ماهنامه مثلث شماره 248
ماهنامه مثلث شماره 248
ماهنامه مثلث شماره 248
اصالح طلبان عملگرا
شدند،اصولگرایان
ایدئولوژیک
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و چهل و هشت 21/دی 88 /1393صفحه5000/تومان
روایتجامعهشناسانه
پرویز امینی از سیاست ایران
یک کیروش
دنیاییدشمن
پرونده ویژه مثلث
به مناسبت اغاز
جام ملتهای اسیا
ایا دولت یازدهم به دنبال رفراندوم هستهای است؟
منفعتگرایی ،ارمانگرایی و رفراندوم
در پرونده این هفته مثلث
جنگروانیعلیه
اصولگرایان
هدفرقابتساختگیمیان
الریجانی–جلیلیچیست؟
درمیانه
راست سنتی و پایداری
ایثارگران
به چه سمتی میرود؟
خیز غرب برای
اورانیوم 5درصدی
منشاخبرانتقالاورانیومبه
روسیه چه بود؟
خرده بورژوازی
طبقههفتم
گزارش ویژه مثلث از
بازار عالءالدین و مالکاش
برکات میالد و مبعث پیامبر
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
متقابال این عید بــزرگ را ،عید مبارک
میالد رسول اکرم و فرزند بزرگ[وی]امام صادق
الل علیه ـ را به همــه حضار و همه
ـ ســام ّ
مسلمین جهان و مستضعفان سرتاسر عالم
تبریک عرض م یکنم.
من باید عرض کنم کــه این والدت که
دنبالش برکات پی در پی بود و منتهی شــد
به بعثت و نزول وحــی از جانب خدای تبارک
و تعالی بر قلب مبارک ان سرور ،ابعادش ب رای
بشر تاکنون معلوم نشده است.
انکه قران کریم دنبالش بوده است حتی ب رای متع ّمقان
اخر الزمان هم به ان طوری که باید کشــف نشــده است و
همین مقداری که معلوم شده اســت و کشف شده است،
وقتی که مالحظه کنید باقبل از اسالم و معارف قبل از اسالم
و فلسفه قبل از اســام و عدالتهای اجتماعی قب لاالسالم
م یبینید که همین مقدار هم یک تحول عظیمی در دنیا
پیش اورده است که سابقه نداشته است و الحقه هم ندارد.
در سیر عرفانی ،شما مالحظه بفرمایید که قبل از اسالم چی
بوده است و بعد از اسالم و با تعلیمات اسالم مقدس و قران
کریم چه شده است.
اشخاصی که قبل از اســام بودند در عین حالی که
اشخاص بزرگی بودند مثل ارسطو و امثال او ،معذلک وقتی
18- 27
گفتارها
بهترینحمله؛بدتریندفاع
رابطهروابطبهجایضوابطدرفساد
سالرنج،مقاومتوپایداری
کالبدشکافیذهنمردتنهایالیزه
28- 35
گزارش
خرد هبورژوازیطبقههفتم
رمز و راز حاج رضا
جنگروانیعلیهاصولگرایان
مرگپادشاه؟
36- 59
سیاست
سیاستخیابانی
نبایدنگرانرفراندومباشیم
دغدغه افرینیبی حاصل
سانتریفیوژ نمادقدرتملیماست
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسالمی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گسترش
و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان -
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :تقی میری (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
کتاب های انها را ما مالحظه م یکنیم بویی از ان چیزی که
در قران کریم است در انها نیست .همین ایاتی که در روایات
ما وارد شده است که ب رای متعمقین اخ رالزمان وارد شده است،
مثل سوره «توحید» و شش ایه از سوره «حدید» ،گمان ندارم
که واقعیتش ب رای بشر تا االن و تا بعدها بشود ان طوری که
باید باشد ،کشف بشود.
البته مســائل در این باب خیلی گفته شــده است،
تحقیقات ،تحقیقات بسیار ارزنده هم بسیار شده است ،لکن
افق قران باالتر از این مسائل است.
همین ایه شــریفه ُه َوا َال ّو ُل َواال ِخ ُر والظاهر والباطِ ُن
الل است و اخر هم
انسان خیال م یکند کهخوب ،اول خلقّ ،
همان است ،و عرض م یکنم که ظاهر هم به حسب اثارش
است و باطن هم به حسب اسمائش .لکن اصال این
مسئله این نیســت که ما م یفهمیم و فهمیدهاند،
مسائل بیش از این مسائل است.
«ه َوالظاهــر» اصل ظهور را بــه غیر خودش
ُ
م یخواهد نفی کند از غیر خودش ،ظهور مال اوست.
واقع مطلب همین اســت ،منتها فهم این معنا که
ظهور ،ظهور اوســت و عالم و تمام هســتی ظهور
اوست ،فهم این مشکل است.
محل :ته ران ،حسینیه جماران
حضار :مسئولین جمهوری اسالمی و مقامات
لشکری و کشوری[]129و اقشار مختلف مردم
60- 63
بینالملل
دوئل ابیوقرمز
دوقطبیانتخابات
تی پارتی هابابوشمخالفند
64-73
ورزش
یکدنیاامید
نوستالژیشیرین
عبورازطلسمنیمه نهایی
رنجدوستداشتنتیمملی
74-81
دیدار
یهنرانقالب
سونام
بدرود اس تی وی
زندگیجوان
ماموریت هایاقایمعاون
گرافیک و صفحه ارایی :نیما ملک نیازی -فاطمه قنائی
علی اجورلو
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :تقی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :محمد شکراللهی ،علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالمحسنتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
طراح جلد :یحیی پاکدل
اصالح طلبان عملگرا
شدند،اصولگرایان
ایدئولوژیک
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و چهل و هشت 21/دی 88 /1393صفحه5000/تومان
روایتجامعهشناسانه
پرویز امینی از سیاست ایران
یک کیروش
دنیاییدشمن
پرونده ویژه مثلث
به مناسبت اغاز
جام ملتهای اسیا
ایا دولت یازدهم به دنبال رفراندوم هستهای است؟
منفعتگرایی ،ارمانگرایی و رفراندوم
در پرونده این هفته مثلث
جنگروانیعلیه
اصولگرایان
هدفرقابتساختگیمیان
الریجانی–جلیلیچیست؟
درمیانه
راست سنتی و پایداری
ایثارگران
به چه سمتی میرود؟
خیز غرب برای
اورانیوم 5درصدی
منشاخبرانتقالاورانیومبه
روسیه چه بود؟
خرده بورژوازی
طبقههفتم
گزارش ویژه مثلث از
بازار عالءالدین و مالکاش
شماره پیامک3000411711 :
شبکه اجتماعی
بهماپیامکبزنید:
3000411711
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است .کارب ران این شبکه اجتماعی
م ی توانند با پیوســتن به اینســتاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه را
مشاهده کنند.
واکنش بهزاد نبوی به خبر مثلث انالین
ت کار کردید
lاز پرونده ای که ب رای وزیر بهداشــ
تشــکر م ی کنم .ادم ب ی ادعا اما پرکاری است .خدا
پشت و پناهش باشد.
lدر خبرها بود که اردوغان همین ماه به ای ران سفر
خواهد کرد .بعد از ان حرف ها که درباره حاکمیت
ای ران زد ایا دوباره او را به حضور م ی پذی رند؟
ی از نمایندگان تریبون ندارند
lنم ی دانم مگر بعض
که سعی م ی کنند به بهانه سوال از وزیر نکاتشان را
مطرح کنند؟ پایداری ها در این باره ضرر کردند که از
ظریف سوال کردند ،اما رای نیاورد.
lب رای تیم فوتبــال ارزوی موفقیت م ی کنم .در
عین حال امیدوارم باالخره حواشــی دست از سر
فوتبال بردارد.
lاینطور که پیداســت احمدی نژادی ها بیشتر
از همه دنبال بازگشــت به قدرت هســتند .کاش
قانونی وجود داشت که روسای جمهوری خودشان
به انتخابــات باز نگردند .حاال تفکرشــان و تیم و
اط رافیانشان بحث دیگری است.
lبه نظــرم اقای جلیلی پتانســیل خوبی ب رای
جذب نیرو هــای حزب اللهــی دارد ،اگر خود بچه
حزب الله ی ها سعی نکنند ایشان را تخریب کنند.
کامنت های اینســتاگرام درباره پرونده
روشنفکران بدلی
:namaa2003 lخیلی عالیه این پرونده.
:hamid63_ss lصادق خان در تجدد و تفکر
روشنفکری ای ران سرامد بود.
:elia_talebi lشما صادق هدایت رو بدلی
میدونی! من اصل تر از صادق نمیشناسم.
شبکه اجتماعی
12
248
مثلث | شماره 243
:amirsajad111 lفلســفه زمانــی صادق
خیلی مهمه حواســت به جز کار های داستانیش
کار های تحقیقیشو بخونین حیرت اوره.
مثلث انالین در خبری اختصاصی هفته گذشته سخنان
بهزاد نبوی از اعضای بلندپایه سازمان مجاهدین را منتشر
کرد که در ان درباره عارف و همچنین نسبت اصالح طلبان
و روحانی سخن گفته بود .این خبر در سایت های بسیاری
زیادی بازتاب داشت .این خبر در سایت هایی چون خبرانالین،
فرارو ،انتخاب ،بولتن نیوز و ...بازنشر شده بود .روز بعد بخش
مربوط به ســخنان وی درباره عارف از ســوی بهزاد نبوی
تکذیب شــد .مثلث انالین گزارش داده بود که بهزاد نبوی
در این جلسه درباره این شعار و همچنین موقعیت عارف در
میان اصالح طلبان نظ راتی را مطرح کرده و م ی گوید عارف
پتانسیل تبدیل شدن به کروبی را دارد.
بهزاد نبــوی در جلســه شــورای هماهنگی جبهه
اصالحات گفته است که محمدرضا عارف پتانسیل تبدیل
شدن به مهدی کروبی را دارد و ممکن است راه خود را مانند
انچه کروبی در انتخابات 84انجام داد از اصالح طلبان جدا
کند .بهزاد نبوی به اصالح طلبان توصیه کرده است که کاری
نکنید عارف روی دستمان بماند.
او در این جلسه گفته برخی اصالح طلبان کارگزارانی به
او القا کردند که او دارای پایگاه رای مناسبی است و به همین
منظور او را تشویق به حضور در انتخابات کردند.
بهزاد نبوی ادامه داده است« :ما در نهایت باید عارف را
جذب کنیم .اما باید طبق قاعده ای او را به شورای اصالحات
وارد کنیم ».بهزاد نبوی در بخش دیگری از صحب ت هایش
م ی گوید« :ما اصالح طلبان باید از دولت حمایت کنیم .الزم
نیست به دولت فشار بیاوریم که موضوع حصر را باید حل
کند .نباید دولت را وارد این مباحث کرد .من وقتی در زندان
بودم به روحانی پیام دادم که دنبال ازاد شدن ما نباش .باالخره
محکومیت ما روبه اتمام است و ازاد خواهیم شد .بهتر است
به مسائل مذاکرات و مشکالت اقتصادی بپردازید».
بهزاد نبوی م ی گوید« :سرنوشــت ما اصالح طلبان با
دولت گره خورده و افکار عمومــی روحانی را اصالح طلب
م ی دانند .مردم نم ی دانند که ما به خاطر پیروز نشدن قالیباف
و جلیلــی از روحانی حمایت کردیــم .بناب راین م ی باید هم
سکوت کنیم و هم کمک کنیم .حتی در جلسات خصوصی
هم نباید دولــت را نقد کرد .چون باالخــره به گوش دولت
م ی رسد و موجب دلخوری م ی شــود .باید جلوی تندروی ها
گرفته شود ».بهزاد نبوی که سال ها امور سازمان مجاهدین
انقالب را هدایت م ی کرد در بخشی از جلسه متذکر م ی شود:
«شعار نه غزه نه لبنان که برخی از ما نیز ان را قبول نداشتیم،
باعث اخ راج ما از سیاست کشور شد».
نبوی در پایان گفته است که ب رای انتخابات مجلس
نباید از ته ران ب رای شهرستان ها تعیی ن تکلیف کنیم .نهایت
کاری که باید انجام دهیم ،تشــکیل هیات داوری در ته ران
اســت .روز بعد وی در گفت وگو با ســایت امید متعلق به
محمدرضا عارف نسبت به این خبر واکنش نشان داده است.
بهزاد نبوی در گفت وگو با سایت امید ،در واکنش به مطالب
منتشر شده از قول وی در سایت خبری مثلث گفت« :هی چ گاه
در جلسه شورای هماهنگی جبهه اصالحات شرکت نکردم
و مطالبی که از قول من نســبت به دکتر عارف مطرح شده
است کذب محض است».
او با تجلیل از رفتار و منش سیاســی و اخالقی دکتر
عارف تاکید کرد« :حتی در ذهن من هم مطالبی که در ارتباط
با دکتر عارف در این خبر مطرح شده است نم ی گذرد چه برسد
که ان را بر زبان بیاورم».
پدران و پسران
:amin_gr@ lمن این کتابی که فرمودید رو
نخوندم اما سه بار بوف کور رو خوندم حقیقتا گیج گیج
بودم تا اینکه نقد این کتاب که توسط دکتر شمیسا
نوشته شــده رو خوندم و واقعا تحسین برانگیز بود.
همیشه این سوال را داشــتم چرا بوف کور جزو صد
کتاب برتردنیاستوقتی نقدش روخوندم فهمیدمچرا
جهان این قدر این کتاب رو ارزشمند میدونه.
سلفی احمدی نژاد و
خبرنگاران
هفته گذشته بحث دیدار شبانه جلیلی و احمدی نژاد
که در ان ادعا شــده بود موضوع کاندیداتــوری جلیلی در
انتخابات مطرح شــده است بازتاب وســیعی داشت .اکثر
سایت ها و روزنامه ها این خبر را منتشــر کردند و بر مبنای
ان تحلیل ی هایی را ارائه کردند .مثلث انالین با انتشار خبری
که از منابع اگاه به دست اورده بود نوشت که در شب مذکور
هیچ دیداری در منزل ثمره هاشم ی صورت نگرفته است .این
خبر در روزنامه خ راسان نیز بازتاب داشت .منبع اگاه به مثلث
انالین اطالع داده بود« :برخالف برخی اخبار که از جلســه
سعید جلیلی با محمود احمدی نژاد در منزل ثمره هاشمی
حکایت م ی کرد ،مثلث انالین دریافته که چنین جلس ه ای
برگزار نشده است ».در همین مورد یک منبع اگاه م ی گوید:
«در شب مورد نظر سعید جلیلی تا حدود ساعت هشت شب
در دفتر کار خود بود .به همین واســطه این خبر نم ی تواند
صحت داشته باشد».
یک مقام بلندپایه دولت:
رحمان ی فضلی در وزارت
کشور م ی ماند
مثلث انالین خبر داد که یکی از مقامات بلندپایه دولت
به رحمان ی فضلی گفته است که دولت قصدی ب رای تغییر
وزیر کشور ندارد .این خبر که توســط برخی از سایت ها از
جمله زمان باز نشر شده بود نشان م ی داد که دولت با تغییر در
وزارت کشور مخالف است .مثلث انالین نوشت« :این مقام
بلندپایه در پاسخ به رحمان ی فضلی م ی گوید که نه مجلس
کشش تغییر در وزارت کشــور را دارد و نه دولت تحت تاثیر
فشــار برخی اصالح طلبان قرار م ی گیرد .بر همین مبنا به
رحمانی فضلی اطمینان داده شده است که در وزارت کشور
باقی خواهد ماند .اما در عین حال برخی منابع اگاه معتقدند
که وضعیت رحمانی فضلی در وزارت کشور چندان با ثبات
نیست و اختالف نظر درباره معاونت سیاسی این وزارتخانه
همچنان ادامه دارد .گفتنی اســت گویا یکی از کسانی که
در مجلس نتوانست رای اعتماد کسب کند ،ب رای معاونت
سیاسی به رحمان ی فضلی معرفی شده بود که او نیز با این
انتصاب مخالفت کرد .باتوجه به این اخبار به نظر م ی رسد که
تا زمان برگزاری انتخابات مجلس دهم ،حاشی ه های وزارت
کشور ادامه داشته باشد».
55سالگی
ظریف
خبرمرگش!
روزنامه وطن امروز در تیتری متفاوت با عنوان «خبر مرگش» درباره
شاه صعودی نوشت« :در پی وخامت حال پادشاه سعودی ملت های
منطقه ،کشورهای صادرکننده نفت و شاهزادگان تشنه قدرت پایان
زندگی عب داهلل بن عب دالعزیز را به انتظار نشسته اند».
در زیر عنوان این تیتر که بازتاب وسیعی در شبکه های مجازی و
خبریداشت ،مقاله نویسوطن امروز نوشته بود« :کمتر کسی تصور
م ی کرد پی ش بینی «زوال سعودی» با چنین سرعتی محقق شود،
ان هم در اوج توهم صعود سعودی ها در سایه اقتداری پوشالین که
حاکمان قرون وسطایی ع ربستان در ماه های اخیر از رهگذر مشارکت
درموجاشوبوجنایتتکفیری هادرمنطقهوتبان ی هایدیپلماتیک
و نفتی پشت پرده با اسرائیل و امریکا ب رای خود متصور بودند اما شب ه جزیره حجاز که محکم ترین جای پای امریکادر جهان اسالم
بود ،تنها در عرض یک هفته اخیر تبدیل به زمینی باتالقی شده است که حتی تحمل وزن شاهزادگان فربه شده از فساد را هم
ندارد ،چه رسد به هژمونی جهانی و سنگین غرب».
وطن امروز با نگاهی به تحلی ل هایی که زوال دولت ال سعود را پی ش بینی م ی کرد م ی نویسد« :عب داهلل 91ساله ،اخرین یادگار
اقتدار دوران ملک فیصل در یک قدمی مرگ است و هیچ جانشین مقتدری که بتواند دیکتاتوری قبیله ای -وهابی را با در هم
امیختن روش های مدرن و ارتجاعی به سیاق دهه های گذشته پابرجا نگاه دارد ،به چشم نم ی خورد» .
چ ک های ده میلیاردی و بازداشت بابک زنجانی
روزنامه مردم امروز در یکی از شــماره های خود از بازداشت بابک
زنجانی در سال 88پرده برداشت و نوشــت که او درحالی به دفتر
محسن رفی ق دوســت م ی رود که چک های ده میلیارد تومانی از
اشخاصی را در دست داشته اســت .بابک زنجانی درباره ماجرای
معامله اش با محسن رفی ق دوست گفته« :اواخر سال 88بود .یکی
از دوستانم چکی را از اقای رفی ق دوست به من داد .این دوست من از
ایشان طلب داشت .دوست من زمینی را از من خ رید و چک های اقای
رفی ق دوست را به من داد .مرا برد پیش ایشان (رفی ق دوست) و گفت
طلبم را بدهید به این شخص .از انجا با هم اشنا شدیم .یک روز هم
به من گفت که کارخانه ای در کرج دارد که م ی خواهد بفروشد .یک
روز به دفتر ایشان در تقاطع خیابان شریعتی رفتم (بنیاد نور) .وقتی از
دفتر ایشان خارج شدم عده ای پیچی دند جلویم .مرا از ماشین پیاده کردند .گفتند« :اینجا چه کار م ی کنی؟» گفتم« :چک داشتم.
رفته بودم پولم را بگیرم .نم ی دانم کجا بردند .پرسیدند که این چک را بابت چه گرفته اید؟ چشم هایم را بستند و بردند .استعالم
کردند که چک چه بوده است و از کجا امده است؟ مبلغ چک 20میلیارد بود .بعد هم چک را به من دادند و گفتند برو به سالمت».
واکنش رفی ق دوست اما به ماجرای دستگیری زنجانی بعد از خروج از دفتر وی این بود« :اینکه پس از خروج از دفتر من ب رای
ایشان چه اتفاقی افتاده است ،بنده هیچ اطالعی ندارم ،ضمن اینکه در جلس ه ای که بابک زنجانی به دفترم امد ایشان 10فقره
چک10میلیارد تومانی ( 100میلیارد تومان) از برخی اشخاص اورده بود که بنده جهت وصول تع دادی از انها به او کمک کنم که
احتماال ب رای همان بازداشت شده باشد».
ب ام اس باشد
دولت م راق
شماره248
مثلث || شماره
مثلث
243
بعد از سخنان حسن روحانی در همایش اقتصاد که از همه پرسی
درباره مسائل مهم سخن گفته بود ،کیهان در یادداشت روز خود
با تیتر «دولت مراقب ام اس باشد» به قلم محمد ایمانی ،لحن
کم سابقه ای را در مورد دولت مورد استفاده قرار داده و در پایان
ان نوشــت« :اقای روحانی تصوری در ذهن داشت ،مبنی بر
اینکه می توان ماجرای فتنه و فتنه گران را مســکوت گذاشت
و از ان سو با کدخدا نشست و چالش اقتصادی را از این طریق
برطرف کرد .ستون های این تلقی بیش از یک سال تاب سرپا
ماندن ندارند .از یک سو نگاه فتنه گران به دولت ،نگاه طلبکارانه
و ابزاری در حد رحم اجاره ای یا نردبان گذار است و از سوی دیگر
شیطان بزرگ حقیقت عناد و استکبار و بدعهدی و فزون خواهی خود را به نمایش گذاشته است .بنابراین دو راه بیشتر
وجود ندارد؛ ادامه مسیر پر هزینه و به بن بست خورده فعلی در زمینه سنگینی کفه مذاکرات و رها کردن تدابیر اقتصادی
از جمله اقتصاد مقاومتی یا پذیرش شجاعانه خطا در محاســبه و تحلیل و بازگشت از بیراهه بدهکاری به نزولخواران
قهار سیاسی در غرب».
نویسنده مقاله کیهان در پایان روش های دولت را «خشاب گذاری ب رای سالح دشمن م ی خ واند» و م ی نویسد« :حمله به مجلس
و صدا و سیما و سپاه و منتقدان دانشگاهی و حوزوی ب رای ایجاد انفعال ،دادن ادرس غلط به افکار عمومی است .اگر قرار باشد کوه
شعار ها و همایش اقتصادی کذا ،موش رفراندوم یا القای تقابل اصول و منافع ملی بزاید و فرصت خدمت صرف تدارک سناریوی
جنگی ـ نیابتی فتح سنگر به سنگر شود ،انگاه باید گفت از جیب منافع ملی به امریکا و غرب یارانه هنگفت م ی دهیم تا پروژه
تک و شبیخون خود را پیش بب رند؛ چیزی شبیه گلوله گذاری و خشاب گذاری سالح دشمن!»
شبکه اجتماعی
تکذیب خبر دیدار شبانه
در منزل ثمره هاشمی
بررسی رسانه ای هفته
13
تصویرنگاری
تصویرنگاری
14
مثلث | شماره 248
دیدار اقشار مختلف مردم قم با مقام معظم رهبری
روزانه حجم بســیاری از عک س های خبری به ما م ی رسد .تعداد این
عک س ها انقدر زیاد اســت که گاهی ب ه راحتی از کنار ان عبور م ی کنیم اما
شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث
در این صفحات ،هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند.
رئیس مجلس شورای اســامی با انتقاد از برخی
کشورها که تصور م ی کنند پایین امدن قیمت نفت
کشورهای اسالمی را دچار ضرر م ی کند ،گفت« :این
کشورهای خیال پرداز سخت اشتباه م ی کنند چ را که
ما در حال تمرین هستیم تا اقتصادمان مبتنی بر
نفتنباشد».
وزیر نفت گفت« :تاکنون بخش
زیــادی از برنامه افزایش صد
میلیون مترمکعبی تولید گاز،
محقق شده اســت و تا پایان
ســال نیز مابقی این افزایش
ظرفیت تحقق م ی یابد».
اولین کنفرانس اقتصاد ایران
همایش بی ن المللی وحدت اسالمی
حضور وزیر امور خارجه در
صحن علنی مجلس شورای اسالمی
مثلث | شماره 248
تصویرنگاری
جلسه علنی مجلس
جلسه شورای اسالمی شهر تهران
15
وائل الحلقی ،نخس ت وزیر سوریه گفت« :ایستادگی
ملت و مســئوالن ای رانی درکنار ملت و مســئوالن
سوریه ،نقش و تاثیر مهمی در تقویت محور مقاومت
در مقابله با طرح های صهیونیســتی و نقشه های
غرب ی ها ب رای منطقه داشته است».
گروه حقوق بشری «عفو بی ن الملل» از مقام های بحرین
خواست که شــیخ «علی سلمان» رهبر شیعیان این
کشــور را ازاد کند که بازداشــت وی موجب برگزاری
تظاه رات اعت راض امیز و محکومیت گسترده در این
کشور و دیگر مناطق جهان شده است.
دیدار رئیس مجلس اعالی اسالمی عراق
با رئیس قوه قضاییه
دیدار مشاور رئیس جمهور افغانستان با دبیر
شورای عالی امنیت ملی
مراسم گرامیداشت شهیدستاری و همرزمانش
نشستخبریسخنگویقوهقضائیه
تصویرنگاری
16
مثلث | شماره 248
چهل و هفتمین سالروز درگذشت
جهان پهلوان غالمرضا تختی
اوارگان سوری در لبنان
هاشم بی ک زاده در جریان تمرین تی م ملی دچار
اسی ب دیدگی شد که پس از معاینات پزشکی
از دســتش جام ملت های اسیا را از دست داد.
ب ر اساس تصمیم کادر فنی ،محمدرضا خانزاده
به جای بی ک زاده به تی م ملی دعوت شد.
پوالد کیمیایی ،بازیگر تلویزیون و سینما و فرزند مسعود
کیمیایی ،نخســتین فیلم بلند سینمای ی اش را با عنوان
«معکوس» اسفند ماه در ته ران کلید م ی زند« .معکوس»
ی را تعمیر م ی کند
قصه پسری است که ماشی ن های قدیم
و با بح ران هویتی روب ه روست.
دیدار جمعی از جهادگران با
خانواده شهید واهیک باغداساریان
همایش ملی منادیان وحدت
جشن حجاب
رونمایی از البوم جدید محمد اصفهانی
مثلث | شماره 248
گل سردار ازمون به عراق
تصویرنگاری
اتش سوزی در حوالی بازار مبل تهران
17
گفتارها
رهبر معظم انقالب در دیدار هزاران نفر از مردم قم:
اغاز
18
مثلث | شماره 248
اگرعقب نشینیکنیم
دشمن سراغ «ارمان»ها هم می اید
حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی
صبح چهارشنبه در دیدار پرشــور هزاران نفر از مردم قم ،با
اشــاره به ضرورت مقابله با تالش بیگانگان برای تحریف
واقعیت های انقالب و به فراموشی سپرده شدن رویدادهایی
مانند ۱۹دی ۱۳۵۶و نهم دی ۱۳۸۸افزودند« :دشــمنی
اســتکبار با ملت ایران ،پایانی ندارد و مسئوالن باید با تکیه
بر نیروهای داخلی ،حربه تحریم را از دست دشمن غیرقابل
اعتماد خارج کنند و با دل بستن به نقطه های روشن حقیقی،
وظایف خود را در تحقق ارمان های درخشان انقالب و ملت
انجام دهند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با تبریک ایام میالد پیامبر
عظیم الشــان اســام (ص) و حضرت امام صادق (ع) ،قیام
نوزدهم دی ۱۳۵۶را رویدادی تاریخی ،بزرگ و تعیین کننده
خواندند و گفتند« :انگیزه هایی وجود دارد تا روزها و حوادث
بزرگ و تعیین کننده انقالب اســامی و ســه دهه اخیر به
فراموشی سپرده شود اما تا وقتی ملت زنده است و دل های
مومن و دارای انگیزه و زبان های حق گو حضور دارند ،چنین
اتفاقی نخواهد افتاد».
رهبر انقالب اســامی زنده نگه داشته شدن ۱۹دی
۲۲ ،۱۳۵۶بهمــن ۹ ،۱۳۵۷دی ۱۳۸۸و دیگــر مقاطــع
سرنوشت ســاز ملت ایران را حرکتی مجاهدت امیز خواندند
و گفتند« :جبهه مقابل نظام اســامی به نسل دوم و سوم
انقالب امید بسته بود تا انها را از انقالب اسالمی رویگردان
کند اما همین نسل سوم و جوان های کشور بودند که حادثه
عظیم ۹دی را به وجود اوردند و ان سیلی محکم را به صورت
کسانی که سعی داشتند مسیر انقالب را با فتنه منحرف کنند،
نواختند».
رهبر انقالب اسالمی با یاداوری مجدد اهمیت تاریخی
حادثه ۱۹دی ســال ۱۳۵۶در قم ،گفتنــد« :نوزدهم دی
مبدا یک حرکت عمومی در کشور شــد و ملت ایران را وارد
میدان مبارزه با رژیم طاغوت کرد که در نهایت بساط رژیم
ستم شاهی از این کشور برچیده شد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای سپس با اشاره به انگیزه هایی
که برای تحریف حقایق و واقعیات رژیم پهلوی وجود دارد ،به
چند خصوصیت ان رژیم اشاره کردند و افزودند« :دیکتاتوری
سیاه و استفاده از قساوت امیزترین روش ها و وحشیانه ترین
شکنجه ها در زندان های مخوف ،یکی از خصوصیات رژیم
پهلوی بود و همه مدعیان امروز حقوق بشر نیز با تمام وجود از
چنین رژیمی حمایت می کردند».
ایشان با اشاره به نقش صهیونیست ها و امریکایی ها در
ایجاد دستگاه جهنمی ساواک در رژیم گذشته و ایجاد خفقان
شدید در کشور افزودند« :افشــاگری های اخیر درخصوص
زندان های مخفی و شکنجه های سازمان سیا در امریکا نیز
نشان می دهد ادعاهای امریکایی ها در حمایت از ازادی بیان
به هیچ وجه با واقعیات همخوانی ندارد».
رهبر انقالب اسالمی وابستگی ذلت امیز به قدرت های
خارجی را یکی دیگر از خصوصیات رژیم پهلوی برشمردند
و خاطرنشــان کردند« :در ان دوران انچه منافع قدرت های
بیگانه و به ویژه امریــکا ،اقتضا می کرد ،در سیاســت ها و
رفتارهای داخلی ،منطقه ای و بین المللی دنبال و ملت ایران
به شدت تحقیر می شد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای افزودند« :علت بغض و کینه
و دشمنی تمام نشــدنی امریکایی ها با ملت ایران و انقالب
اسالمی ،این اســت که کشــوری با ویژگی ها و موقعیت
راهبردی ایران به واسطه پیروزی انقالب از دست انها خارج
شده است».
ایشان سومین خصوصیت رژیم پهلوی را مبتال بودن به
انواع فسادهای جنسی ،مالی و اخالقی ،در عالی ترین سطوح
حکومتی دانستند و گفتند« :در ان رژیم خبیث و فاسد مردم به
هیچ وجه به حساب نمی امدند و رای و نظر مردم هیچ اهمیتی
نداشت و رابطه مردم و حکومت به طور کلی قطع بود».
رهبر انقالب اسالمی ،بی اعتنایی به پیشرفت علمی ،
ترویج خود کم بینی ،بزرگنمایی فرهنگ غربی ،عادت دادن
ذائقه مردم به واردات به جــای احیای تولید داخلی و نابودی
کشاورزی و صنایع ملی را از دیگر بخش های کارنامه سیاه
رژیم پهلوی دانستند و خاطرنشــان کردند« :ملت با هوش
ایران که این تحقیرها و ظلم و فســادها را مشاهده می کرد،
به واسطه یک مرد الهی که همان امام بزرگوار(ره) بود ،پا به
میدان گذاشت و در نهایت پیروز شد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند« :پیشرفت ها
و موفقیت های کنونی و بیداری و جایگاه برتر ملت ایران در
منطقه همه به دلیل برداشته شدن مانع بزرگ رژیم فاسد و
ظالم و وابسته پهلوی بوده است».
رهبر معظم انقالب با اشــاره به اغاز دشــمنی جبهه
اســتکبار با ملت ایران پس از پیروزی انقالب تاکید کردند:
«هیچ کس تصور نکند دشــمن از خباثت و خصومت دست
برمی دارد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای در همیــن زمینه افزودند:
«وقتی در مقابل دشمن دچار غفلت شدید و به او اعتماد کردید،
دشمن فرصت می کند مقاصد خود را در کشور پیگیری کند
اما اگر قوی ،اماده و دشمن شناس بودید ،استکبار ،به ناچار از
خصومت ورزی دست می کشد».
ایشان فشارهای امروز جبهه زورگویان جهانی به ملت
ایران را ناشی از یک دشمنی تمام نشدنی برشمردند و افزودند:
«اگرچه هنوز تا تحقق کامــل ارمان هایی همچون عدالت
اجتماعی و اخالق اسالمی راه زیادی مانده است اما برخالف
حرف های نسنجیده و غلطی که بعضی ها درباره بی توفیقی
ملت ایران می گویند این ملت با حرکت در مســیر ارمان ها
توانسته است توفیقات بسیار بزرگی به دست اورد».
رهبر انقالب با انتقاد از کســانی که توفیقات ملت از
جمله پیشــرفت های علمی را نادیــده می گیرند ،افزودند:
«چرا نابخردانه ،دســتاوردهایی را کــه پایگاه های علمی
جهانی نیز به انها اذعان دارند ،انکار می کنید و با ســخنان
غلط و غیرمنصفانه در راه پرافتخاری که مردم طی کرده اند
و حتی دشــمنان را مجبور به تحســین کرده است ،ایجاد
تردید می کنید؟»
حضرت ایت اهلل خامنه ای در اشــاره ای به صدر اسالم
افزودند« :در ان زمان نیز همه ارمان ها محقق نشد اما مهم
این بود که حرکت در مســیر تحقق اهداف ادامه داشت که
امروز نیز ملت ،همان مسیر را ،با افتخار ،اقتدار و ایستادگی
ادامه می دهد».
رهبر انقالب اســامی در ادامه سخنانشان به تبیین
اولویت های کشور و جامعه پرداختند و اتحاد و اتفاق ملی را
مهمترین نیاز امروز خواندند.
ایشان تاکید کردند ایجاد تفرقه و دودستگی میان مردم،
به هر عنوان و با هر توجیه ،ضد منافع ملی و ضد ارمان هاست.
حضرت ایت اهلل خامنه ای کمک به مسئوالن و دولت
را وظیفه ای همگانی برشمردند و با تاکید مجدد بر ضرورت
نگاه به درون افزودند« :دولتی ها هم بدانند که تنها چیزی که
می تواند انها را به انجام وظایفشان قادر کند ،تکیه بر مردم و
نیروهای داخلی است».
رهبر انقالب با اشاره به تحریم های ظالمانه افزودند:
«تحریم ها برای کشور مشکل ایجاد کرده اما اگر دشمن شرط
برداشته شدن انها را ،فالن مساله اساسی و ارمانی از جمله
دست برداشتن از اسالم و اســتقالل و پیشرفت علمی قرار
دهد ،قطعا غیرت هیچ مسئولی ،قبول نمی کند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای افزودند« :البته دشمن فعال به
صراحت با ارمان ها کاری ندارد اما اگر عقب نشینی بشود بعدا
سراغ ارمان ها هم می اید ،بنابراین باید با هوشیاری ،هدف
«پیشنهادها ،حرف ها و اقدامات دشمن» را درک کرد».
ایشان مصون کردن ایران در مقابل تحریم ها را ،تنها
راه محدود کردن قدرت مانور دشمن خواندند و تاکید کردند:
«معنای واقعی اقتصاد مقاومتی همین است و تحقق این مهم،
وظیفه اصلی مسئوالن کشور است».
رهبر انقالب اسالمی با اشاره به تاکید مکرر بر ضرورت
قطع وابستگی به درامدهای نفتی افزودند« :مسئوالن کشور
و دولت نباید به دست بیگانه چشم بدوزند و بدانند حتی یک
قدم عقب نشینی ،پیشروی دشمن را به دنبال می اورد ،بنابراین
باید فکری اساسی کرد و با تکیه بر ملت و نیروهای داخلی
به گونه ای عمل کرد که اگر دشمن تحریم ها را هم برنداشت،
ضربه ای به پیشرفت و رونق و رفاه مردم وارد نشود».
حضرت ایت اهلل خامنه ای در همین زمینه افزودند« :باید
حربه تحریم را از دست دشــمن بگیرید چرا که اگر چشم به
دست دشــمن بدوزید تحریم ها همچنان باقی خواهد ماند
همان گونه که امریکایی ها ،امروز با کمال وقاحت می گویند
اگر در قضیه هسته ای ،ایران کوتاه هم بیاید تحریم ها ،یکجا
و همه برداشته نمی شود».
ایشان پرسیدند« :با این واقعیات ایا می شود به چنین
دشمنی اعتماد کرد؟»
رهبر انقالب افزودند« :من با مذاکره مخالف نیستم ،اما
معتقدم باید دل را به نقطه های امید بخش حقیقی سپرد نه به
نقطه های خیالی».
ایشــان در پایان سخنانشــان خاطرنشــان کردند:
«مسئوالن ،به لطف خدا مشغول کار هستند و همه باید به
دولت کمک کنند اما دولتی ها هم مراقب باشند حاشیه سازی
نکنند و ضمــن خــودداری از بیان حرف هــای غیرالزم،
دو دســتگی به وجود نیاورند و تالش کنند وحدت و ایمان و
همت ملت را مورد استفاده صحیح قرار دهند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای اینده ایــران عزیز را کامال
درخشــان خواندند و افزودند« :به فضل الهی راه پرافتخار
تحقق ارمان ها ادامه می یابد و جوانان کشور روزی را خواهند
دید که دشــمنان گردنکش و ظالم در مقابل انها مجبور به
خضوع شوند».
گفتارها
مثلث | شماره 248
گفتارها
19
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیست،حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی
است که در محی ط های تخصص ی شان با گرای ش های مختلف به
موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار
ان را میزبانی م ی کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانشان است،
ما فقط بستر انتشار انیم.
بهترینحمله؛بدتریندفاع
تاملی در اثر بازگشتی ویدئوهای دینی ای که این
روزها در شبکه های اجتماعی پخش می شود
یاسر هدایتی
گفتارها
20
مثلث | شماره 248
مدرس دانشگاه
نظریه اثــر بازگشــتی«»Boomerang Effect
به عنوان یکــی از نظریه های مطرح شــده در ذیل مفاهیم
ارتباطاتی کاربردهای متنوعی در مباحث ارتباطی رشته های
گوناگون علوم انسانی دارد .بر مبنای این نظریه اثر بازگشتی
در واقع تغییر جهت یا گرایش سوژه ارتباطی برخالف نظر ابژه
است ،به گونه ای که می توان گفت تاثیر باژگونه ای از ارتباط به
ظهور می پیوندد؛ تاثیری که شبیه بومرنگی که به سمت جلو
پرتاب کننده حرکت داده شده است ،نهایتا به جای پیشبرندگی
به سوی خود فاعل بازمی گردد .در این نظریه با الهام از حرکت
طبیعی بومرنگ که به عنوان سالح بومیان استرالیا و به طور
عامدانه از سوی فاعل مورد اســتفاده قرار می گیرد ،به این
موضوع پرداخته می شود که گاهی یک پیام ارتباطی می تواند
اثری برگشت پذیر داشته باشد .به نظر می اید باتوجه به این
تشــبیه باید گفت این اثر بومرنگی گاه انفعالی و گاه فعاالنه
است ،به این معنی که گاه فرستنده پیام خود به طور فعاالنه
خواهان برگشت پذیری اثر پیام است و گاه به گونه منفعل با
اثر پیام تولید شده ای مواجه می شود که بر خالف جهت پرتاب
شده به سوی خود او باز می گردد .این نظریه البته در حوزه های
مختلف علوم انسانی که به نوعی با حوزه ارتباط سرو کار دارند
نیز مطرح اســت و برای همین می توان رد پای تفسیر های
دیگری از این نظریه را در روانشناســی و جامعه شناسی نیز
پی گرفت .در فرهنگ کالسیک خودمان شاید بهترین تعبیر
برای نشان دادن این اثربازگشتی یا بومرنگی داستان موذن
زشت اواز در دفتر پنجم مثنوی شریف و حکایت قاری بد صدا
در باب چهارم گلستان اســت .در دفتر پنجم مثنوی موالنا
داستانی از این قرار می سراید که در کافرستان موذنی بد صدا با
لحنی ناخوش اهنگ ،مردمان را با اذان گفتنش عاصی کرده
و براین کار خویش نیز اعتقاد و اصراری بسیار داشت تا اینکه
یکی از کافران برای او هدیه های مفصلی اورد و «پرسان»
و جویای او شد .این کافر اما هدیه را برای این مرد که اعتقاد
و اصرار به اذان گفتن در بالد کفر داشــت از ان رو اورده بود
که لحن و اواز جانخراش این موذن باعث شده بود تا دختر
دردانه مرد کافر که دل به ایمان مسلمانان بسته بود و تهدید
و نصیحت پدر نیز در طبعش کارگر نیفتاده بود با متوجه شدن
این نکته که این اواز بد و به تعبیــر موالنا «مکروه بانگ»،
«هست اعالم و شعار مومنان» الجرم از «مسلمانی دلسرد»
شد و پدر کافرش را از «تشویش و عذاب» رهانیده بود و این
هدایا نیز به شکر نتیجه این بد اوازی بوده است .در این داستان
موذن بد صدا اگرچه سختی بانگ ایمان زدن در کافرستان
را به جان خریده بود اما با اعتقاد جــازم و اصرار صابرانه اش
بدون توجه به محیط ،شرایط و اصوال جنس پیامش در واقع
با اثری 180درجه برخالف تصور و اعتقادش نسبت به پیام
خویش مواجه شده اســت .در باب چهارم گلستان نیز که در
فواید خاموشی است ،سعدی علیه الرحمه از «ناخوش اوازی»
می گوید که به «بانگ بلند قران» می خواند و وقتی صاحبدلی
از مرد او پرسید و شخص گفت «بهر خدای می خوانم» ان
صاحبدل گفت« :از بهر خدای مخوان» و در ادامه خود شیخ
اجل چنین نتیجه می گیرد که« :گر تو قران بدین نمط خوانی/
ببری رونق مسلمانی»
این مقدمه اما این روزها م ی تواند پیوســتار بســیاری
از رفتارهای مســلمان مابانه رســانه های مختلفی باشد که
دغدغه های مذهبی و ایمانی و اعتقادی بسیاری دارند اما به
واسطه نا اگاهی از اصول و ریزه کاری های دیگری که در جهان
امروز در قالب علوم و فنون مختلف مورد توجه و نظر است،
تبدیل به ضد خود م ی شوند .به این ترتیب پیام های موثری که
قرار است قلب و ذهن گی رنده و مخاطب یا بهتر است بگوییم
جامعه مخاطب را هدف بگیــرد ،بومرنگ وار و به گونه ای که
فرستنده پیام کامال منفعل است با اثری معکوس عمل م ی کند
و البته گاه با تخریب بیشتر .انچه اما سبب نگارش این مقدمه
است به یکی از مهمترین رسانه های فرهنگی -دینی ما یعنی
منابر ب ر م ی گردد .یکی از موثر ترین رسانه هایی که در تاریخ
ارتباطات انسانی جهان پیشامدرن به خود دیده است و طرفه
اینکه در بعد از مدرنیته نیز حیات موثر این رسانه سنتی اگرچه
با ظهور و بروزهای دیگرگون و البته با فراز و نشی ب هایی همراه
بوده است اما از حیز انتفاع ساقط نشده بلکه به زیست خود در
سپهر رسانه های موثر ادامه م ی دهد .در سال های اخیر اما رشد
شبکه های اجتماعی و درهم شکستن انحصار اطالع رسانی
توسع عجیب و غ ریب رسانه های شهروندی همچنان
جمعی و ّ
که رسانه های مدرنی مانند رادیو و تلویزیون را زیر تاثیر خود قرار
گفتارها
دولت چگونه باید از جرائم اقتصادی جلوگیری کند؟
دکتر علی نجفی توانا
جرم شناس و وکیل دادگستری
فساد اداری و ارتکاب جرایم اقتصادی در هر جامع ه ای
وجود دارد اما نسبت ان متفاوت است .می زان کمیت و کیفیت
ان بســتگی به عوامل مختلفی دارد کــه در صورت وجود
بسترهای جرم ساز و مساعد متاســفانه این نوع جرایم رشد
غیرمتعارفی داشته اســت .در کشور ما این پدیده نامیمون،
مانند اتفاقات شرکت پدیده شاندیز مشهد در حد و اندازه ای
ظهور کرده که عمال سالمت اداری و رفتاری نه تنها بخش
خصوصی بلکه بخــش عمومی را هم به شــدت به خطر
انداخته است.
این گونه جرایم وجود بستر مناســب در نهاد دولتی
است .به عبارت روشن تر اشخاص زمانی م ی توانند مبادرت
به سوءاستفاده از بی ت المال و رانت و ارتباط کنند که دولت در
جایی ناتوان باشد یا مدی ران توانمند و متخصص ب رای اجرای
قوانین و نظارت بر بخش اقتصادی به کار گرفته نشــوند.
ما ب رای بررســی علل رفتار غیرمتعــارف اقتصادی عوامل
مختلفی را م ی توانیم دخیل بدانیم .فقدان قانون مناسب،
خالء قانونی در مبارزه با رانت ،اطالعــات و ارتباطات ،عدم
برخورد مناســب قضایی ،عدم نظارت مناسب ،عدم برخورد
اداری و اجرایی و عدم اجرای قوانین جانبی مانند اینکه قانون
را از کجا اورده ای و یا روابط مربوط به امور مالیاتی و پرداخت
عوارض و سایر موارد زمینه این نوع ثروت اندوزی ها و فساد
را افزایش م ی دهد.
اکنون این پرســش مطرح م ی شــود که اشکال کار
کجاست؟ یکی از بزرگترین چالش ها به نظام مالی و اداری
کشور ارتباط پیدا م ی کند .بانک ها ب راساس روابط مبادرت
به پرداخت وام به اشــخاص م ی کنند ،برخی از وزارتخانه ها
مجوزهای صنعتــی واردات و صادرات را ب راســاس روابط
صادر م ی کنند ،برخی نیز با واگذاری اراضی یا شرکت های
به ظاهر خصوصی نســبت به وضعیت اقتصادی افراد از
طبقه متوسط به طبقه ثروتمند اقدام م ی کنند .قطعا بررسی
ابعاد این موضوع بعد از انقالب نشان م ی دهد که این نشانه
دگردیسی است.
ما شــخص یا دولت خاصی را مد نظر قرار نم ی دهیم
و متهم نم ی کنیم اما قطعا اگر دولت ،نظام نظارتی و نظام
قضایی ما بخواهند با اندکی بررسی ثروتمندان جامعه ارتباط
انها را با صاحبان زور و زر خواهند دریافت .در این شــرایط
برخورد با این فسادها چندان مشکل نخواهد بود و به سادگی
امکان پذیر است.
ب رای بررسی علت رشد شرکت پدیده شاندیز دقیقا باید
کار کارشناســی صورت بگیرد .اظهارنظر غیرتخصصی در
این ارتباط به صالح نیست .اما الزم م ی دانم ب رای تبلیغات
گســترده این شــرکت توضیحاتی ارائه دهم .تبلیغ تنها
هیچ وقت نم ی تواند موجب این همه رشــد و بالندگی شود.
قطعا باید بررسی شود که چگونه ،با چه سرمایه ای و ب راساس
کدام روش های مدیریتــی چنین رشــد و بالندگی در این
مجموعه اقتصادی به وجود امده است .مسلما نباید قضاوت
زودرس داشت ،اگر به درستی نظارت های الزم صورت گیرد،
ما به خوبی در خواهیم یافت که واقعا چه اتفاقی افتاده است.
اینکه ایا تخلفی صورت گرفته یا این همه سر و صدا ب رای
بیرون کردن رقیب از صحنه تجارت است؟ بناب راین نم ی توان
پیش از هرگونه تحقیقی از اشخاص ،شرکت ها و نهادها ،انها
را متهم به فساد کرد .بعد از کارشناسی ،قوه قضاییه نسبت
به مورد پیش امده اقدام م ی کند و روشن م ی شود که دقیقا
چه اتفاقی رخ داده است.
انچه مسلم است یکی از تبعات رقابت مبارزه با رقیب و
دور کردن رقیب از صحنه رقابت است .اما باید بررسی کنیم
که چه تخلفی بر این موسسه وارد شده است .ایا رانت یا اخذ
وام های کالن یا ارتباط یا سایر سوءاستفاده ها صورت گرفته
است یا اینکه رقیبی با پرونده سازی ب رای زمی ن کوفتن رقیب
اقتصادی اش در حال تالش است؟ به نظر م ی رسد تا زمان
روشن شدن وضعیت این پرونده ،بهتر است قضاوت توام با
قاطعیت صورت نگیرد ،ه ر چند رسانه ای شدن این موضوع
م ی تواند از طرفداران این شرکت بکاهد.
مثلث | شماره 248
گفتارها
داده ،توانسته است نوعی تعامل را نیز با رسانه های سنتی مانند
منابر برقرار کند .صورت ساده این پدیده که این روزها در هر
گوشی همراه هوشمندی م ی توان نمونه هایی از ان را یافت،
کلی پ های منابر مختلفی است که از وعاظ شهیر و غی ر شهیر
ضبط شده است و بر حسب عالقه مندی های مردم بر حسب
موضوعات مختلــف و در زمان های گوناگــون مورد توجه
مخاطبان این شــبکه ها قرار م ی گیرد و به صورت شبکه ای
میان مخاطبان به اشتراک گذاشته م ی شود .در این میان ب رای
درک بهتر این پدیده باید به نکات مختلفی در ذیل بررســی
موضوع توجه کرد .بارزترین مســاله در این زمینه گزینشی
است که از موضوعات مختلف مطرح شده توسط روحانیون
و صاحبان منابر مطرح صورت م ی گیرد .الگوی غالب در این
گزینش ها بر مبنای چند معیار است که توجه به ان م ی تواند
ب رای تحلیل و مطالعه موردی این موضوع مورد توجه قرار بگیرد
و چه بسا طرح های جدی پژوهشی را پی رامون خود سامان دهد.
در نگاهی شتابزده اما دو سوی طیف این گزینش را م ی توان
این گونه توصیف کرد که اگرچه در یک سر طیف سخنرانی و
منابر وعاظ معروف با طرح نکات عرفانی و اخالقی همراه است
و با کارکردی شبیه تلنگر یک استاد و مرشد م ی تواند در ثانی ه ها
و یا حتی دقایقی کوتاه بسته ای غنی از پیامی مهم و معرفتی
را تحویل مخاطبان بدهد اما در سوی دیگر این بسته ها که گاه
از طرف پخش کننده به عنوان یک بسته غنی از پیامی ارزشی
تلقی م ی شــود ،در واقع با ب ی توجهی به بسیاری از پارامترها
با اثری بازگشتی مواجه م ی شــود و نه تنها ان محتوایی که
گمان برده شده معرفتی است تبدیل به ابزاری ضد معرفتی
م ی شود ،بلکه م ی تواند به عنوان ابزاری در وهن دین نیز مورد
استفاده قرار بگیرد .چنان که در ماه های اخیر به مناسب ت های
مختلف این پیام ها که بیشتر نیز قالب ویدئویی دارند ،گاه با به
اشتراک گذاری وسیع خود بدل به یک جریان موهن م ی شوند.
نوع گزینشی که از صحب ت هایی که حتما باید با موخره
و مقدمه خود مورد توجه قرار بگی رند ،به اضافه زمان سنجی و
مخاطب سنج ی ای که در زمان ای راد این سخنان مورد توجه بوده
است اما در انتشار در شبکه های اجتماعی با موقعیتی دیگرگون
مواجه م ی شوند ،از دیگر موقف هایی است که در تحلیل این
پیام ها باید به ان توجه کرد .به عنوان مثال برخی از این کلی پ ها
از سخنانی تهیه شده است که صرفا ب رای محدوده معرفتی
خاصی از مخاطبین بوده یا در زمانی اقتضایی و بنابر مصالحی
ای راد شده است که اکنون نه ان مخاطبین دیگر وجود دارند و
نه ان اقتضا و مصالح مطرح است؛ از سوی دیگر اصال گاهی
برخی از اشخاص صالحیت خود و حرف ها و نوع نگاهشان
نیز محل تردید است .به عنوان مثال اخی را برحسب موضوعات
روز از اتفاقات اسید پاشی گرفته تا موضوعات مناسبتی دینی؛
نماهنگ هایی تهیه شده که توامان برخی افکت های صوتی
با موسیقی تاثی ر گذار برخی از افراد القائاتی ب ی منبع و ریشه
و صرفا خوشــامد گویانه از دین مطــرح م ی کنند که توامان
اباح ی گری معرفتی و عملی ب رای برخی ،سخت مزاج پسندانه
است .نکته دیگری که باید متاسفانه از ان نام برد گزینش و
باز پخش برخی از این کلی پ ها از ب رنامه هایی است که بعضا
به صورت زنده در رسانه ملی پخش شده است .نمونه موردی
ان که حتی در میان مسئوالن نیز بازتاب داشته است حضور
چند زن برقع پوش و ارائه تحلیلی از حجاب اسالمی است که
به مصداق همان اثر بازگشتی خود نوعی وهن و ضد تبلیغ ب رای
حجاب اسالمی محسوب م ی شد .این موضوع و مثال ها بسیار
گسترده تر از ان چیزی است که بتوان حتی به اجمال همه ابعاد
ان را مورد توجه قرار داد و این نوشتار قرار است تنها یک تلنگر
و تذکار باشد .تذکار اینکه گاهی بهترین حمله ،بد دفاع کردن
است .انچنان که مرحوم علی شریعتی در کوران نو اندیشی
دینی خویش به ان اذعان داشت که« :اگر م ی خ واهید حقیقتی
را خ راب کنید ،خوب به ان حمله نکنید ،بد از ان دفاع کنید».
شما نیز باور کنید این جمله از خود مرحوم شریعتی است ،اینجا
وایبر نیست.
رابطه روابط به جای ضوابط در فساد
21
گفتارها
معیارهای ناظم
اثار و عوارض منفی فساد بر جامعه
دکتر مجید ابهری
رفتار شناس اجتماعی
بروز تخلفات گسترده مالی مانند اتهام تخلف شرکتی
در مشهد که اخبار ان توسط رســانه ها منعکس م ی شود،
اثار و عوارض منفی متعددی دارد کــه اضط راب اجتماعی،
کاهش سرمایه های اجتماعی و ب ی اعتمادی به نظام نظارتی
از اصل ی ترین عوارض ان اســت .از منظر اسی ب شناســی
اجتماعی اینگونه حرکت ها موجب تضعیف ارکان سرمایه های
اجتماعی که اصل ی ترین انها اعتماد عمومی و تکیه بر ضوابط
اجرایی است ،خواهد بود .مهم این است که برخی از افراد از
رخنه های قانونی حداکثر سوءاستفاده را کرده و با بهره گیری
یزنند که
از رانت های اقتصادی دست به سوءاستفاده هایی م
گاه ارقام ان در تصور اکثریت افراد جامعه نم ی گنجد .انضباط
اجتماعی از بُعد فرهنگی و اقتصادی دارای ساختاری است که
مسئولی ت های اقتصادی یکی از اصل ی ترین انهاست .مردم از
یکدیگر م ی پرسند که چرا در طول سال ها تبلیغات گسترده
هیچ کس به فکر نیفتاد که اینگون ه سامانه ها را کنترل اساسی
نماید .در پیدایش انضباط اقتصادی افراد نقش مهمی دارند
که به سادگی فقط با تکیه بر تبلیغات اندوخته های خود را در
اختیار مدی ران اینگونه تشکیالت قرار م ی دهند.
هر چند دولت و نهادهای متولی مســئولیت نظارت و
کنترل اساســی و گام به گام اینگونه فعالی ت ها را به عهده
دارند ،اما ب راساس پژوهش های میدانی قربانیان نیز در بزرگ
کردن اقتصادی اختالس گران نقش موثری دارند .در موضوع
هرم ی ها بارها به مردم تذکر داده شــد ،اما باز چند روز قبل
شبکه هرمی کاله برداری کشــف و متوقف گردید .در یک
نظام اقتصادی که دارای رخنه های سوءاستفاده است ،کافی
است اندکی از افراد رانت خوار غفلت شود ،انگاه اختالس های
میلیاردی بلکه هزاران میلیــاردی روی م ی دهد که در تاریخ
اقتصادی کشــور ب ی سابقه اســت .در موضوع شرکت های
مضاربه ای بیشترین زیان به سرمایه داران خُ رد و قشر کارمند
وارد شد که با فروش تمام هستی و مایملک به عنوان کمک
هزینه ای به سوی اینگونه نهادها رفتند .باور کردنی نیست
که یک فرد بتواند اینچنین حجم گسترده ای از فعالی ت های
ســاختمانی ،اقتصادی و مالی را اغاز و اجرا کنــد ،اما فاقد
پوشش های پشتوانه ای باشد .محکوم شدن به زندان های
لوکس با بهره گیری از انواع امکانات اخرین ایســتگاه ب رای
عاملین و بر باد رفتن هســتی گروه کثیــری از هموطنان
توقفگاه نهایی این حرکت های مشکوک هستند .حاال انهایی
که سرمایه ها و پ س اندازهای خود را یکجا در اختیار اینگونه
جریان ها گذاشتند ،باید ماه ها و سال ها در انتظار محاکمه انها و
باز پرداخت قسطی دارای ی شان باشند .ناامیدی از سیستم های
نظارتی باعث م ی شود مردم به جریان های اصیل نیز بدبین
شوند .موضوع یک ساختمان ،یک واحد و صد واحد نبود ،بلکه
در کیش ،حاشیه دریا تا قسمت قابل توجهی در اختیار این
فرایند بود؛ در مشهد و ته ران نیز همین طور .چه کسانی اجازه
تملک این همه اراضی دولتی و خصوصــی را به انها داده و
اجازه داده اند که حداکثر بهره مندی را از تسهیالت نظام بانکی
داشته باشند؟ تبلیغ گسترده رسانه ای در ته ران و مشهد ،تا
انجا که سال ها مسافرین ورودی به مشهد با یک شاخه گل
و بولتن تبلیغاتی روبه رو م ی شدند ،باعث جلب اعتماد مردم
م ی گردید و بسیاری از افراد با نگاهی پرسشگر م ی پرسیدند
مگر م ی شــود چنین تشــکیالتی دســت به سوءاستفاده
بزند؟ گروهی از افراد با تکیــه بر حمایت های نهانی موفق
به اجرای اینگونه پروژه ها م ی شــوند که به خوبی از تبعات
قانونی و حقوقی انها اگاه هســتند و از ابتدا نیت انها خیر
نیست .اما اطمینان داریم که این اولین و اخرین رفتار ناهنجار
جامعه نبوده و باز امکان رفتارهای مشابه وجود دارد .فقط با
مجموعه ای از قوانین و شبکه های دقیق نظارتی و ارزیابی
گودرزی ،کفاشیان را به رسمیت نمی شناسد
تاثیر جام ملت ها بر اینده کاری کفاشیان
مصطفی شوقی
گفتارها
22
مثلث | شماره 248
روزنامه نگار
این ب رای اولی ن بار بود کــه یک مقام بلند پایه دولت از
وجود نابسامان ی های شدید مالی در فوتبال سخن م ی گفت.
یکی از بستگان نزدیک رئیس فدراسیون فوتبال ب رای حق
ماموریت خارج از کشور پانصد میلیون تومان حق ماموریت
گرفته است .این را نه روزنامه نگاری افشــاگر و نه نماینده
مجلس عضو کمیســیون اصل 90یا عضــوی از مجمع
فدراسیون فوتبال م ی گفت .کسی روبه روی ما نشسته بود
که باالترین مقام اجرایی ورزش کشور یعنی وزیر ورزش بود.
دکتر گودرزی که از خیابان انقالب به خیابان سئول امده بود
تا در ورزش انقالب کند.
این ب رای اولی ن بار نبــود که وزیر ورزش دولت روحانی
این گونه فوتبال را مورد هدف قرار م ی داد .روحیه ب ی تکلف او
مخصوصا در گفت وگوهای رسانه ای اش نشان م ی داد که ما
با یک نمونه جالب از مدی ران ورزش روبه رو هستیم که حداقل
حرفش را م ی زند .او حرفش را م ی زد حتی اگر رئی س جمهور
از بازی تیم ملی مقابل ارژانتین به نیکی یاد کند ،وزیر ورزش
دولتش اما م ی گوید چرا باید از باخــت مقابل تیمی دیگر
خوشحال باشیم .روزنامه نگارانی که از نزدیک تعامل دستگاه
ورزش کشور را با فدراسیون فوتبال در دوره علی کفاشیان
پی م ی گیرند م ی دانند که اینگونه سخن گفتن توسط فرد
اول ورزش کشور در موضوع فوتبال امری جالب توجه و قابل
بررسی است.
روابط گودرزی و کفاشــیان به دالیل متعدد مدیریتی
خوب نیســت .تیره بودن روابط وزارت ورزش با فدراسیون
فوتبال که یکی از در شــمال خیابان ســئول و دیگری در
جنوب ان منزل گرفته اند در دو سال پایانی دولت احمدی نژاد
کلید خورد .محمد عباسی ،وزیر ورزش و جوانان دولت دهم
وقتی به مساله فوتبال رسید که این فرصت ب رای کنار زدن
کفاشــیان در مجمع انتخاباتی وجود داشــت اما هجمه
رســانه ای که علیه دخالت دولت در انتخابات فدراســیون
فوتبال به وجود امد ،رقیب تکنوکرات کفاشیان که بسیاری
به او ب رای پایان دوره خنده و شادی در فدراسیون فوتبال دل
از ابتدا م ی توان از اغــاز و تداوم اینگونه فعالی ت ها جلوگیری
کرد و اجازه نداد که حیثیت ملی ،غرور اجتماعی و شخصیت
بی ن المللی یک نظام خدشه دار شود .تصریح در روند بررسی و
قضاوت و محاکمه و سرعت در بازگردانیدن حقوق مردم اولین
حرکت پیشگی رانه در این موضوع و موضوعات مشابه است.
چرا که طوالنی شدن روند رسیدگی خود باعث فراموشی این
ترکیبات در افکار عمومی شده و ممکن است همزمان اتفاقات
مشابهی رخ دهد .با وجود قوانین و ضوابط حقوقی در زمینه
پذیرش تبلیغات و انعکاس انها باید قواعد پیشگیری ثانویه در
اینگونه محورها تدوین و اجرا شود .زی را ممکن است بسیاری
از رسانه ها در راستای تقویت بنیه مالی خود با پذیرش تبلیغات
گسترده و مستمر همسو با این جریان ها باعث فریب مردم
شوند .مطمئنا اگر از نیت مجریان ان اگاه باشند ،مشارکت انها
باید مورد بررسی قرار گیرد و اگر هدف صرفا درامد باشد هزینه
پرداخت شده از سوی مردم و نظام چندین ب رابر این درامدها
خواهد بود .در خاتمه باید عرض کنم که از نگاه رفتارشناسی
اجتماعی یک بار ب رای همیشه باز تدوین و تشدید مجازات
بازدارنده باعث دلگرمی و خوشحالی مردم گردید .همچنین
نظام نظارتی باید جهت پیشــگیری های وضعی معیارهای
ناظر را تا حد امکان ارتقا دهد.
بسته بودند را ناکام گذاشت .وزارت ورزش شکست سختی
خورد اما بیکار ننشست؛ کفاشیان ب رای مدتی کوتاه به اوین
برده شد و در پایان ترتیبی داده شد که او مقابل دوربی ن های
تلویزیونی در مورد بازداشــت چند ساعته اش سخن بگوید.
بعدها عباسی در جلساتی با برخی از سردبی ران رسانه های
ورزشی از ابهاماتی مالی در فدراسیون فوتبال خصوصا در
ماجرای تبلغیات دور زمین ســخن گفت .ایــا ماجرایی در
حال وقوع بود؟
کفاشیان از همان ابتدا که به فوتبال امد ،ترکیبی که
به عنوان تیم اجرایی فدراسیون با وی همکاری م ی کردند،
جمعی متناقض ،بعضا حراف و پرحاشــیه بودند .مساله ای
که فدراسیون او را به جمع اضداد تبدیل کرده بود که گاهی
حتی یکدیگر را نفی م ی کردند .با پایان دوره نخست ریاست
کفاشیان او ســعی کرد که همکاران خود را گلچین کند و
دیگر از ان جمع متضاد ،افراد نزدیک بــه خود را برگزیند .با
این حال باتوجه به فضای مجمع ،بودند افرادی که خارج از
دایره تیم مدیریتی کفاشیان به هیات رئیسه وارد شدند .در
دو سال نخست این افراد نتوانســتند که کاری از کفاشیان
بگیرند و بیشتر در حاشیه به ســر م ی بردند اما با روی کار
امدن گودرزی مخالفان کفاشیان در هیات رئیسه جانی تازه
یافتند و سلسله سواالتی در مورد ابهامات مالی فدراسیون
فوتبال مطرح کردند که باید کفاشــیان در هیات رئیسه به
انها پاســخ دهد .یک ماهی رسانه ها بر طبل رسوایی مالی
در فدراسیون فوتبال کوبیدند تا اینکه کفاشیان در مجمع
بیکاری ،ساختار اقتصادی
و نظاماموزشی
دکتر شهره قمر فالح
جامعه شناس
افزایش یک درصدی بیکاری در پاییز امسال در مقایسه
با پاییز سال گذشته موضوع تازه ای نیست و مطمئنا بیکاری
همچنان با گذر زمان افزایش پیدا خواهد کرد .در واقع هرقدر
که تعداد فارغ التحصیالن کشور بیشتر شود تعداد بیکاران هم
اضافه می شود ،مانند انچه در جامعه 20سال پیش هند رخ داد.
در جامعه ان زمان هند بحثی مطرح شد مبنی بر اینکه بیکاری
در اقشار تحصیلکرده زیاد است و هرقدر که تحصیالت فرد
باال می رود ،فرصت شغلی برایش کمتر می شود .در ان زمان
دانشگاه ازاد تازه داشت گسترش پیدا می کرد و این سوال پیش
می امد که این دانشگاه چه رشته هایی را ارائه می دهد که بعد باید
بازار کار داشته باشد .این البته برنامه ای 50ساله در کشور است
که ما به جای مهندس ،تکنسین پرورش دهیم؛ چون کمبود
ما در پرورش تکنسین است و نه در چیز دیگری .برنامه ریزان
اموزش عالی کشور به این مساله توجهی نکردند و به نوعی
اموزش تکنسین منفک شد .ما هنوز هم این مساله را داریم که
برنامه ریزی اموزش عالی فارغ از برنامه ریزی برای اشتغال است.
یعنی برنامه ریزی تلفیقی انجام نمی شود و مشکل ما همین
تیم ملی و بازیکنانش وارد شده .عجیب انکه ب رای اولین بار
در تاریخ ورزش ای ران ،باالترین مقام ورزشــی کشور بدون
حضور رئیس فدراسیون مربوطه به تمرین تیم ملی م ی رود
و پای حرف های بازیکنان تیم ملی م ی نشــیند .بعد از این
دیدار بود که گودرزی به رسانه ها گفت که بازیکنان تیم ملی
از وجود مشکالتی و حل نشدن انها توسط فدراسیون فوتبال
گالیه داشــتند .گودرزی تاکتیک خود را عوض کرد و خود
با ک ی روش و بازیکنان تیم ملی مستقیما گفت وگو کرد .او
حاال دیگر منتقد فوتبال نبود .او حاال منتقد ب ی قانون ی ها در
فوتبال نبود و حتی به رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح
نامه م ی نویسد و خواهش م ی کند که بازیکنانی که تخلفاتی
را در موضوع سربازی کرده اند ،ب رای تیم ملی بازی کنند .واقعا
عجیب اینکه منتقد حضور ک ی روش در تیم ملی حاال با او در
مورد حل مشکالت رودررو سخن م ی گوید و عجی ب تر اینکه
در موضوع پاداش بازیکنــان تیم ملی ،معاون اداری -مالی
وزارت ورزش لیســت بازیکنان تیم ملی را نه از فدراسیون
فوتبال که از جواد نکونام ،کاپیتان تیم ملی به همراه حساب
شخصی انها م ی گیرد که پاداش را مستقیما به حساب انها
واریز کند .گویا وزارت ورزش ،فدراســیون فوتبال را دور زده
اســت و خود دیگر به طور اختصاصی به مسائل تیم ملی و
فوتبال ورود م ی کند .ایا گودرزی کفاشــیان را به رسمیت
نم ی شناسد؟
حاال اما تیم ملی در مســابقات جام ملت های اســیا
حضور پیدا کرده است .کفاشیان روزی نیست که مصاحبه
نکند و نگوید که اســتعفا نخواهد داد .معنی این سخن چه
م ی تواند باشــد؟ایا وی نگران عدم نتیجه گیری تیم ملی در
جام ملت هاســت و وزارت ورزش مترصد عدم نتیجه گیری
تیم ملی در جام ملت هاســت ب رای حل کردن ریشه انچه
مشــکل فوتبال م ی داند؟ به نظر م ی رســد که این قصه
پرهیجان باشد...
مثلث | شماره 248
است .به نظر من ،در اینده ما مشکالت بیشتری خواهیم داشت.
زیرا تحصیلکرده های ما رو به افزایش است ،در حالی که بازار
کار به شکل مطلوب وجود ندارد .علت ان همین برنامه ریزی
اشتباه نظام اموزشی برای ایجاد اشتغال است .علت دیگری
هم هست که بیکاران در کشور را افزایش می دهد و ان نبود
سرما یه گذاری است.
واقعیت این است که سرمایه ها از کشور خارج می شود و
اینفرصتشغلیرافراهمنمیکند.یااینسرمایهدربخش های
دیگری مانند مسکن هزینه می شــود و مختص این بخش
می شود .در جای دیگری هم سرمایه گذاری یا امن نیست یا به
خاطر مسائل تولید کشور که سود اور نیست و گرفتاری زیادی
دارد ،صورت نمی گیرد .یعنی فعالیت های تولیدی اســت که
اشتغال را زیاد می کند و وقتی این فعالیت ها صورت نمی گیرد،
مساله بیکاری هم به معضلی در کشور تبدیل شد .این هم عامل
دومی است یا اینکه عامل اصلی برای این معضل به حساب
می اید .این هدف ماست که در کشور باید سالی 500تا 600
هزار فرصت شــغلی ایجاد کنیم ،اما چرا این اتفاق نمی افتد؟
قدرت ایجاد فرصت شــغلی ما کم است .ایا بنیه اقتصادی ما
این توانایی را دارد که چنین فرصت های شــغلی ایجاد کند؟
مشکل اینجاست و طرح مساله اینجا باید باشد .اینکه چطور
ما می توانیم فرصت های شغلی ایجاد کنیم و بخش تولید را
چگونه باید اداره کنیم و چه حمایت هایی از ان باید شود؟ بخش
خدماتی چطور باید باشد و به طور کلی ما چه فعالیت هایی را کم
داریم که می توانیم با رفع ان فرصت شغلی ایجاد شود؟ مساله،
مساله ساختار اقتصادی کشور است که یک بخش ان در گرو
تحریم هاست و بخش دیگر نبود امنیت سرمایه گذاری .حاال
بحثی را اقای عســگر اوالدی ،رئیس اتاق بازرگانی تهران
مطرح کرد که در امریکا سال 1929ورشکستگی ایجاد شد و
انها برای احداث اتوبانی اشتغالزایی کردند .در واقع این تئوری
کینز است که وقتی جامعه با بحران مواجه می شود ،دولت بیاید
پول به جامعه تزریق کند و ایجاد شغل کند تا کشور از بحران
خارج شود .این حکایت همان لوله کاشتن است که حاال برای
تو اب و نان نمی شود ،برای من که نان می شود .یعنی دولت
بیاید و پول تزریق کند ،اشتغال ایجاد کند و پول دست مردم
بیاید و بتوانند با ان پول کاالهای تولیدی خریداری کنند .چنین
کاری صورت می گیرد جامعه از رکود خارج شود .در این شرایط
دولت کمک کرد تا قدرت خرید مردم باال برود و کاالی تولیدی
مصرف شود .مساله ما اما اساسا این نیست .مساله ما تورم در
عین رکود اســت .یعنی هیچ راهی نیست مگر اینکه ساختار
اقتصادی کشور تغییر کند .در واقع اقتصاد شفافی داشته باشیم،
رانت از بین برود ،تحریم از بین برود و امنیت سرمایه گذاری در
کشور باال برود .در شرایط فعلی کشور چنین زمینه ای فراهم
نیست و موضوع بیکاری جدی اســت .زیرا بیکاری ام الفساد
است .بیکاری ،مادر همه اسیب های اجتماعی است و حداقل
مشــکلی که برای بیکاران ایجاد می کند ،افســردگی است.
یعنی فرد اگر مسیر درست را برود ،به انحراف کشیده نشود و
برای مثال معتاد نشــود ،بازهم در امان نیست و دچار بیماری
چون افسردگی می شود .این معضل جامعه را به سمتی سوق
می دهد که هزینه های اجتماعی باال می رود .وقتی که افرادی
چنین مشکالتی داشته باشند ،جامعه ُپر از ادم هایی می شود که
ناکام ،ناموفق ،افسرده ،معتاد ،دارای کج روی های اقتصادی باال
و ...هستند که هزینه های اجتماعی را افزایش می دهد .صحبت
من این اســت که برنامه ریزها جامع نگاه کنند ،نه بخشــی.
اموزش عالی در ارتباط با وزارت کار و همین طور در ارتباط با
صنایع ،رشته های مختلف را در نظام اموزشی قرار دهد .در حال
حاضر ما یک سری رشته ها در دانشگاه ها کم داریم و در عوض
در بسیاری از رشته ها با انباشته تحصلیکرده ها مواجه هستیم
که فرصت شــغلی ندارند .ما باید ببینیم که در کدام رشته ها
بازار کار منتظر فارغ التحصیالنش اســت و باید ان رشته ها را
گسترش دهیم.
گفتارها
انتخاباتی که بایداین ابهامات را پاسخ گوید ،حضور یافت.
به نظر م ی رسید که کفاشــیان با وزارت ورزش معامله ای را
ترتیب داده است که ب ر اساس ان برخی از روسای کمیته ها
فدراســیون و نایب رئیس و دبیرکل فدراسیون عزل شوند.
به نظر م ی رســید که وزارت ورزش باتوجه به حساس بودن
نهادهای بی ن المللی در موضوع برکناری مستقیم کفاشیان،
تیم مدیریتی حامی او در فدراسیون را هدف قرار داده تا از این
طریق وی را ضعیف کند و اراده اش را به فوتبال تحمیل کند.
این اما تنها مساله اختالفی میان وزارت ورزش و فدراسیون
فوتبال نبود؛ تیم ملی باید در مسابقات جام ملت های اسیا
شــرکت م ی کرد و ورود مســتقیم وزارت ورزش به مساله
مدیریتی فدراسیون فوتبال م ی توانست روی تیم ملی هم
تاثیر گذار باشــد .وزارت ورزش از تجربــه حضور ک ی روش
در ته ران ب رای عقد قرارداد اموخته بود که در این مســاله
نم ی تواند با افــکار عمومی بازی کنــد .در ان زمان وزارت
ورزش در اقدام ی عجیب به طور مستقیم مخالفت خود را با
عقد قرار داد ک ی روش بعد از جام جهانی برزیل اعالم کرد و
حتی گودرزی در جلسه هیات دولت به نقد نتایج تیم ملی در
جام جهانی پرداخت .با اینکه کفاشیان هم در قرارداد ک ی روش
همانند وزارت ورزش مالحظاتی داشت اما از کارت مخالفت
وزارت ورزش سود م ی برد و نقش موافق اما در باطن مخالف
را بازی م ی کرد .ک ی روش قراردادش را تمدید کرد و حاال اما
ی اصلی
وزارت ورزش جایگاه خود را تغییر داد و به عنوان حام
تیم ملی در نبود کفایت فدراسیون فوتبال در حل مشکالت
گفتارها
23
گفتارها
سال رنج ،مقاومت و پایداری
فلسطین2014؛ به روایت امار
صابر گل عنبری
کارشناس خاورمیانه
ملت فلسطین سال 2014را با وجود تمام درد و رنج ها،
ضمن پایداری و مقاومت در ب رابــر توطئه ها و جنایت های
دشمنان ،با عملکرد چشــمگیر مقاومت در جنگ 51روزه
و شادی و ســرور ناشــی از پیروزی غرور افرین در این نبرد
پشت سر گذاشتند.
انچه م ی خوانید گزارشی اجمالی از مهمترین حوادث
سال 2014فلسطین و امار مربوط به ان است.
گفتارها
24
مثلث | شماره 248
جنگ غزه
تجاوز وحشــیانه رژیم صهیونیســتی به نوار غزه از
7جوالی اغاز و تا 28اگوست ادامه پیدا کرد ،ماشین جنگی
رژیم صهیونیســتی 2310فلســطینی را در این جنگ به
شهادت رساند که 1802نفر مرد و 508نفر دیگر زن بودند .از
این تع داد 578نفر کودک بودند .در این جنگ همچنین بیش
از 10هزار غی رنظامی زخمی شدند.
رژیم صهیونیستی در تهاجم 51روزه به غزه مکان های
عمومی و خدماتی فلسطینیان را بمباران کرد که در نتیجه
این حمالت 17بیمارســتان خصوصی و 23بیمارســتان
عمومی به شدت اسیب دیدند.
مقاومت فلســطین در جریان نبرد 51روزه «العصف
الماکول» توانست بیش از 4500موشک به سمت اهداف
صهیونیستی شــلیک کند .گردان های القسام در جریان
جنگ 51روزه برای اولین بار از هواپیماهای بدون سرنشین
خود با نام «ابابیل »1پرده برداری کرد .موفقیت در جنگ
ســایبری ،نفوذ در سیســتم مخابراتی صهیونیست ها با
ارســال ده ها هزار پیام تلفنی برای نظامیان صهیونیست،
بهره بــرداری از تونل های زیرزمینی و به اســارت گرفتن
نظامیان ارتش صهیونیســت از دیگر ابعاد پیشرفت های
نظامی گردان های القسام و مقاومت در این جنگ بود .در
این جنگ برای اولین بار ،شهرک های صهیونیست نشین
اطراف غزه به طور کامل تخلیه شدند و در طول جنگ هم
به علت پوشش گسترده موشــک های مقاومت فلسطین،
صهیونیست ها از مرز غزه تا شهر تل اویو بیشتر اوقات خود
را در طول 51روز جنگ در پناهگاه ها سپری کردند.
یکی از تبعــات این جنگ در جامعه صهیونیســتی
تشدید مهاجرت معکوس از ســرزمی ن های اشغالی بود که
در کنار مهاجرت هزاران نفر انچه جلب توجه م ی کند ،اقدام
تعداد قابل توجهی از یهودیان به لغو تابعیت اسرائیلی خود و
مهاجرت دائم از سرزمین فلسطین است ،به گونه ای که تع داد
یهودیانی که در سال گذشــته 2014به صورت خودجوش
اقدام به ابطال تابعیت اســرائیلی خود کردند ،به 65درصد
افزایش یافت.
پایگاه اینترنتی «یدیعوت اهارانوت» ضمن اشاره به
این مطلب افزود« :در ســال گذشته 675یهودی از تابعیت
اسرائیلی خود چشم پوشــی کرده و به خاطر شرایط رقت بار
زندگی در فلسطین اشغالی و ناامنی ،انجا را ترک کردند».
اشتی فلسطینی و تداوم دو دستگی در فلسطین
با وجود اینکه فتــح و حماس در 2014/4/23ســند
اشتی ملی و توافق تشــکیل دولت وفاق ملی را در منزل
اسماعیل هنیه در اردوگاه الشاطی غزه امضا کردند ،اما برخی
کارشکن ی ها در نتیجه فشارهای امریکا و رژیم صهیونیستی
بر تشکیالت خودگردان منجر به ادامه اختالفات دو گروه شد
و این سند هم چون دیگر توافقنامه های اشتی ملی از جمله
توافقنامه دوحه و مکه و قاهره تاکنون اجرایی نشده است.
در این سال در سایه سیاســت های یکجانب ه گرایانه
تشکیالت خودگردان و کوتاه ی های دولت وفاق ملی ،هیچ
تحول جدیدی در فعالیت پارلمان فلسطین رخ نداد و اعضای
این نهاد که از اواسط ســال 2007در کرانه باختری به حالت
تعطیل درامده است ،همچنان از فعالیت پارلمانی محروم
هستند .ســال 2014شاهد بیشــترین بازداشت ها در میان
نمایندگان پارلمانی بود؛ به طوری که در این سال 28نماینده
پارلمانی بازداشت شدند که از این تعداد 23نفر همچنان در
زندان های صهیونیستی به سر م ی ب رند.
همین اختالفات تاثیر مستقیمی بر اوضاع معیشتی
مردم غزه به ویژه کارمندان ان گذاشته است ،به گونه ای که
از هشت ماه قبل تاکنون حقوقی دریافت نکرده اند و دولت
وفاق ملی به بهانه های مختلف از عمل به مسئولیت خود
در این باره شانه خالی م ی کند.
تشدید محاصره غزه و توقف روند بازسازی ان
با وجود اینکه رفع محاصره غزه یکی از شروط گروه های
مقاومت ب رای پذیرش اتش بس در جنــگ 51روزه بود ،و
رژیم صهیونیستی هم پذیرفته بود که گذرگاه ها را باز م ی کند
و به محاصره این منطقه پایان م ی دهد ،اما متاسفانه بعد از
پایان جنگ هیچ تحولی در این خصوص روی نداده است و
محاصره به قوت خود باقی است.
