ماهنامه مثلث شماره 241
ماهنامه مثلث شماره 241
ماهنامه مثلث شماره 241
چرا اوباما باخت؟
از سعادت اباد
به جام جم
پیامدهای خاورمیانه ای
شکست دموکراتها
چیست؟
جانشینعزتاهللضرغامی
کیستوچگونهفکرمیکند؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و چهل و یک 24/ابان 88 /1393صفحه5000/تومان
مثلث بررسی میکند :مخالفت های داخلی با توافق جامع شدت گرفته است همراهگفتوگوهاییبا:حمیدرضااصفی،علیخرم
مصطفیکواکبیان،جوادجهانگیرزاده،اسماعیلکوثریو
در ایران و امریکا چه موضوعاتی توافق جامع را تهدید میکنند؟
عباسعلیمنصوری
شنیدههایمثلثازمذاکراتعمان؛شانستمدیدبیشترشد
میگفتندپشتپرده
ایران نوین ،مشایی است
گفتوگوی مثلث با یکی از مدیران
شرکتاسپانسرسازمانلیگ
وزارت علوم ،حلقه وصل
روحانی و اصالح طلبان
امیدی به رایاوری دانش اشتیانی
نیست
عصبانی
نباش
ماجرایصادراتقورمهسبزی
دعوت ملتها به قیام در
مقابل اسرائیل
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
ملتها اگر نشستهاند که این دولتها ب رای
انها جلو اســرائیل را بگیرند و جلو قدرتهای
دیگری که اینها را م یخواهند به ذلت بکشند
و ذخایر انها را ببرند ،این توقع بیجایی است.
شما ببینید که بین خود اع راب با این طرحها
اختالف انداختهاند .بین حکومت اسالمی ما
م یخواهند با یک تبلیغاتی اختالف بیندازند؛
تبلیغ به اینکه اسلحه از اسرائیل م یخرند ،تبلیغ به اینکه
تروربازیها را اینها دارنــد درم یاورند و در بحرین چه کردند.
اینها همه نقشههایی اســت که ب رای مسلمین کشیدهاند
و راه اختالف را هر روز بیشــتر باز م یکنند و شکاف بین
حکومتها را هم هر روز زیادتــر م یکنند و نتایجی که باید
بگیرند شروع کردند.
قضیۀ ضمیمه شدن بلندیهای جوالن به خاک غاصب
اسرائیل ،این ابتدای قضیه است و اســرائیل با پشتیبانی
امریکا اعتنا به سازمانهای دست نشاندۀ امریکا ندارد ،هر چه
م یخواهند مخالفت کنند ،او کار خودش را انجام م یدهد.
مسلمانها ننشینند که حکومتهاشان برایشان عمل
بکنند و اسالم را از دست صهیونیسم نجات بدهند .ننشینند
16- 23
گفتارها
مثلحسنمقدمبودن،پاسداربودن
مردکم حرفرسانهملی
تصمیمکردها
دوقطبی سازیعجیب
24- 35
گزارش
ازسعادت ابادبهجام جم
خداحافظیمهندسازجام جم
نامهچهارم
فضایانقالبیهنوزعطریاسمیندارد
36- 57
سیاست
بازگشتغیرمنتظرهکریبهعمان
میانجیارام
چانه زنیدرمسقطجدالدرپایتخت ها
توافقهسته ایالزمومهماست
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسالمی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گسترش
و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان
شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :تقی میری (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
که ســازمانهای بی نالمللی بــرای انهــا کار بکند .ملتها
خودشــان باید قیام کنند در مقابل اســرائیل .ملتها باید
خودشان قیام کنند و حکومتهای خودشــان را وادار کنند
که در مقابل اسرائیل بایســتند و اکتفا نکنند به محکوم
کردن .همانهایی که با اسرائیل عقد اخوت هم دارند ،انها
هم محکوم م یکنند اسرائیل را ،لکن یک محکومیتی که
با صورت جدی و به حسب واقع شوخی است .اگر مسلمین
نشستند که امریکا ب رای انها کار بکند یا دست نشاندههای
امریکا ب رای انها کار بکند ،این قافله تا ابد لنگ خواهد بود.
یکی از روزهایی که ب رای وحدت مسلمین؛ مسلمین اگاه،
از سالهای طوالنی انتخاب کردند ،مسئله این است که به
اعیاد از قبیل مولود رسول اکرم و سایر موالید و سایر ایام ّ
الل
مردم احترام قائل بشــوند و اجتمــاع کنند در
محافل و موجب تحکیم وحدت انها بشود..
تاریخ1360/09/25 :
محل :ته ران ،جماران
حضار :فرمانده و روســای ســتاد و سیاسی
ایدئولوژیک ـ فارغالتحصیالن دانشــکده افســری
ژاندارمری ـ شورای وحدت فیضیه و دانشگاه ـ اقای
موســوی تبریزی (دادســتان کل انقالب) ـ پرسنل
قضایی دادستانی کل انقالب ـ کارکنان ادارۀ ارشاد و
گزینش نیروی انسانی ـ مسئوالن.
58- 67
بینالملل
چرااوباماباخت؟
توسلبهزور،مطلوبجامعهامریکا
به خاطرمردمتغییرنکناقایرئیس جمهور
پیش بینیخاورمیانهبعدازتوافقهسته ای
68-73
ورزش
رازهایمزایده 160میلیاردی
شایعه سازانمی گفتند پشت پرده
ایران نوین،مشاییاست
پیشنهادایراننوینبرایاسپانسریتیمملی
ارزندهنبود
74-81
دیدار
یکقاب،دوقهرمان
نوشتنازعشقبهعلی (ع)
سرویسدرزمینسیاست
تعبیروارونهیکرویا
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :تقی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :محمد شکراللهی ،علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکتر غالمحسن تقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
طراح جلد :یحیی پاکدل
چرا اوباما باخت؟
از سعادت اباد
به جام جم
پیامدهای خاورمیانه ای
شکست دموکراتها
چیست؟
جانشینعزتاهللضرغامی
کیستوچگونهفکرمیکند؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و چهل و یک 24/ابان 88 /1393صفحه5000/تومان
مثلث بررسی میکند :مخالفت های داخلی با توافق جامع شدت گرفته است همراهگفتوگوهاییبا:حمیدرضااصفی،علیخرم
مصطفیکواکبیان،جوادجهانگیرزاده،اسماعیلکوثریو
در ایران و امریکا چه موضوعاتی توافق جامع را تهدید میکنند؟
عباسعلیمنصوری
شنیدههایمثلثازمذاکراتعمان؛شانستمدیدبیشترشد
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
میگفتندپشتپرده
ایران نوین ،مشایی است
گفتوگوی مثلث با یکی از مدیران
شرکتاسپانسرسازمانلیگ
وزارت علوم ،حلقه وصل
روحانی و اصالح طلبان
امیدی به رایاوری دانش اشتیانی
نیست
عصبانی
نباش
ماجرایصادراتقورمهسبزی
شماره پیامک3000411711 :
شبکه اجتماعی
شبکه اجتماعی
10
234
مثلث | شماره 241
به ما پیامک بزنید3000411711:
lفدراســیون والیبال م ی گویــد به خاطر عدم
ورود زنان میزبانی ای ران منحل شد ،اما فدراسیون
جهانی والیبــال این حرف را نقض کــرده و گفته
مسائل حقوقی داخلی به ما مربوط نیست .حرکت
فدراسیون داخلی عجیب نیست؟
lمحرم هم تمام شد ،کاش یادمان نرود توشه ای
که این روزها برداشتیم تا سال دیگر دوام بیاورد.
lباز دوباره شــروع شد ،چشــم همه به توافق تا
ببینیم چه م ی شــود؟ تو رو خدا برگردیم به داخل
خودمان برسیم.
lعجیب نیســت که امریکا ادعای ابرقدرتی در
جهان م ی کند بعد ب رای همــکاری با ای ران جهت
از بیــن بردن داعــش نامه درخواســت همکاری
م ی نویسد؟ امریکا هیچ وقت قابل اعتماد نیست.
lحاج قاسم همچنان مرد میدان نبرد .حفظه اهلل
تعالی سردار.
lماجرای زندانی شدن مایل ی کهن ،جالب نیست.
ای کاش مردان ورزش ما اخالق را بیشتر از دیگران
ســر لوحه کار قرار م ی دادند .یادمان رفته که ایین
فتوت و جوانمردی چه بود.
lدرماجرای استیضاح وزیر ارشاد ،به نظرم شکاف
بین برخی اصولگرایان هم قابل مشــاهده است.
از یک طرف اقای حداد م ی گوید مساله قابل حل
است ،اما از طرف دیگر اقای رســایی استیضاح را
حتم ی اعالم م ی کند.
lبه نظــرم مدیریت جدید رســانه ملی روی این
رســانه تاثیر مثبت خواهد داشــت .حداقلش این
است که با دنیای جدید و رســانه های بی ن المللی
بیشتر اشناست.
lبا افت شدید قیمت نفت ،دولت به احتمال فراوان
کسریبودجهخ واهدداشت.امیدوارممسئوالنبهفکر
باشندوهمهنگاه هارابهتوافقندوزند.
lغرب مشــکلش با ما بر سر ســانتریفیوژ ها
دیگر نیســت .موضوع اصلی اختالف بر سر رفع
تحریم هاست.
lاشــتباه دولت این بــود که از ابتــدا به دنبال
اعتمادسازی بود .اصال در مذاکرات مطالب ه گر نبود.
از روز اول باید نسبت به رفع تحریم ها چان هزنی را اغاز
م ی کرد .حاال به نظر کمی دیر م ی رسد.
lاین اقایان مذاکره کننده هم هر روز یک حرف
م ی زنند .گاهی م ی گویند پیشــرفت نبــود ،گاه
م ی گویند احتمال دارد به توافق برسیم .الحق که
سیاستمدارند.
lزمزمه هایی از احیای دوباره ســازمان برنامه و
بودجه شنیده م ی شود .امید است این وعده دولت
محقق شود .فراموش نکنیم که یکی از مهمترین
انتقادات به دولت احمدی نژاد همین موضوع بود.
lاقای روحانی مردم همچنان منتظر به نتیجه
رســیدن نهایی درباره پرونده بورســی ه ها هستند؛
خصوصا بورسی ه هایی که به خاطر مسائل سیاسی
افشا نشد.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است .کارب ران این شبکه اجتماعی
م ی توانند با پیوســتن به اینســتاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه را
مشاهده کنند.
مثلث مستقل است
یک سال وقفه در برگزاری بزرگ ترین رویداد مطبوعاتی
کشور به قدری ب رای ما خبرنگاران طوالنی گذشته بود که
حاال در بیستمین نمایشگاه مطبوعات ،ناخواسته احساس
ذوق زدگی و خوشحالی م ی کردیم.
خبرنگاران هر رســانه ای اما با روحیــات خاص خود
در روزهای برگزاری نمایشگاه امســال فعالیت م ی کردند؛
خبرنــگاران خبرگزاری ها ســعی م ی کردنــد در میزبانی
چهره های سرشناس از یکدیگر سبقت بگی رند ،روزنامه نگارها
م ی خواستند یک سر و گردن باالتر از روزنامه های رقیب -و
حتی همسو -باشــند و ما خبرنگارهای مجالت سیاسی
تالش م ی کردیم مخاطبان تازه ای ب رای خودمان پیدا کنیم
و البته مهم تر از ان ،خط مشی خود را ب رای مخاطبان تازه و
قدیم ی توضیح دهیم .در این میان از فرصت پی ش امده ب رای
دیدار تازه کردن با همکاران قدیم ی استفاده م ی کردیم و البته
فرصت را ب رای تعیین زمان گفت وگــو با برخی چهره های
سیاسی مغتنم م ی شمردیم.
طبق معمول ،هر کسی برداشت خاص خود را داشت و
از روی جلدهای هفته نامه مثلث در ایام مختلف سال ،تحلیل
متفاوتی از سیاست های مجله داشت .برخی مثلث را منتسب
به علی الریجانی و حسن روحانی م ی دانستند ،گروهی ما
را با چهره هایی همچــون غالمعلی حدادعادل ،محمدباقر
قالیباف ،محسن رضایی و حتی هاشمی رفسنجانی مرتبط
م ی دانستند و برخی دیگر ،از ارگان ها و نهادهای حکومتی
خاصی نام م ی بردند و معتقد بودند مثلث وابســته به این
نهادهاست .انها بر همین اســاس ،تحلی ل های مختلفی
از گرایش سیاسی مثلث داشــتند؛ گروهی ما را اصولگرای
تحولخواه یا اعتدالگرا م ی دانستند و برخی دیگر نیز مثلث را
اصالح طلب م ی خواندند.
پاسخ ما اما روشــن بود .توضیح م ی دادیم که تالش
ی مالل اور نشویم و قضاوت را
م ی کنیم وارد بازی های جناح
به مخاطبان واگذار کنیم .عالوه بر این ،م ی گفتیم که اگرچه
چارچوب های فکری و سیاسی خود را داریم اما تمام تالش
خود را به کار م ی گیریم تا از تاثیرگذاری دلبستگ ی های خود
نسبت به گروه ها و جریان های مختلف جلوگیری کنیم یا ان
را به حداقل برسانیم.
اولین نمایشگاه دولت یازدهم
بیستمین نمایشــگاه مطبوعات و اولین نمایشگاه
مطبوعــات در دولت یازدهم شــنبه گذشــته کلید خورد؛
نمایشگاهی که تغیی راتی نسبت به سال های گذشته در ان
مشهود بود .چینش غرفه ها که البته به طور اتفاقی و از طریق
انتخاب محل غرفه در ســایت معاونت وزارت ارشاد تعیین
شده بود ،باعث اعتراض برخی رسانه ها شده بود.
امکانات نمایشگاه نیز نسبت به ســال های قبل با
کاهش چشــمگیری مواجه بود؛ از اینترنت مســتقل ب رای
غرفه ها تا دیگر امکانات که ضعف ان در برگزاری نمایشگاه
مشهود بود.
البته معاون فناوری اطالعات وزارت ارشاد بعد توضیح
داد که «اختالل در اینترنت مربوط به دور روز اول در نمایشگاه
بود» .حافظی بابت اختالل در اینترنت نمایشگاه از غرفه داران
وعده ای که عملی نشد
اخرین خبر رویترز در مورد
مذاکرات هسته ای
عذرخواهی کرده است .همچنین عموم غرفه داران معتقد
بودند که اطالع رســانی و تبلیغات درباره این نمایشــگاه
به شدت ضعف داشت.
برخالف رویه سال های گذشته که بن خرید در اختیار
اقشار خاص مانند دانشجویان در نظر گرفته م ی شد ،امسال
این ضعف نیز در نمایشگاه دیده م ی شد.
بر اساس امار ستاد خبری نمایشگاه ،در مجموع ۴۴۰
رسانه ب رای دریافت غرفه در مصلی ثب ت نام کرده اند .بیست
غرفه از تمام غرفه ها متعلق به خبرگزاری های کشــور بود
که این خبرگزاری ها به دو بخش متعلق به دولت و مخالف
دولت تقسیم م ی شدند .ب راساس امار در کل کشور 6هزار
نشریه مجوز انتشــار دارند ،اما تعداد کم شرکت کنندگان در
این نمایشــگاه از فقر مطالعه در ای ران حکایت دارد .در این
رابطه محمود اسعدی ،دبیر همایش مدیریت رسانه م ی گوید:
«شش هزار مجوز نشریه صادر شــده اما دو هزار نشریه در
سراسر کشــور فعالیت م ی کنند و چهار هزار نشریه دیگر
تعطی ل اند .ما م ی خواهیم در همایش مدیریت رســانه ،به
بررسی این معضالت بپردازیم».
دبیر همایش مدیریت رسانه توضیح م ی دهد« :رسانه ها
در ای ران یا دولتی هســتند یا مورد حمایت ویژه دولت قرار
م ی گی رند ،کمتر رسانه ای وجود دارد که هم پویا باشد و هم به
لحاظ اقتصادی ،چرخ خود را بچرخاند ».با این حال با شیوه
انتخاب اینترنتی محل غرفه ها ،یکی از مهمترین اعتراضات
غرفه داران در ســال های اخیر رفع شــد .این بار برخالف
سال های گذشته افراد کمی نسبت به محل غرفه هایشان
اعتراض داشتند ،چراکه محل غرفه ها توسط افراد انتخاب
شده بود .روزنامه ای ران به عنوان مهمترین ارگان مطبوعاتی
دولت جمهوری اســامی ،در اقدامی چند دفتر را به منظور
ارتباط مستقیم با رئی س جمهور اختصاص داده بود.
«چه پیشــنهادی ب رای دولت دارید؟»« ،موفق ترین
اقدامات دولت را چه م ی دانید؟» و «در یک جمله چه پیامی
ب رای رئی س جمهوری دارید؟» عناوین دفترهایی بود که روی
پیشخوان غرفه روزنامه ای ران قرار داشتند.
برخالف سایر نمایشــگاه های تخصصی که در زمان
برگزاری ،محصوالت خاصی ارائه م ی شــود یا محل تبادل
محصوالت با مردم است ،نمایشگاه مطبوعات چیز خاصی
ب رای عرضه ندارد ،چراکه محصوالت تولی د کنندگان ان هر
روز در دکه های روزنامه فروشی پیش چشم مردم قرار دارد.
این نمایشگاه تنها محلی است ب رای دیدارها.
این نمایشگاه زمینه ساز همکاری های متعدد و گسترده
فیمابین چندین رسانه ،مشــابه چندین مجموعه تجاری
و تعامالت این چنینی نیــز نبوده و با این اوصاف ،شــاید
بزرگ ترین مزیت نمایشــگاه مطبوعات ،دیدار اهالی رسانه
باشد و اتفاقا وقفه رخ داده ب رای این نمایشگاه نیز در راستای
هدفگذاری های تازه بــرای این رویداد بود اما نمایشــگاه
مطبوعات حتی کارکرد نمایشگاه کتاب را نیز ندارد.
روحانی در
جمهوری اذربایجان
در این ســتون نظراتی کــه مخاطبان
سایت مثلث انالین روی خبرها داده اند
منتشر م ی شود:
رمزگشــایی روحانی از مذاکرات مســقط؛
درخواست امریکا از ایران چه بود؟
اقای روحانی مردم البته چشمشان به این توافق
هســت ،اما باور کنید این توافق را به هر قیمتی
نم ی خواهند .م ی دانیم که مذاکره کنندگان تالش
بسیاری م ی کنند ،اما شــاید الزم است خیلی هم
عجله نکرد.
خســته نباشــید اقای رئی س جمهور.
روز تولدتان خوب هدیه ای گرفتیــد .ما که از اول
م ی گفتیم امریکا (کدخدا) زیاده خواه است .رهبری
که م ی گفتند اینها قابل اعتماد نیستند ،چرا توجه
نکردید؟
احتمال 50درصدی تمدید مذاکرات
تمدیــد توافق نامه در واقع نگه داشــتن
کشور در همین شرایط اســت .به نظرم ای ران باید
تکلیف را روشــن کند .اگر غرب حاضر نیست با
وجود اقدامات عملی ای ران به تعهداتش عمل کند،
شاید وقت ان اســت که بار دیگر در مقابل غرب
ایستادگی بیشتری کنیم.
شــمخانی :به برخی مکاتبات اوباما پاسخ
داده شده است
به اعتقادم نوشتن این نامه در این شرایط
به منزله ضعف شدید اوباما تلقی م ی شود .همانطور
که نمایندگان محافظه کاران کنگره امریکا به اوباما
گفتند .به نظر من هــم دموکرات ها در وضعیت
بسیار بدی گرفتار شده اند.
به طور حتم ای ران به نامه ها پاســخ داده
است ،اما مهم این است که مفاد این نامه ها تاکنون
اشکار نشده است .ایا باید ب رای فهمیدن محتوای
نامه ها 30ســال صبر کرد تا اســناد وزارت خارجه
امریکا ازاد شود؟
ایا گزینه چهارم به وزارت م ی رسد؟
این طور که مجلس گرفته است ،به نظر
م ی رسد ،گزینه چهارم هم نم ی تواند از سد مجلس
عبور کند .اما حرف اقای مطهری درســت است.
گفتمان دیگری در کشور حاکم شده است .مجلس
حق طبیعی و قانونی دارد در مــورد انتخاب این
افراد اما باید این را هم در نظر داشــته باشد که به
هرحال این گزینه باید به نظر دولت نزدیک باشد
نه نظر انها.
اقا اصال وزیر م ی خواهد چه کار؟ با همان
سرپرست اداره کنند تا زمانی که م ی شود ،بعد هم
بسپارند دست رئی س جمهور .هر ماه هم یک نفر
را معرفی کنند ،مجلس هــم به ان رای نم ی دهد.
به نظرم در این شرایط این اشتباه بزرگی است که
مجلس انجام م ی دهد چــون هیچ نظارتی بر کار
سرپرســت وجود ندارد و دولت هر کاری بخواهد
انجام م ی دهد.
234
مثلث | شماره 241
گمانه زنی المانیتور
درباره سرنوشت
توافق جامع
روی خط مثلث انالین:
MOSALAS.IR
شبکه اجتماعی
در این دوره همچون چند دوره پیشــین نمایشــگاه
مطبوعات ،با ورود یک چهره به نمایشــگاه که طبیعتا به
انتخاب و اختیار خود به تعداد مشخصی از غرفه ها مراجعه
م ی کند ،شاهد کشــمکش میان متصدیان برخی غرفه ها
ب رای بردن میهمان به غرفه هایشان بودیم که بعضا به تقابل
فیزیکی نیز منجر شده اســت؛ پدیده ای که شاید اصطالح
«میهمان قاپی» بهترین و گویاترین تعبیر ممکن درباره اش
باشــد.این وضعیت گاهی به کشیدن میهمان توسط چند
تن منجر م ی شد و گاهی واکنش تند میهمانان را در قبال
چنین رفتارهایی در پی داشت که طبیعتا در شان هیچ یک
از مطبوعات کشور و همچنین نمایشگاه مطبوعات نیست.
امدن یا نیامدن یک چهره به غرفه یک رسانه ،تاثیر خاصی
در اعتبار یک رسانه -به جز ژســت -ندارد و از این منظر
باید در نظر داشت که چنین رفتاری به خصوص نزد عموم
بازدیدکنندگان که ناظرش هستند ،چه لطمه ای به اعتبار و
یزند.
وجهه مطبوعات م
هرچند خوشبختانه در این زمینه بخش اعظم رسانه ها
مستثنی بودند اما همان اندک مواردی که هر روز مشاهده
م ی شد و توجه و تاسف عامه مردم را نیز در پی داشت ،نباید
اتفاق بیفتد و در این زمینه مطبوعات باید با تذکر جدی در
این زمینه ،از ادامه این روند که در ادوار اخیر شــدت گرفته،
جلوگیری کنند.
یکی از مهمترین حواشی نمایشگاه امسال مطبوعات،
کاریکاتورهایی بود که یکی از غرفه ها از برخی چهره های
سیاسی ســاخته و در مقابل غرفه خود قرار داده بود .یک
روز بعد از انتشار گســترده تصاویر این کاریکاتورها ،صادق
زیباکالم به عنوان کسی که کاریکاتور او ساخته شده بود ،در
جریان نمایشگاه مطبوعات در کنار کاریکاتور خود ایستاد و
با ان عکس گرفت ،اگرچه در این نماد ساخته شده ،او رسما
به عنوان یک امریکایی معرفی شــده بود که شلوار تنش،
پرچم امریکاست و روی سر پالکاردی با مضمون «عشق به
امریکا» در دست گرفته است.
به هر ترتیب رجال سیاسی زیادی از نمایشگاه امسال
بازدید کردنــد؛ از نمایندگان مجلس گرفتــه تا چهره های
سیاسی و رسانه ای .علی الریجانی رئیس قوه مقننه کسی
بود که در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات حضور پیدا کرد .به
جز او مسئوالن وزارت کشور و همچنین محسن ی اژه ای از
جمله میهمانان مهم نمایشــگاه مطبوعات امسال بودند.
عالوه بر چهره های سیاســی ،چهره های ورزشی و هنری
بسیاری نیز در نمایشگاه امســال حضور پیدا کردند که با
استقبال بازدید کنندگان روبه رو م ی شدند.
مراسم اختتامیه نیز عصر جمعه گذشته با سخنرانی
محمد ســرافراز رئیس جدید رســانه ملی برگزار شد .این
نخستین سخنرانی رسمی ســرافراز پس از معارفه اش در
سازمان صداوســیما و جانشــین ی اش بر کرسی عزت اهلل
ضرغامی بود.
11
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عک س های خبری به ما م ی رسد .تعداد این
عک س ها انقدر زیاد اســت که گاهی ب ه راحتی از کنار ان عبور م ی کنیم اما
شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث
در این صفحات ،هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند.
تصویرنگاری
12
مثلث | شماره 241
نوری المالکی در ای ران به دیدار مقام معظم رهبری و
سایر چهره های سیاسی ای ران رفت
حضور وزرای اقتصاد و نیرو در جلسه علنی مجلس شورای اسالمی
وزیر اطالعات گفت« :در روزهای عزاداری ماه
محرم امسال اف رادی قصد بمب گذاری در
شهر قم را داشتند که قبل از ه راقدامی ،با
اش راف اطالعاتی ،عوامل این برنامه پلید،
شناســایی و قبل از کوچکترین تحرکی
دستگیرشدند».
وزیر امــوزش و پرورش ای ران
جنگ ،خشــونت و گسترش
اف راطی گــری در برخی نقاط
جهان بویژه در منطقه خاورمیانه
را ناشــی از جهــل و نادانی و
برامده از فقراموزشی دانست.
سفر رئیس جمهور به اذربایجان
دیدار شیخ حسین انصاریان با
ایت اهلل هاشمی رفسنجانی
مثلث | شماره 241
مراسم ختم مادر محمدرضا رحیمی
تصویرنگاری
ایت اهلل جنتی درکنار پسرش
13
عبداهلل عبداهلل رئیس اج رایی دولت وحدت ملی
افغانستاندرحالیکهمدتقانونیب رایمعرفی
وزرای کابینه جدید این کشور رو به اتمام است
گفت«:اختالفیدرچگونگیتشکیلکابینهدولت
وحدتملیافغانستانوجودندارد».
مسعود بارزانی ،رئیس اقلیم کردستان ع راق تاکید
کرد« :نیروهای «پیشمرگه کرد» خاک کردستان را
از وجود تروریس ت های «داعش» پاکسازی خواهند
کــرد و «یک وجــب» از ان را در اختیار این گروه
تروریستی باقی نخواهند گذاشت.
سومینسالگردشهیدحسنته رانیمقدم
افتتاحدهکدهدیابت
تصویرنگاری
14
مثلث | شماره 241
دیدار اندیشمندان و اساتید دانشگاه کویت با والیتی
جان کری در بازار مسقط
برخورد سرد اوباما و پوتین
نمایشگاه نقاش ی های اناهیتا درگاهی
عروس علی پروین توانســت ب رای
نخستین بار این پیشکسوت فوتبال
ای ران را به دیدار از یک نمایشگاه هنری
بکشاند.
علی کفاشــیان ،رئیس فدراسیون فوتبال
ب ه طور رسمی خبر لغو ق رارداد ادواردو وینگادا با
تیم امید را اعالم کرد .جدی ترین گزینه ب رای
جانشینی وینگادا ،زالتکو ک رانچار سرمربی
سابق تی م های پرسپولیس و سپاهان است.
جاری شدن اب در زاینده رود
م راسم بزرگداشت مرحوم قیصر امین پور
توپ هایمنچستر
در تمرین تیم ملی
عملیات جس ت وجوی قایق ران غرق شده در تاالب انزلی
مثلث | شماره 241
انتخاباتنمایندهمدی رانمسئولدر
هیات نظارت بر مطبوعات
تصویرنگاری
رونمایی از کتاب اصغر فرهادی
15
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیست،حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی
است که در محی ط های تخصص ی شان با گرای ش های مختلف به
موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار
ان را میزبانی م ی کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانشان است،
ما فقط بستر انتشار انیم.
مثل حسن مقدم بودن ،پاسدار بودن
درباره سلوک شهید حسن تهرانی مقدم
16
مدیرمسئول
مثلث | شماره 241
گفتارها
مصطفی اجورلو
از اخرین باری که دیدمش زمــان زیادی نمی گذرد.
مثل همیشــه گرم و صمیمی .خندان و با روحیه و ارام و با
طمانینه .تصویرش کامال در ذهنم است و لحظه ای که روی
ماهش را ب رای اخرین بار بوسیدم .االن دقیقا م ی دانم چه بر
سر ان صورت محجوب و دوســت داشتنی امده ...ایا هنوز
هم م ی توان «حسن» را به راحتی شناخت ...م ی شود گرمای
صورتش را حس کرد و ...بگذریم.
اصوال راهی که به شهادت ختم م ی شود ،راه پیچیده و
ممتنعی نیست ،گرچه راه سهل و اسانی هم نیست .اما هر
چه هست این راه از دل ادم ها م ی گذرد .گرچه صورت و لباس
و موقعیت انها یکی نباشد .یکی اب راهیم همت باشد ،یکی
اقا مهدی باکری ،یکی احمد متوسلیان و یکی هم بروجردی،
یکی احمد کاظمی ،یکی هم حســن مقدم عزیز .دل اینها
هم شبیه هم بود و چون دلشان مثل هم بود ،خنده هایشان،
خشم هاشان ،سکوت شان ،اشک شان هم مثل هم بود .نه
انچنان م ی خندیدند که غم به تمامی از صورت شــان محو
شود ،نه ان چنان ســکوت م ی کردند که فریادشان شنیده
نشود و نه انچنان سکوت م ی کردند که فریاد نهان وجودشان
فراموش شود.
از خ رازی تا حس ن مقدم از خودشان گذشته بودند و این
همان درس های عرفان نظری است که ب رای بچه های سپاه
جنبه عملی گرفته بود .انهایی که در دنیا زندگی م ی کردند
اما ب رای دنیا زندگی نم ی کردند .در دنیا تالش م ی کردند اما
ب رای دنیا تالش نم ی کردند .شعار نیســت؛ انها ب رای خدا
مرد کم حرف رسانه ملی
محمد سرافراز چگونه مدیری است؟
مهیار زاهد
روزنامه نگار
از اواسط سال گذشته بود که رفته رفته گمانه زن ی ها
درباره صدا و سیما و جانشــین احتمالی عزت اهلل ضرغامی
باالگرفت و نام ها یکی پس از دیگری مطرح م ی شــدند و
هر روز چهره جدیدی به عنــوان کاندیدای احتمالی معرفی
م ی شــد .این همه ،حکایت از اهمیت و حساسیتی داشت
که ریاست صدا و ســیمای جمهوری اســامی ای ران ب رای
مردم و جامعه دارد .به عبارت دیگر ریاســت صدا و ســیما
ب رای مردم ای ران مساله مهمی اســت که همواره با دقت و
حساســیت پیگیر تغییر و تحوالت ان بوده اند .اما در میان
تمام نام هایی که مطرح م ی شــد کمتر صاحب نظری بود
که بتواند پی ش بینی کند نفر بعدی که بر کرســی ریاست
تکیه خواهد زد نــه از راه دور کــه از درون خود مجموعه و
از نزدیکان عــزت اهلل ضرغامی خواهد بــود .بدین ترتیب
تنها طی روزهای منتهی به معرفی رئیس جدید از ســوی
مقام معظم رهبری بود که نام محمد ســرافراز مطرح شد
و رسانه ها بررسی عملکرد و کارنامه اش را در دستورکار قرار
دادند .مردی که سال هاست در صدا و سیما در سکوت و به
دور از هیاهو و جنجال فعالیت م ی کند و اتفاقا از موفق ترین
مدی ران رسانه ملی نیز محسوب م ی شود .مردی که همیشه
به دور از حاشیه و فضاسازی های رسانه ای تنها بر کار خود
تمرکز داشــته و اتفاقا خود ،رســانه های اثرگذاری را بنیان
نهاده است؛ رسانه هایی که برخی از انها چون پرس ت ی وی
در ســطح بی ن المللی موفق عمل کرده و توانستند برای
اولین بار صدای رســانه ملی را در جوامع خارجی به گوش
مخاطبان برســانند .م ی گویم ب رای اولین بار از این رو که
تا پیش از ان سابقه نداشــت عملکرد صدا و سیما در سطح
بی ن المللی تا این حد چشــمگیر باشــد .معموال برنامه ها
تنها در حد تولیدات معمولی و پر کــردن کنداکتور بود و از
سطح سرگرمی یا ساخت برنامه های شعارمحور سیاسی و
کلیشه ای فراتر نم ی رفت .اما ســرافراز موفق شد عملکرد
حرفه ای رســانه ای را در پرس ت ی وی تجربه کرده و جمعی
را گرد هم اورد که به طور اثرگذاری به تولید و ساخت برنامه
بپردازند .این امر باعث شد تا این رسانه به شکل ملموسی
از سوی مخاطبان خارجی مورد اســتقبال قرار گرفته و در
زمینه های مورد نظر در سیاســت گذاری های اولیه موفق
عمل کند .این همه باعث شد تا در نهایت واکنش ها به این
شبکه شدت یابد و تالش شد تا به هر شکل ممکن فعالیت
ان محدود شود .با این همه در بخش رسانه های عرب زبان
نیز شاهد رشد چشمگیری در تولیدات و شبکه های عربی
صدا و سیما بودیم .مگر م ی شود فراموش کرد صحنه هایی
را که معترضان خســته بحرینی را نشــان م ی داد که زیر
سایه سنگین بایکوت خبری در دســته های چند ده نفری
پای برنامه های شبکه العالم نشســته بودند و به مرحمت
خبرها و تحلی ل های این شــبکه به اطالعات و دنیای ازاد
وصل م ی شــدند .از طرفی به حق باید گفت که در جریان
موج بیداری اســامی نیز عملکرد شبکه های برون مرزی
صدا و سیمای جمهوری اسالمی ای ران قابل توجه و اثرگذار
بود .این همه باعث شد تا سرافراز به گزینه ای شایسته ب رای
ریاست بر رسانه ملی بدل شود .مدیری که به گواه همکاران
نزدیکش طی سال های گذشته ،بیشتر زمان خود را در محل
کارش م ی گذراند و ان قدر کار م ی کند که همکاری با او ب رای
زیردستانش سخت است .مردی که چندان اهل تیم و جمع
کردن ادم به دور خود نیست و همواره با گزینه های موجود
در مجموعه زیر نظرش کار را پیش م ی برد .خصیصه ای که
به احتمال زیاد باعث م ی شود تا تغیی رات چندانی را در بدنه و
راس سازمان صد او سیما شاهد نباشیم .بدین ترتیب بعید به
نظر م ی رسد که طی ماه های اتی خبری از رفت و امد های
دسته جمعی باشــد که متاسفانه طی ســال های گذشته
ب رای برخی از مدی ران به رویکردی طبیعی بدل شده است.
م ی گویند مدیر کم حرفی است و بیشتر به کار سرگرم است.
بدین ترتیب به نظر م ی رسد مرد کم حرفی که این روزها در
کانون توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفته است بهترین
گزینه باشد ب رای بهبود کیفیت رسانه ای که به یکباره چند ده
شبکه جدید را تجربه م ی کند .رسانه ای که شدیدا با مشکالت
مالی دست و پنجه نرم م ی کند؛ مشکالتی که طی دو دهه
اخیر روسای صدا و سیما یکی پس از دیگری ب رای جانشین
بعدی خود به ارث م ی گذارند .کســی چه م ی داند شاید مرد
کم حرف صدا و سیما این نوار مشکالت را قیچی کرده و از
این ازمون سرافراز بیرون بیاید!
مثلث شماره 241
گفتارها
زندگی م ی کردند نه ب رای خودشان .دقیقا انچه مترادف فانی
شدن در مقام الوهیت در عرفان است اما نه زندگی زاهدانه و
گوشه گیر که حکایت دراویش و زاهدان خرقه پوش باشد که
مرام شان زندگی در متن جامعه ،در کنار مردم و با مردم بود.
چیزی که بود ،فرار از مردم و جامعه نبود و نیســت.
زندگی یک پاســدار ،زندگی با مردم و ب رای مردم است .اگر
م ی جنگد ،اگر صلح م ی کند ،اگر م ی خروشــد ،اگر سکوت
م ی کند و ...اوال ب رای خودش و رضای نف س اش نیســت،
ثانیا به نیت رضای خداســت و ثالثا در جهت منافع مردم و
جامعه است.
پاســدار دین خدا بودن از این راه م ی گذرد؛ گذشتن از
خود ،رسیدن به خدا و لطف و کرامت به جامعه و مردم .حتی
اگر مــردم روی ترش کنند ،بهتان بزنند ،به ســام ،علیک
نگویند و هزار نامالیمت مثل این ،راه پاسدار عوض نم ی شود
چرا که او با مردم قرارداد نبســته ،طرف قرارداد ،خداســت
انچنان که قران کریم م ی فرماید.
ب رای همین است که بچه های سپاه ،همه مثل «حاج
حسن» گرم و صمیم ی اند؛ ارام و با طمانینه اند ،محجوب و
با حیا .هرچند گاهی از سوی دوستان به جفا رانده شوند و از
سوی دشمنان به القاب انچنانی متهم گردند.
تقلیل دادن پاســدار به نظام ی گری از همین رو خود
نوعی خطاست ،چرا که فلسفه ســپاه ،دفاع از اساس نظام
اســامی اســت .گاهی این حمله ،نظامی بود و سپاهیان
هرچند جنگ کالسیک نم ی دانســتند اما خاکریز و سنگر
زدند و دفاع کردند .لباس و فرم شاید نظامی باشد اما محتوا
برگرفته از گفتمان اسالمی اســت .این لباس پاسداری از
انقالب است .روزی حمله از بیرون است و روز دیگر حمله از
درون .روزی دشمن سالحش توپ و تانک و گلوله است و روز
دیگر سالح دیگری م ی اورد .اینجاست که پاسدار حق و باطل
را از هم تفکیک م ی کند .دروغ و راست را م ی شناسد ،تمایز
م ی دهد میان نفاق و اخالص و راه انقالب را باز م ی کند و این
همان خواسته رهبر معظم انقالب از خواص است .اینکه در
دام نام ها و نشان ها نیفتند و اسیر ظواهر نگردند .انصافا کار
سختی است .سخت تر از جنگیدن.
هویت ســپاه اما کامال برگرفته از انقالب اســامی
است .ســپاه هیچ خطی جز انقالب اســامی ندارد .خط
بازی و سیاسی بازی با هویت انقالب اسالمی نم ی خواند.
هویتی که از امام خمینی (ره) جان گرفته و با کالم و سخن
امام متولد شده .در این چارچوب هویتی و اعتقادی ،تکلیف
مشخص اســت؛ دفاع از اساس نظام اســامی ،عاقالنه و
مدب رانه بدون توجه به تهمت ها و اتهام ها و مالمت ها .این
راهی است که سپاه تاکنون رفته و البته خواهد رفت .راهی
که به عزت ای ران اسالمی در منطقه و جهان انجامیده .راهی
که در عرصه قدرت منطقه ای ،امریــکا را نیازمند رایزنی و
مذاکره با ای ران کرده است.
اینها ب رای کشوری که قبل از سال ،57در بند استعمار
گاهی امریکایی و گاهی انگلیســی بود ،دستاورد کوچکی
نیست .ب رای کشوری که شــاهش گوش به فرمان کارتر و
کندی و نیکســون و ...بود اتفاق کوچکی نیست .این ثمره
حرکت در مسیر گفتمان انقالب و امام و تدابیر مقام معظم
رهبری است که دست باال و قدرت برتر را به سپاه داده .این راه
ادامه خواهد یافت .خون احمد کاظمی و حسن مقدم و دیگر
فرزندان انقالب ،اقتدار ای ران اســامی را ضمانت م ی کند.
جای حس ن مقدم کنار پاسداران خالی خواهد بود .فرماندهی
که باال نم ی نشست و کنار نیروهایش بود ،دقیقا مانند مردان
خدا .وقف انقالب بود و ب رای ای ران اسالمی شب و روز نداشت،
متواضع بود و خالص و البته نخبه و متخصص .شهادتش را
به واقع باید به حضرت ولی عصر(عج) و رهبر معظم انقالب
تسلیت گفت ،چراکه سرباز بزرگ اسالم از میان ما رفت ولی
مانند حسن مقدم در سپاه کم نیست .همه ما باید یک حسن
مقدم باشیم.
گفتارها
17
گفتارها
تصمیمکردها
ایا باید منتظر یک اشتباه استراتژیک باشیم؟
عرفان قانعی فرد
گفتارها
18
مثلث شماره 241
پژوهشگر تاریخ معاصر
داستان پیچیده «خشم و هیاهو*» اثر ویلیام فاکنر را
باید با دقت و چندباره خواند تا فهم تقریبی داشت .خصوصا
وجود افراد با اسامی مشــابه از چند نســل در داســتان که
به طور پیوسته نامشــان تغییر می کند و عالوه بر این برخی
شخصیت های زن و مرد هم اسم یکسان دارند .این روزها هم
ماجراهای کرد و کردستان ،بی شباهت به همان کتاب «خشم
و هیاهو» نیست و کردها جزو خبرسازهای دنیای خبری بودند
(از ساختن کانتون ها ،اعالم استقالل ،دعوا با مالکی ،خروج
ناگهانی یک رئیس جمهور کــرد از قدرت ،نمایش کمیک
همراهی با اردوغــان و تبلیغ رای ،تراژدی شــنگال و قتل
عام ایزدی ها ،هیاهوی کوبانی و جهانی ســردرگم و ) ...که
هر کدام به پیچیدگی موضوع افزود و همچنان می افزاید و
بازیگران صحنه سیاست کردستان را تغییر می دهد.
در کردستان عراق کنفرانس استراتژیک ()MERI
توسط کردها انجام شــد .اکنون با وجود رخدادهای اخیر،
کردها در تغییرات خاورمیانــه ،چه جایگاهی یافته و چگونه
از فرصت ها استفاده می کنند؟ ایا در میان رقابت قدرت های
منطقه (مانند ترکیه -ایران -اعراب و )...در کسب منافع و
مصالح خود ،ایا کردها همچنان کارت بازی خواهند بود یا از
نگاه قدرت های محلی و منطقــه ای ،کردها فاکتور مهم و
عامل موثر هستند؟ هرچند برهم صالح گفت که «سیستم
امنیتی -سیاسی خاورمیانه در حال تغییر است که پیامدهای
قرارداد سایس پیکو** پس از جنگ اول جهانی هم مورد نقد
و در حال تغییر است ».با وجودی که در فضای منطقه (مانند
لیبی ،سوریه ،یمن ،عراق و )...نشــانه هایی از این تغییرات
سیاسی مشهود است .ایا در پی ریزی دوباره سیستم ها و این
تغییرات ،کردها متضرر می شوند و سهمشان مینت و ناامیدی
است یا با هشیاری و درس گرفتن از تاریخ خود (مثال بعد از
جنگ چالدران) به این رخدادهــا می نگرند تا حقوق کردها
دوباره پایمال نشود و دوران همزیستی مسالمت امیز و توام با
عقالنیت سیاسی با پیرامون خود را تجربه کنند؟
رخدادهای اخیر عراق و کردســتان ،حکایتی دیگر را
ساز کرد و شاید تلنگری به اندیشــه جامعه کردنشین شد
که رســما در نقد کوی و خیابان بگویند« :کردستان زمین
بازی چند قدرت منطقه ای اســت و رهبران ما بی اراده اند و
تنها ادعا و توهم خود بزرگ بینــی دارند» و تحلیلگران هم
همچنان کردهــا را در مدیریت بحــران ،ناکارامد و ناتوان
ببینند .اما بــه دور از تحلیل و تفســیرها ،موجب خمودگی
سیاسی و ناامیدی در داخل مناطق کردنشین شده است .در
کردستان همواره رقابت اساسی بین چهره های عالقه مند به
رهبر شدن ،ان بوده که خود را مطلق ببینند و دگران را نفی
سازند .امدن داعش به عراق ،برکنار شدن مالکی ،رفتن مام
جالل از صحنه قدرت عواملی بود که هر کدام موجب شد تا
الیه های صحنه های سیاست کردستان مورد بررسی قرار
بگیرد .به دور از هیاهوی رســانه ای حــزب بارزانی و حزب
پ ک ک می توان با قدری تامل به زوایای پنهان نگریست
تا فهم درست داشــت .و ان اینکه کردهای عراق با وجود
نیمه خودگردانی محلی؛ با وجود بیست و چند سال (پس از
،)1991نه توانایی مدیریت بحران اقتصادی دارد نه قدرت
دفاع نظامی -امنیتی و هم نزاع درونی و رقابت های حزبی و
انحصارگرایی های سنتی برقرار است که کمترین نقدی یا
جنگ برادرکشی سال های 1996 -1995را به همراه خواهد
داشت که یک بار بارزانی هواپیمای ترکیه را برای سرکوب
پ ک ک به کردســتان اورد و یک بار تانک صدام را برای
نابودی حزب جالل طالبانی به کردستان سوق داد .و تفکر
اقتدار گرایی ( )Authoritarianismبرای یافتن سلطه
( )hégémonieبا چاشنی شگرد یا جنون کلیپتوکراسی
( ) Kleptocracy/ cleptocracyکه یاداور شگرد
مصطفی بارزانی در بعد از دهه 1940بود [که «تسلط داشتن
دلیل زو ِر صِ رف» را در کردستان پی بگیرد و با تکیه اش
به ِ
به ساواک ایران و موساد اســرائیل را عین ملی گرایی برای
کردها به نمایش بگذارد] ،خود شخصیت اول عرصه سیاست
کردستان باشد.
و دراین فرصت طالیی که برای کردها فراهم شده و
اسامی پیشمرگه و کردستان و ...در اکثر رسانه های جهان
مطرح شده و بعد تبلیغ های رسانه ای کردها و نیز خبررسانی ها
درباره داعش و عملکردش صورت گرفته ،شاید بهترین زمینه
یا فرصت تاریخی برای تشــکیل البی کرد (Kurdish
)Lobbyبا تفکری همگانــی بود ولی تفکرهای متفاوت
کردســتان در طی تاریخ همواره مانع چنین دســتاوردی
است و چه بســا تاریخ تنازع و جنگ فی مابین اکثر حزب ها
و سازمان های کردی مانع چنین دستاورد یا اتحادی است.
و همین تفکرهای متفاوت مانع بزرگی برای کسب موفقیت
سیاسی میان کردهاست و هر کسی خود را برحق می داند ،در
حالی که مشروعیت و صالحیت اکثر ایشان در دادگاه تاریخ،
روشن است .اما تاکتیک سیاسی کردها همواره بر این منوال
بوده و نتوانسته پایگاه و ستونی محکم برای صحنه سیاسی
منطقه و خصوصا میــان قدرت های ترک و ایران و اعراب و
یهودی و ...داشته باشد و شاید اشتباه ریاست اقلیم کردستان
به دست یک نفر هم که نگاهی صرفا حزبی دارد یکی دیگر
از ان مشکالت بود و چه بسا شورای رهبری از اکثر جناح ها
می توانست چاره درد باشد اما کردها همچنان شاهد 15سال
حکمرانی شخصی هســتند که هم تمایلی به ترک کرسی
قدرت ندارد و هم برای جنجال سیاسی می خواست شوخی
کنگره ملی کرد را هم برگزار کند .از طرفی هم هیچ شفافیتی
در عملکرد سیاســی -اقتصادی -امنیتــی خود و حزب
متبوعش نداشته و ندارد.
تکیه مضاعف و چندباره مسعود و نچیروان بارزانی بر
ادامه هم پیمانی با ترکیه و حرکت موزون با سا ز ترکیه داشتن
حتی اگر ستیزه جویانه و بر ضد کرد و کردستان باشد و همه
دیدند که اربیل در استانه سقوط قرار گرفت اما ترکیه صرفا
نظاره گر قتل عام کردها شد .پس از رخداد تلخ و فاجعه انسانی
شنگال و امدن داعش ،حقیقت ارتباط وی با داعش و باورش
به ترکیه برای کردستان اشکار شد و ناگهان داعش به چند
کیلومتری کاخ وی رسیدند و نزدیک بود به همراه صدها هزار
کرد ،اواره مرزهای ایران شود .و در اینجا دست و پا زدن ها
برای رهایی از بحران و نابودی محض شروع شد و سعی کرد
خود را نفر اول مبارزه علیه ترور در عراق بنامد و مرتب از همه
کشورهای جهان سالح می طلبید .بارزانی خیانت ترکیه را
به 20ســال همکاری اش دید اما حاضر نبود دست از ترکیه
بردارد و شــاید نگاه قبیله ای و ساختار خانواده ای و تباری او
مانع نگاه درست بود .گرچه برخی معمار رابطه اش با ترکیه
را نچیروان بارزانی می دانند و گروهی هم مسرور بارزانی .اما
هرکه بود ،مسعود دید که بهتر است راهی جبهه جنگ شود
و در چادری کیلومترها دورتر از داعش ،به تبلیغ رسانه ای اش
دلخوش باشد .و نمی خواهد که اختالفات درون خانوادگی و
میان حزبی اش چندان در افکار عمومی مطرح شود و حتی
به تبلیغ نوعی تقدس گرایی خانواده اش نیز دست زده است
و در مساجد بادینان و اربیل ،پدرش را رهبر ائینی -مذهبی
کردها نامید و هم مردمان را به زیارت و دخیل بستن می برد
و هم بــرای مطبوعات کردســتان عراق و یا کشــورهای
پیرامون هم ،نوعی خط قرمز ترســیم کرده است .اما برای
مردم کردستان (خصوصا پس از )2003روشن شد که حزب
بارزانی دستخوش نزاع درونی است که قشر سنتی همراه وی
و پسرش (رئیس اداره امنیت حزب) و قشر جوانگرا و اصالح
طلب هم هواخواه نچیروان بارزانی (پسر برادر و داماد مسعود
بارزانی) هستند .و کسی که از هنگامه بازگشت بارزانی ها از
ایران به کردستان عراق ( )1991وارد سیاست شد.
چه بســا عملکرد حزب دموکرات کردستان عراق از
سال تاسیس ( 25مرداد )1325تا امروز ،در صحنه سیاسی
کردســتان موجب عدم اتحاد فکری -سیاسی کردها و یا
اشتی همگانی در مناطق کردنشین شــده است و در عالم
سیاست هم اعتراف به شکست یا ناتوانی مدیریتی عیب و
گفتارها
مثلث شماره 241
این روزها ،کردستان -بنا به همکاری در
همپیمانی جهانی علیه ترور -به عنوان
پایگاهی شناخته شده ،اما ایا قابل اعتماد
یا قابل استفاده اســت؟ صرفا پایگاهی
نظامی و امنیتی است -که مانند پایگا ه
ترکیه و ...ســیه روزی برای کردها در
پی داشت و کردها را عروسک و عوامل
قدرت های خارجی می گرداند -یا نقطه
پایانی بر نفوذ سیستم های دیکتاتوری
ضد کرد که نتوانند دیگر از بازی با کارت
کردی ،سوءاستفاده کنند؟
گفتارها
عار نیست اما بنا به تفکر تربیتی بارزانی ،چنین چیزی فاجعه و
عین اضمحالل است و همواره نهاد امنیتی حزب دموکرات
که خالقش از 1968توسط موساد اسرائیل صورت گرفته و
بدان منظور هم خود مسعود بارزانی 2سال دوره در اورشلیم
دید؛ خود نخستین فرد مسئول ان بوده و همواره سعی اش
پوچ کردن همه حرکت های سیاســی کردهای کشورهای
پیرامون دارای مناطق کردنشین بوده و هست و قراردادهای
امنیتی -سیاسی -اقتصادی اش با کشورهای دارای جامعه
کردنشین ،مانع هر حرکت مســتقل کردها در کشورهای
متبوع شــان شــده و تمایلی به نزدیکی کردها به حکومت
مرکزی شان نداشــته و ندارد .اما کم کم روشن شدن عامل
بودن ترکیه و نیز اسرائیل و ...برای کردهای ایران و سوریه
و ترکیه بیشتر از پیش روشن و ملموس شد و ان ببر کاغذی
بیشتر در برابر انظار شناخته شد.
بارزانی دشــمنی و تعارض قدیمی با پ ک ک دارد و
هیچ کدامشان سیاست دیگری را نمی پسندد و بارزانی برای
نابودی این حزب در همکاری با ترکیه ،از هیچ سیاســت و
تاکتیک و روش و جنگ و برنامه ای عــدول نکرده و هنوز
برای تضعیف ان حزب ،از هیچ عملی رویگردان نیست و کار
به جایی کشید که به ترکیه اعالم کرد که هرگز اجازه خلق
اقلیم دوم کردستان را نخواهد داد و تا امروز ،کمترین تاییدی
پک ک ،نداشته است.
برای فعالیت های خودگردانی محلی
پ ک ک هم با کشورهای هم پیمان خود ،باوری به بارزانی
نداشــته و ندارد و حتی وی را شاهنشاهی کردستان ،متهم
می کنند .اما هیچ کدام شــان در نابودی همدیگر ،ولو دست
پک ک،
بردن به ســاح ،موفق نبوده اند .از دیــد مقامات
بارزانی خود را در اختیار اردوغان گذاشته و حتی شیوه وی را
کمیک( )comicو قابل تامل می دانند که بارزانی به خاطر
منافع مالی و مصالح حزبی اش ،انچنــان در دفاع از ترکیه
و سیاســت هایش غرق شــده که وعده ترکیه برای دفاع از
استقالل کردها را باور کرده؛ انهم کشوری که خود یکی از
پک ک ( اوجــاالن) را در زندان دارد .حتی بارزانی
رهبران
در دفاع ا ز ترکیه ،شــعارها و برنامه های حزبی اش را هم به
نسیان سپرده است و کسی نمی داند وعده ترک ها به بارزانی،
اساسا چیست .قطعا هرچه باشد ،کرد و کردستان نیست زیرا
در جنگ داعش علیه کردســتان ،ترکیه دست رد به سینه
بارزانی زد اما بارزانی حاضر به ترک سیاست های محکوم به
شکست و خود محوری اش در کردستان نشد و همه چیز را
فدای هیچ کرد و دستاوردی نداشت اما موجب رونق بازرگانی
ترکیه و حضورشان در کردســتان عراق شد و حتی در تئاتر
نمایشی اردوغان در شهرهای کردستان ترکیه ،نقش اول
بازی را به مســعود بارزانی داد تا وی به سان یک هنرپیشه،
در بازی تبلیغات کاندیداتوری اردوغان ،نقش خود را بازی
کند و بلندگوی سیاســت ترکیه در کردستان باشد .هرچند
رسانه های وابسته به حزب دموکرات کردستان عراق سعی
کردند ان را موفقیت سیاسی به شمار بیاورند ،اما بی سابقه
بودن چنین حرکتی از یک فرد سیاســی در تاریخ سیاست
کردستان ،موجب رویگردانی جامعه کردنشین شد که صراحتا
بگویند «وی صرفا خود را در رویاهایش ،بزرگ می پندارد اما
عروسک نمایش گردانی ترکیه شد».
پک ک
بارزانی خود را مست از باده غرور دید که دیگر
را حذف کرده و چند سال قبل هم به ایران وعده نابودی پژاک
را داده ،دیگر خود رهبر بی رقیب عرصه سیاست کردستان
است و بس (مام جالل در تخت بیماری و قاسملو هم ُمرده
است) .می خواست به سادگی تبلیغ رسانه ای ،تاریخ پرشکوه و
مملو از سلحشوری هم برای خود و قبیله اش ساخته و پرداخته
کند و حتی در روزنامه گاردین انگلستان ،اگهی تبلیغی داد و
پدرش را خالق جمهوری مهاباد نامید .واقعا می خواست که
با اعالم استقالل کردستان ،خود را رهبر بالمنازع کردستان
بپندارد و این رویا بهم ریخت و حباب ان بشکست ،زیرا وی
همه منتقدانش را جاسوس و مامور و خودفروخته می دانست
که قطعا توان و فهم و شعور و عقالنیت سیاسی ندارند و تنها
اوست که دلســوز و اگاه و فهیم در سیاست کردو کردستان
است .تا با این واقعیت روبرو شد که جامعه کردنشین او را با
تنها 38کرسی می شناسد و طبعا همه کرد و کردستان نیست.
و بارزانی عین کردها نیســت و نیز کرد و کردستان متاعی
نیست که در هر بازاری به معرض فروش بگذارد و نماینده
40میلیون کرد هم نیست و تنها سازمانی سیاسی است که
بر پایه اداره امنیت (پاراســتن) و رسانه هایش می چرخد .اما
کردها با یک معضل بزرگ روبه رو شدند و ان انگشت اتهام
حکومت مرکزی عراق به سوی وی و متهم ساختن اش به
فروش بی حساب و کتاب نفت و اختالس شد که در قراردادی
50ســاله با ترکیه ،پول فروش نفت را در بانک های ترکیه
می گذارد و ربطی به کردستان ندارد و انگاه بود که دعوای
زرگری وی و مالکی ،عراق را به بحران کشــانید و مدت ها
تالش کرد تا از مالکی شــخصیتی منفور در رسانه ها بسازد
تا دیگر نخســت وزیری هوس انتقاد از وی را نداشته باشد
اما 5میلیون مردم کرد عراق متضرر شدند و چندماه بودجه
و حقوق شان که از حکومت مرکزی عراق می امد ،قطع شد.
سپس به شعار بیات شده استقالل کردستان عراق پناه برد که
دیگر خریداری نداشت .شاید رفتار و موضع گیری در مقابل
کردهای ترکیه و سوریه ،کم کم در این خانه شیشه ای درز
ایجاد کرد و عامل دیگر هم عدم توجه حزب بارزانی به رای و
نظر اعتراضی دیگر احزاب و سازمان های سیاسی کردستان
بود که به جای تعامل سازنده با ایشان ،صرفا حفظ منافع ترکیه
را به انها ترجیح می دادند و بعد از بحران های ساختگی میان
بغداد و اربیل هم ،تنها هوش و حواس شــان به ارسال نفت
خام به ترکیه بود و دریافت ســهام مالی برگرفته از قرارداد
50ســاله نفتی میان اقلیم و ترکیه که طبعا از دید حکومت
مرکزی عراق ،غیرقانونی و به نوعی اختالس و تاراج منابع
ملی کشــور ،قلمداد می شــود .اما باز هم مافیای رسانه ای
بارزانی بر همان منوال خود رفت و توجهی به افکار عمومی
اقلیم کردستان عراق هم نداشته و ندارد .زیرا به وعده های
ترکیه باورمند و دل خوش بودند و اینکه طبق جلسه اردن،
داعش دوست بارزانی اســت و به کردستان حمله نخواهد
کرد و بدان ســبب بود که به اعالم بدون پشتوانه استقالل
کردستان می اندیشد که برای همیشه بنای خالفت و امیری
کردستان را پی ریزی کنند و بارزانی ها شاهنشاه مادام العمر
کردستان باشــند .هرچند مالکی ضعیف شده بود و داعش
هم از خلــق هرجنایتی عتاب نکرد ،ولــی باز هم خواب نما
شدن مســعود بارزانی ،تحقق نیافت و بباخت .زیرا نه ترکیه
از وی حمایت کرد و نه حکومت مرکزی عراق ،به رویای او
وقعی نهاد و نه جامعه کردنشین از وی حمایتی کردند و طبعا
با 3-2ده و یک شهر نمی شد اســتقالل یک کشور را بیان
داشت و همه دانستند که تنها یک تجارت سیاسی و دوری از
عقالنیت و واقع بینی و خردورزی است .چه بسا تمایل و اصرار
بارزانی به اعالم استقالل کردستان ،موجب تحریک داعش
توسط ترکیه شد تا این شریک تجاری امنیتی احساساتی و
رویایی خود را ارام کند و بعد مشــکالت شنگال و قتل عام
ایزدی ها رخ داد و مسعود بارزانی با بن بست روبه رو شده بود
و در افکار عمومی به همدست خیانت شدن متهم شد زیرا
بدون کمترین مقاومتی ،شنگال را در اختیار داعش گذاشت و
فرار را بر قرار ترجیح داد .حزب بارزانی -البته خودش نیز در
رسانه هایش کم کم اعتراف دارد -در شنگال شکست خورد.
امریکا هم از 1991همیشه مدعی نفر اول مبارزه با ترور بوده
و این ایام برای کردها ،فرصتی طالیی خلق کرد .اما سناریو
نویسی غیر واقعی و هم محاسبه غلط در کسب سالح بیشتر
برای حزب خود ،باعث شد که بارزانی بسیار به اتحاد اقلیم با
امریکا دل خوش باشد و به خاطر هراس از احتمال اغاز جنگ
پک ک؛ امریکا چندان تســلیح بارزانی در جنگ
بارزانی با
علیه داعش را تنها گذاشت و اعتراض های اتحادیه میهنی
کردستان هم شهره خاص و عام شــد که هر انچه هم وارد
کردستان شد توسط بارزانی احتکار و قبضه شد.
در دوران مالکی هم دایی خود (هشــیار زیباری) را به
عنوان سهم از طالبانی طلب کرد و بر کرسی وزارت خارجه
عراق نشانید زیرا در ازای دریافت 3وزیر ،به ریاست جمهوری
طالبانی رضایت داد البته قبال در نامه اش به کاندولیزا رایس
مخالفت و قهرش را نسبت به این موضوع ،بیان داشته بود.
به هرحال همواره در برابر کاریزمای سیاسی -تاریخی جالل
طالبانی ،احساس ضعف داشته و دارد .البته برای کل خانواده
بارزانی ،حفظ منافع و مصالح حزبی -قبیله ای در اولویت و
درجه اول اهمیت قرار دارد و اینکه همچنان سلطه سیاسی در
کردستان بقا و دوام داشته باشد و با کمترین بررسی عملکرد
سیاسی هم می توان دیدگاه و سیاست انها نسبت به کردهای
ترکیه و سوریه را درک و هم سودجستن اقتصادی ایشان را
معنی کرد .کردستان میدان تاخت و تاز شرکت های کره ای ،
ترکیه ای و ...شد و ســرمایه گذاری در کشورهای پیرامون
خلیج فارس و فساد مالی گسترده انها از قمار در دبی و وفساد
اخالقی در ایتالیا و ...تا روابط مالی -امنیتی با برخی حوزه های
پیرامون و تجارت های عجیــب و غریب و خرید ویالهای
مختلف در امریکا و اروپا و ...که در سایت ها و روزنامه های
خبری امریکا منتشر شدند و بارزانی ها تنها به تکذیب ها و
دوباره تبلیغ مظلومیت و شانتاژ حقانیت خویش بسنده کردند،
زیرا ضمانت سلطه خود را بیمه می دانستند و می دانند و طبعا
این حس امنیــت در بقای هژمونی هم بــه نااگاهی افکار
عمومی جامعه بازمی گردد.
نچیروان بارزانی هم با رندی و سیاســت مخصوص
موروثی خودش ،خواست حکومت ملی و چندالیه را اعالم
کرده و مدت ها همه را سرگرم خلق این دولت محلی کند؛
دولتی که او هــم تصاحب کرده و نمی خواهــد به اتحادیه
میهنی کردستان عراق پس دهد و بدان صورت سعی کرد
که همه احزاب را در ناتوانی خود ،مشارکت دهد و به نوعی
حق اعتراض را از همه بستاند و هر کسی هم اعتراض کند
می گوید همه شــریک و برادر و برابر هســتیم و باید حرف
همدیگر را بفهمیم! اما واقعیت امر این است که هیچ کدام از
حزب ها از نشستن بارزانی در صف اول همه برنامه ها ،نگران
و ناراضی هستند و بارزانی سخن ایشان را نمی فهمد! البته
هنوز هم معلوم نیســت که منتقد جدی و سابق انان ،یعنی
حزب گوران -تغییر -چرا ســکوت را پیشــه کرده و شاید
هم در نهان ،برای فرصت مناســب نشســته اند تا در بازی
سیاسی جدید ،حق خود را بســتانند خصوصا اینکه ریاست
پارلمان محلی کردســتان را هم در اختیــار دارند .اما وقتی
داعش به کردستان امد ،نخســت وزیر اقلیم هم ناگهان از
برابر انظار پنهان شــد و از تلویزیون تنها نظاره گر پوزخند
ظفرمندانه اردوغان بود که چند ساعت قبلش ،پاسخ منفی
به مسعود بارزانی داده و موجب غضب مسعود از نچیروان و
شب نخوابیدن های ممتدش شده بود ،زیرا همه کاخ هایش
را در حال فروپاشــی می دید ،و به یاد خانه کاهگلی اش در
19
گفتارها
20
مثلث شماره 241
گفتارها
راژان سردشــت قبل از 1991افتاده و طبعا بازگشت به ان
ایام برایش نوعی کابوس شده بود .کانال تلویزیونی روداوو
(وابسته به نچیروان بارزانی) هم بر منوال مداحی ترکیه پیش
می رفت و هشدارهای مســعود بارزانی را هم جدی نگرفت
و دیگر در اینجا بود که مســعود بارزانی ،به انزوای سیاسی
و زوال قدرت خود اندیشــه کرد و هنوز هم ان اندیشه باقی
است و راهی دهوک شد تا شاید راه و چاره ای نو برای پرهیز
از غرقه شــدن و حذف از صحنه سیاست کردستان و عراق
بیابد .ترکیه هم همچنان به یاری داعش می شتابید و ناگهان
حمایت کردهای دیگر بخش های کردستان در کشورهای
دارای مناطق کردنشــین و البته تبلیغ های منظم رسانه ای
پک ک موجب شد تا مســعود بارزانی خواهان کمک شود
و بعد هم امریکا و دیگــر قدرت های منطقه به یاری کردها
شتافتند که البته بارزانی دوســت داشت در ابتدا ان را نشانه
وزن سیاســی خود بداند اما خود و رســانه هایش بعد سعی
در کم رنگ کردن اهمیت کوبانی برای کردســتان داشتند
(حتی گفتند تا مدتی قبل هم خود کردها نمی دانســتند که
کوبانی کجاست و شــاید یکی ،دو ماه قبل از حمله داعش،
زمینه تبلیغی ان در رسانه های پ ک ک شروع شد و افسانه
سرایی هایی هم در این باره کردند که چندان زمنیه تاریخی
واقعی نداشــته و ندارد و شــاید ترکیه -داعش -بشار اسد
در موضوع کوبانی دستاوردهایی داشــتند تا کردها) .که به
نوعی ابروی ترکیه بازخرید شــود و هم چندان زمینه برای
مانور تبلیغاتی پ ک ک فراهم نباشد که مبادا به ضرر حزب
بارزانی در میان افکار عمومی کردستان و نیز منطقه باشد.
اما به هرحال بازگشــت بارزانی ها از سیاســت ترکیه و نیز
شهرت ایشان در همگامی با سیاســت ترکیه چنان مطرح
شده که شاید راه بازگشــتی بر ان نتوان یافت .و شاید نظر
کارشناســان رســانه ای پ ک ک را هم می توان شنید که
«مراکز امنیتی -نظامی ترکیه ،اسناد پنهانی خاصی به عنوان
نقطه ضعف استراتژیک بارزانی ها در اختیار دارند و در جنگ
رسانه ای -که موجب وحشت بارزانی هاست -چه بسا مورد
اســتفاده قرار دهند ».اما شاید پرسشــی همگانی در افکار
عمومی کردستان بیشتر مطرح است که «در طی تاریخ کرد
و کردستان تا امروز ،هرگز رهبری کرد در جبهه کشوری که
علیه کردهاست ،قرار نداشته و همچنان بر اشتباه خود هم
اصرار و ابرام نورزیده است ».و در این مرحله است که مسعود
بارزانی به بقای سیاســی خود می اندیشد .سیاست فوری و
امنیتی بارزانی هم بیشتر بر ان منوال بود که خود را از گناه
سقوط کوبانی هم به دور نگه دارند که مبادا در کمپین تبلیغی
مشــترک اتحادیه میهنی و پ ک ک؛ بازنده و به همراهی
با سیاست ضد کردی ترکیه شــناخته تر شود .از طرفی دیگر
پک ک و اتحادیه
چشم غفلت بر فعالیت رسانه ای -سیاسی
میهنی نگذاشت و همچنان توپخانه رسانه ای اش علیه ان
دو حزب ،فعال است که بگوید اتحادیه میهنی کردستان در
بغداد دستاوردی نداشته و همچنان دولت مرکزی ،ضد کرد و
حتی انگلیسی است (زیرا در میان فشار اقتصادی تحمیلی بر
اقلیم کردستان عراق به خاطر سیاست های تکروی و فردی
مسعود بارزانی به عنوان رئیس تمدید شده اقلیم کردستان
عراق ،اتحادیه میهنی کردستان راهی بغداد شد و برخالف
تئوری حــزب بارزانی ،بر همــکاری تنگاتنگ با حکومت
مرکزی عراق تجدید بیعت کرد .هرچند رسانه های وابسته
به بارزانی ســعی کردند حزب طالبانی را به دست داشتن در
قطع بودجه اقلیم کردســتان عراق متهم کنند ).از دیگر سو
علیه پ ک ک می گویند که کوبانی کارتی فشــاری کوتاه
مدت علیه ترکیه است .بدان خاطر خود را در اعزام 150نفر به
کردستان سوریه ،حامی نشان داد و شایعه سازی که «حمله
هوایی امریکا و کشــورهای دیگر به داعش بنا به فرمان و
وزن سیاسی مســعود بارزانی بوده» و در رسانه ها هم چند
نفری از هوادارانش را جمع کرد که عکس قبیله بارزانی را به
عنوان رهبر ملی کردها نشان دهند و به ان قلب واقعیت هم
دلخوش بوده و هست که کارت را از چنگ کمپین رسانه ای
پک ک و اتحادیه میهنی خارج کرده هرچند نکته
مشترک
پک ک در کوبانی ،فعال مورد
همکاری ارتش ازاد سوریه و
غفلت واقع شده است و کسی نمی داند دستاورد و یا پیامدش
برای کردهای سوریه چیست .اما ایا ترکیه و بارزانی می توانند
پک ک را در مشارکت دادن نیروهای وابسته به بارزانی در
کردستان ســوریه اقناع کنند؟ ایا اگر این مورد تحقق نیابد،
پک ک خلق نمی شود؟
اتش فتنه جنگ میان بارزانی و
در عراق هم همان بازی را داشت .بارزانی سیاست تالفی
و دشمنی با مالکی را به اوج رسانید و حتی اوایل هم تمایلی به
جنگ علیه داعش نداشت و امریکا و ایران هم از سیاست اقلیم
خشنود نبودند اما وقتی داعش به سوی کردستان بازگشت،
سیاست شکست خورده دوباره زنده شــد و نزدیک بود اربیل
هم مانند شنگال تسلیم داعش شود و در اینجا بود که کمک
سپاه پاسداران ایران موجب عدم فروپاشی پایتخت سیاسی
کردستان عراق شد .چه بسا سیاست عقالنی تر اتحادیه میهنی
کردستان عراق (و عدم توجه انان به استراتژی فردی مسعود
بارزانی و تحمیل ان به عنوان سیاست کلی کردستان عراق) ،در
حفظ همکاری اش با ایران و شیعیان عراق بود که زمینه کمک
نظامی -تسلیحاتی -امنیتی ایران شد .و همچنین بنا به تجربه
و شناختی که از سیاست نفوذی حزب بارزانی داشت قبل از ورود
بارزانی به قضیه کردستان سوریه ،برای ازادی امرلی و کوبانی
در تالش و حرکت بود.
فعال بارزانی از طرفی سعی دارد عبادی را هم در کنترل
بحران عراق ،ناتوان نشان دهد از طرف دیگر هم خود وزیرانی
به کابینه اش فرســتاده که مبادا از قدرت در داخل حکومت
مرکزی هم بدون ســهم باشــد .البته ایت اهلل سیستانی و
شیعیان هم بیشتر از بارزانی ،نگاهشان به حزب طالبانی است.
بدان خاطر کم کم رگه هایی از نقد علیه ایت اهلل سیستانی و
مرجع های شیعه عراقی در رسانه های وابسته به بارزانی -
مانند روداوو -دیده می شود و اتهام علیه ایشان ،سکوت شان
مقابل حکومت مرکزی عراق در قطع بودجه اقلیم کردستان
است .البته فعال تهدید ها علیه عبادی به نرمی مطرح می شود
که در پشت پرده ،مالکی عامل اصلی و قدرت در سایه کابینه
فعلی اســت .و علت این ابهام و عدم خوانش درست توسط
حزب بارزانی ،همانا رفتن و دیــدار مقامات اتحادیه میهنی
کردستان با مالکی در بغداد بوده اســت( .به هرحال مالکی
همواره دوست حزب طالبانی بوده و سال 1996حزب مالکی
توسط بارزانی تاراج شد و نیز ده ها نفر از افراد حزبش یا اعدام
و یا دستگیر و به حزب بعث تحویل دادند ).در این میان هم
فعال مبحث اعالم استقالل کردستان ،با وجود ان همه مینت
و بدبختی و مصیبت در کردستان عراق ،توسط بارزانی تبلیغ
می شــود و به مردمان عوام جامعه وعــده اش را می دهد و
حتی رفتن 150نفر پیشمرگه کوبانی را سراغاز به رسمیت
شناختن دولت مستقل کردی در عراق می شناساند اما فعال
انچه می توان از رسانه ها فهمید ،بهانه ای برای بارزانی است
که هم خود را شخص اول مبارز علیه داعش و ترور بشناساند و
هم سالح مورد توجهش را به دست بیاورد( .هرچند غیر از مام
جالل که استقالل کردها را خواب و خیال شاعرانه دانست؛
برهم صالح هم علنا می گوید « :کردها مستقل نمی شوند و
نمی توانیم دولت مستقل داشته باشیم زیرا هنوز دو نیروی
نظامی -امنیتی جداگانه داریم و پس از 22سال وجود اقلیم
کردستان ،نتوانسته ایم ان را در زیر یک چتر ،متحد سازیم.
اراده سیاسی واقعی هم نداریم و نیز طرح و برنامه اقتصادی
روشن و قوی که قدرت مقاومت داشته باشد ).و این سخنان
برهم صالح کامال برعکس ادعای استقالل و تجزیه طلبی
بارزانی هاست و شــاید از این لحاظ قابل تامل باشد که وی
تمایل دارد اینده سیاسی اش را به انها گره نزند.
البته ســخنان دکتر فواد معصوم هم در ان جلســه
اســتراتژیک ،خود جای تامل دارد که «وضع نهادینه شدن
دموکراســی و صلح در عراق ،با همکاری و هماهنگی همه
جناح ها و طرف های سیاســی اســت و نباید گاهی برای
دســتاوردهایی انگشــت روی بعضی نقاط حساســیت زا
گذاشت» و سخنان برهم صالح با پاسخ تلویحی نچیروان
بارزانی روبه رو شد که وی مدعی است «از یک سال قبل از
ورود داعش به موصل خبر داشته ایم» و مسعود بارزانی هم
گفت« :ناگهان داعش حمله ور شد و اصال بی خبر بودیم»
و االن نماینده پارلمان محلی کردستان می گوید که اصال
و ابدا مسرور بارزانی -مســئول فعلی پاراستن (اداره امنیت
حزب بارزانی) اطالعی از موضوع نداشــته است! .و برهم
صالح هم نیک می داند موضوع امنیتی در کردستان و شناخت
امنیتی -اطالعاتی ،شرط الزم کار سیاسی موفق و تسلط
مدیریتی است.
این روزها ،کردســتان -بنا به همکاری در همپیمانی
جهانی علیه ترور -به عنوان پایگاهی شــناخته شده ،اما ایا
قابل اعتماد یا قابل استفاده؟ صرفا پایگاهی نظامی و امنیتی
است -که مانند پایگا ه ترکیه و ...سیه روزی برای کردها در
پی داشت و کردها را عروسک و عوامل قدرت های خارجی
می گرداند -یا نقطه پایانی بر نفوذ سیستم های دیکتاتوری
ضد کرد که نتوانند دیگر از بازی با کارت کردی ،سوءاستفاده
کنند؟ اگر اعتماد و اعتبار به دست بیاورد طبعا ،در رخداد های
خاورمیانه امروز ،دســتاورد کمی نیست .و شاید کوبانی هم
فرصتی بود تــا در ان ،کردها همکاری سیاســی و مدارا و
پک ک و
تعامل را تمرین کنند .حال کردها -به دور از بازی
بارزانی -در واقع بار دیگر ایمان و اعتقاد به مبارزه برای کسب
حق و به رسمیت شناخته شدن هویت فرهنگی -سیاسی را
به ترازوی ازمایش گذاشتند و شــاید انچنان که پ ک ک و
اتحادیه میهنی می گویند پیامی بزرگ در بطن داشته است
بود .اگر سیاست های خاورمیانه دستخوش تغییراتی است،
کردها توان مدیریت بحران و رفع نقصان ها را دارند؟ هرچند
ی در
تاحدی کردها را دیگر به عنوان عامــل بحران و ناارام
منطقه نمی شناســاندند زیرا پس از 2003عمال ان تصور تا
2013کمرنگ شد زیرا کردستان ارام ترین جای عراق بود و
دیگر جای ناارامی و بحران نبوده ؛ و چنین امری ،سرمایه ای
بزرگ و فرصتی طالیی برای کردهاست که راه اصالحات
و حل مشکالت و معضل ها با همکاری مشترک و البی در
جامعه جهانی را پی بگیرند تا کردستان هم همکار بسیاری
از نیروهای موثر در خاورمیانه باشد و فرم همکاری و تفکرها
بیش از پیش دستخوش تغییرات شــود .و دیگر کردها ،راه
سیاست و دیپلماســی را در پیش بگیرند نه قهر و رفتن به
کوهستان و یا سالح بردوش گرفتن .در همان کتاب خشم و
هیاهو امده است که «هیچ نبردی فتح نمی شود حتی در هم
نمی گیرد .میدان نبرد تنها ابلهی و نومیدی بشر را به رخش
می کشاند و پیروزی ،خیال باطل فیلسوف ها و احمق هاست».
*. The Sound and the Fury - William
** .موافقت نامــه ســایکس-پیکو (Sykes–Picot
) Agreementبر پایه سازش سری ۱۹۱۶میان دولت های
پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و فرانسه بود .امپراتوری روسیه
نیز با ایشــان هم رای بود تا منطقه نفوذ و کنترل شایسته ای
پس از سرنگونی احتمالی امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی
اول بیابند .موافقت نامه ســایکس -پیکو توافقی سری میان
بریتانیای کبیر و فرانســه بود که در ماه مــه ۱۹۱۶در خالل
جنگ جهانی اول و با رضایت روسیه برای تقسیم امپراتوری
عثمانی منعقد شــد .این توافق نامه به تقسیم سوریه ،عراق،
لبنان و فلسطین میان فرانسه و بریتانیا منجر شد .این مناطق
قبل از ان تحت کنترل ترک های عثمانی بودند .این توافق نامه
نامش را از سر مارک سایکس بریتانیایی و فرانسوا ژرژ پیکوی
فرانسویگرفتهاست.باخطوط مستقیممی توانمرزهاییبدون
پیچیدگی کشید .به احتمال قوی به همین دلیل بود که مارک
سایکس (نماینده دولت بریتانیا) و فرانسوا ژرژ -پیکو (نماینده
دولت فرانسه) در سال ۱۹۱۶بر سر نقشه ای با خطوط مستقیم
به توافق رسیدند.
گفتارها
دوقطبی سازیعجیب
درباره اظهارات تهمینه میالنی در هفت
احسان رستگار
روزنامه نگار
مثلث شماره 241
گفتارها
خانم تهمینه میالنی! اختالل در دستگاه محاسباتی
مردم هنر نیست ،شراکت در شبیخون فرهنگی است .جمعه
۹ابان ماه خانم تهمینه می النی به عنوان میهمان ویژه ب رنامه
هفت به این برنامه دعوت شده بود .طبق معمول ،فرصت را
غنیمت شمرد و شروع کرد به اظهارنظ رات شبه فمنیستی-
شب ه روشنفکرانه -شب ه غرب گرایانه.
درباره این اظهارات و نوع کنش گری سینمایی و خارج
از ســینمای خانم تهمینه میالنی ،ذکر چند نکته مفید به
نظر م ی رسد:
-۱خانــم تهمینه میالنی ســر تا پــایا یدئولوژی
جمهوری اســامی ای ران مبنی بر اعتقاد مستدل و معقول
به استکبار ســتیزی ،جنگ نرم ،تهاجم فرهنگی ،شبیخون
فرهنگی ،نظام هوشمند و منســجم ضد اسالم و ضد ای ران
در هالیوود و امثالهم را به چالش نکشــید ،بلکه به سخره
گرفت .ایشان نظ راتش را گفت و از ایشان جز این هم توقعی
نم ی رود .اقای گب رلو بارها اعالم کرده که به نگاه ،ایدئولوژی
و سیاستگذاری های کالن فرهنگی جمهوری اسالمی ای ران
اعتقاد و باور قلبی دارد .با این حســاب ،از ایشــان به عنوان
مجری و ســردبیر ب رنامه هفت ،این سوال باید پرسیده شود
که چرا وقتی ایشــان نم ی تواند محکم و قانع کننده از این
سیاســتگذاری ها که پشــتوانه ای منطقی دارد ،در مقابل
شــخصی مانند خانم میالنی که با نهایت اعتماد به نفس،
شــیرین زبانی و بذله گویی از نگاه غلط خود دفاع م ی کند،
کارشناســی صاحب نظــر و مجــرب را در مقابل ایشــان
نم ی نشاند؟ ایا اینکه سیاست های کالن یک نظام که شالوده
و پیکره ان نظام مبتنی بر ان بنا شــده ،در ب رنامه زنده هفت
که پرمخاطب ترین ب رنامه سینمایی جمهوری اسالمی ای ران
است ،تخطئه و مضحکه شود ،نشانه ازادی بیان در سیمای
جمهوری اسالمی است یا به معنای زخم ی کردن سیمای نظام
ماست؟ ایا بناست ما با ادا و اطوارهای شب ه روشنفکری ،همه را
از خود راضی نگه داریم؟ اگر هم مبنای عملکرد ،صرفا جذب
مخاطب به هر قیمتی باشد -که نباید باشد -چطور ممکن
است طیف مذهبی و عالقه مند به نظام ،این اظهارنظرها را
بشنوند و راضی شوند؟ اصال اگر قرار است این نظ رات طرح
گردد ،ایا ب ر اساس همان نگاه ازادی بیان و گفت وگو به جای
متکلم وحده بودن (دیالوگ به جای مونولوگ) ،منصفانه است
که خانم میالنی ،هر چه ما ارزش م ی خوانیم را متوهمانه و
مضحک بنامد و هیچ پاسخ درخوری هم به وی و مخاطب
ارائه نشود؟ هدف جذب حداکثری مخاطب است یا راض ی کردن
طی ف شبه روشنفکری مثل خانم می النی که اقلیتی مطلق در
جامعه و مردم محسوب م ی شوند؟
اینها سواالتی بود که جناب اقای گب رلو ،به عنوان سردبیر
و مجری این ب رنامه و به عنوان یک فعال و مدیر رسانه ای که
دلسوز و معتقد به چارچوب های نظام جمهوری اسالمی ای ران
است ،باید پاسخگوی ان باشند یا اگر هم پاسخ قانع کننده ای
ب رای انها ندارند ،چاره ای بیندیشند تا این تک گوی ی های ظالمانه
و تهمت امیز ،در برنامه ای که به طور زنده از پ ر مخاطب ترین
شبکه سیمای جمهوری اسالمی ای ران پخش م ی شود ،تکرار
نشود ؛ اگرچه این بار هم اولین بار نبوده و امثال خانم می النی و
امثال اقای مسعود کیمیایی که بازگشت بهروز وثوقی را در این
ب رنامه فریاد زد و بسیاری موارد و اظهارنظرهای شاذ دیگر ،نشان
م ی دهد که اقای گب رلو باید این تلنگرهای دلسوزانه و نگران ی ها
را جدی بگی رند ،همان طور که ما هم اعتقاد ایشان به فرهنگ
اسالمی و انقالبی را واقعیت م ی دانیم و جدی م ی گیریم.
نکات بعــدی ،چند ســوال و مواردی اســت پی رامون
اظهارنظ رات خانم تهمینه میالنی کــه در این ب رنامه مطرح
کردند:
-۲ایشــان گفتند که فرهنگ غ ربــی یعنی فرهنگ
ماشینیزم ،در حالی که مشکل ما با این فرهنگ ،ماشینیزم
نیســت و جنب ه های تکنولوژیک و فناوری ها تولید غ ربی یا
تولید داخل را ما به عنــوان پدیده هایی در نظر م ی گیریم که
اگر به درستی مورد استفاده قرار گی رند ،ب رای اسایش ،ارامش
و رفاه بشــر ،مفید و بعضا الزم محسوب م ی شوند .پس چرا
ایشــان اصرار دارند که فرهنگ غــرب را در حد فناوری های
غرب خالصه کنند و چرا تا این حد سطح تحلیل فرهنگ را
تقلیل م ی دهند؟
انچه مــا ان را فرهنگ غربی یا فرهنــگ امریکایی
م ی نامیم ،سبک زندگی غربی و سبک زندگی غیر اسالمی
ای رانی است؛ امثال خانم میالنی طوری استدالل م ی کنندکه گویی فقط افراد فمنیست ،شب ه روشنفکر و غ ربزده امثال
ایشان هستند که از فناوری های روز استفاده م ی کنند و گویی
ما اعتقاد داریم که هر چه از غــرب م ی اید مضر و خطرناک
است! گویی ما شترسواریم و خانم میالنی از هلیکوپتر ب رای
تردد استفاده م ی کنند .گویی ه ر کسی غی ر سنتی است ،مجهز
است به وسایل روز و جدیدترین فناوری ها و ه ر کس که غ ربزده
نباشد و تسلیم غرب نشده باشد ،محکوم است که از مظاهر
تکنولوژیک و فناوری های روز محروم شود!
