ماهنامه مثلث شماره 253
ماهنامه مثلث شماره 253
شب «رخ دیوانه»
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و پنجاه و سه 25/بهمن 88 /1393صفحه5000/تومان
دردسرهایاقای وزیر
علیجنتیهفتههای
سختی را میگذراند
گزارشهاوگفتوگوهایی
دربارهجشنوارهفیلمفجر
متوقف
شد
با سخنان رهبر انقالب ،بازی امریکا برای دو مرحلهایکردن توافق
همراه گفتوگوهایی با حسین نجابت ،حسین نقوی حسینی و مهدی محمدی
برخورد نامحسوس
با دوست قدیمی
اکرمی از پاستور
اخطارگرفت
نماینده دولت؟
چرا محمود اسالمیان
نایب رئیس فدراسیون
فوتبال شد
نقشه جدید
اولین سخنرانی رسمی
احمدینژاد بعد از
ریاستجمهوری
عربستان به دنبال
تجزیهیمن
وضعیتانصاراهلل
دریمن چگونه است
ارزش های
22بهمن ماه
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
وقتی دیدند ملت همــه م یگویند که
ما رژیم فاســد طاغوتی را نم یخواهیم ،انها
تسلیم شدند و ان ادم را از اینجا بردند .و شما
بیرونش کردید از اینجا.
این یک درسی است برای ما در طول
تاریخ که اگر ما بخواهیم مقاصد خودمان را،
کشور خودمان را به ان طوری که م یخواهیم
برسانیم؛ یعنی به ثمر برسانیم نتیجۀ این همه خون و این
همه علیل و این همه رزمنده ،باید همه با هم باشیم.
این یک درسی است که ما از 22بهمن فرا گرفتیم.
و باید این درس را با تمام قوا دریابیــم؛ و با تمام قوا حفظ
کنیم این را.
22بهمن باید سرمشق ما باشــد در طول زندگی؛ و
ب رای نســلهای اینده که همۀ انها 22بهمــن را ،که غلبۀ
الل بر طاغوت و اسالم بر کفر بود ،باید حفظ
ایمان بر کفر و ّ
کنند و بزرگ بشمارند.
بزرگ بشــمارند روزی را که خدای تبارک و تعالی بر
ملت ما م ّنت گذاشــت و این ملت را یکپارچه کرد ،وملت را
18- 23
گفتارها
نقشایراندرشکستداعش
علت العللهسته ای
توطئهبزرگ
ادعاهایایدئولوگ هاومدعیانسیاستمداری
24- 29
گزارش
کسیازمندروغنشنیده
افشاگریدربرابرافشاگری
خروجمردانامنیتیمنطقه
تاخیردریکسفر
30- 47
سیاست
توافقبایدیک مرحله ایباشد
شوکبهواشنگتن
دامامریکایی
دردسرهای اقایوزیر
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسالمی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گسترش
و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان -
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :تقی میری (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
غلبه داد .ما از تمام نیروهای مس لّح ـ چه نیروهای نظامی
و انتظامی و چه ژاندارمری و ســپاه پاسداران ـ یعنی کلیۀ
قوایی که االن در خدمت هستند ،و انها همهشان در خدمت
اسالم هستند ،و اگر استثنایی باشــد یک استثنای قلیل
است که در این دریای بی پایان[و]موجهای بزرگی که االن
در ایران ایجاد شده است مضمحل هســتند ،من از تمام
اینها متشکرم.
و ملت ای ران هم به تمام قدرت از قوای مســلَّح ،چه
انهایی که ســابق بودند و بعد ملحق شــدند به اسالم و
از طایفــۀ ت ّوابین هســتند ـ که خدای تبــارک ب رای انها
اجر قائل اســت ـ و چه انهایی که از خود ملت جوشیدند،
قوای مس لّحی که از خود ملت جوشــیدند ،از تمام
انها تشــکر م یکند و ملت ما نســبت به همۀ انها
وفادار اســت .و م یدانم که ارتش هم و همۀ قوای
مســلّح هم نســبت به ملت و نســبت به اسالم
ونسبت به کشور خودشــان و ملت خودشان وفادار
هستند.
تاریخ1359/11/24 :
محل :ته ران ،جماران
حضار :فارغالتحصیالن دانشــکدۀ افسری و
پرسنل ادارۀ دوم ارتش جمهوری اسالمی ای ران
48- 54
بینالملل
جنبشاحیاگران
عربستانبه دنبالتجزیهیمناست
صدایاکثریت
بایدتجدیدنظرکنیم
56-67
فرهنگ
سی مرغ هایسی وسه
فیلم هاییبرایدیدهشدن
جوان گراییکارساز
ارکسترهماهنگناکوک!
رئیسیدرلباسنایب رئیس؛محموداسالمیان
جهانگیریازاوخواستهکهبهفدراسیونکمککند
ازشیرازبهاصفهان
68-73
ورزش
معرکهداییبرایدرخشان دست تکانمی دهد
گرافیک و صفحه ارایی :نیما ملک نیازی -فاطمه قنائی
علی اجورلو
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :تقی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :محمد شکراللهی ،علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالمحسنتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
طراح جلد :یحیی پاکدل
شب «رخ دیوانه»
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و پنجاه و سه 25/بهمن 88 /1393صفحه5000/تومان
دردسرهایاقای وزیر
علیجنتیهفتههای
سختی را میگذراند
گزارشهاوگفتوگوهایی
دربارهجشنوارهفیلمفجر
متوقف
شد
با سخنان رهبر انقالب ،بازی امریکا برای دو مرحلهایکردن توافق
همراه گفتوگوهایی با حسین نجابت ،حسین نقوی حسینی و مهدی محمدی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
برخورد نامحسوس
با دوست قدیمی
اکرمی از پاستور
اخطارگرفت
نماینده دولت؟
چرا محمود اسالمیان
نایب رئیس فدراسیون
فوتبال شد
نقشه جدید
اولین سخنرانی رسمی
احمدینژاد بعد از
ریاستجمهوری
عربستان به دنبال
تجزیهیمن
وضعیتانصاراهلل
دریمن چگونه است
شماره پیامک3000411711 :
شبکه اجتماعی
بهماپیامکبزنید:
3000411711
lایا واقعا نم ی شــود ب رای موضوع گرد و غبار
شهرهای استان خوزستان کاری انجام داد؟ اینجا
مردم دارند خاک تنفس م ی کنند!
lاقای احمدی نــژاد گفت کــه در حرف های
من دروغ و اغراق نیســت .اما عجیبه که گفته
من حداقل از صد کشــور بازدید کردم که طبق
اطالعات موجود و منتشر شــده او به 57کشور
سفر کرده بود.
lمن امیــدوارم که مردم بــا فیلم محمد(ص)
به صورت اعتقادی برخورد کننــد .ای ران ی ها باید
ب رای دیدن این فیلم صف بکشند ،نه ب رای اینکه
پول ان در جیب تهی ه کننده برود .باید عشــق به
محمد(ص) را باتوجه به اتفاقات فرانســه نشان
دهیم.
lسیاســت را دوســت ندارم .در ان همه چیز
سیاسی است ،حتی مرگ مادر.
lامسال از دیدن فیلم های جشنواره فجر لذت
نبردم .غیر از چند فیلم ســطح کلی جشنواره در
کل باال نبود.
lامیدوارم با تدبیر مقام معظــم رهبری و تیم
هســته ای مذاکرات با نتایج مثبت همراه باشد.
ان شاءاهلل هرچه هست به خیر و صالح ملت باشد.
lسخنرانی اقای روحانی در روز 22بهمن بسیار
خوب بود .در کنار ان حضور مردم نیز شایسته یک
کشــور انقالبی بود که قصد ندارد به هیچ قدرت
خارجی کرنش کند.
lنزدیک به چهار سال است که قدرت های فاسد
جهان خانواده های بیچاره سوری را در اردوگاه های
اسکان موقت نگه داشته اند .وضعیت انها بسیار
اسفبار است.
شبکه اجتماعی
12
شماره253
مثلث | شماره
مثلث
253
lسیاستمداران و روزنامه نگاران امریکا هنوز در
خیاالت به سر م ی برند! انها قدرت مردم را در 22
بهمن ندیدند؟
lبه اعتقاد من جامعه و مــردم ای ران به جهت
ناامید شدن از حل دیپلماتیک مسائل به سرعت
به ســمت رادیکال شــدن در مقابل غرب پیش
خواهند رفت و در ان شرایط افکار عمومی مردم
ای ران از هر حرکت تند و شــدید در مقابله با غرب
حمایت خواهد کرد.
lبه نظرم مطلب هفته گذشــته مجله درمورد
جدال بین منصوریان و قلع ه نویی به موقع و جالب
توجه بود .مطمئنا افرادی مثل امیرخان احساس
خطر کرده اند.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است .کارب ران این شبکه اجتماعی
م ی توانند با پیوســتن به اینســتاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه را
مشاهده کنند.
فضایمجازیدرهفته ایکهگذشت
خوزستان و 22بهمن
کمپی ن هایشبک ه هایمجازی
در هفته ای که گذشــت موضوعات مهمی که بیش
از همه مورد توجه کارب ران فضای مجازی قرار داشت بحث
شــروط رهبری ب رای مذاکرات ،افشاگری اقای رسایی علیه
ستاد انتخاباتی روحانی ،حاشــیه سخنرانی حسن روحانی
در اصفهان و تصاویر مربوط به گردوغبار در اســتان های
جنوبی کشور بود.
حجت االسالم حســن روحانی که ب رای سفر استانی
به اصفهان رفته بود در بخشــی از ســخنانش اشاره کرده
بود که مالصدرا متعلق به شــهر اصفهان است .البته اشاره
رئی س جمهور به مدت اقامت طوالنی مالصدرا در اصفهان
بود ،اما کارب ران شبکه های مجازی ان را ضعف روحانی در
ندانستن محل تولد مالصدرا م ی دانستند؛ مالصدرایی که به
شی رازی بودن مشهور است .با همین پیش زمینه منتسب به
وحید یامی ن پور ،مجری شبکه های تلویزیونی در پستی در
شبکه اجتماعی خود نوشت:
«به نظرم خیلی مهم نیست که یک نفر نداند مالصدرا
اهل شــی راز بوده نه اصفهان ...مهم این است که یک نفر
عصبانی ،تند مزاج و پرخاشگر باشــد و درعین حال قدرت
هم داشــته باشــد ...چنین ادمی در مظان سوءاستفاده از
قدرت است».
پ.ن :این صفحه توســط هواداران اقــای یامی ن پور
مدیریت م ی شود ،نه خود ایشان( .ســتاد رهایی بخشی از
دست شکایت دولت)
ازادی خواهی هواداران رضاخان
مجتبی دانش طلــب از وبالگ نویســان نزدیک به
احمدی نژاد نیز در پستی که در شبکه اجتماعی به اشتراک
گذاشته بود به انتقاد از کسانی پرداخت که غربزده اند .او در
متنی که به نظر م ی رسد ب رای دفاع از احمدی نژاد منتشر شده
باشد نوشت« :اینهایی که اینقدر از ازادی حرف م ی زنند به
رضا خان که م ی رسند از راه اهن ساختنش تمجید م ی کنند.
جمهوری اسالمی باید به روزنامه های اینها ازادی کامل بده.
ولی رضاخان اگه زبان منتقد رو هم م ی برید ،خیلی اشکال
نداشت .چرا؟ چون اون ضدشــریعت بود ،چون به زور چادر
از ســر زن ها م ی کشــید و به راحتی ب رای تغییر لباس ادم
م ی کشت .چون کمر مذهب ی ها رو شکست و هویت کشور
رو عوض کرد ،چون روحانیت رو تحت فشار قرار داد ،چون به
غ ربزده ها قدرت و موقعیت داد و یک قشر تازه به دوران رسیده
مدعی ســاخت .خیلی از این دعواهای سیاسی سر همین
ی شدن اقدام کنی دیگه دیکتاتور
مساله است ،اگر ب رای غ رب
بودنت مهم نیست ،اما اگر غربزده نباشی به خاطر قیافه ات
هم ممکنه به دیکتاتور بودن متهم بشی».
اسمان خاکی
همچنین در هفته ای که گذشت کارب ران شبکه های
اجتماعی در سراسر ای ران با محور توجه قرار دادن ریزگردهای
احمدی نژاد سوگوار مادر
در 22بهمن
وضعیت اسفناک خوزستان
من انقالبی ام
امســال کمپین خوبی ب رای روز 22بهمن از طرف مردم
و رســانه ها ب رپا بود که تصاویر ان در فضای مجازی به اشتراک
گذاشته م ی شد.
کمپین«منانقالب ی ام»،حرکتیبوددرجهتامتدادانقالب
و پیوند نســل های جوان با انقالب؛ کمپینی که هدفش زنده
نگ هداشتن ارمان های انقالب و نظام در میان نس ل های ج وان بود
که نقش محوری در اینده کشور برعهده دارند .جوانان زیادی در
روز 22بهمن به این کمپین پیوستند.
بسیاری از انها با نوشته های «من انقالب ی ام» تصاویرشان
را در راهپیمایی روز 22در شبکه های مجازی به اشتراک گذاشتند
تا نشان دهند انقالبی بودن تنها مختص یک دوره زمانی خاص
نیس ت.
یک عذرخواهی
تغییر در مسیر مذاکرات
مهدی محمدی که در زمینه مسائل هسته ای کارشناس است و سردبیری
سایت ای ران هسته ای ر ا برعهده دارد ،هفته گذشته در چند مقاله در روزنامه
وطن امروز به بررسی موضوع توافق دو مرحله ای پرداخته بود .محمدی که در
یک مقاله به «دام دومرحله ای» بودن این توافق اشاره کرده بود ،بعد از سخنان
رهبری درباره انجام توافق در «یک مرحله» در روزنامه وطن امروز نوشت:
«سخنان دیروز رهبر معظم انقالب اسالمی به مذاق کسانی که به دستیابی
به یک توافق هسته ای به هر قیمت فکر م ی کردند یا قول داده بودند مشکل
را در ته ران حل م ی کنند یا کسانی که اینده سیاسی خود را در گرو توافق
یدانند یا انها که هیچ ب رنامه ای ب رای اداره کشور بدون یک توافق
هسته ای م
هسته ای ندارند ،خوش نخواهد امد .این سخنان ب رای امریکای ی ه ا هم که خود را اماده بلعیدن یک لقمه تاریخی کرده بودند،
بسیار ناگوار خ واهد بود .از همین امروز باید انتظار داشت که ماشین عملیات روانی دشمن به کار بیفتد و با دروغ بافی و جنجال،
جریان انقالبی را مانع اصلی توافق هسته ای جلوه دهد .باطل السحر این پروژه جز این نیست که تمام ملت ای ران بدانند که مانع
اصلی توافق کسانی هستند که بر حفظ تحریم ها و تحقیر ای ران تاکید دارند .مقام های امریکایی اتفاقا در این یک مورد خاص
کامال صریح و شفاف بوده اند و به همین دلیل مقصر هرگونه شکست احتمالی در مذاکرات خواهند بود .امریکای ی ها دیروز
این پیام را از زبان رهبر ملت ای ران شنیدند و در 22بهمن ،ان را از زبان خود ملت هم خواهند شنید».
واکاوی ریشه های یک پیروزی بزرگ
همه ساله با نزدیک شدن به سالگرد انقالب اسالمی رسانه ها به ویژه
رســانه های مکتوب ویژه نامه ها را با نگاه به وقایع انقالب اسالمی منتشر
م ی کنند .امسال روزنامه اعتماد در یک ویژه نامه ،با مصاحبه با چهره های
مختلف سیاسی و دانشگاهی تالش کرده تا ریشه های فرهنگی ،اقتصادی
و اجتماعی انقالب اســامی و نقش گروه های مختلــف در این جنبش
اجتماعی -سیاسی را مورد بررسی قرار دهد .اولین مطلب این ویژه نامه به
خاط رات محمد غرضی از ایام انقالب اختصاص دارد .غرضی در گفت گو با
این ویژه نامه ،انقالب اسالمی را در تداوم انقالب مشروطه ،جنبش مل ی شدن
صنعت نفت و قیام ۱۵خرداد دیده و گفته است که همه انچه مردم در تاریخ معاصر کشورمان انجام داده اند ،ب ی نظیر بوده
است .او در ادامه خاط رات خود۱۵ ،خرداد را بهترین روز زندگ ی اش توصیف کرده و سپس با اشاره به نقش دکتر شریعتی در
انقالب م ی گوید که وی به توصیه بازرگان به فرانسه رفت تا جامع ه شناسی بخواند ،چراکه بازرگان معتقد بود بین انقالبیون
جامع ه شناس وجود ندارد .در بخش دیگری از این ویژه نامه ،ریشه های سیاسی انقالب اسالمی بررسی شده و مرتضی مبلغ
که در دوره اصالحات معاون سیاسی وزیر کشور بود ،در این باره گفته است که فقدان ازادی ازجمله دالیل شکل گیری انقالب
اسالمی محسوب م ی شد .او در تحلیل خود از دالیل وقوع انقالب اســامی م ی گوید که پس از هر کودتا و ب ی ثباتی ،چه
کودتای رضاخان و چه کودتای۲۸مرداد ،جامعه ای ران تالش کرد تا به بازسازی خود مبادرت کند .اما در بخش بعدی این ویژه نامه،
عباس ملکی ،از اساتید فنی دانشگاه صنعتی شریف از نقش کشورهای غ ربی در فرایند انقالب سخن گفته و تاکید کرده که
امریکا فکر نم ی کرد در ای ران انقالبی رخ دهد .او همچنین گفته است که دولت انگلیس تا اخ رین لحظه از رژیم پهلوی حمایت
م ی کرد .به گمان عباس ملکی ،اجالس گوادلوب ،نقشی تعیی ن کننده در مسیر فروپاشی رژیم پهلوی نداشت.
شماره253
مثلث || شماره
مثلث
253
در شــماره 251هفته نامه مثلث در
مصاحب ه ای که از اقــای محمدرضا
نادری وکیل مدافع محمدرضا رحیمی
درج شده بود ،ب ه دلیل تشابه اسمی
به اشتباه عکس اقای نادری معاون
گمــرک در این مصاحبــه ب ه چاپ
رسیده بود که بدین وسیله از ایشان
و خواننــدگان مثلــث عذرخواهی
م ی کنیم.
داووس به روایت سریع القلم
شماره 120هفته نامه تجارت فردا با عکســی از چهره دکتر سریع القلم ،استاد
مطرح علوم سیاسی و تیتری از او درباره «فردای جهان» منتشر شد .چنان که از تیتر و
عکس این شماره هفته نامه تجارت فردا پی داست ،مطلب ویژه این شماره به گفت گویی
با دکتر سریع القلم اختصاص یافته که در ارتباط با حضورش در اجالس داووس است.
سریع القلم در این گفت گو ضمن اینکه به همکاری باالی اقتصادی در جهان اشاره
کرده ،گفته است که کمترین حجم همکاری اقتصادی در جهان ،در سطح خاورمیانه
است .به گفته وی ،مشکل اینده جهان ،مشکل «لیدرشیپ» یا مدیریت اجماع سازی
است .در این شماره همچنین ضمن مرور خبرهای مهم هفته ،در پرونده ای سیاسی،
به موضوع اسپانسرهای انتخاباتی پرداخته شــده و درباره اسی ب شناسی تبلیغات
انتخاباتی با صادق زیباکالم گفت گو شده اســت .در همین رابطه یک صاحب نظر
دیگر درباره وضعیت برگزاری انتخابات در امریکا صحبت کرده اســت .در کنار این ،موضوع اجتماعی و اقتصادی چشم
و هم چشمی بررسی شده و ریشه های معضل خرید و فروش منزلت اجتماعی با جامع ه شناسان به بحث گذاشته شده و
افزون بر ان پرونده ای هم به مساله تاالب انزلی اختصاص یافته اســت .موضوع انتخابات در اتاق های بازرگانی نیز دیگر
موضوع مورد بحث در این شماره است و نامزدهای این دوره انتخابات پارلمان بخش خصوصی در میزگردی به بررسی این
انتخابات پرداخته اند .در پرونده بعدی این شماره نیز تجارت فردا به موضوع چارت سازمان مدیریت و ب رنامه ریزی نظر کرده و
در گفت وگویی با اسفندیار جهانگرد ،این موضوع را به بحث گذاشته است.تجارت فردا در این شماره نیز به سنت شمارگان
قبل که تاریخچه یکی از تولی دات داخلی کشورمان را مورد بررسی قرار م ی دهد ،به موضوع کفش بال و فرجام بنیانگذار ان
تو گو کرده است .در این شماره همچنین موضوع سیاست بی ن الملل نیز مورد توجه قرار
پرداخته و با فریدون شیرین کام گف
گرفته و پیامدهای پیروزی چپگرایان در انتخابات پارلمانی یونان برجسته شده است .در همین حوزه ،تجارت فردا انتخاب یک
زن به عنوان سردبیر نشریه مهم اکونومیست را هم مورد توجه ویژه قرار داده است .در این شماره ۱۴۸صفحه ای گزارش های
دیگری درباره وحدت اصولگرایان ،مبارزه با سرطان ،وضعیت سالمت در جامعه و ...به چاپ رسیده است.
شبکه اجتماعی
جنوب ای ران که فضا را ب رای تنفس افراد در این شهرها تنگ
کرده بود از دولت خواستند به موضوع به طور عاجل رسیدگی
کند.
در همین راســتا رهبر معظم انقالب نیز در خصوص
معضل ریزگردها در مناطق و اســتان های غرب کشــور ،به
صورت ویژه به دولت دستور داده و تاکید کردند که با تشکیل
جلس ه ای با حضور تمام مسئوالن مرتبط با موضوع ،تدابیر
اجرایــی و تصمیمات عاجلی ب رای رفع این مشــکل و حل
معضل گرد و غبار شدید ناشی از ریزگردها اتخاذ شود .به دنبال
این دســتور دولت نیز دست به کار شــد و در جلس ه ای به
ریاست معاون اول رئی س جمهور اعالم کرد که دولت ب رای
حل این معضل هیچ محدودیتی در اعتبارات و منابع مالی
قائل نیست.
در همین حال مردم با انتشار تصاویر و ویدئوهایی در
شبکه های اجتماعی گزارش وضعیت اب و هوای شهرهای
استان خوزستان را به تصویر م ی کشیدند .وزیر بهداشت هم
که ب رای بررســی وضعیت و کمک به حل معضل ریزگردها
به خوزستان ســفر کرده بود در راهپیمایی روز 22بهمن در
اهواز شرکت کرد و تصاویر حضور وی در کنار تصاویر حضور
سعید جلیلی در خوزستان در شــبکه های اجتماعی بازتاب
وسیعی داشت.
بررسی رسانه ای هفته
13
14
تصویرنگاری
مثلث | شماره 253
شکوهحضور
تصویرنگاری
مثلث | شماره 253
15
تصویرنگاری
مثلث | شماره 253
16
تصویرنگاری
مثلث | شماره 253
17
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیست،حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی
است که در محی ط های تخصص ی شان با گرای ش های مختلف به
موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار
ان را میزبانی م ی کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانشان است،
ما فقط بستر انتشار انیم.
نقش ایران در شکست داعش
18
استاد دانشگاه
مثلث | شماره 253
گفتارها
دکتر کیهان برزگر
باراک اوباما ،رئی س جمهــور امریکا اخی را مطرح کرد
که «هدف ائتالف بی ن المللــی ضدداعش نه تضعیف این
گروه وحشــی تروریســتی ،بلکه نابودی ان است ».او بار
دیگر بر این هدف پــس از زنده ســوزاندن خلبان اردنی،
معاذ الکساسبه ،توســط داعش تاکید کرد .اما تحقق این
هدف بیش از هر چیز نیازمند همکاری ایران ،به خصوص
حضور ان در مذاکرات صلح ســوریه است .بحران داعش
بسیار پیچیده اســت ،چون همزمان منازعات ایدئولوژیک
و ژئوپلتیک را در منطقه به هم وصــل م ی کند .این گروه
تروریســتی فراکشــوری که خواهان ایجاد یک «خلیفه
اسالمی» است ،ضدملی ،ضددولت و علیه ه ر گونه مرزهای
شناخته شده سیاسی اســت .این گروه بر تنش های درون
کشوری در ع راق و سوریه بین شــیعیان ،سن ی ها و کردها
از یک طرف و تنش های بین کشــوری میان ای ران ،ترکیه
و عربستان ســعودی از طرف دیگر تاکید م ی کند .همین
نابودی داعش نیازمند توسعه
یک استراتژی منطقه ای
ضدتروریسم است
استراتژی به داعش اجازه م ی دهد تا بقای خود را حفظ کند.
ائتالف بی ن المللی به رهبری امریکا هم بر تضادهای فوق
خصوصا بین ای ران و عربستان ســعودی ،یعنی دو بازیگر
اصلی در منطقه ،م ی افزاید .واقعیت این اســت که حفظ
امنیت بی ن المللــی ،به عنوان هدف اعالم شــده ائتالف
بی ن المللی علیه داعش ،نم ی تواند به بهای کاهش امنیت
و منافع کشورهای منطقه صورت پذیرد.
البته باید پذیرفت که ائتالف علیه داعش توانســته
این گروه تروریســتی را تضعیف کند .اما همزمان با تغییر
جهت تمرکز ائتالف بی ن المللی از تاکتی ک های نظامی به
گفتارها
راه حل سیاسی ،نقش امریکا در رهبری این حرکت خود مانع
پیشرفت در نابودی داعش م ی شــود .با درک این واقعیت،
هر یک از بازیگران منطقه ای اســتراتژی ویژه مهار خود را
ب رای دفع تهدید داعش در دستورکار قرار داده است .ای ران به
عملیات هوایی گروه ائتالف مشکوک است ،چون به چندین
کشــور عربی رقیب ای ران اجازه م ی دهد تا در خاک ع راق و
فراتر از ان عملیات نظامى انجام دهند .ترکیه نگران است
که تداوم حضور اسد در قدرت ،نقش سیاسی -اقتصادی
منطقه ای ترکیه را کاهش داده و جایگاه کردها را به بهای
کاهش امنی ت ملى ترکیه تقویت کند .عربســتان سعودی
هم فقط خواهان محدود کردن داعش است تا یک چالش
ایدئولوژیک ب رای رژیم این کشــور را دفع کرده و همزمان
رژیم اســد را تضعیف کند که این خود منجر به مهار نقش
منطقه ای ای ران شود.
در چنین شــرایطی ،دولت های منطقه باید مواضع
حداکثری خــود را در جهت دســتیابی بــه امنیت جامع
منطقه ای به نوعی تعادل برسانند.
انها در مســائل مهمی همچون خلع تســلیحات
شیمیایی ســوریه و حتی برگزاری کنف ران س های صلح ژنو
ب رای پایان دادن به جنگ سوریه کمک کردند .اما در اینجا،
ای ران که تاکنون نقش ان نادیده گرفته شــده ،باید بخشی
از راه حل منطقه ای باشــد و به خصوص به کنف رانس صلح
سوریه دعوت شود.
تجربه های قبلی شــرایط بعد از منازعه ،از جمله در
تاجیکستان در دهه ،1990در افغانستان در 2001و در ع راق
بعد از ،2003همگی نشان م ی دهد که بدون شامل کردن
تمامی بازیگران دارای منافــع در منازعه و همچنین عدم
برقراری یک تعادل بین منافع تک تک بازیگران از یک سو
و امنیت منطقه ای از سوى دیگر هیچ بحران منطقه ای به
راه حل موفقی ت امیزی دست نم ی یابد.
ایــران تجربه های موفق زیادی در مدیریت شــرایط
پس از منازعه در افغانستان ،لبنان و ع راق دارد .این کشور،
به ایجاد ائتالف های سیاسی که منجر به کاهش تنش در
درون این کشورها شده کمک کرده است .یک نمونه ،نقش
ای ران در حل بحران سیاسی اخیر در ع راق است که منجر به
جابه جایی نوری المالکی از مقام نخس ت وزیری شد .عالوه
ب راین ،ای ران روی سایر بازیگران کلیدی در بحران همچون
روسیه نفوذ زیادی دارد .مهم تر از همه اینکه ،دولت روحانی،
که خواهان میانه روی در رویکرد سیاست خارجی ای ران است،
انگیزه های سیاسی الزم را ب رای حل بحران سوریه دارد .همه
اینها ،این توانایی را به ای ران م ی دهد تا یک نقش سازنده در
منطقه ایفا کند.
اما ب رای ادغام موفقی ت امیــز ای ران در گفت وگوهای
صلح سوریه ،مذاکره کنندگان باید این واقعیت را درک کنند
که سیاست فعلی انها مبنی بر «اسد باید برود» نم ی تواند
به عنوان یک «پیش شــرط» ب رای ه ر گونه حل و فصلی
باشد.
تاکید بر این اصل حس ضرر ژئواستراتژیک ای ران را به
نفع رقبای ان افزایش م ی دهد و متعاقبا تمایل این کشور را
ب رای ه ر گونه امتیازدهی احتمالی در مذاکرات از بین م ی برد.
اگر این اصل در نظر گرفته شود ،احتماال ای ران در روند
مذاکرات همکاری بیشتری با سایر طرف های درگیر در حل
و فصل بحران سوریه خواهد داشت.
اشکار است که سوریه دیگر به شرایط قبل از منازعه
برنم ی گردد .مســاله اصلی اکنون این اســت که چگونه
نخبگان سیاســی -امنیتی ای ران را به منافع ناشی از یک
انتقال سیاسی در سوریه در قالب یک دولت ائتالفی قانع
کرد .این فقط احتماال در روند مذاکرات صلح اتفاق م ی افتد.
ایران اخیرا به طور ضمنی طرح صلح اســتفان دمیستو را
موســوم به «فریز» پذیرفته که به دنبال اعتمادسازی قدم
به قدم در فضای سیاسی پرتنش سوریه است .این اخرین
طرح صلح ،خواهان تحقق صلح از یک محل (شهر حلب)
به سطح ملی است .چنین طرحی م ی تواند شانس دستیابی
به یک راه حل سیاسی را در میان نیروهای مختلف سوریه
در روند گفت وگوها افزایش دهد.
با یک دیپلماســی خوب ،بحران داعــش به عنوان
یک چالــش امنیتی مشــترک ،این ظرفیــت را دارد که
زمینه همکاری بین ای ران و امریــکا را فراهم کند .اقدامات
اعتمادســاز اولیه در ســوریه م ی تواند ب رای گفت وگوهای
هســته ای هم مفید باشد .باید توجه داشــت که حتی در
شرایط پس از یک توافق احتمالى جامع هسته ای ،دو طرف
ب رای اجرای اصــول مورد توافق نیاز بــه همکاری نزدیک
با یکدیگــر دارند .این به نوبه خود م ی توانــد زمینه الزم را
ب رای ایجاد و توسعه یک استراتژی ضدتروریسم منطقه ای
فراهم کند.
نابودی داعش ،ان گونه کــه اوباما قول داده ،نیازمند
توسعه یک استراتژی منطقه ای ضدتروریسم است که در
ان همه دولت های درگیر همکاری نزدیک داشته باشند .این
همکاری باید با نقش و تالش های میانجیگرانه سازمان ملل
حمایت و تضمین شــود .داعش در مناطــق بدون نظم و
حاکمیت دولت در سوریه و ع راق پدید امده و گسترش یافته.
بناب راین جنگ با ان نیازمند همکارى دولت های قدرتمند در
منطقه اســت .اما ائتالف بی ن المللی ضد داعش به رهبری
امریکا سبب شــده تک تک دولت ها سیاست های خاص
خود را دنبال کنند .همین مســاله خود به داعش فضای
بیشــتری برای بقا و انجام عملیات م ی دهد .بر این مبنا،
تنها یک اســتراتژی چندجانبه ،مبتنی بر تالش جمعی و
امنیت جامع و نه مبتنی بر توازن قوا ،قادر به نابودی داعش
خواهد بود.
منبع :فارن افرز 8 ،فوریه 2015
علت العلل هسته ای
بوروکراسی ب ی جهت اداری یکی از عوامل عق ب ماندگی است
محسن فرجادی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 253
گفتارها
تعلیق کشــور کمترین نتیجه درگیر شــدن مدی ران
کشورمان به موضوع هسته ای بوده است .در همه سال های
گذشته ان چنان سایه موضوع هسته ای بر سر کشور افتاده
است که بســیاری از کم کاری ها ،ناتوان ی ها ،ناهنجاری ها،
ب ی مواالت ی ها و ب ی قانون ی ها و به غفلت زدن خود از ارمان ها
و اولویت ها توجی ه پذیر شده است.
توجیه این مسائل موضوع هسته ای بوده است .انگار
علت العلل همه کم کاری ها و معطل ماندن کشــور همین
فناوری است که هر وقت سخنی از کم و کاست ی ها به میان
م ی اید ،عده ای از مدی ران و مسئوالن پای مساله هسته ای
را به میان م ی کشــند و م ی گویند «اگر مســاله هسته ای
نبود« ،»...اگر تحریم نبودیم« ،»...اگر نفت ارزان نبود .»...به
زعم اینان حیات و ممات ما وابسته به این مساله شده و همه
منتظر و معلق نشسته اند تا این پرونده بسته شود .این گونه
م ی شــود که هر فراز و فرود جزئی در مذاکرات هســته ای
تبدیل به یک دست انداز و مشکل م ی شود و مثل سال های
قبل گران ی های موضوعی به ارمغان م ی اورد و جیب عده ای
را پ ر تر م ی کند و باقی ملت را در تحیر این وضع نگه م ی دارد.
تالش های دولت بــرای تاثیر نگذاشــتن مذاکرات
بر زندگی روزمره مردم و وابســته نشــدن معاش جامعه به
مذاکرات هسته ای کمترین اقدام تحسی ن ب رانگیز دولت بوده
اســت که البته در مواردی نیز موفق نبوده است .اما همین
هم باعث شده تا امیدها تازه بماند .مساله ای که قصد دارم در
این یادداشت به ان بپردازم نقد سیاست های دولت در حوزه
مساله هسته ای و مرور تاکتی ک های ان نیست .م ی خواهم
تبعات معطل ماندن کشور و در حالت تعلیق نگه داشتن ای ران
را یاداوری کنم ،ان چیزی که کمترین ثمره تالش های غرب
ب رای توقف جمهوری اسالمی ای ران است.
پاشــیدن بذر ناامیدی و پایین اوردن اعتماد به نفس
ملی نتایج اولیه این تعلیق است ،وضعیتی که اگر به درستی
واکاوی و تبعات ســاختاری ان بازشناســی نشود م ی تواند
به عنوان یک بیماری کشور را دچار مشکالتی بکند.
احاله کردن مشــکالت بــر گردن دیگــری یکی از
ویژگ ی های فرهنگ سیاســی ما ای رانیان است ،ویژگی که
به ما این توانایی را م ی دهد که خودمان را مقصر ندانســته
و مشکالت را بر گردن دیگران بیندازیم .حداقل در 10سال
اخیر موضوع هســته ای این نقش را بازی کرده و به عنوان
توجی ه کننده مشکالت و نقایص عمل کرده است .بهانه ای
به دست مســئولی ت گریزان و مســئولی ت ناپذی ران بوده و
توجی ه کننده بسیاری از نارسای ی ها بوده است.
در همه این ســال ها تذکرهای رهبر انقالب اسالمی
در خصوص فراموش نکــردن ارمان ها ،مقابله با فســاد و
تعیین دستورکارها و اولویت های ساالنه در قالب شعار سال،
هشدارهایی ب رای خروج از وضعیت تعلیق بوده است اما با
مروری گذرا بر عملکرد ســال های اخیر شاهد ان هستیم
که متاسفانه بســیاری از این تذکرها مورد ب ی توجهی قرار
گرفته است .اخرین تذکر ایشان به همایش مقابله با مفاسد
اقتصادی شاهدی بر این ادعاســت که ایشان همگان را به
اجرای عملیاتی و نه برگزاری همایش توصیه کردند.
بهانه شــدن محدودیت هایی که به خاطر دســتیابی
کشــورمان به یک فناوری ایجاد شده اســت ،ان قدر ریشه
دوانده که ناکارامدی سیستم اداری کشور را تحت تاثیر قرار
داده است .در اصل بوروکراسی ب ی جهت اداری یکی از عوامل
عقب ماندگی و تضییقات کشــور اســت و نه تالش ب رای
بوم ی ســازی یک فناوری؛ در اصل سیستم های ناکارامد و
فشل کشور را تهدید م ی کند و نه تحریم ها.
«ملت ای ران باید خود را قوی کند؛ این حرف من است...
اگر یک ملتی به خود نیاید ،خود را قوی نکند ،دیگران به او
زور م ی گویند .بعضی ملت ها هستند که امیدی وجود ندارد
که بخواهند در خود ان نیرویی را که بتوانند مقابله کنند با
زورگویان و گردن کلفت های عالــم ،ایجاد کنند؛ اما ملت ما
این جور نیست؛ ملت ما به ســمت اقتدار ملی هم راه افتاده
است و راه زیادی پیموده است ».این یکی از جمالت رهبر
انقالب اسالمی در اولین روز سال 93است .سالی که به ماه
پایانی خود نزدیک م ی شود و باید دید در این سال چقدر به
بهانه تحریم و انرژی هسته ای موضوعات مهمی که باید به
ان م ی پرداختیم مورد ب ی توجهی و غفلت قرار گرفته است.
19
گفتارها
توطئه بزرگ
پشت پرده ماجراهای فرانسه
سیدجالل ساداتیان
کارشناس مسائل بین الملل
نگاهی به گذشته
معروف است که در دوران اغاز ضعف دولت عثمانی
و ورود نیروهای انگلیســی در ع راق ،یکــی از فرماندهان
انها کسی را در بر مناره ای م ی بیند که به بانگ بلند چیزی
م ی گوید ،ان صاحب منصب بریتانیایی سوال م ی کند که این
شخص چه م ی گوید؟ توضیح م ی دهند که اذان م ی گوید.
م ی پرسد« :ایا ب رای منافع ما (بریتانیا) زیان اور است؟ پاسخ
م ی شنود :خیر ،م ی گوید اشکالی ندارد ادامه دهد».
شاید با این روایت بتوان شرایط دنیای اسالم را در همه
پهنه گیتی ،به ویــژه در دوران مبارزه با اســتعمار غرب ی ها،
به خصوص بریتانیا و فرانسه در کشور های اسالمی تبیین
کرد .هر جا که مســلمانان تعرضی نسبت به دست اندازی
غرب ی ها به ملک و میهن شان نداشته اند و نیروهای خوب
و سر به راهی بوده اند ،طبیعتا هیچ تعارضی به وجود نیامده
است! لیکن انجا که مقاومتی در ب رابر تجاوز و زیاده خواهی و
تعرض بیگانه وجود داشته است و مردم سرزمی ن های تحت
اشغال بیدار شــده و مقاومت کرده اند با سرکوب و خشونت
و زندان و قتل و کشتار ،ســعی در از بین بردن ان مقاومت
داشته اند و اگر شرایط مســاعد نبوده است ب رای ب ی اعتبار
کردن ان مقاومت ،از اتهام زنی و تــاش ب رای از بین بردن
مبارزین دریغ نداشته اند .تاریخ مبارزات اسالمی کشور های
مختلف در شــمال افریقا و خاورمیانه سرشار از روایت های
گوناگون مقابله بــا تجاوز غرب ی ها به ویــژه پس از جنگ
جهانی اول و قیمومیت بریتانیا و فرانسه بر کل متصرفات
دولت عثمانی و بقیه کشور های خاورمیانه است ،که در این
مقال امکان بررســی تک تک ان حوادث نیست .اما ب رای
اشاره به ریشه های درگیری های موجود ،شاید الزم باشد که
به منشا ظلم ها و تعدی های روا داشته شده از گذشته تاکنون
توجه شود .در دوران اســتعمار ،همین غرب ی های متمدن!
نه تنها در سرزمی ن های تحت استعمار کشتار های عجیبی
از خود به یادگار گذاردند بلکه بسیاری از مردم سر زمی ن های
تحت استعمار را یا کرها یا طوعا ب رای بیگاری و خدمت به
اربابان به ســرزمی ن های غربی کوچ دادند که امروزه انان و
فرزندانشان ،جز شهروندان این کشور ها به حساب م ی ایند،
اما هنوز ارزش ها و رفتار های انان مورد پذیرش قرار نگرفته
و هرجا تعارضی و تفاوتی را با معیارهای خودشان احساس
کنند ،با قوانین حاکم خود یا با طرفه های سیاسی و امنیتی
از جمله درســت کردن گروه های وحشــی تحت عناوینی
همچون راست های افراطی ،سرکوب خواسته های مهاجرین
به خصوص مسلمانان را در دســتورکار داشته اند .چه بسیار
حوادثی که از این نوع تعرضات ،در خاطره کســانی که در
غرب زندگی کرده یا د ر تردد بوده اند به یاد مانده است.
حوادث اخیر اروپا
اما حوادث اخیر که با ابهامات عدیده ای روبه روســت،
حکایت از ان دارد که دو ب رادر به نام «کواشی» ظاه را متعلق
به تفکرات القاعده ،بــه بهانه درج کاریکاتــوری از پیامبر
عظیم الشان اسالم در نشریه ای فکاهی به نام «شارلی ابدو»
در تاریخ هشتم ژانویه سال جاری مسیحی ( )2015به دفتر این
نشریه در خیابان نیکوالس پاریس حمله مسلحانه م ی کنند
و 12نفر را به قتل م ی رسانند و خود نیز در درگیری با پلیس
کشته م ی شوند.
یکی از کاریکاتوریســت های نشریه مذکور که در روز
حادثه در دفتر نبوده و بناب راین سالم مانده است ،کاریکاتور
موهن دیگری از پیامبر گرام ی اســام م ی کشــد و نشریه
مذکور ان را در شمارگان یا تی راژ سه میلیون به چاپ رسانده
و ان را به زبان های اسپانیولی و ایتالیایی و انگلیسی توزیع
م ی نمایند.
در محکومیت اقدام تروریستی کشته شدن کارکنان
امروز زیر باران خاک
چرا بچه های انقالب مطالبه گر«گرد و خاک» خوزستان نبودند؟
مصطفی شوقی
گفتارها
20
مثلث | شماره 253
روزنامه نگار
امروز 22بهمن است ،وقتی از تلویزیون راهپیمایی مردم
اهواز و خرمشهر و درفول را م ی دیدم ،با خود فکر م ی کردم که
چرا این مردم به خیابان امده اند و در سالروز پیروزی انقالب
بهمن 57در جشنی که برگزار م ی شود شرکت م ی کنند؟ حتما
م ی دانید که یک هفته ای است که مردم خوزستان در میان
گرد و خاک که چشم ،چشم را نم ی بیند زندگی م ی کنند .حتما
م ی دانید که خاک تمام زندگی این مردم را برداشــته است.
م ی دانید که ادارات و مدارس به دلیل الودگی شدید هوا و گرد
و خاک تعطیل شده و شهر اهواز به حالت نیمه تعطیل درامده
است .صنعت و اقتصاد در خوزستان زمینگیر شده و کسب
وکار کساد شده است.
در این یک هفتــه در شــبکه های اجتماعی به قول
معروف خیل ی ها هشتگ #خاک _ شــش # ،گرد _ و _
غبار # ،اهواز _ بی _ نفس را به اشتراک گذاشتند .در میان
همه این هشتگ ها اما انتقادی از وضعیت موجود نهفته بود.
شــاید یکی از تاثیرگذار ترین این ترندها مربوط به کاربری از
اهواز بود که نوشته بود؛ دیروز #گلوله خورد ...امروز #خاک...
ولى همیش ه فقط #نفت داد ...این یعنی یاداوری یک موضوع
حساس .حرف های زیادی در مورد اینکه به خوزستان ب ی مهری
م ی شود -که م ی شود -زده شده است .کمپی ن های عجیب
و غریبی در همدردی با خوزستان ی ها تشکیل شد ،بازیگران
سینما در برج میالد ب رای خوزستان ی ها نوشتند ،فوتبالیس ت ها
همدردی کردند ،سعید معروف از سرمای شه ر کازان نوشت
که درک تان م ی کنم ...فالن بازیکن تیم ملی هشتگ زد که
#خاک _ شــش ،خیل ی ها این ترند را نوشتند .گویی این
مســاله تبدیل شد به مساله اول شــبکه های اجتماعی در
هفته ای که گذشت .اتفاقا باید از حرکت های اجتماعی دفاع
کرد و انها را محترم دانست .باید به خیل ی ها «یاداوری» کرد
که همه چیز ته ران و خیابان نیاوران و پارک پردیسان نیست.
بعضی موقع باید داد زد ،حتی اگر خاک وارد ریه هایت شود.
شاید این گرد و خاکی که چشم ،چشم را نم ی بیند مانع ندیدن
مسئوالن شــود .مســئولی هم که نبیند به درد نم ی خورد.
نشریه مذکور شــخصی ت ها و مقامات سیاسی و اجتماعی
و مذهبی در اروپا و سراسر جهان ،سخن ها گفته و بیانی ه ها
و اظهارنظ ر های فراوانی را منتشــر کردنــد .در پاریس نیز
راهپیمایی بزرگی برگزار شد که مقامات تراز اول اتحادیه اروپا
در ان شرکت کردند و نخســت وزیر رژیم صهیونیستی نیز،
فرصت طلبانه در ان شرکت کرد !در ب رابر کشته شدن تع دادی
در پاریس و همچنین در سیدنی استرالیا در یک حادثه دیگر،
همه دنیای غرب بسیج شدند تا این حادثه را محکوم کنند.
این حادثه از نظر انســانی کامال محکوم اســت .زی را جان
تعدادی انسان در یک حرکت افراطی و تند روانه یک گروه
خشونت طلب با برداشت انحرافی از اسالم ،از بین رفته است.
فجایع انسانی
اما از ســال 2011تاکنون به دنبال اغاز شروع خیزش
عربی که به بهار عربی یا هر نام دیگری مشهور شد ،تهاجم
گروه های معارض شــامل مخالفان با دولت بشــار اسد و
همچنین گروه های تند رو و خشن که به نام اسالم فعالیت
م ی کردند و همگی از حمایت دولت های خارجی ،از ترکیه
تا عربستان و اردن و دیگران برخوردار بودند ،فاجعه انسانی
در سوریه به وجود امد که نتیجه ان تاکنون بیش از 200هزار
نفر قربانی گرفته است و نیز در ع راق به دنبال هجوم عده ای
وحشی در سبعانه ترین شکل ان بیش از ده هزار نفر جان خود
را از دست داده اند و زنان زیادی نیز مورد تجاوز قرار گرفته و
خانواده های زیادی از هم پاشیده شده و خسارات مالی و جانی
و حیثیتی فراوان بر مردم ان سرزمین وارد شده است ،حجم
محکومی ت ها از سوی غ رب ی ها به چه می زان بوده و چه مقدار
اقدام عملی در راستای متوقف کردن این کشتار ها صورت
داده اند تا باورمان شود که درد ها از سر احساس انسانی بوده
است و نه برخورد های صرفا سیاسی.
رویکرد غرب نسبت به مسلمین
نکته دیگر اینکه به بهانه کشــتار چند نفر در پاریس،
نشــریه متخلفی را که به احساســات و عواطف بیش از
یک و نیم میلیارد مســلمان سراســر جهان اهانت کرده
تشویق م ی نمایند تا به بهانه این جنایت و کشتار ،در ابعادی
گسترده تر به پیامبر عظیم الشان اسالم که مورد احترام نه
تنها مسلمین بلکه میلیون ها نفر انسان عاقل و فرهیخته
مسئولی که نم ی بیند حکما نم ی شنود و کر و الل است.
در این ماجرای خوزســتان گرد و خاکی اتفاقا حکمت
عجیبی نهفته اســت .کمتر از یک ماه پیش ب رای کاری به
ابادان رفته بودم .شــهر از ان باال درهم و برهم بود ،غباری
باالی شهر را گرفته که رنگ شهر را خاکی کرده بود .وقتی
به زمین نشستیم ،چیزی که در ان صبح بیش از همه چیز
نمایان بود ،بوی خاک و روغن بود .بادی هم که م ی وزید این
را با خود به این طرف و ان طرف م ی برد .بعد از ظهر اما بوی
بد اب هم اضافه شد .شهری که یکی از نمادهای استقامت
و ایستادگی ای ران اســت حال و روزش این است .در اهواز و
خرمشهر هم چیزی بهتر از این نم ی بینید .این چیزی است
که شما در کالم خوزستان ی ها م ی بینید .خوزستان که دیگر
از خودمان است و ما به انها مدیون هستیم .اتفاقا این استان
و شهرهایش ب رای مردم ای ران پر از یادگاری هایی است که در
انجا جا گذاشته اند .پر از شور و شوق غیرت و معرفت .حاال
چرا ب ی مهری شده است خود حدیث مفصلی است که همه
م ی دانند و خوزســتان ی ها بهتر اما چه کسی باید این ماجرا
را مطالبه کند؟ در میان شــبکه های اجتماعی کلی انتقاد،
فحاشی و حرف های دیگر زده م ی شــود .سطح مطالب ه ای
که در انجا م ی شود ،این جور است؛ یک همدردی از جنس
هنرمندان و ورزشکاران و در غیبت روشنفکران؛ راستی این
ماجرا ب رای روشــنفکران کجای مطالباتشــان است؟ اصال
مطالب ه ای نزد انها وجود دارد؟ جنس دوم اما همین کوچه و
گفتارها
عالــم از ادیان مختلف اســت اهانــت و ب ی احترامی کند،
ب ی احترام ی ای که خود ،باعث تحریک عواطف مسلمین و
واکنش انان در ب رابر این ب ی حرمتی است و این اقدام به نوبه
خود ،عامل کشتار ها و تخریب ها شــده و جان انسان های
بســیاری را خواهد گرفت و زیان های مادی و مالی و جانی
قابل توجهی را در پی خواهد داشــت .این اقدام را به بهانه
دفاع از ازادی بیان انجام م ی دهند ،در حال ی که در معیار های
خودشان نیز ازادی بیان محدودیت عدم زیان ب رای دیگران را
در بطن خود دارد .یعنی انجا که با مسلمین روبه رو م ی شوند،
ی را در تقابل با انها و از میدان به در کردنشان
همه نوع اقدام
ب رای خود مجاز م ی شمارند و هم از این منظر است که گمان
توطئه امیز بودن و ط راحی از پیش تعیین شده ماجرای اخیر
را تقویت م ی کند تا بدین بهانه ،جلوی توســعه و گسترش
بیشــتر مســلمین در کشــور های غربی ،به خصوص در
اروپا را ســد کرده ،به بهانه مبارزه با تروریسم ،مسلمانان را
از دسترســی به حقوقشــان باز دارند و بلکه انان را وادار به
مهاجرت معکوس نمایند.
توطئه های صهیونیستی
تحلیل و احتمال دیگر حوادث اخیر ،ناظر به جنب ه های
توطئه امیزی است که برخی جناح های ضد مسلمان را که
به لحاظ رشــد جمعیت مسلمین در کشــور های اروپایی،
نگران ساخته اســت وادار به اقدامی تحریک امیز کرده تا
موانع بیشتری ب رای محدودیت مســلمین ایجاد کنند و با
امنیت ی کردن فضای کشــورها ،حساســی ت های جامعه را
نسبت به مســلمین افزون کنند .مثال در همین فرانسه،
جمعیت مســلمانان به حد دومین دین در فرانسه رسیده
و ب رای ان کشــور زیان اور ارزیابی شده اســت .پس باید
اقداماتی انجام دهند که جلوی مهاجرت بیشــتر و رشد و
پیشرفت افزون تر این مجموعه از مسلمانان گرفته شود و
بلکه در کل اروپا بتوانند از ورود مسلمین جلوگیری کرده و
محدودیت های بیشتری بر انان اعمال نمایند.
تحلیل دیگری نیز شنیده شــده و ان اینکه اسرائیل
ب رای انتقام گیری از فرانس ه ای که اولین کشور در شناسایی
فلسطین به عنوان کشور مســتقل بوده است ،این گروه را
تحریک به اقدام تروریســتی کرد تا فرانسه را دچار بحران
کرده و مردم فرانسه را علیه دولت بشوراند و همچنین پایگاه
راهکار مقابله با حوادث اخیر
راهکاری که به نظر م ی رســد تا دامنــه حوادث اخیر
محدود شــده و به طور واقعی با تخلف ها برخورد شــود،
مسئولیت خواستن از مسلمین ب رای تعدیل تفکرات افراطی
در کشور های خودشان به عالوه رفتار عادالنه توام با انصاف
با همه جوامع اعم از مسلمین و غیره م ی تواند ارامش را به
ان جوامع برگرداند .نسل امروز مسلمینی که در کشور های
غربی زیســت م ی کنند چه گناهی کرده اند که باید به طور
مضاعف مورد انتقام طی ف های تند رو غربی و راســت های
افراطی انان قرار گیرند و اگر پدرانشان به اسارت و بردگی به
این کشور ها وارد شدند ،اینان نیز به نوع دیگری اسیر و در بند
قرار بگیرند تا مردم اروپا احساس امنیت نمایند ،در حال ی که
در واقع این نســل مرتکب هیچ گناهی نشده است تا انکه
مورد بغض و عناد جناح های تند و خشــونت طلب اروپایی
و انان که به نام اسالم حرف م ی زنند قرار بگیرند؟ جریانات
خشن و افراطی که به نام اسالم سخن م ی گویند ،ساخته و
پرداخته عربستان و سروی س های امنیتی برخی کشور های
غربی و حتی اسرائیل تشخیص داده شــده و مورد اذعان
بسیاری از کارشناسان مسائل بی ن الملل قرار گرفته است.
نقش کشور های عربی
کشور های عربی نوعا یا خود ،مثل عربستان و امارات
و ...جز کشور های به وجود اورنده گروه های تند رو هستند،
مثل انچه در افغانستان تحت عنوان طالبان به وجود امد و
دامنه ان از شمال افریقا تا کشورهای حوزه خزر تا دور ترین
نقاط اســیا و افریقا و امریکا و اروپا تحت نام های مختلف
کشیده شده است .نام هایی که هر یک با جدا شدن ،تند تر
از ریشــه خود ،راه افراط را در پیش گرفته انــد .از القاعده تا
نصرت النضهه و ســر انجام داعش و حکومت اسالمی و ...
منفعل هستند و خود در موج افراط گرایی حاصل از خیزش و
جریانی که ایجاد شده ،اسیر گشته و توانی ب رای تاثی ر گذاری
بر امور را ندارند .و اما کشــور های گروه اول ،اگر از رویه های
تقویت گروه های افراطی دست ب ر دارند و راه اعتدال در پیش
و دهات دور افتاده بیل و کلنگ به دســت گرفته اند و خانه
بهداشت م ی سازند .یا اینکه مدرسه تعمیر م ی کنند .دلواپس
مردم روســتاهای دورافتاده هم باشیم خوب است و دلواپس
مرزنشینانی که هزار مشکل فرهنگی و اقتصادی دارند .گرد و
خاک خوزستان باید مطالبه بچه هایی باشند که دغدغه ای ران
را دارند .این موضوع نباید در صدای بلند اختالفات سیاسی و
جناحی فراموش شود .متاسفم که باید بگویم خیلی از این
فعاالن شــبکه های اجتماعی که در گروه بچه های انقالب
هستند ،هیچ واکنشی به خاک شش های خوزستان نداشتند.
