‬ ‫نیاز به شیوه های جدید‬ ‫اما این ش��یوه هم دیگر جوابگو نخواه��د بود‪ ،‬چون‬ ‫سخنگوی دولت تصریح کرده است‪« :‬خودرو های متروکه‪،‬‬ ‫به کشور صادر کننده مرجوع خواهند شد و هیچ راهی ب رای‬ ‫ورود انها به کشور وجود ندارد» بنا ب ر این دیگر اجازه واگذاری‬ ‫خودرو های متروکه به سازمان اموال تملیکی وجود ندارد‪.‬‬ ‫دومین بند مصوبه دولت در رابطه با ممنوعیت واردات‬ ‫خودروهای با حجم موتور بیش از ‪ 2500‬س ی س��ی ش��امل‬ ‫سهمی ه ها هستند‪ .‬برخی گروه ها از جمله دارندگان کارت های‬ ‫جانبازی یا قهرمان های ورزش��ی‪ ،‬تا پی��ش از تصمیم اخیر‬ ‫دولت امکان واردات خودرو با ظرفیت باالی ‪ 2500‬سی سی‬ ‫را داشتند‪ ،‬همین موضوع باعث شد که برخی رسانه ها خبر‬ ‫بدهند که تعداد قابل توجهی از ثبت سفارش ها ب رای واردات‬ ‫خودرو توسط کسانی انجام م ی شود که کارت جانبازی دارند‬ ‫اما حاال این س��همیه هم به صراحت ب رای ورزش��کاران لغو‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت نیز با اعالم اینکه پیش از‬ ‫این چهار هزار فقره مجوز ب رای ایثارگران و معلوالن و ‪ ۶۰‬فقره‬ ‫ب رای اشخاص خاص ب رای واردات خودروهای لوکس در نظر‬ ‫گرفته شده بود‪ ،‬گفته اس��ت که با تدابیر‬ ‫خاص این مجوزها متوقف ش��ده است و‬ ‫حت ی االم��کان باید خودروه��ای کمتر از‬ ‫‪ ۲۵۰۰‬س ی سی وارد کشور شود‪.‬‬ ‫بند س��وم مصوب��ه جدی��د دولت‪،‬‬ ‫محدود ش��دن واردات خ��ودرو از مناطق‬ ‫ازاد است‪ .‬ب رای این یک مورد الزم نیست‬ ‫که مدرکی به کسی ارائه بدهید‪ ،‬قوانین‬ ‫واردات خودرو به مناطق ازاد اجازه م ی داد‬ ‫که وارد کنندگان ب رای اس��تفاده شخصی‬ ‫از خودرو های خارج��ی در داخل مرز های‬ ‫کشور بدون پرداخت حقوق گمرکی اقدام‬ ‫کنند اما این همه خودرو هایی که با پالک‬ ‫گذر موقت در شه ر های مرکزی م ی بینید‬ ‫دقیقا از همین مبادی وارد کشور شده اند‬ ‫و با اینکه پالک انها گذر موقت اس��ت‪،‬‬ ‫اژان س هایی هستند که کار تمدید پالک‬ ‫خودرو را بدون درد سر ب رای مالکش انجام‬ ‫م ی دهند‪ ،‬حاال دولت دس��ت این گروه از وارد کنندگان را هم‬ ‫خوانده است که اعالم کرده است «ورود خودرو از این مبادی‬ ‫هم محدود خواهد شد‪».‬‬ ‫سخنگوی دولت در این مورد تاکید کرده است که «اگر‬ ‫قرار اس��ت به برخی قهرمانان و برخی افرادی که در جزایر‬ ‫ما ساکن هس��تند کمک کنیم‪ ،‬لزومی ندارد این کمک به‬ ‫صورت مجوز دادن ب رای واردات خودرو باش��د‪ ،‬کما اینکه ما‬ ‫نس��بت به تردد خودروهای گرانقیمت و غیرمتعارف که در‬ ‫جامعه وجود دارد‪ ،‬موافقتی نداریم؛ چراکه با بافت فرهنگی‬ ‫ما مطابقت ندارد‪».‬‬ ‫ایا این راه حل ها موثر است؟‬ ‫با همه نگران ی ها و فش��ار هایی ک��ه روی دولت بود‪،‬‬ ‫کارشناسان م ی گویند تصمیم های جدید دولت تاثیر چندانی‬ ‫در بازار ماشی ن های وارداتی که همه هم حجم موتور باال و‬ ‫تولید سفارشی ندارند‪ ،‬نخواهد داشت‪.‬‬ ‫در ‪ 10‬سال گذش��ته میانگین ساالنه واردات خودرو به‬ ‫کشور سالیانه ‪ 20‬هزار دستگاه است که البته در سال های‪90‬‬ ‫و ‪ 91‬به ‪ 30‬هزار دستگاه هم رسیده است‪.‬‬ ‫بر اساس امار گمرک ساالنه گمرک جمهوری اسالمی‬ ‫که در سایت ان هم منتشر شده است‪ ،‬در سال ‪ 90‬در مجموع‬ ‫حدود ‪ 40‬هزار خودرو به ارزش ‪ 824‬میلیون دالر وارد کش��ور‬ ‫شد که تعداد و وزن ان حدود ‪ 9‬درصد و ارزش ان هم هشت‬ ‫درصد نسبت به سال قبل از ان کاهش داشته است‪.‬‬ ‫در سال ‪ 91‬واردات انواع خودروهای سواری با رشد ‪11/3‬‬ ‫درصدی نسبت به س��ال ‪ 90‬به رقم ‪ 44‬هزار و ‪ 341‬دستگاه‬ ‫رسیده است؛ ارزش واردات خودروهای س��واری به کشور با‬ ‫افزایش ‪ 30/59‬درصدی به یک میلی��ارد و ‪ 84‬میلیون دالر‬ ‫رس��ید و از نظر وزن هم افزایش ‪ 12/73‬درصدی داشت و به‬ ‫‪ 72‬هزار تن رسید‪.‬‬ ‫در سال ‪ 92‬طبق امار رس��می ‪ 78‬هزار و ‪ 673‬خودرو‬ ‫س��واری به ارزش ‪ 3‬میلیارد و ‪ 17‬میلیون دالر به کشور وارد‬ ‫ش��ده اس��ت که از نظر تعداد ‪ 74/45‬درصد و از نظر ارزش‬ ‫‪ 174/46‬درصد رش��د را نسبت به س��ال ‪ 91‬نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫واردات خودرو نسبت به س��ال ‪ 92‬نیز حدود ‪ 70‬درصد رشد‬ ‫داش��ته اس��ت‪ .‬از فروردین ماه ‪ 93‬تا امروز هم می زان واردات‬ ‫خودرو نسبت به مدت مشابه س��ال قبل ‪ 75‬درصد افزایش‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫از ب��ازار ‪ 15‬میلیونی خودرو در کش��ور رقمی کمتر از‬ ‫‪ 1/5‬درصد در اختیار خودرو های خارجی است و طبق گفته‬ ‫کرباس��یان‪ ،‬خودرو های لوکس هم تنها ح��دود یک درصد‬ ‫واردات خودرو به کش��ور را تش��کیل م ی دهند‪ .‬پس ش��اید‬ ‫ب ی علت نباشد که رئیس گمرک جمهوری اسالمی در این‬ ‫مورد م ی گوید به طور متوسط در سال های قبل نزدیک ‪600‬‬ ‫میلیون دالر ب رای واردات خودروهای باالی ‪ 2500‬صرف شده؛‬ ‫کل این رقم در سال جاری به هفت میلیون دالر هم نم ی رسد‪.‬‬ ‫دولت یازدهم فضایی باز کرد و دیگر ارز قابل توجهی بابت‬ ‫ان پرداخت نکرد؛ و شاید اصال نباید این همه به این موضوع‬ ‫پرداخته شود‪.‬‬ ‫با همه این حرف ها به نظر م ی رس��د که نم ی شود اب‬ ‫رفته را به جو برگرداند‪ .‬حسن زمان ی افشار ‪ -‬رئیس اتحادیه‬ ‫نمایشگاهداران و فروش��ندگان اتومبیل ‪ -‬معتقد است که‬ ‫دیگر ب رای جلوگی��ری از واردات خودرو هایی با حجم موتور‬ ‫باالی ‪ 2500‬سی سی کمی دیر شده است‪ ،‬چون این واردات‬ ‫در همان زمانی که ش��دت داش��ت تاثیر خودش را بر بازار‬ ‫معامله خودرو گذاشته است‪.‬‬ ‫«ممنوعینت ورود چنین ماشی ن های نیز تاثیر انچنانی‬ ‫بر قیمت خودرو نخواهد داش��ت و بازار دچار شوک ناگهانی‬ ‫تحریم‪ ،‬بحران اقتصادی‪ ،‬رواج سرقت‬ ‫چگونه در شرایط سخت اقتصادی خودروهای لوکس زیاد می شود؟‬ ‫ بیتا حقیقی پور‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪4‬‬ ‫با روی کار امدن دولت روحانی این امید وجود داش��ت‬ ‫که ای ران از لحاظ اقتصادی به سطحی از شکوفایی برسد و‬ ‫سد تورم شکسته شود‪ ،‬اما هیچ تغییری در بهبود این اوضاع‬ ‫ایجاد نشد و بحران اقتصادی همچنان بر جا باقی است‪ .‬به‬ ‫قائم‪‎‬مقام کنونی بانک مرکزی و «فریدون محمدزاده» نوشته‬ ‫شده و در «فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی»‬ ‫(ش��ماره بهار ‪ )1393‬منتشر شده اس��ت‪ .‬پژوهش یادشده با‬ ‫اس��تفاده از داده های اقتصادی مربوط به سال های ‪ 1363‬تا‬ ‫‪ 1388‬به انجام رسیده است‪.‬‬ ‫این تحقیق به طور واضح نشان م ی دهد که عده ای از‬ ‫فقر موجود در جامعه به نفع خود استفاده م ی کنند و شکاف‬ ‫طبقاتی هر روز بیشتر احساس م ی شود‪ .‬این در حالی است‬ ‫که س��ازمان ملل در جدیدترین گزارش توسعه انسانی خود‬ ‫اعالم کرد‪ ،‬رتبه ای ران از نظر ناب رابری درامدی در سال ‪۲۰۱۳‬‬ ‫باالتر از کشورهایی نظیر امریکا‪ ،‬قطر‪ ،‬روسیه و ترکیه قرار‬ ‫دارد‪ .‬ب ر اس��اس این گزارش ای ران در میان ‪ 136‬کشور جهان‬ ‫رتبه ‪ 68‬را به خود اختصاص داده است‪.‬‬ ‫فرصتی ب رای سارقان و تبهکاران‬ ‫در کنار بح��ران اقتص��ادی و نابس��امانی قیمت ها‪،‬‬ ‫درگیری ه��ای داخل��ی و خارجی‪ ،‬فس��اد و ج��رم روز به روز‬ ‫بیشترین امار را در ای ران به خود اختصاص م ی دهد‪.‬‬ ‫خودروهای خارجی که از سوی گمرک و شرکت هایی‬ ‫مثل اطلس خودرو یا مدی ران خودرو وارد بازار ای ران م ی شوند‬ ‫و مشتریان خاص خود را دارند توجه سارقان زیادی را به خود‬ ‫جلب م ی کند‪ .‬اما نکته قابل توجه در س��رقت این خودروها‬ ‫این است که کمترین امار می زان سرقت را به خود اختصاص‬ ‫داده اند‪ ،‬زی را قطعات این خودروها قابل ردیابی است و سارق‬ ‫خیلی سریع مورد شناسایی قرار م ی گیرد‪ .‬هر چند که در امار‬ ‫اعالم شده از سوی یکی از دادس��راهای ته ران خودروهایی‬ ‫مانند مزداسه مورد سرقت بوده اند‪.‬‬ ‫وقتی سرقت خودرو از مد م ی افتد‬ ‫بنا بر اظهارات دکتر ش��اهچراغی‪ ،‬رئیس اجرای احکام‬ ‫دادس��رای ناحیه ‪ 12‬ته ران‪ ،‬در گفت وگو ب��ا خبرنگار مثلث‪،‬‬ ‫خودروهای ای رانی بیشتر در معرض سرقت از سوی سارقان‬ ‫قرار م ی گی رند‪ ،‬زی را قطعات ان بیش��تر در بازار رایج اس��ت و‬ ‫خریدار دارد‪ .‬قطعات خودروهای خارجی به دلیل قابل ردیابی‬ ‫بودن طرفدار زیادی ندارد‪ .‬اما نکته جالب توجه این است که‬ ‫خودروهای سرقت شده از سوی سارقان گویا دردسر ساز است‬ ‫و ابزار یدک خودرو و برخی قطعات مانند کامپیوتر ان بیشتر‬ ‫در معرض سرقت قرار م ی گی رند‪.‬‬ ‫در بررسی پرونده های سرقت خودرو یک پرونده دارای‬ ‫‪ 300‬مورد س��رقت قطعات خودرو بود که از سوی باند ‪5‬نفره‬ ‫انجام ش��ده بود که ‪ 40‬مورد از قطعات دزدیده شده ردیابی و‬ ‫پس از تایید از سوی مالباختگان به انها بازگردانده شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫رکود در بازار‬ ‫نخواهد ش��د‪ .‬احتمال بس��یار ضعیفی که در م��ورد تاثیر‬ ‫ممنوعیت ورود خودرو م ی توانم بدهم این است که ممکن‬ ‫است قیمت ها به صورت بسیار جزئی دچار تغییر شوند که‬ ‫البته این احتمال نیز بس��یار ضعیف است‪ .‬بازار خودرو چند‬ ‫وقتی است حواشی بسیاری داشته است اما باید عنوان کنم‬ ‫که با ممنوعیت خودروهای ‪ 2500‬س ی سی‪ ،‬مردم نباید منتظر‬ ‫اتفاق خاصی باش��ند‪ .‬زی را ان چیزی که م��ردم در خصوص‬ ‫کاهش قیمت خودرو فک��ر م ی کنند با چنی��ن اقدامی رخ‬ ‫نخواهد داد‪».‬‬ ‫با این مصوبه سه بندی سفت و سختی که دولت اجرای‬ ‫ان را در پیش دارد‪ ،‬احتمال اینک��ه خودرویی با حجم موتور‬ ‫باال بتواند باز هم وارد کشور یا ب رای ان ثبت سفارش صورت‬ ‫بگیرد‪ ،‬ان طور که دولت ی ها م ی گویند تقریبا غی ر ممکن است‪.‬‬ ‫اما این خودرو هایی که به گفته اقای نوبخت با بافت فرهنگی‬ ‫کشور تناسب ندارند؛ به هر حال وجود دارند‪ ،‬وارد شده اند و در‬ ‫خیابان های این شه ر ها رفت و امد م ی کنند؛ این اثر انگشتی‬ ‫است که پاک کردنش به این سادگ ی ها ممکن نیست‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫گروهی از کارشناسان معتقدند‪ ،‬تورم و نرخ بیکاری قبل‬ ‫از تحریم ها وجود داشته و نم ی توان گفت که صرفا تحریم ها‬ ‫بحران اقتصادی در ای ران به وجود اورده اس��ت‪ .‬در چند سال‬ ‫اخیر ای ران در وضعیتی به س��ر م ی برد که هر کم و کاستی‬ ‫در داخل را به تحریم های خارجی نس��بت م ی دهند و گاه به‬ ‫نظر م ی رسد ان را سرپوشی ب رای کم کاری های خود در داخل‬ ‫ای ران قرار م ی دهند‪.‬‬ ‫سال ‪ 91‬اوج مشکالت اقتصادی داخل ای ران بود‪ .‬از یک‬ ‫سو فشار و جنگ با تحریم های غرب و از سویی دیگر نوسان‬ ‫نرخ ارز و افزایش ناگهانی ان که این موضوع خود باعث سود‬ ‫و زیان عده ای از مردم شد‪ .‬البته افزایش نرخ طال و دالر نیز از‬ ‫این قاعده مستثنی نبود‪.‬‬ ‫در این میان عالوه بر تحریم های نفتی و دارویی‪ ،‬برخی‬ ‫تحریم ها در بخش خودرو س��ازی دردسرساز شد‪ ،‬به گونه ای‬ ‫که در تولیدات داخلی و ورود برخ��ی قطعات ب رای تکمیل‬ ‫تولید خودرو دردس��رهایی به وجود امد و افزایش نابهنگام‬ ‫خودروهای داخلی و خارجی را به وجود اورد‪.‬‬ ‫قیمت خودروها به گون��ه ای افزایش یافت که کیفیت‬ ‫انها روز به روز تحلیل م ی رفت و اعتراض به خودروس��ازان و‬ ‫فشار دولت روی انها جهت کاهش قیمت ها ب ی نتیجه ماند‪.‬‬ ‫شاید بهتر اس��ت کمی منصفانه به این موضوع نگاه کرد و‬ ‫افزایش قیمت خودرو را از جنبه مثبت ان دید؛ به این صورت‬ ‫که ای ران در تحریم به سر م ی برد‪ ،‬از ورود قطعات جلو گیری‬ ‫م ی ش��د و کارخانه های خودروسازی که همیش��ه به ورود‬ ‫قطعات عادت کرده بودند به مرحله ای رسیدند که باید ازمون‬ ‫و خطا انجام م ی دادند‪ .‬یا خود تمامی قطعات خودرو را تولید‬ ‫م ی کردند و یا از قطعات چینی رده پایین استفاده م ی شد تا‬ ‫حداقل از ورشکستگی‪ ،‬خود را نجات دهند‪.‬‬ ‫گفته دکترمجید تفرشی‪ ،‬استاد تاریخ‪ ،‬با انتخاب دکتر روحانی‬ ‫کش��ور ما در حال حاضر تنها ش��رایط متفاوت��ی در جامعه‬ ‫بی ن المللی دارد‪ .‬این استاد دانشگاه در لندن‪ ،‬با تاکید بر اینکه‬ ‫در یک سال گذش��ته نگاه جهان به ای ران و همچنین نگاه‬ ‫ای ران به کشورها تفاوت اساسی پیدا کرده‪ ،‬گفت‪« :‬م ی توان‬ ‫گفت که نگاه ها یکدست و واقع بینانه نیست و کشورهای‬ ‫اروپایی و امریکایی مواضع مختلفی دارند‪ .‬البته در داخل و‬ ‫خارج چند جور نگاه وجود دارد که جنس اول تنها ستیزه جویی‬ ‫را م ی پذیرد و نگاهش ستیزه و جنگ با غرب است و جنس‬ ‫نگاه گروه دوم سیاسی اس��ت و با ریاست جمهوری مشکل‬ ‫دارند و مشکلشان این نیست که نم ی توان با غرب صلح کرد‬ ‫اما معتقدند که اعتبار این کار نباید به این دولت اختصاص‬ ‫پیدا کند‪ ».‬تفرش��ی با اش��اره به گروه س��وم ک��ه مخالفان‬ ‫اقتصادی هس��تند‪ ،‬گفت‪« :‬گروهی هم از دش��منی ای ران و‬ ‫کشورهای دیگر س��ود اقتصادی م ی برند و در این دشمنی‬ ‫منافعی دارند‪ .‬این گروه نانشان در بدبختی مردم است‪».‬‬ ‫با توجه به شرایط کنونی اقتصاد ای ران برخی بررس ی ها‬ ‫از نتایج تحقیقات دانشگاهی نشان م ی دهد که در سال های‬ ‫اخیر‪ ،‬برخی از سیاس��ت های کالن اقتصادی مثل افزایش‬ ‫تورم‪ ،‬گسترش بیکاری و افزایش بدون ب رنامه مخارج دولتی‪،‬‬ ‫به تشدید «ناب رابری درامدی» و «انتقال ثروت از دهک های‬ ‫پایین درامدی به دهک های باال» منجر شده است که نبود‬ ‫فرصت های ش��غلی و افزای��ش بیکاری‪ ،‬به عن��وان یکی از‬ ‫عوامل ناب رابری درامدی شده است‪ .‬تورم و بیکاری را دو عامل‬ ‫انتقال ثروت از دهک های پایین درامدی به دهک های باال‬ ‫در اقتصاد کشور معرفی کرده است‪ .‬همچنین این تحقیق‬ ‫نتیجه گرفته که «یارانه پرداخت شده به کاالهای اساسی»‬ ‫تا س��ال ‪« ،1388‬تاثیر بس��یار ضعیفی در کاهش شکاف‬ ‫درامدی» داشته است‪.‬‬ ‫موضوعی که نش��ان م ی دهد ای��ن یارانه ها به صورت‬ ‫هدفمند نبوده و بیشتر به نفع گروه پردرامد جامعه بوده است‪.‬‬ ‫همچنین با وجود اینکه باور اصلی در بین اقتصاددانان این‬ ‫است که «مخارج دولتی» در جهش کاهش ناب رابری عمل‬ ‫م ی کند‪ ،‬این پژوهش نتیج��ه گرفته ک��ه در اقتصاد ای ران‪،‬‬ ‫افزایش مخارج دولت‪ ،‬به ناب رابری و شکاف درامدی منجر شده‬ ‫است‪ .‬این تحقیق تحت عنوان «تاثیر تورم بر توزیع درامد و‬ ‫عملکرد سیاست های جب رانی» از سوی «اکبر کمیجانی»‪،‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪67‬‬ ‫استبداد شرقی‬ ‫ورزش‬ ‫بازی های اسیایی در اینچئون حاال در ش�رایطی برگزار م ی شود که‬ ‫برخی کاروان های ورزشی نسبت به داوری کره ای ها معترض هستند‪.‬‬ ‫کره جنوبی که در دوره ای طوالنی زیر سایه استبداد قرار داشته و حاال‬ ‫مدعی است که قدم در راه دموکراسی گذاشته‪ ،‬پاسخ روشنی برای‬ ‫این اعتراض ها ندارد‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫جنگایدئولوژیکدراینچئون‬ ‫نزاع کره شمالی و کره جنوبی‬ ‫در بازی های اسیایی هم ادامه دارد‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سعید اقایی‬ ‫روزنامه نگار ‪ -‬اینچئون‬ ‫‪1‬‬ ‫«ب��ه تمامی انس��ان ها فای��ده برس��انید»؛ زندگی در‬ ‫کره جنوبی با این شعار زیبا اغاز م ی شود و معنا پی دا م ی کند‪ .‬این‬ ‫شعار ملی مردمان کره جنوبی است‪ .‬مردمانی به غایت مه ربان‬ ‫تداشتنی که در می زبانی و میهمان نوازی ب ی تردید یکی‬ ‫و دوس ‬ ‫از بهترین ها هستند‪ .‬مردمانی که لبخند از روی لبان انها محو‬ ‫نم ی شود و تعظیم به هر دوست و غریبه جزو عادات رفتاری‬ ‫انهاست‪ .‬مردمانی که نه در قالب حرف‪ ،‬بلکه در عمل پایبندی‬ ‫تمام عیاری به این شعار زیبا دارند و ان را سرلوحه زندگی روزمره‬ ‫خود قرار داده اند‪ .‬مردمانی که با رفتارشان ثابت م ی کنند که باید‬ ‫در زندگی به دیگران فایده رساند و این شعار زیبا را معنا م ی کنند‬ ‫و در ان به اندازه ای ثابت قدم هستند که وقتی در متروی پیچ‬ ‫در پیچ و دراندش��ت اینچئون گم م ی ش��وی و از یک کره ای‬ ‫کمک م ی خواهی‪ ،‬او با خوشرویی تمام و همان لبخند اشنای‬ ‫محونشدنی‪ ،‬کار شخص ی اش را رها کرده و به جای دادن ادرس‪،‬‬ ‫شما را که غریب ه ای بیش نیستید و ب رای اولین بار و اخرین بار‬ ‫او را مالقات م ی کنید‪ ،‬به مقصد م ی رساند و سپس با لبخند از‬ ‫شما جدا شده و به دنبال کار خود م ی رود!‬ ‫تبلور این شعار زیبا در روحیه کره ای مه ربان به اندازه ای‬ ‫ملموس و خواستنی اس��ت که بتوان چشم بر خوراک ی های‬ ‫عجیب و غریب انه��ا از جلبک و خرچن��گ گرفته تا صدف‬ ‫و حلزون بس��ت و کره را با همه دردس��رهایش یک کش��ور‬ ‫دوست داش��تنی معرفی کرد که ب��ه هر توریس��تی در انجا‬ ‫خوش م ی گذرد‪ .‬به ویژه اینکه کره جنوبی در س��ال های اخیر‬ ‫در حوزه دنیای الکترونیک و دیجیتال و البته خودرو پیشرفت‬ ‫روح پارک در‬ ‫دموکراس ی کره‬ ‫کرهجنوبیچگونهبه‬ ‫توسعهرسید؟‬ ‫حیرت انگیزی داشته و با دو ب رند اشنا در حوزه خودرو و دو ب رند‬ ‫اشناتر در حوزه دیجیتال دنیا را قبضه کرده‪ ،‬از همین رو سفر‬ ‫به یکی از قطب های اقتصادی جهان ب ی تردید جذابی ت های‬ ‫خاص خود را دارد‪.‬با این روحیه س��تودنی و با این پیش��رفت‬ ‫حیرت انگیز وقتی مشخص شد که می زبان بازی های اسیایی‬ ‫‪ 2014‬کره جنوبی خواهد بود‪ ،‬کشورهای اسیایی به شدت از ان‬ ‫استقبال کردند چراکه عالوه بر ویژگ ی های برجسته اخالقی‬ ‫و البته جذابی ت های اقتصادی کره ای ها‪ ،‬نظم و سازماندهی‬ ‫انها م ی توانست بزرگترین فستیوال ورزشی اسیا را با شکوه و‬ ‫عظمت خاصی برگزار کرده و یک خاطره هیجان انگیز را ب رای‬ ‫همه میهمانان ماندگار کند‪.‬‬ ‫کره ای ها اما ب رای می زبانی بازی های اسیایی هفدهم‪،‬‬ ‫اینچئون را کاندیدا کردند؛ کالنش��هر اس��تراتژیک و بندری‬ ‫مهم که در ش��مال غرب کره جنوبی واقع شده و مرز مشترک‬ ‫با همسایه ش��مالی دارد‪ .‬یک انتخاب هوشمندانه که از نگاه‬ ‫ی موثر در نزدیکی دو کشور متخاصمی بود‬ ‫بس��یاری اقدام ‬ ‫در اینچئ�ون هم ه چی�ز رن�گ و ب�وی‬ ‫بازی های اسیایی گرفته‪ .‬از بیلبوردهای‬ ‫کوچ�ک و بزرگ در س�طح ش�هر گرفته‬ ‫که بر در و دی�وار خودنمای�ی م ی کند تا‬ ‫ولنتیرهای�ی ک�ه در جای جای ش�هر با‬ ‫ت ی ش�رت ها و گرمکن ه�ای س�بزرنگ‬ ‫ب ه چش�م م ی ایند و با همان روحیه شاد و‬ ‫نوع دوس�تانه به هر میهمان و تازه واردی‬ ‫کمک م ی کنند‬ ‫که قریب به نیم قرن است روابط س��ردی در میانشان جاری‬ ‫است که از شدت س��ردی گاه به نقطه انجماد جنگ نزدیک‬ ‫شده‪ .‬جنگی خانمانسوز که البته ریشه های ان را باید در سال‬ ‫‪ 1950‬جس ت وجو کرد‪ .‬زمانی که پس از گذشت نیم قرن کره‪ ،‬از‬ ‫سیطره نیروهای اشغالگر ژاپن رهایی یافت اما نفوذ کمونیسم از‬ ‫سوی شوروی و چین در بخش شمالی و تفکرات غ ربی و لیب رال‬ ‫ضدکمونیستی در جنوب شب ه جزیره کره با حمایت امریکا و‬ ‫غرب سبب پا گرفتن جنگی خانمانسوز شد که اثار کریه ان تا‬ ‫امروز بر چهره کره باقی است‪.‬‬ ‫میزبانی در مدار ‪ 38‬درجه‬ ‫لیب رالی متمایل بودن��د‪ .