ماهنامه مثلث شماره 252

‫گام اول دولت‬ ‫حزب اعتدال و توسعه‬ ‫در حال بازسازی است‬ ‫انقالب در سال ‪36‬‬ ‫گفتارهاییدرباره‬ ‫سالگردانقالباسالمی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنجاه و دو‪ 18/‬بهمن‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫گفتمان عدالت در‬ ‫کمینگفتمانتوسعه‬ ‫رابطه حکم رحیمی با‬ ‫مذاکرات هستهای چیست؟‬ ‫حاشیههایقدمزدنمحمدجوادظریف‬ ‫و جانکری همچنان ادامه دارد‬ ‫چند اثر‬ ‫خیلی خوب‬ ‫درجشنوارهفیلمفجر‬ ‫چه می گذرد‬ ‫همیشه پای یک مارکس‬ ‫در میان است‬ ‫ایا دومینوی چپ در اروپا‬ ‫ادامهمییابد؟‬ ‫ناز‬ ‫کیروش‬ ‫ایاحمایتضمنیروحانی‬ ‫کیروش را نگه میدارد؟‬ ‫اغاز همکاری‬ ‫استراتژیک‬ ‫پیام ایران برای‬ ‫روسیه چه بود؟‬ ‫روحیۀ شهادت‏طلبی ملت؛‬ ‫منشا پیروزی‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫سالگردپیروزیانقالباسالمیمبارکباد‬ ‫و من مطمئنــم به اینکه شــما پیروز‬ ‫ّ‬ ‫‏شــاءالل‏ ؛ بــرای اینکه یک‬ ‫م ی‏شــوید ان‬ ‫همچو روحی ه‏ای امروز مــن در بین ملتمان‬ ‫م ی‏بینم‪ .‬یک دفعه و دو دفعه نبوده اســت‪،‬‬ ‫از نجف تا اینجا‪ ،‬مواجه شدم من با جوانهای‬ ‫زیبا‪ ،‬جوانهایی که اول جوان ی‏شــان اســت‪،‬‬ ‫و اینها یک ی‏شــان امد در نجف امد جلو من‬ ‫نشست بنا کرد َق َسم دادن من را‪ ،‬که شما[را]‬ ‫َق َسم[م ی‏دهم]‪َ ،‬ق َسم داد که من شهید بشوم‪.‬‬ ‫بعد هم که ما در اینجا امدیم‪ ،‬زن این تقاضا را کرده؛ جوانها‬ ‫این تقاضا را کرده‏اند‪ .‬زنی که بچه هایش را از دست داده است‬ ‫باز م ی‏گوید که من یکی ـ دو تا دارم این را هم م ی‏دهم‪ .‬این‬ ‫روحیه‪ ،‬روحی ه‏ای است که‬ ‫اطمینان ب رای ما م ی‏اورد‪ .‬این بر همۀ تانکهای عالَم‬ ‫ُمقدَّم اســت؛ یعنی پیروز م ی‏شــود‪ .‬این روحیه‪ ،‬روحی ه‏ای‬ ‫اســت که خدای تبارک و تعالی ا ِنعام کرده است‪ ،‬مرحمت‬ ‫کرده اســت‪ ،‬این مرحمت الهی را حفظ کنیــد‪ ،‬این امانت‬ ‫اســت‪ .‬این را کوشــش کنید محفوظ بماند‪ .‬و مادامی که‬ ‫این روحیۀ الهی‪ ،‬این هدیۀ الهی‪ ،‬در بین شــماها هست‪ ،‬از‬ ‫هیچ نترسید؛ نگرانی هیچ وقت نداشته باشید‪ .‬به فکر این‬ ‫حس نت نگفتند؛ چرا به ما اجر ندادند؛ چرا‬ ‫نباشید که چرا به ما اَ َ‬ ‫با ما مث ً‬ ‫ال همراهی نکردند‪ .‬خدا همراه شماست‪ .‬امام زمان‬ ‫‪14- 21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫انقالب در سال‪36‬‬ ‫پیامروح بخشانقالباسالمی‬ ‫عاملفرهنگیانقالباسالمی‬ ‫‪36‬سال‪36،‬دستاوردانقالباسالمی‬ ‫‪22- 25‬‬ ‫گزارش‬ ‫مسافرنیویورک‬ ‫اعداموحشیانه‬ ‫پس لرزه هاییکنامه‬ ‫پیاممحرمانه؟‬ ‫‪26- 43‬‬ ‫سیاست‬ ‫بیشترازیکپیاده روی‬ ‫حواشیاقایوزیر‬ ‫جابه جاییچارچوب هایکلی‬ ‫تفسیرمنتقدان‪،‬مشروعوقابلقبولاست‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬چارچوبش اســام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گسترش‬ ‫و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫ی اسالم‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬مینا عل ‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان ‪-‬‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫‏الل علیه ـ دعاگوی شماست‪ .‬از چه ما م ی‏ترسیم؟ ما‬ ‫ـ سالم ّ‏‬ ‫چرا بترسیم؟ مایی که راهمان راه خداست‪ ،‬مایی که در مقابل‬ ‫این قدرت شیطانی‪ ،‬که همه چیز ما را‪ ،‬اسالم ما را‪ ،‬جوانهای‬ ‫ما را‪ ،‬همه چیز ما را‪ ،‬از بین برد‪ ،‬قیام کردیم‪ ،‬از چه بترسیم؟‬ ‫از این بترسیم که کشته م ی‏شویم؟ خوب‪ ،‬بشویم‪ .‬جوانهای‬ ‫ما همه کشته شدند‪ .‬از این م ی‏ترسیم که غلبه بکنند؟ غلبه‬ ‫هم بکنند ما ترس نداریم‪ ،‬ب رای اینکه ما حقیم‪ .‬وقتی حق‬ ‫هستیم‪ ،‬غالب هم بشویم ما حق هستیم؛ مغلوب هم بشویم‬ ‫‏شاءالل غالب م ی‏شویم‪ ،‬مطمئن باشید‪،‬‬ ‫ما حق هستیم‪ .‬و ان ّ‏‬ ‫دلتان را به این مبدا خیر متصل کنید‪ .‬با خدا مناجات کنید‪،‬‬ ‫این شبهایی که در این تاریکیها اسلحه به دوش است و در‬ ‫این تاریکیها راه م ی‏روید‪ ،‬دلتــان را به ان مبدا متوجه کنید‪.‬‬ ‫متصل بشوید به ان دریای بزرگ رحمت‪ ،‬و از هیچ چیز دیگر‬ ‫باک نداشته باشــید‪ .‬از هی چ‏کس هم توقع نداشته‬ ‫باشید‪ .‬نظرتان هم به هیچ کسی نباشد‪ ،‬و غیر از ان‬ ‫یک قدرت هم‪ ،‬هیچ چیز نشناسید‪ .‬همه اوست‪ .‬همۀ‬ ‫هرچه هست انجاست‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫‏شاءالل‏ به شما اطمینان عنایت کند‪،‬‬ ‫خداوند ان‬ ‫ایمان کامل عنایت کند؛ و شماها را در شمار شهدای‬ ‫کربال محســوب کند؛ و همۀ ما را موفق کند که این‬ ‫وظیفه‏ای که االن به دوش همۀ ما هست‪ ،‬این وظیفه‬ ‫را بتوانیم خوب عمل کنیم‪.‬‬ ‫تاریخ‪1358/06/26 :‬‬ ‫محل‪ :‬قم‬ ‫حضار‪ :‬خانواده‏های شهدای انقالب اسالمی ـ‬ ‫پرسنل کمیتۀ مرکزی انقالب اسالمی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬نیما ملک نیازی ‪-‬فاطمه قنائی‬ ‫علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالمحسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪44- 49‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫یکذهنوچندخطموازی‬ ‫عقابدرچنگشیر‬ ‫فلیسوفساختارگراوانقالبپست مدرنایران‬ ‫ریچارد دوم ایرانی‬ ‫‪50-57‬‬ ‫علومسیاسی‬ ‫همیشهپاییکمارکسدرمیاناست‬ ‫سوسیالیسماروپاییایدئولوژیکنیست‬ ‫نولیبرالیسماروپاییشکستخوردهاست‬ ‫روزنه هایامید‬ ‫‪68-73‬‬ ‫ورزش‬ ‫ناز کی روش‬ ‫چراکی روشمحبوباست؟‬ ‫کی روش‪ ،‬پوششنبردپنهان‬ ‫بازیوزیربامهره هایجدید‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫گام اول دولت‬ ‫حزب اعتدال و توسعه‬ ‫در حال بازسازی است‬ ‫انقالب در سال ‪36‬‬ ‫گفتارهاییدرباره‬ ‫سالگردانقالباسالمی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنجاه و دو‪ 18/‬بهمن‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫گفتمان عدالت در‬ ‫کمینگفتمانتوسعه‬ ‫رابطه حکم رحیمی با‬ ‫مذاکرات هستهای چیست؟‬ ‫حاشیههایقدمزدنمحمدجوادظریف‬ ‫و جانکری همچنان ادامه دارد‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫چند اثر‬ ‫خیلی خوب‬ ‫درجشنوارهفیلمفجر‬ ‫چه می گذرد‬ ‫همیشه پای یک مارکس‬ ‫در میان است‬ ‫ایا دومینوی چپ در اروپا‬ ‫ادامهمییابد؟‬ ‫ناز‬ ‫کیروش‬ ‫ایاحمایتضمنیروحانی‬ ‫کیروش را نگه میدارد؟‬ ‫اغاز همکاری‬ ‫استراتژیک‬ ‫پیام ایران برای‬ ‫روسیه چه بود؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بهماپیامکبزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬قدیم ها مجالت کتاب جدید که منتشــر شده بود‬ ‫را الاقل به صورت پاورقی چــاپ یا ترجمه م ی کردند و‬ ‫منتشر تا شاید این کار بتواند در باال بردن سرانه مطالعه‬ ‫ای ران کمک کند‪.‬‬ ‫‪ l‬پ رتاب ماهواره هوایی فجر در شرایطی صورت گرفت‬ ‫ی را انجام نداده بود‪.‬‬ ‫که ای ران دو ســال بود چنین اقدام ‬ ‫به نظر م ی رسد پیام مهم ی در این کار نهفته باشد که‬ ‫امیدوارم امریکای ی ها ان را فهمیده باشند‪.‬‬ ‫‪ l‬نمایندگان وزیر اقتصاد را دعوت کرده بودند که از او‬ ‫درباره اقتصاد و بورس سوال کنند یا اینکه به مذاکرات‬ ‫هسته ای انتقاد کنند؟‬ ‫‪ l‬فیلم زنده سوزاندن خلبان اردنی را دیدم‪ .‬واقعا ما با‬ ‫چه جانورانی روبه رو هستیم؟ چرا جهان اسالم دست به‬ ‫دست ای ران نم ی دهد تا این لکه ننگ را از دامن اسالم‬ ‫پاک کنند؟ در این مســیر نامه رهبری بسیار با اهمیت‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ l‬سوال من اینه که این داعشــی ها هنوز دارند نفت‬ ‫صادر م ی کنند؟ بــه کجا؟ چطوری دارنــد پول تهیه‬ ‫م ی کنند؟ ارتباط اینها با صهیونیس ت ها کامال مشخصه‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا مطبوعات خواهان افشای اسامی نمایندگانی که‬ ‫در مجلس قبل از رحیمی پول دریافت کردند نیستند؟‬ ‫باید پیگیر این موضوع بود و اجازه نداد بار دیگر چنین‬ ‫افرادی ردای نمایندگی مردم را به تن کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬هنوز ابهام ماجرای جمشــید دانای ی فر باقی مانده‪.‬‬ ‫هنوز معلوم نیست او زنده است یا کشته شده‪ .‬خبرهایی‬ ‫هم هســت که او در امریکا به ســر م ی برد و اساسا با‬ ‫جی ش العدل همکاری دارد‪ .‬یعنی مسئوالن نم ی توانند‬ ‫در این زمینه یک خبر قطعی به مردم بدهند؟‬ ‫ان زمان که رحیمی بــه نمایندگان پول مــی داد تا از‬ ‫استیضاح کردان دست بردارند باید او را محاکمه و زندانی‬ ‫م ی کردند تا کار به اینجاها کشیده نشود که او در منصب‬ ‫معاون اولی قرار بگیرد و هزینه زندان رفتنش ب رای کل‬ ‫کشور زیاد شود‪.‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫کامنت های سایت مثلث انالین‬ ‫اخر خط‪ /‬پرونده حکم رحیم ی و محمود‬ ‫احمدی نژاد‬ ‫‪ :l zizikind‬کاش تو نوشــته هاتون بیطرف‬ ‫صحبت کنید‪ .‬چون همه جــور ادمی ممکنه این‬ ‫پیج رو دنبال کنه‪ .‬البته اگر مجله شــما وابسته به‬ ‫حزب خاصی نیست‪.‬‬ ‫‪ :Omidbayramzadh‬احمدی نژاد اخر خط‬ ‫ولی تازه اول عشقی‬ ‫‪ :mahmodamiri‬کسی که با این همه درامد‬ ‫نفتی تورم چهل درصد و رشد اقتصادی منفی پنج‬ ‫و بیکاری افسار گسیخته و ب ی ارزش کردن ریال و‬ ‫کلی تحریم به جا گذاشته و کلی فساد از امی ر منصور‬ ‫اریا و زنجانی و‪ ...‬رحیمی باعث به پایان رســیدن‬ ‫احمدی نژاد شده است‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوســتن به اینســتاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫نقطه های خیالی‬ ‫انتشار کلیپ صوتی «نقطه های‬ ‫خیالــی» که بــا اســتفاده از بیانات‬ ‫رهبر انقالب تهیه شــده بود در هفته‬ ‫گذشــته یکی از مهمتریــن اتفاقات‬ ‫فضای مجازی ایــران بود‪ .‬این کلیپ‬ ‫که توسط حساب کاربری رهبر معظم‬ ‫انقالب و در صفحه اینستاگرام ایشان‬ ‫منتشر شد با تصویری از پاهای ظریف‬ ‫و جان کری همراه بود‪ .‬در این کلیپ‬ ‫بخشی از صحب ت های ایشان در دیدار‬ ‫با مردم قم امده کــه فرمودند ‪« :‬من با‬ ‫مذاکره کردن مخالف نیستم؛ مذاکره‬ ‫کنند؛ تا هروقت م ی خواهند مذاکره کنند! من معتقدم باید‬ ‫دل را به نقطه هاى امیدبخش حقیقى سپرد‪ ،‬نه به نقطه هاى‬ ‫خیالى‪ ،‬انچه الزم است این است‪».‬‬ ‫در بخش دیگری از این صوت امده بود‪« :‬فکر اساسى‬ ‫این اســت که کارى کنید که کشــور از اخم دشمن ضربه‬ ‫نبیند‪ ،‬از تحریم دشــمن لطمه نخورد؛ و راه هایى هســت‪،‬‬ ‫کارهایى هست که م ی شــود کرد؛ بعضى را هم کرده اند و‬ ‫موفق بوده است و جواب داده است؛ م ی شود کارهایى کرد؛‬ ‫م ی شود این حربه را از دست دشمن گرفت‪ّ ،‬‬ ‫وال اگر چنانچه‬ ‫چشم ما به دست دشمن باشد که «اقا‪،‬‬ ‫اگر ایــن کار را نکــردى تحریم باقى‬ ‫م ی ماند» [فایده اى ندارد]؛ کما اینکه‬ ‫امریکایى ها با کمــال وقاحت دارند‬ ‫م ی گویند «اگر در قضی ه هســته اى‬ ‫ای ران کوتاه هم بیاید‪ ،‬تحریم ها یکجا‬ ‫و همه برداشــته نخواهد شد»‪ ،‬این را‬ ‫صریح دارند م ی گویند‪ .‬این نشان دهنده ‬ ‫این است که به این دشمن نم ی شود‬ ‫اطمینان کرد نم ی شــود اعتماد کرد‪.‬‬ ‫من با مذاکره کردن مخالف نیســتم؛‬ ‫مذاکره کنند؛ تــا هروقت م ی خواهند‬ ‫مذاکره کنند! من معتقدم باید دل را به نقطه هاى امیدبخش‬ ‫حقیقى سپرد‪ ،‬نه به نقطه هاى خیالى‪ ،‬انچه الزم است این‬ ‫است‪( .‬دیدار مردم قم)‬ ‫یکی از لغزشــگاه ها در دیدن واقعیت‪ ،‬برم ی گردد به‬ ‫درون خود ما‪ .‬گاهی دلبســتگ ی های ما فلج کننده اســت‪.‬‬ ‫دلبستگ ی های ما موجب م ی شــود که ما یک چیزهایی را‬ ‫واقعیت بپنداریم که واقعیت ندارد؛ در واقع خطایی اســت‬ ‫که نفس راحت طلب ما یا دلبسته ما به مسائل مادی‪ ،‬بر ما‬ ‫تحمیل م ی کند؛ در حالی که واقعیت ندارد‪.‬‬ ‫پایگاه جدید اطالع رسانی احمدی نژاد‬ ‫در حالــی که تیــم دولت قبل‬ ‫سایت ها و رسانه های متعددی‬ ‫را در اختیار داشــت و حتی خود‬ ‫محمــود احمدی نژاد ســایت‬ ‫مهرمردم را در چنــد ماه پیش‬ ‫افتتاح کرده بــود‪ ،‬ترجیح داد تا‬ ‫بازگشــتش به سیاســت را با‬ ‫راه اندازی ســایت ‪ Ahmadinejad.ir‬همزمان کند‪.‬‬ ‫فعاالن رسانه ای و فضای مجازی هوادار وی در روز ‪ 12‬بهمن‬ ‫ماه به دفتر وی در ولنجک رفتند تا افتتاح این سایت را رسما‬ ‫با ورود دوباره وی به عرصه بعد از ســکوتش جشن بگیرند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد سه روز بعد به مرقد‬ ‫امام رفت و بــا ارمان های امام‬ ‫تجدید عهد کــرد‪ .‬اما برخالف‬ ‫نظر هوادارانش که منتظر حضور‬ ‫دوباره او در قــدرت بودند او در‬ ‫این باره ســکوت کرد‪ .‬برخی از‬ ‫هــواداران وی نیــز در بخش‬ ‫پیام های مخاطبین سایت جدید رئی س دولت نهم و دهم از‬ ‫وی خواستند تا با «اقرار به اشتباهات گذشته» و «عذرخواهی‬ ‫از رهبری» نشــان دهد که خود را «معصوم نم ی داند» و به‬ ‫اشتباهات اعتراف م ی کند‪.‬‬ ‫روایت حسام الدین اشنا از‬ ‫راننده تاکسی روحانی‬ ‫عکس قدیمی در حیاط‬ ‫ساختمان دولت‬ ‫نامه رهبر انقالب به جوانان اروپا و امریکای شــمالی‬ ‫همچنان یکی از موضوعات داغ شبکه های اجتماعی است‪.‬‬ ‫فعاالن فضای مجازی تالش م ی کنند تــا این نامه را با هر‬ ‫وسیله ممکن به دســت این جوانان برسانند‪ .‬در این مسیر‬ ‫کمپینی اغاز شــده که برخی جوانان در اروپا این نامه را به‬ ‫مردم در کشورهای غرب م ی رسانند و تصاویر ان را منتشر‬ ‫م ی کنند‪.‬‬ ‫اهالی فرهنگ و رسان ه اروپا نیز به این موضوع واکنش‬ ‫نشان داده اند‪ .‬خانم تیزینا کاواردینی‪ ،‬انسان شناس فرهنگی‬ ‫و ایتالیای ی تبار در این باره گفته‪« :‬چیزی که در نامه نوشــته‬ ‫شده کامال درست است‪ .‬ما بایســتی به دنبال منبع اصلی‬ ‫برویم‪ .‬همچنین در میان مردمی که در شــهر برمن المان‬ ‫تظاه رات ضدنژاد پرستی م ی کردند‪ ،‬عده ای از جوانان مسلمان‬ ‫با انتشار نامه های مقام معظم رهبری به زبان المانی توجه‬ ‫مردم را جلب کردند‪ .‬یکی از کسانی که اقدام به توزیع نامه‬ ‫رهبر انقالب به جوانان اروپا م ی کرد در گفت و گو با خبرنگار‬ ‫ی که در گروه های کوچک‬ ‫عماریون گفته بود‪« :‬مشاهده مردم ‬ ‫دور هم نامه را بلند م ی خواندند و از ما تشکر م ی کردند حس‬ ‫زیبایی را در ما به وجود م ی اورد‪».‬‬ ‫وی در مورد حضور خودشــان با ظاهــر مذهبی در این‬ ‫راهپیمایی ضد نژاد پرستی گفت‪« :‬مردم عالقه زیادی داشتند‬ ‫تا بفهمند خانم های محجبه چه حرفی ب رای گفتن دارند‪ .‬یک‬ ‫خانم محجبه بین مردم بود‪ ،‬که ب رای فلسطین اعالمیه پخش‬ ‫م ی کرد‪ .‬هم صحبت که شدیم ایشان مطلع شد که ما شیعه و‬ ‫پیرو امامخامنه ایهستیم‪ .‬عکس امامخامنه ای را تماشا کردو با‬ ‫شور و اشتیاق گفت که من حام ی امام خامنه ای بودم و ب رای پیام‬ ‫او به خیابان ها م ی رفتم‪».‬‬ ‫والیتی‬ ‫در کنار‬ ‫هاشمی‬ ‫تجربه ناتمام بازرگان از دریچه «مهرنامه»‬ ‫شماره جدید ماهنامه مهرنامه در حالی منتشر م ی شود که زمزمه هایی‬ ‫از توقیف این نشریه به گوش م ی رسید‪ .‬سردبیری مهرنامه با محمد قوچانی‬ ‫اســت که اندکی پیش توقیف دومین روزنامه اش در دولت یازدهم را شــاهد‬ ‫بود‪ .‬در این شــماره ‪ ۲۵۶‬صفحه ای که با قیمت ‪۱۰‬هزار تومان منتشر شده‪،‬‬ ‫مه رنامه بــه معرفی ویژگ ی های شــخصیتی مهدی بــازرگان پرداخته و به‬ ‫قلم صاحبنظ ران‪ ،‬ابعاد مختلف شــخصیتی وی از دیدگاه های سیاســی تا‬ ‫منظ ر ایدئولوژیک‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬حقوق بشری و‪ ...‬را بررســی کرده است‪ .‬در این‬ ‫اظهارنظرها‪« ،‬ازادی خواهی» و «اعتدال»‪ ،‬از جمله ویژگ ی های بازرگان معرفی‬ ‫شده است‪ .‬در این پرونده این پرسش نیز مطرح شــده که چرا ‪ ۲۰‬سال پس از‬ ‫بازرگان‪ ،‬جریان راســت در ای ران همچنان متفرق است؟ در ابتدای این شماره‪،‬‬ ‫اخبار مهم حوزه علوم انسانی در ای ران و جهان پوشش داده شده و سپس نسبت‬ ‫هنر کاریکاتور و سیاست در یک گزارش تحقیقی به بحث گذاشته شده است‪ .‬در ادامه نیز حمیدرضا جالی ی پور به موضوع‬ ‫سوگواری ب رای مرتضی پاشایی پرداخته و درباره «جامع ه شناسی جوانمرگی» سخن گفته است‪ .‬در پرونده تاریخ سیاسی این‬ ‫شماره مه رنامه‪ ،‬موضوع روابط ای ران و امریکا از ‪ ۲۲‬بهمن ‪ ۵۷‬تا ‪ ۱۳‬ابان ‪ ۵۸‬به بحث گذاشته شده و پس از ان در پرونده ای‬ ‫دیگر‪ ،‬شباهت ها و تفاوت ها خلیفه داعش و رئی س جمهور ترکیه بررسی شــده است؛ قرابت هایی که تحت عنوان کلی‬ ‫خلیفه گرایی اسالمی قابل بحث است‪ .‬در این پرونده برخی صاحبنظ ران از سوءاستفاده اردوغان از داعش سخن گفته اند و‬ ‫اما برخی دیگر تاکید کرده اند که اردوغان‪ ،‬البغدادی نیست‪.‬‬ ‫پیاده شدگان از قطار انقالب در تاری خ نگاری «نسیم بیداری»‬ ‫در استانه فرارسیدن ایام دهه فجر‪ ،‬ماهنامه نسیم بی داری طرح روی جلد خود‬ ‫را به چهره افرادی اختصاص داده اســت که در دهه نخست از قطار انقالب پیاده‬ ‫بزاده و شریعتمداری‪ .‬پرونده‬ ‫شــدند؛ تصاویری از بازرگان و بن ی صدر گرفته تا قط ‬ ‫اصلی این شماره که «رفیقان نیم هراه» نام گرفته به بررسی کارنامه سیاسی همه‬ ‫این چهره های سیاسی مطرح پرداخته و مثال بازرگان را «صلح طلب» و «انقالبی‬ ‫خسته» نامیده و اما درباره بن ی صدر گفته شده که «توهم محبوبیت» داشته است‬ ‫واکاوی اشتباهات تاریخی ایت اهلل شریعتمداری در فاصله گرفتن از انقالب و نیز‬ ‫بزاده به اینکه «بدنام» باشد تا «گمنام»‪ ،‬از دیگر موضوعات به بحث‬ ‫ ترجیح قط ‬ ‫گذاشته شده در این پرونده اســت‪ .‬در پرونده ویژه نسیم بیداری‪ ،‬حبی ب اهلل پیمان‬ ‫«ساربان سرگردان» نامیده شده و سپس سه دهه سابقه سیاسی داریوش فروهر‬ ‫تحت تاثیر سه اشتباهی که نسیم بی داری از وی روایت کرده‪ ،‬بررسی شده است‪ .‬در‬ ‫انتهای این پرونده هم جواد اطاعت‪ ،‬فعال اصالح طلب گفته است که باور عملی به‬ ‫سیاست در ای ران وجود ندارد و این ریشه مشکالت برخی چهره های سیاسی است‪.‬‬ ‫اما پرونده دیگر این شماره نسیم بیداری به نسبت اصالحات و انقالب نظر‬ ‫دارد‪ .‬سعید حجاریان در مقاله ای ذیل این پرونده‪ ،‬با دفاع از اصالحات گفته است که فاشیسم‪ ،‬انتهای منطقی محافظه کاری‬ ‫است‪ .‬او همچنین اضافه کرده که محافظه کاران در تعریف «منافع» ب رای مردم سســت ی هایی داشته اند‪ .‬در این پرونده‬ ‫چهره های مختلف اصالح طلب از عملکرد اصالح طلبان در سه دهه گذشــته از انقالب دفاع کرده و مثال یک دیپلمات‬ ‫اصالح طلب گفته است که منطق اصالح طلبان غرب را وادار به مذاکره با ای ران کرد‪ .‬مرتضی مبلغ‪ ،‬دیگر فعال اصالح طلب‬ ‫هم گفته اصالحات هی چ گاه زمی ن گیر نم ی شود‪ ،‬هرچند سی د یحیی یثربی گفته است ازادی با حرف میسر نخواهد شد‪.‬‬ ‫حکم اراجیف رسانه ا ی‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫روزنامه کیهان در تاریخ ‪ 11‬بهمن ماه مطلبی را به قلم حامد‬ ‫سعادتی منتشر کرد که در ان به مســاله انتشار شایعات توسط‬ ‫رسانه ها م ی پرداخت‪ .‬عنوان این مطلب «اراجیف رسانه ها از نظر‬ ‫قران» بود‪ .‬در این متن با اشاره به نقش و کار کرد رسانه ها در جامعه‬ ‫به طور مشخص به «نقش رسانه ها در ایجاد ب ی ثباتی و شایعات‬ ‫دروغ و خبرهای نادرست» پرداخته شده است‪.‬‬ ‫نویسنده با اشــاره به ایات قران به ویژه ایه ‪ 60‬سوره احزاب‬ ‫«مروجان شــایعات» را به تعبیر قران «مرجفــون» می داند‬ ‫و می نویســد‪« :‬مرجفون با اخبار و شــایعات بی اساس و دروغ‬ ‫موجبات (ارجاف) و تزلزل و اضطراب جامعه می شوند و با اخبار‬ ‫دروغ خویش زلزله در جامعه و نظام سامان یافته ان می افکنند‪ ».‬در این متن سپس به حکم شرعی این افراد پرداخته‬ ‫می شود‪ .‬در بند شش این بخش که مورد اعتراض عده ای نیز واقع شد امده است‪ :‬مهدور الدم بودن مرجفان‪« :‬خداوند‬ ‫در ایه ‪ 61‬سوره احزاب حکم به مهدورالدم بودن مرجفانی می دهد که امنیت جامعه را با اراجیف خبری تهدید می کنند‪.‬‬ ‫واژه «ثقفوا» از «ثقافه» به معنای دست یافتن و چیره شدن دقیق و ماهرانه اســت‪ ،‬بنابراین به علم و فرهنگ‪ ،‬ثقافه‬ ‫گفته می شود‪ .‬خداوند می فرماید که هرگاه به این مرجفان دست یافتید انان را بکشید‪ .‬در حقیقت حکم قضایی مرجفان‬ ‫مهدورالدم بودن است‪ .‬البته بعضی مفسران تمام این سخت گیری ها را در مورد اذیت کننده مومن که در ایات قبل بود‪،‬‬ ‫می دانند‪ ،‬ولی به نظر می رســد این همه تهدید و اعالم مهدور الدم بودن برای کسانی است که قصد اخالل در امنیت‬ ‫جامعه و شکست نظام را دارند‪ ،‬نه مزاحمان ناموس مردم‪».‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫پخش نامه رهبری در اروپا‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪11‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫در حاشیه س ی وسومین دوره جشنواره فیلم فجر‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عک س های خبری به ما م ی رسد‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اســت که گاهی ب ه راحتی از کنار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪13‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیست‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی شان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را میزبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانشان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫انقالب در سال ‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫باگذشت ‪ 36‬سال از انقالب شکوهمند‬ ‫اسالمی ایران در چه جایگاه و نقطه ای‬ ‫قرار داریم؟‬ ‫برای انقالب‬ ‫گفتارها‬ ‫ویژگی های راستین انقالب اسالمی ایران چیست؟‬ ‫سید مصطفی هاشمی طبا‬ ‫سیاستمدار ایرانی‬ ‫انقالب عالوه بر بســیاری چیزها‬ ‫صداقــت‪ ،‬راســتگویی‪ ،‬دوری‬ ‫از مردمفریبــی‪ ،‬صراحــت و‬ ‫حقیقت گویی را الزم دارد و نیاز دارد‬ ‫تا ثروت های خداداد اعم از مردم‪،‬‬ ‫منابع طبیعی را ب ه مثابه شــکر از‬ ‫نعم ت های ارزانی شده پاسداری‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫گفتارها‬ ‫به یاد دارم که شــهید رجایی خطاب به خود و دیگران‬ ‫م ی گفت که «نگویید انقالب ب رای ما چه کرده بلکه بگویید‬ ‫ما ب رای انقالب چه کرده ایم؟»‬ ‫ب هراستی ایا مسئوالن کشور ما در طول سال های پس‬ ‫از انقالب‪ ،‬به انقالب اســامی باور داشته اند و ایا ب رای بارور‬ ‫کردن نهال انقالب کوشیده اند؟‬ ‫قبل از پاسخ به این سوال باید بپرسیم که درک ما از‬ ‫انقالب چیست و انقالب کرده ایم که چه بشود؟ ایا انقالب‬ ‫فقط تغییر افراد صاحب منصب بوده و پس از امدن ادم های‬ ‫جدید به جای قدیم ی ها اهداف حاصل شده است؟‬ ‫اگر این پاســخ ما را ارام م ی کند‪ ،‬حرفی نیست اما از‬ ‫صراحت صحب ت های بنیانگذار جمهوری اسالمی و اعضای‬ ‫شورای انقالب و رهبر فرزانه انقالب اهداف مختلف و واالیی‬ ‫ ترسیم شده که باید به انها توجه نماییم و معیار توفیق در‬ ‫انقالب اسالمی را این اهداف به شمار اوریم‪.‬‬ ‫‪ -1‬رفع استضعاف از جامعه‬ ‫‪ -2‬مبارزه با مستکب ران‬ ‫‪ -3‬برقراری عدالت در جامعه‬ ‫‪ -4‬رفع تبعیض و ناب رابری در جامعه‬ ‫‪ -5‬تساوی همه مردم در مقابل قانون‬ ‫‪ -6‬ایجاد جامعه نمونه در جهان به مثابه مدینه فاضله‬ ‫م ی توانیــم این اهداف را سرسلســله همــه اهداف‬ ‫بشماریم زی را انچه دیگر ممکن است به ذهن متبادر شود در‬ ‫حقیقت زی ر مجموعه های این اهداف هستند و جنب ش های‬ ‫انقالبی که معمــوال در زمان انقالب پرحرکــت‪ ،‬توفنده و‬ ‫خروشان هستند و در راه خود بسیاری از نهال های ضعیف‬ ‫جامعه را در هم م ی کوبند زی را خروج توفنده یک گروه از یک‬ ‫دهانه موجب به زیر پا رفتن برخی ضعی ف تران م ی گردد‪.‬‬ ‫طبعا هر جنبش پس از مدتی به نهاد تبدیل م ی گردد‬ ‫و اینجاست که فردی چون امه سرز‪ ،‬موضوع انقالب دائمی را‬ ‫مطرح م ی کند اما غافل از ان است که انقالب های پ ی درپی‬ ‫معلوم نیســت که در جهت انقالب اصلــی حرکت کنند و‬ ‫مدعیان انقالب های پی در پی و نسل جدید مفهوم درستی از‬ ‫انقالب اصلی داشته باشند‪ .‬قیام بن ی عباس که در زمان خود‬ ‫علیه بن ی امیه یک انقالب بود کامال در جهت عکس انقالب‬ ‫اصلی یعنی بعثت پیامب ر (ص) صورت گرفت‪ .‬در اینجاست‬ ‫که متوجه م ی شویم انقالب در انقالب معنی چندان فاخری‬ ‫به دست نم ی دهد‪ .‬واقعیت ان است که باید تاسیسی که از‬ ‫پس جنبش حاصل م ی شود با ضوابط انقالب سازگار باشد و‬ ‫از ان باید مواظبت کرد‪.‬‬ ‫انقالب بدون داشتن سرزمین مفهوم ندارد‪ .‬انقالب در‬ ‫اســمان اتفاق نم ی افتد‪ ،‬انقالب اسالمی در سرزمین ای ران‬ ‫رخ داد پس باید ای ران وجود داشــته باشد تا انقالب اسالمی‬ ‫پابرجا ماند‪ .‬انقالب نیــاز به مردم دارد‪ ،‬پس مــردم باید با‬ ‫شــادابی حضور یافته و ذهن انها به خاطر انقالب جوشش‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫انقالب‪ ،‬فرهنــگ م ی خواهد پس بــا دروغ و وعده‬ ‫نادرست (به مصداق لم تقولون ما التفعلون) سازگار نم ی گردد‪.‬‬ ‫انقالب قدرت خالقیت و سازندگی م ی خواهد‪ ،‬پس با‬ ‫ضعف عوامل قدرت مانند خالقی ت ها‪ ،‬سازندگ ی ها در برپایی‬ ‫مظاهر قدرت مانند صنعت نم ی تواند دوام اورد‪.‬‬ ‫انقالب عالوه بر بسیاری چیزها صداقت‪ ،‬راستگویی‪،‬‬ ‫دوری از مردمفریبی‪ ،‬صراحــت و حقیقت گویی را الزم دارد‬ ‫و نیاز دارد تا ثروت های خداداد اعــم از مردم‪ ،‬منابع طبیعی‬ ‫را به مثابه شکر از نعمت های ارزانی شده پاسداری نمایند‪.‬‬ ‫در این میان ب هراستی که ســرزمین مان ای ران را حفظ‬ ‫کردیم‪ .‬به راســتی به مردم گفتیم اگر به جبهه نروید صدام‬ ‫و استکبار و صهیونیست پشت او‪ ،‬ای ران را م ی بلعند و مردم‬ ‫چه ایثارگرانه در دفاع مقدس شــرکت کردند و خود را فدای‬ ‫بقای پایــگاه انقالب یعنی ای ران کردند‪ .‬ســرزمین ای ران از‬ ‫گزند بیگانگان حفظ شد و انقالب پایدار ماند‪ .‬اگر سرزمین و‬ ‫خاستگاه انقالب اسالمی به تاراج رفته بود‪ ،‬انقالب اسالمی‬ ‫نیز دفن م ی شد و باید باور داشت که به رغم برخی هسته های‬ ‫انقالبی همسو با انقالب اسالمی در خارج از محدوده مرزهای‬ ‫ای ران‪ ،‬انان سرکوب و نابود م ی شدند‪.‬‬ ‫سرزمین ای ران به واسطه «سیاست دفاع مقدس» حفظ‬ ‫گردیده و ب ی تردید اگر سیاست دفاع مقدس نبود‪ ،‬در جنگ‬ ‫شکست م ی خوردیم‪ .‬سیاســت دفاع مقدس یعنی راست‬ ‫گفتن به مردم‪ ،‬ارائه شــهادت طلبی به مردم‪ ،‬بیان ضرورت‬ ‫ایثار و فداکاری به مردم و اعالم انکه اگر این فداکاری صورت‬ ‫نگیرد‪ ،‬همه سرزمین و مال و ناموس مردم دستخوش تاراج‬ ‫بیگانه م ی گردد‪.‬‬ ‫اما ایا در اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و ســایر مواردی که حضور‬ ‫کرده ایم؟‬ ‫درست ان به مثابه تداوم انقالب است‪ ،‬چنین ‬ ‫در اینجا اگر بخواهیم به همه موارد اشــاره کنیم یک‬ ‫راه ناهموار و طوالنی را باید بگذرانیم اما به طور مصداقی به‬ ‫اولین موضوع یعنی نجات مستضعفان م ی پردازیم‪.‬‬ ‫واضح است که تعریف این قشــر جامعه و نیز نگاه و‬ ‫نگرش به این واژه بسیار متفاوت و متعدد است و بسیاری به‬ ‫درستی فقدان و کمبود فرهنگ در افراد را نشانه استضعاف‬ ‫م ی دانند‪ .‬اما در اینجا م ی خواهیم ســاده تر به موضوع نگاه‬ ‫کنیم‪ .‬نگاه ساده یعنی نگاه زیســتی به افراد در جامعه که‬ ‫البته مراتبی دارد‪.‬‬ ‫ب ی تردید در جامعه معلوالن‪ ،‬بیمــاران‪ ،‬یتیمان‪ ،‬زنان‬ ‫ ب ی سرپرست و شاید برخی قشرهای مشابه در اولویت قرار‬ ‫دارند‪ .‬ببینیم ب رای رفع استضعاف انان چه کرده ایم‪.‬‬ ‫کمیته امداد امام(ره) که به درستی تشکیل شد در حالی‬ ‫که اقدامات مناسبی را انجام داده و شناسایی ضعیفان جامعه‬ ‫را پیگیری م ی کند نم ی تواند پاسخگوی شناسای ی شدگان‬ ‫باشد و ســازمان بهزیســتی که به نوعی وظیفه حمایت از‬ ‫معلوالن و بیماران را دارد در ادامه خدمت درمانده است‪ .‬امروز‬ ‫اگر مددجویی صدها سد اداری را بشکند و در زمره مدد جویان‬ ‫قرار گیرد‪ ،‬جز ماهانه چهل هزار تومان از سازمان بهزیستی‪،‬‬ ‫چه کمک دیگری م ی گیرد؟ طفل فلج‪ ،‬طفل بیمار‪ ،‬مرد یا زن‬ ‫بدون امکان به کار‪ ،‬زنان فرزند دار بدون شــوهر و بدون کار‬ ‫چه کمکی م ی تواند دریافت کند و کار به جایی رســیده که‬ ‫سازمان بهزیستی اصوال مدد جو نم ی پذیرد‪ .‬بسیاری از افراد‬ ‫مبتال به بیماری های مزمن از شدت فشــار مالی به مرگ‬ ‫زودرس دچار م ی شوند و این در حالی است که ما به همه اعم‬ ‫از غنی‪ ،‬فقیر‪ ،‬سالم‪ ،‬خارج رفته ماهانه ‪ 45‬هزار تومان یارانه‬ ‫م ی دهیم‪ .‬ادم های سالم و توانمند به کار چه نیازی به یارانه‬ ‫دارند؟ امروز یک کارگر ساده افغانی بدون کارت اقامت روزانه‬ ‫‪ 45‬هزار تومان دستمزد م ی گیرد‪ .‬پس وقتی سطح دستمزد‬ ‫چنین است چرا ساالنه ‪ 48‬هزار میلیارد تومان یارانه به همه‬ ‫م ی دهیم و به فرد افلیج‪ ،‬بیمار و ب ی سرپرست که هیچ امکانی‬ ‫ب رای کار و درامد ندارد ماهانه چهل هزار تومان م ی دهیم؟ به‬ ‫جای انکه مردم را با واقعیت روبه رو کنیم و به انان بگوییم‬ ‫م ی خواهیم به مستضعفان جامعه کمک کنیم و امتیاز جدید‬ ‫به انان که سالمتی بدن دارند و قادر به کار هستند نم ی دهیم‪،‬‬ ‫به همه یکسان یک رقم ثابت را م ی دهیم و تساوی را عدالت‬ ‫م ی دانیم‪ ،‬در حالی کــه همواره علیه سوسیالیســت ها و‬ ‫کمونیس ت ها گفته ایم تساوی عدالت نیست‪ .‬باید فروتنانه‬ ‫از دولت و مجلس پیشاپیش عذرخواهی کنم که بگویم این‬ ‫سیاســت ها اگر به خاطر رای اینده است خیانت است و اگر‬ ‫بدون اطالع تصمیم گیری م ی شود باعث تاسف است و دولت‬ ‫فعلی همان سیاست پوپولیستی که در دولت نهم و دهم در‬ ‫پیش داشت به عملکرد خود تسری م ی دهد‪.‬‬ ‫اگر معتقدیم سیاست دفاع مقدس سیاست درست و‬ ‫حساب شده و باعث نجات انقالب و ملک و ملت شده است‪،‬‬ ‫چرا ان سیاست را در بقیه پدیده های اجتماعی جاری و ساری‬ ‫نسازیم؟ مگر جز این است که سر خویش را ب رای چند گاهی‬ ‫نگه داشــتن‪ ،‬عامل چنین عملکردهــای محافظه کارانه‪،‬‬ ‫خالف مفهوم انقالب و منافع مســتضعفان واقعی اجتماع‬ ‫است و البته انان که اندکی به خداوند و روز جزا اعتقاد داشته‬ ‫باشند از ادامه این امر و عقب نگه داشتن مستضعفان ه راس‬ ‫دائم دارند‪.‬‬ ‫به یاد گفته حاج مال هادی سبزواری در جمع مستمعین‬ ‫افتادم که به مردم خطاب کرد و گفت همه پیامب ران مردم را‬ ‫به توحید دعوت کرده اند و من امشب م ی خواهم شما را به‬ ‫شــرک دعوت نمایم! اندکی هم در کارهای خود‪ ،‬خداوند را‬ ‫شریک سازید‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پیام روح بخش انقالب اسالمی‬ ‫قلمرو فرهنگی نهضت اسالمی ایران‬ ‫دکتر سیدمصطفی ابطحی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫در برهه ای که اجماع علمی متفکرین اجتماعی‪ ،‬اغاز‬ ‫دوره گذار از موج دوم تمدنی به «عصر اطالعات» را در جهان‬ ‫توسع ه یافته و گسترش «مناســبات عقالنی» را در جهان‬ ‫در حال توســعه نوید م ی داد و پایان «عصــر ایدئولوژی»‬ ‫در «دهکده جهانی» به عنوان رویکــرد جدید جهان اعالم‬ ‫م ی شد‪ ،‬به ناگاه در جغ رافیایی از این کره خاکی‪ ،‬به دنبال یک‬ ‫سلسله تحوالت سیاسی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی‪ ،‬انقالبی به‬ ‫وقوع پیوست که نه تنها ریشه در اعتقادات دینی داشت‪ ،‬بلکه‬ ‫محرک و هدف خود را در «دین» جست جو م ی کرد‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی ای ران که به قول خانم تدا اسکاچپل‪،‬‬ ‫تمام ضوابط یک انقالب بزرگ را داراســت موجب شد که‬ ‫دین در مــدار توجه افکار عمومی بی ن المللــی قرار گیرد و‬ ‫نخبگان عالم کوشــش های علم ی جدیدی ب رای شناخت‬ ‫مذهب و ارزیابی مجدد ابعاد مختلف سیاســی و اجتماعی‬ ‫دین مصروف نمایند‪ ،‬به طوری که انتونی گیدنز در درسنامه‬ ‫رســمی جامع ه شناســی خود فصلی به انقالب اسالمی‬ ‫اختصاص داد و در اغاز بحث یاداور شد که «در جامع ه شناسی‬ ‫گذشته‪ ،‬مارکس‪ ،‬دورکهایم و ماکس وبر ادعا م ی کردند که‬ ‫در دنیای معاصر دین به طور فزاینده ای به حاشیه م ی رود و‬ ‫سکوالریزاســیون یک فرایند اجتناب ناپذیر است‪ ».‬از میان‬ ‫این سه جامع ه شناس‪ ،‬محتمال تنها وبر به امکان ایفای نقش‬ ‫اسالم به عنوان عامل دگرگون ی های مهم توجه داشت و این‬ ‫دقیقا پی ش بینی همان رخدادی است که در اواخر دهه ‪ 70‬و‬ ‫در سال های وقوع انقالب اسالمی در ای ران به وقوع پیوست‪.‬‬ ‫ماروین زونیس‪ ،‬رئیس انستیتو خاور نزدیک در دانشگاه‬ ‫شــیکاکو نیز در خصوص انقالب به نکته بســیار مهم و‬ ‫شنیدنی تاکید کرده و م ی گوید‪« :‬پیام انقالب اسالمی ای ران‬ ‫به نظر من قوی ترین و نافذترین جهان بینی سیاسی است‬ ‫که ما در قرن بیستم از انقالب روســیه به این طرف با ان‬ ‫مواجه گشته ایم و اگر انقالب روسیه را دنباله حوادث قرن ‪19‬‬ ‫و متعلق به ان قرن بدانیم م ی توانیم ادعا کنیم که در قرن ما‪،‬‬ ‫یک انقالب اتفاق افتاده است و ان هم همین انقالب اسالمی‬ ‫ای ران است‪ .‬این پیام ُپ رقدرت‪ ،‬زمان طوالنی با ما خواهد بود و‬ ‫فرقی نم ی کند اگر ایت اهلل خمینی هم در قید حیات نباشد‪».‬‬ ‫بناب ر این پیــروزی انقالب اســامی ای رانی در بهمن‬ ‫ســال ‪ ،1357‬به عنوان یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ‬ ‫سیاســی معاصر‪ ،‬محل بحث و گفت وگوی اندیشمندان و‬ ‫صاحب نظ ران ای رانی و خارجی و تقابل تئوری های مختلف‬ ‫سیاسی و جامع ه شــناختی ب رای تبیین دقیق و همه جانبه‬ ‫ان است‪.‬‬ ‫امروزه بازاندیشی در مبانی و علل انقالب اسالمی ای ران‪،‬‬ ‫همراه با تفکر در ماهیت‪ ،‬نتایج و دستاوردهای ان ضرورتی‬ ‫اجتناب ناپذیر است‪ .‬چراکه از طریق این بازاندیشی است که‬ ‫م ی توان نسل جوان کشور را با واقعی ت های تاریخ معاصر‪،‬‬ ‫اشنا کرد و چشم های انان را بر انچه بر این ملت و تاریخ ان‬ ‫گذاشته است‪ ،‬گشود‪.‬‬ ‫نگارنده معتقد است انقالب اسالمی ای ران نشات گرفته‬ ‫از یک سلسله عوامل ریشه دار فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و‬ ‫اقتصادی بود که نه فقط در بستر تحوالت تاریخی این کشور‬ ‫بلکه در تاریخ بلند تشیع قابل تحلیل است‪.‬‬ ‫در حالی که ساختارهای فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‬ ‫و اقتصادی ای ران قبل از انقالب زمینه ساز بروز یک جامعه‬ ‫دوقطبی مستعد انقالب بود اما این امام خمینی(ره) بود که‬ ‫در قالب انقالب اسالمی نسبت نوینی از معنویت و سیاست‬ ‫را باز تعریف کند که با گذشــت ربع قــرن از عینی ت یافتن‬ ‫جلوه هایی از ان نگاه های پرسشگرانه بسیاری را از گوشه و‬ ‫کنار جهان‪ ،‬به سوی خود جلب کرده است‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬مشکالت اقتصادی و نارضایت ی های اجتماعی‪،‬‬ ‫هیچ یک پیدایش بحران و انقالب اواخر دهه پنجاه را توجیه‬ ‫نم ی کنند‪ .‬انقالب هنگامــی روی داد که گروه های ناراضی‬ ‫کنش انقالبی خود را در چارچوب گفتمان دینی شکل دادند‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬تشریح فرایندهای تاریخ ی ای که به رشد گفتمان‬ ‫دینی به عنوان ایدئولوژی غالب جبهه مخالف و انقالبیون‬ ‫انجامیده اســت‪ ،‬جنبه مهم ی از تشــریح عوامل انقالب‬ ‫اسالمی است‪.‬‬ ‫در شرایطی که اندیشه های سه گانه تجدد‪ ،‬مارکسیسم‬ ‫و ناسیونالیسم با بن بس ت ها و تنگناهای نظری و نیز عدم‬ ‫توفیق در عملکرد مواجه بودند‪ ،‬اسالم در شکل جدید خود‬ ‫که مدعی راه حل های بدیع و اصیل بود‪ ،‬قدم به عرصه رقابت‬ ‫با اندیشه های وارداتی گذاشت و در نهایت توانست به عنوان‬ ‫پیروز این میدان‪ ،‬انقالب اسالمی ای ران را شکل دهد‪ .‬انقالبی‬ ‫که اکثر تحلیلگران‪ ،‬به وجهه ایدئولوژیک ان معترف بوده و‬ ‫نقش بنیادین اموزه های اعتقادی و دینــی را در تحقق ان‬ ‫غیرقابل انکار م ی دانند‪.‬‬ ‫ظرف مدت یک قرن اخیــر‪ ،‬کمتر حرکت اصالحی و‬ ‫جنبش اجتماعی را م ی توان سراغ گرفت که به گونه انقالب‬ ‫اسالمی با مذهب عجین شــده باشد‪ .‬البته در نهضت های‬ ‫پیشین از قبیل مشــروطیت و مل ی شــدن صنعت نفت‪،‬‬ ‫مسلمانان حضور فعاالنه داشته و بسیاری از شخصی ت های‬ ‫کلیدی این جنب ش ها را اساســا روحانیون و اسالم تشکیل‬ ‫م ی داده اند‪ .‬اما هی چ کــدام از این حرکت ها‪ ،‬بــه نام دین و‬ ‫به خاطر اســام صورت نگرفته اســت‪ ،‬در حالی که یکی‬ ‫از بارزترین شــاخصه های انقالب اســامی را دین باوری‬ ‫و ارمان خواهــی ملت ایــران م ی توان نام نهــاد‪ .‬به تعبیر‬ ‫بهتر در روزگار ما‪ ،‬انقالب اســامی تنها رویداد فرهنگی و‬ ‫اجتماعی است که پس از رنسانس در خارج از قلمرو فرهنگ‬ ‫اومانیستی غرب روی داده و طبیعی است که پیام روح بخش‬ ‫انقالب اسالمی نیز در همین نکته نهفته است‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫عاملفرهنگیانقالباسالمی‬ ‫برای تحریم های اقتصادی مذاکره می کنیم‬ ‫و برای رخنه های فرهنگی‪ ،‬نه‬ ‫احسان رستگار‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫رهبر انقــاب در دیدار با اعضــای مجلس خبرگان‬ ‫رهبری‪ ،‬اسفند ‪:۱۳۹۲‬‬ ‫«یک مساله هم مساله فرهنگ است؛ که اقایان هم‬ ‫حاال معلوم شــد که نگرانی دارید‪ ،‬بنده هم نگرانم‪ .‬مساله‬ ‫فرهنگ‪ ،‬مساله مهمی است‪ .‬اســاس این ایستادگی‪ ،‬این‬ ‫حرکت و در نهایت ان شــاءاهلل پیروزی‪ ،‬بر حفظ فرهنگ‬ ‫اسالمی و انقالبی اســت و تقویت جناح فرهنگی مومن‪،‬‬ ‫تقویت این نهال هایی که روییده است در عرصه فرهنگ؛‬ ‫بحمداهلل جوان های مومن خوبی داریم در عرصه فرهنگ و‬ ‫هنر؛ فعالیت کردند‪ ،‬کار کردند؛ حاال بعضی جوانند‪ ،‬بعضی‬ ‫دوره جوانی را هم گذرانده اند؛ ما عامل فرهنگی کم نداریم‪.‬‬ ‫ما حتما در مساله فرهنگ [باید توجه کنیم]‪ ،‬دولت محترم‬ ‫هم باید توجه کنــد‪ ،‬دیگران هم توجه کننــد‪ .‬بنده هم در‬ ‫این نگرانی با شما سهیم هســتم و امیدوارم که مسئوالن‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫نکته قابل تاسف این است که فرهنگ‪،‬‬ ‫حتی بین مدیــران اصطالحا انقالبی‪،‬‬ ‫حتی در طیف ها و جریان هایی که خود‬ ‫را مذهبی می دانند‪ ،‬همیشه مهم ترین‬ ‫عامل و هدف نبوده است‬ ‫گفتارها‬ ‫یک ماه و نیم دیگر‪ ،‬سال ‪ ۱۳۹۳‬هم به پایان می رسد‪.‬‬ ‫سال فرهنگ هم تمام می شود‪ .‬سال «اقتصاد و فرهنگ‪ ،‬با‬ ‫عزم ملی و مدیریت جهادی» فتح بابی بود تا مهر بطالن‬ ‫بزند بر استدالل های مارکسیستی های وطنی و نیز مدیران‬ ‫فرهنگی شبه روشنفکر و لیبرالیست‪.‬‬ ‫اکنون که دهه فجر است‪ ،‬شــاید توقع برخی بر این‬ ‫باشــد که قلم نگارنده‪ ،‬درباره دهه فجــر و اتفاقاتی که در‬ ‫بهمن ‪ ۱۳۵۷‬رخ داده یا مثال دستاوردهای انقالب اسالمی‬ ‫از ان بهمن تا این بهمن‪ ،‬ســیاهه کند‪ ،‬اما اینها همه تکرار‬ ‫مکررات است و اگرچه به جای خویش نیکوست و شنیدنی‪،‬‬ ‫ولی دغدغه نویسنده‪ ،‬در این مجال اندک‪ ،‬طرح یک مساله‬ ‫و یک نقطه کور و مغفول است؛ رخنه های فرهنگی!‬ ‫این مطلب شاید بیشتر بازخوانی سخنان استوانه های‬ ‫انقالب باشد در باب فرهنگ تا یک یادداشت‪ ،‬ولی گاهی‬ ‫الزم است تا نویسنده کمتر بنویسد و بیشتر به محتوا جهت‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫‪ -۱‬تاملی می کنیم به سخنان امام خمینی (ره)‪ ،‬استاد‬ ‫شهید ایت اهلل مطهری و رهبر انقالب (حفظه اهلل) در باب‬ ‫فرهنگ‪.‬‬ ‫امام خمینی (ره)‪« :‬فرهنگ مبدا همه خوشبختی ها‬ ‫و بدبختی هاى ملت اســت‪ .‬اگر فرهنگ ناصالح شد‪ ،‬این‬ ‫جوان هایى که تربیت مى شوند به این تربیت هاى فرهنگ‬ ‫ناصالح‪ ،‬اینها در اتیه فساد ایجاد مى کنند‪».‬‬ ‫«ما کی با تجدد مخالفت کرده ایم؟ ســینما یکی از‬ ‫مظاهر تمدن اســت که باید در خدمت مردم و تربیت انها‬ ‫باشد‪ .‬ما با فساد مخالفیم نه با سینما‪».‬‬ ‫اســتاد شــهید ایت اهلل مطهری‪« :‬حکمــای قدیم‬ ‫اصطالحی دارند به نام «استســباع»‪ .‬در بعضی حیوانات‬ ‫مانند خرگوش این گونه است که وقتی با حیوان درنده ای‬ ‫که او را شــکار می کند ‪ -‬مثال با شیر ‪ -‬روبه رو می شود اگر‬ ‫مستسبع می شود‬ ‫شیر چشم در چشمش بیندازد این حیوان‬ ‫َ‬ ‫یعنی همه چیز خود را‪ ،‬اراده و فکر خود را از دست می دهد؛‬ ‫فکر فرار کردن‪ ،‬فکر اینکه این خورنده من است و اگر من به‬ ‫طرف او نزدیک شوم مرا می بلعد به کلی از ذهن این حیوان‬ ‫بیرون می رود؛ ســر جای خودش می ایستد‪ ،‬بلکه خودش‬ ‫به طرف او می اید‪ .‬قدرت فرار کردن از او ســلب و به زمین‬ ‫میخکوب می شود‪ .‬این را می گویند خودباختگی‪ ،‬از دست‬ ‫دادن خود‪ ،‬از دســت دادن روحیه و از دست دادن اعتماد و‬ ‫ایمان به خود‪».‬‬ ‫فرهنگی توجه داشــته باشــند که چه می کنند‪ .‬با مسائل‬ ‫فرهنگی شوخی نمی شــود کرد‪ ،‬بی مالحظگی نمی شود‬ ‫کرد؛ اگر یک رخنه فرهنگی به وجود امد‪ ،‬مثل رخنه های‬ ‫اقتصادی نیست که بشود [ان را] جمع کرد‪ ،‬پول جمع کرد‬ ‫یا سبد کاال داد یا یارانه نقدی داد؛ اینجوری نیست‪ ،‬به این‬ ‫اســانی دیگر قابل ترمیم نخواهد بود‪ ،‬مشــکالت زیادی‬ ‫دارد‪».‬‬ ‫با توجه به فرازهای فوق از بیانــات امام خمینی (ره)‪،‬‬ ‫شــهید مطهری و رهبری‪ ،‬به این نتیجه می توان رسید که‬ ‫بدون شــک فرهنگ‪ ،‬مهم ترین دغدغه این استوانه های‬ ‫انقالب و نظام بوده است‪.‬‬ ‫نکته قابل تاسف این اســت که فرهنگ‪ ،‬حتی بین‬ ‫مدیران اصطالحا انقالبی‪ ،‬حتی در طیف ها و جریان هایی‬ ‫که خود را مذهبــی می دانند‪ ،‬همیشــه مهم ترین عامل و‬ ‫هدف نبوده است‪ .‬پیش از اینکه رهبر انقالب در فروردین‬ ‫امســال‪ ،‬نام فرهنگ را بر ان برگزیننــد و صریحا اعالم‬ ‫کنند که فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر اســت‪ ،‬بسیاری از‬ ‫طیف های شبه مارکسیست که معموال انها را عدالتخواه و‬ ‫انقالبی می شناسیم‪ ،‬صریحا اعالم می کردند که اقتصاد از‬ ‫همه چیز مهم تر است و در حکومت علوی‪ ،‬اقتصاد اساس‬ ‫بوده و در مکتب امیر المومنین علی (ع)‪ ،‬فقر یعنی ان عاملی‬ ‫که اگر وارد خانه ای شــود‪ ،‬باعث می شود ایمان از در دیگر‬ ‫خانه خارج شود‪ .‬حال انکه چه بسیار فقرایی که مومن ترین‬ ‫ث طوری تعبیر می شود‬ ‫روزگارشان بوده اند و گویی این حدی ‬ ‫که اگر پول باشد‪ ،‬ایمان هم هست و اگر نباشد خیر‪ .‬ایمان‬ ‫قابل اندازه گیری با کمیت های فیزیکی و اماری نیســت‪،‬‬ ‫اما مولفه هایی مثل امار ازدواج جوانــان ایا در محله های‬ ‫ثروتمندان پر رونق تر است یا در میان محله های غیر مرفه؟‬ ‫پس نه پول عامل ایمان داشتن می شود و نه بی پولی‬ ‫عامل بی ایمانــی‪ ،‬بلکه فقــر فرهنگی اســت که باعث‬ ‫ بی ایمانی می شود چه در غنا و چه در بی پولی‪ .‬ان حدیث امام‬ ‫علی (ع) هم بیشتر از این باب قابل تفسیر است که حکام و‬ ‫مسئوالن حکومت اسالمی باید هوشیار باشند که مبادا فقر‬ ‫(چه فرهنگی‪ ،‬چه اقتصادی و چه علمی) همه گیر شــود و‬ ‫چاره ای برای فقرزدایی (در همه زمینه ها) اندیشیده نشود‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪ -۲‬تاســف برانگیز اســت که دغدغه تمام مسئوالن‬ ‫اجرایی حتی در ســال فرهنگ‪ ،‬فقط این بود که مذاکرات‬ ‫چطور پیش می رود و ایا توانسته ایم ‪ 5+1‬را قانع کنیم و با انها‬ ‫به توافق هایی گسترده تر برسیم یا خیر‪.‬‬ ‫انگار نه انگار که سال فرهنگ‪ ،‬یک نماد و اسم صرف‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه یک نشانه اســت که ره گم نشود و دولت که‬ ‫بیشترین منابع اجرایی و بودجه کشــور را در اختیار دارد‪ ،‬به‬ ‫فکر چاره ای برای رفع رخنه های فرهنگی بیفتد‪.‬‬ ‫سوال این است که ایا امسال‪ ،‬حتی در قالب رفتارهای‬ ‫نمادین و نمایش گونه مانند همایش ها (اگرچه همایش دردی‬ ‫را از جامعه دوا نمی کند) دولت در زمینه فرهنگ فعال تر بود‬ ‫یا در زمینه همایش های بین المللی؟ اثبات شــئ نفی ما ادا‬ ‫نمی کند ولی مساله این است که چرا هیچ گاه دولتمردان ما‬ ‫در هیچ دولتی‪ ،‬به فرهنگ به اندازه موضوعات کمی‪ ،‬توجه‬ ‫نمی کنند؟ همایش را از این باب طرح کردم که مشــخص‬ ‫شود حتی به عنوان یک عمل متظاهرانه و صرفا نمایشی هم‬ ‫فرهنگ یک طفل یتیم و طفیلی است برای اکثر قریب به‬ ‫اتفاق مسئوالن و دولت های ما‪.‬‬ ‫‪ -۳‬دولت فعلی‪ ،‬دولتی است که در عرصه فرهنگ هم‬ ‫بنا را بر مذاکره و دیپلماسی گذاشته است‪ ،‬حال انکه فرهنگ‬ ‫نه عرصه مالحظه دشمنان است و نه بهانه تحریم وجود دارد؛‬ ‫هیچ مسئولی نمی تواند بگوید ما در زمینه فرهنگ‪ ،‬محکم‬ ‫و در راستای بسط اندیشه انقالب اسالمی و سبک زندگی‬ ‫اســامی ایرانی حرکت نکردیم تا مبادا دشمن ما را بیشتر‬ ‫تحریم نکند که اگر چنین گوید‪ ،‬باید به عقلش شک کرد‪.‬‬ ‫دشمن با هالیوود بیشتر بر زندگی ایرانیان مسلط شده‬ ‫یا با تحریم ها؟ این ســوال از فرط وضوح پاسخش‪ ،‬کمی‬ ‫طرحش مضحک است‪ ،‬ولی مضحک تر از طرح این سوال‬ ‫این است که بسیاری مسئوالن ما خودشان بهتر از هر کسی‬ ‫می دانند که فرهنگ از هر عاملی در دنیای امروز‪ ،‬اثرگذارتر‬ ‫و برگ برنده نافذتری اســت‪ ،‬اما امان از سبد رای که باعث‬ ‫می شود دولتمردان هرگز به فرهنگ نزدیک نشوند مبادا که‬ ‫برخی بدشان بیاید و رایشان ریزش کند‪ ،‬فارغ از اینکه حتی با‬ ‫همان نگاه منفعت طلبانه و فرصت طلبانه هم اگر نگاه کنیم‪ ،‬‬ ‫به ازای ریزش رای‪ ،‬رشد رای نیز می تواند وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫اگر برخی از مردم ما شل دین هستند‪ ،‬بسیاری هم علقه های‬ ‫شدید و عمیق مذهبی دارند‪ .‬حتی سیاستمداران ما حساب‬ ‫و کتاب ماکیاولیستی شان هم شجاعانه نیست و این جای‬ ‫بسی تاسف دارد‪.‬‬ ‫‪ -۴‬اینکه در دهه فجر بیــش از اینکه به انقالب فکر‬ ‫انگار نه انگار که سال فرهنگ‪ ،‬یک‬ ‫نماد و اســم صرف نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫یک نشانه است که ره گم نشود و‬ ‫دولت که بیشترین منابع اجرایی‬ ‫و بودجه کشور را در اختیار دارد‪ ،‬به‬ ‫فکر چاره ای برای رفع رخنه های‬ ‫فرهنگی بیفتد‪.‬‬ ‫کنیم‪ ،‬به جشــنواره بین المللی فیلم فجــر فکر می کنیم‪،‬‬ ‫هم میمون اســت و هم یک تهدید؛ مبارک اســت چون‬ ‫نشان دهنده اهمیت و جایگاه رفیع فرهنگ در جامعه ماست‪،‬‬ ‫اما نگران کننده است نه از باب تقارن ‪ -‬که سراسر فرصت‬ ‫است ‪ -‬بلکه از حیث محتوای جشنواره ها‪ .‬هر سال این نکات‬ ‫گفته می شود و هر سال هم مجددا با کیفیت بیشتر تکرار‪ .‬یک‬ ‫فیلم می خواهد به فاجعه حلبچه بپردازد و به جای ان‪ ،‬یک‬ ‫عشق مثلثی در دفاع مقدس (!) را به مساله اصلی بدل می کند‪.‬‬ ‫ان یکی فیلم به این می پردازد که باز هم مثل همیشه یک‬ ‫زن متاهل دارد کار ناشایست می کند و خیانت در جامعه ما با‬ ‫محوریت اقازادگان در حال وقوع است! دیگری دغدغه اش‬ ‫این شــده که در فیلمش به کودکان موسیقی و اواز بیاموزد‬ ‫و یک مرد مسلمان عاشق زنی ارمنی شود و دخترش از این‬ ‫عشق پدر در غربت بمیرد یا یک عاشق و معشوق در رشت‬ ‫با هم فرانســوی بگویند و خالصه اینها می شود محتوای‬ ‫یک چهارم از جشنواره فیلم فجر ســی و سوم (که تا کنون‬ ‫نگارنده دیده)‪ .‬مشکل از حقیر نیســت؛ جشنواره به همین‬ ‫اندازه شلخته و گیج است‪.‬‬ ‫حسن ختام‬ ‫رهبر انقالب در سخنرانی اول فروردین امسال در حرم‬ ‫مطهر رضوی (ع)‪ ،‬نکاتی را تفصیال فرمودند که ان قدر واضح‬ ‫و دقیق است که جایی برای بحث و ان قلت باقی نمی گذارد‬ ‫و نیت و منظور ایشان از این نامگذاری را مشخص می کند‪:‬‬ ‫«بخش دوم حرف من‪ ،‬درباره فرهنگ اســت‪ .‬من در‬ ‫یک جمله عرض بکنم‪ :‬عزیزان من! فرهنگ از اقتصاد هم‬ ‫مهم تر است‪ .‬چرا؟ چون فرهنگ‪ ،‬به معنای هوایی است که‬ ‫ما تنفس می کنیم؛ شــما ناچار هــوا را تنفس می کنید‪ ،‬چه‬ ‫بخواهید‪ ،‬چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشــد‪ ،‬اثاری دارد‬ ‫در بدن شــما؛ اگر این هوا کثیف باشــد‪ ،‬اثار دیگری دارد‪.‬‬ ‫فرهنگ یک کشور مثل هوا است؛ اگر درست باشد‪ ،‬اثاری‬ ‫دارد‪ .‬االن درباره تولید داخلی حرف می زدیم؛ اگر بخواهیم‬ ‫مصرف تولیدات داخلی به معنــای واقعی کلمه تحقق پیدا‬ ‫کند‪ ،‬باید فرهنگ [مصــرف] تولید داخلی در ذهن مردم جا‬ ‫بیفتد؛ اگر بخواهیم مردم اســراف نکنند‪ ،‬بایستی این باور‬ ‫مردم بشــود؛ این یعنی فرهنگ‪ .‬فرهنــگ یعنی باورهای‬ ‫مردم‪ ،‬ایمان مــردم‪ ،‬عادات مــردم‪ ،‬ان چیزهایی که مردم‬ ‫در زندگی روزمره با ان سر و کار دائمی دارند و الهام بخش‬ ‫مردم در حرکات و اعمال انها است؛ فرهنگ این است؛ این‬ ‫پس خیلی اهمیت دارد‪ .‬مثال در حوزه اجتماعی‪ ،‬قانون گرایی‬ ‫ـ که مردم به قانون احترام بگذارند ـ یک فرهنگ اســت؛‬ ‫تعاون اجتماعی یک فرهنگ است؛ تشکیل خانواده و ازدواج‬ ‫یک فرهنگ اســت؛ تعداد فرزندان یک فرهنگ است؛ اگر‬ ‫در این چیزها بینش مردم و جهت گیری مردم جهت گیری‬ ‫درســتی باشــد‪ ،‬زندگی در جامعه جوری خواهد شد؛ اگر‬ ‫خدای ناکرده جهت گیری غلط باشــد‪ ،‬زندگی جور دیگری‬ ‫خواهد شد؛ خدای ناکرده به همان بالیی مبتال خواهیم شد‬ ‫که امروز کشورهایی که خانواده را و بنیان خانواده را ویران‬ ‫کردند و شهوات را به راه انداختند ـ َوا َتبِع ُوا الشَ َهواتِ َف َس َ‬ ‫وف‬ ‫َون غَیا (‪ )۱‬ـ به ان سرنوشت دچار شدند‪ .‬بنابراین تمرکز‬ ‫یلق َ‬ ‫دشمنان روی فرهنگ بیشــتر از همه جاست‪ .‬چرا؟ به خاطر‬ ‫همین تاثیر زیادی که فرهنــگ دارد‪ .‬هدف و اماج تحرک‬ ‫دشــمنان در زمینه فرهنگ‪ ،‬عبارت اســت از ایمان مردم‬ ‫و باورهای مردم‪ .‬مســئوالن فرهنگی‪ ،‬بایــد مراقب رخنه‬ ‫فرهنگی باشند؛ رخنه های فرهنگی بسیار خطرناک است؛‬ ‫باید حساس باشند‪ ،‬باید هشیار باشند‪ .‬نمی خواهیم بگوییم‬ ‫همه اسیب های فرهنگی کار بیگانگان است؛ نه‪ ،‬خود ما هم‬ ‫مقصریم؛ مسئوالن مختلف‪ ،‬مسئوالن فرهنگی‪ ،‬مسئوالن‬ ‫غیر فرهنگی‪ ،‬کم کاری ها‪ ،‬غلط کاری ها‪ ،‬اینها تاثیر داشته؛ ما‬ ‫همه را به گردن دشمن نمی اندازیم؛ اما حضور دشمن را هم‬ ‫در زمینه مسائل فرهنگی نمی توانیم فراموش کنیم‪ .‬امروز و از‬ ‫شو توان‬ ‫روزهای اول انقالب‪ ،‬دستگاه های تبلیغات‪ ،‬همه تو ‬ ‫خود را گذاشته اند برای اینکه مردم را نسبت به پایه های این‬ ‫انقالب بی اعتقاد کنند‪ .‬این کار فرهنگی است؟ ایمان مردم‬ ‫را مورد تهاجم قرار دادند‪ ،‬باورهای قلبی مردم را مورد تهاجم‬ ‫قرار می دهند؛ این را نمی شود انسان ندیده بگیرد‪.‬‬ ‫یک سوالی اینجا ممکن است مطرح بشود که بگویند‪:‬‬ ‫خب شما می گویید مسئوالن کشــور حساس باشند‪ ،‬چقدر‬ ‫حساس باشند؟ ایا این با ازادی ـ که از شعارهای انقالب است‬ ‫و جزو پایه های جمهوری اسالمی اســت ـ منافاتی ندارد؟‬ ‫جواب این است که نخیر‪ ،‬با ازادی هیچ منافاتی ندارد؛ ازادی‬ ‫غیر از ولنگاری است؛ ازادی غیر از رهاسازی همه ضابطه ها‬ ‫است‪ .‬ازادی ـ که نعمت بزرگ الهی است ـ خودش دارای‬ ‫ضابطه است؛ بدون ضابطه‪ ،‬ازادی معنی ندارد‪ .‬اگر کسانی‬ ‫هستند در کشور که برای تیشه به ریشه ایمان جوانان زدن‬ ‫دارند تالش می کنند‪ ،‬نمی شــود این را تماشا کرد به عنوان‬ ‫اینکه این ازادی است‪ .‬همچنان که اگر هروئین و بقیه مواد‬ ‫مسموم کننده بدن و بدبخت کننده خانواده ها را کسی بخواهد‬ ‫بین این و ان توزیع کند‪ ،‬نمی شود بی تفاوت نشست‪ .‬اینکه‬ ‫ببینیم کسانی با استفاده از هنر‪ ،‬با استفاده از بیان‪ ،‬با استفاده‬ ‫از ابزارهای گوناگون‪ ،‬با اســتفاده از پول‪ ،‬راه مردم را بزنند‪،‬‬ ‫ایمان مردم را مورد تهاجم قرار بدهند‪ ،‬در فرهنگ اسالمی‬ ‫و انقالبی مردم رخنه ایجاد کنند‪ ،‬ما بنشینیم تماشا کنیم و‬ ‫بگوییم که ازادی اســت‪ ،‬این جور ازادی در هیچ جای دنیا‬ ‫نیست! در هیچ جای دنیا‪ .‬همان کشورهایی که ادعای ازادی‬ ‫می کنند‪ ،‬در خطوط قرمزی که دارند‪ ،‬به شدت سختگیرند‪.‬‬ ‫شما ببینید در کشورهای اروپایی کسی جرات نمی کند راجع‬ ‫به هولوکاست حرف بزند که معلوم نیست اصل این قضیه‬ ‫واقعیت دارد یا ندارد‪ ،‬یا اگر واقعیت دارد‪ ،‬به چه شکلی بوده؛‬ ‫اظهارنظر درباره هولوکاست و تردید درباره هولوکاست‪ ،‬یکی‬ ‫از بزرگ ترین گناهان محسوب می شود‪ ،‬جلویش را می گیرند‪،‬‬ ‫طرف را می گیرند‪ ،‬زندانی می کنند‪ ،‬تعقیب قضایی می کنند؛‬ ‫مدعی ازادی هم هستند‪ .‬انچه که برای او خط قرمز است‪،‬‬ ‫در مقابل ان با چنگ ودندان می ایستد‪ .‬چطور از ما توقع دارند‬ ‫که خطوط قرمز اعتقادی و انقالبی کشورمان و جوانان مان‬ ‫را ندیده بگیریم؟ اگر یک کسی است که روح استقالل ملی‬ ‫را نشانه می رود ـ االن هستند کسانی که صحبت استقالل‬ ‫که می شود‪ ،‬استقالل را مســخره می کنند‪ ،‬می گویند این‬ ‫عقب افتاد گی است‪ ،‬استقالل چیست ـ و می خواهد وابستگی‬ ‫را تئوریزه کند‪ ،‬استقالل را مســخره کند‪ ،‬دل های جوانان‬ ‫را برای مستقل زیســتن متزلزل کند‪ ،‬نمی شود در مقابل او‬ ‫بی تفاوت ماند؛ باید در مقابل او عکس العمل نشان داد‪ .‬یکی‬ ‫به ضروریات اخالقی و دینی جامعــه اهانت می کند‪ ،‬زبان‬ ‫فارسی را مسخره می کند‪ ،‬خلقیات ایرانی را تحقیر می کند؛‬ ‫اینها هست ؛ اینها وجود دارد االن‪ .‬کسانی سعی شان این است‬ ‫که بزنند توی سر روح عزت ملی جوان ایرانی؛ مکرر خلقیات‬ ‫منفی را نسبت می دهند‪ :‬از اروپایی ها یاد بگیرید‪ ،‬از غربی ها‬ ‫یاد بگیرید‪ ،‬همدیگر را تحمل می کنند‪ ،‬ما همدیگر را تحمل‬ ‫نمی کنیم! واقع قضیه این است؟ در خیابان های کشورهای‬ ‫اروپایی و پایتخت های اروپایی ـ حاال‪ ،‬نه بیست سال قبل و‬ ‫پنجاه سال قبل ـ یک نفری که اندکی حجابش را مراعات‬ ‫کرده‪ ،‬مورد تهاجم جوان ها قرار می گیرد‪ ،‬جلوی چشم مردم‬ ‫می زنند زن محجبه را مجروح می کنند یا می کشند‪ ،‬کسی‬ ‫جرات نمی کند بگوید چرا! کسی را به عنوان اینکه این اهل‬ ‫ان کشور نیست‪ ،‬جلوی چشم مردم اتش می زنند! این تحمل‬ ‫مخالف است؟ این چیزی اســت که همین تازه اتفاق افتاد؛‬ ‫چند ماه قبل از این جوان های الواط یکی از شهرهای یکی از‬ ‫کشورهای اروپایی‪ ،‬یک ایرانی را کتک می زنند‪ ،‬بعد رویش‬ ‫بنزین می ریزند‪ ،‬اتشش می زنند‪ ،‬همسایه ها هم وامی ایستند‬ ‫بروبر نــگاه می کنند‪ ،‬عکس العملی نشــان نمی دهند! این‬ ‫تحمل مخالف است؟ ان کســانی که ملت ایران را و ملیت‬ ‫ایرانی را و خلقیات ایرانی را تحقیر می کنند؛ ا ن کسانی که‬ ‫دستاوردهای ‪ 36‬ساله‬ ‫با توصیه به هم به جایی نمی رسیم‬ ‫سید رضا اکرمی‬ ‫عضو جامعه روحانیت‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ما بعد از پیروزی انقالب اسالمی در پی این بودیم که‬ ‫واقعا به اســتقالل و ازادی در همه ابعاد برسیم‪ .‬رسیدن به‬ ‫اســتقالل و ازادی به طور حتم زی ر بنای فرهنگی دارد و اگر‬ ‫مردم ما به مسائل فرهنگی ان گونه که باید و شاید اهمیت‬ ‫ندهند‪ ،‬ما واقعا نم ی توانیم به اســتقالل شایسته ای دست‬ ‫یابیم‪ .‬مســاله فرهنگی را ما نباید در خواندن و نوشتن یا‬ ‫در فیلم درســت کردن و این چیزها معنا کنیم؛ بلکه مقوله‬ ‫فرهنگی در تعلیم و تربیت وجود دارد‪ .‬همینطور در اقتصاد‬ ‫و سیاست و در اخالق و اعتقاد هست‪ ،‬به عالوه در معاشرت‬ ‫و روابط داخلی و خارجی هست‪ ،‬به طوری که در یک مقوله‬ ‫فراگیر و همه جانبه است‪ .‬حاال این مقوله فراگیر از کجا باید‬ ‫شروع شود؟‬ ‫مقوله فرهنگی باید از خانه و‬ ‫خانواده شروع شــود‪ .‬من عبارتی را‬ ‫خیلی زیاد به کار م ی برم و م ی گویم‬ ‫که ما خانه را خوابگاه و استراحتگاه‬ ‫ندانیم‪ .‬زی را خانــه عالوه بر خوابگاه‬ ‫و استراحتگاه‪ ،‬اموزشگاه‪ ،‬نمایشگاه‪،‬‬ ‫دانشگاه و کارگاه است و ما همه اینها‬ ‫را باید از درون خانه شــروع کنیم و‬ ‫بعد در بیرون از خانــه به اموزش و‬ ‫پرورش‪ ،‬دانشگاه ها‪ ،‬مراکز خصوصی‪،‬‬ ‫صدا و سیما و امثال اینها برسیم‪.‬‬ ‫ما وجدانا در این ‪ 36‬سال ان طور‬ ‫که باید و شــاید به ان مقوله خانه‬ ‫به عنوان جایی برای رشــد‪ ،‬کانون‬ ‫فرهنگ و امــوزش‪ ،‬اخالق‪ ،‬تعالی و‬ ‫اعتقاد نرسیده ایم‪ .‬حاال چرا به ان نرسیده ایم؟ بخشی از ان‬ ‫به جنگ تحمیلی برم ی گردد و هشت سال بعد از جنگ نیز‬ ‫ب رای بیرون رفتن از بحران های اقتصادی و تحریم ها کاری‬ ‫که باید و شاید صورت گیرد نشد‪ .‬ب رای همین نتوانستیم به‬ ‫مقوله فرهنگ بها دهیم‪.‬‬ ‫همین امســال را نگاه کنیم که مقام معظم رهبری‬ ‫امســال را ســال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت‬ ‫جهادی معرفی کرده اند‪ .‬االن در ماه یازدهم سال قرار داریم و‬ ‫هر کسی به وجدان‪ ،‬کارنامه و برنامه زندگی خود سری بزند‬ ‫و ببیند واقعا به این مســاله ان طور که باید و شاید بها داده‬ ‫است یا نه‪ .‬من گمان نکنم بهره کاری باالیی داشته باشیم و‬ ‫این خالئی است که در جامعه ما وجود دارد و به ان باید بها‬ ‫داده شود‪ .‬به نظرم م ی اید که ما االن باید همین نامگذاری‬ ‫سال ‪ 1393‬را الگو قرار دهیم؛ ابتدا باید یک عزم ملی درست‬ ‫کنیم‪ ،‬یعنی هر فردی در خانه و خانواده خودش به فرهنگ‬ ‫توجه کند‪ .‬تاکید من روی عزم ملی است‪ .‬در واقع نباید ما این‬ ‫مسائل را به حوزه علمیه یا به صدا وسیما و اموزش و پرورش‬ ‫ارجاع دهیم یا به تربیون های نماز جمعه بگوییم‪ .‬به نظر من‪،‬‬ ‫ب رای مقوله فرهنگی عزم ملی باید ایجاد شود‪.‬‬ ‫در وهلــه دوم بایــد مدیریت جهادی مدنظر باشــد‪.‬‬ ‫دســتگاه های دولتی ما واقعا باید بهره کاری شان شبانه روز‬ ‫باال باشد‪ .‬اما م ی بینیم که راندمان کاری شان ‪ 45‬دقیقه است‬ ‫که این بسیار بهره برداری اندکی به حساب م ی اید‪ .‬یا بخش‬ ‫خصوصی ما امار م ی دهند که ‪ 2‬ســاعت در شبانه روز بهره‬ ‫کاری دارند و بقیه ساعات اتالف وقت است‪ .‬باید با مدیریت‬ ‫جهادی که هرکســی حرفی ب رای زدن یا کاری ب رای انجام‬ ‫دادن داشته باشد‪ ،‬وارد عمل شوند تا شب که به خانه م ی رود‬ ‫با وجدان راحت بخوابند‪.‬‬ ‫ما از نظــر قانون مشــکل چندانی نداریم‪ .‬ما ســند‬ ‫چشم انداز ‪ 20‬ســاله را داریم و همی ن طور برنامه پنج ساله و‬ ‫مشکل چندانی از نظر قانون و برنامه وجود ندارد‪ .‬اما از نظر‬ ‫مدیریت ملی واقعا مشکل داریم‪ .‬متاسفانه همه خودشان را‬ ‫طلبکار م ی دانند و به اصطالح بار را به دوش دولت م ی اندازند‪.‬‬ ‫اگر انصاف را مدنظر قرار دهیم‪ ،‬هــر فردی بدهکار به خدا‪،‬‬ ‫پیامبر اکرم‪ ،‬ائمه اطهار‪ ،‬انقالب‪ ،‬شهدا و بدهکار به نظامی‬ ‫است که به وجود امده‪ .‬ما این نظام را به وجود اورده ایم و حاال‬ ‫در ساختن ان هم در حدی که امکانش وجود دارد باید تالش‬ ‫کنیم‪ .‬ب رای ان وقت و مایه بگذاریم و همت کنیم تا ان شاءاهلل‬ ‫بتوانیم مشکالت خود را کاهش دهیم‪.‬‬ ‫انچه ب رای من ملموس اســت گرفتاری های روزانه‪،‬‬ ‫یعنی مساله اقتصاد‪ ،‬مسکن‪ ،‬اشتغال‪،‬‬ ‫اعتیاد و امثال اینهاست‪ .‬در واقع این‬ ‫مسائل سبب شــده که ما نتوانیم‬ ‫به طور جدی به مساله فرهنگ توجه‬ ‫کنیم و ان طور که باید و شاید به ان‬ ‫بها دهیم‪.‬‬ ‫االن س ی و ششــمین سالگرد‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی ای ران است‬ ‫و من ‪ 36‬دســتاورد را ب رای این سی‬ ‫و شش سال در نظر گرفتم‪ .‬یعنی ما‬ ‫س ی و شش دستاورد داشته ایم‪ .‬یکی‬ ‫از مســائل همین موضوع استقالل‬ ‫سیاســی اســت‪ ،‬یعنی امروز دیگر‬ ‫هیچ قدرتِ دولتی‪ ،‬ملتی و کشوری‬ ‫نم ی تواند به ما دیکته کند‪ ،‬توصیه‬ ‫کند و فرمان دهد که شما چنین و چنان کنید‪ .‬اگر تصمیم‬ ‫درستی گرفته م ی شــود‪ ،‬تصمیم خودمان است و اگر هم‬ ‫خدای ناکرده تصمیم اشتباه گرفته م ی شود بازهم تصمیم‬ ‫خودمان اســت‪ .‬بناب راین‪ ،‬واقعا اســتقالل سیاسی داریم و‬ ‫نم ی توانیم این موضــوع را کتمان کنیم‪ .‬اما وقتی به بحث‬ ‫اقتصاد م ی رســیم م ی بینیم که مثال قاچاق در این بخش‬ ‫بیداد م ی کنــد‪ ،‬همی ن طور مصرف و واردات و این دســت‬ ‫خودمان است‪ .‬باید بدانیم وقتی یک تلویزیون از خارج وارد‬ ‫م ی شــود یا بقیه لوازم برقی که وارد کشور م ی شود‪ ،‬یعنی‬ ‫داریم در کشور با دستان خودمان یک نفر را بیکار م ی کنیم‪.‬‬ ‫یعنی باید صنعت خود را با کیفیــت و به روز کنیم تا بتواند‬ ‫با کاالهای وارداتی رقابت کنــد‪ .‬همی ن طور قیمت ان هم‬ ‫مناسب شود تا رقابت در داخل هم ایجاد شود بیاییم این شعار‬ ‫را تبلیغ کنیم که «ای رانی! جنس ای رانی مصرف کن‪ ».‬در غیر‬ ‫این صورت وضعیت اقتصاد کشور درست نم ی شود‪ .‬مثال به‬ ‫تازگی اماری منتشر شد مبنی بر اینکه ساالنه هشت میلیارد‬ ‫دالر پوشــاک مصرف م ی کنیم که ‪ 80‬درصــد ان وارداتی‬ ‫است‪ .‬وقتی پوشاک وارداتی باشــد‪ ،‬معنایش این است که‬ ‫کارخانه های نساجی‪ ،‬خیاطی‪ ،‬بافنده و‪ ...‬ما بیکار باشند اما‬ ‫مردم بروند پوشاک وارداتی بپوشند و در خیابان ها راه بروند‪.‬‬ ‫پس باید به مساله اقتصاد بها داده شود تا فرهنگ سازی شده‬ ‫و بتوانیم کشور را به رشد بیشتر هدایت کنیم‪ .‬باید خودمان‬ ‫به خودمان بقبوالنیم‪ ،‬اگر بخواهیم با یک سخنرانی به هم‬ ‫توصیه کنیم‪ ،‬به جایی نم ی رسیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مبانی اسالمی را در ذهن ها متزلزل می کنند‪ ،‬ا ن کسانی که‬ ‫شعارهای اصلی انقالب را مورد تعرض جدی قرار می دهند‪،‬‬ ‫ا ن کســانی که نهاد خانواده را بــی ارزش جلوه می دهند و‬ ‫ازدواج را بی معنی وانمود می کنند ـ اینها امروز در جامعه ما‬ ‫هست؛ کسانی این کارها را دارند می کنند ـ ا ن کسانی که‬ ‫لذت جویی را یک امر مطلوب و یک ارزش می دانند ـ لذت؛‬ ‫«اصاله اللذه» همان ســوغات فرهنگ غربی است؛ هرچه‬ ‫موجب لذت بشود؛ خب‪ ،‬یکی با اعتیاد لذت می برد‪ ،‬یکی با‬ ‫شهوات جنسی لذت می برد‪ ،‬یکی با کتک زدن این و ان لذت‬ ‫می برد؛ هرچه مایه لذت کسی باشد‪ ،‬این را مباح می دانند ـ‬ ‫ی که این حرف ها را ترویج می کنند‪ ،‬نمی شود در مقابل‬ ‫کسان ‬ ‫اینها بی تفاوت ماند‪ .‬کســانی اباحه گری را ترویج می کنند‪.‬‬ ‫دستگاه ها باید احساس وظیفه کنند‪ .‬در تخریب فرهنگی‪،‬‬ ‫کاری که تخریب کنند گان فرهنگ انجام می دهند این است‬ ‫که به جای عزم راسخ ملی‪ ،‬تردید را در مرد م ترویج می کنند‪.‬‬ ‫یک ملت تا عزم راسخ نداشته باشــد‪ ،‬نمی تواند به هیچ جا‬ ‫برسد؛ سعی می کنند عزم راسخ ملت را در مسائل مهم مربوط‬ ‫به سرنوشت کشــور به هم بزنند‪ ،‬در انه ا تردید ایجاد کنند؛‬ ‫جای احساس عزت و اعتماد به نفس ملی‪ ،‬احساس حقارت‬ ‫ملی را به انها تزریق می کنند؛ جای ایمان راسخ‪ ،‬شبهه افکنی‬ ‫و بی اعتقادی؛ جای کار و تالش و همت بلند‪ ،‬لذت جویی و‬ ‫شهوترانی و از این قبیل؛ این کارها کارهایی است که انجام‬ ‫می گیرد‪ .‬دستگاه های رسمی فرهنگی کشور بایستی وظایف‬ ‫خودشان را در مقابل اینها انجام بدهند‪ .‬البته بعضی از وظایف‪،‬‬ ‫وظایف ایجابی است‪ ،‬بعضی از وظایف هم وظایف دفاعی‬ ‫است؛ هر دوی اینها باید انجام بگیرد؛ هم وظایف ایجابی‪،‬‬ ‫هم وظایف دفاعی‪ .‬دســتگاه های تبلیغاتی کشور ما ــ چه‬ ‫انهایی که مستقیما مربوط به دولتند‪ ،‬چه انهایی که مستقیم‬ ‫مربوط به دولت نیستند ــ از هوچی گری رسانه های بیگانه‬ ‫یا رسانه هایی که زبان بیگانه را در کام خودشان دارند‪ ،‬نباید‬ ‫بهراسند‪ ،‬رفتارشان را با انها تنظیم نباید بکنند؛ این مربوط به‬ ‫دستگاه های رسمی فرهنگی‪.‬‬ ‫اما انچه نقطــه مهم تر عرض من اســت‪ ،‬خطاب به‬ ‫جوان هایی است که در سرتاسر کشور فعالیت های فرهنگی‬ ‫را به صورت خودجوش شروع کردند که بحمداهلل خیلی هم‬ ‫وسیع شده است‪ .‬من می خواهم بگویم ان جوان هایی که در‬ ‫تهران‪ ،‬در شهرهای گوناگون‪ ،‬در استان های مختلف‪ ،‬در خود‬ ‫مشهد‪ ،‬در بسیاری از شهرهای دیگر کار فرهنگی می کنند‪ ،‬با‬ ‫اراده خودشان‪ ،‬با انگیزه خودشان ـ کارهای بسیار خوبی هم‬ ‫از انها ناشی شده است که از بعضی از انها ما بحمداهلل اطالع‬ ‫پیدا کردیم ـ کار را هرچه می توانند به طور جدی دنبال کنند‬ ‫و ادامه بدهند‪ .‬بدانند که همین گسترش کار فرهنگی در بین‬ ‫جوان های مومن و انقالبی‪ ،‬نقش بسیار زیادی در پیشرفت‬ ‫این کشور و در ایستادگی ما در مقابل دشمنان این ملت‪ ،‬ایفا‬ ‫کرده است‪ .‬عالوه بر اینها‪ ،‬مراجع فرهنگی‪ ...‬مراجع فرهنگی‬ ‫یعنی چه کسانی؟ یعنی علما‪ ،‬اساتید‪ ،‬روشنفکران انقالبی‪،‬‬ ‫هنرمندان متعهد‪ ،‬اینها نگاه نقادانه خودشــان را نسبت به‬ ‫اوضاع فرهنگی کشور همچنان داشته باشند و تذکر بدهند‪.‬‬ ‫البته من در مورد تذکرات‪ ،‬معتقدم باید با منطق محکم و با‬ ‫بیان روشن‪ ،‬نقطه نظرات صحیح را ارائه بدهند‪ .‬با تهمت زنی‬ ‫و جنجال افرینی‪ ،‬بنده موافق نیستم؛ با تکفیر کردن و متهم‬ ‫کردن این و ان‪ ،‬بنده موافق نیستم‪ .‬اعتقاد من این است که‬ ‫مجموعه انقالبی کشــور ـ که بحمداهلل تعداد بیشماری از‬ ‫انها در بین جوان های ما‪ ،‬در بین صاحب نظران ما‪ ،‬اســاتید‬ ‫ما‪ ،‬بزرگان ما‪ ،‬تحصیلکرده های ما حضور دارند ـ می توانند با‬ ‫منطق محکم وارد میدان بشوند و نقادی کنند‪ .‬نقاط ضعف‬ ‫را و نقاط منفی را به رخ ما مسئوالن بکشانند‪ .‬گاهی می شود‬ ‫که مسئول‪ ،‬متوجه نیست چه دارد می گذرد در متن جامعه‪،‬‬ ‫اما ان جوان در متن جامعه است‪ ،‬او می فهمد؛ ان عزم ملی‬ ‫و مدیریت جهادی که عرض کردیم در زمینه فرهنگ‪ ،‬این‬ ‫است‪».‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫انقالبساختارشکنانه‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫جامعهشناساندرموردانقالباسالمی‬ ‫چگونه فکرمی کنند؟‬ ‫ســران ایاالت متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی‬ ‫تنها کســانی نبودند که از وقوع انقالب اسالمی ای ران در‬ ‫بهت و حیرت فــرو رفتند! پس از وقوع انقالب اســامی‬ ‫ایــران‪ ،‬استراتژیســت ها و جامع ه شناســان و تحلیلگران‬ ‫و وضع کنندگان نظریــات مربوط به انقــاب و تحوالت‬ ‫سیاســی‪ -‬اجتماعی یک به یک دســت به کار شــدند تا‬ ‫الگوواره ها و مولفه های شکل گیری انقالب اسالمی ای ران‬ ‫را با فرمول های رئالیســتی خود تطبیق داده و گام دیگری‬ ‫در راســتای تبدیل کردن فرضیات خود به نظریات ثابت و‬ ‫الیتغیر بردارند‪ .‬از نیکی کدی و تدا اســکاچپل گرفته تا‬ ‫میشل فوکو هر یک تمرکز ویژه ای روی این پدیده منحصر‬ ‫به فرد کردند تا شاید میان یافته های انتزاعی خود (که اتفاقا‬ ‫در توصیف و تحلیل دیگر انقالب های جهان پاسخ داده بود)‬ ‫سنخیتی یابند اما دریغ از ذره ای تشابه!‬ ‫معنویت و الهام گیری از اسالم حلقه های مفقوده ای‬ ‫بودند که عمــا هی چ یک جایــی در ابعــاد توصیفی و‬ ‫تحلیل انقالب های جهان جایگاه و موجودیتی نداشــتند‪.‬‬ ‫جهت تبییــن این موضوع‪ ،‬الزم اســت ابتدا بــه مفهوم‬ ‫قدرت (به عنوان مفهومی کلیــدی در تحلیل پدیده های‬ ‫بی ن المللی) اشاره ای داشــته باشیم‪ .‬بدون شک این مساله‬ ‫ســبب خواهد شــد تا پیچیدگ ی ها و در حقیقت عظمت‬ ‫انقالب اســامی ای ران بیش از پیش درک شود‪ .‬قدرت از‬ ‫دیدگاه اندیشــمندان غربی و نظریه پردازان کالسیک بازه‬ ‫کامال محدود تعریف شده ای دارد‪ .‬این اندیشمندان همواره‬ ‫سعی کرده اند با ایجاد پیوســتگی میان منابع و ابزارهای‬ ‫قدرت‪ ،‬این پدیده پیچیده را در قالب تفاسیر کلی به جهان‬ ‫بشریت ارائه نمایند‪ .‬این در حالی است که تعریف اکادمیک‬ ‫موجود در خصوص قــدرت توجی ه گــر پدیده هایی مانند‬ ‫انقالب اسالمی ای ران نیستند‪.‬‬ ‫ســنجش کیفی انقالب هــای جهان با اســتناد به‬ ‫فاکتور قدرت جای بسی تامل دارد‪ .‬بر این اساس م ی توان‬ ‫نظریه های قدرت و نقش انها در انالیز انقالب های جهان‬ ‫را در دو ســطح تئوری و کاربردی مورد بررسی قرار داد‪ .‬در‬ ‫عرصه تئوری‪ ،‬نظریه پردازانی مانند برتراند راســل‪ ،‬ماکس‬ ‫وبر‪ ،‬الپی یر و‪ ...‬هریک ســعی کرده اند قدرت را از زاویه ای‬ ‫متفاوت مورد بررســی قرار دهند‪ .‬اما وجه اشتراک نظریات‬ ‫انها دخالت مستقیم عنصر اجبار در قدرت است‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر‪ ،‬میان اجبار و قــدرت رابطه ای خطی و دوطرفه وجود‬ ‫دارد و مفهوم اجبار در ذات قدرت مستتر است‪ .‬این استتار‬ ‫خود را به عناوین و اشکال مختلف نمایان م ی سازد و قدرت‬ ‫تنبیهی و ارکان ان را پدید م ی اورد‪ .‬بر این اســاس قدرت‬ ‫تنبیهی نســبت به انواع دیگر قدرت مانند قدرت اقناعی و‬ ‫قدرت تشویقی غالب بوده و مصادیق بیشتری دارد‪ .‬در زمان‬ ‫وقوع انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬این قرائت های ماتریالیستی یا‬ ‫کمونیستی ‪ -‬سوسیالیســتی بود که حدود و ثغور مفهوم‬ ‫قدرت را تعریف م ی کرد‪ .‬نظریه پردازان‪ ،‬جامع ه شناســان و‬ ‫تحلیلگران غربی دقیقا با همین رویکرد ذهنی در مواجهه‬ ‫تئوریک با انقالب اسالمی ای ران قرار گرفتند‪.‬‬ ‫با توجه به مفهوم قدرت‪ ،‬وارد مقوله انقالب و تحلیل‬ ‫ان از ســوی تئوریســی ن های غربی م ی شــویم‪ .‬در نظر‬ ‫تئوری پردازان غربی‪ ،‬انقالب های به صورتی کامالفرموله‬ ‫رخ م ی دهند‪ .‬در این راستا انحطاط طبقه حاکم و نارضایتی‬ ‫مردم پی ش شرط و معلول وقوع انقالب ها هستند و انقالب‬ ‫نیز محصول همین نارضایت ی هاست‪ .‬یعنی در اینجا رسیدن‬ ‫به قدرت حکم یک هدف و اصالت را دارد‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫گفتارها‬ ‫انقالب نوعی جابه جایی عمیــق و زیربنایی در معادالت‬ ‫قدرت محسوب م ی شود‪ .‬نگاه مکتب مارکسیسم به مقوله‬ ‫انقالب نگاهی کامال ماتریالیستی با تکیه بر نظریه زی ر بنا و‬ ‫روبنا و اختالفات طبقاتی کارل مارکس است‪.‬‬ ‫تئوریســی ن های غربی در صدد انطباق مولفه های‬ ‫تعریف قدرت کالسیک با پدیده ای به نام انقالب اسالمی‬ ‫ای ران بودند‪ .‬این رویکرد‪ ،‬یعنــی انطباق پدیده ای عینی با‬ ‫ساختاری ذهنی‪ ،‬کامال مسبوق به سابقه و جاری بوده است‪.‬‬ ‫از این رو تئوریســی ن های غربی نیز در توصیف و تحلیل‬ ‫پدیده انقالب اسالمی ایران کمترین تردیدی در خصوص‬ ‫ایجاد چنین انطباقی به ذهن خود راه ندادند‪.‬‬ ‫یکــی از افرادی کــه وقوع انقالب اســامی ای ران‬ ‫نظریات و تئوری هــای انقالبی او را نقض کــرد‪ ،‬خانم تدا‬ ‫اســکاچپل بود‪ .‬وی با مطالعه تطبیقی انقالب های چین‪،‬‬ ‫روسیه و فرانســه‪ ،‬کتاب معروف خود با عنوان دولت ها و‬ ‫انقالب های اجتماعی را در ســال ‪ 1979‬میالدی منتشــر‬ ‫کرد‪ .‬اسکاچپل میان انقالب سیاســی و انقالب اجتماعی‬ ‫تفکیک قائل م ی شد و معتقد بود که لزوما با وقوع انقالب‬ ‫سیاسی‪ ،‬انقالب اجتماعی رخ نم ی دهد‪ .‬اسکاچپل عواملی‬ ‫مانند بحران سیاسی دولت‪ ،‬شــورش از پایین و مشارکت‬ ‫نخبگان حاشــی ه ای را از عوامل تعیین کننده در وقوع هر‬ ‫فوکو پس از اینکه به صورت مستقیم در‬ ‫جریان حقایق انقالب اسالمی قرار گرفت‪،‬‬ ‫متوجه عدم توانایی خود در انطباق این‬ ‫پدیده با نظرات خــود گردید‪ .‬به عبارت‬ ‫بهتر‪ ،‬او متوجه حلقــه ای مفقوده به نام‬ ‫معنویت در تحلی ل های ارائه شده از سوی‬ ‫غرب در قبال انقالب اسالمی ایران شد‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫گفتارها‬ ‫انقالب دانست‪ .‬بر این اســاس وی ب رای انقالب ها نوعی‬ ‫جبریت قائل م ی شود‪ .‬یعنی با چینش سه عامل ذکر شده در‬ ‫کنار یکدیگر خود به خود انقالب رخ خواهد داد‪ .‬اسکاچپل‬ ‫نیز نقش ایدئولوژی‪ ،‬مکتب و معنویت را در انقالب ها نادیده‬ ‫م ی انگارد‪ .‬این در حالی است که وقوع انقالب اسالمی ای ران‬ ‫با تکیه بر ایدئولوژی خاص‪ ،‬رهبری اگاه امام خمین ی (ره) و‬ ‫حضور گسترده مردم نشان داد که بر خالف نظریه اسکاچپل‬ ‫این انقالب جبری و به دور از اراده مردم نیست‪.‬‬ ‫نکته جالب توجه اینکه ســرانجام تدا اسکاچپل نیز‬ ‫نســبت به ناکارامدی نظریه خود در قبال انقالب اسالمی‬ ‫ایران اقرار کرد‪ .‬اسکاچپل پس از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫ای ران‪ ،‬در سال ‪ 1982‬میالدی با نوشتن مقاله ای تحت عنوان‬ ‫دولت تحصیلدار و اسالم شیعه در انقالب ای ران م ی نویسد‪:‬‬ ‫«اگر بتــوان گفت که یــک انقالب در دنیا وجود داشــته‬ ‫که عمدا و اگاهانه توســط یک نهضت اجتماعی توده ای‬ ‫ساخته شده تا نظام پیشــین را سرنگون سازد‪ ،‬به طور قطع‬ ‫ان انقالب‪ ،‬انقالب ای ران علیه شاه است‪ .‬انقالب انها صرفا‬ ‫به صورت اگاهانه و منطقی ساخته شــد‪ .‬این انقالب مرا‬ ‫وادار م ی سازد تا به درک خود درباره نقش بالقوه و محتمل‬ ‫سیستم های عقاید و ادراکات فرهنگی در شکل بخشیدن‬ ‫به کنش های سیاسی عمق و وسعت بیشتری ببخشم‪».‬‬ ‫فرهنگ تشیع دارای نوعی پویایی ذاتی است که ان‬ ‫را از دیگر فرقه ها متمایز م ی کند‪ .