اتفاقا 33سال پیش وقتی ای ران توسط یک دیوانه زنجیری از
همین ناحیه مورد تعرض قرار گرفت ،همه بچه های ای ران
کارهایشان را رها کردند و به همین خرمشهر ،ابادان و اهواز
موقعیت مسلمین در کشور های غ ربی ،حال و اینده
موقعیت مسلمانان در کشور های غ ربی در گذشته هم
یکسان نبوده و از این پس هم یکسان نخواهد بود ،اما باید
اذعان کرد که با خشونت هایی که داعش از خود نشان داده و
همچنین اعمال تروریستی که گروه هایی همچون القاعده
با نام اسالمی که بر خود نهاده به انجام م ی رسانند ،موقعیت
مسلمانان را با دشواری های بیشتری مواجه م ی کنند و ممکن
است که با واکنش های بیشتری هم در محدود کردن ازادی
عمل ب رای زندگی و انجام اعمال مذهبی خود مواجه شوند
و هم سختگیری های بیشتری در رابطه با تردد و کاریابی و
ورود مسلمانان جدید به این کشور ها روبه رو گردند .به عبارتی
تقابل و اسالم ه راسی ایجاد شده فعلی دامنه اش گسترش
یابد و محدودیت های بیشتری را ب رای مسلمین ایجاد نماید،
اکثریت مسلمانانی که هیچ گناهی مرتکب نشده اند ،بلکه
از خشونت های اعمال شده توســط گروه های افراطی اب راز
انزجار هم کرده اند .اما اتشی که صهیونیس ت ها از طرفی و
گروه های تند رو به اصطالح اسالمی روشن کرده اند ،خشک
و تر را با هم خواهد سوزاند و به نظر م ی رسد که حالت قطبی
شدن جوامع غربی با مســلمانان در یک روند رو به تزاید را
بیش از گذشته شاهد باشــیم .صد البته هر چه عقالنیت
سیاسی بیشتری از سوی مجموعه بازیگران در کشور های
اسالمی و همچنین همتایان غ ربی انها بیشتر باشد ،شرایط
ب رای ادامه زندگی مســلمانان راحت تر خواهد بود ،لیکن با
دور نمای فعلی به نظر م ی رسد شــرایط به سمت دشواری
بیشتر میل م ی کند.
مثلث | شماره 253
ب رای کمک رفتند .بچه های ای ران که دغدغه انقالب دارند اما
چرا بعد از این همه سال که ب رای مردم این منطقه مشکلی
به وجود امــده ،به کمک نم ی روند؟ مطالب ه گری از ســطح
نهادهای رسمی و حکومتی فراتر است که اگر قرار بود دولت
محترم و سازمان محی ط زیست محترمه کاری کنند ،تا االن
م ی کردند و نیازی به دستوری باالتر از مجموعه دولت نبود
که جلس ه ای محض خدا برگزار کنند .نماینده ای بفرستند و
موضوع را بررسی کنند .خالصه کالم هشتگ #به _ کمک
_ م ی شتابیم بچه های انقالب در میانه این همه هشتگ،
توئیت ،پس ت های فیس بوکی و اینســتاگرامی خالی بود.
دوستانی که مطالب ه گری را در راس امور خود قرار داده اند کمی
به مسائل اجتماعی و اتفاقاتی که پی رامون شان رخ م ی دهد،
حساس باشند.
خالصه کالم اینکه مردمی
که در اهواز ،خرمشهر و ابادان در
روز 22بهمن بــه خیابان امدند،
جدا از اینکه مسئوالن را شرمنده
م ی کنند ،م ی خواســتند بگویند
که ما در گــرد و خــاک با خاک
شش هایمان ای ران را دوست داریم
و ب رای امنیتش هر کاری م ی کنیم.
در جنگ زیر باران گلوله و امروز زیر
باران خاک...
گفتارها
بازاری نگاه کردن به ماجراست و سطح ماجرا را پایین اوردن.
البته هستند کمپی ن هایی در خارج از کشور که اتفاقا خیلی
دقیق و حساب شده و بعضا با برجسته کردن مشکالت قومیتی
و مدنی مردم منطقه موضوع را بازتــاب م ی دهند .اما در این
میانه نقش بچه های مطالب ه گر و کسانی که مدعی هستند،
انقالب ی ام ،کجاست؟ بچه هایی که انقالب و نظام جمهوری
اسالمی را قبول دارند در این ماجرا کجا ایستاده بودند؟ یعنی
اصال ب رایشــان گرد و خاک خوزستان مساله است؟ برخی از
رفقای ما ،دلواپس خیلی چیزها م ی شوند؛ کسی با کسی راه
م ی رود ،مذاکراتی که انجام م ی شود ،اقازاده ای که به جرم های
امنیتی و اقتصادی به دادگاه رفته است ،موسیقی زنان و اینها...
دلواپسی خوب است ب رای انقالب و نظام و باید اتفاقا دلواپس
هم شد .اما به نظر م ی رسد که ما در
موضوعات اجتماعی ،در مسائلی
که کنارمان در شــهر و روستاها،
در خوزستان و اصفهان م ی گذرد،
ب ی تفاوتیم .دلواپسی خوب است
اما بیش از اینکه برای جناح های
سیاسی دلواپس باشیم باید ب رای
مردمان و ای رانمان دلواپس باشیم؛
ب رای خوزستان و اصفهان .بعضی
وقت ها خیلی کیــف م ی کنم از
اینکه دکتر و مهندسی در روستاها
و جایگاه عرب ها و حامیان فلسطین را کامال تضعیف نماید،
تا از طریق دیپلماســی عمومی ،موقعیت حریف را بیش از
پیش تضعیف نماید.
گیرند ،خواهند توانست هم اینده خود را و هم اینده بشریت،
به ویژه منطقه خاورمیانه را از در افتادن در ورطه خشــونت و
کشتار های عجیب رهایی بخشند .هر چند چشم انداز مثبتی
در این مســیر دیده نم ی شــود و به نظر م ی رسد عربستان
سعودی در راستای رقابت با ای ران و شیعیان مسیر انتحاری
دیگری همانند سیاست کاهش قیمت نفت را در پیش گرفته
است تا به کمک دیگر متحدین نفت ی اش بتواند ای ران را دچار
مشکل جدی اقتصادی کند .ایا بحران رهبری پس از ملک
عبداهلل این روند را متوقف م ی کند ،یا دست دیگری از استین
بیرون امده ،راهی ب رای به سر عقل امدن اع راب تاثی ر گذار
ارائه خواهد کرد؟
21
گفتارها
اگر صد سالت هم باشد ،وقتی سردت است
بایدکتت را بپوشی
سپاس از جایزه ای و تعریض به جشنواره ای در زمینه و زمانه عسرت علوم انسانی
یاسر هدایتی
گفتارها
22
مثلث | شماره 253
مدرس دانشگاه
اغ راق نیست اگر گفته شود ،علوم انسانی در وضعیت
کنونی کشــور ما وضعیت رقت باری دارد ،ان هم در کوران
پیشرفت و تخصص ی شــدن این حوزه از علوم بشری .تنها
نیم نگاهی به تع داد و عناوین مقاالت و کتاب های منتشر شده
در زی ر شاخه های مختلف علوم انســانی در زبان انگلیسی
بماند که زبان های فرانســوی ،المانی و اسپانیایی را درجهان تخصصی امروز دیگر نم ی تــوان نادیده گرفت -و
مقایســه با بضاعت مکتوب خودمان کافی است تا زنگ
فاجعه را ب رایمان به صدا در اورد و نم ی گویم عمق فاجعه را
نشان دهد که خود یکی داستان است پر اب چشم و همین
نیز این تعبیر را ،بسی صواب نشــان م ی دهد که روزگار ما،
زمینه و زمانه عسرت علوم انسانی است.اما منظور از زمینه
و زمانه عســرت علوم انســانی انچنان که استاد دکتر رضا
داوری اردکانی درکتاب عجیب و عزیزشان یعنی «شاع ران
در زمانه عسرت» با وامی که از هولدرلین المانی گرفته اند
بیان م ی کنند زمانه غیبت حقیقت و غفلت تاریخی انسان
از خود و حقیقت نیست ،چنان که هرگاه صحبت از «زمانه
عسرت » م ی شود بســیاری بیدرنگ حوالت های تاریخی
فردیدی را گمان م ی ب رند.
زمینه و زمانه عسرت علوم انسانی به زعم من بزنگاهی
تاریخی است که در این دوره تاریخی و در جغ رافیای خاص
ای رانی دامنگیر مهم ترین حوزه معرفتی کشــورمان یعنی
علوم انسانی شده است .این قید مهم ترین اما مربوط به همان
بزنگاه تاریخی است از ان رو که تجربه حاال بیش از ربع قرنی
یکی از بزرگترین انقالب های فرهنگی و انسانی در منطقه
خاورمیانه با ضریب نفوذی فراگیر و مــورد توجه در جهان
جدید در کشور ما از سرگذشته اســت .از این رو این ترکیب
و تعبیر «مهمترین حوزه معرفتی» در ای ران اسالمی ،نه از
سر گزافه و مبالغه که به نظر تصویر عینی و دقیق از جایگاه
حقیقی و بایدی علوم انسانی در کشور ماست.
صحبت درباره زمینه و ز مانه عسرت علوم انسانی اما
حکایت پر غصه ای است که حرف از چرایی و چگونگ ی اش
مثنوی هفتاد من کاغذی است که البته باید گفته و شنیده
شود ،چنان که پاره پاره هایی از شرح دردمندان و استادان این
حوزه اگرچه به تفارق گاه و بیگاه شنیده م ی شود اما مجال
این نوشتار بیشتر سپاس از تالشی و تعریض به کوششی
اســت .ســپاس از جایزه ای مهجور و البته مهم در حوزه
علوم انسانی که به عهده داری بخش خصوصی و به همت
برخی از اصحاب دانش و دانایی و اساتید برجسته روزگارمان
چهار دوره خود را نیز برگزار کرد و تعریض به جایزه ای دولتی
که در قالب جشنواره ای کم جان هفتمین دوره خود را باالخره
بعد از سه سال برگزار کرد.
جایزه اســتاد فتح اهلل مجتبایی ،از دردانه های ای رانی
معاصر در رشته ادیان و عرفان در تقدیر از رساله های برگزیده
دکتر در دو رشته زبان و ادبیات فارســی و ادیان و عرفان از
جمله جایزه های جوانی است که به همت برخی از اساتید
و پایمردی جمعی از دوســتداران فرهنــگ و ادب ای رانی
برگزار م ی شود .این جایزه که در هفته اخر دی ماه چهارمین
دوره اش نیز به پایان رسید ،نمونه ای از تالشی غی ر انتفاعی
از نوع واقع ی اش در جهت اعتال و تشــویق رساله های دکتر
در دو حوزه مهجور ادیان وعرفان و ادبیات فارسی به مثابه
صیرف ی ای گوه ر شناس عمل م ی کند .حضور اساتید درجه
اولی که ب ی هیچ چشمداشــت مادی -از ان گونه که البته
بحق نیز مرسوم است -به داوری چند باره رساله های دکترای
این دو حوزه اکادمیک م ی پردازند و نهایتا ب رندگانی که بخت
ان را پیدا م ی کنند تا هم تشویق شوند و جایزه ای بگیرند و
مهم تر از ان رساله هایشــان را در قامت کتابی منتشر شده
توسط ناشری حرفه ای تماشــا کنند ؛ در این زمینه و زمانه
عسرت علوم انسانی خود چراغی محسوب م ی شود.
در بحبوحه زمزمه های حاال دیگر اشــکار تقلب های
علمی و انتحال برخی از اســاتید دانشــگاه های دولتی و
وقاحت متاسفانه کهنه شده پایان نامه نویسی ،کپی کردن
رساله و وعده نوشتن و انتشــار مقاالت علم ی پژوهشی به
جای شخص از یک سو و اوضاع بد شمارگان کتاب و بد تر
از ان وضعیت کتابخوانی در کشور باید پذیرفت که چنین
حرکت هایی ،تشویق های فراتر از یک چراغ که چلچراغ هایی
در شب تاریک علوم انسانی در کشور است .توجه سختگی رانه
اســاتیدی برجســته به پایان نامه های دکترا که گاه بنابر
انتقادهای بسیار خود اساتید جلس ه های دفاعی شوخ ی وار
داشته اند ،از یک سو و دیده شدن رساله های نابی که ماحصل
سال ها تالش دانشجویان نخبه بوده از سوی دیگر از جمله
ی است .این نکته را نباید از نظر
موهب ت های این جایزه علم
دور داشت که بنابر ماهیت تخصصی برخی از این رساله ها
در بهترین صورت قرار بود ســال ها در گوشــه کتابخانه
دانشکده ها خاک و شاید به دست دانشجویی ورقی بخورند و
اکنون با برگزیده شدنشان نه تنها عنوان انها به سمع جامعه
و عالقه مندان خواهد رســید ،بلکه به زیور طبع نیز اراسته
م ی شوند و به این ترتیب مخاطبان خود را پیدا خواهند کرد.
سپاس ویژه ای که نثار اساتید داور و برگزار کنندگان این
جشنواره باید داشت ،چه م ی تواند باشد جز ارزوی پاینده بودن
درخت دانش این دانش ی مردان و فرهنگ دوستان و خواهانی
صالبت و سالمت قلمشان از پروردگار دانا.
تعریض این نوشــتار اما به کوششی دولتی است که
تحت عنوان جشنواره بی ن المللی فارابی بعد از دو سال وقفه
نهایتا در 11بهمن ماه جــاری برندگان هفتمین دوره خود را
شناخت.
این جشنواره که قرار بوده است در حوزه علوم انسانی
اتفاقی بزرگ و تاثیرگذار شــبیه جشنواره خوارزمی با سابقه
درخشانش در علوم فنی باشــد ،در حالی در 11بهمن 93
هفتمین اختتامی ه اش را برگزار کرده اســت که بنابر گواهی
پوســتر خود همایش که در سایت جشــنوارزه نیز موجود
است در 25اســفند 1391فراخوان اخرین مهلت ارسال اثار
اعم از رساله های پژوهشــی و کتاب های منتشره در بخش
بزرگسال و جوان زیر 35سال را اعالم کرده است و به محاق
رفتن برگزاری جشنواره در این دو سال بنابر هر علتی شاید
تنها شاهدی نه از غیب که از عیان ب رای اثبات زمینه و زمانه
عسرت علوم انسانی در کشورمان باشد.
این جشنواره در 12بخش کالن در حوزه علوم انسانی
برندگان خود را درحالی اعالم کرده است که تنها پنج حوزه و
رشته مهم علوم نظری را تحت عنوان فلسفه ،کالم ،اخالق،
ادیان و عرفان در یک بخش گرد اورده اســت و در این دوره
جایزه ای به پژوهشی اخالقی تحت عنوان برگزیده حوزه های
مذکور داده اســت .جدای از نقدهای بسیار جدی ای که به
نحوه برگزاری و فحوای این تنها جشنواره مهم اختصاصی
علوم انســانی وارد اســت اما در این مجال انچه باید توجه
دست اندرکاران این جشنواره دولتی را به ان جلب کرد ،رویکرد
غیرترغیبی و برخورد فرمایش ی ای است که گویی نسبت به
علوم انسانی در این جشنواره روا داشته شده است؛ رویکردی
که در این زمینه و زمانه عسرت علوم انسانی خود م ی تواند
خاک ریختن بر اتش تــاش و اطفاکردن هیمه های هنوز
روشن پژوهش و مطالعه و رهسپری در علوم انسانی باشد .در
این میان قطعا عذری بدتر از تقصیر خواهد بود اگر به انکار
این اصل مسلم روانشناختی براییم و بگوییم که تشویق ها
به ویژه از نوع علم ی اش و به ویژه ب رای کسانی که به شانی از
شئون استادی و دانشگاهی رسیده اند محلی از اع راب ندارد.
یاد استاد بزرگواری بخیر که م ی گفت« :فرقی نم ی کند
اگر صد ســالت هم باشد ،وقتی سردت اســت باید کتت را
بپوشی ».شان نزول گفتار این استاد بزرگوار روزنامه نگاری که
قلمی شهره به پرکرشمه بودن نیز دارد به زمانی باز م ی گردد
که این همیشه استاد ،نظرم را درباره یکی از یادداشت هایش
که به تازگی منتشر شده بود ،پرسید و من پاسخ دادم ،استاد
بســیار زیبا و پر از نکته بود اما خجالت کشیدم که در مقام
شاگردی از ان تعریف کنم .استاد اما گفت« :هرکسی نیاز به
تشویق شدن دارد و ان را الزم و دوست دارد .سن و سال هم
نم ی شناسد .فرقی نم ی کند اگر صد سالت هم باشد ،وقتی
سردت است باید کتت را بپوشی».
ادعاهای ایدئولوگ ها و مدعیان سیاستمداری
گفتارها
درس گفتارهای عالمه جعفری درباره سیاست
عالمه جعفری
فیلسوف معاصر
پنجــاه درد ب ی درمــان از ناتوانــی سیاســت ها و
سیاستمداران معمولی از مدیریت حیات معقول انسان ها
پوشیده نیســت که ما با طرح نارســای ی های اغلب
نظام های سیاسی در گذشته و حال و کوتاهی و خودمحوری
و خودکامگی عده ای فراوان از سیاست پیشگان و همچنین
کج اندیشــی های نابخشــودنی گروهــی از متفکران در
علوم سیاســی ،درصدد انکار ارزش های بااهمیت برخی از
نظام های سیاسی که در به وجود اوردن تمدن های انسانی
ن تردیدی در وجود
نقش بســزایی داشــته اند ،نبوده و چنی
سیاســتمداران خردمند و انسان دوســت در تاریخ بشری
(اگرچه در بعضی از ابعاد اجتماعی حیات انسان ها) به خود
حس ــاس تاریخ هرگز ارزش خدمات
را نم ی دهیم و وجدان ّ
انان را به فراموشی نخواهد سپرد ،اکنون م ی پردازیم به ذکر
نمونه هایی از مطلبی که مورد تحقیق ماست:
1ـ عقب ماندگی انســان ها از حرکت در مسیر حیات
معقول که ناشی از مبارزه اشکار و نهانی با هشیاری انسان ها
و شیوع وحشتناک وســایل تخدیر و سست ی های گوناگون
است.
بناب راین اولین سوءسیاست که با ان مواجه م ی شویم
سوءمدیریت در مغز و روان انسان اســت به اضافه کاهش
ی ندارد و
عواطف و احساسات عالی که بدون انها حیات طعم
به اضافه کاهش اسفناک نوابغ و صاحب نظ ران که بدبختی
حاصل از ان را افزایش باسوادها (روزنامه خوان ها) م ی پوشاند.
2ـ اختالل در مدیریت اصی ل ترین رابطه پیوند انسان ها
با یکدیگر که محبت واقعی است.
اگر سوءسیاست در مدیریت انســان ها تقصیری جز
این نداشــت ،ب رای تجدیدنظر اساسی در معنای سیاسی و
سیاستمدار کافی بود از لوازم این سوءسیاست رخت ب ربستن
عشق های سازنده از نهاد بشــری که هر گام مثبتی که در
گذشته در تحول مفید بشر برداشته است به نیروی همین
عشق مستند بوده است.
«به رغم تمام پیشرفت های به دســت امده در علوم
تکنولوژی و در انتشــار و اشــاعه و مشــارکت در دانش و
اگاه ی های علمی ،دولت های جهان نتوانســته اند چه به
صورت فردی و چه به صورت گروهی ،بر مشکالت سیاسی
و اقتصادی برخاسته از این پیشرفت ها غلبه کنند و بر اثرات
ناگوار انها بر محیط زیست راه ب ربندند .هر موضوع و مقوله ای
را که عمده بپنداریم از جمله مسابقه تسلیحاتی ،گرسنگی
جهان ،محی ط زیســت ،انرژی ،بیکاری ،یا نارســای ی های
خدمات اجتماعی و رفاهی در همه جا با رشته ای از شیوه ها و
واکنش های نابخردانه روبه رو م ی شویم».
یکی از اساســی ترین علل اضط رابات و تاریک ی های
دوران ما همین معنی اســت که متفکرانی از شرق و غرب
پیش از اقای ب رانت متوجه ان بوده اند ،همه پیامب ران الهی
و حکما (نه فلســفه گویان حرفه ای) از قدیم ی ترین زمان ها
فریاد زده اند که علم بدون تعهد و علــم بدون پایبندی به
اصول ارزشی انسانی اگر هم در بعضی موارد مفید باشد ،در
مسائل انسانی نابودکننده خواهد بود ،چه رسد به تکنولوژی
که در فرض عدم تعهد و تقید به اصول ارزشی ،محوری جز
سودگرایی (پتیلیتاریاتیسم) ولو با نابودی ملت های جهان
نخواهد داشت .نتایج زشــت و ناگواری که در عبارات مورد
تحقیق مشاهده گردید ،معلول سوءسیاست در مدیریت در
عنصر حیاتی بشری است که علم و صنعت نامیده م ی شوند.
وقتی که مدیریت این دو عنصر مختل گشت ،بروز مشکالت
سیاســی و اقتصادی به دنبال ان سوء سیاست امری است
طبیعی ،بلکه مشکالتی دیگر نیز که در اهمیت کمتر از انها
نیست ،راه را بر حیات معقول انسان ها خواهد بست ،مانند
مشکالت حقوقی«الاقل در اجرای ان» مشکالت فرهنگی
به طور عام و ناگوارتر از همه مشکالت اخالقی که برمبنای
احساس پوچی در زندگانی به وجود م ی ایند .
این مساله ساده نیست که امروزه به اعتراف بعضی از
دانشمندان المانی که موقع بحث و اعتراض اینجانب که چرا
شما متفکران فلسفی المان با داشتن فلسفه های عمیق به
پوزتیویسم افراطی گرایش پیدا کرده اید ،م ی گویند امروزه در
اروپا متفکران فلسفه نداریم ،انچه داریم ،کارمندان فلسفه
هستند! و طبیعی است که هر اندازه بشر از تفکرات در مبادی
و علل و اهداف حیات دورتر گشت ،میدانی ب رای اندیشه و
هدف گیری در کوشش و عمل جز لذایذ تکراری و تخدیرهای
متنوع و مطلق تراش ی های خیال پردازانه نخواهد داشت.
4ـ اختالالت اجتماعی ناشی از ادعادهای ایدئولوگ ها
و مدعیان سیاستمداری
«اوای اید ئولوگ های پرنخوتی که در شیپورهای خود
م ی دمند ،از سخنان خودمحورانی که خویشتن را در شمار
سیاستمداران واقع بین م ی پندارند ،یا از حرف های کوته بینانه
دیوانیانی که خود را مسئول بشریت به شمار م ی اورند ،کمتر
ازار دهنده نیســت ،اما تیک تاک بمب ساعتی ادامه دارد و
نا امیدی و سرخوردگی راه به جایی نم ی برد».خطری که از
بیماری های جسمانی و جنگ ها و خشکسالی بشر را تهدید
م ی کند ب رای اشخاص معمولی ناگواراتر و کشنده تر از خطر
اوای ایدئو لوگ ها و متفکرنماهای پرنخوت جلوه م ی نماید،
درصورتی که خطر ادعاها ایدئولوگ های پرنخوت و سخنان
سیاستمداران خود محور اگر هم در ادعاهای و سخنانشان
واقعیات را منظور نماینــد ،باز بدان جهــت که نخوت و
خودمحوری نوعی بیماری مغزی و روانی است و تفکرات و
سخنانشان را الوده م ی نماید ،مشاهدات و تجربیات سرتاسر
تاریخ اثبات م ی کند که خط رات و ضررهای مغزهای منحرف
تلخ تر و کشنده تر از خط رات و ضررهای جسمانی بوده است
زی را ان ناگواری ها و مصائبی که فقط ناشی از عوامل نااگاه
طبیعت و ناتوانی بشر اســت ،هرگز موجب ناراحت ی های
روحی و خشم های عصبی و اختالالت مغزی نم ی گردند ،در
حالی که ناگواری ها و مصائب مستند به ادعاهای ب ی اساس
متفکرنماها و سیاســتمداران خودمحور بــه اضافه اینکه
جنگ ها و حق کش ی ها به راه م ی اندازند ،در ناتوانی انسان ها
در ب رابر عوامل طبیعی مضر و در رفع خودناتوان ی ها بسیار
تاثیر م ی کند.اگر یک جامعه از حســن سیاست در توجیه
و مدیریت حیات مردمانش برخوردار باشــد ،م ی تواند نوابغ
خود را که از جملــه انان نوابغ ایدئولوگ و سیاســتمداران
م ی باشــند به نحو منطقی اداره کند و از اتشفشان ی های
انان که مزارع جسم ی و روحی بشــر را به اتش م ی کشد،
جلوگیری نماید.
مثلث | شماره 253
گفتارها
23
نقشه جدید احمدی نژاد
گزارش ها
در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را
پوشش دهیم .تحرکات جدید محمود احمدی نژاد ،حاشی ه هایی
پیرامون دو نماینده مجلس و اســتعفای رئیس سازمان اطالعات
ترکیه از مواردی است که در این هفته به انها پرداخته ایم.
سیا
س
ت
کسیازمندروغنشنیده
گزارش ها
24
مثلث | شماره 253
اولین سخنرانی رسمی احمدی نژاد پس از ریاست جمهوری
محمود احمدی نژاد کلید زده است ،ان هم به فاصله ای
اندک پــس از اعالم حکــم محمد رضا رحیمــی .او ب رای
خودش سایت شخصی راه انداخته ،ســخنرانی م ی کند و
جواب خبرنگاران را هــم م ی دهد .این یعنی اینکه محمود
احمدی نژاد دیگر قرار نیست به سکوت خود یعنی حالتی
که بعد از انتخابات 24خــرداد ب رای خود انتخاب کرده بود،
ادامه بدهد .او اکت سیاس ی اش را از حضور ب ی صدا به اعالم
مواضع تغییر داده اســت .بیانی ه های تند و همراه با کنایه
نوشــته و در ســخنرانی جدیدش هم گفته اگر قرار باشد
کسی نقد داشته باشد ان فرد من هستم .وقتی این حرف ها
را م ی بینیم و تحرکات سیاســی او را رصد م ی کنیم اولین
تحلیل حتما این اســت که احمدی نژاد برای بازگشت به
قدرت اماده م ی شود .عجالتا م ی توان گفت همه نشانه های
پی رامونی او ایــن گواهی را م ی دهد کــه قصدی مهم در
میان است.
محمود احمدی نــژاد اگرچه اقدامــات غی ر منتظره
زیادی را انجام داده اما او وقتی بــرای انجام کاری تصمیم
م ی گیرد به راحتی م ی توان ان را فهمید و حس کرد چرا که
بی ش فعالی او در امور موجب م ی شود ،مساله مورد نظرش
را نه با حلم و صبر بلکه با تمام توان دنبال کند و این درست
همان جایی اســت که م ی توان با رصــد احواالتش پی به
نیتش برد .اخرین و مهمترین اقدامی که او با همین مدل
انجام داد ماجرای نامزدی اسفندیار رحیم مشایی بود؛ همان
برهه ای که او با تمام توان همه کار کرد تا خواســته اش را
به سرانجام برساند .شهر به شــهر با او پرچم گردانی کرد و
دست اخر هم دست او را به نشــانه حمایت در سالن وزارت
کشور باال برد و گفت« :احمدی نژاد یعنی مشایی ،مشایی
یعنی احمدی نژاد».
حاال هم از این کارهای اخیر او م ی توان فهمید جهاز
مرکبش را اماده کرده تا به تاخت به سمت میدان سیاست
بتازد.
ب ر خالف بهار 92این بار همــه کار م ی کند تا بگوید
دیگر با مشایی نیست .اط رافیانش اصرار دارند به رسانه ها
گزارش ها
افشاگریدربرابرافشاگری
ماج رای انفصال از خدمت دو
نمایندهخبرسازشدهاست
بگویند که مشایی چهار گوشه تشک را بوسیده و کفش های
سیاست ورزی را هم از گوشه دیوار اویزان کرده است .خود
مشایی هم گویا در ســخنانی در جمع حامیان احمدی نژاد
چنین گفته« :در یک ســال اخیر ب رای ایجاد انسجام میان
احمدی نژادی ها ب رای همیشــه از سیاســت کنار کشیدم.
متاسفانه تفرق و سرخوردگ ی های ایجاد شــده در اردوگاه
حامیان اقای احمدی نژاد به نفع جریان هاشــمی تمام شد
و ما باید مانع ادامه این وضع شــویم .اگر جبهه پایداری و
حزب الله ی ها بــه دلیل نزدیکی من با اقــای احمدی نژاد
از ایشــان حمایت نم ی کنند ،من از همیــن امروز اعالم
کناره گیــری از ایشــان م ی کنم .نباید سرنوشــت جریان
عدالتخواه به زلف یک نفر گره زده شــود .من خود را ب رای
همیشه کنار کشــیدم تا احمدی نژادی ها باز هم مجتمع
شوند».
همزمان محمود احمدی نژاد هــم گفته بود« :همه
م ی دانند که اقای مهندس خودشــان کناره گیری کرده اند،
ثانیــا در انتخابات ۹۲چون حضور اقای هاشــمی قطعی
شد و ما رای اور تر از مهندس مشایی ب رای رقابت با ایشان
نداشــتیم ،بنده با گفتن این جمله از خودم هزینه کردم تا
بتوانیم انقالب را از خطر ارتجاع دور کنیم ،بناب راین ان جمله
مربوط به یک عرصه انتخاباتی که به عرصه دفاع از انقالب
تبدیل شد ،بود و امروز مطلقا موضوعیتی ندارد و تکرار ان
موجب تفرق میان نیروهای انقالب م ی شود».
این یعنی اینکه او تالش م ی کرد «احمدی نژاد یعنی
مشایی» را یک جمله تاریخ مصرف گذشته معرفی کند.
سخنرانی اول
بعد از انکه ســایت محمود احمدی نــژاد راه اندازی
شد ،او تصمیم گرفت که اولین ســخنرانی خود را انجام
دهد .راهی دولت اباد شد و در یک مسجد به میان حامین
خود رفت .او در ســخنان خود گفت« :یکی از مهمترین
دســتاوردهای ما اســتقالل است .اســتقالل انسانی و
استقالل ملی .ما کجا بودیم؟ به کجا رسیدیم؟ از شرایطی
که تمام سیاست های کشور را بیگانگان دیکته م ی کردند
تا امروز چقدر فاصله است .من م ی خواهم از زبان شما یک
جمله بگویم ،امروز همه دنیا بداند هی چ کس نه م ی تواند
و نه حتی باید خیال کند که م ی تواند اراده و سیاستی را به
ملت ایران تحمیل کند( .تکبیر حضار) اینکه بنشینند ان
طرف دنیا برای ملت ایران تصمیم بگیرند ،باید گفت ان
سبو بشکست و ان پیمانه ریخت .اگر سخت ترین شرایط
را هم بر ملت تحمیل کنند ،به خدا قســم این ملت دیگر
اجازه نم ی دهند انها برایشــان تصمیم بگیرند( ».تکبیر
حضار) این بخش از سخنان احمدی نژاد در واقع واکنشی
به تحوالت اخیر سیاست خارجی دولت حسن روحانی بود.
او به خوبی م ی داند که پاشنه اشیل دولت یازدهم اکنون
ماجرای پرونده هسته ای شده ،ماجرایی که هم م ی تواند
تبدیل به نقطه قوت و هم م ی تواند تبدیل به نقطه ضعف
حسن روحانی شــود .او از همین ابتدا دست بر این نقطه
دولت گذاشته است.
او که در دوران سیاســت ورزی خود سخنان متعددی
درباره دوران ظهور گفته بود ترجیح داد این سخنرانی خود
را هم با این بخش همراه کند .او گفــت« :درباره ظهور و
اســتق رار حکومت جهانی دو نگاه وجود دارد .این قسمت
را خواهش م ی کنم بیشــتر عنایت کنید .یــک نوع نگاه
معتقد است که این ام ِر خدا محقق خواهد شد اما این گروه
خیال م ی کند که ان اتفاق در یک لحظه در یک جایی رخ
م ی دهد و هیچ ارتباطی به بقیه حوادث ندارد .ما م ی نشینیم
تا ان روز بیاید و خدا م ی دانــد و امامش! نگاه انها به ظهور
و حکومت جهانی نقطه ای است .م ی گویند یک روزی امام
ظاهر م ی شــود! بعد م ی گوییم تکلیف من و تو چیست؟
م ی گوید عباداتت را انجام بده و خــودت را اماده کن ب رای
ان روز! تکلیف ما فقط این است؟ دیگر مسئولیتی نداریم؟
بعضی از افرادی که این طور فکر م ی کنند تلقی اشتباهی از
این فرمایش دارند که «جهان را پر از عدل خواهد کرد زمانی
که پر از ظلم و جور شده است» ،م ی گویند اگر ظلم و فسادی
اتفاق م ی افتد باید دفاع کنیم! االن هم هستند این افراد و
نم ی فهمند .بعض ی هایشان خیلی تندرو هستند .م ی گویند
کمک کنیم به توسعه ظلم و فساد چون اگر همه گیر شود
امام م ی اید و همه چیز درست م ی شود! من یقین دارم که
این اندیشــه از القائات شیطان اســت .اقا! چطور م ی شود
مردمی که دارند سرازیری م ی روند ،در فساد و ظلم غرق اند
و دارند از اسمان دور م ی شوند ،یک دفعه طالب امام شوند؟
کسی که از مقصد دور م ی شود ،چطور به مقصد م ی رسد؟
ایا عقالنی است؟ این القای شیطان است .اقا! با ظلم مبارزه
نکن! چه کار داری؟ اصال به ظلم کمک کن تا زیاد شــود و
امام زمان (عج) بیاید کار را تمام کند! البته بعضی چون اهل
مبارزه و استقامت و پایداری و مقابله با ظلم و دفاع از مظلوم
نیستند ،این جوری توجیه م ی کنند!»
خاطرات عجیب
مهدی (عج) بیاید و ما به ســوی او برویم .رفت در مشهد
مصاحبه کرد و گفت ما باید برویم به ســمت او .ما رفتیم
برای مراسم تدفینش .چند میلیون جمعیت امده بود؟ 34
رئی س جمهور امده بود .همه طرفــدار ملت ایران .ولی به
محض اینکه نماینده ملت ای ران وارد شد ،انگار انفجاری رخ
داد .صف م ی بستند ب رای اینکه بگویند با شماییم .در شرق
اســیا رفتیم همین را دیدیم ،در اروپا و امریکا هم همین
را دیدیم .بعض ی ها خیال نکنند که مــردم امریکا موافق
این وضعیت هستند .یک عده قلیلی ممکن است از این
وضعیت سود ببرند ولی 300میلیون جمعیت که این طور
نیستند .اینها اثار انقالب اسالمی است اینها در جهت ان
فرایند است ،در جهت رسیدن است».
برای حرف های من گریه م ی کردند!
محمود احمدی نژاد یک خاطره دیگر هم در این جلسه
تعریف کرد .او گفت« :االن اندیشه عدالتخواهی و اندیشه
ظلم ستیزی به سرعت دارد در دنیا منتشر م ی شود .ما رفتیم
شرق اسیا جلسه گذاشتند با علما .انجا مسلمانان در اقلیت
بودند ،دو درصد مسلمان بودند .انها هم اکثرشان تحت تاثیر
همسایه جنوبی ما در خلیج فارس بودند که طلب ه هایش را
به انجا ارسال م ی کند .بقیه هم بودایی و هندو بودند .شما
م ی دانید حرف های من همیشــه یکی است ،من همین
حرف ها را همان جا هم زدم (تکبیر) .یک پیرمرد 90ســاله
روحانی بودایی که نشانده بودندش روی ب رانکارد ،درست کنار
ش ترجمه م ی کرد .من دیدم
دست من بود و یک مترجم ب رای
این پیرمرد گریه م ی کند .فکر کردم حالش خ راب شده ،صدا
کردم گفتم این بنده خدا ممکن است مشکلی ب رایش پیش
بیاید .رفتند گفتند چه شــده؟ جواب داد به فالنی بگویید
همه عمرم دنبال این حرف ها بودم».
حاشی ه های یک سخنرانی
ســخنرانی دکتر محمــود احمدی نژاد در مســجد
جامع المهدی دولت اباد با حاشــی ه هایی هم همراه بود .از
جمله این حاشی ه ها شــعارهایی همچون «شعار هرچی
مثلث | شماره 253
یــک نکته جالب محمــود احمدی نــژاد خاط راتی
است که او نقل م ی کند .از ســفرهایش م ی گوید و از در
گوش ی هایی که با مسئوالن سایر کشــورها داشته .او در
این ســخنرانی هم به نقل خاطره پرداخت« :ما رفتیم در
یک کشور افریقایی که فقط یک گوشه از پایتختش برق
داشت .تصور کنید بدون برق چه م ی شود .قرار بود ما انجا
یک نیروگاه بسازیم ،بعدا انها پولش را قسطی بدهند به
جمهوری اسالمی .در 40کیلو متری پایتخت از یک روستا
رد شدیم .برق نباشد ماهواره و اینترنت نیست .م ی خواهم
اثر کار شما و امام و اثر خون شــهدا و ازادگان و جانبازان
را بگویم که گم نم ی شــود در عالم .ما م ی رفتیم با اقای
رئی س جمهور که او هم انســان انقالبی و خوبی است و
طرفدار ارزش های انسانی اســت ولی کشورش ضعیف
است .مردمی که ما در راه م ی دیدم لباس درست نداشتند،
مطلقا کفش نداشتند .اینها با شعف باال و پایین م ی پریدند
فریاد م ی زندند که خوش امدید ،ما با شما هستیم .اشک
شــوق م ی ریختند .خدا رحمت کند اقای چاوز را ،این مرد
انقالبی را که باور داشت به این ارزش ها و منتظر بود .اعالم
م ی کرد در تلویزیون که مردم! راه حل این اســت باید امام
احمدی نژاد تالش م ی کند
جمله «احمدی نژاد یعنی
مشایی» را یک ماجرای
تاری خ گذشته تلقی کند
گزارش ها
محمــود احمدی نــژاد عزم بازگشــت
کرده اســت ان هم با یک نقشه جدید.
او م ی خواهــد ب ی ســر وصدا از ماجرای
همراه ی اش با مشــایی بگذرد .خود را
فرشته نجات اصولگرایان جا بزند و تنها
کســی که مردم ایران به او اعتماد دارند
و مردم دنیا هم در ذهنشان ،چون او را به
انتظارنشسته اند
خروجمردانامنیتیمنطقه
رئیس سازمان اطالعات
و امنیت ترکیه استعفا داد
تاخیر
در یک سفر
مشعل
فعالبهتهراننمی اید
25
گزارش ها
مرده ،احمدی ب ر م ی گرده» و «نه سازش نه تسلیم ،منتظر تو
هستیم»« ،انرژی هسته ای حق مسلم ماست»« ،ماشاهلل
حزب اهلل»« ،ای رانی م ی میرد ذلــت نم ی پذیرد» بود که در
داخل و خارج از مسجد از ساعاتی قبل از حضور وی داده شد.
در نهایت احمدی نژاد با خودرو پــژو ۴۰۵وارد حیاط
مسجد شــده و پس از هجوم مردم و خبرنگاران به سمت
ماشین وی و رد شدن انها از داربس ت های حفاظت ،محمود
احمدی نژاد وارد مسجد شد.
سخنان احمدی نژاد از بلندگوهای مسجد ب رای مردم
بیرون پخش م ی شد.
سخنرانی احمدی نژاد چندین بار با فریاد های پیرمردی
که به تعریف از وی م ی پرداخت قطع شد .احمدی نژاد پیرمرد
را رئیس خطاب کرده و گفت« :دوســت من ،رئیس ،نوبت
شما هم خواهد شد».
جوک خنده دار احمدی نژاد به نقــل از رئی س جمهور
افغانستان از دیگر حاشی ه های مراسم بود که با خنده حضار
همراه شد.
سیا
س
ت
گزارش ها
26
مثلث | شماره 253
دفاع عجیب اقای حقوقدان
این روزها در غیبت معنادار اسفندیار رحیم مشایی که
ب ی شک مهمترین تاکتیک محمود احمدی نژاد در فاز جدید
سیاست ورزی اوست به خوبی م ی توان پ ر رنگ شدن حضور
افرادی چون غالمحسین الهام را دید.
البد احمدی نــژاد فکر م ی کند با ایــن کار م ی تواند
زخم بزرگ و جراحت پدید امده میان خــود و اصولگرایان
را بهبود بخشــد .الهام امده اســت تا حرف های تازه بزند،
احمدی نژاد را حزب اللهی جلوه بدهد و البد تنها شــانس
برگشــت اصولگرایان به قدرت .او نیز به فاصله اندکی از
سخنرانی احمدی نژاد راهی یک مسجد شد تا ب رای حامیان
رئیس دولت سابق سخنرانی کند .او در این سخنرانی تمام
تالشــش را کرد تا همه اتهامات مورد توجه دولت دهم را
ب ی منطق جلوه دهــد .او از ماجرای اتهامــات اقتصادی و
فســادهای مورد ادعای موجود درباره ان دوران به راحتی
گذر کرد و البته حاضر نشد اشاره ای شفاف در مورد ماجرای
ی داشته باشد .البته او در مهمترین بخش
محمد رضا رحیم
ســخنرانی تالش کرد تا اصل ی ترین انتقاد اصولگرایان از
احمدی نژاد را ب ی دلیل جلوه دهد ،ان هم با یک مثال ساده!
او گفت« :احمدی نژاد همیشه م ی گفت ظرفیت کار
بیشتر هســت .رهبری معظم بارها به احمدی نژاد تاکید
کردند شــما 10شــب به بعد کار نکن .ما چراغ اتاقش را
خاموش م ی کردیم و م ی گفتیم اقای احمدی نژاد از فرمان
رهبری تخطی نکنید! باالخره روزی ب رای داوری ملت وجود
دارد و زمانش م ی رسد».
او البتــه هیــچ توضیحــی نــداده کــه اط رافیان
رئی س جمهور که تا این حد به نظرات رهبر معظم انقالب
تقید داشــته اند چرا تالش نکرده اند او را از قهر یازده روزه
بازدارند و هنوز هم که هنوز از ان بــا افتخار یاد م ی کنند و
نوعی استقالل رای اقای رئی س جمهور م ی دانند؟
او اصال توضیحــی نداده که وقتــی رهبری معظم
انقالب صریح و شفاف اعطای پست معاون اولی به مشایی
را نهی کرده انــد چگونه رئی س جمهور وقــت حکم مهم
رئی س دفتری را به او م ی دهد و اتفاقا همین فرد را کاندیدای
خود در انتخابات ریاســت جمهوری م ی کند و دســت او را
مقابل دوربی ن های رسانه ها باال م ی برد؟
حاال ه ر چه هست محمود احمدی نژاد عزم بازگشت
کرده اســت ان هم بــا یک نقشــه جدیــد .او م ی خواهد
ب ی سر وصدا از ماجرای همراه ی اش با مشایی بگذرد .خود
را فرشته نجات اصولگرایان جا بزند و تنها کسی که مردم
ای ران به او اعتماد دارند و مردم دنیا هم در ذهنشان ،چون او
را به انتظار نشسته اند .اما واقعیت این است که اصولگرایان
دیگر کاری با محمود احمدی نژاد ندارند.
درست زمانی که رسانه ها درگیر مجادالت و مباحثات
ی و حواشی پی رامون
مربوط به اعالم حکم محمد رضا رحیم
ان بودند یک خبر دیگر باز به سرخط خبرهای رسانه ها تبدیل
شد .این بار اعالم شــد که دو نماینده مجلس به انفصال از
خدمت محکوم شده اند .در ابتدا نام این دو نماینده به میان
نیامد اما در ادامه ماجرا هم نامه ان دو نماینده به میان امد
و هم افشــاگری هایی تازه ای مطرح شــد .حاال طرفین در
اتهام زنی به یکدیگر حتی نام ب رادر رئی س جمهور را هم به
میان اورده اند.
حمید رســایی ،نماینده ته ران در مجلس این روزها با
خبر انفصال از خدمتش ،خبرساز شــده است؛ اتفاقی که او
ان را اقدام ی ب رای «بستن دهان منتقدین» توصیف کرده و
تهدید کرده است که به زودی دست به افشاگری خواهد زد.
ان گونه که برخی رسانه ها مدعی شده اند ،پرونده تخلف
رسایی مربوط به دوره مدیرکلی او در اداره کل ارشاد قم بوده
و گویا حکم پنج سال انفصال از خدمت نیز به همین دلیل
ب رای او در نظر گرفته شده است.
اغاز ماجرا
ماجــرا از انجایــی اغــاز شــد که حجت االســام
اشــرف ی اصفهانی رئیس هیات بدوی رسیدگی به تخلفات
اداری در گفت وگویی از صــدور حکم محرومیت از خدمات
دولتی ب رای برخی از نیروهای سابق دولت خبر داد و اعالم
کرد که ب رای برخی محرومیت از خدمات دولتی در اینده ب رای
پنج سال و 10سال رای داده شده است.
او جزئیات این پرونده ها را این طور روایت کرد« :دو نفر
از نمایندگان فعلی مجلس که یکی قبال مدیرکل و دیگری
رئیس یک سازمان بوده است ،تخلفات زیادی داشته اند که
ب رای انها پنج سال و 10ســال محرومیت از خدمات دولتی
صادر کردیم .البته چون االن نماینده مجلس هســتند و تا
زمانی که در مجلس هســتند قانون اجازه برخورد با انها را
نم ی دهد ،بعد از اینکه دوران نمایندگی انها تمام شــد ،این
حکم اجرا م ی شــود .ب رای این دو نفر محرومیت از خدمات
دولتی داده شده است و نه انفصال از خدمت .چون نماینده
مجلس ب رایش انفصال از خدمت معنایی ندارد ب رای همین
حکم ممنوعیت از خدمات دولتی در اینده ب رای انها داده شده
است .یعنی وقتی دوره نمایندگی انها تمام شد ،طبق قانون
به دلیل تخلفاتی که داشــته اند نم ی توانند در پس ت های
کلیدی کشــور قرار بگیرند .حتی نم ی توانند دیگر نماینده
شــوند .چون این حکم در پرونده انها نوعی سوء ســابقه
محسوب م ی شود که طبق قانون دیگر نم ی توانند نماینده
مجلس شوند».
ســوال اینجا بود که اساســا پرونده این دو نماینده از
کجا امده و این هیات بدوی چه رسالتی دارد؟ از قرار معلوم
پرونده از سازمان بازرســی به این هیات رسیده و این هیات
هم توسط نهاوندیان منصوب شده است .طبق قانون هیات
بدوی رسیدگی به تخلفات اداری نهاد ریاست جمهوری باید
پرونده های ارجاعی پرسنل نهاد ریاست جمهوری را بررسی و
راجع به ان نظر دهد .همچنین مسائل مربوط به مدی ران کل
و باالتر نیز ب رای رسیدگی به این هیات ارجاع م ی شود .قانون
ب رای استقالل رای اعضای هیات مدت زمان سه سال را ب رای
حضور هریک از افراد پی ش بینی کرده است .همچنین ب رای
تغییر اعضای هیات نیز به این شکل عمل م ی شود که وقتی
باید دوره س ه ساله انها تمام شود اعضا استعفا دهند و از طریق
ماده 3قانون رسیدگی به تخلفات اداری و با نظر هیات عالی
رسیدگی به تخلفات اداری اعضا تغییر کنند.
گفته شده که وطنی ،اشرفی اصفهانی ،خان کرم ی و
چهره گشا از اعضای این هیات هستند.
انفصال؟
سوال مهم این اســت که انفصال از خدمتی که ب رای
این دو نماینده مطرح شده دقیقا چه معنایی دارد و ایا انها از
نمایندگی در دوره بعد محروم شده اند؟
رئیس هیــات بدوی رســیدگی به تخلفــات اداری
همچنین در گفت وگویی با خبرگزاری ایلنا م ی گوید« :حکم
انفصال از خدمات دولتی را نم ی توان به این نمایندگان اطالق
کرد زی را انها انفصال نداشته اند ،بلکه محروم شده اند ،بناب راین
تا وقتی نماینده هستند ،م ی توانند به کارشان ادامه دهند».
اشرف ی اصفهانی در این گفت وگو این گونه اظهارنظر
کرد« :دو تن از نمایندگان مجلس حکم محرومیت از خدمت
گرفتند و بعــد از اتمام دوره نمایندگ ی شــان در مجلس ،از
تمامی مسئولی ت های اجرایی و دولتی محروم خواهند بود».
نم ی خواستیم نام این برادرمان برده شود
افشاگری
در برابر افشاگری
ماجرای انفصال از خدمت دو
نماینده خبرساز شده است
پس از این واکنش رسایی بود که اشرف ی اصفهانی در
گفت وگویی طوالنی با خبرگزاری دولتی ای رنا در این خصوص
توضیحات جدیدی ارائه کرد .او سخنان حمید رسایی را کذب
خواند و گفت« :نم ی خواستیم نام این ب رادرمان برده شود اما
اگر بیش از این اصرار کند ،پرونده اش را اشکار م ی کنیم».
او با بیان اینکه از اظهارات جناب اقای رســایی کامال
مشخص شد خودشان م ی دانستند اینجا پرونده دارند و به
همین دلیل موضوع را باز کرده و از خود دفاع کرده اند ،خطاب
به رســایی چنین گفت« :جناب اقای رسایی! اگر شما این
هیات را غیرقانونی م ی دانید چرا اینجا تشــریف اوردید و از
خود دفاع کردید؟ ما یک مرتبه توسط هیات رئیسه مجلس
شورای اسالمی نامه ای ب رای شما فرستادیم و هیات رئیسه
هم به شما اخطار دادند که به هیات تخلفات نهاد رفته و از
خودتان دفاع کنید .شما نیز زیر بار نرفتید و پس از نم ی روم
نم ی روم ها باالخره ناچار به امدن به هیات تخلفات شدید».
رئیس هیات بدوی یک رســیدگی به تخلفات اداری
نهاد ریاست جمهوری سخنانش را این گونه به پایان رساند:
«ضمن احترام به همه نمایندگان محترم مجلس باید بگویم
ما درصدد گفتن نام کســی نبودیم .اینکه نام اقای رسایی
مطرح شد ،خود ایشــان مقصر بود .وی پیشدستی کرده و
مساله را باز کرد».
احمدی نژاد رفت و احکامش هم رفت
رئیس هیات بدوی رسیدگی به تخلفات اداری با تاکید
بر اینکه حکم مزبور ،حکم محرومیت از خدمات دولتی بوده
که ب رای دو نفر صادر شده و نه انفصال از خدمت ،خاط رنشان
کرد« :بعد از اینکه دوره نمایندگــی این دو نماینده به پایان
رسید ،این حکم اجرا خواهد شــد .زی را نمایندگان مجلس
ب رایشــان انفصال از خدمت معنایی نــدارد ،بناب راین حکم
ممنوعیت از خدمات دولتی در اینده ب رای انها داده شده یعنی
وقتی دوره نمایندگ ی شان پایان یافت .بناب راین طبق قانون به
دلیل تخلفاتی که داشته اند نم ی توانند در پس ت های کلیدی
کشور قرار بگی رند».
رسایی :به من چه ارتباطی دارد؟
اقایان منتظر باشند
اما این اظهارات تازه اغــاز ماجرا بود .بالفاصله پس از
انتشار گفت وگوی اشــرف ی اصفهانی در خبرگزاری دولتی
ایرنا ،حمید رسایی دست به کار شــد و با ارسال جوابی ه ای
به این خبرگزاری به اظهارات رئیس هیات بدوی رســیدگی
به تخلفات اداری نهاد ریاســت جمهوری واکنش نشان داد:
«بعد از اهانت های مکرر به منتقدین سیاســت های دولت
یازدهم ،تمام این فضاسازی رســانه ای ب رای بستن دهان
منتقدان صورت گرفته که قطعا نتیجه عکس خواهد داشت،
یعنی اقایان باید منتظر سخنان اصلی بنده در صحن علنی
مجلس باشــند ».او در واقع تهدید کرد که در اولین جلسه
مجلس افشاگری خواهد کرد.
پرونده سازی برای من با اهداف سیاسی
در قم طراحی شد
رسایی علیه فریدون
حاال زمان یک افشاگری جدید فرا رسیده بود .نام ب رادر
رئی س جمهور هم وارد این ماجرا شد .حمید رسایی ،خبری
در سایت شخصی خود منتشر کرد و مدعی شد که حسین
فریدون ب رای تامین هزینه ســتاد انتخاباتی حسن روحانی
در انتخابات ،92پنج میلیارد تومــان از بابک زنجانی پول
دریافت کرده است« :شنیده ها حکایت از کمک مالی پنج
میلیارد تومانی بابک زنجانی به ستاد انتخاباتی بنفش در
انتخابات یازدهم م ی کند که در مقایسه با کمک ۱۰یا ۱۵
میلیون تومانی رحیمی به برخی نمایندگان مجلس هشتم،
هیچ است ،هیچ!»
او با طرح این سوال که اصحاب بنفش پاسخ دهند که
این مبلغ هنگفت بر چه اساسی و از کدام منابع بابک خان
بوده است؟ در بخشــی دیگر از پست سایت شخص ی اش
چنین نوشت« :ایا این همان پولی نیست که هر از گاهی
وزیر نفت دولت یازدهم از خوردن و بردن ان سخن م ی گوید
و اقای جهانگیری صفت و نشــانی ان را م ی دهد؟! ظاه را با
هنر رسانه های این جماعت ،چوب بابک زنجانی را دیگران
م ی خوردند و پیازش را این جماعت به رنگ بنفش! راستی
درخت گردوان به این بزرگی ،درخت خ ربز ه اهلل اکب ر! اگر حکم
رحیمی ان بود که صادر شد ،حکم دریافت کمک ۵میلیاردی
از بابک زنجانی چقدر است؟»
نماینده ته ران میان این مساله با حضور شخصی در
هیات رسیدگی به تخلفات اداری نهاد ریاست جمهوری -که
او را شوهر خواهر روحانی خواند -ارتباط برقرار کرد و تصریح
کرد که بهترین دفاع ،حمله اســت .اما اکبر ترکان ،مشاور
رئی س جمهوری در پاسخ به این اظهارات رسایی ،ان را کذب
محض خواند و این گونه به او پاسخ داد« :اظهارات برخی از
افراد درباره اختصاص 5میلیارد تومان از سوی بابک زنجانی
به ستاد روحانی در ایام انتخابات ،تنها از سوی کسانی مطرح
م یشــود که از معاون اول رئی س جمهور دولت سابق پول
گرفته اند و م ی خواهند با این ترفند نگرش اذهان عمومی را
تغییر دهند .در ستاد اقای روحانی چنین خبرهایی نبوده و
هیچ پول هنگفتی ب رای امور انتخاباتی مصرف نشده است».