این دو قطب ی ســازی های مــن در اوردی که با صد من
سریشم هم به جامعه ما نم ی چسبد را معلوم نیست که خانم
میالنی ،به چه دلیل این قدر بر ان اصرار م ی کنند .مساله و
دغدغه ما ،اصال تکنولوژیک نیست ،بلکه این است که نگاه و
فرهنگ غ ربی ،فرهنگ اسالمی ما را دچار استحاله نکند .اینکه
جنگ فرهنگی وجود دارد ،حتی مورد تایید غرب هم هست!
دغدغه ما این است که فرهنگ اسالمی -ای رانی ما ،در روزگار
جهان ی شدن ،مورد سنگی ن ترین هجمه هاست ،چون بیشترین
فاصله گفتمانی با فرهنگ امریکایی را فرهنگ اســامی
21
گفتارها
گفتارها
22
مثلث شماره 241
ای رانی ما دارد .جهانی شدن به معنای ()Globalization
با جهانی شــدن به معنای ( )Glocalizationزمین تا
اسمان توفیر م ی کند و کشــورهای غ ربی جز امریکا ،به ان
معتقدند .اینکه خانم می النی این قدر اصرار دارند تا جهان ی شدن
را امریکای ی شــدن ندانند و مدام ما را بترسانند که اگر جهانی
نشــویم ،عقب مانده م ی شــویم ،یا حکایت از به روز نبودن
اطالعات و سواد دارد یا مغرض بودن ایشان .بسیار ازاردهنده
است که امثال خانم می النی ،با ادا و اط وارهای شب ه روشنفکرانه ،
سعی جمهوری اســامی ایران را در راســتای بوم ی کردن
جهان ی شدن ( )Glocalizationنادیده انگارند و استهزا
کنند .الغرض؛ چین فهمید که چگونه باید به جهان ی شدن تن
دهد و باید ان را به خدمت بگیــرد نه اینکه در خدمت ان قرار
بگیرد ،ولی امثال خانم می النی ،نه حرف اروپا را م ی فهمند و نه
حرف چین و ژاپن را ،بلکه فقط حرف امریکا را تکرار م ی کنند.
-۳یکی از استدالل های کلیشه ای و نخ نما شده خانم
میالنی ،این اســت که مدام تاکید موکد دارند که «ما نباید
زن رو یه گوشــه مخفی کنیم .زن رو نباید زندانی کنیم» و
جمالتی با مضامین مشابه .ســوال این است که این جمله
لوس و تکراری که بیست سال پیش تازگی داشت ،االن چه
موضوعیتی دارد؟ االن کدام قشــر است که زن را یک گوشه
مخفی م ی کند یا زن را زندانی م ی کند؟ ایا اگر زنی دون شان
خود بداند که با مردان اختالط غی ر ضروری داشــته باشد یا از
خودنمایی متنفر و جمالش را فقط به همسرش عرضه کند ،
نشان دهنده عقب ماندگی او یا دلیل بر اثبات فرضیه متوهمانه
«ضد زن بودن و مرد ساالر بودن جامعه ای ران» است ؟ چه کسی
است که نداند ،در خانواده های سنتی و در طیف مذهبی جامعه
ما ،زنان در عرصه های فرهنگی ،اجتماعی و به انحای مختلف ،
اثرگذارند؟ کتاب هایی را که زنان حزب اللهی ما نوشــته اند و
دختران و ج وانان انها را با ولع م ی خ وانند ،دروغ است؟ کتاب «دا»
که مورد استقبال وسیع هنرمندان هم قرار گرفت ،مهر تاییدی
بر این ادعا نیست که در ای ران ،زنان م ی توانند کنشگر و اثرگذار
باشند ،اما جلوه گری نکنند ،م ی توانند فعال باشند ،اما خود را در
معرض سوءاستفاده افراد مریض قرار ندهند؟
الغرض؛ تحجر ،عقب ماندگی ،دگم بودن و ضد زن بودن ،
این است که ما اساتید دانشگاه زن را نبینیم ،پژوهشگران زن
را نبینیم ،نویسندگان زن را نبینیم ،تحلیلگران زن را نبینیم،
افس ران جنگ نرم زن را نبینیم ،متخصصان و صاحب نظ ران
زن را نبینیم ،مادران و خانواده دارانی که بهترین فرزندان را با
بهترین تخصص و ایمان ،در خدمــت جامعه قرار م ی دهند،
نبینیم و چنین تهمت ناروایی را با این مضمون مسموم به
جامعه جمهوری اسالمی ایران ،مردم ای ران و نظام ای ران نسبت
دهیم که «زن رو مخفی م ی کنن .زن رو زندانی م ی کنن»!
اینکه همه دنیا حرف اسالم را فهمیدند مبنی بر اینکه
نگاه اســام به زن ،دوری از خودنمایی است ولی هنوز خانم
میالنی ،این قدر نگاه اســام به زن را ،سطحی و تحقیرامیز
قلمداد م ی کند و این نگاه را تشبیه م ی کنند به نگاه «مغول ها
و تاتارها!» ،عمیقا تاسف ب رانگیز است.
-۴وی در بخشی از صحب ت هایش گفت« :زندگی مدرن
ریش سفیدها را حذف کرده و جایگزینش مشاورها شده اند».
اوال ،در فیلم اتش بس ، ۲ان مشاور با بازی اتیال پسیانی ،
مشاور مطلوب یک جامعه به اصالت جامعه اسالمی -ایرانی ما
نیست ،بلکه اصال هیچ مو نمی زند با مشاورانی که در فضای
خاص جامعه فرانسه یا امریکا مشــاوره می دهند .مشاور در
بخشــی از اتش بس ۲به جای اثبات اهمیت ظاهر ،مسائل
معنوی و باطن را انکار می کند و به بهرام رادان می گوید« :مگه
شما چیزی غیر از ظاهرتونین؟ چشــمتون ،دماغ ،دهن و ...و
در ادامه به جای اثبات اهمیت پول در رفاه و اســایش ،باز هم
معنویات را انکار می کند و اسایش را در پول خالصه می کند،
همان طور که هویت را در ظاهر خالصه می کرد و می گوید:
«کی گفته پول خوشــبختی نمی اره؟! اتفاقا پول بیشتر از هر
چیز دیگه ای خوشبختی می اره!» .این جمالت مشاور ،انجا با
اسالم در تضاد قرار می گیر د که مبتنی بر فلسفه اصالت ثروت
بیان می شود .در اسالم ثروت نه مذموم است و نه ممدوح؛ اگرچه
ثروت زیاد ،بستر گناه معرفی شده است ،اما حسن و قبح ذاتی
ندارد ،اما تنبلی و خساســت مذمومند و قبح ذاتی دارند چون
تنبلی موجب تنگدستی می شود و خساست از افت هایی است
که دامنگیر افراد ثروتمند می شود و باید از این رذیله اخالقی
دوری کرد .یک مشاور مسلمان که مشاوره هایش مبتنی بر علم
روانشناسی و تطبیق داده شده با تعالیم اسالمی است ،هیچ گاه
حرص و طمع یک جــوان را این گون ه ترغیب نمی کند تا وی
هدف اصلی زندگی اش را کسب هر چه بیشتر پول قرار دهد و از
کسبوحفظثروت هایغیرمالیزندگیخودوهمسرشغافل
شود .کسب روزی حالل در اسالم موکدا توصیه شده به نحوی
که حدیث ذیل از پیامبر اسالم نقل شده است :حضرت محمد
(ص)« :عبادت هفتاد بخش است و بهترین بخش ان به دست
اوردن مال حالل است ».اما مرزی است بین تالش برای کسب
روزی حالل و غرق شدن در دنیا پرستی و مال دوستی که در این
حدیث از امیرالمومنین علی (ع ) مشهود است« :امام علی (ع):
مال دوستی عاقبت انسان را تباه می کند و ارزوها را گسترده
و طوالنی می کند ».حدیث فوق ،مشخصا همان اتفاقی است
که با مشاوره مسموم مشاور فیلم اتش بس ۲در دل یک جوان
می تواند ایجاد شود .اگر این فیلم در حد یک فیلم سرگرم کننده
صرف بود -که به اذعان خانم میالنی نیســت -می شد این
اظهارنظرهای شاذ را نادیده گرفت ،ولی وقتی بناست این فیلم
نسخه ای بپیچد برای حل برخی مشکالت جدی و مبتال به
جوانان ،نمی توان از کنار شاه جمله های مشاور فیلم که نقش
یک راهنما را دارد ،به سادگی گذشت.
ثانیا ،خانم میالنی اصرار دارنــد که تلقین کنند که در
جامعه ما ،مشاوران جای والدین و ریش سفیدها را گرفته اند.
اگرچه بعضا این طور هم هست ،اما در اکثر خانواده ها ،هنوز
جایگاه بزرگان خانواده و والدین ،توسط افراد دیگر مانند مشاوران،
تسخیر نشده اســت .مضاف بر اینکه اتفاقا برخی مشاوران
که اعتقادی به اسالم ندارند و نسخه تکثی ر شده امثال فروید
هســتند ،معموال در جامعه ما مورد اعتماد قرار نم ی گی رند و
مشاور مسلمان اســت که در جامعه ای رانی بیشتر معتمد و
محل رجوع مردم است .به این ترتیب ،مشاور و بزرگان خانواده،
ه ر کدام به جای خود ،مورد مشورت و محل مراجعه هستند.
این م ی شود سبک زندگی اسالمی -ای رانی یک زوج به روز در
ای ران ،اگرچه خانم میالنی هی چ گاه این سبک زندگ ی ها را به
جوانان توصیه نم ی کند و ان را دمده و عقب افتاده م ی داند.
الغرض؛ اینکه مشاور فیلم به عنوان زبان گویای خانم
می النی در فیلم ،م ی گوید پول همه چیز نیست ولی بالفاصله
م ی گوید« :تو پولتو بده به من ،بدبختیاتم مال من» نشان از
نگاه اصالت ثروت و مال دوستی دارد و از نظر اسالم محکوم
و باطل است.
-۵خانم می النی در فراز دیگری از سخنان گوه ربارشان
در هفت ،م ی گویند که «ما بحث جاســت فرند و ازدواج های
سفید رو در اتش بس مطرح کردیم» اما نم ی گویند که چطور
و با چه محتوایی مطرح کردند .کســانی که فیلم را دیده اند ،
م ی دانند که مشاور با بازی اتیال پسیانی ،پدیده جاست فرند را
نقد نم ی کند ،بلکه م ی گوید اوال بعد از ازدواج با کسی جاست
فرند نباشید چون باعث ایجاد حساسیت م ی شود و ثانیا به
به رام رادان م ی گوید که تو چون با همسرت (میترا حجار ) ،قبل
از ازادواج رابطه عاشقانه داشته ای ،جاست فرند نبودی.
به عبارت دیگر اصال روانشناس به نظرش مهم نیست
که حرام و حالل بودن رابطه بهــرام رادان و میترا حجار قبل
از ازدواج و اینکه زنا در روح و روان مســلمان اثرات سوء شدید،
عمیق و طوالن ی مدت م ی گذارد و یک روانشــناس موظف
است که پدیده های روانی و انســانی را جامع االط راف مورد
بررسی قرار دهد .وی در ب رنامه هفت ،ازدواج های سفید را هم
ی (!) مطرح کرد .منظور
به عنوان مرحله ای ب رای تجربه شیمیای
ایشان مشخصا از واژه شیمیایی ،همان واژه زناشویی است.
همان طور که توقع م ی رود ،به نظر ایشان هیچ موضوعیتی
ندارد که بگوید ازدواج ســفید دقیقا یعنی چه و از نظر پیوند
اسالمی و حالل زناشویی ،چه وضعیتی دارد.
زمین ی کردن موضوعات معنــوی و روحی و اینکه یک
روانشــناس یک کلمه هم از حرمت و حلیت روابط عاشقانه
صحبت نکند و در نظر نگیرد که شخصی که دارد از وی مشاوره
م ی گیرد ،یک ج وان مسلمان است که به دلیل روابط حرام و زنا،
دیر یا زود دچار عذاب وجدان م ی شود و اثرات وضعی ان اعمال
حرام ب ر اساس تعالیم اسالمی ،تا مدتی طوالنی ممکن است
دامنگیر ان جوان شود ،اصال اهمیتی ندارد .جاست فرند هم
به نظر روانشناس و خانم میالنی ،موضوعیت شرعی ندارد و
عل ی السویه است .انگار نه انگار که اسالم در مقوالت محرم و
نامحرمی تا چه اندازه دقیق و حساس ،راهنمایی و تعالیمی را در
اختیار ما قرار داده است .الغرض؛ روانشناسی که مشاوره هایش
غیر اسالمی و بعضا ضد اسالمی است ،ب رای زوج مسلمان
ای رانی ،سم است.
-۶عجی ب ترین اظهارنظر خانم می النی ،باز م ی گردد به
نگاه ایشان به بحث تهاجم فرهنگی ،جنگ نرم و موضوعات
ذیل مدی ریت فرهنگی.
گاهی اوقات ،برخی مباحث ،این قدر باطل و شاذ است،
که ارزش اســتدالل کردن ندارد؛ صرفا به طرح چند پرســش
بسنده م ی کنم.
اول :خانم میالنی گفتند که فیلم ســیاه نداریم؛ با این
وجود بفرمایند که مثال چرا اقای عیاری در دیدار مورخ ۲۳خرداد
ماه ،۱۳۸۵حضور رهبر انقالب (خانم می النی هم در این جلسه
حضور داشــت) اعالم کرد که فیلمش ان قدر سیاه بوده که
جشنواره های خارجی هم به وی جایزه نداده اند و صریحا به وی
اعالم کرده اند که «فیلمت خیلی سیاه بوده»!
گفتارها
دوم :چرا ایشان فکر م ی کنند که مثال اصغر فرهادی به
ی که به نظر ایشان سیاه نما نیست ،هر چه جایزه
واسطه فیلم
از اسکار گرفته تا خرس و شیر مابقی را درو م ی کند ،ولی الفرد
هیچکاک در عمرش یک اسکار هم نگرفته.
سوم :امریکا ،بارها از واژه دشمن ( )enemyدر مورد
ای ران استفاده کرده است .نظر ایشــان درباره اینکه امریکا و
برخی کشورها ،ای ران را دشمن م ی دانند چیست؟ ایا به نظر
ایشان کسانی که ای ران را دشــمن م ی دانند ،ای ران را دشمن
یدانند؟
یدانند یا نم
م
چهارم :ایا جشــنواره های خارجی و فســتیوال ها،
بنگاه هــای خیریه انــد؟ بودجه هــای چند صــد میلیون
دالری شــان از کجا تامین می شــود؟ چرا به امثال خانم
تهمینه میالنی جایــزه می دهند ،ولی به امثــال ابراهیم
حاتمی کیا خیر؟ چرا امثال اصغر فرهادی عضو هیات داوران
فستیوال ها و جشنواره های غربی می شود ولی امثال ابراهیم
حاتمی کیا خیر؟
پنجم :نظ رتان درباره کلمه دشمن چیست؟ ایا کال دشمن
وجود خارجی دارد یا خیر؟ ایا موافقید که دشمن از فرهنگ لغات
ما حذف شود؟ اگر از فرهنگ لغات ما حذف شود ،ایا م ی توانید
رایزنی بفرمایید که از فرهنگ لغات النگمن ،اکسفورد و ویکی
پدیا نیز حذف گردد؟
الغرض؛ سواالت فوق هر کدام دو نمره دارد و مجموعا
۱۰نمره .اگر خانم می النی توانستند ۲نمره بگی رند ،ما ایشان را
شاگرد اول سینمای ای ران م ی نامیم.
-۷تاسف ب رانگی ز ترین جمله ایشان این بود «من مشکل
مبنایی دارم با کلمه «ا» «ب» «رو» ،با ابرو! ابرو روزگار ما رو
سیاه کرده! کســی مورد تجاوز محارم قرار گرفته ولی هیچ
چیزی نم ی گن!» .اظهارنظر فوق این قدر نامربوط و بالموضوع
بود ،که با چند سوال از ان عبور م ی کنیم.
اول :شــما در کجا و در چه فضایی زندگی م ی کنید که
چنین اتفاقی را دیده اید؟
دوم :این اتفاقات و این تجاوز محارم به دختران ،به شما
عصبانینباش
ماجرای صادرات قورمه سبزی
مصطفی شوقی
روزنامه نگار
مثلث شماره 241
از دولت احمدی نژاد به شدت انتقاد کرده است اما وی در دولت
اول رئی س جمهور سابق چهار سال معاون یکی از مهمترین
وزارتخانه ای ران یعنی نفت بوده اســت .پس ادم ناشناخته با
وضعیت کشور نیســت .فکر م ی کنم اکبر ترکان عصبانی
است ،درســت یا غلط بودنش محل تحقیق است ،او معتقد
است که در دولت نهم و دهم – 4سال اول دولت نهم او خود
معاون بوده است -کشور دچار خسارت زیادی شده است اما
ایا باید به همین دلیل به کلی دستاوردهای کشور و توسعه و
پیشرفتی که کشور در بسیاری از زمینه ها داشته است را نادیده
گرفت؟ اقای ترکان در وزارت نقتی که مســئول بوده است
م ی داند که این صنعت به لطف می دانداری جوانان ای رانی تا چه
اندازه ای نسبت به گذشته رشد داشته است و حتی در برخی از
امور م ی تواند ب رای کشورهای دیگر خدمات ارائه دهد .او خود
روزی در وزارت دفاع این کشور بعد از جنگ مسئولیت داشته
است و اتفاقا م ی داند در زمینه های دفاعی و ساخت احتیاجات
کشور ،در شــرایطی که ایران از نظر نظامی سال هاست در
تحریم به سر م ی برد چه دســتاوردهای داشته است و اتفاقا
اگر نبود مسائلی مثل تحریم ها و مشکالت این چنینی ای ران
م ی توانست تجهی زات نظامی به دیگر کشورها صادر کند .اکبر
ترکان خوب م ی شناسد ج وانان ای رانی را ،به ه ر حال سال هاست
با انها کار کرده اســت و در پروژه هایی بزرگ راهسازی که او
روزگاری وزیرش بود ،به کشورهای دیگر خدمات ارائه داده است.
نگران اقای ترکان هستیم .او مدیر بدی نیست ،مدیری
نیست که ناکارامد باشد و اتقاقا در برخی از امور فرد خوشنامی
است .اما وقتی وی داشت در پشت تربیون م ی گفت« :نباید
از روی عصبانیت حرف بزنیم زیرا ناش ی گری ها به ما اسیب
یزند »...فکر م ی کنم تعبیر قرمه سبزی و ابگوشت بزباش
م
را م ی خواست تعدیل کند .به هر حال امروز ایران در بسیاری از
زمینه ها پیش رفته است .چند روز قبل داستان مخترعی ج وان
ایرانی در دهه 70را م ی خواندم .فردی که با یک کارگاه کوچک
20متری در جاده ابعلی پروژه ط راحی و لرزه گیر الستیکی که
در صنایع ســاختمان های بلند کارایی دارد را شروع کرده بود
تا اینکه امروز کارخانه ای بزرگ بــا 400کارگر و مهندس را در
حاشیه ته ران مدیریت م ی کند .جوانی که از صفر شروع کرد و
امروز صادرکننده محصوالت متنوعی با تولید و دانش ای رانی به
کشورهای مختلف است.
اقای ترکان شما انها را م ی شناسید؛ سال ها با این افراد
نشست و برخاست داشته اید .به خاطر عصبانیتی که از دولت
قبل دارید ،امیــد و اینده ای که م ی ســازیم را نادیده نگیرید.
وضعمان خیلی بد نیست ،ضمن اینکه خیلی از کسانی که ما
م ی خواهیم با انها رقابت کنیم وقتی ابگوشت و قرمه سبزی
بخورند از چربی زیاد ،قلبشان م ی ایستد .پس این دو غذا هم
نزد خارج ی ها غذای سالمی نیست...
گفتارها
در تاکسی نشسته ام و به نمایشگاه مطبوعات م ی روم.
در نیمه بحث راننده جوان و عاقله مردی ســوار شده بودم و
معلوم بود ،بحث جدی میان این دو در جریان است .مثل همه
بحث هایی که در اماکن عمومی رخ م ی دهد ،معموال یکی از
این دو ،سخنانش پر از مثال های تاریخی و فامیلی ب رای به
کرسی نشاندن حرفایش بود؛ اینکه یکی از بستگانش کارگاهی
تولیدی داشته و در زمان محمود احمدی نژاد ورشکست شده
و به خاک سیاه نشسته است .دیگری هم با تایید حرف هایش
همه را متوجه رئی س جمهور سابق نم ی دانست و م ی گفت که
شرکت های بزرگ به کارگاه های کوچک ظلم م ی کنند و معموال
مزد حق الزحمه انها را نم ی دهند .م ی گفت که خودش مدتی در
شرکتی بزرگ خودرو ســازی کار کرده است و از نزدیک شاهد
این به قول او ظلم بوده است .اینکه چه کارگرهایی به خاطر
همین نظام عدم پرداخت دستمزد ،بیکار شده اند .عاقله مرد
اما به یکباره سخنی گفت که به نظرم رسید درست نباشد .او
م ی گفت که یکی از شبکه های ماهواره ای از قول اقای اکبر
ترکان ،مشاور ارشد رئی س جمهور حسن روحانی گفته است که
ای ران تنها م ی تواند صادرات قرمه سبزی کند ...به میانه بحث
این دو دویدم و با تاکید پرسیدم که واقعا این شبکه از قول اقای
ترکان چنین گفته است؟ راننده جوان بدون اینکه پاسخ من را
بدهد ،گفت که معلوم است که نم ی توانیم بیشتر از قرمه سبزی
چیزی صادر کنیم و عاقله مرد هم گفت که چیزی ب رای صادر
کردن نداریم...
گفتم که شما مطمئن هستید که اقای ترکان چنین
چیزی گفته است؟ شــما او را م ی شناسید؟ من بعید م ی دانم
اکبر ترکانی که من م ی شناسم چنین چیزی بگوید؟ او مدیری
تحولگراست...
عاقله مرد و راننده جوان حاال بحث را به کناری گذاشته
بودند و سعی داشتند من را قانع کنند .عاقله مرد گفت « :بی راه
نگفته است .درست گفته ،یک روز یک اقایی بود که بعد ترور
شد در زمان رضا شاه؛ گفت که نباید نفت را ملی کنند ،ما حتی
نم ی توانیم افتابه بسازیم »...تیمسار رزم ارا را م ی گفت که در
سخنرانی معروف اش در مجلس شانزدهم در مخالفت با ملی
شدن صنعت نفت که «ما لیاقت لولهنگ سازی هم نداریم50.
سال است که ان را م ی سازیم ولی ترقی نکرده ایم .ما چطور
م ی توانیم خودمان صنعت نفتمان را اداره کنیم؟ اگر این کارهای
عوامفریبانه ادامه پیدا کند من ناچار م ی شوم که مسجد شاه
را توی سر کاشانی و مجلس را توی سر اقلیت خ راب کنم».
بحث سه نفره ما تا در جنوبی مصلی ته ران ادامه داشت
و وقتی پیاده شــدم ،گفتم که اساسا با این گونه سخن گفتن
مشکل دارم اما نم ی دانم واقعا اکبر ترکان چنین گفته است.
ادامه دادم که بسیاری از قضاوت هایی که توسط مردم صورت
م ی گیرد از ســوی برخی منابع مجعول منتشر شده است و
فاصله چندانی دارد با انچه رخ داده است .در نمایشگاه اینترنتی
یافتم و واژه «اکبر ترکان +قرمه سبزی» را گوگل کردم .گویا او
چنین گفته است .متن را خواندم« :ترکان خطاب به حاضرین
این نشست تخصصی با کنایه گفت« :بگذارید با خود روراست
باشیم .ما به جز پخت ابگوشت بزباش و قورمه سبزی در هیچ
تکنولوژی صنعتی نســبت به جهان برتری نداریم ».او البته
پیش از این سخنان گفته بود« :در طول ۳۰سال گذشته کشور
در رشته های مختلفی از جمله سیمان ،فوالد ،پتروشیمی ،برق
و حتی صنعت خودرو رتب ه های جهانی را کسب کرده است« .در
صنعت خودرو زحمات زیادی کشیده شد و توفیقات مناسبی را
به دست اورده ایم .به همین دلیل نباید با عصبانیت در مورد این
صنعت صحبت کنیم ».وی (ترکان) با بیان اینکه اگر قرار باشد
به دنبال بازار بدون تعرفه در صنعت خودرو باشیم باید امکان
رقابت با محصوالت سایر کشورها داشته باشیم ،افزود« :بدون
تعارف بگویم ایا در فناوری الکترونیک یا برق یا صنایع دیگر
امکان رقابت را با محصوالت کشورهای دیگر داریم؟»
با چند تن از دوستانم در نمایشــگاه مطبوعات در مورد این
ســخنان عجیب صحبت کردم .انها هم مثل من متعجب
بودند از این سخنان.چرا متعجب هستیم ،چون اکبر ترکانی
که م ی شناسیم در این سی و چند سال از مدی رانی بوده است
که در صنعت کشور حضور پرریشه دارد و اتفاقا در دورانی که در
برخی از امور اجرایی کشور حضور داشته کارنامه نسبتا موفقی
ارائه داده است .پس اگر چنین شده است بخشی از امور این
عدم توفیق به خودش ب ر م ی گردد یا برعکس ان اگر توفیقی
هم بوده او ســهمی دارد ولی چرا اکبر ترکان این گونه سخن
م ی گوید؟ چرا نسبت به دستاوردهایی که خود نیز سهم ی در ان
دارد ،این چنین سخن م ی گوید؟ ترکان صریح اللهجه است و به
همین دلیل در دولت روحانی او اولین کسی بود که از وضعیت
دولتی که تحویل گرفته شده است ،سخن گفت .گرچه ترکان
گزارش م ی شود یا شــما خودتان حسب تحقیقات گسترده،
متوجه م ی شوید؟
سوم :امار روابط نامشــروع و زنای محارم در امریکا و در
اروپا (مثل هلند و فرانسه) چند هزار ب رابر امار تجاوز به محارم
در ای ران است؟
چهارم :ایا مطلعیــد که در فرهنگ غــرب ،فیلم ها و
ی هالیوود و اساطیر یونان ،یکی از گره های داستان ها ،
سریال ها
روابط محارم و ازدواج محارم است؟ اگر مطلع نیستید ،بفرمایید
که چطور به خود جرات م ی دهید که یک مورد دروغین دیگر
به موارد مذکور در گزارش هــای دروغین و تهمت امیز احمد
شهید (گزارشگر ویژه ســازمان ملل در مورد حقوق بشر در
ای ران) اضافه کنید؟
الغرض؛ سواالت فوق هر کدام 2/5نمره و مجموعا ۱۰
نمره دارند .اگر خانم میالنی توانستند به ان پاسخ دهند و ۲
نمره بگی رند ،ما ایشان را استاد حل سواالت ضد و نقیض و حل
مساله های محال معرفی م ی کنیم.
23
خداحافظی مدیر صادق
گزارش ها
در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را
پوشش دهیم .معرفی رئیس جدید رسانه ملی ،نامه اوباما به ایران،
معرفی وزیر پیشــنهادی جدید علوم و توقف اکران «عصبانی
نیستم» از مواردی است که در شــماره این هفته انها را بررسی
کرده ایم.
فره
ن
گ
از سعادت اباد به جام جم
گزارش ها
24
مثلث | شماره 241
جانشین عزت اهلل ضرغامی کیست و چگونه فکر می کند؟
محمد ســرافراز رئیس جدید رســانه ملی شــد؛ این
مهمترین خبر حوزه رســانه در هفته گذشــته بود .عزت اهلل
ضرغامی پس از 10سال از جام جم رفت تا حاال معاون سابقش
ی و با سابقه رسانه
یعنی محمد سرافراز که از جمله مدیران قدیم
ملی بود جایگزین او شود.
سرافراز دارای مدرک دکترای علوم سیاسی از دانشگاه
بیروت است و به زبان های انگلیسی و عربی مسلط است .او
کتابی به زبان عربی با موضوع تکفیری ها نوشته که در میانه
دهه 80در بیروت منتشر شده است .شبکه پرس تی وی ،العالم،
ای فیلم و هیسپان تی وی چهار شبکه ای است که وی انها را در
سال های اخیر در مجموعه سازمان صدا و سیما راه اندازی کرده
و با این شبکه ها استانداردهای تلویزیون را تغییر داد .سرافراز
برادر دو شهید است .برادر بزرگ او جواد سرافراز مسئول دفتر
دکتر سیدمحمد بهشتی بوده و به همراه وی در انفجار دفتر حزب
جمهوری اسالمی در ســال 1360به شهادت می رسد .برادر
دیگر سرافراز در جنگ تحمیلی به شهادت رسیده است .پدر وی
مرحوم حجت االسالم والمسلمین ابوالفضل سرافراز نیز نماینده
ولی فقیه در هواپیمایی جمهوری اسالمی ایران بود.سرافراز که
از زمان محمد هاشمی در سازمان صدا و سیما حضور داشته و
از قدیمی ترین مدیران این رسانه است ،به عنوان چهره ای پاک
شناخته می شود .او فردی جدی و ساده زیست است .سال های
طوالنی ـ و شاید هم تا همین حاال ـ در خانه ای اجاره ای زندگی
می کرده است .اتومبیل او برای سال ها یک پژو 405بوده و در
اکثر مواقع شخصا رانندگی می کرده است .شاید همین سالمت
مالی سبب شده که در طول سال های طوالنی حضور در این
مسئولیت ،همچنان مدیر یکی از بخش های مهم صدا و سیما
بماند.در تمامی حوزه هایی که وی فعال بوده ،تمامی امور زیر نظر
خود وی اداره می شده اســت .در معاونت برون مرزی که وی
سال ها ان را اداره می کرده ،برای دوره ای طوالنی هیچ مدیری
صاحب «حکم» نبوده و هنوز هم تمامی امور زیر نظر خود وی
کنترل می شود.معاونت برون مرزی نام یکی از معاونت های
ســازمان صدا و سیمای جمهوری اســامی ایران است که
به زبان های مختلف برای مخاطبان خارج از ایران برنامه پخش
می کند .این معاونت شامل تعدادی شبکه رادیویی و تلویزیونی
و نیز پایگاه های اینترنتی متعدد است.
هدف فتنه چه بود؟
اما ســرافراز را از لحاظ هویت شناسی سیاسی چگونه
می توان توصیف کرد .سرافراز از جمله مدیرانی بود که در طول
این سال ها کمتر به مصاحبه می پرداخت .به سختی می شد
تا کنون او را جزو گروه یا جناحی به شمار اورد .حاال او در اولین
اظهاراتش که در قامت رئیس رسانه ملی مطرح شده ،در روز
معارفه گفته اســت« :مولفه های قدرت در دنیا تغییر کرده و
امروزه بمب هسته ای و تکنولوژی برتر ابزار ابرقدرت ها نیست،
بلکه قدرت و پردازش اطالعات حرف اول را می زند .سهم رسانه
ملی در سبد روزانه مردم افزایش پیدا می کند .در امریکا روزانه
بیش از ۱۱ساعت از رسانه استفاده می کنند و این چیزی بیش از
دو سوم وقت غیر از خواب انهاست».
سرافراز اظهار داشــت« :این قدرت به شکل متمرکز و
جهانی در حال انجام اســت و هدف از انجام ان کشف افکار،
عقاید و احساس و عواطف مردم است که بتوانند در ان تغییر
ایجاد کنند .وظیفه ما در رسانه ملی در این شرایط این است که
نخبگان در اتاق فکری جمع شوند و این پدیده را شناسایی کنند
و راه برون رفت از این موضوع را دریابند .اگر این اتفاق نیفتد ،ما
در رسانه ملی و بقیه رسانه ها منفعل خواهیم بود .راه حل های این
موضوع این است که جایگاه رسانه را در زندگی مردم پیدا کنیم و
این رسانه باید رسانه اسالمی با رسالت جهانی باشد.
وی اظهار داشت« :رســانه ملی برای انجام ماموریت
گسترده خود احتیاج به چابک سازی و اصالح روش کار دارد.
باید در تولیدات برون ســپاری صورت بگیرد و تعاملی بشود.
توسعهکمیوکیفیبیشتربایدبشودوسهموتوجهمابهکیفیت
است .جدول پخش امروزه در اختیار کاربر و مخاطب است و این
جور نیست که ما تعیین کنیم چه برنامه ای را مخاطب در چه
ساعتی ببیند ».سرافراز گفت« :دیدگاه خود را نسبت به تغییرات
منطقه ای گســترده تر می گویم .امریکا ،کشورهای عراق و
افغانستان را اشــغال نظامی کرد و با تدابیری که در ایران و در
خداحافظیمهندسازجام جم
مروری برکارنامه ی ک دهه ای
سیدعزت اهلل ضرغامی
رسانه باتوجه به رهنمودهای رهبری انجام شد ،این ترفندها در
داخل کشور که همان فتنه ۸۸بود ،سرکوب شد .هدف فتنه۸۸
سرنگونی حکومتی بود که با ارای مردمی اداره می شود ،بعد از ان
هم بیداری اسالمی را داشتیم که حکومت های استبدادی یکی
پس از دیگری سرنگون شدند .ترفند غربی ها چه بود؟ اینکه در
این کشورها جنگ مذهبی و داخلی راه انداخت .حاال نتیجه ان
نیز جنگ علیه تروریسم شد».
وی اظهار داشت« :جریان سالم اهل سنت با گروه های
تکفیری به مقابله پرداخته اند .بیداری علیه استبداد داخلی تبدیل
به مبارزه با استکبار می شود .بنابراین نقاط قابل توجهی روی
داده که ما باید جایگاه خود را نسبت به ان دریابیم ».سرافراز در
اخر با خواندن شعر «خدایا چنان کن سرانجام کار که تو خشنود
باشی و ما رستگار» و گفتن جمله «عزت زیاد» به سخنان خود
پایان داد .این سخنان در واقع می تواند به نوعی ساختار سیاسی
و بین المللی ذهنی او را برای مردم روشن تر کند.
روحانی و جام جم
ملی عالوه بر تجربه ،دانش و مهارت هم وجود دارد و امیدوارم
این انتصاب برای اینده کشــور نوید همکاری اثربخش بین
دستگاه ها شود .معتقدم در دوره جدید سازمان صدا و سیما باید
تصمیمات سخت گرفته شود و جراحی هایی در جهت تقویت
اعتماد ملی در رسانه ملی صورت پذیرد».
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری افزود« :امیدواریم در دوره
جدید بیش از گذشته با تصمیمات علمی ،چشم و ذهن مردم از
رسانه های بیگانه منحرف و توجه شهروندان به رسانه ای که از
پول و امکانات ملی تغذیه می شود ،بیشتر معطوف شود .رئیس
جدید سازمان صدا و سیما باید تالش های بسیار سختی برای
برگرداندن بسیاری از هنرمندان ،مدیران و کارافرینانی داشته
باشد که می توانستند در رسانه ملی همکاری کنند؛ اما درب این
سازمان به روی انان بسته بود .سازمان صدا و سیما در دوران
جدید مدیریت خود ،نیازمنــد جراحی درجهت تقویت اعتماد
ملی به رسانه ملی است .امیدوارم رسانه ملی با تکیه بر انحصار،
تالش نکند تا ابتکار را محدود سازد .باید مدیران رسانه ملی باور
کنند که مردم حق انتخاب دارند و فقط با فشار دادن یک دکمه
از ذهن مخاطبان حذف می شوند».
ماجرای یک انتخاب
چه کســی جانشــین ضرغامی می شــود؟ این سوال
مدت های طوالنی ذهن خیلی ها را به خود مشغول کرده بود.
پرسشی که البته با گمانه زنی های فراوان و گزینه های متعدد
همراه بود .از زمان طرح این پرسش نام خیلی ها به میان امد.
برخی از انها به این گمانه زنی ها واکنش نشان دادند و برخی
دیگر ترجیح دادند سکوت پیشه کنند .در چنین شرایطی بود
که از علی دارابی ،سید محمد حسینی ،سرافراز ،محمد حسین
صفار هرندی ،غالمعلی حدادعادل ،علی اکبر والیتی ،دزفولی و
رحمانی فضلی به عنوان گزینه های اصلی ریاست سازمان صداو
سیما نام می بردند.
صفار هرندی :در صدا و سیما مستقر نیستم
در میان این افراد بیش از همه نام صفار هرندی مطرح بود.
او بارها به عنوان جانشین احتمالی مطرح شد.
او در نهایت به یکی از گمانه زنی ها پاسخ داد .ماجرا از ان
قرار بود که روزنامه اسمان خبری منتشر کرد مبنی بر مستقر
شدن محمدحسین صفار هرندی در اتاقی نزدیک اتاق رئیس
سازمان صدا و سیما و طرح بحث احتمال جایگزین شدن وی با
عزت اهلل ضرغامی .صفار هرندی در واکنش به این خبر گفت:
«من تعجب می کنم از رسانه ای که اخیرا به جرگه مطبوعات
روی دکه پیوسته و برای جبران فاصله اش با رفقایی از جنس
خود ،متوسل به خبرسازی ان هم نه از نوع خبرسازی ابتکاری،
بلکه با اســتفاده از نیم خورده های دیگران شده است ».عضو
مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود« :شایعه مستقر شدن
بنده در یکی از اتاق های سازمان صدا و سیما دروغی است که
مدت هاست از تاریخ ساخته و پرداخته شدن ان گذشته و بارها
رسما تکذیب شده است».
در فاطمی می مانم
وزیر سابق ارشاد هم از جمله افراد مطرح در این مورد بود.
روزنامه ارمان در گزارشی در این مورد نوشته بود که قرار است
محمد حسینی بر کرسی عزت اهلل ضرغامی بنشیند .سید محمد
حسینی برخالف ســایرین البته هیچ گاه این گمانه زنی ها را
تکذیب نکرد.
حداد هم تکذیب کرد
حدادعادل حضوری پررنگ و اثرگذار در تبیین گفتمان
انقالب اسالمی در جریان انتخابات ریاست جمهوری 1392
داشت که چهره فرهنگی وی را بیش از پیش مشخص ساخت و
نشان داد که درکی درست و عمیق از فرهنگ اسالمی و انقالبی
دارد .حدادعادل از جمله شــخصیت هایی است که نامش با
فرهنگ گره خورده است و غلبه فرهنگ در شخصیت و هویت
وی بیش از سایر حوزه ها بوده و بیشتر با این کسوت شناخته
می شود .نام او بارها به عنوان گزینه احتمالی صدا و سیما مطرح
شد اما او همواره این موضوع را تکذیب کرده بود.
والیتی :من گزینه نیستم
علی اکبر والیتی نیز یکی از مدیران کارامد نظام است.
او که سال ها سابقه حضور در وزارت خارجه را داشته و به عنوان
دیپلماتی امین شناخته می شود از چندی پیش به عنوان یکی از
گزینه های احتمالی ریاست رسانه ملی مطرح بود .او نیز در چند
اظهارنظر این مساله را تکذیب کرده بود .والیتی اکنون هر روز
بهدفتر سابق حسن روحانی می رود تا مرکزپژوهش های مجمع
تشخیص مصلحت را هدایت کند.
معاون ها چه کسانی هستند؟
بعــد از انتخاب ســرافراز به عنوان رئیس رســانه ملی
گمانه زنی ها در مورد تغییرات در ســازمان اغاز شــد .از میان
«محمدصادق مفتح»« ،محمود اشــتری»« ،غفور مدبر» و
«مهدی مجتهد» یکی جایگزین «حسن تقدس نژاد فومنی»
معاون اداری و مالی ســازمان صدا و سیما خواهند شد.اشتری
قائم مقام معاون ســیما و معاون امور استان های سازمان صدا
و سیما بوده است .مفتح ،سه دهه در وزارت بازرگانی و وزارت
صنعت ،معدن و تجارت به عنوان معاون در این وزارتخانه ،حضور
داشت هر چند وی ،پیش از ان ،از مدیران سابق رسانه ملی در
امور بازرگانی بوده است .تاکنون در درون سازمان بحثی در مورد
تغییر در معاونت سیما مطرح نشده است .برخی معتقدند معاونت
سیما به طور کلی منحل شده و با تشکیل یک معاونت اجرایی یا
تفویضاختیاراتمعاونتسیماوبرخیاختیاراترئیسسازمان،
احتماال«دارابی»«،حسنخجسته»یا«سیدمحسنمهاجرانی»
در جایگاه جدید قرار می گیرد .ریاست حوزه رئیس سازمان صدا
و سیما جایگاه برجسته ای در این سازمان همتراز با معاونین دارد
که احتماال ســعید انبارلویی مدیرکل فنی برون مرزی در این
جایگاه قرار می گیرد« .شاکر طاهری» مدیرکل اداری -مالی
برون مرزی سازمان صدا و سیما نیز به عنوان ذی حساب کل این
سازمانجایگزین«امیرمحمدزاده»خواهدشد.بارسانه ایشدن
حکم ریاست محمد سرافراز بر سازمان صداوسیما ،او در دفتر کار
خود واقع در طبقه چهارم ساختمان شیشه ای واقع در تپه جام جم
حاضر شد .او در اولین گام« ،هادی طائب» را به عنوان رئیس
دفتر خود انتخاب کرد .وی ،جایگزین «بخشــی» رئیس دفتر
دوره ضرغامی شد.هادی طائب پیش از این مسئول حراست
«پرس تی وی» بوده است.
مثلث | شماره 241
رحمانی فضلی از دیگر مدیرانی است که به صورت جدی
نامش در این مورد مطرح بــود .نزدیکی او به علی الریجانی
گمانه زنی ها در این مورد را افزایش داده بود .او اما از همان ابتدا
گفته بود« :اخبار منتشر شــده درباره حضورم در رسانه ملی و
ریاست بر این سازمان شایعه است و هیچ برنامه ای برای تصدی
این مسئولیت ارائه نکرده ام».
حسینی گزینه ای مطرح؟
گزارش ها
حسن روحانی از زمان حضورش در ساختمان پاستور
روابطی خاص با عزت اهلل ضرغامی داشــت .روابط دولت و
رسانه ملی چندین بار دچار حاشیه شد و البته با تالش های
طرفیــن ماجرا ها فیصله یافت .از قضایــای مصاحبه های
تلویزیونی روحانی گرفته تا پوشش سفرهای استانی و نوع
پوشش اخبار مربوط به دولت موضوع هایی بود که طرفین
اختالف نظرهایی درباره ان داشتند .پس از انتخاب سرافراز
به عنوان رئیس رسانه ملی نگاه ها به حسن روحانی دوخته
شــد تا اغاز روابط رئیس جمهور با رئیس جدید رسانه ملی
رصد شود .روحانی در اولین اظهارنظرش در این مورد گفت:
«صد او سیما باید ازادی بیان و افکار را تضمین کند و بنابر این
ی و در یک کلمه رسانه ملی
یک رسانه فراجناحی و فرا اقوام
و متعلق به عموم ملت ایران است که باید از منافع و عزت
همه ملت دفاع کند ».رئیس جمهوری ادامه داد« :سرافراز
یکی از فرزندان انقالب و از خانواده معزز شهدا و برخوردار
از تخصص و تجربه طوالنی در صدا و سیما است و ضمن
ارزوی موفقیت برای ایشــان امیدواریم که صدا و سیما به
نقطه ای برسد که به فرموده امام راحل (رضوان اهلل تعالی
علیه) دانشگاه عمومی باشد».
همسو با او حسام الدین اشنا هم از این انتخاب استقبال
کرد .مشاور فرهنگی رئیس جمهور با اشاره به انتخاب محمد
ســرافراز به عنوان رئیس جدید ســازمان صداوسیما ،گفت:
«انتصاب ســرافراز برای اهالی رســانه و افرادی که دغدغه
مدیریت اینده صداوسیما را دارند ،بسیار معنادار بود».
او که در نخستین همایش بین المللی مدیریت رسانه
ســخن می گفت ،افزود« :ســرافراز ،یکی از قدیمی ترین
مدیران ســازمان صدا و سیماســت که پله های مدیریتی
را گام به گام تا معاونت برون مرزی رســانه ملی طی کرد
و هم اکنون این افتخار نصیبش شــد کــه عهده دار یک
ابرسازمان رسانه ای شود.
مشاور فرهنگی رئیس جمهوری تصریح کرد« :دولت از
نقش افرینی سرافراز استقبال می کند و همکاری های روشنی
را بین دولت و صداوسیما در روزهای اتی پیش بینی می کند].
اشنا ابراز امیدواری کرد که در دوره جدید ریاست صدا و
سیما از بسیاری سوء تفاهم ها و سوء تدبیرها جلوگیری شود.
وی اضافه کرد« :به نظر می اید تجربه های رئیس جدید
سازمان صدا و سیما کلید گشایش بسیاری از مشکالت باشد».
مشاور رئیس جمهوری اظهار کرد« :در مدیر جدید رسانه
نامه چهارم
باراک اوباما نامه جدیدی
بهرهبرانقالبنوشتهاست
گزارش ها
فضای انقالبی
هنوز عطر یاسمین دارد
نگاهیبهردپایای راندرشمال
اف ریقادرسفربهت ونس
25
گزارش ها
فره
ن
گ
خداحافظیمهندسازجام جم
گزارش ها
26
مثلث | شماره 241
مروری برکارنامه یک دهه ای سیدعزت اهلل ضرغامی
10سال پرفراز و نشــیب در یکی از استراتژیک ترین
و مهمترین نهادهای نظام به پایان رســید 10 .سالی که در
ان حداقل سه دوره انتخابات ریاســت جمهوری برگزار شد.
ماموریت عزت اهلل ضرغامی در رسانه ملی به پایان رسید و او
جام جم را به مقصد شــورای عالی انقالب فرهنگی و فضای
مجازی ترک کرد.
دوران ریاســت عــز ت اهلل ضرغامــی یکــی از
چالش برانگیز ترین دوره های ســازمان صداوســیما بود .از
مناظرات ٨٨گرفته تا مناظرات .٩٢پخش مناظرات سیاسی
و چالش های رسانه ملی با روسای جمهور همه و همه در دوره
فعالیت او به چشم می اید.
پس از قطب زاده که در ابتدای انقالب تنها ســه سال
ریاست سازمان صداوسیما را برعهده داشت ،مابقی روسای این
سازمان دو دوره در ریاست سازمان باقی ماندند .محمد هاشمی
و علی الریجانی دو رئیسی بودند که پیش از عزت اهلل ضرغامی
در سازمان عریض و طویل رسانه ملی 10سال ریاست کرده
بودند .دوران ریاست محمد هاشمی محدودیت شبکه ها باعث
می شد تا این رسانه راحت تر کنترل شود ،اما این روند در دوره
علی الریجانی شتاب بیشتری گرفت .کانال های تلویزیونی
و رادیویی افزایش پیدا کردند و همچنین این رسانه دست به
انتشار روزنامه کثیر االنتشار جام جم زد تا در رسانه های مکتوب
نیز حضور داشته باشد .این غیر از نشریه سروش بود که از قدیم
در فهرست دارایی های این سازمان دیده می شد.
ســیدعزت اهلل ضرغامی متولد 1338و اهل خوزستان
اســت3 .خرداد 1383مصادف با روز ازادسازی خرمشهر او
قدم به سازمان صداوسیما گذاشــت و تا ١٦ابانماه 1393در
این سمت فعالیت کرد .کارشناسی رشته مهندسی عمران از
دانشگاهصنعتیامیرکبیرداردوازجملهدانشجویانپیروخط امام
در تسخیر النه جاسوسی بود .او از سیاستمدارانی است که به
اصولگرایان در سیاست داخلی نزدیک است .اصولگرایی اش
بیش از انکه رنگ افراط و تفریط داشته باشد ،عملگرایانه است.
غیر از عضویت در ســپاه ،هرجا که علی الریجانی مسئولیت
داشت ،ردپایی از او دیده می شــود .از وزارت ارشاد گرفته که
مدتی معاونت امورسینمایی اش را برعهده داشت تا صداوسیما
و مجلس .پای او به مدیریت در صداوسیما زمان علی الریجانی
باز شد .او مدتی را معاون امور استان های صداوسیما در دوره
الریجانی بود.
اگرچه بسیاری معتقدند که او ادامه دهنده راه الریجانی
در صداوسیما بود اما ســازمانی که او تحویل گرفت و تحویل
داد تفاوت های عمده ای با یکدیگر داشت .زمانه و شرایط نیز
تغییرات اساسی کرده بود .صداوســیما در دوره ضرغامی پا از
حیطه داخلی فراتر گذاشت و با راه اندازی شبکه های بین المللی،
برنامه هایش را به سراسر جهان مخابره کرد .از اسپانیولی گرفته
تا انگلیسی و عربی در میان کانال های صداوسیمای برون مرزی
که او افتتاح کرد دیده می شــود .مهمتر اینکه شــرایطی که
ضرغامی در ان این رســانه را مدیریت کرد ،تفاوت اساسی با
ن پیش از خود داشت.
دورا
ضرغامی دبیری اموزش وپــرورش را نیز در کارنامه
خود در محله نازی اباد تهران دارد .دارای چهار فرزند است و
هویتش را با سپاه می داند .هویتی که روز خروجش از سپاه به
او احساس یتیم بودن را القا می کند« :سپاه برای ما پاسداران
قدیمی که با عشق و عالقه وارد ان شدیم ،یک معبد بود و
معبد هست .در واقع یک مکان مقدس است .من وقتی به
دلیل فعالیت های متنوعی که در حوزه فرهنگی و سیاسی
داشتم ،مجبور شدم از سپاه بیرون بیایم ،هنگامی که اخرین
امضای برگه تسویه حساب را گرفتم که برگه مفصلی است
و همه جا باید بروی و با هزار تشریفات امضا بگیری ،بیرون
گزارش ها
که امدم و سوار ماشین شدم نتوانســتم تحمل کنم .یک
گوشه ای کنار زدم و شاید حدود یک ساعت گریه می کردم
و زار می زدم ،فکر می کردم یتیم شدم .یک لحظه احساس
کردم وقتی در ســپاه نیســتم ،هویت ندارم یعنی هیچی
نیستم( ».مصاحبه با هفته نامه مثلث)
فضای باز در صداوسیما
با ورود ضرغامی به صداوسیما در ارشیو های محرمانه
این سازمان باز شد .تعداد بسیار زیادی از برنامه های مستند از
روی همین ارشیوها بعدها ساخته شد .برای اولین بار تصاویر
اشخاصی چون خسروگلسرخی در صداوسیما به نمایش در امد.
ساخت مستندهای مهم و جنجال برانگیز همچون «شاخص»
که به اندیشه های امام راحل می پرداخت ،مناظرات تلویزیونی
و همچنین مناظــرات انتخاباتی از اتفاقاتی بــود که در دوره
مسئولیت ضرغامی در صداوسیما دیده می شود.
بخش خبری 20:30یکی از رهاوردهای دوره مدیریت
ضرغامی بر رسانه ملی بود؛ برنامه ای که بدون هیچ ابایی وارد
مسائل چالشی با مدیران کشور می شد .صرفا «جهت اطالع»
پا در کفش بعضی از مدیران می کند و در کل با ایجاد چالش
در سیاست ،فضای سیاســی دوران بسته گذشته را پشت سر
گذاشته است .اگرچه به گفته ضرغامی 20:30پربیننده ترین
برنامه سیماست ،با این حال انتقادات فراوانی به ان وارد است که
مدیر سازمان نیز درباره ان گفته« :بعضی ها تماس می گیرند که
چرا یک جوانی را گذاشتید یک مسئول رده باال را خیلی سوال
پیچ می کند».
از همین دست برنامه ها می توان به برنامه های نود ،هفت
و نگاه یک نیز اشاره کرد .برنامه اقتصادی پایش نیز که در بعد
اقتصادی فعالیت می کند ،فضای مناسب تری برای به میان
کشیدن بحث های چالشی در رسانه ملی ایجاد کرده است.
مصاحبه تفصیلی عزت اهلل ضرغامی با
هفته نامه مثلث بازتاب های فر اوانی داشت
عصر ماهواره ها
نقش عزت اهلل ضرغامی در پایان ماجرای
خانه نشینی احمدی نژاد مهم توصیف
شده است
رابطه با دولت ها
روابط روحانی با عزت اهلل ضرغامی
حاشیه هایی داشت
ضرغامی به شــورای نظارت نامه ای نوشت و خواهان تعیین
تکلیف در مورد مجری برنامه های گفت وگو با روسای قوا شد.
این ماجرا کشمکشی را میان دولت و رسانه ملی به وجود اورد.
در نهایت نیز قرار بر این شد تا دولت از میان مجریان معرفی شده
گزین ه مورد نظر را انتخاب کند.
ساخت مستندهای سیاسی
درگیری با حسام الدین اشنا
اواخر ســال ٩٢بود که حســام الدین اشــنا مشــاور
رئیس جمهور و عضو شورای نظارت بر صداوسیما ،این نهاد
را متهم کرد که این نهاد از ریاست جمهوری در خواست «مبلغ
هنگفتی داشته است» .اشنا گفته بود رئیس سازمان صداوسیما
«عالوه بر بودجه سالیانه ای» که این سازمان دریافت می کند،
از رئیس جمهوری مبلغی را درخواست کرده که «معادل بودجه
یک سال صداو سیما و عالوه بر ان» است .او همچنین خبر داده
بود که رئیس جمهور این نامه را به معاونت برنامه ریزی ارجاع
داده و همچنین صداوسیما مهلت دوماهه ای را برای دریافت
این مبلغ تعیین کرده است .این اتفاق چند هفته بعد از تاخیر در
مثلث | شماره 241
در دوره فعالت ضرغامی توجه ویژه ای به ساخت مستندها،
به ویژه مستندهای سیاسی مبذول داشته شد .شاید دلیل ان
همان باز شــدن مهر و موم ارشــیوهای محرمانه بود .بعد از
اتفاقات ٨٨مستند قیام که به مساله عاشورای ٨٨می پرداخت
جنجال برانگیز شد .اما مهمترین مستند که به چالشی بدل شد،
ماجرای مستند «شــاخص» بود که با هدف بررسی نظرات
امام درباره وقایع اجتماعی ساخته شده بود .سیدحسن خمینی
به عنوان مسئول موسسه تنظیم و نشــر اثار امام خمینی در
نامه ای به عــزت اهلل ضرغامی اعتراضش را اعــام کرد .او
نوشت که این مستند را ندیده است .با این حال عباراتی نظیر
«غیرصادقانه»« ،تحریف امیز»« ،خشــن»« ،شــخصیت
دست ساخته سیما»« ،فرســنگ ها فاصله با حقیقت امام»،
«اشتباه فاحش»« ،چشم پوشی از هزاران هزار جلوه رافت و
محبت امام»« ،مخدوش کردن چهره عارف کامل ،مهربان
و مقتدر» را برای این مســتند به کار برد و نوشت که «نیاز به
تذکر کتبی» را احساس کرده است .ضرغامی نیز در نامه ای
به سیدحسن خمینی با اشاره به وظیفه صداوسیما خطاب به
اگر در اواخر دوره الریجانی بود که ماهواره ها پا به عرصه
رسانه ای گذاشــته بودند ،ضرغامی یک رقیب مهم داشت.
شــبکه هایی ماهواره ای که دیگر تنها به پخش برنامه های
سیاسی و انتقادی مشغول نبودند .صدها کانال تلویزیونی از
ماهواره ها هر روز مشغول پخش فیلم و سریال های دوبله شده
بودند که مخاطبان بسیاری را به سوی خود جلب کردند .از سوی
دیگر شبکه نمایش خانگی نیز رقیب جدی دیگری بود برای
رسانه ملی .در چنین فضایی صداوسیما نیازمند بود تا همچنان
مخاطب را حفظ کند.
یکی از مهمترین اتفاقات دوره مدیریت ضرغامی ماجرای
اختالفش با مهران مدیری بر سر پخش سریال «قهوه تلخ»
بود؛ اتفاقی که مردم را برای دیدن شــان به ســوپرمارکت ها
می کشید .ابتدا گفته شــد که این سریال با بودجه صداوسیما
ی اعالم کرد« :قهوه تلخ را ما
ساخته شده اســت ،اما ضرغام
نساخته ایم و مورد تایید ما نیست».
موفقیت «قهوه تلخ» باعث شد تا سریال های دیگری
از این دست نیز روانه بازار شــوند و برنامه سازان موفقی چون
داوود میرباقری به جای پخش سریال هایشان از صداوسیما،
ان را روانه شبکه نمایش خانگی کنند و از این طریق به سود
باالیی دست پیدا کنند .شاهگوش و قلب یخی از معروف ترین
این سریال ها بود.
اما صداوسیما دســت از رقابت برنداشت ،چه با رقیبان
داخلی و چه ماهواره ای .ارائه کنســول شبکه های دیجیتالی
تحول بزرگی در صداوسیمای ایران بود .شبکه هایی که به طور
٢٤ساعته فیلم و سریال پخش می کنند .از سوی دیگر تعداد
شبکه های سراسری کشور نیز افزایش پیدا کرد و شبکه هایی
چون اموزش ،مســتند و ورزش نیز به خانواده شــبکه های
سراسری اضافه شد تا همچنان بتواند به نیاز مخاطبان داخلی
پاسخگوباشد.
گزارش ها
ضرغامی تنها یک ســال در دوره اصالحات به فعالیت
پرداخــت .اصالح طلبان که از دوره ریاســت علی الریجانی
به هیچ وجه راضی نبودند ،در دوره گذار قرار داشــتند .با امدن
احمدی نژاد در سال ٨٤اوضاع دولت و رسانه ملی تغییر کرد.
دیگر از تقابل های دولت و صداوسیما خبری نبود .ضرغامی
در مصاحبــه اش می گوید که اولین بار خبــر قطعی پیروزی
احمدی نژاد را او به رئیس دولت نهم داده است و از امدن یک
فرد حزب اللهی در دولت ابراز خوشــحالی کرده است .اما این
رابطه در سه ســال اخر دولت به ســردی گرایید تا جایی که
احمدی نژاد انتقادات زیادی را به صداوســیما وارد می کرد و از
سوی دیگر رسانه ملی نیز از انتقاد به او هیچ ابایی نداشت و ان
را «وظیفه شرعی و قانونی» خود قلمداد می کرد .احمدی نژاد
اواخر در جلسه ای صداوسیما را «یار دوازدهم مخالفان دولت»
خطاب کرده بــود .با این حال او می گوید کــه احمدی نژاد تا
روز اخر به صداوسیما اعتماد داشت و از مشاوره های وی نیز
استفاده می کند .ماجرای «بســتنی هایی» که او پس از قهر
11روزه احمدی نژاد بر سر تغییر مصلحی به هیات دولت برد
از میانجیگری هایی است که در دوران احمدی نژاد انجام داد.
پس از 11روز که احمدی نژاد به جلسه هیات دولت بازگشت،
ضرغامی نیز در ان شــرکت کرد و برای همه اعضای دولت
بستنی خرید تا کام انها شیرین شود.
با امدن دولت روحانی چند چالش اساســی میان دولت
و صداوســیما پدید امد .یکی از مهمترین انها ماجرای تاخیر
یک ساعته در پخش مصاحبه زنده رئیس جمهور بود .اصرار دو
طرف بر گنجاندن مجری دلخواه در این برنامه کار را به شورای
نظارت بر صداوسیما کشاند .دفتر رئیس جمهور حاضر نشد نظر
صداوسیما را بپذیرد و خواهان حضور یک مجری زن در برنامه
بود ،این موضوع یک ساعت مصاحبه را به تاخیر انداخته تا در
پایان رئیس جمهور مساله روی انتن مطرح کرد و از حضور ان
مجری تشکر کرد .بالفاصله بعد از پایان برنامه در اواخر شب
وی نوشت« :کاش همین گونه هم نسبت به حوادث هشت
ماه گذشته و جفایی که دشمنان انقالب و اسالم به اساس نظام
جمهوری اسالمی و میراث گرانبهای امام کردند و بغض و کینه
سالیان خود را در کوچه و خیابان فریاد زدند؛ بیانیه می دادید و ان
اقدامات شرم اور را نیز محکوم می کردید».
او به سیدحسن پاسخ داد« :از من خواسته اید که از یاران
نزدیک امام دعوت کنم تا درباره امام صحبت کنند و موضوع
روشنشود.پخشمستندسخناناینیاراننزدیککهدرهمان
شرایط زمانی سخن گفته و اعالم موضع کرده اند بسیار واقعی تر
و باورپذیرتر است تا امروز و اتفاقا ارزش هنری و حرفه ای مستند
نیز به همین است!» و در پایان یاداور شد که با او «ناگفته های
فراوانی نیز دارد».
الماســی برای فریب (محمدرضا مدحی و ارتباطش با
اپوزیسیون خارج از کشور) ،فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه
(درباره سازمان منافقین) ،چشم کور فتنه (وقایع اعتراضات)۸۸
و شکار روباه (بازداشت تفنگداران بریتانیایی در خلیج فارس)
از جمله مستندهای شاخص صدا و سیما در چند سال گذشته
بودند.
27
گزارش ها
برنامهگفت وگویتلویزیونیبارئیس جمهورکلیدخورد.ازهمان
زمان نزدیکان دولت شروع به انتقاد از صداوسیما کردند .اشنا در
صحبت هایی که بسیار تند به نظر می رسید درباره صداوسیما
گفته بود« :رسانه ملی مردم را می پیچاند و ضرغامی توجهی به
قانون و وظایفش در برابر مردم ندارد».
اختالف بر سر انتن
بههرتقدیر رسانه ملی یک سازمان بسیار عریضو طویل
استکه ازدانشگاهگرفتهتا رسانه های مکتوبو فضای مجازی
را پوشش می دهد .از دیگر چالش هایی که در دوره ضرغامی
به وجود امد اختالف بر ســر پخش زنده مسابقات تلویزیونی
و همچنین حواشی مســابقات والیبال بود .به عالوه ماجرای
پخش سریال سرزمین کهن نیز به جنجالی برای او بدل شد
که سبب شد این مدیر زاده دزفول ،به میان مردم لرستان رفته
و لباس لری به تن کند .ماجرا به جایی بر می گشت که عده ای
بخشیازسریالسرزمینکهنساختهکمالتبریزیرااهانتبه
قومیت لر قلمداد کردند و به ان دامن زدند .اما ضرغامی ان را رد
کرد .او ناچار شد ضمن اصالح بخش هایی از سریال پخش ان
را متوقف کند و در اولین فرصت به میان مردم لرستان رفت تا از
انها دلجویی به عمل اورد .به عالوه ماجرای درگیری رسانه ملی
بافدراسیونفوتبالبرسرحقپخشتلویزیونیمسابقاتفوتبال
جنجال دیگری است که همچنان به سرانجام قطعی نرسیده
است .اخیرا فدراسیون فوتبال که معتقد بود پولی که از رسانه
ملی دریافت می کند بسیار کم است ،اجازه ورود دوربین های
صداوسیما به ورزشگاه ها را نداد و تعدادی از بازی های لیگ برتر
فوتبال به رویه سابق در رسانه ملی پخش نشد.
همچنین موفقیت های تیم ملی والیبال در جهان اگرچه
تعداد زیادی از مخاطبان ایرانی را پای گیرنده ها کشــاند ،اما
پخش صحنه های تکراری دستمایه ای شد برای انتقاد دیگرباره
به صداوسیما در فضای مجازی.
ضرغامی اما درباره این موضوع توضیح می دهد« :در این
مسابقات خانم هایی لباس باز داشتند و مناسب نیست که این
تصاویر از صداوسیما پخش شود».
از همین دست چالش ها می توان به ماجرای اعتراض علی
مطهری نماینده مجلس به ضرغامی اشاره کرد .او در این رابطه
می گوید که اقای مطهری بسیار پیگیر عمل می کند« :به شدت
مسابقات فوتبال را پیگیری می کنند و حتی بعضا به من زنگ
می زنند و می گویند چرا فالن فوتبال را پخش نکردیم یا حتی
به من می گویند که حین پخش مسابقه فوتبال چهره خانمی
نمایش داده شد که لباسش بد بود .ما نوار ان مسابقه را می بینیم و
ی در
تصاویر که به صورت اهسته و ثابت می شود می بینیم خانم
بین جمعیت ۵۰هزار نفری که نمایش داده شده یک خانم تاب
پوشیده و ما صحبت اقای مطهری را تایید می کنیم ولی وقتی
دور تند می زنیم اصال ان خانم مشخص نیست و من به ایشان
می گویم که در دور تند این موضوع مشخص نبوده و مردم نیز
اینهارانمی بینند.ووقتیکهشمامطرحمی کنیدوبحثمی شود
می روم ببینیم که دعوا سر چیست».
گزارش ها
28
مثلث | شماره 241
پایان دوره ده ساله
بدون شــک عزت اهلل ضرغامی یکی از مدیران موفق
جمهوری اسالمی است .او در 10ســال حضورش در رسانه
ملی باعث ارتقای کیفی بسیار محسوسی در صداوسیما شد.
در دوره او اتفاقات مهمی در عرصه های مختلف رخ داد .او که
یک مهندس است با مدیریت خوب خود توانست در جهت دهی
افکار عمومی و مقابله با تبلیغات سوء رسانه های بیگانه بسیار
موثر عمل کند.
حاال که ضرغامی از رسانه ملی می رود می تواند با افتخار
از انچه برجای گذاشته دفاع کند و چه چیزی باالتر از انکه مقام
معظم رهبری نیز در حکم معرفی رئیس جدیــد از اقدامات
عزت اهلل ضرغامی تقدیر کردند .بایــد به عزت اهلل ضرغامی
خسته نباشیدگفت.
سیا
س
ت
خار
جی
نامه چهارم
باراک اوباما نامه جدیدی به رهبر انقالب نوشته است
در اندک زمان باقیمانده به برگزاری مذاکرات هسته ای
در عمان ناگهان یک خبر مهم منتشر از رسانه های غربی
منتشر شد .وال استریت ژورنال در خبری اختصاصی و فوری
اعالم کرد که باراک اوباما چهارمین نامه خود را رهبر معظم
انقالب نوشته است.
این روزنامه پنجشــنبه هفته گذشته اعالم کرد باراک
اوباما رئی س جمهور امریکا ماه گذشته نامه ای محرمانه ب رای
رهبر معظم ای ران ارسال کرده و در ان بر منافع مشترک دو
کشور در مبارزه با گروه تروریستی داعش در ع راق و سوریه
تاکید کرده است.
روزنامه وال اســتریت ژورنال نوشــت در نامه ای که
اواسط اکتبر اوباما خطاب به رهبر ای ران فرستاده ،گفته است
همکاری بین امریکا و ای ران درخصوص مبارزه با گروه تندرو
داعش به توافقی که در مذاکره بین ای ران و کشورهای دیگر
در خصوص برنامه هسته ای ای ران جریان دارد ،مرتبط است.
این روزنامه افزود مســئوالن دولت اوباما گفت وگو در این
خصوص را با این روزنامه رد کرده اند .وال استریت ژورنال ادامه
داد« :مسئوالن دولت امریکا زمانی که دیپلمات های خارجی
در چند روز گذشته در این خصوص از انها سوال کردند ،وجود
این نامه را تکذیب نکردند».
این روزنامــه البته به جزئیات بیشــتری در این مورد
اشاره نکرد .بالفاصله پس از انتشــار این خبر گمانه زن ی ها
اغاز شد .در نامه چه مطالبی مطرح شده و علت نوشتن ان
چه بوده است؟
در پاسخ به پرســش های متعدد در این مورد «سوزان
رایس» مشاور امنیت ملی امریکا درباره نامه اوباما به رهبر
معظم انقالب اعالم کــرد که نم ی تواند دربــاره مکاتبات
خصوصی اوباما صحبت کند .مشاور امنیت ملی امریکا در
ادامه کنف رانس خبری خود در کاخ سفید تاکید کرد که هیچ
همکاری نظامی با ای ران نداریم .کاخ سفید در واکنشی بدون
تایید ارسال این نامه اعالم کرد که سیاست دولت اوباما در
ب رابر جمهوری اســامی همان است که پیشتر بوده است.
جاش ارنست ،سخنگوی کاخ ســفید ،هم در این باره گفت:
«سیاستی که رئی س جمهوری و دولت او در قبال ای ران اعالم
کرده تغییر نکرده اســت» و ایاالت متحده «هیچ همکاری
نظامی» با ای ران در مبارزه علیه داعش نخواهد داشــت.از
ســوی دیگر رئیس مجلس نمایندگان امریکا نیز محتوای
نامه باراک اوباما را رد کرده بود.
واکنش جمهوریخواهان
در یک واکنش منفی به نامه محرمانه اوباما به رهبر
انقالب اســامی ،دو ســناتور جمهوریخواه ،در بیانی ه ای
مشــترک اقدام رئی س جمهور امریکا یعنی ارســال نامه و
دعوت از ای ران به همکاری در مبارزه با داعش را «زشــت و
شرم اور» خواندند .جان مک کین و لینزی گراهام ،سناتورهای
جمهوریخواه و از منتقدان سرســخت باراک اوباما ،که این
بیانی ه ای شدیداللحن را منتشر کرده اند ،م ی گویند« :شرم اور
است که درست زمانی که فریاد نیروهای میانه روی سوریه
ب رای کمک بیشــتر از ســوی دولت امریکا گوش شنوایی
نم ی یابد ،باراک اوباما ،رئی س جمهــور ،از ایت اهلل خامنه ای
خواسته است که به جنگ علیه داعش بپیوندد».
این سناتورهای امریکایی در پایان بیانیه خود یاداور
شده اند که «الزم است که دولت امریکا درک کند که حکومت
ای ران بیشتر به تالش ب رای تضعیف امریکا و بیرون راندن ما
از خاورمیانه اهمیت م ی دهد تا به همکاری با ما».
اما «میت رامنی» رقیب دیرین باراک اوباما ،این عمل
را محکوم کرد و ان را اشتباه بزرگی خواند.
طبق گزارشی که در ســایت پولیتیکو از زبان «میت
رامنی» منتشر شد ،وی اظهار داشته است که «این چهارمین
باری است که رئی س جمهور اوباما طلب کمک و دست نیاز
به ســوی ای ران دراز م ی کند ».در همین حال این نامه در
رسانه های صهیونیســتی هم بازتاب داشته است .روزنامه
گزارش ها
صهیونیستی ها ارتص ســاعاتی بعد از انتشار این خبر در
وال اســتریت ژورنال خبری را تحت عنوان «اوباما به دور از
چشمان اسرائیل ی ها نامه ای را ب رای رهبر ای ران ارسال کرده
است» منتشر کرد .شبکه 10رژیم صهیونیستی بالفاصله
بعد از مخابره این موضوع گزارش داد که «ارســال این نامه
بدون اطالع سران اسرائیل بوده است».
همچنین شبکه هفت اسرائیل ،طی تحلیل کوتاهی
در این مورد نوشت« :این نامه نشان دهنده این است که در
موضوع هسته ای توافق سیاهی بین ای ران و امریکا انجام
شده است ».یک روزنامه چاپ ســرزمی ن های اشغالی هم
مدعی شد که تل اویو به طور مستقل توانسته به نامه ای که
رئی س جمهور امریکا ب رای رهبر ای ران ارسال کرده دست یافته
و از جزئیات ان مطلع شود.
هاارتص در این گزارش با اب راز ناخرســندی مقامات
رژیم صهیونیســتی در پنهانکاری مقامــات امریکایی در
نگارش و ارســال نامه به رهبر ای ران م ی نویسد « :تل اویو
توانست بالفاصله پس از ارســال این نامه به نسخه ای از
ان دســت پیدا کند ،البته این دسترسی از طریق رابط های
تل اویو در امریکا نبوده و اسرائیل از روشی مستقل به این
نامه دســت پیدا کرده است ».به نوشــته این روزنامه چاپ
سرزمی ن های اشغالی« ،باراک اوباما» رئی س جمهور امریکا،
در این نامه به صراحت ذکر کرده که هدف حمالت هوایی
جنگنده های ائتالف ضد داعش به سوریه ب راندازی حکومت
بشار اسد نیســت و هدف از ان صرفا مبارزه با داعش است.
به گفته صهیونیس ت ها ،اوباما ســعی کرده تا در این نامه
به نگران ی های ایــران پایان دهد .عالوه بــر این موضوع
رئی س جمهور امریکا در نامه خود به رهبر ای ران از اشــتیاق
خود ب رای رسیدن به توافق جامع هسته ای سخن گفته است.
تحلی ل های رسانه ای
وب سایت بی بی سی در تحلیل خود در خصوص نامه
محرمانه اوباما به رهبر معظم انقالب اسالمی ای ران نوشته
است« :این چهارمین نامه ای است که باراک اوباما از زمان
تریتا پارسی ،نویســنده و تحلیلگر سیاسی ایرانی-
امریکایی در تحلیل خود در فارین پالسی درباره نامه محرمانه
اوباما به رهبر معظم انقالب اسالمی م ی نویسد« :برخی از
ارسال نامه به ایت اهلل خامنه ای خشمگین شدند چرا که اوباما
پیش از این کار «موافقت» بنیامین نتانیاهو ،نخس ت وزیر
اسرائیل و ملک عبداهلل ،پادشاه عربستان سعودی را جلب
نکرده بود اما رئی س جمهور ایاالت متحده هیچ وظیفه ای ندارد
که از اسرائیل ،عربستان یا هر کشور دیگری ب رای پیشبرد
امنیت کشور خود اجازه بگیرد».
بنیانگذار و رئیس فعلی شــورای ملی ای رانیان امریکا
(نایاک) در ادامه م ی افزایــد« :اوباما اکنون درک کرده که به
ای ران به عنوان نوعی متحد در ع راق نیازمند است اما قطعا
نگاه اســتراتژیک بلند مدتی هم به این موضوع دارد؛ قطعا
بیشــتر از نگاهی که بوش داشــت .جمهوریخواهان ادعا
م ی کنند که رئی س جمهور با مطرح کــردن موضوع مبارزه
علیه داعش با ای رانیان ،دســت ایاالت متحده در مذاکرات
هسته ای را ضعیف کرده است .اما در واقعیت تغییر شرایط
منطقه ای باعث شده است که ادامه دشمنی با ایاالت متحده
در موضوع هســته ای و دیگر موضوعات بــرای ای ران ی ها
دشوارتر باشــد .این فتح باب م ی تواند گشایشی ب رای فهم
بهتر میان این کشور باشد .بر اساس گزارش مطبوعات ،این
نامه روشن کرده اســت که همکاری متقابال سودمند میان
ایاالت متحده و ای ران علیه داعش تنهــا زمانی قابل انجام
است که اختالف ها بر ســر برنامه هسته ای ای ران حل شده
باشد .اوباما به منظور ارائه مشــوقی به ای ران ب رای پذیرش
بازرس ی های سرزده و محدودیت ب رنامه غن ی سازی این کشور
موضوع همکاری های گســترده در زمینه منافع مشترک را
مطرح کرده است».
مثلث | شماره 241
نرمش در مواضع برای انجام توافق نهایی
پیشنهاد اوباما
گزارش ها
همزمان با انتشار این خبر ،برخی از رسانه های جهان
به تحلیل این موضوع پرداختند کــه هدف اوباما از نگارش
این نامه به رهبر معظم انقالب اسالمی ای ران چه بوده است.
«فارین پالسی» در این خصوص م ی نویسد« :به نظر
م ی رسد نامه اوباما به ای ران که پیشنهاد مشارکت دو کشور
در مبارزه علیه داعش را به این کشور ارائه کرده است حداقل
گامی بلند به سوی مشاوره مستقیم با ته ران باشد».
افشای نامه محرمانه کاخ ســفید به ته ران یاداور این
نکته است که مبارزه علیه این شبه نظامیان بدون ای ران با
پیروزی همراه نخواهد بود و اینکه رئی س جمهور راضی شده
است که به صورت خصوصی اقدامانی را انجام دهد که در
تضاد کامل با نظ راتی اســت که یکی از مشاورین ارشد وی
بر زبان اورده بود .نامه اوباما به ایت اهلل علی خامنه ای ،رهبر
عالی ای ران ب رای اولی ن بار پنج شنبه توسط وال استریت ژورنال
افشا شد و سپس توسط فردی که از محتوای نامه اگاه بود
مورد تایید قرار گرفت .یک مقام دولتی به فارین پالسی گفته
است که اوباما در این نامه به رهبر ای ران گفته که گسترش
داعش خطری ب رای ایاالت متحده و ای ران است و اینکه هر دو
کشور در حال مبارزه با دشمنی مشترک هستند .این نامه به
صورت اشکار پیشنهاد هماهنگی مستقیم اقدامات نظامی
دو کشور را نداده است؛ اقدامی که کاخ سفید م ی گوید اماده
برداشتن ان نیست .با این حال این فرد اگاه از محتوای نامه
م ی گوید که نامه «مفهومی قوی» داشته است.
افشای این نامه احتماال فشارهای سیاسی به کاخ سفید
را افزایش خواهد داد؛ این در حالی اســت که دولت اوباما در
حال حاضر از سوی نمایندگان هر دو حزب به دلیل اعطای
امتیازات گسترده به ته ران ب رای رسیدن به توافق هسته ای
پیش از ضرب االجل 24نوامبر تحت فشار قرار گرفته است.
این نامه همچنین ســواالت تازه ای را درباره چارچوب
دقیق سیاست ای ران در ب رابر کاخ سفید ایجاد م ی کند.
به نظر م ی رســد نامــه اوباما به ای ران که پیشــنهاد
مشارکت دو کشور در مبارزه علیه داعش را به این کشور ارائه
کرده اســت ،حداقل گام ی بلند به سوی مشاوره مستقیم با
ته ران باشد .با این حال ب رنادت میهان ،سخنگوی کاخ سفید
به فارین پالسی م ی گوید «همان طوری که سوزان رایس در
گفت وگو با ان بی سی گفت هی چ گونه تغییری در سیاست
ای ران ما رخ نداده است».
همچنین جاش ارنست ،دیگر سخنگوی کاخ سفید
پیش از این به خبرنگاران گفته بود که ایاالت متحده هیچ
همکاری نظامی یا اطالعاتی با ای ران نخواهد داشت.
ایاالت متحده در اتاقی دور خــود م ی چرخد .مقامات
ارتش امریکا در ع راق اعــام کرده اند که با کمک نظامیان
ارتش ع راق با همتایان ای رانی خود در ارتباط هستند و بدین
وسیله پیام هایی میان فرماندهان ای رانی و امریکایی رد و بدل
م ی شود .روزنامه دیل ی تلگراف ( )telegraphدر گزارشی با
عنوان «چرا اوباما به رهبر ای ران نامه نوشت» به موضوع نامه
اوباما به رهبر انقالب پرداخت و نوشت« :این روزها نمایندگان
ای ران و امریکا ان قدر با هم تماس دارند که به بسیاری از انها
توجهی نم ی شود .طی سال گذشــته ،جان کری وزیر امور
خارجه امریکا و همکاران ارشــدش ،ده ها دیدار با همتایان
ای رانی خود انجام داده اند».
دیلی تلگراف در این گزارش نوشت« :این واقعیت که
رئی س جمهور باراک اوباما سعی کرده مستقیما با رهبر ای ران،
ایت اهلل خامنه ای ،تماس برقرار کند ،نشــان دهنده جدیت
تالش های دیپلماتیک امریکاست.
اخرین نامه گزارش شده باراک اوباما به رهبر ای ران در
ماه گذشته ،چهارمین نامه از این دست از سال ۲۰۰۹محسوب
م ی شود .تا امروز ،پاسخی از جانب رهبر ای ران داده نشده است
که به این معنی است که این کانال یکطرفه است.
اما زمان بندی اخرین نامه قابل توجه اســت .ای ران و
امریکا مهلت مذاکرات هســته ای ای ران ب رای دستیابی به
توافق جامع را ۲۴نوامبر قرار داده اند».
دیلی تلگراف در ادامه نوشت« :هدف اخرین نامه اوباما
مضاعف اســت .در این پیام خاطرنشان شده است که حل
مساله هسته ای ای ران م ی تواند راه را ب رای همکاری در مسائل
دیگر از جمله تهدید داعش در ع راق و سوریه باز کند .با این
دورنما ،رئی س جمهور ســعی دارد به یک هدف حساس تر
دســت یابد .ایت اهلل خامنه ای در تمام سخنران ی های خود
امریکا را به تالش ب رای سرنگونی رژیم ای ران متهم م ی کند.
رهبر ای ران اعتقاد دارد تحریم های اقتصادی امریکا و فشار
دیپلماتیک بر ای ران هیچ ارتباطی با مساله هسته ای ندارد و
فقط م ی خواهند او را از قدرت پایین بکشند».
مقاله نویس این روزنامه انگلیسی در پایان افزود« :اقای
اوباما با پیشنهاد همکاری ب رای حل مساله هسته ای این پیام
را م ی دهد که «تغییر رژیم» هدف او نیست .اگر ای ران قبول
کند برنامه هسته ای خود را محدود کند ،امریکا م ی تواند با
حاکمان ای ران همکاری کند و به دنبال نابودی انها نباشد.
از این رو ،هدف واقعی نامه های اوباما دادن اطمینان به
رهبر ای ران در مورد نیات امریکاست .اینکه این رابطه یکطرفه
موفق شود یا خیر ،بحث دیگری است .اگر بخواهیم از عدم
پاســخ رهبر ای ران به نامه قضاوت کنیم ،شــاید بتوان این
نتیجه را گرفت که رهبر ای ران تحت تاثیر چرب زبانی اقای
اوباما قرار نگرفته است .اما رئی س جمهوری ب رای دستیابی
به توافق با ای ران سرمایه گذاری زیادی کرده است -نزدیک
شدن مهلت مذاکرات به این معنی است که خط رات بسیار
زیاد است -و اعتقاد دارد که نامه های مستقیم ارزش امتحان
کردن را دارد».
ریاســت بر کاخ ســفید ب رای رهبر ای ران ارسال کرده است.
این نامه یک روز پس از اظهــارات رئی س جمهوری امریکا
درخصوص ب رنامه هسته ای ای ران منتشر شد.
اوباما گفته بود« :اگر بتوانیم با ای ران به توافقی خوب
برسیم که بتواند جهان را متقاعد کند که ای ران توانایی تولید
سالح اتمی را نخواهد داشت ،ان وقت با کنگره وارد مذاکره
م ی شویم و انها را هم متقاعد م ی کنیم .اما این نیازمند یک
توافق خوب است».
اوباما گفت که امریکا و متحدانش م ی توانند چارچوبی
به ای ران پیشــنهاد کنند که در ان بتواند نیازهای صلح امیز
انرژی خود را تامین کند ،اما در عین حال گفت که مذاکرات
اتمی یک راه دشوار دیپلماتیک است ،چرا که دو طرف به هم
ب ی اعتماد هستند .دو طرف ب راساس توافق مقدماتی شش
ماهه ژنو -که ب رای چهار ماه اضافه تمدید شده -قصد دارند
به یک توافق جامع دســت یابند .این مهلت چهارماهه روز
24نوامبر به سر م ی رسد .این تحلیل را یک روزنامه سعودی
نیز تکرار کرده است .روزنامه سعودی «الشرق االوسط» چاپ
لندن با معرفی «علی خرم» به عنوان مشــاور محمد جواد
ظریف ،وزیر خارجه جمهوری اســامی ای ران به نقل از وی
ادعا کرده است« :این نامه نگاری ها تاثیر مثبتی بر رهبری
ای ران گذاشته و در تغییر مواضع ما در قبال رسیدن به توافق
ضروری است ،حتی با این وجود که نامه منحصر به موضوع
منافع مشترک در زمینه مبارزه با داعش است».
الشرق االوســط با بیان اینکه علی خرم این مطالب را
به صورت تلفنی گفته اســت ،در ادامه به نقل از وی نوشته
است« :با وجود انکه بیش از 30سال از ب ی اعتمادی گذشته
است ،ای ران و امریکا به این موضوع رسیده اند که منافع ملی
دو کشور در مذاکرات سازنده بین دو طرف ب رای رسیدن به
توافق نهایی است .به نظر م ی رسد که هر دو طرف اخی را با
اعتراف به نگران ی ها ،اکنون اماده هستند که در باالترین حد
نرمش ،با یکدیگر بیشتر همکاری کنند».
29
گزارش ها
جها
ن
ا
س
الم
فضایانقالبی
هنوز عطر یاسمین دارد
نگاهی به رد پای ایران در شمال افریقا در سفر به تونس
ساره دستاران
خبرنگار
گزارش ها
30
مثلث | شماره 241
1
از تونس اغاز شــد .وقتی محمد بوعزیزی خود را در
خیابانی در تونس به اتش کشید فکرش را هم نم ی کرد که
خودســوزی او حکومت زین العابدین بن علی را از هم بپاشد
و موجی را در کشــورهای ع ربی راه بیندازد که به سرنگونی
حکومت دیکتاتورهایی چون معمر قذافی در لیبی و حسنی
مبارک در مصر بینجامد.
جوان تونسی در اعتراض به رفتار پلیس خود را اتش زد
و به این ترتیب جرقه جنب ش ها و خیزش های مردمی شد که
در تونس و تعداد دیگری از کشورهای عربی شعله ور شدند؛
جنب ش هایی که هم به «بهار ع ربی» و هم به بی داری اسالمی
معروف شدند .قیام تونس ( )2010 - 2011معروف به «انقالب
یاسمین» سلسله ای از تظاه رات خیابانی در تونس بود که از
دسامبر 2010اغاز شد.
در ژانویه 2011میالدی و در پی اعتراضات گســترده
و ناارام ی های تونس و کشته شــدن ده ها نفر از معترضان
در حمله نیروهــای امنیتی به تظاهرکننــدگان ضددولتی،
زین العابدیــن بن علی ابتدا دولت و مجلــس را منحل کرد
و ســپس از قدرت کنار رفت و جای خود را موقتا به محمد
الغنوشی ،نخس ت وزیر سپرد.