در عین حال هم ،مصر با ایجاد منطقه حائل در مرز
نوار غزه و تخریب تمامی تونل ها و بستن کامل گذرگاه رفح
بر شدت محاصره این منطقه افزوده است .در سال 26 ،2014
فلسطینی از جمله 21کودک بر اثر همین محاصره و نبود
امکانات پزشکی و جلوگیری از انتقال انها به خارج ب رای مداوا
جان خود را از دست دادند.
از سوی دیگر ،مساله بازسازی نوار غزه به رغم برگزاری
کنف رانس «کشــورهای کمک کننده به بازسازی غزه» در
قاهره در ماه اکتبر گذشته و وعده کمک 4/5میلیارد دالری به
فلسطینیان ( 2/5میلیارد دالر ان ب رای بازسازی غزه) ،هیچ
اروپا فلسطین را به رسمیت م ی شناسد
یکی از تحــوالت مهم ســال 2014به رســمیت
شناخته شدن کشــور فلســطین از ســوی پارلمان های
کشــورهای اروپایی بود که مقدمه این کار را دولت سوئد
با به رسمیت شناختن کشور فلســطین در ماه اکتبر فراهم
کرد .سوئد نخستین کشور عضو اتحادیه اروپا بود که چنین
تصمیمی اتخاذ کرد؛ هر چند که قبل از ان کشورهای چک،
لهستان ،بلغارستان ،رومانی ،مالت و قبرس قبل از عضویت
در اتحادیه اروپا چنین تصمیمی اتخــاذ کرده بودند .بعد از
ســوئد پارلمان های پنج کشــور اروپایی انگلیس ،اسپانیا،
فرانسه ،ایرلند و پرتغال نیز این روند را دنبال کرده و اتحادیه
اروپا از کشورهای عضو خواست که فلسطین را به رسمیت
بشناسند .این مواضع البته غیر الزام اور و نمادین است ،اما
نشانگر افزایش تنفر جامعه جهانی از رژیم اشغالگر قدس
است.
رای سازمان ملل به ادامه اشغال فلسطین!
پیشرفتی نکرده و به گفته گروه های مقاومت فلسطین طرح
سازمان ملل در این خصوص ،با هدف تشدید محاصره ارائه
شده ،نه بازسازی نوار غزه.
در همین حال ،منابع تشکیالت خودگردان و سازمان
ملل اعالم کرده اند که از مجموع وعده های مالی این کشورها
تنها دو درصد دریافت شــده و کشــورهای کمک کننده به
بازسازی غزه به وعده های خود عمل نکرده اند.
اتش زیر خاکستر انتفاضه سوم در قدس اشغالی
در نیمه دوم سال 2014موجی از عملیات های مقاومت
در کرانه باختری و به ویژه در قــدس و الخلیل به راه افتاد.
نقطه اغاز این عملیات ها ،ربودن نوجوان 16ساله فلسطینی
«محمد حســین ابوخضیر» و زنده زنده ســوزاندن وی از
طریق خوراندن بنزین بود .همچنین رژیم صهیونیستی به
بهانه گروگانگیری و به هالکت رساندن سه شهرک نشین
صهیونیست در الخلیل دست به عملیات گسترده در کرانه
باختری زد که خشم فلسطینیان را ب رافروخت و همین مساله
را بهانه ای ب رای حمله به غزه قرار داد و از سوی دیگر ،صدها
نفر از فعاالن فلســطینی و نمایندگان پارلمان را بازداشت
کرد .یورش و هتک حرمت مسجد االقصی از سوی نظامیان
صهیونیستی از دیگر عوامل تشدید انتفاضه سوم بود.
تشدید شهرک سازی صهیونیستی
جنایات صهیونیس ت ها از نگاه امار
ب ر اساس نتایج نظرسنجی شبکه ماهواره ای الجزیره
قطر ،پیروزی مقاومت فلسطین در تجاوز وحشیانه 51روزه
رژیم صهیونیستی بهترین حادثه سال 2014بود.
نتایج پژوهش دکتر اسامه اشقر از نمایندگان پارلمان
فلسطین نشان م ی دهد که جامعه فلســطین مقاومت را
بهترین گزینه راهبردی ب رای حل منازعه فلسطین م ی داند.
رژیم صهیونیستی طی سال 2014از احداث بیش از
14هزار واحد مسکونی ب رای صهیونیس ت ها در سراسر کرانه
باختری خبر داد که 36درصد از انها در بی ت لحم و 34درصد
در قدس احداث م ی شوند.
رژیم صهیونیستی در ســال 2014میالدی 14مورد
حمله به مساجد داشت و سه مورد به اتش کشیدن مساجد
را در کارنامه جنایات خود ثبت کرد.
طی ســال گذشــته میالدی 37مــورد عملیات
مثلث | شماره 248
در نیمــه دوم ســال 2014موجــی از
عملیات های مقاومــت در کرانه باخرتی
و به ویژه در قدس و الخلیل به راه افتاد.
نقطه اغاز این عملیات ها ،ربودن نوجوان
16ســاله فلســطینی «محمد حســین
ابوخضیر» و زنده زنده ســوزاندن وی از
طریق خوراندن بنزین بود
زیرگرفتن فلسطینیان توسط صهیونیس ت ها ثبت شد که
در این حوادث 6فلسطینی شهید و 29نفر دیگر زخمی شدند
که اکثر انها را کودکان تشکیل م ی دهند.
مراکز مطالعاتی و پژوهشی فلسطین بیش از 800
مورد حمله نظامیان و شهرک نشــینان صهیونیست را در
ســال 2014ثبت کرده اند که 203مورد حمله به شهروندان،
209مورد حمله به اماکن مذهبی ،باســتانی و قبرستان ها،
176مورد حمله به اموال و دارای ی های فلســطینیان و 68
مورد حمله به درختان میوه و به ویژه درختان زیتون صورت
گرفته است.
در ســال 2014میالدی 17خبرنگار فلسطینی در
جریان جنگ 51روزه غزه به شــهادت رسیدند و نزدیک به
ی شدند .ارتش صهیونیستی با بمباران
20نفر دیگر نیز زخم
منازل اصحاب رســانه 42 ،باب منزل انها را به طور کامل و
61منزل دیگر را به صورت جزئی تخریب کرد و خانواده های
نزدیک به 140خبرنگار را مجبور به ترک خانه و کاشانه شان
کرد.
نظامیان صهیونیستی طی این ســال نزدیک به
42خبرنگار فلســطینی را در نقاط مختلف کرانه باختری
بازداشت کردند و بیش از 95بار نیز انها را در معرض حمالتی
مانند ضرب و شــتم ،اهانت ،احضار و حتی بازداشت موقت
قرار دادند.
رژیم اشغالگر قدس طی سال 2014میالدی 600باب
منزل مســکونی فلســطینان را در کرانه باختری و قدس
تخریب کرد و 107مسجد و 31کلیسا نیز در معرض حمالت
نظامیان صهیونیست قرار گرفت.
مرکز مطالعات اسرا و حقوق بشر «احرار» اعالم کرد
صهیونیس ت ها در سال گذشــته 2240هزار فلسطینی را
شهید و 5824فلسطینی را بازداشت کردند که 1266از انان
کودک هستند.
تعــداد اســرای فلســطینی دربنــد زندان های
صهیونیستی 6500نفر براورد شده که 200نفر از انها کودک
زیر 18سال و 21نفر زن و دختر هستند 23 .نماینده پارلمان
فلسطین از جمله عزیز دویک رئیس پارلمان ،احمد سعدات
دبیرکل جبهه خلق و مــروان برغوثی عضو کمیته مرکزی
جنبش فتح نیز در زندان هستند.
موسسه اوقاف االقصی اعالم کرد که طی سال 2014
میالدی نزدیک به 15هزار صهیونیست به مسجداالقصی
حمله کرده اند.
برخی منابع غیررســمی امار خودکشــی در میان
نظامیان صهیونیست را در سال گذشته 14نفر اعالم کردند
که چهار نفر از انها در جریان نبرد العصف الماکول و از ترس
مبارزان مقاومت خودکشی کردند.
در جریان جنــگ غزه 10هزار واحد مســکونی به
صورت کامل و حدود 50هــزار واحد دیگر به صورت جزئی
تخریب و در نتیجه 90هزار شهروند فلسطینی ب ی خانمان
شدند .فلسطینیان در حالی سال 2014را پشت سر م ی گذارند
که اصال خاطــرات خوبی از ان ندارند و در ســایه تحوالت
ائتالف های منطقــه ای و فرا منطقــه ای و بازتاب های این
مساله روی اوضاع کلی فلسطین ،در فضای شک و تردید و
ابهام الود وارد سال جدید م ی شوند.
دکتر ســمیح حموده ،رئیــس گروه علوم سیاســی
دانشگاه بیرزیت در کرانه باختری معتقد است که بحران ها و
تحوالت های منطقه که باعث بروز تغیی رات در ائتالف های
منطقه ای و بی ن المللی شده است ،اوضاع سیاسی فلسطین
را تحت الشعاع خود قرار داده اند.
در مجموع ،ادامه محاصره غزه ،تشــدید تجاوزات به
مسجد االقصی و فلســطینیان در کرانه باختری ،بن بست
روند ســازش و گسترش رویکرد راســتگرایی و تندروی در
جامعه صهیونیســتی از سالی پ ر تشــنج در سرزمی ن های
اشغالی حکایت دارد.
گفتارها
رژیم صهیونیستی از زمان اشغال فلسطین همچنان
به مصادره اراضی فلســطینی و مشروعی ت بخشی به این
اقدامات ادامه م ی دهــد و در این راه ،مذاکــرات را بهترین
سرپوش روی تداوم مصادره اراضی م ی بیند؛ سال 2014اوج
عملیات های شهرک سازی این رژیم بود.
در حال حاضر 205شــهرک صهیونیستی در کرانه
باختری و قدس وجــود دارد و عالوه بر ایــن 257منطقه
صهیونیس ت نشــین جدید هم احداث شــده است که این
مناطق در کل 200هزار از اراضی کرانه باختری را به کام خود
فرو برده اند و جالب اینکه 435هــزار دونم از اراضی دیگر را
هم به محاصره خود دراورده اند .در حال حاضر نزدیک به 750
هزار صهیونیست در این شهرک ها زندگی م ی کنند.
شورای امنیت ســازمان ملل در اخرین روز سال 2014
میالدی علیــه پی ش نویس قطعنامه عربی پایان اشــغال
فلسطین رای داد.
از مجموع 15کشور عضو شورای امنیت هشت کشور
به این پی ش نویس رای مثبت دادند و دو کشــور (امریکا و
اســترالیا) رای منفی و پنج کشــور دیگر رای ممتنع دادند.
به رغم رای مثبت هشــت کشــور از جمله فرانسه ،چین و
روسیه ،اما تصویب ان نیاز به 9رای داشت.
تشــکیالت خودگردان در این طرح کف خواسته های
فلسطینیان را مطرح کرده بود و حتی در ان امتیازات فراوانی
به رژیم صهیونیستی داده و از برخی مسائل اساسی قضیه
فلسطین هم چشم پوشی کرده بود ،اما به علت تعیین مهلت
12ماهه ب رای رسیدن به توافق صلح از طریق مذاکرات مورد
مخالفت امریکا قرار گرفت و به تصویب نرسید.
در حقیقــت شــورای امنیت بــا این اقــدام خود به
رژیم صهیونیســتی چراغ سبز نشــان داده است تا ضمن
تداوم اشغال فلســطین به اقدامات سرکوبگرانه خود علیه
فلسطینیان شدت بخشد.
گفتارها
25
گفتارها
کالبدشکافیذهن
مردتنهایالیزه
مشکالت اوالند بیشتر می شود
حنیف غفاری
گفتارها
26
مثلث | شماره 248
روزنامه نگار
رئی س جمهور فرانسه در اظهارات اخیر خود ،به نقش
موثر کشــورمان در معادالت خاورمیانه اعتراف کرده است.
اظهارات رئی س جمهور فرانســه در حالی صورت م ی گیرد
که تاکنون رفتارهای عینــی پاریس پای میــز مذاکرات
هسته ای و همچنین نقش منفی انها در معادالت امنیتی و
نظامی خاورمیانه نشان از عدم درک واقعیات جاری در نظام
بی ن الملل داشته است .هنوز نقش منفی لوران فوبیوس ،وزیر
امور خارجه فرانســه در جریان مذاکرات منتهی به امضای
توافقنامه ژنو از یادها نرفته است ،ضمن اینکه پس از امضای
توافقنامه ژنو نیز کارشــکنی فرانســوی ها ،یکی از دالیل
عدم رســیدن به توافق نهایی بوده است .اوالند در بخشی
از اظهارات اخیر خود عنوان کرده اســت« :فرانســه درباره
تضمین اینکه ای ران به سالح هسته ای دست پیدا نم ی کند و
از این موضع عدول نم ی کند «کامال مصمم» است! اما ای ران
را باید به عنوان شریکی در نظر گرفت که ب رای برقراری ثبات
در سوریه و ع راق ضروری اســت .ما با ای ران رابطه داریم .ایا
در پایان ماه ژوئن به توافقی با ای ران ب رای اینکه این کشــور
از [توسعه] سالح هسته ای دست بردارد ،خواهیم رسید؟! اگر
ای ران به صورت شفاف و علنی تسلیحات هسته ای را رد نکند،
هیچ توافقی از جانب فرانسه در کار نخواهد بود .با ای ران هیچ
نوع معامله ای ب رای کمک بــه ثبات منطقه ای در ازای یک
مصالحه بد در مذاکرات هسته ای صورت نخواهد گرفت!»
اظهارات رئیس کاخ الیزه از ابعاد مختلفی قابل تامل
است .دراین خصوص الزم است 6نکته را مدنظر قرار دهیم:
-1فرانســه از یک ســو نم ی تواند قدرت جمهوری
اســامی ای ران در خاورمیانه را نفی کند اما از سوی دیگر،
به بازی خود در میان پارادوکس های ناشی از سیاست های
نادرست ترسیم شــده اش در نظام بی ن الملل ادامه م ی دهد.
پاریس هم اکنون غائله را در بسیاری از میادین و اوردگاه های
مهم سیاست خارجی خود باخته است .اوالند و لوران فابیوس
در حل بحران اوکراین عمال نتوانستند نقش یک واسطه گر
را ایفا کنند و سوسیال دموکرات های ب رلین عمال جای خالی
سوسیالیس ت ها را در این واســطه گری پر کردند .در جریان
نبرد 51روزه غزه ،فرانســوی ها نقــش اصل ی ترین حام
ی
صهیونیســت ها را در اروپا ایفا کردند و حتی مانوئل والس،
نخس ت وزیر این کشور برگزاری راهپیمایی ضد صهیونیستی
را محکوم کرد اما این تصمیم وقیحانه که مسبب ان البی
«سوسیال -صهیونیسم» در پاریس بود ،نتیجه ای جز خشم
ملت های دنیا و حتی ملت فرانسه از اوالند نداشت .شکست
مطلق سیاست های فرانســه در تقابل با سوریه ،شکست
امنیتی پاریس در کنترل و هدایت اتباع فرانسوی داعش (که
قبال حامی انها بود) و عدم مشخص بودن نقش پاریس در
ناتو ،اتحادیه اروپا و منطقه یورو جملگی سبب شده است تا
از اوالند و فابیوس به عنوان سیاستمدارانی شکس ت خورده
در فرانسه یاد شود.
-2گویا فرانســوا اوالند قصد نــدارد واقعیات جاری
در مذاکرات هســته ای را به مردم دنیا بگوید؛ اینکه کشور
متبوعش به دلیل افزایش 43درصدی صادرات تسلیحاتی
خود به کشــورهای عربی خاورمیانه از جمله عربســتان
سعودی و تمایل شدیدی که نسبت به حفظ تنش و ناارام ی
در خاورمیانه دارد ،تاکنون بدترین سنگ اندازی های ممکن را
در مسیر مذاکرات هسته ای صورت داده است .از سوی دیگر،
بازی سوسیالیس ت های فرانســه در زمین صهیونیس ت ها
موضوعی نیست که بر هی چ کس پوشیده باشد .در چنین
وضعیتی پی ش فرض هــای دروغین اوالنــد در خصوص
توسعه سالح هسته ای ای ران و مسائلی از این قبیل بیشتر
نوعی شانتاژ رســانه ای و تبیلغاتی محسوب م ی شود .گارد
غی ر منطقی فرانســه در حوزه تعیین نیازهای اساسی ای ران
و همچنین موضوع فعالیت راکتور اب ســنگین اراک و...
مصدری حقوقی و فنی ندارد .از این رو بهتر اســت مقامات
فرانسوی دیگر روی ان مانور ندهند!
-3اوالنــد در اظهاراتش خود را در مقام پرسشــگر و
جمهوری اســامی ای ران را در مقام پاســخ دهنده قرار داده
اســت! او رســیدن به توافق نهایی تا ماه ژوئیه(تیرماه) را
معلول همکاری ای ران در شفاف سازی هسته ای م ی داند و در
ضمن ،تاکید کرده است که با کشورمان هیچ نوع معامله ای
ب رای کمک به ثبات منطقه ای در ازای یک مصالحه بد در
مذاکرات هسته ای صورت نخواهد گرفت!
به نظر م ی رســد اوالند صحنه مذاکرات را به صورتی
کامال وارونه رصد کرده اســت! کامال بر خالف انچه اوالند
عنوان کرده است ،این مقامات غربی و دیگر اعضای 5+1
هستند که تعیی ن کننده رســیدن یا عدم رسیدن به توافق
نهایی تا تاریخ مذکور (ضرب االجل تعیی ن شــده در تیرماه
ســال اتی) م ی باشــند .در صورتی که اوالند ،اوباما و دیگر
ی واقعی را
ســران اعضای 5+1نخواهند یا نتوانند تصمیم
در خصوص به رسمیت شناختن حقوق حقه هسته ای ملت
ای ران اتخاذ کنند ،در ان صــورت توافقنامه ای ب رای امضای
نهایی در کار نخواهد بود .در این صورت دولت فرانسه نیز
باید عواقب و تبعات کارشکنی خود را در مذاکرات هسته ای
بپذیرد .از سوی دیگر ،این جمهوری اسالمی ای ران است که
حاضر به معامله بر سر ب رنامه هسته ای خود در قبال مسائل
منطقه نیست نه فرانسوی ها! گویا کاخ الیزه فراموش کرده
است که پیشنهاد محرمانه همکاری با غرب بر سر جریان
داعش در ازای حــل و فصل پرونده هســته ای را پاریس و
واشنگتن به ای ران دادند؛ پیشنهادی که با پاسخ منفی قاطعانه
جمهوری اسالمی ای ران مواجه شــد .از سوی دیگر ،فرانسه
به عنوان یکی از اصل ی ترین حامیان جریان های تکفیری و
تروریستی در منطقه ،هم اکنون یک طرف محکوم پرونده
است نه یک طرف بازیگر و مدعی حق!
-4با همه ایــن اوصاف ،بهتر اســت افکار عمومی
اشــفتگی ذهنی اوالنــد را در برهــه فعلــی درک کنند.
رئی س جمهوری که هنوز تکلیــف خود و حزب متبوعش را
در سال 2015میالدی ندانسته و حتی ممکن است با برگزاری
انتخاباتی زودهنگام از گردونه قدرت کنــار رود ،نم ی تواند
ذهن منســجمی در تحلیل حداقلــی پدیده های جاری از
جمله مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای 5+1داشته باشد .از
این رو حتی همان 13درصد از شهروندان فرانسوی که هنوز
به اوالند و وعده هایش امیدوار هســتند نیز سعی م ی کنند
نســبت به اظهارات و تحلی ل های ســاختگی اوالند درباره
وقایع داخلی و بی ن المللی به نوعی مدارا و گذشــت کنند.
تحلیل نشریه لوموند دیپلماتیک از سیاست خارجی فرانسه
خود م ی تواند توجی ه گر پریشانی فعلی اوالند باشد« :به نظر
م ی رسد دیپلماسی فرانسه در چنگال ای ران ،سوریه ،روسیه و
غزه تابعی از نومحافظه کاران امریکایی شده و به شکل کلی،
درس گفتارهای عالمه جعفری درباره سیاست
عالمهمحمدتقیجعفری
فیلسوف معاصر
انچه م ی خوانید بخش چهــارم کتاب حکمت اصول
سیاسی در اسالم ،نوشته عالمه بزرگوار محمدتقی جعفری
است که به صورت گفتاری پیاپی در هفته نامه مثلث منتشر
م ی شود.
مثلث | شماره 248
چند دلیل دیگر ب رای اثبات اینکه همه فلســفه های
سیاســی در تاریخ بشــری تقلیدی از طرز تفکرات یونانی
نیست.
1ـ خدمات بسیار عمیق و موثری که پیامب ران عموما
و پیامب ران عبری به ازادی کرده اند ،در پیشبرد تمدن بشری
فوق توصیف است:
یکی از نارواترین کاری که مولفان و متفکران حرفه ای
در علوم انسانی انجام م ی دهند ،همین است که گویی این
کره خاکی با ان همه جوامع و تمدن هایش ،هیچ انســانی
به نام پیامبر به خود ندیده اســت! واقعا جای شگفتی است
که انســان کتب تاریخ نوشته شــده دوران های معاصر را
بازم ی کند ،م ی بیند کتاب ها و مقاالت بیشماری در تفکرات
سیاسی ماکیاولی و توماس هابز و سزار بورژیا و غیر ان نوشته
شده ،ولی هیچ تحقیق رضایت بخشی از اب راهیم و موسی
و عیسی و محمد صلوات اهلل علیهم اجمعین از سردمداران
تمدن [به اصطالح] در دست نیست.
2ـ پیش از درخشندگی یونان و بعد از ان ،تمدن هایی در
روی زمین بروز کرده و به اعتال رسیده و رو به زوال رفته اند ،ایا
امکان دارد (همان گونه که اشاره کردیم) تمدنی به وجود بیاید
و فاقد نظام (سیستم منطقی) سیاسی باشد؟! از طرف دیگر:
-3محدودیت های ازادی در یونان را در همین ماخذ
چنین م ی خوانیم« :ژنرال ها چون حق تجدید انتخاب شدن
داشتند ،بناب راین از رسیدگی به حســاب و عملیات ایشان
صرف نظر م ی شد و از بازخواست فرار م ی کردند ،بناب راین انان
عناصر قوی و متنفذ و مستقل ترین مصادر امور اتن بودند».
-4سم خوردن مظلومانه سق راط و اعدام وی م ی تواند
غی رانسانی بودن نظام سیاسی و حقوقی یونان ان دوران را
بازگو کند ،زی را سق راط را یک نفر با غرض و انگیزه شخصی
نکشته اســت ،بلکه همان طور که اشــاره کردیم ،محکوم
کننده او به تقبل ،مقامات قضایی یونان است که از اجزای
تشکی ل دهنده یک نظام سیاسی و حقوقی اتن بوده است.
-5طبقات اجتماعی سه گانه در یونان:
اول؛ طبقه غالمان:که در قشــر تحتانی جامعه قرار
گرفته بودند ،غالم ی در ان زمان در دنیا رواج بوده ،یک ثلث
جمعیت شــهر اتن را غالمان تشکیل م ی دادند .غالمان از
لحاظ مرتبه اقتصادی در حکم مزدبگی ران و کارگران امروز
بوده اند ،با این فرق که فاقد حقوقی سیاسی بودند.
دوم؛ طبقه خارجیان :با داشتن اختیارات مانند غالمان
از شرکت در امور سیاسی شهر ممنوع بودند.
سوم؛ طبقه اتباع :حق داشــتند که در تمام ی شئون
حیات سیاسی جامعه شریک و دخیل باشند .ایا م ی توان با
این تبعیض در طبقات ادعا کرد که یونان باستان ،انسان را
با همه ابعادش شناخته و ارزش و سعادت و حق حیات و حق
کرامت و حق ازادی او را در تفکرات سیاسی و حقوقی خود
تصفیه و بر زندگانی مردم جامعه خود تطبیق کرده است؟!
6ـ مولف محترم در جای دیگر همین نقیصه را متذکر
شده و م ی نویسد« :مع هذا باید دانســت که تاکنون هیچ
جامع ه ای در تاریخ ،موفق به نیــل ایده ال هایی که در دماغ
مردم ان جامعه وجود داشته است نگردیده و نزدیک شدن به
ایده ال ها در جامع ه های مختلف نسبی بوده است و هست.
چنانچه جامعه اتن نیز به نیل تمام ایده ال ها موفق نگردیده
و دلیل این مســاله ظهور کتاب جمهوری افالطون است،
وی در این کتاب دموکراســی اتن را تحلیل کرده ،معایب و
نقایص ان را شرح م ی دهد و شکست اتن را نتیجه معایب
مزبور م ی دانــد .وی معاصر با جنگ هــای پلوپونزی بوده
که منجر به شکست دموکراســی و خاتمه دموکراسی اتن
گردیده ،بناب راین نســبت بر رژیم دموکراسی اتن شک پیدا
کرده برخالف پریکلس که قویا بدان ایمان داشته است».
از این جا به خوبی معلوم م ی شــود که حقایق ایده ال
مطروحه در تفکرات یونانیان بیشتر مفهوم اوتوپیایی داشته
است که فقط در ذهن طلوع و غروب م ی نماید.
-7مهم ترین مطلبی که در انتقاد از یونان گرایی جالب
توجه است ،مساله ضروری تلقی کردن بردگی در یک جامعه
بشری است که دو ستون بزرگ تمدن بعدی اروپا افالطون
و ارسطو ان را با کمال صراحت تثبیت کرده اند .اگر در یونان
ان دوران ،موجودیت انسان با همه ابعادش واقعا شناخته شده
بود ،چگونه ممکن بود پدیده بردگی با ان گسترش در همه
مسائل سیاسی ،حقوقی اقتصادی ،اخالقی ،دینی و فرهنگی
به طور عام نفوذ نماید؟! این اعتراض باتوجه به قانون ارتباط
ســطح فرهنگ و دانش عمومی مردم یک جامعه با طرز
تفکرات و اعمال سیاسی ان مردم ،کامال روشن م ی گردد،
رژیم سیاسی .ممکن است این سوال ب رای بعض ی ها مطرح
شود که بردگی در اسالم هم جریان داشــته و الغا نگردیده
است .پاسخ این سوال کامال روشن است ،زی را:
الف) با نظر به منابع معتبر اسالم ،بردگی پدیده ای بود
که جریانات گذشته اقوام و ملل بدون استناد به یک منطق
اساســی ان را در زندگی اجتماعی راســخ کرده بود و اسالم
نم ی توانســت به یکبار و دفعتا ان را الغــا نماید زی را چنین
امری موجب اختالالت شدید اجتماعی مخصوصا اقتصادی
م ی گشت ،بناب راین اسالم با کمال واقع بینی ،نخست ریشه
برده گیری را که عمدتا جنگ ها بود سوزانید .و ما م ی بینیم که
در فتح مکه با اینکه مطابق سنت های گذشته م ی توانست
همه اهل مکه را برده بگیرد ،همه انان را ازاد کرد.
ب) کیفر بعضی از گناهان را ازاد کردن برده قرار داد.
ج) قســمتی از زکات را که مهم ترین مالیات اسالمی
است ،به ازادکردن برده ها اختصاص داد (وفی الرقاب).
د) مربوط بودن پدیده بردگــی را به روبناهای زندگی و
جریانات ب ی اساس ان ،اثبات کرد.
ه) ازاد کردن بردگان را یکی از مهم ترین نیکوکاری ها و
عبادات قرار داد .این مبارزه پیگیر و همه جانبه اسالم با پدیده
بردگی بود که باعث شد این پدیده در کشورهای اسالمی به
حداقل برسد و در بعضی از جاها به کلی از بین برود .در زمان
عمربن عبدالعزیز مالیاتی به عمر ارسال شد ،عمر دستور داد
همه مواردی را که ممکن بــود مالیات مزبور در انجا صرف
شود ،تحقیق کردند ،در نتیجه نیازی به ان مالیات دیده نشد،
عمر دستور داد ان بودجه اضافی را به افریقا بفرستند و برده ها
را با ان بودجه ازاد کنند به شرط اینکه اگر مسلمان نبودند با
مسلمین ارتباط دوستی و والء داشته باشند.
-8ان همه اعتراضات که در جوامع اسالمی بر خلفا و
امرا و حتی شورش علیه انان م ی شد ،بهترین دلیل این است
که حقوق سیاسی در اســام خیلی باالتر و با عظمت تر از
یونان تثبیت شده است.
گفتارها
اشفته و پریشان است؛ چرا که مستقل نیست .فرانسه شاخ و
شانه م ی کشد اما حرفی ب رای گفتن ندارد .فرانسه دچار تردید
است زی را خود را ناتوان حس م ی کند».
-5اوالند در برهه فعلی به اندازه ای بحران زده و سردرگم
اســت که لقب «مرد تنهای الیزه» شایســته وی است! در
این میان اوالند به خوبــی م ی داند که برگــزاری هرگونه
انتخابات زودهنگام در برهه فعلی راه را ب رای کناره گیری او و
سوسیالیس ت ها از قدرت فراهم خواهد کرد .حتی بسیاری از
هواداران سنتی حزب سوسیالیست از اوالند و سیاست های
اقتصادی وی ناراضی هســتند .حضور افرادی مانند لوران
فابیوس در مســند وزارت امور خارجه فرانسه ضریب این
اسی ب پذیری را افزایش داده است .ب ر اساس نتایج نظرسنجی
موسسه BVAاغلب فرانسویان نسبت به اوضاع اقتصادی
کشورشــان تحت حاکمیت رئی س جمهور سوسیالیست
فرانسه بسیار بدبین هستند .بر اساس این نظرسنجی ،حدود
دو سوم فرانسویان نســبت به اوضاع اقتصادی کشورشان
بسیار بدبین بوده و بر این عقیده اند که وضعیت اقتصادی
فرانسه در پایان دوران ریاســت جمهوری «فرانسوا اوالند»
بهتر از اوضاع کنونی خواهد بود.
از سوی دیگر ،اقبال شهروندان فرانسوی به گروه های
مل ی گرا و افراطی نشــان م ی دهد که انهــا به دنبال مفری
ب رای خــروج از منطقه یورو و بازگشــت بــه دوران قبل از
تشکیل اروپای واحد هستند .در این میان اوالند که بارها در
نظرسنج ی ها لقب «بدترین رئی س جمهور تاریخ فرانسه» را
کسب کرده است در هر دو حوزه سیاست داخلی و سیاست
خارجی با بحران هایی مزمن و گره هایی کور مواجه اســت.
در چنین شرایطی خط و نشان کشــیدن های اوالند ب رای
جمهوری اســامی ای ران در خصوص مذاکرات هسته ای
قابل تامل است!
-6اوالنــد در اغاز ســال نو میالدی از یک ســو به
شهروندان کشورش اعالم کرده اســت که سالی سخت و
دشوار (به لحاظ اقتصادی) پیش رو دارند .از سوی دیگر ،وی
عمال قدرت مانور حداقلی خود را در حوزه سیاست خارجی
کشورش نیز از دست داده است« .اوکراین» و «خاورمیانه»
هر دو نقاط اشکار ســاز شکست سیاســت خارجی دولت
سوسیالیســت اوالند محســوب م ی شــود .این قاعده در
خصوص مذاکرات هســته ای با ای ران نیــز صدق م ی کند.
پاریس در جریان مذاکرات هســته ای با ای ران ،نقش خود را
از یک بازیگر سنتی و واســطه گر به یک بازیگر بازدارنده و
بر هم زننده تبدیل کرده اســت .این تغییر بازی ،که بخش
عمده ای از ان معلول ســردرگمی اوالند و فابیوس در نظام
بی ن الملل است ،هزینه های زیادی به دستگاه سیاست خارجی
و به طور کلی کشور فرانسه وارد ســاخته است .هم اکنون
بسیاری از شــرکت ها و کمپان ی های تجاری و اقتصادی در
فرانســه که در انتظار ورود به ای ران پس از توافق هسته ای
هستند ،نسبت به بازی هســته ای پاریس در زمین تل اویو
و ریاض خشــمگین هســتند .در نهایت اینکه طی دوران
ریاست جمهوری سارکوزی و اوالند ،سیاست خارجی فرانسه
و جایگاه بی ن المللی پاریس در نظام بی ن الملل دچار افت و
تزلزل شده اســت .این افت جایگاه ،خود را از منطقه یورو و
اتحادیه اروپا ،تا ان سوی اتالنتیک و خاورمیانه و حتی شمال
افریقا (زمانی حیاط خلوت فرانسوی ها بود) نشان داده است.
پررنگ شدن توهم بناپارتیسم در ذهن افرادی مانند لوران
فابیوس و ب رنارد کوشــنه (وزیر امور خارجه دولت سارکوزی)
نشــان م ی دهد که سیاست خارجی فرانســه در تالطمی
ب ی سابقه به سر م ی برد .در این میان شاید الزم باشد بار دیگر
افرادی مانند ژاک شی راک و دوویلپن ب رای بازتعریف سیاست
خارجی فرانسه وارد می دان شوند ،در غیر این صورت محصول
تداوم گردش قدرت میان راستگرایان و سوسیالیس ت ها در
کاخ الیزه چیزی جز سقوط بیشــتر جایگاه فرانسه در نظام
بی ن الملل نخواهد بود.
«بردگی» در فلسفه یونان
گفتارها
27
پاساژ پرحاشیه
گزارش ها
دراینصفحاتتالشکرده ایمتاتحوالت مهم خبریهفته راپوشش دهیم.
ماج رای تخریب دوطبقه از پاساژ عالءالدین ،اخبار مطرح شده پی رامون سعید
جلیلی و شایعات ضد و نقیض درباره مرگ پادشاه ع ربستان از مواردی است که
در این هفته به انها پرداخته ایم.
اج
تما
ع
ی
خرد ه بورژوازی
طبقههفتم
گزارش مثلث از بازارعالء الدین و مالکش
داوود حشمتی
گزارش ها
28
مثلث | شماره 248
روزنامه نگار
قدیم ترها ،همان زمان که هنوز وسایل الکترونیکی به
این اندازه نبود ،میعادگاه شیفتگان فن اوری های الکترونیکی
روز پاســاژهای میدان امــام خمینی (ره) بــود؛ منطقه ای
که به پشت شهرداری معروف اســت .رادیو ،ضبط ،تلفن،
تلویزیون ،دوربیــن و به طور کلی اگر قصد داشــتید یک
وســیله الکترونیکی جدید پیدا کنید کافی بود ســری به
«پشت شهرداری» بزنید .این درســت زمانی بود که ای ران
درگیر جنگ بود و رادیو و ضب ط های جدید خود به تجارتی
پرسود تبدیل شده بود.
ای ران دهه 60را پشت سر گذاشــت؛ دهه ای که در ان
غلبه اقتصاد دولتی خود را در سیاست و اقتصاد به روشنی
نشان م ی داد .اقتضای جنگ نیز به دولتمردانی با ان تفکر
کمک کرد .جنگ که تمام شد ،دهه 70با شعارهای اقتصاد
ازاد به میدان امد .حاال کمی باید باالتر رفت .محل قرارمان
زیر یک پل در خیابان جمهوری بود؛ «زیر پل حافظ» .پاساژ
عالء الدین به ســرعت به یکی از مهمتریــن مراکز خرید و
فروش در پایتخت تبدل شد .سرمایه های اندکی که گردهم
زیر سقف یک پاساژ جمع شدند ،تا روزانه میلیاردها تومان
ردو بدل کنند .در قلب پایتخت ای ران ،نبض بازار موبایل در
یک پاساژ به تپش در م ی اید.
اگر پاســاژ های دهه های 40و 50شمســی در ای ران
به سبک بازارها ساخته م ی شــد که در ان حیاط بزرگی در
وسط و حجره ها در اط راف ان قرار داشت ،حاال ساخت و ساز
به سبک پاســاژ ها و مراکز خرید پیشرفته در دستورکار بود؛
پله های برقی و مغازه های متعدد .بــرای دهه هفتاد دیگر
«پشت شهرداری» مکان مناســبی نبود .زیر «پل حافظ»
این روزها پاســاژ عالءالدین را به عنوان یکی از ادرس های
مشخص کالنشهر ته ران تبدیل کرده است.
عالءالدین ان قدر رشــد کرد که نه تنها افراد را به خود
جذب کرد ،بلکه ســرمایه داران بزرگ را نیز به ســمت خود
کشید .حداقل دو پاســاژ بزرگ با هدف جذب بازار سرمایه
عالءالدین در نزدیکی پل حافظ ساخته شد .بازار موبایل ای ران
و پاساژ جدیدی که درست روبه روی عالءالدین و در قرینه ان
در زیر پل حافظ ساخته شده است .اما هیچ کدام نتوانستند
مانع نقل و انتقال مالی بزرگ در عالءالدین شوند.
نمادی از بازار ازاد ،تجارت و نقل وانتقال مالی .رفته رفته
این پاساژ خود را به جامعه ای رانی تحمیل کرد .وقتی گوشی
موبایل از یک وســیله «تزئینی» به «ضروری» بدل شد،
کاسبی در عالءالدین رونق گرفت .شاید باورش کمی مشکل
باشد ،اما ان طور که رضا ،مالک مغازه ورودی پاساژ عالءالدین
م ی گوید ،حتی ادم هایی هستند که با ســر در عالءالدین
عکس یادگاری م ی گیرند تا در بازگشت به شهر و دیارشان،
این لحظه ثب ت شده را به نمایش بگذارند .اما زیرپوست این
پاساژ چه خبر است؟
غول چراغ جادو
تا همین روزهــای پیش کمتر کســی فکر م ی کرد
عالءالدین نام فامیل «حاج رضا عالءالدین» باشد .تا پیش از
انکه عالءالدین به عنوان یک پاساژ که خرید و فروش موبایل
رمز و راز حاجرضا
م الکعالءالدینکیست؟
جنگروانیعلیهاصولگرایان
هدفرقابتساختگی
میانالریجانیوجلیلیچیست؟
سرمایه هایشان نه ان قدر کالن است که به عنوان سرمایه دار
عمده شناخته شوند ،و نه ان قدر خرد که به یک کاسب خرده پا
تبدیل شــوند .انها در میان طبقات این پاساژ روزانه صدها
میلیارد تومان معامله انجام م ی دهند.
دید بسیاری از مردم به این پاساژ این است« :اگر غفلت
کنی کالهت پس معرکه است ».با این حال بسیاری از همین
یدلیل
مردم ب رای خرید به عالءالدین م ی روند .این نگاه البته ب
نیست .برخی از فروشندگان خود پاساژ نیز به ان معترفند؛ اما
این را همه واقعیت نم ی دانند .به باور انها این افراد تنها بخش
اندکی از فروشندگان و مالکان پاساژ را تشکیل م ی دهند.
ان طور که مشخص اســت عموم مالکان خودشان
در مغازه مشغول فعالیت هستند .در کنار این میزها و سایر
قسمت های مغازه نیز به دیگران با اجاره های سنگین واگذار
م ی شود.
حاج رضا عالءالدین در این میان نمادی از بازاری سنتی
و مدرن است ،کسی که این پاساژ را ساخت و مغا زه های ان را
با اجاره های دو تا سه ساله به مالکان واگذار کرد اما همچنان
این پاساژ را اداره م ی کند.
زیر پوست یک پاساژ
اینجا محل حکومت طبقه ای از جامعه است که به طور
مشخص م ی توان انها را «خرده بورژوا» نامید .کسانی که
باالخره جا ب رای ســوار شــدن به من هم رسید .این
درحالی بود که در عصر یک روز میان هفته قرار داشــتیم.
میله ای که در ورودی اسانســور به صورت عمودی نصب
شده بود ،توجهم را جلب کرد .مانند ماه ی های داخل کنسرو
داخل اسانسور ایستادیم .در نظر اول علت جوش دادن این
میله زائد ،تحمل فشار بار زیاد کف اتاقک اسانسور به نظر
م ی رسید .پرواضح بود که در ه ر بار حرکت اسانسور تا جایی
که جا وجود داشت ،افراد داخل م ی شدند .اما به نظرم مالکان
میله را ب رای این انجا نصب کرده بودند که مغازه دار ها نتوانند
بارها را با این اسانسور حمل کنند.
بازی نور و رنگ ها را تنها در طبقه اول شاهد هستید.
جایی که مغازه ها با رنگ های شیک تزئین شده اند .کافی
اســت به طبقات باال یا پایین بروید .با این حال شلوغی و
ازدحام در سراسر پاساژ کالفه ات م ی کند.
هر متر یک ادم
10دقیقه ای بود که با یکی از فروشندگان گپ م ی زدم.
شدیدا گرفتار بود ،اما به خاطر سفارش دوستی حاضر شده بود
جوابم را بدهد .م ی گفت مغازه اش در طبقه هفتم پلمب شده
و او ناچار یک طبقه پایی ن تر امده اســت .گفتم« :به نظرم
اینجا تقریبا پنج هزار نفر کار م ی کنند .دســتم را گرفت و از
شــش طبقه رویی و دو طبقــه زیرین
هسته اصلی این پاساژ را تشکیل می دهد.
عالوه بر این طبقه هفتم و منفی سه نیز
که بعدها به عالءالدین اضافه شده بود
این روزها توســط ماموران شهرداری
تخریب شد
من خواهش کرد داخل مغازه شوم .پشت پیشخوان اصلی
مغازهای که بیش از 10متر نبود ،چهار فروشــنده نشسته
بودند .پشت سر انها قفس ه ای بود که جلو و عقب مغازه را از
کو نیم
هم جدا م ی کرد .در قسمت پشتی که فضایی تقریبا ی
در سه متر بود ،چهار نفر دیگر مشغول بودند .یک نفر تعمیر
م ی کرد ،دو نفر پشت لپ تاپ و کامپیوتر برنامه م ی ریختند
و یک نفر مشغول حســاب و کتاب بود .با این حال تعجب
اصلی من زمانی اغاز شد که رضا از من خواست از نرده هایی
که به دیوار نصب شده بود باال بروم .نرده هایی پله مانند که
به بالکن کوچک مغازه م ی رفت.
تصورم این بود که انجا حداکثر انباری مغازه باشــد.
فضایی که بدون اغ راق ارتفاعش بیش از ٦٠سانت نبود .از پله
اول و دوم که باال رفتم ،سرم را داخل کردم سه نفر (دو خانم
و یک اقا) روبه رو و یک نفر در پشت سرم مشغول کار بودند.
تلفن ها و لپ تاپ ها وسایلی بود که با ان کار م ی کردند .توقع
دیدن چنین صحنه ای را نداشتم.
این افراد حتی در طول روز توانایی ایســتادن یا دراز
کشیدن نداشتند .مشکل کمبود فضا و هوا بماند .شاید به
خاطر تعدد جمعیت «زی ر پوست» این پاساژ است که وقتی
وارد ان م ی شوی ،احساس گرفتگی و خفگی م ی کنی .بدون
انکه بدانی زیرپوست ان چه خبر است .با این همه ،انها در
فقر زندگی نم ی کنند .همه انها که در این مغازه ها فعالیت
م ی کنند و حتی کســانی که در درون مغــازه جایی ب رای
مثلث | شماره 248
خرده بورژوازی
اخبارضدونقیضدرباره
درگذشتملک عب داهلل
گزارش ها
را به طور انحصاری و بدون رقیب بــه خود اختصاص دهد،
مردم ای ران عالءالدین را به عنوان پسر که با دست کشیدن بر
سر یک چراغ کهنه غول ان را ازاد کرد ،م ی شناختند .داستان
این پاساژ نیز چندان ب ی شباهت به غول چراغ جادو نیست.
عالءالدین در دهه 70ساخته شده تا مرکزی باشد ب رای مبادله
کاال های صوتی و تصویری .در اواسط دهه 70این پاساژ به
بهره برداری رسید .ان روزها هنوز موبایل به عنوان یک وسیله
بسیار تجملی و گرانقیمت شناخته م ی شد .اواخر دهه 70و
ســال های اغازین دهه 80بود که عالء الدین نقش خود را
پیدا کرد .جایی که موبایل از حالت یک وسیله تجملی به
وسیله ای فراگیر بدل شد.
اپ راتور نسل دوم تلفن همراه که وارد بازار شد ،نیاز به
خرید گوشی به طرز وحشتناکی افزایش پیدا کرد .اینجا بود
که شهرت عالءالدین به خارج از مرزهای پایتخت ای ران رسید.
خرید و فروش نه در داخل پاساژ ،که از ده ها متر دور تر
اغاز م ی شود .ب رای اینکه مبادا در شلوغی موبایلم را گم کنم،
گوشی را از جیبم خارج کردم و در دستم گرفتم .هنوز به دیوار
اصلی پاساژ نرســیده بودم .جمعیت رفته رفته زیاد م ی شد.
عابری که کنار جدول نشسته بود ،گفت« :فروشیه؟» نگاهی
به گوشی کردم و بر وسوسه فروش غلبه کردم و رفتم .انها
خبره شدند .اگر گوشی در جیبتان باشد یک معنا دارد و وقتی
در دست تان گرفتید؛ معنای کاالیی ب رای مبادله است.
از همی ن جا خرید و فــروش اغاز م ی شــود .تنها در
مغازه های پاساژ نیست که م ی توانید خرید و فروش کنید.
جلوی در تا ده ها متر این طرف و ان طرف نیز کســانی با
سرمایه های خرد ،شاید خیلی خردتر از انکه فکرش را بکنید،
مشغول خرید و فروش گوش ی های عمدتا دست دوم هستند.
مشتریان این افراد عموما از طیف مسافران شهرستانی یا
گروه های افغان ساکن ای ران هســتند که به دنبال گوشی
ارزان قیمت م ی گردند.
شــش طبقه رویی و دو طبقه زیرین ،هســته اصلی
این پاساژ را تشــکیل م ی دهد .عالوه بر این طبقه هفتم و
منف ی ســه نیز که بعدها به عالءالدین اضافه شده بود این
روزها توسط ماموران شــهرداری تخریب شد .همی ن جا بود
که عالءالدین را به تیتر اول خبرها تبدیل کرد .تا جایی که
مالک ان خبر داد برخی از رســانه های فارس ی زبان خارج از
کشور قصد داشتند تا از این فرصت استفاده کنند و از این نمد
کالهی ب رای خود دست و پا کنند.
وقتی قدم به درون پاساژ گذاشتم ،پله های برقی من
را به ســمت پایین دعوت م ی کرد .پله هایی که نه تنها کار
نم ی کرد بلکه خ راب شدن تعدادی از انها نشان م ی داد حجم
رفت و امد در این پاســاژ انقدر باالســت که باعث نشست
پله های اهنی شده اســت .پله برق ی هایی که به سمت باال
م ی رفت هم تنها یکی از انها کار م ی کرد .اسانســورهای
میانی پاساژ ب رای رفتن به طبقات باالتر خ راب بود .خواستم
از اسانسور کناری اســتفاده کنم .این تنها وسیله ای بود که
م ی توانستم خودم را به باالی پاساژ برسانم .شش طبقه پله
چیزی نبود که بتوانم ب هراحتی از عهده اش بر بیایم.
گزارش ها
مرگپادشاه؟
29
گزارش ها
نشســتن ندارند و میان راهروها پرسه م ی زنند ،روزانه درامد
خودشان را دارند.
اینجا هر ســانت زمین و هر لحظه فرصتی است که
نباید از دســت داد .در خالل گفت وگو ،متوجه شدم عالوه
بر افرادی که در مغازه مشغول کار هستند ،جوانان کم سن
( 15تا 17ساله) نیز در اســتخدام مغازه داران هستند ،تا در
جابه جایی گوش ی ها و اموال ،میان مغازه ها کمک کنند.
اگر شما درخواست گوشی داشته باشید که رنگش یا
مدلش را فروشنده در اختیار نداشته باشد ،از شما م ی خواهد
کمی صبر کنید .بعد یکی از همین جوانان کم سن و سال
که جایی ب رای انها داخل مغازه تعریف نشــده و در راهروی
جلوی مغازه ایستاده ،از همکارانی که عموما با هم دادوستد
دارند کاالی مورد نیاز را تهیه کرده و باز م ی گردد.
غالم م ی گوید« :با خ راب شدن طبقه باال و طبقه منفی
سه به طرز وحشتناکی جا در پاساژ کم شده است .اینجا کال
نزدیک به هزار و صدوده باب مغازه بــود که حاال 110عدد
ان تخریب شده است .در این شــرایط این افراد نرفتند خانه
بنشینند .اینها داخل مغازه های دیگر مجبور هستند پخش
شوند .این جماعت کاسب ی شان اینجاست و جایی ب رای رفتن
ندارند ».به اعتقاد او« :یک نفر بایــد ماجرای این موضوع
را پیگیری کند .حاج رضا کســی نبود کــه روی هوا چیزی
را بفروشــد .االن کسی در حیاط خانه شــان هم نم ی تواند
یک دیوار بکشد .بعد چطور م ی شود یک نفر یک طبقه به
ساختمان اضافه کند؟»
رمز و راز حاج رضا
گزارش ها
30
مثلث | شماره 248
مالکعالءالدینکیست؟
امکان ندارد موبایل داشــته باشید و نام «عالءالدین»
را نشنیده باشــید .بزرگترین پاســاژ خرید و فروش موبایل
صاحبش مردی است به همین نام .از پاساژ سر خرنگ حافظ-
جمهوری صحبت م ی کنیم ،همان که در کنار ســاختمان
سازمان بورس واقع شده است .ســرمایه حاج ی عالءالدین
مشخص نیســت ،او مالک بزرگ بازار گوش ی های موبایل
اســت .وســیله ای که این روزها بچه هــای ای رانی یکی و
بزرگتر ها دوتا دوتا دارند.
مالک بزرگ پاســاژ عالءالدین تا پیش از این دفتری
بزرگ در طبقه هفتم ساختمان داشت .طبقه ای که این روزها
با خ راب کردنش توسط شهرداری ته ران به تیتر اول رسانه ها
راه پیدا کرد .مالکان پاســاژ نگاه مثبتی به او دارند .انها از
«حاج رضا» طوری حرف م ی زنند که انگار نقش پدری دارد.
با این حال هستند کســانی که در پاساژ همچنان به نحوه
مدیریت او انتقاد داشته باشند.
یکی از فروشــندگانی که مغــازه اش در طبقه هفتم
تخریب شده م ی گوید« :ما کاسب قدیمی عالءالدین هستیم
و یک ســال و نیم پیش که اینجا مغازه خریدیم ،گفتند اگر
اینجا نخری از پاســاژ میندازیمت بیرون! ما با همین پول
م ی تونستیم تو پاســاژ روبه رویی مغازه بخریم و ب ی دردسر
کار کنیم ،اما مالک گفت اگه تو اون پاســاژ مغازه بخرین،
نمیذاریم وایسین کاسبی کنین».
تهدید حاج رضا بدون پشتوانه نیست .هر جای ایران
هم که قرار باشد موبایل فروشی کنید ،الجرم مجبور هستید
اجناس خود را از اینجا تهیه کنید .هی چ کدام از پاساژ هایی که
با این هدف راه اندازی شده است موفق نبودند.
او گفت وگوهای اندکی داشــته و تاکنــون تنها یکی
از خبرنگاران توانسته به او بســیار نزدیک شود .در همین
گفت وگو او اجــازه ضبط صدا نم ی دهد .امــا چرا؟ خودش
گفته« :از ما سند نگی ر ».او به سبک تجار قدیمی بازار را اداره
م ی کند .در همین حجره کوچک در طبقه اول .با اینکه مالک
هزار و صد واحد تجاری است و در طبقه هفتم دفتری بزرگ
دارد ،با این حال در طبقه همکف م ی نشیند .خودش م ی گوید
م ی خواهد در جریان تمام امور باشد .رفت وامدهای دفترش از
مطب یک پزشک فوق متخصص هم بیشتر است .حاج رضا
اما به سبک کاسب های قدیمی هم به رتق و فتق کارهای
مراجعین م ی پردازد ،هم تراول ها و پول های نقد را از عده ای
م ی گیرد .مانند بسیاری از تجار و سرمایه داران دوست ندارد
دیگران وارد حیطه شخص ی اش شوند.
حاج رضا عالءالدین ،پسر بزرگ حاج ناصر است و درباره
پدرش م ی گوید« :ناصر عالءالدین (پدرم) کاسبی بود که از
ابتدای دهه 50در این محل کاسب بوده .او در اینجا کارگاه و
فروشگاه پالستی ک فروشی داشته که ارام ارام بر وسعت ان
افزوده؛ به طوری که سال 53حدود هزار متر از فضای کنونی
پاساژ را خریداری م ی کند .این وضعیت ادامه م ی یابد تا پایان
جنگ و سال های 68تا 70که بخش دیگری از زمی ن های
اط راف خریداری م ی شود .پس از تهیه نقشه و طی مراحل
قانونی از ابتدای سال 74تخریب و ساخت مجموعه شروع
م ی شود .این ساخت و ساز چهار سال به طول م ی انجامد و
از سال 78تا 79ارام ارام و فاز به فاز واگذاری ها اغاز م ی شود.
11طبقه با حدود 1100مغازه در سه فاز واگذار م ی شود .این
مجموعه ایجاد نشده مگر به زحمت پدرم خودم هم ب رای روی
پا نگه داشتنش خون دل های زیادی خورده ام ولی هیچ وقت
خسته نشدم چون از کودکی و در خانواده به ما اموخته اند که
روی پای خودمان بایستیم و کار و تالش کنیم .ضمن اینکه
خانواده ب رای ما خیلی مهم است».
کاســب های عالءالدین معتقدند که ماجرای تخریب
یک دعوای فراقانونی است که شکل و شمایل قانونی به خود
مغازه های داخل پاساژ همگی به صورت سرقفلی به
خریداران واگذار شده است .هیچ ســندی در این باره وجود
ندارد.
بورژوازی و دولت
در مرحله اول و پیــش از ورود به بازار تصور م ی کردم،
فروشندگان ان باید از دولت روحانی گالیه داشته باشند .دالر
مانند سال های قبل نوسان شــدید نداشت که انها بتوانند
یک شبه اجناسشــان را چند ب رابر به فروش برسانند .اگرچه
اکثر کاسبان از شرایط این ماه ها از نظر ب ی ثابت بودن نرخ ارز
اظهار گالیه م ی کردند ،با این حال تمام کســانی که با انها
گفت وگو کردم در اخرین انتخابات به روحانی رای داده بودند.
گرفته است .انها معتقدند که عده ای م ی خواهند «حاج رضا»
را زمین بزنند .یکی از مالک ها م ی گوید« :شــما هر جای
تهرون چهار تا اجر از دیوار خونت برداری ،شــهرداری میاد
سراغت .بعد چطور ممکنه یه طبقه تو پاساژی که الاقل 40
میلیون از ملت ادرسشو دارن ،بسازن و شهرداری این همه
وقت صداش درنیاد؟! چطور حاال یاد عالءالدین افتاده؟ اینجا
دعوای دو تا قدرته و دودش این وسط فقط به چشم ما میره».
ب رای ساخته شــدن و باال رفتن اجرهــای این طبقه
خانه های زیادی فروخته شــده و طالهــای زیادی به حراج
گذاشته شــده بود .مالک یکی از پرســودترین پاساژهای
پایتخت اما شرط را باخته اســت .خبرگزاری فارس از قول
او نوشته بود« :اگر توانســتند اینجا را تخریب کنند ریشم
را م ی تراشم».
ثروت حاج رضا عالء الدین به سرقفلی فروشگاه هایی
اســت که واگذارکرده و م ی کند .مجتمع عالء الدین هزاران
کس ب وکار پر رونق را در خود جا داده است .بناب راین عجیب
نیست اگر گردش مالی روزانه این مجتمع تجاری را میلیاردی
بدانیم و فکرش را بکنید اقای عالء الدین به اشکال مختلف
در این گردش سهم دارد .اصل ماجرای دعوا نیز گفته م ی شود
بر سر ایمنی پاساژ است .شهردار ته ران در این باره توضیح
م ی دهد« :پس از اتش ســوزی که در یک واحد تجاری در
ته ران رخ داده ،توقع از شــهرداری این است که در موضوع
ایمنی اغماضی نکند و برهمین اســاس موضوع ایمنی در
شهر ته ران به هیچ عنوان قابل اغماض و گذشت نیست».
قناعتی ،عضو کمیسیون عمرانی شورای شهر ته ران
نیز ضمن اینکه از حضور و شکایت برخی از فروشندگان در
شورای شــهر خبر داده م ی گوید« :احتمال دارد اگر در این
مجتمع اتش سوزی شــود تعداد قابل توجهی از مردم زیر
دست و پا جان خود را از دست بدهند چرا که حداقل ۱۰هزار
فروشنده در این پاساژ وجود دارد و روزانه به صورت میانگین
حدود ۲۰هزار نفر از شــهروندان بــه ان مراجعه م ی کنند،
بناب راین اگر یک اتش سوزی رخ دهد مردم ب رای فرار از دود و
اتش و هنگام خروج از تنها در ان ممکن است جان خود را
از دست بدهند».
تنها طبقه هفتم پاساژ حاج رضا 110باب مغازه داشت
گزارش ها
به عکس انچــه تصور م ی کردم انهــا در دولت قبل
چندان نفع نبرده بودند .ب رایشــان بیــش از همه چیز نرخ
«درهم امارات» اهمیت داشت .انها نبض بازار را با نرخ درهم
م ی سنجند .دالر اینجا در مرتبه دوم قرار دارد .بیشترین واردات
موبایل به ای ران از دوبی انجام م ی شود .بخش دیگر واردات
که به دالر وابســته اســت ،به واردات از طریق اربیل ع راق
مربوط م ی شود .از همین روست که ب رای تمام فروشندگان
شاخص مهم تعیین قیمت ،نرخ درهم در بازار است.
از میان ســه دولت خاتمی ،احمدی نــژاد و روحانی
بهترین شرایط را دوران خاتمی و بدترین شرایط را در دولت
احمدی نژاد ارزیابی م ی کنند .با ایــن حال به دولت روحانی
امیدی حتی بیشــتر از دولت خاتمی داشتند .نکته مهم در
این میان ان بود که ب رای انها تنها شاخصه سنجش دولت ها
مسائل اقتصادی و ثبات یا عدم ثبات نرخ ارز بود.
گویی عینکی از اقتصاد و ارز بر چشم داشتند که همه
چیز را با ان به ارزیابی م ی نشستند .عموما از شرایط فعلی
دل پری دارند .معتقدند ماجرایی که بر ســر عالءالدین امد،
جنبه سیاسی داشت .اما عجیب اینکه مقصر ان را در دولت
جس ت وجو نم ی کردند .رقابت میان پاساژ پایینی و روبه رویی
را با عالءالدین زیاد م ی دیدند ،اما در عین حال معتقد بودند
ساختن پاساژی درست روبه روی عالءالدین نشان م ی دهد
که مالک پاساژ پایین نتوانسته به اهدافش دست پیدا کند.
از همین رو معتقد بودند که ماجرای تخریب عالءالدین نیز
منشا اصل ی اش به همین اختالف ب ر م ی گردد.
مغازه ها را به افراد جوان و جویای کار با شرایط ۴۰تا ۶۰ماه
قسطی واگذار کردیم .ب رای اینکه این بازار راه بیفتد و رونق
بگیرد خــون دل ها خوردیم و رنج ها کشــیدیم .این طوری
نبوده که همه چیز حاضر و اماده باشــد .این همه پاساژ در
این منطقه ساخته شده ولی هی چ کدام نتوانسته اند به جایگاه
و اهمیت عالءالدین برســند .به جز تبلیغات ،حســن خلق
کاسب های پاساژ هم اهمیت داشته است .ضمن اینکه ما
تالش کردیم مشتری هایی که به عالءالدین م ی ایند راضی
بروند و اگر اختالفی هم بین کاسب با مشتری پیش امد ،ان
مثلث | شماره 248
حاج رضاست .نه تنها به ما به هیچ کس هم سندی نم ی دهد.
این روالش است».
از حاج رضا اطالعات زیادی در دســت نیست .مالک
پاساژی که گفته م ی شد حداقل قیمتی معادل هزار میلیارد
تومان دارد .او در گفت وگوهای اندکش تاکید م ی کند اعتقاد
دارد که «پاساژ قشنگی نم ی خواهد .قشنگی باید در رفتار
و برخورد کاسب ها باشــد ».او م ی گوید« :فرد باید کاسب
خوشنام و درستی باشد .ما این مجموعه را به ادم های سالم
و صادق فروختیم و از انها استفاده کردیم .ب رای ما مهم است
که چه کسی م ی خرد .ما ب رای اینکه این مجموعه راه بیفتد،
را حل وفصل م ی کنیم .محلی را در نیم طبقه پاســاژ ب رای
حل وفصل اختالف بین مشتری و کاسب راه اندازی کردیم.
این محل با مدیریت ما و با همکاری کاســب های خوشنام
پاساژ اداره م ی شود .بسیاری از مشکالت پی ش امده را به خوبی
حل وفصل کرده ایم و اکثرا به نفع مشتری تصمیم گرفته ایم
تا مردم راضی از اینجا بروند».
حاج رضا در پاسخ به این پرسش که «در بازار شایع شده
که شما به فرد خاصی «وصل» هستید .ایا درست است؟»
م ی گوید« :نه واهلل .من جز خدا به کســی وصل نیستم و با
هیچ فرد و گروهی هم که جزو مردان سیاسی کشور باشد،
مراوده و بده بســتان ندارم .البته همه کسانی را
هم که به مردم خدمت م ی کنند دوســت دارم».
او اعمال نفوذ خود را هم ب رای تغیی رات در سطوح
مدیریتی برخی دستگاه ها انکار کرده و م ی گوید:
«دلیلی ندارد که چنین اقداماتی را انجام دهم».
من فقط از رئیس پاسگاه منطقه درخواست کردم
که یک باجه و کیوسک پلیس زی ر پل بگذارند تا
این منطقه که مورد رجوع خانواده ها و مردم است
با امنیت بیشتری مواجه باشــد .ضمن انکه این
محل به دلیل اینکه کاســب های فراوانی دارد و
حجم قابل توجهی پول جابه جا م ی شود ،نیازمند
امنیت بیشــتری اســت که پلیس در این زمینه
م ی تواند یار و کمک رسان کسبه و مردمی باشد
که به اینجا رجوع م ی کنند .ما فقط پول و هزینه
نصب کیوسک پلیس را پرداخت کردیم ،همین».
حاج رضا درباره نسبتش با قوانین جمهوری
اسالمی توضیح م ی دهد که «تابع محض قوانین» است و
از ابتدای فعالیت اقتصادی اش در ای ران بوده« :من از ابتدای
فعالیت اقتصادی ام در کشــور حضور داشتم و تابع محض
نظام اســامی و مقررات ان هســتم .این مدت خیلی از
رســانه های بیگانه تالش کردند تا با مــن مصاحبه کنند.
حتی خبر دارم شبکه های تلویزیونی ضدانقالب این اتفاق
را در صدر اخبار خود قرار دارند و دنبال این هستند که کشور
را ب رای فعاالن اقتصادی ناامــن جلوه دهند اما من هرگز در
زمین انها بازی نخواهم کرد».
نگاه فروشندگان به جامعه
کار گفت وگو را از باالترین طبقه شــروع کرده بودم.
باالی پله ها به نرده هــا تکیه داده بودم و بــه پایین نگاه
می کردم .به راســتی در روز چند نفر به این پاساژ ها رفت و
امد می کنند؟ چقدر پول در روز اینجا جابه جا می شود؟ یک
امار از خود مالکان پاساژ می گوید روزانه چیزی نزدیک به
30هزار نفر تنها به این پاساژ مراجعه می کنند .این خارج از
گزارش ها
که به گفته مالکان قریب بــه 900میلیارد تومان انها را به
فروش رسانده است .نه تنها این واحد ها بلکه سایر واحد ها
را نیز حاج رضا به صورت اقساطی به فروشندگان به صورت
ســرقفلی واگذار می کند .یکی از مالــکان در گفت وگو با
خبرنگار ما توضیح داد کــه مغازه را بــا 50میلیون نقد و
اقساط سه ساله یک میلیون و هفتصدهزار تومانی در همان
ابتدای راه افتادن پاساژ از حاج رضا خریداری کرده است .او
توضیح داد که بعد از یک سال نرخ اجاره مغازه او تنها یک
میلیون و هفتصد هزار تومان بود و پوشش هزینه های او را
می داد .حاال در کنار او شــش نفر دیگر نیز از همین مغازه
نان می خورند.
با این حال طبقه هفتم این پاساژ تخریب
شد و طبقه منفی ســه ان به حالت انبار درامد.
در عالءالدین همه چیز قواعــد خودش را دارد.
مباشــر حاج رضا در همان حجره کوچک دو و
نیم متری طبقه اول می نشیند .یکی از کسبه در
تشریح قاعده و قوانین این پاساژ می گوید« :ما در
پاساژ باید خط تلفن را از حاج رضا بگیریم .هرخط
تلفنی که بیرون ٥٠هزار تومان است برای ما از
دو میلیون تا چهار میلیون و ٧٠٠هزار تومان اب
می خورد .خود حاجی می خرد و می فروشد .اگر
بخواهی مغازه ات را اجاره بدهی ،هزارتا اما و اگر
دارد .برای خرید باید به مباشر حاج رضا ٥٠میلیون
پول می دادیم ،بی دلیل .اینجا قوانین خودش را
دارد .حق نداریم اینترنــت از بیرون بگیریم باید
از حاج رضــا بگیریم .ماهی پنج میلیون شــارژ
می دهیم .دکور ،پارکت و کولرگازی ،همــه اینها حداقل
١٠٠میلیون برایمان اب خورد».
روال خرید و فــروش حاج رضا همین اســت .او تنها
مالک این پاســاژ نیست .بســیاری از پاســاژهای حافظ
تا اســتانبول به او تعلــق دارد ،اما او در قبــال فروش این
مغازه ها به کســی ســند نم ی دهد .مالک یکی از مغازه ها
که در هنگام تخریب مغازه اش اشــک م ی ریخت ،توضیح
م ی دهد« :ما از حاج رضا عالءالدین خریدیم از ادم عادی که
نخریدیم .از میدان جمهوری تا بهارستان کلی از پاساژها مال
یکی از فروشــندگان در توضیح اینکه چرا به روحانی
رای داده و چرا اصوال اکثر کاســب ها چنین دیدگاهی دارند،
م ی گوید« :به نظرم روحانی و تیم کاری اش ،اقتصاد و تجارت
را م ی فهمند .ب رای همین معتقدم که ب رای اداره کشور ،دارای
برنامه هستند و تالش م ی کنند شرایط را سامان ببخشند.
حاال اینکه تا چه اندازه م ی توانند ،بحث دیگری است».
نکتــه عجی ب تر ب رای مــن جایی بود کــه دو نفر از
کاســب ها معتقد بودند که دوران طالیی بــرای انها و کال
کشور دوران ریاست جمهوری هاشم ی رفسنجانی بود .انها
ی بودند که در پاساژ های دیگر نیز کار و
از کاسب های قدیم
تجارت کرده بودند .یکی از انها م ی گفت« :دوران هاشمی
دوران طالیی ما بود .چون دید ایشــان به مسائل یک دید
اقتصادی بود .او و تیمش م ی دانســت با پول چگونه باید
کار کرد و ان را چطور به گردش دراورد ».او اظهار امیدواری
م ی کرد که با برداشته شدن تحریم ها دولت روحانی نیز بتواند
به کسب و کار رونق ببخشد.
امار معامالتی اســت که به صورت تلفنی و اینترنتی انجام
می شــود .غالم فروشنده ای اســت از قدیمی های پاساژ.
با سن و ســالی که حداکثر 35ســال به نظر می رسید .از
باالترین طبقه به پایین اشاره کرد و گفت« :تصور مردم از
فروشندگان اینجا تصویری است که از طبقه اول دارند».
درست می گفت .تفاوت فاحشــی میان طبقه اول و سایر
طبقات قابل مشاهده بود.
طبقه اول را م ی شود شــی ک ترین طبقه عالءالدین
نامید .طبقات دوم تا چهارم را قطعات و لوازم فروشان تشکیل
م ی دادند و طبقات ششم و هفتم قدیم را عمده فروشان که
البته در کنار عمده فروشی گوش ی های موبایل خرده فروشی
هم م ی کنند .حجم رفت و امد در این طبقه کمتر بود اما رفت
جنبو جوش
و امد فروشندگان میان مغازه ها زیاد بود .در کل
اینجا بیشتر میان فروشندگان بود تا خریداران.
غالم ،طبقه اول ی ها را کســانی معرفی م ی کند که از
خرده فروشــی کســب و کار خوبی به هم زده اند .م ی گفت
حتی دیده شده که یک گوشی را با 700هزارتومان سود به
مشتری فروختند.
این را یکــی از فروشــندگان طبقه اول نیــز تایید
م ی کرد .او که هیچ پروایی از انتقــاد کردن به هم صنفان و
هم طبقه ای های خودش نداشت ،معتقد بود همکارانش در
طبقه همکف این پاساژ از «سودجوترین» کاسبان هستند.
اما او تقصیر را نه تنها در فروشــندگان ،بلکه در مشتری ها و
مالکان پاساژ نیز جس ت وجو م ی کرد و گفت« :مشتریان ما
31
گزارش ها
عموما جوان هایی هستند که با گرفتاری زیاد پولی را تهیه
نو ساالن
کردند تا بتوانند با خرید یک گوشی در میان همس
خودشان افتخار کسب کنند.
همکاران ما اینها را م ی شناســند .دختر و پســرهای
جوانی که ب رای خرید گوشــی م ی ایند یا پــدران پیری که
ب رای دلخوشی دخترشــان راهی عالءالدین م ی شوند .خود
این مشتری ها فروشــندگان ر ا ترغیب م ی کنند تا بیشترین
سود را از انها بگی رند .نااگاهی و اعتماد ب ی حد و اندازه شرایط
را ب رای فروشندگان سودجو فراهم م ی کند ».او از طرف دیگر
معتقد بود که مالک پاساژ با فشار وارد کردن به مغازه دارها
ب رای دریافت پول های کالن ب رای برق و سایر خدمات انها را
در شرایطی قرار م ی دهد که این پول را از مشتری ها بگی رند.
او مالک یکی از مغازه های ورودی پاساژ بود .از شیشه
کناری م ی شد پیاده روی خیابان را دید .م ی گفت« :بعض ی ها
ان قدر شیفته عالءالدین هستند که بارها دیدم اینجا و مقابل
در ورود عالءالدیــن عکس یادگاری م ی گیرنــد تا احیانا در
بازگشت به شهرشان به ان افتخار کنند .این شیفتگی شرایط
را ب رای فروشندگان سود جو فراهم م ی کند تا بیشترین سود
ممکن را از مشتریان دریافت کنند ».با این حال مالکان دیگر
معتقد بودند که این شیوه تنها متعلق به طبقه همکف این
پاساژ م ی شود ،نه طبقات دیگر.
غالم که پس از بسته شــدن مغازه اش در طبقه هفتم
مجبور بود تا کارمندانش را به هــر نحو ممکن حفظ کند،
م ی گفت« :چاره ای ندارم .اینها به من اعتماد کردند».
گزارش ها
32
مثلث | شماره 248
ترکیب اجتماعی کاسبان عالءالدین
ترکیب اجتماعی تشــکی ل دهنده کاسبان عالءالدین
مانند خود جامعه است .فروشندگان
طبقه ششــم معتقد بودند که تصور
مردم از درامد انها غیرواقعی اســت.
اگرچه انها در طــول روز حجم مالی
زیادی را تجــارت م ی کننــد اما این
کار مشــکالت خــودش را دارد .رضا
م ی گفت« :یکی از هزینه های ثابتی
که هر ســال باید ان را کنار بگذارید،
هزینــه بــردن اموال شماســت .به
این معنــا که هر ســال حداقل چند
کالهبردار رقمی معــادل ١٠٠تا ١٢٠
میلیون مال دیگــران را م ی برند .یا
کسی ورشکسته شده و اموال دیگران
را پس نم ی دهد .بــه این ترتیب این
هزینه ای ثابت به هزینه های شــما
اضافه م ی کند».
او توضیح م ی داد که با وساطت
و «لوط ی گری» یکــی از مغازه داران
توانســته مغاز ه ای را اجاره کند .رضا
٥٠میلیــون تومان پیــش و ماهانه
١٧میلیون تومان اجاره م ی داد .یک
حساب سرانگشتی نشان م ی داد که
او با احتساب پولی که معترف بودند
حتما در ســال از او و سایرین توسط
کالهبرداران به هــدر م ی رود ،باید در
سال حداقل 450میلیون تومان درامد
داشته باشد .این یعنی ماهانه رقم تقریبی ٤٠میلیون تومان.
تازه همه اینها بدون احساب خواب سرمایه و هزینه کارمندان،
فروشندگان ،شــارژ 5میلیون تومانی ماهانه و مالیاتی بود
که قرار اســت زیادتر شــود ٤٠ .میلیون تومان ماهانه به
عبارت دیگر حداقل درامد روزانه و ســیصدهزار میلیون و
سیصدهزارتومانی را شامل شــود .این رقم را ضرب در هزار
فروشگاه داخل پاساژ کنید .ب ی دلیل نیست که عالءالدین تا
این اندازه مورد توجه است.
مهمترین نکته ای کــه در این میان وجــود دارد این
است که رفته رفته جوان ترها به این پاساژ وارد شده اند .میان
فروشــندگان و مغازه داران کمتر افراد ســن و سال دار دیده
م ی شود .انها که کمی سن و سال دار هستند در طبقات زیر
همکف با خرید و فروش لوازم موبایل یا گوش ی های دست
دوم مشغول هستند.
اینجا بیشتر حکومت دست جوان هاست .این موضوع
خط رات را هم بیشــتر م ی کند .به گفته یکی از کاســبان
عالءالدین ضرر کردن دیگران شما را هم وارد ضرر م ی کند.
این طور نیست که یک نفر تنها متضرر شود .دست اکثر انها
در جیب یکدیگر است .هر کدام از تعداد زیادی کاسب دیگر
طلبکارند و بــه عده زیاد دیگری بدهکار .خارج شــدن یک
فرد در این زنجیره معادالت را برهــم م ی زند .جوان بودن و
کم تجربگی نیز این امر را تشدید کرده است.
یکی از فروشندگان در توضیح این موضوع م ی گوید:
«قدیم ها اوضــاع بهتر از حاال بود .کاســب ها بهتر بودند.
این هم ب ی علت نیســت .اولین و مهمترین علتش جوان
بودن فروشندگان است که ســودای پولدار شدن سریع را در
ســر دارند ».او توضیح م ی دهد« :صنف باســابقه ای مثل
فرش فروشان و اهن فروشــان نیســتند» و این را یکی از
مشکالت اصلی صنف خودشان م ی داند .کاسبان جوانی که
یکباره وارد بازار م ی شوند و بعد با ضرر زیاد یا خارج م ی شوند
یا کاله عده ای را بر م ی دارند.
طبقات اجتماعی در عالءالدین
برخالف طبقــات اجتماعــی جامعه کــه معموال
باالنشی ن هاِ پولداتر ها هستند ،اینجا اوضاع کمی متفاوت
است .مرکز ثقل پاساژ طبقه همکف است .مدتی است که
برند های بزرگ نیز با صرف هزینه های هنگفت مغازه های
بزرگی را در پاساژ خریداری کردند و محصوالت خود را به طور
مستقیم به مشــتریان عرضه می کنند .اپل ،سامسونگ و
ال جی از مهمترین انها هستند .البته این ب رندها در پاساژ های
دیگر و همچنین نبش خیابان جمهوری نمایندگ ی های خود
را دارند .طبقات میانی در واقع بخش ضعی ف تر پاساژ هستند
اما دو طبقه باال که به خرید و فروش عمده مشغول هستند
با اینکه حجم نقل و انتقاالت مالی خوبی دارند ،اما سودی
به مراتب کمتر از همکارانش در طبقه اول در هر معامله ای
کسب م ی کنند .خصوصا وقتی که قرار است خرده فروشی
کنند .در یک نمای کلی م ی توان گفــت طبقه همکف را
مرفهین این پاساژ تشکیل م ی دهند .کسانی که ماشی ن های
ت دارند ،ســاعت های گرانقیمت به دست م ی کنند
گرانقیم
و گوش ی هایی به دســت م ی گیرند که به صورت سفارشی
ساخته شده است .از این قشر در طبقات باال نیز دیده م ی شود
اما به طور محدود.
به طور کلی در طبقات باالیی وضــع به این صورت
است که یک یا چند جوان ،مغازه ای را خریداری کردند و سعی
م ی کنند با اجاره بخش های مختلف مغازه ،مثل ویترین ها و
میزها ،هزینه های خودشان را جب ران کنند و درامد را افزایش
دهند .تنهــا مغازه هایی که به صــورت نمایندگی فعالیت
م ی کنند به صورت واحد مدیریت م ی شــوند ،غیر از انها در
سایر مغازه ها صاحب مغازه تکه تکه مغازه را به صورت اجاره
واگذار کرده است .این امر لزوم همزیستی مسالمت امیز را
میان همکاران افزایش م ی دهد.
تفریح اهالی پاساژ موبایل چیست؟
عالءالدین و هزاران نفری که روزانه در البه الی طبقات
کم امکانات و بعضا کثیف ان به داد و ستد مشغول هستند،
برخالف انچه از بیرون به نظر م ی رسد کمترین تفریح را دارند.
هر روز کار نکردن ب رای انها ضرر است .م ی گویند« :گذشت
روزگاری که الاقل سالی یک ســفر خارجی م ی رفتیم .االن
درهم و دالر انقدر نوسان دارد که فقط باید مراقب بود ضرر
نکنیم ».صبح تا شبشان را خرید و فروش پر کرده است .انها
حتی وقت نم ی کنند سری به شمال ای ران
بزنند .این البته حال و روز زندگی میانساالن
پاساژ است .در میان جوان ترها شرایط فرق
م ی کند .تفریحات و دورهم نشــین ی های
شبانه برقرار است .اما میانساالن م ی گویند
انها که به دنبال این نوع تفریحات هستند،
در مدت زمان کوتاهی از دور خارج م ی شوند
و قافیه را م ی بازند.
اگر دقیق به فروشندگان نگاه کنید
و میانگین انها را بــراورد کنید ،م ی بینید
که یکی از محبوب ترین تفریحاتشــان
ورزش بدن سازی است .الاقل در هر مغازه
یک یا دو نفر را م ی بینید که به این ورزش
به صورت اماتور مشغولند .از طرف دیگر
میانساالن و قدیم ی تر های پاساژ معتقدند
که همین فضا باعث شده تا بسیاری از این
افراد صبح تا شبشان درگیر خرید و فروش
باشد .به این ترتیب الاقل در خیابان معتاد
نم ی شوند.
با این حال یک تفریح ثابت در میان
غالب فروشندگان قابل دیدن است .بازی
انالین قبیله ای ،به نام «کلش اف کلین».
اینجا مهد عاشقان این بازی موبایلی است.
بزرگ و کوچک هم نم ی شناســد .تقریبا
همه یک نسخه از این بازی را روی دستگاه
خود دارند .حتی موقــع کار نیز م ی توانید
ببینید سر در موبایل خود م ی کنند و مشغول اپدیت کردن
یکی از ابزارهای دفاعی یا استراتژیک شــان هستند .قبیله
تشکیل م ی دهند و با هم به یک قبیله دیگر حمله م ی کنند.
اینجا جنگ های قدیمی و بربری هم موبایلی شــده
اســت .ب رای عضویت در گروه های این بــازی حتی حق
عضویت هم دریافت م ی شود .اینجا مهم ترین بازار موبایل
تو یکم خارج شده
است .غولی که از چراغ جادوی قرن بیس
است .اینجا پاساژ عالءالدین است.
گزارش ها
جنگروانیعلیهاصولگرایان
سیا
س
ت
هدف رقابت ساختگی
میان الریجانی و جلیلی چیست؟
کاندیدای اصلی پایداری نبود .با این حــال انها بعد از انکه
متوجه شــدند کامران باقری لنکرانی که به اعتقاد ایت اهلل
مصباح «اصلح ترین فرد زیر اسمان خدا» بود ،نم ی تواند تایید
صالحیت شود ،با انصراف وی ،از جلیلی حمایت کردند .حاال
ان طور که انتخاب م ی نوشته قرار است تا او را ب رای رودررویی
مقابل الریجانــی از قم کاندیدا کنند .انتخاب نوشــته بود:
«اعضای ارشد جبهه «پایداری» در جلسات متعدد انتخاباتی
خود ،به این جمع بندی رســیده اند که سعید جلیلی را ب رای
کاندیداتوری در قم اماده کنند ،ه ر چند وی تا این لحظه به این
درخواست «پایداری» پاسخ منفی داده اما موثرین این جبهه
درصددند با پادرمیانی ایت اهلل مصباح ،ورود وی به انتخابات
مجلس از شهرستان قم را تضمین کنند».
نگاه اصالح طلبان به ماجرا
این عکس در هفته گذشته حاشی ه های زیادی ب ه همراه داشت
مثلث | شماره 248
گزارش ها
هرچنــد ســعید جلیلــی در اخریــن انتخابــات
ریاســت جمهوری شکســت خورد ،اما حتی رقیبانش نیز
م ی دانند او از پتانســیل رای خوبی برخوردار است .از همین
روســت که در میان انها که از صنــدوق رای 24خرداد 92
نتوانستند خارج شــوند ،این تنها جلیلی و عارف هستند که
تحرکاتشان دارای اهمیت اســت .هی چ کس درباره محسن
رضایــی ،حدادعادل ،عل ی اکبــر والیتی و قالیبــاف با این
حساسیت اخبار را دنبال نم ی کند.