پس از ان بود که رسایی با انتشار تصویری در صفحه
اینســتاگرام خود ،به اظهارات ترکان واکنش نشان داد .او
نوشت« :در روزهای گذشته ،چند سایت دسته چندم به نقل
از یک مقام قضایی که نخواســت نامش فاش شود ...یا به
نقل از رئیس ســتاد مردمی ...خبر rasaee.irرا تکذیب
کردند! بابک ۵میلیارد تومان نداده و کسی احضار نشده! اکبر
ترکان هم تکذیب کرد .وی در پاسخ به سوال یک خبرگزاری
که پرسید :هزینه های مالی ســتاد انتخابات حسن روحانی
از کجا تامین شــد؟ گفت« :بنده یکی از اعضای ستاد بودم
و این خبر را به هیچ وجه تایید نم ی کنــم اما هر وقت قرار
شد همه ،هزینه هایشان را اعالم کنند ،مطمئن باشید ما جزو
اولین نف رات خواهیم بود چرا که نظر من و همه دوستان مان
این است که باید هزینه های مالی شفاف باشد ».خب شما
اولین نفر باشید تا بقیه هم ملزم به شفافیت شوند! راستی
چرا نفر اصلی هنوز ســاکت اســت! خبر کمک ۵میلیارد
تومانی بابک زنجانی به ستاد بنفش و احضار (ح -ف) اگر
مصداق ان چیزی است که اکبر ترکان تکذیب کرده ،خب
شــکایت کنند ».ب ه نظر م ی رســد هفته اینده که مجلس
جلسه علنی دارد باید منتظر افشاگری ها و نطق تند حمید
رسایی باشیم؛ مساله ای که حتما واکنش هایی را هم در پی
خواهد داشت.
مثلث | شماره 253
رسایی در نامه اش به فارس مدعی شده اقای «م» در
نهاد ریاست جمهوری ب رای این ماجرا برنامه ریزی رسانه ای
کرده و بنا بوده نخست با توجیه چند خبرنگار موضوع کلید
بخورد و بعدتر همان خب رنگاران در مجلس سراغ رسایی امده
و به گفته او «اهداف اربابان خود را از این فضا سازی لو دادند».
او مدعی اســت در نامه مورخ چهاردهم اسفند ٩٢به هیات
بدوی تخلفات ریاست جمهوری ،همچنین به این هیات اعالم
شده پرونده شکایت سازمان بازرسی -که ان هم قبل از دوره
مدیریت اقای سراج در راس سازمان بازرسی با اهداف سیاسی
در قم ط راحی شده بود و مسئوالن فعلی سازمان بازرسی از ان
مطلع هستند -در شعبه دوم دادگاه تجدید نظر ویژه روحانیت
مطرح و بعد از بررسی ،رای به موقوفه بودن تعقیب و پرونده
در تاریخ ٢٥اذر سال ٩٢مختومه شده است.
گزارش ها
حاال همــه به دنبال نــام ایــن دو نماینــده بودند.
گمانه زن ی ها شــدت گرفت و به یکباره نام یکی از این دو
نماینده مشخص شد.
حمید رســایی ،نماینده ته ران در جمــع خبرنگاران
پارلمانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه رئیس هیات
تخلفات ریاست جمهوری گفته است به چند نماینده حکم
انفصال از خدمت داده اند ،چنین گفت« :این موضوع به من
چه ارتباطی دارد؟» او در پاسخ به این سوال که گفته اند یکی
از افرادی که حکم انفصال از خدمت به او داده اند ،شمایید،
اظهار کرد« :چه کسی این را گفته؟ اگر اقای اشرف ی اصفهانی
ی به ما داده نشده است».
گفته باید بگویم چنین حکم
نماینده ته ران در مجلس نهم در ادامه اظهارات خود با
بیان اینکه هیات تخلفات اداری ریاست جمهوری احکامش
سه ساله است ،تصریح کرد« :طبق این احکام اگر بخواهند
اعضای جدید در این هیات حضور یابند باید اعضای قبلی
استعفا دهند و چون اعضای قبلی این هیات استعفا ندادند
پس از تغییر دولــت ،اقای نهاوندیان طــی احکامی اقای
اشرف ی اصفهانی و شــوهرخواهر اقای روحانی یعنی اقای
وطنی را به عضویت در این هیات دراورد».
رســایی همچنین اب راز عقیده کرد که همه اقدامات
اشرف ی اصفهانی و وطنی در هیات تخلفات ریاست جمهوری
غیرقانونی اســت .حاال از این کنایه ها م ی شد حدس زد که
حمید رسایی همان فردی است که این مساله در موردش
مطرح شده است.
اشرف ی اصفهانی با اشاره به اینکه نهاد ریاست جمهوری
دارای دو هیات بدوی «یکم» و «دوم» رسیدگی به تخلفات
اداری و یک هیات تجدید نظر است ،توضیح داده« :احکام
مسئوالن این سه بخش توسط رئی س دفتر رئی س جمهوری
صادر شده ،اقای رســایی گفته اند ،دوران مسئولیت افرادی
که در دولت قبل در این سمت بودند ،ناتمام مانده و اعضای
جدید منصوب شــده اند و ارای هیات جدید جایگاه قانونی
ندارد و معتبر نیست؛ در پاسخ باید بگویم این گونه نیست.
رئیس دولت قبلــی وقتی رفت ،به تبــع ان همه احکام او
نیز خواهد رفت .کســی دیگــر نم ی تواند ادعایی داشــته
باشــد .احمدی نژاد رفت و هیات دولتش هم رفت ،بناب راین
حکم هایی کــه در هر موضوعی صادر شــده به طور کلی
منتفی و لغو است».
گزارش ها
27
گزارش ها
بی
نا
ل
م
لل
خروج مردان
امنیتیمنطقه
گزارش ها
28
مثلث | شماره 253
اطالعات
رئیس سازمان
و امنیت ترکیه استعفا داد
پس از پنج سال نفر اول ســازمان «میت» (سازمان
اطالعات ترکیه) استعفا داد .استعفای غیرمنتظره «هاکان
فیدان» سیاستمداران ترک را دچار حیرت کرد .اگرچه گفته
م ی شد که به گزارش س ی ان ان ترک جلســه ای میان او و
داووداوغلو برگزار شــد که در ان جلسه نخس ت وزیر ترکیه
با اســتعفای او موافقت م ی کند .رجب طیــب اردوغان که
عازم سفر امریکا بود در هواپیمای ریاست جمهوری ترکیه
کنف رانس خبری ترتیب داد و به خبرنــگاران گفت که این
اســتعفا را «مثبت ارزیابی نم ی کند» .فیدان در سال 2009
توسط رجب طیب اردوغان نخســت وزیر وقت به ریاست
سرویس اطالعاتی ترکیه منصوب شــد .او مرد پشت پرده
اطالعات ترکیه است که در سال های اخیر وقایع بزرگی را از
سر گذرانده است .اتفاقاتی نظیر نقش افرینی ترکیه در کمک
به شورشیان سوریه ،ماجرای فساد مالی دولت در سال 2013و
همچنین روابط ترکیه و گروه پیکارجوی پ.ک.ک.
حرف و حدیث درباره این چهره امنیتی -سیاســی
ترکیه فراوان اســت .بعضی از کارشناسان امنیتی ترکیه بر
این باورند کــه گرایش فیدان به جمهوری اســامی ای ران
موجب خشم اسرائیل ی ها شده و سپرده شدن سکان هدایت
یکی از بزرگترین سروی س های منطقه به یک اکادمیسین
محافظه کار نزدیک به ته ران ،از مسائلی است که طی چند
سال گذشــته ،بر روابط انکارا -تل اویو سایه انداخته است.
اورهان می راوغلو از تحلیلگران مشهور ترکیه که در سال ۲۰۱۳
اردوغان را در سفر به ته ران همراهی کرده ،در سف رنامه کوتاه
خود ،به این موضوع اشاره کرده که در روز مالقات اردوغان
با رهبر انقالب اســامی ای ران ،هاکان فیدان ،با یک پرواز
اختصاصی به ته ران امده تا در این دیدار حضور داشته باشد.
او با برخی مقام های ای رانــی مانند عل ی اکبر صالحی
ارتباط نزدیکی دارد .زمانی که عل ی اکبر صالحی ،نمایندگی
ای ران در ســازمان بی ن المللی انــرژی اتمــی را (در دوران
ریاست جمهوری ســی د محمد خاتمی) عهده دار بود ،فیدان
هم ب رای مدتی نماینده ترکیه در این ســازمان بود و گفته
م ی شــود از حق دســتیابی ای ران به انرژی صلح امیز اتمی
حمایت کــرده و از او به عنوان ط راح بیانیــه اتمی ته ران
که با حضور روســای جمهور وقت برزیل ،ترکیه و ای ران به
امضا رسید نام برده م ی شود .در ســال 2010وقتی که رژیم
اسرائیل کشــتی مرمره را در ســواحل غزه مورد حمل ه قرار
داد و ۹نفر از فعاالن حقوق مدنــی ترک ها در این حادثه به
شهادت رســیدند ،هاکان فیدان اسام ی ۱۰نفر از جاسوسان
ای ران ی تبار رژیم صهیونیســتی که در اســتانبول با موساد
نشست و برخاست داشتند را در اختیار ای ران قرار داد و با اشاره
به این موضوع که اسرائیل قصد انجام عملیات تخریبی در
ای ران را دارد ،چالش بزرگی ب رای تل اویــو ایجاد کرد (بنا به
ادعای رسانه های غربی) .این قدرتنمایی دستگاه اطالعاتی
ترکیه ضربه ای مهلک به موســاد وارد کــرد؛ ضربه ای که
صهیونیس ت ها ان را از چشم فیدان م ی دیدند .هاکان فیدان
در ســال ۱۹۶۸میالدی در انکارا به دنیا امده اما اظهارات
تایی د نشده دیگری نیز حکایت از ان م ی کند که او اصالتا کرد
است و در پایتخت به دنیا نیامده اســت .او از سال ۱۹۸۶تا
سال ۲۰۰۱میالدی در نیروهای مسلح ترکیه به عنوان افسر
خدمت کرده و در سال ۲۰۰۱به درخواست خود ،زندگی نظامی
را کنار گذاشته و وارد دانشگاه شده است.
فیدان تز دکترای خود را نیز در ســال ۲۰۰۶میالدی
با موضــوع «دیپلماســی در دوران دانش؛ بــه کارگیری
فن اوری های اطالعاتــی در تثبیت و تحقــق معاهدات»
ارائه داده اســت .ظواهر امر نشان م ی دهد ک ه هاکان فیدان
در همان دوران ،وارد ســرویس اطالعاتی میت شده است.
او در ســال ۲۰۰۸به عنوان یکی از اعضــای هیات مدیره
اژانــس بی ن المللی انرژی اتمی انتخاب شــده و مطالعات
گسترده ای در مورد انرژی هسته ای و فعالی ت های ای ران در
این حوزه انجام داده است .او در سال ۲۰۰۹از سوی اردوغان،
نخس ت وزیر وقت ترکیه ،به عنوان رئیس میت معرفی شد،
یعنی همان پست حساس و مهمی که در ترکیه با عبارت
«مستشــار» از ان یاد م ی شــود و در تاریخ این کشور افراد
جوانی همچون فیدان ،ســکاندار چنین دستگاه عریض و
طویلی نشده اند.
در این میان نقش وی در ماجرای تحوالت سیاســی
از اهمیت بســیار زیادتری نسبت به ســایر موارد برخوردار
است .درچند سال اخیر اگرچه از او به عنوان یکی از مخالفان
اسرائیل یاد م ی شد ،اما نقش او در ارتباط با مخالفان سوری و
کسانی که بعدها از سوریه به ع راق رفتند و داعش را راه اندازی
کردند ،مشخص است .فیدان ب رای دولت عدالت و توسعه
از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است .روزنامه وال استریت
ژورنال سال گذشته فیدان را «شاه جاسوس قدرتمند ترکیه
و نیروی محرک تالش ها ب رای تغذیــه نیروهایی که ب رای
سرنگونی بشار اسد فعالیت م ی کردند» ،همچنین «معمار
کلیدی راهبرد امنیتی-منطقه ای ترکیه» پس از انقالب های
ع ربی ،توصیف کرده بود« .جیمز جفری» سفیر سابق ایاالت
متحده در ترکیه و ع راق در ان زمان به وال اســتریت ژورنال
گفته بود« :هاکان فیدان چهره خاورمیانه جدید است .ما باید
با او کار کنیم ».وال استریت ژورنال همچنین فی دان را در کنار
بندر بن سلطان ،رئیس وقت استخبارات عربستان و سردار
قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ای ران ،به عنوان یکی از
سه شخصیت قدرتمند خاورمیانه قرار داده بود.
فیدان علت اصلی این اســتعفا را حضور در انتخابات
مجلس که به زودی در ترکیه برگزار م ی شود اعالم کرده است.
به گفته منابع نخس ت وزیری ترکیه ،فیدان در نامه استعفای
خود که به نخس ت وزیر ترکیه تقدیم کرده است ،با اشاره به
تصمیم خود ب رای نامزدی در انتخابات اتی مجلس ترکیه،
اعالم کرد از تاریخ 10فوریه ( 21بهمن) از ریاســت سازمان
اطالعات ملی ترکیه کناره گیری م ی کند .ب ر اســاس دستور
شورای عالی انتخابات ترکیه کارکنان دستگاه های دولتی
ترکیه که قصد دارند در انتخابات اتــی نامزدی نمایندگی
مجلس ترکیه شــوند باید تا 10فوریه از سمت خود استعفا
کنند .انتخاب تاریخ نشــان م ی دهد کــه او و دولت ترکیه
خواهان ماندنش تا اخرین روز در این سمت هستند.
دو عامل ب رای اســتعفای کسی که در سال های اخیر
سکاندار دستگاه اطالعاتی ترکیه بوده عنوان شده است .به
اعتقاد برخی او به دنبال مصونیت سیاسی ب رای عدم برخورد
با فساد مالی است که دولت ترکیه در سال 2013با ان رو به
رو شده بود .در پرونده رسیدگی به جرائم اعضای کابینه که در
ان سه وزیر و فرزندانشان همچنین رضا ضراب دستگیر شده
بودند ،پای هاکان فیدان و دوتن از همکارانش نیز به میان
امده بود .به این پرونده هنوز رسیدگی نشده است.
روزنامه «طرف» چاپ استانبول که به مخالفان دولت
اردوغان تعلق دارد در این باره نوشــت« :دیوانساالرانی که
پس از عملیات 17دسامبر 2013میالدی دادستانی استانبول
در اقدامات غی ر قانونی علیه مخالفان دســت داشتند ،ب رای
نامزدی در انتخابات مجلس ترکیه از حزب عدالت و توسعه
صف طوالنی تشکیل داده اند .این افراد قصد دارند با راهیابی
به مجلــس ترکیه به عنوان نماینده از مصونیت سیاســی
برخوردار شــوند ».گمانه دیگر در این زمینه حضور فیدان
در کابینه اینده ترکیه است .به اعتقاد برخی او قصد دارد در
کابینه اینده یا وزیر یا حتی نخس ت وزیر شود .گفته م ی شود
که احتمال دارد وزارت کشور به او سپرده شود .هنوز در این
رابطه جزئیات بیشتری منتشر نشــده است .اما به محض
انتشار این خبر« ،بولنت ارنچ» معاون نخس ت وزیر ترکیه که
در ب رنامه زنده تلویزیونی حضور داشت گفت که او نم ی تواند
وزیر یا نخس ت وزیر شود« .ارنچ» که پدرزن پسر اردوغان نیز
به حســاب م ی اید از جمله اعضای برجسته حزب اعتدال و
توسعه است که از ابتدای سال تاسیس حزب و راهیابی ان به
قدرت به عنوان یکی از معاونان نخس ت وزیر فعالیت م ی کند.
او در اظهارنظری به س ی ان ان ترک گفت که به نظرش
این استعفا و حضور فی دان در مجلس مصداق «اسراف است»
به این معنا که اگر او نم ی تواند وزیر یا نخســت وزیر شود و
اگر فیدان قصد دارد یک نماینده ساده باشد ،همان طور که
سایرین هستند ،بناب راین مقایس ه اش با شرایط حاضر در واقع
هدر رفتن سرمایه انسانی اوست .چرا که او در حال حاضر در
جایگاهی قرار دارد که به اندازه چندین نماینده مجلس ارزش
دارد .البته «ارنچ» توضیح نداد که چرا او نم ی تواند به کابینه
راه پیدا کند.
پس از انجام انتخابات پارلمانی در ترکیه کابینه از میان
نمایندگانی که به مجلس راه یافتند انتخاب خواهد شد .در
صورتی که فیدان بتواند به مجلس راه پیدا کند باید دید ایا
م ی تواند در دولت اینده ترکیه نیز حضور داشته باشد؟
گزارش ها
تاخیردریکسفر
مشعل فعال به تهران نمی اید
مشکل هوای خوزستان به نقاط دیگر سرایت می کند؟
ریزگردها خوزستان را در خود غرق کردند ،اسمان لرستان را به سیطره خود دراوردند ،مدارس
اذربایجان غ ربی را تعطیل کردند و کیفیت هوای زنجان را به مرز خط رناکی رساندند تا نمایندگان
استان خوزستان خواستار ورود رئی س جمهوری به مساله ریزگردها شوند .البته مهمتر از ان ،این بود
که رهبر معظم انقالب اسالمی در خصوص معضل ریزگردها در مناطق و استان های غرب کشور،
به صورت ویژه به دولت دستور داده و تاکید کردند که با تشکیل جلسه ای با حضور تمام مسئوالن
مرتبط با موضوع ،تدابیر اجرایی و تصمیمات عاجلی ب رای رفع این مشکل و حل معضل گرد و
غبار شدید ناشی از ریزگردها اتخاذ شود .جلسه اضط راری ب رای رسیدگی به بحران هوای استان
خوزستان به ریاست اسحاق جهانگیری ،معاون اول رئی س جمهور و با حضور شماری از اعضای
هیات دولت برگزار شد .جهانگیری با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر پیگیری و
رسیدگی سریع به وضعیت هوای استان خوزستان ،هدف از تشکیل این جلسه را تصمیم گیری
ب رای اقدامات فوری در جهت مهار بحران ریزگردها و پیامدهای ناشــی از گردو غبار در اســتان
خوزستان عنوان کرد و گفت« :دولت ب رای رسیدگی و حل این موضوع هیچ محدودیتی در اعتبارات
و منابع مالی قائل نیست ».معاون اول رئی س جمهور گفت« :مردم استان خوزستان باید بدانند
که دولت و مسئوالن شرایط دشوار انها را درک م ی کنند و با تمام توان به دنبال راهکارهایی ب رای
حل این مشکل هستند« ».سید شکر خدا موسوی» نماینده مردم اهواز ،باوی ،کارون و حمیدیه
در مجلس شورای اسالمی هم خبر از حضور دو معاون رئی س جمهوری ب رای بررسی پدیده گرد و
غبار در استان خوزستان م ی دهد.
تو گوی خود
«معصومه ابتکار» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در تازه ترین گف
همچنان بررسی تاثیر پاشیدن مالچ نفتی را در مقابله با ریزگردهای اهواز روی میز دارد .ابتکار در
واکنش به این موضوع که برخی کارشناسان مطرح کردند که مالچ نفتی خود الوده کننده بوده و
هزینه بسیاری را در بر م ی گیرد ،م ی گوید« :هنوز این موضوع مشخص نشده و در حال پیگیری
این امر هستیم که باید بگویم پاشیدن مالچ ب رای مقابله با ریزگردهای اهواز تنها یک راهکار است
و ما راهکارهای دیگری را در دستورکار داریم ».برخی کارشناسان از جمله دکتر عل ی محمد بیرگانی،
تو گو با روزنامه ای ران مالچ پاشی را
رئیس گروه مطالعات مناطق بیابانی سازمان جنگل ها در گف
ب رای حل معضل ریزگردها رد م ی کند .او هم مانند بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارد که بسیاری
از ریزگردها منشا تاالبی دارند .همین مساله باعث شده تا بسیاری از کارشناسان با مخاطب قرار
دادن وزارت نیرو خواستار باز شدن سدها روی دشــت ها و تاالب های خشک شده شوند .ان طور
که ابتکار هم خبر م ی دهد بخشی از اب هورالعظیم از وزارت نیرو گرفته شده اما ان قدر نیست
که بتواند حجم ریزگردهایی که در سال های گذشته اسمان 22استان کشور را در برگرفته بود و
بسیاری از استان ها از جمله ایالم ،کرمانشاه و خوزستان را با این سوال رو به رو کرده بود که ایا مردم
این شهرها باید راه مهاجرت را در پیش بگی رند ،کاهش دهد! «سی د عیسی دارایی» نماینده مردم
اندیمشک هم با اشاره به افزایش بیماری های تنفسی در خوزستان م ی گوید« :این گردوخاک از
نظر اقتصادی ،مهاجرت بهداشت و سالمت به مردم استان اسی ب های زیادی وارد کرده است».
همچنین او خواستار ورود رئی س جمهوری به مساله ریزگردها و وضعیت استان خوزستان م ی شود.
معاون امور امادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور معتقد است با وجود اینکه کشور
حدود 6-7سالی است که با پدیده ریزگردها مواجه شده؛ اما این پدیده هر سال نسبت به سال های
گذشته وضعیت شدیدتری را تجربه م ی کند و سازوکارهایی هم که اعمال شده نتوانسته به طور
کامل این پدیده را مهار کند .مرتضی اکبرپور افزود« :با این حال ما با تشکیل شورای هماهنگی
مدیریت بحران استان های تحت تاثیر مثل استان های اذربایجان غ ربی ،شرقی ،ایالم و خوزستان
به مدیریت استانداران و فرمانداران ،اقدام های الزم را در این زمینه انجام داده ایم .البته هواشناسی
ب رای چند روز اینده در استان های تحت تاثیر ،بارندگی پی ش بینی کرده که اگر این اتفاق بیفتد،
ن صورت باید انتظار شرایط پیچیده تری را داشت.
وضعیت تا حدی نرمال م ی شود ،اما در غیر ای
ضمن اینکه ما به استان های لرستان ،همدان ،کرمانشاه ،اردبیل ،اذربایجان غربی و شرقی هم
فراخوان داده ایم تا شورای هماهنگی را تشکیل دهند و امادگی نسبی داشته باشند».
مثلث | شماره 253
گزارش ها
این روزها اخبار متعددی در خصوص ســفر اتی رهبر حماس به ای ران منتشر م ی شود.
پی ش تر منابع مطلع وابسته به جهاد اسالمی از سفر قریب الوقوع خالد مشعل به ای ران در اینده
نزدیک خبر داده بودند اما شنبه 18بهمن یک مقام حماس تصریح کرد که تاریخی ب رای سفر
مشعل به ته ران تعیین نشده است و به عبارتی قریب الوقوع بودن این سفر منتفی است .منابع
اگاه در جنبش مقاومت اسالمی فلســطین (حماس) شنبه 18بهمن ماه ،وجود هرگونه تاریخ
مشخص ب رای سفر خالد مشعل به ای ران در ماه فوریه را تکذیب کردند .این منابع که خواستند
نامشان فاش نشود ،اعالم کردند اظهارات اخیر «احمد یوسف» از رهب ران جنبش حماس درباره
سفر قریب الوقوع خالد مشعل به ته ران ب رای دیدار با مقامات بلند پایه ای ران نادرست است .یوسف
جمعه ( 17بهمن) اعالم کرد رئی س دفتر سیاسی حماس در ماه فوریه به ای ران م ی رود».
وی گفت« :مخالد مشعل ب رای بهبود و از سرگیری روابط میان حماس و ای ران به دوران
سابق خود پس از توقف چند ساله به زودی به ته ران م ی رود ».در این خصوص یک گمانه زنی
جدید هم مطرح شده است که روزنامه الحیات ان را عنوان کرده است .بر این اساس ،منابع مطلع
به این روزنامه گفته اند که «دیدار مشعل از ته ران داشت انجام م ی شد اما انچه ان را به تاخیر
انداخت ،اختالف ته ران و حماس بر سر ب رنامه سفر بود».
حماس خواهان ان است که اســتقبال از مشعل در ته ران در ســطح باال باشد .یکی
از مسئوالن در حماس م ی گوید« :سفری که ابوالولید (خالد مشــعل) در ان با رهبر انقالب و
رئی س جمهور دیدار نکند ،مثل نماز ب ی وضوست ».در مقابل ای ران ی ها تاکید کرده اند که «استقبال
از مشعل در سطح او برگزار خواهد شد» اما نگرانی حماس از «احتمال عدم دیدار با رهبر است و
به همین دلیل سفر را به تاخیر انداخته است» .این منابع در حماس افزودند که «انچه ما خواستار
ان هستیم ،نه به خاطر شخص مشعل ،بلکه به دلیل این است که او نماینده جنبش و جریانی
بزرگ در میدان اســت ».پس از اظهارات رهبر معظم انقــاب در خصوص ضرورت تجهیز و
مسلح کردن کرانه باختری ،گروه های مقاومت اسالمی در محدوده سرزمی ن های اشغالی تحرک
و جنب و جوش تازه ای یافته اند تا خود را در ب رابر خط رات احتمالی تجهیز و اماده کنند .پس از
انکه جنگ غزه تمام شد ،گروه های مقاومت دریافتند که کشورهای عرب هی چ گونه حمایتی
از مظلومیت مردم غزه به عمل نم ی اورند .عرب ها تنها چند بیانیه خشک و خالی صادر کردند
و همان بیانیه را هم خیلی از دولت های عربی صادر نکردند و صرفا به تماشای سالخی مردم
مظلوم غزه نشستند.
گروه های مقاومت دریافتند که تنها حامی نهضت های اسالمی ای ران است که م ی تواند
ب ی هیچ منتی کمک های الزم را در اختیار انها قرار دهد .در این راســتا ،محور بیروت -ته ران
فعال شد تا دیپلماسی الزم ب رای تفاهم ای ران و حماس بر سر چگونگی از سرگیری کمک های
الزم لجستیک به گروه های مقاومت صورت بگیرد .از خالل این دیپلماسی ،یک تفاهمنامه
میان دو طرف امضا و قرار شد که طی دیدارهای بعدی در ته ران جزئیات عملیات ی شدن ان در
دستورکار قرار بگیرد.
با توجه به تحوالت ســوریه به نظر م ی رسد که تقویت گروه های تروریستی مستمسک
خوبی بوده تا با بهره گیری از این بحران محور کمک رسانی به گروه های مقاومت نیز مختل
شود و به عبارتی ارسال تجهی زات الزم ب رای حماس از طریق محور سوریه در معرض مخاطره
واقع شود .اما نکته اینجاست که جمهوری اســامی از همان ابتدا مراقب بود که محورهای
مواصالتی و ارتباطی با گروه های مقاومت در داخل خاک سوریه اسیب نبیند .بر همین اساس
و طبق یکی از بند های مفاد توافق میان ای ران و حماس عنوان شده «تالش م ی شود از تاثیر
گذاشتن اوضاع کنونی سوریه بر روابط حماس و محور بازدارنده جلوگیری شود ».معنی این بند
از توافق این است که دو طرف تالش م ی کنند محور مذکور باز باشد تا خللی در ارسال کمک
ایجاد نشود .در همین راستا قرار شد حمایت مالی از مقاومت فلسطین و تجهیز تسلیحاتی ان
به ویژه تجهیز گردان های «القسام» شاخه نظامی حماس به جدیدترین سالح ها ب رای مقابله با
هر حمله احتمالی دیگر در دستورکار قرار بگیرد.
غم ریزگرد
29
سیاست خارجی
سیاست
سخنرانی «مهم»
سخنرانی رهبر معظم انقالب در مورد مذاکرات هسته ای سمت و سوی
پرونده ایران را تغییر داده است .ایشان در حساس ترین زمان ممکن مقابل
زیاده خواهی امریکای ی ها ایستادند و از یک توافق بد جلوگیری کردند .حاال
ایشان خصوصیات یک توافق خوب را هم صریح و شفاف به همه گفته اند .به
نظر م ی رسد روزهای مهمی پیش روی مذاکرات هسته ای است.
توافق باید
یک مرحله ایباشد
سخنرانی مهم مقام معظم رهبری پیرامون مذاکرات هسته ای
سیاست
30
مثلث | شماره 253
برخورد نامحسوس با دوست قدیمی
اکرمی از پاستور اخطار گرفت
شاید از جنتی «سوال» کنیم
مفیدکیائی نژاد
سیاست خارجی
سیاست
خارجی
1
«اگر توافقی انجام شــود ،باید در یــک مرحله و در
بردارنده کلیــات و جزئیات با یکدیگر باشــد ».این جمله
رهب ر معظم انقالب حاال مذاکرات هسته ای را وارد فاز جدیدی
کرده است .رهبر انقالب البته بارها اعالم کرده اند که با اصل
مذاکره مخالف نیســتند و به همین دلیل هم بوده که در
دولت یازدهم همواره از تیم مذاکره کننده دفاع کرده اند .اما
مهمی داشته اند که همیشه
ایشان در مورد مذاکرات نظ رات
تبدیل به نقطه عطف شده اســت .مرور نظرات ایشان از
ابتدای اغاز به کار تیم جدید مذاکره کننده م ی تواند نقشــه
راهی را که ایشان در ذهن داشته اند نمایان کرده و البته به
خوبی مشخص کند که تیم مذاکره کننده را چگونه بارها از
دام طرف مقابل رهانیده اند .بازخوانی این جمالت کلیدی و
توجه به کلی د واژه ها تصویر روشنی را از نقش ایشان پدیدار
خواهد کرد.
نم ی خواهند قضیه تمام شود
رهبر معظم انقالب چند روز بعد از انتخابات یازدهم
ریاست جمهوری در یک ســخنرانی درباره دیدگاه امریکا
و غرب در خصوص پرونده هســته ای ایران روشــنگری
کردند .ایشان فرمودند« :یک جمله هم در خصوص قضیه
هسته ای عرض کنم .من در سخنرانی روز اول سال گفتم
جبهه مخالف ما که عمدتا منحصر در چند کشــور معدو ِد
زورگو و زیاده خواه اســت و اسم خودشــان را به غلط و به
دروغ م ی گذارند جامعه جهانی و در راس انها امریکا است،
محرک اصلی هم صهیونیســت هایند ،مســاله اینها این
است که نم ی خواهند موضوع هســته ای ای ران حل شود.
اگر لجبازی انهــا نبود ،موضوع هســته ای به راحتی حل
م ی شد .بارها تا لحظه حل پیش رفتیم ،امضاء کردند ،اژانس
مرور نظرات ایشــان از ابتدای اغاز به
کار تیم جدیــد مذاکره کننده م ی تواند
نقشه راهی را که ایشان در ذهن داشته اند
نمایان کرده و البته به خوبی مشخص
کند که تیم مذاکره کننده را چگونه بارها
از دام طرف مقابل رهانیده اند .بازخوانی
این جمالت کلیدی و توجه به کلی د واژه ها
تصویر روشنی را از نقش ایشان پدیدار
خواهد کرد
مذاکره در مسائل خاص را منع نم ی کنم
مقام معظــم رهبری اواخــر عمر دولــت دهم و
همزمان با شروع به کار دولت یازدهم در جمع مسئوالن
نظام اعم از دولت ســابق و دولت فعلی درباره خوشبین
نبــودن به رفتارهــای امریــکا و غی ر منطقــی بودن و
غی ر قابل اعتمــاد بودن امریکا و انگلیــس م ی فرمایند:
«امریکای ی ها م ی گویند مــا م ی خواهیم با ایران مذاکره
کنیم .خب ،ســا ل ها اســت که م ی گویند م ی خواهیم
مذاکره کنیم .من اول ســال گفتم که خوشبین نیستم.
در مسائل خاص ،مذاکره را منع نم ی کنم -مثل مساله
خاصی که در قضیه عراق داشــتیم و بعضی از قضایای
دیگر -لیکن من خوشبین نیستم؛ چون تجربه من این
را نشــان م ی دهد .امریکای ی ها ،هم غیرقابل اعتمادند،
هم غی ر منطق ی اند ،هم در برخوردشان صادق نیستند».
(بیانات در دیدار مسئوالن نظام )92/4/30 -
سالح هسته ای نم ی خواهیم
حمایت از تیم مذاکره کننده
مذاکرات هسته ای بدون شک در حال حاضر مهمترین
پرونده روی میز سیاستمداران ای ران است .حجم و اهمیت
این پرونده موجب شده است که نظ رات مختلفی در مورد نوع
مذاکره با طرف مقابل در داخل ای ران مطرح باشد .بدون شک
برخی نظ رات جنبه انتقــادی و بعضی هم جنبه اعتراضی
داشته است .مســاله ای که گاهی احساس شده با افزایش
سطح ان تیم مذاکره با نوعی فشار از داخل مواجه شود .در
مواجهه با این فضا رهبر معظم انقالب شخص ا ترجیح دادند
وارد ماجرا شده و روشنگری کنند.
ایشان در یکی از مهمترین سخنانشان درباره مذاکرات
هسته ای اینگونه فرمودند« :دربار ه مسائل جاری ما با امریکا
که این روزها محل بحث است -چند نکته را من عرضبکنم؛ سوال است در ذهن ها .اوال یک تذکر مهم و الزم ی
را بدهم :هیچ کس نباید این مجموعه مذاکره کنندگان ما را
با مجموعه شامل امریکا -همان شش دولت ،به اصطالح
پنج به عالوه یک -ســازش کار بداند؛ این غلط است؛ اینها
ماموران دولت جمهوری اســامی ایران هســتند ،اینها
بچه های خودمان هستند ،بچه های انقالبند؛ یک ماموریتی
را دارند انجام م ی دهند .کار سختی هم هست [که ] بر عهده
اینها است؛ دارند با تالش فراوان ان کاری را که بر عهده انها
است انجام م ی دهند .بناب راین نباید ماموری را که مشغول
یک کاری است و مسئول یک فرایندی است مورد تضعیف
یا توهین یا بعضی از تعبی راتی که گاهی شنیده م ی شود -
که اینها سازشکارند ،و مانند اینها -قرار داد؛ نه ،این حرف ها
نیست .این را هم توجه داشته باشید ،این مذاکره ای که امروز
دارد انجام م ی گیرد با شش کشور -که امریکا هم جزو این
شش کشور است -فقط در مورد مسائل هسته ای است و
الغیر .بنده هم اول امسال در مشهد مقدس در سخنرانی
گفتم [که ] مذاکره در موضوعات خاص اشکالی ندارد؛ منتها
گفتم من اعتماد ندارم ،خوشــبین نیستم به مذاکره ،لکن
م ی خواهند مذاکره کنند ،بکنند؛ مــا هم به اذن اهلل ضرری
نم ی کنیم».
از مذاکره ضرر نم ی کنیم
ایشــان در همین ســخنرانی خود یک محور مهم
هسته ای دیگر هم داشتند .دیدگاه رهبر معظم انقالب از اغاز
مذاکرات هسته ای در دولت جدید این بوده است که اگر چه
مخالفتی با انجام و ادامه مذاکرات ندارند اما هرگز به طرف
مقابل خوشبین نیستند .این نکته ای است که رهبر انقالب
در مورد ان اینگونه سخن گفته اند:
«یک تجربه ای در اختیار ملت ای ران است -که حاال
مثلث | شماره 253
مهمتریــن نکتــه ای کــه غرب ی هــا و در راس ان
امریکای ی هــا به عنوان بهانــه اصلی مخالفــت با پرونده
هسته ای ای ران بیان م ی کنند دروغی است با عنوان «تالش
ای ران ب رای دستیابی به سالح هسته ای» .انها با عنوان این
دروغ بزرگ و یــک پروپاگاندای رســانه ای تالش فراوانی
کرده اند که افکار عمومی دنیا را نســبت به ماهیت برنامه
ای ران مدیریت کنند .چنین است که رهبر انقالب در مواجهه
با این رویکــرد تبلیغاتی این ســخنان را مطرح م ی کنند:
«بحث سالح هســته ای را مطرح م ی کنند .خب ،ما سالح
هسته ای را نه به خاطر زید و عمرو ،نه به خاطر امریکا و غیر
امریکا ،به خاطر عقیده مان قبــول نداریم؛ هی چ کس نباید
داشته باشد .وقتی ما م ی گوییم شما نداشته باش ،معنایش
این اســت که خودمان هم قاطعا م ی گوییم نباید داشــته
باشیم و نخواهیم داشت؛ اما مساله انها مساله دیگری است؛
انها حرفی ندارند که برخی از کشــورها هم فرضا به وجود
بیایند [که ] انحصار انها را به هم بزنند ،البته نم ی خواهند
انحصارشان به هم بخورد ،اما قیامتی هم بر پا نم ی کنند؛
در مورد ای ران اســامی و جمهوری اســامی قیامت به پا
م ی کنند؛ چرا؟ چون داشــتن یک چنین توانی ،یک چنین
ِمون َو ال تُظلَمون» است؛
قدرتی ،پشتوانه این نظا ِم «ال تَظل َ
چالش اصلی اینجااست؛ این را باید شناخت ،این را باید دید،
در این چارچوب بایستی رویکردهای امریکا و غرب و فالن
کشور وابســته به اینها و فالن جریان وابسته و دلبسته به
اینها را تفسیر و تحلیل کرد؛ انقالب اسالمی این است».
ایشان اما در یکی از مهم ترین سخنران ی ها که منجر
به اغاز فصل جدید در مذاکرات ای ران و غرب شد در ابتدای
دولت حســن روحانی فرمودند «:ما مخالف با حرکت های
صحیح و منطقی دیپلماســی هم نیســتیم؛ چه در عالم
دیپلماسی ،چه در عالم سیاســت های داخلی .بنده معتقد
به همان چیزی هستم که ســال ها پیش اسم گذاری شد
«نرمش قهرمانانه»؛ نرمش در یک جاهایی بســیار الزم
است ،بسیار خوب است؛ عیبی ندارد ،اما این کشت ی گیری
که دارد با حریف خودش کشتی م ی گیرد و یک جاهایی به
دلیل فنی نرمشی نشان م ی دهد ،فراموش نکند که طرفش
کیست؛ فراموش نکند که مشغول چه کاری است؛ این شرط
اصلی است؛ بفهمند که دارند چه کار م ی کنند ،بدانند که با
چه کسی مواجهند ،با چه کسی طرفند ،اماج حمله طرف
انها کجای مساله است؛ این را توجه داشته باشند».
(بیانات در دیدار فرماندهان ســپاه پاسداران انقالب
اسالمی)1392/06/29،
سیاست
هسته ای امضاء کرد؛ قبول کرد که این اشکاالتی که وجود
داشته ،برطرف شده -اینها موجود است ،اینها سند است؛
اینها که قابل انکار نیست -خب باید قضیه تمام م ی شد،
پرونده هسته ای کشور باید پایان پیدا م ی کرد .امریکای ی ها
بالفاصله یک چیــز جدید را مطرح کردند ،اوردند وســط.
نم ی خواهند قضیه تمام شود .نمونه های متعددی را ما در
این زمینه داریم .حل مساله هسته ای جمهوری اسالمی به
حسب طبیعت خود ،از جمله کارهای سهل و اسان و روان
اســت؛ اما وقتی طرف مقابل مایل نیست این قضیه حل
شود ،خب بله همی ن جور م ی شود که مالحظه م ی کنید».
ایشان در بخش دیگر سخنان خود بار دیگر در مورد
تالش امریکای ی ها ب رای تغییر رژیم در ای ران سخن گفتند.
رهبر انقالب فرمودنــد« :جمهوری اســامی در قضیه
هسته ای ،هم قانونی عمل کرده اســت ،هم شفاف هم
از لحاظ اســتداللی ،منطقی عمل کرده است؛ منتها این
نقطه ای است که ب رای فشــار بر جمهوری اسالمی این را
مناسب دانسته اند .اگر این هم نباشد ،یک قضیه دیگری
را ب رای فشــار مطرح م ی کنند .هدف ،تهدید است؛ هدف،
فشار است؛ هدف ،خسته کردن اســت .خودشان گفتند
هدف ،تغییر دادن نظام سیاســی و ســاز وکار سیاسی
است .البته در حرف های خصوصی که م ی زنند ،یا گاهی
نامه که م ی نویســند ،م ی گویند نه ،ما نم ی خواهیم نظام
را تغییر دهیم؛ لیکن در گوشــه و کنار حرف هایشان ،در
اظهاراتشــان ،در عملکردشان ،این مســاله کامال روشن
اســت .ملتی که زیر فرمان انها نباشــد ،طبق میل انها
عمل نکند ،طبق سلیقه انها در خود عمل نکند ،مغضوب
انها اســت .حکومت ها و دولت ها هم اگــر در مقابل انها
مطیع و سربه راه بودند ،برایشــان مقبولند؛ نه دموکراسی
برای انها اهمیــت دارد ،نه حقوق بشــر اهمیت دارد ،نه
هســته ای اهمیت دارد .مساله این اســت که جمهوری
اسالمی روی پای خود ایستاده اســت ،با اتکاء به قدرت
خود ایســتاده اســت ،با اعتماد به خدای متعال ایستاده
و در جهات مختلف دارد پیشــرفت م ی کند؛ این را اینها
نم ی پسندند و نپســندند .البته تجربه جمهوری اسالمی
و تجربه ملت ایران نشــان داد که در این راه ،انکه پیروز
است ،ملت ای ران است و او است که به دشمنان خود سیلی
خواهد زد ،1392/05/04( ».بیانات در دیدار مســئوالن و
کارکنان قوه قضائی ه )
نرمش قهرمانانه
31
سیاست خارجی
من مختصرا عرض خواهم کرد -این تجربه ظرفیت فکری
ملت ما را باال خواهد برد؛ مثل تجربه ای که در سال ۸۲و ۸۳
در زمینه تعلیق غن ی سازی انجام گرفت ،که ان وقت تعلیق
غن ی ســازی را در مذاکرات با همین اروپای ی ها ،جمهوری
اســامی ب رای یک مدتی پذیرفت .خب ما دو سال عقب
افتادیم ،لکن به نفع ما تمام شد.
چرا؟ چون فهمیدیم که با تعلیق غن ی ســازی ،امید
همکاری از طرف شــرکای غربی مطلقا وجود ندارد .اگر ما
ان تعلیق اختیاری را -که البته به نحوی تحمیل شده بود،
لکن ما قبول کردیم ،مســئوالن ما قبول کردند -ان روز
قبول نکرده بودیم ،ممکن بود کسانی بگویند خب یک ذره
شما عقب نشینی م ی کردید ،همه مشکالت حل م ی شد،
پرونده هسته ای ای ران عادی م ی شد .ان تعلیق غن ی سازی
این فایده را ب رای ما داشت که معلوم شد با عقب نشینی ،با
تعلیق غن ی ســازی ،با عقب افتادن کار ،بــا تعطیل کردن
بسیاری از کارها مشکل حل نم ی شود؛ طرف مقابل دنبال
مطلب دیگری است؛ این را ما فهمیدیم ،بناب راین بعد از ان
شروع کردیم غن ی سازی را اغاز کردن.
امروز وضعیت جمهوری اســامی با سال ۸۲زمین
تا اســمان فرق کرده؛ ان روز ما چانه م ی زدیم سر دو ،سه
ســانتریفیوژ[ ،در حالی که ] امروز چندین هزار سانتریفیوژ
مشــغول کارند .جوان های ما ،دانشمندان ما ،محققین ما،
مســئوالن ما همت کردند ،کارها را پیش بردند .بناب راین از
مذاکراتی هم که امروز در جریان است ،ما ضرری نخواهیم
کرد .البته بنده همچنان که گفتم خوشــبین نیستم؛ من
فکر نم ی کنم [از] این مذاکرات ان نتیجه ای را که ملت ای ران
انتظار دارد ،به دســت بیاید ،لکن تجربه ای است و پشتوانه
تجربی ملت ای ران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛
ای رادی ندارد اما الزم است ملت بیدار باشد1392/08/12(».
بیانات در دیدار دانش اموزان و دانشجویان)
سیاست
32
مثلث | شماره 253
خط قرمز
نکته مهم در مذاکرات هسته ای در دوران تیم جدید
این بوده اســت که رهبر انقالب با اعتمــاد کامل به انها
نسبت به ترســیم خطوط قرمز در مورد کلیات دست انها
را در مورد جزئیات باز گذاشــته اند .مهمترین مساله ب رای
ایشان همواره این بوده که از حقوق ملت ای ران عقب نشینی
نشود .رهبر انقالب در یکی از سخنران ی های خود فرمودند:
«اصرار دارم بر تثبیت حقوق ملت ای ران ،از جمله مســاله
حقوق هسته ای؛ اصرار داریم بر اینکه از حقوق ملت ای ران
یک قدم عقب نشینی نباید بشود .ما البته در جزئیات این
مذاکرات مداخله نم ی کنیم؛ یک خطوط قرمزی وجود دارد،
یک حدودی وجود دارد ،این حدود باید رعایت بشود؛ این را
گفتیم به مسئوالن و موظفند که این حدود را رعایت کنند؛
از هارت وهورت دشــمنان و مخالفان هم واهمه ای نداشته
باشند و ترسی به خودشان راه ندهند)1392/08/29( ».
ایشــان البته در فروردین سال 93خطوط قرمز ای ران
را به روشن ی ترسیم کردند .این خطوط در این شش محور
هستند:
حرکت علمی هســته ای به هیچ وجه نباید متوقف
یا کند شود.
مذاکره کنندگان ای رانی باید بر ادامه تحقیق و توسعه
و پیشرفت هسته ای پافشاری کنند.
کسی حق مداخله روی دستاوردهای هسته ای را ندارد
و کسی هم این کار را انجام نم ی دهد.
مسئوالن باید در مورد دستاوردهای هسته ای تعصب
داشته باشند.
مذاکره کنندگان کشورمان نباید هیچ حرف زوری را از
طرف مقابل قبول کنند.
روابط اژانــس بی ن المللی انرژی اتمی بــا ای ران باید
به صورت متعارف و غیر فوق العاده باشد.
بهانه جویی م ی کنند
یک مســاله مهم در مورد پرونده هسته ای این است
که همراه با تبلیغات غرب ی ها برخــی در داخل هم عنوان
م ی کنند که اگر ای ران و امریکا بر ســر مساله هسته ای به
تفاهم برسند و توافقی حاصل شود دیوار بلند میان دو کشور
برداشته شــده و دیگر هیچ خصومتی باقی نخواهد ماند.
رهبر انقالب در این مورد م ی فرمایند« :مســاله هسته ای
بهانه است ب رای دشمنی؛ مساله هسته ای هم اگر یک روزی
طبق نظر امریکا حل بشود ،باز یک مساله دیگری دنبال ان
م ی اید؛ االن مالحظه کنید سخنگویان دولت امریکا بحث
حقوق بشر ،بحث موشکی ،بحث سالح و مانند اینها را به
میان اوردند1392/11/ 28».
داستان سانتریفیوژها
یکی از خواســته های 5+1از ای ران ،که هم در توافق
شش ماهه ژنو گنجانده شــد و هم تالش شود در توافق
نهایی به نحو مبســوط درباره ان ســخن به میان بیاید،
محدود کردن سانتریفیوژ ها به تعدادی بسیار کم و عاری از
نس ل های جدید ان است.
اما رهبر معظم انقالب که سیاســت های کلی نظام
را تعیین م ی نماینــد ،در دیدار خود با هیــات دولت طی
رهنمودهایی از نیاز کشــور به مقدار معتنابهی غن ی سازی
اورانیوم سخن گفتند که نکات کلیدی در خود داشت .ایشان
با این سخنان خود سمت و ســوی مذاکرات را تغییر دادند و
غرب ی ها را از یک شیطنت بزرگ بازداشتند.
حضرت ایت اهلل خامنه ای در بخشی از سخنان خود در
جمع کارگزاران و مسئوالن نظام ،مساله ظرفیت غن ی سازی
را مساله ای بسیار مهم خواندند و با بیان اینکه یکی از موارد
اختالفی با طــرف مقابل ،همین موضوع اســت ،افزودند:
«هدف انها این اســت که در موضوع ظرفیت غن ی سازی،
جمهوری اسالمی ای ران را به 10هزار سو راضی کنند ،البته
ابتدا از 500سو و هزار سو شــروع کردند ،که « 10هزار سو
محصول حدود 10هزار سانتریفیوژ از نوع قدیمی است که
داشتیم و داریم» ،در حال ی که به گفته مسئوالن مربوط ،نیاز
قطعی کشور 190هزار سو است ».ایشان مساله تحقیق و
توسعه در موضوع هسته ای را یکی دیگر از مواردی دانستند
که باید قطعا در مذاکرات رعایت شود و افزودند« :یکی دیگر
از موارد مهم کــه طرف مقابل تکیه و حساســیت زیادی
دارد ،حفظ تشکیالتی اســت که تخریب انها ب رای دشمن
امکان پذیر نیست».
هشدار مهم
رهبــر معظم انقالب در جلســه دیدار مســئوالن
وزارت خارجه و سفرا و روســای نمایندگ ی های جمهوری
مروری برکلید واژ ه عدم اعتماد به امریکا
هر ملتی به امریکا اعتماد کرد ضربه خورد حتی ان کسانی که دوست امریکا بودند
()1392/08/12
حاال در کشور ما دکتر مصدق به امریکای ی ها ...اعتماد کرد
()1392/08/12
مصدق اعتماد کرد کتکش را [هم] خورد
()1392/08/12
کسانی که با امریکا میانه شان هم خوب بود و به امریکا اعتماد کردند ضربه اش را خوردند
()1392/08/12
هر کسی اعتماد کرد به امریکا ضربه اش را خورد
()1392/08/12
ما دولت ایاالت متحده امریکا را دولتی غیرقابل اعتماد م ی دانیم
()1392/07/13
به مسئولین خودمان اعتماد داریم
()1392/07/13
به دولت امریکا اعتمادی نداریم
()1392/07/13
امریکای ی ها غیرقابل اعتماد و غیرمنطقی هستند
()1392/05/06
در هرموردی که با امریکای ی ها مسئولین این کشور اعتماد کردند ،ضربه خوردند
()1392/11/19
یک روزی مصدق به امریکای ی ها اعتماد کرد ،به انها تکیه کرد .عامل کودتا امریکایی بود
()1392/11/19
بعد از انقالب هم دربرهه ای مسئولین کشور روی خوش بین ی های خود به اینها اعتماد کرد از ان طرف ،سیاست دولت
()1392/11/19
هرجا به اینها اعتماد شد اینها این جوری حرکت کردند
()1392/11/19
امریکا ،ایران را در محور شرارت قرار داد
مروری برکلید واژه خوشبین نبودن به مذاکره امریکا
خوشبین نیستم به مذاکره
()1392/08/12
همچنان که گفتم خوشبین نیستم
()1392/08/12
به دولت خدمتگزارمان خوشبین هستیم
()1392/07/13
البته به امریکای ی ها بدبینیم
()1392/07/13
به مسئولین خودمان اعتماد داریم ،خوشبین هستیم
()1392/07/13
من اول سال گفتم که خوشبین نیستم
()1392/04/30
لیکن من خوشبین نیستم
()1392/04/30
ما گفتیم که خوشبین نیستیم
()1392/04/30
من به این گفت وگوهاخوشبین نیستم
()1392/1/1
من به این اظهارات خوشبین نیستم اما مخالفت هم ندارم
()1392/1/1
سیاست خارجی
اســامی ایران در خارج از کشــور فرمودند« :رابطه با
امریکا و مذاکره با این کشور به جز در موارد خاصی برای
جمهوری اسالمی نه تنها هیچ نفعی ندارد بلکه ضرر هم
دارد و کدام عاقلی اســت که دنبال کار ب ی منفعت برود؟
عده ای اینجور وانمود م ی کردند کــه اگر با امریکای ی ها
دور میز مذاکره بنشــینیم بســیاری از مشــکالت حل
م ی شود ،البته ما م ی دانستیم اینجور نیست اما قضایای
یک ســال اخیر برای چندمین بار این واقعیت را اثبات
کرد.
در گذشــته میان مسئوالن ما و مســئوالن امریکا
هیچ ارتباطی نبود اما در یک ســال اخیر به خاطر مسائل
حساس هســته ای و تجربه ای که مطرح شد انجام بشود،
بنا شد مسئوالن تا سطح وزارت خارجه تماس ها ،نشس ت ها
و مذاکراتی داشته باشند اما از این ارتباطات نه تنها فایده ای
عاید نشد بلکه لحن امریکای ی ها تندتر و اهانت امیزتر شد
و توقعات طلبکارانه بیشــتری را در جلسات مذاکرات و در
تریبون های عمومی بیان کردند.
البته مسئوالن ما در نشســت ها در جواب طلبکاری
انها ،جواب های قوی تر و گاهی گزنده تر دادند ،اما در مجموع
معلوم شــد مذاکره برخالف تصورات برخی ،به هیچ چیز
کمک نم ی کند.
امریکای ی ها نه تنها دشــمن ی ها را کم نکردند بلکه
تحریم ها را هم افزایش دادند! البته م ی گویند این تحریم ها،
جدید نیســت اما در واقع جدید اســت و مذاکره در زمینه
تحریم هم فایده ای نداشته است.
البته در زمینــه ادامــه مذاکرات هســته ای ،منع
شوک به واشنگتن
با سخنان رهبر انقالب ،بازی امریکا برای دو مرحله ای کردن توافق متوقف شد
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
2
«ای ران و گــروه 5+1تا پایان ماه مــارس (نیمه اول
فروردین ماه) موافقتنامه سیاســی را امضا م ی کنند»؛ این
اخرین خبری است که هم منابع غربی نزدیک به مذاکرات
ان را اعالم م ی کردند و هم در سکوت خبری مذاکره کنندگان
چه خواهد شد؟
حاال مهمترین سوال روی میز تحلیلگران این است؛
ایا مذاکرات شکس ت خورده است؟ رفتار شناسی طرف مقابل
نشــان م ی دهد که انها هرگز تمایلی ندارند ای ران ی ها از پای
میز مذاکره بلند شوند .انها تجربه شکستن پلمب تاسیسات
هسته ای را در پایان دولت سی د محمد خاتمی دارند و م ی دانند
که ای ران ی ها ه راسی ندارند از اینکه دوباره به وضعیت قبل
بازگردند .شــاید بهترین پی ش بینی این باشد که بگوییم:
«مذاکرات ب رای مدتی متوقف م ی شود ،چرا که ظریف و کری
فعال حرفی ب رای گفتن با هم ندارند .شاید تحریم هایی هم از
سوی کنگره اعمال شود اما در نهایت دور جدید مذاکرات از
سال اینده از سر گرفته خواهد شد».