‬ارتش امریکا بع��د از ورود از جنوب و‬ ‫ارتش شوروی از شمال‪ ،‬خطی را که به مدار ‪ 38‬درجه معروف‬ ‫ش��ده را به عنوان مرز انتخاب کردند‪ .‬تالش های زیادی ب رای‬ ‫برگزاری انتخابات ازاد در سراسر کشور کره انجام پذیرفت‪ ،‬ولی‬ ‫به دلیل مداخله های امریکا و شوروی این تالش ها با شکست‬ ‫مواجه شد و تنش میان دو گروه افزایش یافت‪ .‬سرانجام یک‬ ‫حکومت در بخش جنوبی به کمک امریکا و یک حکومت در‬ ‫بخش شمالی به کمک شوروی به قدرت رسید که هیچ یک‬ ‫از این دو حکومت‪ ،‬دیگری را به رسمیت نشناخت و هر کدام‬ ‫ادعای حاکمیت بر کل ش��ب ه جزیره کره را داشتند‪ .‬با افزایش‬ ‫تنش می��ان دو حکومت‪ ،‬س��رانجام در ‪ 25‬ژوئن ‪ 1950‬ارتش‬ ‫کره شمالی با عبور از مدار ‪ 38‬درجه جنگ دو کره را اغاز کرد‪.‬‬ ‫جنگی که با حمایت مستقیم امریکا و ش��وروی از دو طرف‬ ‫درگیر عمال بدل به جنگ شرق و غرب شد اما بعد از گذشت‬ ‫یک سال و از بیم مداخله کشورهای دیگر و روشن شدن شعله‬ ‫جنگ جهانی سوم‪ ،‬طرفین ب رای شروع مذاکرات صلح توافق‬ ‫کردند؛ مذاکراتی که دو سال به طول انجامید و سرانجام پیمان‬ ‫اتش بس میان دو طرف در سال ‪ 1953‬منعقد گردید‪ .‬شرایط‬ ‫سیاس��ی دو طرف تا کنون درحالت اتش ب��س باقی مانده و‬ ‫کماکان پیمان صلح میان دو طرف به امضا نرس��یده اما این‬ ‫جنگ پردامنه و خانمانسوز اثار سیاه خود را بر جای گذاشته‪.‬‬ ‫حاصل این جنگ‪ ،‬تنها جدایی دو ملت در مدار ‪ 38‬درجه و بیش‬ ‫از ‪ 2.5‬میلیون کشته و زخمی از مردم ب ی دفاع کره بوده است؛‬ ‫به عالوه نیم میلیون سرباز کره ای که جان خود را از دست دادند‪.‬‬ ‫از ان تاریخ تاکنون به بهانه های مختلف بیش از یکصد درگیری‬ ‫کوچک و بزرگ میان دو کشور رخ داده که قربانیان ریز و درشتی‬ ‫داشته و همواره دمی به اتش زیر خاکستر میان دو کره دمیده‬ ‫تا این داغ بزرگ و این اتش مهیب همواره روشن و زنده بماند‪.‬‬ ‫بناب راین برگزاری بازی های اسیایی در شهر مرزی اینچئون که‬ ‫مرز مشترک با همسایه شمالی دارد‪ ،‬از دیدگاه بسیاری معنا و‬ ‫ی ب رای‬ ‫ی سیاسی را به اذهان متبادر م ی کرد و ان پیغام ‬ ‫مفهوم ‬ ‫صلح واقعی و قطعی میان دو ک��ره بود‪ .‬در حقیقت تصمیم‬ ‫طرف جنوبی این چنین تعبیر ش��د که قطب صنعتی اسیا با‬ ‫دیپلماسی ورزشی به دنبال اشتی و وفاق ملی دو کره است‪ ،‬چه‬ ‫انکه مهمترین پیام بازی های اسیایی صلح و ب رابری و ب رادری‬ ‫ملت هاست که در مرامنامه و اساسنامه بازی ها نگاشته شده و‬ ‫این پیام م ی توانست بستری ب رای پیوند دو ملت متخاصم بعد‬ ‫از گذشت قریب به ‪ 70‬سال فراهم کند؛ ماموریتی که دو قدرت‬ ‫بزرگ غرب و ش��رق از انجام ان عاجز بودند تا این بار به لطف‬ ‫ورزش به سرمنزل مقصود برس��د‪ .‬اتفاقی که به نظر م ی رسد‬ ‫ورزش نیز در انجام ان عاجز ب��وده و اتش اختالفات بزرگتر و‬ ‫پرشررتر از انی است که اب ورزش بتواند ان را خاموش کند و‬ ‫دل های پر از کینه و عداوت را به یکدیگر پیوند زند‪.‬‬ ‫شهر ممنوعه!‬ ‫پرسشگر به دنبال ان اس��ت‪ ،‬جایگاه پرچم کره شمالی است‪.‬‬ ‫پرچمی که بالطبع باید در کنار همس��ایه جنوبی قرار گرفته‬ ‫و به اهتزاز دربیاید اما هرچه چشم م ی کاود و م ی جوید‪ ،‬اثری‬ ‫از ان پرچم قرمز و ابی و ستاره سپید میانش نیست‪ .‬می زبان با‬ ‫سلیقه ای معنادار پرچم همسایه شمالی را در ردیف اخر پرچم ها‬ ‫قرار داده تا کمتر به چشم بیاید‪ .‬یک تصمیم عجیب که در ان‬ ‫معنا و مفهوم خاصی نهفته شده‪ .‬وقتی از راهنمای اولیه درباره‬ ‫این اتفاق عجیب م ی پرس��یم‪ ،‬به جمله ای عجی ب تر اشاره‬ ‫م ی کند‪« :‬اینجا ب رافراشتن پرچم کره شمالی ممنوع است!»‬ ‫جمله ای که ثابت م ی کن��د عداوت و کینه میان دو کش��ور‬ ‫بیشتر از انی اس��ت که بتوان با دیپلماس��ی ورزش ان را حل‬ ‫کرد‪ .‬این ترتیب معنادار پرچم ها در پیشانی همه سالن ها دیده‬ ‫م ی شود‪ .‬کره ای ها البته فکر همه جا را کرده اند تا در حد امکان‬ ‫اثار همسایه شمالی را محو کنند‪ .‬انجا که در دهکده اقامت‬ ‫ورزشکاران نیز اپارتمان ورزش��کاران کره شمالی را به گونه ای‬ ‫انتخاب کرده اند که کمترین اش��راف و دید را به خیابان های‬ ‫اط راف داشته باشد تا پرچم این کشور کمتر به چشم بیاید‪ .‬در‬ ‫دهکده اقامت ورزشکاران بنا بر یک سنت دیرینه ورزشکاران‬ ‫هر کشوری از پشت پنجره های محل اقامت خود پرچم کشور‬ ‫خود را اویزان م ی کنند و محل اقامت ورزشکاران کره شمالی‬ ‫به گونه ای انتخاب شده که این پرچم ها کمترین شعاع دید را‬ ‫داشته باشد! در افتتاحیه‪ ،‬این تعارض بیشتر به چشم م ی اید‪.‬‬ ‫وقتی در قس��مت پایانی افتتاحیه خوانن��ده معروف گنگنم‬ ‫استایل روی سن م ی رود تا ورزشگاه را به مرز انفجار برساند و‬ ‫ورزشکاران همه کشورهای حاضر در کنار سن جمع م ی شوند‬ ‫تا با خ واننده معروف کره ای عکسی به یادگار بگی رند‪ ،‬ورزشکاران‬ ‫کره شمالی ب ی تفاوت در جای خود ایستاده اند و همانند یک‬ ‫مجسمه سنگی به جایی غیر سن زل زده اند‪ .‬گویی به انها امر‬ ‫شده تا در مراسم افتتاحیه با ب ی اعتنایی به مراسم‪ ،‬به می زبان‬ ‫جنوبی دهن کجی کنند و این گونه ب��ه می زبان اعالم جنگ‬ ‫بدهند؛ انگار نه انگار که دقایقی قبل شیخ احمد‪ ،‬رئیس شورای‬ ‫المپیک اسیا روی استیج وسط زمین از ب رادری‪ ،‬ب رابری‪ ،‬صلح‬ ‫و احترام به یکدیگر گفته! در روزه��ای اغازین این بازی ها اوج‬ ‫این تعارض و عداوت را م ی توان در سالن وزنه برداری دید‪ .‬یک‬ ‫سالن موقت واقع در مرکز شهر که هنگام برگزاری مسابقات‬ ‫ی دو ملت‬ ‫وزنه برداری دسته ‪ 56‬کیلوگرم کینه و دشمنی قدیم ‬ ‫را به بهترین شکل نمایان کرد و به رخ کشید‪ .‬انجا که اوم یون‬ ‫چول وزنه بردار قهرمان جهان و المپی��ک روی تخته رفت و‬ ‫قهرمان شد تا نخستین مدال طالی کره شمالی در بازی های‬ ‫اس��یایی اینچئون به دس��ت بیاید؛ غول نیم وجبی شمالی‬ ‫که قهرمان ی اش در خاک کره جنوبی بس��یار معن��ادار بود‪ .‬از‬ ‫دقایقی قبل از اغاز بازی یک دسته چند ‪ 10‬نفری با لباس های‬ ‫متحدالشکل و قرمز رنگ وارد سالن شدند و پنج ردیف باالیی‬ ‫جایگاه تماشاگران را تس��خیر کردند‪ .‬تماشاگران کره شمالی‬ ‫اتحاد و هماهنگی ب ی نظیری داشتند و سالن را روی سرشان‬ ‫گذاش��ته بودند‪ .‬انها با پرچم هایی که شعارهایی مشکوک و‬ ‫کنایه امیز به زبان کره ای روی ان نوشته شده بود‪ ،‬به تشویق‬ ‫یکپارچه اون یون چول پرداختند تا قهرمانشان عالوه بر کسب‬ ‫مدال طال رکورد بازی ها را نیز بشکند‪ .‬وقتی غول نیم وجبی‬ ‫کره شمالی وزنه اخر را زد و قهرمان شد‪ ،‬لحظاتی کوتاه به درون‬ ‫رختکن رفت و ناگهان با پرچم قرمز و ابی کشورش روی تخته‬ ‫ظاهر شد و دور معناداری زد تا تماشاگران کره شمالی سالن را‬ ‫روی سرشان بگذارند‪ .‬یک عقده گشایی معنادار ب رای می زبانی‬ ‫که ب رافراشته شدن پرچم کره شمالی را ممنوع اعالم کرده بود و‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫در اینچئون همه چیز رنگ و بوی بازی های اس��یایی‬ ‫گرفته‪ .‬از بیلبوردهای کوچک و بزرگ در سطح شهر گرفته که‬ ‫بر در و دیوار خودنمایی م ی کند تا ولنتیرهایی که در جای جای‬ ‫شهر با ت ی شرت ها و گرمکن های سبزرنگ به چشم م ی ایند و‬ ‫با همان روحیه شاد و نوع دوستانه به هر میهمان و تازه واردی‬ ‫کمک م ی کنند‪ .‬این شهر س��بز این روزها ب رای همه اغوش‬ ‫گشوده‪ ،‬اغوشی که به نظر م ی رسد ب رای همسایگان شمالی‬ ‫جایی ندارد‪ .‬از ورودی شهر که داخل م ی شوی و نگاهت با لوگو‬ ‫و نش��انه بازی ها تالقی م ی کند‪ ،‬نخستین نکته ای که ذهن‬ ‫کره شمالی در اینچئون‬ ‫به جنگ م ی اندیشد نه ورزش‬ ‫گفت وگویمثلث‬ ‫بااسماعیلبشری‬ ‫ورزش‬ ‫قصه این جنگ دیرپا و این ع��داوت قدیمی از دهه ‪50‬‬ ‫شروع شد‪ .‬روزهایی که مردم کره به امید یک زندگی مستقل‬ ‫از زیر یوغ چکمه های ژاپن ی ها خارج ش��دند تا زیر چتر ازادی‬ ‫زندگی تازه ای را اغاز کنند‪ ،‬غافل از اینکه ش��رق و غرب ب رای‬ ‫چشم بادام ی ها خواب تازه ای دیده؛ خوابی که اثار ان تا امروز‬ ‫در چهره رنج کشیده و سختکوش کره ای ها هویداست و هنوز‬ ‫محو نشده‪ 25 .‬جوئن ‪ ،1950‬ارتش کره شمالی به رهبری کیم‬ ‫ایل سونگ نام خود را به عنوان اغازگر جنگ کره ثبت کرد تا‬ ‫ی که ‪ 50‬سال استعمار و ظلم امپ راتوری ژاپن را تحمل‬ ‫مردم ‬ ‫کرده بودند‪ ،‬این بار جنگ داخلی را گریبانگیر خود ببینند‪ .‬بعد از‬ ‫پایان جنگ جهانی دوم‪ ،‬ارتش امریکا از جنوب و ارتش شوروی‬ ‫از شمال شب ه جزیره کره را اشغال کردند‪ .‬تفکرات کمونیستی‬ ‫میان مردم ش��مالی ش��ب ه جزیر ه کره‪ ،‬تفکرات غالب بود؛ در‬ ‫حالی که مردم در بخش جنوبی بیش��تر به تفکرات غ ربی و‬ ‫جنوب قدرتمند‬ ‫شمال ضعیف‬ ‫بررسیوضعیتکرهجنوبی‬ ‫و کره شمالی در‪AFC‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫حاال یکی با این پرچم جلوی چشمان همه دور افتخار م ی زد و‬ ‫مثل یک سردار فاتح حرکات موزون انجام م ی داد! یک پاتک‬ ‫اساس��ی و محکم به می زبانی که در اظهار کینه و دشمنی و‬ ‫کم لطفی کم نگذاشته! رفتاری که نشان داد اتش زیر خاکستر‬ ‫دشمنی روشن است و هر دم امکان دارد باال بگیرد‪.‬‬ ‫دلتنگی در مرز!‬ ‫اینچئون در می زبانی نهایت سخاوت و دست و دلبازی‬ ‫را انجام داده‪ .‬شهری بندری که کوشیده لذت می زبانی بازی ها‬ ‫را با تمامی شهرها و حتی بخش های کوچک و بزرگ اط راف‬ ‫و اکناف تقس��یم کند تا همه در این می زبانی سهیم باشند‪ .‬با‬ ‫این رویکرد عجیب که با فلسفه می زبانی تجمیعی بازی های‬ ‫المپیک و اسیایی در تضاد است‪ ،‬می زبانی رقابت های مختلف‬ ‫در سطح منطقه پخش ش��ده‪ .‬کره ای های با سیاست‪ ،‬البته‬ ‫سهم ساکنان مرزی را هم محفوظ نگاه داشته اند‪ ،‬انها که در‬ ‫حوالی خط مرز کره ش��مالی زندگی م ی کنند نیز از این خوان‬ ‫گسترده مرزی نصیبی برده اند‪ .‬سالن گانگ هوا دلمنز در مرز‬ ‫کره جنوبی و کره شمالی در ش��هری با نام محلی کانگ هوا؛‬ ‫سرسبز با درخت های بلند و تپ ه های ریز و درشت‪ .‬وسط جنگل‬ ‫را گویی که شکافته باشند‪ .‬پشت جنگل دریاچه کوچکی است‬ ‫که اگر ‪ 7‬مایل (‪ 6.4‬کیلومتر) ان را به سمت شمال طی کنید‪،‬‬ ‫به کره شمالی م ی رس��ید‪ .‬این مکان را مسئوالن برگزارکننده‬ ‫ی ووشو و تکواندو‬ ‫بازی های اسیایی ب رای برگزاری دو رشته رزم ‬ ‫در نظر گرفته اند‪ .‬جایی که از کنار دریاچه هم‪ ،‬مرز مشترک با‬ ‫کره شمالی دارد و اگر راه را اش��تباه بروید سر از کره شمالی در‬ ‫خ واهید اورد! به گفته بوم ی ها این منطقه ان قدر خط رناک است‬ ‫که سربازان کره جنوبی همیشه در جنگل مستقر هستند تا‬ ‫اتفاق غی ر قابل پی ش بینی ب رای کسی نیفتد‪.‬اینجا اما برخالف‬ ‫مرکز اینچئون و شهرهای اط راف هیچ نشانی از عداوت و کینه‬ ‫با همسایه ان سوی مرز دیده نم ی شود‪ .‬ساکنین این منطقه‬ ‫مرزی نه تنها مشکلی با همسایگان شمالی ندارند‪ ،‬بلکه از ته‬ ‫دل خواستار اتحاد دو کره هستند! انهایی که مرز میان خود و‬ ‫جنوب قدرتمند‪ ،‬شمالضعیف‬ ‫بررسی وضعیت کره جنوبی و کره شمالی در ‪AFC‬‬ ‫دکتر غفاری‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس بین الملل ورزش‬ ‫کره ش��مالی و کره جنوبی همواره رابطه خصمانه ای‬ ‫با یکدیگر داشته اند‪ .‬اگر بخواهیم از منظر می زان در اختیار‬ ‫گرفتن قدرت و نفوذ در فوتبال یعنی پس��ت هایی که افراد‬ ‫این دو کشور در ‪ AFC‬و فیفا در اختیار دارند به موضوع نگاه‬ ‫کنیم قطعا کره شمالی در جایگاهی ضعیف و کره جنوبی در‬ ‫جایگاهی ممتاز قرار م ی گیرد‪ .‬فوتبال دو بخش مهم دارد‪.‬‬ ‫انچه در داخل زمین رخ م ی دهد و انچه در خارج از زمین در‬ ‫جریان اس��ت و م ی تواند بر اتفاقات درون زمین یک تیم یا‬ ‫یک فدراسیون نیز تاثیرگذار باشد‪ .‬از این حیث کره جنوبی‬ ‫نه با کره شمالی که با کشورهایی مثل ای ران و عربستان نیز‬ ‫قابل مقایسه نیست‪ .‬اگر کره ش��مالی و کره جنوبی را روی‬ ‫دوکفه ترازو بگذاریم و بخواهیم نفوذشان در ‪ AFC‬را با هم‬ ‫مقایسه کنیم متوجه م ی شویم که کفه ترازو ‪ 10‬بر یک به‬ ‫نفع کره جنوبی خواهد بود‪ .‬البته ای��ن نفوذ از جای دیگری‬ ‫م ی اید‪ .‬سال گذش��ته هیات رئیس��ه ‪ AFC‬جایزه الماس‬ ‫فوتبال اس��یا را به دکتر چونگ هدیه کرد و ش��یخ سلمان‬ ‫درباره این انتخاب گف��ت‪« :‬دکتر چونگ نقش کلیدی را در‬ ‫نخستین میزبانی جام جهانی توس��ط اسیا و رشد امکانات‬ ‫زیرساختی فوتبال قاره ایفا کرد‪ ».‬او همچنین کرس ی های‬ ‫زیادی را در فیفا و ‪ AFC‬به دس��ت اورد و با شایستگی در‬ ‫برئیسی فیفا رسید‪ .‬حتما م ی دانید که دکتر‬ ‫سال ‪ 2011‬به نای ‬ ‫چونگ‪ ،‬رئیس اسبق فدراسیون فوتبال کره جنوبی صاحب‬ ‫برند هوندایی یکی از معتبرترین کارخانه های تولید خودرو‬ ‫در جهان اس��ت‪ .‬یکی از اسپانس��رهای اصلی فیفا همین‬ ‫کارخانه هیوندایی اس��ت‪ .‬من در چندی��ن جام جهانی کار‬ ‫کرده ام‪ .‬مسئول برگزاری جام جهانی زیر ‪20‬سال هلند بودم‪.‬‬ ‫جام جهانی زیر ‪ 20‬س��ال کانادا و در جام کنفدراسیون های‬ ‫فرانس��ه به عنوان مس��ئول برگزاری بازی ها در شهر لیون‬ ‫فعالیت کرده ام؛ همه ماشی ن ها هیوندایی بود‪ .‬هیچ ماشین‬ ‫دیگری ج��ز هیوندایی ب��رای تیم ها و داوران و مس��ئوالن‬ ‫استفاده نم ی ش��ود‪ .‬در همین بازی های اس��یایی این برند‬ ‫را هنوز م ی بینیم‪ .‬او همچنین کارخانه کشت ی س��ازی دارد‬ ‫که ای ران هم از مش��تریان این کارخانه محس��وب م ی شود‬ ‫و همچنی��ن کارخان��ه روبات س��ازی دارد‪ .‬روبات هایی که‬ ‫ب رای اس��تخراج نفت از معادن مورد استفاده قرار م ی گیرند‪.‬‬ ‫دکتر چونگ ادم بس��یار بانفوذی بود‪ .‬در ریاست جمهوری‬ ‫کره جنوبی ش��رکت کرد اما برنده نش��د‪ .‬او یکی از معاونان‬ ‫‪ AFC‬و از معاونان ارش��د فیفا بود‪ .‬به ط��وری که از لحاظ‬ ‫اهمیت و جایگاه نشس��تن در جلس��ات فیفا او در جایگاه‬ ‫مهم تری نسبت به رئیس کنفدراس��یون اسیا قرار داشت‪.‬‬ ‫شخصیتی بس��یار بانفوذ که موفق ش��د ب رای کره و ژاپن‬ ‫میزبانی جام جهانی را بگیرد‪ .‬من ب��ا اعمال نفوذهایش در‬ ‫داوری های جام جهانی ‪ 2002‬کاری ندارم‪ .‬چون ما م ی خواهیم‬ ‫قدرت او را مورد ارزیابی قرار بدهیم‪ .‬بناب راین با این تفاسیر‬ ‫دو کش��ور کره ش��مالی و کره جنوبی اصال با یکدیگر قابل‬ ‫مقایسه نیستند‪ .‬اما چرا کره شمالی البی قدرت را در اختیار‬ ‫ندارد؟ چون انها خارج از فوتبال هم کامال عقب افتاده اند‪ .‬اگر‬ ‫به انها و جامع ه شان نگاه کنیم متوجه م ی شویم که از لحاظ‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و مادی در کشوری کامال بسته زندگی‬ ‫م ی کنند‪ .‬م ی خواهم در مورد نف��وذ و قدرت کره جنوبی در‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا موضوع دیگری را مطرح کنم؛ به‬ ‫خاطر دارم وقتی که فدراسیون ما تصمیم گرفت الب ی هایش‬ ‫را ب رای تغییر رئیس کنفدراسیون اس��یا اغاز کند بن همام‬ ‫ب رای نامزد شدن در انتخابات تردید داشت‪ .‬شرایط خوبی در‬ ‫کنفدراسیون اسیا وجود نداشت‪ .‬در ان مقطع سلطان رئیس‬ ‫‪ AFC‬بود و البته فدراس��یون اقای صفای ی فراهانی به این‬ ‫جمع بندی رسیده بود که اس��یا با این مدیریت و این رئیس‬ ‫به جایی نم ی رسد‪ .‬در واقع صفای ی فراهانی اعتقاد داشت با‬ ‫ریاست سلطان‪ ،‬فاصله اسیا با اروپا نه تنها کم نخواهد شد‬ ‫بلکه بیشتر خواهد شد‪ .‬بناب راین فدراسیون ما الب ی هایی را‬ ‫اغاز کرد تا بتوانیم مدیریت اسیا را تغییر بدهیم‪ .‬با اقای بن‬ ‫همام صحبت کردی��م‪ .‬به او گفتیم که ما از ش��ما حمایت‬ ‫م ی کنیم‪ .‬او گفت با وجود اقای دکتر چونگ مگر امکان پذیر‬ ‫است که من بتوانم رئیس ش��وم‪ .‬اقای صفای ی فراهانی به‬ ‫بن همام اطمینان داد که ب��ا دکتر چونگ صحبت م ی کند‪.‬‬ ‫جلس��ه او با دکتر چونگ برگزار ش��د‪ .‬او به اق��ای صفایی‬ ‫گفت اصال به پس ت ریاس��ت ‪ AFC‬فک��ر نم ی کند چون‬ ‫ب رای او کوچک اس��ت‪ .‬همچنین به خاط��ر دارم که گفت‬ ‫شما به رئی س جمهور اینده کره جنوبی نگاه م ی کنید‪ .‬دکتر‬ ‫خانواده شان فاصله انداخته و اتش کینه و عداوت سیاسی میان‬ ‫دو کشور این فاصله را ابدی کرده‪ .‬یکی از بوم ی ها درباره اش‬ ‫م ی گوید‪« :‬جدایی دو کره ما را از خانواده هایمان جدا کرده‪ .‬دو‬ ‫تن از پسرعموهایم در کره شمالی هستند‪ .‬این ب رای ما سخت‬ ‫ی اینجا هستم شرایط سخت است که‬ ‫است‪ .‬ب رای من که بوم ‬ ‫در جنگل یا رودخانه خانواده ام را مالقات کنم‪ ».‬نگاه پرتمنا از‬ ‫ّسر درونشان خبر م ی دهد؛ ّس��ری که جنگ‪ ،‬کینه و عداوت‬ ‫را نم ی خواهد و به جای ان دوس��تی و صلح را طلب م ی کند‪.‬‬ ‫تمنایی برخاسته از حس وابستگی به وطن و خانواده‪ .‬مردم این‬ ‫خطه از کره هنوز هم امیدوارند تا روزی شرایطی فراهم شود که‬ ‫بتوانند ازاد به کره شمالی رفت و امد کنند و البته خانواده هایشان‬ ‫را که سال هاست در این کش��ور حضور دارند‪ ،‬ببینند‪ .‬ارزوی‬ ‫دیرینه ای که بعید به نظر م ی رسد به این زودی ها براورده شود‪.‬‬ ‫نه با سیاست‪ ،‬نه با ورزش و نه با خانواده‪ .‬ب رای انها مدت هاست‬ ‫مدار ‪ 38‬درجه بدل به مدار صفر درجه شده؛ مداری معلق در مرز‬ ‫عشق و نفرت‪.‬‬ ‫چونگ تا ای��ن حد به موفقیت خ��ودش مطمئن بود‪ .‬اقای‬ ‫صفایی از او پرسید که از بن همام حمایت م ی کنید؟ وقتی‬ ‫به بن همام این موضوع انتقال داده ش��د با خاطری اس��وده‬ ‫در انتخابات ش��رکت کرد و برنده هم ش��د‪ .‬در مورد گرفتن‬ ‫میزبانی نیز کره جنوبی همیشه پیش��تاز بوده است‪ .‬جالب‬ ‫اینکه ژاپن میزبانی بازی های اس��یایی را تقریبا گرفته بود‬ ‫اما کره جنوبی در رقابت با ژاپن برنده بیرون امد‪ .‬کره شمالی‬ ‫اساس��ا در این بازی قدرت جایی ندارد؛ نه در هیات رئیس��ه‬ ‫و ن��ه در کمیته های مهم هیچ کرس��ی ندارد‪ .‬حاال ش��اید‬ ‫ه رازگاهی میزبان ی های کم اهمیتی مثل مسابقات اسیایی‬ ‫زیر ‪ 14‬سال را به این کشور بدهند اما از میزبان ی های مهم‬ ‫خبری نیس��ت‪ .‬کره ش��مالی در ‪ AFC‬نه نف��وذ دارد و نه‬ ‫م ی تواند زیرس��اخت های فیزیک ی اش را به رخ بکش��د‪ .‬این‬ ‫دو فاکتور مهم ب��رای گرفتن میزبانی بس��یار اهمیت دارد‬ ‫که کره ش��مالی اساس��ا در کورس رقابت با کش��وری مثل‬ ‫کره جنوبی قرار نم ی گیرد‪ .‬این را ه��م بگویم که مهم تر از‬ ‫زیرساخت ها‪ ،‬نفوذ اس��ت‪ .‬چون بعضی از کشورهایی که از‬ ‫‪ AFC‬می زبانی گرفته اند این زیرساخت ها را نداشته اند یا پر از‬ ‫اشکال بوده اند اما با نفوذی که در هیات رئیسه کنفدراسیون‬ ‫اس��یا داش��ته اند میزبانی را گرفته اند و بعد طی چند سال‬ ‫مشکل زیرساخت های شان را نیز حل کرده اند‪ .‬کره شمالی‬ ‫هرگز در ‪ AFC‬به حدی نرسیده که به طور مستقیم رقیب‬ ‫کره جنوبی ش��ود‪ .‬این رقاب��ت در م��ورد کره جنوبی و ژاپن‬ ‫صدق م ی کند‪.‬‬ ‫این دو کش��ور بارها ب��ا یکدیگر بر س��ر موضوعات‬ ‫مختلف در کنفدراس��یون اس��یا رقابت کرده اند یا به عنوان‬ ‫مثال ای ران با قطر یا عربس��تان گاهی وارد رقابت ب رای در‬ ‫اختیار گرفتن قدرت ش��ده اس��ت‪ ،‬اما در مورد کره شمالی‬ ‫نم ی توانیم بگوییم انه��ا رقیب کره جنوبی هس��تند‪ .