‬درک این پویایی از عهده‬ ‫بسیاری از تئوریسی ن های غربی خارج است‪ .‬مسلما مردم ی ‬ ‫که از این فرهنگ الهام م ی گیرند نیز با مردمی که در دیگر‬ ‫نقاط جهان به سبب فقر و دیگر عوامل مادی صرف دست‬ ‫به کودتا یا انقالب م ی زنند‪ ،‬تفاوت دارند‪ .‬فرهنگ عاشورا‪،‬‬ ‫شهادت طلبی‪ ،‬اعتقاد راسخ به ســنت های الهی‪ ،‬اعتقاد به‬ ‫قیام در ب رابر کفــر و‪ ...‬جملگی نقش بالانکاری در پیروزی‬ ‫ملت ای ران و سقوط نظام شاهنشاهی داشتند‪ .‬روحانیت نیز‬ ‫به عنوان مجرای انتقال دهنده پیام پویایی تشیع از حمایت‬ ‫توده های مردم ای ران برخوردار شــد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬تجربه‬ ‫تلخ مشروطه نشان داد که روشــنفکری غربزده در ای ران به‬ ‫هی چ عنوان نم ی تواند قیمومیــت ملتی متکی بر فرهنگ‬ ‫اصیل شیعی را بر عهده بگیرد‪.‬‬ ‫میشــل فوکو نیز از جمله مهم ترین افرادی است که‬ ‫انقالب اســامی ای ران را به صورتی مبنایی و دقیق مورد‬ ‫بررســی قرار داده و در این خصوص نتایج قابل تاملی به‬ ‫دست اورده است‪.‬‬ ‫قبــل از ورود به نظریات فوکــو در خصوص انقالب‬ ‫اسالمی ای ران‪ ،‬الزم است اشــاره ای به شخصیت و اندیشه‬ ‫ف و کــو بنماییم‪ .‬میشــل فوکــو فیلســوف‪ ،‬تاریخدان و‬ ‫اندیشمند معاصر فرانسوی اســت‪ .‬فوکو به خاطر نظریات‬ ‫عمیق و دیــدگاه انقالبی درباره جامعه‪ ،‬سیاســت و تاریخ‬ ‫از سرشــناس ترین متفکران قرن بیستم است‪ .‬همچنین‬ ‫فوکو جزو رهب ران نظری پسا ســاختگرایی و پس ت مدرنیته‬ ‫محســوب م ی شــود‪ .‬وی در بحبوحه انقالب ای ران دو بار‬ ‫به این کشور ســفر کرد؛ یک بار در نیمه ماه سپتامبر سال‬ ‫‪ - 1978‬یک هفته پــس از رویداد خونین هفده شــهریور‬ ‫سال ‪ -1357‬به مدت ‪ 10‬روز راهی ته ران و قم شد و در قم‬ ‫با روحانیون مختلفی دیدار کرد و بار دیگر در همان سال از‬ ‫نهم تا پانزدهم نوامبر را در ته ران گذراند و با انقالبیون داخل‬ ‫کشور گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫همچنین میشل فوکو از سال های اغازین دهه هفتاد‬ ‫میالدی‪ ،‬با رهبران جنب ش های ضدرژیم شــاه در خارج از‬ ‫کشور ارتباط برقرار کرد و از طریق انها با سرگذشت انقالب‬ ‫ای ران اشنا شد‪ .‬فوکو درخصوص هیچ رویدادی به اندازه ای ران‬ ‫و انقالب ان ننوشته اســت؛ در حالی که در همان سال ها‬ ‫رویدادهای انقالبی دیگری در امریکای التین یا شــمال‬ ‫افریقا در جریان بوده است‪.‬‬ ‫در نهایت فوکو پس از اینکه به صورت مســتقیم در‬ ‫جریان حقایق انقالب اسالمی ای ران قرار گرفت‪ ،‬متوجه عدم‬ ‫توانایی خود در انطباق این پدیده با نظ رات خود گردید‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر‪ ،‬او متوجه حلقه ای مفقوده به نام معنویت در‬ ‫تحلی ل های ارائه شده از سوی غرب در قبال انقالب اسالمی‬ ‫ای ران شد‪.‬‬ ‫معنویت عاملی اســت که میشل فوکو در خصوص‬ ‫انقالب اســامی ایران تکیه زیادی روی ان داشته است‪،‬‬ ‫حال انکه فوکو در اصل نظریه پردازی پست مدرن بوده که‬ ‫اموزه های نگاه غربی به مفهوم قدرت را کامال درک کرده‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬میشل فوکو در تحقیقات خود راجع به‬ ‫انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬شیفتگی قابل توجهی نسبت به دو‬ ‫مفهوم مهدویت و شهادت پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫واقعیت امر این اســت که معنویــت و ارزش های‬ ‫برخاسته از ان روح انقالب اسالمی ای ران را شکل م ی دهند‪.‬‬ ‫از این رو نم ی توان بــدون در نظرگرفتن این عامل انقالب‬ ‫اســامی را مورد بررســی قرار داد‪ .‬تاکنون نظریه پردازان‬ ‫مختلف سعی کرده اند با تکیه بر عوامل و انگیزه هایی مانند‬ ‫نا بسامان ی های اقتصادی وقوع انقالب ای ران را مورد تجزیه‬ ‫و تحلیل قرار دهند‪ ،‬اما این نظریــات در مراحل انطباق و‬ ‫همسان سازی با واقعیات کارایی خود را از دست داده اند‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی ایران بدون شک انقالبی متفاوت با‬ ‫دیگر انقالب هاســت‪ .‬از این رو تئوری های غربی در هر دو‬ ‫سطح کاربردی و تئوریک قدرت توجیه و تفسیر این انقالب‬ ‫را ندارند‪ .‬یکی از اصل ی ترین نقاط اســیب غرب در بررسی‬ ‫انقالب اســامی ای ران اتخاذ نگاهی واحد نسبت به همه‬ ‫انقالب هاست‪ .‬در این خصوص اندیشــمندان غرب ب رای‬ ‫همه انقالب های جهان ثوابت و متغی راتی را قائل م ی شوند‬ ‫که در خصوص انقالب اسالمی ایران به هیچ عنوان قابل‬ ‫تعمیم دهی نیســت‪ .‬انها روح انقالب ها را ثابت و شــکل‬ ‫وقوع انها را متفاوت فرض م ی کنند‪ .‬حال انکه روح انقالب‬ ‫اسالمی ای ران با دیگر انقالب های جهان تفاوتی بنیادین و‬ ‫اشکار دارد‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی ای ران را نم ی توان با تکیه بر نظریات‬ ‫قدرت و تئوری های انقالبی ب ر خاسته از مناسبات قدرت در‬ ‫غرب مورد بحث و بررســی قرار داد‪ .‬انچه انقالب اسالمی‬ ‫ای ران را از دیگر انقالب های جهــان متمایز م ی کند منطق‬ ‫و فرهنگ شــیعی موجود در ماورای ان است؛ منطقی که‬ ‫نظریات مادیگرایانه غربی قدرت درک و تحلیل ان را ندارند‪.‬‬ ‫حتی نظریــات و قواعد جاری در سیاســت خارجی‬ ‫جمهوری اســامی ایران نیز برگرفته از اصولی است که‬ ‫جایی در تفکرات ماتریالیســتی غرب نــدارد‪ .‬در اینجا به‬ ‫بررسی اجمالی یکی از پویا ترین این اصول‪ ،‬یعنی اصل نفی‬ ‫سبیل م ی پردازیم‪« .‬نف ی سبیل قاعده ای اصیل و در عین‬ ‫حال پویا در تعالیم اســامی و قرانی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫این اصل پویا و کاربردی‪ ،‬از همان ابتدا در تکفر ناب اسالم‬ ‫سیاســی و اندیشــه های حضرت امام خمین ی (ره) پررنگ‬ ‫بوده است‪ .‬اساسا در دین مبین اســام و تفکر ناب قرانی‬ ‫اجازه دخالت و سلطه بیگانگان بر مســلمانان داده نشده‬ ‫است‪ .‬قاعده نفی ســبیل‪ ،‬اصلی مهم در سیاست خارجی‬ ‫انقالب اسالمی ای ران و کشورمان محسوب م ی شود‪ .‬نفی‬ ‫سبیل قاعده ای است که هر نوع تسلط کفار بر مسلمانان‬ ‫را در هر زمینــه ای (اعم از سیاســی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫اقتصادی‪ ،‬نظامی و‪ )...‬جایز ندانسته است‪ .‬در ایه ‪ 41‬سوره‬ ‫یج َع َل َّ‬ ‫ین َعلَ ى‬ ‫مبارکه نسا امده اســت که َولَ ْن ْ‬ ‫الل لِلْکا ِف ِر َ‬ ‫ِین َس ــبِ یال‪ .‬این به معنای نفی هرگونه سلطه کفار‬ ‫الْ ُم و ِمن َ‬ ‫بر مسلمین است‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1357‬و زمانی که انقالب شکوهمند اسالمی‬ ‫به رهبری حضرت امام خمین ی (ره) به پیروزی رسید‪ ،‬ایشان‬ ‫نفی دخالت دو قدرت سلطه گر ان زمان (امریکا و شوروی‬ ‫سابق) را بر مبنای همین قاعده صورت دادند‪ .‬شعار معروف‬ ‫نه شرقی‪ ،‬نه غربی‪ ،‬جمهوری اســامی نیز حول همین‬ ‫مبنای محکم و مقدس تعریف شــده است‪ .‬پس از رحلت‬ ‫امام خمینی(ره)‪ ،‬رهبر معظم انقالب اســامی نیز همین‬ ‫مشــی و رویکرد را با قدرت و صالبت دنبال کردند‪ .‬تاکید‬ ‫مداوم ایشان بر لزوم وحدت جهان اسالم در مقابل تهدیدات‬ ‫فکری‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬نظامی و اقتصادی که از سوی جهان غرب‬ ‫متوجه مسلمانان است‪ ،‬ریشــه در توجه به همین قاعده و‬ ‫اصل ناب دارد‪.‬‬ ‫مفهوم امت واحد اســامی و مفاهیــم و گزاره های‬ ‫تبعــی ان (مانند حــل بحران های داخلی جهان اســام‬ ‫توسط خود مسلمانان) در اندیشه های امام راحل(ره) و رهبر‬ ‫معظم انقالب اسالمی بسیار پررنگ است‪ .‬اگرچه در دین‬ ‫مبین اسالم ارتباط با ســایر ممالک (با حفظ کیان اسالم)‬ ‫پذیرفته شده اســت‪ ،‬اما هرگز تســلط کفار بر مسلمین و‬ ‫حتی واســطه گری انها ب رای حل اختالف میان مسلمانان‬ ‫پی ش بینی نشده است‪.‬‬ ‫قاعده نف ی ســبیل در سیاســت خارجی جمهوری‬ ‫اسالمی ایران همچنان پررنگ است‪ .‬بر همین مبنا‪ ،‬حل‬ ‫مناقشات جهان اسالم بر عهده خود مسلمانان خواهد بود‬ ‫و ب رای نقش افرینی مســتقل کفار یا نقش افرینی ترکیبی‬ ‫مسلمانان و کفار در مواجهه با ان مصدر و ظرفی وجود ندارد‪،‬‬ ‫از این رو نخستین دلیل امکان ناپذیری حضور کشورمان در‬ ‫ائتالف غرب علیه داعش‪ ،‬به مبانی فکری و دینی جاری در‬ ‫سیاست خارجی ما باز م ی گردد‪.‬‬ ‫به راســتی کدام نظریه پرداز غربی اساسا م ی توانست‬ ‫و م ی تواند با اســتناد به پی ش فرض های تحلیلی رایج در‬ ‫تئوری های انقالب‪ ،‬چنین اصــل پویایی و انعکاس ان در‬ ‫سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران را تحلیل کند؟‬ ‫‪21‬‬ ‫اعدام وحشیانه‬ ‫گزارش ها‬ ‫در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را‬ ‫پوشش دهیم‪ .‬انتخاب نماینده جدید ایران در سازمان ملل‪ ،‬اعدام‬ ‫گروگان اردنی و واکنش ها بــه حکم محمدرضا رحیمی از مواردی‬ ‫است که در این هفته به انها پرداخته ایم‪.‬‬ ‫فره‬ ‫ن‬ ‫گ‬ ‫مسافرنیویورک‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫خوشرو به جای ابوطالبی به نیویورک رفت‬ ‫ســرانجام پس از نزدیک به یک ســال و نیم دولت‬ ‫روحانی نظر خود را عوض کرد و از درخواســت خود مبنی‬ ‫بر فرستادن ابوطالبی به نیویورک صرف نظر کرد‪ .‬به جای‬ ‫ابوطالبی فردی انتخاب شد که یک دیپلمات و در عین حال‬ ‫جامع ه شناس است‪ .‬او در بحث گفت وگوی تمدن ها و برخورد‬ ‫تمدن های کار کرده و همچنین در پرونده هسته ای ای ران از‬ ‫ابتدا حضوری فعال داشــته است‪ .‬دکتر خوشرو همچنین با‬ ‫این نظریه که «همه چیز را باید با امریکا حل و فصل کرد»‬ ‫موافق نیست‪.‬‬ ‫انتخاب خوشــرو بعد از ان روی داد که دولت امریکا‬ ‫به هیچ وجه حاضر نشــد حتی بعد از گذشــت مدت زمان‬ ‫طوالنی به حمید ابوطالبی ویزای ورود به این کشور را اعطا‬ ‫کند‪ .‬امریکای ی ها معتقد بودند که ابوطالبی به علت حضور‬ ‫در جمع دانشجویان پیرو خط امام که سفارت این کشور را در‬ ‫سال ‪ 58‬و در ته ران تسخیر کرده اند‪ ،‬به او اجازه سفر به این‬ ‫کشور را نم ی دهند اما در طرف مقابل ای ران دو پاسخ داشت‪.‬‬ ‫اول انکه معتقد بود ابوطالبــی تنها به عنوان مترجم‬ ‫در جمع دانشجویان حضور داشته است‪ ،‬دوم اینکه امریکا‬ ‫نم ی تواند به او ویزای ســفر به این کشــور را ندهد چراکه‬ ‫ب راساس تعهدات بی ن المللی این کشور وظیفه دارد ویزا ب رای‬ ‫ورود به نمایندگان کشورها در سازمان ملل را اعطا کند و این‬ ‫هیچ ربطی به اعطای مجوز ورود به کشور امریکا ندارد‪ .‬با این‬ ‫حال فشار کنگره و جمهوریخواهان و استیصال اوباما موجب‬ ‫شد تا ابوطالبی پشت درهای نمایندگی ای ران در سازمان ملل‬ ‫باقی بماند و به جای او حسن روحانی‪ ،‬دکتر خوشرو را به این‬ ‫سمت انتخاب کند‪.‬‬ ‫البته وزارت خارجه در پیامی اعــام کرد که پیگیری‬ ‫ماجرای عدم اجازه ورود به ابوطالبی خواهد بود‪« :‬جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران همچنان مراتب اعتراض خود را نسبت به عدم‬ ‫صدور روادید ب رای نماینده معرف ی شده قبلی اعالم م ی دارد و‬ ‫پیگیری رویه های غی ر حقوقی دولت میزبان از طریق ساز و‬ ‫کارهای قانونی در سازمان ملل در دستورکار نمایندگی دائم‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران خواهد بود‪ ».‬اما انچه مسلم است‬ ‫اینکه دولت ناچار شد از خواسته خود پس از یک سال و نیم‬ ‫کوتاه بیاید‪.‬‬ ‫دیپلمات جامع ه شناس‬ ‫دکتر غالمعلی خوشــرو‪ ،‬تحصیلکرده امریکاست و‬ ‫مدرک دکترایش را در رشته جامع ه شناســی دریافت کرده‬ ‫است‪ .‬او پس از بازگشت به ای ران و در سال های میانی دهه‬ ‫‪ ،60‬به عنوان رئیس دانشــکده روابط بی ن الملل وزارت امور‬ ‫خارجه تعیین م ی گردد‪ .‬او پس از ان به عنوان سفیر ای ران در‬ ‫نیویورک منصوب م ی شود و راهی ایاالت متحده م ی شود‪.‬‬ ‫خوشرو با معرفی خ رازی به عنوان وزیر امور خارجه‪ ،‬به ته ران‬ ‫باز م ی گردد و به عنوان معاونت امور بین الملل وزارت خارجه‬ ‫مشغول خدمت م ی شود‪ .‬دکتر خوشرو بالفاصله پس از روی‬ ‫کار امدن احمدی نژاد و معرفی منوچهر متکی به عنوان وزیر‬ ‫امور خارجه‪ ،‬از این وزارتخانه م ی رود و خود را زودتر از موعد‬ ‫بازنشسته م ی کند‪ .‬خوشــرو طی هشت سال اخیر مقاالت‬ ‫متعدد علمی و پژوهشــی در فصلنامه ها‪ ،‬رسانه ها و جراید‬ ‫کشور به رشته تحریر دراورده اســت‪ .‬از خوشرو که یکی از‬ ‫افراد نزدیک و مقبول محمد جواد ظریف اســت‪ ،‬به عنوان‬ ‫یکی از گزینه های تصدی معاونت بی ن الملل وزارت خارجه‬ ‫یاد م ی شود‪.‬دکتر خوشرو متولد سال ‪ 1333‬است‪ .‬در ای ران و‬ ‫امریکا تحصیل کرده و پسرش داماد خانواده حسین فریدون‬ ‫است‪ .‬از سال ‪ 1361‬تا سال ‪ 1368‬ریاســت دانشگاه روابط‬ ‫بی ن الملل وابســته به وزارت خا رجه را برعهده داشت‪ .‬بین‬ ‫سال های ‪ 68‬تا ‪ 74‬سفیر و معاون نمایندگی دائم جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران نزد سازمان ملل در نیویورک بود‪ .‬پس از ان بار‬ ‫دیگر دو سال به ریاست دانشگاه روابط بی ن الملل منصوب‬ ‫شــد‪ .‬در ســا ل های ابتدایی دولت خاتمی و اصالح طلبان‬ ‫به عنوان معاون پژوهشی وزیرخارجه فعالیت م ی کرد‪ .‬پس‬ ‫از سال ‪ 1381‬تا سال ‪ 1387‬سفیر ای ران در استرالیا بود‪ .‬با این‬ ‫همه او یک ســابقه مهم نیز دارد‪ .‬سابقه ای که در شناخت‬ ‫بیشتر او به ما کمک م ی کند‪ .‬او عضو شورای سیاستگذاری‬ ‫سایت «دیپلماسی ای رانی» است‪ .‬دیپلماسی ای رانی سایت‬ ‫تخصصی در حوزه روابط بی ن الملل است که مالکیت ان به‬ ‫صادق خ رازی تعلق دارد‪ .‬صادق خ رازی سفیر ای ران در فرانسه‬ ‫و سازمان ملل بود و از دیپلمات های اصالح طلبی است که‬ ‫اعداموحشیانه‬ ‫خلباناردنیچ راکشتهشد؟‬ ‫این روزها حزب ندای ای رانیان را راه اندازی کرده است‪.‬‬ ‫بعد از دولت اصالحات «حلقه نیویورک ی های» وزارت‬ ‫خارجه گرد او جمع شدند‪ .‬از خوشرو گرفته تا ظریف همه به‬ ‫این جریان نزدیک هستند‪.‬‬ ‫دیپلماتی نزدیک به اصالح طلبان‬ ‫تحریم ها علیه ای ران تصمیم نهایی گرفته شــود؛ اگر ای ران‬ ‫مجبور شود ب رای لغو تحریم ها از سوی کنگره و سازمان ملل‬ ‫متحد مدت زمان زیادی را انتظار بکشد‪ ،‬این مساله خالف‬ ‫ماهیت توافقنامه نهایی خواهد بود‪.‬‬ ‫خوشرو و مذاکرات هسته ای‬ ‫خوشــرو در خردادماه امسال یادداشــتی ب رای سایت‬ ‫دیپلماسی ای رانی م ی نویسد و در ان یاداور م ی شود که کلید‬ ‫حل مساله هسته ای تغییر سیاست خارجی امریکاست‪.‬‬ ‫نظر خوشرو را درباره سیاســت امریکا در این سطور‬ ‫م ی توان دید که م ی نویســد‪« :‬باید مدنظر داشت در حال‬ ‫حاضر بیش از انکه مباحث فنی ب رای طرف امریکایی مطرح‬ ‫باشد مباحث سیاسی مطرح است‪ ،‬اما امریکای ی‪‎‬ها یک بار‬ ‫ب رای همیشه باید به این نتیجه برسند که برنامه هسته‪‎‬ای‬ ‫ای ران صلح امیــز بوده و صلح امیز باقــی خواهد ماند‪ .‬تنها‬ ‫نگرانی که م ی‪‎‬توانند داشته باشند‪ ،‬شفافیت و همکاری ای ران‬ ‫با اژانس است‪».‬‬ ‫او ادامه م ی دهد «امریکای ی‪‎‬ها طی ‪ 15‬ســال گذشته‬ ‫رفتار پرهزینه‪‎‬ای در خاورمیانه داشتند و اکنون اگر بخواهند‬ ‫سیاســت تعامل‪ ،‬توســعه و مقابله با افراطی گری را پیش‬ ‫ببرند‪ ،‬تنها راهش تعامل سازنده با ای ران و احترام گذاشتن به‬ ‫حقوق این کشور است‪ .‬در این راستا جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫نیز طبیعتا بر صلح امیز‪ ،‬شفاف و سازنده بودن فعالی ت‪‎‬هایش‬ ‫تاکید خواهد کرد؛ به ویژه دولت تدبیر و امید بیشترین تالش‬ ‫را در این حوزه کرده و خواهد کرد‪».‬‬ ‫از البه الی صحب ت های خوشــرو با ماهنام ه مهرنامه‬ ‫م ی توان فهمید که او به طور کامل در جریان ماجرای پرونده‬ ‫هسته ای ای ران در دورانی که پرونده در اختیار حسن روحانی‬ ‫در شورای امنی ت ملی بود‪ ،‬قرار داشته است‪ .‬این خود نشانی‬ ‫ی و همچنین نزدیکی او به رئی س جمهور‪.‬‬ ‫است از روابط قدیم ‬ ‫خوشــرو در بخشــی از این مصاحبه م ی گوید‪« :‬ان زمان‪،‬‬ ‫همکاری بسیار خوبی بین وزارت خارجه و شورایعالی امنیت‬ ‫ملی وجود داشــت‪ .‬چون هر روز از ابتدای صبح (حتی ایام‬ ‫تعطیل) در انجا جلسه داشتیم و تمام ی گزارش‏های ف ّن ی را با‬ ‫حضور همه دستگاه‏های ذی ربط بررسی م ی‏کردیم‪».‬‬ ‫در عین حــال او را در وزارت خارجــه به عنوان فردی‬ ‫م ی شناســند که باعث انتقال پرونده هسته ای ای ران از این‬ ‫وزارت خانه به شورای امنیت در دوران اصالحات شده است‪.‬‬ ‫همچنین م ی توان گفت که خوشرو مخالف این نظریه‬ ‫است که همه مشکالت و مسائل را باید با امریکا حل و فصل‬ ‫کرد‪ .‬او در ایــن باره گفته بود‪« :‬من زیاد بــا این ایده موافق‬ ‫نیستم که هر مساله‏ای تنها باید با امریکا حل‏وفصل شود‪.‬‬ ‫خوشرو و نظریه برخورد تمدن ها‬ ‫همان طور که گفته شد‪ ،‬او از دیپلمات هایی است که‬ ‫در پروژه گفت وگوی تمدن ها فعالیت داشته است‪ .‬نگاهی‬ ‫به اثار و نوشته های او نیز نشــان م ی دهد که او در این امر‬ ‫تخصص دارد‪.‬‬ ‫به اعتقاد دکتر خوشــرو نظریه برخــورد تمدن های‬ ‫ هانتینگتون بیــش از انکه یک نظریه پردازی باشــد‪ ،‬یک‬ ‫توصیه به سیاســتمداران غربی اســت که گرچه شوروی‬ ‫فروپاشــیده؛ ولی تمدن به عنوان محور تقسیمات جهانی‪،‬‬ ‫تمدن غرب را در مقابل تمدن های دیگر قرار م ی دهد‪ ،‬پس‬ ‫باید کاری کرد‪.‬‬ ‫خوشــرو در توضیح ایــن توصیــه هانتینگتون به‬ ‫سیاســتمداران غرب به ویژه امریکا توضیح م ی دهد‪« :‬این‬ ‫نظریه به نوعی پی ش بینی درگیری یا زمینه و ظرفیت درگیری‬ ‫میان اسالم و غ ر ب است و از طرف دیگر هوشیار کردن تمدن‬ ‫غرب و سیاست خارجی امریکا ب رای ممانعت از اقتدار جهان‬ ‫اسالم است تا برنامه ریزی کند‪ .‬به تعبیری‪ ،‬دارد جهان غرب‬ ‫را م ی ترساند‪» .‬‬ ‫او در ادامه م ی گوید‪« :‬این تئوری که اصال یک جنگ‬ ‫واقعی بین کلیت تمدن اســامی و کلیــت تمدن غربی‬ ‫رخ داده‪ ،‬غلط اســت و نه یازده ســپتامبر چیزی است که‬ ‫کلیت فرهنگ و تمدن اسالمی با ان موافق باشد و نه همه‬ ‫مسلمانان با کلیت تمدن غربی مخالفند‪ ،‬باید بین ابعادی‬ ‫از سیاست غربی که بر اجحاف و بی عدالتی استوار است و‬ ‫ابعادی از زندگی غربی که مبتنی بر علم‪ ،‬دانش‪ ،‬حقوق بشر‬ ‫و‪ ...‬است تفکیک قائل شد‪( ».‬ضمیمه اعتماد‪ ،‬شماره ‪،1859‬‬ ‫‪)1387/10/14‬‬ ‫اثار و مقاالت‬ ‫نگاهی به اثار و مقاالت دکتر خوشرو نشان م ی دهد که‬ ‫فرهنگ و جامعه از مقوالت اساسی است که او در این سال ها‬ ‫به ان پرداخته است‪ .‬خصوصا موضوع «برخورد تمدن ها» و‬ ‫مساله «تهاجم فرهنگی» که در اثار او به وفور دیده م ی شود‪.‬‬ ‫از اثار و مقاالت او م ی توان به لیست زیر اشاره کرد‪« :‬تجدد و‬ ‫اخالق در اثار دورکیم و پارسنز»‪« ،‬برخورد تمدن ها نظریه یا‬ ‫توصیه سیاسی»‪« ،‬نقدی بر کتاب اخالق پروتستانی و روحیه‬ ‫سرمایه داری»‪ « ،‬تجدد در فراز و فرود مذهب و خرد»‪« ،‬جامعه‬ ‫فراسکوالر در غرب»‪« ،‬پلورالیســم و فرهنگ»‪« ،‬تبادل و‬ ‫تهاجم فرهنگی»‪ ،‬نقد کتاب «فرهنگ جامع ه شناسی»‪.‬‬ ‫نظر خوشرو درباره تبادل فرهنگی‬ ‫دکتر خوشرو در میزگردی که با عنوان «تبادل و تهاجم‬ ‫فرهنگی» برگزار شده بود در کنار اساتیدی چون محمدرضا‬ ‫ریخته گران‪ ،‬فتح اهلل مجتبایی‪ ،‬مهــدی محقق‪ ،‬مصطفی‬ ‫محقق د اماد‪ ،‬محمدعلی شــعاعی و رضــا داوری اردکانی‬ ‫م ی نشیند و به بحث در این باره م ی پردازد‪ .‬در بخشی از این‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫دکتر غالمعلی خوشــرو‪ ،‬تحصیلکرده‬ ‫امریکاســت و مدرک دکترایش را در‬ ‫رشته جامعه شناسی دریافت کرده است‪.‬‬ ‫او پس از بازگشت به ایران و در سال های‬ ‫میانی دهه ‪ ،60‬به عنوان رئیس دانشکده‬ ‫روابط بین الملل وزارت امور خارجه تعیین‬ ‫می گردد‪ .‬او پس از ان به عنوان ســفیر‬ ‫ایران در نیویورک منصوب می شــود و‬ ‫راهی ایاالت متحده می شود‬ ‫این‪ ،‬برداشت درستی نیست که حل هر مساله‏ای را متو ّقف‬ ‫به همکاری با امریکا بدانیم‪ ،‬کما اینکه امریکا با بسیاری از‬ ‫کشورها رابطه دارد‪ ،‬ولی مسائل انها حل نم ی‏شود‪ .‬دوم اینکه‬ ‫مسائل کالن سیاست خارجی کشور دست دولت‏ها نیست‬ ‫که یک دولت تصمیــم بگیرد و اقدام کنــد‪ .‬باید اجماعی‬ ‫درونی ایجاد کند و هم ‏ه ابعاد ان سنجیده شود‪ .‬درعین حال‪،‬‬ ‫تنش‏زدایی وجود خواهد داشت‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫به اعتقادی بسیاری انتخاب خوشرو در واقع انتخاب‬ ‫یک سیاستمدار نزدیک به سیدمحمد خاتمی و اصالح طلبان‬ ‫بود‪ .‬نیرویی کــه در عین حال به روحانــی نیز نزدیک بود‪،‬‬ ‫درضمن همه به خوبی م ی دانند که در تعیین ســفیر ای ران‬ ‫در سازمان ملل به طور قطع نظر مساعد رهبری نیز دریافت‬ ‫شده است‪ .‬این اتفاق در شرایطی روی داد که کنگره امریکا و‬ ‫دیگر منتقدان ارتباط امریکا با ای ران‪ ،‬گفت وگوهای هسته ای‬ ‫را هدف گرفته و سعی داشتند الیحه جدید تحریم علیه ای ران‬ ‫را اعمال کنند که به گفته کاخ سفید م ی توانست مذاکرات را‬ ‫با فروپاشی همراه کند‪.‬‬ ‫ای ران نیز به شــرایط ویژه در این زمینه توجه دارد و در‬ ‫بیانیه رسمی وزارت خارجه به وجود «شرایط حساس» اشاره‬ ‫شده است؛ شرایطی که اجازه نم ی دهد بیش از این کشورمان‬ ‫منتظر تصمیم گیری درباره سرنوشت ابوطالبی باقی بماند‪.‬‬ ‫در همین حال فارین پالســی نشــریه ای که به طور‬ ‫مشخص در حوزه روابط بی ن الملل در امریکا منتشر م ی شود‪،‬‬ ‫تحلیلی راجع به انتخاب خوشرو ارائه م ی کند‪.‬‬ ‫این نشریه امریکایی م ی نویســد‪« :‬انتصاب خوشرو‬ ‫به عنوان سفیر جدید در سازمان ملل حاکی از تمایل ای ران به‬ ‫پشت سر گذاشتن ناراحت ی های ناشی از خودداری امریکا از‬ ‫اعطای روادید به حمید ابوطالبی‪ ،‬سفیر پیشنهادی پیشین‬ ‫است‪ .‬واشنگتن به این دلیل که دیپلمات کهنه کار ای رانی در‬ ‫گروگان گیری سفارت امریکا در ته ران در سال ‪ 1979‬مترجم‬ ‫نیروهای ای رانی بود‪ ،‬از اعطای روادید به وی خودداری کرد‪.‬‬ ‫با این حال ای ران اعالم کرد هنوز امادگی پشت سر گذاشتن‬ ‫دلخوری از امریکا را ندارد‪ .‬وزارت امور خارجه ای ران در بیانی ه ای‬ ‫که از انتصاب خوشرو در ســمت جدید خبر م ی داد‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬جمهوری اسالمی ای ران همچنان مراتب اعتراض خود‬ ‫را نسبت به عدم صدور روادید ب رای نماینده معرف ی شده قبلی‬ ‫اعالم م ی دارد و پیگیری رویه های غیرحقوقی دولت می زبان‬ ‫از طریق ســازوکارهای قانونی در سازمان ملل در دستورکار‬ ‫نمایندگی دائم جمهوری اسالمی ای ران خواهد بود‪».‬‬ ‫خوشــرو در همین اواخــر به عنوان ســفیر ای ران در‬ ‫سوئیس انتخاب شده بود؛ کشوری که می زبان گفت وگوهای‬ ‫هسته ای میان ای ران و غرب اســت‪ .‬وزارت خارجه ای ران نیز‬ ‫تایید م ی کند که او «نقش موثری در گفت وگوهای هسته ای‬ ‫ای ران داشته است‪ ».‬از سوی دیگراو مشاور محمد خاتمی بود‬ ‫و در مســاله «گفت وگوی تمدن ها» فعالیت زیادی داشت؛‬ ‫موضوعی که مورد عالقه خوشروست‪.‬‬ ‫از طرف دیگر خوشــرو تاکنون در مورد انتظاراتش از‬ ‫دستاوردهای یک دیپلمات ای رانی در امریکا‪ ،‬اظهارنظر نکرده‬ ‫است‪ .‬نم ی توان به روشنی درباره نظر او حرف زد‪ .‬اما او که در‬ ‫پروژه «دایره المعارف اسالم معاصر» فعالیت م ی کند‪ ،‬در مورد‬ ‫گفت گوهای هسته ای نوشته است طبق انتظار ته ران دولت‬ ‫اوباما باید در اجرای توافق نهایی‪ ،‬در راستای لغو تحریم های‬ ‫کنگره این کشور و سازمان ملل متحد علیه ای ران تالش کند‪.‬‬ ‫خوشــرو در این پروژه که وی رایش ان توســط صادق‬ ‫خ رازی صورت گرفته‪ ،‬تصریح کرده الزم اســت در مورد لغو‬ ‫پس لرزه هاییکنامه‬ ‫احمدی نژادم ی گویدفعالزمان‬ ‫حرفزدننیست‬ ‫پیاممحرمانه؟‬ ‫وزارتخارجهپیامصهی ونیس ت هارا‬ ‫تکذیبکردهاست‬ ‫‪23‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫میزگرد او معتقد است که امروز در جهان دیگر مقوله تبادل‬ ‫فرهنگی معنا ندارد بلکه «تبدیــل» فرهنگی وجود دارد‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬ما در جهان جدید‪« ،‬تبادل فرهنگی نداریم» بلکه‬ ‫«تبدیل فرهنگی» داریم‪ .‬یعنی تبدیل فرهنگ های سنتی‬ ‫به فرهنگ جدید و غربی و هر فرهنگی بتواند هرچه زودتر‬ ‫خودش را به فرهنگ جدید تبدیل کند‪ ،‬موفق تر خواهد بود؛‬ ‫مثل اینکه هر کسی ه ر چه زودتر پول ملی را به دالر تبدیل‬ ‫کند‪ ،‬پول او ارزش بیشتری نسبت به دیگران خواهد داشت‪.‬‬ ‫گویی این سیر قهری سلطه فرهنگ جهانی بر فرهنگ های‬ ‫محلی اســت‪ .‬طبیعی اســت که من با این روند مخالف‬ ‫هستم‪( ».‬نامه فرهنگ بهار ‪ 1377‬شماره ‪)29‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫سیاست خارجی در نظرات خوشرو‬ ‫خوشــرو مصاحبه مفصلی نیز با یکی از شماره های‬ ‫نشــریه مهرنامه انجام م ی دهد که در ان به بحث سیاست‬ ‫خارجی در ای ران م ی پردازد‪ .‬به اعتقاد او «سیاســت خارجی‬ ‫هر کشوری با سیاست داخلی ان مرتبط است ولی این طور‬ ‫نیست که سیاست خارجی همه کشــورها شبیه سیاست‬ ‫داخلی انها باشد‪ .‬کشورهایی هستند که در سیاست داخلی‬ ‫نظام‏هایی دموکراتیک دارند؛ ا ّما در سیاست خارجی منش‬ ‫خودکامگی‪ ،‬یکجانب ه‏گرایی و دیکتاتوری را بُروز م ی‏دهند‪».‬‬ ‫او به عنوان نمونه از امریکا در این زمینه یاد م ی کند که‬ ‫سابقه مردمساالری در ان از سایر کشورها طوالن ی تر است اما‬ ‫« در سیاست خارجی این کشور م ی‏بینیم که مثال در ‪ 60‬سال‬ ‫گذشته در خاورمیانه کامال از اشغالگری اسرائیل‪ ،‬سرکوب‬ ‫مردم فلسطین و اخی را از محاصر‏ه غزه حمایت کرده و حاضر‬ ‫نشده ح ّت ی یک قطعنامه علیه اســرائیل در شورای امنیت‬ ‫تصویب شــود‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬نم ی‏توان قطعی گفت که‬ ‫سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است‪».‬‬ ‫به باور او دیپلماســی و دموکراسی با هم تفاوت های‬ ‫زیادی دارند‪ .‬اظهارات او نشان م ی دهد که او یک دیپلمات‬ ‫کارکشته و واقع گراست‪« :‬دیپلماســی بر عدم شفافیت و‬ ‫مخف ی‏کاری استوار است‪ .‬سفارتخانه‏ها در همه جای دنیا کار‬ ‫مخفی م ی‏کنند‪ ،‬تلکس‏های انها را کسی نم ی‏بیند‪ ،‬همه‬ ‫ سری و محرمانه دارد‬ ‫ســری‪ ،‬فوق ّ‬ ‫مکاتبات انها درجه‏بندی ّ‬ ‫و سروی س‏های جاسوسی روی سفارتخانه‏ها کار م ی‏کنند‪.‬‬ ‫این ماهیت روابط بی ن‏الملل است‪ .‬این در حالی است که در‬ ‫دموکراسی مباحثی چون حقوق مردم و شفافیت محوریت‬ ‫دارد و همه چیز باید به عرصه عمومــی بیاید و مورد بحث‬ ‫قرار گیرد‪».‬‬ ‫اما نظر خوشــرو دربــاره سیاســت های امریکا در‬ ‫قبال ای ران دموکراتیک نیز جالب توجه اســت؛ فشــاری‬ ‫که امریکای ی ها بارها از ان در مذاکــرات و حتی خارج از ان‬ ‫به اجرا گذاشته اند‪ .‬او معتقد اســت که ب رای امریکا تفاوتی‬ ‫نم ی کند که ای ران دموکراتیک باشد یا نه و م ی گوید‪« :‬اینکه‬ ‫با دموکراتی ک شدن ای ران هم انها دیگر مشکلی با توانمندی‬ ‫هسته‏ای کشور نخواهند داشــت؛ این هم دروغ است‪ .‬چه‬ ‫ای ران دموکراتیک باشــد و چه نباشد‪ ،‬روی مساله هسته‏ای‬ ‫فشار است‪».‬‬ ‫او در این گفت وگو صراحتا اعالم م ی کند که «شــان‬ ‫وزارت خارجه در دوره محمــود احمدی نژاد تنزل پیدا کرده»‬ ‫و «اگر به توصی ه ها و تحلی ل های وزارت خارجه بیشتر توجه‬ ‫م ی شد شاید پرونده هســته ای به اینجا نم ی رسید‪ ».‬به هر‬ ‫تقدیر این دیپلمات جامع ه شناس م ی رود تا سکان سیاست‬ ‫ای ران در نیویورک باشد؛ جایی که پیش از او افراد مهمی چون‬ ‫ظریف و خ رازی فعالیت کرده بودند‪ .‬سئوال مهم اما این است‬ ‫که دولت روحانی چه اســتفاده ای م ی تواند از ظرفی ت های‬ ‫سفیر دائم ای ران در امریکا داشــته باشد؟ ایا خوشرو م ی رود‬ ‫تا بخشی از پرونده مذاکرات هسته ای را در امریکا به دست‬ ‫گرفته و به پیش ببرد؟ اینها سواالتی که شاید ب رای یافتن‬ ‫پاسخ ان نیاز نیست زمان طوالنی انتظار کشید‪.‬‬ ‫اعداموحشیانه‬ ‫خلبان اردنی چرا کشته شد؟‬ ‫حدود یک ماه قبل بود که داعش یک خلبان اردنی را که جنگنده اش در استان رقه سوریه سقوط کرده بود به اسارت‬ ‫گرفت‪ .‬هفته گذشته این گروه در اقدامی وحشیانه این جوان خلبان را زنده زنده در قفسی سوزاند‪ .‬داعش در ابتدا مبادله‬ ‫الکساســبه(خلبان اردنی) را با «ساجده الریشاوی» تروریســت ع راقی که در اردن زندانی است‪ ،‬خواستار شده بود؛ اما به‬ ‫درخواست های اخیر دولت اردن ب رای اطالع از زنده بودن الکساسبه پاسخی نداد‪.‬‬ ‫بعد از انکه خلبان اردنی زنده زنده در قفس سوزانده و تصاویر ان در فضای مجازی منتشر شد‪ ،‬اردن‪ ،‬دو تروریست‬ ‫به نام های «ساجده الریشاوی» و «زیاد الکربولی» را اعدام کرد‪ .‬وزارت کشور اردن در بیانی ه ای اعالم کرد که حکم اعدام‬ ‫«ساجده مبارک عطروز الریشاوی» و «خلف رجه الکربولی» با چوبه دار انجام شد‪.‬‬ ‫ملک عبداهلل پادشــاه اردن نیز که در واشنگتن به ســر م ی برد‪ ،‬دیدارهای خود را نیمه کاره رها کرد و به کشورش‬ ‫بازگشت‪ .‬عبداهلل دوم در پیام ی که از شبکه تلویزیون دولتی اردن پخش شــد‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬با اندوه و خشم فراوان خبر‬ ‫شهادت خلبان شهید و دالور معاذ الکساسبه به دست گروه تروریستی و بزدل داعش را دریافت کردیم‪ .‬این گرو ِه جنایتکار‬ ‫و گمراهی است که هیچ ارتباطی با دین مبین ما ندارد‪».‬‬ ‫کانون های جنگ طلب دنیا به ویژه در امریکا چند سالی است که خواهان این هستند که امریکا بار دیگر به منطقه‬ ‫نیروی نظامی گسیل کند‪ .‬اما دولت اوباما با این امر مخالف است‪ .‬او در سخنرانی که سال گذشته در دانشگاه وست پوینت‬ ‫انجام داد صراحتا از «چرخش در سیاست خارجی امریکا» سخن گفت؛ سیاستی که در ان امریکا قصد ندارد به کشورهای‬ ‫دیگر نیرو گسیل کند‪ .‬در طرف دیگر اما نئوکان های جنگ طلب این کشور قراردارند‪ .‬کانون هایی که با پول و امکانات‬ ‫صهیونیس ت ها پیوند عمیقی دارند‪ .‬به باور انها امریکا باید در منطقه حضوری نظامی داشته باشد‪ .‬این کانون ها تالش‬ ‫کردند تا در جریان سوریه امریکا را به بهانه واهی استفاده از سالح شیمیایی توسط بشار اسد‪ ،‬وارد جنگ کنند‪ ،‬اما اوباما پا‬ ‫پس کشید‪ .‬باید به این نکته توجه کرد که دولت اوباما‪ ،‬به دلیل بحران بزرگ داخلی‪ ،‬از سال ‪ 2012‬تصمیم گرفت بودجه‬ ‫نظامی را کاهش دهد و ب رای اولی ن بار پس از حادثه یازده سپتامبر ‪ 2001‬بودجه نظامی رو به کاهش نهاد و با صعود چاک‬ ‫هگل امریکا وزیر جنگی یافت که برخالف اسالفش در کنگره از کاهش بودجه نظامی دفاع م ی کرد نه افزایش ان‪.‬‬ ‫سرانجام‪ ،‬یک سال پیش در فوریه ‪ ،2014‬چاک هگل‪ ،‬وزیر دفاع یا رئیس پنتاگون‪ ،‬طی سخنانی بسیار جنجالی رسما‬ ‫اعالم کرد که م ی خواهد تا سال ‪ 2016‬نیروی انسانی ‪ 520‬هزار نفری ارتش امریکا را به می زان سال ‪ ،1939‬یعنی قبل از جنگ‬ ‫جهانی دوم کاهش دهد‪ ،‬یعنی به ‪ 420‬هزار نفر برساند‪ .‬این اتفاقات سرانجام منجر به بروز و ظهور داعش و برکناری چاک‬ ‫هگل شد‪ .‬و م ی دانیم که کل بودجه امریکا در سال ‪ 2012‬سه تریلیون و ‪ 700‬میلیارد دالر بود که حدود یک تریلیون و ‪400‬‬ ‫میلیارد دالر ان بودجه نظامی اشکار و پنهان دولت امریکا بود‪ .‬رقم بسیار بزرگ از حجم بودجه که نصیب تولی د کنندگان‬ ‫سالح در این کشور و حامیان ان در سراسر جهان م ی شد‪.‬‬ ‫سوال اصلی اینجاســت که ایا این اقدام منجر به حضور نظامی امریکا در منطقه خواهد شد؟ به اعتقاد عبدالباری‬ ‫عطوان‪ ،‬نویسنده سرشناس عرب و تحلیلگر مسائل سیاسی‪« :‬امریکا از این اعدام به عنوان بهانه ای ب رای دخالت زمینی‬ ‫علیه داعش استفاده م ی کند‪ ».‬نکته مهم در این باره این است که ب راساس گزارش رسمی تلویزیون اردن زنده سوزانده شدن‬ ‫خلبان اردنی یک ماه پیش صورت گرفته است اما حاال تصاویر ان منتشر م ی شود‪.‬‬ ‫عطوان که یادداشتش در روزنامه ال رای الیوم منتشر شده است اهداف این ویدئو را اینگونه بر م ی شمرد‪:‬‬ ‫‪ .۱‬تالش ب رای قراردادن عشیره الکساسبه و سایر عشایر اردنی و افکار عمومی علیه دولت و ایجاد شکاف بین نظام‬ ‫و مردم از طریق القای این نکته که دولت اردن ب رای ازادی این خلبان اسیر تالش کافی نکرده است‪.‬‬ ‫ی شدید اللحن علیه کشورهای دیگری که در ائتالف ضد داعش به رهبری امریکا مشارکت دارند با این‬ ‫‪ .۲‬ارسال پیام ‬ ‫مضمون که اگر به این مشارکت خود در ائتالف ادامه دهند‪ ،‬خلبانان و سربازان انها را نیز با همین شیوه وحشیانه ای که‬ ‫خلبان اردنی را اعدام کردند‪ ،‬اعدام خواهند کرد‪.‬‬ ‫‪ .۳‬روشن شد که داعش بین گروگان های عرب و همتایان خارج ی شان در شیوه اعدام تمایز قائل م ی شود‪ .‬زی را داعش‬ ‫ب رای ازادی گروگان های عرب وارد هیچ مذاکراتی نم ی شود و بدون دادن هیچ مهلتی انها را اعدام م ی کند‪ ،‬زی را معتقد است‬ ‫که انها وارد جنگ علیه داعش شده اند و از طریق زمین و هوا جنگجویان این گروه را م ی کشد‪.‬‬ ‫با این همه م ی توان اینگونه اظهارنظر کرد که اقدام غیرمعمول داعش در زنده زنده سوزاندن یک گروگان م ی تواند‬ ‫سرمنشا حرکات تازه ای در جهان باشد‪ .‬کانون هایی که بار دیگر به دنبال حضور نظامی امریکا در منطقه هستند از این‬ ‫موضوع نهایت بهره برداری را خواهند داشت‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫س لرزه های یک نامه‬ ‫پ ‬ ‫احمدی نژاد می گوید فعال زمان حرف زدن نیست‬ ‫وزارت خارجه پیام صهیونیست ها را تکذیب کرده است‬ ‫حمله رژیم صهیونیستی به اعضای حزب اهلل و سپاه پاسداران در قنیطره سوریه‪ ،‬اگرچه با‬ ‫واکنش غرورافرین حزب اهلل لبنان مواجه شد‪ ،‬اما یک حاشیه جدی نیز داشت‪ .‬پس از عملیات‬ ‫قنیطره از سوی رژیم اشغالگر قدس‪ ،‬برخی رسانه ها از پیام رژیم صهیونیستی به ای ران از طریق‬ ‫دولت روسیه خبر دادند؛ «کانال ‪ ۱۰‬تلویزیون رژیم اسرائیل یکشنبه ‪ ۵‬بهمن در گزارشی مدعی‬ ‫شده این رژیم از طریق روســیه پیامی را ب رای ای ران و حزب اهلل ارسال و اعالم کرده که مایل به‬ ‫اوج گیری تنش ها و درگیری ها با ای ران و حزب اهلل نیست‪ .‬این کانال تلویزیونی به نقل از چند مقام‬ ‫اسرائیلی که نامشان فاش نشده ادعا کرده که مقامات رژیم اسرائیل به مسکو اعالم کرده اند که‬ ‫از نظر این رژیم‪ ،‬حمله اخیر یک اقدام در راستای «دفاع از خود» ارزیابی م ی شود و این حزب اهلل‬ ‫بوده که از طریق ایجاد زیرساخت های تهاجمی در مرزهای سرزمین اشغالی‪ ،‬اسرائیل را به این‬ ‫حمله تحریک کرده اســت‪ .‬با این حال‪ ،‬تل اویو مایل نیست وضعیت از انچه هست وخیم تر‬ ‫شده و به یک منازعه منطقه ای تبدیل شــود‪ .‬مقامات روس هم این پیام را به بیروت و ته ران‬ ‫ن ترجمه و بازنشر شد‪ .‬عالوه بر این‬ ‫منتقل کرده اند‪ ».‬این خبر در بسیاری از رسانه های داخلی ای را ‬ ‫برخی روزنامه های عربی از جمله الحیات و القب سکویت همچنین برخی رسانه های عربی از‬ ‫جمله روسیا الیوم‪ ،‬النشره و المیادین نیز این خبر را منتشر کردند‪ .‬هیچ مقام ای رانی اما این خبر‬ ‫را تائید یا رد نکرد‪ .‬حتی سه روز بعد‪ ،‬خبری به نقل از معاون ع ربی افریقایی وزارت خارجه منتشر‬ ‫شد که شاید به نوعی پاسخ دیپلماتیک ای ران به این پیام اسرائیل تلقی م ی شد‪ .‬امیرعبداللهیان‬ ‫در حاشیه مراسم ی که ب رای بزرگداشت شهدای قنیطره از جمله سردار شهید اهلل دادی در ته ران‬ ‫برگزار شــد‪ ،‬به خبرنگاران گفت‪« :‬از کانال دیپلماتیک به امریکا اعالم کردیم که بالگردهای‬ ‫رژیم صهیونیستی با هدف قراردادن سردار اهلل دادی و شهدای حزب اهلل که در خط مقدم مبارزه‬ ‫با تروریسم بوده اند وارد خطوط قرمز ما شده و این رژیم جنایتکار باید تبعات و پیامد ان را درک‬ ‫کند‪ ».‬این اظهارات امیرعبداللهیان البته روز بعد توسط سخنگوی وزارت خارجه نیز تائید شد‪.‬‬ ‫اما در شامگاه یکشنبه ‪ ۱۲‬بهمن‪ ،‬عالءالدین بروجردی‪ ،‬رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست‬ ‫خارجی مجلس شورای اسالمی در ب رنامه «من طه ران» شبکه ع ربی العالم حضور یافت و پیام‬ ‫اسرائیل به ای ران را تائید کرد‪ .‬او در پاســخ به این سوال که ایا ای ران از برخی کشورهای دوست‬ ‫مانند روسیه پیامی از جانب رژیم صهیونیستی ب رای خودداری از تشدید اوضاع پس از عملیات‬ ‫قنیطره دریافت کرده است‪ ،‬گفت‪« :‬ما از یک کانال رسمی این (پیام) را دریافت کردیم‪ ،‬که انان‬ ‫اظهار عالقه کردند‪ ،‬تصمیم ندارند این ماجرا را ادامه دار کنند یا تب ان را باال بب رند‪ ،‬بناب راین انتظار‬ ‫دارند که طرف مقابل به همین صورت عمل کند‪ .‬این واقعیت از یک کانال رسمی به یک مقام‬ ‫مسئول در وزارت خارجه ما منعکس شده است؛ البته منظور من روسیه نیست‪ ،‬اما یک کانال‬ ‫رسمی اســت که این امر را از طریق وزارت امور خارجه به ما منتقل کردند‪ ».‬این مصاحبه که از‬ ‫شبکه عرب زبان العالم وابسته به ای ران پخش شد‪ ،‬عالوه بر انتشار در قسمت ع ربی سایت العالم‪،‬‬ ‫در قسمت ع ربی خبرگزاری ای رنا نیز قرار گرفت‪ .‬حتی بخش ع ربی خبرگزاری فارس و تسنیم نیز‬ ‫ش مدنظر از این مصاحبه‬ ‫این مصاحبه را منتشر کردند‪ .‬الیوم السایع رسانه معروف مصری هم بخ ‬ ‫را منتشر کرد‪ .‬اما یک روز پس از پخش این مصاحبه‪ ،‬مرضیه افخم‪ ،‬سخنگوی وزارت خارجه‬ ‫ای ران در خصوص خبر منتشره درباره دریافت پیام از رژیم صهیونیستی ب رای خودداری از تشدید‬ ‫اوضاع پس از عملیات قنیطره اظهار داشت‪« :‬جمهوری اسالمی ای ران هیچ گونه پیام رسمی یا‬ ‫غیررسمی از رژیم نامشروع صهیونیستی دریافت نکرده است‪ ».‬او سپس به ماجرای تماس تلفنی‬ ‫خانم زگرید کاخ نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور لبنان با معاون ع ربی افریقایی وزارت خارجه‬ ‫ای ران اشاره کرد که در ان‪ ،‬کاخ از امیرعبداللهیان خواستار کمک ای ران ب رای برقراری اتش بس‬ ‫شده بود‪ .‬به نظر م ی رسد افخم سعی داشته تا با این توضیح‪ ،‬بگوید که پیامی از سوی «کاخ» و به‬ ‫نیابت از اسرائیل‪ ،‬به ای ران مخابره نشده است و با این جمالت‪ ،‬اظهارات بروجردی را تکذیب کند‪.‬‬ ‫خبرگزاری رسمی ای ران نیز این سخنان را در بخش ع ربی خود منتشر کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫نامه محمد رضا رحیمی خطاب به محمود احمدی نژاد که البته در پی اعالم حکم دادگاه او‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬همچنان بازتاب های متعددی دارد‪ .‬در مهمترین واکنش‪ ،‬محمود احمدی نژاد که‬ ‫به همراه تع دادی از وزرا و مشاوران خود در دولت های نهم و دهم ب رای تجدید میثاق در مرقد امام‬ ‫خمین ی (ره) حاضر شده بود‪ ،‬در مورد اینکه ایا پاسخی خطاب به افرادی که دولت قبل را متهم به‬ ‫اتهامات اقتصادی م ی کنند دارید‪ ،‬گفت‪« :‬پاسخ هست اما وقتش نیست‪».‬‬ ‫این پاسخ البته چند روز بعد از ان عنوان شده که محمود احمدی نژاد سایت شخصی خود‬ ‫را راه اندازی کرده‪ ،‬رســانه ای که او از ان ب رای اعالم نظ راتش استفاده م ی کند و شخص دیگری‬ ‫هم جز او در این سایت مطلبی منتشر نم ی کند‪ .‬او در مطالبی در این سایت به کنایه پاسخ هایی‬ ‫هم به منتقدانی که در مورد ماجرای محمد رضا رحیمــی نکاتی را خطاب به او و دولتش بیان‬ ‫م ی کنند‪ ،‬مطرح کرده است‪.‬‬ ‫اما در تحولی دیگر در این مورد محمد رضا باهنر هم اظهارات مهم ی را در مورد مطالب‬ ‫مطرح شده پی رامون محمد رضا رحیمی بیان کرده است‪ .‬محمد رضا باهنر که نامش در ماجرای‬ ‫معاون اول دولت دهم به میان امده‪ ،‬در پاسخ به پرسش خب رنگاری مبن ی بر اینکه اقای رحیم ی ‬ ‫اعالم کرده به نمایندگان مجلس پولی پرداخت کرد ه و گفته که شما نیز یکی از این افراد هستید؟‬ ‫اینگونه پاسخ م ی دهد‪« :‬اینکه ب رای اقای رحیمی معاون اول دولت دهم حکم صادر شده و وی‬ ‫محکوم شده و باید دوران محکومیت خود را طی کند‪ ،‬ما نه دخالتی داریم و نه در مورد ان حرفی‬ ‫م ی زنیم‪ .‬شنیده شده اقای رحیمی با استفاده از ماده ‪ 18‬اختیارات قوه قضائیه درخواست اعاده‬ ‫دادرسی داده و این موضوعات به مسائل قضایی باز م ی گردد‪ ».‬نایب رئیس دوم مجلس شورای‬ ‫اســامی با اشــاره به پولی که اقای رحیم ی به نمایندگان مجلس داده است‪ ،‬گفت‪« :‬فرض‬ ‫م ی کنیم به هر کاندیدا پنج میلیون تومان کمک شــده است‪ ،‬این پنج میلیون تومان به پول‬ ‫امروز که نمایندگان صد میلیون تومان خرج هزینه های خود م ی کنند؛ م ی شود ‪ 25‬درصد منابع‬ ‫نمایندگان و به احتمال قریب به یقین هیچ یک از نمایندگان مطلع نبودند که منشا این پول‬ ‫ناپاک یا کثیف بوده است‪ .‬بناب راین برخی مجموعه هایی از رقبای اصولگرا البته اصالح طلبان‬ ‫عاقل و سالم هم این کارها را نم ی کنند و رسانه های اصالح طلب هم این کارها را نم ی کنند و‬ ‫م ی خواهند از این موضوع استفاده کنند که کاندیداهای اصولگرایی پولی را گرفته اند که االن‬ ‫منشا ان به شکلی ناپاک مشخص شده است‪ ».‬باهنر در همین زمینه تصریح کرد‪« :‬من فکر‬ ‫م ی کنم این بداخالقی انتخاباتی است و سوال متقابل هم این است که شما کدام اصالح طلب‬ ‫را سراغ دارید که هیچ پولی خرج نکرده باشــد و به مجلس امده باشد واقعا اگر کسی موردی‬ ‫سراغ دارد به ما اعالم کند‪ .‬باالخره هر کاندیدایی چه اصالح طلب و چه مستقل و چه اصولگرا در‬ ‫صورتی که بخواهد وارد مجلس شود چند تا پوستر چاپ م ی کند و یک ستاد فراهم م ی کند‪ ،‬یک‬ ‫مقدار ماشین م ی گیرد و بعضا هم شام و ناهار هم م ی دهد و باالخره خرج دارد‪ .‬انها هم قطعا از‬ ‫جاهایی پول گرفته اند‪».‬‬ ‫باهنر با بیان اینکه برخی از کاندیداها را با اطالعیه‪ ،‬سخنرانی و تلکس یا تراکت حمایت‬ ‫م ی کنیم و انواع و اقســام حمایت ها وجود دارد‪ ،‬افزود‪« :‬اینکه ‪ 170‬تن بوده اند یا رسید داده اند‬ ‫یا بنده رسید داده ام‪ ،‬خیر‪ ،‬این طور نبوده اســت‪ ،‬اما در جریان انتخابات همواره این کارها انجام‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این سوال که نماینده شهرضا گفته است که پولی که از سوی اقای رحیمی‬ ‫ داده شده است‪ ،‬انتخاباتی نبوده و به دلیل جلوگیری از استیضاح اقای کردان بوده است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«از خودشان بپرسید‪ ،‬بنده اطالعی ندارم‪».‬‬ ‫این اظهارات محمد رضا باهنر شبهه های متعددی را از بین برده است‪.‬‬ ‫پیاممحرمانه؟‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫دردسر بزرگ‬ ‫پیاده روی در مرکز شــهر ژنو بــرای وزیر خارجه ای ران دردســر بزرگی درســت کرده ‪.‬‬ ‫رئی س جمهور به کمک ظریف امده اما منتقدان م ی گوینــد ماجرا انگونه که دولت ی ها روایت‬ ‫م ی کنند به یک هواخوری ســاده ختم نم ی شــود‪ .‬م ی گویند م ی خواهند رابطه با امریکا را‬ ‫عادی سازی کنند و همین مســاله مجادله ای تاثیرگذار را پدید اورده است‪ .‬در این پرونده این‬ ‫موضوع را بررسی کردیم‪.‬‬ ‫بیشتر از یک پیاده روی‬ ‫حاشیه های قدم زدن محمدجواد ظریف و جان کری‬ ‫همچنان ادامه دارد‬ ‫از خط قرمز عبور نکردند‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫مبارزه با فساد باید ملی شود‬ ‫ناصرایمانی‬ ‫حشمت اهلل فالحت پیشه‬ ‫‪1‬‬ ‫محمد جواد ظریف باز مهمترین ســوژه رسانه ها شده‬ ‫است‪ .‬او یک تابو شکنی دیگر کرده و با جان کری‪ ،‬وزیر خارجه‬ ‫ایاالت متحده در جایی حوالی مرکز شهر ژنو پیاده روی کرده‬ ‫است‪ .‬حاال صف مخالفانش طوالن ی تر از قبل شده و حتی‬ ‫برخی مدافعان پیشین او نیز به جمع معترضان پیوسته اند‪.‬‬ ‫م ی گویند دالیل محمد جواد ظریف ب رای قدم زدن در خیابان‬ ‫چندان پذیرفتنی نیست و این کار او در شان نظام نبوده است‪.‬‬ ‫اگر چه این رویداد حاال دیگر اندکی مشمول زمان شده و شاید‬ ‫انتظار این باشد که مثل تمام حاشــی ه های دیگر مذاکرات‬ ‫در ارشیو رســانه ها جا خوش کند اما گویا این مساله انقدر‬ ‫اهمیت داشته که باردیگر به محوری اساسی ب رای مجاد له‬ ‫دو طرف داخلی پرونده هســته ای ای ران تبدیل شود‪ .‬سطح‬ ‫مباحثه بسیار باال رفته و شخص رئی س جمهور هم بار دیگر ‬ ‫ترجیح داده خود وارد میدان شود تا محمد جواد ظریف و تیم‬ ‫همراهش بتوانند مقابل انتقادها بایســتند‪ .‬اکنون جدای از‬ ‫انچه در متن مذاکرات م ی گذرد یک مســاله مهم گویا بر‬ ‫مذاکرات سایه سنگینی انداخته اســت؛ «رابطه با امریکا»‪.‬‬ ‫ایاالت متحده از اواسط مذاکرات به طرف اصلی بدل شده و‬ ‫پنج کشور دیگر تقریبا در حاشیه قرار گرفته اند‪ .‬تیم ای رانی‬ ‫م ی گوید انچه در مذاکــرات دوجانبه م ی گذرد صرفا مربوط‬ ‫به پرونده هسته ای ای ران اســت اما منابع غربی م ی گویند‬ ‫محورهای دیگری نیز محل بحث بوده‪ .‬از ان مهم تر برخی‬ ‫شــنیده های داخلی هم حکایت از ان دارد که عادی سازی‬ ‫رابطه با امریکا ممکن اســت یکی از علت های این نوع از‬ ‫مذاکرات باشد؛ امری که ناقالن این خبر معتقدند از اهداف‬ ‫سیاست خارجی دولت یازدهم است‪.‬‬ ‫استنادشــان هم به این جمله معروف حسن روحانی‬ ‫در ایام انتخابات ریاست جمهوری است؛ «مذاکره با امریکا‬ ‫امکان پذیر و شدنی اســت اما سخت اســت هرچند بنده‬ ‫معتقدم مذاکره با امریــکا راحت تر از مذاکره با اروپاســت‬ ‫چرا که اروپای ی ها به دنبال اقا اجازه از امریکا هستند‪ .‬از این‬ ‫رو دولت اینده باید بتواند رابطه ایــران و امریکا را از حالت‬ ‫تخاصم به مرحله تنش کــه یک مرحله پایی ن تر اســت‬ ‫برســاند‪ .‬امریکای ی ها کدخدای ده هستند‪ ،‬با کدخدا بستن‬ ‫راحت تر است»‪ ۲۳(.‬اردیبهشت ‪،۱۳۹۲‬در جمع دانشجویان‬ ‫دانشگاه شریف)‬ ‫با چنین صورت مســاله ای فارغ از انکه در مذاکرات‬ ‫اکنون چه اختالفاتی میان ای ران و امریکا وجود دارد‪ ،‬ماجرای‬ ‫خصومت ‪ 35‬ســاله ته ران و واشــنگتن اکنون به مساله‬ ‫شماره یک تبدیل شده است‪.‬ایا تیم سیاست خارجی دولت‬ ‫حســن روحانی نقطه ای دور تر از پرونده هسته ای را نشانه‬ ‫گرفته است؟‬ ‫ یک خبر مهم‬ ‫در میانه مباحثات دو طرف ماجرا‪ ،‬محمد جواد ظریف که‬ ‫پی ش تر در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفته بود ترجیح م ی دهد‬ ‫پاســخ منتقدانش را ندهد‪ ،‬این بار باتوجه به ســطح باالی‬ ‫انتقادات ترجیح داد شــخصا وارد ماجرا شده و به اعتراضات‬ ‫عکس العمل نشان دهد‪ .‬او در پاسخ به سوال سایت جماران‬ ‫گفت‪« :‬من همواره گفته ام که انتقاد حق مردم‪ ،‬مطبوعات‬ ‫و نمایندگان مجلس است‪ .‬البته همیشه تقاضا دارم که اوال‬ ‫سیاست یک بام و دو هوا دنبال نشود و ثانیا در انتقاد همیشه‬ ‫منافع ملی در نظر باشد‪ .‬فکر نم ی کنم چند دقیقه پیاده روی‬ ‫اصوال یک موضوع مهم سیاسی باشــد‪ .‬در همه مذاکرات‬ ‫گذشــته نیز کم و بیش مذاکره کنندگان قبلی هم با افراد‬ ‫مختلف فرصت پیاده روی داشتند و ما هم در مذاکرات اخیر‬ ‫بعد از یک سفر طوالنی نیمه شب و پنج ساعت مذاکره‪ ،‬نیاز‬ ‫بود بنده از هوای ازاد اســتفاده کنم؛ بناب راین ان پیاده روی‬ ‫صورت گرفت‪ ».‬این پاســخ ظریف اســت در مقابل همه‬ ‫جنجال هایی که درباره اقدام غیرمنتظره او به پا شــد‪ .‬این‬ ‫سخنان اما منتقدان را ارام نکرد‪.‬‬ ‫ فراتر از نابجا‬ ‫روزنامه کیهان از منتقدان جــدی محمد جواد ظریف‬ ‫است‪ .‬این روزنامه گر چه در متن مذاکرات ب ر اساس مصلحتی‬ ‫که از سوی حاکمیت اعالم شده تالش م ی کند جانب تیم‬ ‫مذاکره کننده را بگیرد اما چندان به مذاکرات خوشبین نیست‬ ‫و در نوع و نحوه مذاکره به تیم ای رانی ای راد جدی دارد‪ .‬ماجرای‬ ‫قدم زدن ظریف و جان کری هم با انتقــاد تند این روزنامه‬ ‫مواجه شد‪.‬‬ ‫کیهان در مطلبی به قلم حسین شــریعتمداری در‬ ‫این مورد نوشــت‪« :‬جناب ظریف در اقدامــی تعجب اور و‬ ‫برخالف عرف شناخته شده و فرموله دیپلماتیک‪ ،‬به اتفاق‬ ‫جان کری‪ ،‬محل رسمی مذاکره را ترک کرده و همراه ایشان‬ ‫در یکی از خیابان های ژنو به قدم زدن م ی پردازد! این اقدام‬ ‫اقای ظریف که خبر ان در سطح گسترده ای منتشر شد‪ ،‬زیر‬ ‫این عنوان قابل تعریف اســت که؛ برخالف نگاه رسمی و‬ ‫منطقی جمهوری اسالمی ای ران که امریکا را دشمن خونریز‬ ‫و غارتگر م ی داند و ب رای ان هزاران سند غیرقابل تردید ارائه‬ ‫م ی کند‪ ،‬اقای ظریف نگاهی دیگر دارد و با قدم زدن در کنار‬ ‫جان کری و بیرون از محل مذاکــرات‪ ،‬در پی اعالم تفاوت‬ ‫نظر خود با دیدگاه رسما اعالم شده جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫است که البته م ی دانیم ایشان چنین منظوری نداشته است‬ ‫ولی این برداشت تنها برداشتی است که از اقدام یادشده به‬ ‫عرصه سیاســی ای ران و جهان پمپاژ م ی شود‪ .‬بعد از انتشار‬ ‫این خبر و بازتاب ان با سمت و سوی یادشده‪ ،‬عکس العمل‬ ‫روزنامه های زنجیره ای حامی دولت‪ ،‬بیشتر از انکه تاسف اور‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ روایت ظریف‬ ‫ظریف با حاشیه تازه ای‬ ‫روبه رو شده است‬ ‫باشــد‪ ،‬خنده دار بود‪ .‬این روزنامه ها با عکس و تیتر درشت‬ ‫«پیاده روی ای ران و امریکا» به اســتقبال حرکت یادشــده‬ ‫رفتند و بعد که متوجه شــدند ‪ -‬یا متوجهشان کردند ‪ -‬که‬ ‫به بی راهه رفته اند‪ ،‬عذر بدتر از گناه اورده و نوشــتند‪ :‬خروج‬ ‫ظریف و کری از محل مذاکرات ب رای پیشــگیری از شنود‬ ‫احتمالی سروی س های جاسوسی بوده است! و این پرسش‬ ‫بدیهی را ب ی پاســخ گذاشــتند که از ترس کدام سرویس‬ ‫جاسوسی؟ «ســیا»؟ «اینتلجنت ســرویس»؟ «موساد»؟‬ ‫المان؟ فرانسه؟!‪ ...‬کدامیک از این سروی س های جاسوسی‬ ‫با امریکا همپیمان نیستند؟ و از کی تا به حال سروی س های‬ ‫اطالعاتی ای ران و امریکا با یکدیگر خاله و خواهرزاده شده اند؟‬ ‫ضمن انکه امروزه فقط با یک دستگاه الکترونیکی کوچک‬ ‫و جیبی به اسانی م ی توان سیگنال های شنود را کشف کرد‪.‬‬ ‫یعنی امریکا از داشتن این دستگاه که ای ران هم در اختیار دارد‪،‬‬ ‫محروم بوده است؟!»‬ ‫همسو با حســین شــریعتمداری‪ ،‬دو روزنامه جوان و‬ ‫رســالت نیز به ظریف انتقاد کردند‪ .‬روزنامه جوان نوشت‪:‬‬ ‫«وزیر محترم خارجه به خوبی م ی داند که در مذاکرات پی ش رو‬ ‫با طرف امریکایی نباید رفتارهای مشــخصی از خود بروز‬ ‫دهد که افکار عمومی جهانیان به ویژه ملت های ازادیخواه و‬ ‫ضد امپریالیستی‪ ،‬ان رفتارها را در تضاد و تقابل با ارمان ها و‬ ‫شعارهای انقالب اسالمی ببیند‪ ».‬روزنامه رسالت نیز نسبت‬ ‫به نتیجه چنین عملکردی نوشت‪« :‬نباید فراموش کرد که‬ ‫جان کری همان وزیر امور خارجه ای است که پس از امضای‬ ‫توافقنامه ژنو‪ ،‬حق ذاتی غن ی سازی کشورمان را نفی کرد و‬ ‫ان را به حقی اکتسابی‪ ،‬ان هم با اجازه قدرت های سلطه گر!‬ ‫تنزل داد‪ .‬به راســتی پیاده روی صمیمانه بــا او چه معنا و‬ ‫مفهومی دارد؟»‬ ‫در تحولــی دیگر‪ ،‬حجت االســام صدیقی‪ ،‬خطیب‬ ‫نمازجمعه ته ران نیز ضمــن انتقاد به پیــاده روی ظریف‬ ‫با جان کــری در ژنو گفــت‪« :‬به رغم کودک کشــی های‬ ‫ی این رژیم است‪ .‬انها در تمام‬ ‫رژیم صهیونیستی این فرد حام ‬ ‫مذاکرات با نخس ت وزیر صهیونیس ت ها تماس م ی گیرند و‬ ‫م ی گویند جلوی برنامه هسته ای ای ران را گرفته اند ان وقت‬ ‫چه مفهوم ی دارد که درانظار عمومی با این فرد قدم بزنید و‬ ‫خوش و بش کنید‪ ،‬این امر در شان دیپلماسی نظام جمهوری‬ ‫اسالمی نیست و امت ان را نم ی پسندد‪».‬‬ ‫انتقادها به همی ن جا ختم نشــد و گســتره منتقدان‬ ‫محمد جواد ظریــف افزایش یافت‪ .‬از جملــه انکه مهرداد‬ ‫بذرپاش‪ ،‬عضو هیات رئیسه مجلس پیاده روی وزیر خارجه‬ ‫کشــورمان با جان کری را اقدامی «زمخت» و نه «ظریف»‬ ‫خواند و خطاب به مســئوالن دیپلماسی کشور گفت‪« :‬اگر‬ ‫ابتکاری باشــد در پیاده روی ‪۲۰‬میلیونی اربعین اســت نه‬ ‫پیاده روی با وزیر خارجه امریکا!» وی با اشــاره به پیاده روی‬ ‫محمدجواد ظریف و جان کری وزرای خارجه ای ران و امریکا‬ ‫گفت‪« :‬مسئوالن دیپلماسی ما باید بدانند که نماینده یک‬ ‫گروه خاص و حزب سیاســی نبوده بلکــه نماینده ملتی‬ ‫بزرگ و رشید هســتند‪ ».‬وی با یاداوری تقدیم صدها هزار‬ ‫شهید و جانباز توسط ملت ای ران خاطرنشان کرد‪« :‬مبادا با‬ ‫رفتارهای نسنجیده و زمخت‪ ،‬کاری کنیم که دشمن دچار‬ ‫خطای محاسباتی شود‪ ».‬منصور حقیقت پور‪ ،‬نایب رئیس‬ ‫کمیسیون امنیت ملی و سیاســت خارجی مجلس هم در‬ ‫این مورد با بیان اینکه اقدامات اخیر وزیر امور خارجه به ویژه‬ ‫سفر ظریف به پاریس و پیاده روی با جان کری در خیابان های‬ ‫ژنو بسیار اشــتباه و نابجا بود‪ ،‬گفت‪« :‬قطعا حفظ صالبت‬ ‫انقالبی در مذاکرات هســته ای با غرب‪ ،‬دارای ارزش واالیی‬ ‫است و این گونه دلبری های سیاســی هیچ ارزشی ندارد‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪ «:‬به نظر اقدام اخیر ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه در‬ ‫قبول پیشنهاد جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا و سفر به پاریس‬ ‫همزمان با اقدامات توهی ن امیز نشریات فرانسوی به رسول‬ ‫اکرم(ص) کار نابجا و اشتباهی بزرگ بود‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫در میانه همه واکنش هــا و مباحثاتی کــه در مورد‬ ‫پیاده روی ظریــف و کری مطرح شــد‪ ،‬یک رویــداد مهم‬ ‫کرد‪.‬پایگاه اطالع رســانی‬ ‫ ‬ ‫توجه همــه را به خــود جلــب‬ ‫‪ KHAMENEI.IR‬کلیپ صوتی «نقطه های خیالی» را‬ ‫با استفاده از بیانات رهبر انقالب در دیدار مردم قم که فرمودند‬ ‫«من با مذاکره کردن مخالف نیستم؛ مذاکره کنند؛ تا هروقت‬ ‫م ی خواهند مذاکره کنند! من معتقدم باید دل را به نقطه هاى‬ ‫امیدبخش حقیقى سپرد‪،‬نه به نقطه های خیالی ‪،‬انچه الزم‬ ‫است این است» تهیه و منتشر کرد‪ .‬این کلیپ البته همراه‬ ‫بود با تصویر منقطعی از پیاده روی وزرای خارجه ای ران و امریکا‪.‬‬ ‫این رویداد بالفاصله با بازتاب های فراوانی مواجه شد‪ .‬حاال‬ ‫بیشتر تحلی ل ها بر این پایه اســتوار بود که تذکری بجا و به‬ ‫موقع به تیم مذاکره کننده مطرح شده است‪.‬‬ ‫تابو شکنی در ژنو‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ سردار نقدی‪ :‬ظریف از چشمم افتاد‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫اما در ادامه اظهارنظرها ســردار نقــدی هم به جمع‬ ‫منتقدین پیوســت‪ .‬او گفت‪« :‬بنده تا حاال سعی کرده ام در‬ ‫خصوص وزارت امور خارجه اظهارنظر نکنم تا موضع ایشان‬ ‫در مذاکرات را تضعیف نکرده باشم ولی بعضی تخلفات‪ ،‬دیگر‬ ‫قابل تحمل نیست و به صراحت م ی گویم که اقای ظریف‬ ‫از چشم و نظرم افتاد‪ .‬با حرف هایی که در مورد ایشان به من‬ ‫گفته بودند‪ ،‬تصور م ی کردم ایشــان فرد فرهیخته‪ ،‬باوقار و‬ ‫دیپلمات کارکشته ای است اما ناش ی گری های اخیر اثبات کرد‬ ‫که اگر بخواهیم با خوشبینی اظهارنظر کنیم‪ ،‬باید بگوییم‬ ‫ایشان متاسفانه الفبای دیپلماسی را هم رعایت نم ی کند‪».‬‬ ‫رئیس سازمان بسیج مستضعفین با بیان اینکه ایشان قبال‬ ‫خطاهای فاحشی داشــتند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬از جمله این خطاها‬ ‫بیان این مطلب بود که امریکا م ی تواند با یک موشک‪ ،‬توان‬ ‫دفاعی ما را از بین ببرد و حرف نادرست دیگر این که امنیت‬ ‫ای ران محصول مذاکرات است و حرف های نادرست دیگری‬ ‫که هیچ سیاســتمدار تازه کاری هم حاضر نیست در حین‬ ‫مذاکره با حریف چنین امتیازاتی را به طرف مقابل بدهد‪ ،‬چه‬ ‫رسد به اینکه حریف دشمن خونی ملت ای ران باشد‪ ».‬وی با‬ ‫بیان اینکه تاکنون این خطاهای فاحش را به حساب اشتباه‬ ‫ایشان گذاشــته و حمل به صحت م ی کردیم‪ ،‬اب راز داشت‪:‬‬ ‫«تکرار این ناش ی گری ها و خطاهای فنی نشان داد که باید در‬ ‫براوردمان تجدید نظر کنیم‪ ».‬جانشین فرمانده کل سپاه در‬ ‫امر بسیج قدم زدن با وزیر خارجه خبیث امریکا در خیابان و‬ ‫نشان دادن صمیمیت با دشمن بشریت را حرکتی کامال غلط‬ ‫و ناپسند دانسته و گفت‪« :‬قدم زدن در خیابان زیر پا گذاشتن‬ ‫خون شهدا بود‪ ».‬ســردار نقدی در پایان این گفت وگو بیان‬ ‫کرد‪« :‬در این زمینه هیچ توضیح و توجیهی پذیرفته نیست‬ ‫و تنها راه اعاده حیثیت‪ ،‬عذرخواهی رســمی از ملت و تعهد‬ ‫به عدم تکرار چنین رفتارهایی است‪ ».‬در اظهارنظری دیگر‬ ‫محمدنبی حبیبی در نشست اعضای حزب موتلفه اسالمی‬ ‫گفت‪« :‬ما با این گفت وگوهای دوجانبه مخالفیم‪ .‬ان هم به‬ ‫صورت نمادین‪ .‬دستگاه دیپلماسی کشور باید به این سوال‬ ‫پاســخ دهد قدم زدن اقای کری و ظریــف در خیابان های‬ ‫ژنو و مخابره عکــس ان به جهان و چــاپ ان در صفحه‬ ‫اول روزنامه های حاشی ه ســاز علیه نظام و مردم چه معنی‬ ‫م ی دهد؟»‬ ‫مهدی فضائلی هم گفت‪« :‬در مذاکرات و در برخورد‬ ‫با مقامات امریکایی افراط صورت گرفته است و پیامدهای‬ ‫این کار به لحاظ تاثیر بر افکار عمومی هم در داخل کشور و‬ ‫هم در سطح افکار عمومی عالقه مندان به جمهوری اسالمی‬ ‫ایران در سراسر جهان بســیار مهم است‪ .‬این تاثیرگذاری‬ ‫نادیده گرفته شــده اســت و این زیاده روی می تواند مورد‬ ‫تصویر کلیپی که روی سایت‬ ‫‪KHAMENEI.IR‬‬ ‫منتشر شد‬ ‫بهره برداری های سوء قرار بگیرد‪ .‬این اقدامات را می توان‬ ‫بی توجهی و غفلت پیامدها و تاثیراتی که در افکار عمومی‬ ‫دارد قلمداد کنیم و یا ناشــی از یک نگاه متفاوت که احیانا‬ ‫اقای ظریف و تیم وزارت خارجه قائل هستند بدانیم‪ ».‬اما در‬ ‫جمع منتقدان‪ ،‬حمید رسایی هم حضور داشت و البته سخنان‬ ‫تندی هم به زبان اورد‪ .‬او در صحــن علنی مجلس گفت‪:‬‬ ‫«متاسفانه در این شرایط وزیر امور خارجه جمهوری اسالمی‬ ‫ایران اول با یک جانی به نام جان کری پیاده روی می کند و‬ ‫بعد می گوید اقای کری پیشنهاد کرد که من به فرانسه بروم‬ ‫ان هم درست در زمانی که دولت فرانسه از این هتاکی در‬ ‫حال حمایت بوده است‪ .‬ما را چه می شود؟ کجاست عزت‪،‬‬ ‫کجاست غیرت؟ برادر نماینده ای می گوید در زمان پهلوی‪،‬‬ ‫امریکایی ها اجازه نمی دادند که شاه با سفیر ما مالقات کند‬ ‫اما در این ‪ 35‬سال ما کشوری شده بودیم که وزیر ما اجازه‬ ‫مالقات به رئیس جمهور امریکا نمی داد‪ .‬در این دو سال چه‬ ‫شده که افتخار ما این است که با شیطان بزرگ قدم بزنیم؟‬ ‫واال اگر بمیریم جا دارد‪».‬‬ ‫ دفاع اقای سخنگو‬ ‫اما در کنار انتقاداتی که به محمد جواد ظریف م ی شود‬ ‫پاسخ هایی هم به این انتقادات داده شد‪ .‬جدی ترین پاسخ از‬ ‫سوی سخنگوی دولت در حاشــیه جلسه هیات دولت ارائه‬ ‫شــد و محمدباقر نوبخت از وزیری که در ایــن روزها مورد‬ ‫انتقاد قرار گرفته اســت دفاع کرد‪ .‬سخنگوی دولت با بیان‬ ‫اینکه از تیم مذاکره کننده هسته ای که با منطق و قاطعیت‬ ‫در مذاکرات از حقوق مردم دفاع م ی کنند‪ ،‬تشــکر باید کرد‪،‬‬ ‫اظهار داشت‪« :‬خیلی سخیف اســت اگر قدم زدن ظریف با‬ ‫کری را دیپلماسی ضعیف بدانیم‪ ».‬وی در پاسخ به سوالی‬ ‫درباره انتقادات از عملکرد دیپلمات های کشور اظهار داشت‪:‬‬ ‫«همه باید به نوعی از فرزندان این ملت تشکر کنیم که با‬ ‫منطق و قاطعیت در مذاکرات حاضر م ی شــوند و از حقوق‬ ‫مردم دفاع م ی کننــد و از دکتر ظریف بایــد به صورت ویژه‬ ‫تشکر کرد‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬ایشان هم نسبت به حوادث‬ ‫رسانه ای موضع گیری درستی کرده اند و در دیدار با وزیر خارجه‬ ‫فرانســه انتقاد خود را از این وضعیت بیان کردند‪ ».‬نوبخت‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬خیلی سخیف است اگر قدم زدن ظریف‬ ‫با کری را دیپلماســی ضعیف بدانیم‪ .‬برخی چون م ی بینند‬ ‫مذاکرات به خوبی پیش م ی رود و با قاطعیت ادامه دارد‪ ،‬به‬ ‫این نوع رویکردها روی م ی اورند که البته این اقدامات جایی‬ ‫بین مردم ندارد‪ ».‬نوبخت خاطرنشان کرد‪« :‬ب رای شکستن‬ ‫حلقه تحریم ظالمانه نهایت تــاش را با منطق و قاطعیت‬ ‫دنبال م ی کنیم‪ ».‬اما در جمع مدافعان محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫علی مطهری هم قرار داشت‪ .‬مطهری‪ ،‬درباره انتقاداتی که به‬ ‫پیاده روی ظریف با وزیر امورخارجه امریکا در ژنو شد‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪« :‬این سخنان و انتقادات بیشتر از روی سطح ی نگری‬ ‫و جمود فکری است‪ .‬در دیپلماسی و سیاست خارجی مهم‬ ‫این است که ما امتیازی به ضرر ملت به طرف مقابل ندهیم‬ ‫ولی اینکه کسی با طرف مقابل قدم بزند و بخندد و صحبت‬ ‫کند‪ ،‬مالک نیســت‪ .‬پیامبر اکرم (ص) نیز قبل از فتح مکه‬ ‫با ابوسفیان صحب ت هایی داشتند و فرض کنید که ایشان‬ ‫با ابوسفیان قدم هم زده اند‪ .‬ایا کار غلطی بوده است؟» وی‬ ‫خاط ر نشان کرد‪« :‬به نظر من این حرف ها بیشتر بهانه گیری‬ ‫اســت‪ .‬ما باید به محتوای مذاکرات نگاه کنیم تا هیچ کجا‬ ‫از ارمان ها کوتاه نیاییم و اصول خود را حفظ کنیم‪ .‬واال این‬ ‫مسائل بسیار ظاهری است‪».‬‬ ‫ دردسری برای اقای وزیر‬ ‫به باور منتقدان بلند شدن ظریف و کری از پشت میز‬ ‫مذاکره و قدم زدن در خیابان برخالف منافع ملی بوده است‪،‬‬ ‫به خاطر همین ظریف را به مجلــس فراخوانده اند تا او در‬ ‫مورد این پیاده روی دیپلماتیک خود به نمایندگان مجلس‬ ‫پاســخ دهد‪ 21 .‬نماینده مجلس به همین واسطه از ظریف‬ ‫ســوال کرده اند که‪« :‬جناب اقای وزیر خارجه! متاســفانه‬ ‫حواشی مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ ۵+1‬مجددا در‬ ‫ژنو تکرار شده و این یعنی خطای دیپلماتیک از سوی نماینده‬ ‫ارشد جمهوری اسالمی ای ران‪ .‬پیاده روی نمادین شما با وزیر‬ ‫امور خارجه امریکا و سفر به کشــور فرانسه ان هم در زمان‬ ‫هتاکی چندباره نشریه شــارلی ابدو به مقدسات مسلمانان‬ ‫هیچ یک شایسته شان وزیر خارجه ای ران نبود»‪ .‬حاال او باید با‬ ‫حضور در صحن علنی مجلس پاسخگوی نمایندگان باشد‪.‬‬ ‫ انتفادات تند روحانی‬ ‫حاال در میان همه این اظهارنظرها حسن روحان ی ترجیح‬ ‫داد شخصا پاسخ منتقدان تیم مذاکره کننده را بدهد‪ .‬او البته‬ ‫پی ش تر نیز در دفاع از محمد جــواد ظریف جمالت تندی‬ ‫را خطاب به معترضان بیــان کرده بــود‪ .‬او این بار اینگونه‬ ‫با منتقدان مواجه شــد‪« :‬ما در امر سیاســت دیپلمات های‬ ‫بســیار مجربی را امروز در اختیار داریم و شما م ی بینید که‬ ‫تیم مذاکره کننده ما در ب رابر گروه ‪ 5+1‬که شــش کشــور‬ ‫قدرتمند هستند م ی ایستد و حرف سیاسی و حقوقی و فنی‬ ‫م ی زند که این ب رای کشور ما افتخاری قلمداد م ی شود‪ .‬حاال‬ ‫ممکن است ای راد بگیرند و بگویند تند و کند راه رفته‪ ،‬کتش ‬ ‫کج بوده و یا عینکش طوری بوده است‪ .‬اینها حرف نشد‪ .‬ما‬ ‫به دیپلمات های شجاعمان اعتماد م ی کنیم‪ .‬چندی پیش‬ ‫که تیم مذاکره کننده مــان امده بودند دیدم که چند شــب‬ ‫نخوابیدند‪ .‬در واقع انها شــب و روز ندارند و تالش م ی کنند‬ ‫شجاعانه حرف بزنند و در این راستا تشویق ملی بسیار موثر‬ ‫است‪ ».‬البته حسن روحانی بالفاصله این اظهاراتش را ضمیمه‬ ‫عکسی از پیاده روی ظریف و کری در ژنو کرد و ان را در صفحه‬ ‫اینستاگرام خود منتشر ســاخت‪ .‬این اقدام او با بازتاب های‬ ‫فراوانی مواجه شد‪.‬‬ ‫ســخنان حســن روحانی بار دیگر با اعتراض روزنامه‬ ‫کیهان مواجه شد‪ .‬کیهان در ســرمقاله اش به قلم حسین‬ ‫شریعتمداری نوشــت‪« :‬باید از جناب روحانی پرسید‪ ،‬غیر از‬ ‫خود شما چه کس دیگری به «کج بودن کت اقای ظریف»!‬ ‫یا «فالن طور بودن عینک» ایشــان انتقاد کرده است؟! چرا‬ ‫ی وزیر محترم‬ ‫به جای پــوزش از ملت به خاطر اقدام نابجــا ‬ ‫امور خارجه که اهانت به حیثیت نظــام و مردم بود‪ ،‬صورت‬ ‫مســاله را به گونه ای تغییر م ی دهید که بتوانید با استناد به‬ ‫ان منتقدان را مســخره کنید و از کنار این حرکت ناشایست‬ ‫که مفهومی جز مسخره کردن ملت نداشت‪ ،‬ب ی پاسخ عبور‬ ‫کنید؟! قدم زدن اقای ظریف با جان کری در ژنو که بالفاصله‬ ‫روی انتن رسانه ها رفت برخالف انچه جنابعالی م ی فرمایید‬ ‫یک اقدام بشردوستانه! نبود‪ ،‬بلکه دقیقا همانگونه که دشمنان‬ ‫نیز ‪ -‬ب رای ان کف زدند و هورا کشیدند‪ -‬به مفهوم ان بود که‬ ‫به رغم نظر انقالب و نظام و مردم ای ران که با ارائه هزاران سند‬ ‫غیرقابل تردید‪ ،‬امریکا را قاتل صدها هــزار ای رانی ب ی گناه‪،‬‬ ‫غارتگر ثروت ملی ای رانیان‪ ،‬حام ی اشکار تروریس ت ها‪ ،‬ط راح و‬ ‫مجری ده ها توطئه و‪ ...‬م ی دانند‪ ،‬دولت جنابعالی هیچ مانعی‬ ‫ب رای دوستی صمیمانه با امریکا در میان نم ی بیند! این اقدام‬ ‫بی انکه اقای ظریف بداند و یا بخواهد‪ ،‬دهن کجی به انقالب‬ ‫و نظام و مردم و مخصوصا صدها هزار شهیدی است که خون‬ ‫پاکشان به دست امریکای جالد بر زمین ریخته شده است‪...‬‬ ‫ک اقای ظریف در کدام نقطه این ماجرا مطرح بوده‬ ‫کت و عین ‬ ‫است که حضرتعالی به ان اشاره م ی فرمایید‪ ».‬به نظر م ی رسد‬ ‫اگر حسن روحانی انگونه که برخی از منتقدان م ی گویند در‬ ‫مواجهه با امریکا در یک ســال اخیر افقی دور تر از مذاکرات‬ ‫هسته ای را دیده باشد هدفی بسیار دور از دسترس را انتخاب‬ ‫کرده است‪.‬ته ران و واشــنگتن با دیوار بلندی از ب ی اعتمادی‬ ‫مواجه هستند که تخریب ان عمری طوالن ی تر از دولت حسن‬ ‫روحانی حتی اگر دو دوره ای هم باشد را م ی طلبد‪ .‬اکنون اما‬ ‫انگار با چیزی بیشتر از یک پیاده روی مواجهیم‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫حواشیاقایوزیر‬ ‫‪2‬‬ ‫از ریش تا ویلچر ‪ /‬وقتی همه چیز بااهمیت می شود‬ ‫وقتی حسن روحانی گفت که «باید به دیپلمات های‬ ‫شجاع مان افتخار کنیم‪ ،‬اینکه تند راه رفتند یا کت شان کج‬ ‫بود‪ ،‬عینکشان چه طور بود که حرف نشد‪ ».‬کیهان در پاسخ‬ ‫ج بودن کت‬ ‫نوشت‪« :‬غیر از خود شما چه کس دیگری به «ک ‬ ‫اقای ظریف»! یا «فالن طور بودن عینک» ایشان انتقاد کرده‬ ‫اســت؟!» اما این یک واقعیت است‪ .‬همه رفتارهای ظریف‬ ‫زیر ذره بین قرار دارد‪ .‬از ویلچر نشینی تا پیاده روی‪ ،‬از ریشش‬ ‫گرفته تا مدل دســت دادنش‪ ،‬همه و همه روز به روز از درجه‬ ‫اهمیت بیشتری برخوردار م ی شوند‪.‬‬ ‫انتقاد به رفتارها و حواشی ظریف از امروز و پیاده روی‬ ‫او با جان کری در ژنو اغاز نشد‪ .‬شــاید بتوان گفت از همان‬ ‫روزی که از مجلس رای اعتماد گرفت‪ ،‬در کانون توجهات و‬ ‫انتقادات قرار گرفت‪ .‬همه حرکات و گفتارش زیرذره بین بود‪.‬‬ ‫او در عین حال بلد بود از رسانه ها به نفع خود استفاده کند‪ .‬اما‬ ‫رفته رفته بیشتر در الک دفاعی فرو رفت‪.‬‬ ‫محمد جواد ظریــف در میان اعضــای هیات دولت‬ ‫بیشــترین اســتفاده را از فضای مجازی م ی کرد‪ .‬اما حاال‬ ‫مدت هاست که دیگر هیچ پست فی س بوکی از وی منتشر‬ ‫نم ی شود‪ .‬صفحه او در فضای مجازی به تنهایی یک رسانه‬ ‫بود‪ .‬تمام پســت های او نیز جنجالی تازه‬ ‫به پا م ی کرد‪ .‬به بهانــه انتقاد به پیاده روی‬ ‫او با جان کــری‪ ،‬به بررســی انتقادات به‬ ‫رسانه ای ترین وزیرخارجه کشور م ی پردازیم‪.‬‬ ‫اصلی مساله نیز به اظهارنظر مقامات غ ربی باز م ی گشت که‬ ‫در چند سال گذشته مرتبا از تحریم هایی سخن م ی گفتند‬ ‫که هدفش «فلج کردن ای ران» بود‪.‬‬ ‫کریم ی قدوســی‪ ،‬نماینده مشــهد یکی از منتقدان‬ ‫سرسخت ظریف اســت‪ .‬او دراین باره معتقد بود که رفتن‬ ‫ظریف با ویلچر به زبان دیپلماســی یعنی فلج شدن ای ران‪:‬‬ ‫«وزیر امور خارجه در نشســت ژنو با نشســتن روی ویلچر‬ ‫این پیام را به طرف غربی داد که وزیر خارجه به عنوان نماد‬ ‫دیپلماسی ای ران فلج شده‪ ،‬نشستن روی ویلچر به معنای فلج‬ ‫شدن است و نشستن وزیر خارجه کشورمان روی ویلچر به‬ ‫معنای فلج شدن ای ران بود‪».‬‬ ‫ ان مرد دیگر رفته‬ ‫یکی از جمالت مشهوری که از ظریف به جای ماند‪،‬‬ ‫اظهارنظر او دربــاره محمود احمدی نژاد بود‪ .‬شــهریور ماه‬ ‫‪1392‬پیام تبریک سال نو یهودی در صفحه توئیتر ظریف‬ ‫جنجال به پا کرد‪.‬‬ ‫محمد جــواد ظریف در ایــن توئیت‪ ،‬عیــد «روش‬ ‫هشــانا» ســال نو میالدی عبری را تبریک گفته بود‪ .‬در‬ ‫ ویلچ ر نشینی وزیرخارجه‬ ‫ تغییر ریش ظریف‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫واکنش به تبریک محمد جواد ظریف‪ ،‬دختر نانسی پلوسی‪،‬‬ ‫رئیس ســابق مجلس نمایندگان ایاالت متحده امریکا در‬ ‫پاسخ به تبریک وزی ر خارجه کشــورمان نوشت‪« :‬متشکرم‪،‬‬ ‫ســال جدید اگر با پایان انکار هولوکاســت از سوی ای ران‬ ‫همراه بود شیرین تر م ی شــد‪ ».‬ظریف نیز در پاسخ نوشت‪:‬‬ ‫«ای ران هیچ گاه هولوکاســت را انکار نکرده است؛ فردی که‬ ‫هولوکاست را انکار کرد‪ ،‬رفت‪ .‬سال جدید مبارک‪».‬‬ ‫رد و بدل شــدن نظــرات درباره هولوکاســت میان‬ ‫وزی ر خارجه ای ران و دختر نانسی پلوسی واکنش های زیادی‬ ‫ظریف جزو معدود سیاستمداران‬ ‫ای رانی بــود که از ریش پروفســوری‬ ‫اســتفاده م ی کرد‪ .‬بعد از انجام توافق‬ ‫ژنو و ‪ 22‬بهمن ‪ 92‬وقتی ظریف اماده‬ ‫م ی شد تا به وین سفر کند‪ ،‬تغییر مدل‬ ‫ریش او حاشی ه ساز شد‪ .‬او ریش هایش‬ ‫را کامل کرد و در طــرف دیگر یکی‬ ‫نوشــت‪« :‬ظریف ریش تراش خود را‬ ‫جا گذاشت»‪ ،‬دیگری تحلیل کرد که‪:‬‬ ‫«تیپ جدید ظریف ظاهــرا در رفتار‬ ‫دیپلماســی وی نیز تاثیــرات خود را‬ ‫گذارده بود به نحــوی که طی بیش‬ ‫از شش ماه گذشــته‪ ،‬نوعی انفعال در‬ ‫دستگاه دیپلماسی کشور حاکم شده‬ ‫بود و همین مســاله با سوءاستفاده‬ ‫دشمنان ملت ای ران‪ ،‬گستاخی روزافزون‬ ‫انها را به همراه داشــت‪ ».‬حتی پای‬ ‫اخباری به میان امد که گفته م ی شد‬ ‫ظریــف از مقامات بــاالی جمهوری‬ ‫اســامی برای تغییــر در وضعیت‬ ‫ظاهری تذکر دریافت کرده اســت‪ .‬اما پاسخ ظریف که در‬ ‫صفحه فی س بوکش منتشر شد بسیاری کوتاه بود‪ .‬او نوشت‪:‬‬ ‫«وقتی خبر محب ت امیز! باشگاه خبرنگاران جوان در مورد‬ ‫وضع ظاهری خودم را خواندم‪ ،‬به یاد شعر معروف شیخ اجل‬ ‫سعدی افتادم که‪:‬‬ ‫به کوشش توان دجله را پیش بست‬ ‫نشاید زبان بداندیش بست»‬ ‫البته باشــگاه خبرنگاران اعالم کرد مطلبی که علیه‬ ‫وزیر خارجه کشــورمان در این خبرگزاری کار شد‪ ،‬تولید این‬ ‫سیاست‬ ‫هنوز ای ران و غــرب به توافق موقت‬ ‫ژنو دست نیافته بودند که درگیری ظریف‬ ‫و روزنامــه کیهان اغاز شــد‪ .‬ظریف که از‬ ‫سفر نیویورک به ته ران باز گشته بود ب رای‬ ‫ادای پــاره ای توضیحات به کمیســیون‬ ‫امنی ت ملی مجلس رفــت‪ .‬نیویورک اول‬ ‫دولت روحانــی دو اتفاق مهــم به همراه‬ ‫داشــت؛ اول دیدار وزرای خارجــه ای ران و‬ ‫امریکا بعــد از ‪ 35‬ســال‪ .‬دوم گفت وگوی‬ ‫تلفنی روحانی و باراک اوباما‪.‬‬ ‫بعد از بازگشــت اعضــای دولت از‬ ‫نیویورک رهبری در ســخنران ی ای حضور‬ ‫ایران در نیویورک را مثبت ارزیابی کردند‪،‬‬ ‫اما «برخی حرکات را نابجا» خواندند‪ .‬بعد‬ ‫از حضور ظریف در کمیسیون امنیت ملی‬ ‫مجلس‪ ،‬روزنامه کیهان در گزارشی مدعی‬ ‫شــد که ظریف در این جلسه گفت وگوی‬ ‫تلفنی و دیدار خصوصی بــا جان کری را‬ ‫حرکت نابجــا توصیف کرده اســت‪ .‬این‬ ‫گــزارش و تیتر ان موجب شــد تا ظریف‬ ‫به شدت عصبانی شود‪.‬‬ ‫به همین خاطر دچار گرفتگی رگ سیاتیک شد‪ .‬این‬ ‫در شرایطی بود که فردای ان روز باید ب رای انجام مذاکرات‬ ‫به ژنو سفر م ی کرد‪.‬‬ ‫درد کمر ظریف‪ ،‬انقدر زیاد بود کــه ناچار با ویلچر به‬ ‫پای هواپیما رفت و تصاویرش در حالی منتشر شد که او در‬ ‫صندلی هواپیما دراز کشیده بود‪ .‬مخالفانش اما این اتفاق را‬ ‫به موضوعی دیگر مرتبط م ی دانستند‪.‬‬ ‫انها معتقد بودند که ظریف م ی خواهد به غرب این پیام‬ ‫را برساند که تحریم ها باعث فلج شدن ای ران شده است‪ .‬ریشه‬ ‫را به همراه داشت‪.‬‬ ‫اما محمد جواد ظریف در پاســخ به این واکنش ها در‬ ‫گفت وگو با خبرگزاری تسنیم کشتار یهودیان به دست نازی ها‬ ‫و کشتار و سرکوب فلســطین ی ها توسط صهیونیس ت ها را‬ ‫محکوم کرد و پاسخ داد‪« :‬ما هیچ گاه با یهودی ها و مذهب‬ ‫یهود سر ستیز نداشته و با صهیونیس ت ها که یک اقلیت در‬ ‫این مذهب الهی هستند مخالفیم و اجازه نم ی دهیم که این‬ ‫گروه کوچک (صهیونیســت ها) ب رای تبلیغات خودشان با‬ ‫مظلوم نمایی و به دروغ جمهوری اسالمی ای ران را ضد یهود‬ ‫معرفی کنند‪».‬‬ ‫ظریف ســپس در صفحه فی س بوک خود سخنانش‬ ‫در توئیتر را تایید کرده و بار دیگر کشــتار یهودیان به دست‬ ‫نازی ها را محکوم کرد‪.‬‬ ‫ایــن اقــدام ظریــف واکنش مثبــت بســیاری از‬ ‫سیاستمداران و تحلیلگران امریکایی و اروپایی را ب رانگیخت‪.‬‬ ‫کریستین امانپور‪ ،‬خبرنگار شــبکه خبری س ی ان ان نیز در‬ ‫توئیتر خود نوشت که شــخصا با ظریف صحبت کرده و او‬ ‫ضمن تایید اینکه در توئیتر فعال است‪ ،‬به او گفته‪« :‬کشورش‬ ‫هیچ گاه هولوکاست را انکار نکرده و مردی (احمدی نژاد) که‬ ‫تصور م ی شد این کار را کرده‪ ،‬دیگر رفته است‪».