ه ر چه هست عمر دولت حسن روحانی (اگر به فرض
او یک رئی س جمهور یک دوره ای باشد) شاید به توافق کلی
با امریکای ی ها کفاف ندهد و شــاید تمدید های موقت تنها
چیزی باشد که او شــاهد خواهد بود .به نظر م ی رسد او که
حاال دولتش در حال رسیدن به نیمه عمر کاری اش هست
باید راه دیگری را انتخاب کند .نگاه به داخل؛ این شاید بهترین
راه پیش روی او باشد.
مثلث | شماره 253
داستان یک توافق کلی
crashماشی ن ها را بسیار زیاد م ی کند .اما نکته مهم این بود
که در مورد اصل ی ترین موضوع مورد اختالف ،یعنی موضوع
جدول زمانی لغو تحریم ها ،دیدگاه امریــکا تغییر نکرده و
همچنان بر تعلیق تدریجی تحریم ها طی حداقل 10سال
تاکید داشت .موضع کنونی امریکا این است که تحریم ها را
در یک بازه زمانی طوالنی و به تدریج برخواهد چید و ضمنا
دولت امریکا نم ی تواند درباره ان دسته از تحریم ها که مربوط
به کنگره است ،تعهد مشخصی بدهد.
درســت در لحظات اخر ،ســخنرانی رهبری شکل
مذاکرات را تغییر داد .ایشان با شناختی که از امریکایی ها
داشتند انها را غیر قابل اعتماد دانســته و انچه دو طرف تا
کنون به ان رسیده بودند را ناکافی دانســتند .به این معنا
که توافق بر ســر کلیات انهم با جزئیاتی نامشــخص که
موجب می شد ایران تعهداتی را بدهد اما در مقابلش بر طرف
شدن تحریم که صورت مساله است ،در کلماتی نامفهوم،
نامعلوم باقی بماند ،دیگر وجود نخواهد دشت .رهبر انقالب
معتقدند توافق بر ســر جزئیات و کلیات باید در یک جلسه
صورت بگیرد.
ژنو 3یک تجربه مهم ب رای ای ران ی ها بود .در انجا هم
برخی تعهدات ای ران موجب شد که امریکای ی ها زیاده خواهی
کرده و توافقات شفاهی خود را عملی نکنند .توافق های کلی
همچون «تعهد به از بین بردن نگرانی در مورد اراک» و نیز
برخی واژگان دیگر حاال ب رای ای ران ی ها به الگویی مهم تبدیل
شده است .امریکای ی ها ب ر اشفته اند و گویا همه نقشه شان،
نقش بر اب شده است.
سیاست
اگر بنا باشد پرونده هســته ای ای ران را مرور کنیم باید
بگوییم مهمترین مقطع ان اخرین سخنرانی رهبر انقالب
است که در ان با توافق دو مرحله ای مخالفت کردند .انچه
رخ داده ،این است که روند مذاکرات هسته ای که به پایانی
متفاوت نزدیک م ی شد با تغییر مهمی مواجه شده؛ دیگر قرار
نیست political agreementداشته باشیم .این پاسخ
رسمی ای ران است؛ همان چیزی که امریکای ی ها را از همیشه
اشفته تر کرده است.
ای رانی ،برخی منابــع داخلی از قریب الوقــوع بودنش خبر
م ی دادند .ماجرا از این قرار اســت که ای ران و گروه 5+1روز
24اذر توافق کردند تا ماه مارس ( 10اســفند) درباره اصول
سیاســی یک توافق نهایی تفاهم کنند و ســپس مهلت
باقیمانده تا ژوئن ( 2014تیــر )1394را صرف نهایی کردن
جزئیات این توافق کلی نمایند .مذاکرات طوالنی و متعدد
ظریف و طرف امریکایی هم گویا کلیات را به مرحله امضا
رسانده بود .شکل توافق دو طرف هم به این صورت بوده که
ابتدا با یک توافق کلی که نام ان را توافق سیاسی گذاشته
بودند ،رایزن ی ها ب رای توافق بر سر جزئیات اغاز م ی شد .بر
اساس برخی اخبار امریکا به طور تلویحی پذیرفته بود حدود
9هزار ماشین نسل اول در حال فعالیت در نطنز ،به کار خود
ادامه بدهد اما فقط به اندازه 6000سو غنی سازی کند .اما این
به هی چ وجه یک پیشنهاد خوب به حساب نم ی امد چرا که
ی خود کار کنند
در این حالت ماشی ن ها باید زیر ظرفیت اسم
و این اسی ب های جدی به تاسیسات وارد خواهد کرد .اتفاق
بدتر این بود که ب رای محدود شــدن غن ی سازی به هزار سو،
زمان کار ماشی ن ها محدود شود .کارشناسان هم در این مورد
معتقد بودند خاموش و روشن کردن مستمر تاسیسات امکان
نم ی کنیم و کاری که دکتر ظریف و دوستانشــان شروع
کردند و تا امروز هم خوب پیش رفتند دنبال م ی شــود اما
این ،یک تجربه ذی قیمت دیگر برای همه بود که متوجه
شویم نشســت و برخاســت و حرف زدن با امریکای ی ها،
مطلقا تاثیری در کم کردن دشــمنی انهــا ندارد و بدون
فایده است.
رهبر انقالب در طول دو سال گذشته ضمن اینکه
پشتیبانی تیم مذاکره کننده بوده اند و در مواقع ضروری
از انان حمایت کردند در عین حال در زمان های مهم و
حساس که طرف غربی به دنبال انداختن دام برای طرف
ایرانی بوده با ورود خود موازنه را تغییر داده اند به نحوی
که بازی امریکای ی ها کامال برهم خورده .نمونه جدید ان
هم به تاکید بر روی توافق یک مرحله ای بازم ی گردد.
33
سیاست خارجی
گزا
ر
ش
دام امریکایی
سیاست
34
مثلث | شماره 253
3
چرا «توافق هسته ای» باید در یک مرحله صورت گیرد؟
رهبر معظم انقالب در سخنرانی اخیر خود ،در خصوص
دو مرحله ای بودن توافق هسته ای به نکته ای مهم ،کابردی
و تعیی ن کننده اشاره فرمودند .ایشان با اشاره به برخی مباحث
مطرح شده درخصوص توافق دو مرحله ای که ابتدا توافق بر
اصول کلی و بعد از مدتی توافق بر جزئیات باشد ،خاط رنشان
کردند« :چنین توافقی پسندیده نیست زی را با تجربه ای که
از رفتار طرف مقابل داریم ،توافق صِ رف در کلیات ،وسیله ای
خواهد شد ب رای بهانه گیری های پ ی در پی در جزئیات .اگر
توافقی انجام شود ،باید در یک مرحله و در بردارنده کلیات
و جزئیات با یکدیگر باشد .مفاد این قرار داد نیز باید روشن،
واضح و غیرقابل تفسیر و تاویل باشــد و مفاد توافق نباید
به گونه ای باشد که طرف مقابل که عادت به چانه زنی دارد،
در قضایای مختلف بهانه جویی کند».
مقام معظم رهبری در سخنان خود به صورتی اشکار به
سابقه رفتاری طرف مقابل (تجربه ای که از رفتار طرف مقابل
وجود دارد) استناد کرده اند .در این خصوص سواالت زیادی به
ذهن متبادر م ی شود ،از جمله اینکه سابقه رفتاری غرب در
عمل به توافقات و قطعنامه های بی ن المللی تاکنون چگونه
بوده است؟ مانور حقوقی و سیاسی امریکا و متحدان ان در
این حوزه چگونه سنجیده م ی شود؟ ایا سابقه رفتاری غرب
در قبال توافقنامه های بی ن المللی ،اجازه امتیازدهی به انها
در خصوص دو مرحله ای شدن توافق هسته ای را خواهد داد؟
دکتر عل ی اکبر والیتی ،مشاور مقام معظم رهبری در
امور بی ن الملل ،در این خصوص معتقد است« :ما در گذشته
شــاهد بودیم امریکای ی ها یا اسرائیل ی ها که با امریکای ی ها
هماهنگ هســتند ،در قرارداد اســلو این کار را کردند .در
سال ۱۹۹۳و در قرارداد اسلو که از ان زمان تاکنون ۲۲سال
م ی گذرد ،قرار بر ایــن بود توافق کلی صــورت گیرد ،بعد
جزئیاتش ظرف پنج سال حل و فصل شود .از ان زمان تا به
حال ۲۲سال م ی گذرد ولی هنوز هی چ یک از جزئیاتی که انجا
پی ش بینی کرده بودند عملی و اجرایی نشده است.
قرار بود برخی از قسمت های غ ربی به جز اریحا واگذار
شود ،اما امروز کجا را واگذار کرده اند؟ در همه جا بهانه پیدا
م ی کنند و قطع ه قطعه خانه ها را خ راب م ی کنند و به دورش
دیوار م ی کشند .اقای محمود عباس در دو ماه اخیر طرحی
را به شورای امنیت برد که تا سال ۲۰۱۷مذاکرات اسلو یعنی
بعد از ۲۴سال این مذاکرات به پایان برسد .اما امریکای ی ها
این طرح را هــم وتو کردند .این به چه معناســت؟ بناب راین
دیدگاه مقام معظم رهبری این است که همه موارد باید در کنار
یکدیگر پیش رود ،خصوصا باتوجه به تجارب تلخی که در
این رابطه داریم .بناب راین یکی از تاکتی ک های امریکای ی ها
طوالن ی کردن مذاکرات است .در نوبت قبلی در وین همه فکر
م ی کردند که توافق حاصل شده ،اما یک مرتبه اقای کری
اعالم کرد که مذاکرات ب رای هفت ماه دیگر تمدید م ی شود.
وقتی این موارد را م ی بینیم ناخوداگاه یاد اسلو م ی افتیم».
اشــاره دکتر والیتی به پیمان اســلو ،م ی تواند کلید
حل معمای «دلیل مخالفت با دو مرحله ای شــدن توافق
هسته ای» قلمداد شود .در این خصوص روی پیمان اسلو و
رفتار بانیان غربی و صهیونیستی امضای ان از سال 1993
میالدی تا کنون متمرکز م ی شویم.
مثلث | شماره 253
چنانچه بســیاری از تحلیلگران از جمله «داعود کوتاب»
معتقدند ،ماهیت موقت ی بودن پیمان اسلو ،این امکان را به
تنظیم کنندگان ان داده بود که از برخی از مســائل اساسی
که باید ب رای انهــا محدودیت اعمال م ی شــد ،خودداری
کنند .مسائلی چون مرزها ،شهرک ها ،پناهندگان ،امنیت و
بی ت المقدس ،در عرض این دوره پنج ساله ،بدون وجود مرجع
مشخصی که مذاکره کنندگان اتی به ان ملزم باشند ،قابل
حل نبودند؛ به عالوه ،فقدان چارچوب در این قرارداد ،وضعیت
مناطق اشغالی در سال 1967را نیز مشخص نکرد.
نبود محدودیت در شهرک ســازی ،عدم حل موضوع
اصلی اختــاف در خصوص بی ت المقدس ،فقدان ســاز و
کارهای اجرایی در قبال نقض توافقنامه ،عدم حل موضوع
پناهندگان فلســطینی و ...نیز از نقاط اسیب پیمان اسلو
محسوب م ی شد.
حال پس از مروری که بر پیمان اسلو صورت گرفت،
به شرایط موجود باز م ی گردیم .در خصوص شرایط موجود
در مذاکرات هسته ای (در خصوص مبحث دو مرحله یا یک
مرحله ای بودن مذاکرات) ذکر سه نکته مهم الزامی به نظر
م ی رسد:
-1ایاالت متحــده امریکا پس از امضــای توافقنامه
ژنو نیز بارها با ارائه تفاســیری خودخواسته ،دست به وضع
تحریم های جدید علیه برخی افراد و شرکت های ای رانی زد.
در این میان ،واشنگتن سعی داشت از جمالت دوپهلویی که
در متن توافقنامه ژنو گنجانده شده بود ،در پیگیری اهداف
سیاســی خاص خود در قبال برنامه هســته ای صلح امیز
کشورمان بهره گیرد .این خود نشــان دهنده نگاه سیاسی
ایاالت متحده امریــکا و دیگر اعضــای 5+1در مذاکرات
هسته ای است.
دکتر عل ی اکبر والیتی در ایــن خصوص نیز به نکات
مهم و قابل تاملی اشاره کرده است« :به نظر م ی رسد اشاره
مقام معظم رهبری به موضوع یک مرحله ای شدن مذکرات
این بوده است که غ رب ی ها سعی دارند با چند مرحله ای کردن
مذاکرات ،قدم به قدم بر می زان مطالبات نامشــروع خود از
هیات ای رانی بیفزایند و درخواســت های بیشتری را مطرح
کنند یا تفسی ر هایی را بر مباحث مورد توافق اعمال کنند که
همخوانی چندانی با روح توافقات ندارد .یکی از نکات منفی
دو مرحله ای کردن توافقات ،اعالم نوعی توافق ب ی حاصل با
وجود اختالفات عمیق طرفین در موضوعات جزئی است .این
امر به طرف غربی امکان م ی دهد که در اسرع وقت بتواند با
طرف های غیرمسئول و خارج از روند مذاکره چانه زن ی های
الزم را انجام دهد و مطالبات جدید تری را به عنوان مســائل
الینحل باقی مانده در مذاکرات مطرح کند».
تاثیرگــذاری و تاثی ر پذیری ایاالت متحــده امریکا از
بازیگران مخربی مانند رژیم صهیونیستی نیز نکته ای نیست
که در این خصوص پنهان مانده باشد .این موضوع در صورت
عدم قطعی و محکم بودن توافق هسته ای و تقسیم شدن
ان در دو مرحله مجزا بیشتر نموده خواهد یافت .دکتر والیتی
نیز در این خصوص معتقد اســت که پس از پایان هر دوره
از مذاکرات ،امریکای ی ها موظف هســتند به اسرائیل ی ها و
ســعودی ها گزارش کار داده و با شــنیدن دغدغه های انها
مســائل جدید تری را در مذاکرات بعــدی مطرح نمایند که
همین امر خود به پیچیدگ ی های ماجرا در مذاکرات بعدی
م ی افزاید.
-2ایاالت متحده امریکا در جریــان مذاکرات وین 8
نشان داد که به راحتی زیر تعهدات و قول های خود م ی زند
و در این خصوص حتی به طرف هــای دیگر مذاکرات نیز
توضیحی نم ی دهــد! از این رو در صــورت امضای توافق
کلی (توافق سیاسی بر ســر چارچوب ها) ،طرف امریکایی
به صورت بالقوه استعداد باالیی در نقض ان یا تالش ب رای
امتیازگیری غیر قابل قبول در جزئیات کوچک ولی مهم و
تعیی ن کننده دارد.
مخالفت مقــام معظم رهبری بــا دو مرحله ای بودن
توافق هسته ای ،ریشــه در رفتار طرف مقابل و سوء سوابق
رفتاری امریکا در همین مذاکرات هســته ای (و دیگر وقایع
و قراردادهای بی ن المللی) دارد .روایــت والیتی از مذاکرات
وین ( 8مذاکراتی که به تمدید توافقنامــه ژنو انجامید) در
نوع خود شنیدنی و بسیار عبرت اموز است« :اقای اشتاین
مایر ،وزیر خارجه المان که همکار اقای کری است در ساعت
۱۳:۵۰یکشنبه گفت بیایید توافقاتی که به ان رسیده اید را
مکتوب کنید.
اما ساعت ۱۴:۳۰اقای کری امد و به یکباره ب رای همه
تعیین تکلیف کرد و اعالم داشت این مذاکرات تا هفت ماه
دیگر تمدید شود .همه متعجب شــدند و هنوز هم کسی
نم ی داند چرا این اتفاق افتاده اســت .ولی من ب رای شــما
م ی گویم ،به دلیل اینکه بنای امریکای ی ها بر این نیست که
ان طور که حق اســت عمل کنند و انچه م ی گویند با انچه
عمل م ی کنند متفاوت است».
-3نکته مهم دیگر اینکه اساسا تعیین ضرب االجل
زمانی ماه مارس (اسفند -فروردین ) جهت امضای توافق
سیاسی ،موضوعی است که توســط کنگره ایاالت متحده
امریکا مورد تاکید قرار گرفته اســت .این در حال ی است که
در مذاکرات هســته ای ای ران و اعضای ،5+1کنگره امریکا
اساسا محلی از اع راب ندارد! تعیین ضرب االجل ماه مارس
ب رای رسیدن به توافق نهایی (ضرب االجلی که به واسطه ان
مذاکرات م ی تواند ادامه پیدا کرده یا متوقف شود!) در توافق
طرفین در مذاکرات وین 8مورد اشــاره قرار نگرفته است.
اگرچه طرفین در این خصوص عنوان کرده اند که سعی دارند
تا ماه مارس بر سر چارچوب های کلی به توافق برسند ،اما
در این خصوص قیدی الزامی در نظر گرفته نشده است .بر
این اساس کماکان ضرب االجل اصلی مذاکرات هسته ای
تیرماه ســال 1394خواهد بود .از این رو شــانتاژ تبلیغاتی
ایاالت متحده امریکا روی ضرب االجــل زمانی ماه مارس،
غی ر قانونی ،غی ر قابل توجیه و برگرفته از دغدغه های کنگره
در واشنگتن است! کنگره ای که نه تنها جمهوری اسالمی
ای ران ب رای ان کمترین و نازل تریــن جایگاهی در مذاکرات
هسته ای قائل نیست ،بلکه نســبت به مداخله جوی ی های
ان در این مذاکرات نیز بارها بــه وزارت امور خارجه امریکا
و تیم مذاکره کننده هسته ای این کشــور تذکرات اشکار و
غی ر اشکاری داده است.
سیاست
پیمان اســلو در 13ســپتامبر 1993با حضور یاسر
عرفات ،رئیس وقت ساف؛ اسحاق رابین ،نخس ت وزیر وقت
اســرائیل و بیل کلینتون ،رئی س جمهور وقت امریکا امضا
شد .سند این پیمان همچنین توسط محمود عباس از سوی
ساف ،شیمون پرز از سوی اســرائیل ،وارن کریستوفر ،وزیر
امور خارجه وقت امریکا و اندره کوزیرف از جانب روسیه امضا
شده است .در این پیمان ،عمال میان کلیات و جزئیات توافق
نهایی ،نوعی تفکیک زمانی صورت گرفته بود .در حقیقت
پیمان اسلو ،پیمانی بود که ب ر اساس چارچوب های کلی مورد
توافق طرفین بسته شد و به امضا رسید.
پیمان اســلو قرار بود طی پنج ســال نهایی شــود.
موضوعاتی کــه قرار بــود در پیمــان نهایی دربــاره ان
تصمیم گیری شــده باشــد قدس ،پناهندگان فلسطینی،
مهاجران اسرائیلی ،امنیت ،مرزها و ...بود .دغدغه هایی که
پس از 22سال هنوز حل نشــده باقی مانده است! از سوی
دیگر ،رژیم صهیونیستی و ایاالت متحده امریکا بهره برداری
و امتیازگیری الزم خود را از این پیمــان صورت داده بودند.
انها در همان مرحله توافق کلی ،ســاف (ســازمان ازادی
بخش فلسطین) را وادار ساختند تا رژیم صهیونیستی را به
رسمیت شناخته و گزینه مقاومت و انتفاضه را در فلسطین
نادیده انگارد .نکته جالب توجه اینکه نه تنها توافق بر ســر
کلیات در پیمان اسلو منجر به توافق بر سر جزئیات نشد،
بلکه رژیم صهیوینستی به همان توافقات کلی و چارچوب
وار خود در خصوص عقب نشــینی از کرانه باختری و ...نیز
عمل نکرد .هم اکنون پس از 22سال پیمان اسلو به پیمانی
ب ی فایده و ابتر تبدیل گردیده که نتیجه ای جز دردسر ب رای
ملت فلسطین به ارمغان نداشته است .این در حالی بود که
ابومازن و یاسر عرفات در زمان امضای پیمان اسلو و حتی
تا سال ها پس از ان ،نسبت به ان دیدگاهی مثبت داشتند!
شهروندان فلسطینی هم اکنون نسبت به پیمان اسلو
دیدگاهی منفی و ســلبی دارند .این دیدگاه سلبی در ابتدا
محصول ناقص و مبهم بودن پیمان امضا شــده و دیگری
معلول کارشکنی طرف های امریکایی و صهیونیستی در
عمل به ان بوده است .از نظر بســیاری از مردم فلسطین،
پیمان اســلو به جای انکــه صلحی دائم را بــرای انها به
ارمغــان اورد ،به عامل اصلی ادامه اشــغال فلســطین به
دست رژیم صهیونیستی تبدیل شــده است .چندی پیش
پایگاه تحلیلــی «المانیتور» در مقاله ای بــه قلم «داعود
کوتاب» ،روزنامه نگار و فعال رســانه ای و همچنین استاد
سابق دانشگاه پریســنتون ،به موقتی بودن پیمان اسلو و
متزلزل بودن ان اشاره کرده و م ی نویســد« :این قرارداد به
نحوی تنظیم شده بود که به طور تدریجی ،شرایط را تغییر
دهد .پایه گذاران این توافقنامه ،ان را به گونه ای تنظیم کردند
که رهب ران هر دو طرف ،زمان کافی را ب رای اعتماد سازی و
متقاعد کردن مردم خود داشته باشند .اکنون 20سال گذشته
و کابوس فلسطینیان در مورد اینکه این توافقنامه موقتی،
به توافقنامه ای دائم تبدیل نشود ،به حقیقت پیوسته است.
هیچ ماده ای در این قرارداد ،ب رای مقابله با این مساله وجود
ندارد».
این موضوع نشان دهنده اهداف واقعی ایاالت متحده
امریــکا و رژیم صهیونیســتی در خصــوص امتیاز گیری
غی ر قانونی در فاصله میان «توافق کلی» و «توافق جزئی»
در مذاکرات هسته ای با ای ران است .با یک مقایسه تطبیقی
میان پیمان اسلو و مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای 5+1
(به لحاظ رفتار حقوقی و سیاسی طرف مقابل) در م ی یابیم
که خرید زمان میان عقد توافق کلی و عقد توافق بر ســر
جزئیات ،صرفا با هدف باج خواهی بیشــتر از سوی طرف
غ ربی صورت م ی گیرد.
اتفاقا نکته دیگری که در توافقنامه اســلو به چشــم
م ی خورد ،تنظیم شدن ان در شکل و شمایلی مبهم و قابل
تفســیر (به ســود منافع امریکا و رژیم صهیونیستی) بود.
ایاالت متحده امریکا در جریان مذاکرات
وین 8نشان داد که به راحتی زیر تعهدات
و قول های خود می زند و در این خصوص
حتی به طرف هــای دیگر مذاکــرات نیز
توضیحی نمی دهد!
سیاست خارجی
35
سیاست خارجی
مذاکرات دراینده
قطع و سپس
ادامه می یابد
مهدی محمدی درگفت وگو با مثلث
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
سیاست
36
مثلث | شماره 253
طرح پیشنهاد دو مرحله ای شدن توافق هسته ای
از کجا کلید خورد و چرا مطرح شد؟
اینکه به چه دلیل و در چه فرایندی توافق دو طرف
بر این شــد که توافق نهایی در قالب دو توافق مجزا انجام
شود؛ یکی توافق سیاسی اصول و تعیین چارچوب و دیگری
توافق روی جزئیات ،دالیل متنوعی داشت .اولین و مهمترین
دلیل این بود که دو طرف کامال به این جمع بندی رسیدند
که در مذاکرات وین 6اگر بخواهند مستقیم سراغ جزئیات
بروند و درباره ظرفیت غن ی سازی ،جدول زمانی تعلیق و لغو
تحریم ها ،فردو ،اب سنگین اراک ،شفافیت و حساسی ت زدایی
بحث کنند ،مذاکرات قطعا شکســت خواهد خورد و امکان
اینکه مســتقیما دو طرف درباره جزئیات تفاهم کنند وجود
ندارد .دلیلش هم این اســت که دو طرف خطوط قرمزی را
ب رای موضوعات روی میز قرار دادند که این خطوط قرمز قابل
انطباق بر هم نیست و فاصله شان از هم زیاد است .بناب راین
یک جنبه از موضوع که باعث شد توافق نهایی تبدیل شود
یک توافق سیاسی و ســپس توافق روی جزئیات این بود
که دو طرف به نوعی م ی خواســتند از بحث درباره جزئیات
فرار کنند .به این دلیل که تمرکز بــر جزئیات یک نتیجه
بیشتر نداشت و ان هم شکســت مذاکرات بود .دلیل دوم
این بود که اگر دو طرف م ی خواستند درباره جزئیات مذاکره
نکنند و مسائل اصلی روی میز مذاکره باشد و در عین حال
مذاکرات را هم ادامه بدهند -یعنی مذاکرات متوقف نشود و
شکست نخورد پس راجع به چه چیزی م ی خواستند مذاکره
کنند؟ -اصطالح توافق سیاســی اینجا مطرح شد .توافق
سیاسی تالشی بود ب رای اینکه بدون درگیر شدن در اختالفات
مربوط به جزئیات مســائل روی میز دو طرف قادر باشند به
مذاکرات ادامه دهند و به توافق برسند .چون دو طرف نیاز به
توافق دارند و به شدت نگران شکست مذاکرات و عدم توافق
هستند .بناب راین هم ای ران و هم امریکا اساسا گزینه شکست
مذاکرات را ب رای خود تعریف نکردند .در نتیجه دو اتفاق افتاد؛
یکی اینکه دو طرف نم ی خواستند مذاکرات شکست بخورد
و دوم م ی دانستند که اگر بخواهند روی جزئیات تمرکز کنند
مذاکرات قطعا شکست م ی خورد .راه حلی که به نظر م ی اید
امریکای ی ها ب رای خروج از بن بست پیشنهاد کردند این بود
که دو طرف بیایند به جای اینکه روی جزئیات تمرکز کنند که
حتما به شکست مذاکرات منجر م ی شد متمرکز شوند ابتدا
روی یک توافق سیاسی ب رای ترسیم کلیات و چارچوب ها و
بعد از ان بروند سراغ جزئیات .از نظر طرف امریکایی و ای رانی
هم این روش باعث م ی شد که از شکست زودهنگام مذاکرات
اجتناب کنند و راهی ب رای پیشبرد مذاکرات به جلو و رسیدن
به یک توافق مهیا شــود بدون اینکه ریسک درگیر شدن
بیشتر در مذاکرات را بپذیرند .عالوه بر این دلیل دیگری که
باعث شد این تکنیک در مذاکرات استفاده شود این بود که دو
طرف تصور م ی کردند اگر بیایند یک توافق سیاسی را اعالم
کنند ان وقت در واقع به ان چیزی که م ی خواستند رسیدند و
ان ،این بود که این پیام را به افکار عمومی داخلی خود بدهند
که توافق حاصل شــد و دیگر ب رای افــکار عمومی چندان
اهمیتی نخواهد داشت ان جزئیات باقیمانده چقدر جزئیات
ی است و مذاکرات درباره انها تا کی قرار است ادامه پیدا
مهم
کند .چون اصال افکار عمومی مساله ای را که اسمش جزئیات
گذاشته شده است پیگیری نم ی کند .بناب راین یکی دیگر از
دالیلی که دو طرف به ویژه طرف ای رانی این کار را کردند این
بود که م ی خواستند هر طور شــده به افکار عمومی اعالم
کنند یک توافقی انجام شده و بقیه فرایند یک فرایند کاری
است که باید نامش را مذاکرات روی جزئیات گذشت .دلیلی
هم طرف امریکایی داشت که اصل مساله است .امریکای ی ها
متوجه شده بودند که اگر توافق روی جزئیات بخواهد به طور
مستقیم انجام شود ای ران حاضر به واگذاری امتیازهایی که
مدنظر انهاست نخواهد بود .یعنی خطوط قرمزی که ب رای
تیم مذاکره کننده تعیین شده اجازه نم ی داد این تیم به اندازه ای
که مدنظر امریکاست و توافق را تبدیل به یک توافق خوب
ب رای امریکا م ی کند ،امتیاز دهد .بناب راین به عقیده من فکر
کردند که چه کار کنند تا بتوانند امتیازهای بیشتری از ای ران
بگیرند .ترفندی که طرف امریکایی نهایتا به ان رسید این
بود که ای ران را وارد یک توافق سیاسی کند .بعد که ای ران وارد
توافق سیاسی شد تعهد بلند مدتی را درباره محدودیت ب رنامه
غن ی سازی و بقیه جنب ه های برنامه هسته ای خود بدهد .در
این شرایط ،دیگر امتیاز گرفتن از ای ران ب ر سر جزئیات کامال
امکان پذیر و حتی قطعی خواهد بود چون ای ران نم ی تواند
مذاکراتی را که اصول ان را پذیرفته ،در جزئیاتش از امتیازدهی
خودداری کند .در واقع مذاکراتی که در اصول موفق شــده
نم ی تواند در فروع شکست بخورد .نم ی توان یک بار به مردم
گفت توافق سیاسی کردیم ،جشن پیروزی بگیریم .چند ماه
بعد به مردم اعالم کرد مذاکرات بر سر جزئیات شکست خورد
و ما مجبور هســتیم مذاکرات را قطع کنیم .در واقع طرف
امریکایی تحلیلش این بود که اگر مذاکرات منجر شود به
یک توافق سیاسی ،ای ران مجبور م ی شود در حوزه جزئیات
امتیاز واگذار کند ،به عبارت دیگر توافق سیاسی امتیاز دهی
ای ران را در حوزه جزئیات اجبــاری خواهد کرد و این تحلیل
درستی هم بود یعنی اگر ما بدون نهایی کردن جزئیات وارد
یک توافق سیاسی م ی شدیم بعد مجبور بودیم در مرحله بعد
مذاکرات روی جزئیات به یک توافقی با طرف مقابل برسیم
و دیگر نم ی توانستیم بگوییم در جزئیات شکست خوردیم،
بناب راین مجبور م ی شدیم امتیازهای بیشتری واگذار کنیم .به
این سه دلیل اساسا تفکیک توافق نهایی به توافق سیاسی
و توافق روی جزئیات در مذاکرات وین 6رخ داد .اینکه رهبر
انقالب گفتند« :توافق درباره کلیات و جزئیات در یک مرحله
انجام شود» چند دلیل داشــت ،اساسا اختالف نظرهایی که
ما با طرف مقابل داریم ســر همان جزئیات است .یعنی در
واقع کلمه جزئیــات نباید ما را فریب دهــد ،جزئیاتی که از
ان صحبت م ی شود در واقع اساس ی ترین موضوعات مورد
اختالف بین ای ران و گروه 5+1است و اگر قرار باشد از نظر
ای ران یک توافق خوب شــکل بگیرد دقیقا اینجاســت که
معلوم م ی شود این توافق خوبی است یا خیر .بناب راین اولین
نکته ای که باید در نظر داشت این که اساسا برخالف انچه
به نظر م ی اید ،توافــق روی جزئیات خیلی مهمتر از توافق
روی کلیات است ،حال انکه امریکای ی ها م ی خواستند دقیقا
این مساله را برعکس کنند .یعنی بگویند انچه اهمیت دارد
توافق روی اصول و توافق روی کلیات است و جزئیات خیلی
مهم نیست .در حالیکه واقعیت کامال برعکس است و اگر
ما م ی خواســتیم طبق منطق امریکای ی ها به این موضوع
نگاه کنیم ای ران دچار خسارات خیلی جدی و قابل توجهی
م ی شد و اصل ی ترین موضوعاتی که خطوط قرمز مذاکراتی
ما هم انجا قرار دارد ذبح م ی شد .نکته دوم انکه کامال ب رای
کشور روشن بود اگر توافق سیاسی شود دیگر نم ی توان از
توافق بر جزئیات خودداری کرد و مسیر توافق بر سر جزئیات
در حالی که یک توافق سیاســی انجام شده تبدیل به یک
داالن یک طرفه و مسیر اجباری م ی شد که ای ران مجبور بود
به هر شکل ممکن توافق روی جزئیات را انجام دهد .ای ران
نم ی خواهد خود را وارد یک فرایند اجباری در مذاکرات کند.
این کار کامال ب ی معنی اســت که ما اختیار خودمان را ب رای
ترک و به نتیجه نرســیدن مذاکرات از دست بدهیم و وارد
فرایندی شویم که انتهای ان حتما باید توافقی ولو یک توافق
بد باشد .در واقع حضرت اقا این فرایند اجباری را -که به عقیده
من یک دام بود -جمع کردند و اختیار و ابتکار عمل را به تیم
مذاکره کننده هسته ای برگرداندند .دلیل سوم انکه تردیدی
نیست اگر مذاکره درباره توافق سیاسی بدون توافق بر سر
جزئیات به نتیجه م ی رســید .امریکای ی ها انگیزه خودشان
ب رای توافق سر جزئیات را از دست م ی دادند یعنی اگر ما توافق
سیاسی م ی کردیم و بعد م ی خواستیم درباره جزئیات مذاکره
کنیم به ویژه درباره لغو تحریم ها امتیاز گرفتن از امریکا بسیار
دشوار یا عمال غی ر ممکن م ی شد ،چون امریکای ی ها چیزی را
که از ای ران در مذاکرات هسته ای م ی خواستند در همان توافق
سیاسی دریافت م ی کردند و دیگر انگیزه ای ب رای امتیازدهی
به ای ران نداشتند بناب راین این نکته خیلی مهم بود .اگر توافق
سیاسی انجام م ی شد به نظر من توافق روی جزئیات خصوصا
در زمینه تحریم ها هرگز انجام نم ی شد و اگر قرار باشد توافقی
روی جزئیات انجام شود فقط در یک زمان ممکن است و ان
همراه با کلیات است .اگر کلیات از جزئیات تفکیک شود در
واقع توافق بر جزئیات تبدیل به یک مســیر بسیار دشوار،
طوالنی و پیچیده م ی شد چون امریکای ی ها انگیزه ای ب رای
توافق کردن با ای ران نداشتند ،حال انکه ما امتیازهای اساسی
را در یک توافق سیاسی واگذار کرده بودیم و انجا که قرار بود
امتیاز دریافت کنیم هیچ امتیازی نم ی توانســتیم الاقل در
میان مدت بگیریم ،خصوصا اینکه امریکای ی ها توافق درباره
جدول زمانی لغو تحریم را بــه مذاکره روی جزئیات موکول
کردند .در واقع امریکای ی ها نقشه شان این بود که امتیازهایی
که م ی خواهند به ای ران واگذار کنند به مذاکره درباره جزئیات
موکول کنند و انجا هم امتیازی به ای ران ندهند .حضرت اقا
این ط راحی را ب ر هم ریختند و االن اگر امریکای ی ها خواهان
توافق هستند همان موقع که درباره کلیات بحث م ی کنند
امتیازهایی که م ی خواهند به ای ران مخصوصا در زمینه لغو
تحریم ها بدهند باید تکلیف این امتیازها را روشن کنند ،چون
مذاکرات دیگری وجود نخواهد داشــت که امریکا بخواهد
امتیازدهی را موکول به ان دوره از گفت وگوها کند.
چرا ایران و امریکا هیچ کدام پی ش فرضی تحت
عنوان شکســت مذاکرات بــرای خود تعریف
نکردند؟
3
مهدی محمدی م ی گویــد« :در مذاکرات
استراتژیک حرف از برد-برد زدن ب ی معناست
و چنین چیزی امکان نــدارد مخصوصا اینکه
دو طرف مذاکره ایران و امریکا با این ســطح
از اختالف بنیادیــن تمدنــی و دکترینال و
اســتراتژیک و حتی تاکتیکی باشند بنابراین
خیلی شوخی اســت که حرف از برد -برد در
مذاکرات زده شود ».با او در مورد اخرین وضعیت
پرونده هسته ای گفت وگو کردیم.
شــما گفتید اگر دو طرف وارد جزئیات شــوند
مذاکرات شکست م ی خورد و شرایط به ماقبل
توافق ژنو ب ر م ی گردد ،پس از چه جهت اقای جان
به نظر من نباید این حرف ها را جدی گرفت .البته
دو برداشت م ی توان داشت؛ یکی اینکه دو طرف بخواهند تا
4فروردین هم درباره کلیات و هم درباره جزئیات توافق کنند.
اگر این اتفاق بیفتد دیگر دلیلی ب رای تمدید مذاکرات وجود
نخواهد داشت .به نظر من این اتفاق امکان پذیر است چون
اگر امریکای ی ها واقعا دنبال این هســتند که اول تابستان
جزئیات را با ای ران توافق کنند اول بهار هم م ی توانند این کار را
لو نیم است که دو طرف در حال مذاکره
انجام دهند .یک سا
هستند این طور نیست که بگویند ما هنوز بحث هایی داریم
که انجام ندادیم ،بناب راین یک معنای این حرف که تمدیدی
رخ نخواهد داد همین است که البته احتمالش هم ضعیف
است .به عبارت دیگر اینکه دو طرف بتوانند چهار فروردین
هم روی کلیات و جزئیات توافــق کنند احتمالش ضیعف
است .حالت دوم این است که در وین 6هم اول این حرف ها
را م ی زدند و م ی گفتند هیچ تمدیدی در کار نیست اما دقیقه
نود مذاکرات وقتی دیدند رسیدن به توافق امکان پذیر نیست
با تمدید زمان مذاکرات موافقت کردند ،به نظر من این اتفاق
دوباره هم خواهد افتاد یعنی مجددا طرفین خواهند دید که
قادر به توافق قطعی نیستند ،بناب راین تصمیم به تمدید زمان
مذاکرات م ی گیرند ،البته این را هــم بگویم این بار فضای
مذاکرات به اسانی گذشته نخواهد بود.
وقتی در ســوم اذر به مدت هفت ماه دیگر زمان
مذاکرات تمدید شد تا هفت تی ر ماه 94فرصت
برای مذاکرات باقی است پس دو طرف نزدیک
4/5ماه زمان دارند که روی جزئیات بحث کنند؟
خیر ،جان کری گفته اگر تــا 11فروردین یعنی تا
انتهای ماه مارس توافق سیاســی رخ ندهد اصال وارد بحث
درباره جزئیات نخواهیم شــد و مذاکرات دیگــر بعد از 11
فروردین تمدید نم ی شود.
شما که م ی گویید این جدی نیست؟
من این حرف را به هیــچ وجه جدی نم ی گیرم .در
همان ماه ژوئن یا اوایل تیرماه هم اگــر مذاکرات به توافق
جامع نرسد باز زمان مذاکرات تمدید م ی شود.
این تمدید مذاکرات نفعی هم دارد؟
ب رای ای ران به شدت مضر است ،یعنی باعث م ی شود
همچنان ب رنامه هسته ای خودمان را متوقف نگه داریم و امور
کشور معطل موضوع هسته ای بماند و تحریم ها نیز ادامه پی دا
کند .شاید یکی از معانی حرف های رهبری این بود که اگر
این شرایط بخواهد ادامه پیدا کند ما نیز با تمدید پی در پی
مذاکرات موافقت نم ی کنیم و مایل هستیم راه های دیگر را
دنبال کنیم .ما راه های دیگری را هم اتفاقا داریم .ما م ی توانیم
از درون این مذاکرات به هیچ نتیجه ای نرسیم و کشور اداره
شود .البته دولت امادگی این اتفاق را ندارد.
از نظر ایران و امریکا توافق بد به چه معناست؟
از نظر ای ران دو نوع توافق خوب م ی توانیم داشــته
باشــیم؛ یکی حداکثری و دیگری حداقلــی .تعریف توافق
خوب از نظر ای ران این است که زیرساخت غن ی سازی صنعتی
مطابق معاهده ان پ ی تی ب رای ما به رسمیت شناخته شود و
بتوانیم ان را اعمال کنیم ضمن انکه در عین حال زیرساخت
تحریم ها به طور یکپارچه و یکجا برچیده شود .البته این یک
اتفاق مطلق نیست یعنی م ی تواند به جای اینکه االن محقق
شود در اینده نزدیک امکان غن ی سازی صنعتی ب رای ای ران به
وجود اید یا لغو تحریم ها م ی تواند تحت شرایط خاصی اعمال
شود ،اما واقعیت ان است که ب رای ای ران دو شرط یادشده در
مسیر رسیدن به یک توافق جامع هسته ای غیرقابل گذشت
محســوب م ی شــود .از نظر امریکا توافق خوب هسته ای
با ای ران دقیقا برعکس این اتفاق اســت یعنی زیرســاخت
غن ی سازی صنعتی را ب رای یک مدت طوالنی منهدم م ی کند
و ظرفیت غن ی ســازی اورانیوم در ای ران را به ظرفیت بسیار
مثلث | شماره 253
فوق العاده نگران کننده اســت که رونــد همکاری نصف و
نیمه ای که بین ای ران و انها شکل گرفته تبدیل به یک روند
تخاصمی شود .دلیل سوم این است که اگر دولت اوباما توافق
هسته ای با ای ران را انجام ندهد در حوزه سیاست خارجی یک
دولت شکس ت خورده محسوب م ی شــود ،یعنی این دولت
هیچ دستاوردی نخواهد داشــت و همه حرف های منتقدان
جمهوریخواه اوباما مبنی بر اینکه اساســا راهبرد سیاست
خارجی و امنیت ملی اوباما غلط بوده درست از اب در م ی اید.
نتیجه اینده سیاسی حزب دموکرات در اینده که کمتر از دو
سال تا ان انتخابات باقیمانده به شــدت به خطر م ی افتد.
دموکرات ها به یک برد بزرگ در سیاســت خارجی خود نیاز
دارند بناب راین امریکای ی ها نیاز به توافق هســته ای با ای ران
دارند .دلیل اخر هم اینکه اگر مذاکــرات درباره توافق جامع
شکست بخورد توافق ژنو نیز منتفی خواهد بود .یعنی این
طور نیست که فقط توافق جامع منتفی شود .اگر مذاکرات
به طور کامل قطع شود شرایط به وضعیت ماقبل توافق ژنو
ب ر م ی گردد ،در حالیکه امریکای ی ها توافق ژنو را بسیار توافق
مهم ی م ی دانند و معتقدند توافــق ژنو بخش های امنیتی
برنامه هسته ای ای ران را متوقف کرده و بخش های کلیدی
ب رنامه هسته ای ای ران را مخصوصا درباره غن ی سازی 20درصد
به عقب برگردانده است ،بناب راین نم ی خواهند از توافق ژنو با
ای ران خارج شوند .قطعا نفع امریکا در این است که توافق ژنو
ادامه پیدا کند چون ب راساس این توافق تغییری در تحریم ها
رخ نم ی دهد ولی شکســت کامل مذاکرات باعث م ی شود
امریکای ی ها سرمایه ای به نام توافق ژنو را نیز به طور کامل
از دست بدهند ،در نتیجه برنامه هسته ای ای ران به وضعیت
ماقبل توافق برگردد .به همین دالیــل تمدید مذاکرات رخ
م ی دهد چون هی چ کدام از طرف ها به ویژه امریکای ی ها نفعی
از ترک مذاکرات ندارند .درباره چرایی اینکه طرف ای رانی هم
گزینه شکست مذاکرات را ب رای خود تعریف نکرده است باید
گفت ،سرنوشت سیاسی و اینده سیاسی دولت اقای روحانی
به توافق هسته ای گره خورده است .این اتفاقی نیست که
منتقدان اقای روحانی ایجاد کرده باشند بلکه خود دولت این
حالت را به وجود اورده و همه امور کشور و سرنوشت خود را
به توافق هسته ای گره زده است ،بناب راین چاره ای جز تداوم
مذاکرات ندارد.
کری و اقای ظریف هفته پیــش گفتند که زمان
مذاکرات دیگر تمدید نم ی شود؟
سیاست
درباره امریکای ی ها مهمترین دلیل این اســت که
انها در شرایط عدم توافق گزینه دیگری ندارند چون انها در
این وضعیت یا باید وارد درگیری نظامی بشــوند که چنین
چیزی باتوجه به شرایط منطقه کامال احمقانه است ،حتی
اسرائیل ی ها هم این را می دانند .یا اینکه تحریم ها را تشدید
کنند که این کار را م ی توانند انجام دهند ولی تشدید تحریم ها
بیش از این باتوجه بــه نیاز روزافزونی که به انرژی اســت
و مشــکالت فزاینده ای که غرب بر ســر اوکراین با روسیه
پیدا کرده حتما منجر به از هم پاشیدن ائتالف بی ن المللی
و ایجاد یک شــکاف بزرگ در رژیم تحریم ها م ی شــود و
نهایتا منجر خواهد شــد تحریم ها ضیع ف تر از ان شــود
که االن است بناب راین باتوجه به شــرایط فعلی بی ن الملل
تشــدید تحریم ها قطعا هیچ کمکی به افزایش فشــار بر
ای ران نم ی کند .در مجموع اگر مذاکرات شکســت بخورد و
امریکای ی ها از مذاکرات خارج شــوند قطعا وعده هایی را که
درباره افزایش فشار بر ای ران دادند باید اجرا کنند که نم ی توانند
این کار را انجام دهند .دلیل دوم این است که امریکا اساسا
به مذاکرات هســته ای با ای ران به عنــوان مقدمه ای ب رای
مذاکرات مهم تر درباره وضعیت منطقه نگاه م ی کند .اساسا
تهدید ناشــی از برنامه هســته ای ای ران ب رای امریکای ی ها
بیشتر یک تهدید ژئوپلتیکی است تا یک تهدید عدم اشاعه
سالح های کشتار جمعی .یعنی امریکای ی ها بیشتر از تبعات
منطقه ای تبدیل شدن ای ران به قدرت هسته ای م ی ترسند
تا اینکه بترسند از اینکه ما در برنامه هسته ای م ی خواهیم
ســاح هســته ای تولید کنیم که چنین اتفاقی هم اصال
نم ی خواهد بیفتد .اگر مذاکرات شکســت بخورد کل این
فرایند مسدود م ی شود و دیگر امریکای ی ها درباره موضوعات
منطقه ای نم ی توانند وارد مذاکره شوند یعنی دیگر نم ی توانند
وارد هیچ گفت وگویی با ای ران شــوند چه برســد به اینکه
بخواهند وارد همکاری با ای ران شوند و این ب رای امریکای ی ها
سیاست خارجی
37
سیاست خارجی
محدود تبدیل م ی کنــد ،در عین حال رژیــم تحریم ها در
بلند مدت حفظ م ی شــود .بناب راین واقعیت این است که دو
طرف تعریفی از توافق هسته ای دارند که این دو تعریف بر
هم منطبق نیست و خیلی از هم فاصله دارد .به عبارت دیگر
انچه یک طرف توافق خوب م ی داند طرف دیگر ان را ب رای
خود توافق بد تلقی م ی کند بناب راین یک گپ جدی بین دو
طرف وجود دارد .البته االن ایــران و امریکا به یک فرمولی
رســیدند و فکر م ی کنند یک فرمول متوازن است ولی من
معتقدم انچه دو طرف در استانه یک توافق درباره ان بودند
ب رای ما قطعا یک توافق بد بود .گرچه اقایان م ی خواستند در
داخل بگویند خوب است ولی ب هراحتی م ی شد ثابت کرد که
این توافق با توافق خوب از نظر ما فاصله دارد.
ب ا توجه به این تفاسیر ،شما چش م انداز مذاکرات
را برای رســیدن به یک توافق برد-برد چگونه
م ی بینید؟
مذاکرات هسته ای اســتراتژیک است .معتقدم در
مذاکرات استراتژیک حرف از برد-برد زدن ب ی معناست و چنین
چیزی امکان ندارد مخصوصا اینکه دو طرف مذاکره ای ران و
امریکا با این سطح از اختالف بنیادین تمدنی و دکترینال و
اســتراتژیک و حتی تاکتیکی باشند بناب راین خیلی شوخی
اســت که حرف از برد -برد در مذاکرات زده شود ،چون در
مذاکرات اســتراتژیک برد یک طرف به معنای باخت طرف
دیگر است و هیچ فرمول متوازنی هم اساسا وجود ندارد.
مذاکرات هســته ای یک چانه زنی تجــاری یا بازاری
نیست که هر کدام از دو طرف بتوانند یک مقداری از موضع
خود کوتاه بیایند و به یک فرمول برد -برد برســند اما اینکه
چه خواهد شد ،معتقدم مذاکرات دچار یک بحران م ی شود و
احتمال دارد که کنگره تحریم هایــی را علیه ای ران تصویب
کند ،اگرچه رئی س جمهور امریکا این تحریم ها را وتو خواهد
کرد .دو طرف اگر نتوانند توافق سیاسی کنند توافق درباره
جزئیات را هم نم ی توانند انجام دهند و توافق همزمان روی
جزئیات و کلیات نیز به زودی میســر نخواهد بود ،بناب راین
واقع بینانه ترین سناریو این اســت که شرایط فعلی تمدید
خواهد شــد تا دو طرف ببینند چه زمانــی در یکی از این
تمدیدهای پی در پی م ی توانند به فرمولی درباره یک توافق
جامع برسند.
سیاست
38
مثلث | شماره 253
فکر م ی کنید اوباما حاضر شود برای اینکه یک
میراث سیاســی از خود به جای بگذارد درباره
مذاکرات هسته ای با ایران یک تصمیم راهبردی
بزرگ بگیرد؟
من چنین شرایطی را در امریکا نم ی بینم .هم اوباما
نیاتش بدتر از این اســت که در ظاهر به نظر م ی رسد چون
اساسا کسی نیست که برخی در داخل تصور م ی کنند؛ یعنی
او به دنبال توافق هسته ای با ای ران به هر قیمت نیست .دلیل
دوم اینکه اساسا شرایط سیاســی اوباما به او چنین اجازه ای
را نم ی دهد یعنی شرایط سیاسی حزب دموکرات ایجاب کند
که اوباما به گونه ای عمل کند که بتواند اینده سیاسی حزبش
را تامین کند .اینجا یک نکته ای را باید یاد اور شد ،مردم در
امریکا از تشــدید وضعیت به هی چ وجه استقبال نم ی کنند،
راهبرد سیاست خارجی اوباما درباره سوریه و داعش همین
بود ،همیشه راهبرد امریکا در 3-2سال اخیر مبتنی بر عدم
مداخله و پایان دادن به جنگ هــا و درگیری هایی بود که در
قاره های مختلف به راه انداخته بود و به همین دلیل دولت
اوباما متهم به ضعف است چون راهبرد مدیریت از راه دور و
عدم مداخله ای که اوباما در نظر گرفتــه و در راهبرد امنیت
ملی 2015خودش هم نوشــته نشــان دهنده این است که
دولت اوباما در دورانی از ضعف اســت ،فرقی هم نم ی کند
چه رئی س جمهور دموکرات سرکار باشد و چه رئی س جمهور
جمهوریخواه و این ضعف ســرجای خودش است .بناب راین
تصور م ی کنم مردم امریکا به شدت نسبت به شکست کامل
مذاکرات و ورود به یک تنش جدی هیچ استقبالی نم ی کنند
شزایی را
و هر حزبی در امریکا بخواهد یک چنین شرایط تن
ایجاد کند شانس رای اوری خودش را از دست م ی دهد .مردم
امریکا به جای اینکه وارد بحران های بیشتر شوند دنبال ان
هســتند که بحران های گذشــته حل وفصل شود و دولت
امریکا انرژی و سرمایه بیشــتری را داخل کشور خود صرف
کند .من معتقدم اگر کشور ایستادگی کند مذاکره کنندگان
ما قدرت ملی و منطقه ای ای ران را باور داشته باشند ،به مردم
اعتماد کنند ،منتقدین خود را خیرخواه در نظر بگیرند ،واقعا
به امریکا با چشم دشمن نگاه کنند و شرایطی ایجاد کنند
که دشمن متوجه شود که بدون مذاکرات هم ما قادر به اداره
کشور هستیم و بعضی از پیشــنهادهای سخاوتمندانه ای
که االن روی میز گذاشتند از روی میز بردارند ،امکان اینکه
امریکا نهایتا یک جایی تسلیم شود وجود دارد .تجربه نشان
م ی دهد که امریکا را م ی شود مجبور به امتیازدهی کرد اما نه
با راهبردی که االن دولت اقای روحانی در پیش گرفته ،چون
با این راهبرد تنها نتیجه ای که در انتظار ماست امتیازخواهی
بیشتر و امتیازدهی کمتر از جانب امریکا خواهد بود.
اروپای ی ها چه نقشی م ی توانند ایفا کنند که این
توافق جامع میان ایران و 5+1زودتر به سرانجام
برسد؟
ش انها قطعا مهم است اما تعیی ن کننده نیست.
نق
یعنی اگر امکان توافقی وجود داشته باشد که امریکا موافق
و بقیه مخالف ان باشــند این توافق م ی تواند رخ دهد اما در
حالتی که بقیه موافق و امریکا مخالف باشد حصول توافق
شدنی نیست حتی اگر هم بشود ارزش چندانی ندارد چون
ابزار تحریم در اختیار امریکاست بناب راین طرف تعیی ن کننده
در رسیدن به توافق جامع هسته ای امریکاست.
اما اروپای ی ها برای توافق بــا ایران خیلی راغب
نشان م ی دهند؟
اروپای ی ها عالقه مندترنــد چون منفعت اقتصادی
و تجاری حصول توافق بــا ای ران بیش از انکــه به امریکا
برسد متوجه اروپا م ی شــود .امریکای ی ها به صراحت گفتند
تحریم های ســرزمینی امریکا که اتباع و شرکت های این
کشــور را از معامله اقتصادی با ای ران منع م ی کند حتی در
صورت توافق نهایی برچیده نخواهد شــد .در واقع توافق
نهایی تحریم های مربوط به شرکت ها و اتباع غی ر امریکایی را
ب رای تجارت با ای ران ب ر م ی دارد .ضمن انکه اروپای ی ها از بروز
شرایط تنش استقبال نم ی کنند چون قدرت مل ی شان کمتر
از امریکاست.
البته درون اتحادیه اروپا نیز اختالف نظرهایی وجود دارد؛
انگلیس و المان به توافق با ای ران بســیار راغب هستند اما
فرانسوی ها به دلیل ارتباطات گسترده ای که با اسرائیل دارند
انگیزه شان ب رای توافق با ای ران کمتر است .در مجموع فکر
نم ی کنم در مسیر مذاکرات هسته ای تعیین کننده باشند.
نتانیاهو گفته که ســعی م ی کند جلوی هر نوع
توافق هســته ای با ایران را بگیرد ،ایا م ی تواند
موفق شود؟
این هــم از ان حرف هایی اســت کــه من جدی
نم ی گیرم .این غلط محض اســت که کســی تصور کند
اســرائیل واقعا مخالف توافق هسته ای با ای ران است ،چون
اگر توافق نشود اســرائیل باید تهدیدات خود را علیه ای ران
عملی کند .ایا قدرت عملی کردن تهدیدات خود را دارد؟ خیر،
ندارد .بناب راین اسرائیل دنبال توافق است اما هدف اسرائیل
از کاری که م ی کند این است که اوباما را وادار کند امتیازهای
کمتری به ای ران بدهد و امتیازهای بیشتری بخواهد .تحلیل
اسرائیل ی ها این است که ای ران در نهایت چاره ای جز توافق
ندارد .اگر امریکا به اندازه کافی فشار به ای ران وارد کند م ی تواند
ای ران را به پذیرش یک توافق خوب از نظر اســرائیل وادار
کند اما اوباما معتقد است فشــار از یک حدی بیشتر باعث
لجاجت در ای ران م ی شــود و ممکن است کل مذاکرات را به
خطر بیندازد.