‬انها‬ ‫هنوز به این حد نرسیده اند‪ .‬در زمینه های دیگر ورزشی نیز‬ ‫موفقی ت ها را م ی بینیم‪ .‬کامال روشن است که کفه ترازو به‬ ‫نفع کره جنوبی اس��ت‪ .‬وقتی به جدول بازی های اس��یایی‬ ‫نگاه م ی کنیم این تفاوت و فاصله را بیش��تر و بهتر متوجه‬ ‫م ی ش��ویم‪ .‬جایی که کره جنوبی با قرار گرفتن در جمع سه‬ ‫تیم برتر اس��یا حداقل ‪ 100‬مدال بیش��تر از کره شمالی به‬ ‫دست اورده است‪ .‬تا جایی که من م ی دانم کره شمالی هرگز‬ ‫در هیات رئیسه ‪ AFC‬حضور نداشته است‪ .‬شاید در برخی‬ ‫کمیته ها حضور داشته اما این عضویت هیچ وقت به قدرت‬ ‫و نفوذش��ان منجر نشده اس��ت‪ .‬وقتی انها در هیات رئیسه‬ ‫نیستند یعنی اساس��ا از بازی خارج ش��ده اند‪ .‬البته در حال‬ ‫حاضر کره جنوبی نسبت به قدرتی که در گذشته در اختیار‬ ‫داشت کمی افت کرده و نفوذشان کمرنگ تر شده است اما‬ ‫نه نسبت به کره شمالی‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫روح «پارک» در دموکراسی کره‬ ‫‪1‬‬ ‫کره جنوبی چگونه به توسعه رسید؟‬ ‫‪3‬‬ ‫دموک راس�یدرکش�ورهایجهانس�وم‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫اگر دموکراسی قرن بیستم را حاصل لیب رالیسم قرن‬ ‫نوزدهم بدانیم و البته اگر ان را به مثابه ایدئولوژی سیاسی‬ ‫طبقات متوسط فرض کنیم‪ ،‬انگاه م ی توانیم مفهوم ان را‬ ‫ذیل «ب رابری همگان در حوزه سیاسی و حقوقی» توصیف‬ ‫کنیم و ویژگ ی های کلی دموکراسی را این گونه بیان نماییم؛‬ ‫«‪ -1‬حکومتی مبتن ی بر اراء و اف��کار عمومی‪ ...‬که‬ ‫مس��ئولیت در مقابل مردم مستمر باش��د و حکومت دائما‬ ‫ورزش‬ ‫کره جنوب��ی در حال��ی میزب��ان یک��ی از مهم ترین‬ ‫تورنمنت های ورزش��ی اسیاس��ت که ناداوری ها در برخی‬ ‫بازی ها همچنان روزهایی را به ذهن متبادر م ی کند که این‬ ‫کشور اسیر استبداد بود و به راحتی حق را زیر پا م ی گذاشت‪.‬‬ ‫همه چیز ب ر اس��اس الب ی های غی ر اخالقی سپری م ی شد‪.‬‬ ‫انها چگونه اند؟ ب��ر تاریخ این س��رزمین و اوضاع اجتماعی‬ ‫سیاس ی شان چه گذشته است؟ چگونه استبداد را کنار زدند‬ ‫و به دوران دموکراس��ی گام نهادند؟ ایا هن��وز رگه هایی از‬ ‫دیکتاتوری در انها وجود دارد؟ همه اینها پرسش هایی است‬ ‫که به ان پاسخ خواهیم داد‪.‬‬ ‫از بزرگترین مش��کالت کش��ورهای جهان سوم ب رای‬ ‫دس��ت یافتن به توسعه‪ ،‬عالوه بر مس��اله انباشت سرمایه‬ ‫باید به تضادهای عرصه اجتماعی که مقابل سیاست های‬ ‫توسع ه ای پدید م ی ایند‪ ،‬اش��اره کرد‪ .‬این موضوع به صورت‬ ‫عمومی در کش��ورهای مختلف در حال توس��عه مشاهده‬ ‫م ی ش��ود؛ یا به صورت اعتراض طبقات پایین اجتماعی و‬ ‫فق را که خواس��تار توزیع مجدد درامد هس��تند یا به صورت‬ ‫خواس��ته های دموکراتی��ک طبقات متوس��ط سیاس��ی و‬ ‫فرهنگ��ی یا اقتص��ادی‪ .‬ای��ن دو خواس��ت در نمونه های‬ ‫مختلف روند توس��عه کش��ورها از جمله نمونه کره جنوبی‬ ‫قابل مشاهده بود‪.‬‬ ‫انباش��ت س��رمایه ب رای حرکت به س��مت توسعه در‬ ‫این کشور توس��ط کشورهای حام ی س��رمایه داری به ویژه‬ ‫در شب ه قاره ذیل جنگ س��رد امریکا – شوروی قابل تبیین‬ ‫است‪ .‬در این میان مساله اساسی این گونه مطرح م ی شود‬ ‫که در روند توس��عه کره جنوبی‪ ،‬چگونه دولت توانس��ت از‬ ‫سویی با سیاست های عدالت خواهانه طبقه پایین جامعه‪،‬‬ ‫فق را و تهدیستان مقابله کند و اجازه ندهد تا این گروه سدی‬ ‫علیه توسعه ایجاد نمایند و از س��وی دیگر چگونه در روند‬ ‫توسعه این کشور طی س��ال های ‪ 19660‬تا ‪ ،1980‬مقابل‬ ‫خواست های دموکراتیک دانشجویان و طبقه متوسط برامده‬ ‫از توسعه مقابله نماید‪ .‬اما دولت کره جنوبی از این دو خواست‬ ‫اقتصادی و سیاسی چگونه عبور کرد؟‬ ‫پرس��ش های دیگری نیز مطرح اس��ت؛ دولت پارک‬ ‫در ‪ ١٧‬س��ال حکومتش که از س��ال ‪ 1961‬میلی��ادی اغاز‬ ‫ش��د و س��پس دولت «چون دوهان» چگونه توانس��تند به‬ ‫منابع الزم ب رای توسعه دس��ت پیدا کنند و در عین حال با‬ ‫خواسته های دموکراتیک در سطح سیاسی و خواسته های‬ ‫توزیع مجدد درامد از سوی طبقات پایین اجتماعی از جمله‬ ‫کشاورزان و کارگران مقابله کنند؟ ب رای پاسخ به این سوال‬ ‫باید از چارچوب نظری دولت اقتدارگرای بوروکراتیک ادانل‬ ‫و نظریه ماهیت دولت توسع ه خواه لفت ویچ استفاده کنیم؛‬ ‫به این ترتیب که دولت های توسعه خواه کره جنوبی ضمن‬ ‫س��رکوب و در عین ح��ال ائتالفی زیرکانه خواس��ت های‬ ‫سیاس��ی و اقتصادی جامع��ه را مدیریت کردن��د و از پس‬ ‫ان شرایط انباشت س��رمایه را ذیل اتحاد س��ه گانه دولت‪،‬‬ ‫بورژوازی ملی و شرکت های فراملیتی مهیا کردند و کشور‬ ‫را به سمت توسعه اقتصادی پیش بردند‪ .‬دولت کره جنوبی‬ ‫چگونه توانست با وجود گرایش های دموکراتیک سیاسی‬ ‫نخبگان و خواس��ته های توزیع مجدد درامد طبقات پایین‬ ‫جامعه شرایط انباشت س��رمایه را ب رای توسعه فراهم اورد؟‬ ‫به نظر م ی رسد دولت های توسع ه خواه «پارک» و «چون»‬ ‫با س��رکوب خواس��ته های دموکراتیک در سطح سیاسی و‬ ‫مقابله با توزیع مجدد درامد در س��طح اقتصادی که ویژگی‬ ‫دولت ه��ای اقتدارگرای بوروکراتیک اس��ت‪ ،‬ش��رایط ورود‬ ‫شرکت های فراملیتی و اتحاد انها با بورژوازی ملی را ب رای‬ ‫انباشت سرمایه فراهم اوردند‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫منشا دموکراتیک خود را تجدید کند‪.‬‬ ‫‪ -2‬افکار عمومی به شیوه ای ازاد و اشکار اب راز شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬در مورد مسائل مورد اختالف در نزد افکار عمومی‪،‬‬ ‫باید افکار اکثریت عددی را در نظر گرفت‪.‬‬ ‫‪ -4‬حکوم��ت دموکراس��ی مس��تلزم کثرت گرای��ی‬ ‫اجتماعی است و‪»...‬‬ ‫در تعریف دموکراسی اما م ی توان از سه نوع دموکراسی‬ ‫اکثریتی یا ژاکوبنی‪ ،‬قانونی و پولیارشی سخن گفت که به‬ ‫ترتیب غلظت رای و نظر مردم و اکثریت کمتر م ی شود و در‬ ‫نهایت دموکراسی تبدیل به رقابت گروه های دارای ثروت و‬ ‫قدرت و نخبگان به جای مردم م ی گردد‪.‬‬ ‫دموکراس��ی اما به صورت کلی تاکید بر رجوع به ارای‬ ‫عمومی و عرصه قدرت دارد و در س��طح کسب قدرت‪ ،‬نقد‬ ‫قدرت و تحویل قدرت قابل ازمون است‪ .‬گروهی ان را وسیله‬ ‫م ی دانن��د و گروهی دیگ��ر ان را ارزش م ی پندارند‪ .‬انجا که‬ ‫لی پ ست م ی گوید‪« :‬دموکراسی خود تحقق جامعه مطلوب‬ ‫است‪ ».‬که نشانی از دموکراس ی گرایی و دموکراسی به عنوان‬ ‫ارزش نزد برخی اندیشمندان است‪ .‬از سوی دیگر استفاده از‬ ‫دموکراسی به عنوان روش کنترل اجتماعی یا نخب ه محوری‬ ‫در اندیش��ه افرادی مانند «رابرت دال» و «ژوزف شومپیتر»‬ ‫که اولویت لیب رالیسم بر دموکراس��ی را توجیه م ی کنند بر‬ ‫دموکراسی به مثابه وسیله و روش تاکید م ی نماید‪.‬‬ ‫س��اختاری به دس��ت امد غالبا به مش��ت اهنین حکومت‬ ‫شب ه نظامی «چون دوهان» نسبت داده م ی شود‪ .‬به ه ر حال‬ ‫از س��ال ‪ ،1987‬کره جنوب��ی فضای ب��از دموکراتیک قابل‬ ‫مالحظه ای را تجربه کرده است‪».‬‬ ‫رژیم پارک به عنوان بنیانگذار توس��عه در کره جنوبی‬ ‫به تعبیر «لفت ویچ» مصداق الگوی دولت توسع ه گراست؛‬ ‫«ب ر اس��اس این دی��دگاه‪ ،‬پیش��رفت اقتصادی چش��مگیر‬ ‫کره جنوبی تنها به خاطر نیروها ی بازار یا می راث تاریخی و‬ ‫فرهنگی نیست بلکه نتیجه تالش های اگاهانه دولت این‬ ‫کشور است‪ .‬بوروکرات های خردمند‪ ،‬توانا‪ ،‬شایسته ساالر و‬ ‫برکنار از فشارهای اجتماعی و سیاسی دخالت استراتژیک‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫کره جنوبی؛ از استبداد تا دموکراسی‬ ‫سوال اصلی درباره سیاس��ت های کالن کره جنوبی‬ ‫بعد از سال ‪ 1960‬میالدی این اس��ت که این کشور چگونه‬ ‫توانست در طول دوران توسعه از شکاف فقیر‪/‬غنی که منجر‬ ‫به خواست عمومی ب رای قوت گرفتن سیاست های رفاهی‬ ‫م ی شود در امان باشد که به نوعی در سوال اصلی پژوهش‬ ‫هم عنوان گردید‪.‬‬ ‫پاسخ صریح به این سوال به ماهیت دولت کره جنوبی‬ ‫در طول حدودا س��ه دهه برم ی گردد‪ .‬در فاصله س��ال های‬ ‫‪ 1961‬تا ‪ ،1992‬نظام سیاس��ی حاکم بر س��ئول با ماهیت‬ ‫مس��تبدانه خود «رژیم بوروکراتیک استبدادی و صنعتی»‬ ‫را بنیان گذاش��ت که بدون توج��ه به ارا و اف��کار عمومی‬ ‫چرخ توسعه را در این کش��ور جلو برد‪ .‬نحوه عملکرد دولت‬ ‫کره جنوبی از س��ویی نمایانگ��ر الگوی بدبینان��ه میان دو‬ ‫مولفه دموکراسی و توسعه‪ ،‬رای به اهمیت دولت و ماهیت‬ ‫سیاس��ت م ی دهد و اقتدار دولت و کفای��ت ان و هم چنین‬ ‫نوع سیاست های دولت را عاملی مهم در جهت رسیدن به‬ ‫توسعه عنوان م ی کند‪.‬‬ ‫کره جنوبی از استبداد تا دموکراسی و از توسع ه نیافتگی‬ ‫تا توسعه ش��اهد حاکمانی بوده که در طول حدودا سه دهه‬ ‫این کش��ور را به پیش برده اند‪ .‬تا جایی که پژوهش��گرانی‬ ‫مانند «بالسا»‪« ،‬کروگر»‪ ،‬این کشور را نمونه بارز استراتژی‬ ‫موفق صادراتی م ی دانند و افرادی مانند «برگزمن» و «الیپ‬ ‫زیگر» از مدل این کش��ور به عنوان الگوی رش��د اقتصادی‬ ‫توام با ب راب��ری یاد م ی کنن��د و افرادی مانن��د «کوربو» در‬ ‫نوش��ته های خود کره جنوبی را نمونه درستی از اصالحات‬ ‫«نومحافظه کاران��ه» م ی دانند‪ .‬در عین ح��ال کره جنوبی‬ ‫مصداقی ب رای مخالفان نظریه وابس��تگی اس��ت که رشد‬ ‫کشورهای جهان سوم را امری ناممکن م ی پنداشتند‪.‬‬ ‫در عین ح��ال کره جنوب��ی در طول دوران توس��عه‬ ‫حاکمانی چون «پارک چون هی» و «چ��ون دوهان» را با‬ ‫گرایش های مستبدانه ولی توسع ه خواه تجربه کرده است‪.‬‬ ‫از سال ‪ 1987‬هم در دوران گذار به دموکراسی «روتائه وو»‬ ‫و سپس «کیم یونگ سام» را به عنوان اولین رئی س جمهور‬ ‫برامده از دموکراسی به خود دیده‪.‬‬ ‫«رش��د اقتصادی خیره کننده در ده��ه ‪ 1970‬با ظهور‬ ‫رژیم سرکوبگر «یوشین» همراه بود و موفقیتی که در نیمه‬ ‫نخس��ت دهه ‪ 1980‬در زمینه تثبیت اقتصادی و اصالحات‬ ‫«پارک»‪،‬رهبرنظامیکرهجنوبی‬ ‫«چوندوهان»رئیسجمهورکرهجنوبی‬ ‫دولت را تضمین م ی کنند‪».‬‬ ‫اقتدار و اس��تقالل ای��ن گونه دولت هاس��ت که روند‬ ‫توس��عه را تضمین م ی کند و از می زان فشارهای اجتماعی‬ ‫م ی کاه��د؛ چنانچه «هگ��رد» در توصیف ان م ی نویس��د‪:‬‬ ‫«نظام سیاسی استبدادی‪ ،‬نخبگان سیاسی را از فشارهای‬ ‫مربوط به توزی��ع ثروت مص��ون م��ی دارد و از این طریق‪،‬‬ ‫توانایی دولت را ب رای کسب منابع‪ ،‬تامین کاالهای عمومی‬ ‫و تحمیل هزینه های کوتاه مدت و اصالحات موثر اقتصادی‬ ‫افزایش م ی دهد‪».‬‬ ‫در فاصله سال های ‪ 1961‬تا ‪ 1979‬پارک که با کودتای‬ ‫نظامی به قدرت رسیده بود با اتخاذ سیاست های توسع ه گرا‬ ‫و کمک گرفتن از «یوشین» که هم ممنوعیت تعدد دفعات‬ ‫ریاست جمهوری را از بین م ی برد و هم انتخاب رئی س جمهور‬ ‫را منوط به نظر هیاتی م ی کرد که یک س��وم ان از س��وی‬ ‫خودش انتخاب م ی شد و البته به دس��ت اوردن این اختیار‬ ‫که به بهانه تامین امنیت ملی او م ی تواند مجلس را منحل‬ ‫کند‪ ،‬ه ر گونه فشار از س��وی جامعه را خنثی کرد و با اتخاذ‬ ‫سیاست های تثبیت اقتصاد کالن‪ ،‬ایجاد صنایع و گسترش‬ ‫صادرات و ازادسازی‪ ،‬کشور را به سمت توسعه جلو برد‪.‬‬ ‫«البت��ه او توانس��ت ائت�لاف زیرکان��ه ای را می��ان‬ ‫بخش های بزرگ بازرگانی و بخش روستایی برقرار کند‪....‬‬ ‫از طریق «جنبش نوین روس��تاها» به سازماندهی و بسیج‬ ‫بخش روستایی م ی پرداخت‪».‬‬ ‫«ریاس��ت جمهوری ش��اهانه» پارک که ب��ا انتخاب‬ ‫سیاس��ت های موثر‪ ،‬وحدت بوروکراتی��ک و فاصله گرفتن‬ ‫از فشارهای اجتماعی و سیاس��ی همراه بود گرچه در ابتدا‬ ‫اثاری مانند مخالفت گسترده مردمی و شکست در سیاست‬ ‫توزیعی «گام بزرگ» و برخی بحران های اقتصادی را همراه‬ ‫داشت‪ ،‬اما در نهایت اثار مثبت ان بر روند توسعه کره جنوبی‬ ‫پس از مدتی هویدا گشت‪.‬‬ ‫پس از مرگ پارک‪« ،‬چون دوهان» در فاصله سال های‬ ‫ی و بیرون کردن‬ ‫‪ 1980‬تا ‪ ،1987‬با سرکوبی اعتراضات مردم ‬ ‫توده ها از صحنه سیاس��ت‪ ،‬خود را متعهد به روند توس��عه‬ ‫نشان داد‪.‬‬ ‫پیگیری سیاس��ت های ثبات اقتص��اد کالن‪ ،‬تجدید‬ ‫س��اختار صنعت‪ ،‬ازادس��ازی بخش مال��ی و تعریف مجدد‬ ‫نقش دول��ت در ب��ازار از اقدامات «چون» در ط��ول دوران‬ ‫حکومتش بود‪.‬‬ ‫در س��ال های پایانی دولت او اما این بار شاهد انتقال‬ ‫از نظریات بدبینانه به نظریات سازگاری هستیم‪ .‬چنان که‬ ‫طبقه متوسط برامده از سیاس��ت های دو دولت توسع ه گرا‪،‬‬ ‫حمایت سیاس��ی خود را از دولت قطع ک��رد و با حمایت از‬ ‫اعتراضات دانشجویی نه تنها ناسپاس��ی خود را نشان داد‬ ‫که با ش��ورش ژوئن ‪ 1987‬منجر به ضعیف شدن پایه های‬ ‫قدرت «چ��ون دوهان» ش��د‪ .‬در فاصله س��ال های اغازین‬ ‫دهه ‪ 60‬میالدی تا سال های پایانی دهه ‪ 80‬میالدی انچه‬ ‫در الیه های زیری��ن اجتماعی روی م ی داد نهادینه ش��دن‬ ‫الگوی رفتار سیاسی طبقه متوس��ط بود که گذار به فضای‬ ‫دموکراتیک را اس��ان م ی کرد‪ .‬چه مانن��د «اینگل هارت»‬ ‫معتقد باش��یم که‪« :‬فرایند تدریجی تغییر فرهنگ اس��ت‬ ‫که بر رفتار سیاس��ی تاثیر م ی گذارد‪ ».‬یا اینکه بر این باور‬ ‫باش��یم که گروه های میانه اجتماع راهبرد تحول فرهنگی‬ ‫را نمایندگی م ی کنند و نهایت تحول در وضعیت اقتصادی‬ ‫مردم راه را ب رای عبور از تئوری «توسعه امرانه مساوی است‬ ‫با کسب نان» باز م ی کند تا این بار‪ ،‬هم طبقه متوسط بدون‬ ‫دغدغ ه نان به دنبال «رای» باشند و هم افزایش دانشجویان‬ ‫توده های سازمان نیافته را به دموکراسی و حضور سیاسی‬ ‫تش��ویق کند‪ .‬تاریخ توس��عه کره جنوبی گ��ذار از نظریات‬ ‫بدبینانه به نظریات س��ازگاری را روایت م ی کند‪ .‬توسع ه ای‬ ‫که بدون دموکراس��ی پدید ام��د‪ ،‬ولی خود ب��ه مثابه نیای‬ ‫دموکراسی عمل کرد‪.‬‬ ‫بازی های اس��یایی اینچئون در حال برگزاری است‪.‬‬ ‫مس��ابقاتی که داوری ان صدای اعتراض خیل ی ها را همراه‬ ‫داشته اس��ت‪ .‬کره ای ها در این بخش کارنامه خوبی ندارند‪.‬‬ ‫انها در س��ال ‪ 2002‬یکی از میزبان ه��ای جام جهانی بودند‬ ‫اما خیل ی ها اعتقاد دارند با ن��اداوری در حق تیم های بزرگ‬ ‫به جمع نهای��ی جام جهانی رس��یدند‪ .‬انجا که اس��پانیا و‬ ‫ایتالیای ی ها با ناداوری حذف شدند اما کره در جام باقی ماند‪.‬‬ ‫انها در همین بازی های اس��یایی نیز طع��م تلخ ناداوری و‬ ‫ظلم را به برخی کشورها چشانده اند‪ .‬در کشتی حق مسلم‬ ‫عبدولی را با ناداوری ضایع کردند و برخی کشورها را نیز به‬ ‫همین شکل از رسیدن به مدال های باارزش محروم کرده اند‪.‬‬ ‫انها ادعا م ی کنند که دموکرات ش��ده اند و از دوران استبداد‬ ‫گذر کرده اند اما ای��ن رفتار ان هم در عرصه ورزش نش��ان‬ ‫م ی دهد که روح پارک همچنان در کالبدشان نفس م ی کشد‪.‬‬ ‫‪-1‬اینمطلببرگرفتهازمقاله«کرهجنوبی؛ازنظام ی گری‬ ‫تا دموک راسی» نوشته سعید اجورلو است‪.‬‬ ‫کره شمالی در اینچئون به جنگ‬ ‫می اندیشد نه ورزش‬ ‫گفت وگوی مثلث با اسماعیل بشری‬ ‫اختالف کره شمالی و کره جنوبی را چطور م ی شود‬ ‫توجیه کرد؟‬ ‫این دشمنی ریشه دار اس��ت‪ .‬این دو کشور یکدیگر‬ ‫را رقیب م ی دانند‪ .‬بعد از جنگ ک��ره هر کدام موجودیت پیدا‬ ‫کردند و از ‪ 1954‬به بعد وارد عرصه های ورزش��ی شدند‪ .‬انها‬ ‫ب رای اینکه نشان بدهند ما بهتریم سعی کردند از حربه ورزش‬ ‫استفاده کنند‪ .‬کشورهای بلوک شرق در رقابت با کشورهای‬ ‫بلوک غرب روی دو موضوع تمرکز کردند‪ .‬مس��اله توس��عه‬ ‫نظامی و مورد بعدی که کم هزینه تر به نظر م ی رسد‪ ،‬ورزش‬ ‫است؛ اینکه ورزشکاران شان مدال بیاورند و غرورافرین باشند‪.‬‬ ‫اما در این زمینه کره جنوبی موفق تر بوده است‪.‬‬ ‫قطعا چربش با کره جنوبی بوده است اما کره شمالی‬ ‫تمام توان خ��ود را به کار م ی گیرد که وارد رقابت ش��ود‪ .‬چند‬ ‫وقت پی��ش ویدئویی دیدم ک��ه در ان مس��ئوالن تیم های‬ ‫ورزشی کره شمالی‪ ،‬افراد را از بچگی تربیت م ی کردند‪ .‬باورتان‬ ‫نم ی شود که به بدترین ش��کل ممکن اموزش ژیمناستیک‬ ‫م ی دادند که مث�لا بدن هایی ق��وی تربیت کنن��د! بچه ها ‬ ‫ترحم ب رانگی��ز بودند‪ .‬انگار ش��کنجه م ی ش��دند‪ .‬این همه‬ ‫زجر م ی کش��یدند که چه اتفاقی بیفتد؟ م��دال بیاورند‪ .‬باید‬ ‫به موضوعی اشاره کنم؛ در شوروی س��ابق دو گروه همواره‬ ‫صاحب امتی��ازات ویژه بودند؛ هنرمندانی که به کش��ورهای‬ ‫غ ربی م ی رفتند و ب رنامه های رقص و اپ را اجرا م ی کردند‪ .‬چون‬ ‫به نوعی حرکت شان تبلیغ م ی شد و دسته دوم نیز ورزشکاران‬ ‫بودند‪ .‬به این دو گروه ویال و امکانات رفاهی داده م ی ش��د و‬ ‫عضو طبقه مرفه جامعه شوروی م ی شدند‪ .‬مثال دیگری بزنم؛‬ ‫بین المان شرقی و غ ربی هم این رقابت وجود داشت‪ .‬در تمام‬ ‫المپی ک ها المان شرقی س��عی م ی کرد در کورس رقابت با‬ ‫المان غ ربی قرار بگیرد اما المان غ ربی قدرت بیشتری داشت‪.‬‬ ‫چرا کشورهایی مثل کره ش�مالی نم ی توانند در‬ ‫برابر کره جنوب ی ها پیروز شوند؟‬ ‫چون ب رای کشورهای بلوک شرق‪ ،‬ورزش به عنوان‬ ‫تفریح دیده نم ی ش��ود‪ .‬ورزش ب رای ش��ان جنبه نظامی پیدا‬ ‫کرده است‪ .‬به خاطر دارید که در مقدماتی المپیک کره شمالی‬ ‫نتوانس��ت بازی های خوبی را به نمایش بگ��ذارد‪ ،‬بناب راین‬ ‫حکومت این کش��ور همه را به اردوگاه کار اجباری فرس��تاد‪.‬‬ ‫ورزش به عنوان وس��یله پروپاگاندا در کشورهای بلوک شرق‬ ‫مورد توجه ق��رار م ی گرفت‪ .‬همچنی��ن م ی توانیم به رقابت‬ ‫کوبا و امریکا اش��اره کنیم‪ .‬کوبا از نظر اقتصادی در وضعیت‬ ‫اسفباری است‪ .‬از ماش��ین گرفته تا اکثر امکاناتی که مردم‬ ‫‪3‬‬ ‫اینچئ�ون در حال�ی میزب�ان بازی ه�ای‬ ‫اس�یایی اس�ت که گفت�ه م ی ش�ود واکنش ها‬ ‫نس�بت به حضور کاروان ورزش کره ش�مالی در‬ ‫این ش�هر منفی و البته خصمانه است‪ .‬این دو‬ ‫کشور حاال در عرصه ورزش نیز اعتقاد چندانی‬ ‫به بازی جوانمردانه ندارن�د و از راه های مختلف‬ ‫س�عی م ی کنند قدرت خ�ود را ب�ه رخ یکدیگر‬ ‫بکشند‪ .‬در این باره با یکی از کارشناسان مسائل‬ ‫مربوط به ش�ب ه جزیره کره ه م صحبت ش�دیم‪.‬‬ ‫مت�ن گفت وگوی مثلث با اس�ماعیل بش�ری را‬ ‫م ی خوانید‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫نم ی توان��د میزبان��ی بگیرد اما ه��ر وقت ک��ه کره جنوبی‬ ‫میزبان م ی ش��ود انها انتظار دارند که بخشی از بازی ها در‬ ‫کره ش��مالی برگزار ش��ود‪ .‬به نوعی م ی خواهن��د از حاصل‬ ‫الب ی های کره جنوبی در عرصه بی ن المللی به نفع خودشان‬ ‫اس��تفاده کنند‪ .‬کره جنوب��ی نیز هرگز به این خواس��ته تن‬ ‫نداده است‪ .‬کره جنوبی تا کنون س��ه بار میزبان بازی های‬ ‫اسیایی بوده است؛ سئول‪ ،‬پوس��ان و اینچئون‪ .‬اینها ه ر بار‬ ‫هم که میزبان بوده ان��د تعداد مدال های ش��ان از عدد ‪200‬‬ ‫باالتر م ی رود‪ .