او سپس بعد از 23ســال حکومت دیکتاتوری در
14ژانویه 2011بــه همراه خانواد ه اش به عربســتان
ســعودی گریخت .چندی پس از خروج بن علی ،راشــد
الغنوشی که ۲۰ســال در تبعید در خارج از تونس به سر
می برد ،به همراه 70نفــر از مخالفان رژیم زین العابدین
بن علی به تونس بازگشــت و از تصمیمش برای تشکیل
«حزب اسالمی تونس» سخن گفت و حزب اسالمگرای
«النهضه» را تشکیل داد.
حرکت ب ه سوی دموکراسی
از ان زمــان اوضاع تونــس باال و پایی ن هــای زیادی
داشــته تا اینکه این اواخر مردم تونس در انتخابات پارلمانی
به عنوان یکی از اخرین گام های این کشــور ب رای انتقال به
روند دموکراتیک پای صندوق هــای رای رفتند و 217عضو
پارلمان را انتخاب کردند .پیش از انتخابات و در کنار فضای
تبلیغاتی ،فضــای تونس تا حدودی امنیتــی بود و پلیس
حضور محسوســی در برخی خیابان های پایتخت داشت.
چندی پیش مقامــات تونس از ناکام گذاشــتن طرح ترور
سیاستمداران و سفی ران دیگر کشــورها در این کشور خبر
دادند .انها همچنین اعالم کردند از ابتدای سال جاری میالدی
بیش از 1500تروریست را دستگیر کرده اند .در مهرماه و پیش
از برگزاری انتخابات ،در کنار تبلیغات نامزدها در پوسترهای
چسبانده شده روی دیوارهای شــهر و تراکت هایی که بین
مردم پخش م ی شد ،میتینگ هایی هم در برخی خیابان ها
برگزار م ی شد .همچنین ماشــی ن های تبلیغاتی نامزدها در
جایی م ی ایستادند و به تبلیغ م ی پرداختند .برخی از مردم که
از وضعیت اقتصادی ناراضی بودنــد م ی گفتند در انتخابات
شرکت نم ی کنند ،اما در نهایت بیش از 60درصد تونس ی ها
در این انتخابات شرکت کردند .در این انتخابات رقابت بین دو
حزب سکوالر «ندای تونس» و حزب اسالمگرای «النهضه»
بود که در نهایت حزب «ندای تونس» 85کرســی پارلمان
جدید را از ان خود کرد ،در حالی که حزب جنبش «النهضه»
69کرسی را به دســت اورد .برخی کارشناســان دلیل این
پیروزی را نتیجه اشتباهات «النهضه» عنوان کردند .الباجی
قائد السبسی ،نامزد انتخابات ریاست جمهوری تونس و رهبر
حزب ندای تونس که اخی را در انتخابات پارلمانی پیروز شد ،در
اولین روز تبلیغات انتخاباتی خود ،خود را وارث حبیب بورقیبه
-رئی س جمهور فقید تونس -خواند و بر مشارکت تمام ی
گروه های تونسی در روند سیاســی این کشور تاکید کرد .او
همچنین گفت« :رای دهندگان اولویت را به ما دادند اما اکثریت
مطلق را به ما ندادند و نمایندگان جنبش النهضه را هم انتخاب
کردند ».هم اکنون محمد المنصف المرزوقی رئی س جمهور
تونس است و قرار است انتخابات ریاست جمهوری این کشور
23نوامبر ( 2اذر) به عنوان اخرین گام در جهت ثبات سیاسی
برگزار شود.
روابط ایران و تونس در اینه تاریخ
تونس در طول تاریخ و تمدن بیش از 3700ساله خود در
دوران قبل و بعد از اسالم همواره محل تردد تمدن ای رانی بوده
است .مورخ تونسی ،عثمان الکعاک ،نویسنده کتاب «روابط
تاریخی تونس و ای ران» ،تاکید بسیاری بر نقش ای رانیان و تاثیر
انها در ساختن تمدن تونس دارد .او همچنین از نقش ای رانیان
خ راسانی در ساختن شهر یا پایتخت اسالمی «قیروان» که
همان کاروان فارسی است و به عنوان پایتخت اسالمی مغرب
ع ربی از ان اسم برده م ی شود ،م ی نویسد.
روابط جمهوری اسالمی ایران و تونس
روابط رسمی ایران و تونس در ســال 1335شمسی
برقرار شد و با ورود اولین سفیر ای ران در تاریخ 15ابان 1336به
تونس ،سفارت ای ران در این کشور افتتاح شد .بعد از پیروزی
انقالب اسالمی و اغاز جنگ تحمیلی ،تونس به طور یکجانبه
ســفارت خود در ته ران را تعطیل کرد و به دنبال ان در سال
1366روابط دیپلماتیک دو کشور به طور کامل قطع شد .در
دوم مهرماه سال 1369دو کشــور با صدور بیانیه مشترکی
مجددا روابط دوجانبه خود را اغاز کردند .در تیرماه 1372سفیر
جمهوری اسالمی ایران به تونس معرفی شد.
در حال حاضر عموم مردم تونس در پی اخبار مذاکرات
هسته ای ای ران و غرب ،حتی رئی س جمهور کشورمان را با نام
م ی شناسند و غالبا در این ماجرا طرفدار ای ران هستند و با نگاه
حمایتگرانه ای در این باره اظهارنظر م ی کنند .هرچند تصورات
اشتباهی هم درباره ای ران دارند ،از جمله درباره وضعیت زنان
در ای ران و برخی اعتقادهای مذهبی ما به عنوان یک جامعه
شیع ه مذهب.
نام های ایرانی در شمال افریقا
در کنار بســیاری از گل ها ،میوه ها ،رنگ ها ،معماری
و االت و دستگاه های موسیقی که حضور پیوسته ای رانیان
را از دوران قبل از اســام در تونس نشان م ی دهند ،مردم در
این کشور افریقایی برخی نام های ای رانی را روی فرزندان شان
م ی گذارند .از جمله نام های فارسی ای رانی که در تونس روی
بچه ها گذاشته م ی شود ،نام های فارسی ای رانی مثل شی راز،
شیرین ،نیلوفر ،فردوس و رستم است.
صادق رمضانی گل افزانی -رایــزن فرهنگی ای ران در
تونس که متخصص شــمال افریقا و مغرب اسالمی است
درباره علت این نامگذاری هــا به خب رنگار مثلث م ی گوید:«پیامبر (ص) درباره سلمان فارســی م ی فرمایند «سلمان
م ّنا اهل البیت» که در کتاب های اهل ســنت هم هست.
همچنین م ی فرمایند ،اگر علم در ثریا باشــد ای رانیان به ان
دســت خواهند .این حدیث هم که در کتاب های اهل سنت
امده ،بسیار مورد توجه ملت های مسلمان از جمله مردم تونس
قرار گرفته است و چون سلمان فارســی از بالد فارس بود،
بناب راین برخی نام های ای رانی را روی فرزندان شان م ی گذارند،
مثال شی راز را به عنوان نام دختران انتخاب م ی کنند».
از تونس بیشتر بدانیم
حجاب در تونس
در سال های اخیر ،حکومت زین العابدین بن علی با این
ادعا که حجاب گذاشــتن «نمادی طایفه ای» و نشان دهنده
اهداف طایفه گرایی است ،مانع حجاب گذاشتن زنان م ی شد.
اما بعد از انقالب مســئوالن دولت انتقالی بیانیه 108را که
داشتن حجاب را در داخل سازمان های دولتی ممنوع م ی کرد،
لغو کردند و این مساله به منزله پایان رنج زنان محجبه و نقض
حقوق شان ب رای حضور اجتماعی بود .پیش از انقالب تونس
دانشجویان محجبه تونسی مجبور م ی شدند حجاب خود را
بردارند و به خاطر داشــتن حجاب حق ورود به سازمان های
اموزشی و حق استفاده از خ وابگاه های دانشجویی دانشگاه های
دولتی را نداشــتند .همچنین نظام بن علی بسیاری از زنان
محجبه را از فعالیت در مشاغل بخش دولتی و مشارکت در
فعالی ت های اجتماعی محروم کرده بــود .اما در حال حاضر
انتخاب حجاب در تونس ازاد اســت .در میان مــردم ،افراد
باحجاب زیاد دیده م ی شوند که البته پوشش انها شکل های
مختلفی دارد .بانوان محجبه موهای سر خود را به طور کامل
م ی پوشــانند ،اما درباره نوع لباس ،همه بدن را به طور کامل
م ی پوشانند ،ولی شکل این موضوع متفاوت و متنوع است.
برخی تنها بلوز و شلوار م ی پوشند .برخی هم بلوز و دامن های
گشاد بلند .اما بعضی از بانوان محجبه لباس هایی م ی پوشند
که تا نزدیک زانو و گاهی تا پایین پا بلند است.
کافه نشینی خیابانی
یکی از ویژگ ی های مردم که در شهر تونس زیاد به چشم
م ی خورد ،کافه نشینی انهاست .کافه ها در فضای پیاده روها
میز و صندلی و سایه بان م ی چینند و از شروع کار انها در صبح
تا شب ،تقریبا همیشه این صندل ی ها پر است و مردم از سنین
و طبقه های مختلف روی انها نشســته و مشغول خوردن و
اشامیدن و حرف زدن و بعضا سیگار کشیدن هستند.
محله رویایی سیدی بوسعید
تونس به ویژه به خاطر شرایط اب و هوایی مناسبش،
همجواری اش با دریای مدیترانه و همچنین تمدنی که دارد،
کشور گردشگرپذیری است .در استان تونس عالوه بر چند
موزه از جمله موزه باردو (بزرگ ترین موزه باستان شناســی
تونس و یکی از مهم ترین مجموعه های موزاییک رومی)،
موزه قرطاج ،مسجد الزیتونه ،بازار قدیمی و سنتی در قسمت
قدیمی شهر تونس با نام مدینه و منطقه گردشگری و شهرک
بندری سیدی بوسعید نیز جاذبه خاصی ب رای گردشگران است.
این منطقه که روی یک تپه واقع شده دارای نماهای درخشانی
از دریای مدیترانه و ساحل زیبایی است .همچنین دیگر ویژگی
این محله خانه های ویالیی سفید با در و پنجره های ابی است
که نمای منحصربه فردی را به سیدی بوسعید بخشیده است.
مغازه های فروش صنایع دستی نیز در این منطقه زیاد است.
کاخ موزه نجمه الزه را نیز در این منطقه واقع شده است .در این
بنا فضایی هم با الهام از «چهارباغ» اصفهان با نام «الحدیقه
الفارسیه» یا «باغ فارسی» ساخته شده است.
صنایع دستی
گلیم ،شاشــیه (کاله) ،ابریشم و ســرامیک از عمده
صنایع دستی تونس ی ها هستند و امروزه در مغازه های صنایع
دستی تونسی ظرف های سرامیکی و تابلوهای سرامیک و
موزاییک شکسته (معرق) بسیار به چشم م ی خورند .عثمان
کعاک در کتاب «روابط ایــران و تونس در گذر زمان» درباره
صنایع دستی در تونس م ی نویسد« :بسیار محتمل است که
بسیاری از صنایع دســت ی ای که فینیق ی ها از سرزمی ن های
شــرقی با خود اوردند ،مانند فرش و زی رانداز اصلیت ای رانی
داشته باشند .بربرها فقط بافت های پشمی و کنفی و نمدی
الیاف را م ی شــناختند .فینیق ی ها با خود پاپیروس و پنبه و
کتان اوردند و در ســرزمین بربرها رواج دادند تا اینکه همه
جا را فراگرفت و کار به جایی رسید که نه فقط ب رای مصرف
داخلی که ب رای صادرات هم تولید م ی شد .بربرها همچنین
سفال را م ی شناختند ولی سفال عالی و تزئی ن شده از مصر و
ای ران و یونان و به ویژه از اغاز سده چهارم پیش از میالد ،وارد
این سرزمین شد .موزاییک روکش دار را در قرن سوم هجری
اسماعیل طال وارد قیروان کرد.
اما پردازش معادن و چوب مرصــع به صدف یا عاج و
بافتن ی های ظریــف و عالی و رنگ ســازی لباس ها با پودر
قرمزی که در نوعی صدف دریایی یافت م ی شود و فینیق ی ها
با ان لباس های رســمی خود را رنگ م ی کردند ،ب ی شــک
همگی ارمغــان فینیق ی ها بود .به گمــان قوی ،مهم ترین
صنایع دست ی ای که فینیق ی ها از ای ران اوردند گلیم -زی رانداز
ب ربری «کلیم» نامیده م ی شود -و بافتن ی ها و نجاری ظریف و
اهنگری و هنر کاش ی سازی و تزئین هنری سنگ ها و رنگرزی
و طالسازی شرق است .اما در دوران اسالمی ،دقیقا در عصر
مهلبیان که امی ران ای ران بودند ،صنایع دیگری نیز وارد شد».
گل یاسمین
انقالب تونس که به انقالب یاســمین معروف است،
نمادش هم گل یاسمین است که گل ملی تونس ی هاست
و نماد بهار و احســاس های بیدار شــده اســت .عالوه بر
گل فروش ی ها ،دستفروش ها هم این گل را م ی فروشند .دور
این گل خوشبو و زیبا نخی م ی پیچند که وقتی ان را باز کنی
و در اب بگذاری عطرش فضا را پــر م ی کند و در کنار رایحه
زیبایش ،از تاریخ این کشور م ی گوید.
مثلث | شماره 241
نظام بن علی بســیاری از زنان محجبه
را از فعالیت در مشــاغل بخش دولتی
و مشــارکت در فعالیت های اجتماعی
محروم کــرده بود .امــا در حال حاضر
انتخاب حجاب در تونس ازاد است .در
میان مردم ،افراد باحجــاب زیاد دیده
می شوند که البته پوشش انها شکل های
مختلفی دارد
در میان 24استان کشور تونس ،به جز استان تونس،
استان های نابل ،مهدیه ،سوســه و قیروان نیز استان های
مهم گردشــگری این کشــورند .همچنین شهر حمامات
به ویژه یاســمین حمامات از مهم ترین شهرهای توریستی
تونس است .استان سوســه قطب گردشگری کشور تونس
است که هتل های مجللی دارد .سوسه 131هتل ،همچنین
تفرجگاه ســاحلی ،زمین گلف ،پــارک طبیعی ،مکان های
باستانی و مراکز گردشــگری دارد .شهر تاریخی قیروان هم
که چهار قرن پایتخت فرهنگ اسالمی در افریقیه و اندلس
بوده ،در می راث جهانی یونســکو ثبت شده است .این شهر
به دلیل ســابقه تاریخی و مذهبی از مکان های گردشگری
تونس محسوب م ی شود .استان مهدیه نیز که اولین پایتخت
حکومت فاطم ی ها (شیعه اسماعیلیه) بوده از لحاظ تاریخی
بسیار حائز اهمیت است .همچنین با جاذبه های تاریخی خود
همه ساله پذی رای تع داد زیادی از گردشگران و باستان شناسان
است .مکان های باستانی این استان شهر مهدیه ،استادیوم
ی در شهر جم ،شهر قدیمی فاطمیه ،برج الطویل،
ورزشی روم
قبرستان قدیمی ،فانوس ،کلیسای قدیمی ،کنیسه ،مقبره،
بندر بازرگانی و نظامی کارتاچ قدیم ،موزه و ســایت باستانی
است .همچنین استان نابل با توجه به دارا بودن 300کیلومتر
ساحل از ظرفی ت های خوب گردشگری برخوردار است و چهار
دهکده ب رای گذراندن تعطیالت دارد.
گزارش ها
وقتی از افریقا ســخن م ی گوییم ســرزمینی پیش
چشم مان م ی اید همراه با راز و رمزهای بسیار .تونس کشوری
در شمال ی ترین منطقه همین قاره است که دریای مدیترانه
ان را از اروپا جدا م ی کند .همسایه های افریقای ی اش هم لیبی
و الجزایرند .تونس که اصالتا از نژاد بربر است ،در تاریخ خود
به دلیل موقعیت جغ رافیای ی اش شاهد حضور اقوام مختلف
مانند فینیق ی ها ،وندال های المان ی تبار ،ای ران ی ها ،بی زانت ی ها،
عرب ها ،ترک ها و فرانســوی ها بوده است تا اینکه سرانجام
در سال 1956از فرانسه استقالل پیدا کرد و حبیب بورقیبه
اولین رئی س جمهور این کشور شــد و در سال 1987توسط
زین العادبن بن علــی معاون خود که از افســران عال ی رتبه
نظامی امنیتی بود سرنگون شد.
تونس مهد تمدن عظیم کارتاژ و چهارراه تمدن های
بزرگ در طول تاریخ بوده است .این کشور که در زبان عربی
به تونس الخضراء یا تونس سبز معروف است ،با وجود اینکه
کوچک ترین کشور شمال افریقاست اما همواره تاثیرگذار و
پیشگام تحوالت موثری بوده است .در تاریخ صدر اسالم از این
سرزمین به عنوان پایگاه اغاز فتوحات به سوی غرب و مهد
شکل گیری تمدن درخشان اسالمی در منطقه شمال افریقا
نام برده شده است.
بنای قدیم ی ترین مســجد در افریقا یعنی مســجد
الزیتونه ،بنیانگذاری االزهر مصر ،ســردمداری جنب ش های
ضداســتعماری و اغازگــری انقالب های عربــی از جمله
حرکت های تاثیرگذار تونس است .حتی نام قاره سیاه یعنی
افریقا در تونس فعلی ریشه دارد که پی ش تر افریقیه نام داشت.
تونس به جز اهمیتی که خودش بــه تنهایی دارد (به خاطر
دارا بودن ذخایز عظیم تمدنی ،فرهنگی و همچنین ثروت
طبیعی) ،به عنــوان دروازه ای به مغــرب ع ربی و همچنین
کشورهای فرانکوفون (فرانس هزبان) نیز دارای اهمیت است.
کشور تونس 163هزار و 610کیلومتر مربع مساحت و
حدود 11میلیون نفر جمعیت دارد 98 .درصد مردم ان مسلمان
(مالکی و شافعی) ،یک درصد مسیحی ،یک درصد یهودی
و بقیه ادیان هستند .زبان رســمی تونس عربی است .زبان
فرانسه نیز زبان دوم و علمی و تجاری این کشور است .واحد
پول تونس نیز دینار است.
استان های مهم گردشگری
گزارش ها
31
گزارش ها
جها
ن
ا
س
الم
من الطهران الی القیروان
در پی گسترش روابط فرهنگی ایران و تونس و برپایی
هفته فرهنگی تونس در ایران ،این کشور در شمال افریقا
در مهرماه سال جاری میزبان فرهنگ و هنر کشورمان بود.
در اخرین روزهای مهرماه که تونس هوایی بهاری
داشــت و در اســتانه برگزاری انتخابات پارلمانی بود،
جمعی از هنرمندان کشورمان در قالب «نخستین هفته
فرهنگی ایــران در تونس پس از انقالب این کشــور»
عکس ها :ساره دستاران
32
2
مثلث | شماره 241
گزارش ها
گزارش مثلث از نمایش
فرهنگ ایران در تونس
راهی انجا شدند تا هنر خود را در این سرزمین همجوار
دریای مدیترانه که ردپای ایران در فرهنگ و تمدن ان
هویداست ،عرضه کنند.
هفته فرهنگی ایران در تونس که با همکاری سازمان
فرهنگ و ارتباطات اسالمی و رایزنی فرهنگی جمهوری
اسالمی ایران در تونس برگزار شد 22 ،مهر با حضور وزیران
فرهنگ دو کشور کارش را اغاز کرد.
علی جنتی به همراه مراد الصکلی به قصر العبدلیه شهر
تونس رفتند و در میان جمع حاضر با قیچی ای که در ظرفی
حاوی یک جلد قران کریم و چند شاخه گل جا گرفته بود،
روبان گشایش این هفته فرهنگی را بریدند.
وزیــران فرهنگ دو کشــور در بــدو ورود به محل
برگزاری نمایشگاه هنرهای تجسمی و صنایع دستی هفته
فرهنگی ایران با لباس های اقوام ایرانی مواجه شــدند که
گزارش ها
زندگی در تونس هرچند رنگ و بوی غربی
گرفته اما بسترش همچنان عربی است
تونس در شاخ افریقا از نظر ظرفیت های
گردشگری امکانات ویژه ای دارد
سیدی بوسعید در نزدیکی پایتخت،
چشم به راه گردشگرانی است که در انقالب
از دست داد
مثلث | شماره 241
مصر را داشتیم که عمال از گردونه تولیدات حرفه ای خارج
شده اند .ســینمای ایران برای انها یک ســینمای ارمانی
محسوب می شود و به شدت عالقه مندند هم در ساختارهای
اجرایی و هم در نوع فیلم ها ،ببینند مســیر ایران چه بوده
گزارش ها
توسط عشرت بدر به این نمایشگاه اورده شده بود .در میان
رنگ های متنوع این لباس ها ،حضور پررنگ رســانه ها و
عکاس های تونسی هم جلب توجه می کرد.
وزیران فرهنگ ایران و تونس در ادامه از نقاشی های
احمد خلیلی فرد ،خوشنویسی های فریبا مقصودی ،تابلوهای
نقاشی پشت شیشه مهرنوش بشارت ،تابلوفرش های ژیال
رسام عرب زاده ،معرق های محســن کاوه ،نگارگری های
فرح کیمیاقلم ،قلم زنی های سعید عکاف زاده ،جواهرهای
عبدالناصر گیو و نمایشگاه عکس ایران دیدن کردند.
در این مراســم که فتحی الجــرای ،وزیر اموزش و
پرورش تونس نیز در ان حضور داشت ،همچنین از کتاب
«من الطهران الی القیروان» نوشــته محمدعلی اذرشب
رونمایی شد.
جنتی و الصکلی ســپس دو تفاهم نامه در زمینه نشر
و ترجمه و موســیقی امضا کردنــد و در فضای حیاط قصر
العبدلیه در چایخانه ایرانی که مهدی جعفرزاده مســئولش
بود ،مورد پذیرایی قرار گرفتند.
نجمه الزهرا در منطقه
برنامه مراسم افتتاحیه در قصر ِ
توریستی سیدی بوسعید ادامه پیدا کرد .سیدمحمدحسین
هاشــمی ،معاون فرهنگی ســازمان فرهنگ و ارتباطات
اسالمی در این مراسم با اشــاره به حرکت و تالش زنان
ایرانی ،هنرمندان ایرانی را که حضــور بانوان در میان انها
نمود پررنگی داشت ،برای تقدیر به روی سن فراخواند.
در منطقه ساحلی سیدی بوسعید که خانه هایی سپید
با در و پنجره های ابی دارد ،همچنین نوای موسیقی ایرانی
مورد توجه حاضران در ســالن قرار گرفت .گروه موسیقی
«بیدل» با سرپرستی حسام الدین ســراج و با صدای این
هنرمند ،با همراهی محمود فرهمند ،داوود ورزیده ،کوروش
بابایی ،شهرام میرجاللی ،رامین کاکاوند ،بهرام خانی ،سورنا
صفاتی و مسعود حبیبی به اجرای چند قطعه موسیقی ایرانی
پرداخت که با همراهی تونســی ها مواجه شــد .این گروه
موســیقی در ادامه برنامه خود در این هفتــه فرهنگی ،در
یک نشست دانشگاهی شرکت کرد و در شهر سوسه هم به
اجرای برنامه پرداخت.
سراج درباره همراهی تونسیها هنگام اجرای برنامه
اظهار کرد« :در حقیقت ،ریشــه موســیقی ایرانی و عربی
یکی است .ایران قدیم سازهایی مانند عود ،نی و کمانچه
را داشته که بعدها این سازها به نوعی تغییر شکل یافتند و
در کشورهای عربی و در کشور ترکیه استفاده میشوند .این
ریشه مشترک موسیقی سبب ایجاد این همدلی و همزبانی
میشود».
در ادامه برپایی هفتــه فرهنگی ایران در تونس که با
برپایی کارگاه های اموزشی در حوزه تجسمی و صنایع دستی
همراه بود ،گروه تئاتر «بدن دیوانه» به کارگردانی یاســر
خاسب در سالن تئاتر شهر تونس به اجرای برنامه پرداخت.
در این نمایش رضا موسوی به همراه خاسب به ایفای نقش
پرداخت .شیما خاسب و رضا موسوی (عوامل پشت صحنه)
نیز دیگر همراهان گروه بودند.
بخش فیلم هفته فرهنگی ایران در تونس نیز با نمایش
«حوض نقاشــی» به کارگردانی مازیار میری و با حضور
وزیران فرهنگ دو کشور اغاز شــد و منوچهر محمدی به
عنوان تهیه کننده فیلم در برنامه حضور داشت.
محمدی که با یک هیات سینمایی تونسی هم دیدار
داشت ،با اشــاره به عالقه مندی تونسی ها به ساخت فیلم
مشترک با ایران گفت که ایران به عنوان یک نقطه ارمانی
در حوزه سینما برای تونسی ها مطرح است.
این تهیه کننده سینما همچنین اظهار کرد« :تونسی ها
خیلی عالقه مندند سطح سینمایشان را از سینمای سطحی
و مبتذل به سمت فیلم های فرهنگی که ما در ایران تولید
می کنیم ارتقا دهند .در افریقا و دنیای عرب نمونه مشخصی
ندارند که بتوانند به عنوان الگوی خود قرار دهند .سوریه و
اســت و از ان الگوبرداری کنند ».دیگر فیلم های نمایش
داده شــده در این هفته فرهنگی« ،بوســیدن روی ماه»
همایون اسعدیان« ،راه بهشــت» مهدی صباغ زاده« ،راه
ابی ابریشم» محمد بزرگنیا و «گهوارهای برای مادر» پناه
برخدا رضائی بودند.
وزیر فرهنگ تونس پس از بازدید از نمایشــگاه هنر
ایران ،با تمجید از هنر و تمدن کشــورمان ،بر گســترش
همکاریهای فرهنگی تاکید کرد و گفت ،هفته فرهنگی
ایران برای تونس اهمیت زیادی دارد.
مــراد الصکلی در ســخنانی گفــت« :از دیدن این
نمایشگاه خیلی خوشــحال شــدم ،چراکه فضای خیلی
خوبی در این جا حاکم است و ارتباط ویژه ای بین دو طرف
وجود دارد».
او همچنین با اشــاره به روابط کهن دو کشــور در
حوزه فرهنگ ،گفت «:نمایشــگاه با حضــور هنرمندانی
با ســطح باالی هنری اســت که تبحر زیادی دارند و از
تمدن بزرگی هســتند .از طرفی ،با دیدن این نمایشــگاه
خیلی هم شــگفت زده نشــدم ،چــرا که می دانــم ایران
روابــط خیلــی عمیــق و بزرگی بــا هنرمنــدان بزرگ
دارد و دربــاره تاریــخ ایــران در قرن هــای مختلــف
شنیده ایم».
همچنیــن وزیر فرهنگ ایــران که در این ســفر با
محمد منصف مرزوقی ،رئیس جمهور تونس دیدار داشت
و از شــهرهای مهدیه ،جم و قیروان هم دیــدن کرد ،در
گفت وگویی با اشاره به استقبال تونسی ها از هفته فرهنگی
ایران ،بر معرفی هنر معاصر کشورمان در تونس تاکید کرد.
جنتی در پاســخ به اینکه تونســیها انقدر که از
فرهنگ و تمدن کهن ایران میدانند ،شناختشــان از هنر
معاصر ما چگونه است ،گفت« :انها هنر معاصر ما را چندان
نمیشناسند ،چون هنر معاصرمان به اینجا نیامده و انها
در جریان کارهــا قرار نگرفتهاند .امــا در پی برگزاری این
هفته فرهنگی و امضای تفاهمنامه در زمینه نشر و ترجمه
و موسیقی درصددیم تا هنر معاصر کشورمان را در اینجا
عرضه و معرفی کنیم.
دیگر چهره فرهنگــی ایرانی حاضــر در این هفته
فرهنگی که حجت االســام مصطفی بروجردی ســفیر
ایــران در تونــس و صــادق رمضانی گل افزانــی رایزن
فرهنگی کشورمان در برنامه های ان حضور داشتند ،بتول
مشکین فام اســتاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه الزهرا بود
که در چند برنامه سخنرانی و پرسش و پاسخ در جمع های
فرهنگی و دانشگاهی تونس شرکت کرد.
مراسم پایانی هفته فرهنگی ایران در تونس با اجرای
موســیقی تونســی با تقدیر از برگزارکنندگان این هفته
فرهنگی از جمله مهرداد اگاهــی مدیرکل همکاری های
فرهنگی و هنری ســازمان فرهنگ و ارتباطات اسالمی و
هنرمندان حاضر برگزار شد.
یکی از نکته های جالب توجه این مراسم اهدای یک
قلم خوشنویسی بزرگ توسط یک تونسی به فریبا مقصودی
هنرمند خوشنویس ایرانی بود.
هفته فرهنگی ایران در تونس با حضور وزیر فرهنگ
و ارشاد اسالمی دولت حجت االســام والمسلمین حسن
روحانی ،برای هر دو کشــور انگار دارای معناهای خاص
دیپلماتیک بود .تونســی ها که با استقبالشان نشان دادند
این اتفاق برای انان از اهمیت ویژه ای برخوردار است ،انگار
به دنبال این هستند که ســایه دگرگونی انقالب را از دامن
کشور پاک کنند و همه مناسبات را به شرایط قبل از انقالب
بازگردانند.
برای طرف ایرانی هم گویا مهم اســت که با کشور
تونسف به عنوان کشوری که نقش ژئوپولتیک خاصی دارد،
از طریق شــاهراه فرهنگ به مناسبات سیاسی قابل اتکا و
پایداری برسد.
33
گزارش ها
وزارت علوم ،حلقه وصل روحانی
واصالح طلبان
گزارش ها
34
مثلث | شماره 241
امیدی به رای اوری دانش اشتیانی نیست
پس از مدتی گمانه زنی ،رئی س جمهور گزینه پیشــنهادی خود را ب رای وزارت علوم
معرفی کرد .رئی س جمهوری در نامه ای به رئیس مجلس شورای اسالمی ،دکتر فخرالدین
احمدی دانش اشتیانی را ب رای اخذ رای اعتماد به مجلس شورای اسالمی معرفی کرد .اما
دانش اشتیانی کیســت؟ مهمترین نکته در حال حاضر این است که این گزینه جدید هم
یکی از اعضای حلقه معین است .او دکترای مهندسی زلزله دارد و تحصیلکرده مدرسه علوی
است .از دانشگاه صنعتی امیرکبیر مهندسی راه و ساختمان گرفته .کارشناسی ارشدش هم
در امیرکبیر بوده است .او سپس دکترایش را از دانشــگاه امپریال کالج انگلستان در رشته
مهندسی زلزله اخذ کرده اســت .چهارمین وزیر پیشنهادی علوم در دولت یازدهم ،در زمان
جنگ و در مقطعی عضو سپاه پاسداران بوده است.
این انتخاب روحانی اما با واکنش های گسترده ای مواجه شده است .انچه از مصاحب ه ها
و اظهارنظرها تاکنون ب ر م ی اید این اســت که جو عمومی مجلس چندان به نفع این وزیر
پیشنهادی نیست و احتمال اینکه به سرنوشت گزینه قبلی یعنی نیلی احمدابادی دچار شود
وجود دارد .در یکی از این اظهارنظرها وحید فیاضی ،عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات
مجلس شورای اسالمی گفته است« :نقش اقای روحانی در معرفی وزیر علوم کم است و
دیگران به جای ایشان تصمیم گیری م ی کنند ،در واقع نم ی گذارند اقای روحانی از انتخاب
افراد و گزینه هایی این چنینی فراتر رود ،در صورتی که اگر فرد معتدلی معرفی شود م ی تواند
رای اعتماد مجلس را بگیرد .البته درحال حاضر نم ی شود درباره اقای اشتیانی قضاوت کرد،
شاید ایشان گزینه اعتدالی باشد ،بناب راین اگر حاشی ه های سنگینی ب رای اقای اشتیانی کشف
نشود ایشــان م ی تواند رای اعتماد را اخذ کند ».در اظهارنظری دیگر حجت اهلل درویش پور،
عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس شورای اسالمی گفته است« :جو مجلس درباره
دانش اشتیانی نشان می دهد که وضعیت ایشان بهتر از وزرای قبلی وزارت علوم نیست».
وی افزود« :درحال حاضر مخالفت های شدیدی با گزینه پیشنهادی اقای روحانی برای
وزارت علوم مطرح است که در این میان جبهه پایداری کامال با ایشان مخالف است .درحال
حاضر شنیده ها حاکی است همان مسائلی که درباره اقایان فرجی دانا و میلی منفرد مطرح
بود ،درباره ایشان نیز مطرح است ».در این میان خبرگزاری اریا نیز در خبری گزارش کرده
است که یک فیلم از اشتیانی مربوط به وقایع سال 88از ارشیوها فراهم شده و قرار است
در جلسه رای اعتماد پخش شود .در همین ســایت نماینده نیز در مطلبی در نقد انتخاب
اشتیانی برای وزارت علوم نوشت« :در کتاب تاریخ شفاهی اموزش عالی ایران (خاطرات
مصطفی معین) که زیر نظر هادی خانیکی ،احمد داوری ،فریدون رحیم زاده و پدرام الوندی
چاپ شده است ،در صفحه 3به نقل از اشتیانی اورده شده« :بسیج باید از محیط اموزش
عالی بیرون رود» حال باید دید با این مواضع ،نمایندگان چه تصمیمی را در خصوص رای
اعتماد به وی اتخاذ خواهند کرد ».سایت نماینده در ادامه نوشته است« :پرسش اساسی
در این میان این است که ایا این اقدام دولت را باید نوعی لجاجت تلقی کرد یا عدم دریافت
پیام مجلس دانست؟ موضوعی که تردیدی در ان نیست عزم جزم فتنه گران برای تخریب
روابط دولت و مجلس است که به نظر می رســد رئیس جمهور محترم باید بیش از اینها
مراقب باشــد ».در این میان در اظهارنظری متفاوت ،محمد رضا تابش که از نمایندگان
اصالح طلب مجلس است ،گفت« :سوال این است که چطور اطالعات بعضا طبقه بندی
شــده علیه وزیر پیشــنهادی اقای روحانی در اختیار مخالفان دولت قرار می گیرد؟ بنده
معتقدم درون دولت تشکیالتی وجود دارد که یا بقایای دولت قبل هستند یا خیلی دلبسته
به دولت نیستند .این مساله ای است که باید مشخص شود ».نکته مهم این است که اگر
گزینه وزارت علوم این بار هم به تایید مجلس نرسد ،رئیس جمهور بر اساس قانون شخصا
سرپرست این وزارتخانه خواهد شد.
تصمیم اقای وزیر
اکران « عصبانی نیستم » متوقف شد
عصبانی نیستم فعال اکران نم ی شود .این فیلم تازه ترین چالش سینمای ای ران است.
فیلم ی که در همان اولین اکرانش در ســالن برج میالد در جشنواره فیلم فجر انچنان دچار
حاشیه شد که با یک تاکتیک عجیب و غ ریب نوبت پخش اش بدون اطالع تغییر کرد تا تجمع
معترضان در کاخ جشنواره ناکام بماند .درمیشیان حاال به همراه تیم اش در موقعیتی متفاوت
گیر کرده است .او که بالفاصله بعد از اولین اکران ،فیلم اش را به خارج از کشور برد ،اکنون ب رای
نمایش فیلم اش در پایتخت با بحرانی بزرگ مواجه شده؛ مخالفان م ی گویند اگر فیلم اکران
شود علی جنتی باید برود .اینجا در ته ران وزیر ارشاد م ی گوید خودم شخصا باید این فیلم را
ببینم« .عصبانی نیستم» فیلمی است که در سال 92به کارگردانی رضا درمیشیان ساخته
شد .این کارگردان تهی ه کنندگی و نویسندگی این کار را نیز خود برعهده داشت .باران کوثری،
نوید محمدزاده ،رضا بهبودی و میثاق زارع در این فیلم بازی کردند .باران کوثری بازیگر نقش
اصلی این فیلم که پس از دو سال ممنوع الکاری در این فیلم بازی کرد ،پیشتر در فیلم بغض
ایفای نقش کرد« .عصبانی نیستم» داستان نوید دانشجوی ســتاره دار و اخ راجی را روایت
م ی کند که ب رای فراهم اوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با ب ی اخالق ی های جامعه با
خود تمرین م ی کند تا عصبانی نباشد و در تالش است تا دختر مورد عالقه اش ستاره (باران
کوثری) را از دست ندهد .اگرچه فیلم به بخشی از مشکالت جامعه در یک دهه اخیر م ی پردازد
اما در تالش است تا مشکالت طبقه متوسط رو به پایین را به تصویر بکشد .مشکالتی که
بسیاری از جوانان هنگام تحصیل ،کار و ازدواج با ان دست به گریبان هستند .بخش هایی
از فیلم ،به مسائلی که در سال 88جامعه با ان دست به گریبان بود م ی پردازد .رفتن به سر
خاک ندا اقاسلطان ،پخش همزمان صدای رئی س جمهور وقت در هنگام فروش کلیه ،شاید از
مواردی است که حساسیت در مورد ان وجود دارد .همه چیز در این فیلم به محمود احمدی نژاد
ختم م ی شود از نوازنده ای که خالطورزن شده تا جوانکی که نم ی تواند دست زنش را گرفته و به
یزند ،عصبانی
خانه بخت برود .همه جای فیلم احمدی نژاد احساس م ی شود .ج وانک مشت م
یزند ،در حال ی که نم ی خواهد عصبانی باشد.
م ی شود ،داد م
ماجرای یک اعتراض
همه چیز از یک نامه شروع شد؛ «این فیلم ها را اکران نکن!» پشت پاکت نامه ادرس
دفتر وزیر نوشته شده بود .با ارسال نامه کمیسیون فرهنگی مجلس ب رای ادامه توقیف اکران
فیلم ها به وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی که در ان لیست« ،من عصبانی نیستم» نیز وجود
داشت ،رئیس سازمان سینمایی ،اما در واکنش به این نامه گفت که وی ب رای اکران امده است
و نه توقیف .رئیس سازمان سینمایی در این رابطه اعالم کرد که این فیلم از جمله فیلم هایی
است که با حذف بخش هایی م ی تواند اکران شود .به عقیده این مقام مسئول این فیلم ها
در حال حاضر به عنوان فیلم های اجتماعی به حســاب م ی ایند .ایوبی یک تنه به میدان
امده بود .او اما توانایی مقابله با حجم انتقادها را نداشــت .یک موقعیت سخت ب رای علی
جنتی .شایعه شد که فیلم به زودی اکران م ی شود .این شایعات مستظهر بود به همان گفته
ایوبی .باران کوثری یکی از بازیگران این فیلم چهارشنبه 14ابان ماه سال جاری در صفحه
اینستاگرام خود نوشت که فیلم اکران م ی شــود .کار ،تمام شده به نظر م ی رسید .اما علی
جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در تازه ترین اظهارنظر خود گفت که عصبانی نیستم
چهارشنبه اکران نم ی شود .وزیر فرهنگ تاکید کرد« :قرار شده تا اخرین اصالحات اعمال
شود و در صورتی که اصالحات کافی باشد و اشکاالت موردنظر در ان حل شده باشد ،فیلم
اکران شود اما قطعا چهارشنبه اکرانی در کار نیست ».وی گفته است که به دلیل حساسیت
این فیلم و نظ رات نمایندگان مجلس خود این فیلم را م ی بیند .به نظر م ی رسد علی جنتی
با این تصمیم مهم خود همه را در انتظار سرنوشت «من عصبانی نیستم» قرار داده است.
ایا این فیلم راهی صندوقچه توقیف ی ها خواهد شد؟
تماس از ولنجک به یاسر
محمود احمدی نژاد به سید محمد خاتمی تلفن زده است؟
محمد مایلی کهن با رضایت علی دایی ازاد شد
یک اتفاق عجیب دیگر در عرصه فوتبال کشور؛ «محمد مایل ی کهن به زندان اوین رفت،
ان هم در پی شکایت علی دایی» ماجرا از این قرار بود که محمد مایل ی کهن پیشکسوت فوتبال
ای ران در پی شکایت علی دایی به دلیل مصاحب ه ای که انجام داده بود ،به چهار ماه حبس تعزیری
محکوم شد .مایل ی کهن هفته گذشته ب رای اجرای این حکم در کالنتری می دان ارگ حضور یافت
و این حکم به وی ابالغ شد .او در دادگاه حضور پی دا کرد و در نهایت به بازداشتگاه اوین رفت .وی
گفت[ :در زمان الزم جواب صحبت های عابدینی را که اتهاماتی را به من زده خواهم داد .او بابت
نزاده ،سی ف اللهی و مهدوی یک میلیارد به دست اورده است .االن هم م ی گوید
انتقال حس
افشین ناظمی پول داده تا علیه ما فحاشی کنند .هنگام ترک کالنتری مایل ی کهن اصرار داشت
که ماموران به وی دستبند بزنند .نادر فریادشی ران نیز وی را همراهی م ی کرد .مایل ی کهن در
حدفاصل محل خودرو تا در زندان لحظاتی کوتاه بــا خب رنگاران صحبت کرد و گفت« :من
صحبتی ندارم و به قانون تمکین م ی کنم ».او درباره پا در میانی فوتبال ی ها ب رای نرفتن او به
زندان گفت« :از همه عزیزان متشکرم ،انها محبت دارند اما این بار خودم کوتاه نم ی ایم .من
ناپاکم و م ی روم زندان تا فوتبال پاک بشود .محمد مایل ی کهن را محمد خاکپور و نادر فریادشی ران
همراهی م ی کردند .بعد از زندان رفتن محمد مایل ی کهن خیل ی ها اعالم کردند حاضرند ب رای
رهایی او از زندان پا در میانی کنند ،حتی وزارت ورزش اعالم کرد ب رای ازادی سرمربی سال های
گذشته تیم ملی م ی خواهد وثیقه ای بگذارد ».عسگری پی شبین وکیل تام االختیار دایی در
ارتباط با شرایط رضایت دایی و ازادی محمد مایل ی کهن گفت« :از طریق اجرای احکام اقای
مایل ی کهن را خ واسته بودند و ایشان طبق خ واسته قانون به کالنتری رفتند نه اینکه خودشان را
معرفی کنند .حتی ب رای من هم اخطار امد که ب رای اجرای حکم مساعدت کنید اما ما خودمان
اقدام نکردیم تا از طریق مراجع قانونی کار پیش برود چون ما خودمان این کار را اخرین راه چاره
م ی دانستیم ،وگرنه نه من و نه اقای دایی و نه هیچ کس دیگری دوست ندارد کسی را به زندان
بیندازد ».به زندان رفتن مایلی کهن با واکنش اهالی فوتبال مواجه شده است .در جدیدترین
اظهارنظر حمید درخشان ،سرمربی پرسپ ولیس نسبت به زندانی شدن مایل ی کهن واکنش نشان
داد و گفت« :امروز بدترین روز فوتبال ای ران بود .واقعا نم ی دانم چه بگویم .مردانگی کجا رفته و
حرمت شاگردی و استادی چه م ی شود؟»
منصور پورحیدری نیز نسبت به زندانی شــدن مایلی کهن واکنش نشان داد و گفت:
«من دوست نداشتم چنین اتفاقاتی رخ دهد .به هر حال صحب ت هایی بین این دو نفر مطرح
شد و در نهایت دادگاه هم حکم داد .مایل ی کهن و دایی جزو بزرگان فوتبال ای ران هستند و این
ماجرا در خارج از ای ران قطعا بازتاب خوبی نخواهد داشت ».در این میان دوست و رفیق نزدیک
محمد مایل ی کهن یعنی نادر فریاد شی ران که همیشه همراه مایل ی کهن در تیم های مختلف
بوده است ،گفت« :حاجی با افتخار این کار را انجام داده و این رکورد هم به رکورد های این اقا
اضافه شد که سرمرب ی اش را به زندان انداخت .اما ب رای من و مایل ی کهن این مساله که چرا
پرونده ما به جای دادگاه فرهنگ و رسانه در دادگاه ویژه کارکنان دولت رسیدگی شد ،جای تعجب
دارد».اما چهره هایی همچون علی پروین و احمد رضا عابدزاده و حمید استیلی به مالقات
محمد مایل ی کهن رفتند .علی پروین بعد از مالقات با شاگرد سابقش در مصاحب ه ای با یکی
از رسانه ها گفت« :مایل ی کهن شاگرد من است و وظیفه من بود که روز گذشته بیایم اما دیر
خبردار شدم و امروز به مالقات او امدم .یکی دو ساعت هم با او صحبت کردم .باید بگویم که
حرمت شکنی در این مساله صورت گرفت و این خیلی ب رای جامعه ما بد است .شاگرد از معلم
خود شکایت م ی کند و او را به زندان م ی اندازد .با محمد یکی دو ساعت صحبت کردیم و دنبال
این هستیم تا رضایت دایی را جلب کنیم .در نهایت یک روز پس از انکه مایل ی کهن راهی
زندان اوین شد ،با رضایت علی دایی از زندان ازاد شد .دایی در بیانی ه ای که در این مورد صادر
کرد ،نوشت« :قاعده شاگرد استادی را من بهتر از خیلی از انها بلدم و کاش قاعده استاد شاگردی
هم در جامعه ما رعایت شود تا هیچ گاه ماجراهایی اینگونه رقم نخورد».
مثلث | شماره 241
گزارش ها
احمدی نژاد همچنان خبرساز است .در تازه ترین تحول خبری در این مورد گفته شده که
تماسی از سوی او با سی د محمد خاتمی برقرار شده است .این خبر را رسولی از اعضای بنیاد
باران اعالم کرده است .او گفته« :احمدی نژاد «شخصا و با واسطه» در خواست مالقات با
سیدمحمد خاتمی داشته است ».او م ی گوید« :اخی را تالش هایی از سوی محمود احمدی نژاد،
رئی س جمهور سابق کشــورمان به منظور برقراری ارتباط تلفنی و دیدار با شخصی ت ها و
چهره های شــاخص جریان رقیب یعنی اصالح طلب صورت گرفته که م ی توان به نمونه
دیدارش با سی د حسن خمینی در مرقد بنیانگذار انقالب اسالمی اشاره داشت ».این عضو
بنیاد باران به ایسکانیوز گفته است« :وی شخصا یا با واسطه با برخی چهره های اجتماعی
و فرهنگی اصالح طلب تماس گرفته و از انها درخواست کرده تا در انتخابات اینده در لیست
انتخاباتی وی قرار گی رند ».رسولی تماس دفتر احمدی نژاد با دفتر خاتمی را این گونه توضیح
داده اســت« :دفتر وی تماسی را با دفتر حجت االسالم والمســلمین سی د محمد خاتمی،
لیدر اصالح طلبان داشته اما هیچ حساسیت و واکنشی نسبت به این تماس ها از طرفین
نشان داده نشده اســت ».خبر رســولی در مورد تماس های احمدی نژاد و دفتر او با برخی
شخصی ت های اصالح طلبان پیشتر نیز منتشر شده بود .عبداهلل ناصری یکی از چهره های
اصالح طلب عضو شــورای مشورتی خاتمی پیشــتر گفته بود« :به برخی چهره هایی که
پتانسیل کاندیداتوری از سوی اصالح طلبان دارند پیشنهاد شده در ازای تقبل تمام هزینه های
انتخاباتی از سوی طرفداران احمدی نژاد با تابلوی انها وارد رقابت انتخاباتی شوند».
گفتنی است اواخر شــهریور ماه بود که محمود احمدی نژاد ب رای دیدار با سیدحسن
خمینی راهی مرقد امام شد .این دیدار بسیاری حامیانش را شوکه کرد .چرا که هنوز فراموش
نکرده بودند ماجرای روز ١٤خرداد ٨٩در مرقد امام که احمدی نژاد و حامیانش چگونه اجازه
ســخنرانی به نوه امام راحل را نداده بودند .مثلث انالین در خبری که همان روز منتشر کرد
نوشت« :احمدی نژاد خواستار دیدار با ســیدمحمد خاتمی است اما رئی س دولت اصالحات
این درخواست را نپذیرفته است ».اما در واکنشی مهم به این اخبار عل ی اکبر جوانفکر گفت:
«احمدی نژاد با هی چ یک از افراد مورد نظر شما تماس نگرفته اند و چنین به نظر م ی رسد که
این گونه ادعاها با اغ راض سیاسی مطرح م ی شود .گذشته از ان توجه داشته باشید که مقامات
و شخصی ت های سیاسی همواره با یکدیگر در تماس هســتند و جویای احوال یکدیگر
م ی شوند .این گونه ارتباطات صرفا دارای جنب ه های اخالقی ،ادب ،انصاف و انسانیت است و
نباید با نگاه سیاسی و انتخاباتی مورد ارزیابی قرار گی رند».
در واکنش به اعالم این خبر سید حسین نقوی حسینی ،سخنگوی کمیسیون امنیت
ملی نیز گفته است« :از انجایی که اقای احمدی نژاد به عنوان چهره اصولگرا در دو دوره
انتخابات ریاســت جمهوری مورد حمایت اصولگرایان قرار گرفت و همچنین رویکرد و
همکاری که ایشان با اصولگرایان داشته اســت ،برقراری چنین تماسی با اقای خاتمی
غیرممکن به نظر می رســد .بنده باتوجه به مشــی اقای احمدی نژاد بعید می دانم ایشان
با اصالح طلبان خصوصا چهره هایی که مشــهور به سران فتنه هســتند ،مالقات داشته
باشــد و بخواهد برای انتخابات با انها مالقات کند .پایــگاه اجتماعی احمدی نژاد پایگاه
اصالح طلبی نیست ،بنابراین با برداشتی که مردم از پایگاه اصولگرایی ایشان دارند چنین
تماس و ائتالفی خالف عقل و منطق به نظر می رسد و بنده بعید می دانم اقای احمدی نژاد
برای انتخابات چنین مســیری را طی کند .شــاید اقای احمدی نژاد با این تماس قصد
نصیحت کردن اقای خاتمی را داشته است چراکه چنین ائتالفی خالف مشی سیاسی اقای
احمدی نژاد است ».به هر روی به نظر می رســد محمود احمدی نژاد علی رغم اینکه فعال
ترجیح داده در محافل رسمی و رسانه ای ســکوت پیشه کند اما در پشت پرده اقداماتی را
انجام می دهد.
حبس چند روزه
گزارش ها
35
سیاست خارجی
سیاست
همه مخالفان یک توافق
یک سال است که مذاکره هسته ای در دولت حسن روحانی اغاز شده
است .در طول این مدت مخالفان و منتقدان مذاکرات بارها نقطه نظرات خود
را به شیوه ها و روش های مختلف بیان کردند .هرکدام برای خود منطقی دارند
و اکنون صدای انها به صورت رسا شنیده م ی شــود .در این پرونده تالش
کرده ایم تاثیر مذاکرات هسته ای بر ارایش سیاسی کشور را بررسی کنیم.
بازگشتغیرمنتظره
کری به عمان
ایا احتمال تمدید مذاکرات قوت گرفته است؟
سیاست
36
مثلث | شماره 241
اگر مذاکرات شکست بخورد
فضای سیاسی عوض می شود
تو گو با مصطفی کواکبیان
گف
با توافق هسته ای اعتدالیون دست باال
را خواهند داشت
گفت وگو با عباسعلی منصوری ارانی
سیاست
سیاست خارجی
خارجی
حنیف غفاری
روزنامه نگار
1
مذاکرات تعیین کننده هسته ای مسقط در حالی برگزار
شد که جابه جایی قدرت میان دموکرات ها و جمهوریخواهان
در کنگــره امریــکا فضای مذاکــرات را تا حــدود زیادی
تحت الشعاع خود قرار داده بود .از سوی دیگر ،با توجه به مقطع
و بازه زمانی که مذاکرات در ان برگزار می شــد ،این ماراتن
هســته ای از اهمیت ویژه و فوق العاده ای برخوردار بود .دو
موضوع مهم مورد اختالف میان ایران و اعضای ،5+1یعنی
موضوع تعیین نیازهای اساسی (و موضوعات متاثر از ان مانند
درصد و میزان غنی سازی) و نحوه برداشته شدن تحریم ها به
جواد ظریف
صورتی جدی در مذاکرات سه جانبه میان محمد
وزیر امور خارجه کشــورمان ،جان کــری وزیر امور خارجه
امریکا و کاترین اشتون نماینده اتحادیه اروپا و اعضای 5+1
مورد بررسی قرار گرفت.
دو روز بی خبری در مسقط
افکار عمومی و مخاطبان عا مو خاص مذاکرات هسته ای
طی دو روز مذاکرات سه جانبه میان ظریف،کری و اشتون
لحظات ازاردهنده ای را ســپری کردند! بی خبری از انچه
در فضای مذاکرات تعیین کننده ســه جانبه می گذشت ،بر
رسانه های داخلی و بین المللی نیز سایه انداخته بود .در این
میان بیش از هر چیزی بازار شایعات و گمانه زنی ها داغ بود و
هنوز خبری از توافق ی ا عدم توافق بر سر دو اختالف اساسی
باقیمانده منتشر نشده بود.
این در حالی بود که بر همگان مسجل بود عدم دستیابی
المانیتور به نقل از یک مقام کشورهای
عضو گروه 5+1ادعا کــرد« :مذاکرات
هســته ای به احتمال 50درصد تمدید
می شود ».المانیتور نوشــت« :سه روز
مذاکرات سخت و فشرده میان ایران و
گروه 5+1در عمان در حالی پایان یافت
که به نظر می اید توافقــی در ان برای
رســیدن به راه حل نهایی درباره برنامه
هسته ای ایران حاصل نشده است».
قدر متیقن مذاکرات مسقط چیست؟
مروری بر مواضع اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای
کشورمان از یک سو موید پیشــرفت در مذاکرات و از سوی
دیگر ،نشان از ادامه وجود نقاط اختالفی در حوزه «نحوه رفع
تحریم ها» بود .به عبارت بهتر ،قدر متیقن مذاکرات مسقط،
پیشرفت در مسیر مذاکرات و مخصوصا در حوزه تعیین میزان
و درصد غنی سازی بوده است .از نوع موضع گیری ها و اخبار
رسمی و غیررسمی بر می اید که هم اکنون تنها اختالف بر سر
نحوه رفع تحریم ها موضوعیت دارد و نه مساله غنی سازی .در
چنین شرایطی تنها یک گام تا رسیدن به توافق نهایی زمان
باقی است .گامی که دیگر نه مستلزم مذاکرات کارشناسی و
فنی و بلکه معلول «اتخاذ تصمیم سیاسی و تعیین کننده» از
سوی امریکا و دیگر اعضای 5+1است .به عبارت بهتر ،پس
از مذاکرات مسقط زمان واقعی برای اتخاذ تصمیم جدی و
تعیین کننده از ســوی اعضای 5+1فرا رسیده است .بدیهی
است که اگر چنین تصمیمی تا قبل از مذاکرات تعیین کننده
وین اتخاذ شــود ،توافق طرفین بر سر کلیات یک توافقنامه
دائمی قطعی خواهد شد ،هر چند که در خصوص رسیدن به
جزئیات توافق هنوز حرف و حدیث هایی باقی مانده است.
سید عباس عراقچی ،عضو ارشــد تیم مذاکره کننده
هسته ای کشــورمان در خصوص مذاکرات مسقط و نتایج
گفت وگوهای سه جانبه می گوید« :از انجا که همه موضوعات
به نوعی به هم گره خورده این کار را سخت تر می کند و اینکه
ما تا سوم اذر بتوانیم به نتیجه برســیم کار دشواری است،
فرصت کم است ،اما ناامید نیستیم .در موقعیتی نیستیم که
بگوییم پیشــرفتی در مذاکرات داشــتیم و در موقعیتی هم
نیستیم که بگوییم پسرفت داشتیم .خیلی مستقیم و نزدیک و
عملیاتی با عنایت به هدف یعنی همان توافق نهایی مذاکره
تو گوها همچنان شکل جدی و واقعی دارد ،ولی
کردیم و گف
در موقعیتی نیستیم که بتوانیم ادعای پیشرفت در مذاکرات
بکنیم .همه طرف ها جدی هستند و تصمیم داریم هر چه قدر
که الزم باشد مذاکرات را تا سوم اذر ادامه بدهیم ».در جایی
دیگر ،عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان تاکید
کرده است که تا می توان بر سر کلیت توافق جامع به توافق
دست یافت .البته سید عباس عراقچی بیش از این در خصوص
مختصات «توافق نهایی ب ر ســر کلیــات» توضیحی ارائه
نکرده است .همچنین محمدجواد ظریف ،وزیر امور خارجه
کشورمان نیز صرفا عنوان کرده اســت که باید در راستای
مشخص شدن وضعیت مذاکرات تا هفته اینده صبر کرد.
شــبکه های خبری مختلــف تاکید کرده انــد که در
حال حاضر اصلی تریــن اختالف طرفین بر ســر نحوه لغو
تحریم هاست و نه مســاله تعداد ســانتریفیوژ ها یا میزان
غنی سازی ایران .در این میان روزنامه روسی کامرسانت از
قول یک دیپلمات مطلع ادعا کرده توافقنامه هسته ای مورد
پذیرش تمامی شرکت کنندگان در مذاکرات هسته ای قرار
گرفته است .این دیپلمات روس که خواستار عدم افشای نامش
بود گفت« :عمال همه جزئیات فنی مورد توافق قرار گرفته و
تنها یک موضوع اصلی باقی مانده و ان روند چگونگی لغو
تحریم هاست».
ریابکوف از امکان توافق هسته ای می گوید
مذاکرات هســته ای در غوغــای ناشــی از پیروزی
جمهوریخواهــان بــر دموکرات هــا در انتخابات مجلس
نمایندگان و سنا صورت گرفت .طی هفته های اخیر ،اعضای
دو حزب دموکــرات و جمهوریخواه غوغای زیادی بر ســر
موضوع هسته ای کشورمان و نحوه مواجهه با پرونده هسته ای
کشورمان به راه انداخته اند .در چنین شرایطی اسمان مسقط به
صحنه تقابل کبوترها (دموکرات ها) و بازها(جمهوریخواهان)
بر سر نحوه تصمیم گیری بر سر پرونده هسته ای ایران تبدیل
شــده بود .اما فارغ از این هیاهو ،واقعیت امر این اســت که
این غوغا تاثیری در اراده جمهوری اســامی ایران بر ســر
ادامه مسیر صلح امیز خود در دســتیابی به انرژی هسته ای
نخواهد داشت .در چنین شــرایطی اساسا نزاع دموکرات ها
و جمهوریخواهان نیز اهمیتی برای کشورمان ندارد .بدیهی
است که چه جمهوریخواهان و چه دموکرات ها اساسا قدرت
تقابل غیر دیپلماتیک با کشورمان را در این خصوص ندارند.
اظهارات اخیر ژنرال دمپســی ،رئیس ستاد مشترک ارتش
امریکا در این خصوص قابل تامل و استناد است« :هرگونه
اقدام نظامی علیه ایران «چالش برانگیز» اســت .استفاده از
ابزار نظامی قدرت ،تنها اهداف هســته ای ایران را به تاخیر
می اندازد و ان را نابود نمی کند .انچه ظرفیت هسته ای ایران را
به یک مساله تبدیل می کند ،نه سانتریفیوژها و نه موشک های
بالستیک ،بلکه سرمایه انسانی است که تخصص الزم برای
احیای این برنامه را داراســت .به همین دلیل هم هست که
مسیر دیپلماتیک قطعا مسیر درست است».
احســاس نیاز امریکا به ایران مقوله ای نیســت که
دموکرات ها و جمهوریخواهان در تشــخیص ان با یکدیگر
اختالف داشته باشند .در این میان صرفا نحوه مواجهه ظاهری
این دو با چنین احساس نیازی متفاوت است.
مثلث | شماره 241
معــاون وزیر امور خارجه روســیه و عضو ارشــد تیم
مذاکره کننده این کشــور ســعی کرده تصویر شفاف تری
نسبت به مذاکرات هســته ای اخیر ارائه دهد .تصویری که
گویا پیشرفت در مذاکرات در عین باقی ماندن اختالف بر سر
نحوه رفع تحریم هاست« :توافق هسته ای با ایران امکان پذیر
است و تنش بین امریکا و روسیه توافق هسته ای با ایران را
جدال کبوترها و بازها در مذاکرات هسته ای عمان
سیاست
به توافق کلی بر سر دو موضوع اصلی و مبنایی باقیمانده به
معنای عدم رسیدن به توافق نهایی تا ضرب االجل دوم زمانی
تعیین شده پس از توافقنامه ژنو محســوب می شد .باتوجه
به پیچیدگی نگارش جزئیات توافقنامه ،حتما می بایســت
در مذاکرات مســقط میان نقاط اختالفــی نوعی «توافق
پیش برنده» حاصل می شــد .قدرت این توافق کلی باید در
حدی تعریف می شد که از یک سو منجر به توافق نهایی تا قبل
از ضرب االجل دوم توافقنامه ژنو شود و از سوی دیگر ،بتواند
به محور مهمی در راستای تجمیع «جزئیات توافقنامه» حول
خود تبدیل شود .اما ایا این اتفاق در مسقط رخ داد؟ ایا طرفین
توانسته اند به صورت واقعی به توافقی تعیین کننده در راستای
حرکت به سوی امضای توافق نهایی برسند؟
با رصد اخبار رسمی مربوط به مذاکرات مسقط ،اساسا
تصویری از میز مذاکرات به ذهن متبادر نمی شد .اما سرانجام
پس از دو روز بی خبری اخباری به صورت رسمی از مذاکرات
منتشر شد .اخباری که نه موید «شکست مذاکرات» و نه موید
«توافق نهایی» بود .به عبارت بهتر ،اخبار اعالمی از سوی
تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان و دیگر دیپلمات ها و
سیاســتمداران حاضر در صحنه مذاکرات به سمت و سوی
ی که گویا باید
تولید نوعی «ابهام هدفمند» پیش رفت؛ ابهام
تا زمان برگزاری دور نهایی مذاکرات هسته ای در 27ابان ماه
امسال در وین ادامه پیدا کند!
متوقف نخواهد کرد .فکر می کنم که هنوز تا شب 23نوامبر
وقت داریم و قادریم راهــکاری در این زمینه بیابیم .ناتوانی
طرف های درگیر در برطرف ساختن شکاف های عمیق در
مواردی چون تحریم ها و غنی سازی مشاهده می شود اما نباید
تنها نیمه خالی لیوان را دید .ما واقع بین هستیم و مطمئنیم
که می توان بــا موفقیت به این هدف رســید .هنوز فرصت
باقی است و دلیلی برای نگاه منفی و ناامیدی در این مساله
وجود ندارد .طرف های درگیر نباید وقت را بکشند و البته انها
می دانند که فقدان خالقیت و مسئولیت پذیری گفت وگوها را
به شکست خواهد کشاند .مذاکرات در حال حاضر وارد جزئیات
بسیار دقیق شده است .مذاکره کنندگان پیشرفت هایی را در
زمینه راکتور اب سنگین اراک ،میزان غنی سازی و تاسیسات
غنی سازی فردو به دست اورده اند».
اگرچه ریابکوف تاکید کرده است تحریم های یکجانبه
امریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران مبنای حقوقی نداشته و باید
لغو شد اما به نظر می رسد او و کشور متبوعش روسیه نیز در
خصوص تحریم های چندجانبه شورای امنیت گارد بسته ای
دارند .این گارد بسته مانند گارد بسته ای است که ایاالت متحده
امریکا در خصوص تحریم های چندجانبه شــورای امنیت
سازمان ملل متحد دارد.
در میان وزرای اروپایی ،وزیــر امور خارجه المان قابل
تامل ترین موضع گیری را در خصوص مذاکرات هســته ای
با ایران داشته است .فرانک والتراشتاین مایر در این خصوص
می گوید« :مذاکرات در لحظه مرگ و زندگی(یا شکســت
کامل یا توافق بــزرگ) قرار دارد و بعید اســت که فرصت
دیگری در اینده نزدیک بــه وجود اید .انعطــاف و قدرت
رهبری برای رســیدن به مصالحه از سوی همه طرف های
مذاکره کننده مورد نیاز است.من به این نتیجه رسیده ام که
فرصتی اینچنینی بعید است در اینده نزدیک به وجود اید و
تمدید مذاکرات هم نمی تواند به حصول راهکار حداقل در دو
سال اینده منجر شود».
37
سیاست خارجی
نکته دیگر اینکه مسئولیت تنظیم رفتار جمهوریخواهان
و ایجاد مانــع در برابر انهــا صرفا متوجــه رئیس جمهور
ایاالت متحده امریکا خواهد بود .بدیهی است که در این میان
هرگونه کارشکنی (در صورت رسیدن به توافق نهایی) مترادف
با نقض توافقنامه و بازگشت به وضعیت قبل از مذاکرات همراه
خواهد بود .در قانون اساسی امریکا ،رئیس جمهور باالترین
مقام اجرایی محسوب می شود .بر این اساس رئیس جمهور
قدرت وتوی رای کنگره را به صورت کلی دارد.
در این میان مجلس سنا در خصوص وتوی تصمیمات
رئیس جمهور باید حداقل نظر دو سوم سناتورها( 67سناتور)
را جلب کند .این در حالی است که جمهوریخواهان هم اکنون
52کرسی سنا را در دست دارند .به عبارت بهتر ،قوانین امریکا
مانور بیش
به گونه ای چیده شده که در ان رئیس جمهور قدرت
از اندازه ای دارد.
مسئولیت شکست مذاکرات برعهده کیست
سیاست
38
مثلث | شماره 241
انچه مسلم است اینکه تنها راه رسیدن به توافق نهایی،
تصمیم تعیین کننده ای است که امریکا و دیگر اعضای 5+1
باید در خصوص رفع تحریم های ایران اتخاذ کنند .اما اگر این
تصمیم اتخاذ نشود تکلیف چه خواهد بود؟ در این خصوص
باید تاکید کرد که مســئولیت هرگونه شکست در مذاکرات
هســته ای بر عهده ایاالت متحده امریــکا و دیگر اعضای
5+1خواهد بود .در این خصوص مصادیق و جزئیاتی وجود
دارد که شاید اکنون نتوان به صورتی بارز از انها سخن گفت
اما در اینده افکار عمومی بیشــتر در جریان این موارد قرار
خواهند گرفت .تنها می توان به ذکر این نکته بســنده کرد
که مصادیق کارشکنی های واشنگتن و دیگر اعضای 5+1
در جریان مذاکرات هسته ای متعدد و متکثر است .جمهوری
اسالمی ایران در انتظار تصمیم واقعی و سخت اوباماست و
عشوه کبوترها و مستی بازها موضوعیتی برای تهران ندارد.
اگر کســی تصور کند دموکرات ها نماد تبشــیر هسته ای و
جمهوریخواهان نماد انذار در این حوزه هستند دچار خبطی
اساسی و بنیادین شده اســت .جان کری فراموش نکند که
در جریان مذاکرات وین 6نیــز او و لوران فابیوس،وزیر امور
خارجه افراطی فرانسه در انتظار تغییر تصمیم ایران و عبور
از خطوط قرمز ترسیم شده هسته ای کشــورمان در دقیقه
90ضرب االجل ماندند و در نهایت فرصتی طالیی را جهت
رسیدن به توافق نهایی از دســت دادند .حال تیم هسته ای
امریکا و دولت این کشــور تنها و تنها یک فرصت انتخاب
دارد .فرصتی که تصمیم در خصوص بهره گیری یا از دست
دادن ان به همراه عواقب و تبعات هر کدام بر عهده شخص
رئیس جمهور امریکاست.
اگرچه مقامات غربی در این میان سعی کرده اند پروسه
مقصرسازی جمهوری اســامی ایران را دنبال کنند ،اما در
عمل ســواالتی اســت که طرف مقابل ،مخصوصا طرف
امریکایی به عنوان کارشــکن ترین عضو گــروه 5+1باید
در این خصوص پاسخگو باشــد .تنها برخی از این سواالت
عبارتست از:
چرا در جریان مذاکرات وین ،4ایاالت متحده امریکابا زیاده خواهی خود و طرح مســائلی بحران ساز مانند لزوم
گنجانده شــدن موضوع توان موشــکی ایران مانع از اغاز
نگارش پیش نویس توافقنامه نهایی و در نتیجه از دست رفتن
فرصت رســیدن به توافق نهایی قبل از ضرب االجل اولیه
تعیین شده پس از توافق ژنو شد؟
چرا در جریان مذاکرات ویــن 6یعنی اخرین دور ازمذاکرات هسته ای قبل از پایان ضرب االجل اول زمانی تعیین
شده پس از توافقنامه ژنو ،ایاالت متحده امریکا ضمن اصرار
بر سر تعیین نیازهای اساسی ( )Practical Needsو مساله
رفع قطره چکانی تحریم ها و تعریف پروســه ای بلندمدت
برای عادی ســازی پرونده ایران مانع از رســیدن به توافق
نهایی شد؟ ایا در ان زمان نیز جمهوریخواهان باعث و بانی
این کار بودند؟!
چرا در جریــان مذاکرات نیویــورک و در حالی کهبه واسطه حضور وزرای امور خارجه ،امکان پیشبرد مذاکرات
و حتی رسیدن به توافق بر سر اختالفات کالن موجود وجود
داشت ،مقامات امریکایی دوباره مانع از سرعت بخشی به روند
مذاکرات شدند؟ البته در این خصوص نباید از نقش انفعالی
و حتی بازدارنده دیگر اعضای 5+1یعنی فرانســه ،روسیه،
انگلیس ،المان و چین نیز غافل ماند.
رمز گشایی از سخنان حسن روحانی
درست چند ســاعت بعد از انکه هواپیمای محمدجواد
ظریف در فــرودگاه مهراباد به زمین نشســت ،روحانی در
جلسه هیات دولت از انچه در پشت درهای بسته اتفاق افتاده
بود رمزگشــایی کرد .او بدون نام بردن از امریکا مشکالت
داخلی انها را مربوط به خودشان دانست و گفت« :اگر یکی
از کشورهای عضو گروه 5+1مشــکالتی در داخل دارد و
در انتخاباتی برنده یا بازنده شده اســت ،به ما ربطی ندارد و
هر کشوری باید مشــکالت داخلی اش را در درون خود حل
کند ».مشخص است که در این سخن منظور کشوری غیر
از امریکا نیست ،چراکه تنها دموکرات های امریکا بودند که
در هفته گذشــته انتخابات میانــدوره ای امریکا را به رقیب
محافظه کار خود واگذار کردند .حرف هــای روحانی به این
معناست که کری و امریکا خواهان این هستند که از پیروزی
در این مذاکرات به نفع خود در داخل امریکا اســتفاده کنند.
اما پاسخ روحانی روشــن بود .او گفت« :نفع یکجانبه هیچ
توافقی را مستحکم نمی کند ».ظاهرا درخواست های کری
در این مذاکرات روحانی را بیش از پیش ناراحت کرده است.
رئیس جمهوری با بیان اینکه کشورها نباید مشکالت داخلی
خود را در مذاکرات وارد کنند ،گفت« :این موضوع قانونی و
منطقی نیست و همه اعضای 5+1باید به مصالح بلندمدت
کشــورها و منطقه توجه کنند ».روحانی عــاوه بر این از
زیاده خواهی های امریکا هم پرده برداشت و گفت« :امیدواریم
همه کشورهای 5+1به ویژه امریکا که گاهی در مذاکرات
ی اســت ،متوجه شرایط باشند ».یکی از
به دنبال زیاده خواه
مهمترین گره های مذاکرات میان ایران و غرب بر سر تعداد
سانتریفیوژها و رفع تحریم هاســت .در این زمینه و خصوصا
بر سر مساله حجم ١٩٠هزار سو نیاز ایران برای غنی سازی
چانه زنی های فراوانی انجام گرفته است .در واقع انچه باعث
شد توافق ژنو به جای رسیدن به توافق نهایی ،به یک تمدید
چهارماهه منتهی شود ،اختالف بر سر همین موضوع و البته
نحوه رفع تحریم ها بود .حاال روحانی فاش می کند که ایران
«تعدیل های الزم» را انجام داده است .او گفته« :ایران تمامی
مساعی خود را در این زمینه به کار بسته و تعدیل های الزم را
در درخواست هایش انجام داده است ».پس از این بود که از
امریکایی ها خواست دست از «زیاده خواهی» بردارند .انچه
سخنان روحانی از نتیجه مذاکرات به دست می دهد این است
که در روزهای پایانی امریکایی ها به خاطر مشکالت داخلی
به دنبال زیاده خواهی در نتیجه توافق نهایی هستند .گره کار
این بار نه تنها در کشور امریکا بلکه در موقعیت متزلزل اوباما
و دموکرات ها نهفته است .مهمتر اینکه حرف های روحانی
نشان می دهد که ایران قصد ندارد بیش از این به «تعدیل»
خواســته هایش تن دهد و به درســتی تاکید می کند« :اگر
کشوری به همه تعهدات بین المللی پایبند است ،پاسخگوی
شکاک بودن برخی کشورها باشد ».او در این مسیر «فتوای
رهبر معظم انقالب» را باالترین تضمین برای صلح امیز بودن
برنامه هسته ای ایران می خواند.
سیروس ناصری چه می گوید؟
سیروس ناصری ،عضو پیشین تیم مذاکرات ایران و5+1
با بیان اینکه اوباما در دوران ریاست جمهوری اش هیچ موفقیتی
نداشته اســت ،می گوید« :دولت اوباما در دست یابی به توافق
هسته ای با ایران جدی است .دولت اوباما در دست یابی به توافق
جدی است و سعی می کند به تفاهم برسد ،زیرا اوباما دردوران
ریاست جمهوری اش دقیقا هیچ موفقیتی چه در زمینه داخلی و
چه در صحنه خارجی از خود نشان نداده و توافق با ایران اخرین
موضوعی است که می تواند مطرح شود.همین مساله می تواند
تنها دلیلی باشد که به نتیجه بخش بودن مذاکرات امیدوار بود.
اما وقتی که به مواضع امریکایی ها در مذاکرات نگاه می کنید
سیاست خارجی
می بینید که انها با نقطه متوازن برای انجام توافق فاصله دارند
بنابراین نظر شخصی بنده این است که شانس باالیی برای
رسیدن به توافق در پایان دوره اعالم شده (سوم اذرماه) وجود
ندارد .من هنوز احتمال تمدید را بیشتر می دانم».
ناصری در پاســخ به ســوالی درباره اظهــارات اخیر
ســید عباس عراقچی ،مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران با
5+1مبنی بر احتمال توافق دو طرف بر ســر کلیات و باقی
ماندن جزئیات توافق گفت« :اصال جــز این نمی توان کار
دیگری انجام داد و توافق بر سر کلیات و باقی گذاشتن جزئیات
به نفع جمهوری اسالمی ایران است .اگر ایران به تفاهم کلی
سیاسی با 5+1دست یابد و زمان مناسبی برای بررسی تمام
جزئیات با دقت تخصیص دهد به نفع کشور خواهد بود».
وی در ادامه اظهاراتش افزود« :تجربه یک سال گذشته
نشــان داد که امریکایی ها و به تبع ان اروپایی ها تا جایی که
می توانند به دنبال تفاسیری از جزئیات هستند تا سوءاستفاده
کنند .از انجایی که این یک توافق جامع است باید تمام جوانب با
دقت کافی مورد بررسی قرار گیرد تا جزئیات کامال روشن شود.
حتی اگر جزئیات یک سال طول بکشد باید این کار انجام گیرد
تامطمئن شوید که روزنه ای برای سوءاستفاده امریکایی ها باقی
نمانده است .احتمال اینکه توافقات به طور کامل میان ایران و
5+1بر هم خورد و شرایط به حالت قبل از توافق برنامه اقدام
مشترک بازگردد بیشتر از 5درصد نیست .هنوز فکر می کنم که
احتمال تمدید به صورت کوتاه مدت بیشتر از دستیابی به توافق
است .اما از انجایی که معموال تا زمان پایان مذاکرات مواضع
نهاییطرفمقابلمشخصنیستبههمیندلیلممکناست
در زمان پایانی اتفاقی بیفتد».
وی درباره برگزاری مذاکرات در عمان گفت« :بهترین
فایده برگزاری مذاکرات سه جانبه و مذاکرات هسته ای این
بود که در فضایی بی سروصداتر برگزار شد .برخی در داخل
ممکن است به جنبه منفی ان بپردازند ولی این مساله روشن
است که مذاکراتی که در این حد از پیچیدگی و حساسیت است
و مواضع طرف ها به سرعت در صحنه عمومی پخش شده
و حساســیت ایجاد می کند بهتر است در یک محیط ارام تر،
بی سر و صداتر و کم خبری تر برگزار شود».
چهار سناریو
در این میان المانیتور به نقل از یک مقام کشــورهای
عضو گروه 5+1ادعا کرد« :مذاکرات هسته ای به احتمال 50
درصد تمدید می شود ».المانیتور نوشت« :سه روز مذاکرات
سخت و فشــرده میان ایران و گروه 5+1در عمان در حالی
پایان یافت که به نظر می اید توافقی در ان برای رسیدن به
راه حل نهایی درباره برنامه هسته ای ایران حاصل نشده است.
اما دیپلمات ها همچنان می گویند که دستیابی به این توافق تا
وال اســتریت ژورنال همچنیــن نوشــت« :برخی از
شرکت کنندگان در مذاکرات معتقدند که برای تمدید ،الزم
است طرفین دست کم بر سر مولفه های کلی به توافق برسند.
یک مقام عربی ارشــد حاضر در جریان مذاکرات می گوید:
«باید چیزی روی کاغذ بیاید».
عقب نشینی امریکا در مذاکرات
خبر توییتری ماری هارف از بازگشت مجدد کری به عمان
ضرب االجل 24نوامبر امکان پذیر است».
ســرگئی ریابکوف ،معاون وزیرامور خارجه روسیه و
مذاکره کننده ارشد این کشور گفت که به طور معقوالنه نسبت
به حصول یک توافق تا 24نوامبر خوش بین است .اما اشتباه
است که بگوییم پیشرفتی بزرگ حاصل شده است.
همچنین هیات مذاکره کننده فرانسه در شبکه اجتماعی
توئیتر چهار سناریو را محتمل دانست« :دستیابی به توافق
نهایی تا 24نوامبر ،حصول چارچوب توافق با دورنمای کار
روی جزئیات در اینده ،ادامه مذاکرات و شکست مذاکرات».
یک دیپلمات از کشــورهای عضو 5+1بااشاره به این
ســناریوها در گفت وگو با المانیتور مدعی شد« :یک شانس
25درصدی برای حصول توافق نهایی تا 24نوامبر وجود دارد
و به احتمال 50درصد مذاکرات تمدید می شود».
این دیپلمات که خواست نامش فاش نشود تاکید کرد
که احتمال شکست مذاکرات بسیار کم است.
سوزان ملونی ،مشاور سابق وزارت امور خارجه امریکا
در حوزه ایران در گفت وگو با المانیتور اظهار کرد« :من فکر
می کنم بتوانیم با قطعیتی نسبی بگوییم که توافقی در عمان
حاصل نشده است ».وی تاکید کرد که نمی توان گفت این
توافق حاصل نمی شود ،واضح است که این اتفاق خواهد افتاد.
سوال ایران از امریکا
روزنامه «وال استریت ژورنال» چهارشنبه به نقل از یک
مقام ارشد امریکایی نوشت« :تیم ایرانی در جریان نشست
عمان ،در رابطه با تاثیرات انتخابات کنگره امریکا و شکست
دموکرات ها در سنا ،از طرف امریکایی سوال کرده است».
پیش از این یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا نیز که
در طول سفر «جان کری» وزیر خارجه این کشور از عمان به
چین در جمع خبرنگاران حاضر در هواپیما صحبت می کرد ،در
این مورد گفته بود« :شما وقتی دور میز ناهار هستید ،یا در حال
گشت زدن هستید ،گپ می زنید و در این بین موضوعاتی که
در خبرها امده هم مطرح می شود .اما نمی خواهم این مساله
را بزرگ کنم و بگویم که این بخشی از مذاکرات بوده است».
روزنامه الشرق االوسط نوشــت« :مذاکرات در عمان
نشان می دهد که توافق نزدیک است».
عبدالرحمن الراشد ،تحلیلگر روزنامه الشرق االوسط
عربستان می نویسد« :مذاکرات در عمان نشان می دهد که
توافق نزدیک است و این توافق در موعد مقرر شده در اواخر
ماه جاری ( 24نوامبر 3-اذر) اعالم می شود که اعالم ان تاریخ
منطقه خاورمیانه را تغییر خواهد داد».
سردبیر سابق روزنامه الشرق االوسط که در حال حاضر
رئیس شبکه تلویزیونی العربیه است در ادامه با انتقاد از پنهانی
بودن مذاکرات ایران و 5+1تصریح کرد کــه باراک اوباما
رئیس جمهور امریکا برای حل مشکالت با ایران عالقه زیادی
دارد .وی در ادامه به شدت از عقب نشینی دولت امریکا مقابل
ایران انتقاد کرده و مدعی است که اگر مذاکرات به ایران اجازه
دهد که برنامه هسته ای خود را ادامه دهد عصری خطرناک
خاورمیانه را تهدید می کند و موازنه قوا به شکلی خطرناک
تغییر کرده است.
پایگاه خبری النشــره لبنان نیز در تحلیلی از برگزاری
مذاکرات هسته ای در شهر مسقط پایتخت عمان با اشاره به
اینکه امریکا برای اعالم دستیابی به توافق با ایران حتی به
صورت جزئی عجله دارد ،تصریح کرد که این مذاکرات فشرده
شاهد فراز و نشیب بوده اســت و مقامات دو طرف بر نقطه
نظرات خود درباره مساله هسته ای تاکید دارند.
النشره در ادامه با اشاره به اینکه فضای جاری بین المللی
از جمله تحوالت در اوکراین و تقابل امریکا و روسیه ،بحران
داعش و همچنین بحث خروج نیروهای ناتو از افغانســتان
دالیل عجله امریکا برای اعالم به نتیجه رسیدن مذاکرات
5+1با ایران است ،تاکید کرد که عقب نشینی نسبی امریکا
در مذاکرات به طور راهبردی تامین کننده منافعش در عرصه
بین المللی خواهد بود.
بامداد پنج شنبه در اخرین دقایقی که هفته نامه
برای ارسال به چاپخانه اماده می شد سخنگوی وزارت
خارجه امریکا در توییتر خود از بازگشت کری به عمان و
مذاکره یکساعته او با وزیر خارجه این کشور در فرودگاه
مسقط خبر داد .به نظر می رسد او حامل پیام باراک اوباما
برای تهران بوده ،پیامی که مسئوالن عمانی ان را به
ایران مخابره خواهند کرد.
مثلث | شماره 241
سیاست
39
سیاست خارجی
درخوشبینانه ترین
حالتیکتوافقکلی
حاصلمی شود
حمیدرضا اصفی در گفت وگو با مثلث
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
در شــرایطی که تنها نزدیک به 10روز دیگر تا
پایان مذاکرات هستهای میان ایران و 5+1زمان
باقی مانده اســت ،جمهوریخواهان در امریکا
قدرت را در کنگره به دســت گرفتند .باتوجه به
این مساله ایا ممکن است از این پس در بحث
مذاک رات هستهای با مشکالتی از جانب این جناح
مواجه شویم؟
سیاست
40
مثلث | شماره 241
موضوع حضور جمهوریخواهان در کنگره امریکا
و رابطه باراک اوباما بــا این نمایندگان در دو ســال اینده را
نباید به موضوع هســته ای ای ران خالصه کرد بلکه باید این
مساله را در یک دایره بزرگتر مورد بررسی قرار داد ،زی را اوباما
این نمایندگان را ب رای موضوعــات مختلف نیاز دارد از لوایح
داخلی و خارجی گرفته تــا موضوعات بی ن المللی همچون
ســوریه ،داعش و غیره .بناب راین اگر ســاده انگاری کنیم و
فقط به یک موضوع نگاه کنیم دچار مشــکل خواهیم شد.
اگر قرار باشد ب رای بررســی رابطه کنگره و دولت دموکرات
اوباما فقط موضوع هسته ای را مدنظر قرار دهیم باید گفت
جمهوریخواهان در این مــدت کار خاصی نم ی توانند انجام
دهند مگر اینکه بعضی از تحریم ها که لغو انها دست کنگره
است را با مشکل مواجه ســازند .در این رابطه نیز م ی توان با
تعلیق به نوعی بحث توافق را پیش برد و اوباما این فرصت
را دارد که کنگره را دور بزند .منتها در این خصوص نیز باید به
دو موضوع توجه داشت؛ نخست اینکه اوباما خیلی شخصیت
قوی ای در این چند ساله از خود نشان نداده است و دوم اینکه
نیازهای متعدد وی به کنگره در زمینه های مختلف ،انسان را
وادار م یکند که محتاط باشد و اینطور قضاوت نکند که در
قضیه هسته ای او دست به هر کاری م ی تواند بزند .در واقع
رئی س جمهور امریکا باید با کنگره وارد نوعی بده بستان در
موضوعات مختلف شود و در این رابطه باید کمی با احتیاط
سخن گفت .اینکه گفته م ی شود کنگره هیچ کاری نم ی تواند
بکند شاید در مورد یک موضوع درست باشد اما وقتی در ابعاد
و موضوعات مختلف دولت و کنگره با هم در ارتباط هستند
رئی س جمهور ناچار است ب رای تصمیم گیری هایش فکر کند.
در نتیجه کنگره شاید تا دو سه ماه اینده نتواند کاری از پیش
ببرد اما بعد از ان م ی تواند به گونه ای وارد شود و سنگ اندازی
کند .بناب راین ب رای اظهارنظر در این خصوص باید صبر کنیم
و ببینیم که اوضاع چگونه پیش م ی رود ،اما انچه که مسلم
اســت اینکه جمهوریخواهان شــرایط را ب رای باراک اوباما
سخت تر خواهند کرد.