زهره دیانی
خبرنگار
مقام معظم رهبری هفته گذشته سخنان مهمی
درباره مذاکرات هسته ای مطرح کردند ،ب ه طوری
که این ســخنان واکنش های بسیاری ب ه دنبال
داشت .نظر شما در این خصوص چیست؟
با عرض تبریک به مناســبت ایام دهه فجر باید
ذکر کنم که ما باید در این مرحله حساس از تاریخ کشورمان
به اهمیت و قدر و منزلت وجود رهبــری و والیت فقیه در
نظام مان پــی ببریم .مقام معظم رهبری در سخنانشــان
به خوبی چارچــوب مذاکرات را با دقــت و ظ رافت خاص ی
ترســیم فرمودند .ایشــان پنج محور اصلی روند مذاکرات
را در اینده مشــخص کردند؛ اول اینکه ما مصمم بر ادامه
مذاکرات هســتیم و از ابتدا هم با اســتدالل و منطق وارد
مذاکرات شــدیم اما طرف مقابل ما دارای منطق نبود و با
روحیه باج خواهی وارد مذاکرات شــد .دوم اینکه ما در روند
مذاکرات اقداماتی انجام دادیم ب رای ایجاد حســن اعتماد
و نشان دادن حســن نیت خودمان از جمله اینکه برخی از
فعالی ت ها را متوقف کردیم و نشان دادیم ما مصمم هستیم
اما طرف مقابل ما عهد شکنی کرد و حتی به نص صریح
سیاست خارجی
4
سی د حســین نقوی حسینی ،سخنگوی
کمیســیون امنیت ملی و سیاست خارجی
مجلس شورای اسالمی در گفت وگو با هفته نامه
مثلث به تحلیل اخریــن وضعیت مذاکرات
هســته ای میان ایران و 5+1پرداخت و تاکید
کرد کــه مقام معظ م رهبری در سخنانشــان
چارچوب مذاکــرات را با دقت و ظرافت خاص ی
ترســیم فرمودند .وی ضمن مخالفت با توافق
دو مرحله ای گفت که اگر ما دقت نکنیم و تمام
جوانب توافق را در یــک موافقتنامه نیاوریم و
به توافق کلی و جزئی تقسیم کنیم ،غرب ی ها
خســارات زیانباری را به مــا خواهند زد.این
نماینده مجلس در عین حال تاکید م ی کند که
در هیچ مرحله ای از مذاکرات به نتیجه بخش
بودن مذاکرات خوش بین نبوده و نیست و علت
عدم خوش بینی خود را در عهد شکنی ،زیاده
خواهی و باج خواهی غرب و امریکا م ی داند.
محتوای
مذاکرات
تغییرمی کند
گفت وگوی مثلث با
سی د حسین نقوی حسینی
توافق هم عمل نکرد ،سوم اینکه رهبری فرمودند ما به دلیل
این عهد شــکن ی ها و تجربه تاریخی نم ی توانیم به غرب
اعتماد کنیم ،بناب راین دو مرحله ای کردن توافق هم زیانبار
و هم به ضرر منافع کشور ما خواهد بود ،بناب راین باید توافق
در یک مرحله صورت گیرد .چهارم اینکه ب راســاس تجربه
تلخ گذشته متن توافق باید صریح ،روشن ،شفاف و غیرقابل
تفسیر و غیرقابل تردید باشــد چراکه ما در گذشته دیدیم
غ رب ی ها در توافق ژنو جمالت مبهم و کلی در متن توافقنامه
وارد کردند و در مراحل بعدی در جهت منافع خودشان مدعی
شدند؛ پنجمین نکته اینکه خط قرمز نظام ،عزت ملی است
و توافقی خوب است که عزت ملی ،حقوق و دستاوردهای
هســته ای ما را حفظ کند ،بناب راین ما با هر توافقی موافق
نیستیم و تنها با توافق خوب موافقیم.
امریکای ی ها باج خواهی م ی کنند .اگر بنده بخواهم
شــرایط فعلی توافقات را ترســیم کنم به این شکل باید
بیان کنم؛ درحالی که تیــم مذاکره کننده ما کف مطالبات
خطوط قرمز و منافع ملی کشــورمان را در حوزه هسته ای
در نظر گرفته انداما امریکای ی ها ســقف مطالباتشــان را
لحاظ کرده اند؛ بااین وجود انها حاضر نم ی شــوند از سقف
مطالباتشان پایی ن تر بیایند ،درحالی که از ما انتظار دارند از
کف مطالباتمان پایی ن تر برویم .چنین چیزی برای کشور
ما هرگز امکان پذیر نیست ،این امریکای ی ها هستند که باید
از سقف مطالبات شان پایین بیایند اگرچه از نظر انها توافقی
خوب است که سقف مطالبات انها را عملی کند.
یکــی از ادعاهایی که اقای جــان کری پس از
سخنان رهبری داشتند این بود که ایشان گفتند
ما تنها در صورتی م ی توانیــم به توافق نهایی
برسیم که چارچوب ها مشــخص شود یعنی
ب ه نوعی ایشان اشاره کرده که اول کلیات توافق
مشخص شود که این مخالف سیاست کلی نظام
جمهوری اسالمی است؛ شما این گفته کری را
چطور تحلیل م ی کنید؟
غ رب ی ها خسارات زیانباری را به ما خواهند زد چراکه در توافق
کلی شما مجبورید جمالت و مفاهیم کلی بیاورید که اینها
قابل تفسیر و برداشت های متفاوت است.
یعنی مثل توافقی که در ژنو شد ؛ در انجا هم این
مشکل دیده م ی شد.
بله؛ در توافق اقدام مشــترک روی کلیات توافق
شــد که ما دیدیم جان کری وزیر خارجه امریکا از یک بند
یک تفسیری داشــت و اقای ظریف در ای ران درباره همان
بند یک اظهارنظر صد درصد مخالــف مطرح م ی کرد که
این باعث ابهام م ی شــد نماینــدگان مجلس و گروه های
سیاسی عکس العمل نشان م ی دادند که باالخره چه کسی
درست م ی گوید؛ ظریف یا جان کری .چراکه شفاف نبودن
مفاد توافق ژنو موجب تفســیرهای متفاوتی از ان م ی شد،
بناب راین اگر ما بخواهیم توافق دو مرحله ای کنیم ،در مرحله
اول جمالت کلی اورده م ی شود و طرف مقابل در مرحله بعد
عهدشکنی خواهد کرد و به نوعی کار خود را توجیه م ی کند،
از این رو ما نباید توافق را به جزئی و کلی تقسیم کنیم.
رهبری فرمودند با توافق بد مخالف هســتند،از
نگاه شما در چه صورت توافق ایران با 5+1توافق
بد تفسیر م ی شود که ایشان هم با صراحت با
چنین توافقی اعالم مخالفت کرده اند؟
در طول مذاکرات ما شاهد بودیم غرب ی ها همیشه
ادعا م ی کردند مــا با هر توافقی موافق نیســتیم و توافق
خوب بهتر از هر نوع توافقی اســت اما در داخل کشور ما
این زمزمه ها بود که هر توافقی خوب است اما حضرت اقا
این تفکر را تخطئه کردند و فرمودند ما هم مثل غرب ی ها به
توافق خوب اعتقاد داریم.
رهبری برای مرز بیــن توافق خــوب و بد هم یک
شاخص مهم ی ارائه دادند و خط قرمز را ترسیم کردند و ان،
این بود که توافقی که برخالف عزت ملی کشور و برخالف
منافع ملی و حقوق هسته ای ما باشد ،قطعا توافق بد است،
بناب راین توافق نباید جلوی تولید هسته ای کشور ما را بگیرد
امریکای ی ها ماه هاســت که ط راحی م ی کنند و از
دیدگاه خودشان گام های خوبی به نفع خودشان برداشته اند.
اینکه انها عنوان م ی کنند شرایط ب رای توافق فراهم است
و ما داریم به توافق نزدیک م ی شویم اگرچه بیان نکرده اند
که به چه چیزی و چه توافقی نزدیک م ی شوند اما این حرف
انها نشان م ی دهد که م ی خواهند مطالبات شان را در کلیات
بگنجانند و در جزئیات محصول ان را برداشت کنند ،یعنی
کشت انها در کلیات است و برداشت شان در جزئیات .
پس اصرار انها بــرای توافق بر ســر کلیات
برنام ه ریزی شده است؟
بله ،همی ن طور است که البته مقام معظم رهبری
این توطئه را افشــا کردند و اجازه ندادند چنین روندی ادامه
پیدا کند .ایشان فرمودند همه چیز باید در یک توافق و در
یک جلسه مشخص شود.
به نظر شــما راهبردهــای مذاکــرات باید به
چ ه سمتی برود؟
ما قبال هم اعالم کرده ایم ما ب رای مذاکرات مصمم
هســتیم و راهبرد جمهوری اســامی ایران حل پرونده
هسته ای از طریق مذاکرات است اما سرنوشت کشور را به
مذاکرات وصل نم ی کنیم .ما راه های بسیار زیادی داریم که
م ی توانیم بدون مذاکره به اهدافمان برســیم و تحریم ها
را ب ی تاثیر کنیم ،بنابراین تنها راهبرد جمهوری اســامی
دستیابی به هر نوع توافقی نیست ،پس ما هم ب رای توافق
در چارچوب مذاکرات با حفظ خطــوط قرمز و منافع ملی
کشــور مصریم و هم ب رای غیر از این شرایط برنامه داریم.
اقتصاد مقاومتی و راهبرد سیاست مقاومتی ،توسعه ملی،
علمی و فناوری کشــور قطعا م ی تواند ما را در مشکالت
پیروز کند.
همان طور کــه در جریان هســتید در ابتدای
مذاکرات تیم اقای ظریف ،رهبری سخنان مهم ی
درخصوص تعداد ســو مطرح کردنــد که این
سخنان شکل مذاکرات را تغییر داد ؛در این دور
هم همین اتفاق افتاد .رهبری این بار هم سخنان
مثلث | شماره 253
ما تجربه ای که در طول این مذاکرات به دســت
اورده ایم تجربیات تلخی بوده اســت .این تجربیات نشان
داد که اگر ما دقت نکنیم و تمــام جوانب توافق را در یک
موافقتنامه نیاوریم و به توافق کلی و جزئی تقسیم کنیم،
این توافق خوب از دید ایران است ،لطفا بفرمایید
توافق بدی که غــرب و امریکا از ان ســخن
م ی گویند چیست؟
سیاست
اقای دکتر! شما اشاره داشتید به مخالفت رهبری
بر توافق جداگانه بر سر کلیات و جزئیات؛ لطفا
بفرمایید دلیل این مخالفت چیست؟
یا نیاز ما را به انرژی هسته ای محدود یا تحت االمر و اجازه
دیگران قرار دهد و همچنین تحریم ها یا حتی بخشــی از
تحریم ها ســر جایش بماند چون همان طور که م ی دانید
اگر یک مورد از تحریم ها هم باقی بماند کارکردی دارد که
مثل باقی ماندن بقیه تحریم هاست ،بناب راین توافق خوب
توافقی است که این موارد رعایت شود.
39
سیاست خارجی
مهم ی مطــرح کردند ،ایا این اظهارات شــکل
مذاکرات را بار دیگر تغییر م ی دهد و طرفین با
رویکرد دیگری گفت وگوها را پیش م ی برند؟
قطعا همی ن طور است .مســیر ،چارچوب و روند
مذاکرات تغییر خواهد کرد.
این تغییر به نفع ایران است؟
بله ،انچه از این به بعد روی میز مذاکرات خواهد
بود و چینش گفت وگو ها ب راســاس ان تنظیم خواهد شد،
ب راســاس بیانات مقام معظم رهبری خواهد بود و در روند
مراحــل و محتوای مذاکرات شــاهد تحــوالت عظیمی
خواهیم بود.
رهبری بار دیگر بر حمایت از تیم مذاکره کننده
تاکید داشــته اند ،تحلیل خودتــان را در این
خصوص بفرمایید؟
اخی را در برخی مکان ها مطرح شده است عده ای با
مذاکرات مخالف هســتند و برخی جریانات مقابل مذاکرات
قرار دارند یا مذاکرات را تضعیف م ی کنند که انصافا بنده همه
این اظهارنظرها را تکذیب م ی کنم .در کشور ما هیچ گروهی
با اصل مذاکرات مخالف نیســت و در روند مذاکرات اجماع
کامل در این خصوص وجود دارد و همه معتقدند باید از طریق
مذاکره پرونده هسته ای ما حل شود .اتفاقا ما مدعی مذاکرات
هستیم و معتقدیم با تهدید و تحریم و ابزارهای چماق و هویج
نم ی توان کشور را وادار به توافق کرد .ما فقط مسیر مذاکره
را م ی پسندیم چون منطق و استدالل داریم اما اگر گروهی و
افرادی به مذاکرات اعتراض دارند ،به روند ،مراحل و محتوای
مذاکرات و به ویژه رفتارهای حاشی ه ساز تیم دیپلماسی و تیم
مذاکره کننده اعتراض دارند .وقتی ما م ی گوییم وزیر خارجه
ای ران به عنوان نماینده مذاکره با استکبار و امریکا نباید با وزیر
خارجه شیطان بزرگ جلوی دوربی ن ها قدم بزند ،این اعتراض
به مذاکرات نیست ،بلکه نقد رفتار دیپلماتیک است .ما چه
زمان گفتیم مذاکره نشود یا عینک وزیر خارجه کج است یا
کتش این گونه اســت؟ ما گفتیم قدم زدن نماینده جمهوری
اسالمی که مدعی مبارزه با امریکا و استکبار است با نماینده
شیطان بزرگ ،خالف ارمان های نظام و مصالح و ادعاهای
جمهوری است ،بناب راین اگر افرادی نقد منصفانه م ی کنند و
حتی اعتراض م ی کنند و فریاد م ی زنند ،در واقع به رفتارهای
دیپلماتیک ،حاشی ه های مذاکرات ،محتوای مبهم مذاکرات،
نادیده گرفته شدن حقوق مردم و ب ی اعتبار کردن عزت ملی
کشور اعتراض می کنند که دراین زمینه مقام معظم رهبری
خودشان از منتقدین هوشمند و موشکاف هستند.
باتوجه به صحب ت هــای رهبری و مواضع طرف
مقابل بفرمایید ایا انجام توافق ممکن است؟
ما ب رای توافق خطوط قرمز مشــخصی را ترسیم
کرده ایم و چارچوب مذاکرات را رهبری مشــخص کرده اند.
اصول مذاکرات هم کامال تعریف شده است ،بناب راین طرف
غربی یا باید ب راســاس این خطوط قرمــز ،افق و چارچوب
تعیین شده حرکت کند یا اینکه دراین روند قرار نم ی گیرد،
بناب راین اگر این چارچوب را بپذیرد توافق خوب اســت و ما
هم م ی پذیریــم اما اگر طرف مقابل از ســقف مطالباتش
پایین نیاید و باج خواهی و زیاده طلب ی هایش را کنار نگذارد،
همان جمله مقام معظم رهبری در ابتدای مذاکرات که ما
به مذاکرات خوش بین نیستیم به منصه ظهور م ی رسد.
سیاست
40
مثلث | شماره 253
به نظر شما غرب از مواضع خود کوتاه خواهد امد و
در نهایت م ی توان به توافق جامع خوش بین بود؟
بنده در هیچ مرحله ای از مذاکرات به نتیجه بخش
بودن مذاکرات خوش بین نبوده و نیستم ،علت این مساله
هم به مســائل داخلی باز نم ی گردد .در واقــع بنده علت
عدم خوش بینی خودم را در عهد شــکنی ،زیاده خواهی و
باج خواهی غرب و امریکا م ی دانم چراکه مشــکل انها با
جمهوری اسالمی مساله هسته ای نیست ،مشکل انها با
کلیت نظام جمهوری اسالمی است.
مواضع ظریف در مونیخ محکم بود
حسین نجابت ،عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت وگو با مثلث
مقام معظم رهبری در دیدار با نیروی هوایی ارتش
خطوط قرمزی را در حوزه هســته ای مشخص
کردند و البتــه فرمودند مخالــف توافق خوب
هسته ای نیستند ،ارزیابی شما از روند مذاکرات
چیست؟
اکنون مذاکرات به وضعیت خاصی رسیده ،یعنی
ما اقدامات اعتمادســاز خود را حتی بیش از انچه الزم بود
انجام دادیم ،ولی طرف مقابل حاضر نیست حتی یک قدم
جلو بگذارد .ای ران غن ی ســازی 20درصد ،توسعه فردو و اب
سنگین اراک را متوقف کرد و اورانیوم های غن ی سازی شده
خود را یا اکسید یا تبدیل کرد اما انها چه کار کردند فقط دو بار
رقم 4/1میلیارد دالر را از حســابی به حساب دیگر منتقل
کردند تا بتوانیم بــا ان دارو و مواد اولیه بخریم .یادمان نرود
ما در این مدت نزدیک 20میلیارد دالر در صادرات نفت ضرر
کردیم؛ یعنی عمال چیزی به دست نیاوردیم .تقاضای ای ران
دو مورد است؛ یکی اینکه رســما انها اقرار کنند که ما حق
غن ی سازی و استفاده از فناوری هسته ای را داریم که تاکنون
این کار را نکردند ،ثانیا تحریم ها برداشته شود .طرف مقابل
مذاکره گرفتار شده و حاضر نیست یک دفعه لغو تحریم ها
را انجام دهد بناب راین پیشنهاد 10سال یا 15سال م ی دهد
که تحریم ها به تدریج برداشته شــود .رهبر معظم انقالب
نیز دقیقا مساله را روشن کردند چون ما هیچ اطمینانی به
امریکا نداریم ،تجربه ده ها باره نشان داده که امریکای ی ها به
هیچ اصل و اصولی و عهد و پیمانی پایبند نیســتند چون
ب رای انها منافع لحظه ای مهم است .وقتی نیاز به ما دارند
م ی ایند مذاکره م ی کنند و م ی خواهند ما مقابل داعش موضع
بگیریم و با انها همکاری کنیم و کمک برسانیم .در سوریه
طوری عمل م ی کنند که در جامعه بی ن المللی به جد رو به
روی جمهوری اسالمی م ی ایستند ،به سفیر ما ب رای حضور
در ســازمان ملل ویزا نم ی دهند .به هــر حال این وضعیت
فعلی است .وقتی بن بســت فعلی پیدا شد و امریکای ی ها
نم ی خواهند تحریم ها را بردارنــد طبیعتا افق قرارداد خیلی
روشن نیست بناب راین رهبری فرمودند توافق درباره کلیات و
جزئیات شفاف و در یک مرحله باشد.
موضوع توافق سیاسی چه بود؟
امریکای ی ها ب رای خروج از این بن بســت یک راه
سیاسی واقعا مکارانه پیشنهاد دادند .قصدشان هم این بود
که روند رســیدن به توافق در دو مرحله انجام شود؛ یعنی
دو طرف در مرحله اول اعالم م ی کنند کــه به توافق کلی
سیاسی رســیدند و اختالفی ندارند اما جزئیاتی مانده که از
4فروردین تا اواسط خرداد درباره انها نیز بحث م ی شود .در
واقع انها م ی خواستند از توافق با ای ران بهره سیاسی ببرند،
بعد ما را در جزئیات گرفتار کنند و حاضر نباشند تحریم ها را
بردارند .به عبارت دیگر انها با قدرت عظیم رسانه ای که دارند
همین توافق سیاسی را توافق نهایی م ی خواندند و به چهره
جمهوری اسالمی ای ران در جهان به ویژه دنیای اسالم لطمه
م ی زدند .رهبری معظم متوجه این مســاله شدند و چنین
توافقی را نفی کردند و گفتند توافق درباره کلیات و جزئیات
در یک مرحله به طور شفاف ،دقیق و غیرقابل تفسیر باشد.
ایده دو مرحله ای شدن توافق در مذاکرات از کجا
کلید خورد؟
به نظرم م ی رسد چون در مذاکرات بن بست پی دا شد
امریکای ی ها خواستند یک راه برون رفت از بن بست پی دا کنند.
به هر حال افکار عمومی خطوط قرمز در ای ران این وضعیت
فعلی را نم ی پذیرد .واقعا این وضعیت عزتمدارانه ای نیست.
ما 5،4اقدام جدی انجام دادیم ولــی در مقابل تقریبا هیچ
چیزی به دست نیاوردیم .حداقل این است که باید انها همه
تحریم ها را بردارند و دشمنی با ای ران را در مجامع بی ن المللی
و جاهای مختلف کنار بگذارند .امروز وقتی که مذاکرات به
بن بست رسید امریکای ی ها نخواستند مذاکرات را ترک کنند
سیاست خارجی
مرحله نم ی رسیدیم که برای خروج از بن بست
در مذاکرات ،پیشنهاد توافق دومرحله ای شود؟
انجا ما دچار لطمه شــدیم چــون عجله کردیم.
واقعیت این اســت که مذاکره کننده های خوبی داریم که
مذاکره را بلدند ،توان دیپلماس ی شــان هم خوب اســت اما
چند اشتباه فاحش اتفاق افتاد ،در مرحله اول ما عجله کردیم
حال انکه اگر به خودمان فرصت م ی دادیم و اجزای توافق را
با کارشناســان به خصوص کارشناسان فنی بیشتر بررسی
م ی کردیم م ی توانست توافق بهتری حاصل شود .در دوره
اول مذاکرات که به توافق ژنو منتهی شد یک کارشناس فنی
داشتیم و دیپلمات های ما که مذاکره م ی کردند به بعضی از
مسائل فنی توجه نداشــتند ،اما کارشناسان فنی بعد از ژنو
اضافه شدند .یعنی یکی ،دو نفر اضافه شدند قبال یک نفر
بود .انجا ما دچار یک خس ران شدیم اگر به خودمان فرصت
م ی دادیم یک توافق کامل تری درم ی امد ،انجا هیچ منطقی
نداشت که ما توسعه و به روز کردن نوع سانتریفیوژهایمان را
متوقف کنیم .امروز سانتریفیوژهایی که لطمه م ی خورد ما
اجازه نداریم نوع جدیدتری را نصب کنیم ،یعنی اگر یکی از
انها از کار افتاد باید از مدل پی یک بگذاریم این قابل قبول
نیست.
پس شما م ی گویید شرایط موجود ربطی به ژنو
ندارد ،گرچه انجا یک خسرانی متوجه ما شد؟
5
حســین نجابت م ی گوید« :مــا نباید
م ی پذیرفتیم که زمان مذاکرات تمدید شــود
حاال که این اتفاق افتاد بایــد بگوییم به هیچ
وجه تمدید مذاکــرات را نم ی پذیریم .حقیقتا
طوالنی شدن مذاکرات به نفع هیچ کس نیست.
با ن ُرم های بی ن المللی انها حساب م ی کنند که
دولت اوباما در سال های اخر م ی خواهد کاری
انجام دهد خب این مساله انهاست ما که نباید
در زمین امریکای ی ها بازی کنیم ».با او در مورد
پرونده هسته ای گفت وگو کردیم.
ه م اکنون اواخر بهمن ماه هستیم و تقریبا 5،4ماه
دیگر تا پایان مهلت تمدید شــده باقی است،
چش م انداز مذاکرات را چگونه م ی بینید؟ به نظر
شما توافق حاصل م ی شود یا خیر؟
به نظرم االن امریکا می زانی از تحقیق و توســعه
و تعداد ســانتریفیوژهای فعلی ما را م ی پذیرد ،انچه ب رای
امریکای ی ها پذیرشــش ســخت است برداشــتن کامل و
یک جای تحریم هاست چون فکر م ی کنند تحریم ها کارایی
داشته است .این هم به بعضی از سیگنال هایی برم ی گردد
که از داخل به انها داده شده است .در طول یک سال گذشته
در بعضی موارد خودمان را خیلی نیازمند به رفع تحریم نشان
دادیم .اخی را دولت موضع گیری درستی داشت .ما باید راه دوم و
سوم ب رای خود ترسیم کنیم که بدانیم اگر توافق حاصل شود
یا نشود یا توافق نیم بند باشد چه کار م ی خواهیم انجام دهیم،
فکر م ی کنم نظام ب رایش فکر کرده اســت .اگر هم دولت
کامل همراه شود به نظرم مشکلی نداریم .انها هستند که
باید تصمیم مهم بگی رند .اینکه غن ی سازی 20درصد متوقف
شد ،فردو را در همین سطح نگه داشتیم و اب سنگین اراک را
تقریبا معطل کردیم -تعبیر ط راحی جدید چیزی جز معطل
کردن پروژه نیست -نشان م ی دهد که ما تصمیم هایمان را
گرفتیم و حاال باید انها تصمیم بگی رند.
به نظر شما اقای اوباما این تصمیم را م ی گیرد تا
یک میراث سیاسی از خود به جا بگذارد؟
فکر م ی کنم اگر ما محکم بایستیم و همه در داخل
کاری که ما باید انجام بدهیــم گاهی انها انجام
م ی دهند ،کسی در داخل کشور گفت« :هر نوع قراردادی در
داخل کشور بهتر از قرارداد نبستن است ».این جمله ما را به
انفعال م ی اندازد ،به نظرم ما باید زودتر از اقای جان کری این
حرف را م ی زدیم.
ما نباید م ی پذیرفتیم که زمان مذاکرات تمدید شــود
حاال که ایــن اتفاق افتاد باید بگوییم بــه هیچ وجه تمدید
مذاکرات را نم ی پذیریم .حقیقتا طوالنی شدن مذاکرات به نفع
هیچ کس نیست .با نُرم های بی ن المللی انها حساب م ی کنند
که دولت اوباما در سال های اخر م ی خواهد کاری انجام دهد
خب این مساله انهاســت ما که نباید در زمین امریکای ی ها
بازی کنیم .اگر تحریم ها به همین وضع باشــد و برگردیم
به قبل از شروع مذاکرات هیچ اتفاقی نم ی افتد .انها گزینه
نظامی را قطعا نم ی توانند انتخاب کنند ،شرایطش را ندارند
و راه هایی ب رای ای ران باز شده است .االن رابطه اقتصادی ما
با روسیه م ی تواند توسعه پیدا کند .ما از طریق مسائل یمن
دسترس ی هایی ب رایمان پیدا شده است و مسائل مان را ادامه
م ی دهیم .مهم این است که این انگیزه بین مردم ،دولتمردان
و مجلس وجود داشته باشد.
امریکای ی ها برای خروج از
این بن بست یک راه سیاسی
واقعا مکاران ه پیشنهاد دادند
مثلث | شماره 253
بعض ی ها م ی گویند اینکه امریکا وارد پیشنهاد
دومرحله ای شــد به توافق ژنــو برم ی گردد که
مبنای مناســبی نداشــت ،نظر شما چیست؟
یعنی اگر ان زمان بهتر عمل م ی شد امروز به این
و گفتند که 190هزار سو سانتریفیوژ نیاز داریم؟
بله ،که تازه این تعداد سو سانتریفیوژ ب رای تامین
سوخت یک نیروگاه است .بناب راین اگر مذاکره کننده های ما
از همان اول محکم م ی ایستادند به نظرم این اتفاق نم ی افتاد.
اما االن واقعا مذاکره کنندگان ما محکم م ی ایســتند .اقای
ظریف در مونیخ خیلی محکم صحبت کرد علت این است
که صحنه مذاکره دارد شــفاف تر م ی شود ،افکار عمومی و
کارشناسان م ی فهمند ما ب رای اعتمادسازی چه کار کردیم
اما طرف مقابل هیچ کاری انجام نداده اســت .در واقع انها
به کمتر از تحقیر ما راضی نیســتند که این مســاله قابل
پذیرش نیست.
اینکه اقای جان کری گفتــه در موعد مقرر اگر
به توافق نرســیم دیگر زمان مذاکرات را تمدید
ی را منتقل م ی کند؟
نم ی کنیم چه پیام
سیاست
بناب راین پیشنهاد دومرحله ای شدن توافق هسته ای را دادند
که یک مقدار از انرژی نقد و مطالبات مردمی چه در ای ران و
چه در امریکا کاسته شود .من فکر م ی کنم این پیشنهاد ب رای
خروج مذاکرات از بن بســت بود که تقریبا از نشست عمان
شروع و بعد عمدتا در وین اشکار شد .اگر تحریم ها برداشته
نشود به نظرم افکار عمومی ای ران این قرارداد را نم ی پذیرد.
امریکای ی هــا نم ی خواهند ایــن کار را کنند ضمن
انکه نم ی خواهند مذاکرات هم ب ی نتیجــه بماند بناب راین
دومرحله ای شدن توافق هســته ای را پیشنهاد کردند .باید
با کمال تاســف بگویم ما که در مجلس هســتیم اطالع
دقیقی از جزئیات مذاکرات نداریم .وقتی از جزئیات مذاکرات
اطالعی نباشــد باتوجه به عدم اعتمادی هم که به امریکا و
دیگر طرف های مذاکره داریم ،نم ی دانیم چه اتفاقی م ی افتد.
رهبری هم فرمودند باید جزئیات روشــن ،شــفاف و بدون
جمالت دوپهلوی دیپلماتیک باشد .وگرنه امریکا م ی تواند
با قدرت رسانه ای خود جمالت دوپهلو را به نفع خود تفسیر
کند؛ از این رو نباید چنین مواردی در قرارداد باشد .یعنی کامال
شفاف و روشن ما بدانیم چه کار کنیم و طرف مقابل باید چه
کار انجام دهد.
خیر شرایط موجود از وقتی پی دا شد که رهبر انقالب
خطوط قرمز را پررنگ کردند و فرمودند« :به کمتر از لغو همه
تحریم ها راضی نم ی شــویم و اینکه ما حتما باید تحقیق و
توسعه داشته باشیم».
کشور از تیم مذاکره کننده حمایت کنیم و تیم مذاکره کننده
هم روی خطوط ترســیمی محکم بایستند انها م ی پذیرند
اما اگر ما در داخل اختالف نشان دهیم انها حتما باز امیدوار
م ی شــوند که این کار را انجام ندهند ،بناب راین بستگی به
رویکرد مــا دارد .یکی از ای راداتی که به تیــم مذاکره کننده
داریم نقد به رویکرد انهاســت؛ اوایل انها در رویکردشــان
خوشبینی زیاد بود .گره زدن همه معیشت و هویت کشور
به مساله هسته ای کار درستی نیست .اگر کسی هنوز فکر
کند ما همه هویت سیاسی و اجتماع ی مان بند به مذاکرات
هسته ای است سخت اشــتباه م ی کند .وضعیت منطقه به
نفع جمهوری اسالمی اســت .امریکای ی ها خیلی نیاز دارند
که با ما گفت وگو کنند پس بایــد هزینه این کار را بپردازند.
من فکر م ی کنم اگر اختالفات داخلی بر ســر مسائل ملی
مثل هسته ای کنار گذاشته شود و در اجرای فرامین رهبری
یکدستی باشد طرف مقابل م ی پذیرد ولی اگر عالمت های
متناقضی از داخل کشــور به انها برســد از پرداخت هزینه
گفت وگو با ای ران سر باز م ی زنند.
41
سیاست خارجی
دولت
حاشیه های یک وزارتخانه
علی جنتی روزهای سختی را پشت سر گذاشته است .او با موجی از انتقادها پی رامون
برخی حاشی ه ها مواجه شده که کار را ب رای او سخت کرده است .انتقاداتی که در مورد چند
مســاله خاص صورت گرفته حال انکه او م ی گوید ان مسائل صحت نداشته و او بنایی ب رای
شکستن خطوط قرمز ندارد .در این پرونده در این مورد و اخطار دولت به اکرمی بحث کرده ایم.
گزا
ر
ش
سیاست
42
مثلث | شماره 253
دردسرهای اقایوزیر
علی جنتی هفته های سختی را می گذراند
سیاست
1
حتی «رانت پســر ایت اهلل جنتی» بــودن ،به تعبیر
ایت اهلل یزدی ،هم نم ی توانــد او را از دایره انتقادات مراجع
تقلید دور کند .علی جنتی روزهای ســخت و پرچالشی را
پشت سر گذاشــت .از برگزاری مهمترین رویداد سینمایی
کشــور در دهه فجر تا روبه رو شــدن با تیغ تند انتقادات
فرهنگی مراجع و علما به اعطــای مجوز ب رای تک خوانی
یک خواننده زن.
اغاز انتقادات مراجع به یک البوم
ماجرا از یک مجوز اغاز شــد .مجوز البومی که گفته
شد ب رای تک خوانی یک زن صادر شــده است .اما وزارت
ارشــاد این موضوع را قبول ندارد .این اتفــاق بعد از ان به
وجود امد که مراســم رونمایی از البوم «تو را ای کهن بوم
و بر دوست دارم» برگزار شــد .مراسم رونمایی از این البوم
به اهنگ سازی «پیمان خازنی» در ژانر موسیقی ملی و با
نگرشی ارکسترال ،سه شنبه هفتم بهمن در فروشگاه نشر
چشمه برگزار شد.
چند روز بعد از این مراســم ،خبرهایی از سوی برخی
رســانه ها مبنی بر تک خوان بودن صدای زن در این البوم
منتشر شده است .شبکه اطالع رسانی راه دانا در مطلبی که
11بهمن منتشــر کرد ،ضمن انتقاد چنین اورده بود« :این
البوم با تک خوانی نوشین طافی رونمایی شده و در اقدامی
عجیب مجوز خود را از وزارت ارشاد گرفته است .تک خوانی
زنان طبق قوانین جمهوری اسالمی ای ران مجاز نبوده و این
حاشــی ه ای که برای علی جنتی اتفاق
افتاد را باید معلول چند نکته دانســت.
اول از همه انفعال معاونت هنری ارشاد
برای اطالع رسانی درســت و صحیح.
ثانیا پوستری که شرکت پخش کننده
CDخاص اســتفاده کرده بود و شائبه
تک خوانی را به ذهن م ی اورد .ثالثا نگاه
نداشــتن حد انصــاف از جانب برخی
رسانه ها .نباید این نکته را فراموش کنیم
که علی جنتی تاکنون به برخی نصایح و
تذکرات برای اصالح امور اهتمام داشته
و نباید او را ب ی محابا مورد حمله قرار داد
ایــت اهلل نوری همدانی از مراجع عظــام تقلید نیز با
اشاره به همین ماجرا این اقدام را محکوم کرده و گفته بود:
«این انقالب اسالمی و دینی است؛ حضرت امام(ره) بارها
مردم انقالبی را عصبانی و ناراضی نکنید
ایت اهلل مکارم شی رازی نیز با انتقاد از رویکرد حاکم بر
وزارت ارشاد ،از اقدامات نسنجیده و نادرست وزارت ارشاد که
زمینه کمرنگ شــدن این ارزش ها را فراهم م ی کند انتقاد
کرد و گفت «:وزارت ارشاد ارزش های انقالب را یکی پس از
دیگری زیر پا م ی گذارد ،داد مردم بلند شده؛ همه روز شکایات
و گالیه های متعدد به دفتر ما م ی رسد که وزارت فرهنگ و
ارشاد که پسوند اسالمی را هم یدک م ی کشد چرا ارزش های
انقالب را یکی بعد از دیگری زیر پا م ی گذارد.؟»
وی خطاب به دســت اندرکاران وزارت ارشــاد با بیان
اینکه مردم به ویژه مــردم انقالبــی را عصبانی و ناراضی
نکنید ،گفت« :همین مــردم انقالبی بودنــد که انقالب
کردند؛ ناراحت کردن انها خوب نیست زی را مسئوالن ارشاد
به مسائل ب ی اهمیت و ب ی ارزش اهمیت م ی دهند .مردم از
ورود مجلس به پرونده
این مساله مورد توجه مجلس نیز قرار گرفت .طاهری،
سخنگوی کمیســیون فرهنگی مجلس با اشاره به انتشار
خبر مبنی بر انتشار البوم تک خوانی یک خواننده زن اظهار
داشت« :در این راستا تماسی با اقای مرادخانی ،معاون هنری
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی برقرار شد که وی در این باره
گفت ،ان گونه که در جامعه موضوع شــایعه شده نیست و
قرار شد تا در این رابطه اطالعات دقیقی در اختیار مجلس
و به ویژه کمیسیون فرهنگی قرار گیرد تا قضاوت و ارزیابی
دقی ق تری بتوان دراین رابطه انجام داد ».بعد از این بود که
دفتر موســیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد
اســامی در واکنش به برخی اخبار مبنی بر صدور مجوز
البوم تک خوانی زن ،جوابی ه ای صادر کرد.
متن جوابیه دفتر موسیقی به شرح ذیل است:
البوم «تو را ای کهن بوم و بر دوســت دارم» در واقع
البوم همخوانی با صدای استاد محســن کرامتی ،استاد
برجســته اواز و ردیفدان موســیقی دســتگاهی ای ران ،از
هنرمندان خوشنام و متعهد موسیقی ای ران و خانم نوشین
طافی است.
این اثر در قالب موسیقی سنتی با اشعار و موسیقی
وزین بوده که در شوراهای شعر و موسیقی دفتر که متشکل
از اساتید و نخبگان متعهد و ارزشی انقالب اسالمی هستند
بررسی و مورد تایید قرار گرفته است.
بر اســاس ضوابط موجود که از بدو تاســیس دفتر
موســیقی تا کنون به ان عمل شده اســت ،هیچ گونه
منع قانونی ب رای صدور مجــوز اثاری که هم خوانی زن و
مرد دارند ،وجود ندارد و پــس از طی مراحل قانونی طبق
روال مجوز انتشــار ب رای این گونه اثار نیز صادر م ی گردد.
بنابراین اثر مذکور به دفعات در واحد تطبیق بررسی شده
مثلث | شماره 253
اجازه نم ی دهیم خالف شرع مرسوم شود
نگرانی ایت اهلل صاف ی گلپایگانی
در همین شرایط بود که ایت اهلل صاف ی گلپایگانی نیز
در حاشیه درس خارج فقه خود با اشاره به اتفاقات هفته اخیر
در حوزه فرهنگ از صدور مجوزهای خالف شــرع از سوی
وزارت ارشــاد اب راز نگرانی کرده و گفت« :مــردم با ایمان و
دلسوزان انقالب اسالمی توقع دارند مسئوالن وزارت ارشاد
به وظایف دینی خود عمل کرده و جلوی منکرات و محرمات
را بگیرند .وزارت ارشــاد اســامی وظیفه بسیار سنگینی
بر عهده دارد و شــیوع بعضی از منکرات در جامعه موجب
تضعیف نظام اسالمی اســت .منکر هرگز با مجوز نهادی،
معروف و مشروع نخواهد شد».
پاسخ مسئوالن ارشاد
اما در طرف دیگر ماجرا وزارت ارشــاد این مسائل را
قبول نداشت .حسین نوش ابادی ،سخنگوی وزارت ارشاد
درباره اعطای مجوز به این البــوم گفت که این البوم ب رای
تک خوانی صادر نشده است« :مجوزی را که وزارت ارشاد
صادر کرده تک خوانی خانم نیست بلکه همخوانی است
که پس از بررس ی های الزم ،وزارت ارشاد به این البوم مجوز
داد».
سخنگوی وزارت ارشاد با بیان اینکه ادعای تک خوانی
در این البوم صحت ندارد ،افزوده بود« :قرار شده مسئوالن
مربوطه البوم ی را که هم اکنون در بازار وجود دارد بررسی
کنند و اگر با مجوز صادر شــده انطباق نداشت ،حتما ان را
جمع اوری کنند ».نوش ابادی توضیح داد که صدای زن در
این البوم ذیل صدای مرد است« :قبل از اعطای مجوز ،هم
محتوا و هم شعر و هم موسیقی این البوم بررسی و ب ر اساس
مقررات ب رای این البوم مجوز صادر شــد و اگر هم البومی
با محتوای تک خوانی در بازار عرضه شده مجوزی از سوی
ارشاد دریافت نکرده است و بدون اجازه در حال انتشار است
که با ان برخورد م ی شود .قرار شده مسئوالن مربوطه البوم
موجود در بازار را بررســی کنند ولی ب ر اساس بررس ی های
صورت گرفته بایــد تاکید کنم اعطای مجــوز به البومی
صورت گرفته که در ان یک خانوم بــا یک اقا همخوانی
کرده و صدای خانم در این البوم ذیل صدای مرد است».
وی گفت« :وزارت ارشاد مجوزی را برای تک خوانی
صادر نکرده و مجوز یاد شده ب رای همخوانی بود و اگر البوم
تک خوانی عرضه شده حتما بدون مجوز است».
سیاست
اقدام وزارت ارشاد خالف قوانین کشور است .در حالی که
وزارت ارشــاد مجوز اقدامات خارج از چارچوب اسالم را داده
و از انها حمایت م ی کند ،بهتر اســت این وزارتخانه پسوند
اســامی را از نام خود بردارد تا اقدامات غی راســامی این
وزارتخانه باعث تعجب نشود».
انتقادات از همین روز باال گرفــت و واکنش یکی از
مراجع عظام تقلید را به دنبال داشت .ایت اهلل سیدمحمد علی
علوی گرگانی در دیدار با اعضای کنگره شهدای دانشجویی
استان قم با اشــاره به اینکه زنان ای رانی دارای شخصیت و
مقام واالیی هستند ،گفت« :نباید اجازه دهیم زنان ایرانی
بازیچه دشــمنان شــوند و از همین رو نباید اجــازه اواز و
تک خوانی به زنان در کشور داده شــود .زنان ای رانی دارای
عزت و احترام هســتند و از همی ن رو باید عزت و حریم هر
منزلی حفظ شود تا بتوانیم در مسیر حفظ والیت و انقالب
فعالیت کنیم».
تاکید م ی کردند ای علما به داد اســام برسید ،هر جریانی
که ب ر خالف امام و اسالم باشد مورد تایید نیست ،ما اجازه
نم ی دهیم برخی مسائل خالف شرع با صدور مجوزهایی
که ارشــاد ب رای ان م ی دهد معمول و مرسوم شود و جلوی
ان را م ی گیریم زی را خواندن زنــان در ب رابر مردان به نص
صریح قران حرام است و در این بین فرقی بین تک خوانی و
همخوانی وجود ندارد؛ بناب راین وزارت ارشاد حق ندارد چنین
مجوزی بدهد ،مردم نیز چنین اجازه ای را به انها نم ی دهند».
ایت اهلل نوری همدانی خاطرنشــان کرد« :هر فیلم و
جشنواره و برنامه ای که متضمن ارزش های انقالب باشد،
ما از ان حمایت م ی کنیم اما اگر این گونه نباشــد ما با ان
مخالفیم و جلوی ان را م ی گیریم و به وزارت ارشــاد اجازه
چنین کاری را نخواهیم داد و تاکیــد م ی کنیم هر فیلم و
برنامه ای که بخواهد بر خالف اســام باشد و وزارت ارشاد
بخواهد به ان مجوز دهد ،جلوی ان را م ی گیریم ».ایشان
اضافه کرده بود« :وزارت ارشاد به خانم ها اجازه تک خوانی
داده است ،در صورتی که مردم نباید صدای زن را غیر از موارد
مورد نیاز بشــنود اما با این اجازه زن ها صدای خود را تغییر
م ی دهند و با موسیقی همراه م ی کنند و در نتیجه در جامعه
اسالمی فساد ایجاد م ی شــود ».ایت اهلل نوری همدانی با
اشاره به اینکه اسالم موضوع مذکور را نهی کرده است ،افزود:
«ما باید ارزش های اسالمی را رعایت کنیم زی را مردم ی که
این انقالب را بر پا کردند خود نیز در ب رابر کتاب ،موسیقی
و هر انچه مخالف اسالم باشد با روحیه بسیجی ایستادگی
خواهند کرد».
وی در پایان گفته که اگر مســئوالن در مسیر قواعد
اســام گام بردارند از انها حمایت خواهند کرد« :بحمدهلل
حوزه علمیه قم که از اول همراه با انقالب و امام بود ،امروز
هم همراه و همگام با رهبر معظم انقالب است و موید نظام
و رهبری و کامال بیدار و هوشیار اســت .ما طرفدار اسالم
هستیم و کاری به دولت ها نداریم .هر کس ب ر اساس قواعد
اسالم گام بردارد حامی او هستیم ،در دولت قبل نیز موضع
ما همین بود؛ اگر بنا باشد امروز نتوانیم جلوی این را بگیریم
فردا چطور م ی توانیم جلوی دیگر منکرات را بگیریم.؟»
ما توقع دارند که تذکر دهیم؛ امیدواریم این تذکرات سبب
هوشیاری شــود و افرادی که در وزارت ارشاد هستند مردم
انقالبی را ناراحت نکنند .روی مــردم انقالبی باید بیش از
همه حساب کرد».
43
سیاست
و ب ر اساس مســتندات موجود در پرونده پس از اصالحات
مورد نظر دفتر موســیقی ،نمونه نهایی با رعایت تمام ی
ضوابط و مقررات ،به درستی و صحت اجازه انتشار دریافت
کرده است.
عمومــا پس از انتشــار اثار نیز کار شناســان واحد
تطبیق ،مجددا بررس ی های تطبیقی را انجام خواهند داد
و در صورت عدم تطبیق با نمونه صوتی ثبت شــده در
دفتر ،برخوردهای قانونی با متخلف صورت خواهد گرفت.
این دفتر مجددا بر این نکته تاکیــد م ی کند که تاکنون
هیچ گونه مجوز تک خوانی بانوان اعــم از البوم صوتی
یا اجرای صحنه ای ،مگر در موارد کنســرت ویژه بانوان
صادر نکرده است.
جنتی :اطالعات غلط به مراجع دادند
خطیبان جمعه در شــهرهای کرمان و مشهد نیز به
این مساله اعتراض کردند .امام جمعه مشهد از گذشته نیز
به این موضوع انتقاد داشت .او در مهرماه امسال در بخشی
از خطب ه هایش عنوان کرده بــود« :اباحه گری و تکخوانی
زنان و توسعه موسیقی در راســتای منافع دشمنان اسالم
و نظام است و دولت باید اگاه باشــد که توسعه اباحه گری
به نفع و موقعیت نظام نیســت ».ایت اهلل علم الهدی این
امر را موجب ب راندازی نظام معرفی کرده بود« :متاسفانه در
این دولت ،کار به جایی رسیده است که تک خوانی زنان در
کشور رواج یافته و این مساله ضربه به پیکر جبهه مردمی
والیتمدار میثم تمار است و هدف این اباحه گری ها ب راندازی
نظام است ».
اما در پاســخ ،وزیر ارشــاد معتقد بود کــه به مراجع
اطالعات غلط داده شده است .علی جنتی گفت« :عده ای
با دادن اطالعات غلط به برخی مراجع و نمایندگان مجلس،
وزارت ارشاد را متهم به صدور مجوز تک خوانی ب رای زنان
کرده اند ».او از اساس اصل این موضوع را این گونه تکذیب
کرد« :اصل خبر «مجوز تک خوانی به بانوان» نادرســت
و کذب اســت و یک جریان خاص با تکرار فراوان ،چنین
موضوعی را به جامعه القا کرده است».
سیاست
44
مثلث | شماره 253
اقای جنتی! با رانت پدرت وزیر شده ای
با این حال توضیحــات وزیــر و معاونانش و حتی
حمایت های روزنامه ای ران از وزیر نیز ب رای علما قانع کننده
نبود .در این شرایط تندترین انتقادات را ایت اهلل یزدی به وزیر
ارشــاد روانه کرد .او که بعد از مدت ها سکوتش را شکسته
بود ،به علی جنتی گفت« :بنده باالخص به وزیر ارشاد تذکر
م ی دهم که اقای وزیر ارشاد! به معاونت موسیق ی تان تذکر
بدهید که موسیقی در اســام حرام است .شما نم ی توانید
موارد شبهه را تشــخیص بدهید .تمسک به موارد شبهه
موجب م ی شــود اهسته اهســته مرزها را زیر پا بگذارید و
به عنوان مشــتبه در حرام بیفتید ».ایت اهلل یزدی تصریح
کرد« :تک خوانی زن بدون تردید حرام اســت .همه مراجع
هم مخالف هســتند ،حتی همخوان ی هایی که در بینش
تک خوانی زن باشد هم حرام است .ترویج موسیقی اصوال
حرام است».
یزدی ادامه داد« :متاســفانه م ی بینیم وزیر ارشاد هر
روز یک سری جشــن ها برگزار م ی کند و هزینه هایی را بر
بی ت المال تحمیل م ی کند .اقای وزیر ارشــاد! بدانید با این
کارها محبوبیت خودتان را پیش متدینین و مراجع معظم از
دست خواهید داد .اقای وزیر! مراقب باشید ،رانت پدرتان را
از بین نبرید .اگر از رانت پدرتان به وزارت رسیده اید ،مراقب
باشــید به وظیفه خودتان عمل کنید و اگر به وظیفه تان
عمل نکردید ،منتظر حمایت نباشید بلکه منتظر مخالفت
باشید و بدانید با راهی که پیش گرفته اید فردا پ س فردا اگر
مراجع علیه شــما چیزی بگویند ،در اینده هم نم ی توانید
زندگی درستی داشته باشید».
شاید از جنتی
«سوال»کنیم
تک خوانی که گریبان وزیر را گرفته
این اولین بار نیســت که ماجــرای تک خوانی زنان
ب رای وزیر ارشــاد مساله ساز م ی شــود .این موضوع سال
گذشته موجب شد تا وزیر ارشاد از مجلس کارت زرد دریافت
کند .سابقه ماجرا به سال گذشــته باز م ی گردد؛ جایی که
داریوش پیرنیاکان از اعضای موسس خانه موسیقی گفته
بود« :موسیقی باید به رسمیت شــناخته شود و فقها باید
پاسخگو باشند که چرا م ی گویند موسیقی حرام است؟ دکتر
شریعتی هم گفته است که ایه ای در قران درباره حرام بودن
موسیقی وجود ندارد ».او همان شب ،در بخشی دیگری از
سخنان خود م ی گوید« :از خواسته های مهم خانه موسیقی
پخش شدن صدای زنان است .نیم ی از هنرمندان موسیقی
زنان هســتند ،اما اجازه خواندن ندارند .فکر م ی کنم همه
اهالی موسیقی درباره این خواسته ها یکصدا هستند».
این سخنان انتقاد تند مراجع را به دنبال داشت اندکی
بعد خبرهایی منتشــر شــد مبنی بر اینکه وزیر ارشاد در
مراسمی حاضر شده که در ان یک زن به تک خوانی پرداخته
است .خبری که تکذیب شــد .اما وزیر در پاسخ به سئوال
خبرنگارانی که از او نظرش را در این باره خواسته بود ،گفته
بود« :اگر تکخوانی بانوان منجر به مفسده نشود ،اشکال
ندارد ».در این جلسه وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در مورد
اینکه گفته م ی شود وی از تک خوانی زنان در موسیقی دفاع
کرده ،م ی گوید که تنها نظر علما را مطرح کرده است.
اولین کارت زرد به وزیر
17دی ماه سال گذشته علی جنتی به صحن علنی
مجلس رفت تا درباره سوال حمید رسایی که در کمیسیون
قانع نشــده بود ،توضیح دهد .علی جنتی درباره نظرش در
مورد تک خوانی زنان توضیح داده بود« :بنده نظر برخی از
علما را مطرح کردم ،به طوری که در فتاوای موجود قید این
اســت که تک خوانی و جمع خوانی هیچ فرقی ندارد .مهم
این است که مفسده انگیز نباشــد .البته برخی از رسانه ها
تالش کردند که قســمت دوم را حذف کرده و تنها بگویند
که تک خوانی اشــکالی ندارد .این در حالی است که انچه
مشهور اســت ،قید مفسده انگیز اســت ».وزیر فرهنگ و
ارشاد اســامی در ادامه م ی گوید« :اقای رسایی در سوال
خود این موضــوع را مطرح کردند که هر نــوع خوانندگی
خانم ها مفسده انگیز است که این نظری قابل احترام است،
اما ما معتقدیم برخی موارد مثل همان الالیی که در پایان
تیتراژ فیلم مختار بود و ب رای ان هم اســتفتایی هم شد و
گفتند که مشکلی ندارند ،موارد دیگری هم هست ».جنتی
در پایان تاکید کرده بود که در بیان نظ رات مالکش نظ رات
رهبری است« :در این زمینه مراجع مختلف از حضرت امام
تا ایت اهلل اراکی در گذشته و سایر مراجع حاضر نظ راتی دارند
اما انچه ب رای ما مهم است نظر مقام معظم رهبری است که
ب رای ما مالک است .اگر نظ راتی هم بیان م ی شود بیشتر به
اتکای نظری است که ایشان اب راز کرده اند و نه چیز دیگری».
با این حال او نتوانست ســال گذشته مجلس را قانع کند و
اولین کارت زرد را دریافت کرد .حال یک سال بعد بار دیگر
موضوع اعطای مجوز به یک خواننده ب رای تک خوانی ب رای
او مساله ساز شده است.
حاشــی ه ای که ب رای علی جنتی اتفاق افتــاد را باید
معلول چند نکته دانست .اول از همه انفعال معاونت هنری
ارشاد ب رای اطالع رسانی درست و صحیح .ثانیا پوستری که
شرکت پخش کننده CDخاص استفاده کرده بود و شائبه
تک خوانی را به ذهن م ی اورد .ثالثا نگاه نداشتن حد انصاف
از جانب برخی رسانه ها .نباید این نکته را فراموش کنیم که
علی جنتی تاکنون به برخی نصایح و تذکرات ب رای اصالح
امور اهتمام داشته و نباید او را بی محابا مورد حمله قرار داد.
در عین حال وزیر ارشــاد باید تمام تالش خود را بکند که
دغدغه علما و مراجع را برطرف کند.
گفت وگوی مثلث با مفید کیائ ی نژاد
7
حجت االسالم مفید کیای ی نژاد انطور که
خودش م ی گوید از «قبل از انقالب اقای جنتی»
را م ی شناسد اما با این حال این مانعی نیست از
اینکه به «نظر مراجع» توجه نکنید .به اعتقاد او
در مساله برخورد با وزیر ارشاد مجلس حتما بعد
از تعطیالت اقدام خواهد کرد .اقای کیائ ی نژاد
در عین حال معتقد است که نباید اقای جنتی
را «به تنهایی» دید .او م ی گوید که «کســانی
اطراف ایشان هستند که ممکن است خط را به
ایشان بدهند و کار را خراب کنند» .این نماینده
عضو کمیســیون فرهنگی مجلس همچنین
به وزیر ارشــاد توصیه م ی کند که بهتر است
«مستقل» عمل کند .گفت وگوی مثلث با این
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس که از حوزه
انتخابیه طالقان به مجلس نهم راه یافته است
را م ی خوانید.