‬اکثرا در رده دوم یا سوم اسیا قرار م ی گیرد‪ .‬با‬ ‫همه اینها باید بپذیریم که سیاست خصمانه کره شمالی و‬ ‫کره جنوبی نس��بت به یکدیگر هیچ گاه تغییر نکرده است‪.‬‬ ‫انها در میادین ورزشی هم این دش��منی را اشکار کرده اند‪.‬‬ ‫در واقع مساله این دو کش��ور با یکدیگر کامال ایدئولوژیک‬ ‫اس��ت‪ .‬انها از لحاظ ش��یوه اداره جامعه اصال قابل مقایسه‬ ‫نیستند‪ .‬حکومت کره شمالی اساس��ا پا را از ایدئولوژی نیز‬ ‫فراتر گذاش��ته و خودش را تبدیل به الهه مطلق مردم کرده‬ ‫است‪ .‬اگر از کنار مجس��مه کیم جونگ اون عبور کنند و‬ ‫به ان تعظیم نکنند ممکن اس��ت پلیس امنیت ب رای شان‬ ‫مشکل ایجاد کند‪ .‬اما در کره جنوبی این طور نیست‪ .‬انها در‬ ‫فاز دیگری قدم گذاشته اند؛ به س��مت اقتصاد ازاد رفته اند و‬ ‫انتخابات برگزار م ی کنند‪ .‬البته کره جنوبی هم دوران سخت‬ ‫دیکتاتوری را پشت سر گذاشته اما با فروپاشی اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی انها کامال در مسیر دموکراسی قرار گرفتند‪ .‬اقتصاد‬ ‫ازاد به این کش��ور کمک ک��رده که تبدیل ب��ه یک قطب‬ ‫اقتصادی در جهان شود‪.‬‬ ‫در کره شمالی ورزش�کارانی که مدال م ی اورند از‬ ‫جایگاه مناسبی برخوردارند؟‬ ‫استفاده م ی کنند به س��ال ‪ 1950‬برم ی گردد‪ .‬همین کوبا در‬ ‫المپیک در رش��ته های انف رادی قدرتمند است و در کشتی‪،‬‬ ‫وزنه برداری و بوکس مدال م ی گیرد‪ ،‬درواقع م ی خواهد بگوید‬ ‫من هنوز ایستاده ام‪.‬‬ ‫کره ش�مالی و کره جنوب�ی هیچ وقت به س�مت‬ ‫اشتی پیش نرفته اند؟‬ ‫کره ش��مالی و کره جنوبی گاهی به س��مت وحدت‬ ‫پیش م ی روند و اقدامات انقالبی جالبی هم انجام م ی دهند‪.‬‬ ‫المپیک ‪ 2002‬با یک پرچم رژه رفتند‪ .‬ورزشکاران شان کنار هم‬ ‫رژه م ی رفتند که بگویند ما با هم دوست هستیم‪.‬‬ ‫مساله این دو کشور در عرصه ورزش بیشتر به چه‬ ‫موضوعی برم ی گردد؟‬ ‫کره ش��مالی البی و ق��درت کره جنوب��ی را ندارد و‬ ‫بله‪ ،‬انها ج��زو طبقه ممتاز به حس��اب م ی ایند و از‬ ‫امتیازهایی برخوردار خواهند ش��د‪ .‬در چی��ن طبقه ای وجود‬ ‫دارد که به انها شاهزادگان م ی گویند‪ .‬انها از امتیازات خاصی‬ ‫برخوردارند‪ .‬در کره ش��مالی نیز ش��رایط همین طور است‪.‬‬ ‫ورزش��کارانی که خودشان را نش��ان م ی دهند و م ی درخشند‬ ‫م ی توانند به طبق��ه ممتاز بروند و حزب کمونیس��ت از انها‬ ‫استقبال م ی کند‪.‬‬ ‫بنابراین ورزش�کارانی ک�ه به اینچئ�ون رفته اند‬ ‫حاال به جنگ فکر م ی کنند ت�ا به ورزش‪ .‬این طور‬ ‫نیست؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور است‪ .‬کره ش��مالی در اینچئون به‬ ‫جنگ م ی اندیشد نه ورزش‪ .‬در واقع اینچئون محل دوستی‬ ‫کره شمالی و کره جنوبی نیست‪ .‬کره ش��مالی و کره جنوبی‬ ‫محلی ب رای دوس��تی ندارند‪ .‬تاکید م ی کنم در کش��وری که‬ ‫مردمش گاه��ی مجبور م ی ش��وند گربه و س��گ بخورند‪،‬‬ ‫انتظار زندگی مرفه امر بعیدی اس��ت‪ .‬انها از نظر کشاورزی‬ ‫ضعی ف اند و سخت محتاج واردات مواد غذایی هستند اما طنز‬ ‫تلخ ماجرا این اس��ت که انها بیش از هر چیز دیگری حاال به‬ ‫مدال م ی اندیشند‪ .‬تنها همین مدال ب رای شان باقی مانده تا‬ ‫به ان ببالند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪73‬‬ ‫داستان یککمپین‬ ‫حاشیه های یک حمایت‬ ‫در حال ی که اخرین مذاکرات ای ران ب رای توافق هسته ای‬ ‫ادام��ه دارد و اخی را در نیوی��ورک به نتیجه خاصی نرس��ید‪،‬‬ ‫‪ 6‬فیلمس��از ای رانی با راه اندازی کمپینی در شبکه اجتماعی‬ ‫توییتر‪ ،‬خواستار رسیدن به توافق هسته ای و حمایت مردم‬ ‫از این توافق شده اند‪.‬‬ ‫در زیر این کمپی��ن امضای کارگردانان برجس��ته ای‬ ‫همچون عباس کیارستمی‪ ،‬اصغر فرهادی‪ ،‬مجید مجیدی‪،‬‬ ‫رخشان بن ی اعتماد‪ ،‬رضا میرکریم ی و محمد مهدی عسگرپور‬ ‫به چشم م ی خورد‪.‬‬ ‫در پوس��تر این کمپین که عکس این ‪ 6‬فیلمساز قرار‬ ‫گرفته دعوت شده که به این کمپین بپیوندند و نوشته شده‬ ‫است‪« :‬هیچ توافقی بدتر از عدم توافق نیست‪».‬‬ ‫بالفاصله پس از اعالم راه ان��دازی این کمپین‪ ،‬وزارت‬ ‫امور خارجه در اطالعی ه ای رس��می از این اقدام تشکر کرد‪.‬‬ ‫روابط عمومی وزارت امور خارج��ه در اطالعیه خود از «اقدام‬ ‫مشارکت جویانه فیلمس��ازان ای رانی در حمایت از مذاکرات‬ ‫هسته ای» تشکر کرد و با اس��تقبال از این اقدام فیلمسازان‬ ‫نوش��ت‪« :‬گام مش��ارکت جویانه و همراه��ی صمیمان��ه‬ ‫فیلمس��ازان کش��ورمان در حمایت از مذاکرات هسته ای و‬ ‫حصول نتایج منطبق با منافع و اهداف کشور در این مذاکرات‬ ‫خصوصا متعاقب اظهارات ضد ای رانی اخیر نخس ت وزیر این‬ ‫رژیم در مجمع عمومی س��ازمان ملل متحد‪ ،‬تالشی درخور‬ ‫توجه اس��ت که طیف وس��یعی از اقش��ار در خارج از کشور‬ ‫به ویژه در حوزه های سینما ‪ ،‬هنر و رسانه را مخاطب خود قرار‬ ‫داده اس��ت و این حرکت در کنار همه فعالی ت های مستمر‬ ‫رسانه ها‪ ،‬تالش ورزش��کاران‪ ،‬نقش شخصی ت های علم ی و‬ ‫فرهنگی‪ ،‬فعالیت سازمان های مردم نهاد و بسیاری از اقشار‬ ‫کش��ورمان به یقین به فضاس��ازی مثبت به نفع کشورمان‬ ‫کمک م ی کند‪».‬‬ ‫این اقدام سینماگران البته پ س لرزه هایی نیز به همراه‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫محمد مهدی عس��گرپور مدیرعامل خانه س��ینما در‬ ‫واکنش به حواشی ایجاد شده پی رامون این کمپین در پاسخ‬ ‫به اینکه جمل��ه ای در بیانیه امده که برخ��ی را در داخل به‬ ‫مخالفت واداشته اس��ت و جای ی که گفته شده «هر توافقی‬ ‫بهتر از عدم توافق است»‪ ،‬چنین پاسخ داد‪« :‬از متن انگلیسی‬ ‫بیانیه و ترکیب امضا کنندگان کامال مشخص است که این‬ ‫ی نوشته شده است و هدف ان اشنا‬ ‫نامه خطاب به طرف غ رب ‬ ‫کردن افکار عمومی جهانی با مسئولیت خطیری است که‬ ‫به عهده طرف های مذاکره کننده غربی اس��ت و همچنان‬ ‫معتقدیم هر توافقی با ای ران ب رای غ رب ی ها بهتر از عدم توافق‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫کیارستمی‪ :‬همه ما به رزمندگان دین داریم‬ ‫عباس کیارستمی سکوت را شکست و در مورد حواشی پیش امده‬ ‫فیلمی که در فضای مجازی منتشرشده بود‪،‬توضیح داد‪ .‬کیارستمی در‬ ‫پرسش و پاسخی با حبیب احمدزاده‪ ،‬فیلمنامه نویس و فعال فرهنگی‬ ‫تصریح کرد که از هیچ جنگی دفاع نم ی کند‪ ،‬اما بحث دفاع را موضوعی‬ ‫جدا م ی داند و بر همین اس��اس خود را مدیون جوانان��ی م ی داند که در‬ ‫جنگ تحمیلی ع راق علیه ای ران‪ ،‬از جان خود ب رای دفاع از میهن گذشتند‪.‬‬ ‫حبیب احمدزاده در مقدمه این گفت وگو اورده است‪ :‬چند سال پیش در‬ ‫یک مالقات اتفاقی‪ ،‬به عباس کیارس��تمی پیشنهاد ساخت یک فیلم‬ ‫درباره حمله ناو امریکایی به ایرباس غیرنظامی ای ران در خلیج فارس را‬ ‫دادم؛ او در جواب من گفت‪« :‬نه انکه نم ی خواهم فیلم جنگی بس��ازم‪.‬‬ ‫م ی خواهم؛ اما در صورتی که بتوانم ان را در فرم کاری خودم بسازم‪ .‬من در‬ ‫فیلمسازی توانایی اداره یکی‪ ،‬دو‪ ،‬سه نفر بیشتر را ندارم و در صحنه های‬ ‫خودم و در هیچ کدام از فیلم هایم بیشتر از دو‪ ،‬سه نفر ادم نداشته ام‪ ».‬او در ادامه صحب ت هایش‬ ‫ارادت خودش را به همه کسانی که در این جنگ شهید شدند اعالم کرد و گفت‪« :‬من مخلص‬ ‫ان جوان زعف ران کاری هس��تم که از خ راس��ان امده و ب رای نجات مملکت جنگیده است‪»...‬‬ ‫کیارس��تمی در این گفت و گو در باره نظرش در مورد جنگ تحمیلی و شهدای ان گفت‪ «:‬ما‬ ‫ب هستند‬ ‫هم ه نسبت به رزمندگان دین داریم‪ ،‬من تصور نم ی کنم حتی کسانی که ضد انقال ‬ ‫است‪ .‬بدیهی است اگر م ی خواستیم پیام ی ب رای داخل داشته‬ ‫باشیم ‪ ،‬متن را فارسی منتشر م ی کردیم و از بزرگان دیگری از‬ ‫سینما م ی خواستیم ما را همراهی کنند‪».‬‬ ‫رضا میرکریم ی نیز که اخی را با انتخاب فیلمش به عنوان‬ ‫نماینده ای ران در اسکار خبرس��از شده است‪ ،‬تاکید کرد که از‬ ‫امضای بیانیه مربوط به کمپین شش سینماگر درباره توافق‬ ‫هسته ای پشیمان نیست‪« :‬من با نیت خیر و خیرخواهانه‬ ‫در جهت مصالح عمومی این بیانیه را امضا کردم و پشیمان‬ ‫هم نیس��تم‪ .‬این جمله که «هر توافقی بهتر از عدم توافق‬ ‫است» خطاب به طرف های غربی مذاکره کننده نوشته شده‬ ‫و مصرف داخلی ندارد و از این منظر کامال قابل دفاع است‪».‬‬ ‫اما مجید مجیدی یکی دیگر از کارگردانان برجس��ته‬ ‫س��ینما درباره برخی س��وءتعبیرها و اخبار نادرس��ت درباره‬ ‫حمایت ‪ 6‬نفر از کارگردانان سرشناس ای ران از تیم مذاکرات‬ ‫هس��ته ای گفت که این حرکت در مسیر منافع ملی است و‬ ‫ش��عار «هیچ توافقی بدتر از عدم توافق نیست» مورد تایید‬ ‫امضاکنندگان این حرکت نیست‪.‬‬ ‫او با تاکید بر اینکه از این حرکت هنرمندان سوءتعبیر‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬بیان کرد‪« :‬چند روز پیش از س��وی اقای جواد‬ ‫ظریف وزیر امور خارجه با ما تماس��ی گرفته و خواسته شد‬ ‫که عده ای از هنرمندان که وجهه بی ن المللی دارند در مسیر‬ ‫مذاکرات هس��ته ای و ب رای احقاق حقوق حق��ه مردم ای ران‪،‬‬ ‫دولت را یاری رس��انند و به همین منظور پوس��تری از سوی‬ ‫وزارتخانه اماده ش��د که ما نی��ز ان را تایی��د کردیم و موکدا‬ ‫تشکیل یک کمپین را رد م ی کنم‪».‬‬ ‫مجید مجیدی با بیان اینکه همه هنرمندان از جمله ما‬ ‫‪ 6‬نفری که حمایت خود را از مذاکرات اعالم کردیم‪ ،‬حرفمان‬ ‫جز حفظ عزت نظام و مردم ای ران نیست‪ ،‬در ادامه گفت‪« :‬من‬ ‫به شدت این تعبیر غلط که شعار «هیچ توافقی بدتر از عدم‬ ‫توافق نیست» را به حرکت ما نسبت داده‪ ،‬رد م ی کنم‪».‬‬ ‫او با تاکی��د بر اینک��ه هنرمندانی که ب��ه این حرکت‬ ‫پیوستند هدفش��ان کمک به دولت بوده است‪ ،‬توضیح داد‪:‬‬ ‫«من قویا خب��ر ایجاد یک کمپی��ن را رد م ی کنم و توضیح‬ ‫م ی دهم که این حرکت در پی پیغام دوس��تانه اقای ظریف‬ ‫به هنرمندان و درخواس��ت وزیر ب��رای همراهی چهره های‬ ‫بی ن المللی سینمای ای ران با تیم مذاکره کننده هسته ای ب رای‬ ‫کمک به روند مذاکرات انجام شد‪ .‬ایشان اینگونه مدنظرشان‬ ‫بود که باتوجه به اینکه هنرمندان چهره هایی هس��تند که‬ ‫نزد مردم وجاه��ت و محبوبیت دارند‪ ،‬همراه��ی انها با روند‬ ‫مذاکرات م ی تواند مسیر را هموارتر کند‪».‬‬ ‫چه داخل و چه خارج ای ران‪ ،‬بتوانند در این دین شک بکنند‪ .‬من جنگ را‬ ‫اساسا بیهوده م ی دانم و به این نم ی شود شک داشت‪ .‬اما مسئول جنگ‬ ‫کسی است که اغازش م ی کند نه کسی که دفاع م ی کند‪ .‬بله هنوز هم‬ ‫م ی گویم و از این جمله خود ذره ای عقب نشینی نم ی کنم که ما درگیر‬ ‫جنگی شدیم که هیچ مفهومی نداشت‪ .‬اما این جنگ به ما تحمیل شد‬ ‫و نم ی خواستیم درگیر این جنگ ب ی مفهوم شویم‪ .‬درست است که هر دو‬ ‫طرف در جنگ سهیم هستند اما مسئول کسی است که اغاز م ی کند‪».‬‬ ‫کارگردان فیلم هایی نظیر طعم گیالس در پاس��خ به این سوال‬ ‫که ایا شما تا به امروز به مناطق جنگی سرزده اید؟ این گونه جواب داد‪:‬‬ ‫«راس��تش من نفهمیدم چرا باید به بدیهیات پاسخ بدهم‪ .‬مگر کسی‬ ‫م ی تواند مدعی باشد که انها حماسه نیافریدند‪ .‬من بعد از فتح خرمشهر‬ ‫وقتی به این شهر رفتم به دوستانی که نیامده بودند گفتم یک تابلوی‬ ‫راهنمایی دیدم که انقدر گلوله خورده بود که معلوم نبود ورود ممنوع اس��ت‪ ،‬گردش به چپ‬ ‫ممنوع است‪ ،‬گلوله های متعدد این تابلو را لوله کرده بود‪ .‬مگر م ی توان ارادتمند کسانی نبود که‬ ‫در ان جنگ شهید شدند و این رفاه نسبی را ب رای ما فراهم کرده اند‪ .‬اظهار علنی این چیزها به‬ ‫قول شما ریا محسوب م ی شود‪ .‬چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است‪ .‬ان رزمنده ها کار‬ ‫انسانی خودشان را انجام دادند و من چرا باید حرکت انها را زیر سوال ببرم‪».‬‬ ‫من زنده ام‬ ‫مدیر انتشارات بروج‪ :‬با تقریظ‬ ‫رهبر انقالب‪ ،‬استقبال از کتاب دو ب رابر شد‬ ‫کتاب «من زنده ام» سال گذشته ب رای اولی ن بار از سوی‬ ‫انتشارات بروج به چاپ رس��ید که در طول یک سال تنها به‬ ‫‪ 17‬چاپ رسیده بود‪ ،‬اما پس از رونمایی از تقریظ مقام معظم‬ ‫رهبری بر این کتاب‪ ،‬اس��تقبال از ان دو ب رابر شد‪ ،‬به طوری‬ ‫که در مدت چند ماه به چاپ ‪ 52‬رس��یده اس��ت‪ .‬استقبال از‬ ‫این اثر نه تنها در داخل که در خارج از کش��ور نیز پس از این‬ ‫اتفاق بیشتر شد‪ .‬به همین دلیل اقدام به ترجمه این کتاب به‬ ‫زبان های مختلف شد که از جمله انها زبان های انگلیسی و‬ ‫المانی است‪ .‬کتاب «من زنده ام» خاط رات دوران چهار ساله‬ ‫اس��ارت خانم معصومه اباد در زندان ه��ای رژیم بعث صدام‬ ‫اس��ت‪ .‬روایت کتاب از دوران کودکی نویسنده اغاز و با بیان‬ ‫بخش های مهمی از نوجوانی وی ادامه پیدا م ی کند‪ .‬کتاب‪،‬‬ ‫با بیان نقش و تاثیر انقالب اسالمی بر زندگی و شخصیت‬ ‫خانم اباد از دوره دفاع مقدس ش��روع و به اسارت و ازادی او‬ ‫و س��ه بانوی ازاده دیگر‪ ،‬پایان م ی یابد‪ .‬کتاب «من زنده ام»‬ ‫مش��تمل بر هفت فصل با موضوعات خاطره ها‪ ،‬نکته های‬ ‫مهم و عکس ه��ای زمان جنگ اس��ت‪ .‬در ای��ن کتاب به‬ ‫ازادگانی اشاره شده است که هنوز ش��ب ها با کابوس زندان‬ ‫الرشید و اس��تخبارات‪ ،‬قتلگاه های عنبر‪ ،‬رمادیه‪ ،‬تکریت و‬ ‫موصل از خواب م ی پرند؛ ب ی انکه سازمان های مدافع حقوق‬ ‫بشر به ان همه جنایات پاسخی داده باشند‪ .‬فصل اول این‬ ‫کتاب از روزگار کودکی معصومه اباد که با نخستین حرکت‬ ‫قطار زندگ ی اش اغاز م ی شود‪ ،‬شروع شده که در هر پیچ‪ ،‬بار‬ ‫او بر دوشش سنگی ن تر م ی ش��ود؛ باری که خاطره‪ ،‬لبخند‪،‬‬ ‫گریه‪ ،‬درد‪ ،‬شادی و عشق‪ ،‬در خانواده ای دین مدار را به تصویر‬ ‫م ی کشد‪ .‬فصل دوم این کتاب‪ ،‬از روزگار نوجوانی معصومه‬ ‫اباد‪ ،‬دوران ورود به دبس��تان و زندگی در ابادان ادامه دارد‪ .‬در‬ ‫فصل سوم مسائل و اتفاقات انقالب و دفاع مقدس به صورت‬ ‫مختصر بیان م ی شود‪ .‬فصل چهارم این کتاب‪ ،‬اسیر شدن و‬ ‫اتفاقات مربوط به ان را عنوان م ی کند‪ .‬فصل پنجم روزهای‬ ‫انتظار خانواده معصومه اباد بعد از مفقود شدن وی را یاداور‬ ‫م ی شود و فصل ششم نیز خالصه اس��ارت معصومه اباد و‬ ‫انتقالش از بیمارستان الرشید بغداد به اردوگاه موصل و عنبر‬ ‫را بازگو م ی کند و اخرین فصل کتاب من زنده ام نمونه هایی‬ ‫فرهنگ ایثار و شهادت درکالم مقام معظم رهبری‬ ‫مجاهدت‪ ،‬فداکاری‪ ،‬ایثار و در نهایت شهادت‪ ،‬راهی است ب رای رسیدن به ارمان ها‬ ‫که از متن اسالم ناب به ما رسیده اس��ت‪ .‬حفظ این روحیه و فرهنگ است که انسان ها را‬ ‫م ی تواند در میدان های گوناگون و در تمام ی نامالیمات و سخت ی ها حفظ کند که این در‬ ‫زمان ما ارزش مضاعفی دارد‪ .‬علت هم این است که امروز دشمنان اسالم نسبت به طول‬ ‫تاریخ مجهزترند‪ .‬بارها در کالم رهبر انقالب اسالمی حضرت ایت اهلل خامنه ای این موضوع‬ ‫تکرار شده که بیانگر اهمیت ان در طول تاریخ انقالب اسالمی است‪ .‬پایگاه اطالع رسانی‬ ‫دفتر حفظ و نش��ر اثار حضرت ایت اهلل العظمی س��یدعلی خامن��ه ای (مد ظله العالی) در‬ ‫جدیدترین بخش پیش��خوان‪ ،‬کتاب الکترونیک با عنوان «فرهنگ ایثار و شهادت» در‬ ‫کالم حضرت ایت اهلل خامنه ای را منتش��ر کرده است‪ .‬در بخشی از این کتاب م ی خوانیم‪:‬‬ ‫«بهترین مردن ها‪ ،‬شهادت است‪ .‬باالترین اجرها ب راى انسانى که در راه خدا مبارزه مى کند‪،‬‬ ‫نوشیدن شربت گواراى شهادت است‪ .‬خوشا به حال ان عزیزان و گوارا باد بر انها این نعمت‬ ‫بزرگ الهى! انها با ش��هادت‪ ،‬اجرش��ان را گرفتند‪ .»1370/۱۰/11 ...‬الزم به ذکر است که‬ ‫پایگاه اطالع رسانی اینترنتی ‪ khamenei.ir‬در مسیر مطالعات اسالمی‪ ،‬اقدام به ارائه‬ ‫جزواتی با عنوان «پیشخوان» کرده تا زمینه مناسب اشنایی و بهره مندی اقشار مختلف به‬ ‫ویژه پژوهشگران را از اندیشه های مقام معظم رهبری در موضوعات مختلف فراهم اورد‪.‬‬ ‫از نامه های این بانوی ازاده در هنگام اس��ارت به خانواد ها ش‬ ‫و گزی��ده ای از عکس ه��ای روز ازادی وی در کن��ار خانواده‬ ‫را نش��ان م ی دهد‪ .‬خانم اباد درب��اره چگونگی تصمیم خود‬ ‫ب رای نگارش خاط راتش پس از گذش��ت چندین سال‪ ،‬گفته‬ ‫است‪« :‬تصمیم به مکتوب کردن خاط راتم را از مدت ها قبل‬ ‫به صورت یادداشت برداری شروع کرده بودم‪ ،‬به همی ن خاطر‬ ‫همیشه م ی نوشتم‪ .‬اما تصمیم نداشتم این یادداشت ها را تا‬ ‫زمانی که در قید حیات هستم منتش��ر کنم‪ .‬ولی بعدها به‬ ‫مرور زمان احساس کردم که گاه با بعضی از سوال های نسل‬ ‫جدید مواجه م ی شوم که پاسخ ان س��وال ها باید به صورت‬ ‫مکتوب ب رای اطالع نس��ل های بعدی ثبت و ضبط ش��ود‪.‬‬ ‫کتاب خاط رات من ب رای بسیاری از افرادی که یا نم ی دانند یا‬ ‫نم ی خواهند بدانند یا اساسا م ی خواهند این دوران را فراموش‬ ‫بکنند‪ ،‬شاید تلنگری باشد‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب بر این اثر تقریظ نوش��ته اند که به‬ ‫این شرح است‪:‬‬ ‫«بسم اهلل الرحمن الرحیم‬ ‫کتاب را با احس��اس دوگانه ان��دوه و افتخ��ار و گاه از‬ ‫پشت پرده اشک خواندم و بر ان صبر و همت و پاکی و صفا‬ ‫و بر این هنرمندی در مجس��م کردن زیبای ی ه��ا و رنج ‪‎‬ها و‬ ‫شادی ها افرین گفتم‪ .‬گنجینه یادها و خاطره های مجاهدان‬ ‫و ازادگان‪ ،‬ذخیره عظیم و ارزشمندی است که تاریخ را پربار و‬ ‫درس ها و اموختن ی ها را پرشمار م ی کند‪ .‬خدمت بزرگی است‬ ‫انها را از ذهن ها و حافظه ها بیرون کشیدن و به قلم و هنر و‬ ‫نمایش سپردن‪ .‬این نیز از نوشته هایی است که ترجمه اش‬ ‫الزم اس��ت‪ .‬به چهار بانوی قهرم��ان این کت��اب و به ویژه‬ ‫نویسنده و راوی هنرمند ان سالم م ی فرستم‪».‬‬ ‫تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید چمران‬ ‫موسسه فرهنگی ‪ -‬هنری و انتشارات مرکز اسناد انقالب اسالمی در جدید ترین اثر‬ ‫خود کتاب «پرستوی دهالویه‪ ،‬تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید مصطفی چمران»‪،‬‬ ‫تالیف مجید نجف پور را منتشر کرد‪.‬در مقدمه کتاب امده است‪« :‬پرستوی دهالویه (تاریخ‬ ‫شفاهی زندگی و مبارزات شهید مصطفی چمران)‪ ،‬درحوزه تاریخ شفاهی البته سخن گفتن‬ ‫از شهید دکتر مصطفی چمران این مرد عمل‪ ،‬نه مرد سخن‪ ،‬این نمونه کامل هجرت‪ ،‬جهاد‬ ‫و شهادت‪ ،‬این مالک اشتر جنوب لبنان و عباس کربالی خوزستان دشوار است‪.‬مجموعه‬ ‫پیش رو سعی بر ان دارد با استفاده از اس��ناد و نامه ها و دست نوشته های به جا مانده از ان‬ ‫ش��هید بزرگوار و خاط راتی که در گنجینه غبار گرفته از یاران ان شهید به زنده کردن نام و‬ ‫یاد ان شهید در قالب مجموعه ای از زندگی پرماجرای شهید چمران بپردازد‪».‬دراین کتاب‬ ‫پنج فصلی که به شرح زندگینامه شهید چمران اختصاص یافته مروری به زندگی او از تولد تا‬ ‫تحصیالت سپس فعالی ت های سیاسی و اجتماعی وی دارد‪ .