ایا ممکن است طرح این مســاله در امریکا که
کنگره در رونــد مذاکرات کارشــکنی م ی کند
سیاستی باشــد جهت اینکه ایران در مذاکرات
سریع تر وارد عمل و تصمی م گیری شود؟
بعید نیست که این گونه تحلی ل ها و صحب ت ها در
رابطه با سخت گیری ها و ســنگ اندازی های کنگره در روند
مذاکرات هســته ای ای ران یک حربه از طرف جان کری وزیر
امور خارجه امریکا باشد تا با این فشار بتوانند سیاست های
2
همزمان با نزدیک شــدن به پایان مهلت
تعیین شده برای رسیدن به توافق جامع یعنی
ســوم اذر ماه و پس از انجام مذاکرات مسقط
گفت وگویی با حمیدرضا اصفی ،ســخنگوی
پیشین وزارت خارجه ایران و سفیر سابق ایران
در امارات و فرانســه انجام دادیم و نظر او را در
رابطه با فضای فعلی گفتگوها و اینده مذاکرات
جویا شدیم.
خودشــان را جلو ببرند .به همین خاطر تیم هسته ای ای ران
باید خیلی مراقب باشــد و با در نظر داشتن چنین مسائلی
مذاکرات را پیش بب رند .البته این نکته را نیز باید در نظر داشت
که جمهوریخواهان نسبت به دموکرات ها عملگراتر هستند
و اگر قوه مقننه و مجریه هر دو در اختیار جمهوریخواهان بود
قطعا در این شرایط ای ران در مذاکرات نسبت به دوره ای که
دموکرات ها قدرت را در اختیار دارند ،زودتر به نتیجه م ی رسید.
همچنان که در خاطر داریم که اکثر تحریم های ســخت و
سنگین را دموکرات ها بر ای ران تحمیل کردند .بناب راین نباید
اینگونه تصور کرد که دموکرات ها از جمهوریخواهان در ب رابر
موضوع هسته ای ای ران نرم تر عمل م ی کنند.
هفته گذشــته تیم هســته ای ایران در مسقط
مذاک راتی را با طرف مقابل انجام داد که نه انقدر که
برخی خوش بین بودند پیشرفت داشت و نه انقدر
که برخی بدبین بودند ،ب ی نتیجه بود .ارزیابی شما
از این مذاکرات چیست؟
من از ابتدای مطرح شدن پروند ه هسته ای ای ران در
مصاحب ه هایم تاکید کرده ام که پرونده هسته ای ای ران پرونده
ساده ای نیست؛ برخالف برخی که خیلی اظهار خوش بینی
م ی کردند به نظر من این پرونده سخت و پیچیده است و فراز
و فرود زیادی داشته و خواهد داشت .از سوی دیگر من معتقدم
این مساله که چه زمانی به نتیجه م ی رسیم نباید خیلی ب رای
ما اهمیت داشته باشد بلکه موضوع مهمتر این است که چه
زمانی به حقوق خودمان خواهیم رسید.
مذاکرات اخیر در مسقط نشان داد که فاصله ها میان
طرفین همچنان وجــود دارد و در رابطه با بحث های جدی
میان ای ران و 5+1هنوز اختالف وجود دارد .ضمن اینکه اعتقاد
دارم در نــگارش متن توافق نیز برخــی دیگر از موضوعات
اختالفی نمایان خواهند شــد .اگر بخواهیم متصور باشیم
که تا 10روز دیگر بحث مذاکرات با نگارش متن توافق پایان
یابد ،خیلی محتمل و قابل انتظار نیست .در خوش بینانه ترین
حالت من فکر م ی کنم که یک توافق کلی حاصل شــود و
بعد ادامه کار به اینده موکول شــود .در واقع ب رای مشخص
شدن جزئیات کار ،دو طرف مذاکرات شــان را در اینده ادامه
خواهند داد.
در بحث تحری م ها به موضوع تعلیق اشاره کردید.
ایا تیم هستهای که بارها بر لغو تحری مها تاکید
داشته چنین مسالهای را خواهد پذیرفت؟
اینکه نظام شرایط تعلیق تحریم ها را به جای لغو
انها بپذیرد یا خیر ،به جمع بندی حاکمیت برم ی گردد .به بیان
دیگر اگر موضوعات و پیشنهادات دیگر از طرف 5+1خیلی
جذاب باشد شاید بتوان بحث تعلیق تحریم ها را نیز مدنظر
داشت؛ البته این نظر شخصی بنده است .درواقع به نظر من
نباید به صورت جدا جدا به توافق نگاه کرد بلکه اگر این گونه
بنگریم که مجموع و جامعیت این توافق در راستای تامین
منافع جمهوری اسالمی ای ران باشد راحت تر م ی توان ب رای
پذیرش ان تصمیم گرفت.
تا سوم اذر سه ســناریو پیش رو داریم؛ نخست
دستیابی به توافق جامع ،دوم تمدید مذاکرات و
سوم عدم توافق .در صورت حصول هر کدام از
این سناریوها شاهد چه تحوالتی در داخل ایران
خواهیم بود؟
اگر این مذاکرات تا ســوم اذر به نتیجه مشخصی
نرسد مقصر اصلی طرف مقابل است که حاضر نشده حقوق
ای ران را بپذیرد و برخورد خصمانــه ای را در قبال ای ران به کار
گرفت .همچنین اگــر توافق حاصل نشــود اتفاق خاصی
نم ی افتد و نباید مردم نســبت به این موضوع خیلی ه راس
داشته باشند.
زی را اگر توافق حاصل نشود باز هم جمهوری اسالمی
قدرتمندتر از همیشــه به راه خود ادامه خواهد داد .از ابتدای
انقالب ما دچار تحریم بوده ایم و هنوز نیز هستیم و تحریم ها،
ریشه مشکالت اقتصادی ما نیستند .اگر برخی گمان م ی کنند
که با لغو تحریم ها تمام مشکالت مملکت مرتفع م ی شود،
در اشتباه هستند .شــاید به لحاظ روانی و فضای سیاسی،
موقعیت بهتری به وجود اید اما به این صورت نیست که تمام
مشکالت ما در گرو تحریم ها باشد .در نهایت اکنون دولت
و سیاســتمداران این وظیفه را دارند که پرونده هسته ای را
حل وفصل کنند و در این راستا تیم هسته ای تمام توانش را به
کار گرفته است .امید م ی رود که به نتیجه قابل قبول و تامین
کننده منافع مان دست یابیم اما اگر به نتیجه هم نرسیم باز راه
خود را ادامه خواهیم داد.
ایا حصول توافق را م ی توان یک دســتاورد برای
دولت اقای روحانی به شمار اورد؟
اگر توافقی میان ایــران و گروه 5+1صورت بگیرد
قطعا ب رای دولت یک موفقیت جدی است اما این موفقیت را
نباید فقط به پای دولت نوشت بلکه ب رای کل نظام است .زی را
30سال است که جمهوری اسالمی ای ران تالش کرده تا به این
نقطه رسیده ایم؛ بیش از سه دهه است که پافشاری و مقاومت
کرده ایم و همواره نیز حمایت مردم از نظام و مسئوالن وجود
داشته است .بناب راین این پیروزی مربوط به کل حاکمیت است
اما نم ی توان کتمان کرد که دولت اقای روحانی اهتمام جدی
ب رای توفیق این مذاکرات داشته است .در نتیجه این توافقنامه
هر زمانی که حاصل شود باید به نام جمهوری اسالمی و همه
گروه ها و گرایش ها نوشته شود.
سیاست خارجی
میانجی ارام
وزن عمان با برگزاری جلسات محرمانه و اشکار
میان ایران و امریکا در منطقه باال رفته است
مثلث | شماره 241
سیاست
41
سیاست خارجی
3
یک ماه قبل از پایان مهلت توافق ژنو ناگهان یک خبر
غیرمنتظره به مساله نخست رسانه ها تبدیل شد؛ «عمان
محل جدید مذاکرات هسته ای خواهد بود .انهم با مذاکره
سه جانبه کری ،ظریف و اشتون».
چرا عمان؟ این سوال انجا اهمیت مضاعفی م ی یافت
که ب ر اســاس توافق اصولی ای ران و گــروه 5+1باید همه
مذاکرات و نشســت ها در محلی برگزار شــود که یکی از
نهادهای سازمان ملل انجا باشد .توافقی که موجب شده بود
مذاکرات در این یکسال در ژنو ،وین و نیویورک برگزار شود.
حاال اما اعالم شــد که دور جدید مذاکرات در عمان برگزار
خواهد شد .این خبر البته از زاویه ای دیگر هم با اهمیت جلوه
م ی کرد که برخی تحلیلگران مسائل سیاسی انتخاب عمان
را به جهت سابقه اش در روابط میان ای ران و امریکا نشانه ای
مثبت قلمداد م ی کردند .به یک معنــا باور انها این بود که
مذاکرات به نتیجه قابل قبولی رسیده و توافق نزدیک است.
انتخاب عمان هم به جهت نوعی تشکر از کانالی است که
از ابتدا میان ای ران و امریکا باز کرده بود.
مرد پشت پرده
سیاست
42
مثلث | شماره 241
بسیاری از کارشناسان و رسانه های خارجی از سلطان
قابوس به عنوان مرد پشت پرده توافق ژنو یاد کرده و اعالم
کردند عمان زمینه گفت وگوهای امریکایی ای رانی را فراهم
کرد و میزبان هر دوی انها ب رای مذاکره بود .در زمان انجام
توافق ژنو ،رسانه های خارجی به نشانه ها و تحوالتی اشاره
کردند که نشان م ی دهد ســلطان قابوس نقش مهم ی در
مذاکرات هسته ای ای ران و امریکا و انجام توافق ژنو ایفا کرده
است .کارنامه سلطان قابوس در میانج ی گری میان ای ران و
غرب ،کارنامه روشنی است .در شرایطی که کشورهای حوزه
خلیج فارس تالش م ی کردند در ســال های اخیر رودرروی
ای ران قرار بگیرند ،عمان توانســت اعتماد مسئوالن ای رانی
را به خود جلب کند.
قابوس بن سعید ،تحصیلکرده انگلستان و المان که
عالقه وافری به موســیقی دارد و گفته م ی شود ارکستری
شامل 120نوازنده در اختیار دارد ،اصل ی ترین بازیگر پشت
پرده حوادث و روابط جســته و گریخته ته ران-واشــنگتن
است ،گو انکه بن سعید که ادامه حکومتش را مدیون ای ران
و ای رانیان م ی داند ،تنها امین ته ران ب رای راســتی ازمایی
غرب بوده و هســت« .ســلطان قابوس» که کمتر پیش
م ی اید ســفر خارجی برود با این حال پس از انکه حســن
روحانی ردای ریاست جمهوری ای ران را به تن کرد به ته ران
ســفر کرد تا اولین مقام خارجی باشد که به ته ران م ی اید.
ان زمان هنوز بحثی از روابط ای ران و امریکا در میان نبود،
اما خبرگزاری های خارجی به خصوص واشنگتن پســت در
گزارشاتی به اهمیت این سفر اشاره کرده بودند.
«محمدجواد ظریف» در پایان مراسم بدرقه سلطان
قابوس در پاسخ به این سوال که ایا در گفت وگو ها با پادشاه
عمان درباره موضوع امریکا نیز صحبتی شده است؟ گفت:
«موضوع امریکا یکی از موضوعاتی است که دوستانی که
به ای ران سفر م ی کنند ،درباره ان صحبت م ی کنند».
اما انچه بعدها برمال شد نشــان داد که رایزن ی های
کشورهای دوست ای ران به خصوص عمان ،پی رامون روابط
عمانی ها پیــش از روی کار امدن دولت
بــاراک اوبامــا ،امریکایی ها را تشــویق
می کردنــد بــا ایــران وارد گفت وگــوی
مســتقیم شــوند و به طــور متــداول به
مقامات امریکایی در مورد موضع تهران
در این زمینه گزارش می دادند
ای ران و امریکا فراتر از صحبت بوده است ،موضوعی که در
توافق مقدماتی ای ران و گروه 5+1در ژنو موسوم به برنامه
اقدام مشترک تبلور پیدا کرد.
علی اکبر والیتی م ی گوید« :رابطه ما با عمان همواره
از ابتدای انقالب ،دوران جنگ تحمیلی و هم اکنون مثبت
بوده و حساب عمان از برخی کشورهای شورای همکاری
خلی ج فارس همواره جدا بوده است ».والیتی نقش مسقط
را در کمک به ایــران اینگونه توصیــف م ی کند« :عمان
همیشه در رابطه با ای ران و مسائلش حسن نیت داشته و اگر
م ی توانسته از هرگونه کمک دریغ نورزیده است».
راز دیدار های محرمانه
از اواخر دولت احمدی نژاد کانال ارتباطی عمان میان
ای ران و امریکا باز شــد .سال گذشــته حدود دو ماه پس از
رسیدن به توافق مقدماتی هسته ای ،مقامات دولت امریکا
اطالعاتی محرمانــه از برگزاری پنــج دور مذاکره پنهانی
میان ای ران و امریکا را در اختیار خبرگزاری اسوشــیتدپرس
قرار داده اند .خبرگزاری اسوشــیتدپرس با انتشار گزارشی
اختصاصی اعالم کرد انچه بیش از هرچیز بســتر توافق
هسته ای تاریخی میان ای ران و شش قدرت جهانی را در ژنو
فراهم کرد ،مذاکرات محرمانه ای بود که در طول یک سال
گذشته در سطحی باال میان مقامات ای رانی و امریکایی در
جریان بوده است.
در این گزارش ابتکار دولت امریکا ب رای برقراری ارتباط
محرمانه با ایران با هدف گفت وگو بر سر مسائل حساس
مورد اختالف ،یک «قمار بــزرگ دیپلماتیک» ب رای دولت
اوباما خوانده شــد .اسوشــیتدپرس مدعی شده بود حتی
نزدیک ترین هم پیمانان ایاالت متحده از جمله اســرائیل
هم تا دو ماه پیش از برگزاری ایــن مذاکرات پنهانی مطلع
نبوده اند و به همین خاطر زمینه رفع اختالفات دیرینه میان
ای ران و غرب ساده تر از همیشه فراهم شد.
منابع ناشناســی کــه ایــن اطالعــات را در اختیار
اسوشیتدپرس قرار داده بودند ،اعالم کردند که باراک اوباما،
رئی س جمهور امریکا شخصا دستور برگزاری این مذاکرات
محرمانه را صادر کرد تا بتواند راهی به ســوی حل وفصل
دیپلماتیک بحران هسته ای ای ران بیابد.
به گزارش اسوشــیتدپرس این مذاکرات از ماه مارس
۲۰۱۳در کشورهایی در خاورمیانه(از جمله در عمان) برگزار
شد و در جریان انها ،ویلیام ب رنز و جیک سالیوان ،دست یاران
ارشد جو بایدن در امور سیاست خارجی ،دست کم پنج بار با
مقامات ای رانی دیدار کردند.
یــک دور از ایــن گفت وگوهای محرمانــه در زمان
ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و چهار دور دیگر پس
از روی کار امدن دولت میانه روی حسن روحانی برگزار شد
برپایه گزارش های رویترز ،مقامات امریکایی در سفر
به عمان ب رای مذاکرات محرمانه بــا ای ران ،از هواپیماهای
نظامــی و ورودی هــای غیرمعمــول و اسانســورهای
غیرعمومی استفاده م ی کردند تا از فاش شدن این مذاکرات
خودداری کنند.
از میــان مقامات امریکایی حاضــر در این مذاکرات
م ی توان به ویلیام برنز ،معــاون وزیر خارجه امریکا و جک
سولیوان ،مشاور امنیت ملی معاون رئی س جمهور امریکا
اشاره کرد.
این دو مقام امریکایی در برخی دیدارها با طرف ای رانی،
بعضی از مقامات مانند بونیت تالوار عضو شــورای امنیت
ملی در کاخ سفید را در کنار خود داشتند.
دو کشور در ســال 2013حداقل پنج مرتبه دیدارهای
محرمانه ای را برگزار کردند.
برنز ،سولیوان و کارشناســان فنی از امریکا در یکی
از این دیدارها در مارس گذشــته ،با اســتفاده از یک فروند
هواپیمای نظامی وارد عمان شــدند .انها ب رای خودداری از
فاش شدن مذاکرات با ای ران ،از هواپیمای نظامی استفاده
م ی کردند.
این دیدار قبل از انتخاب حسن روحانی در انتخابات
ریاست جمهوری بهار گذشته انجام شد.
ای ران در میان شش کشور عربی جنوب خلیج فارس،
بهترین و نزدیک ترین روابط را با عمان دارد .ســابقه روابط
دو کشــور هم به دخالت نظامی ارتش ایران در عمان در
سال 1352برای سرکوب مخالفان مسلح سلطان قابوس
باز م ی گردد.
عمان همزمان با ای ران ،روابط بسیار نزدیکی با غرب
به ویژه امریکا و انگلیس دارد.
عمان در زمینــه میانجیگری میان ایــران و دیگر
طرف های خارجی از جمله امریکا و اروپا سابقه درخشانی
دارد که از جمله م ی توان به جلسات مقامات وقت ایران و
عراق در مسقط یک ســال قبل از اتش بس میان جنگ
هشت ساله میان دو کشور در سال 1367و ازادی شماری
از شهروندان ای رانی زندانی در امریکا و انگلیس و در مقابل
ازادی شماری از شهروندان امریکایی در ای ران در هشت سال
گذشته اشاره کرد.
در این باره ،میانجیگری ســلطان قابوس در ماجرای
سه شهروند امریکای بازداشتی در ای ران (سارا شورد ،شین
بائر و جاشــوا فتال) قابل یاداوری اســت که هر سه بعد از
پرداخت وثیقه 1/5میلیارد تومانی انها توسط پادشاه عمان،
از زندان ازاد و در دو مرحله با استفاده از هواپیمای اختصاصی
پادشاهی عمان به مسقط منتقل و تحویل خانواده هایشان
شدند.
همچنین ازادی مجتبی عطاردی (اســتاد دانشگاه
شریف که در امریکا بازداشت بود) ،شــهرزادمیرقلی خان
(زندانی در امریکا) و نصراهلل تاجیک (سفیر اسبق ای ران در
اردن که در لندن بازداشت بود) با میانجیگری های سلطان
قابوس محقق شد.
جزئیات مذاکرات محرمانه ایران و امریکا
المانیتور هم در گزارشــی به جزئیات این مذاکرات
محرمانه پرداخت و نوشــت «:مقامات امریکایی مطلع از
این نشس ت های محرمانه م ی گویند در تمام ی این مذاکرات
پنهانی ،مقامات تیم امریکایی در ویالی لوکس ســلطان
قابوس اقامت داشــتند و این مذاکرات نیز در همین ویال
انجام م ی شــد که تحت کنترل دولت قرار داشت تا هیچ
خبری به رسانه ها درز پیدا نکند .با این وجود مشخص بود
که تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ای ران پیشرفت
زیادی در این مذاکرات انجام نم ی شود ،هر چند که امکان
این پیشرفت وجود داشت .به گفته منابع اگاه پس از مالقات
ماه مارس ،نشستی هم ب رای ماه مه ب رنامه ریزی شده بود که
ای ران با ان موافقت نکرد .این مقامات مطلع م ی گویند این
مذاکرات با وجود پیشرفت اندک ،مفید بودند و زمینه هایی
ب رای درک مشترک فراهم کردند.
عمان ی ها پیش از روی کار امدن دولت باراک اوباما،
امریکای ی ها را تشــویق م ی کردند با ای ران وارد گفت وگوی
مستقیم شــوند و به طور متداول به مقامات امریکایی در
مورد موضع تهــران در این زمینه گــزارش م ی دادند .وزیر
خارجه عمان -یوســف بن علوی -کشــورش را به عنوان
یک سامان دهنده و مســیر ب رای هرگونه مذاکرات ای ران و
امریکا -البته به طور محرمانه -پیشنهاد داد .اسناد ویکی
لیکس حاکی از ان است که ریچارد اشمیرر ،سفیر امریکا در
عمان در 7دسامبر 2009در نامه ای ب رای واشنگتن به این
موضوع اشاره کرده بود .از سوی دیگر گری گرپو ،سفیر قبلی
امریکا در عمان نیز در اوریل 2009به واشنگتن اطالع داد که
وزیر فرهنگ عمان که مدت ها نماینده ویژه قابوس در مورد
ای ران بود ،م ی گوید ای ران اماده مذاکــره محرمانه با امریکا
البته در سطح پایین است .وزیر فرهنگ عمان به نماینده
سیاست خارجی
امریکا گفت ای رانیان اماده اند و م ی خواهند مذاکرات را اغاز
کنند و امریکا نباید وقت را تلــف کند .او به نماینده امریکا
توصیه کرد واشنگتن از ابزارهای تعاملی خود در قبال ته ران
استفاده کند ،چرا که ابزارهای تعاملی امریکا در مقابل ای ران
بیش از ابزارهای ته ران در مقابل واشنگتن است.
عمان ی ها همچنان ب رای برقرار کــردن دیالوگ بین
ای ران و امریکا اصرار کردند و ســرانجام ایــن صبر انها به
نتیجه رسید .در سال 2011و ،2012تالوار و سالیوان دست
کم در دو مذاکره محرمانه مقدماتی با ای رانیان شرکت کردند
که عمان ی ها تــدارک ان را دیده بودند .انها م ی خواســتند
ببینند ایا راهی ب رای برقراری کانال دوجانبه با ای ران وجود
دارد یا خیر .این نشس ت های مقدماتی شامل یک مذاکره در
7جوالی 2012در عمان بود که به گزارش اسوشیتدپرس،
برنز در ان شرکت نداشت .تالوار ماه گذشته به کمیته روابط
خارجی امریکا گفت« :من یکی از اعضای تیمی بودم که
با ای ران مذاکراتی مقدماتی در مورد پیشرفت گفت وگو های
هســته ای انجام دادیم .ما تابستان گذشــته با ای رانیان در
عمان مالقات کردیم و دیدار دیگری نیز در مارس ســال
جاری داشــتیم ».وی افزود« :من دران زمــان دریافتم که
ای رانیان نم ی توانند در مورد مذاکرات هسته ای پیش بروند.
اشاره او به نشست مارس 2013در عمان بود که در ان برنز و
خاجی شرکت کردند .اما روابط محرمانه ای ران و امریکا پس
از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئی س جمهور متحول شد
و پس از تبادل نامه ها بین روحانی و اوباما در ماه اگوست،
روند رو به رشد سریعی به خود گرفت .به گفته تالوار ،ای رانیان
و روحانی در ان زمان حرکت رو به جلو با امریکا را پذیرفتند.
به این ترتیب روند مذاکرات دوجانبه با ای رانیان شتاب گرفت
و زمینه ب رای توافق هسته ای ژنو هموار شد».
از زمان اغاز به کار دولت روحانی دست کم پنج مذاکره
محرمانه دو جانبه بین ای ران و امریکا انجام شده است .محل
این مذاکرات عمان ،نیویورک و ژنو بوده است .اما در حالی
که برنز همچنان ریاست هیات امریکایی را بر عهده داشته
اســت ،خاجی جای خود را به مجید تخت روانچی ،معاون
جدید اروپا امریکای وزارت خارجه داده است .گاهی نیز در این
مذاکرات عباس ع راقچی ،معاون امور حقوقی وزارت خارجه
ای ران و عضو تیم مذاکره کننده هسته ای حضور داشته است.
برنز ،روانچی و تیم های شــان ب رای نخســتین بار در ماه
اگوست در عمان مالقات کردند .سپس دست کم دو بار در
ماه سپتامبر در نیویورک دیدار کردند که به مکالمه تلفنی
اوباما و روحانی و دیدار دوجانبه جــان کری و محمد جواد
ظریف ،وزرای خارجه امریکا و ای ران منجر شد .انها سپس
یکدیگر را در عمان مالقات کردند و دو مذاکره دوجانبه دیگر
نیز در استانه و حین توافق هسته ای ژنو برگزار شد.
را به عنوان یک کشــور «میانجی» در جهان معرفی کند
چرا که هم اعتماد ای ران و غرب به خودش را ارتقا م ی دهد و
هم نقشی فراتر از حل چالش های منطقه ای ،در سطحی
بی ن المللی ب رای خود دســت و پا م ی کنــد .به این ترتیب
عالوه بر نقشــی که در حوزه خلیج فارس دارد ،یک وجهه
بی ن المللی و جهانی هم م ی یابد.
البته ما هم از میزبانی عمان راضی هستیم چون این
کشور ب ی حاشیه است و سطح روابط مان با انها در حوزه های
سلطان قابوس بالفاصله بعد از انتخابات
24خرداد به تهران امد
عمان نقش مهمی در ازادی سه شهروند
امریکایی بازداشتی در ایران داشت
روایتی از میانجیگری های عمان
عمان؛ میانجی بزرگ
مثلث | شماره 241
گفته م ی شود اقای خاجی در دولت قبل با
امریکا مذاکره م ی کرده است
هر چه هســت حاال عمان محل برگــزاری مالقات
علنی بلندپایه ترین مقامات سیاست خارجی ای ران و امریکا
شده است .انها پس از مدت ها مذاکرات محرمانه مقامات
زیر دستشــان و رد و بدل کردن پیام های سری در عمان،
مالقات جدید شان را در مسقط انجام داده اند .اکنون مسقط
به مهمترین کشور منطقه بدل شده که اگر توافق هسته ای
به سرانجام برسد م ی تواند اعتباری بی ن المللی ب رای عمان
را هم به دنبال داشته باشد.
عمان ی ها بســیار عالقه مندند که ایــن مذاکرات به
نتیجه مثبت برسد ،برخالف برخی کشورهای ع ربی منطقه
که تالش های فراوانی ب رای ایجاد مانع در مذاکرات تا کنون
انجام داده اند.
سیاست
حسین نوش ابادی ،سفیر پیشین ایران در مسقط از
نقش عمان در ایجاد ارتباط میان ای ران و کشورهای عربی
منطقه در مســائلی چون رفع فشار از شیعیان در بحرین و
یمن نیز خبر م ی دهد .خبری که فراتر از خبرســازی های
رسانه های غربی درباره مذاکرات محرمانه ای ران و امریکا در
عمان است .او م ی گوید« :عمان از کشورهای شناخته شده
ب رای غرب و ای ران است که سیاستش در عرصه دیپلماسی،
رفع تنش و تالش ب رای ثبات منطقه و خلی ج فارس و کمک
به صلح و ثبات بوده و هست.
اساسا سیاست خارجی این کشور بر ایجاد همبستگی،
صلح و ثبات بین کشورهای اسالمی از یک سو و کشورهای
فرا منطقه ای از سوی دیگر است .به دلیل همین ظرفیت و
اعتمادی که غرب و کشورهای منطقه به عمان دارند ،این
کشــور همواره تالش کرده که روابط ما با غرب رو به جلو
باشد و مناقشــات و اختالفات ف ی ما بین به حداقل برسد.
این مذاکرات فرصت خوبی ب رای ان است که عمان خودش
سیاسی ،اقتصادی ،فرهنگی و ...خوب و رو به رشد است .من
که شخصا خوشحال شدم عمان ،این نقش را پذیرفت .چون
زمانی که ســفیر ای ران در عمان بودم ،این کشور در تبادل
زندانیان و ...مشاوره های خوبی به ما م ی داد و خیلی وقت ها
حامل پیام های ما و غرب بوده و در این انتقال پیام ،امانتدار
خوبی هم بود ».وی ادامه م ی دهــد« :اوج میانجیگری و
وساطت عمان ی ها را در ازادی چند تن از اتباع ای رانی در اروپا
و امریکا همچون اقایان مجتبی عطاردی ،نصراهلل تاجیک
و خانم شــهرزاد میرقلی خانی شــاهد بودیم .همچنین با
میانجیگری عمان ،ســه کوهنورد مظنون به جاسوسی با
قرار وثیقه ازاد شــدند .در ان مقطع عمان به خوبی نقش
میانجیگری را ایفا کرد .این کشور بعضا ناقل پیام ما و غرب
به یکدیگر بوده و ما به عنوان کشور دوست ،به انها اعتماد
داشته و داریم .کما اینکه در حال حاضر نیز در مورد مسائل
کشورهای بحرین و یمن با انها مشورت و رایزنی م ی کنیم.
ب رای کاهش فشار روی شیعیان در بحرین و رفع تنش ها در
این کشور از طریق عمان ی ها وارد عمل شده ایم .پیش از این
نیز درباره سوریه ،عمان نقش بیطرفانه ای ایفا کرد و اگرچه
برخی کشــورهای عرب منطقه سف رای شــان را از سوریه
فراخواندند اما عمان مواضع معتدلی داشت».
سفیر پیشــین ای ران در عمان تاکید م ی کند« :درباره
مســائل عراق ،ســوریه ،بحرین و یمن همواره با عمان
مشــورت هایی داشــته ایم .چون عمان ،صــادق و امین
اســت و به حل مشکالت عالقه نشــان م ی دهد .اگر هم
ضرورتی احساس شــده و الزم بوده پیام هایی هم از جانب
ایــران و از کانال عمــان رســانده ایم .در مقطعی که من
سفیر بودم مذاکره محرمانه و مســتقیمی میان مقامات
ای رانی و امریکایی در ســطحی که هم اکنون در مذاکرات
هسته ای شاهد ان هســتیم ،وجود نداشت .در حال حاضر
هم بعید م ی دانم تا قبل از مذاکرات هسته ای اتی ،مذاکره
محرمانه ای در این کشور داشته باشیم .باید یاداور شوم که
انتخاب عمان ،به عنوان مقر مذاکرات ،یک تصادف نیست،
بلکه یک فرایند است .چون با جلب اعتماد همه طرفین به
اینجا رسیده است .در دولت قبل هم خیلی عالقه مند بودند
که کشورشان میزبان مذاکرات باشد اما به دالیلی همچون
مخالفت غرب ی ها چنین نشد ،وگرنه ما موافق بودیم .شاید
هم چون مذاکره کنندگان ما یک دور ب رای مذاکرات به امریکا
رفتند ،این بار طرف های مذاکره خواسته اند تا در نزدیکترین
نقطه به کشور ما مذاکرات را ادامه دهند.
ب رای همین کشوری را به عنوان می زبان پذیرفته اند که
هم نزدیکی جغ رافیایی با ما دارد و هم همگرایی فرهنگی
و دینی میان ای ران و عمان وجود دارد .البته شاید در مقطع
کنونی این ضرورت بیشــتر احساس م ی شــد که عمان
میزبان مذاکرات هسته ای باشد ،چون گره هایی ایجاد شده
که شاید در عمان بتوان انها را حل و فصل کرد و مذاکرات
ادامه یابد چون عمان نگران به بن بست رسیدن مذاکرات
هسته ای است.
43
چان هزنیدرمسقط
جدالدرپایتخت ها
سیاست
44
مثلث | شماره 241
مخالفت با توافق جامع در ایران
بیشتر از قبل شده است
سیاست خارجی
مثلث | شماره 241
سیاست
45
سیاست خارجی
4
اینجا در تهــران ،اتوبان هــا پر شــده از بنرهایی با
این عنوان «شــمر زمانه ات را بشــناس» .نوعی همسان
سازی میان شخصی ت های لشــکر یزید و شخصی ت های
امریکایی ،غربی و اســرائیلی انهم درست در هنگامه ای
که مذاکرات هسته ای در مسقط در جریان بوده است .پیچ
رادیو که باز م ی شــود نطق های تندی از مجلس به گوش
م ی رسد که به مذاکره کنندگان انتقاد م ی کنند و در ان فرجام
خوشی ب رای مذاکرات فشرده و طوالنی ای ران و گروه 5+1
پی ش بینی نم ی شود.
ان سو تر برخی رســانه ها هم جدا از بازنشر اظهارات
منتقدان هسته ای خود نیز به جمع معترضان پیوسته اند .اگر
چند ماه پیش دلواپسان ،یک همایش در اعتراض به توافق
ژنو برگزار کردند امروز تعداد مناظره و همایش ها از شماره
خارج شده و تقریبا هر روز همایش و جلس ه ای با این محتوا
برگزار م ی شود .به یک معنا جدال دالور و دلواپس داغ تر از
همیشه شــده ،ه ر چند که در این میانه صدای دلواپسان
بلند تر و رساتر از گذشته است.
سیاست
46
مثلث | شماره 241
منتقدان چه م ی گویند؟
فــارغ از اینکــه روش انتقادکنندگان چیســت و
هر کدام چگونه لب بــه اعتراض گشــود ه اند باید دید
محتوای این نقدها چیســت؟ با چنین صورت مساله ای
حتی می توان منتقدان در ایران را دسته بندی هم کرد.
با رصد مطالب مطرح شــده می توان مســاله را اینگونه
صورت بندی کرد:
-1طیفی از منتقدان باورشان بر این است که اساسا
تیم مذاکره کننده ایرانی صنعت هسته ای را با یک توقف
ســنگین مواجه خواهد کرد و ب ر اســاس نظر انها ،تفکر
حاکم بر این تیم و اساســا دولت این است که بیش از این
نباید در مساله هســته ای هزینه بدهیم و حتی باید جلوی
هزینه هایی که تا کنون ایجاد شده را بگیریم .بر این اساس
باید پرونده هسته ای راب رای همیشه بست و ان را به عنوان
یک طرح بلند مدت فقط برای تامین نیازهای نیروگاهی و
دارویی انهم در سطح بسیار محدود نگاه داشت.
-2طیف دیگری م ی گویند راه به نتیجه رســیدن در
پرونده هسته ای مذاکره با این شمایل نیست .انها باورشان
این است که ما با این روش امتیازات زیادی به غرب خواهیم
داد و در مقابل چیزی نخواهیم گرفت .به دیگر سخن اینکه
این طیف بیشتر به نحوه مذاکره انتقاد دارند .استناد انها به
نحوه مذاکره تیم قبلی و البته پیشنهادی است که انها در
الماتی 2به ای ران دادند .م ی تــوان با غرب ی ها از موضع باال
مذاکره کرد و با اهرم هایی که در اختیار داریم امتیازات خوب
هم گرفت.
-3طیفی از منتقدان م ی گویند اساسا نباید با غ رب ی ها
مذاکره کنیم ،چرا که بهره مندی از دانش هســته ای حق
قانونی ماســت و نباید ب رای چیزی که غی ر قانونی نیست
مذاکره و معامله کنیم .انها معتقدند مذاکره با غرب در چنین
موردی ما را مجبور خواهد کرد تا تکرار همین مدل را ب رای
موضوعات دیگر از جمله حقوق بشر نیز بپذیریم.
-4برخی در این میان به اصل مذاکره با امریکا ایراد
می گیرند .اتفاقی که بعد از شــروع به کار دولت روحانی به
صورت علنی دنبال شــد و حاال در یک سالگی توافق ژنو،
امریکا و ایران به دو طرف اصلی مذاکرات بدل شــده اند.
منتقدان این طیف امریکا را شــمر زمانه می شناســند که
مذاکره با او هیچ فایده ای ندارد .می گویند ما باید همچنان در
دنیا کاراکتر ضد امریکایی خود را حفظ می کردیم مساله ای
که از نظر انها دست دادن های پی در پی مقابل دوربین های
بین المللی به ان خدشه وارد می کند.
این چهار محور البته با شــاخه های فراوان و متعدد
اصل ی ترین مبنای مخالفان است که هر یک ان را به روشی
و گونه ای متفاوت مطرح م ی کنند.
منتقدان اقای وزیر
پوســترهای جدید «شــمر زمانه ات را بشناس» ،در
خیابان های مختلف شهر ته ران نصب شده است .اقدام ی
در دنباله همان تابلوهای صداقــت امریکایی که در زمان
نصبش ســر و صداهای فراوانی ایجاد کرد و در نهایت به
یکباره از سطح شــهر غیب شــد .این بار اما گویا چندان
اراده ای ب رای مخالفت با این تابلوهــا وجود ندارد و انها هر
روز بر تعدادشان افزوده م ی شود .این تابلوها ترکیبی از وقایع
این دوران با کربالست که امریکا ستیزی حرف اول را در ان
م ی زند.خانه طراحان گرافیک انقالب اسالمی که طراحی
این کار را به عهده داشــته ،قبل از این کارهای متنوعی در
تبلیغات محیطی و فضای مجازی با موضوع های مختلف
اجرا کرده است .تابلوهای «شمر زمانه ات را بشناس» که در
چند طرح مختلف ط راحی شــده اند ،در روزهای محرم و با
الهام از پرده های نقالی ،به دشــمنی دولت های استکباری
علیه مســلمانان ،به ویژه مردم ای ران پرداخته اند .سازمان
هنری رســانه ای اوج که پیش از این نامــش با تابلوهای
معروف «صداقت امریکایی» در رســانه ها مطرح شــد،
حمایت از ط راحی و نصب تابلوهای جدید «شمر زمانه ات
را بشناس» را به عهده داشته اســت .همزمانی نصب این
تابلوها با مذاکرات ایــران و امریکا نوعی اعتراض به ان به
شــمار م ی رود؛ اعتراضی که به صورت مداوم مقابل چشم
شهروندان است.
توافق حاصل شده است؟
در میان مطالب مطرح شده مهمترین انتقاد را علیرضا
زاکانی مطرح کرد .یک نطق جنجالی از تریبون مجلس و
در قالب نطق میان دســتور .او گفت که «:طبق اطالعات و
اخبار واصله توافقات هســته ای ف ی مابین هیات ای رانی و
طرف امریکایی نهایی شده است» .
نماینده مردم ته ران در مجلس افزود« :اوال ســکوت
دستگاه دیپلماسی کشــور در ب رابر زیاده گویی نمایندگان
مذاکره کنندگان امریکایی و تکرار گزافه گویی انها ســبب
پررویی و زیاده گویی و هذیان گویی شیطان بزرگ ،امریکا
شده اســت ».او البته به این هم بسنده نکرد و خاطرنشان
کرد« :اخبار واصله حکایت از عبور از خطوط قرمز اسالمی
در توافق ضمنی داشته است که ب ی شک منجر به تضییع
حقوق ملت ای ران و پایمال شــدن دستاوردهای هسته ای
خواهد شد .پذیرش خواسته های ظالمانه طرف امریکایی
در کاهش غن ی سازی و تغییر ماهیت بخش هایی از صنعت
غن ی ســازی در مقابل لغو بخش کوچکــی از تحریم ها،
غیرقابل قبول ب رای ملت رشید ای ران و موجب ضرر به منافع
ملی و مصالح انقالب اسالمی است .طبق اصل 125قانون
اساســی ،تعهدات و معاهدات بی ن المللی باید به تصویب
مجلس شــورای اسالمی برسد ،اما متاســفانه در موضوع
مذاکرات هسته ای ،نمایندگان مجلس شورای اسالمی در
ب ی خبری محض به سر م ی برند و هیچ اطالع رسانی دقیقی
به نمایندگان مجلــس در این زمینه صــورت نم ی گیرد،
حرکت دولت بــدون در نظر گرفتن نظــر مجلس موجب
بروز مشکالت بعدی و عدم تصویب هر پیمانی که خالف
مصالح مردم باشد خواهد شــد که تبعات ان مستقیما بر
عهده مذاکره کنندگان است» .
زاکانی اضافه کرد« :سکوت دستگاه دیپلماسی کشور
در ب رابر زیاده گویی نماینــدگان مذاکره کنندگان امریکایی
و تکرار گزافه گویی انها ســبب پررویــی و زیاده گویی و
هذیان گویی شــیطان بزرگ ،امریکا شــده است .از سوی
دیگر پیگیری برخی افراد مختلف با پرونده هسته ای ب رای
راه اندازی کمپینی با عنوان «هر توافق بدی بهتر از توافق
نکردن است» را ذلت م ی دانیم و ان را به شدت محکوم کرده
و از دســتگاه های امنیتی م ی خواهیم پشت صحنه انها را
ب رای ملت عزیز ای ران روشن کند».
این ســخنان زاکانی البته با واکنش های بی ن المللی
هم مواجه شد .در یکی از این واکنش ها فیگارو در گزارشی
نوشت« :دولت ای ران پس از انکه یکی از نمایندگان مجلس،
مذاکره کنندگان هیات ای رانی را به دادن امتیازات بسیار به
صورت پنهانی متهم کرد ،نهایی شدن توافق با قدرت های
جهانی را تکذیب کرد .به همین دلیل ،وزیر خارجه جمهوری
اسالمی تهدید کرد که نماینده محافظه کار علیرضا زاکانی را
تحت پیگرد قانونی قرار م ی دهد .او گفته بود توافقی صورت
گرفته که از تمام ی «خطوط قرمز» تعیین شــده ازســوی
حکومت ته ران گذر کرده است».
نباید اجازه دهیم جشن بگیرند
تندترین انتقاد اما مربوط م ی شــد به سخنان نبویان
عضو ارشــد جبهه پایــداری .او البته در زمینــه انتقاد و
اعتراض به تیم مذاکره کننده ســابقه زیادی دارد و نطق ها
و مصاحب ه های فراوانی در این مورد انجام داده است .او در
جدیدترین اظهار نظرش طی یک سخنرانی در جمع اعضای
مجموعه بصائر شهرستان بابل ،نکات متعددی را در رابطه
با جوانب توافقنامه ژنو و شرایط امضای توافق نهایی مطرح
کرده است.
او گفته است« :مهم ترین بحث موجود در کشور بحث
هسته ای است و متاســفانه تیم مذاکره کننده هسته ای با
افتخار تمام م ی گوید که کار را به اتمام رسانده است و تقریبا
پرونده هسته ای کشور پیچیده شده و 3اذر روز اتمام پرونده
است و متاسفانه قرار است جشــن هم بگیرند .افتخار این
تیم این است که توانســتیم با امریکا رابطه برقرار کنیم و
دولت قبلی نتوانست و حال انکه باید از انها پرسید به چه
قیمتی و ب رای چه با امریکا مذاکــره کرده اند؟ مقام معظم
رهبری فرمودند که به هیچ وجه نباید با امریکا رابطه داشت
و از ان سو رئی س جمهور تنها کشــور اسرائیل را خط قرمز
م ی داند و این در حالی است که رهبری دو کشور اسرائیل و
امریکا را جزو خطوط قرمز م ی داند .رهبری فرمودند که به
سه دلیل نباید با امریکا رابطه داشت و به دو دلیل رابطه با
امریکا مضر است و تا زمانی که اینگونه است نباید با امریکا
هیچگونه تعاملی داشــت .حال باید از این اقایان پرسید
که در خالل مذاکرات با 5+1با امریکا نشستید ،دیگر چرا
جداگانه تعامل برقرار م ی کنید؟ چون کدخدا است؟ اقا هم
فرمود به سه دلیل نم ی توان با امریکا رابطه برقرار کرد و ان
وقت ببینید در 13ابان امسال تنها وزیر اموزش و پرورش در
مراسم شرکت م ی کند و زمانی که از اقای نوبخت پرسیدند
چرا نیامدی گفت روز دانش اموز بود و ما هم وزیر مربوطه
را فرســتادیم! اقای خرم(به عنوان مشاور وزیر خارجه) یک
هفته قبل از 13ابان اعالم م ی کند که ب رای 13ابان مراقب
باشــید چرا که م ی خواهیم با امریکا دوست شویم و واقعا
باید از اقای ظریف پرســیده شــود که چرا این سخنان را
تکذیب نکرد؟!»
نبویان البته از زاویــه ای دیگر هم به انتقاداتش ادامه
م ی دهد .او تالش م ی کند تا پاســخ کسانی که م ی گویند
رهبری از تیم مذاکره کننده حمایت کــرده پس نقدی به
انها وارد نیست را بدهد .او گفته اســت« :عده ای عوامانه
م ی گویند که نقد تیم مذاکره کننده در مقابل توصیه رهبری
مبنی بر اعتماد به تیم هسته ای است و باید به انها بگوییم
که نقد بدین خاطر است که به نظر ما انها اشتباه م ی کنند
نه اینکه در حال خیانت باشند .باید بگویم که 5ابان[زمان
امضای توافق ژنو] ب رای ما بســیار نحــس بود و مذاکرات
مسقط نیز همی ن گونه خواهد بود و حاال باید بگویم که خود
اقای ظریف در جلسه کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته
بود که از این به بعد م ی خواهیم در نوشتن تفاهم نامه نقش
داشته باشیم! متاســفانه باید بگویم که تیم مذاکره کننده
ضعیف هستند و در مواردی پیش امده بود که وقتی از انها
در مورد بندهایی از توافق م ی پرســیدیم م ی گفتند اشتباه
سیاست خارجی
تایپی است و این نشــان م ی دهد احتماال انها این توافق
را بدون اینکه بخوانند امضا کرده اند .در دولت قبلی پیش
از هر مذاکره از یک دستاورد هسته ای رونمایی م ی کردیم؛
ســانتریفیوژ نصب م ی کردیم ،از فردو رونمایی کردیم و به
انها یاداور شدیم که اگر نطنز مورد حمله قرار گیرد ،ما فردو
را هم داریم تا بدین ترتیب انها در مذاکرات حواسشان جمع
باشد .اما در دولت فعلی از خرداد تا به حال همه فعالی ت ها
را به حالت تعطیل در اورده اند و اینگونه پای میز مذاکرات
م ی روند .در همین گام نخست به ســراغ فردو نیز رفتند و
جایی که دشــمن نم ی تواند حمله کند را تعطیل کردند و
عالوه بر ان 28تعهــد از ای ران گرفتنــد .در اراک نیز ما را
متوقف کردند و حال انکه قرار بر ان بود که در پاییز ســال
92سوخت مجازی وارد اب سنگین کن های اراک شود و تا
بهار امسال نیز سوخت واقعی وارد شود تا ساالنه 9کیلوگرم
پلوتونیوم (ب رای تولید برق هسته ای) در اختیار ما قرار دهد
اما امریکای ی ها عبارت FULLY RESOLVEرا در رابطه
با اراک قرار دادند تا تمام نگران ی های خود را رفع کنند».
در این مدت که مذاکرات هســته ای در دولت جدید
برگزار شده ،اعضای تیم هســته ای چندین بار به مجلس
امده اند .انها البته چندین بار حضــور محمد جواد ظریف
را در کمیســیون امنیت ملــی تجربه کرده انــد که البته
بعــد از اختالفات فی مابیــن ظریف ترجیــح داد تا دیگر
زیاد به این کمیســیون نــرود .در این مدت ســی د عباس
عراقچــی ،مذاکــره کننده ارشــد ایــران جــای خالی
وزیر خارجه را پر کرده اســت .نبویان در ایــن اظهاراتش
اشــاره ای هم به حضور تیــم مذاکره کننــده در مجلس
دارد و جزئیاتی از ســخنان ســی د عباس ع راقچی را فاش
کرده و البته بــه ان اعتراض م ی کند« :جالب اســت که
با ایــن همه اقای ع راقچــی در کمیســیون امنیت ملی
حاضر م ی شــود و م ی گوید ما به کمــک امریکای ی ها در
حال مدرن کــردن تجهیــزات خود هســتیم و این یک
موهبت اســت .در این توافق 16بــار از enrichment
(غن ی سازی) استفاده شده اســت اما در هیچ جای ان تعبیر
the right of enrichmentوجــود نــدارد و همه جا
گفته اند که حق غن ی سازی را به رســمیت شناخته اند! ایا
این صداقت است؟ ممنوعیت بازفراوری ،تخریب ساختمان
محل بازفراوری ،اجازه ب رای نظارت های بیشــتر ،اطالعات
مربوط به ســایت های هســته ای ،اطالعات فعالی ت های
سایت های هســته ای ،اطالعات معادن اورانیوم ،اطالعات
ط راحی اراک ،اجازه بازدید روزانه(که تا پیش از این نداشتند)،
نظارت مدیریت شــده بر کارخانه های مدیریت سانتریفیوژ
و ...از جمله امتیازهایی اســت که در توافق ژنو نسبت به
ان متعهد شــده ایم.عالوه بر این ایــران متعهد به اجرای
«گام های اضافی» شــده است که ب ر اســاس ان ملزم به
اجــرای قطعنامه های ســازمان ملل هســتیم که توقف
تمام فعالی ت های هســته ای و توقف برنامه های موشکی
بالستیک (ب ر اســاس بند 9قطعنامه )1929از جمله انها
است».او در ادامه اعتراضاتش م ی گوید« :همین موارد است
که تکلیف م ی کند که نگذاریم 3اذر جشن بگیرند و جلوی
انها را بگیریم.صادقانه بگویند کــه در مذاکرات 5ابان 92
اقای برنز چند سانتریفیوژ را قبول کردند؟ در نطنز از 21000
سانتریوفیوژ به 6000هزار رسیدند».
«امام حسین (ع) وقتی به دشت نینوا وارد شد هدف از قیام
خود را امر به معروف و نهی از منکر اعالم و با همه کسانی
که در مقابلش صف ارایی کرده بودند ،اتمام حجت کرد».
این اظهارات او البته پس از ان مطرح شد که حسن روحانی
در سخنانی پرحاشیه در ســفر استانی زنجان گفته بود که
امام حسین در کربال مذاکره کرده بود.
بذرپاش کــه از جملــه منتقدان پر جنــب و جوش
دولت اســت بارها به نقد تند و صریح از مذاکرات هسته ای
پرداخته اســت .او در این همایش با اشاره به تسخیر النه
جاسوسی گفته است« :برخ ی ها در مصاحب ه ها از تسخیر
النه جاسوسی اظهار پشــیمانی م ی کنند .برخ ی ها شهید
شدند ،از برخ ی ها هم اسمی برده نشد ولی هنوز به کار خود
اعتقاد دارند و برخ ی ها هم رسانه ای و بیشتر مطرح شدند» .
وی ضمن قرائت قسمتی از جمالت امام در رابطه با مبارزه با
امریکا اظهار داشت« :امریکا یک ایدئولوژی است و برخ ی ها
حجت االسالم پناهیان در سخنرانی
13ابان از مذاکره کنندگان حمایت کرد
نبویان گفته است نباید اجازه دهیم در
3اذر جشن هسته ای بگیرند
انتقاد به سبک حسین شریعتمداری
همایش «زنده باد مرگ بر امریکا»
مثلث | شماره 241
حسین شریعتمداری از منتقدان
رسانه ای مذاکرات هسته ای است
ب ی گمان ،مهمترین روزنامه نگاری که در این یک سال
به نقد توافقنامه ژنو و مذاکرات هســته ای پرداخته حسین
شریعتمداری است .او سرمقاله های متعددی در مورد نحوه
مذاکرات نوشته و در ان دســته از منتقدین قرار دارد که از
اســاس مذاکره با امریکا را به جهت روحیه فریبکارانه این
کشــور ب ی فایده م ی داند .او با اتکا به ایده مقاومت مداوم
در نقدهایش همواره به تیم مذاکره کننده گفته اســت در
مقاومت م ی توان امتیاز گرفت نه سازش .شریعتمداری در
تازه ترین سرمقاله کیهان این چنین نوشته است« :اگرچه
از متن و محتوای مذاکرات هسته ای تیم کشورمان با 5+1
گزارش رسمی و قابل استنادی منتشر نشده است و به قول
خانم وندی شرمن در گزارش به مرکز مطالعات بی ن المللی
سیاست
در ادامه مناظره ها و همایش هایی که ب رای بررســی
پرونده هسته ای در ای ران برگزارشد ،همایش زنده باد مرگ بر
امریکا هم توسط انجمن دانشجویان مستقل دانشجویان
ته ران انجام پذیرفت .مهــرداد بذرپاش در این همایش در
یراد و مهدی
مناظره ای که مصطفی کواکبیان ،علی شکور
بلوکات هم در ان حضور داشــتند ،پی رامون موضوع «قیام
عاشــورا ،درس مذاکره و تعامل یا اصول مقاومت» گفت:
فکر م ی کنند ای ران اسکاندیناوی است .برخ ی ها م ی گویند
امریکا در گذشته غی ر قابل اعتماد بوده ولی حاال قابل اعتماد
است ،ما اگر بخواهیم شــهادت مردم ،تحریم های سخت،
هدف قراردادن هواپیمای ای رانی و کشتن مسافران بی گناه
و بسیاری از خباثت های امریکا در گذشته را کنار بگذاریم از
برخی از مسائل نم ی توانیم بگذریم .بیشتر تحریم ها بعداز
سال 88اتفاق افتاد ،اکثر شــبکه های ماهواره ای فارسی
زبان بعد از سال 88شــکل گرفت و ب رای اولین بار بود که
سفیر ای ران در سازمان ملل به خاطر نداشتن ویزای امریکا با
مشکل روبه رو شد .در گذشته م ی گفتند رئی س جمهور وقتی
به سازمان ملل رفت اعتبار ملت زیر سوال رفته است و یا تیم
سخنرانی روحانی را در ســازمان ملل ببینید ،فکر م ی کنم
فقط یک وزیــر خارجه پای صحبت نشســت حتی یک
رئی س جمهور نیز در ان جلسه حضور نداشت».
این نماینده مجلس خطاب به کواکبیان که پیش از
او سخن گفته بود تصریح کرد« :شما بحث ذخایر نظام را
مطرح کردید ،اگر بحث لشکرکشی و ذخایر باشد که ذخایر
انقالب کسانی هســتند مثل شــهید علم الهدی و دیگر
شــهیدانی که ب رای نظام و انقالب به شهادت رسیدند .در
سال 84برخ ی ها به خاطر پیروزی ،از الب رادعی خواستند که
توافق کند و گفتند اگر توافق نکنید رقبای ما در انتخابات
پیروز م ی شوند و این خیلی بد است که چنین کاری انجام
شود .ایا جان کری به شــما م ی گوید که اگر توافق نکنید
رقیب ما پیروز خواهد شد؟ امریکای ی ها کوچکترین عدولی
از اصولشان نم ی کنند ولی شما ب رای اینکه رای اورید از دین
خدا هم استفاده م ی کنید».
اشاره بذرپاش به سخنان محمد جواد ظریف خطاب
به الب رادعی است که در فیلم من روحانی هستم ب رای اولین
بار فاش شد .او در این اظهارات به الب رادعی هشدار داده بود
که در صورت عدم توافق با ای ران دولت بعدی ایران رقیب
اصالح طلبان خواهد بود .جناحی که حاضر به تعامل و توافق
با غرب نخواهد بود .وی خاطرنشان کرد« :در دیدار با جان
کری بعض ی ها مطرح کردند که مــا را تحویل گرفتند ،اگر
تحویل گرفتن این است که بعد ان حرف های انچنانی در
رابطه با ما زده شود اصال نم ی خواهیم ما را تحویل بگیرند.
برخ ی ها م ی گفتند که بشار اسد را رها کنید ،اگر بشار اسد
رها م ی شد االن داعش کف ته ران ادم م ی کشت ،اگر تسلیم
شعار نه غزه نه لبنان م ی شدیم االن وضعیت ما معلوم بود،
در سیاست خارجی بصیرت را باید دید».
وی در ادامه خطاب به کواکبیان اظهارداشت« :خوب
است که شما هم دعای فرج را بخوانید و به ان اعتقاد داشته
باشــید ،من کســی را به دروغ گفتن متهم نکردم و دروغ
نگفتم ،دروغ را شــما ســال 88گفتید ».وی تصریح کرد:
«مذاکره بین علی اصغر و تیر سه شعبه مذاکره سختی بود،
مذاکره حضرت زینب با دشمنان مذاکره سختی بود ،کربال
بد مذاکره ای بود و شما از مذاکره کربال هم استفاده م ی کنید
تا مذاکرات خود را توجیه کنید».
47
سیاست خارجی
واشــنگتن -و به نقل از خانم مادلین الب رایت وزیر خارجه
اسبق امریکا« -مذاکرات مانند قارچ است که بیشترین رشد
ان در تاریکی است»! ولی شواهد موجود و انچه در اظهارنظر
برخی از مقامات رسمی امریکا ادرس داده م ی شود ،حکایت
از ان دارد که حریف در پی ان است که موضوع و دستورکار
اصلی مذاکرات را که «لغو تحریم هاست» به حاشیه برده و
در مقابل امتیازات نقدی که دریافت کرده و انتظار دریافت
بیشتر ان را دارد« ،وعده های نســیه» تحویل دهد .از این
روی ،اگر تا پایان مهلت تعیین شــده 3 -اذرماه جاری24 /
نوامبر -توافقی حاصل شود ،این توافق باتوجه به مختصات
کنونی ان ،ب رای جمهوری اسالمی ای ران یک «توافق بد»
و ب رای امریکا و متحدانش یک «توافــق ایده ال» خواهد
بود .البته بدیهی اســت از تیم مذاکره کننده کشورمان هم
که فرزندان انقالبنــد جز این انتظار نمــی رود که با عبور
هوشمندانه از حاشی ه ســازی های حریف ،میدان بازی را به
نفع جمهوری اســامی ایران تغییر دهند ...و در این باره
گفتن ی هایی هســت » .او در ادامه مطلبش نوشته است:
«توافقنامه ژنو که قرار اســت ادامه مذاکرات تا رسیدن به
توافق نهایی در بستر و چارچوب ان صورت پذیرد ،برخالف
انچه عزیزان مذاکره کننــده توصیف م ی کنند ،در تمامیت
پناهیان گفت« :باید به وزیر امور خارجه
و تیم مذاکره کننده حقوق مضاعفی داده
شود زیرا انها با وحشی ها طرف هستند.
اگر این تیم با ادم ها طرف بودند حقوق
مضاعفی نمی گرفتند .امریکایی ها بدانند
که نمی توانند از ایــن گفت وگوها برای
خود عبا و ردایی داشته باشند».
سیاست
48
مثلث | شماره 241
خود به نفع حریف بوده اســت و در ان ،منافع ای ران غیر از
چند نمونه اندک و غیر قابل اهمیت -چیزی شــبیه کاله
همان عابر در داستان صدر این نوشته -دیده نشده است.
در این خصوص پیش از این بــا ارزیابی مفاد توافقنامه یاد
شده مطالبی داشــته ایم که تکرار ان را اطاله کالم ارزیابی
م ی کنیم .امریکا در این توافقنامه تقریبا همه انچه را که در
پی ان بوده است به دست اورده و ادامه مذاکرات را فقط ب رای
نهایی کردن و تثبیت امتیازات به دست امده دنبال م ی کند.
بناب راین ،تالش تیم مذاکره کننده باید روی باز پس گرفتن
و پیشگیری از تثبیت امتیازاتی باشــد که در توافق ژنو به
حریف داده شده است .در چالش هسته ای 12ساله ،موضوع
اصلی ،لغو تحریم های ظالمانه و غیرقانونی بود ولی اخبار و
گزارش های درز کرده از مذاکرات که شواهدی از صحت ان
نیز در دست است ،حکایت از ان دارد که این مساله اصلی به
حاشیه رانده شده و با وعده های باز هم «نسیه» روبه روست.
ب ر اســاس این گزارش ،امریکای ی ها اصرار دارند که رژیم و
سامانه تحریم ها دســت نخورده باقی بماند و تنها بخشی
از ان را -که خواهیم دید اهمیــت چندانی ندارد و به وعده
نسیه شبیه است -به حالت «تعلیق» و نه «لغو» در اورند».
شریعتمداری به ماجرای جدال بر سر تحریم ها اشاره
کرده و گفته اســت« :باید توجه داشــت که از مجموع 18
«فرمان اجرایی» روسای جمهور امریکا ب رای تحریم ای ران،
فقط 2مورد ان علیه برنامه هســته ای کشورمان است و
16مورد دیگر به اتهاماتی نظیر نقض حقوق بشر ،ساخت
موشــک های بالستیک و ...مربوط اســت و این نکته نیز
گفتنی است که شــدیدترین تحریم ها علیه ای ران در دوره
اوبامای دموکرات وضع شده و از 10مصوبه کنگره در تحریم
کشورمان شش مصوبه ان ،یعنی بیشترین انها مربوط به
زمانی است که کنگره در اختیار دموکرات ها بوده است .قابل
توجه جریانات امریکاگرا -امریکوفیل -که ساده لوحانه تصور
م ی کنند دو حزب دموکرات و جمهوریخواه امریکا در مقابله
با ای ران اسالمی ،نگاه های متفاوتی دارند! این وجیزه به درازا
کشید و داســتان همچنان باقی است که به نوبت دیگری
موکول م ی کنیم ولی این نکته را نم ی توان ناگفته رها کرد
که اگر در توافق نهایی« ،تحریم»ها یعنی موضوع اصلی
مذاکرات کماکان به قوت خود باقی باشد ،چه دستاورد قابل
مالحظه ای به عنوان نتیجه مذاکرات قابل ارائه است؟ جز
انکه مطمئن باشــیم امریکا قابل اعتماد نیست و باید به
ظرفی ت ها و توانمندی های خود بازگردیم که در این صورت،
تحریم ها به یک درگیری فرسایشی تبدیل م ی شود و این در
حالی است که صدها نشانه از ناتوانی امریکا و متحدانش
ب رای ادامه این جنگ فرسایشی در دست است» .
یک 13ابان متفاوت
مراسم 13ابان امســال رنگ و بوی دیگری داشت.
این مراسم امســال همزمان بود با عاشورای حسینی13 .
ابان مهمترین گردهمایی کشوری است که هر ساله ب رای
مقابله با استکبار در ای ران برگزار م ی شود .در ته ران اما این
مراسم که مقابل النه جاسوسی یعنی سفارت سابق امریکا
در ای ران برگزار م ی شود همواره از اهمیت فراوانی برخوردار
است .سال گذشته در اولین مراســم ی که در دولت حسن
روحانی برگزار می شد ،سعید جلیلی سخنرانی را بر عهده
داشــت که با بازتاب های فراوانی هم مواجه شــد .امسال
اما ســخنران اصلی مراسم حجت االســام پناهیان بود.
عزاداران که در مقابل النه جاسوســی تجمع کرده بودند
شعارهای «مرگ بر امریکا»« ،مرگ بر انگلیس»« ،مرگ بر
اسرائیل»« ،لبیک یا حسین(ع)» و «پیکر گلگون شهیدان
ما این سند جنایت امریکاست» را سردادند.حجت االسالم
والمسلمین پناهیان در سخنانش با اشــاره به هم زمانی
عاشــورای حســینی و یوم اهلل 13ابان و با تاکید بر اینکه
مردم ایران مردم ی هشیار هستند که در محضر اباعبداهلل
حسین هیچ گاه حسین زمان و یزید زمان خود را فراموش
نم ی کنند ،گفت« :عاشــورای امســال از همه سال های
دیگر استکبار ســتی زانه تر و استکبارســتیزی ما امسال از
همه سال های دیگر عاشورای ی تر است ».پناهیان با بیان
اینکه امروز عاشــورایی اســت که اگر 13ابان هم نبود ما
در نوحه های خود باید مرگ بر امریکا و مرگ بر اســتکبار
م ی گفتیم ،گفت« :استکبار خبیث امروز فهمیده است که
باید جلوی ما را به شیوه یزید و شمر بگیرد .استکبار دانسته
است که باید همان طور که حسین (ع) را محاصره کردند و
سر ایشان را از بدن جدا کردند و اهل بیت ایشان را به اسارت
بردند به همان شیوه بیایند و مومنین منطقه اعم از شیعه
و سنی را سر از بدن جدا کنند؛ بلکه بتوانند این مقاومت را
کنترل کنند ولی دیگر ما 72تن نیستیم 72 ،میلیون هم
نیستیم بلکه بسیار بیش از این هستیم .امروز اگر 13ابان
هم نبود استکبار ستیزی در عاشورای ما موج م ی زد .امروز
جوانان جهان اسالم و حتی جوانان غیرمسلمان در سوریه
مقابل تروریس ت ها ایستاده اند و از حرم حضرت زینب دفاع
م ی کنند .اهل سنت نیز با ایستادگی در مقابل تروریس ت ها
از کربال محافظــت م ی کنند و م ی گویند که حســین (ع)
پسر پیغمبر ماســت و اگر ما در عاشــورا بودیم از حسین
طرفداری م ی کردیم .وی خطاب به دولتمردان ای ران با اشاره
به مذاکرات امام حسین (ع) با عمر سعد مبنی بر مذاکرات با
عزت گفت« :اکنون استکبار در حال اضمحالل است .نباید
با دولت خبیث امریکا ضعیف برخورد کرد .وظیفه عاشورایی
شماست که با دشــمنی که در حال مرگ اســت و با این
موجودات خبیث دست ندهید .باید به وزیر امور خارجه و تیم
مذاکره کننده حقوق مضاعفی داده شود زی را انها با وحش ی ها
طرف هســتند .اگر این تیم با ادم ها طــرف بودند حقوق
مضاعفی نم ی گرفتند .امریکای ی ها بدانند که نم ی توانند از
این گفت وگوها ب رای خود عبا و ردایی داشــته باشند .ای ران
اسالمی تا زمانی که انتقام تک تک خون تمام مظلومان را
نگیرد از پا نم ی نشیند ».در این هنگام مردم شعار مرگ بر
امریکا و مرگ بر اسرائیل سر م ی دهند.پناهیان خاطرنشان
کرد« :ای ران به همان دلیل که حسی ن (ع) را فراموش نکرده
است مظلومان را نیز فراموش نم ی کند .این گفت وگوی ما
با دول استکباری ب رای نجات عالم است و فرجام ان چیزی
جز رسوایی ب رای انها ندارد .ما نیز در کنار مظلومان جهان
م ی دانیم که این مذاکرات در ســرنگون کردن اســتکبار
جهانی هیچ نقشــی ندارد و تنها جهــاد مظلومانه مردم
منطقه م ی تواند این استکبار را نابود کند .این ملت ان چنان
اباالفضلی عمل کرده است که اســرائیل ب رای حفظ بقای
سیاست خارجی
خود مجبور شده اســت دور خود حصار بکشد و نگهبان
بگذارد و ان قدر این ملــت اباالفضلی عمل خواهد کرد که
این رژیم را نابود کند .من به دولتمردان ای ران اعالم م ی کنم
که غیرت عباس بن علی را فراموش نکرده و از ان فاصله
نگیرند تا نام شان در تاریخ باقی بماند».
دال های یک توافق
اما پرویز امینی هم از جمله افرادی اســت که درباره
مذاکرات هسته ای نقدهای خاص خود را دارد .پرویز امینی
کارشناس مسائل سیاسی در میانه برگزاری نشست وزرای
خارجه درمسقط درباره اصل موضوع توافق و گفتمان دولت
در این باره توضیح م ی دهد«:دولت موضوع «توافق خوب
توافق بد» را به حاشیه برده و این یعنی محتوا ب رای دولتاصل توافق اهمیت دارد».
مهم نیست و ِ
به عبارت روشــن تر او معتقد است که تنها به دنبال
توافق است و تنها چیزی که ب رای دولت یازدهم اهمیت دارد
همین موضوع است .سمت مشاوره بی ن المللی مقام معظم
رهبری ب رای دکتر والیتی باعث شده تا مواضع او از اهمیت
بیشتری برخوردار شود .از همین رو امینی معتقد است که
نباید ب رای مردم این شائبه ایجاد شود که حرف های والیتی
حرف های رهبری اســت .او م ی گوید« :اقای والیتی نباید
طوری صحبت کند که مردم فرض کنند ایشــان مواضع
رهبری را بیان م ی کند ».او پیش از این نیز گفته بود« :ب رای
شناخت گفتمان دولت یازدهم در بحث مذاکرات هسته ای،
باید ببینیم دولت روحانی چه دال هایــی را فرا م ی خواند و
چه دال هایی را طرد م ی کند تا از این طریق ،نظم گفتمانی
به خصوص دولت یازدهم در توافقات هسته ای به خصوص
توافق ژنو روشن شــود .اولین دالی که دولت در مذاکرات
هســته ای فرا م ی خواند ،دال «توافق» است؛ یعنی دریچه
معنایــی که ب رای ارزیابــی جامعه از مذاکرات هســته ای
م ی گشاید ،بر این مساله استوار است که ایا این مذاکرات به
توافق منجر م ی شود یا نه؟ تا حصول به توافق ،مثل توافق
ژنو به ارزیابی مثبت جامعه از عملکــرد دولت یازدهم در
مذاکرات هسته ای منجر شــود ».این نظریه پرداز اصولگرا
در ادامه اظهاراتش چنین گفته اســت« :اما دولت در این
ارتباط چه دالی را طرد م ی کند؟ دولت یازدهم دال «توافق
خوب» را طرد م ی کند .در واقع دولت یازدهم با طرد این دال،
«محتوای» توافقات را در مذاکرات هســته ای ب رای داوری
کیفیت دیپلماســی دولت در نظر مردم «بالموضوع» و به
شکلی از بازی خارج م ی کند .بناب راین مطابق این فراخوانی و
طرد دال ها در گفتمان دولت یازدهم ،انچه مهم است اصل
توافق با طرف غربی اســت و نه محتوای توافق .بناب راین
دیپلماســی دولت یازدهم نیز بر دیپلماسی پیشین برتری
دارد .چرا که دیپلماسی دولت پیشین به توافق منجر نشد
و لو اینکه تیم پیشین دیپلماســی معتقد باشد که معامله
نکردن بهتر از معامله بد کردن اســت .نکته در اینجاست
که اگر این فراخوانی و طرد دال ها جا به جا شود ،داوری ها
نیز جابه جا م ی شود .مثال اگر دال توافق و عدم توافق طرد
شود و توافق خوب و توافق بد فراخوانده شود ،انگاه محتوای
توافق است که مهم است ،نه اصل توافق یا عدم توافق و
در این صورت معلوم نیســت توافق ژنو در براورد عمومی
مثبت و مشی تیم دیپلماسی پیشین منفی گردد ».امینی
خاطرنشان م ی کند« :البته تمرکز بر دال توافق ،در مذاکرات
هســته ای که در واقع نوعی مذاکراه با غرب نیز است ،با
مبنای نظری دولت یازدهم منطبق است که توسع ه گرایی
را به تعامل و توافق با جهان توســع ه یافته غربی مشروط
م ی داند .دومین دالی که دولت در مذاکرات هســته ای به
صحنه م ی اورد ،دال «کاهش تحریم هاست» .یعنی تمرکز
جامعه را در فهــم مذاکرات و توافق ژنــو روی اینکه ایا در
روند مذاکرات ،تحریم ها کاهش پیدا کرده است یا نه؟ قرار
م ی دهد .بناب رایــن دال «هزینه هایی» که در قبال کاهش
تحریم ها داده م ی شــود ،را طرد م ی کنــد .مثال روی چهار
ی ولو ناچیز مانور م ی شود
میلیارد دالر یا ه ر گونه رفع تحریم
و بزرگ نمایی و مهم جلوه داده م ی شود و در عوض تعلیق
غن ی ســازی 20درصد با این گزاره که به ان نیاز نداشتیم یا
صفر شــدن همه اورانیوم 20درصد یا مهمتــر از اینها که
هرگونه غن ی سازی با هر درصدی از نظر اندازه و مکان و...
دال
مشروط به قبول طرف غربی اســت ،به عنوان
مدلول ِ
ِ
دال
هزینه های توافق به حاشــیه رانده م ی شود .همچنین ِ
مدلول «هــر می زان و هر کیفیتی» از
کاهش تحریم ها بر
ِ
کاهش تحریم ها استوار است .یعنی اینکه کاهش تحریم ها
در نتیجه توافق ،تحریم های اصلی و مادر را شامل م ی شود
یا نم ی شــود ،در فضای گفتمانی اورده نم ی شود .بناب راین
روشن اســت که چناچه در طرد و فراخوان این دال ها جابه
جایی صورت گیرد یا در یک فضای گفتمانی ،دال کاهش
تحریم ها با دال هزینه ها توامان دیده شــوند ،داوری های
اجتماعی متفاوت خواهد شد .سومین دالی که دولت در نظام
گفتمانی خود فرا م ی خواند ،دال «تفسی ر محوری» است و
«متن محوری» دالی اســت که طرد م ی کند .در این نظم
گفتمانی دولت از مخاطب م ی خواهد که مذاکرات و توافق
ژنو را به شکل تفسیری بفهمد و از تکیه به خود متن پرهیز
کند .بناب راین م ی گویند که در توافق نامه امده است که حق
غن ی سازی در داخل کشورمان به رسمیت شناخته شده است،
اما هی چ جا در متن چنین چیزی نیست .بلکه این تفسیری
است که انها م ی کنند و از مخاطب می خواهند که تفسیر
انها را جدی بگیرد و نه خود متن را .باز در این فقره نیز روشن
است که اگر دال متن محوری فراخوانده شود و تفسی ر گرایی
به حاشــیه رانده شــود ،ارزیابی فضای اجتماعــی از روند
دیپلماسی دولت یازدهم و مذاکرات هسته ای متفاوت خواهد
شد.چهارمین دالی که در گفتمان دولت فراخوانده م ی شود،
مدلول
دال «واقع گرایی» است که مدلول بخصوصی دارد.
ِ
واقع گرایی بر این مساله داللت دارد که مشکالت اقتصادی
ریشــه در تحریم ها دارد و تا تحریم ها نقض نشود ،مسائل
اقتصادی حل نم ی شود .بناب راین واقع گرایی حکم م ی کند
که مسیری را در پیش بگیریم که تحریم ها نقض شود ولو
اینکه برخی هزینه ها مثل نوعی تقلیل در استقالل خواهی
و عزت طلبی و ...را بپردازیم .فضایی که در اظهارات و عمل
غرب ی ها مثل سفر اخیر اشتون و برخی مالقات های وی در
ای ران پررنگ است ».امینی در ادامه اظهاراتش م ی گوید «:در
اینجا دولت هم دال «ارمان گرایی» را به حاشــیه می راند و
هم مدلول بخصوصی را بر دال واقع گرایی سوار م ی کند.
دال ارمان گرایی کــه در گفتمان دولت
دو
مدلول اصلــی ِ
ِ
یازدهم ،وضعیت حاشــی ه ای پیدا می کنند« ،استقالل» و
«مبارزه با استکبار» اســت .چرا که با برجسته کردن دال
ارمان گرایی و برجسته شدن این مدلول ها ،وضعیت کنونی
دیپلماسی دولت یازدهم به طور کلی و مذاکرات هسته ای
به طور خاص زیر سوال م ی رود ».مساله دوم ،مدلولی است
که بر دال واقع گرایی سوار م ی شود که مساله تحریم ها را
به کانون مسائل در حل مشکالت اقتصادی بدل م ی کند.
در حالی که گفتمان رقیب دولت با تاکید بر دال واقع گرایی،
«مشــکالت داخلی» را گره اصلی مشکالت اقتصادی به
دال واقع گرایی م ی داند .بناب راین از یک دال
عنوان
مدلول ِ
ِ
ترکیبی به نــام «ارمان گرایی واقع بینانــه» دفاع م ی کند.
گفتمان دولــت حول دال های «توافــق»« ،اصل کاهش
تحریم»« ،تفســیرگرایی» و «واقع گرایــی» و پادگفتمان
دولت حول دال های «توافق خوب»« ،محاسبه هزینه ها
(نســبت به فواید کاهش تحریم ها)»« ،متن محوری» و
«ارمان گرایی واقع بینانه» شکل م ی گیرد».
فرجام یک توافق
مسلم اســت که نتیجه نهایی مذاکرات هسته ای
معادالت سیاســی را در ایران تغییر خواهــد داد .فارغ از
انچه در عرصه سیاســت خارجی رخ خواهد داد اگر دولت
روحانی بتواند فرجه یک ســاله مذاکرات را به نتیجه ای
مثبت منتهی کند ان وقت شــاید بتواند به راحتی دست
باال را در معادالت سیاسی اینده داشته باشد .اما اگر عکس
این اتفاق رخ دهد مســلما کار در عرصه سیاست داخلی
ب رای روحانی و متحدانش بســیار ســخت تر خواهد شد.
شاید ساده ترین تفسیر این باشد که نتیجه جدال دالور /
دلواپس که بخشی اعظمی از ان بسته به نتیجه مذاکرات
است م ی تواند چینش سیاســی ایران در سال های اتی
مشخص کند.
مثلث | شماره 241
سیاست
49
سیاست خارجی
گ
ف
تو
گ
و
باتوافقهسته ای،اعتدالیون
دست باال را خواهند داشت
گفت وگوی مثلث با عباسعلی منصوری ارانی
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
امید کرمانی ها
خبرنگار
سیاست
50
مثلث | شماره 241
روند مذاکرات هسته ای در گام های اخر قرار دارد،
شــما چه ارزیابی از فضای حاکم بر گفت وگوها
دارید؟
پی ش بینی م ی شد که تدوین این طرح ظرف شش
ماه بعد از توافق ژنو به سرانجام نرسد و طرفین رای به تمدید
دوره مذاکرات دهند .توافق ژنــو از ان جهت در مدت زمان
کمتر از 2ماه تدوین و نهایی شد که بحث روی چارچوب های
کلی مذاکره بود اما وقتی ای ران و 5+1به جزئیات ورود کردند
بالطبع کوچکترین غفلت شاید تعهد بزرگ و غیرقابل جب رانی
را بر دوش ته ران م ی گذاشت .حساسیت این دور از مذاکرات
هسته ای به قدری اســت که طرفین حتی روی نام توافق
نهایی ،کلی بحث و گفت وگو کردند چون کلمات و واژگان
در زبان های انگلیسی ،فارسی و عربی معانی و کاربردهای
مختلفی دارند بناب راین انتخاب دقیق کلمه خیلی مهم است
چون حتی یک حرف ربط هم م ی توانــد روی کل جمله یا
کل متن اثرگذار باشــد .متن طرح جامع توافق هسته ای با
لحاظ منافع ای ران باید انقدر محکم باشد که غ رب ی ها نتوانند
در اینده بهانه جویی کنند ،از این جهــت 6ماه دیگر زمان
مذاکرات تمدید شد .از زمان تمدید 6ماهه مذاکرات نزدیک
پنج ماه و نیم م ی گذرد و ای ران و امریکا و کاترین اشــتون
نماینده اتحادیه اروپا ب رای پیشبرد مذاکرات نهایی با پیشنهاد
ای ران در کشور عمان گرد هم امدند و این به معنی ان است
که مذاکرات به نقطه بسیار حساس و نهایی رسیده یا به ان
نقطه نزدیک م ی شود بر همین اساس همه طرف ها تالش
م ی کنند که مذاکرات دیگر نیاز به تمدید مجدد نداشته باشد.
معتقدم دیدگاه های طرفین خیلی به هم نزدیک شده است
چون موضوعات جدیدی در منطقه پیش امده که م ی تواند به
روند مذاکرات کمک کند تا وارد مراحل دیگر خارج از مباحث
هسته ای شویم.
5
عباسعلی منصوری ارانی می گوید« :فکر
م ی کنم تا 3اذر احتمال حصول توافق خیلی
زیاد است نه به لحاظ اینکه ترکیب سنای امریکا
عوض شده است بلکه شــرایط منطقه ایجاب
م ی کند که 3اذر نقطه پایانی مذاکرات باشد».
با او درمورد تاثیر مذاکرات هسته ای بر ارایش
نیروهای سیاسی کشــور و همچنین اینده
سیاسی حسن روحانی گفت وگو کردیم.
چند مورد اختالفی میان ایران و 5+1باقی مانده
است؟
موضوعاتی مطرح شــده بود و ما دنبال این بودیم
که قطعنامه های ضدای رانی ســازمان ملل رفع و رجوع شود
و شــرایط مذاکرات به قبل از قطعنامه ها برگردد ،بر همین
اساس با پنج کشور عضو دائم شورای امنیت به عالوه المان
پشت میز مذاکرات نشستیم تا کامال مشخص شود دنبال
چه هستیم ،تمام تحریم ها بر مبنای قطعنامه های سازمان
ملل علیه ای ران اعمال م ی شــوند بناب راین این طرف قضیه
روشن بود ،ان طرف میز مذاکرات نیز م ی گفت «م ی خواهیم
مطمئن شــویم ای ران از فناوری هســته ای به سراغ سالح
هسته ای نم ی رود ».پس ما باید به انها اطمینان م ی دادیم
که این اتفاق نخواهد افتاد ،بناب راین در طول مذاکرات تمام
راه هایی که از دیدگاه انها ممکن بود ساخت سالح هسته ای را
در پی داشته باشد مسدود کردیم و فتوای مقام معظم رهبری
هم به عنوان یک حکم شرعی بسیار تاثیرگذار بود تا انها به
نقطه کنونی رسیدند.
همواره دو بحــث اینکه توافــق جامع حاصل
م ی شود یا نم ی شود در میان موافقان و منتقدان
مذاکرات هســته ای مطرح بود امــا یک حالت
سوم ی را نیز برخی اصولگرایان بیان م ی کنند و ان
اینکه اگر توافق بد حاصل شود تیم مذاکره کننده
باید پاســخگو باشد ،به نظر شــما این گزینه
قابلیت طرح دارد یا خیر؟
مذاکرات چیزی نیست که از همان ابتدا نتیجه اش
تعیین شــود .مذاکرات بی ن المللی در یک چارچوبی شکل
م ی گیرد طرفین یک خط قرمزهایی را ترسیم م ی کنند ،یک
کف و ســقفی را ب رای خود در نظر م ی گیرند سپس تالش
م ی کنند با امتیازگیری از طرف مقابل سقف خواسته هایشان
براورده شود.
بناب راین اگر تحقق سقف خواسته ها را بهترین و تحقق
کف خواسته ها را بدترین حالت در نظر بگیریم ،گفت وگوها
تا مادام ی که از چارچوب ترسیم شده خارج نشود ادامه پیدا
م ی کند و هر توافقی در فاصله ســقف و کف خواســته ها
حاصل شود عیب ندارد چون نفس مذاکرات همین است.
شاید ب رای ای ران یا انها در بعضی موضوعات کف خواسته ها
رخ دهد این اتفاق در مقابل اینکه هیچ توافقی شکل نگیرد
م ی شود خیلی خوب ،چون اگر توافق انجام نشود م ی تواند
ب رای طرفین خیلی خسارت بار باشد.
ایا تیم مذاکره کننده هســته ای اینقدر اختیار
دارد که با نظر خود یک توافــق بد انجام دهد
یا تصمی م گیرنده نهایــی مرجعی باالتر یعنی
شورای عالی امنیت ملی است؟
هیچ کشــوری در دنیا تمــام اختیاراتش را به تیم
مذاکره کننده نم ی دهد ،تیم مذاکره کننده هر کشوری نه در
ای ران بلکه در تمام دنیا تحت هدایت شورای امنیت ملی ان
کشور است ،بناب راین اقای ظریف و تیمش دقیقا بر مبنای
هدایت شورای عالی امنیت ملی حرکت م ی کنند.
اگر چه اقای دکتر روحانی می گوید مسئولیت
همه رخدادهای پرونده هســته ای را به صورت
مســتقیم می پذیرد اما به هر حال اقای دکتر
ظریف شخص اول پرونده هسته ای ایران است
سیاست خارجی
که به شدت زیر ذره بین و نقدهای منتقدان است.
رابطه او با منتقدان و معترضانش هم همیشــه
خاص و منحصر به فرد بوده اســت .شما چه
اینده ای را برای دکتر ظریف و منتقدانش پیش
بینی می کنید؟
به هر صورت اقای ظریف کسی است که دستورات
را از شورای عالی امنیت ملی گرفته و انها را خوب توانسته
در صحنه عمل پیاده و منافع ملی کشور خود را تامین کند
بناب راین در عرصه بی ن الملل به عنوان بازیگری موثر شناخته
م ی شــود .البته مثل اقای ظریف خیل ی ها را داشتیم که در
زمان خود توانستند نقش خوبی ایفا کنند.
اگر توافق حاصل نشود ان زمان سرنوشت اقای
ظریف چه م ی شود؟
ان زمان نیز اقای ظریف به عنوان یک مجری که
پافشاری بر منافع ملی کرد و شرایط به گونه ای بود که چون
منافع ملی تامین نم ی شــد ،زیر بار توافــق با غرب به هر
قیمتی نرفت ،باز به عنوان یک بازیگر خوب شناخته م ی شود.
اگر توافقــی حاصل شــود روی ارایش فضای
سیاسی کشور تاثیر دارد؟
این توافقــات با بحث های سیاســی ،اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی داخلی گره خورده است.
توافق جامع هسته ای معادالت سیاسی ،ارایش
و وزن های گروه ها و جناح های سیاسی را در داخل
ایران تغییر م ی دهد؟
بلــه ،این طور خواهد شــد ،مباحث سیاســی با
موضوعات اقتصادی مرتبطند بنابرایــن اگر موفقیتی در
حوزه مذاکرات هســته ای حاصل شــود طبعا این مساله
شرایط اقتصادی کشور را عوض م ی کند و از طرفی حباب
ای ران ه راسی را نیز در دنیا م ی شکند که این توفیق بزرگی
ب رای دولت دکتر روحانی محسوب م ی شود .یاداور م ی شوم
هم اکنون خیلی از بانک ها ،گروه های تجاری و بازرگانی و
شرکت های خارجی منتظر پایان مذاکرات هستند تا بتوانند
وارد همکاری اقتصادی با دولت ای ران شــوند .قطعا بعد از
شکستن حباب ای ران ه راسی تورهای زیادی از گردشگران
خارجی ب رای دیدن مناطق سیاحتی و تاریخی به کشورمان
سفر م ی کنند که این خود نیز صنعت توریسم کشور را رونق
م ی بخشــد و اثار اقتصادی فراوانی ب رای ما در پی خواهد
داشت.
به نظر شما موقعیت موافقان و مخالفان مذاکرات
هســته ای بعد از حصول توافق جامع در عرصه
سیاسی به چه صورت خواهد شد؟ ایا ان شکاف
معروف به دالور و دلواپــس همچنان ادامه دار
خواهد بود ؟
اعتدالیون دست باال را خواهند داشت و گروه هایی
که با روند مذاکرات هسته ای مخالفت کردند در رقابت های
سیاسی توفیقات شان کمتر خواهد بود.