هفته گذشته عکسی از جلیلی و محمود احمدی نژاد
در اینستاگرام سعید جلیلی منتشر شد که جلیلی را در کنار
رئی س جمهور سابق و در حال گوش کردن به سخنان او نشان
م ی داد .به دنبال ان بود که حاشی ه ها اغاز شد و پای جلیلی بار
دیگر به عرصه فعالی ت های انتخاباتی کشیده شد.
سایت انتخاب که بعد از فیلتر شدنش با شکایت بخشی
ت بار دیگر به فضای رسانه ای بازگشته است ،خبر داد:
از دول
«شنیده های خب رنگار «انتخاب» حکایت از ان دارد که جبهه
پایداری درصدد است ســعید جلیلی را ب رای کاندیداتوری در
انتخابات مجلس از شهرستان قم قانع کند».
اتفاقات 22بهمن در مسجد اعظم قم نشان م ی داد که
نزدیکان ایت اهلل مصباح با الریجانی دارای مشکالت اساسی
هستند .این امر تا انجا پیش رفت که در گزارش تهیه شده
توسط مجلس نام اعضای موسسه وابسته به ایت اهلل مصباح
در گزارش امد و در مجلس قرائت شد.
انتخاب معتقــد بود اعضای پایداری قصــد دارند تا با
کاندیداتوری جلیلی از قم ،علی الریجانی را کنار بزنند و در این
باره نوشت« :بنابر اخبار رسیده به «انتخاب»؛ جبهه پایداری،
علی الریجانی رئیس مجلس شورای اسالمی را یکی از موانع
مهم و اصلی خود در مجلس دانسته و معتقد است حذف وی
ی ب رای انان محسوب م ی شود .این
از مجلس ،پیروزی مهم
جبهه به این نتیجه رسیده که ب رای رسیدن به این مقصود،
نیاز است رقیبی قابل توجه ب رای الریجانی در قم بتراشد تا
مانع پیروزی وی در انتخابات و حضور مجددش بر صندلی
ریاست مجلس شورای اسالمی شود».
جلیلــی در انتخابات ریاســت جمهوری دوره یازدهم
روز بعد روزنامــه اعتماد در گزارشــی ویــژه ارایش
نیروی های اصولگرا را به تحلیل نشست .الریجانی که در
دو سال گذشته نشان داد بیشترین همکاری را با دولت داشته
است ،چندان مطلوب اصالح طلبان نیست .انها هنوز کینه
روزهای ریاست او در صداوســیما را به دل دارند .از همین رو
بدشان نم ی اید که در اصولگرایان تفرقه ایجاد کنند.
اعتماد در این باره به بررسی جایگاه جلیلی و اصولگرایان
پرداخته و نوشته بود« :خبر کاندیداتوری سعید جلیلی از قم
ب رای رقابت با علی الریجانی اگرچه دارای قید «احتمالی»
اســت اما به دلیل فعــل و انفعاالت موجــود اصولگرایان
(همنشــینی موتلفه با ایثارگران و پایداری ،پایان ســکوت
احمدی نژاد ،تشدید اظهارات سیاســی ایت اهلل مصباح و)...
پر اهمیت اســت چرا که موقعیت گروه های سیاســی ای
همچون پایداری ،ایثارگــران ،رهپویان و احمدی نژادی ها در
میان توده های اجتماعی و حتی هواداران خودشان ضعی ف تر
از هر زمان دیگری است و اینان م ی خواهند که در قالب یک
ائتالف سیاسی به رقابت با منتقدان و مخالفان خود بپردازند.
ی هم به موتلفه ای ها دارند تا
اگرچه در این میان ،گوشه چشم
در سایه همنشینی موتلفه ی ی ها با خود ،از ضریب انتقادات و
گالیه دیگر اصولگرایان بکاهند .اما انان بهتر از هر کســی
م ی دانند که ائتالف سیاســی تنها پل پیروزی در انتخابات
مجلس و ماندگاری در قدرت نیست و باید ه ر چه سریع تر به
جذب چهره های سیاسی نزدیک به بینش فکری -سیاسی
خود ب رای جلوگیری از ریزش رای خود در میان جریان مذهبی
کشور و رقابت با چهره های قدرتمند و موقعی ت داری همچون
علی الریجانی اقدام کنند .سعید جلیلی به عنوان سیاستمدار
اصلح نامیده شده از سوی ایت اهلل مصباح یزدی از نگاه این
جریان سیاسی شاید بهترین گزینه ب رای رقابت با الریجانی
در انتخابات مجلس دهم در حوزه انتخابیه استان قم باشد
اما به واقع دبیر شــورای عالی امنیت ملی در دولت محمود
احمدی نژاد قابلیت رقابت با علی الریجانــی را دارد؟ ب رای
پاسخ به این پرســش ابتدا باید جوابی ب رای این پرسش ها
یافت که می زان محبوبیت سعید جلیلی در قم چگونه است؟
موانع پیش روی او در قم چیست؟ رابطه الریجانی با مراجع
بهتر است یا جلیلی؟ رای علی الریجانی در انتخابات مجلس
نهم در قم بیشــتر بود یا رای ســعید جلیلی در انتخابات
ریاســت جمهوری ٩٢؟ حمایت گروه های سیاســی تندرو
اصولگرا از سعید جلیلی چه تاثی راتی بر رای او در انتخابات
مجلس خواهد گذاشــت؟ نقاط قوت و ضعف سعید جلیلی
چیست؟ ایت اهلل مصباح یزدی چه نقشی را ب رای کاندیداتوری
ســعید جلیلی ایفا خواهد کرد؟ حضور محتمل جلیلی چه
همگرای ی ها و واگرای ی های در فضای سیاسی کشور به دنبال
خواهد داشت؟»
این روزنامه اصالح طلــب بر این اعتقاد اســت که
الریجانی براساس ارای کسب شده توسط او در انتخابات
مجلس از پایگاه رای بهتری نســبت بــه جلیلی برخوردار
است .همچنین این روزنامه به نزدیکی او به مراجع مهم در
33
گزارش ها
قم نیز اشاره می کند .این روزنامه البته معتقد است که جلیلی
«حرف شنوی چندانی» از «ایت اهلل مصباح» و «پایداری»
ندارد و در ادامه جمع بندی خود می نویسد« :جلیلی می داند
که پایداری ها و احمدی نژادی ها برای ادامه حیات سیاسی
خود به او نیاز دارند اما بی تردید این را هم می داند که دلیلی
ندارد تا ماموریت جنگ تســویه با الریجانی به او محول
شود».
سکوت معنادار جوانفکر
در واکنش به انتشار این خبر عل ی اکبر جوانفکر که از
اعضای حلقه اصلی احمدی نژاد است ،سکوت پیشه م ی کند
و در پاسخ به سوالی در این باره م ی گوید« :من در مورد این
موضوع صحبت نم ی کنم و از ارتباط بیــن اقایان جلیلی
و احمدی نــژاد و برنامه های انتخابات ی شــان هم ب ی اطالع
هستم».
اینکه جوانفکر به عنوان یک فرد رسانه ای اعالم کند
که قصد ندارد راجع بــه این موضوع «صحبــت کند» به
این معناست که مســائلی وجود دارد که او نم ی تواند انها را
تکذیب کند.
روز بعد روزنامه کیهان نیز به این موضوع واکنش نشان
داد و ان را تالش بیهوده ب رای انتصاب اصولگرایان به یاران
احمدی نژاد دانست و نوشــت« :تالش روزنام ه اعتماد ب رای
انتساب جلیلی به احمدی نژاد؛ در حالی است که احمدی نژاد
در سال های اخر ریاست خود بر سر موضوعاتی مانند بیداری
اسالمی و مذاکره با امریکا اختالفات جدی با جلیلی داشت.
با این حــال فتنه گران درصددند بــا دادن ادرس های غلط،
اصولگرایان را به یک گروه خاص فرو بکاهند و ان گروه را نیز
به احم دی نژاد نسبت دهند ،حال انکه جبهه اصولگرایی دارای
طی ف های مختلفی است و شاکله این جریان ضمن حمایت
از رویکردهــا و عملکردهای خوب دولــت نهم و دهم ،جزو
منتقدان اصلی و جدی و اول سوءعملکردها و خیانت های
حلقه انحرافی بوده است».
همچنین دبیر جبهه پایداری استان ته ران به «اعتماد»
گفته است« :من به عنوان مسئول استان ته ران جبهه پایداری
از این موضوع ب ی اطالع هستم .اگر چنین رایزن ی هایی صورت
گرفته بود قطعا من در جریان بودم ،بناب راین ،این موضوع را
کامال تکذیب م ی کنم و اصال چنین جلســاتی نداشته ایم.
جبهه پایداری همــه دغدغه اش فعــا نگران ی های نظام
اســت ،نه جبهه و کاندیداهای انتخابــات مجلس .ضمن
اینکه صحب ت کردن و تصمیم گیری ب رای انتخابات از نظر
ما زودهنگام است .کســانی از حاال به این امور م ی پردازند
که دغدغه های نظام را ندارند .در حال حاضر ب رای ما موضوع
مذاکرات و مسائل اقتصادی در اولویت است و نگرانی جبهه
پایداری است .بیش از یک سال به انتخابات باقی مانده است؛
شش ماه قبل از انتخابات صحب ت ها و پرداختن به انتخابات
شروع م ی شود».
گزارش ها
34
مثلث | شماره 248
حسینیان :این خبر کار ضد انقالب هاست
یک روز بعد روح اهلل حســینیان ماجرای کاندیداتوری
جلیلی را از قم تکذیب کرد و ان را کار ضد انقالب دانست و
در پاسخ به این سوال که ایا جبهه پایداری ب رای کاندیداتوری
سعید جلیلی از قم با وی رایزنی داشته است ،گفت« :به هیچ
وجه چنین چیزی صحت ندارد».
حسینیان این نوع خبرسازی ها را از ناحیه ضدانقالب ها
دانست و تاکید کرد« :اصال چنین بحثی در جبهه پایداری
مطرح نشده است».
اما انتخاب بر ســر موضع خود پابرجا بود .مصطفی
فقیهی مدیر مسئول این سایت در این باره گفت« :شخصا
در مورد رایزن ی هــای جبهه پایداری با اقــای جلیلی ب رای
کاندیداتوری از حوزه انتخابیه قم اطالع پیدا کردم و تکذیب
این خبر از سوی جریان جبهه پایداری هم به هر حال طبیعی
است چون نم ی توانند زیر بار خبری شدن موضوعی بروند که
تازه پیشنهاد داده اند و در مورد ان به جمع بندی رسیده اند اما
طبق اطالعات موثقی که ما به دســت اوردیم این خروجی
جلسات جبهه پایداری در مورد انتخابات است .به جز دکتر
الریجانی ،این جبهه پیشنهاد داده که اقای دلبری ،شهردار قم
هم کاندیدای مجلس از حوزه انتخابیه قم شود تا ارای ایشان
ریزش کند و زمینه ب رای پیروزی جلیلی مهیا شود».
اما روز بعد دلبری ،شهردار قم در تکذیبی ه ای که ب رای
سایت انتخاب ارسال کرد موضوع گفت وگو و رایزنی با گروه ها
را ب رای کاندیداتوری تکذیب کرد و نوشــت« :الزم است به
اطالع ان ســایت محترم و مردم شریف ای ران برسانم ضمن
رد هرگونه مذاکره با گروه های مختلف سیاسی جهت حضور
اینجانب در عرصه انتخابات مجلس شورای اسالمی یاداور
ی حرم شریف
م ی شوم همانگونه که بارها اعالن داشتم خادم
و منور کریمه اهل بیت و مجاوران این حرم و مردم شریف قم
به خصوص علمای عالیقدر افضل مسئولیت سیاسی ب رای
این حقیر م ی باشد».
فقیهی در تحلیل نگاه پایداری بــه علی الریجانی و
نســبتش با وی می گوید« :از انجا که جبهه پایداری ،علی
الریجانی را فردی م ی داند کــه در مجلس ب رای این جریان
موانعی را ایجاد م ی کند و در نتیجه این موانع باعث م ی شود
نتوانند فشارهایی را به دولت وارد کنند به دنبال کاندیدای جدید
و رقی ب تراشــی ب رای علی الریجانی در قم هستند .ضمن
انکه عنادی که این جبهه با دکتر الریجانی دارد ،مربوط به
امروز نیســت ،چندان که ماجرای تاســف بار حرم حضرت
معصومه (س) در حین ســخنرانی اقای الریجانی ،پی ش تر
چنین ذهنیتی را تقویت کرده است».
فقیهی تایید م ی کند که جلیلی دســت رد به سینه
اعضای پایداری زده است« :با این حال ،این طور که من کسب
اطالع کرده ام انها درصدد هستند تا از تاثی رات اقای مصباح
اســتفاده کنند اما همچنان جلیلی زیر بار نرفته و مصرانه
جواب منفی داده اســت .به هر حال اقای جلیلی هم انقدر
هوشمندی دارد که باتوجه به فضای قم که عمدتا در اختیار
جریان اعتدال و اصالحات است از این حوزه کاندیدا نشود اما
به هر حال فشــارهای زیادی ب رای حضور ایشان وجود دارد.
اما با وجود اینکه جلیلی همچنان راضی نشده از قم کاندیدا
شود احتمال دارد مثل ماجرای انتخابات ریاست جمهوری با
درخواست و فشار ایت اهلل مصباح این اتفاق بیفتد که به نظر
من چندان هم دور از انتظار نیست .البته باید توجه کرد که این
دو نفر نه به لحاظ سابقه چه در مسائل سوابق اجرایی و وزن
سیاسی و حتی جایگاه علمی ،قابل مقایسه نیستند .ضمن
انکه اقای الریجانی ،اینــک یکی از وزنه های اصلی جریان
اعتدال هستند که موفق شده اند بخش های مهمی از مجلس
را با خود همراه کرده اند».
مدی ر مسئول «انتخاب» البته معتقد است که از نظر
«اخالقی» جلیلــی با پایداری تفــاوت دارد« :در مورد اقای
جلیلی هم باید به این نقطه افتراق ایشــان با جبهه پایداری
اشــاره کنم؛ اخالقمداری .دکتر جلیلی گــو انکه ه مرای و
هم نظر با جبهه پایداری است ،اما از نظر اخالقی کامال با این
سکوت الریجانی یا افراد نزدیک به وی
نشــان می دهد کــه انها همچنــان قصد
ندارند در این باره اظهارنظر کنند .با این
حال به نظر می رسد محتمل ترین گزینه
نزدیکی و ائتــاف نیروهــای معتدل در
هر دو جریان سیاســی باشد؛ اتفاقی که
عارف نیز از ان سخن گفت
جریان متفاوت هستند و افراط ی گری های ویژه پایداری ها در
اقای جلیلی دیده م ی شود .باتوجه به این مشخصه م ی توان
این گزینه را نیز مطرح کرد که ایشان زیر بار درخواست این
جریان نرود ،چون به هرحال ورود تحت این عنوان ،ایشان را
زیر بیرق این جبهه تعریف خواهد کرد».
جلیلی رقابت نم ی کند
به عالوه دیدگاه بسیاری از نمایندگان مجلس و فعاالن
سیاسی نیز بر این پایه استوار است که «جلیلی با الریجانی به
برئیس کمیسیون
رقابت نم ی پردازد» .منصور حقیقت پور ،نای
امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس م ی گوید« :بنده بعید
م ی دانم جریانی مثل جبهه پایداری بتواند در مجلس قالب
شود البته باید صبر کرد و منتظر نتیجه انتخابات بود».
او درباره رقابت الریجانی و احمدی نژاد نیز معتقد است:
«به نظر من اقای احمدی نژاد در صحنه سیاسی کشور یک
فرد رفوزه است ،بناب راین استفاده از چنین فردی خرج ،هزینه
و زمان زیادی م ی برد .اقای احمدی نــژاد هیچ اقبالی ب رای
رئیس مجلس شــدن ندارد چراکه ایشان خودش را مقید به
قانون نم ی داند»
وحید فیاض نیز بســیار «بعید م ی داند» که «جلیلی
قصد رقابت با الریجانی را داشته باشد» .او همچنین جلیلی را
فرد مستقل م ی داند و الریجانی را بهترین گزینه ب رای ریاست
مجلس اینده« :از انجایی که اقای جلیلی فرد مســتقلی
است شاید در چارچوب جبهه پایداری جای نگیرد ،بناب راین
من بعید م ی دانم چنین اتفاقی رخ دهد و ایشــان به عنوان
کاندیدای جبهه پایداری در انتخابــات مجلس حضور پیدا
کند .اقای الریجانی همچنان باالترین شانس را ب رای ریاست
مجلس دهم دارد البته این مساله به حوزه انتخابیه کاندیداها
نیز مربوط است ،یعنی اگر کاندیداها از حوزه های انتخابیه
پ راکنده کاندیدا شوند بیشتر شانس ورود به مجلس دهم را
دارند ضمن اینکه اقای سعید جلیلی چنین شانسی را دارد».
حتی با فرض ورود جلیلــی به مجلس بازهم موضوع
رسیدن وی به ریاست مجلس نیز از ابهامات مهم این موضوع
است .اب راهیم نکو،عضو فراکسیون رهروان والیت مجلس
معتقد اســت که پایداری تنها با ائتالف م ی تواند وزنی پیدا
کند .او به اریا گفته« :از انجایی که جبهه پایداری در مجلس
نمایندگان زیادی ندارند بناب راین نم ی توانند در انتخابات اینده
به تنهایی موفقیتی به دست اورند .درواقع این جبهه شاید
تنها درصورت ائتالف با طیف دیگر بتواند کاری انجام دهد
در غیر اینصورت جبهه پایداری وزنی ندارد .این احتمال وجود
دارد که جبهه پایداری با ائتالف بتواند موج جدیدی در جامعه
ایجاد کند ،چراکه اصولگرایان هم به این جبهه تمایل دارند».
این نماینده معتقد است که جلیلی بسیار بعید است که
به ریاست برسد ،اما در صورت پذیرفتن شرایط اصولگرایان
ممکن است این امر دور از ذهن نباشد .اب راهیم نکو توضیح
م ی دهد« :بعید است اصولگرایان درباره ریاست سعید جلیلی
بر مجلس دهم با جبهــه پایداری به تفاهم برســند ،البته
چنانچه این جبهه شرایط اصولگرایان را بپذی رند ممکن است
چنین اجماعی صورت گیرد».
سکوت الریجانی یا افراد نزدیک به وی نشان م ی دهد
که انها همچنان قصد ندارند در این باره اظهارنظر کنند .با این
حال به نظر م ی رسد محتمل ترین گزینه نزدیکی و ائتالف
نیروهای معتدل در هر دو جریان سیاسی باشد؛ اتفاقی که
عارف نیز از ان سخن گفت .اینکه تا چه اندازه این موضوع در
مرحله عمل تحقق م ی یابد امری است جدا .اما انچه مشخص
است الریجانی به عنوان نیروی معتدل در میان اصولگرایان
از وزن سیاســی قابل توجهی برخوردار اســت .پایداری ها و
نیروهای تندرویی که پی ش تر خصومت هایشان را با وی به
نمایش گذاشته اند به طور طبیعی م ی باید تکلیفشان را با او
روشن کنند .رفتن به سمت رقابت با الریجانی نشان م ی دهد
که انها قصد ائتالف با وی را ندارند.
مرگ پادشاه؟
گزارش ها
حمله به شارلی ابدو
مثلث | شماره 248
ابهام در مرگ پادشــاه عربستان؛
این شــاید مناســب ترین توصیف از
وضعیت ملک عبداهلل پادشــاه بیمار
عربســتان باشــد که ایــن روزها در
بیمارستان بستری است.
در هفتــه گذشــته اخبــار ضدو
نقیضی پیرامــون وضعیت پادشــاه
عربستان منتشر شــد .در حالی که از
حدود 10روز پیــش زمزمه هایی مبنی
بر بستری شدن عبداهلل بن عبدالعزیز به
گوش م ی رسید ،اخبار رسمی منتشر شده در روزهای بعد این اتفاق را تایید کرد و مشخص شد
که او به دلیل بیماری ذات الریه در بیمارستان بستری شده است .حتی تصاویر تلویزیون دولتی
عربستان نیز او را در وضعیتی ناگوار و ناخوشایند نشان م ی داد که روی ویلچر در حال انتقال به
بیمارستان بود.
دربار پادشاهی ســعودی در بیانی ه ای اعالم کرده اســت که پس از ازمایش های پزشکی
مشخص شد ملک عب داهلل دچار التهاب ریوی (ذات الریه) شده که مستلزم قرار دادن لوله ای در ریه
وی ب رای تنفس به صورت موقت است .این بیانیه دربار پادشاهی سعودی در حالی صادر شده که
برخی منابع ع ربی ،از دیروز ،از مرگ ملک عبداهلل پادشاه ع ربستان خبر داده بودند.
ملک عبداهلل پنجمین فرزند عبدالعزیز بنیانگذار عربســتان سعودی که به یاری لورنس
ع ربستان ،عامل انگلیسی به پادشاهی رسید .پس از مرگ عبدالعزیز ،انتقال قدرت در عربستان
به شکل عرضی از ب رادری به ب رادر دیگر و ب راساس سن صورت گرفته است اما پس از نوامبر 2012
هلل را افزایش
و پس از عمل جراحی روی پادشاه از ناحیه ستون فق رات که احتمال مرگ ملک عبدا
داده است ،بحث جانشینی طولی پدر به فرزند نیز باز شده است.
عبداهلل بن عبدالعزیز جوان یکی از کشف های ملک فیصل بود که توسط ب رادر ارشد به
فرماندهی کل ارتش رسید و در نهایت از پست وزارت دفاع به پادشاهی رسید .به جرات م ی توان
گفت ملک عب داهلل بیش از اسالفش حتی ملک فهد که در سال 2005مرد ،روحی ه ای جنگجویانه
داشت.
شایعات متناوب در خصوص مرگ عبداهلل بن عبدالعزیز پادشاه سعودی که بیش از 10روز
است به خاطر وخامت مشکل ریوی اش در بیمارستان گارد سلطنتی ریاض قرنطینه شده ،باعث
شده بسیاری از رهب ران جهان به طور مداوم پشت خط تماس کاخ سلطنتی ریاض منتظر باشند
تا خبری روشن از اینده مبهم ال سعود دریافت کنند.
در سال 2014تغیی رات گسترده ای در سیاست داخلی عربستان سعودی رخ داد .عالوه بر
اینکه بزرگ ترین تغیی رات در تاریخ پادشاهی ســعودی ظرف یک سال در کابینه رخ داد ،ملک
عبداهلل در حال مرگ ب رای ولیعهد بیمار خود ســلمان بن عبدالعزیز نیز جانشین تعیین کرد و
مقرن بن عبدالعزیز کوچک ترین فرزند عبدالعزیز بن سعود موسس خاندان سعودی را با عنوان
رسمی ولی ولیعهد منصوب شد .شاه سعودی در دســتور خود تاکید کرد که این منصب قابل
تغییر و جایگزینی نیست.
این روند مناقشه فراوانی را در ع ربستان به وجود اورد و نگران ی های برخی جناح های قدرت
را افزایش داد .اما با اینکه در غیاب شــاه ،سلمان بن عبدالعزیز ولیعهد باید عمال نقش حاکم را
بازی کند ،بسیار ناتوان نشان م ی دهد.
او مبتال به بیماری الزایمر اســت و روند جدید عرصه را ب رای رسیدن مقرن بن عبدالعزیز
به حاکمیت عربستان سعودی به عنوان کوچک ترین فرزند عبدالعزیز فراهم م ی کند چراکه در
صورت پادشاهی مقرن بن عبدالعزیز ،ب رادرش متعب ولیعهد م ی شود.
مهم ترین خبر منتشر شده در رابطه با وضعیت پادشــاه عربستان ،خبری بود که از سوی
سعود الفیصل در صفحه توئیتر شخصی او منتشر شد.
چهارشنبه گذشته ،سعود الفیصل در صفحه توئیتر خود اعالم کرد که عب داهلل بن عب دالعزیز
خادم الحرمین پادشاه عربســتان سعودی فوت کرده اســت .این خبر در حالی در این حساب
توئیتری اعالم شد که در کمتر از چند دقیقه حساب توئیتری اش بسته شد.
این خبر در حالی دقایقی پیش از ان در این حساب توئیتری اعالم شد که در کمتر از چند
دقیقه ،حساب توئیتری بسته شد و برخی از افراد اعالم کردند این حساب توئیتری یک حساب
جعلی بوده که توسط یک خب رنگار ایتالیایی ایجاد شده است.
چندی پیش نیز یک فعال ع ربستانی که به دلیل افشای مسائل پشت پرده خاندان حاکم در
ع ربستان از طریق شبکه اجتماعی توئیتر با نام مستعار مجتهد شهرت یافته و هواداران بسیاری
را کسب کرده است ،از پنهان کاری درباره وضع جسمانی شاه سعودی خبر داد.
قطعا مرگ عبداهلل ،دستگاه حکومتی ال ســعود را با تحولی بنیادین مواجه خواهد کرد و
جنگ قدرت میان شاهزادگان سعودی ،شدت خواهد یافت.
حمله افراد مسلح ناشناس به دفتر
یک مجله طنز فرانسوی در پاریس؛ این
ناگوارترین خبری بود که م ی توانست در
اولین هفته ســال نو میالدی ،پایتخت
فرانسه را دچار التهاب کند .ماجرا از انجا
اغاز شد که مردان مسلح در ساعت ١١و
٣٠دقیقه صبح بــه وقت محلی با حمله
به دفتر هفته نامه طنز «شــارلی ابدو»
( )Charlie Hebdoدر پاریس تعدادی
از افراد حاضر در ساختمان این مجله را به
گلوله بستند .ب راساس اخبار منتشر شده در رسانه های غ ربی ،حداقل ۱۲نفر در دفتر این مجله طنز
کشته شده اند .استفان شاربونیه ،دبیر مجله و سه نفر از کاریکاتوریس ت های سرشناس فرانسه از
جمله قربانیان این حمله هستند .همچنین ب رنارد ماریس ،اقتصاددان و از سهامداران شارلی ابدو
و دو افسر پلیس نیز در این حمله جان باختند .عالوه بر این 12کشته ۱۰ ،نفر نیز در جریان این
حمله زخمی شدند که حال پنج نفر از انها وخیم گزارش شده است.
ساعتی پس از این حمله تروریستی ،چندین تصویر ویدئویی از ان منتشر شد؛ تصاویری که
در ان مهاجمان نقابدار ،با سالح کالشینکف به سمت افراد تی راندازی م ی کردند .انها همچنین به
سالح ار پ ی جی هفت نیز مسلح بودند .بر اساس اظهارات پلیس فرانسه ،مهاجمان جلسه شورای
سردبیری شارلی ابدو را هدف قرار دادند و هنگام خروج فریاد «اهلل اکبر» سر دادند و اعالم کردند
که انتقام پیامبر را م ی گیرند .این نشــانه ها حاکی از ان است که گروه های بنیادگرای اسالمی
همچون القاعده و داعش در این حمالت دست داشته اند .این گمانه زمانی تقویت م ی شود که
با بررسی شماره های گذشته شارلی ابدو مشاهده م ی شود که این نشریه به تازگی کاریکاتوری
از ابوبکر البغدادی ،سرکرده داعش منتشر کرده بود .اما در عین حال هنوز هیچ فرد یا گروهی،
مسئولیت این حمالت را بر عهده نگرفته است.
مهاجمان پس از حمله به دفتر مجله شارلی ابدو و پیش از انکه با خودرویی که در اختیار
داشــتند از محل فرار کنند ،در خیابان های اط راف دفتر این مجله طنز فرانســوی ،به درگیری
مسلحانه با پلیس پرداختند.
ساعتی پس از این حمله ،ماموران امنیتی در پاریس عملیات گسترده ای را ب رای دستگیری
مهاجمان اغاز کردند .ابتدا تعداد مهاجمان دو نفر اعالم شد ،اما زمان زیادی نگذشته بود که وزارت
کشور فرانسه اعالم کرد که ماموران امنیتی در جس ت وجو ب رای یافتن سه نفر جنایتکار هستند.
فرانسوا اوالند رئی س جمهور فرانسه ،در حالی که زمان زیادی از حمله به دفتر مجله شارلی
ابدو نگذشته بود ،به دفتر این مجله طنز رفت .رئی س جمهور سوسیالیست فرانسه ،این حمله را
توحش شدید دانست و مهاجمان را تروریس ت های بزدل خطاب کرد.
او در ســخنان خود چنین گفت« :این یک ضربه روحی تکان دهنده برای فرانسه است.
ضربه تکان دهنده ای که از حمله تروریستی وارد شده است .زیرا انچه امروز روی داد یک اقدام
تروریستی اســت .اقدام علیه روزنامه ای که پیش از این مورد تهدید قرار گرفته و بحق از ان
محافظت می شد .چنین موقعیتی زمان وحدت ملی است .باید نشان دهیم که می توانیم واکنشی
شایسته داشته باشیم؛ واکنشی قاطع که بازتاب وحدت ملی ما باشد .رفتار و اراده من در روزها و
هفته های اینده بر همین مبنا خواهد بود .ما اینک در دوره دشواری هستیم .در هفته های اخیر
از وقوع چندین سوءقصد تروریستی پیشگیری به عمل امد .ما می دانستیم که مورد تهدید قرار
داریم .زیرا فرانسه کشور ازادی هاست .من اینک به قربانیان این واقعه می اندیشم و بدانید که
همه اقدامات برای دستگیری عامالن این اقدام انجام خواهد شد .همه شما را به وحدت ملی
دعوت می کنم».
این اتفاق ،با واکنش های بی ن المللی نیز همراه بود .باراک اوباما ،رئی س جمهور امریکا در
بیانی ه ای ،این حمله را به شدت محکوم کرد .جان کری ،وزیر خارجه ایاالت متحده ،این حمله را
خشونتی شرارت امیز خواند ،انگال مرکل صدراعظم المان از هدف گرفته شدن ازادی بیان سخن
گفت ،دیوید کامرون نخس ت وزیر انگلیس از امادگی کشورش ب رای همکاری با فرانسه در مبارزه
با تروریس ت ها خبر داد و االزهر و مقامات اتحادیه عرب نیز ان را محکوم کردند.
این البته نخستین باری نیست که دفتر این مجله با حمله تروریستی مواجه شده است؛
چه انکه در سال ۲۰۱۱میالدی و پس از چاپ کاریکاتوری علیه پیامبر اسالم(ص) افراد مسلح
ناشناس به این محل حمله کرده بودند.
این مجله در ســال ۲۰۰۶میالدی نیز کاریکاتوری توهی ن امیز از یک کاریکاتوریســت
دانمارکی درباره حضرت محمد(ص) را منتشر کرده بود.
در پی حمله تروریستی چهارشنبه گذشته در پاریس ،سطح اماده باش امنیتی در پاریس
به باالترین سطح افزایش یافت و رئی س جمهور فرانسه اعالم کرد که دولت این کشور حقوق و
ازادی های روزنامه نگاران را حفظ م ی کند.
گزارش ها
اخبار ضد و نقیض درباره درگذشت ملک عبداهلل
مرگ صاحبان کاریکاتورهای موهن
35
دولت
سیاست
تغییر تاکتیک
اظهارات جدید حسن روحانی حاشی ه های مهمی را به همراه داشته
است .پیشنهاد او برای برگزاری رفراندوم که همراه شده با این سخنان که
ارمان ما سانتریفیوژ نیســت و نیز سیاست خارجی عرصه منافع است نه
ارمان ،با واکنش های گسترده چهره های مختلف مواجه شده است .در این
پرونده چرایی طرح این سخنان را بررسی کردیم.
سیاستخیابانی
ایا دولت به دنبال رفراندوم هسته ای است؟
اصالح طلبانعملگراشدند
اصولگرایانایدئولوژیک
سیاست
36
مثلث | شماره 248
وزن کشی ظریف در پارلمان
محمدجواد ظریف
پرویزامینی
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
1
حســن روحانی که طبع سیاســی اش از او چهره ای
ســاخته بود که بازی را در ســطح اولیای قــدرت دنبال
می کرد ،حــاال به نظر می رســد بنــا دارد در ادامه دوران
ریاست جمهوری اش کامال روی به سوی جامعه بگرداند.
او از همه پرســی حرف می زند و مانند رئیس جمهور
سابق برخی تعاریف رسمی امور را به چالش می کشد .صریح
و شفاف می گوید سیاست خارجی نه عرصه ارمان که عرصه
منافع اســت و وقتی مجال بیان مصداق فرا می رســد در
جمله ای پرحاشیه می گوید «سانتریفیوژ ارمان ما نیست»؛
خالصه انکه او جنجال به پا کرده است.
حاال تحلیلگران بــا مداقه در ســخنانش به یافتن
چرایی این شیفت مهم در شــخصیت سیاسی او هستند
و گویا این شــبهه پدید امده که در سطحی از قدرت که
اخبارش محرمانه و تعیین کننده اســت ،حســن روحانی
نقش افرینی تازه ای اغاز کرده و معادالت سیاسی اش را
به گونه ای دیگر پیش می برد .باید شــرایط پیرامون اقای
رئیس جمهور را ترســیم کرد تا بتوان حســن روحانی را
رفتار شناسی کرد.
سخنرانی پ ر حاشیه
به نظر می رســد حســن روحانی
اسرتاتژی جدیدی برای رسیدن
به شعارهایش برگزیده است.
سانتریفیوژهای حیاتی
ارمان یا منافع
اما گزاره دوم از سخنرانی حســن روحانی که بسیار
مهم به نظر م ی رسد دقیقا همان جایی است که او م ی گوید:
«سیاست خارجی ،عرصه منافع است نه اصول ».یک بحث
دنباله دار که در ادامه مجادله واقع گرایی -ارمانگرایی پدید
امده است.
این دو نــگاه هر یک طرفدارانــی دارد که ب رای خود
اســتدالل هایی هم مهیــا کرده اند اما کدام ایده درســت
اســت؟ ایا باید صرفا عملگرا بود و با تکیه بر وضع موجود
و منافع تصمیم گیری کرد یا اینکه باید ارمان را دســتمایه
تصمیم هایمان بکنیم حتی اگر منافعمــان هم در خطر
بیفتد.
چه زمانی منافع و اصــول مقابل هم قرار م ی گیرند؟
مثلث | شماره 248
بهتر اســت بحث را از همان جایی اغــاز کنیم که
روحانی بار دیگر دست روی سانتریفیوژها و اصل وجود انها
گذاشته است.
واقعیت این است که این اولین بار نیست که حسن
روحانی در این باره ســخن گفته ،طرفه انکه حتی یکی از
مهمترین بخش های تبلیغــات انتخاباتی او هم به همین
موضوع اختصاص یافته بود .انجا که او در فیلم انتخاباتی
خود گفت« :بنده معتقدم خوب است سانتریفیوژ ها بچرخد
ولی کارخانه های دیگر هم فعال باشــند نه اینکه به خاطر
فعالیت کارخانه نطنز ما تحریم باشیم و سایر کارخانه های
صنعتی ما با 20درصد ظرفیت فعالیت کنند یا به طور کلی
تعطیل شــوند ».انچه از این سخن روحانی بر م ی امد این
بود که او میانه ماجرا را خواهد گرفت و بر ان است تا با نشان
دادن روی دیگری از یک مذاکره کننده دست به مصالحه ای
زند تا هم ماهیت برنامه هســته ای ای ران حفظ شده و هم
تحریم ها ریشه کن شــوند .او وقتی رئی س جمهور شد ،در
شرایطی که سطوح عالی نظام بارها ب ی اعتمادی خود را به
غرب اعالم کرده بود با یک مجوز رسمی وارد معرکه جدیدی
از مذاکرات شــد و انچه در توافق ژنو 3حاصل شد را نیز با
این تفسیر به رهب ر معظم انقالب اعالم کرد« :دستاوردهای
قطعی این توافق اولیه ،به رســمیت شناخته شدن حقوق
هســته ای ایران و حراســت از دســتاوردهای هسته ای
فرزندان این مرز و بوم بوده است و در کنار ان با توقف روند
تحریم های ظالمانه ،بخشی از فشــارهای غیرقانونی در
تحریم های یکجانبه برداشــته و فروپاشی سازمان تحریم
اغاز شده است».
تصویری امیدوار کننده از انچه حاصل شــده و انچه
پیش روی مذاکرات قرار داشت .اما ان شب سرد ژنو که به
پایان رسید ،دیگر کمتر م ی شد خنده را بر لبان وزیر خارجه
ای ران دید .مذاکرات طوالنی و پی در پی از ژنو گرفته تا وین
و مسقط هیچ کدام نتیجه ای در بر نداشت و دست اخر انچه
حاصل شد تمدید همان توافق ژنو با یک متن مکتوب چند
خطی و چند قول و تعهد اصطالحا non paperبود.
غرب ی ها خواستشــان معلوم بــود« :تعطیلی کامل
ب رنامه هسته ای ای ران» .حاال گویا مذاکرات به جای حساسی
رسیده است؛ انها که ذخایر اورانیوم 20درصد ای ران را از بین
برده اند و فشــار ســنگینی را ب رای تاراج و خروج باقیمانده
اورانیوم پنج درصد از ای ران به کار گرفته اند ،نگاهشان را به
سانتریفیوژها دوخته اند تا چرخ حرکت انها را به طور کامل
متوقف کنند .بدون شــک به همین دلیل هم هست که
مذاکرات ایســتاده اســت و به همین دلیل هم هست که
محمد جواد ظریف م ی گوید ما در مباحث فنی کارمان را به
پایان برده ایم و حاال این مقامات سیاســی هستند که باید
تصمیم نهایی را بگیرند.
خوب که نگاه م ی کنیم م ی فهمیم مذاکرات ایستاده
چرا که در ســطوح عالی نظام اراده ای ب رای تسلیم مقابل
زیاده خواه ی هــای غرب وجــود ندارد .انچــه رخ داده این
است که در سطوح عالی نظام تصمیم بر این است که راه
مذاکرات ب رای دولت مستقر باز باشد اما هرگز از خطوط قرمز
عبور نشود .بهترین تفســیر در مورد شرایط حاضر را رهبر
معظم انقالب به صورت شفاف در اختیار مردم قرار داده اند:
«تحریم ها ب رای کشور مشــکل ایجاد کرده اما اگر دشمن
شرط برداشته شدن انها را ،فالن مساله اساسی و ارمانی از
جمله دست برداشتن از اسالم و استقالل و پیشرفت علمی
قرار دهــد ،قطعا غیرت هیچ مســئولی ،قبول نم ی کند»،
«باید حربه تحریم را از دســت دشــمن بگیرید چرا که اگر
چشم به دست دشــمن بدوزید ،تحریم ها همچنان باقی
خواهد مانــد ،همانگونه که امریکای ی هــا ،امروز با کمال
وقاحت م ی گویند اگر در قضیه هســته ای ،ای ران کوتاه هم
بیاید تحریم ها ،یکجا و همه برداشــته نم ی شــود .با این
واقعیات ایا م ی شود به چنین دشــمنی اعتماد کرد؟ من با
مذاکره مخالف نیستم ،اما معتقدم باید دل را به نقطه های
امی د بخش حقیقی سپرد نه به نقطه های خیالی».
درســت در چنین نقطه ای ،اگر بنا بر نقد باشــد ،که
رئی س جمهور چندین بار در ســخنانش گفته اســت از ان
اســتقبال م ی کند باید صریح و شــفاف از ایشان پرسید:
«اقای رئی س جمهور! در شرایطی که مذاکرات در نقطه ای
سرنوشت ساز ایســتاده و زمان امتیاز گیری نهایی طرفین
است ،چرا شما م ی گویید «سانتریفیوژ ارمان ما نیست؟»
حتی به فــرض محال اگر ســانتریفیوژ ها محل معامله و
امتیاز گیری هم باشــند که صد البته نباید باشند ،ایا با این
سخنان شما وزن انچه در مقابلش خواهیم گرفت تخفیف
نخواهد داشت؟»
ب ی پی رایه بگوییم نقد ما این است که در کدام مدل از
مذاکره و معامله این چنین میز بازی را م ی چینند که شــما
چیده اید؟ اگــر در مقابل چنین جمله ای از شــما ،یکی از
مخالفان سرسخت تان براشفته شود و به شما خرده بگیرد
شما چه واکنشی خواهید داشت؟
اقای رئی س جمهور! بهتر است جمله شما را که حتما
نه به عمد بلکه سهوا بیان کرده اید این گونه اصالح کنیم:
«سانتریفیوژ ها ارمان ما نیســتند ،بلکه انها ب رای رسیدن
به ارمان و اهدافی که نظام داشــته ،ســاخته شده اند .انها
محصول ارمان ما هســتند؛ ارمانی که به قطع وابستگی
و ایستادگی مقابل زورگویی م ی اندیشد؛ همان ارمانی که
ب رایش انقالب کردیم و حســن روحانی هم یکی از نف رات
اول مبارزه با حکومت دست نشانده قدرت های بزرگ بود».
سیاست
عجالتا قبل از هر تحلیلی باید سخنان رئی س جمهور
را مرور کرد .حسن روحانی یکشنبه هفته گذشته در اولین
کنف رانس «اقتصاد ای ران ،راهکارهای دســتیابی به رشــد
پایدار و اشتغالزا» ،گفته است« :خوب است بعد از ۳۶سال
یک بار هم که شده این اصل قانون اساسی را اجرا کنیم و
ب رای مسائل مهم اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی
به جای انکه قانونی در مجلس تصویب شود ،ماده قانونی
یا برنامه را مستقیما به ارای مردم و همه پرسی بگذاریم».
روحانی با اشاره به اینکه رشــد در کشور شروع شده
است ،اما باید استمرار داشته باشد ،گفت« :ما توسعه پایدار
مستمر همه جانبه م ی خواهیم و تجربه زندگی سیاسی ما
م ی گوید کشور با انزوا نم ی تواند رشد مستمر داشته باشد و
معنای ان ،این نیست که دســت از اصول و ارمان هایمان
برداریم .رئی س جمهور با بیان اینکــه در میز مذاکره بحث
ارمان و اصول نیست ،افزوده است« :ســر میز مذاکره نه
انها و نه ما راجع به ارمان و اصول بحث نم ی کنیم ،چون در
دنیای امروز هر کشوری دنبال منافع و خواست خود است.
پس اساس بحث سیاست خارجی منافع است و نه اصول
و ارمان ها ».وی با طرح این پرسش که مگر در مرحله اول
توافق ژنو در بحث هسته ای ارمان ها و اصولمان را معامله
کردیم؟ تصریح کرد« :با هم حرف زدیــم و توافق کردیم.
چون ما یک خواست داشتیم و انها هم خواست خودشان
را مطرح کردند ».روحانی با بیان اینکه معنای مذاکرات این
است که پلی بین خواســت ما و طرف مقابل تعریف شود،
خاط رنشان کرده است« :در توافق ژنو بخشی از تحریم ها در
حوزه خودرو ،پتروشیمی و کشتی رانی برطرف شد و بخشی از
اموال بلوکه شده ما ازاد شد که در مقابل ما شفافیت بیشتری
نشان دهیم و بگوییم فالن نوع غن ی سازی که در حال حاضر
به ان نیاز نداریم ب رای مدتی متوقف م ی شود و ایا این کار به
معنای زیر سوال رفتن ارمان ها و اصول ماست؟ ارمان ما به
سانتریفیوژ وصل نیست ،بلکه ارمان به مغز و قلب و اراده
ما وصل است».
پس ان چنان که امد سه بخش ســخنرانی حسن
روحانی مهــم و تعیی ن کننده به نظر م ی رســد؛ انجا که او
م ی گوید« :همه پرسی به راه بیندازیم»« ،سیاست خارجی
عرصه منافع اســت نه اصول» و « ارمان ما به سانتریفیوژ
وصل نیست».
نسخه ای برای
اقای روحانی
دولت
37
سیاست
38
مثلث | شماره 248
دولت
حتما اولین پاسخ این است که وقتی ارمان اشتباه تعریف
شده باشد یا اینکه منافع اشــتباهی در نظر باشد .حاال اگر
این صورت مساله این باشد ،خیلی راحت م ی توان از اقای
رئی س جمهور با فرض گرفتن همان جمله ای که خودشان
گفته اند پرســید« :ایا ما ارمان هایی اشــتباه تعریف کرده
بودیم؟» و در سوالی جزئ ی تر ب رای روشن تر شدن دیالوگ ها
و مباحثه های بعد از ان و جلوگیری از بی راهه رفتن مسائل
مطرح شــده از اقای روحانی بپرســیم دقیقا کدام یک از
ارمان هایی که سال ها ب رای ان مبارزه کردیم و خود ایشان
هم در ادوار مختلفی همراه مردم بوده اند اشتباه بوده است؟
شــاید همین جا این ابهام پدید ایــد که چه منافعی
پیش رو قرار گرفته که ارمان ما را نشانه رفته است؟
ب رای ادامه این بحث و فراگیر شدن تحلیل به سطح
بیشتری از شرایط پی رامونی بهتر است به گونه ای دیگر هم
به ماجرا نگاه کنیم.
شــاید اقای رئی س جمهور منظورشان این بوده است
که نباید اصال چنین دیدگاهی (منظور ارمانگرایی اســت)
را وارد مذاکرات کرد .چرا که ایشــان دقیقا م ی گویند« :سر
میز مذاکره ،نه انها (طرف مقابل) و نــه ما راجع به ارمان و
اصول بحث نم ی کنیم ،چون در دنیای امروز هر کشــوری
دنبال منافع و خواســت خود اســت .پس اســاس بحث
سیاست خارجی منافع است و نه اصول و ارمان ها».
محترمانه باید به اقــای رئی س جمهور گفت که این
بحث محل اشکال است .قطعا امریکای ی ها با تابو شکنی
بزرگی که انجــام داده اند و وارد چنین مذاکره ای شــده اند
ب رای رســیدن به ارمان هایشــان امده اند ،همان گونه که
ما هم ب رای حفــظ ارمان هایمان به ایــن مذاکرات رفتیم.
ایا غیر از این اســت که امریکای ی ها بــرای حفظ امنیت
کشورهایی که حاکمانشان دست نشانده خودشان هستند
و البته رژیم صهیونیســتی ،ب رای اعمال فشار به ای ران وارد
مذاکره شــده اند؟ ایا غیر از این است که ما بر حفظ حقوق
هسته ای هایمان و دفاع از خود مقابل زور گویی قدرت های
بزرگ وارد مذاکره شده ایم؟ ایا همین ارمان گرایی و ایستادن
بر ســر اصول از ســوی دو طرف نبوده که مذاکرات را تا
این حد طوالنی کرده اســت؟ ایا حاال انهــا که از اصول و
ارمان هایشــان کوتاه نم ی ایند ما باید به خودمان تخفیف
بدهیم؟
بهتر است بخش مهمی از سخنان اخیر مقام معظم
رهبری را مرور کنیم« :البته دشــمن فعــا به صراحت با
ارمان ها کاری ندارد اما اگر عقب نشــینی بشود بعدا سراغ
ارمان هــا هم م ی ایــد ،بناب راین باید با هوشــیاری ،هدف
«پیشنهادها ،حرف ها و اقدامات دشمن» را درک کرد».
اقای رئی س جمهور ،سیاســت خارجی دقیقا عرصه
ارمان هاست؛ ارمان هایی که منافع ما را حاصل خواهد کرد.
بهتر اســت بخش مهمی از قانون اساسی را با هم
بازخوانی کنیم.
اصول 152تا 155قانون اساسی جمهوری اسالمی،
ذیل فصل دهم ،به بحث درباره سیاست خارجی م ی پردازد.
در اصل 155امده« :سیاســت خارجی جمهوری اسالمی
ای ران ب ر اساس نفی ه ر گونه ســلطه جویی و سلطه پذیری،
حفظ اســتقالل همه جانبه و تمامیت ارضی کشور ،دفاع
از حقوق همه مســلمانان و عدم تعهد در ب رابر قدرت های
سلطه گر و روابط صلح امیز متقابل با دول غیرمحارب استوار
است ».در اصل 154نیز بیان شــده« :جمهوری اسالمی
ای ران سعادت انســان در کل جامعه بشــری را ارمان خود
م ی داند و اســتقالل و ازادی و حکومت حق و عدل را حق
همه مردم جهان م ی شناســد .بناب راین ،در عین خودداری
کامــل از ه ر گونه دخالت در امور داخلــی ملت های دیگر،
از مبارزه حق طلبانه مســتضعفین در برابر مســتکبری
در هر نقطه از جهــان حمایت م ی کند ».بــه این ترتیب،
ب ر اســاس نص قانون اساسی جمهوری اســامی ای ران،
اصول و ارمان هایی از قبیل نفی سلطه ،دفاع از حقوق همه
مســلمانان ،عدم تعهد و برقراری حکومت حق و عدل ،در
محور سیاست خارجی کشور قرار داشته و رعایت و مدنظر
قرار دادن انها ضروری است».
هم ه پرسی؛ ان هم حاال!
حاال وقت ان است که به مهمترین فراز از سخنرانی
رئی س جمهور بپردازیم .همان جا که شــائبه شیفت رفتار
سیاسی رئیس جمهور را پدید اورده است؛ جایی که تداعی
م ی کنــد روحانی در حال نوعی شــیفت به عوام اســت:
«خوب است بعد از ۳۶سال یک بار هم که شده این اصل
قانون اساســی را اجرا کنیم و ب رای مسائل مهم اقتصادی،
اجتماعی ،سیاســی و فرهنگی به جای انکــه قانونی در
مجلس تصویب شود ،ماده قانونی یا برنامه را مستقیما به
ارای مردم و همه پرسی بگذاریم».
این البته اولین بار نیست که حسن روحانی سخن از
نظ ر سنجی از مردم را به میان م ی اورد.
مهرماه سال گذشته بود که حســن روحانی پس از
بازگشت از ســفر نیویورک درحالی که به دلیل گفت وگوی
تلفن ی اش با باراک اوباما بــا انتقادهای تندی مواجه بود در
جمع خبرنگاران از نظرسنجی درباره برقراری رابطه ای ران و
امریکا سخن گفت.
او در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید« :برخی
گفت وگوی تلفنی شما با اقای اوباما را اشتباه تاکتیکی
ارزیابی کرده اند و از ســوی دیگر برخی هم در فرودگاه
مهراباد در مراســم استقبال از شــما مخالفت خودشان
را بروز دادند ،شما در پاســخ به این انتقادها چه جوابی
دارید؟» گفت« :هــر کس با هر لحنــی م ی تواند انتقاد
کند .البته ما دلمان م ی خواهــد لحن مودبانه و اخالقی
باشــد و اعتراض در چارچوب قواعد بازی هیچ اشکالی
ندارد .دولــت از این به بعد قدم هــای بلند تری برخواهد
داشت .این قدم کوچکی بوده است .برخی ممکن است
انتقاد یا اعتراض کنند که حق با انهاســت .من خودم به
دو دستگاه نظرســنجی گفته ام که نظر مردم را بگیرند
تا ببینم با گامی که دولت به پیش گذاشــته چند درصد
موافقند ،حتی اگر مخالفین ایــن راه دولت یک درصد
باشند حق دارند حرف بزنند و نقد کنند».
حاال اما حســن روحانی روشن تر از گذشــته از لزوم
مراجعه به ارای مردم در قالب رفراندوم ســخن گفته است.
درست همین جاست که یک سوال مهم به وجود م ی اید؛
«روحانی دقیقا چه چیزی را م ی خواهد به میان مردم بیاورد؟
کجای کار به بن بست خورده که باید از قدرت مردم استفاده
کرد؟» سیاست عرصه نخبگان اســت نه ورود و خروج هر
روزه مردم؛ اصلی مهم که حسن روحانی در تمام این سال ها
به جهت ســوابق بوروکراتیکش به ان واقف بوده است .ایا
این سخنان روحانی نوعی تست اســت یا تهدید رقیب؟
دنبال کردن بازی در زمینی جدید اســت یــا تالش ب رای
رسیدن به نتیجه ای دلخواه که ابزارش فراهم نیست؟
در سطح نخست تحلیل اول باید با نگاهی به شرایط
پی رامونی او به مساله مورد نظر ب رای همه پرسی رسید.
محمد قوچانی در سرمقاله روز نامه تازه تاسیس مردم
واقعیت ان اســت که انتخابات 92یک
رفراندوم بود اما نه بــا موضوع واگذاری
حقوق هســته ای ایران بلکــه با موضوع
نحوه مواجهــه و مذاکره با غــرب .اقای
روحانی انتخابات را برد چرا که می گفت
می توانــم بدون از دســت رفــن حقوق
هســته ای ایــران و زیــر پــا گذاشــن
خطوط قرمز تحریم هــا را بر دارم و چرخ
کارخانه ها را بچرخانم
امروز اینگونه م ی نویسد« :اقلیتی علیه تیم هسته ای ای ران
فضا سازی م ی کنند .پیشنهاد رئی س جمهور ب رای همه پرسی
م ی تواند تکلیف این نوع مسائل را روشن کند .شاید به هر
دلیل صالح نباشد در مساله ای مانند دســتیابی ایران به
انرژی صلح امیز هسته ای رای یک ملت را پای میز مذاکره
بیاوریم اما هنگامی که یک گروه اقلیت م ی کوشــند رای
ملت را نادیده بگیرند چه باید کرد؟ قانون اساسی به خوبی
راه را نشان داده است؛ همه پرسی از ملت در شرایطی که باید
از میان نمایندگان ملت یــک نیروی اجتماعی داوری کند.
ه ر چند مراجعه به ارای عمومی اولین راه حل نیســت ،اما
م ی تواند اخرین راه حل باشد؛ راهی ب رای تمکین اقلیت به
اکثریت .دموکراسی حفظ حقوق اقلیت در حکومت اکثریت
است ،به شرط انکه اقلیت ،حکومت اکثریت را به رسمیت
بشناسد!»
پس صورت مساله روشن شــد؛ دولت م ی خواهد در
مورد مذاکرات هسته ای رفراندوم برگزار کند.
حاال باید به ســطح دیگر تحلیل بپردازیم .اگر فرض
اولیه ما در مورد موضوع رفراندوم درست باشد خیلی راحت
باید گفت حســن روحانی م ی خواهد نشــان م ی دهد که
م ی خواهد زمین بازی را عوض کرده و ان را از ســطح اولی
ب رای قدرت به قعر جامعه بیاورد .چه اتفاقی افتاده که چنین
نسخه ای تجویز م ی شــود؟ اگر صورت موضوع ان چیزی
باشد که اقای قوچانی م ی گوید باید پرسید که مجلس دقیقا
چه مانعی بر سر مذاکرات ایجاد کرده است؟ ایا مثال طرحی
3فوریتی تصویب شده که جلوی ادامه مذاکرات را بگیرد؟
ایا توافق ژنو توسط مجلس نقض شده؟ ایا تمدید توافق ژنو
توسط مجلس ب ی اعتبار شده است؟
پس چرا چنین نسخه ای تصویب شده که با تخفیف
جایگاه مجلس و البته مهمتــر از ان نهادهایی حاکمیتی
عالی نیاز به نظ ر سنجی از عموم مردم پدیدار گشته است؟
همه چیز روشن و شفاف است؛ منعی ب رای مذاکرات و ادامه
ان وجود ندارد ،انچه مهم است حفظ خطوط قرمز نظام است
که انها نیز کامال شفاف و صریح بارها از سوی مقام معظم
رهبری اعالم شده است.
واقعیت ان است که انتخابات 92یک رفراندوم بود اما
نه با موضوع واگذاری حقوق هسته ای ای ران بلکه با موضوع
نحوه مواجهه و مذاکره با غــرب .اقای روحانی انتخابات را
برد چرا که م ی گفت م ی توانم بدون از دســت رفتن حقوق
هســته ای ای ران و زیر پا گذاشــتن خطوط قرمز تحریم ها
را ب ر دارم و چــرخ کارخانه ها را بچرخانــم .او از لزوم مذاکره
مستقیم با کدخدا سخن گفت و با یک تابوشکنی بزرگ و
افزایش سطح انعطاف نظام به جهت اعتمادی که در سطوح
عالی قدرت نسبت به او وجود داشت پا به میدان مذاکرات
گذاشت .او با حفظ همان شرایط حتما همیشه مورد اعتماد
مردم و حاکمیت خواهد بود.
به نظر م ی رســد برخی تئوریسی ن ها با این فرض که
«قدرت از قعر جامعه م ی جوشد» م ی خواهند او این تصویر
را به جامعه مخابره کند که من م ی خواهم تصمیمات کالن
را به شما بســپارم و از بین ببرم و این شما هستید که باید
تصمیم نهایی را بگیرد .اینکه سیاســت عرصه نخبگان
است البته هرگز به معنای عدم حضور مردم نیست اما حتما
اگر بنا بر دموکراسی باشــد باید به نهادهای انتخابی مردم
و تصمیم انها در هر شــرایطی حتی اگر باب میلمان نبود
هم احترام بگذاریم.
روحانی بایــد در کاراکتر خودش باقــی بماند .مردم
به او رای دادنــد چرا که گفتمان اعتــدال را به میان اورد و
از هزینه های افراط ی گری ســخن گفت .مردم از جنجال
و حاشیه در دوران رئی س جمهور ســابق خسته و ب ر اشفته
بودند .حاال زمان اعتدال و ارامش است.
اقای روحانی! روحانی بمانید و به توصی ه ها ب رای رفتن
به سمت سیاست خیابانی گوش نکنید!
دولت
لطفا بفرمایید منظور اقــای روحانی از برگزاری
رفراندوم مشخصا چه موضوعاتی است چون ما
درحال حاضر دو مساله مهم داریم یکی مذاکرات
هسته ای است و دیگری برقراری رابطه با امریکا.
شــما فکر می کنید کدام یک از این دو موضوع
مدنظر اقای روحانی اســت و نیــاز به برگزاری
رفراندوم دارد؟
هردو موضوع این قدر اهمیت دارد که بشود درباره انها
رفراندوم برگزار کرد .من فکر می کنم در مسائل مهمی چون
بحث هسته ای و همچنین برقراری رابطه با امریکا باتوجه به
مشکالتی که وجود دارد و باتوجه به روندی که افراطی های
مخالف دولت درپیش گرفته اند ،رفراندوم می تواند راهکاری
برای حل این مسائل باشد .البته من معتقدم این دو موضوع
عالوه بر رفراندوم با حکم ولی فقیه هم می تواند حل شود .در
واقع غیر از این دو راه نمی توان این دو مساله مهم را حل کرد.
درخصوص برقراری رابطه با امریکا سوال اقای
روحانی از مردم چه خواهد بود؟
نبایدنگران
رفراندومباشیم
معموال رفراندوم به شکل بله و خیر مطرح می شود
چراکه فرصت اظهارنظر ان چنانی برای مردم نیست ،بنابراین
باید یکی از این دو گزینه را انتخاب کنند.
فکر نمی کنید طرح موضوعی بــا این صراحت
زمینه ساز سوءاستفاده و زیاده خواهی طرف مقابل
می شود یا اینکه با اصول نظام ضدیت دارد؟
گفت وگوی مثلث با داریوش قنبری
زهره دیانی
خبرنگار
همه پرسی و رفراندوم موضوعی است که از سوی
دکتر حسن روحانی مطرح شده است .ایشان در
سخنرانی اخیر خود در همایش اقتصاد ایران ،به
موضوع برگزاری رفراندوم اشاره کرده و گفته اند :
«خوب است بعد از 36سال یک بار هم که شده این
اصل قانون اساسی را اجرا کنیم و برای مسائل مهم
اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی به جای
انکه قانونی در مجلس تصویب شود ،ماده قانونی
یا برنامه را مســتقیم به ارای مردم و همه پرسی
بگذاریم» نظر شما در این خصوص چیست؟
باتوجه به تنظیم این روابط رفراندوم می تواند مکانیزمی برای
حل برخی از مسائل باشد ،بنابراین خوب است در مسائل مهم
و اساسی که در کشور ما وجود دارد به این اصل قانون اساسی
توجه جدی و اساسی شود.
اقای روحانی مهرماه سال گذشته هم به موضوع
نظرسنجی اشاره داشتند .دلیل تاکید دوباره ایشان
در شرایط فعلی به برگزاری رفراندوم چیست؟
من عرض کردم در مســائل این چنینی رفراندوم یا
حکم ولی فقیه راهکاری است که باعث می شود دیگران به
مناقشات نپردازند و مخالفان ســنگ اندازی نکنند .در رابطه
با اهمیت برقراری رابطه با امریکا هم اگر منافع ملی ایجاب
کند باید به بحث برقراری رابطه بیندیشیم .مسئوالن نظام
جمهوری اسالمی هم نگفته اند که تا ابد با امریکا قطع رابطه
باشیم ،درواقع اگر امریکا تغییر مشی و رفتار دهد می توانیم با
این کشور رابطه برقرار کنیم.
شــما می فرمایید اگر امریکا تغییــر رفتار دهد
می توانیم با این کشــور رابطه برقرار کنیم؛ اگر
اینگونه شود قبول دارید که دیگر نیازی به برگزاری
رفراندوم نیست چراکه مسئوالن نظام خودشان
می نشــینند و تجزیه و تحلیل می کنند تا رابطه
برقرار شود؟
بله ،کامال درســت اســت .اما حل مســائل مهم
این چنینی از طریــق رفراندوم و حکــم ولی فقیه کم هزینه
خواهد بود.
موضوع دیگری کــه گفته می شــود در بحث
رفراندوم شــاید مورد نظر اقای روحانی باشد
موضوعات هســته ای اســت .اگر قرار باشــد
درخصوص این مذاکرات نظرسنجی صورت گیرد
به چه صورت خواهد بود؟
رفراندوم برای این موضوع هــم می تواند درقالب
یک سری سوال مطرح شود.
یعنی می شود با رفراندوم نظر مردم را درخصوص
داشتن سانتریفیوژها و تعداد ان پرسید؟
بله می شود.در ارتباط با بحث هسته ای ما یک سری
خطوط قرمز داریم در واقع اگر منافع ملی و حقوق هسته ای
مثلث | شماره 248
جمهوری اسالمی از دو مفهوم جمهوریت و اسالمیت
شــکل گرفته .رفراندوم یکی از ابعاد جمهوری اســامی و
جمهوریت نظام است .جمهوریت فقط این نیست که مقامات
بلند پایه نظــام را از طریق انتخابات برگزیننــد .یکی از ابعاد
جمهوریت ،مشارکت دادن مردم در تصمیم گیری های مهم
و اساسی کشور است که از طریق رفراندوم امکان پذیر است.
من فکر می کنم توجه اقای روحانی به بحث رفراندوم از باب
عنایتی است که ایشان به مردمساالری و بعد جمهوریت نظام
جمهوری اسالمی دارد .از طرف دیگر مخالفین افراطی دولت
هم که وزن چندانی نیز در انتخابات سال گذشته نداشته اند،
خودشــان را به عنوان نماینده ملت معرفی می کنند و طوری
صحبت می کنند که انها سخنگوی ملت هستند ،درحالی که
اقای روحانی نماینده عالی ملت است که اکثریت مطلق ارا
را کسب کرده است .بحثی که رئیس جمهور مطرح می کند
می تواند پاسخی به این افراطی ها باشد.
از دیدگاه شــما برقراری رابطه با امریکا برای ما
چه مزایایی دارد که برگــزاری رفراندوم را مهم
جلوه می دهد؟
سیاست
یکی از اصول قانون اساســی ما به بحث رفراندوم
اختصــاص دارد کــه نشــان دهنده اهمیــت ان در نظام
مردمساالری دینی ماســت اما متاســفانه برخی طوری از
رفراندوم صحبت می کنند که ان را تبدیــل به تابو کرده اند.
مثل اینکه این اصل در سیســتم حقوقی ما جایگاهی ندارد.
به هرحال براساس قانون اساسی ،رئیس جمهور مجری قانون
اساسی است ،بنابراین من معتقدم پرداختن اقای روحانی به
بحث رفراندوم را باید به فال نیک گرفت چراکه این حرکت
رئیس جمهور در راستای احیا و توجه جدی به یکی از اصول
مهم قانون اساسی است.
در گذشته برخی تصمیمات توسط مجلس گرفته شد،
مثل همین هدفمند شدن یارانه ها ،درحالی که باید برای ان
رفراندوم برگزار می شد چراکه طبق قانون اساسی گفته شده
مسائل مهم کشور از طریق همه پرسی قابل حل است ،البته
به رغم اینکه این اصل درقانون اساسی ما امده اما رفراندوم و
همه پرسی فقط در چند مورد خاص برگزار شده است که اخرین
مورد ان بازنگری قانون اساسی در سال 68بود .بعد از ان دیگر
رفراندوم نداشته ایم .قانون اساسی ما یک میثاق ملی است که
روابط حکومت شــوندگان و حکومتگران را تنظیم می کند و
1
داریوش قنبری م ی گوید« :ارمان ما منافع
ملی ماست .مصلحت نظام و منافع ملی از هر
مصلحتی باالتر است بنابراین باید این دو مهم
درنظر گرفته شود و تمامیت ارضی حفظ شود.
دراین راستاباید مســائلی که تقویت نظام را
ب ه دنبال دارد ،پذیرفت ».با این چهره اصالح طلب
پیرامون مباحث مطرح شده در مورد اظهارات
اخیر حسن روحانی گفت وگو کردیم.
بحث این نیست که انها بخواهند سوءاستفاده کنند.
برای حل مسائل و مشکالتی که در کشور داریم و به نوعی با
منافع ملی ما در ارتباط است نباید خیلی نگران این باشیم که
پرداختن به حل این مسائل موجب سوءاستفاده دیگران شود.
من فکر می کنم کشور ما این قدر قدرتمند و توانمند است که
نگران سوءاستفاده دیگر کشورها نباشیم و با اتکای به قدرت
ملت وارد بحث های این چنینی شویم.
39
دولت
ما را به رسمیت بشناسند مساله حل می شود و دراین صورت
ما اماده ایم باانها کنار بیاییم .تا االن هم پیشرفت های خوبی
حاصل شــده اســت بنابراین اگر همین روند ادامه پیدا کند
می تواند مسائل و مشکالت ما را حل کند.
اقای روحانی در سخنان اخیر خود اشاره کرده اند
ارمان ما سانتریفیوژها نیست .تحلیل شما از این
گفته ایشان چیست؟
ی
اددا
ش
ت
ارمان ما منافع ملی ماست .مصلحت نظام و منافع
ملی از هر مصلحتی باالتر است بنابراین باید این دو مهم درنظر
گرفته شود و تمامیت ارضی حفظ شود .دراین راستاباید مسائلی
که تقویت نظام را به دنبال دارد ،پذیرفت.
باتوجه به اینکه نهادهای انتخابی چون مجلس و
دولت در کشور ما از سوی مردم انتخاب می شوند،
به نوعی تصمیم گیری درباره مســائل مهم را به
منتخبان خود واگــذار کرده اند .باایــن نگاه ایا
بازهم نیازی هست که برای برگزاری رفراندوم
هزینه های دیگری به کشور تحمیل شود و مردم
را هر روز به خیابان ها بکشانیم؟
ماکه هنوز مردم را به خیابان ها نکشانده ایم ،ما تاکنون
فقط چند رفراندوم داشــته ایم .به هرحال رفراندوم در قانون
اساسی ما امده اســت تا مردم را در تصمیم گیری های مهم
و کالن کشور مشــارکت بدهد ،پس ما نباید از حضور مردم
بترسیم.
دغدغه افرینیبی حاصل
پس در اینجا وظیفه مجلس چیست؟
وظیفه مجلس هم قانون گذاری است .از همه مهم تر
مجلس وکالی مردم هستند و حق دارند برخی تصمیمات را
بگیرند ،درواقع این موکلین هستند که اهمیت دارند .اما باید
پذیرفت برخی مسائل خیلی مهم و اساسی هستند ،بنابراین
برای ان مســائل مهم رفراندوم درنظر گرفته شده است ،در
واقع این گونه نیست که برای هر موضوعی هر روز مردم را به
خیابان ها کشاند .البته رفراندوم هزینه هایی دارد ،همان طور
که منافعی هــم دارد .رفراندوم می تواند پایان یک ســری
مناقشات باشد.
شــما فرمودید رفراندوم مخالفــان را مجبور
می کند نظر و کار دولــت را بپذیرند ،درحالی که
رئیس جمهــور هم باوجود انکــه منتخب مردم
است و مردم با این انتخاب به دولت حق داده اند
سیاست خارجی خود را طبق وعده ای که داده پیش
ببرد اما می بینیم این سیاست ها با مخالفت هایی
روبه روست .دراین شرایط چه تضمینی وجود دارد
که با نظر مردم در رفراندوم مخالفت نشود؟
بله ،درست اســت .انتخابات یک رفراندوم است و
مردم رئیس جمهور را انتخاب کرده اند اما طیف افراطی مقابل
دولت نمی خواهند رای مردم را بپذیرند ،بنابراین در پاسخ به این
مخالفان و سنگ اندازی انها بازهم نیاز است مردم در صحنه
حضور داشته باشند تا مخالفان بدانند مردم در راهی که انتخاب
کرده اند ثابت قدم و استوار هستند.
یعنی نتیجه رفراندوم می تواند پشــتوانه خوبی
برای دولت مقابل مخالفان باشد؟
قطعا رفرانــدوم می توانــد پشــتوانه خوبی برای
برنامه های دولت باشد.
سیاست
40
مثلث | شماره 248
اگر پس از رفراندوم دلواپســی ها افزایش یابد
چطور؟
بعد از رفراندوم دیگر جایی برای دلواپســی وجود
ندارد ،البته اگر دلواپسی درخصوص منافع ملی باشد ،دولت
هم دلواپســی های خاص خودش را دارد .رهبری هم درباره
تیم مذاکره کننده فرمودند؛ این تیم ثابت قدم و استوار در جهت
منافع ملی حرکت می کنند اما واقعیت این است که افراطیون
نه به دیدگاه های رهبری تمکین می کنند و نه به رای مردم،
بنابراین باید با افراطیون محکم تر برخورد شود و پاسخ مناسبی
به انها داده شود.
چرا رئیس جمهور از همه پرسی سخن گفته است؟
احسان رستگار
روزنامه نگار
2
سخنرانی روز یکشنبه هفته گذشته اقای رئیس جمهور
در اولیــن کنفرانس «اقتصاد ایران ،راهکارهای دســتیابی
به رشد پایدار و اشــتغالزا» بی شــک یکی از پر بحث ترین
سخنرانی های ایشــان از ابتدای شروع به کار دولت یازدهم
است.
تا امروز شنبه ۲۰دی ماه که شــش روز از سخنرانی
ایشان می گذرد ،بسیاری از سیاستمداران و صاحبنظران از
جناح های مختلف ،در این مــورد موضع گیری و مخالفت یا
موافقت خود را اعالم داشته اند.
از این رو مفید به نظر می رسد که نکات ذیل ذکر شود:
-۱یک مفهوم بسیط و خیلی کلی هست ،که اگرچه
از ابتدا توسط مسئوالن نه تنها کشور ما ،بلکه کل دنیا به کار
می رفته است ،اما در دوران ریاست جمهوری اقای خاتمی تا
حدی و مخصوصا اقای احمدی نژاد به اوج خود رســید .این
مفهوم بسیط و کلی را می توان «مدیریت کشور با سخنرانی»
نامید .معنای این عبارت هم واضح است ،اما کاربرد ان مهم تر
از معنای ان است .مدیریت سخنرانی محور ،یعنی اینکه مثال
مسئولی مذاکره کند و صد مصاحبه پیرامون ان یک مذاکره
پخش شــود ،یا یک جاده بین دو شــهر احداث شود و صد
مصاحبه پیرامون این پروژه عمرانی منتشر شود یا یک پله
برقی ساخته شود و صد بار با دوربین های بخش های خبری
مختلف صد او سیما ،پوشش رسانه ای داده شود.
حالت دیگری هم هست که نوبر است و ان ،این است
که کال کاری در مقوله ای مبحث و موضوع سخنرانی انجام
نشده باشــد یا اصال موضوع مربوطه ،اندیشه ای باشد و نه
اجرایی یا موضوعی برای سخنرانی انتخاب شود که خیلی
ارتباطی با کار و فعالیت و دغدغه های معیشتی ،مدنی یا دیگر
دغدغه های مردم نداشته باشد ،بلکه صرفا جمله ای بیان شود
جهت سرگرم شدن عوام و خواص و تا مدتی مقوالت اصلی
و مهم تر به حاشــیه بروند و همه درگیر رد یا دفاع از موضعی
شوند که وقوع ان هم خیلی مترتب نیست .نگارنده اسم این
نوع عملکرد را «دغدغه افرینــی کاذب» می گذارد و معتقد
است که اوج این مدیریت ،در دوران اقای احمدی نژاد وجود
داشته است.
الغرض؛ دغدغه افرینی کاذب یا مدیریت کشور با لفاظی،
به نحو اکمل در هشت سال اقای احمدی نژاد محقق شد و
اگرچه ایشان هشت سال به همین ترتیب خرامان خرامان
کشور را اندکی به پیش برد ،ولی موضع مردم از سیاست ورزی
ایشان ،شد حاصل این نوع نگاه.
اصال روا نیست که اقای روحانی هم از سوراخی گزیده
شود که رئیس جمهور سابق گزیده شد.
-۲رئیس جمهور؛ از مدیریت اجرایی تا نظریه پردازی
مدت هاست که با دو جهان بینی متفاوت ،دعوایی نظری
برقرار است بین دو نگاه؛ یک نگاه که می گوید رئیس جمهور،
باید قوه اجرایی نظام باشد و حتی در ان نگاه ،از تعبیر بولدوزر
استفاده می شود.
نگاه دیگر ،تقریبا برعکس اســت و مدعی اســت که
رئیس جمهور بیشــتر باید یک نظریه پرداز باشد و معاونین
و وزرایش قوای اجرایی او باشــند .این نگاه هم نظر افرادی
است که مخاطبین عزیز ،با اندکی تامل می توانند مصادیق
طرفداران این نگاه را پیدا کنند که کم هم نیستند.
اصل مناقشه ،انجاست که نگاه اول ،به صورتی ناقص
معرفی می شود؛ به این ترتیب که گویی این نگاه مدعی است
که رئیس جمهور باید یک سیاستمدار متوسط ،غیر تحلیلگر،
دور از نظریه پردازی ،با بازوانی ســتبر ،غیر دیده بان و با قوه
مخیله معمولی باشد در حالی که قطعا جز این است.
منظور از اینکه رئیس جمهور باید بولدوزر باشد یا قوه
اجرایی نظام باشد ،به این معنا نیســت که استقالل رای یا
تحلیل پخته و منحصر به فرد نداشــته باشــد ،بلکه به این
معناست که تحلیلش و اســتقالل نظرش در خدمت مردم،
نظام و کشور باشد نه بالعکس.
و دیگر تفســیر صحیح این عبــارات ،بیانگر روحیه و
شخصیت ان سیاستمدار (که در اینجا رئیس جمهور است)
دولت
مثلث | شماره 248
ایا اراده کاربردش جز این است که انسان
را در مســیر تعالی و تکامل و حفظ هر چه
بیشرت و بهرت عزت و صالح حرکت دهد؟
ایا مغز ما این عمل را عاقالنه نمی داند که
از انرژی هسته ای صلح امیز اوال به عنوان
یک حق دفــاع کنیم و ثانیــا از منافع ان
منتفع شویم و ایا قلب ما حکم نمی کند که
یک مسلمان غیرتش باید به جوش بیاید
اگر حقش بنا باشــد پایمال شــود و اگر
بتواند حقش را بستاند ولی سکوت کند؟
سیاست
اســت؛ یعنی رئیس جمهور ،روحیه جهادی داشته باشد نه
اشرافی ،یعنی رئیس جمهور ،بیشتر عمل کند و کمتر حرف
بزند؛ اما اینها اصال به این معنا نیســت کــه رئیس جمهور
بناست مثال فن بیانش خیلی قوی نباشد و سخنور قابلی به
شمار نرود یا اینکه اصال قرار نیست که رئیس جمهور نتواند
در بزنگاه های حساس و سرنوشت ساز ،راسا تصمیم مقتضی
را اتخاذ نماید .اتفاقا رئیس جمهور باید بتواند به احسن الوجه،
مدیریت بحران را عمال به رخ همه بکشد ،اما مدیریت بحران،
در بحران موضوعیت پیدا می کند و بنا نیست که رئیس قوه
مجریه ،بحرانی ایجاد کند تا بعد با حل ان بحران ،خود ناجی
میدان بحران و ان بلوا لقب بگیرد.
اگر تحلیل ها و مواضع رئیس جمهور ،موجب پیشرفت
سریع تر و مکفی تر نظام و بهبود خدمت رسانی به مردم شود،
خیر است و مزیت اما اگر یک رئیس جمهور هر قدر هم فصیح
و بلیغ سخن براند ،اما ان سخنرانی ها و اعالن مواضع ،صرفا
در جهت منافع حزبی و گروهی خود باشد ،البته که به عنوان
قطعه ای از جورچینش و بخشی از مسیر نقشه راهش محسوب
می شود ،اما اوال موجب زیان رساندن به مردم شده و ثانیا تاریخ
قضاوت مثبتی درباره هم جهت بودن نگاه او با نگاه یک حاکم
در حکومت علوی نخواهد داشت.
الغرض؛ رسالت اصلی رئیس جمهور ،مدیریت اجرایی
کشور اســت؛ نظریه پردازی نظام توســط ولی فقیه انجام
می گیرد و روح ارمان های نظام هم در قانون اساسی دمیده
شده است .یک رئیس جمهور تحلیلگر ،نعمت است ،اما اگر
تحلیل هایش در خدمت نظام و مردم نباشد و نظام و مردم در
خدمت تحلیل هایش قرار بگیرند ،حاصلی جز حاکمیت دو گانه
و درجا زدن به دنبال نخواهد داشت.
-۳اقای حسن روحانی در بخشــی از سخنرانی خود
گفتند« :ارمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست ،بلکه ارمان به
مغز و قلب و اراده ما وصل است».
قطعا همین طور است ،اما اثبات شــیء که نفی ما ادا
نمی کند .اینکه ثابت شود ارمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست،
ایا به این معناست که ســانتریفیوژ در حالت فعلی ،ابزاری
در خدمت افزایش عزت ،اقتدار ،مصلحــت و منافع ملی و
ارمان های ما محسوب نمی شود؟
ایا اراده کاربردش جز این اســت که انسان را در مسیر
تعالی و تکامل و حفظ هر چه بیشــتر و بهتر عزت و صالح
حرکت دهد؟ ایا مغز ما این عمــل را عاقالنه نمی داند که از
انرژی هسته ای صلح امیز اوال به عنوان یک حق دفاع کنیم و
ثانیا از منافع ان منتفع شویم و ایا قلب ما حکم نمی کند که یک
مسلمان غیرتش باید به جوش بیاید اگر حقش بنا باشد پایمال
شود و اگر بتواند حقش را بستاند ولی سکوت کند؟ ایا کربال
درس دوری از ذلت نیست؟ ایا قلب ما این را حکم نمی کند
که هیهات من الذله؟
الغرض؛ موضوعیت این جمالت مشــخص نیست؛
چرا که اقای روحانی از ابتدای ریاست جمهوری شان مدعی
بودند که امده اند تا با حفظ عزت ،حکمت و مصلحت ،حقوق
حقه مردم را حفظ نمایند و یک گام هم از ان عقب نخواهند
نشست .در ایام انتخابات ،قرار بود سانتریفیوژ به همراه چرخ
زندگی مــردم بچرخد ،ولی به نظر می رســد که االن دیگر
چرخیدن سانتریفیوژ خیلی موضوعیتی ندارد.
-۴رئیس جمهور در قسمت دیگری از سخنرانی گفتند:
«خوب است بعد از 36ســال یک بار هم که شده این اصل
قانون اساسی را اجرا کنیم و برای مســائل مهم اقتصادی،
اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی به جای انکه قانونی در مجلس
تصویب شود ،ماده قانونی یا برنامه را مستقیم به ارای مردم و
همه پرسی بگذاریم».
همه پرسی ،اصل ۵۹قانون اساسی است و برگزاری ان
بالمانع است؛ اما چند نکته:
اوال اینکه خوب است که همه پرســی بعد از ۳۶سال
برگزار شــود ،متاســفانه معنای تلخ و واضحی دارد .معنی
این جمله یعنی اینکه طی ۳۶سال گذشته ،این اصل قانون
اساسی مغفول واقع شده بوده و کسی به ان توجه نمی کرده یا
نمی توانسته ان را اجرایی کند .حال رئیس جمهوری امده که
می تواند به ان عمل کند و مردم برایش در عمل اهمیت دارند.
ثانیا اخرین همه پرسی در سال ۱۳۶۸برگزار شده یعنی
در ۲۵سال پیش و نه ۳۶سال پیش که همه پرسی بازنگری
قانون اساسی بوده است.
ثالثا اصل ۵۹قانون اساسی این است:
«در مسائل بســیار مهم اقتصادی ،سیاسی ،اجتماعی
و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و
مراجعه مستقیم به ارای مردم صورت گیرد .در خواست مراجعه
به ارای عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان
مجلس برسد».
با توجه بــه اینکه همه پرســی باید به تایید دو ســوم
نمایندگان برسد ،ایا می توان باز هم فضاسازی تقابل مجلس
و مردم را مدعی شد؟! وقتی همه پرسی هم از مجرای مجلس
شورای اسالمی می گذرد ،ایا بهتر نیست که دولت به جای
القای غلط و وارونه قوانین ،مجلس و جایگاه رفیع ان که بر
دولت ناظر است را به رسمیت بشناسد؟
الغرض؛ رئیس جمهور و هیات دولــت باید در حرف و
عمل به این باور برسند که مجلس در راس امور است؛ وگرنه
اقای احمدی نژاد به نحو احسن تا انتهای جاده با مجلس رفت
و ثمره اش را هم دید.