‬امیختگی روح تقوا در عرصه‬ ‫مبارزه و ایثار‪ ،‬پیروزی انقالب اس�لامی و بازگشت دکتر چمران به ای ران‪ ،‬تشکیل حکومت‬ ‫اسالمی از نگاه چمران‪ ،‬تصویرگر حقیقت در نقاشی و عرفان از جمله محورهایی است که‬ ‫این اثر به ان پرداخته است‪ .‬این اثر در شمارگان‪ 1500‬نسخه و ‪ 300‬صفحه به قیمت ‪95‬هزار‬ ‫ریال در شهریورماه سال جاری توسط انتشارات مرکز اسناد انقالب اسالمی روانه بازار نشر شد‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫دیدار‬ ‫مکانیک تیتر‬ ‫اول تایم‬ ‫ماموریت‬ ‫اوباما از نگاه‬ ‫اکونومیست‬ ‫کافکا روی‬ ‫جلد اشپیگل‬ ‫‪75‬‬ ‫اشک ها و لبخندها‬ ‫در بازی های اسیایی اینچئون چه گذشت؟‬ ‫قصه بازی های اسیایی همیش��ه ب رای کاروان ای ران‪،‬‬ ‫یک قصه تکراری اس��ت‪ .‬همیش��ه باید منتظر رشته هایی‬ ‫چون کش��تی‪ ،‬وزنه برداری و‪ ...‬بمانیم تا به یکباره سهم در‬ ‫جدول مدال اوران مسابقات به یکباره افزایش یابد‪ .‬این قصه‬ ‫این بار و در بازی های اسیایی اینچئون قدری متفاوت بود‬ ‫و توزیع مدال ها تقریبا به سمت هیچ ورزشی نم ی چرخید‪.‬‬ ‫البته باید کشتی ازاد را کنار گذاشت که طبیعی است با چهار‬ ‫مدال طال سهم عمده ای در مدال های ای ران داشت‪ .‬بعضی‬ ‫رش��ته ها بودند که خیلی فراتر از انتظار ظاهر ش��دند مثل‬ ‫تی راندازی یا قایق رانی‪ ،‬بعضی از رش��ته ها در مقابل نامشان‬ ‫باید نوشت‪« :‬افتضاح»‪ .‬مروری داریم بر برخی از اتفاقات که‬ ‫در بازی های اسیایی اینچئون رخ داد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ستاره های همیشه‬ ‫وقتی باالی تخته م��ی رود‪ ،‬بدون م��دال طال پایین‬ ‫نم ی اید‪ .‬او بهداد سلیم ی است؛ قویترین مرد جهان‪ .‬مردی‬ ‫که وزنه ها را به تعظیم وام ی دارد‪ .‬بهداد از انهایی است که‬ ‫باید به عنوان همیشه س��تاره از انها نام برد‪ .‬ستاره هایی که‬ ‫پا به هر مسابقه ای م ی گذارند‪ ،‬به کمتر از مدال طال راضی‬ ‫نیس��تند و همیش��ه به یک گام باالتر از کسب مدال فکر‬ ‫م ی کنند؛ چیزی مثل شکستن رکورد‪ .‬این قهرمانان همیشه‬ ‫خیال ما را راحت م ی کنند و از قبل مسابقات مقابل نامشان‬ ‫م ی نویسیم؛ شک نکن طال‪.‬‬ ‫بهداد در بازی های اس��یایی اینچئ��ون هم ب ی انکه‬ ‫خیلی به خودش فش��ار بیاورد‪ ،‬به مدال طال رس��ید‪ .‬او در‬ ‫حرکت یک ضرب وزن��ه ‪ 210‬کیلوگرم ی را ثب��ت کرد و در‬ ‫حرکت دو ضرب وزنه ‪ 255‬کیلوگرمی را باال برد تا رکورد دار‬ ‫یک ضرب‪ ،‬دو ضرب و مجموع در بازی های اسیایی باشد‪.‬‬ ‫او پس از این رکورد شکنی گفت‪« :‬کس��ب مدال طال را به‬ ‫همه مردم تبریک م ی گویم و این مدال را به تمام ملت ای ران‬ ‫تقدیم م ی کنم‪ .‬هرچند ما هر چه داریم از این مردم داریم و‬ ‫احتیاجی به تقدیم کردن این مدال به انها نیست‪ .‬امیدوارم‬ ‫این مدال طال به همه مردم ای ران چسبیده باشد‪ .‬تا به حال‬ ‫به این رکورد نرسیده بودم‪.‬رکورد من قبال در مجموع ‪ 464‬بود‬ ‫و تا به حال ‪ 255‬را هم نزده بودم؛ خوشحالم‪».‬‬ ‫از دیگر ستاره های همیشگی ورزش ای ران باید به رضا‬ ‫یزدانی اشاره کرد‪ .‬یزدانی همیش��ه ب رای کشتی ازاد ای ران‬ ‫شانس طال محسوب م ی شود‪ ،‬حتی اگر مثل المپیک لندن‬ ‫با بدشانسی مواجه شود یا انکه در یک لحظه مثل مسابقات‬ ‫جهانی که چندی پیش برگزار شد‪ ،‬اس��یر اشتباهات شود‪.‬‬ ‫یزدانی در اینچئون نش��ان داد که ب ی دلیل نیست که لقب‬ ‫پلنگ جویبار را گرفته و در کش��تی گرفتن یلی است ب رای‬ ‫خودش‪ .‬یزدانی در این مس��ابقات با اس��تراتژی هجوم ی و‬ ‫فنون زیبا س��ومین مدال طالی خ��ود در تاریخ بازی های‬ ‫اسیایی را دریافت کرد‪ .‬یزدانی پس از کسب این طال گفت‪:‬‬ ‫«تمام سعی خود را کردم تا ای رادهایم را ب رای کسب موفقیت‬ ‫در این بازی ها و رس��یدن ب��ه مدال طال جب��ران کنم‪ .‬خدا‬ ‫را ش��کر ای رادهایی که در مس��ابقات جهانی داشتم در این‬ ‫بازی های اسیا جب ران کردم‪».‬‬ ‫احس��ان حدادی هم نابغه ای اس��ت ب رای خودش‪ ،‬از‬ ‫بازی های اسیایی دوحه تا به امسال او در هر تورنمنتی که‬ ‫شرکت کرده طال گرفته و با این حساب تعداد طالهای خود‬ ‫را به عدد سه رساند و این یعنی بیش از ‪ 10‬سال درخشیدن‬ ‫در سطح اول ورزش قاره اسیا و حتی جهان‪ .‬ستاره بالمنازع‬ ‫پرتاب دیسک ای ران و اسیا و دارنده نقره المپیک‪ ،‬ب رنز جهان‪،‬‬ ‫دو ط�لای بازی های اس��یایی ‪ 2006‬و ‪ 2010‬و چهار طالی‬ ‫رقابت های قهرمانی اس��یا همان گونه که انتظار م ی رفت‬ ‫با پرتاب مع��ادل ‪ 65‬متر و ‪ 11‬س��انت ی متر مدال طالی این‬ ‫رقابت ها را به دس��ت اورد و با کسب سومین طالی خود در‬ ‫تاریخ بازی های اسیایی از این نظر نام خود را در رکوردهای‬ ‫ورزش ای ران ماندگار کرد‪ .‬حدادی پس از کسب این مدال در‬ ‫جمع خبرنگاران مدالش را به حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫تقدیم کرد و گفت‪« :‬س��ال گذش��ته گفته ب��ودم که دیگر‬ ‫نم ی خواهم ب رای ای ران مس��ابقه دهم چون در دوره گذشته‬ ‫خیلی اذیت شدم‪ ،‬اما االن خوش��حالم که با پرچم ای ران در‬ ‫اینچئون دور افتخار زدم‪».‬‬ ‫محسن شادی‪ ،‬پاروزن تیم ملی ای ران که در گوانگجو‬ ‫‪ 2010‬به مدال طالی ماده س��بک وزن تکنفره دست یافته‬ ‫بود در اینچئون با وجود اینکه به ماده س��نگین وزن صعود‬ ‫کرده بود و کمتر کسی تصور م ی کرد بازهم طالیی شود‪ ،‬اما‬ ‫توانای ی های خود را با تکرار این مدال به اثبات رساند‪ .‬شادی‬ ‫پس از کسب طال گفت‪« :‬در ‪ 100‬متر اخر بدنم خالی کرده‬ ‫بود‪ .‬غیرتی خودم را باال کشیدم‪ .‬چشمانم جایی را نم ی دید‬ ‫فقط حریف کره ای را م ی دیدم که دنبالم م ی امد‪ .‬خدا کمکم‬ ‫کرد که موفق شدم‪».‬‬ ‫محسن محمدسیفی‪ ،‬مل ی پوش ووشو هم توانست‬ ‫مدال طالی دوره گذشته بازی های اس��یایی خود را تکرار‬ ‫کند و در جدال نهایی وزن ‪ 65‬کیلو مقتدرانه در دو راند پیاپی‬ ‫بر حریف قزاقستانی چیره شود‪ .‬سیفی درباره کسب مدال‬ ‫طالی خود در ای��ن رقابت ها گفت‪« :‬با فک��ر و تدبیر کارم‬ ‫را دنبال کردم و در نهایت توانس��تم حریف قزاقس��تان ی ام‬ ‫را شکست دهم‪ .‬ب ی ش��ک از این اتفاق بسیار خوشحالم و‬ ‫نم ی توانم تمام احساس��م را بیان کنم‪ .‬چون کس��ب مدال‬ ‫طالی بازی های اس��یایی‪ ،‬بزرگ ترین ارزویم بود و حاال به‬ ‫این ارزو رسیدم‪».‬‬ ‫ستاره های تازه‬ ‫در کاروان ای��ران نام های��ی بودن��د که قبل از س��فر‬ ‫کمتر کسی روی انها به عنوان ش��انس مدال طال و حتی‬ ‫کسب مدال حساب م ی کرد‪ ،‬اما اینها با حضوری موفق در‬ ‫بازی های اس��یایی توانس��تند از این پس در دایره ستاره ها‬ ‫جای بگیرن��د‪.‬در راس همه اینه��ا بای��د از نجمه خدمتی‬ ‫یاد ک��رد‪ .‬نجمه خدمتی با هجده س��ال س��ن‪ ،‬ب��ه عنوان‬ ‫یک نوجوان ب رای نخس��تین بار در رقابت های رده س��نی‬ ‫بزرگس��االن ش��رکت م ی کرد‪ ،‬اما با اعتماد به نفس باال در‬ ‫حضور سه تی رانداز چینی با ‪ 207/9‬امتیاز در صدر ایستاد و‬ ‫نخستین مدال طالی کاروان ورزشی کشورمان را به دست‬ ‫اورد‪ .‬او ک��ه ب رای اولی ن بار در بازی های اس��یایی ش��رکت‬ ‫کرده است‪ ،‬در پاس��خ به این پرسش که چه احساسی داری‬ ‫که اولین مدال طالی کاروان ای ران را کسب کردی‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«نم ی دانم چه بگویم‪ .‬من هجده س��اله هستم و تا پیش از‬ ‫این بازی ها‪ ،‬فقط در رده جوانان حضور داشتم‪».‬‬ ‫محمد دانش��ور از دیگر س��ورپ رایزهای کاروان ای ران‬ ‫بود؛ این رکابزن شایسته در شرایطی در فینال ماده کایرین‬ ‫با پشت سر گذاشتن حریفانی از چین‪ ،‬ژاپن و مالزی موفق‬ ‫به کسب مدال طال شد که پی ش تر هیچ کدام از مل ی پوشان‬ ‫دوچرخه سواری مدالی در این رقابت ها کسب نکرده بودند‪،‬‬ ‫ضمن اینکه در دوره گذش��ته بازی ها نیز رکابزنان ای ران در‬ ‫مجموع تنها س��ه برنز کس��ب کرده بودند‪ .‬این امار و ارقام‬ ‫به خوبی ارزش کار دانش��ور را نش��ان م ی ده��د‪ .‬او پس از‬ ‫کسب مدال طال گفت‪« :‬سطح مسابقات باال بود و حریف‬ ‫کره ای تالش م ی کرد با اس��تفاده از میربان��ی به مقام اول‬ ‫برس��د‪ ،‬ولی من از تمام وجودم مایه گذاشتم تا اولین مدال‬ ‫دوچرخه سواری را کسب کنم‪».‬‬ ‫اسماعیل عبادی‪ ،‬کماندار تیم ملی ایران هم به یک‬ ‫طالی تاریخی رس��ید‪.‬اوکه پیش از این ب��ا پیروزی مقابل‬ ‫حریفی از کره جنوب��ی‪ ،‬توجه کارشناس��ان را به خود جلب‬ ‫کرده بود‪ ،‬در دیدار نهایی مسابقات کامپوند انف رادی مردان‬ ‫بازی های اسیایی ب رابر حریفی از هند با نتیجه ‪ 145‬بر ‪141‬‬ ‫به پیروزی رسید تا ششمین مدال طالی کاروان ای ران را از‬ ‫ان خود کند‪ .‬عبادی پس از کس��ب نخستین مدال طالی‬ ‫کامپوند تاریخ تیروکمان ای ران در بازی های اسیایی گفت‪:‬‬ ‫«من ب رای کس��ب م��دال طال ب��ه اینچئون ام��ده بودم و‬ ‫امیدوارم با این مدال دل مردم را شاد کرده باشم‪».‬‬ ‫ناکام ها‬ ‫در بازی های اس��یایی اینچئ��ون در چند‬ ‫رش��ته باید به فدراس��یون ان رشته نمره‬ ‫منف��ی داد‪ .‬در راس این فدراس��یون ها‪،‬‬ ‫فدراس��یون فوتبال ق��رار دارد ک��ه بدون‬ ‫ب��ه دس��ت اوردن حتی یک پی��روزی‪،‬ان‬ ‫ه��م مقاب��ل تیم ه��ای درجه س��وم اس��یا‬ ‫یعنی ویتنام و قرقیزس��تان به کشورمان‬ ‫بازگشت‬ ‫فدراسیون های ناکام‬ ‫در بازی ه��ای اس��یایی اینچئون در چند رش��ته باید‬ ‫ب��ه فدراس��یون ان رش��ته نم��ره منف��ی داد‪ .‬در راس این‬ ‫فدراسیون ها‪ ،‬فدراسیون فوتبال قرار دارد که بدون به دست‬ ‫اوردن حتی یک پیروزی‪،‬ان هم مقابل تیم های درجه سوم‬ ‫اسیا یعنی ویتنام و قرقیزستان به کشورمان بازگشت اما این‬ ‫اتفاقی نیست که به این راحتی بتوان از کنار ان عبور کرد‪.‬‬ ‫اتفاق رئیس تدارکات تیم امید هم در نوع خودش یک حادثه‬ ‫تلخ بود‪ .‬فدراسیون وزنه برداری و حسین رضازاده هم نباید به‬ ‫مدال بهداد سلیمی تکیه کنند‪ .‬انها عملکرد چندان مثبتی‬ ‫نداشتند‪ .‬فدراس��یون جودو هم به هیچ وجه تیم اماده ای را‬ ‫راهی مسابقات جهانی نکرده بود‪ .‬ووشو هم نتایج مطلوبی‬ ‫کسب نکرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫همه مطمئن بودن��د که کیانوش رس��تمی به مدال‬ ‫طال م ی رس��د‪ ،‬اما اتفاقی رخ داد که هی��چ کس در باورش‬ ‫نم ی گنجید‪ .‬تا چند ثانیه قبل از اینکه وزنه بردار چین ی وزنه‬ ‫‪ 218‬کیلوگرمی را باالی س��ر ببرد‪ ،‬مدال طالی اسیا از ان‬ ‫قهرمان کرمانشاهی وزنه برداری ای ران بود‪ ،‬اما در یک چشم‬ ‫به هم زدن‪ ،‬هم مدال طالی او از دست رفت و هم مدال برنز‬ ‫رسول تقیان‪.‬‬ ‫کس��ی فکرش را نم ی ک��رد تائو تیان چین��ی که در‬ ‫کارنامه اش هیچ مدالی نبود‪ ،‬زیر وزنه ای برود که ‪ 16‬س��ال‬ ‫به عنوان رکورد دنیا در دسته ‪ 85‬کیلوگرم دست نخورده باقی‬ ‫مانده است‪ .‬واکنش کیانوش که مات و مبهوت‪ ،‬فقط شادی‬ ‫وزنه بردار چینی را نظاره م ی کرد‪ ،‬پ��س از این اتفاق‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«اصال باور نم ی‪‎‬کنم رنگ مدالم عوض ش��د‪ .‬م ی خواستم‬ ‫سنکوپ کنم‪ .‬هیچ وقت چنین اتفاقی در زندگ ی ام نیفتاده‬ ‫بود‪ ».‬این از ان نقره هایی بود که رس��تم ی هر بار که به ان‬ ‫نگاه کند‪،‬اعصابش خرد م ی شود‪.‬‬ ‫یکی از ناراحت کننده ترین اتفاقات بازی های اسیایی‬ ‫شکس��ت یوس��ف کرمی بود؛ نه برای مدالی که از دست‬ ‫رفت‪ .‬یوسف ‪ 10‬سالی هست که در سطح اول رقابت های‬ ‫جهانی و المپیک ب رای ای��ن ورزش افتخارافرینی م ی کند‪.‬‬ ‫مرد طالیی بازی های اسیایی ‪ 2006‬دوحه و ‪ 2010‬گوانگجو‬ ‫انگیزه های زیادی داش��ت تا در اینچئون س��ومین طالی‬ ‫خود را هم بگیرد ت��ا ناکامی در المپی��ک ‪ 2012‬لندن را به‬ ‫دست فراموشی بس��پارد‪ .‬کاپیتان تیم ملی تکواندو‪ ،‬خوب‬ ‫هم تمرین کرده بود‪ ،‬اما نش��د که بش��ود‪ .‬یوسف در همان‬ ‫اولین مبارزه مغلوب حریف ازبکس��تانی شد تا در روزی که‬ ‫م ی خواست طالیی ش��ود‪ ،‬با این جمله که «شرمنده مردم‬ ‫شدم» از شیاپ چانگ خارج شود‪ .‬هیچ کس پس از ان بازی‬ ‫دوست نداش��ت جای یوسف کرمی باش��د‪ .‬او در این مورد‬ ‫گفت‪« :‬از س��ال ‪ 1370‬تا االن در تکواندو حضور داش��ته ام‬ ‫و پس از حض��ور در تیم ملی هر چه در توان داش��تم ب رای‬ ‫دیدار‬ ‫در ‪ 120‬کیل��وی کش��تی ازاد هم پرویز ه��ادی یکی‬ ‫دیگر از کش��ت ی گی ران باتجربه تیم ملی با اقتدار بر تمامی‬ ‫ حریفان خود غلبه کرد و طالیی ش��د‪ .‬او در دور اول حریف‬ ‫چینی و نفر سوم اسیا را ‪ 11‬بر صفر‪ ،‬در دور دوم کشت ی گیر‬ ‫مغولس��تانی و دارنده نقره دوره گذشته بازی ها را ‪ 4‬بر صفر‪،‬‬ ‫در نیمه نهایی کشت ی گیر کره جنوبی نایب قهرمان اسیا را‬ ‫‪ 9‬بر یک و در فینال دولت شابانبای از قزاقستان نفر پنجم‬ ‫المپیک و سوم اس��یا را با نتیجه شش بر یک شکست داد‬ ‫و طال گرفت‪.‬‬ ‫مهدی خدابخشی‪ ،‬تکواندو کار جوانی که به مدال طال‬ ‫رسید هم از شگفت ی سازان بازی های اسیایی بود‪.‬‬ ‫افتخار افرینی کشورم انجام دادم و بعضا در برخی مسابقات‬ ‫که زیاد هم نبود‪ ،‬نتوانس��تم مدالی کس��ب کنم و شرمنده‬ ‫مسئوالن و مردم شدم‪».‬‬ ‫حسن رحیمی‪ ،‬قهرمان کشتی ازاد مسابقات جهانی‬ ‫‪ 2013‬جهان هم یکی از بازنده های کاروان ای ران در بازی های‬ ‫اس��یایی بود‪ .‬رحیم ی پس از پیروزی در اولین مسابقه اش‪،‬‬ ‫به مصاف جونس��یک یون از کره جنوبی رفت و با شکست‬ ‫مقابل این کشت ی گیر از رسیدن به مرحله نیمه نهایی بازماند‪.‬‬ ‫هر چند داوری این دیدار نیز کمی به سود ازادکار می زبان بود‪،‬‬ ‫ولی رحیمی هم فاصله زیادی با کش��ت ی های همیش��گی‬ ‫خود داشت و به قول معروف‪ ،‬دس��ت و پا بسته به مصاف‬ ‫این ازادکار کره‪‎‬ای رفت‪ .‬البته رحیمی بعد از شکست حریف‬ ‫کره‪‎‬ای و نرسیدن او به دیدار فینال‪ ،‬شانس کسب مدال برنز‬ ‫را هم از دست داد و در نهایت از گردونه رقابت ها حذف شد‪.‬‬ ‫رحیمی پس از این شکست گفت‪« :‬در حالی که من مدام به‬ ‫حریف کره ای حمله م ی‪‎‬کردم و او مدام دفاع م ی کرد‪ ،‬داور به‬ ‫من اخطار داد تا حریف از من امتیاز بگیرد‪».‬‬ ‫هنوز اشک های دو سال پیش این اندیمشکی خونگرم‬ ‫و دوست داش��تنی را از یاد نبرده ایم؛ روزی که حق قهرمان‬ ‫کشتی ما را در المپیک خوردند تا حسرت یک مدال ارزشمند‬ ‫بر دلش بماند‪ .‬اما ناداوری بار دیگر گریبان س��عید عب د ولی‬ ‫را گرف��ت‪ .‬عبدولی قهرم��ان کره ای المپیک را در کش��ور‬ ‫کره جنوبی با پنج فیتوی زیبا به پ��ل برد و ضربه فنی کرد‪.‬‬ ‫داور هم رای به پیروزی او داد‪ ،‬اما در عین ناباوری‪ ،‬کره ای ها‬ ‫با اعم��ال نفوذ نتیج��ه را برگرداندند تا یک��ی از ناکام های‬ ‫کاروان کسی باشد که نامش با ناداوری عجین شده است‪.‬‬ ‫حاال اتحادیه جهانی کشتی هر قدر هم که بگوید‪ ،‬ناداوری‬ ‫در کار نبود‪ ،‬هیچ کس باورش نم ی ش��ود‪ .‬در مراسم اهدای‬ ‫مدال پس از اینک��ه نف رات برتر مدال های خ��ود را دریافت‬ ‫کردند‪ ،‬سعید عبدولی در اعتراض به این که با ناداوری مقابل‬ ‫حریف کره ای از رس��یدن به فینال این وزن بازمانده بود در‬ ‫مقابل درخواس��ت ها مبنی بر گرفتن عکس یادگاری ب رای‬ ‫نشان دادن اعتراض خود مخالفت و از این کار خودداری کرد‪.‬‬ ‫درخشش بانوان‬ ‫یکی از ن��کات غی ر قاب��ل ان��کار در کاروان ای ران در‬ ‫بازی های اسیایی‪ ،‬درخش��ش بانوان بود‪ .‬بانوانی که بیش‬ ‫از حد انتظار ظاهر ش��دند و بارها در ای��ن رقابت ها خوش‬ ‫درخشیدند‪ .‬بانوان ورزشکار کش��ورمان که در دوره گذشته‬ ‫بازی های اس��یایی از مجموع ‪ 59‬مدال کس��ب شده ب رای‬ ‫ورزش ای ران با کس��ب ‪ 14‬مدال‪ ،‬در کس��ب رتبه چهارمی‬ ‫ ورزش ای��ران در گوانگجو ‪ 2010‬س��هم درخور تحس��ینی‬ ‫داشتند‪ ،‬این روزها به درخش��ش خود در اینچئون ‪ 2014‬نیز‬ ‫ادامه دادند‪ .‬بانوان کش��ورمان در این مسابقات چندین بار‬ ‫عبارت ب رای اولین بار را پیش از کاری که انجام دادند‪ ،‬قرار‬ ‫دادند‪ .‬ش��اید همه ما وقتی نام ورزش��کار خانم موفق را در‬ ‫بازی های اینچئون م ی شنویم‪ ،‬ب ی درنگ یاد نجمه خدمتی‬ ‫م ی افتیم اما در این رقابت ها ورزشکاران زن بسیاری بودند‬ ‫که خوش درخش��یدند‪ .‬از بین انها م ی ت��وان به لیال رجبی‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫رجبی با کس��ب مدال نقره در اینچئون اولین مدال‬ ‫تاریخ بانوان ای ران را در بازی های اسیایی در رشته دوومیدانی‬ ‫به دس��ت اورد‪ .‬مل ی پوش پرتاب وزنه بان��وان ای ران پس از‬ ‫کس��ب مدال گفت‪« :‬خیلی خوش��حالم که به مدال نقره ‬ ‫بازی های اسیایی رس��یدم‪ ».‬او در پاس��خ به سوالی مبنی‬ ‫ب راینکه به عنوان بانوی ای رانی که با حجاب اسالمی به این‬ ‫مدال رسیده چه حسی دارید؟ یاداور ش��د‪ «:‬فکر نم ی کنم‬ ‫حجاب مانع پیشرفت در ای ران باش��د‪ ».‬خانم های صاحب‬ ‫مدال اینچئون تنها محدود به اینها نیستند و از خیل ی ها باید‬ ‫یاد کرد؛ از الهه منصوریان که در ووشو به مدال نقره رسید‪ .‬از‬ ‫تیم قایق رانی روئینگ چهار نفره سبک وزن بانوان با ترکیب‬ ‫سولماز عباسی‪ ،‬حمی را برزگر‪ ،‬نازنین مالیی و مهسا جاور که‬ ‫به عنوان س��وم ی و مدال برنز رسید‪.‬نرجس امامقلی که در‬ ‫کنار نجمه خدمتی روی سکو رفت و مدال برنز گرفت و‪...‬‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫از رهایی تا‬ ‫دولت مخفی‬ ‫سریال های جدید شبکه دو‬ ‫شبکه دو سیما هشت س��ریال جدید را ب رای پخش در‬ ‫نیمه دوم امس��ال‪ ،‬در جدول پخش قرار داد‪« .‬جاده قدیم»‪،‬‬ ‫«س��ال های ابری»‪« ،‬دولت مخفی»‪« ،‬رهایی»‪« ،‬حانیه»‪،‬‬ ‫«ش��کوه یک زندگی»‪« ،‬کاله قرمزی» و «زیر نورش��مع» از‬ ‫مجموعه های جدید شبکه دو سیما هستند که ب رای پخش‬ ‫در نیمه دوم امسال در جدول پخش قرار گرفته اند‪ .‬همچنین‬ ‫س��ریال «کیمیا» به کارگردانی جواد افشار که همچنان در‬ ‫مرحله تصوی ربرداری است‪ ،‬یکی از طوالن ی ترین سریال های‬ ‫تلویزیون است که قرار اس��ت از ابتدای سال ‪ ۹۴‬از شبکه دو‬ ‫روی انتن برود‪ .‬سریال «جاده قدیم» به تهی ه کنندگی علیرضا‬ ‫تق ی پور و کارگردانی به رام به رامیان در ژانر کمدی ساخته شده‬ ‫است‪ .‬شه رام حقیقت دوست‪ ،‬یکتا ناصر‪ ،‬حمیدرضا اذرنگ‪،‬‬ ‫چکامه چمن ماه‪ ،‬حبیب دهقان نس��ب‪ ،‬س��یروس همتی‪،‬‬ ‫کیهان ملکی و‪ ...‬از دیگر بازیگران «جاده قدیم» هس��تند‪.‬‬ ‫همچنین س��ریال «س��ال های ابری» به کارگردانی مهدی‬ ‫کرم پور و تهی ه کنندگی محمدعلی اسالمی ساخته شده است‬ ‫که قرار است محرم امسال روی انتن برود‪ .‬علی عمرانی‪ ،‬فرزاد‬ ‫حسنی‪ ،‬حمید اب راهیمی‪ ،‬لیندا کیانی‪ ،‬لیال برخورداری‪ ،‬علی‬ ‫صالحی‪ ،‬علی اوجی‪ ،‬سعید ارمند‪ ،‬سپیده عالیی‪ ،‬مصطفی‬ ‫پروین‪ ،‬صامد رمضانی‪ ،‬ارس�لان قاسمی‪ ،‬پژمان جمشیدی‪،‬‬ ‫علی اوسیوند‪ ،‬اسماعیل ش��نگله و امید روحانی از بازیگران‬ ‫اصلی سریال «سال های ابری» هستند‪.‬‬ ‫«دولت مخفی» از دیگر سریال های اماده پخش شبکه‬ ‫دو است که به کارگردانی عبدالحسین برزیده و راما قویدل و‬ ‫تهی ه کنندگی حمید اخوندی و علیرض��ا جاللی در ژانر دفاع‬ ‫مقدس ساخته شده است‪ .