اقای کیائ ی نژاد! نظر شما درباره بحث انتقادات
به وزارت ارشاد بر ســرموضوع اعطای مجوز به
تک خوانی زنان چیست؟ به نظر شما ایا مجلس
در این زمینه ورود خواهد کرد؟
درحال حاضر که مجلس تعطیل است و باید صبر
کرد تا در هفته اینده و با باز شدن مجلس موضوع پیگیری
شود .اما همین اندازه که علمای قم درباره این مساله ورود
پیدا کردند و نســبت به ان تذکر دادنــد ،به طور حتم نظر
علمای قم ب رای ما و مجلس دارای اهمیت اســت و اینکه
مراجعی چون اقایان مکارم شیرازی ،ســبحانی ،گرگانی
و سایر علما اعتراض کرده اند ،نشــان م ی دهد که موضوع
دارای اهمیت است.
البته وزارت ارشــاد اعطای این مجوز را تکذیب
کرد.
بله ،وزارت ارشــاد از طرف دیگر زیربار اعطای این
مجوز نم ی رود و رسما اعطای مجوز را تکذیب کرده است.
در خبرهایی هم که امده است این مساله را تکذیب کردند و
گفتند که به مراجع اطالعات غلط داده شده است .اما به نظر
من اگر مراجع به یقین نرسیده بودند ،نسبت به این موضوع
اظهارنظر نم ی کردند.
اما به هرحال م ی بینیم که اندک اندک مشــغول وارد
شدن به این موضوعات هستند .من فکر م ی کنم باتوجه به
حساســیت موضوع و نظر مراجع اگر جلوی این کار گرفته
نشود ،در اینده ممکن است وضع خطرناک تر شود .به قول
معروف :سرچشمه شــاید گرفتن به بیل /چو پر شد نشاید
گذشتن به پیل.
پس به اعتقاد شــما با شــروع دوباره مجلس
امکان دارد مجلس طرح سوال از وزیر ارشاد را
به اجرا بگذارد؟
بله .این احتمال وجود دارد.
ایا در کمیســیون فرهنگی درباره این مساله
موضوعی مطرح شده است؟
بله در کمیســیون این موضوع مطرح شــده اما
تصمیم گیری ها به بعد از تعطیالت مجلس موکول شــده
اســت .از طرف دیگر یک تعدادی از سواالت نمایندگان از
سیاست
به طور نسبی اســت .ما نه م ی توانیم
به طور کلــی بگوییم کــه اینها هیچ
کاری انجام نداده اند و همه کارهای انها
باطل است و نه م ی توان همه کارهای
انها را تایید کرد .این مســائل به طور
نسبی است .به برخی از کارهای اقایان
انتقاداتی وارد است و بعضی از انها نیز
مورد تایید است .در تمام موارد هم این
مساله وجود دارد.
وزرا به علت بررسی الیحه بودجه
به تاخیر افتاده اســت .تعدادی از
نمایندگان نیز سواالتی از وزی رارشاد
مطرح کردنــد که در نوبــت قرار
گرفته است.
سواالت مطرح شده غیر
از موضوع تک خوانی زنان
است؟
بلــه و احتمــاال بعــد از
تعطیالت مجلس این ســواالت
ممکن است مطرح شود.
کال نظرتان راجع به خود اقای جنتی
چگونه است؟ از گذشــته با اقای
جنتی اشنایی داشتید؟
انتقــاد
همینطــور
اصولگرایان به اقای جنتی
چیست؟
درخصــوص بعضــی از
برنامه هایی که ایشان دارند مانند
همین موضــوع تک خوانی زنان
و همچنین برخــی از برنامه هایی
که دیده م ی شود با موازین شرعی
وفق ندارند ،باالخــره اصولگرایان
حرف دارند .البتــه در این موضوع
تنها اصولگرایان نیستند که حرف
و انتقاد دارند .بلکه هر فرد متدینی
وظیفــه اش ایجــاب م ی کند که
نسبت به ان انتقاد داشته باشد.
اساسا شما نسبت اقای جنتی را با اصولگرایان
چگونه م ی بینیــد؟ ایا او را یک فــرد اصولگرا
م ی دانید؟
به نظر من بایــد اول اصولگرایی را تعریف کنیم
ببینیم چیست و بعد بتوانیم افراد را با ان مطابقت بدهیم.
به اعتقاد من اصولگرا کسی است که بتواند موازین شرعی،
دینی و اســامی را رعایت کند .حاال در هر پست و سمتی
که م ی خواهد باشد .در صورتی که از این موازین خارج شود،
قه را از این دایره نیز خارج خواهد شد.
بار اول که اقای جنتی از مجلس کارت زرد دریافت
کرد هم اتفاقا موضــوع تک خوانی زنان مطرح
بود ،فکر م ی کنید اگر این بار نیز اقای جنتی به
مجلس بیاید امــکان دارد کارت زرد دوم را هم
دریافت کند؟
این احتمال وجود دارد .انچه من م ی بینم این است
که تعداد زیادی از نمایندگان از این موضوع ناراحت هستند
و از ان طرف نیز اظهارنظرهای علما و مراجع در قم را داریم
و ان هم مزید بر علت شد .بناب راین فکر م ی کنم اگر بحث
سوال از وزیر در مجلس مطرح شود این احتمال وجود دارد
که کارت زرد دوم را نیز از مجلس دریافت کنند.
موازین را رعایت کرد .مثال از جمله مسائلی که انها رعایت
نکردند و افتادند این بود که انها هی چ کدام حاضر نشــدند
مساله فتنه را در مجلس مطرح کنند .اما اقای فرهادی این
موضوع را مطرح کرد و ب رائت خودش را از فتنه اعالم کرد .ان
اقایان حاضر نشدند اعالم کنند بناب راین رای هم نیاوردند.
قه را اگر قرار باشد وزیر بعدی هم احیانا مطرح شود ،همین
مسائل نیز در مجلس مطرح م ی شود و باید در صحن علنی
مجلس نسبت به ان با شفافیت موضع گیری کند.
مجلس روی چه مســائلی بیشتر حساسیت
دارد؟
مساله فتنه ب رای همه وزرا مطرح است .اما در مورد
وزیر ارشاد ،باید روی مسائل مهمی مثل سینما ،موسیقی
و مثال همین تک خوان ی ها ،تقید داشــته باشد .اگر احیانا
فردی بود که نسبت به این مسائل تقید داشت و اظهار کرد
که مجلس با ان مشکلی ندارد .در غیر این صورت مطمئنا
مجلس به ان گزینه نظر مثبتی نخواهد داشت.
نســبت به مدیریت اقــای جنتــی در حوزه
مطبوعات چطور؟ ایا مجلس یا خود شما به ان
انتقادی دارید؟
در حوزه مطبوعات هم به نظرم برخی از رسانه ها
دارند از ازادی یک مقدار سوءاستفاده م ی کنند .بعضی
از مســائلی که مصلحت نیســت گفته شود
را منتشــر م ی کنند .جلــوی بعضی از این
رسانه ها گرفته م ی شــود .در برخی موارد
هم جلوی انها گرفته نم ی شود .به هرحال
بنا نیست که از ازادی سوءاستفاده شود.
ما ازادی بیان داریم .اما ازادی بیانی که با
ابرو و حیثیت دیگران بازی نشود.
مجموعــا به سیاســت های
فرهنگ ی اقای جنتی در ســایر
حوزه ها چطــور ،ایا انتقــادی به
ایشان دارید؟ سیاست هایی که در
حوزه های دیگر فرهنگی مثل سینما،
کتاب ،مطبوعات اعمال م ی شود؟
انتقاد که به هرحال وجود دارد
اما در کنار نقــاط مثبت ما باید نقاط
منفی را هم ببنیم .همه این موارد
اقــای جنتی شــاید خودش
به تنهایی اعمــال مدیریت نم ی کند.
هستند در کنار ایشان افرادی که ممکن
است خط را هم همان ها بدهند و اتفاقا
کار را خ راب کنند .باالخره انســان باید
مراقب باشــد و یک کمی هم مستقل
عمل کند.
یعنی به نظر شــما اتفاقاتی که بــرای وزارت
ارشاد مساله ساز شده است به اطرافیان ایشان
ب ر م ی گردد نه به شخص خود ایشان؟
بلــه .باالخره اط رافیــان و حلقه هــای منفصل
م ی توانند در این زمینه موثر باشند.
اما در مساله تک خوانی زنان که بار اول هم در
مجلس مطرح شــد و هم این بار ،اقای جنتی
صراحتا گفتند در مسائل فرهنگی پایه و اساس
کار را بر نظریات رهبری قرار دادند .اقای وزیر در
مجلس گفته بود که تک خوانی زنان در صورتی
که مفسده نداشته باشد دارای ایراد نیست .برای
این منظور هم به تک خوانی تیتراژ پایانی سریال
مختارنامه که یک «الالیــی» را زمزمه م ی کرد
استناد کرده بود.
من بعیــد م ی دانم نظر مقام معظــم رهبری در
مساله تک خوانی زنان اینطور باشد .یک موقع هست که
تک خوانی زنان در میان بانوان است که این ای رادی ندارد .اما
سوال این است که ایا حضرت اقا تک خوانی زنان در میان
مردم را جایز م ی دانند؟ من اینطور فکر نم ی کنم.
مثلث | شماره 253
اول اینکه باید ببینیم چه کسی معرفی م ی شود .در
قضیه وزارت علوم دولت گزینه های مورد نظرش را معرفی
کرد و دیدیم که مجلــس به چهارنفر از انهــا رای اعتماد
نداد .پیدا بود که ان موازیــن که مدنظر مجلس بود در این
انتخاب ها رعایت نشده بود .اما اقای فرهادی تا حدودی این
نظرتــان راجــع به خود ایشــان
و مدیریتشــان در حوزه فرهنگی
چگونه است؟
سیاست
به نظر شــما اگــر مجلــس کارش احیانا به
استیضاح وزیر و برکناری بکشد ،اقای روحانی
چه کسی را م ی تواند برای این وزارتخانه معرفی
کند .به هرحال این وزارتخانه ای است که مجلس
روی ان حساس است .در ابتدا زمزم ه های حضور
اقای مسجدجامعی نیز مطرح بود اما ب ه هرحال
اقای جنتی نسبتش با اصولگرایی بسیار بیشتر
است و خاستگاه اصولگرایی دارد .فکر م ی کنید
اگر مجلس نتواند حضور علی جنتی را در وزارت
ارشــاد بپذیرد ،گزینه بعدی اقای روحانی چه
کسی م ی تواند باشد و با چه خصوصیاتی؟
بله ،من از قبل از انقالب اقای
جنتی را م ی شناختم.
45
سیاست
رش
گزا
برخورد نامحسوس
با دوست قدیمی
اکرمی از پاستور اخطار گرفت
سیاست
46
مثلث | شماره 253
8
«او اخر ســال 1350یکی از دوستانم حجت االسالم
سی د رضا اکرم ی که از وعاظ ته ران بود توانست خانه ای در
کوچه ای پایی ن تر از محل ســکونت ما خریداری کند .پس
از خرید خانه ،به من پیشنهاد کرد که اگر مایل باشم طبقه
همکف منزل ایشــان را که دو باب اتاق داشت ،اجاره کنم.
البته اجاره ان طبقه با صد تومان امکان پذیر نبود و چون من
نم ی توانستم ب رای اجاره ،مبلغی بیشتر از صد تومان پرداخت
کنم ،به فکر رهن افتادم.بدین منظور ،خانه نیمه کاره ای را که
قبال به قیمت ده هزار تومان در قم خریده بودم ،به یازده هزار
تومان فروختم و 9هزار تومان هم از دوستان قرض کردم و
با پرداخت بیس ت هزار تومان به اقای اکرمی ،طبقه همکف
منزل او را ب رای مدت یک سال رهن کردم و به انجا منتقل
شدیم و به مدت یک ســال و نیم در انجا سکونت داشتیم.
فرزند دوم من به نام منصوره که با فرزند اولم حدود یک سال
تفاوت سنی داشــت نیز در همین ایام به دنیا امد و به این
ترتیب ،صاحب دو دختر شــدم .مزیت خانه اقای اکرمی در
این بود که افزون بر دو اتاق ،اشپزخانه و سرویس نیز داشت.
در واقع ،تا پایان دوره دانشــگاه ی ام ،در منزل اقای اکرمی
اقامت داشتم .در زمستان سال 1351موفق به اخذ لیسانس
شدم ناچار بودم خدمت وظیفه عمومی را انجام دهم .چون
شش ماه خدمت را حین تحصیل دانشگاهی انجام داده بودم،
الزم بود دو ماه دوره تخصص افسری را طی کنم .این دوره را
هم در ته ران در پادگان عباس اباد طی کردم و پس از ان ب رای
شانزده ماه خدمت باقی مانده عازم مشهد شدم و به همین
دلیل اقامت مــن در منزل اقای اکرمی هــم پایان یافت و
خانواده ام را به سرخه ،به منزل پدرم بردم و خودم نیز به مشهد
عزیمت کردم( ».کتاب خاط رات حسن روحانی)
با وجود این رابطه تنگاتنگ میان حســن روحانی و
سی د رضا اکرم ی به عنوان دو روحانی فعال در دوره مبارزات
علیه رژیم پهلوی ،این روزها اما رابطه این دو چهره سیاسی
شناخته شده ،تعریف چندانی ندارد.
ی از جمله روحانیون سیاسی است که در
سی د رضا اکرم
دوره تحصیل در حوزه علمیه قم به همراه افرادی همچون
مسیح مهاجری ،ســی د محمود دعایی و ایت اهلل محمدی
گلپایگانی ،هم دوره حسن روحانی بوده است.
اما حاال مواضع جدید سی د رضا اکرمی پی رامون مسائل
خاص از جمله حصر ،باعث ایجاد حاشی ه هایی شده است؛
حاشی ه هایی که تا کنار گذاشته شــدن او از مسئولیتش در
نهاد ریاست جمهوری پیش رفته است.
ماجرا از کجا اغاز شد؟
نهم دی امسال بود که حجت االسالم سیدرضا اکرمی،
رئیس شــورای فرهنگی نهاد ریاســت جمهوری به همراه
سی د نظام الدین موسوی ،مدیرعامل خبرگزاری فارس در ویژه
برنامه «بحث روز» رادیو ای ران به بیان نظ رات خود در رابطه
با ریشه های فتنه 88و ابعاد حضور مردم ب رای مقابله با این
اتفاق تلخ پرداخت.
شهریور ماه سال ،92در حالی که دولت
یازدهم کار خود را اغاز کرده بود و وزیران
پیشنهادی از مجلس رای اعتماد گرفته
بودند ،در حکمی که روی خروجی پایگاه
اطالع رســانی ریاســت جمهوری قــرار
گرفت ،سید رضا اکرمی به عنوان رئیس
شــورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری
منصوب شد
اکرمی در این برنامه رادیویی با اشــاره به اینکه سال
88دوره ای ویژه به جهت برگزاری انتخابات شــکوهمند با
حضور 85درصد مردم بود ،ســخنانش را اینگونه اغاز کرد:
«حدود 40میلیون نفر به صحنه امدند ولی در کنار ان ،چه
قبل از برگزاری انتخابات و چه بعد از ان ،متاسفانه حواشی
و مســائل جنبی به وجود امد و تا روز نهم دی همان سال
ادامه یافت .خود انتخابات شــکوهمند ،شــیرین و ارجمند
بود و م ی توانست فرصت مطلوبی باشد که پایه های نظام
را محکم تر کند تا بتوانیم ب ر اساس ان اقتدار ای ران اسالمی را
به دنیا نشان دهیم».
او نظر خود پی رامون حضــور مردم در راهپیمایی نهم
دی ســال 88را نیز بیان کرد؛ انجا که گفت« :روز نهم دی
ماه فرصتی ب رای پاالیش و شس ت شوی مسائل و اشوب های
رخ داده از چهره نظام و انتخابات بود».
رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری سپس
نظر خود درباره شائبه تقلب در انتخابات را روایت کرد و چنین
گفت« :من در سال 88از طرف مردم ته ران نماینده مجلس
بودم .در ان زمان ادعای تقلب شد اما در عمل هر پیشنهادی
که از سوی مجلس خطاب به مدعیان و ب رای رسیدگی به این
ادعا مطرح شد ،ب ی جواب ماند .برخی دوستان اقای موسوی
در جلساتی گفتند که تقلب نیست ،اما رسانه ای نکردند .در
ان زمان مجلس هیچ سند محکمی درباره امکان بروز تقلب
دریافت نکرد».
اکرمی در مهم ترین بخش از اظهارات خود به پرونده
حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی که در شورای عالی
امنیت ملی بررسی شده اشاره کرد و ان را قانونی خواند« :این
شورا یک مبنای قانونی دارد و مصوبات ان باید به تایید مقام
معظم رهبری برسد .حصر موسوی و کروبی قانونی است».
سیاست
او همچنین گفت« :عده محدودی به خیابان ها امدند و
به مقدسات مردم توهین کردند اما همین مقدار محدود چون
مقدسات را زی ر سوال برد ،از سوی مردم ما قابل تحمل نبود».
اکرمی البته پیش از ان نیز با اظهاراتی همچون «رفع
حصر جزء اختیارات رئی س جمهور نیســت»« ،حصر نوعی
حفاظت است» و « ســران فتنه باید عذرخواهی کرده و در
مواضع خود تجدیدنظر کنند» ،واکنش هایی را ب رانگیخته
بود اما این اظهــارات او در برنامه زنده رادیویی واکنش های
متفاوتی در فضای رسانه ای به ر اه انداخت.
شناسنام ه اختالفات را روشن کرد؟
ماجرا اما هفته گذشته جدی تر شد؛ انجایی که سی د رضا
اکرم ی ،رئیس شــورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری در
ب رنامه تلویزیونی شناسنامه مواضع صریحی در قبال اتفاقات
سال 88اتخاذ کرد.
او ســخنانش در این برنامــه تلویزیونــی را اینگونه
اغاز کرد« :من در ســال 40ب رای طلبگی وارد قم شــدم و
حجت االسالم حســن روحانی هم همان سال از سمنان به
قم امدند و در مدرسه ایت اهلل العظم ی گلپایگانی مشغول به
تحصیل شدند .من نیز در مدرسه جهانگیرخان قم مشغول
به تحصیل شدم .در خیلی از درس های سطح با هم همدوره
و هم سطح بودیم .من در طول این 53سال از روحانی هوش،
گوش ،دانش و کوشش را دیدم».
رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری همچنین
در خصوص اختالف نظر خود با حجت االسالم حسن روحانی
چنین گفت« :روحانی در تاالر هنر ســخنانی با هنرمندان
داشتند و به شوخی گفتند اهل فرهنگ ،ارشاد و گشت ارشاد
نم ی خواهند .من وقتی به قران مراجعه کردم دیدم که اهل
فرهنگ هم ارشاد و هم گشت ارشاد م ی خواهند .دلیل من
ایات قران مجید است .اهل فرهنگ حتما دقت و صرافت
دارند و مراقبتشان هم باید زیاد باشد و افراد دلسوز خیرخواه
هم باید مراقب انها باشند و هرجا که الزم است به انها تذکر
دهند ».اکرمی در پاســخ به این سوال که ایا رئی س جمهور
از این حرف شــما گله نکردند ،گفت« :ما هفته ای سه روز
پای درس ایت اهلل خامنه ای به عنوان شــاگرد م ی نشینیم.
در این جلسات نقد و انتقاد م ی کنیم و اشکال م ی کنیم و در
برخی اوقات ایشان این اشکال ها را م ی پذیرند .اصال بافت
حوزه علمیه و طلبگی اینگونه است که ضمن احترام به استاد
مطالبی را که به ذهنمان م ی اید ،بیان کنیم».
او در بخشــی از این گفت وگوی تلویزیونی تلویحا از
محمود احمدی نژاد نیز تمجید کرد؛ انجا که گفت« :اقای
احمدی نژاد تالش و کوشــش و دوندگی کــرد اما وجدانا
قانون مدار نبود ،قانون گریز بود .مهر و محبت را شعار داد».
خبرسازترین بخش از اظهارات اکرمی اما بار دیگر به
مساله «حصر» منتهی شد .او حصر را «قانونی» و «شرعی»
خواند و در اظهارنظری که از سوی مسئوالن دولت یازدهم
به ندرت اتخاذ شده است ،اظهار داشت« :بعد از انتخابات من
در مراســم تنفیذ اقای احمدی نژاد در بیت رهبری و مراسم
تحلیف در مجلس شرکت کردم ،نامه تبریک نمایندگان را
امضا کردم و بعد انچه در خیابان ها در گوشه و کنار چه عاشورا
چه غیرعاشورا و روز قدس اتفاق افتاد همه را از دم محکوم
کردم .االن هم باورم این است که حصری که انجام گرفته
قانونی و شرعی است و من با تمام وجود ان را پذی را هستم».
رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری با بیان
اینکه باید دشمن را با تمام وجود محکوم کنیم ،سخنانش
را اینگونه ادامه داد« :نســبت به ان حوادث واقعا جفا شد.
باالخره فتنه بود و هشت ماه کشــور درگیر ان بود .من در
دوران انتخابات هم میرحسین را ندیدم چه رسد به بعد .من
حشر و نشر حضوری که نداشتم .بله ان روز احساس وظیفه
کردیم ولی به قول معروف کارمان تمام شد ،ولی من در تمام
حوادثی که رخ داد در مجلس بودم و م ی دیدم که انتخابات
تمام شد ،اما حوادث ادامه دارد».
پ س لرزه های اظهارنظر جنجالی
ســه روز پس از اظهارات خبرساز ســی د رضا اکرمی
در برنامه تلویزیونی شناســنامه ،دفتر سخنگوی دولت در
اطالعی ه ای رسمی که روی خروجی پایگاه اطالع رسانی دولت
قرار گرفت ،اعالم کرد که اکرمی ،مقام دولتی نیست و نظ رات
او ،منعکس کننده دیدگاه دولت نیست.
در اطالعیه دفتر سخنگوی دولت تاکید شده بود که
سیدرضا اکرمی «رئیس شورای فرهنگی» و «امام جماعت
مسجد سلمان فارسی» است ،نه یک مقام دولتی.
متن این اطالعیه به شرح زیر است:
«بسمه تعالی
نظر بــه اینکه در روزهــای اخیر برخی از رســانه ها
از عناوینی همچون «مشــاور رئی س جمهــور»« ،رئیس
شورای فرهنگی ریاســت جمهوری»و «مقام دولتی» ب رای
ی اســتفاده کرده اند ،الزم به
حجت االسالم ســی د رضا اکرم
اطالع رسانی اســت که جناب اقای اکرمی«رئیس شورای
فرهنگی و امام جماعت مسجد ســلمان فارسی» است و
هرچند که این مسجد در محوطه نهاد ریاست جمهوری واقع
است ،لیکن عناوین استفاده شــده در مورد ایشان نادرست
است .بناب راین نظ رات ارائه شــده توسط جناب اقای اکرم ی
شخصی بوده و منعکس کننده دیدگاه نهاد ریاست جمهوری
و هی چ یک از ارگان های دولتی نیست».
این اقدام دفتر محمدباقر نوبخت ،ســخنگوی دولت
با واکنش رسانه ها خصوصا رسانه های اصولگرا مواجه شد؛
ی کــه از ان تحت عنوان «برکناری ب ی ســر و صدای
اقدام
اکرمی» یاد کردند.
چه کسی اکرمی را منصوب کرد؟
سایت ریاست جمهوری امده است.
در متن حکمی که مرتضی بانک ب رای سی د رضا اکرمی
صادر کرده ،امده است« :امید است با اتکال به الطاف خداوند
متعال ،ضمن بهره گیری از توانای ی های همکاران محترم و
همراهی همه مدی ران صدیــق و توانمند و با رعایت اصول
قانون مداری ،اعتدال گرایی و منشور اخالقی دولت تدبیر و
امید در انجام مسئولیت محوله موفق باشید».
حتی مراسم تودیع عباس امیری فر و معارفه سی د رضا
اکرمی با حضور مرتضی بانک برگزار شد.
بر پایــه این حکم ،رســانه های مختلــف و از جمله
رسانه های دولتی در یک سال و نیم گذشــته ده ها خبر و
مصاحبه با سی د رضا اکرمی و با سمت رئیس شورای فرهنگی
نهاد ریاست جمهوری انجام داده اند که روی خروجی انها قابل
دسترسی اســت .با این حال اما هیچ گاه مسئوالن دولتی
درصدد تکذیب ان بر نیامده اند.
شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری ،مکانی ستادی
ب رای هماهنگی فعالی ت های فرهنگی نهاد ریاست جمهوری
محسوب م ی شود.
سی د رضا اکرمی :مشکلی با دولت ندارم
مثلث | شماره 253
اطالعیه دفتر سخنگوی دولت اما با واکنش سی د رضا
اکرم ی مواجه شــد .او در گفت وگو با خبرگزاری اصولگرای
نسیم ،در خصوص انتشــار اخباری مبن ی بر برکناری اش از
دولت اینگونــه اظهارنظر کرد« :یک طلبه هســتم و کارم
خواندن ،نوشتن و گفتن است و در هر سنگری که باشم چه
مجلس و چه ریاست جمهوری به عنوان خادم انجام وظیفه
م ی کنم و کوشش م ی کنم مشی من اعتدال باشد».
امام جماعت مسجد سلمان فارسی ادامه داد« :عنوان
و پست ب رای من نه امتیازاور است و نه نبودش عیب است.
بعضی از مطالب را رســانه ها م ی نویســند و بنده هیچ گاه
نگفته ام که سمت دولتی دارم».
رئیس شــورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری تاکید
کرد« :بنده پنج دوره نماینده مجلس و در سازمان عقیدتی
سیاسی ارتش بودم و در حال حاضر به عنوان امام جماعت
مسجد ســلمان نهاد ریاســت جمهوری و رئیس شورای
فرهنگی مشغول به خدمت هستم و هیچ مشکلی در انجام
وظیفه ندارم».
اکرم ی گریزی هم به رابطه و دوســتی دیرینه اش با
حســن روحانی زد و با بیان اینکه نسبت به رئی س جمهور
کمال احترام را قائل هستم ،خاط رنشان کرد ۵۳« :سال است
که در کنار حسن روحانی به عنوان یک ب رادر و دوست هستم
و هیچ مشکلی با دولت ندارم».
سیاست
تصویر حکمی که برای
اکرمی صادر شده است
شهریور ماه ســال ،92در حالی که دولت یازدهم کار
خود را اغاز کــرده بود و وزی ران پیشــنهادی از مجلس رای
اعتماد گرفته بودنــد ،در حکمی کــه روی خروجی پایگاه
اطالع رسانی ریاست جمهوری قرار گرفت ،سی د رضا اکرم ی
به عنوان رئیس شــورای فرهنگی نهاد ریاســت جمهوری
منصوب شد؛ مسئولیتی که در دولت دهم عباس امیری فر
ان را ب ر عهده داشت.
وی دوم شهریور سال گذشته با حکم مرتضی بانک،
معاون کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری به عنوان «رئیس
شــورای فرهنگی نهاد ریاســت جمهوری» و امام جماعت
مسجد سلمان فارسی منصوب شد که عین این حکم نیز در
حسن روحانی در کتابش از سابقه دوستی با
اکرمی سخن به میان اورده است
47
بین الملل
بین الملل
بحران فراگیر
حوث ی ها در یمن همه کاره شــدند و ایــن جابه جایی قدرت پیامدهــای منطقه ای و
بی ن المللی به هم راه خواهد داشت ،از یک سو پیروزی حوث ی ها به رقابت منطقه ای ریاض و
ته ران دامن خواهد زد و از طرف دیگر حضور شــیعیان در ساختار قدرت باعث م ی شود که
امریکا در نبرد با القاعده با فرصت ها و چالش های جدیدی مواجه شود .به نظر م ی رسد پیروزی
جنبش انصار اهلل بار دیگر م ی تواند به منازعات داخلی در یمن شدت ببخشد و این کشور را
وارد دوره ای از ب ی ثباتی کند.
جنبشاحیاگران
برندگان و بازندگان تحوالت صنعا
چه کسانیهستند؟
سیدعبدالعظیم موسوی
عضو پژوهشکده مطالعات روابط بین الملل
1
در سال 1962م ،حکومت اخرین امام یمنی با کودتای
افســران ارتش که خود را پیرو مل ی گرایــی عربی جمال
عبدالناصر م ی دانســتند و با ورود 700هزار نظامی مصری
به یمن شمالی جهت ســرکوب مردم،بعد از نزدیک به 11
قرن ،پایان یافت و از ان روز به بعد شــیعیان زیدی 52سال
محرومیت ،ظلم و هجمه های مختلف را متحمل شــدند.
انچه امروز در یمن در حال روی دادن است ،بازتعریف مجدد
نقش زیدیه یمن در قالب جنبش انصار اهلل تلقی م ی شود.
بین الملل
48
مثلث | شماره 252
52سال قبل در یمن چه گذشت؟
در شامگاه سه شنبه مورخ 25سپتامبر 1962به دستور
افرادی مانند عبداهلل الســال ،حمــود الجائفی ،عبداهلل
جزیالن و دیگران که اغلب از فرماندهان ارشــد ارتش یمن
نیز به حساب م ی امدند ،چند یگان زرهی ارتش پادگان ها را
ترک گفته و به سمت قصر امام بدرالدین در صنعاء معروف
به «دار البشایر» حرکت کردند ،انها قصر را به محاصره خود
در اورده و قســمتی از دیوارهای ان را با شلیک گلوله تانک
تخریب کردند .امام بدرالدین موفق شد از درب مخفی قصر
خارج شده و به روســتاهای طرفدار خود پناه ببرد .برخی از
مورخان م ی گویند که پیش از حمله «افس ران جوان» ،عب داهلل
السالل در قصر امام محمدبدرالدین حضور داشت ،اما به رغم
درخواست امام مبن ی بر ماندنش ب رای ساعاتی در قصر ،عذری
اورده و از انجا خارج م ی شود تا اینکه ساعتی پس از خروجش
قصر دار البشائر هدف قرار گرفت.
ان شب11 ،قرن حکومت زیدیه در ظاهر پایان یافت
اگــر نخواهیم جنگ هــای داخلی میان طرفــداران نظام
جمهوری را مورد مالحظه قرار دهیم.
شــخص اول کودتاگران در ســال 1962م ،عبداهلل
السالل بود که بعدها سمت نخست وزیری جمهوری عربی
یمن و رئیس ستاد مشــترک ارتش این کشور را برعهده
گرفت .او از پدری اهنگر به دنیــا امده و کمتر هویت خود
را در قالب قبیله تعریف می کرد .الســال ،از نظر مذهب
نیز همانگونه که بعدها عبداهلل صالح اینگونه کرد ،مدعی
مذهب زیدی بود .السالل پیش از کودتا در عراق تحصیل
کرد و بسیار نسبت به این کشور و تجربه سیاسی ان احساس
اعجاب می کرد .او پس از بازگشت از عراق ،به دلیل ارتباط با
نمایندگان این کشور در یمن ،کودتایی را علیه االمام احمد
تدارک دید اما کودتایش در نطفه خنثی شد ،اما با وساطت
االمام محمدبدرالدین از زندان ازادی خود را باز یافت .بعضی
از مورخان معتقدند او در این دوره با تفکرات عبدالناصر اشنا
شده و به طور دائم کتبی را در مورد کودتا مطالعه می کرد.
عب داهلل السالل پس از وساطت محمدبدرالدین و ازادی
از زندان و به خصوص در دوره پس از االمام احمد حمیدالدین،
توانست ارج و قرب باالیی در دســتگاه حکومتی بدرالدین
پیدا کند .او سه ســال پیش از کودتا ،یعنی در سال ،1959
توانست پس از ازادی از زندان روابط خوبی را با کارشناسان
فنی و نظامی مصری در یمن برقرار کنــد و پس از مدتی
به دلیل نفوذی که بر امام پیدا کرده بود ،به ســمت رئیس
بندر الحدیده یمن و فرودگاه بی ن المللی این کشور منصوب
شد .عبداهلل السالل به این ســمت ها اکتفا نکرده و پس از
مدتی سمت هایی مانند رئیس دانشــکده جنگ و ریاست
ستاد مشترک ارتش را نیز تصاحب کرد .این سمت ها موجب
اعتماد گروه های مختلفی مانند انجمن ســری «الیمنیین
االحرار»(یمن ی های ازاد) و «افس ران جوان» به او و فراخواندن
انها ب رای عملی کردن اهداف اتحاد شوم ی شد که پیش از
این و در دوره زندان بین انها منعقد شده بود.
فردای ان روز که قصر امام بدرالدین هدف گلوله های
تانک قرارگرفت ،حکومت زیدی سقوط کرد و تصمیم افس ران
مبتنی بر تشکیل اولین «جمهوری عربی یمن» به اطالع
عموم رسید .بیانیه تاســیس جمهوری عربی یمن ،هدف
و دامداری این مناطق را به طور کامل نابود کرد؛ به گونه ای در
شهرهای شیع ه نشین شــمالی تاکنون فاقد امکانات اولیه
زندگی مانند برق ،راه های ایمن و بیمارســتان های مجهز
هستند.
جنبش احیاگران زیدیه
پیروزی انقالب اسالمی ای ران در 22بهمن ،)1979(57
قدرت تحرک شیعیان یمن را باز گرداند .مورخان شادی های
خیابانی مردم یمن از صعده گرفته تا صنعاء به مناســبت
پیروزی انقالب اسالمی به رهبری امام راحل را ثبت کرده اند.
شــیعیان یمن ان قدر نسبت به انقالب اســامی ای ران و
رهبری امام خمینی ایمان داشتند که بنا بر اموزه های زیدی
خود ،اولین گروه هایی هســتند که لفظ «امام» را ب رای وی
به کار بردند ،زی را به اعتقاد انها ،امام راحل ،واجد تمام شرایط
یک امام زیدی از «هاشمی» بودن(سادات) تا علم و اجتهاد و
شجاعت و خروج یا قیام علیه ظلم بود.
از اواسط دهه ،80تعدادی از علمای زیدیه که وضعیت
شــیعیان و به خصوص مذهب خــود را در خطر م ی دیدند،
خواســتار احیای تعالیم زیدیه و مبارزه با نفــوذ وهابیت و
مطالبه حقوق تضییع شــده عمدتا اجتماعی خود شــدند.
این رهب ران مذهبی مردم را به حضور در مساجد فراخوانده
و اقدام برگزاری جلسات قرائت و تفسیر قران کریم ،اموزش
احکام و اصول معتقدات زیدی و احیای مناسب ت ها کردند.
انها همچنین ،کتب مذهبی شــیعی خــود را که پیش از
این به دلیل نفوذ سلف ی ها از صحنه زندگی روزمره مردم به
حاشیه رانده شده بود بار دیگر ترمیم و تجدید چاپ کردند.
انها در دوره اتحاد دو یمن و پس از انکه در دوره ای از تاریخ
دولت تحت فشار خارجی روی به تکثرگرایی سیاسی اورد،
«حزب الحق» را ب رای بیان مطالبات خود تاسیس کردند که
نام گذاری حزب به این اسم نیز خود بیان کننده هدف نهفته
در تاســیس ان بود .این افراد را -1مجد الدین بن محمد
الویدی (رئیــس هیات عالی حــزب)؛ - 2عالمه بدر الدین
الحوثی (معاون رئیس هیات عالی حزب-پدرکنونی رهبر
حوثیان یمن)؛ -3محمد محمد المنصور (عضو هیات عالی
حزب)؛ -4احمد محمد الشامی (دبیرکل حزب) و هشت تن
دیگر از صاحب نظ ران شیعه تشکیل م ی دادند.
از قدرت گیری صالح تا شش دوره جنگ خونین
در ســال 1974م ،علی عبداهلل صالح؛ افســر جوان
ارتش جمهوری یمن ،طی کودتایی قدرت را به دست گرفت.
عبداهلل صالح از ابتدا ،رویای اتحاد یمن جنوبی و شمالی را
در سر داشــت .این امر در 22مه ،1990محقق شد .با اتحاد
دو یمن و تشکیل جمهوری ع ربی یمن ،به ریاست جمهوری
عل ی عبداهلل صالح ،نظام سیاسی این کشور ب رای مدتی به
سمت تکثرگرایی سیاسی ســوق پیدا کرد .به خصوص که
این امر با فروپاشــی اتحاد جماهیر شــوری و اندیشه های
چپ گرایانه نیز همراه شد.
در همین راســتا ،احیاگران زیدیه توانســتند حسین
ی را راهی پارلمان کنند و
بدرالدین الحوثی و عبــداهلل الرزام
صاحب دو کرسی نمایندگی شــوند .اما طولی نکشید که
خوی نظام ی گری رئی س جمهور مانع از ان شد تا تکثرگرایی
تداوم یابد .حسین بدرالدین الحوثی از حزب الحق جدا و گروه
الشباب المومن را پایه گذاری کرد .فعالیت این گروه بر اموزش
قران و تفسیر ان و احیای مناسک و شعائر دینی متمرکز بود؛
مذهبی که بیش از هرچیز م ی توانست تهدید کننده پایه های
قدرت صالح باشد.
اختالفات میان حکومت صالح و شیعیان زیدی پس از
حمالت 11سپتامبر و تشکیل ائتالف غربی ب رای حمله به
افغانستان و ع راق رو به تصاعد گذاشت ،چون رسما عبداهلل
صالح حمایت از حمله به این دو کشــور در قالب مبارزه با
تروریسم را در پیش گرفت .اعضای الشباب المومن از این
دوره به بعد شعار «اهلل اکبر ،اهلل اکبر ،اهلل اکبر ،الموت المریکا،
الموت الســرائیل ،اللعنه علی اللیهود و نصر لالسالم» را
سر دادند.
پس از اینکه دولت یمن از شــعار فــوق و تاثیر گروه
الشباب المومن بر جامعه یمن احساس خطر کرد ،دستور
داد هرکس که این شــعار را بر زبان بیاورد دســتگیر شود.
گفته م ی شود در این دوره تعداد زیادی از معلمان مدارس و
دانش اموزان انها به دلیل سردادن این شعار و جدی نگرفتن
اخطار دولت از کار و تحصیل برکنار شدند.
در این فراینــد به وجود امــدن جنبش ،مســیر به
سمتی سوق پیدا کرد که رســانه های دولتی سعی کردند
حســی ن الحوثی و اعضای گروهش را وابســته به ای ران و
حزب اهلل لبنان معرفــی کنند .در همین راســتا ،بیانی ه ای
دروغین از ســوی علمای زیدیه تهیه و منتشــر شــد که
حســی ن الحوثی را متهم به خروج از تعالیم زیدیه ،توهین
به اصول احکام و فقه ان کرده و در نهایت نتیجه م ی گرفت
که او به مذهب شیعی دوازده امامی روی اورده و دیگر زیدی
نیســت و هدف او و اعضای گروهش تبلیغ این مذهب به
نمایندگی از جمهوری اسالمی ای ران است .گفته م ی شود در
این دوره ،شایع شد حســین بدرالدین الحوثی ادعای ظهور
کرده که بدون شــک این نیز یکی از تاکتی ک های به کار
رفته ب رای معرفی جنبش شیعیان نزد عامه مردمی است که
این جنبش را به شعار معروفش شناخته و پی ش زمینه ذهنی
تاریخی حکومت نظام امامت را پیش از این از ســرگذرانده
بودند.
از این زمــان بعد موضــوع جنبش شــیعیان زیدی
یمن ،موضوع مقاالت ژورنالیســتی و به خصوص اهتمام
نویسندگان وهابی و سلفی قرار گرفت .در ابتدا از این حرکت
به «پدیده» یاد شد و بعد از ان به تدریج اصطالح «حوثیان»،
«پدیده حوثی» و در نهایت «شورشیان حوثی» وارد ادبیات
سیاسی یمن و مطالعات منطقه ای و روابط بی ن المللی شد.
در واقع هدف از به کارگیری این نــام نیز ان بود که به ذهن
مثلث | شماره 252
افســران جوان را برپایی نظام دموکراتیک اسالمی برپایه
عدالت اجتماعی و پایان دادن به نفــوذ بیگانگان معرفی
م ی کرد (برگرفته از کتاب «الیمن و الثوره» ،نوشــته ادجار
اوباالنس -قاهره-1990-ص .)123ایــن مقدمه ب رای این
است که بدانیم امروز جریانی که در یمن هدایت خواسته ها
و مطالبات و حرکت مردم را برعهده دارد نه گروهی خارجی
یا وابسته و نه ب ی تجربه باشد ،بلکه یمن ی هایی هستند که
11قرن در یمن حکومت داری کرده و نســب انها از شمال
ای ران تا مراکش و سرزمین یمن قدیمی تا دروازه های حجاز
گسترده است.
پس از سقوط نظام امامت و از بین رفت اخرین امیدها
ب رای مشارکت مجدد انها در قدرت ،شیعیان در قدرت سیاسی
و اجتماعی یمن کامال به حاشیه رانده شدند .در این دوره که
تقریبا از سال 1970به بعد شــیعیان حضور خود را تنها به
انجام مناسک مذهبی خود محدود کرده و از انجا که نظام
جدید یمن شمالی همچنان بزرگترین و خطرناکترین رقیب
خود را نیروی اجتماعی شیعیان م ی دید ،ترجیح داد تا با تمام
قوا ،منبع اصلی نیروی مخالف خود را ،هدف قرار دهد.
در این دوره ،اســتان «صعــده» در شــمال یمن و
200کیلومتری صنعاء؛ پایتخت این کشــور ،به تنها محل
امن حضور شیعیان تبدیل شــد .نظام جدید یمن به عمد
یا غیرعمد ،اما با علم به اینکه تعالیم مذهبی ب رای شیعیان
از اهمیت باالیی برخوردار هســتند ،این تعالیم مذهبی را
هدف قرار داد ،زی را اشــکار بود که تا زمانی که اصلی به نام
اصل «خروج» یا «قیام» علیه حاکم ظالم در مرکز اعتقادات
زیدیه قــرار دارد ،هیچ حاکمی در یمن نخواهد توانســت
قدرت را به طور کامل به دســت گرفته و ب رای سالیان دراز
حکومت کند.
انچه از این دوره از تاریخ تشیع در یمن وجود دارد ،تاریخ
نانوشته ای از انزوا ،به حاشیه رانده شدن و ممانعت از هرگونه
مشارکت در ساختار قدرت است .گفته م ی شود در این دوره و
به خصوص از زمانی که علی عبداهلل صالح در سال 1974م،
قدرت را به دســت گرفت ،وهابیت به طور کامل در جامعه
زیدی یمن نفوذ کرد .نمونه این نفوذ سلف ی ها و وهابیت در
استان های شیع ه نشــین ظهور چهره ای به نام شیخ مقبل
بن هادی الوادعی در شــهر «دماج» در استان صعده است
که در بین سلف ی های شب ه جزیره به رهبر مذهبی سلف ی ها
شناخته م ی شد ،حال سوال این اســت که چگونه الوادعی
توانست در شهری که تمام ساکنین ان شیعه زیدی هستند،
تا این درجه رشــد کند؟ موضوع قابل ذکر در اینجا ،ساختار
اموزشی کشور یمن اســت که در دوره پس از سقوط نظام
امامت ،معلمان غی ر یمنی و عمدتا عربســتانی و مصری را
به مناطق شــیعه اعزام کرده و حتی از اموزش معتقدات در
مدارس و به کودکان ممانعت به عمل اورد.
انچه در این بین بیشــتر از همه شــیعیان را وادار به
واکنش کرد ،جایگزینی تعالیم زیــدی با تعالیم وهابی بود
که با چراغ ســبز دولت به خصوص دولت صالح و با هدف
ایجاد توازن و ایجاد جدال گسترده میان طی ف های مختلف
جامعه صورت گرفت تا به جای اشتغال به مسائل سیاسی،
درگیر اختالفات مذهبی شوند .درکنار این وضعیت اجتماعی
و مذهبی ،وضعیت اقتصادی و معیشتی قرار دارد .جنگ های
گسترده ،نزدیک به هفت سال اشــغال خاک یمن توسط
ســربازان مصری و بمباران مناطق شمالی شیع ه نشین به
وسیله جنگنده های این کشور ،اقتصاد مبتنی بر کشاورزی
حوث ی هابایدقبایلشافعیرا
واردساختارسیاسیکنند
جنگنیابتیای رانوع ربستان
ب ه کجاختمم ی شود؟
بین الملل
ع ربستان ب ه دنبال
تجزیه یمن است
حسناحمدیاندر
گفت وگوبامثلث
صدای اکثریت
نبرد ژئوپلتیک
49
بین الملل
شنوده خارج شــدن انها از چارچوب زیدیه را تداعی کند ،اما
انچه در عالم واقع وجود داشت شیعیان زیدی بودند که به
صراحت خروج خود از عقاید پیشین را رد کرده و هدف خود را
تنها حفظ نمادهای اسالمی م ی دانستند .در نهایت چشم انداز
ترسیم شده از جنبش شیعیان یمن ،تشکیل گروهی مانند
حزب اهلل لبنان بود .انها حتی متهم به ط راحی پرچم جدید
ب رای خود شدند که در نهایت و پس از سقوط نظام جمهوری
یمن ،م ی بایســت به عنوان پرچم حکومــت انها در یمن
انتخاب م ی شد.
این موضوع باتوجه به اهمیتی که اتحاد دو یمن ب رای
مردمی که ســال ها به دلیل مالحظات سیاســی و سلطه
استعمارگران شــاهد تقســیم یمن به دو بخش شمالی و
جنوبی بودند ،داشــت ،با هدف تحریک افکار علیه جنبش
شیعیان صورت گرفت.در ماه ژوئن سال ،2004پلیس یمن
به سه مرد ناشناس که در حال خرید و فروش اسلحه در بازار
صعده بودند ،مشکوک و با انها درگیر شد .طی این درگیری،
سه مامور پلیس صعده کشته شدند .استاندار صعده ،در پی
این رویداد ،گروه «الشــاب المومن» و اعضای ان را عامل
اصلی این حادثــه معرفی کرده و طــی مذاکره با حکومت
مرکزی ،حکم بازداشت سیدحسین الحوثی و تمام اعضای
گروه را که تعداد انها از مرز دوهزار نفر نیز گذشته بود ،صادر
کرد .درپی صدور حکم بازداشــت اعضای گروه «الشباب
المومن» و اماده باش ارتش و نیــروی پلیس ب رای ورود به
صحنه ،اعضای گروه به کوهستان «مران» در 30کیلومتری
شهر صعده پناه بردند.
از تاریخ 18ژوئن ،مرحله اول جنگ رسما شروع شد .در
حالی که حسین الحوثی رسما ب رای عبداهلل صالح نامه ای
نوشــته و اعالم کرد که نیتی ب رای انقالب یا ضربه زدن به
حکومت او نــدارد ،بازهم ارتش اقامتگاه کوهســتانی او را
محاصره و به قتل رســانده و پیکرش را تا سال 2012م که
حکومت صالح ســقوط کرد تحویل نداد .اغلب یاران او را
نیز دستگیر و روانه زندان کردند .از این زمان به بعد ،عالمه
بدرالدین الحوثی و دیگر پســرش عبدالملک (ربر کنونی
انصاراهلل) رهبری شــیعیان یمن را برعهده گرفتند .در سال
،2005دومین جنگ شروع شــد ،جنگی که دوره ششم ان
در سال 2009با نام عملیات زمین سوخته اتفاق افتاد و ورود
نیروی هوایی عربســتان و امریکا در کنار ارتش یمن را نیز
شاهد بود .این شش دوره جنگ ،از حوثیان جنگجویانی زبده
و سیاستمدارانی کاردیده به وجود اورد.
بین الملل
50
مثلث | شماره 252
انقالب یمن و اثبات مطالبات شیعیان زیدی
در سال 2011م و همگام با انقالب های ع ربی در شمال
افریقا ،مردم یمــن با راه اندازی تجمع اعتراضی خواســتار
کناره گیری صالح شدند .یمن در شرایطی وارد روند انقالب
شــد که رئی س جمهور پیشین این کشــور ،طی سال های
مدیدی ،بقای خود را به حمایت های خارجی و قدرت نظامیان
و نهادهای امنیتی گره زده و مشــکالت سیاسی حادی را
با جنبش جدای ی طلب جنوب ،شــیعیان الحوثی در شمال
و مدعیان جانشــینی در صنعاء ،از جمله بــرادر ناتن ی اش،
ژنرال علی محســن االحمر تجربه م ی کــرد .علی عبداهلل
صالح ،شش دوره جنگ را علیه شیعیان راه اندازی کرد و با
جنوب ی ها جنگید.
او در حال برنامه ریزی ب رای وراثتی کردن حکومت به
پسرش ،احمد علی عب داهلل صالح بود؛ اوضاع اقتصادی در این
کشور فوق العاده وخیم ،فساد اداری به منتها الیه درجه خود و
فضای سیاسی ،بسته و جامعه امنیتی شده بود.
صالح باالخــره کناره گیــری کرد .ایــن اتفاق پس
از خونریزی های بســیار و کشــتار بیشــمار بیگناهان در
اکتبر -نوامبر 2011روی داد ،امــا عمال انچه اتفاق افتاد نه
پیروزی انقالب بلکه جایگزین کرده صفر با صفر بود چراکه
از واپسین ماه ها و هفته های حکومت صالح ،جمال بن عمرو
فرستاده سازمان ملل به یمن به جای توافق شنیدن نظ رات
مردم و توجه به خواســته هایی که از قلب اعتراضات مطرح
م ی شد سعی کرد نقطه تالقی مطالبات عربستان سعودی،
ژنرال علی محســن االحمر که شــش دوره جنگ خونین
را علیه شــیعیان فرماندهی کرده بود و برخی سران قبائل
جریان های سلفی -وهابی را شناسایی کند ،نتیجه مذاکرات
بن عمرو معرفــی عبدربه منصور هــادی ،رئی س جمهور
مستعفی به عنوان کسی است که م ی بایست دوره انتقالی
را رهبری کند .نتیجه دیگر این طرح که به اسم طرح شورای
همکاری معروف شــد ،مصونیت قضایی عبداهلل صالح و
تقسیم قدرت به صورت 50-50میان حزب الموتمر الشعبی
و االصالح بود که اولی حزب صالح و عبدر به منصور هادی
و دیگری حزبی است که مجموعه از اخوان المسلمین یمن،
سلف ی ها و دیگران را نمایندگی و در اصل متحدان دیروزی را
به مخالفان امروزی تبدیل م ی کرد.
بازنده اصلی پروسه فوق ،صاحبان اصلی انقالب یمن
بودند .مردمی که عضو هیچ یــک از ترتیبات حزبی فوق
نبوده و شیعیانی که شــش دوره جنگ را از سر گذراندند و
ناراضیان جنوبی که چهار دهه به حاشــیه رانده شد بودند
و شــافع ی هایی که 11قرن زیر چتر حکومت امامت زیدی
همزیستی مسالمت امیزی را با انها نشان داده بودند و زمانی
اکثریت به شمار م ی امدند از تحوالت یمن ب ی نصیب ماندند.
بازگشت انقالب به مسیر اصلی خود
شیعیان زیدی از ابتدا نسبت به انحراف انقالب از مسیر
خود هشــدار داده و مخالفت خود را با رویداد مهمی چون
مصونیت دادن به صالح و طبق انچه گفته م ی شود 458تن
از سران حکومت او اعالم کرده بودند .گذشت زمان و رویدادی
چون انتخابات ریاست جمهوری یمن که طی ان انتخابات
تنها یک نامزد داشــت و مردم م ی بایست به یک نامزد که
ان هم کسی جز عبدربه منصور هادی نبود ،رای م ی دادند و از
ان جالب تر ،اعالم پیروزی نامبرده بر رقیبی که وجود نداشت
با 82درصد اراء ،درستی هشدارهای عبدالملک الحوثی که
در شــرایط انقالب از طریق مواضع ملی خود توانسته بود
مخاطبان بیشتری را در صنعاء ،پایتخت یمن و حتی جنوب
تجزیه خواه این کشور مجذوب خود کند ،ثابت کرد.
نیمه دوم ســال 2014م ،مردم یمن بار دیگر رســما
اعتراض خود به وضع موجود را اعــام کردند ،انچه این بار
نســبت به پیش از ان فرق پیدا کرده ،ایــن بود که جریان،
رهبری مشخص پیدا کرده؛ شــیعیان زیدی که به حوثیان
شناخته م ی شدند ،به تدریج طی دو ســال توانستند اغلب
معترضان را زیر چتر گروه بزرگتری به نام انصاراهلل متحد کند.
در پی بحران افزایش قیمت انــرژی ،مردم با رهبری
جنبش انصاراهلل به خیابان ها امده و اعتراضات مسالمت امیز
را در دستورکار قرار دادند.
نخس ت وزیر باسندو استعفا داده و رسما رئی س جمهور
هادی م ی رفت تا علیه انصــاراهلل با کمک ارتش وارد جنگ
شود ،اما ابتکار عمل در دست انصاراهلل بود.
انها قدرت نظامی و سیاسی -امنیتی گروه االصالح
که رهبری تمام توطئه ها را در دست داشتند را از بین برده و
کنترل امور را به دســت گرفتند ،با هادی وارد مذاکره شده
و رســما اعالم کردند که دنبال به بن بست کشاندن اوضاع
نیستند و خواستار کمک گیری هادی از مشاوران شدند .اما
این پایان کار نبود .هادی استعفای خود را تسلیم پارلمان کرد
و رسما دوره عبدربه منصور هادی نیز به پایان رسید.
با صدور اعالمیه قانون اساسی مقرر شد که مجلس
موسسان تشکیل و شورای ریاست جمهوری پنج نفره هدایت
امور را به د ست بگیرد .شعف و شادی مردم همزمان با صدور
اعالمیه قانون اساسی نشــان از این دارد که تحوالت امروز
یمن به چه می زان مورد انتظار مردم بوده اســت .اگرچه باید
همچنان منتظر نشست و دید در یمن چه خبر است؟
ســقوط دولت یمن و به دست گرفتن احتمالی
قدرت از سوی شــیعیان حوثی را چطور ارزیابی
م ی کنید؟
وضعیتی که بعد از ورود حوث ی ها به صنعا به وجود
امد ،منجر به دست ب رتر یابی این گروه در صحنه سیاسی یمن
شــد .منتها این وضعیت جدید از طرف بسیاری از بازیگران
سنتی در یمن پذیرفته نشــد و تالش هایی صورت گرفت
که از قانونی شدن این روند پیشگیری شود .این تالش ها با
تحرکات اخیر حوث ی ها به کلی متوقف شد و در حال حاضر
یمن وارد یک بحران سیاسی فراگیر شده است و فکر م ی کنم
تالش های گسترده ای الزم اســت تا بتوانند از این وضعیت
خارج شوند .منتها وضعیت حوث ی ها در این مرحله نسبت به
مرحله قبل از دو جهت قابل تحلیل است؛ یک جهت وضعیت
نظامی است که طبعا قدرت حوث ی ها به سطح ب ی سابقه ای
رسیده است .بحث دیگر سیاسی است که باز از نظر سیاسی
نیز جایگاه شان تحکیم شده اســت .یک باب سوم نیز باب
قانونی است که از این لحاظ حوث ی ها دچار مشکالت جدی
هســتند و تمام تالش هایی که صورت م ی گیرد تا با سایر
بازیگران به تفاهم برسند در راستای مرتفع کردن این چالش
قانونی و مشروعیت بخشی است.