-۵دولــت و رئیس جمهــور بایــد نگاهشــان را به
حکومتداری و سیاســت ورزی مشــخص کننــد؛ باالخره
حکومتداری به ســبک نخبــه گرایانه یــا مملکت داری
عوام گرایانه؟
اصال در شــان اقای روحانی نیســت که فضاسازی
رئیس جمهور ســابق را که در کالبد اصولگرایی رخ می داد،
ایشان در پوســته اصالح طلبی محقق کنند .اصالح طلبان،
یکی از نمادهای پوپولیزم و عوام گرایی را رئیس جمهور سابق
معرفی می کنند که الحق و االنصاف دور از واقعیت هم نیست،
اما این اصال به معنای تکرار ناپذیر بــودن وی یا بی رقیب
بودن او نیست.
سلســله مراتب و جایگاه ها در جمهوری اســامی
ایران مشخص است ولی هر چند ســال یک بار باید دعوای
قوه مجریه و قوه مقننه ان هم نه مبتنی بر قانون اساســی و
قوانین بلکه مبتنی بر ســمبه پر زور قدرت رسانه ای را شاهد
باشیم.
اگرچه این نگاه غلط برای اولین بار از زبان سخنگوی
دولت یعنی اقــای نوبخت در برنامه دیــروز ،امروز ،فردا در
مناظره با اقای باهنر مطرح شد و ایشان خطاب به اقای باهنر
گفت« :البته دولت یازدهم بیانگر اخرین خواست و اخرین
سلیقه و اخرین رای مردم هست و از این جهت همه باید نظر
ان را بپذیریم( ».نقل به مضمون)
بعدها نیز همین نگاه بارها توسط شخص رئیس جمهور
و اطرافیان ایشان تکرار شد.
هم از منظر نگاه پوپولیستی و نیز از نگاه اینکه چون
من رئیس جمهور هســتم و اکثریت اراء ملــت را به خود
اختصاص داده ام ،پس هر کاری که میل داشته باشم انجام
می دهم و همه باید تمکین کنند و ابر و باد و مه و خورشید و
فلک باید در کار باشند تا دولت انچه می خواهد عینا اتفاق
بیفتد و همه بگویند ســمعا و طاعتا ،دقیقا جهان بینی اقای
احمدی نژاد بود!
الغرض؛ رئیس جمهور ،همان قدر رئیس جمهور است
و منتخب مستقیم مردم که نماینده مجلس ،نماینده مجلس
است و منتخب با رای مستقیم مردم؛ هر دو مستقیما از مردم
رای گرفته اند و البته رئیس جمهور جایگاهش نسبت به یک
نمایندگان مجلس رفیع تر است ،مبتنی بر قانون (چون یک
نماینده منتخب یک محدوده است و رئیس جمهور منتخب
کل کشــور) ،ولی از کل مجلس قطعــا جایگاهی پایین تر
دارد .نشان به ان نشــان که مجلس می تواند رئیس جمهور
را اســتیضاح کند ولی رئیس جمهــور نمی تواند مجلس را
منحل کند.
حسن ختام این یادداشــت ،چند سوال است که پاسخ
رئیس جمهور یا هر یک از اعضای هیات دولت به ان ،می تواند
رهگشا باشد:
سوال اول:
اقای رئیس جمهور! شانیت و موضوعیت این سخنرانی و
این اظهار نظرات مبنی بر وصل نبودن سانتریفیوژ به ارمان ها و
نیز برگزاری همه پرسی چه بود؟ قرار است مذاکرات به نتیجه
نرسد یا بناست مثل دولت قبل ،قوه مجریه مدام با قوه مقننه
دست به گریبان باشد (قوه مقننه ای که بنا بر فرمایش امام
خمینی (ره) و نیز جایگاه تثبیت شده ان در قانون اساسی در
راس امور است)؟
سوال دوم:
همه پرسی یک استثنا است که فقط در شرایط خیلی
خاص باید اتفاق بیفتد .از ابتــدای انقالب یک بار در مورد
اری یا نه به حکومت جمهوری اســامی ایران برگزار شد
( )۱۳۵۸و یک بار برای اری یا نه مردم به بازنگری در قانون
اساسی ( .)۱۳۶۸ایا اختالفات شما با مجلس از دولت قبلی
نیز وخیم تر است که دولت قبل همه پرسی برگزار نگرد اما
شما پیگیر برگزاری ان هستید؟ ایا با برگزاری همه پرسی
می توانید از اعمــال نظر و نظارت مجلس فــرار کنید؟ ایا
زمانی که خود نماینده مجلس بودید ،می پســندیدید که
رئیس جمهور وقت بگوید برای دور زدن مجلس ،می خواهم
خودم از خود مردم رای بگیرم برای مصوبه مد نظرم؟
سوال سوم:
ایا معقول تر و مشروع تر نیســت که هزینه گزاف و
ی ترمیم و اصالح
غیر قابل هضم برگزاری همه پرسی را برا
طرح هایی مانند مســکن مهر یا بازســازی زیر ساخت ها
اســتفاده کنید؟ اصال بهتر نیســت این هزینه را به مردم
یارانه ای مضاعف دهیــد تا هدف افزایش ســبد رای که
همیشه دغدغه تان هم هست ،تامین شود؟
سوال چهارم:
ایا دولت متخصصان نباید راحت تر می توانســت با
نخبگان و خواص ارتبــاط برقرار کند و ایــا نباید بهتر راه
تعامل با قوای دیگر را می دانســت تا نهایتا بعد از بیســت
ماه از عمرش ،دســت به دامان روش هایــی خاص مانند
همه پرسی نشود؟
سوال پنجم:
ایا بهتر نیست دولت نگاهش را نسبت به مملکت داری
و کشورداری و سیاســت ورزی و کنشگری تغییر دهد و به
این باور برسد که تمامی زمان ،ظرفیت ،اختیارات ،وظایف،
انرژی و دغدغه اش را متمرکز مســائل اصلی و مشکالت
مبتال به و اولویتدار کشور و مردم بکند و مانند دولت قبل،
نیمی از زمانش را درگیر حواشی ســازی یا پاسخگویی به
حواشی نکند؟
41
دولت
حســن روحانی ،رئی س جمهــوری ایران اخیرا
در صحب ت هایی به این موضوع اشــاره داشتند
که در میز مذاکره بحث ارمان و اصول نیســت،
چون در دنیای امروز هر کشوری دنبال منافع و
خواست خود است .پس از نظر ایشان اساس
بحث سیاست خارجی منافع است و نه اصول
و ارمان هــا .ارزیابی شــما از این صحب ت های
رئی س جمهور چیســت؟ ایا باتوجــه به این
صحب ت ها بحث منافع و ارمان هــا را در رابطه
با مسائل مهمی همچون هسته ای باید کامال از
هم تفکیک کرد؟
سانتریفیوژنماد
قدرت ملی ماست
گفت وگوی مثلث با مهدی مطهرنیا
انچه در باب منافع گفته م ی شــود بــه بیانی در
برگیرنده ترکیب معناداری از واقعی ت ها ،ارمان ها و نگرش
عملگرایانه ب رای مدیریت واقعی ت ها در جهت زمینه پروری
ب رای رسیدن به ارمان هاســت .در منافع ملی و چگونگی
تعیین ان ،نخبگان سیاســی و حکومتــی به دنبال ایجاد
فضایی مثبت در جهت ترکیب ارمان هــا و واقعیات ب رای
رسیدن به اهداف ملی تعریف شده هستند .وقتی م ی گوییم
منافع ملی در واقع از یک سو نخبگان ملی چشم اندازهای
ارمان گرایانه را نگاه م ی کنند ولی از سوی دیگر واقعی ت ها را
به خوبی دیده بانی کرده و به مدیریت اینده انها ب رای رسیدن
به ان ارمان ها توجه دارند .عملگرایی یا انچه پ راگماتیسم
خوانده م ی شــود ب ر اســاس اموزه واقع بینی مدیریت شده
در جهت رســیدن به ارمان ها ،توجه دارد .ب ر اساس سنت
پ راگماتیستی امثال جان دیویی و ویلیام جیمز ،اساسا تعمق
و پژوهش در واقعی ت های موجود الزمه عملگرایی اســت.
انچه روحانی به ان توجه دارد مدیریت واقعی ت هاست نه کنار
گذاشــتن ارمان ها .ب رای انکه ما بتوانیم به این مهم دست
یابیم نیازمند مدیریت اینده هســتیم .مدیریت اینده ،پلی
است میان اســتراتژی های واقع گرایانه و اینده نگاری های
چشم اندازسازانه .بناب راین انچه رئی س جمهور م ی گوید نگاه
رفراندوم هسته ای موضوعیت ندارد
صحبت های اخیر روحانی جنبه تبلیغاتی داشت
ناصر ایمانی
کارشناس مسائل سیاسی
سیاست
42
مثلث | شماره 248
4
اقای حســن روحانــی ،رئی س جمهوری ایــران در
صحب ت های اخیرشــان در اولین کنفرانس اقتصاد ایران
به این نکته اشاره داشتند که خوب اســت بعد از 36سال
یک بار هم که شده این اصل قانون اساسی را اجرا کنیم و
ب رای مسائل مهم اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی
به جای انکه قانونی در مجلس تصویب شود ،ماده قانونی
یا برنامه را مستقیم به ارای مردم و همه پرسی بگذاریم .اما
بیان چنین مسائلی از زبان رئی س جمهور جای بحث دارد.
من تا زمانی که اقای روحانی مصداقی را ب رای رفراندوم بیان
نکنند این مساله را یک سوژه تبلیغاتی -سیاسی م ی دانم.
ایشان باید مصداق بیاورند که مثال در فالن موضوع
کشور ،الزم اســت همه پرســی انجام گیرد .رفر اندوم که
در قانون اساســی پی ش بینی شــده و درست هم هست،
مربوط به زمانی است که حاکمیت کشور ،نظام و مجموعه
دستگاه های تصمیم گیر به یک معضلی ب ر م ی خورند که
ان را از راهکارهای عادی نم ی توانند حل کنند ،بناب راین نیاز
هســت که به ارای مردم رجوع شود .حال سوال اینجاست
که ایا اکنون چنین موضوعی در کشــورمان داریم که نیاز
به همه پرسی داشته باشــد اما اگر رئی س جمهور مصداق
مشــخص کند م ی توان راجع به ان بحث کرد .به نظر من
صحب ت های اخیر اقای روحانی بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته
است .حال باتوجه به فضای فعلی کشور و برخی مخالفت ها
و موافقت هایی که در موضوع هســته ای وجود دارد برخی
م ی گویند شاید منظور روحانی ،رفراندوم در رابطه با بحث
هسته ای بوده است.
اگر به طور مشخص مصداق بدهند که در مورد ادامه
یا متوقف کردن مذاکرات همه پرسی برگزار شود ،م ی توان
روی ان صحبت کرد که اصال برگزاری همه پرسی در شرایط
فعلی نیاز هســت یا خیر .نم ی توان به صورت کلی مطرح
کرد که باید رفراندوم برگزار شود؛ اگر هم موضوعی نیاز به
همه پرسی داشته باشد باتوجه به سازوکارهای قانون اساسی
م ی توان در این رابطه اقدام کرد.
در حال حاضر به نظر من برگزاری رفراندوم در موضوع
هسته ای اصال موضوعیتی ندارد زی را نظام ،رهبری و شورای
امنیت ملی راجع به این موضــوع تصمیم گیری کرده اند و
مثال قرار شده است که در داخل کشور غن ی سازی مان ادامه
داشته باشــد یا پایبند به قوانین بی ن الملل باشیم و در این
مورد کوتاه نیاییم.
درواقع در رابطه با این مسائل تصمیم گیری شده است
و ممکن است در بحث هسته ای منظور اقای روحانی این
باشد که ایا مردم از این روند راضی هستند یا خی ر ،خواهان
ان هستند که غن ی سازی در ای ران متوقف شود .بناب راین اگر
چنین نظری دارند ،بگویند.
البته باید توجه داشــت که اقــای روحانی مقام دوم
کشور اســت و نباید اظهارنظ رات کلی بکنند که م ی توان
از ان هزاران برداشــت کرد .در این شــرایط مخالفان یک
چیز خواهنــد گفت و موافقــان یک چیز دیگــر .در این
موقعیت ،وضعیت کشور و ارامش روانی ان بر هم م ی ریزد
و بحث های مختلفی مطرح م ی شود.
خب چه کاری است که انقدر کلی صحبت شود .اگر
اقای روحانی احساس م ی کنند که در موضوعی الزم است
همه پرسی انجام شود باید از طریق مجراهای قانون ی اش
اقدام کنند و دالیل شان را ب رای این همه پرسی بیان کنند.
اگر به دور از فضاسازی چنین پیشنهاداتی مطرح شود،
خیلی هم خوب است و در وهله بعدی اگر مجاری قانونی
با ان موافقت کردند ،رفراندوم برگزار م ی شود و اگر مخالفت
کردند هم که منتفی اســت .در عین حال این موضوع که
پیشنهادشان را محرمانه مطرح کنند یا علنی خود یک بحث
دیگر است .همچنین رئی س جمهوری در سخنان شان به این
موضوع اشاره داشتند که اساس بحث سیاست خارجی منافع
است و نه اصول و ارمان ها .باز در رابطه با این صحبت ایشان
نیز ممکن است برداشت های مختلفی صورت گیرد .اما به
اعتقاد من نظر اقای روحانی این نبوده که ارمان ها را کنار
بگذاریم و تنها به منافع بیندیشیم.
زیرا هر نظام سیاسی یک ســری ارمان ها و اهداف
کلی دارد؛ حتی نظام های سرمایه داری اهدافی مانند تسلط
بر کشــورهای جهان و تســلط بر اقتصاد جهان را دنبال
م ی کنند .ای ران نیز یک ســری اهــداف و ارمان های کلی
دارد و تمام دســتگاه هایش مبتن ی بــر ان ارمان ها حرکت
م ی کنند؛ سیاست خارجی ،سیاست داخلی ،قدرت نظامی
و غیره همگی ب ر اســاس ان ارمان ها حرکــت م ی کنند.
مسلما سیاســت خارجی نیز یکی از ابزارهای رسیدن به
ارمان های کشور است .بناب راین اگر منظور ایشان این است
به واقعی ت ها و مدیریت انها ب رای دستیابی به اینده ای بهتر
را مدنظر دارد نه کنار گذاشتن ارمان ها .در اجرا باید عملگرا
بود ولی این عملگرایی به معنای کنار گذاشــتن ارمان ها
نیست بلکه پاسداشت ارمان ها را در گروی دیده بانی صحیح
واقعی ت ها م ی داند.
رئی س جمهور در بخش دیگری از صحب ت هایش
به این موضــوع اشــاره دارد که ارمــان ما به
ســانتریفیوژ وصل نیســت .باتوجه به چنین
صحبتی م ی توان گفت که از نظر ایشان دیگر
در بحث هسته ای مســاله سانتریفیوژها مانند
قبل اهمیت ندارد؟
سانتریفیوژ یا هرگونه دستاورد دیگری نماد قدرت
ملی اســت؛ پایه قدرت ملی در وحدت ملــی ،همگرایی
فرهنگی ،هم بختی سیاسی و اعتالی توسعه همه جانبه
ملی است که نمودهای بارز ان در بخش نهایی یعنی توسعه
همه جانبه در وجوه گوناگون فن اوری ،اقتصادی ،سیاسی،
اجتماعی ،زیســت محیطــی و غیره بروز پیــدا م ی کند.
سانتریفیوژها در اینجا نماد هستند نه پایه قدرت ملی .انچه
اهمیت بیشتر دارد پایه های قدرت ملی است این به معنای
ان نیست که نمادهای قدرت ملی فاقد اهمیت هستند اما در
مقام قیاس همواره باید پایه را مهمتر از نماد دانست .چراکه
نماد اساسا وابسته به پایه اســت و در پرتو وجود پایه های
قدرت اســت که نمادهای قدرت معنــادار و دارای کاربری
قابل قبول م ی شــوند .بناب راین سانتریفیوژها مهم هستند،
اما اهمیت انها ضمنی است نه در برگیرنده اهمیت عینی.
همچنین حســن روحانی به برگزاری رفراندوم
در کشور اشاره م ی کند و م ی گوید برای مسائل
مهم اقتصادی ،اجتماعی ،سیاســی و فرهنگی
به جای انکه قانونی در مجلس تصویب شــود،
ماده قانونی یا برنامه را مســتقیم به ارای مردم
و هم ه پرســی بگذاریم .ایا برگزاری رفراندوم در
که سیاست خارجی متناسب با منافع کشور حرکت کند که
حرف درستی است.
کســی نم ی تواند بگوید سیاســت خارجی مخالف
منافع کشــور حرکت کند .اما حاال ســوال اینجاست که
این منافع کشور به چه معناســت؛ باید گفت به طور کلی
منافع مالی ،منافع وحدت ملی و منافع قدرت یافتن کشور
تماما منافع کشور را شامل م ی شوند .اما تمام اینها نیز در
چارچوب ارمان هایی است .بنابراین اساسا منافع ب ر اساس
دولت
3
مهدی مطه رنیا ،استاد دانشگاه و اینده پژوه
سیاســی در گفت وگو با مثلــث و در رابطه با
صحب ت های اخیر حســن روحانی مبنی بر
برگزاری هم ه پرسی برای مسائل مهم م ی گوید
استفاده از رفراندوم یکی از ظرفی ت های موجود
در قانون اساسی و از توانای ی های مغفول مانده
در جهت مدیریت بحران های داخلی ،منطقه ای
و بی ن المللی ب ر اساس خواســت مردم است.
همچنین او معتقد اســت که اگر این ظرفیت
در قانون اساســی مورد توجه قرار گرفته باید
در صحنه عمل نیز در بزنگاه های تاریخی مورد
غفلت واقع نشــده و از این توانایی و ظرفیت
بهره برد.
به گفته این اســتاد دانشــگاه ،سخن
رئی س جمهور در متن خویش مخالفت هایی را
نشانه م ی رفت که بدون در نظرداشتن خواست
مردم و واقعی ت های موجود به مسائل پیش رو
م ی نگ رند.
اسالمی ،مردم را ولی نعمت خوانده اند .بناب راین باید بر این
نکته تاکید داشت که اســتفاده از این ظرفیت در چارچوب
قانون م ی تواند در مســائل مهم مملکتی سرنوشت ساز و
گره گشا باشد .اگر این ظرفیت در قانون اساسی مورد توجه
قرار گرفته اســت باید در صحنه عمل نیز در بزنگاه های
تاریخی مورد غفلت واقع نشــده و از این توانایی و ظرفیت
بهره برد.
انچه روحانی انجام داده از کارکرد ارجاعی دوگانه ای
برخوردار است ،از یک سو ،او به خواست ملت ارجاع م ی دهد
و راهکار ان را در مراجعه به ارای عمومی در قالب رفراندوم
م ی داند و از ســوی دیگر به متن واقعی ت ها رجوع م ی دهد.
واقعی ت های اجتناب ناپذیری که ممکن اســت ب رای همه
خوشایند نباشــد اما همگان را در ب ر م ی گیرد .گریزناپذیر
است و باید به مدیریت انها در جهت ساخت اینده دقت کرد.
با توجه به انکه اقای روحانی مصداقی را برای این
رفراندوم تعیین نکرده اند ،پس هدفشان از بیان
این موضوع چه بود؟
مثلث | شماره 248
ارمان ها شکل م ی گیرد و منافع زیر مجموعه ارمان هاست.
اگر منظور ایشان این اســت که در سیاست خارجی نباید
ارمان گرایی داشته باشیم ،نباید ایده الیست باشیم یا نباید
ارمان های مان را پیگیری کنیم که این رویکرد اصال مورد
قبول هیچ کس نیست.
ایا تابه حال نظام جمهوری اســامی چنین حرفی
زده است که خیلی ایده الیســتی فقط تئوری های فکری
خودمان را یا اصول و ارزش های دینی خودمان را پیگیری
کنیم و به منافع ملی نگاهی نداشــته باشیم؟ خیر ،چنین
نیست .ایا ارمان ما این است که با حکومت های سلطنتی
و دیکتاتوری که حکومت های غی ر مشــروع ،غی ر مردم ی و
غیردینی هســتند ،قطع رابطه کنیم؟ نه ،باز هم هی چ گاه
چنین مساله ای مطرح نشده است.
درواقــع اگــر جمهوری اســامی ایــران به دنبال
ارمان گرایی بــود باید با بســیاری از ایــن حکومت های
سلطنتی و خودکامه قطع رابطه م ی کرد .از ابتدای انقالب
تا امروز چنین مسائلی مطرح نشده است .سیاست ای ران در
طول این سه دهه گذشته این بود که با تمام کشورهای دنیا
ارتباط داشته باشد ،البته یکی ،دو مورد استثنا مانند رژیم
اسرائیل یا افریقای جنوبی در زمان نژادپرست ها وجود
دارد .حتی ای ران هیچ گاه نخواسته با امریکا هم که
یک قدرت مسلط است ،قطع رابطه کند ،بلکه انها
قطع رابطه کردند.
در نهایت رئی س جمهوری ای ران در بخشی
از ســخنانش به این موضوع اشاره داشت که
ارمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست .من این
حرف را در تقابل با حرفی م ی بینم که بعضی
از مســئوالن نظامی ما اعالم م ی کنند که با
موشــک ها و قدرت نظامی ای ران ،منافع ملی کشور تامین
م ی شود .به نظر م ی رسد این صحبت اقای روحانی در تقابل
با ان حرف باشد به این مفهوم که موشک ها منافع کشور را
تامین نم ی کند .در واقع منافع ملی کشور متشکل از ده ها
پارامتر است که سانتریفیوژ ،قدرت نظامی و موشکی ،تعداد
جمعیت ،حکومت مقتدر ،قدرت اقتصادی و وحدت ملی و
کشور از جمله ان پارامترهاست.
تمام اینها با هم منافع ملی کشور را تامین م ی کنند
و نم ی توان یکی را از بقیه جــدا کرد؛ حال نباید یا ان مورد
را خیلی بزرگ کرد یا اینکه به ان بها نداد .درواقع مجموعه
این عوامل منافع ملی را تشــکیل م ی دهد .یک ســری
صحب ت هایی که اخی را از جانب برخی مسئوالن مطرح شده
است بوی صحب ت های تبلیغاتی سیاسی م ی دهد که این
مساله به نفع فضای روانی کشــور ،وحدت ملی و وحدت
میان مسئوالن مختلف نظام در این شرایط بحرانی نیست.
بلکه بایــد ارامش را حفظ کــرد و حرف هایی زد که
به دور از حرف های پوپولیســتی و تبلیغاتی باشــد .باید
اجازه داد ارامش کشور حفظ شــود و فضای روانی کشور و
درگیری های داخلی به سمت ثبات و کمرنگ شدن برود.
باید بتوانیم از این شــرایط عبور کنیم .اگر ه ر کس
در یک گوشه ای حرفی بزند و شــخصی دیگری بخواهد
جوابش را بدهد ،اوضاع کشور بر هم م ی ریزد.
البته باید توجه داشــت که این فضاها مختص این
دولت نیست و متاســفانه در دولت های قبلی احمدی نژاد
و خاتمی نیز شــاهد چنین حرکت هایی بودیم .در نهایت
اینکه از اقای دکتر روحانی به عنوان یک شخصیت معقول
و معتدل انتظار دیگری م ی رود و انتظار نداریم حرف هایی که
اقای احمدی نژاد م ی گفت را ایشان نیز بگویند.
شرایط فعلی در ایران امکانپذیر است؟
سیاست
حسن روحانی به رفراندوم اشاره م ی کند اما مصداق
ان را معین نم ی کند .او پرســش از مردم در مســائل مهم
مملکتی را یکی از ظرفی ت های نهفته اما استفاده نشده در
قانون اساسی خوانده اســت .اگرچه این ظرفیت و استفاده
از ان مشروط به رای دو ســوم نمایندگان و تایید رهبر نظام
جمهوری اســامی اســت اما این نیز امری پذیرفته شده
است که اســتفاده از رفراندوم یکی از ظرفی ت های موجود
در قانون اساســی و از توانای ی های مغفول مانده در جهت
مدیریت بحران های داخلی ،منطقه ای و بی ن المللی ب ر اساس
خواست مردم است .امام خمینی(ره) رهبر و معمار انقالب
در این چارچوب روحانی بر ان اســت که از یک
سو یاداور شــود که ارای مردم بر مبنای گزینش و رای به
شعارهای انتخاباتی او بوده است که وی را بر کرسی ریاست
قوه مجریه نشانده است و خود بالطبع یک رفراندوم معنادار
است به ویژه باتوجه به رای مردمی به شعارهای انتخاباتی
وی در باب سیاست خارجی و همچنین نقد تحرکات موجود
در مسیر چالش ب رانگیزی در ب رابر فعالی ت های دیپلماتیک
او در عرصه سیاســت خارجی .فراموش نکنیم او در زمانی
سخن گفت که وزیر امور خارجه قدرتمندش در صحن علنی
مجلس باید پاسخگوی پرسش هایی م ی بود که بارها پاسخ
داده بود و رهبری و شخص رئی س جمهور نیز از ان دفاع کرده
بودند .بناب راین روی سخن او در متن خویش مخالفت هایی
را نشــانه م ی رفت که بدون در نظرداشت خواست مردم و
واقعی ت های موجود به مسائل پیش رو م ی نگرند.
43
دروغ هسته ای غرب
سیاست خارجی
انتشار خبر موافقت ای ران با انتقال مواد هسته ای خود به روسیه توسط
یک خبرگزاری غ ربی حرف و حدیث های ف راوانی را پدید اورد .اگرچه ای ران
بالفاصله نسبت به تکذیب این خبر اقدام کرد اما چ رایی انتشار این خبر که
نوعی بازی روانی به شمار م ی امد گمانه هایی را درباره پشت پرده منشا ان به
وجود اورده است .در این پرونده این مساله را بررسی کرده ایم.
وزن کشی ظریف در پارلمان
از شانتاژ خبری اسوشیتد پرس تا سخنان اقای وزیر در مجلس
1
هفته ای که گذشــته ،هفته ای پر خبر در خصوص
مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای 5+1محسوب م ی شود.
شــانتاژ رســانه ای و خبری اسوشــیتد پرس بر سر توافق
هسته ای نامتعارف ای ران و ایاالت متحده امریکا از یک سو و
حضور وزیر امور خارجه کشورمان در مجلس شورای اسالمی
و ادامه خط و نشان کشیدن های جمهوریخواهان سنا ب رای
تخریب روند مذاکرات هسته ای با ای ران از جمله وقایع هفت
روز گذشته محســوب م ی شــود .البته اعالم خبر برگزاری
دور جدید مذاکرات هســته ای را نیز نبایــد از قلم انداخت:
«اسوشیتد پرس از توافقی نا متعارف م ی گوید»...
در حالی که مذاکرات هسته ای در مراحل حساس خود
قرار دارد ،رسانه های غربی چینش پازلی «ناهمگون» ولی
«هدفمند» را در این خصوص اغاز کرده اند .چینش این پازل
نیز معلول تلفیق اهداف کالن ،میان مدت و خردی است که
سران کشــورهای غربی در صدد تحقق انها هستند .بازی
رسانه ای غرب به گونه ای است که ب ر اساس ان ابتدا تصویری
کاذب با چاشــنی ابهام در ذهن مخاطــب نقش م ی بندد.
به عبارت بهتر ،غرب در اغاز بازی تبلیغاتی و روانی خود در
حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه ای نیاز به «اذهان سردرگم»
دارد .این موضوع در دیگر بازی های رســانه ای و تبلیغاتی
غرب نیز قابل مشــاهده اســت .همان گونه که در جریان
مذاکرات شــهریور ماه در نیویورک ،روزنامه نیویورک تایمز
پیشگام و مجری این بازی رســانه ای و تبلیغاتی بود ،این
بار نیز اسوشــیتد پرس به عامل گردش اخبار مغرضانه در
خصوص مذاکرات هسته ای تبدیل شد .ماجرا از انجا اغاز
شد که خبرگزاری اسوشیتدپرس به نقل از دو دیپلمات خبر
داد که ای ران و امریکا توانسته اند به توافق مقدماتی هسته ای
دست پیدا کنند .بر اساس این گزارش ،این دو دیپلمات که
خواستند نامشان فاش نشود در گفت وگو با اسوشیتدپرس
عنوان کردند که «ب رای نخســتین بار در نتیجه مذاکرات
هسته ای ماه دســامبر ،دو طرف توانستند به یک چارچوب
مشترک ب رای رسیدن به توافق نهایی هسته ای دست پیدا
کنند .بر اساس این توافق مقدماتی ای ران متعهد م ی شود که
بخشی از مواد هسته ای این کشور به روسیه منتقل شود! با
این حال دیپلمات ها عنوان کردند که اختالف نظ رات میان
ای ران و امریکا همچنان بر دور بعدی مذاکرات هســته ای
ای ران و گروه 5+1که قرار است 15ژوئن در ژنو برگزار شود،
سایه افکنده است .این دو دیپلمات همچنین عنوان کردند
دو طرف همچنان درباره اینکه چه مقدار از اورانیوم غن ی شده
باید از ای ران منتقل شود ،مذاکره م ی کنند ».این خبرسازی
اسوشــیتد پرس با واکنش صریح ســخنگوی وزارت امور
خارجه کشورمان مواجه شد .مرضیه افخم در این خصوص
م ی گوید« :این خبر را تکذیــب م ی کنم .هیچ گونه توافقی
در هیچ یک از موضوعات مورد مذاکره هنوز صورت نگرفته
اســت .این گونه جوسازی های رســانه ای با اغ راض خاص
سیاسی صورت م ی گیرد و هدف اصلی ان تخریب فضای
مذاکرات و پیچیده تر کردن حل و فصل موضوعات است».
واقعیت امر این اســت که در جریان سلسله مذاکرات
سیاست
هسته ای ،رســانه های غربی رویکرد «اشفته سازی فضای
ذهنی مخاطبان» را در دســتورکار خود قرار داده اند .سخن
گفتن از محتوای مذاکرات هسته ای (ان هم درست زمانی که
مذاکرات پشت درهای بسته برگزار شده است!) یا اعالم اخبار
قطعی به نقل از منابع غی ر موثق و غیررسمی بخشی از این
بازی هدفمند را تشکیل م ی دهد.
در این میــان سیاســتمداران و دیپلمات های غربی
نیز نه تنهــا در مقابل این بازی قــرار نگرفته اند ،بلکه خود
هدایتگر این بازی بودند .نحوه اظهار نظر ،گفتار ،رفتار و حتی
حرکات نمایشی سیاســتمداران غربی جملگی در راستای
تقویت فضای ابهام و دوگانگی میان مخاطبان بود .اساسا
سیاستمداران غربی تولید اشــفتگی و پارادوکس را یکی از
سیاست های رسانه ای رســمی خود م ی دانند و همواره به
ان پایبند هستند!
مذاکرات بعدی در سطح معاونان برگزار م ی شود
برگزاری مذاکرات هسته ای در اواخر دی ماه و در سطح
معاونان ،خبر دیگری است که رسانه های کشورمان ان را به
نقل از عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای مخابره کرده اند.
ســی د عباس ع راقچی ،معاون امور حقوقــی و بی ن المللی
وزارت خارجــه در این خصوص عنوان کرده اســت که دور
جدید مذاکرات ای ران و 5+1که در ســطح معاونان خواهد
بود ،قرار است 18ژانویه ( 28دیماه) در ژنو برگزار و قبل از ان
رایزن ی های دو جانبه با امریکا و روسیه نیز انجام خواهد شد.
ع راقچی در خصوص زمان رایزن ی های دو جانبه با امریکا و
روسیه عنوان کرد که زمان این رایزن ی ها در حال تنظیم است.
این در حالی اســت که حــدود 10روز قبــل ،دولت
امریــکا در اقدامی مغایر بــا توافقنامه ژنــو ،تحریم هایی
علیه 9شخصیت حقیقی و حقوقی ای رانی با ادعای تالش
انها ب رای نقض تحریم هــای امریکا علیه برنامه صلح امیز
هســته ای ای ران اعمال کرد .امریکا این افراد را همچنین
به حمایت از نقض حقوق بشــر در ای ران متهم کرده است.
مقامات وزارت خزانه داری امریکا در بیانی ه ای اعالم کردند،
این اقدام بخشی از تالش ها ب رای اجرای تحریم های موجود
همزمان با مذاکرات هسته ای با ای ران است.
«دیوید کوهن» معاون وزیر خزانه داری امریکا در امور
تروریسم و اطالعات مالی عنوان کرد« :هرچند ما از اعمال
تحریم های جدید مرتبــط با موضوع هســته ای در حین
مذاکرات حمایت نم ی کنیم ،امــا در گفتار و عمل تصریح
کرده ایم که به اجرای تحریم های موجود ادامه خواهیم داد!»
همچنانخطونشانم ی کشند
سخنان ظریف در مجلس شورای اسالمی
رســایی در ادامه و در خصوص نحوه سخنرانی وزیر
امور خارجه کشورمان در مجلس شورای اسالمی م ی گوید:
«اقای ظریف هم البته در صحن علنی بسیار خوب صحبت
کرد و به صراحت از لزوم لغو همه تحریم ها و موضوع ادامه
فعالیت فردو و اراک و پایبندی به خطوط قرمز تعیی ن شده
توســط رهبری ســخن گفت .قبل از اتمام سخنان اقای
کریم ی قدوســی با اقای ظریف صحبت کردم و از سخنان
قاطع ایشان تشــکر کردم و به اقای قشقاوی گفتم که قرار
نیست سوال به رای گذاشته شود .البته اقای ظریف هم از
برخی اشاره ها و مقایس ه هایی که کریم ی قدوسی بین او و
سریع القلم به کار برده بود ،گالیه داشت .گالیه ظریف را روی
کاغذ نوشتم و به اقای کریمی دادم .واقعا هم مقایسه اقای
ظریف با سریع القلم که به کراوات زدن در سفرهای خارجی
پایبند است و نشانه حیات و زنده بودن یک جامعه را اخذ ویزا
از دانمارک م ی داند ،درست نیست و اقای ظریف حق داشت
گالیه کند.
سوال را چه کسی به رای گذاشت؟!
به رای گذاشتن سوال کریم ی قدوسی از محمد جواد
ظریف ،ب رای حمید رسایی جای سوال و ابهام داشته است.
رســایی در این خصوص م ی گوید« :ابتدای طرح سوال با
رئیس جلســه که صحبت م ی کردم ،اقای باهنر گفت که
با کریم ی قدوسی صحبت شــده و قرار نیست سوال را به
رای بگذارد .اقای کریم ی قدوســی هم وقتی در دور پایانی
طرح ســوال بود ،قبل از اتمام ســخنانش ،اعالم کرد که
قصد ندارد ســوال را به رای بگذارد .طرح این نکته از پشت
تریبون در حالی که هنوز چند دقیقه از ادامه سخنان اقای
کریم ی قدوسی باقی بود ،باعث شــد تا برخی از نمایندگان
که منتظر به رای گذاشــتن ســوال بودند ،از صحن علنی
خارج شوند.
نم ی دانم چرا اقای باهنر به یکباره تغییر نظر داد و از
کریم ی قدوسی خواست تا صراحتا اعالم کند که قانع شده
یا نه؟ کریم ی هم که از ایــن کار تعجب کرده بود ،گفت به
رای بگذارید و باهنر موضوع سوال را به رای گذاشت .نتیجه
اعالم شده 125موافق 86 ،مخالف و 8ممتنع شد که معنای
ان 125موافق و جمعا 94نفر مخالف پاسخ ظریف بود .اقای
ظریف هر چند رای اورده بود اما از نحوه پایان جلسه و به رای
گذاشــتن ان راضی نبود و ناراحت شد چون 94مخالف هم
ب رای تیم مذاکره کننده پیام خوبی ندارد .کاش باهنر ب رای به
رای گذاشتن اصرار نم ی کرد!»
الزم به ذکر است که محمدرضا باهنر پس از قانع شدن
مجلس از پاســخ های ظریف عنوان کرد که رای مجلس
نشــان دهنده اعتماد کامل به دســتگاه دیپلماسی و تیم
مذاکره کننده هسته ای است و ما نیز م ی گوییم که به دستگاه
دیپلماسی کشور اعتماد کامل داریم.
برئیس مجلس شورای اسالمی که در جریان سوال
نای
از وزیر امور خارجه ریاست جلسه علنی مجلس را بر عهده
داشت ،پس از صحب ت های نماینده مشهد و رای به قانع شدن
از پاسخ های وزیر امور خارجه توسط نمایندگان ،اظهار داشت:
«چندصدایی در مسائل مختلف کشور امری عادی است و
این چندصدایی در موضوع مســائل هسته ای نیز مشاهده
م ی شود و اســتراتژی نظام ،پافشــاری بر حقوق جمهوری
اسالمی ای ران و دستاوردهای نظام مقدس جمهوری اسالمی
است و بر سر منافع با هیچ کســی تعارف نداریم .ما اعالم
م ی کنیم که به تیم مذاکره کننده هسته ای اعتماد کامل داریم
و مسئوالن باالی کشور نیز با دقت و حساسیت عملکرد تیم
مذاکره کننده هسته ای را رصد و بر ان نظارت م ی کنند».
مثلث | شماره 248
اما هفته گذشته ،وزیر امور خارجه کشورمان میهمان
بهارستان نشینان بود تا در خصوص مذاکرات هسته ای و بنا
به درخواست سوال جواد کریم ی قدوسی ،یکی از نمایندگان
وابسته به جبهه پایداری پاسخ دهد.
حمید رســایی ،نماینده دیگر عضو جبهه پایداری در
خصوص حضور وزیــر امور خارجه کشــورمان در مجلس
شورای اسالمی و می زان رای نمایندگان به نکات قابل توجهی
اشاره کرده است.
رسایی در سایت شــخصی خود در خصوص حضور
محمد جواد ظریف در صحن علنی مجلس شورای اسالمی
م ی گوید« :وزیر محتــرم امور خارجه بــرای دومی ن بار در
خصوص عملکردش در وزارت خارجه و پرونده هسته ای در
مجلس حاضر شد.
دفعه قبل ،حضور اقای ظریف همزمان شد با روزهایی
که قرار بود ب رای دور جدید مذاکرات به دیدار 5+1برود که با
جمع بندی دوستان سوال کننده و توصی ه های صورت گرفته،
سوال از اقای ظریف به رای گذاشته نشد.
ســوال امروز اما محورهای مختلفی داشت .از همان
ساعت های اول شروع جلســه برخی از چهره های مجلس
واسطه شدند تا نماینده سوال کنندگان -اقای کریم ی قدوسی
سوالش را پس بگیرد .وقتی با پ س گرفتن سوال موافقتنشــد ،رایزن ی های متعددی ب رای به رای نگذاشــتن سوال
تمجید رسایی از صحبت ظریف در مجلس
سیاست
در ان ســوی دنیا ،یعنی در واشــنگتن و در کنگره،
جمهوریخواهان نخستین روزهای حضور حداکثری خود را
سپری م ی کنند .جمهوریخواهانی که به قول خود در حال
یارگیری از دموکرات ها جهت تصویب تحریم های تازه علیه
ای ران هستند.
این روزها سناتورهای حزب جمهوریخواه یکی پس از
دیگری موضوع «وضع تحریم های تازه علیه ای ران» را محور
اصلی سخنان خود قرار داده اند .در مقابل افرادی مانند سناتور
کرک ،سناتور مک کین و سناتور لیندسی گراهام و ،...مقامات
کاخ سفید نسبت به وضع هرگونه تحریم کنگره علیه ای ران
هشدار داده اند .با این حال برخی سناتورهای جمهوریخواه
معتقدند که با از بیــن بردن حق وتــوی رئی س جمهوری
ایاالت متحده امریکا و یارگیری از حزب دموکرات ،باید ه ر چه
سریع تر پازل های مذاکرات را بر هم زد.
هافینگتن پســت در ایــن خصوص م ی نویســد:
«جمهوریخواهان چشم به طرح و ابتکار کلیدی دولت اوباما
دوخته اند؛ مذاکرات هسته ای ای ران .درحالی که دولت اوباما
در تالش ب رای دستیابی به توافق با ای ران است ،نمایندگان و
قانون گذاران در کنگره اعالم کرده اند که انها نسبت به ته ران
بد بین هسند .بســیاری در کنگره اوباما را مشتاق برقراری
روابط با ای ران م ی دانند و کاخ سفید را به دلیل لغو تحریم ها
مورد انتقاد قرار داده اند.
زمان ی که سنا در دست دموکرات ها بود ،سعی بر این
بود که الیحه تشدید تحریم ها در دستورکار باشد اما تبدیل
به قانون نشــود .در مقابل ســنای جدید که تحت تسلط
جمهوریخواهان است این طور فکر نم ی کند .به گفته برخی
منابع در کنگره ،تصویب الیحه تشدید تحریم های ای ران در
اولویت نخست سنا خواهد بود».
سناتور لیندسی گراهام در این رابطه م ی گوید« :شما
با کنگره ای مواجه خواهید شد که وقتی ماجرای ای ران وسط
م ی اید ،به شــدت ،با تحکم و قدرتمندانه عمل کند .شــما
با کنگره ای مواجه م ی شــوید که م ی خواهد در مورد توافق
نهایی نظر دهد».
امــا تصویب یــا تهدید بــه تبدیل الیحه تشــدید
تحریم های ایــران به قانون در طول مذاکرات هســته ای،
کنگره را در مقابل دولت اوباما قرار م ی دهد که همواره گفته
است که ه ر گونه تحریم جدید مذاکرات را از ریل خود خارج
م ی کند .نکته مهم و قابل توجه اینکه جمهوری خواهان در
پروژه یارگیری از دموکرات ها دچار موانعی جدی هستند .حتی
در این میان ،همه سناتورهای جمهوریخواه به صورت مطلق
از تصویب الیحه اعمال تحریم های تازه علیه ای ران حمایت
نم ی کنند .با این حال اصل ی ترین مالحظه ای که مشاوران
ســناتورهای امریکایی (اعم از جمهوریخواه یا دموکرات)
نسبت به ان حساسیتی ویژه دارند ،افکار عمومی امریکاست.
این موضع منجر به کاهش قدرت مانور جمهوریخواهان و
برخی سناتورهای افراطی حزب دموکرات در سنا شده است.
در ان سوی میدان ،سران کاخ ســفید به همراه جان
کری ،جــوزف بایدن و وندی شــرمن با اســتناد به همین
حساســیت افــکار عمومی در صــدد حفــظ همگرایی
دموکرات هــای ســنا و مجلــس نماینــدگان در ب رابــر
جمهوریخواهان هستند .سلب اختیارکردن رئی س جمهور در
وتوی الیحه تحریم کنگره علیه ای ران ،در گرو حمایت ده ها
سناتور و نماینده حزب دموکرات از جمهوریخواهان خواهد
بود .از این رو اوباما مقامات وزارت امور خارجه ایاالت متحده
امریکا و جوزف بایدن ،معاون خود را در خصوص تنظیم بازی
دموکرات ها در مجلس نمایندگان و سنا مامور ساخته است.
شروع شــد .اقای دکتر حدادعادل و نواب رئی س مجلس از
سوال کنندگان خواستند تا سوال را به رای نگذارند.
45
سیاست
خیز غرب برای اورانیوم 5درصدی
منشاء خبر انتقال اورانیوم به روسیه چه بود؟
2
درســت زمانی که مذاکرات در ساکن ترین وضعیت
خود در چند ماهه اخیر به سر م ی برد ،انتشار خبری از سوی
یک رسانه غ ربی فضای موجود را تحت تاثیر قرار داده است.
ماجرا از این قرار اســت که اسوشیتدپرس نوشته که
ایران و امریکا به توافقی دســت یافته اند که ب ر اســاس ان
ته ران مواد هســته ای خود را به روســیه انتقال م ی دهد.
برخی منابع م ی گویند ای ران و امریکا به توافقی موقت دست
یافته اند که ب ر اساس ان قرار است ته ران بخش اعظم مواد
هسته ای قابل استفاده ب رای ساخت تسلیحات اتمی! را به
روسیه انتقال دهد .این خبرگزاری انگلیسی ،توافق مذکور را
یکی از توافقات گفت وگوهای اخیر پس از تمدید هفت ماهه
توافقنامه ژنو اعالم کرده اســت .دو دیپلمات در گفت وگو با
خبرگزاری اسوشیتدپرس مدعی شدند که مذاکره کنندگان
در گفت وگوهای هسته ای که در ماه دســامبر ( 26اذرماه)
برگزار شــد ب رای اولین بار توانستند به دستورالعملی دست
یابند که ضمن مشخص کردن حوزه های توافق احتمالی،
رویکردهای مختلف ب رای حل مناقشــات باقیمانده را هم
مشخص م ی کند.
این خبر که البته با تکذیب وزیر خارجه و ســخنگوی
وزارت خارجه مواجه شده انجا اهمیت بیشتری م ی یابد که
پیش از این با اظهار نظر ریابکوف مواجه بودیم« :موافقتنامه
کشــورم با ای ران درباره خروج مواد هسته ای شاید بخشی از
توافق نهایی ای ران و شــش قدرت جهانی باشد« ،».ب رای
توافق روی الگویی خاص ب رای انتقال مواد هسته ای ای ران
به روسیه ب رای تولید سوخت هسته ای ب رای راکتور بوشهر
تمام پارامترهای توافق نهایی باید ابتدا هماهنگ شــوند.
شرکای ما م ی دانند که چنین فرصتی وجود دارد .ما تنها پس
از طر ح ترتیبات کلی باید تمام مسائل مرتبط با ان را در نظر
بگیریم« ،».چنین توافقی بین مسکو و ته ران ممکن است
بخشی از توافقنامه شود تا به هدف اصلی این توافق کمک
کند؛ یعنی احیای اعتمــاد جامعه بی ن المللی درباره ماهیت
صلح امیز ب رنامه هسته ای ای ران»« ،بدون یک توافق مشترک
نم ی توان به این امر دســت یافت اما کمک خواهد کرد که
به یک مصالحه مشترک نزدیک شــویم«« ،فکر م ی کنم
که فرصت دســتیابی به توافق در حال ظهور است .در این
نشست تمام مسائلی که مانع دستیابی به یک توافق بوده و
منابع کلیدی اختالف هستند ،مورد بررسی قرار گرفتند .تمام
طرف ها بدون استثنا ایده های بیشتری را مطرح کردند .این
اراده وجود دارد که تمام این ایده ها به نحوی کنار هم گذاشته
شوند تا مصالحه ای کلیدی در زمان مقرر به دست اید».
این خبر انقدر اهمیت دارد که جستار پی رامون چرایی و
زمینه های طرح ان به لحاظ فنی م ی تواند دورنمایی مهم از
ناگفته های پرونده هسته ای را فاش کند.
سیاست
46
مثلث | شماره 248
ا ز ترکیه تا روسیه
واقعیت این اســت که این اولین بار نیست که بحث
خروج مواد از ای ران مطرح شــده اســت .نگاهــی به تاریخ
چند ساله مذاکرات هسته ای نشان م ی دهد که حتی یکبار
ســه رئی س جمهور در ته ران با امضای توافقنامه ای در این
مورد به نتیجه ای مهم رســیده بودند .روسای جمهور ای ران،
برزیل و تریکه 27اردیبهشت 1389با توافقنامه ای ده بندی
را به تصویب رساندند که بر اســاس ان مواد هسته ای ای ران
به ترکیه انتقال م ی یافت .مهمترین بخش این توافقنامه به
ماده پنج اختصاص داشــت 1200 :کیلوگرم سوخت اورانیوم
کمتر غنی شده د ر ترکیه به صورت امانت نگهداری شود -که
در مالکیت ای ران خواهد بود -و ای ران و اژانس امکان نظارت
بر ان را دارند.
در ماده شــش این توافقنامه نیز تصریح شــده بود:
«جمهوری اســامی ای ران موافقت خــود را در مورد موارد
فوق به اژانس بی ن المللی انرژی اتمی ظرف هفت روز اعالم
م ی کند و متناسب با درخواست گروه وین (روسیه ،فرانسه،
امریکا و اژانس بی ن المللی انرژی اتمی) جزئیات بیشــتری
درباره تبادل ســوخت از طریق توافقنامه خطی و ترتیبات
مربوط به توافقنامه ای ران و ویــن که متعهد به تحویل 120
کیلوگرم سوخت اورانیوم مورد نیاز راکتور ته ران م ی باشند،
شرح داده خواهد شد ».ماده هفت این توافقنامه بر این نکته
تاکید دارد از زمانی که گروه وین توافــق خود را اعالم کند
طرفین خود را ملزم به اجرای ماده شش م ی دانند و ای ران نیز
موافقت خود را با انتقال 1200کیلوگرم اورانیوم کمتر غنی
شده ( )LEUاعالم م ی کند و گروه وین نیز متعهد م ی شود
120کیلوگرم ســوخت مورد نیاز راکتور تهــران را به ای ران
تحویل دهد.
در ماده هشت نیز پی ش بینی شده است در صورتی که
مفاد این توافقنامه مورد توجه قرار نگیرد حسب درخواست
ای ران ،ترکیه سوخت را به ای ران برگشت دهد .اما این بیانه چرا
و در چه شرایطی امضا شــده بود .نگاهی به روند مذاکرات
هسته ای در ان دوران نشان م ی دهد که وزارت امور خارجه و
شخص محمود احمدی نژاد در ان برهه هنوز از تاثیرگذاران
پرونده هسته ای بوده اند .رایزن ی های موازی دولت و شورای
عالی امنی ت ملی ب رای فراهم امدن شــرایط بهتر مذاکره با
این واکنش کرولی ،ســخنگوی وزارت امور خارجه امریکا
مواجه شده بود« :ایران طی ماه ها اشکالی از مبادله سوخت را
پیشنهاد داد که هیچ یک از انها به نگرانی اصلی بی ن المللی
درباره روند ب رنامه هسته ای ای ران نم ی پردازد».
سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته بود« :اگر ایران
خواهان مبادله ای اســت که نه تنها نیاز بحق ای ران ی ها را
براورده سازد ،بلکه به نگران یهای اصلی بی ن المللی درباره
برنامه هســته ای ای ران نیز توجه کند ،مــا م ی توانیم ان را
به بحث بگذاریم .اما متاســفانه ایران با هیچ نوع پیگیری
بامعنایی ادامه نداد ».کرولی اظهار داشــته بود« :در مرکز
پیشنهاد اژانس این موضوع قرار دارد که ای ران می زان قابل
مالحظه ای از ســوخت اورانیوم خود را منتقل کند و می زان
متناظری سوخت متناسب با راکتور تحقیقاتی ته ران دریافت
کند .ای ران هرگز با این مورد موافقت نکرده است ».مرور اوراق
تاریخی ان دوران نشان م ی دهد که امریکای ی ها ان زمان هم
اصرار بر خروج مواد هسته ای از ای ران داشته اند و بیانیه ته ران
نیز ب رای خروج از بن بست هسته ای تالشی از سوی دولت
قبل ب رای رسیدن به توافق بوده است.
ماجرا چیست؟
امریکای ی ها که اکنــون به طرف اصلــی مذاکرات
هسته ای تبدیل شده اند چرا اصرار به خروج مواد هسته ای
دارند و انچه م ی خواهند دقیقا چیست؟
ای ران در طول ســال های گذشــته می زان مشخصی
اورانیوم 20درصد و پنج درصد تولید کرده بود که در توافق
ژنو تصمیمی در مورد ان گرفته شد .د ر ترجمه رسمی وزارت
امورخارجه ایــران از متن توافقنامه ژنــو در بند عناصر گام
اول چنین امده اســت« :نیمی از اورانیوم موجود غن ی شده
20درصد را به صورت اکسید 20درصد ب رای تولید سوخت
راکتور تحقیقاتی ته ران ذخیره نماید .بقیه 20 UF6درصد را
به مواد کمتر از پنج درصد رقیق نماید .خط برگشت پذیر نیز
وجود نداشته باشد».
در این توافقنامه بندی وجــود دارد که توضیحاتی در
ذیل سند (پ ی نوشت) ارائه شده است.
ای ران اعــام م ی کند کــه فعالی ت هــای خود درتاسیسات سوخت هسته ای نطنز ،فردو یا راکتور اراک را که
توسط اژانس با نام IR-40شناسایی م ی شود ،بیش از این
گسترش نخواهد داد.
-1به ایــن معنی کــه طی شــش ماه ،ایــران به
سانتریفیوژهایی که نصب شده اند ولی غن ی سازی اورانیوم
انجام نم ی دهند گاز UF6تزریق ننماید .ســانتریفیوژهای
اضافی نصب ننماید .ای ران اعالم م ی کند که طی شش ماه
اول سانتریفیوژهای موجود را با سانتریفیوژهایی از همان نوع
جایگزین م ی کند.
-2در چهار ابشــار ســایت فردو که در حال حاضر
غن ی سازی اورانیوم انجام م ی دهند ،از این پس غن ی سازی
باالی پنج درصد انجام نخواهد گرفت و ظرفیت غن ی سازی
افزایش نخواهد یافــت .گاز UF6به دوازده ابشــار دیگر
تزریق نم ی شــود تا در وضعیت غیرعملیاتی باقی بمانند.
بین ابشــارها اتصال وجــود نخواهد داشــت .ای ران اعالم
م ی کند که طی شش ماه اول ،سانتریفیوژهای موجود را با
سانتریفیوژهای همان نوع جایگزین م ی کند.
پس ب ر اساس همین توافق ای ران دیگر دارای اورانیوم
20درصد نیســت و دیگر اجازه تولید ان را نیز ندارد و انچه
باقی مانده مقدار مشخصی اورانیوم پنج درصد است .حاال
امریکای ی ها چشــم به ذخایر این مواد در ایــران دوخته اند
وفشارهایی را بر ان اغاز کرده اند .انتشــار خبر APنیز در
همین راستا ارزیابی م ی شود.
اما ایران چه میزان اورانیوم پنج درصد دارد؟
بنابر گزارش امانو پس از توافق ژنــو تا خردادماه ،93
ای ران 8475کیلوگرم اورانیــوم پنج درصد خود را حفظ کرده
بود اما در حدفاصل خردادماه تا شهریورماه امسال ،این مقدار،
710کیلوگرم کاهش پیدا کرده و به رقم 7765رسیده است.
منتقدان مذاکرات هســته ای م ی گویند اقدام عجیب
در کاهش ذخایر فعلی اورانیوم پنج درصد ،گزاره ای است که
فراتر از تعهدات ایران در توافق ژنو به حساب م ی اید.این اقدام
از ان جهت فراتر از امتیازات و تعهدات گسترده است که ای ران
متعهد شده بود از زمان اجرای توافق ژنو ،مقدار اورانیوم جدید
پنج درصدی که توسط ای ران تولید م ی شود به اکسید تبدیل
شود ،نه انکه اورانیوم های پنج درصدی که پیش از توافق،
تولید و ذخیره شده بود نیز از بین برود.
در توافق ژنو در این باره امده است« :هنگامیکه خط
تبدیل UF6غنی شده تا پنج درصد به UO2اماده گردید،
ای ران تصمیم گرفته اســت مواد UF6جدیدا غنی شده تا
سطح پنج درصد طی دوره شــش ماهه را به اکسید تبدیل
کند ،همان گونه که در برنامه عملیاتی کردن تاسیســات
تبدیل ،به اژانس بی ن المللی انرژی اتمی اعالم کرده است».
در برگه اطالع رسانی کاخ سفید (فکت شیت) در توضیح این
امتیاز ای ران امده است« :ای ران تعهد کرده است پیشروی در
زمینه تولید ذخایر اورانیوم 5 /3درصدی را متوقف کند :ذخایر
اورانیوم پنج درصدی خــود را افزایش ندهد ،بدین ترتیب به
مقدار ذخایر در پایان شــش ماه افزوده نم ی شود و تولیدات
جدید نیز به شکل اکسید در م ی اید».
منتقدان م ی گویند این امتیاز ای ران در توافق ژنو ب رای
سیاست
غرب امتیاز بزرگی به حساب م ی امد چرا که با اکسید کردن
اورانیــوم پنج درصد جدید ایــران ،ذخایــر ان افزایش پیدا
نم ی کند و این یعنی اینکه ظرفیت ایران ب رای تولید اورانیوم
20درصد محــدود باقی م ی ماند .چرا که بــرای تولید 500
کیلوگرم اورانیوم20درصد (حداقــل اورانیوم مورد نیاز ب رای
– breack outقابلیت فرار هســته ای) پنج تن اورانیوم
پنج درصد نیاز است .به همین دلیل است که مقامات غ ربی
به منظور دور نگه داشتن ای ران از قابلیت تولید اورانیوم 20
درصد ،عالوه بــر توقف فرایند تولید 20درصد ،توانســتند
امتیاز اکسید کردن اورانیوم های پنج درصد جدیدا تولید شده
را بگیرند و در گام نهایی به دنبال ان هستند این ذخایر را به
500کیلوگرم کاهش دهند تا ای ران به صورت جدی از فرایند
تولید اورانیوم 20درصد دور بیفتد.
نقش روسیه
مثلث | شماره 248
اشکارا مشخص اســت که روس ها از
توافقی که به ایران اجازه تامین سوخت
نیروگا ه هایش را بدون نیــاز به خارج
می دهد حمایــت نکند .این شــرایط
سبب می شود که روســیه توافقی را که
ایران توانایی تولید سوخت الزم برای
تاسیسات هسته ای بدون وابستگی به
روسیه دارد را نپسندد
سیاست
بهتر است نگاهی دقی ق تر به این ماجرا بیندازیم .باید
این سوال را مطرح کنیم که غیر از امریکای ی ها چه کسانی
از خبر انتقال مواد از ای ران سود م ی برند؟ در جواب این سوال
شاید بتوان اینگونه تحلیل کرد« :در ماه های گذشته بارها
موضوع انتقال مواد هســته ای ای ران به روسیه مطرح شده
اســت که ه ربار مقامات ای رانی به صراحت ان را رد کرده اند.
نقش و اهمیت سیاست روسیه در پرونده هسته ای ای ران از
ویژگ ی های متمایز برخورداربوده است».
در این میان ،برخی تحلیلگــران با نگاه تردید امیز به
نقش افرینی روســیه در مذاکرات هســته ای ای ران و غرب
نگاه کــرده و برخی دیگــر معتقد به نقــش میانجی این
کشور در موضوع هسته ای کشــورمان هستند .پس از این
که کشورهای مذاکره کننده با ای ران از ســه کشور اروپایی
(انگلیس ،فرانســه ،المان) فراتر رفت و ســه کشور عضو
دائم شورای امنیت (امریکا ،چین و روسیه) نیز به مذاکرات
پیوستند ،روند مذاکرات با تغیی رات مثبت و منفی فراوانی روبه
رو شد .دراین میان نقش روسیه به عنوان یکی از اعضای دائم
شورای امنیت که به دلیل تنش با غرب روابط به ظاهر مثبت
و سازنده ای با کشــورمان دارد از اهمیت بیشتری برخوردار
است .روسیه در مذاکرات هســته ای با ای ران از سه اهرم وتو
در شورای امنیت سازمان ملل ،نقش افرینی در روند مذاکرات
هسته ای با گروه ۵ +۱و روابط دوجانبه برخوردار بوده است.
شــاید بتوان گفت که در این بین رای وتوی روســیه
م ی توانســت مهم ترین ابزار ب رای تاثیر در پرونده هسته ای
ای ران باشد که این کشور به همه قطعنامه های شورای امنیت
علیه ایران رای مثبت داد و تصویب شد.
بناب راین امروز ابزار وتو در دست روسیه کمترین اهمیت
را در مذاکرات هســته ای دارد ،زی را پس از توافق هسته ای
مقدماتی ژنو (بیســتم جوالی) شورای امنیت تالشی ب رای
تصویب قطعنامه ای جدیــد علیه ای ران نکرده اســت .در
ماه های گذشــته بارها موضوع انتقال مواد هسته ای ای ران
به روسیه مطرح شــده که هربار مقامات ای رانی به صراحت
ان را رد کرده اند .اگر به سابقه پرونده هسته ای ای ران نگاهی
بیاندازیم مشخص م ی شود که خروج اورانیوم ازای ران پی ش تر
نیز سابقه داشته است .در جدید ترین خب ر سازی ،هفته گذشته
خبرگزاری اسوشیتدپرس با انتشــار خبری به نقل از برخی
منابع ،مدعی شد که ای ران و امریکا به توافقی موقت دست
یافته اند که بر اساس ان قرار است ته ران بسیاری از اورانیوم
خود را به روسیه انتقال دهد.
نگاهی به پیشــینه این خبر و مزیت روس ها در این
اقدام نشان م ی دهد که باوجود گفته این خبرگزاری منبع این
اخبار به احتمال زیاد دیپلمات های روسی هستند تا بتوانند با
تحت تاثیر قراردادن فضای مذاکرات ،از توافق هسته ای ب رای
خودشان سود مناسبی کسب کنند .جالب اینکه روس ها در
منطقه به عنوان صادر کننده اورانیوم شناخته م ی شوند .حال
شرایطی را متصور شوید که کشوری به نام ای ران م ی خواهد
وارد بازار انحصاری این کشور در تولید سوخت و اورانیوم شود
و رقیب ان شود .طبیعی است که روسیه خواهان این موضوع
باشد که ایران از این کشور اورانیوم خود را تامین کند.
به عنوان مثال قرارداد ای ران در سال ۲۰۲۱با روس ها در
تامین سوخت نیروگاه بوشهر به اتمام م ی رسد ،در حالی که
ای ران با توجه به ظرفی ت ها و مذاکرات اخیر خواهان این است
که در سال ۲۰۲۱سوخت نیروگاه بوشهر را خود تامین کند.
البته ممکن اســت در ان ســال تصمیم بگیرد که
همچنان ســوخت خود را از روســیه تامین کند ،اما ای ران
خواهان این است که این تصمیم را در شرایطی اتخاذ کند
که خود انتخاب کننده باشد ،نه اینکه مجبور باشد حتما با
روس ها قرارداد ببندد و مایحتاج خود را تامین کند .بناب راین
اشکارا مشخص است که روس ها از توافقی که به ای ران اجازه
تامین سوخت نیروگاه هایش را بدون نیاز به خارج م ی دهد
حمایت نکند .این شرایط سبب م ی شود که روسیه توافقی را
که ای ران توانایی تولید سوخت الزم ب رای تاسیسات هسته ای
بدون وابستگی به روسیه دارد را نپسندد و سعی کند در مسیر
مذاکرات از چالش ها یا گاهی پیشــنهادات غیرسازنده نیز
استفاده کند .این موضوع هنگامی شدت م ی یابد که فضای
کنونی نظام بی ن الملل حاکی از تقابل شدید میان روسیه و
غرب بر سر بحران اوکراین اســت و روسیه نم ی خواهد در
حالت تقابلی در مقابل بلوک غــرب تنها بماند و با از میان
رفتن موضوع هسته ای ای ران فشارهای تحریمی ب رای این
کشور تشدید شود.
شاهد این موضوع نیز بیانیه صریح اخیر وزارت خارجه
روسیه بود که در ان امده اســت در صورتی که تحریم های
امریکا علیه این کشور تشدید شــود ،این موضوع م ی تواند
سبب ضربه خوردن روند همکاری های دو کشور در مسائلی
همچون سوریه و موضوع هسته ای ای ران شود .در حقیقت
با توجه به اینکه ای ران بارها خروج اورانیوم از این کشور را رد
کرده است؛ این اقدامات رسانه ای م ی تواند نخستین گام انها
ب رای تخریب و به بن بست کشاندن مذاکرات باشد .به هرروی
اخبار رسیده از برخی منبع اگاه گویای این است که مقامات
مذاکره کننده ای ران تا کنون زیربار فشــارها ب رای خروج مواد
از کشورمان نرفته و همچنان این مســاله از خطوط قرمز
ای ران است.
47
سیاست
APبه دنبال ایجاد جنگ روانی بود
گفت وگوی مثلث با حشمت اهلل فالحت پیشه
فرهاد کیانفرید
خبرنگار
سیاست
48
مثلث | شماره 248
3
هرچند دور از ذهن نبود که ایران مســاله ارسال
اورانیوم به روسیه را تکذیب می کند اما Apاقدام
به انتشار این شایعه کرد .به نظر شما چه اهدافی در
پس این اقدام وجود دارد؟
به نظر من در موضوع هســته ای ایران ،پیشنهادهای
متعددی مطرح می شــود .اما اینها صرفا پیشنهاد هستند و تا
موقعی که بر سر انها توافقی صورت نپذیرد ،اهمیت چندانی
ندارند .موضوعی که APمنتشــر کرد مساله جدیدی نیست
و طی چندسال اخیر بارها و بارها مطرح شده بود که اورانیوم
غنی شده ایران را به کشورهایی مثل روسیه ،فرانسه و ترکیه
بفرستند و ما در مقابل سوخت مورد نیاز وارد کنیم .اما هیچ وقت
این پیشنهادات مورد قبول قرار نگرفت .به نظر من طرح این
قبیل مسائل نوعی جنگ روانی در شرایط کنونی است .زیرا در
وضعیتفعلیبسیاریازتحلیلگرانمعتقدندکهموضعهسته ای
ایران به یک قفل رسیده است و طرفین امکان پیشروی ندارند
بنابراین زمان بررسی مجدد پیشنهادات گذشته رسیده است .به
نظر من از طرف ایرانی تصمیم اتخاذ نشده که خارج از موافقت
نامه ژنو 3توافقی صورت بپذیرد .طبق این توافق هیچ سوخت
و تسلیحاتی از ایران خارج نمی شود و ایران می تواند در تولید
سوخت در قالبی روشــنگرانه و مورد تائید اژانش ادامه دهد.
بنابراین قطعا انتشار خبر خروج اورانیوم غنی شده از ایران صرفا با
هدف ایجاد جنگ روانی صورت گرفته است .چراکه اگر ایرانی ها
این مساله را بپذیرند ،به معنی عقب نشینی در مواضع گذشته
است و APقصد دارد از این طریق نشان دهد که ایرانی ها از
ش از مذاکرات
مواضع خود عقب نشینی کرده اند .البته شاید پی
وین ما دیدیدم که اخباری از جنس متفاوت مطرح شــد که
هدفشتعدیلموضعامریکایی هابود.یکیازایناخبار،پیشنهاد
«بدوناتصال»بودکهمدعیشدهبودندامریکایی هاپیشنهادی
داده اند مبنی براینکه ایرانی ها می توانند سانتریفیوژ های خود
را نگه دارند اما باید بدون اتصال باشند .یا به طور مثال خبری
مبنی بر پذیرش حفظ پنج هزار سانتریفیوژ از سوی امریکایی ها.
بنابراین طرح اخبار در شرایط فعلی ،تضعیف مواضع ایران است.
به عبارتی APسعی دارد یک فضای ذهنی و روانی ترسیم کند
که در ان ایران از مواضع خود عقب نشینی کرده است.
ایا به طور کلی امکان خروج اورانیوم از کشــور و
ارسال ان به کشورهای دیگر وجود دارد؟
ببینید اگر یادتان باشد ،در زمان طرح پیشنهادی ایران
به برزیل و ترکیه در دوران اقای احمدی نژاد ،توافقی مبنی بر
اینکه ایران بخشی از ســوخت خود را به این کشورها منتقل
کنند ،صورت گرفت .همان موقع انگلیس و امریکا ،بالفاصله
ی علیه
یک روز بعد از ان پیش نویس اخرین قطعنامه تحریم
ایران را تدوین کردند و جمهوری اسالمی مجددا ،تحریم شد.
به عبارتی امریکایی ها حاضر نشدند یک راه حل غیر متحدی را
بپذیرند و قصد داشتند که اگر راه حلی هم مطرح شود ،در قالب
هژمونی امریکا ،صورت بپذیرد .بعد از ان هم هیچ گاه چنین
مساله ای مطرح نشد.
با توجه به اینکه طرح این پیشــنهاد در دهه 80
توسط وزیر امورخارجه روسیه صورت گرفت ،قطعا
این کشور از قبول این طرح از سوی ایران و ،5+1
منافعی به دست می اورد .این منافع چه چیزهایی
می تواند باشد؟
به نظر من روس ها در یک موقعیتی هستند که جمهوری
اسالمی باید با دقت و حساسیت های جدی با انها در تعامل و
ارتباط قرار بگیرند .انها در شرایطی به سر می برند که باتوجه
به شکل گیری موج عظیم تحریم های امریکا و اتحادیه اروپا
علیه انها می تواند این کشور را به یک انزوای بی سابقه بکشاند و
اغازگر مجدد جنگ سرد باشد .بنابراین باتوجه به سابقه روس ها
از دهه 90به امروز ،در چنین شــرایطی انها حاضر هستند که
تبانی های بزرگی با ایاالت متحده امریکا انجام بدهند و منافع
خود را تامین کنند و برایشان اهمیتی ندارد که کشورهای ثالث
در پی این توافق ها ،دچار چه اسیب هایی می شوند .در وضعیت
کنونی هم دو کشور به عنوان کشــورهای ثالث در معادالت
میان امریکا و روسیه وجود دارند .یکی ایران است و دیگری
سوریه .با یک نگاه به پنج سال اخیر متوجه خواهید شد که بارها
و بارها روس ها به امریکایی ها چراغ سبز نشان داده اند .هرچند
نتوانستند منافع زیادی به دست بیاورند ،اما قطعا این روند ادامه
خواهد داشت.
در شایعه مطرح شده توسطه روسیه ،به میله های
سوخت هم اشاره شــده بود .به عقیده شما ،در
شرایط فعلی ما نیازی به میله های سوخت داریم؟
ببینید میزان سوخت جمهوری اسالمی ایران مشخص
است .یعنی سوخت 20درصد برای نیروگاه های پنج مگاواتی
امیراباد تهران می خواهد که یک نیروگاه تحقیقاتی و تولیدی
در زمینه پزشکی است که تا حدود 10سال اینده سوخت این
نیروگاه تامین شده و نیازی ندارد .دومین سوخت که ایران به ان
نیاز دارد ،برای نیروگاه اتمی بوشهر است .این نیروگاه هم طبق
پروتکل الحاقی موافقت تاسیس ان ،تامین سوخت نیروگاه
برعهده روسیه است .یعنی طبق این قرارداد موظف هستند که
مواد خام را تهیه کنند و تبدیل به سوخت هسته ای و میله سوخت
کنند و ان را به نیروگاه تزریق کنند .این کار هم در مرحله اول
صورت گرفته است .بنابراین ایران نیازی به میله سوخت جدید
ندارد .مگر اینکه یک نیاز نمادین باشد که فناوری و تکنولوژی
و افتخار ان متعلق به ایران باشد.
در این شایعه به اورانیوم پنج درصدی هم اشاره
کردند .لزوم تاکید بر این میزان از سوی غربی ها
چیست؟
اوال باید در نظر داشته باشید که جمهوری اسالمی ایران
به میزان فراتر از این هم نیازی ندارد .مگر اینکه در توافق های
اینده ،تصمیمات جدید اتخاذ شود .وگرنه باتوجه به توافق ژنو،
ایران باید سوخت های باالی پنج درصد را از بازار تامین کند.
ســوخت هایی مثل 20درصــد نیــروگاه امیراباد یا
ســوخت های باالی 60درصد برای زیردریایی هــا ،از این
دست موارد هســتند که البته ایران در شرایط فعلی نیازی به
ســوخت های 60درصد هم ندارد و لزومی بــر ایجاد هزینه
اقتصادی وجود ندارد.
صید ماهی دراب های گل الود هسته ای
سیاست
چرا روسیه از انتقال سوخت استقبال کرده است؟
علی بیگدلی
4
کارشناس مسائل بین الملل
درصد ای ران ،بیش از 1500کیلوگرم اعالم شده است و باتوجه
به فعالیت هفت هزار ســانتریفیوژ در نطنز ،با همین تعداد
سانتریفیوژ ها م ی توان همین حجم از اورانیوم غن ی شده را تا
پایان سال اتی مجددا تولید کرد .تردیدها و پرسش ها غیر از
ن از سوی غرب ،مذاکرات وین حلقه
«اعتماد» و ارائه تضمی
مفقوده دیگری نیز داشت .بناب راین اشکال اول این پیشنهاد
روسیه عدم تناســب اورانیوم دریافتی با تحویلی است .چرا
که در شــرایط ایده ال تولید 116کیلوگرم اورانیوم 19/75
درصد تنها نیاز به حدود 800کیلوگــرم اورانیوم 3/5درصد
دارد ،بناب راین دریافت حدود 400کیلوگرم اورانیوم اضافه 3/5
مثلث | شماره 248
پیشنهاد طرف مقابل و مشخصا امریکا و
روسیه این است که ایران اورانیومش را
تحویل روســیه دهد و یک سال هم صرب
کند تا سوخت هسته ای تحویل بگیرد و
البته معلوم نیســت که در طول یک سال
اینده چه اتفاقاتی رخ می دهد
سیاست
نخستین بار در سال ،87وزیر وقت امور خارجه روسیه
یک تئوری و نظریــه ای را ب رای حل مشــکل و اختالفات
در پرونده هســته ای ای ران ،تحت عنوان تئوری گام به گام،
پیشــنهاد کرد .در این تئوری صحبت از این بود که ای ران
در هر ماه می زان خلوص اورانیوم خــود را کاهش دهد و ان
را تبدیل به میله سوخت کند و به
همان میزان هم تحریم ها علیه
ای ران برداشته شود .اما این نظریه
نه تنها سنجیده نبود ،بلکه به هیچ
عنوان مورد تایید طرفین مذاکرات
قرار نگرفت .اما این تنها پیشنهاد
روس ها در پرونده هسته ای ای ران
نبود چراکه پیشنهاد دیگری هم
در همان دوران توســط سرگئی
الوروف مطرح شــد .ماجرا از این
قــرار بود کــه در ان ایــام طبق
گفتــه اقــای صالحــی ،ایران
نیمــی از 240کیلوگــرم کیک
زرد 20درصد غن ی ســازی شــده
خود را ب رای ســوخت نیروگاه ها،
تبدیل به میله های سوخت کرده
و تصمیم داشــت مابقی ان را به
دلیل فشارهای بی ن المللی به میله
سوخت تبدیل کنند .در این میان
روسیه پیشنهادی مطرح کرد مبنی
بر اینکه ای ران اورانیوم غن ی سازی
شده خود را به روسیه ارسال کند و
در قبال ان میله سوخت دریافت
کند .اما کارکرد میله های سوخت
چیســت؟ اورانیوم غن ی شــده،
معموال به صورت قرص هایی که ســطح مقطعشــان به
اندازه یک سکه معمولی و ضخامتشــان در حدود دو و نیم
سانتیمتر است در راکتورها به مصرف م ی رسند .این قرص ها
روی هم قرار داده شده و میله هایی را تشکیل م ی دهند که
به میله ســوخت موسوم اســت .میله های سوخت سپس
در بسته های چندتایی دســته بندی شده و تحت فشار و در
محیطی عایق بندی شــده نگهداری م ی شوند .در بسیاری
از نیروگاه ها ب رای جلوگیری از گرم شدن بسته های سوخت
در داخل راکتور ،این بســته ها را داخل اب سرد فرو م ی ب رند.
در نیروگاه های دیگر ب رای خنک نگه داشتن هسته راکتور،
یعنی جایی که فرایند شکاف هسته ای در ان رخ م ی دهد،
از فلز مایع (سدیم) یا گاز دی اکسی د کربن استفاده م ی شود.
ب رای تولید انرژی گرمایی از طریق فرایند شــکافت هسته
ای ،اورانیومی که در هســته راکتور قرار داده م ی شود باید
از جرم بحرانی بیشــتر (فوق بحرانی) باشد .یعنی اورانیوم
مورد استفاده باید به حدی غنی شــده باشد که امکان اغاز
یک واکنش زنجیره ای مداوم وجود داشته باشد .به هرحال
دولت وقت ای ران با بررسی این طرح پیشنهادی دریافت که
اجرای ان م ی تواند به مواضع نظام و اســتقالل ملی اسیب
برساند .بناب راین مجددا پیشنهاد روس ها از سوی ای ران مورد
قبول واقع نشد .اما نکته قابل توجه در خصوص این مساله
تاکید اژانس و طرفین غربی بر غن ی ســازی 5درصد است
که نکته مهم ی در ان نهفته اســت .غرب ی ها م ی دانند که
تبدیل اورانیوم 20درصد به 90درصد (تبدیل به پلوتونیوم)،
نیاز چندانی به زمان ندارد و روند مشکل سازی نیست .این
در حالی است که عالوه بر اینکه اورانیوم پنج درصد بیشتر
مصرف سایت های داخلی و پزشکی و کشاورزی دارد ،سیر
تبدیل اورانیوم 5درصد به 20درصد نیازمند زمان و هزینه های
بسیاری است .بناب راین تصمیم گرفته شــد که ای ران را به
غن ی سازی پنج درصد محدود ســازند .نکته قابل توجه در
این خصوص این است که در حال حاضر ذخایر اورانیوم 3/5
درصد از ای ران ب ی دلیل است .اشکال دوم ،مدت زمان تبدیل
اورانیوم به میله سوخت است که این فرایند حداکثر بین دو
تا ســه ماه (با توجه به انتقال از روسیه به فرانسه جهت کار
گذاشتن در میله های سوخت) قابل انجام است و قید زمان
15ماهه ب رای این اقدام ب ی معناست ،عالوه بر انکه به دلیل
سوابق متعدد فرانسه و روســیه در نقض تعهدات ،هرگونه
تضمین کتبی ب رای این معامله فاقد اعتبار بوده و نم ی تواند
رفع کننده نگران ی های ای ران باشــد .الزم به ذکر اســت که
اهمیت اورانیوم غنی شده موجود در ای ران ،ان است که از نگاه
طرف غربی این اورانیوم ،برگ برنده ای ران در مذاکرات اتمی
است ،زی را غرب ی ها بیم ان دارند که ای ران این می زان اورانیوم
را که 3/5درصد غنی شــده است در سه
فرایند جدید غن ی سازی به غنای 60 ،20و
90درصد برساند .همچنین نباید فراموش
کرد که اگر این می زان اورانیوم که تقریبا
بخش زیادی از اورانیوم غنی شــده ای ران
در سال های اخیر است را از ای ران بگیرند ،
دســت کشــورمان در مذاکرات بعدی
خالی خواهد بــود ،بنابراین پی ش بینی
م ی شود در چنان وضعیتی طرف مقابل
شروع به پیشــروی دیپلماتیک و طرح
مطالبات جدید کنــد .بناب راین هیچ کدام
از پیشنهادات مطرح شده از جمله بیانیه
و تعهد رســمی طرف مقابل به ای ران در
برگی رنده تضمی ن های واقعی و قابل اعتماد
محسوب نشده و طبیعتا از سوی ای ران رد
شدند .در چنین وضعیتی ،سوال غرب این
بود که پس چه باید کرد و درپاسخ انچه
به عنوان خط قرمز ای ران در این باب مطرح
شــد ،حفظ اورانیوم غن ی شده در داخل و
مبادله ان ،همزمان با ارســال سوخت به
کشورمان اســت .این در حالی است که
پیشنهاد طرف مقابل و مشخصا امریکا
و روسی ه این است که ای ران اورانیومش را
تحویل روسیه دهد و یک سال هم صبر
کند تا سوخت هسته ای تحویل بگیرد و
البته معلوم نیست که در طول یک سال اینده چه اتفاقاتی
رخ م ی دهد و چگونه م ی توان با اطمینان خاطر به بازگشت
این سرمایه امیدوار بود .ای ران ،اصرار دارد که ابتدا سوخت را
تحویل بگیرد و ســپس اورانیومش را بدهد و حداکثر ،این
مبادله تحت نظر اژانس و به طور همزمان باشد .به عالوه،
ای ران در نظر ندارد همه اورانیومش را یکجا بدهد بلکه تنها
بخشی از ان را مبادله خواهد کرد تا ذخیره اورانیوم غن ی شده
در کشور همچنان محفوظ بماند و این برگ برنده در اختیار
ای ران باقی بماند .بناب راین ب ی شک رد پیشنهاد روس ها در ان
دوران یکی از تصمیمات صحیح بود که از سوی ای ران ی ها
اتخاذ شد.
ضمن اینکه اگر بــا این پیشــنهاد موافقت صورت
م ی گرفت ،عالوه بر لکه دار شدن استقالل کشور ،به نوعی
گوشت ای ران زیر دندان های روسیه قرار م ی گرفت .اما متقابال
پذیرش این پیشنهاد ب رای روس ها یک اعتبار چشمگیر در
ب رابر اروپای ی ها به ارمغان م ی اورد و در شرایط فعلی که مورد
غضب اروپا و امریکا قرار گرفته م ی توانســتند ،با استفاده از
موضوع پرونده هســته ای ،امتیازات قابل توجهی به دست
بیاورند .به عبارتی م ی توان گفت روس ها به دنبال صی د ماهی
در اب های گل الود بودند.
49
دولت
جامعه شناسی سیاسی
اصالح طلبانعملگرا شدند
اصولگرایانایدئولوژیک
سیاست
50
مثلث | شماره 248
روایتجامعه شناسانهپرویزامینی
از سیاست ایران
«دال»های تعیین کننده
هر رئی س جمهوری که امده با خود گفتمانی داشــته که نسبت به
سایرین برتر شــده و توانســته هدایت قوه مجریه را برعهده گیرد .جدال
گفتمان ها در هر انتخاباتی انچنان تعیی ن کننده است که م ی تواند نقشه راه
دولت را تعیین کند .به یک معنا اینکه مردم در هر دوره ای چه م ی خواهند
اصلی تعیی ن کننده در مبارزات سیاسی و انتخاباتی است.