‬‬ ‫رابین رایت‪ ،‬عضو انستیتوی صلح امریکا در واکنش‬ ‫به این اقدام به واشنگتن پســت گفت‪« :‬ایــن اثرگذارترین‬ ‫دیپلماسی عمومی ای ران در ‪ ۳۴‬سال گذشته است‪».‬‬ ‫محمد جواد ظریف در مصاحبه با خب رنگار دیلی بیست‪،‬‬ ‫دیوید کیز‪ ،‬در پاسخ به فیلتر بودن فی س بوک و در عین حال‪،‬‬ ‫داشتن اکانت فیس بوک بلند خندید‬ ‫و گفت‪«:‬زندگی همین است»‪ .‬دیوید‬ ‫کیز هم در جواب ســفیر ای ران سخن‬ ‫وزیر ای ران را تکرار کرد‪« :‬زندگی همین‬ ‫است‪».‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خبرگزاری نبوده و این خبرگزاری صرفا به بازنشر ان اهتمام‬ ‫ورزیده است‪.‬‬ ‫ ظریف و فی س بوک‬ ‫از زمان روی کار امــدن دولت یازدهــم برخی از وزرا‬ ‫صفحات شخصی را در فی س بوک راه اندازی کردند‪ .‬ظریف‪،‬‬ ‫علی جنتی‪ ،‬حسام الدین اشنا و اسحاق جهانگیری از جمله‬ ‫مهمترین این افراد بودند‪ .‬اما هیچ کــدام به اندازه ظریف و‬ ‫حسام الدین اشنا (مشــاور رئی س جمهور) در فضای مجازی‬ ‫فی س بوک فعالیت نداشتند‪ .‬ظریف در تمام شرایط صفحه‬ ‫خود را به روز م ی کرد و از این صفحه مانند یک رسانه استفاده‬ ‫م ی کرد؛ صفحه ای که ضمن دردسرهایی که ب رایش به وجود‬ ‫اورد‪ ،‬امروز متروک رها شده است‪.‬‬ ‫شهریورماه ‪ 92‬و اوج فعالی ت های فی س بوکی ظریف‬ ‫بود که انتشــار متنی تند علیه روحانی و همچنین کلیت‬ ‫نظام نشان م ی داد که صفحه ظریف هک شده است‪ .‬اگرچه‬ ‫مشخص نشد چه کســی این کار را انجام داده و منشا ان‬ ‫داخلی یا خارجی بوده است‪ ،‬اما با این حال انتشار متنی که در‬ ‫ان به وقایع ‪ 88‬انتقاد شده بود نشان م ی داد که به طور طبیعی‬ ‫این نم ی تواند موضع گیری وزیرخارجه کشورمان باشد‪ .‬خود‬ ‫ظریف نیز در گفت وگویی عنوان کرد که دسترســی اش به‬ ‫صفحه فی س بوک قطع شده و از کارشناسان خواست کمک‬ ‫کنند تا او بار دیگر به این صفحه دسترسی پی دا کرده و مطلب‬ ‫منتشر شده را حذف کند‪ .‬اما در فاصله کوتاهی که این متن‬ ‫روی صفحه او قرار داشت بیش از پنج هزار نفر ان را دیده و‬ ‫‪ 418‬نفر ان را بازنشر کرده بودند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ انتقاد کیهان به صفحه فی س بوک ظریف‬ ‫اذرماه ‪ 92‬و بعد از تصویب یکــی از طرح های کنگره‬ ‫امریکا مبنی بر تحریم جدید علیه ای ران‪ ،‬رسانه ها از وزیرخارجه‬ ‫خواسته بودند تا نسبت به این اقدام واکنش درخوری نشان‬ ‫دهد‪ .‬انتقادات به ظریف باال گرفت تا انکه او مجبور شد به‬ ‫ی رسمی و مرسوم‪،‬‬ ‫جای گفت وگو با رســانه ها و موضع گیر ‬ ‫در صفحه شخصی خودش مطلبی را به نگارش در بیاورد‪.‬‬ ‫ظریف نوشت‪« :‬در چند روز گذشــته اقدامات نامناسبی از‬ ‫سوی امریکای ی ها صورت گرفت که ما به شکل مقتضی و با‬ ‫در نظر گرفتن همه جوانب امر به ان پاسخ دادیم‪ .‬البته ظریف‬ ‫توضیح نداد‪ ،‬این چه پاسخی بوده است که باید از نگاه مردم‬ ‫پنهان بماند؟! البته برخی دوســتان که دل خوشی از برنامه‬ ‫اقدام ژنو نداشتند مرگ زودرس ان را اعالم کرده اند که بیشتر‬ ‫بیان خواسته بود تا واقعیت‪».‬‬ ‫او خطاب به منتقدان داخل ی اش نیز انها را کسانی لقب‬ ‫داد که لب گود نشسته اند و البته م ی دانند که حرف هایشان‬ ‫جواب دارد‪« :‬ضمنا دوستانی که با استفاده از سکوت ضروری‬ ‫ما‪ ،‬مشغول خرده گیری از کنار گود هستند هم حتما م ی دانند‬ ‫که فرمایشاتشان همگی جواب دارد ولی تیم مذاکره کننده‬ ‫وظیفه مهمتری بــرای پیگیری منافع ملی دارد و پاســخ‬ ‫عمومی به برخی موارد را فعال به مصلحت نم ی داند و اماده‬ ‫است در ب رابر اتهامات ناروا و غیرمنصفانه بخاطر منافع ملی‬ ‫سکوت کند ولی در زمان مناسب به همه ای رادها و ابهامات‬ ‫پاسخ خواهیم داد‪ ».‬این مطلب واکنش رسانه ها و به خصوص‬ ‫کیهان را ب رانگیخت تا از ظریف سوال کند‪« :‬با کدام توجیه‬ ‫صفحه فی س بوک ظریف به تریبون رســمی وزارت خارجه‬ ‫تبدیل شده است‪ .‬ظریف تنها با نوشتن چند سطر در صفحه‬ ‫فی س بوک خود به اقدام امریکای ی ها پرداخت و ان را نامناسب‬ ‫دانســت اما به جای اعتراض به رویکرد خصمانه واشنگتن‪،‬‬ ‫منتقدان داخلی را به بــاد انتقاد گرفت و توضیح نداد که چرا‬ ‫جای متهم و شاکی را عوض کرده است!»‬ ‫ ظریف و گرفتاری یک نشناختن‬ ‫اندکی بعد در مهرماه ‪ 92‬ظریــف در مقابل خبرنگار‬ ‫دیل ی بیست پاسخی داد که ب رایش دردسرساز شد‪ .‬اما این بار‬ ‫منتقدانش از میان اصولگرایان نبودنــد‪ .‬به عکس دفعات‬ ‫قبل منتقــدان ظریف اینبار همان کســانی بودند که پای‬ ‫صفحات فی س بوکش کامنت م ی گذاشتند و الیک م ی زدند‪.‬‬ ‫جواد ظریف در گفت وگو با دیوید کیز خبرنگار دیل ی بیست‬ ‫در پاسخ به ســوالی مبنی بر اینکه «مجید توکلی‪ ،‬یکی از‬ ‫برجسته ترین فعاالن دانشجویی ای ران که هم اکنون در زندان‬ ‫نگهداری م ی شود‪ ،‬چه زمانی ازاد خواهد شد؟» گفته بود‪« :‬نام‬ ‫نسرین ستوده را از طریق رسانه ها شنیده ام اما مجید توکلی را‬ ‫اصال نم ی شناسم‪».‬‬ ‫این موضوع خشــم هواداران فضای مجازی ظریف را‬ ‫دراورده بود‪ .‬انها معتقد بودند که محال است ظریف‪ ،‬مجید‬ ‫توکلی را نشناســد‪ .‬اما با این حال کمپی ن هایی را راه اندازی‬ ‫کردند و به معرفی مجید توکلی به ظریف پرداختند‪ .‬ظریف‬ ‫اما تالش کرد از این انتقادات با دیده اغماض چشم پوشی کند‬ ‫و به انها پاسخی ندهد‪ .‬چرا که م ی دانست نم ی تواند در مقابل‬ ‫کسانی که مطالبش را در فضای مجازی م ی خوانند یا الیک‬ ‫م ی کنند ایستادگی کند‪.‬‬ ‫ رویکرد داخلی در سیاست خارجی‬ ‫مهرماه ‪ 93‬ظریف بار دیگر خبرســاز شد‪ .‬او که ب رای‬ ‫انجام دور جدید مذاکرات و همچنین شــرکت در نشست‬ ‫عمومی ســازمان ملل به نیویورک سفر کرده بود در جریان‬ ‫مصاحب ه ای که با خب رنگار ارشد شبکه امریکایی سی ب ی اس‬ ‫در محل شــورای روابط خارجی امریکا ترتیب داده شــده‬ ‫بود‪ ،‬در مورد عواقب به نتیجه نرســیدن مذاکرات در ای ران‬ ‫صحب ت هایی عنوان کرد که با واکنش های برخی رسانه ها و‬ ‫مطبوعات در داخل مواجه شد‪.‬‬ ‫در بخشــی از برنامه که حاضران ســواالت خود را از‬ ‫محمد جــواد ظریف م ی پرســیدند مارگارت وارنــر ا ز هاله‬ ‫اسفندیاری از محکومین فتنه ‪ 88‬و مدیر بخش خاورمیانه‬ ‫موسسه تحقیقاتی وودرو ویلسون خواست سوال خود را از‬ ‫محمدجواد ظریف مطرح کند‪.‬‬ ‫اسفندیاری که از طریق ارتباط ویدئویی در این نشست‬ ‫حاضر بود یک سوال تامل ب رانگیز داخلی از مسئول سیاست‬ ‫خارجی جمهوری اسالمی ای ران پرسید‪« :‬دکتر ظریف! خیلی‬ ‫متشــکرم‪ .‬ایا شکست در مذاکرات هســته ای بر سیاست‬ ‫خارجی ای ران تاثیرگذار خواهد بود؟ اگر بله‪ ،‬چگونه؟ تاثیر این‬ ‫شکست بر سیاست داخلی چطور؟ البته م ی دانم که این حوزه‬ ‫مربوط به شما نیست‪».‬‬ ‫جــواد ظریف نیز به این ســوال اینگونه پاســخ داد‪:‬‬ ‫«ب ی تردید‪ ،‬همینطور اســت زی را ما روندی را شروع کرده ایم‬ ‫که هدف از ان تغییر فضای سیاست خارجی کشور است‪ .‬اگر‬ ‫با وجود تالش های ما ب رای تعامل‪ ،‬این تالش ها ب ی نتیجه‬ ‫بماند‪ ،‬مردم ای ران این فرصت را خواهند داشت تا ‪ ۱۶‬ماه دیگر‬ ‫که انتخابات پارلمانی در ای ران برگزار م ی شود‪ ،‬به این عملکرد‬ ‫ما (با ارای خود) پاسخ دهند‪».‬‬ ‫او در بخش پایانی پاســخش تایید م ی کند که مردم‬ ‫ای ران جواب را در صندوق رای نشان خواهند داد‪« :‬باید دید‬ ‫تعامل از جانب ای ران و تالش ای ران ب رای باز بودن و نگاه به‬ ‫اینده داشتن با پاسخ مثبت مواجه م ی شود یا اینکه بار دیگر‪،‬‬ ‫بســیاری بر این باورند که ما در حال‬ ‫حارض در رشایط دشــمنی بــا امریکا‬ ‫قرار داریــم‪ .‬در این رشایــط روابط‬ ‫نزدیک با کسانی که دشمن واقعی و‬ ‫علنی مردم ایران هستند نمی تواند‬ ‫توجیه مناسبی داشته باشد‬ ‫رد م ی شــود‪ .‬من فکر م ی کنم مردم ای ران پاسخ خود را در‬ ‫صندوق های رای نشان خواهند داد‪ ».‬این اظهارات با انتقاد‬ ‫گسترده نمایندگان و رسانه های اصولگرا روبه رو شد‪.‬‬ ‫به باور انها این مساله در واقع بیان این مساله بود که‬ ‫اگر با ما به توافق نرسید شرایط سخت خواهد شد‪ .‬بسیاری‬ ‫این موضوع را حمل بر این کردند کــه برخی قصد دارند از‬ ‫فشارهای خارجی ب رای رسیدن به صندل ی های مجلس در‬ ‫ای ران استفاده کنند‪.‬‬ ‫ چالش نظامی ظریف‬ ‫ظریف اما دو چالش عمده با نظامیان داشــت‪ .‬هر دو‬ ‫اظهارنظری به فاصله یک سال و در دانشگاه بیان شد‪ .‬اولی‬ ‫در سال ‪ 92‬در دانشگاه ته ران و دوم ‬ ‫ی در سال ‪ 93‬و دانشگاه‬ ‫عالمه‪ .‬بار اول او از دانشجویان ســوال کرده بود‪« :‬ایا فکر‬ ‫کردید امریکا که م ی تواند با یک بمب تمام سیستم دفاعی‬ ‫ما را از کار بیندازد از سیســتم دفاعی ما م ی ترســد؟» این‬ ‫اظهارات ظریف واکنش تند نیروهای نظامی به ویژه سپاه‬ ‫را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫اما این همه ماجرا نبود‪ .‬رهبر انقالب نیز در بیانات شان‬ ‫این گونه اظهارات را ناشی از عدم اگاهی دانستند و خواستار‬ ‫برگزاری یک «تور نظامی» ب رای مســئوالن شــدند تا با‬ ‫توانمندی های نظامی بیشــتر اشنا شــوند‪ .‬مدتی بعد نیز‬ ‫ظریف و نماینــدگان ای ران در خارج از تهــران به یک «تور‬ ‫نظامی» برده شدند‪.‬‬ ‫بار دوم اما ظریف در دانشگاه عالمه طباطبایی مدعی‬ ‫شد که «من ادعا م ی کنم که به دنبال این مذاکرات جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران امن تر شده است‪ .‬هیچ کس دیگر نم ی تواند‬ ‫علیه مردم ما بر طبل جنگ بکوبد و تمام فضاســازی های‬ ‫خصمانه علیه ای ران فرو ریخته اســت‪ ».‬این بــار نیز این‬ ‫اظهارات با انتقادات زیادی همراه شد‪ .‬در مهمترین واکنش‬ ‫ســردار عزیز جعفری به اظهارات او پاسخ گفت‪ .‬او به فاصله‬ ‫زمانی ‪ 24‬ســاعته در پاســخ به ظریف گفت‪« :‬استحکام‬ ‫دیپلماسی ما در مذاکرات هســته ای‪ ،‬مدیون الهام بخشی‬ ‫انقالب اســامی و اقتدار دفاعی و امنیتــی نظام مردمی‬ ‫ ماست‪ ،‬نه انکه امنیت نظام اسالمی مان دستاورد مذاکرات‬ ‫یک ساله اخیر باشد‪».‬‬ ‫ خودمانی شدن ظریفانه‬ ‫بســیاری بر این باورند که ما در حال حاضر در شرایط‬ ‫دشمنی با امریکا قرار داریم‪ .‬در این شــرایط روابط نزدیک‬ ‫با کســانی که دشــمن واقعی و علنی مردم ای ران هستند‬ ‫نم ی تواند توجیه مناسبی داشته باشــد‪ .‬از همین زاویه بود‬ ‫که بســیاری به ظریف انتقاد م ی کردند نباید ارتباط بسیار‬ ‫نزدیک و دوســتانه ای با مذاکره کننــدگان‪ ،‬خصوصا تیم‬ ‫امریکایی داشته باشد‪ .‬اما اخباری که منتشر م ی شد حکایت‬ ‫از امر دیگری داشت‪ .‬زمانی که در فروردین ‪ 93‬وندی شرمن‬ ‫از نحوه تعاملش با ظریف سخن گفت بار دیگر جنجال ها‬ ‫و اعتراض ها به رفتار ظریف اغاز شد‪ .‬شرمن گفته بود‪« :‬ما‬ ‫اکنون در مذاکرات با ای ران به اســم کوچک همدیگر را صدا‬ ‫م ی زنیم و به انگلیسی صحبت م ی کنیم چیزی که خیلی‬ ‫با قبل فرق دارد و گفت وگو را بسیار راحت تر کرده است؛ ما‬ ‫خانواده های همدیگر را نیز م ی شناسیم و هر وقت الزم باشد‬ ‫یزنیم‪».‬‬ ‫به هم ایمیل یا تلفن م ‬ ‫در همین رابطه حمید رسایی از منتقدان دولت در نطق‬ ‫میان دستورش به گفته های شرمن اشاره کرد که «ظریفانه»‬ ‫به «ظریف» نزدیک شــده و «درباره مسائل خصوصی با‬ ‫یکدیگر گفت وگو م ی کنند‪».‬‬ ‫ظریف اما به بســیاری از این مسائل پاســخ نداد‪ .‬او‬ ‫رفته رفته از صفحات فضای مجازی نیز خارج شد‪ .‬حاال تنها‬ ‫اینستاگرام اوســت که ه راز گاهی تصویری از ظریف در ان‬ ‫منتشر م ی شود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫جابه جاییچارچوب هایکلیوجزئیات‬ ‫اخرین توافقات هسته ای شامل چه مواردی می شود؟‬ ‫‪3‬‬ ‫تصویب طرح الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق‬ ‫هســته ای ملت ای ران توســط نمایندگان مجلس شورای‬ ‫اسالمی‪ ،‬اظهارات و ادعاهای سخنگوی وزارت امور خارجه‬ ‫امریکا در خصوص طرح موضوع توان موشــکی ای ران در‬ ‫مذاکرات هسته ای‪ ،‬روایت معاون وزیر امور خارجه کشورمان‬ ‫در خصوص اخرین تحوالت مربــوط به مذاکرات‪ ،‬تصویب‬ ‫تحریم های جدیــد علیه ای ران در کمیته بانکداری ســنای‬ ‫امریکا و تشدید تقابل دموکرات های کنگره و جمهوریخواهان‬ ‫بر سر سخنرانی نتانیاهو در سنا‪ ،‬جدیدترین تحوالت مربوط‬ ‫به مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬را شامل م ی شود‪.‬‬ ‫ شلیک کمیته بانکداری سنا به توافقنامه ژنو‬ ‫عــده ای از ســناتورهای حزب دموکــرات که قرابت‬ ‫بیشتری با کاخ سفید دارند‪ ،‬همچنان حضور نتانیاهو در سنا و‬ ‫سخنرانی وی را در ابتدای ماه مارس محکوم م ی کنند‪ .‬برخی‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ ادامه جدال دموکرات های کنگره و نتانیاهو‬ ‫سیاست‬ ‫اقدام اخیر کمیته بانکداری سنای امریکا در تصویب‬ ‫تحریم های تــازه علیه فعالی ت های صلح امیز هســته ای‬ ‫کشــورمان‪ ،‬نخســتین گام علنی کنگره امریکا در قبال‬ ‫مذاکرات هسته ای محسوب م ی شود‪ .‬ه ر چند این موضوع‬ ‫باید به تصویب همه نمایندگان ســنا برســد‪ ،‬اما ترکیب‬ ‫رای دهندگان (اعضای کمیته بانکداری سنا) نشان م ی دهد‬ ‫که همراهی دموکرات ها با جمهوریخواهان در مســیر بر‬ ‫هم زدن کامل مذاکرات هسته ای و لغو توافقنامه ژنو به شد‬ ‫‪ 062A‬محتمل خواهد بود‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬این موضوع نشان‬ ‫م ی دهد که اوباما و بایدن قدرت مهار دموکرات های ســنا را‬ ‫در این بازی ندارند‪.‬‬ ‫کمیته بانکداری ســنای امریــکا طرحی را تصویب‬ ‫کرده اســت که به موجب ان در صورتی کــه ایران نتواند‬ ‫توافقنامه ای در خصوص توقف برنامه هسته ای اش امضا‬ ‫کند‪ ،‬با تحریم های جدیدی مواجه خواهد شــد‪ .‬این طرح‬ ‫که با ‪ ۱۸‬رای موافق اعضای مجلس ســنا در مقابل ‪ ۴‬رای‬ ‫مخالف تصویب شد‪ ،‬تصریح می کند در صورتی که ایران‬ ‫نتواند تا ماه ژوئیه توافقنامه ای درخصوص برنامه هسته ای‬ ‫خود امضا کند‪ ،‬با تحریم های اقتصادی بیشــتری مواجه‬ ‫خواهد شد‪ .‬این در حالی است که ‪ ۱۰‬تن از اعضای سنای‬ ‫امریکا متعهد شدند این طرح را پس از پایان مهلت مذاکرات‬ ‫هسته ای جاری بین ایران و شش قدرت بزرگ جهانی‪ ،‬به‬ ‫رای خواهند گذاشت‪.‬‬ ‫با این حال نکته حائز اهمیت در این خصوص‪ ،‬ترکیب‬ ‫رای دهندگان است‪ .‬کمیته بانکداری سنا‪ 22 ،‬عضو دارد‪12 .‬‬ ‫عضو جمهوریخواه و شــش عضو دموکرات این کمیته با‬ ‫افزایش تحریم های تازه علیه ای ران موافقت کرده و چهار تن‬ ‫از سناتورهای دموکرات نیز با ان مخالفت کرده اند! اگر این‬ ‫ترکیب در مقیاسی وسی ع تر (در کل ســنای امریکا) حفظ‬ ‫شود‪ ،‬احتمال تصویب تحریم های غی ر قابل وتو توسط اوباما‬ ‫(با کسب بیش از ‪ 67‬رای سنا) کامال محتمل خواهد بود‪.‬‬ ‫این اقــدام کمیته بانکداری ســنا با اســتقبال البی‬ ‫صهیونیستی ایپک مواجه شده است‪ .‬ایپک‪ ،‬ساعتی پس از‬ ‫تصویب طرح تحریم های ای ران در کمیته بانکی سنا بیانیه‬ ‫صادر و از این حرکت تقدیر کرد‪ .‬این طرح درست زمانی در‬ ‫کمیته بانکداری سنا به تصویب رسید که پس از تهدید جدی‬ ‫اوباما به وتوی هرگونه تحریمی تا پایان مذاکرات‪ ،‬گروهی‬ ‫از ســناتورهای امریکایی که منندز هم در میان انها حضور‬ ‫داشت‪ ،‬به توافق رســیدند که تا ‪ 24‬مارس (‪ 4‬فروردین) در‬ ‫خصوص تحریم هــای جدید علیه تهــران حرفی به میان‬ ‫نیاورند‪ .‬این مساله در نامه ای به اوباما منعکس شد‪ .‬ایپک‬ ‫هم که به رویکرد ضدای رانی مشهور اســت‪ ،‬در بیانیه خود‬ ‫نیم نگاهی به موضع کاخ ســفید هم داشــته و گفته طرح‬ ‫تصویبی امروز کامال با مفاد توافق ژنو همخوانی دارد و به‬ ‫هیچ وجه متضمن اعمال تحریم های جدیدی نیست‪.‬‬ ‫نکته مهم تــر اینکه به رغم عقب نشــینی تعدادی از‬ ‫سناتورهای حزب دموکرات در خصوص وضع تحریم های تازه‬ ‫علیه ای ران‪ ،‬جمهوریخواهان سنا که اکثریت این مجموعه را‬ ‫تشکیل م ی دهند بر لزوم وضع تحریم های تازه علیه ای ران‬ ‫همچنان تاکید م ی کنند‪ .‬کنگره امریکا همچنان قصد دارد‬ ‫طرح تشــدید تحریم های ای ران را دیر یــا زود به پیش ببرد‬ ‫و دولت باراک اوباما رئی س جمهــور امریکا نم ی تواند ب رای‬ ‫متوقف ســاختن ان کاری انجام دهد‪ .‬این سخنان یکی از‬ ‫سناتورهایی است که طرح پیشنهادی انها در این زمینه در‬ ‫کمیته بانکداری سنا به تصویب رسیده است‪.‬‬ ‫«مارک کرک» سناتور جمهوریخواه از ایالت ایلینویز‬ ‫در مصاحب ه ای با بلومبرگ در این خصــوص عنوان کرده‬ ‫است که حتی اگر سنای امریکا رای گیری در خصوص طرح‬ ‫تشــدید تحریم های ضد ای ران را که وی و سناتور دموکرات‬ ‫رابرت منندز تهیــه کرده اند‪ ،‬تا اواخر مــاه مارس به تعویق‬ ‫بیندازد‪ ،‬رهب ران حزب جمهوریخواه در عزم خود ب رای پیشبرد‬ ‫و تصویب ان راسخ هستند و وی اطمینان دارد که سنا ان را‬ ‫تصویب خواهد کرد‪ .‬این اقدام به رغم هشدارهای مکرر دولت‬ ‫اوباما صورت م ی گیرد مبن ی بر اینکه تشدید تحریم های ضد‬ ‫ای ران موجب فروپاشی مذاکرات با ته ران‪ ،‬شکاف در ائتالف‬ ‫بی ن المللی ب رای اجرای تحریم های ای ران و نیز احتمال وتوی‬ ‫این طرح از سوی رئی س جمهور خواهد شد‪.‬‬ ‫مارک کرک در این خصوص م ی گوید‪« :‬این موضوع‬ ‫که تالش ها ب رای تشدید تحریم های ضد ای ران را م ی توان‬ ‫متوقف کرد‪ ،‬با رای مردم امریکا در انتخابات اخیر و روی کار‬ ‫امدن یک سنای جمهوریخواه کامال منتفی شده است و این‬ ‫طرح قطع نظر از اینکه رئی س جمهور چه احساسی درباره ان‬ ‫دارد‪ ،‬در سنا پیش خواهد رفت‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫منابع امریکایی طی روزهای اخیر از احتمال تحریم سخنرانی‬ ‫نتانیاهو توسط سناتورهای دموکرات سخن گفته اند‪ .‬بر این‬ ‫اساس ده ها تن از قانونگذاران امریکایی تهدید کرده اند که در‬ ‫اعتراض به سفر اینده بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخس ت وزیر اسرائیل‬ ‫به واشنگتن که بدون هماهنگی با کاخ سفید برنامه ریزی‬ ‫شده است در مراسم سخنرانی او درباره ای ران در کنگره شرکت‬ ‫نخواهند کرد‪ .‬نشــریه «پولیتیکو» به نقل از نمایندگان و‬ ‫کارمندان مجلس امریکا نوشت دموکرات های کنگره به طور‬ ‫غیرعلنی تهدید کرده اند سخنرانی نتانیاهو را که قرار است‬ ‫سوم مارس ای راد شود‪ ،‬تحریم خواهند کرد‪ .‬جان بینر‪ ،‬رئیس‬ ‫مجلس نمایندگان ماه گذشــته از نتانیاهو دعوت کرد تا در‬ ‫نشست مشــترک کنگره امریکا درباره اعمال تحریم های‬ ‫بیشتر علیه ای ران سخنرانی کند‪ .‬دعوت از نتانیاهو یک روز‬ ‫پس از ان انجام شــد که باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا‬ ‫هشدار داد چون مذاکرات هسته ای با ته ران در جریان است‪،‬‬ ‫در صورت تصویب طرح تحریم های جدید کنگره علیه ای ران‬ ‫ان را وتو خواهد کرد‪ ،‬زی را تحریم ها به شکست گفت وگوها‬ ‫منجر خواهد شد‪ .‬نتانیاهو که مخالف هرگونه توافق درباره‬ ‫برنامه هسته ای ای ران است‪ ،‬بارها تالش کرده است اعضای‬ ‫کنگره امریکا را به تصویــب تحریم های جدید علیه ته ران ‬ ‫ترغیب کند‪ .‬به گفته کاخ ســفید اوباما ماه اینده با نتانیاهو‬ ‫در واشنگتن دیدار نخواهد کرد‪ .‬این گزارش م ی افزاید یکی‬ ‫از مقامــات وزارت خارجه امریکا اظهار داشــت جان کری‪،‬‬ ‫وزی ر خارجه این کشور نیز با نتانیاهو دیدار نخواهد کرد‪.‬‬ ‫با همه این تفاسیر‪ ،‬ســناتورهای حزب جمهوریخواه‬ ‫همچنان از نگران ی های مشترک خود و نتانیاهو در مواجهه‬ ‫با پرونده هسته ای کشورمان خبر م ی دهند‪.‬‬ ‫ســناتور «کلی ایوت»‪ ،‬نماینده جمهوریخواه ایالت‬ ‫نیوهمپشــایر در مصاحب ه ای با شــبکه خبری فاکس نیوز‬ ‫عنوان کرده اســت‪« :‬فکر م ی کنم نمایندگان هر دو حزب‬ ‫کنگره نگران ی های مشابهی با نخس ت وزیر (اسرائیل) درباره‬ ‫مذاکرات جاری با ای ران دارند‪ .‬ما خواستار نقش افرینی کنگره‬ ‫در ه ر گونه توافق هسته ای با ای ران هستیم‪ .‬کنگره م ی خواهد‬ ‫در این توافق هسته ای حرفی ب رای گفتن داشته باشد چون‬ ‫در هر دو سوی این جریان‪ ،‬بسیاری از این بابت نگرانند که‬ ‫ما توافقی قوی و قابل راست ی ازمایی داشته باشیم که بتواند‬ ‫واقعا به ب رنامه هسته ای ای ران پایان دهد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ جن ساکی از مذاکرات موشکی با ایران م ی گوید!‬ ‫پرتاب موفقی ت امیز ماهواره فجــر‪ ،‬بار دیگر موجب‬ ‫شانتاژ تبلیغاتی و خبری ایاالت متحده امریکا علیه کشورمان‬ ‫شده است‪ .‬همین موضوع سبب شده تا بار دیگر واشنگتن‬ ‫خواســته پوچ و غی ر قابل توجیه خود مبن ی بر طرح مسائل‬ ‫موشکی در مذاکرات هســته ای را تکرار کند‪ .‬طرح مساله‬ ‫«توان موشــکی ای ران در مذاکرات هســته ای» از ســوی‬ ‫ایاالت متحده امریکا درست در زمانی صورت م ی گیرد که تا‬ ‫ماه مارس(زمان تعیی ن شده از سوی طرفین ب رای رسیدن به‬ ‫تفاهم سیاسی) زمان زیادی باقی نمانده است‪.‬‬ ‫سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در واکنش به پرتاب‬ ‫ماهواره فجر توســط ای ران مدعی شد ب رنامه موشکی ای ران‬ ‫همچنان تهدید خطرناکی ب رای منطقه است و با دقت ان را‬ ‫رصد م ی کنیم! جن ساکی در نشست خبری با خب رنگاران در‬ ‫این خصوص مدعی شد‪« :‬یکی از موضوعاتی که در مذاکرات‬ ‫(ای ران و ‪ )5+1‬مطرح م ی شود‪ ،‬چگونگی بررسی قابلی ت های‬ ‫حمل کالهک هسته ای توسط موشک های بالستیک است‪.‬‬ ‫این موضوع در مذاکرات هسته ای بحث شده و خواهد شد!»‬ ‫این ســخنان در حالی مطرح م ی شود که واشنگتن تا‬ ‫کنون در خصوص اقدامات غی ر قانونی موشکی و هسته ای‬ ‫رژیم کودک کش صهیونیســتی کمترین سخنی به میان‬ ‫نیاورده‪ ،‬در مقابل‪ ،‬توان صلح امیز هسته ای و موشکی ای ران‬ ‫که (در جهت حفظ امنیت کشورمان و منطقه به کار م ی رود)‬ ‫را به کرات محکوم کرده اســت‪ .‬ســخنگوی وزارت خارجه‬ ‫امریکا در حالی تالش کرده تا دســتاورد بومی ای ران را که‬ ‫در فاصله ‪ 470‬کیلومتری زمین قــرار م ی گیرد تهدید جلوه‬ ‫دهد که ماهواره فجر کاربردهای هواشناسی‪ ،‬نقشه برداری‬ ‫و تحقیقاتی دارد‪ .‬مســئوالن و مدی ران پروژه های فضایی‬ ‫شــرکت صنایع الکترونیک ای ران تاکیــد کرده اند که این‬ ‫ماهواره کاربردهــای نظامی نــدارد و در زمینه هایی نظیر‬ ‫کشتی رانی‪ ،‬دریاها‪ ،‬راه ها‪ ،‬کشــاورزی و هواشناسی استفاده‬ ‫م ی شود‪ .‬به گفته مدیر پروژه های فضایی صاای ران مشاهده‬ ‫گسترش شــهر‪ ،‬بررســی تخریب منابع طبیعی‪ ،‬مشاهده‬ ‫پوشش ابرها و پ راکندگی انسانی از جمله دیگر کاربردهای‬ ‫ماهواره فجر است‪.‬‬ ‫این سخنان جن ساکی با واکنش صریح سی د عباس‬ ‫ع راقچی‪ ،‬عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان‬ ‫مواجه شد‪ .‬تنها ســاعاتی پس از طرح ادعای جین ساکی‪،‬‬ ‫سخنگوی وزارت خارجه امریکا مبنی بر مذاکره با جمهوری‬ ‫اســامی ای ران دربــاره برنامــه موشــک ی اش در جریان‬ ‫گفت وگوهای هسته ای‪ ،‬عباس ع راقچی‪ ،‬معاون وزارت خارجه‬ ‫ای ران ان را تکذیب کرد و بار دیگر تاکید کرد که ب رنامه دفاعی‬ ‫موشکی ای ران قابل مذاکره نیست‪.‬‬ ‫ روایت عراقچی‬ ‫سی د عباس ع راقچی‪ ،‬عضو ارشــد تیم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای کشورمان در عین اینکه بر باقی ماندن اختالفات‬ ‫میان طرفین بر سر برخی موضوعات اذعان دارد‪ ،‬نسبت به‬ ‫اینده مذاکرات نگاه «بسیار امیدوارانه»ای دارد‪ .‬معاون وزیر‬ ‫امور خارجه کشورمان در این خصوص م ی گوید‪« :‬مذاکرات‬ ‫هسته ای ای ران با گروه ‪ 5+1‬به مراحل حساس خود نزدیک‬ ‫شــده و روند مذاکرات در روزهای اینده با شــتاب بیشتری‬ ‫دنبال خواهد شد‪ .‬هنوز اختالفات میان طرفین در خصوص‬ ‫موضوعات مطرح شده در روند مذاکرات هسته ای وجود دارد‪،‬‬ ‫اما به اینده مذاکرات بســیار خوشــبین و امیدوار هستیم‪.‬‬ ‫دســتیابی به توافق جامع و نهایی در مذاکرات هســته ای‬ ‫منوط به حسن نیت طرف مقابل در خصوص توجه به حقوق‬ ‫مشروع ای ران ب ر اساس قوانین و معاهدات بی ن المللی است‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی با جدیت و حسن نیت خواهان ادامه روند‬ ‫مذاکرات است‪ .‬در صورت واقع بینی کشورهای غ ربی به طور‬ ‫قطع مذاکرات منجر به نتیجه مطلوب و توافق خواهد شد‪».‬‬ ‫در عین حال شنیده ها از مذاکرات هسته ای حاکی از ان‬ ‫است که دولت های ای ران و ایاالت متحده امریکا در صددند به‬ ‫هر نحو ممکن تا ماه مارس امسال به یک تفاهم سیاسی‬ ‫در خصوص کلیات توافق نهایی دست یابند‪ .‬بر این اساس‬ ‫گویا طرف امریکایی و ای رانی بر ســر تعداد ســانتریفیوژها‬ ‫به توافقاتی دســت یافته اند‪ .‬برخی منابع غربی نیز بر این‬ ‫موضوع صحه گذاشته اند‪ .‬حتی برخی منابع دیگر از موافقت‬ ‫طرف مقابل با ورود به حــوزه «تحریم های کنگره امریکا»‬ ‫شده اند‪ ،‬این در حالی است که قبل از این تیم مذاکره کننده‬ ‫در جریان مذاکرات مســقط و سلسله‬ ‫مذاکــرات وین‪ ،‬ایاالت متحــده امریکا‬ ‫بارها تعهدات غیررســمی خــود را در‬ ‫گلوگاه های حساس زمانی نقض کرده‬ ‫اســت‪ .‬از این رو ایاالت متحده امریکا و‬ ‫دیگر اعضــای ‪ 5+1‬در برهه فعلی نیز‬ ‫همچنان غی ر قابل اعتماد بوده و در اینده‬ ‫نیز غی ر قابل اعتماد باقی خواهند ماند‬ ‫هســته ای امریکا در این خصوص مخالفت کرده و صرفا از‬ ‫تعلیق برخی تحریم های وزارت خزانه داری (امریکا به عنوان‬ ‫ی عملی در حوزه رفع تحریم ها) سخن به میان م ی اورد‪.‬‬ ‫گام ‬ ‫با این حال برخی منابع اعالم کرده اند که ممکن است عجله‬ ‫در اجرای تفاهم سیاسی (تا ماه مارس) در عین باقی ماندن‬ ‫برخی اختالفات‪ ،‬منجر به جابه جایی چارچوب های کلی و‬ ‫جزئی مذاکرات و عدم طرح برخی از اصل ی ترین دغدغه های‬ ‫مربوط به مذاکرات هسته ای در توافق سیاسی احتمالی ماه‬ ‫مارس شود‪ .‬این خود م ی تواند در اینده مشکالتی را در مسیر‬ ‫مذاکرات هسته ای ایجاد کند‪ .‬با این حال مشخص نیست‬ ‫که ایا در نهایت ایاالت متحــده امریکا و دیگر اعضای ‪5+1‬‬ ‫به همین توافقات غیررسمی صورت گرفته پایبند خواهند‬ ‫ماند یا خی ر!‬ ‫در جریان مذاکرات مسقط و سلســله مذاکرات وین‪،‬‬ ‫ایاالت متحــده امریکا بارها تعهدات غیررســمی خود را در‬ ‫گلوگاه های حســاس زمانی نقض کرده اســت‪ .‬از این رو‬ ‫ایاالت متحده امریکا و دیگر اعضای ‪ 5+1‬در برهه فعلی نیز‬ ‫همچنان غی ر قابل اعتماد بوده و در اینده نیز غی ر قابل اعتماد‬ ‫باقی خواهند ماند‪.‬‬ ‫ کمک به مذاکرات هسته ای‬ ‫تصویب طرح قانونی «الزام دولت به حفظ دستاوردهای‬ ‫هســته ای و دفاع از حقوق ملت ای ران»‪ ،‬پاسخ دندان شکن‬ ‫مجلس شورای اســامی علیه کارشکن ی های اخیر کنگره‬ ‫ایاالت متحده امریکا محسوب م ی شود‪ .‬ب راساس این طرح‬ ‫اگر تحریم های غرب علیه ای ران لغو نشود یا امریکا بخواهد‬ ‫تحریم جدیدی علیه ملت ای ران صادر کند‪ ،‬با مقابله و مواجهه‬ ‫شــدید مجلس و دولت ای ران مواجه خواهد شد و تمام مفاد‬ ‫توافقنامه ژنو کان لم یکن تلقی شده و فعالی ت های هسته ای‬ ‫ای ران با شدت و شتاب بیشتری از سرگرفته م ی شود‪.‬‬ ‫در صورت تصویب تحریم جدید علیــه ای ران‪ ،‬دولت‬ ‫موظف خواهد بــود در چارچوب ‪ NPT‬اقدامــات ذیل را در‬ ‫راستای تحقق حقوق هسته ای ملت ای ران به عمل اورد‪:‬‬ ‫ فعال ســازی کامل مراکز غن ی ســازی بــدون هرگونه‬‫محدودیت در استفاده از نوع و تع داد سانتریفیوژ و می زان تولید‬ ‫غن ی شده ب ر اساس ماده (‪ )4‬معاهده ‪NPT‬‬ ‫ اقدام به تولید و تامین سوخت هسته ای مورد نیاز کشور‬‫بر پایه ســاالنه حداقل ‪ 190‬هزار سو غن ی سازی به ازای هر‬ ‫نیروگاه ‪ 1000‬مگاواتی‪ ،‬ب ر اساس ماده (‪ )4‬معاهده ‪NPT‬‬ ‫ تســریع در راه اندازی و بهره بــرداری از راکتور تحقیقاتی‬‫‪ 40‬مگاواتی اب سنگین اراک ب ر اساس ط راحی بومی اولیه‬ ‫باتوجه به گسترش دامنه نیاز کشور در عرصه های مختلف‬ ‫پزشــکی؛ کشــاورزی‪ ،‬صنعتی و دیگر موارد کاربردی در‬ ‫چارچوب معاهده ‪NPT‬‬ ‫ اقدام به غن ی سازی بیست درصد در تاسیسات هسته ای‬‫فردو و در هر ســطح مــورد نیاز فعالی ت هــای صلح امیز‬ ‫تحقیقاتی و کاربردی کشور در چارچوب معاهده ‪NPT‬‬ ‫ گسترش فعالی ت های تحقیق و توسعه غن ی سازی بدون‬‫هرگونه محدودیت و نیز ساخت تجهی زات و ملزومات مورد‬ ‫نیاز چرخه سوخت هسته ای با بهره گیری از فناوری های نوین‬ ‫و پیشرفته طبق ماده (‪ )4‬معاهده ‪NPT‬‬ ‫ منع هرگونه بازرسی‪ ،‬نظارت و همکاری با اژانس فراتر از‬‫توافقنامه پادمان معاهده منع گسترش سالح های هسته ای‬ ‫(‪ )NPT‬در راستای حراست از امنیت ملی‪ ،‬مصالح و منافع‬ ‫کشور‬ ‫منع خروج هرگونه مواد غنی شده از کشور و عدم پذیرش‬‫محدودیــت در مکان‪ ،‬ســطح و مقدار ذخیره ســازی مواد‬ ‫غن ی شده ‪ UF6‬در چارچوب توافقنام ه پادمان‬ ‫همچنین در تبصره مربوط به این طرح نیز امده است‬ ‫که نقض همه تحریم ها به صورت یکجا شرط اغاز اجرای‬ ‫توافق جامع هسته ای است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫تفسیر منتقدان‪ ،‬مشروع و قابل قبول است‬ ‫گفتوگوی مثلث با دکتر هادی اجیلی‬ ‫پیاده روی ‪ 15‬دقیقه ای وزرای امور خارجه ایران و‬ ‫ایاالت متحده امریکا در حاشیه مذاکرات هسته ای‬ ‫ژنو‪ ،‬بازتاب گسترده ای به لحاظ رسانه ای داشته و‬ ‫اعت راض تعداد زیادی از نمایندگان مجلس شورای‬ ‫اسالمی و برخی منتقدان دیگر را ب رانگیخته است‪.‬‬ ‫بازتاب این موضوع نیز همچنان به قوت خود باقی‬ ‫است‪ .‬نظر شما در خصوص پیاده روی اقای ظریف‬ ‫و جان کری و مسائل مطرح شده در این خصوص‬ ‫چیست؟‬ ‫دقیقا همین طور است‪ .‬جهت تبیین دقی ق تر موضوع‪،‬‬ ‫الزم است میان بود و نمود هر پدیده تفکیکی عقالنی ایجاد‬ ‫کنیم‪ .‬هر واقع ه ای یک بود دارد که واقعیت پدیده اســت‪.‬‬ ‫همچنین هر واقعه یک نمود نیز دارد که برداشت دیگران و‬ ‫تفاسیر مترتب بر ان واقعیت است‪ .‬حال ما فرض م ی کنیم‬ ‫که اقای ظریف و جان کری تصمیم گرفته اند جهت خروج از‬ ‫فضای رسمی و خسته کننده مذاکرات با یکدیگر به قدم زنی‬ ‫بپردازند‪ .‬در اینجا ما ب ر اســاس صداقت اقای ظریف چنین‬ ‫موضوعی را م ی پذیریم‪ ،‬اما پذیرش صرفا متوجه بود و واقعیت‬ ‫ماجراست‪ .‬زمانی که وارد نمود ماجرا م ی شویم موضوع تفاوت‬ ‫پیدا م ی کند‪ .‬ما در اینجــا نم ی توانیم این را بپذیریم که تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای کشورمان و شخص اقای ظریف نمود‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫هیچ ســکانس‪ ،‬دیالوگ‪ ،‬دکوپاژ‪ ،‬زاویه فیلمبرداری و‪ ...‬از‬ ‫دید کارگردان بی معنا نیســت و در ارتباط با یکدیگر معنا‬ ‫می شود‪ .‬در مالقات های دیپلماتیک نیز همین قاعده صادق‬ ‫اســت و همه جزئیات مذاکره مهم تلقی می شود‪ .‬در اینجا‬ ‫نمی توانیــم بگوییم که اقای ظریف و تیــم مذاکره کننده‬ ‫کشــورمان که جملگی دیپلمات هایی حرفه ای هســتند‬ ‫شــما در صحب ت های خــود اشــاره کردید‬ ‫کــه اقای ظریف و تیم مذاکره کننده هســته ای‬ ‫کشــورمان جملگی ب ه عنــوان دیپلمات هایی‬ ‫حرفه ای نسبت به عرف دیپلماتیک و متعاقبا‪،‬‬ ‫عواقب و تبعات تفاسیری که از هر اقدام و رفتار‬ ‫انها صورت م ی گیرد اگاه هستند‪ .‬در این خصوص‬ ‫بیشتر توضیح دهید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫در تفسیر و توضیح این مساله الزم است به نکاتی‬ ‫اساسی اشاره کنم‪ .‬برخی معتقدند در مالقات های دیپلماتیک‬ ‫همه چیز از قبل تعیین شــده و مشخص اســت‪ ،‬از این رو‬ ‫پیاده روی وزرای امور خارجه ایــران و امریکا نیز باید در ذیل‬ ‫همین قاعده تفسیر کرد‪ .‬اگر چنین قاعده ای مبنای قضاوت ما‬ ‫قرار گیرد‪ ،‬با سواالت متعددی مواجه خواهیم شد؛ اینکه هدف‬ ‫وزرای امور خارجه ای ران و ایاالت متحده امریکا از این پیاده روی‬ ‫چه چیزی بوده است؟ پیشــنهاد دهنده و پیشنهاد کننده این‬ ‫پیاده روی کدام یــک از طرفین بوده اند؟ اساســا چرا چنین‬ ‫پیاده روی و برنامه ای در برنامه طرفین گنجانده شده است؟‬ ‫این برنامه ریزی بر مبنای کدام پروتکل دیپلماتیک صورت‬ ‫گرفته است؟ هر یک از طرفین در صدد مخابره چه پیامی در‬ ‫این خصوص بوده اند و‪...‬‬ ‫کســانی که چنین فرضیه ای را قبول دارند‪ ،‬معتقدند‬ ‫که همه چیــز از قبل قابل پیش بینــی و برنامه ریزی بوده‬ ‫و از این رو پیاده روی اقای ظریف و جان کری نیز اقدامی‬ ‫اگاهانه و عامدانه و بر اساس نیات و اهداف خاص تعیین شده‬ ‫بوده اســت‪ .‬البته در مالقات های معمول دیپلماتیک این‬ ‫مفروض صحیح است زیرا طرفین مذاکره کننده به خوبی‬ ‫می دانند که نوع نشستن‪ ،‬نوع برخاستن‪ ،‬شکل میز مذاکره‪،‬‬ ‫تعــداد محافظین‪ ،‬تعداد افــراد حاضر در مذاکــره و‪ ...‬هر‬ ‫یــک در مالقات های دیپلماتیک معنــا و مفهومی خاص‬ ‫دارد‪ .‬ایــن دقیقا مانند فیلمی ســینمایی اســت که در ان‬ ‫‪4‬‬ ‫جــان کــری و‬ ‫محمدجــواد ظریــف‬ ‫عصر ‪24‬دی ماه امسال‬ ‫و در حاشــیه مذاکرات‬ ‫هسته ای دوجانبه‪ ،‬برای‬ ‫تنفسی کوتاه مذاکرات‬ ‫را تــرک و دقایقــی در‬ ‫خیابان های ژنو قدم زدند‪.‬‬ ‫این پیاده روی دیپلماتیک و سیاســی دو وزیر‬ ‫با حضور برخی از اعضای تیــم مذاکره کننده‬ ‫هســته ای‪ ،‬محافظان‪ ،‬خب رنگاران و رسانه های‬ ‫مختلف حاضر در محل همــراه بود‪ .‬پیاده روی‬ ‫وزرای امور خارجه ایران و ایاالت متحده امریکا‪،‬‬ ‫پس از شش ساعت مذاک رات فشرده میان طرفین‬ ‫صورت گرفت‪ .‬این ماج را‪ ،‬با موضع گیری و اعت راض‬ ‫دنباله دار نمایندگان مجلس شورای اسالمی و‬ ‫تعداد دیگری از منتقدان همراه شد‪ .‬حتی کار به‬ ‫انجا رسید که رئی س جمهور و سخنگوی دولت‬ ‫نیز اعتراض های وارده نسبت به این موضوع را‬ ‫رد کرده و انها را غی ر قابل قبول دانســتند‪ .‬در‬ ‫این خصوص گفت وگویی با دکتر هادی اجیلی‪،‬‬ ‫عضو هیات علمی دانشــگاه عالمه طباطبایی‬ ‫و صاح ب نظر در حوزه سیاست خارجی و روابط‬ ‫بی ن الملل صورت داده ایم که از نظرتان م ی گذرد‪.‬‬ ‫نســبت به این موضوع بی اطالع بوده یــا تجربه کافی را‬ ‫در این خصوص نداشــته اند‪ .‬اما فارغ از تحلیل ارائه شده‪ ،‬در‬ ‫برخی موارد و به ندرت و به صورت اســتثنایی‪ ،‬ممکن است‬ ‫مواردی پیش بیاید و اتفاقاتی غی ر قابل پی ش بینی و غی ر قابل‬ ‫برنامه ریزی حین مذاکرات رخ دهد‪ .‬در برخی اوقات‪ ،‬ممکن‬ ‫است دیپلمات ها ب رای شکســتن فضای رسمی مذاکرات و‬ ‫با هدف ایجاد صمیمیت بیشتر دست به اقداماتی بزنند‪ .‬اگر‬ ‫تیم مذاکره کننده کشــورمان اذعان کند که ب ر خالف عرف‬ ‫دیپلماتیک و صرفــا ب رای ایجاد تنــوع در مذاکرات‪ ،‬چنین‬ ‫پیاده روی مشــترکی صورت گرفته و این رفتار عامدانه و با‬ ‫نیت خاص نبوده است‪ ،‬نم ی توان چنین ادعایی را منکر شد‪.‬‬ ‫همان گونه که تاکید کردیم ایــن موضوع به ندرت م ی تواند‬ ‫جهت شکستن فضای سنگین مذاکرات رخ دهد‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ماجرا را در نظر نگرفته و یا نسبت به ان غافل بوده اند‪ .‬با تجربه‬ ‫و حرفه ای بــودن تیم مذاکره کننده کشــورمان جایی ب رای‬ ‫توجیه این مساله (در حوزه نمود موضوع پیاده روی مشترک با‬ ‫جان کری) باقی نم ی گذارد‪ .‬از این رو اقای ظریف و جان کری‬ ‫نسبت به انعکاس رسانه ای موضوع و نمودی که پیاده روی‬ ‫مشترک انها در رسانه های مختلف بی ن المللی و داخلی (در‬ ‫ای ران) م ی شــود غافل نبوده اند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬تاکنون میان‬ ‫طرفین چندین دور مذاکره مستقیم و دوجانبه برگزار شده و‬ ‫مذاکرات اخیر ژنو نخستین مورد از مذاکرات دو طرف نبوده‬ ‫است‪ .‬از این رو طرفین م ی توانستند جهت در هم شکستن‬ ‫فضای رسمی مذاکرات‪ ،‬در محیطی به دور از چشم خب رنگاران‬ ‫و در شرایطی ویژه تر و خاص تر‪ ،‬به قد مزنی بپردازند‪ .‬اما قد مزنی‬ ‫اقای ظریف و جان کری‪ ،‬ان هم در شرایطی که خب رنگاران با‬ ‫دوربی ن های حرفه ای این تصاویر را ثبت و ضبط م ی کردند‪،‬‬ ‫نشان دهنده اگاهی انها نسبت به نمود پدیده و تفاسیر مترتب‬ ‫بر ان بوده است‪ .‬در یک جمع بندی کلی در پاسخ دهی به این‬ ‫سوال م ی توانم بگویم که اگر تیم مذاکره کننده هسته ای ما‬ ‫مدعی شود که ما قصد و نیت ایجاد صمیمیت خاص با وزیر‬ ‫ی و همراهی مشترک وزرای‬ ‫امور خارجه و نشان دادن همگام ‬ ‫امور خارجه ای ران و امریکا (نمودی که این اقدام در رسانه های‬ ‫جهان و داخل داشته است) را نداشتیم‪ ،‬م ی توانیم این موضوع‬ ‫را بپذیریم‪ ،‬اما اگر وزیر امور خارجه کشورمان مدعی شود که‬ ‫نسبت به نمود این پیاده روی مشــترک در رسانه ها و افکار‬ ‫عمومی اگاه نبوده است‪ ،‬این ادعا قابل پذیرش نیست‪ .‬نمود‬ ‫این ماجرا‪ ،‬برداشتن گام های مشترک و همراهی و همگامی‬ ‫ وزرای امور خارجه ای ران و امریکا و ایجاد صمیمیت میان وزرای‬ ‫امور خارجه ای ران و امریکا بوده است‪ .‬بنابر این تفسیر صورت‬ ‫گرفته از اقدام اقای ظریف و جان کری‪ ،‬تفســیری مشروع و‬ ‫ب ر اساس نمود طبیعی ماجراست‪.‬‬ ‫لطفا در خصوص بود و نمود یک پدیده و تفکیکی‬ ‫که باید میــان ان صورت گیرد‪ ،‬بیشــتر برای‬ ‫خوانندگان توضیح دهید‪ .‬اگر امکان پذیر است‪،‬‬ ‫در این خصوص مثال هایی ذکر کنید تا پس از ان‬ ‫بار دیگر وارد موضوع پیاده روی مشترک وزرای امور‬ ‫خارجه ایران و ایاالت متحده امریکا در مذاکرات‬ ‫ژنو شویم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫قبل از پاسخ دهی به این سوال‪ ،‬تاکید م ی کنم که‬ ‫این نمود اســت که در افکار عمومی و رسانه ها به رسمیت‬ ‫شــناخته م ی شــود نه بود و واقعیت یک پدیده‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال در جریــان حادثه ‪ 11‬ســپتامبر ‪ ،2001‬اصل و واقعیت‬ ‫ماجرا کامال مملو از ابهام اســت‪ .‬به عنوان مثال هی چ کس‬ ‫نم ی داند این اتفاق چگونه رخ داد؟ نقش سازمان های امنیتی‬ ‫ایاالت متحده امریکا در این ماجرای مرموز چه بوده اســت؟‬ ‫چرا هیچ کس به ‪ 1001‬ابهامی کــه در خصوص ماجرای ‪11‬‬ ‫سپتامبر وجود دارد پاسخی نم ی دهد؟ اما در فضای رسانه ای‬ ‫و در میان افکار عمومی اینگونه برداشت م ی شود که القاعده‬ ‫با دو هواپیما به برج های دوقلوی تجارت جهانی در نیویورک‬ ‫حمله کرد و ماجرای ‪ 11‬سپتامبر را رقم زد‪ .‬در اینجا واقعیت و‬ ‫بود ماجرا ب رای رسانه ها و افکار عمومی مهم نیست‪ ،‬ه ر چند‬ ‫که کامال مخدوش باشد اما در مقابل‪ ،‬نمود حادثه همان است‬ ‫نکته ای که در خصوص اقدام اقای ظریف‬ ‫در پیاده روی با وزیر امور خارجه امریکا‬ ‫مطرح است‪ ،‬اصل پیاده روی دیپلماتیک‬ ‫و اصل قدم زدن نیست‪ ،‬بلکه نمود این‬ ‫ماجراســت‪ .‬یعنی اینکه چه تفاسیری‬ ‫از قدم زدن مشترک وزرای امور خارجه‬ ‫ایران و امریکا خواهد شد‬ ‫که در افکار عمومی نقش م ی بنــدد و دولت ایاالت متحده‬ ‫امریکا و شبکه های امنیتی ‪ -‬رســانه ای وابسته به ان نیز‬ ‫در صدد تقویت ان هستند‪.‬‬ ‫مثال دیگری که در این خصوص به ان اشاره م ی کنم‪،‬‬ ‫به حادثه شارلی ابدو در فرانسه باز م ی گردد‪ .‬نمود ماجرا این‬ ‫است که چند تروریست تکفیری به دفتر روزنامه شارلی ابدو در‬ ‫پاریس حمله کرده و این اقدام را صورت داده اند‪ .‬این در حالی‬ ‫اســت که در واقعیت این پدیده‪ ،‬تصور رد پای سروی س های‬ ‫امنیتی خاص نیز ممکن اســت‪ .‬به عبــارت بهتر‪ ،‬اصل و‬ ‫واقعیت این پدیده مبهم اســت اما نمود ان در رسانه ها و در‬ ‫میان افکار عمومی یکسان است‪ .‬بناب راین‪ ،‬این نمود است که‬ ‫تبدیل به موضوعی غیر قابل انکار در ذهن مخاطب م ی شود‪.‬‬ ‫باتوجه به انچه اشــاره کردم‪ ،‬بار دیگر وارد ماجرای پیاده روی‬ ‫اقای ظریف و جان کری م ی شــویم‪ .‬در اینجا نیز باید میان‬ ‫بود و نمود ماجرا تفکیک قائل شد‪ .‬در اینجا نیز نمود ماجرا‪،‬‬ ‫یعنی برداشتن گام های مشترک و همراهی وزرای امور خارجه‬ ‫ای ران و امریکا موضوعیت دارد‪ .‬بدون شک نم ی توان جلوی‬ ‫این نمود و تصویر رسانه ای را گرفت‪ ،‬هر چند که واقعیت و‬ ‫بود این پدیده نیز چیز دیگری باشد‪ .‬بناب راین در اینجا نکته ای‬ ‫که در خصوص اقدام اقای ظریــف در پیاده روی با وزیر امور‬ ‫خارجه امریکا مطرح است‪ ،‬اصل پیاده روی دیپلماتیک و اصل‬ ‫قدم زدن نیست‪ ،‬بلکه نمود این ماجراست‪ .‬یعنی اینکه چه‬ ‫تفاسیری از قدم زدن مشترک وزرای امور خارجه ای ران و امریکا‬ ‫خواهد شد‪ .‬این خود یک استفهام انکاری است‪ .‬یعنی اینکه‬ ‫شما(اقای ظریف) م ی دانستید که ممکن است چه تفاسیری‬ ‫از این اقدام شما صورت گیرد‪.‬‬ ‫در خصوص اقدام دیگر وزیر امور خارجه کشورمان‬ ‫در جریان مذاکرات اخیر ژنو‪ ،‬یعنی سفر ایشان‬ ‫به فرانسه نیز پاسخ هایی از سوی دولت مطرح‬ ‫م ی شود‪ .‬این در حالی است که انتقادات وارد شده‬ ‫به اقای ظریف در این خصوص نیز جدی است‪.‬‬ ‫نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫بدون شک‪ ،‬یکی دیگر از مواردی که نمود خوبی‬ ‫نداشت‪ ،‬حضور وزیر امور خارجه کشورمان در پاریس‪ ،‬ان هم‬ ‫در اوج اعتراض های مربوط به ماجرای شارلی ابدو و توهین‬ ‫به ساحت پیامبر اکرم (ص) بود‪ .‬واقعیت امر این است که در‬ ‫این ســفر‪ ،‬اقای دکتر ظریف به صورتی جدی اقدام نشریه‬ ‫فرانسوی را محکوم نکرد‪ .‬البته در این خصوص نیز بر همگان‬ ‫مسجل است که واقعیت موضوع با نمود ماجرا همخوانی‬ ‫ندارد‪ .‬یعنی بدون شک التزام اقای ظریف به مبانی و مسائل‬ ‫دینی غی ر قابل انکار است اما عدم برخورد جدی ایشان با این‬ ‫موضوع در سفر به پاریس و در نتیجه نمود بیرونی ان قابل‬ ‫توجیه نیست‪.‬‬ ‫در این خصوص الزم اســت به نکته ای اشــاره کنم‪.‬‬ ‫فضایی که ذهن وزیر امور خارجه کشــورمان را احاطه کرده‬ ‫است‪ ،‬فضایی کامال هسته ای است‪ .‬در این خصوص مسائل‬ ‫مربوط به پرونده هسته ای و مذاکراتی که در این زمینه صورت‬ ‫گرفته است‪ ،‬از اهمیت ویژه ای در ذهن اقای ظریف برخوردار‬ ‫است‪ .‬پررنگ بودن مسائل مربوط به مذاکرات هسته ای سبب‬ ‫شده که برخی مسائلی که مهم و تعیی ن کننده بوده و از همه‬ ‫مهم تر‪ ،‬نمود و ظهوری خاص دارد‪ ،‬در ذهن ایشان به حاشیه‬ ‫رانده شود‪ .‬بدیهی است که سایر مسائل‪ ،‬نسبت به موضوع‬ ‫مذاکرات هســته ای در درجه و اهمیت کمتــری ب رای اقای‬ ‫ظریف قرار دارد‪ .‬وزیر امور خارجه کشورمان دغدغه مند است تا‬ ‫موضوع هسته ای را هر چه سریع تر به نتیجه برساند و همین‬ ‫مساله منجر به بروز مسائلی این چنینی م ی شود‪ .‬با این حال‬ ‫اقای دکتر ظریف نباید این حقیقت را فراموش کند که ایشان‬ ‫صرفا نماینده جمهوری اسالمی ای ران در مذاکرات هسته ای‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه فراتر از ان‪ ،‬وزیر امور خارجه کشورمان است و‬ ‫رفتار ایشان توسط بازیگران خارجی و داخلی به صورتی ویژه‬ ‫رصد م ی شود‪.‬‬ ‫از خط قرمز‬ ‫عبورنکردند‬ ‫گفت وگوی مثلث با ‬ ‫حشمت اهلل فالحت پیشه‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خیرنگار‬ ‫به نظر شما چرا موضوع قدم زدن اقای کری‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه امریکا و ظریف‪ ،‬وزیــر خارجه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران این قدر حاشیه ساز شد؟ ه م اکنون‬ ‫دو دیدگاه وجود دارد؛ موافقــان م ی گویند اصل‬ ‫محتــوای صحب ت های انها مهم اســت و باید‬ ‫دید که این صحب ت هــا روی روند مذاکرات چه‬ ‫تاثیری م ی گذارد اما در مقابل منتقدان معتقدند‬ ‫مذاکرات هســته ای فقط باید پشت میز انجام‬ ‫شــود‪ ،‬بنابراین این اقدام ی ک ه صورت گرفت‪،‬‬ ‫خارج از چارچوب های تعریف شده بود‪ ،‬نظر شما‬ ‫چیست؟‬ ‫معتقدم همه این مواردی که مطرح م ی شود مربوط‬ ‫به شکل دیپلماسی ای ران و امریکا است‪ .‬ای ران و امریکا یک‬ ‫محتوای دیپلماســی دارند که این محتوا کماکان اختالفی‬ ‫است‪ .‬یک شکل کار دیپلماتیک هم وجود دارد که دو طرف‬ ‫به هر حال سعی م ی کنند شرایط عادی را امتحان کنند‪ .‬به‬ ‫شــخصه معتقدم اگر قدم زدن نتیجــه محتوایی الزم را در‬ ‫روند مذاکرات داشته باشد‪ ،‬فارغ از اینکه چگونه دیپلماسی‬ ‫شکل بگیرد‪ ،‬خیلی اســیب به اصل محتوای دیپلماسی‬ ‫نم ی زند‪ ،‬طبیعی اســت که به هر حال ای ران و امریکا بعد‬ ‫از ‪ 35‬سال تنش و چالش االن اگر بخواهند شکل تازه ای از‬ ‫دیپلماس ی شان را اجرا کنند با اختالف نظرهایی در داخل دو‬ ‫کشور مواجه م ی شوند‪.‬‬ ‫در ای ران معموال موضوع مذاکــرات دوجانبه با امریکا‬ ‫طی ‪ 35‬سال به یک تابو تبدیل شد تا اینکه در یک سال اخیر‬ ‫مجوز مذاکره در سطح وزیر خارجه امریکا داده شد‪ .‬معتقدم‬ ‫در کل قدم زدن دو وزیر خارجه به معنــای عدول ای ران ی ها‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪5‬‬ ‫حشــمت اهلل فالحت پیشــه م ی گوید‪:‬‬ ‫«ایران ی ها نباید همنوا بشــوند با ان دســته‬ ‫از امریکای ی هایــی که همیــن االن دو کار را‬ ‫دارند انجام م ی دهند؛از یک ســو پی ش نویس‬ ‫قطعنام ه هــای تحریمی تازه علیــه ایران را‬ ‫تنظیم م ی کنند و از طرفی هم به شکل گیری‬ ‫بدعت های تازه در دیپلماســی میان ایران و‬ ‫امریکا اعتراض م ی کنند‪ ».‬گفت وگوی مثلث با‬ ‫او پیرامون حاشی ه های پدید امده در مذاکرات‬ ‫هسته ای را در ادامه م ی خوانید‪.‬‬ ‫کنگره به این مساله را سیاســی و برخاسته از‬ ‫رقابت های داخلی امریکا م ی دانید؟‬ ‫علت را باید از زبان خود انها شنید‪ .‬معتقدم یک عده‬ ‫در کنگره امریکا به طور جدی سعی م ی کنند یکی از اخرین‬ ‫سیاســت های اقای اوباما را به شکست بکشانند که همانا‬ ‫نتیجه بخشی مذاکره هسته ای با ای ران است‪.‬‬ ‫در ایران چطور؟‬ ‫از مواضع شــان نیســت چون ای ران ی ها در بستر محتوای‬ ‫مذاکرات یک سری خطوط قرمز را ترســیم کردند و از ان‬ ‫عدول نم ی کنند بناب راین بــه نظر من باید به طرح نقدهای‬ ‫این شکلی پایان داد‪.‬‬ ‫پس به نظر شما قدم زدن دو وزیر خارجه ایران و‬ ‫امریکا با هم عبور از خط قرمز نظام نبود؟‬ ‫خیر‪ ،‬قدم زدن به معنای عبور از خط قرمز نبود‪.‬‬ ‫منتقدان م ی گویند که معموال در عرف دیپلماتیک‬ ‫این نوع حرکت ها نشان دهنده نزدیکی دو کشور‬ ‫به یکدیگر است‪ ،‬در صورتی که ایران با امریکا‬ ‫هیچ نزدیکی به لحاظ دیدگاه سیاسی ندارد‪ ،‬ایا‬ ‫این انتقاد را وارد م ی دانید؟‬ ‫خیر‪ ،‬معتقدم عرف دیپلماتیک تعریفی دارد‪ .‬معتقدم‬ ‫انچه در طول ‪ 35‬سال گذشته بیشترین اسیب را به مناسبات‬ ‫ایــران و امریکا زد و خیلــی باعث تنش بین دو کشــور و‬ ‫سوءاستفاده کشورهای ثالث شد این بود که طرفین محتوای‬ ‫اختالفاتشان را فدای شکل دیپلماس ی شــان کردند چون‬ ‫همواره از طریق واســطه ها پیام های خود را منتقل کردند‪.‬‬ ‫اینکه االن وارد فضای دیپلماســی شوند‪ ،‬چه در حالت قدم‬ ‫زدن و چه در قالب پشت میز مذاکره‪ ،‬به نظر من به معنای‬ ‫عدول از خط قرمز نیست‪ ،‬بلکه اگر نتیجه محتوایی الزم را‬ ‫داشته باشد م ی توان از ان استقبال کرد‪.‬‬ ‫اما هم مجلس شورای اسالمی ایران و هم کنگره‬ ‫امریکا به این اقدام معترض شدند‪ .‬چرا؟‬ ‫معتقدم متن کلی سیاست خارجی کشور متاثر از‬ ‫نگاه نخبگان و مسئوالن کشور است‪ .‬شاید انها نقد جزئی‬ ‫به یک ســری رفتارهای دیپلماتیک داشــته باشند ولی به‬ ‫صورت کالن منعی را ب رای سیاســت خارجی دولت ایجاد‬ ‫نکردند‪ .‬انچه باعث دغدغه شــخص من شــده این است‬ ‫که درباره قدم زدن برخی رســانه های ما و رسانه های خارج‬ ‫از کشور همواره سع ی شان بر شکل گیری فضای تهدیدی‬ ‫از ای ران است و دارند به شــدت به این موضوع دامن م ی زنند‬ ‫و خیلی تالش م ی کنند که دیپلماســی ای ران و امریکا را به‬ ‫شکست بکشانند‪.‬‬ ‫نتیجه رای گیری چه اثاری خواهد داشت؟ در واقع‬ ‫اگر رای بیاورد یا رای نیاورد چه تبعاتی دارد؟‬ ‫اگر رای بیاورد نشــانه ان است که دغدغه اکثریت‬ ‫مجلس متفاوت از دغدغه ای اســت که من به عنوان یک‬ ‫مصاحب ه شــونده دارم‪ .‬اگر رای نیاورد یعنی اینکه مجلس‬ ‫موضوع را در این حد جدی و کلیدی نم ی بیند‪.‬‬ ‫پیامی هم به خارج مخصوصا به طرف امریکایی‬ ‫دارد؟‬ ‫اصل طرح سوال تضعی ف کننده جایگاه وزیر خارجه‬ ‫نیست‪ .‬اگر وزیر پاسخ قانع کننده نداشته باشد و ضعیف عمل‬ ‫کند‪ ،‬ان موقع جایگاهش ضعیف م ی شود ولی به نظر من‬ ‫در خارج هم م ی دانند االن شرایط کلی سیاست خارجی ای ران‬ ‫چیست‪ .‬در حوزه رســانه ای هم این واقعیت را م ی دانند اما‬ ‫رسانه های مخالف جمهوری اسالمی ای ران به گونه ای عمل‬ ‫م ی کنند که بیشتر جایگاه وزیر خارجه ای ران را تضعیف کنند‬ ‫و یک حالت اختالفی را نشان دهند‪.‬‬ ‫ب ه نظر شــما قدم زدن اقای ظریف و کری حامل‬ ‫پیامی بود یا فقط مصرف داخلی برای کشورها‬ ‫داشت؟‬ ‫در عرصه سیاسی هیچ اتفاقی نیست که جنب ه های‬ ‫داخلی و خارجی ان موثر نباشد‪ .‬کســانی که در داخل این‬ ‫موضوع را مطرح م ی کنند اثار داخل ی اش را م ی دانند‪ ،‬رئیس‬ ‫دولت سعی م ی کند مذاکره با امریکا را عرفی کند چون فکر‬ ‫م ی کند در داخل خیل ی ها طرفدار این موضوع هســتند‪ .‬از‬ ‫طرفی کسانی هم که منتقد هستند نیز فکر م ی کنند اگر‬ ‫نقد حیثیتی وارد کنند‪ ،‬طرفدار پیــدا م ی کنند‪ .‬بناب راین چه‬ ‫در امریکا و چه در ای ران این جنبه سیاســی در ایام نزدیک‬ ‫انتخابات م ی تواند بیشتر شود‪.‬‬ ‫ارزیابی شــما از فضای مذاکرات چیســت؟ به‬ ‫نتیجه م ی رسد یا خیر؟‬ ‫به نظرم فضای بدبینانه بعد از وین ادامه دارد‪ ،‬تنها‬ ‫تغییری که م ی شود یک مقدار تاثیرگذار باشد و اتفاق افتاده‬ ‫این است که کشورهای اروپایی به شدت سعی م ی کنند این‬ ‫توافق صورت گیرد‪ ،‬اروپای ی ها بــه صورت راهبردی به این‬ ‫نتیجه رسیدند که دیگر ای ران موضوع امنیتی و سیاسی اروپا‬ ‫نیست و نم ی تواند باشد‪.‬‬ ‫بر اثر تهدیدهایی مثل داعش‪ ،‬تروریسم و مشکالت‬ ‫اقتصادی و غیره کــه با ان مواجه هســتند‪ ،‬به این نتیجه‬ ‫رسیده اند که بعد از اینکه اژانس در گزارش های خود سالمت‬ ‫ب رنامه های هسته ای ای ران را اعالم م ی کند‪ ،‬دلیلی ندارد بیش‬ ‫از این موضوع طوالنی شود‪ ،‬بناب راین این تنها عاملی است‬ ‫که به نظرم یک مقدار احتمال توافق را جدی تر کرده است‪.‬‬ ‫اگر مذاکرات شکست بخورد مسئولیتش با چه‬ ‫طرفی خواهد بود؟‬ ‫مســئولیتش در عرصه دیپلماسی عمومی‬ ‫مطرح م ی شود‪ .‬متاسفانه فضای دیپلماسی عمومی در‬ ‫دنیا در اختیار امریکای ی ها است یا حداقل امریکای ی ها‬ ‫خیلی قوی تر از ای ران ی ها عمل م ی کنند‪ .‬واقعیت قضیه‬ ‫این است که مسئول شکست احتمالی امریکاست ولی‬ ‫در دیپلماسی عمومی دنیا امریکای ی ها به گونه ای حق‬ ‫به جانب عمل خواهند کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫پس شما بیشــتر اعتراض نمایندگان‬ ‫یعنی نظر انها در حاشــیه قرار دارد و تاثیرگذار‬ ‫نیست؟‬ ‫سوال حق نماینده است و وزیر باید از سوال استقبال‬ ‫کند اما اینکه مساله در حد طرح سوال است یا خیر‪ ،‬من به‬ ‫شخصه معتقدم این مساله در ان حد نیست ولی اگر یک‬ ‫نماینده ای تشخیص دهد م ی تواند سوال را مطرح کند بعد در‬ ‫قالب ایی ن نامه مجلس وقتی سئوال مطرح شد و وزیر توضیح‬ ‫داد‪ ،‬امیدوارم نماینده سوال کننده اجازه رای گیری دهد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫دلیل این است که مساله دیپلماسی ب رای دو طرف‬ ‫تا حاال تابو بوده و طرفین نگاه به شدت منفی به دیپلماسی‬ ‫بین ای ران و امریکا داشتند‪ ،‬به خصوص که در هر دو کشور‬ ‫طی ف های تند سیاســی هم وجود دارند که مخالف اصل‬ ‫موضوع دیپلماسی دوجانبه هستند‪ .‬ضمن انکه یک سری‬ ‫رقابت های سیاسی به طور طبیعی هم در امریکا و هم‬ ‫در ای ران وجود دارد که در جــای خودش موضوعیت‬ ‫پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫معتقدم حداقل ای ران ی ها نباید همنوا بشوند با ان‬ ‫دسته از امریکای ی هایی که همین االن دو کار را دارند‬ ‫انجام م ی دهند؛از یک سو پی ش نویس قطعنامه های‬ ‫تحریمی تــازه علیه ای ران را تنظیــم م ی کنند و از‬ ‫طرفی هم به شــکل گیری بدعت هــای تازه در‬ ‫دیپلماسی میان ای ران و امریکا اعتراض م ی کنند‪.‬‬ ‫من کاری ندارم که در نمــاز جمعه مخالفت هایی‬ ‫صورت گرفته یــا خیر وارد این مســاله نم ی شــوم ولی‬ ‫خیلی از کسانی که درباره سیاســت خارجی نظر م ی دهند‬ ‫و موضع گیری م ی کنند ‪ ،‬بیشــتر کســانی هســتند که‬ ‫موضع گیری ب رای انها مهم است تا اصل موضوع‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل حتی در طرح نظر و موضع گیری در حاشیه قرار دارند‪.‬‬ ‫به دلیل قدم زدن اقای ظریف با اقای جان کری‬ ‫صحبت از طرح سوال از او در مجلس شد‪ ،‬ایا این‬ ‫اقدام در ان حد است که نیاز باشد اقای ظریف به‬ ‫مجلس برود و توضیح دهد؟‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫چرخش غیرمنتظره‬ ‫فضای موجود در جامعه تغیی رات فراوانی نسبت به تابستان سال گذشته کرده است حاال‬ ‫دیگر تنها این گفتمان توسعه نیست که دست باال را در سیاست ایران داشته باشد‪ .‬مردم به غیر‬ ‫از توسعه و ازادی توجه ویژه ای به مق وله عدالت و البته مبارزه با فساد کرده اند‪ .‬این موضوع موجب‬ ‫شده که چینش نیروهای سیاسی با تغییر غیرمنتظره مواجه شود حاال اصولگرایان حرف های‬ ‫زیادی ب رای گفتن دارند‪.‬‬ ‫گفتمانعدالتدرکمینگفتمانتوسعه‬ ‫رابطهحکمرحیمیبامذاک راتهسته ایچیست؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪1‬‬ ‫معادالت سیاسی کشور به صورت غیر منتظره ای تغییر‬ ‫کرده و اکنون شکل گفتمانی کشور با شیفت از «توسعه حاصل‬ ‫از نزدیکی به غرب» باز به سمت عدالت حاصل از مبارزه با فساد‬ ‫بازگشته است‪ .‬این تغییر مهم حاصل یک اتفاق است‪ ،‬به نتیجه‬ ‫رسیدن یک پرونده بزرگ که شاید کسی فکر نمی کرد در ظرف‬ ‫زمانینزدیکحاصلانراشاهدباشد‪.‬معاوناولدولتدهمباید‬ ‫خود را برای ورود به زندان اماده کند و این رویداد حتما تاثیراتی‬ ‫بیش از انچه در این چند روز داشــته را بر جای خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ی البته تنها مولفه ای نیست که موجب‬ ‫داستان محمد رضا رحیم ‬ ‫شیفت گفتمانی شده‪ ،‬با تدقیق در اوضاع پیرامونی دولت یازدهم‬ ‫حتما می توان به این نتیجه رسید که چه چیزهایی موجب شده‬ ‫رقبای او خیلی زودتر از انچه تصور می شد اردوگاهشان را سامان‬ ‫داده و یکسره با انتقاد از دولت مستقر به شکلی از همنشینی با‬ ‫استفاده از حداقل های اشتراکی برسند‪ .‬حاال دو قطب مهم مقابل‬ ‫یکدیگر ارایش گرفته اند و دیگر ان گونه نیست که تصور کنیم‬ ‫ی از میان نیروهای موجود به قطب دیگر معادالت‬ ‫ضلع ســوم ‬ ‫تبدیلشدهوشکلبازیرابههمبزند‪.‬انچهرخداددقیقاایناست‪:‬‬ ‫«اصولگرایانیکهتحوالتسال هایصدارتاحمدی نژاد‪،‬انهارا‬ ‫به چند طیف رقیب تبدیل کرده بود‪ ،‬حاال از رقابت به رفاقت روی‬ ‫اوردهوگویابنادارندمجادلهبرسرموضوعاتاختالفیرابهوقتی‬ ‫که دوباره به قدرت رسیدند موکول کنند‪ .‬از ان سو اصالح طلبانی‬ ‫که گمان می رفت با افزایش طول عمر دولت حســن روحانی‬ ‫به استقالل فکر کنند و گذار از روحانی‪ ،‬اکنون به سبب شرایط‬ ‫پدید امده راهی جز ماندن با رئیس دولت و حمایت های علنی از‬ ‫او ندارند‪ ».‬حاال که صورت مساله الاقل در زمستان سال‪ 93‬این‬ ‫شدهبایدبهتحلیلفضایگفتمانیوانچهاکنونبرایمردممهم‬ ‫استبپردازیم‪.‬‬ ‫ یکانتخابات‪،‬چندگفتمان‬ ‫نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران همیشه از رقابت‬ ‫گفتمان های حاضر در رقابت حاصل شــده و هر گفتمانی که‬ ‫توانســته حرف مردم را بزند یا خود را به حرف مردم بدل کند‪،‬‬ ‫راه خود را به پاستور باز کرده است‪ .‬این چنین هم بوده که دوره‬ ‫هاشمی رفسنجانیباتوجهبهانچهازجنگباقیماندهباگفتمان‬ ‫توسعه به رای اول مردم بدل می شود‪ ،‬چند سال بعد مردم خسته‬ ‫از فضای بسته دوران سازندگی با نگاهی به افراد حاضر در رقابت‬ ‫و از میان دو گفتمان ازادی و توسعه اسالمی‪ ،‬سید محمد خاتمی‬ ‫را انتخاب می کنند‪.‬و البته باز بر همین مبناست که وقتی مجددا‬ ‫هاشمی یاد پاستور می کند و دوران ریاستش بر قوه مجریه‪ ،‬مردم‬ ‫ازمیانمجادلهدوگفتمانتوسعهوعدالتبهمحموداحمدی نژاد‬ ‫می رسندولیچند سال بعدوقتی محمود احمدی نژاددودوره اش‬ ‫تماممی شود‪،‬دیگرافرادیکهگفتماناولیهاویعنیعدالترادنبال‬ ‫می کردند دیگر شانسی برای پیروزی ندارند چرا که حاال نامزدی‬ ‫دیگر شکل رقابت را تغییر داده و قرابتی که با اصالح طلبان پیدا‬ ‫کرده یک گفتمان ترکیبی را ترتیب داده که از همنشینی توسعه‬ ‫و ازادی پدید امده است‪ .‬حسن روحانی از همین راه به صندلی بر‬ ‫جایماندهازمحموداحمدی نژادمی رسد‪.‬اوگفتمانخودرابهنظر‬ ‫مردمتبدیلکردودریکدورهزمانیبسیارکوتاهچندروزهارایش‬ ‫سیاسی را تغییر داد و سرمایه اجتماعی دو جناح اصالح طلب و‬ ‫اصولگرا را به عاریت گرفت‪ ،‬ان هم درست در شرایطی که تا دو‬ ‫یداد او با رایکمتر‬ ‫هفتهماندهبهانتخاباتنظرسنجی هانشانم ‬ ‫از‪ 10‬درصد به رقابت خواهد پرداخت‪.‬‬ ‫ چراتغییر؟‬ ‫درســت همان اتفاقی که در دو هفته اخر انتخابات رخ‬ ‫داد و همه چیز را به یکباره تغییر داد حاال در دومین سال از عمر‬ ‫دولت حسن روحانی به وقوع پیوسته و این بار رقبای او هستند‬ ‫که وضعیت را تغییر داده اند‪ .‬انها ابتدا روی مهمترین نقطه قوت‬ ‫حسن روحانی دست گذاشتند؛ چیزی که روحانی با تکیه بر ان‬ ‫رای اورده بود؛ «پرونده هسته ای‪ ».‬به یک معنا انها با ادامه جدالی‬ ‫کهحسنروحانیکلید انراازمناظره هازدهبودشکلیازرقابتبا‬ ‫دو قطب دالور و دلواپس را سامان دادند‪ .‬طرف مقابل را با اتیکت‬ ‫مسامحه با غرب و ارزان فروشــی‪ ،‬به سازشکار تشبیه کردند و‬ ‫دولتی هاهمبرایاینکهتکانهاراباپاتکیجوابدادهباشند‪،‬انها‬ ‫را میراث دار سال های سختی و تحریم معرفی کردند و دلواپسی‬ ‫انان را بی مورد اعالم کردند‪ .‬چاشنی این جدال ها‪ ،‬حاشیه های‬ ‫پیرامون مذاکرات بود و البته به نتیجه نرسیدن ان در موعد مقرر‪.‬‬ ‫دولتی ها‪ ،‬تمام فکرشان این بود و حتی اکنون هم این است که با‬ ‫به نتیجه رسیدن مذاکرات و اثرات پیرامونی ذهنی و عملی ان‬ ‫می توانند همچنان فضا و سرمایه اجتماعی را به حد اکثریت در‬ ‫اختیارداشتهباشند‪.‬توافقمشمولزمانشدهوفعالهمازحصول‬ ‫ان اطمینانی وجود ندارد‪ .‬این گذر زمان که با رویدادهایی مانند‬ ‫سقوط بی سابقه نفت همراه شده‪ ،‬لطماتی به اقتصاد و معیشت‬ ‫مردمواردکردهوالبتهدنبال هدارهمبودکهنتیجهانعکسچیزی‬ ‫است که حسن روحانی وعده ان را داده بود‪ .‬او گفته بود باید چرخ‬ ‫کارخانه ها همزمان با چرخ سانترفیوژها بچرخد‪ .‬حاال منتقدان‬ ‫می گویند چرخ سانتریفیوژ ها ایستاده و خبری هم از چرخیدن‬ ‫چرخ کارخانه ها نیست‪ .‬این البته یک بخش ماجراست‪ .‬حسن‬ ‫روحانی با یک مشکل دیگر هم مواجه شده‪ ،‬او برای به عاریت‬ ‫گرفتن سرمایه اجتماعی اصالح طلبان‪ ،‬چاره ای جز این نداشته‬ ‫که به رغم ذات اصولگرای خود حرف های اصالح طلبانه بزند و از‬ ‫ازادی‪ ،‬ان هم به شکلی که اصالح طلبان می خواهند یاد کند‪ .‬او‬ ‫البتهچندانتوفیقهمدر اینبخشازگفتمانشنداشتهو نه تنها‬ ‫چیز جدیدی حاصل نشده بلکه حتی برخی مدافعان او می گویند‬ ‫اوضاع در دوران روحانی توفیری نکرده است‪ .‬گفتمان او متوقف‬ ‫خواهد شد؛ این چیزی است که رقبای روحانی به ان اعتقاد دارند‪.‬‬ ‫امااگرگفتماناو بی حاصلجلوهکندبایدبهفکریکالترناتیوبود‬ ‫و رقبا نمی توانند صرفا با این اتیکت که ما مخالف فالن گفتمان‬ ‫هستیم ‪،‬فضایاجتماعیرادراختیاربگیرند‪.‬‬ ‫ دوانتخاباتسرنوشت ساز‬ ‫اگربخواهیمبهاینفکرکنیمکهدرزمانباقیماندهازدولت‬ ‫حسن روحانی معادالت سیاسی چگونه تغییر خواهد کرد‪ ،‬باید‬ ‫تحلیل کنیم که در دو صورت توافق و عدم توافق چه شکلی از‬ ‫رقابتبینگفتمان هایموجودحاکمخواهدشد‪.‬بهنظرمی رسد‬ ‫می توان این گونه تصور کرد که در صورت عدم توافق‪ ،‬ما شاهد‬ ‫رقابتدوگفتمانعدالتوازادیخواهیمبود‪.‬بهاینمعناکهدولت‬ ‫از توسعه به عنوان شعار اصلی خود باز خواهد ماند و برای داشتن‬ ‫بدنهاجتماعیتنهابههمانبخشازادیبسندهخواهدکرد‪.‬درست‬ ‫همین جاست که رقبای دولت از هم اکنون تالش می کنند وزنه‬ ‫عدالت طلبی خود را سنگین تر کنند چرا که احساس می کنند این‬ ‫گفتمانمی توانندالترناتیوخوبیدرفراغتوسعهباشد‪ .‬حاالاگرفکر‬ ‫کنیمکهتوافقحاصلخواهدشدبااینشکلمواجهمی شویمکه‬ ‫دوگفتمانعدالتوتوسعههمراهباازادیبایکدیگررقابتخواهند‬ ‫کرد‪.‬درچنینشکلیروحانیهمبهحرف هایاصالح طلبانه اش‬ ‫ادامه می دهد و هم اینکه به نگاه توسعه ای خود سامان بیشتری‬ ‫ی کاتالیزور خوبی برای تقویت گفتمان‬ ‫می دهد‪ .‬ماجرای رحیم ‬ ‫عدالت شده و اصولگرایان که از مدت ها پیش زاویه خود را با حلقه‬ ‫مساله دار پیرامون احمدی نژاد مشخص کرده و با اصرار برای به‬ ‫نتیجهرسیدنپروندهمعاوناولکمکخوبیبهنتیجهانکردند‪،‬‬ ‫حاالمی تواننددرجامعهکمپینبزرگیازمبارزهبافسادراتشکیل‬ ‫دهند؛ همان مولفه ای که موجب شد محمود احمدی نژاد در سال‬ ‫‪ 84‬بهصورتغیر منتظره ایرئیس جمهورشود‪ .‬اوضاعبهسرعت‬ ‫تغییرکردهاست‪.‬اصولگرایانکمپینمهمی تشکیلداده اند‪،‬رقابت‬ ‫درونیرارهاکردهودریکچسبندگیتعیین کنندهنیروهایخود‬ ‫را پای یک میز نشانده اند؛ کار برای حسن روحانی سخت تر از‬ ‫همیشهشدهاست‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مبارزه با فساد‬ ‫باید ملی شود‬ ‫گفت وگویمثلثباناصرایمانی‬ ‫از زمانی که حکم قطعــی پرونده اقای رحیم ‬ ‫ی‬ ‫صادر شــد‪ ،‬رســانه های اصالح طلب به شکل‬ ‫پررنگی به ان پرداختند امــا چندی بعد برخی‬ ‫اصولگراها وارد میدان شدند و گفتند‪« :‬این پرونده‬ ‫را ما پیگیری کردیم تا به نتیجه رسید‪ ،‬پس ما‬ ‫پرچمدار مبارزه با مفاسد اقتصادی در کشوریم»‪،‬‬ ‫به نظر شــما باتوجه به شرایطی که پیش امد‪،‬‬ ‫اصولگراها م ی توانند مساله مبارزه با فساد را به‬ ‫یک گفتمان غالب سیاســی و اجتماعی تبدیل‬ ‫کنند؟‬ ‫بحث هسته ای را مطرح کردید و گفتید مبارزه با‬ ‫فساد مالی همانند موضوع هسته ای یک بحث‬ ‫اگر اصولگرایان نقش خــود را در حوزه مبارزه‬ ‫با مفاســد اقتصادی پررنگ تر نشان دهند‪ ،‬ایا‬ ‫م ی توانند فضای انتخابات مجلس را تحت تاثیر‬ ‫این موضوع دو قطبی کنند؟‬ ‫به نظرم مساله مبارزه با فساد باید وجهه ملی پیدا‬ ‫کند‪ ،‬اگر یک جناحی بتواند بیاید پرونده های درون اردوگاهی‬ ‫خود را بدون انکه بخواهد طرف مقابل را تحقیر کند پیگیر‬ ‫شود‪ ،‬خیلی خوب است‪ ،‬مشکلی هم ندارد‪ .‬یعنی این طور‬ ‫نشود که ما داریم با فســاد مبارزه م ی کنیم جریان رقیب با‬ ‫فســاد مبارزه نم ی کند و اعتقادی به این مساله ندارد‪ .‬البته‬ ‫شــاید این ادعا تا حدی واقعیت خارجی هم داشته باشد اما‬ ‫طرح کردنش به مبارزه با فســاد اسیب م ی زند چون در این‬ ‫صورت مبارزه با فســاد داخل رقابت های جناحی م ی شود‬ ‫مثال گفته خواهد شــد که اقای رحیمی را گرفتند تا پرونده‬ ‫مهدی هاشمی بررسی شود‪ ،‬پس هدف سیاسی بود‪ ،‬ان وقت‬ ‫قوه قضائیه و تصمیمات ان هم وارد مسائل سیاسی م ی شود‬ ‫که اصال به صالح کشور نیست‪ .‬اصولگرایان باید به عنوان‬ ‫یکی از پرونده های موفقیت خودشان به این مساله بپردازند‬ ‫که ما ضمن عملکردهای مثبتی که داشتیم مبارزه با فساد‬ ‫را هم در پرونده خود داریم‪.‬‬ ‫اگر رویه مطلوب پیگیری شــود‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫م ی توانند گفتمان عدالت را احیا کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬یکی از نتایج بسیار مهم مبارزه با فساد مساله‬ ‫عدالت است‪ .‬اگر اصولگرایان بگویند ما عدالتخواه هستیم‬ ‫دلیلش هم مبارزه با فســادی اســت که انجام می دهیم و‬ ‫برای نیل به این مقصود از کســانی که تعلــق به اردوگاه‬ ‫اصولگرایان داشتند شروع کردیم مثل پرونده اقای رحیمی‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫میلیون یورویی مطرح کرد و بالفاصلــه دولت ی ها واکنش‬ ‫شدید نشان دادند‪ ،‬حتی رئی س جمهور ان را مقابله با دولت‬ ‫نامید و گفت‪« :‬یک جریان سیاسی م ی خواهد علیه دولت‬ ‫پرونده درست کند‪ ».‬بناب راین مساله مبارزه با فساد باید از همه‬ ‫مسائل سیاســی کامال به دور باشد تا بشود در یک فضای‬ ‫ارام به پرونده های مفاسد اقتصادی رسیدگی کرد‪ .‬فارغ از این‬ ‫مقدمه به لحاظ تاریخی اگر به ‪ 20‬سال گذشته نگاه کنیم‪،‬‬ ‫نمونه های کمی وجود دارد یا اصــا مصداقی وجود ندارد‬ ‫که جریان اصالح طلب پیشق راول افشای پرونده های فساد‬ ‫مالی شده باشــد‪ ،‬حداقل حافظه ذهنی من یاری نم ی کند‪،‬‬ ‫در حالی که جریان اصولگرا اگرچه پرونده مبارزه با فسادشان‬ ‫مطلوب نیست اما بسیار پربارتر از جریان اصالح طلب است‪.‬‬ ‫اصالح طلبان صرفا درباره موضوعات سیاســی حساســند‬ ‫و در قبال کج روی های اقتصادی اصال حساســیتی نشان‬ ‫نم ی دهند‪ .‬پرونده مســاله بابک زنجانی را همین دوستان‬ ‫اصولگرا بودند که جریان سازی کردند و حتی باعث دستگیری‬ ‫او شدند‪ .‬نامه های چهره های شاخص نماینده های اصولگرای‬ ‫مجلس بود که مساله بابک زنجانی را مطرح کرد و فشار اورد‬ ‫که به پرونده او رسیدگی شــود‪ .‬اگر بابک زنجانی دستگیر‬ ‫نم ی شــد حتی احتمال فرار او از کشــور هم وجود داشت‪،‬‬ ‫بناب راین اصولگرایان پرونده شــان از نظر مبارزه با فساد در‬ ‫قیاس با اصالح طلبان خیلی بهتر است‪ ،‬گرچه در کل مطلوب‬ ‫نیســت چون در برخی موارد هم دوستان اصولگرا سکوت‬ ‫کردند‪ .‬باز هم تاکید م ی کنم مساله مبارزه با مفاسد اقتصادی‬ ‫مثل انرژی هسته ای موضوعی ملی است و نباید ان را وارد‬ ‫دعواهای جناحی کرد‪.‬‬ ‫به می زانی که بتوانیم این موضوعات را از مسائل‬ ‫جناحی خارج کنیم‪ ،‬به تدریج این کمپی ن ها شکل م ی گیرد‪،‬‬ ‫یعنی االن باید تشــویق کنیم که حتی هایی ب رای مبارزه‬ ‫با فساد تشکیل شود یا رســانه های مختلف یک مسابقه‬ ‫بگذارند و روی این مساله کار کنند‪ ،‬نه انکه یکدیگر را متهم‬ ‫به کم کاری کنند چون این اقدام به کشور اسیب م ی زند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫معتقدم یک سری مباحث باید در کشور میان جناح‬ ‫و جریان های سیاسی‪ ،‬ملی تعریف شود تا این موضوعات از‬ ‫چارچوب رقابت های سیاسی و جناحی خارج شود‪ .‬در تمام‬ ‫دنیا نیز همین طور اســت‪ ،‬یعنی به بعضی مسائل با دید‬ ‫ملی نگریسته م ی شود مبارزه با فســاد یکی از ان مسائل‬ ‫اســت‪ .‬همه جناح های سیاسی به مســاله مبارزه با فساد‬ ‫عالقه دارند‪ .‬اختالف نظری هم روی ان نیســت‪ ،‬پس باید‬ ‫موضوع مبارزه با فساد از دایره رقابت های جناحی خارج شود‪،‬‬ ‫به می زانی که این اتفاق بیفتد‪ ،‬امــکان موفقیت و حصول‬ ‫نتیجه بیشتر است‪ .‬یعنی اگر به پرونده امیرمنصور اریا‪ ،‬اقای‬ ‫رحیمی‪ ،‬بابک زنجانی و مهدی هاشمی رسیدگی م ی شود‬ ‫نباید کسی از این پرونده بهره برداری سیاسی و جناحی کند‬ ‫چون این اتفاق نشانه رشــد و توسع ه یافتگی سیاسی یک‬ ‫کشور است که جریان های سیاســی همه مسائل را داخل‬ ‫بازی ها و رقابت های سیاسی خود نم ی کنند‪ .‬متاسفانه وقتی‬ ‫حکم پرونده اقای رحیمی امد‪ ،‬رســانه های اصالح طلب با‬ ‫ان بد برخورد کردند‪ ،‬بالفاصلــه ان را محدود به دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد و حامیان او یعنــی اصولگرایان کردند‪ .‬همین‬ ‫حرکت انها باعث شد اصولگرایانی همچون اقایان نادران‪،‬‬ ‫توکلی و زاکانی ‪-‬که ســردمدار طرح موضوع پرونده اقای‬ ‫رحیمی از سال ها پیش بودند و بارها در صحن علنی مجلس‬ ‫و مصاحب ه ها از خود به این موضــوع پرداختند ‪ -‬بیایند و از‬ ‫خود و جریان اصولگرا دفاع کننــد و بگویند «اگر موضوع‬ ‫به اینجا رســید‪ ،‬پیگیری های ما عاملش بود‪ ».‬به عبارت‬ ‫دیگر اگر حرکت رســانه های اصالح طلب این نبود‪ ،‬هرگز‬ ‫دوستان اصولگرا نیز به این تصمیم نم ی رسیدند که بیایند‬ ‫و از خود و اصولگرایان دفاع کننــد‪ .‬االن این فضا راه را ب رای‬ ‫پیگیری های بعدی مبارزه با فســاد قدری سخت م ی کند‪.‬‬ ‫سال گذشــته اقای توکلی موضوعی را به عنوان رانت ‪650‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ناصر ایمانی معتقد است‪« :‬اگر اصولگرایان‬ ‫بگویند مــا عدالتخواه هســتیم دلیلش هم‬ ‫مبارزه با فسادی اســت که انجام م ی دهیم و‬ ‫برای نیل به این مقصود از کسانی که تعلق به‬ ‫اردوگاه اصولگرایان داشتند شروع کردیم مثل‬ ‫پرونده اقای رحیمی‪ ،‬نه اینکه صرفا به پرونده‬ ‫مهدی هاشــمی اعتقاد داشتیم که رسیدگی‬ ‫شود‪ ،‬م ی توانند گفتمان عدالت را احیا کنند‪».‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با او را در ادامه م ی خوانید‪.‬‬ ‫ملی است‪ .‬تا چندی پیش یک دوقطبی در عرصه‬ ‫سیاسی به نام دلواپس ‪ -‬دالور داشتیم‪ ،‬االن هم‬ ‫تقریبا اصولگراها فضای کشور را به این سمت‬ ‫م ی برند که پرچمدار مبارزه با فساد هستند‪ .‬این‬ ‫کمپین ضد فسادی که به وجود امده ایا م ی تواند‬ ‫فراگیری و غالبیت داشته باشد؟‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نه اینکه صرفا به پرونده مهدی هاشمی اعتقاد داشتیم که‬ ‫رسیدگی شــود‪ ،‬می توانند گفتمان عدالت را احیا کنند‪ .‬در‬ ‫واقع اصولگرایان با این ادبیات اعالم می کنند که «برایشان‬ ‫مهم نیست که فرد یا جریان فســاد که ان را افشا می کنند‬ ‫وابسته به کدام اردوگاه است‪ ،‬بلکه برای انها مهم‪ ،‬مبارزه با‬ ‫فساد است‪ ».‬در کل اصولگرایان می توانند از این موضوع‬ ‫اســتفاده کنند اما خط قرمز انها باید این باشد که مبارزه با‬ ‫فساد جناحی نشود‪.‬‬ ‫شما تایید کردید که مبارزه با فساد عامل احیای‬ ‫گفتمان عدالت م ی شــود‪ .‬بعــد از انکه اقای‬ ‫احمدی نژاد در انتخابات ریاســت جمهوری ‪84‬‬ ‫گفتمان عدالت و عدالت خواهی را مطرح کرد اما‬ ‫شور و هیجان این گفتمان مخصوصا در دولت‬ ‫دهم کمرنگ شــد و به حاشیه رفت‪ ،‬اصولگراها‬ ‫باتوجه به ان ســابقه چقدر م ی توانند به سمت‬ ‫احیای گفتمان عدالت بروند و ان را گفتمان غالب‬ ‫در فضای سیاسی کشور نگه دارند؟‬ ‫به می زانی که بتوان پرچم مبارزه با فساد را باال نگه‬ ‫داشت‪ ،‬به طور خودکار م ی شود مساله عدالت و عدالت خواهی‬ ‫را در جامعه مطرح و دنبال کرد‪ .‬یعنی ایــن پرچم مبارزه با‬ ‫مفاســد اقتصادی یکی از پارامترهای مهم اجرای عدالت‬ ‫در جامعه اســت‪ .‬در دولــت اول اقــای احمدی نژاد بحث‬ ‫عدالت خواهی بــه اعتقاد من تخریب شــد‪ ،‬او بدون اینکه‬ ‫تعریف خاصی از عدالت خواهی ارائه دهد یا اجرا کند‪ ،‬به عنوان‬ ‫رئیس دولت یک شعار را مانند بقیه شعارهایش مطرح کرد‬ ‫اما نتوانست ان را در عمل اجرا یا زوایایش را در جامعه روشن‬ ‫کند که این مساله موجب تخریب شعار عدالت شد و در دولت‬ ‫دهم نیز دیگر خبری از بحث عدالت و عدالت خواهی نبود‬ ‫که گویی این شعاری بود که بیشتر کارایی ب رای استحکام‬ ‫اقای احمدی نژاد در قدرت داشــت تا او به این وسیله نظر‬ ‫افکار عمومی را به خود جلب کنــد و بتواند در دولت بعدی‬ ‫هم رئی س جمهور باشد‪ ،‬بناب راین عدالت خواه ی اش واقعی‬ ‫نبود‪ .‬یکی از راه ها و عالئم مهم ی کــه م ی توان به جامعه‬ ‫عرضه کرد که ما عدالت خواه هستیم‪ ،‬مساله مبارزه با مفاسد‬ ‫اقتصادی است‪ .‬هر گروهی که بیشتر حساسیت نسبت به‬ ‫مبارزه با مفاسد اقتصادی داشته باشد‪ ،‬عدالت خواه تر است‪،‬‬ ‫بر همین اساس هر جریانی اگر م ی خواهد صداقت خود را‬ ‫در مساله عدالت خواهی اثبات کند باید با مفاسد اقتصادی‬ ‫مبارزه کنند‪ ،‬در غیر این صورت مشــخص م ی شــود که‬ ‫شعارشان تهی است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫بعــد از احمدی نــژاد جامعــه االن گفتمــان‬ ‫عدالت خواهی را م ی پذیرد یــا باید زمان بگذرد‬ ‫تا این گفتمان همانند ان دوره با اقبال عمومی‬ ‫مواجه شود؟‬ ‫االن گفتمان عدالت خواهی مقدار زیادی تخریب‬ ‫شده و باورهای عمومی نسبت به شــعار مبارزه با فساد و‬ ‫عدالت خواهی یک مقداری بد گمان اســت‪ .‬به ویژه اینکه‬ ‫متوجه م ی شود دولتی این شــعار عدالت خواهی را داد که‬ ‫معاون اولش امروز به پنج ســال زندان محکوم شد‪ .‬این به‬ ‫باور افکار عمومی اسیب م ی زند و کار را سخت تر م ی کند‬ ‫اما وقتی افکار عمومی ببیند همیــن اصولگرایان پیگیر‬ ‫پرونده اقای رحیم ی شــدند و در این قضیه پرچمدار بودند‪،‬‬ ‫یک مقداری امید بیشتری م ی شــود‪ ،‬بناب راین االن فرصت‬ ‫است ب رای اینکه در مســاله مبارزه با فساد حساس باشیم‪.‬‬ ‫به می زانی که جدی تر باشیم و این را تبدیل به یک گفتمان‬ ‫کنیم جامعه بیشتر به ســمت عدالت خواهی م ی رود و این‬ ‫گفتمان جایگاه بهتری پی دا م ی کند چون مردم واقعا از مساله‬ ‫فساد مالی‪ ،‬خویشاوندســاالری‪ ،‬تبارگرایی و گروه گرایی و‬ ‫تبعیض در رنجند‪ .