‬در این س��ریال که ورود ازادگان به‬ ‫میهن اسالمی را به تصویر م ی کشد‪ ،‬بازیگرانی چون پژمان‬ ‫بازغی‪ ،‬الله اسکندری‪ ،‬کاوه خداش��ناس‪ ،‬مریم بوبانی‪ ،‬سام‬ ‫درخشانی‪ ،‬علی اوسیوند‪ ،‬سعید داخ‪ ،‬مهدی صبایی‪ ،‬مهتاج‬ ‫نجومی و‪ ...‬ایفای نقش م ی کنند‪« .‬حانیه» از دیگر سریال های‬ ‫درحال ساخت شبکه دو سیماست که به تهی ه کنندگی علی‬ ‫مهام و کارگردانی س��یدجالل دهقانی اش��کذری با موضوع‬ ‫انقالب اسالمی درحال ساخت است‪« .‬حانیه» در ‪ ۱۳‬قسمت‬ ‫‪ ۴۵‬دقیقه‪‎‬ای ساخته م ی شود‪ .‬داستان این مجموعه در حوالی‬ ‫سال ‪ ۱۳۵۷‬در یزد اتفاق م ی‪‎‬افتد و ماجرای اصلی درباره زندگی‬ ‫س��توانی به نام سعید اس��ت که به همراه خانواده اش به یزد‬ ‫منتقل م ی‪‎‬شود و در خانه س��ی د جعفر از بازاریان انقالبی این‬ ‫شهر سکونت م ی‪‎‬کند و حضور ستوان در خانه این مرد انقالبی‬ ‫ماجراهای��ی را به دنبال دارد‪ .‬جعفر دهقان‪ ،‬محمد کاس��بی‪،‬‬ ‫میرطاهر مظلومی‪ ،‬عباس غزالی‪ ،‬الهام چرخنده‪ ،‬رزیتا غفاری‪،‬‬ ‫سیما خضرابادی و‪ ...‬به همراه ‪ ۲۰‬بازیگر یزدی در این سریال‬ ‫ایفای نقش م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫«رهایی» تنها سریال پلیسی شبکه دو است که ب رای‬ ‫پخش در هفته نیروی انتظامی در نظر گرفته شده است‪ .‬این‬ ‫سریال به کارگردانی مسعود تکاور و تهی ه کنندگی محمدرضا‬ ‫شفیعی در حال ساخت اس��ت‪ .‬دانیال حکیمی‪ ،‬میترا حجار‪،‬‬ ‫اتش در نیستان‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سریالی در مورد ایران دوره خوارزمشاهیان‬ ‫پرویز شی خ طادی قرار است سریال ‪۱۰۰‬قسمتی «اتش در نیستان» را با موضوع تاریخ‬ ‫خوارزمشاهیان به تولید برساند‪ .‬در این سریال بخشی از تاریخ ای ران در دوره خوارزمشاهیان‬ ‫روایت م ی ش��ود‪ ،‬دوران فرقه ای جهان اسالم‪ ،‬مس��ائل منطقه ای که مصادف م ی شود با‬ ‫حمالت مغول ها و عدم اتحاد مسلمانان که باعث شکست مسلمانان م ی شود‪ .‬این سریال‬ ‫به سفارش شبکه ای فیلم و معاونت برون مرزی س��یما تولید م ی شود‪ .‬پرویز شیخ طادی‬ ‫کارگردان «اتش در نیستان» درباره وضعیت ساخت این مجموعه تلویزیونی گفت‪« :‬در حال‬ ‫حاضر مشغول بازنویسی فیلمنامه این کار هستیم که تا چند روز اینده بخش اولیه ان را باید‬ ‫به شبکه ارائه دهیم‪ 20 .‬قسمت اول این سریال تا نیمه مهرماه اماده م ی شود و امیدوارم تا‬ ‫پایان سال فیلمنامه ان ب رای ساخت اماده شود‪ .‬اگر همه چیز مطابق برنامه پیش برود و‬ ‫تا انتهای سال نگارش فیلمنامه تمام شود و شرایط تولید فراهم باشد احتماال اوایل سال‬ ‫اینده کار را کلید م ی زنیم‪ .‬با فیلمنامه فعلی بخش زیادی از کار را در ته ران تصویربرداری‬ ‫م ی کنیم و برخی از لوکیشن ها هم در خارج از ته ران هستند‪».‬‬ ‫شاهد احمدلو‪ ،‬حس��ین س��لیمانی‪ ،‬رامتین خداپناهی‪ ،‬رضا‬ ‫توکلی‪ ،‬نازنین پیرکاری‪ ،‬افشین سنگ چاپ‪ ،‬الهام جعف ر نژاد‪،‬‬ ‫س��وگل طهماس��بی‪ ،‬به رام اب راهمیم‪ ،‬حمیدرضا هدایتی‪،‬‬ ‫س��ی د مصطفی قدیری‪ ،‬مه��دی کریمیان و س��ام قریبیان‬ ‫از بازیگران «رهایی» هس��تند‪ .‬س��ریال «زیر نور ش��مع» از‬ ‫سریال های درام ش��بکه دو اس��ت که به کارگردانی اب راهیم‬ ‫فروزش و تهی ه کنندگی علیرضا سب ط احمدی قرار است ساخته‬ ‫شود‪ .‬همچنین «شکوه یک زندگی» عنوان سریال دهه فجر‬ ‫شبکه دو سیماس��ت که قرار اس��ت در ژانر ملودرام‪ ،‬انقالب‬ ‫اسالمی ساخته ش��ود‪ .‬این مجموعه مناسبتی به کارگردانی‬ ‫داریوش یاری و تهی ه کنندگی امیرعباس کنی ب رای شبکه دو‬ ‫ساخته خواهد شد‪« .‬شکوه یک زندگی» داستان زندگی همسر‬ ‫شهید اب راهیم یعقوبی را به تصویر م ی کشد‪ .‬این سریال توسط‬ ‫شعله ش��ریعتی نگارش م ی شود‪ .‬س��ریال «کیمیا» نیز در‬ ‫صد قسمت ب رای پخش در سال ‪ ۹۴‬انتخاب شده است‪ .‬این‬ ‫س��ریال به کارگردانی جواد افشار و تهی ه کنندگی محمدرضا‬ ‫شفیعی در حال ساخت است‪ .‬مه راوه شریف ی نیا‪ ،‬ازیتا حاجیان‪،‬‬ ‫نیکی کریمی‪ ،‬حسن پورشی رازی‪ ،‬پوریا پورسرخ‪ ،‬مهدی پاکدل‪،‬‬ ‫سی د مهرداد ضیایی‪ ،‬رضا توکلی‪ ،‬علی شادمان‪ ،‬عطا عمرانی‪،‬‬ ‫امیر کاظمی‪ ،‬کاظم هژیرازاد‪ ،‬حس��ین توشه‪ ،‬کورش زارعی‪،‬‬ ‫شهین تسلیمی‪ ،‬اشا محرابی‪ ،‬سودابه بیضایی‪ ،‬فریبا طالبی‪،‬‬ ‫نسرین نیک‪ ،‬وحید رهبانی‪ ،‬مالک سراج‪ ،‬عب دالحلیم تقالبی‪،‬‬ ‫ابتسام بقالیی‪ ،‬نوید خدا شناس‪ ،‬میرفرخ هاشمیان و محسن‬ ‫مجل س ارا از بازیگران این سریال هستند‪.‬‬ ‫ظهر روز سوم‬ ‫تله فیلمی با موضوع ایثار و از خودگذشتگی مادران‬ ‫یزاده و تهی ه کنندگی زه را‬ ‫فیلم تلویزیونی «ظهر روز سوم» به کارگردانی مرجان اشرف ‬ ‫اس��حاقیان کلید خورد‪.‬در این فیلم که با نام موقت «ظهر روز سوم» در حال تولید است‬ ‫بازیگرانی از جمله پدرام ش��ریفی‪ ،‬لیندا کیانی‪ ،‬فریبا جدی کار‪ ،‬بهاره ریاحی‪ ،‬بهزاد داوری‪،‬‬ ‫فرج گل سفیدی‪ ،‬علی مردانه‪ ،‬شهاب زارع و فرشاد مجیدی ایفای نقش م ی کنند‪.‬در خالصه‬ ‫داستان این فیلم امده است که اس��یه؛ مادر امنه‪ ،‬امید و ارزوس��ت که به بیماری کلیوی‬ ‫مبتالست و تحت دیالیز است‪ .‬بیماری مادر حاد و نیاز فوری به پیوند کلیه دارد اما بودجه‬ ‫خانواده نم ی تواند خرید کلیه را تامین کند‪ .‬امنه باردار است‪ ،‬ازمایش ارزو منفی است و امید‬ ‫تنها گزینه پیوند‪ ،‬سال هاست که تمام تالش خود را صرف مسابقات دوچرخه سواری کرده‬ ‫و اکنون نزدیک مسابقات تیم ملی‪ ،‬امید در یک قدمی قهرمانی است‪ .‬قهرمانی امید همه‬ ‫یزاده فعالیت هنری خود را از سال ‪1379‬‬ ‫زندگی است یا نجات جان مادر‪...‬؟ مرجان اش��رف ‬ ‫اغاز کرده و طی این سال ها‪ ،‬بیش از ‪ 20‬فیلم کوتاه و مستند را کارگردانی کرده و جوایزی هم‬ ‫از جشنواره های مختلف دریافت کرده است‪.‬‬ ‫م ی زنند توخالی بودن این ش��عار معنا و مفهومی ندارد‪ .‬اما‬ ‫اگر هنر ب رای هنر باش��د هیچ هنری را مثل ش��هادت پیدا‬ ‫نم ی کنند‪.‬جمهوری اسالمی در حوزه فرهنگ‪ ،‬ادبیات‪ ،‬شعر‪،‬‬ ‫هنر‪ ،‬تحول عظیم در حوزه دفاع مقدس به وجود اورده است‪».‬‬ ‫رئیس سازمان صدا و سیما در ادامه گفت‪« :‬رادیو افتخار دارد‬ ‫که همگام و همراه با دفاع مقدس بوده است‪».‬‬ ‫در پاسخ به خبرنگاران‬ ‫رئیس سازمان صد او سیما در جمع خب رنگاران در پاسخ‬ ‫به پرسش��ی مبنی بر اینکه ایا خبر راه ان��دازی رادیو «هما»‬ ‫مربوط به ه��واداران احمدی نژاد را تائی��د م ی کنید‪ ،‬یا خیر؟‬ ‫تصریح کرد‪« :‬من ه��م این خب��ر را در روزنامه ها خوانده ام‪.‬‬ ‫قاعدتا این اخبار نم ی تواند درست باشد‪ ،‬چون هرگونه شبکه‬ ‫رادیویی و تلویزیونی باید زیرنظر صد او سیما افتتاح شود‪ .‬من‬ ‫هم از این ش��بکه اطالعی ندارم‪ ،‬بناب راین قطعا این شبکه‬ ‫وجود نخواهد داشت‪ ،‬چون اگر بود‪ ،‬من متوجه م ی شدم‪».‬‬ ‫گزارش عملکرد ‪ 10‬ساله‬ ‫س رسانه ملی در همایش نقش ماندگار در دفاع مقدس‬ ‫رئی ‬ ‫شده که جا افتاده و دوران جدید مقاومت از دفاع مقدس اغاز‬ ‫گردیده است‪.‬‬ ‫زمانی که فرهنگ مقاومت وارد ش��د دشمنان عقب‬ ‫نشستند‪ .‬مقاومت در لبنان‪ ،‬حماس‪ ،‬حماسه مردم فلسطین‪،‬‬ ‫جنگ ‪11‬روزه‪33 ،‬روزه و مقاومت اخیر که دنیا را خیره کرد از‬ ‫مقاومت دفاع مقدس ای ران نشات گرفته و این گنجینه دنیا‬ ‫را خیره کرده است‪.‬‬ ‫مقاومت و ایستادگی ما همراه با ادب و احترام است و در‬ ‫دیدار انگلیس ی ها با رئی س جمهور ما انها شخصیت اوباش‬ ‫خود را نشان دادند و اداب معاشرت را رعایت نکردند که نشان‬ ‫ب ی ادبی و تکبر انهاست‪.‬‬ ‫توانمندی موشکی امروز ما افزایش یافته است و امروز‬ ‫ما ابایی نداریم که بگوییم موش��ک هایی ک��ه حماس زد و‬ ‫خواب را ب رای صهیونیس ت ها ناارام کرد همین موشک های‬ ‫ای ران بوده اس��ت‪ .‬کس��انی که حتی از هنر ب رای هنر حرف‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫همایش نقش ماندگار رادی��و در دفاع مقدس با حضور‬ ‫رئیس سازمان صدا و سیما‪ ،‬معاون صدا‪ ،‬سرلشکر فیروزابادی‪،‬‬ ‫سردار کارگر‪ ،‬حجت االسالم محمدی و مدی ران و ب رنامه سازان‬ ‫رادیو در سالن همایش های صدا و سیما برگزار شد‪ .‬عزت اهلل‬ ‫ضرغام ی رئیس سازمان صد او س��یما در این همایش گفت‪:‬‬ ‫«رادیو در دوران دفاع مقدس نقش بس��یار روشن و مهمی‬ ‫پی ش بینی افتتاح شبکه سحر اذری و کردی‬ ‫ داشته اس��ت‪ .‬مردم در دوران جنگ با رادیو به معنای واقعی‬ ‫ضرغام ی درباره ش��بکه های جدیدی که قرار اس��ت‬ ‫کلمه زندگ��ی م ی کردند و این هم ش��امل رزمن��دگان دفاع‬ ‫راه اندازی ش��ود‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬من تاکی��دی ندارم که حتما‬ ‫مقدس و هم مردم پشت جبهه ها م ی شد‪ .‬رادیو در دوران دفاع‬ ‫تا تاریخ ش��انزدهم ابان که به لحاظ تاریخی سالگرد حکم‬ ‫مقدس‪ ،‬ماهیتی انقالبی داش��ت و همه افراد و زحمتکشان‬ ‫من محسوب م ی شود‪ ،‬حتما شبکه ای افتتاح شود‪ .‬سازمان‬ ‫این رس��انه در بخش های مختلف هویت جنگی و انقالبی‬ ‫روال طبیعی خود را طی م ی کند و فعالی ت ها با قوت انجام‬ ‫داشتند‪».‬‬ ‫م ی گیرد‪ .‬اگر تا ان زمان برخی از شبکه ها اماده شوند‪ ،‬ممکن‬ ‫ضرغام ی در ادامه س��خنرانی خود به نقش صداهای‬ ‫است افتتاح شود‪ .‬پی ش بینی خود من این است که در شبکه‬ ‫ماندگار و پخته ان دوران اشاره کرد و گفت‪« :‬صداهای ماندگار‬ ‫سحر که به ش��ش زبان خارجی مخاطبان بسیاری داشت‪،‬‬ ‫همچنان وجود دارد و ما به حضور همه عزیزانی که صداهای‬ ‫امکان استقالل باتوجه به سرمایه گذاری هایی‬ ‫زیبای��ی دارند خاط��ره داری��م‪ .‬باالترین هنر‬ ‫که صورت گرفته‪ ،‬فراهم است‪».‬‬ ‫شهادت است و امام خمینی فرمودند شهادت‬ ‫هنر مردان خداست‪ ،‬مشخص است که امروزه‬ ‫دادند‬ ‫عزت‬ ‫ما‬ ‫مردم‬ ‫به‬ ‫شهیدان‬ ‫مقابله با امپ راتوری رسانه ای استکبار‬ ‫هنر ب رای هنر مفهوم ی ندارد و ش��هادت که‬ ‫رئیس سازمان صدا و س��یما در پاسخ به‬ ‫شهید «جواد نظام دوست» متولد سال ‪ 48‬و اعزامی از س��پاه پاسداران است که در‬ ‫خود باالترین هنرها است اوج معامله با معبود‬ ‫سوال خبرنگاری درباره رقابت شبکه نمایش‬ ‫تاریخ ‪ 28‬تیر سال ‪ 66‬در جزیره مجنون به شهادت رسیده است‪ .‬وی در سال ‪ 90‬به عنوان‬ ‫و خدا بوده است‪ .‬ان ش��خصی که قلم قوی‬ ‫ش��هید گمنام در محوطه دانشگاه صد او س��یما به خاک س��پرده و پس از سه سال احراز‬ ‫خانگی با تلویزی��ون و فعالیتش با کارگردانان‬ ‫و توان مالی داش��ته اس��ت اگر ب رای جبهه و‬ ‫هویت شد‪ .‬مراسم استقبال از پدر و مادر شهید جواد نظام دوست که به تازگی شناسایی‬ ‫مطرح این عرصه همچون می رباقری‪ ،‬تبریزی و‬ ‫جنگ استفاده نکرد تکلیف خود را انجام نداده‬ ‫شده است‪ ،‬در کنار مزار ان شهید‪ ،‬در دانش��گاه صد او سیما برگزار شد‪ .‬عزت اهلل ضرغامی‪،‬‬ ‫فتحی در شبکه نمایش خانگی گفت‪« :‬رسانه‬ ‫است‪ .‬دفاع مقدس مش��حون از دفاع بود و در‬ ‫رئیس رسانه ملی در این مراسم گفت‪« :‬اگر امروز که سال هاست از دفاع مقدس م ی گذرد‬ ‫مل��ی در جایگاهی اس��ت که رقب��ای خود را‬ ‫ان دوران طرح استخدامی‪ ،‬ازمایشی‪ ،‬روزمزدی‬ ‫امپ راتوری بزرگ رس��انه ای استکبار م ی داند و‬ ‫جمعیت کثیری ب رای بزرگداشت نام یک شهید ساعت ها زیر افتاب م ی ایستند تا به مقام‬ ‫و پروژه ای نبود بلک��ه همه افراد با تمام وجود‬ ‫این شهید و خانواده معزز او عرض ادب کنند‪ ،‬علت ان عزتی است که این شهی دان به مردم‬ ‫تولیدات فرهنگی که در کشور انجام م ی شود‪،‬‬ ‫به دنبال انجام وظیفه خود در راستای پیروزی‬ ‫به هیچ عنوان رقیب صدا و س��یما محسوب‬ ‫ما در جهان داده اند‪ ».‬به گزارش روابط عمومی رس��انه ملی‪ ،‬وی دستاوردهای بزرگ ملت‬ ‫انقالب اسالمی قدم برم ی داشتند و فعالیت‬ ‫نم ی ش��وند‪ ،‬انها م ی توانند تولی��دات محدود‬ ‫ای ران چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه های دیگر را نتیجه منزلت این شهی دان دانست‬ ‫م ی کردند‪».‬‬ ‫فرهنگی با مخاطبان خودشان داشته باشند‪.‬‬ ‫و گفت‪« :‬امروزه افتخار ما این است که به این شهیدان منتسب هستیم و باید قدردان این‬ ‫رئیس س��ازمان صدا و س��یما ب��ا بیان‬ ‫عزیزان باش��یم که در طول دوران دفاع مقدس از جان خود گذشتند تا ارزش های انقالب‬ ‫اینکه رادی��و در دوران دفاع مق��دس وظیفه‬ ‫کارگردانان مط��رح ما مثل اقای��ان میرباقری‬ ‫یا لطیفی که اثار بزرگی س��اخته اند در اوقات‬ ‫اسالمی را حفظ کنند‪ ».‬رئیس رسانه ملی از خانواده شهید جواد نظام دوست تشکر کرد که‬ ‫خود را نسبت به جنگ و جبهه ادا کرد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫اجازه دادند پیکر شهید عزیزشان همچنان در صحن دانشگاه صداوسیما بیارامد تا از برکت‬ ‫فراغت و زمان محدودی ک��ه دارند اگر برخی‬ ‫«کار هنری کار ماندگاری اس��ت و امروزه که‬ ‫از مجموعه های ای��ن ش��بکه را تولید کنند‪،‬‬ ‫این شهیدان‪ ،‬دانشجویانی که اینده ساز فرهنگ کشور خواهند شد‪ ،‬بهره مند شوند‪ .‬در این‬ ‫سرودهای حاج صادق اهنگران و کویت ی پور‬ ‫اش��کالی وجود ندارد و فعالی��ت انها مکمل‬ ‫مراسم لوح قدردانی صداوسیما به خانواده شهید جواد نظام دوست اهدا شد‪.‬‬ ‫را م ی ش��نویم تمام وجود ش��نونده را تسخیر‬ ‫م ی کند‪ .‬امروزه مقاوم��ت به مفهوم ی تبدیل‬ ‫فضای تولیدی کشور است‪».‬‬ ‫دیدار‬ ‫رقیب صدا وسیما رسانه های استکباری هستند‬ ‫ضرغامی همچنی��ن درب��اره اینکه به چ��ه می زان از‬ ‫اهدافش در ‪ 10‬س��ال گذش��ته مدیریت صدا و سیما رسیده‪،‬‬ ‫توضیح داد‪« :‬ان شاءاهلل در افق رس��انه ‪ 39‬بررسی عملکرد‬ ‫ده سال ونیمه را خواهیم داش��ت که مبتنی بر بررسی‪ ،‬نقد‪،‬‬ ‫نقاط قوت‪ ،‬اهداف��ی که به نتیجه رس��یده‪ ،‬برنامه هایی که‬ ‫باقی مانده‪ ،‬تاکتی ک هایی که به کار گرفته شده و م ی تواند‬ ‫بهتر انجام شود‪ ،‬نگاه راهبردی به مسیری که طی کرده ایم‬ ‫و‪ ...‬خواهد بود‪ .‬ما در حال جمع بندی این موارد هس��تیم و‬ ‫کتاب «راوی صادق» شامل ‪ 222‬محور از مهم ترین اقدامات‬ ‫سازمان صد او سیما اماده خواهد شد‪ .‬این کتاب صرفا عملکرد‬ ‫سازمان نیست‪ ،‬بلکه رویکرد اموزشی ب رای همه همکاران ما‬ ‫در سازمان دارد‪».‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫زخم‬ ‫سریالی با بازی لیال اوتادی و همایون ارشادی‬ ‫مجموعه تلویزیونی «زخم» به کارگردانی «مس��عود‬ ‫اب پرور» از ش��بکه س��ه پخش م ی ش��ود‪ .‬ای��ن مجموعه‬ ‫تلویزیونی در ‪ 13‬قسمت ‪ 50‬دقیقه ای به کارگردانی مسعود‬ ‫اب پرور و تهی ه کنندگی محس��ن عل ی اکبری از ش��نبه ‪12‬‬ ‫مهرماه روی انتن ش��بکه س��ه قرار م ی گیرد‪ .‬این س��ریال‬ ‫کاری از گروه فیلم و سریال شبکه سه سیماست که توسط‬ ‫سی د سعید رحمانی نگاشته شده است و بازیگرانی چون لیال‬ ‫اوتادی‪ ،‬همایون ارشادی‪ ،‬محمد صادقی‪ ،‬برزو ارجمند‪ ،‬امیر‬ ‫نوری‪ ،‬جمشید جهان زاده‪ ،‬فقیهه سلطانی‪ ،‬مهرداد ضیایی‪،‬‬ ‫امیرحسین ارمان‪ ،‬معصومه بافنده‪ ،‬میثاق جمشیدی‪ ،‬حسام‬ ‫شجاعی و رخساره شجاع الدین همراه با هنرمندان خردسال‬ ‫یزاده و مهدی��س قنبری در ان‬ ‫س��ینا محمدی فر‪ ،‬روژان تق ‬ ‫نقش افرینی م ی کنند‪ .‬محوریت اصلی این س��ریال‪ ،‬زنانی‬ ‫هستند که به عنوان مشاور در نیروی انتظامی مشغول کار‬ ‫هستند‪ .‬داستان این سریال درباره سروان الهام پویاست که‬ ‫دانش اموخته روانشناسی و فارغ التحصیل دانشکده افسری‬ ‫بوده و به عنوان مش��اور و مددکار در کالنتری ‪ 132‬مشغول‬ ‫کار م ی ش��ود‪ .‬او که به خاطر انتخاب چنین شغلی به شدت‬ ‫با پدرش دچار مشکل است‪ ،‬حاال در مواجهه با چالش های‬ ‫اجتماعی درگیر معضالت و مش��کالت بزرگتری م ی ش��ود‪.‬‬ ‫مس��عود اب پرور کارگردان مجموعه تلویزیونی «زخم» در‬ ‫مورد طرح گره ها در داس��تان این س��ریال گف��ت‪« :‬تمامی‬ ‫ گره های داستان در پایان قصه ها باز م ی شوند اما قصه جوری‬ ‫پیش نم ی رود که همه ادم ها الزاما عاقب ت به خیر شوند‪ .‬بلکه‬ ‫گاهی قصه ها با یک سوال به پایان م ی رسند‪ ».‬لیال اوتادی‬ ‫که با نقش «الهام پویا» در سریال زخم پس از شش سال در‬ ‫یک سریال جدید تلویزیونی است‪ ،‬ویژگ ی های نقشش در این‬ ‫سریال را با عبارت «دکتر پلیس» توصیف م ی کند و م ی گوید‪:‬‬ ‫«باید بگویم کامال با اثر قوی روبه رو هستیم‪ .‬مشاور محور‬ ‫این داستان است‪ .‬مش��اور کالنتری‪ 132‬غرب هم الهام پویا‬ ‫اس��ت‪ .‬بناب راین فرصتی ایجاد شده تا مش��اوره هایی که در‬ ‫کالنتری ها در اختیار مردم گذاشته م ی شود‪ ،‬معرفی شوند و‬ ‫هم به برخی مشکالت و معضالت اجتماعی که تا به حال در‬ ‫تلویزیون نمایش داده نشده اند‪ ،‬با همکاری نیروی انتظامی‬ ‫ پرداخته م ی شود‪ ».‬همایون ارش��ادی در سریال «زخم» که‬ ‫ارام می گیریم‬ ‫میکائیل‬ ‫سریالی با محوریت خانواده ایرانی‬ ‫مجموعه تلویزیونی «ارام م ی گیریم» به نویس��ندگی و کارگردانی روح اهلل سه رابی‬ ‫در ‪ 42‬قسمت ب رای پخش از انتن شبکه دو تولید خواهد شد‪ .‬این مجموعه که با مشارکت‬ ‫شبکه کودک و خانواده و انجمن سینمای انقالب و دفاع مقدس تولید م ی شود‪ ،‬در مرحله‬ ‫براورد تولید است و به زودی وارد مرحله پی ش تولید خواهد شد‪« .‬ارام م ی گیریم» را فرهاد‬ ‫گلی با محوریت خانواده ای رانی و س��بک زندگی ای رانی و تاثیر دفاع مقدس و رزمندگان در‬ ‫سالمت عمومی جامعه و خانواده ب رای پخش از انتن شبکه دو تهیه م ی کند‪ .‬این سریال که‬ ‫فیلمنامه ان را خود روح اهلل سه رابی نوشته‪ ،‬به موضوع «جایگاه یک رزمنده بسیجی و واقعی‬ ‫در جامع ه امروز کشور» م ی پردازد و در ان سعی خواهد شد به این فرد و اتفاقات پی رامونش‬ ‫نزدیک شود‪« .‬ارام م ی گیریم» که تم دفاع مقدسی دارد‪ ،‬همه شخصی ت های ان باور پذیر‬ ‫هستند‪ .‬ب راساس اعالم گروه مجموعه های تلویزیونی ش��بکه دو با شروع تصویربرداری‬ ‫این مجموعه تلویزیونی در پاییز و زمستان ‪ ،93‬ب رای پخش در سال ‪ 94‬اماده خواهد شد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫شمعدونی‬ ‫اقا رشید به مجموعه‬ ‫بازیگران اضافه شد‬ ‫نقش پدر یک پلیس زن را ب��ازی م ی کند‪ ،‬درباره نقش خود‬ ‫در این سریال و ویژگ ی های این س��ریال م ی گوید‪« :‬من در‬ ‫این سریال پدر دختری هستم که دانشکده افسری رفته و در‬ ‫یک کالنتری مشغول خدمت شده که در این کالنتری وی‬ ‫به نوعی مددکار اجتماعی است و در این پاسگاه به مسائلی‬ ‫م ی پردازد که بتواند به کسانی که درگیر مشکالتی هستند‬ ‫کمک کند‪ .‬در «زخم» من پدری س��نتی هستم که با شغل‬ ‫دخترم مش��کل دارم و روابط پدر و فرزندی ما تحت الشعاع‬ ‫شغل دخترم قرار گرفته است اما با ان کنار امده و در مواردی‬ ‫هم به او کمک م ی کنم‪ ».‬او داستان این سریال را یک نواوری‬ ‫در جهت س��اخت س��ریال های تلویزیونی دانست و گفت‪:‬‬ ‫«همیشه سریال های پلیسی ای ران مردمحور است ولی در‬ ‫این سریال ب رای اولی ن بار م ی بینیم که یک خانم نقش پلیس‬ ‫را بازی م ی کند و همین موضوع نش��ان م ی دهد که سعید‬ ‫رحمانی‪ ،‬نویسنده فیلمنامه زخم با نواوری به سراغ داستانی‬ ‫تازه رفته است‪ »...