شــما دربــاره گفتمان های حاضــر در عرصه
سیاســت قبل از انتخابات ریاســت جمهوری سال
92مباحثی را مطرح کردید .اگــر بخواهید بار دیگر
وضعیت همان گفتمان ها را بعد از یک ســال و نیم
از روی کار امدن دولت اقــای روحانی مرور کنید ان
گفتمان ها در چــه وضعیتی هســتند؟ اصال امروز
در عرصه سیاســی کشــور چه گفتمان هایی قابل
شمارشــند و این گفتمان ها تا چه میزان م ی توانند
ویژگ ی هــای جدید جامعــه همچــون فردگرایی،
منفع ت گرایی ،موج نو ارتباطات ،اتفاقات تشیی ع جنازه
مرحوم پاشایی ،مقابله با فساد و نارضایتی اقتصادی
را پوشش دهند؟
تصویر کلی جامعه ای ران شــرایط تکثر را نشــان
م ی دهد؛ یعنی جامعه کثرت گراست .سه ویژگی را م ی توان
دلیل کثرت گرایی امروز جامعه دانست؛ نخست روند خیلی
پرقدرت «فردگرایی» ناشی از مدرنیزاســیون که فزاینده
اســت .بعد از 26ســال از پایان جنگ برنامه های توسعه
کشور خواسته یا ناخواســته ،اگاهانه یا نااگاهانه ،ارادی یا
غی رارادی دارد در فضای مدرنی زاســیون پیش م ی رود .اگر
به امار طالق و ازدواج توجه شــود طالق و ازدواج دو پدیده
اجتماعی هســتند که می زان تقویت فردیــت را در جامعه
خوب به ما نشــان م ی دهنــد .امروز در کشــور تمایل به
ازدواج ســی ر نزولی و میل به طالق و فروپاشی خانواده ها
سی ر صعودی دارد .دیگر طالق ان قباحت اجتماعی گذشته
را نداشته و امار طالق های توافقی خیلی زیاد است .تفاوت
طالق توافقی با طالق غی ر توافقی ان اســت که دو طرف
دیگر حال و حوصله زندگی مشترک را ندارند .ضمن انکه از
طالق های عاطفی امار بلند باالیی م ی دهند .هم اکنون در
شــهری مثل ته ران فرایند مدرنی زاسیون به طور گسترده،
عمیق و وسیع در حال انجام است ،نرخ طالق به ازدواج یک
به 2/7گزارش م ی شــود به این معنا که در مقابل هر 2/7
ازدواج یک مورد طالق اتفاق م ی افتد حال انکه این امار دو
سال قبل یک به سه بود بناب راین سرعت فرایند زیاد است.
البته به غیر از طالق هایی که ثبت م ی شود خانواده هایی
هســتند که روابط اجتماعی درون انها سرد است ولی این
مساله منجر به طالق نشده است .به هر حال روند فردگرایی
در جامعه ای ران خیلی زیاد اســت .دلیل دوم کثرت گرایی
جامعه به «بحران گروه هــای مرجع» ب ر م ی گردد .در غرب
هم فردگرایی وجود دارد اما انجا مکانیزم هایی روند فردیت را
مدیریت م ی کنند چون اگر فردیت بخواهد مادام ادامه پیدا
کند جامعه فرو م ی پاشد .مثال یکی از کارهای رسانه در غرب
ایجاد انسجام بین افراد است.
یعنی وجدان جمعی را ب ه وجود م ی اورد؟
1
در میانه اتفاقات مهم سیاســت ایران در
ســال های اخیر چرا به ی ک باره حسن روحانی
رئی س جمهور جدید ایران م ی شود؟
اصولگرایانی که بخــش مهمی از قدرت
سیاسی را در اختیار داشتند چگونه از رسیدن
به پاستور بازمانده و اصالح طلبانی که در بدترین
شرایط سیاسی ب ه سر م ی بردند چگونه به قدرت
بازگشتند؟
این مســائل را با پرویــز امینی در یک
گفت وگوی تفصیلی بررسی کرده ایم.
واتساپ ،فیسبوک ،پالس یا هر جای دیگر که م ی خواهد
بگوید.
پیامدها و الزامات شرایط تکثر چیست؟
الزامات شــرایط تکثر ان اســت کــه دیگر غلبه
گفتمانــی در ان رخ نم ی دهــد یعنــی انطور نم ی شــود
که گفتمانی بتواند بــر فضای اجتماعــی مانند انچه در
دوم خرداد رخ داد یا یــک کمی متعادل تــر در انتخابات
ریاســت جمهوری ســال 84غالب شــود .کما اینکه در
انتخابات ریاست جمهوری ســال 92این فضای گفتمانی
ایجاد نشــد .دولت از همان روزهای اول مورد نقد و چالش
قرار گرفت و در ب رابر نقدها اسی ب پذیر بود .یعنی این طور
نبود که فضای ذهنی مسلط پدیدار شده از غلبه گفتمانی،
منتقدین را محتاط کند اما فضای ذهنی مسلط در سال 84
یا 76دو ،سه سال حاکمیت داشت .فضای نقد جدی نبود نه
اینکه کسی حرف نم ی زد ،حرف م ی زد اما شنیده نم ی شد.
پس در وضعیت متکثر اجتماعــی با فضای چند گفتمانی
رو به رو هســتیم یعنی چند گفتمان داریــم که م ی توانند
در بعضی شــرایط و اقتضائات «برتری نســبی» بر دیگر
گفتمان ها پیدا کنند که به نظر من امروز سه گفتمان بزرگ
در کشور وجود دارند.
کدام گفتمان ها با چه دال هایی؟
یک گفتمان ،گفتمان «توســع ه گرایی اقتصادی»
است .در این گفتمان «رشــد اقتصادی» و «تولید ثروت»
اساس است و توسعه با شاخ ص هایی مانند نرخ رشد و نظایر
اینها سنجیده م ی شود.
گفتمان توسعه اقتصادی نمایندگانی دارد که یکی از
مهمترین انها جناح «روحانی -هاشــمی» است .این جناح
رشــد اقتصادی و تولید ثروت و تحقق توسع ه یافتگی را در
تعامل و ارتباط با جهان م ی بینند .در واقع ارتباط و تعامل با
جهان توسع ه یافته به عنوان یکی از راه های توسعه نیست،
بلکه تنها راه توسعه قلمداد م ی شود .این گفتمان نخب ه گرا
است و شعار نخب ه گرایی م ی دهد و مطالبات گروه های نخبه
را دنبال م ی کند .مثال به کسی که یک هزار میلیارد تومان
معوقه بانکی دارد یک رانت 650میلیون یورویی م ی دهد و
وقتی هم مورد اعتراض قرار م ی گیرد این اقدام را شجاعت
دولت م ی خواند اما در عوض وام های قرض الحسنه ازدواج
مثلث | شماره 248
«ازادی» و «عدالــت» در گفتمــان
توســع ه گرایی اقتصــادی مخصوصا با
قرائتروحانی -هاشمیجزءدال هایطرد
ن هاشــمی و روحانی
شده اند .اگر اقایا
امروز دربــاره ازادی صحبــت م ی کنند،
تحمیل رشایط اجتماعی و تامین برخی
منافعسیاسیب رایدولتیائتالفیاست
که بخشی از اصالح طلبان را همراه دارد
وگرنه هی چ گاه بــرای اقایــان روحانی و
هاشمیازادیجدینبودهاست
را که ب رای توده عمومی است پرداخت نم ی کند و م ی گوید
پولی ب رای این کار ندارد ،در واقع نخبه را نسبت به توده ها
در اولویت قرار م ی دهد .دال دیگر این گفتمان تعدیل شعار
اســتقالل به نفع تعامل ،ارتباطات ،مناسبات و همکاری با
غرب است؛ یعنی یکسری خواسته ها و مناسبات ملی به نفع
توسع ه یافتگی از طریق تعامل با غرب تعدیل م ی شود .چون
رشد اقتصادی اساس است عدالت نیز تعدیل م ی شود .البته
در این گفتمان دو گرایش دیگر هم وجود دارد که شــاید با
گرایش نخست دارای تفاوت هایی باشند ،ولی رشد اقتصادی
و تولید ثروت ب رای انها نیز اصل است .گرایش اقای قالیباف
که گفتمان پیشــرفت را مطرح م ی کنــد و گرایش اقای
الریجانی نیز در چارچوب این گفتمان قابل فهم و تفسیر
است ،تفاوت این دو گرایش از دیدگاه هاشمی -روحانی این
است که به درونزایی بیش از برونزایی اهمیت م ی دهند و
مساله کارامدی عمدتا در صحنه اقتصادی مساله انهاست
و در مساله استقالل و عدالت نیز با موضع جناح هاشمی-
روحانی فاصله دارند.
هویت هر گفتمان عالوه بر دال های فراخوانده شده
به دال های طرد شــده نیز نیاز دارد« .ازادی» و «عدالت»
در گفتمان توســع ه گرایی اقتصــادی مخصوصا با قرائت
روحانی -هاشمی جزء دال های طرد شده اند.
اگر اقایان هاشــمی و روحانی امروز دربــاره ازادی
صحبت م ی کنند ،تحمیل شــرایط اجتماعــی و تامین
برخی منافع سیاسی ب رای دولتی ائتالفی است که بخشی
اصالح طلبان را همــراه دارد وگرنه هیچ گاه بــرای اقایان
روحانی و هاشــمی ازادی جدی نبوده است .اقای روحانی
اواخر سال 79ســخنرانی دارد که در مجله راهبرد متعلق
به مرکز مطالعات مجمع تشخی ص مصلحت در بهار سال
80یعنی در اوج دوم خرداد چاپ شــد .ان زمان غی ر ازادی
حرف دیگری نم ی شد زد ،اما او همان زمان درباره تعطیلی
مطبوعات م ی گوید« :تعطیلی مطبوعات حداقل است .ان
رسانه هایی که از خط قرمز امنیت ملی عبور کنند کال باید
از فعالیت سیاسی کنار گذاشته شــوند .یا در فضای امروز
دعوت به تکثر و گفت وگو کردن مثل این م ی ماند کسی که
10-12سالش است در کالس دکترا تحصیل کند و ازادی را
به چهار تا پنج شرط ،مشروط کند ».در دولت اقای هاشمی
هم همین طور بود .ازادی بیشتر یک اولویت داخلی است
و در حوزه فرهنگ و سیاست بروز اصلی دارد.اقای هاشمی
در دوره هشت ساله ســازندگی که برخالف دولت ائتالفی
روحانی ،یک دولت یکپارچه است ،سه نوع وزیر فرهنگ و
ارشاد اسالمی داشــت؛ ابتدا با اقای خاتمی شروع کرد ،بعد
این وزارتخانه تحویل اقای الریجانی شد و در انتهای دولت
نیز اقای میرسلیم مسئولیت وزارت ارشاد را برعهده گرفت.
یعنی منتهاالیه یک طیف تا منتها الیه یک طیف دیگر در
وزارت فرهنگ دولت اقای هاشمی مسئولیت داشتند .یا در
حوزه سیاست داخلی اقای عبداهلل نوری و بعد اقای بشارتی
وزیر کشور بودند .در حوزه اموزش عالی نیز نخست معین
و سپس هاشمی گلپایگانی سکان هدایت وزارت علوم را در
دست گرفتند حال انکه اینها نسبت به یکدیگر منتها الیه
دو طیف سیاسی هســتند .اما در مقابل مرحوم نوربخش
همیشه در استخوان بندی دولت نقش تعیی ن کننده داشت؛
حتی انجایی که به عنوان وزیر اقتصاد از مجلس رای اعتماد
نگرفت .چون مســاله اصلی دولت اقای هاشمی توسعه
اقتصادی بود و بقیه حوزه ها فرعی محســوب م ی شــدند
بناب راین باید مســاله اصلی پیش م ی رفت .اقای هاشمی
جمله معروفــی در انتخاب کابینه خــود دارند که نگرش
اقتصاد محور وی را نشــان م ی دهد .این جمله این بود که
«من یک کابینه کاری تشکیل داده ام چون خودم سیاسی
هستم».
امروز نیز یکــی از محدودیت های دولت روحانی این
اســت که بیش از حد روی شــعار ازادی تکیه م ی کند ،در
سیاست
یعنی فضــا ،ذهنیت و ارزش مشــترک اجتماعی
درست م ی کنند .گروه های مرجع جامعه ای ران در دهه های
مختلف متفاوت بودند .دهه اول انقــاب ،روحانیت گروه
مرجع سیاسی و اجتماعی محسوب م ی شد ،بر همین اساس
همه گروه های غیرروحانی و مکالها ذیل دو تشکل روحانی
به نام های جامعه روحانیت مبارز ته ران و مجمع روحانیون
مبارز تعریف م ی شدند .بعد از جنگ یعنی از زمان روی کار
امدن دولت اقای هاشــمی بوروکرات ها و تکنوکرات ها در
جایگاه مرجعیت قرار گرفتند .بعد از دوم خرداد روشنفکران
بار اصلی این مرجعیت را بر دوش گرفتند .هم اکنون همه
این گروه ها در بحران هســتند و دیگر مرجعیت گذشته را
ندارند تا فردیت در فضای فکری انها به انسجام برسد و ما با
نوعی «خود مرجعی» روبه روییم .دلیل سوم ،ظهور هویت
جدید رسانه ای تحت عنوان «رسانه های خرد»(اینترنتی-
موبایلی) است که خود تحوالتی سریع دارند و شرایط را ب رای
بروز این «خود مرجعی» فراهم کرده اند .به طوری که االن از
نظر واقعی هر فرد یک رسانه محسوب م ی شود و هر وقت
اراده کند م ی تواند حرف خود را در فضای اینستاگرام ،وایبر،
سیاست
51
سیاست
حالیکه ازادی مساله واقع ی اش نیست .ب رای همین خیلی
زود خالف ان را نشان م ی دهد .ادبیاتی همچون تازه به دوران
رسیده ها ،به جهنم و بیسوادان که خطاب به منتقدان دولت
بیان م ی شود حکایت از ان دارد که ازادی امر وجودی ب رای
این دولت نیست .در گفتمان توسع ه گرایی با قرائت اقای
قالیباف و الریجانی هم ازادی و عدالت مساله اصلی نیست
و رشد و پیشــرفت و کارایی اقتصادی اصل قرار دارد .البته
رویکرد اقای الریجانی بیشتر بوروکراتیک و رویکرد اقای
قالیباف بیشتر فنی و تکنیکال و عمرانی است.
گفتمــان دوم «توســع ه گرایی سیاســی»
اســت و مولفه هایی همچون ازادی ،رشــد دموکراســی،
جمهوریخواهی ،جامعه مدنی و تنوع احــزاب را م ی توان
دال های این گفتمــان یاد کرد .مجلس ششــم به عنوان
یک نهاد با شعار گفتمان توسع ه گرایی سیاسی ،مهمترین
طرحی که با سه فوریت داشت اصالح قانون مطبوعات بود.
ی سیاسی بیرون م ی اید.
این عمل از دل گفتمان توسع ه گرای
گفتمان توسع ه گرایی سیاسی نیز نخب ه گراست .خاستگاه
شعار ازادی ،نخبگانی و گروه های خاص است .ازادی ب رای
فردی خوب م ی شود که بخواهد از امتیازی که دارد استفاده
کند مثال اگر صاحب ثروت باشد ازادی به او کمک م ی کند
که ثروتش را ب رای یک کار اقتصادی به کارگیرد یا اهل فکر
باشد ازادی به او کمک م ی کند فکرش را انتشار دهد یا دارای
قدرت باشــد ،ازادی به دردش م ی خورد اما عموم مردم که
از این امتیازات بهره مند نیســتند عدالت اولویت انهاست.
یعنی شعار ازادی و عدالت خاســتگاه اجتماعی متفاوتی
دارند .عدالت شــعار توده عمومی و ازادی شعار نخبگانی
محسوب م ی شود.
گفتمان سوم «عدالت» است .در این گفتمان مساله
عدالت ،اســتقالل ،مردم گرایی ،اولویــت دادن به طبقات
ضعیف ،مبارزه با تبعیض و فســاد و ...دال های اصل ی اند.
بناب راین گفتمان سوم توده گرا و مردم گرا تر است چون مساله
عدالت را مطرح م ی کند .در این گفتمان مســاله استقالل
امروز اصالح طلبان در دولت روحانی
نقش اپاندیس را ایفا م ی کنند
مشــکل جریان اصولگرا این است
که این دولت یــک الترناتیــوی به نام
احمدی نــژاد دارد و جریــان اصولگرا نه
احمدی نژاد را م ی خواهد و نه این دولت را
سیاست
52
مثلث | شماره 248
دولت اقــای روحانی یــک پایگاه
اجتماعی بادوام نــدارد ،حال انکه در امر
سیاسی ،اساس ،داشتن یک پایگاه ب ا دوام
و ایدئولوژیک است
دولت یازدهم یــک دولت ائتالفی به
شمار م ی اید چون بخشی از دولت ،تلفیق
دوگفتمان توســع ه اقتصادی و توســعه
سیاسی است
گفتمانی که بتواند فضای اسطوره ای
بسازد دیگر به این معنا وجود ندارد
جدی است و به درونزایی در ب رابر برونزایی اهمیت م ی دهد.
البته ایــن گفتمان ها همه بــه نوعی مصرف
شده اند؟
بله ،یکــی از محدودیت های مشــترک انها هم
همین است که انها قبال در دوره ای مصرف شده اند .اهمیت
یک گفتمان چیست؟ چرا گفتمان ها سر کار م ی ایند؟ چرا
از هم م ی پاشــند؟ چون وقتی گفتمان ها سر کار م ی ایند
حالت «اسطوره ای» دارند و خود را پاسخگو و راه حل همه
مسائل م ی دانند بناب راین وقتی دوم خرداد شد تحلیل فضای
اجتماعی این بود که راه حل خــروج از وضع موجود اقای
خاتمی اســت ،بعد دید که خیر راه حل او نبود .احمدی نژاد
نیز وقتی امد فضای اجتماعی احساس کرد او راه حل خروج
از وضع موجود است بناب راین دیگر ان فضای اسطوره ای از
بین رفته است .یعنی گفتمانی که بتواند فضای اسطوره ای
بســازد دیگر به این معنا وجود ندارد .چون هر سه گفتمان
مصرف شده اند.
هر کدام از این گفتمان ها چه امتیازاتی نسبت
به یکدیگر دارند؟
تقریبا گفتمان توســع ه گرای اقتصادی و گفتمان
توسع ه گرای سیاســی پایگاه اجتماعی مشــترکی دارند.
در واقع بســته به اینکــه ان پایگاه اجتماعی در شــرایط
به خصوص چه مساله ای (رشد اقتصادی یا ازادی) را اولویت
بداند گرایش پایگاه اجتماعی تغییر م ی کند .به عبارت دیگر
پایگاه اجتماعی گفتمان توسع ه گرای اقتصادی و گفتمان
توسع ه گرای سیاسی نخبگانی است و طبقه متوسط شهری
را شــامل م ی شــود ،بناب راین پایگاه اجتماعی دو گفتمان
در مقایســه با پایگاه اجتماعی گفتمان عدالت ،محدود تر
اســت .عدالت از نظر اجتماعی ،گفتمانی فراگیرتر بوده و
توده عمومی را در ب ر م ی گیرد که شــامل مناطق محروم،
شهرهای کوچک به لحاظ جغ رافیایی و طبقات مستضعف
به لحاظ اقتصادی م ی شود.
درباره نخبگان عمدتا نیاز به فضاهای بینابینی داریم؛
یعنی باید نهادها و ظرفی ت هایی حلقه وصل با محی ط های
نخبگانی باشــند .احزاب و رســانه ها در این فضاها مهم
م ی شــوند اما در گفتمان عدالت ارتباط مستقیم با توده ها
مهم است که الزم است به رسانه های فراگیری دسترسی
داشته باشــد تا با مردم مســتقیم صحبت کند مثال االن
مشکل احمدی نژاد این است که دسترسی به رسانه فراگیر
ب رای حرف زدن با توده عمومی را ندارد ولی دو گفتمان دیگر
چون از رسانه های خردتر استفاده م ی کنند خیلی مساله ای
ب رای شان به وجود نم ی اید.
چه کسانی این گفتمان ها را نمایندگی م ی کنند؟
نمایندگان گرایش های توسعه اقتصادی را گفتم
اما در گفتمان توسع ه گرایی سیاســی بیشترین فردی که
به لحاظ اجتماعی قدرت نمایندگــی دارد و چهره نمادین
محسوب م ی شود اقای خاتمی است .بناب راین محدودیت ها
و فرصت های اقای خاتمی ،محدودیت ها و فرصت های این
گفتمان هم تلقی م ی شود .اقای خاتمی بازیگر صحنه «نه
این و نه ان»« ،هم این و هم ان» بود ،نه درون سیســتم و
نه بیرون سیستم تعریف م ی شــد یا یک زمانی هم داخل
سیستم بود هم بیرون سیســتم .او در مرز درون و بیرون
ساختار حاکمیت کار م ی کرد بناب راین نه کامال برون بود و نه
کامال درون .این مساله هم ب رایش فرصت ها و مزایایی ایجاد
م ی کرد و م ی توانســت حلقه وصل پایگاه های اجتماعی
ساختارشــکن برون نظام و درون نظام قرار بگیرد اما حادثه
سال 88شرایطی را به وجود اورد که او نتوانست این ابهام
را ادامه دهد یعنی نم ی توانســت بازی «نه این و نه ان» و
«هم این و هم ان» را پوشش دهد بناب راین حالتی پیدا کرد
که بیشتر به سمت برون متمایل شد بعد هم تالش هایی
انجام داد که به شرایط ماقبل سال 88بازگشت کند اما تا
االن موفق نبوده است .با این تفاسیر اقای خاتمی ان قدرت
و ظرفی ت های سازماندهی عمل سیاســی را دیگر ندارد و
این جزء محدودیت های گفتمان توســع ه گرایی سیاسی
محسوب م ی شود.
اما در گفتمان عدالت مهمترین محدودیت چیست؟
مهمترین محدودیت این است که فردی یا نهادی یا جریانی
که بتواند عدالت را نمایندگی کند و از نظر اجتماعی پذیرفته
شده باشد و از نظر گرایش های درون ان گفتمان قابل قبول
باشد ،وجود ندارد .یعنی یک «گفتمان ب ی سر» است .پیش
از این در دهه اواخر هفتاد و اوایل هشــتاد توکلی و سپس
احمدی نژاد این ظرفیت را نمایندگی م ی کردند اما این افراد
و افراد دیگر این حالت اجماعی را ندارند حال انکه گفتمان
توسع ه گرایی اقتصادی را هاشــمی -روحانی ،الریجانی و
قالیباف و گفتمان توســع ه گرایی سیاسی را اقای خاتمی
نمایندگی م ی کنند .البتــه در عرصه هایی مثل انتخابات
مجلس که نیاز نیســت گفتمان عدالت سوار بر یک نماد
مشخص شود اسی ب پذیری اش کمتر است ولی در انتخابات
ریاست جمهوری مشکل پیدا م ی کند.
فکر م ی کنید در گفتمان عدالت رقابت بین چه
کسانی است؟
االن چهــره مهمی نــدارد که بتوانــد مجموعه
خصوصیت این گفتمان را در دسترس اجتماعی قرار دهد.
اما در انتخابات ریاست جمهوری سال 92اقای
جلیلی نماد گفتمان عدالت بود.
او نتوانســت این نقش را ایفا کند .م ی خواستند و
اراده ای بود که او نماد گفتمان عدالت شود اما نتوانست در
ان جایگاه قرار گیرد .در واقع با طبقات ضعیف و محروم که
پایگاه اجتماعی این گفتمان هستند دیالوگ ایجاد شد و انها
رفتند ارای شــان را به اقای روحانی دادند .فارغ از این بحث
گفتمان عدالت یک نماد بالفعل م ی خواهد نه کســی که
ظرفیت بالقوه دارد یا فکر م ی کنیم م ی تواند در این جایگاه
قرار بگیرد .االن اقــای خاتمی در گفتمان توســع ه گرای
سیاسی نماد بالفعل است یا اقای هاشــمی -روحانی در
گفتمان توســع ه گرای اقتصادی چنین شــرایطی را دارند
اما وقتی گفتمان عدالت نماد بالفعل نــدارد در انتخابات
ریاست جمهوری مشکالتش مضاعف تر خواهد شد.
دولت اقای روحانی با این ادعا ســر کار امد که
م ی خواهد بعد از ماجرای 88نوعی بین حاکمیت
و پایگاه اجتماعی دو گفتمان توسعه اقتصادی
و توسعه سیاســی فضا را باالنس کند .از انجا
که مواضع اقای روحانی بیشــتر اصالح طلبانه
است و با بخش هایی از حاکمیت هم به نوعی
در افتاده و تضاد ایجاد کــرده ،فکر نم ی کنید
ب ُعد حاکمیت ی اش تضعیف شود و از انجا ضربه
بخورد؟
باید فهمید که این مواضع از چه شرایطی بیرون
م ی اید .ایا او در سوابقش چنین گرایش های فکری را داشته
اســت یا خیر؟ ســوابق و جایگاه هایی که او در حاکمیت
داشته نشان نم ی دهد که در گذشــته چنین دیدگاه هایی
را به این معنا حداقل طرح کرده باشــد .دولت یازدهم یک
دولت ائتالفی به شــمار م ی اید چون بخشــی از دولت،
تلفیق دوگفتمان توسع ه اقتصادی و توسعه سیاسی است.
در واقع بخشی از شــعارهای جریان اصالحات را این دولت
هم بیان م ی کند .نکته دوم اینکه دولت اقای روحانی یک
پایگاه اجتماعــی بادوام ندارد ،حال انکه در امر سیاســی،
اساس داشــتن یک پایگاه با دوام و ایدئولوژیک است چون
چنین پایگاهی حیات سیاسی را حفظ م ی کند و ان را زنده
نگه م ی دارد .در واقع پایــگاه ایدئولوژیک اصالح طلبان در
انتخابات ریاست جمهوری سال 92به اقای روحانی نزدیک
شد .امروز هم این پایگاه با اســتفاده از رسانه هایی که دارد
جنگ ها و نبردهای سیاسی و اجتماعی را در عرصه عمومی
به نفع اقای روحانــی دارد رقم م ی زند ،بر همین اســاس
سیاست
روحانی در حال حاضر نم ی تواند از ایــن پایگاه اجتماعی
اعراض کند .در واقع یــک موجبیت یا یــک دترمینیزم
سیاســی ب رای اقای روحانی به وجود اورده که او را مجبور
کرده چنین مواضعی بگیرد .نکته ســوم انکه دولت اقای
روحانی نتوانسته انتظارات را براورده کند و در کلیت اوضاع
اجتماعی وضعیت رضایت بخشی ندارد .بناب راین ،این تلقی
پیش م ی اید که یک پروژه سیاسی تعریف شده وجود دارد تا
دولت بتواند پایگاه اجتماعی خود را نگه دارد بر همین اساس
«جنگ مواضع» را جایگزین «ارزیابی عملکرد» کرده است
تا با دوقطب ی سازی هدفمند ،این مواضع باشند که اکثریت
و اقلیت را تعریف کنند نه عملکرد و کارایی.
ان وقت جایگاهــش در حاکمیــت متزلزل
نم ی شود؟
مساله مهم این اســت که پیروزی اقای روحانی
در انتخابات ریاســت جمهوری دو دلیل داشت؛ بخشی به
سیاســت ورزی خود و نابلدی اصولگراها مربوط م ی شود
اما دلیل دیگر این بود که او رادیکال ترین مواضع را نسبت
به وضع موجود داشــت .دولت او االن م ی خواهد این فضا
را ادامه دهد یعنی با مواضع اپوزیســیونی خودشــان را در
موضع مخالف وضع موجود قرار م ی دهند ،یعنی م ی گویند
با وجودی که یک ســال و نیم از دولت یازدهم گذشته اما
همچنان در شرایط وضع موجود هستیم .با این کار پایگاه
اجتماعی معترض نســبت به وضع موجــود را همراه خود
م ی کنند .هم اقای هاشمی و هم اقای روحانی مواضعی در
مخالفت با وضع موجود دارند ،انها در مقطعی احمدی نژاد
را نماد وضع موجود قرار داده بودنــد .علت حضور پررنگ
احمدی نژاد در رســانه های انها نیز این است که همچنان
م ی خواهند وی را به عنوان نماینــده وضع موجود نگهش
دارند چون الترناتیوی است که هنوز ظرفیت استفاده دارد.
به عبارت دیگر نم ی خواهند جامعه به سمتی برود که خود
انها بخشی از وضع موجود شوند .این بحث تازه روحانی در
طرح مساله رفراندوم نیز ب رای تثبیت انها به عنوان مخالفان
وضع موجود است.
ب ه نظر شما م ی توانند در این راه موفق شوند؟
تا یک مقطــع کوتاهی این اتفاق ممکن اســت
بیفتد اما از یک مقطع دیگر خیر .دوم خرداد هم تا مقطعی
همین طور بود .اصالح طلبان با وجود حضور در حاکمیت،
اپوزیســیون حاکمیت هم بودند و تا یــک مقطعی کار را
با همین روال پیش بردند اما بعــد از ان دیگر صدای انها
شنیده نشد.
ب ه عنوان یک جامعه شناس سیاسی از انتخابات
مجلس دهم چه انتظاری دارید .اینکه چه نکاتی
در حــوزه ارایش سیاســی اجتماعی م ی توان
انتظار داشت؟ نسبت اعتدالگراها و اصالح طلبان
چگونه پیش م ی رود؟ هژمونی در این ائتالف با
چه کسانی است؟
اقای الریجانی را هم در ســطح بازیگران درجه
یک قرار م ی دهید؟
بله ،اقــای الریجانی به لحاظ ریاســت مجلس
و بلدی هایــی که در عمــل سیاســی دارد به عنوان یک
بازیگر مهم در انتخابات اینده شــناخته م ی شــود .اقای
روحانی نیز یــک ظرفی ت هایی دارد ولی قــرار گرفتن در
مقام ریاســت جمهوری خود فرصت خیلــی مهمی ب رای
بازیگری اســت .اقایان هاشــمی ،احمدی نــژاد و خاتمی
که سیاســت ورزان قابل توجهی در جامعه ایران هستند
البته هر کــدام از انها محدودیت هایــی دارند .مهمترین
محدودیت اقای هاشــمی این اســت که بخشی از دولت
یازدهم به حســاب م ی اید بناب راین عملکرد دولت یازدهم
به حساب او نیز ریخته م ی شود .اقای هاشمی از سال 84
تا 92موضع اپوزیسیون دولت را داشت اما دیگر نم ی تواند
در ان موضع باقــی بماند چون بخشــی از وضع موجود
تلقی م ی شود .ضمن انکه اقای هاشــمی از یک شرایط
اجتماعی تازه ای برخوردار شــده است .هاشــمی حدود 20
سال (از ســال 72تا )92در موضع «طرد اجتماعی» بود و
ادوار انتخاباتی همیشه در مخالفت با او شکل م ی گرفت و
کسانی مثل موسوی و ناطق که با او همراهی م ی کردند از
بازی سیاسی خارج و رقبای انها مثل خاتمی و احمدی نژاد
رئی س جمهور م ی شدند .خود او در انتخابات مجلس ششم
و ریاســت جمهوری نهم به ان سرنوشت دچار شد اما االن
در موضع «بازگشت به جامعه» اســت .البته این بازگشت
به جامعه ،سلبی اســت یعنی در مخالفت با احمدی نژاد و
وضع موجود چنین شــرایطی ب رایش پیش امد .به عبارت
دیگر ظرفی ت های منفی احمدی نژاد و ظرفی ت های منفی
وضع موجود بیش از ظرفی ت های منفی اقای هاشمی شد.
اقای هاشــمی همواره یک ظرفیت منفــی قابل توجهی
در جامعه داشت که تحت الشــعاع ظرفی ت های منفی ان
دو فاکتور قرار گرفت ،اما حاال که بخشــی از دولت شــده
ظرفی ت های منفی ان دو فاکتور به تدریج روند کاهشــی
پیدا خواهند کرد .نکته سوم محدودیت روانشناسی سیاسی
اقای هاشمی است که خیلی در مناسبات گذشته و حال او
تعیی ن کننده محسوب م ی شود .اقای هاشمی خیلی «خود
مرکز بین» اســت .بناب راین دوری و نزدیک ی اش به افراد و
گروه ها و مجموعه های سیاسی بسته به این است که انها
با او در چه نسبتی قرار دارند این مساله ب رای یک فرد خیلی
اسی ب زننده است .اقای هاشمی در بیانیه ورود به انتخابات
سال 92فقط به دوره هشت سال سازندگی افتخار و مباهات
کرد و حتی از هشت سال دوره توســعه سیاسی هم دفاع
نکرد .حال انکه انها شــریک سیاسی او در انتخابات سال
92بودند ،بر همین اســاس بالطبع ریزش هایی در پایگاه
اجتماعی و سیاسی اقای هاشمی رخ م ی دهد.
یعنی اگر جنب ه های سلبی احمدی نژاد کنار برود
یا کمرنگ شود ،ظرفی ت های منفی اقای هاشمی
دوباره نمایان خواهد شد؟
اما اکنون اصالح طلبان ترجیــح م ی دهند که
نمایش دهند .عمل سیاس ی شــان معطوف به
تصمیمات اقای خاتمی یا شورای مشورتی او
است.
همین استفاده از وجه نمادین خاتمی است.
اما اقای خاتمی شورای مشورتی را به بازوی خود
تبدیل کرده است؟
اشــکالی ندارد ولی محدودیتش این اســت که
بیشتر االن نماد اســت .یعنی تصمیماتی که م ی گیرند به
حساب اقای خاتمی م ی گیرند یعنی او را دخیل م ی کنند یا
گفتمان توســع ه گرایی اقتصادی ر ا
هاشــمی -روحانی ،الریجانی و قالیباف و
گفتمان توسع ه گرایی سیاسی را خاتمی
نمایندگی م ی کنند
ازادی امر وجودی بــرای این دولت
نیست
دولت اقای روحانی نتوانسته انتظارات
را براورده کند و در کلیت اوضاع اجتماعی
وضعیت رضایت بخشی ندارد
اقــای الریجانی به لحاظ ریاســت
مجلس و بلدی هایی که در عمل سیاسی
دارد ب ه عنوان یک بازیگر مهم در انتخابات
اینده شناخته م ی شود
محدودیت مهم احمدی نژاد ،بســته
بودن گارد نخبــگان و محیط نخبگانی و
طبقه متوسط شهری نسبت به اوست
مثلث | شماره 248
بله یعنی جامعه با ظرفی ت های منفی اقای هاشمی
طرف م ی شــود .نکته چهارم انکه هم اقای هاشمی و هم
اقای روحانی فاقد پایگاه اجتماعی مستقل بادوام و باثبات
هســتند بناب راین همواره انها مجبورنــد در یک تعامل و
امتیازدهی به جریان اصالح طلب اقــدام کنند .بعد از دهه
70تاکنون ما با سه هاشــمی رو به رو بودیم؛ یکی هاشمی
قبل 84است که عمدتا جریانات مذهبی پایگاه اجتماعی او
بودند .با وجود انتقادهایی که این جریانات به اقای هاشمی
داشتند اما در نهایت به او توجه م ی کردند یعنی در موضع
کنار گذاشتن او ب ر نم ی امدند و هاشمی دارای یک ظرفیت
یعنی اَکت سیاسی ندارد؟
وقتی سال 88او نتوانست موضع «نه این و نه ان»،
«هم این و هم ان» را حفظ کند و به ســمت بیرون رفت،
خب ،عمل سیاســی اش محدود م ی شــود و بیشتر جنبه
سمبلیک و نمادین پیدا م ی کند .االن خطبه عقد خواندن
یا کیک تولد بریدن نشان م ی دهد که اقای خاتمی خیلی
سمبلیک شده است.
سیاست
در جامعه کنونــی ای ران نهادهایــی مثل احزاب
بازیگران اصلی و رقم زنندگان بازی سیاست در ای ران نیستند
چون اشــخاص تعیی ن کننده زمین اصلی بازی هســتند
و فضای بــازی را نیز اداره م ی کنند ،یعنــی افراد از نهادها
مهمترند .از طرفی به لحاظ تکثــر هی چ کس وزن غالبی
ندارد .اقای الریجانی مهمتر از احزاب راست سنتی شناخته
م ی شود یا اقای خاتمی مهمتر از همه احزاب و گروه های
اصالح طلب اســت .یعنی اگر همه احزاب و تشــکل های
سیاسی اصالح طلب یک موضعی داشــته باشند اما اقای
خاتمی موضع دیگری اتخاذ کند موضع نهادها تحت الشعاع
موضوع او قرار م ی گیرد .حــزب کارگزاران و حزب اعتدال و
توسعه خیلی نحی ف تر از ان هســتند که جایگزین اقای
هاشمی یا اقای روحانی شــوند .بناب راین در فضای کنونی
کشور افراد مهم هستند .در حوزه شخصی ت ها نیز دو سطح
بازیگر وجود دارد؛ بازیگران درجه یک که به لحاظ قرار گرفتن
در موقعی ت های نهــادی یا تجربه سیاســی و بلدی های
سیاســی ،قدرت بازیگردانی بیشتری دارند که معتقدم انها
پنج نفرند که اقایان هاشــمی ،روحانی ،خاتمی ،الریجانی
و احمدی نژاد هستند.
منفی اجتماعی بود .از ســال 84به بعد کم کم یک تغییر
پایگاه اتفاق م ی افتــد و پایگاه اجتماعی اقای هاشــمی
رنگ اصالح طلبــی پیدا م ی کند .اوج ان بعــد از انتخابات
ریاست جمهوری سال 88است که اقای میرحسین موسوی
کاندیدای اقای هاشمی در انتخابات م ی شود .اقای هاشمی
بعد از ســال 88یک هویت ســومی پیدا م ی کند که نماد
مهمترین اپوزیســیون وضع موجود اســت .اتفاقی که در
انتخابات سال 92ظهور کرد یا توانســتند ان را به ظهور
برسانند هویت سوم اقای هاشمی بود .مشکل اصولگرایان
در انتخابات ریاســت جمهوری ســال 92ب رای مواجهه با
هاشــمی این بود که نتوانســتند هویت های پیشین او را
خصوصا موضع طرد اجتماعــی اش را به هویت اصلی وی
تبدیل کنند.
مهمترین محدودیت اقای خاتمی نیز االن این است
که بیش از حد جنبه نمادین پیدا کرده است.
53
سیاست
مساله ای را به او ارجاع م ی دهند اما خودش به عمل سیاسی
در حدی که بتواند کاندیدا شــود یا یک حزبی را اداره کند،
ورود نم ی کند .این به ان خاطر اســت که قدرت ادامه بازی
دوگانه ای و ابهام در موضعگیری را از دست داد .اصالح طلبان
به لحاظ برخورد هایــی که با حاکمیــت کردند ،بین خود
و حاکمیت فاصلــه انداختند .مجموعــه رفتارهای انها در
مجلس ششم ،برخورد سخت سیاسی انها با حاکمیت در
سال 88و دیگری تحریم انتخابات مجلس نهم بود ،بناب راین
ظرفیت بازیگری انها در صحنه سیاسی محدود شد .اقای
عارف تالش م ی کرد به نــام اصالح طلبــی در انتخابات
ریاســت جمهوری نقش افرینی کند ،اما اصالح طلبان او را
نپذیرفتند و روحانی را بر عارف ترجیح دادند.
شخصیت درجه اول ندارند؟
بلــه .مشــکل و محدودیــت دیگــر خاتمی و
اصالح طلبان این اســت که شــعارهای نخب ه گرایانه شان
معطوف به محیط واقعی و زندگی عمومی جامعه نیست
یعنی مسائل معیشــتی ،اقتصادی ،درامد و شغل در شعار
نخب ه گرایانــه ازادی جایی ندارد ،مگــر انکه ازادی طوری
تعریف شود که مدلولش مثل سال 76چیزی دیگری غیر
از مفهوم خود ازادی باشــد مثال اعتراض به وضع موجود را
نمایندگی کند.
سیاست
54
مثلث | شماره 248
محدودیت های احمدی نژاد چیست؟
یکــی از محدودیت های مهمش این اســت که
پایگاه ایدئولوژیــک با ثباتی که در ســوم تیــر 84به او
رسیده بود را از دســت داده اســت؛ چیزی که او را از سایر
اصولگرایان برتر م ی کرد .خیلی از اصولگرایان مخصوصا
در ســال 88به ســمت او رفتند نه از باب قبول داشتن یا
عالقه به او چون راهی جز همراهی نداشتند .چون پایگاه
اجتماعی ایدئولوژیک اصولگرایی همراه احمدی نژاد بود .اما
احمدی نژاد در تحوالت کشور مسیری را پیمود که این پایگاه
ایدئولوژیک از او کنده شد .پایگاه ایدئولوژیک ،رسانه داشت،
در رقابت ها و مجادالت به نفع او وارد صحنه م ی شد اما االن
ان پایگاه چنین کاری ب رای احمدی نژاد نم ی کند .بین پایگاه
ایدئولوژیک و پایگاه رای دهنده خیلی فرق است .اساس ان
پایگاه ایدئولوژیک است چون شخصیت مورد حمایت خود
را در فضای سیاسی زنده نگه م ی دارد ،احمدی نژاد در سال
24 ،88میلیون رای داشت ولی اهمیت احمدی نژاد به ان 24
میلیون رای نیست بلکه اهمیتش به پایگاه ایدئولوژیکی
است که پشت سر او وارد عرصه های اجتماعی و سیاسی
م ی شود .اساسا این پایگاه ایدئولوژیک بود که احمدی نژاد
را احمدی نژاد کرد .دور اول انتخابات سال 84اگر این پایگاه
ایدئولوژیک به او اقبال نشــان نمــی داد و تقریبا به طور
اجماعی به او میل پیدا نم ی کرد ،در دور اول انتخابات سال
84حذف م ی شــد و فرصت رئی س جمهور شدن را از دست
م ی داد .احمدی نژاد نسبت به این پایگاه ایدئولوژیک خطای
راهبردی -محاسباتی کرد .چرا که این پایگاه ایدئولوژیک
است که فضای اجتماعی را م ی سازد ،اجتماعات خیابانی را
پر م ی کند ،در رقابت های سیاسی به صحنه م ی اید .چون
یک فرد رای دهنده فردا به اقتضا و ســلیقه دیگر رای اش را
تغییر م ی دهد بنابراین از مهمترین مشکالت احمدی نژاد
این است که پایگاه ایدئولوژیکش را از دست داده است.
یعنــی االن احمدی نژاد انچنــان بدنه رای در
جامعه ندارد؟
در پایگاه رای ایدئولوژیک ،دچار مشکل و چالش
است.
دومین چالش و محدودیت مهم احمدی نژاد ،بسته
بودن گارد نخبگان و محیط نخبگانی و طبقه متوســط
شهری نسبت به اوست که در ارای 13میلیونی رقیب سال
88او و در ارای روحانی در سال 92تجلی داشت.
چالش دیگر احمدی نژاد ان اســت که یک «ظرفیت
فردی» اســت و فاقد یک بدنه سیاســی کــه بتواند در
رقابت های جمعی مثل انتخابات شوراها و مجلس فضا را در
دست بگیرد است .حتی در اولین انتخابات بعد از سال 84
که انتخابات شوراها بود ،جریان احمدی نژاد که تحت عنوان
رایحه خوش خدمت وارد صحنه شد نیز نتوانست موفقیتی
بدســت بیاورد .بناب راین احمدی نژاد در رقابت های جمعی
شانس کمی ب رای توفیق دارد و منطقی این است که تمام
نگاهش را به انتخابات ریاست جمهوری که اوال فردی است
و ثانیا خود احمدی نژاد مستقیم م ی تواند در ان حضور پیدا
کند ،معطوف کند.
چهارمین چالش احمدی نژاد« ،وضعی ت نامشخصی»
اســت که در رقابت هــای انتخاباتی خواهد داشــت .ایا
سرنوشتی مثل خاتمی و هاشمی پیدا خواهد کرد و امکان
حضور در رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری را از دست
خواهد داد؟ یا وضعیت به گونه ای دیگر خواهد شد.
بنابراین عمــده تــاش احمدی نــژاد معطوف به
«بازسازی» خود نزد پایگاه ایدئولوژیک پیشین و حاکمیت
است تا بتواند اعتماد انها را نسبت به خود جلب کند .البته
احمدی نژاد به دلیل ناموفق بودن جریان اصولگرا در پیروزی
انتخاباتی بدون احمدی نژاد در سال 92و نیز نوع گفتمان
و عمل دولت روحانی ،به طور طبیعی در موقعیت الترناتیو
دولت یازدهم قرار م ی گیرد و همین امر م ی تواند به بازسازی
او کمک کند.
ب ر همین اســاس م ی گوید از مشایی جدا شده
است؟
به هرحال احمدی نژاد شــرایط تازه ای را ســپری
م ی کند که از دوره ریاســت جمهوری وی متفاوت اســت.
احمدی نــژاد االن م ی فهمد که دوره قدرت بــا دوره ما بعد
قدرت فرقش خیلی زیاد است .احمدی نژادی که م ی گفت
م ی خواهیم جهان را مدیریت کنیم کجا و این احمدی نژادی
که االن نم ی تواند حتی مجوز یک موسسه اموزش عالی را
در ته ران بگیرد کجا؟ خیلی شکاف بین این دو وجود دارد.
هر روز اعالم م ی شــود این موسسه غیرقانونی است حتی
تحقیر م ی کنند و م ی گویند نم ی دانیــم این نامه را باید به
چه کسی بدهیم .احمدی نژاد االن م ی فهمد که ان پایگاه
ایدئولوژیک از دست رفته چقدر مهم است چون کسی دیگر
به دفاع از او به صحنه نم ی اید حتی رسانه هایی که او دارد
قادر نیستند کار رســانه ای کنند چون کسی در بازی انها
شریک نم ی شود.
امــا برتری های احمدی نــژاد در پایــگاه اجتماعی
غی ر ایدئولوژیکش ،یعنی طبقات ضعیف و طبقات محروم
جامعه است؛ انهایی که در چارچوب گفتمان عدالت و دولت
احمدی نژاد مورد توجه بودند .انها به تدریج به احمدی نژاد
گرایش پیدا م ی کنند چون دولــت روحانی دارد مواضعش
را صریح م ی کند .تصمیمات شــفاف متناسب با گفتمان
توســعه اقتصادی م ی گیرد عمال ان پایــگاه اجتماعی را
دارد از بازی خارج م ی کند .وقتی نان 30درصد راحت گران
م ی شود دولت روحانی در حال فراخواندن احمدی نژاد ب رای
نمایندگی ان پایگاه اجتماعی است ،وقتی نم ی رود کارهای
مسکن مهر را انجام دهد یعنی ان پایگاه اجتماعی را به نفع
احمدی نژاد فراخوان م ی کند .مســاله عدالت در چارچوب
و فضاهــا و تصمیم گیری های دولت روحانی نیســت ،بر
همین اســاس با تمام قوا دارد احمدی نــژاد را به صحنه
فرا م ی خواند .اگر احمدی نژاد همین امروز یعنی یک و نیم
ســال بعد از دولت یازدهم ،رقیب انتخاباتــی روحانی در
انتخابات ریاست جمهوری باشــد ،تردید دارم نتیجه سال
92اتفاق بیفتد.
اگر یکی مثل سعید جلیلی بخواهد ان طبقه را
نمایندگی کند ،چطور؟
در سال ،92دو مساله مهم وجود داشت؛ نخست
انکه شرایطی نبود که احمدی نژادی بودن جواب بدهد چون
اوضاع با سال 84فرق م ی کرد .دوم جلیلی ،احمدی نژاد نبود
بناب راین دو مشکل داشــت؛ م ی خواست در جایگاهی قرار
بگیرد که در سال 92مزیت نیســت و ثانیا او احمدی نژاد
هم نبود.
االن احمدی نژاد در چه شــرایط سیاسی قرار
دارد؟
االن ان حساســیتی که از او وجود داشت در حال
تقلیل اســت چون خود دولت مواضعی دارد که الترناتیو
مواضع احمدی نژاد است .وقتی دائم مواضع دولت شفاف تر
م ی شــود در واقع احمدی نژاد را دارد به صحنه مناســبات
سیاسی ب ر م ی گرداند.
انتخابــات مجلس یک ســال اینــده برگزار
م ی شــود .بازیگران این صحنه چه کســانی
هستند؟
سیاست
به جریان اقای روحانی اضافه شــود و در فضای ان جریان
قرار گیرد این به لحاظ تاکتیکی شاید ب رایش مناسب باشد و
بتواند یک دوره دیگر در انتخابات مجلس پیروز میدان لقب
گیرد و رئیس مجلس شود ،اما این انتخاب تاکتیکی از نظر
راهبردی اشکال دارد چون پایگاه اجتماعی اصولگرایی را از
او دور خواهد کرد.
م ی کنیم به شرط تحقق ».بناب راین در جریان اصولگرا یا هر
جریان دیگر در شرایط تکثر ائتالف یک قید ضروری است
این ضرورت نیز خود را در انتخابات ریاست جمهوری سال
92به خوبی نشان داد .اما اینکه ائتالف م ی شود یا نم ی شود
خیلی قاطع نم ی توان گفت که م ی شود.
اقای هاشــمی و دولــت روحانــی نتیجه ای که
بخواهند در انتخابات مجلــس بگیرند خیلی معطوف به
مساله هسته ای است ،هر دولتی که م ی اید دو نوع ادعا دارد؛
یکسری دعاوی عام و یکسری خاص .دعاوی عام این است
که اشتغال و بیکاری را درست م ی کند ،دعاوی خاص نقاط
امتیازش نسبت به دیگران اســت مثال احمدی نژاد شعار
عدالت داد و گفت برای طبقات ضعیف چه م ی کند .اقای
خاتمی مســاله ازادی را طرح کرد ،اقای روحانی مهمترین
دعوی خاصش حل مســاله هســته ای بود به طوری که
فناوری هسته ای حفظ و تحریم ها هم برداشته شود .البته
دولت روحانی دعاوی خاص دیگری نیز داشت اما نتوانست
انها را پیش ببرد .االن روحانــی همه تخم مرغ هایش را در
سبد هسته ای گذاشــته ،اقتصاد را به تحریم ها و تحریم ها
را به مذاکرات هســته ای وصل کرده است بناب راین در واقع
شکست و پیروزی دولت به توافق یا عدم توافق هسته ای
بســتگی پیدا م ی کند .این ریســک هم ب رای دولت و هم
ب رای نظام باالســت .اگر توافق هســته ای صورت بگیرد
امکان برتری نسبی ب رای گفتمان اقای هاشمی و روحانی
در انتخابات مجلس دهم پیش خواهد امد یعنی انها یک
برتری نســبی در فضای مجلس دهم پیدا خواهند کرد و
م ی توانند ادعای متمایزشــان را بر موج توافق هسته ای به
پیش ببرند .بــه هر حال نتیجه انتخابات خیلی وابســته
به مذاکرات هسته ای اســت .باتوجه به فضای اجتماعی و
سیاسی و فضای اداره دولت ،اگر توافق صورت گیرد برتری
نســبی در انتخابات مجلس با دولت و جریــان روحانی و
هاشمی خواهد بود.
گرایش های ایدئولوژیک االن در عمل سیاســی
اصولگرایان حاکم اســت .در حالیکه جریان اصالح طلب
جریانی به شدت پ راگماتیستی است چون کامال با کسانی
که روزی با انها در نقطه تضاد بود و علی ه شان شعار م ی داد
نه اینکه وحدت کند بلکه پذیرفته کامل زی ر بلیت انها برود.
جریان اصالح طلبی که االن به جریان روحانی و هاشــمی
پیوســته خیلی وضعیت نامناســبی دارد چون از مواضع
گذشــته خیلی عدول کرده و خیلی پ راگماتیست شده اما
جریان اصولگرا همچنان جریان ایدئولوژیک اســت یعنی
جریان پایداری با جریان قالیباف و الریجانی و متقابال انها
با پایداری هنوز مرزبندی دارند .یعنی جمع بین اینها کمی
دشوار است.
اقای هاشمی چطور؟
مشکل جریان اصولگرا این اســت که این دولت
یک الترناتیوی به نام احمدی نژاد دارد و جریان اصولگرا نه
احمدی نژاد را م ی خواهد و نه این دولت را .ولی خودش هم
قادر نیست گفتمان عدالت که ب ی سر است را اداره یا ان را
نمایندگی کند.
دیگر بازیگران سیاسی چه کسانی هستند؟
الیه دوم شخصی ت های سیاسی موثر ،تعدادشان
بیشــتر از شــخصی ت های الیه نخست اســت .کسانی
همچون اقایان قالیباف ،توکلی ،جلیلی ،والیتی ،عارف و
رضایی ،حدادعادل و ...در این الیه قرار م ی گیرند.
علی مطهری چطور؟
او یک بازیگر منفرد است .اصولگرایان ،فردی که
قادر باشد همه خواسته هایشــان را براورده کند ندارند اما
بیشترین زمینه شــان در الیه دوم بازیگران است ،بناب راین
جمع گرایی و ائتالف ب رای انتخابات مجلس از بقیه زمان ها
در اردوگاه اصولگرایان شاید مهمتر باشد.
فکر م ی کنید که ممکن اســت اقای هاشمی
نامزد مجلس شــود یا اقای ناطق نوری یا انکه
حامیان دولت به سمت اقای الریجانی یا اقای
عارف م ی روند؟
دیگر خیلی مهم نیست.
یعنی اگر اقــای عارف بیاید بــه معنی امدن
اصالح طلبان است؟
ن هاشمی
هر کسی بیاید باید کامال زیر بلیت جریا
و روحانی باشــد .هاشــمی و روحانی در انتخابات 92یک
نیازمندی های بیشتری به جریان اصالح طلب داشتند ،اما
اگر توافق هسته ای شــود ،دولت فرصت پیدا م ی کند که
یک پایگاه نسبتا مســتقل اجتماعی براساس کارایی که
خودش ط راحی کرده به دست اورد و با ان پایگاه اجتماعی
چســبندگ ی اش به جریان اصالح طلب کمتر خواهد شــد
بناب راین نفوذ و اثرگذاری اش در رونــد انتخابات و پیروزی
در انتخابــات و فرایند تصمیم گیری هــای مجلس بهتر
خواهد شد.
با این شــرایط امکان وحدت بین سنت ی ها و
ن و اصولگراها شامل پایداری و رهپویان و ایثارگران
وجود خواهد داشــت یــا انکه ایــن جریانات
ن و اصولگرا ب ه عنوان منتقدان اصلی دولت دست
باال را م ی گیرند و نیازی به وحدت با اصولگرایان
سنتی نم ی بینند؟
اگر ائتالف شکل نگیرد جریان سنتی اصولگرا
طبیعتا به سمت ائتالف با جریان دولت م ی رود؟
معلوم نیست.
ایا به این م ی رســند که دو قطبــی در فضای
انتخابات مجلس شکل گیرد؟
احتماال این طور بشــود .هم در دولــت و هم در
منتقدین چنین انگیزه ای است.
یعنی روحانی م ی تواند رئی س جمهور دو دوره ای
باشد؟
اگر بتواند توافق هســته ای را در شــکل رضایت
بخشی از نظر مردم به سرانجام برساند ،دولت یازدهم یک
فضای مثبتی که دامنه اش تا انتخابات مجلس دهم ادامه
دارد ،پیدا خواهد کرد .اما این توافق هسته ای معلوم نیست
موج مثبت خود را تا انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم
ادامه دهد بلکه حتی ممکن اســت به مــوج منفی تبدیل
شــود .چرا که در ان زمان دولت یازدهم ب رای نارسای ی ها و
ناکارامدی های خود بهانــه اورده و اجتماعی مثل االن که
مســاله تحریم ها را مطرح م ی کند ،ندارد .بنابراین سطح
انتظارات مــردم از وی و دولت وی باالتــر خواهد رفت و
نارســای ی ها و ضع ف ها ،نارضایتی بیشتری را دامن خواهد
زد .ضمن انکه دولت بعد از چهار ســال یعنی سال 96از
موضع مخالفت با وضع موجود به مدافع وضع موجود تغییر
هویت خواهد داد و این امتیاز ب رای جریان منتقد دولت است
که در جایــگاه مخالف وضع موجود قــرار بگیرد .بناب راین
با فرض توافق هســته ای رضایت بخش نیــز دو دوره ای
شدن ریاست جمهوری روحانی همانقدر محتمل است که
نشدنش محتمل است .اگر توافق هسته ای رضایت بخش
نشــود که کار به مراتب در هر دو انتخابات مجلس دهم
مثلث | شماره 248
اصال غیر از ائتالف جریان اصولگرایی چاره دیگری
ندارد .ائتالف هم جایی معنا دارد کــه اضالع تفاوت با هم
دارند اگر هم نظر باشــند دیگر ائتالف الزم نیســت چون
اسمش وحدت م ی شــود .ائتالف یعنی «ما م ی فهمیم که
با هم تفاوت نظر داریم اما شــرایط به گونه ای است که اگر
بخواهیم خواسته های حداکثری خود را پیگیری کنیم ان
خواسته ها محقق نم ی شود ،پس خواسته هایمان را حداقلی
دوگانه تکلیف و نتیجه نیز همچنان پ ا برجاست؟
بله ،در این شرایط ائتالف کار اسانی نیست .مضافا
به اینکه از ســال 84همواره جریان معطــوف به اصولگرا
حضوری متکثر داشته و دائما نیز متکثرتر شده است .از 6+5
انتخابات مجلس هشتم به 8+7مجلس نهم رسیدند که
در نهایت از ان هم فراتر رفتند و مرحوم مهدوی کنی را که
ب رای ائتالف به میدان امده بود ،ناامید کردند و در انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم همین مساله تکرار شد .مثال اقای
مصباح در گردهمایی وحدت اصولگرایان ســخنرانی کرد
اما یک کلمه هم درباره وحدت و حتــی اصل گردهمایی
صحبت نکرد .ایا بین اقایان مصباح ،قالیباف و الریجانی
مسائل حل م ی شود؟ بعد احمدی نژاد هم هست .او نیز خود
طرفی است .احمدی نژاد -قالیباف و احمدی نژاد -الریجانی
و احمدی نژاد -مصباح با هم جمع نم ی شوند.
سیاست
محدودیت هــای الریجانی را بگویم این مســاله
روشن تر م ی شود .نخســت انکه الریجانی سیاستمداری
اســت که از «باال بازی» م ی کند ،یعنی بازی او در فضای
البــی و ارتباط نخبگانی اســت .به عبارت دیگــر با بدنه
اجتماعی مستقیم نم ی تواند وارد دیالوگ و گفت وگو شود
و ظرفی ت هایش را از درون جامعه گــرد خود جمع اورد .در
حالیکه احمدی نژاد و خاتمی ویژگ ی شــان این اســت که
سیاست پایین به باال را قادرند اعمال کنند یعنی م ی توانند
مستقیم با جامعه حرف بزنند و قدرت اجتماعی را تبدیل به
قدرت سیاسی کنند .دومین محدودیت الریجانی این است
که «قهرمان تاکتیک ولی مغلوب اســتراتژیک» است .در
واقع او در کار تاکتیکی نسبتا خوب عمل م ی کند ولی در
تشخی ص های راهبردی ضعیف است .الریجانی در پایگاه
اصولگرایی ،حزب اللهی و مذهبی فرصت بروز و ظهور دارد
و م ی تواند عمل سیاســی انجام دهد بناب راین اگر به لحاظ
تاکتیکی منافعی را جایی کســب کــرد ،نباید این فضای
راهبردی را از دســت بدهد ،اما او گاهی اوقــات این کار را
م ی کند .یعنی فضای راهبردی اش را از دســت م ی دهد بر
همین اساس میان جماعت حزب اللهی محل تردید است.
ماجرای مصوبه وقف دانشــگاه ازاد ،مواضعش در ماجرای
سال 88و مانند اینها در جماعت حزب اللهی نسبت به وی
تردید ایجاد کرده است .اقای الریجانی در وسط استیضاح
فرج ی دانا وزیر ســابق علوم به او م ی گوید« :دو معاونت را
بردار و رای اعتماد بگیر» .این مســاله فرصت های او را در
فضا و عمل سیاســی محدود م ی کند .اگر اقای الریجانی
اگر توافق هسته ای حاصل شود جریان دولت به
چه سمتی م ی رود ،عارف ،الریجانی ی ا هاشمی؟
چه موانعی بر ســر راه ائتالف اصولگرایان قرار
دارد؟
55
سیاست
و ریاســت جمهوری دوازدهم ســخت تر خواهد شــد .در
واقع در چنین شــرایطی کیفیت «سیاست ورزی» بسیار
تعیی ن کننده تر است .ائتالف دیگر یک انتخاب نیست بلکه
یک ضرورت است .ب رای ائتالف باید فضای ایدئولوژیک در
اردوگاه اصولگرایان شکسته شود .این فضای ایدئولوژیکی
قابل تداوم نیســت و در صورت اصرار و پافشاری بر ان به
پ راگماتیسم حادی مثل وضعیت امروز اصالح طلبان منجر
م ی شود .اصالح طلبان زمان دوم خرداد خیلی ایدئولوژیک
بودند و خروج از حاکمیت را طرح کردند یعنی انکه حاکمیت
باید صد درصد خود را با دیدگاه های ما هماهنگ کند اگر این
طور نشــود از حاکمیت بیرون م ی رویم ،اما االن م ی گویند
اقای روحانی یک وزیر علوم هم به ما بدهد راضی هستیم.
انها خیلی فرق کردند ،اصال هیچ انتقادی به اقای هاشمی
نم ی کنند.
جریانی که روزی ضد هاشمی بود امروز تمام روزنامه
و رسانه هایشان مثل بیلیبورد عکس های نیم تایی از اقای
هاشمی را روی صفحه نخست م ی اورد .اصال اقای هاشمی
این قدر مهم در این جریان نبود اما امروز کوچکترین نطقی
که م ی کند تیتر یک م ی شود ،در مقابل اصولگرایان هنوز
ایدئولوژیک هســتند .مرزهای بین قالیبــاف و مصباح و
الریجانی و ...خیلی بزرگ و پررنگ اســت و خیلی سخت
خواهد بود که بین انها ائتالفی درســت شــود .باید ب رای
اصولگرایان ائتالف اساس باشد .فهرستی هم که م ی دهند
ویژگ ی های شخصی و فردی افراد حاضر در ان خیلی مهم
اســت .این افراد باید ادم های شناخته شده باشند و جامعه
نسبت به انها مثبت اندیش باشد.
یعنی صرف انتشار فهرست انتخاباتی تحت نام
واحد اصولگرایی کافی نیست؟
خیر ،صرف انتشار یک فهرست انتخاباتی متحد
ی را به صحنه
کافی نیست .باید اصولگرایان چهره های مهم
بیاورند تا صورت اجماعی داشته باشــند و ائتالف محقق
شود .تازه اینها شرط کافی نیست بلکه شرط اولیه است .در
گام بعدی اصولگرایان باید بلد باشند که رقابت انتخاباتی
را اداره کنند ،فضای سیاســی را بشناسند و بدانند حمالت
خود را کجا متوجه چه مســاله ای کنند اما االن شرایط این
طور نیست ،اصال شرایط خیلی دور از این فضاهاست که
حتی نم ی دانند با دولت به عنوان منتقد چگونه رفتار کنند؟
ه م اکنــون در جریان اصالحات چند تشــکل
سیاسی از جمله حزب ندا ،تشکیالت اقای عارف
و حزب اتحاد ملت ایران اسالمی که م ی خواهد
بدل مشارکت باشد ،اعالم حضور کردند .مجموع
اینها چه حاصل جمعی را از جریان اصالح طلب
در اسفند 94به ما م ی دهد؟
جریان ندا و مانند اینها ما به ازای واقعی اجتماعی
ندارند .بناب راین اهمیت سیاسی -اجتماعی پیدا نم ی کنند.
اقای عارف هم به تنهایی موضوعیتی ب رای حوزه سیاست
در ای ران ندارد .تشکل های یاد شــده اهمیت نمادین دارند
یعنی نشــان دهنده تکثر در فضای سیاســی -اجتماعی
هســتند اما انکه انها یک وزن و قابلیت اجتماعی پیدا و
یک بدنه اجتماعی را مال خود م ی کنند خیر چنین اتفاقی
نم ی افتد.
سیاست
56
مثلث | شماره 248
یعنی پایگاه اجتماعی اصالح طلبان در اسفند
94زمان انتخابات مجلس نگاه نم ی کنند ببینند
عارف چه م ی گوید؟
خیر ،همانطور که راحت عارف را کنار گذاشــتند و
روحانی را سرکار اوردند و هیچ امتیازی هم به عارف ندادند.
در حالی که اگر عارف کنار نم ی کشید روحانی رئی س جمهور
نم ی شد .یعنی نقشــی که او بازی کرد خیلی تعیی ن کننده
بود .واقعیت این است که پایگاه رای اصالح طلبی ،عارف و...
را اصالح طلب اورجینــال نم ی داند و چنین افرادی را خیلی
جدی نم ی گیرد.
اقای حجاریان م ی گوید مــا باید انتقاد مخفی
و حمایت علنی از دولــت روحانی انجام دهیم،
اصالح طلبان تا کجا با اقای روحانی م ی مانند؟
تعارض شــان همیــن اســت .محدودیت های
اصالح طلبان این است که دولت موجود کامال دیدگاه های
انها را نمایندگی نم ی کند و در واقع از بد حادثه اصالح طلبان
به این دولت پناه بردند .از یک طرف دیگر چســبندگی به
دولت هزینه هایی را به جریان اصالحات ســرریز م ی کند.
یعنی جزیی از دولت م ی شــوند و دیگــر نم ی توانند نقش
اپوزیســیون و رقیب گفتمانی را بازی کنند .در کل هنوز
نتوانســتند تعیی ن تکلیف کنند که دقیقا باید کدام نقش
را ایفا کنند.
باید از دولت فاصله بگیرند و به الترناتیو دولت تبدیل
شوند یا بخشی از دولت باشند و هزینه های دولت را بپردازند.
این دوگانگی یکی از نقاط ضعف جریان اصالح طلب است.
اینکه مخفی انتقاد و علنی حمایت کنند مردم که مخفی
را نم ی بینند بلکه انچه علنی اعالم م ی شــود را مشــاهده
م ی کنند.
احزاب و شخصیت ه
اگر بحث جدا شدن اصالح طلبان از دولت مطرح
شود ان زمان انتخابات مجلس خواهد بود؟
دولت روحانــی مثل دولــت اول خاتمی ائتالفی
است .خاتمی از پشتیبانی کارگزاران و اقای هاشمی ب رای
رئی س جمهور شدن بهره برد .خاتمی تصور نم ی کرد بیش
از 5-6میلیون رای بیاورد .جامعه فکر م ی کرد که خاتمی
منتقد هاشمی است و امده که دوره هاشمی را عوض کند
اما وقتی دولت خاتمی ســر کار امد بدنه اصل ی اش دولت
اقای هاشمی بود .اقای حبیبی معاون اول ،کالنتری وزیر
کشــاورزی ،نوربخش رئیس بانک مرکزی ،مهاجرانی وزیر
ارشاد ،محمد هاشــمی معاون اجرایی ،عبداهلل نوری وزیر
کشــور ،زنگنه وزیر نفت و ...دولت خاتمی شــدند اما بعدا
یک حالت ب ی نیازی نسبت به هاشمی پیدا شد و اختالفات
گذشته سر باز کرد و هاشمی یکباره عالیجناب سرخپوش
شد .کار به جایی رســید که در انتخابات مجلس ششم به
کارگزاران گفته شــد که ب رای حضور در لیســت مشترک
دوم خرداد ،باید هاشمی را از لیســت بیرون بگذارید .انها
قبول نکردند بعد کاندیداهای اصلی کارگزاران در انتخابات
مجلس اصال رای نیاوردند.
خانم فائزه هاشمی که در مجلس پنجم هم رده اقای
ناطق در ته ران رای اورد در انتخابات مجلس ششــم نفر
هفتادم ،هشتادم شد .پس رابطه جریان اصالحات و جریان
هاشمی -روحانی وابستگی به میزان قدرتی است که به
دســت م ی اورند .اگر اصالح طلبان قدرتی به دست اورند از
دولت عبور م ی کنند اگر هاشمی -روحانی قدرت مستقلی
کسب کنند به تدریج نقش اصالح طلبان را در بازی تعدیل
و کمرنگ تــر م ی کنند .اقــای روحانی اگــر در انتخابات
ریاســت جمهوری ســال 96رای بیاورد ،م ی تواند مستقل
عمل کند بنابراین معادله قدرت خیلی مهم اســت اینها
عاشق چشم و ابروی یکدیگر نیستند.
شما ائتالف اصولگرایان را در انتخابات مجلس
سخت دانستید .اصالح طلبان چه کار خواهند
کرد .ایا یک دست عمل م ی کنند یا انکه از اردوگاه
انها نیز چند فهرست انتخاباتی بیرون م ی اید؟
اصالح طلبــان پراگماتیســت هســتند .امروز
اصالح طلبــان در دولت روحانــی نقش اپاندیــس را ایفا
م ی کننــد .اپاندیس کارش این اســت که در 2-3ســال
نخست تولد نقش ایمنی بخشی دارد .االن اصالح طلبان
ب رای دولت روحانی فضای امن درست م ی کنند ،حلقه هایی
محافظ اط راف دولت م ی کشند و رسانه هایشان با منتقدان
دولت دعوا م ی کنند .بناب راین دست کم تا انتخابات مجلس
دهم بعید است شــکاف بین توســعه گرایان اقتصادی و
توسع ه گرایان سیاسی پدید بیاید.
1
یازدهم دی ماه 93؛ اعضای جمعیت ایثارگران انقالب
اســامی به عنوان یکی از مهم ترین اضالع تحولخواهان
اصولگرا گردهم امده اند تا ششمین کنگره سراسری خود را
برگزار کنند .البته میهمانانی هم در این همایش حضور دارند؛
چهره های سرشناسی همچون حجت االسالم سید رضا تقوی
مسئول شورای همگرایی اصولگرایان ،غالمعلی حدادعادل
رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس نهم ،حجت االسالم
مرتضی اقا تهرانی دبیرکل جبهه پایداری ،حجت االسالم کاظم
صدیقی امام جمعه موقت تهران و محمدنبی حبیبی دبیرکل
حزب موتلفه اسالمی .این نشست یک میهمان اصالح طلب
نیز داشت؛ الهه راستگو ،عضو اصالح طلب شورای شهر تهران و
حزب اسالمی کار که در جریان انتخاب شهردار تهران در اغاز به
کار شورای شهر چهارم با دیگر اصالح طلبان اختالف نظرهایی
پیدا کرده بود .گویا ایثارگران تمام تالش خود را به کار بسته
است تا نمایندگانی از جریان های مختلف اصولگرایان را به
همایش خود دعوت کند تا در فاصله قریب به یک ســال تا
انتخابات مجلس دهم ،نشان دهد که اماده همکاری و ائتالف
با این گروه هاست و نمی خواهد تجربه انتخابات 92تکرار شود.
درششمینکنگرهسراسریایثارگرانچهگذشت؟
همایش هفته گذشــته جمعیت ایثارگران ،نخستین
همایش این تشکل پس از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
بود .از این رو طبیعی بود که انتقاداتی نسبت به عملکرد دولت
مطرح شود .حسین فدایی ،دبیرکل جمعیت ایثارگران به عنوان
نخستین سخنران این کنگره ،با تاکید براینکه انتظار داریم
دولت بتواند در سامان دادن عقالنیت در کشور و نهادینه کردن
محکمات انقالب پیشتاز باشد ،گفت« :دوقطبی سازی هایی
که عده ای اخیرا ان را دنبال می کنند از شــگردهای دشمن
است ».فدایی با بیان اینکه درگیری های جناحی بی حاصل
به دشمن کمک می کند بنابراین باید از این درگیری ها فرار
کنیم و انها را کنار بگذاریم ،گفت« :اصول وحدت باید مبنای
کارمان قرار گیرد ،ما راه عبورمان از چالش ها و مشکالت و نیل
به ارمان های انقالب را «وحدت» می دانیم و همه این موارد
نیز بایستی حول محور والیت فقیه باشد چرا که این والیت
است که اولویت ها را تعیین می کند و در مقام تبیین ارزش ها
ما را هدایت می کند ،هرکجا از گفتمان انقالب و تبعیت پذیری
کنگره ششم
ها
برگزاری کنگره جدید جمعیت ایثارگ ران نشــان از تحرکی تازه در جنــاح اصولگ رایان دارد .این طیف
تاثیرگذار معادالت سیاسی حاال در یک همنشینی با انتخاب اعضای شورای مرکزی ب رای انتخابات مجلس
اماده م ی شود.اســفند 94برهه ای مهم ب رای اصولگ رایان است که حتما با رقبایی سرسخت مواجه خواهند
شد .ایثارگ ران در ادوار گذشته نقشــی تعیی ن کننده در میان اصولگ رایان داشته است .حاال همه در انتظار
تصمیم و رویه انتخاباتی این طیف سیاسی هستند.
در میانه راست سنتی و پایداری
ایثارگران به چه سمتی می رود؟
جوانگرایی در شورای مرکزی ایثارگران
جمعیت ایثارگران در ادوار مختلــف انتخابات تاثیرات
مهمی بر معادالت سیاســی اصولگرایان داشته است .انجا
که در انتخابات سال ،84درست زمانی که شورای هماهنگی
نیروهای انقالب با سازو کاری دیگر در حال انتخاب نامزد بود
انها راهی دیگر برگزیدند تا نامزدهای دیگری همچون محمود
احمدی نژاد و محمد باقر قالیباف را در معرض عموم قرار دهند.
یا انجا که در انتخابات سال 92تا اخرین لحظه در مورد انتخاب
نامزد نهایی درنگ می کنند و این سکون و تصمیم نگرفتن
معادالتی دیگر را پدید می اورد .انها البته در برهه هایی دیگر
نیز محل بحث و تاثیر گذاری بوده اند ،مهمترینش انتخابات
هیات رئیسه مجلس نهم است که ارایش جدیدی را در پارلمان
اصولگرا پدید اورد.
ایثارگران و اصولگرایان
اگر از کنار رفتار شناسی جمعیت ایثارگران بخواهیم به
نسبت سیاسی این تشکل سیاسی با هم طیفان خود برسیم به
راحتی می توانیم بگوییم که ایثارگرانی ها تفاوت های فراوانی
در حوزه اندیشه با سنتی ها دارند .انها نوگرا تر هستند و البته به
لحاظ دیدگاه های اقتصادی هم به گونه ای دیگر می اندیشند.
زاویه انها با سنتی ها همیشه نمایان بوده ،اگر چه در ماجرای
انتخابات مجلس نهم و هشتم به رغم اختالف دیدگاه ها هر
دو تشکل در سازو کار تعیین شده جبهه متحد عمل کردند .انها
اما در مواضعشان خصوصا در مورد دولت جدید گاه همفکر و
گاه منتقد هم هستند .رابطه ایثارگرانی ها با پایداری ها دارای
اشتراکات بیشتری اســت .انها اگرچه در ماجرای انتخابات
مجلس نهم نتواستند به وحدت نظر برسند و مجادالتشان بر سر
چرایی نیامدن پایداری ها به ائتالف اصولگرایان هم رسانه ای
شد اما چندان زمانی طول نکشید که بر سر انتخاب هیات رئیسه
مجلس به ائتالفی تعیین کننده با یکدیگر رســیدند .درست
زمانی که علی الریجانی و متحدانشان فراکسیونی جدید با
عنوان رهروان والیت تاسیس کردند ،ایثارگران در وحدت با
جبهه پایداری به حمایت از حدادعادل پرداختند و موجودیت
فراکســیون اصولگرایان را حفظ کردند .با تشکیل مجلس
نهم پایه های این ائتالف قوی تر از همیشــه شد و همزمان
با رای اعتماد به وزرای کابینه دولت یازدهم نشانه های یک
فراکسیون اقلیت مقتدر و موثر نمایان گشت .انها اکنون نیز
این ائتالف را حفظ کرده اند و البته کاتالیزور این همنشینی اش
نسبت سیاسی مشترکشان با دولت جدید است .ایثارگران و
پایداری هر دو از منتقدان سرسخت دولت به شمار می ایند .در
این میان اما در مواجهه با سایر تشکل های اصولگرا ،جمعیت
ایثارگران بیشترین نزدیکی را به جمعیت رهپویان انقالب دارد.
چه انکه علیرضا زاکانی پــس از اعالم امادگی برای نامزدی
در انتخابات ریاســت جمهموری یازدهم با استقبال جمعیت
ایثارگران مواجه شد.
اعالم موجودیت در دوران اصالحات
اعضای جمعیت ایثارگران ،جمعی از اعضای جناح راست
سازمان مجاهدین انقالب بودند .انها که در دهه 60اولویت
خود را بر حضور در جبهه های جنگ متمرکز کرده بودند و در
ابتدای دهه 70به فعالیت فرهنگی روی اورده بودند ،در میانه
دهه 70طرحی نو درانداختند و در اســتانه انتخابات مجلس
پنجم ،تحت عنوان جمعی از ایثارگران انقالب اسالمی گردهم
امدند و فعالیت های تشــکیالتی خود را رنگ و بوی تازه ای
بخشیدند .شناخته شده ترین چهره های این تشکل غیررسمی
در انتخابات مجلس پنجم ،مرحوم حجت االسالم سید علی اکبر
ابوترابی فرد و داود دانش جعفری بودند .جمعیت ایثارگران در
بیستم فروردین 76رسما اعالم موجودیت کرد اما مجوز فعالیت
این تشکل سیاسی اصولگرا در مرداد 78از سوی وزارت کشور
دولت اصالحات صادر شد.
مثلث | شماره 248
پس از پایان کنگره ششم جمعیت ایثارگران ،اعضای
شورای مرکزی این تشکل اصولگرا انتخاب شدند؛ اقدامی
که براساس ماده 21اساســنامه این تشکل صورت گرفت.
بر این اساس ،محمدعلی تقوی راد ،مجتبی توانگر ،مصطفی
توکلیان ،عباس درویش توانگر ،رضا روســتاازاد ،علیرضا
سربخش ،صدیقه شــاکری ،عشرت شــایق ،محمدعلی
شــم ابادی ،جــواد عامری ،جلیــل محبــی ،عبدالمطهر
محمدخانی ،مهــدی مذهبی و مرادعلــی منصوری رضی
به عنوان اعضای شورای مرکزی جمعیت ایثارگران انتخاب
ن هادی ایمانی ،علی دارابی،
شدند .این در حالی است که اکنو
مجتبی شاکری ،حسین فدایی ،لطف اهلل فروزنده ،احمدعلی
مقیمی ،الیاس نادران ،احمد نجابت و علی یوسف پور اعضای
هیات موســس جمعیت ایثارگران هستند و تاثیر بسزایی در
تصمیمات و سیاست گذاری های ان دارند.
رفتارشناسی ایثارگران
سیاست
از والیت فقیه فاصله گرفتیم ،نقطه ضعف ما بوده و مســیر
پیشرفت انقالب نیز حکایت از این مطالب دارد ».غالمعلی
حدادعادل ،رئیس فراکســیون اصولگرایان مجلس نهم نیز
در کنگره جمعیت ایثارگران گفت« :دشمن می خواهد وانمود
کند که اقتصاد و همه چیز ما به نتیجه مذاکرات بستگی دارد».
حدادعادل در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد« :برنامه
دشمنان این است که تبلیغات روانی در کشور راه بیندازند تا
مردم شرطی شوند و تصور کنند که مرگ و حیات همه بستگی
به موافقت امریکا در کاهش تحریم ها یا افزایش تحریم هاست.
طوری وانمود می کنند که گویا افزایش یا کاهش نرخ ارز یا دالر
بستگی به این دارد که نتیجه مذاکرات چه می شود ،می خواهند
اینگونه تلقین کنند بنابراین باید مراقبت باشیم که در این دام
نیفتیم ،در انتخابات ریاست جمهوری مبنای تبلیغات کاندیداها
این بود که هر کسی می امد موضوع اقتصادی را مطرح می کرد
که اگر من رئیس جمهور شوم اینگونه مشکالت اقتصادی را
حل می کنم».
وی خاطرنشان کرد« :قدرت جمهوری اسالمی ایران
زمانی موثر است که با اقتدار معنوی همراه باشد و ملت ها نیز به
ما اعتماد داشته باشند ،باید باور کنیم که امروز به یک مصاف
جدی وارد شدیم که ان مصاف اقتصادی است .باید متوجه
باشیم که دشمن با اهرم فشار اقتصادی نتواند در صفوف ما
تفرقه ایجاد کند و الزمه این موضوع وحدت اســت ،وحدتی
که تجربه های تلخ و شیرین از ان داریم ،هر زمانی که دست
به دست هم دادیم پیروز شدیم مانند مجلس هفتم و هر وقت
روبه روی یکدیگر ایستادیم ،شکست خوردیم .ایا طعم تلخ
شکست در اثر تفرقه را چشیده ایم؟ ایا کافی نیست از تجربه
تلخ شکست گذشته عبرت بگیریم؟»
حجت االسالم تقوی ،عضو جامعه روحانیت و مسئول
شورای همگرایی اصولگرایان نیز با بیان اینکه درباره وحدت
اصولگرایان به هیچ کس جز جامعتین گزارش نمی دهیم ،گفت:
«باید خودشیفتگی ها و منیت ها را کنار بگذاریم و با یکدیگر
توافق کنیم ».او با تاکید بر اینکــه احزاب می توانند کالس
تربیت برای افراد مختلف باشند ،گفت« :ما هیچ راهی نداریم
جز اینکه کنار یکدیگر قرار گیریم تا در اینده کشور تاثیرگذار
باشیم و به نظام کمک کنیم ،اگر می خواهیم به توصیه های
مقام معظم رهبری جامه عمل بپوشانیم ،الزم است که وحدت
و همدلی را در پیش گیریم ،شعار ما این است :همه با هم نه
همه با من ».عضو جامعــه روحانیت گفت« :هر اصولگرایی
در هر نقطه ای از کشــور چه در حزب ما باشد و چه در حزب
ما نباشد ،همه باید در چارچوب مشخص شده حرکت کنند،
هرچند ممکن اســت اختالف نظرات و اختالف سلیقه هایی
هم وجود داشته باشد .مهم این است که همه اصولگرایان با
اعتقاد به این چارچوب ها در حفظ این معیارها تالش کنند».