‬هر جریانی که بتواند مبارزه با انواع مفاسد‬ ‫را پرچمداری کند م ی تواند در رقابت های سیاسی و انتخابات‬ ‫نیز درباره اقبال افکارعمومی امیدوار باشد‪.‬‬ ‫مالک مردم‬ ‫تبعات اقتصادی توافق است‬ ‫گفت وگوی مثلث با مهدی محمدی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫اگر به سه ماه پیش برگردیم بررسی تحلیل های‬ ‫سیاسی ما را به این سمت می برد که اگر توافق‬ ‫هسته ای صورت گیرد اصالح طلبان دست برتر‬ ‫را در عرصه سیاسی کشور پیدا می کنند اما بعد‬ ‫از جریان قطعی شدن حکم قضایی پرونده اقای‬ ‫رحیمی یک نوع معادالت به لحاظ فعال شــدن‬ ‫کمپین ضد فساد در اردوگاه اصولگرایی در حال‬ ‫تغییر اســت‪ .‬باتوجه به ســابقه اصولگراها در‬ ‫مبارزه با مصادیق فساد اقتصادی همچون پرونده‬ ‫امیرمنصور اریا‪ ،‬بابــک زنجانی و اقای رحیمی‪،‬‬ ‫این مساله چقدر می تواند گفتمان غالب فضای‬ ‫سیاسی کشور را متحول کند؟‬ ‫ابتدا چنــد نکته عــرض کنم‪ ،‬انچــه در جریان‬ ‫اصالح طلــب و جریان دولت پیگیری می شــود نمی توان‬ ‫به ان گفت کمپین ضد فســاد بلکه پروژه ای اســت برای‬ ‫نپذیرفتن مســئولیت وضع موجود به ویژه در حوزه اقتصاد‪.‬‬ ‫یعنی مجموعه تالشــی که جریان اصالح طلب و جریان‬ ‫دولت االن دارند برای برجســته کردن پرونده های فساد و‬ ‫ی به‬ ‫ایجاد این همانی بین دولت هــای نهم و دهم با مفهوم ‬ ‫نام فساد سیستماتیک می کنند‪ ،‬یک تالش صادقانه برای‬ ‫مبارزه با فســاد یا برای ادعاده حقوق مردم نیســت‪ .‬هدف‬ ‫اصلی این اســت که این جریان مخصوصــا بخش دولتی‬ ‫می خواهد همچنان که از امتیاز بودن در قدرت بهره مند است‬ ‫از مسئولیت های ان فرار کند‪ .‬مهمترین مسئولیتی که انها‬ ‫می خواهند از ان فرار کنند مسئولیت وضع موجود در حوزه‬ ‫اقتصاد است‪ ،‬در واقع به عقیده من تلقی دولت این است که تا‬ ‫زمانی که بتواند این موضوع را برجسته کند و مصادیق جدید‬ ‫در ان پیدا کند می تواند مسئولیت معیشت مردم را نپذیرد و‬ ‫دائم شکســت های خود را در مدیریت حوزه اقتصاد به ویژه‬ ‫اقتصاد روزمره و خرد را منتسب به عملکرد دولت گذشته و‬ ‫میراثی که از دولت قبلی بجا مانده است‪ ،‬کند بنابراین این‬ ‫کمپین اگر دنبال یک تعبیر صحیح برای ان بگردیم کمپینی‬ ‫است برای فرار از پذیرش مسئولیت وضعیت موجود در حالی‬ ‫که نظر سنجی هایی که اخیرا براســاس مراجع کم وبیش‬ ‫مستقل منتشر شده نشان دهنده واقعیت هایی هستند‪ .‬چند‬ ‫نظر سنجی که به تازگی منتشــر شده و نتایجش کم وبیش‬ ‫همدیگر را تایید می کنند نشــان می دهد که افکار عمومی‬ ‫ارام ارام در حال گرایش به سمت بیشتر دانستن سهم دولت‬ ‫فعلی در وضعیت موجود اســت و بهانه جویی های دولت در‬ ‫انداختن بار مســئولیت وضع موجود به دوش این و ان دارد‬ ‫ارام ارام پذیرش خود را در افکار عمومی از دست می دهد یا‬ ‫اینکه الاقل این نمودار نقطه صعودش به پایان رسیده و وارد‬ ‫نقطه بازگشت به وضعیت نزولی شده است‪ .‬نکته دوم اینکه‬ ‫هدفگذاری دومی که به عقیده مــن جریان اصالح طلب و‬ ‫جریان دولت دارند این اســت که نوعی گره خوردگی بین‬ ‫نتیجه مذاکرات هسته ای و وضعیت اقتصادی مردم ایجاد‬ ‫کنند‪ .‬تعبیر دقیق تر در این حوزه این اســت کــه در واقع‬ ‫جریان اصالح طلب دارد تــاش می کند بگوید اوال دوران‬ ‫مقاومت در پرونده هسته ای به طور کلی یک دوران فسادزا‬ ‫بوده یعنی مقاومت در موضوع هسته ای باعث شکل گیری‬ ‫مکانیزم هایی در حوزه اقتصاد شده که این مکانیزم ها تولید‬ ‫رانت و ایجاد فساد کرده است‪ .‬در واقع از تمرکزی که جریان‬ ‫دولت روی موضــوع بابک زنجانی انجــام می دهد کامال‬ ‫مشخص می شــود که این جریان می خواهد این پیام را به‬ ‫افکار عمومی برساند که هر نوع استراتژی مقاومتی ضرورتا‬ ‫در برگیرنده انواع فسادها و رانت ها خواهد بود و مقاومت در‬ ‫موضوع هسته ای به طور ذاتی با ســطحی از پذیرش فساد‬ ‫اقتصادی امیخته شده است‪ .‬هدف دیگرشان هم این است‬ ‫که بهبود اساسی در وضعیت اقتصادی امکان پذیر نخواهد‬ ‫بود‪ ،‬مگر انکه مذاکرات هسته ای دقیقا ان طوری که دولت‬ ‫می خواهد حل و فصل شود‪ ،‬نه به نحوی که جریان اصولگرا‬ ‫یا طرفداران مقاومت در موضوع هسته ای پیشنهاد می کنند‬ ‫یا طراحی کردنــد‪ .‬در واقع اینجا یک اســتراتژی قیچی از‬ ‫جانب جریان دولت و جریان اصالحات پیگیری می شــود‬ ‫و انها تالش می کنند بگویند «بقای بر استراتژی مقاومت‬ ‫یعنی بقایء بر فساد» و هیچ نوع مدیریت مقاومت فارغ از‬ ‫فساد و رهیده از فســاد وجود ندارد‪ .‬نکته سوم این است که‬ ‫دولت همزمان با این دو هدفی که تعقیب می کند می خواهد‬ ‫رفتارهای اقتصــادی بعضی الیت های نزدیــک به خود و‬ ‫جریان اصالح طلب را بپوشاند‪ .‬باالخره حجم قابل توجهی‬ ‫از اطالعات االن وجود دارد کــه چهره های اصلی جریان‬ ‫اصالح طلب و جریان دولت با استفاده از امکانات حاکمیت در‬ ‫حال شکل دهی به بیزینس های خصوصی جدی درون دولت‬ ‫هستند و پذیرش مسئولیت دولتی انها را از پیشبرد پروژه های‬ ‫خودشــان در بخش خصوصی نه فقط باز نداشته بلکه انها‬ ‫تــاش کردند یک ارتباطــی ایجاد کنند بین مســئولیت‬ ‫حمایتی خودشان و بیزینسی که در بخش خصوصی دارند‪.‬‬ ‫شاید بخش قابل توجهی از این سر و صداهایی که ما داریم‬ ‫می شنویم مربوط است به اینکه دولت نمی خواهد بعضی از‬ ‫اخبار و اطالعاتی که در این حوزه وجود دارد و باالخره یک‬ ‫روزی به بیرون درز خواهد کرد‪ ،‬به استحضار افکار عمومی‬ ‫برسد یا اگر رســید می خواهد افکار عمومی انها را نپذیرد‪،‬‬ ‫بنابراین پیشاپیش دارد از مراکز و مراجعی که ممکن است‬ ‫انگیزه داشته باشند تا مردم را از چنین اقداماتی مطلع کنند‪،‬‬ ‫اعتبارزدایی کند‪ .‬این سه هدف را من پشت سر این کمپینی‬ ‫که شکل گرفته می بینم‪.‬‬ ‫کمپین ضد فســادی که در اردوگاه اصولگرایان‬ ‫شکل گرفته چطور؟‬ ‫انچه باعث می شود ما بیش از گذشته تردید کنیم‬ ‫در صداقت این وضعیتی که به وجود امده و این حرف هایی‬ ‫که اقایان می زنند مربوط می شــود به بررســی کارنامه و‬ ‫اســتراتژی دو جناح در مواجهه با جریان های فســادهای‬ ‫سیستماتیک در کشور‪ .‬چند حقیقت تاریخی وجود دارد که‬ ‫به عقیده من هیچ ادم منصفی نمی تواند انها را نادیده بگیرد‪.‬‬ ‫حقیقت اول انکه جریان اصالح طلب هرگز مبارزه با فساد‬ ‫اقتصادی جزء برنامه هایش نبوده است‪ ،‬علت چیست؟ علت‬ ‫ی به نام‬ ‫این است که این جریان همیشه طرفدار یک مفهوم ‬ ‫بخش خصوصی بوده و اساسا معتقد بوده که دموکراسی از‬ ‫دل لیبرالیسم اقتصادی بیرون می اید‪ ،‬از این رو شعارهای‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪3‬‬ ‫مهدی محمدی می گوید که اگر این روشی‬ ‫که دولت و جریان اصالح طلب برای اداره کشور‬ ‫در پیــش گرفتند بخواهد ادامــه پیدا کند و‬ ‫کشور چند سال با استفاده از همین استراتژی‬ ‫اداره شــود‪ ،‬خروج ی اش نابرابری هایی خواهد‬ ‫بود که ان نابرابری هــا ب ه طور طبیعی اعتراض‬ ‫اجتماعی را برخواهد انگیخت‪ ،‬برانگیخته شدن‬ ‫اعتراض های اجتماعی در این حوزه خود به خود‬ ‫به رشد گفتمان عدالت و فرب ه تر شدن گفتمان‬ ‫عدالت و برابری خواهی کمک خواهد کرد‪ ».‬گفت‬ ‫وگوی مثلث با او را در ادامه می خوانید‪.‬‬ ‫بزرگی در حق اصول انقالب اسالمی و منافع ملی رخ داد و‬ ‫تا امروز می بینیم جریان اصالح طلب همچنان دارد تالش‬ ‫می کند از این موضوع دفاع و ان را توجیه کند‪ .‬اساســا هیچ‬ ‫مکانیزم نظارت درون جریانی پیگیری کننده داخل جریان‬ ‫اصالح طلب وجود ندارد و هیچ پاالیشــی از عناصر فاسد و‬ ‫منحرف در ان جریان رخ نمی دهد‪ ،‬بــه همین دلیل امروز‬ ‫می بینیم که بهایی ها و سلطنت طلب ها و جریان های تابلودار‬ ‫منفور امروز خودشان را بخشی از جریان اصالحات می دانند‬ ‫و جریان اصالحات نیز عضو شدن انها را در داخل مجموعه‬ ‫خود انکار یا با ان مرزبندی نمی کنــد‪ .‬این حقایق تاریخی‬ ‫کامال روشن و ثبت شده است که می توان براساس انها درباره‬ ‫عملکرد ضد فساد دو جریان مستندسازی کرد‪ ،‬بنابراین از‬ ‫این جهت جریان اصالحات شانسی ندارد که بتواند از چنین‬ ‫موضوعی به نام فساد اقتصادی از جمله پرونده اقای رحیمی‬ ‫ برای خودش یک ســرمایه سیاسی دســت و پا کند‪ ،‬چون‬ ‫بالفاصله افکارعمومی درباره این مســاله قضاوت درست‬ ‫خواهد کرد و نمی شود افکار عمومی را در این باره فریب داد‪.‬‬ ‫از زمان دولت نهم اقای احمدی نژاد خیلی به بحث‬ ‫عدالت پرداخته شد اما در دولت دهم افت کرد و‬ ‫کمرنگ شــد‪ ،‬فکر می کنید امروز دوباره جامعه‬ ‫پذیرای گفتمان عدالت که برخاسته از مبارزه با‬ ‫فساد است‪ ،‬باشد و ان را به عنوان گفتمان غالب‬ ‫سیاسی بپذیرد؟‬ ‫تصور من این است که به موازات شکست دولت در‬ ‫مدیریت اقتصادی و ناتوانی دولت از مدیریت درست حمایت‬ ‫از اقشار ضعیف ارام ارام این پرسش در جامعه مطرح خواهد‬ ‫شــد که دولت با منابعش چه می کند‪ .‬یعنی االن که دولت‬ ‫اقای روحانی این مساله را راجع به دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫مطرح می کند‪ ،‬روزی به سراغ خود دولت یازدهم هم خواهد‬ ‫امد‪ .‬چون هرچند درامدهای دولت کم شده است اما هنوز‬ ‫این درامدها بیش از هزینه های دولت است‪ ،‬بنابراین دولت‬ ‫باید پاسخگو باشد که منابع را دقیقا براساس چه معیارهایی‬ ‫دارد مصرف می کنــد‪ .‬به نظر من جامعه با مشــاهده رفتار‬ ‫دولت‪ ،‬عصبی مزاج بودن دولت و روحیه تکبر و اشرافی گری‬ ‫دارای این استعداد خواهد بود که به سرعت به این جمع بندی‬ ‫برسد که منابع کشور دارد با یک روحیه متکبرانه و اشرافی‬ ‫هزینه می شــود چون عموم مردم هیچ وقــت نمی توانند ‬ ‫ترجمه گشــایش و افزایش منابع رفاه اقتصادی را مشاهده‬ ‫کنند‪ ،‬دلیلش هم این اســت که منابعی کــه در مذاکرات‬ ‫هسته ای ازاد می شــود و به داخل کشور می اید هیچ اتفاق‬ ‫محسوســی در زندگی مردم رخ نمی دهــد‪ ،‬بلکه برعکس‬ ‫مردم خبرهای بیشــتری درباره رانت های جدید مثل رانت‬ ‫‪ 650‬میلیون یورویی می شــنوند که به یک فرد خاص داده‬ ‫شد‪ .‬ارام ارام این سوال ها مطرح می شود که رانت بنزین در‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫گمان می کنم که حتی اگر االن هم چنین پذیرش‬ ‫بالفعلی در جامعه وجود نداشته باشد این میل به سرعت شکل‬ ‫خواهد گرفت‪ ،‬علت این است که استراتژی توسعه اقتصادی‬ ‫دولت اساسا بر پایه نابرابری است‪ ،‬یعنی اگر این روشی که‬ ‫دولت و جریان اصالح طلب برای اداره کشور در پیش گرفتند‬ ‫بخواهد ادامه پیدا کند و کشور چند سال با استفاده از همین‬ ‫اســتراتژی اداره شــود‪ ،‬خروجی اش نابرابری هایی خواهد‬ ‫بود که ان نابرابری ها به طــور طبیعی اعتراض اجتماعی را‬ ‫برخواهد انگیخت‪ ،‬برانگیخته شدن اعتراض های اجتماعی‬ ‫در این حوزه خود به خود به رشــد گفتمان عدالت و فربه تر‬ ‫به نظر شــما دو قطبی عدالت ‪ -‬اشــرافیت در‬ ‫انتخابات مجلس خود را نشــان می دهد یا در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ‪96‬؟‬ ‫سیاست‬ ‫ضد فساد را شــعارهای چپ ارزیابی کرده و اعتقاد دارد سر‬ ‫دادن چنین شعارهایی با استراتژی اصلی شان که همانا فربه‬ ‫شدن بخش خصوصی و طبقه متوسط شهری است منافات‬ ‫دارد‪ ،‬بر همین اساس همیشــه اقای هاشمی و دوستان او‬ ‫معتقد بودند که حدی از فساد الزمه توسعه است و همیشه‬ ‫این را گفتند‪ .‬استداللی که اقای هاشمی همیشه در این باره‬ ‫از جمله در مصاحبه ای که من و همکارانم مفصل با ایشان‬ ‫یک زمانی انجام دادیم و به صورت یک کتاب منتشر شد‪،‬‬ ‫این است که «نفعی که مردم از فرایند توسعه می برند بیش‬ ‫از اسیبی است که از فســاد مندرج در توسعه می خورند‪».‬‬ ‫دومین حقیقت تاریخی این است که به همین دلیل هرگز‬ ‫هیچ تالش عملی قابل توجهی از جانب جریان اصالح طلب‬ ‫در مبارزه با فساد ســازمان یافته در کشور یا مفسدان بزرگ‬ ‫اقتصادی ندیدیم‪ ،‬حتی یک نمونه هــم نمی توان پیدا کرد‬ ‫که این جریان سردمدار به نتیجه رساندن یک پرونده بزرگ‬ ‫فساد اقتصادی در کشور بوده باشد‪ ،‬بر عکس تقریبا تمامی‬ ‫ این پرونده ها توســط جریان اصولگرا کشــف و پیگیری و‬ ‫توسط دستگاه قضایی که منتسب به جریان اصولگراست‬ ‫ب ه ســرانجام رســیده اســت‪ .‬از پرونده اقای غالمحسین‬ ‫کرباسچی‪ ،‬دانشگاه هاوایی‪ ،‬فساد پتروپارس‪ ،‬شهرام جزایری‬ ‫تا فساد سه هزار میلیارد تومانی در تمامی این موارد جریان‬ ‫اصولگرا سردمدار‪ ،‬مدعی و پیگیری کننده بوده و هزینه های‬ ‫قابل توجهی نیز پرداخته است‪ .‬حقیقت تاریخی سوم این است‬ ‫که جریان اصالح طلب نه فقط هیچ مبارزه سازمان یافته ای با‬ ‫فساد نکرده است بلکه هیچ اعتراض جدی هم به شکل گیری‬ ‫جریان های مفســدانه از ناحیه اصالح طلبان ندیدیم‪ ،‬بلکه‬ ‫برعکس نقاط متعددی وجود دارد که جریان اصالح طلب با‬ ‫استدالل های توسعه محور یا با استدالل های دیگر از فساد‬ ‫اقتصادی دفاع کرده اســت؛ اخرین نمونه اش نیز فساد سه‬ ‫هزار میلیاردی و امیرمنصور اریا بــود که مربوط به چند ماه‬ ‫پیش اســت و هنوز فاصله ای از ان نگرفتیم‪ .‬روزنامه های‬ ‫اصالح طلب از او به عنوان کارافرین بــزرگ یاد کردند‪ ،‬با‬ ‫خانواده اش مصاحبه کردند و تالش داشــتند مظلوم نمایی‬ ‫کنند و هرگز ما ندیدیم که در هیچ موردی یک مفسده بزرگ‬ ‫اقتصادی را مورد یک حمله رسانه ای یا سیاسی سازمان یافته‬ ‫خود قرار دهند‪ .‬حقیقت تاریخی چهارم این است که در هر دو‬ ‫جریان اصولگرا و اصالح طلب کسانی در حوزه اقتصاد به خطا‬ ‫رفتند اگرچه حجمش به هیچ وجه با هم قابل مقایسه نیست‬ ‫ولی مهمترین و شاخص ترین ویژگی جریان اصولگرا این‬ ‫بود که وقتی متوجه انحراف سیاسی و اقتصادی درون جریان‬ ‫ی تردید نکرده است‪.‬‬ ‫خود شد‪ ،‬در برخورد با این انحراف ذره ا ‬ ‫یعنی رویه عمومی جریان اصولگرا این بود که خود قبل از هر‬ ‫کسی حتی قبل از نهادهای مسئول امنیتی‪ ،‬انتظامی و قضایی‬ ‫ورود کرده و انحراف و فسادی که احیانا ممکن است از ناحیه‬ ‫کسی که منتسب به این جریان باشد را محکوم و پیگیری‬ ‫کرده است‪ .‬نمونه های متنوعی در دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫در این باره وجود دارد‪ .‬اساسا مفهوم «جریان انحرافی» چرا‬ ‫شــکل گرفت؟ جریان انحرافی را که اصالح طلبان کشف‬ ‫نکردند؛ اصولگرایان بودند که وقتی دیدند اقای احمدی نژاد و‬ ‫الیت خاصی دور او دارند از ارزش های انقالب اسالمی و حتی‬ ‫ارزش هایی که خودشان در ابتدا به ان اعالم پایبندی کرده‬ ‫بودند منحرف می شوند‪ ،‬ابتدا این انحراف را کشف کرد‪ ،‬با ان‬ ‫معامله نکرد و به ان معترض شد و هزینه سیاسی سنگینی هم‬ ‫به خاطر ان پرداخت‪ ،‬یعنی جریان اصولگرا از تبعات سیاسی‬ ‫اعتراض به انحراف در دولت اقای احمدی نژاد نهراسید‪ .‬در‬ ‫حالی که در جریان مقابل یعنی جریان اصالح طلب یک مورد‬ ‫هم پیدا نمی شود که جریان به انحراف و به فساد کشیده شده‬ ‫درون خود را افشا کند و تا پاالیش ان از اردوگاه اصالح طلبان‬ ‫پیگیر مساله باشــد‪ ،‬در مقابل نیروهای این جریان در تمام‬ ‫موارد انحراف‪ ،‬فساد یا خیانت رخ داده این جریان تا انتها دفاع‬ ‫کرده و بزرگترین نمونه اش نیز فتنه ‪ 88‬است‪ ،‬چنین جنایت‬ ‫شــدن گفتمان عدالت و برابری خواهی کمک خواهد کرد‬ ‫و در این مساله هیچ تردیدی وجود ندارد‪ ،‬چون دولت کامال‬ ‫سرمایه ساالرانه رفتار می کند و کامال پیرو توصیه هایی است‬ ‫که ان توصیه ها می گویند حتما باید در اقتصاد جهانی هضم‬ ‫شد‪ .‬دولت تالش می کند تفکری را در حوزه سیاست خارجی‬ ‫و در حوزه اقتصادی پیش ببرد که این تفکر ضرورتا منجر به‬ ‫فربه تر شدن ان بخش خصوصی که دارای سرمایه بیشتری‬ ‫است خواهد شد و حداکثر این اســت که دولت فقط باید از‬ ‫اقشار ضعیف با استفاده از سیاست های حمایتی‪ ،‬یک حمایت‬ ‫جزئی انجام دهد که همان را هم اعمال نمی کند‪ .‬امروز شاهد‬ ‫هستیم سیاست های حمایتی دولت جز در بخش بهداشت‬ ‫در بقیه بخش ها تقریبا تعطیل است و حتی بقیه بخش های‬ ‫حمایت گر در دولت به بخش بهداشت معترضند‪ .‬هم اکنون‬ ‫شــاهد هســتیم که چه اختالف نظری میان وزارت رفاه و‬ ‫وزارت بهداشت وجود دارد‪ .‬این شرایط به نظرم در مدت زمان‬ ‫کوتاهی به ویژه اگر مذاکرات هسته ای به نتیجه نرسد‪ ،‬باعث‬ ‫می شود گفتمان عدالت مجددا رشد کند و شوک درمانی که تا‬ ‫کنون دولت سعی کرده با استفاده از ان فضای افکار عمومی‬ ‫را اداره کند‪ ،‬به نظرم به زودی کارکرد خود را از دست خواهد‬ ‫داد‪ ،‬یعنی اگر دولت تصور می کند با اســتفاده از استراتژی‬ ‫صبر و انتظار در مذاکرات هســته ای یا ایجاد شوک ناشی‬ ‫از توافق های موقت برای افکار عمومی می تواند شرایطی‬ ‫به وجود اورد که افکار عمومی مشــکالت واقعی خود را در‬ ‫حوزه اقتصاد فراموش کنــد و به این حقیقت توجه نکند که‬ ‫هیچ تغییر محسوسی در وضعیتش رخ نداده کامال در اشتباه‬ ‫است‪ .‬با همین برداشت سطحی از افکار عمومی بود که وارد‬ ‫توزیع سبد کاال شــد‪ .‬همین برداشت سطحی باعث چالش‬ ‫برای اقایان در قضیه انصراف مردم از دریافت یارانه شــد‬ ‫چون فکر می کردند مردم به لحاظ رایــی که در انتخابات‬ ‫به اقای روحانی دادند به درخواست اقای روحانی از گرفتن‬ ‫یارانه هم انصراف خواهند داد‪ .‬این برداشت های سطحی از‬ ‫افکارعمومی باعث می شود دولت رفتاری را در پیش بگیرد‬ ‫که به زودی جریان های قدرتمندی را در فضای اجتماعی‬ ‫علیه مشــی خود ایجاد می کند‪ ،‬منتهــا اینکه ان جریان ها‬ ‫چگونه عمل کنند و به لحاظ سیاســی چه دســتورکاری‬ ‫داشته باشند و چه قهرمان هایی برای خود ایجاد کنند‪ ،‬بحث‬ ‫دیگری است که سرجای خود باید به ان پرداخت‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اختیار چه کسی است؟ در حالی که ما در داخل می توانستیم‬ ‫بنزین تولید کنیم چرا بنزین وارد کردیم و چرا بنزین وارداتی‬ ‫الودگی اش بیش از بنزینی است که در داخل تولید می شد؟‬ ‫کدام رانت منجر به این شد که خودکفایی در بنزین با واردات‬ ‫بنزین جا به جا شود؟ این سوال ها ارام ارام از طریق انتخابات‬ ‫مجلس تبدیل به یک گفتمان غالب خواهد شد و در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری عمق بیشتری خواهد گرفت ولی شروعش‬ ‫در انتخابات مجلس خواهد بود‪ .‬دولت نمی تواند در انتخابات‬ ‫مجلس از پذیرش مسئولیت وضع موجود یا حداقل مسئولیت‬ ‫بخشــی از وضع موجود طفــره بــرود و ان روزی که این‬ ‫پرسش مطرح شــود که وضع موجود منشا چیست‪ .‬یکی از‬ ‫سرراست ترین پاسخ ها به این پرسش اشرافیت دولت خواهد‬ ‫بود‪ .‬اشرافیت دولت یکی از اصلی ترین سرمنشاهای ناتوانی‬ ‫دولت در مدیریت اقتصادی کشور اســت‪ ،‬بنابراین گمان‬ ‫می کنم این دو قطبی حتی اگر سیاسیون نخواهند یا نتوانند به‬ ‫ان شکل دهند در جامعه در استانه انتخابات مجلس شکل‬ ‫خواهد گرفت و یکی از معیارهای اصلی مردم برای تعیین‬ ‫ترکیب مجلس اینده خواهد بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫تاکتیک دولتی‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫اگر توافق هسته ای حاصل شــود به نظر شما‬ ‫دوقطبی غالب سیاســی در انتخابات مجلس‬ ‫دالور‪ -‬دلواپس است یا عدالت‪ -‬اشرافیت؟‬ ‫حتی اگر توافق هسته ای حاصل شود مالک مردم‬ ‫برای ارزیابی در صحنه سیاســی و اجتماعی کشــور خود‬ ‫توافق نخواهد بود‪ ،‬بلکه تبعات اقتصادی توافق خواهد بود‪.‬‬ ‫اگر دولت بتواند توافق را ترجمه بــه رفاه کند‪ ،‬یعنی بتواند‬ ‫بالفاصله با استفاده از توافق هسته ای بخشی از مشکالت‬ ‫مهم اقتصادی کشور را حل کند یا الاقل گام های موثری‬ ‫برای حل انها بردارد‪ .‬حاال اگر نگوییــم به طور کامل حل‬ ‫کند حتما گفتمانی که در انتخابات شــکل خواهد گرفت‬ ‫گفتمان موافقان و مخالفان حل مشکالت کشور از طریق‬ ‫تعامل با جهان خواهد بود یا همان تعبیری که یاد شــد اما‬ ‫من به شدت تردید دارم که دولت بتواند چنین کاری کند‪ .‬به‬ ‫چند دلیل این را عرض می کنم؛ نخست انکه ضعف شدید‬ ‫مدیریتی در دولت و عدم هماهنگی مستقیم بین بخش های‬ ‫مختلف اســت که تا با هم هماهنگ نباشند چنین اتفاقی‬ ‫نمی تواند بیفتد‪ ،‬دوم انکه طرف خارجی منابع را به نحوی‬ ‫ازاد نمی کند که دولت بتواند به سرعت مشکالت اقتصادی‬ ‫کشور را حل کند چون طرف خارجی اقتصاد اینده ایران را‬ ‫گروگان می گیرد تا بقیه مشکالت خود را با ایران حل کند‪.‬‬ ‫دلیل سوم این است که اساســا توافق هسته ای به چیزی‬ ‫که منجر می شود افزایش منابع است‪ ،‬در حالی که مشکل‬ ‫ما ضرورتا منابع نیست‪ ،‬مشــکل ما مدیریت منابع است نه‬ ‫کسری منابع‪ ،‬این چیزی است که توافق هسته ای نمی تواند‬ ‫ان را تغییر دهــد و از این جهت دولت وضعیت به شــدت‬ ‫نگران کننده ای دارد‪.‬‬ ‫دلیل بعدی اشرافی گری دولت است؛ اساسا دولت به‬ ‫عمق وضعیت توده توجه چندانی ندارد و معتقد اســت توده‬ ‫مردم فقط به این خاطر که اقای روحانی رئیس جمهور است‬ ‫باید از او سپاسگزار باشند و منتظر هیچ بهبود اساسی هم در‬ ‫وضعیت خود نباید باشند و همین که به توهم اقایان‪ ،‬مردم‬ ‫از دولت گذشته خالص شــدند‪ ،‬در همین حد کافی است و‬ ‫باید به خاطرش سال ها سپاسگزار باشند و چیز بیشتری از‬ ‫دولت نخواهند‪.‬‬ ‫این باعث می شود من تردید داشــته باشم که توافق‬ ‫هسته ای منجر شود به اینکه گفتمان عمومی در انتخابات‬ ‫اینده به نفع جریان دولت شکل بگیرد‪ ،‬جریان دولت مسئول‬ ‫وضع موجود است و جریانی که مسئول وضع موجود است‬ ‫قادر نخواهد بود از موضــع قدرتمندانه در یــک رقابت و‬ ‫انتخابات دموکراتیک شــرکت کند‪ .‬الاقل با مشخصاتی‬ ‫که ما از افکار عمومی در ایران ســراغ داریم‪ ،‬این مساله را‬ ‫می گویم‪.‬‬ ‫گام اول دولت‬ ‫حزب اعتدال و توسعه در حال‬ ‫بازسازی است‬ ‫‪1‬‬ ‫ی منتشر‬ ‫یک سال مانده به انتخابات مجلس‪ ،‬خبر مهم ‬ ‫شده؛ حزب اعتدال و توسعه باز م ی گردد‪ .‬این خبر که البته در‬ ‫میانه جدال ها پی رامون حاشی ه های مذاکرات هسته ای و نیز‬ ‫اعالم حکم محمدرضا رحیمی چندان مجال بروز نیافت‪ ،‬از‬ ‫انجایی اهمیت م ی یابد که م ی تواند نشــانی از تصمیمات‬ ‫مهم سیاســی در رده های باالی دولت در استانه معادالت‬ ‫پارلمان دهم باشد‪.‬‬ ‫حزب اعتدال و توســعه به عنوان یک حزب بوروکرات‬ ‫و میانه رو در عرصه سیاست شــناخته شده است؛ حزبی که‬ ‫م ی توان ان را بــرادر کوچک تر حزب کارگزاران ســازندگی‬ ‫دانســت؛ چه به لحاظ جایگاهی که در سپهر سیاست دارد‬ ‫و چه به لحاظ پدر معنوی اش‪ .‬اگر حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫هاشم ی رفسنجانی را به عنوان پدر معنوی خود برگزیده بود‪،‬‬ ‫حزب اعتدال و توسعه نیز نســخه جوان تر هاشمی یعنی‬ ‫حســن روحانی را به عنوان لیدر خود انتخــاب کرد و تمام‬ ‫سرمایه گذاری خود را روی وی متمرکز کرد تا بتواند ‪ 14‬سال‬ ‫بعد از تاسیس‪ ،‬او را به ریاست جمهوری اسالمی ای ران برساند‪.‬‬ ‫ بوروکرات ها م ی ایند‬ ‫حزب اعتدال و توسعه در ســال ‪ ۱۳۷۸‬تاسیس شد‪.‬‬ ‫فضای تک قطبی پس از دوم خرداد ‪ 76‬ســبب شده بود که‬ ‫گروهی از فعاالن سیاسی که ترکیبی از نمایندگان و وزی ران‬ ‫سابق بودند به این نتیجه برسند که مشی سیاسی مبتنی‬ ‫بر میانه روی را در صحنه سیاســی کشور تقویت کنند‪ .‬این‬ ‫ایده به خصوص پس از اتفاقــات ناگوار ‪ 18‬تیر ‪ 78‬با جدیت‬ ‫بیشتری دنبال شد‪.‬‬ ‫مهم تریــن بنیانگذاران حــزب اعتدال و توســعه‪،‬‬ ‫محمدباقر نوبخــت‪ ،‬محمدرضا نعمــت زاده‪ ،‬اکبر ترکان‪،‬‬ ‫فاطمــه هاشم ی رفســنجانی‪ ،‬محمود واعظی‪ ،‬حســین‬ ‫موسویان‪ ،‬ســی د احمد زرهانی‪ ،‬مرتضی محمدخان‪ ،‬مجید‬ ‫قاســمی‪ ،‬صالح الدین دلشاد‪ ،‬محمدحســن توالیی و زه را‬ ‫پیشــگاه ی فرد بودند‪ .‬انها در پاییز ‪ ۱۳۷۸‬پــس از دیدار با‬ ‫ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی و مشورت با او‪ ،‬بر عملی کردن‬ ‫تصمیم شان جدی تر شدند‪.‬‬ ‫رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در این دیدار‬ ‫چنین گفته بود‪« :‬اداره کشور با یک جناح فاجعه است و در‬ ‫عوض همه نیروهای معتدل در دو جناح باید متحد شوند تا‬ ‫توسعه سیاســی‪ -‬اقتصادی را به پیش ببرند و ستون های‬ ‫نظام را تقویت کنند‪».‬‬ ‫انگونه که حسین موسویان از بنیانگذاران حزب اعتدال‬ ‫و توسعه روایت م ی کند‪ ،‬ب راساس توصیه هاشم ی رفسنجانی‪،‬‬ ‫بهتریــن گزینه ب رای رهبــری حزب‪ ،‬حســن روحانی بود‪:‬‬ ‫«هاشم ی رفســنجانی در ابتدای دوران ریاســت جمهوری‬ ‫خاتمی نسبت به رشد جناح گرایی در کشور هشدار داده بود‪.‬‬ ‫به همین ســبب بود که وی به نیروهای معتدل همفکر در‬ ‫هر دو جناح توصیه م ی کرد که یک جریان سیاســی تحت‬ ‫پرچم اعتدال یا میانه روی در کشــور ایجاد کنند‪ .‬در نتیجه‬ ‫روزی محمود واعظی معاون وقت وزیر خارجه‪ ،‬محمدباقر‬ ‫نوبخت نماینده وقت مجلس‪ ،‬علی جنتی معاون وزیر ارشاد‬ ‫و من ب رای عملی کردن این ایده با هاشــمی دیدار کردیم‪.‬‬ ‫رفسنجانی در ان دیدار به ما گفت که اداره کشور با یک جناح‬ ‫فاجعه است و در عوض همه نیروهای معتدل در هر دو جناح‬ ‫درحال ی که تصور م ی شد کارگزاران سازندگی بدنه‬ ‫حزبی دولت ی ها در انتخابات مجلس خواهد بود‪ ،‬شروع‬ ‫سیاسی دوباره حزب اعتدال و توسعه معانی ف راوانی‬ ‫دارد‪ .‬این شاید معنایش ان باشد که دولت ی ها ترجیح‬ ‫م ی دهند بدون تکیه به جریان های دیگر مستقال ب رای‬ ‫خود در انتخابات حرف داشته باشند‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مجلس شــدتی دوچندان بخشــیده بودنــد‪ .‬در این میان‬ ‫بود که حزب اعتدال و توسعه به پشــتوانه حمایت معنوی‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و حســن روحانی رسما تشکیل شد و‬ ‫حضور خود در عرصه انتخابات را اعــام کرد‪ .‬پیش از اغاز‬ ‫فرایند رسمی انتخابات‪ ،‬محمدباقر نوبخت به عنوان دبیرکل‬ ‫حزب اعتدال و توسعه انتخاب شــد و حسن روحانی نیز از‬ ‫همان ابتدای تشکیل حزب‪ ،‬در اغلب جلسات شورای مرکزی‬ ‫این حزب نوپا شرکت م ی کرد‪.‬‬ ‫حزب اعتدال و توسعه با انتشار فهرستی در انتخابات‬ ‫مجلس ششم‪ ،‬فعالیت حزبی خود را به طور جدی اغاز کرد‪.‬‬ ‫محمد قوچانــی‪ ،‬روزنامه نگار اصالح طلــب در ان روزها با‬ ‫نگارش یادداشــتی‪ ،‬از حزب اعتدال و توسعه به عنوان بال‬ ‫راست و از کارگزاران ســازندگی به عنوان بال چپ ایت اهلل‬ ‫هاشمی رفسنجانی یاد کرد‪.‬‬ ‫نگاهی به فهرســت انتخاباتی حزب اعتدال و توسعه‬ ‫نشــان از ان داشــت که این حزب نوپا تالش خود را ب رای‬ ‫معرفی چهره های معتدل دو جریان عمده سیاسی متمرکز‬ ‫کرده اســت؛ این بدین معنا بود که از یک ســو چهره های‬ ‫معتدل منتسب به جناح راســت و از سوی دیگر چهره های‬ ‫معتدل جناح چپ در فهرســتی قرار گرفتــه بودند که نام‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بر باالی ان خودنمایی م ی کرد‪.‬‬ ‫«م ی خواهم شاد‪ ،‬سرافراز و در رفاه زندگی کنم»‪ ،‬شعار‬ ‫اصلی فهرست اعتدال و توسعه در انتخابات مجلس ششم‬ ‫بود؛ فهرستی که وزن نیروهای راست در ان سنگینی م ی کرد‬ ‫و مشترکات فراوانی با فهرست جامعه روحانیت مبارز داشت‪.‬‬ ‫اگرچه انتخابات مجلس ششم با پیروزی مطلق اصالح طلبان‬ ‫به پایان رسید‪ ،‬اما محمدباقر نوبخت در قامت دبیرکل حزب‬ ‫اعتدال و توسعه توانست رای قابل توجهی را از ان خود کند‬ ‫و ب رای چهارمین دوره متوالی به نمایندگی از مردم رشت وارد‬ ‫مجلس شــود‪ .‬او پس از حضور در مجلس ششم به همراه‬ ‫جمعی از یارانش‪ ،‬فراکسیون اعتدال را تشکیل داد‪.‬‬ ‫ پیشروی ارام‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری نهم در خرداد ‪ ،84‬فرصت‬ ‫مناســبی بود که این حزب بتواند تجربیاتی را که کســب‬ ‫کرده بود‪ ،‬در میدان سیاســت پیاده کنــد‪ .‬اینگونه بود که‬ ‫این حزب اعتدال گرا‪ ،‬به حمایت از هاشــمی رفســنجانی‬ ‫شکســت هاشم ی رفســنجانی در برابــر محمود‬ ‫احمدی نژاد در انتخابات سال ‪ ،84‬اغاز دوره جدیدی از حیات‬ ‫سیاسی حزب اعتدال و توسعه بود‪ .‬اعتدال و توسعه در فاصله‬ ‫ســال های ‪ 84‬تا ‪ 88‬یکی از احزاب اصلــی منتقد محمود‬ ‫احمدی نژاد بود‪ .‬دبیرکل‪ ،‬سخنگو و اعضای این حزب همواره‬ ‫انتقاداتی نسبت به عملکرد دولت مطرح م ی کردند‪ .‬حسن‬ ‫روحانی در ســال های ‪ 85‬و ‪ 86‬انتقادات فراوانی را متوجه‬ ‫دولت احمدی نژاد کرد و نوبخت نیــز دیدگاه های انتقادی‬ ‫حزب را مطرح م ی کرد‪.‬‬ ‫در ان برهه برخی معتقد بودند که این انتقادات به منظور‬ ‫زمینه سازی ب رای فتح مجلس هشتم و کاندیداتوری حسن‬ ‫روحانی انجام م ی گیرد‪ .‬حتی برخی خبرهای پشت پرده حاکی‬ ‫از ان بود که قرار است حسن روحانی سرلیست حزب اعتدال‬ ‫و توسعه و اصالح طلبان ب رای انتخابات مجلس هشتم باشد‬ ‫و هاشم ی رفســنجانی نیز خواهان حضور جدی او در این‬ ‫انتخابات شده بود‪ .‬عدم حضور حسن روحانی و محمدباقر‬ ‫نوبخت در انتخابات مجلس هشــتم اما نشان داد که این‬ ‫دو چهره اصلی حزب اعتدال و توســعه‪ ،‬بــرای نامزدی در‬ ‫انتخابات از دولت انتقاد نم ی کنند‪ .‬به پیشنهاد رضایی قلعه‬ ‫و با استقبال شورای مرکزی‪ ،‬سی د محمود دعایی که در ان‬ ‫زمان به تاکید بر مشــی اعتدالی شناخته م ی شد‪ ،‬به عنوان‬ ‫سرلیست حزب اعتدال و توسعه در انتخابات مجلس هشتم‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫همچنین افرادی همچون مجید انصاری‪ ،‬سی د محمد‬ ‫میرمحمدی‪ ،‬اسحاق جهانگیری ‪ ،‬سیدرضا اکرمی‪ ،‬عباسعلی‬ ‫زالی‪ ،‬علی عباسپور ‪ ،‬سهیال جلودارزاده‪ ،‬فاطمه کروبی‪ ،‬الهام‬ ‫امی ن زاده‪ ،‬رسول منتجب نیا‪ ،‬عادل اذر‪ ،‬مسعود سلطان ی فر‪،‬‬ ‫محمدرضا راه چمنی‪ ،‬محمد اشرف ی اصفهانی‪ ،‬حسین مظفر‪،‬‬ ‫الیاس حضرتی‪ ،‬اسماعیل گرام ی مقدم‪ ،‬رضا طالی ی نیک‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ م ی خواهم شاد زندگی کنم؛ شعار اولین‬ ‫فعالیت رسمی حزب اعتدال توسعه‬ ‫در ماه های میانی سال ‪ 78‬در حال ی که موعد برگزاری‬ ‫انتخابات مجلس ششم نزدیک م ی شــد‪ ،‬احزاب مختلف‬ ‫اصالح طلــب و اصولگرا بــه تالش های خود بــرای فتح‬ ‫ یک حضور تمام عیار‬ ‫ اغاز مواضع انتقادی‬ ‫سیاست‬ ‫باید متحد شوند تا توسعه سیاسی ‪ -‬اقتصادی را به پیش ب رند‬ ‫و ستون های نظام را تقویت کنند‪ .‬در همین دیدار ما تصمیم‬ ‫گرفتیم یک حزب یعنی حزب اعتدال و توسعه را ایجاد کنیم‪.‬‬ ‫طبق توصیه رفسنجانی‪ ،‬بهترین گزینه ب رای رهبری حزب‪،‬‬ ‫حسن روحانی بود‪ .‬حزب و کمیته مرکزی ان در سال ‪1999‬‬ ‫(‪ 1378‬شمســی) به رهبری روحانی شکل گرفت‪ .‬حزب در‬ ‫دوران خاتمی هنوز در ابتدای کار بود و در دوران احمدی نژاد‬ ‫نیز با موانع قابل توجهی مواجه شــد و به همین سبب این‬ ‫شیوه فکر و کمیته مرکزی ان به حاشیه رانده شد‪ .‬با رهبری‬ ‫روحانی حزب به مرور پیش م ی رفت‪».‬‬ ‫هاشــمی این ســخنان را در دوره ای بیان کرد که از‬ ‫یک سو حزب کارگزاران سازندگی‪ ،‬دوران افول خود را سپری‬ ‫م ی کرد و از ســوی دیگر‪ ،‬روزنامه های جریــان دوم خرداد‪،‬‬ ‫حمالت شــدید خود را علیه هاشم ی رفســنجانی متمرکز‬ ‫کرده بودند‪.‬‬ ‫حضور فاطمه هاشم ی رفسنجانی در شورای مرکزی‬ ‫حزب‪ ،‬گویای می زان اعتقاد هاشمی به تاسیس چنین حزبی‬ ‫به عنوان یک حزب معتدل بــود‪ .‬بنیانگذاران حزب‪ ،‬پس از‬ ‫مشورت با هاشم ی رفسنجانی با حسن روحانی نیز مشورت‬ ‫کردند و او هم از این تصمیم بسیار استقبال کرد‪.‬‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری هشــتم‪ ،‬خــرداد ‪1380‬‬ ‫در حالی برگزار شــد که کمتر کســی در پیــروزی مجدد‬ ‫سی د محمد خاتمی تردید داشت‪ .‬حزب اعتدال و توسعه نیز از‬ ‫رئی س جمهور وقت حمایت کرد؛ حمایتی که چندان پررنگ‬ ‫نبود و از صدور یک بیانیه فراتر نرفت‪ .‬حزب اعتدال و توسعه‬ ‫در این دوره به ارامی‪ ،‬توسعه فعالی ت ها و دفاتر استانی خود‬ ‫را دنبال م ی کرد‪ .‬اولین ک نگره حزب اعتدال و توسعه چهار‬ ‫سال پس از تاســیس رسمی ان برگزار شــد‪ .‬نتایج کنگره‬ ‫این حزب در بهمن ‪ ،۱۳۸۲‬نشــان م ی داد که کاظم جاللی‬ ‫نماینده شــاهرود‪ ،‬حمیدرضا حاج ی بابایی نماینده همدان‪،‬‬ ‫مرتضی بانک از نیروهای اجرایی دولت سازندگی و همچنین‬ ‫غالمعلی دهقان و حمید رضای ی قلعه به عضویت شــورای‬ ‫مرکزی درامدند‪ .‬البته‪ ،‬کاظم جاللی و حمیدرضا حاج ی بابایی‬ ‫پس از کمتر از چهار سال از این حزب کناره گیری کردند‪.‬‬ ‫حزب اعتدال و توســعه در انتخابــات مجلس هفتم‬ ‫چهره های بیشتری از شــورای مرکزی خود را در فهرست‬ ‫ته ران قرار داد‪ .‬مجید قاســمی‪ ،‬زه را پیشگام ی فرد‪ ،‬حمید‬ ‫رضای ی قلعه و غالمعلی دهقــان از جمله این افراد بودند اما‬ ‫در عین حال‪ ،‬محمدباقر نوبخت دبیــرکل حزب و اعتدال‬ ‫و توسعه با وجود دارا بودن بخت مناســب ب رای پیروزی‪ ،‬از‬ ‫کاندیداتوری امتناع ورزید تا فرصت بیشتری را ب رای توسعه‬ ‫حزب‪ ،‬صرف کند‪.‬‬ ‫برخاســت و تمام نیروی خود را مصروف پیروزی او ساخت؛‬ ‫ی که ســبب شــد نام این حزب در میان عموم مردم‬ ‫اقدام ‬ ‫بیش از گذشته شنیده شود‪ .‬حزب اعتدال و توسعه‪ ،‬نخستین‬ ‫حزبی بود که رســما از کاندیداتوری هاشم ی رفســنجانی‬ ‫در انتخابات ریاســت جمهوری نهم حمایت کرد‪ .‬در نیمه‬ ‫دوم سال ‪ ،83‬در حال ی که اســتراتژی «م ی ایم‪ ،‬نم ی ایم»‬ ‫هاشم ی رفسنجانی سرنوشت انتخابات را پیچیده کرده بود‪،‬‬ ‫حزب اعتدال و توسعه رسما از رئی س جمهور پیشین دعوت‬ ‫کرد تا در انتخابات نهم شرکت کند‪ .‬این در حالی بود که حزب‬ ‫کارگزاران سازندگی فرزند خوانده سیاســی ایت اهلل‪ ،‬گزینه‬ ‫دیگری را مدنظر داشت و میرحســین موسوی را گزینه ای‬ ‫مناسب ب رای ریاست جمهوری م ی دانست‪ .‬مهرماه ‪ ،83‬محمد‬ ‫عطریانفر از چهره های سرشناس حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫به روزنامه ای ران گفت که حزب متبوعش به دنبال میرحسین‬ ‫موسوی است‪ .‬اما با تصمیم موسوی مبنی بر عدم نامزدی‪،‬‬ ‫کارگزاران چاره ای جز حمایت از هاشمی نداشت‪.‬‬ ‫هفدهــم شــهریور ‪ ،83‬روزنامه ایــران تصاویری از‬ ‫میرحسین موسوی‪ ،‬هاشم ی رفسنجانی و عل ی اکبر والیتی‬ ‫را در صفحه نخست خود منتشر کرد‪ .‬اگرچه حمیدرضا ترقی‬ ‫و حجت االســام سی د حســن خمینی از نامزدی والیتی و‬ ‫موسوی حمایت کرده بودند اما غالمعلی دهقان‪ ،‬سخنگوی‬ ‫دفتر سیاسی اعتدال و توسعه‪ ،‬هاشم ی رفسنجانی را برایند‬ ‫معتدلین جناح های سیاسی کشــور دانسته و کاندیداتوری‬ ‫او را ضــروری خوانــده بود‪ .‬پــس از اعــام کاندیداتوری‬ ‫هاشم ی رفســنجانی در اردیبهشت ‪ 84‬محمدباقر نوبخت‪،‬‬ ‫به عنوان سخنگوی ستاد انتخاباتی وی انتخاب شد‪ .‬پیشتازی‬ ‫این حزب نسبت به تشــکل های دیگر منتسب به گفتمان‬ ‫هاشم ی رفســنجانی از جمله حزب کارگزاران ســازندگی‬ ‫سبب شد که حزب اعتدال و توسعه نقش موثری در کمپین‬ ‫انتخاباتی ایت اهلل داشته باشد‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫حسین میرمحمد صادقی و علیرضا محجوب در فهرست‬ ‫این حزب قرار گرفتند و برخی از انها موفق شدند به مجلس‬ ‫هشتم راه یابند‪.‬‬ ‫ انشعاب در حزب اعتدالگرا‬ ‫انتقادات تند روحانی و نوبخت از دولت نهم البته ب رای‬ ‫حزب اعتدال و توســعه کم هزینه نبود و موجب شد که این‬ ‫حزب در استانه انتخابات مجلس هشتم‪ ،‬فشارهای سختی‬ ‫را متحمل شود‪ .‬در ان روزها‪ ،‬چهار نفر از اعضای این حزب‪،‬‬ ‫که دو نفر از انان جزو بنیانگذارانش به حســاب م ی امدند‪،‬‬ ‫همزمان با نام نویسی ب رای انتخابات مجلس هشتم با انتشار‬ ‫بیانی ه ای‪ ،‬همقطارانشان را به خروج از مشی اعتدال و چرخش‬ ‫به سمت اصالح طلبان متهم کرده و با اعالم استعفای خود‪،‬‬ ‫راهشان را از اعتدال و توسعه جدا کردند‪ .‬کاظم جاللی نماینده‬ ‫شاهرود‪ ،‬حمیدرضا حاج ی بابایی نماینده همدان‪ ،‬محمدجواد‬ ‫ایروانی عضو مجمع تشــخیص مصلحت نظام و مجید‬ ‫قاسمی رئیس اسبق بانک مرکزی امضاکنندگان این بیانیه‬ ‫بودند‪ .‬بعدها از میان این چهار نفر‪ ،‬حاج ی بابایی بر کرسی‬ ‫وزارت اموزش و پرورش تکیه زد و جاللی به ریاســت مرکز‬ ‫پژوهش های مجلس رسید‪.‬‬ ‫ همراهی اعتدال و توسعه با اصالح طبان‬ ‫حزب اعتدال و توسعه در انتخابات سال ‪ 88‬پس از عدم‬ ‫حضور حسن روحانی به عنوان نامزد اختصاص ی اش‪ ،‬در کنار‬ ‫اصالح طلبان از میرحسین موسوی حمایت کرد‪.‬‬ ‫پس از پایان انتخابات اما این حزب راه دیگری را برگزید‬ ‫و نتیجه انتخابات را پذیرفــت؛ اگرچه در ان برهه گروهی از‬ ‫اصولگرایان چهره های برجســته این حزب را به سکوت در‬ ‫قبال فتنه متهم کردند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬حزب اعتدال و توسعه‬ ‫فعالی ت های خود را به حداقل رساند و ان گونه که غالمعلی‬ ‫دهقان م ی گفت‪ ،‬در سال ‪ 89‬تنها چراغ حزب روشن بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ پیروزی غیرمنتظره‬ ‫جلســات حزب اعتدال و توسعه از ســال ‪ 91‬مجددا‬ ‫فعال شد‪ .‬غالمعلی دهقان‪ ،‬ســخنگوی اعتدال و توسعه‬ ‫ب رای اولین بار در ابان ‪ ،91‬در کنف رانس خبری در نمایشگاه‬ ‫مطبوعات خواهان حضور حســن روحانــی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ 92‬شد‪ .‬او تاکید کرد که اجرای استراتژی‬ ‫جذب حداکثری مطرح شده از ســوی رهبر معظم انقالب‬ ‫توسط حسن روحانی به بهترین شــکل ممکن م ی تواند‬ ‫تحقق یابد‪.‬‬ ‫دهقان در شــرایطی از ضرورت حضور روحانی سخن‬ ‫م ی گفت که کمتر کسی حضور حسن روحانی در انتخابات را‬ ‫جدی م ی گرفت‪ .‬روزنامه کیهان در دی ‪ 91‬از روشن شدن چراغ‬ ‫انتخاباتی حسن روحانی توسط اعتدال و توسعه سخن گفت‪.‬‬ ‫سخنگوی اعتدال و توسعه در اخرین هفته اسفند ‪ 91‬نیز از‬ ‫قطع ی شدن حضور روحانی در صحنه انتخابات خبر داد‪.‬‬ ‫بــا قطع ی شــدن حضــور روحانــی در انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ ،92‬اعضای شاخص حزب اعتدال و توسعه‬ ‫کلیدی ترین مسئولی ت ها در ستاد روحانی را از ان خود کردند‪.‬‬ ‫محمدرضا نعمت زاده به ریاست ســتاد انتخاباتی او رسید‪،‬‬ ‫اکبر ترکان قائم مقام ستاد شد و محمدباقر نوبخت به عنوان‬ ‫سخنگوی ستاد حسن روحانی انتخاب شد‪ .‬محمود واعظی‬ ‫و مرتضی بانک نیز در حلقه اول یاران حسن روحانی حضور‬ ‫یافتند‪ .‬حزب اعتدال و توسعه پس از ‪ 14‬سال از زمان تاسیس‬ ‫خود‪ ،‬به نخســتین پیروزی خود در عرصه سیاسی دست‬ ‫یافت؛ پیروزی که حتی ب رای برخی از اعضای این حزب نیز‬ ‫غیرمنتظره م ی کرد‪.‬‬ ‫ بازگشت حزب اعتدالی با تابلوی اعتدال‬ ‫اکنون پس از قریب به دو سال از زمان پیروزی حسن‬ ‫روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‪ ،‬حاال محمدباقر‬ ‫نوبخت دبیرکل حزب اعتدال و توسعه که سخنگوی دولت‬ ‫و معاون رئی س جمهور هم هست‪ ،‬از بازگشت حزب متبوع‬ ‫خود سخن م ی گوید‪ .‬او در پاسخ به این پرسش که ایا ب رای‬ ‫فعال شدن حزب متبوعتان اقداماتی در دستورکار دارید یا خیر‪،‬‬ ‫این گونه اظهارنظر کرده است‪« :‬کدام حزبی در کشور فعال‬ ‫است که ما دومی باشیم؟»‬ ‫نوبخت همچنین در پاســخ به این پرســش که ایا‬ ‫برنامه ای بــرای فعال کردن حزب متبوعتــان دارید‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ان شاءاهلل به زودی فعال خواهیم شد‪».‬‬ ‫دبیرکل حزب اعتدال و توســعه همچنین گفت‪« :‬در‬ ‫میان دو جریان اصولگرایی و اصالح طلبی جریان میانه ای‬ ‫وجود دارد که حزب اعتدال و توسعه بر این جغ رافیا قرار گرفته‬ ‫است‪ ،‬یعنی ما در مرام خود نه اصولگرایی و نه اصالح طلبی‬ ‫را نفی نم ی کنیم‪ .‬حجت االســام حسن روحانی کاندیدای‬ ‫حزب اعتدال و توسعه در جریان انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دور یازدهم بوده است‪».‬‬ ‫عالوه بر اظهارنظر دبیــرکل‪ ،‬غالمعلی دهقان نیز از‬ ‫برنامه حزب اعتدال و توســعه ب رای انتخابات مجلس دهم‬ ‫سخن گفته اســت‪« :‬در انتخابات مجلس حضوری فعال‬ ‫خواهیم داشت و لیست ما فراجناحی خواهد بود‪ ،‬همچون‬ ‫کابینه روحانی‪ .‬حزب اعتدال و توســعه قبــل از انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری منتقد دولت نهم و دهم بود و تصور هم‬ ‫نم ی شــد بتوانیم در موضع قدرت قرار بگیریم‪ ،‬مشــکلی‬ ‫که احزاب ما داشــته و دارند یعنی در بیرون قدرت م ی دانند‬ ‫چه نم ی خواهند امــا وقتی به قدرت م ی رســند نم ی دانند‬ ‫چه م ی خواهند‪ ،‬از این رو حزب اعتدال و توســعه هم دچار‬ ‫این مشکل شد اما خوشــبختانه در حال بازسازی هستیم‬ ‫و متناسب با شرایط جدید فعالی ت هایی را شروع کردیم‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه جلســات حزب در حد دفتر سیاسی و‬ ‫بعضی کانون ها به صورت ماهانه برگزار م ی شود‪ ،‬ادامه داد‪:‬‬ ‫«حزب همچون انتخابات مجالس ششــم‪ ،‬هفتم و هشتم‬ ‫حضوری فعال در انتخابات اینده مجلس خواهد داشت‪ .‬حزب‬ ‫اعتدال و توسعه همیشه جمعی از شایستگان را که رویکردی‬ ‫اعتدالی داشتند و فراسوی یک جناح سیاسی اعم از اصولگرا‪،‬‬ ‫اصالح طلب و میانه رو انتخــاب و به مردم معرفی م ی کرد و‬ ‫در انتخابات اینده مجلس نیز تقریبا لیست حزب اعتدال و‬ ‫توسعه مثل کابینه دکتر روحانی خواهد بود‪».‬‬ ‫دهقان در ادامه گفت که لیســت حــزب متبوعش‬ ‫در انتخابات مجلس دهم فراجناحــی خواهد بود و همان‬ ‫استراتژی ســابق ادامه خواهد یافت؛ استراتژی ای که اسم‬ ‫ان را «همین و همان» نامیدم‪ ،‬یعنی هم از اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان و هم از میانه روهایی که حد فاصل دو جناح قرار‬ ‫دارند‪ ،‬استفاده م ی کنیم‪.‬‬ ‫ اعتدال و توسعه‪ ،‬برادر کوچک کارگزاران‬ ‫حزب اعتدال و توســعه را م ی تــوان از منظری ب رادر‬ ‫کوچک تر حزب کارگزاران سازندگی دانست؛ ب رادری که البته‬ ‫تفاوت هایی با ب رادر بزرگ تر خود دارد‪ .‬اگر کارگزاران سازندگی‬ ‫را جمعــی از تکنوکرات ها بدانیم‪ ،‬در مقابــل‪ ،‬بوروکرات ها‬ ‫در حزب اعتدال و توســعه گردهم امده اند؛ به عبارت دیگر‪،‬‬ ‫نیروهای کارگزاران اغلب پشــتوانه فکری و اجرایی دولت‬ ‫محســوب م ی شــوند و اعضای حزب و اعتدال و توسعه‪،‬‬ ‫نیروهای اجرایی و فن ساالر‪.‬‬ ‫این جریان البته گویی ب ی میل نیست که تمایزهای‬ ‫خود با کارگزاران را اب راز کند و عالقه مند است که نشان دهد‬ ‫خاستگاه حسن روحانی‪ ،‬حزب اعتدال و توسعه بوده است و‬ ‫نه کارگزاران سازندگی‪ .‬انها حتی با در اختیار داشتن رسانه های‬ ‫مجازی همچون ســایت خبری افتاب نیوز‪ ،‬مواضع خود را‬ ‫به طور اشکار اعالم م ی کنند؛ مواضعی که تمایز برخی از انها‬ ‫با مواضع کارگزاران ی ها قابل انکار نیست‪.‬‬ ‫محمدباقر نوبخت‬ ‫او دبیرکل حزب اعتدال و توســعه است اما نام او با‬ ‫سخنگویی گره خورده است؛ چه ان زمان ی که سخنگوی‬ ‫ستاد هاشم ی رفسنجانی بود‪ ،‬چه در دوره ای که سخنگوی‬ ‫ستاد حسن روحانی شد و چه امروز که تریبون سخنگویی‬ ‫دولت را در اختیــار دارد‪ .‬نوبخت که در ســال ‪ ۱۳۲۹‬در‬ ‫رشت متولد شــده اســت‪ ،‬اکنون معاون رئی س جمهور‬ ‫و رئیس ســازمان مدیریــت و ب رنامه ریــزی و همچنین‬ ‫سخنگوی دولت است‪ .‬او پیش از این نماینده مردم رشت‬ ‫در دوره های سوم تا ششم مجلس شورای اسالمی و معاون‬ ‫پژوهش های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام بوده است‪ .‬نوبخت دارای دکترا‬ ‫تخصصی مدیریت از دانشگاه ازاد اسالمی ته ران و دکترای‬ ‫تخصصی اقتصاد از دانشگاه ‪ Paisley, U.K‬انگلستان‬ ‫و دوره بعد از دکترا در توســعه اقتصادی از مرکز مطالعات‬ ‫کاربردی ‪ CASIN‬در ژنو سوئیس است‪ .‬او که از فعاالن‬ ‫سیاسی نزدیک به هاشم ی رفسنجانی است‪ ،‬در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری نهم سخنگوی ســتاد او و در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری یازدهم نیز سخنگوی ستاد انتخاباتی‬ ‫حسن روحانی بود‪.‬‬ ‫چهره شناسی‬ ‫اعتدال و‬ ‫توسعه‬ ‫محمدرضا نعم ت زاده‬ ‫تزاده را به عنوان پدر صنعت ای ران‬ ‫محمدرضا نعمــ ‬ ‫م ی شناســند‪ .‬او که در ســال ‪ ۱۳۲۴‬در تبریز متولد شده‬ ‫است‪ ،‬در سال ‪ ۱۹۶۸‬کارشناســی خود در رشته مهندسی‬ ‫محی ط زیست را از دانشــگاه ایالتی کالیف رنیا در سن لوئی‬ ‫ابیسپو دریافت کرد‪ .‬سپس تحصیل مدیریت در دانشگاه‬ ‫کالیفرنیا‪ ،‬برکلی را نیمه کاره رها کرد و به ای ران بازگشت‪.‬‬ ‫پس از پیروزی انقالب اسالمی او ‪ ۱۰‬ماه در سال ‪ ۱۳۵۸‬وزیر‬ ‫کار و بین سال های ‪ ۱۳۵۹‬تا ‪ ۱۳۶۰‬و سپس از ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪۱۳۷۶‬‬ ‫به ترتیب در دولت های شهید رجایی و هاشم ی رفسنجانی‬ ‫وزیر صنایع ای ران بود‪ .‬نعمــت زاده همچنین معاون وزیر‬ ‫ی در دولت اول و دوم سی د محمد‬ ‫نفت در امور پتروشــیم ‬ ‫خاتمی بود‪ .‬او ســمت هایی همچون معاونت ســازمان‬ ‫صنایع دفاع‪ ،‬رئیس هیات مدیره و مدیرعامل توانیر را نیز‬ ‫برعهده داشته است‪ .‬نعمت زاده همچنین معاونت وزارت‬ ‫نفت در امور پخش و پاالیش و مدیریت عامل شرکت ملی‬ ‫پاالیش و پخش فراورده های نفتی ای ران را در دولت نهم‬ ‫بر عهده داشت اما به دلیل برخی انتقادات از سمت مشاور‬ ‫ارشد وزیر نفت برکنار شد‪.‬او در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم رئیس ستاد انتخاباتی حسن روحانی بود و پس از‬ ‫پیروزی کاندیدای اعتدالگرایان در انتخابات ‪ ،92‬به عنوان‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت انتخاب شد‪ .‬از زمان انتخاب‬ ‫تزاده به این سمت‪ ،‬شایعاتی پی رامون ثروت شخصی او‬ ‫نعم ‬ ‫مطرح است اما هنوز هیچ یک از این شایعات به طور رسمی‬ ‫اثبات نشده است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اکبر ترکان‬ ‫اکبر ترکان‪ ،‬پس از پیروزی انقالب اسالمی مسئولی ت هایی همچون استاندار ایالم و استاندار‬ ‫هرمزگان را برعهده گرفت‪ .‬او تنها فرد غیر نظامی اســت که در جمهوری اسالمی ای ران به مقام‬ ‫وزارت دفاع رسیده است‪ .‬او وزیر دفاع در دولت اول هاشم ی رفسنجانی و وزیر راه و ترابری در دولت‬ ‫دوم وی بود‪ .‬او در انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد ‪ 76‬از نامزدی عل ی اکبر ناطق نوری حمایت‬ ‫کرد‪ .‬ترکان همچنین در دولت نهم معاون وزارت نفت بود اما در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ ۱۳۸۸‬برکنار شد‪ .‬ترکان که در انتخابات ریاست جمهوری دهم در ستاد میرحسین موسوی فعالیت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬در انتخابات ریاست جمهوری ‪ 92‬به عنوان قائم مقام و معاون ستاد انتخاباتی حسن روحانی‬ ‫به فعالیت پرداخت‪ .‬حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهوری ای ران مدتی پس از تحلیف‪ ،‬او را به عنوان مشاور‬ ‫رئی س جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق ازاد تجاری ‪ -‬صنعتی و ویژه اقتصادی‪ ،‬سرپرست‬ ‫موقت سازمان فضایی ای ران‪ ،‬رئیس شورای عالی امور ای رانیان خارج از کشور‪ ،‬معاون امور بی ن الملل‬ ‫ریاست جمهوری و دبیرخانه جنبش عدم تعهد منصوب کرد‪ .‬ترکان در بهمن ‪ 92‬نیز با دریافت حکم‬ ‫دیگری از حسن روحانی به ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان منصوب شد‪.‬‬ ‫محمود واعظی‬ ‫محمــود واعظــی‪ ،‬در ســال ‪ ۱۳۳۱‬در تهران‬ ‫متولد شــد‪ .‬او در ســال ‪ ۱۳۵۰‬ب رای ادامه تحصیل به‬ ‫امریکا رفت و در ســال ‪ ۱۳۵۵‬مدرک کارشناسی خود‬ ‫را از دانشــگاه ایالتی کالیفرنیا در ســکرمنتو در رشته‬ ‫مهندسی برق اخذ کرد‪ .‬سپس برای ادامه تحصیل در‬ ‫مقطع کارشناس ی ارشد در رشته مهندسی مخاب رات به‬ ‫دانشگاه ایالتی ســن خوزه رفت‪ .‬واعظی پس از اتمام‬ ‫این دوره‪ ،‬وارد مقطع دکترای رشته مهندسی مخاب رات‬ ‫در دانشگاه ایالتی لوییزیانا شــد‪ ،‬اما با پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی از اتمام تحصیل و اخذ مدرک دکتری صرف نظر‬ ‫کرد و به ای ران بازگشــت‪ .‬او در دوران اقامت در امریکا‬ ‫عضو انجمن اسالمی دانشجویان امریکا و کانادا بود و‬ ‫مدتی نیز به همراهی تعدادی از دانشجویان‪ ،‬در نوفل‬ ‫لوشاتو در خدمت امام خمینی سپری کرد‪ .‬واعظی که‬ ‫هم اکنون وزیر ارتباطات دولت یازدهم اســت‪ ،‬پیش از‬ ‫وزارت مســئولی ت هایی همچون مدیرعامل شــرکت‬ ‫مخاب رات ای ران‪ ،‬مشــاور وزیر امور خارجه‪ ،‬مشاور وزیر و‬ ‫رئیس ســتاد روابط اقتصادی خارجی‪ ،‬معاون سیاسی‬ ‫اروپا و امریکا وزارت امور خارجه‪ ،‬معاون اقتصادی وزارت‬ ‫امور خارجه و معاون پژوهش های سیاست خارجی مرکز‬ ‫تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را‬ ‫تجربه کرده است‪ .‬او همچنین استاد میهمان در مقطع‬ ‫کارشناس ی ارشــد روابط بی ن الملل در دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی بوده است‪.‬‬ ‫حسین موسویان‬ ‫فاطمه هاشم ی رفسنجانی‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫سیاست‬ ‫دختر ارشد ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی و رئیس بنیاد امور بیماری های خاص است‪ .‬فاطمه‬ ‫هاشم ی رفسنجانی فعالیت خود را در ســال ‪ ۱۳۷۳‬در بنیاد بیماری های خاص اغاز کرد‪ .‬در سال‬ ‫‪ ،۱۳۷۷‬فدراسیون ورزشی بیماران خاص تاسیس شد و تحت نظر فدراسیون ورزش های همگانی‬ ‫قرار گرفت‪ .‬او در سال ‪ ۱۳۸۴‬ریاست این فدراســیون را بر عهده گرفت و تاکنون در این سمت قرار‬ ‫دارد‪ .‬فاطمه هاشم ی رفسنجانی مرداد ‪ ۱۳۹۲‬به دلیل اظهاراتش درباره اتفاقات مجلس و اظهارات‬ ‫ســی د عل ی محمد بزرگواری در خصوص مهدی هاشمی به شعبه ‪ ۱۲‬دادســرای فرهنگ و رسانه‬ ‫احضار شد و پس از تحقیقات دادستانی ب رای او کیفرخواســت صادر کرد‪ .‬اما در دی ‪ ،۱۳۹۲‬علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس در نامه ای به سی د احمد اوایی‪ ،‬رئیس دادگستری کل استان ته ران اعالم‬ ‫کرد که از فاطمه هاشمی شکایتی ندارد‪ .‬سرانجام در بهمن ‪ ،۱۳۹۲‬فاطمه هاشم ی رفسنجانی با‬ ‫حکم دادگاه انقالب ته ران به شش ماه حبس تعلیقی محکوم شد‪ .‬در شهریور ‪ ،۱۳۹۳‬سی د محمود‬ ‫علی زاده طباطبایی وکیل خانواد ه هاشمی‪ ،‬از تبرئه فاطمه هاشــمی خبر داد‪ .‬او اگرچه از اعضای‬ ‫موسس حزب اعتدال و توسعه است اما فعالیت خاصی در این حزب ندارد اما در عین حال وجود نام او‬ ‫در میان اعضای موسس این حزب به واسطه فرزندی ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی جلب نظر م ی کند‪.‬‬ ‫سی د حسین موسویان در ســال ‪ ۱۳۳۶‬در کاشان‬ ‫متولد شــده و دیپلمات و مذاکره کننده ارشد هسته ای‬ ‫سابق است‪ .‬او هم اکنون در دانشگاه پرینستون به عنوان‬ ‫پژوهشگر فعالیت م ی کند‪.‬‬ ‫موسویان در دولت هاشــمی رفسنجانی سفیر‬ ‫ای ران در المان و در دولت ســی د محمد خاتمی معاون‬ ‫حسن روحانی دبیر وقت شــورای عالی امنیت ملی و‬ ‫همچنین عضو هیات مذاکره کننده هسته ای ای ران بود‪.‬‬ ‫او در ســال ‪ ۱۳۸۶‬در حال ی که معاونت مرکز تحقیقات‬ ‫استراتژیک را عهده دار بود بازداشت شد و در فروردین ‪87‬‬ ‫به اتهام اخالل در امنیت ملی به دو سال حبس تعلیقی‬ ‫و ‪ ۵‬ســال محرومیت از خدمات دولتی محکوم شــد‪.‬‬ ‫موسویان که نخســتین رئیس جهاد سازندگی کاشان‬ ‫بود‪ ،‬در سال ‪ ۱۳۶۰‬با حکم شــهید بهشتی مسئولیت‬ ‫ته ران تایمز را که پی ش تــر در اختیار صادق قطب زاده‬ ‫بود برعهده گرفت‪ .‬او همچنین از بنیانگذاران روزنامه‬ ‫رسالت در سال ‪ ۱۳۶۴‬بود‪ .‬موسویان که نقش فعالی در‬ ‫تاسیس سازمان تبلیغات اسالمی داشت‪ ،‬در سال ‪،۱۳۶۴‬‬ ‫از سوی هاشمی رفسنجانی به سمت مدیرکل امور مالی‬ ‫و اداری‪ ،‬سرپرســت ادارات کل و رئیس سازمان اداری‬ ‫مجلس منصوب شد‪ .‬او سپس به وزارت خارجه رفت و به‬ ‫ریاست اداره اول غرب اروپا منصوب شد؛ یک سال بعد‬ ‫با حکم عل ی اکبر والیتی به مدیرکل غرب اروپا ارتقای‬ ‫مقام یافت‪ .‬از دیگر مسئولی ت های موسویان م ی توان به‬ ‫مشاور رئیس بنیا د شهید در دوره ریاست مهدی کروبی‬ ‫و نمایندگی ایت اهلل یــزدی رئیس وقت قوه قضاییه در‬ ‫شورای نظارت بر صد او سیما اشاره کرد‪ .‬او که اکنون در‬ ‫امریکا زندگی م ی کند و به عنوان پژوهشگر در دانشگاه‬ ‫پرینســتون فعالیت م ی کند‪ ،‬مدتی به ای ران امد اما بار‬ ‫دیگر به امریکا رفت‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫از نگاه سوم‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫انقالب ای ران در بهمن ‪ 57‬واکنشی جهانی را دربرداشت‪ .‬بسیاری از متفک ران غ ربی‬ ‫به خصوص امریکایی ان را به عنوان یک موضوع جامعه شناسانه مورد توجه ق رار دادند و‬ ‫به دنبال روایت از سقوط پادشاهی بودند که به سوی دروازه تمدن م ی تاخت‪ .‬این پرونده‬ ‫نگاهی انداخته به کتاب هایی که در مورد انقالب ای ران از سوی محافل علمی و تحقیقاتی‬ ‫غ ربی نوشته شده است‪.‬‬ ‫میدان « استقالل» بالی جان‬ ‫دولت های درحال گذار‬ ‫روزنگاری انقالب‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫چه کتاب هایی درباره انقالب نوشته شده است؟‬ ‫معصومه مختاری‬ ‫خبرنگار‬ ‫ایران بین دو انقالب اثر جنجالی‬ ‫یرواند ابراهامیان سال هاست‬ ‫ب ه عنوان یکی از منابع شناختی‬ ‫انقالب بهمن ‪ 57‬مورد توجه است‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫دو انقالب در کمتر از ‪ 70‬ســال؛ چه بر سر ای ران امده‬ ‫بود که ب رای انچه ازادی و استقالل ب ر م ی شمرد‪ ،‬دو انقالب‬ ‫را سامان دهد؟ میان انقالب اول و دوم چه رخ داده است و این‬ ‫دوچه شباهتی باهم داشــتند؟ اینها همه چیزی هستند که‬ ‫در کتاب ای ران بین دو انقالب یرواند اب راهامیان م ی خوانید؛‬ ‫روایت خطی دو انقالب از موضعی جامع ه شناســانه‪ .‬کتاب‬ ‫ب رای اولین بار در سال ‪ 77‬توســط نشر مرکز منتشر شد و از‬ ‫همان ابتدا به عنوان مرجعی ب رای بررســی یک قرن تاریخ‬ ‫معاصر ای ران مورد توجه قرار گرفت‪ .‬یروانــد اب راهامیان‪ ،‬در‬ ‫ســال پایان حکومت رضاخان در ته ران متولد شد‪ .‬در سال‬ ‫‪ ۱۳۲۹‬به بریتانیا مهاجرت کرد و به تحصیل در رشته تاریخ‬ ‫پرداخت‪ .‬در سال ‪ ۱۳۴۲‬مدرک کارشناسی و کارشناس ی ارشد‬ ‫خود را از دانشگاه اکسفورد و مدرک دکتری را در سال ‪۱۳۴۸‬‬ ‫از دانشــگاه کلمبیا امریکا دریافت کرد‪ .‬او در دانشگاه های‬ ‫پرینســتون و اکســفورد به تدریس تاریخ ای ران پرداخت و‬ ‫هم اکنون در کالج باروک دانشگاه شهر نیویورک به تدریس‬ ‫تاریخ جهان و خاورمیانه مشغول اســت‪ .‬اب راهامیان عالوه‬ ‫بر کتب تالیفی‪ ،‬مقاالت بســیاری درباره تاریخ معاصر ای ران‬ ‫نوشــته اســت‪ .‬دو کتاب تاریخ مدرن ای ران و ای ران بین دو‬ ‫انقالب دو اثری هستند که او به طور ویژه در مورد پهلوی ها‬ ‫نوشته است‪ .‬اب راهامیان با برجسته کردن عوامل اقتصادی با‬ ‫زیرکی نشان م ی دهد که انقالب ای ران چندان هم ایدئولوژیک‬ ‫نبوده است‪ .‬او با اشاره به طبقات اجتماعی درگیر در انقالب از‬ ‫همان ابتدا که به مساله پیروزی انقالب اسالمی م ی پردازد‪،‬‬ ‫م ی گوید‪ « :‬طــی ناارام ی های اوایل ســال‪ ،‬غیبت کارگران‬ ‫روزمرد شهری سخت چشمگیر بود‪ .‬به استثنای مورد مهم‬ ‫تبریز‪ ،‬که کارگران کارگاه های کوچک شــخصی به شورش‬ ‫پیوسته بودند‪ ،‬تظاه رات اغلب در اط راف دانشگاه ها‪ ،‬بازارها‬ ‫و حوزه های علمیــه رخ م ی داد و شــرکت کنندگان غالبا از‬ ‫طبقات متوسط ســنتی و جدید بودند اما پس از خردادماه با‬ ‫ملحق شدن تدریجی تهیدستان‪ ،‬به ویژه کارگران ساختمانی و‬ ‫کارگران کارخانه ها‪ ،‬این وضع کامال دگرگون شد‪ .‬در واقع‪ ،‬ورود‬ ‫طبقه کارگر‪ ،‬پیروزی اتی انقالب اسالمی را میسر ساخت‪ ».‬او‬ ‫محرک اصلی انقالب را طبقه متوسط اجتماعی ای ران و بعد از‬ ‫ان کارگران غی ر متخصص عنوان م ی کند که به عنوان نیروی‬ ‫پیاده ب رای حجیم کردن تظاه رات حول موتور محرکه انقالب‬ ‫ یعنی طبقه متوسط ‪ -‬جمع شده است‪.‬‬‫دیدگاه تک خطی و یک ســویه اب راهامیــان در کتاب‬ ‫«ای ران بین دو انقالب» باعث شده از نقش تاثی رات عوامل‬ ‫فرهنگی در پیروزی انقالب اســامی غفلت کند و به نوعی‬ ‫عامل پیروزی انقالب را به عوامل اقتصــادی تقلیل دهد‪.‬‬ ‫جالب اینجاست که وی انجایی هم که به نوعی م ی خواهد‬ ‫به مسائل فرهنگی اشــاره کند‪ ،‬باز هم ریشه روی اوردن به‬ ‫مذهب را ناشی از مشــکالت اقتصادی م ی داند‪ .‬ب رای مثال‪،‬‬ ‫روی اوردن حاشی ه نشــی ن های ته ران به روحانیت را ناشی از‬ ‫سرگشتگ ی هایی م ی داند که بعد از اصالحات ارضی و ساکن‬ ‫شدن در حومه شهر ب رای انها به وجود امده بود‪ .‬این در حالی‬ ‫است که مروری بر پیشینه تاریخی ای ران نشان م ی دهد که‬ ‫مذهب شــکل دهنده تمامی تحرکات اجتماعی قیام هایی‬ ‫بوده اســت که در طول تاریخ شکل گرفته اند‪ .‬این مساله به‬ ‫حدی برجسته است که حتی شرق شناسان نیز‪ ،‬با وجود تمام‬ ‫غرض ورزی هایی که داشته اند‪ ،‬ان را تایید کرده اند‪ .‬از جمله‬ ‫این افراد م ی توان به لمبتون‪ ،‬برتران بدیع و ماکسیم رودنسون‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫اب راهامیان البته در روایت انقالب روی مسائلی تمرکز‬ ‫م ی کند که در ابتدا اصل هســتند اما همه ماجرا نیستند‪ .‬او‬ ‫به دولت شریف امامی و توافقی که با برخی چهره های ملی‬ ‫کرده اند اشــاره م ی کند و معتقد است تظاه رات عید فطر در‬ ‫واقع از درون توافقی میان حاکمیت و مخالفان بیرون امده‬ ‫است‪« :‬شریف امامی در تدارک عی د فطر با سنجابی‪ ،‬بازرگان‪،‬‬ ‫فروهر و دیگر رهب ران مخالفان به توافقی دست یافت‪ .‬وی‬ ‫تظاه رات عی د فطر را ازاد اعالم کــرد و قول داد که نظامیان‬ ‫را در خیابان های فرعی مســتقر کند‪ .‬رهب ران مخالفان در‬ ‫عوض موافقت کردند که در مســیر پی ش بینی شده حرکت‬ ‫کنند‪ ،‬از دادن شعارهای ضدشاه خودداری کنند‪ ،‬با افراد خود‬ ‫نظم جمعیت را برقرار کننــد و در روزهای بعدی از تظاه رات‬ ‫بپرهی زند‪ .‬مراسم عید فطر که با‪ 13‬شه ریور مصادف بود‪ ،‬طبق‬ ‫ب رنامه انجام گرفت‪ .‬تقریبا در همه شهرها جمعیت زیادی در‬ ‫مراسم مربوط شرکت کردند‪ .‬در ته ران بیش از صدهزار نفر از‬ ‫مساجد و حسینی ه ها در می دان شهیاد [ازادی] گردهم امدند‪».‬‬ ‫بر اساس واقعی ت های مستند موجود منشا این تظاه رات‬ ‫برگزاری نماز عی د فطر به امامت حجت االسالم دکتر مفتح در‬ ‫منطقه قیطریه در شــمال ته ران بود که هزاران نفر از مردم‬ ‫ان منطقه در این نماز شرکت م ی کنند و به دنبال سخنرانی‬ ‫حجت االسالم باهنر‪ -‬که اب راهامیان حتی از ذکر نام این دو‬ ‫شخصیت نیز خودداری م ی ورزد‪ -‬جمعیت حاضر به سمت‬ ‫اهپیمایی م ی کنند‪ .‬اتفاقا در این روز تندترین‬ ‫ ‬ ‫جنوب شروع به ر‬ ‫شعارهای ان ایام سرداده م ی شود و درگیری های وسیعی نیز‬ ‫رخ داده و گروهی هم مجروح و شــهید م ی شــوند‪ .‬یکی از‬ ‫نقاط مهم و حساس واقعه انقالب ‪ 57‬در کتاب ای ران بین دو‬ ‫انقالب‪ ،‬واقعه ‪ 17‬شهریور است‪ .‬اب راهامیان تع داد این تظاه رات‬ ‫را چیزی حدود نیم میلیون نفر عنوان م ی دارد‪ .‬او در کتابش‬ ‫دلیل اصلی وقوع حادثه را دستگیری گروهی از رهب ران نظیر‬ ‫سنجابی عنوان م ی کند که باتوجه به تحوالت موجود و حتی‬ ‫خاط رات سنجابی این امر مردود است‪.‬‬ ‫مهمترین نظریه ای که کتاب مطرح می کند این است‬ ‫ی رژیم پهلوی در مهار تظاهرات و اعتراضات‬ ‫که علت ناکام ‬ ‫ی در چارچوب مسائل اقتصادی است‪« :‬توسعه نیافتگی‬ ‫مردم ‬ ‫شدید سیاسی به شاه امکان نداد که به ناگهان تغییر روش‬ ‫دهد و اصالحات نهادین را اغاز کند‪ .‬دوم انکه تغییر روش‬ ‫ناگهانی با رکود اقتصادی چنان نابهنگام مصادف شــد که‬ ‫نتیجه اش انبوه کارگران بیکار و خشمگین بود‪ .‬اینان نه تنها‬ ‫به سبب بیکاری‪ ،‬فقر و عدم امنیت اقتصادی‪ ،‬بلکه به علت‬ ‫پانزده سال خلف وعده خشمگین بودند‪ .‬اول به انان وعده‬ ‫زمین‪ ،‬سپس دستمزد مکفی در کشاورزی و سرانجام زندگی‬ ‫ابرومندانه ای در شهرهای رو به ترقی داده شده بود اما هیچ‬ ‫یک از اینها را به دست نیاورده بودند‪ .‬جای شگفتی نیست‬ ‫که انان به این نتیجه برســند که با برانداختن رژیم چیزی‬ ‫به دست می اورند و هیچ چیز از دســت نمی دهند‪ ».‬اقای‬ ‫رهدار از نویسندگان انقالب در این رابطه می گوید؛ «معنای‬ ‫این سخن نویسنده محترم ان است که اگر به فرض رژیم‬ ‫پهلوی با بحران اقتصادی مواجه نمی شــد و به وعده های‬ ‫اقتصادی خود به این طبقه عمل می کرد‪ ،‬به رغم وابستگی‬ ‫سیاسی به بیگانه و ضدیت با اسالم‪ ،‬با چنین مخالفت هایی‬ ‫مواجه نمی شد‪ .‬همان گونه که پیش از این به تفصیل بیان‬ ‫شد‪ ،‬اصل و ریشــه اختالف مردم ایران با رژیم پهلوی به‬ ‫حوزه فرهنگ دینی و به تبع ان فرهنگ سیاســی جامعه‬ ‫بازمی گشــت و برای مســائل اقتصادی‪ ،‬حداکثر می توان‬ ‫نقشی حاشیه ای در شــکل گیری قیام انقالبی مردم قائل‬ ‫بود‪ ».‬یکــی از جنجالی ترین بخش هــای کتاب‪ ،‬موضوع‬ ‫امریکا و انقالب ایران اســت‪ .‬ابراهامیان سعی می کند که‬ ‫انقالب بهمن ‪ 57‬را حاصل نوعی توافق نانوشته امریکا برای‬ ‫سقوط رژیم پهلوی عنوان کند‪ .‬این نظریه در سال های اخیر‬ ‫با مطرح شــدن در محافل امریکایی ‪ -‬اطالعاتی از بی بی‬ ‫سی فارسی تا سلطنت طلب ها طرفداران بیشماری به خود‬ ‫یافته است‪ .‬این در حالی است که اگر به بازیگران انقالب‬ ‫بهمن ‪ 57‬نگاهی بیندازیم‪ ،‬نقش و عمــل هر کدام از انها‬ ‫مشخص است و پنهان نیست‪ .‬به طور مثال هایزر در کتاب‬ ‫ماموریت مخفی هایزر در تهران در مورد شایعه جلوگیری‬ ‫از کودتای ارتش می گوید‪« :‬براون می خواست براوردی از‬ ‫میزان خونریزی در صورت وقوع کودتا کند‪ .‬گفتم به نظرم‬ ‫نسبتا باالست‪ .‬اضافه کردم که این نکته را باید برای اینده در‬ ‫نظر داشت‪ .‬فدا کردن جان یک انسان تصمیم بسیار سختی‬ ‫است اما وقتی صحبت از یک جنگ می شود باید خسارات‬ ‫را با خسارت های دیگر مقایسه کنیم‪ .‬شاید مرگ ده هزار تن‬ ‫بتواند جان یک میلیون را نجات دهــد‪ ».‬یا در جایی دیگر‬ ‫در کتاب روایتی مخدوش را بیان می کند؛ «در همان حال‬ ‫که شورای انقالب مخفیانه با سران ارتش مذاکره می کرد‪،‬‬ ‫سازمان های چریکی و حزب توده اخرین ضربه را بر پیکر‬ ‫رژیم وارد اوردند‪ ».‬چه کســانی با ارتش گفت وگو کردند و‬ ‫چه تضمین هایی دادند؟ این ادعا را همزمان با ابراهامیان‪،‬‬ ‫پرویز ثابتی نیــز در کتاب خاطرات خود بیــان می کند‪ .‬به‬ ‫گفته اقای رهدار‪ ،‬پژوهشــگر تاریخ معاصر‪ ،‬کتاب «ایران‬ ‫بین دو انقالب» بیش از انکه مبتنی بر واقعیات سیاســی‪،‬‬ ‫فرهنگی و اجتماعی ایران باشد‪ ،‬برمبنای ذهنیات و عالیق‬ ‫سیاسی و فرهنگی نویسنده محترم ان‪ ،‬اقای ابراهامیان به‬ ‫رشته تحریر درامده اســت؛ به طوری که بسیاری از وقایع‬ ‫و رویدادها و اخبــار مندرج در این کتــاب تحت تاثیر این‬ ‫ذهنیات‪ ،‬از واقعیات تاریخــی فاصله گرفته یا حتی به کلی‬ ‫تحریف شده اند‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬تحلیل های ارائه شده نیز‬ ‫به اجبار نویســنده‪ ،‬در قالب های تنگ طبقاتی ریخته و به‬ ‫خوانندگان عرضه شده اســت‪ .‬بنابراین این کتاب‪ ،‬بیش از‬ ‫انکه واقعیات جامعه و حکومت ایران را در سال های میان‬ ‫دو انقالب مشروطه و انقالب اسالمی بازگو نماید‪ ،‬تصویری‬ ‫مجازی و تخیلی از این دوران‪ ،‬پیش روی خوانندگان قرار‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫عقاب در چنگ شیر‬ ‫دربارهکتابجیمزبیل‬ ‫فلیسوفساختارگراوانقالب‬ ‫پست مدرنایران‬ ‫میشلفوکودربارهانقالب‬ ‫اسالمیچهمیگفت؟‬ ‫ریچارد دوم ایرانی‬ ‫نگاه به درباره شاه‬ ‫عباسمیالتی‬ ‫‪45‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫عقاب در چنگ شیر‬ ‫دربارهکتاب جیمز بیل‬ ‫«اولیــن و مهمترین ناطق‪ ،‬پرفســور جیمز بیل از‬ ‫دانشــگاه تگزاس بود‪ .‬او شاید بهترین نویســنده در مورد‬ ‫ای ران به زبان انگلیسی باشــد‪ .‬اموزش وى در علوم سیاسى‬ ‫و با تاکید در تغیی رات سیاســى و اجتماعى است‪ .‬او انقالب‬ ‫ای ران را باتوجه به عمق و ریشه مخالفت علی ه رژیم شاه که ‬ ‫خارق العاده بود یکى از برجسته ترین انقالب هاى تاریخ ذکر‬ ‫کرد‪ ».‬این سندی است که از میان اسناد سفارت امریکا در‬ ‫ته ران درباره شخصیتی غی رای رانی اما مسلط به اوضاع ای ران‬ ‫گزارش داده است‪ .‬گزارشگر هم کســی نیست جز هنرى‬ ‫پرشــت‪ ،‬رئیس میز ای ران در اتاق ‪ 5246‬وزارت امور خارج ه‬ ‫ایاالت متحد ه امریکا‪ .‬در واقع ما با یکی از مهمترین کسانی‬ ‫که در زمینه رابطه ای ران و امریــکا تجربه زیادی دارد روبه رو‬ ‫هســتیم‪ .‬کتاب او نیز یکی از مهمترین کتاب های بررسی‬ ‫تاریخ انقالب در پس زمینه تاریخ تحــوالت رابطه ای ران و‬ ‫امریکاست‪ .‬جیمز بیل کسی اســت که در ساخت و بنیان‬ ‫دانشگاه پهلوی شــی راز دخالت مستقیم داشت و بر همین‬ ‫اساس جامعه ای ران را به خوبی م ی شناخت‪ .‬او در ابتدای دهه‬ ‫‪ 40‬تحقیقاتی را در زمینه ساخت اجتماعی قدرت و سیاست‬ ‫در ای ران در دانشگاه پنسیلوانیا ســامان داد و به عنوان یک‬ ‫مرجع علمی مهم در زمینه تحــوالت ای ران مورد توجه قرار‬ ‫گرفت‪ .‬رساله دکترای او «روشنفکرای رانی‪ ،‬طبقه و دگرگونی»‬ ‫اســت که وی را به عنوان تحلیلگر مسائل ای ران ارتقا داد‪ .‬او‬ ‫در کتاب مهــم خود که یکی از مرجع های اصلی بررســی‬ ‫روابط ای ران و امریکا است در واقع با نگاهی به سیاست های‬ ‫نفتی شاه در دهه ‪ 50‬و رویکردهایش با کشورهای غربی به‬ ‫درخواست مخالفان شاه م ی پردازد و نقش امریکا را در انقالب‬ ‫مورد بررسی قرار م ی دهد و اینگونه نتیجه م ی گیرد که روابط‬ ‫ای ران و امریکا در بســتر تاریخی خود شکل گرفته و بدون‬ ‫مولفه های ان نم ی توان به بررسی ان نشست‪.‬‬ ‫«جیمز بیل» در کتاب تحقیقــی خود تحت عنوان‬ ‫«شــیر و عقاب‪ :‬روابط بدفرجام ای ران و امریــکا»‪ ،‬روابط‬ ‫ای ران و امریکا را در محتوای پیچیده سیاســت های داخلی‬ ‫ای ران و خط مش ی های سیاسی امریکا در محیط عملکردی‬ ‫خود‪ ،‬جس ت وجو و ارزیابی م ی کند‪.‬ای ران با انقالب اسالمی‬ ‫تفکر و نگرش جدیدی را ب ر خــاف نگرش های حاکم در‬ ‫نظام دو قطبی جهان روز ارائه و به ملــل دنیا عرضه کرده‬ ‫و به نوعی در دوران جنگ سرد‪ ،‬اندیشه های سوسیالیستی‬ ‫و لیب رالیستی را به چالش طلبیده است‪ .‬با انقالب اسالمی‬ ‫سیاست موازنه منفی و سیاست نه شــرقی و نه غربی در‬ ‫دستور کار دیپلماسی ای ران قرار گرفت و بر این اساس روابط‬ ‫خود را با ملل جهان سر و ســامان داده است‪ .‬اما با پیروزی‬ ‫انقالب اســامی‪ ،‬امریــکا از این انقالب ضربــات زیادی‬ ‫متحمل شده است‪.‬اغاز روابط ای ران و امریکا به اوایل قرن ‪19‬‬ ‫برم ی گردد‪ .‬ان زمان که دولت امیرکبیر در ایجاد رابطه میان‬ ‫ای ران با کشور سومی به جز انگلیس و شوروی پیشقدم شد‬ ‫و اولین رابطه رسمی میان ای ران و امریکا با سفارت ساموئل‬ ‫بنجامین در ســال ‪1883‬م برقرار شد‪ .‬پنج سال بعد از ورود‬ ‫بنجامین حاج حســینقل ی خان (حاجی واشنگتن) سفارت‬ ‫ای ران در امریکا دایر شد‪ .‬در این برهه زمانی و حتی در دوران‬ ‫جنگ جهانی دوم نوع روابــط عمدتا فرهنگی و تا حدودی‬ ‫اقتصادی بود و اساسا تا ســال ‪ 1320‬مقامات امریکایی به‬ ‫فیلسوف ساختارگرا و انقالب پست مدرن ایران‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫میشل فوکو درباره انقالب اسالمی چه می گفت؟‬ ‫فیلســوف فرانســوی را باید بدون تردیــد‪ ،‬یکی از‬ ‫تاثی ر گذارترین فیلسوفان قرن بیستم به شمار اورد‪ .‬ترجمه‬ ‫و انتشار اثار فوکو از زمان حیات کوتاه اما بسیار پ ر بار او به‬ ‫زبان های انگلیســی و اغلب زبان های زنــده دنیا از جمله‬ ‫فارسی اغاز شد و مباحث وی به ویژه در نظریه پردازی مفهوم‬ ‫قدرت به مثابه شــالوده اساســی جامعه مدرن‪ ،‬به سرعت‬ ‫در تمام جهان گســترش یافته و به اندیشه ها‪ ،‬کتاب ها و‬ ‫رساله ها و پزوهش های ب ی شماری دامن زدند‪ .‬فوکو در کنار‬ ‫چند فیلسوف دیگر فرانسوی از جمله دریدا‪ ،‬بودریار‪ ،‬دولوز‪،‬‬ ‫لیوتارو ‪ ...‬اساس اندیشــه هایی را م ی ساخت که در ایاالت‬ ‫متحده «تفکر فرانســوی» نام گرفت و در جهان بســیار‬ ‫با مفهوم «پسا مدرنیســم» انطباق یافت و بر شاخه های‬ ‫مختلف علوم اجتماعی و انســانی نیز در اکثر کشورهای‬ ‫جهان تاثیر گذاشت‪.‬‬ ‫فوکو دوبار‪ ،‬از ‪ ۲۵‬شــهریور تا ‪ ۲‬مهر ‪ ۱۳۵۷‬و از ‪ ۱۸‬تا‬ ‫‪ ۲۴‬ابان ‪ ۱۳۵۷‬به ای ران سفر کرد و در این سفرها‪ ،‬در ته ران‬ ‫و قم و ابادان با برخی از رهبــران ملی و دینی و گروه های‬ ‫مختلفی که در انقالب دست داشتند مالقات کرد‪ .‬حاصل‬ ‫این ســفرها مجموعه گزارش ها و مقاالتی شــد که فوکو‬ ‫ب رای روزنامه ایتالیایی کوریره دال سرا نوشت‪ .‬وی در مقاله‬ ‫ای ران ی ها چه رویایی در سر دارند؟ انقالب اسالمی را اولین‬ ‫انقالب پس ت مدرن دنیا نامید‪ .‬فوکو به ای ران سفر م ی کند و‬ ‫به همه جا سرک م ی کشد‪ .‬با برخی رهب ران انقالب مالقات‬ ‫م ی کند‪ .‬در راهپیمای ی ها شــرکت م ی کند و با مردم حرف‬ ‫م ی زند‪ .‬او حتی با برخی درباریان و امرای ارتش نیز صحبت‬ ‫م ی کند‪ .‬پس دربــاره انچه که در ای ران دیده م ی نویســد‪.‬‬ ‫نوشته هایی که چونان فیلمی مستند است‪ .‬یادداشت هایی‬ ‫که در غرب ســر و صدا به پا م ی کند؛ از بس که داغ است و‬ ‫از متن جریان خبر م ی دهد‪ .‬ب رای همین است که ‪ -‬پس از‬ ‫سال ها ‪ -‬اگر حاال گزارش های او را دست بگیرید و بخوانید‪،‬‬ ‫تحت تاثیر قرار م ی گیرید‪.‬‬ ‫هشت یادداشــت که در جلد ســوم از یادداشت های‬ ‫پ راکنده میشل فوکو منتشر شد و مترجم (حسین معصومی‬ ‫ همدانی) این یادداشــت ها را کنار هم گذاشت و با عنوان‬ ‫«ای ران ی ها چه رویایی در ســر دارند؟» توسط نشر هرمس‬ ‫منتشر کرد‪ .‬در بخشــی از این یادداشت ها امده است‪...« :‬‬ ‫از یکسو ‪،‬نظم عجیب جنبش‪ ،‬در سطح محلی‪ ،‬بر پاره ای‬ ‫سازمان های مخفی پ راکنده استوار است (که از جنب ش های‬ ‫چریکی مارکسیســتی و اســامی ســابق‪ ،‬مثل اتحادیه‬ ‫کمونیســت ها که در ابادان حرفش بود‪ ،‬اب م ی خورند)؛ و‬ ‫از سوی دیگر نقطه همبســتگی بیرون از کشور‪ ،‬بیرون از‬ ‫این ســازمان ها‪ ،‬بیرون از هرگونه مذاکره احتمالی اســت‪:‬‬ ‫این نقطه در ایت اهلل خمینی‪ ،‬در سر باز زدن انعطاف ناپذیر‬ ‫او و در عشقی اســت که هر کسی در دل خود نسبت به او‬ ‫م ی پرورد‪ .‬شــنیدن این حرف از دهان یک خلبان بویینگ‬ ‫عجیب بود که از جانب همکارانش م ی گفت‪« :‬گرانبهاترین‬ ‫ثروتی که ای ران از قرن ها پیش تا کنون داشــته در فرانسه‬ ‫پیش شماســت‪ .‬خوب نگهداریش کنید‪ ».‬لحن او امرانه‬ ‫بود‪ .‬و از ان موثر تر حرف اعتصابگران ابادان بود‪« :‬ما چندان‬ ‫هم مذهبی نیستیم‪« ».‬پس به چه کسی اعتماد دارید؟ به‬ ‫یکی از احزاب سیاسی؟» «نه‪ ،‬به هیچ کدام‪« ».‬پس به یک‬ ‫شخص؟» «به هی چ کس‪ ،‬جز ایت اهلل خمینی‪ ،‬و فقط به او‪».‬‬ ‫‪ ...‬در مدت دو ماه حکومت شــریف امامی‪ ،‬خبرهایی‬ ‫که هر روز روزنامه های ازاد شده منتشر م ی کردند به اتش‬ ‫اعتصاب ها‪ ،‬یکی پس از دیگری‪ ،‬دامن م ی زد‪ .‬نظام ی ها ناچار‬ ‫شده اند دوباره سانسور را برقرار کنند‪ .‬پاسخ روزنامه نوی س ها‬ ‫هم این بوده اســت که از بیــرون اوردن روزنامه خودداری‬ ‫کنند‪ .‬و خوب م ی دانند که با این کار خــود میدان را ب رای‬ ‫یک شــبکه اطالعاتی تمام عیار باز م ی گذارند‪« :‬شبکه ای‬ ‫که بر اثر پانزده سال تاریک اندیشــی‪-‬مقابل رژیم‪ -‬برقرار‬ ‫شده و مرکب است از تلفن‪ ،‬نوار ضبط صوت‪ ،‬مسجد و منبر‪،‬‬ ‫دفتر کار وکال و محفل های روشنفکران‪ .‬من طرز کار یکی‬ ‫از این «سلول های بنیادی» اطالعاتی را از نزدیک مسجدی‬ ‫علل مختلف از جمله «دکتریــن مونروئه» تمایل چندانی‬ ‫به حضور کشورشان در ای ران نداشــتند‪ .‬اما از اواسط سال‬ ‫‪ 1320‬به دلیل ارزیابی جدیــد از وضعیت مالی و موقعیت‬ ‫استراتژیک ای ران‪ ،‬دولت امریکا نفوذ خود در ای ران را بیشتر‬ ‫کرد و برای تقویت موقعیت خود روش های مختلفی را به‬ ‫کار برد که مهم ترین ان کودتای ‪ 28‬مــرداد ‪ 1332‬بود‪ .‬از‬ ‫این تاریخ به بعد نفوذ گسترده امریکا در ای ران شروع شد و‬ ‫تا انقالب ‪ 57‬تداوم یافت‪ .