در حال حاضر مهمترین اهداف حوث ی های یمن از
مبارزاتی که صورت م ی دهند چیست؟
حوث ی ها ،مجموعه انصاراهلل و کمیته های مردم ی
که شکل گرفته است ،جریان زیدی هستند .زیدی ها نیز از
نظر سنت اســامی یکی از مبارزترین جریانات اسالمی به
شمار م ی روند و اساسا تعریفشــان از امام این است که امام
عالوه بر اینکه باید از نظر فقهی و مذهبی سی د حسنی باشد،
باید علیه ظلم و فشــارهای دیگران نیز مبارزه و قیام کند.
بناب راین این زمینه فکری و بــه تبع ان اجتماعی -فرهنگی
ســبب شــده مبارزه به یک واقعیــت یا یک نوع ســنت
فکری-عملی در میان حوث ی ها و مجموعه زیدی ها تبدیل
شــود .در این خصوص مشاهده م ی شــود که حوث ی ها در
شــرایط مختلف و به محض اینکه فرصتی فراهم م ی شود
علیه تمام جریان ها یا نظام هایی که سعی در تحمیل یک
سری شرایط سیاســی و اجتماعی خاص بر انها دارند ،قیام
م ی کنند .در وضعیت جدید نیز حوث ی ها شرایط را به صورتی
ارزیابی کردند که امکان تحرک هست .تحلیلشان از وضعیت
نیز درست بود و تحرکاتشان در نهایت سبب شد ارتش یمن
عربستان
به دنبالتجزیه
یمناست
حسن احمدیان در گفت وگو با مثلث
رفته رفته توان سرکوبی و سپس تدافعی خودش را در مقابل
حوث ی ها از دست بدهد.نقطه عطف این تحول ،شکس ت لشکر
۳۱۰ارتش یمن در استان عمران بود .این بخش از ارتش یمن
در استان عمران ،مهمترین و مجهزترین بخش از ارتش بود که
مدرن ترین تجهی زات را داشت .در نهایت مجموعه گسترده ای
از تجهی زات سبک و سنگین در نتیجه شکست این لشکر به
دست حوث ی ها افتاد .این نقطه عطف سبب شد که پس از ان
حوث ی ها خیلی راحت تر از گذشته بتوانند پیشروی کنند و در
سایر نقاط یمن نیز قدرت را در دست بگی رند.
حوث ی ها در مسیر این پیشروی ها و تحوالت با چه
مشکالتی مواجه خواهند شد؟
بدون شک در مقابل نفوذ انها از طرف جریان های
سیاسی و جریان ها و نیروهای اجتماعی و در راس انها برخی
قبایل ،مقاومت هایی صورت خواهد گرفت .این مقاومت ها در
فرایند قدرت گیری یک بازیگر سیاسی طبیعی است ،منتها
مشکل اینجاست که رفته رفته جامعه یمن به سمت پالریزه
و دو قطبی شدن خواهد رفت که این مساله ،خالف ان چیزی
است که انصاراهلل جویای ان هستند .درواقع انصاراهلل در پی
نوعی وحدت و عدم اختالف گسترده بر سر قدرت گیریشان
هستند .بناب راین وضعیت جدید مطلوب انصاراهلل و مجموعه
زیدی های یمن نیســت اما از نظر نظامی و سیاســی در
وضعیت خوبی هستند.
اینده قدرت گرفتن حوث ی هــا در یمن را چطور
پی ش بینی م ی کنید؟
حوث ی ها به اقداماتی دست زدند که تحوالت سیاسی
گســترده ای را به وجود اورد و موازنه قدرت در یمن را عمال
متحول کرد .بناب راین به یک سری امور مکتسبه دست پیدا
کردند که این امور همان قدرت نظامی و سیاسی برتری است
که به دست اوردند و به نظر م ی رسد حتی در صورت رسیدن
تمام جریان های اصلی یمنی به اجماع در اینده باز هم سهم
بزرگی ب رای انصاراهلل در نظر گرفته خواهد شد.
در این رابطه باید توجه داشــت که هرچه یمن ی ها
عربستان ب ه عنوان یک قدرت منطقه ای م ی تواند
در تحــوالت داخلی برخی کشــورهای منطقه
تاثیرگذار باشد .در رابطه با یمن نقش عربستان
را چطور م ی بینید؟
در مورد نقش قدرت هــای منطقه ای و بی ن المللی
یک نکته مهم نقش عربستان اســت .عربستان به وضوح
بازنده تحوالت یمن اســت و قدرت اینکه به نحوی جلوی
این تحوالت را بگیرد یا اینکه اشکال تراشی جدی در مسیر
قدرت گیری انصاراهلل اعمال کند را تاکنون نداشته است .تنها
اقدام ی که ع ربستان بعد از تحوالت اخیر صورت داد این بود که
اعالم کرد کمک هایی که به یمن در قالب مجموعه دوستان
این کشور و فراتر از ان انجام م ی داد را قطع م ی کند.
در عین حــال عربســتان ی ها از زمــان قدرت گیری
حوث ی ها به وضوح رویکرد خود را در قبال یمن تغییر داده اند
و رویکردهایشــان عمال در جهت تجزیه یمن است .اما در
صورت تجزیه ،شکنندگی انها در مقابل قدرت نظامی یمن
شمالی بسیار جدی تر از یمن متحد تضعیف شده و غیرقابل
کنترل خواهد بود .ب رای ع ربستان کنترل یک یمن تضعیف
شده تحت یک نظام دوست خیلی گزینه مطلوبی است ،اما
در حال حاضر یمن تحت حکومت عملی انصاراهلل است که
طبعا حکومت دوست نیســت .بناب راین ب رای عربستان ی ها
ضعیف نگه داشتن یمن در صورتی که قرار باشد حوث ی ها
قدرت خود را حفظ کنند گزینه مطلوبی است .ریاض در این
نقش دیگر کشور های عربی منطقه مانند مصر را
در قبال تحوالت یمن چطور م ی بینید؟
مصری ها نگاهــی تهدیدمحور بــه قدرت گیری
انصاراهلل دارند و ان را امتداد قدرت گیری جمهوری اسالمی
ای ران در منطقه م ی دانند .همچنین اشراف انصاراهلل بر تنگه
باب المندب را به عنوان خطری م ی دانند که م ی تواند بخش
ی ترانزیتی مصر را تحت تاثیر قرار دهد.
عمده ای از درامدها
بناب راین نوعی نــگاه امنی ت محور و با نگرانی گســترده به
تحوالت فعلی دارند ،منتها از نظر عملی یا قدرت چندانی ب رای
اعمال هرگونه تغییر ندارند یا حداقل تا وضعیت فعلی شرایط
را مهیا ندانستند که دست به اقداماتی بزنند.
در رابطه با اغلب کشورهای حاشیه خلی ج فارس
یا منطقه خاورمیانه شــاهد نوعی نگاه دقیق و
برنام ه ریزی شده کشورهای اروپایی و ب ه خصوص
امریکا هســتیم .در مورد یمن این کشورها چه
رویکردی دارند؟
اروپای ی ها نگاه دقیقی به یمن ندارند و عمدتا یمن را
کشوری غی ر مهم م ی دانند .به بیان دیگر یک نوع نگاه مبتنی
بر دانش اندک در مورد یمن دارند .در نتیجه صحب ت هایی که
در این خصوص صورت م ی گیرد عمدتا بازتاب رســانه های
منطقه ای یا مواضع کشورهای منطقه یا مواضعی است که
از زمانی که علی عبداهلل
صالح با انصاراهلل و حوث ی ها
در صعده در شش جنگ
درگیر بود قطر ب ه خصوص
در اخرین دور درگیری ها
نقش میانجی را میان دولت
ساقط شده و این گروه ها
ایفا کرد
مثلث | شماره 252
طی تحــوالت اخیر شــاهد بودیــم که برخی
کشــورهای عربی مدعی دخالت ایران در امور
داخلی یمن شده بودند که این مساله بارها از سوی
مقامات ایران رد شــد .در کل رویکرد جمهوری
اسالمی نسبت به تحرکات شیعیان یمن را چطور
ارزیابی م ی کنید؟
برگزینند مورد حمایت ای ران نیز هســت منتها در این میان
اتهامات بســیاری از جانب بازیگران رقیب به ای ران وارد شد،
مبنی بر تقویت حوث ی ها در ب رابر ســایر جریانات سیاسی یا
ارتش یمن .با توجه به انچه در رسانه های ع ربی انعکاس یافته
انها ای ران را در این وقایع پیش برنده تحوالت و قدرت گیری
انصاراهلل در یمن نشان م ی دهند .تحلیل دیگری که در مقابل
این تحلیل قرار م ی گیرد این اســت کــه اختالفات داخلی
نخبگان سیاسی یمن منجر به رویاروی ی های گسترده شده و
در نهایت در این رویاروی ی ها که در ان حوث ی ها و انصاراهلل تنها
نیستند و رئی س جمهور سابق را نیز در کنار خود دارند منجر به
قدرت گیری انصاراهلل شده است .این دو تحلیل ،تحلی ل های
عمده ای هستند که در کنار هم مطرح م ی شوند.
چرا قطر را در این میان مستثنی م ی کنید؟
قطر ارتباطات گسترده ای با تمام جریانات سیاسی
یمن داشته و دارد .از زمانی که علی عبداهلل صالح با انصاراهلل
و حوث ی ها در صعده در شش جنگ درگیر بود قطر به خصوص
در اخرین دور درگیری ها نقش میانجی را میان دولت ساقط
شــده و این گروه ها ایفا کرد .بناب راین قطر از یک سو ارتباط
خوبی با این جریان هــا دارد و از طرف دیگــر ارتباط خوبی
نیز با رقیب اصلی جریان انصــاراهلل یعنی حزب اصالح که
مجموعه ای از اخوان ی ها و سلف ی های یمن هستند و از نظر
سنتی حزب بســیار قدرتمندی اند دارد .در عین حال قطر با
حزب علی عبداهلل صالح نیز ارتباطاتــی دارد .بناب راین قطر
بازیگری است که م ی تواند در اینده نقش جدی تری را در ارتباط
با تحوالت یمن ایفا کند .یعنی نقش قطر حتی از عربستان
نیز پررنگ تر است.
بین الملل
2
در رابطه بــا تحوالت یمن
نظر حسن احمدیان ،پژوهشگر
مرکز تحقیقات استراتژیک و
تحلیلگر مسائل خاورمیانه را
جویا شدیم .احمدیان با محتمل
دانســتن گزینه تجزیه یمن
ب ه دنبال تحرکات یمن ی های جنوبی و حمایت
کشورهای شورای همکاری با انگلیس و برخی
دیگر از کشورها م ی گوید اگر تجزیه صورت بگیرد
حوث ی ها و انصاراهلل در شمال یمن یا کشور سابق
یمن شمالی ،قدرت بسیار مستحکمی خواهند
داشت و به تجزیه احتمالی یمن از این منظر نیز
باید نگاه کرد؛ یعنی همان مساله ای که به نظر
نم ی رسد ع ربســتان ی ها به دقت ان را دریافته
باشند .او در عین حال تاکید م ی کند که حوث ی ها
یا انصاراهلل هیچ گاه ب ه دنبــال تجزیه نبوده و
نخواهند بود .این کارشناس ضمن انکه ع ربستان
را بازنده تحوالت یمن م ی خواند توضیح م ی دهد
که ع ربستان ی ها از زمان قدرت گیری حوث ی ها به
وضوح رویکرد خود را در قبال یمن تغییر داده اند
و رویکردهایشــان عمال در جهت تجزیه یمن
است .اما نکته اینجاست که در صورت تجزیه،
شــکنندگی انها در مقابل قدرت نظامی یمن
شمالی بسیار جدی تر از یمن متحد تضعیف
شده و غیرقابل کنترل خواهد بود.
جهت تالش هایی را نیز به کارگرفته که قطع کمک ها به یمن
در این زمره است؛ البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که با
مرگ پادشاه ع ربستان و تحوالت جدید در این کشور احتمال
ه ر گونه تغییری در رویکرد ریاض نسبت به یمن وجود دارد.
بناب راین ع ربســتان در تالش اســت که از نظر مالی
فشــارهایی را بر یمن وارد اورد و مجموعه شورای همکاری
خلی ج فارس به استثنای قطر را پشت سر خود دارد.
51
بین الملل
ایاالت متحده اتخاذ م ی کند؛ بین کشورهای اروپایی فعال ترین
کشور را م ی توان انگلیس نام برد و اپوزیسیون سنتی یمن
ارتباطات بسیار گســترده ای با انگلیس دارد .طبعا حاکمان
شــهرها و ایالت های یمن جنوبی پیشین ،قبل از قیام رژیم
سوسیالیستی در یمن جنوبی به انگلیس منتقل شدند .یعنی
پیش از انکه تحت الحمایگی انگلیس بر یمن جنوبی برداشته
شود .این اپوزیسیون سنتی که طبعا ارتباطات اجتماعی خود
را نیز حفظ کرده قدرت تاثیرگذاری قابل توجهی در یمن دارد.
تصور من این است که انگلیس ی ها بدشان نم ی اید که یمن
تجزیه شود و احتماال در این راستا از الیت و نخبگان سیاسی
یمن جنوبی که در خــارج از این کشــور زندگی م ی کنند،
حمایت خواهند کرد .البته این مسائل و اطالعات مبتن ی بر
گزارش های گسترده ای است که در این زمینه منتشر شده و
م ی شود .بر اساس این گزارش ها م ی توان گفت انگلیس ی ها
بر این باورند که قدرت گیری حوث ی ها یک تحول یک جانبه
و به دور از اجماع بوده است .همچنین م ی بینیم که بازتاب
رویکرد ایاالت متحده در رویکرد انگلیس به نوعی وجود دارد
و برنامه های مخف ی شان احتماال با هدف تجزیه یمن باشد.
در خصوص امریکا باید گفت که این کشور دچار نوعی تزلزل
اســتراتژیک ب رای تصمیم گیری در مورد یمن شــده است.
یعنی هنوز به هیچ تصمیم نهایی و جدی در این رابطه که
چه باید کرد ،نرسیده است .صحب ت هایی که صورت گرفته
و مواضعی که اتخاذ شده عمدتا بر دو محور بوده است؛ یکی
اینکه یمن باید در چارچوب اجماع ملی و توافق های پیشین
یعنی همان گفت وگوهای ملی و در واقع دولت تشکیل شده
در دوره انتقالی حرکتی رو به جلو داشته باشد و تکروی حوث ی ها
قابل قبول نیست .از طرف دیگر به این مساله که حوث ی ها
در مقابل القاعده و جریان های تندرو در حال مبارزه هستند
به دیده تحسین نگریسته شده است .در نتیجه امریکا یک
موضع کامال دوپهلو و بدون اولویت مشخص را در قبال یمن
اتخاذ کرده است .زی را به ه ر حال یک هدف مشترک حوث ی ها
و ایاالت متحده در یمن مبارزه با القاعده در شبه جزیره ع ربی
است .بناب راین امریکای ی ها از این منظر به تحوالت م ی نگرند
و از منظر دیگر امریکا از ابتکار شورای همکاری خلی ج فارس
نیز دفاع کرده و نم ی تواند به راحتی پا پس بکشد .من تصورم
این است که این موضع دو پهلو با وضعیت جدیدی که در یمن
شکل گرفته همچنان ادامه داشته باشد.
صدای اکثریت
حوثی ها باید قبایل شافعی را وارد ساختار سیاسی کنند
احمد دوست محمدی
3
انچه در مورد روند برپایی دولت ها پس از انقالب مرسوم
بوده ،این است که گروه های انقالبی نامزدی را ب رای هدایت
دوره انتقالی به قدرت م ی رســانند کــه بتواند گفتمان های
مختلف یک انقالب و مطالبات ان را نمایندگی کرده باشد.
انچه در یمن عمال روی داد تداوم حکومت عبداهلل صالح به
معاون او هادی و مشارکت ظاهری متحدان در قالب مخالفان
در قدرت با ســهم 50-50بود که در اصل ،قدرت را به طور
کامل و یکپارچه در اختیار همان رژیم قرار م ی داد .فقط صالح
و پسر او احمد و گردان ریاست جمهوری که در کنترل او بود
کمی به حاشیه رانده شدند تا دولت و حکومت او مانند دولت
در سایه کنترل امور را در دست نگه دارد .در یک رویداد منحصر
به فرد از این نوع کنترل ها ،فرمانده نیرویی هوایی ارتش که از
بستگان نزدیک عبداهلل صالح نیز بوده پس از دریافت حکم
برکناری اش از فرماندهی نیروی هوایی از دست منصور هادی،
به فرودگاه صنعاء حمله کرده و اختیار باند پرواز را ب رای مدتی
در دست گرفت.
ساختار قدرت در یمن در شــرایط عادی طبق تجربه
نیم قرن اخیر این کشــور در زمینه حکومتداری متشکل از
رئی س جمهور ،فرماندهان ارتش و دستگاه ها امنیتی و گارد
نبرد ژئوپلتیک
جنگ نیابتی ایران و عربستان به کجا ختم می شود؟
بین الملل
52
مثلث | شماره 252
در کل چه سناریوهایی را برای اینده تحوالت یمن
م ی توان در نظر گرفت؟
سناریوهای مختلفی را م ی توان متصور بود ،نخست
اینکه یمن ی های جنوبی با حمایت کشورهای شورای همکاری
یا انگلیس و برخی دیگر از کشورها دست به تجزیه یمن بزنند
که این مساله هیچ وقت اولویت حوث ی ها نبوده و نخواهد بود.
دومین سناریو این است که همین وحدت و وضعیت ناامن
تداوم داشته باشد و سومین ســناریو نیز بر این مبناست که
حوث ی ها بتوانند موقعیت و قدرت خود را با فشــار و تکیه بر
قدرت نظامی شان تحکیم کنند و سایرین را عمال به تبعیت
از خودشان در بیاورند.البته عملی شدن این مورد اخر احتمال
بسیار کمی دارد ،زی را یمن بسیار گســترده تر و متنوع تر از
ان اســت که به راحتی بتوان ان را به صــورت تابع دراورد و
مقاومت هایی که تاکنون صورت گرفته نیز این مســاله را
نشان داده است .بناب راین در این سناریوی احتمالی ،فشارهای
زیادی بر انصاراهلل وارد خواهد امد .منتها اگر تجزیه صورت
بگیرد ،حوث ی ها و انصاراهلل در شــمال یمن یا کشور سابق
یمن شمالی ،قدرت بسیار مســتحکمی خواهند داشت .در
نتیجه به تجزیه احتمالی یمن از این منظر نیز باید نگاه کرد
یعنی همان مساله ای که به نظر نم ی رسد عربستان ی ها به
دقت ان را دریافته باشند .بدخیم ترین سناریویی که همه به
ان م ی اندیشند نیز ورود یمن به جنگ داخلی است؛ احتمال
تحقق این گزینه جدی است و در صورت عدم تحقق الیت
سیاسی یمن این سناریو خیلی محتمل خواهد بود.
مدیرگروه مطالعات
منطقه ای دانشگاه تهران
ریاست جمهوری و روسای قبایل است .در این بین پارلمان که
اغلب م ی بایست نهادی ب رای برقراری توازن میان جریان های
رقیب و نماینده اکثریت مردم این کشور باشد به جایگاهی
ب رای سهم خواهی جریان ها تبدیل شده بود .شمال ی ها س ال ها
از حقوق اولیه خود محروم بودند و جنوب ی ها کمترین سهم را
در حکومت یمن داشتند .انچه باقی م ی ماند مرکز بود .مرکز
می راث رئی س جمهور و خانواده و نزدیکان او تلقی م ی شــد.
وظیفه اغلب صاحب منصبان ،تالش ب رای تداوم ســاختار
موجود و کسب حداکثری قدرت در اینده درنظر گرفته م ی شد.
قبایل جدای از ارتــش ،دارای نیرو و تجهی زات نظامی
ب رای تضمین نفوذ خود هستند و وابستگی انها به همسایه
شمال غربی خود و به حرکت دراوردن نیرو و نف رات خود در
راستای اهداف ایدئولوژی وهابی -سلفی امری است که در
کشاکش های سیاسی دهه های اخیر به وضوح در یمن اتفاق
افتاده بود .فرد ،هویت خــود را در قالب قبیله تعریف کرده و
وفاداریش را از سطح ملی به سطح قبیله ای تنزل بخشیده
اســت .جالب انکه بیش از 11قرن مذهب شافعی و زیدی
که دو مذهب اصلی یمن را تشــکیل م ی دهند در کنار هم
همزیستی مسالمت امیز را تجربه کرده بودند .این دو مذهب
در سال های اخیر کمترین نقش را در تحوالت یمن دارا بودند.
در شرایط انقالبی ،فرماندهان ارتش ،برخی روسای قبایل مانند
خاندان االحمر هم انان که پارلمان را در اختیار داشتند و هم انها
که علی محسن االحمر ،ب رادر ناتنی عب داهلل صالح از انهاست،
به جمع مخالفان حکومت پیوستند و بر موج تحوالت مسلط
شدند .مخالفانی که تا دیروز متحد اصلی حکومت صالح بوده
کامران کرمی
4
پژوهشگر خلیج فارس
خیزش های جهان عرب موســوم به بهــار عربی در
سال ،2011اگرچه با مصر و تونس اغاز شد ،اما به سرعت به
جامعه مستعد بحران یمن نیز سرایت کرد .یمن را م ی توان
فقیرترین دولت عربی در میان جهان عرب و به خصوص در
شب ه جزیره عربستان به حســاب اورد .جامعه یمنی ترکیب
پیچیده ای از تقسیمات و شــکاف های قبیله ای ،فرقه ای و
مذهبی است که حیات سیاسی پراشوب کشور را شکل داده
است .محرومی ت های اقتصادی ،کمبود ذخایر هیدروکربنی
و بافت ناهمگون و پیچیده قبیله ای ،یمن را مستعد بحران
و اشوب ساخته است.
این فقر اقتصادی باعث گردیده تا دولت یمن متکی
به کمک های اقتصــادی منطقه ای (عمدتا عربســتان) و
بی ن المللی (عمدتا امریکا) باشد که همین عامل یمن را به
عرصه کشمکش و رقابت بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای
دراورده است.
اگرچه قیام مردم یمن منجر به ســقوط علی عبداهلل
صالح و نزدیکان او شــد ،اما مجموعه شــورای همکاری
خلی ج فارس این بحــران را مدیریت و عبد ربه منصور هادی
از بقایای رژیم ســابق توانســت قدرت را به دست گرفته و
طرح هایی را ب رای برون رفت از وضعیــت کنونی ارائه کند.
ناکارامدی این طرح ها باعث شــد تا مردم مجددا در دو ماه
گذشته تاکنون با برگزاری تظاه رات اعتراضی عمدتا در صنعا
پایتخت یمن خواهان برکناری دولت کنونی شوند.
ه ر چند بحران سوخت و گران شــدن این کاال جرقه
تظاه رات اعتراضی کنونی را شعله ور ســاخت ،اما به زعم
تحلیلگران عدم پاســخ مناســب به وضعیت معیشــتی
معترضین و ناکارامدی دولت کنونی در مدیریت مشکالت
ی افروخته تر شود که در
موجود باعث شد تا شعله قیام مردم
این میان تاکنون تعدادی کشته و زخمی شده اند.
در این میان جنبش شــیعیان حوثــی (انصاراهلل) که
در چند سال اخیر پیشــق راول معترضین بوده ،به تبعیت از
خواست اعتراض کنندگان خواهان برکناری رژیم منصور هادی
و تشکیل دولت ائتالفی و اغاز گفت وگوهای ملی شده است.
در فضای تصاعدیابندگی بحران سیاســی در یمن،
رئی س جمهور یمــن و نخســت وزیر اســتعفا کردند و با
اولتیماتوم انصاراهلل به گروه های سیاســی ب رای تشــکیل
شــورای ریاســت جمهوری پنج نفره و همچنین انتخاب
نمایندگان مجلس ملی انتقالی 551نفره به مدت دو سال تا
برگزاری انتخابات ،فرایند جدیدی در یمن در حال وقوع است
که به زعم تحلیلگران م ی تواند منجر به قدرت گرفتن بیش
از پیش شیعیان حوثی در پایتخت شود .در مقابل دسته ای
دیگر معتقدند که یمن در مسیر چرخه بحران قرار گرفته و
زمینه ها ب رای تجزیه ان بیش از پیش فراهم است.
به نظر م ی رسد که در صورت صعود انصاراهلل بر مسند
تحوالت ،یمن در ماه ها و سال های اتی ،عرصه کشمکش
ژئوپلتیکی ای ران و عربســتان به عنوان مهمترین بازیگران
منطقه ای ذی نفوذ در ســاختار سیاســی یمن و همچنین
شب ه جزیره عربی باشد .هر چند ذکر این نکته ضروری است
که عربســتان در طول دهه های اخیر می زان نفوذ و عرصه
مداخله بیشتری را داشــته و از طریق علی عبداهلل صالح و
همچنین خاندان االحمر و حزب اصالح ،هزینه های زیادی را
ب رای حفظ نفوذ سیاسی متقبل شده است .نفوذ ای ران بیشتر
جنبه معنوی است و همانگونه که برخی از رهب ران انصاراهلل
بیان کرده اند ،الهام گرفته از تفکر انقالب ای ران و امام «قائم
بالسیف» شیعه است( .ذکر این نکته ضروری است که زمان
مفهوم «خروج» به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در تفکر
زیدیه را دگرگون ساخته است؛ زی را در زمانی ،خروج با شمشیر
بود و گاه در زمانه ای ،این خروج م ی تواند به معنای اقدام به
امور عمومی با ابزارهای صلح امیز و حتی بر عهده گرفتن
نقش رهبری جامعه باشد).
نگاه عربستان به یمن
مثلث | شماره 252
دو دولت عربستان و یمن به دالیل مختلف سیاسی و
استراتژیک ،روابط پیچیده و قابل تاملی طی سه دهه گذشته
برقرار کرده اند .از زمان وحدت یمن شمالی و جنوبی در دهه
،90این روابط ابعاد گســترده تری به خــود گرفت ،به ویژه
اینکه منافع ال سعود و صالح به یکدیگر گره خورد .در نگاه
استراتژیک عربستان ،جایگاه جغ رافیایی یمن و نوع روابط و
تعامل ان در سال های گذشته ،این کشور را از نظر اثرگذاری
بر امنیت ملی عربستان ،در سطح کشورهای عضو شورای
همکاری خلیج فارس قرار م ی دهد .به همین دلیل در تمام ی
بحران ها و تحوالت یمن در دهه های گذشــته ،عربستان
بازیگری فعال و اثرگذار بوده اســت .حداقل از دهه 1980به
بعد ،عربستان سعودی با کمک های ســخاوتمندانه خود
تسکینی بوده بر مشــکالت یمن و متعاقبا وفاداری یمن
به ع ربستان.
ع ربستان از زمان شکل گیری جنبش شیعیان صعده و
متحد شدن قبایل شیعه در استان های صعده و ال عمران با
ظ رافت بیشتری این تحوالت را پیگیری کرده است .از دیدگاه
ال سعود ،شــیعیان صعده خطر بالقوه ای ب رای وهابیت به
شمار م ی روند ،به خصوص اینکه مانع بزرگی ب رای گسترش
تفکرات انها در خاک یمن هستند.
عالوه بــر این ،خاک یمــن ،مامــن مطمئنی ب رای
مخالفان سیاســت های عربســتان ،ورود غیرقانونی افراد
ب رای کار و قاچاق مواد مخدر به شمار م ی رود .به این خاطر از
جنگ چهارم الحوث ی ها در سال ،2004ال سعود متوجه نفوذ و
تاثیرگذاری شیعیان در تحوالت داخلی یمن و مناطق مرزی
ع ربستان شد .در جنگ ششم دولت عبداهلل صالح با شیعیان
حوثی که از ســال 2009با عملیات زمین سوخته اغاز شد،
در 2011به خاک عربستان هم کشــیده شد .اقدام نظامی
عربستان از ان جهت صورت گرفت که این کشور احساس
کرد ،ممکن است بحران داخلی یمن به این کشور منتقل
شود ،چرا که استان های شیع ه نشــین (جازان و نجران) در
مجاورت مرز یمن قرار دارند.
بناب راین عربســتان در چارچوب شــورای همکاری،
ابتکاری ب رای حل و فصل بحران گسترده یمن مطرح کرد.
محور سیاست سعودی ها در یمن ،برقراری ارتباطی قوی با
رهب ران اپوزیسیون یمن ب رای کنترل اوضاع ان کشور ،پس
از کناره گیری علی عبداهلل صالح است .در واقع سعودی ها با
قدرتمندترین رهب ران اپوزیسیون حزب اسالمگرای اصالح
ارتباط نیرومندی دارند.
با تغییر صحنه میدانی تحوالت در یمن که ســکوت
عربســتان را در یک ماه اخیر به دنبال داشــته است ،حیاط
خلوت عربستان در شب ه جزیره عربی شاهد تغیی راتی است
که بالقوه م ی تواند نفوذ معنوی ای ران را به دنبال داشته باشد.
بناب راین در هفته های اتی شاهد تمرکز بیشتر عربستان بر
تحوالت خواهیم بود .همچنین شاهد اعمال نفوذ و تغییر
روند تحوالت از سوی ع ربستان نیز باید بود .مهمترین ابزاری
که عربستان و مجموعه شــورای همکاری در اختیار دارند،
تحریم یمن خواهد بود.
در همین ارتباط روزنامه «عکاظ» ،نزدیک به حاکمیت
عربستان اعالم کرد که کشورهای عربی شورای همکاری
خلی ج فــارس به جز اعمــال تحریم های اقتصــادی علیه
حاکمیت انتقالی ایجاد شده در یمن چاره دیگری ندارند .این
روزنامه همچنین در تحلیلی نوشته که انصار اهلل به زودی
درک خواهند کرد که نم ی توانند یمن را از دایره کشورهای
عربی حاشــیه خلی ج فارس خارج کنند و برخی کشورها به
حکم وضعیت جغ رافیایی نم ی تواننــد نیازمندی های این
کشور را مثل کشــورهای عربی عضو شــورای همکاری
تامین کند.
نگرانی دیگر عربستان از مسیر تحوالت کنونی یمن،
قدرت گیری القاعده شب ه جزیره است .گروه انصارالشریعه در
یمن که به زعم مقامات غ ربی خط رناکترین شاخه القاعده در
شبه جزیره ع ربی و همچنین شاخ افریقا محسوب م ی شود،
ی در مســیر بحران و ب ی ثباتی در یمن اســت.
خطر مهم
بناب راین باتوجه به این متغیرهای در حال ظهور ،عربستان
عالوه بر خطر از دست دادن نفوذ و متحدین داخلی ،با خطر
قدرت گیری انصاراهلل به عنوان یک جریان شیعی و همچنین
جوالن القاعده در یمن و همچنین در مرزهای عربســتان
روبه روست .این خطر زمانی اهمیت اســتراتژیک به خود
خواهد گرفت که پای نفوذ ای ران مطرح باشد .از این رو بیش
از پیش شاهد تمرکز ال سعود بر تحوالت در حال وقوع یمن
خواهیم بود.
جنبش انصاراهلل به تدریج توانســت گفتمان خود را به
گفتمان مسلط یمن تبدیل کند .مواضع انصاراهلل نقشه های
کنگره اشتی ملی که تحت نفوذ حزب اصالح قرار داشت و در
تالش بود با طرح الگوی یمن فدرال ،یمن را به سمت تجزیه
هدایت کند را خنثی کرد .این مواضع نشــان داد که برنامه
انصاراهلل ب رنامه ای ملی و همه شمول بوده است .هادی باالخره
استعفا داد و یمن وارد دوره ای جدید از تاریخ خود شد.
شو قوس های فراوان مقرر شد
درحال حاضر و پس از ک
شورای ریاست جمهوری تشکیل شود .جالب انکه ،شورای
امنیت سازمان ملل تهدید کرده که اگر یمن در زمینه انتخاب
بین الملل
و در راستای تداوم حکومت او از هیچ اقدامی فروگذار نبودند.
دلیل پیوستن انها به مخالفان ،نه اعتقاد به اصول انقالب و
مطالبات مردم ی بلکه سهم خواهی بیشتر از حکومت پس
از فاش شــدن ابعاد طرح عبداهلل صالح ب رای موروثی کردن
ریاست جمهوری بود ،حال انکه ژنرال علی محسن االحمر
خود را شایسته تر از احمد عب داهلل صالح ،ب رادرزاده
خود ب رای ریاســت جمهوری م ی دید .صالح با
بهانه شــش دوره جنگ با شــیعیان در اصل،
ب رادرش را از پایتخت دور کرد تــا بتواند با الیه
جدیــدی از افســران اطالعاتی-امنیتی تبلور
یافته در گارد ریاست جمهوری پسرش احمد را
مسلط بر اوضاع کند.
لذا هادی وقتی به جای صالح بر مســند
رئی س جمهوری تکیه زد هم م ی بایست نظامیان،
هم مخالفان متحد و هم صاحبان اصلی انقالب
و برخی روسای قبایل را راضی نگه م ی داشت تا
بتواند به تدریج ساختار مشخصی را جهت بازی
سیاسی در یمن تعریف و عمل به ان را به شکل
قوانین دیکته م ی کرد ،اما هادی به تنها جایی که
توجه نکرد خواسته های مردمی یا به اصطالح
عامیانه کف خیابان بود .هادی اصالت را به متحدان مخالف
داد که حزب اصالح انها را نمایندگی م ی کرد.
اگر نخواهیم توطئه امیز به مســائل یمن نگاه کنیم،
نتوانست انقالب را نمایندگی کند ،چون از انقالب نبود .نقطه
مقابل او ،عب دالملک الحوثی است .در فرهنگ و جامعه عرب،
پسر زمانی که با پدر قدم م ی زند با فاصله ای یک قدمی از او
گام برم ی دارد .نگاه او به پای پدر است انجا که پای پدر بایستد
پسر هم در فاصله ای یک قدم پشت او از حرکت باز م ی ایستد.
عبدالملک ان پسر جوانی است که مردم(الشعب) را پدر خود
تلقی کرد و در رفتار سیاس ی اش هیچ وقت جلوتر از مردم و
خواسته های انها حرکت نکرد و این خاصیت رهبری مردمی
است که منشاء و منبع این الگو نیز مشخص است و جهان
تمدنی غرب از فهم ان عاجز مانده و تنها یک اشــتراک یا
تفاهم دوری با مفهوم رهبری مــردم دارد که انهم کاریزمای
رهبر است.
اعضای شورا ناکام بماند تحریم هایی را علیه این فقیرترین
کشور منطقه وضع خواهد کرد .جدای از ان برخی اخبار حاکی
از عدم به رسمیت شناختن شورای ریاست جمهوری از سوی
جان کری ،وزیرخارجه امریکا است .کری طی هفته های اخیر
تالش های بســیاری به خرج داد تا بتواند قدرت طرف های
ذی نفوذ در یمن از عربســتان گرفته تا امارات
را به کارگیرد .هدف وزیرخارجــه امریکا واضح
ت هادی یا در نهایت روی
اســت ،تداوم حکوم
کار امدن افرادی که ایاالت متحده را دشمن خود
فرض نکنند .در فهم امریکایی از تحوالت یمن
همه چیز با این منطق ارزیابی م ی شــود :علیه
امریکا یا با امریکا؟
طرف ســوم معادله ای ران است .ای ران در
یمن نقش داشته باشــد یا نداشته باشد متهم
همیشگی رســانه های عرب اســت .درحالی
که ایــن روزها ظریف و بخــش بزرگی از توان
دســتگاه دیپلماتیک درگیر پرونده هسته ای
است رســانه های منطقه تالش م ی کنند تمام
رویدادهای نامطلوب یمن را پای ای ران بنویسند،
اما این ادعاها تا انجا که بهانه ای ب رای مداخله
خارجی نباشــند تاثیری بر اراده مردم یمن و ب رنامه انصاراهلل
نخواهند گذاشت.
انصاراهلل در شرایط کنونی هم به متحدانی در جنوب
نیاز دارد تا بتواند توانش را در مناطق حســاس تر پایتخت و
اســتان هایی که قبایل مخالف ازادی تحرک دارند ،متمرکز
کند .عب دالملک در این روزها باید بتواند شافع ی ها را به عرصه
بازگرداند و از توان انها ب رای تشکیل اکثریت جامعه و مقابله
با کارشکنی بازماندگان رژیم صالح ،قبایل سلفی ،القاعده و
توطئه های بقایای حزب اصالح استفاده کند .او تا به امروز از
پس این کار برامده است.
53
بین الملل
گر
ی دی
بایدتجدیدنظرکنیم
گاه
ن
سیاست غرب
درباره ایران و سوریه اشتباه بود
بین الملل
54
مثلث | شماره 252
شراره بهنام نیا
مترجم
سال ها پیش ،ســر جولیان بوالرد ،وزیر خارجه سابق
بریتانیا ،عادت داشــت که به دیپلمات هــای جدید بگوید
بهترین دلیل ب رای یادگیری زبان المانی خواندن حرف های
نیچه است.
مطمئن نیستم که بســیاری از انها این حرف وی را
عملی کرده باشند ،اما م ی دانم که حداقل این جمله نیچه
را که به زبان المانی است خوانده اند« :اگر مدت طوالنی به
عمق دریا بنگرید ،دریا هم به شما نگاه خواهد کرد».
همه چیز در منطقه خلی ج فارس در حال تغییر است.
ن کشور متحدمان یعنی ع ربستان سعودی فوت
پادشاه مس
کرده و بردار ناتنی او جانشین وی شــده است .شورشیان
حوثی به موفقیتی بزرگ در یمن دســت یافته اند .در این
بیــن ،نمایندگان بیش از ٢٠کشــور -از جملــه بریتانیا،
ایاالت متحده و ع راق -بر ســر چگونگــی مقابله با دولت
اســامی (داعش) در تالش برای جلب حمایت بیشتر از
هم پیمانان هستند.
به نظر م ی رســد جهان غرب در مواجهه با تغییرات
بســیاری که در خاورمیانه رخ داده بر ســر چهار راهی قرار
گرفته است .تا همین چندی پیش ،ما نیت ایجاد کمپینی
ب رای بمباران سوریه و حذف رژیم اســد در سوریه داشتیم.
حاال ،پس از فقط ١٨ماه یا بیشتر ،دوام این رژیم -حتی اگر
به نسبت ناخوشایند اســت -ب رای سیاست های غرب در
منطقه ضروری به نظر م ی رسد.
همزمان توجه ما به سمت ای ران نیز جلب شده است.
روند مذاکره در پرونده هســته ای ایران بــه کندی پیش
م ی رود .هفته گذشته شگفت زده شــدم زمانی که شنیدم
یکی از همکارانم معتقد است این ایده که ای ران عامل ثبات
در منطقه خلی ج فارس است به یک خرد جمعی تبدیل شده.
ولی این تغییر توجه ما به ســوی ای ران به حدی نبوده که
ای ران را به عنوان متحد خود در ســوریه و ع راق به حساب
اوریم .این شرایط دشواری است.
همچنــان صداهــای تاثی ر گــذار در ایاالت متحده
و جاهای دیگر مانند عربســتان ســعودی وجود دارد که
توسع ه طلبی ای ران را هشدار م ی دهد.
این صداها تمایل به ســتودن تعصب اصالح طلبی
شاه عبداهلل دارند(من چیزی نشنیدم که من را متقاعد کند
جانشــینش از او تعصب کمتری داشته باشــد) ،البته این
مساله همراه است با نادیده گرفتن این واقعیت خط رناک که
بیشتر این اسالم گرایی افراطی و تروریسم در طول دو دهه
اخیر ،از راه مالی و تاثیر مذهبی عربستان سعودی رخ داده
است .در چنین شرایطی ،ای ران که ما به عنوان دشمن به ان
نگاه م ی کردیم ،بیشتر یک دوست بالقوه به نظر م ی رسد و
کشوری که با ان همچون یک متحد رفتار م ی کنیم ،بیشتر
اگر نگویم شبیه به دشمن ،بلکه شبیه به دوستی است که
ما را از دشمن ب ی نیاز م ی کند.
تقریبا غی ر عاقالنه اســت که انتظار داشته باشیم در
جنگ با دولت اسالمی ،ای ران به عنوان یک متحد وارد عمل
شود .ما بایستی نسبت به طیف وســیعی از فرصت های
ایجاد شده ب رای ایجاد روابط حسنه با ای ران حساس باشیم؛
این یکی از چند نقطه روشن در تصویر سیاه روابط است.
کلید موفقیت در مقابل دولت اسالمی ،بایستی شامل
تشویق خود اعراب سنی در طرد داعش باشد .همان گونه
که از سال 2007به بعد القاعده را دفع کردند و در هماهنگی
با سیاست افزایش نیروی های امریکایی در ع راق با القاعده
جنگیدند.
متاسفانه حمایت غرب از روابط با عناصر عرب سنی
پس از ان موفقیت سیاسی کاهش یافته و به همین دلیل
هم بود که ما با داعش مواجه شدیم .نکته مهم این است که
بازســازی این روابط در حال حاضر با دشواری مواجه است،
چرا که اهل سنت احســاس م ی کند غرب به انها خیانت
کرده است.
در تحلیل سیاســت ما در منطقه ،در شرایط تند و
تیز شــدن روابط فرقه ها ،مهم ترین چیز این اســت که
تعهد ما به ثبات روشــن و بدون ابهام باشــد -خصوصا
تعهد ما نــه تنها نســبت به نابودی دولت اســامی و
القاعده بلکه دالیل به وجود اورنده ان نیز هست -اینجا
جایی اســت که من به بوالرد و نیچــه ب ر م ی گردم؛ دریا
نیز(خلیج فارس) در قالب کلمات من معن ی اش مشخص
م ی شــود ،تنش های موجود در منطقه بررســی مجدد
سیاست های ما را م ی طلبد.
ثبات در منطقه خلیج فارس چیزی اســت که ما در
موردش صحبت م ی کنیم و تجزیه ،تحلیل و تفسیر بیشتر
را م ی طلبد .اما ایا واقعا ما به این مساله اعتقاد داریم ؟ ب رای
مثال ایا انقدر خواهان ثبات هســتیم که متحدان خود در
ســواحل جنوبی خلی ج فارس را از خود ب رانیم و تمایل انها
به خرید ســاح را تغییر دهیم؟ زی را اگر بخواهیم با برخی
از کشورهایی که به تامین بودجه گروه های تندرویی مانند
داعش و القاعده کمک م ی کننــد ،مقابله کنیم ،این اتفاق
خواهد افتاد.
بســیاری معتقدند که ایدئولوژی افراط گرایی سنی
دولت اســامی صرفا گام ی در ایجاد یا پذیرش اســام
وهابی اســت که پایه های ان در عربستان سعودی است.
این افراط ی گرایی است که درگیری بین فرقه های مذهبی
شــیعه و ســنی را به صورت فاجع ه باری در ابعاد غی ر قابل
تصوری هدایت م ی کند.
من فکر م ی کنم ،جولیان بوالرد نم ی خواست توصیه
بعدی را داشــته باشــد ،این به قدر کافی ســاده است که
سرمایه گذاری ما در یک سوی جریان درگیری های فرقه ای
در خاورمیانه م ی تواند عواقب فاجع ه بــاری ب رای ثبات در
منطقه و منافع ما داشته باشد.
ما از طریق فروش سالح به کشورهای عرب منطقه
خلی ج فارس ،چشم بر حمایت انها از افراط گرایان م ی بندیم
و در حقیقت منابع الزم را نیز ب رای ایــن کار در اختیار انها
م ی گذاریم .اگر دولت های غربی بخواهند وجهه ای حداقلی
در منطقه داشته باشند ،باید در این گونه سیاست های خود
تجدید نظر کنند.
منبع :گاردین
سینماگران خوشبخت
فرهنگ
سیمرغ های س ی وســومین دوره جشــنواره فیلم فجر هم در دستان
تعدادی از هنرمندان عرصه سینما جای گرفتند تا بدین ترتیب تعدادی از
سینماگ ران به احساس خوشبختی و کمال برسند و به موازات انها تعدادی
دیگر با یاس و دلخوری یا ب رای رقابتی دیگر اماده شــوند یا دست از تالش
کشیده ،سودای سیمرغ را از ذهن و دلشان به در کنند.
سورپرایز
فرهنگ
56
مثلث | شماره 253
سعید اقاخانی بهترین بازیگر مرد شد
سیمرغ دوم
باران کوثری بهترین بازیگر زن شد
شب «رخ دیوانه»
دیوانه ها جایزه ها را به خانه
بردند
فیلم هاییبرایدیدهشدن
مروری بر مه م ت رین اثار
جشنواره33
جوان گراییکارساز
نگاهیبهپدیده هادر
س ی وسومینجشنوارهفیلمفجر
جایزه به چهارشنبه در چهارشنبه
فیلم جلیلوند برنده نگاه نو شد
مثلث | شماره 253
ابوالحسن داوودی بهترین کارگردان شد
فرهنگ
ناگهان داوودی
57
فرهنگ
شب «رخ دیوانه»
دیوانه ها جایزه ها را به خانه بردند
1
س ی وسومین جشــنواره فیلم فجر هم با یک مراسم
اختتامیه پرطمط راق پایان یافت .مراســمی مانند همیشه
طوالنی ،بدون هیچ خالقیتی در اجرا ،با یک مجری نچسب
که مهمترین وجه و بخشش ،معرفی قطره چکانی برگزیدگان
بود .در این مراســم که طبق معمول 22 ،بهمن ماه برگزار
شــد ،عالوه بر نامزدها و برندگان ،دیگر اهالی ســینما که
قرار بود جایزه ها را اعالم و اهدا کنند و خیلی از دوســتداران
دیدار و عکس انداختن با ســتاره ها ،تعــدادی از چهره های
سیاسی دولت نیز حضور داشتند .حسام الدین اشنا ،مشاور
فرهنگی رئی س جمهور ،علی جنتی ،وزیر فرهنگ و ارشــاد
اسالمی ،مسعود سلطان ی فر ،معاون رئی س جمهور و رئیس
سازمان می راث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری ،عباس
اخوندی ،وزیر را هو شهرسازی و علی ربیعی ،وزیر تعاون ،کار و
رفاه اجتماعی ،از چهره هایی بودند که در سالن همایش های
یو ســومین
برج میالد محل برگزاری مراســم اختتامیه س
جشــنواره فیلم فجر حضور یافتند؛ در شبی که گفته شده
بود رئی س جمهور نیز ب رای اهدای جایزه ها حضور م ی یابد؛
شبی که بیشتر جایزه ها به فیلم «رخ دیوانه» اثر ابوالحسن
داوودی تعلق گرفت.
جایزه هایی که به این ترتیب اهدا شدند:
سیمرغ های فیل م های مستند (سینما حقیقت)
سیمرغ بهترین پژوهش به محمدعلی شعبانی ب رای
پژوهش فیلم مستند «سمفونی استیضاح».
شعبانی با لباسی مزین به نام محمد رسول اهلل روی سن
حاضر شد و هنگام دریافت جایزه گفت« :خوشحالم با این
لباس که نام مقدس پیامب ر اعظم روی ان نوشته جایزه خود
را م ی گیرم .این جایزه را پیشکش م ی کنم به مردی که پرچم
پیامب ر اعظم را در دست گرفته یعنی حاج قاسم سلیمانی ».او
از حضار خواست حاج قاسم سلیمانی را تشویق کنند.
ســیمرغ بهترین کارگردانی مستند به مهدی گنجی
ب رای فیلم «من م ی خوام شاه بشم» .همچنین باتوجه ویژه به
فیلم اتالن به کارگردانی و تهی ه کنندگی معین کریم الدینی،
دیپلم افتخار بهترین «کارگردانی سینما حقیقت» به محمد
کارت ب رای فیلم «بختک» اهدا شد.
جایزه ویژه هیات داوران مستند هم به فرشاد افشی ن پور
ب رای تصویربرداری فیلم «سفر به امادای» تعلق گرفت .اما
تندیس بلورین بهترین فیلم مستند به معین کریم الدینی
ب رای تهی ه کنندگی و کارگردانی فیلم «اتالن» اهدا شد.
فرهنگ
58
مثلث | شماره 253
حجت اهلل ایوبی اعالم کرد که
استعفا نخواهد کرد
در این مراسم همچنین علیرضا رضاداد ،دبیر جشنواره
با همراهی خسرو سینایی به صورت ویژه ا ز هادی محمدیان
و حامد جعفری ب رای تهی ه کنندگی انیمیشن «شاهزاده روم»
تجلیل کرد .محمدیان در سخنان کوتاهی گفت که دهه ،90
دهه انیمیشن سینمای ای ران خواهد بود و خواستار رسیدگی
بیشتر مســئوالن به انیمیشن شــد .علی نجفی امام ی و
محمدرضــا نجف ی امامی تهی ه کنندگان فیلــم پویانمایی
زنده «مبارک» نیز از ســوی دبیر جشــنواره تجلیل شدند.
نجفی امامی هم از سینماگران ای رانی خواست از استفاده از
انیمیشن رئال نترسند و سینما را با استفاده از این صنعت از
یکدستی خارج کنند.
اهدای جوایز بخش «نگاه نو»
در بخش بهترین فیلمنامه «نگا ه نو» هیات داوران
به جای تندیس بلوریــن ،دو دیپلم افتخار اهدا کرد .دیپلم
افتخار بهترین فیلمنامه اقتباســی بــه حمیدرضا قطبی
و ناهید طباطبایی بــرای فیلم «جامه دران» اهدا شــد.
دیپلم افتخــار بهتریــن فیلمنامه اصلی (غیر اقتباســی)
نیز به مریم مقــدم و بهتاش صناعی ها بــرای «احتمال
باران اسیدی» اهدا شد.
اما تندیس بلورین بهترین کارگردانی به وحید جلیلوند
ب رای «چهارشنبه 19اردیبهشت» تقدیم شد .وحید جلیلوند
بعد از دریافت جایزه گفت« :اقای رضاداد سیمرغ بلورین کو؟
چرا؟ »...او در واقع به اهدا نشدن سیمرغ بلورین به برگزیدگان
این بخش اعتراض کرد.
تندیــس بلوریــن هیــات داوران «نگاه نــو» نیز
به امیرحســین عســگری ب رای فیلم «بدون مرز» رسید.
همچنین سیمرغ بلورین بهترین فیلم در بخش نگاه نو به
محمدحسین لطیفی ب رای فیلم «چهارشنبه 19اردیبهشت»
اهدا شد.
برترین های بخش «هنر و تجربه»
تندیس ویژه فیلم بخش هنر و تجربه به امیرحسین
ثقفی ب رای «مردی که اسب شد» اهدا شد .تندیس بهترین
فیلم بخــش هنر و تجربه هم بــه فائــزه عزیزخانی ب رای
کارگردانی «روز مبادا» اهدا شد.
...و اما در بخش «سودای سیمرغ»
ســیمرغ بلورین بهترین جلوه های بصری در بخش
سودای سیمرغ به وحید قطب ی زاده ب رای فیلم « ُرخ دیوانه»
اهدا شد .همچنین دیپلم افتخار بهترین جلوه های بصری
به امیررضا معتمدی ب رای فیلم «مزار شریف» رسید .هیات
داوران در این بخش ب رای جلوه های ویژه میدانی نامزدی را
معرفی نکرده بود.
همچنین سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی اهدا شد
به مهین نویدی ب رای فیلم «ای ران برگر» .اما سیمرغ بلورین
بهترین ط راح ی صحنه در بخش سودای سیمرغ به محسن
نصراللهی ب رای فیلم «اعترافات ذهن خطرناک من» اهدا
شــد .ســیمرغ بلورین بهترین ط راحی لباس به جهانگیر
میرزاجانی ب رای «خداحافظی طوالنی» رســید و ســیمرغ
بلورین بهترین صدابرداری به محمود سماک باشی ب رای فیلم
«من دیه گو مارادونا هستم» اعطا شد .سیمرغ بلورین بهترین
صداگذاری نیز به بهمن اردالن ب رای فیلم « ُرخ دیوانه» رسید.
همچنین ســیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن فیلم به
بهزاد عبدی ب رای فیلم «مزار شریف» اهدا شد.
اما ســیمرغ بهترین فیلمبرداری در بخش «سودای
سیمرغ» با احترام و تقدیر از علیرضا زرین دست ب رای فیلم
«مزار شریف» ،به علیرضا ب رازنده ب رای فیلم «دوران عاشقی»
تقدیم شد .اما ســیمرغ بهترین تدوین در بخش «سودای
سیمرغ» را نیما جعفری جوزانی ب رای فیلم «عصر یخبندان»
به خانه برد .مجید مجیدی رئیس هیات داوران و مســعود
رایگان جایزه این بخش را اهدا کردند.
همچنین سیمرغ بهترین بازیگر مکمل زن در بخش
«سودای سیمرغ» با تقدیر از مینا ساداتی ب رای فیلم «عصر
یخبندان» به سحر دولتشاهی ب رای فیلم «عصر یخبندان»
رسید.
سیمرغ بهترین بازیگر مکمل مرد در بخش «سودای
سیمرغ» نیز به هومن سیدی ب رای فیلم «من دیه گو مارادونا
هســتم» اهدا شــد .در این بخش دیپلم افتخار به بهمن
زرین پور ب رای فیلم «حکایت عاشقی» اعطا شد.
سیمرغ بهترین فیلمنامه در بخش «سودای سیمرغ»
را رویا محقق ب رای نگارش فیلمنامه فیلم «دوران عاشقی»
ســیمرغ گرفت .دیپلم افتخار بهتریــن فیلمنامه به اصغر
عب داللهی ب رای نگارش فیلمنامه فیلم «خداحافظ ی طوالنی»
اهدا شد .به دلیل انکه عبداللهی در سالن نبود ،فرزاد موتمن
کارگردان این فیلم روی ســن امد و دیپلــم افتخار وی را
دریافت کرد.
ســیمرغ بلورین بهترین کارگردانی اما به ابوالحسن
هومن سیدی امسال هم
کارگردان بود و هم بازیگر؛ در
نهایت بازیگری اش در نقش
مکمل موفق تر شد
فرهنگ
داوودی ب رای فیلم « ُرخ دیوانه» اهدا شد .ابوالحسن داوودی
پس از دریافت جایزه خود از هیات داوران گفت« :خوشحالم
که اینجا هستم .این فیلم حاصل شش سال صبر ،انتظار و
مرخصی اجباری است .امیدوارم شرایط اکران «زادبوم» هم
فراهم شود ».همچنین دیپلم افتخار بهترین کارگردانی به
به رام توکلی ب رای فیلم «من دیه گو مارادونا هســتم» اهدا
شد .سیمرغ بهترین فیلم در بخش «سودای سیمرغ» نیز به
بیتا منصوری ب رای تهی ه کنندگی فیلم «رخ دیوانه» اهدا شد.