همچنین مرتضی اقاتهرانی ،دبیرکل جبهه پایداری با بیان
اینکه اگر سیاست ما عبادت باشد دچار اختالف نخواهیم شد،
گفت« :وحدت یک امر کامال روشن است که باید به ان عمل
کرد .برای رســیدن به وحدت باید نفسانیت ،حساسیت های
بی مورد ،تحزب و سیاست زدگی را کنار بگذاریم و در ارتباط
با خدا اخالص داشته باشیم ».محمدنبی حبیبی اما سخنان
خود را به وقایع سال 88اختصاص داد .وی اظهار داشت« :اگر
کسی فتنه 88را به رقابت انتخاباتی محدود کند خیانت کرده
است؛ چراکه فتنه گران در سال 88قصد براندازی داشتند و نباید
صورت مساله را پاک کرد ».دبیرکل موتلفه به فعالیت برخی
احزاب اشاره کرد و گفت« :احزابی مانند اعتدال و توسعه گره
زدن زلف مسئوالن ستادهای رئیس جمهور و اصالح طلبان را
انجام می دهند و این نه تحلیل بلکه خبر است».
سیاست
57
سیاست
تئوری «وحدت» جمعیت ایثارگران
این تشکل سیاســی اصولگرا پس از اعالم موجودیت،
توانست در راستای اهداف خود عده زیادی از نیروهای سیاسی
کشور را شناسایی و برای کادرسازی جذب کند .همزمان با این
اقدام ،ایجاد دفاتر استانی جمعیت ایثارگران و اموزش نیروها در
درون تشکیالت مورد توجه قرار گرفت .این تشکل سیاسی
اصولگرا ،در انتخابات مجلس ششم با شعار «امنیت ،عدالت،
رونق اقتصادی» فهرستی از نیروهای منتسب به جناح راست
ارائه کرد .البته پیش از ان نیز در انتخابات ریاســت جمهوری
دوم خرداد ،76جمعیت ایثارگــران از کاندیداتوری علی اکبر
ناطق نوریحمایتکردهبود .مهم تریننقشجمعیتایثارگران
در عرصه سیاست داخلی را باید در رخدادهای پس از 18تیر
78جســت وجو کرد .در ان روزگار ،احزاب و تشــکل های
سیاسی در بدترین وضعیت افتراق و واگرایی به سر می بردند.
از این رو ،سران چهار تشــکل عمده اصولگرا ،یعنی جمعیت
موتلفه اســامی ،جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی ،جامعه
اسالمی مهندسین و جامعه اسالمی پزشــکان ،به مالقات
رهبر معظم انقــاب رفتند و خواهان ارائــه راهکاری برای
برون رفت از وضعیت موجود شدند .این جلسه در کنار جلسات
محفلی اصولگرایان ،به تشکیل شورای هماهنگی نیروهای
انقالب اسالمی انجامید؛ شــورایی که مهم ترین وظیفه ان،
همگرایی بیشتر میان احزاب و تشکل های سیاسی معتقد به
چارچوب های انقالب و جمهوری اســامی بود .هر چند در
فضای مسلط گفتمان اصالح طلبی در میانه دهه 70و اغاز دهه
،80اجازه حضور رسمی اصولگرایان در فضای سیاسی کشور
را نمی داد اما جمعیت ایثارگران برای ادامه حیات سیاسی خود،
همگام با شورای هماهنگی نیروهای انقالب ،از علی شمخانی
و احمد توکلی حمایت کرد .این تشکل به عنوان یکی از اعضای
موثر شورای هماهنگی ،توانست عملکرد موفقی در انتخابات
شوراهای دوم و مجلس هفتم داشته باشد.
سیاست
58
مثلث | شماره 248
فرجام تلخ شورای هماهنگی
شــورای هماهنگــی نیروهــای انقالب هــر چه در
انتخابات های زمســتان 81و 82موفق بود ،نتوانســت در
انتخابات ریاســت جمهوری نهم در سال 84عملکرد موفقی
از خود به نمایش بگذارد .در ان زمزمه هایی شــنیده می شد
که حاکی از تقسیم شورای هماهنگی به دو طیف طرفداران
ناطق نوریوطرفدارانحسینفدایی،دبیرکلجمعیتایثارگران
بود؛ تقسیم بندی که از ان به «شورای ناطق» و «شورای فدایی»
یاد می شــد .اختالفات درونی که باال گرفت« ،شیخ» ،راهی
«نور» شد و فدایی تمام تالش خود را برای متقاعد کردن بر
سر حمایت از قالیباف به کار بست .در نهایت اما تالش های او
کارساز نبود؛ چه انکه شورای هماهنگی رسما از کاندیداتوری
علی الریجانی حمایت کرد و جمعیــت ایثارگران به عنوان
پرچمدار طیف تحولخواه اصولگرایان ،به پشتیبانی از محمدباقر
قالیباف پرداخت .این دو اما تنها کاندیداهای اصولگرای حاضر
درانتخاباتنهمنبودند؛چهانکهمحموداحمدی نژادنیزبه عنوان
یکی از اعضای شــورای مرکزی جمعیت ایثارگران در این
انتخابات حضور یافته بود و هرگز حاضر نشد به نفع کاندیداهای
دیگر انصراف دهد .مرحله اول که به پایان رسید ،در میان تعجب
همگان ،احمدی نژاد به همراه هاشمی رفسنجانی به مرحله
دوم راه یافته بود .اصولگرایان در این مقطع ،از احمدی نژاد در
برابر هاشمی رفسنجانی به طور تمام قد دفاع کردند و حتی علی
الریجانی رسما ستادهای انتخاباتی خود را در اختیار او قرار داد.
در پایان مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری نهم ،احمدی نژاد
به پیروزی رسید و کاندیدای مورد حمایت اصولگرایان بر کرسی
ریاست جمهوری تکیه زد.
ایثارگران مدرن
هر چه زمان می گذشت اما اختالفاتی میان ایثارگران
با دولت پدیدار می شــد .ایــن اختالفات پــس از انتخابات
ریاســت جمهوری دهم رو به افزایش گذاشت و انتقادات این
تشــکل اصولگرا و اعضای ان از شــخص رئیس جمهور و
دولت ،علنی تر و صریح تر شد .اختالفات تا جایی باال گرفت
که عضویت احمدی نژاد در جمعیت ایثارگران در سال ٩٠لغو
شد .ان گونه که اعضای ارشد این تشکل اصولگرا اعالم کردند،
رئیس جمهور وقت به خاطر جایگاه ریاست جمهوری از حضور
در جلسات این تشکل خودداری کرده بود اما به نظر می رسید
دالیل این لغو عضویت فراتر از این موضوعات بود و به اختالف
دیدگاه جمعیت با احمدی نژاد در دوره دوم ریاست جمهوری
او مربوط می شــد .مصداق بارز ان اظهارات حسین فدایی در
صحن علنی مجلس هشتم در سال 88و سپس تغییر لحن
جمعیت متبوع او در قبال احمدی نژاد بود .ایثارگرانی ها معتقد
بودند که احمدی نژاد از منویات خود در سال 84فاصله گرفته
است .جمعیت ایثارگران در انتخابات مجلس نهم بار دیگر با
اصولگرایان سنتی دست به ائتالف زد؛ ائتالفی که اگرچه در
مقابل پایداری ها بود اما بعــد از ورود اعضای مختلف این دو
جریان به مجلس نهم ،به اتحاد با انها تبدیل شد.
ایثارگران پسااحمدی نژادی
هر چه زمان انتخابات یازدهم نزدیک تر می شد ،خیلی ها
دنبال این بودند که جمعیت ایثارگران از کدام کاندیدا حمایت
خواهد کرد .ایا بار دیگر به محمد باقر قالیباف نزدیک خواهد شد
یا برنامه خاصی در انتخابات خواهد داشت؟ جمعیت ایثارگران
اما قبل از اینکه فرصت ظهور و بروز انتخاباتی پیدا کند با یک
رویداد مهم سیاسی مواجه شد؛ اعالم موجودیت ائتالف سه نفره
اصولگرایان .ائتالفی که دو عضو از سه عضو ان قرابت هایی با
جمعیت ایثارگران داشتند؛ هم غالمعلی حدادعادل به عنوان
موتلف انها در مجلس و هم محمد باقر قالیباف پیش روی شان
قرارداشتند .یک هفته بیشتر به پایان سال 91باقی نمانده بود که
جمعیت ایثارگران یک بیانیه مهم انتخاباتی صادر کرد؛ بیانیه ای
که نام سه کاندیدای مورد حمایت این تشکل را به همراه داشت.
ایثارگران اعالم کرد که اولویت و ترجیحات جمعیت ایثارگران
در رابطه با نامزدهای ریاست جمهوری را حدادعادل ،زاکانی و
جلیلی می داند .ورود علیرضا زاکانی که دبیر کل تشکل همسو با
جمعیت ایثارگران یعنی جمعیت رهپویان بود ،گویا معادالت را
با تغییراتی مواجه کرد و هرچه کاندیداتوری او جدی تر می شد،
این تغییرات ملموس تر جلوه می کرد .زاکانی اعالم کاندیداتوری
کرد و البته جمعیت ایثارگران هم تصمیم قطعی اش را اعالم
کرد؛ حمایت از نامزدی دبیر کل رهپویان .حسین فدایی هم
رسما در مواجهه با خبرنگاران چنین گفت« :جمعیت ایثارگران
حتما در انتخابات اتی از زاکانی حمایت خواهد کرد ».فدایی
حتی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر حداد عادل از ائتالف
پیشرفت بیرون اید ،شما چه تصمیمی خواهید گرفت؟ گفت:
«ما فعال تمام تالشــمان این است که موج مطالبات مردمی
برای اقای زاکانی شکل گیرد و برای وی رای اوری شود ».اما
در اخرین روز ثبت نام کاندیداها یک اتفاق مهم دیگر هم افتاد؛
سعید جلیلی ثبت نام کرد و حاال جمعیت ایثارگران با احتمال
کناره گیری علیرضا زاکانی مواجه بود .در اولین اعالم موضع
مجتبی شاکری ،یک عضو شورای مرکزی ایثارگران گفت:
«حضور سعید جلیلی و علیرضا زاکانی موجب تقویت گفتمان
انقالب اسالمی و بسط حضور نیروهای حزب اللهی در عرصه
خواهد شد ».زمان اما گویا به نفع ایثارگرانی ها پیش نمی رفت.
نامی از زاکانی در میان نبود.
نتایج تایید صالحیت ها اعالم شد و
برخی معتقد بودند که حاال می توان منتظر شیفت ایثارگرانی ها
به کمپین جلیلی بود ،این اتفاق امــا روی نداد و ایثارگرانی ها
ترجیح دادند در کنار حدادعادل بمانند .امــا این بار نیز زمان
به نفع ایثارگرانی ها پیش نرفت و بــا انصراف حدادعادل ،بار
دیگر ایثارگرانی ها کاندیدایی در انتخابات نداشتند .در اخرین
اعالم موضع انتخاباتی ایثارگرانی ها اعالم کردند که به صورت
همزمان از جلیلی و قالیباف حمایت خواهند کرد؛ یک پایان
شبیه سال .84
دنبال ائتالف هستیم
تو گوی مثلث با علی یوسف پور
گف
عضو هیات موسس جمعیت ایثارگران
2
ششمین کنگره جمعیت ایثارگران 11دی برگزار
شد و طبق ماده 21اساسنامه این تشکل اعضای
شورای مرکزی با اکثریت ارا انتخاب شدند ،هر چند
سال یک بار این کنگره برگزار م ی شود؟
طبق اساسنامه دو سال یک بار باید کنگره برگزار شود
اما یک دوره برگزار نشد.
یعنی بعد از چهار سال این کنگره برگزار شد؟
بله ،همین طور است 14.عضو شورای مرکزی که اخی را
انتخابشدندب رایدوسالدراینجایگاهحضوردارند.البتهطبق
اساسنامه اعضای هیات موسس م ی توانند در جلسه شورای
مرکزی با داشتن حق رای شرکت کنند.
ه م اکنونجمعیتایثارگ رانسمتوسویسیاسی
خود را چگونه تعریف کرده است؟
معموال جمعیت با مشی اصولگرایانه سعی م ی کند در
چارچوب ترسیمی مقام معظم رهبری حرکت کند.
جمعیت ایثارگ ران چه نگاهی به دولت اقای روحانی
دارد؟
طبیعتا رویکردش حمایت همراه با نقد است.
جمعیت ایثارگران با کدام برنامه و دیدگاه دولت
همراهی و به کدام تصمیمات دســتگاه اجرایی
نقد دارد؟
هر جا دولت در چارچوب منافــع ملی حرکت کند و
قانونگرا و عامل به قانون باشــد ،حتما مورد حمایت جمعیت
ایثارگران اســت اما در بحث اقتصاد مقاومتی بعضی اوقات
دولت مواضع سیاسی م ی گیرد یا کاری م ی کند که مورد نقد
واقع م ی شــود؛ کارهایی همچون واردات ســیگار مارلبرو یا
واردات ب ی رویه یا عدم داشتن ب رنامه ب رای مشارکت دادن بخش
خصوصی مصادیقی از این دست اســت .البته موضع گیری
جمعیت در قبال دولت فردی نیســت معموال این مساله در
شورای مرکزی بحث م ی شود و وقتی که با اکثریت رای تصویب
شد ،دبیرکل موضعگیری م ی کند.
البته واردات سیگار مارلبرو که گفتید از زمان اقای
احمدی نژاد بحثش مطرح بود ،یعنی اتفاق جدیدی
نیست که جمعیت ایثارگ ران بخواهد به این مساله
انتقادکند.
کار شد.
ان زمان هم اشــتباه بود و انتقادهــای زیادی به این
در موضوع مذاک رات هسته ای چه نگاهی دارید؟
طبیعتا اگر توافق جامــع در چارچوب منافع ملی به
نتیجه برسد و تیم مذاکره کننده از حقوق هسته ای ملت ای ران
کوتاه نیاید و تحریم ها نیز برداشته شود ،مذاکرات مورد حمایت
است.
روشن تر صحبت کنیم ،نگاه جمعیت ایثارگ ران به
توافق ژنو چگونه بود؟
ان زمان یک توافق کلی صورت گرفت ولی نتیجه
قطعی هنوز به دست نیامده است.
دولت
سیاست
جمعیت ایثارگران در مجموع حامی روند مذاکرات
استیامنتقد؟
ی مذاکرات است ،البته به شرطی که منافع
االن حام
ملی حفظ شود.
این تشکل سیاسی نســبتش را با سایر اضالع
اصولگ رایی چگونه تعریف کرده است؟
خود را کلید م ی زند یا انکه این حرکت را با برگزاری
کنگره اغاز کرده است؟
خیر ،هنوز کاری صورت نگرفته است .احتماال از سال
اینده شروع کند.
پس هنوز ایثارگران ورودی به انتخابات نداشــته
است؟
خی ر.
تالش م ی شود ان شاءاهلل در حرکت های سیاسی اینده
با وحدت و وفاق همراه دیگر تشکل های اصولگرا حرکت شود.
تحلیل و اسی ب شناسی انتخابات گذشته چطور؟
ان را هم انجام نداده است؟
جمعیت ایثارگران خود را بیشتر نزدیک به جبهه
پایداری م ی داند یا طیف سنتی جریان اصولگ را؟
خی ر ،کاری انجام نشده است.
تق ریبا بینابین این دو ضلع قرار دارد.
شما ب ه عنوان یکی از سیاست ورزان کشور فکر
م ی کنید در انتخابات مجلس شــورای اسالمی
اصولگ رایان ب ه وحدت یا ائتالف م ی رسند یا انکه به
هی چ کدام دست پیدا نم ی کنند؟
روشن اســت میان اضالع اصولگرایی در انتخابات
مجلسبایدائتالفصورتگیردامادرانتخاباتریاست جمهوری
نیاز به وحدت است .البته جمعیت ایثارگران تحقق این ائتالف را
در رقابت سیاسی پی ش رو دور از دسترس نم ی بیند.
شکاف های عمیقی بین پایداری و جبهه پیروان
خط امام و رهبــری ،اقای الریجانــی و ایت اهلل
مصباح یزدی ،پایداری و جمعیت ایثارگ ران است ،ایا
این شکاف ها و اختالف ها قاب ل ترمیم است؟
معموال اختالفاتی که باعث شکست شده باید ب ر طرف
شود تا اسی ب های گذشته را شاهد نباشیم .االن اصولگرایان بنا
دارند اقایان موحدی کرمانی ،یزدی و مصباح بنشینند و تصمیم
نهایی را درباره مسائل بگی رند و اگر اختالفی است انها در نهایت
اختالفات را حل و فصل کنند.
این سه نفر محور ائتالف م ی شوند یا انکه فقط
مرجعی ب رای حل اختالف اصولگ رایان خواهند بود؟
م ی توانند هر دو نقش را ایفا کنند.
خب مکانیزم ائتالف اصولگرایان برای انتخابات
مجلس شورای اسالمی چگونه باید تعریف شود؟
اینکه ایثارگ ران چه به لحاظ تحلیلی و چه به لحاظ
تصمی م گیری هنوز ورودی به تحرکات انتخاباتی
نداشته ایا منتظر برگزاری کنگره بوده است؟
خیر ،بیشتر دنبال شــکل گیری ائتالف اصولگرایان
هستند تا اخذ نظ رات و سالیق مختلف اصولگرایی همزمان
باشد.
تحلیلگ ران سیاسی معتقدند ایثارگ ران بین اقایان
حدادعادل و قالیباف حی ران است ،چقدر این تحلیل
به واقعیت نزدیک است؟
بستگی به موضوع دارد ،اگر موضوع انتخابات مجلس
شورای اســامی باشــد معموال روی اقای حدادعادل همه
اتفاق نظر دارند .در انتخابات ریاســت جمهوری اینده هم باید
منتظر ماند و دید چه م ی شود چون هم اکنون پی ش بینی ان
رقابتممکننیست.
اما در انتخابات ریاست جمهوری گذشته یکدستی
و ه م نظری را میان اعضای جمعیت ایثارگران برای
حمایت از یک کاندیدا شاهد نبودیم؟
طبیعی بود.
ایا توانستند این قضیه را حل کنند؟
بستگی به سازوکار ائتالف میان اصولگرایان دارد که
م ی خ واهد تع ریف شود.
نهاقایقالیبافونهاقایحدادعادلهیچکدامرسما
عضو جمعیت ایثارگران نیستند اما میان اعضای
این تشکل سیاســی نفوذ کالم دارند .اگر اقای
قالیباف و اقای حدادعادل ب رای نحوه ورود ایثارگ ران
به انتخابات مجلس هر یک نظری متفاوت بدهند
ایثارگ ران به کدام نظر عمل م ی کند؟
فعال در جلســات ابتدایی هنوز به ط راحی مکانیزم
نرســیدند اما اراده بر ان اســت که با حضور این اقایان بشود
مشکالت را حل و فصل کرد.
این اقایان دیدگاه های شــان به هم نزدیک است
یا همچنان بر دوگانه تکلیف و نتیجه با هم بحث
م ی کنند؟
خیر ،در حال نزدیک شدن به یکدیگرند .وقتی مقام
معظم رهبری م ی فرمایند؛ ما ضمن انکه باید تکلی ف گرا باشیم
به نتیجه هم باید توجه کنیم ،بناب راین الزم است که بین نتیجه
و تکلیف یک جمعی حاصل شود اما اگر گاهی پیش م ی اید
که نتیجه دست ما نیست ان زمان باید به تکلیف عمل کرد؛
در مقابل زمانی است که در مسائل سیاسی نتیجه هم قابل
پی ش بینی م ی شود .در این هنگام باید ضمن عمل به تکلیف
به نتیجه کار نیز توجه کرد.
پسدوگانهتکلیفونتیجهکهدرانتخاباتمجلس
نهم و انتخابات ریاست جمهوری هیچ گاه با هم
جمع نشد ،اصولگ رایان در رقابت سیاسی پیش رو
این دو را با هم جمع م ی کنند؟
بله ،همین طور اســت و اصولگرایان باید به همان
سمتحرکتکنند.
ایثارگ ران چه زمانی ب رای انتخابات مجلس حرکت
باشد.
قاعدتا مکانیزم ائتالف هر دو ویژگی را م ی تواند داشته
در انتخابات مجلس نهم ساز وکاری تحت عنوان
8+7تعریف شد که هفت نفر هیات داوری و هشت
نفر نمایندگان تشکل ها و شخصی ت های اصولگ را
ی را
بودند که پایداری هــا ان زمان چنین مکانیزم
نپذیرفتند و فهرست مستقل دادند .امروز نیز انها
م ی گویند اقایان یزدی ،موحدی کرمانی و مصباح
فقط حل اختالف کنند و طراحی ســاز وکار ائتالف
بر مبنای گفت وگوی تشکل ها باشد .شما سه نفر
یاد شده را مرجعی برای حل اختالفات اصولگرایان
در انتخابات اینده اعالم کردید ،اگر این بخش از
مکانیزم ائتالف ویژگی شخصی ت محوری داشته
باشــد ،بخش دیگر چگونه تعریف خواهد شد؟
دیدگاه ایثارگ ران چیست؟
هنوز بحث نشده است.
ایثارگران نســبت خودش را بــا احمدی نژاد در
انتخابات مجلس اینده چگونه تعریف م ی کند؟
به نظــرم اقای احمدی نژاد بیشــتر دنبال انتخابات
ریاست جمهوری است تا انتخابات مجل س.
اقایاحمدی نژادنم ی خواهدکهسمپاتهایخودش
را به داخل مجلس بفرستد تا اگر رئی س جمهور شد
او را از درون پارلمان هم راهی و حمایت کنند.
نه فقط اقای احمدی نژاد بلکه شــاید اقای محسن
رضایی نیز این ب رنامه را دنبال کند .ضمن انکه معموال انتخابات
مجلسدرشهرستان هاکمترمتاثرازگرایش هایسیاسیاست
وبیشترازگرایش هایقومی،محلیومنطقه ایتاثیرم ی پذیرد،
در ضمن نامزدی که از چند جا حمایت شده و توانسته اکثریت ارا
را در ان حوزه انتخابیه به دست اورد وقتی به مجلس راه م ی یابد
ممکن است با سیاسیون هم ارتباط داشته باشد.
اگر اقای احمدی نژاد بخواهد در مکانیزم ائتالف
اصولگرایان حضور پیدا کند موضع ایثارگران چه
خواهد بود؟
اقای احمدی نژاد هم اگر بخواهد وارد مکانیزم ائتالف
اصولگرایان شود قاعدتا از این تصمیم او استقبال م ی شود.
اما بخش عمده اصولگ رایان به احمدی نژاد با تردید
نگاهم ی کنند.
تردید این بخش از اصولگرایان هم این است که ایا
او وارد مکانیزم ائتالف م ی شود یا خی ر .اگر تصمیم بگیرد وارد
مکانیزم شود از او استقبال م ی کنند.
انتخابات مجلس اینــده را چگونه پی ش بینی
م ی کنید؟
اگر اصولگرایان به وحدت و ائتالف برسند م ی توانند
مجلسی با اکثریت حداقلی را به دست بگی رند .البته اگر دولت
هم بتواند کارهای بزرگ و شــگرفی انجام دهد ان هم اثرگذار
م ی شــود که طرفداران دولت در مجلس یک اقلیت قوی را
تشکیل م ی دهند .دولت تا االن توانسته یک فضای ارامی را در
حوزه اقتصادی فراهم کند ولی کار شگفتی که ب رای اشتغا لزایی
یا مهار تورم باشد نمود بارزی نداشته است ،مگر انکه در ماه های
اینده مذاکرات هسته ای به نتیجه برسد.
اگر مذاکرات هســته ای به نتیجه برسد دولت و
اصالح طلبان م ی توانند اکثریت حداقلی مجلس را
ب ه دست بگی رند و اقلیت قوی متعلق به اصولگ رایان
شود؟
در انتخابات مجلس که نم ی تــوان همه معادالت را
پی ش بینی کرد اما در کل این احتمال هم وجود دارد.
ایثارگران در یک مقطعی دچار یک سری ریزش ها
شد ،اقای احمدی نژاد ،خان م الیا ،اقای دانش جعفری،
اقای روح االمینی و اقای حیدرپور از این تشــکل
جدا شدند ،ایا جمعیت ایثارگران از گردنه ریزش
نیروها عبور کرده است یا همچنان در ان وضعیت
قرار دارد؟
معموالدراحزابوتشکل هایسیاسیهمینگرفتاری
وجود دارد ،مثال ب رای حزب کارگزاران نیز چنین اتفاقی افتاد یک
عده را جذب کرد اما عده ای دیگر ریزش کردند .این مس اله فصلی
و مربوط به زمانی است که یک جریانی قوی یا ضعیف م ی شود.
من فکر م ی کنم ایثارگران از ان مرحله گذشته و االن به یک
وضعیت ثبات رسیده است.
ایثارگران با محوریت چه شخصیتی به انتخابات
مجلس ورود م ی کند؟
اگر اقای حدادعادل نامزد شــود ،جمعیت ایثارگران
معطوف به اقای حداد عمل م ی کند.
مثلث | شماره 248
طبیعتا ب رای تحقق ائتالف یا وحدت نیاز اســت که
جریانات یا افراد اصولگرا از نظ رات شان تنزل کنند.
اصال شــخصی ت ها در ســاز وکار اینده ائتالف
اصولگرایان چه جایگاهی دارند؟ ساز وکار ائتالف
تشکل محور خواهد بود یا شخصی ت محور؟
شما با روحیات اقای احمدی نژاد اشنا هستید .به
نظر شما او خیلی راحت از کنار چنین انتخاباتی
م ی گذرد و فقط روز رای گیری م ی رود و رای خود را به
صندوق م ی اندازد؟
سیاست
برای انکه تکلیف و نتیجه در اردوگاه اصولگرایان
قابل جمع باشد ،شرط الزم ان است که سلیقه های
مختلف انتظارات ،مطالبات و دیدگاه هایشــان را
حداقلی کنند ،ایا شما چنین شرایطی را در جریان
اصولگ راییشاهدهستید؟
در زمان خود باید اظهارنظر کرد االن که هیچ کدام از
انها نظری ندادند .ضمن انکه ممکن است ان زمان هم هر دو
دیدگاه یکی باشد.
باید دید که احمدی نژاد اصال قصــدی ب رای ورود به
انتخابات مجلس دارد یا خی ر .خــود او که گفته تصمیم ب رای
دخالت در رقابت سیاسی پیش رو ندارد.
59
بین الملل
بین الملل
رقابت های زودهنگام
رقابت های انتخابات ریاست جمهوری امریکا یک ســال زودتر از موعد خود اغاز شده است.
انتشار برخی اسامی مشهور به عنوان نامزدهای احتمالی انتخابات نشان دهنده رقابت نفسگیر
دو حزب دموک رات و جمهوریخواه در انتخابات سال 2016خواهد بود .به نظر م ی رسد هر دو حزب
با تمام توان و با حداکثر پتانسیل نیروهای خود درصددند به کاخ ریاست جمهوری امریکا راه یابند.
این منازعات م ی تواند س رنوشت برخی از سیاست های مهم داخلی و خارجی ایاالت متحده را روشن
کند .در حال حاضر همه نظرسنج ی ها گواه از پیشتازی حزب دموک رات و حزب جمهوریخواه دارد.
دوئل ابی وقرمز
وضعیت هیالری کلینتون از جب بوش بهتر است
1
مریم رضایی
روزنامه نگار
وب سایت Ballotpediaب ر اساس توجه رسانه ها و
نظ رات مردمی در مورد انتخابات ریاست جمهوری سال 2016
امریکا اسامی زیر را به عنوان کاندیداهای احتمالی از میان
جمهوریخواهان و دموکرات ها معرفی کرده است:
بین الملل
60
مثلث | شماره 248
نامزدهای دموکرات
هیالری کلینتون :در روز پنجم ســپتامبر 2014
کلینتون اعالم کرد بعد از ژانویه 2015در مورد کاندیدا شدنش
ب رای انتخابات تصمیم جدی خواهد گرفــت .با این حال،
«کمیته اقدام سیاسی اماده ب رای هیالری» در ژانویه 2013
تشکیل شــد تا زمینه را ب رای حضور او در انتخابات فراهم
کند .طبق گزارش روزنامه واشنگتن پســت که در 29اوت
2013به چاپ رسید ،کمیته اقدام سیاسی مربوط به تامین
مالی کمپین انتخاباتی باراک اوباما در دور دوم انتخاب او،
به عنوان رسانه اصلی و بازوی تبلیغاتی کمپین کلینتون در
سال 2016فعالیت خواهد کرد .در سال های اغازین تشکیل
ایاالت متحده امریکا ،ارتقای پســت وزیــر امور خارجه به
ریاست جمهوری امری متداول بود ،اما اخرین باری که چنین
تغییری روی داده ،انتخاب جیمز بوچانان در سال 1856بود.
تیم کلینتون قبل از انتخابات میان دوره ای امریکا در
سال 2014تور گســترده ای را به هدف کمک به رای اوردن
دموکرات ها در سنا در سراسر این کشــور راه اندازی کرد .در
ژوئن 2014کلینتون کتاب جدیدی با عنوان «انتخاب های
سخت» منتشــر کرد .این کتاب بر چهارم سال فعالیت او
به عنوان وزیر امور خارجه در دولت باراک اوباما متمرکز است.
از جمله اظهاراتی که کلینتون تاکنون در مورد حضور
احتمالی خود در انتخابات داشته ،در روز چهار اکتبر 2013بود
که گفت« :م ی خواهم به طور جــدی در مورد ان فکر کنم،
اما تا ســال اینده تصمیمی در مورد ان ندارم .به شرکت در
انتخابات فکر خواهم کرد چون در ذهن بسیاری از افراد وجود
دارد .اما باید گسترده تر به ان فکر کنم ».پنجم سپتامبر 2014
نیز در یک سخنرانی در مکزیک ،کلینتون ادعا کرد« :من
موقعیت منحصر به فرد و تجربیات خوبی در مورد عملکرد
امریــکا دارم و همچنین م ی دانم یــک رئی س جمهور چه
اقداماتی م ی تواند و باید انجام دهد».
در مورد اسپانســر مالی هم باید گفت شرکت «نیوز
کورپ» که رابرت مردوخ مالکیت ان را دارد ،بیش از ســه
میلیون دالر به کمپین سیاسی کلینتون کمک کرده است
(حمایت نیوز کورپ به دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون
بازم ی گردد).
در نظرســنج ی های عمومــی کلینتــون وضعیت
متوسطی دارد .در نظرســنجی NBCکه 12نوامبر 2013
منتشر شــد ،کلینتون و کریس کریستی در مقابل هم قرار
گرفتند که به ترتیب 44و 34درصد ارا را به دســت اوردند.
شرکت مشاوره YouGovنیز در دسامبر 2013اعالم کرد
نظ رات منفی در مورد کلینتــون بیش از نظ رات مثبت بوده
است؛ ( 48درصد در ب رابر 46درصد) در نظرسنجی مشترک
واشنگتن پست و ای ب ی س ی نیوز در اوریل 2014کلینتون با
53درصد ارا از جب بوش جمهوریخواه با 41درصد ارا پیش
بوده است.
جو بایدن :بایــدن در مصاحبــه ای در فوریه
2014گفته بود« :هیچ دلیل مشــخصی ب رای عدم شرکت
در انتخابات نــدارم ».او قبــا در ســال 2008کاندیدای
ریاست جمهوری بوده اســت .در اوت 2013گزارش شد که
بایدن و تیم او در حال راه اندازی یک کمیته اقدام سیاســی
هستند تا ب رای رقابت در انتخابات 2016تامین مالی کنند.
اسپانســرهای مالی بایدن تاکنون ناشناخته بوده اند
و جلساتی که پشت درهای بسته داشــته باعث شده او با
شخصی ت های برجسته و مهم دموکرات در سراسر امریکا
در تماس مداوم باشد.
به هر حال ،او در مصاحب ه ای در ژوئیه 2013اعالم کرد:
«اگر هیچ وقت رئی س جمهور امریکا نباشم ،باز هم خوشحال
خواهم مرد ،اما این به ان معنی نیســت کــه در انتخابات
شرکت نم ی کنم».
همچنین باراک اوباما در پاســخ به ســوالی که از او
خواسته شده بود بایدن و هیالری کلینتون را مقایسه کند،
گفت« :هم هیالری و هم جو م ی توانند روســای جمهور
برجسته ای باشند و شایستگ ی های الزم ب رای ان را دارند».
نظرسنجی عمومی مک کلچی که در دسامبر 2013
بین کلینتون و بایدن برگزار شده بود به طور قابل توجهی به
نفع کلینتون بود؛ 65درصد در ب رابر 12درصد.
جان کری :کری مدتی پس از انکه به عنوان وزیر
امور خارجه امریکا انتخاب شد ،به دلیل تالش هایش ب رای
یافتن راه حل دیپلماتیک در مناقشه اوکراین ،از محبوبیت
باالیی برخوردار گشت ،به طوری که نظرسنجی گالوپ در
اوایل سال 2014نشان داد اکثریت امریکای ی ها دیدگاه مثبتی
به او دارند .افزایش محبوبیت کری یک سوال جالب را مطرح
م ی کند« :اگر به هر دلیلی هیالری کلینتون به عنوان نماینده
دموکرات ها در انتخابات شرکت نکند ،ایا کری گزینه بعدی
این حزب خواهد بود؟» پاسخ به سادگی منفی است .رامنی
یک بار در رقابت با بوش شکس ت خورده و بعید است بار دیگر
شانس خود را امتحان کند.
بین الملل
ت ی پارت ی ها با بوش مخالفند
دوقطبی انتخابات
نادرانتصاردرگفت وگوبامثلث
مطرحکرد
نزاع میانه روها و رادیکال ها س رنوشت
جانشیناوبامارامشخصم ی کند
نامزدهای جمهوریخواه
بعدی امریکا برگزینند .این در حالی است که هر دو انان از
تجربه سیاسی و مدیریتی باالیی برخوردارند».
در هر صورت ،واشنگتن پســت در ادامه گزارش خود
کلینتون را دارای بخت باالتری بــرای پیروزی در انتخابات
ریاست جمهوری نسبت به رقیب جمهوریخواه خود م ی داند
و در این باره م ی افزاید هیالری کلینتون از موضع قوی تری
برخوردار است.
میت رامنی :فرماندار ســابق ماساچوســت ،در
سپتامبر 2014در پاسخ به این سوال که ایا در انتخابات 2016
شرکت خواهد کرد یا نه گفت« :بگذارید بگویم که شرکت
در رقابت های انتخاباتی تجربه ای فوق العاده ب رای من بود.
اما دیگر فرصت من تمام شده است .من یک بار این فرصت
را تجربه کرده و پیروز نشدم ».نام رامنی بعد از اینکه در یک
نظرسنجی غیررسمی در ســال 2014اورده شد ،مورد توجه
قرار گرفت.
با وجود این اظهارات رامنی ،روزنامه واشــنگتن پست
در مقاله ای در اکتبر 2014از محبوبیت رامنی خبر داده بود.
این مقاله به بررســی حضور یا عدم حضور میت رامنی در
انتخابات اتی ریاست جمهوری امریکا پرداخته بود و با استناد
به یک نظرسنجی که به طور مشترک توسط این روزنامه و
ای ب ی سی نیوز انجام شده بود ،می زان محبوبیت نامزدهای
احتمالی جمهوریخواهان را بررسی کرد .ب ر اساس نتایج این
نظرسنجی رامنی بیشترین محبوبیت را ب رای کاندیداتوری
در سال 2016کسب کرده است .با وجودی که رامنی اعالم
کرده قصد شرکت در انتخابات را ندارد ،با کسب 21درصد ارا
نسبت به رقبایش در صدر قرار دارد .بعد از وی «جب بوش»
با 11درصد و «مایک هوکابی» و «راند پال» با 9درصد در
رده های بعدی قرار دارند .رامنی به طور کلی فردی خوشنام
بوده و طی تصدی پســت فرمانداری ایالت ماساچوســت
مردم امریکا از وی رضایت داشــتند .پدر وی نیز در همان
کدام حزب پیروز م ی شود؟
با توجه به پیــروزی جمهوریخواهــان در انتخابات
میان دوره ای امریکا ،تحلیلگران احتمال پیروزی این حزب
در انتخابات ریاســت جمهوری 2016را نیز باال م ی دانند .در
یکی از پی ش بین ی های واشنگتن پست نیز جمهوریخواهان
در فضای ملی از وضعیت بهتری برخــوردار بودند .در این
نظرسنجی مشــخص شــده بود که کیفیت کاندیداها از
جمله تجربه حضور انها در مشاغل انتخابی هم بیشتر به
نفع جمهوریخواهان است .به همین دلیل جمهوریخواهان
بیشتر به دنبال کاندیداهای باتجربه هســتند .اما در حال
حاضر ب راســاس مدل کمک هــای مالی ،اوضــاع به نفع
دموکرات هاســت ،به این معنــا که دموکرات هــا از لحاظ
جمع اوری کمک مالی بر رقیبشان برتری دارند.
این در حالی اســت که این روزها امریکا با مســائل
مهمی مانند بحران خاورمیانه ،تنش میان اوکراین و روسیه،
مساله هسته ای ای ران و برقراری ارتباط با کوبا مواجه است
و نتیجه انتخابات م ی تواند تاثیر زیادی در سرنوشــت این
وقایع داشته باشد.
به عنوان مثــال ،مارکو روبیو ،ســناتور جمهوریخواه
ایالت فلوریدا اعالم کرده اســت که مجلس ســنای تحت
تسلط جمهوریخواهان در سال جدید الیحه تحریم جدید
علیه ای ران را تصویب خواهند کرد .پیش از این نیز مجلس
نمایندگان امریکا در ســال ،2013یک الیحه تحریم را به
تصویب دراورد تا طبق ان صنعت انرژی ای ران را هدف گیرد
که این الیحه در مجلس سنا به تصویب نرسید ،اما به نظر
م ی رسد با حضور جمهوریخواهان در سنا روند متفاوتی را در
پیش گرفته است.
از ســوی دیگر ،روندی که اوباما در برقــراری ارتباط
با دولت کوبا پــس از بیش از 50ســال در پیش گرفته ،با
نظ رات متناقض همراه بوده است .طی چند هفته گذشته،
جمهوریخواهان برجسته امریکا به شــدت اقدام اوباما را در
برقراری روابط با کوبا مورد انتقاد قرار داده اند.
هر رویکردی کــه نامزدهای دو طــرف در قبال این
مسائل اتخاذ کنند ،م ی تواند در پیروزی نهایی انها تاثیرگذار
باشد.
مثلث | شماره 248
راند پال :در دســامبر 2013پاول اعالم کرده بود
خانواده اش مشــخص خواهند کرد که ایا باید در انتخابات
ریاست جمهوری شرکت کند یا نه و ادعا کرده بود« :فکر این
کار از ذهن من گذشــته ،اما هنوز ب رای تصمیم گیری اماده
نیستم ».رون پال ،پدر راند که نماینده سابق تگزاس بوده،
سه بار در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده ،از جمله در
سال 1988به عنوان ازادیخواه.
جب بوش :فرماندار ســابق ایالت فلوریدا و ب رادر
کوچکتر جورج بوش ،رئی س جمهور سابق امریکا ،در دسامبر
2014در یک پست فی س بوکی اعالم کرده که در انتخابات
شرکت خواهد کرد .او در این پست گفته بود یک کمیته اقدام
سیاسی در اوایل سال 2015تاسیس خواهد کرد.
با این حال ،واشنگتن پســت با گمانه زنــی در مورد
بخت بــاالی هیالری کلینتــون و جب بــوش به عنوان
مهم ترین کاندیداهای حزب دموکــرات و جمهوریخواه به
نقل از فرد دیویس ،مشــاور پیشین کمپی ن های نامزدهای
ریاســت جمهوری امریکا ،نوشــته بود ،جــب و هیالری
نم ی توانند تنــور رقابت انتخاباتی در امریــکا را گرم کنند.
دیویس در این مورد م ی افزاید« :مــردم دیگر نم ی خواهند
شــخص دیگری را از خانواده بوش به عنوان رئی س جمهور
دموکرات ها:
جو بایدن
هیالری کلینتون
اندرو کومو
کریستن گیل ی ب رند
ام ی کلوبوچار
مارتین اومالی
ب رنی سندرز
ب رایان شویتزر
مارک وارنر
الی زابت وارن
جیم وب
جمهوریخواهان
جب بوش
بن کارسون
کریس کریستی
تد کروز
نیکی هالی
مایک هوکابی
بابی جیندال
جان کاسیچ
پیتر کینگ
راند پال
ریک پری
میت رامنی
مارکو رابیو
پائول ریان
ب رایان ساندووال
ریک سانتوروم
اسکات واکر
بین الملل
الیزابت وارن :پس از مانور مجله «نی و رپابلیک»
در مورد وارن در نوامبر ،2013شایعات در مورد احتمال حضور
او در انتخابات 2016قوت گرفت .بــا وجودی که وارن جزو
گروه زنان دموکرات ســنا بود که در نامه ای خواستار حضور
هیالری کلینتون در انتخابات شــده بودند ،او در جمله ای
گفته بود که در صورت نامزد نشدن هیالری ،خودش دست
به کار خواهد شد.
چهارم دســامبر 2013وارن اعالم کرد به وظیفه خود
به عنوان نماینده ماساچوســت ادامه خواهد داد .او عنوان
کرده بود« :قرار نیســت در انتخابات شرکت کنم .تا جایی
که بتوانم تالش م ی کنم بهترین سناتور باشم و ب رای تحقق
وعده هایی که پیش از انتخاب شدنم داده بودم ،م ی جنگم ».با
اینکه عده ای پذیرفتند این اظهارات نشان دهنده این است که
وارن در انتخابات شرکت نم ی کند ،اما نشریه واشنگتن پست
در ژوئیه 2014اعالم کرده بود او در اینده اعالم کاندیداتوری
م ی کند .یکی از شواهد این موضوع ان است که در اوت 2014
بعد از انتخابات میان دوره ای به منظور تقویت اعتبار خود در
امور خارجه به سرزمی ن های اشغالی سفر خواهد کرد.
برنی ساندرز :ســاندرز در مارس 2014رسما در
نشریه «نیشن» اعالم کرده بود که در رقابت های انتخاباتی
2016شرکت خواهد کرد .او در مصاحب ه ای گفته بود« :کشور
ما اکنون بیش از هــر زمان دیگــری در دوران بعد از رکود
بزرگ با مشکالت جدی روبه رو است .اگر مساله مهم تغییر
اب وهوایی کره زمین را در نظر بگیریــد ،م ی توانید به این
نتیجه برسید که این یکی از حیات ی ترین لحظات تاریخ کشور
ماست .چیزی که در رقابت های انتخاباتی و به طور کلی در
سیاست به ان نیاز داریم ،گفت وگوی جدید در مورد مسائل
جدی اســت که امریکا و کل دنیا با ان مواجه است و حتی
لحظه ای فکر نم ی کنم که فقط من م ی توانم به این مسائل
بپردازم ،بلکه فکر م ی کنم اینها مسائلی هستند که در هر
صورت باید به انها پرداخته شود و اگر شخص دیگری ب رای
این کار امادگی ندارد ،من مطمئنا اماده این کار هستم».
اسامی نامزدهای احتمالی
انتخابات ریاست جمهوری 2016امریکا
ایالت فرماندار بوده و فردی محبوب به حســاب م ی امد .از
طرفی خانواده رامنی یکی از سرمایه دار ترین سیاستمداران
ایاالت متحده به حساب م ی ایند و ثروت انها و ارتباطاتشان با
شرکت ها و سرمایه داران مختلف م ی توانست کمک شایانی
به جمع اوری کمک های مالی داشــته باشــد؛ امتیازی که
هی چ کدام از جمهوریخواهان نداشتند .باتوجه به شرایط ذکر
شده به نظر م ی رسد جمهوریخواهان ب رای انتخاب کاندیدای
مورد نظرشان ب رای انتخابات ریاست جمهوری 2016با نوعی
استیصال مواجه شده اند.
تد کروز :تد کروز صراحتا نگفتــه که قصد دارد
در رقابت انتخاباتی 2016شــرکت کند .الیانا جانســون از
«نشنال ریویو» اخی را در مورد حضور کروز گفته« :اگر کروز
نامزد جمهوریخواهان باشد ،استراتژیس ت های او ب رنامه ریزی
گسترده ای ب رای رای دهندگان به اصطالح مستقل ندارند».
به گفته برخی مشاوران ارشد کروز ،او در عوض مسیر پیروزی
خود را در میان افزایش رای اصولگرایان جمهوریخواه م ی داند
و قصد دارد گروه هایی مانند یهودیان ،اسپانیای ی ها و نسل
قدیم را جذب کند.
61
بین الملل
دوقطبی انتخابات
نزاع میانه روها و رادیکال ها س رنوشت جانشین اوباما را مشخص م ی کند
شیرین هانتر
بین الملل
62
مثلث | شماره 248
2
استاد دانشگاه جورج
تاون واشنگتن
پنجاه و هشــتمین انتخابات ریاست جمهوری ایاالت
متحده امریکا قرار است سه شنبه ۱۸ابان ۱۳۹۵ب رابر ۸نوامبر
۲۰۱۶میالدی برگزار شــود .با وجودی که هنوز نزدیک به دو
ســال تا برگزاری انتخابات زمان باقی مانده است ،اما برخی
کاندیداهای احتمالی از میان دموکرات ها یا جمهوریخواهان
از هم اکنون نامشــان ب رای ریاســت جمهوری مطرح است.
البته هنوز زود است در مورد کاندیدای نهایی
حزب دموکرات یا جمهوریخواه ب رای انتخابات
ســال 2016صحبت کنیم؛ الاقل تــا اواخر
ســال 2015باید صبر کــرد و ان زمان وقتی
انتخابات اولیه در خود احزاب برگزار شده است
تصویر روشن م ی شــود که رقبای اصلی چه
کسانی هستند و چه کســانی ب رای پیروزی
در انتخابات شانس بیشتری دارند .منتها باید
در نظر داشت که در حال حاضر در امریکا چه
در میان جمهوریخواهان و چه دموکرات ها یک
نوع شکاف وسیع به وجود امده است .در بین
دموکرات ها اکنون کسانی هستند که معتقدند
مســائل مربوط به شــکافهای اقتصادی و
اجتماعی و زیرســاختهای امریکا باید مورد
توجه قرار بگیرد .در میان این دسته خانم سناتور
الی زابــت وارن را م یتوان نام بــرد که کم کم
به عنوان کاندیدای مورد عالقه جبهه چپ یا
لبی رال حزب دموکرات شناخته م ی شود .خانم
هیالری کلینتون بیشــتر به عنوان کاندیدای
مورد نظر جناح سنتی حزب دموکرات مطرح
است .اما خانم کلینتون یک سری نقطه ضعف دارد از جمله
اینکه مخالفانش ادعا م ی کنند او به وال استریت نزدیک است
و در سیاست خارجی نیز جزو عقاب ها و تندروها دسته بندی
م ی شود .درواقع کلینتون به شدت حامی رژیم اسرائیل است و
راهکارهای نظامی را نیز مدنظر دارد .در مورد ای ران نیز معتقد
به در پیش گرفتن رویه های سخت است و ظاه را در خاط راتش
گفته است او بود که راه حلی را که ب رای ب رنامه هسته ای ای ران
در ترکیه روی ان کار کرده بودنــد از بین برد .برخی نام های
دیگر نیز مطرح اســت ،اما انچه در موفقیت این افراد نقش
بســیاری دارد جذب منابع مالی بیشتر است .در حال حاضر
نیز از میان کاندیداهای احتمالی دموکرات ها ب رای انتخابات
ریاست جمهوری ،هیالری کلینتون از این نظر در موقعیت
بهتری قرار دارد.
در میان جمهوریخ واهان نیز دسته بندی هایی وجود دارد؛
یک دسته جمهوریخواهان معتدل یا همان جمهوریخواهان
سنتی هســتند که نماینده انها جب بوش است .یک دسته
دیگر نیز هســتند که محافظه کارترند کــه چندین نفر را
م ی توان نام برد؛ از جمله ســناتور تد کروز از تگزاس ،مارکو
روبیو از فلوریدا و البته کریس کریستی ،فرماندار نیوجرسی که
بعضا نظ راتی را مطرح م ی کند .در میان این جمهوریخواهان
باز شانس جب بوش ب رای کاندیدا شدن بیشتر است .در رابطه
با جب بوش باید در نظر داشت که او مانند ب رادرش نیست و در
مقایسه با جورج بوش پسر خیلی معتدل تر است .همچنین
گفته م ی شــود که جب بوش اهل مطالعه اســت و نسبت
به مســائل سیاســی و اجتماعی دنیا اطالعات خوبی دارد.
کسانی مانند رند پال هم نامشان تاحدودی مطرح است ،اما
چنین افرادی قادر نیستند حمایت صاحبان پول و صاحبان
ماشین حزبی را به دســت بیاورند و بناب راین شانسی ب رای
موفقیت ندارند.
در حــال حاضــر بازیگران اصلــی بــرای انتخابات
ریاســت جمهوری اتی امریکا این افراد هستند اما همیشه
ممکن است یک اسب تیره هم وجود داشته باشد که کسی
حتی به او فکر هم نکرده باشد و در ماه های اخر خود را نشان
دهد.
از دیگر سو باتوجه به گفت وگوهای جاری هسته ای میان
ای ران و شش قدرت جهانی و همچنین تغییر برخی مناسبات
میان ای ران و امریکا طی یک سال اخیر اکنون این مساله نیز
مطرح است که اگر دولت بعدی امریکا دموکرات باشد ب رای
جمهوری اسالمی بهتر است یا یک دولت جمهوریخواه .در
کل در امریکا رئی س جمهور قدرت زیادی دارد اما در عین حال
قدرتش هم توسط کنگره امریکا و هم روند افکار عمومی و
اولویت های مملکت تاحدی محدود م ی شود .در مورد ای ران
اگر تا زمانی که باراک اوباما روی کار است مسائل مهم میان
دو کشور حل و فصل شود بهترین حالت خواهد بود .اما در
رابطه با جمهوریخواهان یا دموکرات ها باید در نظر داشــت
که مساله حزب خیلی مطرح نیســت بلکه بیشتر رویکرد
امریکا در قبال ای ران و دیگر مسائل به شخص رئی س جمهور
بستگی دارد .به عنوان نمونه اگر فردی مانند هیالری کلینتون
رئی س جمهور شود باتوجه به اینکه او شــدیدا طرفدار رژیم
اسرائیل اســت و اولویتهای گروه های طرفدار اسرائیل در
امریکا ب رایش اهمیت زیادی دارد ،سیاســت سخت تری در
قبال ای ران نسبت به اوباما در پیش خواهد گرفت .اما در میان
جمهوریخواهان نیز اگر افرادی مانند تد کروز یا مارکو روبیو
رئی س جمهور شوند ،دور از تصور نیســت که حتی مساله
برخورد نظامی با ای ران دوباره مطرح شــود .بناب راین رویکرد
دولت اتی امریکا در قبال ای ران بستگی به این موضوع دارد که
چه شخصی روی کار بیاید و اگر قرار است یک جمهوریخواه
انتخاب شود بهترین گزینه جب بوش است .زی را از یک طرف
پدر او رئی س جمهور بوده و در محیطی بزرگ شده که سواد
سیاس یاش باالست و از طرف دیگر تجربیات دوره ب رادرش
نیز بر او اثرگذار اســت .در واقع جب بوش م ی داند که اتخاذ
برخی سیاست های افراطی مشکل ساز خواهد شد و از انها
اجتناب خواهد کرد.
این تصور که دموکرات ها ب رای ای ران بهتر هستند نیز
به نظر من اشتباه است و همه چیز بستگی به شخص دارد.
همچنان که در میان دموکراتها کسانی که به طور سنتی
طرفدار اســرائیل باشند بیشــتر از جمهوریخواهان است و
نزدیکی روابط میان اسرائیل و جمهوریخواهان از زمان رونالد
ریگان اغاز شد .با این تفاســیر نم ی توان به طور صددرصد
گفــت روی کار امدن کدام حزب در امریــکا ب رای موقعیت
ای ران بهتر است.
در رابطه با این موضوع که اکنون با گذشت دو دوره از
ریاست جمهوری یک دموکرات شانس کدام حزب ب رای تصدی
پست ریاست جمهوری بیشتر اســت ،باز باید به شخصیت
کاندیداها اشاره کرد .درواقع این مساله که یک کاندیدایی تا
چه اندازه شخصیت کاریزماتیک دارد یا تا چه اندازه م ی تواند
با مردم رابطه برقرار کند در انتخاب یک فرد
ب رای ریاســت جمهوری امریکا بسیار مهم
اســت .فرض کنید اگر جب بوش کاندیدا
شــود باید ببینیم این کاریزما را دارد یا خیر.
در وهله بعدی ،به طور کلی وقتی یک حزبی
دو دوره روی کار بــوده معموال در انتخابات
بعدی حزب مخالف شــانس بیشتری دارد.
البتــه نم ی توان گفت این مســاله حتمی
اســت بلکه به اوضاع اقتصادی و سیاسی
کشــور طی ســال های حضور ان حزب و
می زان رضایت مردم بستگی دارد .تا امروز
و طی شــش ســال زمامداری اوباما شاهد
هســتیم که وضعیت اقتصادی امریکا در
مقایســه با دوران جورج بوش خیلی بهبود
یافته و اگر این روند ادامه داشــته باشد روی
محبوبیــت دموکرات ها تاثیرگذار اســت.
مساله دیگر این است که اگر دولت فعلی در
سیاست های خارجی موفقی تهایی کسب
کند در موقعیت حزبش تاثیرگذار است .اگر
دولت اوباما بعد از موفقی تهایی که در زمینه
برقراری روابط دیپلماتیک با کوبا بعد از گذشت بیش از پنج
دهه قطع روابط کسب کرده است ،مساله هستهای ای ران را
طی این مدت به نحوی حل و فصل کند یا در مورد اوکراین
اقدامی انجام دهد ب ی تردید موقعیــت او را ارتقا خواهد داد.
اما باز نم یتوان گفت که چون موقعیت اوباما به عنوان یک
دموکرات باال رفته است قطعا در انتخابات بعدی یک دموکرات
پیروز خواهد شــد .زی را همان طور که اشاره کردم شخصیت
کاندیدا نیز در جلب ارا بسیار نقش دارد .یک مساله دیگر هم
که باید مدنظر داشت این است که ایا جامعه امریکا امادگی
پذیرش یک رئی س جمهور زن را دارد یا خیر .ب رای شخصی
مانند هیالری کلینتون که یکی از کاندیداهای مطرح حزب
دموکرات است این مساله بسیار حیاتی و پ راهمیت است .در
این مورد باید گفت به نسبت 30سال پیش نگاه مردم نسبت
به ریاست جمهوری یک زن خیلی بهبود یافته است ،اما هنوز
هســتند گروههایی که نم یتوانند این را بپذی رند .اما باز هم
تاکید م یکنم که مهمترین عامل ،شخصیت هیالری است
و یکی از مواردی که ممکن است علیه او به کار گرفته شود
این است که کلینتون از زمانی که دیگر پست وزارت خارجه را
برعهده ندارد هدفش پول در اوردن بوده است .به نظر نم یرسد
مردم امریکا خیلی از افرادی که تنها به فکر کســب درامد
و پول هستند ،خوش شــان بیاید و با وجود اینکه سیستم
کاپیتالیســت در انجا وجود دارد اما حداقل در مورد رهب ران
امریکا مردم چنین رویکردی را نم یپسندند.
تی پارتی ها با بوش مخالفند
نادر انتصار در گفت وگو با مثلث مطرح کرد
ب ا توجه بــه دو دوره حاکمیــت دموکراتها بر
کاخ سفید اکنون جمهوریخواهان بیش از پیش
خود را اماده رقابتی تنگاتنگ با دموکراتها برای
انتخابات ریاســت جمهوری کردهاند .در حالی
که نزدیک به دو سال دیگر تا برگزاری انتخابات
در امریکا زمان باقی مانده اســت ،برخی افراد
فعالی ت های انتخاباتی خود را از حاال اغاز کرده اند
که از جمله م ی توان جب بوش جمهوریخواه را نام
برد .در کل ارزیابی شما از موقعیت برادر کوچکتر
جورج بوش پسر چیست؟
ممکن اســت در این مدت زمــان باقیمانده تا
انتخابات شاهد تغییر مواضع جب بوش و به بیان
دیگر افراطی شــدن مواضع وی برای جلب ارای
بیشتر باشیم؟
از میان دموکرات ها تا امروز نام افرادی چون جان
کری یا خانم هیالری کلینتون برای کاندیداتوری
در انتخابات 2016مطرح شده است .از جان کری،
از میان جمهوریخواهان چه کسانی به جز اقای
جب بوش احتمال دارد که ب ه عنوان کاندیدا مطرح
شوند؟
2
نادر انتصار ،رئیس دانشکده علوم سیاسی
دانشگاه االبامای جنوبی در گفت وگو با مثلث
م یگوید تا امروز از میان جمهوریخواهان« ،جب
بوش» و از میان دموکرات ها «هیالری کلینتون»
شانس بیشتری برای رقاب تهای انتخاباتی دارند.
این کارشناس در رابطه با مواضع این کاندیداها
در قبال ایران نیز توضیح م ی دهد که در امریکا
هر شــخصی ب ه عنوان رئی س جمهور انتخاب
شود ،سیاست خارجی این کشور تغییر عمدهای
نخواهد کرد .اما ب ه طور کلی شــخصی مانند
هیالری کلینتون در مورد مساله ایران نظرات
محافظه کارانه تری نسبت به باراک اوباما دارد
و بنابراین همراه ی اش با کنگره بیشتر خواهد
بود یا شــخصی مانند جب بوش بعید نیست
که نگاهی مانند نگاه پدرش در حوزه سیاست
خارجی داشته باشد.
وزیر امور خارجه فعلی دولت باراک اوباما شروع
کنیم؛ شانس شخصی چون کری برای کاندیدا
شدن و پیروزی در انتخابات چقدر است؟
به نظر من جان کری انقدر شانس باالیی ندارد که
به عنوان کاندیدای حزب دموکرات مطرح شود و در عی ن حال
شانســش ب رای انتخاب شــدن به عنوان رئی س جمهور از
این هم کمتر اســت .جان کری پیش از این نیز ب رای پست
ریاست جمهوری در امریکا تالش کرده بود اما چندان شانسی
نیاورد .ممکن است که کری به عنوان وزیر امور خارجه شخص
شناخته شده ای باشد اما به عنوان شخصیتی که در سراسر
امریکا مردم بخواهند به او رای بدهند ،شانس کمی دارد.
نظر شــما راجع به خانم کلینتــون که به نظر
م ی رسد چندی است فعالی ت هایی را برای کاندیدا
شدنش اغاز کرده ،چیست؟
شانس هیالری کلینتون از میان دموکرات ها ب رای
کاندیدا شدن خیلی بیشتر از ســایر افراد است .زی را او فردی
شناخته شده در عرصه سیاسی است و احتمال پیروز شدنش
در انتخابات اولیه و در میان کاندیداهای شناخته شده حزب
دموکرات از بقیه بیشتر است.
اما به هیالری کلینتون نیز انتقاداتی وارد است و برخی
مواضعش در زمانی که سناتور یا وزیر امور خارجه بود ،مورد
انتقاد است .گرچه شــانس کلینتون ب رای انتخاب شدن در
برهه فعلی از دیگر کاندیداهای احتمالی بیشتر است اما این
دلیل نم ی شود که او را پیروز انتخابات سال 2016بدانیم .زی را
میت رامنی که در انتخابات گذشته در ب رابر باراک
اوباما شکســت خورد باز هم زمزمه هایــی مبنی بر حضور
دوباره اش در انتخابات ریاست جمهوری را مطرح کرده است
و بعید نیســت که دوباره در انتخابات شــرکت کند .رامنی
اگر نامزد هم نشــود الاقل به عنوان وزنه ای از جانب حزب
جمهوریخواه مطرح خواهد بود .فرد دیگری که ممکن است
مطرح شود ســناتور جوان ایالت فلوریدا به نام مارکو روبیو
است .او به خصوص در حوزه سیاست خارجی نظ رات افراطی
را مطــرح م ی کند و جنب ش های افراطــی جمهوریخواهان
همچون ت ی پارتی همیشه از او حمایت کرده اند .البته روبیو
نیز اخی را در مورد مهاجرت مواضعی اتخاذ کرده که خیلی با
مواضع ت ی پارتی همخوانی ندارد .همچنین در مورد رند پال،
سناتور کنتاکی نیز بعضا صحب ت هایی مطرح است ولی او
نیز جاذبه محدودی دارد و شانسش ب رای رئی س جمهور شدن
زیاد نخواهد بود.
ب ه طور کلی ارزیابی شــما از سیاســت خارجی
دموکرات و جمهوریخواهان و تفاوت های میان
این دو حزب در این خصوص به ویژه در مورد ایران
و مساله هسته ای چیست؟
در امریکا هر شخصی که به عنوان رئی س جمهور
انتخاب شود ،سیاست خارجی این کشــور تغییر عمده ای
نخواهد کرد .اما مساله اینجاست که وقتی م ی گوییم یک
دموکرات رئی س جمهور شود بستگی دارد که چه شخصی
باشد .مثال اگر خانم کلینتون انتخاب شود او در مورد مساله
ای ران نظ رات محافظه کارانه تری نسبت به باراک اوباما دارد.
بناب راین همراهی کلینتون با کنگره بیش از اوباما خواهد بود.
اگر شخصی مانند جب بوش انتخاب شود او در مورد ای ران
نظریات کلی ندارد ولی بعید نیست که او نیز نگاهی مانند
نگاه پدرش در حوزه سیاست خارجی داشته باشد .در عین حال
اگر شخصی مانند میت رامنی رئی س جمهور شود مشکالت
در حوزه ای ران بیشتر خواهد شد ،زی را او سال هاست که نظ رات
منفی در رابطه با ای ران اب راز م ی کند.
ب ا توجه بــه دو دوره ریاســت جمهوری اوباما و
همچنین در نظر گرفتن اقدامات رئی س جمهور
دموکرات امریکا در این ســال ها ،در دوره بعدی
شــانس یک جمهوریخواه برای انتخاب شدن
باالتر است یا یک دموکرات؟
این مساله نیز بســتگی به این دارد که چه کسی
کاندیدا شود؛ یک دموکرات این موقعیت را دارد که نشان دهد
تا زمانی که دموکرات ها بر ســر قدرت بودند حداقل اقتصاد
امریکا رونق بیشتری پیدا کرد و سیاست جنگ ستیزی این
کشور نیز تاحدودی کنار گذاشته شد .البته طی چند ماه اخیر
با پیاده کردن نظامیان در ع راق ،امریکا باز هم کمی به سمت
نظام ی گری گرایش یافته است .ولی به طور کلی سیاست های
اقتصادی و این مســاله که اقتصاد کشور در زمان انتخابات
چگونه است در پیروز شدن یک حزب موثر است.
حتی اگر اوضاع اقتصادی در حد کنونی نیز باقی بماند
دموکرات ها حرفی ب رای گفتن دارند زی را در مقایســه با زمان
جمهوریخواهان رشد داشته است اما اگر اوضاع اقتصادی در
این دو سال روند نزولی پیدا کند به ضرر دموکرات ها و به نفع
جمهوریخواهان خواهد بود.
مثلث | شماره 248
بله بعید نیســت که او تغیی راتی را تــا ان زمان در
مواضعش ایجاد کند .به ویژه اگر تصمیم جدی بگیرد که تنها
در این مقطع به عنوان نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات
حاضر شود .همچنین برخی مواضع او مانند سیاست هایی
که در مورد تعلیم و تربیت و غیره دارد با مواضع کنونی حزب
جمهوریخ واه به خصوص افراطیون این حزب یکسان نیست و
مواضع فعل ی اش ب رایش مشکل ساز خ واهد شد .البته باتوجه به
انکه هنوز نزدیک به دو سال تا انتخابات باقی مانده است دور
از تصور نیست که این کاندیدا در مواضعش 180درجه چرخش
ایجاد کند و همانطور که گفتم مواضعی کامال افراطی اتخاذ
کند تا شانس کاندیدا شدنش را در حزب جمهوریخواه باال ببرد
و سپس اگر به عنوان کاندیدای حزب جمهوریخواه انتخاب
شد در انتخابات کلی امریکا ،کمی در نظ راتش تعادل ایجاد
کند .پیش از این نیز دیده بودیم که برخی سیاســتمداران
امریکایی ب رای جلب ارای حزب مورد نظرشــان مواضع شان
را تغییر داده اند.
او در عین حال مخالفان زیادی دارد و مخالفان جهت گیری ها
و اشتباهاتی که کلینتون به گفته انها داشته است را در زمان
انتخابات مطرح خواهند کرد .بدون شــک اگر چنین اتفاقی
بیفتد ب رای کلینتون دردسرساز خواهد شد .بناب راین در مقطع
کنونی نم ی توان شــخصی را نام برد و به صراحت گفت که
شانس او از بقیه ب رای کاندیدا شــدن و پیروزی در انتخابات
بیشتر است.
بین الملل
مشــخص اســت که جب بوش تاکنون اقدامات
بیشــتری نســبت به دیگر کاندیداها ب رای نامزدی خود در
انتخابات ریاست جمهوری انجام داده است .اگرچه هنوز رسما
هیچ فردی اعالم نکرده که م ی خواهد در انتخابات سال 2016
نامزد شود اما واضح اســت که جب بوش خیلی مایل است
در این انتخابات اعالم کاندیداتوری کند .زی را او ســمت های
مهمی در برخی کمپان ی ها داشــت که یا از انها استعفا داده
یا م ی خواهد استعفا دهد .این چنین اقداماتی بیانگر ان است
که او م ی خواهد هنگام کاندیدا شدن مشکلی نداشته باشد.
همچنین بوش م ی تواند به عنوان کاندیدایی مطرح شــود
که به نســبت دیگر کاندیداهایی که حزب جمهوریخواه در
دو انتخابات اخیر معرفی کرده اســت ،ارای بیشتری کسب
کند .زی را او در بســیاری از موارد ،مواضــع افراطی ندارد .اما
اشــکال عمده ای که جب بوش با ان دست به گریبان است
این اســت که حزب جمهوریخواه به خصوص در انتخابات
ابتدای ی اش اغلب کسانی را که افراطی هستند یا افراطی فکر
میکنند ،انتخاب کرده و احتمال اینکه جب بوش بتواند رای
انها را جلب کند باال نیست .در حال حاضر او مخالفان زیادی
در میان فعاالن حزب جمهوریخواه دارد به خصوص کسانی
که عقایدشــان به «تی پارتی» نزدیک است با بوش اصال
همفکر نیستند .ب رای این دســته عقاید جب بوش ،معتدل
تلقی م ی شود و این در حالی است که انها بسیار افراطی فکر
م ی کنند .در هر صورت اکنون زود است که بخواهیم شانس
کاندیداها را در انتخابات بررسی کنیم.
بین الملل
63
یک کی روش ،دنیایی دشمن
ورزش
تیم ملی فوتبال کشورمان در حالی پا به رقابت های جام ملت های اسیا
گذاشته که بازی های ابرومندانه اش در جام جهانی توقع مردم از شاگردان
ک ی روش را باال برده است.ایا تیم ملی م ی تواند طلسم 40ساله نرسیدن به
عنوانقهرمانیاسیارابشکند؟ایاک ی روشم ی توانددشمنانشراکهشامل
برخیمدی ران،م ربیانوبازیکنانم ی شودراشکستدهد؟کارسختیاست.
تیتراول
یک دنیا امید
تیم ملی ای ران با تحمل حاشی ه های ف راوان خود را به است رالیا رسانده است
1
تیم ملی فوتبال ای ران در حالی راهی اســترالیا شد که
حاشی ه های قبل از این سف ر ،چند روزی به تیتر یک رسانه های
ورزشی تبدیل شد ،از سوی دیگر بعد از بازی های قابل توجه تیم
ملی در جام جهانی جامعه ای رانی از تیم ک ی روش انتظار دارد که
در استرالیا خوش بدرخشد و خود را به فینال مسابقات برساند.
حاال مردم منتظ رند که تیم ک ی روش نشــان دهد که نه تنها
دفاع کردن را خوب اموخته ،بلکه در فاز هجومی نیز حرف های
زیادی ب رای گفتن دارد.
ورزش
64
مثلث | شماره 248
حاشی ه های قبل از سفر
تیم ملی ای ران در حالی با 23بازیکن ته ران را ترک کرد
که علی کریمی کاروان تیم ملی را همراهی نکرد .او در صفحه
اینستاگرامش خداحافظی خود را از تیم ملی اعالم کرد .از نکات
جالب سفر مل ی پوشان پیاده نشدن ک ی روش از اتوبوس هنگام
رسیدن به فرودگاه بود .در حالی که تمام بازیکنان از اتوبوس
پیاده شدند ک ی روش چند دقیقه ای در اتوبوس تنها ماند و فکر
م ی کرد .دقایقی بعد جواد نکونام وارد اتوبوس شد و با ک ی روش
به گفت وگو نشســت که به نظر م ی رسید موضوع صحبت
درباره خداحافظی غیرمنتظره علی کریمی باشد .این حاشیه
در حالی حرف و حدیث هایی را درباره نوع همکاری ک ی روش
با دستیاران ای ران ی اش ایجاد کرد که همزمان موضوع تغییر و
تحوالت گسترده در فدراسیون فوتبال تعجب خیل ی ها را به
همراه داشت .وقتی تیم ملی خود را مهیای حضوری قدرتمند
در استرالیا م ی کرد ،این رئیس فدراسیون فوتبال بود که ب رای
باقی ماندن در قدرت سعی م ی کرد نظ رات مقام های باالتر خود
را در فدراسیون فوتبال به اجرا دراورد.
ایران یک سر و گردن باالتر است
گروه 3یکی از گروه های قدرتمند این دوره است .تیم
ملی ای ران در این گروه یک ســر و گردن از رقبا باالتر است.
ن ،قطر
ی تیم های بحری
با وجود تیم ملی ای ران ،صدرنشــین
ی خارج از تصور اســت .در گروه 3دو گلزن برتر
و امار ات کم
مرحله انتخابی یعنی رضا قوچان نژاد از ای ران و علی مبخوت از
امارات به چشم م ی خورند .به نظر م ی رسد رقابت های این گروه
با حضور ستاره هایی مانند قوچان نژاد پر گل باشد .خبرگزاری
چین درباره تیم ملی ای ران نوشته است« :ای ران قهرمان سه دوره
رقابت های جام ملت های اسیا به دنبال چهارمین قهرمان ی اش
در استرالیاست ».ای ران که در رنکینگ فیفا در جایگاه نخست
اســیا قرار دارد ،در این دوره با تیم های قطر ،امارات و بحرین
همگروه است و کارلوس ک ی روش ،سرمربی پرتغالی این تیم
نه تنها 13بازیکنی را که در جام جهانی حضور داشتند به تیم
دعوت کرده ،بلکه به نظر م ی رسد سرمربی سابق رئال مادرید
از بازیکنان کم تجربه که در لیگ داخلی ای ران بازی م ی کنند،
اســتفاده خواهد کرد چون اطمینان دارد که این استع دادهای
ن نمایش فوق العاده ای در استرالی ا ارائه خواهند داد.
جوا
دومین همراهی ک ی روش با ایران
تیم ملی در حالی یکی از شــان س های اصلی کسب
عنوان قهرمانی است که افشــین قطبی در رقابت های جام
ملت های اسیا 2011نیز هدایت تیم ای ران را بر عهده داشت .تیم
ای ران در ان رقابت ها در مرحل ه یک چهارم پایانی در وقت های
تلف شده بازی را به کره جنوبی واگذار کرد .اما ای ران ب رای رسیدن
به قهرمانی راه دشواری دارد .تیم ملی باید در ابتدا حریفانش که
هر سه انها از غرب اسیا هستند را شکست دهد .صدر نشین
فعلی اسیا از سال 1996به بعد نتوانسته از مرحل ه یک چهارم
باالتر بیاید اما خیل ی ها برگ ب رنده ای ران را سرمربی با هوش ان
م ی دانند؛ کارلوس ک ی روش .ســرمربی پرتغالی که ب ی تردید
یکی از مهره های اصلی موفقیت تیم ملی کشورمان به شمار
م ی اید .نکته جالب اینکه ک ی روش در حالی 23بازیکن را با
خود به استرالیا برده که فقط 13نفر از انان در بازی های جام
جهانی 2014حضور داشــتند .دلیل این موضوع مصدومیت
برخی بازیکنان کهنه کار اعالم شده است .کارلوس ک ی روش از
این فرصت استفاده کرده تا بازیکنان جوان و کمتر شناخته شده
فوتبال ای ران را در تیم ملی مورد اســتفاده قرار دهد اما جواد
نکونام ،سردار ازمون و اشکان دژاگه بدون شک ستاره های تیم
فوتبال ای ران در بازی های جام ملت ها خواهند بود.
رکورد نکونام
جواد نکونــا م یکــی از مهره های کلیــدی تیم ملی
ای ران در خط هافبک اســت .وی با 34سال سن در سه دوره
جام ملت های قبلی حضور داشته و به رکورد 150بازی ملی
رسیده است ،او طی این مدت 37گل به ثمر رساند .علی دایی
ی جالب نزدیک شدن نکونام به شکستن
هفته گذشته در اقدام
رکوردهای تع داد بازی ملی را تب ریک گفت و ب رای تیم ملی ارزوی
موفقیت کرد .در حالی که برخی بر این باورند که بازی کردن
نکونام مقابل ع راق صرفا به منظور شکستن رکورد بازی های
ی به
ملی علی دایی بود ،سرمربی سابق پرسپ ولیس طی پیام
کاپیتان تیم ملی از این موضوع اب راز خوشحالی کرد .در این پیام
امده است« :اقا جواد! کاپیتان محترم تیم ملی ،تالش هایت را
ارج م ی نهم و از اینکه به زودی عنوان بیشترین بازی ملی در تیم
کشورمان نصیب تو م ی شود ،از صمیم قلب خوشحالم و به تو
تبریک م ی گویم .ورای این رکورد داخلی ،ارزویم شکست رکورد
بهترین گلزن ملی دنیا توسط یک ای رانی است که ان شاءاهلل این
رکورد در دست یک ای رانی باقی بماند ».علی دایی در ادامه این
پیام اورد« :م ی دانم کارلوس ک ی روش از تدارکات تیم دلخور
است و ان گونه که شایسته تیم ملی بود ،این تیم تجهیز و
اماده نشد اما با شناختی که از این مربی بزرگ و تو و همبازیانت
دارم م ی دانم که در عرصه جام ملت ها افتخارافرینی خواهید
کرد و نشان م ی دهید که با وجود همه مشکالت ،م ی توان فعل
خواستن را صرف کرد .به عنوان یک هوادار تیم ملی در لحظه
گفت و گو با امیر حاج رضایی
عبور از طلسم نیم ه نهایی
گفت و گو با هوشنگ نصیرزاده
شکستکیروشیعنی
قدرتگرفتنج ریانلمپنیزم
فوتبال ای رانی و ناکام ی 40
سالهدرجامملت ها
جامملت هایاسیاضعیفت رین
مسابقاتفوتبالدرجهاناست
لحظه بازی هایتان خود را کنارتان م ی بینم و ب رای موفقیت این
تیم دعا م ی کنم .ان شاءاهلل ب رای دیدار فینال در استرالیا خواهم
بود تا از نزدیک جام را در دستان کاپیتان تیم ملی کشورم و سایر
مل ی پوشان ببینم .به کاســت ی ها و برخی اظهارات مغرضانه
توجه نکن .تردیدی ندارم که تو و همبازیانت به همراه ک ی روش
و کادرش شایسته بهترین ها هستید .به امید سربلندی ای ران
و ای رانی».
اخرین واکنش های ک ی روش
در حالی که تیم ملی باید فــردا در ملبورن به مصاف
بحرین برود ،این کارلوس ک ی روش اســت که معتقد است
تیم ملی ای ران م ی تواند روزهای خوشی را در استرالیا تجربه کند.
ک ی روش زمانی که تیم ملی در نارابین ب رای اماده سازی خود
جهتحضوردرجامملت هایاسیاتمرینم ی کرد،گفت وگویی
را با شبکه اختصاصی تلویزیونی «سی ایگلز» انجام داد که
خواندن ان خالی از لطف نیست:
کارلوس! به استرالیا و جام ملت های اسیا خوش
امدی .در این کشور اوضاع را چطور م ی بینی؟
همه چیز خوب است و ب رای ما افتخاری است که در
این کشور بسیار زیبا حضور پی دا کرده ایم.
تمرین های اماده سازی تیمتان به چه شکل پیش
م ی رود؟
ما همزمان در کشور انگلیس بودیم .کارهای زیادی
انجام دادیم .از اینکه توانستم در فوتبال و مسائل ان حضور
داشته باشم خوشحالم .در مورد جو هم همی ن طور فکر م ی کنم.
شغل من به شکلی اســت که کارم را در زمین مسابقه انجام
م ی دهم .جو اما کاری که در ان زمان داشــت ،بیشتر در خارج
از زمین بود .اکنون این مساله مهمی است که هم در داخل
و هم در خارج از زمین ،همه چیز خوب پیش برود .این کارها
بدون تعامل با یکدیگر بدون هیچ شکی انجام نم ی شوند .او
کارهای بزرگی در انگلیس انجام داد و تجربه زیادی با خود دارد
که همه انها را به استرالیا اورده است .من هم به خاطر جو یکی
از هواداران سی ایگلز هستم( .با خنده)
شما هی چ گاه در مسابقه های گروهی با استرالیا
همگروه نبوده اید .اگر در دور بعــد با انها دیدار
کنید ،ایا برنام ه ای بــرای متوقف کردن بازیکنی
خاص دارید؟
گروه بندی کامل جام ملت های اسیا 2015
ای ران در گروه سوم با امارات ،قطر و بحرین همگروه شد .گروه بندی جام ملت های اسیا که اوایل سال 2015در استرالیا برگزار
م ی شود به این شرح است:
گروه 2
ازبکستان
ع ربستان
چین
کره شمالی
گروه 3
ای ران
امارات
قطر
چین
گروه 4
ژاپن
اردن
ع راق
تیم قهرمان چلنج کاپ
مثلث | شماره 248
گروه 1
استرالیا
کره جنوبی
عمان
کویت
ورزش
ما سعی کردیم با تمام محدودیت هایی که داشتیم
بهترین تالش مان را به کار بگیریم .مشکل ها و برخی مسائل
وجود داشتند که ما با انها رو به رو بودیم اما سعی کردیم بهترین
کارها را با توجه به شرایطی که در ان قرار داشتیم ،انجام دهیم.
قصد داریم با دید دیگری به این مشکل ها نگاه کنیم و از انها
به عنوان انگیزه ای ب رای بهتر شــدن تیم استفاده کنیم .این
مشکالت موجب شــده بازیکنان قدرتمندتر شوند و تمرکز
بیشتری ب رای حضور بهتر در این تورنمنت داشته باشند.
شــما از قبل جو کلی (سرمربی ســی ایگلز) را
م ی شناسی .رابطه ات با او چطور بود؟
استرالیا تیم خوبی است و بازیکنان زیادی در ترکیب
خود دارد که در اروپا بازی می کننــد؛ بازیکنان بین المللی و
با تجربه .انها در جام جهانی نمایش خوبی داشتند .بازی های
انها را دیدم .انها تیمی هستند که در این تورنمنت به همراه
ژاپن و کره جنوبی از شانس های اصلی قهرمانی هستند .همان
طور که گفتم تیم ما هم بدون اوردن هیچ عذر و بهانه ای به
اینجا امده و می خواهد از تمامی مشکل هایی که در این مدت
با انها رو به رو بوده به عنوان یک انگیزه استفاده کند .این ما را
قدرتمندتر کرده است .روحیه تیمی خوب و تمرکز باال موجب
می شــود توازن تیم باال برود .قطر تیمی است که 14دیدار
تدارکاتی در طول دوران اماده سازی اش برای حضور در جام
ملت های اسیا انجام داده و این در حالی است که ما فقط دو
ی ما خیلی باالست .کی روش این
دیدار داشته ایم اما روحیه تیم
اظهارات را در حالی مطرح کرد که در استانه شروع بازی های
جام ملت های اسیا بارها درباره مشــکالت تیم ملی در راه
اماده سازی انتقاد کرده است .او طی هفته های اخیر بارها تاکید
کرد« :این شــرایط برای تیمی که دارد نتیجه می گیرد و در
رنکینگ تیم های اسیایی اول است ،تاسف اور است و اینکه ما
ایران را شانس اول قهرمانی بدانیم واقع بینانه و درست نیست،
چون بهترین تیم های این تورنمنت هنوز ژاپن ،کره جنوبی
و استرالیا و کشورهای دیگر هســتند ».بی تردید شکست
کی روش در جام ملت های اسیا راه را برای مخالفان او و علی
کفاشــیان باز می کند .انجا که وزارت ورزش نه با این مربی
رابطه خوبی دارد و نه با رئیس فدراسیون فوتبال .کی روش
بین مربیان داخلــی نیز وضعیت چندان مناســبی ندارد .او
هر چقدر در بین رسانه ها و مردم از محبوبیت و احترام برخوردار
است ،بین مربیان داخلی با انتقاد و هجمه های تند روبرو ست
و در صورتی که نتواند نتایج قابل قبولی در اسیا کسب کند،
بی تردید مخالفانش از فرصتی که نصیب شان شده خشنود
خواهند شد ،به خصوص مربیانی که خود را شایسته نشستن
روی نیمکت مربیگری تیم ملی می دانند فشار انتقادات را صد
چندان خواهند کرد و به طور حتم با همراهی وزارت ورزش
به عنوان مقام مافوق فدراسیون فوتبال فضا به سمتی خواهد
رفت که کی روش برای همیشه با فوتبال ایران وداع کند .در
این بین تنها موردی که حامیان کی روش را خوشــبین نگه
داشته این اســت که او همواره در شرایط بحرانی قدم هایی
جدی برای رهایی از شکســت برمی دارد و مخالفانش را در
شــرایط اچمز قرار می دهد .این ویژگی کم و بیش در شیوه
مدیریتی علی کفاشیان هم دیده می شود؛ انجا که بارها و بارها
تا مرز کنار رفتن از فوتبال پیش رفته اما بر خالف انتظارات در
راس مدیریت فدراسیون فوتبال باقی مانده است.