‬اما بعد از سرنگونی شاه و تغییر‬ ‫نظام سیاسی ایران با اشغال سفارت و بحران روابط ناشی‬ ‫از گروگانگیری در مســیر خود به انســداد روابط دو کشور‬ ‫انجامید و پس از ان بر ســر مســائلی چون استرداد شاه‪،‬‬ ‫ازادی گروگان ها‪ ،‬مطالبات مالــی‪ ،‬تحریم های اقتصادی‪،‬‬ ‫جنگ ایران و عراق‪ ،‬حضور نظامی امریکا در خلیج فارس‪،‬‬ ‫ماجرای مک فارلین‪ ،‬قانون داماتو‪،‬بحث های هسته ای‪ ،‬حل‬ ‫مشکالت ع راق و‪ ...‬همواره زمینه رویارویی میان مقامات دو‬ ‫کشور فراهم بوده است‪ .‬تصرف سفارت امریکا اغاز و نقطه‬ ‫شروع وخامت روابط سیاســی ای ران و امریکا شد و امریکا‬ ‫به دنبال این حرکت ای ران به طــور کامل تحریم اقتصادی‬ ‫علیه ای ران وضع کرده و سیاست خود را علیه ته ران تغییر‬ ‫داد‪ .‬امریکای ی ها که از پیروزی انقالب اسالمی شوکه شده‬ ‫و پایگاه خــود در خاورمیانه را از دســت رفته م ی دیدند‪ ،‬در‬ ‫چندین مقطع پیشنهاد قطع رابطه با ای ران را مطرح کردند‪.‬‬ ‫اولین بار زمانی بود که چند تن از سران رژیم پهلوی که در‬ ‫کشتار ملت نقش داشتند به فرمان دادگاه انقالب محکوم به‬ ‫اعدام شدند‪ .‬در این بین مجلس سنای امریکا در ‪58/2/27‬‬ ‫با صدور بیانی ه ای عجوالنه اعدام عناصر دســتگاه شاه را‬ ‫به شدت محکوم و اخطار شدید اللحنی مبن ی بر قطع رابطه با‬ ‫ای ران و افزایش فشار بی ن المللی صادر کرد‪.‬‬ ‫در کنار ارجاعات مهمی که در کتــاب وجود دارد‪ ،‬این‬ ‫کتاب مثل بسیاری از کتاب هایی که در مورد انقالب اسالمی‬ ‫است تنها تا مقطع گروگانگیری توقف نم ی کند و حتی پا را‬ ‫فراتر از ان به رخدادهای رابطه ای ران و امریکا در ســال های‬ ‫جنگ نیز م ی گذارد‪ .‬جیمز بیل‪ ،‬در کتاب عقاب و شیر مقطع‬ ‫سه سخنگو و همه کسانی که ضبط صوت همراه داشتند‬ ‫دستگیر شدند‪ .‬اما دم در بیشــتر مساجد شهرستان ها نوار‬ ‫معروفترین خطبا را به چند تومان م ی فروشــند و گاهی در‬ ‫شــلوغ ترین خیابان ها بچه هایی را م ی توان دید که ضبط‬ ‫صوت در دست راه م ی روند‪،‬و صداهایی را که از قم و مشهد‬ ‫و اصفهان م ی اید چنان بلند م ی کنند که صدای ماشین ها‬ ‫را تحت الشــعاع قرار م ی دهند و مردم الزم نیست که ب رای‬ ‫گوش دادن بایستند‪ .‬از شهری به شــهر دیگر اعتصاب ها‬ ‫مانند روشنایی چراغ های چشمک زن شب های محرم اغاز‬ ‫م ی شوند‪ ،‬خاموش م ی شوند و از نو از سر گرفته م ی شوند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫در ابادان به چشم دیدم‪ .‬از چند فرش که م ی گذشتی‪ ،‬ارایش‬ ‫همان ارایش فقر مفرط بود‪ .‬روحانی‪ ،‬که به قفســه ای از‬ ‫کتاب های دینی تکیه کرده بــود و دورش را ده دوازده مرید‬ ‫گرفته بودند‪ ،‬تلفنی کهنه کنار دست داشت که دائم زنگ‬ ‫م ی زد‪ :‬در اهواز از کار دست کشیده اند‪ ،‬در الهیجان چندین‬ ‫نفر کشته شــده اند‪ ،‬و غیره‪ .‬درســت در همان وقتی که‬ ‫مدیر روابط عمومی شــرکت ملی نفت ای ران داشت جلوی‬ ‫خبرنگاران «واقعیت جهانی» اعتصاب را ســرهم م ی کرد‬ ‫(به درخواســت های اقتصادی پاسخ مثبت داده شده‪ ،‬هیچ‬ ‫شرط سیاســیی وجود ندارد‪ ،‬کار به نحو وسیع و مداومی از‬ ‫سر گرفته شده) م ی شنیدم که روحانی هم به نوبه خودش‬ ‫داشــت «واقعیت ای رانی» همان رویداد را سرهم م ی کرد‪:‬‬ ‫«هیچ نوع درخواست اقتصادیی در کار نیست؛ خواست ها‬ ‫همه سیاسی است‪».‬‬ ‫م ی گویند کــه دوگل به برکت ترانزیســتور از عهده‬ ‫سرکوب قیام نظامیان فرانسوی در الجزایر برامد‪ .‬اگر شاه‬ ‫هم ناچار کنار برود تا اندازه زیادی به برکت نوار ضب ط صوت‬ ‫خواهد بود که بهتریــن نمونه ضد ابزار اطالعات اســت‪.‬‬ ‫یکشنبه گذشته به بهشــت زه را(س) ته ران رفته بودم که‬ ‫تنها جایی اســت که حکومت نظامی اجتماعات را تحمل‬ ‫م ی کند‪ .‬مردمی که پشت پالکاردها و تاج های گل ایستاده‬ ‫بودند مرگ بر شاه م ی گفتند‪ .‬بعد روی زمین نشستند‪ .‬سه‬ ‫نفر‪ ،‬که یکی از انها روحانی بود‪ ،‬پشــت سر هم بلند شدند‬ ‫و با هیجان و حتی با خشــونت شروع به حرف زدن کردند‪.‬‬ ‫اما موقع بیرون امدن دست کم دویست سرباز با مسلسل‬ ‫دستی و زره پوش و دو تانک‪،‬پشت نرده ها‪ ،‬راه را بسته بودند‪.‬‬ ‫ماجرای مک فارلین را در تحقیقی نســبتا دقیق بیان کرده‬ ‫و ان را تحلیل کرده است‪ .‬وی حادثه مک فارلین را در امتداد‬ ‫سیاست امریکا در رابطه با ای ران پس از چندین سال دشمنی‪،‬‬ ‫در جهت ازمایش نوعی تغییر در سیاســت ای ران و از روی‬ ‫ناچاری مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫وی م ی نویســد‪« :‬ایــن برنامه براســاس تصمیم‬ ‫ریاست جمهوری امریکا (ریگان) در ‪ 17‬ژانویه ‪1364 ،1986‬‬ ‫با امضای ریگان مورد تایید رســمی رئی س جمهوری قرار‬ ‫گرفت‪ .‬رابرت مک فارلین (مشــاور عالــی امنیت ملی) و‬ ‫ویلیام کیسی‪ ،‬رئیس سیا به تشویق ریگان و همکاری سیا‬ ‫مامور شدند در مقابل کمک ای ران به ازاد شدن گروگان های‬ ‫امریکایی در لبنان به ایران اسلحه و لوازم یدکی بفروشند‬ ‫و انها این کار را توســط منوچهر قربان ی فر پیگیری کردند‪.‬‬ ‫بیل م ی نویسد قربان ی فر یک مترجم خصوصی ای رانی است‬ ‫که گفته م ی شود از کارکنان سابق ساواک بوده است‪ ».‬وی‬ ‫مدتی نماینده خط ای ران با امریکا بود‪ .‬مایکل لدین‪ ،‬مشاور‬ ‫مک فارلین که با اسرائیل روابط داشت‪ ،‬قربان ی فر را مردی‬ ‫فوق العاده‪ ،‬خیلی خوب و یکی از افراد نادری که فرهنگ ما‬ ‫را درک م ی کند‪ ،‬توصیف کرده است‪ .‬سرهنگ اولیور نورث‪،‬‬ ‫همکار مک فارلین و رئیس عملیات شــورای امنیت ملی‬ ‫امریکا‪ ،‬در جلسات کمیته کنگره امریکا شهادت داد که در‬ ‫ژانویه ‪ 1986‬در هتلی در لندن‪ ،‬قربان ی فر در حمام هتل با او‬ ‫مذاکره کرده و پیشنهاد یک میلیون دالر رشوه به وی داده‬ ‫است‪ .‬قربان ی فر در واکنش به این ادعا‪ ،‬در ‪ 11‬ژوئیه ‪ 1987‬در‬ ‫روزنامه نیویورک تایمز گفته است‪« :‬اگر قربان ی فر که یک‬ ‫ای رانی است‪ ،‬مهمترین نماینده رئی س جمهور شما (امریکا)‬ ‫را در یک حمام تعیین کرده‪ ،‬من ب رای امریکا متاسفم‪ .‬گفته‬ ‫م ی شود من مردی را که رئیس عملیات شورای امنیت ملی‬ ‫است گرفته ام و گفته ام با من به حمام بیا‪ ،‬مرا مشت و مال‬ ‫بده‪ ،‬پول اضافی ب رای ســاح ها بده‪ ،‬کار مرا در ای ران تمام‬ ‫کن و بعد پول ها را ب رای دوستان خودت‪ ،‬کنتراها‪ ،‬بفرست‪.‬‬ ‫به خدا این بزرگترین طنزی است که من در تمام زندگ ی ام‬ ‫شنیده ام‪ ،‬من هرگز با او تنها نبوده ام‪ ».‬جیمز بیل م ی نویسد‪:‬‬ ‫«با وجود اشتباهات تاکتیکی و نااگاه ی های فراوان‪ ،‬می توان‬ ‫گفت که تالش ب رای برقراری خط ارتباطی با ای ران در جهت‬ ‫منافع اســتراتژیک امریکا بود‪ .‬ریگان علت این اقدام را ازاد‬ ‫کردن گروگان های امریکایی که در لبنان توسط حزب اهلل‬ ‫گروگان گرفته شــده بودند‪ ،‬ضرورت ایــن کار اعالم کرد و‬ ‫اینکه غیر از توسل به ای ران به هی چ جا دسترسی نداشتیم‪.‬‬ ‫بازگشــت بنجامین ویر‪ ،‬گروگان امریکایی در ‪15‬سپتامبر‬ ‫‪ 1985‬پس از تحویل دو محموله سالح به ته ران‪ ،‬این طرح‬ ‫را زنده نگه داشــت‪ .‬از طرف دیگر گزارش مشهور به طرح‬ ‫ای ران‪ ،‬در ‪ 1986‬حاکی از این بود که ای ران در حال به دست‬ ‫اوردن دست باال در جنگ با ع راق است و اگر ای ران در جنگ‬ ‫برنده شود‪ ،‬امریکا در چه وضعی قرار خواهد گرفت؟ امریکا‬ ‫ب رای حفاظت از منافع خود یک سیاست دو جانبه و متناقض‬ ‫را در قبال ای ران دنبال کرد‪ ».‬نکته مهم اینکه کتاب شیر و‬ ‫عقاب‪ ،‬کتاب مختص به انقالب ای ران نیست‪ .‬کتابی فراتر و‬ ‫بیشتر در مورد نقش انقالب ای ران در پس زمینه تحوالت اتی‬ ‫خاورمیانه و از همه مهمتر رابطه ای ران و امریکاست؛ کتابی‬ ‫مهم و اثری ارزشمند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪47‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخ شفاهی هاروارد روایت‬ ‫افرادی است که در بطن سیاست‬ ‫ایران در صدسال اخیر حضور‬ ‫داشتند‪ .‬سیدحسین نصر و مظفر‬ ‫بقایی دو تن از این افراد هستند‬ ‫نگاهی به درون‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫تاریخ شفاه ی هاروارد و انقالب اسالم ی ‬ ‫«شاه احتیاج داشت که حکومتی روی کار بیاورد که‬ ‫چرخ های زنگ زده را دوباره به راه بیندازد‪ ».‬این را داریوش‬ ‫همایون‪ ،‬وزیر اطالعات شاه گفته است‪.‬‬ ‫«شاه در ذهنش‪ ،‬برنامه ای برای نجات ایران داشت و‬ ‫در قاهره گفت‪« :‬این افسر (اویسی‪ -‬فرمانده ستاد ارتش)‬ ‫اگر لیاقت و شایستگی داشت که کار خودش را می کرد و اگر‬ ‫فکر کرده که برود و با چند تا ژاندارم و با کمک امریکا‪ -‬که‬ ‫‪ 37‬سال در دوســتی با من چه کار کردند که به او بکنند‪-‬‬ ‫بخواهند ایران را بگیرد‪ ،‬اشــتباه کرده‪ »...‬اینها را تیمسار‬ ‫خسروانی‪ ،‬رئیس ســازمان تربیت بدنی و از امرای ارتش و‬ ‫زمینداران ایران می گوید‪.‬‬ ‫«ما خیلی بی اطالع بودیم‪ .‬از مســائل مملکت غافل‬ ‫و بی اطالع مانده بودیم‪ ».‬اینهــا را مصطفی الموتی وزیر‬ ‫دادگستری دولت های متعدد شاهنشاهی می گوید‪« .‬در شهر‬ ‫پیچید که شریف امامی به نخســت وزیری منصوب شده‬ ‫اســت که بدترین انتخاب ممکن بود‪ »...‬اینها نیز سخنان‬ ‫هوشنگ نهاوندی از وزرا و رجال دربار شاه است‪.‬‬ ‫«حادثه مسجد جامع کرمان در ‪ 24‬مهرماه ‪ 57‬رخ داد‪.‬‬ ‫بعدش رفتم به دیدار شاه‪ .‬از دوران نخست وزیری زاهدی‬ ‫دیگر او را ندیده بودم‪ ...‬رنگ شــاه تقریبا خرمایی کمرنگ‬ ‫بود‪ ،‬کدر بود و پوست صورتش برخالف سابق که دیده بودم‬ ‫و چهره اش کشیده بود‪ »...‬راوی این سخنان نیز مظفر بقایی‬ ‫است‪ .‬همه اینها و بســیاری از اینها در پروژه ای ویژه ای به‬ ‫نام «پروژه تاریخ شفاهی ایران» در دانشگا ه هاروارد تدوین‬ ‫شده است‪ .‬طرحی مهم و اثر گذار در تاریخ معاصر ایران که‬ ‫تاکنون ‪ 14‬کتاب از بیش از صد مصاحبه منتشر شده است‪.‬‬ ‫معیار اصلی برای اماده سازی لیست مصاحبه شوندگان‬ ‫نقطه نظر و موضع سیاســی انها بوده اســت‪ .‬از داریوش‬ ‫همایون‪ ،‬روزنامه نــگار و وزیر ســابق اطالعات‪ ،‬محمود‬ ‫فروغی‪ ،‬مشاور رضا پهلوی ولیعهد ســابق ایران‪ ،‬سپهبد‬ ‫محسن هاشمی نژاد‪ ،‬فرمانده سابق گارد جاویدان تا رهبران‬ ‫جبهه ملی مانند کریم سنجابی و دکتر مهدی اذر؛ مسئوالن‬ ‫سازمان مجاهدین و مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین‬ ‫خلق ‪ -‬منافقین ‪ -‬از چریک های فدایــی خلق ‪ -‬علیرضا‬ ‫محفوظی‪ ،‬رهبران حزب توده مانند دکتر فریدون کشاورز و‬ ‫مصطفی لنکرانی‪ .‬مقامات ساواک از جمله سرلشکر حسن‬ ‫علوی کیا‪ ،‬معاون سابق ساواک و سرتیپ منوچهر هاشمی‪،‬‬ ‫مدیر اســتانی و رئیس بخش ضدجاسوسی و شبه نظامیان‬ ‫اسالمی مانند سعید رجایی خراســانی‪ ،‬نماینده جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در سازمان ملل متحد از افرادی بودند که در‬ ‫این پروژه شرکت کردند‪ .‬برخی از افرادی که در جمهوری‬ ‫اسالمی پس از انقالب هم مسئولیت داشتند مانند دریادار‬ ‫احمد مدنی و ابوالحسن بنی صدر حاضر به مصاحبه و شرکت‬ ‫در پروژه تاریخ شفاهی ایران شــدند‪ .‬در حقیقت این طیف‬ ‫وسیع از افراد نشانگر وسعت کار این پروژ ه است‪.‬‬ ‫حبیب الجوردی‪ ،‬بنیانگذار تاریخ شفاهی ایران است‪.‬‬ ‫او برای اولین بار مقوله تاریخ نگاری شــفاهی را به جامعه‬ ‫تاریخ نگاران ایرانی معرفی کرد‪ .‬در سال ‪۱۳۵۹‬به پیشنهاد‬ ‫یکی از اســاتید دانشــگاه هاروارد اقدام به نوشتن طرح‬ ‫اولیه پروژه تاریخ شــفاهی ایران می نماید که در شهریور‬ ‫‪ ۱۳۶۰‬این طرح به صــورت اجرایی در مرکــز مطالعات‬ ‫خاورمیانه دانشگاه هاروارد اغاز به کار می نماید‪ .‬هدف این‬ ‫طرح جمع اوری و نگهداری خاطــرات افرادی بود که در‬ ‫رویدادهای سیاسی و تصمیمات مهم ایران نقش داشتند‬ ‫و هدف اصلی کار تاریخ سیاســی قرار گرفت زیرا طرح با‬ ‫محدودیت مالی مواجه بود‪.‬‬ ‫حبیب الجوردی متولد تهران است و در اسکارسدل‬ ‫(‪ )Scarsdale‬ایالت نیویورک امریکا بزرگ شده است‪.‬‬ ‫او کارشناسی را از دانشگاه ییل (‪ ،)Yale‬کارشناسی ارشد‬ ‫را از دانشگاه هاروارد و دکترای خود را از دانشگاه اکسفورد‬ ‫دریافت داشته است‪ .‬دکتر الجوردی در‪ )1963( 1342‬به‬ ‫ایران بازگشت تا در حرفه خانوادگی خود در گروه صنعتی‬ ‫بهشــهر به عنوان یکی از اعضای هیات مدیره مشغول کار‬ ‫شود‪ .‬او از بنیانگذاران مرکز مطالعات مدیریت ایران بود و در‬ ‫انجا تا ‪ )1978( 1357‬به تدریس سیاست عمومی پرداخت‪.‬‬ ‫او در شماری از هیات‏ها و شــوراهای بخش خصوصی و‬ ‫دولتی حضور داشته است‪« .‬اتحادیه کارگری و خودکامگی‬ ‫در ایران» منتشر شده در سال ‪ 69‬از اثار اوست‪.‬‬ ‫خط سرخ سربی‬ ‫وقایع نگاری یک شکست‬ ‫در روزنامه های دنیا‬ ‫روزنامه هــای بــزرگ جهــان همــراه بــا ایجــاد‬ ‫ملت ‪ -‬دولت های جدیــد یا در گرما گــرم تحوالت بزرگ‬ ‫اجتماعی پا به صحنــه م ی گذارند بع د ها که دگرگونی جای‬ ‫خود را به ثبات و همرزمــان قدیمی جای خــود را به تازه‬ ‫وارد های عرصه سیاست داده اند‪ ،‬روزنامه نگارانی که پی ش تر‬ ‫بخشی از ســاختار قدرت بودند اکنون بیگانگانی عی ب جو‬ ‫به شمار م ی ایند که انها را باید یا ســاکت کرد یا از میدان‬ ‫بیرون راند‪ .‬در همین حال مطبوعــات گرفتار این معضل‬ ‫هم هستند که اگر ب رای نخبگان و خواص بنویسند‪ ،‬شمار‬ ‫اگه ی دهندگان کمتر از زمانی خواهد بود که مردم پســند و‬ ‫پ ر تی راژ باشند‪ .‬بناب راین‪ ،‬بســیاری از نویسندگان مطبوعات‬ ‫باید میان ســلیقه خود و ســلیقه عامه تعادل ب ر قرار کنند‪.‬‬ ‫کتاب قدرت های جهــان مطبوعات در واقــع نگاهی به‬ ‫‪12‬روزنامه بزرگ دنیا و تحریریه های انها انداخته اســت‪ .‬تا‬ ‫اینجا اما این کتاب راهی به انقالب ای ران ندارد اما محم د قائد‬ ‫روزنامه نگار و وی راستار ای رانی در درون ان بازتاب هفت سال‬ ‫اخر رژیم شاه را در این دوازده روزنامه جس ت وجو کرده است‪.‬‬ ‫در واقع این اثر در برگیرنده ‪12‬روزنامه مهم از امریکا تا شرق‬ ‫دور در اســیا و افریقا و اروپا در مورد کارنامه انها در انعکاس‬ ‫ریچارد دوم ایرانی‬ ‫نگاهی به «درباره شاه» عباس میالنی‬ ‫«وقتی شــاه در بالکن قصر الجنان کبیر نشســته‬ ‫بود قاعدتا نه بهشــت که دوزخ را در پــس ذهنش م ی دید‪.‬‬ ‫محمدرضا شــاه که زمانی نه چندان دور قدرقدرت م ی کرد‬ ‫حال تنها و افســرده زیر چلچراغی عظیم نشسته بود‪»...‬‬ ‫معروفترین کتابی که درباه شاه ای ران در چند سال اخیر نوشته‬ ‫شده است با این جمالت شروع م ی شود‪ .‬داستان‪ ،‬روایت مردی‬ ‫است که از توهم و تنهایی رنج م ی برد‪ .‬ساعتی بعد که این‬ ‫چلچراغ عظیم به زمین م ی افتد‪ ،‬شاه که اندکی قبل از ان‪ ،‬زیر‬ ‫ان نشسته بود‪ ،‬وحشتزده بیم و گمان توطئه ای علیه خود را‬ ‫در مراکش م ی بیند‪.‬‬ ‫هر فصل کتاب «درباره شــاه» عباس میالنی مورخ‬ ‫معاصر ای رانی با جمله ای از نمایشنامه ریچارد دوم‪ ،‬شکسپیر‬ ‫شروع م ی شود‪ .‬او هشتمین پادشاه انگلستان و فرمانروای‬ ‫ای رلند بود کــه از ‪ ۱۳۷۷‬میالدی تا زمان برکنار شــدنش از‬ ‫سلطنت در ‪ ۱۳۹۹‬بر ان کشــور فرمانروایی م ی کرد‪ .‬ریچارد‬ ‫دوم ب ی شباهت به محمد رضای پهلوی نیست‪ .‬چه انکه او‬ ‫نیز همانند محمد رضا که با شورشی ب رای محدود کردنش از‬ ‫سلطنت به دنبال ملی شدن صنعت نفت‪ ،‬روبه رو بود با وجود‬ ‫ســن کمش به خوبی از عهده مقابله با این شورش برامد و‬ ‫نقشی تعیی ن کننده در سرکوب ان داشت‪ .‬با این حال او هنوز‬ ‫با پارلمان درگیر بود چون ریچارد تنها تع داد کمی از درباریان را‬ ‫در امور کشور دخالت داده بود و همین مساله سبب شده بود‬ ‫تا در این مدت‪ ،‬بین او که م ی خواست مستقل عمل کند و‬ ‫بزادگانی که خواهان محدود کردن قدرت پادشاه بودند‬ ‫نجی ‬ ‫درگیری به وجود اید‪.‬‬ ‫به دنبال اعمال ریچارد و پــس از انکه نجی ب زادگان‬ ‫نتوانستند او را با ابزار قانونی مهار کنند‪ ،‬تصمیم به برکناری‬ ‫تحوالت ای ران از جنب ش های ‪ 2500‬ساله تخت جمشید در‬ ‫سال ‪ 1350‬تا انق راض ســلطنت نیز بررسی شده است‪ .‬قائد‬ ‫در دهه ‪ ۱۳۵۰‬ب رای تعدادی از مجالت فرهنگی و روشنفکری‬ ‫مقاله م ی نوشت‪ ،‬تا سرانجام در روزنامه ایندگان به سردبیری‬ ‫صفحه فرهنگی رسید‪ .‬در هشــت ماه پایانی عمر روزنامه‬ ‫ایندگان‪ ،‬قائد عضو شورای ســردبیری روزنامه بود‪ .‬پس از‬ ‫ایندگان در ‪ ،۱۳۵۸‬قائد در کتاب جمعه به ســردبیری احمد‬ ‫شــاملو فعالیت کرد و تا شــماره ‪ ۳۶‬این هفته نامه قبل از‬ ‫توقف در خرداد ‪ ،۱۳۵۹‬سرمقاله های ان را با امضای م‪ .‬مراد‬ ‫م ی نوشت‪.‬‬ ‫بخشی از این کتاب با عنوان وقایع نگاری یک شکست‬ ‫به بخشی از رویکرد رســانه های مهم دنیا در مورد انقالب‬ ‫ای ران پرداخته اســت‪ .‬به طور مثال و از همه انها ناشناخته تر‬ ‫روزنامه پ راودا ارگان رسمی حزب کمونیست شوروی بود‪ .‬در‬ ‫واقع این روزنامه رویکرد غی ر مستقل تری از دیگر روزنامه ها را‬ ‫در مورد انقالب ای ران در پیش گرفت‪ .‬این روزنامه در ماه های‬ ‫پیش از سقوط شاه شرحی منظم یا اگاه ی دهنده از ای ران به‬ ‫خوانندگان خود ارائه نم ی کرد و حتی زمانی که این کار را نیز‬ ‫شروع کرد‪ ،‬خیلی سفت و خارج از اصول روزنامه نگاری ان را در‬ ‫میانه نزاع سرد شوروی و امریکا م ی جست‪ .‬گرچه روزنامه های‬ ‫غربی نیــز از انچه در ای ران م ی گذشــت ب ی خبــر بودند و‬ ‫نم ی توانستند تحلیل درستی از انچه در ای ران انقالب زده رخ‬ ‫م ی دهد را به مخاطبان خود ارائه کنند اما وضع خوانندگان‬ ‫پ راودا از انها بدتر بود‪ .‬این روزنامه که ارگان رسمی کرملین‬ ‫بود به تبع سیاست در هم پیچیده ای که رهب ران سرخ اتخاذ‬ ‫کرده بودند سعی م ی کرد در لفافه از ای ران بگوید‪ .‬از سال های‬ ‫و ب راســاس تحلی ل های خودش باشــد‪ ،‬ب راساس تجزیه و‬ ‫تحلی ل هایی است که دیگران انجام داده اند‪ .‬وی شخصیتی‬ ‫اکادمیک و لیب رال است و نقدی هم که وی در بخشی از این‬ ‫کتاب اورده‪ ،‬نگاه واقع بینانه و بــه دور از ایدئولوژیک گرایی‬ ‫اســت و برخالف هر دو طیف‪ ،‬از جمله طرفداران شاه که‬ ‫هرکاری که وی انجام داده ‪ ،‬را تمجید و ســتایش م ی کنند‪،‬‬ ‫او سعی کرده با اعتدال و به دور از هرگونه نگاه ایدئولوژیکی‬ ‫این نقد و واقعی ت ها را بیاورد‪ ».‬از سوی دیگر خسرو معتضد‪،‬‬ ‫نویســنده و تاریخدان درباره کتاب «نگاهی به شاه» معتقد‬ ‫است‪« :‬این کتاب‪ ،‬اثری اســت خالی از حقایق تاریخی که‬ ‫سعی کرده چهره شــاه را منزه نشــان دهد اما حمایت این‬ ‫نویسنده از محمدرضا پهلوی‪ ،‬به ضرر شاه تمام شده است‪ .‬به‬ ‫نظر من کتاب «نگاهی به شاه» مطلب تازه ای در ب رندارد‪ .‬این‬ ‫در حالی است که کتابی که هوشنگ نهاوندی (وزیر ابادانی و‬ ‫مسکن‪ ،‬وزیر علوم و رئیس دانشگاه ته ران و رئی س دفتر فرح‬ ‫پهلوی در دوران محمدرضا پهلوی) در همین اواخر درباره شاه‬ ‫نوشته‪ ،‬بهتر و منصفانه تر از کتاب «نگاهی به شاه» نوشته‬ ‫عباس میالنی است‪ .‬اگرچه در کتاب نهاوندی هم اغ راق ها و‬ ‫اشتباهات زیادی درباره شاه نوشته شده است‪».‬‬ ‫معتضد به ارتباط گذشته می النی با محتویات این کتاب‬ ‫اشــاره کرد و افزود‪« :‬عباس میالنی در گذشته کمونیست‬ ‫بوده و اگرچه فعالیت چندانی هم در این حزب نداشــت‪ ،‬در‬ ‫ای ران دســتگیر و زندانی شــد و بعد از انقالب نیز به دلیل‬ ‫وابستگ ی هایی که داشت‪ ،‬از ای ران خارج شد و اکنون ساکن‬ ‫امریکاســت‪ .‬میالنی همان طــور که کمونیســت بوده‪،‬‬ ‫شاه دوســت بدی هم اســت و طرفداری ها و حمایت هایی‬ ‫هم که وی در این کتاب از شــاه م ی کند‪ ،‬به ضرر شاه تمام‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫عبــاس ملک زاده میالنی مــورخ‪ ،‬ایران شــناس و‬ ‫نویسنده ای ای رانی و ساکن امریکاست‪ .‬میالنی مدیر برنامه‬ ‫مطالعات ای رانی در دانشــگاه استنفورد و اســتاد فراخوانده‬ ‫دانشکده علوم سیاسی ان دانشگاه است‪.‬‬ ‫کتاب قدرت های جهان مطبوعات‬ ‫از این جهت مهم است که در‬ ‫بخش پایانی ان محمد قائد‬ ‫رویکرد هر کدام از روزنام ه های‬ ‫مهم دنیا را درباره انقالب ایران‬ ‫منتشر نموده است‬ ‫کتاب «درباره شاه» نوشته عباس میالنی درواقع‬ ‫یک رمان تاریخی است که وقایع مستند زندگی‬ ‫محمدرضاشاه پهلوی به عنوان درون مایه های‬ ‫داستانی مورد توجه نویسنده قرار گرفته است‪.‬‬ ‫پیش از این نیز میالنی کتاب پرفروش معمای‬ ‫هویدا را درباره نخست وزیر شاه نوشته بود که‬ ‫بازتاب بسیار زیادی در مجامع تاریخی داشت‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ریچارد دوم از پادشــاهی گرفتند‪ .‬در همیــن زمان هنری‬ ‫بولینگبروک نیز که به پاریس تبعید شــده بود‪ ،‬با گرداوری‬ ‫لشکری کوچک وارد خاک انگلستان شد‪ .‬ریچارد دوم همراه‬ ‫بیشتر شوالی ه ها و درباریانش به ای رلند رفته بود و هنری بدون‬ ‫بزادگان‬ ‫دشواری در انگلستان پیشروی کرد و بسیاری از نجی ‬ ‫به او پیوستند‪ .‬ریچارد ‪ ۲۴‬ژوئیه ‪ ۱۳۹۹‬به انگلستان بازگشت‬ ‫و در نوزدهم اوت‪ ،‬با این شــرط که اگر جانش در امان بماند‬ ‫به نفع هنری از پادشاهی کنار خواهد کشید تسلیم او شد‪.‬‬ ‫ریچارد دوم سپس به دژ پونتفرکت در یورکشایر برده و در انجا‬ ‫زندانی شد‪ .‬تاریخ و دلیل مرگ او به خوبی اشکار نیست اما‬ ‫گمان این است که بر اثر گرسنگی در تاریخ ‪ ۱۴‬فوریه ‪ ۱۴۰۰‬یا‬ ‫در حدود ان درگذشته باشد‪.‬‬ ‫البته سرنوشت محمد رضا همانند ریچارد دوم بسیار‬ ‫دهشناک نبود‪ .‬او از سلطنت خلع شــد و همچون یکی از‬ ‫فصل های این کتاب با عنوان هلندی ســرگردان روزگار را‬ ‫تا مرگش در کشورهای دیگر ســپری کرد‪ .‬گرچه متن کلی‬ ‫کتاب به صورتی داســتان وار نوشته شده ولی به طور دقیق‬ ‫زندگی شاه را بررسی م ی کند‪ .‬استفاده از روایت داستان گونه‬ ‫بر جذابیت کتاب افزوده است‪ .‬نگاه خوانندگان عموما درباره‬ ‫این کتاب مثبت بوده است‪ .‬از ان جمله ارش اسدی این کتاب‬ ‫را یک اثر ب ی طرفانه خوانده و نگاه میانه گرای میالنی را در‬ ‫بین نگاه هایی که عموما یا از شاه اسطوره م ی سازند یا او را‬ ‫دیوسیرت م ی خوانند ستوده است‪ .‬در این میان اما زیباکالم‪،‬‬ ‫استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه ته ران درباره‬ ‫این کتاب م ی گوید‪« :‬من معتقدم اساسا نگاهی که عباس‬ ‫میالنی در این کتاب نسبت به محمدرضا شاه پهلوی دارد‪،‬‬ ‫نگاه واقع گرایانه و درستی است‪ .‬او سعی کرده واقعی ت ها را‬ ‫ان گونه که بوده و وجود داشته ‪ ،‬ترسیم کند‪ ».‬این پژوهشگر‬ ‫و تحلیلگر سیاسی افزود‪« :‬به نظر من‪ ،‬کتاب حقایقی که در‬ ‫روایت های تاریخی ما درباره محمدرضا شاه و سلطنت وی‬ ‫مخفی و ناگفته مانده است را به درستی به تصویر م ی کشد‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬مطالب این کتاب مستند است‪ .‬یعنی اگر می النی‬ ‫مطلبی را گفته‪ ،‬بیش از انکه کل ی گویــی و نظریه پردازی‬ ‫اغازین دهه ‪ 50‬پ راودا مجموعه گزارش هایی را درمورد نفت و‬ ‫تجارت اسلحه ای که ای ران از غرب م ی خرید را بازتاب م ی داد‪،‬‬ ‫اما در استانه اشوب های سال ‪ ،1978‬اولین گزارش انتقادی از‬ ‫تظاه رات های ته ران با تفسیری سوسیالیستی ارائه شد‪ .‬این‬ ‫روزنامه نوشت‪« :‬روشن است که موج تظاه رات و خشونت‬ ‫در ای ران مستقیما برگرفته از شرایط موجود است‪ »...‬همین‬ ‫مقاله اردشیر زاهدی سفیر ای ران در امریکا را بر ان داشت که‬ ‫مصاحب ه ای مطبوعاتی ترتیب دهد و با لحن گزنده ای بگوید‬ ‫که مسکو پشــت ناارام ی های ای ران است‪ .‬پ راودا بالفاصله‬ ‫علیه او موضع گرفت و گفت که زاهدی این تهمت ها را به‬ ‫شــوروی م ی زند در حالی که سا ل هاست دو مردم در سوی‬ ‫دو مرز احساس همدلی و دوســتی م ی کنند‪ .‬پ راودا سعی‬ ‫م ی کرد که به انقالب ای ران لباســی کمونیستی بپوشد و‬ ‫انچه در ای ران رخ م ی داد را برخاســته از مسائل اقتصادی و‬ ‫اجتماعی م ی دانست‪ .‬پ راودا اما سعی م ی کرد که شاه را نیز‬ ‫ب رای شــوروی نگه دارد‪ .‬این روزنامه در مقاله ای در ‪ 4‬نوامبر‬ ‫به ستایش شاه پرداخت و نوشت‪« :‬اصالحات ارضی عمال‬ ‫فئودالیسم را در روســتاها محو کرد‪ .‬زنان حقوق مساوی با‬ ‫مردان به دســت اوردند که ب رای یک کشور مسلمان مهم‬ ‫اســت‪ ».‬روزنامه ارگان حزب کمونیست سعی م ی کرد که‬ ‫در انقالب ای ران از دخالت امریــکا بکاهد و عمال دایره نفوذ‬ ‫امریکا را در ای ران محدود کند‪ .‬این ب رنامه البته در سال بعد از‬ ‫پیروزی انقالب در مورد مهدی بازرگان توسط حزب توده که‬ ‫حاال در ای ران دفتر و تشــکیالتش باز شده بود پیگیری شد‬ ‫و هر کســی که همراهی با امریکا داشت مورد هجوم این‬ ‫حزب قرار م ی گرفت‪ .‬بعد از ســال نوی مسیحی بود که در‬ ‫دی ماه ‪ 57‬اولین شعارهای ضد شاهی در پ راودا منتشر شد‪.‬در‬ ‫روزهای دیگر این روزنامه خط مشی خود را در مورد انقالب‬ ‫ای ران تغییر نداد و همچنان اخباری در مورد اقدامات امریکا‬ ‫از جمله هایزر در ای ران منتشر کرد و از انچه کودتای نظامی‬ ‫عنوان م ی داشت‪ ،‬اظهار نگرانی م ی کرد‪ .‬پ راودا در واقع انقالب‬ ‫ای ران را با حروف سربی سرخ و ادبیات ویژه اش م ی نوشت‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪49‬‬ ‫دومینوی چپ‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫اشتیاق به چپ گ رایی در اروپا این روزها موج م ی زند؛ این اشتیاق را م ی توان هم در حوزه تئوری و‬ ‫نظر دید و هم در بعد عمل و سیاست ورزی‪ .‬همین چندماه پیش بود که پیکتی اقتصاد دان ف رانسوی‬ ‫با چاپ کتابی در زمینه نقد سرمایه داری دوباره یاد و خاطره مارکس را در قاره سبز زنده کرد‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر پیروزی مارکسیس ت های دو اتشه در یونان نشان داد که چپ گ رایی در حد حرف‪ ،‬سخن و تئوری‬ ‫باقی نمانده و وارد کارزارهای اجتماعی و سیاسی شده است‪ .‬از همین رو برخی کارشناسان احتمال‬ ‫م ی دهند طی ماه های اینده دومینوی سوسیالیسم به اکثر کشورهای اروپایی س رایت کند ونسخه‬ ‫اقتصاد انقباضی را در اروپا درهم بپیچد‪.‬‬ ‫همیشهپاییک‬ ‫مارکس در میان است‬ ‫چرا چپ گرایان در اروپا قدرت گرفته اند؟‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫‪1‬‬ ‫مدیرگروه فرابازی‬ ‫توسعه اندیشگاه طه‬ ‫‪50‬‬ ‫یونان و بحران اقتصادی اروپا‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫با وجود درخواست انگال مرکل‪ ،‬صدر اعظم المان از مردم‬ ‫یونان انها انتخابی متفاوت انجام دادند و حزب چپ سیریزا‬ ‫در این کشور قدرت را به دست گرفت‪ .‬البته این نخستین بار‬ ‫نیست که احزاب چپ گرا در اروپای واحد به قدرت م ی رسند؛‬ ‫در سال ‪ 2005‬نیز فرانسوا هوالند با غلبه بر سارکوزی راهی‬ ‫کاخ الیزه شــد تا زمام قدرت را به دســت گیرد‪ .‬اما اهمیت‬ ‫انتخابات یونان در این است که حزب سیریزا از نوع سوسیال‬ ‫دموکرات نیست و چپ رادیکال به شمار م ی رود و از این روی‬ ‫سوال این است که ایا برد سیریزا‪ ،‬مقدمه ای بر قدرت گرفتن‬ ‫دوباره چپ گرایان در اروپاست؟!‬ ‫بحران اقتصادی اروپا از ســال ‪ 2008‬اغاز شده است‪.‬‬ ‫مهمترین عامل این بحران‪ ،‬رشــد ســریعتر عرضه نسبت‬ ‫به تقاضا به واسطه رشد مســتمر بهره وری به ویژه از جانب‬ ‫توسعه فناوری بوده است‪ .‬در نتیجه بروز این بحران‪ ،‬ارزش‬ ‫یورو در ب رابر دالر به طور متناوب افت کرده‪ ،‬بیکاری خصوصا‬ ‫در کشورهای یونان‪ ،‬ایتالیا و اسپانیا افزایش یافته و اطمینان‬ ‫مصرف کنندگان خدشــه دار شده اســت‪ .‬به همین خاطر‬ ‫بانک مرکزی اروپا تالش کرده اســت با اتخاذ سیاست های‬ ‫اسان ســازی پولی‪ ،‬تقاضای کل را تحریک کــرده و تورم‬ ‫‪2‬درصدی را در این اتحادیه محقق سازد‪ .‬فروش اوراق قرضه‬ ‫در اتحادیه اروپا و پایین نگاه داشــتن نرخ بهره از جمله این‬ ‫سیاســت ها بوده اند که مهمترین اثر انها به شکل بدهکار‬ ‫شــدن اکثر دولت های اتحادیه اروپا و ایجاد کسری بودجه‬ ‫شدید رخ نشان داده اســت‪ .‬با این وجود امارهای اقتصادی‬ ‫خصوصا در رقابت بین دالر‪ -‬یورو نشــان م ی دهد که هنوز‬ ‫اتحادیه اروپا با خروج از این بحران فاصله دارد و ب رای همین‬ ‫هم شــهروندان این اتحادیه مخصوصا در کشــورهایی با‬ ‫کسری بودجه باالی دولتی ناچارند به ریاضت اقتصادی تن‬ ‫دهند‪ .‬ریاضت اقتصادی و دورنمای نه چندان روشــن ب رای‬ ‫پایان ان موجب شده تا احزاب چپ گرا در اروپا با اقبال نسبی‬ ‫مواجه شــوند‪ .‬از این جمله م ی توان به برد حزب سیریزا در‬ ‫یونان اشاره کرد‪.‬‬ ‫بناب راین یک سوال مهم این است که ایا انتخابات یونان‬ ‫و قدرت گرفتن حزب چپ سیریزا‪ ،‬نقطه شروع قدرت گرفتن‬ ‫چپ گرایی در اروپاســت؟ پیروزی حزب ســیریزا تحت امر‬ ‫«الکســیس ســپی راس» از ان جهت معنادار است که وی‬ ‫وعــده داده پرداخت نیم ی از ‪ 240‬میلیــارد یورو بده ی های‬ ‫یونان را به تعویق اندازد‪ .‬ســیریزا یا «اتحاد چپ رادیکال»‬ ‫در سال ‪ ۲۰۰۴‬میالدی از به هم پیوستن شماری از گروه های‬ ‫کوچک چپ گرای غیرپارلمانی و فعاالن سیاســی منفرد‬ ‫تحت محوریت گروه سیناسپیسموس شکل گرفت‪ .‬رهبر‬ ‫وقت ســیریزا الکوس االوانوس فلســفه وجودی سیریزا را‬ ‫ایجاد محفلی ب رای شکل گیری جریان چپ جدید به دور از‬ ‫ل دموکرات ها و دگماتیزم استالینیستی‬ ‫راست گرایی سوسیا ‬ ‫کمونیس ت های یونانی تعریف کرد‪ .‬اســتراتژی سیریزا بر‬ ‫مبنای اصول قدرتمندسازی فرودســتان و ارتباط مستمر‬ ‫با جنب ش های اجتماعی فعال ط راحی شــد‪ .‬البته اقبال به‬ ‫ســیریزا تنها به دلیل بدهکاری یونان و ریاضت اقتصادی‬ ‫از جانب انقباض مالی و پولی در این کشــور نیست بلکه‬ ‫سیاســت هایی مانند میل به برداشــت مالیات سنگین از‬ ‫سپرده های بانکی شــهروندان یونانی نیز در این کشش به‬ ‫ســمت چپ گرایی در یونان موثر بود‪ .‬چون در نتیجه این‬ ‫ریاضت اقتصادی در طی ســال های اخیــر تولید ناخالص‬ ‫داخلی یونان بیش از ‪۲۵‬درصد کاهــش پیدا کرده و بدهی‬ ‫ملی یونان از حدود ‪۱۰۰‬درصد بــه بیش از ‪۱۷۰‬درصد تولید‬ ‫ناخالص داخلی افزایش یافته اســت‪ .‬نرخ بیکاری از هشت‬ ‫درصد پیش از بحران اقتصادی به بیش از ‪۲۵‬درصد افزایش‬ ‫یافته در حالی که همین نرخ در میان جوانان یونانی به بیش‬ ‫از ‪۶۰‬درصد رسیده است‪ .‬نزدیک به ‪۲۵‬درصد از مغازه های اتن‬ ‫ورشکست شده اند و ‪۱۰‬درصد جمعیت ب رای ادامه حیات خود‬ ‫به غذای دریافتی از سازمان های خیریه وابسته است‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬درصد جمعیت زیر خط فقر با ‪۵۰‬درصد افزایش به بیش‬ ‫از ‪۳۰‬درصد جمعیت کشور رســیده و نرخ خودکشی بیش از‬ ‫‪۴۰‬درصد افزایش یافته است‪.‬‬ ‫عالوه بر این انتظار م ی رود پیروزی حزب سیریزا دیگر‬ ‫احزاب و گروه های اروپا ســتیز در اتحادیه را به مخالفت با‬ ‫تدابیر ریاضت ی ترغیب کرده و قدرت انهــا را افزایش دهد‪.‬‬ ‫این احزاب خواســتار تغییر روند فعلی مبنی بر اصالحات‬ ‫نولیبرالیسم اروپایی‬ ‫شکست خورده است‬ ‫گفت وگویمثلثباحسین‬ ‫راغفر‬ ‫مالی و اقتصادی و تمرکز بر بودجه های انقباضی هســتند‬ ‫که کشورهای قدرتمند اتحادیه از جمله المان انها را تجویز‬ ‫و پشتیبانی م ی کنند‪.‬‬ ‫بحران اقتصادی اروپا و چپ گرایی‬ ‫ایا اروپا از فشار سیاست های‬ ‫ریاضتیلیب رال هاخارجم ی شود؟‬ ‫را حل کرده است‪ .‬مهمترین انتقاد متوجه مارکس این بود که‬ ‫کارگران اگر سوژه اصلی تاریخ هستند چرا باید افراد دیگری‬ ‫انها را از گمراهی تاریخی خود برهانند و اگاه سازند تا به این‬ ‫رســالت خود بپردازند! در حالی که نظریه حوزه عمومی و‬ ‫عقالنیت ارتباط ی هابرماس باعث حل این پارادوکس و ارائه‬ ‫نسخه ای پست مدرن ب رای تحقق دموکراسی شده که تعلق‬ ‫به رهایی را نیز حفظ کرده است‪ .‬با این وجود گرایش به سمت‬ ‫اندیشه های مکتب انتقادی به حدی نیست که سیاستمداران‬ ‫نزدیک به انتهای طیف چپ گرایی را در موضع قدرت مطلق‬ ‫قرار دهد و در صورت بهبود اقتصادی اروپ ا ترجیحات دوباره به‬ ‫سمت سیاستمداران میانه روتر متمایل خواهد شد‪.‬‬ ‫شطرنج چپ و راست اروپایی‬ ‫م ی توان گفت که در شرایط عادی یعنی هنگام ی که‬ ‫نه بحران اقتصادی شدیدی وجود دارد و نه وقتی اقتصاد با‬ ‫سرعت رشد م ی کند‪ ،‬موازنه قدرت به سمت گروه های افراطی‬ ‫خواه راستگرا و خواه چپ گرا دگرگون نم ی شود‪ .‬به محض‬ ‫اینکه بحرانی اقتصادی روی م ی دهد‪ ،‬چپ گرایان م ی توانند‬ ‫رای دهندگان زیادی را به خود جذب کنند و به همین خاطر‬ ‫ایده دولت رفاه در اروپای بعد از جنگ جهانی دوم طرفداران‬ ‫بسیار زیادی داشته و هنوز هم طرفداران مکتب ساماندهی‬ ‫از مدافعان اصلی انها هستند‪ .‬تنها در زمان بروز بحران تورم‬ ‫رکودی دهه ‪ 1970‬میالدی بود که شــرایط را به نفع ظهور‬ ‫نسخه جدیدی از راستگرایی یعنی نسخه ریگانی‪-‬تاچری‬ ‫مهیا کرد چون حتی دولت رفاه هم نتوانست رضایت اقشار‬ ‫فرودســت را جلب کند‪.‬ضمن انکه رقابت شدید دوران اوج‬ ‫جنگ سرد در کنار مشــاهده ضعف بیشتر در اقتصاد اتحاد‬ ‫جماهیر شوروی سابق نیز در افول ستاره بخت چپ گرایان‬ ‫موثر بــود‪ .‬با این وجــود انتقادات مســتمر چپ گرایان از‬ ‫سیاست های راستگرایانه سازمان های بی ن المللی از جمله‬ ‫برنامه تعدیل ســاختاری دهــه ‪ 1990‬و پیامدهــای ناگوار‬ ‫اقتصادی‪ -‬اجتماعــی ان و نقدهای دیگر انهــا رویکرد به‬ ‫اصطالح «اجماع پساواشــنگتنی» موجب شد تا همواره در‬ ‫میان جامعه دانشگاهی اروپایی جایگاه اصلی خود را حفظ‬ ‫کنند‪ .‬ب رای نمونه بن فاین‪ ،‬اســتاد دانشگاه سواس لندن‪ ،‬از‬ ‫مهمترین منتقدان چپ گرای سیاســت های راست گرایانه‬ ‫به شمار م ی رود که با تمرکز خاص روی مطالعات افریقا به‬ ‫نقد اثار این سیاست ها پرداخته و توانسته است با انتقاداتی‬ ‫مشابه درباره مفهوم ســرمایه اجتماعی‪ ،‬نظ رات زیادی را به‬ ‫خود جلب کند‪.‬‬ ‫با این وجود چپ گرایان در فضایی بدون رقیب قدرت‬ ‫نم ی گیرند و زمینه قدرت یابی راستگرایان نیز فراهم است‪.‬‬ ‫کنت گالب رایت در تحلیل قدرت‪ ،‬از مفهوم قدرت همسنگ‬ ‫استفاده م ی کند؛ به این شرح که وقتی شکل قدرت یک گروه‬ ‫تغییر م ی کند گروه مقابل نیز همسنگ ان تغییر سازماندهی‬ ‫م ی دهند و از این روی باید منتظر رقابت شدید بین راست های‬ ‫افراطی و چپ های افراطی در اتحادیه اروپا بود‪ .‬به ویژه اینکه‬ ‫نگرانی راســتگرایان از وجود نوعی ائتالف بین چپ گرایان‬ ‫و اسالم گرایان بسیار جدی اســت و این نگرانی در تحلیل‬ ‫مســائل مربوط به نشریه شــارلی هبدو یا انتشار کتابی با‬ ‫پی ش بینی به قدرت رســیدن یک فرد مســلمان در اینده‬ ‫فرانسه انعکاس م ی یابد‪ .‬اما عملکرد نسبتا قابل قبول احزاب‬ ‫سوسیال دموکرات در برخی از کشــورهای اروپایی باعث‬ ‫شــده تا هر دو گروه ب رای جذب ارای ولو موقتی گروه های‬ ‫مختلف اجتماعی رقابت کنند و نتیجه این رقابت بیشــتر‬ ‫به موفقیت انها در توجیه مقصــران عملکرد بد اقتصادی‬ ‫اتحادیه اروپاست؛ مهاجران گسترده یا سیاست های اقتصادی‬ ‫نامناسب اتحادیه اروپا‪ .‬در واقع انتخابات‪ ،‬مبادله ای سیاسی‪-‬‬ ‫اجتماعی است که به واسطه ان گروه های اجتماعی مختلف‪،‬‬ ‫حق کنترل منابع کلیدی را به دســت دولت م ی ســپارند‪.‬‬ ‫بدین سان م ی توان گروه های مختلف اجتماعی را به مثابه‬ ‫کارفرمایانی تلقی کرد که کنترل تخصیص و توزیع منابع‬ ‫کلیدی را در اختیار کارگزاری به نام دولت قرار م ی دهند تا در‬ ‫قبال ان امنیت‪ ،‬ثبات‪ ،‬عدالت و انصاف توزیعی و تخصیص‪،‬‬ ‫رفاه‪ ،‬اشتغال‪ ،‬تورم زدایی‪ ،‬توسعه‪ ،‬رشد و متغیرهای مهمی از‬ ‫این دست در محدوده مقبول انها تامین شود‪ .‬یعنی هر کدام‬ ‫از این مولفه ها در یک برهه تاریخی اهمیت یابند روی قدرت‬ ‫گرفتن چپ گرایان یا راستگرایان اثر م ی گذارند‪ .‬ب رای همین‬ ‫بود که در سال ‪ ،2014‬پس از اعالم نتایج انتخابات پارلمان‬ ‫اروپا‪ ،‬مشــخص شــد که احزاب افراطی راست گرا که وجه‬ ‫مشترک انها‪ ،‬خارجی ستیزی و مخالفت با اتحادیه اروپاست‪،‬‬ ‫در تمامی کشورها رشد داشته اند‪ .‬در برخی از کشورها مانند‬ ‫انگلســتان‪ ،‬دانمارک و فرانســه این گونه احزاب ب رنده کل‬ ‫انتخابات هم شده اند‪ .‬در ســوئد‪ ،‬حزب دموکرات های سوئد‬ ‫ی با سیاست های مهاجرستیزی و مخالفت با اتحادیه‬ ‫که حزب ‬ ‫اروپاست‪ ،‬نزدیک به ده درصد رای اورد‪.‬‬ ‫هر چند که بازی جذب رای دهنــدگان میانی در اروپا‬ ‫جریان دارد تا منافع بلندمدت اتحادیه گرایی ب رای کشورهای‬ ‫پی ش روی ان خصوصا المان حفظ شــود امــا نتیجه این‬ ‫بازی تنها ب ر اســاس متغیرهای درونی اتحادیه اروپا تعیین‬ ‫نم ی شود‪ .‬اتحادیه اروپا بیشترین بدهی خود را به چین دارد‪.‬‬ ‫از دید بسیاری از شهروندان اروپایی‪ ،‬چین نمونه ای موفق از‬ ‫یک اقتصاد است که سیســتم اقتصادی سوسیالیسم بازار‬ ‫در ان موجب شــده تا کشــوری با بیش از یک میلیارد نفر‬ ‫جمعیت بتواند به طور متوسط ساالنه بیش از هفت درصد‬ ‫رشــد اقتصادی را تجربه کند و از این روی همای سعادت‬ ‫قدرت به شانه سیاســتمداران چپ نزدیکتر م ی شود‪ .‬با این‬ ‫وجود چین تنها بازیگر خارجی موثر بر اتحادیه اروپا نیست و‬ ‫ایاالت متحده بازیگر دیگری است که با اتکا به سیاست های‬ ‫ناب سرمایه داری بازار به موفقیت دست م ی یابد و نشانه ای‬ ‫از بهبود اقتصادی در ان مشاهده م ی شود‪ ،‬اما در حال حاضر‬ ‫کفه ترازو به سمت مدل چینی سنگی ن تر است‪.‬‬ ‫تلنگر تاریخی یا اثر پروانه ای پیکتی‬ ‫در نظریه اشوب گفته م ی شــود که وقتی یک پروانه‬ ‫در جنگل امازون بال م ی زند‪ ،‬توفانی ســهمگین افریقا را‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫بحران اقتصادی اروپا ب رای تقویت مواضع گروه های‬ ‫چپ گرای ایــن اتحادیه‪ ،‬زمینه خوبی فراهم کرده اســت‪.‬‬ ‫البته طی ف هــای مختلفی از چپ گرایــان در اتحادیه اروپا‬ ‫فعالیت دارند؛ دیدگاه کینزی و دولت رفاه از طریق دموکراسی‬ ‫صنعتی و بازار اجتماعی تا مل ی سازی اقتصاد و برنامه ریزی‬ ‫متمرکز تا کمونیسم انارشیست ســندیکایی‪ .‬در این بین‬ ‫سوســیال دموکرات ها دیدگاهی ترکیبی دارند و سنتزی از‬ ‫دیدگاه های هر دو رویکرد راســت و چپ یا به اصطالح «راه‬ ‫ســوم» را ارائه م ی دهند که در اروپای نوردیک یا کشورهای‬ ‫اســکاندیناوی تجربه ای موفق از خود نشــان داده است و‬ ‫یکی از دالیل محبوبیت سیاســتمداران متمایل به میانه‬ ‫طیف چپ‪ -‬راست به شــمار م ی رود‪ .‬با این وجود هر چه به‬ ‫انتهای این طیف نزدیکتر م ی شــود تاکید روی فرایندهای‬ ‫شورایی و اتحادیه و مخالف با فرایندهایی مانند جهانی شدن‬ ‫به شدت افزایش م ی یابد‪ ،‬به طوری که ب ر اساس دیدگاه های‬ ‫چپ گرایان اروپایی‪ ،‬جهانی شدن را باید جهان ی سازی تعبیر‬ ‫کرد که سرشتی استثمارگرانه دارد‪ .‬بدین ترتیب سازمان های‬ ‫بی ن المللی مانند صندوق بی ن المللی پول یا بانک جهانی‬ ‫مورد نفرت این گروه ها هستند و انها را به مثابه بلندگوهای‬ ‫اقتصادی راستگرایان تلقی م ی کنند‪.‬‬ ‫از نظر تاریخی‪ ،‬چپ ها در سراسر کشورهای اروپایی‬ ‫توانســته اند اثاری فکری یا عملی بر جای گذارند؛ مکتب‬ ‫سوسیالیسم قدمتی طوالنی در فرانسه دارد به گونه ای که‬ ‫کارل مارکس نیز تحت تاثیر سوسیالیس ت های فرانسوی‬ ‫و با ترکیــب دیدگاه انان با روایت ماتریالیســتی فلســفه‬ ‫هگلی و اقتصاد سیاسی به روایت دیوید ریکاردیویی کتاب‬ ‫سرمایه را نوشت‪ .‬با این حال ویژگی یادگیری در سیستم باز‬ ‫ســرمایه داری که به ترمیم و تکامل ان بر مبنای انتقادات‬ ‫مارکس و ســپس کینز کمک کرد باعث شــد تا رویکرد‬ ‫ارمانگرایانه مارکس مجال تحقق نیابد و حتی نسخه های‬ ‫غیرمارکسیســتی یا به نوعی خلق الساعه سوسیالیسم به‬ ‫روایت لنین‪ ،‬مائو‪ ،‬کاســترو یا حتی خاندان او نیز با تصویر‬ ‫ارمانشهر مارکس فاصله بسیار زیادی داشته و دارند‪ .‬همین‬ ‫ویژگی یادگیری باعث شده تا روایات ارمانگرایانه سرمایه داری‬ ‫لیب رال از جمله نسخه فرانســیس فوکویامایی پایان تاریخ‬ ‫نیز دور از ذهن بوده و قالب های نوینی از ســرمایه داری با‬ ‫ساختارهای نهادی مختلف و مناسبات اقتصادی ‪ -‬اجتماعی‬ ‫گوناگون به منصه ظهور برسند‪ .‬شاید بتوان گفت که مکتب‬ ‫ساماندهی یا رگوالسیون میشــل اگلیتا و همفکرانش در‬ ‫فرانسه یا حتی مکتب فرانکفورت یا انتقادی تئودور ادورنو‪،‬‬ ‫مارکس هورکهایمر و یورگن هابرماس رویکردهایی بسیار‬ ‫انقالب ی تر از کتاب پیکتی داشته اند؛ مفهوم رژیم ساماندهی‬ ‫و رژیم انباشت مکتب ساماندهی که با تلفیق پویاشناسی‬ ‫اقتباســی از نگرش مارکس به تاریخ اقتصــادی و رویکرد‬ ‫نهادگرایی شکل گرفته یا مفهوم کنش ارتباطی و عقالنیت‬ ‫ی هابرماس حتی ب رای اندیشمندان اقتصادی راستگرا‬ ‫ارتباط ‬ ‫نیز بینشی نوین ایجاد کرده اند‪ .‬اقبال به سمت اندیشه های ‬ ‫هابرماس به خاطر تاکید او روی دموکراسی و ارائه نسخه ای‬ ‫فراتاریخی است که پارادوکس ماتریالیسم تاریخی مارکس‬ ‫روزنه های امید‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫سوسیالیسم اروپایی‬ ‫ایدئولوژیک نیست‬ ‫گفت وگویمثلثبا‬ ‫پیروزمجتهدزاده‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪51‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫در م ی نوردد‪ .‬بســیاری بر این باورند که کتاب «سرمایه در‬ ‫قرن ‪ »21‬توماس پیکتی بال پروانه قدرت یابی چپ گرایان‬ ‫در اروپا نیست و خود او یک مارکس جدید ب رای هزاره سوم‬ ‫است‪ .‬تردیدی نیست که اندیشه های پیکتی در سطح جامعه‬ ‫در میان فرودستان‪ ،‬در میان سیاستمداران و در میان جامعه‬ ‫دانشگاهی حتی در امریکا با انتقاد و تحسین بسیار زیادی‬ ‫مواجه شــده و اهمیت بســیار زیادی دارد‪ .‬این اهمیت به‬ ‫حدی است که چندین سمینار و میزگرد ب رای نقد یا معرفی‬ ‫این کتاب برگزار شــده و در مجالت مهم زیادی درباره ان‬ ‫قلمفرسایی شده است‪ .‬بناب راین اندیشه های پیکتی در قدرت‬ ‫گرفتن چپ گرایان در اروپا بسیار موثر هستند به طوری که‬ ‫پیکتی اطالعاتی به جامعه اروپایــی و البته جامعه جهانی‬ ‫تزریق کرده که باورها را درباره سیستم اقتصادی کشورهای‬ ‫سرمایه داری به شدت تغییر داده است‪.‬‬ ‫پیکتی در مطالعات پیشین خود به این نتیجه رسیده‬ ‫بود که ناب رابری عواید در فرانسه پس از جنگ جهانی دوم‬ ‫به شدت افت کرده و باتوجه به اینکه ناب رابری دستمزد باثبات‬ ‫بوده‪ ،‬کاهش ناب رابری در زمینه مستغالت از مهمترین عوامل‬ ‫این کاهش در ناب رابری است‪ .‬نرخ باالی مالیاتی در فرانسه‬ ‫بعد از جنگ جهانی دوم باعث شده تا پول مازاد ثروتمندان‬ ‫به سمت انباشت مستغالت هدایت نشود‪ .‬اما کاهش مالیات‬ ‫و در نتیجه کاهش سهم ثروتمندان فرانسوی در امور مالی‬ ‫جامعه از دهه ‪ 1990‬موجب شده تا طبقه رانتخوار دوباره به‬ ‫ثروت زیادی دســت یابند که به کنترل بیشتر چند خانواده‬ ‫معدود روی ثــروت م ی انجامد‪ .‬بر همین اســاس توماس‬ ‫پیکتی در کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم روی ناب رابری‬ ‫درامد و ثروت در اروپا و امریکای از قــرن هجدهم تا زمان‬ ‫حال تمرکز دارد‪.‬‬ ‫پیکتی بر این باور است که ناب رابری نه تنها تصادفی‬ ‫نیست بلکه خصوصیت سرمایه داری است و تنها در صورت‬ ‫دخالت دولت از بین مــی رود‪ .‬اما در صورت عدم اصالح این‬ ‫ناب رابری‪ ،‬نظم دموکراتیک تهدید خواهد شد‪ .‬عصاره کتاب‬ ‫سرمایه در قرن بیست و یکم توماس پیکتی این است که‬ ‫اگر نرخ بازگشت سرمایه از نرخ رشد اقتصادی بیشتر باشد‪،‬‬ ‫انگاه در درازمدت شکاف درامدی بین غنی و فقیر افزایش‬ ‫خواهد یافت‪ .‬ضمن اینکه باتوجه بــه داده های موجود که‬ ‫بیش از یک قرن تاریخ سرمایه داری را پوشش م ی دهند‪ ،‬هیچ‬ ‫دلیل و شاهد تجرب ی ای وجود ندارد که باور کنیم شکاف بین‬ ‫نرخ رشد اقتصادی و نرخ بازگشت ســرمایه کم خواهد شد‪.‬‬ ‫در نتیجه نه فقط دلیلی وجود نــدارد که باور کنیم ناب رابری‬ ‫عظیم درامدی بین یک درصد بســیار ثروتمند و ‪ ۹۹‬درصد‬ ‫بقیه جامعه از بین خواهد رفت‪ ،‬بلکه به ناچار باید بپذیریم که‬ ‫ناب رابری درامدی در ادامه سیر تاریخی خود‪ ،‬گسترش خواهد‬ ‫یافت و تعمیق خواهد شد‪.‬‬ ‫گسترش ناب رابری‪ ،‬نرخ رشد باالتر بازدهی سرمایه گذاری‬ ‫نسبت به رشــد اقتصادی و کنترل اقتصاد توسط چندین‬ ‫الیگارشــی خانوادگــی‪ ،‬مهمتریــن واژگان کلیدی کتاب‬ ‫پیکتی هســتند که هر یک انگیزشــی بــرای تغییر این‬ ‫وضعیت ایجاد م ی کننــد‪ .‬البته این انگیزش به واســطه‬ ‫بحران مالی‪ -‬اقتصادی اتحادیه اروپا تقویت شــده است اما‬ ‫م ی توان اثر پروانه ای نسبتا متوسطی ب رای ان قائل شد‪ .‬با‬ ‫این حال م ی توان گفت که اثــر پروانه ای قویتر م ی تواند به‬ ‫اندیشه ای (شاید کینزی دیگر) متعلق باشد که اقتصاد اروپا‬ ‫را از این بحران م ی رهاند و ســازوکار این رهایی روی اقبال‬ ‫به چپ گرایان یا راســتگرایان موثر خواهد بود اما نتیجه ای‬ ‫افراطی به معنای راستگرایی صرف یا چپ گرایی صرف به‬ ‫جای نخواهد گذاشت‪ .‬به عبارت دیگر انچه در عمل تاریخ‬ ‫جهان را به پیش هدایت کرده‪ ،‬پدیدارهای متجسم نیوتنی از‬ ‫اندیشه های طیفی نیست بلکه ساختارها و سازمانده ی هایی‬ ‫است که از برهم نهش این اندیشه ها و ب ر اساس یادگیری از‬ ‫تاریخ شکل گرفته اند‪.‬‬ ‫سوسیالیسماروپاییایدئولوژیکنیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با پیروز مجتهدزاده‬ ‫ب ه دنبال برگزاری انتخابات یونان و قدرت گرفتن‬ ‫حزب چپ گرای ســیریزا این نگرانی در میان‬ ‫مقامات کشورهای اروپایی ب ه وجود امده که ایا‬ ‫یونان نقطه اغازی برای روی کار امدن چپ گرایی‬ ‫در اروپا خواهد بود؟‬ ‫این بحث به تمــام و کمال مربوط م ی شــود به‬ ‫تحــوالت ژئوپولیتیکی جهــان پس از فروپاشــی نظام‬ ‫ژئوپولیتیکی جهان دو قطبی در نتیجه فروپاشی شوروی‬ ‫پیشین و پیامد ان به صورت ســقوط اقتصاد کمونیستی‪.‬‬ ‫باتوجه به این زمینه فکری از دید من خیلی بعید است که با‬ ‫بروز یک تحول بسیار جالب توجه در ساختار حکومتی یکی‬ ‫از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و به قدرت رسیدن افرادی‬ ‫از جنبش چپ در ان کشور‪ ،‬یک سلسله دگرگونی ساختاری‬ ‫سیاست در سراسر اروپا بروز نماید‪ ،‬هر اندازه که نخس ت وزیر‬ ‫بریتانیا‪ ،‬دیوید کامرون برای جلوگیــری از تاثیرات چنین‬ ‫گرایش هایی در کشور خود دستپاچه وار هشدار داده است‬ ‫تحوالت سیاسی در یونان م ی تواند بر انتخابات اینده کشور‬ ‫او تاثی ر گذارد و حزب کارگر نو را دوباره به قدرت رساند‪ .‬بازهم‬ ‫اگرچه روزنامه چپ گرای انگلیســی «گاردین» نیز دولت‬ ‫ســیریزایی در یونان را مدل زنده ای ب رای اینده ان کشور و‬ ‫مدل دولت های اینده در سراسر اروپا فرض کرده و اگرچه از‬ ‫افرادی همانند دیوید کامرون‪ ،‬در راس یک دولت ائتالفی‬ ‫کاپیتالیستی در بریتانیا‪ ،‬باید هشدارهای یاد شده را انتظار‬ ‫داشت‪ ،‬ولی نگاهی به واقعی ت های مطالعات ژئوپولیتیکی‬ ‫بنده چنین احتماالتی را به دالیل اشکاری بعید م ی داند‪:‬‬ ‫اول اینکــه انچــه در یونــان اتفاق افتــاد حاصل‬ ‫انتخابــات عمومی ان کشــور نبود‪ ،‬بلکــه حاصل یک‬ ‫رای گیری فــوری در کنگره ای متشــکل از بیش از ‪3500‬‬ ‫هیــات نمایندگی از ســوی ‪ 491‬نهادها و ســازمان های‬ ‫مردمی در داخل و خارج ان کشــور بوده اســت که جمعا‬ ‫ســیریزا ( ‪ )SYRIZA‬نام گرفت و الکســیس سیپ راس‬ ‫(‪ )Alexis Tsipras‬را به ریاست جمهوری یونان انتخاب‬ ‫کرد‪ .‬یک چنین وضعیتی نم ی توانــد نماینده فراتر از یک‬ ‫تحول فوری ناشی از خشم جامعه نسبت به وضع اقتصادی‬ ‫مخالفت گسترده مردم یونان قرار دارد‪ .‬همه این موارد جنبه‬ ‫صرف اقتصادی دارد و هیچ ارتباطــی با جهت گیری های‬ ‫ایدئولوژیکی چپ یا راست گرایی ندارد‪.‬‬ ‫نقش بحران اقتصادی در بروز این چپ گرایی در‬ ‫غرب چیست؟‬ ‫کمی هــم راجع بــه مخالفــت چپ گرایان با‬ ‫جهان ی شدن و عضویت در اتحادیه اروپا بگویید‪.‬‬ ‫عوارض اقتصــادی که طی دو ‪ -‬ســه دهه اخیر‬ ‫در یونان‪ ،‬مانند بســیاری از کشــورهای دیگــر به ویژه در‬ ‫قاره های اروپا و امریکا شــاهد بوده ایم مســتقیما ناشی از‬ ‫انتشار سیاست های اقتصادی نوینی اســت که از فردای‬ ‫فروپاشــی شــوروی و جهان ژئوپولیتیکی دوقطبی‪ ،‬زیر‬ ‫عنوان «جهانی شــدن اقتصاد بازار ازاد» که با کاپیتالیزم‬ ‫مطلق هماهنگی دارد‪ ،‬شروع شد و زندگی اقتصادی بشر را‬ ‫ما نبایــد این تحــوالت در یونــان را به‬ ‫حساب تحوالت ناشــی از حرک ت های‬ ‫ایدئولوژیکــی سوسیالیســتی یــا‬ ‫چ پ گرایانــه بگذاریم که بــه ان دالیل‬ ‫ایدئولوژیکــی بتوانــد بــر بقیــه اروپا‬ ‫تاثی ر گذارد‬ ‫ایا ممکن است ظهور چپ گرایی افراطی منجر‬ ‫به بروز راست گرایی افراطی هم شود؟‬ ‫با توجه به ســپری شــدن گرایش های افراطی در‬ ‫ایدئولوژی های چپ و راســت در خانواده بشری این احتمال‬ ‫چندان زیاد نیست‪ .‬در عین حال‪ ،‬نباید فراموش کرد که انچه‬ ‫امروز زیر عنوان رواج یافتن چپ گرایی افراطی یا نیمه افراطی‬ ‫مورد بحث من و شما اســت حاصل راست گرایی افراطی در‬ ‫سه دهه اخیر است که زیر عنوان «جهانی شدن اقتصاد بازار‬ ‫ازاد» سبب ثروتمند تر شدن ثروتمندان در سطوح گسترده ای‬ ‫در جهان شد‪ ،‬البته به قیمت فقیرتر شدن برخی طبقات فقیر‬ ‫و صدمه دیدن اقتصادی طبقات متوسط در گستره بیشتری‬ ‫در بســیاری از جوامع‪ .‬به این دلیل ما در حقیقت باید خود را‬ ‫از دیدگاه مطالعات ژئوپولیتیکــی هنوز در دوران گذار فرض‬ ‫کنیم که همچنان شــاهد واکنش های چپ گرایانه در ب رابر‬ ‫راست گرای ی های اقتصادی ‪ -‬اجتماعی ‪ -‬سیاسی دو‪ ،‬سه دهه‬ ‫اخیر هستیم و هنوز زود است که بخواهیم پانورامای پس از‬ ‫سپری شدن این دوران گذار ر ا ترسیم کنیم‪.‬‬ ‫درکل کمــی راجع به نظریات و سیاســت های‬ ‫چپ ها و امکان اعمال انهــا بگویید؟ ب ه عنوان‬ ‫مثال مخالفت شان با سیاســت های صندوق‬ ‫بی ن المللی پول و اتحادیه اروپا‪...‬‬ ‫اشکار است که با اوج گرفتن برنامه های سیاسی ‪-‬‬ ‫اقتصادی ‪ -‬اجتماعی ناشی از رواج جهانی شدن اقتصاد بازار‬ ‫ازاد مقابله و مقاومت در ب رابر ان تحریک شــده و رفته رفته‬ ‫جلب توجه فراوان کرد‪ .‬رواج یافتن جهانی شــدن اقتصاد‬ ‫بازار ازاد نه تنها بر سیســتم اقتصادی کشــورها‪ ،‬بلکه بر‬ ‫نظام های اقتصــادی و مالی جهانی نیز تاثیر گذاشــت و‬ ‫برنامه های تشــکیالت اقتصادی بی ن المللی مانند بانک‬ ‫جهانی و صندوق بی ن المللی پول که مستقیما یا به گونه‬ ‫غی ر مســتقیم با برنامه های اقتصادی سازمان ملل متحد‬ ‫سر و کار دارند و مسلما زیر نفوذ قدرت های اقتصادی بزرگ‬ ‫غربی در جمع کشورهای معروف به «جی ‪ 7‬و بعد ‪ 8‬و بعد‬ ‫‪ 10‬و اکنون ‪ »20‬زندگی م ی کنند در عمل به صورت شعبات‬ ‫پول و برنامه اقتصادی ب رای کمک به کشــورهای صدمه‬ ‫دیده از اقتصاد جهانی در امدند و بدیهی است که پ ی گیری‬ ‫برنامه های کمــک اقتصادی جهانی کاپیتالیســتی این‬ ‫گونه ســبب نارضایتی ملل صدمه دیده از توسعه اقتصاد‬ ‫سرمایه داری شده و همین مساله منجر به مقامت توده های‬ ‫مردم در ب رابر برنامه های کمک اقتصادی این سازمان های‬ ‫بی ن المللی در اروپا و سایر نقاط جهان شده است‪.‬‬ ‫چپ گرایان در حــوزه اقتصادی تــا چه حد از‬ ‫ناسیونالیزم تبعیت م ی کنند؟‬ ‫ناســیونالیزم را که صرفا یک فلســفه سیاسی‬ ‫است‪ ،‬نم ی توان لزوما با فلســفه های اقتصادی کاپیتالیزم‬ ‫یا سوســیالیزم توامان فرض کرد‪ .‬ناســیونالیزم برخاسته‬ ‫از هویت گرایی ملت ها اســت که ریشــه در پاتریاتیزم در‬ ‫ســرزمی ن های گوناگون دارد و یک ملت کاپیتالیســتی‬ ‫م ی تواند همان اندازه بر ناسیونالیزم ملی خود متکی باشد‬ ‫که یک ملت کمونیستی یا سوسیالیستی م ی تواند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫یونان تصور شده و ناشی از گرایش های واقعی ایدئولوژیکی‬ ‫جامعه یونان فرض شود‪.‬‬ ‫دوم اینکه تحوالت پیــش امــده در یونان حاصل‬ ‫سرامدن بردباری چندین ساله مردم ان کشور است در ب رابر‬ ‫ورشکســتگ ی های اقتصادی و تورم و بیکاری و فشارهای‬ ‫ناشــی از ریاضت کشــیدن های اقتصادی ب رای چند سال‬ ‫متوالی‪.‬‬ ‫سوم؛ ســرامدن حوصله سیاســی ‪ -‬اقتصادی مردم‬ ‫یونان از سیاســت های ریاضت اقتصادی تحمیل شده از‬ ‫ســوی اتحادیه اروپا ب رای مقابله با ورشکستگی اقتصادی‬ ‫ان کشور‪.‬‬ ‫چهارم‪ ،‬بحران اقتصادی یونان اگر مشابهت هایی با‬ ‫وضع اقتصادی در ایتالیا و اســپانیا و تا حدودی در فرانسه‬ ‫داشته باشد‪ ،‬مسلما با وضع اقتصادی بهبود یافته در المان و‬ ‫بریتانیا و تا حدودی فرانسه قابل قیاس نیست و نم ی تواند‬ ‫اثرات مشابهی را در ان جوامع سبب شود‪.‬‬ ‫و از همه مهمتر اینکه ما نباید این تحوالت در یونان‬ ‫را به حساب تحوالت ناشــی از حرکت های ایدئولوژیکی‬ ‫سوسیالیســتی یا چپ گرایانه بگذاریم کــه به ان دالیل‬ ‫ایدئولوژیکی بتواند بر بقیه اروپا تاثی ر گذارد‪ .‬این تحول صرفا‬ ‫ناشــی از به تنگ امدن مردم یونان از ادامه ورشکستگی‬ ‫اقتصادی و ریاضت کشــیدن اقتصادی بــرای رفع بحران‬ ‫انگونه که از ســوی اتحادیه اروپا تجویز شده است و مورد‬ ‫همانگونه که شــرح دادم بحران اقتصادی نقش‬ ‫اصلی و اساســی را در بروز تحوالت اخیر داشته است‪ ،‬ولی‬ ‫باید دقت داشــته باشــیم که علت انچه به ظاهر گرایش‬ ‫به چپ در اروپا م ی نماید در حقیقــت روی اوردن به چپ‬ ‫ایدئولوژیک یا سوسیالیسم نیســت بلکه باید به حساب‬ ‫اســتقبال بیشــتر طبقات صدمه دیده از ورشکســتگی‬ ‫اقتصــادی در برخی کشــورهای اروپایی گذاشــت که از‬ ‫گزینه های متفاوت با برنامه های ریاضت اقتصادی تحمیل‬ ‫شده از ســوی اتحادیه اروپا صورت م ی گیرد‪ .‬بدیهی است‬ ‫که راست گرایان در بیشتر کشــورهای عضو اتحادیه اروپا‬ ‫و در خود تروئیکا و پارلمان اروپایــی اکثریت دارند و از روند‬ ‫این گونه تحوالت سرخوش نیستند و ان را در درازمدت به‬ ‫زیان اتحادیه و اعضــای ان م ی دانند‪ .‬یکی از رهب ران گروه‬ ‫سرمایه گذار (‪ )Capital Group‬که از جلسه مذاکرات‬ ‫با ســیریزا ب رای یافتن راه حلی در زمینه تنظیم برنامه های‬ ‫اجرایی هماهنگ شــده یونان با اتحادیه اروپا خارج شــد‪،‬‬ ‫برنامه های اجرایی مورد نظر ســیریزا ب رای مقابله با بحران‬ ‫ناشی از ورشکستگی اقتصادی را «بدتر از کمونیزم» خواند‬ ‫که منجر به تکــرار تجربه قبرس در یونان خواهد شــد از‬ ‫جمله تهاجم عمومی ب رای پس گرفتن ذخیره های مالی از‬ ‫حساب های سپرده بانکی‪.‬‬ ‫تحت تاثیر همه جانبه خود گرفت‪ .‬همه ما با این حقیقت‬ ‫اشنایی داریم که چپ گرایی ایدئولوژیکی که ریشه در اقتصاد‬ ‫و اندیشه سوسیالیستی دارد‪ ،‬نتوانسته در دهه های یاد شده‬ ‫جلوی موج بسیار نیرومند رواج کاپیتالیزم پوست کنده زیر‬ ‫لوای «جهانی شدن» اقتصاد بازار ازاد را بگیرد‪ ،‬ولی پایداری‬ ‫و مقاومت در ب رابر رواج یافتن جهان ی ســازی ان را از همان‬ ‫دهه ‪ 1990‬اغاز کرد و در مواردی توانســت از بحران های‬ ‫اقتصادی ناشی از رواج جهانی شدن ها بهره گرفته و گزینه‬ ‫مقابل ان را در قالب برنامه های اقتصادی چپ گرایانه جدید‬ ‫به توجه مردم صدمه دیده از جهانی شدن کاپیتالیزم رساند‪،‬‬ ‫همانند انچه در یونان اتفاق م ی افتد و قبال در بســیاری از‬ ‫کشورهای اروپایی اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪2‬‬ ‫پیروز مجتهدزاده‬ ‫در گفت وگــو با مثلث‬ ‫در ارتباط با دومینوی‬ ‫چ پ گرایــی در اروپا‬ ‫م ی گوید کــه احیای‬ ‫مارکسیســم در قاره‬ ‫ســبز به دلیل بحران‬ ‫اقتصادی عمیق و فروافتادن کشــورهای‬ ‫اروپایی در گرداب ورشکســتگی است‪ .‬از‬ ‫نگاه او چ پ گرایی اروپایی با سوسیالیسم‬ ‫در دیگر مناطق جهان متفاوت اســت چ را‬ ‫که در این منطقه سوسیالیسم رنگ و بوی‬ ‫ایدئولوژیک ندارد و صرفا نسخه ای اقتصادی‬ ‫و شفابخش برای مشــکالت روزمره مردم‬ ‫محسوب می شود‪ .‬این استاد دانشگاه در‬ ‫عین حال سرانجام این نوع از سوسیالیسم‬ ‫را نافرجام م ی خواند و نسخه های به اصطالح‬ ‫شفابخش احزاب سوسیالیستی را ناکارامد‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪53‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫نولیبرالیسم اروپایی‬ ‫شکست خورده است‬ ‫گفت وگوی مثلث با حسین راغفر‬ ‫علی رمضانیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ب ه دنبال پیــروزی حزب ســیریزا در یونان این‬ ‫نگرانی در کشــورهای اروپایی ب ه وجود امده که‬ ‫یونان نقطه اغازی برای روی کار امدن چپ گرایی‬ ‫افراطی است‪ .‬ایا این اتفاق افتاده است؟‬ ‫پیروزی چپ گرا ها نشان از شکست سیاست های‬ ‫نئو لیبرالی در اروپــا دارد‪ .‬طبیعتا چنین شــرایطی مورد‬ ‫سوءاســتفاده احزاب چپ گرا قرار می گیرد و ممکن است‬ ‫بعد از یونان‪ ،‬همین مساله در اسپانیا نمایان شود البته پیش‬ ‫از این هم گروه های چپ میانه در پرتغال و اسپانیا و یونان‬ ‫سر کار بودند منتها به دلیل سیاســت های پولی و سلطه‬ ‫بانک مرکزی اروپا و بانک های قدرتمند اروپا و همچنین‬ ‫سیاست های اقتصادی دولت المان به رهبری انگال مرکل‬ ‫شاید عمال احزاب چپ را ناکارامد کرده بود و انها مجاب‬ ‫بودند که سیاست های اقتصادی کامال راست را در کشور‬ ‫خود دنبال کنند و این مسائل سبب سقوط این احزاب چپ‬ ‫می شد‪ .‬پس این اتفاق در بلند مدت می تواند اتحادیه اروپا‬ ‫را به چالش بکشاند و موجب دردسر بشود و اتحادیه را تا‬ ‫مرز ســقوط پیش ببرد و حتی برخی کارشناسان معتقدند‬ ‫که یورو به عنوان پول واحد اروپا هم پولی باثبات نیســت‬ ‫و دچار وضعیت تزلزل شــده و به دلیل تنوع در ســطح‬ ‫توسعه یافتگی‪ ،‬منابع از کشورهای ضعیف تر به کشورهای‬ ‫توسعه یافته منتقل می شود و این یکی از دالیلی است که‬ ‫اتحادیه اروپا در ســال های متمادی یارانه های زیادی به‬ ‫کشورهای ضعیف تر مانند پرتغال و یونان به خصوص در‬ ‫بخش کشــاورزی پرداخت کرده و اتحادیه در صدد ان‬ ‫بود که عامل برابری برای قاره اروپا باشــد‪ ،‬ولی این امر‬ ‫هیچ گاه تحقق پیدا نکرد و این از چشــم مردم کشورهای‬ ‫بحران زده پنهــان نماند‪ .‬چرا که همــواره تعداد زیادی از‬ ‫جمعیت تحصیلکرده کشورهایی مانند یونان و پرتغال به‬ ‫دلیل مهاجرت به بخش های ثروتمند این کشور ها از این‬ ‫نابرابری ها اگاه شده اند و سکوت نکرده اند‪.‬‬ ‫ایا این چپ گرایی افراطــی تنها در اروپا در حال‬ ‫رشد است؟‬ ‫رشد چپ گرایی به اروپا محدود نم ی شود و امروزه در‬ ‫کشورهایی مثل برزیل‪ ،‬ارژانتین و شیلی با چپ گرایی مواجه‬ ‫هســتیم و به رغم تبلیغات زیادی که درباره نئولیب رالیسم‬ ‫مطرح شــد و به دلیل نا کارامدی این سیاست ها و فسادی‬ ‫که به ناب رابری خیلی گســترده در این کشورها منجر شد و‬ ‫این مشکالت پدید امده از سیستم اقتصادی راست‪ ،‬موجب‬ ‫روی کار امدن احزاب چپ در امریکای جنوبی هم شده و این‬ ‫مســاله فقط به اتحادیه اروپا ختم نم ی شود‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫نارضایت ی های خیلی گسترده ای در کشورهای اروپایی وجود‬ ‫دارد‪ .‬این نارضایت ی ها تنها از طرف شهروندان اروپایی نبوده‬ ‫بلکه شامل دولت های اروپایی هم م ی شود‪ .‬یکی از دالیلی‬ ‫که انگلستان به اتحادیه اروپا نپیوست این بود که دولت های‬ ‫محلی عمال قدرت تصمیم گیری در مهمترین بخش های‬ ‫کشور و سیاست های عمومی را از دســت م ی دادند و این‬ ‫بانک مرکزی اروپاســت که عمال ب رای همه نسخه واحدی‬ ‫م ی پیچد؛ همانگونه که ب رای اقتصاد اروپا پیچیده و سبب‬ ‫ایجاد مشکالت بســیار جدی ب رای کشورهای این اتحادیه‬ ‫شده است‪ .‬یا دولت مجارستان که به دلیل ناتوانی اتحادیه‬ ‫اروپا‪ ،‬به رغم میل مردم کشــور مجارستان‪ ،‬به سمت روسیه‬ ‫گرایش پیدا کرده کــه موجب اعتراض مردم کشورشــان‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫پس عامل ب ه وجود امدن چپ گرایی در اروپا را در‬ ‫عامل اقتصادی باید جس ت وجو کنیم؟‬ ‫سیاســت های ریاضت اقتصادی و حذف اقدامات‬ ‫و برنامه های حمایتی و افزایش سن بازنشستگی و کاهش‬ ‫بســیاری از خدمات بخش عمومی و کاهــش درامدهای‬ ‫مردم در خود یونــان مانند کم کردن حقــوق کارمندان به‬ ‫منظور کم کــردن هزینه های دولت‪ ،‬ب رای رشــد اندیشــه‬ ‫چپ گرایی‪ ،‬نقش بس زایی داشته و باتوجه به تورم و مشکالت‬ ‫اقتصادی ‪ -‬روانی که مردم با انها دســت به گریبان بودند‬ ‫طبیعتا این موجب نارضایت ی های خیلی گسترده شد‪ ،‬مثال‬ ‫در قبرس بانک های کشــور اعالم کردند بخشــی از پول‬ ‫سپرده گذاران را به خودشان بازپس نم ی دهند از طرف دیگر‬ ‫این رفتارهای کشور سبب شده کسانی که از خارج از اتحادیه‬ ‫پول به اتحادیه اروپا تزریق کرده اند‪ ،‬تصمیم گرفتند به فکر‬ ‫جابه جایی دارایی خود باشد خیلی از روس تبار ها که به دلیل‬ ‫مسائل داخلی روسیه پول های خود را در بانک های اروپایی‬ ‫پ س انداز کرده بودند بایستی ب رای هر ‪100‬هزار یورو تقریبا‬ ‫باالی ‪20‬درصد مالیات پرداخت کنند به فکر چاره افتاده ند‪.‬‬ ‫زیرا که این کار را یک نوع دزدی م ی دانند که نارضایتی زیادی‬ ‫را در پی داشت و این زنگ خطری ب رای مردم اروپا و جهان بود‬ ‫که عمال شاید این اتفاق در دیگر کشورهای اروپایی نیز رخ‬ ‫بدهد‪ ،‬بناب راین مساله ظهور چپ گرایان در اروپا و دیگر مناطق‬ ‫جهان کامال اقتصادی بوده و نشــات گرفته از بحران های‬ ‫اقتصادی دنیاست و افزایش هزینه های اجتماعی و کم شدن‬ ‫هزینه های حمایتی دولت نیز عامل اصلی هستند‪.‬‬ ‫ایا چپ گراها وقتی بر ســر کار م ی ایند احتمال‬ ‫دارد که سیاســت خروج از اتحادیــه اروپا را در‬ ‫پیش بگیرند؟‬ ‫اگــر این احــزاب پیــروز چپ گــرا بخواهند به‬ ‫سیاست های داخلی خود تکیه کنند و به مسائل مشترک‬ ‫اقتصادی که با اتحادیه اروپــا دارند و همچنین به فرامینی‬ ‫که سیســتم اقتصادی اتحادیه اروپا به این کشورها دیکته‬ ‫کرده اســت توجه نکنند؛ نم ی توانند در اتحادیه اروپا باقی‬ ‫بمانند چون بانک مرکزی اروپا در صدد است که یک اقتصاد‬ ‫یکپارچه و متــوازن را در اروپا رهبری کنــد و از طرف دیگر‬ ‫ب رای حفظ ارزش پــول واحد اروپا یــورو‪ ،‬دولت ها مکلفند‬ ‫اقداماتی را انجــام دهند که به ضرر دیگر کشــورها منجر‬ ‫نشود مثال نرخ بهره بایســتی در دامنه خاصی تعریف شود‬ ‫یا تورم در یک دامنه تعیی ن شده ای نوسان کند و اگر از این‬ ‫حدو حدود تعیی ن شده نرخ بهره یا تورم باال تر یا پایی ن تر برود‬ ‫دولت ها ملزم به اقدامات جب رانی هستند؛ از جمله کم کردن‬ ‫هزینه های داخلی خود تا تورم را کنترل کنند و اگر دولت ها‬ ‫این سیاست ها را اعمال نکنند بناب راین در یک نقطه از اروپا‬ ‫ارزش یورو افت کرده و بــه مناطق دیگر اروپا که از وضعیت‬ ‫مناسب و با ثباتی برخوردار هستند‪ ،‬منتقل م ی شود و در انجا‬ ‫گفتید که فرانسه دچار مشکالتی شده‪ .‬این در‬ ‫حالی است که فرانســه دارای حکومتی چپ و‬ ‫سوسیالیست است‪ ،‬بنابراین چپ های افراطی‬ ‫چه تفاوتی با سوسیالیســت های حال حاضر‬ ‫دارند‪ .‬در واقــع چپ گراهــای افراطی چگونه‬ ‫م ی اندیشند؟‬ ‫ایــن نیروهــای افراطــی‬ ‫چپ گرا‪ ،‬در خصوص عقاید‬ ‫ناسیونالیســتی چگونه‬ ‫م ی اندیشند؟‬ ‫در اتحادیــه اروپا بحث ناسیونالیســیتی تا حدود‬ ‫زیادی تقلیل پیدا کرده و دیگر همانند سابق این ایده مطرح‬ ‫نیست و محبوبیت خود را از دست داده است‪ .‬دغدغه مردم‬ ‫اروپای امروز بیشتر اقتصادی است تا سیاسی و نژادی و غیره‪.‬‬ ‫چون اتحادیه اروپا در بحران های جهانی به شــدت اسیب‬ ‫دیده‪ ،‬قطعا این اعتراضاتی که در کشــورهایی مثل یونان‬ ‫شاهدش هستیم اعتراض به دولت های ملی است به دلیل‬ ‫ناتوان ی های انها در اعمال سیاست های مستقل از اتحادیه‬ ‫اروپا و تبعیت کورکورانه از اتحادیه اروپا و بیشتر مساله رفاه‬ ‫اجتماعی و اقتصادی‪.‬‬ ‫ایا رشد چپ گرایی افراطی منجر به فعال شدن‬ ‫راست گراهای افراطی هم خواهد شد؟‬ ‫راســت گراها در اتحادیه اروپا منزوی هستند مثال‬ ‫حــزب ازادی در انتخابات ســال ‪ 2000‬با کســب بیش از‬ ‫‪20‬درصد ارا توانســت در دولت ائتالفی اتریش حضور یابد‪،‬‬ ‫اما تحریم های اتحادیه اروپا علیه اتریش در نهایت این حزب‬ ‫را به کناره گیری از قدرت واداشــت و رهبر حزب جبهه ملی‬ ‫فرانســه هم با همین مشکل روبه رو شــده است‪ .‬در واقع‬ ‫راست ی ها اندیشه شفاف و روشــنی ب رای اقتصاد و سیاست‬ ‫داخلی ارائه نم ی کنند و تاکیدشان در حد قومیت و نژادپرستی‬ ‫باقی مانده و این افراد به جای خروج کشور از بحران‪ ،‬به دنبال‬ ‫بحران سازی هستند و دست به اقداماتی م ی زنند که ب رای‬ ‫شزا خواهد بود بناب راین خیلی‬ ‫اقتصاد کشور ها خط رناک و تن ‬ ‫مورد اقبال عموم نیستند‪ .‬تصور کنید باالخره وجود چندین‬ ‫میلیون مهاجر خارجی اعم از مســلمان و غی ر مسلمان از‬ ‫کشورهای دنیا در اتحادیه اروپا و رشد اندیشه ناسیونالیستی‬ ‫م ی تواند اسی ب های جدی ب رای کشورها در پ ی داشته باشد‪،‬‬ ‫مثال در فرانسه بیشتر قومی ت های شمال افریقا در این کشور‬ ‫هستند و یا در المان این افراد کم نیستند و از طرف دیگر این‬ ‫افراد در تولید ناخاص ملی کشورها نقش مهمی دارند و راست‬ ‫افراطی که به منزوی کردن و خروج این فراد منجر شود قطعا‬ ‫اسی ب های جدی به اقتصاد کشورهای اروپایی وارد م ی کند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال در انگلستان البته شاید به اتحادیه اروپا ربطی‬ ‫نداشته باشد ولی یک مثالی خوب از اروپا است و حدود ‪40‬‬ ‫درصد از نیروی سالمت از افراد خارجی تشکیل شده و طبیعتا‬ ‫اگر حضور این افراد کمرنگ بشود و مجبور به مهاجرت از این‬ ‫کشور بشوند طبیعتا نظام سالمت این کشور ها به مشکل‬ ‫ب ر م ی خورد‪ .‬در دیگر بخش های فنی و صنعتی نیز وضعیت‬ ‫به همین نحو است مثال در بخش ای تی از کشورهای دیگر‬ ‫در حال ی که اوالند از سیاست های‬ ‫سوسیالیستی حمایت م ی کند‪ ،‬مرکل از‬ ‫اقتصاد بازار ازاد که ریاضت را به کشورهای‬ ‫ضعیف اروپایی تحمیل م ی کند‬ ‫حمایت م ی نماید‬ ‫ایا چپ گرا ها در اتحادیه اروپا با یکدیگر متحد‬ ‫هســتند یا جداگانه فعالیت م ی کنند؟ ایا شاهد‬ ‫اتحاد بزرگ چپ ها در اینده خواهیم بود؟‬ ‫نه! این افراد بیشتر در محدوده داخلی کشورهای‬ ‫خود فعالیت م ی کنند و با مشــکالت دیگر کشورها درگیر‬ ‫نم ی شــوند‪ .‬در ضمن این احزاب تاکنون موفقیتی در مهار‬ ‫بحران در کشورهای خود نداشــتند و حزب سیریزا هم به‬ ‫تاز گی قدرت را در یونان به دست گرفته و مشخص نیست‬ ‫که موفق باشد یا نه؟ و اگر در ب رابر اندیشه های نئولیب رالی‬ ‫پیروز شوند عامل اتحاد خوبی خواهد بود و سبب جلب انها‬ ‫به سمت احزاب چپ خواهد شــد ولی در حال حاضر اتحاد‬ ‫خاصی صورت نگرفته که موجب نگرانی اتحادیه شود و فقط‬ ‫یکی‪ ،‬دو تا از احزاب کوچک در جهان یک ارتباط مختصر با‬ ‫یکدیگر داشته اند‪.‬‬ ‫ایا ب ه واسطه چپ دولت یونان‪ ،‬گرایش به سمت‬ ‫روسیه اتفاق خواهد افتاد؟‬ ‫یونان کشور کوچکی اســت که دارای مشکالت‬ ‫فراوان است و از طرف دیگر روســیه هم دارای مشکالت‬ ‫فراوانی اســت و شــرایط ان در دنیا هر روز بدتر م ی شود و‬ ‫در وضعیتی نیســت که بتواند کشورهای دیگر را به سمت‬ ‫خودش جلب کند و در واقع کشوری مثل یونان با این همه‬ ‫معضالت نم ی تواند به سمت روسیه ضعیف متمایل شود‪.‬‬ ‫از طرف دیگر روسیه معموال به دنبال مسائل نظامی است‬ ‫تا اقتصادی‪ .‬بناب راین اعتراضات مردم یونان به سیاست های‬ ‫اقتصادی اتحادیه اروپا منجر به نزدیک شدن انها به محور‬ ‫دیگری خارج از اتحادیه نخواهد شــد بلکه تنها بازگو کننده‬ ‫مشکالت داخلی است و از عدم حمایت اتحادیه اروپا به وجود‬ ‫امده اســت‪ ،‬بناب راین این مردم انتظار دارند که بده ی های‬ ‫عظیم بخشیده شــود و فراموش نکنیم که یونان بیش از‬ ‫‪300‬میلیارد یورو یعنی ‪175‬درصــد از تولید ناخالص ملی‬ ‫خودش بدهی خارجی دارد و هرگز در شرایط فعلی‪ ،‬قادر به‬ ‫پرداخت بده ی هایش نیست و عالوه بر اینها نیروی انسانی‬ ‫زیادی از این کشور در خارج درحال کار هستند و بعد از خروج‬ ‫از اتحادیه اروپا به راحتی نم ی تواند به ان کشورها رفت و امد‬ ‫کند و بیکار م ی شوند‪.‬‬ ‫بناب راین خروج از اتحادیه اروپا در درجه اول ب رای یونان‬ ‫دردسر ساز خواهد شد تا ب رای اتحادیه اروپا‪ .‬از سوی دیگر در‬ ‫اولین مذاکره بین دولت جدید یونان و کشــور فرانسه وزیر‬ ‫اقتصاد یونان طی مصاحب ه ای اعالم کرد که ما به دنبال تعامل‬ ‫با اروپا هستیم اما انتظار داریم قدرت های دیگر اروپایی از ما‬ ‫حمایت کنند‪ ،‬بناب راین این نشان دهنده ان است که یونان نیز‬ ‫فعال اعتقادی به خروج از اتحادیه ندارد‪ .‬در هر صورت باید این‬ ‫موضوع را در نظر داشت که ظهور چپ گرایی در یونان ناشی‬ ‫از مشکالت داخلی خود یونان اســت و معطوف به بیرون‬ ‫از یونان نیســت‪ .‬البته نا گفته نماند که دولت‬ ‫جدید یونان با اجرای سیاســت های ریاضت‬ ‫اقتصادی در ازای دریافت کمک مالی از اروپا‬ ‫و صندوق بی ن المللی پول مخالف اســت و‬ ‫قصد دارد درباره مســائلی از قبیل باز پرداخت‬ ‫بده ی های خود‪ ،‬مذاکره کند‪ .‬یونان با بحران‬ ‫اقتصادی دســت به گریبان است و عالوه‬ ‫بر سیاستمداران‪ ،‬نهادهای اقتصادی‬ ‫از جمله صندوق بی ن المللی پول‬ ‫منتظر اعــام برنامه های دولت‬ ‫جدید هســتند و به همین دلیل‬ ‫وزیر دارایــی جدید یونــان تور‬ ‫اروپایی خود را اغاز کرده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫چپ هــا در همه جــا سیاســت های اجتماعی را‬ ‫طرفداری م ی کننــد‪ ،‬کاهش مالیات هــا‪ ،‬افزایش خدمات‬ ‫عمومــی و در کل‪ ،‬رفاه عمومــی از اصل ی ترین اســاس‬ ‫چپ هاســت‪ ،‬اما باید این موضــوع را در نظر داشــت که‬ ‫سیاســت های اتحادیه اروپا از یک مرکز خاصی منتشــر‬ ‫م ی شــود و البته خود بانک مرکزی اروپا متاثر از کشورهای‬ ‫قدرتمندی چون المان است و به تبع ان تاثیر سیاست های‬ ‫محلی و بوم ی به شــدت کاهش پیدا م ی کند و همانطور‬ ‫که قبال گفتم دلیل اصلی که انگلســتان تا کنون با وجود‬ ‫فشــارهای زیاد به اتحادیه اروپا نپیوست همین عامل بوده‬ ‫است‪ .‬بســیاری از دولت هایی که در کشــورهای متفاوت‬ ‫بر ســر کار م ی ایند م ی توانند چپ گرا باشند اما نم ی توانند‬ ‫سیاست های خودشــان را اعمال کنند؛ نمونه اش اسپانیا و‬ ‫پرتغال‪ .‬دولت های قبلی هم سوسیالیســت بودند و چون‬ ‫نتوانستند سیاست های خود را اجرا کنند جای خودشان را به‬ ‫احزاب دیگر دادند و این نشان دهنده ان است که دولت های‬ ‫ملی در اتحادیه اروپا خیلی نقش مهمــی ندارند‪ ،‬بناب راین‬ ‫این خطر وجــود دارد که دولت های جدیــد از اتحادیه اروپا‬ ‫بیرون بروند و اگر بخواهند سیاست های‬ ‫مستقل خودشــان را ادامه دهند بحث‬ ‫کاهش ارزش یورو مطرح خواهد شــد‪،‬‬ ‫بناب راین کل اتحادیه اروپا نم ی تواند این‬ ‫کشــورها را تحمل کند و این دولت ها‬ ‫ناگزیر از خروج خواهند شــد‪ ،‬بنابراین‬ ‫چپ هــای افراطی به سیاســت های‬ ‫اقتصادی و به خصوص به سیاست های‬ ‫ریاضت اقتصادی انتقاد دارند و اســاس‬ ‫سیاست نئو لیب رالی را قبول ندارند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حسین راغفر م ی گوید‪« :‬پیروزی چ پ گراها‬ ‫نشان از شکست سیاســت های نئولیبرال ها‬ ‫در اروپا دارد و طبیعتا چنین شــرایطی مورد‬ ‫سوءاستفاده احزاب چ پ گرا قرار م ی گیرد‪ ».‬در‬ ‫ادامه مصاحبه هفته نامه مثلث با حسین راغفر‪،‬‬ ‫اقتصاد دان و استاد دانشگاه الزهرا را در زمینه‬ ‫بروز چ پ گرایی افراطی در اروپا م ی خوانیم‪.‬‬ ‫در اروپا فعال هستند و این افراد ب رای اروپای ی ها خلق ثروت‬ ‫م ی کنند و به همین دالیل این اندیشه های افراطی در اروپا‬ ‫خیلی منزوی هســتند و از حمایت های عمومی برخوردار‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫نیز تاثیر منفی خود را م ی گذارد و ب رای اینکه ارزش پول در‬ ‫همه مناطق اروپا در یک سطح بماند دولت ها را وادار م ی کنند‬ ‫که این اقدامات سختگی رانه را اعمال کنند ان وقت بخشی از‬ ‫سیاست های ریاضتی از همین رو است یعنی دولت ها ب رای‬ ‫اینکه بتوانند تورم را کنترل کنند ناگزیر به کاهش هزینه های‬ ‫خود هســتند و ب رای کم کردن هزینه های دولت بایستی‬ ‫هزینه های تامین اجتماعی و هزینه های حمایتی ‪ -‬اجتماعی‬ ‫و عمومی را کاهش بدهند‪ .‬حال این مشکل مدت هاست که‬ ‫در ایتالیا رخنه کرده اســت‪ .‬ایتالیا سومین قدرت اقتصادی‬ ‫اتحادیه اروپاســت و به نظر نم ی رسد که راه حل مشخصی‬ ‫از طرف اتحادیه اروپا ب رای ایتالیا وجود داشــته باشد‪ .