‬مجموعه تلویزیونی «زخم» هر شب جز‬ ‫جمع ه ها س��اعت ‪ ۲۱‬از شبکه سه س��یما پخش م ی شود و‬ ‫باز پخش ان‪ ،‬روز بعد ساعت ‪ ۱۴:۳۰‬خواهد بود‪.‬‬ ‫علیرضا خمسه را در یک نقش جدی می بینیم‬ ‫سیروس مقدم تولید س��ریال میکائیل را ب رای پخش از ش��بکه یک در دست دارد‪.‬‬ ‫فیلمنامه این سریال را سعید نعمت اهلل م ی نویسد و سرمایه گذار ان نیروی انتظامی است‪.‬‬ ‫داستان «میکائیل» اجتماعی و پلیسی است و درباره یک پلیس است که تصمیم م ی گیرد‬ ‫با فسادهای موجود در ش��هر مبارزه کند‪ .‬نقش های اول این سریال ‪ 26‬قسمتی را کامبیز‬ ‫دی رباز و بهنوش طباطبایی بازی م ی کنند‪ .‬اما علیرضا خمسه هم در این سریال یک نقش‬ ‫جدی دارد‪ .‬خمسه درباره حضورش در سریال جدید مقدم گفت‪« :‬اخی را صحب ت هایی ب رای‬ ‫حضورم در سریال «میکائیل» مطرح شد اما هنوز قرارداد قطعی نبسته ایم ولی اقای مقدم‬ ‫مرا دعوت کرد که در این س��ریال بازی داشته باشم و هنوز به ش��کل قطعی ب رای نقشم‬ ‫صحبتی نشده اس��ت»‪ .‬او درباره جدی بودن نقشش در یک سریال پلیسی و ذهنیتی که‬ ‫مردم از «بابا پنجعلی» س��ریال «پایتخت» دارند‪ ،‬اعتقاد دارد که‪« :‬بازیگر ان است که در‬ ‫هر نقشی ظاهر شود و باید نقش های متنوعی را ایفا کند تا توانای ی های خود را بسنجد‪».‬‬ ‫س��ریال ش��معدونی کاری از گروه فیلم و س��ریال ش��بکه س��ه‬ ‫سیماست که نگارش ان را سروش صحت و ایمان صفایی برعهده دارند‪.‬‬ ‫تهی ه کنندگی این مجموعه نیز برعهده محسن چگینی است‪ .‬همچنین‬ ‫پیمان قاسم خانی نیز به عنوان مشاور پروژه در این مجموعه حضور دارد‪.‬‬ ‫اتنه فقی ه نصیری‪ ،‬محمدرضا داوودنژاد‪ ،‬محس��ن قاض ی مرادی‪ ،‬حس��ن‬ ‫معجونی‪ ،‬روی��ا میرعلمی‪ ،‬نگار عاب��دی‪ ،‬امیر کاظم��ی و محمد نادری‬ ‫به عنوان بازیگران مجموعه تلویزیونی «شمعدونی» معرفی شدند‪ .‬این‬ ‫مجموعه داس��تان دو خانواده است که عطا و هوش��نگ سرپرستی ان را‬ ‫برعهده دارند‪ .‬عطا فرزندی دارد که ب رای او بس��یار عزیز و دوست داشتنی‬ ‫است اما او کودکی کنجکاو است و بنیان قصه هم بر درگیری عطا با فرزند‬ ‫خود استوار است‪ .‬این سریال در ژانر کمدی قرار م ی گیرد‪ .‬قدرت اهلل ایزدی‬ ‫که با نام «رشید» شناخته م ی شود‪ ،‬در سریال «شمعدونی» به کارگردانی‬ ‫سروش صحت‪ ،‬نقش جدیدی به نام «دایی جلیلیان» دارد‪ .‬او درباره قبول‬ ‫این نقش گفت‪« :‬ابتدا کمی از حضور در این سریال نگران بودم‪ .‬به واسطه‬ ‫اینکه مردم من را بیشتر به خاطر کاراکتر رشید م ی شناسند ؛ ضمن اینکه‬ ‫نقش دایی جلیلیان بار طنز زیادی نداش��ت و این انتخاب را کمی ب رایم‬ ‫س��خت تر م ی کرد‪ .‬اما اقای صحت به من اطمین��ان دادند که این نقش‬ ‫دیده م ی شود‪».‬‬ ‫تا اخر سال در شبکه تهران چه خبر است؟‬ ‫ش��بکه ته ران هم ب رای نیم س��ال دوم س��ال جاری‪،‬‬ ‫سریال های متنوعی را در نوبت انتن دارد‪ .‬سریال های «جاده‬ ‫چالوس»‪« ،‬نشانه ها»‪« ،‬اتاق عمل» و «اخرین سلطان» قرار‬ ‫است در این بازه زمانی از شبکه ته ران پخش شود‪ ،‬هرچند‬ ‫سریال های در دست تولید این شبکه محدود به این چند نام‬ ‫نیست و قرار است این ش��بکه فعالی ت های گسترده ای در‬ ‫ساخت سریال به ویژه سریال هایی در ژانر طنز داشته باشد‪.‬‬ ‫قرار اس��ت جواد رضویان‪ ،‬مه ران غفوریان‪ ،‬سعید اقاخانی‪،‬‬ ‫مجید صالحی و شهاب عباسی سریال های طنزی را ب رای‬ ‫شبکه ته ران کارگردانی کنند‪ .‬نگاهی داریم به سریال هایی‬ ‫که قرار است امسال از شبکه ته ران ببینیم‪.‬‬ ‫داستان این سریال سفر خانواده ای به کربال است که دستگیر‬ ‫م ی شوند و ماجراهایی که در ادامه ب رای انها به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫اتاق عمل‬ ‫مدیری بعد از تجربه س��اخت چند س��ریال در شبکه‬ ‫نمایش خانگ��ی‪ ،‬با این س��ریال به تلویزی��ون برم ی گردد؛‬ ‫س��ریالی که قرار اس��ت جمع بزرگی از بازیگران طنز در ان‬ ‫ایفای نقش کنند و در سه فصل ‪ 30‬قسمتی ساخته م ی شود‪.‬‬ ‫این سریال مربوط به اتفاق هایی است که در یک اتاق عمل‬ ‫م ی افتد‪ .‬سریال «اتاق عمل» داستان یک بیمارستان است‬ ‫که پزشکان ان تخلفاتی را در زمینه پزشکی انجام م ی دهند‪.‬‬ ‫جاده چالوس‬ ‫س��ریال «ج��اده چال��وس»‬ ‫س��اخته احمد معظمی از نیمه ابان‬ ‫ماه و بعد از تاس��وعا و عاش��ورا در‬ ‫‪ 26‬قس��مت ‪ 40‬دقیقه ای از شبکه‬ ‫ته��ران پخش م ی ش��ود‪ .‬قصه این‬ ‫س��ریال روایت خانواده ای است که‬ ‫در ته ران زندگی م ی کنند‪ .‬به همسر‬ ‫این خانواده یک رس��توران متروکه‬ ‫در ج��اده چالوس به ارث م ی رس��د‪.‬‬ ‫او تصمی��م م ی گیرد این رس��توران‬ ‫را که ‪ ۴۰‬س��ال از رونقش م ی گذرد‪،‬‬ ‫دوباره ب��ا هم��کاری خان��واده اش‬ ‫احی��ا کند‪ .‬این س��ریال ب��ا اهدافی‬ ‫چون کس��ب روزی حالل‪ ،‬ترغیب‬ ‫ازدواج های اسان مطابق با فرهنگ‬ ‫ای رانی و اس�لامی‪ ،‬توجه به س��بک‬ ‫زندگی ای رانی و اس�لامی و اش��اعه‬ ‫خرده فرهنگ های بوم��ی و احیای‬ ‫ارزش ه��ای دین��ی‪ ،‬رش��د و تقویت‬ ‫فرهنگ قناع��ت و ساده زیس��تی‪،‬‬ ‫اشنایی با اداب و رسوم فرهنگ های‬ ‫مختلف‪ ،‬تشویق جامعه به تشکیل‬ ‫خانواده و تقویت کانون گرم خانواده‬ ‫و ترغیب مردم کالنشهرها به مهاجرت به شهرهای کوچک‬ ‫و‪ ...‬تهیه و تولید شده است‪ .‬در این مجموعه تلویزیونی بیژن‬ ‫امکانیان در نقش احمد زرین پ��در خانواده‪ ،‬فاطمه گودرزی‬ ‫در نقش محبوبه مادر خانواده‪ ،‬محس��ن افش��انی در نقش‬ ‫امیرعلی پسر خانواده و س��یما خضرابادی در نقش خدیجه‬ ‫دختر خانواده ب��ه ایفای نقش م ی پردازن��د‪ .‬همچنین علی‬ ‫رام نورایی‪ ،‬نیما شاهرخ ش��اهی و چندین چهره جدید که از‬ ‫میان فارغ التحصیالن هنر بازیگری و تئاتر انتخاب شده اند‪،‬‬ ‫از دیگر بازیگران این مجموعه هستند‪.‬‬ ‫نشانه ها‬ ‫شبکه ته ران غیر از س��ریال های یادشده‪ ،‬سریال های‬ ‫دیگری هم در دس��ت تولید دارد که زم��ان پخش ان هنوز‬ ‫مشخص نیست‪ .‬سریال طنز «اخرین سلطان» در ‪ 60‬قسمت‬ ‫یزاده و تهی ه کنندگی عزیز‬ ‫ب��ه کارگردانی حس��ین س��هیل ‬ ‫علی زاده در حال ساخت است و تاکنون ‪ 12‬قسمت ان تدوین‬ ‫و اماده شده است‪ .‬البته باتوجه به پر بودن جدول پخش اثار‬ ‫نمایشی احتمال دارد ش��اهد روی انتن رفتن این سریال در‬ ‫سال اینده باش��یم‪ .‬در خالصه داستان‬ ‫این مجموعه تلویزیونی که به سفارش‬ ‫گروه اجتماعی ش��بکه ته��ران تولید‬ ‫م ی شود؛ امده است قباد که در رویاها و‬ ‫توهمات خود زندگی م ی کند و ارزو دارد‬ ‫که یک شبه ره صد س��اله را برود و به‬ ‫ستاره ای مشهور تبدیل شود‪ ،‬بناب راین‬ ‫تصمی��م م ی گی��رد ک��ه وارد دنیای‬ ‫فوتبال ش��ود اما پس از پیوس��تنش‬ ‫به ی��ک تیم لیگ برتر‪ ...‬امیرحس��ین‬ ‫رستم ی در نقش (س��یاوش رستم ی )‪،‬‬ ‫بهاره افشاری در نقش (نسترن)‪ ،‬روناک‬ ‫یونسی در نقش (شعله)‪ ،‬اتش تق ی پور‬ ‫در نقش (جواد)‪ ،‬زوی��ا امامی در نقش‬ ‫(مهین)‪ ،‬مانی ن��وری در نقش (قباد)‪،‬‬ ‫مه ران ضیغم��ی در نقش (خش��ایار)‪،‬‬ ‫س��اعد هدایتی در نقش (قیدی)‪ ،‬الدن‬ ‫پروی��ن در نقش (خانم خس��روی) و با‬ ‫حضور رض��ا توکلی (اقای بوس��تانی)‬ ‫و‪ ...‬از جمله بازیگرانی هس��تند که در‬ ‫س��ریال «اخرین س��لطان» به ایفای‬ ‫نقش م ی پردازند‪.‬‬ ‫همچنین قرار اس��ت س��ریالی‬ ‫درباره ش��هید امر به معروف و نهی از‬ ‫منکر با نام «تقدیر» س��اخته شود که‬ ‫تهی ه کنندگی ان با س��عید پروینی‪ ،‬نویس��ندگی با مسعود‬ ‫بهبهان ی نی��ا و کارگردانی با جواد مزدابادی اس��ت‪ .‬نگارش‬ ‫این س��ریال تمام ش��ده و از ابان ماه پی ش تولید و س��پس‬ ‫تصوی ربرداری ان اغاز خواهد شد‪ .‬این سریال درباره خانواده ای‬ ‫اس��ت که در برخی موارد ب��ا یکدیگر هم نظر نیس��تند‪ ،‬در‬ ‫حادثه ای سر یکی از اعضای خانواده به جدول برخورد م ی کند‬ ‫و به کما م ی رود‪ .‬سریال «ستاره های شب» نیز با همکاری‬ ‫شهرداری به موضوع جمع اوری زباله م ی پردازد و سیدحسن‬ ‫بن ی طبا کارگردان این سریال است‪ .‬فروغ فروهیده نویسنده و‬ ‫احمد معظمی نیز کارگردانی کار را برعهده دارند و این سریال‬ ‫در مرحله نگارش فیلمنامه است‪ .‬نگارش سریال «سه جلد»‬ ‫به کارگردانی س��امان مق��دم‪ ،‬تهی ه کنندگی ج��واد گلی و‬ ‫نویسندگی پیمان عباسی تمام شده و اثری با سبک و سیاق‬ ‫«بچه های نسبتا بد» خواهد بود و همان نوع پرش های زمانی‬ ‫را دارد‪ .‬تا یک ماه دیگر فیلم سینمایی او به پایان م ی رسد و‬ ‫ب رای ساخت این سریال م ی اید‪ .‬سریال «سه نقطه» نیز طنز‬ ‫ی است که به کارگردانی عقیلی و شهاب عباسی ساخته‬ ‫ایتم ‬ ‫م ی شود و دنبال پیدا کردن بازیگران جدید هستند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫سریال «نشانه ها» از مجموعه های مناسبتی است که‬ ‫در ‪ 13‬قس��مت ‪ 40‬دقیقه ای به تهی ه کنندگی عباس نادران‬ ‫با محوریت اجتماع��ی معارفی روی انتن م ی رود‪ .‬س��ریال‬ ‫«نش��انه ها» با موضوع گروه داعش و تکفیری ها و اتفاقات‬ ‫اخیر ع راق که موضوع به روزی است و به بسیاری از پرسش ها‬ ‫در این زمینه پاسخ داده م ی شود‪ ،‬به مناسبت اربعین حسینی‬ ‫و از زمان دهه سوم صفر در دستور پخش این شبکه قرار دارد‪.‬‬ ‫شغل هایی که در این بیمارستان وجود دارد شغل های رایج‬ ‫بیمارستان ها نیست‪ .‬مثال ش��خصیتی در این بیمارستان‬ ‫وجود دارد که خبرهای بد را م ی دهد یا کسی است که دروغ‬ ‫م ی گوید و باید «دروغ دون» او را عمل کنند‪ .‬در این سریال ‪60‬‬ ‫بازیگر طنز که اغلب انها شناخته شده هستند بازی م ی کنند‬ ‫که با وجود مش��کالت جمع اوری بازیگر به دلیل پ راکندگی‬ ‫انها در پروژه های س��ینمایی و تلویزیونی‪ ،‬فراخواندن انها و‬ ‫دعوت بازیگران به این سریال با تالش های مه ران مدیری‬ ‫انجام گرفت‪ .‬س��یامک انصاری‪ ،‬بهنوش بختیاری‪ ،‬نصراهلل‬ ‫رادش‪ ،‬نادر سلیمانی‪ ،‬بیژن بنفش��ه خواه و جواد رضویان از‬ ‫بازیگران این سریال هس��تند‪ .‬این سریال دکور بزرگی دارد و‬ ‫در سه اپارتمان فیلمبرداری م ی شود‪ .‬این سریال هر شب به‬ ‫مدت ‪ 40‬دقیقه و با دو بار تکرار در روز تا اخر سال ادامه دارد‪.‬‬ ‫نگارش فیلمنامه در مراحل پایانی قرار دارد و مه ران مدیری‪،‬‬ ‫کارگردان این سریال روی فیلمنامه ها و قسمت های مختلف‬ ‫ان نظارت داشته است‪ .‬تهی ه کننده سریال طنز «اتاق عمل»‬ ‫حمیدرضا مهدوی است که قبال سریال «تکیه بر باد» را با‬ ‫بازی فرامرز قریبیان و مهدی فخیم زاده ب رای شبکه ته ران‬ ‫دیگر سریال ها‬ ‫دیدار‬ ‫اخرین سلطان در اتاق عمل‬ ‫تولید کرده است‪ .‬این س��ریال به صورت هر شب روی انتن‬ ‫م ی رود و پخش ان تا پایان سال در ‪ 86‬قسمت ادامه خواهد‬ ‫داشت‪ .‬ضمن اینکه اختتامیه ان جزو برنامه نوروزی شبکه‬ ‫ته ران است‪ .‬در واقع اخرین قسمت سریال «اتاق عمل» اول‬ ‫فروردین روی انتن م ی رود و اتفاقا ماجرای اخرین قس��مت‬ ‫نیز نوروز است‪ .‬به این ترتیب که داس��تان به شکلی پیش‬ ‫م ی رود که در اخرین قسمت یکی از جراح ها سفره هفت سین‬ ‫م ی چیند و با حضور مه ران مدیری و پخش اخرین قسمت‬ ‫سال شبکه ته ران تحویل م ی شود‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫کارمزد خدمات بانکی همسو با بانکداری بدون ربا‬ ‫و اقتصاد مقاومتی است‬ ‫خدماتی که تا دیروز به نام گسترش خدمات بانکداری‬ ‫الکترونیک رایگان ب��ود‪ ،‬امروز بانک مرک��زی از ضرر و زیان‬ ‫ش��رکت های ارائه دهنده این خدمات و نابودی انها س��خن‬ ‫می گوید و اعالم کرده قص��د دارد از ابان ماه س��ال جاری از‬ ‫دارندگان کارتخوان ها کارمزد تراکنش دریافت کند‪ .‬این امر‬ ‫ی مردم و دارندگان این دستگاه ها شده و‬ ‫موجب ایجاد سردرگم ‬ ‫واکنش های متفاوتی را در میان اصناف‪ ،‬مردم و مسئوالن ایجاد‬ ‫کرده است‪ .‬دکتر غالمحس��ن تقی نتاج یکی از مدیران عامل‬ ‫بانکی اس��ت که همواره در خصوص چالش های نظام بانکی‬ ‫حرفی نو برای گفتن دارد‪.‬برای گفت وگو راهی دفتر مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد ش��دیم تا دراین خصوص نظر کارشناسی‬ ‫ایشان را نیز اخذ کنیم‪.‬‬ ‫به نظر شما چرا بانک مرکزی رویکرد دریافت‬ ‫کارمزد از پذیرندگان دستگاه کارتخوان را اتخاذ‬ ‫کرده است؟‬ ‫با توجه به تغییرات عمده در رویکردهای بانک مرکزی‬ ‫دولت جدی��د‪ ،‬اصطالحا بای��د گفت نظ��ام بانک��ی در حال‬ ‫پوست اندازی است و نقش بانک ها و موسسات مالی و اعتباری‬ ‫از جذب سپرده ها و اعطای تسهیالت فراتر رفته است‪ .‬امروزه‬ ‫نقش بانک ها در واسطه گری وجوه به صورت جذب سپرده های‬ ‫ی و اعطای تسهیالت خیلی پر رنگ تر از سایر وظایف انها‬ ‫مردم ‬ ‫شده است و یکی از عواملی که می تواند نظام پولی و مالی ما را از‬ ‫گذشتهخودجداکند‪،‬تسهیلدرعملیاتدریافتوپرداختاست‬ ‫که موسسات پولی و بانکی نقشی اساسی در این زمینه دارند‪ .‬در‬ ‫محیط اقتصادی فعلی بعضا این ذهنیت ایجاد شده که ما چه‬ ‫تفاوتی با نظام بانکی غیراسالمی یا نظام بانکی متعارف داریم‪.‬‬ ‫یکی از محورهایی که می تواند نظام پولی و مالی ما را از گذشته‬ ‫خود جدا کند و به سمت بانکداری بدون ربا ببرد نقش هایی غیر‬ ‫از واسطه گری وجوه است‪ ،‬یعنی انواع خدمات پولی و بانکی که‬ ‫منجر به تسهیل عملیات دریافت و پرداخت می شود‪ .‬بنابراین‬ ‫روشن است که نظام پولی کش��ور با مدیریت و نظارت بانک‬ ‫مرکزیبایدبهسمتیحرکتکندکهاینعملیاتتسهیلشودو‬ ‫بانک ها به جای اتکای صرف به واسطه گری وجوه به سمت ارائه‬ ‫انواع خدمات پولی و بانکی حرکت کنند‪ .‬از این رو به نظر می رسد‬ ‫این تصمیم بر اساس همین رویکرد اتخاذ شده باشد که رویکرد‬ ‫صحیحی است‪ .‬حرکت از سمت بانکداری متعارف به سمت‬ ‫بانکداری بدون ربای الکترونیک ک��ه برای همه بخش های‬ ‫کشور مفید است نیازمند مشارکت همگان است‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما ایا اخ�ذ کارم�زد از پذیرندگان‬ ‫دس�تگاه های کارتخوان منطقی است و چرا نباید‬ ‫بانک ها این کارمزد را پرداخت نمایند؟‬ ‫مطمئنا گسترش بانکداری الکترونیک و ترویج استفاده از‬ ‫ابزارهایالکترونیک یکیازبهترینشیوه هابرایسرویس دهی‬ ‫به احاد جامعه است و باعث صرفه جویی در مهمترین سرمایه‬ ‫انسان ها یعنی وقت انها می شود‪ ،‬همچنین کاهش هزینه های‬ ‫ناشی ا ز ترافیک های غیرضروری و افزایش سرعت در دریافت‬ ‫و پرداخت ها را به دنب��ال دارد‪ .‬از این رو بانکداری الکترونیک و‬ ‫استفاده از ابزارهای نوین در عملیات بانکی‪ ،‬امروزه یک ضرورت‬ ‫حیاتی در اقتصاد کشور به شمار می رود‪ ،‬به گونه ای که عملیات‬ ‫بازار و مبادالت اقتصادی ب��دون این ابزارها تقریبا غیر ممکن‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر سرعت رشد و توسعه اقتصاد هر کشوری به‬ ‫میزان بهره مندی از ابزارهای نوین الکترونیکی بستگی دارد و‬ ‫در حال حاضر یکی از شاخص های توسعه در دنیا همین مساله‬ ‫است‪ .‬در گذر از بانکداری سنتی به بانکداری نوین که نیاز حیاتی‬ ‫اقتصاد کشور است باید با نظارت و مدیریت بانک مرکزی به‬ ‫سمت توسعه این ابزارها حرکت کنیم و از انجا که استقرار این‬ ‫ابزارها پرهزینه است‪ ،‬باید از محلی این هزینه ها تامین شود‪.‬‬ ‫چنانچه تامین این هزینه ها صرفا بر عهده بانک ها باشد رشد‬ ‫و توس��عه چندانی در زمینه اس��تفاده از ابزارهای الکترونیکی‬ ‫در مقایسه با سایر کش��ورها اتفاق نمی افتد و شاید هم شاهد‬ ‫عقب ماندگی استفاده از این سرویس ها در اقتصاد کشور باشیم‪.‬‬ ‫بنابراینهمگان بایددر اینخصوص مشارکت کنندوباپرداخت‬ ‫مبلغی ناچیز در قبال دریافت خدمات نوین بانکی به ارتقای این‬ ‫قبیل خدمات کمک کنند‪ .‬بانک ها برای پشتیبانی از اطالعات‬ ‫مشتریان باید یک دیتاسنتر اصلی و یک دیتاسنتر پشتیبانی‬ ‫انالین داشته باشند که راه اندازی دو مرکز دیتا سنتر نزدیک به‬ ‫‪ 200‬میلیارد تومان هزینه دارد و نگهداری این مراکز نیز ساالنه‬ ‫چیزی در حدود ‪ 20‬ت��ا ‪ 25‬درصد هزینه راه اندازی انهاس��ت‪.‬‬ ‫باید گفت بانک ها هزینه قابل توجهی را بابت زیرساخت های‬ ‫بانکداری الکترونیک پرداخت می کنند و اگر این هزینه ها نیز‬ ‫به خود بانک ها تحمیل شود‪ ،‬بانک ها نمی توانند خدماتی را که‬ ‫مورد نیاز مشتری است ارائه کنند و از طرفی نوعی اجحاف در‬ ‫حق سپرده گذاران و سهامداران موسسات پولی و بانکی صورت‬ ‫می گیرد‪ .‬به نظر بنده این هزینه ه��ا باید بین همه بهره مندان‬ ‫تقسیم شود و فروشندگان نیز که از این خدمت استفاده می کنند‬ ‫باید در تامین بخشی از هزینه ها مشارکت کنند‪.‬‬ ‫واکنش هایی ک�ه در س�طوح مختلف جامعه‬ ‫نس�بت به این اقدام بانک مرکزی انجام شده ایا‬ ‫ممکن است باعث عدم اس�تفاده فروشندگان از‬ ‫دس�تگاه کارتخ�وان و نارضایتی مش�تریان و در‬ ‫نهایت تغییر این تصمیم بانک مرکزی شود؟‬ ‫به نظر من بانکداری الکترونیکی مطالبه عمومی است‬ ‫و دیگر هیچ کس تعیین کننده این نیس��ت که ایا این ابزارها را‬ ‫استفاده کنند یا نکنند‪ .‬طبیعی است که دارندگان کارت ها یعنی‬ ‫مردم که عملیات خرید را انجام می دهند باید این مطالبه را از‬ ‫فروشندگان کاال داشته باشند‪ .‬مهمترین چالش فروشندگان نیز‬ ‫فروش کاال و خدمات است‪ .‬در واقع اگر یک فروشنده ای فروش‬ ‫کاال و خدمات نداشته باشد‪ ،‬نمی تواند ادامه حیات دهد‪ .‬به دفعات‬ ‫مشاهده شده که برخی افراد برای رسیدن به منافع کوتاه مدت‬ ‫در برابر توزیع عادالنه ثروت و درامد در اقتصاد کشور جلوگیری‬ ‫می کنند‪ .‬شما نمونه این را در مالیات بر ارزش افزوده دیدید که‬ ‫متاسفانه برخی اصناف باعث شدند عمال این طرح به درستی‬ ‫پیاده نشود و باعث شد که هزینه هنگفتی که در اقتصاد ملی‬ ‫صرف این پروژه ارزشمند شد‪ ،‬عمال به نتیجه مطلوب نرسد‪ .‬در‬ ‫ارتباط با این موضوع نیز شاید در کوتاه مدت یکسری مقاومت ها‬ ‫مشاهده شود‪ ،‬ولی مطمئنا اینها کوتاه مدت است‪ ،‬در بلندمدت‬ ‫فروشندگان چاره ای جز استفاده از این ابزارهای الکترونیکی‬ ‫ندارند‪ .‬بانکداری الکترونیک و استفاده از ابزارهای الکترونیک‬ ‫در عملیات بانکی یک ضرورت حیاتی است‪ .‬مبلغی که بانک‬ ‫مرکزی به عنوان حق الزحمه یا کارمزد ای��ن تراکنش اعالم‬ ‫کرده واقعا عدد ناچیزی است‪ ،‬این عددی نیست که مشتریان یا‬ ‫اصناف به خاطر ان از ابزارهای الکترونیکی استفاده نکنند یا در‬ ‫بهره مندی از ان توقف ایجاد کنند‪.‬‬ ‫به نظر شما نظام بانکی‪ ،‬مردم‪ ،‬اصناف و حتی‬ ‫رسانه ها باید چه موضعی در قبال این مساله داشته‬ ‫باشند؟‬ ‫بانک مرک��زی دارد نظام بانکی را به س��مت بانکداری‬ ‫بدون ربا و اسالمی حرکت می دهد‪ .‬یک نمونه از اقدامات مهم‬ ‫ان هم همین رویکردی اس��ت که در ارتباط با تراکنش های‬ ‫پایانه های فروش دارد‪ .‬اقدام ارزشمندی که همه می توانند حتی‬ ‫در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی در ان سهیم باشند‪ .