65
ورزش
شکستکی روشیعنیقدرتگرفتنجریانلمپنیزم
گفت وگوباامیرحاج رضایی
تی م ملی در جام جهانی بازی های ابرومندانه ای را
به نمایش گذاشت .به نظر شما در جام ملت ها
نیز این اتفاق تکرار خواهد شد؟
با توجه به شرایطی که در فوتبال ایران م ی بینم
و اتفاقاتی که در ایــن فوتبال رخ م ی دهد که بیشــتر ان
هم منفی اســت ،باید عرض کنم که مــا نم ی توانیم به
یک تحلیل دقیق درباره تیم ملی دســت پیدا کنیم .تنها
م ی توانیم برخــی مســائل را مطرح کنیــم و به صورت
نسبی دست به داوری بزنیم .شاید خیل ی ها فکر م ی کنند
موفقیت در ایــن مقطع یعنی راه یافتن بــه نیمه نهایی یا
فینال جام ملت های اســیا .به هر حــال نظرها متفاوت
اســت اما به نظر من این اتفاقات حتی اگــر هم رخ بدهد
به توسعه فوتبال ما منجر نخواهد شد چون ما خودمان را
به پیروزی های مقطعی و نــه پایدار عادت داده ایم .ه ر چند
کارهای انجام نشده در این فوتبال به روشنی به ما م ی گوید
که نباید توقع زیادی از تیم ملی در جام ملت ها داشته باشیم.
به نظر شما خواســته مردم در شرایط فعلی
چیست؟
من نم ی توانم در مورد نگاه مردم قضاوت درستی
داشته باشم .اما یک واقعیت
وجود دارد؛ مردم عالقه مندند
که تیم ملــی نتایج خوب و
قابل قبولی کســب کند اما
نظر شخصی من این است
که پیروزی هــای مقطعی
نم ی تواند به ما کمک کند.
2
امیر حــاج رضایی یکی از کارشناســان
ب ا اخالق فوتبال ایران است .او همواره سعی کرده
در مورد دیگران با انصاف سخن بگوید .همین
ویژگی باعث شد تا درباره ک ی روش ،تغییرات
این م ربی ،موفقیت یــا عدمموفقیت تی م ملی
در جام ملت های اســیا و دیگر مسائل مربوط
به فوتبال کشــورمان بــا وی گفت وگو کنیم.
متن مصاحبه مثلث با این کارشــناس فوتبال
را م ی خوانید.
تیم ملی از اتوبوس پیاده م ی شود تا با تیم به سیدنی برود
و دیگر مسائل حاشــی ه ای رخ م ی دهد که همه ما از بیرون
شاهد ان هستیم باید بگویم رهگیری این کدها ما را به این
نقطه م ی رســاند که بگوییم کار ما در جام ملت ها خیلی
سخت خواهد شد .متاسفانه هیچ کس هم در این شرایط
پاسخگو نیســت .در واقع باید بپذیریم که اگر در سیدنی
موفقیتی هم به دست بیاید به این دلیل نیست که پشت
66
فوتبال ما اندیشــه های درستی وجود داشــته ،بلکه باید
بگوییم دست تیم ملی و کادر فنی درد نکند.
وقتی در روزهــای منتهی به اعــزام تیم ملی به
جام ملت های اســیا ناگهان فدراسیون فوتبال دستخوش
تغیی رات گسترده م ی شود ،وقتی سکانس پایانی این اعزام
ان طور رقم م ی خورد که ک ی روش قهر م ی کند و از اتوبوس
تیم ملی پیاده نم ی شــود و باالخره با وســاطت کاپیتان
اگر ما در متن کار قرار بگیریــم به خوبی متوجه
م ی شویم که مبانی و اصول علمی و تجربی فوتبال چطور
نادیده گرفته م ی شــود .متوجه م ی شــویم که ما همه این
مســائل را دور زده ایم و تنها به این موضوع فکر م ی کنیم
که چگونــه م ی توانیم در قــدرت باقی بمانیــم و جواب
بیشتر توضیح م ی دهید؟
مثلث | شماره 248
ورزش
چرا؟
چون باعث م ی شود
که مــا دردهای اساســی
فوتبال را از یاد ببریم .شــما
به انگلیســی ها نگاه کنید.
این کشــور نیم قرن است
که در فوتبال ملی به هیچ
عنوان مهمی دســت پیدا
نکرده اســت اما همچنان
راه خودش را م ی رود و یکی
از جریان ســاز ترین کشورها
در حوزه فوتبال به شــمار
م ی رود .فوتبال شــان هدف
و راه مشــخصی دارد .ب رای
انها جام اهمیت دارد اما نه
به اندازه توسعه فوتبال شان.
انها بــدون اینکــه جامی
کســب کننــد همچنــان
درجه یک هســتند و به راه
خودشان ادامه م ی دهند .اما
در فوتبال ما چه اتفاقی رخ
داده؟ متاســفانه باید بگویم که ما حتی در مسیر فوتبال
هم قرار نگرفتیم.
منتقدان مان را بدهیم.
دیدگاه شما در مورد ک ی روش چیست؟ همچنان
حامی او هستید؟
ما ک ی روش را به فوتبال مان اوردیم تا خیلی چیزها
را تغییر بدهد اما متاســفانه باید بگویم خود ک ی روش هم
مشکالتی را ایجاد کرده اســت .او در چند ماه اخیر به نحو
فزاینده ای در تقابل با اهالی فوتبال به سر برده .این خوب
نیست .او پاسخ هایی به انتقاد برخی مربیان و کارشناسان
م ی دهد که به خوبی نشــان م ی دهد تا چــه حد میان او و
مربیان داخلی عدم ســازگاری وجود دارد .در چند ماه اخیر
ک ی روش به شدت وارد این فاز شــده که از موضعی باال به
فوتبال ای ران نگاه کنــد و به خصوص نکته غم انگیز ماجرا
این اســت که او وارد نزاع های لفظی با دیگران م ی شــود
و منتقدانش را مــورد حمله قرار م ی دهــد .به عنوان مثال
در واکنش به برخی منتقدانش م ی گوید درســی که انها
خوانده اند من 30ســال پیش خوانده ام .این گونه پاسخ ها
من را به یاد جواب هایی م ی اندازد که برخی از داخل ی های
فوتبال ما به کار م ی برند .ادبیاتی کــه به هیچ وجه قابل
دفاع نیســت .مثال در مورد نمازی که اتفاقــا ب رای اهالی
فوتبال چهره ای شناخته شده هم
نبود ،واکنش تندی نشان داد و در
مقطعی گفت مسئول تدارکات
تیم ملی هــم م ی تواند کارهایی
که نمازی انجام م ی داد را انجام
دهد .ایــن موضع گیری ها خوب
نبوده و نیســت .ادم های بزرگ
به دنبال تحقیر دیگران نیستند.
اقای حاج رضایــی! ما موفق
م ی شویم؟
نه ،ما موفق نم ی شویم.
به اعتقاد من فوتبال ما اتشفشان
خاموشــی اســت کــه معلوم
نیست چه زمانی ســر ریز شود
و گدازه هایش همــه چیزمان را
بســوزاند و از بین ببرد .فوتبال
ما دچار انارشــی اســت .یک
هرج و مرج تمــام و کمال .ما به
سه دلیل موفق نم ی شویم .اول؛
مسیری ب رای فوتبال مان تعیین
نکرده ایم ،دوم؛ در مســیر قرار
نگرفته ایم و سوم اینکه همواره
به دنبال پوشــاندن عی ب های و
مشکالت ریشــه ای فوتبال مان
هستیم.
شما مشکل را در کجا م ی بینید؟
امــا شــما زمانــی حامی
ک ی روش بودید و حاال انگار
موضع تان نسبت به گذشته
خیلی فرق کرده است.
زمان مهم اســت .ان قدر مهم که موضع شما در
مورد یک فرد را از مثبت به منفی و از منفی به مثبت تغییر
م ی دهد .با این حال باید تاکید کنــم که من همچنان در
توانمندی های فنی ک ی روش هیچ تردیدی ندارم .من مصر
هستم که او بهترین گزینه برای مربیگری تیم ملی است.
اما او اخی را درگیر مسائلی شده که به شدت به شخصیت او
یزند .اگر چشم هایم را موقع برخی اظهارنظرهایش
اسیب م
ورزش
ببندم ،شاید احساس کنم که برخی از مربیان ای رانی صحبت
م ی کنند .بعد با خودم م ی گویم چگونه است که ک ی روش
حاال این راه را انتخاب کرده؟ این انتخاب او ب رای من خیلی
مبهم است.
من همان زمان هایی که حامی ک ی روش بوده ام -حاال
هم هستم -همواره در مواقعی که او از باال به ما نگاه کرده
است ،منتقدش بوده ام .من درباره نگاه خاصی حرف م ی زنم.
برخی مواقع او طوری درباره ما و فوتبال ما سخن م ی گوید
که گویی با جامع ه ای بیسواد سخن م ی گوید.
ب ه نظر شــما شکســت ک ی روش چه معنایی
خواهد داشت؟
من امیدوارم که ک ی روش و تیم ملی در جام ملت ها
پیروز باشند .چون شکست ک ی روش با قدرت گرفتن جریانی
همراه خواهد شــد که به عقیده من جز ترویج لمپنیزم در
فوتبال ما فایده دیگری ندارند.
شکست ک ی روش ب ی تردید به زیان فوتبال ملی ماست
و من سخت امیدوارم که ک ی روش با تیم ملی در جام ملت ها
موفق شــود و در راس کادر فنی ایران باقی بماند .خیلی
امیدوارم که بتوانم رو در رو با کــی روش حرف بزنم و به او
بگویم که چه مسائلی شخصیت او را تهدید م ی کند و اگر نه
که از نظر فنی قاعدتا من حرف تازه ای ب رای ک ی روش ندارم.
موضوع کار نکردن با مربیــان ایرانی نیز یکی
دیگر از مواردی است که درباره ک ی روش مطرح
م ی شود .نظر شما چیست؟
کاش دالیل این ماجرا را م ی دانستیم .نمازی رفت
و خیلی از مســائل در هاله ای از ابهام قــرار گرفت .درباره
مجید صالح گفته شد که به خاطر مســاله نشستن روی
نیمکت این جدایی صورت گرفته و در نهایت اسی ب شناسی
ریشه ای صورت نگرفت .کریمی هم متن کوتاهی در سایت
شخص ی اش منتشر کرد و از ک ی روش جدا شد .اما به نظرم
در کنار همه اینها باید حرف های ک ی روش را هم بشنویم.
شاید اعتماد او نسبت به مربیان داخلی سلب شده است و
البته هزاران شــاید دیگر .ما نم ی دانیم که حق با کیست؛
ک ی روش یا دستیاران کنار کشیده؟ با همه اینها باید باز هم
به همان جمله همیشــگ ی ام برگردم؛ ما از جهت فرهنگی
باید رشد کنیم.
ب رای توسعه فوتبال چاره ای نداریم تا قبل از هر چیز از
نظر فرهنگی رشد کنیم .اگر این اتفاق رخ بدهد نتیجه اش
این م ی شود که نگاه های ما ،دیدگاه های ما و قضاوت های
ما پاک ،فیلتر شــده و توام با انصاف خواهــد بود .باز هم
عالقه مندم که از فوتبال انگلیس مثالی ب رای شما بیاورم.
در انجا اریکسون و کاپلو در تیم ملی نتیجه نم ی گیرند اما
برخوردها ب رای ما م ی تواند درس باشد .برخوردها منصفانه
است .منتقدان در انجا با مربی غی ر بریتانیای ی شان هرگز از در
خصومت ها و تسویه حساب های شخصی وارد نم ی شوند.
اگر ک ی روش شکســت بخورد ،چه اتفاقی در
فوتبال ما رخ خواهد داد؟
چرا تیم مایلی کهن محبوب بود؟
محمدجواد پاینده
روزنامه نگار
3
مثلث | شماره 248
شیرین ترین خاطره جام ملت های اسیا برای فوتبال
ای رانی به اواسط دهه 70شمسی بازم ی گردد .بازی هجومی و
مقتدرانه تیم جوان محمد مایل ی کهن حتی از تیم پ رافتخار
دهه 50هم جذاب تر بود.
جوان ها و نوجوانان دهه هــای 50و 60هرگز نمایش
چشم نواز تیم توفانی جام 1996را فراموش نم ی کنند .محمد
مایل ی کهن در بهترین روزهای دوران ورزش ی اش رنسانسی
در فوتبال ای رانی پدیده اورده بود با اعتماد به بازیکنان جوان
اما شگفت ی ســازی که بزرگ ترین افتخارات تاریخ فوتبال را
خصوصا در رده بی ن المللی و در باشگاه های اروپایی رقم زدند.
این مایل ی کهن بود که به مهدوی کیای 17ساله و میناوند 19
ساله یا به مثلث طالیی دایی ،باقری و عزیزی اعتماد کرد.
خاط رات شیرین توفان 96با گزارش های به یادماندنی
اســفندیار کوتی ،تصویر ب ی کیفیت تلویزیون امارات و ان
پی راهن های سفید رنگ با 3خط سبز و سفید و سرخ هرگز
از یاد فوتبال دوســتان فراموش نم ی شــود .ای ران با همان
پی راهن به یادماندنی با شش گل کره جنوبی را در هم کوبید،
با نتیجه 3بر صفر ع ربستان را در مرحله گروهی تحقیر کرد
و در مرحله نیمه نهایی با ناداوری در ضربات پنالتی مقابل
سعودی ها شکست خورد تا شایسته ترین تیم ناکام در تاریخ
جام ملت های اسیا باشد.
وینگادا سرمربی پرتغالی عربســتان که تیم پرستاره
ان سال را با خالد موالید ،محمد دعایع ،دوساری ،تیماوی و
سام ی جابر به قهرمانی اسیا رساند ،بارها از استحقاق فوتبال
ای ران ب رای رســیدن به جام گفت .او با گذشت سال ها هنوز
هم معتقد است تنها تیم شایسته ب رای رسیدن به جام 1996
ایران بود اما اتفاقات ،سرنوشت جام را به گونه ای دیگر رقم زد.
مهم ترین مشخصه تیم مایل ی کهن بازی رو به جلو،
هجومی و متکی بر اعتماد به نفس ستاره های جوانش بود.
حتی رسانه های عربی هم قدرت باورنکردنی فوتبال ملی
ایران را مورد ستایش قرار م ی دادند .گوینده تلویزیون امارات
ترکیب باقری ،عزیزی و دایی را مثلث مرگ خوانده بود و ای ران
را توفان مهارنشدنی فوتبال اسیا برشمرد.
نســل طالیی فوتبال ملی ای ران در ان جام ناکام شد
اما یک سال بعد حماسه ملبورن با درخشش همان ستاره ها
خاطره تیم دوست داشــتنی را جاودان کــرد .همه عناصر
محبوب ان تیم تنها به یک موفقیت بزرگ مثل صعود به
جام جهانی نیاز داشت تا تاریخی شــود .پس از ان نمایش
غرور افرین در جام جهانی مقابل 3تیــم قدرتمند جهان و
شکست ایاالت متحده خاط رات زیبای فوتبالدوستان در دهه
70را تکمیل کرد.
تیم ملی ای ران شــاید در خیلی از ادوار جام ملت ها با
نام های بزرگ و مربیان با تجربه مدعی جدی کسب عنوان
قهرمانی باشد .حتی شــاید در خیلی از ادوار این مسابقات
مثل جام 2004نمایشی بسیار موفق و مبتنی بر بازی منظم
داشته باشد اما محبوب شــدن و ماندن در خاط رات اهالی
فوتبال خصوصا در مقایسه با محبوب ترین تیم تاریخ فوتبال
ای ران بسیار دشوار است.
ورزش
به نظر من مدت هاســت که ائتالف نامشروعی
شــکل گرفته تا برخی مربیان که در جریان لمپنیزم زبانزد
هستند ،جانشین ک ی روش شوند .در واقع م ی خواهم بگویم
خطر از سوی حریفان ما نیست .خطر از سوی خودی هاست.
البته اقلیت شریفی هستند که واقعا م ی توان به حضورشان
در تیم ملی ای ران امیدوار بود.
این عده م ی توانند منشا خدمات فراوانی ب رای تیم ملی
ما باشــند اما باز هم امیدوارم که ک ی روش برنده از زمین
بیرون بیاید تا ائتالف های نامشــروعی که به فکر گرفتن
نیمکت او هستند ،شکست تلخ دیگری را تجربه کنند .چون
من معتقدم بازی های ابرومندانــه تیم ملی در جام جهانی
یکی از شکس ت های ســخت این ائتالف بود و این بار در
جام ملت ها این شکســت م ی تواند ب رای شان تکرار شود.
امیدوارم.
نوستالژی شیرین
67
ورزش
عبور از طلسم نیمه نهایی
فوتبال ایرانی و ناکامی 40ساله در جام ملت ها
محمد جواد پاینده
روزنامه نگار
4
شانزدهمین دوره رقابت های فوتبال جام ملت های اسیا،
تورنمنتی که در دهه 50میالدی اغاز شد ،برای نخستین بار
به میزبانی اســترالیا و البته برای اولین بار در خارج از مرزهای
جغرافیایی قاره اسیا برگزار می شود.
استرالیا حاال فرزندخوانده فوتبال اسیاست .کشوری که
تنها عضو بیگانه AFCبه شمار می رود اما به دلیل نبود حریف
مناسب در فوتبال اقیانوسیه خواستار عضویت در کنفدراسیون
فوتبال اسیا شــد و در هزاره ســوم میالدی به عنوان یکی از
اعضای فوتبال اسیا در رقابت ها شرکت می کند.
عضو تازه وارد در سال 2015میزبان مهمترین تورنمنت
فوتبال اسیاست و شانزدهمین دوره رقابت های جام ملت ها با
حضور 16تیم در این کشور پهناور برگزار می شود.
اما جام ملت ها برای فوتبال ایرانی همواره تورنمنت مهمی
بوده است .ایران از سویی دارای رکورد بیشترین حضور در تاریخ
این مسابقات است و از سوی دیگر با کسب سه عنوان قهرمانی
در سال های طالیی دهه 70میالدی یکی از قدرت های برتر
تاریخ ASIAN CUPبه شمار می رود.
تیم ملی فوتبال ایران همچنین تا کنون چهار بار به عنوان
سوم مسابقات رســیده و خصوصا در دوره های اخیر در بازی
رده بندی جام حاضر بوده است.
حاال حضور در فینال ASIAN CUPبزرگ ترین حسرت
فوتبال ایرانی اســت 39 .ســال از فینال جام 1976و اخرین
قهرمانی فوتبال ملی ایران در جام ملت ها می گذرد .تیم ملی
پس از اننه تنهاهرگزبه عنوانقهرمانیفوتبالملیاسیانرسید
بلکه حتی شانس حضور در بازی فینال جام را نیز پیدا نکرد .این
حسرت بزرگ در کنار حسرت صعود به المپیک حاال بزرگ ترین
رویاهای تحقق نیافته فوتبال ایرانی در چهار دهه اخیر است .اما
ایا استرالیا 2016می تواند نقطه پایان این طلسم باشد؟
گروه خاورمیانه
ورزش
68
مثلث | شماره 248
ســومین گروه رقابت های جام ملت های اسیا با حضور
چهار تیم از منطقه خاورمیانه شکل گرفته و از این جهت گروهی
متمایز به شمار می رود .ایران مدعی اول صعود از گروه خواهد
بود اما باید برای رســیدن به مرحله یک چهارم نهایی از سد
امارات ،قطر و بحرین بگذرد.
تا اواســط دهه 90عربســتان و گاهی عراق ،کویت یا
امارات قدرت های قابل اعتنای فوتبال عربی در اسیا محسوب
می شدند .با این وجود امارات هرگز موفق به شکست فوتبال
ایران در یک بازی رسمی نشد .قطر و بحرین هم از رویارویی با
وحید امیری یکی از بهترین های ایران در بازی با عراق
ستاره های فوتبال ملی ایران هراس داشتند .کویت و عربستان
و گاهی هم عراق حریفان جدی تری به شــمار می رفتند اما
معادالت قدرت در فوتبال اسیا و خصوصا خاورمیانه در هزاره
سوم میالدی کامال دگرگون شده است.
بحرین ،قطر و امارات حرف های زیادی برای گفتن دارند و
حتی در بعضی از مقاطع برای تیم ملی فوتبال دردسرساز شده اند.
با این وجود بررسی نظرات کارشناسان فوتبال در خاورمیانه و
حتی مقاالت روزنامه های عربی زبان نشان می دهد تیم های
عربی گروه ســوم هم ایران را مدعی اصلی صعود می دانند و
هرکدام از انها امیدوارند در کنــار تیم کی روش راهی مرحله
بعدی جام شوند.
قطر و ارزوهای بزرگ
رویای قطری ها روزی است که دوحه به عنوان پایتخت
ورزش جهان شناخته شود و در این مسیر ساخت گرانترین و
مجهزترین ورزشــگاه های جهان ،میزبانی از تورنمنتی مثل
جام جهانی و خرید بازیکنان بزرگ خارجی در رده باشگاهی و
حتی ملی از سال ها پیش در این کشور اغاز شده است.
ورزش قطر اگر ظرفیت الزم برای قدرتنمایی در اسیا و
جهان را نداشته ،امروز با خرید ورزشکاران اروپایی و افریقایی
به دنبال کسب شــهرت و اعتبار در رشته های مختلف است.
تیم ملی فوتبال قطر هم سال هاست به یک تیم چند ملیتی با
استفاده از بازیکنان کشورهای مختلف مبدل شده اما در جام
2015به چیزی بیش از یک حضور ابرومند می اندیشد.
انها در جام خلیج فارس به عنوان قهرمانی رسیدند و با یک
مربی الجزایری به نام جمال بلماضی می خواهند شگفتی ساز
جام شانزدهم لقب بگیرند.
مهمترین امتیاز قطری ها استفاده از فرصت اماده سازی
در اردوهای تدارکاتی و بازی های دوستانه متعدد بود .این تیم
که در ریاض به عنوان قهرمانی جام خلیج فارس رسید با ترکیبی
شناخته شــده و کامال هماهنگ وارد جام ملت ها می شود و
این دقیقا نقطه ضعف فوتبال ایران در استرالیا است .در واقع
کی روش با کمترین و کوتاه ترین برنامه اماده سازی همچنین
کمترین بازی تدارکاتی مفید و موثر وارد جام می شود.
قطری ها در جــام خلیج فارس و در خاک عربســتان،
سبزهای همیشه مدعی را مقابل هوادارانشان شکست دادند.
در بازی تدارکاتی مقابل استرالیا پیروز شدند و ازبکستان را با سه
گل در هم کوبیدند .تساوی این تیم مقابل مراکش پرستاره هم
نشان می دهد قطر 2015تفاوت زیادی با گذشته و تاریخچه
این تیم دارد.
روزنامه الرایه قطر در تحلیل رقابت ایران و قطر در این جام
می نویسد« :باید بپذیریم ایران شانس اول صعود از این گروه
سردار ازمون؛ جوان اما حرفه ای و گلزن
خواهد بود .انها تیم بزرگی هستند که چهار بار به جام جهانی
صعود کردند و در اخرین صعود برابر نیجریه به تساوی رسیدند
و حتی ارژانتین به سختی توانست ایران را شکست بدهد .با
این شرایط قطعا ایران شانس اول صعود از گروه خواهد بود و
رویارویی با این تیم برای هر سه تیم عربی دشوار است .با این
وجود در پنج بازی اخیر دو تیم ،ایرانی ها فقط یک بار پیروز شدند
و چهار مسابقه با تساوی تمام شد .این بار هم کسب یک تساوی
ارزش زیادی دارد و می تواند موجب صعود قطر به عنوان تیم
دوم گروه شود .بر این اســاس بازی دوم مقابل ایران مسابقه
سرنوشت ساز گروه است».
امارات ،رقیب بی ادعا
تیم ملی امارات را می توان یکی از تیم های همیشــه
متوسط در تاریخ فوتبال اسیا قلمداد کرد .انها هرچند در دهه
80میالدی بهترین دوران تاریخ خود را سپری کردند و حتی
افتخار صعود به جام جهانی را با درخشش عدنان طلیانی معروف
در خاطره ها به ثبت رساندند اما هیچ گاه داعیه سروری فوتبال
اسیا را نداشته اند.
امارات در تاریخ جام ملت ها یکی از تیم های همیشه ناکام
به شمار می رود و تنها افتخار این تیم در همان میزبانی سال
1996به دست امد که عنوان نایب قهرمانی را با خوش شانسی
و قرعه مناسب جشن گرفتند .انها تنها یک بار از مرحله گروهی
بازی ها صعود کردند و این بار هم در حضور ایران ،قطر و بحرین
تا حدودی نا امید ترین تیم گروه به شمار می روند.
با این وجود مهدی علی سرمربی بومی تیم ملی امارات
به موفقیت در جام شــانزدهم امیدوار است .برخالف معمول
این بار در یک تیم عربی به صورت طوالنی مدت به یک مربی
وطنی جوان اعتماد شده و مهدی علی می خواهد از این فرصت
کم نظیر استفاده خوبی ببرد.
این مربی اماراتی تیم المپیــک امارات را به رقابت های
المپیک 2012لندن رساند و در سال 2008با تیم جوانان امارات
قهرمان مسابقات جوانان اسیا شد.
اقتدار در مرحله گروهی مسابقات جام ملت ها هم دیگر
نقطه امیدوارکننده در کارنامه تیم ملی امارات و مربی جوان این
کشور است .انها با کســب 16امتیاز با اقتدار به مرحله نهایی
صعود کردند و بــا 18گل زده و تنها ســه گل خورده یکی از
موفق ترین تیم ها در مرحله گروهی بودند .نقطه امیدوارکننده
برای امارات حضور بازیکنانی است که سابقه صعود به المپیک
و قهرمانی در رده جوانان اسیا را داشــته اند اما همین تیم در
بازی های تدارکاتی نتایج ضعیفی به دستاورده است.
اصلی ترین نقطه ضعف فوتبال امارات همواره خط دروازه
و دفاع این تیم بوده ،هرچند اماراتی ها در مرحله مقدماتی جام
عملکرد خوبی در خط دفاع داشــته اند اما نتایــج این تیم در
بازی های تدارکاتی نشــان می دهد در این جام هم خط دفاع
امارات نمی تواند برای مهاجمان تیم های مدعی دردسرساز
باشد.
مهدی علی در خصــوص رقابت ها می گوید« :گروه
جهانبخش بازیکنی استاندارد و باهوش
ورزش
ما یکی از سخت ترین گروه هاســت و برای صعود رقابت
دشواری در پیش داریم .کلید صعود در بازی اول مقابل قطر
است .اگر در این مسابقه پیروز شویم گام بلندی برداشته ایم
و در ادامه روحیه بهتری خواهیم داشــت .هدف ما در این
دوره صعــود به مرحلــه نیمه نهایی اســت و باید با همت
بازیکنان طلسم ناکامی ها را بشکنیم».
تیم ملی فوتبال امــارات در بازی های رودررو هرگز
موفق به شکســت ایران نشــده و در این جام هم امیدوار
اســت با برتری مقابل دو تیم عربی گروه و حداکثر کسب
یک تســاوی مقابل ایران جواز صعود را کســب کند اما
باتوجه به ســابقه تیم های حاضر در گروه می توان امارات
را کم خطر تریــن و بی ادعا ترین تیم حاضر در گروه ســوم
بازی ها دانست.
یوسف ســرکال ،رئیس فدراسیون فوتبال این کشور
می گوید« :گروه ما اسان نیست .سه تیم منطقه خلیج فارس
ما را احاطه کرده اند .اما من فکر می کنم شانس صعود به دور
بعدی را داریم».
او با تمجید از مهدی علی ،سرمربی تیم امارات گفت:
«مهدی علی تیم ملی امارات را از نو ســاخته و صرف نظر
از هر نتیجه ای ،کار او برای ما راضی کننده بوده است .من
جواد نکونام کاپیتان تیم ملی
فوتبال ایران در استانه شکستن
رکورد علی دایی قرار دارد
برای او و بازیکنان تیم ملی کشورم در این رقابت ها ارزوی
موفقیت می کنم».
بحرین؛ غیر قابل پیش بینی
نام فوتبال بحرین برای ایران خاطرات تلخی را زنده
می کند .هرچند بررســی تاریخچه رویارویی های دو تیم
نشــان می دهد که فوتبال ایران و بحرین در هیچ مقیاسی
نزدیک به هم نیستند اما شکست تلخ برابر این تیم در مرحله
مقدماتی جام جهانی 2002را نمی توان فراموش کرد.
ان روز بحرینی ها پس از پیروزی مقابل تیم پرستاره
ایران با پرچم عربستان به جشن و پایکوبی پرداختند و این
حادثه تلخ هرگز فراموش نشد.
ســابقه رویارویی های دو تیم نشان می دهد بحرین
روی کاغذ حریف نام ها و افتخارات تاریخی فوتبال ایران
نیست اما همیشه می تواند با ظرفیتی ناشناخته شگفتی های
بزرگ خلق کند.
شبیه ترین تیم اســیایی به بحرین عمان است که در
سال 98و بازی های اسیایی بانکوک در کمال شگفتی تیم
پرستاره ایران را با چهار گل شکســت داد .بحرین هم در
رقابت های مختلف نشان داده می تواند حریفان قدرتمندش
را مات و مبهوت سازد .مرجان عید ،سرمربی تیم ملی بحرین
به تازگی جانشین عدنان حمد عراقی شد؛ مربی ای که پس
از ناکامی ســرخ ها در جام خلیج فارس برکنار شــد و حاال
ماموریت او جبران این شکست در جام ملت های اسیاست.
بحرین در این دوره هم غیر قابل پیش بینی اســت.
ترکیب اصلی این تیم را بازیکنان شــاغل در لیگ بحرین
تشکیل می دهند .بیشترین نفرات از دو باشگاه المحرق و
الرفاع دعوت شده اند اما فوزی عایش و جویس جون زوج
طالیی و خطرناک بحرین را شکل می دهند که لژیونرهای
موفق فوتبال این کشور محسوب می شوند.
انتظار مــی رود پس از ایران تیم هــای قطر ،بحرین
و امارات بــه همین ترتیب مدعیان اصلی صعود باشــند و
شاید روی کاغذ تیم های قطر و بحرین حریفان سخت تر و
جدی تری نسبت به تیم ملی امارات باشند.
قهرمان شانزدهم
مثلث | شماره 248
ورزش
با عبــور از معادله گروه ســوم ســوال اصلی یافتن
شانزدهمین قهرمان جام ملت های اسیاست .با اضافه شدن
استرالیا به فوتبال اسیا در سال های اخیر همواره کره ،ژاپن،
ایران و اســترالیا چهارضلعی قدرت فوتبال اسیا را شکل
داده اند .در دوره اخیر رقابت های جام جهانی هم این چهار
تیم نمایندگان فوتبال اســیا بودند و رده بندی فدراسیون
جهانی فوتبال هم برتری محسوس این تیم ها را نسبت به
سایر رقبا نشان می دهد.
استرالیا که میزبان رقابت هاست طبیعتا در این مربع از
باالترین بخت برای کسب عنوان قهرمانی برخوردار خواهد
بود و سه تیم دیگر هم باتوجه به اتفاقات غیرقابل پیش بینی
برای رســیدن به فینال جام رقابت سخت و نفسگیری در
پیش دارند.
اما گذشــته از چهار تیم اول جام که قدرت های برتر
فوتبال اسیا محسوب می شوند ،کشورهای چین ،ازبکستان،
عربســتان و عراق تیم های درجه دوم فوتبال اسیا در این
دوره محسوب می شوند که شــاید فراتر از حد انتظار ظاهر
شوند .در این بین عربستان سعودی از روزهای اوج فاصله
زیادی گرفته و شــاید حتی برای صعود از مرحله گروهی
هم دچار مشــکل شــود .چینی ها هم معموال در این جام
نتوانسته اند دست به کار بزرگی بزنند .ازبکستان و عراق هم
از سال های اوج خود دور هستند.
انتظار می رود همچون دوره قبلی جام ،دو تیم حاضر
در این فینال از همان مربع طالیی فوتبال اسیا خارج شوند
که در این بین شانس تیم های شرق اسیا باتوجه به اخرین
وضعیت و نتایج سال های اخیر بیش از دیگر تیم هاست.
ایران در صورت صدرنشــینی شــانس زیادی برای
رویارویی با عراق در مرحله یک چهارم نهایی خواهد داشت
که در این صــورت کی روش با قرعه ای مناســب روبه رو
خواهد بود و برای رسیدن به مرحله نیمه نهایی کار سختی
در پیش ندارد .اما دشوارترین مرحله برای فوتبال ایران در
چهار دهه اخیر همین مسابقه سرنوشت سازی نیمه نهایی
بوده است؛ جایی که حتی تیم پرستاره محمد مایلی کهن در
سال 96یا تیم موفق و هماهنگ برانکو در سال 2004هم
ناکام ماندند .تیم مایلی کهن برابر عربستان شکست خورد
و تیم برانکو در کمال ناباوری برابر چین میزبان مغلوب شد.
هر دو شکست تاریخی ایران در این سال ها هم در ضربات
پنالتی به دســت امد ،در حالی که تیم کشورمان در هر دو
مسابقه از حریفانش کامال برتر بود.
شاید داســتان جام شــانزدهم متفاوت باشد .خاک
استرالیا برای فوتبال ایران خوش یمن بوده و بهترین اتفاق
تاریخ فوتبال ایران در ورزشــگاه ملبورن این کشــور رقم
خورده است .ایران بعد از 20سال در خاک استرالیا مسافر
جام جهانی شد ،شاید این بار هم پس از 40سال طلسم عبور
از نیمه نهایی در ملبورن شکسته شود.
69
ورزش
رنج دوست داشتن تیم ملی
به خاطر دیدن تیم حسین فکری
راهی بیمارستان شدم
بهمن فروتن
مربی فوتبال
ورزش
70
مثلث | شماره 248
5
مادر من اهل امل است و من دوره دبیرستان را در این
شهر گذراندم و دو ،سه سالی را در این شهر فوتبال بازی کردم.
در واقع من خود را همشهری انها م ی دانم .دوستان زیادی در
این شهر دارم .پیشکسوتان امل یک بار من را به این شهر
دعوت کردند تا درباره فوتبال صحبت کنم .وقتی رفتم سر
میزی نشستم که همبازی های 50سال پیش من نیز حضور
داشتند .مردانی که در ان زمان در تیم منتخب اموزشگاه ها و
منتخب شهر در کنار هم بودیم .الزمه هم صحبت شدن من
با ان جمع محترم این بود که من سواالتی را از انها بپرسم .از
انها پرسیدم که چند باشگاه در این شهر وجود دارد؟ گفتند ما
باشگاه نداریم .یک سری تیم های خودجوش داریم که با هم
بازی م ی کنند .پرسیدم مسابقات اموزشگاه ها دارید؟ گفتند
نه .گفتم تیم جوانان و نونهاالن دارید؟ گفتند بله .هر ساله
اینها را به مسابقات کشوری م ی بریم و چون پول مسافرت ها
را نداریم مجبوریم این بازیکنان را به تیم های دیگر بفروشیم
تا هزینه های فصل بعدی مان را تامین کنیم .حاال برم ی گردم
به 50سال پیش .مســابقات منظم اموزشگاه ها را داشتیم.
مسابقات شهری داشتیم و مسابقات بین شهرها را داشتیم.
چه زمانی؟ 50سال پیش .جمعیت امل ان زمان 50هزار نفر
بود .حاال جمعیت این شهر چقدر است؟ 400هزار نفر .در ان
شــهر 50هزار نفری ب رای ما فوتبالیس ت هایش سه زمین
مناسب تمرینی وجود داشت و یک استادیوم هم داشتیم که
دو زمین داشت .حاال این شهر حداقل 10هزار فوتبالیست
دارد که هر سه زمین را گرفتند و در ان ساخت و ساز کرده اند
و استادیوم را هم از انها گرفته اند .در چنین شرایطی وقتی
کســی از من بپرســد که تیم ملی م ی تواند به نیمه نهایی
جام ملت های اسیا برود من در پاسخ این شعر را م ی خوانم:
«خندند بر ان دیده کاینجا نشود گریان» .باز م ی خواهم به
امل برگردم .سال 1963که یک سال بعد از ان المپیک توکیو
برگزار شد حســین فکری ،مربی تیم ملی ای ران بود .انها در
ته ران تمرین م ی کردند .گاهی اوقات که به ته ران م ی امدم
م ی رفتم که اقا فکری را ببینم .ان وقت ها 17ساله بودم .اقا
فکری را م ی دیدم و در همان روزها با دیدن این مرد و شیوه
مربیگری اش به دنیای مربیگری عالقه مند شدم .این هم از
خصلت های عجیب من است .چون در ان سن و سال قاعدتا
باید انگیزه بازیکن شدن پی دا م ی کردم اما من ب رای مرب ی شدن
انگیزه پی دا کردم .تیم اقا فکری وسط تابستان ب رای مقدماتی
المپیک توکیو با تیم هند بازی داشت .اگر اشتباه نکنم ان
بازی روز جمعه برگزار شــد .پنج شنبه یعنی یک روز قبل از
ان بازی از امل به ته ران امدم 8 .ســاعت در راه بودم .راهی
امجدیه شدم .رفتم در استادیوم نشستم .ان موقع اب خوردن
هم در امجدیه پیدا نم ی شــد اما چون ظرفیت کمی داشت
و بیشتر از 15هزار نفر گنجایش نداشت همه تماشاگرانی
که م ی خواستند جا پیدا کنند از هشت ساعت قبل از شروع
بازی در امجدیه م ی نشستند .ان بازی را بردیم .تیم اقا فکری
همه تیم ها را در ان مقطع شکست داد .این اتفاق وسط ظهر
گرم تابســتان رخ م ی داد .همه اینها را گفتم تا بگویم از ان
روزها چند دهه م ی گذرد .روزهایی که ما ب رای دیدن تیم ملی
کشورمان رنج م ی کشــیدیم .رنج مسافرت های طوالنی و
خسته کننده و رنج نشستن زیر افتاب سوزان و رنج تشنگی.
اما عاشق تیم ملی بودیم .این عشق خیلی بزرگ بود .من ان
روز ان قدر بدنم تحلیل رفت که نتوانســتم به امل برگردم.
قرار بود شنبه به مدرسه بروم اما من راهی بیمارستان شدم.
فوتبال رفته رفته بزرگ م ی شود .گسترده تر م ی شود و عشق
به ان انگار کوچک و کوچک تر م ی شود .چرا؟ چون حاال امل
400هزار نفری نه زمین تمرین دارد نه استادیوم .بناب راین در
طول این سال ها شاهد هســتیم که کمتر کسی از امل به
ته ران م ی اید تا تیم ملی را ببیند .عشق در مردم وقتی زنده
م ی ماند که اطمینان حاصل کنند که به استعدادهای شان
احترام گذاشته م ی شود .اســتعداد در کشور ما کم نیست.
کشف ان اما عشق م ی خواهد 200 .پیشکسوت فوتبال در
امل هر سه ماه یک بار مجمع دارند .در این مجمع خیل ی ها
دور هم جمع م ی شوند .این عدد خیلی معن ی ها دارد .االن چه
بالیی بر سر این شهر امده؟ چه اتفاقی رخ داده؟ من م ی گویم.
حاال فدراســیونی به وجود امده که اصال به جز ته ران جای
دیگری را نم ی بیند .ان قدر خودخواه است که دیگر نابینا شده
است و واقعی ت های فوتبال را نم ی بیند.
مردم ما خیلی منطقی فکر م ی کنند .چرا؟ چون فوتبال
ای ران هنوز هم یک ســر و گردن از بقیه تیم های اسیایی
باالتر است .چون ما نیروی انسانی فوق العاده و مهم تر از ان
هواداران عاشق فوتبال را داریم .به نظر من ای ران پتانسیل
بسیار باالیی دارد .طوری که اگر یک پای بازیکنان ما را هم
ببندند باید بحرین را ببریم .اما متاسفانه اقایان بدون توجه
به این ظرفی ت ها فقط از کمبود بازی های تدارکاتی گالیه
م ی کنند .با همــه اینها باید بگویم که توقع مردم درســت
است .مردم فوتبال ای ران را قوی م ی دانند و م ی خواهند که
تیم ک ی روش برنده شود .اما مردم یک چیز را نم ی دانند و از
ان ب ی خبر هستند .مردم نم ی دانند که عملکرد فدراسیون ها
چقدر در توسعه فوتبال یک مملکت نقش دارد .فدراسیون
ما در حال حاضر از فدراســیونی که 50سال پیش در راس
امور فوتبال قرار داشت ضعی ف تر و منفع ل تر عمل م ی کند.
دلیل این حرفم را نیز مطرح کردم .چون 50سال پیش امل
ی داشت که دو زمین مناسب در ان جای گرفته بود تا
استادیوم
در اختیار 50فوتبالیست باشد اما امروز همان استادیوم را هم
از جمعیت 400هزار نفری این شهر گرفته اند .فدراسیون ما
فوتبال را له کرده تا یک ساختمان را حفظ کند و این واقعیت
تلخی اســت .تیم ما با همه کمی و کاست ی ها از حریفانش
سرتر است .البته دستکاری ها و فساد در فوتبال شرق اسیا
خیلی به فوتبال اسیا ضربه زده است .در درجه اول به فوتبال
خودشان ضربه زده .کره ضعیف شــده .ژاپن ضعیف شده.
بناب راین ما م ی توانیم در این شرایط پیشروی کنیم .پیشروی
ما اینگونه باید باشد که فوتبالمان را در شهرهای این کشور
بسازیم نه در فدراسیون .در این صورت استعدادها از شهرها
به فوتبال ملی تزریق م ی شــوند و گلخانه های فوتبال ما
تعطیل خواهد شد .لیگ منظمی باید داشته باشیم .نه اینکه
52روز همه چیز را تعطیل کنیم .مجموعه ای از این اقدامات
باعث م ی شود که ما اخر یک هفته را ب رای ساختن تیم ملی
وقت صرف کنیم نه 50روز .به نظر مــن فوتبال باید از زیر
دست این فدراسیون خارج شود .مردم از جام ملت ها موفقیت
م ی خواهند .ب رنده شدن م ی خواهند .اما واقعی ت هایی هست
که ما متخصص ها وظیفه داریم به ان اشــاره کنیم .چون
نم ی توانیم چشم هایمان را ببندیم .این فدراسیون ،فوتبال
را به سمت نابودی برده .رفتن تیم ملی به فینال جام ملت ها
یعنی تایید این فدراســیون و من این اتفاق را به رغم میل
باطن ی ام دوست ندارم .چون فدراسیون ما سال ها است که از
مسیر واقعی فوتبال منحرف شده است.
ورزش
جامملت ها
ضعیف ترینمسابقات
فوتبالجهاناست
گفت و گو با هوشنگ نصیرزاده
از این هفته بازی های جام ملت های اســیا اغاز
خواهد شد .دیدگاه شــما در مورد این بازی ها
چیست؟
به نظرم از این هفته شاهد ضعی ف ترین مسابقات
فوتبال در جهان خواهیم بود.
این حرف شما کمی عجیب است .چرا این طور
فکر م ی کنید؟
به این دلیل که اساسا قاره اسیا یکی از ضعی ف ترین
کنفدراســیون های فوتبال در دنیا اســت .باید بپذیریم که
مسابقات اروپا ،افریقا و امریکا فراتر از اسیاست .در حال حاضر
با جدا کردن استرالیا از اقیانوسیه تا حدودی سلطه استرالیا در
قاره اسیا کمرنگ شده است .از سویی دیگر فیفا معتقد است
که همچنان اسیا ضعی ف ترین فوتبال را دارد و به همین دلیل
هم سهمیه کمتری در جام جهانی خواهد داشت.
چرا سهمیه اسیا در جام جهانی کم است؟
دلیل روشنی دارد .گستردگی این قاره باعث شده تا
دیدارهای بی ن المللی کمتری در این کنفدراسیون ایجاد شود
و البته از حیث داوری ،مدیریت و مربیگری فوتبال این قاره
از دیگر قاره ها عقب افتاده است .مسابقات اسیا و اقیانوسیه
در دنیای فوتبال اهمیت زیادی نــدارد .در حالی که برخی
معتقدند مسابقات اروپا حتی از جام جهانی نیز زیباتر و بهتر
است و سطح فنی بسیار باالیی دارد .در مسابقات افریقا نیز
ما فوتبال را در باالترین سطح برخوردهای فیزیکی و قدرتی
م ی بینیم .همچنین در مسابقات امریکای جنوبی نیز شاهد
فوتبال جذاب و رقصنده ای هســتیم که برزیل و ارژانتین
سردمداران ان هستند.
وضعیت داوری جام ملت های اسیا چگونه خواهد
بود؟
در اســیا هم اکنون پنچ داوری که در جام جهانی
حضور داشــتند قضاوت خواهند کرد .در حــوزه داوری نیز
همیشه انچه به حضور داوران اسیایی کمک کرده صنعت
شرق اسیا است و باید بپذیریم که حوزه ا.س .ان به حضور
داوران ژاپــن ،چین ،هنگ کنــگ ،ســنگاپور و مالزی در
بازی هــای بی ن المللی کمک فراوانی کرده اســت .همین
طور هواپیمایی امارات و خطوط هواپیمایی قطر که همیشه
اسپانسر فیفا بوده اند نیز به داوران شان کمک کرده اند که به
مسابقات جهانی راه پیدا کنند.
ایا ایران نیز م ی تواند میزبان جام ملت های اسیا
باشد؟
یکی از دالیلی که شش ســال زودتر میزبان این
مسابقات را مشخص م ی کنند این است که کشورها بتوانند
از نظر سخت افزاری خودشان را ب رای برگزاری این تورنمنت ها
مهیا کنند .چون در کوتاه مدت خیلی ســخت اســت که
کشوری بخواهد شرایط می زبانی را فراهم کند .مساله حضور
بانوان در استادیوم ها نیز حل شدنی است .با اختصاص فضای
مشخصی در هر ورزشگاه م ی شــود زمینه حضور هواداران
خانم را هم مهیا کرد .کنفدراســیون فوتبال اسیا زیاد روی
این مساله مانور نم ی کند .اولویت ،بیشتر موارد سیاسی و
انچه به ما در این مســاله کمک م ی کند سوابق
خــوب فوتبالــی و تماشــاگران زیادمان اســت و حضور
تماشاگران تنها امتیاز ما نسبت به کشورهای دیگر است.
با این شرایط احساس م ی کنم شانس زیادی ب رای تصاحب
می زبانی جام ملت های اسیا داریم.
اقای نصیرزاده! دیدگاه ها در مورد ســرمربی
پرتغالی تی م ملی خیلی متفاوت است .قضاوت ها
به نوعی صفر تا صد است .عده ای شدیدا حامی
ک ی روش هستند و عده ای وی را کامال رد م ی کنند.
نظر شما درباره این مربی چیست؟
در مورد ک ی روش دیدگاه من این است که او همواره
مخالفانش را عصبانی م ی کنــد و از این طریق طرف برنده
نزاع هاست .این واقعیت دارد که او به فوتبال ما نگاه از باال
به پاییــن دارد .همی ن طور به نظــرم او در حوزه مربیگری
تصمیماتی م ی گیــرد که نم ی توانیم اســمش را لجبازی
بگذاریم اما او به نوعی مدیریت م ی کنــد و این موضوع در
مورد خط زدن برخی بازیکنان کامال مشــهود است .باز هم
م ی خواهم ب رای شما مثالی بزنم ،داوران سعی م ی کنند در
صورت امکان در مورد برخی خطاهــا روی حریف از اوانتاج
اســتفاده کنند اما خطای روی خودشــان را هرگــز اوانتاج
نم ی دهند .بازی را نگه م ی دارند و بازیکن را اخ راج م ی کنند.
به نظر من ک ی روش در برخی موارد درست مثل داوران عمل
م ی کند و سعی م ی کند بازی را نگه دارد و بازیکن خاطی را
اخ راج کند.
اما با این قاطعیت هم نم ی توانیم درباره برخی
تصمیمات ک ی روش نظر بدهیم و او را قضاوت
کنیم ،موافقید؟
من ادم فنی نیستم .فوتبال را از لحاظ فنی خیلی
نم ی شناسم اما دعوت از فروزان را یک نوع لجبازی با رحمتی
م ی دانم چون امار نشان م ی دهد که رحمتی همچنان یکی
از اماده ترین گلرهای فوتبال کشــورمان اســت .ک ی روش
همچنان باعث شده که هیچ ای رانی کنارش کار نکند .من از
مجید صالح نام م ی برم که یکی از با شخصی ت ترین مربیان
فوتبال ایران اســت و اســتانه تحمل باالیی دارد اما او نیز
نتوانست کنار ک ی روش دوام بیاورد.
شما فکر م ی کنید اصل ی ترین سیاست ک ی روش
در فوتبال ایران چیست؟
ک ی روش ادم خاصی اســت .با افراد قوی مشورت
م ی کنــد و با افــراد ضعیــف کار م ی کند .به نظــرم این
محوری ترین سیاست ک ی روش در فوتبال ای ران است.
مثلث | شماره 248
ما تا چند روز دیگر مســابقات جام ملت ها را داریم
که ای ران به عنوان تیم اول اسیا در ان شرکت خواهیم کرد
و در این مسابقات همیشه نتایج غی ر منتظره رقم م ی خورد.
به همین دلیل به سختی م ی توان پی ش بینی کرد که کدام
تیم در این دوره از مسابقات به عنوان قهرمانی اسیا خواهد
رسید .شاید بهتر باشد با این مثال منظورم را روشن کنم .در
بوکس و کشتی وزن بیشتر و قدرت بیشتر حرف اول و اخر
را م ی زند ،در حالی که در فوتبال هرگز این طور نیست و به
همین دلیل فوتبال جذاب ترین رشــته ورزشی در دنیاست
چون خیلی از مواقع شاهد ان بوده ایم که تیم قوی تر به تیم
ضعی ف تر باخته اســت و این احتمال همیشه در بازی های
فوتبال مطرح بوده اســت .به همین دلیل است که فوتبال
بیشترین بیننده را در دنیا دارد چون برنده اش معلوم نیست.
بناب راین پی ش بینی اینکه چه تیمی قهرمان جام ملت های
اسیا م ی شود کار خردمندانه ای نیســت ،همان طور که در
جام جهانی خیل ی ها انگلیس ،ارژانتین ،اسپانیا و چند تیم
قدرتمند دیگر را شانس قهرمانی م ی دانستند اما این اتفاق
رخ نداد .خیل ی ها همین اسپانیا و انگلیس را در نیمه نهایی
م ی دیدند اما انها زود حذف شدند.
ایا ایــران نیز م ی تواند شــانس خود را برای
گرفتن میزبانی جام ملت های اسیا امتحان کند؟
ورزش
به نظر شــما کدام تیم قهرمان جام ملت های
اسیا خواهد شد؟
6
هوشنگ نصیرزاده ،داور سابق ،کارشناس
داوری و مدرس دوره های مدیریت فوتبال است.
او تحصیالت ابتدایی و متوسطه را در شهرهای
سوســنگرد ،اهواز و مسجد سلیمان گذرانده.
لیســانس مدیریت دولتی دارد و دارای چهار
مدرک بی ن المللی از فیفــا در زمینه مدیریت
ساختار تشکیالت فوتبال و اداره باشگاه هاست.
از سال ۱۳۶۱داوری را در خوزســتان با درجه
سه شروع کرد و در ســال ۱۳۷۶با درجه ملی،
داوری را کنار گذاشــت و از ان پس ب ه عنوان
کارشناس امور داوری و حقوقی فوتبال شناخته
م ی شود .از سال ۱۳۷۸ب ه عنوان مدرس دوره های
مدیریت فوتبال با فدراســیون همکاری کرده
اســت و در حال حاضر رئیس کمیته تدوین
مقررات فدراسیون فوتبال است .با او درباره جام
ملت های اسیا ،ک ی روش و شرایط کلی فوتبال
در قاره اسیا ه م صحبت شدیم .متن گفت وگوی
مثلث با وی را م ی خوانید.
تبانی با رای دهندگان است .بیشتر می زبان ی های بی ن المللی
از طریق خریدن رای صورت م ی گیرد.
71
ورزش
کی روش را تحسین می کنم
خط به خط درباره تیم ملی
بهتاش فریبا
مربی فوتبال
7
ما به تیم ملی ای ران م ی توانیم دو نگاه متفاوت داشته
باشیم؛ نگاه احساسی و نگاه منطقی .تکلیف نگاه احساسی
روشن است .همه ما تیم ملی را دوست داریم و دوست داریم
تیم ملی برنده از زمین بیرون بیاید و حتی به قهرمانی برسد
اما نگاه منطقی ماجرایش کمی فرق م ی کند .ما باید ببینیم
که چه چیزی کاشــته ایم و حاال م ی خواهیم چه چیزی را
درو کنیم .شــما اگر به تیم های همگروه ما یعنی بحرین و
امارات و قطر نگاه کنید متوجه م ی شوید که هر کدام از این
تیم ها بین 12تا 15بازی تدارکاتی داشته اند .ما چه بازی های
تدارکاتی داشته ایم؟ یک بازی .این تک بازی تدارکاتی هم در
زمان نامناسبی برگزار شده .از این نظر که دست مربی ب رای
گزینش کردن سیستم های مختلف با بازیکنان مختلف باز
نبوده است .من فکر م ی کردم ما به دنبال سیستم 4-2-3-1
م ی رویم اما در بازی ب رابر ع راق ما 4-4-2بازی کردیم .حتی
سیستم مان را باز نکردیم.
رقبای سرسخت ایران در جام ملت ها
ورزش
72
مثلث | شماره 248
اینکه فکر کنیم با تیم های اسانی بازی داریم قطعا در
اشتباه هســتیم .من بازی حریفان تیم ملی را دیده ام .از هر
کدام شان شــاید دو بازی دیده ام .همگی تیم هایی سرحال،
فیزیکی و تاکتیکی هســتند .کار ما با این تیم ها بســیار
سخت خواهد بود .یعنی اینکه ما فکر کنیم برد بحرین در
جیب ماست یا امارات و قطر را به راحتی م ی بریم و به مرحله
بعد م ی رویم ،فکر غلطی است .تازه در مرحله بعد بازی ما در
مقابل یکی از تیم های ع راق یا ژاپن خواهد بود .با شرایطی
که تیم ملی ما دارد و با شــرایط تدارکاتی که داشته ایم باید
ذهن مردم را اماده کنیم که توقع زیادی از تیم ملی نداشته
باشند .ما در جام جهانی بازی های ابرومندانه ای به نمایش
گذاشتیم .در بازی ب رابر نیجریه نباید م ی باختیم و نباختیم.
دفاع کردیــم .ب رابر ارژانتیــن هم با اعتماد به نفســی که
ک ی روش به تیم تزریق کرده بــود بچه ها خیلی خوب کار
کردند اما در بازی ب رابر بوسنی به محض اینکه هوای حمله
و برنده شدن به سرمان زد ،دیدید که بازی را باختیم .سه گل
خوردیم و البته بوسنی سه گل هم نزد .یک موقعی هست
که شما همه نف رات تیمت را در اختیار داری و همه شان هم
در شرایط ایده ال شان هســتند قطعا این فکر به ذهن شما
خطور م ی کند که دســت به تاکتیک های مختلف بزنید.
سیستم های مختلفی را هم بازی م ی کنید.
خط ب ه خط درباره تی م ملی
اگر خط به خط بخواهیم تیم ملی را بررســی کنیم و
اگر گلر را هم به خط دفاع مان اضافه کنیم متوجه خواهید
شــد که ما در حال حاضر دفاع چندان مستحکمی نداریم.
دلیل هم دارد .مغز متفکر خط دفاع تیم ملی ما در سال های
اخیر پژمان منتظری بوده که حاال نیست .یعنی باتوجه به
باهوش بودن این بازیکن درصد خطــای تیم در خط دفاع
خیلی پایین م ی امد .اگر بخواهیم از امیرحسین صادقی نام
ببریم باید بپذیریم که نیم فصل خیلی بدی را سپری کرده
است .از سی د جالل حســینی من به شخصه خبر چندانی
ندارم و نم ی دانم در حال حاضر چه شــرایطی دارد اما خوب
م ی دانم که این بازیکن هر وقــت در ترکیب تیم ملی قرار
گرفته با تمام وجود زحمت کشیده است .یعنی اگر قرار باشد
به این بازیکن بین 1تا 10نمره بدهیم هیچ وقت زیر نمره
هفت در کارنامه بازی هایش ثبت نم ی شود .مهرداد پوالدی
در بازی هفته گذشته نشان داد که در شرایط خوبی قرار دارد،
ه ر چند مدتی با حاشی ه هایی دست به گریبان بود و من فکر
نم ی کردم این طور ظاهر شود .پوشش های خوبی داشت و
به خوبی به وسط میدان متمایل م ی شد .ارسال های خوب
و جنگیدن هایش قابل تامل بود .در ســمت راست خسرو
حیدری را نداریم .بازیکن با کیفیتی که مصدوم اســت اما
به جای او دو بازیکن جوان خیلی خوب داریم؛ ووریا غفوری
و رضاییان که البته ووریا غفوری در بازی با ع راق یک خط
جلوتر بازی کرد .او هم م ی تواند دفاع راست بازی کند چون
پســت اصل ی اش همین دفاع راست اســت .من رضاییان
را البته پســندیدم .بازیکن خیلی خوبی که اطمینان دارم
بهتر از اینها م ی شــود .اینها نکته هایی در مورد خط دفاع
ماســت .این را هم بگویم که در فوتبال امروز به جز مساله
دفاع فردی ســاختار دفاعی اهمیت فراوانی دارد .یعنی این
مدافعان طوری باید بازی کنند کــه ضمن عمل کردن به
وظایف فردی شــان در زمین باید به نوعــی یکدیگر را هم
پوشش بدهند .حاال تیم ملی ما با یک مشکل روبه روست؛
در خط دفاع دچار تزلزل شده و به همین دلیل ما مجبوریم
با دو هافبک دفاعی بازی کنیم .در این پســت هم از جواد
نکونام و اندو تیموریان استفاده م ی کنیم .جواد کمی عقب تر
و نزدیک به دفاع و اندو کمی جلوتر و نزدیک به خط حمله.
جایی که م ی تواند جنگندگ ی اش را نشان دهد و در کارهای
هجومی هم شرکت کند .اما شما این را مطمئن باشید که
اندو تیموریان امروز نم ی تواند مثل وحید امیری دیروز که در
بازی ایران و ع راق دیدیم به محض رها شــدن از یارگیری
حریف خود را به محوطه جریمه حریف برســاند .اشــکان
دژاگه در افت به ســر م ی برد و تا جایی که م ی دانم در تیم
باشــگاه ی اش هم معموال 90دقیقه فیکس بازی نکرده
است .حاال نم ی دانم که او همچنان مصدومیت جزئی دارد
یا کال در دوره افت خودش قرار گرفته است .در همین پست
اشــکان ،ما جهانبخش را داریم که بازیکن بسیار سرحال و
اماده ای است .در سمت چپ احسان حاج صفی را داریم که
روزهای خوبی را پشت ســر م ی گذارد .اما در همین جا باید
به موضوعی اشــاره کنم که خیلی اهمیت دارد .ما در جام
ملت ها م ی خواهیم حمله کنیم یا دفاع؟ پاســخ این سوال
مهم است .این سوال وقتی پاسخ داده م ی شود که ما ببینیم
ک ی روش چه کسی را در میانه میدان قرار داده است .در واقع
باید بدانیم پل ی میکر و بازیساز تیم ملی ما کیست؟ بازیکنی
با ویژگ ی های هجومی یا بازیکنی دفاعی؟ اگر بخواهیم در
این مورد به بازی تدارکاتی تیم ملی ب رابر ع راق استناد کنیم به
نظرم وحید امیری در این پست بهترین گزینه است و در بازی
هفته گذشته هم عالی جواب داد .در مورد خط حمله هم به
قوچان نژاد م ی رسیم که بازیکنی است ذاتا گلزن و سرعتی.
کریم انصاری فر را داریم که به نظرم خیلی در شرایط خوبی
قرار ندارد و سردار ازمون را داریم که جوانی بسیار سرحال به
نظر م ی رسد که در چهار بازی گذشــته تیم ملی به میدان
رفته و چهارگل به ثمر رسانده است .با اینکه جوان است اما
به نظرم گل های حرفه ای م ی زند .بناب راین سیســتمی که
ک ی روش انتخاب م ی کند اهمیت دارد .وقتی شما بازیکنانی
مثل ســردار ازمون و قوچان نژاد دارید وسوسه م ی شوید که
به سراغ سیســتم 4-4-2بروید اما اگر تصمیم ک ی روش
تقویت ساختار دفاعی تیم ملی باشد قطعا از همان سیستم
4-2-3-1استفاده خواهد کرد.
راه های رسیدن تی م ملی به گل
به نظرم ضد حمله اصل ی تریــن ویژگی تیم ک ی روش
اســت .در بازی با ع راق من ضد حمالت تیم ملی را خیلی
ورزش
خطرناک دیدم .ضد حمالتی که به نظرم در پنج سال اخیر
هیچ وقت با این کیفیت شاهدش نبوده ایم .یعنی بازیکنانی
مثل ســروش رفیعی ،وحید امیری و رضاییــان بالفاصله
با ســرعتی که داشــتند خود را به محوطه جریمه حریف
م ی رساندند و ب رای من خیلی جالب بود که تیم ملی تا این
حد در ضد حمالت خطرناک است .البته ک ی روش در بازی با
ع راق ترکیب تازه ای را نشان داد .اگر بخواهد ترکیب تیمش
را عوض کند به نظر من به خوبی بازی با ع راق نم ی تواند به
دفاع و ضد حمله دل خوش کند .چون بازیکنانی که در بازی
با ع راق در ترکیب تیم ملی بودند جوان ،با انگیزه و سرعتی
بودنــد و در واقع ابزارهای ک ی روش بــرای پیاده کردن طرز
تفکرش در قالب دفاع-ضدحمله به خوبی مهیا بود .راه های
دیگری که م ی تواند ما را به گل برساند ارسال ها است .کرنرها
و کاشته ها م ی تواند تیم ما را به گل برساند .شوت زدن هم به
نظرم در دستورکار تیم ک ی روش قرار خواهد گرفت چون اکثر
بچه های تیم ملی از پشت محوطه شوتزن هستند.
ماجرای ما و ک ی روش
کی روش؛ سرمربی یا رئیس فدراسیون؟
ما مقصرتر از کی روش هستیم
محسن اثیمی
8
روزنامه نگار
مثلث | شماره 248
نقشش فراتر از یک مربی معمولی است ،فراتر از کسی
که کار فنی م ی کند .هرچقدر در منچستریونایتد و رئال مادرید
کارش صرفا تخصصی و فنی بود در ایران فراتر از یک مربی
بود؛ چیزی در حد اختیارات یک رئیس فدراسیون .شاید به
همین دلیل است که خیل ی ها او را رئیس فدراسیون م ی دانند
و نه کفاشیان را.
در توانای ی های فن ی اش هیچ شــکی نیســت ،مگر
م ی شود کسی که سال ها در ســطح اول فوتبال اروپا بوده
مربی بدی باشد؟ ک ی روش جزو بزرگترین مربیانی است که به
ای ران امده اند اما ایا او فقط در ای ران کار فنی انجام م ی دهد؟
کارلوس کــی روش از روزی که به ایــران امد متوجه
شد که گام به چه جایی گذاشته است .او به واسطه سال ها
مربیگری در منچستر و رئال مادرید خودش را باالتر از فوتبال
ای ران م ی دانست و باتوجه به ضعف فدراسیون ،سوا ِر کار شد.
خودش کمپ را انتخاب م ی کرد ،لیگ را تعطیل م ی کرد و
حکم به برگزار نشدن جام حدفی م ی داد .اینگونه بود که به
برزیل رفت و کمپ تیم ملی را خودش انتخاب کرد.
این موضوع البته نشــان از ضعف فدراسیون فوتبال
داشــت که اجازه داد ک ی روش عنان کار را در اختیار بگیرد.
ک ی روش به خودش اجازه داد از پی راهن های تیم ملی انتقاد
کند و علیه مســئوالن فدراســیون حرف بزند .در ماجرای
ال اشپورت تن به خواسته فدراســیون نداد تا اینکه پس از
دریافت 1500دالر دیگــر لباس های این کمپانی اب نرفت
و همه چیز«اوکی» شد .شاید اگر فدراسیون اقتدار بیشتری
داشت م ی توانست خیلی بهتر کارها را مدیریت کند.
او افکار عمومی را به سمتی ســوق داد که توانست
سرانجام مجوز بازی دو بازیکن ســرباز و متخلف را بگیرد.
او همه را ب رای خواسته اش تحت فشار گذاشت و مسئوالن
هم ب رای اینکه بهانه دست این مربی ندهند با خواسته اش
موافقت کردند.
ک ی روش نشان داده مربی باهوشی است .تیم ملی در
جام جهانی 2014از نظر امار بدترین عملکرد را در چهار دوره
حضور در جام های جهانی داشته اما او عملکرد ای ران را در این
مسابقات «افتخارامیز» توصیف م ی کند .او به خوبی م ی داند
که چگونه افکار عمومی را همراه خود کند و به خوبی م ی داند
چگونه ورق را به سود خود برگرداند .ک ی روش در فوتبال اروپا
مربیگری کرده و اصول روانشناسی را به خوبی م ی داند.
در اینکه ک ی روش مربی بادانش و به روزی است تردیدی
وجود ندارد اما شــاید خودمان کاری کرده ایم که دیگر مثل
روزهای اولش نیســت .روزهــای اول م ی گفــت جواب
همکارانش را در رســانه ها نم ی دهد اما طولی نکشید که
عادت کرد به جواب دادن به همکارانش در رسانه ها .او امده
بود ما را تغییر دهد اما خودش تغییر کرده است .شاید ما در
این میان مقصرتر از ک ی روش هستیم که نتوانستیم به اندازه
پولی که به او داده ایم از او بهره بگیریم.
حاال هم که جام ملت هاست و تیم ملی با تدارکی نه
چندان مناسب راهی این مسابقات شده است .شاید موفقیت
در این رقابت ها بار دیگر کــی روش را در موضع قدرت قرار
دهد .او باهوش است و م ی داند که موفقیت در اسیا م ی تواند
چه اثرات مثبتی در اینده اش بگذارد.
ورزش
من ک ی روش را مربی بزرگی م ی دانــم اما انتقادی که
به او دارم این اســت که او خیلی احترام فوتبال کشور ما را
نگه نم ی دارد .بعضی مواقع در مورد برخی پیشکســوتان
یزند که واقعا درســت نیســت و برخورنده
ما حرف هایی م
است .همواره مقابل انتقاد جبهه گیری سرسختانه ای دارد و
همه انتقادها را از روی غرض تلقی م ی کند .خود من حامی
ک ی روش هستم اما گاهی احســاس م ی کنم حرف هایی را
باید از نظ رات فنی بگویــم و انتقادهایی را مطرح کنم .هیچ
وقت به دنبال تخریب تیم ملی یا سرمربی تیم ملی کشورم
نبوده ام .البته این را هم بگویم که لحن من ب ر خالف برخی از
دوستان لحن زننده و تندی نبوده است .همیشه سعی کردم
بگویم اقای ک ی روش اگر این اتفاق در فالن مقطع رخ م ی داد،
شاید اتفاقات بهتری را ایجاد م ی کرد و البته این نوع اظهارنظر
نم ی تواند برخورنده باشد ،چون اساســا طلبکارانه نیست.
نحوه گفتار ما خیلی مهم است .ما باید با سرمربی تیم ملی
در تعامل باشــیم نه تقابل .همه ما وظیفه داریم از سرمربی
تیم ملی به خاطر فوتبال کشــورمان حمایت کنیم .شما به
بازی تیم ملی ب رابر ع راق نگاه کنید .باید بپذیریم که کمتر
مربی ای رانی سراغ دارم که اگر سرمربی تیم ملی بود با این ارنج
تیمش را ب رابر ع راق به میدان م ی فرستاد؛ با 5یا 6تغییر ،ان
هم بازیکنانی که ب رای اولین بار بود ب رای تیم ملی به میدان
م ی رفتند و از همه اینها مهم تر این تصمیم را ک ی روش وقتی
م ی گیرد که یک هفته بعد قرار است ای ران را در جام ملت های
اسیا به می دان بفرستد .همه م ی دانیم که در صورت باخت چه
اتفاقی رخ م ی داد و چه جو بدی به راه م ی افتاد و به طور کلی
اردوی تیم ملی روحی ه اش را از دســت م ی داد اما ک ی روش با
اطمینان تیمش را ارنج کرد و به بازیکنانش اعتماد به نفس
داد .از این گذشته ک ی روش تیمی را به میدان فرستاد که در
یک موقعیت گلزنی بازیکنان درون زمین نف رات ذخیره تا لب
خط امده بودند و از دســت رفتن موقعیت گلزنی باعث شد
دست شان را به نشانه حسرت روی سرشان بگذارند؛ موقعیتی
که وحید امیری م ی توانســت تیم ملی را به گل برساند .این
یعنی ایجاد همبســتگی در درون تیم .جالب اینکه نف رات
اصلی تیم بعد از دیدن این موقعی ت ها اه از نهادشــان بلند
م ی شد و ب رای موفقیت بازیکنانی که ظاه را ذخیره شان بودند
ارزوی موفقیت داشتند .اینها مسائلی است که من خیلی به
ان دقت م ی کنم و به نظرم اهمیت فراوانی دارد .من به خاطر
این مسائل ک ی روش را تحسین م ی کنم .ما در حال حاضر باید
به این تیم همدل احترام بگذاریم و از ک ی روش حمایت کنیم.
بعد از بازی های جام ملت ها فرصت به اندازه کافی هســت
که در فضایی دور از احساس بنشینیم و درباره مسائل فنی
تیم ملی اظهارنظر کنیم .در این صورت به عنوان یک ای رانی
منطقی رسالت واقع ی مان را انجام داده ایم.
73
یهنرانقالب
سونام
پنجمین دوره جشنواره عمار
مورد استقبال قرارگرفت
پنجمین جشنواره مردمی فیلم عمار با استقبال باالی
تماشاگران برگزار شد که نمایش فیلم «چ» ساخته اب راهیم
حاتم ی کیا و کارگاه اموزشی مسعود ده نمکی بر شور و حرارت
این رویداد فرهنگی و هنری افزود .جشنواره فیلم عمار که
به مناسبت حماسه مردم ی 9دی و از سال 89شکل گرفته
و امســال پنجمین دوره خود را م ی گذراند ،حاال به عنوان
مهم ترین رویداد ســینمایی با موضوع بیداری اســامی و
جهانی و نمایش فیلم های متعهد و ارزشی شناخته م ی شود
و جای خود را میان اهالی ســینما و به دلیل گستردگی و
پخش اثار در کانون های مســاجد سراسر کشور بین همه
مردم باز کرده است.
دیدار
74
مثلث | شماره 248
ظرفی ت های هنر انقالب
مراسم افتتاحیه پنجمین جشــنواره مردمی عمار در
سینما فلسطین برگزار شد .پنجمین جشنواره مردمی عمار
با قرائت قران توســط حامد زمانی و حضور مادران و پدران
شهید و هنرمندان عرصه های سینما ،تلویزیون و هنرهای
تجسمی در سینما فلسطین اغاز شد .سن سینما فلسطین
با پوسترهای چهار دوره گذشته جشنواره و تابلوی قبور شهدا
و عکسی از سی د شهیدان اهل قلم مزین شده بود.
از میان هنرمندان و مســئوالنی که خود را به سالن
سینما فلسطین رســاندند تا در مراســم افتتاحیه حضور
داشته باشند م ی توان به محمد احسانی (مدیر شبکه یک)،
بزاده ،وحید جلیلی،
گلعلی بابایی ،به رام عظیمی ،نادر طال
محمدحسین نیرومند ،مسعود ده نمکی ،شجاع ی طباطبایی
و ...اشاره کرد.
در این مراسم عملکرد یک ساله دبیرخانه جشنواره به
بزاده ،دبیر پنجمین
شکل کلیپ به نمایش در امد .نادر طال
جشنواره مردم ی عمار در مراســم افتتاحیه با خیرمقدم به
میهمانان و تبریک ایام ربیع اهداف و ب رنامه های این جشنواره
مردمی را این گونه اعالم کرد« :خدا را شاکرم ب رای این شب
و ب رای پنجمین دوره جشنواره .عمار و حرکت ان ظرفیتی
انقالبی است که در این جشنواره بهتر دیده و شناخته شد .از
بدو انقالب خالء چنین جشنواره ای احساس م ی شد اما بعد از
فتنه 88به طور مشخص عمار به صحنه امد ،در حالی که از
ابتدا دستگاه های مختلف تالش م ی کردند تا توجه ویژه ای به
حیات انقالب اسالمی و ظرفیت ان داشته باشند».
دبیر جشــنواره عمار در مورد جایگاه انقالب در جهان
امروز گفــت« :امروز جایــگاه انقالب در جهــان اهمیت
بیشــتری خواهد داشت .در شــرایطی که بحران داعش و
بروز خبی ث ترین انســان های تاریخ باعث شده که کنگره و
سنای امریکا مستاصل شوند .تنها راه نجات حقیقت اسالم
است و عمار انعکاس این حقیقت است .ظرفیتی در میان
اقشار مختلف وجود داشته و هنرمندان و اهالی رسانه به این
ظرفیت اضافه شدند .اتاق فکر جشــنواره سال به سال پر
رونق تر م ی شود و متفکرین و نخبگان انقالب که در رسانه ها
دیده نم ی شوند نیز در اتاق فکرهای عمار حضور دارند».
طالب زاده در ادامه به ظرفی ت های شبکه های استانی
ب رای پخش فیلم های عمار اشاره کرد« :ظرفیت استان ها و
شبکه های استانی بسیار گسترده است .باید این شبکه ها را
تقویت کرد تا با ارائه اثار استانی در این شبکه ها مشکالت
استان ها حل شود.
عمار حیات انقالب اسالمی را که از ابتدای انقالب وجود
داشته باید به درســتی معرفی کند .اینکه انقالب چیست و
هدفش چه بوده و از ظرفیت هنری انقالب اسالمی به درستی
در ادامه مســیر استفاده شــود .همان دغدغه ایی که رهبر
انقالب در اولین ســخنرانی خود اعالم کردند و در ادامه راه
مقام معظم رهبری ان را جزو دغدغه های خود برشمردند».
ده نمکی :حقم بود
در بخش پایان جشــنواره مردمی عمار از مســعود
ده نمکی ،کارگردان سینما توسط عصمت فلکیان مادری که
ب رای رزمندگان در طول هشت سال دفاع مقدس دستکش
م ی بافت ،تقدیر صورت گرفت .ده نمکی پس از تشویق مکرر
حضار با بیتی اغاز کرد و گفت« :بچه های عمار سونامی دهه
90هنر انقالب هستند و نیامده لرزه به تن افرادی انداختند
که این عرصه (هنر انقالب) را حیاط خلوت خود م ی دانستند.
ان شاءاهلل در سال های اینده میدان دار اصلی خواهید بود و
ما در خدمت شــما .این جمله را از امام خمین ی (ره) در ذهن
بسپارید که من از اول این جمله را راهگشای خود م ی دانم.
الزمه انقالب ی بودن تحمل سخت ی هاســت و شهید اوینی
گفتند هرجا که کار هست امکانات نیست و هرجا امکانات
هست کار نیست».
وی در خاتمــه تاکید کرد« :تحفــه ای را ب رای بدرقه
راهتان م ی گویم .بر سر من ه ر چه اوردند در طول این 10سال
که در سینما کار کردم و در مطبوعات ،حقم بود .بدانید که
بین عزتی که خدا م ی دهد و عزتی که دیگران م ی دهند باید
یکی را انتخاب کنید».
دستکشــی که عصمــت فلکیان بــرای هنرمندان
عرصه انقالب بافته بود ،توسط ایشان به مسعود ده نمکی
و سیدمسعود شجاع ی طباطبایی داده شد .عصمت فلکیان
تنها ارزویش دیدن رهبر انقالب بود و ب رای سالمتی ایشان
دعا کرد.
پاتوق تعهد
سینمافلسطینته رانکهاینروزهابه عنوانپایگاهاصلی
و پاتوق پنجمین جشنواره فیلم عمار روز و شب های شلوغ
و پرنشاطی را سپری کرد ،هر روز مملو از جمعیت مشتاق و
عالقه مند به وجه متعهدانه ،دغدغه مند و ارزشی سینما بود.
نمایش 50فیلم برگزیده داستانی ،مستند ،پویانمایی
و نمااهنگ داخلی و خارجی باعث شــده بود تماشــاگران
از ساعت 13تا 23مدام میان ســالن های مختلف سینما
فلسطین در رفت و امد باشند.
در نخستین سانس سالن شــماره یک فیلم مستند
«عمار انقالب» به کارگردانی یاسر مرادی به نمایش درامد
و در همین نوبت نمایش ،در سالن شماره 2فیلم داستانی
«سایه بان» ساخته حسن هاشمی نسب ب رای عالقه مندان
پخش شد.فیلم پویانمایی «پست نگهبانی» به کارگردانی
برزو فرشاد ،مســتند «اهل ســنت ای ران» ساخته محسن
اســام زاده با موضوع جنگ نرم ،مستند «کسمه جان» به
لزاده با موضوع بیداری اســامی و
کارگردانی بهزاد رســو
جهانی و داستانی «لبه پرتگاه» ساخته یعقوب غفاری اسامی
برخی از فیلم هایی هستند که در سینما فلسطین روی پرده
رفتند و با استقبال مخاطبان مواجه شدند.
کارگاه های اموزشــی هم طبق روال هــر روز در دو
نوبت صبح و عصر در ســالن شماره 3ســینما فلسطین
برگزار شد که به عنوان مثال در یک روز ان ،محسن اقایی
«اشــنایی با اصول مقدماتی تدوین» را به سینمادوستان
اموزش داد و مهرداد جلوخانی و مهدی زمانپور کیاسری هم
به طور مشترک به اموزش فشرده «کارگردانی و صداگذاری
مستند» پرداختند و به صورت موردی فیلم مستند «مشتی
اسماعیل» را بررسی کردند.
سینما ابزار امر به معروف
حسن رحیم پور ازغدی با حضور در سینما فلسطین،
محل اکران اثار پنجمین جشــنواره مردمی فیلم عمار ،به
ای راد سخنرانی در موضوع ســینمای دینی پرداخت .در این
نشست که در سالن شماره سه سینما فلسطین ته ران برگزار
شد ،حسن رحیم پور ازغدی این گونه اغاز کرد« :هر سینما و
هر هنری امتداد انسان است .هر سینمایی امتداد سینماگری
است که ان را م ی سازد و در واقع امتداد انسان شناسی اوست؛
امتداد اهدافی است که او پشت پرده هدفگذاری کرده است.
سینما نم ی تواند غیر ایدئولوژیک باشد».
حسن رحیم پور سینما را عرصه پیام و مفهوم عنوان
کرد« :هیچ سینمایی بدون پیام نیست .حتی اگر کسی یک
دوربین را روی یک دیوار زوم کند و از ان فیلم بگیرد و یک
ساعت تنها یک دیوار را نمایش دهد ،ان هم مفهوم و معنای
خودش را دارد و نم ی تواند بدون معنا باشد».
حســن رحیم پور با برشــمردن ویژگ ی های سینمای
دینی ،سینمایی را که در خدمت جهان بینی اسالمی ،عدالت
اجتماعی و ارزش ها و اخالق اسالمی باشد را نمونه سینمای
«چ» میهمان ویژه جشنواره
نمایش فیلم «چ» ساخته تحسی ن شده
اب راهیم حاتم ی کیا یکی از مهم ترین اتفاقات
جشنواره مردمی فیلم عمار بود .این فیلم که به حضور شهید
مصطفی چمران در غائله پاوه سال 58م ی پردازد و در اکران
جشنواره سال گذشته فیلم فجر و اکران عمومی مورد توجه و
استقبال مردم قرار گرفته بود ،به عنوان میهمان ویژه پنجمین
جشنواره فیلم عمار در سالن شماره 2سینما فلسطین ب رای
عالقه مندان به این فیلم و سینمای اب راهیم حاتم ی کیا به
نمایش درامد.