‬از ان‬ ‫طرف در فرانســه نیز این نارضایت ی ها در حال گســترش‬ ‫اســت و در این بین تنها دولت سوسیال ‪ -‬دموکرات المان‬ ‫اســت که مشــکالت کمتری در داخل دارد و اوضاع کم و‬ ‫بیش بهتری نسبت به کشــورهای دیگر دارد و توانستند‬ ‫نظام حمایت اجتماعی خود را تا حــدود زیادی حفظ کنند‬ ‫و همچنین سیاست حمایت از صنعت را ادامه دهند‪ ،‬چون‬ ‫المان صنعت ی ترین کشــور اروپاست و خلق ثروت از طریق‬ ‫صنعت پدید م ی اید و در بقیه کشورهای اروپایی وقتی قدرت‬ ‫صنعت کاهش پیدا م ی کند طبیعتا سیاست های حمایتی‬ ‫انها نیز کاهش پیدا م ی کند و نارضایت ی های عمومی بیشتر‬ ‫م ی شــود‪ .‬بناب راین نباید این را فراموش کنیم که اگر وضع‬ ‫بدین منوال پیش برود این مشــکالت و نارضایت ی ها دامن‬ ‫فرانسه را هم خواهد گرفت‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪55‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫تر‬ ‫ج‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫روزنه های امید‬ ‫ایا اروپا از فشار سیاست های ریاضتی لیبرال ها خارج م ی شود؟‬ ‫تایمز ‪ /‬ایوب لشینی‬ ‫منبع ‪ /‬مترجم‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪4‬‬ ‫گزارش هــای واصله از اتــن حاکی از ان اســت که‬ ‫نتایج انتخابات پارلمانی روز دوشــنبه یونان موجب احیای‬ ‫بحران های پنهان منطقه یورو شود‪ .‬انتظار م ی رود که این‬ ‫انتخابات دولت حامی ریاضت اقتصادی را عزل و ب رای اولین‬ ‫بار در طول تاریخ اتحادیه اروپا‪ ،‬مســیر جدیدی را ب رای به‬ ‫قدرت رساندن حزب چپ گرایی رادیکالی در یونان باز کند‪.‬‬ ‫سراســر قاره به این رای گیری به عنــوان یک خطر‬ ‫اقتصادی در سال پیش رو چشم دوخته اند که ممکن است‬ ‫اروپا را در یک رکود اقتصادی عمی ق تر فرو ببرد‪ .‬از ســوی‬ ‫دیگر‪ ،‬امــا این رای گیری م ی توانــد نقطه عطف کلیدی در‬ ‫سیاست منطقه باشد و به عنوان مرکز ثقلی ب رای نیروهای‬ ‫به حاشیه رانده شده و غوطه ور در سیاست های خصمانه در‬ ‫مبارزه با پوپولیسم و سیاست های ضد ریاضتی‪ ،‬مسیری را‬ ‫مشخص نماید‪.‬‬ ‫ملت یونان بر این باور است که از این دولت فروپاشیده‬ ‫فقط انتظار م ی رود که ب رای ثبات اقتصادی در این کشور قدم‬ ‫بردارد‪ .‬در حال حاضر با به قدرت رســیدن حزب چپ گرای‬ ‫سیریزا که پی ش بینی م ی شد در انتخابات اواخر ژانویه پیروز‬ ‫شــود‪ ،‬تمام پی ش بین ی ها و احتماالت در سکوت کامل فرو‬ ‫رفته است‪.‬‬ ‫این حزب متعهد شــده تا از ســر گیری مذاکرات در‬ ‫موضوع توافق به کمک مالی ‪284‬میلیارد دالری به یونان‪،‬‬ ‫این کشور پرداخت بدهی خود را به تعویق م ی اندازد‪.‬‬ ‫چنین چشــم اندازی در برخورد با طلبکاران‪ ،‬بازارهای‬ ‫مالی را به شدت تکان داده و خاط رات دردناکی را ب رای مردم‬ ‫یونان در سال هایی که کشورشــان در حال فروپاشی بود‪،‬‬ ‫تداعی م ی کند‪ .‬نخس ت وزیر انتونیوس ساراماس در روزهای‬ ‫پایانی هفته گذشته هشــدار داد که دولت سیریزا کشور را‬ ‫به سمت ورشکستگی و خروج از منطقه یورو خواهد کشاند‪.‬‬ ‫اما ب رای ســایرین و به خصوص کشــورهای بدهکار‬ ‫جنوب اروپا ظهور حزب چپ گرا ب رای اولین بارکورســوی‬ ‫امیدی است که مردم این قاره بتوانند از خفقان سیاست های‬ ‫ریاضتی رها شوند‪.‬‬ ‫منتقدان م ی گویند سیاست کشورهای اروپایی مقتدر در‬ ‫برخورد با بحران مالی که قطع کردن بیرحمانه بودجه و حمله‬ ‫به کسری ها را در پی داشت‪ ،‬فضای کوچکی ب رای پیشرفت‬ ‫باقی گذاشته و باعث باال بودن نرخ بیکاری به طور متناوب‬ ‫شده است‪ .‬انها م ی گویند این همان فرصتی است که ب رای‬ ‫ایجاد تغیی رات از گذشته منتظر ان بودند‪.‬‬ ‫جورج اســتاتاکیس یکی از اعضای پارلمانی سیریزا‬ ‫و یکی از رهب ران ســخنگوی این حزب در مسائل سیاسی‬ ‫گفت‪« :‬اروپا در حال تغییر است‪ ،‬به دلیل وجود این دیدگاه‬ ‫که اقتصاد اروپا در جهان فقط یکی است که ریشه همه این‬ ‫فالکت ها و عدم پیشرفت هاست‪ ،‬روشن است که همه چیز‬ ‫باید تغییر کند‪».‬‬ ‫استاتاکیس با اشاره به پی دایش حزب چپ گرا در اسپانیا‪،‬‬ ‫ایتالیا و پرتغال که از روش خفت باری که سیریزا ب رای اتحادیه‬ ‫اقتصادی اروپا به بار اورده است بهره جسته اند‪ ،‬اماده پیوستن‬ ‫به این حزب هستند تا بروکسل و ب رلین را وادار به تغییر رویه‬ ‫خود نمایند‪.‬‬ ‫اما ب ر خالف این کشورها‪ ،‬یونان خود مسئول سرنوشت‬ ‫مالی خود است‪ .‬هرگونه تغییر در سیاست های ریاضتی یونان‬ ‫ممکن است مســتلزم مذاکرات پ ر مخاطره ای با کشورهای‬ ‫پرداخت کننده باشد‪ .‬به طوری که تحلیلگران اذعان دارند این‬ ‫مساله ممکن است یونان را به اعماق بحران بدهی فرو ببرد‪.‬‬ ‫جرج پاگوالتوس‪ ،‬استاد دانشکده اقتصاد اتن و مشاور‬ ‫ســابق دولت م ی گوید‪« :‬ورود ما به این فرایند ممکن است‬ ‫ما را به نقطه ای بدون بازگشــت هدایت کند‪ .‬مردم یونان یا‬ ‫حزب سیریزا هیچ تمایلی ب رای خروج از یورو ندارند‪ .‬اما اگر‬ ‫انها این بازی سخت را شروع کنند حدس و گمان ها در مورد‬ ‫خروج یونان از منطقه یورو احیا خواهد شد و به همین دلیل‬ ‫که این گمانه زن ی ها م ی تواند خود باعث محقق شدن این‬ ‫پیشگوی ی ها شود این مساله بسیار خط رناک خواهد بود‪».‬‬ ‫سران حزب ســیریزا در مورد موضع انها در مواجهه با‬ ‫این مساله که اگر هر یک از سه گروه به اصطالح وام دهنده‬ ‫برای سایرین و ب ه خصوص کشورهای‬ ‫بدهکار جنوب اروپا ظهور حزب چپ گرا‬ ‫برای اولین بار کورســوی امیدی است‬ ‫که مردم ایــن قاره بتواننــد از خفقان‬ ‫سیاست های ریاضتی رها شوند‬ ‫بی ن المللی اعم از کمیســیون اروپا‪ ،‬بانــک مرکزی اروپا و‬ ‫صندوق بی ن المللی پول‪ ،‬در ب رابر خواســته های این حزب‬ ‫تسلیم نشوند چه کار خواهند کرد‪ ،‬کم گویی اتخاذ کرده اند‪.‬‬ ‫اســتاتاکیس درباره طرح پشــتیبان حزب سیریزا به‬ ‫صراحت گفت که هی چ گونه طرح دومی وجود ندارد‪.‬‬ ‫چشــم انداز دولت تند رو ســیریزا که قدم بــه قدم با‬ ‫مذاکره کنندگان مصالحه ناپذیر اروپایی در حال حرکت است‪،‬‬ ‫باعث افزایش فشــارها در تعهدات مالی یونان شده که این‬ ‫مساله حتی پیش از سقوط دولت فعلی نیز وجود داشت‪.‬‬ ‫این اولی ن بار است که به صورت رســمی و از طریق‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری‪ ،‬دولت را خلــع م ی کنند‪ .‬این‬ ‫واشنگتن پست ‪ /‬ایوب لشینی‬ ‫منبع ‪ /‬مترجم‬ ‫‪5‬‬ ‫بع د از ظهر یکشــنبه با اتمام سرشماری اراء انتخابات‬ ‫ملی یونان‪ ،‬انتظار م ی رفت حزب رادیکالی چپ گرای سیریزا‬ ‫پیروزی اسانی را به دست اورد‪ .‬این حزب وعده داده است که‬ ‫ریاضت اقتصادی را از بین بــرده و از پرداخت وام های این‬ ‫کشــور (به مبلغ ‪ 270‬میلیارد دالر) که از سال ‪ 2010‬از سوی‬ ‫نهاد های اروپایی ب رای نجات اقتصاد یونان پرداخت شــده‬ ‫بود‪ ،‬امتناع ورزد‪.‬‬ ‫انتونیوس ساماراس‪ ،‬نخس ت وزیر یونان پیش از این‬ ‫طی پیامی حال و هوای این روز را ب رای رای دهندگان اینگونه‬ ‫تشریح کرده بود‪« :‬امروز ما تصمیم م ی گیریم که به سمت‬ ‫جلو قدم برداریم یا به سمت مسیری ناشناخته حرکت کنیم‪».‬‬ ‫بدیهی اســت که حتی حوزه های انتخابی وی هم ترجیح‬ ‫م ی دهند تا به جای پنج ســال ریاضت اقتصادی که دولت‬ ‫وی به انها تحمیل کرد‪ ،‬در مسیری ناشناخته قدم بگذارند‪.‬‬ ‫به گزارش اسوشیتدپرس ساماراس یکشنبه با شکست خود‬ ‫انتخابات را واگذار کرد‪.‬‬ ‫پیروزی ســیریزا بــا حمایــت صفــوف طوالنی از‬ ‫چپ گراهای مارکسیســتی تا حزب سبز‪ ،‬ممکن است دوره ‬ ‫مبهمی ایجاد کند که اتحادیه اروپا بدترین بحران اقتصادی‬ ‫را در طول تاریخ خو د ترسیم کرده بود‪ .‬اما این پیروزی ممکن‬ ‫است یونان و اروپا را وارد وضعیتی نامشخص و مبهم کند‪.‬‬ ‫در بهترین سناریوی ممکن‪ ،‬سیریزا برای برنامه های‬ ‫مربوط بــه کمک مالی یونــان وعده داده اســت تا جلوی‬ ‫قراردادهای بین دولت جدید یونــان و وام دهندگان اروپایی‬ ‫عل ی الخصوص المان را بگیرد‪ .‬این مساله به طور بالقوه از‬ ‫یک سو م ی تواند باعث کاهش بدهی یونان شود و از سوی‬ ‫دیگر اقتصادهای بحران زده دیگر اروپا را به این فکر بیندازد‬ ‫ی خود را تسهیل کنند‪.‬‬ ‫که انها نیز م ی توانند تعهدات وام ‬ ‫اما در بدترین حالت‪ ،‬فشــارها ممکن اســت یونان را‬ ‫به طور پی ش فرضی به سمت بده ی های خود کشانده و این‬ ‫کشــور را از منطقه یورو خارج کند و خطر سقوط ارزش پول‬ ‫رایج اروپا که باعث اتحاد و تقویت اکثر اقتصادهای اروپایی‬ ‫شده را به همراه داشته باشــد‪ .‬تبعات این امر ممکن است‬ ‫بازارهای جهانی را وارد گردابی وی رانگر کند‪.‬‬ ‫رهبر ‪ 40‬ساله حزب ســیریزا‪ ،‬الکسیس تسیپ راس‪ ،‬در‬ ‫خالل رای گیری در اتن گفت‪« :‬این رای گیری نشان دهنده‬ ‫بازگشت شان و منزلت به یونان است‪ .‬طبق نظرسنج ی های‬ ‫ ‬ ‫صورت گرفته انتظار م ی رفت که حزب او ‪ 36‬تا‪39‬درصد ارای‬ ‫مردمی را به دســت اورد که در نهایت نتایج به دســت امده‬ ‫قاطعانه بر این قضیه صحه گذاشت‪.‬‬ ‫انها م ی توانند در مجلس ‪ 300‬نفــره قانونگذاران این‬ ‫کشور‪148 ،‬و ‪ 154‬کرسی به دست اورند‪ .‬از این رو تنها سوال‬ ‫کلیدی یکشنبه شب این بود که ایا سیریزا اکثریت قاطع ارا‬ ‫را خواهد برد و دستور به تشــکیل دولت جدید خواهد داد یا‬ ‫به دنبال یافتن یک شریک ائتالفی خواهد رفت‪.‬‬ ‫النی پاناگیوتارا‪ ،‬محقق مرکز افکارسنجی الیامپ در‬ ‫اتن م ی گوید‪« :‬ائتالف گرایی ب رای انها بهتر اســت‪ .‬انها به‬ ‫بسیاری از افراد وعده های زیادی داده اند‪ ،‬به همین دلیل نیاز‬ ‫به یک شریک ائتالفی دارند تا در صورت شکست احتمالی‬ ‫تقصیر را گردن انها بیندازند‪».‬‬ ‫بسیاری از وعده های سیریزا غی ر عملی به نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫تسیپاراس در دوران مبارزات انتخاباتی متعهد شد تا حداقل‬ ‫دســتمزدها را افزایش دهد‪ ،‬هزینه های اجتماعی را افزایش‬ ‫دهد و مالیات را کاهش دهد‪ .‬اما همــه این وعده ها زمانی‬ ‫محقق م ی شود که بودجه فدرال در حالت تعادل قرار گیرد‪.‬‬ ‫او همچنین وعده داده بود که با وجود مقاومت درمورد کمک‬ ‫مالی اتحادیه اروپا‪ ،‬یونان را همچنان در منطقه یورو نگاه دارد‪.‬‬ ‫اما حتی با وجود ادامه چنین وعده هایی‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫که این دولت هم از وضع شــدن ریاضت هــای اقتصادی‪،‬‬ ‫متحمل ضررهایی شود‪ .‬اقتصاد یونان از زمان شروع بحران‬ ‫مالی در سال ‪ 2009‬به یک چهارم تقلیل پی دا کرده است‪ .‬بیش‬ ‫از یک چهارم مردم یونان شغل خود را ازدست داده اند و تقریبا‬ ‫نیمی از جوانان یونانی بیکار هستند‪ .‬ب ر اساس سیاست های‬ ‫کاهشی هزینه کشور‪ ،‬دولت ســاماراس مجبور به تحمیل‬ ‫شرایط مربوط به دریافت وام خود شد‪ ،‬که بدین ترتیب یک‬ ‫سوم از ‪ 9.8‬میلیون رای دهنده شاهد افول در امنیت اجتماعی‬ ‫و بیمه خدمات درمانی خود شدند‪.‬‬ ‫از این جهت ب رای مدت ها به نظر م ی رســید که این‬ ‫محرومی ت ها و ریاضت ها باعث به اغتشــاش کشــیدن‬ ‫صندوق های رای شود‪ .‬به دلیل ضربه سهمگین بحران های‬ ‫مالی به ملت های اروپا‪ ،‬مردم یونان به عنوان اولین کشور با‬ ‫خشم عمومی خود حزب ضد ریاضتی را به قدرت نشاندند‪.‬‬ ‫به هرحال ســایر اعضای اتحادیه اروپا که بــا این هجمه از‬ ‫بده ی های فلج کننده بار ســنگینی را به دوش م ی کشند‪،‬‬ ‫به نظاره مردم یونان نشســته اند تا دریابند که ایا در ماه ها‬ ‫و ســال های پیش رو انها م ی توانند با مدیریت‪ ،‬خود را در‬ ‫مواجهه با طلبکاران اروپایی از این ریاضت ها خالص کنند‬ ‫یا نه‪...‬‬ ‫به ســرانجام رســیدن این تالش ها م ی تواند باعث‬ ‫تحریک نیروهای سیاسی بیشــتری در کشورهای بدهکار‬ ‫مانند پرتغال و ایتالیا شــود تا با فشار بیشــتر روی بانک‬ ‫اروپایی و کشورهای وام دهنده‪ ،‬انها را وادار به چشم پوشی از‬ ‫بازپرداخت وام هایی که به همسایگان در تنگنا قرارگرفته خود‬ ‫بخشیده اند‪ ،‬نمایند‪ .‬تالش های شدیدی ب رای ثبات اقتصادی‬ ‫اتحادیه اروپا انجام م ی شود‪ ،‬اما نه انچنان شدید که یونان را‬ ‫از منطقه یورو خارج نماید‪ .‬خروج یونان از منطقه یورو ممکن‬ ‫است بازارهای مشترکی که باعث اتحاد اروپا ب رای یک نسل‬ ‫شده است را به مخاطره بیندازد و این مساله قطعا نشان دهنده‬ ‫گام نهادن به سمت مسیری نامشخص است‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬واشنگتن پست‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫منبع‪ :‬تایمز‬ ‫گام های لرزان در داالن تاریک اتحادیه اروپا‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫انتخابات یک جشن بزرگ اســت اما رای گیری در حقیقت‬ ‫رفراندومی به دولت راســتگرا بوده که در سال ‪ 2012‬بر سر‬ ‫کار امده اند‪ .‬استاوروس دیماس نامزد انتخاباتی ساماراس‪،‬‬ ‫در دو دور اول انتخاباتی این ماه نمایش ضعیفی داشت‪ .‬اگر‬ ‫دیماس نتواند ‪ 180‬رای از‪ 300‬اعضای مجلس را در جلسه روز‬ ‫دوشنبه به دست اورد‪ ،‬انتخابات جدید همانطور که بسیاری‬ ‫از ناظ ران پی ش بینی م ی کنند‪ ،‬در اواخر ژانویه یا اوایل فوریه‬ ‫برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫تعداد اراء اخذ شده نشانگر این است که مردم انتخابات‬ ‫جدید را نم ی خواهند‪ .‬اما ســیریزا که باعث فروپاشی دولت‬ ‫قبلی بود‪ ،‬بزرگترین ذی نفع به حساب م ی رود‪ .‬همچنین این‬ ‫انتخابات نکاتی را همواره حول حزب جدید دموکراس ی طلب‬ ‫ساماراس و خرده احزابی که وی را پشتیبانی م ی کند به همراه‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫ســیریزا مخفف یک کلمه یونانی و نشــانگر حزب‬ ‫ائتالفی رادیکالی چپ گراست که به سرعت رشد کرد و در‬ ‫قالب یک حزب متحد در سال گذشته پدیدار شد‪ .‬این حزب‬ ‫به رهبری جمعی از فعاالن سیاســی چپ گرا‪ ،‬اتحادیه ها و‬ ‫اساتید دانشــگاه‪ ،‬به تازگی برخی از مواضع خود را تعدیل‬ ‫کرد‪ .‬این مواضع شامل تهدید به از بین بردن فرار مالیاتی و‬ ‫ ب ی اثر کردن بدهی مالی است‪ .‬اما این حزب همچنان خود‬ ‫ی سیاسی در یونان معرفی‬ ‫را پرچم دار مبارزه با فساد و بدنام ‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫از هر چهار نفر یونانی یک نفر بیکار اســت و از هر‬ ‫سه نفر یک نفر در فقر زندگی م ی کند‪ .‬پس ب هراحتی م ی توان‬ ‫فهمید که چرا این حزب در بین احاد مردمی محبوب شده‬ ‫است‪.‬وی وی والچو‪ ،‬مادری ‪ 43‬ســاله که از شوهر خود جدا‬ ‫شده و دو پسر نوجوان دارد و به دلیل سیاست های ریاضت‬ ‫اقتصادی شــغل خود را به عنوان نظافتچی ادارات دولتی از‬ ‫دست داده است‪ ،‬م ی گوید‪« :‬این تنها چیزی است که به ان‬ ‫امید داریم‪ .‬ما از حزب سیریزا انتظار نداریم که مردم را نجات‬ ‫دهد‪ .‬ما از انها انتظار نداریم که همه چیز را کامل اجرا کنند‪.‬‬ ‫ما تنها خواستار تغیی رات هستیم‪».‬‬ ‫والچو تنها انتظار دارد که به کار قبلی خود با درامد ‪8‬دالر‬ ‫ب رای هرساعت کار بازگردد تا بتواند با ان امرار معاش کند‪.‬‬ ‫اما ب رای سایرین «متفاوت بودن» به معنای بازگشت‬ ‫به شرایط ابتدایی این دهه است‪ .‬زمانی که یونان در شرایط‬ ‫سقوط ازاد بود‪.‬‬ ‫دیمیتریس زافولیاس که شــاهد تجارت کره و پنیر‬ ‫خانواده خود در طول یک قرن بوده است‪ ،‬م ی گوید که تعداد‬ ‫کارکنان وی از ‪ 26‬کارمند شــاغل در سه فروشگاه تنها یک‬ ‫کارمند در فروشــگاهی خلوت در اتن تقلیل یافته است‪ .‬او‬ ‫م ی گوید اگر سیریزا کشور را به سمت بحران ببرد او احتماال‬ ‫مجبور م ی شود همه چیز را تعطیل کند‪.‬‬ ‫این مرد ‪ 70‬ساله ادامه م ی دهد‪« :‬در حال حاضر یونان‬ ‫مانند یک الک پشت بســیار کند حرکت م ی کند‪ .‬اما این‬ ‫انتخابات ممکن است ب رای کشور و کار من دردناک باشد‪».‬‬ ‫با وجود این چارچوب فشرده که شامل مهلت یک ماهه‬ ‫ب رای مبارزات انتخاباتی و ضرب االجل توافق با وام دهندگان‬ ‫بی ن المللی که تنها یک هفته بعد از انتخابات مهلت داده اند‪،‬‬ ‫ممکن است باعث پیچیده تر شدن انتخابات شود‪ .‬انتونیس‬ ‫پاپاگیانیدیس‪ ،‬روزنامه نگار و تحلیلگر کهنه کار یونانی که‬ ‫احتمال خروج یونان از منطقه یورو در دوسال اینده را بسیار‬ ‫کم م ی داند‪ ،‬م ی گوید حزب ســیریزا اگر م ی خواهد در این‬ ‫مذاکرات موفق شود باید به فکر ائتالف و متحدانی باشند‪ .‬اما‬ ‫ممکن است قبل از شروع مذاکرات این حزب به واسطه خشم‬ ‫طوالنی مدت مردم این کشور‪ ،‬فلج شود‪ .‬وی ادامه م ی دهد‪:‬‬ ‫«انها ب رای مذاکره با اروپا و صندوق بی ن المللی پول نیاز به‬ ‫حمایت همه جانبــه دارند که بعد از این مبــارزه انتخاباتی‬ ‫اشفته‪ ،‬بسیار سخت به نظر م ی رسد‪».‬‬ ‫شورش علیه ریاضت‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪57‬‬ ‫ماموریت اقای رئیس‬ ‫بین الملل‬ ‫سفر اخیر عل ی اکبر والیتی‪ ،‬رئی س مرکز تحقیقات است راتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به‬ ‫روسیه و دیدار یک ساعته وی با والدیمیر پوتین باعث شده است که در محافل کارشناسی و اکادمیک‬ ‫دوباره این بحث به جریان بیفتد که ایا روابط اســت راتژیک میان ته ران و مســکو در ش رایط کنونی‬ ‫امکان پذیر است؟ برخی کارشناسان بر این نکته پای م ی فشــارند که اعمال تحریم های چندجانبه‬ ‫علیه ای ران و روسیه در عمل م ی تواند این دو بازیگر نظام بی ن الملل را به یکدیگر بیش از پیش نزدیک‬ ‫کند‪ .‬اما به نظر م ی رسد دولت روحانی و دســتگاه دیپلماسی محمدجواد ظریف تمایل دارند روابط‬ ‫دوجانبه با روسیه را در کنار بهبود روابط با امریکا و غرب در پیش بگی رند‪.‬‬ ‫اغازهمکاریاستراتژیک‬ ‫پیام ایران برای روسیه چه بود؟‬ ‫بهرام امیراحمدیان‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪1‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫«عل ی اکبر والیتی» مشــاور امور بی ن الملل رهبری‬ ‫چهارشنبه هشــت بهمن ‪ 1393‬به عنوان فرســتاده ویژه‬ ‫رئی س جمهوری اسالمی ای ران به مسکو سفر کرد و در دیدار‬ ‫با والدیمیر پوتین‪ ،‬رئی س جمهوری روســیه‪ ،‬پیام روحانی را‬ ‫تسلیم وی کرد‪.‬‬ ‫ب راساس گزارش پایگاه اطالع رســانی دولت‪ ،‬والیتی‬ ‫در دیدار با پوتین که بیش از یک ساعت به طول انجامید‪،‬‬ ‫ضمن تســلیم پیام رئی س جمهــوری کشــورمان‪ ،‬درباره‬ ‫موضوع های دوجانبــه‪ ،‬چندجانبــه و بی ن المللی بحث و‬ ‫تبادل نظر کرد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور روســیه در این دیدار ضمن استقبال از‬ ‫توسعه همکاری ها میان ته ران و مسکو‪ ،‬دیدگاه های خود را‬ ‫نسبت به پیام رئی س جمهوری ای ران اعالم کرد‪.‬‬ ‫این سفر یاد اور سفر اقای هاشم ی رفسنجانی رئیس‬ ‫وقت مجلس شــورا در تابستان ســال ‪ 1368‬به مسکو و‬ ‫دیدار با گورباچف اخرین رهبر اتحاد شوروی است که اقای‬ ‫دکترعل ی اکبر والیتی به عنوان وزیر امور خارجه نیز حضور‬ ‫داشــتند‪ .‬در ان زمان ای ران در محاصره شدید اقتصادی بود‪،‬‬ ‫اکنون نیز ای ران در تحریم اقتصادی اســت‪ .‬ولی چند مورد‬ ‫تغییر کرده اســت‪ .‬این بار ای ران دســت باال را دارد‪ .‬روسیه‬ ‫خواهان بهره گیری از تجربیات ای ران ب رای مقابله با بحران‬ ‫و تحریم اقتصادی اروپاســت‪ .‬ای ران در زمینه های نظامی‬ ‫و دفاعی توانمند شده اســت‪ ،‬در حالی که در ان زمان ده ها‬ ‫قرارداد تسلیحاتی با شــوروی منعقد شده بود‪ .‬این بار اقای‬ ‫والیتی به عنوان مشاور رهبری در امور بی ن الملل است‪.‬‬ ‫با فروپاشی اتحاد شوروی‪ ،‬ای ران با همسایگان جدیدی‬ ‫در دریای خزر‪ ،‬قفقاز و اسیای مرکزی روبه رو شد که از اتحاد‬ ‫شوروی مستقل شده بودند و روسیه جانشین اتحاد شوروی‬ ‫شد‪ .‬روابط ای ران با روسیه جدید به سرعت گسترش یافت‪ ،‬اما‬ ‫هیچ گاه به روابط و همکاری های استراتژیک نرسید‪ .‬روسیه‬ ‫با نوستالژی ابرقدرتی‪ ،‬عالقه ای به همکاری استراتژیک با‬ ‫ای ران نداشت و ای ران به عنوان یک کشور مستقل با سیاست‬ ‫خارجی کامال مستقل عالقه مند به پیوستن به اتحادهای‬ ‫نظامی با همسایگان نبوده و نیست‪ .‬شرایط ویژه فرهنگی و‬ ‫تمدنی و نیز سیاسی ای ران را به عنوان کشوری منحصر بفرد‬ ‫تبدیل کرده است‪.‬‬ ‫سفر اقای والیتی به مســکو از دیدگاه های گوناگون‬ ‫م ی تواند مورد بررسی قرار گیرد‪.‬‬ ‫اینکه سفر اقای والیتی به روسیه و تحوالت اخیر منجر‬ ‫به استراتژیک شدن روابط ای ران و روسیه شود‪ ،‬نامعین است‪،‬‬ ‫زی را دو همکار استراتژیک بایستی همکاری های خود را بر‬ ‫پایه ای از بنیان های نظامی‪ -‬امنیتی و سیاسی استوار کرده‬ ‫باشند که دو طرف بدون ان امکان تامین منافع ملی خود را در‬ ‫سطح مطلوب نداشته باشند و بناب راین گسستن این پیوندها‬ ‫با دشواری و از دســت رفتن بخشی از منافع همراه باشد‪ .‬در‬ ‫شرایط کنونی این شرایط نه ب رای ای ران و نه ب رای روسیه وجود‬ ‫ندارد‪ .‬هر چند اخی را شورای روابط بی ن المللی روسیه میزگردی‬ ‫با محققان ای رانی در مسکو ب رای توسعه روابط استراتژیک‬ ‫برگزار کرد‪ ،‬ولی این اغاز راه اســت و تا رسیدن به تفاهمی‬ ‫ قابل قبول و امضای تفاهم نامه همکاری های استراتژیک بین‬ ‫دو دولت در راستای همکاری یا اتحاد استراتژیک راه درازی در‬ ‫پیش است و هر کدام از طرفی ن دارای ساختارهای سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و نظامی متفاوتی هستند و استراتژی توسع ه ای‬ ‫جداگانه ای را دنبال م ی کنند که ب رای رسیدن به یک نقطه‬ ‫سربه سر جهت توافق راه درازی در پیش است‪.‬‬ ‫با توجه به اختالفات روســیه و غرب بر سر اوکراین‪،‬‬ ‫سطح روابط ته ران ‪ -‬مســکو در حال دگرگونی است‪ .‬ای ران‬ ‫توانایی و ظرفیت ان را دارد که در بازار گاز اروپا ورود پیدا کرده‬ ‫و بخشی از بازار مصرفی اروپا را به دست اورد‪ ،‬اما از انجا که‬ ‫نیاز به تکنولوژی و سرمایه خارجی دارد و کاری زمان بر است‬ ‫و از سویی ای ران تحت تحریم اتحادیه اروپاست‪ ،‬ورود به ان در‬ ‫کوتاه مدت امکان پذیر نیست‪ .‬دیگر اینکه نفت مورد نیاز اروپا‬ ‫که از روسیه تامین م ی شود‪ ،‬م ی تواند بازار خوبی ب رای ای ران‬ ‫بعد از تحریم روسیه باشــد‪ .‬هر چند در این زمینه تحرکاتی‬ ‫چ راعل ی اکبروالیتیبهروسیه‬ ‫سفرکرد؟‬ ‫ازترکمنچایوگلستانتا‬ ‫دیپلماسیفعالباروسیه‬ ‫از سوی ای ران انجام گرفت‪ ،‬ســبب ناخرسندی روسیه شد‪.‬‬ ‫روسیه ای ران را در زمینه انرژی رقیب خود م ی داند و به ای ران‬ ‫هشدار داده که بازار انرژی اروپا چراغ قرمز روسیه است‪ .‬حتی‬ ‫اینکه سهمی ب رای ای ران در بازار انرژی اروپا تعریف شود‪ ،‬مورد‬ ‫موافقت روسیه نیست‪.‬‬ ‫ب ر اســاس اطالعات صندوق بی ن المللی پول‪ ،‬سهم‬ ‫واردات ای ران از صادرات روسیه در سال ‪( 2012‬پیش از بحران‬ ‫اوکراین) فقط ‪ 0/4‬درصد (چهار دهم درصد) بوده است‪ .‬طی‬ ‫سال های ‪ 2006‬تا ‪ ،2012‬هی چ گاه سهم ای ران از صادرات روسیه‬ ‫به یک درصد هم نرسیده است‪ ،‬حال انکه در این امار صدور‬ ‫تسلیحات نیز منعکس شده ‪ ،‬که سرجمع اقالم واردات در‬ ‫سالنامه گمرک جمهوری اســامی ای ران منظور نم ی شود‪.‬‬ ‫سهم ای ران در واردات روسیه نیز بسیار ناچیز و قابل اغماض‬ ‫است و طی سال های ‪ 2006‬تا ‪ 2012‬این سهم حتی کمتر از‬ ‫‪0/2‬درصد (دو دهم درصد) بوده که رقم ی ناچیز ب رای هر دو‬ ‫طرف شریک تجاری است‪ .‬اگر در نظر بگیریم که کشورهای‬ ‫همســایه ای ران از جمله امارات(واردات ‪10/9‬میلیارد دالر و‬ ‫صادرات ‪ 3/6‬میلیارد دالر)‪ ،‬ع راق(صادرات‪5/9 :‬میلیارد دالر‪،‬‬ ‫واردات ‪68/5‬میلیون دالر)‪ ،‬ترکیه(صادرات‪ 1/6 :‬میلیارد دالر‬ ‫و واردات‪ 3/6 :‬میلیارد دالر) و افغانستان(صادرات ‪ 2/4‬میلیارد‬ ‫دالر‪ ،‬واردات‪32/3 :‬میلیون دالر) هر یک به تنهایی چندین‬ ‫ب رابر این ارقام با ای ران روابط تجاری داشته اند‪ ،‬م ی توان به کم‬ ‫اهمیت بودن روابط تجاری با روسیه پی برد‪.‬‬ ‫ایا ممکن است از این پس شاهد قدرت گرفتن محور‬ ‫شرق باشیم‪ .‬اصوال نگاه برخی در ای ران به روسیه و پیمان‬ ‫شانگهای نگاه چارچوب جنگ سرد است‪ ،‬حتی مقابله روسیه‬ ‫با غرب را در مساله اوکراین با همان نگاه ها دنبال م ی کنند‪.‬‬ ‫این نگاه گاهی با پارادایم هایی روبه روســت‪ .‬زی را شرایط ان‬ ‫زمان به استثنای تعداد معدودی‪ ،‬از میان رفته است‪ .‬پیمان‬ ‫ورشو منحل شده و پیمان ناتو گســترده شده است‪ .‬اگرچه‬ ‫پیمان شــانگهای در حال قدرت گیری است‪ ،‬ولی اعضای‬ ‫اصلی ان به استثنای روسیه‪ ،‬تضادی با غرب ندارند و اقتصاد‬ ‫قدرتمندترین انها‪ ،‬یعنی چین به شــدت به غرب وابســته‬ ‫است و اســتراتژی توســعه ان اقتصادی است‪ .‬چها رعضو‬ ‫دیگر شانگهای کشورهای اســیای مرکزی هستند که نه‬ ‫از نظر نظامی و نه اقتصادی(به جز قزاقســتان و تا حدودی‬ ‫ازبکستان که ان هم موضعی لرزان دارد) توان رویارویی با یک‬ ‫قطب بندی نظامی‪ -‬اقتصادی همچون غرب را دارا نیستند‬ ‫و بیشتر دنباله رو روسیه در دستیابی به کمک های اقتصادی‬ ‫نظامی هســتند‪ .‬اعضای ناظر نیز با غرب روابطی نزدیک‬ ‫دارند‪ .‬هندوستان و پاکستان با وجود تضاد انتاگونیستی با‬ ‫یکدیگر‪ ،‬که م ی تواند موجب افزایش انتروپی سازمان‬ ‫شــود‪ ،‬در عین حال با غرب روابطی نزدیک دارند‪.‬‬ ‫افغانســتان ناظر با هند‪ ،‬چین‪ ،‬امریــکا‪ ،‬بریتانیا و‬ ‫المان پیمان همکاری استراتژیک امضا‬ ‫کرده است‪ .‬بناب راین پیوستن ای ران به‬ ‫این سازمان به عنوان عضو‪ ،‬سبب‬ ‫ارتقای جایگاه ای ران نخواهد شــد‪ .‬ایــران دارای موقعیت‬ ‫جغ رافیایی بسیار مناسبی است که اســتعداد زیادی ب رای‬ ‫تبدیل شــدن به قدرت منطقه ای را داراست که بتواند این‬ ‫جایگاه را به جایگاه ژئوپلتیکی رهنمون شــود‪ .‬از دیگر سو‬ ‫ای ران شاید جزو معدود کشورهایی باشد که سیاست خارجی‬ ‫مستقالنه ای دارد که نه شرقی و نه غ ربی است‪.‬‬ ‫م ی توان گفت که مفهوم شــرق ان گونه که در دوره‬ ‫جنگ سرد بود‪ ،‬نم ی تواند پدید اید‪ .‬اما کشورهایی که از نظر‬ ‫چارچوب سیاست خارجی م ی توانند تا حدودی مستقل عمل‬ ‫کنند در چارچوب کشــورهای عضو جنبش غی ر متعهدها‬ ‫م ی تواند صورت گیرد‪ .‬در منطقه ای که ما زندگی م ی کنیم‬ ‫تقویت و گسترش اکو م ی تواند به ایجاد یک ساختار همسان‬ ‫یاری رساند که همه اعضای ده گانه از ان بهره مند شوند‪ .‬حتی‬ ‫عضویت ناظر روسیه و هندوستان در این سازمان م ی تواند به‬ ‫ارتقای موقعیت و عملکرد ان یاری رساند؛ موردی که کمتر‬ ‫بدان توجه م ی شود‪.‬‬ ‫به نظر م ی رســد اینده روابط روســیه با کشــورهای‬ ‫همسایه و از جمله ای ران وابســته به تصمیم اتحادیه اروپا‬ ‫و کشورهای گروه هفت از یک سو و ‪ 20‬کشور دارای اقتصاد‬ ‫برترباشــد‪ .‬مادامی که وحدتی ب رای تحریم یا رفع تحریم‬ ‫روسیه وجود نداشته باشد و مساله اوکراین و در گام نخست‬ ‫تکلیف شب ه جزیره کریمه و شرق اوکراین و پذیرش عضویت‬ ‫اوکراین در پیوســتن به ناتو حل نشده باشــد‪ ،‬اینده نگری‬ ‫مسائل دشــوار اســت‪ .‬در این زمینه رفتار روسیه م ی تواند‬ ‫معادالت را دگرگون سازد‪.‬‬ ‫ســفر اقای والیتی بر دیپلماســی هســته ای ای ران‬ ‫م ی تواند تاثیر داشته باشد ولی این تاثیر در محدوده نقش‬ ‫روســیه به عنوان یکی از اعضای دارای حق وتوی شورای‬ ‫امنیت ســازمان ملل تعریف م ی شــود‪ .‬دیگر اینکه اقای‬ ‫والیتی به عنوان مشاور در این سفر به ایفای نقش م ی پردازد‬ ‫که به همراهی ســفارت ای ران در مســکو برخی مشاوره و‬ ‫مذاکرات را انجام داده اند‪ .‬دیگر اینکه جزئیات این سفر منتشر‬ ‫نشده تا نســبت به ان گمانه زنی شود‪ .‬راهی که اکنون تیم‬ ‫مذاکره کننده دنبال م ی کنند و بــه گفت وگو های رو در رو با‬ ‫امریکا اقدام م ی کنند‪ ،‬تاثیری بسیار بیشتر نسبت به نقش‬ ‫روسیه دارد‪.‬‬ ‫اکنون نوعی ابهام در رفتار روسیه در ب رابر ای ران پدیدار‬ ‫است‪ .‬روسیه در همه قطعنامه های شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل متحد در مساله پرونده هسته ای ای ران رای مثبت داده‬ ‫است‪ .‬البته برخی دوست دارند چنین وانمود کنند که روسیه‬ ‫به سبب عالقه بسیار به ایران‪ ،‬با تلطیف محتوای تند و‬ ‫سخت این قطعنامه ها‪ ،‬به انها رای مثبت‬ ‫داده و شاید به نحوی تمایل دارند ان‬ ‫را مصــادره به مطلــوب کنند‪.‬‬ ‫تاخیر در تکمیل پروژه نیروگاه هسته ای بوشهر‪ ،‬زیان های‬ ‫جب ران ناپذیری ب ر فضای سیاسی و اقتصادی ای ران وارد کرده‬ ‫است‪ .‬زمانی که ب رای تحویل نیروگاه و وارد شدن ان به مدار‬ ‫تولید انرژی در نظر گرفته شده بود‪ ،‬برهه ای بود که ظرفیت‬ ‫این نیروگاه م ی توانســت تقریبا یک س ی ام ظرفیت تولید‬ ‫انرژی ای ران را تامین کند‪ ،‬اکنون ای ران بیش از دوب رابر ان زمان‬ ‫ظرفیت تولید دارد‪ .‬برخی از نیروگاه های حرارتی در دســت‬ ‫ســاخت ای ران بیش از دوب رابر ظرفیت انرژی تولید نیروگاه‬ ‫هسته ای بوشهر‪ ،‬توان تولید خواهند داشت‪.‬‬ ‫در این سال ها‪ ،‬روسیه شریکی غیرقابل اعتماد ب رای‬ ‫شــرکای خود بوده اســت‪ .‬از این منظر‪ ،‬تنها کافی است‬ ‫گفته شود درســت در برهه ای که ژنرال های روسی به زعم‬ ‫خود‪ ،‬تاریخ های دقیقی دربــاره حمله نظامی غرب به ای ران‬ ‫م ی دادند و ای ران را نســبت به حمله نظامــی قریب الوقوع‬ ‫امریکا م ی ترساندند‪ ،‬سامانه دفاع موشکی اس‪ 300‬را تحویل‬ ‫ندادند و قرارداد تحویل را یکجانبه نقض کردند‪ .‬اقدام ای ران‬ ‫ب رای ارجاع پرونده به مراجع داوری بی ن المللی انان را ناخشنود‬ ‫کرد و ای ران را به مقابله تهدید کردند‪ .‬شائبه تمایل و عالقه‬ ‫روسیه به تطویل روند پرونده هسته ای ای ران نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫روسیه از این فضا بهره م ی گیرد و ما تاکنون در ای ران کمتر‬ ‫راجع به شناخت این فضا و معرفی ان اقدام کرده ایم‪ .‬جا دارد‬ ‫در این زمینه‪ ،‬طرحی ب رای اسی ب شناسی این روابط از سوی‬ ‫مراکز استراتژیک صورت گیرد و توصی ه های سیاستی ب رای‬ ‫تصمیم گی ران ارائه شود‪.‬‬ ‫به نظر م ی رســد باتوجه به قول مساعد روسیه ب رای‬ ‫همکاری با ای ران‪ ،‬اقــای والیتی در دیدار بــا اقای پوتین‬ ‫مساله ســامانه دفاع موشــکی اس ‪ 300‬را نیز مطرح کرده‬ ‫باشد و از حق ای ران ب رای دستیابی به این سامانه که در دوره‬ ‫ریاست جمهوری اقای مدودوف تحویل ان را متوقف کردند‪،‬‬ ‫دفاع و خواستار تحویل ان شده باشد‪.‬‬ ‫پوتین قصــد دارد دوباره قدرت شــوروی را احیا کند‪.‬‬ ‫اما اگر حتی دوبــاره یک جهان‬ ‫دوقطبی به وجــود بیاید‪ ،‬ظهور‬ ‫روسیه ابرقدرت غیرممکن خواهد‬ ‫بــود‪ ،‬زی را قدرت هــای جدیدی‬ ‫به صورت کشــور یــا منطقه‬ ‫در حال شکل گیری هستند‬ ‫که امــکان پدیدامدن جهان‬ ‫دوقطبی یــا تک قطبی را‬ ‫غیرممکــن م ی کند‪ .‬پس‬ ‫روســیه در رویای ظهور‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سفیر تام االختیار‬ ‫راهبرد ظریف‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به عنوان قدرتی جهانی در یک جهان چندقطبی است‪ .‬تنها‬ ‫شانس روسیه به عنوان قدرتی تاثیرگذار در محیط بی ن الملل‬ ‫از نظر حقوقی‪ ،‬داشتن کرسی دائم در شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل و از نظر نظامی ‪ -‬اســتراتژیک توان هســته ای است‬ ‫که ان را به عنوان قدرتی اتمــی مطرح م ی کند که از هر دو‬ ‫این ابزار ب رای اشغال نظامی اوستیای جنوبی و ابخازیا (در‬ ‫حاکمیت دولت گرجستان) در سال ‪ 2008‬و شب ه جزیره کریمه‬ ‫(در حاکمیت دولت اوکراین) در ســال‪ 2014‬به نحو مطلوب‬ ‫استفاده کرده اســت تا بتواند به بازیابی هویت ابرقدرتی از‬ ‫دست داده روس ها در دوره شــوروی در اذهان مل ی گرایان‬ ‫روس دست یابد‪.‬‬ ‫بناب راین حضور فعال روسیه در پرونده هسته ای ای ران‪،‬‬ ‫روسیه را در محیط بی ن الملل مطرح م ی کند‪ .‬این فضا سعی‬ ‫دارد ای ران ه راسی را در محیط بی ن الملل مطرح کند تا روسیه‬ ‫بتواند در جنوب کشور خود‪ ،‬متحدی ب رای خود دست و پا کند‬ ‫که نه ان را به عنوان متحد و نه شریکی استراتژیک بداند‪ .‬در‬ ‫این راستا روسیه به جهت ادامه به کارگیری تئوری دربرگیری‬ ‫از سوی غرب که در دوره شوروی اعمال م ی شد و این بار در‬ ‫زمینه روسیه به کار برده م ی شــود‪ ،‬م ی تواند از قلمرو ای ران‬ ‫ب رای خروج از انزوا بهره گیرد (در این باره با نظری به اندیشه‬ ‫اســتراتژیک ایجاد «کریدور بی ن المللی ترانزیت شــمال‪-‬‬ ‫جنوب» م ی توان به این استراتژی پی برد)‪ .‬روسیه در دکترین‬ ‫نظامی و برنامه های استراتژیک خود در نگاه به جهان‪ ،‬ب رای‬ ‫ای ران اهمیت چندانی قایل نیست و ای ران را حتی در چارچوب‬ ‫همســایگان خود نیز مورد مالحظه قرار نم ی دهد‪ ،‬بلکه در‬ ‫نگاه به قاره اسیا‪ ،‬ان را هم نه به عنوان قدرتی مطرح‪ ،‬بلکه‬ ‫مانند سایر کشورهای دیگر در نظر دارد‪ .‬اکنون که روسیه از‬ ‫سوی غرب تحریم شده‪ ،‬هم به کریدور ترانزیت نظری مثبت‬ ‫پیدا کرده و هــم م ی خواهد بازارهای خــود را به روی ای ران‬ ‫بگشــاید؛ چیزی که تاکنون در ب رابر ان مقاومت م ی کرد‪ .‬از‬ ‫اغاز فروپاشی شوروی تاکنون‪ ،‬ظرفیتی محدود ب رای صادرات‬ ‫کاالهای ای ران به روسیه وجود داشته که تا حدود ‪300‬میلیون‬ ‫دالر بیشتر نبوده است‪ .‬اکنون سخن از ‪10‬ب رابرشدن و افزایش‬ ‫ظرفی ت های موجود است و این شائبه پیش امده که روسیه با‬ ‫ای ران مه ربان شده است‪ .‬م ی توان پرسید که این ظرفی ت های‬ ‫خالی ب رای ای ران از کجا تامین خواهد شد و در کجا و در کدام‬ ‫بازار روسیه‪ ،‬جایگزین خواهد شد؟‬ ‫روسیه دارای دو ابزار دیگر اســت که م ی تواند او را از‬ ‫مخمصه های گرفتارشــده رهایی دهد؛ صنایع هوا ‪ -‬فضا و‬ ‫تسلیحات‪ .‬اما اوکراین بخشی از این فضا بوده است‪ ،‬بناب راین‬ ‫تحریم روسیه و دورشــدن اوکراین از مدار روسیه‪ ،‬زیان های‬ ‫ســختی بر فضای تکنولوژیکی روســیه وارد کرده است‪.‬‬ ‫صنایع نظامی و فضایی اوکراین مکمل روسیه بوده است‪.‬‬ ‫در کنار کاهش صدور تسلیحات‪ ،‬ارتش روسیه به بازسازی‬ ‫تکنولوژیکی نیاز دارد که در اثر تحریم دچار اسیب م ی شود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر کوشش غرب ب رای رویارویی نظامی با روسیه‬ ‫و کشیدن این کشور به مسابقه تسلیحاتی معادله را به ضرر‬ ‫روسیه بهم خواهد زد‪ .‬روسیه حتی پیش از تحریم غرب هم‬ ‫از نظر اقتصادی نم ی توانست وارد مسابقه تسلیحاتی شود؛‬ ‫اکنون که به طریق اولی‪ ،‬ضعی ف تر و ناتوان تر خواهد بود‪.‬‬ ‫روسیه سعی م ی کند با دســتیابی به اندیشه همکاری های‬ ‫منطقه ای (همچون امنیت دسته جمعی‪ ،‬اتحادیه گمرکی‬ ‫اوراسیا) و تقویت شانگهای (نشــان دادن چراغ سبز ب رای‬ ‫پذیرش ای ران به عنوان عضو دائــم) جایگاه خود را ارتقا دهد‬ ‫و زیان های ناشی از صدور انرژی به غرب را با انعقاد قرارداد‬ ‫صدها میلیارد دالری با چین جب ران کند؛ چیزی که به زعم‬ ‫استراتژیس ت های غربی در نهایت روسیه را به پمپ بنزین‬ ‫چین تبدیل خواهد کرد‪ .‬قدرت نوظهور در اسیا و در نزدیکی‬ ‫روسیه‪ ،‬ای ران است‪ .‬البته روسیه تمایلی به قدرت گیری ای ران‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫سفیر تام االختیار‬ ‫چ را عل ی اکبر والیتی به روسیه سفر کرد؟‬ ‫محمود شوری‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مرکز‬ ‫تحقیقات استراتژیک‬ ‫بعد از روی کار امدن دولت حســن روحانی بسیاری‬ ‫از کارشناســان تصور م ی کردند که استراتژی دولت یازدهم‬ ‫در سیاســت خارجی نزدیک شــدن به غرب خواهد بود و‬ ‫تحلی ل های خــود را در این چارچوب انجــام م ی دادند‪ .‬در‬ ‫همین حال تیم سیاست خارجی دولت‪ ،‬نشان داد که نگاهی‬ ‫متوازن به شرق و غرب دارد و اگر در برقراری ارتباط با غرب‬ ‫سنگ تمام م ی گذارد از ان طرف از شرق رویگردان نیست‪.‬‬ ‫در حال حاضر به دلیل شرایطی که جمهوری اسالمی‬ ‫بعد از شروع مذاکرات هسته ای پیدا کرد به دوست و دشمن‬ ‫نشان داد که خواهان گفت وگوی بیشتر با جهان است‪ .‬در این‬ ‫میان نگاه کشورهای دیگر به ای ران از جمله روسیه تغییر کرده‬ ‫و یک عالقه مندی ب رای ارتباط بیشتر بوجود امده است‪ .‬البته‬ ‫این تغییر در نگرش دو طرفه بود؛ از یک طرف تحریم های‬ ‫بی ن المللی علیه ای ران‪ ،‬ب رای روســیه دیگر محلی از اع راب‬ ‫ندارد و از ســوی دیگر ای ران به نقش روسیه در برون رفت از‬ ‫بحران اذعان دارد‪.‬بنابراین‬ ‫این عالقه مندی د و طرف‬ ‫در یکی دوســال گذشته‬ ‫افزایش پیدا کــرد و هر دو‬ ‫کشور در صدد هرچه بیشتر‬ ‫رفع موانع هستند‪ .‬روسیه‬ ‫کــه از اعضای شــورای‬ ‫امنیــت بوده در گذشــته‬ ‫پــای قطعنامه هایی چون‬ ‫‪ 1929‬را امضــا کرد و در ان‬ ‫دوران به دنبال این نبود تا‬ ‫مسئولی ت های بی ن المللی‬ ‫خود را خدشــه دار کند‪ .‬اما‬ ‫پس از بــاال گرفتن بحران‬ ‫اوکرایــن و تحریــم غرب‬ ‫علیه روسیه‪ ،‬این کشور به‬ ‫این نتیجه رســید که این‬ ‫تحریم ها چقــدر م ی تواند‬ ‫ظالمانه باشــد و شرایط را‬ ‫ب رای ساختار اقتصادی یک کشــور مشکل ساز کند‪ .‬ای ران‬ ‫نیز به حمایت های روسیه نیازمند بود و م ی خواهد از شرایط‬ ‫موجود نهایت بهره را ببرد‪.‬اما نباید این مساله را نادیده گرفت‬ ‫که اصل ی ترین مانع گسترش ارتباط دو کشور‪ ،‬نوع نگاه انها به‬ ‫یکدیگر و نبود انگیزه الزم ب رای برقراری ارتباط بیشتر است‪.‬‬ ‫بناب راین سفر رئیس مجلس دومای روسیه در ماه های اخیر و‬ ‫اعزام والیتی از جانب رئیس دولت یازدهم به مسکو نشان از‬ ‫شکل گیری روابط بهتر و تالش ب رای ایجاد سازوکار جدیدی‬ ‫ب رای رفع موانع اداری و سازمانی ف ی مابین دارد‪.‬م ی توان شاهد‬ ‫گسترش روابط اقتصادی ای ران و روسیه باشیم ‪ .‬اما این مساله‬ ‫را نباید نادیده گرفت که یکی از محرک های روســیه ب رای‬ ‫ایجاد روابط جدید با ای ران شرایط ویژه روسیه و بحران اوکراین‬ ‫است‪ .‬هر چند گسترش ارتباط در قبل از اغاز بحران اوکراین‬ ‫و از ابتدای شکل گیری دولت اقای روحانی شکل گرفته بود‪.‬‬ ‫اما در حال حاضر پوتین در شــرایطی قرار گرفته که نیاز به‬ ‫متحدینی جدید در سطح جهانی دارد تا از انزوای کشورش‬ ‫جلوگیری کند و اگر تصور کنیم که توافقی نهایی ف ی مابین‬ ‫ای ران و کشــورهای ‪ 5+1‬در خصوص مذاکرات هســته ای‬ ‫صورت نگیرد‪ ،‬باید در ان زمان منتظر این باشیم که روابط‬ ‫روسیه با ما سرد تر خواهد شد‪ .‬چون روسیه به تعامالت خود‬ ‫با دنیای غرب نیاز دارد و نم ی تواند همه پل های ارتباطی خود‬ ‫با غرب را قطع کند‪.‬بناب راین این معقوالنه نیست که منافع‬ ‫خود را ب رای روابط بیشتر با ای ران به خطر بیندازد‪ .‬در ان زمان‪،‬‬ ‫عدم همکاری به موانعی چون تحریم ربط داده خواهد شد‪ .‬به‬ ‫هر حال اگر توافقی صورت نگیرد فضای بی ن المللی ب رای‬ ‫ای ران بسیار بد خواهد شد‪ .‬حال این به ظرفیت دیپلماتیک‬ ‫ای ران بستگی دارد که از قابلی ت های کشورهای غی ر غربی‬ ‫استفاده کند‪ .‬شاید کشورهای غ ربی در شرایط فعلی تمایلی‬ ‫به افزایش سطح روابط با ای ران داشته باشند اما ای ران م ی تواند‬ ‫از هر دو طرف کمال بهره را ببرد و ضرورتی ندارد که از روابط‬ ‫با کشورهایی مانند چین و روسیه اســتفاده نکند‪ .‬بناب راین‬ ‫طرف ای رانی انتظار دارد که روســیه در این شرایط بحرانی‬ ‫ب رای ای ران کاری مفید انجام دهد و در جریان مذاکرات نقش‬ ‫سازنده تری داشته باشد‪ .‬ســفر اخیر اقای والیتی به روسیه‬ ‫این پیام را ارسال کرد که ما مســائل مشترک زیادی داریم‪.‬‬ ‫در این شــرایط فعلی دولت یازدهم حرکتــی دیپلماتیک‬ ‫انجام داده و بــا انتخاب اقای‬ ‫والیتی این پیام ویژه را به طرف‬ ‫مقابل منتقل کرد‪.‬این ســفر‬ ‫گویای ان است که مساله ای‬ ‫که مشاور بی ن الملل رهبری‬ ‫مطرح کردند قطعا از اهمیت‬ ‫ویژه ای برخــوردار بوده و یک‬ ‫مساله ملی و بســیار جدی‬ ‫اســت‪ .‬اگر وزیــر خارجه این‬ ‫پیام را منتقــل م ی کرد نوعی‬ ‫تــاش در راســتای اهداف‬ ‫دســتگاه دیپلماســی دولت‬ ‫تلقی م ی شــد‪ ،‬امــا انتخاب‬ ‫والیتی به عنوان شخصی که‬ ‫مورد حمایت رهبری و اعتماد‬ ‫رئی س جمهوری است‪ ،‬این پیام‬ ‫را برای روسیه داشت که خود‬ ‫پیام مهم اســت و بار معنایی‬ ‫زیادی دارد‪ .‬اما موضوعی که‬ ‫در ارتباط با روســیه ب رای ای ران در درجــه دوم اهمیت قرار‬ ‫دارد ســازمان همکاری های چندجانبه امنیتی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫فرهنگی شانگهای است که چین و روسیه از بازیگرا ن اصلی‬ ‫ان هستند‪ ،‬هرچند عضویت جمهوری اسالمی در شانگهای‬ ‫م ی تواند در چارچوب سازمانی بسیار مناسب باشد و ارتباطات‬ ‫ما را با دیگر کشورهای شرقی توسعه دهد‪.‬‬ ‫اما فــارغ از نفع و ضرر‪ ،‬عضویت در شــانگهای ب رای‬ ‫ای ران جنبه ســمبلیک دارد چرا که به یک سازمان خیلی‬ ‫مهم راه پیدا کرده و م ی تواند نقش افرین ی اش را در جهان‬ ‫نشان دهد و به همین دلیل در دولت های گذشته درخواست‬ ‫عضویت در شانگهای ارسال شده است‪ .‬از طرف دیگر چون‬ ‫این احتمال وجود دارد که درخواست عضویت و پافشاری ما‬ ‫مورد ب ی اعتنایی اعضای مهم این سازمان قرار گیرد کمااینکه‬ ‫در سابق این اتفاق افتاد بناب راین اصرار بر عضویت ای ران را‬ ‫مشمول پرداخت هزینه در ان سطح م ی کند و این شایسته‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫راهبرد ظریف‬ ‫احمد وخشیته‬ ‫سردبیر موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس)‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫روابط جمهوری اســامی ای ران و فدراسیون روسیه‬ ‫و پی ش تر از ان پادشــاهی ای ران و اتحاد جماهیر شوروی و‬ ‫پادشاهی تزاری در روســیه در طول سالیان تشکی ل دهنده‬ ‫روابط خارجی این دو کشور‪ ،‬همواره با فراز و فرودهایی رو به رو‬ ‫بوده است؛ فراز و فرودهایی که سبب شده مردمان ای ران هرگاه‬ ‫اســم تزار به میان م ی اید به یاد عهدنامه های ترکمنچای‬ ‫و گلســتان م ی افتند و تحلیلگران هرگاه نامی از روســیه‬ ‫م ی شنوند ناخوداگاه م ی گویند اس ‪ ۳۰۰‬و نیروگاه بوشهر‪ .‬اما‬ ‫این تنها یک روی سکه است؛ در ان سوی اب های خزر نیز‬ ‫وقتی م ی گوییم ای ران‪ ،‬تحلیلگران روس م ی گویند کشوری‬ ‫که اگر ایاالت متحده چراغ سبز نشان دهد‪ ،‬دیگر با ما کاری‬ ‫ندارند‪ .‬از این رو باید بدانیم که ب ی اعتمادی دو طرفه است‪ ،‬اما‬ ‫به قول مردمان ترکمن‪« ،‬همسایه را خدا م ی دهد» و خدا جز‬ ‫خیر عطا نم ی کند‪ .‬باید توجه داشته باشیم اگر پادشاهی ای ران‬ ‫در برهه ای از تاریخ استراتژی و راهبرد صحیحی در سیاست‬ ‫خارجی نداشته اســت که منجر به تحمیل عهدنامه های‬ ‫ننگینی شــده‪ ،‬تنها مقصر ان روس ها نبودند‪ ،‬در این کره‬ ‫خاکی ما با هر کشــور قدرتمند دیگری در ان دوران نظیر‬ ‫ایاالت متحده‪ ،‬المان‪ ،‬انگلستان یا فرانسه هم اگر همسایه‬ ‫بودیم‪ ،‬شرایط بهتری نصیبمان نم ی شد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی دولت یازدهم‪ ،‬تمرکز صرف بر یک یا‬ ‫دو نقطه از جهان (نظیر روسیه و چین از یک سو و امریکای‬ ‫التین از ســوی دیگر) و برقراری دیپلماســی سرد یا حتی‬ ‫دیپلماسی خاموش با دیگر بازیگران مهم بی ن المللی نیست‪.‬‬ ‫چرا که تحلیلگران روابط بی ن الملل به خوبی به خاطر دارند‬ ‫در زمانی که دولت نهم و دهم تنها چراغ دیپلماسی خود را با‬ ‫روسیه و چند کشور دیگر روشن نگاه م ی داشت به دلیل روابط‬ ‫خارجی ناصحیح با بازیگــران اروپای غربی و ایاالت متحده‬ ‫حجم مبــادالت اقتصادی ما با روس ها نیــز به یک چهارم‬ ‫تقلیل یافت؛ گویا دولت پیش فراموش کرده بود اینجا زمین‬ ‫است‪ ،‬نه مریخ؛ و روس ها هم روی همین کره خاکی زمین در‬ ‫کنار امریکای ی ها و دیگر کشورهای غربی زندگی م ی کنند و‬ ‫معادالت دیپلماتیک در محیط بی ن الملل ب ر اساس واقعیات‬ ‫شکل م ی گیرد‪ .‬با این مقدمه م ی خواهم بگویم وزارت خارجه‬ ‫دکتر ظریف کامال دیپلماسی ظریف و همه جانب ه ای را اعمال‬ ‫م ی کند؛ بدین معنا که همان گونه که زبده ترین کارشناسان‬ ‫که در راس ان شــخص وزیر خارجه اســت ب رای مذاکره با‬ ‫‪ ۵+۱‬کوشش م ی کنند‪ ،‬از سوی دیگر فردی مسلط و اشنا بر‬ ‫مسائل روسیه که از گذشته والدیمیر پوتین وی را م ی شناسد‬ ‫و او را به عضویت باشگاه اندیشــمندان والدای نیز در اورده‬ ‫اســت‪ ،‬به عنوان ســفیر تام االختیار و فوق العاده جمهوری‬ ‫اســامی ای ران در فدراسیون روســیه انتخاب م ی شود‪ .‬در‬ ‫واقع وزارت خارجه م ی خواهد این پیام را بدهد که دیپلماسی‬ ‫ای ران باز است و به دنبال گسترش روابط با تمامی بازیگران‬ ‫بی ن المللی اســت؛ نه دیپلماســی یک جانبه که منجر به‬ ‫اعطای امتیاز از جانب ای ران شود‪.‬‬ ‫طی یک سال گذشــته و به سبب تالش های مهدی‬ ‫سنایی در روسیه‪ ،‬حجم مبادالت که طی هشت سال گذشته‬ ‫ســیر نزولی با روسیه داشت‪ ،‬ترمیم شــد و به کرملین این‬ ‫اعتماد داده شــد که ته ران اگرچه با غرب بر سر میز مذاکره‬ ‫م ی نشــیند‪ ،‬اما همچنان گســترش روابط دیپلماتیک با‬ ‫همسایه خداداد در اولویت قرار دارد‪ .‬از این رو پس از گذشت‬ ‫یک سال از فعالی ت های سفیر جدید ای ران در روسیه‪ ،‬مشاور‬ ‫مقام معظم رهبری در امور بی ن الملل و رئیس مرکز تحقیقات‬ ‫اســتراتژیک مجمع تشــخیص مصلحت نظام به عنوان‬ ‫فرســتاده ویژه رئی س جمهور مامور م ی شــود تا پیامی را از‬ ‫پاستور به کرملین منتقل کند‪.‬‬ ‫پس از این دیدار‪ ،‬از تغییر عضویت ایــران از ناظر به‬ ‫عضویت کامل در سازمان شانگهای خبر م ی رسد‪ .‬عضویتی‬ ‫که باتوجه به نقــش امنیتی و اقتصادی این ســازمان در‬ ‫منطقه ب رای ای ران بســیار دارای اهمیت است و جمهوری‬ ‫اســامی ای ران م ی تواند جایگاه خود را به لحاظ اثرگذاری‬ ‫ارتقا دهــد؛ چرا که پس از ســال ها تحریم و انزوا از ســوی‬ ‫سازمان های بی ن المللی‪ ،‬اکنون از یکسو بر سر میز مذاکره‬ ‫با ‪ ۵+۱‬م ی نشیند و از سوی دیگر در سازمان منطقه ای بسیار‬ ‫مهمی مانند شانگهای که کشورهای مهمی چون روسیه و‬ ‫چین در ان عضو م ی باشند‪ ،‬عضویت پیدا م ی کند‪ .‬عل ی اکبر‬ ‫والیتی همچنین از ارتقای روابط مانند گســترش ترابری‬ ‫ریلی‪ ،‬صادرات محصــوالت اقتصادی از ای ران به روســیه‪،‬‬ ‫همکاری های اقتصادی در زمینه ابزیان و ایجاد شش نیروگاه‬ ‫حرارتی خبر م ی دهد و تاکید م ی کند حجم مبادالت میان‬ ‫دو کشور در سال ‪ ۲۰۱۵‬به بیست میلیارد دالر خواهد رسید‪.‬‬ ‫این بدان معناست که اگرچه تالش های سفارت ای ران طی‬ ‫یک ساله گذشته بســیار موثر بوده است‪ ،‬اما از سوی دیگر‬ ‫دیپلماسی فعال با طرف غربی نیز سبب شده تا این دیدار‬ ‫یک ساعت و نیمه با حضور ســرگئی الوروف وزیر خارجه و‬ ‫الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه در کنار پوتین از یک سو‬ ‫و مهدی سنایی سفیر فوق العاده و تام االختیار کشورمان در‬ ‫فدراسیون روسیه و اب راهیم رحیم پور معاون وزیر امور خارجه‬ ‫در کنار والیتی از سوی دیگر‪ ،‬موید این باشد که پیام پاستور‬ ‫به کرملین کامال عملیاتی است و نه تشریفاتی‪.‬‬ ‫این پیام در شرایطی روانه کرملین م ی شود که مسکو‬ ‫روزهای سختی را به دنبال بحران اوکراین سپری م ی کند و‬ ‫همچنان بر سر موضوع ســوریه بیم دارد‪ .‬روس ها که خود‬ ‫پس از ارجاع پرونده هســته ای ای ران و بــه موجب بهبود‬ ‫روابطشان با ایاالت متحده (طرح ریست هیالری کلینتون)‬ ‫به تحریم کنندگان ای ران پیوســته بودند‪ ،‬چند ماهی است‬ ‫که با تحریم های غرب به علت اشغال کریمه دست و پنجه‬ ‫نرم م ی کنند‪ .‬به نظر م ی رسد اکنون فرصت مناسبی است‬ ‫که ته ران از یک ســو تجربیات خود در زمینه به اصطالح‬ ‫ما ای رانیان دور زدن تحریم را به انها منتقل نماید و از سوی‬ ‫دیگر به عنوان کشور ثالثی که اکنون عالوه بر داشتن روابط‬ ‫سیاسی مناسب با روسیه‪ ،‬با دیگر کشورهای غربی نیز در‬ ‫حال بهبود روابط است به عنوان بازیگری قدرتمند در حوزه‬ ‫دیپلماسی به بهبود شرایط منطقه‪ ،‬از سوریه و ع راق گرفته تا‬ ‫اوکراین‪ ،‬کمک کند‪ .‬چرا که این بار ای ران است که در شرایط‬ ‫کنونی به راحتی با تمام ی کشــورها حتی ایاالت متحده بر‬ ‫سر میز مذاکره م ی نشــیند و از این رو نقش بسیار مهم و‬ ‫تعیی ن کننده ای در معادالت منطقه ای و حتی فرا منطقه ای‬ ‫م ی تواند بازی کند‪.‬‬ ‫در مجموع اگر چه بر سر راه پیشبرد دیپلماسی مثبت‬ ‫میان دو کشــور همسایه ای ران و روســیه موانعی هست و‬ ‫خاط رات تلخی وجود دارد اما باید به یاد داشت هر کشوری‬ ‫ب ر اساس منافع ملی خود دســت به کنش م ی زند و اگر ما‬ ‫راهبردنامه منسجم و هوشمندی در سیاست خارجی خود‬ ‫نداشته باشــیم‪ ،‬نه تنها منجر به عهدنامه های گلستان و‬ ‫ترکمنچای م ی شود‪ ،‬بلکه ممکن اســت دیگر کشورهای‬ ‫ضعیف همسایه‪ ،‬مانند شی خ نشینان حاشیه خلیج همیشه‬ ‫فارس نیز گستاخانه به حدود جغ رافیایی کشور ما نگاه کنند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬اگر منافع مشترک خود را با دیگر کشورها به‬ ‫درســتی تبیین نماییم‪ ،‬یقینا م ی توان با ایجاد حس رقابت‬ ‫میان بازیگران منطقه ای و بی ن المللی‪ ،‬بیشــترین ســطح‬ ‫مناسبات و همکاری های منطقه ای و بی ن المللی را داشته‬ ‫باشیم و دیگر شــاهد نباشــیم به علت انزوا و تحریم های‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬المان ها از ساخت نیروگاه بوشهر سر باز زنند و‬ ‫روس ها به علت ه راس از بــه دام تحریم ها افتادن‪ ،‬با تاخیر‬ ‫ساخت ان را انجام دهند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از ترکمنچای و گلستان تا‬ ‫دیپلماسی فعال با روسیه‬ ‫‪61‬‬ ‫نگاه به شرق‬ ‫اقتصاد‬ ‫ای ران و روسیه دشمن مشترک دارند؛ «غرب»‪ .‬مسکو چندی است با تحریم‬ ‫های اروپای ی ها مواجه شــده و اکنون نیاز مضاعفی به ای ران پیدا کرده اســت‪.‬‬ ‫تحریم های غرب اکنون به فصل مشترک ته ران و مسکو تبدیل شده و دو کشور‬ ‫بیشتر از همیشه به تحکیم روابط اقتصادی م ی اندیشند‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫تهران ‪ -‬مسکو؛ اتحاد‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪1‬‬ ‫از سال ها قبل بین ای ران و روسیه مبادالت اقتصادی‬ ‫وجود داشته و این مســاله مختص این دوران نیست‪ ،‬اما‬ ‫اخی را به دلیل اشتراکی که این دو کشور در زمینه تحریم ها‬ ‫داشته اند تمایل دو طرف را ب رای افزایش این مبادالت بیشتر‬ ‫کرده است‪ .‬به این معنی که هر دو کشور از سوی کشورهای‬ ‫غربی مورد تحریم قرار گرفته و نیاز به ارتباطات تجاری با‬ ‫یکدیگر دارند‪ .‬حجم مبادالت اقتصادی بین ای ران و روسیه‬ ‫به صورت کلی تا سال ‪ 90‬به بیش از چهار میلیارد دالر رسیده‬ ‫بود که متاسفانه به دلیل مشــکالت تحریم ها؛ حجم این‬ ‫مبادالت به نصف کاهش پیدا کــرد‪ .‬در واقع روابط تجاری‬ ‫ای ران و روسیه از ســال ‪ 2001‬تا ‪ 2011‬روند افزایشی داشته‬ ‫اســت؛ به گونه ای که در ســال ‪ 2011‬به بیشترین حد خود‬ ‫رسید اما می زان این مبادالت در ســال ‪ 2013‬به دلیل وجود‬ ‫برخی مشکالت با کاهش مواجه شد‪ .‬ای ران پس از سال ‪90‬‬ ‫که مورد شــدیدترین تحریم ها قرار گرفت به فکر تبادالت‬ ‫اقتصادی بیشتر با شرکای تجاری بزرگ مثل چین و روسیه‬ ‫افتاد‪ .‬از طرفی اقتصاد روسیه هم به دلیل تحریم از سمت‬ ‫اروپا و امریکا بر سر مساله اوکراین در شرایط مناسبی نبوده‪،‬‬ ‫به طوریکه اخی را ارزش روبل روسیه به شدت کاهش یافته و‬ ‫تنها در یک روز ‪19‬درصد از ارزش ان کاسته شد که بیشترین‬ ‫افت روزانه در ‪ 16‬سال اخیر بوده است؛‬ ‫همینطور درباره نرخ تورم در روســیه م ی توان گفت‬ ‫پیمان شانگهای روابط اقتصادی‬ ‫ایران و روسیه را‬ ‫گسترش خواهد داد‬ ‫تورم این کشــور طی ماه های اخیر روندی افزایشی داشته‬ ‫و در ماه گذشــته میالدی به ‪ 9/1‬درصد رسید که باالترین‬ ‫می زان طی ســه سال گذشــته اســت‪ .‬به عالوه نرخ رشد‬ ‫اقتصادی کشور روســیه در سال های اخیر روندی کاهشی‬ ‫داشته است‪ ،‬نرخ رشد این کشور از ‪3/4‬درصد در سال ‪2012‬‬ ‫به ‪ 1/3‬درصد در سال ‪ 2013‬کاهش یافت‪ .‬یقینا فشارهای‬ ‫غرب در پی تحریم ها توانســته ب ر تمایل دو کشــور ب رای‬ ‫حضور متقابل هرچه بیشتر بازار دو کشور تاثیر داشته باشد‪.‬‬ ‫روسیه در حال حاضر مایل به تبادالت اقتصادی با بازارهای‬ ‫ایرانی بوده و ایران را فرصت مناســبی جهــت واردات و‬ ‫صادرات کاال و اقالم م ی داند‪ .‬تمام این مسائل در مورد ای ران‬ ‫ایران در اینده ای نزدیک عضو‬ ‫کامل شانگهای خواهد شد‬ ‫گفت وگویمثلثباعسگ راوالدی‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی ای ران روسیه‬ ‫و مساله تعرفه های ترجیحی از دیگر مسائل پیشرو برای‬ ‫توســعه صادرات و واردات بین دو کشــور ای ران و روسیه‬ ‫اســت‪ .‬تعرفه های ترجیحی ب رای ای ران بین ‪ 5‬تا ‪ 25‬درصد‬ ‫بوده که این رقم در مقابل سایر کشــورها بسیار باالست‪.‬‬ ‫به عنوان مثال تعرفه کاالهایی چون سی ب زمینی ‪ 10‬درصد‪،‬‬ ‫گوجه فرنگی ‪ 10/6‬درصد‪ ،‬خرما چهار درصد و سیب تازه ‪16‬‬ ‫درصد بوده که رقم باالیی است و قیمت این کاالها را در بازار‬ ‫روسیه افزایش و تمایل مصرف کنندگان روسی ب رای خرید‬ ‫کاالهای ای رانی را کاهش م ی دهد‪ .‬ای ران به لحاظ امکانات‬ ‫و شرایط بسته بندی و نگهداری مواد خصوصا موادغذایی‬ ‫و گل ب رای صادرات به روســیه نیز مشکالتی دارد‪ .‬مساله‬ ‫این اســت که کاالی ای رانی در بازار روسیه باید با کاالهای‬ ‫با کیفیت از دیگر کشورها رقابت کند؛ چه به لحاظ کیفیت و‬ ‫چه به لحاظ مسائل مربوط به برندینگ‪ .‬تمام اینها از جمله‬ ‫مسائلی است که صادرات و واردات ای ران با روسیه را سخت‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫اگرچه تمام این مشکالت وجود دارند اما با همکاری‬ ‫و توافقات دو کشــور در حال رفع هستند‪ .‬در اتاق بازرگانی‬ ‫کارگروهی برای پیگیری و حل مشــکالت تشکیل شده‬ ‫کــه راهکارهایی ب رای بهبــود وضعیت ارائــه م ی دهند‪.‬‬ ‫تفاهم نامه هایــی که دو کشــور در حال امضا هســتند و‬ ‫توافقات صورت گرفته از جمله دیگــر اقدامات برای حل‬ ‫مشکالت است‪ .‬به عنوان مثال امضای تفاهم نامه ‪ 70‬میلیارد‬ ‫یورویی پروژه اقتصادی در حوزه مبادالت صنعتی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و انرژی بین ایران و روســیه در شــهریور ماه امسال که‬ ‫ی در بخش های مختلف از قبیل انرژی‪ ،‬حمل و نقل‪،‬‬ ‫همکار ‬ ‫کشاورزی‪ ،‬فناوری اطالعات‪ ،‬تجارت‪ ،‬صنعت‪ ،‬گردشگری و‬ ‫امور بانکی را شامل م ی شــود گام مهم ی در جهت توسعه‬ ‫روابط اقتصادی این دو کشور است‪ .‬همچنین طبق توافقات‬ ‫در حال اجرا بین این دو کشور گفته م ی شود ای ران و روسیه‬ ‫ممکن است از سال اینده در مبادالت تجاری خود در زمینه‬ ‫مواد غذایی از ارزهای ملی و پول رایج دو کشور استفاده کنند‪.‬‬ ‫همچنین توافقاتی که ب رای صادرات محصوالت دریایی به‬ ‫روسیه انجام شد هم ب رای ای ران قابل توجه است به طوریکه‬ ‫صادرات محصوالت شیالتی به روسیه اغاز شده و ب ر اساس‬ ‫توافق به عمل امده ای ران ساالنه ‪ 20‬هزار تن ماهی قزل اال‬ ‫و بیش از سه هزار تن میگو و دیگر مواد دریایی به روسیه‬ ‫صادر خواهد کرد‪ .‬به عالوه تفاهم هایی بین سازمان های‬ ‫بهداشتی و دامپزشکی دو کشــور مطرح شده که اگر این‬ ‫توافقات به نتیجه برســد صادرات محصوالت لبنی را هم‬ ‫شاهد خواهیم بود‪ .‬تمام این موارد سبب شده تا کارشناسان‬ ‫پی ش بینی کنند حجم مبادالت تجاری بین ای ران و روسیه‬ ‫در ســال ‪ ۲۰۱۵‬به ‪ ۲‬تا ‪ 2/5‬میلیارد دالر خواهد رسید که دو‬ ‫ب رابر رقم فعلی اســت‪ .‬اگرچه نباید از یاد برد که تمام این‬ ‫مکمل هایی دارویی‬ ‫‪ 28/4‬میلیون دالر‬ ‫سیمانسفیدپ رتلند‬ ‫‪ 25/1‬میلیون دالر‬ ‫خیاریاخیارترشی‬ ‫‪ 14/5‬میلیون دالر‬ ‫گوجهف رنگی‬ ‫‪ 12/1‬میلیون دالر‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫اقالم صادراتی به روسیه‬ ‫درامد‬ ‫توافقات زمان بر بوده و تا رسیدن به حد مطلوب روابط مدت‬ ‫زمانی طی خواهد شد اما توافقات صورت گرفته ب ر بهبود و‬ ‫توسعه روابط تاثیر مطلوبی داشته و خواهد داشت‪.‬‬ ‫در کنار تمام مسائل گفته شده مساله پیمان شانگهای‬ ‫وجود دارد که پیشرفت ای ران در این مســاله نیز م ی تواند‬ ‫ســبب بهبود اوضاع شــود‪ .‬در دیدار اخیر دکتر والیتی و‬ ‫پوتین ریاست جمهوری روسیه‪ ،‬توافقاتی ضمنی نسبت به‬ ‫عضویت ای ران در پیمان شانگهای از طرف روسیه اعالم شد‬ ‫که این موضوع م ی تواند سب ب ساز توسعه روابط اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و تجاری ای ران با دیگر کشــور ها خصوصا روسیه‬ ‫باشد‪ .‬باید خاطر نشــان کرد که پیمان شانگهای به لحاظ‬ ‫اقتصادی‪ ،‬جمعیتی و جغ رافیایی بســیار حائز اهمیت بوده‬ ‫و تغییر وضعیت ایــران از عضو ناظر به عضو کامل در این‬ ‫سازمان م ی تواند بســیار قابل توجه باشد‪ .‬کشورهای عضو‬ ‫سازمان شــانگهای ‪ 50‬درصد جمعیت جهان و بیش از ‪25‬‬ ‫درصد از مســاحت دنیا را به خود اختصاص داده است‪ .‬به‬ ‫عالوه این سازمان بزرگترین تولیدکننده و مصرف کننده نفت‬ ‫در جهان بوده و به لحاظ مسائل بازرگانی و اقتصادی عنصر‬ ‫مهمی در جهان به شمار م ی رود‪ .‬سازمان شانگهای سبب‬ ‫افزایش قدرت های اسیایی در عرصه بی ن الملل شده تا انجا‬ ‫که امریکا درخواست عضویت در ان را مطرح کرده که این‬ ‫درخواست با مخالفت کشورهای عضو رو به رو شد‪ .‬بناب راین‬ ‫م ی توان گفت ای ران به دالیلــی از قبیل نیاز به هم پیمانان‬ ‫قوی‪ ،‬فواید پیوستگی سرزمینی‪ ،‬بازرگانی و اقتصادی درصدد‬ ‫پیوستن به شانگهای بوده و موافقت روسیه با عضویت ای ران‬ ‫اگرچه کافی نیست اما م ی تواند بسیار امیدوار کننده باشد‪.‬‬ ‫متقابال فعالی ت های ای ران م ی تواند با تعهدات شــانگهای‬ ‫منطبق بوده و این تعهدات را به انجام برســاند‪ .‬همچنین‬ ‫ای ران بــا دارا بودن منابع غنی نفــت و گاز و موقعیت خود‬ ‫م ی تواند ســبب افزایش قدرت این سازمان در جهان شود‪.‬‬ ‫بناب راین ســود عضویت کامل ای ران در شانگهای دوطرفه‬ ‫بوده و این درخواست تنها بر مبنای نیاز ای ران مطرح نشده‬ ‫است‪ .‬این موضوع در کنار موافقت روسیه به عنوان یکی از‬ ‫بزرگترین و با نفوذترین کشورهای عضو شانگهای م ی تواند‬ ‫ب رای ای ران امیدوار کننده باشد‪.‬‬ ‫عالوه بر مساله شانگهای در دیدار اخیر ای ران و روسیه‬ ‫دو کشور بر ســر مسائل هسته ای‪ ،‬مناســبات اقتصادی‪،‬‬ ‫مساله سوریه و موشک های ‪ s 300‬نیز گفت وگو کردند که‬ ‫نشان از مثبت بودن نظر دو طرف و بهبود روابط دارد‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت تمام توافقات و تفاهم نامه های در حال انجام‪،‬‬ ‫خصوصا از طرف روس ها زمان بر بوده و تا کســب نتیجه‬ ‫مطلوب ب رای ای ران زمانی طول خواهد کشــید‪ .‬همچنین‬ ‫نباید با دیدی اغ راق امیز درباره توســعه روابط اقتصادی با‬ ‫روسیه غلو کرده و شرایط را از یاد برد‪ .‬به هرحال در هر توافق‬ ‫و تفاهم نامه ای هر دو کشور درگیر به بازی برد‪-‬برد اندیشیده‬ ‫و ســعی م ی کنند تا به منافع خود برسند‪ .‬روسیه نیز از این‬ ‫قاعده مســتثنی نبوده و به دنبال پیگیری اهداف خود در‬ ‫ای ران و دیگر کشور ها بوده و خواهد بود‪ .‬کارشناسان معتقدند‬ ‫ای ران نیز در ارتباط با دیگر کشــورها خصوصا در شــرایط‬ ‫کنونی با روســیه باید بر منافع خود تاکید داشته و باز هم‬ ‫بازارهای جدید را در نظر داشــته و تنها بر روابط اقتصادی‬ ‫با روسیه تاکید نداشته باشد‪ .‬پی ش بینی م ی شود تالش ها‬ ‫ب رای توســعه روابط اقتصادی بین دو کشور ای ران و روسیه‬ ‫به ثمر نشسته و شاهد گسترش فعالی ت ها خواهیم بود‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫و روسیه سبب تمایل دو طرف برای ارتباطات اقتصادی و‬ ‫تجاری بیشتر شده و با روی کار امدن دولت روحانی مقدمات‬ ‫توسعه تبادالت اقتصادی بین دو کشور در نظر گرفته شده‬ ‫و بر بهبود روابط تاکید شد‪ .‬دیدار و گفت گوهای دو کشور‬ ‫طی یک سال گذشــته از همین تمایل ب رای توسعه روابط‬ ‫خبر م ی دهد‪ .‬ای ران همواره و طی ‪ 64‬سال با روسیه در تبادل‬ ‫اقتصادی بوده‪ ،‬صادرات و واردات بین دو کشور امری دیرینه‬ ‫است اما در نظر گرفتن امار اخیر م ی تواند بسیار مهم و ب رای‬ ‫ب رنامه ریزی های اینده ضروری باشد‪ .‬از جمله مهمترین اقالم‬ ‫صادراتی به روسیه در پایان اذر ماه سال جاری در مجموع‬ ‫به مکمل های دارویی برای خرده فروشی که تولید مشابه‬ ‫داخلی ندارند به ‪ 28/4‬میلیون دالر صادرات‪ ،‬رسیده است و‬ ‫پس از ان سیمان سفید پرتلند با ‪25/1‬میلیون دالر‪ ،‬خیار یا‬ ‫خیار ترشی با ‪ 14/5‬میلیون دالر‪ ،‬رب گوجه فرنگی با ‪12/1‬‬ ‫میلیون دالر و تی زابی بیدانه با ‪ 9/1‬میلیون دالر بوده است‪.‬‬ ‫همچنین مهمترین اقالم وارداتی از روســیه روغن‬ ‫دانه افتابگردان با ‪ 71/3‬میلیون دالر‪ ،‬دانه گندم سخت با ‪56‬‬ ‫میلیون دالر‪ ،‬ســایر گندم به صورت دانه به جز گندم دام ی ‬ ‫با ‪ 56‬میلیون دالر و دانه ذرت دامی با ‪ 56‬میلیون دالر بوده‬ ‫اســت‪ .‬به عالوه امار حاکی از ان است که در پایان ‪ 9‬ماهه‬ ‫نخست سال جاری واردات چوب اره شده به ‪ 78‬میلیون دالر‬ ‫رسیده و به عنوان مهم ترین قلم وارداتی ای ران از روسیه نام‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫اما مشکالتی چند بر سر راه تجارت بیشتر بین ای ران‬ ‫و روسیه وجود داشته و دارد که این روزها توجه کارشناسان‬ ‫اقتصادی را بیشتر از گذشته به خود جلب کرده است‪ .‬ای ران‬ ‫ب رای صادرات محصوالت خود به روســیه مشکالتی دارد‬ ‫که برخی از انها در حال حل است‪ ،‬اما برخی دیگر حداقل‬ ‫از لحاظ زمانی نیازمند طی زمان بیشتری است‪ .‬مشکالت‬ ‫حمل و نقل یکی از انها ســت‪ .‬ای ران امکانات کافی ب رای‬ ‫حمل و نقل کاال و اقالم صادراتی خصوصا ب رای مواد غذایی‬ ‫و مواد فاسد شدنی ندارد‪ .‬در واقع به دلیل مسائل موجود از‬ ‫هیچ یک از راه های زمینــی‪ ،‬دریایی‪ ،‬ریلی و هوایی به طور‬ ‫مطلوب نم ی توان در این زمینه بهره گرفت‪ .‬پروازهای روزانه‬ ‫و مســتقیم در حد مطلوب از ای ران به روسیه وجود نداشته‬ ‫و پروازهای موجود هم به مقصــد بازارهای هدف صورت‬ ‫نم ی گیرد‪ .‬مشکل نبود وســایل نقلیه مناسب حمل بار از‬ ‫جمله وسایل نقلیه ریلی‪ ،‬جاده ای و دریایی را هم باید اضافه‬ ‫کرد‪ .‬البته در این میــان دخالت بخش خصوصی م ی تواند‬ ‫تا حدودی راهگشا باشد‪ .‬در حقیقت دولت نیز در این زمینه‬ ‫به کمک هایــی که بخش خصوصــی م ی تواند ب رای این‬ ‫مشکالت داشته باشد‪ ،‬توجه کرده و تا حدی درصدد به دست‬ ‫اوردن حمایت های بخش خصوصی بوده است‪ .‬به عالوه‬ ‫عدم صدور ویزای بلندمدت یکساله ب رای تجار ای رانی یکی‬ ‫دیگر از مشکالت است‪ .‬مســائل بانکی و مبادالت پولی‬ ‫اگرچه در حال حل بوده و توافقاتی در این زمینه انجام گرفته‬ ‫اما هنوز به عنوان یک مشکل در نظر گرفته م ی شود‪ .‬در واقع‬ ‫صادرات و فروش کاالهای ای رانی در بازار روسیه ب رای تجار‬ ‫ای رانی چندان به صرفه نبوده و با ریسک زیادی همراه است‪.‬‬ ‫به این دلیل که پی ش تر نیز اشاره شد ارزش روبل اخی را دچار‬ ‫نوسانات زیادی بوده و همچنین افت زیادی داشته است‪ .‬این‬ ‫موضوع سبب شده تا مسئوالن دو کشور به فکر حذف دالر‬ ‫از مبادالت و خرید و فروش بر مبنای روبل و ریال باشــند‪.‬‬ ‫نبود توافق بر سر مسائل بهداشتی و استاندارد محصوالت‬ ‫ماموریت مهم‬ ‫تالشته ران و مسکو ب رای‬ ‫افزایش مبادالت اقتصادی‬ ‫گره اقتصادی هنوز باز نشده‬ ‫گفت وگویمثلثباح ریری‬ ‫معاون رئیس اتاق بازرگانی ای ران‪ -‬روسیه‬ ‫‪63‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ایران دراینده ای نزدیک‬ ‫عضوکاملشانگهایخواهدشد‬ ‫گفت وگوی مثلث با عسگ راوالدی‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی ای ران روسیه‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ارزیابی شــما از وضعیت فعلی اقتصادی میان‬ ‫ایران و روسیه چیست؟‬ ‫ای ران و روســیه همسایه هایی هســتند که فراز و‬ ‫نشی ب های زیادی را از سر گذرانده اند‪ .‬روسیه ب رای ارتباط با‬ ‫خلیج فــارس و دریای ازاد همواره تمایل بــه ارتباط با ای ران‬ ‫را داشته‪ ،‬ای ران هم در طول ســال ها به کشورهای همسایه‬ ‫شمالی نیاز داشته است‪ .‬در دوران پهلوی‪ ،‬ای ران روابط سردی‬ ‫را با روســیه داشــت و بین ‪ 50‬تا ‪ 100‬میلیون دالر مبادالت‬ ‫انجام م ی شــد‪ .‬به عالوه از انجا که ای ران در اردوگاه غرب و‬ ‫روســیه در اردوگاه کمونیستی شــرق بود از لحاظ سیاسی‬ ‫هم روابط سیاسی خوبی بین دو کشور وجود نداشت‪ .‬بعد از‬ ‫انقالب اسالمی و نامه تاریخی امام خمین ی (ره) به گورباچف‬ ‫اراده دو دولت بر توســعه روابط بین دو کشــور قرار گرفت‪.‬‬ ‫پس از فروپاشی روسیه‪ ،‬تغییر ســاختاری و تجزیه ای ب رای‬ ‫روسیه اتفاق افتاد و جمهوری سوسیالیستی اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی تبدیل به ‪ 15‬کشور شــد‪ .‬تعدادی از این کشورها با‬ ‫ای ران همسایه بودند؛ کشورهایی مثل قزاقستان‪ ،‬ازبکستان‪،‬‬ ‫قرقیزستان‪ ،‬تاجیکستان‪ ،‬ارمنستان و روسیه‪ .‬شرایط به طوری‬ ‫عوض شــد که ایجاب م ی کرد به روابط با روسیه جدای از‬ ‫دیگر همسایگان نگاه شود‪ .‬این نگاه در دولت های پنجگانه‬ ‫کشورمان یعنی از زمان شهید رجایی تا دوران اقای احمدی نژاد‬ ‫فراز و نشی ب های مختلفی داشــته اما همواره این روابط رو‬ ‫به ترقی و توسعه بوده است‪ .‬اوایل انقالب روابط ای ران و روسیه‬ ‫‪ 100‬میلیون دالر بود که این رقم تــا مرز یک میلیارد دالر تا‬ ‫اوایل دولت یازدهم افزایش پیدا کرده است‪ .‬در دولت یازدهم‬ ‫هم بنا بر تفاهم و همکاری بیشتر بین ای ران و روسیه بوده‪،‬‬ ‫به طوری که در یک سال اول ریاست جمهوری اقای روحانی‬ ‫ریاست جمهوری دو کشور چهاربار با یکدیگر دیدار و گفت وگو‬ ‫کرده اند؛ در واقع اولین دیدار اقای روحانی با روسای جمهور‬ ‫خارجی با اقای پوتین بوده است‪ .‬همه اینها نشان م ی دهد که‬ ‫روابط و تفاهم بین ای ران و روسیه رو به جلو حرکت م ی کند‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2012‬روابط ای ران و روسیه به مرز ‪ 3‬میلیارد دالر رسید‬ ‫اما متاسفانه در سال ‪ 2013‬به خاطر اینکه بانک های روسی از‬ ‫تحریم های غ ربی تبعیت کردند‪ ،‬سطح این مبادالت کاهش‬ ‫یافته و به مرز ‪ 2‬میلیارد دالر رسید‪ .‬این مبلغ به این صورت‬ ‫اســت که یک میلیارد و ‪ 200‬میلیــون دالر واردات و حدود‬ ‫‪ 600‬میلیون دالر صادرات مــا و ‪ 200‬میلیون دالر هم به طور‬ ‫غی ر مستقیم از طریق اذربایجان‪ ،‬ارمنستان و قزاقستان انجام‬ ‫گرفته است‪ .‬در حال حاضر و پس از اینکه اروپای غ ربی روسیه‬ ‫را تحت فشار تحریم ها قرار داد‪ ،‬این کشور ب رای رفع نیازهای‬ ‫خود خصوصا در زمینه مواد غذایی و کشاورزی به سمت ای ران‬ ‫تمایل پی دا کرد‪ .‬از چهار ماه پیش روابط ای ران و روسیه دگرگون‬ ‫شده و به این ســمت حرکت کردیم که باید روابط را توسعه‬ ‫م ی دادیم اما مشکالتی در این زمینه وجود دارد که باید حل‬ ‫شوند‪ .‬مشکالت ساختاری که بر سر راه روابط ای ران و روسیه‬ ‫وجود دارد یکی پس از دیگری بررسی شده و مورد بحث قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬مواردی از این مشکالت تقریبا حل شده و مواردی‬ ‫هم هنوز حل نشده باقی مانده است‪.‬‬ ‫این مشکالت شامل چه مسائلی م ی شوند؟‬ ‫مشکل اول ما مســاله حمل و نقل است که هنوز‬ ‫هم حل نشــده باقی مانده است‪ .‬مســاله دوم مورد بانکی‬ ‫لو انتقال پول‬ ‫بود که به خاطر تحریم ها نم ی توانســتیم نق ‬ ‫را به راحتی انجام دهیم‪ .‬مشــکل بعدی مسائل مالی است‬ ‫که به خاطر سقوط پول روســیه‪ ،‬داد و ستد ما دچار اشکال‬ ‫شــد و تولیدکنندگان ای رانی نم ی توانستند به مبادالت خود‬ ‫ب ر اساس روبل ادامه بدهند‪ .‬مشــکل بعدی روادید است؛ ما‬ ‫معتقدیم و اصرار داریم که بنگاه ها باید روادید درازمدت داشته‬ ‫باشــند‪ .‬اصرار ما به سفارت روســیه و کمیسیون مشترک‬ ‫این بود که دســتور بدهند ویزای بازرگانان ای رانی به مدت‬ ‫یک سال با امد و رفت به دفعات انجام شود که این مشکل‬ ‫تا اندازه ای حل شده اســت‪ .‬مورد دیگری که در حال حاضر‬ ‫خود را نشــان م ی دهد مشــکل تعرفه های گمرکی است‪.‬‬ ‫روسیه با کشورهای همسایه خود مثل بالروس‪ ،‬ارمنستان‪،‬‬ ‫گرجســتان و‪ ...‬تعرفه های ترجیحی بین ‪ 1‬تا ‪ 5‬درصد دارد‬ ‫اما تعرفه هایی که با ای ران دارد از ‪ 5‬تا ‪ 25‬درصد اســت‪ .‬این‬ ‫تعرفه ها تبعی ض امیز بوده و بهانه روسیه هم این است که‬ ‫چون ای ران عضو ‪ TTO‬نیســت و کشورهای دیگر هستند‬ ‫ناچارا باید اینطور باشد‪ .‬درحالی که اینطور نبوده و دو همسایه‬ ‫م ی توانند با هم قرارداد دوجانبه یا تعرفه ترجیحی داشــته‬ ‫باشند‪ .‬به همین علت ما نتوانستیم رشــد الزم را به دست‬ ‫اوریم و ترکیه از ما جلو افتاد‪ .‬درباره مشکل تعرفه ای صحبت‬ ‫شده و قول داده اند که تا سه ماه اینده حل شود‪ .‬مشکل دیگر‬ ‫بحث پروازی اســت‪ .‬ما و ترکیه دو همسایه بزرگ جنوبی‬ ‫روسیه هســتیم و زمانی که تحریم ها ب رای روسیه به وجود‬ ‫امد به هر دو کشور ای ران و ترکیه مراجعه شد اما ما تقصیر‬ ‫کردیم‪ .‬ترکیه در مدت یک هفته ‪ 40‬پرواز به روسیه داشت اما‬ ‫ای ران نتوانســت‪ .‬ما در روز یک پرواز داریم ان هم به مسکو‬ ‫که پایتخت سیاسی روســیه بوده و مرکز اقتصادی نیست‪.‬‬ ‫باید به جنوب روسیه یا مثال سن پترزبورگ پرواز انجام شود‬ ‫که مراکز خرید و فروش هستند‪ .‬به عالوه ای ران هواپیمای‬ ‫کاالبر و تجهی زات نگهداری مواد فاسد شــدنی را به صورت‬ ‫لو نقل ریلی هم در خدمت‬ ‫بسیار محدود در اختیار دارد‪ .‬حم ‬ ‫لو نقل جاده ای هم کامیون های‬ ‫بازرگانی نیست‪ .‬درباره حم ‬ ‫روسی به راهی م ی توانند رفت و امد کنند اما به خاطر مسائل‬ ‫امنیتی که در منطقه داغستان وجود دارد به رانندگان ای رانی به‬ ‫راحتی ویزا نم ی دهند‪ .‬نیاز مبرم روسیه به محصوالت دریایی‪،‬‬ ‫دام ی و لبنی ای ران اســت که ب رای محصوالت دام ی و لبنی‬ ‫باید پروتکل بهداشتی امضا شود‪ .‬سازمان دامپزشکی ای ران و‬ ‫سازمان بهداشت روسیه مقدمات را فراهم اورده اند و امضای‬ ‫اولیه صورت گرفته اما امضای نهایی باقی مانده است‪ .‬درباره‬ ‫محصوالت دریایی خوشبختانه این پروتکل امضا و اجرا شده‬ ‫و شروع به صادرات محصوالت دریایی کرده ایم‪ .‬بهرحال این‬ ‫مشکالت وجود دارد و باید حل شوند‪ .‬اینها در تمام جلسات‬ ‫هم منعکس و بررسی شده و قول هایی ب رای حل موانع هم‬ ‫داده شده اســت‪ .‬به هرحال روابط و مبادالت روند صعودی‬ ‫داشته و صادرات ما ‪ 50‬درصد افزایش پیدا کرده است‪ .‬تمام‬ ‫اقتصاد‬ ‫تالش ما این است که مشــکالت را حل کنیم‪ ،‬دولت هم‬ ‫سعی کافی در حل مشکالت انجام داده است‪ .‬هدف ما این‬ ‫است که در سال ‪ 2015‬مرز فعلی مبادالت را ‪ 2‬ب رابر کنیم‪ .‬در‬ ‫تمام موارد و مشکالت گفته شده دولت ای ران و روسیه هر دو‬ ‫موافق حل مشکالت هستند اما باید بدنه را بازسازی کرده و‬ ‫مشکالت را از ریشه مورد بررسی قرار داد‪.‬‬ ‫ایا روابط با غرب‪ ،‬مســاله هسته ای و مذاکرات‬ ‫م ی تواند بر روابط ایران و روسیه تاثی ر گذار باشد؟‬ ‫مذاکرات ما با غرب در حال پیشروی است امیدواریم‬ ‫که نتیجه مذاکرات مثبت باشــد اما حتی اگــر با غرب به‬ ‫سمت تعامل بیشــتر هم برویم باید روابط خود با روسیه را‬ ‫ب رای درازمدت برنامه ریزی کنیم‪ .‬برنامه ما با روســیه نباید‬ ‫تحت تاثیر غرب باشــد‪ ،‬ای ران و روسیه دو همسایه هستند‬ ‫که همواره به هم نیاز داشــته اند‪ .‬پس باید به روابط ای ران و‬ ‫روسیه دراز مدت نگاه شود‪ .‬با کشــورهای دیگر مثل چین‬ ‫هم باید همینطور باشد‪ .‬اگر نگاه درازمدت وجود نداشته باشد‬ ‫محیط عدم اعتماد ایجاد م ی شود‪ .‬در حالی که تجار ای ران و‬ ‫روس باید مطمئن باشند که حتی اگر روابط با غرب به سمت‬ ‫مطلوبی پیش برود باید کار مبادالت خــود را انجام دهند‪.‬‬ ‫حتی ب رای حفظ امنیت منطقه هم باید با روسیه همکاری‬ ‫خود را ادامه دهیم‪.‬‬ ‫مزایای عضویت کامل ایران در شانگهای چیست‬ ‫و تا چه حد م ی تواند راهگشای مشکالت باشد؟‬ ‫عضو شــانگهای بودن با ناظر بودن تفاوتش این‬ ‫است که صادرات و واردات‪ ،‬مبادالت فنی‪ ،‬علمی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و‪ ...‬اضافه م ی شود‪ .‬اگر عضو گروه شانگهای بشویم تا حدود‬ ‫زیادی تعرفه ها ترجیحی م ی شود‪ .‬سطح مبادالت خصوصا‬ ‫با چین‪ ،‬روسیه و قزاقســتان افزایش خواهد یافت که ب رای‬ ‫ما بسیار مهم بوده و فرصت ســرمایه گذاری ب رای ما ایجاد‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن موضعی که روسیه درباره رای به‬ ‫قطعنامه داشت‪ ،‬همچنین موضوع موشک های‬ ‫‪ 300‬و ب ه طور کلی رفتاری که روسیه در طی‬ ‫‪s‬‬ ‫این سال ها داشــته‪ ،‬چقدر م ی توان به موافقت‬ ‫فعلی روســیه با عضویت ایران در شانگهای‬ ‫اعتماد کرد؟