یعنی مخالفان و منتقدان مذاکرات هســته ای
شانس کمتری برای ورود به مجلس اینده پیدا
م ی کنند؟
خیــر ،موضوع هســته ای بحث میــان دو جناح
اصولگرا و اصالح طلب نیست .اکثریت اصولگرایان همچون
فراکســیون های اصولگرایــان مجلس به ویــژه اکثریت
ان زمان باید دید چرا مذاکرات به نتیجه نرســیده
است .علت این مساله حتما تشریح خواهد شد ،البته معتقدم
مذاکرات به نتیجه خواهد رســید و احتمال خیلی ضعیفی
م ی دهم که مذاکرات به نتیجه نرســد چون قبال هم گفتم
عدم رســیدن به یک توافق حتما چالش بزرگــی را ب رای
طرف های مذاکره در سطح منطقه و بی ن الملل ایجاد خواهد
کرد اما در هر صورت اگر توافقی حاصل نشود اقای روحانی
باید دالیل عدم توافق را ب رای مردم تشریح کند چون حتما
مخالفان دولت با یک تبلیغات وسیع دولت را در این زمینه
تحقیر خواهند کرد چون معتقدند دولت وقت و زمان زیادی
را صرف کرد و به هیچ نتیجه ای دست نیافت بناب راین حتی
اگر مذاکرات شکست بخورد اقای روحانی باید اثار مثبتی
که ب رای کشــور در جریان مذاکرات به دســت امد را ب رای
مردم تشریح کند چون در این صورت است که م ی تواند به
هجمه های رقبای سیاسی پاسخ دهد.
در صورت عدم حصول توافق جامع هســته ای
میان ایــران و 5+1ترکیب مجلس اینده به چه
صورتی خواهد شد؟
اکثریت مردم خواهان این هستند که مذاکرات در
مسیر خودش باشــد بناب راین در هر حال اگر اقای روحانی
یک راهبرد خوبی داشــته باشــد و در تعامل و گفت وگو با
مردم بتواند دالیل عدم حصول توافق را تشــریح کند مردم
م ی پذیرند چون مــردم دارند مذاکــرات را رصد م ی کنند و
اکثریت دنبال این هستند که یک توافق در چارچوب منافع
ملی حاصل شود بناب راین وقتی با توضیحات رئی س جمهور
قانع شوند که قبول یک توافق خارج از چارچوب منافع ملی
را تامین نم ی کرده ،قطعا همچنــان در کنار اقای روحانی
خواهند بود.
اگر بنا باشــد بحث را در این مــورد به صورت
شفاف تر دنبال کنیم می خواهم به صورت صریح
بپرسم که تاثیر توافق یا عدم توافق هسته ای بر
انتخابات ریاست جمهوری سال 96چه خواهد
بود؟
تا ان روز زمان زیادی باقی است چون اقای روحانی
بیش از یک سال و نیم بیشــتر در مسند ریاست جمهوری
نیســت .اقای روحانی باید خود را پیدا کنــد االن به نظر
م ی اید اقای روحانی خیلی نتوانســته خودش را در جایگاه
ریاســت جمهوری پیدا کند .رونق اقتصــادی ،تولید ملی،
فرهنگ ،اخالق ،تکریم ارباب رجوع ،رفع بیکاری ،رفع فساد
اداری و فساد اقتصادی همه از مولفه هایی هستند که اقای
روحانی باید روی تک تک انها کار کند ،اینها خواســته های
مردم اســت به نظرم اگر او در همه این زمینه ها همچون
حوزه بهداشــت بتواند تا اندازه ای رضایتمندی مردم را جلب
کند انتخابات ریاست جمهوری سال 96را هم در اختیار خود
خواهد داشت.
در واقع مــی توان گفت شــما ب ه نوعی نتیجه
انتخابات ریاست جمهوری سال 96را مستقل از
نتیجه مذاکرات هسته ای م ی دانید؟
البته مذاکرات هسته ای در صورت حصول توافق
در انتخاب روحانی تاثیرگذار خواهد بود اما نباید توفیق در
انتخابات ریاســت جمهوری را مجرد در قالب نتیجه بخش
بودن مذاکرات هســته ای دید چون توافق هســته ای در
کنار موضوعات اقتصادی و اجتماعــی بر نتیجه انتخابات
ریاست جمهوری موثر است .در کل اقای روحانی م ی تواند با
یک راهبرد درست انتخابات 96را در اختیار خود داشته باشد.
معتقدم بحث هــای جناحی در کشــورهایی که
چارچوب های راهبردی را م ی فهمند خیلی تاثیرگذار نیست
بناب راین اینکه کدام حزب اکثریت کنگره و سنا را در امریکا
دارد در سیاســت های راهبردی امریکا موثــر نخواهد بود
بلکــه جناح ها در اجرایــی کردن راهبردهــا تاکتی ک های
مختلفی را بر م ی گزینند .موضوع هسته ای ای ران یک موضوع
راهبردی است اگرچه معتقدم گفت وگو در موضوع هسته ای با
دموکرات ها بهتر به سرانجام م ی رسد تا جمهوریخواه ها اما در
کل تفاوت های زیادی بین این دو حزب نم ی بینم.
پیش بینی شما چیست ؟ ایا به نظر شما سوم
اذر نقطــه پایان مذاکرات خواهــد بود و توافق
حاصل م ی شــود؟ یا اینکه انگونه که در برخی
تحلیل ها قابل مشاهده است باید در انتظار ادامه
مذاکرات در وقت اضافه باشیم؟
فکر م ی کنم تا 3اذر احتمال حصول توافق خیلی
زیاد است نه به لحاظ اینکه ترکیب سنای امریکا عوض شده
است بلکه شــرایط منطقه ایجاب م ی کند که 3اذر نقطه
پایانی مذاکرات باشد.
نقــش مجلس ایران چــه خواهد بــود؟ اقای
بروجردی رئیس کمیســیون امنیــت ملی و
سیاست خارجی مجلس شورای اسالمی گفته
توافق باید به تصویب مجلس هم برســد ،ایا
این طور است؟
اگر شورای عالی امنیت ملی به این نقطه رسیده
باشد که منافع ملی در توافق هسته ای با 5+1است مجلس
حتما همراهی خواهد کرد.
قسمتی از توافق تصویب پروتکل الحاقی است،
مجلس روی ان بحث خواهد داشــت یا بعد از
تایید شورای عالی امنیت ملی پروتکل را تصویب
خواهد کرد؟
ما با شورای عالی امنیت ملی همراهی خواهیم کرد.
به هر حال اکنون مجلس ایران هم به شدت زیر
ذره بین است .وقتی کوچکترین نطق یا بیانیه ای
در پارلمان ایران در مورد پرونده هسته ای مطرح
می شــود بالفاصله به خبر نخست رسانه های
غربی تبدیل می شود .می خواهم بپرسم تاثیر
عملکرد و نوع رفتار کنگره و سنای امریکا در قبال
پرونده هسته ای چه تاثیری بر نحوه تصمیم گیر
مجلس خواهد داشت؟
بهتر است اینگونه جواب شما را بدهم که ما انچه
منافع ملی باشد ان را رقم خواهیم زد .اگر توافقنامه در راستای
منافع ملی باشد قطعا مجلس همراهی و کمک م ی کند و
اگر خارج از چارچوب منافع ملی باشد حتما مجلس در این
مساله وارد گفت وگو با شورای عالی امنیت ملی خواهد شد.
مثلث | شماره 241
ایا م ی تــوان اصولگراها را تمامــا منتقد روند
مذاکرات هسته ای تلقی کرد؟
اگر مذاکرات به نتیجه نرسد چه اتفاقی در حوزه
سیاسی رخ م ی دهد؟
سیاست
بله ،به نظرم این طور خواهد شد ،البته انها از ابعاد
دیگر ب رای موفقیت خود در رقابت سیاسی پیش رو تالش
خواهند کرد اما فعال تمــام فشارشــان را در نقد مذاکرات
هسته ای گذاشته اند چون این بعد م ی تواند بسیار تاثیرگذار
باشــد به نظرم به علت اینکه تصوراتشان درباره بحث های
هسته ای درست از اب در نیامد طبیعی است که در انتخابات
مجلس اینده شکست م ی خورند.
فراکســیون رهروان موافق مذاکرات هستند ،در عین حال
ممکن است منتقدینی هم در جمع اصالح طلبان باشند اما
اصولگرایان افراطی به نظــرم 100درصد مخالف مذاکرات
هستند.
اگر بخواهیم در مورد این مســاله بحث را ادامه
دهیم باید بگویم در میان مجادالتی که اکنون
میان دیدگاه های مختلف در ایران وجود دارد یک
عده م ی گویند سنا چون دست جمهوریخواه ها
افتاد باید از این فرصت اســتفاده کرد و توافق
را تا 3اذر به نتیجه رســاند چون اگر قرار است
در سنا رفع تحری م ها تصویب شــود تا قبل از
اغاز سال جدید میالدی و روی کار امدن ترکیب
جدید ســنا این اتفاق بیفتد چراکــه بعد از ان
کار سخت م ی شــود ،در مقابل برخی م ی گویند
جمهوریخواهان و دموکرات ها فرقی با هم ندارند
برای همین نباید در حصول توافق هســته ای
تعجیل کرد ،نظر شما چیســت؟ 3اذر توافق
حاصل شود بهتر اســت یا انکه موارد اختالفی
باقیمانده همچنان به مرور مورد بحث و بررسی
دو طرف قرار گیرد تــا اختالف دیدگاه ها برطرف
شود؟
51
سیاست خارجی
اگرمذاکراتشکستبخورد
فضایسیاسیعوضمی شود
تو گوی مثلث با مصطفی کواکبیان
گف
سیاست
52
مثلث | شماره 241
امید کرمانی ها
خبرنگار
مذاکرات هسته ای از دید شما چه مراحلی را طی
کرد؟
ما هم در سیاست خارجی و هم در سیاست داخلی
به مذاکرات برد -برد نیاز داریــم .قطعا خط قرمزهایی داریم
و از اصول خود کوتاه نم ی اییم امــا در فروع م ی توان مذاکره
کرد .دوره نظارتی کوتاه ،حداقل ۱۹۰هزار سو ،فعالیت مراکز
هســته ای از جمله فردو و اب سنگین اراک،
استفاده های پزشکی و دستیابی به انرژی پاک
هسته ای از جمله اصول هسته ای ای ران است
ولی غن ی سازی ۲۰درصد خط قرمز نبود .ای ران
دنبال تولید سوخت ۲۰درصد در داخل کشور
نبود ،این کار را کرد چون کشورهای تولیدکننده
به ای ران سوخت ندادند بناب راین ای ران مجبور شد
این نوع سوخت را در داخل کشور تولید کند ،اگر
ان زمان غرب سوخت مورد نیاز راکتور ته ران را
م
یداد جمهوری اسالمی به دنبال غن ی سازی20
درصد نم ی رفت؛ امروز کشور های 5+1فعالیت
هسته ای ای ران را به رسمیت شناختند ،در حالی
که در گذشته دنیا به ما بسیار ب ی اعتماد بود .اگر
ما ایستادگی و مقاومت مالک اشتر و بصیرت
عمارگونه داریم ،نرمش قهرمانانه ،صلح حدیبیه
پیامبر (ص) و صلح امام حسن (ع) را نیز داریم ،در
حالی که برخی خود را یا به تغافل زده اند یا غافل
هســتند .زمانی که هفت قطعنام ه در شورای
امنیت سازمان ملل متحد در دولت قبلی علیه
ای ران صادر شد ،مسئوالن دولتی ان زمان این
قطعنامه ها را کاغذ پاره توصیف کردند و زمانی
اثر انها را فهمیدند که دیگر خیلی دیر شده بود
اما امروز این دولت به دنبال لغو تحریم هاست و
سخت ترین و مهمترین مس اله مذاکرات هم همین است .از اغاز
مذاکرات هسته ای در دولت جدید به روند گفت وگوها خوشبین
بودم ،نخست انکه باالخره مسئولیت مذاکرات از شورای عالی
امنیت ملی به وزارت خارجه منتقل شد ،البته نظارت بر روند
مذاکرات و تصمیم گیری درباره ان همچنان با شورای عالی
امنیت ملی است اما وقتی مسئولیت انجام مذاکرات بر عهده
وزارت امورخارجه گذاشته شد گفت وگوها جنبه دپیلماتیک به
خود گرفت ،در واقع بار سیاســی مذاکرات از بعد امنیت ی اش
بیشتر شد ،همان زمان یکسری دوستان همایش دلواپسیم
گرفتند حزب مردم ســاالری نیز در نقطــه مقابل همایش
دل ارامیم را برگزار کرد .مــن در همایش «دل ارامیم» گفتم:
«انهایی که امــروز دلواپس هســتند ،دلواپس چیز دیگری
هستند ،چراکه همه م ی دانند مقام معظم رهبری همه چیز
را رصد م ی کنند و شــورای راهبردی سیاست خارجه شورای
عالی امنیت ملی ،کمیته هسته ای شورای عالی امنیت ملی
ناظر بر همه مسائل است ،بناب راین جای نگرانی و هیچ گونه
دلواپسی نیست».
بناب راین افتخار حزب مردم ساالری این است که همایش
دل ارامیم را برگزار کرد چون خواســت بگوید که در هر حال
جای دلواپسی و دغدغه وجود ندارد .ما معتقدیم که باید دل ارام
باشیم و اتفاقا در ایه ۲۸سوره مبارکه رعد خداوند سبحان وعده
م ی دهد اگر کار ب رای خدا و با یاد خدا باشد ،خداوند نیز به این
باور قلبی پاداش مناسب م ی دهد .اصل و اساس هم این است
که حق مسلم غنی سازی اورانیوم ب رای مصارف صلح امیز
انرژی هسته ای را داشته باشیم و همان طور که مقام معظم
رهبری نیز فرمودند ،ما به دنبال دستیابی به انرژی صلح امیز
هسته ای هستیم .بنا به فتوای ایشان داشتن بمب هسته ای
حرام است ،ما دنبال بمب هسته ای نیستیم .مردم نسبت به
گشایش در ارتباطات خارجی امیدهایی پی دا کرده اند و باالخره
امیدواریم که این مذاکرات سرانجام ی خوش ب رای ملت بزرگ
ای ران داشته باشد.
در تقســیم بندی تحلیلگــران و صاحبنظران
سیاسی شما جزو کدام دسته اید ،ایا به نتیجه
این مذاک رات خوشبین هستید یا فکر می کنید در
نهایت نتیجه ای حاصل نخواهد شد؟
من همچنان خوشبین هســتم که این مذاکرات
به توافق نهایی خواهد رســید .گرچه شاید تا 3اذر این اتفاق
نیفتد ولی امیدوارم در همان تاریخ این توافق حاصل شــود.
در مذاکرات ایــران با 5+1بعد از توافق ژنــو در هفت زمینه
اختالف وجود داشت؛ تع داد سانتریفیوژها و درصد غن ی سازی،
6
«اگر توافق جامع به سرانجام نرسد عده ای
ان را به پای دولت اقای روحانی م ی نویسند و
بحث اصالح طلبان را مطرح م ی کنند ،در واقع
این طور م ی خواهند نوعی ناکارامدی دولت را به
پای اصالح طلبان بنویسند ،در حالی که معتقدم
اصال مذاکرات هسته ای مربوط به دولت نیست
بلکه م ربوط به نظام است»؛این عقیده مصطفی
کواکبیان از چهره های شاخص اصالح طلبان
است .با او که دبیر کل حزب مردمساالری است
گفت وگویی درباره تاثیر مذاکرات هسته ای بر
ارایش سیاسی کشور انجام داده ایم .
تحقیق و توسعه در زمینه انرژی هسته ای ،فعالیت دو مرکز
غن ی ســازی فردو و نطنز ،فعالیت اب ســنگین اراک ،ورود
ندادن دیگر مســائل همچون تحوالت ع راق و موشک های
بالستیک به مذاکرات ،نحوه لغو همه تحریم های دوجانبه،
چندجانبه ،بی ن المللی ،تحریم اشخاص ،تحریم بانکی ،تحریم
کشــتی رانی و دارو و همچنین مدت زمان نظارت کشورهای
5+1هفت مورد اختالفی میان ایــران و 5+1بود که از ان 7
مورد 5مورد تا حد زیادی حل شــده و فقط دو موضوع مانده
تعداد سانتیریفیوژها و نحوه لغو تحریم ها است .امریکای ی ها
معتقدند هرچه تع داد سانتریفیوژهای ای ران کمتر باشد اطمینان
بیشتری حاصل م ی شود چون این مساله فاصله دسترسی ما
به بمب هسته ای را به تعبیر خودشان زیادتر م ی کند ،در حالی
که واقعا متوجه نیستند یا خودشان را به تجاهل م ی زنند که
ای ران هی چ گاه دنبال تولید بمب هسته ای نبود .فتوای رهبر
معظم انقالب هم همین است که اساسا تولید و به کارگیری
هر نوع سالح کشتار جمعی ممنوع و حرام است ،بناب راین این
مساله به نظر من عدم صداقت غرب تلقی
م ی شود .معتقدم باید تعداد سانتیریفیوژها
ب راساس نیاز ای ران شکل گیرد و مساله بمب
هسته ای اصال مطرح نیست .مساله دوم
اختالفی نحوه لغو تحریم هاست که انها
تا حد زیادی به تعلیق تحریم ها تن دادند
ولی ما خواســتار لغو تحریم ها هستیم و
لغو هم ب رای همه نوع تحریم ها باید اعمال
شــود ،حاال م ی خواهــد تحریم ها با نظر
رئی س جمهور امریکا یا تصویب کنگره یا
تصمیم اتحادیه اروپا یا قطعنامه شورای
امنیت ســازمان ملل باشد .فرق نم ی کند
باید همه تحریم ها لغو شود .البته هشت
سال پیش در مجلس هشــتم بارها این
مساله را بیان کردیم که تحریم و قطعنامه
جدی است اما عده ای ب ی توجهی کردند و
قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل
را ورق پاره خواندند .االن واقعا لغو تحریم ها
مساله مهم ی در پیشرفت مسیر مذاکرات
اســت که امیدوارم بعد از نشست مسقط
این موضوع و موضوع تع داد سانتیریفیوژها
نیز به شکلی حل شود تا دو طرف بتوانند به
توافق نهایی دست پی دا کنند.
همین جا یک سوال مهم مطرح می شود و ان اینکه
اگر توافق هسته ای حاصل شود روی ارایش فضای
سیاسی کشور تاثیر م ی گذارد یا خیر؟ به یک معنا
خیلی ها معتقدند که این مذاکرات و نتیجه ان نوع
سیاست ورزی اینده ای ران را در فضای داخلی تعیین
می کند.همان شکاف دالور و دلواپس که اکنون به
وضوح قابل مشاهده اســت .ایا شما هم چنین
عقیده ای دارید؟
اگر توافق حاصل شــود من خیلی معتقد نیستم که
تغییری در ارایش سیاسی کشــور رخ م ی دهد اما اگر توافقی
حاصل نشود تاثیرگذار خواهد بود.
چه طور؟
اگر توافق جامع به سرانجام نرسد عده ای ان را به پای
دولت اقای روحانی م ی نویسند و بحث اصالح طلبان را مطرح
م ی کنند ،در واقع این طور م ی خواهند نوعی ناکارامدی دولت
را به پای اصالح طلبان بنویســند ،در حالی که معتقدم اصال
مذاکرات هسته ای مربوط به دولت نیست بلکه مربوط به نظام
است .گرچه دولت یازدهم بحث مذاکرات را اغاز و دنبال کرد
اما معتقدم کل نظام دنبال این مذاکرات است بناب راین همه
باید تالش کنند به موفقیتی در این توافق برسیم .اتفاقا وقتی
توافقی حاصل شود دلواپسان خواهند گفت «:این دستاورد
تنها مربوط به دولت اقای روحانی نیست ،بلکه همه دستگاه ها
سیاست خارجی
از جمله مجلس ،دولت و سایر ارکان حکومت در حصول ان
نقش داشتند» ولی اگر خدایی ناکرده دو طرف به توافق نرسند
وضعیت فرق م ی کند چون دلواپسان م ی گویند« :هیچ کس در
این نتیجه نقش نداشت و فقط دولت اقای روحانی مقصر بود و
استدالل م ی کنند که از اول گوشزد کرده بودند دلواپسند و حاال
باید دولت پاسخ دهد چرا ان روز گوش نداد و این اتفاق افتاد؟» در
کل معتقدم توافق جامع هسته ای روی معادالت و ارایش فضای
سیاسی کشور تاثیر نم ی گذارد اما اگر مذاکرات شکست بخورد،
منتقدان این نتیجه را به پای دولت و اصالح طلبان م ی نویسند
که البته این کار منصفانه نیست.
توافق جامع هســته ای روی نتیجــه انتخابات
مجلس تاثیر م ی گذارد؟
معتقدم ه ر گونــه ناکارامدی دولــت یازدهم تاثیر
مســتقیم بر می زان موفقیت معتدالن دو جناح در انتخابات
مجلس دهم م ی گذارد و برعکس هر توفیقی قطعا راه ورود
افراد معتدل دو جناح سیاسی چه اصالح طلب و چه اصولگرا
را در مجلس اینده هموارتر و کار را ب رای افراطیون سخت تر
م ی کند.
اگر توافق جامع هسته ای حاصل نشود روی ارای
اقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال
96تاثیر دارد یا خیر؟
حتما تاثیر دارد اما معتقدم توافق جامع هســته ای
حاصل م ی شود و خیلی نباید نگران بود.
به هر حال در تحلیل سیاســی نمی توان نقش
نتیجه مذاکرات را در انتخابات ریاست جمهوری
اینده نادیده گرفت .برخــی معتقدند که توافق
هسته ای اگر به نتیجه برسد می تواند تضمینی
برای دو دوره ای شــدن اقای روحانی به عنوان
رییس جمهور باشد؟
االن در سال 93هستیم تا انتخابات ریاست جمهوری
اینده نزدیک 3سال دیگر باقی است؛ تا ان روز ده ها مشکل
و مساله پیش م ی اید ،بناب راین توافق جامع هسته ای پیروزی
اقای روحانی را تضمین نم ی کند اما ب ی تاثیر هم نخواهد بود.
تاثیــر توافــق هســته ای بــر انتخابــات
ریاســت جمهوری 96چه میزان است؟ خیلی به
چشم م ی اید یا انکه یک مولفه در کنار ده ها مولفه
تعیین کننده دیگر خواهد بود؟
بستگی به عملکردهای دولت در حوزه اقتصادی و
اجتماعی دارد.
در واقع شما معتقدید اگر مذاک رات شکست بخورد
برای اقای روحانی خیلی بد م ی شود اما اگر توافق
حاصل شود تاثیر مثبت دارد ولی تضمی ن کننده
پیروزی او در انتخابات ریاســت جمهوری اینده
نخواهد بود؟
بله ،خالصه کالم این است که عدم توافق قطعا تاثیر
دارد ولی حصول توافق تاثیرش خیلی زیاد نخ واهد بود چون به
مولفه های دیگر هم که تا سال 96پیش م ی اید بستگی دارد.
نکته دیگر در این مورد شخص اقای دکتر ظریف
اســت .او در این یکســال تالش های فراوان و
فشرده ای برای به نتیجه رسیدن مذاکرات داشته
است .می خواهم بپرسم در صورت توافق یا عدم
توافق سرنوشت اقای ظریف چه م ی شود؟
به نوعی نامش را در تاریخ م ی نویسند...
اگر توافق حاصل نشود چطور؟
انشــاءاهلل توافــق حاصل م ی شــود و نبایــد زیاد
منف ی نگری کرد.
زمان زیادی به اذرماه نمانده و روزانه گمانه زن ی های
بســیاری در این باره مطرح م ی شــود .عده ای
معتقدند که به توافق جامع دست پیدا م ی کنیم،
عده دیگر بر این باورند که تمدید م ی شــود و
مخالفان هم که طبق روال معمول خود ،معتقدند
هیچ توافقی صورت نم ی گیرد .پی ش بینی شما از
نتیجه این دوره از مذاکرات چیست؟
ببینید انچه االن صورت م ی گیرد نتیجه مذاکراتی
اســت که در وین بین اقای ظریف با کاترین اشتون و جان
کری انجام شد .در ان نشست طرفین مذاکره تمام طرح های
پیشــنهادی خود را ارائه دادند .بعد از ان ســه طرف مذاکره
پیشــنهادات را به اطالع دولت ها رســاندند و در کشور خود
به بررســی انها پرداختند .حاال ای ران و 5+1کامال در جریان
پیشنهادات یکدیگر هستند .ان موقع ای ران نگران این است
که اگر چند اقدام دیگر انجام داده و جلوتر حرکت کند ،ایا طرف
مقابل نســبت به لغو تحریم ها اقدام جدی انجام م ی دهد یا
خیر؟ و گروه 5+1هم نگران است که ایا ای ران واقعا نسبت
به ادامه کار جدی اســت؟ به هرحال دوران مذاکرات به ان
معنا که دور یک میز بنشــینند و با یکدیگر چانه زنی کنند
تمام شده و حاال ماموریت اقای ظریف در عمان این بود که
نتیجه بررس ی ها را اعالم کند و طرف امریکایی هم متقابال
نتیجه بررســی ها را به اطالع اقای ظریف م ی رساند .با همه
این تفاســیر من بر این باورم که شرایط به گونه ای است که
نم ی توان توافق نهایی را دور از دسترس دانست و به نتیجه
مذاکرات بدبین بود.
اخیرا انتخابات میان دوره کنگره امریکا برگزار شد
و جمهوریخواهان موفق شدند تعداد بیشتری از
کرس ی ها را تصاحب کنند .این مساله چه تاثیری
در روند مذاکرات م ی گذارد؟
روی کار امــدن جمهوریخواهــان تاثیــر فوری و
چشمگیری در روند مذاکرات نخواهد داشت به شرط اینکه
تا نزدیکی سوم اذر ای ران و گروه 5 +1به توافقی دست یابند
زی را تا امروز انها روی طرح هایی صحبت کردند و حتی برخی
از انها را انتخاب کرده اند و قرار است دو طرف نظ رات را منتقل
کرده و در نهایت انها را به یکدیگر ابالغ کنند .در صورتی که
این مذاکرات سر موقع به نتیجه نرسد ،وقفه ای در ان ایجاد
شود ،گفت وگوها به دلیلی به اینده موکول شود یا معلق شود ،
جمهوریخواهان در کنگره و سنای امریکا فعال خواهند شد
و تالش م ی کنند تا روی سیاســت های امریکا اثر بگذارند
و حتی فرصتی ب رایشان فراهم م ی شود تا با هم پیمان های
7
«مخالفــان توافق
هســته ای عقبه همان
دولتی بودند که باعث شد
طی هشت سال گذشته
شــرایط کشــور به این
وضعیت برسد و طبیعی
است که تالش م ی کنند
از ان دستاوردها حمایت کنند و با هر سیاست
و راه ح ل هایی که ان دستاوردها را زیر سوال ببرد
و عکس ان را ثابت کنــد ،مخالفت م ی کنند» .
این را علی خرم ،نماینده پیشین ایران در مقر
اروپایی سازمان ملل متحد در گفت وگو با مثلث
م ی گوید .با او گفت وگویی درباره نظرات مختلف
در مذاکرات هسته ای انجام دادیم.
اروپایی خود نیــز ارتباط گرفتــه و روی تصمیمات انها هم
اثر بگذارنــد .بناب راین حصول توافــق در موعد مقرر باعث
خواهد شــد تا پیروزی جمهوریخواهان تنها در کوتاه مدت
روی مذاکرات اثرگذار باشد.به نظر من امکان ندارد اوباما در
سیاست های خود در زمینه مذاکرات هسته ای با ای ران کوتاه
بیاید زی را ه ر گونه تفاهم ی که با ای ران ایجاد شود باید در کنگره
امریکا و میان نمایندگان این کشور به بحث گذاشته شود و در
انجا تمام تفاهم ها و توافق ها در مجلس سنا به بحث گذاشته
شده و منتقدان به نکته گیری در رابطه با ان م ی پردازند و قطعا
امروز که اکثریت در کنگره امریکا با جمهوریخواهان است در
رای گیری مخالف نظر اوباما رای خواهند داد .اوباما نم ی تواند
از تفاهم هایی کــه تا امروز در رابطه با مذاکرات هســته ای
با ای ران داشته اســت عدول کند .بناب راین اگر این مذاکرات
هسته ای به توافق نهایی برسد ،م ی تواند از ان به عنوان برگ
برنده ای در مقابل جمهوریخواهان استفاده و اعالم کند که
نتیجه سیاست های او در قبال پرونده هسته ای ای ران نسبت
به اقدامات جورج بوش موفقی ت امیز بوده است ،ولی امکان
تغییر موضع به نفع ای ران را نخواهد داشت .زی را قطعا زمانی
که جمهوریخواهان دوباره این پرونده را در دســت بگی رند یا
بخواهند تاثی ر گذار باشند تمایل دارند از تحریم ها و تهدید های
نظامی اســتفاده کنند که این نتیجه منفی در ای ران خواهد
داشت و به حیثیت ما برم ی خورد و به جای اینکه تفاهمی در
پرونده به وجود اید یک تفرقه ایجاد م ی شود .بناب راین در زمان
فعلی ای ران و امریکا و اتحادیه اروپا تمایل دارند قبل از روی
کار امدن جمهوریخواهان ،این پرونده را به نتیجه برسانند .به
مثلث | شماره 241
فکر م ی کنم که نامی برجسته تر از گذشته ب رای خود
کسب خواهد کرد.
علی خرم در گفت وگو با مثلث
سیاست
اقای ظریف یــک دیپلمات حرفــه ای و کارازموده
است ،اگر توافق حاصل شــود توفیقات بیشتری در کارنامه
عملکردی اش ثبت م ی شود.
لزومی ندارد دولت مخالفان داخلی
مذاکراترا قانع کند
53
سیاست خارجی
نظرم هنوز دســت اوباما ب رای حل و فصل مساله هسته ای
ای ران باز است و تندروها تا زمان تعیین شده نم ی توانند روی
ان تاثیری بگذارند ولی در صورت تمدید مهلت مذاکرات فشار
زیادی به ای ران و همین طور دولــت امریکا وارد خواهد کرد.
همچنین ای ران باید مسائل منطقه ای را نیز تا دوسال پایانی
ریاست جمهوری اوباما سامان دهد تا اگر رئی س جمهور بعدی
ایاالت متحده از جمهوریخواهان باشد ،این دیدگاه امکان تاثیر
بر تحوالت منطقه را نداشته باشد.نمایندگان جمهوریخواه
نامزد در ایــن انتخابات ،از مدت ها پیــش اعالم کرده بودند
که در صورت انتخاب شدن ،سیاست هایی که در سال های
گذشته م ی خواستند درباره ای ران اجرایی کنند و دموکرات ها
مانع ان شده بودند را پیاده خواهند کرد .فراموش نکنیم که
جمهوریخواهان ســال پیش «تحریم های مهلک» علیه
ای ران را به مجلس برده بودند و تالش کردند تا تصویب کنند،
اما دموکرات ها در پ رتو توافق ژنو ،ان را متوقف کردند .در شرایط
فعلی نیز بدون تردید کار ب رای حزب دموکرات و شخص اوباما
سخت تر خواهد شد .زی را همانطور که اشاره کردم به طور کلی
جمهوریخواهان مخالف توافق هســته ای با ای ران هستند،
در حالیکه دموکرات ها به جای درگیری سیاســی و تحریم ،
خواهان همکاری بیشتر با کشورها از جمله ای ران هستند .از
سوی دیگر پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات میان دوره ای
مجلس سنا و افزایش تعداد انها در عرصه سیاست امریکا بر
سیاست خارجی امریکا نه تنها در قبال ای ران بلکه در مواجهه
با شرایط خاورمیانه ،ع راق ،سوریه و فعالیت تروریس ت های
داعش نیز تاثیر خواهد داشت.
اتفاقا این نکته ای اســت که به خودی خود یک
ســوال مهم را در اذهان عمومی ایجاد م ی کند.
در شرایطی که به عقیده شــما عدم توافق در
مذاکرات هســته ای برای ایران و امریکا و حتی
اتحادیه اروپا بسیار مهم و حائز اهمیت است ،ایا
امکانش هست که حاضر باشند به هرقیمتی این
موفقیت را به دست بیاورند؟
خیر .به نظر من هیچ یک از طرفین مذاکره حاضر
نیستند به هر قیمتی توافق نهایی را به دست بیاورند .هرگونه
نرمشــی که اتفاق بیفتد قطعا بر مبنا و در چارچوب اصول
انجام خواهد شد .این به معنا نیست که ما از جمهوریخواهان
م ی ترســیم و حاضریم هرگونه امتیازی بدهیم و در مقابل
دموکرات های امریکا هم به واسطه به دست اوردن برگ ب رنده
ب رای انتخابات اتی ریاســت جمهوری حاضر هستند اصول
سیاست خارجی خود و منافع ملی خود را نادیده بگیرند .ولی
اگر لطمه ای به اصولشان زده نشود ،نرمشی در هر سه طرف
به وجود خواهد امد.
سیاست
54
مثلث | شماره 241
نگرانی دیگری که در خصوص توافق هسته ای
وجود دارد ایجاد رضایت مخالفان با مذاکرات است
که طی این مدت فشــارهای زیادی به تی م های
مذاکره کننده چــه ایرانی و چــه امریکایی وارد
کرده اند .قطعا بعد از دســتیابی به توافق جامع
و نهایی دولت ها باید به این مقوله نیز رسیدگی
کنند .به نظر شما تا چه حد م ی توانند در مقابل
این مشکل موفق عمل کنند؟
شرایط داخلی در امریکا و ای ران تا حدودی با یکدیگر
متفاوت است .زی را در امریکا طبق قانون تحریم هایی که در
قبال ای ران صورت گرفته است از سوی کنگره و دولت باید به
انها تن بدهد .مگر اینکه در شرایط خاصی ،طبق یک ماده در
قانون اساسی ،رئی س جمهور بتواند همه تحریم ها را به مدت
180روز به حالت تعلیق دربیاورد که البته این مدت قابل تمدید
است و کاخ سفید م ی تواند تا زمانی که شرایط مناسب شود این
مدت را تمدید کند .اما در ای ران شرایط به شکل دیگری است
و شاید انچه در مجلس شاهد ان هستیم نگران ی هایی است
ی از انها هم به دلیل در جریان نبودن
که فکر م ی کنم بخش
نمایندگان از روند مذاکرات اســت .انها باید بدانند که روابط
بی ن الملل بر مبنای منافع ملی و امنیت ملی شکل م ی گیرد،
نه ب ر اساس احساسات یا اینکه ما با کشوری مخالف یا موافق
هستیم .بناب راین شرایط در دو کشور متفاوت است .به هرجهت
ی ندارد تندرو ها را قانع کند .طبق قانون اساســی
دولت لزوم
یزنند در نتیجه به جای اینکه
حرف اخر را مقام معظم رهبری م
دولت تالش کند ،این جناح ها باید نظر رهبری احترام بگذارند.
ضمن اینکه مردم خ واهان به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای
با اژانس و 5+1هستند؛ بناب راین افرادی که مخالف گفت وگو ها
هستند باید بدانند این تصمیم مردم و نظام بوده و اقلیتی که ان
را قبول ندارند نباید کشور را به هم بریزند؛ چراکه قطعا روحانی
هم رئی س جمهور اقلیت است و هم اکثریت .این مخالفان باید
در نظر داشته باشــند که جمهوریخواهان ،اسرائیل را متحد
درجه یک خود م ی دانند .از این منظر وقتی جمهوریخواهان
پیروزی به دست اورند ،نقش رژیم صهیونیستی در سیاست
خارجی امریکا پررنگ تر م ی شــود .ما نباید اجازه دهیم که
جمهوریخواهان و اســرائیل یک تن واحد شوند و ما شاهد
تنش های دوره جورج بوش و احمدی نژاد باشیم که مطلوب
منافع ای ران و حتی منطقه نیست.
هرچند شما در صحب ت هایتان به این نکته اشاره
کردید که لزومی نــدارد دولت برای راضی کردن
مخالفان تالش کند اما قطعــا در صورت انجام
توافق نهایی هیاهو در داخل ایران از ســوی این
مخالفان افزایش پیدا کرده و باتوجه به تاریخچه
اینگونه واکنش ها ،معمــوال تاثیراتی در روابط
بی ن الملل ایجاد م ی کند .به عقیده شما دولت تا
چه حد باید نگران مخالفان داخلی باشد؟
ببینید ،واقعیت این است که موضوع های حاشی ه ای
اینچنینی هی چ گونــه ارتباطی با توافق هســته ای ندارند و
مخالفان با هدف کارشکنی و مانع تراشــی ب رای به نتیجه
نرسیدن گفت وگوها از ان ســود م ی برند .مطرح کردن این
موضوع ها و بحث های حاشــی ه ای از طرف گروهی تندرو به
مشروعیت دادن به این شبهه ها و کارشکن ی ها منجر خواهد
شد که بهتر است این مسائل نادیده گرفته شوند .به هرحال
اینها از ابتدا مخالف هرگونه تفاهم در سیاست خارجی از جمله
پرونده هسته ای بودند .زی را اینها عقبه همان دولتی بودند که
باعث شد طی هشت سال گذشته شرایط کشور به این وضعیت
برسد .طبیعی است که تالش م ی کنند از ان دستاوردها حمایت
کنند و با هر سیاست و راه حلی را که ان دستاوردها را زیر سوال
ببرد و عکس ان را ثابت کند ،مخالفت م ی کنند .اما اگر توافق
انجام شود ،قطعا انها دست به اقدامات زیادی خواهند زد.
ب ه عنوان ســوال پایانی ،فکــر م ی کنید در چه
صورتی مذاکرات به شــش ماه دوم کشــانده
م ی شود؟
به نظر من از یک سو ای ران به دنبال منافع و امنیت
ملی خود است و از سوی دیگر هم طرف مقابل هم به دنبال
منافع خود ،اما اگر یکی از طرفین بخواهد زیاده خواهی کند
یا واقعیت را در نظر نگیرد ممکن است کار به بن بست برسد.
مثال اگر کســانی باشــند که فکر کنند ای ران فاقد فعالیت
هســته ای باشــد و اصراری در این حوزه وجود داشته باشد
مذاکرات م ی تواند متوقف گــردد .ضمن اینکه مذاکره زمان
نم ی شناسد .بستگی به این امر دارد که دوطرف راضی ب ر این
اتفاق هســتند یا خیر؟ که قطعا ترجیح م ی دهند زودتر این
پرونده بسته شود .بناب راین اگر ای ران و غرب یا 5+1واقعگرا
باشند م ی توانند به نتیجه برسند .همچنان که قبال هم به
نتیجه رسیدند .ان چیزی که از سمت ای ران جس ت وجو م ی کنم
منافع و امنیت ملی کشور و فعالیت هسته ای ما متوقف نشود
اما این چیزی که از سمت غرب دنبال م ی شود با اینکه نگاهی
به صلح جهانی دارند یا ظاه را اینگونــه م ی نگرند نکاتی را
مد نظر دارند و تالش هایی م ی کنند .یعنی با تمام پستی و
بلندی ها روند کلی ب ر اساس همکاری بوده است .این بار هم با
حدی از نوسان راه اصلی طی خواهد شد.
توافقهسته ایالزم
و مهم است
جواد جهانگیرزاده در گفت وگو با مثلث
فرهاد کیانفرید
خبرنگار
هفته گذشته رئیس کمیســیون امنیت ملی و
سیاست خارجی مجلس گفت« :ب ر اساس قانون
اساسی متن توافق نهایی ایران با گروه 5+1باید
به تصویب مجلس شورای اسالمی برسد ».ایا
این مساله در قانون اساســی امده و در حدود
اختیارات قوه مقننه محسوب م ی شود؟
من اصال چنین برداشتی از قانون اساسی ندارم.
اگر در ایــن دوره مذاکرات توافقی صــورت بگیرد ،نیازی
به تائید مجلس شورای اســامی ندارد .تیم مذاکره کننده
و دولت در صورتی نیاز بــه مجوز از قوه مقننــه دارند که
قرار باشد کشــور وارد یک پروتکل جدید بشود .صحبت
اقای بروجــردی به هیچ عنــوان در محــدوده اختیارات
مجلس نیست .بهتر است که ایشان درباره این ادعای شان
توضیحات الزم را ارائه کنند .البته این را هم یاداور شوم که
این مذاکرات با اشــراف و نظارت کامل مقام معظم رهبری
انجام م ی شــود ،رهبر انقالب حتی بــر جزئیات مذاکرات
توجه م ی کنند و مصمم هســتند سر سوزنی از منافع ملی
و مصلحت نظام اســامی کوتاه نیایند .تبعیت محض از
والیت فقیه اولویت همه مسئوالن در نظام اسالمی است که
سیاست خارجی
8
بیش از یک ســال از مذاکرات هسته ای
میان نمایندگان دولت یازدهم با اعضای گروه
5+1م ی گذرد و جهان شاهد فراز و نشی ب های
بسیاری در روند مذاکرات و در میان موافقان و
مخالفان این نشس ت ها بود .با این وجود اعضای
5+1و تیم مذاکره کننده به ریاست محم د جواد
ظریف و شخص رئی س جمهور دستیابی به یک
توافق جامع و کامل ،که لطم ه ای به منافع ملی
دو طرف نزند را دور از انتظار نم ی دانســتند.
در همین خصوص جــواد جهانگیرزاده ،عضو
کمیســیون امنیت ملی و سیاست خارجی
معتقد اســت از انجایی کــه مذاکرات کامال
مخفیانه و پشت درهای بسته انجام م ی شود
و محتوای انها نیز عمومی نم ی شود ،احتمال
دستیابی به توافق نهایی بسیار زیاد است .در
ادامه گفت وگوی این نماینده مجلس شــورای
اسالمی را با مثلث م ی خوانید:
مذاکرات ایجاد م ی کرد .بناب راین به عقیده من این نشــانه
خوبی اســت و باید این را به فال نیک بگیریم .البته این را
هم یاداور شــوم که من به هیچ عنوان در جریان محتوای
مذاکرات و نشس ت های مربوط به پرونده هسته ای نیستم
اما این نشانه ها را ب رای مذاکرات مثبت و روشن م ی بینم.
خدا را شکر این تبعیت در مسئوالن ارشد نظام وجود دارد و
امروز به نفع همه ماست که گوش به فرمان رهبری باشیم
و ذیل ارشادات و مدیریت ایشان ایفای نقش کنیم .زمانی
که رهبر معظم انقالب نیاز کشور به ۱۹۰هزار سو در بحث
تعداد سانتریفیوژها و انرژی هسته ای را در دیدارهای عمومی
مردمی بیان کردند ،م ی خواستند این پیام را به 5+1و دنیا
اعالم کنند که ای ران از حقوق خود کوتاه نم ی اید و سیاست
نرمش قهرمانانه و انعطاف دیپلماتیک را فقط ب ر اســاس
حفظ منافع ملی در دستورکار قرار م ی دهند.
در نشس ت های اخیر وزیر امور خارجه با جان کری
و کاترین اشتون که در عمان انجام شد ،اعالم
شد مذاکرات هسته ای به پیشرفتی رسیده که
بازگشت از ان سخت است و بسیار از جو و روند
مذاکرات راضی بودند .شما تا چه حد دستیابی
به توافق نهایی را امکان پذیر م ی دانید؟
قطعا ب ی تاثیر نیست اما مذاکره کنندگان در تالش
هستند که مخالفان مذاکرات و توافق نهایی را قانع کنند.
نمونه بارز ان هم سخنان اخیر رئی س جمهور امریکاست که
اعالم کرد ،در صورت دستیابی به توافق جامع ،کنگره این
کشور را قانع خواهد کرد .در داخل ای ران نیز به همین شکل
است .هرچند نباید این نکته را نادیده گرفت که ایجاد رضایت
کامل در میان منتقدان و مخالفــان مذاکرات ،امکان پذیر
نیســت .زی را مطالبات و تقاضاهای این افراد بسیار زیاد و
بعضا غیر معقول هستند .انها صد درصد امتیازات را برای
کشــور خود م ی خواهند و طبیعی است که هیچ توافقی با
صد درصد امتیاز ب رای یک طرف امکان پذیر نیست .به نظر
من نباید درباره نتایــج مذاکرات این دوره به پیش فرض ها
اکتفا کرده و سوء ظن داشــت ،باید منتظر ماند و ب ر اساس
نتایج محاسبه کرد.
بیشتر از یک سال به انتخابات دور دهم مجلس
شورای اسالمی باقی مانده است .برخی بر این
باورند که موفقیت در پرونده هســته ای برای
دولت ،م ی تواند در روند انتخابــات قوه مقننه
تاثی ر گذار باشــد و موافقان و هم فکران دولت
اکثریت کرس ی های مجلس را ب ه دست بیاورند.
ایا با این نظر موافق هستید؟
مطمئنا این توافق در انتخابــات مجلس اینده
تاثی ر گذار خواهد بود ،اما صرفا در شــهرهای بزرگی مانند:
ته ران ،اصفهان ،شی راز ،تبریز و ...که معیار انتخابات در این
شهرها ب رای مردمش ،سیاسی است .اما در شهرهای کوچک
به این شکل نیست .در انجا معیار انتخاب نامزد ها بیشتر
اجتماعی و قومیتی است .در تمام دوره های مجلس هم به
همین شکل بوده اســت .تنها یک دوره از مجلس شورای
اسالمی به این شکل بود و ان هم در دوران ریاست جمهوری
اقای خاتمی بود که ان هم قابل تحلیل است .بناب راین من
گمان نم ی کنم موفقیت دولت در مذاکرات هسته ای تاثیری
در انتخابات اتی مجلس داشته باشد .این را هم بگویم توافق
در پرونده هسته ای صورت بگیرد یا نگیرد ،انتخاب مجلس
دهم در اوج حساسیت و اهمیت برگزار م ی شود و مطمئنم
شاهد یک مجلس جالب خواهیم بود.
احتمال دارد کــه پس از دســتیابی به توافق
هسته ای رویارویی مخالفان با دولت کاهش پیدا
کند؛ اصال این موفقیت چه تاثیری در معادالت
داخلی خواهد داشت؟
نه این رویاروی ی ها همچنان ادامه خواهد داشت.
زی را این تقابل به دلیل مذاکرات هســته ای و عدم موفقیت
در ان به وجود نیامد ه که با دستیابی به توافق جامع و نهایی
هم به پایان برســد .این تقابل کامال بر مبنای دیدگاه های
سیاســی اســت و به هیچ عنوان هم تعدیل نشده است.
البته دولت هم تالشــی ب رای کاهش این مسائل نکرده و
بالعکس نهایت استفاده را از این شرایط برده است و موافقان
و مخالفان هم به همان شــدت به فعالی ت های خود ادامه
داده اند .اما قطعا اگر توافق صــورت بگیرد دولت در برتری
بیشتری مقابل مخالفان قرار م ی گیرد.
مثلث | شماره 241
واقعیت این اســت که اول باید بررســی کنیم
که اصال دستیابی به توافق بر ســر پرونده هسته ای ب رای
طرفین ،الزم و واجب است یا خیر؟ به عقیده من این توافق
ب رای ای ران و امریکا و حتی اتحادیه اروپا بسیار مهم و الزم
اســت .خب حاال باید این را هم قبول کنیم که در هرگونه
مذاکره برای رسیدن به توافق طبیعی است که یک سری
امتیاز رد و بدل شــود.اما قطعا هر دو طــرف در چارچوب
قوانین و منافع ملی کشــور خود این مبــادالت را انجام
م ی دهد .اما درباره صحبت شما من هم موافق هستم .به
عقیده من طرفین در یک وضعیــت فوق العاده قرار دارند
که نیاز به این توافق دارند و این موجب تســریع مذاکرات
م ی شود .اما این وضعیت موجب تعجیل امتیازات نم ی شود.
زی را این مذاکرات م ی تواند 10سال دیگر هم ادامه پیدا کند.
اما حاال که در یک زمان کوتاه و محدود ب رای رســیدن به
توافق تالش م ی کنند باید هر دو طــرف قدر این فرصت
را بدانند و نهایت استفاده را ببرند .زی را اساسا هر زمانی که
پروسه ای ب رای دستیابی به توافق اغاز م ی شود بهتر است
کوتاه و سریع باشــد .چراکه موجب م ی شود سود حاصل از
ان سریع تر به دست بیاید .به عقیده من تمام این مذاکرات
هســته ای مربوط به ای ران و امریکاســت و دیگر کشورها
حاشیه ماجرا هستند .در شرایط فعلی نیز هر دو کشور به
توافق نهایی نیاز دارند .بناب راین به نفعشان است که هرچه
زودتر به این هدف برســند و از نتیجه حاصل شده نهایت
به عقیده شما تا چه حد فشار الب ی های مخالف
ایــران و جمهوریخواهان امریــکا و مخالفان
داخلی ایران م ی تواند بر روند و نتیجه مذاکرات
تاثیرگذار باشد؟
سیاست
در مذاکرات هســته ای چند شوک وجود دارد که
م ی تواند نتیجه نهایی را رقم بزند .این مشخصه ها از سویی
م ی توانند موجب تســریع مذاکرات و دســتیابی به توافق
جامع شوند و از ســوی دیگر قابلیت این را دارند که مانع از
موفقیت طرفین در پرونده هسته ای شوند .اما الزم است به
این نکته اشاره کنم انچه در عمان رخ داده به معنای توافق
نهایی نیست .زی را قاعدتا نتیجه این مذاکرات باید به اطالع
5+1و دولت های طرف مذاکره برسد تا در انجا مورد بررسی
قرار گیرد .اما نکته مهم دیگر این است که مذاکرات کامال
مخفیانه و پشت درهای بســته انجام م ی شود و محتوای
انها نیز عمومی نم ی شــود .این مســاله بیانگر این است
که احتمال دســتیابی به توافق نهایی بســیار زیاد است.
زی را در صورتی که شرایط مناســب پی ش نم ی رفت ،قطعا
محتوا منتشر م ی شد و از ســوی مخالفان و حتی دولت ها
واکنش هایی ایجــاد م ی کرد که تاثیر منفــی بر روند این
نکته ای که در شرایط فعلی بسیار مطرح م ی شود
این است که دولت یازدهم باتوجه به وعده های
انتخاباتی خود در خصوص موفقیت در پرونده
هسته ای ،بسیار تالش م ی کند که به این هدف
برسد و در صورت عدم موفقیت ضربه شدیدی
از سوی مخالفان م ی خورند و تمام سیاست ها
و برنام ه هایشان تحت الشعاع قرار م ی گیرد .از
سوی دیگر دولت امریکا نه تنها انتخابات کنگره
را از دست داد بلکه ب ه دنبال برگ برنده ای است
که بتواند از ان در انتخابات ریاست جمهوری دور
بعد برای دموکرات ها استفاده کند .اینها را گفتم
تا به اینجا برسیم که هر دو طرف دستیابی به
موفقیت هسته ای برایشــان از اهمیت بسیار
باالیی برخوردار است .اما ایا حاضر هستند که
به هر قیمتی به ان دست پیدا کنند؟
استفاده را ببرند .درباره انتخابات کنگره امریکا هم که شما
به ان اشاره کردید باید بگویم که نباید این را نادیده گرفت
که نتیجه پیروزی جمهوریخواهان در کنگره امریکا بر روند
مذاکرات هســته ای اثرگذار است اما نقطه اصلی کشاکش
انتخاباتی ب رای اینده ریاســت جمهوری امریکاست ،چون
اوباما از این وضعیت بیشترین بهره را خواهد برد .به همین
دلیل است که رئی س جمهور امریکا این فرصت را از دست
نخواهد داد و تالش م ی کند با ای ران به توافق برسد.
55
سیاست خارجی
گف
توگو
24نوامبر نزدیک است و ه م اکنون در رسانه های
داخلی و خارجی بحث امکان رسیدن ایران و 5+1
به توافق جامع هسته ای در قالب مذاکرات نهایی
وین دائم تحلیل و ارزیابی م ی شود ،از نظر شما
این توافق حاصل م ی شود یا خیر؟
درباره بحث مذاکره هســته ای معتقدم ف ی نفسه
کار خوبی اســت چون باالخره باید رفت و در قالب مذاکره
مواضع و حقوق ملت ای ران را ب راســاس ان پی تی به طرف
5+1یاداور شد ،البته اگر تیم مذاکره کننده جمهوری اسالمی
چارچوب ها و خطوط قرمز را رعایت کند مسلما مذاکرات به
نتیجه ای نخواهد رسید یعنی توافقی حاصل نخواهد شد اما
اگر تیم مذاکره کننده ای ران بخواهد از خطوط قرمز عدول کند
تا مذاکرات را به نتیجه برســاند یک بحث دیگری است .در
نهایت تا سه اذر یا 24نوامبر بعید است مذاکرات ای ران و 5+1
به نتیجه ای برسد.باتوجه به زیاده خواه ی های امریکای ی ها
و اینکه خود را فراتر از قانون NPTقرار داده اند و از ســوی
دیگر قصد ندارند در بحث تحریم هــا کوتاه بیایند ،احتمال
دستیابی به توافق نهایی بسیار بعید یا در خوش بینانه ترین
حالت ،اندک است.
علتش هم این اســت که بازی یک طرفه نباید پیش
برود بلکه باید مذاکرات دوطرفه باشد و همان حالت برد -برد
حاکم باشد .اگر اینگونه باشد شاید به توافقی برسند .اما اگر
قرار باشد که پافشاری ب راســاس خواسته های عربستان و
صهیونیس ت ها باشد و هیچ امتیازی ب رای ای ران قائل نشوند
و بخواهند بــر تحریم ها تاکید کنند ،هیــچ نتیجه مثبتی
به دست نم ی اید .صهیونیســت ها و عربستان از حصول
توافق نگران هستند و اعمال فشار م ی کنند ،چون این توافق
به ضرر انهاست .پس بهتر است انها ابتدا نگرانی را از سوی
صهیونیســت ها حل کنند وگرنه ایــران در مذاکرات خود
شفاف است و ما زیر بار هر خواسته انها نخواهیم رفت مگر
در چارچوب قانون.
منظورتان از اینکه گفتیــد «امریکای ی ها خود را
فراتر از قانون NPTقرار داده اند »،چه بود؟
چونمذاکراتمحرمانهاست
مانگرانهستیم
سیاست
56
مثلث | شماره 241
گفت وگوی مثلث با محمداسماعیل کوثری
یعنی اینکــه به قانون NPTاحتــرام نم ی گذارند
و خود را باالتــر از ان م ی داننــد .زی را طبق قانــون ،ای ران
عضو اژانس اســت و هیچ تخلفی ندارد و م ی تواند توانایی
هسته ای صلح امیز داشته باشد .امریکا باید به تخلفات رژیم
اشغالگر قدس رسیدگی کند .رژیم صهیونیستی حتی عضو
اژانس هم نیست و 200تا 250کالهک هسته ای دارد .پس
ما که عضو هستیم باید حقوق ما در چارچوب عضویتمان
رعایت شود.
انتخابات میاندوره ای سنا در امریکا برگزار شد
و جمهوریخواهان اکثریت کرســی های سنا را
به دست گرفتند که از ابتدای سال 2015سنای
امریکا با ترکیب جدید اغاز به کار م ی کند ،شرایط
را چطور ارزیابی م ی کنید؟ به نظر شما ایران باید
فرصت یک ماه و نیم باقی مانده تا پایان ســال
2014را غنیمت بشــمارد یا انکه بدون توجه به
نتایج انتخابات میاندوره ای سنای امریکا طبق
روال معمول مذاکرات را دنبال کند؟
مذاکرات باید روی روال خودش پیش رود ،ب رای ما
فرقی نم ی کند چه جناحی اکثریت سنای امریکا را در اختیار
گرفته است ،از دید ما جمهوریخواه هان و دموکرات ها هر دو
زیاده خواه و زورگو هستند و هیچ تفاوتی با هم ندارند چون
در پیگیری منافع مل ی شــان یکی عمل م ی کنند ،در واقع
رقابت انها با یکدیگر یک بازی سیاسی داخل امریکاست،
حال انکه هر دو حزب یکی هستند ،اینکه عده ای م ی گویند
جمهوریخواه هان سخت تر هستند ،من این حرف را قبول
ندارم چون دموکرات ها در این 7-8ســال اخیر که روی کار
بودند بیشترین جنگ را در منطقه راه انداختند.
و بیشترین تحریم را علیه ایران اعمال کردند.
بله ،مســاله تحریم علیه ای ران جای خــود دارد،
دموکرات ها بیشــترین جنگ را علیه دوستان ما در منطقه
انجام دادند .عده ای م ی گویند جمهوریخواهان خشن هستند
و وقتی ســرکار بیایند دیگر نم ی توان با انها طرف شد ،من
م ی گویم دموکرات ها که لطیفند مگر چه کار کردند؟ پس هر
دو انها یکی هستند و تفاوتی نم ی کند کدام حزب بر کنگره
و سنای امریکا حاکم اســت .ما باید در چارچوب ان پی تی
خواسته های بحق خودمان را دنبال کنیم و به هیچ وجه یک
درصد نیز از خطوط قرمز پایین نیاییم تا تیم مذاکره کننده با
حمایت مقام معظم رهبری و مردم جلو برود.
گفته م ی شــود تعداد ســانتریفیوژها و درصد
غن ی سازی ،تحقیق و توســعه در زمینه انرژی
هســته ای ،فعالیت دو مرکز غن ی سازی فردو و
نطنز ،فعالیت اب سنگین اراک ،ورود ندادن دیگر
مســائل همچون تحوالت عراق و موشک های
بالستیک به مذاکرات ،نحوه لغو همه تحری م های
دوجانبــه ،چندجانبــه ،بی ن المللــی ،تحریم
اشــخاص ،تحریم بانکی ،تحریم کشتیرانی و
دارو و همچنین مدت زمان نظارت کشورهای 5+1
هفت مورد اختالفی میان ایران و 5+1بود که از
ان هفت مورد پنج مورد تا حد زیادی حل شده و
فقط دو موضوع تعداد سانتیریفیوژها و نحوه لغو
تحری م ها مانده است ،باتوجه به صحب ت هایی که
داشتید برداشت م ی شود شما بر این باور هستید
که ایــران و 5+1نم ی توانند فاصله دیدگاه های
خود را در این دو موضوع کم کنند.
خیر ،اختالفات محدود به این دو موضوع نیســت
بلکه موضوع فعالیت اب سنگین اراک مانده است.
اما گفته م ی شــد که دو طرف دربــاره فعالیت
ســایت فردو و تاسیسات اب ســنگین اراک
دیدگاه هایشان را به یکدیگر نزدیک کردند.
خیر ،این طور نیســت که توافق کتبی شده باشد،
بلکه دو موضوع تعداد سانتیریفیوژها و نحوه لغو تحریم ها
حساس تر از موارد دیگرند ،وگرنه این طور نیست که بگوییم
مسائل دیگر حل شده است .شــاید دو طرف در مذاکرات
توافق شــفاهی کرده باشــند اما به صورت مکتوب چیزی
نوشته نشده است.
ایا نظر شما این است که حتی اگر ان پنج مورد
حل شود این ،مورد الینحل م ی ماند؟
ای ران نم ی پذیرد تعداد سانتیریفیوژها را ب رای تولید
اورانیوم غن ی شده 3/5تا پنج درصد کم کند اما از ان طرف
5+1بگوید تحریم ها بین هفت تا 10سال برداشته خواهند
شد .چنین مساله ای اصال نم ی تواند قابل قبول باشد .این
خطوط قرمز اســت که تیم مذاکره کننده باید نســبت به
ان حساسیت باالیی داشته باشــد و به هیچ وجه هم نباید
کوتاه بیاید.
بحث توافق اگر حاصل شــود یا حاصل نشود،
روی ارایش فضای سیاسی کشور اثرگذار است
یا خیر؟
خیر ،ما در چارچوب قانــون ان پی تی کار کردیم و
امروز هم در همان چارچوب عمل م ی کنیم .دولت هم این
طور بیان کرده که تحریم ها بر اقتصاد کشــور اثر نداشته
بناب راین بر همان اساس باید کار را دنبال کنیم.
باید دولت پاسخگو باشد چون ان موقع مردم سوال م ی کنند.
اگر توافقی نشود چطور؟
توافقی نشد اتفاقی نم ی افتد.
یعنی دولت زیر ســوال نم ی رود چرا در 15ماه
گذشته بیشترین تمرکز خود را بر حوزه سیاست
خارجی گذاشته است؟
بله ،انها خیلی خوشبین بودند به این نتیجه برسند
که از اول اشــتباه م ی کردند چــون از اول این طور مطرح
م ی کردند که م ی توان با 5+1به توافق رسید .درصورتی که
خالف این خوشبینی از ابتدا پی ش بینی م ی شد ،مقام معظم
رهبری هم در این باره گوشزد کردند.
پس چه توافق بد شود و چه توافق نشود دولت
باید پاسخگو باشد.
باالخره تیم مذاکره کننــده باید توضیح دهد چون
این همه گفته شد چرا باز پافشاری به مذاکره م ی کرد؟ البته
ما در بحث رسیدن به نتیجه خوشحال م ی شویم اما همان
برد -بردی کــه روز اول اقای ظریف و تیــم مذاکره کننده
م ی گفت را قبول داریم.
شما م ی گویید دستاورد برد برای همه ،تبعات
شکســت در مذاکرات به پای دولت ،این حرف
منطقی است؟
منطقی از این جهت است که بردش ب رای دولت هم
م ی شود نه اینکه دولت نقش نداشته است.
شما م ی گویید در صورت توافق جامع همه در
این دستاورد نقش داشتند و دولت یکی از ان همه
است اما اگر مذاکرات شکست بخورد فقط دولت
باید پاسخگو باشد ،چرا؟
چون این اتفاق از قبل پی ش بینی م ی شد.
اما مقــام معظم رهبــری راه را بــرای مذاکره
بازگذاشتند تا چهره غرب مشخص شود؟
راه را باز گذاشــتند و از ان طرف هــم گفتند تیم
مذاکره کننده بــرود اما به نتیجه نم ی رســد چون به غرب
اطمینان نداشتند .در واقع اینکه تیم مذاکره کننده م ی گفت
تحریم ها یکباره برداشته م ی شود مجوز ب رای مذاکره داده شد
اما پی ش بینی م ی شد که این شدنی نیست.
برخی می گوینــد مثال اگر در هســته ای
موفق بشویم به نفع اصالح طلبان است،
اصال اگــر توافق خوب حاصل شــود که
متعلق به همه ملت است که البته حصول
این توافق را بعید می دانم .اگر توافق بد
شود که ان وقت تازه باید دولت پاسخگو
باشد چون ان موقع مردم سوال می کنند
اینکه خیل ی ها ب رایشان یقینی شود که غ رب ی ها مورد
اعتماد نیستند از این جهت بسیار روشن است ،ب رای خیلی
از کســانی که معتقد بودند باید با غرب مذاکره کرد ،نباید
دائم ب رای غرب شاخ و شانه کشید و راه را بست ،حاال که راه
مذاکره باز شد دیدند نتیجه این رویکرد چیست.
ایا همین که برای اذهان عمومی روشــن شد
با وجود حســن نیــت و عملکرد خــوب تیم
مذاکره کننده ایران ،امریکا غیرقابل اعتماد است،
نتیجه خوبی نیست؟
تیم مذاکره کننده ای ران خیلی خوب جلو نرفت چون
در توافق مقدماتی نیز خیلی امتیاز داد.
شما همان توافق ژنو را هم زیر سوال م ی برید؟
بله ،چون با تیم مذاکره کننده در کمیسیون امنیت
ملی و سیاست خارجی خیلی صحبت و بحث کردیم.
فکر م ی کنید اگر توافقی حاصل شود روی نتایج
انتخابات مجلس اثر م ی گذارد؟
مســائل اصلی موثر در انتخابات مجلس خیلی
فراتر از این موضوع خاص است چون وضعیت منطقه خیلی
حساس تر از بحث هسته ای اســت .از طرف دیگر باید دید
که حاال اثر اقتصادی توافق جامع هســته ای روی معیشت
و قدرت خرید مردم چیســت و مردم ایا اثر ان را احســاس
م ی کنند ،وگرنه توافق فقط ب رای موضوع هسته ای نفع کلی
ب رای همه دارد اما ب رای طبقه مستضعف و متوسط اثار رفع
تحریم اهمیت دارد .همه اش گفتند این تحریم رفع شــود
خیلی از مشــکالت اقتصادی حل م ی شود ،تیم اقتصادی
خود اقای روحانی خیلی بر این مساله تاکید م ی کرد حاال باید
دید که چقدر رفع تحریم ها بر معیشت مردم اثر م ی گذارد.
شما برخالف تیم مذاکره کننده و دولت نسبت به
مذاکرات هسته ای نگاه منفی دارید .در حالی که
بارها و بارها طرفین مذاکره از روند این نشس ت ها
ابراز رضایت کردند .دلیلش چیست؟
کنید.
اگر انها راضی هستند پس بروید از خودشان سوال
نه منظور من این است که انها در مصاحب ه های
اخیرشان اعالم کردند که شرایط و جو مناسبی
بر مذاکرات حاکم است...
پس بروید با انها مصاحبه کنید .ما از شرایط موجود
راضی نیستیم.
خب از چه چیــزی راضی نیســتید؟ زیرا تمام
مذاکرات اخیر به صورت محرمانه انجام شده و
محتوای ان علنی نشده است.
باالخره حتی اگر تیم مذاکره کننده هم مدعی این
باشــند محتوای مذاکرات محرمانه است باز هم اخبار ان از
منابع مختلفی به دست ما م ی رســد .فکر کردید همه چیز
پشت درهای بســته باقی م ی ماند؟ اصال اینکه مذاکرات
محرمانه است ما را نگران کرده است .ما در جریان مذاکرات
دوران قبل بودیم و هیچ نگرانی از ان نداشتیم.
اخیرا اقای بروجردی ،رئیس کمیسیون امنیت
ملی و سیاســت خارجی در گفت وگویی اعالم
کردند که در صورت دســتیابی بــه توافق در
مذاکرات باید متن و شرایط ان به تائید مجلس
برســد .اما برخی از نمایندگان معتقدند این در
محدوده اختیارات قوه مقننه نیســت .نظر شما
چیست؟
هر توافقی که صورت بگیرد باید به تائید مجلس
برسد .اما اگر توافق نهایی مورد قبول مجلس نباشد ،قطعا
عکس العمل نشان خواهیم داد و دولت باید پاسخگو باشد.
زی را تمام مسئولیت ان متوجه قوه مجریه خواهد بود.
مثلث | شماره 241
خیر ،برخی م ی گویند مثال اگر در هسته ای موفق
بشویم به نفع اصالح طلبان اســت ،اصال اگر توافق خوب
حاصل شود که متعلق به همه ملت است که البته حصول
این توافق را بعید م ی دانم .اگر توافق بد شود که ان وقت تازه
9
محمــد اســماعیل کوثــری م ی گوید:
«مذاکرات بایــد روی روال خودش پیش برود،
برای ما فرقی نم ی کند چــه جناحی اکثریت
سنای امریکا را در اختیار گرفته است ،از دید ما
جمهوریخواه هان و دموکرات ها هر دو زیاده خواه
و زورگو هســتند و هیچ تفاوتی با هم ندارند
چون در پیگیری منافع مل ی شــان یکی عمل
م ی کنند ،در واقع رقابــت انها با یکدیگر یک
بازی سیاسی داخل امریکاست ،حال انکه هر
دو حزب یکی هستند ،اینکه عده ای م ی گویند
جمهوریخواهان سخت تر هستند ،من این حرف
را قبول ندارم چــون دموکرات ها در این 7-8
ســال اخیر که روی کار بودند بیشترین جنگ
را در منطقه راه انداختند ».با او در مورد اخرین
تحوالت هسته ای به گفت وگو پرداختیم.
اگر ان موقع راه مذاکــره را نم ی رفتند بهتر بود
یا انکه این راه مذاکره را در پیش گرفتند و همه
متوجه شدند غرب قابل اعتماد نیست؟
سیاست
منظــور ان بود که اگر توافق جامع هســته ای
حاصل شود یا حاصل نشود ،بر معادالت سیاسی
داخل کشــور و موقعیت دو جنــاح اصولگرا و
اصالح طلب تغییر ایجاد م ی کند یا خیر؟
سیاست خارجی
57
بین الملل
بین الملل
اوباما در تنگنا
شکست سنگین دموک رات ها در انتخابات میان دوره ای نوامبر 2014نشانه ای از پایان عصر
اوباما در ساختار سیاسی و اجتماعی ایاالت متحده امریکا است .اوباما در طول 6سال گذشته
با مقاومت های ساختاری مواجه شد انچنان که بسیاری از وعده های کلیدی او در رقابت های
انتخاباتی 2008در طول دوران ریاست بر کاخ سفید راه به جایی نبرد .همین مساله به گسترش
ب ی اعتمادی میان افکار عمومی و کارگزاران دولت امریکا و حزب دموک رات انجامید .
چرا اوباما باخت؟
در جامعه امریکا چه می گذرد
ازاده کشوردوست
مترجم
بین الملل
58
مثلث | شماره 241
1
انتخابات میان دوره ای امریکا پس از فراز و نشی ب های
بســیار و گمانه زن ی های متفــاوت ،در نهایت بــا پیروزی
جمهوریخواهان و کســب ۵۲کرسی توســط این گروه به
پایان رسید .در طول برگزاری کمپی ن های تبلیغات انتخابات
میان دوره ای ،نظرسنج ی ها نشــان م ی داد که کفه ترازو در
ایالت های کلیدی به نفع جمهوریخ واهان سنگی ن تر است ولی
دموکرات ها همچنان بر این باور بودند که سرانجام م ی توانند
نتیجه را به نفع خــود تغییر دهند یا حداقــل در انتخابات
فرمانداری ها موفق ظاهر شوند اما هی چ کدام از این اتفاق ها
محقق نشد .در عمل ،جمهوریخواهان قدرتمند تر از گذشته
ظاهر شده و بازی را به نفع خود تمام کردند.
امار ها نشــان م ی دهند که دموکرات هــا در برخی از
ایالت ها مانند گذشته گروه های مهم را در میان هواداران خود
حفظ کردند ،اما این تع داد ب رای جلوگیری از شکست سنگین
انها کافی نبود.
ساز و کار انتخابات کنگره
نمایندگان کنگره به طور مســتقل توسط ارای مردم
انتخاب م ی شــوند .مــاک انتخاب نماینــدگان مجلس
نمایندگان جمعیت بخش های انتخاباتی اســت و به ازای
هر ۵۷۰هزار نفر یک نماینده به مجلس نمایندگان راه پیدا
م ی کند که تعداد ۴۳۵نفر را شامل م ی شود .در حالی که هر
ایالت بدون احتساب بزرگی و کوچکی ،دو نماینده در سنا دارد.
به این ترتیب تع داد سناتور ها صرفا صد نفر است که ب رای یک
دوره شش ساله انتخاب م ی شوند.
به رغم مواضع افراطی جمهوریخ واهان و عدم استقبال از
انها طی دو دوره انتخابات ریاست جمهوری اخیر ،مجموعه ای
از عوامل دســت به دســت هم داد تا این بار رای دهندگان
امریکایی تحقق خواســته های خود را بــا روی کار اوردن
جمهوریخواهان به ازمایش بگذارند.
عواملی که در شکســت دموکرات ها نقش داشت را
م ی توان به دو گره عمده عوامل خارجی و داخلی تقسیم کرد:
-۱عوامل داخلی
عوامل داخلی شکســت دموکرات هــا در انتخابات
میان دوره ای که نشــانه ســرخوردگی مردم این کشــور از
سیاست های چپگرایان است ،به چند دسته تقسیم م ی شود:
عوامل اقتصادی
-۱وضعیت اقتصادی و نرخ بیکاری
وضعیت اقتصادی شهروندان امریکایی به رغم پشت سر
گذاشــتن بحران اقتصادی جهانی هر چند با سیر صعودی
رو به رو بوده و نرخ بیکاری تا حدودی کاهش یافته است ،ولی
امریکای ی ها هنوز ان را رضایت بخش نم ی دانند و معتقدند تا
رسیدن به وضعیت استاندارد همچنان راه درازی در پیش است.
به اعتقاد کار شناسان ،میان بهبود شاخ ص های اقتصادی در
امریکا و تغییر وضعیت ملموس در حساب های بانکی مردم،
تفاوت زمانــی قابل مالحظه ای وجــود دارد و همین عامل
باعث شده است که شــهروندان امریکایی احساس کنند از
بهبود نســبی وضعیت اقتصادی هیچ سهم ی نداشته اند و
همین مساله نارضایتی انها در حوزه اقتصاد را حتی نسبت
به زمانی که هیچ بهبودی در شرایط اقتصادی صورت نگیرد،
بیشتر خواهد کرد .چراکه در ان صورت مردم نوعی احساس
همدلی و همکاری ب رای پشت سر گذاشتن شرایط دشوار با
دولت خواهند داشت ولی در شرایط جاری انها این احساس را
دارند که تنها به ابزار پرداخت مالیات تبدیل شده اند و از بهبود
شاخ ص های اقتصادی هیچ ســودی نصیب انها نم ی شود.
نتایج نظرسنج ی ها نشان م ی دهد که در حالی که شش سال
از روی کار امدن اوباما م ی گذرد ،شهروندان امریکایی وی را
در تحقق وعده های اقتصادی خود ناکام دیده اند .ب ر اســاس
این نظرسنج ی ها ،اشتغال و اقتصاد از مهم ترین دغدغه های
شهروندان امریکایی است و نگران ی های دیگر در اولویت های
بعدی قرار دارند.
-۲تظاهرات وال استریت
تظاه رات شهروندان امریکایی تحت عنوان تظاه رات
وال استریت نیز که به نوعی «خشم اقتصادی» مردم امریکا از
دموکرات ها عنوان شده است و نشان دهنده نارضایتی عمیق
در الیه های مختلف اجتماعی -اقتصادی امریکا از عملکرد
دولت است نیز از جمله عواملی است که در پشت کردن مردم
امریکا به دموکرات ها موثر شناخته شده است.
-۳تعطیلی دولت فدرال
تعطیلی دولت فدرال امریکا در ماه اکتبر ســال ۲۰۱۳
میالدی به دلیل تصویب نشدن الیحه بودجه دولت فدرال
در کنگره این کشور از جمله مهم ترین عواملی بود که بذر
ب ی اعتمادی بــه دموکرات ها را در دل مردم امریکا کاشــت.
تعطیلی ۱۶روزه دولت فدرال ،باعث شــد مــردم امریکا به
دموکرات ها به عنوان سیاستمدارانی ناکارامد و ب ی لیاقت که
توان اداره کشور را ندارند ،نگاه کنند.
عوامل اجتماعی
بســیاری از شــهروندان امریکا از وضعیت اجتماعی
کشورشان رضایت نداشته و به ویژه در حوزه امنیت ،در قوانین
کشور احساس خالء م ی کنند.
-۱تزلزل در تجدیدنظر در قانون سالح
-۲وضعیت امنیتی
گزارش ها حاکی از ان اســت که شــهروندان امریکا
معتقدند که دولت به بهانه هــای مختلف به حقوق مدنی و
حریم خصوصی انها تجاوز م ی کند .ب ر اساس این گزارش ها،
دولت امریکا به بهانه های مختلف از جمله مقابله با تروریسم،
با استفاده از ابزارهای نظارت الکترونیکی شهروندان را تحت
کنترل گرفته و حتی عده زیادی از انها را مورد بازجویی قرار
داده است .به رغم افزایش این کنترل ها و نظارت ها ،امار جرم،
جنایت ،تجاوز و قتل به هیچ عنوان کاهش نیافته و همین
مساله باعث نارضایتی شدید امریکای ی ها شده است.
-۳تبعیض نژادی
روی کار امــدن بــاراک اوباما به عنوان نخســتین
رئی س جمهوری رنگی ن پوســت در امریــکا باعث به وجود
امدن امیدهای بســیاری ب رای از بین رفتن تبعیض نژادی
در این کشــور شــد .با این وجود اندکی پس از این پیروزی
مشــخص شــد که این امی د ها ،بیهوده و ب ی حاصل بوده
اســت و رنگی ن پوســت ها همچنان هــدف تبعیض قرار
م ی گیرند .واضح ترین نمونه این تبعیض نژادی حادثه اخیر
در «فرگوسن» بود که در جریان ان یک پلیس سفید پوست،
نوجوانی سیاه پوست را به ضرب گلوله کشت و به فاصله چند
هفته مورد مشابهی تکرار شد .با این وجود مامور خاطی مورد
محاکمه و مجازات قرار نگرفت و همین مساله خشم شدید
مردم و به ویژه اقلی ت ها را به دنبال داشت .این در حالی است
که دموکرات ها برنامه ریزی های گسترده ای ب رای جلب ارای
این طیف از رای دهندگان انجام داده و روی ارایی که این گروه
به نفع انها به صندوق م ی ریختند ،حساب باز کرده بودند.
نتایــج ارای متعلق بــه دموکرات ها نشــان م ی دهد
کــه سیاه پوســت های امریکایی با حضــور ۱۲درصدی و
ی مقیم این کشور بدون تغییر قابل توجهی
ی تبارها
اسپانیای
حضوری 8درصدی را در این انتخابــات رقم زدند .م ی توان
افزایش نتیجه ها را به ویــژه میان گروه جوانــان در ایالت
«لوا» و «کارولینای شمالی» به وضوح مشاهده کرد .سناتور
«ک ی هاگان» نامــزد دموکرات ها در کارولینای شــمالی و
«بروس ب رالی» نامزد جمهوریخواهان هر دو در لوا شکست
خوردند ،اما در برخی از حوزه ها که به نام دانشکده های خود
معروف هستند ،عملکرد مناســب تر حزب دموکرات قابل
مشاهده است .شمارش ارا توسط گروه تحقیق «مثلث» در
کارولینای شمالی و حوزه های اط راف دانشگاه لوا و دانشگاه
ایالت لوا نشــان از بهبود عملکرد دموکرات ها داشت ،اما به
وضوح این می زان رای ب رای دموکرات ها کافی نبود .به همین
ترتیب اگرچه نتایج نظرسنجی در کل خبر از افزایش هواداران
سیاهان امریکایی از دموکرات ها م ی داد ،اما دموکرات ها در
مثلث | شماره 241
هر چند قانون حمل سالح در امریکا یک قانون سنتی
است و به اندازه تاریخ این کشــور قدمت دارد ،ولی رخ دادن
کشتارهای متعدد طی سال های اخیر که نتیجه مستقیم این
قانون است ،باعث ب رانگیختن خشم بسیاری از مردم امریکا
و تاکید انها بر لزوم تجدیدنظر در این قانون شده است .یکی
از این مرگبار ترین کشتار ها ،حادثه دبستان «سندی هوک»
چهاردهم دسامبر ۲۰۱۲رخ داد که در
بود .این حادثه در تاریخ
ِ
جریان ان ۲۶نفر ،شامل ۲۰دانش اموز و شش نفر از کارکنان
دبستان سندی هوک ،در «نیوتاون» به دنبال تی راندازی جوانی
در همان روز و پیش از کشتار مدرسه ،مادر
مسلح کشته شدند .
این جوان و یک نفر دیگر هم پیش از حرکت او به ســمت
مدرسه توسط وی کشته شــدند .تی رانداز ،جوانی ۲۰ساله به
نام «ادام النزا» بود که بعد از کشــتار و تی راندازی در همان
مدرسه خودکشی کرد .این واقعه سومین اتفاق خشونت بار
کشتار جمعی با اسلحه در ســال ۲۰۱۲در امریکا بود .اوباما
در واکنش به این حادثه زمانی که بیانیه تلویزیونی خود را در
ب رابر دوربی ن ها م ی خواند ،بار ها سکوت کرد تا اشک را از گوشه
چشم هایش پاک کند .وی گفت که باید کنار هم قرار بگیریم
و فارغ از سیاست ،اقدامی معن ی دار انجام دهیم تا از فجایعی
بیشتر شــبیه این حمله جلوگیری کنیم .این واقع ه بار دیگر
زمینه ساز اغاز بحث ها درباره مقررات مربوط به خرید و فروش
سالح های گرم در امریکا شده است با این وجود اقدام موثری
در این زمینه صورت نگرفت و مدارس امریکا همچنان شاهد
کشتار کودکان ،معلمان و افراد ب ی گناهی است که به واسطه
یک قانون نادرست ،قربانی م ی شوند .بررس ی ها نشان م ی دهد
که بسیاری از شهروندان امریکایی ،معتقدند که اوباما در قبال
این مساله تعلل کرده است.
برخی ایالت ها از حمایت سیاهان محروم ماندند .ب رای مثال،
فقدان حمایت کافی در «بالتیمور» که بیشــتر از ۶۰درصد
ساکنان ان را سیاهپوستان تشکیل م ی دهند ،باعث شد که
«انتونی ب راون» نامزد دموکرات ها در ب رابر «لری هوگان» نامزد
جمهوریخواهان شکست بخورد .ب راون حدود سه هزار و ۴۰۰
رای کمتر از «مارتین او مالی» نامزد دموکرات ها در سال ۲۰۱۰
به دست اورد.
«میشــل نان» نامزد دموکرات ها در جورجیا که رای
شهروندان سیاه پوست ان ب رای دموکرات ها بسیار حیاتی بود،
توانست به نسبت می زان رای مناسبی را جمع اوری کند اما
نه در سطح مورد قبول ب رای انتخابات .ب رای روشن تر شدن
مطلب م ی توان به این موضوع اشاره کرد که در بخش جنوب
غ ربی جورجیا که اکثریت سیاه پوستان ان به رغم هواداری از
جمهوریخواهان ،در سال ۲۰۱۲به نفع باراک اوباما رای دادند،
حوزه های کمتری وجود داشت .در کل سه حوزه در این بخش
وجود داشت که نامزد دموکرات ها تنها یکی از این حوزه ها را
از ان خود کرد .شاید بتوان گفت که تصاحب حوزه های ایالت
جورجیا ب رای دموکرات ها یک هدف به نسبت دور از دسترس
باشد اما در یک سال پ ر تنش و با رقابتی تنگاتنگ« ،دیوید
پردو» جمهوریخواه به راحتــی و با اختالف 8درصدی پیروز
شد .گمانه زن ی ها درباره اســپانیای ی تبارهای مقیم امریکا
انگونه که در مجله «وال اســتریت» نوشته شده بود چندان
هم بدون تغییر نبود .نشانه هایی در دست است که مشخص
م ی کنند اسپانیای ی تبار ها در حوزه های تگزاس و کلرادو مانند
ســال ۲۰۱۰از دموکرات ها حمایت نکرده اند .صحبت درباره
اینکه جمهوریخواهان به چه می زان در جمع اوری ارا عملکرد
مناسبی داشته اند ،اندکی سخت تر از بررسی همین موضوع
ب رای دموکرات ها اســت .در انتخابات میان دوره ای ،درصد
بیشتری از میان ســاالن و سفیدپوست ها حضور داشتند که
به نفع جمهوریخواهان رای دادند .اما در اساس ی ترین مرحله
داده های کم ی موجود اســت تا بتوان تغییر بزرگ در گرایش
به ســمت جمهوریخواهان را بررســی کرد« .ریچارد بور»
جمهوریخواه در کارولینای شمالی در سال ،۲۰۱۰یک میلیون
و ۴۵۸هزار و ۴۶رای را از ان خود کرد.
«تام تیلیس» ســناتور جمهوریخواه در ســال ۲۰۱۴
تنها یک میلیون و ۴۱۳هــزار و ۲۶۹رای ،به عبارت دیگر
حدود ۴۴هزار رای کمتر را به دســت اورد و این به معنای از
دســت رفتن حدود ۲۳۰هزار رای در کل ایالت ها بود« .پر
دوئه» جمهوریخواه در ایالت جورجیا حــدود ۱۳۴هزار رای
کمتر از «جانی ایساکســون» دیگر عضو جمهوریخواهان
در چهار سال گذشته به دســت اورد که تقریبا همین می زان
رای نیز در کل امریکا ریزش داشت .حتی در برخی ایالت ها
کــه جمهوریخواهــان پیروزی های بزرگی کســب کردند
مانند کلرادو ،ماساچوست و میشیگان -به نظر م ی رسد کهپیروزی ها چندان با گمان هزن ی های جمهوریخواهان مطابقت
نداشتند .در هر سه ایالت ،دموکرات ها کرس ی های رای پنهان
را از ان خود کردنــد و در بســیاری از حوزه ها اختالف های
گسترده ای در می زان ارایی که در حمایت از جمهوریخواهان
به صندوق ها ریخته شده بود ،وجود داشت .می زان ارا در کلر
قابل توجه است .اگرچه اختالف در می زان ارا نسبت به سایر
ایالت ها کمتر بوده ،اما توزیع ان بسیار متفاوت است« .کوری
گاردنر» جمهوریخواه در حوزه های نزدیک «دنور» ،حوزه های
«جفرسون» و «اراپائوئه» عملکرد مناسبی داشت ،اما «باب
بوپرز» دیگر عضو جمهوریخواهان به این می زان موفق نبود.
بین الملل
توسل به زور
مطلوب جامعه امریکا
حمالت داعش و ماندن اسد در قدرت
ازعواملشکستدموک رات هاست
ب ه خاطر مردم تغییر نکن
اقای رئی س جمهور
اوباما هنوزدرعرصهسیاست
خارجی قدرت مانور دارد
پی ش بینی خاورمیانه بعد از
توافق هسته ای
ای ران و ام ریکا
همچنانمذاکرهم ی کنند
بین الملل
59
بین الملل
توسل به زور ،مطلوب جامعه امریکا
-۴شنود
مساله شنود مکالمات تلفنی مردم توسط دولت امریکا
بدون حکم دادگاه و تاکید دولت اوباما بر اینکه شرکت های
تلفنی که به این برنامه کمک کننــد ،از مصونیت قانونی
برخوردار خواهند شــد ،ب ی تردید یکــی از عواملی بود که
باعث خشم مردم از دولت و احســاس عدم امنیت در حریم
خصوصی شد.