کارگاه ده نمکی
بخش بی ن الملل جشــنواره مردمی
فیلم عمار از دوره ســوم با ارسال 20فیلم
به جشــنواره کلید خورد و اگرچه همچنان
به رغم ارسال بیش از 600اثر به دوره پنجم
نتوانسته اســت از بخش بیداری اسالمی
و جهانی جدا برگزار شــود ،اما شاهد حضور
کارگردانان و فیلم هایی مطرح است.
در ایــن دوره از جشــنواره عمار 18
فیلم از جملــه فیلم هــای مطرحی چون
«نویسنده بدون دست» ســاخته «ویلیام
ِوست ِوی» از امریکا« ،اعتصاب غذا» ساخته
«اشرف مشه راوی»« ،اسیر» ساخته «خالد
المشــه راوی» و «این دیوارها به ســخن
خواهند امد» ســاخته «حنیف شاهپر راد»
از فلسطین« ،ابیض اسود» ساخته «عادل
سرحان» و «بنت جبیل ،قاهره اغزاه» ساخته
«مهدی قانصو» از لبنان و مســتند «عمر
سلیمان ،مرد یا کشته شد؟» ســاخته «خالد محمد سعید
حافظ» و «دولت جاسوس امریکا» ساخته کارگردان مطرح
امریکایی «دنی شکتر» حضور داشتند.
پاسداشت حاج صادق اهنگران
به مناسبت پاسداشت حاج صادق اهنگران در مراسم
اختتامیه پنجمین جشنواره مردمی فیلم عمار
هنرمندان جبهــه فرهنگی انقالب در حرکتی
برگزیدگان پنجمین دوره جشنواره فیلم عمار در مراســم افتتاحیه این جشنواره
خودجوش اثار خود را به ایــن چهره تاثیرگذار
انقالب اســامی تقدیم کرد ه اند .اغازگر این
معرفی شده و مورد تقدیر قرار گرفتند .برگزیدگان این دوره جشنواره فیلم عمار به شرح
حرکت عل ی محمد مــودب ،اب راهیم فیاض و
ذیل است:
محمدمهدی سیار بودند و پس از ان هنرمندان
متعددی به این مجموعه اضافه شــدند که در
برگزیدگان بخش مسابقه پوستر
میان انها م ی توان به ســی د ناصر حسین ی پور،
هیات داوران در بخش پوســتر از ط راح پوســتر فیلم های «گاو خشــمگین»،
محمدحســین نیرومند ،عل ی محمد مودب،
«روسری های رنگین» و «نورالدین پسر ای ران» ،فانوس جشــنواره را به اقایان مهدی
محمدمهدی ســیار ،بهــزاد پرویــن قدس،
بادیه پیما ب رای ط راحی پوستر فیلم های ان مرد خواب بود و چریکه بیدنگ و پویا رئیسی
نعمت اهلل ســعیدی ،اب راهیم فیاض ،اسفندیار
ب رای پوستر فیلم بابا خون داد اهدا کرد.
قره باغی ،فرج اهلل سلحشور ،پرویز شیخ طادی،
جواد اردکانی ،حجت االسالم محمد رضا زائری،
برگزیدگان بخش فیلمنامه بلند
علیرضا قزوه ،رضا اسماعیلی ،هوشنگ توکلی،
لوح تقدیر بخش فیلمنامه بلند به سروش بهاری ب رای اثر «تجارتخانه شهر» اهدا
انسیه شاه حسینی ،اســتاد رضا موید ،محمد
شد.
ســرور رجایی ،حســین قرایی ،محمد مهدی
فانوس جشنواره نیز به امیرعباس ربیعی ب رای فیلمنامه «امشب ب رای همه بهتر
خالقی و قربانعلی طاهرفر و ...اشاره کرد .فرج اهلل
از هزار شب است» تقدیم شد.
سلحشور این کارگردان پیشکسوت سینما و
همچنین در بخش طرح فیلمنامه لوح تقدیر جشنواره به سه اثر «چشم بند» نوشته
سی د سجاد قافله باشی« ،هاجر» نوشــته زهیر محمدی« ،کوله پشتی گمشده» نوشته
تلویزیون در یادداشتی که به عمارفیلم ارسال
محمدرضا پستک اهدا شد.
شده است ،سریال و کتاب یوسف پیامبر خود
را به حاج صادق اهنگران اهــدا کرد .در متن
تقدیمی او امده اســت« :ب رادرم ،حاج صادق
برگزیدگان بخش فیلمنامه کوتاه
اهنگران عزیز ارجمند! شــهادت م ی دهم که
در بخش فیلمنامه کوتاه لوح تقدیر جشنواره به فیلمنامه های مادر نوشته محسن
همه عمر شما صرف خدمت به انقالب و اسالم
یراد و فانوس جشنواره به اقای اصغر روح
جهانی و چراغ خاموش نوشــته راضیه به رام
شده ،بر ان همه ایثار و فداکاری ارج م ی نهم و
ب رای اثر امیتاباچان اهدا شد.
سریال قرانی یوســف پیامبر و کتاب ان را که
حاصل سال ها عمر حقیر است ،تقدیم حضور
برگزیدگان بخش کلیپ و نماهنگ
گرام ی تان م ی کنم امید که مفید افتد».
فانوس جشنواره بخش نگاه ویژه به سه نماهنگ «پیر فرزانه» اثر ابوالفضل حاجیان
الزم به ذکر اســت در دوره های پیشین
با موضوع اقتصاد مقاومتی ،نماهنگ «جرم پرواز» اثر پویا بابایی با موضوع ترور هواپیمای
جشنواره فیلم عمار نیز پاسداشت هنرمندانی
ای رباس و شهدای مظلوم ان ،نماهنگ «حماسه نادر» اثر عب دالحسن رفیع ی نژاد با موضوع
همچــون «داوود میرباقــری»« ،فــرج اهلل
تنها جنگ دریایی رویارو با ناو متجاوز امریکا در خلیج فارس اهدا شد.
سلحشــور»« ،بهــزاد بهزاد پــور»« ،رحیم
مخدومی» و ...انجام شده بود.
مثلث | شماره 248
کارگاه اموزشی ســوژه یابی در سینما با
حضور مسعود ده نمکی در حاشیه پنجمین
روز اکران اثار پنجمین جشنواره مردم ی فیلم
عمار برگزار شد .در این کارگاه که ۱۵دی ماه در
سینما فلسطین برگزار شد ،مسعود ده نمکی
به بیان ویژگ ی های یک ســوژه ناب و خوب
پرداخته و با ذکر مصادیقی بهترین سوژه هایی
که مورد اســتقبال مردم و مخاطبان نیز قرار
گرفته است را معرفی کرد .مسعود ده نمکی در
این زمینه گفت« :سوژه ای که قرار است ساخته
شــود ،باید باور هنرمند و مستندساز باشد .در
انتخاب سوژه و ساخت مســتند باید جلوتر از
زمان خودتان باشید .اگر جلوتر از زمان خودتان
نیستید مرد زمان خودتان باشید ،اما اگر مرد
زمان خود نباشــید اثری که م ی سازید خود به
خود وارد ارشیو شده و دیده نم ی شود».
کارگردان سه گانه «اخراج ی ها» در این
کارگاه گفت« :وقتی ســوژه مناسبی را پیدا
کردید ،اثار مشابهی که در این زمینه ساخته
شــده ببینید و بعد ذهن خود را خالی کنید،
چرا که اگر از اثار ساخته شــده تاثیر بگیرید،
کارتان تازگی خودش را از دســت داده و روی
تکرار م ی افتد».
ده نمکی با اشــاره به اهمیت پژوهش
در فیلمســازی توصیه کرد که فیلمسازان و
به خصوص مستند سازان ،پس از یافتن سوژه
مناسب ،به وسیله پژوهش عالم به سوژه شوند.
مسعود ده نمکی در بخش دیگری از این
کارگاه توصیه کرد« :اگــر م ی خواهید موفق
شــوید ،در کارتان گول حرف های منتقدان را
وارد بازار کار شوید و سفارش کار بگیرید ،توصیه م ی کنم تا
عالم به موضوع نشده اید ،وارد سوژه نشوید».
مسعود ده نمکی در ادامه این کارگاه گفت« :سعی کنید
کاری بسازید که روی دستش نیاید ،یعنی در فیلم خود حرف
اخر را بزنید و سوژه خودتان را از همه جوانب بررسی کنید و
نگذارید حرف ناگفته ای باقی بماند .وقتی شــما همه ابعاد
میهمانان خارجی
دیدار
دینی دانست و تاکید کرد« :اگر کسی از بستر یک فرهنگ
ضعیف حرکت کند و پایه های اخالقی و توحیدی نداشــته
باشد ،وقتی وارد سینما شــود ،قطعا یک سینماگر زاییده از
فرهنگ غرب خواهد بود .هرقدر هم این ســینماگر از نظر
حقوقی مســلمان باشــد و اهل نماز و روزه باشد و حتی با
موضوع مذهبی فیلم بسازد ،ذیل فرهنگ
غرب تعریف خواهد شد».
حســن رحیم پور در بخــش پایانی
صحب ت های خــود گفت « :اگــر از منظر
اسالمی نگاه کنیم ،سینما یکی از بهترین
ابزارهاســت ب رای امر به معروف و نهی از
منکر .این امر به معــروف و نهی از منکر از
حوزه مسائل خانواده شــروع م ی شود و تا
جهاد ،بازار و مسائل دیگر ادامه پیدا م ی کند.
ما گاهی فکر م ی کنیم که این مسائل ارزش
سینمایی شدن ندارد .اما در واقع این مسائل
ارزش سینمای ی شدن را دارد اما عرضه هنری
ان که این مسائل را روایت کند ،وجود ندارد».
نخورید .نگذارید شما را هل بدهند تا به سمتی که خودشان
م ی خواهند بروید .یک مستندساز زمانی خ راب م ی شود که
ب رای حرف و باور دیگران کار کند.
هرگز اجازه ندهید تا کسی سوژه ای را به شما تحمیل
کند ،اگر هم به این موضوع فکر م ی کنید که در فیلمسازی
موضوع را در کار خود بشکافید ،کسی بعد از شما نم ی تواند
روی دست شما بیاید و کپی کاری های انها هم جواب نداده
و نم ی تواند موفق شود».
75
بدرود اس تی وی
دیدار
76
مثلث | شماره 248
کاپیتان لیورپول اخرین فصل حضور
در این تیم را تجربه می کند
تمام بندر را بهت گرفت؛ انها سال ها بود که به حضور
او در میانه میدان لیورپول عادت کرده بودند .تمام کودکان
زیر هفده سال این شهر استیوی جی یعنی خود لیورپول و
تیمشان را بدون او نم ی توانند تصور بکنند .شاید هی چ کس
اخرین روزهایی کــه این هافبک بلند قامــت و باهوش با
ضربات هوشمندانه به توپ ،در میانه میدان لیورپول حضور
نداشت را به یاد نیاورد .او ســمبل لیورپول شده بود در تمام
این سال ها و گوی رقابت را در محبوبیت از تمام بزرگان این
تیم حتی استیومک منمن ،رابی فاولر ،مایکل اوون ،یان راش
و ...ربود .او تنها بازیکنی است که م ی تواند ادعا کند که در
تمام طول عمرش یک پی راهــن را برتن کرد و همه عمر را
به ان پی راهن سرخ رنگ وفادار ماند .جرارد ب رای اولین بار در
۳۰نوامبر ۱۹۹۸ب رای لیورپول به میدان امد .در سال ۲۰۰۱او
به عنوان بازیکن جوان سال در انگلستان از سوی «انجمن
بازیکنان حرفه ای» انتخاب شد .در همان فصل او به همراه
لیورپول به فینال سه جام راه یافت و در همه انها بازی کرد.
در فینال جام یوفا مقابل االوز گل دوم را به ثمر رساند و در
این ســال ها همواره همراه لیورپول بود .اما این قصه دارد
یک نقطه نقص پیدا م ی کند و استیوی بزرگ فوتبال را در
باشگاهی که به ان عشق م ی ورزید ،به پایان نم ی رساند .شاید
گرفتن این تصمیم ب رای خود جرارد از بقیه سخت تر بود .این
را خودش گفته؛ درست همان روزی که خداحافظ ی اش را از
لیورپول تایید کرد.
اســتیون جرارد با انتشــار بیانی ه ای در سایت رسمی
باشگاه لیورپول و رسانه های انگلیسی مبنی بر جدایی خود
از قرمزپوشان مرس ی ساید در پایان فصل جاری را تایید کرد.
جرارد در این بیانیه گفت« :این سخت ترین تصمیم زندگی
من است؛ تصمیمی که ذهن من و خانواده ام را ب رای مدتی
اســت درگیر خود کرده .امروز اعالم م ی کنم که پایان این
فصل از لیورپول جدا م ی شــوم تا ذهن سرمربی و بازیکنان
تیم درگیر شایعاتی که درباره اینده دوران بازیگری من منتشر
م ی شود ،نباشــد .تیم فوتبال لیورپول ب رای مدتی طوالنی
بخش بزرگی از زندگی من بوده و به همین دلیل خداحافظی
با ان ســخت خواهد بود اما من فکر م ی کنم تصمیمی که
گرفته ام به نفع طرفین اســت ،هم به نفع من و خانواده ام و
هم به نفع باشگاه».
جرارد در مورد ب رنامه هــای خود پس از خروج از انفیلد
گفت« :من به حرفه بازیگری خود ادامه خواهم داد .اگرچه
نم ی توانم در این مقطع بگویم که کدام تیم مقصد بعدی ام
خواهد بود اما م ی توانم بگویم کــه این تیم رقیب لیورپول
نخواهند بود و بناب راین من بــه تیمی که روبه روی لیورپول
بخواهد قرار بگیرد ملحق نخواهم شــد .رودرروی لیورپول
بازی کردن چیزی است که من هرگز به ان فکر نکرده ام .این
خواسته قلبی من است که روزی دوباره به لیورپول برگردم تا
در هر پستی و به هر اندازه که م ی شود ،به این تیم خدمت
کنم ».بعد از اینکه جرارد اعالم کرد م ی خواهد از لیورپول جدا
شود ،تیم های زیادی ب رای خرید او اقدام کردند .در این میان
الغ رافه ،تیم ثروتمند قطری یکی از بهترین پیشنهادها را ارائه
داد .انها به دنبال قراردادی دو ساله بودند و هفته ای 170هزار
پوند دستمزد به ستاره لیورپول م ی دادند .اما جرارد 34ساله
پیشنهاد انها را رد کرد چرا که او تصمیمش را گرفته بود.
مقصد بعدی جرارد از همین حاال معلوم است .سران
ی موفق به توافق با استیون جرارد
س گلکس
باشگاه ل س انجل
کاپیتان تیم لیورپول شده و مبلغ قرارداد وی ب رای پیوستن به
لیگ حرفه ای فوتبال امریکا MLSرا 20میلیون پوند تعیین
کردند .به این ترتیب جرارد در تیم سابق دیوید بکها م دستمزد
هفتگی 100هزار پوند خواهد داشت.
این گرانترین نقل و انتقال صورت گرفته طی 19سال
برپایی لیگ MLSاست .قرار داد جرار د در این هفته رسمی
م ی شــود اما وی تا پایان ماه مه و اتمام مدت قرار دادش با
ل در انفیلد باقی م ی ماند .قرارداد جرار د با گالکســی
لیورپو
18ماهه معادل دو فصل کامل MLSخواهد بود .او در پست
هافبک جایگزین الندن دو نوان ،بهترین فوتبالیس ت تاریخ
امریکا م ی شود که چندی پیش اعالم بازنشستگی کرده بود.
جرارد در مورد حضور در این تیم امریکایی گفته است:
«پیوستن به گلکسی در سرنوشت من امده بود .فکر م ی کنم
تصمیم کامال درستی گرفته ام .گلکسی باشگاه پ رافتخاری
افتخارات استیون جرارد:
اســت و افتخارات اخیر این تیم ،نقش زیادی در
انتخاب من داشــت .م ی خواهم ســال های اخر
فوتبالم را پرقدرت تمام کنم و به چند افتخار و مدال
مهم دست یابم».
از فصل اینده کاپیتان فصل اینده لیورپول چه
کسی است؛ خود جرارد یک پیشنهاد ویژه دارد .او در
مورد کاپیتان بعدی لیورپول گفت« :من یقین دارم
که «جوردن هندرسون» همه انچه یک کاپیتان
بزرگ باید داشــته باشــد را در اختیار دارد .او یک
حرفه ای به تمام معناست و در هر جلسه تمرینی و
در هر بازی م ی تواند یک الگو ب رای سایرین باشد.
او به بازیکن پخته ای تبدیل شده و از لحاظ سطح
بازی نیز پیشرفت کرده است .جوردن تجربه باالیی
دارد و م ی تواند کاپیتان خوب و بزرگی ب رای لیورپول
باشد .من احترام زیادی ب رای او قائلم و م ی دانم که
همه در باشگاه چنین احساسی به او دارند».
استیون جرارد هیچ گاه در لیگ برتر انگلیس
به مقام قهرمانی نرسید اما افتخارات بیشماری را
در کارنامه دارد اما او هنوز یک ارزوی دیگر با پی راهن
لیورپول دارد .امیدوار است که دوران حضورش در
انفیلدرا با یک قهرمانی به پایان برساند.
او در این زمینــه گفت« :این اخریــن حضور من در
FA Cup خواهد بــود .بناب راین م ی خواهــم تا جایی که
م ی توانیم پیشبرویــم .این یکی از رویاهایی اســت که
م ی خواهم براورده شود و امیدوارم این اتفاق رخ بدهد .دیدار
خانگی مقابل بولتونیک ازمون دشــوار دیگر است .من
نیل لنون را م ی شناســم و م ی دانم که تیم خوبی شــکل
داده و شکست دادن انها دشــوارخواهد بود.من همیشه
از بازی کردن درFA Cup لذت م ی برم و با عشق و عالقه
به این رقابت ها بزرگ شده ام .اگر خودم ب رایلیورپول بازی
نم ی کردم ،مطمئنا ب رای تماشای بازی ها میان تماشاگران
بودم .م ی دانم که هر بازی ب رای تماشاگران چهمعنایی دارد.
به همین دلیل است که با تمام توانم بازی م ی کنم .چه بازی
مقابل میــان در فینال چمپیونزلیگ باشــد و چهمقابل
ویمبلدون ،من تمام تالشم را م ی کنم».
راجرز ،سرمربی تیم لیورپول هم پس از راهیابی به دور
بعدی مسابقات جام حذفی گفت« :فینال جام حذفی با تولد
استیون جرارد همزمان شــده .کمترین کاری که م ی توانیم
در تجلیل از سال ها کمک و همراهی او در باشگاه لیورپول
انجام دهیم این است که قهرمانی جام حذفی را به استیون
هدیه دهیم .ممکن است اســتیون کمی پا به سن گذاشته
باشد اما توانای ی های منحصر به فردی دارد که هنوز او را در
سطح یک فوتبالیست با کالس جهانی حفظ کرده است.
هنوز بازی های بسیار سنگینی پیش رو داریم و ب رای
رســیدن به جام قهرمانی نیازمند اتحاد و انســجام تیمی
هستیم .اگر بتوانیم قهرمانی جام حذفی را به جرارد تقدیم
کنیم ،کار ویژه ای انجام داده ایــم و در ان زمان م ی توانیم از
خودمان رضایت کامل داشته باشیم».
قهرمانی جام یوفا ،جام حذفی و جام اتحادیه در فصل 2000-2001
قهرمانی جام خیریه و سوپرکاپ اروپا و نایب قهرمانی لیگ برتر در فصل ۲۰۰1-۲۰۰2
قهرمانی جام اتحادیه و نایب قهرمانی جام خیریه در فصل ۲۰۰2-۲۰۰3
قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا و نایب قهرمانی جام اتحادیه در فصل ۲۰۰4-۲۰۰5
قهرمانی جام حذفی و سوپرکاپ اروپا و نایب قهرمانی جام باشگاه های جهان در فصل ۲۰۰5-۲۰۰6
قهرمانی جام خیریه ۲۰۰۶
باارزش ترین بازیکن فصل جام باشگاه های اروپا در فصل ۲۰۰4-۲۰۰5
بازیکن سال انگلستان در سال ۲۰۰۶
بازیکن جوان سال انگلستان در سال ۲۰۰۱
خاکریز پیشانی
روایتی مستند از پدافندگردان حمزه
خاکریز پیشانی ،روایتی مستند از پدافند گردان
حمزه لشکر ۲۷در عملیات والفجر ۸به قلم علیرضا
اشتری در نشــر ( ۲۷مرکز فرهنگی هنری روایت ۲۷
بعثت) به چاپ رسید.
لشکر ۲۷محمد رســول اهلل(ص) از یگان های
عمل کننده عملیات والفجر ،۸در جاده فاو ـ ام القصر
وارد کارزار شد و پدافند این جناح از عملیات را به عهده
گرفت .گردان حمزه در مرحلــه اول عملیات ،جنگ
بسیار ســختی کرده بود و توان خود را از دست داده
بود ،اما با بهره گیری از باقیمانده نیروهای گردان های
شهادت و سلمان ،ســازمان رزم خودش را تکمیل کرد و اسفند ۱۳۶۴به مدت پنج روز در خط
پدافندی جاده فاو ـ ام القصر مســتقر شــد .با اینکه یک ماه از عملیات گذشته بود ،دشمن
تقریبا هر شب تالش م ی کرد به هر شکلی که شده منطقه را دوباره پس بگیرد .اما با مقاومت
رزمندگان اسالم ،نم ی توانست با پاتک های مدام شان این کار را انجام دهد .در ان پنج روز ،پدافند
پیشانی جاده فاو ـ ام القصر به عهده گردان حمزه بود و چهار پنج کیلومتر خط در اختیار داشت.
دسته اول گروهان سوم گردان حمزه در این چند روز پدافند ،در خاکریز پیشانی مستقر بود و
این کتاب ،روایت یکی از ادم های این دسته از اتفاق های ان پنج روز است.
«خاکریز پیشانی» در ۳۴۸صفحه ،در قطع رقعی با شمارگان سه هزار نسخه از سوی
نشر ۲۷روانه بازار نشر شده است.
ان بیست و سه نفر
نگاه یک نوجوان 17ساله به دفاع مقدس
«ان بیست و ســه نفر» نگاهی است از منظر
نوجوانی ۱۷ساله به جنگ .کتاب که به روایت احمد
یوسف زاده منتشر شده ویژگ ی های متعددی دارد که
هر یک از انها بر شــیرینی خاطــرات م ی افزاید .ان
تو سه نوجوانی است که
تو سه نفر خاط رات بیس
بیس
در عملیات بیت المقدس به اسارت نیروهای ع راقی
درامدند .احمد یوسف زاده ،یکی از ان نوجوانان است
که پس از ازادی خاط راتش را در این کتاب به تصویر
کشیده است .بیست و سه نوجوان پس از دستگیری
به کاخ صدام حسین منتقل م ی شــوند و با وی دیدار
م ی کنند .صدام حسین از دیدن انها متعجب م ی شود .صدام حسین با این حال نوجوانان را
وادار به اعتراف اجباری م ی کند و از انهــا م ی خواهد بگویند به اجبار حکومت ای ران به جنگ
واداشته شده اند .نوجوانان دســت به اعتصاب غذایی م ی زنند و پس از پنج روز ب ی غذایی و
ب ی ابی نیروهای ع راقی مجبور م ی شوند انها را نزد سربازهای اسیر ای رانی در اردوگاه رمادی
بفرستند .از انجا نیز به اردوگاه موصل و بی ن القفسین فرســتاده م ی شوند و دوران طوالنی
اسارت را م ی گذرانند .این خاط رات بیشتر مربوط به بخش نخست اسارت انان است .در این اثر
خاط رات همه این بیست و سه نفر به شکل داستانی و با تعلی ق های روایی به تصویر کشیده
م ی شود .این کتاب حاوی خاط رات و رشادت های نوجوانان رزمنده ای است که مقاومت ر ا ترجیح
م ی دهند و حماسه بزرگی م ی افرینند.
محمد
(ص)
جهان اسالم و حتی بیشتر در ای ران خوش درخشیده است و
این هم شاید به دلیل نقش نوستالژیکی او باشد .از این منظر
این بازی او در دنیای غرب نه تنها جلوه گر نبوده است ،بلکه
مورد اعتراضاتی هم واقع شده است و حتی تعبیر کمدی هم
در مورد بازی او هم شنیده شده است .بناب راین معتقدم که ما
درحوزه بازیگری درست فکر کردیم و جلو رفتیم .من معتقدم
که ظرفیت بازیگری در ای ران به شــدت قوی اســت و فقط
زمینهای ب رای بروز ان وجود نداشته است».
وی همچنین در پاســخ به این ســوال که باتوجه به
حساسیتی که در مورد نمایش شخصیت پیامبر اسالم(ص)
وجود دارد ،چقدر تالش شده است که قرائتی که از ایشان ارائه
م ی شود ،پذیرش بی ن المللی داشته باشد ،عنوان داشت« :در
این مورد با اینکه هنوز فیلم نیامده ،صحب ت های زیادی شده
اســت و انعکاس های زیادی درباره ان به وجود امده است.
امروز بنا دارم قدری جزئ ی تر و مشخ ص تر درباره ان سخن
بگویم چرا که معتقدم عمده ترین مساله این فیلم ،همین
م ی تواند باشد.
این مســاله را چند بار پاسخ گفتم و به خصوص برای
شــیوخ االزهر این موضوع را توضیح دادم .یک بار دیگر
می گویم که در این باره در بخش تحقیق تالش های زیادی
صورت گرفت و تحقیقات مفصلی داشتیم که نزدیک به دو
ســال مفصال در این خصوص انجام گرفت .در این زمینه
به سراغ نوشــته ها و اثار برجســته ترین تاریخدانان شیعه
و اهل ســنت رفتیم و رایزنی های زیادی بــا علمای اهل
سنت و شیعه داشتیم ».مجیدی همچنین در مورد توجهی
که مقام معظم رهبری به این فیلم داشــتند ،گفت« :یکی
از توفیقاتی کــه در این پروژه بود حــس اعتمادی بود که
مراجع و شخص مقام معظم رهبری به ما کردند .ما خدمت
مراجع مختلف از جمله ایت اهلل سیســتانی ،جوادی املی،
مکارم شــیرازی و به خصوص مقام معظم رهبری رسیدیم
و هر گاه زاویه دیدمان را تعریــف کردیم ،حس اعتمادی
پیدا می کردند که به شدت باعث قوت قلب ما بود .این یکی
از الطاف بزرگ ما بود و نه فقط علمای تشــیع بلکه علمای
اهل تسنن از ترکیه ،ســوریه ،الجزایر و ...هم پشتیبان کار
بودند .اما بزرگترین تجلی در خصوص این اثر همان دیدار
مقام معظم رهبری از پشت صحنه بود .ایشان تعابیر بسیار
زیبایی داشتند که به وقت خودش اطالع رسانی خواهد شد
و بعد از پخش فیلم این گزارش اعالم خواهد شــد .ایشان
صحبت های زیادی درباره تحسین سینمای ایران داشتند
که جالب توجه بود».
مثلث | شماره 248
لوکیشــن فیلم «محمد(ص)» با حضور خبرنگاران،
عوامل تولید و مدی ران ســازمان سینمایی رونمایی شد .در
این مراسم علیرضا شجاع نوری ،مهدی پاکدل ،ساره بیات،
محمد مهدی حیدریان ،حجت اهلل ایوبی ،علیرضا رضاداد و
رمضان علی حیدری خلیلی حضور داشتند .لوکیشن اصلی
فیلم «محمد(ص)» در شهرک سینمایی جدیدالتاسیسی
به نام پیامبر اعظم (ص) در حوالی شــهر قم در زمینی در
نزدیکی روستای «الهیار» ساخته شــده است؛ 220هکتار
مجموعه مساحت کل لوکشین فیلم است 65 .هکتار این
لوکیشن به شهر مکه اختصاص داده شده است و 45هزار
متر مربع مجموع ساخت و ساز صنعتی در این لوکیشن انجام
شده است 141 .میلیارد ریال هم هزینه کل این ساخت و ساز
شده است که عمری 30ساله دارد .شهر مدینه نیز در زمینی
به مســاحت 19هکتار با 16هزار متر مربع ساخت و ساز و
با هزینه 42میلیارد ریال انجام شده است .عالوه بر این دو
شهر سالنی به مساحت 1580متر مربع و با سرمایه گذاری
12میلیارد ریال هم ساخته شده اســت .بخش هایی از این
فیلم در کرمان و عسلویه فیلمبرداری شده است و همچنین
ماجرای لشکرکشــی ابرهه به مکه و حملــه پرندگان به
سپاهش در افریقا جلوی دوربین رفت.
پس از مراسم رو نمایی مجید مجیدی ،کارگردان فیلم
در نشست خبری حاضر شد و ســکوت خود را پس از چهار
سال شکست .مجیدی در بخشی از سخنانش درباره انتخاب
بازیگران ای رانی ب رای حضور در این فیلم گفت« :ما در حوزه
بازیگری توانمندیهای بســیار زیادی داریم و من شهادت
م یدهم که بازیگرانی که در این فیلــم بازی کردهاند واقعا
در قد و قواره بازیگران مطرح هالیوودی خواهند درخشید .ما
خیلی اوقات اسیر اسم و عنوان م یشویم .من خودم معتقدم
که در پروژه «الرساله» انتوتی کوئین واقعا خوب بازی کرده
است ،اما جالب اســت که بدانید که انتی کوئین بیشتر در
دیدار
جشنواره فجر با فیلم مجیدی افتتاح می شود
77
دیدار با سیما
زندگی جوان
رامبد جوان در برنامه بعضیا حاضر شد
رامبد جــوان ،بازیگر و کارگردان ســینما و تلویزیون
یکشنبه شب میهمان برنامه «بعضیا» شد و درباره برخی
از اتفاقات زندگ ی اش صحبت کــرد و روی این نکته تاکید
کرد که دوست ندارد درباره زندگی شخص ی اش در تلویزیون
حرف بزند.
ضیاء در ابتدای برنامه از جوان خواست چشم هایش را
ببندد و بعد تصویری از کودکی او را کنار صورتش قرار داد .این
حرکت جوان را شگفت زده کرد و او را به خاط رات بچگ ی اش
برد و گفت« :من ننه مریمی داشتم که مرا بزرگ کرد .خانم
مسنی که اهل لرســتان بود و دامن های بلند م ی پوشید و
ابله رو بود .ما خیلی همدیگر را دوست داشتیم ،خدا رحمتش
کند .ان زمان پدر و مادرم سرکار بودند و ننه مریم از صبح تا
شــب م ی زد و من باال و پایین م ی پریدم! همه چیز خیلی
لذتبخش بود .شاید نتیجه همان روزها بود که از جایی به بعد
شاد بودن ،انتخاب من شد».
کارگردان «ورود اقایان ممنــوع» در بخش دیگری از
ســخنانش درباره عالقه به فیلم «کینگ کونگ» گفت:
«وقتی کینگ کونگ کشته شــد ،اصفهان بودیم و من زار
زار گریه م ی کردم 30 .ســال بعد کینگ کونگی را که پیتر
جکسون ساخته بود ،دیدم و باز هم زار زار گریه کردم».
جوان در پاسخ به اینکه ایا صحت دارد او ادم بداخالقی
است ،گفت« :مگر م ی شود من از صبح تا شب فقط بگویم
و بخندم و شاد باشم؟»
وی در پاســخ به ضیاء درباره حس و حالش زمانی که
شنید خسرو شــکیبایی فوت کرده ،اظهار کرد« :من منزل
پسردای ی ام بودم و شب خانه شــان خوابیدم .ب رای من یک
گوشه رختخواب پهن کرده بودند و من که خوابیدم ،انها مدام
م ی رفتند و م ی امدند و پچ پچ م ی کردند .تا اینکه پسردای ی ام
گفت بلند شو بنشین م ی خواهم چیزی بگویم ،اما ارام باش!
خسرو تمام کرد .گفتم یعنی چه؟ بعد تلویزیون را روشن کردم
و وقتی دیدم خبر فوت شکیبایی زی رنویس م ی شود ،انگار تازه
این اتفاق باورم شد و از گریه ترکیدم .من دو بار در زندگ ی ام
این حس را تجربه کرده ام .هق هق م ی کردم ،از ان گریه هایی
که رویش کنترل نداری و نفست بند م ی اید».
ضیاء در ادامه به این موضوع اشــاره کــرد که از بین
سواالت مردمی ،اکثرا درباره زندگی شــخصی و زناشویی
جوان پرسیده اند و او هر طور صالح م ی داند به این سواالت
پاسخ دهد.
دیدار
78
مثلث | شماره 248
جالل الدین
جوان نیز تصریح کرد« :ترجیح م ی دهم به عنوان یک
رفتار مقاومتی در ب رابر این جنس از ســواالت ب رای دانستن
زندگی شخصی ،به همه اعالم کنم دوست ندارم درباره زندگی
خصوص ی ام در رســانه ملی صحبت کنم .اگر م ی خواستم
حرف بزنم به جای خانه در خیابان زندگی م ی کردم .دوست
ندارم کســی درباره زندگی خصوص ی ام از من ســوال کند.
زندگی خودم است ،مال خودم است».
وی در پاسخ به اینکه ایا شــده به نان شبش محتاج
شود ،گفت« :خیلی سال است که نه».
مجری «خندوانه» با بیــان اینکه اهل دیزی و فالفل
خوردن هم هســت ،در این باره که بازیگران مختلفی مثل
حامد بهداد را به سینما و تلویزیون معرفی کرده ،گفت« :روزی
به حامد بهداد گفتم دیگر در این باره حرف نزنیم .نم ی دانستم
تو هم قرار است درباره اش از من بپرسی .بله ،این اتفاق افتاد.
حامد بهداد بسیار بااستعداد ،باانگیزه و انرژی و منتظر یک
موقعیت بود .این موقعیت را مــن ب رایش ایجاد کردم .فقط
ب رایش قالب انداختم .ان زمان شرکت تبلیغاتی داشتم که
با حامد انجا کار م ی کردیم .همین اشــنایی باعث شد او را
تشویق به بازیگری کنم و کمکش کنم وارد این حرفه شود».
اخرین سلطان
سریالی در مورد زندگی موالنا
سریالی که از شبکه تهران پخش می شود
سریال «جالل الدین» که تاکنون توسط شه رام اسدی و ارش معیریان جلوی دوربین
رفته و روایتگر زندگی موالنا ،شــاعر پراوازه ای رانی است جمع ه ها ساعت ۲۲:۱۵روی انتن
شبکه یک سیما م ی رود .سریال «جالل الدین» ،درباره داستان زندگی موالنا ،جالل الدین
محمد بلخی معروف به مولوی است .مهدی همایونفر ،تهی ه کنندگی«جالل الدین» را با
درجه کیفی الف ویژه به سفارش گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه اول سیما برعهده
داشته است .دوبله مجموعه نیز با مدیریت ناصر طهماسب انجام شده است .فاز اول سریال
مروری دارد بر زندگی مولوی از تولد تا لحظه مهاجرت از ای ران .در فازهای بعدی درباره تلمذ
کردن و درس گرفتن های وی و البته مهاجرتش به قونیه به تفصیل سخن گفته م ی شود.
مجموعه تلویزیونی «جالل الدین» محصول شبک ه ای فیلم است و با تهی ه کنندگی مهدی
همایونفر در شبکه برون مرزی صداوسیما تولید م ی شود تا ب رای مخاطبان داخل و خارج از
ای ران نمایش داده شود .از بازیگران اصلی این مجموعه م ی توان به علی نصیریان (در نقش
پدر موالنا) ،الدن مستوفی (در نقش همسر دوم موالنا) و علیرضا خمسه اشاره کرد.نقش
شخصیت موالنا نیز برعهده یک جوان تئاتری گذاشته شده که تاکنون در عرصه تصویر
تجربه ای نداشته و بخش های جوانی زندگی این شاعر ای رانی را ایفا خواهد کرد.
سریال فوتبالی «اخرین سلطان» که پیش از این عنوان شده بود در سال 94به روی
انتن م ی رود ،به زودی پخشش از شبکه ته ران اغاز م ی شود« .اخرین سلطان» با نگاهی
طنز و شیرین مسائل فوتبال کشورمان را مورد بررسی قرار م ی دهد؛ در این سریال مانند
همه سریال هایی که درباره فوتبال ساخته م ی شــود ،مسائل و مناسبات دنیای حرفه ای
فوتبال مورد توجه قرار گرفته ،اما سعی شده یک قصه مستقل به دور از حواشی فوتبال
ب رای تماشاگران روایت شود.
در خالصه داستان این مجموعه تلویزیونی امده است :قباد که در رویاها و توهمات
خودش زندگی م ی کند و ارزو دارد یک شبه ره صد ساله را برود و به ستاره ای مشهور تبدیل
شود ،تصمیم م ی گیرد وارد دنیای فوتبال شود اما پس از پیوستنش به یک تیم لیگ برتر....
امیر حسین رستمی ،بهاره افشاری ،روناک یونسی ،اتش تق ی پور ،زویا امامی ،مانی
نوری ،مه ران ضیغمی ،ساعد هدایتی ،فاطیما بهارمست ،سیامک اشعریون ،علی زندی،
مهرداد نظری ،غزال وکیلی ،فاطمه مرتازی ،علیرضا احتشام ،بابک جهانگیر ،سعید شریف،
الدن پروین و با حضور رضا توکلی و با هنرمندی مهدی سلوکی از جمله بازیگرانی هستند
که در سریال «اخرین سلطان» به ایفای نقش م ی پردازند.
شــبکه ای فیلم پخش سریال «ماه عســل» را اغاز
کرده است.
در سریال «ماه عسل» که نوروز 88از شبکه دو پخش
شد ،بازیگرانی چون یوسف تیموری ،نفیسه روشن ،پروانه
قورباغه و قناری
اخرین اخبار از سریال مهدی فخیم زاده
محمد صادقی بتازگــی به جمع بازیگران ســریال
«قورباغه و قناری» پیوسته و نقش مجید باستان ،رئیس باند
خالفکاران را در این سریال بازی م ی کند .این سریال را مهدی
فخی مزاده کارگردانی م ی کند.
هم اکنون عوامل سازنده این سریال در خیابان جهان ارا
مشغول ضبط صحنه های مربوط به رشوه گرفتن
ناصر پاپتی هستند .این نقش را مهدی فخی مزاده
بازی م ی کند که ایفاگر نقش سرهنگ نصراللهی
هم است.
نیما حس ن دوست همزمان با تصویربرداری
مشــغول تدوین اســت و تا االن پنج قسمت از
سریال تدوین شده است .تصوی ربرداری این سریال
حدود 40روز دیگر تمام م ی شود.
این ســریال که برای گروه ســریال های
شــبکه یک تولید م ی شــود ،نحوه پیشگیری
و برخــورد با عامــان فروش مواد مخــدر را به
تصویر م ی کشد .ســریال قورباغه و قناری در 10
قســمت به تهی ه کنندگی حبی ب اهلل کاسه ساز با
همکاری معاونت اجتماعی نیروی انتظامی ب رای
شبکه یک تولید م ی شــود و نفوذ تولیدکنندگان
و پخش کنندگان مواد مخدر بیــن جوانان را به
تصویر م ی کشد.
این سریال به مخاطبان به خصوص خانواده ها راه های
پیشگیری از اعتیاد جوانان را اموزش م ی دهد اما شکل روایت
ان متفاوت است و فخیم زاده تالش کرده در این سریال به
نوعی طنز موقعیت را وارد فیلمنامه و ساختار سریال کند تا
ب رای مخاطب تازگی داشته باشد.
فیلمنامه قورباغه و قناری را حســین تراب نژاد نوشته
است .داســتان درباره عملیات ویژه فوق ســری در نیروی
انتظامی است که فقط پنج نفر از ان اطالع دارند .سرهنگ
مقدم باید به جای ناصر پاپتی میان قاچاقچیان نفوذ کند و
ماموریت ویژه ای را به سرانجام برســاند .این ماموریت هم
ب رای پلیس و هم قاچاقچیان موادمخدر از اهمیت ویژه ای
برخوردار است.
در قورباغــه و قنــاری ،مهدی فخیــم زاده عالوه بر
کارگردانی اجرای دو نقــش همزمان را به عهــده دارد .در
کنار او حبیب دهقان نسب نقش ســرهنگ احمد نادری را
بازی م ی کند ،رامین راستاد ایفای نقش یکی از خالفکاران
دهکده بزابزا
انیمیشنی در شبکه پویا
تعبیر وارونه یک رویا
گروه سازنده به ایران بازگشت
گروه ســازنده ســریال تعبیر وارونه یک رویا بــه کارگردانی فریــدون جی رانی و
تهی ه کنندگی سیدکمال طباطبایی به ای ران برگشت و مشغول ضبط صحنه های مربوط به
ته ران است .امیر جعفری نقش اصلی سریال ،یعنی مامور امنیتی ای رانی را بازی م ی کند و
داریوش ارجمند نیز نقش یک کارشناس امنیتی و به نوعی مافوق جعفری را به عهده دارد.
پانته ا به رام و فرهاد قائمیان نیز دیگر نقش های اصلی سریال را ایفا م ی کنند .این سریال
از دو بازیگر جوان به نام های نیما نادری و ازاده ســدیری استفاده کرده است .الهام کردا و
فرزین صابونی دیگر بازیگران سریال تعبیر وارونه یک رویا هستند .این سریال درباره ترور
دانشمندان هسته ای ای ران است .تعبیر وارونه یک رویا داستان جاسوسی پیچیده ای دارد
و قصه در خارج از ای ران شروع و به داخل ای ران کشیده م ی شود .یک مامور امنیتی کشور
از طرف یکی از منابع خبری و رابط های خود در خارج از ای ران متوجه م ی شود قرار است
یکی از دانشمندان زبده هسته ای کشور را ترور کنند ،اما ماجرا به اینجا ختم نم ی شود و
داستان ان قدر پیچیده م ی شود که زندگی مامور امنیتی هم تحت الشعاع قرار م ی گیرد.
مثلث | شماره 248
پخش سری دوم مجموعه «دهکده بزابزا» که به تازگی مراحل تولید ان به اتمام رسیده
است ،از جمعه اغاز شد .موضوع این مجموعه انیمیشنی به ماجراهای بزبزکان و فرزندانشان،
شــنگول و منگول و حبه انگور که در دهکده بزا بزا زندگی م ی کنند ،مربوط م ی شود و در
هر قسمت داستانی مستقل که مربوط به رابطه انها با اهالی دهکده م ی شود ،به تصویر
کشیده شده است .سال گذشته نیز فصل نخست مجموعه «دهکده بزابزا» از شبکه پویا
پخش شده بود .محمدرضا خانزاد ،کارگردان مجموعه «دهکده بزابزا» در مورد این برنامه
گفت« :در سری دوم مجموعه «دهکده بزابزا» سعی کردیم ،کیفیت اثر را تا حد مطلوبی
ارتقا دهیم تا بدین وسیله در جلب نظر جامعه مخاطب موفق باشیم .ب رای نیل به این هدف
سعی کردیم در سری جدید «دهکده بزابزا» ریتم و ضرباهنگ کار را سریع تر کنیم که این امر
منجر به تولید اثری شاد و مفرح شده است ».مجموعه «دهکده بزابزا» که در 39قسمت
هشت دقیقه ای ،به تهی ه کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید شده هر روز ساعت 15و15
دقیقه از شبکه پویا پخش خواهد شد.
را به عهده دارد و شقایق فراهانی نیز نقش همسر سرهنگ
با بازی مهدی فخیــم زاده را ایفا م ی کنــد .گلناز خالصی،
مهدی کاسه ســاز ،مهدی محمدی نــژاد ،حکیمه رثاقی و
حمید قل ی خانی از دیگر بازیگرانی هســتند که در قورباغه
و قناری حضور دارند .حســین تراب نژاد ،درباره ایده نگارش
این مجموعه گفت« :نگارش فیلمنامه قورباغه و قناری را
ب ر اســاس طرحی از مهدی فخیم زاده از اول خرداد امسال
اغاز کردیم .باتوجه به ســابقه همکاری که با او داشتم ،مرا
ب رای نگارش فیلمنامه این مجموعه انتخاب کرد .در سریال
قورباغه و قناری ســعی کردیم تا جایی که ممکن است از
صحنه های اکشــن پرهیز کنیــم و هر جا الزم
اســت و به ضرورت قصه از صحنه های اکشن
هم استفاده کنیم .این ســریال جنبه معمایی و
طنز موقعیتی دارد که به نظرم اولین بار است در
سریال های پلیسی ما تجربه م ی شود».
حبیب دهقان نســب درباره نقش خود در
سریال گفت« :نقش سرهنگ احمد نادری را بازی
م ی کنم که در کنار سرهنگ علی نصراللهی که
فخیم زاده بازیگر ان است ،با یک باند قاچاقچی
مواد مخدر درگیر م ی شــویم .این دو با یکدیگر
دوست هستند و رفت و امد خانوادگی هم دارند،
ولی این دوســتی در برخی اوقات تحت الشعاع
مسائل کاری قرار م ی گیرد و حتی در جاهایی رو
در روی یکدیگر م ی ایستند».
تهی ه کننده «قورباغــه و قناری» اعالم کرد
درصورت موافقت مدی ران شبکه یک سیما ،این
سریال تلویزیونی سریال نوروزی این شــبکه خواهد شد.
حبی ب اهلل کاسه ســاز در این زمینه گفت« :ما این پیشنهاد
را به گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه یک ارائه دادیم.
قرار بود این سریال در 10قســمت 50دقیقه ای تولید شود
که درصورت موافقت شــبکه با پخش نوروزی این سریال،
مجموعه را در 13قسمت 42دقیقه ای تولید م ی کنیم».
دیدار
ماه عسل
سریالی که از «ای فیلم» پخش م ی شود
معصومی ،ســعید پورصمیمی ،محمد مطیع ،فلورا سام،
شاهرخ استخری ،امیرحســین صدیق ،افسر اسدی و کمند
امیرسلیمانی ایفای نقش کرده اند.
ســحر ولد بیگی ،خاطره حاتمی و علیرضا اشــکان
دیگر بازیگران «ماه عســل» هســتند .در خالصه داستان
این سریال به کارگردانی شاهد احمدلو امده است :امیر که
در رشته نمایش عروسکی تحصیل م ی کند و عالوه بر ان
دانش اموخته زبان انگلیسی است ،شــیرین را ب رای ازدواج
انتخاب کرده و قصد دارد او را از خانواده اش خواســتگاری
کند .از طرفی شیرین از ســال ها پیش ب رای پس ر عمه اش
خسرو در نظر گرفته شــده و خانواده ها نیز این موضوع را
تمام شده م ی دانند ،اما شــیرین به ازدواج با امیر تمایل دارد
و چون م ی داند پدرش هرگز با این موضــوع کنار نخواهد
امد ،در جس ت وجوی راه حلی ب رای این مساله است .سریال
«ماه عسل» ساعت 16و 30دقیقه پخش م ی شود .تکرار این
سریال 8و 30دقیقه و 30دقیقه بامداد است.
79
دیدار با سیما
شمعدونی
سریال سروش صحت در بهمن ماه
پخش می شود
سریال «شمعدونی» اوایل بهمن پخش م ی شود .این
سریال را سروش صحت ب رای شبکه سه کارگردانی م ی کند.
شمعدونی اسفند سال گذشــته کلید خورد و تصویربرداری
ان همچنــان ادامه دارد .بــه گفته کریمی ،ابتــدا قرار بود
«شمعدونی» ماه رمضان پخش شود اما به بهمن موکول
شده و قرار است از اوایل بهمن هر شب ساعت 21از شبکه
سه پخش شود.
ساخت موسیقی سریال نیز توسط گروه دنگ شو در
حال انجام اســت و محمد زند وکیل ه م ترانه تیتراژ پایانی
را خواهد خواند.
فیلمنامه سریال شمعدونی را سروش صحت و ایمان
صفایی نوشته اند و داســتان ان درباره دو خانواده است که
هربار با برخی مشکالت و مسائل اجتماعی و شهری درگیر
م ی شوند .این بار نیز ســروش صحت مانند اغلب اثارش
ناهنجاری های اجتماعی را مد نظر قرار داده و به صورت ویژه
مشکالت شهری و شهروندی را در سریال شمعدونی به نقد
و طنز م ی کشد.
این سریال داستان خانواده عطا و هوشنگ است .عطا
فرزندی دارد که ب رای او بسیار عزیز و دوست داشتنی است اما
کنجکاوی های این کودک ماجراهای بسیاری ب رای خانواده
عطا و هوشنگ رقم م ی زند .در ســریال شمعدونی پیمان
قاسمخانی به عنوان مشــاور با صحت همکاری م ی کند و
مه راب قاسمخانی ط راح صحنه است.
در سریال شــمعدونی اتنه فقی ه نصیری ،محمدرضا
داوودنژاد ،حســن معجونی ،رویا میرعلمــی ،نگار عابدی،
محســن قاض ی مرادی ،امیر کاظم ی و محمد نادری بازی
م ی کنند.
محمد نــادری ،بازیگر نقش هوشــنگ در مجموعه
تلویزیونی «شمعدونی» درباره ویژگ ی های نقش خود این
گونه توضیح داد« :هوشنگ مظاهری صاحب دو فرزند است.
پدری دلسوز ،مهربان اما ســاده دل که همه هم و غم او بر
مدیریت شرایط خانواده اش است .او م ی خواهد فرزندانش را به
موفقیت برساند اما ساده دلی او گاهی باعث خ رابکاری هایی
هم م ی شود».
او درباره فضای کلی حاکم بر ســریال گفت« :سریال
شمعدونی فضای شیرینی دارد اما نه ان قدر که دل مخاطب را
بزند .موقعی ت های کمیک زیادی هم خلق و در سریال تکرار
م ی شود .عنصر تکرار اساسا یکی از عناصر مهم کمدی نیز
هست اما انچه گروه بر ان تاکید دارد ،تالش ب رای خنداندن
تماشاگر نیست .کمدی در شمعدونی روایت م ی شود ،حال
م ی تواند او را بخنداند یا نه».
«قدرت اهلل ایزدی» هــم که ب رای اولیــن بار تجربه
دیدار
80
مثلث | شماره 248
میکائیل
ایفای نقشــی غیر از رشــید را در ســریال «شمعدونی»
پشت سر گذاشته اســت ،درباره نقش خود در این مجموعه
گفته است« :دایی جالل شــرکتی دارد با چندین شعبه در
شــهرهای مختلف که اداره یکی از شعب ه های ته ران خود
را به خواهرزاده هایش سپرده اســت .حاال در میانه های کار
مشــکلی ب رای شــرکت به وجود م ی اید و او از اصفهان به
ته ران سفر م ی کند تا ان را حل و فصل کند ...زمانی که اقای
صحت کارگردان سریال با من تماس گرفتند و پیشنهاد بازی
در «شــمعدونی» را مطرح کردند ،از ایشان خواستم که اگر
ممکن است همان نقش رشید را بازی کنم .اما در روند قصه
و باتوجه به اینکه دایی جالل باید کمی جدی باشد و با این
افراد در ارتباط باشد ،امکان حضور رشید فراهم نبود .البته این
کاراکتر هم شیرین ی های خاص خود را دارد .از جمله اینکه
وقتی با همسرش صحبت م ی کند لهجه اصفهانی دارد و در
صحبت با دیگران لهجه ندارد».
سروش صحت هم که تجربه کارگردانی سریال های
«ساختمان پزشکان» و «پژمان» را دارد ،درمورد این سریال
اعتقاد دارد که سعی شده در سریال «شمعدونی» از سبک
زندگی ای رانی بهره بب رند و طنزشان شعاری نیست« :احساس
م ی کنم این ســریال ،کار خوبی از اب دربیایــد .از طرفی
بچه های پشت و جلوی دوربین ترکیب ایده ال ما هستند.
از اقای حســن معجونی گرفته تا عرفان کوچکترین عضو
این سریال».
معمای شاه
علیرضا خمسه در یک نقش متفاوت
فازسوم یک سریال تاریخی
تصویربرداری مجموعه تلویزیونــی «میکائیل» ادامــه دارد .تا کنون 80درصد از
ن ادامه خواهد
تصویربرداری سریال تمام شده و طبق برنامه ریزی این مرحله تا اوایل بهم
پررا زو رمز و چندبعدی را بازی م ی کند و مخاطبان در اواسط
داشت .خمسه در این کار نقش
سریال متوجه شخصیت واقعی او م ی شوند .اقاخان تفاوت های اساسی با باباپنجعلی دارد.
خشایار موحدیان همزمان با تصوی ربرداری ،تدوین سریال میکائیل را اغاز کرده است.
نقش اصلی این سریال ب ر عهده کامبیز دی رباز است .بهنوش طباطبایی در این سریال نقش
یاس ،عروس عبداهلل را بازی م ی کند که در زندگ ی اش درگیر مشــکالت زیادی م ی شود و
کلید حل این مشکالت در دست میکائیل (کامبیز دیرباز) است .علی دهکردی هم نقش
رئیس کالنتری را به عهده دارد .مجید سعیدی ،علی صالحی و حسین توشه دیگر بازیگران
این سریال هستند .ســعیدی نقش یک پلیس را ایفا م ی کند و صالحی هم ایفاگر نقش
غالم است .داستان میکائیل با کشته شدن رسول دوست و رفیق میکائیل اغاز م ی شود
که به اشتباه قربانی توطئه اشرار شده است .میکائیل که پلیس سختکوش و پرتالشی
است ،ب رای استق رار نظم و ارامش بیشتر ،عزم خود را جزم م ی کند و با تکیه بر حمایت های
مردم ،دل به دریا م ی زند و....
مجموعه تلویزیونی «معمای شاه» وارد فاز سوم شد که به مبارزه روحانیون با رژیم
شــاه اختصاص دارد.این مرحله دوران مبارزه روحانیت با رژیم پهلــوی را روایت م ی کند
که به طور اخص مبارزات دوران امام خمینی(ره) ،ایــت اهلل طالقانی و ایت اهلل مطهری را
به تصویر م ی کشد .لدنی افزود« :رسول توکلی در نقش ایت اهلل مطهری ،علی دهکردی در
نقش ایت اهلل طالقانی و شکرخدا گودرزی در نقش امام خمینی(ره) به زودی جلوی دوربین
سریال «معمای شاه» خواهند رفت.گروه هم اکنون در منزل دکتر وزیری در لوکیشن میدان
منیریه در حال فیلمبرداری است ».سریال تاریخی «معمای شاه» بیش از ۷۰۰لوکیشن و
بیش از ۶۰۰بازیگر دارد که ۳۰بازیگر ان نقش افرین اصلی سریال هستند .این سریال به
کارگردانی محمدرضا ورزی زندگی محمدرضا پهلوی را از زمان بازگشت از سوئیس در سال
۱۳۱۵تا زمان مرگ به تصویر م ی کشد .مجموعه 50قسمتی «معمای شاه» ب رای پخش
در زمستان امسال از شبکه یک سیما اماده م ی شود .این مجموعه به کارگردانی محمدرضا
ورزی از شهریور ســال 91کلید خورد .این کارگردان سریال هایی تاریخی چون «تبریز در
مه»« ،سال های مشروطه» و «عمارت فرنگی» را در کارنامه خود دارد .همچنین مهدی
سجاده چی ،ورزی را در نگارش این اثر همراهی م ی کند.
ماموریت های اقای معاون
شــبکه العالم در بیروت ،مدرس دانشگاه و مسئولی ت های
دیگر از جمله معاونت رسانه ای شــورای عالی امنیت ملی
مجموعه ای از دیگر فعالیت های او است.
دکتر محمد سرافراز ،رئیس رسانه ملی با صدور حکمی،
پیمان جبلی را به معاونت خبر سازمان صدا و سیما منصوب
کرد.
ســرافراز در این حکم بــه جبلی توصیــه کرده به
موضوعاتی چون اطالع رسانی دقیق و روزامد و جامع ،افزایش
کمی و کیفی ضریب نفوذ رســانه میان احاد مردم ،افزایش
ســرعت ،دقت و صحت در تولید و پخش خبر ،صیانت از
اعتبار رسانه ملی ،رعایت بیطرفی ،انعکاس مناسب خدمات
نظام و عملکرد قوای سه گانه و اهتمام به خبرنگاران ازاد و
شهروند توجه کند.
در حکم رئیس رسانه ملی خطاب به جبلی نوشته شده
اســت« :نظر به مراتب تعهد ،توانمندی ها و سوابق مفید و
موثر جناب عالی و باتوجه به تغیی رات جدید ساختار سازمان و
تبدیل «معاونت سیاسی» به «معاونت خبر» به موجب این
حکم به عنوان معاون خبر سازمان منصوب م ی شوید .باتوجه
به جایگاه و نقش اطالعات و مجاری متعدد ملی و فراملی
اطالع رســانی و تاثیرگذاری کم نظیر انها در افکار عمومی
جامعه ،انتظار م ی رود ب راســاس رهنمودهای مقام معظم
رهبری (مدظله العالی) و اهداف و سیاست های کالن نظام،
با اتخاذ تدابیر مناسب و شیوه های موثر ،اهداف و ماموریت ها
را به نحو مطلوبی محقق کنید.
پیمان جبلی متولد 1345در تهــران و دارای مدرک
دکترای فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق(ع) و اخرین
مسئولیت وی سفیر ای ران در کشور تونس بوده است دبیر
و سردبیر بخش های مختلف صداوسیما و موسس بخش
گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو در ســال ،79مدیر دفتر
روایت مستند
شبکه مستند در دهه فجر برنامه های ویژه ای دارد
شبکه مســتند مجموعه های اســداهلل علم ،ای ران و
انگلیس و ما نیز روزگاری درباره زندگی جواد منصوری ،یکی
از مبارزان انقالب را ب رای ایــام دهه فجر اماده م ی کند .این
شبکه این روزها مستندی در دست تولید دارد به نام اسداهلل
علم که تاریخ انقالب را ب ر اساس یادداشت ها
و خاطرات این شــخصیت روایت م ی کند.
این مســتند دو قســمتی به تهی ه کنندگی
و کارگردانی علی ســلیمانی تولید شــده و
نگاهی به کتاب «یادداشت های علم» داشته
که در شــش جلد و در چاپ هــای متعدد از
سوی انتشارات مازیار ،کتابس را و ثالث منتشر
شده اســت .کارگردان این مستند درباره این
مجموعه گفت« :مبنای ســاخت مســتند
اسداهلل علم کتاب یادداشت های علم است
اما در مواردی ممکن است به وقایعی مانند
15خرداد سال 42اشــاراتی شود که در بازه
زمانی وزارت اســداهلل علم نگنجد ،از این رو
صرفا به مستندات کتاب یادداشت های علم
اکتفا نشــده اســت .تحقیق و پژوهش این
مستند انجام شده و متن ان را ناصر حریریان
نوشته است .در این مســتند هم از تصاویر
مستند اســتفاده م ی شــود و هم فردی که به لحاظ چهره
شــباهت قابل توجهی به علم دارد ،بخشی از خاط رات او را
روایت م ی کند تا به لحاظ بصری نیز این مستند رنگ امیزی
متنوع تری داشته باشد ».وی تاکید کرد« :گفت وگو ،تصاویر
ارشــیوی ،گفتار متن و در مواردی بازســازی فضای دوران
انقالب ساختار این مستند را شکل م ی دهد».
ســلیمانی درباره ویژگ ی های این اثر توضیح داد« :در
واقع قصد داریم تاریخ انقالب را از نگاه اســداهلل علم روایت
کنیم .او چند ســال نخســت وزیر و وزیر دربــار ای ران و به
محمدرضا پهلوی بسیار نزدیک بوده است».
همچنین شبکه مستند در ایام دهه فجر پخش مستند
«ای ران و انگلیس» ساخته کورش انصاری را اغاز م ی کند که
مجموعه ای 40قســمتی درباره روابط ای ران و انگلستان از
دوره تیموریان تاکنون است و به دخالت انگلستان در مسائل
کشورمان م ی پردازد .این مستند با تصاویر ارشیوی ،نقشه ها،
عکس ها و دیگر اسناد و مدارک موجود ،استعمار انگلستان
دوستان
حسام الدین اشنا ،مشاور فرهنگی رئی س جمهور با اب راز
خوشــحالی از انتصاب پیمان جبلی به عنوان معاون خبر
رسانه ملی ان را نشانه هوشــمندی و زمان شناسی رئیس
سازمان صداوسیما دانســت« :به نظر م ی رسد ویژگ ی های
اخالقی ،توانمندی های مدیریتی ،شناخت داخلی و جهانی
که اقای دکتر جبلــی از ان برخوردارند ،به مقبولیتی که در
درون سازمان دارند هم اضافه شود .م ی توان اینده ای روشن
ب رای معاونت خبری سازمان صداوســیما پی ش بینی کرد.
مشاور فرهنگی رئی س جمهور تاکید کرد« :اقای دکتر جبلی
از حمایت درون ســازمان ،حمایت جامعه خبری کشور و از
یربطانی که با حوزه خبر سازمان
حمایت همه ذی نفعان و ذ
صداوسیما سر و کار دارند ،برخوردار هستند .انتصابات دکتر
سرافراز نشان از حرفه ای گرایی ،پاکدستی و انصاف دارد».
و دخالت های این کشور در مسائل ای ران را به نمایش خواهد
گذاشت و بخشــی از ان با عنوان تولد روباه که شکل گیری
کشور انگلستان به روایت اسناد و تصاویر است ،در سالگرد
پیروزی انقالب اسالمی ای ران به نمایش در م ی اید.
همچنین فصــل تازه ای از مجموعه مســتند ما نیز
روزگاری در شبکه مستند تولید م ی شود که در 33قسمت
زندگی سیاسی دکتر جواد منصوری از مبارزان انقالب و اولین
فرمانده سپاه پاسداران انقالب اسالمی را به تصویر م ی کشد.
بخشــی از این مســتند که تولید ان را حاجعلی محمدی
برعهده دارد به گفت وگــو با دکتر منصوری
اختصاص دارد و بخشی از ان هم بازسازی
رخدادهای سیاســی زندگی اوست .در این
مجموعه خاطرات جواد منصوری از دوران
قبل و پس از انقالب و مبارزاتشــان با رژیم
پهلوی به تصویر کشیده شده .ضمن اینکه
خاط رات وی تا زمان رحلت امام خمینی(ره)
نیز در این مســتند بازســازی م ی شــود.
به خصوص اینکــه وی تنها بازمانده انفجار
دفتر حزب جمهوری اســامی و شــهادت
شــهید بهشــتی و 72تن از یارانش است
که ارتباط نزدیک و خوبی با شهید بهشتی
داشــته و خاط رات زیادی را از ایشان در این
ب رنامه نقل کرده است.
«مــا نیــز روزگاری» با هــدف ثبت
خاط رات شفاهی شــخصی ت های برجسته
انقالب در شــبکه مســتند ســیما تولید
م ی شــود .در ســری قبلی این مجموعه در 30قســمت
30دقیقه ای روایتی متفــاوت از زندگی عزت اهلل مطهری به
تصویر کشیده شد .همچنین در 41قسمت خاط رات کودکی
تا نوجوانــی ،فعالی ت های سیاســی ،مبارزه های انقالبی و
فعالی ت های محسن رفی ق دوست چهره شناخته شده سیاسی
کشور در سال های انقالب ،از زبان خودش روایت شد.
یک فعالیت تولیدی ـ اقتصادی را شروع کنند؛ فعالیتی که در ظاهر ساده به
نظر م ی رسد ،اما ماجراهایی ب رای انها رخ م ی دهد.
ماجراهای دراماتیکــی در دل این مجموعه داســتان اتفاق م ی افتد،
قصه این مجموعه به اتفاقات مهم اجتماعی دیگر یعنی ازدواج جوانان هم
م ی پردازد که بخش بزرگی از سریال را پیش م ی برد .در کل نگاه به جوانان
و مسائل انها بزرگترین هدف ســریال است .تولید این مجموعه تلویزیونی
اواخر امسال اغاز م ی شود.
مثلث | شماره 248
پی ش تولید سریال «دوســتان» به کارگردانی و تهی ه کنندگی ب رادران
محمودی به سفارش گروه فیلم و سریال شبکه پنج اغاز شد .داستان سریال
دوستان که در 26قســمت 45دقیقه ای نوشته م ی شود ،درباره چهار جوان
تولید سریال با موضوع به نام های ســیاوش ،اسماعیل ،رضا و صادق اســت که در نوجوانی با هم
اقتصادی در شبکه 5همکالس بودند ،در یک مقطع زمانی با اتفاق هایی همدیگر را پیدا م ی کنند
و این دور هم جمع شدن ها باعث م ی شود که یک نفر از انها (سیاوش) که
زندگی موفق تری نسبت به دیگران دارد ،دست سه نفر دیگر را بگیرد و با هم
استقبال اشنا از انتصاب جبلی
دیدار
پیمان جبلی معاونت خبر صدا و سیما شد
81
بازار
تفاهم نامه همکاری صندوق ضمانت صادرات ایران
و بانک انصار امضا شد
در راستای رشد و توسعه اقتصادی کشور و افزایش
ظرفیت ها و در جهت توسعه صادرات غیرنفتی ،تفاهم نامه ای
فی مابین بانک انصار و صندوق مذکور در چهار ماده تنظیم
شده که در ان افزایش سهم صادرات از مجموع تسهیالت
اعطایی بانک مدنظر قرار گرفته است .به گزارش اداره کل
بازاریابی و تبلیغات بانک انصار ،براساس این تفاهم نامه که
دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار و مدیرعامل و رئیس
هیات مدیره صندوق یادشده ان را امضا کرده اند ،به منظور
تســریع در اجرای توافقات کارگروه مشــترک ایجاد شده
که جهت طراحی و عملیاتی کــردن ابزارهای جدید تامین
مالی صادراتی ازجمله تامین مالی پــروژه ای اقدام خواهد
شــد و همچنین بانک انصار تمهیداتی را قائل می شود تا در
اعتبارسنجی و تنزیل اسناد صادراتی صادرکنندگان تسهیل
و تسریع شود .این گزارش همچنین می افزاید که به منظور
جلوگیری از بروز اختالل در اجرای تفاهم نامه ،کارگاه های
اموزشــی و در جهت افزایش صادرات ،بسته های تشویقی
برای صادرکنندگان در نظر گرفته شده و همچنین همکاری
بانک انصار و صندوق یادشده در زمینه های دیگری همچون
امور بازار سرمایه ،سهام و نگهداری پرتفوی سهام صندوق
ضمانت از طریق شرکت کارگزاری بانک نیز صورت می گیرد.
امام جمعه موقت تهران در دیدار با مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر:
بازار
82
مثلث | شماره 248
کوثر عطیه خداوند است به پیغمبر(ص)
دکتر رضایی ،مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر که
به همراه تنی چنــد از معاونین و مدیران موسســه در اربعین
سی دو ســاالر شــهیدان توفیق پیاده روی از نجف به کربالی
معلی را داشــتند ،پس از مراجعت از کربال به نجف اشرف ،در
محل اســکان زائرین با حجت االسالم والمسلمین صدیقی،
امام جمعه موقت تهران دیدار و گفت وگو کرد .در این دیدار که
شیخ نعمانی از اعضای برجسته شورای اسالمی نجف اشرف نیز
حضور داشت ،ابتدا دکتر رضایی گزارشی از ساختار و فعالیت های
موسسه اعتباری کوثر را به سمع و نظر ایشان رسانده و عنوان
کرد« :افتخار ما این است که کوثری هستیم و در همه امور و
کارهایمان شاهد تفضل و عنایت حضرت صدیقه طاهره بوده
و خواهیم بود و از اغازین روزهای شــروع به کار و انتخاب نام
کوثر ،تالش داریم خدمتگزار احاد مردم باشــیم ».مدیرعامل
موسسه اعتباری کوثر گفت« :حدود 500هزار نفر ار رزمندگان
عزیز اسالم که امروز بازنشسته وزارت دفاع می باشند ،سهامدار
موسســه ما هســتند و خدمت به این عزیزان طبق فرمایش
امام (ره) و مقام معظم رهبری(حفظه اهلل) که بارها تاکید کردند،
خدمت به رزمندگان مورد غفلت قرار نگیرد وظیفه ماســت».
سپس حجت االسالم صدیقی با ابراز خوشحالی از حضور در
جمعی که توفیق زیارت اباعبداهلل الحسین(علیه السالم) را با
ی پیاده داشته اند با قرائت ســوره مبارکه کوثر اظهار داشت:
پا
«کوثر عطیه خداست نه درخواست پیغمبر ».امام جمعه موقت
تهران اظهار داشت« :عطای خداوند متفاوت است ،یک وقت
کسی سائل است و به اندازه نیازش به او عطا می کند ،اما یک
شایان ذکر است که مدت اعتبار این تفاهم نامه به مدت دو
سال درنظر گرفته شده و امکان تمدید ان نیز پس از انقضای
این مدت وجود دارد.
جایزه بانک انصار برای پاســخ به ســوال
اقتصاد مقاومتی
در پایــان نشســت قاعده گذاری نظــام ارزی
در اقتصــاد مقاومتی ســوال زیر مطرح گردیــد« :به نظر
شــما یک بانک در شــرایط اقتصادمقاومتی باید چگونه
عمل کنــد و از چه ویژگی هایی برخوردار باشــد؟» تمامی
صاحبنظــران و عالقه منــدان می توانند پاســخ خود را به
ادرس research@ansarbank.comارســال
دارند .به بهترین تحلیل ها و جواب ها جوایز بســیار نفیسی
اهدا خواهد شد.
واریز جوایز برندگان مرحله چهارم و پنجم
قرعه کشی قرض الحسنه
جوایــز برنــدگان پنجمین مرحله قرعه کشــی
سراسری سپرده های پس انداز قرض الحسنه و تکمیلی مرحله
چهارم بانک انصار در تاریخ 1393/10/13به سپرده هایشان
واریز شد .به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات ،این جوایز
شــامل 125کمک هزینه خرید مســکن هریک به ارزش
500میلیون ریال 135 ،کمک هزینه خرید خودرو هریک به
ارزش 250میلیون ریال 145 ،کمک هزینه خرید فرش های
دستباف ایرانی هریک به ارزش 50میلیون ریال 155 ،کمک
هزینه حج عمره و تمتع و زیارت عتبــات عالیات هریک به
ارزش 25میلیــون ریال و 263165فقــره جایزه 200هزار
ریالی بوده اســت .بنابراین گزارش ،اولیــن مرحله در تاریخ
( )93/10/13و به مناســبت هفته وحدت انجــام پذیرفته و
دومین مرحله که در تاریخ 1393/10/23واریز خواهد شــد،
مربوط به جوایز نقدی برندگانی می شود که به مدت 90روز
متوالی حداقل مبلغ را در سپرده خود حفظ کرده باشند.
ی می خواهد کرم نماید و دیگر نگاه نمی کند که ایا
وقت کریم
طرف مقابل نیاز دارد یا نه ،می خواهد کرم خود را نشان دهد و
حضرت زهرا(علیها السالم) مظهر کرم خداوند است و برکت
حضرت زهرا(علیها الســام) نامحدود است ،دریایی است که
ســاحل ندارد ،و کســی به عمق این دریا دست نمی یابد ،هم
نامشان برکت است و هم راهشان ».وحجت االسالم صدیق
در ادامه گفت« :دیروز شما در سنگر دفاع مقدس رزمنده بودید و
سردار و امروز هم با مدیریت جهادی ان را ادامه می دهید ،امروز
هم حضرت اقا به نیابت از امام زمان (عج اهلل) سه خواسته از ما
دارند؛ یکی اقتصاد مقاومتی است یعنی نجات اقتصاد کشور که
باید کاری کنیم تحریم ها نتواند در ما تاثیری ایجاد کند و یکی
فرهنگ که ریشه ان در اقتصاد است .باید در جبهه فرهنگ ،شما
کهکوثریهستیدراهحضرتزهرا(علیه االسالم)رافرهنگسازی
کنید و مد نظر داشــته باشید و ســوم مدیریت جهادی که ان
ایثارگری های دوران دفاع مقدس را از یاد نبریم ».ایشان اظهار
داشتند« :اگر بنا بود ما به جنگ کالسیک و ابزار و ادوات تکیه
کنیمقطعاپیروزنمی شدیم،امامدیریتجهادیدرجبهه هاجواب
داد و این ســه جبهه فرمانده می خواهد و فرمانده کل هم امام
زمان (علیه السالم) هستند و در حال حاضر که پرده غیبت افتاده
است ،فرمودند در حوادث و رویدادهایی که رخ می دهد به راویان
احادیث ما رجوع کنید که انان حجت ما بر شما هستند ،امروز هم
ولی فقیهحجتامام زمان(علیه السالم)وامامزمان(علیه السالم)
حجت خداوند است و حجت ما ولی فقیه زمان ماست که اینها
چشمه ای از چشمه های کوثر حضرت زهرا (علیها السالم) است
که این مایه افتخار ماست ».امام جمعه موقت تهران در پایان
گفت«:جنابمسلمبنعوسجهبهحبیببن مظاهرسفارشامام
حسین (علیه السالم) را می کرد و عرضه داشت« :حسین را تنها
نگذارید» انها رفتند و دینشان را ادا کردند و حال ما هستیم که باید
دین خود را ادا کنیم و خداوند متعال این زیارت شما را ذخیره کند
برای قیامت شما و از همه شما التماس دعا دارم».
بازار
نشستتوجیهی
ارزیابی جایزه
تعالی سازمانی در
بانکمهراقتصاد
برگزار شد
نشست توجیهی کارکنان به منظور امادگی ارزیابی
جایزه تعالی سازمانی با حضور مدیرعامل ،معاون طرح و توسعه،
رئیس دفتر مدیرعامل و رئیــس اداره امور مدیران بانک مهر
اقتصاد در استان قم برگزار شــد ».به گزارش روابط عمومی
بانک مهر اقتصاد ،دکتر نتاج -مدیرعامل -در این نشســت
با تشریح اهداف و سند چشــم انداز بانک گفت« :بانک مهر
اقتصاد مدل تعالی ســازمانی را به عنــوان رویکردی برای
حرکت در مسیر بهینه ســازی و رشد و بالندگی انتخاب کرده
چرا که این قبیل اقدامات ضامن موفقیت سازمان است ».وی
تحقق بانکداری اسالمی را مهم ترین هدف بانک مهر اقتصاد
عنوان کرد و ادامه داد« :جایگاهــی که امروز در ان قرار داریم
حاصل برنامه ریزی های گذشته اســت ،از این رو مطالعات و
برنامه ریزی های امروز ما موقعیت بانک را در اینده رقم خواهد
زد ».مدیرعامــل بانک مهر اقتصاد تصریح کرد« :در ســند
راهبردی بانک ،سهم بازار و جذب منابع دو هدف قابل ارزیابی و
ملموسیاستکهبه عنوانموتورمحرکفعالیت هاییکبانک
شناخته می شوند بنابراین برای سال 1395هفت درصد از سهم
بازار را در نظر گرفته ایم و معتقدیم با تالش تمامی همکاران این
هدف دست یافتنی است ».نتاج با بیان دستاوردهای مجموعه
مهر در ارزیابی های گذشته جایزه ملی تعالی سازمانی ،افزود« :در
ممیزی مدل تعالی سازمانی باید توانمندی ها و قابلیت های خود
را ارائه کنیم و به تائید ارزیابان سازمان مدیریت صنعتی برسانیم
تا بتوانیم سرامدی بانک مهر اقتصاد را اثبات کنیم ».نتاج اظهار
داشت« :یک مجموعه سازمانی برای رسیدن به مدل تعالی و
ی ویژگی های سرامدی را حفظ و
سرامدی سازمان ،باید تمام
از قابلیت های خود به صورت مطلوب استفاده نمایند به عنوان
مثال در زمینه اقتصاد مقاومتی باید تمام ظرفیت های بالقوه و
بالفعل را به کار گیریم تا به اهداف مورد نظر دست یابیم ».وی
افزود« :بانک مهر اقتصاد به عنوان یک بنگاه اقتصادی باید با
نگاه بهره وری و اندیشه متعالی تصمیم گیری و اقدام نماید».
در ادامه بهنود -معاون طرح و توسعه بانک -گفت« :ارزیابی و
کسب جوایز ،فرصت عرضه توانایی تمامی دوستان و عزیزانی
مجوز فعالیت ارزی بانک دی از سوی
بانک مرکزی صادر شد
ی اســت ،اظهار کرد:
برای خروج از رکــود اقتصادی و تورم
«منابع انسانی نظام بانکی به عنوان عامل بهبود و تغییر ،نقش
کلیدی و حیاتی دارند چرا که بهبود و تغییر در ساختار و منطق
تصمی مسازی و ارائه خدمات در نظام بانکی به شدت به رویکرد
و عملکرد منابع انسانی وابسته است ».مجتبی حیدری افزود:
«در این راســتا بانک دی که خود را خالق ارزش افرینی برای
جامعه بزرگ ایران ،همســو با اهداف متعالی ملی می داند ،در
مسیر مســئولیت های اجتماعی و حرفه ای خود با خلق مدل
ارزش افرینی منابع انســانی نظام بانکی کشور ،تالش دارد
به عنوان شریک راهبردی دولت جمهوری اسالمی ایران نقش
ملی خود را برای خروج از رکود اقتصادی و تورمی ایفا کند ».به
گفته وی منابع انسانی نظام بانکی کشور به عنوان تصمیم سازان
و تصمیم گیران ،نقش بسیاری موثری برای به حرکت دراوردن
موتور تولید برعهده دارند .معاون ســرمایه انسانی و توسعه
مدیریت بانک دی در ادامه با اشــاره به فعالیت های زیادی
که در این معاونت در بانک دی انجام شــده اســت ،تصریح
کرد« :در این راســتا بانک دی باتوجه به رویکردهای نوین
خود مبنی بر توسعه و توانمندســازی منابع انسانی در نظام
بانکی کشــور ،در فرایند نشــان رهبری منابع انسانی اروپا
European HR Leadership Award 2014
کــه از ســوی اکادمــی مدیریــت منابــع انســانی اروپا
European HR Management Academy
مثلث | شماره 248
اعطا می شود ،شرکت کرده اســت ».وی ابراز امیدواری کرد
که بانک در ضمن گام برداشتن در مسیر توسعه و تعالی بتواند
تجربیات ب ه دســت اورده را در کنفرانس توانمندسازی منابع
انسانی ایران با ارائه مدل مدیریت سرمایه های انسانی در نظام
بانکی به مخاطبان و عالقه مندان ارائه کند.
بازار
همزمان با برگزاری جشــنواره دی ،بانک مرکزی
مجوز فعالیت های ارزی نــوع دوم بانک دی را صادر کرد .به
گزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی ،بانک مرکزی
جمهوری اســامی ایران در نامه ای موافقت خود را با ارائه
خدمات ارزی و انجام عملیات بانکداری بین المللی مرحله دوم
در چارچوب مقررات و دستورالعمل های ارزی برای بانک دی
اعالم کرد .بر این اساس بانک دی به زودی خدمات ارزی از
جمله اعتبارات اسنادی (وارداتی و صادراتی) ،بروات اسنادی،
صدور ضمانتنامه های ارزی را به مشتریان ارائه خواهد کرد.
در این زمینه معاونــت ارزی و بین الملل بانــک اظهار کرد
به زودی جزئیات بیشــتری درباره فعالیت هــای ارزی و نیز
شــعب ارائه کننده این گونه خدمات ارزی به مشتریان بانک
اعالم خواهد شد.
در کنفرانس توانمندسازی منابع انسانی :مدل
«مدیریت سرمایه های انسانی در نظام بانکی» از
سوی بانک دی ارائه می شود
بانک دی در هشــتمین کنفرانس توانمندسازی
منابع انسانی ایران به ارائه مدل مدیریت سرمایه های انسانی
در نظام بانکی کشــور خواهد پرداخت .به گــزارش اداره کل
روابط عمومی بانــک دی ،این کنفرانس بین المللی با حضور
اســتادان مدیریت و مدیران نظام بانکــی 29و 30دی ماه
سال جاری در برج میالد تهران برگزار می شود .در این زمینه
معاون سرمایه انسانی و توســعه مدیریت بانک دی با بیان
اینکه نظام بانکی یکی از پارامترهای تاثیرگذار بر رشد تولید
است که در بانک مهر اقتصاد فعالیت می کنند تا مجموعه مهر
را به عنوان بانکی موفق به جامعه پولی و مالی کشور معرفی
نمایند ».وی با بیــان اینکه در این دوره ارزیابی ،اســتان قم
به عنوان ویترین فعالیت بانک مهر اقتصاد در حوزه عملیاتی
انتخاب شده است ،افزود« :جایزه تعالی سازمانی با تالش ها
و موفقیت های شما حاصل می شود و ارائه تصویر ذهنی شما
برای ارزیابان ،پایه و اساس ارزیابی حوزه مرکزی خواهد بود».
معاون طرح و توسعه با بیان اینکه بر اساس هدف گذاری های
صورت گرفته بنا داریم در سال 95در میان پنج بانک برتر کشور
قرار گیریم ،ادامه داد« :طبق ارزیابی سازمان مدیریت صنعتی
در پایان سال 92در میان بانک های کشور جایگاه هفتم را کسب
کردیم و این در شرایطی محقق شد که وضعیت سایر بانک ها
به لحاظ برخورداری از امکاناتی نظیر شبکه شتاب ،کارمزدها و
فعالیت های ارزی با مجموعه مهر متفاوت بود ».بر اساس این
گزارش در ادامه این نشست موارد قابل ارزیابی با حضور مدیران
و روسای شعب استان تجزیه و تحلیل شد.
83