‬ ‫سوال سختی است‪ .‬ما دو مشکل قرارداد تسلیحات‬ ‫و نیروگاه بوشهر را داریم‪ .‬نم ی توانم به سوالتان پاسخ دقیقی‬ ‫بدهم اما باید به سمت محیط اعتماد برویم‪.‬‬ ‫برخی معتقدند نوع رفتار منفعالنه ایران در مطرح‬ ‫کردن درخواســت عضویت کامل در شانگهای‪،‬‬ ‫در طرف مقابل این تلقــی را ایجاد م ی کند که‬ ‫ایران از سر نیاز درخواست را مطرح کرده و سود‬ ‫یک جانبه در این امر وجود دارد‪ .‬نظر شــما این‬ ‫باره چیست؟‬ ‫اینطور نیست‪ .‬ما و شانگهای الزم و ملزوم یکدیگر‬ ‫هســتیم‪ .‬برخی فکر م ی کنند که ما با شرق هی چ وقت به‬ ‫تفاهم نم ی رسیم و در ‪ 50‬سال اخیر عدم اعتماد حاکم بوده‬ ‫است‪ .‬به این علت غرب توانســته نفوذ زیادی داشته باشد‪.‬‬ ‫قســمتی از این موضوع هم به همین علت اســت‪ .‬باید با‬ ‫همسایگان قدرتمند خود روابط را گسترش دهیم حتی اگر‬ ‫فردا با غرب به توافقات همه جانبه برسیم‪ .‬نگاه به روابط با‬ ‫روسیه ب راساس نیاز طرفین اســت نه فقط نیاز یک جانبه‪.‬‬ ‫ب رای صادر کردن محصوالت کشــاورزی ما روسیه بهترین‬ ‫گزینه است یا بالعکس روســیه م ی تواند نیاز چوب ای ران را‬ ‫مرتفع کند‪ .‬بناب راین باید این عدم اعتمادها را ارام ارام از بین‬ ‫ببریم‪ .‬با چین و دیگر کشورها هم همینطور‪ .‬در حال حاضر‬ ‫مبادالت اقتصادی ای ران با دنیا ‪ 150‬میلیارد دالر اســت که‬ ‫اگر نگاه دقیقی به این رقم داشته باشیم ‪ 70‬درصد ان ب رای‬ ‫مبادالت به شش همسایه ای ران از جمله امارات‪ ،‬ع راق‪ ،‬ترکیه‪،‬‬ ‫افغانستان‪ ،‬چین و هند است‪ .‬روسیه هم م ی تواند یکی از اینها‬ ‫باشــد‪ .‬نباید ببینیم غرب چه چیزی را به ما دیکته م ی کند‪،‬‬ ‫باید روابط را با همسایگان خود گسترش دهیم‪ .‬ما از لحاظ‬ ‫ی و اقتصادی حرکت رو به جلو داریم اما کمی در مدیریت‬ ‫علم ‬ ‫و برنامه ریزی ها ضعیف عمل کرده ایــم‪ .‬باید بر پایه تولید‬ ‫ب رای صادرات‪ ،‬حرکت خود را شکل دهیم که اگر خدای نکرده‬ ‫ماموریت مهم‬ ‫تالش تهران و مسکو برای افزایش مبادالت اقتصادی‬ ‫رحمان سلیمانی‬ ‫‪3‬‬ ‫عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی‬ ‫تحریم های نفتی ادامه پیدا کرد بتوانیم با صادرات و تولیدات‬ ‫خود این کمبود فروش نفت را جب ران کنیم‪.‬‬ ‫ب ا توجه بــه موافقت اولیه و ضمنی روســیه با‬ ‫عضویت کامل ایــران در پیمان شــانگهای‪ ،‬چقدر‬ ‫م ی توان امیدوار بــود که ایران بــه عضویت کامل‬ ‫شانگهای دراید؟‬ ‫روسیه در جلسات قبل هم موافق عضویت ای ران‬ ‫در شــانگهای بود اما به دلیل اینکه هر هشت کشور باید با‬ ‫این موضوع موافق باشند‪ ،‬متاسفانه با عضویت ای ران موافقت‬ ‫نشد‪ .‬برخی از کشــورهای کوچک منطقه موافق عضویت‬ ‫ای ران نیستند و تنها ما هم نیســتیم؛ هند و پاکستان هم با‬ ‫این مساله مواجه هســتند‪ .‬فعال روسیه به صورت ضمنی‬ ‫با عضویت ای ران موافقت کــرده و اجالس بعدی هم خرداد‬ ‫ماه ‪ 94‬اســت‪ .‬امیدوارم که در این اجالس ما عضو رسمی‬ ‫شانگهای بشــویم‪ .‬به نظر من حداکثرتا دو جلسه دیگر و‬ ‫نزدیک بهار و تابســتان اینده ای ران عضو شانگهای خواهد‬ ‫شد‪ .‬چون روسیه موافقت کرده‪ ،‬چین در شرف موافقت است‬ ‫و بعید م ی دانم که بقیه کشورها موافقت نکنند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫خود را با یکدیگر گسترش دهند باید در زمینه رفع مشکالت‬ ‫هم همکاری کرده و به تفاهم برســند‪ .‬شــایان ذکر است‬ ‫درباره دستیابی به اهداف باید نسبی نگاه کرد‪ .‬توفیقاتی در‬ ‫کارگروه به دست امده است و پیگیری های انجام شده به طور‬ ‫نسبی توانسته به اهداف نزدیک شود مثل توفیقاتی که در‬ ‫زمینه مجوزهای صادرات محصوالت کشاورزی و پروتئینی‬ ‫مثل ماهی داشته ایم و پروتکل های ارائه شده در خصوص‬ ‫محصوالت پروتئینی نزدیک به انتها هستند‪ ،‬اما اینها هنوز‬ ‫قطعی نشده است‪ .‬مثال در بخش محصوالت دریایی موفق‬ ‫شده ایم مجوزهای الزم ب رای صادرات میگو را بگیریم اما هنوز‬ ‫نتوانسته ایم مجوزهای صادرات مرغ و تخم مرغ را به سرانجام‬ ‫برسانیم‪ .‬بسیار امیدواریم که ظرف یک تا یک ماه و نیم دیگر‬ ‫مجوزها را هم دریافت کنیم اما زمان این کار دیر است و ما با‬ ‫مسائل کنترل بازار نزدیک عید نوروز مواجه خواهیم‬ ‫شــد‪ .‬یا مثال درخصوص مشکل روادید تسهیالتی‬ ‫فراهم شــده اما هنوز روتین نیســت‪ .‬به طور کلی‬ ‫اقدامات اثرگذاری انجام شــده اما هنوز کامل نشده‬ ‫است‪ .‬کارگروه دو وظیفه اساسی شناخت مشکالت و‬ ‫ارائه راهکارها را بر عهده دارد‪ .‬بخشی از این راهکارها‬ ‫را خود بخش خصوصی م ی تواند به عمل برساند اما‬ ‫بخش دیگر این راهکارها در اختیار بخش خصوصی‬ ‫نیست‪ .‬ما راهکارهایی را ارائه م ی دهیم اما دولت باید‬ ‫ورود کند‪ .‬انتظار ما این است که دولت در این زمینه‬ ‫تالشی که داشته و خوب هم بوده را جدی تر پیگیری‬ ‫کند تا فرصت بازار را از دســت ندهیم‪ .‬امیدواریم با‬ ‫ادامه فعالی ت های کارگروه و همیت دولت‪ ،‬مشکالت‬ ‫کاهش یابد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫برحســب ماموریتی که به اتاق ای ران داده شد‪ ،‬ب رای‬ ‫توســعه روابط اقتصادی با روســیه کارگروهی متشکل از‬ ‫نماینــدگان وزارت امور خارجه‪ ،‬گمرک‪ ،‬جهاد کشــاورزی‪،‬‬ ‫سازمان توســعه تجارت‪ ،‬بانک مرکزی و نمایندگان‬ ‫بخش ها و تشکل های مختلف اقتصادی تشکیل‬ ‫شــد‪ .‬این کارگروه به طور منظم جلســاتی را ب رای‬ ‫پیگیری اهداف و رفع مشــکالت تشــکیل داده و‬ ‫صورتجلسات ان نیز در اختیار نمایندگان تشکل ها‬ ‫و وزارتخانه های مربوطه قــرار م ی گیرد‪ .‬در رابطه با‬ ‫توسعه روابط اقتصادی با روسیه چند مشکل وجود‬ ‫دارد که در حوزه مســائل کالن قرار م ی گیرد و باید‬ ‫حتما در نظام حاکمیتی رایزن ی هایی صورت گرفته‬ ‫و ب رای کاهش مشــکالت تصمیم گیری شود‪ .‬ما با‬ ‫مشکالتی از قبیل مســاله مبادالت پولی‪ ،‬حمل و‬ ‫نقل‪ ،‬عــدم روادید درازمدت ب رای تجــار ای رانی‪ ،‬نرخ‬ ‫باالی تعرفه ها ب رای ای ران‪ ،‬مجوزهای بهداشــتی و‬ ‫دامپزشکی بین دو کشور‪ ،‬کمبود پروازهای ای ران به‬ ‫بازارهای روسیه و‪ ...‬رو به رو هستیم‪.‬‬ ‫بعد از پیگیری های انجام شــده‪ ،‬مســائلی از قبیل‬ ‫مشــکالت تبادالت پولی و صدور روادیدهــا تا حدودی در‬ ‫حال رایزنی و حل است اما باید گفت همچنان به عنوان یک‬ ‫مشکل وجود داشته و مطرح هســتند‪ .‬جدیت و بازدارندگی‬ ‫برخی مســائل تا حدودی کاهش یافته اما هنوز حل نشده‬ ‫است‪ .‬اگر ای ران و روســیه تمایل دارند که روابط اقتصادی‬ ‫روسیه در جلسات قبل هم موافق عضویت‬ ‫ایران در شانگهای بود‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫گره اقتصادی هنوز باز نشده‬ ‫گفت وگوی مثلث با حریری‬ ‫معاون رئیس اتاق بازرگانی ایران‪ -‬روسیه‬ ‫‪66‬‬ ‫روابط سیاسی و مسائل مربوط به ان م ی تواند جهت‬ ‫تسهیل روابط اقتصادی موثر باشد اما صرفا روابط سیاسی‬ ‫منظم با یک کشور به این معنی نیست که حتما یک روابط‬ ‫اقتصادی منظم هم شکل خواهد گرفت؛ ملزومات دیگری‬ ‫هم ب رای روابط اقتصادی ســازنده بین دو کشور مورد نیاز‬ ‫است‪ .‬رفع نیاز کشورهای همسایه اصل اول روابط اقتصادی‬ ‫در دنیا بوده و اگر با نگاهی دقیــق ببینیم در اتحادیه اروپا‪،‬‬ ‫عمده فعالی ت ها و مبادالت اقتصادی مربوط به همسایگان‬ ‫است‪ .‬کشور ما اگرچه نسبت به برخی کشورهای همسایه‬ ‫مساحت کمتری دارد اما توانسته با ‪ 16‬کشور همجوار روابط‬ ‫اقتصادی داشته باشد‪ .‬بزرگترین همســایه ما چه به لحاظ‬ ‫مساحت‪ ،‬چه به لحاظ جمعیت و مسائل اقتصادی‪ ،‬روسیه‬ ‫اســت‪ .‬به رغم تمام مزیت هایی که بین دو کشور همسایه‬ ‫ی که بین ای ران و روسیه وجود دارد این‬ ‫وجود دارد‪ ،‬نکته مهم ‬ ‫است که چند دلیل عمده وجود دارد که روابط اقتصادی بین‬ ‫ای ران و روسیه در حد مطلوب شکل نم ی گیرد‪ .‬اولین دلیل‬ ‫این است که اقتصاد ای ران و روسیه مکمل نبوده و بالعکس‬ ‫شبیه هم هستند؛ یعنی هر دو کشور انرژی و مواد اولیه به‬ ‫دنیا صادر کرده و کاال م ی خرند‪ .‬نه کاالی روسی مطلوب و‬ ‫مورد نیاز ماست و نه انرژی این کشور‪ .‬همینطور هم کاالی‬ ‫صنعتی و انرژی ای ران مورد نیاز روسیه نیست‪ .‬این موضوع‬ ‫شــاید مهمترین دلیل باشد که چرا روســیه حتی جزو ‪10‬‬ ‫شریک اول ما نبوده است‪ .‬در ع راق امکانات بسیار کمتری‬ ‫نسبت به روسیه وجود دارد با این حال دومین مقصد صادرات‬ ‫ما همین کشور است‪ .‬یا مثال افغانستان از لحاظ موقعیت‬ ‫اقتصادی‪ ،‬مساحت و مســائل دیگر قابل مقایسه با روسیه‬ ‫نیست اما به دلیل نوع اقتصاد دو کشور افغانستان و ای ران‪،‬‬ ‫روابط تجاری خوبی شکل گرفته است‪ .‬بناب راین اگر اقتصاد‬ ‫دو کشــور بخواهند اصطالحا با هم چفت شوند‪ ،‬مناسبات‬ ‫اقتصادی شــرط الزم و حتی کافی بوده و نم ی توان تنها بر‬ ‫مبنای مناسبات سیاسی پیش رفت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪4‬‬ ‫با توجه به تاکید دولت اقای روحانی بر گسترش‬ ‫روابط با روسیه‪ ،‬شــرایط برای گسترش روابط‬ ‫اقتصادی را چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫در حال حاضر روابط اقتصادی ایران و روسیه در‬ ‫چه وضعیتی اســت و چه برنام ه ای باید داشته‬ ‫باشیم؟‬ ‫اتفاقی که اخی را افتاده این اســت که اتحادیه اروپا‬ ‫تحریم هایی را علیه روســیه انجام داده و متقابال روســیه‬ ‫تحریم هایی را ب رای خرید از اروپا اعمال کرده است‪ .‬از لحاظ‬ ‫سیاسی چون هر دو کشور ای ران و روسیه مورد تحریم قرار‬ ‫گرفته اند شرایط تقریبا مشابهی دارند‪ .‬اما باز هم این اشتراک‬ ‫نتوانســته گره اقتصادی را باز کند‪ .‬برنده این تحریم عمدتا‬ ‫کشورهایی مثل اذربایجان‪ ،‬ارمنستان و به خصوص ترکیه‬ ‫بوده اند نه ای ران‪ .‬در حالیکه ان نزدیکی سیاسی که بین ای ران‬ ‫و روسیه وجود دارد بین ترکیه و روسیه دیده نم ی شود‪ .‬بناب راین‬ ‫در اقتصاد انچه م ی تواند موثر باشد پارامترهای اقتصادی و‬ ‫تجاری اســت؛ عوامل دیگر م ی تواند کاتالیزور باشد اما به‬ ‫عوامل دیگر از جمله پارامترهای سیاســی نم ی توان تکیه‬ ‫کرد‪ .‬به هرحال این اتفاقات نوعی ذوق زدگی را در کشور ما‬ ‫ایجاد کرد و موجی به راه افتاد مبنی بر اینکه رقم ‪ 300‬تا ‪400‬‬ ‫میلیارد دالری در بازار در حال باز شدن است که ‪ 40‬میلیارد‬ ‫دالر ان مواد غذایی بــوده و م ی توانیم بازار خوبی داشــته‬ ‫باشیم‪ .‬در این میان هی چ کس به موانع فکر نکرد‪ .‬این روزها‬ ‫موانع یکی یکی در حال مطرح شدن هستند که همه هم‬ ‫م ی دانند‪ .‬یکی از این موانع موضوع حمل و نقل است که ما‬ ‫تقریبا از هیچ کدام از راه های زمینی‪ ،‬هوایی‪ ،‬ریلی و دریای‬ ‫نم ی توانیم بهره ببریم‪ .‬چون امکانــات این حمل و نقل ها‬ ‫وجود ندارد و حتی هی چ امکان لجســتیکی هم نداریم‪ .‬به‬ ‫نظر من یکســری اتفاقات را دولت باید شکل بدهد‪ ،‬مثل‬ ‫موافقتنامه ها و پروتکل هایی که دولت های ای ران و روسیه‬ ‫باید م ی نوشتند یا هرچه سریعتر بنویسند‪ .‬یا مثال موضوع‬ ‫ویزا یا قرنطینه گیاهی ب رای صادرات میوه‪ ،‬موادغذایی و گل‪،‬‬ ‫صدور مجوزهای بهداشتی‪ ،‬رعایت استانداردهای روسیه و‬ ‫ی ترجیحی که روسیه با برخی کشورها دارد که ب رای‬ ‫تعرفه ها ‬ ‫ما نیست و‪ ...‬همه و همه از جمله مواردی است که دولت ها‬ ‫باید ان را سازمان دهند‪ .‬ارتباط خوبی که ترکیه با اذربایجان‬ ‫دارد سبب م ی شود که از این طریق بتواند روابط خود با روسیه‬ ‫را گسترش دهد در حالیکه ای ران چنین روابطی با کشورهای‬ ‫موثر حوزه دریای خزر ندارد‪ .‬از قبل هم پایگاهی نساخته ایم؛‬ ‫در حالیکه ترکیه این پایگاه را دارد‪ .‬تمام اینها از جمله مواردی‬ ‫است که باید ب رایشان ب رنامه داشته باشیم‪.‬‬ ‫ایا به غیر از مواد غذایی بر صادرات دیگر اقالم‬ ‫هم م ی توانیم حساب کنیم؟‬ ‫قاعدتا روس ها از ما اتومبیل‪ ،‬ماشین االت یا کاالی‬ ‫صنعتی نم ی خرند؛ بناب راین انچه بالقوه م ی توانیم روی ان‬ ‫حســاب کنیم به طور کلی مواد غذایی چه به صورت خام‬ ‫چه به صورت کنسرو‪ ،‬تره بار شامل میوه و سبزیجات‪ ،‬گل‪،‬‬ ‫خشکبار و قالی اســت‪ .‬در حال حاضر صادرات خشکبار و‬ ‫قالی انجام م ی شود و در حقیقت بیشتر از این ظرفیت وجود‬ ‫ندارد چون ب رایش برنامه نداریم‪ .‬صادرات خشکبار و قالی در‬ ‫حد مبادالتی خودجوش انجام م ی شود اما زمان اوج اقتصاد‬ ‫روســیه و همان زمان که عده ای در روسیه ثروتمند شدند‪،‬‬ ‫کسی فکر نکرد که ایا م ی توانیم کاالهای الکچری و ممتاز‬ ‫خود را به روســیه صادر کنیم؟ ان زمان به این موضوعات‬ ‫فکر نکردیم االن هم در کوتاه مدت نم ی توانیم این فکرها‬ ‫را داشته باشیم‪.‬‬ ‫پــس در زمینه تولیــد این اقــام خصوصا‬ ‫خشکبار و قالی مشکلی نداشته و بحث بر سر‬ ‫برنام ه ریزی های نادرست است؟‬ ‫در تولید هم مشــکل داریم اما زمانی که یک بازار‬ ‫سنتی مثل اروپا ب رای این اجناس داشته ایم دیگر به بازارهای‬ ‫جدید نگاه نکردیم‪ .‬دنیا در یک دهه اخیر تغییر کرده اما ما‬ ‫ب رای اقتصادهای نوظهور مثل روسیه‪ ،‬چین‪ ،‬برزیل‪ ،‬هند و‪...‬‬ ‫فکری نکرده ایم‪ .‬البته وضعیت در چین اندکی بهتر بوده و‬ ‫فکر شــده تر عمل کرده ایم به طوریکه از سال ‪ 2007‬تاکنون‬ ‫اندکی نفوذ در چین داشته ایم اما اینها برنامه ریزی نیست‪.‬‬ ‫فروش کاالی الکچری سیستم فروش الکچری م ی خواهد‪.‬‬ ‫نم ی توان درباره فروش یک کاالی لوکس مانند دیگر اجناس‬ ‫عمل کرد‪ .‬قالی ما به خودی خود یک کاالی الکچری در بازار‬ ‫روسیه اســت اما ایا ب رای فروش کاالی الکچری‪ ،‬فروشنده‬ ‫و شــئون الکچری هم داریم؟ این اتفاقــات نیفتاده و یک‬ ‫ ب ی ب رنامگی کلی در این زمینه وجود دارد‪.‬‬ ‫ایا کاالی ایرانی م ی تواند در بازار روسیه با کاالی‬ ‫دیگر کشورها رقابت کرده و فروش داشته باشد؟‬ ‫چند اتفاق م ی افتد‪ .‬یکی درباره مواد خام پروتئینی‬ ‫مثل شــیالت و ابزیان‪ ،‬مرغ و تخم مرغ اســت که صادرات‬ ‫شیالت و ابزیان در حال حاضر انجام م ی شود‪ ،‬اما باید به این‬ ‫فکر کنیم که چه چیزی م ی توانیم ارائه دهیم که ب رای طبع‬ ‫و سلیقه مصرف کننده روسی مناسب باشد؟ یا مثال چه نوع‬ ‫بسته بندی ب رای مواد پروتئینی داشته باشیم که ب رای مصرف‬ ‫کننده روسی مطلوب باشد؟ همینطور درباره تره بار‪ ،‬میوه و‪...‬‬ ‫نکته ای که در این ذوق زدگ ی ها فراموش شده این است که‬ ‫کاالهای ما قرار است جانشین چه کاالیی در روسیه باشد؟ ایا‬ ‫واقعا کاالهای ما م ی تواند جانشین کاالی اروپایی در روسیه‬ ‫باشــد؟ در واقع ما باید خود را بــرای بازارهایی که کاالی با‬ ‫کیفیت و با بسته بندی مرغوب م ی خواهند تجهیز کنیم‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ایا برندینگ هم در این میان مهم و موثر است؟‬ ‫بله‪ .‬حتما موضوع برندینگ هم در این میان بسیار‬ ‫مهم است‪ .‬مردم عادت دارند کاالیی را بخرند که نام اشنا و‬ ‫برند است‪ .‬نام تجاری یک کاال باعث م ی شود که خریدار به‬ ‫سراغ ان برود‪ .‬کمتر کسی به عالمت استاندارد یا حتی تاریخ‬ ‫مصرف کاال توجه م ی کند و در واقع ب رند کاال تضمی ن کننده‬ ‫همه این موارد است‪ .‬چون اصال جنس تاریخ گذشته یک ب رند‬ ‫معروف و مرغوب را در بازار نم ی بینید و ب رند از خود محافظت‬ ‫م ی کند‪ .‬استاندارد کف کیفیت است و نوعی اجبار است که‬ ‫باید رعایت شود؛ در دنیا بحث رعایت استاندارد ب رای برندها‬ ‫یک موضوع پی ش پا افتاده و حداقل کیفیت است‪ .‬خود برند‬ ‫و اعتبار ان باالتر از همه استانداردهاست که متاسفانه ما در‬ ‫زمینه برندینگ هم ضعیف عمل کرده ایم‪ .‬به همین دلیل‬ ‫وقتی قرار است در بازار جانشــین کاالی اروپایی باشیم به‬ ‫مشکل ب ر م ی خوریم‪.‬‬ ‫بنابراین چه برنام ه ای باید داشته باشیم؟‬ ‫جدای از همه این مســائل باید ط راحی کنیم که‬ ‫م ی خواهیم کاالی خود را در کدام بازار روســیه ارائه کنیم؟‬ ‫مناطق شمالی روســیه قابل مقایسه با بخش های جنوبی‬ ‫این کشور نیست‪ .‬در بازارهای مناطق شمالی کاالهای درجه‬ ‫یک و در بازارهای مناطق جنوبی روســیه کاالهای درجه دو‬ ‫ارائه م ی شــود‪ .‬ما باید بدانیم که قرار است وارد کدام یک از‬ ‫این بازارها شویم و ب رای همان بازار برنامه ریزی کنیم‪ .‬تولید‬ ‫کاالی درجه دو در دنیا ای رادی ندارد چون این کاالها هم خریدار‬ ‫خود را دارند‪ ،‬به شرط اینکه کاالی درجه دو در بازار کاالهای‬ ‫لوکس ارائه نشود‪ .‬هر کاالیی باید در بازار خود خرید و فروش‬ ‫شود‪ .‬اگر قرار است کاالی درجه دو به روسیه صادر کنیم باید‬ ‫بازار کاالهای درجه دو را هدف قرار دهیم‪ ،‬ب رای کاالهای درجه‬ ‫یک هم همینطور‪ .‬یک معضلی که تازگی م ی بینم این است‬ ‫که تجار ای رانی با صرف مبالغ زیاد در نمایشگاه های روسیه‬ ‫شرکت کرده اما درست هدف گذاری نم ی کنند‪ .‬به این صورت‬ ‫که مثال بازار اجناس درجه یک را هدف گذاری کرده و متضرر‬ ‫م ی شــوند چون کاالی درجه دو خود را در کنار اجناس درجه‬ ‫یک ارائه کرده اند و طبعا فروش خوبی نخواهند داشت‪.‬‬ ‫به جز ذوق زدگی چه برنام ه ای برای ورود به بازار‬ ‫روسیه داریم؟‬ ‫من در این چند وقت برنامه ای ندیدم‪ .‬باید دید که‬ ‫اصال از نظر لجســتیک چه امکاناتی بــرای رفت و امد به‬ ‫روسیه وجود دارد‪ .‬من از روز اول که چند ماه پیش این بحث‬ ‫مطرح شــد‪ ،‬تقاضایم این بود که یک فرماندهی واحد ب رای‬ ‫ورود به بازار روسیه داشته باشــیم‪ .‬پ راکندگی فعالی ت ها و‬ ‫تصمیمات نم ی تواند ما را به نتیجه برســاند‪ .‬این موضوع‬ ‫منجر به جلس ه ای شد که مقرر شد توســط اتاق بازرگانی‬ ‫کمیته ای تشکیل شــده و دســتگاه ها تحت نظارت این‬ ‫کمیته برنامه ریزی کنند‪ .‬همه تشــکل ها‪ ،‬وزارتخانه های‬ ‫مرتبط و افراد مربوط دعوت شدند اما جلوی پ راکنده کاری را‬ ‫نگرفت‪ .‬کمیته ای که تشکیل شد جلساتی را برگزار کرد و‬ ‫کم و بیش نمایندگانی امدند اما چندان کاری اساسی انجام‬ ‫نشــده و خیلی هم ادم های تصمیم گیرنده از ســازمان ها‬ ‫شرکت نکردند‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫بــه نوعــی رفــع مســئولیت و فقــط اینکــه‬ ‫کســی را بفرســتند و گزارشــی بــرای مقــام تصمیم‬ ‫گیرنــده ارائــه دهنــد‪ .‬در اتــاق فرماندهــی واحــد‬ ‫تیمســارها شــرکت م ی کننــد‪ ،‬ســروان و ســتوان و‪...‬‬ ‫نم ی ایند‪ .‬فرمانده ها باید تصمیم اساسی بگی رند‪ .‬نم ی گویم‬ ‫دسترسی به بازار ممکن نیست و حتما شدنی است؛ نه به دلیل‬ ‫این تحریم ها بلکه به دالیل بیشماری که بعدها هم م ی تواند‬ ‫وجود داشته باشد‪ ،‬به شرط اینکه ب رنامه داشته باشیم‪.‬‬ ‫مشکل مســائل بانکی در چه مرحله ای بوده و‬ ‫چه توافقاتی برای رفع مشکالت صورت گرفته‬ ‫است؟‬ ‫موضوع مســائل بانکی تا حــدودی در حال حل‬ ‫شــدن اســت اما مطلبی که وجود دارد این است که ارزش‬ ‫روبل نســبت به دالر ه رلحظه در حال کاهــش بوده و در‬ ‫یک ســال اخیر حتی به کمتر از نصف رسید‪ .‬این است که‬ ‫صادرکننده ای که قرار اســت جنس خود را بفروشد و روبل‬ ‫دریافت کند‪ ،‬ممکن اســت در ماه های بعد و با کم شــدن‬ ‫ارزش روبل ب رایش به صرفه نباشد‪ .‬اینها مسائلی است که‬ ‫باید همه جانبه بررسی شــوند‪ .‬همه دستگاه های ذی ربط‬ ‫دولتی و تشکل های دست اندرکار این تجارت ها چه در حوزه‬ ‫لجستیک و چه در حوزه کاال و خدمات باید جمع شده‪ ،‬تبدیل‬ ‫به یک کمیته ای شوند که راجع به مسائل مربوط به تجارت‬ ‫ای ران و روسیه اقدامات ب رنامه ریزی شده‪ ،‬با زمان بندی و هدف‬ ‫مشخص و با سرعت مناسب را ترتیب دهند‪ .‬شرایط روسیه‬ ‫نیازهایی را ب رایش ایجاد کرد که به هرحال ما م ی توانستیم‬ ‫بخشــی از انها را مرتفع کنیم‪ ،‬وگرنه سر و صداهایی که راه‬ ‫افتاده متناسب با پیشرفتی که داشته ایم نیست‪ .‬معتقدم با‬ ‫ساختار و وضعیت کنونی هی چ وقت نم ی توانیم به بازار ‪ 30‬یا‬ ‫‪ 40‬میلیارد دالری در روسیه فکر کنیم اما حداقل م ی توان به‬ ‫بازار ‪ 2‬یا ‪ 3‬میلیاردی فکر کرد‪ .‬اگر از ابتدا به جای ذوق زدگی‬ ‫و اندیشیدن به بازار ‪ 30‬میلیارد دالری‪ ،‬به یک بازار سه میلیارد‬ ‫دالری که اندازه واقعی ماست فکر م ی کردیم‪ ،‬شاید نتیجه‬ ‫بهتری م ی گرفتیم‪.‬‬ ‫بخش خصوصی در این میان چه نقشی دارد؟‬ ‫زمانی بخــش خصوصی را جایــی راه نم ی دادند‬ ‫اما االن دولت چون مجبور اســت‪ ،‬بخش خصوصی را هم‬ ‫وارد کار م ی کند‪ .‬این وارد کار کــردن بخش خصوصی به‬ ‫دلیل اهمیت به این بخش نیست بلکه از سر ناچاری دولت‬ ‫است‪ .‬دولت نه ارز فراوانی دارد و نه نفت خوبی م ی فروشد‪،‬‬ ‫حاال بخش خصوصی را هم وارد کار کرده است‪ .‬اما وارد کار‬ ‫کردن بخش خصوصی به این مفهوم نیست که این بخش‬ ‫وظیفه حاکمیتی را هم باید تقبل کند‪ .‬چند سال است که‬ ‫ما فریاد م ی کشیم دولت در اقتصاد دخالت نکرده و وظایف‬ ‫حاکمیتی را انجام دهد‪ ،‬حاال دولت م ی خواهد بخشــی از‬ ‫وظایف حاکمیتی را هم به ما واگذار کند که این دیگر وظیفه‬ ‫بخش خصوصی نیست‪ .‬بخش خصوصی باید کار اقتصادی‬ ‫انجام دهد‪ ،‬دولت هم وظیفه حاکمیتی خود را داشته باشد‪.‬‬ ‫عضویت ایران در پیمان های تجاری منطقه ای تا‬ ‫چه حد فوریت و ضرورت دارد؟‬ ‫درخواست ای ران ب رای عضویت در سازمان شانگهای‬ ‫چند سال است که روی میز وجود دارد‪ .‬من معتقدم ب رای ما‬ ‫جدای از بحث تحریم ها‪ ،‬عضویت در پیمان های منطقه ای‬ ‫یک مزیت اســت‪ .‬ما ب رای تمرین تجارت جهانی و پیوستن‬ ‫به ‪ WTO‬احتیــاج داریم که در پیمان هــای منطقه ای و‬ ‫دوجانبه تجارت کنیم تا یاد بگیریم‪ .‬ما مثل کودکی هستیم‬ ‫که همیشه در بغل نگهمان داشته اند و حاال از راه رفتن روی‬ ‫پای خود وحشت داریم‪ .‬نباید از حضور در پیمان های تجاری و‬ ‫چندجانبه وحشت کنیم چون ما به چنین شرایطی نیاز داریم‬ ‫تا یاد بگیریم‪ .‬ما محکوم هستیم که به ‪ WTO‬بپیوندیم و‬ ‫چاره ای نداریم‪ .‬کشورهای زیادی به ‪ WTO‬پیوستند و تنها‬ ‫اقتصاد مطرح دنیا که عضو این پیمان نیســت ای ران است‪.‬‬ ‫مراحل پیوستن به ‪ WTO‬بسیار سخت بوده و پروسه های‬ ‫زمانی ‪ 2‬تا ‪ 15‬ساله را شامل م ی شــود‪ ،‬اما بیرون امدن از ان‬ ‫اســان بوده و یک پروسه ســه ماهه به طول م ی انجامد‪ .‬با‬ ‫این حال هیچ کشوری داوطلبانه از این سازمان خارج نشده‬ ‫و این نشــان م ی دهد که چرخه تجارت جهانی سودبخش‬ ‫است‪ .‬نم ی دانم چرا ما وحشت م ی کنیم و این وحشت از بین‬ ‫نم ی رود چون عادت نکرده ایم‪ .‬ب رای ما بهترین فرصت است‬ ‫که درحالی که به اجبار در حال جدا شــدن از اقتصاد نفتی‬ ‫هستیم‪ ،‬به پیمان های تجاری و چندجانبه بپیوندیم‪ .‬ما که‬ ‫هزینه های این شرایط را م ی پردازیم چرا از فواید ان استفاده‬ ‫نکنیم‪ .‬ســود زمان کنونی این است که یاد م ی گیریم بدون‬ ‫نفت اقتصاد داشته باشیم‪ .‬مردم دیگر دنیا که نفت ندارند چه‬ ‫م ی کنند؟ هیچ جای مطرح دنیا سوخت به این ارزانی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬در هیچ جای مطرح دنیا حداقل دستمزد کارگر زیر ‪200‬‬ ‫دالر نیست‪ .‬این مزیت ها هم وجود دارد‪.‬‬ ‫بزرگترین مزیت تغییــر وضعیت ایران از عضو‬ ‫ناظر به عضو دائم در سازمان شانگهای چیست؟‬ ‫و به نظر شــما چقدر احتمال وجود دارد که این‬ ‫اتفاق عملی شود؟‬ ‫اگر به شــانگهای بپیوندیــم م ی توانیم به عنوان‬ ‫تاثیرگذارترین کشــور در حوزه جاده ابریشم شرکت داشته‬ ‫باشیم‪ .‬امیدواریم با پیوستن به شــانگهای از فضای انزوا‬ ‫در اییم و ارتباط گسترده ای به لحاظ جغ رافیایی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫فرهنگی داشته باشیم‪ .‬بسیار فرصت خوبی است اما به نظر‬ ‫من احتمال بســیار ضعیفی وجود دارد که با عضویت ای ران‬ ‫در این سازمان موافقت شــود چون باید اجماع وجود داشته‬ ‫باشد و همه کشــورهای عضو با این موضوع موافق باشند‪.‬‬ ‫به نظرم احتمال کمی ب رای این اتفاق وجود دارد چون کاری‬ ‫ب رای ان نکرده ایم‪ .‬در واقع تقاضای عضویت مثل این است‬ ‫که در کنکور دکترا شرکت کنید؛ بدون انجام هیچ کاری که‬ ‫نم ی توان انتظار موفقیت داشــت‪ .‬ما هم تقاضا داده ایم اما‬ ‫ب رنامه نداریم‪ .‬اصوال ما هیچ ب رنامه استراتژیکی ب رای توسعه‬ ‫اقتصاد کشورمان نداریم‪ .‬استراتژی صنعتی نوشته ایم اما به‬ ‫این فکر نکردیم که صنعت بخشــی از اقتصاد است‪ .‬باید‬ ‫ببینیم چه چیزی به نفعمان است و واقع بینانه ب رای اقتصاد‬ ‫کشور ب رنامه ریزی کنیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪67‬‬ ‫ابهام‬ ‫در حالی که حمایت دکتر روحانی از تیم ملی باعث شده تا خیل ی ها ادامه‬ ‫همکاری ک ی روش با فوتبال ایران را قطعی بدانند موضع وزارت ورزش‬ ‫همچنان مشخص نیســت‪ .‬وزیر ورزش که رابطه دوستانه ای با علی‬ ‫کفاشیان ندارد گاه از بی طرفی وزارت ورزش سخن م ی گوید و گاه لب به‬ ‫انتقاد از سرمربی تیم ملی م ی گشاید‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تیتراول‬ ‫ناز کی روش‬ ‫ایا حمایت ضمنی روحانی‬ ‫ک ی روش را نگه م ی دارد؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫‪1‬‬ ‫حمایت دکتر روحانی؛ ب رای روشن شدن تکلیف وزارت‬ ‫ورزش در قبال کارلوس ک ی روش شاید همین یک مورد کافی‬ ‫بود؛ حمایتی که اتفاقا دو پهلو نبــود‪ .‬صریح بود‪ .‬صریح تر از‬ ‫انچه وزیر ورزش تصورش را م ی کرد‪ .‬رئی س جمهور گفت‪« :‬ان‬ ‫روزهایی که مردم ب رای پیروزی سیاسی در صحنه انتخابات‬ ‫در سراسر کشور شــادمانی م ی کردند‪ ،‬حضور ورزشکاران ما‬ ‫در مسابقات جام جهانی فوتبال بر خوشحالی و سرور ملت ما‬ ‫افزود و شادی مضاعفی را ب رای ملت ما به وجود اورد و بعد هر‬ ‫روز شاهد پیروزی ورزشکاران عزیز در صحنه های مختلف بودیم‬ ‫و همه مردم به پیروزی های قهرمانانه فوتبالیســت های ما‪،‬‬ ‫والیبالیس ت های ما و سایر ورزشکاران به خود بالی دند‪ .‬میلیون ها‬ ‫و شاید درست تر بگویم میلیاردها انسان بازی ورزشکاران ما را در‬ ‫ب رابر ارژانتین تماشا و تحسین کردند‪ .‬بازی خوب ولو اینکه در‬ ‫ان برد نباشد‪ ،‬پیروزی است‪ .‬ورزشکاران ما در تمام صحنه های‬ ‫ورزش در کنار بازی هنرمندانه و تکنیکی خود همواره ادب و‬ ‫اخالق و همه ویژگ ی های هویت ای رانی و اسالمی خود را حفظ‬ ‫کردند‪ ».‬اما این همه صحب ت های دکتر روحانی نبود‪ .‬بخشی‬ ‫از اظهارات رئی س جمهور اما مستقیما هشداری بود به منتقدان‬ ‫داخلی‪ .‬انجا که تاکید کرد‪« :‬اینکه ورزشکار یا تیم ما ببازد و‬ ‫حریف و رقی ب اش شادی کند و در داخل هم افرادی همصدا با‬ ‫انها از این باخت خوشحال شوند‪ ،‬اتفاق خوشایندی نیست‪».‬‬ ‫خیل ی ها اعتقاد داشــتند اظهارات برخی بازیکنان تیم ملی و‬ ‫حامیان ک ی روش که گفته بودند مربیان داخلی منتقد سرمربی‬ ‫تیم ملی‪ ،‬از باخت تیم ملی خوشحال شده اند دراین سخنان‬ ‫رئیس جمهور ب ی تاثیر نبود و باعث واکنش او شد تا جایی که‬ ‫وی به صراحت از خوشحالی برخی افراد در داخل به خاطر باخت‬ ‫ورزشکاران ای رانی انتقاد کرد‪.‬‬ ‫ تناقض گوی ی های کفاشیان‬ ‫در حالی که به نظر م ی رسد وزارت ورزش هرگز عالقه ای‬ ‫به ادامه همکاری ک ی روش با فوتبال ای ران ندارد‪ ،‬این رئیس‬ ‫فدراسیون فوتبال است که همچون گذشته به اظهارنظرهای‬ ‫ضد و نقیض روی اورده اســت‪ .‬یک روز ک ی روش را ماندنی‬ ‫و روز دیگر این مربی را رفتنی م ی دانــد و دیگر روز م ی گوید‬ ‫ک ی روش خودش گفته که قراردادش را فســخ کنیم‪ .‬از میان‬ ‫همه این اظهارات متناقض امــا پی ش بینی ماندن یا جدایی‬ ‫ک ی روش از فوتبال ای ران کمی سخت به نظر م ی رسد‪ .‬پس‬ ‫از بازگشت تیم ملی فوتبال ای ران از مسابقات جام ملت های‬ ‫اسیا اما ک ی روش ب رای تمدید قراردادش با مسئوالن فدراسیون‬ ‫فوتبال مذاکراتی را انجام داد و یکشنبه هفته گذشته ته ران را‬ ‫ترک کرد‪ .‬این مربی قرار است تا ‪ 25‬یا حداکثر ‪ 30‬روز دیگر به‬ ‫کشورمان باز شود تا ب رنامه ریزی الزم ب رای اغاز کار مجددش با‬ ‫تیم ملی را انجام دهد؛ تیمی که با هدایت این مربی پرتغالی‬ ‫در مرحله یک چهارم نهایی جام ملت های اسیا ‪ 2015‬استرالیا‬ ‫درحالی در ضربات پنالتی مغلوب تیم ع راق شد که حدود ‪85‬‬ ‫دقیقه از زمان این دیدار را با ‪ 10‬بازیکن در زمین بازی کرده بود‪.‬‬ ‫اما با همه اینها باز هم مورد استقبال و تحسین و تایید مردم و‬ ‫رسانه ها قرار گرفت‪.‬‬ ‫یک روز پس از رفتن ک ی روش اما علی کفاشــیان به‬ ‫رســانه ها گفت که این مربی از او خواسته قراردادش را فسخ‬ ‫کند‪ .‬اظهارنظری که عجیب به نظر م ی رسید‪.‬‬ ‫علی کفاشیان درباره جلســه خود و کارلوس ک ی روش‬ ‫پس از جام ملت های اســیا گفت‪« :‬حدود شش ماه قبل با‬ ‫ک ی روش قراردادمان را تمدید کردیم‪ ،‬او موظف است به موجب‬ ‫این قرارداد تا جام جهانی ‪ 2018‬تیم ملی فوتبال ای ران را هدایت‬ ‫کند اما بعد از جام ملت های اسیا به شدت از امکانات موجود‬ ‫فوتبال ای ران اب راز نگرانی م ی کند‪ .‬واقعیت این است که امکانات‬ ‫و شــرایط موجود فوتبال ای ران در مقایسه با سایر کشورهای‬ ‫اسیا کم است و ما نتوانســتیم انتظارات ک ی روش را براورده‬ ‫کنیم‪ .‬او هم به ما گفت اگر قرار باشــد شرایط این گونه باشد‬ ‫من نم ی توانم با شما ادامه همکاری دهم‪ .‬البته در حال حاضر‬ ‫ک ی روش به مرخصی یک ماهه رفته و پس از پایان مرخصی‬ ‫برم ی گردد و کارش را با تیم ملی ادامه م ی دهد‪ .‬ما قرار است‬ ‫در فروردین ماه یک اردوی چند روزه را در ته ران برگزار کنیم و‬ ‫سپس به سوئد برویم تا در انجا با تیم ملی شیلی و همین طور‬ ‫تیم ملی سوئد دیدارهای دوســتانه ای را برگزار کنیم‪ .‬در حال‬ ‫حاضر تمام نگرانی اقای ک ی روش این اســت که فدراسیون‬ ‫فوتبال توانایی مهیا کردن امکانات مورد نیــاز او را ندارد‪ ».‬او‬ ‫در پاسخ به این ســوال که ایا صحت دارد که ک ی روش از وی‬ ‫ک ی روش‪ ،‬پوشش نبرد پنهان‬ ‫بازی وزیر با مهره های جدید‬ ‫قلع ه نوییومنصوریاندردو‬ ‫جبههمخالفم ی جنگند‬ ‫اخ رین دوست کفاشیان هم از‬ ‫فدراسیونفوتبالرفت‬ ‫خواسته تا به صورت توافقی با فدراسیون فوتبال قراردادش‬ ‫را فســخ کند‪ ،‬گفت‪« :‬بله‪ .‬ک ی روش چنین موضوعی را از ما‬ ‫درخواست کرد‪ .‬او به ما گفت اگر امکانات مورد نیاز را ب رای من‬ ‫فراهم نکنید‪ ،‬نم ی توانم با شما همکاری کنم‪ ».‬اما رمز گشایی‬ ‫از این مصاحبه کفاشیان انجایی است که وی از کمک مالی‬ ‫دولت سخن م ی گوید‪ .‬به نظر م ی رسد کفاشیان با مطرح کردن‬ ‫شــایعه جدایی ک ی روش از تیم ملی قصد دارد کمک مالی‬ ‫دولت را از ان فدراسیون فوتبال کند‪ .‬او گفت‪« :‬در کشورهایی‬ ‫که فوتبال پیشــرفت کرده اســت‪ ،‬دولت ها به فدراسیون‬ ‫فوتبال شان کمک م ی کنند‪ .‬در حال حاضر فدراسیون فوتبال‬ ‫ای ران دچار بحران مالی شدیدی شده است‪ .‬اسپانسری که با‬ ‫سازمان لیگ قرارداد بسته هنوز به تعهدات خود عمل نکرده‬ ‫و حق پخش نیز پرداخت نشده است‪ .‬فدراسیون فوتبال نیز از‬ ‫این گونه مشکالت دارد‪ .‬ک ی روش ادم باهوشی است و وقتی‬ ‫این گونه مسائل را م ی بیند‪ ،‬متوجه م ی شود که اینده روشنی در‬ ‫انتظار فوتبال ای ران نیست‪ .‬دولت ها وقتی م ی بینند مردم شان‬ ‫فوتبال را دوست دارند‪ ،‬در این صنعت سرمایه گذاری م ی کنند‬ ‫اما در ای ران چنین اتفاقی رخ نم ی دهد‪ .‬ما در حال حاضر بودجه‬ ‫خیلی معمولی را م ی خواهیم تا بتوانیم امور خود را بگذرانیم‪.‬‬ ‫اگر به جام جهانی نزدیک شویم شرایط مان بهتر م ی شود زی را‬ ‫از فیفا و ‪ AFC‬نیز به ما کمک م ی شود‪ .‬متاسفانه درامدهایی‬ ‫که در حال حاضر داریم کفاف هزینه های تیم ملی و امکاناتی‬ ‫که ک ی روش نیاز دارد را نم ی دهد‪ .‬من معتقدم این حق فوتبال‬ ‫ای ران است که دولت و مسئوالن کشور یک بودجه کافی را به‬ ‫فوتبال ای ران اختصاص دهند‪».‬‬ ‫اما موضع خود کفاشیان چیست؟ ایا او راضی به ماندن‬ ‫ک ی روش است؟ او قطعا موافق حفظ ک ی روش است‪ ،‬چه رئیس‬ ‫فدراســیون فوتبال بقای خود را در حفظ این مربی محبوب‬ ‫م ی داند؛ مربی که نه تنها مردم بلکه رسانه ها اقبال عجیبی‬ ‫نسبت به ماندنش در فوتبال ای ران نشان م ی دهند و حتی در فاز‬ ‫تازه تر مخالفان این مربی را به انزوا کشانده اند‪.‬‬ ‫کفاشیان با اشاره به این اقبال عمومی م ی گوید‪« :‬درست‬ ‫اســت که در جام ملت های اسیا در مرحله یک چهارم نهایی‬ ‫حذف شدیم اما واقعیت این اســت که مردم از بازی تیم ملی‬ ‫رضایت داشــتند‪ .‬مردم ما فوتبال را م ی شناسند و همه چیز‬ ‫را م ی بینند‪ ».‬علی کفاشــیان اما تا انجا پیش م ی رود که به‬ ‫صراحت عدد دلخواه فدراســیون فوتبال را از دولت مطالبه‬ ‫م ی کند‪ .‬او م ی گوید‪« :‬در نظر بگی رید در سال حدود هشت تا‪10‬‬ ‫میلیارد تومان هزینه کادر فنی تیم ملی است‪ 10 .‬تا ‪ 15‬میلیارد‬ ‫تومان هم هزینه های تیم ملی و فدراسیون فوتبال است‪ .‬البته‬ ‫خیلی از کشورها بیش از این ب رای فوتبال شان هزینه م ی کنند‪.‬‬ ‫در ژاپن‪ 10‬ب رابر ای ران در فوتبال هزینه م ی کنند‪ ،‬کره جنوبی هم‬ ‫همین طور‪ .‬کشورهای ع ربی هم چند ب رابر ما در فوتبال شان‬ ‫هزینه م ی کنند‪».‬‬ ‫چرا کی روش محبوب است؟‬ ‫درباره یک مربی با شخصیتی پیچیده‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫‪2‬‬ ‫دبیرگروه ورزش‬ ‫خیل ی هــا معتقدنــد باتوجه بــه حمایــت ضمنی‬ ‫رئی س جمهــور از تیم ملی و کــی روش‪ ،‬وزارت ورزش نیز در‬ ‫سیاســت های خود درباره این مربی تجدید نظر خواهد کرد‪.‬‬ ‫ه ر چند هنوز مشکالتی اساســی میان فدراسیون فوتبال و‬ ‫وزارت ورزش وجود دارد که حل نشــده اســت‪ .‬وزارت ورزش‬ ‫سعی داشت در مرحله تمدید قرارداد با ک ی روش از این مربی‬ ‫پرتغالی عبور کند اما کفاشیان این اجازه را به وزیر ورزش نداد‪.‬‬ ‫فدراسیون فوتبال ب رای تمدید قرارداد ک ی روش با مشکالتی‬ ‫دست به گریبان بود‪ .‬علی کفاشــیان در اظهارنظرهای خود‬ ‫در این خصوص اعالم کرده بود کــه تمدید قرارداد ک ی روش‬ ‫با تیم ملی منوط به کمک مالی دولت و وزارت ورزش است‪،‬‬ ‫چرا که تامین دستمزد سرمربی پ رتغالی تیم ملی و دستیارانش‬ ‫هزینه ســنگینی را بر دوش فدراســیون فوتبال م ی گذارد‪.‬‬ ‫کفاشیان با این سیاست توپ را به زمین وزارت ورزش انداخته‬ ‫ش را در قبال حفظ‬ ‫بود‪ .‬همه منتظر بودند تا واکنش وزیر ورز ‬ ‫ک ی روش ببینند‪ .‬محمود گودرزی نیز تا مقطعی سعی کرد‬ ‫این بازی را ادامه دهد‪ .‬او در پشت پرده مخالفت خود را با ماندن‬ ‫ک ی روش اعالم کرده بود اما در موضع گیری های رسمی تاکید‬ ‫م ی کرد که این موضوع بســتگی به تصمیم کفاشیان دارد‪.‬‬ ‫در واقع او سعی داشــت نقش وزارت ورزش وجوانان را درباره‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫دوش اینها برم ی داشــتند‪ .‬امروز ک ی روش در جامعه ای رانی‬ ‫چهره ای محبوب است‪ .‬برخی مربیان ای رانی سعی م ی کنند‬ ‫او را ب ی سواد بنامند‪ .‬برخی دیگر سعی دارند او را بازنشسته‬ ‫اعالم کنند و برخی دیگر البتــه موضعی منطق ی تر دارند و‬ ‫تاکید م ی کنند کــی روش ای رادهایی دارد و البته نقاط قوتی‬ ‫که فدراســیون م ی تواند از انها به خوبی بهره بگیرد‪ .‬اما به‬ ‫نظر من هیچ یک از مربیان ای رانی در حال حاضر نم ی توانند‬ ‫محبوبیت ک ی روش را داشته باشند‪ .‬چون این مربی اهل زد‬ ‫و بند نیســت که اگر این طور بود هرگز تیمی نم ی ساخت‬ ‫که بازیکنــان اصل ی اش ب رای ذخیره ها جــز موفقیت چیز‬ ‫دیگری طلب نم ی کنند‪ .‬اگر این طور بود تیمی راهی استرالیا‬ ‫م ی شد که بازیکنان هرگز نم ی توانستند در قالب یک تیم‬ ‫همدل بارها در یک بازی ســخت به بازی برگردند و نتیجه‬ ‫را تغییر بدهند‪ .‬امروز خیل ی ها کــی روش را به خاطر برخی‬ ‫تصمیمات قاطعی که دربــاره بازیکنان یاغی فوتبال ای ران‬ ‫گرفته‪ ،‬مورد تحســین قرار م ی دهند؛ بازیکنانی که تصور‬ ‫م ی کردند ک ی روش را هم م ی توان تحت فشــار قرار داد و‬ ‫جریان بازیکن ساالری را بر تیم ملی حاکم کرد‪ .‬ک ی روش انها‬ ‫را کنار گذاشت‪ .‬به انهایی اعتماد کرد که در شرایط سخت‬ ‫تیم ملی را تنها نگذاشتند‪ .‬امروز ک ی روش نه تنها به این دلیل‬ ‫بلکه به خاطر دور دادن به جوان هــا و کم کردن میانگین‬ ‫سنی تیم ملی در جام ملت ها نســبت به جام جهانی باید‬ ‫مورد تحسین قرار بگیرد چون از زمانی که یک مربی ای رانی‬ ‫(محمد مایل ی کهن) چنین جراتی به خرج داد‪ ،‬تقریبا دو دهه‬ ‫م ی گذرد‪ .‬دالیل محبوب بودن ک ی روش در فوتبال ای ران کم‬ ‫نیست‪ .‬شاید مخالفانش به دلیل نداشتن این فاکتورهاست‬ ‫که همچنان جنگ با مربیان خارجی را استراتژی خود ب رای‬ ‫رســیدن به تیم ملی م ی دانند و تا اینجای کار جز ناکامی و‬ ‫دیده نشدن چیزی نصی ب شان نشده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ک ی روش مربی پیچیده ای اســت‪ .‬این را م ی شود از‬ ‫واکنش های او خواند‪ .‬انجا که ب رای هر مرحله از حضورش‬ ‫در فوتبال ای ران دارای اســتراتژی و برنامه است‪ .‬یک مربی‬ ‫حرفه ای با شــخصیتی که درســت یا غلط‪ ،‬مردم به شدت‬ ‫نسبت به او اقبال نشان داده اند‪ .‬برخی مربیان ای رانی قبل از‬ ‫جام ملت های اسیا درباره عملکرد ک ی روش و تیم ملی دست‬ ‫به نقدهایی زدند که چندان به مذاق سرمربی تیم ملی خوش‬ ‫نیامد‪ .‬رسانه ها نیز واکنش تندی نسبت به این نقدها نشان‬ ‫دادند‪ .‬مخالفان ک ی روش در الک دفاعی فرو رفتند تا بعد از‬ ‫جام ملت های اسیا با اهنگ متفاوتی این بازی را ادامه دهند‪.‬‬ ‫ک ی روش در جام ملت های اسیا نتوانست ای ران را به فینال‬ ‫ببرد‪ .‬مقابل ع راق باخت اما از محبوبیت او نه تنها کم نشد‬ ‫بلکه تیم ملی به شدت مورد استقبال قرار گرفت و رسانه ها‬ ‫نیز در فازی جداگانه از ضرورت ادامه همکاری با ک ی روش‬ ‫نوشتند‪ .‬ک ی روش م ی بازد و محبوب باقی م ی ماند‪ ،‬در حالی‬ ‫که برخی مربیان ای رانی حتی وقتی قهرمان هم م ی شــوند‬ ‫نم ی توانند درصــدی از این محبوبیــت را از ان خود کنند‪.‬‬ ‫چرا؟ بهتر اســت باز هم این معادله را ب رای خودمان ســاده‬ ‫کنیم‪ .‬انجا که یک مربی ناکام اما محبوب داریم و در طرف‬ ‫دیگر مربیانی که برنده اند اما هرگز محبوب نیستند‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رســد نوع برخورد مخالفان ک ی روش با این مربی باعث‬ ‫م ی شــود تا این مرد پرتغالی همچنان نزد افکار عمومی از‬ ‫اقبال ویژه ای برخوردار باشــد‪ .‬مدعیان جانشینی ک ی روش‬ ‫این روزها طوری درباره این مربی سخن م ی گویند که گویی‬ ‫این مرد پرتغالی چیزی از فوتبال نم ی داند و در روزهایی که‬ ‫فشار مالی شدیدی احساس کرده تصمیم گرفته به کشور‬ ‫ما سفر کند‪ ،‬از موضع باال به ما نگاه کند‪ ،‬پول ما را به جیب‬ ‫بزند‪ ،‬ناکامی به جای بگذارد و بعد هم برود و به قول اقایان‬ ‫مخالف به ریش همه ای ران ی ها بخنــدد‪ .‬این گونه قضاوت‪،‬‬ ‫کردن ان هم در مورد مربی که حاال چند سالی است باعث‬ ‫دوری برخی مدعیان از نیمکت تیم ملی شده است‪ ،‬اصال کار‬ ‫دشواری نیست‪ .‬مربیانی که برخی از انها اتفاقا مربیگری در‬ ‫تیم ملی را تجربه کرده اند اما از فرصتی که به دســت اورده‬ ‫بودند به بدترین شکل ممکن اســتفاده کردند‪ .‬باز هم مرور‬ ‫م ی کنیم؛ ک ی روش م ی بازد اما همچنان محبوب اســت‪.‬‬ ‫مردم و رسانه ها دوستش دارند‪ .‬چرا؟ شاید مخالفان ک ی روش‬ ‫تصمیم شان این است که رسانه ها را اجنب ی پرست بخوانند و‬ ‫مردم را غی ر کارشناس‪ .‬همین مخالفان بارها و بارها از عنوان‬ ‫مردم هزینه کرده اند و حضور ب ی موردشان در برخی سمت ها‬ ‫را با همین موضوع «مردم دوستی» توجیه کرده اند‪ ،‬در حالی‬ ‫که اگر قرار بود مردم درباره برخی از همین مربیان نظر بدهند‬ ‫قطعا بهانه هایی همچون تکلیف و خدمت به مملکت را از‬ ‫ مخالفت وزارت ورزش؟‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫تصمیم گیری ب رای تمدید قرارداد ک ی روش بیطرف نشان‬ ‫دهد؛ «درباره تمدید قرارداد ک ی روش فدراســیون فوتبال‬ ‫ش و جوانان در‬ ‫تصمیم گی رنده اصلی است و من یا وزارت ورز ‬ ‫این خصوص تصمیم نم ی گی ریم‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ اعمال نفوذ وزارت ورزش در فدراسیون فوتبال‬ ‫انتخاب هایی که در فدراســیون فوتبال صورت گرفته‬ ‫بیشتر از هر چیز رئیس این فدراسیون را به سمت گوشه رینگ‬ ‫هدایت خواهد کرد تا پروژه عبور از کفاشیان ب رای مخالفانش‬ ‫اسانتر از گذشته شــود‪ .‬در حالی که کمتر از دو سال دیگر به‬ ‫پایان دوره چهار ساله دوم ریاست علی کفاشیان بر فدراسیون‬ ‫فوتبال باقی مانده است‪ ،‬از ماه ها پیش تالش برخی گروه ها‬ ‫ب رای کنار گذاشتن وی از این سمت اغاز شد و با درگیری هایی‬ ‫که بین وزارت ورزش و فدراسیون فوتبا ل به وجود امد‪ ،‬این روند‬ ‫حرکت سریع تری به خود گرفت‪ .‬تغیی راتی که پس از برگزاری‬ ‫مجمع عادی فدراســیون فوتبال صورت گرفت‪ ،‬در همین‬ ‫راستا بود و کنار گذاشــتن فریده شجاعی و هادی ایت اللهی‬ ‫هم نشان داد که کفاشیان به سازش با وزارت ورزش نزدیک‬ ‫شده و در همین رابطه چند مدیر مورد اعتماد و نزدیک خود را‬ ‫کنار گذاشت‪.‬‬ ‫کنار گذاشتن مهدی محمدنبی از دبیرکلی فدراسیون‬ ‫فوتبال گام بعدی تغییرات در فدراسیون فوتبال بود که بیشتر‬ ‫از گذشته علی کفاشیان را «تنها» و فرصت را برای جوالن‬ ‫بیشتر مخالفانش فراهم می کرد‪ .‬رئیس فدراسیون فوتبال‬ ‫که ناکامی رده هــای پایه را با امید بــه موفقیت تیم ملی در‬ ‫جام ملت های اسیا پشت سرگذاشت‪ ،‬حاال که تیم ملی نتوانست‬ ‫موفقیتی در این رویداد به دست بیاورد‪ ،‬با فشار بیشتری نسبت‬ ‫به گذشته به کارش ادامه می دهد‪ .‬علی کفاشیان که نشان‬ ‫داده در مواقع حساس می تواند تصمیماتی بگیرد که بازی را‬ ‫به سود خودش تمام کند‪ ،‬این بار به گوشه رینگ هدایت شده‬ ‫و منتظر حرکت بعدی مخالفان و منتقدانش است تا تصمیم‬ ‫جدیدی بگیرد‪ .‬در حالی که علیرضا اســدی به عنوان یک‬ ‫چهره فوتبالی به عنوان دبیرکل فدراسیون فوتبال انتخاب و‬ ‫مشغول کار شده است اما واضح است که او خارج از اختیارات‬ ‫علی کفاشیان وارد فدراســیون فوتبال شده و افرادی دیگر‬ ‫خواسته اند تا اسدی به عنوان جانشین نبی کارش را اغاز کند‪.‬‬ ‫حاال یک اتفاق و انتخاب دیگر علی کفاشــیان را تنهاتر از‬ ‫گذشته کرده است‪ .‬محمود اسالمیان در شرایطی به عنوان‬ ‫سرپرست نایب رئیسی فدراســیون فوتبال انتخاب شده که‬ ‫بیشتر یک مدیر توانمند اقتصادی است‪ .‬او رابطه بسیار خوبی‬ ‫با مهدی تاج و محمدرضا ساکت در سازمان لیگ دارد و پیش‬ ‫از این در هیات مدیره باشگاه سپاهان هم فعالیت کرده است‪.‬‬ ‫این تغییرات در شــرایطی پیرامون فدراســیون فوتبال رخ‬ ‫می دهد که گمانه زنی ها از شــدت گرفتن برخی فشارها به‬ ‫علی کفاشیان برای کناره گیری از فدراسیون فوتبال حکایت‬ ‫ن یکی یکی‬ ‫دارد‪ .‬به نظر می رسد مردان اصفهانی پایتخت نشی ‬ ‫از راه می رسند و مسئولیت های تاثیرگذار فوتبال را در اختیار‬ ‫می گیرند‪ .‬حاال ســازمان لیگ در اختیــار دو مرد اصفهانی‬ ‫است و فدراســیون فوتبال هم از حضور مدیران اصفهانی‬ ‫ بی نصیب نمانده و شــاید در اینده نصیب بیشتری هم ببرد!‬ ‫انچه مسلم است علی کفاشیان در فدراسیون فوتبال تنهاتر‬ ‫از گذشته شده و افرادی که در ماه های اخیر جزو مخالفان و‬ ‫منتقدان او بوده اند‪ ،‬حاال در انتظار اجرای سناریویی هستند‬ ‫که پایانش احتماال بایــد رفتن وی از فدراســیون فوتبال‬ ‫باشد‪ .‬ایا نرمش هایی که طی هفته های اخیر از سوی برخی‬ ‫مدیران فوتبالی با وزارت ورزش و جوانان صورت گرفته‪ ،‬در‬ ‫این تغییرات تاثیرگذار است؟ ایا علی کفاشیان با نگه داشتن‬ ‫کی روش جنگ خود بــا وزارت ورزش را وارد فاز تازه تری‬ ‫خواهد کرد یا اینکه او برای ماندن در فدراســیون فوتبال از‬ ‫مربی محبوب تیم ملی نیز عبور خواهد کرد؟‬ ‫کی روش‪ ،‬پوشش نبرد پنهان‬ ‫قلعه نویی و منصوریان در دو جبهه مخالف می جنگند‬ ‫منصو ریــان‪-‬‬ ‫قلع ه نویــی؛ این حاال‬ ‫دو گانه تازه ای است که‬ ‫خیل ی ها درباره اش صحبت‬ ‫م ی کننــد‪ .‬دو مربی که حاال‬ ‫تفاوت دیدگاه های شــان انقدر‬ ‫به چشــم م ی اید که یکی را به‬ ‫کنایه خارج ی پرســت و دیگری را‬ ‫خارج ی ستیز م ی خوانند‪ .‬رابطه میان‬ ‫این دو اما همواره دســتخوش فراز‬ ‫و نشیب بوده اســت؛ گاهی نزدیک و‬ ‫گاهی دور‪ .‬گاهی منصوریان در نقش‬ ‫مرید قلع ه نویی بــوده و گاهی در نقش‬ ‫منتقــد‪ .‬در معدود دفعاتی هــم این دو‬ ‫نفر ســعی کرده اند خیلی روشن نسبت‬ ‫به یکدیگــر موضع گیــری نکنند‪ ،‬مثل‬ ‫زمانی که نکونام با قلع ه نویی وارد جنگ‬ ‫لفظی شدیدی شــده بودند و این فرصت‬ ‫خوبی بود تــا منصوریــان ضمن اتخاذ‬ ‫موضعی بیطرف به نوعی از موضع یک‬ ‫پیشکسوت دلسوز استقالل به اظهارنظر‬ ‫بپردازد‪« :‬اصول حرفه ای این اســت که‬ ‫درباره تیم های دیگر صحبت و به مساله‬ ‫باشگاه استقالل ورود نکنم اما ‪ 15‬سال‬ ‫در انجا بودم و چیزهای زیادی یاد گرفتم‪.‬‬ ‫معتقدم موضوعاتی که باعث استرس‬ ‫م ی شود یا م ی شــود ان را بیرون حل‬ ‫کرد الزم نیست که در مطبوعات مطرح‬ ‫شــود‪ .‬نکونام کاپیتان تیم ملی است و‬ ‫امیر قلع ه نویی هم سرمربی من بوده‪،‬‬ ‫معتقدم همه باید شان خود را حفظ کنند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ سرمربی شده بود هرگز دیگر ب رای استقالل بازی نم ی‏کرد‪.‬‬ ‫ی ک ی روش مقابل مخالف ک ی روش‬ ‫ حام ‬ ‫شماره ‪252‬‬ ‫مثلث | شماره‬ ‫مثلث |‬ ‫ورزش‬ ‫ما نباید تنها به این فکر کنیم که افراد باالی ‪ 20‬ســال ما را‬ ‫نگاه م ی کنند‪ ،‬بلکه نوجوانان ‪ 10‬تا ‪ 20‬سال هم چشم شان به‬ ‫ماست و نباید بگذاریم الگوی غلط بگی رند‪».‬‬ ‫بعد از بازگشت منصوریان از ســنگاپور در دوره ای که‬ ‫همچنان در مستطیل ســبز حضور داشت‪ ،‬به دلیل عالقه‬ ‫به امیر قلع ه نویی‪ ،‬به جای شماره ‪ ۱۰‬پی راهن شماره هشت‬ ‫را در استقالل به تن کرد؛ پی راهنی که متع لّق به قلع ه نویی‬ ‫بود‪ .‬این در حالی اســت که درباره علیرضا منصوریان این‬ ‫گمانه وجود دارد که او جزو کســانی بود کــه در حمایت از‬ ‫امیر قلع ه‏نویی مقابل کخ ایستاد تا این مربی را از استقالل‬ ‫بیرون کنند‪ .‬اما این بخش شیرین رابطه این دو نفر است‪ .‬در‬ ‫برخی موارد نیز منصوریان و قلع ه نویی به طور اشکار وارد نزاع‬ ‫شده اند‪ .‬در جریان نفرستادن لیست به اسیا‪ ،‬ب رای اولین بار‬ ‫بین منصوریان و قلع ه نویی اختالف پیش امد و منصوریان‬ ‫انتقاداتی را متوجه این مربی کرد‪ .‬همچنین در اردیبهشت‬ ‫ماه ‪ ۱۳۸۶‬بازیکنان در حمایت از بهمنی سرپرســت مو ّقت‬ ‫اســتقالل و ب رای اینکه فتــح‏اهلل زاده بازنگردد به دســتور‬ ‫قلع ه نویی طوماری امضا کردند که نــوازی و منصوریان از‬ ‫امضای این طومار خودداری کردند و همین ســبب تشدید‬ ‫اختالفات او با امیر شــد‪ .‬اما این پایــان کارنامه پ ر ماجرای‬ ‫منصوریان ‪ -‬قلع ه نویی نیســت؛ در مقطعی که استقالل‬ ‫در شــرایط بحرانی به ســر م ی برد و مربیان با سابقه یکی‬ ‫پس از دیگری به این تیم م ی امدند اما موفق نم ی شــدند‬ ‫بحران اب ی ها را حل کنند‪ ،‬هیات مدیره وقت باشگاه تمایل‬ ‫به جذب قلع ه نویی داشت‪ .‬در ان مقطع در حال ی‏که به نظر‬ ‫م ی‏رســید قلع ه نویی جایگزین حجازی م ی شــود‪ ،‬فیروز‬ ‫ی جایگزینش شد تا بسیاری مخالفت شدید منصوریان‬ ‫کریم ‬ ‫با انتخاب قلع ه نویی را یکی از اصل ی ترین دالیل نرســیدن‬ ‫امیر به نیمکت اب ی ها بدانند‪ .‬این گمانه اما از ســوی خود‬ ‫منصوریان مورد تایید قرار گرفت انجا کــه در یک برنامه‬ ‫تلویزیونی مدعی شــد اگر قلع ه نویی جــای فیروز کریمی‬ ‫درحالی که تعــدادی از مربیان تیم های سرشــناس‬ ‫لیگ برتر انتقادهای تندی از کارلوس ک ی روش داشــتند و‬ ‫سرمربی تیم ملی هم پاســخ تند و دور از انتظاری به این‬ ‫انتقادها داشــت‪ ،‬علیرضا منصوریان‪ ،‬سرمربی تیم‬ ‫صدرنشین لیگ برتر که اتفاقا تیمش دو پدیده در‬ ‫جام ملت های اسیا داشت‪ ،‬از دالیلش ب رای حمایت‬ ‫از تیم ملی کشــورمان گفت؛ تیمی که علیرضا‬ ‫منصوریان نزدیک به ‪ 50‬بار با افتخار پی راهنش‬ ‫را به تن کرده و توانســته یکی از محبوب های‬ ‫ادوار مختلف ملی باشــد‪.‬دفاعیه منصوریان از‬ ‫ک ی روش این گونه مطرح شــد‪« :‬ما از تیم ملی چه‬ ‫م ی خواستیم؟ مگر در همه این ماه ها دوستان‬ ‫خوب من نم ی گفتند که جوانگرایی‬ ‫در حد شعار اســت و تغییری در‬ ‫ترکیب تیم داده نم ی شــود؟‬ ‫دیدیم که این اتفــاق افتاد‪.‬‬ ‫قبل از جام ملت ها کدام یک‬ ‫از ما باور داشــت مرتضی‬ ‫پورعل ی گنجی ما م ی تواند‬ ‫جای خالی پژمان منتظری‬ ‫را به این خوبــی پر کند؟‬ ‫سردار ازمون و جهانبخش‬ ‫را چطــور؟ و وریا غفوری‬ ‫چطــور توانســت مرد‬ ‫ثابت جناح راســت مان‬ ‫باشد یا وحید امیری با دو‬ ‫بازی ملــی بیاید و خوش‬ ‫بدرخشد؟‬ ‫این تیم اگــر ‪ 10‬بازی‬ ‫تدارکاتــی انجــام داده بود‪،‬‬ ‫ســروش رفیعی به ســادگی‬ ‫م ی توانست یار شماره ‪ 10‬تیم باشد‬ ‫اما کمبود امکانات و بازی های مناسب‬ ‫خوب نگذاشت همه خواسته های سرمربی‬ ‫اجرا شود اما او استارت تغییر را زد‪ .‬با همه‬ ‫ی که ب رای بزرگان تیم قائلم اما نسل‬ ‫احترام ‬ ‫‪ 30‬به باالی تیم ملی در دو سال اینده باید‬ ‫جای شان را به جوان ها بدهند و کارلوس با‬ ‫وارد کردن ‪ 10‬یار زیر ‪ 25‬سال‪ ،‬چرخه تغییر را‬ ‫از تورنمنت بزرگی مثل جام ملت ها اغاز کرد‪،‬‬ ‫جایی که همیشه ارزویش را داشتیم برگردیم‬ ‫به عقب‪ .‬همیشــه یکی از ای رادها به مربیان‬ ‫ملی این بود که چرا استارت تغییر در ترکیب‬ ‫تیم را بعد از جــام ملت ها نم ی زنند؟ کاری که‬ ‫پیشتر تیم های کره و ژاپن انجام م ی دادند را این‬ ‫بار با شیبی منطقی‪ ،‬ما هم انجام دادیم‪ .‬در این‬ ‫بازی ها ما تیمی داشتیم که نزدیک به ‪ 3‬سال از‬ ‫تیم جام جهانی جو ان تر بود‪.‬‬ ‫تیم ملی به دلیل شجاعت در بازی و روحیه‬ ‫باالی تیمی به جایی م ی رســد که مــردم بعد از‬ ‫باخت و حذف این طور به اســتقبالش م ی روند و‬ ‫راضی هســتند‪ .‬ب رای همین اســت که هنوز سر‬ ‫حرفم هستم و م ی گویم باید به این تیم ملی احترام‬ ‫گذاشت‪».‬‬ ‫اما علیرضا منصوریان در بخشی از مصاحب ه اش‬ ‫تلویحا امیر قلع ه نویی و دیگر منتقدان ک ی روش را به‬ ‫چالش کشید‪ .‬هر چند سعی کرد کمی هم به ک ی روش‬ ‫و رفتارهای این مربی پرتغالی نقدهایی را وارد کند اما‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫ورزش‬ ‫نیش حرف هایش بیشتر متوجه مربیان ای رانی بود تا سرمربی‬ ‫تیم ملی؛ «این جنگ پوچ و تقسیم بندی وطنی و اجنبی هیچ‬ ‫اورده ای ب رای مان ندارد‪ .‬ما نیاز بــه دانش روز فوتبال داریم‪.‬‬ ‫نیاز به افرادی که دلسوز باشند و با تمام وجودشان کار کنند‪.‬‬ ‫شاید بهتر بود این انتقادها در فضای بهتری و بعد از بازی ها‬ ‫مطرح م ی شد‪ .‬ما با کارلوس ک ی روش که این همه هم بین‬ ‫هواداران محبوب اســت ب رای بازی های جام جهانی ‪2018‬‬ ‫ب رنامه ریزی کردیم‪ ».‬منصوریان در صحب ت هایش از ضرورت‬ ‫از بین بردن شــکاف میان مربیان داخلی و خارجی گفت‪:‬‬ ‫«دامن زدن به این فضا‪ ،‬تنها فوتبال ما را متشنج م ی کند‪».‬‬ ‫او با اشاره به اینکه استفاده نادرســت از کارلوس ک ی روش‬ ‫به ضعف مدیریتی خودمان بازم ی گــردد‪ ،‬حضور کارلوس‬ ‫ک ی روش در ای ران را اوردن مکتب منچستریونایتد به فوتبال‬ ‫ای ران خواند‪«:‬ک ی روش در بدو ورودش به چمن کمپ تیم ملی‬ ‫ای راد گرفت‪ .‬در کوچک ترین کشــورهای همسایه در یک‬ ‫منطقه معم ولی ‪ ۴۵‬زمین فوتبال دارند‪ .‬ما چه امکاناتی فراهم‬ ‫کرده ایم که حاال جواب م ی خواهیم؟ به عقیده من نسبت به‬ ‫پولی که هزینه کرده ایم چیزهای بیشتری گرفته ایم‪ .‬ما چقدر‬ ‫باید هزینه م ی کردیم تا کره جنوبی را در کشــورش ببریم و‬ ‫مستقیم راهی جام جهانی شویم؟»‬ ‫سرمربی نفت ته ران گفت‪« :‬خیلی از اتفاق هایی که‬ ‫م ی افتد از جانب خود ماســت‪ .‬اینکه چرا مربی ای رانی دیده‬ ‫نم ی شود‪ ،‬ضعف خود ماست‪ .‬من درباره ضربات کاشته یک‬ ‫نکته ای را بگویم‪ .‬وقتی تیمی ‪ ۱۰‬نفره م ی شــود بیشترین‬ ‫موقعیت را از ضربات کاشــته م ی گیرد‪ .‬در کل م ی خواهم‬ ‫بگویم که ما نتوانستیم از ک ی روش اســتفاده کنیم و این‬ ‫ضعف از خود ماست‪ .‬ما به جای اینکه از او چیزی بخواهیم‬ ‫ب رایش دست انداز درست کردیم‪ .‬ما در جام ملت ها مشکل‬ ‫این را داشتیم که کار فدراسیون و وزارتخانه به کجا م ی رسد‪.‬‬ ‫هنوز هم این مشکل هست‪ .‬ما پای مسابقه های بزرگ باید‬ ‫ارامش را ب رای مل ی پوشان فراهم کنیم‪ .‬مسئوالن ما صبح‬ ‫روز مســابقه مصاحبه م ی کنند‪ .‬خوب است که ب رای منافع‬ ‫ملی همه ما در یک مقطع سکوت کنیم‪ .‬در سال های قبل‬ ‫همدلی در تیم ملی نداشتیم‪ .‬من این تیم را با تیم مایل ی کهن‬ ‫قیاس م ی کنم‪ .‬بعد از گل ششــم دایی به کره جنوبی همه‬ ‫روی سرو صورت دایی بودند‪ .‬اگر من امروز از فلسفه مربیگری‬ ‫ک ی روش دفاع م ی کنم‪ ،‬به خاطر فضای علمی ان است‪ .‬تا‬ ‫قبل از ک ی روش ما نم ی دانســتیم ج ی پ ی اس چیست؟ اما‬ ‫ایشان خیلی از چی ز ها را با خودش به ای ران اورد‪».‬‬ ‫اما این اظهارات از ســوی قلع ه نویــی با واکنش های‬ ‫متفاوتی روبه رو شد‪ .‬قلع ه نویی که این روزها منتقد درجه یک‬ ‫ک ی روش محسوب م ی شــود‪ ،‬درباره انتقاداتش از سرمربی‬ ‫تیم ملی گفت‪« :‬حرف من این است که ای ران و ای رانی سربلند‬ ‫باشــد‪ ،‬ما ای ران ی هایی داریم که همه جای دنیا ما را سربلند‬ ‫م ی کنند‪.‬بحث من با اقایان هم این است که ای ران و ای رانی را‬ ‫خوار نکنید‪ .‬در همه جای دنیا ای ران ی ها در پس ت های کلیدی‬ ‫حضور دارند‪ .‬به شــخصه افتخار م ی کنم که نام پروفسور‬ ‫سمیعی و پروفســور فیروزی ها را م ی شنوم ولی متاسفانه‬ ‫اقایان ب رای اینکه به منافع خودشان برسند ک ی روش را جلو‬ ‫انداخته اند‪ ،‬انها دنبال سربلندی ای ران نیستند بلکه به فکر‬ ‫خودشان هستند‪ ».‬قلع ه نویی وقتی با این سوال مواجه شد که‬ ‫ایا بهتر نیست این مساله تمام شود‪ ،‬گفت‪« :‬اجازه بدهید‪ ،‬من‬ ‫یک سوال دارم‪ .‬ک ی روش مربی خوبی است و البته کارنامه‬ ‫دارد‪ .‬انصافا هم همی ن طور اســت اما سوال من از مردم این‬ ‫ی دارد بازیکن پای‬ ‫است وقتی ک ی روش خوب است چه لزوم ‬ ‫پلکان هواپیما بگوید او را نگه دارید؟یا اینکه ب رای اینکه او را‬ ‫نگه دارند ب رایش نظ ر سنجی بگذارید؟» قلع ه نویی در مواجهه‬ ‫با این جمله که ان بازیکن مد نظر تجربه شما را ندارد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«بحث من این است که این کارها ب رنامه ریزی بوده که فالنی‬ ‫تو برو این حرف را بزن‪ .‬اقایان خواسته اند که این حرف ها زده‬ ‫شــود‪.‬ک ی روش نیازی به این کارها ندارد‪ ،‬او خودش کارنامه‬ ‫دارد و با این کارها بیشتر او را کوچک م ی کنند‪ .‬حرف من این‬ ‫است به ک ی روش احترام بگذاریم ولی به ای رانی بودن خودمان‬ ‫هم افتخار کنیم‪».‬‬ ‫اما ایا مســاله میــان قلع ه نویــی و منصوریان تنها‬ ‫به کــی روش ختم م ی شــود؟ تنها به ایــن موضوع ختم‬ ‫م ی شود که یکی حامی ک ی روش اســت و دیگری منتقد‬ ‫درجه یک کــی روش؟ به طور حتم ماجرا یــا بهتر بگوییم‬ ‫اختالف نظر میان منصوریان و قلع ه نویی درست در جایی‬ ‫شدت م ی گیرد که این دو مربی نه مثل قبل شاگرد و معلم‬ ‫بلکه رقیب یکدیگر محســوب م ی شــوند‪ .‬با این تفاوت‬ ‫که از قرار معلوم شــاگرد روی دست اســتادش زده است؛‬ ‫منصوریان در صدر قرار دارد و قلع ه نویی در رده پنجم‪ .‬هر‬ ‫چند اختالف امتیاز میان نفت ته ران و استقالل ته ران تنها‬ ‫چهار امتیاز است اما چه کســی است که نداند منصوریان‬ ‫با ربودن گوی سبقت از قلع ه نویی قصد دارد رویای بزرگش‬ ‫را تعبیر کند؛ نشســتن روی نیمکت استقالل‪ .‬منصوریان‬ ‫چندی پیش در مصاحب ه ای بر این موضوع صحه گذاشت‬ ‫که تا حد زیادی عالقه مند به نیمکت مربیگری استقالل‬ ‫اســت؛ نتایج اخیر نفت تهران و به خصوص اقداماتی که‬ ‫منصوریان بعــد از پیروزی مقابل اســتقالل در نیم فصل‬ ‫نخست انجام داد‪ ،‬سبب شد تا بســیاری او را اصل ی ترین‬ ‫گزینه ب رای هدایت اســتقالل بعد از دوران امیر قلع ه نویی‬ ‫بدانند‪ .‬منصوریان که محبوبیت خاصی نزد هواداران دارد‬ ‫همچنان در مصاحب ه هایش سعی م ی کند به طور مستقیم‬ ‫درباره این رویایش ســخن نگوید‪ .‬رسانه های ورزشی بارها‬ ‫از منصوریان پرسیده اند که خیل ی ها شما را سرمربی بعدی‬ ‫تیم اســتقالل م ی دانند و او در واکنش بــه این موضوع‬ ‫اینگونه پاسخ داده است‪« :‬من در حال حاضر فقط به نفت‬ ‫ته ران فکر م ی کنم‪ .‬فکر م ی کنم هنوز ب رای نشستن روی‬ ‫نیمکت استقالل توانایی کامل ندارم‪ .‬من فعال در مرحله‬ ‫ازمون و خطا هســتم و فاصله زیادی تا نیمکت استقالل‬ ‫دارم‪ ».‬امــا همین منصوریان چند بار هــم از رویای بزرگ‬ ‫خود پرده برداشته و گفته اســت‪« :‬ب ی شک م ی گویم اگر‬ ‫رویای مربیگری در استقالل را نداشتم هیچ وقت وارد کار‬ ‫مربیگری نم ی شدم‪ .‬من به عشق استقالل فوتبال را شروع‬ ‫کردم و حاال مربیگری در این تیم رویایم است البته نه حاال‪.‬‬ ‫من مسیرم را پله به پله پیش م ی ایم‪ ».‬اما چرا منصوریان‬ ‫در طول این ســال ها از لحاظ محبوبیت از امیر قلع ه نویی‬ ‫هم پیشی گرفته است؟ شاید یکی از دالیل این محبوبیت‬ ‫رفتاری اســت که منصوریان با هواداران استقالل داشته‬ ‫است؛ حتی وقتی در این تیم نبوده‪ .‬هواداران استقالل دو‬ ‫تصویر را همواره در ذهن شان مرور م ی کنند؛ یک تصویر‬ ‫مربوط به لیگ امســال اســت که در نیم فصل نخست‬ ‫نفت ته ران با منصوریان اســتقالل را شکست م ی دهد اما‬ ‫منصوریان حتی به اندازه یک دست زدن نیز خوشحال ی اش‬ ‫را برابر هواداران استقالل بروز نم ی دهد و یک تصویر نیز‬ ‫مربوط به هفت سال پیش است‪ .‬تصویری که واکنش امیر‬ ‫قلع ه نویی به گل خوردن استقالل از مس کرمان تا مدت ها‬ ‫مورد انتقاد هواداران اســتقالل بود‪ .‬این روزها جنگ میان‬ ‫قلع ه نویی و منصوریان شــکل پیچیده تری به خود گرفته‬ ‫اســت؛ پیچیده و البته پنهانی‪ .‬انجا که خیل ی ها معتقدند‬ ‫اگر منصوریان با نفت ته ران به قهرمانی لیگ برتر برســد‬ ‫جدی ترین گزینه مربیگری استقالل در فصل اینده خواهد‬ ‫بود‪ .‬سال ها بود که در مورد امیر قلع ه نویی گفته م ی شد او‬ ‫تنها مربی است که در استقالل الترناتیوی ب رایش پیدا نشده‬ ‫است اما به نظر م ی رسد منصوریان با معرفی خود به عنوان‬ ‫یک مربی با کیفیت به زودی به عصر قلع ه نویی در استقالل‬ ‫پایان دهد‪ .‬شاید هم این اتفاق رخ ندهد اما دست کم حاال‬ ‫برای خیل ی ها روشن است حمایت منصوریان از ک ی روش‬ ‫به نوعی کنایه ای است به سیاست های قلع ه نویی در قبال‬ ‫مربیان خارجی‪.‬‬ ‫او مردی است که در فدراسیون فوتبال بیشتر از علی‬ ‫کفاشیان قدرت دارد‪ .‬این جمله ای اســت که بارها در مورد‬ ‫نبی مطرح شد؛ دبیری که حاال دیگر در فدراسیون فوتبال‬ ‫جایی ندارد‪ .‬متن خداحافظ ی اش نیز ساده بود‪ .‬درست مثل‬ ‫واکنش هایش؛‬ ‫«جناب کفاشیان! ریاســت محترم فدراسیون فوتبال‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫مستحضرید در این چند ســال روزهای متفاوتی را در‬ ‫فدراسیون سپری کرده ایم که قطعا شرح ان مفصل است‪.‬‬ ‫خوشــبختانه با حمایــت به موقع وزیــر محترم و‬ ‫تالش های مجدانه جنابعالی‪ ،‬در روزهای گذشته نیز شاهد‬ ‫رضایت اکثریت مردم عزیزمان از عملکرد مطلوب تیم ملی‬ ‫کشورمان بودیم و خدا را شاکرم به سهم خود در این فرصت‬ ‫داده شده انجام وظیفه نمایم‪ .‬راضی به رضای خدای سبحان‬ ‫هســتم و امروز در تقدیرم امده و با کناره گیری از ســمت‬ ‫دبیرکلی فدراســیون‪ ،‬ادامه خدمت و امانــت داری را ب رای‬ ‫دیگر دوستان باقی گذاشته و تکلیف رقم خورده ان شاءاهلل‬ ‫با موفقیت همراه خواهد بود‪ .‬در خاتمه از تمامی همکاران‬ ‫ارجمندم در فدراسیون‪ ،‬سازمان لیگ‪ ،‬اکادمی ملی فوتبال‪،‬‬ ‫هیات فوتبال استان ها‪ ،‬باشگاه های کشــور‪ ،‬اتحادیه ها و‬ ‫به ویژه پیشکسوتان بزرگوار و همچنین رسانه های محترم‬ ‫گروهی سپاسگزاری م ی نمایم‪».‬‬ ‫بعد از تمام شدن کار تیم ملی در استرالیا پرونده تغییر‬ ‫و تحوالت در فدراســیون فوتبال دوباره باز شد و در جلسه‬ ‫هیات رئیسه حکم برکناری مهدی محمدنبی تایید شد‪ .‬در‬ ‫جلسه هیات رئیسه فدراسیون به پیشنهاد علی کفاشیان و‬ ‫تایید اعضای هیات رئیسه‪ ،‬دبیرکل فدراسیون فوتبال از کار‬ ‫خود برکنار شد‪ .‬مهدی محمدنبی که بعد از جلسه مجمع‬ ‫ساالنه اخبار ض دو نقیضی مبنی بر برکناری اش منتشر شده‬ ‫بود و به دلیل اختالالت ایجاد شده در تایید جانشی ن اش در‬ ‫پست خود ابقا شده بود‪ ،‬باالخره با پیشنهاد علی کفاشیان‬ ‫ورزش‬ ‫بازی وزیر با مهره های جدید‬ ‫اخرین دوست کفاشیان هم از‬ ‫فدراسیون فوتبال رفت‬ ‫از کار برکنار شــد‪ .‬به این ترتیب علی کفاشیان یکی دیگر‬ ‫از یاران نزدیــک خود را هم از کار برکنار کــرد‪ .‬پیش از این ‬ ‫هادی ایت اللهی هم از نایب رئیسی فدراسیون فوتبال کنار‬ ‫گذاشته شــده بود‪ .‬به این ترتیب علی کفاشیان یک ی یکی‬ ‫یاران نزدیک خود را کنــار م ی گذارد تا بتوانــد به توافقات‬ ‫پنهانی خود پایبند باشد‪ .‬پیش از این گمان هزن ی های فراوانی‬ ‫مطرح شده بود که علی کفاشیان ب رای باقی ماندن در پست‬ ‫خود به برکناری دوستان نزدیک خود تن داده است‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد در راستای همین سناریو نبی هم از فدراسیون کنار‬ ‫گذاشته شد‪.‬‬ ‫ مهدی محمد نب ی کیست؟‬ ‫ داستان پارس خودروی ی ها‬ ‫علیرضا اسدی در حالی‬ ‫جانشین مهدی محمدنبی‬ ‫شده که خیل ی ها اعتقاد‬ ‫دارند او یکی از چهره های‬ ‫نزدیک به وزیر ورزش است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫وقتی به رزومه محمدنبی نــگاه م ی کنیم متوجه نام‬ ‫پارس خودرو م ی شویم‪ .‬دوستان محمدنبی در پارس خودرو‬ ‫همه در فدراســیون فوتبال حضور جــدی دارند‪ .‬علیرضا‬ ‫منصوریان بازیکن ســابق پارس خودرو‪ ،‬سرمربی تیم ملی‬ ‫زیر‪ 22‬سال است‪ .‬مهدی غفاری مربی سابق پارس خودرو‬ ‫یکی از دستیاران علی دوست ی مهر در تیم ملی زیر‪ 17‬سال‬ ‫بود‪ .‬هر چند تقریبا مربیگری در همه رده های زیر‪ ،14‬زیر ‪15‬‬ ‫و زیر‪ 16‬و زیر‪ 17‬و زیر ‪ 19‬ســال را تجربه کرده است‪ .‬همین‬ ‫دو نفر کافی بودند تا محمد نبی رفاقت با این افراد را ترجیح‬ ‫دهد‪ .‬البته اینها باعث نم ی شــد که کفاشیان به او و کارش‬ ‫اطمینان نداشته باشد‪ .‬چون او در کار اجرایی حرف نداشت‬ ‫انقدر که کفاشــیان م ی دانســت اگر به نبی دست بزند به‬ ‫مشکل برم ی خورد‪ .‬او در روزهایی که بر سر جانشینی حبیب‬ ‫ورزش‬ ‫نبی تحصیالت خود را در رشــته مدیریــت بازرگانی‬ ‫تا مقطع کارشناســی به پایــان رســاند‪ .‬وی دارای مدارک‬ ‫مدیریــت اداری از فیفــا‪ ،‬مدیریت ورزشــی از کمیته ملی‬ ‫المپیک و مدیریت حرفه ای از فیفا ســت‪ .‬از سوابق ورزشی‬ ‫وی م ی توان به حضور در تیم فوتبال کلنی شــرق ته ران‪،‬‬ ‫تیم نوجوانان شــاهین ته ران‪ ،‬تیم منتخب اموزشگاه های‬ ‫ته ران و تیم پتروشیمی ته ران اشــاره کرد‪ .‬محمد نبی در‬ ‫کارنامه مدیریتی خود ســابقه مدیرعاملی باشگاه گسترش‬ ‫پارس خودرو‪ ،‬قائم مقام مدیرعامل باشگاه پرسپولیس‪ ،‬عضو‬ ‫هیات موســس اتحادیه فوتبال باشگاه های کشور‪ ،‬مشاور‬ ‫اجرایی رئیس فدراســیون فوتبال‪ ،‬معاون اجرایی دبیرکل‬ ‫و رئیس کمیته مســابقات‪ ،‬دبیرکلی فدراســیون فوتبال‪،‬‬ ‫مدرس دوره های مدیریت فوتبــال و عضو کمیته بازاریابی‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اســیا را دارد‪ .‬اما او چگونه سرپرست‬ ‫تیم ملی شــد؟ مهدی محمد نبی مرد بانفوذ فدراســیون‬ ‫فوتبال بود‪ .‬م ی گویند روزی که عباس ترابیان و ک ی روش‬ ‫به مشکل خورده بودند‪ ،‬جلســه ای مشترک بین کفاشیان‬ ‫و محمدنبی و ک ی روش تشکیل شــده بود‪ .‬هدف‪ ،‬انتخاب‬ ‫سرپرست جدید بود‪ .‬ک ی روش اعالم کرده بود که سرپرست‬ ‫نم ی خواهد‪ .‬در این میان محمد نبی چند جمله صحبت کرد‬ ‫و چون یک فرد اجرایی بــود‪ ،‬حرف هایش به دل ک ی روش‬ ‫نشســت‪ .‬ک ی روش به او گفت‪« :‬چرا تو سرپرست تیم ملی‬ ‫نباشی؟ ها؟ اقای کفاشیان اقای نبی را سرپرست تیم ملی‬ ‫کنید‪ ،‬اینطوری ما هر چه بخواهیم حاضر م ی شود و دبیرکل‬ ‫دستور فراهم شدنش را م ی دهد‪ .‬کفاشیان هم سری م ی خاراند‬ ‫و ب رای نبی حکم سرپرستی موقت م ی زند‪ .‬خود نبی همان‬ ‫زمان گفت که کارش موقت اســت اما موقتی در کار نبود‪.‬‬ ‫در یک پروسه جدید ک ی روش خســرو وال ی زاده را هم کنار‬ ‫گذاشت و رفاقت بین این مجری رادیویی و علی کفاشیان‬ ‫یزاده که در زمان مدیریت رسانه ای تیم ملی‬ ‫به هم خورد‪ .‬وال ‬ ‫در برنامه صبحگاه ی اش از فدراســیون فوتبال تعریف و‬ ‫تمجید م ی کرد و ک ی روش را یکی از بهترین مربیان جهان‬ ‫م ی دانست پس از کنارگذاشته شدنش‪ ،‬به منتقد شماره یک‬ ‫ک ی روش تبدیل شــد و در نهایت علیه او بیانی ه ای هم در‬ ‫خبرگزاری ها منتشر کرد‪».‬‬ ‫کاشانی بحث شده بود‪ ،‬طوری وانمود کرد که گزینه وزارت‬ ‫ورزش ب رای مدیرعاملی پرسپولیس است اما در نهایت سردار‬ ‫رویانیان مدیرعامل پرسپولیس شد‪ .‬حتی شایع شد که وی‬ ‫در میان اعضای هیات رئیسه فدراسیون گفته است که دکتر‬ ‫احمدی نژاد نظرش روی من بود اما به هر جهت قسمت نشد‬ ‫مدیرعامل پرسپولیس بشــوم‪ .‬نبی عضو کمیته بازاریابی‬ ‫فدراسیون و حتی کنفدراسیون فوتبال اسیا بود‪ ،‬این در حالی‬ ‫بود که فدراسیون هرگز کمیته بازاریابی مشخصی نداشته و‬ ‫همیشه این موضوع نقطه ضعف بزرگ فدراسیون کفاشیان‬ ‫بوده است‪ .‬چه بسا در دوران صفای ی فراهانی و دادکان چنین‬ ‫مشکلی در فدراسیون وجود نداشت‪ .‬نبی اما در دوره ریاست‬ ‫سردار درخشان بر فدراسیون فوتبال رئیس کمیته بازاریابی‬ ‫بود و البته در ماجرای لگیا کاله بزرگی سر فدراسیون رفت‪.‬‬ ‫شرکتی که گفته م ی شــد متعلق به یکی از پیشکسوتان‬ ‫باشگاه اســتقالل بود لباس ها را م ی دوخت اما لوگوی لگیا‬ ‫روی ان قرار داده م ی شــد‪ .‬پی راهن ها و تجهی زات نه چندان‬ ‫مناسبی که در نهایت منجر به لغو قرار داد شد‪ .‬محمد نبی‬ ‫همان زمان هم دبیرکل فدراسیون فوتبال بود اما سعی کرد‬ ‫خودش را ب ی طرف نشان دهد‪ .‬ســردار درخشان از دوستان‬ ‫نزدیک کفاشیان بود که به بهانه بستن قرارداد با شرکت های‬ ‫اروپایی به خرج فدراسیون به ســفرهای اروپایی م ی رفت و‬ ‫دست خالی برم ی گشت‪ .‬درخشان در فدراسیون دفتر نداشت‬ ‫و دفترش خارج از فدراسیون بود و دسترسی خبرنگاران هم‬ ‫به وی سخت و سخت تر م ی شد‪ .‬در نهایت فشار رسانه ای‬ ‫منجر به برکناری وی از ریاست کمیته شد تا خود کفاشیان‬ ‫ریاست این کمیته را به صورت چراغ خاموش به عهده بگیرد‪.‬‬ ‫از افتخارات کمیته بازاریابی قرارداد بازی به بازی با شرکت‬ ‫زرماکارون بود که به جایی نرسید‪ .‬بعد هم به دستور محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬سایپا به صورت ظاهری اسپانسر تیم ملی شد اما‬ ‫ریالی دست کفاشیان را نگرفت اما همان روزها اقای دبیرکل‬ ‫سکوت کرده بود؛ در تمام این بحران های فدراسیون فوتبال‬ ‫وظیفه نبی ارام کردن جو بود‪ .‬گفته م ی شــود کفاشیان در‬ ‫چهار سال اول دوره ریاست خود مرد شماره دو بود و تاج نقش‬ ‫اصلی را ایفا م ی کرد‪ .‬در چهار ســال دوم اما مثل اینکه مرد‬ ‫ی محمد نبی بوده‪ .‬دوستان دبیرکل پیشین‬ ‫شماره یک مهد ‬ ‫فدراسیون همچنان در تیم های ملی و کمیته ها هستند و کار‬ ‫اجرایی م ی کنند‪ .‬انها اختیارات کفاشیان را کاهش م ی دهند‬ ‫اما با کنار رفتن نبی اصال بعید نیست که قدرت باز هم به‬ ‫دفتر کفاشــیان برگردد‪ .‬اما باالخره حضور علیرضا اسدی‪،‬‬ ‫سرپرست پیشین فدراسیون پزشــکی ‪ -‬ورزشی به عنوان‬ ‫جانشین مهدی محمدنبی قطعی شــد و او جای نبی را در‬ ‫فدراســیون فوتبال گرفت‪ .‬علیرضا اسدی پیشینه بازی در‬ ‫تی م‪‎‬های راه اهن و تیم جوانان و تیم ملی بزرگساالن در زمان‬ ‫مرحوم پرویز دهداری را در کارنامه دارد و ســال ها به عنوان‬ ‫استاد دانشگاه فعالیت کرده است‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫چند فیلم‬ ‫خیلی خوب‬ ‫هنوز مشخص نیست که کدام‬ ‫فیلم عاقبت سیمرغ سی و سومین دوره‬ ‫جشنواره فجر را به دست خواهد اورد اما‬ ‫م ی توان به بهانه شروع این جشنواره‬ ‫چند فیلم را بررسی کرد‬ ‫راه حلاخر‬ ‫نام فیلم‪ :‬رخ دیوانه‬ ‫کارگردان‪ :‬ابوالحسن داودی‬ ‫بازیگران‪ :‬طنــاز طباطبایی‪ ،‬صابر ابر‪ ،‬ســاعد‬ ‫ســهیلی‪ ،‬نازنین بیاتی‪ ،‬امیر جدیدی‪ ،‬سحر هاشمی‪،‬‬ ‫فرنوش ال احمد و بیژن امکانیان‬ ‫شــعار فیلم‪ :‬رخ دیوانه‪ :‬وقتی رخ تنها میشه و‬ ‫دیگه هیچ مهره ای نیســت که کمکش کنه‪ ،‬اخرین‬ ‫راه حل رو انتخاب م ی کنه‪ ،‬خــودش رو نابود م ی کنه تا‬ ‫بازی مساوی بشه‪...‬‬ ‫درباره فیلم‪ :‬این یازدهمین فیلم ابوالحســن‬ ‫داودی اســت که پیش از این فیلم هــای «جی ب برها‬ ‫به بهشــت نم ی رونــد»‪« ،‬تقاطع»‪« ،‬نان و عشــق و‬ ‫موتور ‪« ،»1000‬مرد بارانی» و «زادبــوم» را در پرونده‬ ‫فیلمسازیش داشته است‪ .‬فیلمنامه «رخ دیوانه» توسط‬ ‫محمدرضا گوهری (ب راســاس طرحی از ابوالحســن‬ ‫داودی) نگاشته شده و داستان چند جوان است که در یک‬ ‫قرار اینترنتی با یکدیگر اشنا شده و به دنبال یک شوخی‬ ‫و شرط بندی در مسیری پیچیده و دلهره اور م ی افتند‪،‬‬ ‫مســیری که درک جدیدی از زندگی و اجتماع را ب رای‬ ‫هرکدامشان رقم م ی زند‪ .‬فیلم ساختار‪ ،‬داستان و ریتم خوبی‬ ‫دارد اما در نشــان دادن روابط دچار اغ راق م ی شود و روابط و‬ ‫شوخی هنجارشکنانه را به تصویر م ی کشد‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫ابوالحسن داودی‪ :‬ایــن فیلمنامه حدود هفت سال‬ ‫پیش یک فیلمنامه ‪ 3‬اپیزودی با ‪ 3‬داســتان مجزا بود که‬ ‫من از یکی از ان داستان ها خوشم امد و تصمیم گرفتیم ان‬ ‫داستان را گسترش دهیم و یک شخصیت هم از داستان های‬ ‫دیگر به ان اضافه کردیم و نتیجه کار فیلم «رخ دیوانه» است‬ ‫معموال فیلم من ب رای گروه سنی خاصی در نظر گرفته نشده‬ ‫ی جوان پسند باشد‪ .‬در این فیلم جوانان‬ ‫و از ابتدا قرار بود فیلم ‬ ‫از دریچه ســن خود دیده م ی شوند و ســعی کردم در تمام‬ ‫قسمت های فیلم این موضوع را به خوبی رعایت کنم‪.‬‬ ‫قطعا تماشاگر متفاوت ترین فیلم سینما را خواهد دید‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫طناز طباطبایی‪ :‬من در این فیلم نقش سختی‬ ‫داشتم چون بازی من یکی از بازی های طوالنی اثر است‪.‬‬ ‫این فیلم مخاطب را به یاد هیچ فیلم دیگری نم ی اندازد‬ ‫و نم ی توان ان را محکوم به معادل سازی یا الگو برداری‬ ‫از هر فیلم دیگری کــرد‪« .‬رخ دیوانه» از لحاظ ریتم به‬ ‫حال و هوای امروز ما نزدیک است و اساسا با فیلمنامه ‬ ‫جذابی طرف هستیم‪ ،‬فیلمنامه یک بستر قصه اصلی‬ ‫دارد و مجموعه ای خرده داستان و در مجموع تماشاگر‬ ‫را راضی خواهد کرد‪.‬‬ ‫میم مثل ماهی‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫نام فیلم‪ :‬مرگ ماهی‬ ‫کارگردان‪ :‬روح اهلل حجازی‬ ‫بازیگران‪ :‬نیکــی کریمی‪ ،‬علــی مصفا‪ ،‬طناز‬ ‫طباطبایی‪ ،‬بابک حمیدیان‪ ،‬ســحر دولتشاهی‪ ،‬ریما‬ ‫رامی ن فر‪ ،‬بابک کریمی‪ ،‬به رنگ علوی‪ ،‬حسام محمودی‪،‬‬ ‫مهرداد میرکیانی‪ ،‬مروارید کاشیان و پانته ا به رام‬ ‫شعار فیلم‪ :‬ماه ی هایی هستیم که «دوستت‬ ‫دارم»‪ ،‬روی لبان مان مرده است‬ ‫دربــاره فیلم‪« :‬مرگ ماهــی» چهارمین فیلم‬ ‫ســینمایی و اخرین بخش از ســه گانه حجازی است‬ ‫که گفته م ی شود تفاوت زیادی با دو قسمت قبل دارد‪.‬‬ ‫داستان فیلم از این قرار است که خانواده ای پس از مرگ‬ ‫مادرشان به ســمت خانه او م ی ایند و از طریق پرستار‬ ‫م ی فهمند که مادرشــان وصیت کرده که سه روز پس‬ ‫از مرگش او را به خاک بســپارند‪ .‬این وصیت عجیب‬ ‫فرزندان و خانواده را متعجب کــرده و با چالش روبه رو‬ ‫م ی کند و جهان داســتانی فیلم بر پایه همین تنش ها‬ ‫و روابط و کشــمکش ها پیش م ی رود و پس از سه روز‬ ‫مادر را به خاک م ی ســپارند‪ .‬این فیلم به رغم قاب های‬ ‫زیبایی که محمود کالری بسته اســت‪ ،‬مشکل قصه دارد‬ ‫و خرده داســتان هایی که کارگردان در درون فیلم گذاشته‬ ‫نتوانسته است روایت واحدی را رقم بزند‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫روح اهلل حجازی‪ :‬این فیلم را به رسول مالقل ی پور و‬ ‫علی حاتم ی تقدیم م ی کنم؛ چراکــه انها هم فیلم هایی با‬ ‫مضمون مادر ساختند‪ .