‬ما باید‬ ‫بانک مرکزی را در این مسیر یاری کنیم تا بتواند هزینه های‬ ‫بانکداری الکترونیکی را به صورت منصفانه بین همه ذینفعان‬ ‫تقسیم کند‪ ،‬اینکه موسسات پولی و بانکی صرفا از طریق جذب‬ ‫سپرده و اعطای تس��هیالت کار کنند و هزینه های استفاده از‬ ‫ابزارهای نوین بانکی را نیز خود پرداخت کنند باعث می شود که‬ ‫قیمت تمام شده پول افزایش پیدا کند که در عمل باعث می شود‬ ‫تسهیالت گیرندگان متضرر شوند‪ ،‬بنابراین با این اقدام ارزشمند‬ ‫بانک مرکزی در خصوص دستگاه های کارت خوان و دریافت‬ ‫کارمزد از اس��تفاده کنندگان از پایانه های فروشگاهی‪ ،‬قیمت‬ ‫تمام شده پول کاهش یافته و اقتصاد کشور به سمت استفاده از‬ ‫منابع پولی ارزان تر حرکت می کند‪ .‬رسانه ها باید علت و فلسفه‬ ‫وجودی چنین اقداماتی را برای احاد مردم جامعه توضیح دهند‬ ‫و ضمن همراه کردن اصنافی که احتماال مخالف این رویکرد‬ ‫هس��تند خریداران کاال و خدمات را نیز از حق شهروندی خود‬ ‫در بهره برداری از مزایای اس��تفاده از خدمات الکترونیک اگاه‬ ‫کنند که مجددا به س��مت روش های س��نتی مبادله با کاال و‬ ‫خدمات نروند‪ ،‬استفاده از پول فیزیکی در حال حاضر به زیان‬ ‫اقتصاد کشور و اقتصاد ملی است چرا که در کشور سرمایه گذاری‬ ‫س��نگین برای تجارت الکترونیک به ویژه در حوزه بانکداری‬ ‫الکترونیک ص��ورت گرفته و االن در جه��ت بهره برداری ان‬ ‫طبیعی اس��ت که اگر هر کس با پرداخت ی��ک هزینه جزئی‬ ‫مشارکت کند می شود از سرمایه گذاری های گذشته تجارت‬ ‫الکترونیک به نحو بهینه استفاده کرد و متناسب با پیشرفتی که‬ ‫در دنیا اتفاق می افتد کشور ما نیز سرمایه گذاری خود را انجام دهد‬ ‫تا از قافله رشد و توسعه اقتصاد الکترونیک در سطح جهان عقب‬ ‫نمانیم و همراه با ان حرکت کنیم و مردم ما هم شانشان این‬ ‫است که در سطح پیشرفته ترین اقتصادهای دنیا فعالیت کنند‬ ‫و از مزایای ان بهره مند شوند‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیریت جهادی عامل اصلی روند رو به رشد‬ ‫موسسه اعتباری کوثر‬ ‫دکتر رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر که در‬ ‫جمع خبرنگاران رسانه ها در رابطه با دستاوردهای اقتصادی دفاع‬ ‫مقدس سخن می گفت‪ ،‬اظهار داشت؛ «در دوران دفاع مقدس‬ ‫خیل بی شماری از عاشقان اسالم و انقالب با حضور در میادین‬ ‫نبرد علیه دشمن بعثی با پایداری و رشادت به دنیا ثابت کردند‬ ‫که پیروان حس��ین بن علی(ع) با تبعیت از حضرت امام(ره) در‬ ‫مقابل همه زیاده خواهان‪ ،‬مقاوم��ت خواهند کرد‪ ».‬به گزارش‬ ‫روابط عمومی موسس��ه اعتباری کوثر؛ دکتر رضایی با تاکید‬ ‫بر این موضوع که اگر ام��روز توفیقاتی در عرصه های مختلف‬ ‫علمی‪ ،‬صنعتی و ارتقای تکنولوژی به وجود امده‪ ،‬به دلیل حضور‬ ‫دانشمندان و متخصصانی اس��ت که روزی در جبهه های حق‬ ‫وجه التزام با دیرکرد بانکی متفاوت‬ ‫است و ماهیت ربوی ندارد‬ ‫در دیدار مسئول دفتر امورفقهی بانک انصار و مدیریت‬ ‫شعب استان قم‪ ،‬ایت اهلل علوی گرگانی از عملکرد بانک ها برای‬ ‫اس��تقرار بانکداری بدون ربا قدردانی کرد‪« :‬بانک ها طی این‬ ‫چندس��ال‪ ،‬اقدامات خوبی در جهت اموزش و انطباق عملیات‬ ‫بانکی با موازین شرعی داشته اند و اصالح برخی از چالش ها و‬ ‫معضالت بانکی باید استمرار داشته باش��د‪ ».‬دراین دیدار‪ ،‬ابتدا‬ ‫حجت االسالم والمسلمین حرمت اهلل رضا زاده ضمن تشریح‬ ‫اقدامات صورت گرفته در بانک انصار به منظور استقرار بانکداری‬ ‫اسالمی و رعایت دغدغه علما و مراجع در عملیات بانکی‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«در بانک انصار قراردادها و دستورالعمل ها بررسی و در صورت‬ ‫عدممغایرت‪،‬موردتائیدشرعیقرارگرفتهوجهتتفهیموتبیین‬ ‫انها برای مشتریان ساده س��ازی و روان سازی می شود‪ ».‬دبیر‬ ‫کمیته فقهی بانک انصار پس از ان هدف این مالقات را تشریح‬ ‫مصوبهشوراینگهباندرخصوصحلمعضلدیرکردبانک ها‬ ‫براس��اس تدبیر امام خمینی(ره) بیان و اضافه کرد‪« :‬دریافت‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫دیرکرد در بانک ها به هر عنوانی که باشد حرام است اما تدبیری‬ ‫که شورای نگهبان براس��اس فتاوی حضرت ایت اهلل العظمی‬ ‫ گلپایگانیبهابتکارایت اهللصافیاندیشده اندوجهالتزامدرضمن‬ ‫عقد را مطرح کرده اند که از نظر ماهیت فقهی با دیرکرد و مساله‬ ‫ربا کامال متفاوت و متمایز است‪ ».‬وی افزود‪« :‬در رابطه با وجه‬ ‫التزام در بین فقهای معاصر پنج دیدگاه وجود دارد‪ -1 :‬برخی از‬ ‫فقهامطلقامخالفوجهالتزاموجریمهتاخیرهستند‪-2.‬برخیاز‬ ‫فقها موافق گنجاندن قید وجه التزام در ضمن عقد دیگری غیر‬ ‫از قرارداد تسهیالت هستند‪ -3 .‬برخی از فقها موافق گنجاندن‬ ‫قید وجه التزام به صورت دریافت وجهی و مبلغی معین هستند‪.‬‬ ‫‪-4‬برخیازفقهاموافقگنجاندنقیدوجهالتزامبراساسمصوبه‬ ‫شورای محترم نگهبان هستند‪ -5 .‬برخی از فقها معتقدند که‬ ‫قراردادهایی که منتهی به بدهی و دیون می شوند مانند عقود‬ ‫مبادله ای اس��تفاده از وجه التزام را مشروع و مجاز نمی دانند اما‬ ‫در قراردادهایی که منتهی به بدهی و دیون نمی شود مانند عقود‬ ‫مشارکتی و مضاربه استفاده از وجه التزام را مشروع می دانند‪».‬‬ ‫حجت االس�لام حرمت اهلل رضازاده در ادامه س��خنان خود به‬ ‫دیدگاه شورای نگهبان درباره مساله وجه التزام اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«به نظر این شورا ماهیت وجه التزام با دیرکرد بانکی متفاوت‬ ‫است‪.‬وجه التزام یعنی مشتری در ضمن قرارداد متعهد و ملتزم‬ ‫می شود چنانچه در انجام تعهداتش به بانک تخلف نماید وجهی‬ ‫رابابتتخلفپرداختکند‪».‬مسئولدفترامورفقهیبانکانصار‬ ‫در پایان سخنان خود از ایت اهلل علوی گرگانی درخواست کرد که‬ ‫چنانچه در باب وجه التزام راهکار عملیاتی مدنظر ایشان است به‬ ‫صورت مکتوب به بانک مرکزی و شورای نگهبان ارائه کنند‪.‬‬ ‫س��پس ایت اهلل علوی گرگانی ضمن تقدیر از مسئوالن بانک‬ ‫انصار که اقدامات خوبی در جهت انطباق و اجرای مسائل شرعی‬ ‫در بانک انصار داشته اند‪ ،‬گفت‪« :‬در جمهوری اسالمی طی این‬ ‫چند س��ال بانک ها اقدامات خوبی در جهت اموزش و انطباق‬ ‫عملیات بانکی با موازین شرعی داشته اند‪ ،‬اما می بایست اموزش‬ ‫کارکنان بانک ها و اصالح برخی از چالش ها و معضالت بانکی‬ ‫استمرار داشته باشد تا به یک راه حل جامع مورد وفاق و تایید اکثر‬ ‫فقها و مراجع در باب جریمه تاخیر تادیه منتهی گردد‪ ».‬ایت اهلل‬ ‫علوی گرگانی در پایان‪ ،‬عمل کردن به احکام شرعی را موجب‬ ‫خوشنودی امام زمان(عج) و دغدغه رهبر معظم انقالب دانست‬ ‫و تاکید کرد‪« :‬بانک ها برای رعایت کردن احکام شرعی نباید از‬ ‫مسالهتعلیمکارمندانخودغافلشوندومباشراندرعقدقراردادها‬ ‫باید با عقود اسالمی و احکام بانکداری اسالمی اشنا باشند‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬از نظر اینجانب وجه التزام به عنوان کلی نمی تواند مبنای‬ ‫دریافت جرایم بانکی باشد‪».‬‬ ‫دکتر رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر‬ ‫بازار‬ ‫علیه باطل می جنگیدند و اینکه مقام معظم رهبری رسیدن به‬ ‫اقتصادی پویا و فرهنگی ماندگار را در گرو عزم ملی و مدیریت‬ ‫جهادی می دانند به این دلیل است که ایش��ان خود در عرصه‬ ‫دفاع مقدس حضوری جدی داشتند و تاثیر مدیریت جهادی را‬ ‫در عملکرد خود به عنوان فرمانده کل قوا و سایر رزمندگان بسیار‬ ‫یدانند‪».‬دکتررضاییگفت‪«:‬ماامروزدرموسسه‬ ‫موثردانستهوم ‬ ‫کوثر افتخارمان این است که ش��اکله مدیرانمان از رزمندگان‪،‬‬ ‫جانبازان و ازادگان عزیز انقالب است‪ ».‬دکتر رضایی با تاکید بر‬ ‫اینکه نخستین گام برای بانک شدن افزایش سرمایه موسسه به‬ ‫ششهزارمیلیاردریالاست‪،‬گفت‪«:‬مجوزاولیهافزایشسرمایه‬ ‫از بانک مرکزی دریافت شده و گزارش حسابرس نیز به این بانک‬ ‫ارسال شده است اما هم اکنون در انتظار دریافت و ابالغ مجوز‬ ‫نهایی افزایش سرمایه از بانک مرکزی هستیم‪ ».‬دکتر رضایی‬ ‫بررسی مباحث زیر ساختی موسسه را از دیگر موارد بانک شدن‬ ‫عنوان کرد و افزود‪« :‬بانک ش��دن موسسه بستگی به سرعت‬ ‫عمل بانک مرکزی دارد ضمن انکه برای رسیدن به این مهم‬ ‫به مصوبه شورای پول و اعتبار نیز نیاز است‪ ».‬به گفته وی‪ ،‬قرار‬ ‫است افزایش سرمایه از محل اورده نقدی سهامداران تامین شود‬ ‫ضمن انکه فرایند افزایش سرمایه سلب حق تقدم از سهامداران‬ ‫قدیم و جذب سهامداران جدید خواهد بود‪ .‬دکتر رضایی درباره‬ ‫اموال مازاد این موسسه نیز اظهار داشت‪« :‬موسسه کوثر همانند‬ ‫سایر بانک ها فهرست اموال مازاد خود را به بانک مرکزی اعالم‬ ‫کرده اس��ت‪ ».‬وی با بیان اینکه ‪ 500‬هزار بازنشسته نیروهای‬ ‫مسلح جزو سهامداران موسس��ه اعتباری کوثر هستند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«هر چند این موسسه در سال ‪ 89‬فعالیت خود را اغاز کرده اما‬ ‫تالش دارد نه تنها دنبال روی بانک های کش��ور نباشد‪ ،‬بلکه‬ ‫پیش روی شبکه بانکی کشور شود‪ ».‬دکتر رضایی تعداد شعبات‬ ‫این موسسه را ‪ 350‬ش��عبه در سراسر کشور اعالم کرد و اظهار‬ ‫داشت‪« :‬این موسسه در طول مدت کوتاه فعالیت خود توانست‬ ‫یکیازبزرگترینبحران هایمالیکشورراکهمربوطبهصندوق‬ ‫جوانان خیر بود‪ ،‬مدیریت کند‪ ».‬مدیرعامل موسس��ه اعتباری‬ ‫کوثر از ارتقای سیس��تم کربانکینک این موسسه در ماه های‬ ‫اتی خبر داد و گفت‪« :‬این موسسه دارای ‪ 120‬هزار میلیارد ریال‬ ‫منابع است‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬این موسسه ‪ 7‬بانک رسمی کشور‬ ‫را از نظر منابع و بازدهی پشت سر گذاشته و بر اساس برنامه ها‬ ‫می خواهیم در س��ال ‪ ،94‬جزو پنج بانک برتر خصوصی کشور‬ ‫شویم‪ ».‬وی با اشاره به امضای تفاهم این موسسه با ستاد عتبات‬ ‫عالیات‪ ،‬گفت‪« :‬طبق این تفاهم موسس��ه کوثر برای توسعه‬ ‫حرمین ش��ریفین اقدام خواهد کرد و در همین زمینه ش��ماره‬ ‫حساب ‪ 110110‬برای کس��انی که تمایل به کمک به توسعه‬ ‫حرم ائمه اطهار دارند ‪ ،‬در نظر گرفته ش��ده است‪ ».‬نایب رئیس‬ ‫هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر در پایان از هدف گذاری این‬ ‫موسسهبرایاعطای‪ 10‬میلیاردتومانتسهیالتازدواجبهجامعه‬ ‫هدف موسسه در سال جاری خبر داد‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر شفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانک دی‪:‬‬ ‫موضوع صادرات دغدغه ماست‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪236‬‬ ‫ی روز‬ ‫تفاهمنامه همکاری بانک دی به عن��وان حام ‬ ‫ملی صادرات و سازمان توسعه تجارت امضا شد‪ .‬به گزارش اداره‬ ‫کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر احمد شفیع زاده ـ مدیرعامل‬ ‫بانک دی ـ در این مراسم گسترش میزان صادرات غیرنفتی را‬ ‫یکی از دغدغه‪‎‬های مسئوالن عالی نظام دانست و گفت‪« :‬اگر‬ ‫بتوانیم با ایجاد نهضت صادراتی در کش��ور‪ ،‬تقاضای خارجی‬ ‫را تحریک کنیم‪ ،‬گامی بلند در مسیر رسیدن به اهداف برنامه‬ ‫توسعه کشور و سند چشم انداز برداشته ایم‪ ».‬وی گفت‪« :‬بانک‬ ‫دی امادگی دارد در مسیر توس��عه صادرات غیرنفتی کشور از‬ ‫دست اندرکاران و تجار ایرانی حمایت های الزم را داشته باشد‪».‬‬ ‫شفیع زاده تصریح کرد‪« :‬موضوع صادرات از دغدغه هایی است‬ ‫که در سال های گذشته مورد توجه مقام معظم رهبری و سایر‬ ‫دولتمردان بوده و طبیعی است اگر بتوانیم تحریک تقاضا با نگاه‬ ‫به صادرات داشته باشیم نتایج پرثمری عایدمان می شود‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬موقعیت جغرافیایی و اقتصادی ایران و از طرفی جایگاه‬ ‫ژئوپلتیکیدرمنطقهاقتضامی کندبتوانیمتعامالتمانرابهصورت‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای توسعه دهیم‪ .‬اگر بتوانیم با صادرات‬ ‫کاالهای غیر نفتی و ایجاد ارزش افزوده در مواد اولیه و ارسال ان‬ ‫بهسایرکشورهابهویژهکشورهایمنطقهاقدامکنیم‪،‬نتایجبسیار‬ ‫ثمربخش و مفیدی برای ما خواهد داشت و به لحاظ سیاسی‪،‬‬ ‫اقتصادیوامنیتیمی تواندکارگشاباشد‪».‬مدیرعاملبانکدیبا‬ ‫بیاناینکهکشورهایهمسایهنیازمندظرفیت هاوتوانمندی های‬ ‫ما هستند‪ ،‬گفت‪« :‬متاسفانه از مزیت های خودمان نتوانستیم‬ ‫به صورت شایسته اس��تفاده کنیم‪ .‬صادرات و به ویژه صادرات‬ ‫غیرنفتی‪ ،‬اورده های زیادی برای ما دارند و کمک در این مسیر‪،‬‬ ‫کمکبهاقتصادملی‪،‬امنیتکشوروسایرابعاد است‪».‬شفی عزاده‬ ‫ادامه داد‪« :‬در تالش هستیم در مسیری حرکت کنیم که منافع‬ ‫ملی مدنظر قرار گیرد و به ویژه با سیاست های اقتصاد مقاومتی‬ ‫سازوکارها را به گونه ای قرار دهیم که تجهیز منابع و مصارف با‬ ‫نگاه ملی صورت گیرد‪ ».‬او با اشاره به استقبال بانک برای حضور‬ ‫در عرصه صادرات خاطرنش��ان کرد‪« :‬در این زمینه گام هایی‬ ‫برداشتهشدهوبایدسازوکارهاییپیش بینیکنیمکهازاینجریان‬ ‫اقتصادیسالموموثرکهمتکیبرمنابعملیاست‪،‬استفادهکنیم‪.‬‬ ‫امیدواریم به سهم خودمان در این مسیر کمک شایان توجهی‬ ‫داشتهباشیم‪».‬درادامهایننشسترئیسسازمانتوسعهتجارت‬ ‫از رشد ‪ 18‬درصدی صادرات غیرنفتی در پنج ماه نخست سال‬ ‫جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و گفت‪« :‬صادرات‬ ‫غیرنفتی با احتساب میعانات گازی به ‪21‬میلیارد دالر رسید‪».‬‬ ‫ولی اهلل افخمی راد گفت‪« :‬دولت با ارائه بس��ته خروج از رکود‪،‬‬ ‫پیشنهاداتیرابرایتقویتمیزانتقاضاارائهکردهاستکهبهتبع‬ ‫انعرضهکاالتقویتشودومیزانتولیدافزایشیابد‪».‬وییکی‬ ‫ازابزارهایسازمانتوسعهتجارتبرایتوسعهصادراتغیر نفتی‬ ‫را برگزاری مراسمی همچون بزرگداش��ت روز ملی صادرات‬ ‫دانست و گفت‪« :‬تش��ویق صادرکنندگان برتر کشور عالوه بر‬ ‫اینکه باعث ارتقای جایگاه صادرکنندگان می شود‪ ،‬انگیزه الزم را‬ ‫بهاناندرمسیرخدمتبهکشورمی دهد‪».‬رئیسسازمانتوسعه‬ ‫تجارت با تاکید بر مصوبه شورای عالی صادرات برای حمایت‬ ‫از صادرات کاالهای ب��ا ارزش افزوده باال و «های تک» گفت‪:‬‬ ‫«تالش می کنیم در بودجه سال اینده‪ ،‬مشوق های صادراتی در‬ ‫یراد با تقدیر از‬ ‫ردیف بودجه مستقل به مجلس ارائه شود‪ ».‬افخم ‬ ‫مسئوالن بانک دی‪ ،‬حامی مراسم بزرگداشت روز ملی صادرات‪،‬‬ ‫اظهار امیدواری کرد نقش و سهم بانک ها در توسعه صادرات‬ ‫غیرنفتیبیشازپیشافزایشیابد‪.‬‬ ‫در مراس�م رونمایی از رتبه «الف» کارگزاری‬ ‫عنوان ش�د‪:‬تدوین ش�یوه ای جدید ب�رای جذب‬ ‫مشتری در کارگزاری بانک دی‬ ‫مراس��م رونمایی از رتبه «الف» کارگزاری بانک‬ ‫دی با حضور دکتر احمد شفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانک برگزار شد‪.‬‬ ‫شفیع زاده در این مراسم با تقدیر از تالش های مستمر صورت‬ ‫گرفته در مسیر اخذ این مجوز و تش��کر از مدیران کارگزاری‬ ‫اظهار کرد‪« :‬گروه مالی دی باید سعی کند در همه زمینه های‬ ‫تخصصی به برترین رتبه ها دست یابد که این میسر نمی شود‬ ‫مگر با تالش بی وقفه‪ ».‬مدیرعامل بان��ک دی صدور مجوز‬ ‫فعالیت کارگزاری بانک دی با رتبه «الف» از س��وی سازمان‬ ‫بورس اوراق بهادار را زمینه ای برای گسترش فعالیت های ان‬ ‫دانست و اظهار امیدواری کرد که این شرکت بتواند عالوه بر‬ ‫جذب و رضایت مشتریان‪ ،‬در راستای اهداف بزرگ تعیین شده‬ ‫گروه مالی دی که نقش افرینی در اقتصاد کشور است گام بردارد‪.‬‬ ‫در ادامه این مراسم رئیس هیات مدیره کارگزاری بانک دی از‬ ‫تدوین شیوه ای جدید برای جذب مشتری در کارگزاری بانک‬ ‫خبر داد‪ .‬دکتر شاپور زارعی با اشاره به مزایای دریافت این رتبه‬ ‫گفت‪« :‬انجام معامالت سهام‪ ،‬حق تقدم سهام‪ ،‬اوراق صکوک‪،‬‬ ‫اوراق مشتقه و سایر اوراق پذیرفته شده در بورس‪ ،‬معامالت بر‬ ‫خط‪ ،‬معامالت اتی سهام‪ ،‬مشاور پذیرش سهام و مشاور عرضه‬ ‫سهام از این پس در کارگزاری دی انجام خواهد شد‪ ».‬زارعی‬ ‫حضور در بورس کاال را مزیت دوم و مهم دیگر این رتبه دانست‬ ‫و افزود‪« :‬بر این اس��اس فعالیت در معامالت کاالهای فلزی‪،‬‬ ‫فراورده های شیمیایی‪ ،‬محصوالت کشاورزی‪ ،‬سیمان و اوراق‬ ‫مشتقه پذیرفته ش��ده در بورس های کاالیی برای کارگزاری‬ ‫دی میسر شده است‪ ».‬رئیس هیات مدیره شرکت کارگزاری‬ ‫بانک دی تاکید کرد‪« :‬یکی از مهم ترین مزیت های این اتفاق‬ ‫مجوز فعالیت در بورس انرژی اس��ت که به ما اجازه می دهد با‬ ‫اخذ رتبه الف امکان فعالی��ت در معامالت محصوالت نفتی و‬ ‫برقی را نیز داشته باش��یم‪ ».‬وی در ادامه با تشریح برنامه های‬ ‫توسعه ای این کارگزاری‪ ،‬فراهم کردن بستری مناسب برای‬ ‫این اقدامات را فاز اول این برنام��ه عنوان کرد و افزود‪« :‬عالوه‬ ‫بر اقداماتی مانند کسب رتبه الف و اخذ مجوزهای مختلف که‬ ‫انجام شده و نیز راه‏اندازی بورس کاال در راستای تبدیل شدن‬ ‫به یک کارگزاری با خدمات کامل یکی از مهم ترین اقدامات ما‬ ‫در اینده نزدیک تدوین شیوه جدید برای جذب مشتری و توسعه‬ ‫سرمایه صندوق ارزش‏افرینان دی است‪ ».‬او فاز دوم این برنامه‬ ‫را اقدامات توسعه‏ای‪ ،‬تکمیلی و نظارتی دانست و گفت‪« :‬توسعه‬ ‫محدوده جغرافیایی خدمات‏رسانی کارگزاری در این مرحله دیده‬ ‫شده که بر اساس ان تعداد شعب و ایستگاه‏های معامالتی در‬ ‫بخش اوراق بهادار با هدف ارائه خدمات حضوری و الکترونیکی‬ ‫به مشتریان به ویژه در شعب منتخب بانک دی افزایش خواهند‬ ‫یافت‪ ».‬رئیس هیات مدیره شرکت کارگزاری بانک دی با بیان‬ ‫اینکه این شعب و ایستگاه ها در سه بخش ایستگاه معامالتی‪،‬‬ ‫انالین گروهی و نمایندگی افالین فعالیت خواهند کرد‪ ،‬ادامه‬ ‫ی‏توانند در دو قالب شعب اختصاصی و‬ ‫داد‪« :‬این سه بخش م ‪‎‬‬ ‫شعب مستقل (کارمزدی) فعالیت کنند‪ ».‬زارعی خدمات خرید‬ ‫و فروش انواع اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و فرابورس و‬ ‫انواع کاالهای پذیرفته شده در بورس کاال را از دیگر برنامه های‬ ‫کارگزاری دانس��ت و افزود‪« :‬ارائه خدمات مش��اوره عرضه و‬ ‫پذیرش انواع اوراق بهادار در بورس و فرابورس (خدمات تامین‬ ‫مالی) از جمله فعالیت هایی هس��تند که مجوز انها صادر شده‬ ‫و به زودی به مشتریان عرضه خواهند شد‪ ».‬به گفته وی ارائه‬ ‫خدمات اموزشی و توسعه فرهنگ س��رمایه‏گذاری‪ ،‬خدمات‬ ‫مشاوره سرمایه گذاری و خدمات مشاوره عرضه و پذیرش انواع‬ ‫کاال در بورس کاال و بورس انرژی از جمله فعالیت هایی است‬ ‫که در برنامه کارگزاری وجود دارد و نیازمند اخذ مجوز از سازمان‬ ‫بورس اوراق بهادار است‪ .‬وی «کارگزاری (‪ )IT‬توسعه بخش»‬ ‫را یکی از محوری ترین برنامه های کارگزاری عنوان و اظهار‬ ‫کرد‪« :‬توسعه و گسترش معامالت انالین (سامانه ای و حجمی)‬ ‫و راه‏اندازی نمایشگر اطالعات اقتصادی بازار سرمایه در تمامی‬ ‫ شعب بانک از جمله اقداماتی است که کلید انها زده شده است‪».‬‬ ‫رئیس هیات مدیره شرکت کارگزاری بانک دی ارائه روش‏های‬ ‫نوین معامالت بر خط در بخش معامالت اتی سکه‪ ،‬اخذ مجوز‬ ‫پردازش اطالعات مالی و ایج��اد جذابیت در بخش معامالت‬ ‫کاالها در ب��ورس کاال را از طریق ماتریس امتیازدهی از دیگر‬ ‫برنامه های این بخش اعالم کرد‪.‬‬