حمالت داعش و ماندن اسد در قدرت از عوامل شکست دموکرات هاست
ابراهیم متقی
-۵وضعیت زنان
به طور کلی زنان امریکا با تبعیض استخدامی ،تبعیض
در دریافت حقوق ،دستمزد ،رفتار ناشایست در محیط کار در
دوران بارداری ،خشونت جنسی و ســایر خشونت ها مواجه
هســتند .هرچند زنان در پیروزی دولت دموکرات امریکا هم
در سال ۲۰۰۸و هم در ســال ۲۰۱۲نقش کلیدی داشتند ،اما
پاسخ حمایت خود از دموکرات ها را دریافت نکردند و به رغم
وعده های اوباما ،انواع خشــونت ها و تبعی ض ها علیه زنان
همچنان ادامه دارد .شاید همین واقعیت باعث شده باشد این
قشر از رای دهندگان در انتخابات میان دوره ای حتی به عنوان
یک انتقام گیری ،رویکرد قبلی خود در حمایت از دموکرات ها
را ادامه ندهند.
-۶وضعیت بیم ه های درمانی
هر چند اوبامــا در کمپی ن هــای انتخاباتی خود روی
مساله بیمه های درمانی مانور گسترده ای م ی داد و با وعده
تحت پوشش قرار دادن شهروندان توانست ارای زیادی را به
خود اختصاص دهد ،اما ناکام ی در تحقق این وعده ها طیف
گسترده ای از امریکای ی ها را سرخورده کرد.
-۲عوامل خارجی
اوبامــا در جریان تبلیغات انتخاباتــی خود ،به نتیجه
رســاندن برنامه هســته ای ای ران ،صلح خاورمیانه و خروج
نظام ی سربازان امریکایی از افغانستان را از جمله مهم ترین
اهداف سیاست خارجی دولت دموکرات خود اعالم کرده بود
ولی به نظر م ی رسد در به ســامان رساندن هیچ کدام از این
اهداف ،موفق عمل نکرده است.
-۱برنامه هسته ای ایران
به رغــم برگــزاری نشســت ها و مذاکرات بســیار،
اختالف نظ ر ها درباره ب رنامه هســته ای ایــران به قوت خود
باقی است و به نظر نم ی رسد دموکرات ها در حل این مساله
موفقیتی به دست اورده باشند.
-۲وضعیت صلح خاورمیانه
با وجود تالش های «جان کری» وزیر خارجه امریکا ب رای
پیشبرد مذاکرات طرفین اسرائیلی و فلسطینی ،هیچ گونه
پیشرفتی در این مذاکرات حاصل نشده و مناقشه دو طرف
همچنان ادامه دارد .تهاجم اخیر رژیم صهیونیستی به نوار غزه
و شهادت بیش از دو هزار فلسطینی شاهدی بر این مدعاست.
-۳حضور نظامی در افغانستان
ه ر چند قرار اســت نظامیان امریکایی تا پایان ســال
۲۰۱۴میالدی از افغانستان خارج شوند ،اما اظهارنظرهای گاه
و بیگاه اوباما درباره حضور نظامی امریکا در افغانستان پس
از این مقطع زمانی ،باعث نارضایتی شهروندان امریکایی از
دولتمردانی شده است که بر جلوگیری از هزینه شدن بودجه
کشور در درگیری های برون مرزی تاکید داشتند.
بین الملل
60
مثلث | شماره 241
ی در مقابله با داعش
-۴ناکام
امریکای ی ها به رغم تشکیل ائتالف ضدداعش و دعوت
از تع داد زیادی از کشورهای جهان ب رای حضور در این ائتالف،
در عمل در مقابله با این گروه تروریستی توفیقی نداشتند.
این ناکامی باعث شــد ناکارامدی ارتش و برنامه ریزی های
دولتمردان ب رای مقابله با گروه های تروریستی بیش از پیش
ب رای مردم امریکا پررنگ شود .شاید تمامی این عوامل در کنار
هم شکست دموکرات ها در انتخابات میان دوره ای را رقم زده
باشد ،با این وجود اوباما همچنان دو سال ب رای تطهیر کارنامه
کاری خود فرصت دارد تا می راث ریاست جمهوری در انتخابات
سال ۲۰۱۶میالدی بار دیگر به دموکرات ها برسد.
2
استاد دانشگاه تهران
انتخابات میــان دوره ای کنگره امریــکا همواره در
اولین سه شنبه ماه نوامبر ســال انتخاباتی برگزار می شود.
در هر دوره از انتخابات تمامــی اعضای 435نفره مجلس
نمایندگان ایاالت متحده تغییر پیــدا می کنند .عالوه بر ان
در روند انتخابات کنگره زمینه بــرای انتخاب فرمانداران
ایالتی نیز به وجود می اید .الزم به توضیح است که انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا نیز در نوامبر سال های انتخاباتی
برگزار خواهد شــد .بنابراین اولین سه شــنبه نوامبر را باید
نقطه عطفی در بازتولید قدرت سیاسی امریکا دانست.
تغییر در اعضای کنگره را باید انعکاس میزان محبوبیت
احزاب سیاسی و گروه هایی دانســت که در ساختار قدرت
مشارکت دارند .قانون اساسی ایاالت متحده به هر کدام از
دو مجلس ســنا و نمایندگان امریکا استقالل عمل قانونی
داده اســت .چنین فرایندی به مفهوم ان است که می توان
نشــانه هایی از تغییر سیاســی را در روند انتخابات کنگره
مشاهده کرد .نظام دوحزبی امریکا از این جهت اهمیت دارد
که بیش از 90درصد اعضای کنگــره را به خود اختصاص
می دهند .انتخابات افرادی خــارج از نظام دوحزبی امریکا
کار دشواری به نظر رسیده که برای کارگزاران موفقیت های
مرحله ای ایجاد می کند .در انتخابات 4نوامبر 2014ترکیب
مجلس نمایندگان و سنا در امریکا تغییر یافت .علت ان را باید
در ظهور موج های محافظه کاری در ایاالت متحده دانست.
موج های محافظه کاری عموما تابعی از تغییرات مرحله ای
در نگرش شهروندان امریکایی است .شهروندانی که دارای
اندیشه های دموکراتیک بوده ،اما محافظه کاری را به عنوان
زیربنای کنش سیاسی خود مورد توجه قرار می دهند .هریک
از موج های اجتماعی می تواند در موازنه قدرت کنگره یا کاخ
سفید تاثیرگذار باشد .در برخی از مقاطع تاریخی ،زمینه برای
پیروزی حزب جمهوریخواه یا دموکرات در کنگره به وجود
می اید .این امر به معنای نادیده گرفتن موقعیت حزب رقیب
در ساختار اجرایی نیست .به عبارت دیگر ،نگرش انتخاباتی
جامعه امریکا با قالب های حزبی همانند انچه در انگلستان
اجرا می شود ،کامال متفاوت اســت .احزاب امریکا و گروه
شهروندان امریکایی فاقد انضباط حزبی همانند کشورهای
اروپایی می باشند .بنابراین نمی توان به این جمع بندی رسید
که پیروزی قاطع جمهوریخواهــان در انتخابات 4نوامبر
2014به معنای افول حزب دموکرات در سیاست های اجرایی
اســت .چنین وضعیتی را باید انعکاس فرهنگ «کنترل و
موازنه» در ساختار سیاسی امریکا دانست.
عمده ترین دلیل شکست دموکرات ها
شکســت حزب دموکرات در انتخابات میان دوره ای
کنگره دارای علل اجتماعی ،اقتصادی و راهبردی اســت.
موضوعات سیاست خارجی و امنیت ملی در فرهنگ سیاسی
امریکا از اهمیت ویژه ای برخوردار است .هر یک از گروه های
اجتماعی کنش انتخاباتــی خود را براســاس مولفه های
اقتصادی ،فرهنگی و اجتماعی به انجام می رســاند .اگرچه
مشــکالت اقتصادی امریکا ماهیت ســاختاری دارد ،اما
گروه های شهروندی بر این اعتقادند که دولت نتوانست بر
چالش های محیطی برای ارتقای قدرت اقتصادی شهروندان
غلبه نماید.
بخش دیگری از شهروندان امریکایی بر این اعتقادند
که باراک اوباما از قدرت تصمیم گیری موثر برای تاثیرگذاری
بر محیط راهبردی برخوردار نیســت .در فرهنگ سیاسی
امریکا «توســل به زور» بخش ی از واقعیــت اجتماعی و
انتخاباتی محســوب می شود .عموما روســای جمهوری
که درگیر نبردهــای نظامی در محیط پیرامونی هســتند،
از موفقیت بیشــتری برخوردارنــد .به طور مثــال جورج
بوش در ســال 2004به این دلیــل در دوره دوم انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا پیروز شد که یک سال قبل از ان
نیروهای نظامی ایاالت متحده در کشور عراق مستقر بوده
و درگیر فرایند امنیت سازی در این حوزه جغرافیایی بوده اند.
در تفکر اجتماعی امریکا موضوعی به نام دیپلماسی ،حقوق
بین الملل و رژیم هــای بین الملل جایــگاه چندانی ندارد.
هرگاه بحرانی همانند داعش ظهور یابــد و امریکا قادر به
کنترل چنین تهدیدی نباشــد ،طبیعی است که شهروندان
امریکایی احساس می کنند که عظمت انان خدشه دار شده و
در نتیجه از گزینه های ارائه شده توسط حزب رقیب حمایت
به عمل می اورند .نگرش بخش قابل توجهی از شهروندان
امریکایی معطوف به امنیت مشــترک و دیپلماسی در روند
کنترل بحران های بین المللی نیست .انان ترجیح می دهند تا
از گزینه هایی حمایت به عمل اورند که معطوف به سیاست
قدرت باشــد .بنابراین می توان موضوعــات اقتصادی و
اجتماعی را به عنوان بخشــی از «عوامل ذهنیت ساز» در
نگرش انتخاباتی امریکا دانســت؛ در حالی که موضوعات
سیاست خارجی و امنیتی در زمره «عوامل تاریخساز» جامعه
امریکایی تلقی می شــود .جامع ه امریکایی از این جهت در
شرایط ضعف ساختاری قرار دارد که احساس می کند حزب
دموکرات برای این کشور افتخار و قدرت تولید نکرده است.
حتی می توان اثار منفجرشدن دو فضاپیمای امریکایی در
اخرین روزهای اکتبر 2014را در زمره عواملی دانست که
اثار خود را در فضای انتخاباتی ایاالت متحده به جا گذاشته
است.
نقش سیاست خارجی دولت اوباما
سیاســت خارجی یکــی از مولفه هــای بنیادین در
نگرش انتخاباتی شهروندان امریکایی است .کاندیداهای
انتخاباتی حــزب جمهوریخواه در تمامــی ایالت ها تالش
داشــتند تا از مفاهیم و ادبیاتی اســتفاده نمایند که نشان
دهد سیاســت خارجی دولت اوباما ضعیف بوده و منجر به
هزینه های راهبردی برای امریکا گردیده است .کاندیداهای
حزب جمهوریخواه به جای انکــه برنامه های ایالتی درباره
موضوعات اقتصــادی و اجتماعی ارائه دهنــد ،از ادبیات
و مفاهیمی اســتفاده کردند که نشــان دهد دولت اوباما و
دموکرات ها قابلیت الزم برای قدرت ســازی و حفظ اقتدار
راهبردی امریکا را ندارند .در فراینــد تبلیغات انتخاباتی،
کاندیداهای حزب جمهوریخواه مبادرت به نقد کارگزاران
سیاست خارجی و امنیتی امریکا کردند .انان درصدد برامدند
تا عدم موفقیت راهبــردی امریــکا در حوزه های مختلف
جغرافیایی را با سیاست امنیتی اوباما پیوند دهند .نگرش انان
عمدتا ماهیت تبلیغاتی داشت .تصویری از سیاست خارجی
اوباما و حزب دموکرات ارائه شد که نشــانه هایی از ضعف
تصمیم گیری و شکســت راهبردی را منعکس می ساخت.
مشکالت امنیتی ناشــی از ظهور داعش و گسترش قدرت
گروه های تکفیری در عــراق را باید در زمــره مولفه های
بنیادین تبلیغــات انتخاباتی حزب جمهوریخواه دانســت.
بین الملل
حزب دموکرات و
جمهوریخواه با
یکدیگر نگرش
نسبتا یکسانی درباره
ادامه محدودسازی
قابلی ت های اقتصادی
و راهبردی ایران
خواهند داشت
نقش سیاست داخلی اوباما
اگرچه داعش در سال 2013به عنوان سوژه امنیتی و
راهبردی ایاالت متحده در سوریه و عراق فعالیت می کرد،
اما چنین گروهی در شــرایط ارتقای قدرت سیاســی قرار
گرفته و از الگوهای کنش گریز از مرکز در جهت متفاوت
با سیاست های امنیتی ایاالت متحده و جهان غرب استفاده
کرد .در نتیجه چنین فرایندی بود که باراک اوباما درصدد
برامد تا گزینه جدیدی را برای مقابله با داعش در دستورکار
قرار دهد .داعش را باید نمادی از کنش هویتی برای مقابله
با قدرت منطقه ای ایران دانســت .از سوی دیگر ،داعش
از گفتمانی بهره گرفت که موقعیت انــان را با قالب های
ایدئولوژیک تکفیری پیوند داده است .گروه های تکفیری
به همان گونه که دارای رویکــرد ضدایرانی در خاورمیانه
می باشند ،از رهیافت های ضدغربی برای تثبیت موقعیت
منطقه ای خود نیــز بهره می گیرند .به همین دلیل اســت
که داعش به گونه تدریجی تبدیــل به چالش امنیتی برای
سیاست خارجی ایاالت متحده شد .در شرایطی که داعش
کلیپ ها و صحنه های مربوط به گردن زدن شهروندان غربی
را در اینترنت به نمایش می گذاشت ،ذهنیت امنیتی جامعه
امریکا در مقابله با داعش به گونه ای شکل گرفت که دولت
و حزب دموکــرات را مقصر شــکل گیری چنین فرایندی
می دانســتند .به این ترتیب ،رونــدی در فضای اجتماعی
امریکا ایجاد شــد که بازیگران منطقــه ای و بین المللی
به گونه ای تدریجی تــاش دارند تا موقعیــت راهبردی
ایاالت متحده را کاهش دهند .روان شناسی قدرت در تفکر
سیاسی امریکا زمینه شکل گیری مقاومت منفی برابر دولت
را به وجود اورد .به این ترتیب می توان شرایطی را مالحظه
کرد که نگرانی شهروندان امریکایی از تهدیدات منطقه ای
را افزایش داده به گونه ای که بسیاری از کاندیدهای حزب
جمهوریخواه تالش کردند تا برنامه های انتخاباتی خود را
در جهت مقابله با مهاجرت ،تبهکاری ســازمان یافته ،فقر،
تخریب محیط زیست ،مناقشــه قومی ،تروریسم و تکثیر
سالح های کشــتار جمعی متمرکز نمایند .چنین فرایندی
بخشی از واقعیت اجتماعی است که زمینه های الزم برای
سیاست انتخاباتی شهروندان امریکا در رای گیری 4نوامبر
2014را به وجود اورد.
مثلث | شماره 241
باراک اوباما تــاش کرد تا زمینه هــای الزم برای
حمایت از طبقه متوسط در ســاختار اجتماعی و اقتصادی
امریکا را به وجــود اورد .به عبارتی دیگــر ،انچه در قالب
فرایند مبتنی بر سیاســتگذاری اقتصــادی امریکا انجام
گرفت را باید تابعــی از بازتولید ثــروت و منابع اقتصادی
برای شهروندانی دانست که زیر خط فقر زندگی می کنند.
واقعیت ساختار اقتصادی امریکا ان است که در این کشور
بیش از 43میلیون نفــر در وضعیت فقــدان بهره گیری
از منابع مربــوط به «امنیت اجتماعی» می باشــند .چنین
وضعیتی به معنای ان اســت که به انان هیچ گونه حقوق
بیکاری تخصیص پیــدا نکرده و انان امکان اســتفاده از
بیمه اجتماعــی را ندارند .روندی کــه در قالب دولت رفاه
شکل گرفته را باید نمادی از افزایش قدرت دولت مرکزی
دانســت .زمانی که دولت مرکــزی از موقعیت راهبردی
بیشتری برخوردار می شود طبیعی است که انتظار جامعه و
گروه های شهروندی از کارگزاران سیاست خارجی امریکا
بیشتر می شود .باراک اوباما درصدد بود تا زمینه های الزم
برای اصالح نظام بیمه های اجتماعی و خدمات درمانی را
به وجود اورد .اگرچه حــزب جمهوریخواه منابع مالی الزم
را برای دولت اوباما به وجود نیاوردنــد ،اما نتایج انتخاباتی
به دلیل مشکالتی اقتصادی طیف گسترده ای از شهروندان
تاثیر داعش و سیاست های خاورمیانه ای امریکا
بین الملل
مولفه دیگری که در شکســت انتخاباتی حزب دموکرات
نقش موثری داشــته را باید در «ادبیات راهبردی» افرادی
همانند چاک هگل ،جان کری و باراک اوباما دانست .افراد
یادشده تمایلی به بهره گیری از مفاهیم و ادبیات امنیت محور
نداشتند .انان ترجیح می دادند تا مفاهیمی را مورد استفاده قرار
دهند که زمینه های الزم برای هماهنگی راهبردی انان با
اروپا را فراهم اورد .در دورانی که حزب دموکرات از موقعیت
ویژه ای در مجلس سنا و کاخ سفید برخوردار بود ،زمینه برای
همکاری های چندجانبه بین المللی ایجاد شده و در نتیجه
می توان فرایندی را مشــاهده کرد که «اقتدار سوپرمنی»
امریکا را در ذهنیت انتخاباتی شهروندان کاهش می دهد.
کاهش انگاره قدرت تاثیــر خود را در ذهنیت ،نگرش
و جهت گیری انتخاباتی کنگره به جا گذاشته است .در تفکر
راهبردی امریــکا ،پایان جنگ ســرد به عنوان «مرخصی
اســتراتژیک» محسوب نمی شود .توســعه ،قدرت بخشی
از انگاره عظمت طلبی امریکایی محســوب می شود .انان
هیچ گونه تمایلی به زندگی در جهان چندقطبی و چندصدایی
ندارند .انگاره ظهور ابرقدرت جدید در تفکر امریکایی به منزله
تهدید امنیتی و نگرانی اجتماعی محسوب می شود .به همین
دلیل اســت که ظهور داعش تاثیر خود را در تفکر سیاسی
امریکایی به جا گذاشت .گسترش ناامنی در عراق و ماندن
بشار اسد در حکومت در تفکر شهروندان امریکایی به منزله
ضعف استراتژیک ایاالت متحده محسوب می شود .به همین
دلیل اســت که ذهنیت انتخاباتی انان معطوف به انتخاب
افرادی شد که شعارهای امنیتی را محور تبلیغات انتخاباتی
خود قرار داده بودند.
به نفع حزب جمهوریخواه تغییر پیدا کرده اســت .الزم به
توضیح اســت که منبع اصلی طرح بیمه خدمات درمانی را
شــرکت های بیمه خصوصی شامل می شدند .شرکت های
بیمه ،سیاست هایی را ارائه دادند که براساس ان حق بیمه
از سوی کارفرمایان جهت تامین مزایای کارمندی پرداخت
شود .در این شــرایط ،گروه های بیمه شــونده هزینه های
کمتری را پرداخت می کردند .از سوی دیگر ،سازمان های
ارائه کننده خدمات بهداشــتی و درمانی بــرای پرداخت
صورتحساب های بیمارستان ،پزشکان و دارو شرایط خاصی
را گذاشتند که تامین ان از ســوی کارفرمایان بنگاه های
اقتصادی با مشکالت بیشتری همراه گردیده است .بسیاری
از گروه های انتقادی نسبت به سیاست های اقتصادی حزب
دموکرات بر این اعتقــاد بودند که ثروتمندترین کشــور
جهان ،امکانــات الزم برای خدمات درمانی شــهروندان
را فراهم نمی سازد .اگر در ســال 1992صرفا 35میلیون
امریکایی فاقد هرگونه پوشــش خدمات درمانی بوده اند،
اما واقعیت های موجود بیانگر ان است که چنین گروه های
اجتماعی در ســال های بعــد از جنگ ســرد افزایش پیدا
کرده و به بیش از 45میلیون نفر رســیده اســت .در این
ارتباط ،بیشترین مشــکالت اقتصادی متوجه گروه های
حاشــیه ای امریکا از جمله سیاهپوستان ،هیسپانیک های
مکزیکی تبار و گروه های باالتر از 60ســال گردیده است.
شرایط اقتصاد داخلی را باید در زمره مشکالتی دانست که
دولت اوباما را با ان روبه رو کرده و منجر به کاهش حمایت
انتخاباتی شهروندان از حزب دموکرات کرده است .همواره
موضوع اصالح خدمات درمانی از ســوی کارگزاران حزب
دموکرات مورد تاکید قرار گرفته اما چگونگی اجرای ان با
مشکالتی از سوی حزب جمهوریخواه روبه رو گردیده و در
نتیجه کارگزاران حزب دموکرات نتوانســتند به وعده های
انتخاباتی خود در گذشته پاسخگو باشند .چنین فرایندی
در حالی انجام گرفته که هزینه خدمــات درمانی به گونه
تدریجی در حال افزایش است .موضوع مربوط به «الیحه
امنیت بهداشتی» نیز با واکنش شرکت های داروسازی در
امریکا روبه رو گردیده است .بسیاری از سیاست های بیمه
خدمات درمانــی و حقوق اجتماعی کارگــران مورد انتقاد
گروه های ذی نفوذ قرار گرفته و در نتیجه چنین گروه هایی
توانستند در شرایط رقابت های انتخاباتی ،ادبیاتی را تولید
نمایند که معطوف به نقد سیاســت های رفاهی ،خدماتی و
بهداشتی باراک اوباما بوده است .از سوی دیگر ،باراک اوباما
تالش داشت تا اصالحات الزم در ارتباط با نظام رفاهی و
خدمات ویژه برای فقرا را در دستورکار قرار دهد ،الگویی که
در ایران از ان به عنوان «سبد کاال» یاد می شود ،اولین بار از
سوی بیل کلینتون مطرح شد و بعد از ان باراک اوباما تالش
داشت تا طیف گسترده ای از شــهروندان نیازمند را مورد
حمایت قرار دهد .در حالی که کنگره با پرداخت هزینه های
چنین خدماتی برای شهروندان مخالفت کرد .کنگره بر این
اعتقاد بود که انجام چنین اقداماتی روح اقتصاد خصوصی
و تالش شهروندان برای درامد اقتصادی بیشتر را کاهش
می دهد .به همین دلیل است که انان تمایل چندانی برای
پرداخت هزینه های اقتصادی دولت باراک اوباما نداشتند.
محدود بودن نتایج طرح «اصالح نظام رفاهی» اثار خود را
در ارتباط با ادراک گروه های اجتماعی به جا گذاشت .قانون
تامین خدمات اجتماعی به گونه ای ســازماندهی گردیده
بود که هرگونه تحول در سیاست اقتصادی نیازمند تامین
بودجه از سوی مجلس نمایندگان است .مجلس نمایندگان
در سال های 2012-14در اختیار حزب جمهوریخواه بود و
تمایل چندانی برای حمایت از سیاست های اقتصادی باراک
اوباما نشان نداد .به همین دلیل است که موضوع مربوط به
وقفه در فعالیــت اجرایی ســاختار بوروکراتیک امریکا در
سال 2013را باید یکی از نشانه های ضعف ساختار اجرایی
دولت دانست.
61
بین الملل
از پیروزی قرمزها نترسید
یک نیمه دیگر باقیست
تاثیر نتایج انتخابات بر مذاکرات هسته ای
مذاکرات هسته ای یکی از دغدغه های اصلی گروه های
ذی نفوذ در ایاالت متحده بوده است .عموما کارگزاران سیاست
خارجی امریکا تالش دارند تا ســاختار قدرت را براســاس
موضوعات امنیتی سازماندهی نمایند .به طور کلی باید بر این
موضوع تاکید داشــت که گروه های انتقادی زیادی در حوزه
سیاست خارجی امریکا فعالیت دارند که نگرش بدبینانه ای
نسبت به سیاســت هسته ای ایران داشــته و تالش دارند تا
موضوع مربوط به غنی ســازی را به عنوان زیربنای ســاح
هســته ای تلقی نمایند .بخش قابل توجهــی از گروه های
محافظه کار و اتاق های فکر امریکایی که مخالف سیاســت
هسته ای اوباما در ارتباط با ایران بودند ،انگاره هایی را در افکار
عمومی ایاالت متحده گسترش دادند که بیانگر جلوه هایی از
سیاست دلجویی و سازش با ایران است .چنین ذهنیتی را باید
بخشی از ادراک راهبردی ایاالت متحده در مقابله با تهدیدات
نوظهور دانست .بسیاری از جمهوریخواهان بر این اعتقادند که
ایران در شرایط ضعف ساختاری و اقتصادی قرار دارد ،بنابراین
نباید در مذاکرات هسته ای از گزینه برد ـ برد حمایت به عمل
اورد .جمهوریخواهان در تبلیغــات انتخاباتی میان دوره ای
کنگره بر این موضوع تاکید داشتند که بُرد ایران نشانه ضعف
ساختاری ایاالت متحده محســوب می شود .به همین دلیل
است که جمهوریخواهان بر ضرورت تشدید تحریم ها برای
پایان دادن به فعالیت هســته ای ایران تاکید داشته و هرگونه
سیاست مماشات با ایران را به منزله افزایش قدرت راهبردی
جمهوری اسالمی در حوزه های منطقه ای و راهبردی می دانند.
به این ترتیب ،موضوع دیپلماسی هسته ای با ایران به نشانه
ضعف راهبردی در افکار عمومی جامعه امریکا تلقی گردید.
بین الملل
62
مثلث | شماره 241
نقش کنگره جمهوریخواه در لغو تحریم ها
کنگــره امریکا همــواره نگــرش محافظه کارانه و
مقابله جویانه ای با ایران داشــته است .در بسیاری از مواقع
اکثریت کنگره را اعضای حزب دموکرات تشکیل داده اند،
اما در همان زمان محدودیت های راهبــردی علیه ایران
گســترش قابل توجهی داشــته اســت .باتوجه به چنین
فراینــدی ،تغییر چندانی در سیاســت کنگــره با اکثریت
حزب جمهوریخــواه در ارتباط با ایران ایجاد نمی شــود.
حزب جمهوریخــواه را باید به عنوان نمادی از سیاســت
قــدرت ایاالت متحده دانســت .چنین نگرشــی در تفکر
کارگزاران حزب دموکرات نیز وجود دارد .باراک اوباما در
روند تصمیم گیری برای مذاکرات هسته ای با ایران تالش
داشت تا سناتورها و اعضای دموکرات مجلس نمایندگان
را متقاعد نماید .انجام چنین اقداماتی بیانگر ان اســت که
کنگره اعتماد چندانی به سیاســت های اجرایی در امریکا
ندارد .همواره نگرش کنگــره امریکا ماهیت تقلیل گرایانه
داشته است .اگر حزب دموکرات یا جمهوریخواه در اکثریت
کنگره قرار داشــته باشــند ،تغییــری در محدودیت های
راهبردی کنگره علیه ایران در ارتباط با مذاکرات هسته ای
وجود نــدارد .اگرچه باراک اوباما برخــی از تحریم ها را در
وضعیت تعلیق قرار داده است ،اما تعلیق چنین تحریم هایی
به منزله موافقت کنگره با لغو قوانین تحریم تلقی نمی شود.
کنگره امریکا در دورانی که اکثریت ســنا مربوط به حزب
دموکرات بود ،قوانین سخت گیرانه ای در ارتباط با تحریم
اقتصادی ایران وضع کرده است .واقعیت ان است که حذف
چنین تحریم هایی در کنگره ایاالت متحده کار دشــواری
خواهد بود .حــزب دموکرات و جمهوریخــواه با یکدیگر
نگرش نسبتا یکسانی درباره ادامه محدودسازی قابلیت های
اقتصادی و راهبردی ایران خواهند داشــت .طبعا اکثریت
جمهوریخواه در کنگره ،سیاست هایی را اتخاذ نخواهد کرد
که منجر به شرایط پرمخاطره تر در مقایسه با دورانی شود
که دموکرات ها در اکثریت قرار داشتند.
چرا هنوز کار برای دموکرات ها تمام نشده؟
سید امیرحسین مهدوی
کارشناس بین الملل
3
«نتیجه انتخابات نشان داد عالقه مندان دو جناح سیاسی
امریکا بیش از انکه به جناح خود عالقه داشــته باشند از جناح
دیگر بیزارند» جمع بندی هوشــمندانه فریــد ذکریا در برنامه
یکشنبه گذشته GPSشاید زیبا ترین تفسیر از انتخاباتی باشد
که جمهوریخواهان در مشــارکت 30درصدی مردم برنده ان
شدند .در انتخابات نوامبر جاری ،جمهوریخواهان از نظر تعداد
ارکان در اختیار در برترین موقعیــت خود پس از جنگ جهانی
دوم قرار گرفته اند .در بیست و سه ایالت هم کنگره ایالتی و هم
فرمانداری را در اختیار دارند -این رقم برای حزب دموکرات هفت
ایالت است -و اکثریت فرمانداران ،کنگره های ایالتی و مجلس
نمایندگان و سنا جمهوریخواه هستند .انها فقط در کاخ سفید در
اکثریت نیستند! وضعیت ناامید کننده ارا برای حزب دموکرات در
انتخابات میان دوره ای 2014نیاز به توضیح ندارد .مردم ایران
هم که مذاکرات وزارت امورخارجه با دولت دموکرات امریکا را
پیگیریمی کننداحتماالازارایاخیرامریکایی هادلسردشده اند.
حق هم دارند .باتوجه به اخریــن خاطره مردم جهان از رهبری
جمهوریخواهــان ( )2000-2008در نگاه اول همه چیز برای
نگرانی از بازگشت جمهوریخواهی کافی است .به همین خاطر
دراینروزهاازتبعاتمنفیقدرتگرفتنابی هادرسپهرسیاسی
امریکابراوضاعاوکراینوعراقومذاکراتباایرانو...بسیارسخن
گفته شده است .شاید بد نباشد اگر چند دلیل را برای کمتر نگران
بودنمرورکنیم.
-1وارن بافت دوازدهمیــن ثروتمند جهان چندی قبل
پیش بینی کرد که هیالری کلینتون در انتخابات 2016نامزد
و پیروز خواهد شــد .گرچه درصد پایین محبوبیت باراک اوباما
باعث نگرانی حامیان دموکرات ها شده اما کمپین انها برای سال
2016عجالتا وضع بسامان تری از رقیب دارد .کلینتون عالوه بر
اینکهپروفایل بی رقیبیداردتااینلحظهرقیبجدیدرونحزبی
فارغالتحصیلدانشگاهییل،
همدربرابرشقدعلمنکردهاست.او
هشت سالبانویاولامریکا،هشتسالسناتورایالتنیویورک
وچهارسالوزیرخارجهوشایدمهمترازهمههمسرمحبوب ترین
سیاستمدارزندهایاالتمتحدهاست!اوبیشازیکسالاستکه
باشعار«امادهبرایهیالری»کمپینغیررسمیخودرااغازکرده
است.کتابخاطراتدورانوزارت خارجهرامنتشرکرده،بهایاالت
مختلف سفر کرده و از هواداران پول جمع کرده است .عالوه بر
رزومه قوی خود هیالری کلینتون همسرش هم سرمایه مهمی
در موفقیت او محسوب می شود .هیالری در سال 2008رقابت
درون حزبی را به اوباما باخت .اما بیل کلینتون هم در ان دوره و
هم در سال 2012برای انتخاب اوباما تالش موثری کرد .تالشی
کههشتسالکاخسفیدرادراختیاراوباما-بایدنقرارداد.باتوجه
بهایندینبزرگاگروضعیتهیالریکلینتوندرنظرسنجی ها
افتمحسوسینکندبعیداستکهرقیبیدرحزبدموکراتبتواند
شانس نامزدی در انتخابات 2016را از وی بگیرد.
-2دموگرافیامریکابهسوددموکرات هادرحالتغییراست.
ازسه دهه بعد دیگر سفید پوست ها اکثریت را در امریکا نخواهند
داشت .جوانان ،رنگین پوست ها و زنان پایگاه رای دموکرات ها
هست.روندپذیرشمهاجرونسبتباالترزادوولدمهاجرانوضع
را برای محافظه کاران بدتر خواهد کرد .به همین دلیل است که
پیروزیاصلیجمهوریخواهاندرسناوفرمانداری هانبایدبهمعنی
تضمینبرندهشدنانهادرانتخاباتریاست جمهوریتفسیرشود.
ساختارسنایامریکاباهدفحفظاتحادایاالتبرمبنایهرایالت
دوکرسیطراحیشدهاست.ایالتکالیفرنیابا 38میلیونجمعیت
ووایومینگبا 580هزارنفرتعدادسناتورمساویبهسنامی فرستند.
فرمول الکترال (تسهیم جمعیتی) در انتخابات ریاست جمهوری
می تواند حتی در صورت برگزاری انتخاب در همین امروز هم
نتیجه ای متفاوت به دست دهد .چه انکه هم اکنون هم دو ایالت
کلیدی نیویورک و کالیفرنیا با مجموع 58میلیون نفر جمعیت
به طورکاملتوسطحزبدموکراتادارهمی شوند.
-3اوباما با هوشیاری نســبت به وضع محبوبیت خود و
شکســت فاحش حزب دموکرات در انتخابات اخیر استراتژی
اصرار بر مزیت هایش را برگزیده است .او دو روز بعد از شکست
سنگین حزبش ،به مخالفین پیروزش گوشزد کرد که «مردم
امریکا از واشنگتن انتظار عمل قاطع دارند .من دو سال پر مشغله
را پیش رو دارم وتمام برنامه هایم مثل اصالحات بیمه درمانی و
سیاست های مهاجرت را دنبال خواهم کرد ».اوباما حتی تهدید
کرده که «دستور اجرایی» برای اعطای اقامت دائم به مهاجران
غیرقانونی را با اســتفاده از اختیارات خود صادر خواهد کرد .این
بزرگترین کارت در دست اوباماست که اجرایی شدن ان کابوسی
برایجمهوریخواهانخواهدبود.اعطایاقامتدائمبه 11میلیون
مهاجر غیرقانونی محبوبیت فزاینده ای برای اوباما بین اقلیت ها
خصوصا التین ها به وجود خواهــد اورد .اهرم اعطای اقامت یا
خود به مدد پایگاه تضعیف شده دموکرات ها خواهد امد یا اوباما
با استفاده چماق گونه از ان برای سایر لوایح خود از کنگره و سنای
جمهوریخواهرایخواهدگرفت.
-4ساختاردوحزبیقدرتدرامریکاازظرفیتخوبیبرای
تحوالتفراکسیونیدرونایندوحزببرخورداراست.همانطور
که عملکرد فاجعه بار بوش و به میراث گذاشتن دو کشور تحت
اشغال و امریکایی غرق در دومین بحران مالی تاریخ ،نئوکان ها
را درون حزب جمهوریخواه به حاشــیه برد ،کاهش محبوبیت
اوباما هم باعث تقویت طیف های راستگرا تر حزب دموکرات
شده است .روند بازسازی درونی حزب جمهوریخواه روشن است.
در اختالفات سنگین با اوباما و در ماجرای تعطیلی دولت در پاییز
2013جمهوریخواهان مســئولیت را به گردن محافظه کاران
افراطی«تی پارتی»انداختندوعموماخودرامخالفاننشاندادند.
هویت یابی «تی پارتی» به عنوان نماد محافظه گرایی افراطی
نشانه ای از تمایل اکثریت جمهوریخواهان به پاک نگه داشتن
دامانشان از سیاست های راستگرایانه تند است .بر همین اساس
چنداننبایدبههمکاریکنگرهجمهوریخواهبادولتدموکراتدر
دوسالایندهبدبینبود.میچمکانل،سناتورجمهوریخواهکنتاکی
و رهبر اینده اکثریت سنای امریکا در اولین اظهارنظر خود گفت:
«مردمازمامی خواهنداموررادرواشنگتنبهسرانجامبرسانیم».
یدانندکهاگردوسالایندهراتنهاصرف
جمهوریخواهانم
مقابله با لوایح اوباما و مستهلک کردن دولت کنند به رایشان در
سال 2016افزوده نخواهد شد .انان بعد از کابوس بوش به دنبال
کارنامه روشن حکمرانی و اجرای سیاست های موفق هستند،
پس بعید است در دوسال پیش رو به طور افراطی با دولت اوباما
درگیرشوند.عواملزیادیقادربهتغییربازیهستند.نهاییشدن
نامزد جمهوریخواهان و نمایش فــردی وی ،عملکرد اوباما در
منازعه هسته ای با ایران ،تولید شغل و رونق اقتصادی ،سرکوب
داعش و اپیدمی ابوال و شوق ملت امریکا برای رای دادن همه
می توانند پیش بینی ها برای سال 2016را تغییر دهند .فعال تنها
یک چیز مشخص است و ان اینکه بازی برای اوباما تمام نشده و
هنوزمعلومنیستکهاوبهافتخاریاشرمتاریخدولت هایامریکا
تبدیلخواهدشد.
ابوالفتح در گفت وگو با مثلث
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
حزب جمهوریخواه امریکا با پیروزی در انتخابات
میان دوره ای این کشور توانست کنترل مجلس
سنای این کشور را در دست بگیرد و به این ترتیب
برای اولین بار از سال ۲۰۰۶به این سوست که
جمهوریخواهان کنترل مجلس سنا و مجلس
نمایندگان امریکا را در دست گرفته اند .ارزیابی
شما از نتیجه انتخابات میان دورهای در امریکا
چیست؟
قابــل انتظــار بــود و پی ش بینی م یشــد که
جمهوریخواهان مجلس سنا را از ان خود کنند و از ژانویه
2015که دوره جدید کنگره اغاز م یشــود تــا ژانویه 2016
یعنی دوره انتخابات بعدی ،کاخ ســفید و باراک اوباما با قوه
قانونگذاری یکدستی که توسط حزب رقیب اداره م ی شود،
مواجه شوند .از انجا که تعارض و جدال ایدئولوژیک در امریکا
میان جناح راست یا محافظه کار و جناح لیب رال به اوج خود
رسیده و شدت ان در دهههای گذشته ب ی سابقه بوده است،
م یتوان انتظار داشت در تمامی موضوعات حساس و مهم
امریکا چه در عرصه داخلی و چه خارجی ،از این پس نوعی
بن بست بروز کند.
عمده ترین دالیل شکست دموکراتها و پیروزی
جمهوریخواهان را چه م یدانید؟
نظرســنج یها حکایت از کاهش محبوبیت رئی س جمهور
داشــته باشــد .انتخابات اخیر در امریکا و رقابتهایی که
پیش از انتخابات انجام گرفت ،نشان م یداد که تعدادی از
نامزدهای حزب تالش م یکنند با صراحت و به طور اشکارا
خودشان را متفاوت از اوباما نشــان دهند و اعالم کنند که
سیاست دولت را قبول ندارند به این امید که ارایی را از سمت
رای دهندگان کســب کنند .اتخاذ این رویکرد که در امریکا
مرسوم است باعث م یشود حزبی که کاخ سفید را در اختیار
دارد با تشتت مواجه شود و گروهی که در ادبیات سیاسی به
انها فرصت طلب گفته م یشود با تضعیف دولت و تخریب
چهره حزب حاکم در پی ان باشند که منافع شخصی خود
را دنبال کنند که این باعث تغییر فضــا علیه حزب حاکم
م ی شود .همچنین نکته دیگری که هواداران حزب دموکرات
مطرح کرده اند این است که کاهش مداوم مشارکت عمومی
در امریکا سبب م ی شود که حزب حاکم یعنی حزبی که دولت
را در دست دارد ،بیش از حزب رقیب تحت تاثیر قرار گیرد.
در واقع دموکرات ها معتقدند کــه اگر مردم قهر نم ی کردند
و تعداد بیشــتری از مردم در انتخابات میان دوره ای شرکت
م ی کردند ،امکان رقابت با حزب جمهوریخواه وجود داشت .به
هر حال م ی توان گفت که این عوامل در کنار هم باعث شد
تها در انتخابات میان دوره ای شکست بخورند.
که دموکرا
شما بیشتر به عوامل داخلی اشاره کردید .نقش
سیاســت خارجی و اقدامات دولــت دموکرات
باراک اوباما در این عرصه تاچ ه حد در نتیجه این
انتخابات تاثیر داشت؟
سیاست خارجی نیز قطعا در این نتیجه انتخابات
موثر بوده اســت اما باید در نظر گرفت کــه دغدغه عموم
مردم امریکا به خصوص اقشــار متوســط و رو به پایین در
مورد سیاست خارجی یک دغدغه ملی نیست .در واقع این
نخبگان ،فعاالن عرصه سیاست ،رسانه و اقتصاد هستند که
نگاه بی ن المللی دارند و نگران حــوادث و وقایع بی ن المللی
هســتند .به ویژه در انتخابات میان دوره ای که قرار نیست
رئی س جمهور تعیین شود مسائل منطقه ای ،محلی و ایالتی
بیشتر تعیی ن کننده است و این طیف از امور یعنی سیاست
خارجی و مسائل امنیتی جایگاهی ب رای مردم عادی ندارد.
اما برخی کارشناسان م یگویند که مسائلی مانند
قدرت گرفتن داعش و ســر بریدن اتباع غربی
توسط انها یا دیگر اتفاقاتی از این دست در تغییر
نگاه مردم به حزب حاکم یعنی حزب دموکرات
تاثیر داشته است .نظر شما چیست؟
ایا اوبامــا در این دو ســال باقیمانده م ی تواند
اقداماتی انجام دهد تا وجهه دموکرات ها را نزد
مردم بهبود بخشد؟ به بیان دیگر رئی س جمهور
امریــکا در ایــن مــدت باقیمانــده از دوران
ریاست جمهوری اش و در شرایطی که اکثریت
کنگره دست حزب رقیب است چه سیاستی را در
پیش خواهد گرفت؟
یک نکته را باید مدنظر داشت مبنی بر اینکه اکنون
دیگر کار از دست شخص رئی س جمهور خارج شده است زی را
دیگر قرار نیست کرسی او دو سال دیگر به رای گذاشته شود.
در واقع عموم روسای جمهور در این وضعیت به نوعی خود
را کنار م ی کشند و تالش م ی کنند با به حاشیه رفتن فرصت
را ب رای دیگر نامزدهای مطرح حزبشان فراهم کنند .در این
میان تنها اقدامی که بــاراک اوباما م ی تواند انجام دهد این
است که تالش کند تا شکاف های درونی حزب سر باز نکند.
همچنین اگر جو بایدن وارد رقابت های انتخاباتی شــود و
هیالری کلینتون نیز در رقابت های ریاست جمهوری شرکت
کند ،این مساله باعث م ی شود که حزب دموکرات دچار یک
ضربه درونی شود و به این ترتیب شاید دموکرات ها نتوانند در
مقابل جمهوریخواهان یک چهره مقتدر از خود نشان دهند.
البته مشــروط به اینکــه جمهوریخواهــان بتوانند
یک چهــره کاریزماتیــک و قابل قبولــی را در انتخابات
ریاست جمهوری ارائه دهند .امید دموکرات ها این است که در
نهایت جامعه امریکا بپذیرد مسئولیت بن بس ت های سیاسی
احتمالی تا دو سال اینده متوجه کارشکنی جمهوریخواهان
است .اگر این اتفاق بیفتد شــاید اقبال عمومی به سمت
دموکرات ها باشد.
ایا م ی توان گفت که شکســت دموکرات ها در
انتخابات میان دوره ای ،پی ش زمینه شکســت
انها در انتخابات ریاســت جمهوری سال 2016
خواهد بود یا نتیجه ایــن انتخابات با توجه به
فاکتورهایی که برای مردم مهم اســت ربطی
به نتیجه انتخابات ریاســت جمهوری نخواهد
داشت؟
باید بپذیریم شاخ ص های انتخابات میان دوره ای با
انتخابات ریاست جمهوری کامال متفاوت است .در عین حال
مثلث | شماره 241
ســنت سیاســی در ایاالت متحده امریکا به این
گونه اســت که عموما در انتخابات میان دورهای ،حزبی که
ریاست جمهوری را در اختیار دارد ،کرسی از دست م یدهد.
این مساله نیز به این دلیل است که ناکام یها و شکس تها
در اجرای برنامهها یا تامین انتظار افکار عمومی در نهایت
متوجه دولت م یشــود و دولت به دلیل اینکه مسئول اداره
کشور اســت ،ضربه گیر اعتراضات افکار عمومی م یشود.
بناب راین رویداد قابل انتظاری بود که دموکراتها در انتخابات
میان دورهای کرس یهایشان را از دست بدهند.
اما جدا از این سنت سیاسی چند رویداد دست به دست
هم داد و باعث شد که جمهوریخواهان در این انتخابات به
پیروزی برسند .نخست اینکه به هر حال هنوز تبعات بحران
اقتصادی که ســال 2007-2008گریبــان امریکا را گرفت،
پایان نیافته است .در واقع گرچه اقتصاد امریکا از رکود خارج
شده است اما هنوز با دوران رونق و شکوفایی فاصله زیادی
دارد .تثبیت می زان بیکاری روی عدد حدود 6/5تا هفت درصد
در ایاالت متحده نشان داد که سیاستهای انبساطی دولت
باراک اوباما نتیجه بخش نبوده و دولت به دلیل کمبود منابع
مالی و همچنین فشــار جناح راســت مجبور شده است از
برخی ب رنامه های رفاهی صرفنظر کند .از جمله اینکه تع داد
کمتری از افراد از کوپنهای غذایی بهره مند شــوند ،بیمه
بیکاری به می زان کمتری به متقاضیان داده شود و وامهای
دانشجویی کم بهره متوقف شد و بهره این وامها نیز دوب رابر
شود .به این ترتیب وضعیت اشتغال و معیشت مردم امریکا
انطور که انتظــار م یرفت با ورود اوباما و شــعار تغییر وی
متحول شود ،دگرگون نشد.
نکته بعدی این اســت که انتخابات ریاست جمهوری
نیز در امریکا در پیش اســت و عموما به طور سنتی تعداد
زیادی از نامزدهای حزب حاکم بر کاخ سفید تالش م یکنند
فاصله خود را با رئی س جمهور افزایش دهند .به خصوص اگر
4
امیرعلـی ابوالفتـح،
کارشـناس مسـائل امریکا
در رابطـه بـا پیـروزی
اخیـر جمهوریخواهـان در
انتخابـات میـان دورهای
کنگـره ،ضمـن قابـل
پی ش بینـی خوانـدن ایـن
نتیجه ،م یگویـد« :باتوجه به انکـه قوه مقننه
و مجریـه در امریـکا طی دو سـال پیـش رو در
اختیار دو جناح رقیب اسـت باید انتظار داشـت
که دولـت در بسـیاری از ب رنام ه هـا و طرح هایش
بـا بن بسـت مواجـه شـود».
من نم ی خواهم منکر تاثیر موضوعات بی ن المللی
بر ارای مردم امریکا شوم .زی را به ه ر حال دولت امریکا از طرف
منتقدانش به یک دولت ب ی تدبیر ،مســتاصل و ناتوان در
برخورد با تهدیدات امنیتی معرفی شده است .از قضیه لیبی
که سفیر امریکا را در بنغازی کشتند تا مساله هسته ای ای ران
یعنی اینکه ایران توانســت در دوره ریاست جمهوری باراک
اوباما خواســته خود را تحمیل کند و به فناوری صلح امیز
هسته ای با رضایت امریکا دست یابد ،از ظهور قدرت روسیه
و قدرتنمایی این کشــور در اوکراین که در پی ان در مقابل
چشم اوباما بخشی از خاک این کشــور اروپایی جدا شد تا
ظهور داعش و عدم موفقیت اوباما ب رای سرنگونی بشار اسد،
همه و همه عواملی هستند که رئی س جمهور امریکا را در
عرصه سیاست خارجی از نظر منتقدان ناتوان نشان م ی دهد.
البته از دید مــردم امریکا ،اوباما در حوزه سیاســت خارجی
نقاط قوتی نیــز دارد از جمله اینکه در زمــان تصدی اوباما
بر کاخ سفید بود که اســامه بن الدن ،رهبر پیشین القاعده
کشته شد و وجهه امریکا نزد جهان عرب با بحث قیام های
ع ربی تاحدودی بهبود یافت .اما انچه مسلم است در نهایت
سیاست اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی تعیی ن کننده می زان
توجه عموم رای دهندگان اســت و در امریکا نیز همانند هر
کشــور دیگری ب رای عموم مردم بحث هــای داخلی مانند
بیمه های درمانی ،اشــتغال و تورم مهم است .در واقع فقط
ب رای نخبگان جامعه مسائلی مانند داعش و ب رنامه هسته ای
ای ران و قدرتیابی روسیه نگران کننده است و م ی تواند در ارای
انها تاثیرگذار باشد.
بین الملل
جمهوریخواهان در لغو تحریم ها
علیه ایران سنگ اندازی می کنند
بین الملل
63
بین الملل
ترکیب جمعیتی ایاالت متحده امریکا نیز به گونه ای متحول
شده و گروه های جدید رای دهنده ای شکل گرفته است که
احتمال پیروزی نامزد حزب جمهوریخواه را به رغم پیروزی
انها در انتخابات میان دوره ای دشوار م ی کند .مهاجرتبارها
و التی ن تبارها به شدت از عملکرد جمهوریخواهان ناخرسند
هستند و اینکه نامزدهای جمهوریخواه بتوانند اعتماد این
گروه ها را به دست بیاورند بسیار دشــوار است ،مگر اینکه
در موضوعات حساسی مانند بحث مهاجرت ها تجدید نظر
کنند .این مساله را نیز باید در نظر گرفت که فضای سیاسی
و فرهنگی در امریکا از یک دهه پیش به سمت جریان های
لیب رالی سمت و سو یافته است.
در این مفهوم کالن م ی توان گفت امریکای ی ها با هر
انچه نشانه بازگشت به عقب و محافظه کاری و سنت گرایی
باشد مخالفت م ی کنند و هر چیزی که نشانه ازادی ،تحمل
عقاید و تکثرگرایی باشــد خــودش را در فرایند انتخابات
نشــان خواهد داد .اگر این فرض کلی را در نظر بگیریم در
زی ر مجموعه ان م ی توان گفت اتفاقاتــی در ایاالت متحده
طی دو دهه اخیر رخ داده که زمینه پیروزی یک رئی س جمهور
محافظه کار را در این کشور بیش از پیش ضعیف م ی کند.
همانطور که اشاره شد بافت جمعیتی ایاالت متحده امریکا
یکی از عوامل مهم است .تا چند دهه پیش سفیدپوستان
اروپای ی تبــار اکثریت قریب بــه اتفاق جامعه را تشــکیل
م یدادند و اقلی ت ها شــامل سیاهپوست ها ،هیسپانیک ها
و اسیای ی تبارها در مکانی قرار داشــتند که نم ی توانستند
تهدیدی باشند ب رای اکثریت سفی د پوست اروپای ی تبار .اما با
گذشت زمان هم بر جمعیت سیاهپوستان افزوده شد و هم
بر جمعیت هیسپانیک ها .باالترین رشد جمعیتی را در حال
حاضر هیســپانیک ها دارند و به نظر م ی رسد تا سال 2050
تعداد هیسپانیک ها به 30درصد جمعیت برسد .این مساله
بدان معناست هرکسی که دیدگاهها ،انتظارات و دغدغههای
هیسپان یکها را نتواند محقق کند شانسی ب رای پیروزی در
انتخابات نخواهد داشت.
در جامعــه ای کــه مــاری جوانــا را دیگــر مــواد
مخدر نم ی دانند و اقبال گســترده ای به پذیــرش ازدواج
همجنسگرایان وجود دارد ،دیگر ارزش های محافظه کارانه
و ســنتی جمهوریخواهان خریــداری نــدارد .حتی تاکید
جمهوریخواهان به این مواضــع م ی تواند باعث رویگردانی
بیشــتر عموم مردم امریــکا از این حزب شــود .بناب راین
مسائل بســیاری در تعیین نتیجه هر انتخاباتی نقش دارد
و از اکنون نم ی تــوان گفت که شکســت دموکرات ها در
انتخابات میان دوره ای منجر به شکســت انها در انتخابات
ریاست جمهوری سال 2016خواهد شد.
بین الملل
64
مثلث | شماره 241
تصاحب اکثریت کرســی های کنگره ب ه وسیله
جمهوریخواهان ،کار باراک اوباما ،رئی س جمهوری
بدون شک در دو ســال اینده جمهوریخواهان هر
انچه را در تــوان دارند انجام خواهند داد تــا مانع موفقیت
طرحها و برنامه هایی شــوند که دموکراتهــا از انها ب رای
پیروزی در انتخابات 2016اســتفاده خواهنــد کرد .در این
راستا طیف وسیعی از طرحها و پیشــنهادها گرفتار نوعی
بن بست میان کاخ سفید و کنگره خواهد شد؛ حال از مسائل
مهاجرتی و تعیین بودجه سنوانی گرفته تا مسائل امنیتی و
سیاست خارجی همچون نوع مقابله با قدرتنمایی روسها
در شرق اروپا ،تحوالت خاورمیانه ،سرنوشت سوریه و اینده
مناسبات با ای ران و برنامه هستهای ممکن است شامل این
بن بست شوند.
زی را موفقیــت در هر یک از این موضوعات شــانس
دموکرات ها را در انتخابات بعدی افزایــش داده و در مقابل
موجب کاهش شانس جمهوریخواهان خواهد شد .این نکته
را نیز باید در نظر گرفت که در ادبیات سیاسی امریکا ،اصوال
به رئی س جمهور در دو سال اخر هشت سال ریاست جمهوری،
«اردک لنگ» گفته م ی شود و این ناتوانی زمانی ملموس تر
خواهد شد که یک حزب قوه مجریه و حزب دیگر ،قوه مقننه
را در کنترل داشته باشد.
یک موضوع چندوجهی است؛ از یک طرف م یخواهند طی
انجام این گفت وگوهــا ،ایران تعهداتــی را بپذیرد و برنامه
هســتهایاش را کاهش دهد و از طــرف دیگر اصال مایل
نیســتند دولت دموکرات اوباما در ایــن زمینه به موفقیت
دست یابد ،بناب راین به نظر نم یرسد طی این مدت تعیین
شده یعنی تا سوم اذر ماه ،نمایندگان کنگره مخالفتی با روند
مذاکرات داشته باشند و به نوعی یک سکوت مصلحتی را
در پیش خواهند گرفت .در عین حال انها اگاه هســتند که
مذاکره کردن یا نکردن تنها با اختیار خود دولت است و کنگره
نم یتواند نقشی داشته باشــد؛ نقش کنگره هنگام اجرایی
شدن توافق نامه و برداشته شدن تحریمها مشخص م ی شود.
در این راستا اگر مذاکرات کنونی به عقد توافقنامه ای
منجر شود که دولت امریکا و دیگر کشورهای گروه 5+1ملزم
به لغو تحریم های هستهای علیه ای ران شوند ،انگاه مشکل
اغاز م یشود زی را دولت امریکا ب رای قانع کردن کنگره تحت
کنترل جمهوریخواهان با هدف ابطال قوانین تحریمی علیه
ای ران با مشکالتی مواجه خواهد شد.
از انجا که اجرای ی شدن توافق نامه احتمالی به عنوان
موفقیــت دولــت اوبامــا و دموکرات ها تلقی م یشــود،
جمهوریخواهان در تحقق ان ســنگ اندازی خواهند کرد.
از این رو شــاید بتوان گفت بهترین وضعیت ب رای ای ران در
رابطه با عمل کردن امریکا به تعهدات احتمال ی اش ،زمانی
خواهد بود که قدرت در این کشور یکدست شود و قوه مجریه
و مقننه در کنترل یک حزب باشد که این احتمال از ژانویه
2017امکان تحقق دارد.
در موضوع خاص برنامه هســته ای ای ران به نظر
نم ی رســد تغییر ترکیب سیاســی کنگره در روند کنونی
مذاکرات اخــال ایجاد کند؛ زیــرا جمهوریخواهان به رغم
تمام انتقاداتی که به دولت اوباما نســبت به روند مذاکرات
دارند ،فعــا پذیرفته اند که به دیپلماســی فرصت دهند تا
شــاید طرح های رئی س جمهور دموکرات ب رای حل مساله
ل تصور است
هسته ای ای ران نتیجه بخش باشد؛ بناب راین قاب
تا زمانی که مذاکرات مسیر رو به پیشرفت دارد و امید به حل
مسالمت امیز موضوع هسته ای وجود دارد ،اعتراضات لفظی
جمهوریخواهان و کنگره بعدی تاثیر عملی بر گفت وگوها
نگذارد .در واقع موضوع هسته ای ای ران ب رای جمهوریخواهان
در امریکا در تمام قوانینــی که کنگره علیه ای ران
تصویب کرده به رئی س جمهور اجازه داده اســت که تا شش
ماه انها را به حالت تعلیــق دراورد .در رابطه با تحریم های
اعمال شده علیه ایران نیز اوباما فقط م ی تواند شش ماه انها
را به حالت تعلیق دراورد؛ این در شرایطی است که مقامات
ای رانی بارها اعالم کرده اند که به دنبال لغو تحریم ها هستند.
حال دیگر این مشکل امریکا و کنگره است که باید به نوعی
با هم کنار بیایند؛ اما در هر صــورت طرف ای رانی گفته که
خواستار برداشته شدن تمامی تحریم ها در توافقنامه جامع
است .در این شرایط پرزیدنت اوباما ب رای حل پرونده هسته ای
ای ران و موفقیت در این مســیر ،باید راه حلی جهت راضی
کردن نمایندگان کنگره پیدا کند.
را برای اجرای برنام ه هایش در دو ســال اینده
دشوارتر خواهد کرد و مطابق صحب ت های شما
طی این دو سال باید شاهد کارشکن یهای شدید
حــزب جمهوریخواه در قبــال دولت دموکرات
باشــیم .فضای پی ش روی میان دولت و کنگره
امریکا را چطور م ی بینید؟
یکی از مهمترین مســائلی که پس از پیروزی
جمهوریخواهــان ب ه طور جدی مطرح شــده
است ،احتمال کارشــکنی نمایندگان این حزب
در روند مذاکرات هســته ای میان ایران و گروه
5+1اســت .باتوجه به فضای فعلی مذاکرات و
همچنین شرایط داخلی امریکا ،ایا ممکن است
گفت وگوهای هســتهای از این پس با مشکل
مواجه شود؟
در رابطه با مساله تحری مها ،مقامات ایرانی بارها
تاکید کرده اند در صورت امضای توافق جامع کل
تحری م ها ،چه تحری م های شورای امنیت سازمان
ملل و چه تحری م های مضاعف امریکا و اتحادیه
اروپا باید لغو شود .در رابطه با تحری مهایی که
لغوشان نیاز به مصوبه کنگره امریکا دارد ،اوباما
چه خواهد کرد؟
بازی در زمین دیگران
نگاهی دیگر
بین الملل
مایکل کوهن در مجله فارین پالسی شکست حزب دموک رات و باراک اوباما در
انتخابات میان دوره ای کنگره امریکا را مورد بررسی ق رار م ی دهد .او در این یادداشت
تاکید م ی کند که اوباما با برخی دستاوردها در عرصه سیاست خارجی م ی تواند خود
را از باخت کامل نجات دهد.
به خاطر مردم تغییر نکن
اقای رئیس جمهور
مایکل .ای .کوهن -سارا بهنام
نویسنده -مترجم
مثلث | شماره 241
شکست جانانه در انتخابات میان دوره ،رفراندومی بر
سیاست خارجه اوباما نبود .او ب رای دو سال اینده ،با دو ب رابر
کردن مبلغ شرط بندی اش باید بر سر حرف خود بایستد.
پس از شکست سخت در انتخابات میان دوره ،اوباما،
پیشنهاداتی را از ســوی صاحب نظ ران دریافت کرده است
«به ســمت مرکز حرکت کن»« ،نه ،به چــپ برو»« ،باجمهوریخواهان کار کن»« ،نه ،بــه جمهوریخواهان بگو
بروند به جهنم»« ،برخــی از کارمندانت را اخ راج کن»« ،نه
همه کارمندانت را اخ راج کن» ،و...
او باید چشم خود را بر بسیاری از این نظ رات (البته به جز
نظر من) ببندد ،اما نه از همــه انها ،مخصوصا در زمانی که
مربوط به سیاست خارجی است.
صحنــه بی ن المللی تنها جایی اســت کــه ب رای او
باقی مانــده ،جایی که انعطاف پذیــری الزم و امید را ب رای
پیروزی های چشمگیر سیاسی وی خواهد داشت.
نسبت به کم کاری های قبلی ،او باید در هر چیزی از
تجارت ازاد تا معامله هسته ای با ای ران جسورانه پیش رود .در
واقع ،پس از حمام خون روز سه شنبه ،ب رای همه گفت وگوها
از نوع «م ی توان زمینــه تفاهم پیدا کرد» ،دو ســال پر از
بزرگترین اختالل دو قطبی در عملکرد و قفل شدگی کار در
واشنگتن پیش روی ماست .سیاست خارجی بهترین راه ب رای
اوباماست تا بتواند خود را از نظر سیاسی اثبات کند و تصویر
در هم شکسته خود را در نظر عام بازسازی کند.
بخشی از دلیل این نوع نگرش ب ی مالحظه نسبت به
اوباما ،که البته بخش بزرگی است این بود که او نم ی تواند
پیروز شود« :رای دهندگان از این عصبانی هستند که به نظر
م ی رسد جهان در حال از هم گسستگی است (که نیست) ،و
انها اوباما را در اینکه نم ی تواند جلوی این از هم گسستگی
را بگیرد مقصر م ی دانند(که نم ی تواند) در میادین سیاسی،
بیشتر امریکای ی ها حام ی موضعی هستند که اوباما اتخاذ
کرده اســت .ب رای مثال ،در نظ ر سنجی که از رای دهندگان،
توسط روزنامه وال استریت ژورنال صورت گرفته ،مشخص
شــد که امریکای ی ها اقدام اوباما علیه دولت اسالمی را با
اختالف ٥٨بــه ٣٥درصد -تایید کردنــد ،نتیجه ای قابل
ستایش در زمان خود ،زمانی که سیاست های اوباما و خود
اوباما در دورترین نقطه از مجبوبیت قرار دارند».
این بدان معنی نیســت که رای دهندگان سیاســت
خارجی را مهم شمرده اند (قضاوت ب ر اساس هر قطعه از ارای
به صندوق انداخته شده بود که در دسترس بوده است) ،نه،
واقعا اهمیت نداده اند .ب ر اساس ارای رای دهندگان ،سیاست
خارجی به عنوان نگرانی اصلــی ،یک نفر از میان هر هفت
نفر بوده است که با فاصله در پشت سر نگران ی هایی چون
اقتصاد و بیمه درمانی قرار داشته است .انهایی که موضوع را
جدی گرفتند ،تمایل داشتند به جمهوریخواهان تکیه بزنند،
جمهوریخواهانی که چیز زیادی به ما نم ی گفتند و به طور
کلی همه رای دهندگان در روز سه شنبه به جمهوریخواهان
تکیه زده بودند.
پس نتیجه انتخابــات ،رای مخالف بــه عملگرایی
سیاست خارجی نبود حتی حکمی ب رای ویژگ ی های مواضع
سیاست خارجی اوباما هم نبود .فریادی ناتمام از سر ناامیدی
در نگران ی های ممتد اقتصادی بود و صدای طبلی از اخبار
بد بی ن المللی که اوباما ،به عنوان رئی س جمهور ،مقصر ان
شمرده شده است.
اینجا بود که سیاســت خارجی موضوعی شــد ب رای
تضعیــف اعتمــاد رای دهندگان بــه اوباما و سرپرســتی
ریاست جمهوری اش .قبل از اکتبر ،مطالعه جالبی ب ر اساس
دیدگاه های والمورت مامز معروف در کارولینای شــمالی و
لوییزیانا صورت گرفته بود .انچه مامورین ســنجش افکار
عمومی یافتند این بود که در ماه ســپتامبر ،دولت اسالمی
«نگرانی عمــده» بوده اســت ،اما در ماه اکتبــر در اغلب
موارد «نگران ی ها کامال در خصوص ابوال» جایگزین شــده
اســت .همچنان ،هیچ کدام از زنان تهدید ابوال را تهدیدی
قریب الوقوع نم ی بینند یا حتی احساس نم ی کنند که ممکن
است شــخصا انها را تحت تاثیر قرار بدهد .به نسبت ،این
نظرسنج ی ها مظهر یک سری نگران ی های بزرگتری بوده
اســت؛ اقتصاد ،نقش دولت و امنیت ملــی و موضوعاتی
برجسته تر.
این موضوعات به نظر نم ی رسد که به خودی خود روی
این ارا تاثی ر گذار بوده باشد ،اما به راحتی احساس خمودگی
دائمی و ناامیدی در رهبری کشور را تقویت م ی کند .در حالی
که چنین نتیجه گیری از میان نمونه های کوچک بســیار
سخت است .طبق نظ ر سنجی جرمی رزنر ،مامور نظ ر سنجی
در شــرکت گرینبرگ ،کویین لند ،رزر صورت گرفته ،چنین
دریافت هایی از عدم ثبات جهانی -و رئی س جمهوری که قادر
به استفاده از قدرت سیاسی خود به طور موثر در مقابله با این
عدم ثبات نیست -بیشتر او را به سمت ارای منفی هدایت
بین الملل
اوباما هنوز در عرصه سیاست خارجی قدرت مانور دارد
65
بین الملل
66
مثلث | شماره 241
بین الملل
کرد و او را تبدیل به مزاحمت ملــی دموکرات ها کرد .با این
وجود ،موضوعات دریافت شده ،چیزی نیست که اوباما بتواند
انها را تثبیت کند یا با صرف وقت بیشتر انها را بازسازی کند،
چرا که انچه انجام گرفته ،انجام گرفته است.
در بخــش اعظمــی از دوره اول ریاســت جمهوری
خود ،اوباما بــا اجازه دادن بــه عقاید افراطــی در هدایت
تصمیم ســازی های سیاســی ،به طور مداوم اشتباهاتی را
مرتکب شده است و این مساله او را تبدیل به رئی س جمهوری
کرد که به واسطه شکســت از ریســک متنفر بوده است.
بهترین مثال تصمیم وی در فرستادن سه هزار سرباز مهاجم
به افغانستان در سال ٢٠٠٩است ،رقمی که در ذهن بیشتر
تداع ی کننده عقاید سیاســی رئی س جمهوری با یک تفکر
استراتژیک هوشــمندانه اســت .با این وجود در دوره دوم،
اوباما به نظر م ی رسید که با غریزه قضاوت و غریزه ای که در
سیاست خارجی داشــت خود را به سطحی باالتر از کالس
کارشناسان ،مخالفان سیاســی اش ،یا حتی مشاوران خود
رهنمون شده است.
در جنگ داخلی در سوریه ،او با سال ها فشار ب رای پاسخ
قوی تر و حتی با زاویه دید قریب به اتفاق تیم امنیت ملی خود
مبنی بر درگیری مستقیم امریکا در جنگ ،مخالفت کرد.
در اسرائیل او به طور فزاینده ای هشدارهای سیاسی
خود را با ب ی دقتی اعــام کرد ،از انتقاد به شهرک ســازی
نخس ت وزیر بنیامین نتانیاهو تا رفتار دولت اوباما در جنگ
اخیر غزه.
در افغانســتان ،در اغــاز برگشــت از دوره اول
ریاست جمهوری ،او با مشــاوران نظامی خود مخالفت کرد
و جدول زمانبندی ب رای بیرون کشــیدن ســربازان امریکا
از افغانســتان را اعالم کرد؛ موضعــی بحث ب ر انگیز ب رای
تصمیمی که او پی ش تر با سرعت اتخاذ کرده بود.
در مذاکرات هســته ای ایــران ،او در معرض انتقادات
ی جمهوریخواهان اســت و بیشتر از دست دادن زمین
دائم
بازی موفق در کمیته امریکا و اسرائیل در مبارزه با کنگره بر
سر تحریم های بی ش تر علیه ته ران.
حتی در روسیه ،او با کسانی که بحث از این م ی کردند
که امریکا در پاسخ به مسکو در مورد مساله کریمه ،در حالی
که همزمان با استق رار پایه هواپیماهای جنگنده ،کشت ی های
جنگی و نیروها در شرق اروپا مواجه است ،بایستی قاطعانه تر
برخورد کنــد ،مخالفت کرد .این به این معنی نیســت که
همیشه الزاما تصمیم درست بوده است ،بلکه کاخ سفید به
مراتب تمایل بیشتری ب رای پذیرفتن ریسک های سیاسی را
پیش از ریاست جمهوری اوباما از خود نشان داده و این راهی
است که بایستی طی دو سال اینده طی شود.
این موضوع نشان دهنده این است که پیش از هر چیز،
ادامه فشار ب رای انجام معامله ای هسته ای با ای ران است که
م ی تواند جواهر تاج ب رنامه منع گسترش سالح های هسته ای
بر سر اوباما باشد .در عین حال ،زمان مهم است .با نزدیک
شــدن به ضرب االجل ٢٤نوامبر و این امکان مشخص که
مجلس سنا توسط حزب جمهوریخواهی کنترل م ی شود -
که ب رای تعیین تحریم های جدید علیه ای ران فشار م ی اورد و
این ممکن است به نتیجه رسیدن مذاکرات را سریعتر از زمان
بعد کند -حتی اگر به این معنا باشد که امریکا امتیازاتی را
مانند تعداد سانتریفیوژها به ای ران بدهد تا بتواند ای ران را حفظ
کند ،این کار ضروری به نظر م ی رسد.
در زمان بحران ســوریه و ع راق و مبارزه علیه دولت
اسالمی که چهره عمومی اوباما صدمه دیده است ،اشتیاق
کمتری درمیان مردم امریکا و مخصوصا کاخ ســفید ب رای
حضور نیروهای نظامی در میدان عــراق وجود دارد .ب رای
اوباما بهترین راه حل این خواهد بود که با تالش های نسبتا
کمتر کلیدی که او تاکنون در حمایت از ارتش ع راق داشته
اســت ،ایجاد یک ائتالف منطقه ای بــرای کنترل دولت
اسالمی و اســتفاده مجزا از نیروی هوایی ایاالت متحده را
ادامه دهد .این احتماال کم ضررترین استراتژی موجود است،
اگرچه به نظر م ی رسد که منجر به تشکیل جلسه با هدف
احمقانــه اوباما در «از بین بردن» داعش نخواهد شــد اما
احتماال یکی از بهترین شان س ها ب رای موفقیت در کنترل
گروه تروریستی است.
در اسرائیل ،کاخ سفید در هفته های اخیر بیش از هر
زمانی اشتیاق خود را به مخالفت مستقیم با نتانیاهو بر سر
موضوع شهرک سازی از طریق بانک وست اعالم کرده است.
اوباما بایستی نظر به وجود نداشتن گزینه ای در مورد زاویه
دید و خصومت میان واشنگتن و اورشلیم در اسناد باالدستی،
در کنسول امنیت ملی یا در طراحی طرح عمومی امریکا
راه حلی ب رای دو دولت ب رای استرس وارد کردن به اسرائیل
ارائه دهد( .ب ی اعتنایی اشکار وزارت دفاع در اواخر اکتبر فقط
گوشه ای از ان چیزی است که در پیش است ).ممکن است
که این تنها امید باقیمانده ب رای اجتناب از خونریزی بیشتر
در منطقه و منزوی شدن بیشتر اســرائیل باشد .هیالری
کلینتون قطعا در این مورد ذوق زده نخواهد شد ،اما ممکن
است که حتی با وجود ایجاد فاصله بین خود و رئی س جمهور
در مورد این مساله کمک کند.
یکــی از راه هایی کــه پیروزی روز سه شــنبه حزب
جمهوریخواه م ی تواند بــه نفع اوباما عمــل کند ،کار در
تجارت اســت .ب رای چند ســال اخیر دولــت مذاکراتی را
ب رای یک توافــق ازاد با اتحادیه اروپــا (توافقنامه تجارت
ازاد کشــورهای دو ســوی اقیانوس اطلس یا )TTIPو
همکاری های تجارت کلیدی در اسیای شرقی (توافقنامه
همکاری های کشورهای دو سوی اقیانوس ارام یا )TTP
داشته اســت ،با مخالفت شدید از ســوی دموکرات های
کنگره وادار به عقب نشینی شده است .با بر سر کار امدن
جمهوریخواهان در سنا و با وجود اکثریت جمهوریخواهان
در مجلس ،ب رای کنگره پتانسیلی ایجاد م ی شود که قدرت
تجارت در مسیر سریع را به اوباما عطا م ی کند که این قدرت
با رای باال یا پایین در هرگونه معامله ،به طور چشــمگیری
افزایش م ی یابد .مطمئنا این چیزی فراتر از موفقیت ب رای
کاخ سفید محســوب م ی شــود ،در حالی که حتما چنین
حرکتی هم پیمانان دموکرات را ناامید کرده و ازار م ی دهد.
اما در نظر داشته باشــید که تا این نقطه ،استقبال لفظی
اوباما از تجارت ازاد ،تصور راه رفتــن او دور از قدرت کنگره
که منجر به تقویت قدرت او در مذاکرات تجارت ازاد خواهد
شد را دشوار م ی کند.
نهایتا ،این زمانی است ب رای اوباما تا بتواند نقطه اتکای
اسیا را دوباره بازیابد .ب رای مدت های طوالنی ،خاورمیانه تمام
انرژی و زمان رئی س جمهور را م ی گرفت و شاید او را از مسائل
مهم تر در اینده سیاست خارجی امریکا دور م ی کرد؛ مدیریت
خیزش چین به موضع قدرت بزرگ .ســفر بعدی اوباما به
اسیا در اواخر این ماه ،فرصتی است ب رای او تا بتواند منافع
ایاالت متحده در منطقه را واضح تر بیان کند (و شاید مهم تر،
انچه منافع ان نیست) و شاید حرکت نزدیکتر در مذاکرات
.TTPدست کم اصالحات دیر هنگامی است که اوباما شرق
دور را بیش از یک اولویت لفظی در ریاست جمهوری اش به
حساب بیاورد.
دو ســال اینده می زان صبوری رئی س جمهور را خواهد
ازمود .کنگره گودال سیاهی ب رای اولویت های خانگ ی اش
خواهد بود.
اما اوباما به واســطه فرصــت به کار بــردن قدرت
ریاست جمهوری اش در امور نسبت به استفاده از این قدرت
در وتو کردن بودجه کنگره ای با حاکمیت جمهوریخواهان
احســاس رهایی خواهد کرد .بودن تعدادی از قانونگذاران
جمهوریخواه که از دســت او عصبانی هستند نباید دلیلی
باشد ب رای تغییر جریان سیاست خارجی که او بنیان نهاده
است.
منبع :فارین پالسی
پیش بینی
خاورمیانهبعداز
توافقهسته ای
ایران و امریکا
همچنانمذاکرهمی کنند
سوزانه دی مجیو
فارن پالسی
االن در سال 2015هستیم .از وقتی که چند ماه پیش
توافق بر سر پرونده هسته ای ایران به عمل امده است ،ایران
چند گام نادرست کوچک برداشته است و پروسه برگرداندن
تحریم ها هم کامال روان نبوده است .فراتر از این سکسکه ها
اما اژانس بین المللی اتمی همچنان تایید می کند که ایران
کامال به تعهداتش پایبند بوده است .این موضوع واشنگتن را
قادر ساخته است که مستقیما ایران را در دو اولویت استراتژیک
که مساله مشترک هر دو طرف است ،وارد میدان کند؛ مبارزه
علیه دولت اسالمی عراق و شام ( )ISISو کمک به تثبیت
دولت ائتالف ملی در افغانستان.
ایران و امریکا به دالیل مشترکی دست پیدا کرده اند تا
اتحاد ملی را در عراق برقرار کنند .ایران به ائتالف مشترک زیر
نظر امریکا علیه ISISنپیوسته است ،اما مذاکرات بین ایران و
امریکا بر سر - ISISکه تقریبا همزمان با مذاکرات هسته ای
در ژوئن 2014شروع شــد -همچنان ادامه دارد؛ مذاکرات
بین الملل
رخدادهــای ما ه های اخیــر چیزی از
تغییرات تاریخی کم ندارند .تابوی رابطه
ایران و امریکا محو شده است و بازگشت
به چیزی که قبل از توافق هسته ای وجود
داشت ،غیرممکن به نظر می رسد.
مثلث | شماره 241
چیزی که در ماه های اخیر دیده ایم ،تعامل حساب شده
و تدریجی بوده است ،نه از سر گیری روابطی که در کتاب های
درسی کالســیک دیده ایم .این روابط ،شباهتی با ماجرای
«نیکسون به چین می رود» ندارد (اشــاره به سفر تاریخی
ریچارد نیکسون رئیس جمهور سابق امریکا به چین در سال
1972که تحول بزرگی در روابط دو کشــور ایجاد کرد) .به
جای ان ،ما یک تعامل محتاطانه روی چند هدف مشترک
اســتراتژیک داریم .واشــنگتن به صورت فزاینده ای فواید
همکاری با ایران را ،البته در سطحی محدود ،مشاهده می کند.
هر دو طرف با ابهام همکاری با یک دولت که قرار نیســت
به این زودی به یک متحد تبدیل شود ،اما دیگر ان دشمن
سرسخت قدیمی هم نیست ،مواجه هستند.
و حاال برگردیم به زمان حال .سناریوهایی که در باال امد،
البته همه فرضیه و حدس هستند .اما همه انها در صورتی که
ایران و قدرت های بزرگ دنیا در رســیدن به توافق هسته ای
موفق باشند ممکن هستند .جلوگیری قابل تایید از یک ایران
مسلح به سالح هسته ای (توضیح مترجم :تالش برای رسیدن
به سالح هسته ای اتهامی است که غرب به ایران می زند .نه تنها
مقامات ایرانی بارها تالش برای رسیدن به تسلیحات هسته ای
را رد کرده اند که رهبر معظم انقالب هم در یک فتوای معروف،
داشتن و تالش برای ســاخت بمب هسته ای را حرام شرعی
اعالم کرده اند ).و جلوگیری از مقابله نظامی با ایران بر سر برنامه
هسته ای اش ،هدف های حیاتی بسیار مهمی هستند .باز کردن
یک کانال برای گفت وگوهای استراتژیک بین ایران و امریکا
بر سر مسائلی که هر دو طرف در انها منافع مشترک دارند هم
دستاورد بسیار بزرگی خواهد بود.
بین الملل
مستقیم و دوجانبه ای که تمرکزش غلبه بر ISISاست .هم
واشنگتن و هم تهران تایید کرده اند که برخی همکاری های
محدود بین دو طرف انجام گرفته است .برخی معتقدند این
همکاری ها تبادل اطالعات و همکاری مستقیم در عملیات
نظامی بوده است.
مقامات امریکایی اعالم کرده اند کــه تهران از تاثیر
خود برای مجاب کردن نوری المالکی (نخســت وزیر سابق
عراق) برای کناره گیری از قدرت در سپتامبر 2014استفاده
کرده و بعد حیدر العبادی (جانشین او ) را متقاعد کرده است تا
سنی ها و دیگر اقلیت ها را بیشتر در قدرت سهیم کند .نتیجه
این اعمال نفوذ ایران رسیدن به یک شرایط سیاسی بهتر ولی
همچنان شکننده است چون سنی ها هنوز احساس نمی کنند
که دولت بغداد نماینده انهاست و ارتش هم همچنان تحت
تسلط شیعه هاست.
فضای حاصل از موافقت هســته ای این امر را ممکن
کرده است که تمایل ایران برای بازی کردن نقشی سازنده
در پیشبرد یک راه حل سیاسی در سوریه هم مورد ازمایش
قرار گیرد .با پی بردن به اینکه یک کنفرانس ژنو دیگر درباره
سوریه بدون ایران بی معنی خواهد بود ،واشنگتن از حضور
ایران در کنفرانس ژنو 3که به زودی توســط سازمان ملل
برگزار می شود حمایت می کند .عربستان سعودی ،روسیه،
ترکیه و نمایندگان مخالفان میانه رو سوریه و نمایندگان دولت
اسد هم در این کنفرانس شرکت خواهند کرد.
در راه اماده سازی برپایی کنفرانس ،هم مسئوالن ایرانی
و هم مسئوالن امریکایی روی کمک فوری برای حل بحرن
انسانی در سوریه تاکید کرده اند .چیزی که کمتر واضح است
اینکه ایران تا کجا از نفوذ خود برای فراهم امدن یک شرایط
سیاسی که به جدایی نهایی بشار اسد خواهد انجامید استفاده
خواهد کرد .حاال که میز ایران در کنفرانس بزرگ تر از همه
است ،وقت ان رسیده است کارت هایش را رو کند.
بهتر شدن رابطه عربستان ســعودی و ایران انتظارها
برای رســیدن به یک برونداد مثبت در ژنو 3را افزیش داده
اســت .بعد از مالقات جواد ظریف ،وزیر امور خارجه ایران با
همتای سعودی اش ،شاهزاده سعود الفیصل در نیویورک در
ســپتامبر ،2014ظریف به جده سفر کرده و با ملک عبداهلل
پادشاه ســعودی مالقات کرده است .گزارش شده است که
انها بر سر تالش های مشــترک برای حمایت از گروه های
سنی میانه رو علیه ISISو بازسازی خرابی هایی که ISISدر
سوریه و عراق برجای گذاشته مذاکره کرده اند.
توافق هسته ای و همین طور کاهش حضور نیروهای
امریکایی در افغانســتان ،به تهران اجازه داده اســت که به
درخواست های امریکا برای مذاکره مستقیم درباره افغانستان
جواب مثبت بدهد .تا کنون مــا نمایش عمومی پرقدرتی از
حمایت مسئوالن امریکایی و ایرانی از دولت ائتالف ملی در
افغانستان دیده ایم .بین سفرای ایران و امریکا در کابل رابطه
کاری برقرار شده است .دولت اوباما از حضور ایران در ائتالف
کشورهایی که تالش می کنند افغانســتان را در دوره گذار
کمک کنند استقبال کرده است .این استقبال یاداور روزهایی
است که هر دو کشور بعد از کنفرانس بن در سال 2011با هم
برای تثبیت دولت انتقالی افغانستان همکاری می کردند.
با برطرف شدن تحریم ها ،مسئوالنی ایرانی و امریکایی
حاال می توانند درباره نقش احتمالی ایران در پروژه «راه ابریشم
جدید» مذاکره کنند .این پروژه ستون استراتژی امریکا برای
حمایت از رشــد افغانســتان از طریق تجارت و ترانزیت در
راه های ارتباطی ای اســت که اسیای مرکزی و جنوب اسیا
را به هم متصل می کند .همکاری مشترک ایران و هند برای
توسعه یک کریدور تجاری از بندر چابهار در استان سیستان
و بلوچستان ایران به بزرگراه های اصلی در افغانستان ،این
کشور محصور در خشکی را قادر می سازد که از وابستگی اش
در حمل و نقل به پاکســتان بکاهد و برای خودش و امریکا
گزینه های دیپلماتیک بیشتری در منطقه فراهم سازد.
ایاالت متحده در حال کم کردن فشارهای خود روی
پاکستان برای متوقف نگه داشــتن پروژه خط لوله به ایران
است .در این فضای جدید ،واشنگتن به این خط لوله که گاز
طبیعی ایران را به پاکستان می فرستد ،به عنوان یک راه مورد
اطمینان برای برطرف کردن بحران انرژی پاکســتان نگاه
می کند .با این حال تقابل ها همچنان وجود دارند .مناقشات
زیادی بین تهران و واشــنگتن بر ســر انتصاب ها در دولت
افغانستان و ســاختار نیروهای امنیتی وجود دارد .همچنین
بر سر پروس ه اشتی با طالبان و سیاست های همکاری اشرف
غنی با طالبان ،که به نظر می رسد مورد حمایت امریکاست،
مخالفت های جدی وجود دارد .ایــران ،طالبان را در تماس
مستقیم با ISISمی داند.
مذاکرات ایران و امریکا برای به ساحل رساندن روابط
دوجانبه نوظهور هم در حال انجام اســت .تالش های فعلی
روی از سرگیری دوباره پروازهای مستقیم و باز کردن یک
بخش حامی منافع ملی امریکا در تهران ،که برای اولین بار
بعد از انقالب اسالمی خدمات کنسولی را به ایران می اورد،
متمرکز است .شایعه شــده اســت که اوباما به زودی یک
هیات ویژه در ایران را منصــوب خواهد کرد .هر دو دولت از
گشایش در تبادالت مردمی بین امریکا و ایران -به خصوص
ی فناوری ،دینی ،ورزشــی و فرهنگی -
در زمینه های علم
استقبال می کنند.
رخدادهای ماه های اخیر چیزی از تغییرات تاریخی کم
ندارند .تابوی رابطه ایران و امریکا محو شده است و بازگشت
به چیزی که قبل از توافق هسته ای وجود داشت ،غیرممکن
به نظر می رسد .تهران همچنان از گروه هایی مانند حماس در
غزه و حزب اهلل در لبنان که این کشور را قادر می سازد اسرائیل
را تهدید کند ،حمایت می کند.
یکی از سخت ترین چالش های دوره بعد از توافق برای
دولت اوباما ،مدیریت کردن انتظارها و نگرانی های اسرائیل و
همین طور اعضای کنگره بوده است که همچنان با شروع
مبادالت با ایران به سختی مخالفت می کنند و به ان مشکوک
هستند .توافق هســته ای همچنین نگرانی های دولت های
حاشیه خلیج فارس را هم که حاال فکر می کنند برابر فشارهای
ایران اسیب پذیر هستند ،باال برده است.
حسن روحانی ،رئیس جمهور ایران و تیم او هم همچنان
از سوی تندروانی که خواهان بازگشت به دوران تحریم هستند
با چالش رو به رو هستند .با «برد» روحانی در مساله هسته ای،
صحنه سیاسی در ایران بیشتر از گذشته پرتنش شده است و
برخی پیش بینی می کنند که میانه رو ها رقبای محافظه کار خود
را در انتخابات پیش رو پشت سر خواهند گذاشت.