‬در ادامه فیلم های قبلی دوست داشتم‬ ‫تجربه جدیدی را داشته باشم و به این دلیل که تهیه و ساخت‬ ‫با خودم بود؛ دستم باز تر بود‪ .‬تمام تالشم بر این بود که با‬ ‫این گروه حرفه ای و همراه بتوانم طرح جدیدی را به وجود‬ ‫بیاورم‪ .‬خیلی دوست نداشتم به این دلیل که دو فیلم‬ ‫قبلی توفیقی کسب کرده حتما مسیر قبل را ادامه دهم‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫پانته ا بهرام‪« :‬در این فیلم کافی بود فیلمنامه‬ ‫را درست خوانده باشی و کمی استعداد بازیگری داشته‬ ‫باشی‪ .‬من کار مهمی انجام ندادم‪».‬‬ ‫تلخ اما سیاه نه‬ ‫نام فیلم‪ :‬عصر یخبندان‬ ‫کارگردان‪ :‬مصطفی کیایی‬ ‫بازیگران‪ :‬فرهاد اصالنی‪ ،‬مهتــاب کرامتی‪ ،‬انا‬ ‫نعمتی‪ ،‬سحر دولتشاهی‪ ،‬محسن کیایی‪ ،‬مینا ساداتی‪،‬‬ ‫ژاله صامتی و به رام رادان‬ ‫شعار فیلم‪ :‬م ی ترسم تمام فکرهایی که م ی کنم‬ ‫واقعیت داشته باشد‬ ‫درباره فیلــم‪ :‬مصطفی کیایی کــه پی ش تر با‬ ‫ضدگلوله و خط ویژه توانسته بود در کنار انتقادهای بسیاری‬ ‫که به فیلم های وی بود‪ ،‬طرفداران و مخاطبان زیادی را‬ ‫جذب نماید‪ ،‬این بار با فیلمی با درون مایه اجتماعی و تلخ‬ ‫اما نه سیاه وارد میدان شده است‪ .‬فیلم سینمایی عصر‬ ‫یخبندان داستان ادم های یک جامعه است که به دلیل‬ ‫مشکالت خود ساخته به هم گره م ی خورند و ب رای حل‬ ‫یزنند‪ .‬منیره و بابک‪ ،‬زن‬ ‫ان دســت به کارهای بدتری م ‬ ‫و شوهری هستند که پس از ‪ 12‬سال زندگی و با داشتن‬ ‫یک فرزند زندگ ی شان رو به سردی رفته و منیره که زنی‬ ‫امروزی و مدرن است در پی جب ران کمبود احساسات و‬ ‫سرد شدن زندگی‪ ،‬رو به مواد مخدر و دوستی با فردی به‬ ‫نام فرید م ی اورد‪ .‬اما از انجایی که فرید شخصی هوسران‬ ‫و خالفکار است‪ ،‬با چند زن دیگر نیز رابطه دارد‪ .‬بابک که‬ ‫به زن خود شک کرده است به دنبال کشف حقیقت است‪.‬‬ ‫پس از اتفاقاتی متوجه م ی شود همسر خود با فرید روابطی دارد‬ ‫و متوجه م ی شود فرید در حال حمل جنازه است و تازه اینجاست‬ ‫که درام داستان شکل م ی گیرد‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫مصطفی کیایی‪« :‬من معتقدم «عصر یخبندان» با‬ ‫دیگر فیلم های من در انتخاب لحن متفاوت نیست‪ .‬شاید‬ ‫فضای ان تلخ تر باشد اما همچنان ادامه همان لحنی است‬ ‫که پیش از این در سینما استفاده م ی کردم‪ .‬فضا و قصه ای که‬ ‫ما در «عصر یخبندان» سراغ ان رفتیم به غیر از این لحن‪،‬‬ ‫لحن دیگری را نم ی طلبید‪».‬‬ ‫محسن کیایی‪« :‬اشتباه بابک این است که زندگی‬ ‫را رها کــرده و حاال که دچار چنین بحرانی شــده‪ ،‬به دنبال‬ ‫جس ت وجو کردن است‪ .‬اما اگر این اگاهی از ابتدا وجود‬ ‫داشت‪ ،‬شاید م ی توانست راه دیگری را ب رای زندگ ی شان‬ ‫پیدا کند‪ .‬فرصتی که در پایان به یکی از شخصی ت ها‬ ‫داده م ی شود‪ ،‬ایده ال ترین اتفاقی است که ممکن است‬ ‫بیفتد‪».‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫بهرام رادان‪« :‬فرید یکــی از نقش هایی بود که‬ ‫گاهی خودم هم از او م ی ترسیدم و نم ی دانم در کاراکتر‬ ‫خاکســتری او چقدر م ی توانیم نقطه سفید پیدا کنیم‪.‬‬ ‫شخصیتی که عمیق و دارای چند وجه است و از جمله‬ ‫افرادی است که هر جا م ی رود خودش را به شکل انجا‬ ‫درم ی اورد و خط رناک است‪».‬‬ ‫شیک اما متوسط‬ ‫نام فیلم‪ :‬دوران عاشقی‬ ‫ی که م ی توانست از ابزار روز‬ ‫نیندیشیده بودند و این گونه فیلم ‬ ‫بودن استفاده کند‪ ،‬تبدیل به یک فیلم متوسط شد‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫لیال حاتمی‪ :‬وقتی که فیلمنامه را خواندم به وجود‬ ‫شباهت هایی بین بیتای دوران عاشقی و لیالی فیلم‬ ‫لیال ساخته داریوش مهرجویی پی بردم که بخشی از این‬ ‫شباهت ها به فیزیک و نوع حرکت های این دو کاراکتر‬ ‫برم ی گردد‪ ،‬بــه این معنا که فقط واکنــش دو کاراکتر‬ ‫نســبت به رخدادهای پی رامون متفاوت است و من به‬ ‫شــخصه به عنوان بازیگر هر دو نقش‪ ،‬از این موضوع‬ ‫ناراحت نیستم‪ .‬به نظر من شخصیت لیال در برخی از‬ ‫موارد در مواجهه با ادم ها مظلوم نمایی م ی کرد اما بیتا به‬ ‫هی چ عنوان مظلوم نمایی نم ی کند و بسیار محکم حرف‬ ‫خود را به کرسی م ی نشاند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫علیرضا رئیســیان‪ :‬هر فیلمســازی بــه تدریج با‬ ‫تجربه انــدوزی فیلم های بهتری م ی ســازد و فکر م ی کنم‬ ‫«دوران عاشــقی» کامل ترین فیلمم محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫ب رای اینکه در مســیر حرکتم تالش کردم روند روبه جلویی‬ ‫داشته باشم‪ .‬البته این ادعا را ندارم که تمام فیلم ها خوب و در‬ ‫یک سطح هستند‪ .‬همه ادم ها در شرایط بحران رفتارهای‬ ‫متفاوتی را از خود نشان م ی دهند اما مهم این است که چقدر‬ ‫این بحران توسط فرد مدیریت شــود که متاسفانه اغلب با‬ ‫ب ی درایتی صورت م ی گیرد‪ .‬با این اوصاف «دوران عاشقی»‬ ‫تشریح انسان معاصر در موقعیت بحرانی است‪ .‬پایان دوران‬ ‫عاشقی ب رای خودم هم مشخص نیست و این اثر سینمایی‬ ‫به شکلی پیش م ی رود که م ی خواهیم بدانیم پایان ان‬ ‫چه م ی شود‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫کارگردان‪ :‬علیرضا رئیسیان‬ ‫بازیگــران‪ :‬لیال حاتمی‪ ،‬شــهاب حســینی‪،‬‬ ‫بیتا فرهی‪ ،‬پرویز پورحســینی‪ ،‬نسیم ادبی‪ ،‬سعید داخ‪،‬‬ ‫لیلی فرهادپور و فرهاد اصالنی‬ ‫شعار فیلم‪ :‬ندارد‬ ‫درباره فیلم‪ :‬دوران عاشقی یک درام خانوادگی‬ ‫اســت که در یک بســتر اجتماعی روز اتفاق م ی افتد‪،‬‬ ‫اما این فیلم ســینمایی نتوانســت خیلی منتقدان و‬ ‫اصحاب رسانه را راضی از سالن خارج کند‪ .‬موضوع این‬ ‫فیلم کلیشه ای بود که فیلمنامه نویس تالش داشت با‬ ‫غافلگیری خاص مخاطب را درگیر موضوعیت فیلم کند‬ ‫اما این اتفاق رخ نداد‪ .‬مخاطب شاهد یک فیلم شیک و‬ ‫با کالس و تجمالتی بود‪ .‬نام فیلم خیلی به ان چیزی‬ ‫که در ان م ی بینیم ارتباطی ندارد‪ .‬بیننده بیشتر شاهد‬ ‫فداکاری و تدبیر یک من فداکار ب رای زندگ ی اش بود که‬ ‫چشمش را به روی خطاهای شوهرش م ی بندد‪ .‬پرویز‬ ‫ پور حســینی در این فیلم به عنوان یک بازیگر نقش‬ ‫انچنانی در روند کار نداشــت و کارگــردان فقط بنا به‬ ‫ظاهر و پیشینه ای که مخاطب از وی دارد م ی خواست با‬ ‫کمک او یک انسان واقعی را نشان دهد‪ .‬در حقیقت خود‬ ‫فیلمنامه نویس و کارگردان ب رای خلق این اثر تدبیری‬ ‫‪75‬‬ ‫پنهانکاریناشیانه‬ ‫نام فیلم‪:‬خانه دختر‬ ‫کارگردان‪ :‬شه رام شاه حسینی‬ ‫بازیگــران‪ :‬حامــد بهــداد‪ ،‬پــگاه اهنگرانی‪،‬‬ ‫باران کوثری‪ ،‬رعنا ازادی ور‪ ،‬بابــک کریمی‪ ،‬نادر فالح‪،‬‬ ‫محمدرضا هدایتی‪ ،‬نسیم ادبی‪ ،‬امیرعلی نبویان‪ ،‬مانی‬ ‫شاه حسینی‪ ،‬رویا تیموریان و بهناز جعفری‬ ‫شعار فیلم‪ :‬یه چی زایی رو هیچ وقت به من نگو‬ ‫درباره فیلم‪ :‬تصورش بعید است کسی که زمانی‬ ‫دســتیار فیلمســازانی چون به رام بیضایی و رسول‬ ‫مالقل ی پور بــود‪ ،‬فیلم هایی مثــل «کالغ پر»‪« ،‬زنها‬ ‫فرشته اند» و «اقای هفت رنگ» بسازد‪ ،‬اما چنین اتفاقی‬ ‫در عالم واقعیت افتاد‪ .‬پس از ساخت چند کمدی نازل‬ ‫این بار روی به ســاخت فیلم ی اجتماعی اورده است‪.‬‬ ‫اما شــباهت درونی عمیقی این فیلم به اثار سینماگر‬ ‫اجتماعی دیگــری دارد که از قضا نویســنده این درام‬ ‫اجتماعی نیز هست‪« :‬پرویز شهبازی»‪ .‬حضور شهبازی‬ ‫به عنوان نویسنده این فیلم شاید بتواند نقطه قوت «خانه‬ ‫دختر» تلقی شود اما با نگاهی دیگر این فیلم بیشتر از انکه‬ ‫فیلم شاه حسینی باشد‪ ،‬فیلم شهبازی است اما نه شهبازی‬ ‫در بهترین اثار خودش‪« .‬خانه دختر» از ان دست اثاری است‬ ‫که تماما سعی دارد تماشاگرش را دور بزند و با پنهانکاری های‬ ‫ناشــیان ه او را درگیر درام کند‪ .‬داستان «خانه دختر» داستان‬ ‫مرتضی است که قصد دارد خانه کوچک شان را حتی اگر شده‬ ‫به قیمتی زیر قیمت بازار بفروشد تا مگر زودتر از محله و نگاه‬ ‫ســنگین مردمانش فرار کند‪ .‬با این اعتبار داستان‪ ،‬داستان‬ ‫نوعی نگاه سنتی به زن و مردساالرانه است‪ .‬نگاهی که در‬ ‫بطن خود قابل نقد و انتقاد است‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫شهرام شاه حسینی‪ :‬خانه دختر داستان تلخی در‬ ‫جامعه ماست که کمتر کسی جرات رســوایی ان را دارد و‬ ‫همین تابو بودن در موضوع ب رای من بسیار جذاب بود‪ .‬من در‬ ‫طول این چند سال فعالیت قطعا مثل هر کس دیگر راه های‬ ‫خطا و اشتباه در ساخت فیلم رفته ام اما در این فیلم تمام‬ ‫تالشم بر این بود که راه اشــتباهم را کم کنم به خاطر‬ ‫همین به ســراغ کســی در فیلمنامه نویسی رفتم که‬ ‫مطمئن بودم این درصد خطا با او بسیار کاهش م ی یابد‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫حامد بهداد‪ :‬به شدت خوشــحالم که فیلمنامه‬ ‫پرویز شــهبازی را بازی کردم و خوشحالم که در نقطه‬ ‫مهمی با شه رام شاه حسینی تالقی پی دا کردم‪ .‬همچنین‬ ‫باز هم خوشــحالم که با تهی ه کننده ای کار کردم که از‬ ‫تجربیات دو ب رادرش اســتفاده کرده اســت‪.‬من در این‬ ‫فیلم به محمد شایســته و فیلم «خانه دختر» تخفیف‬ ‫دادم‪ .‬من به سود فرهنگی و معنوی خودم فکر م ی کنم و‬ ‫در این فیلم چون کار را بسیار دوست داشتم‪ ،‬حاضر شدم‬ ‫از دستمزدم کوتاه بیایم و هر فیلم دیگری هم که چنین‬ ‫شرایطی داشته باشد‪ ،‬در دستمزدم تخفیف خواهم داد‪.‬‬ ‫ازکوچه تا شهر‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫نام فیلم‪ :‬کوچه بی نام‬ ‫کارگردان ‪ :‬هاتف علیمردانی‬ ‫بازیگران‪ :‬فرهاد اصالنی‪ ،‬پانته ا به رام‪ ،‬فرشــته‬ ‫صدرعرفایی‪ ،‬باران کوثری‪ ،‬ملیسا ذاکری‪ ،‬ستاره پسیانی‪،‬‬ ‫محمدرضا غفاری‪ ،‬علیرضا استادی و امیر اقایی‬ ‫شعار فیلم‪ :‬همیشه ماه پشت ابر نم ی ماند‬ ‫درباره فیلم‪ :‬این فیلم داستان دو خانواده در کوچه‬ ‫شــهید ب ی نام اســت که جایی در جنوب شهر زندگی‬ ‫م ی کنند‪ .‬انها دچار معضل بزرگی در درون خود م ی شوند و‬ ‫حاج مهدی که معتمد خانواده و محله است‪ ،‬راه را در تعامل‬ ‫یداند اما این تمام ماجرا نیست‪ .‬ادم های‬ ‫در درون خانواده م ‬ ‫قصه «کوچه ب ی نام» اکثرا افراد ناکام ی هستند که با افکار‬ ‫و عقیده های مختلف در یک خانــه در کنار هم زندگی‬ ‫م ی کنند‪ .‬فیلم قبلی هاتف علیمردانی به نام «مردن به‬ ‫وقت شهریور» در بخش ســودای سیمرغ س ی ودومین‬ ‫جشــنواره فیلم فجر حضور داشــت‪ .‬کوچه ب ی نام پر از‬ ‫بازی های خوب است‪ ،‬پر از فیلمبرداری های خوب محمد‬ ‫کالری و کوهیار کالری‪ ،‬اما ای راد فیلمنامه ای دارد‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫هاتف علیمردانی‪ :‬این فیلــم تمام ان چیزی‬ ‫است که از سینما م ی دانم و از دوســتان منتقد و صاحبنام‬ ‫م ی خواهم که در ایام جشنواره رفتارهای بامداراتر نسبت به‬ ‫فیلم داشته باشند‪ .‬این قصه درباره انسان های سنتی است‬ ‫که در ته ران زندگی م ی کنند و با مشکالتی روبه رو م ی شوند‪.‬‬ ‫فرهاد اصالنی ب رای حل مشکل در این فیلم نقش کلیدی‬ ‫دارد‪ .‬دوست داشتم قشری از جامعه را نشان دهم که سنتی‬ ‫و دارای عقاید مختلف هستند‪ .‬این فیلم ب رای دیدن عموم‬ ‫مردم است‪ .‬سعی کردم همه ادم های قصه‪ ،‬نماینده ادم هایی‬ ‫باشند که در ای ران زندگی م ی کنند و به همین دلیل تالش‬ ‫کردم به نگرش های مختلف در «کوچــه ب ی نام» بپردازم‪.‬‬ ‫به هرحال سعی کردم با اســتفاده از هرانچه درباره سینما‬ ‫م ی دانم فیلم بسازم‪ .‬مهمترین ســوژه فیلم افکار و عقاید‬ ‫افرادی اســت که در یک خانواده زندگی م ی کنند و احیانا‬ ‫اصطکاکی بین انها به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫فرهاد اصالنی‪ :‬بعد از فیلم «بــه خاطر پونه»‬ ‫رابطه خوبی بین من و کارگردان برقرار شــد و همیشه‬ ‫پیگیر کارهای او بــودم‪ .‬گاهی فکر م ی کنم که هاتف‬ ‫بیشتر از من نگران من است‪ .‬به نظرم در فیلمنامه اتفاق‬ ‫خوبی افتاده بود که باید ان را ببینید‪ .‬درباره پرداخت این‬ ‫شخصیت در قصه هم باید بگویم‪ ،‬به طور مشخص با‬ ‫یک شخص خاصی صحبت کردم و م ی خواستم حال و‬ ‫هوای ان را در نقشم به دست بیاورم و با ان ادم صحبت‬ ‫کنم و بقیه مسائل نیز در فیلمنامه حل شد‪ .‬ادم های این‬ ‫قصه محصول شرایطشان هستند و اکثرا ناکام هستند‪.‬‬ ‫خاطرات یک مرده‬ ‫نامفیلم‪:‬اعترافاتذهنخطرناکمن‬ ‫کارگردان‪ :‬هومن سیدی‬ ‫بازیگران‪ :‬ســیامک صفری‪ ،‬نــگار جواهریان‪،‬‬ ‫عباس غزالی‪ ،‬بابک حمیدیان‪ ،‬چکامه چمن ماه‪ ،‬هومن‬ ‫سیدی و رویا نونهالی‬ ‫شعار فیلم‪ :‬من مرده ام‪ ،‬یک سال پیش‪ ،‬خودم‬ ‫دیدم‪.‬‬ ‫درباره فیلم‪ :‬بعد از دو فیلــم موفق «افریقا» و‬ ‫«سیزده» که مورد توجه منتقدین هم قرار گرفتند‪ ،‬به‬ ‫نظر م ی رسد هومن سیدی در حال ادامه دادن سبک‬ ‫خاص و دلخواهش در سینماست‪.‬‬ ‫م ی توان گفت ســیدی ه ر چــه جلو تر م ی اید‬ ‫به پختگی و تسلط بیشتری در ســاختن فیلم هایی‬ ‫شخصی و متفاوت با شــیطنت ها و بازیگوش ی های‬ ‫فرم ی اش در شــکلی کامال حرفه ای و مستقل دست‬ ‫م ی یابد‪.‬‬ ‫فیلم‪ ،‬نوعی اعترافات و واگویه های ذهنی مردی‬ ‫به حساب م ی اید که م ی کوشد از طریق به یاد اوردن‬ ‫و باز شناسی ادم های اط رافش خود از یاد رفته اش را به‬ ‫خاطر بیاورد و بشناســد و از دل چنین رویکردی است‬ ‫که از میــان یاداوری های ناقــص و پ راکنده و مبهم‬ ‫مرد که به تدریج کامل و واضح م ی شــود‪ ،‬مروری بر‬ ‫گذشته و سرنوشت شخصی ت های دیگر م ی کنیم و ارام ارام‬ ‫به شناختی متفاوت از مردی م ی رسیم که از ماهیتی دوگانه‬ ‫برخوردار اســت که به طور همزمان م ی تواند قربانی باشد‬ ‫که دســت به جنایت زده یا جنایتکاری اســت که قربانی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫هومن ســیدی‪ :‬برای من عجیب بود و سوالی در‬ ‫ذهنم ایجاد شد که وقتی انســان ها به اعمال انجام داده‬ ‫خود رجوع م ی کنند‪ ،‬باز هم همــان کارها و اعمال را تکرار‬ ‫م ی کنند‪ .‬فیلم های متعددی با ساختار به اصطالح فلش بک‬ ‫در سینمای دنیا تولید شده که اکثر انها را دیده ام اما سعی‬ ‫کردم این فیلم مانند هیچ کدام از انها نباشد و این فیلم را با‬ ‫این تفکر ساختم‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫عباس غزالی‪ :‬خدا را شکر م ی کنم در این چند‬ ‫ســال اخیر صبر کردم تا در نهایت با یک کار ابرومند‬ ‫که ارزش مخاطب را داشته باشد وارد سینما شوم‪ .‬این‬ ‫فیلم همان اتفاق بود و ممنونم از هومن سیدی که این‬ ‫اعتماد را نسبت به من داشت و این فیلم به من سپرده‬ ‫شد‪ .‬تمام فیلمبرداری این کار ب رایم دانشگاه و کالس‬ ‫درس بود و من کامال از این موضوع استفاده کردم‪ .‬در‬ ‫راس این هرم هومن سیدی به عنوان کسی که به این‬ ‫اتفاقات اشراف داشت‪ ،‬قرار گرفته بود و من از این تجربه‬ ‫بسیار خوشحالم‪.‬‬ ‫فیلم «اعترافات ذهن خط رناک من» فیلم جذابی‬ ‫اســت که از دیدن ان پشیمان نم ی شــوید و از همه‬ ‫مهمتر ب رای من بازی در یک فیلم خوب بود‪.‬‬ ‫ایده ناتمام‬ ‫نام فیلم‪ :‬ارغوان‬ ‫نگاه کارگردان‬ ‫مهتاب کرامتی‪ :‬با بازی در «ارغوان» احساس‬ ‫کردم از تمام تنش های موجود در سینما خالی شدم و به‬ ‫ارامش رسیدم‪ .‬اصوال کارکردن من با امید بنکدار و کیوان‬ ‫علیمحمدی به فیلمنامه ب ر نم ی گــردد و همکاری ما‬ ‫بیشتر به خاطر نزدیکی سلیقه است‪ .‬کار این دو کارگردان‬ ‫سینما با سایر کارگردانان متفاوت است و حس ارامش را‬ ‫به من منتقل م ی کند‪ ،‬به همین دلیل کار کردن با انها‬ ‫را دوست دارم‪ .‬قرار نبوده است که فیلم «ارغوان» مانند‬ ‫سایر اثار سینمایی باشد؛ این فیلم دارای سبک خاص و‬ ‫تجربه ای جدی است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫کیوان علیمحمدی‪ :‬این اثر قصه بسیار زیبایی دارد که‬ ‫در سال ‪ ۸۶‬اتفاق م ی افتد و به خاطر بار عاشقانه و دراماتیک‬ ‫ان بسیار جذاب است‪ ،‬به همین دلیل وقتی ساخت ان به من‬ ‫پیشنهاد شد بدون درنگ تولید ان را اغاز کردم‪ .‬تالش کردیم‬ ‫باتوجه به اینکه بخشی از داســتان مربوط به سال های ‪50‬‬ ‫است‪ ،‬فضا و رنگ بندی کار نیز متناسب با همان سال ها باشد‬ ‫و چیدمان اشیا‪ ،‬ط راحی لباس‪ ،‬فضا و حتی صدای بازیگران‬ ‫به شیوه اغ راق شده ط راحی شود‪ .‬اما در بخش هایی که قصه‬ ‫مربوط به دهه ‪ ۸۰‬اســت فضا را با فرم و قاب بندی متفاوت‬ ‫ط راحی کردیم و به سمت فضای رمانتیسم رفتیم‪.‬‬ ‫نگاه بازیگر‬ ‫دیدار‬ ‫کارگردان‪ :‬کیوان علیمحمدی و امید بنکدار‬ ‫بازیگران‪ :‬مهتاب کرامتی‪ ،‬مهدی احمدی‪ ،‬شقایق‬ ‫فراهانی‪ ،‬ازاده صمدی‪ ،‬الهام کردا‪ ،‬یاســمین پازوکی‪،‬‬ ‫نسیم ادبی‪ ،‬رابعه مدنی‪ ،‬مریم بوبانی‪ ،‬نیکی نصیریان و‬ ‫مرتضی اسماعیل کاشی‬ ‫شعار فیلم‪ :‬دیدی ای دل ره عشق دگربار چه کرد‬ ‫درباره فیلم‪ :‬ارغوان‪ ،‬روایتگر قصه زنی است که‬ ‫خود عالقه بسیاری به موسیقی دارد و به دلیل ابتال به‬ ‫بیماری ام اس نم ی تواند به عالقه اش بپردازد و به همین‬ ‫خاطر تنها فرزندش را رهســپار کالس های فراگیری‬ ‫موسیقی م ی کند تا به گونه ای جای خالی او را پر کند‪ .‬در‬ ‫این میان همسرش به دختر مربی موسیقی او که ارمنی‬ ‫هست‪ ،‬عالقه مند م ی شود و این تاره شروع ماجراست‪...‬‬ ‫در مورد فیلم ارغوان گفته م ی شود که ایده بکری داشت‬ ‫که در یک اجرای بد نابود شد‪ .‬روایت های تصنعی باعث‬ ‫شده که این فیلم نتواند به سر و شکل درستی برسد و‬ ‫در نهایت فضای مشوشی را شاهد هستیم که نم ی توان‬ ‫ان را یک فیلم موفق دانســت‪ ،‬فیلمــی که بازیگران‬ ‫خوبی دارد‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫سر به راه‬ ‫یک سریال اجتماعی در نوروز‪94‬‬ ‫مســعود کرامتی که ســابقه بازی در ســریال ها و‬ ‫فیلم هایی همچون بیگناهان‪ ،‬ضدگلوله‪ ،‬ســفر به چزابه و‬ ‫پناهنده را دارد‪ ،‬این روزها مشــغول بازی در سریال نوروزی‬ ‫«سر به راه» به کارگردانی ســعید سلطانی و تهی ه کنندگی‬ ‫ایرج محمدی است‪ .‬او در این سریال نقش یحیی‪ ،‬مسئول‬ ‫خانه یاس را بازی م ی کند که وظیفه این موسسه نگهداری‬ ‫کودکان ب ی سرپرست است‪.‬‬ ‫کرامتی در این ســریال دو دختر به نام های ریحانه و‬ ‫رعنا دارد که نقش های انها را به ترتیب الناز حبیبی و شقایق‬ ‫دهقان بازی م ی کنند‪ .‬الناز حبیبی در ســریال دردسرهای‬ ‫عظیم نقش بهار را بازی م ی کرد که نامزد لطیف (جواد عزتی)‬ ‫بود‪ .‬او این روزها در سریال ســر به راه نقش ریحانه را بازی‬ ‫م ی کند که عزیز پدرش است و همه جا همراه اوست‪ .‬نقش‬ ‫خواهر او را هم شقایق دهقان بازی م ی کند‪ .‬انها مادر ندارند‬ ‫اما پدر سعی م ی کند جای خالی مادر را ب رایشان پر کند‪.‬‬ ‫این روزها گروه سازنده سریال سر به راه در ولنجک و‬ ‫خانه یحیی و خانه یاس مشغول تصویربرداری هستند‪ .‬در‬ ‫خانه یاس بازیگران دیگری هم حضور دارند که م ی توان به‬ ‫حمید‪ ،‬داماد یحیی (بیژن بنفشه خواه) اشاره کرد‪.‬‬ ‫قصه سریال سر به راه درباره جوان سر به هوایی است‬ ‫که به جای زندان‪ ،‬مجبور به گذراندن دوره محکومیت خود در‬ ‫یک موسسه خدمات اجتماعی م ی شود و این موسسه جایی‬ ‫نیست جز خانه یاس‪ .‬نقش این جوان را که به مرور زمان و‬ ‫پیش امدن اتفاقاتی‪ ،‬تغییر رویه م ی دهد‪ ،‬سیاوش خی رابی‬ ‫بازی م ی کند که نامش در این ســریال شــهاب است‪ .‬این‬ ‫موسسه نگهبانی هم با نام عظمت دارد که نقش او را ارژنگ‬ ‫امیرفضلی بازی م ی کند‪.‬‬ ‫از انجا که زمان پخش ســریال «ســر به راه» با ایام‬ ‫فاطمیه تقارن پیدا کرده‪ ،‬مهدی محمدنژادیان‪ ،‬نویســنده‬ ‫این سریال تالش دارد تا فیلمنامه ‪ 15‬قسمتی این سریال را‬ ‫طوری بنویسد که مناسب نوروز و دهه فاطمیه باشد‪ .‬رویکرد‬ ‫این سریال اجتماعی است و بنا به گفته تهی ه کننده‪ ،‬قرار است‬ ‫این بار از زاویه ای جدید و نو به مسائل خانوادگی نگاه شود‬ ‫که دغدغه مردم است‪.‬‬ ‫کارگردانی این سریال را سعید سلطانی به عهده دارد که‬ ‫اخرین اثرش در تلویزیون سری دوم سریال «ستایش» بود‪.‬‬ ‫بازگشایی اسرار باستان‬ ‫اخرین بازی‬ ‫رویگری در نقش خود‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫رضا رویگری در نقش خودش در ســریال «اخرین بازی» مقابل دوربین رفت‪ .‬ادامه‬ ‫یزاده که این شب ها از شبکه ته ران‬ ‫تصویربرداری این سریال به کارگردانی حسین سهیل ‬ ‫روی انتن م ی رود‪ ،‬در بوستان جوانمردان در غرب ته ران پیگیری م ی شود‪.‬‬ ‫امیرحسین رستمی در نقش سیاوش رستمی‪ ،‬بهاره افشاری در نقش نسترن‪ ،‬روناک‬ ‫یونسی در نقش شعله‪ ،‬اتش تق ی پور در نقش جواد‪ ،‬زویا امامی در نقش مهین‪ ،‬مانی نوری‬ ‫ی در نقش خشایار‪ ،‬ساعد هدایتی در نقش قیدی‪ ،‬الدن پروین‬ ‫در نقش قباد‪ ،‬مه ران ضیغم ‬ ‫ن هاشمی‪ ،‬محمدرضا رهبری و رضا توکلی در نقش اقای‬ ‫در نقش خانم خسروی و نیز امی ‬ ‫بوستانی‪ ،‬مهدی سلوکی و‪ ...‬از جمله بازیگرانی هســتند که در سریال «اخرین بازی» به‬ ‫ایفای نقش م ی پردازند‪.‬‬ ‫در خالصه داستان این مجموعه تلویزیونی امده است‪« :‬قباد که در رویاها و توهمات‬ ‫خود زندگی م ی کند‪ ،‬ارزو دارد که یک شــبه ره صد ساله برود و به ستاره ای مشهور تبدیل‬ ‫شــود‪ ،‬بناب راین تصمیم م ی گیرد که وارد دنیای فوتبال شود اما پس از پیوستنش به یک‬ ‫تیم لیگ برتر‪»...‬‬ ‫مستندی در شبکه چهار‬ ‫مستند «بازگشایی اسرار باستان» در ‪ 7‬قسمت پنجشنب ه ها ساعت ‪ 21:45‬روی انتن‬ ‫شبکه چهار سیما م ی رود‪ .‬در قسمت اول این مستند‪ ،‬حفاری به منظور اکتشاف در زمین‬ ‫بررسی م ی شود‪ .‬بزرگترین موزه مصر و بررسی اشیایی که ســال ها در زیر زمین مدفون‬ ‫شده یکی از مباحثی اســت که در این برنامه به ان پرداخته م ی شود‪ .‬قسمت دوم مستند‬ ‫«بازگشایی اسرار باستان» به پرسپولیس م ی رود و دیدگاه یک امپ راتوری جهان را از نگاه‬ ‫باستان شناسان بررسی م ی کند‪ .‬قسمت سوم این مستند به سراغ باستان شناسی شهر ناپل‬ ‫م ی رود و نگاهی به زندگی مردمان گذشته این منطقه خواهد داشت‪ .‬در قسمت چهارم این‬ ‫ب رنامه‪ ،‬تاریخچه حمام الیانوی از ابتدا تاکنون بررسی م ی شود‪ .‬در قسمت پنجم این مستند‬ ‫به تماشای موهنجو دارو‪ ،‬یکی از بزرگترین شــهرهای مسکونی در هزاره قبل از میالد و‬ ‫ساخته شده از گل رس پرداخته م ی شود‪ .‬در قسمت ششم و هفتم مستند «بازگشایی اسرار‬ ‫باستان»‪ ،‬باستان شناسان در جس ت وجوی طال م ی روند و اهمیت ان را در ان روزگاران بررسی‬ ‫م ی کنند‪ .‬همچنین در قسمت اخر سفری به ســرزمین فراعنه خواهند داشت تا جزئیات‬ ‫ساخت مقبره های باستانی در مصر را بررسی کنند‪.‬‬ ‫پس از اتمام مراحل فنی‪ ،‬فیلم تلویزیونی «فرزانه» به تهی ه کنندگی و‬ ‫کارگردانی مهدی محمدی در سیمای مرکز خ راسان رضوی اماده نمایش شد‪.‬‬ ‫این فیلم داستان دختری ‪ 9‬ساله را به تصویر م ی کشد که در استانه مراسم‬ ‫یک فیلم تلویزیونی جشن تکلیفش‪ ،‬وسایل این جشن را گم م ی کند‪.‬‬ ‫او که از خانواده متمولی است ب رای تهیه دوباره این لوازم به همراه کارگر‬ ‫کودکانه‬ ‫همســایه به بازارهای اط راف حرم امام رضا(ع) مراجعه م ی کند‪ .‬در حین این‬ ‫تالش با ادم ها و اتفاقاتی روبه رو م ی شــود که روند دراماتیک فیلم را شکل‬ ‫فرزانه‬ ‫او سال ها پیش هم سریال مامور بدرقه را ب رای ماه رمضان‬ ‫شبکه ته ران ساخت که با استقبال مخاطبان روبه رو شد و‬ ‫امسال تصمیم گرفت با ساخت سریال نوروزی شبکه سه‪،‬‬ ‫کارگردانی سریال های مناســبتی را بار دیگر تجربه کند‪ .‬از‬ ‫دیگر سریال های موفق ســلطانی م ی توان به سریال های‬ ‫«پس از باران»‪« ،‬خانه ای در تاریکی» و «سال های برف و‬ ‫بنفشه» اشاره کرد‪.‬‬ ‫ایرج محمدی که سال گذشته سریال «روزهای خوب‬ ‫به در» را با مشارکت مه ران مهام ب رای نوروز شبکه سه تهیه‬ ‫کرد‪ ،‬امسال به صورت مستقل سریال «سر به راه» را تهیه‬ ‫م ی کند‪ .‬او معتقد است ساخت سریال های مناسبتی برای‬ ‫نوروز و ماه رمضان فرصت خوبی است که با ساخت یک اثر‬ ‫مناسب بتوان اوقات فراغت بینندگان را پر کرد‪.‬‬ ‫در سریال ســر به راه محســن کیایی که در سریال‬ ‫«پرده نشــین» نقش ب راتعلی را بازی م ی کرد‪ ،‬نقش منصور‬ ‫(پســر خواهر یحیی)‪ ،‬شهین تســلیمی نقش عمه (مادر‬ ‫منصور)‪ ،‬افســانه چهره ازاد نقش زینت خاله رعنا و ریحانه‬ ‫را بازی م ی کنند‪.‬‬ ‫م ی دهد‪.‬‬ ‫در فیلم تلویزیونی «فرزانه» که اولین تجربه مســتقل فیلمســازی‬ ‫کارگردان ان اســت ‪ 50‬بازیگر بومی ایفای نقش م ی کنند و تصویربرداری‬ ‫ان در ‪ 40‬جلسه و ‪ 20‬لوکیشن که در مشهد و کاشمر بوده‪ ،‬انجام شده است‪.‬‬ ‫با اتمام تصوی ربرداری این فیلم در ابتدای دی ماه‪ ،‬مراحل فنی «فرزانه»‬ ‫اعم از تدوین‪ ،‬صدا گذاری‪ ،‬موسیقی و میکس اغاز شد که اکنون بعد از گذشت‬ ‫یک ماه این فیلم اماده نمایش شده است‪.‬‬ ‫مجموعه خاطره انگیز «چاق و الغــر» که اولین بار‬ ‫سال ‪ 65‬از تلویزیون پخش شــد‪ ،‬به مناسبت دهه فجر از‬ ‫شبکه پویا بازپخش م ی شود‪ .‬مجموعه «چاق و الغر» که‬ ‫داستان دو کاراگاه خصوصی را روایت م ی کند‪ ،‬هر روز ساعت‬ ‫‪ 16‬و ‪ 30‬دقیقه از شبکه پویا پخش م ی شود‪ .‬داستان این دو‬ ‫گذر از رنج ها‬ ‫داستان زندگی زنی به نام دنیا‬ ‫ســریال «گذر از رنج ها»‪ ،‬داســتان زندگی زنی به نام‬ ‫دنیا را از لحظه تولد تا مرگ روایت م ی کند‪ .‬این سریال درام‬ ‫تاریخی اســت و در ان زندگی دنیا از سال ‪ 1335‬تا ‪ 1369‬به‬ ‫تصویر کشیده م ی شــود‪ .‬در گذر از رنج ها به تحوالت ای ران‬ ‫هم توجه م ی شود‪ .‬فیلمنامه این سریال را فریدون حس ن پور‬ ‫نوشته و نگارش ان حدود سه سال طول‬ ‫کشیده است‪.‬‬ ‫در این سریال شیوا طاهری ایفاگر‬ ‫نقش دنیاســت که برای نخستی ن بار‬ ‫تجربه بازیگری را در سریال تلویزیونی‬ ‫گذر از رنج ها کســب م ی کنــد‪ .‬در این‬ ‫ســریال در کنــار بازیگــران اصلی از‬ ‫بازیگران بومی هم استفاده شده است‪.‬‬ ‫در این سریال تلویزیونی بازیگرانی مانند‬ ‫بیژن امکانیان‪ ،‬بابــک حمیدیان‪ ،‬پیام‬ ‫دهکردی‪ ،‬جعفر دهقان‪ ،‬مهران رجبی‪،‬‬ ‫داوود فتحعلــی بیگی و تــرالن پروانه‬ ‫نقش های اصلی را بــازی م ی کنند‪ .‬از‬ ‫انجا که قصه در تاریخ معاصر م ی گذرد‬ ‫و مردم هم ان دوران را بــه یاد دارند‪ ،‬به‬ ‫همین دلیل گروه سازنده تالش کردند‬ ‫فضای سریال به واقعیت نزدیک باشد‪.‬‬ ‫شــیوا طاهری‪ ،‬بازیگر نقش دنیا‬ ‫در خصوص نحــوه و روش کار بازیگری خود گفت‪« :‬حدود‬ ‫دو ســال پیش یک اگهی در روزنامه دیــدم و از انجا که از‬ ‫دوران کودکی در خانواده ای هنرمند بزرگ شده و عاشق حرفه‬ ‫ن حس ن پور رفتم و پس از دادن‬ ‫بازیگری بودم به دفتر فریدو ‬ ‫تســت ب رای بازی در نقش «دنیا» انتخاب شدم‪ .‬لطف خدا‬ ‫بود که در اولین کارم بــا گروهی حرفه ای کار کنم و همین‬ ‫ی من در این سریال بود‪.‬‬ ‫موضوع سبب ارامش روحی و جسم ‬ ‫همان طور که م ی دانید سریال «گذ ر ا ز رنج ها» اولین کار من‬ ‫بود و من هیچ کالس بازیگری و تجربه بازی قبلی نداشتم و‬ ‫با توکل بر خدا و تکیه بر استعداد درون ی ام وارد این کار شدم‪.‬‬ ‫به همین دلیل دکور های مربوط به ان در روســتای دیلمان‬ ‫ساخته شد تا فضا و لوکیشن به واقعیت نزدیک باشد‪».‬‬ ‫یکی از ویژگ ی های ســریال تلویزیونی گذر از رنج ها‬ ‫ساختمان پدر‬ ‫سریال نوروزی درباره سبک زندگی‬ ‫ستاره شرق‬ ‫داستان زندگی فضل بن شاذان‬ ‫فیلم «ســتاره شــرق» به کارگردانی علی غفــاری که در صداوســیمای مرکز‬ ‫خ راسان رضوی تولید شده‪ ،‬اماده نمایش شد‪ .‬ستاره شرق‪ ،‬اولین فیلم تاریخی است که در‬ ‫معاونت سیمای استان ها ساخته شده است‪ .‬ستاره شرق داستان زندگی فضل بن شاذان‪ ،‬از‬ ‫یاران امام رضا(ع) است که محمود پاک نیت نقش او را در این فیلم بازی م ی کند و مرحوم‬ ‫انوشیروان ارجمند‪ ،‬بازیگر نقش جابر‪ ،‬یکی از یاران اوست‪.‬‬ ‫غفاری که در کارنامه خود ســاخت فیلم هایی مانند شاهرگ‪ ،‬چراغ قرمز و استرداد‬ ‫را دارد‪ ،‬دیگر نقش های فیلم ستاره شرق را به کاوه خداشناس‪ ،‬افشین نخعی‪ ،‬ماشاءاهلل‬ ‫یزاده‪ ،‬غالمرضا بای رام منش‪ ،‬سمی را حسینی‪ ،‬ازاده ریاضی‪ ،‬نیکی قاسمی و تورج‬ ‫شاهمراد ‬ ‫فرامرزیان سپرده است‪.‬‬ ‫فضل بن شاذان از فقهای بزرگ اسالم و از یاران امام رضا(ع) بود که امامت امام حسن‬ ‫عسکری(ع) را نیز دید‪ .‬وی در طول دوران زندگی خود در کنار ائمه(ع) با زورگویی خلفای‬ ‫وقت مبارزه کرد و در این راه ســال های زیادی از عمر خود را در زندان گذراند‪ .‬از وی ‪118‬‬ ‫کتاب و رساله علمی به یادگار مانده است‪ .‬ارامگاه وی در شهر نیشابور است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫سریال «ساختمان پدر» به تهی ه کنندگی و کارگردانی فرزاد محلوجی ب رای پخش در‬ ‫نوروز ‪ 94‬در حال ساخت است‪.‬‬ ‫مسائل مرتبط با سبک زندگی ای رانی و فرهنگ اپارتمان نشینی در کنار تقابل سنت‬ ‫و مدرنیته مهم ترین پیام این مجموعه اســت و نمایش برخــورد این دو فرهنگ در یک‬ ‫مجموعه اپارتمانی صحنه های مفرح و شادی را ب رای بینندگان فراهم م ی اورد‪ .‬تا به حال‬ ‫ضبط ‪ 70‬درصد از صحنه های سریال به انجام رسیده و کار ضبط همه مجموعه تا اواسط‬ ‫بهمن ماه به پایان م ی رســد‪ .‬این ســریال ب رای پخش در ایام تعطیالت نوروز ‪ 94‬در نظر‬ ‫گرفته شده اســت‪ .‬این مجموعه تلویزیونی که در ‪ 13‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای تولید م ی شود‬ ‫داســتان زندگی مرد مجردی از اهالی قزوین را روایت م ی کند که به تازگی با بانویی اهل‬ ‫ته ران ازدواج کرده است‪ .‬این اتفاق بازخوردهای متفاوتی بین این زوج و سه فرزند دختر انها‬ ‫به وجود م ی اورد‪ .‬حسین معلومی‪ ،‬هما خاکپاش‪ ،‬حامد وکیلی به همراه اذر متفکر‪ ،‬محمد‬ ‫یزاده‪ ،‬بهاره کاظمی‪ ،‬وحید محمد بیگی‪ ،‬پیام نوروزی‪ ،‬حلیمه سعیدی‪ ،‬لیال شاقالنی‪،‬‬ ‫حاج ‬ ‫ساناز نی ک نام‪ ،‬ابوالفضل قربانی و غالم قلندری در این مجموعه نقش افرینی م ی کنند‪.‬‬ ‫تنوع لوکیشن است‪ .‬ســازندگان این سریال تالش کرده اند‬ ‫لوکیشن ها را به گونه ای انتخاب و بازسازی کنند که معماری‬ ‫ان به سال های ‪ 57‬نزدیک باشد‪.‬‬ ‫پژمان بازغی یکی از بازیگران اصلی سریال درباره ان‬ ‫گفت‪« :‬گذر از رنج ها یک ســریال قصه گوست و از ساختار‬ ‫بســیار خوبی برخوردار اســت‪ ،‬همین موضوع باعث شده‬ ‫این اثر از همان روزهای ابتدایی پخش مخاطبان زیادی را با‬ ‫خود همراه کند و انها را پای تلویزیون بکشاند‪ .‬معموال ب رای‬ ‫اینکه ســریالی بتواند مخاطب را با خود همراه کند‪ ،‬زمانی‬ ‫الزم است اما این اثر به دلیل جذابی ت هایی که در قصه خود‬ ‫داشت توانست در کمترین زمان ممکن‬ ‫مخاطب را درگیر کند‪ ،‬طوری که مردم ان‬ ‫را جایگزین سریال های ماهواره ای کردند‪.‬‬ ‫اینکه این سریال روایت‍گر تاریخ ای ران بین‬ ‫سال های ‪ ۱۳۱۸‬تا سال ‪ ۱۳۵۷‬بود برای‬ ‫من بســیار جذاب اســت چون همه ما‬ ‫نسبت به ان دوره کنجکاوی های زیادی‬ ‫داریم‪ .‬خوشبختانه متن کار بسیار کامل‬ ‫بود ضمن اینکه فریدون حس ن پور هم به‬ ‫خوبی بازیگرانــش را هدایت م ی کرد‪ ،‬از‬ ‫طرفی سعی کردم در ان مقطع مطالعات‬ ‫خودم را هم پی رامــون ان برهه تاریخی‬ ‫بیشتر کنم‪ .‬حسن کارهایی نظیر «گذر‬ ‫از رنج ها» در این است که ب رای بازیگران‬ ‫و سایر عوامل تازگی بیشتری دارد و انها‬ ‫فارغ از زندگی روزمره م ی توانند روایتگر‬ ‫یک قصه متفاوت باشند‪ .‬همین حس‬ ‫متفاوت هم در نهایت به مخاطبان منتقل‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫«گذر از رنج ها» به کارگردانی فریدون حســن پور و‬ ‫تهی ه کنندگی علی لدنی از شنبه تا چهارشنبه ساعت ‪22:20‬‬ ‫از شبکه یک سیما روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫چاق و الغر‬ ‫بازپخش یک مجموعه خاطره انگیز‬ ‫کاراگاه خصوصی که قصد بر هم زدن جشن های دهه فجر‬ ‫را دارند‪ ،‬سال های ‪ 65‬تا ‪ 69‬از تلویزیون پخش شد و طرفداران‬ ‫زیادی داشت‪.‬‬ ‫یکی از چیزهای بامزه این مجموعه‪ ،‬ژیان چاق و الغر‬ ‫بود‪ .‬ژیانی که البته با همه ژیان های دیگر فرق داشت‪ .‬غیر‬ ‫از گل منگلی بودنش‪ ،‬که از همه ژیان های دیگر مستثنایش‬ ‫م ی کرد‪ ،‬یک ویژگی دیگر هم داشت‪ ،‬ان هم اینکه هوشمند‬ ‫بود و خیلی وقت ها خود به خود حرکت م ی کرد‪ .‬داستان این‬ ‫مجموعه درباره دو کاراگاه خصوصی است که با ب ی عرضگی‬ ‫خود همواره سبب عصبان ی شدن رئیس بزرگ شده و مخاطب‬ ‫را م ی خندانند‪ .‬ماموریت اصلی این دو عروســک برهم زدن‬ ‫جشن های دهه فجر است‪ ،‬اما چاق و الغر نم ی توانند هیچ‬ ‫کاری را درســت انجام دهند‪ .‬انها ان قدر به خ رابکاری ادامه‬ ‫م ی دهند تا باالخره رئیس بزرگ کالفه م ی شــود و تصمیم‬ ‫م ی گیرد از دست این دو مامور خالص شود و ربات ایکس‪۶۲۵‬‬ ‫را جایگزین انها م ی کند‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫امین‬ ‫ادامه تصویرداری با کارگردان جدید‬ ‫تصوی ربرداری مجموعه تلویزیونی «امین» پس از چند‬ ‫هفته تعطیلی و تغییر کارگردان دو روز قبل از سر گرفته شد‪.‬‬ ‫کارگردانی این سریال را منوچه ر هادی اغاز کرد‪ ،‬اما با وقفه ای‬ ‫که در تولید کار ایجاد شد‪ ،‬از ساخت این سریال انصراف داد و‬ ‫مجید نوروزبیگی‪ ،‬تهی ه کننده سریال‪ ،‬کارگردانی ادامه ان را‬ ‫به به رنگ توفیقی سپرد‪.‬‬ ‫مجید واشقانی که با بازی در سریال تلویزیونی مسیر‬ ‫انحرافی به مخاطبان تلویزیون معرفی شد و نیز در سریال‬ ‫«هوش ســیاه‪ »2‬نقش منفی را به عهده گرفــت و نیز در‬ ‫ســریال انقالب زیبا که توفیقی ان را ســاخت و تابستان‬ ‫امسال از شبکه یک پخش شــد‪ ،‬نقش پلیس را بازی کرد‪،‬‬ ‫در دومین همکاری خــود با توفیقی در ســریال امین در‬ ‫نقش یک خالفــکار مقابل دوربین رفــت؛ خالفکاری که‬ ‫این روزها پاتوقش قهوه خانه ای در کن است‪ .‬سریال امین‬ ‫که به سفارش مرکز سیما فیلم و مشارکت ناجی هنر تولید‬ ‫م ی شود‪ ،‬داستانی پلیســی دارد که بازیگرانی مانند امین‬ ‫حیایی‪ ،‬داریوش فرهنگ‪ ،‬اشا محرابی‪ ،‬هادی ساعی و بهناز‬ ‫جعفری در ان نقش های اصلی را بازی م ی کنند‪.‬‬ ‫امین حیایی که نوروز ‪ 93‬با سریال «خوب‪ ،‬بد‪ ،‬زشت» و‬ ‫نقش یک جوان خالفکار به شبکه دو امد‪ ،‬در سریال امین باز‬ ‫هم نقش خالفکاری را به عهده دارد که دوران محکومیتش‬ ‫را در زندان سپری م ی کند‪ .‬در سریال امین داریوش فرهنگ‬ ‫نقش سرهنگ را بازی م ی کند و اشا محرابی هم که این روزها‬ ‫در سریال همه چیز انجاست نقش سحر پاکزاد‪ ،‬همسر دوم‬ ‫فانی را بازی م ی کند‪ ،‬در این ســریال نقش افسر پلیس را‬ ‫به عهده دارد‪.‬‬ ‫کاظم بلوچی نقش همایون تمدن ‪ ،‬هادی ساعی نقش‬ ‫پلیس و بهناز جعفری نقش تارا فرهمند را بازی م ی کنند‪ .‬به‬ ‫گفته تهی ه کننده‪ ،‬دلیل انتخاب ساعی ب رای نقش پلیس این‬ ‫بود که او رزم ی کار است و گروه به دنبال فردی بود که بتواند‬ ‫از پس صحنه های رزمی کار ب ربیاید تا از حضور بدلکار در این‬ ‫سریال کمتر استفاده شود‪ .‬سودابه بیضایی‪ ،‬شاهرخ استخری‪،‬‬ ‫غالمرضا صادقی‪ ،‬خاطره اسدی‪ ،‬محمدرضا داوودنژاد‪ ،‬مهدی‬ ‫محرابی و مه رناز مهرارا دیگر بازیگران سریال امین هستند‪.‬‬ ‫تصویربرداری سریال تلویزیونی امین اواخر بهار امسال به‬ ‫کارگردانی منوچهر هادی با صحنه های پلیسی و حادثه ای‬ ‫اغاز شد‪ ،‬اما بعد از چند ماه تصوی ربرداری ضبط این سریال بنا‬ ‫به دالیلی متوقف شد و منوچه ر هادی به سراغ ساخت کار‬ ‫دیگری رفت و نتوانست همکاری اش را با گروه ادامه دهد و‬ ‫به رنگ توفیقی جایگزین او شد‪.‬‬ ‫نوروزبیگی درباره انتخاب توفیقی توضیح داد‪« :‬باید‬ ‫زیر لب بشمار‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫یک سریال درباره انقالب‬ ‫سریال زیر لب بشمار یک داســتان نوجوانانه درباره انقالب اســت‪ .‬این سریال به‬ ‫تهی ه کنندگی پروین شمشکی و کارگردانی بهمن شهروان در مرکز سیمافیلم تولید شده و‬ ‫داستان درباره گروه پنج نفره ای از نوجوانان است که با هم دوست و هم مدرسه ای هستند‪.‬‬ ‫انها تصمیم م ی گیرند ب رای شرکت در مســابقه دهه فجر مدرسه‪ ،‬فیلم ی درباره انقالب‬ ‫اسالمی بسازند‪.‬‬ ‫در این کار مربی امور پرورشی مدرسه با انها همراه م ی شود و گروه زمان ضبط یک‬ ‫روایت از زبان چند نفر بازمانده ماجرایی مربوط به پاییز سال ‪ ،1357‬درم ی یابند هنوز بعد از‬ ‫‪ 36‬سال راز سر به مهری در واقعه نهفته است و تمام همت خود را به کار م ی گیرند تا گره‬ ‫از معما بگشایند‪.‬‬ ‫موسیقی سریال را حمیدرضا صدری ســاخته و تیتراژ پایانی ان سرودی است که با‬ ‫همراهی امیررضا میراقا و چند نوجوان خوانده شده است‪ .‬در این سریال امیرحسین صدیق‪،‬‬ ‫ازیتا الچینی‪ ،‬اسماعیل سلطانیان‪ ،‬امیررضا میراقا‪ ،‬لیال شوقی‪ ،‬رضا حاجی درویش‪ ،‬افشین‬ ‫ذی نوری‪ ،‬علی ثان ی فر و بازیگران نوجوان امیرعلی تقی‪ ،‬مانی رحمانی‪ ،‬محمدحســین‬ ‫سالمی‪ ،‬سامان میرحسینی و شه راد نظام الملکی بازی کرده اند‪.‬‬ ‫کارگردانی ب رای ادامه کار انتخاب م ی شد که توانایی ساخت‬ ‫یک کار پلیسی و حادثه ای را دارا بود و از انجایی که توفیقی‬ ‫توانای ی اش را در ساخت چنین اثاری به اثبات رسانده‪ ،‬او ب رای‬ ‫ادامه کارگردانی سریال امین انتخاب شد‪».‬‬ ‫سریال امین درباره سرهنگ شــی رازی‪ ،‬فرمانده تیم‬ ‫ویژه (امین) است که مسئول رسیدگی به پرونده یک مجرم‬ ‫و خالفکار فراری به نام همایون تمدن است که سال گذشته‬ ‫در یک عملیات گروگانگیری‪ ،‬ب رادر سرهنگ را به شهادت‬ ‫رسانده است‪ .‬پلیس با کشــف یک کانتینر مواد مخدر به‬ ‫ردی از همایون م ی رسد‪ .‬همزمان فرزند همایون (فرزاد) ب رای‬ ‫مراسم سالگرد مرگ همسرش‪ ،‬مریم نوین وارد ای ران شده و‬ ‫ماموران عالوه بر بررسی سرنخ کانتینر‪ ،‬وی را ب رای رسیدن‬ ‫به همایون تحت نظر م ی گی رند‪ ،‬اما‪...‬‬ ‫این سریال قرار بود ابتدا در ‪ 13‬قسمت تولید شود که‬ ‫با نگارش فیلمنامه و ظرفیت داستان به ‪ 18‬قسمت افزایش‬ ‫یافت‪ .‬زامیاد ســعدوندیان فیلمنامه این سریال پلیسی را‬ ‫براســاس طرحی از ســعید منتظرالمهدی نوشته است‪.‬‬ ‫سعدوندیان نگارش سریال های ســقوط ازاد و سقوط یک‬ ‫فرشته را در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫زیر یک سقف‬ ‫فیلم تلویزیونی نوروزی‬ ‫فیلم تلویزیونی «زیر یک سقف» به کارگردانی احمد کاوری و تهی ه کنندگی انوش‬ ‫جعفریان محصول گروه فیلم های تلویزیونی شبکه دو سیماست و قرار است در عید نوروز‬ ‫امسال از این شبکه پخش شود‪.‬‬ ‫در این اثر شهره لرستانی در نقش عفت‪ ،‬پورانداخت مهیمن در نقش نرگس‪ ،‬خشایار‬ ‫راد در نقش حسین‪ ،‬فریبا طالبی در نقش مه رو‪ ،‬سمی را حســینی در نقش راحله‪ ،‬حسام‬ ‫حمیدی در نقش نیما‪ ،‬اوا کاوری در نقش مهدیس و محمد حاتمی در نقش مه ران جلوی‬ ‫دوربین م ی روند‪.‬‬ ‫در خالصه داستان «زیر یک سقف» امده است‪« :‬مه ران جهاندار به خاطر مشکلی‬ ‫که ب رای صاحبخانه اش پیش م ی اید‪ ،‬مجبور م ی شود که در شب عید‪ ،‬منزل اجاره ای خود را‬ ‫عوض کند‪ .‬وی در خانه جدید در موقعیتی قرار م ی گیرد که ناچار م ی شود تا مدتی با خانواده‬ ‫فتاحی زیر یک سقف زندگی کنند تا اینکه‪ »...‬این تله روایت تازه ای از زندگی شهری امروز‬ ‫دارد و با محوریت تفاهم و گذشت در خانواده و اجتماع تولید م ی شود‪.‬‬ ‫تمامی تصویربرداری ایــن کار در ته ران و در خانه ای در میدان پونک‪ ،‬ته رانســر و‬ ‫خیابان های شهر انجام م ی شود‪.‬‬ ‫زیر نور شمع‬ ‫پخش چهار ساعت برنامه در روز‬ ‫فروردین ‪ 94‬کلید می خورد‬ ‫پخش چهار ساعته ب رنامه ها از شبکه افق همزمان با اغاز دهه مبارک فجر اغاز شد‪.‬‬ ‫چند ماهی است که شبکه افق سیما با اهداف و راهبردهای مشخص و در راستای ارمان ها‬ ‫و ارزش های انقالب اسالمی به جمع سایر شبکه های تلویزیونی اضافه شده و طی این‬ ‫مدت توانسته است مخاطبان خود را پیدا کند‪.‬‬ ‫این شبکه که همچنان در پخش ازمایشی به سر م ی برد‪ ،‬ابتدا فقط در ته ران قابل‬ ‫دریافت بود اما چندی پیش با تغییر فرکانس در سایر استان ها هم روی انتن رفت‪ .‬پخش‬ ‫برنامه از شبکه افق ابتدا دو ساعت در روز با بازپخش ‪ 22‬ساعته بود ولی در ادامه پخش‬ ‫‪ 3‬ساعته برنامه ها شروع شد و حال در اســتانه دهه مبارک فجر انقالب اسالمی‪ ،‬شاهد‬ ‫‪ 4‬ساعته شدن پخش از این شبکه خواهیم بود‪.‬‬ ‫این امر گویای افزایش تولیدات تلویزیونی این شبکه است که نویدبخش ارتقای‬ ‫کیفی ب رنامه ها نیز خواهد بود‪ .‬بینندگان شبکه افق م ی توانند از این پس از ساعت ‪ 17‬الی‬ ‫‪ 21‬شاهد پخش ب رنامه های این شبکه باشند‪.‬‬ ‫سریال «زیر نور شمع» به کارگردانی اب راهیم فروزش برگرفته از چند قصه از مجموعه‬ ‫قصه های هوشنگ مردای کرمانی است که ابتدا قرار بود اواخر ابان ماه جلوی دوربین برود‪،‬‬ ‫اما به تعویق افتاد و قرار است با بازنویسی نهایی فیلمنامه‪ ،‬پس از تعطیالت نوروز این‬ ‫سریال که اکثر لوکیشن های ان در شهر همدان است جلوی دوربین برود‪ .‬در این سریال‬ ‫که قصه هایش برامده از زندگی واقعی مردم با مناســبات و روابط اشنا هستند‪ ،‬خانواده‪،‬‬ ‫کودک و نوجوان با نگاهی دلنشین و صمیمی به تصویر درم ی ایند‪ .‬ه ر چند این مجموعه‬ ‫ب رای گروه کودکان و نوجوانان ساخته م ی شود اما به گفته فروزش «زیر نور شمع» ب رای‬ ‫بزرگساالن هم مناسب است و خانواده ها را هم دربرم ی گیرد‪ .‬این کار قصه های جداگانه ای‬ ‫دارد که تنوع خواهند داشت اما قصه این قابلیت را دارد که به صورت سریالی پیش رود و‬ ‫اپیزودها به صورتی ساخته شوند که ارتباط بیشتری با هم داشته باشند‪ .‬نویسنده فیلمنامه‬ ‫«زیر نور شمع» را که اقتباسی از کتابی با همین نام از هوشنگ مرادی کرمانی است‪ ،‬با‬ ‫نظارت کامل به نگارش در اورده است‪.‬‬ ‫روزگار پرویز‬ ‫پرستویی میهمان برنامه رادیو هفت‬ ‫ب رنام ه «رادیو هفت» در سلسله گفت وگوهایی با پرویز‬ ‫پرســتویی‪ ،‬این چهره صاحبنام عرصه بازیگری ســینما و‬ ‫تلویزیون ای ران به مرور بخش هایی از زندگی و موفقی ت های‬ ‫هنری او پرداخت و در این میان بخشی‬ ‫از چهارمین قسمت این مصاحبه به‬ ‫موضوع دوران کودکی و نقش کانون‬ ‫در رشد و پرورش اســتعدادهای این‬ ‫هنرمند شاخص اختصاص داشت‪.‬‬ ‫پرستویی به منصور ضابطیان‬ ‫گفت‪« :‬در اواخر دهه ‪ - 40‬مانند اکنون‬ ‫که فرهنگس راهایی در مناطق مختلف‬ ‫وجــود دارد ‪ -‬کانون نیــز مراکزی را‬ ‫در مناطق مختلف تهران تاســیس‬ ‫کرده بود و در انها بــه بچه ها فیلم و‬ ‫موسیقی اموزش م ی داد‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه پیشنهاد حضور‬ ‫در مراکز کانون را ب رای فراگیری تئاتر‪،‬‬ ‫یکــی از همکالســی هایش مطرح‬ ‫کرد‪ ،‬افزود‪« :‬در محله مــا (نازی اباد)‬ ‫یک مرکزی بــود زی ر مجموع ه کانون‬ ‫کــه در انجا تعدادی از دانشــجویان‬ ‫دانشکده های مختلف مانند هنرهای‬ ‫دراماتیک و هنرهــای زیبا در اوقات‬ ‫فراغتشان م ی امدند و به بچه ها تئاتر‬ ‫اموزش م ی دادنــد‪ .‬هنرمندانی مانند‬ ‫عبدالرضا اکبری‪ ،‬مهدی امیر چوپانی‪ ،‬نقی سیف جمالی‪،‬‬ ‫رحمان باقریان و ابوالفضل شاه کرم به این مراکز رفت و امد‬ ‫م ی کردند‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این سوال که ایا در کانون فقط اموزش‬ ‫بازیگری م ی دیدید یا مربیان کتاب هم دســت شما دادند‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬انها اول هفته‪ ،‬کتاب را به مــا معرفی م ی کردند و‬ ‫ما را عادت داده بودند که بخوانیم و پنج شنبه اخر هفته ان‬ ‫را تجزیه و تحلیل کنیم‪ .‬اینجا هــم بحث نقد و هم بحث‬ ‫کتابخوانی بود‪».‬‬ ‫بازیگر نقش حاج کاظم در فیلم «اژانس شیشه ای»‬ ‫با بیان اینکه در کتابخان ه کانون اثار مختلفی از نویسندگان‬ ‫بهار نارنج‬ ‫که احسان علیخانی اجرای ان را برعهده دارد و قرار است که طبق روال سال‬ ‫گذشته از ‪ 29‬اسفند ماه تا پاسی از شب ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫در ب رنامه ریزی انجام شده قرار است که این ب رنامه در ایام تعطیالت نوروز‬ ‫هم ادامه داشته باشد‪« .‬سه ســتاره» عنوان ویژه برنامه نوروزی سال گذشته‬ ‫شبکه سوم بوده که علیخانی اجرای ان را بر عهده داشت‪ .‬علیخانی در نوروز‬ ‫سال ‪ 91‬هم مجری ب رنامه تحویل سال شبکه دو سیما بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫احسان علیخانی مجری ویژه برنامه نوروز شبکه ‪ ۳‬سیما با نام موقت‬ ‫«بهار نارنج» شد‪ .‬با نزدیک شــدن به ایام نوروز شبکه های مختلف سیما‬ ‫به دنبال تهیه و تولید ویژه برنامه های خــود ب رای پخش در ایام نوروز رفتند‪.‬‬ ‫علیخانی مجری در این بین شبکه سه ســیما قصد دارد با احســان علیخانی و ویژه برنامه‬ ‫ویژه برنامه نوروز شبکه ‪« 3‬بهار نارنج» که نام موقت این برنامه است ســال نو را در شبکه سه سیما‬ ‫تحویل کند‪« .‬بهار نارنج» عنوان ویژه برنامه نوروزی شبکه سوم سیماست‬ ‫بزرگ کشور را خوانده اســت‪ ،‬در پاسخ به این پرسش که ایا‬ ‫فهم این اثار ب رای او دشــوار نبوده اســت‪ ،‬به نقش مربیان‬ ‫کانون در این زمینه اشاره کرد و گفت‪« :‬این مساله چون زیر‬ ‫نظر مربی اتفاق م ی افتاد انها ب رای ما تحلیل م ی کردند‪ .‬ما‬ ‫زیر جمالت را خط م ی کشیدیم و بحث م ی کردیم‪ .‬ان موقع‬ ‫من به خوبی حس م ی کردم که خیلی حساب شده دارند به ما‬ ‫کتاب م ی دهند و ما م ی خوانیم‪ .‬این مساله خیلی نظام یافته‬ ‫بود‪».‬‬ ‫مجری برنامه «رادیو هفت»‬ ‫وقتی در ادامــه از اینکــه چنین‬ ‫اتفاق های فرهنگی در محله هایی‬ ‫افتاده است که از ان انتظار نم ی رفت‬ ‫اظهار تعجب کرد‪ ،‬پرســتویی به‬ ‫او گفت‪« :‬به واقــع وقتی به دوران‬ ‫دبستان ب ر م ی گردم شاید ان موقع‬ ‫چنین چیزی باب نبود و اگر اشتباه‬ ‫نکنــم ان مراکــز از اواســط دهه‬ ‫چهل ایجاد شــد و ما تا یک سنی‬ ‫م ی توانســتیم بــه مرکــز کانون‬ ‫برویم‪».‬‬ ‫بازیگــر نقش اصلــی فیلم‬ ‫«لیلی با من است» در ادامه با اظهار‬ ‫خوشــحالی از حضورش در کانون‬ ‫افزود‪« :‬خوشبختانه باید بگویم که‬ ‫ان دوران شــیطنت ها خیلی زود‬ ‫سپری شد و بعد سعی کردیم مسیر‬ ‫را بهتر انتخاب کنیم و ان را هم در‬ ‫واقع مدیون همان مربیانی هستم‬ ‫که با ما بودند‪».‬‬ ‫«رادیو هفت» در طــول پخش خود بــا چهره های‬ ‫مختلفی گفت وگو کرده که علی نصیریان از جمله انهاست‪.‬‬ ‫«رادیو هفت» روزهای شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ‪22‬‬ ‫از شبکه اموزش روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫شبکه افق‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر ابراهیمی ‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫طراحی و توسعه محصول یک راهبرد مزیت افرین‬ ‫در بانک انصار است‬ ‫مدیرعامل بانک انصار یکشنبه ‪ 12‬بهمن میزبان‬ ‫سی و یکمین جلسه کمیته طراحی و توسعه محصول بود‪ .‬در‬ ‫این نشست که با حضور مدیران و کارشناسان بانک برگزار‬ ‫شد‪ ،‬نسبت به ارائه گزارش توسط اعضا و بررسی مشکالت‬ ‫و موانع پیش روی پروژه ها گفت وگو شد‪ .‬مدیرعامل بانک‬ ‫انصار در این نشست ضمن گرامیداشــت ایام اهلل دهه فجر‬ ‫و ابراز خرسندی از فعالیت هایی که تاکنون صورت پذیرفته‬ ‫است‪ ،‬خاطر نشان کرد که محصوالت جدید حس پویایی و‬ ‫تحرک را در همکاران و مشتریان ایجاد می کند و سرعت در‬ ‫پیاده ســازی محصوالت جدید از اهمیت بسزایی برخوردار‬ ‫است‪ .‬دکتر ابراهیمی پس از ان ضمن تاکید بر اینکه نواوری‬ ‫و خالقیت الزمه پیشروندگی است‪ ،‬کمیته طراحی و توسعه‬ ‫محصول را تبلور پیشــروندگی و نو شوندگی بانک دانست و‬ ‫تنوع محصول را نشانه زنده بودن بانک تلقی کرد‪ .‬مدیرعامل‬ ‫بانک انصار سپس به فرهنگ ســازمانی به عنوان زیربنای‬ ‫فکری نواوری اشاره کرد و گفت‪« :‬تولید محصول جدید باید‬ ‫به وجه اصلی فرهنگ سازمانی ما تبدیل شود و شما باید هر‬ ‫مانعی را از پیش روی خود بردارید چرا که طراحی محصول‬ ‫حرکتی بنیادی مبتنی بر ارزش های سازمانی است و مسیر‬ ‫انجام ان باید هموار باشــد‪ ».‬وی افزود‪« :‬چالش ها و موانع‬ ‫را شناســایی کرده و ان را به موقع منعکس کنید تا اقدامات‬ ‫الزم برای رفع و تسریع در پروژه ها انجام شود‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک انصار در بخش بعدی سخنان خود به لزوم برخورداری‬ ‫از مدیریت جهادی به عنوان رویکــرد مدیریتی در نواوری‬ ‫و خالقیت پرداخت و افزود‪« :‬شــما بایــد جلوتر از دیگران‬ ‫حرکت کنید‪ .‬کمیــت مالک موفقیت ما نیســت‪ ،‬کیفیت‪،‬‬ ‫مزیت رقابتی‪ ،‬اهمیــت‪ ،‬اولویت و نیاز اکثریــت‪ ،‬می تواند‬ ‫شاخص های ارزشمندی به شمار اید‪ .‬مدیرعامل بانک انصار‬ ‫در ادامه سخنان خود به تشویق‪ ،‬ظرفیت باالی بانک ‪ ،‬ترویج‬ ‫روحیه خالقیت و نواوری‪ ،‬استفاده از ظرفیت های مشتریان و‬ ‫بازاریابی چهره به چهره اشاره کرده و اضافه کرد‪« :‬بانک انصار‬ ‫باید با ارائه محصوالت جدید و اسان سازی استفاده از خدمات‬ ‫ی راســتین مردم باشد‪ .‬مشتریان و سهامداران و‬ ‫بانکی‪ ،‬حام ‬ ‫سپرده گذاران سرمایه های فناناپذیر ما هستند‪ ».‬شایان ذکر‬ ‫است که دکتر خالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار‬ ‫در ابتدای این جلسه به ارائه گزارش ‪ 18‬خدمت و محصول‬ ‫جدید در سال ‪ 93‬پرداخت و از پروژه های در دست اقدام جدید‬ ‫و متمایز تری در سال ‪ 94‬خبر داد‪.‬‬ ‫دکتر ابراهیمــی در همایش سراســری‬ ‫بازاریابــی و تبلیغــات بانــک انصــار‪:‬‬ ‫بومی ســازی مباحث علمی بازاریابی‪ ،‬تبلیغات و‬ ‫روابط عمومی‪ ،‬نیاز مبرم کشور است‬ ‫دکترابراهیمی‪ ،‬مدیرعامــل بانک انصار با حضور‬ ‫در نخستین همایش سراسری بازاریابی و تبلیغات این بانک‬ ‫که طی ســه روز از ‪ 30‬دی تا ‪ 2‬بهمن ماه در ســالن همایش‬ ‫مجتمع لواسانات برگزار شد و در ان مدیرکل بازاریابی و تبلیغات‬ ‫و جانشین وی‪ ،‬مدیران ارشد‪ ،‬مشــاورین‪ ،‬اساتید و مسئوالن‬ ‫بازاریابی استان ها شرکت داشتند‪ ،‬بومی سازی مباحث علمی‬ ‫ بازاریابی‪،‬تبلیغاتوروابط عمومیرایکنیازمبرمکشوردانستتا‬ ‫به وسیله ان بهره وری‪ ،‬اثربخشی‪ ،‬رضایت افرینی و ظرفیت های‬ ‫رقابتی سازمان ها و شرکت های اقتصادی ‪ -‬تجاری افزایش‬ ‫یابد‪ .‬دکتر ابراهیمی در اغاز از اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار به خاطر نقش برجسته اش در پیشبرد سیاست های تحولی‬ ‫و نیل به اهداف بانک‪ ،‬ابراز رضایت کرد و با تاکید بر ضرورت‬ ‫بومی سازی دستاوردهای نظری کشورهای پیشرفته در صنعت‬ ‫بازاریابــی‪ ،‬تبلیغات و روابط عمومی گفت‪« :‬بومی ســازی به‬ ‫معنای استفاده اثربخش از دستاوردهای نظری در حوزه های‬ ‫یادشده است تا به واسطه این دستمایه های علمی‪ ،‬اثربخشی‬ ‫فعالیت ها تضمین‪ ،‬بهره وری افزایش‪ ،‬رضایت مشتریان تامین‬ ‫و ضمن توســعه ظرفیت های رقابتی‪ ،‬دانش نظری این حوزه‬ ‫در خدمت پیشرفت عملی سازمان ها و موسسات و شرکت ها‬ ‫قرارگیرد‪ ».‬مدیرعامل بانک انصار ســپس به ضرورت بهبود‬ ‫تصویر ذهنی مردم‪ ،‬سهامداران‪ ،‬مشتریان و ذینفعان از بانک‬ ‫پرداخت و از اداره کل بازاریابی و تبلیغات خواست تا با استفاده‬ ‫از همه امکانات و پشــتوانه های علمی این وظیفه خطیر را با‬ ‫اطمینان از نتایــج مطلوب و توجه بــه بازخوردها انجام دهد‪.‬‬ ‫نایب رئیــس هیات مدیره بانک پس از ان بــه راهبرد کلیدی‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) در زمینه تبلیغات اشاره کرد و ضمن‬ ‫تاکید بر لزوم نقد عملکرد و پرهیز از خودشیفتگی ضمن استفاده‬ ‫از عبارت امام راحل مبنی بر اینکه «سالح تبلیغات برنده تر از‬ ‫سالح جنگ اســت» افزود‪« :‬الزم است که به منظور تحقق‬ ‫زنجیره ارزش فعالیت های تبلیغاتی بانک انصار با فرایندهای‬ ‫بازاریابی و روابط عمومی هماهنگ و هم افزایی داشته باشد‪».‬‬ ‫ی در ادامه به نقش روابط عمومی در هدایت‬ ‫دکتر ایت اله ابراهیم ‬ ‫افکارعمومی و لزوم سیاستگذاری مبتنی بر اطالع رسانی شفاف‬ ‫در بانک انصار پرداخت و دست اندرکاران این حوزه را به توجه به‬ ‫اهمیت فرایندهای اعتمادسازی فراخواند و اضافه کرد‪« :‬روابط‬ ‫عمومی نقشی تعیین کننده در ایجاد تصویر واقعی و مطلوب از‬ ‫یک سازمان دارد که این امر مستلزم فعالیت های اعتمادساز‪،‬‬ ‫اطالع رسانی شفاف و رعایت استانداردهای حرفه ای است‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک انصار سپس ضمن تاکید بر خالقیت و جذابیت‬ ‫در تولید محصوالت و محتوای تبلیغاتی از مسئوالن بازاریابی در‬ ‫استان های کشور خواست که اقتضائات منطقه ای و بومی خاص‬ ‫خود را در اجرای برنامه های تبلیغی‪ ،‬اطالع رسانی و بازاریابی‬ ‫درنظربگیرند و منطبق با شــرایط و نیازها و شــناخت عمیق‬ ‫مخاطبان‪ ،‬هوشمندانه عمل کنند‪ .‬شایان ذکر است که در اغاز‬ ‫این برنامه‪ ،‬اقای سیدحمیدخالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات‬ ‫بانک انصار به شرح عملکرد این اداره و برنامه های اینده اش در‬ ‫پیشبرد اهداف بانک انصار پرداخت‪.‬‬ ‫دریافت تندیس بلورین پنجمین دوره جایزه‬ ‫ملی مدیریت مالی ایران توسط بانک انصار‬ ‫در دومین روز از ایام مبارکه فجر انقالب اســامی‬ ‫و به موازات پیشــرفت همه جانبه‪ ،‬بهبود عملکرد و توســعه‬ ‫توانمندی های حوزه مالی و اقتصــادی بانک انصار در فضای‬ ‫کسب و کار ایران اسالمی و به ویژه بانکداری کشور که با پشتوانه‬ ‫رویکردهایعلمی وتوسعهبنیادیبانکدرمسیررشدبهره وریو‬ ‫افزایشکاراییکارکنانواعتمادبههمکاراندراینحوزه صورت‬ ‫می گیرد‪،‬شرکتدرفرایندپنجمیندورهجایزهملیمدیریتمالی‪،‬‬ ‫با همت و تالش مدیران‪ ،‬کارشناسان و همکاران معاونت مالی‬ ‫بانکانصارباردیگربهنتیجهدرخشانیدرکارنامهمالیاینبانک‬ ‫انجامیدو معاونت مالی بانکمذکورموفقشدضمندریافت این‬ ‫جایزه ارزشمند در چهارمین سال متوالی‪ ،‬با ارتقای سطح جایزه از‬ ‫تقدیرنامه به تندیس‪ ،‬جایزه ملی مدیریت مالی در سطح تندیس‬ ‫بلورین را در پنجمین دوره برگزاری این رقابت ها به دست اورد‪.‬‬ ‫پنجمین دوره جایزه ملی مدیریت مالی ایران در سالن اجالس‬ ‫سران کشورهای اســامی و با حضور وزیر راه و شهرسازی‪،‬‬ ‫معاون کل نهاد ریاست جمهوری‪ ،‬رئیس سازمان ملی بهره وری‪،‬‬ ‫رئیسسابق بانک مرکزیوجمعی ازاقتصاددانانکشوردرسالن‬ ‫اجالس سران کشورهای اسالمی برگزار شد و بانک انصار موفق‬ ‫به کسب عنوان یاد شده گردید‪ .‬گزارش اداره کل یاد شده می افزاید‬ ‫که این جایزه با هدف حمایت مدیریت مالی حرفه ای در مسیر‬ ‫دستیابی به جایگاه واقعی در شرکت ها و سازمان ها‪ ،‬تشویق و‬ ‫ ترغیب شرکت ها برای انجام خودارزیابی و شناخت نقاط قوت و‬ ‫ضعفوزمینه هایبهبود‪،‬ایجادفضایرقابتیمناسبوحرفه ای‬ ‫شرکت هاوسازمان های ایرانی‪،‬تعریفراهبردیازمدیریت مالی‬ ‫و اقتصادی ســازمان در جهت دستیابی به اهداف استراتژیک‪،‬‬ ‫معرفی و قدردانی از شرکت ها و سازمان های برتر در امور مالی‬ ‫و اقتصادی و فراهم کردن امکان تبادل تجربیات موفق مدیران‬ ‫مالی درنظرگرفته شده است‪.‬‬ ‫گسترش فعالیت های اجتماعی بانک انصار‬ ‫با امضای تفاهمنامه با سازمان اوقاف و امورخیریه‬ ‫تفاهمنامــه بین بانک انصار و ســازمان اوقاف و‬ ‫امور خیریه در هفت مــاده و ‪ 35‬بند‪ ،‬از ســوی دکتر ایت اله‬ ‫ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل و نایب رئیس هیات مدیره این بانک و‬ ‫حجت االسالم و المسلمین علی محمدی نماینده ولی فقیه‬ ‫و ریاست ســازمان اوقاف و امورخیریه امضاء شد‪ .‬براساس‬ ‫این تفاهمنامه که مدت ان سه ســال و قابل تمدید براساس‬ ‫توافق طرفین است‪ ،‬بانک انصار به سازمان مذکور و کارکنان‬ ‫ان خدمات بانکی ارائه و ســازمان مذکــور نیز فعالیت های‬ ‫مالی‪ ،‬پولی و بانکی خود را در بانــک انصار متمرکز می کند‪.‬‬ ‫گزارش مذکور می افزاید که همکاری در زمینه صدور انواع‬ ‫ضمانت نامه ها و اعتبارات اسنادی و تسهیالت ریالی و ارزی‬ ‫از منابع صندوق توسعه ملی و افتتاح انواع سپرده‪ ،‬ارائه خدمات‬ ‫ نوین و الکترونیکی‪ ،‬تامین مالی‪ ،‬حمایت از همایش ها و امکان‬ ‫دریافت وجوه صنــدوق و واریز به حســاب موقوفات و بقاع‬ ‫متبرکه و نیز انجام تبلیغــات متقابل در محیط های فیزیکی‬ ‫یکدیگر‪ ،‬در این تفاهمنامه منظور شده است‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫در کنفرانس بین المللی هلدینگ ایران‬ ‫لوح اهتمام به هلدینگ‬ ‫بهمدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد‬ ‫اعطا شد‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد در نخستین کنفرانس‬ ‫بین المللی هلدینگ ایران بر اســاس تاییــد هیات علمی این‬ ‫کنفرانس لوح و تندیس اهتمام بــه هلدینگ دریافت کرد‪ .‬به‬ ‫نالمللی‬ ‫گزارشروابط عمومیبانکمهراقتصاد‪،‬اینکنفرانسبی ‬ ‫بامحوریتنقشهلدینگدرتوسعهاقتصادیکشوروبرونرفت‬ ‫از رکود اقتصادی با مشارکت اتاق های بازرگانی صنایع‪ ،‬معادن و‬ ‫کشاورزی ایران‪ ،‬وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‪ ،‬خانه صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت جوانان ایران‪ ،‬سازمان توسعه صنعتی سازمان‬ ‫ملل (یونیدو) و دیگر تشــکل های صنعتی و با حضور مقامات‬ ‫عالی رتبه‪ ،‬روسای اتاق ها و پانصد شــرکت برتر ایران و پنج‬ ‫نالمللیصداوسیما‬ ‫نالمللیدرمرکزهمایش هایبی ‬ ‫هلدینگبی ‬ ‫برگزار شد‪ .‬این کنفرانس در دو بخش اصلی و تکمیلی برگزار شد‬ ‫که بخش اصلی شامل ارائه مقاالت تخصصی‪ ،‬برگزاری پانل‬ ‫تخصصی با موضوع کنفرانس‪ ،‬برگزاری کارگاه های اموزشی‬ ‫و ارائه تجربیات برتر در خصوص ایجــاد‪ ،‬راهبری و مدیریت‬ ‫شرکت های هلدینگ بود که دکتر نتاج ‪ -‬مدیرعامل بانک مهر‬ ‫اقتصاد ‪ -‬نیز به ارائه مقالــه ای در خصوص معرفی روش ها و‬ ‫ابزارهای تامین مالی پرداخت‪ .‬از اهداف برگزاری این کنفرانس‬ ‫می توان کمک به توسعه علمی مبحث سازمان های هلدینگ و‬ ‫شناسایی نخبگان و عالقه مندان و ایجاد‪ ،‬همسویی دیدگاه ها در‬ ‫ی و مدیراناجراییکشوردرزمینهمفهوموچگونگی‬ ‫جامعهعلم ‬ ‫شکل دهی و استقرار هلدینگ های موفق‪ ،‬شناسایی نقاط قوت‬ ‫و ضعف هلدینگ ها در ایران و دستیابی به روش های کارامد‬ ‫ایجاد‪ ،‬راهبری و مدیریت و ایجاد بستری برای معرفی مطالعات‬ ‫و پژوهش ها و تجارب در زمینه هلدینگ ها و انجام مطالعات‬ ‫تطبیقی روی نمونه های موفق داخلی و خارجی اشاره کرد‪.‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد موفق به دریافت جایزه ملی‬ ‫مدیریت مالی ایران شد‬ ‫در هشتمین کنفرانس حسابداران و مدیران مالی‬ ‫که با حضور دکتر اخوندی وزیر راه و شهرسازی‪ ،‬مرتضی بانک‬ ‫معاون کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری و جمعی از مدیران‬ ‫بنگاه های اقتصادی و نخبگان مالی کشور برگزار گردید‪ ،‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد موفق به دریافت جایزه ملی مدیریت مالی ایران شد‪.‬‬ ‫دکتر اخوندی‪ ،‬وزیر راه و شهر سازی در این مراسم رکود و تورم‬ ‫را دو مشکل اصلی اقتصاد کشور دانست و گفت‪« :‬بخش قابل‬ ‫توجهی از رشــد اقتصاد ملی از طریق افزایش بهره وری تولید‬ ‫میسر می شود و برای افزایش بهره وری هم نیازمند‬ ‫و سرمایه ّ‬ ‫بازنگری در فرایند خصوصی سازی در کشور هستیم‪ ».‬در ادامه‬ ‫دکتر مرتضی بانک‪ ،‬معاون سرپرست نهاد ریاست جمهوری‬ ‫با تحلیل شرایط اقتصادی کشور و حساس عنوان کردن ان‪،‬‬ ‫مدیریتفکریواستفادهازنظراتنیروهایمتخصصوباتجربه‬ ‫را در عبور از این شرایط موثر دانست و گفت‪« :‬فعاالن این عرصه‬ ‫باید بتوانند بیش از پیش کشــور را به سمت رشد‪ ،‬بهره وری و‬ ‫کاراییهدایتکنندکهطبعانقشدولتدراینفرایندبسیارویژه‬ ‫است‪ ».‬بر اساس این گزارش‪ ،‬دکتر حسین عبده تبریزی‪ ،‬دکتر‬ ‫طهماسبمظاهری‪،‬دکترسعیداسالمیبیدگلی‪،‬دکترغالمرضا‬ ‫مصباحی مقدم و دکتر بهروز خدارحمی از دیگر سخنرانان این‬ ‫مراسم بودند و مطالبی را در خصوص تحوالت بازار ارز و مدیریت‬ ‫ارزی‪ ،‬نقش طبقه بندی حساب ها در اصالح مدیریت‪ ،‬مشکالت‬ ‫نقدینگی بنگاه های ایران و راهکارهــای ان‪ ،‬قانون گذاری و‬ ‫پیشرفتاقتصادیوبهره مندیازپتانسیلشبکه هایاجتماعی‬ ‫در صنعت مالی ارائه کردند‪.‬‬ ‫دریافتگواهینامهسیستممدیریتکیفیت‬ ‫بانک مهر اقتصاد پس از ارزیابی تیم ممیزی شرکت‬ ‫‪ TCS‬موفق به دریافت گواهینامه سیســتم مدیریت کیفیت‬ ‫(‪ )ISO 9001‬شــد‪ .‬دکتر نتاج ‪ -‬مدیرعامــل بانک ‪ -‬در این‬ ‫مراسم اظهار داشت‪« :‬مجموعه مهر با‪ 22‬سال سابقه فعالت در‬ ‫عرصه پولی و مالی کشور بر اساس ارزش های حاکم‪ ،‬باورهای‬ ‫دینی و نگاه اینده پژوهانه‪ ،‬توانسته است با‪ 12‬میلیون سپرده گذار‬ ‫و منابعی بالغ بر ‪ 40‬هزار میلیارد تومان در ‪ 800‬شــعبه سراسر‪،‬‬ ‫سالیانه بین ‪ 800‬هزار تا یک میلیون فقره وام و تسهیالت به‬ ‫متقاضیان ارائه کند‪ ».‬نتاج قرار گرفتن در میان پنج بانک برتر‬ ‫کشور را افق چشم انداز بانک مهر اقتصاد در سال ‪ 1395‬عنوان‬ ‫کرد و گفت‪« :‬برای تحقق این هدف دو شاخص برخورداری از‬ ‫سهم هفت درصدی منابع پولی و نرخ بازدهی دارایی ها تعریف‬ ‫شــده که در حال حاضر با تالش تمامی همکاران این بانک‬ ‫پنج در صد از سهم منابع پولی را به خود اختصاص داده است و‬ ‫امیدواریم در سال ‪ 95‬به هدف پیش بینی شده دست یابیم‪ .‬نتاج‬ ‫التزام به پیاده سازی بانکداری بدون ربا را وجه تمایز بانک مهر‬ ‫اقتصاد با سایر بانک ها بیان کرد و ادامه داد‪« :‬این بانک به سهم‬ ‫خود در پی ربازدایی از نظام پولی و بانکی کشور است و اقدامات‬ ‫مجموعه مهردر پیاده سازی قانون عملیات بانکی بدون ربابرای‬ ‫نخستین بار در کشور صورت گرفته است بنابراین امیدواریم‬ ‫در اینده از بانکداری بدون ربا به ســمت بانکداری اسالمی و‬ ‫نهایتا طراحی نظام اقتصاد اسالمی پیش برویم‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد حمایت از تولید ملی بر اســاس راهبردهای‬ ‫کالن اقتصاد کشــور را از اولویت های این بانک در سال های‬ ‫اخیر عنوان کرد و ابراز داشت‪« :‬اختصاص ‪ 400‬میلیارد تومان‬ ‫تســهیالت به طرح های اقتصاد مقاومتی و حمایت از صنعت‬ ‫خودرو سازی کشــور در قالب تســهیالت خرید دین از جمله‬ ‫اقدامات مجموعه مهر در این زمینه به شــمار می روند‪ ».‬نتاج‬ ‫خاطرنشانکرد‪«:‬تالشکرده ایمبابرگزارینشستدرالیه های‬ ‫مختلف سازمانی‪ ،‬ارزش ها‪ ،‬چشم انداز‪ ،‬اهداف کالن‪ ،‬راهبردها و‬ ‫یموانعومشکالتی‬ ‫برنامه هایعملیاتیرااجراییکنیموباتمام ‬ ‫که در مسیر سازمان قرار دارد به راه خود ادامه دهیم‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد در پایان ابراز امیدواری کرد با استفاده از نظرات‬ ‫متخصصینونخبگانوبهکارگیریروش هاینوینبتوانیمهر‬ ‫چه بیشتر انتظارات ذی نفعان خود را محقق کنیم‪ .‬در ادامه دکتر‬ ‫فرهمند ‪ -‬سر ممیز تیم ارزیابی شرکت ‪ –TCS‬اظهار داشت‪:‬‬ ‫«بانک مهر اقتصاد با رویکرد بهره گیری از نظرات متخصصین‬ ‫و خبرگان و فعالیت در پیاده سازی سیستم های مدیریت کیفیت‬ ‫بر اساسالزاماتاستانداردتوانستهاستبهموفقیت هایمناسبی‬ ‫در بازار پولی و مالی دســت یابد که پاسخگویی مناسب‪ ،‬تعهد‬ ‫کارکنان‪ ،‬تفویض مســئولیت ها واختیارات از ارکان اصلی در‬ ‫پیشــبرد اهداف بانک اســت‪ ».‬هادی بهنود ‪ -‬معاون طرح و‬ ‫توســعه بانک ‪ -‬نیز در ادامه با بیان اینکه کیفیت یک مقصد‬ ‫نیست بلکه اغاز یک راه است‪ ،‬ابراز داشت‪« :‬بانک مهر اقتصاد‬ ‫همواره سعی کرده با بهره گیری از رهنمود های ارزیابان خبره‬ ‫کیفیت در راه پیشرفت و توســعه قدم برداشته و با شناسایی‬ ‫فرصت های بهبود و حذف موانع‪ ،‬پویایی خود را حفظ نماید‪».‬‬ ‫بهنودخاطرنشانکرد‪«:‬دریافتاستانداردهاوگواهینامهسیستم‬ ‫مدیریت کیفیت نشان دهنده توجه ویژه و نگاه خاص بانک مهر‬ ‫اقتصاد به مشتریان است‪ .‬بر اســاس این گزارش‪ ،‬بانک مهر‬ ‫اقتصاد موفق به کسب‪ 3‬گواهینامه استاندارد‪ ،‬سیستم مدیریت‬ ‫کیفیت ‪ ،ISO 9001‬سیستم سنجش رضایتمندی مشتریان‬ ‫‪ ISO10004‬و مدیریت رسیدگی به شکایات و رضایتمندی‬ ‫مشــتری ‪ ISO 10002‬بــا تایید شــرکت ‪ TCS‬به مرکز‬ ‫اعتبار بخشی‪ ANZ- JAS‬استرالیا و نیوزلند گردید‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫بازار‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫تجدید میثاق کارکنان بانک دی با‬ ‫ارمان های حضرت امام(ره)‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪252‬‬ ‫همزمان با فرا رسیدن ایام اهلل دهه فجر جمعی از مدیران‬ ‫ارشد و کارکنان بانک دی با حضور در مرقد مطهر حضرت امام‬ ‫خمینی(ره) با ارمان های امام راحــل تجدید بیعت کردند‪ .‬به‬ ‫گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬به مناسبت فرا رسیدن‬ ‫سی وششمین ســالگرد پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬مدیرعامل‪،‬‬ ‫اعضای هیات مدیره‪ ،‬مدیران و جمعی از کارکنان بانک دی با‬ ‫حضور در مرقد مطهر حضرت امام(ره) و اهدای تاج گل و ادای‬ ‫احترام به ساحت امام راحل و قرائت فاتحه با ارمان های بلند امام‬ ‫خمینی(ره) تجدید میثاق کردند‪ .‬در حاشیه این مراسم دکتر احمد‬ ‫شفیع زاده ـ مدیرعامل بانک دی ـ با گرامیداشت یاد و خاطره‬ ‫امام و شهدای انقالب و تبریک سی وششمین سالگرد پیروزی‬ ‫انقالب اســامی ایران اظهار کرد‪« :‬پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫در سال ‪ 57‬نه تنها یک اتفاق بزرگ برای ایران بود بلکه منشا‬ ‫تحوالت بزرگ تر در منطقه و جهان نیز بود‪ .‬به همین دلیل است‬ ‫که قدرت های استکباری همواره طی این سال ها تالش کردند‬ ‫که در مسیر ان اختالل ایجاد کنند‪ ».‬وی با بیان اینکه اگر این‬ ‫انقالب ناچیز بود و تغییرات حاصل شده بی اهمیت بود این همه‬ ‫سرمایه گذاری علیه ان صورت نمی گرفت‪ ،‬ادامه داد‪« :‬با وجود‬ ‫فشارهای سنگین ما در عرصه های سیاسی و نظامی توان خود را‬ ‫به اثبات رساندیم حال نوبت فرهنگ و اقتصاد است‪ ».‬شفیع زاده‬ ‫ادامه داد‪« :‬در عرصه اقتصاد و فرهنگ هم می توانیم با تمسک به‬ ‫راه امام راحل و شهدا به موفقیت های بزرگی دست یابیم و منشا‬ ‫خیربرایمردمعزیرمانباشیم‪».‬مدیرعاملبانکدیتاکیدکرد‪:‬‬ ‫«بار دیگر این ایام را ارج می نهیم و با امام راحل پیمان می بندیم‬ ‫که در جهت اعتالی ایران اسالمی گام برداریم تا ارمان های امام‬ ‫و شهدا را محقق کنیم‪».‬‬ ‫شفیع زاده خبر داد‪ :‬استقرار مدل تعالی‪EFQM‬‬ ‫در بانک دی‬ ‫مدیرعامل بانک دی گفــت‪« :‬بانک دی در چهار‬ ‫سال اخیر به دنبال ایجاد بستر و زیرساخت های مناسب به منظور‬ ‫استقرارسیستم هاینوینمدیریتیوکیفیبودهوبهیاریخداوند‬ ‫این امر تا حد بسیار زیادی محقق شده است‪ ».‬به گزارش اداره کل‬ ‫روابط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر احمد شفیع زاده با اشاره به اینکه‬ ‫بانک دی امسال در ســطح تقدیرنامه در جایزه تعالی سازمانی‬ ‫شرکت کرده است‪ ،‬افزود‪« :‬باتوجه به استقرار سیستم مدیریت‬ ‫نالمللی‪ ISO9001‬درستادمرکزی‬ ‫کیفیتبر اساساستانداردبی ‬ ‫بانکوشعبهمرکزیبه عنوانشعبهمنتخب‪،‬به دنبالاستقراراین‬ ‫سیستم در تمامی شعب سراسر ایران هستیم‪ ».‬وی در نشستی‬ ‫که به منظور ارزیابی اولیه تعالی‪ EFQM‬در بانک دی انجام شد‪،‬‬ ‫ی که در دستورکار و وجه‬ ‫اظهار کرد‪« :‬یکی از موضوعات مهم ‬ ‫مدیریت بانک دی قرار گرفته‪ ،‬کیفیت بخشیدن به روش های‬ ‫مدیریتی است و بخش ویژه ای در بانک به ان اختصاص داده‬ ‫شده است تا در جهت پیاده سازی مدل ها و برنامه ها و کیفیت‬ ‫بخشیدن به فعالیت ها اقدام هایی انجام دهد‪ ».‬شفیع زاده با اشاره‬ ‫به اینکه برای کیفیت بخشیدن به فعالیت های سازمان از مدل‬ ‫تعالی‪ EFQM‬پیروی خواهیم کرد‪ ،‬افزود‪« :‬یکی از مظلوم ترین‬ ‫عرصه های کشور «مدیریت» است چرا که در عین اینکه همه‬ ‫موفقیت ها و شکست های ســازمان به دلیل نوع مدیریت ان‬ ‫است اما خود مدیریت کمتر مورد توجه قرار می گیرد‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک دی با تاکید بر اینکه مدل تعالی سازمانی در نظم بخشیدن‬ ‫و یکپارچگی روش‪‎‎‬های مدیریتی به بانک کمک می کند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«مدل ما را به سمتی می برد که نگاه ها یکی شود‪ ،‬معیارهای ان‬ ‫برای ما الهام بخش است و به ما می گوید که روی چه عواملی‬ ‫دست بگذارید که موفق باشید‪ .‬بنابراین ما و همه کارکنان بانک‬ ‫موظفیمبرایارتقایسطحسازمانتالشکردهوبرایرسیدنبه‬ ‫اهداف و موفقیت ان کوشا باشیم‪ ».‬مدیرعامل بانک دی تصریح‬ ‫کرد‪« :‬همه اینها مشروط به این است که اگر از مدل تعالی استفاده‬ ‫می کنیمبایدیکباورقلبیوایمانداشتهباشیموحواسمانباشد‬ ‫که هدف ما اصالح روش ها و مدیریت اســت‪ ».‬وی با تاکید بر‬ ‫اینکه اگر یکی از پیامدهای مسیر دستیابی به اهداف کالن این‬ ‫مدل‪،‬دریافتتندیسدرکنارتعالیبخشیدنبهسازمانومحقق‬ ‫کردن اهداف ان باشد‪ ،‬اشکال ندارد‪ ،‬افزود‪« :‬اما اگر خدایی ناکرده‬ ‫معتقد باشیم که این گواهی و تندیس فرصتی برای خودنمایی‬ ‫استوچیزیپشتاننباشد‪،‬انوقتگرفتنجایزهکفرویاب‬ ‫است‪ ».‬شفی عزاده با بیان اینکه اگر کسی یا سازمانی چنین هدفی‬ ‫از تعالی می خواهد بداند که راه را اشتباه رفته است‪ ،‬ادامه داد‪« :‬ما‬ ‫بین خودمان عهد می بندیم که عالوه بر اینکه خودمان را اصالح‬ ‫می کنیم‪ ،‬در مسیر سرامدی حرکت کرده و از رهنمودهای مدل‬ ‫نیزیادگیریکنیم‪».‬‬ ‫جلسهافتتاحیهارزیابیتعالیسازمانیدربانک‬ ‫دی برگزار شد‬ ‫ارزیابان ملی تعالی سازمانی با حضور در بانک دی و‬ ‫شرکت در جلسه افتتاحیه فعالیت خود را برای ارزیابی بانک دی‬ ‫اغاز کردند‪ .‬به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬در این‬ ‫جلسه سعید دهقانی به عنوان مسئول تیم ارزیابی ضمن معرفی‬ ‫اعضای تیم که همگی دارای سوابق صنعتی‪ ،‬مدیریتی و تعالی‬ ‫هستند به تشریح چگونگی ارزیابی طی سه روز استقرار در بانک‬ ‫دی پرداخت‪ .‬وی با تاکید بر اینکه تیم ارزیاب به دنبال ممیزی‬ ‫نیستومحورفعالیتانبریادگیریاست‪،‬اظهارکرد‪«:‬ماتالش‬ ‫می کنیم در یک فضای تعاملی و دو جانبه که منجر به یادگیری‬ ‫می شود با دید مثبت و اعتماد‪ ،‬ضمن بررسی اظهارنامه ابهام ها‬ ‫را برطرف کنیم‪ .‬دهقانی با اعالم این خبر که برای نخستین بار‬ ‫سازمان سرامد در جایزه تعالی امسال معرفی خواهد شد‪ ،‬ادامه‬ ‫داد‪« :‬بانک دی که پیش از این در سال ‪ 91‬در بخش «تعهد به‬ ‫تعالی» حضور یافته این بار برای بخش تقدیرنامه شرکت کرده‬ ‫است که طی روزهای اینده عملکرد‪ ،‬رویکردها و نتایج ان بررسی‬ ‫خواهدشد‪».‬درادامهاینجلسهدکتراحمدشفی عزاده‪-‬مدیرعامل‬ ‫بانک دی ـ با گرامیداشت دهه فجر انقالب اسالمی و خیر مقدم‬ ‫به ارزیابان اظهار کرد‪« :‬پیام نشست امروز و در معرض ارزیابی‬ ‫قرار گرفتن سازمان این اســت که ما برای بهبود بخشیدن به‬ ‫مدیریت خودمان و کیفیت بخشیدن به فعالیت ها و رویکردهای‬ ‫سازمان تصمیم جدی داریم و می خواهیم که در مسیر تعالی گام‬ ‫برداریم‪ ».‬وی با بیان اینکه اعتقادمان بر این است که سازمان‬ ‫همانشکلیعملمی کندکهرهبرانومدیرانشهستند‪،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬سازمان طوری می اندیشد که رهبرانش می اندیشند‪ ،‬پس‬ ‫اگر می خواهیم سازمانی خالق‪ ،‬علمی و نواور داشته باشیم باید‬ ‫خودمان این گونه باشیم‪ ».‬مدیرعامل بانک دی دریافت گواهی‬ ‫و جایزه را در کنار کیفیت‪ ،‬بهبود و باالرفتن از نردبان ترقی مناسب‬ ‫دانست و خاطرنشان کرد‪« :‬ما باید جهانی فکر کنیم و خود را در‬ ‫فضای بین المللی قرار دهیم‪ ».‬در این جلسه دکتر عظیم نوید‬ ‫تهرانی‪-‬معاونطرحوتوسعهبانکدی‪-‬نیزبامرورفعالیت های‬ ‫بانک در مســیر تعالی اظهار کرد‪« :‬بانک دی طی یک ســال‬ ‫گذشته به ثبات عملیاتی رسیده و ضمن تمرکز بر مدل تعالی به‬ ‫سمت سازمانی یادگیرنده حرکت کرده است‪ ».‬وی با بیان اینکه‬ ‫هدف گذاری کرده ایم که گام به گام پیش برویم‪ ،‬گفت‪« :‬پس از‬ ‫یک سال فعالیت امروز خود را در معرض ارزیابی قرار داده ایم تا با‬ ‫نگاه بیرونی و حرفه ای ببینیم در چه نقطه و موقعیتی قرار داریم‪».‬‬ ‫تیمارزیابیتعالیسازمانیبااستقرارسهروزهدربانکدیوارزیابی‬ ‫فعالیت ها‪ ،‬رویکردها‪ ،‬نتایج و بهبودهای حاصل شده را بر اساس‬ ‫منطق رادار ارزیابی خواهد کرد‪ .‬همایش تعالی سازمانی و اعالم‬ ‫رتبه و جایگاه سازمان ها و شرکت سوم اسفند ماه در تهران برگزار‬ ‫خواهد شد‪.‬‬