67
معمای اسپانسرینگ
ورزش
کانون ایران نوین ،حامی مالی لیگ فوتبال ایران است؛ شرکت تبلیغاتی
که در حوزه های مختلفی فعالیت م ی کند و البته ورودش به حوزه ورزش و
فوتبال با رقمی قابل توجه همراه بود .در سال های گذشته شرکتهایی که
حامی مالی لیگ بودند با قراردادهایی کمتر از 10میلیون به سراغ فوتبال
م ی امدند اما ایران نوین فضا را تا حدود زیادی تغییر داد.
تیتراول
رازهای مزایده 160میلیاردی
پشت پرده اسپانسر سازمان لیگ چیست؟
ورزش
68
مثلث | شماره 241
1
موضوع اسپانســرینگ در فوتبال ای ران همیشــه با
حرف و حدیث های فراوانی همراه بوده است .زمانی فوتبال
انقدر به عقد حداقل ی ترین قراردادهای مالی با اسپانســرها
اکتفا م ی کرد که فایده قرارداد تنها و تنها نصیب شرکت های
تبلیغاتی م ی شد که قصد داشــتند لیگ یا تیم ملی فوتبال
ای ران را تحت حمایت مال ی شان قرار دهند ،اما از مقطعی به
بعد مسئوالن فدراسیون فوتبال به حداقل ها رضایت ندادند یا
دست کم ژست مدی رانی را به خود گرفتند که قصد دارند حق و
حقوق واقعی فوتبال را زنده کنند .لیگ فوتبال ای ران تا سال ها
با حداقل ترین قیمت ها امور تبلیغاتی خود را به شرکت های
مختلف م ی ســپرد .اما در فصل جاری کانون ای ران نوین با
پیشنهادی قابل توجه حتی اسپانسر قبلی را وادار کرد تا رقم
واقعی فوتبال را اشکار کند .در نتیجه اسپانسر قبلی مبلغ
160میلیارد و 300میلیون را به ســازمان لیگ پیشنهاد کرد
اما ای ران نوین با پیشنهادی که 400میلیون بیشتر از رقی ب اش
بود سازمان لیگ را مجاب کرد تا اسپانسری لیگ برتر را به
این شرکت واگذار کند.
ایران نوین چگونه حامی مالی لیگ شد؟
«ابتدا یک مزایده عمومی برگــزار کردیم که حضور
در این مزایده نامحدود بود و دو ماه پیش از لیگ ســیزدهم
در روزنامه های کثی راالنتشــار اطالعیه دادیم .سه پاکت به
شــرکت هایی که در مزایده حضور پیدا کردند دادیم و کف
قیمت پیشــنهادی مان نیز 30میلیارد بود و هر شرکتی که
م ی خواســت به این مزایده ورود کند بایــد 300میلیون به
حساب ســازمان لیگ واریز م ی کرد .وقتی هم پیشنهادها
داده م ی شد کسی هم از قیمت ها خبر نداشت چون پاکت ها
پلمب م ی شد.
ترئیسه سازمان لیگ ،ریاست فدراسیون ،سازمان ها
هیا
و نهادهایی مانند بازرسی و حراســت و عوامل دیگری این
مزایده را بررسی کردند و نقش مهمی داشتند .پاکت نمونه
اول مشخص شدن اهلیت شرکت ها بود و ابتدا م ی خواستیم
ببینیم کسانی که در این مزایده شرکت کرده اند ایا م ی توانند
از عهده کار برایند یا خیر .برنده این مزایده از صداوســیما و
شــهرداری ته ران نامه اورده بود که بسیاری از تبلیغات این
دو ارگان را انجام م ی دهد .دوســتان هم وقتی این نامه ها را
دیدند نظر دادند که شــرکت کانون ای ران نوین بهتر از بقیه
شرکت هاست .بعد از مشخص شدن اهلیت نوبت به باز کردن
پاکت دوم و کشف قیمت بود که شرکت برنده 160میلیارد
و 700میلیون تومان پیشــنهاد داده بود و شرکتی که در رده
دوم قرار داشت پیشنهادش 160میلیارد و یک مقدار کمتر از
ب رنده مزایده بود .مشخصا در مزایده شرکتی که بیشتر از همه
پیشنهاد داده ،برنده م ی شود و به همین دلیل این شرکت با
پیشنهاد 160میلیارد و 700میلیونی ب رنده مزایده شد».
این روایت مهدی تاج اســت از اسپانسر شدن کانون
ای ران نوین ب رای لیگ فوتبال ای ران .کانون ای ران نوین اما از
سوی اعضای هیات رئیسه نیز مورد تمجید قرار گرفت .امیر
عابدینی گفت« :شرکت ای ران نوین دارای نشان افتخار است
و این قرارداد در اینده رشد خوبی خواهد داشت که م ی تواند
زمینه ساز همکاری بزرگی ب رای فوتبال ما و اینده فوتبال ما
باشد و در نهایت هم به سود فوتبال خواهد بود».
مریم شفیعی ،مدیرعامل کانون ای ران نوین که سعی
م ی کند کمتر در گفت وگوهای رســانه ای شرکت کند درباره
علت حضور این شــرکت در عرصه فوتبال اینگونه سخن
م ی گوید« :راز موفقیت امروزی ما ارائه خدمات و محصوالت
با کیفیت و منطبق با استانداردهای جهانی است .شرکت ما
در عرصه های مختلف از جمله حضور در رسانه های تبلیغاتی
گوناگون به موفقی ت های زیادی دست یافته و اکنون با حضور
بسیار پررنگ در تبلیغات محیطی در ته ران و استان های دیگر
کشور و نیز حضور در تمام ایستگاه های متروی ته ران توانسته
خود را به عنوان یکی از بزرگترین رسانه دارهای کشور معرفی
کند .اکنون در راستای اهداف و استراتژی کانون و جهت ارائه
بهترین و اثربخش ترین رسانه ها به مشتریان ،با انجام ماه ها
شایع ه سازان م ی گفتندپشت پرده
ایران نوین ،مشایی است
گفت وگویمثلثبامعاون
ورزش کانون ای ران نوین
مطالعات کارشناسی روی رســانه تبلیغات فوتبال ،تصمیم
گرفتیم وارد فوتبال شویم تا بتوانیم با استفاده از تجربیات و
تخصص پرسنل کانون ،تبلیغات در این رشته پرطرفدار را نیز
به استانداردهای جهانی برسانیم».
مدیرعامل کانون ای ران نوین ســه محور را به عنوان
رویکرد اصلی کانون ای ران نوین معرفــی م ی کند« :اولین
رویکرد ما این است که برندهای با تعداد کمتر اما معتبرتر و
توانمندتر را انتخاب کنیم .دومین رویکرد ما ارتقای کیفیت
ســخت افزاری تجهی زات و امکانات تبلیغات دور زمی ن های
فوتبال است .ســومین رویکرد هم ارتقای کیفیت محتوای
تبلیغات و استفاده از گرافیک و جلوگیری از ازهم گسیختگی
بصری در تبلیغات محیطی فوتبال است».
این توافق در حالی میان کانون ای ران نوین و فدراسیون
فوتبال شکل گرفت که چندی پیش موضوع اختالف میان
فوتبال و تلویزیون مدی ران این شرکت را تا حدودی نگران کرده
بود اما پس از وقفه دو هفته ای دوربی ن های صد او ســیما به
ورزشگاه ها راه پیدا کردند و حاال شرایط باز هم ب رای حمایت
این شــرکت از فوتبال هموار شده است؛ شرکتی که حاال به
اسپانسری تیم ملی نیز م ی اندیشــد .فدراسیون فوتبال از
این شــرکت تبلیغاتی رضایت دارد و اصال بعید نیست پس
از اسپانســری لیگ برتر ،ای ران نوین به عنوان حامی مالی
تیم ملی نیز خود را معرفی کند .دربــاره ورود ای ران نوین به
اسپانسری سازمان لیگ تحلیل دیگری هم وجود دارد .گفته
م ی شود وقتی پای مزایده به میان امدبرخی از رقبای کانون
ای ران نوین در حرکتی روبه جلو از پیشنهاد 160میلیارد و 300
میلیونی شــرکت قبلی خبر دادند.این شایعه بیش از پیش
مدی ران ای ران نوین به صرافت انداخت که با پیشنهادی باالتر
حامی لیگ فوتبال شــوند .برخی ها م ی گویند رقبای ای ران
نوین تحلی ل شان این بوده که با این پیشنهاد شرکت تبلیغاتی
خانم شفیعی زمین خواهد خورد.
تامین پول سرمربی تی م ملی
بی ن المللی فیفا که در ان فدراســیون ها جزایر خود مختار
هستند منافات دارد .بناب راین م ی ماند راه حل دوم.
فدراســیون فوتبــال در راه درامد زایی بــا پیروی از
کشــورهای مدرن و خود فیفا تالش کرده بــا ایجاد یک
کنسرسیوم ،اسپانسریسم را از حالت انحصاری خارج کرده
و درامد بیشــتری را ب رای فوتبال تامین کند که در این راه
کنسرسیوم تشکیل شد و ســامانه 9090هم ب رای استفاده
از فضای مجازی و ارزش افزوده روی بســتر موبایل ساخته
شد اما شاید به دلیل عدم وجود پیشینه اجرایی در مسائل
کپ ی رایت ،شــرکت هایی هم بودند که بــدون هماهنگی
با کنسرســیوم و بدون پرداخت حقــوق تیم ملی فوتبال،
کاالهای خود را با پوشــش تیم ملــی و جام جهانی تبلیغ
کردند و راه را ب رای درامد زایی بیشــتر فدراســیون بستند،
البته پس از شکایت فدراســیون از ان شرکت ها به دلیل
استفاده از بی ت المال ب رای منافع شخصی ،برخی شرکت ها
عقب نشستند و برخی دیگر هم غرامت دادند ،اما مدیران
فدراسیون و به خصوص مسئول کمیته بازاریابی فدراسیون
فوتبال تاکید دارد که این پروسه نیازمند همکاری جدی تر
صاحبان کاال و شرکت های تجاری و برخورد نهادهای ناظر
بر تبلیغات به خصوص صدا و ســیما و وزارت ارشاد است.
شکایت های انجام شده از ســوی واحد حقوقی فدراسیون
در واقع ب رای اولین بار انجام شــد و نتیجه بخش هم بود،
اما ب رای انکه فدراســیون به عنوان یــک ( )NGOبتواند
مسیر خود را بهتر طی کند به قانونگرایی بیشتری از سوی
شــرکت هایی که م ی خواهند از راه فوتبال کاالهای خود را
به مردم بفروشــند ،نیاز دارد و الزم است نهادهای قانونی و
قضایی کشور هم ب رای اعمال جدی این قوانین وارد عمل
شود .کنسرســیوم حامیان تیم های ملی کنار فدراسیون
خواهد بود و مردم هم با ارسال یک پیامک م ی توانند به این
کنسرسیوم ملحق شوند اما برخی شرکت ها هنوز کامال به
این کنسرسیوم ملحق نشده اند و فعال در دادگاه ها پیگیر
شکایات فدراسیون از خودشان هستند.
مشکالت مالی فدراسیون و قرارداد 7میلیاردی
درخواست فدراسیون از رسانه ها
مدیر پروژه حمایت از تیم ملی فوتبال ای ران با انتقاد از
شرکت هایی که از نام تیم ملی سوء استفاده م ی کنند ،گفت:
«از طریق مراجع قضایی و فدراسیون فوتبال پیگیر شکایت از
این شرکت ها هستیم و اجازه نخواهیم داد کسی از حق واقعی
مردم و فوتبال سوء استفاده کند .از رسانه ها هم م ی خواهیم
ب رابر این سوء استفاده ها بایستند ».احســان مظفری پور با
اشاره به روند امضای قرارداد کنسرسیوم حمایت از تیم ملی
با فدراسیون فوتبال گفت« :از اسفند سال گذشته و به دنبال
پیشنهاد فدراسیون فوتبال قرارداد همکاری کنسرسیوم ما
با فدراسیون فوتبال به امضا رســید و تالش کردیم تعریف
جدیدی از تعامل فوتبال و اقتصاد را ارائه کنیم .از ابتدا هدف
ما این بود که بتوانیم فضایی را ایجاد کنیم که فوتبال از حق
واقع ی اش استفاده کند که خوشبختانه تاکنون دستاوردهای
خوبی ب رای فوتبال حاصل شده و رابطه خوبی بین فدراسیون
فوتبال و حامیان تیم ملی به وجود امده است .تالش کرده ایم
به عنوان پل ارتباطی بین تیم ملی و فدراســیون فوتبال با
مردم و حامیان فوتبال نقش تاثیرگذاری داشــته باشیم که
خوشبختانه زیرساخت های الزم ب رای برقراری این تعامل نیز
فراهم شده و به نقاط مشترک خوبی دست پی دا کرده ایم».
مظفری پور در ادامه با تاکید بر اینکه مردم م ی توانند از
طرق مختلف به تیم ملی کمک کنند ،ادامه داد« :عالقه مندان
فوتبال م ی تواننــد از طریق تلفن همراه خــود و تنها با یک
شماره گیری از خدمات ویژه شرکت های حامی تیم ملی شامل
ارتباط با بازیکنان ،دریافت اخ رین اخبار و بسته های ویژه استفاده
مثلث | شماره 241
جام ملت های اســیا در پیش اســت و فدراســیون
باید بتواند هزینه هایــش را تامین کند .به گــواه مدیران
فدراســیون فوتبال همکاری مردم با فدراســیون مناسب
بوده و کنسرســیوم هم روی تعهدات خــود بوده و تمامی
جوایز از جمله هواپیمای دونفــره و اتومبی ل های هفتگی
و گوش ی های تلفن همراه روزانه قرعه کشی شده و به مردم
واگذار شده و م ی شــود و این ماجرا تا پایان جام ملت های
اسیا هم هســت ،اما شــرکت های متخلف و تبلیغاتشان
و همچنین رســانه ملی باید کنترل شــده تر و قانونمند تر
حرکت کنند .مســئول کمیته بازاریابی فدراسیون فوتبال
م ی گوید« :شما در هیچ کجای دنیا نم ی بینید که هرکس
با برند هر جایی که دلش خواست تبلیغ کاالی خودش را
داشته باشد .نه رســانه ها اجازه پخش ان تبلیغات را بدون
مجوز دارند و نه خود شــرکت ها از حقــوق مردم اینچنین
استفاده م ی کنند .اما با وجود نامه های متعددی که مسئوالن
فدراسیون فوتبال به سازمان صدا و سیما برای همکاری و
جلوگیری از این سوءاستفاده ها نوشته اند برخی شبکه های
صدا و سیما به این درخواست روی خوش نشان نداده اند».
در کوران رقابت هــای جام جهانی اختالف فدراســیون با
شرکت های تبلیغاتی که قصد سوءاســتفاده از فوتبال را
داشتند البته به اوج خود رسید .همراه اول ،بانک پاسارگاد،
گلرنگ و اویال ،تنها شرکت هایی بودند که موفق شدند از
فدراسیون فوتبال مجوز بگیرند .اما طبق اظهارات عباس
ترابیان در همان مقطع سامسونگ ،مجتمع فراورده های
لبنی و بســتی میهن ،کی ش چیس ،صنایــع غذایی به ارا
(چاکلز) ،دینا (دفتر ته ران) ،مادی ران ،تلویزیون ،TCLارتباط
تامین شــمس نوی (رایتل) ،بانک کشــاورزی ،پارک ارم،
گلستان ،شهرفرش ،قلم چی ،اخوان ،روغن موتور کاسپین،
برنج میزبان ،بانک پارســیان ،بانک ســرمایه ،شیراالت
راسان ،ای رانســل و کاچی ران از شــرکت هایی بودند که به
دلیل تبلیغات بدون مجوز تحت پیگرد قانونی فدراسیون
قرار گرفتند .این شرکت ها با پیش کشیدن مساله حضور
تیم ملی فوتبال ای ران در جام جهانــی ،از مدت ها پیش از
شــروع بازی های جام جهانی اقدام به تبلیغ کاالهای خود
در صدا و ســیما کردند .اواخر مردادماه بود که فدراســیون
فوتبال اعــام کرد از محل درامد حامیــان مالی تیم ملی
فوتبال امســال درامدی هفــت میلیــارد تومانی خواهد
داشت .کنسرسیوم اقتصادی فدراسیون فوتبال با حامیان
مالی تیم ملی فوتبال ،پیش از جام جهانی منعقد شــد که
در همان زمان پنج میلیارد به حســاب فدراسیون فوتبال
واریز شــد .در ادامه این همکاری و تا پایان سال جاری قرار
اســت دو میلیارد دیگر به حساب فدراســیون واریز شود.
بدین ترتیب فدراســیون فوتبال تا پایان امسال از محل
درامدزایی بــا حامیان مالی هفت میلیــارد تومان عایدی
خواهد داشــت .طبق گفته عباس ترابیــان ،عضو کمیته
بازاریابی فدراسیون فوتبال ،این درامد پایه این قرارداد بوده
و در صورت درامدزایی در فعالی ت های این کنسرســیوم،
فدراسیون فوتبال هم منتفع خواهد شد.
ورزش
یکی از دغدغه های فدراسیون فوتبال همواره تامین
هزینه های مربی همچون کارلوس ک ی روش بوده اســت؛
موضوعی که بارها علی کفاشــیان بدان اشاره کرده و حتی
همین هفته گذشــته نیز در خصوص به مشــکل خوردن
فدراســیون فوتبال درباره حقوق ک ی روش ســخن گفت.
به خصوص اینکه باتوجه به قیمت ارز در کشــورمان پول
قرارداد ک ی روش به رقم باالیی تبدیل شــده و فدراسیون را
تحت فشار شدید قرار م ی دهد .بدین ترتیب تامین هزینه های
مربی کالس اول جهان با احتســاب هزینه های اردویی و
دیدارهای تدارکاتی بسیار سخت م ی شود .در واقع فدراسیون
فوتبال ب رای تامین این هزینه د وراه پیش رو دارد؛ راه اول این
است که چشم به کمک دولت و وزارت ورزش داشته باشد و
راه حل دوم اینکه خود فدراسیون در این راه درامدزایی کند
و هزینه های ک ی روش را تامین کند .راه حل نخست باتوجه
به حرف های معاون وزیر ورزش و شــرایط موجود در وزارت
غی ر ممکن است .هفته گذشته نصراهلل سجادی اعالم کرد که
وزارت ورزش ریالی به فدراسیون فوتبال کمک نخواهد کرد
و این یعنی اتمام حجت با علی کفاشیان؛ مردی که این روزها
ادعای استقالل طلب ی اش ب رای کمک به فوتبال را برخی از
اعضای مجمع فوتبال نیز نم ی پذیرند .از طرفی در صورت
کمک گرفتن از وزارت ورزش ،استقالل فدراسیون زیر سوال
م ی رود که این مساله با ذات فدراســیون فوتبال و قوانین
پیشنهاد ایران نوین برای
اسپانسری تیم ملی ارزنده نبود
گفت وگویمثلث
باعباست رابیان
69
ورزش
70
مثلث | شماره 241
ورزش
کنند ».مدیر پروژه حمایت از تیم ملی فوتبال ای ران در ادامه با
بیان اینکه مجری همه طرح های در نظر گرفته شده فدراسیون
فوتبال است و شرکت فناپ تنها حامی این ماجراست ،گفت:
«خوشبختانه از زمانی که کار را شروع کرده ایم ،نیروی مضاعفی
را ب رای این کار گذاشته و به نقطه مطلوبی رسیده ایم ».او با اشاره
به نقش رسانه ها در حمایت از تیم ملی و دور کردن شرکت هایی
که به دنبال سوء استفاده از عنوان فوتبال و تیم ملی هستند،
گفت« :در صورت تعامل با رسانه هاســت که رونق اقتصادی
حاصل م ی شود و ما تالش کرده ایم که این تعامل با رسانه ها
به بهترین شکل ممکن برقرار شود .در همین راستا همکاری
خوبی داشتیم تا نمایندگان رسانه های مختلف بتوانند به برزیل
اعزام شوند .در حال پشت سر گذاشتن تجربه خوب از همکاری و
تعامل نزدیک با رسانه ها هستیم و امیدواریم این روند همچنان
ادامه داشته باشد».
احسان مظفری پور با اشــاره به موانعی که بر سر راه
فعالیت موثرتر کنسرســیوم حامی تیم ملی فوتبال ای ران
وجود دارد ،گفت« :از رسانه ها انتظار داریم ب رای گرفتن حق
تیم ملی و حق فوتبال مقابل شرکت هایی که از نام تیم ملی
و ب رند فوتبال سوء اســتفاده م ی کنند بایستند و فضا را ب رای
فعالیت موثرتر شرکت های تحت قرارداد فدراسیون فوتبال
فراهم کنند .متاسفانه در کشور ما حق رایت رعایت نم ی شود
و هر شرکتی به خودش اجازه م ی دهد از نام تیم ملی به راحتی
و در جهت منافع خودش سوء استفاده کند ».وی با تاکید بر
اینکه شرکت هایی که تمایل به حضور در عرصه فوتبال دارند،
م ی توانند از طریق قانونی در این حوزه فعالیت کنند ،افزود:
«متاسفانه این روزها شاهد هستیم که برخی شرکت ها از نام
تیم ملی در رسانه ملی و سایر رسانه ها به راحتی سوء استفاده
م ی کنند و تنها به دنبال منافع اقتصادی خودشان هستند .در
حالی که در کنسرسیوم حمایت از تیم ملی تمام مشارکتی
که مردم در بخش های مختلف خواهند داشت ،مستقیما به
حساب فدراسیون فوتبال واریز م ی شود».
مظفری پور خاط رنشان کرد« :این شرکت ها که متاسفانه
از سوی رســانه ملی هم حمایت م ی شــوند ،دارند به حق و
حقوق فوتبال تعرض م ی کنند و به نوعی کالهبرداری انجام
م ی دهند و از امتیازی که دریافت نکرده اند به خوبی استفاده
م ی کنند .به خاطر کندی نهادهای نظارتی و مشکالتی که
ب رای پیگیری وجود دارد هنوز نتوانســته ایم با این شرکت ها
برخورد کنیم .ب رای اینکه بتوانیم بیشتر به تیم ملی و فوتبال
کشور خدمت کنیم به حمایت رسانه ها نیاز داریم .از رسانه ها
م ی خواهیم که شــرکت هایی را که قرارداد قانونی دارند ،به
مردم معرفی کنند و اجازه ندهند برخی شــرکت ها به خاطر
منافع خودشان از ب رند تیم ملی سوء استفاده کنند .اگر رسانه ها
به ما کمک کنند ،تالش م ی کنیم که فوتبال و تیم ملی به
انچه استحقاقش را دارد ،دست پی دا کند .در این راه رسانه ملی
هم باید به ما کمک کند و اجازه ندهد شرکت های غیرقانونی
از نام فوتبال سوء اســتفاده کنند ».مدیر پــروژه حمایت از
تیم ملی فوتبال ای ران در ادامــه صحب ت هایش به انتقاد از
روند سازمان صداوســیما در بهادادن به چنین شرکت هایی
پرداخت و افزود« :هر طور م ی خواهیــم از طریق قانونی و
منطقی محصوالتمان را در جهــت حمایت از تیم ملی ارائه
کنیم و بابت ان هزینه هم کنیم ،موفق نم ی شویم اما برخی
شرکت هایی که غیرقانونی فعالیت م ی کنند و قراردادی هم
با فدراسیون فوتبال ندارند ،به راحتی به اهدافشان م ی رسند.
صداوسیما وظیفه اش اطالع رسانی است اما ب رای این خدمت
هیچ حمایتی از ما صورت نم ی گیرد ».سیدعلیرضا شی رازی،
مسئول شرکت رسا نیز دراین باره گفت« :مردم باید بدانند که
حامیان تیم ملی کسانی هســتند که با فدراسیون فوتبال
قرارداد دارند .همانطور که اقای کفاشیان هم گفتند مردم باید
شرکت هایی را که از اسم فوتبال سوء استفاده م ی کنند ،تحریم
کنند و از محصوالت و خدمات شرکت هایی استفاده کنند که
با کنسرسیوم حمایت از تیم ملی قرارداد دارند».
شایعه سازانمی گفتند
پشت پرده ایران نوین ،مشایی است
گفت وگوی مثلث با معاون ورزش
کانون ایران نوین
2
ایران نوین پول لیــگ فوتبال برتر را م ی پردازد.
یعنی یک اسپانســری که در مزایــده رقبایی
داشــت ولی انهابه هر دلیل نتوانستند با ایران
نوین رقابت کنند .به همین دلیل تصمیم گرفتیم
درباره ایران نوین گفت وگویی با شــما داشته
باشیم؛ اینکه چه اطالعاتی را م ی شود در اختیار
مردم گذاشت .ایران نوین در چه حوزه هایی وارد
شده است؟ با چه نیروی انســانی و با چه طرز
تفکری اداره م ی شود و مسائل مختلف دیگری
هم که اخیرا پیش امده نیز محل ســوال است؛
مثل نوع همکاری اش با فدراسیون که چقدر این
رابطه تنگاتنگ اســت .از خودتان شروع کنیم.
از رزومه خودتان و فعالی ت هایی که داشــته اید
صحبت کنید.
من حدود 12-13ســال اســت که کار تبلیغات
ورزشی م ی کنم .م ی توان گفت پیشــنهاددهنده فضاهای
جدید تبلیغاتی که در سال های گذشته اتفاق افتاده ،ما بودیم.
در حوزه فوتبال ،والیبال و بســکتبال کار کرده ایم .در واقع
من فعالیتم را از صندوق حمایت از قهرمانان شــروع کردم.
تبلیغات دور زمی ن های ورزشی در ان سال ها متمرکز نبود.
یعنی هرکدام از فدراسیون ها کار مخصوص خودشان را انجام
م ی دادند .یک نفر را پیدا م ی کردند و با ان یک سرمایه گذار
پیش م ی رفتند .در ان سال ها پیشنهاد شد که اینها تجمیع
شوند و در واقع صندوق حمایت از قهرمانان این کار را کرد .در
واقع ما بحث تبلیغات را به صورت متمرکز در داخل صندوق
انجام دادیم که شامل فوتبال بود و بعدها رشته هایی مثل
والیبال ،هندبال ،بسکتبال ،تکواندو و کاراته هم اضافه شد
و دور زمی ن های ورزشی انها در اختیار صندوق قرار گرفت.
در واقع بحث مارکتینگ زمی ن های ورزشــی کال در اختیار
صندوق حمایت از قهرمانان قرار گرفت.
ریاست صندوق با چه کسی بود؟
اقای خزایی.
تجربه خوبی بود؟
به هر حــال یک کار نو بود .کار نویی که شــروع
شد بابت اینکه در واقع تبلیغات در یک فضا متمرکز شود؛
اینکه ادم های مختلف به ورزش وصل م ی شــدند که از ان
وصل شدن م ی خواستند به نفع خودشان استفاده کنند .در
هر فدراسیونی ،یک ادم مخصوصی این کار را م ی کرد .اینکه
همه اینها در یک مجموعه قرار گرفت ،به نظر م ی رسد که بد
نبود و خیلی از حاشی ه ها را کم کرد منتها با توجه به این تغییر
مدیریت هایی که ما در سیستم دولت ی مان داریم ،این کار ادامه
پی دا نکرد ولی به نظرم اگر این سیستم های تبلیغات متمرکز
باشد م ی تواند خیلی از گزینه ها را در برداشته باشد و خیلی
فایده ها داشته باشد.
توضیح م ی دهیــد که این متمرکز شــدن چه
فایده هایی داشت؟
سوءاســتفاده هایی صورت م ی گرفــت .به خاطر
اینکه اعداد و ارقام ان موقع ارقام واقعی نبود و روی ان کار
تخصصی صورت نم ی گرفت .وقتی یک نفر م ی امد و این
تبلیغات را م ی گرفت عمال ان عددی که پیشــنهاد م ی داد
عددی بود که رئیس فدراسیون هم خیلی راحت و بدون چانه
موافقت م ی کرد.چرا؟ چون کســی نبود که این کار را ادامه
دهد یا احتماال ادم متخصصی نبود که وارد این حوزه شود
بناب راین کار به همان شکل ادامه پیدا م ی کرد .مثال امسال
20میلیون م ی گرفتند سال بعد 22میلیون تومان! ولی اینکه
یکدفعه تغییر عمده ای در کار باشد نه این طور نبود .تبلیغات
دور زمین در همه رشته ها ،عدد و رقم ناچیزی بود .من فکر
م ی کنم با ورود صندوق یک تحولی در این حوزه اتفاق افتاد
که الاقل تخصصی به این مقوله م ی رسیدند و این مقوله را
تخصص ی تر م ی دیدند .این باعث شــد تغیی رات اندکی در
ورزش
فدراسیون های مختلف حاصل شــود و به هرحال پخش
انها بهتر شد.
چطور؟
پخش های تلویزیونی بهتری داشتند .یادم م ی اید ما
در روزهای جمعه پخش تکواندو را داشتیم ،در کاراته پخش
داشــتیم ،در هندبال پخش داشــتیم ،در بسکتبال پخش
مستمر داشــتیم ،همین طور والیبال .عمال اینها بعد از ان
2-3سالی که این تغیی رات اتفاق افتاد ،پخش ها را از دست
دادند .مثال ما االن پخش هندبال نداریم .شــما به فوتبال
نگاه کنید .دو هفته که پخش نشد به سمت فراموشی رفت.
پخش تلویزیونی یک شاهرگ مهم است .این است که یکی
از گزینه های مهم ،بحث پخش است که با توجه به اتفاقات
مهم ی که در ان سال افتاد به نظرم یک تغیی رات عمده ای در
کل ورزش اتفاق افتاد.
به لحاظ تبلیغاتی؟
ی است.
بله ،به خاطر اینکه تبلیغات هم گزینه مهم
به خاطر بحث درامدزای ی اش روی تمــام جوانب کار تاثیر
م ی گذارد .یعنی اگر شــما بخواهید تبلیغات داشته باشید
باید پخش داشته باشــید .وقتی پخش دارید در واقع جلوه
ان ورزش بیشتر م ی شــود وقتی جلوه اش بیشتر شد خود
ورزشکاران از لحاظ فنی خودشان را باالتر م ی برند .بناب راین
این روی همه ورزش تاثیر م ی گذارد.
بعد از صندوق فضای کاری تان به چه ســمتی
رفت؟
اولین پیشنهادی که روی لباس تیم ملی والیبال
رفت،برند رومر بود که ب رای اولین بــار روی لباس والیبال
بردیم .تا به حال ایــن اتفاق نیفتاده بود .ب رای بســکتبال
هم شرکت ماکارونی مانا را روی لباس تیم ملی بردیم .این
کارهای جدید بود و تا به حال کسی به ان نپرداخته بود .ما
امدیم پیشنهاد روی لباس را دادیم فقط ان موقع کشور ایتالیا
کیندر را روی لباس نشاند بعد از اینکه این اتفاق افتاد پیشنهاد
شرکت رومر را به اقای داورزنی دادیم .بعد هم بحث شرکت
تبرک پیش امد که روی لباس تیــم ملی والیبال بود و بعد
هم بانک سامان اسپانسرشان شد .این خودش یک جهش
خیلی خوبی بود.
معیار انتخابتان چه بود که ســراغ والیبال رفته
بودید؟
چون والیبال رو به رشد بود.
فوتبال چطور؟
حاشــی ه های فوتبال خیلی بیشــتر از والیبال و
بسکتبال است .این است که پیشنهاد فوتبال هم داشتم .اگر
یادتان باشد ب رای اولین و اخرین بار روی لباس تیم ملی ب رند
زر ماکارون نشست و مسابقات جام زر ماکارون غرب اسیا که
یک جام را در اردن به نام زر ماکارون داشتیم.
اما یک سری انتقاداتی هم ان موقع شد .درست
است؟
هنر این اســت که شــرکت خصوصی بیاید وارد
ورزش شــود و پول خرج کند .اینکه شرکت دولتی بیاید که
هنر نیست.
به نظر شــما ان انتقادها غیرمنطقی بود؟ انتقاد
اصلی این بود که اسپانســر تیم ملی نباید نام
یک ماکارونی باشد .درست است؟
رئیس فدراسیون چه کسی بود؟
چون سایپا دولتی بود زورشان بیشتر بود؟
بله ،قرارداد را با سایپا بستند ولی ما از وقتی که در
این قضیه وارد شدیم و بحث تبلیغاتی را دنبال کردیم معموال
پیگیر حضور این شــرکت های خصوصی در حوزه ورزش
بودیم که م ی توانســت خیلی مهم باشد؛ این مساله که به
جای اینکه پولشان را در جای دیگر خرج کنند بیایند به ورزش
کمک کنند؛ خیلی تاثیر خوبی داشت.
یعنی به لحاظ مالی ان سال شما همپا با سایپا
م ی توانستید برای فوتبال هزینه کنید؟
بله ،پیشــنهادی که دادیم ،پیشــنهاد خوبی بود.
ادم هایی که دوست داشتند کمک کنند و حاضر بودند همه
بودجه تبلیغات ی شان را جمع کنند و به حوزه ورزش بیاورند.
به شرطی که حوزه ورزش با دید مثبت به انها نگاه کند.
پیشنهاد شما باالتر بود؟
من زیاد ریز قضیه یادم نیســت ولی فکر م ی کنم
زیاد بود.باالخره اسم ماکارونی بودنش مشکل ساز شد .البته
یادم م ی اید که واقعا فدراسیون مشکل داشت و پول خوبی
به فدراســیون امد .همیشــه هدف ما این بوده که بخش
خصوصی وارد بحث ورزش شــوند و در واقع در انجا هزینه
کند.ما در زمــان صندوق بحث لیگ را هم داشــتیم لیگ
فوتبال هم دو سال در اختیار صندوق بود.تبلیغات در اختیار
صندوق بود و بعد از ان هم من با چند فدراســیون در بحث
کمیته اقتصادی شان همکاری داشــتیم .مثل فدراسیون
والیبال ،فدراسیون بسکتبال ،فدراسیون تکواندو و در واقع
ورزش سه گانه و بعضی از باشــگاه ها مثل پرسپولیس .در
یک برهه دو ســاله هم من معاونت بازرگانی شرکت مکفا
سازمان گسترش را بر عهده داشتم و در ان مقطع همچنان
درگیر بحث هــای تبلیغاتی فدراســیون ها و کمیته های
اقتصادی شان بودیم و ان موقع هم عضو کمیته اقتصادی
فدراسیون ســه گانه بودم .به والیبال و بسکتبال و تکواندو
کمک م ی کردیم .ب رای فوتبال هم همین طور.
ایران نوین چطور شرکتی است؟ چطور ب ه وجود
امد؟ چه شد که ایران نوین ب ه وجود امد؟
تقریبا دو سال است که اینجا هستم .فکر م ی کنم
تنها شرکت فول سرویس است یعنی تنها شرکتی که همه
خدمات را ارائه م ی دهد .هیچ شرکت تبلیغاتی در ای ران نداریم
که فول سرویس باشد یعنی از وقتی که یک شرکت ب رای
قبال که من صندوق بودم یک جلســه ای با خانم
شفیعی داشتیم .م ی خواستند وارد ورزش شوند اما منصرف
شدند.
چرا استقبال نکردند؟ دورنمای خوبی نم ی دیدند؟
شاید .ما چند ماه با هم بحث و بررسی داشتیم که ایا
ای ران نوین م ی تواند وارد فضای ورزش شود یا خیر.
چطور؟
باالخره پای یک رقم باال در بین است .وارد شدن به
این موضوع با این رقم باال پول دارد یا ندارد؟ تبلیغات ورزشی
ب رای شرکت هایی که قصد سرمایه گذاری دارندچه تاثی راتی
خواهد داشت؟ اصال اثربخشی ان چیســت؟ چرا اینها دور
زمین فوتبال بیایند ،چرا سراغ بیلبورد نروند؟ چرا نروند تیزر
تلویزیونی بسازند؟ اتفاقاتی که سال های پیش م ی افتاد این
بود که طرف م ی رفت یک شرکت و یک رسانه مثل فوتبال
یا والیبال را م ی خرید و با ان رسانه شــروع به کار م ی کرد.
تالشش این بود که شــرکت ها بیایند و وارد فوتبال شوند.
طرف ان رسانه را داشت و باید م ی فروخت؛ عین یک کاالیی
که باید م ی فروخت مثال به این دیــد نگاه نم ی کرد که چه
اثربخشی م ی تواند داشته باشد .نم ی رفت فکر کند که چه کار
کند که عالوه بر اینکه طرف م ی خرد ،ب رایش اثربخش هم
باشد .باالخره بعد از چند ماه باید یک گزارش به طرف قرارداد
داده شود که درکجای بازار قرار دارد .کجای کار بوده و االن
کجاست؟ در واقع خیلی به این فکر کردیم که اصال ارزش
دارد ما وارد عرصه فوتبال شــویم؟ مشکالتی وجود داشت.
مثال تعداد برندهای زیادی که دور زمین بود .چهار طبقه یا
پنج طبقه 70-80 ،ب رند در هر بازی! این کالفه کننده بود.
تماشاگر هم از این وضعیت اذیت شده بود.
بله .دقیقا .االن شما دور زمین را نگاه کنید بیش از
22-23برند بیشتر نداریم .ما گفتیم که دور زمین 30برند
بیاوریم و بیش از 30ب رند هم نداریم .در تعرفه هایمان هم 30
ب رند هست .یکی از معضالتی بود که حلش کردیم.
تعداد مناسبی ال ای دی دارید .درست است؟
االن کل مسابقات استقالل ـ پرسپولیس با ال ای
دی است و بنا هم داریم دوباره این فضا را اضافه کنیم .یکی از
معضالت همین بحث کیفی بود .ما بهترین نوع ال ای دی
که در حال حاضر موجود هست را انتخاب کردیم .ان هم بعد
از بررسی 2-3ماهه .شاید با 100شرکت صحبت کردیم که
241
شماره 241
مثلث || شماره
مثلث
اقای کفاشــیان .امدن یک بانکــی که خودش
دولتی است شــاید زیاد کار مهم ی نباشد ولی امدن بخش
خصوصی به ورزش و سرمایه گذاری ان کار مهم ی است .با
همین زرماکارون با عدد خیلی خوب ب رای تیم ملی پیشنهاد
داشتیم ،منتها یادم م ی اید که در ان سال فدراسیون با سایپا
قرارداد بست .ســایپا هم دولتی بود .اگر اجازه م ی دادند که
همین زر ماکارون وارد بخش اسپانســری تیم ملی فوتبال
شود منشا خدمات فراوانی م ی شد.
خانم شفیعی و اقای سیفی تجربه کار ورزشی
داشتند؟
ورزش
این مهم بود که یک شــرکت خصوصی امده بود
ب رای ورزش پول خرج کند .کارهایی که من در چند ســال
گذشته کردم همین بوده.
کانون ایــران نوین حامــی لیگ فوتبال
کشــورمان تاکنون عملکرد موفقی در زمینه
کارهای تبلیغاتی داشــته است؛ شرکتی با دو
ســاختمان بزرگ در کوچه مهناز در خیابان
ول ی عصر .با بیش از 700پرسنل که همگی در
حوزه کاری خود دارای تخصص هستند .ایران
نوین حاال در شاخه های مختلفی فعالیت دارد.
انها همان طور که وارد عرصه ورزش شــده اند
و خود را ب ه عنوان حام ی مالــی فوتبال لیگ
برتر معرفی کرده اند در دیگر حوزه ها از جمله
سینما و ساخت تیزر برای تلویزیون نیز فعالیت
دارند .ایران نوین از بخش های مختلفی تشکیل
شــده که هر بخش مدیریت خــاص خودش
را دارد .در بخش ورزش مســئولیت کارها بر
عهده مســعود عبدالحمیدی است .با وی که
نسبت خویشاوندی نزدیکی با علی کاظمی،
رئیس اسبق هیات فوتبال استان تهران دارد،
ه م صحبت شــدیم .متن گفت وگوی مثلث با
معاونت ورزشی کانون ایران نوین را م ی خوانید.
تبلیغات وارد ای ران نوین م ی شود از شــروع کار در کنار این
شرکت باشــد تا وقتی که ان شــرکت به حداکثر رشد خود
م ی رسد .معموال االن شرکت های تبلیغاتی ما مدیا فروشند،
رسانه فروشند .مثال پنج تا بیلبورد دارند .طرف م ی رود انجا
م ی گوید این پنج تا بیلبورد ب رای شما به عبارتی ب رای یک ماه
م ی شود 10میلیون تومان،ب رای دو ماه م ی شود 20میلیون
تومان .مثال یک شرکت خاص فقط به شما مشاوره م ی دهد.
ب رای شما مشاوره ای در نظر م ی گیرد که مثال این کار را انجام
بده و بعد هم یک تحقیقات بازاری ب رای شما انجام م ی دهد
و یک سری اقدامات تجاری را به شما پیشنهاد م ی کند بعد
تازه از رسانه فروش ها رسانه م ی گیرد و در اختیارتان م ی گذارد
ولی اینجا این طوری نیست؛ بزرگترین رسانه دار ای ران است؛
از لحاظ رسانه محیطی بیلبورد ،مترو ،تیزر تلویزیونی و TVC
چون ما در تیزر تلویزیونی معموال رتبه اول و دوم را داریم و در
حوزه بیلبورد هم م ی توان گفت بزرگترین حجم بیلبوردهای
ته ران در اختیار ماست و در حوزه مترو یک بخشی از مترو در
اختیار ماست .حدود 700نفر پرسنل ثابت در ایران نوین کار
م ی کند .معموال شرکت های تبلیغاتی 10یا 12نفر هستند.
م ی خواهم بگویم ای ران نوین به عبارتی یک سازمان است.
شــرکت ای ران نوین به صورت SPUاداره م ی شود یعنی هر
قسمت یک مدیر دارد که زیرمجموعه ای دارد و ان مدیر به
مدیریت ارشد جوابگو است.
71
ورزش
بهترین ال ای دی را با بهترین کیفیت بخریم .ال ای دی هایی
که در نور شدید افتاب هم کامال واضح باشد .یا به عنوان مثال
در دور زمین ال ای دی هایی بودکه هر برندی که روی این
ال ای دی ها م ی امد Stopاین ب رندها 10ثانیه بود و این باعث
م ی شد که خیلی تند عوض شود .اضط راب ایجاد م ی کرد و
چشــم را اذیت م ی کرد .ما امدیم چیزی که در اروپا و اسیا
اتفاق افتاده Stopاین برندها را به 20تا 15ثانیه رســاندیم.
عادل فردوسی پور در گزارش خود گفت بعد از سال ها یک
ارامشی دور زمین امده و این اتفاق خوبی است .پکیج هایی
که ما دیدیم عین پکیج های اروپایی و اسیایی است یعنی
در ســال های قبل تک بــازی م ی فروختنــد ،نصف بازی
م ی فروختند یک نیمه م ی فروختند ولی االن ما یک پکیج
داریم که یک سال است یک فصل است یا نهایتا نیم فصل
است .در AFCهم همین است شما همین اسپانسرهای
دور ان را ببینید مثــل تویوتا ،نایک یا ماکیتــا؛ اینها یک
فصل 4ســاله خریده اند .واقعــا levelبرندهای دور زمین
هم levelاند.
سال های پیش به این شکل نبود .به هم نم ی خوردند.
البته برند پایین و باال نداریم که بگوییــم یک برند پایین
است و یکی باالست .ولی از لحاظ نوع که یک بانک بیاید
کنار یک اسنک قرار بگیرد ،مواردی وجود دارد .شاید اسنک
یک برند قوی هم باشد .خیلی پولدار هم باشد ولی اینها در
کنار هم قرار نم ی گرفتند .ولی االن شــما م ی بینید چهار تا
خودروساز هستند یا 4بانک کنار یکدیگر قرار گرفته اند .با
توجه به این تجربه ای که ما از گذشته داشتیم سعی کردیم
همه این ای رادها را حل کنیم .گزینــه دیگر بحث بازاریابی
بی ن الملل ی مان اســت که االن در ان حوزه هم وارد شــده
ایم یک سری کارهای خوب انجام داده ایم که واقعا سخت
است .راضی کردن شرکت های خارجی ای که م ی خواهند به
تبلیغات ای ران بیایند و عل ی الخصوص در فوتبال ســرمایه
گذاری کنند ولی شاید نگران ی هایی داشته باشند .من فکر
م ی کنم در این فصل یا نهایتا در فصل بعد یکسری ب رندهای
خارجی که عالقه مند به حضور در بازار ای ران هستندرا بتوانیم
جذب کنیم.
مثال؟
مثال ما تویوتا را در این گزینه داریم.
از اول هم خانم شفیعی مدیریت ایران نوین را بر
عهده داشتند؟
خیلی رقم باالیی بود.
یکی قبل از ما 160میلیارد و 300میلیون پیشنهاد
داده بود .فکر م ی کنم اقای شی رازی چنین پیشنهادی داده
بود.
اما همین اقای شیرازی قبل از اینها کمتر از 10
میلیارد به فوتبال پرداخت کرده بود .ایران نوین
با قیمتی باال وارد مزایده شد .این طور نیست؟
در واقع رقم اصلی فوتبال رو شد .عدد اصل ی ای که
باید ب رای تبلیغات خرج م ی شد شایددر دوره های قبل همین
رقم در م ی امد ولی خرج فوتبال نم ی شد ولی ای ران نوین امد
و رقم اصلی را پیشنهاد داد .چون عمال تعرفه های ما تفاوت
زیادی با تعرفه های سال های پیش ندارد .اعداد و رقم های ما
اعداد و رقم های نجوم ی نیست .عدد و رقم های سال های
پیش هم همین است منتها ما حاشیه سودمان را کم کردیم.
حق فوتبال را دادید ،درست است؟
ما حاشیه سود خودمان را کم کردیم .م ی خواهیم
یک کار خوب انجام بدهیم.
فکر م ی کنم این موضوع جواب این سوال است
که چرا ایران نوین در حوزه های مختلف وارد شده
است ،این طور نیست؟
بله ،ما م ی خواهیم بهترین امکانات را به مشتریان
خود بدهیم چون خودمان همه مدیاها را داریم.
برسیم به بحث حق پخش .در بحث حق پخش
چه اتفاقی برایتان افتــاد؟ تاخیر دو هفته ای در
پخش بازی ها باعث نگران ی تان نشد؟
در واقع دو هفته پخش نشــد حاال در این دوهفته
باید فیدبک مشتریان را داشــته باشیم و ببینیم چه اتفاقی
افتاده.
شرکت ای رانسل،بانک پارسیان و بانک ملت .ما کار
هشت تا بانک را انجام م ی دهیم.این نشان م ی دهد که در
واقع ای ران نوین در کنار انها مثل یک بازوی قوی است که
به انها ب رای رشدشان کمک م ی کند و واقعا این اتفاق افتاده
است .این برندها االن 10یا 15سال است که با ای ران نوین
کار م ی کنند .در هر حوزه ما بهترین ها را داریم مثال در حوزه
ســینما اقای اثباتی که در خانه سینما هســتند ،در حوزه
گرافیک استاد حبیبی هستندکه سال های سال پدر گرافیک
ای ران هستند .در هر حوزه سعی کردیم بهترین های ان حوزه
را داشته باشیم.
اما به شما خسارت وارد شد.
نگاه تان به فوتبال چگونه است؟
ورزش
چقدر پیشنهاد دادید؟
160میلیارد و 700میلیون.
تاسیس ای ران نوین با خود خانم شفیعی بوده .یک
قدمت 23ساله.
ب رای ما خیلی مهم است که فوتبال با کیفیت جلو
برود ،همین.
مثلث | شماره 241
تعداد شرکت کنندگان در مزایده زیاد بود .بیش از 10
شرکت بودند حاال اینکه چه شرکت هایی بودند خود من هم
اطالعات دقیق ندارم ولی در واقع طبق همان اگهی مزایده،
عدد مورد نظرمان را پیشنهاد دادیم.
االن مشــخص نیســت که حســاب شما با
فدراسیون چگونه خواهد بود؟
با چه شرکت هایی کار م ی کنید؟
72
م ی کنم تمام اینها را حرفه ای انجام دادیم.
در مزایده چــه اتفاقی افتاد؟ در مــورد مزایده
صحبت م ی کنید که ایران نوین چگونه اسپانسر
لیگ شد؟
قبل از شما اقای شیرازی و همکاران شان بودند.
اصل ی ترین تفاوت شما با انها در چیست؟ ارزیابی
شما از همکاری انها با فوتبال چیست؟
کار انها را که نم ی دانم .ولی کاری که ما م ی کنیم
همان دو سه گزینه ای است که عرض کردم .یعنی کیفیت
ال ای دی هایی که دور زمین هســت ،کیفیت اجرا ،تعداد
ب رندهای دور زمین و سطح ب رندها در کنار هم .یعنی من فکر
نه .فعال مشخص نیست .چون کارها انجام شد.
اینکه شــما اسپانســری تیم ملی را تاکنون
نگرفته اید ضعف شما است .قبول دارید؟
این پیشــنهاد رامطــرح کردیــم .متقاضی این
بحث بودیم که حاضریم به تیــم ملی هم کمک کنیم .ما
پیشنهادمان را مکتوب دادیم و اعالم کردیم که حاضریم در
حوزه تیم ملی هم وارد کار شویم.
چرا انه ا ترتیب اثر ندادند و این استقبال از طرف
انها صورت نگرفت؟
داریم.
م ی گویند فعال با شرکتی به نام کنسرسیوم قرارداد
قراردادشان چه زمانی تمام م ی شود؟
قراردادشان سه ساله است ولی کال اینکه ما قبل
از ان هم پیشنهاد داشــتیم و پیشنهادمان هم مناسب بود.
چرا حاال این اتفاق نیفتاد را نم ی دانم ولی ما درباره تیم ملی
هم قبل از جام جهانی یک عدد مناســب را به فدراسیون
فوتبال پیشنهاد دادیم .هم به اقای کفاشیان و هم به کمیته
بازاریابی! منتها نم ی دانم چرا این اتفاق نیفتاد.
ایا در حوزه تیم ملی و بازی های تدارکات ی اش وارد
عمل شده اید؟
پیشــنهاد تبلیغات بازی های تدارکاتی و اساســا
اسپانسری تورنمنت های چهار جانبه فوتبال را ب رای تیم ملی
به فدراســیون ارائه کرده ایم .اینکه اگر تیم ی مد نظر اقای
ک ی روش هست مانند میالن و الزم است با ان وارد مذاکره
شویم و ان تیم را بیاوریم بحث تبلیغاتی ان را انجام خواهیم
داد .بدون اینکه فدراسیون بخواهد هزینه ای متحمل شود.
شما با AFCهم در ارتباط هستید؟
در حال برگزاری یک سری جلسات مشترک هستیم.
به چه منظور؟
بابت تبادل حوزه مارکتینگی و حوزه علمی .بیشتر
در حوزه تبلیغات .چون اگر اطالع داشته باشید شرکتی به نام
WSGشرکت تبلیغاتی AFCاست که 18سال است این
کار را انجام م ی دهد .این شرکت مالزیایی است .یک سری
جلسات با انها خواهیم داشت.
ایران نوین بیلبوردهــای فراوانی در اختیار دارد.
این طور نیست؟
حدود 400بیلبورد داریم که شاید از 10بیلبورد شروع
شده بود که مثال در TVCو مترو هم به همین شکل است.
قطعا در حوزه ورزش هم عالقه مندیم که این اتفاق بیفتد به
شرطی که ان همکاری های الزم اتفاق بیفتد.
در دولت قبلی ســایپا به نحوی نقش رقیب را
برای شما بازی کرد .رابطه تان االن با دولت چطور
است؟ با دولت قبلی چطور بوده؟
بله ،ولی هنوز تصمیم نگرفتیم که م ی خواهیم چه
کار کنیم و عدد ان چقدر است.
این حضور مستمر 23ساله نشان م ی دهد که وقتی
کار خوب انجام م ی شود همه دولت ها حامی هستند .یعنی
دولت قبل و بعد ندارد .شایع ه هایی که بوده واقعا ب ی اساس
است.
شایع ه ها اینجا را هر بار به یک نفر وصل م ی کند .در
دولت قبل به یک نفر وصل کردند .با ان شایعات ای ران نوین
باید االن از بین رفته بود .بدخواهان م ی گفتند پشــت پرده
ای ران نوین ،مشایی است .نام زنجانی هم مطرح شد.
در واقع رقم اصلی فوتبال رو شــد .عدد
اصلی ای که باید بــرای تبلیغات خرج
می شد شــایددر دور ه های قبل همین
رقم در می امد ولی خرج فوتبال نمی شد
ولی ایــران نوین امد و رقــم اصلی را
پیشــنهاد داد .چون عمال تعرفه های ما
تفاوت زیادی با تعرفه های ســال های
پیش ندارد .اعداد و رقم های ما اعداد و
رقم های نجومی نیست .عدد و رقم های
سال های پیش هم همین است منتها ما
حاشیه سودمان را کم کردیم
من فکر م ی کنم که رشد کانون فوق العاده باالست.
شاید در 2-3سال اخیر فوق العاده رشد خوبی داشته است.
این تیزهوشی خانم شفیعی را م ی رســاند .به خاطر جذب
نیروهای کارامــد و در اختیار گذاشــتن امکانات و مثبت
فکر کردن خودشــان این اتفاق در ایران نوین رخ داده است.
من با ادم های مختلف کار کردم.
طرف های قرارداد ما وقتی م ی بینند ای ران نوین صرفا
به دنبال سود نیســت و اثربخشی و رضایت مشتری بسیار
ب رایش اهمیت دارد جذب م ی شوند .بناب راین باز هم به ای ران
نوین مراجعه م ی کنند.
برای این دو هفته شما چقدر خسارت دیدید؟
باید حساب کنی .یک سری از روزنامه ها عددهای
عجیبی گفته بودند که اصال صحت ندارد.
یعنی واکنش مشتریان و شــرکت ها را در نظر
م ی گیرید و به دنبال این خسارت نیستید؟
فعال به ضرر و زیان و خسارت فکر نم ی کنیم.
پس جنگ روانی در جریان است؟
پیشنهاد ایران نوین
برای اسپانسری تیم ملی ارزنده نبود
گفت وگوی مثلث با عباس ترابیان
3
ی ترابیان! شــما به عنوان مســئول کمیته
اقا
بازاریابی فدراســیون فوتبال درباره کانون ایران
نوین و فعالی ت های این شرکت در حوزه فوتبال
چه نظری دارید؟
پس لیگ چطور به انها رسید؟
نم ی توانید بگویید یا ترجی ح تان این است؟
واقعیت این است که انها رئیس مجمع یا به عبارتی
رئیس فدراسیون را در این بحث وارد کرده اند و از این طریق
به بحث لیگ وارد شــده اند ،به همیــن دلیل ما هم حرفی
یزنیم.
نم
ایا انها در مقطعی با پیشنهادی باال درخواست
کرده اند که اسپانسر فوتبال باشند؟
چرا؟
چون اسپانسرینگ در کشــور ما اساسا به معنای
واقع ی اش هنوز جا نیفتاده اســت و ما شاهد ان هستیم که
شــرکت هایی که وارد عرصه فوتبال م ی شوند با تمام توان
مال ی شان پیشــقدم نم ی شــوند اما تا دلتان بخواهد سعی
م ی کنند یکدیگر را تخریب کنند ،یکدیگر را به چالش بکشند
و حتی دردسرهایی ب رای یکدیگر ایجاد کنند .فقط در کشور
ما چنین اوضاعی دیده م ی شود.
در دیگر کشورها اسپانســرینگ چگونه پیش
م ی رود؟
قیمت های دروغین م ی دهند .انگار نم ی دانند که
باید در قبال این قیمت ها و ادعاهای تبلیغاتی جوابگو باشند.
اما به نظر م ی رســد گاهی همین شــرکت ها
ب ه خصــوص انهایی که در بخــش خصوصی
مســئول کمیته بازاریابی فدراســیون
فوتبال معتقد است مه م ترین مساله در مورد
کانون ایران نوین عمل به تعهد مالی اســت
که این شرکت مدعی ان شــده؛ 160میلیارد
و 700میلیون تومان .بــا عباس ترابیان درباره
همکاری فدراســیون فوتبال بــا کانون ایران
نوین همصحبت شدیم .وی درباره این همکاری
چندان پرشور سخن نم ی گوید .متن گفت وگوی
مثلث با وی را م ی خوانید.
فعالیت کرده اند پیشــنهادهای مالی خوبی هم
داشته اند تا اسپانســر تی م ملی یا لیگ فوتبال
شوند اما در کورس رقابت با شرکت های دولتی
یا نیم ه دولتی نتوانسته اند موفق شوند .ب ه عنوان
مثال گفته م ی شود در مقطعی که سایپا اسپانسر
تی م ملی شد یک شرکت خصوصی پیشنهادی
پایاپای با ســایپا داشت اما فدراســیون بنا به
دالیلی سایپا را انتخاب کرد .این موضوع را تایید
م ی کنید؟
خیلی دقیق نم ی توانم این موضوع را تایید کنم.
نم ی توانم به طور قطعی درباره پایاپای بودن پیشــنهاد یک
شرکت خصوصی در ان مقطع صحبت کنم اما خب مواردی
بوده که بعض ی ها پیشنهادهایی هم داشته اند .در هر حال ما
با همه یکسان برخورد م ی کنیم .انهایی که از نظر تبلیغاتی
تبحــر دارند و خدمات قابــل قبولی ارائــه م ی کنند ،قطعا
م ی توانند همکاری گسترده و مستمری با فدراسیون داشته
باشند.
از کانون ایران نوین راضی بوده اید؟
هیچ وقت از انها ناراضی نبوده ایــم .از انها خلف
وعده ندیده ایم .با انها کار کرده ایــم اما دیگران بهتر بوده اند
و قیمت های بهتری ارائه کرده انــد و بالطبع ما کار را به انها
سپرده ایم.
اما انهــا مدع ی اند کــه به لحــاظ کیفی جزو
شرکت های برتر ایران محسوب م ی شوند .نظر
انها مدعی هســتند که ما به زودی پیشــنهاد
اسپانســری تی م ملی را نیز با فدراسیون مطرح
م ی کنیم .نظر شما چیست؟
ما از همه شرکت ها استقبال م ی کنیم .ما در حال
حاضر ب رای تیم ملی اسپانسری نداریم .کنسرسیوم اسپانسر
نیست ،کارگزار است .این کارگزار در دو بخش فعالیت م ی کند؛
بخش اول فعالیت در بخش مجازی و بخش دوم فعالیت در
بخش فیزیکی .در واقع ترجیح ما این است که فعال به شکل
کنسرسیومی بحث تیم ملی را اداره کنیم .هر وقت خواستیم
با اسپانسر کار کنیم همه شرکت ها م ی توانند به این منظور
پیشقدم شوند .اما شرط اصلی این است که ما از عملکرد ای ران
نوین در لیگ رضایت داشته باشیم .اگر به همه تعهدات شان
در لیگ فوتبال کشور عمل کردند ،ان وقت در مورد تیم ملی
هم بهتر م ی توانیم روی خدمات شان حساب باز کنیم.
بحث ارزشیابی انها با کمیته بازاریابی خواهد بود؟
بله ،این حق ماست .عملکردشان را باید مورد ارزیابی
قرار بدهیم .شــرکتی که بدهی فراوانی داشته باشد و اتفاقا
نتوانسته از عهده تعهداتش براید ،دیگر دلیلی وجود ندارد که
بخواهیم همکاری مان را با ان شرکت ادامه بدهیم.
از اسپانسر فعلی تی م ملی رضایت دارید؟
بله ،قطعا .ما هنوز کار را شــروع نکرده ایم اما پنج
میلیارد نقدا دریافت کرده ایم .به هر حال این توان مالی کارگزار
تیم ملی را نشان م ی دهد و به نظر من رضایتبخش است.
کانون ایران نوین به نوعی مدعی است که قیمت
واقعی فوتبال را اشکار کرده است .قیمت لیگ در
دوره های قبل کمتر از 10میلیارد بوده و ایران نوین
این رقم را به 160میلیارد رسانده است .این تفاوت
چه معنایی دارد؟
مهم این اســت که بتوانند به تعهدات شان عمل
کنند .ما هم خوشحال م ی شویم .اخر سال معلوم م ی شود که
انها تا چه حد موفق شده اند به تعهدات شان عمل کنند .اگر
توانستند 160میلیارد و 700میلیون یعنی قیمتی که تعهد
کرده اند را بپردازند ان وقت است که ما اذعان م ی کنیم قیمت
واقعی فوتبال همانی است که انها م ی گویند و ب رایشان کف
یزنیم و من شخصا از انها تشکر و قدردانی م ی کنم!
م
مثلث | شماره 241
اصل ی ترین معضل شرکت های تبلیغاتی در ایران
چیست؟
این موضوع به کمیته بازاریابی مربوط نم ی شود؟
طبق مقررات این موضوع و ه ر گونه پیشنهاد مالی
م ی باید از کانال کمیته بازاریابی فدراسیون انجام شود اما با
ورود رئیس مجمع به این موضوع ما دیگر دخالتی نم ی کنیم.
ورزش
در بســیاری از کشــورها پروژه های بزرگ توسط
شــرکت های بزرگ تبلیغاتی مورد حمایت قــرار م ی گیرد.
پروژه ها ان قدر بزرگ اســت که انها وظایف شــان در قبال
فوتبال را با یکدیگر تقسیم م ی کنند .جلسات مشترکی برگزار
م ی کنند تا ورودشان به عرصه فوتبال پر از اتفاقات تازه و مثبت
باشد اما متاسفانه شرکت های تبلیغاتی ما هنوز یاد نگرفته اند
که به شکلی سالم با یکدیگر رقابت و حتی در مقام همکاری
با یکدیگر برایند.
بله ،جلســه داشتیم .خانم شــفیعی هم حضور
داشت .ما رقم 12میلیارد را به انها پیشنهاد دادیم .رفتند که
جواب بدهند اما دیگر نیامدند .بعد هم سر از لیگ دراوردند و
به نظر من قیمتی را هم که ب رای لیگ پیشنهاد دادند قیمت
واقعی بازار نبود.
به هر حال سازمان لیگ خودش بررسی کرده و کار
را به ای ران نوین سپرده است .ما که نم ی توانیم بگوییم چرا.
ما در چند مقطع با این شرکت همکاری داشته ایم.
بازی های دوســتانه و برخــی تورنمنت هــا از جمله این
همکاری ها بوده است.
در مورد لیگ باید عرض کنم مــن بعد از اینکه
توافقات شان با فدراسیون قطعی شده بود ،متوجه ورودشان به
حوزه لیگ شدم .حاال اینکه چطور امدند خیلی به ما ارتباطی
ندارد .شــرکت های دیگری بوده اند کــه در فضایی خاص و
در مقطعی امدند و اتفاقا به نفع خودشان بهره برداری هایی
هم از لحاظ تبلیغاتی کردنــد ،مثل ال خودرو ،بعد هم رفتند
و ناپدید شدند.
ایران نوین تا کنون خواهان این موضوع بوده که
اسپانسر تی م ملی شود؟
ما یک قیمتی گفتیم و انها هم پیشنهاد خودشان
را مطرح کردند .اختالف مان کم نبود.
گویا در چند مقطــع با این شــرکت همکاری
داشته اید.
ی مالی فوتبال لیگ
در مورد لیگ چطور؟ انها حام
هستند؟
شما چیست؟
ن ترش است .همه
هیچ بقالی نم ی گوید ماست م
م ی گویند ما بهترین هستیم .رقبای این شرکت هم همین
یزنند و م ی گویند ما بهترینیم.
حرف را م
در مورد تی م ملی چطور؟
ما در فدراسیون فوتبال با کانون ای ران نوین خیلی
در ارتباط نبوده ایم .همکاری های مان نیز با این شرکت خیلی
محدود بوده است.
نه ،هیچ وقت به این صورت نبوده که انها بخواهند
با پیشنهاد باال یا بهتر بگویم خیلی ارزنده وارد حوزه فوتبال
شوند .البته ما در مورد تیم ملی یک جلسه با انها برگزار کردیم.
پیشنهادی مطرح کردند که ما هم نظ رات مان را گفتیم .بعد
از ان جلسه دیگر خبری از انها نشد و هیچ وقت پیگیر این
موضوع نشدند.
ورزش
73
یک قاب ،دو قهرمان
افتتاحیه شیار 143با حضور مادران شهدا
س فرزندان
حضور 143مادر شــهید که با قــاب عک
عزیز و سفرکرده شان در سالن حضور داشتند ،در فالش بکی
تماشــایی و خاطره انگیز بار دیگر ســال های هشت سال
جنگ تحمیلی را در اذهان زنده کرد .تماشای فیلمی درباره
دفاع مقدس و شهدا درکنار عزیزانی که خود از نزدیک دستی
بر اتش عشق ،معرفت ،ایمان ،ایثار ،انتظار و صبوری دارند،
تجربه غریب و ب ی مانندی بود که بســیاری از تماشاگران
افتتاحیه فیلم «شــیار »143ان را تجربه کردند؛ مادران و
خانواده های عزیزی که مخاطبان و صاحبان اصلی این اثر
هستند .مادران شــهید که بیشترشان قامت های خمیده و
چهره های ترک خورده و رنجوری داشــتند ،با عبور از فرش
قرمز ،رنگی از معنویت و تقدس را به فضای سینما بخشیدند
و با وجود نازنینشــان برکت را به محیط فرهنگی و هنری
کشور ارزانی داشتند و ان را متبرک کردند .اما به جز حضور
این قهرمانان واقعی و اســطوره پرور کشور ،حضور برخی
چهره های سرشناس عرصه های مختلف دیگر هم رنگ و
بوی ویژه ای به این مراسم داده بود؛ نام اوران و قهرمانانی که
با حضورشان در این مراسم با جلوه های فخر این سرزمین
تجدیدمیثاق کردند .محمود دولت ابادی ،احمدرضا عابدزاده،
حمید استیلی ،مصطفی رحماندوست ،سعید بیابانکی ،علی
سرتیپی ،هادی مقدم دوست ،محسن افشانی ،ارش مجیدی،
پرستو صالحی ،مهدی نادری ،پویا امینی ،کاظم هژیرازاد و
حسین محجوب از جمله چهره های شناخته شده ای بودند
که در مراسم افتتاحیه فیلم «شیار »143حضور داشتند.
در ابتدای این مراسم که اجرای ان را علی ضیاء مجری
تلویزیون به عهده داشت ،نرگس ابیار ،نویسنده و کارگردان
فیلم «شیار »143پشت تریبون قرار گرفت و گفت« :مادران
شهیدان قدم برچشم ما گذاشتند که به این برنامه امدند و از
روی فرش قرمز رد شدند .این فیلم ب رای شما مادران شهید
است و من دستتان را به گرم ی م ی فشارم .به محفل خودتان
خوش امدید ».این کارگردان خطاب به مادران شهید افزود:
«به عنوان یک زن خوشحالم که کنار الفت (شخصیت اصلی
فیلم که یک مادر شهید اســت و نقش ان را مریال زارعی
بازی م ی کند) ایستادید .ما سازندگان این فیلم ،به خودمان
افتخار م ی کنیم که اینجا هســتید .م ی دانم با دیدن فیلم
خاط رات زیادی ب رای شما تداعی م ی شود و به یاد سخت ی ها
و دلتنگ ی ها و ندیدن فرزندتان م ی افتید ،اما ما دوست داریم
خاط رات شما را بشنویم و انها را در اثارمان ثبت کنیم».
ابیار در پایان گفت« :از وقتی که ساخت فیلم «شیار
»143را شــروع کردیم ،تصور م ی کردم چنیــن روزهایی را
ببینم ،اما این همه شکوه و عظمت حضور شما عزیزان خیلی
بیشتر از رویا و انتظار من بود .به برکت قدم ها و دعای خیر
شما این راه را ادامه م ی دهیم».
پس از صحب ت هــای ابیار ،گالره عباســی ،یکی از
بازیگران فیلم از سه مادر شهید دعوت کرد تا به نمایندگی از
143مادر شهیدی که قرار است از سوی عوامل فیلم «شیار
روزگار بعد از الفت
دیدار
74
مثلث | شماره 241
فیلم بعدی مریال زارعی چیست؟
مریال زارعی ،بازیگر سینما و تلویزیون که این روزها
با فیلم «شیار »143و بازی در نقش یک مادر شهید بر پرده
سینماهای کشور دیده م ی شود ،این روزها در حال بازی در
فیلم تازه ای اســت .پس از بازی مریال زارعی در نقش مادر
شهید در فیلم «شــیار »143و همه اتفاقات و حاشی ه های
پی رامونی این فیلم ،می زان کنجکاوی ب رای طرح بعدی مریال
زارعی در فضای رسانه ای و ســینمایی ای ران باال رفت .این
کنجکاوی و این حاشی ه ها و جنجال های پی رامونی ،ظاه را
خود زارعی را هم به این نتیجه رساند که طرح بعدی اش را در
سکوت خبری کامل اغاز کند.
زارعی که پی ش تر هم بازی در نقش های ســخت را
تجربه کرده بود ،این بار هم ب رای بازی در یک نقش سخت
روند ویژه ای در پیش گرفته اســت .او در روزهای گذشــته
ی و تی راندازی خاصی را پشت سر گذاشته است
تمرینات رزم
تا ب رای شرایط خاص این نقش اماده شود .تهی ه کننده این
فیلم محمدرضا شفیعی و کارگردانی ان هم ب ر عهده فیلمساز
جوانی به نام مجید اسماعیلی است .ابتدا گفته شد که این
فیلم به زندگی شــهید طاهره هاشمی مربوط است که بعد
تکذیب شد .فیلم تازه زارعی که ماهی سیاه نام دارد ،بیشتر از
انکه به این شهید گران قدر ارتباط داشته باشد ،به حادثه امل
مربوط است .محمدرضا شــفیعی تهی ه کننده سینما درباره
موضوع این فیلم گفت« :این فیلم درباره واقعه سربداران و در
دهه 60است که طی این چند روز در شهر امل جلوی دوربین
رفته و کارگردان ان نیز مجید اسماعیلی است .این فیلم را به
شهید طاهره هاشمی ربط داده اند ،درحالی که ربطی ندارد.
فیلم درباره ماجرایی است که ایشان هم در جریان ان شهید
شده اند اما مستقیما درباره این شــهیده نیست .شاید بعدا
نقشی کوتاه را هم به این شهیده اختصاص دادیم اما فعال
»143تجلیل شوند ،روی صحنه بیایند .در این لحظه ضیاء
از جماعت کثیر حاضر در ســالن خواست به احترام سال ها
مجاهدت و عشق و صبوری مادران بزرگوار شهید به پا خی زند.
حاضران هم با ذکر صلوات های پیاپی به استقبال این مادران
شهید رفتند و یکپارچه به احترام انها به پا خاستند .حاضران
با صلوات ،حاجیه خانم ها فاطمه هوشمند مادر سه شهید،
فاطمه خوش لهجه مادر دو شــهید عل ی اصغر و عل ی اکبر
سجادی و فاطمه ندیم ی مادر دو شــهید محمد و منصور
نمایندگی را مشــایعت کردند تا از انها بــا اهدای لوح های
سپاس منقش به تصاویر فیلم «شیار »143قدردانی شود.
پس از پایان مراســم هم فیلم ب رای حاضــران به نمایش
درامد ،نمایشــی که پ راز لحظات تاثیرگذار و به یادماندنی
بود و بسیاری از تماشــاگران با گریه تماشای اثر را پیگیری
م ی کردند ،به ویژه مادران شــهدا که خود تک تک لحظات
شخصیت الفت را طی ســال ها زندگی کرده اند ،در بیشتر
لحظات فیلم با چشمانی اشکبار فیلم را م ی دیدند.
اما تاثیرگذارترین لحظه جنبی نمایش این فیلم ،گریه
و فریادهای بلند یک مادر شــهید بود که م ی گفت :پسرم
دلتنگت هســتم .با ناله های این مادر ب رای لحظاتی همه
ســالن تحت تاثیر قرار گرفت و انها به جــای دیدن فیلم،
نگران او شــدند .این مادر بعد از چند دقیقه گریه و به زبان
اوردن جمالتی همچون «اگر باز هم پسر داشتم ،او را راهی
جبهه ها م ی کردم» از حال رفت و گروه پزشکی مستقر در
مجموعه او را ب رای مداوا به بیرون منتقل کرد.
تصمیم گرفته نشده؛ بناب راین اصل قصه درباره حماسه امل
خواهد بود ».مریال زارعی ،مصطفی زمانی و همایون ارشادی
بازیگران فیلمی هستند که فیلمنامه ان را علی طالب ابادی
نوشته است .مریال زارعی پس از دو اثر دفاع مقدسی «چ» به
کارگردانی اب راهیم حاتم ی کیا و «شیار »143ساخته نرگس
ابیار ،بیش از یک سال است که در فیلم دیگری ایفای نقش
نکرده بود .او بــرای بازی در نقش الفت ،زنی که 20ســال
چشم انتظار فرزند به جبهه رفته اش م ی ماند ،موفق به دریافت
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از جشنواره سال
گذشته فیلم فجر شد.
شهیده طاهره هاشمی که در سال 92به عنوان شهید
شاخص کشور شــناخته شد ،با وجود ســن کم در روزهای
انقالب سابقه مبارزات انقالبی قابل توجهی داشت .او پس
از انقالب درگیر فعالی ت های تبلیغاتی و فرهنگی م ی شود
و سرانجام در روز ششــم بهمن ماه 1360در حالی که ب رای
رزمندگان اســام ـ که ب رای مقابله با محارب در شهر امل
مستقر بودند ـ مشغول جمع اوری دارو و غذا بود ،مورد اصابت
رگبار منافقان قرار گرفت و به شهادت رسید.
ی
نوشتن از عشق به عل
(ع)
جرج جرداق نویسنده مسیحی در گذشت
دیدار با رهبر ایران
مثلث | شماره 241
بودند اما به امام عل ی (ع) عشق م ی ورزیدند .خانواده و اقوام
جرداق همه از تحصیلکردگان و روشنفکران محل تولد وی
بودند .پدر جرداق مهندس و عمویش دانشمند بزرگ ریاضی
بود .اما جرج کوچک تحت تاثیر شــدید ب رادر روشنفکرش
«فواد» بود.
فواد نیز به شدت از جرج حمایت م ی کرد و وی همان
کسی بود که بارقه های اول عشــق به تالیف و تحقیق در
مورد امام عل ی (ع) را در ذهن جرج با اهدای یک نهج البالغه
به وی در همان ســنین کودکی روشــن کرد .جرداق پس
از گذرانــدن تحصیالت اولیه در محل تولــدش وارد کالج
کلیسایی ان زمان لبنان شــد و پس از فارغ التحصیلی در
تعدادی از دانشــگاه های بیروت به تدریس ادبیات عرب و
فلسفه مشغول شــد .البته وی در کنار تدریس ،به تالیف،
جرج جرداق ،بــه ایران هم
ســفرکرده وبا مقام معظم رهبری
هم دیداری داشت .او در توصیف
شــخصیت رهبری گفــت« :در
سفری که در سال ۱۹۹۷به ایران
امدم ،با رهبر ایران مالقات کرده
و گفت وگو کردیم .احساس کردم
که به واقع ،انســانی بزرگ است،
چه ،از ویژگ ی های انســان بزرگ
تواضع است .ایشان به همان اندازه که بزرگ بود ،متواضع هم
بود.در ان دیدار در مورد امام علی(ع) و انگیزه هایی صحبت
کردیم که موجب شده بود در مورد امام علی(ع) کتاب بنویسم.
ایشان کتابم را مطالعه کرده و بسیار پسندیده بود و من نیز
به این خاطر از ایشان تشکر کردم و به ایشان عرض کردم که
بحق ،نام شما باید امام باشد و ما از شاگردان شما هستیم».
جرج جرداق در مورد برداشت خود از شخصیت رهبر
انقالب گفت« :ایشان یک انســان متفکر ،فرهیخته ،دانا،
بزرگوار ،وارســته و متواضع بود ،همان گونه که شایســته
یک رهبر اســت .در مورد ایشــان باید بگویم کــه او پیرو
امام خمینی(ره) است و امام خمینی(ره) هم پیرو امام علی(ع)
بود .ایت اهلل خامنه ای مردی بزرگ است و اگر این گونه نبود،
به این مرتبه نم ی رسید».
دیدار
«عده ای از مردم کشورهای حوزه خلی ج فارس و مصر
به من پیشــنهاد م ی کردند که مثال در مــورد دیگران هم
بنویسم ...اما من نپذیرفتم نه به این خاطر که بخواهم بگویم
کس دیگری بد است ،نه اصال اینطور نبود بلکه من پس از
علی(ع) کسی را شایسته نوشتن ندیدم و تصمیم گرفتم که
جز در مورد علی(ع) ننویســم ».جرج جرداق تا لحظه ای که
م ی توانست بنویسد ،عاشق عل ی (ع) بود ودر مورد او نوشت.
این عشق در یک لبنانی مسیحی از کجا م ی امد؟ هیچ کس
بهتر از خودش نم ی تواند،ان را شرح دهد« :عشق من به امام
علی ،به عنوان یک مسیحی ارتدوکس و عربزاده ای اصیل،
به دوران کودک ی ام باز م ی گردد .ســر در منــزل ما ،ازینی از
عبارتی زیبا داشت .ازینی که تمام اعضای
خانواده ب رای ان احترام ی خاص قائل بودیم
و پدرم ،به عنوان یک معمار ســاختمان و
ب رادر بزرگترم فواد به عنــوان یک ادیب و
شاعر ،شیفته ان بودند .عبارت چنین بود:
«الفتی اال علی ال سی ف االذوالفقار».
من زاده مرجعیون منطقه ای از جنوب
لبنان بودم و همبازی هایم مســیحیان و
مسلمانان عاشــق اهل بیت .در کودکی
از مدرسه فراری بودم اما در منزل و تحت
تعلیمات ب رادرم فواد هر روز بخش هایی از
نهج البالغه را حفظ م ی کردم .روزی مدیر
مدرسه ب رادرم را خواست و از من ،به خاطر
عدم حضور در مدرسه شکایت کرد ،ب رادرم
که م ی دانست موضوع از چه قرار است ،با
خود نســخه ای از نهج البالغه به مدرسه
اورده بود .به مدیر مدرسه گفت« :شما هم
بخوانید و ان را حفــظ کنید و از ان فراری
نباشید؛ انچه جرج در منزل م ی اموزد ،بسیار
با ارزش تر از ان چیزی است که در مدرسه
م ی اموزد ».جرج جرداق به توصیه ب رادرش
هرچقدر از نهج البالغه را که در توانش بود
حفظ م ی کرد و در سن 13سالگی بخش
اعظم نهج البالغه را حفظ بود.
ب ی دلیل نیست که نام جرج جرداق
با همین عشــق بر زبان هــا م ی افتد .نام
او حدود شصت ســال پیش زمانی اوازه
عام و خاص شــد .او در ان زمان ،جوانی
27ســاله بود که کتاب «صــوت العداله
االنسانیه» را منتشر ســاخت .کتابی که
بوی عطر ادبیات بــرادر مرحومش فواد را
م ی داد و قلم جرج جرداق منشا کتاب «علی صدای عدالت
انســانی» را کتاب نهج البالغه م ی داند« :بــا مطالعه این
کتاب ها مجذوب انسانیت امام عل ی (ع) و توجه و اعتنای او
به حقوق انسان شدم و تصمیم گرفتم کتاب صوت العداله
االنسانیه را بنویسم ».جرداق این کتاب را به مرحوم ایت اهلل
العظم ی بروجردی اهدا کرد و در نامه ای به او نوشت ...« :من
دریغ داشتم چنین شخصیتی در شرق باشد و حق و قدرش
مجهول بماند .از این رو این کتاب را نوشتم و چون مسیحی
هستم کسی نم ی تواند مرا به تعصب متهم کند .من شما را
شایسته ترین شخصیتی یافتم که این کتاب را به او هدیه
نمایم بناب راین ان را به شما اهدا م ی کنم».
جرج جرداق اخرین نسل از مسیحیان لبنانی بود که با
نام عل ی ابن ابی طالب (ع) عشقبازی م ی کردند .برخی از انها
از کودکی و با زندگی کردن در محله هایی امیخته از شیعه
و مسیحی با نام اهل بیت پیامبر اشنا شدند و برخی نیز در
دانشگاه .در نیمه قرن بیســتم ،یکی از متون کهنی که در
دانشکده ادبیات و زبان عرب دانشگاه لبنان تدریس م ی شد
«نهج البالغه» بود .این گونه بود که کودک مسیحی لبنانی
که بعدها یکی از برترین جوایز ادبیات عرب را به دست اورد،
۵۰سال میان انبوه کتاب ها ،به دنبال کشف شخصیت امیر
مومنان بود.
«جرج ســجعان جرداق» در ســال 1931میالدی در
منطقه «مرجعیون» لبنــان و در یک خانواده مســیحی
ارتدوکس و اصیل متولد شد .پدر و مادر وی اگرچه مسیحی
نویسندگی ،همکاری با روزنامه و مجالت و رادیو نیز مشغول
بود .جرج جرداق با نشریات گوناگونی در لبنان و کشورهای
عربی همکاری داشته که از مشــهورترین انها م ی توان به
الصیاد ،الشبکه و الکفاح الع ربی اشاره کرد و از وی کتاب های
گوناگونی منتشرشده که معروف ترین انها عبارتند از واگنر
و زن ،کاخ ها و کوخ ها ،حدیث المالهی و همچنین اشــعار
و نمایشنامه های فراوانی از او توســط هنرمندان مختلف
اجراشده است.
اگرچه شاید بسیاری بر اشعار بسیار زیبا و نقدهای جرج
جرداق متمرکز شوند اما بخش درخشان زندگی وی تالیف
دایره المعارف «علی ،صدای عدالت انســانی» در چند جلد
بود« :عل ی (ع) و حقوق بشر»« ،عل ی (ع) و انقالب فرانسه»،
«عل ی (ع) و ســق راط»« ،عل ی (ع) و روزگارش» و «عل ی (ع) و
قوم گرایی عربی» و سپس کتاب «روائع نهج البالغه» را به
این مجموعه اضافه کرد.
جرج جرداق در مورد حضرت عل ی (ع) م ی گوید« :انقالب
عل ی (ع) ،انقالب انسانی ،اجتماعی ،فکری و فرهنگی بود و
در ان بین دو جبهه فسق و قتل
و قاچاق انســان و برده و مرگ از
یک طرف و جبهه دین و رحمت و
عدالت و انسانیت و ازادی و حیات
فاصله های زیادی بود .موظف شدم
که جبهه علی را که خالص ترین
جبهه هاست مورد بررسی و تحلیل
قرار دهم .این جبهــه راه را ب رای
من روشن کرد و چراغ راهم شد».
و همچنین این نقــل قول زیبا و
لطیف از او به یادگار است که...« :
ای روزگار ،کاش م ی توانستی تمام
قدرت هایت را روی طبیعت ،کاش
م ی توانستی تمام استعدادهایت
را در خلــق یک انســان بزرگ،
نبوغ بزرگ و قهرمان بزرگ جمع
م ی کردی و یک بار دیگر به جهان
ما یک علی دیگر م ی دادی»...
جرداق در ســن ۸۳سالگی
چشم از جهان فروبست.
75
سرویس در زمین
سیاست
دیدار
76
مثلث | شماره 241
چرا میزبانی جهان از والیبال ایران گرفته شد؟
وقتی محمدرضا داورزنی که ب رای اجالس فدراسیون
جهانی به ایتالیا رفته بود ،با ان قیافه بشــاش همیشگی
از ایتالیا به ای ران برنگشت ،مشــخص بود جریاناتی ب رای
ضربه زدن به والیبال ای ران راه افتاده است .انها که با او طی
مدت زمان حضورش در ایتالیا در تماس بودند هم این را تایید
م ی کردند که مســائلی باعث ناراحتی داورزنی شده است.
دلیل ناراحتی داورزنی وقتی علنی شد که این روی خروج ی ها
امد که رئیس فدراسیون جهانی والیبال با ارسال نامه ای به
رئیس فدراسیون والیبال ای ران ،ارژانتین را به عنوان میزبان
رقابت های قهرمانی نوجوانان جهان معرفی کرد .این تصمیم
درحالی گرفته شد که چندی پیش در کنگره جهانی 2014
والیبال می زبانی مسابقات والیبال قهرمانی نوجوانان جهان
به ای ران داده شده بود! محمود افشاردوست ،دبیر فدراسیون
والیبال با استفاده از واژه «عجیب و غریب» ب رای این اقدام
گفت« :وقتی این میزبانی در کنگــره بی ن المللی والیبال
تصویب م ی شود ،نباید گرفتن ان منوط به تصمیم یک فرد
باشد .به نظر من اری گراســا ،رئیس فدراسیون بی ن المللی
والیبال نباید به تنهایی این تصمیم را بگیرد و اجرا کند».
شاهرخ شــهنازی ،دبیرکل کمیته ملی المپیک پس
از خبر گرفتن میزبانی این گونه موضع گیری کرد« :گرفتن
میزبانی مسابقات والیبال قهرمانی نوجوانان جهان نشان
م ی دهد که فدراسیون بی ن المللی این رشته ورزشی تحت
فشــار صهیونیس ت هاست .رئیس فدراســیون والیبال به
صورت شفاهی من را در جریان واگذاری می زبانی این رقابت ها
به ای ران قرار داده بود ».نکته ای که رئیس فدراسیون والیبال
هم ان را تایید م ی کند« :افرادی هســتند که به هر شکلی
م ی خواهند علیه ای ران ســیاه نمایی کنند .انها م ی خواهند
شرایط ای ران را به لحاظ سیاسی ،امنیتی و اجتماعی ب ی ثبات
جلوه دهند ،اما در این بین رشــته ای م ی اید که حرف های
زیادی ب رای گفتن دارد و م ی تواند سفیر ای ران در کشورهای
مختلف باشد .همین موضوع موجب م ی شود تا پشت پرده
این ورزش به دنبال این باشــند که مانع پیشروی ما شوند.
انها چشم دیدن توانمندی جوانان این مرز و بوم را ندارند ،اما
از طرفی نم ی توانند موفقی ت های والیبال ای ران را سانسور
کنند».
گفته م ی شود که فدراســیون جهانی والیبال اعطای
می زبانی مســابقات والیبال قهرمانی نوجوانان زیر ۱۹سال
جهان را به ای ران تکذیب م ی کنــد و اعالم کرده« :به زودی
می زبان مســابقات قهرمانــی نوجوانان جهان را در ســال
۲۰۱۵معرفی م ی کنیم .ما هیــچ گاه به ای ران وعده می زبانی
مسابقات زیر ۱۹ســال جهان را ندادیم که حاال ان را پس
بگیریم ».این نکته ای است که محمدرضا داورزنی ،رئیس
فدراسیون والیبال ای ران به شــدت ان را رد م ی کند« :چندی
پیش از سوی کنفدراســیون و الیبال اسیا ایمیلی دریافت
کردیم که در ان از ای ران خواسته شده بود می زبان مسابقه های
قهرمانی والیبال نوجوانان جهان شــود .ما هم این موضوع
را پذیرفتیم .فدراســیون جهانی درخواست مدارک کرد که
ما همه مدارک را ارســال کردیم و در کنگره رسما مشخص
شد که ای ران میزبان مسابقه های قهرمانی نوجوانان جهان
2015است .در همین جلســه اجالس جهانی ما در کمیته
مربوط به کنفدراسیون اسیا ،رایزن ی هایی داشتیم .برخی از
اقایان م ی گفتند که شما (کشور ای ران) چهار می زبانی دارید و
بهتر است که یکی را به کشور دیگری بدهید .ما در ان زمان
کاندیدای میزبانی رقابت های قهرمانــی نوجوانان جهان،
باشگاه های اسیا ،قهرمانی اسیا و زیر 23سال جهان بودیم.
پیشنهاد شد که مسابقه های قهرمانی اسیا در کشور استرالیا
برگزار شود اما نپذیرفتیم زی را مسابقه های قهرمانی مردان
اسیا ب رای ما بسیار اهمیت دارد .در نهایت گفتیم که می زبانی
رقابت های زیر 23سال جهان را نم ی خواهیم و دقیقا در ان
جلسه مشخص شد که ای ران میزبان رقابت های نوجوانان
جهان ،باشگاه های اسیا و مردان اسیاست .این غیر از لیگ
جهانی و می زبان ی های ما در این مسابقه ها بود».
هرچند این اولین ضربه ای بود که بر پیکر والیبال ای ران
وارد شد ،اما ظاه را باید منتظر کارشکن ی های بعدی هم بود.
به فاصله چند ساعت از گرفتن می زبانی رقابت های نوجوانان
جهان ،ســایت ورزشی اینســاید د گیمز از قول سخنگوی
فدراسیون جهانی والیبال نوشت تا زمانی که زنان نتوانند در
ورزشگاه های ای ران حاضر شوند دیگر هیچ می زبانی جدیدی
به ای ران داده نخواهد شد که البته این تصمیم شامل لیگ
جهانی و مسابقات 2015قهرمانی اسیا نم ی شود.
داورزنی در مورد حضور بانوان در ورزشگاه ها م ی گوید:
«این بحث وجــود دارد کــه والیبال ورزشــی خانوادگی
است و خانم ها هم این امکان را داشــته باشند تا در سالن،
مسابقه های والیبال را تماشــا کنند .از سویی دیگر شرایط
سالن و رفت و امدها به ســالن و نحوه اسکان و رفتن ها در
سالن باید متناسب با شان و جایگاه خانم های ای رانی باشد تا
مشکلی پیش نیاید .خانم ها باید به سالن بیایند ،مسابقه ها
را تماشا کنند و بدون هیچ مشکلی بروند».
اما گویا مساله فراتر از مساله ورود یا عدم ورود بانوان به
ورزشگاه هاست و یک جریان سیاسی پشت سر ماجراست،
ی م ربوط استFIVB .
جریانی که به بازدداشت غنچه قوام
با شدت و جدیت به دنبال ازادی کسی است که سخنگوی
قوه قضائیه کشــورمان گفته جرم او ربطی به والیبال ندارد.
نامه نگاری های زیادی بین باالترین سازمان والیبال جهان ،
دولت و فدراسیون والیبال ای ران و سایر سازمان ها و نهادهای
بی ن المللی ب رای ازادی او انجام شده و حتی تیم های والیبالی
مثل مودنای ایتالیا و المپیاکو یونان خواستار ازادی این فرد از
زندان شده اند .چون او در روز دیدار دو تیم ملی ای ران و ایتالیا
در لیگ جهانی بازداشت شده ،ایتالیای ی ها بیشتر از سایرین
و مثل خانواده او احساس مسئولیت و نگرانی م ی کنند!
داورزنی در این باره م ی گویــد« :یکباره م ی بینیم که
فدراسیون والیبال ایتالیا در اقدامی عجیب بحثی را مطرح
م ی کند که در دفــاع از خانم غنچه قوامی قبل از شــروع
مسابقه های داخلی پالکاردی در دست بگیرند که او را ازاد
ی نه ایتالیایی است و نه به ایتالیا ارتباط دارد و نه در
کنید .قوام
والیبال دستگیر شده است .در لیگ جهانی گذشته طرفداران
تیم والیبال ایتالیا ،خانم ها و اقایان ایتالیایی ب رای تشویق
تیم کشور خود در سالن ازادی حضور داشتند و هیچ برخورد و
موضوعی هم پیش نیامد ،حاال یک خانمی در جای دیگری
بازداشت م ی شود و موضوع ان را به والیبال مرتبط م ی دانند».
داورزنی ادعای یــک منبع اگاه فدراســیون جهانی
والیبال درباره اینکه اگر این خانم ازاد نشود و موضوع حضور
خانم ها در ســالن های والیبال ای ران حل نشــود ،می زبانی
جدیدی به کشور ای ران تعلق نم ی گیرد تایید م ی کند« :بله،
این موضوع کامال درست است .این بحث مطرح شده است.
به هر ترتیب موضوعات سیاسی -اجتماعی در حوزه وزارت
کشور تعریف م ی شود .طبیعتا باید در حوزه شورای فرهنگ
عمومی کشور این مســائل طرح و حل شود .باید نهادهای
مختلف کنار هم رایزنی کننــد و بحث کنند تا نقاط قوت و
ضعف و بایدها و نبایدها را به میــان اورند و تصمیم گیری
کنند .باید دستگاه های مختلف درباره این موضوع کنار هم
بنشــینند و تعیین تکلیف کنند .یا نباید در عرصه جهانی
حضور داشته باشیم یا اینکه باید شــرایط الزامات جهانی
را فراهم کنیم .حاال مدیریت کردن ایــن الزامات هم مهم
است .ما نم ی خواهیم خارج از شــئونات اسالمی اتفاقی در
ای ران بیفتد .ما نم ی خواهیم به قیمت از بین رفتن ارزش های
اسالمی کاری در کشور انجام دهیم .ما موظفیم که شعائر
دینی را رعایت کنیــم و به اعتقادات و عقایــد خود پایبند
هستیم».
داورزنی به تفکیک موضوع دستگیری غنچه قوامی
از حضور خانم ها در سالن های والیبال تاکید دارد« :ما باید
خودمان در داخل کشور بنشــینیم و راهکار مناسب را ب رای
چگونگی حضور خانم ها در سالن های والیبال فراهم کنیم.
ما جلســات مختلفی با نهادهای مختلــف در این رابطه
داشته ایم و پیگیر موضوع هســتیم ولی اطمینان م ی دهم
که در کشور ما هیچ خانمی ب رای تماشای والیبال دستگیر
نشده است».
بندگی عاشقانه
عشق در مشرب عرفانی امام خمینی(ره)
«عشق در مشرب عرفانی امام خمینی(ره)» به قلم کبری طاهری نژاد از سوی موسسه
چاپ و نشر عروج منتشر شد .این اثر تالش کرده در پنج فصل ضمن بررسی انواع «عشق»،
این موضوع را با استناد به اثار حضرت امام(ره) ،در چارچوب مشرب عرفانی ایشان مورد بررسی
قرار دهد .نویسنده ،در فصل نخست به گذری بر کلیات تحقیق م ی پردازد و سپس در ادامه به
ارائه تعریف از واژه «عشق» و «محبت» از دیدگاه عرفا از منظر لغوی و اصطالحی پرداخته و در
همین بخش به ارای حضرت امام(ره) در این زمینه نیز اشاره دارد .طاهری نژاد فصل سوم کتاب
خود را به بررسی «عشق در عرفان» اختصاص داده و در ابتدای بحث به سراغ ایات قران کریم
رفته و در انتهای فصل نیز ،این موضوع را در روایات و عرفان اسالمی مورد بررسی قرار داده است.
فصل چهارم کتاب که مهمترین بخش تشکی ل دهنده این اثر خوانده شده ،به بررسی عشق در
دیدگاه های عارفانه امام(ره) م ی پردازد و در نهایت ،نگارنده ،فصل پایانی کتاب را به بررسی عشق
در دیوان اشعار پیر جماران اختصاص داده است .در بخش هایی از فصل پنجم این اثر ،در باب
دیدگاه امام(ره) درباره عشق و بروز و ظهور ان در اشعار ایشان م ی خوانیم« :اگر این تقسیم بندی
سه گانه را که پاره ای از محققان ذکر کرده اند ،بپذیریم که عرفان بر سه گونه است؛ تزهد ،تصوف
و تعشق ،ب ی شک عرفان امام خمینی(ره) و مشرب عرفانی ایشان در دیوان اشعار ان حضرت،
در دسته سوم جای م ی گیرد؛ یعنی نه زهدورزی محض و نه صوف ی گری و درویش مسلکی و
خانقاه نشینی؛ بلکه عشق ورزی با حق و بندگی عاشــقانه و حق پرستی عاشقانه ،رکن اصلی
عرفان امام است».
لبیک یا حسین(ع)
مجموعه ای از 15سخنرانی سیدحسن نصراهلل
«لبیک یا حسین» مجموعه ای از 15سخنرانی سیدحسن نصراهلل ،دبیر کل حزب اهلل
لبنان ،در طول سال های 1432تا 1435است که به تازگی از سوی نشر خیمه تدوین و منتشر
شده است .کار گرداوری و ترجمه این اثر را سیدحسین مرکبی برعهده داشته و مقدمه ان نیز
به قلم حجت االسالم و المسلمین محمدرضا زائری نوشته شده است .زائری در مقدمه این اثر
با اشاره به تاثیرگذاری سخنان دبی ر کل حزب اهلل لبنان درباره واقعه عاشورا بر مستعمان و بیان
خاطره ای از تحت تاثیر قرار گرفتن شاعری مسیحی در حاشیه سخنران ی های وی و سرودن
از امام حسین(ع) ،به چرایی تدوین این اثر از سوی نشــر خیمه اشاره م ی کند و م ی نویسد:
«سخنان و عبارات شیرین و دلنشین و در عین حال پرشور و حماسی این مرد بزرگ نه تنها بر
عمق ایمان و بصیرت پیروان مکتب اهل بیت(ع) م ی افزود ،که در همان حال ب رای مخاطبانی
دیگر از مسلمانان اهل سنت یا علوی یا درزی ها یا مســیحیان از طوایف متنوع در لبنان و
منطقه اگاه ی بخش و معرفت افزا بود »...در بخش هایی از سخنران ی های مندرج در این اثر
که مصادف با عاشورای محرم سال 1435بوده است ،م ی خوانیم« :باید در این روز ،یعنی روز
عاشورا ،روزی که اباعب داهلل الحسین(ع) در ان ،به خاطر دین و امت مسلمان جدش ،محمد(ص)
به شهادت رسید ،بر اخوت اسالم ی مان به عنوان پیروان مذاهب مختلف اسالمی و به طور
مشخص ،بر اخوت اهل سنت و شــیعه تاکید کنیم و بگوییم تکفیریان با همه مسلمانان
مشکل دارند .شاهد بر این مطلب هم حوادث کشورهای مســلمان است و انچه در ع راق،
پاکستان ،افغانستان ،سومالی ،تونس و ...به دست این تکفیریان بر اهل سنت نیز م ی اید»...
اسامه را من کشتم
چه کسی به بن الدن شلیک کرد؟
«بن الدن انجا ایســتاده بود .در لحظــه اول متوجه
الغری ،قد بلند و ریش کوتاهش شدم .تمامی این مشاهدات
یکجا به فکرم خطور کرد .بن الدن نوعی عرق چین سفید
بر سر داشت ،اما ســر خود را از ته تراشیده بود.به سرعت به
سوی وی شلیک کردم .دو بار به پیشان ی اش شلیک کردم؛
تق ،تق .با اصابت گلوله دوم فرو افتاد .او در کنار تختش بر
زمین افتاد و من ب رای بار سوم به وی شلیک کردم ،درست به
پیشان ی اش .بن الدن دیگر مرده بود و حرکتی نداشت .زبانش
از دهان خارج شده بود .من شاهد اخرین نف س هایش بودم که
شاید تنها واکنشی بیش نبود ».این حرف های رابرت اونیل
است ،مردی که ادعا دارد با شلیک او رهبر القاعده کشته شده
اســت .رابرت اونیل ،کماندوی امریکایی که در ماموریت
حمله به خانه اسامه بن الدن در ابی ت اباد پاکستان در سال
۲۰۱۱شرکت داشته ،در گفت وگو با روزنامه «واشنگتن پست»
گفته اســت که در ماموریت کشتن اســامه بن الدن ،رهبر
پیشین گروه تروریســتی القاعده شرکت داشته و با شلیک
وی ،بن الدن کشته شده است.
این ســرباز بازنشســته امریکایی پی ش تر از جزئیات
این عملیات پرده برداشته بود ،اما هویت وی تاکنون فاش
نشــده بود .رابرت اونیل ،کماندوی امریکایی (نیوی سیل)
گفته اســت که در تاریــخ دوم مه ۲۰۱۱بــا تی راندازی وی،
«خطرناک ترین مرد جهان» از پای در امده است.پدر اونیل
نقش پسر خود در کشتن اسامه بن الدن را تایید کرده است.
رابرت اونیل ۳۸ساله از ایالت مونتانای امریکاست و در سال
۲۰۱۲بازنشسته شده است .اونیل در طول ۱۶سال خدمت
در ارتش امریکا ،موفق به دریافت چهار مدال نیز شده است.
اونیل در سال ۲۰۱۳در گفت وگویی طوالنی با مجله
معروف امریکایی «اســکوایر» از جزئیــات حمله به خانه
بن الدن در ابی ت اباد پاکســتان پرده برداشــته بود ،اما در
ان زمان به دلیل ترس از انتقام اسالمگرایان افراطی نخواسته
بود نامش فاش شــود .اونیل گفت که در حال حاضر نیز
«احساسی دوگانه» دارد .از یک سو خشنود است که با کشتن
بن الدن خدمتی بزرگ به کشورش و ساکنان نیویورک کرده،
اما از سوی دیگر نگران جان خود و انتقام افراط ی ها است .پدر
اونیل در مصاحب ه ای گفته است که ترسی از انتقام ندارد و
حتی حاضر اســت عالمتی بزرگ بر در خانه خود بگذارد تا
همه بدانند که خانواده اونیل کجا زندگی م ی کنند.
همکاران اونیل و نظامیان امریکا از اقدام اونیل خشنود
نیستند ،زی را به طور معمول نظامیان مجاز نیستند اطالعات
محرمانه از ماموریت های خود را فــاش کنند .وزارت دفاع
امریکا تایید کرده اســت که اونیل فردی بــوده که در تیم
ویژه ماموریت کشــتن بن الدن عضو بوده ،اما پنتاگون از
تایید ادعای اونیل مبنی بر اینکه او بن الدن را کشته است،
خودداری و اعالم کرده وزارت دفاع امریکا نام و مشخصات فرد
ضارب را اعالم نخواهد کرد .ممکن است اونیل به دلیل اعالم
عمومی نامش به عنوان قاتل بن الدن ،با اتهام اعالم اسناد
و اطالعات محرمانه و حساس مواجه شده و از سوی وزارت
دادگستری امریکا تحت پیگرد قرار گیرد .با توجه به تاریکی
محل عملیات ،برخــی از کماندوهای امریکایی اب راز تردید
کرده اند که بتوان مشخص کرد گلوله چه کسی رهبر القاعده
را کشته است .پس از اعالم این خبر برخی از فعاالن داعش
در صفحات اجتماعی رابرت اونیل را تهدید به مرگ کردند.
پیشخوان جهانی
مثلث | شماره 241
دیدار
تغییر تازه
در امریکا به
روایت تایم
بازگشت به
واشنگتن
از نگاه
اکونومیست
اشپیگل نسل
مرکل را
بررسی کرده
است
77
دیدار با سیما
تعبیر وارونه یک رویا
گروه سریال به ارمنستان رفت
دیدار
78
مثلث | شماره 241
تصویربرداری ســریال «تعبیر وارونــه یک رویا» به
کارگردانی فریدون جی رانی در ارمنســتان ادامه دارد و گروه
صحنه های مربوط به ان را ضبط م ی کنند .این ســریال با
نام قبلی «خانه امن» درباره ترور دانشمندان هسته ای ای ران
است« .تعبیر وارونه یک رویا» داستان جاسوسی پیچیده ای
دارد و قصه در خارج از ای ران شــروع و به داخل ای ران کشیده
م ی شود.
یک مامور امنیتی کشور از طرف یکی از منابع خبری
و رابط های خود در خارج از ای ران متوجه م ی شــود قرار است
یکی از دانشــمندان نامدار هسته ای کشــور را ترور کنند
اما ماجرا به اینجا ختم نم ی شــود و داستان ان قدر پیچیده
م ی شــود که زندگی مامور امنیتی هم تحت الشــعاع قرار
م ی گیرد .داستان این ســریال را فریدون جی رانی نوشته و
همزمان با تصویربرداری ،مشــغول نگارش ادامه ان است.
جی رانی چندی پیش در یادداشتی در مورد این سریال نوشته
بود« :موضوع داستان «تعبیر وارونه یک رویا» اصال درباره
شهدای هسته ای نیست .موضوع شهدای هسته ای موضوع
ی است که م ی تواند دستمایه یک مجموعه قرار گیرد.
مهم
داستان ما ،داســتان یک مامور زبده اطالعاتی است که در
جریان ترور یک کارمند اداری در انرژی هسته ای قرار م ی گیرد
و پیگیری همین ترور او را به یک ماجرای پیچیده جاسوسی
م ی کشاند؛ ماجرایی که وارد زندگی خصوصی او هم م ی شود.
در این مجموعه ب رای اولین بار یک مامور امنیتی «باهوش»
قهرمان داستان است؛ ماموری که گرچه مجبور م ی شود در
نقطه ای از داستان از اسلحه اش به جای فکر استفاده کند و
زخمی و مجروح از مهلکه بگریزد ،اما تیزهوشی او در تقابل
با ترفندهای پیچیده جاسوســی پی ش برنده داستان است.
بدون واهمه م ی خواهیم این مامور ،جذاب ،دوست داشتنی
و حتما باورپذیر شود ».در ابتدا فیلمنامه سریال «خانه امن»
کامال پلیســی بود ،ولی در بازنویســی ها موضوع ملودرام
خانوادگی نیز به ان اضافه و داستان ان پلیسی ،جاسوسی و
خانوادگی شد .بخشی از داستان این سریال به مجموعه ها و
تهای هسته ای ای ران اختصاص دارد و خ رابکاری هایی به
سای
تصویر کشیده م ی شود که کشورهای بیگانه و سازمان های
جاسوسی قصد انجام ان را دارند.
امیر جعفری ،داریوش ارجمند ،پانتــه ا به رام و فرهاد
قائمیان نیز به عنوان بازیگران اصلی در این ســریال بازی
م ی کنند .ایــن اولین تجربه همکاری جعفــری با جی رانی
محسوب م ی شــود.امیر جعفری نقش اصلی سریال یعنی
مامور امنیتی ای رانی را بــازی م ی کند و داریوش ارجمند نیز
نقش یک کار شــناس امنیتی و به نوعــی مافوق جعفری
را به عهده دارد .پانته ا بهــرام و فرهاد قائمیــان نیز دیگر
نقش های اصلی سریال را ایفا م ی کنند .این سریال دو بازیگر
جوان به نام های نیما نادری و ازاده ســدیری را نیز به مردم
معرفی خواهد کرد ،این دو نفر ،نقش جوانانی را بازی م ی کنند
که بار ملودرام سریال را بر دوش دارند.
الهام کــردا و فرزین صابونی دیگر بازیگران ســریال
تعبیر وارونه یک رویا هستند .این ســریال در 13قسمت
50دقیقه ای تولید م ی شــود .جی رانی عالوه بر این ،ساخت
سریال «مرگ تدریجی یک رویا» را در کارنامه خود دارد که از
شبکه دو به نمایش درامد .فیلم های «زندگی دوگانه فیروز»،
«من مادر هســتم»« ،قصه پریا» و «پارک وی» از اخرین
ساخته های سینمایی این کارگردان محسوب م ی شود.
لوکیشن های سریال «تعبیر وارونه یک رویا» در ته ران
و ارمنستان اســت .همزمان با اغاز کار در ارمنستان ،هفت،
هشــت بازیگر جدید خارجی ارمنی هم به مجموعه اضافه
شدند .مدت حضور گروه در ارمنستان نیز یک ماه خواهد بود.
سیگنال موجود است
سریالی درباره سودای خوانندگی
از گنج مثنوی تا پهلوانان
انیمیشن های محبوب ایران در شبکه پویا
بــا پایان یافتن مراحــل اولیه تدوین
مجموعــه تلویزیونی «ســیگنال موجود
اســت» این ســریال در مرحلــه بازبینی
قــرار دارد .همچنین اقدامــات الزم ب رای
صداگذاری توسط احســان افشاریان انجام
شده و ملودی ها نیز برای بخش موسیقی
و اهنگسازی توسط اقای فاضلی اماده شده
است که با پایان یافتن بازبینی این مرحله
نیز انجام م ی شود« .سیگنال موجود است» در 26قسمت 40دقیقه ای داستان جوانی به
نام پرهام است که سودای خوانندگی در سر دارد اما در هیچ کدام از سب ک های موسیقی به
موفقیت دست پیدا نم ی کند.
بناب راین به تشویق دو تن از دوســتان خود تصمیم م ی گیرد که ب رای خوانندگی به
خارج از کشور سفر کند .در این سریال که کارگردانی ان را مهدی مظلومی بر عهده دارد و
توسط امیر ب رادران به رشته تحریر در امده است ،سیامک انصاری ،مه ران غفوریان ،الله
صبوری ،مرضیه صدرایی ،سحر ولدبیگی ،محمود بصیری ،حامد وکیلی ،امید روحانی و...
نقش افرینی م ی کنند .قسمت هایی از سریال سیگنال موجود است در یک کشور اروپایی
اتفاق م ی افتد اما گروه تولید سریال تصمیم گرفته به جای سفر به خارج از کشور نماهای
مورد نیاز را در ته ران بازسازی کند.
پخــش ســه انیمیشــن ایرانــی
«پهلوانــان»« ،قصه های ریــرا» و «گنج
مثنــوی» با اســتقبال مخاطبــان کودک
و نوجوان شــبکه پویا مواجه شــده است.
مجموعه «پهلوانان» هر روز ســاعت 18از
شبکه پویا پخش م ی شود .در این مجموعه
از فضــا و موقعی ت هایی که شــخصیت
پوریای ولــی و فضای ایران قرن هشــتم
هجری در اختیار م ی گذارد؛ ب رای طرح داستان های جذاب بهره گرفته شده .به همین دلیل
ویژگ ی های متنوع و جذاب شخصیت پوریای ولی به عنوان یک پهلوان ،مرشد ،کشت ی گیر
و شاعر مد نظر قرار گرفته و ب رایش قص ه ساخته شده است .قصه های ری را ب ر اساس زندگی
ری را دختر خردسالی ساخته شده است که هر روز با ســواالت متفاوتی در دنیا اط راف خود
رو به رو م ی شود.او ابتدا مساله را با ذهنیت کودکانه خود ارزیابی کرده و در طول داستان متوجه
اشتباهات و توانای ی های خود م ی شــود .این مجموعه هر روز ساعت 14:30از شبکه پویا
پخش م ی شود .مجموعه «گنج مثنوی» نیز که هر روز ساعت 17:30از شبکه پویا پخش
م ی شود ،چکیده ای از داستان های مثنوی معنوی موالنا جالل الدین محمد بلخی ،عارف و
شاعر پراوازه کشورمان است که با گرافیکی ساده ،تصویرسازیی جذاب و رنگ امیزی بدیع،
م ی کوشد تا به شکلی فانتزی بازگوکننده حکایت های مثنوی معنوی ب رای کودکان باشد.
رودررویی رضا کیانیان با مه راوه شریف ی نیا
رضا کیانیان به جمع بازیگران سریال «کیمیا» پیوسته
و یک نقش منفی به نام مشــفق را در این ســریال بازی
م ی کند .مه راوه شــریف ی نیا در این سریال نقش اصلی که
کیمیاست را به عهده دارد .ســریال کیمیا که در سه مقطع
زمانی قبل از انقالب اســامی ،دوران دفاع مقدس و زمان
حال اتفاق م ی افتد ،داستان دختری پرسشگر و معترض به
جاده چالوس
سریالی در مورد سبک زندگی ایرانی -اسالمی
مجموعه تلویزیونی جاده چالوس به کارگردانی احمد
معظمی و تهی ه کنندگی علیرضا داوری از شنبه ۲۴ابان ماه
ساعت ۲۳پخش و تکرار ان ســاعت ۱۹پخش م ی شود.
مجموعــه تلویزیونــی «جــاده چالوس»
ب راساس طرحی از ارش قادری توسط شعله
شریعتی و اعظم بهروز ،نگارش شده است.
موضوع سریال «جاده چالوس» روایت یک
خانواده است که در ته ران زندگی م ی کنند
و پدر خانواده به علت ب ی تدبیری شریکش
ورشکست م ی شــود و در این بین ارثی ه ای
(رســتوران متروکه) به محبوبه ،زن خانواده
در شمال م ی رسد .اعضای خانواده با رفتن
به شمال و رونق دوباره رســتوران متروکه
سعی دارند تا مشکالت اقتصادی را با اتحاد
و همدلی حل کنند.
در ایــن مجموعــه تلویزیونی ،بیژن
امکانیان در نقش احمــد ،فاطمه گودرزی
در نقش محبوبه ،محسن افشانی در نقش
امیر پسر خانواده و سیما خضرابادی در نقش
مهتاب دختر خانواده ،محمد شیری ،سیروس
گرجستانی ،علی رام نورایی ،نیما شاهرخ شاهی و ...به ایفای
نقش پرداخته اند .معظم ی کارگردان ســریال جاده چالوس
درباره این اثر جاده ای گفته است« :این سریال اثری اجتماعی
با رگه های کمدی است .ریتم گرم ،بازی های خوب و ط راحی
صحنه جذابی دارد ،درواقع همه عوامل اثر را از بهترین های
این عرصه انتخاب کردیم .قصه یــک خطی و کلی جاده
چالوس ایده اولیه خوبی دارد ،به اضافه اینکه مضامینی از
جمله سبک زندگی ،مشورت ،خوداشتغالی ،تقویت باورهای
ملی ،اداب و رسوم و ...در ان پررنگ م ی شود .در همان ابتدا
که این طرح به من پیشنهاد شد دیدم که داستان پتانسیل
این را دارد که خروجی و نتیجه خوبی داشته باشد ».فاطمه
گودرزی هم درباره نقش خود در سریال معتقد است «:نقشی
که من ایفاگرش هستم ،یکی از نقش های محوری است که
پرده نشین
علیرضا قربانی خواننده تیتراژ شد
هدیه ای برای من
تله فیلمی در ژانر کودک و نوجوان
«هدیه ای ب رای من» به نویسندگی سحر خ رامیده و کارگردانی سیدفیاض موسوی
اذرماه در ته ران کلید م ی خورد .این تله در ژانر کودک و نوجوان تولید م ی شــود و ب رای
پخش در ایام مبارک 17ربیع االول ،والدت باسعادت پیامبر اکرم (ص) در نظر گرفته شده
است .این تله 90دقیقه ای درباره زوج جوانی به نام رضا و ندا است که تصمیم به جدایی
م ی گی رند اما با امدن چند کودک به منزل انها شرایط به کلی تغییر م ی کند.
در خالصه این تله امده« :رضا و ندا زوج جوانی هستند که پس از چند سال زندگی
مشترک تصمیم به جدایی م ی گی رند اما درست هنگام رفتن به دادگاه مشکلی ب رای یکی
از دوستان انها ایجاد م ی شود و انها فرزندانشــان را پیش این زوج جوان م ی گذارند .ورود
این فرزندان به منزل رضا و ندا سبب شناخت بیشتر انها از یکدیگر شده و اتفاقات تازه ای
را ب رای انها رقم م ی زند».
«هدیه ای ب رای من» به سفارش گروه فیلم های تلویزیونی شبکه دو تولید م ی شود و
در اینده نزدیک فهرست بازیگران و عوامل پشت دوربین ان قطعی م ی شود.
مثلث | شماره 241
علیرضا قربانی ،خواننده تیتراژ مجموعه تلویزیونی «پرده نشین» به کارگردانی بهروز
شعیبی شد .قربانی پیش از این با حضور در پشت صحنه سریال «پرده نشین» ،از نزدیک
در جریان ساخت این پروژه قرار گرفته بود .گروه تولید ســریال تلویزیونی «پرده نشین»
هم اکنون در حوزه علمیه مشغول گرفتن ســکان س هایی از کار هستند و تاکنون بیش از
85درصد از تصوی ربرداری «پرده نشین» به پایان رسیده است .مهیار علی زاده ،اهنگساز این
مجموعه تلویزیونی پیش از این با علیرضا قربانی در البوم «حریق خزان» همکاری داشته
که با استقبال زیادی روبه رو شد .داستان پرده نشین درباره زنی به نام هدی است که پس از
سال ها ب رای دریافت ارثیه پدری م ی اید ،اما ب رایش اتفاقات غیرقابل پی ش بینی رخ م ی دهد.
این سریال به روحانیون و حضور انها در محله ها و در کنار مردم توجه دارد و روی این موضوع
متمرکز شده که روحانیون م ی توانند در حل مشکالت مردم به انها کمک کنند .بازیگران
«پرده نشین» عبارتند از :فرهاد ائیش ،اتیال پسیانی ،ویشکا اسایش ،هومن برق نورد ،سعید
نی ک پور ،ژیال سه رابی ،مه ران رجبی ،حامد کمیلی ،مائده طهماسبی ،سارا به رامی و...
تاثیر مستقیمی در روند قصه دارد .من همیشه از این دست
نقش ها اســتقبال م ی کنم و م ی توانم با انها ارتباط خوبی
برقرار کنم .این شخصیت دارای دو فرزند است که در خالل
قصه دچار مشکلی م ی شوند و همه با هم سعی م ی کنند تا
در رفع مشکل قدمی بردارند .این زن هم فردی است که هم
فکر م ی کند و هم پرجنب و جوش است .در طول این سال ها
که کار کرده ام ،شــاید یک یا دو کار باشــد که بعد از ایفای
نقش در ان از حضورم ناراضی بودم ،نقش محبوبه نیز ،مانند
سایر نقش هایم چند لحظه خوب داشت که
ترغیب شدم تا در ان بازی کنم».
نیما شاهرخ شاهی در این سریال نقش
مســعود را بازی م ی کند که پســر خانواده
است .او درباره نقش خود گفته است« :نقش
مسعود شبیه دیگر نقش هایی که تاکنون
بازی کرده ام ،نیســت و شخصیت مسعود
پیچیدگ ی ها و فراز و نشیب زیادی دارد».
این مجموعــه تلویزیونــی با اهداف
مختلفــی تهیه شــده اســت کــه از ان
جمله م ی تــوان به مواردی چــون توجه به
ســبک زندگی ای رانی و اســامی و اشاعه
خرده فرهنگ های بومی و احیای ارزش های
دینی ،رشــد و تقویت فرهنــگ قناعت و
ساده زیستی ،کسب روزی حالل و اشنایی
با اداب و رسوم فرهنگ های مختلف ،تشویق
جامعه به تشــکیل خانواده و تقویت کانون
گرم خانواده و ترغیب ازدواج های اســان مطابق با فرهنگ
ای رانی و اسالمی ،ترغیب مردم کالنشه ر ها به مهاجرت به
شهرهای کوچک و ...اشاره کرد .این سریال در 26قسمت
ی و به تهی ه کنندگی
45دقیقه ای به کارگردانی احمد معظم
علیرضا داوری تهیه و تولید م ی شود.
دیدار
کیمیا
نام کیمیاست که با پدر نظامی و منضبط خود دچار اختالف
م ی شــود .حوادثی که در زندگی خانواده کیمیا رخ م ی دهد،
انها را درگیر توطئه و دسیس ه ای بزرگ م ی کند و او با تالشی
خستگ ی ناپذیر درصدد نجات خانواده برم ی اید .در این سریال
ازیتا حاجیان نقش مادر کیمیا و حسن پورشی رازی نقش فرخ
را برعهده دارند .نیکی کریمی بازیگر نقش محبوبه است و
حامد بهداد نیز ایفای نقش یکــی از فرماندهان جنگ را در
این سریال به عهده داشته است .فیلمنامه این سریال که به
سفارش گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه دو با حمایت
انجمن سینمای انقالب و دفاع مقدس در حال تولید است،
به قلم مسعود بهبهان ی نیا و زه را پارسافر نوشته شده است.
79
دیدار با سیما
کپی برابر اصل
سریالیدربارهمسائلحقوقی
از چندی پیش بینندگان شبکه یک سیما به تماشای
سریالی نشستند که داستان ان پی رامون روابط ،معامالت و
مسائل حقوقی پیش م ی رود .پخش ســریال «کپی ب رابر
اصل» به نویســندگی و کارگردانی سیدجالل الدین دری از
17ابان ماه از شبکه اول سیما اغاز شد« .کپی ب رابر اصل»
داستان زندگی ســردفتری را به تصویر م ی کشد که جاعلی
حرفه ای به قصد انتقام از او به جعل اسناد م ی پردازد .داستان
این سریال درباره زندگی اقای گوهری است که در یک دفتر
اسناد رسمی مشغول کار است .یاوری نسبت دوری با گوهری
دارد و از انجا که در گذشته قصد کالهبرداری از این دفتر را
داشته و موفق نشده؛ تصمیم به انتقام گرفته است ،به همین
دلیل با ط راحی یک نقشه ،کاراموزی را وارد دفتر م ی کند تا
بتواند از این طریق انتقام بگیرد.
ســریال «کپی ب رابر اصل» با بازی حسن جوهرچی،
روناک یونسی ،ســیاوش طهمورث ،فرداد صفاجو ،نفیسه
روشن ،حدیثه ته رانی ،ازاده ریاضی ،پریسا روشنی ،سولماز
حصاری ،حشمت ارمیده ،مجتبی طهمورث ،ارمان صورتگر
و عمار تفتی و حضور افتخاری حســام نواب صفوی و امید
زندگانی ب رای شبکه یک سیما تولید شده است .این سریال
با مضمون اشنایی مردم نسبت به مسائل حقوقی و اسناد
اماده پخش از شبکه یک سیما شده است.
ســی د جالل الدین دری ،کارگردان این ســریال که در
کارنامه خــود کارگردانی و نویســندگی تئاترهای «والس
خداحافظی»« ،انگشتر هزار نگین»« ،سلطان با حرمس را و
سلطان بی حرمس را» و «افسانه دریا ،اوای مهر» را داشته در
اخرین کار خود به سراغ معضل جعل چک و اسناد حقوقی
رفته است .وی نویسنده فیلمنامه مجموعه های تلویزیونی
«کمکم کن»« ،پول کثیف»« ،ســایه های شهر» و ...بوده
اســت که از میان این اثار «پول کثیف» نیــز تقریبا تمی
مشابه دارد .دری خود نیز فارغ التحصیل رشته حقوق قضایی
است و حاال نویسندگی و کارگردانی مجموعه ای را در دست
دارد که قرار است مردم را ب راساس جذابی ت های نمایشی با
مشکالت حقوقی و اسنادی اشنا کند .او درباره این اثر گفت:
«سریال با ازادی مسعود یاوری (سیاوش طهمورث) از زندان
یاور و دوستان
قهرمان ایرانی در مقابل ظلم
دیدار
80
مثلث | شماره 241
مجموعه «یاور و دوستان» روایتگر قهرمانانی است که در جنگلی زندگی م ی کنند
و به رهبری شخصیتی به نام یاور به مقابله با ظلم و ســتم حاکم ظالم م ی پردازند .انها
موفق م ی شوند نقشه های افراد حاکم را که شخصیت منفی داستان محسوب م ی شود،
خنثی کنند .مجموعه انیمیشنی یاور و دوســتان در 26قسمت 15دقیقه ای تولید شده
و از بیست و دوم مهر هر شب ساعت 19و 25دقیقه از «شبکه پویا» پخش م ی شود .در
نگارش فیلمنامه این سریال از داستان های کوتاه ،جذاب و پرتحرک استفاده شده تا پیام های
اخالقی و اموزنده را به بهترین شــکل به کودکان انتقال دهد .نویسندگان این مجموعه
حسین تفنگدار ،سحر عصرازاد ،روشنک کاشانیان فرد و سحر نوری هستند .مجموعه یاور
و دوستان ب رای گروه سنی کودک و نوجوان تولید شده است .قهرمان داستان ای رانی است
و تالش شده فضایی ای رانی بر داستان ها و شــخصی ت های ان حاکم باشد که همین از
نقاط مثبت این مجموعه به حساب م ی اید .در این مجموعه ،یاور ،سردسته دالوران بوده
و جز او شــخصی ت های دیگری هم حضور دارند ،همچون یحیی که زورمند است ،اما از
هوشش کمتر استفاده م ی کند و دکتر که دانشمند گروه است و خیلی از مسائل با تدبیر
او حل م ی شود.
بیقراری
سریال مذهبی برای پخش در شبکه تهران
تصوی ربرداری سریال تلویزیونی «بیق راری» به کارگردانی رسول صانعی و تهی ه کنندگی
اکبر تحویلیان در ته ران ادامه دارد و قرار است این سریال در دهه اخر صفر از شبکه ته ران
پخش شود .این سریال بنا به پیشنهاد شبکه ته ران در 10قسمت 40دقیقه ای ب رای پخش
در دهه اخر صفر تولید م ی شود .ب رای نگارش سریال بیق راری دو موضوع مدنظر بوده؛ اول
توحید و بعد امر به معروف و نهی از منکر .گرچه این سریال تم مذهبی دارد ،اما تالش شده
به دام شعار زدگی نیفتد تا پیام های سریال به صورت غیرمستقیم به بیننده منتقل شود و
اثرگذاری بیشتری داشته باشد .داستان این سریال درباره مهندس جوانی است که در کودکی
مادرش را از دست داده و چون تصورش این است که توسالت دینی خانواده اش در شفای
مادر تاثیری نداشته ،تعلقات دینی و مذهب ی اش رنگ م ی بازد ،اما با اتفاقاتی که ب رای او و
همسرش م ی افتد ،دوباره به امام حسین (ع) متوسل م ی شود و ...کارگردان سریال با اشاره به
بازیگران این سریال گفت« :امیرمحمد زند نقش مهندس احمد ،مریم کاویانی نقش عطیه
خواهر احمد ،عمار تفتی و مهدی صباحی نقش شرکای احمد ،نیلوفر شهیدی نقش ارزو
لزاده نقش منشی شرکت
همسر احمد ،صدرالدین حجازی نقش دایی احمد ،شهرزاد کما
و علی ثان ی فر هم نقش بازپرس را بازی م ی کنند».
ســریال تلویزیونی «انقالب دوم» به کارگردانی جواد شــمقدری و
تهی ه کنندگی محمد خزاعی در مرکز ســیمافیلم تولید م ی شود .شمقدری
درباره این مجموعه تلویزیونی گفت« :بعد از پیروزی انقالب اســامی در
سریال شمقدری بیست و دوم بهمن ،57امریکا درصدد است با انواع توطئه ها و ب رنامه ریزی ها
در مورد تسخیر انقالب ما را شکست دهد یا ان را مهار کند .شاه و بعضی افراد و عوامل داخلی
النه جاسوسی و گروه های سیاسی همراه امریکا م ی شوند و این برنامه ها به نقطه عطف
و حساسی م ی رسد .دانشجویان مسلمان احســاس خطر کرده و به عنوان
انقالب دوم
اوین اغاز م ی شــود .او به دلیل جعل اسناد به زندان افتاده و
حاال پس از ازادی به دنبال گرفتن انتقام اســت .در قسمت
اول ســریال اکثر بازیگران حضور دارنــد و ضمن معرفی
شــخصی ت ها مخاطب در جریان یک داستان انتقام گیری
هم قرار م ی گیرد .این سریال صرفا وجه سرگرم کنندگی ندارد
و قصه تم اموزشی هم دارد و به مردم هشدار م ی دهیم که
سعی کنند با هوشیاری معامالت روزمره را انجام بدهند تا در
اینده دچار مشکل نشوند .در واقع مردم با دیدن این سریال با
مسائل حقوقی بیشتر اشنا م ی شوند».
امید زندگانی از بازیگران این ســریال درباره اهمیت
ساخت اثاری با مضمون حقوقی بیان کرده بود« :این روزها
اگر نگاهی به امارهای مالی بیندازید با معضل رو به رشدی از
چک های برگشتی و خرید و فروش اسناد جعلی و جعل اسناد
منقول و غیرمنقول مواجه م ی شوید و پیام این سریال هم این
است که مردم تحت قول و قرارهای دوستانه قراردادهای مالی
نبندند و قانون را به اهلش بسپارند؛ مخصوصا قشر هنرمند
که در مسائل مالی بسیار احساساتی برخورد م ی کنند و یکی
از اقشار اسی ب پذیر در میان مردم در این زمینه هستند».
اعتراض به دخالت های امریکا تصمیم م ی گیرند سه روز در سفارت امریکا
تحصن کنند و ...قهرمانان و شخصی ت های قصه تع دادی از انقالبیون و اقشار
مختلف هستند که درگیر این اتفاقات م ی شوند .در سریال انقالب دوم بدون
پیشداوری فقط ب ر اساس مستندات ،اتفاقاتی را که به تسخیر النه جاسوسی
(ســفارت امریکا) در ابان 58منجر شد به تصویر خواهیم کشید ».تحقیق
و نگارش این سریال را در 16قسمت خود شــمقدری به عهده دارد و طبق
ب رنامه ریزی تصوی ربرداری این سریال دو ماه دیگر اغاز خواهد شد.
شکوه یک زندگی
سریال فخیم زاده برای شبکه یک
سریالی درباره همسر شهید اسماعیل یعقوبی
تصویربرداری ســریال قورباغه و قنــاری به کارگردانی مهــدی فخی مزاده طبق
برنامه ریزی انجام شده تا دو ماه دیگر ادامه دارد .این ســریال که ب رای گروه سریال های
شبکه یک تولید م ی شــود ،نحوه پیشــگیری و برخورد با عامالن فروش موادمخدر را
به تصویر م ی کشد .ســریال قورباغه و قناری در 10قسمت به تهی ه کنندگی حبی ب اهلل
کاسه ساز با همکاری معاونت اجتماعی نیروی انتظامی ب رای شبکه یک تولید م ی شود
و نفوذ تولیدکنندگان و پخش کنندگان موادمخدر بین جوانان را به تصویر م ی کشد .این
سریال رگه هایی از طنز دارد و فیلمنامه ان را حسین تراب نژاد نوشته است .داستان درباره
عملیات ویژه فوق ســری در نیروی انتظامی اســت که فقط پنج نفر از ان اطالع دارند.
سرهنگ مقدم باید به جای ناصر پاپتی در میان قاچاقچیان نفوذ کند و ماموریت ویژه ای
را به سرانجام برساند .این ماموریت هم ب رای پلیس و هم قاچاقچیان موادمخدر از اهمیت
ویژه ای برخوردار است .نقش سرهنگ مقدم و ناصر پاپتی را خود فخی مزاده بازی م ی کند.
حبیب دهقان نســب نقش ســرهنگ احمد نادری را بازی م ی کند .رامین راستاد ایفای
نقش یکی از خالفکاران را در این سریال به عهده دارد و شقایق فراهانی نیز نقش همسر
سرهنگ مقدم را به عهده دارد.
پیش تولید مجموعه تلویزیونی «شکوه یک زندگی» به تهی ه کنندگی امی ر عباس
کنی و کارگردانی داریوش یاری در شبکه دو اغاز شد .این سریال قرار است در 13قسمت
ی همسر شــهید اسماعیل یعقوبی بپردازد .فیلمنامه این
45به زندگی شکوفه اب راهیم
سریال به نویسندگی «شعله شریعتی» پس از یک بار بازنویسی اماده شده است .قصه
«شکوه یک زندگی» از زمان شهادت اسماعیل یعقوبی حدود سال 1361اغاز م ی شود
و طی ان صحنه هایی مربوط به دوران قبل و بعد از انقالب و همچنین دفاع مقدس به
تصویر کشیده م ی شوند.
تصویربرداری این سریال در استان اردبیل و روســتاهای اط راف ان ،محل زندگی
همسر شهید اسماعیل یعقوبی انجام م ی گیرد« .شــکوه یک زندگی» که نیم نگاهی
به زندگی همس ران و مادران شهدا در طول دوران دفاع مقدس دارد ،با تمرکز بر زندگی و
ی به عنوان مادر شش فرزند قد و نیم قد و البته موفق
تنهایی و استقامت شکوفه اب راهیم
و سربلند و تحصیلکرده ساخته م ی شود .این سریال که قرار است الگوی مناسبی از سبک
زندگی اسالمی -ای رانی را به نمایش بگذارد ،به سفارش گروه مجموعه های تلویزیونی
شبکه دو تولید م ی شود.
دولت مخفی
سریالی با مضمون دفاع مقدس
ســریال دولت مخفی با بازی بازیگرانی چون پژمان
بازغی و الله اسکندری ،در شــبکه دو نمایش خود را اغاز
کرده است .دولت مخفی سریالی درباره دفاع مقدس است
که در ســه فصل روایت م ی شــود و بخش هایی از زندگی
ازادگان را در اردوگاه های بعثی نمایش م ی دهد .این سریال
به تهی ه کنندگی حمید اخوندی و علیرضا جاللی تولید شده
و کارگردانی بخش هایی از ان توســط برزیده و
بخش های دیگر توســط راما قویدل انجام شده
است .فیلمنامه اولیه سریال را رحمان سیف ی ازاد و
داریوش رفیعی با حمایت موسسه فرهنگی پیام
ازادگان نوشتند و پس از پایان نگارش ،سیدمجید
امامی و عبدالحســین برزیده ان را بازنویســی
کردند .دولت مخفی در 32قسمت زندگی اسرا در
اردوگاه ها و چشم انتظاری خانواده ها را به صورت
موازی به نمایش م ی گذارد .داســتان این سریال
از زمان حمله ع راق به ای ران اغاز م ی شــود و در
اردوگاه های اســرا ادامه پیدا م ی کند .فصل های
اول و دوم ســریال که دوران دفــاع مقدس را به
تصویر م ی کشــد ،به کارگردانی حســن برزیده
ساخته شده و کارگردانی فصل سوم را راما قویدل
برعهده داشته است.
پژمان بازغی ،الله اسکندری ،ســام درخشانی ،علی
اوسیوند ،ســعید داخ ،مهدی صبایی ،مهتاج نجومی ،امیر
اتشانی ،مریم بوبانی ،کاوه خداشناس ،هادی قمیشی ،مریم
سلطانی ،کریم خودســیانی ،محمدرضا رهبری و اب راهیم
برزیده از بازیگران سریال دولت مخفی هستند.
بازغی ،بازیگر اصلی ســریال دولت مخفی اســت و
نقش سعید را بازی م ی کند که از جوانان جنوب کشور است
و پدرش با شروع جنگ مفقود م ی شود .او ب رای نجات جان
بقیه اعضای خانواده ،انها را به شــمال کشــور م ی برد ،اما
خودش به جبهه برم ی گردد و مدام بین جبهه و شمال کشور
در رفت وامد است تا اینکه در عملیاتی به اسارت درم ی اید و
بعد از ان ماجراهای زندگی سعید در اردوگاه های ع راقی به
تصویر کشیده م ی شود.
الله اسکندری نیز در این سریال دفاع مقدسی نقش
میکائیل
برعهده داشته در سریال میکائیل یک نقش بسیار جدی را بازی م ی کند که
جزو ضدقهرمان های سریال است .سریال میکائیل مضمونی پلیسی دارد.
میکائیل ،داستان رسول ،دوست و رفیق میکائیل است که به اشتباه قربانی
توطئه اشرار م ی شود .میکائیل که پلیس سختکوش و پرتالشی است ،ب رای
استق رار نظم و ارامش بیشتر ،عزم خود را جزم م ی کند و با تکیه بر حمایت های
مردم دست به اقداماتی م ی زند .اگر شرایط مهیا باشد ،سیروس مقدم بعد از
تمام شدن تصوی ربرداری سریال میکائیل ،مجموعه عل ی البدل را ب رای نوروز
شبکه یک کارگردانی م ی کند که محسن تنابنده مشغول نگارش فیلمنامه
این سریال با محوریت طنز اجتماعی است.
مثلث | شماره 241
عوامل سازنده سریال تلویزیونی میکائیل به کارگردانی سیروس مقدم و
تهی ه کنندگی الهام غفوری ب رای ادامه کار راهی قشم م ی شوند تا صحنه های
باقیمانده از این سریال را ضبط کنند و خشایار موحدیان همزمان با ضبط،
اخرین اخبار از سریال تدوین این سریال را انجام م ی دهد .سعی د نعمت اهلل هم همزمان فیلمنامه
را م ی نویسد .این سریال با مشــارکت ناجی هنر و ب رای گروه فیلم و سریال
سیروس مقدم شبکه یک تولید م ی شود .در سریال میکائیل بازیگرانی چون کامبیز دی رباز،
کامران تفتی ،پرویز پورحســینی ،کاوه سماک باشی ،بهنوش طباطبایی،
خدارحمی بازی
متین ســتوده ،امیر حمیدزاده ،مجید واشــقانی و مریــم
م ی کنند و علیرضا خمسه که در پایتخت های 2 ،1و 3نقش باباپنجعلی را
پروانه را بازی م ی کند .سعید به پروانه عالقه مند است اما هر
بار که این دو نفر تصمیم به ازدواج م ی گیرند ،اتفاقی مانع
ازدواج انها م ی شود .پژمان بازغی و الله اسکندری پیش از
این در سریال همچون سرو نیز نقش یک زوج در دوران دفاع
مقدس را بازی کردند .داستان این سریال در زمان جنگ اغاز
م ی شود و ما شاهد اتفاقاتی هستیم که زندگی سعید در دوران
جبهه و اسارت را به صورت موازی با ماجراهای خانواده اش
روایت م ی کند .درواقع دولت مخفــی دو قهرمان دارد؛ یک
مرد که سال های جنگ و اسارت را تحمل م ی کند و یک زن
که سال های سختی و انتظار را تاب م ی اورد .در فصل اول
و دوم سریال شاهد رویدادهای دوران جنگ در دو
بخش کشور هستیم؛ هم شمال و هم جنوب.
بخش سوم سریال نیز روایت اردوگاه های رژیم
بعثی است .در واقع دولت مخفی داستانی را در
سه بستر روایت م ی کند؛ اول مناطق جنگی ،دوم
شهرهایی که دور از جنگ است و مردم جنگ زده
را پناه داده اند و ســوم ،اردوگاه های ع راقی که در
بدترین شرایط اسرای ای رانی را در انجا نگهداری
م ی کنند .به گفته اخوندی ،ســریال در قسمت
اول ماجراهای حضور خانواده ســعید در شمال
کشور را به تصویر م ی کشــد و داستان از شمال
اغاز م ی شود و بعد از ان به فضای جنگ و جبهه
م ی رود .اخوندی معتقد است؛ این سریال ضمن
اینکه زندگی مردم کشورمان در دوران جنگ را در
دو منطقه مختلف به نمایش گذاشته و از تاثی رات
جنگ بر زندگی مردم کشورمان حکایت دارد ،به دوران اسارت
نیز م ی پردازد .تاکید سریال دولت مخفی بر دوران اسارت،
مشکالت و دشواری هایی است که ازادگان کشورمان تحمل
کرده اند.
دیدار
قورباغه و قناری
81
بازار
بازار
82
مثلث | شماره 241
نگاهی به مسئولیت اجتماعی در گفت وگو با
قائم مقام بانک انصار
مسئولیت های اجتماعی ،هستی و سرشت وجودی
سازمان ها و موسســات و نیز بانک ها را تشکیل می دهد و اگر
سازمانیاموسسه اییافتشودکهتصمیم گیری ها،سیاست ها،
راهبردها و برنامه هایش فاقد توجه جدی به این مقوله باشد،
ادامه فعالیت و ایجاد غنای شغلی در ان با مشکل مواجه خواهد
شد .بانک انصار در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی خود،
تالش می کند تا فعالیت های خود را بر فعالیت های عام المنفعه
و ایجاد و تقویت جامعه ای دارای فرصت هــای گوناگون در
بهینه زیســتن و تقویت محیط طبیعی ،اجتماعی ،فرهنگی و
اقتصادی استوار کند .به همین منظور این بانک ،طی سال های
گذشته به صورت مستمر کوشیده تا در زمینه های مختلف به
این وظیفه راهبردی جامه عمل بپوشاند .سال گذشته با انجام
گفت وگویی با اقای فروتن؛ قائم مقام بانک انصار درخصوص
مسئولیت های اجتماعی ،گزارشــی از اقدامات و فعالیت های
بانک ارائه شد و اکنون باتوجه به گسترش فعالیت های مربوط
به مسئولیت های اجتماعی در بانک انصار ،الزم می اید که علت
تسریع این روندها را مبتنی بر راهبردها و سیاست های بانک ،در
گفت وگویی دیگر با وی جویا شویم.
مسئولیت اجتماعیبه عنوانیکمقولهانسانی
و اجتماعی در نظام هــای مدیریتی چه جایگاهی
دارد؟
جامعه انسانی ،همه عظمت خود را مدیون مناسبات و
روابط انسانی است .این سخن به معنای این است که اگر یک
جامعه دارای ارزش و اعتباری است ،ان را مدیون روابط عاطفی،
انسانی،احساسمسئولیتونگرانیودلمشغولی ایاستکه هر
انسانی نسبت به دیگر انسان ها از ان برخوردار است .سازمان ها
شکل پیشرفته ای از تجمعات و اجتماعات انسانی هستند که در
ان افراد با یکدیگر تحت یک سامانه پیچید ه همکاری می کنند
ی هشیار
و همواره باید نســبت به عواطف و احساسات انسان
باشند و این امر نه تنها در درون سازمان بلکه نسبت به محیط
اجتماعی شان نیز باید ابراز شود« .مسئولیت اجتماعی» عنوان
و اصطالحی است که این احساسات و دلمشغولی ها و روابط
عاطفی را نمایندگی می کند .یعنی ما در کنار خدمات مالی که
برای جامعه فراهم می کنیم نســبت به جامعه ،مردم و افراد و
ن هم احساس
مشکالت و مسائلشان و همچنین پیشرفتشا
مسئولیتمی کنیم.
درخصوص علل تشدید و تسریع روندهای
انجام مسئولیت های اجتماعی بانک انصار توضیح
دهید.
بانک انصار یک بانک ارزشــی است و این یک شعار
نیست .ما هرگز ریشه های وجودی خود را فراموش نمی کنیم
و بر همین اســاس خدمات عام المنفعه در بانک انصار برای
مدیران اطمینان خاطر و غرور می افریند .هیچ موسسه ،سازمان
یا شرکتی بدون تعهدات اجتماعی اش نمی تواند فعالیت کند.
ما مسئولیت اجتماعی را بسیار مهم و باارزش می دانیم .قبال از
ساخت یک مدرسه در بشاگرد با وجود دشواری های جغرافیایی
اقلیمی و خدمات دیگر صحبت کردم ،در ســال 92و امسال
و
ازادسازی زندانیان معسر ادامه یافت و دنبال می شود ،حمایت
از انجمن های دیابتی ها در کشــور ،اهدای یک دستگاه ون
به بیمارستان مسیح دانشــوری ،هدیه به بیماران بیمارستان
چاردانگه ،تفاهمنامه با موسســه محک برای ارائه حدود 14
خدمتمختلفبهاینموسسهوتفاهمنامهباموسسهکهریزک،
حمایتمالیازموسسهنیکوکاریمهرافرینپناه عصر،حمایتاز
خانواده های زندانیان و ده ها اقدام مشابه ،نشانه هایی از این تعهد
است که در سال جاری ادامه یافته است.
ایا این امور را تنها در حوزه های مشــخصی
انجام می دهید؟
خیر ،دایره فعالیت ما در امور عام المنفعه گسترده است.
به عنوان مثال به موضوع اموزش و پرورش و فرهنگســازی
برای کودکان و نوجوانان در مدیریت امــور مالی ،پس انداز و
اینده نگری شان بهای زیادی می دهیم .حمایت مالی از جشنواره
فیلم رشد وزارت اموزش و پرورش و ترویج فرهنگ پس انداز و
مدیریت پول خرد؛ مثال قلک الکترونیک ،تامین لوازم التحریر و
نوشت افزارخانواده هایبی بضاعت،تامیننوشت افزاربهصورت
انبوهبرایمدارس،شرکتدرمراسمبازگشاییمدارسوحمایت
ازجشنوارهپژوهش هایدانش اموزی تبیانو فعالیت هایی نظیر
اینها بیانگر نامحدود بودن دایره خدمات اجتماعی و تاکید ما بر
امور زیربنایی به ویژه نسبت به نسل اینده است.
ایا کارت شهروندی و قلک دانش اموزی بانک
انصارجنبهمسئولیت اجتماعیدارند؟
کارت شهروندی و قلک الکترونیکی بانک انصار که
کارهایپیشتازانهدرعرصهبانکداریالکترونیکیوفعالیت هایی
در راستای شکل گیری دولت الکترونیکی به شمار می ایند ،برای
ما بیشتر جنبه مسئولیت اجتماعی دارند و دلیل ان ،در برداشتن
هزینه سنگین برای بانک و سود و مزایای زیاد برای جامعه و
مردم است .در حقیقت ،کارت شهروندی انصار مدیریت پول
خرد را در سطح عمومی و قلک الکترونیکی بانک ،ان را در میان
نسلاینده سازکشور،نهادینه سازیودرونیمی کند.اینطرح ها
حرکتی فرهنگی برای مدیریت پول خرد در کشــور است که
صرفه جویی های کالن اقتصادی به همراه دارد و ثمره ان بیشتر
نصیب جامعه می شود تا بانک انصار .این دو طرح جنبه ملی دارند
واجرای شانبیشترناشیازاحساسمسئولیتبانکانصارنسبت
به امور مالی و بانکی عمومی در کشور است که تنها برای مدیران
و کارکنان بانک رضایت معنوی می افریند.
ایا در رابطــه بــا امــور کالن جامعه مثل
اقتصادمقاومتی نیز این مســئولیت را احساس
می کنید؟
اقدام بانک انصار در ایــن خصوص منحصربه فرد و
بسیار مسئوالنه بوده است ،در این راستا یک شورای راهبردی
برای اقتصادمقاومتی ایجاد شد .کمیته های متعدد در این شورا
به صورت مستمر در حال برنامه ریزی در راستای مشارکت در
ی هستند .بسیاری از برنامه های
توسعه و تحکیم اقتصادمقاومت
ما طی سال های اخیر که مقام معظم رهبری از اقتصادمقاومتی
ســخن گفته اند ،جهت گیری منطبق با ان را دارد .اقدام اخیر
بانک انصار در برگزاری کالس های توجیهی اقتصادمقاومتی
برای استادان اقتصادی کشــور با همکاری دبیرخانه مجمع
تشخیص مصلحت نظام یک نمونه از اقدامات این شوراست.
همچنین موضوع اقتصاد مقاومتی اکنون سرلوحه و سرمشق
بسیاریازتصمیماتبانکانصاراست.بهعنوانمثالمابخشی
از تسهیالت خود را به کارافرینان و فعاالن اقتصادی اختصاص
دادیم که در زمینه اشتغالزایی و در راستای تقویت مبانی این
اقتصاد قدم برمی دارند.
در حوزه فرهنگی چه اقداماتی انجام می دهید؟
حوزه های اجتماعی و فرهنگی مشترکات زیادی دارند.
درواقع ،هر اقدامی که ما در زمینه مسئولیت های اجتماعی خود
ی هم دارد .به عنوان مثال
انجام می دهیم به گونه ای تاثیر فرهنگ
وقتی ما به اقشار اســیب پذیر و مناطق محروم یا کم برخوردار
ی می داریم.
ارائه خدمت می کنیم ،ارزش های انسانی را گرام
این گرامیداشت تاثیر فرهنگی هم دارد و جامعه ما را منسجم تر
و قوی تر می کند و هویت ملی و مذهبی ما را هم تقویت می کند.
تجلیل از مقام شــامخ جانبازان و رزمندگان ،ترویج فرهنگ
شهادت طلبی و ایثارگری است ،حمایت مالی از ستاد بازسازی
عتبات عالیات ،رواج اندیشه دین گرایی را به دنبال دارد .اهدای
هدایای فرهنگی به زائران خانه خدا و عتبات عالیات از قبیل
کاله ،کیف ،ساک ،جلیقه و ...دفتر خاطرات بزرگداشت شعائر
دینی است .مشارکت در برگزاری مسابقات فرهنگی مراسم
عیدفطر امسال با همکاری شــهرداری تهران نشان دهنده
میل وافر ما به ترویج ارزش های دینی و الهی اســت .اهدای
وام های قرض الحســنه ازدواج به زوج های جــوان و اهدای
کتاب های فرهنگی و معرفی انقالب اســامی و زندگینامه
امام خمینی (ره) در راستای ترویج مبانی فرهنگی و ده ها فعالیت
دیگرحساسیت هایفرهنگیمارانشانمی دهد.همچنینمادر
ی ترویج بانکداری بدون ربا و ان شاءاهلل بانکداری اسالمی
راستا
هم تالش می کنیم .ساخت 25برنامه درباره بانکداری اسالمی
با همکاری رادیو معارف و دیدار با مراجع به منظور اخذ استفتائات
ی همین
در راستای تقویت بانکداری بدون ربا و اسالمی ،برا
منظور صورت می گیرد.
در حوزه های تخصصی و مالی چه اقداماتی
انجام می دهیــد؟ ایا اینها هم جنبه مســئولیت
اجتماعی دارند؟
ی و تخصصی در کشور
بله .اگر ما از فعالیت های علم
حمایت می کنیم ،این البته جنبه اجتماعی دارد ،نه سازمانی؛ ما
یک سازمان مالی برای سودافرینی با وظایف بانکی هستیم .در
حقیقت شوق ایفای نقش در راستای مسئولیت های اجتماعی از
روحیه و تمایل سهامداران ما ناشی می شود ،زیرا انان در مجمع
عمومی سال جاری با تصویب بودجه ویژه ای زمینه ارائه این
خدمات را فراهــم کردند .تجلیل ما از خبرنــگاران و حمایت
از رسالت اطالع رسانی در جامعه در شــرح وظایف ما نیامده،
اما ما می کوشیم تا در راســتای ارتقای اگاهی های عمومی و
تخصصی مردم ایفای نقش کنیم .توسعه کارت های شهروندی
دراستان هایمختلفراشایدکسییکاقدامسوداوربرایبانک
بازار
تفاهمنامه بانک انصار و ستادبازسازی
عتبات عالیات امضا شد
مثلث | شماره 241
نشســت امضای تفاهمنامه میان بانک انصار و ستاد
بازسازی عتبات عالیات در روزی که غروبش خبر از تاسوعای
حسینی(ع) می دهد و هوایش به شمیم عشق به سرور و ساالر
شهیدان کربال معطر است ،با حضور دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل
بانک انصار و اقای پالرگ ،رئیس ستاد بازسازی عتبات عالیات
و جمعی از معاونین بانک و ســتاد مذکور برگزار و تفاهمنامه
یازده ماده ای همکاری میان انها امضاء شد .در مراسم امضای
تفاهم نامه میان بانک انصار و ستاد بازسازی عتبات عالیات که
درسالنجلساتبانکمذکوربرگزارشد،ابتدامدیرکلبازاریابی و
تبلیغاتاینبانکضمنخیرمقدمبهمسئوالنارشدستادیادشده
وبزرگداشتایاممحرم،برارادهخلل ناپذیرمدیرانوکارکنانبانک
انصارنسبتبه ترویجارزش هایدینیوالهیتاکیدکرد.درادامه،
دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار با اشاره به اقدامات متعدد
بانک در حمایت و انجام فعالیت های مذهبی و ترویج ارزش های
فرهنگی مبتنی بــر روحیه والیتمداری ،به شــرح کوتاهی از
ظرفیت ها و امکانات فنی و مهندسی و قابلیت های گسترده این
بانک در جمع اوری کمک های مردمی پرداخت و گفت« :سابقه
عمل ما در زمینه های فرهنگی و دینی و انجام مسئولیت های
اجتماعی مان در عرصه های گوناگون سرمایه ای ارزشمند است
کهبرکاتاینتفاهمنامهبرقدروقیمتشخواهدافزودوبهره های
بسیاری را نصیب نیروهای ارزشی و متعهد بانک انصار خواهد
کرد ».در ادامه این مراسم ،اقای حســن پالرگ ،رئیس ستاد
بازسازی عتبات عالیات ضمن ابراز خوشحالی از حضور در بانک
ارزشی انصار و قدردانی از مدیریت جهادی ان ،گفت« :خدمت به
اهل بیت(ع)مختصستادمانیستویکایکشیعیان،به ویژهملت
حماسه ساز ایران اسالمی خدمت به اهل بیت(علیهم السالم) را
یدانند و این نعمتی است که بدون عنایات
موجب مباهات خود م
الهیوتوجهاتخاصهخاندانعصمتوطهارت(ع)نصیبافراد،
سازمان هاوملت هانمی شود».
دکتر ابراهیمی :مدیران اعتباری بانک ،انرژی
خود را به توسعه خدمات و افزایش درامد ناشی از
خدماتمتمرکزکنند
همایش اعتبارات با حضور اقای میرمحمد صادقی،
مدیرکل اعتبارات بانک مرکــزی ،دکتر ابراهیمی مدیرعامل،
اقایفروتنجانشینومعاونانبانکانصاردرسالن همایش های
نهمایش،دکترابراهیمی،
ساختماننارنجستانبرگزارشد.درای
مدیرعامل بانک انصار به ارائه گزارش وضعیت بانک انصار در
شش ماهه اول ســال جاری پرداخت و اظهار داشت« :ما بانک
انصار را باتوجه به شــرایط ویژه اقتصادی ،با وسواس خاصی
مدیریتمی کنیموامیدواریمکهبانک هموارهدرشرایطمطلوب
فعالیت کند ».مدیرعامل سومین بنگاه سهامی بزرگ کشور با
ی خروج از رکود در کشور ادامه داد« :تورم
اشاره به بسته غیرتورم
در حال کاهش است و تا پایان سال 95پیش بینی می شود که
تورم به زیر10درصد برسد .همچنین ،مجموع درامدهای مشاع
تا پایان سال 530،92میلیارد تومان بوده که تا پایان سال جاری،
امیدواریم به 650میلیارد تومان برسد .تمام سعی ما بر این است
کهدرمحورخدمات،بیشترینسهمسودودرامدبانکازخدمات
باشد .در این راستا ،بانک انصار سعی دارد از هشت درصد درامد
حاصلازخدماتبارشدمعقولیروبه روشود».سپس،مدیرعامل
بانک انصار به حوزه نظارت در این بانک پرداخت و گفت« :رویه
بانک انصار در برخورد با تخلفات بسیار سختگیرانه است و ما در
صورتبروزهرگونهتخلفیاغماضنخواهیم کرد.رعایتموازین
شرعی و مراعات مشتری از دیگر خواسته های ما از همکاران
ی در
انصار ،به خصوص در بخش اعتبارات است ».دکتر ابراهیم
ادامه افزود« :اعتبارسنجی ،مهم ترین هنر کارشناسان اعتباری
اســت و از همه همکاران در این حوزه می خواهم با تمام دقت،
اعتبارسنجیکنند.مدیرانوکارشناساننیزنسبت بهرشدعلمی
و ارتقای تحصیلی خود اقدا م کنند ،زیرا منابع انسانی برای بانک
ی سخنان خود را با این
انصار بسیار اهمیت دارند ».دکتر ابراهیم
نوید که به زودی سوپرمارکت مالی با توان بسیار باال فعال خواهد
شد ،به پایان رساند و طی مراسمی ،به کارشناسان اعتباری برتر
کشور،اقایانعباسرستمی(مرکزی)،محسنیزدانی(اصفهان)
و عباس باجالن (قزوین) لوح تقدیــر و جایزه نقدی اهداء کرد.
ن همایش ،اقای مجاهدی ،معاون اعتبارات نیز با اشــاره
در ای
به اینکه پرونده های اعتباری به تازگی در انصار به شکل منظم
و نظام مند ایجاد شده اند ،به ذکر عناوین مهم و شرح فهرست
برنامه های این همایش سه روزه پرداخت .وی اظهار امیدواری
کرد که باتوجه به پیگیری ها و تاکیدات بانک مرکزی ،هرچه
زودتر سامانه قرض الحسنه ازدواج راه اندازی شود .سپس ،اقای
میرمحمدصادقی،مدیرکلاعتباراتبانکمرکزیبهارائهگزارش
از وضعیت بانک انصار پرداخت و با اشاره به اینکه عملکرد بانک
انصار در سال های اخیر چشمگیر بوده ،عنوان کرد« :بازار پولی
در ایران ،بانک محور است و بانک ها باید در راستای شکوفایی
اقتصادی ،سهم خود را ادا کنند ».ایشان در ادامه افزود« :اقتصاد
ما در سال گذشته رکود داشت ،اما در حال حاضر ،طبق گزارش
بانکمرکزی،درسه ماههاخیراقتصادکشور 4/6درصدپیشرفت
داشته که البته نقش کارمندان بانکی و کارشناسان اعتباری در
این رشد ،غیرقابل انکار است ».ایشان درباره استفاده بانک ها از
ابزارهای مالی اظهار داشت« :انتظار داریم بانک ها از ابزار گواهی
ســپرده خاص ،همچنین صکوک ،ازجمله صکوک اجاره ای
ب ه شکلی مفید و موثر بهر ه ببرند ».یکی دیگر از این ابزارهای
تجهیز منابع ،بازار بین بانکی ریالی است .اوراق مشارکت نیز از
دیگر ابزراهایی است که بسیاری از بانک ها ان را از یاد برده اند.
اقای میرمحمدصادقی ،مدیرکل اعتبــارات بانک مرکزی در
پایان از سختگیری برخی بانک ها در ارائه تسهیالت انتقاد کرد
و درخصوص اهمیت قرض الحسنه گفت« :در حا ل حاضر ،رشد
سپرده های قرض الحسنه برای اولین بار در کشور منفی شده ،اما
تکالیفی که برای وام قرض الحسنه به عهده ما گذاشته اند هشت
برابر شده است ».شایان ذکر است که مدیرکل اعتبارات بانک
مرکزی ،پس از ســخنان خود از مدیرعامل و معاون اعتبارات
بانکانصاربه خاطررعایتمقرراتپولیوبانکیوهمکاری های
صمیمانهبابانکمرکزیتشکرکرد.
بازار
تلقی کند ،اما در اصل درحال فرهنگسازی برای شکل گیری
دولت و بانکداری الکترونیکی هســتیم .برگزاری کنفرانس
ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی کشور را که یک نیاز مبرم
مدیریتی است ،باید به حســاب مسئولیت اجتماعی گذاشت.
مشارکت بانک در کنفرانس های مشابه را هم باید ایفای تعهد
به مسئولیت های اجتماعی پنداشت .برخی از اقدامات بانک که
می توان به جهت گیری ارزشی و اجتماعی ان به روشنی اذعان
کرد عبارتند از:
حمایت از موسسات و شرکت های داروسازی (به عنوانمثال داروسازی توفیق)
حمایــت از صاحبان صنایــع و معــادن در برگزاری همایش ها و اهدای تسهیالت به انها
حفاظت از محیط زیست با تشویق استفاده از وسایللو نقل سالم و مشارکت در فعالیت های مربوط به توسعه
حم
فضایسبز
اهدایتسهیالتبهنخبگانشیمی حمایت از جامعه پزشــکی به عنوان قشری موثر درگسترشسالمتوپیشرفت هایجامعه
حمایت از برگزاری مراســم انبوه ســازان در راستایتوسعهمسکن
حمایت از توســعه علمی و پزشکی دانشــگاه امامحسین(ع) با عقد قرارداد
حمایت از کنگره ملی سیســتم های هوشــمند درحمل ونقل همگانی به عنوان زیرســاختی مهم در توســعه
اقتصادی
حمایتازصنایع دستیکشورازطریقاختصاصبخشی ازهدایای فرهنگی به این صنایع
مهم
حمایت از نخبگان و پایان نامه های دانشگاهی حمایت از دانشجویان و تشویق انان به انجام کارهایتحقیقی در قبال کاهش مدت سربازی
حمایت از چاپ کتاب های تخصصی در زمینه بانکداریبه معنای عام و بانکداری بدون ربا به معنای خاص
مشــارکت در همایش دانشــگاه صنعتی امیرکبیردرخصوص توسعه سامانه های الکترونیک اداری
و....یهمحمایتمی کنید؟
ایااز فعالیت هایورزش
همانطور که عــرض کردم حمایت بانــک انصار از
موسسات و سازمان های متولی بهداشت ،سالمت ،پیشرفت
و توسعه همگانی تقریبا محدودیتی ندارد .از نظر بانک انصار،
ن هر حوزه ای که در مســیر پیشــرفت بنیادی کشور و
فعاال
خدمت به مردم گام برمی دارنــد ،می توانند مورد حمایت قرار
ش هم بانک انصار کوشیده تا با حمایت از
گیرند .درخصوص ورز
مسابقات و رقابت های ورزشی و تشویق مدیران و کارکنان خود
یورزشی،بهمسئولیتخوددرقبالسالمتو
بهانجامفعالیت ها
بهداشتعمومی وسازمانیعملکند.نمونه هایاینحمایت ها،
به شرح زیر است:
حمایت از ورزشکاران در ورزش های رزمی حمایت از مسابقات روباتیک دانشجویی که هم جنبهورزشی و هم جنبه علمی و صنعتی دارد
حمایت از مسابقات ورزشی نیروهای مسلح حمایت از مســابقه فوتســال شــهید سردارحسنتهرانی مقدم
حمایت از ورزشکاران ورزش زورخانه ای و کوهنوردانن هنرمند و
تشــویق و حمایت از مدیران و کارمنــدا ورزشکار انصار به منظور مشارکت در ارتقای جایگاه ورزشی
و هنری کشور
در پایــان می خواهم اضافه کنم که مــا در بانک انصار
قهرمانانی در سطح ملی و بین المللی داریم که این نشان دهنده
فضای مناسب مدیریتی بانک برای فعالیت های ورزشی است و
البته سعی ما در داخل بیشتر توجه به ورزش همگانی و موثر در
سالمتی کارکنان است تا ورزش حرفه ای و قهرمانی.
83
بازار
شــماره نخســت فصلنامــه علمــی تخصصی
«توسعه بانکداریومالیه اسالمی»ازسویبانکدیمنتشرشد.
بهگزارشادارهکلروابطعمومیبانکدی،دراینفصلنامهکهبا
هدفترویجوتوسعه بانکداریومالیه اسالمیفعالیتخودرااغاز
کرده است ،عالوه بر انتشار سه مقاله تخصصی ،گفت وگویی با
حجت االسالمدکترسید عباسموسویاندربارهخریددینانجام
شده است .همچنین مدیرعامل بانک دی در پیامی به مناسبت
انتشاراینفصلنامهعنوانکردهاست«:بانکدیبهعنوانعضوی
فعالازنظامبانکیکشورکهباوریعمیقبهضرورت،کارکردهاو
پویاییبانکداریاسالمیداردو«دانش محوری»رامولفه ایمهم
درتحققاقتصادمقاومتیبهعنوانیکتدبیرراهبردیمی انگارد،
یداندکهرویکرددانش بنیانخویشرادرمدیریت
برخودفرضم
برنامه های مختلف سازمانی ،مزین به نگاه علمی به بانکداری و
فصلنامه توسعه بانکداری و مالیه اسالمی در
بانک دی منتشر شد
یهرچندکوتاهبردارد».دکتر
مالیۀ اسالمیکندودراینعرصهگام
احمدشفی عزادهخاطرنشانکردهاست«:باورماایناستکهتالش
علم مدارانه مبتنی بر ارزش های اسالمی در عرصه فعالیت های
اقتصادی و بانکی ،افزون بر خلق برکت در فعالیت ها و ارتقای
اثربخشی بانک ،موجب خلق ارزش هایی نوین برای ذی نفعان
بانک خواهد شد ».وی ابراز امیدواری کرده است که همراهی
بانک دی ،به مثابه یک بانک ارزش افرین در انتشــار فصلنامۀ
توسعه بانکداری و مالیه اسالمی که حاصل مشارکت گروهی از
ی و دغدغه مند این حوزه است به
صاحب نظران و فعاالن علم
عنوانگامی کوچکدرایفایمسئولیتاجتماعیبانکدی،مورد
قبول جامعه دانشگاهی و حرفه ای کشور و سایر خوانندگان واقع
شود« .نقش سیستم مالی اسالمی در رشد و توسعه اقتصادی»
به قلم دکتر حسن گلمرادی« ،برخی چالش های بانکداری و
تامینمالیشریعتدرایران»بهقلمدکتریداهللدادگرو«نگرشی
سیستمی به عملکرد نظام بانکی کشور طی سه دهه اخیر» به
قلم دکتر محمود روزبهان عناوین سه مقاله این شماره فصلنامه
هستند .در شماره نخست فصلنامه توســعه بانکداری و مالیه
اسالمی که با همکاری معاونت طرح و توسعه و اداره کل روابط
عمومیبانکدیدر 64صفحهمنتشرشدهاست،مطالبدیگری
از جمله معرفی عقد مرابحه ،اشنایی با موسسات بیمه اسالمی
(تکافل)درمالزیواخبارمرتبطبابانکداریاسالمیدربانکدی
دیدهمی شود.ایننشریهکهفعالبهصورتدرون سازمانیمنتشر
می شود به صاحب امتیازی بانک دی ،مدیرمسئولی دکتر عظیم
نویدتهرانی معاون طرح و توسعه بانک دی ،سردبیری حسن
گلمرادی مدرس دانشگاه شهید بهشتی و دبیر اجرایی ابراهیم
صفرلکیدراختیارمخاطبانقرارگرفتهاست.
بازار
84
مثلث | شماره 241
اعالم اسامی برندگان اولین دوره قرعه کشی جوایز
حساب های قرض الحسنه پس انداز موسسه اعتباری کوثر
اسامی برندگاناولیندورهقرعه کشیجوایزحساب های
قرض الحسنه پس انداز موسسه اعتباری کوثر اعالم شد .بر این
اساسهموطنانومشتریانگرامی می توانندبامراجعهبهسایت
موسسه به نشانی www.kosarfci.irو درج کدملی خود
از نتیجه این قرعه کشی مطلع شــوند .جایزه ویژه اولین دوره
قرعه کشی یک کمک هزینه خرید مسکن به مبلغ400میلیون
ریال است و سایر جوایز نیز به شرح ذیل است .پنج کمک هزینه
خرید لوازم خانگی هریک به ارزش 200میلیون ریال ،شــش
کمک هزینهخریدخودروهریکبهارزش 150میلیونریال12،
کمک هزینه خرید سرویس طال هر یک به ارزش 100میلیون
ریال 14 ،کمک هزینه سفر عمره مفرده هر یک به ارزش 75
میلیون ریال و 72کمک هزینه سفر عتبات عالیات هر یک به
ارزش 50میلیون ریال و بالغ بر 120هزار فقره جایزه نقدی 50
هزار ریالی است .قابل ذکر است ،حداقل موجودی برای شرکت
در اولین دوره از قرعه کشی100هزار ریال در نظر گرفته شده بود
و به ازای هر 100هزار ریال در هــر روز ،یک امتیاز به دارندگان
حسابافزودهشد.
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر و جمعی از
مدیران استان تهران به افتخار غبارروبی از مضجع
شریفحضرتعبدالعظیم الحسنی(ع)نائلشدند
مدیرعاملموسسه اعتباریکوثربه همراهمدیراناستان
تهران و همزمان با ایام سوگواری سی د و ساالر شهیدان حضرت
ی از مضجع شریف
اباعبداهلل الحسین (ع) در مراســم غبارروب
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) شرکت کردند که این مراسم با
تالوت ایات روحبخش کالم اهلل مجید توســط یکی از قاریان
بین المللی شروع و سپس با قرائت زیارتنامه حضرت عبدالعظیم
حسنی(ع) و ذکر مناقب و مصائب اهل بیت(ع) ادامه یافت .قبل
از مراسم غبارروبی ،مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر و جمعی از
تقدیر دبیر کنفرانس بین المللی ایکوبیگ از
بانکدی
دبیر کنفرانس بین المللی صنعت بانکداری و اقتصاد
جهانی از حضور مدیران و کارشناسان بانک دی در این کنفرانس
وحمایتبانکازبرگزاریاجالسدومایکوبیگتقدیرکرد.دکتر
جالل رسول اف در نامه ای به دکتر احمد شفیع زاده ـ مدیرعامل
بانکدیـازمشارکتوهمکاریبانکدربرگزاریاینکنفرانس
قدردانی کرد .در متن این تقدیرنامه امده است« :حضور یکدل
23بانک و موسســه اعتباری دولتی و خصوصی ،در برگزاری
این کنفرانس ،نمایش بسیار شکوهمندی از یک عزم مشترک
در جهت ارزش افرینی برای مشتریان ،سهامداران ،کارکنان و
مجموعهذی نفعاننظام بانکی،تلقیشدوبدو نتردیداثارمثبت
وهم افزایاندرهمکاری هایاستراتژیکبانک هادرحوزه های
مختلف علمی ،تخصصی و اجرایی ،خود را بیشتر نمایان خواهد
کرد ».رسول اف ابراز امیدواری کرده که خداوند منان توفیق دهد
تا با همکاری کامل همه موسسات اعتباری و بانک های دولتی
و خصوصی و با جلب بیشــتر همکاری های بین المللی ،شاهد
برگزاری هرچه کیفی و موثرتر کنفرانس ســوم باشیم .در این
کنفرانس موضوعات تحوالت پیش روی نظام بانکی ،نگرش
تحولگرا؛ضرورتتوسعهنظامبانکی،نقشبانکداریاسالمیدر
تحوالت اقتصادی و سرمایه گذاری خارجی و توسعه اقتصادی با
حضور سخنرانان داخلی و خارجی بررسی شد .عاله بر جمعی از
مدیران و کارشناسان بانک دی و نیز مدیران بانک های دولتی و
خصوصی در این کنفرانس ،مدیران ارشد بانک های منطقه از
بانک Islamic Developmentجده ،بانک دوفا عمان و
Commercial Bankاردن نیز حضور داشتند.
مدیران ارشد استان تهران که به میزبانی سرپرستی حوزه جنوب
به این مراسم دعوت شده بودند ،در دفتر کار استاد عباس سلیمی
از اساتید قران و موذن خوش الحان جمهوری اسالمی که چند
سال است به عنوان معاونت فرهنگی استان مقدس حضرت
تهستند،حضوریافتهوبعداز
عبدالعظیمحسنی(ع)مشغولفعالی
یهمکاری
ارائهگزارشیجامعتوسطدکتررضاییبهبررسیراه ها
موسسه اعتباری کوثر با تولیت این حرم شریف پرداختند .دکتر
رضایی ضمن تقدیر از مدیریت شعب و سرپرستی حوزه جنوب
استان تهران جهت فراهم سازی مقدمات این زیارت و مالقات
افزود« :توفیق زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و حضور
ی ضریح مقدس کسی که در روایات ،زیارت
در مراسم غبارروب
ایشانبرابراستبازیارتحرمسیدالشهداء(ع)راازبرکتنامکوثر
یدانم و معتقدم هرکس
و عنایات حضرت صدیقه طاهره (س) م
درمسیرخدمتبهاهلبیت (ع)گامبردارد،خداوندمتعالاورایاری
خواهدکرد».مدیرعاملموسسه اعتباریکوثربااشارهبهتاثیری
که اهل بیت(ع) در کار و زندگی اجتماعی انسان ها دارند ،گفت:
«یقیناهراقداموحرکتیکهرنگ وبویخداییداشتهباشدوتوجه
ائمهاطهاربهانجلبشود،اقداموحرکتیماندگاروذخیرهقیامت
ما خواهد بود ».دکتر رضایی سپس با اعالم امادگی همکاری
جدی با مسئوالن استان ملکوتی حضرت سید الکریم گفت:
یماومسئوالنحرم مطهرضمن
«باتوجهبه همسوییوهمگام
استمرارجلساتوامضایتفاهمنامه،پیشنهادمی کنیمدرراستای
گسترشفعالیت هایمجموعه،حاضریمدرساختبخشیازاین
زیارتگاه مقدس نظیر رواق ،صحن و ...مشارکت نماییم ».بعد از
جلسه مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر به همراه مدیران ارشد
استانتهرانوعده ایازمسئوالنکهایشانراهمراهیمی کردند
وارد ضریح منور حضرت سیدالکریم عبدالعظیم حسنی(ع) شده
ی از ان مضجع شریف
و در میان شورواشــک و دعا به غبارروب
پرداختند.