اما در بخش ســیمرغ بلورین بهتریــن بازیگر نقش
ی در
اول زن «سودای ســیمرغ» ،با تقدیر از بازی لیال حاتم
فیلم «دوران عاشــقی» و مهتاب کرامتی در فیلم «عصر
یخبندان» هیات داوران در این بخش یک دیپلم افتخار و
یک سیمرغ بلورین اهدا کرد .سیمرغ بلورین بهترین بازیگر
نقش اول زن به باران کوثری ب رای فیلم «کوچه ب ی نام» اهدا
شــد .باران کوثری که با پای گچ گرفته شده روی سن امد،
بالفاصله پس از حضور روی سن ،در اغوش مادرش ،رخشان
بن ی اعتماد قرار گرفت.
اما دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن نیز به لیال
زارع ب رای فیلم «شیفت شب» رسید.
همچنین ســیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد در
بخش «سودای سیمرغ» را سعید اقاخانی ب رای «خداحافظی
طوالنی» گرفت .وی پس از گرفتن جایزه خود از دست هیات
داوران ،مه ران مدیری را که اجرای این بخش از مراســم را
برعهده داشت ،در اغوش کشید و گفت« :خیلی خوشحال
و هیجان زده هستم .خدا را شکر م ی کنم که اینجا هستم و
سیمرغ بهترین بازیگر مرد را م ی گیرم .بازیگری را با مه ران
مدیری اغاز کردم و خوشحالم که جایزه ام را از او م ی گیرم».
این بازیگر اضافه کرد« :رضا عطاران هم امشب در این سالن
حضور دارد و ما یک قراری با هم داریم .سال گذشته رضا قصد
داشت دو سیمرغ بلورین خود را جفت بیندازد اما هر دو سیمرغ
نر درامدند .امیدوارم این سیمرغ ماده باشد که با رضا عطاران
سیمرغ داری بزنیم!»
جوایز ویژه هیات داوران
عالوه بر اینها ،ســیمرغ بلورین «جایــزه ویژه هیات
داوران» به جواد نوروزبیگی ب رای تهی ه کنندگی ســه فیلم
بهمن ،اعترافات ذهن خطرناک من و مــن دیه گو مارادونا
هستم اهدا شد .همچنین دیپلم افتخار «جایزه ویژه هیات
ی ب رای
داوران» در بخش سودای سیمرغ نیز به نیکی کریم
مجموعه بازی های وی و کارگردانی فیلم «شــیفت شب»
اهدا شد.
سفر برندگان به خلی ج فارس
در مراسم اختتامیه اعالم شد که برگزیدگان سیمرغ در
بخش های هنر و تجربه ،مستند ،نگاه نو و سودای سیمرغ،
سفری دو روزه به جنوب کشور خواهند داشت و در ناو جماران
در خلیج فارس حاضر م ی شوند .این برگزیدگان در واقع دو روز
روی ناو جماران در دریای خلی ج فارس خواهند بود.
داوران سی و سومین جشنواره فیلم فجر
چه فیل م هایی رکورددار شدند؟
فیلم سینمایی «رخ دیوانه» ابوالحسن داوودی با پنج
سیمرغ بیشترین جایزه را از س ی و ســومین جشنواره فیلم
فجر گرفت .جدیدترین ساخته ابوالحسن داوودی عالوه بر
ی جشنواره ،چهار سیمرغ بلورین هم در
کسب سیمرغ مردم
بخش های مختلف از هیات داوران گرفت.
فیلم «من دیه گو مارادونا هستم» به کارگردانی به رام
توکلی نیز موفق به کسب 3سیمرغ و یک دیپلم افتخار شد.
«خداحافظی طوالنی» فرزاد موتمن نیز با دو سیمرغ و
یک دیپلم افتخار در جایگاه بعدی فیلم هایی که بیشترین
جایزه را گرفتند ،قرار دارد .سه فیلم «اعترافات ذهن خط رناک
من»« ،دوران عاشقی» و «عصر یخبندان» دیگر فیلم های
دو سیمرغه جشنواره امسال هستند .فیلم «مزار شریف» به
کارگردانی عبدالحسن برزیده نیز با یک سیمرغ و یک دیپلم
افتخار در جایگاه بعدی است و پس از ان هم «ای ران برگر»
مسعود جعفری جوزانی « ،کوچه ب ی نام » هاتف علیمردانی و
«بهمن» مرتضی فرشباف توانســتند یک سیمرغ بلورین
دریافت کنند.
اما در بیــن برگزیدگان ،فیلم «شــیفت شــب» به
کارگردانی نیکی کریمی با اهــدای دو دیپلم افتخار مورد
نزاده
تقدیر قرار گرفت .فیلم «حکایت عاشقی» احمد رمضا
هم در بخش بازیگری یک دیپلم افتخار گرفت.
سخنرانی علی جنتی با
واکنش حاضران همراه بود
مثلث | شماره 253
فرهنگ
سحر دولتشاهی در جشنواره
امسال دو ایفای نقش تئاتری
داشت که یکی از انها سیمرغ
نقش مکمل را ربود
مجید مجیــدی (رئیــس هیــات داوران) ،عبداهلل
اســکندری ،محمــد بزرگ نیا ،عزیــز ســاعتی ،علیرضا
شجاع نوری ،جواد طوسی و مهتاب نصیرپور به عنوان هیات
داوران بخش سودای سیمرغ س ی و سومین جشنواره فیلم
فجر ،اثار بخش «سودای سیمرغ» را داوری کرده اند.
همایون اسعدیان ،حســن بلخاری ،فرشته طائرپور،
محمدمهدی عسگرپور و رضا مقصودی نیز به عنوان هیات
داوران بخش نگاه نو س ی و سومین جشنواره فیلم فجر اثار
بخش «نگاه نو» را داوری کرده اند.
همچنین حبیب احمدزاده ،مهرداد اسکویی ،محمدرضا
اصالنی ،محمدعلی فارسی و مانی میرصادقی اعضای هیات
داوران بخش «سینما حقیقت» (مســتند) سی و سومین
جشنواره فیلم فجر بوده اند.
جمال امید ،هوشنگ گلمکانی ،جعفر صانع ی مقدم،
ایرج تق ی پور ،شــهرام مکری ،محمدرضــا فرجی ،مجید
مسچی ،ســیف اهلل صمدیان و امیرحسین علم الهدی نیز
اعضای شــورای سیاستگذاری «ســینمای هنر و تجربه»
بودند.
59
فرهنگ
فیلم هایی برای دیده شدن
مروری بر مهم ترین اثار جشنواره 33
علیرضا بهرامی
2
روزنامه نگار
هرسال و در هر دوره از جشنواره فیلم فجر اثار شاخص
یا موفقی وجود دارد که جشــنواره با انها شناخته م ی شود و
ســطحش با این اثار ارزیابی م ی شود؛ فیلم هایی که فضای
اکران سال بعد را هم در ید کنترل و اختیار خود م ی گیرند یا
دست کم تحت تاثیر قرار م ی دهند .جشنواره س ی وسوم نیز از
این قاعده مستثنی نبود.
فرهنگ
60
مثلث | شماره 253
خداحافظی طوالنی ،سالمی دیگر
شاید خیل ی ها که جدول نمایش فیلم ها را در جشنواره
فجر س ی وسوم دیدند ،ب رای دیدن فیلم جدید فرزاد موتمن با
نام خداحافظی طوالنی حساب ویژه ای باز نکردند و ان را در
جدول ب رنامه هایشان قرار ندادند اما وقتی فهرست نامزدهای
سودای سیمرغ انتشار یافت ،این فیلم در هفت رشته ازجمله
بهترین فیلم ،بهترین کارگردانی ،بهترین فیلمنامه و بهترین
نقش اول مرد نامزد دریافت جایزه شده بود؛ پس خیل ی ها دیدن
این فیلم را در نمایش های باقیمانده اش در روزهای باقیمانده
از جشنواره در ب رنامه خود قرار دارند.
این اکراه اولیه قطعا به این علت بود که پس از درخشش
این کارگــردان تحصیلکــرده در امریکا ،بــا فیلمی چون
«هفت پرده» و «شب های روشن» ،مشتاقان جذب شده اثار
او سال به سال با دیدن فیلم های جدید او ،از جنس «بی داری»
یا «پوپک و مش ماشاءاهلل» عمال از سیر تکوینی اثار او ناامید
شده بودند.
فضای این فیلم نیز چندان ای رانی نیســت اما عالوه
بر فیلمنامه خالقانه نوشــته اصغر عبداللهی ،نقش افرینی
متفاوت سعید اقاخانی در این فیلم سینمایی ،از نقاط درخشان
ان بود است .خود فرزاد موتمن ،کارگردان فیلم «خداحافظی
طوالنی» برگ ب رنده این فیلم را حضور سعید اقاخانی دانسته
و گفته است « :این فیلم به طرز وحشتناکی مدیون بازی سعید
اقاخانی است .تمام بار فیلم بر دوش سعید اقاخانی است و
خوشبختانه بازی او بسیار خوب درامده است .ب رای این نقش
به بازیگری نیاز داشتیم که در فاصله سنی 40تا 50ساله باشد
و لباس کارگری به تنش بیاید ،اما متاسفانه امکانات سینمای
ما بسیار کم است و ب رای انتخاب این بازیگر ،جلس ه ای شبیه
جلسه بحران گذاشتیم تا اینکه به سعید اقاخانی رسیدیم».
این فیلمساز با اشاره به پیشینه اقاخانی در فیلم های
کمدی یــاداوری م ی کند« :تجربه تاریخــی ثابت م ی کند
کمدین هــا خیلی خوب از پــس نقش هــای درام و جدی
برم ی ایند .شــاید به این دلیل که انها خیلی متحمل فشار
م ی شــوند ،به ویژه در کمدی های تلویزیونی ما که به شدت
متکی بر بازیگر است .با اینکه اقاخانی چشمان خندانی دارد
در این فیلم به طرز شــگفت انگیزی چشمان خود را کنترل
م ی کند».
خــود اقاخانی هــم گفته اســت« :هرگــز در ذهنم
نم ی گنجید ،روزی چنین نقشی به من پیشنهاد شود چون
همه کارهایم کمدی بود اما وقتی فیلمنامه را خواندم حس
کردم ان را دوســت دارم و م ی توانم در ان بازی کنم .افراد در
این طبقه را خیلی دیده ام و در فیلمنامه هم این فرد بســیار
کم حرف بود ».کارگردان فیلم «شب های روشن» همچنین
درباره شکل گیری فیلم «خداحافظی طوالنی» گفته است:
«ابتدا قصد داشتم فیلمنامه ای از اثار خودم را بسازم تا اینکه
به پیشنهاد علی حضرتی فیلمنامه «خداحافظی طوالنی»
نوشــته اصغر عبداللهی را خواندم و اولین نکته جذاب ان
عشق ی بودن این فیلمنامه بود .اصال دو ژانر جنایی و عشقی
ژانرهای مورد عالقه من است .سینما ب رای من همین دو ژانر
است ،اما بعد از «شــب های روشن» هیچ فیلمنامه عشقی
دیگری به دستم نرســید و متاســفانه این فیلمنامه ها در
سینمای ما کم است.
یکی دیگــر از جذابی ت های فیلمنامــه «خداحافظی
طوالنی» پرداختن ایــن فیلمنامه به طبقه کارگر اســت.
بســیاری از فیلمنامه های ما به دالیل تجاری از پارک وی به
بعد م ی گذرند و بیشتر طبقات جامعه به ویژه طبقات کارگر را
حذف کرده ایم .در حالی که انها مخاطبان اصلی اثار ما هستند
اما چیزی از خودشان در فیلم های ما نم ی دیدند .یکی دیگر
از تم های این فیلم ،وسترن است .تم تقابل فرد با جمع که
در این فیلم وجود دارد ،اساسا تم وسترن است و در کل همه
این جذابی ت ها باعث شد این فیلمنامه را بسازم ».این فیلم در
نهایت 2سیمرغ و یک دیپلم افتخار کسب کرد.
خانه دختر در زوایای حواشی
یکی دیگر از فیلم های بخش مسابقه سودای سیمرغ
که بیش از انچه تصور م ی شد مورد توجه و بحث قرار گرفت،
فیلم «خانه دختر» ساخته شه رام شاه حسینی بود؛ کارگردانی
که حاال در محدوده میانسالی اســت و این روزها مجموعه
«همه چیز انجاست» را روی انتن تلویزیون دارد؛کارگردانی که
هم دستیاری به رام بیضایی و رسول مالقل ی پور را در کارنامه
دارد ،هم ساخت اثار نازلی همچون «کالغ پر» و «زن ها همه
ی عرضه
فرشته اند» را .به هر حال او در جشنواره امسال فیلم
کرد که در نبود اثاری همچون «من عصبانی نیستم» ،جور
هدف انتقاد برخی رسانه ها را در ایام جشنواره بر دوش کشید.
خبرگزاری فارس با انتشار یادداشتی در این باره با تیتر «ترور
مذهب ی ها با حجم وســیعی ا ز تردید /خانــه دختر به دنبال
شکستن کدام حریم هاست؟» نوشت« :فیلم سینمایی «خانه
دختر» منتقدین و خب رنگاران را شــوکه کرد .دلیل ان هم نه
ســاختار و قالب فیلم که مضمون نامناسب و خالف عفت
عمومی ان بود...
فیلمساز ،نامزد دختر (حامد بهداد) را به گونه ای معرفی
م ی کند که در نگاه اول فردی مذهبی اما سختگیر و شکاک
معرفی شود .در بخش دیگری از فیلم هم مادر و خواهر این
جوان را افرادی سختگیر و متعصب به نمایش م ی گذارد که با
طرز وحشیانه ای دختر را ب رای گواهی سالمتش به اتاق دکتر
زنان هدایت م ی کنند .رویا تیموریان بارها توانای ی اش را در ارائه
شخصی ت های خشن به اثبات رسانده است.
او در خانه دختر نقش مادر شوهری متعصب ،سختگیر
و مذهبی را بازی م ی کند که به مدد کارگردانی هیچ گاه از ذهن
مخاطب دور نم ی شود .در این فیلم چهره ه راسناکی از مذهب
و سنت ارائه م ی شود« ...خانه دختر» پر از سواالت پاسخ داده
نشده است ،رویکردی ب رای جلب توجه جشنواره هایی همچون
ونیز و ب رلین .بهترین تعبیر بعد از خالف عفت عمومی بودن
مضمون فیلم همین است« :سینمای شک»».
اما خود بهداد و رویا تیموریــان در این باره نظر دیگری
دارند .بهداد با اب راز خوشــحالی از بازی اش در این فیلم که
فیلمنامه ان را پرویز شــهبازی نوشته اســت ،گفته است:
«خوشحالم در فیلمنامه شــهبازی بازی کردم .خوشحالم
در نقطه مهمی با شه رام شاه حسینی کارگردان فیلم تالقی
کردم .من به محمد شایسته تهی ه کننده فیلم و به فیلم خانه
دختر تخفیف دادم .در مواجهه با فیلمنامه هایی حتما به لحاظ
دســتمزد کوتاه م ی ایم چون با بازی در این فیلم ها به سود
فرهنگی قلب خودم م ی رسم».
رویا تیموریان هم دربــاره حضورش در این فیلم گفته
اســت« :ب رای من نقش منفی ،مثبت ،کوتاه و مکمل و اول
هیچ تفاوتی ندارد .مهم این است که به عنوان بازیگر چقدر
م ی توانم درباره یک نقش کنجــکاوی کنم و ان را کنکاش
کنم .کل ســاختمان فیلمنامه ب رایم مهم است .ب رایم مهم
است وقتی ب رای نقشم گریم م ی شوم لحظه ای دست و پایم را
گم کنم و قلبم به تپش بیاید .مهم لذتی است که از کنکاش
نقش م ی بریم».
به ه ر حال جشــنواره 33به این فیلم در بخش جوایز
توجهی نکرد تا به نوعی ،حاشــی ه های جشنواره امسال در
حداقل ممکن باشــد .با این حال در استانه برگزاری مراسم
اختتامیه جشنواره ،نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس
اظهار کرد که تلفنی مراتب اعتراض خود را بابت این فیلم به
شخص علی جنتی ،وزیر ارشــاد و حجت اهلل ایوبی ،رئیس
سازمان سینمایی اب راز داشته و از انان قول گرفته که پروانه
نمایش این فیلم صادر نشود.
دوران عاشقی و غافلگیری رئیسیان
شاید روزی که علیرضا رئیســیان ساخته جدیدش در
کارنامه کم شــمارش ،یعنی «دوران عاشقی» را در جشنواره
امسال شــرکت م ی داد ،خودش هم فکرش را نم ی کرد این
فیلم که یکی از فیلم های با تم حساسی ت ب رانگیز خیانت در
فرهنگ
جشنواره امسال بوده است ،جزو رکوردداران بیشترین نامزدی
شود« .دوران عاشــقی» نامزد جایزه بهترین فیلم ،بهترین
کارگردانی ،بهترین فیلمنامه ،بهترین بازیگر نقش اول زن ،
بهترین بازیگر نقش اول مرد ،بهترین بازیگر نقش مکمل مرد ،
بهترین فیلمبرداری ،بهترین تدوین ،بهترین موسیقی متن ،
بهترین صد ا و بهترین ط راحی لباس و صحن ه شد.
فیلم «دوران عاشقی» درباره ازدواج دوم و زنانی است
که صیغه مردان متاهل م ی شــوند .در این باره رویا محقق،
فیلمنامه نویس اثر توضیح داده است« :درباره پایان فیلم و
تصمیم ی که لیال حاتمی در نقــش اصلی فیلم م ی گیرد،
خیلی سوال کردم اما پاسخی نگرفتم ولی فکر م ی کنم اگر
وزارت ارشاد اجازه دهد شوهرش را ترک م ی کند ».لیال حاتمی
هم در این باره گفته اســت« :در این فیلم بحث بخشش و
گذشت خیلی مطرح نبو د و اتفاقا نکته ای که در ان به چشم
م ی خورد ،میل به ادامه زندگی بود ،چیزی که تا به حال خیلی
کم به ان پرداخته شده است ».فرهاد اصالنی در روز نمایش
این فیلم در برج میالد وقتی میکروفن به او سپرده شده ،ب رای
حاضران در ســالن فقط گفت« :وقتی این فیلم را م ی بینید
احساس مسافر هواپیمایی را دارید که دلهره دارد و نم ی داند
هواپیما باالخره به زمین م ی نشیند که سام به خانه اش برود؟»
با این اوصاف ،علیرضا رئیسیان درباره تاکیدها درباره
موضوع خیانت ،گفته است« :دوران عاشقی» درباره خیانت
نیســت ،چون اتفاقی که در فیلم م ی افتــد یک کار کامال
قانونی و شرعی است .این فیلم درباره بحران است .این همه
فسادی که در جامعه وجود دارد ،بخش ی از ان اخالقی است
و بخش دیگری اقتصادی است که به هر دو موضوع در فیلم
اشاره شده است ».این فیلم در نهایت 2سیمرغ کسب کرد.
ُرخی که دیوانه وار ،سرگردان است
عصر دروغ ،خیانت و یخبندان
دیگر فیلمی که در ارای مردمی در صدر قرار داشت و با
فیلم «رخ دیوانه» رقابت تنگاتنگی داشت« ،عصر یخبندان»
ســاخته مصطفی کیایی ،کارگردان جوانی بــود که حاال
فیلم های «ضدگلوله» و «خط ویــژه» را هم در کارنامه دارد.
او نیز فیلمی ساخته است از جهاتی نزدیک به حال وهوای
فیلم اقای رئیســیان و از جهاتی در حال و هوای فیلم اقای
داوودی .این فیلم البته در فهرست نامزدها ،در شش بخش
هفت نامزد داشت؛ چراکه در بخش بهترین بازیگر نقش دوم
زن دو نامزد داشــت .هرچند تهی ه کننده ان منصور لشگری
قوچانی نسبت به نامزد نشدن فیلم در بخش بهترین فیلم،
گله خود را عیان کرد.
او همچنین گفته اســت« :وقتی فیلمنامه را خواندم،
مطرح شــدن بحث اعتیاد در خانواده ،ب رایم قابل توجه بود،
مخصوصا اینکه در کشور ما یک و نیم میلیون نفر معتاد به
مواد صنعتی هســتند و امیدوارم این فیلم از نظر محتوایی
اثرات اعتیاد را نشــان دهد .شــرایط زیاد مساعد نیست .در
تمام بحث هایی که در فیلم مطرح شد مانند خیانت ،دروغ و
بزه های اجتماعی و مواد مخدر ،همه اثرگذار است و امیدوارم
چاره ای ب رای این معضل اندیشیده شــود ».این فیلم هم 2
سیمرغ بلورین جشنواره را به خود اختصاص داد.
دی ه گوی اشفته
ســال گذشــته برخی داوران خارجی که در جشنواره
فیلم فجر حضور یافته بودند ،از میان اثار دیده شــده ،زبان
به تحسین نگاه هومن سیدی در فیلمسازی اش گشودند.
او سال گذشته فیلم «ســیزده» را عرضه کرده بود و امسال
نیز با فیلم «اعترافات یک ذهن خط رناک» در جشنواره فجر
حضور یافت .با فیلمی که هرچند در فضایی اســتعاری و با
گرایش های تئاتری ساخته شــده بود اما در پنج رشته نامزد
دریافت سیمرغ بلورین جشنواره شد.
سیدی درباره ساخت این فیلم حرف های قابل توجهی
زده است« :ب رای ساخت این فیلم بسیاری از اثار مهم دنیا را
دیده ام و تالش کردم فیلمم شبیه انها نشود .کپی از اثار بزرگ
باعث بزرگ شدن فیلم مان نم ی شــود ،بناب راین سعی کردم
فیلمم کپی هیچ اثری نباشد .ندیدن فیلم و نخواندن کتاب
ی بزرگان
شوی خوبی نیست و من با افتخار م ی گویم اثا ر تمام
سینما را دیده ام و از انها بهره برده ام اما تالش م ی کنم شبیه
انها نباشم .فیلمم ابدا شبیه اثر خاصی نیست اما سینمای
دنیا را دوست دارم و ب رایش احترام قائل هستم ».این اثر در این
جشنواره 2سیمرغ بلورین کسب کرد.
بلوغ در کوچه ب ی نام
هاتف علیمردانی در جشنواره فیلم فجر نام نااشنایی
نیســت و دســت کم با «به خاطرپونه» و «مردن به وقت
شهریور» شناخته م ی شــود اما م ی توان گفت با فیلمی که
امسال در جشــنواره داشــت ،یعنی «کوچه ب ی نام» نه تنها
دیده شده ،بلکه اعتبار کســب کرد .این فیلم هم در بخش
ی مورد توجه قرار گرفت ،هم گروهی از منتقدان و
ارای مردم
روزنامه نگاران ان را پسندیدند و هم از نظر داوران جشنواره ،در
سه بخش شایستگی نامزدی داشت.
بسیاری معتقدند که این توفیق عالوه بر بخش بازیگری
به شــدت به فیلمنامه این اثر مربوط اســت .در این میان،
تهی ه کننده فیلم «کوچه ب ی نام» هم تاکید کرد که از این پس
دستمزد بیشتری را ب رای فیلمنامه نویسان در نظر م ی گیرد.
فرشــته صدرعرفایی هم به عنوان یکــی از بازیگران
«کوچه ب ی نام» که همراه باران کوثری بازیگر دیگر فیلم در
دو بخش نقش اول و مکمل زن نامزد دریافت جایزه شدند،
درباره کم کاری های چند سال اخیر خود در سینما گفته است:
«معضل فیلمنامه ان قدر زیاد است که در این مدت از انجا که
کار خوبی پیشنهاد نشد ،به دلیل احترام ی که ب رای مخاطب
قائل هستم بخشی را قبول نکردم ».این فیلم با یک سیمرغ
جشنواره را ترک کرد.
مثلث | شماره 253
فیلم جدید دیگر کارگردان جــوان ،به رام توکلی با نام
«من دیه گو مارادونا هستم» ضلع ســوم مثلث رکوردداران
نامزدی در 10بخش جشنواره امسال بود که در بخش های
بهترین فیلم ،کارگردان ی ،فیلمنامه ،نقــش اول زن ،نقش
مکمل زن ،نقش مکمل مرد ،تدویــن ،صدا ،ط راحی لباس
و صحن ه و چهره پردازی ،نامزد دریافت جایزه سیمرغ بلورین
شد .درواقع در 10بخش از 14بخش نامزد دریافت جایزه شد.
این فیلم نیز ماننــد رخ دیوانه و عصر یخبندان تقریبا
ساختاری تلویزیونی داشت ،ضمن انکه کارگردان اثر تاکید
دارد این فیلم درباره یک دعوای ســاده خانوادگی است و از
تماشاگران خواسته است از فیلمش تفسیر دیگری نکنند.
کارگردان «اینجا بدون مــن» همچنین تاکید کرده
است« :سال ها به ساخت این فیلم عالقه مند بودم تا اینکه
امسال شرایطش فراهم شــد و االن روحی ه ام به این فیلم
نزدیک است و بعد از این هم بیشتر انتظار فیلم هایی از این
اعترافات یک ذهن جالب
فرهنگ
دیگر فیلم تــاالر ده تای ی های جشــنواره امســال،
«رخ دیوانه» ساخته ابوالحسن داوودی بود؛ دیگر کارگردانی
که او نیز مانند رئیسیان پس از ســال ها در جشنواره فیلم
فجر حضور یافته بود و فیلمش در بخش های بهترین فیلم،
کارگردان ی ،فیلمنامه ،بازیگر نقش اول زن ،بازیگر نقش مکمل
مرد ،فیلمبرداری ،تدوین ،موســیقی متن ،صد ا و جلوه های
بصری ،نامزد دریافت سیمرغ شد.
این فیلم که بیژن امکانیان تهی ه کننده ان بوده ،از ابتدای
شــمارش ارای مردمی نیز همواره در صدر معرفی م ی شد و
کارگردانش خطاب به اهالی رســانه تاکید و یاداوری کرد که
سینما سراسر دروغ است.
او همچنین از کسانی که باعث پنج ،شش سال بیکاری
او شدند تا ب رای ســاخت فیلم «رخ دیوانه» خودسازی کند ،
تشــکر کرد و گفت« :وقتی فیلم «تقاطع» را ساختم ،چند
جوان ،انتقاد درستی از من کردند ،چون معتقد بودند جوان ها را
از نگاه خودم دیده و انچه ساخته ام ارمان من از این نسل است.
ب رایم مهم بود که ایا من به عنوان یک فیلمســاز اجتماعی
اجازه دارم ارمان خودم را به این نسل قالب کنم یا خی ر .در چند
سال گذشته ،این فرصت پی دا شد تا جوان ها را بیشتر بشناسم
و سلیقه خودم را در کار دخالت ندهم.
حال از من درباره خشونت ،اباحه گری ،دروغ و مشخص
نبودن جایگاه خدا در این فیلم م ی پرسند .باید یاداوری کنم
همه سینما ،دروغ است .چون سینما یک رابطه ای است که ما
خلق م ی کنیم و از طریق ان با مخاطب ارتباط برقرار م ی کنیم.
پس ما به هر شکلی م ی توانیم این کار را انجام دهیم .البته
منظورم شکل مجازی این کار است».
«رخ دیوانه» هرچند مورد توجه قرار گرفت اما بسیاری
ای رادهایی در انطباق های داستان در روند دوری ان قائل بودند.
این فیلم در نهایت عالوه بر سیمرغ مردمی 4 ،سیمرغ دیگر
را به دست اورد تا رکورد بزند.
دست را از من داشته باشــید .البته تولید چنین فیلم هایی
که با جریان اصلی سینمای ما فاصله دارند ،خیلی سخت
است و متاســفانه خیلی از فیلمنامه های خوب در کشوها
خاک م ی خورند فقط به این دلیل که شبیه دیگر فیلم های
سینمایی ما نیستند».
توکلی در این فیلم پر بازیگر ،گالب ادینه را در دو نقش
همزمان دو خواهر به بازی گرفته است.
61
فرهنگ
رش
گزا
جوان گراییکارساز
نگاهی به پدیده ها در
سی وسومین جشنواره فیلم فجر
علیرضا بهرامی
روزنامه نگار
3
در هــر دوره از جشــنواره فیلم فجر عــاوه بر انکه
مخاطبان دوســت دارند ببینند چهره های نام اشــنا و مورد
عالقه شان چه اثر جدیدی را با چه کیفیتی عرضه کرده اند،
منتظ رند ببینند در شاخه های مختلف همچون کارگردانی و
بازیگری چه هنرمندان کمتر شناخته شده یا ناشناس حضور
م ی یابند که با کیفیت اثارشــان توجه هایی را به خود جلب
م ی کنند و م ی توانند از چهره های سرشناس اینده سینمای
ای ران شوند .جشنواره امســال هم طبعا از این قاعده مستثنا
نبوده است.
فرهنگ
62
مثلث | شماره 253
تهران ،چهارشنبه 19اریبهشت
وحید جلیلوند کــه پیش از این به عنــوان گوینده در
تلویزیون و رادیو دیده شده است ،با اولین تجربه فیلمسازی
بلند خود در جشــنواره فیلم فجر 33حضور یافت .او البته
تجربه بازیگری در مجموعه تلویزیونی «نردبامی بر اسمان»
را هم در کارنامه کاری خود دارد اما ب رای بسیاری حتی تصور
نم ی شد بازی خوبی هم از خود به نمایش گذارد ،چه رسد به
کارگردانی مطلوب .جلیلوند به هر حال با فیلم «چهارشنبه
19اردیبهشت» در بخش نگاه نو جشنواره س ی و سوم فیلم
فجر حضور یافت و زمانی که قلمش ب رای اهالی رســانه و
فعاالن سینما در روز دوم جشنواره به نمایش گذاشته شده،
مورد تشــویق قرار گرفت .این تحصیلکرده ســینما درباره
این فیلم که با همکاری ب رادرش و محمد حســین لطیفی
به عنوان تهی ه کننده ساخته است ،م ی گوید« :به همراه دو نفر
از همکاران دیگرم از جمله حسین مهکام مشغول نگارش
فیلمنامه دیگری بودیم که خیلی ناگهانی دوســتی با من
تماس گرفت و حدیث نفس ان روزش را ب رایم تعریف کرد.
وقتی ماجرا را ب رای دوســتانم گفتم ،قرار شد فیلمنامه این
داستان را بنویسیم که در نهایت پس از حدود چهار و نیم ماه
کار روی فیلمنامه ،ساخت فیلم به جریان افتاد« ».چهارشنبه
19اردیبهشت» داســتان یک اگهی غیرمتعارف در بخش
نیازمندی های روزنامه همشهری است که جمعیت کثیری
را در روز مشخصی به یک خیابان م ی کشد .دخالت پلیس
غائله را عل ی الظاهر پایان م ی دهد اما ...در این فیلم امیر اقایی ،
نیکی کریمی ،شاهرخ فروتنیان ،افرین عبیسی ،برزو ارجمند،
ســعید داخ و ...بازی م ی کنند .در اولین تجربه فیلمسازی
جلیلوند ،همچنین سعید ملکان ،مرتضی پورصمدی ،کارن
همایونفر ،بابک کریمی و یداهلل نجفی با او همکاری کرده اند.
ی درباره حضورش در این کار گفته است « :بسیار
نیکی کریم
عالقه مندم با کارگردان هایی همکاری کنم که اولین فیلم شان
را م ی سازند .ضمن انکه سینمای متفکر ،به من انرژی م ی دهد
و ب رایم لذتبخش اســت و مثل همه عوامل سینما ،دوست
دارم در اثار خوب بازی کنم ،زی را هیــچ چیزی ارزش ندارد تا
به خاطرش کار متوسط انجام دهیم ».محمدحسین لطیفی،
کارگردان سینما و تلویزیون که تهی ه کننده این فیلم بوده نیز
گفته است« :معتقدم نوبت کسانی است که سال هاست در
گوشه سینما ،تجربه م ی اندوزند و حاال امادگی ساخت فیلم را
پی دا کرده اند .حق مسلم انهاست که فیلم بسازند ،چون نسل
ما ارام ارام کنار م ی رود و باید کسانی دیگر ،پرچم سینمای ای ران
را به دست بگی رند .در این میان خوشحالم وحید جلیلوند با ان
دردهایی که دارد ،دری ب رای بیان دردهای مشــترک با مردم
پیدا کرده اســت .وحید جلیلوند ،کارگردان فیلم چهارشنبه
19اردیبهشــت هم که این فیلم را متعلق به سینمای رئال
اجتماعی م ی داند ،م ی گوید« :با شــعار دادن موافق نیستم.
ســختی فیلم در این بود که هم نقد اشــتباه داشتیم و هم
ستایش ان را .هم ادم ی را نقد م ی کردیم و هم او را ستایش
م ی کردیم .شخصیت جالل در فیلم ما هرچند پیامبرگونه
زندگی نم ی کند اما در بعضی لحظات ،انســان را ستودنی
م ی کند .همه ما چنین افرادی را در جامعــه دیده ایم .روزی
که امیر اقایی ب رای بستن قراردادش امد ،گفت ،تمام تالشم
این است که اگر کسی از سالن سینما بیرون امد و در جایی
پولی داشت که الزم نداشت ،ان را به یک فرد نیازمند بدهد.
اگر فیلم ما بتواند چنین کاری کند خوش به حال مان است».
به ه ر حال ،وقتی فهرست نامزدهای سیمرغ بلورین اعالم شد
همه دیدند که فیلم سینمایی «چهارشنبه 19اردیبهشت»
در بخش نگاه نو س ی وسومین جشــنواره فیلم فجر در هر
سه جایزه ان ،یعنی بهترین فیلمنامه ،بهترین فیلم و بهترین
کارگردانی ،توفیق نامزدی به دســت اورد و در نهایت جایزه
بهترین فیلم و کارگردانی را از ان خود کرد .این فیلم در بخش
نگاه نو سیمرغ بهترین کارگردانی را به دست اورد.
دنیا ،بدون مرز
سال هاســت که باتوجه به درگیری کشورمان با یک
جنگ هشــت ســاله ،فیلم هایی در رد جنگ با استناد به
وضعیت کودکان در شرایط جنگی ساخته م ی شود .چند سالی
هم هست که با باال گرفتن تهدیدهای غرب علیه ای ران در
ارتباط با پرونده انرژی هسته ای ،فیلم هایی در این زمینه که به
جلب توجه نسبت به کرامت انسانی و مذمت خط کش ی های
سیاسی و جغ رافیایی تاکید دارند ،در سینمای ای ران و فراتر از
ان نمود یافته اند .فیلم سینمایی «بدون مرز» که در بخش
نگاه نو (فیلم اول ی ها) جشنواره فیلم فجر امسال حضور داشت،
از این دسته است« .بدون مرز» که پیش از این در جشنواره
بی ن المللی فیلم توکیو جایزه اصلی بخش مسابقه فیلم های
بلند اسیایی را گرفته اســت ،اولین ساخته بلند امیرحسین
عسگری است .او در این فیلم داستان پسری را روایت م ی کند
که هر روز ب رای ماهیگیری به کشــتی به گل نشسته ای در
نقطه صفر مرزی پا م ی گذارد و انجا را به محلی ب رای ارامش
خود تبدیل کرده ،اما حضور غریب ه ای از کشــور مقابل ،این
یزند .
ارامش به هم م
علیرضا بالدی ،زینب ناصرپور ،ارش مهربان و ارسالن
علی پوریان بازیگران نااشنای «بدون مرز» هستند .این فیلم
در فضای نامتعارف ،با ۳کاراکتر و با کمترین دیالوگ ساخته
شده است و ما را به یاد اثاری از امیر نادری به عالوه اثاری چون
«بازی بزرگان» و«تنهای تنهای تنها» م ی اندازد .ضمن انکه
ابوالفضل جلیلی که اثار زیادی درباره نوجوانان ساخته ،در این
فیلم مشاوره کارگردان بوده است.
کارگردان فیلم م ی گوید« :این اثر سینمایی ،جنگ را
زیر سوال م ی برد و پس از پختگی فیلمنامه به رغم توصیه
دیگران ،این اثر را تولید کردم .چند تله فیلم به من پیشنهاد
شــده بود اما حرف دلخواه من را نم ی زدند .پنج سال پیش
نگارش این فیلمنامه را اغاز کردم و با چند کارگردان درجه یک
درباره این فیلمنامه صحبت کردم و همه به من گفتند که با
یک کار ساده تر ،کار حرفه ای را اغاز کنم و بعد به سراغ این نوع
سوژه ها بروم اما ساخت این فیلمنامه دغدغه من بود.
«بدون مرز» جنگ را زیر سوال م ی برد و من به رغم همه
توصی ه ها تصمیم به ساخت این اثر سینمایی گرفتم .معتقد
بودم اگر فیلمنامه به مرز پختگی الزم رسیده باشم م ی توانم
این فیلم را بسازم .ابتدا ب رای گرفتن پروانه ساخت اقدام کردم و
بعد از ان تصمیم گرفتم مجوز پروانه ویدیویی بگیرم تا اینکه
سرمایه گذار پی دا کردیم اما در ادامه سرمایه گذار رفت ،تا زمانی
که با سرمایه شــخصی مجتبی امینی تولید را اغاز کردیم.
همیشه ماجرایی در وسط هست که صلحی وجود نداشته
باشــد و به نظر من ما با صلح امیزترین شکل ممکن فیلم
را تمام کردیم».
حســین عســگری همچنین درباره اینکــه فیلم
شباهت هایی به فیلم ســینمایی «جهنم در اقیانوس ارام»
دارد ،گفته است« :این موضوع درســت است .اما من بعد از
اینکه فیلمنامه «بدون مرز» را نوشته بودم ،به توصیه یکی از
دوستان فیلم اقای برومن را دیدم و من هم متوجه تشابهاتی
شدم .درست است این دو فیلم ظرف های مشابهی دارند ،اما
محتوای این دو با هم فرق م ی کند و من به دنبال تاثیر جنگ
در زندگی خودمان بودم و اینکه چقدر این موضوع م ی تواند
باعث به وجود امدن نفرت شود .جنگ در ضمیر ناخوداگاه
ادم ها تاثیر م ی گذارد .کسانی که طعم جنگ را چشیده باشند،
دریافت یکســانی هم از ان دارند .حتی اینکه «بدون مرز»
فیلمی کم دیالوگ است ،به دلیل این است که م ی خواستیم
کســانی که زبان فیلم را نم ی دانند هم با ان همراه شوند و
ارتباط برقرار کنند».
«بدون مرز» هم در هر سه قسمت بخش نگاه نو ب رای
دریافت جایزه سیمرغ بلورین نامزد شد تا در نهایت تندیس
بهترین فیلم را از ان خود کند.
زندگی توام با شکاف
یحیی ،بدون سکوت
سیامک صفری در یک فیلم
انتزاعی ایفای نقشی داشت
که تنها از عهده تئاتری ها
برم ی اید.
مثلث | شماره 253
ســان س های اخر وقت کاخ جشــنواره که فیلم ها را
برای اهالی رســانه به نمایش م ی گذاشــت ،سان س های
خوبی نبودند .خستگی ناشی از تماشای چند فیلم از حدود
12ساعت قبل از ان و ساعت دیروقت منتهی به بامداد باعث
شده بود که اثار بخش مســابقه ب رای نمایش در این زمان
در نظر گرفته نشده بودند و بیشتر اثار بخش هنر و تجربه
در این زمان به نمایش گذاشته شدند .با این حال ،اثاری در
این بخش دیده شدند که برخالف اثار بخش خارج از مسابقه
سودای سیمرغ که در این زمان اکران شدند ،پرسش هایی
ایجاد کردند .یکی از این اثار« ،یحیی سکوت نکرد» بود که
پس از نمایشش این پرسش را ایجاد کرد که هیات انتخاب،
چگونه اثری نازل همچون «ازادی مشروط» را ب رای بخش
رقابتی نگاه نو انتخاب کردند اما این فیلم تنها در بخش هنر
و تجربه جای گرفت؟! البته کاوه اب راهیم پور ،کارگردان فیلم
درباره حضور فیلمش در بخش هنر و تجربه گفته اســت:
«زیاد هم از این موضوع ناراحت نیستم .البته فکر م ی کردم
فیلم باید در بخش فیلم های اول حضور داشته باشد اما در
مجموع مهم ان است که فیلم دیده شود».
این فیلم البته مــا را به یاد برخــی فیلم های موفق
ســینمای کودک و نوجوان ،ازجمله اثــاری از محمدعلی
طالبی در سال های دور م ی اندازد .خود اب راهیم پور م ی گوید:
«سینما خوانده ام و تا به حال نیز تع داد زیادی تیزر و فیلم کوتاه
ساخته ام .ب رای این فیلم به محل بچگی خود رفتم و بسیاری
از اتفاقاتی که مشاهده کردید ب رای من هم افتاده بود .انتخاب
بازیگر خردسال فیلم هم این گونه بود که از «ماهان» پیش از
این ب رای تبلیغ تلویزیونی استفاده کرده بودم ،او از بین دویست
بچه انتخاب شد و معتقدم انتخاب درستی داشته ام .موضوع
اصلی فیلم هم گذر یک بچه از کودکی به دنیای بزرگسالی
است .شخصیت یحیی را مثل جنینی م ی بینیم که سعی
م ی کند با دنیای بیــرون ارتباط برقرار کند و با شکســتن
سکوتش به بلوغ م ی رسد ».کارگردان فیلم «یحیی سکوت
نکرد» ،دلیل اصلی تولید این فیلم را پذیرفتن نقش توسط
فاطمه معتمداریا مطرح کرده است .معتمداریا نیز در این باره
گفته است« :در فیلم «یحیی سکوت نکرد» باید به بخش
خالق این فیلم توجه کرد ،چرا که استعدادهای هنری در ان
رعایت شده اســت .این فیلم راجع به ادم هایی است که سر
جای خود م ی ایستند .این فیلم یک پیام انسانی دارد که تمام
شخصی ت هایی که در موقعی ت های مختلف قرار م ی گی رند،
بتوانند این پیام را به خوبی درک کنند .دیدن این فیلم حال
خوبی به ادم ها م ی دهد .مسلما مخاطبانش همه مردم ای ران
هســتند .این فیلم دارای یک ایده انسانی است و مخاطب
خاصی ندارد و عموم را شــامل م ی شــود .ب رای من باعث
خوشحالی است و دیدگاه اب راهیم پور ب رایم قابل احترام است.
«یحیی ســکوت نکرد» فیلمی اســت که سر جای
خودش ایستاده است .فکر م ی کنم این فیلم برداشتی از نگاه
نسل جدید اســت ».این فیلم اما با وجود نقش افرینی قابل
توجه حمیدیان و دولتشــاهی ،تنها در یکی از بخش های
فنی ،نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد ،ضمن انکه این فیلم
با وجود انکه در حوزه اجتماعی ،م ی توانست یک پایان تلخ
داشته باشد ،با سکانسی غیرتحمیلی در روند فیلمنامه ،تنها
به بیان مایوس کننده یک معضل بسنده نکرد و به شکلی
متعهدانه سعی کرد جامعه را نسبت به یکی از مسئولی ت های
سنگینش توجه دهد.
یکی دیگر از فیلم هایی که در هر ســه جایزه بخش
نگاه نو جشنواره امســال نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم،
بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه شد ،فیلم «جامه دران»
به کارگردانی حمیدرضا قطبی و تهی ه کنندگی ســی د جمال
ساداتیان بود« .جامه دران» به عنوان اولین فیلم بلند قطبی
که توسط حسن حس ن دوست و امیرحسین قاسمی تدوین
و صداگذاری شده ،موضوعی اجتماعی دارد و ب راساس یکی
از رمان های ناهید طباطبایی که به همین نام نوشته شده،
ساخته شده است .داستان فیلم ســه اپیزودی «جامه دران»،
درباره زنی به نام شیرین اســت که در مراسم ختم پدرش به
روابط جدیدی در زندگی او پی م ی برد و حقایقی تازه را کشف
م ی کند .مهتاب کرامتی ،مصطفی زمانی ،باران کوثری ،پگاه
اهنگرانی و افسر اسدی از بازیگران این فیلم هستند.
حس ن دوســت در زمان نمایش این فیلــم که تدوین
کرده ،گفته است« :در این جشنواره مسئوالن مرتب از لفظ
جوان گرایی استفاده م ی کنند و فکر م ی کنم سر جوان ها را
دارند کاله م ی گذارند ،چون اگر مثال در فوتبال جواد نکونام
نباشد ،ســردار ازمون نم ی تواند گل بزند .هیچ جوانی مایل
نیست استادش در خانه بیکار بنشیند .تدوینگران قدیمی و
درست و حسابی ما در خانه نشسته اند و من که امسال فقط
یک فیلم در جشنواره داشــتم ،پس از دیدن چند فیلم رنج
برده ام که انها م ی توانستند با دستان من اثار بهتری دربیایند.
این لفظ جوان گرایی که م ی گویند پوچ و ب ی معنی است ،اگر
استادان در خانه بنشینند جوان ها نم ی توانند موفق باشند.
اگر پیشکسوتی در جشنواره نیست به معنی ضعی ف بودن
فیلم او نیست و این زشت است که بگوییم باید جوان ها به
جشنواره بیایند ».سیدجمال ساداتیان نیز به عنوان تهی ه کننده
«جامه دران» گفته است« :در جشنواره امسال حسی داشتم
که مرا اذیت کرد و ان هم تفکیک کــردن فیلم های اول از
سودای سیمرغ بود .انگار که فیلم های اول مثل بچه هایی
هستند که باید به انها توجه شود ،در حالی که در بسیاری از
انها عوامل حرفه ای سینما حضور دارند .متاسفانه هیچ کدام
از فیلم های اول ان طور که باید قضاوت نم ی شوند و تاکید
م ی کنم بحث من این نیست که باید به انها جایزه داده شود
بلکه باید زحمات همه گروه ارزیابی شود ».این تهی ه کننده
همچنین درباره اینکه موضوع داستان «جامه دران» تا حدودی
تکراری بوده است ،تصریح کرده« :در طول سال در دنیا پنج
هزار قصه ساخته م ی شود و مهم این است که یک داستان با
چه فرمت و چه تاثیر اجتماعی به فیلم تبدیل شود .وقتی فیلم
«چهارشنب ه سوری» را م ی ساختم ،خیل ی ها معترض بودند که
موضوع ان تکراری است اما قالبی که اصغر فرهادی انتخاب
کرد به شیوه ای بود که نتیجه ان را همه م ی دانید».
فرهنگ
کیارش اســدی زاده از معدود کارگردان هایی بود که
نسبت به حضور فیلمش در بخش سودای سیمرغ جشنواره
فجر امسال اعتراض داشت .البته نه با این رویکرد که اعتقاد
داشت فیلمش باید خارج از بخش مسابقه باشد بلک ه ترجیح
م ی داد در بخش نگاه نو ،با فیلم اول ی ها رقابت کند .استدالل
او این بود که وقتی فیلم قبل ی اش «گس» به دلیل انکه در
زمان چالش سازمان سینمایی با خانه سینما ،بدون پروانه
ساخت ،ساخته شده و درنتیجه نه در جشنواره حضور داشته
و نه اکران شده است ،عمال در کارنامه کاری او دیده نشده
است .این فیلم با بازی بابک حمیدیان ،سحر دولتشاهی،
پارسا پیروزفر ،هانیه توسلی ،علی سرتیپی و منیژه حکمت
تهیه شــده که پروژه قبل ی ،فیلمی با گردش مالی باالی
«شهر موشها »2ساخته شده بود .حکمت در این باره گفته
است« :به نسل جدید ســینمای ای ران تبریک م ی گویم و
این سینما را دو دستی تقدیم شان م ی کنم .در این سال ها،
فیلم های متفاوتی ســاخته ام اما ژانــر اجتماعی با اینکه
مســئولیت اجتماعی هم دارد ژانری است که من دوست
دارم ».او همچنین اظهار کرده است« :تا زمان ی که دولت و
مجموعه مدی ران حیات خلوتی دارند که دوستان خودشان
را در ان گرد هم جمع کرده اند ،وضعیت کارهای مســتقل
مشخص است .سینما ســطح ندارد و تنها حس و اندیشه
است .نسل جوان هر زمان اراده کند راه خود را پیدا م ی کند
و م ی تواند ایجاز را در سینما به وجود اورد و حتی با موبایل
فیلم بســازد .ضمن اینکه این کار یک ســرمایه عجیب
نم ی خواهد ،زی را اندیشه راه خود را م ی رود و به جایی م ی رسد
که تهی ه کننده ان را پیدا م ی کند».
علی ســرتیپی ،دیگر تهی ه کننده این فیلم نیز گفته
است« :این فیلم در ژانر کاری من نبود اما به خاطر دوستی
یزاده این کار را انجام دادم که ثمره خوبی هم
با کیارش اسد
داشــت ،امیدوارم در اکران هم خوب باشد .قطعا مردم هم از
فیل م سینمایی «شکاف» استقبال خواهند کرد و بعد از دیدن
فیلم به ان فکر م ی کنند؛ چراکه این فیلم ازار دهنده نیست».
یزاده هم درباره فیلمش اظهار کرده است:
خود اســد
«فیلم شــکاف این دغدغه ها را از زبان نسلی بیان م ی کند
که کمتر به ان پرداخته است و ما ه ر چه در توان داشته باشیم
ب رای تبلیغ فیلم به کار م ی بریم چراکه معتقدم وقتی فرزندی
به دنیا م ی اید ،باید مسئولی ت پذیری هم به همراهش بیاید.
ایده این فیلم از لحظه ای بود که من و همسر تصمیم گرفتیم
ب دکترهایی که م ی رفتیم با دیدگاه های
بچه دار شویم و در مط
متفاوتی در مورد این موضوع مواجه شدیم که ب رایمان جالب
بود .یک بار در مطب با زوجی برخورد کردیم که به اجبار باید
بچه دار م ی شدند و همین موضوع موجب شد تا اواخر سال
ی ساخت «شکاف» شروع کنم .در مورد
۸۳کارهای اولیه را ب را
هی چ کدام از مسائل فیلم ب ی گدار به اب نزدم و در خصوص
تک تک موضوعات قضایی ،ورزشــی و پزشکی مربوط به
داستان فیلم تحقیقات جامع داشته ام».
جام ه دران تا بلوغ
فرهنگ
63
فرهنگ
است.
یعنی واقعا اینگونه نیســت که فیلمســازان
بخواهند حرف های سیاســی را در قالب فیلم
اجتماعی بزنند؟
نه واقعــا .یک فیلمســاز اجتماعی یک ســری
معضالت و مشــکالت را که لکه های کوچکی هســتند و
دیده نم ی شوند پشت دوربین خود بزرگ تر نمایش م ی دهد
تا انها را بشود شناخت و حل کرد .واقعا اینگونه نیست که
بخواهد جامعه خود را زشت نشان بدهد یا حرف ها و شعارهای
سیاسی را از تریبون سینما به گوش بقیه برساند .فیلمساز
اجتماعی خودفروش نیست.
شما در «شکاف» ،با اینکه اتفاق کلی فیلم تلخ
است یک ســکانس نهایی امی د بخش دارید،
چقدر این امی د بخش بودن برایتان مهم بود؟ ایا
ممیزی باعث این پایان بندی شده است؟
نمی خواستم حرف سیاسی بزنم
گفت وگو با کیارش اسدی زاده ،کارگردان «شکاف»
مریم ایرانی
خبرنگار
امسال باالخره ب ه عنوان کارگردان فیل م اولی در
جشنواره شرکت نکردید .داستان پروانه نمایش
برای فیل م اولتان «گس» به کجا رسید؟ خودتان
دوست داشتید که فیل م اولی باشید؟
طبیعتا دوست نداشتم فیلم اولی باشم .این پروانه
ساخت نیســت که فیلم اول و دوم یک فیلمساز را تعیین
م ی کند .فیلم اول همان فیلمی اســت که بار اول ساخته
شده اســت .هر چند که من باالخره موفق شدم ب رای گس
هم پروانه نمایــش بگیرم و فیلم «شــکاف» همان فیلم
دومم باشد.
64
بحث میدان دادن کمی دچار حاشــیه شــد .اگر
امسال حجم اثار کارگردانان جوان بیشتر شده دلیل دم دستی
و ب ی پایه و اساسی نداشــته .از مجموعه اثاری که به دفتر
جشنواره ارسال شده بود سطح کیفی اثار جوان ترها بهتر بود.
البته این نگاه هیات انتخاب فیلم ها و سیاست های ابتدایی
جشنواره بود .در حال حاضر هیات داوران جلوی تمرکز روی
این دیدگاه را گرفتند و به طــور عامدانه ای در بخش نگاه نو،
فیلم بسیار خوب کارگردان فیلم اولی مثل «صفی یزدانیان»
را در نظر نگرفتند .در بخش ســودای سیمرغ هم فهرست
کاندیداها نشان م ی دهد که سعی بر این بوده که نگاه ها به
سمت اعضای با سابقه تر سینما برود.
مثلث | شماره 253
فرهنگ
فضــای جشــنواره را چقدر متفــاوت دیدید،
باتوجه به اینکه م ی گفتند شرایط این جشنواره
میدان دادن به جوانت ر ها بوده است؟
این جبهه گیری از طرف هیات داوران براساس
فشارهای مدیران بود یا اهالی سینما؟
از طرف اهالی با سابقه سینما .چون برخی فیلم های
خوب این فیلمسازان باسابقه مثل اقای صمدی در جشنواره
حضور پیدا نکرده بودند.گالیه ها از همان جا شــروع شد و
بع د تر روی بخش داوری هم تاثیر گذاشت.
4
کیارش اسدی زاده کارگردان جوانی است
که در فیلم دوم خود نشــان داد به اندازه ای از
بلوغ رسیده است که در ســال های اینده از او
بیشتر خواهیم شنید .اســدی زاده که فیلم
اولش س رنوشت چندان مطلوبی نداشت ،در کار
دوم خود توانست دو تهی ه کننده اثار پرفروش
را با فیلم ک م هزینه خود همــراه کند تا اثری
اجتماعی را در جشــنواره فیلم فجر ،در بخش
سودای سیمرغ داشته باشد .با او درباره سینمای
اجتماعی و جوانگرایی در جشنواره س ی وسوم
به گفت وگو نشستیم.
من واقعا به چیزی که م ی ســازم اعتقاد دارم .هر
چیزی که م ی بینید در فیلمنامه هســت ،نــه خود فیلم و
نه فیلمنامه دچار هیچ گونه ممیزی نشــدند .من به پایان
امی د بخش اعتقاد دارم .البته اصوال تعریف پایان امی د بخش
در ذهن سینماگران و فیلمسازان متفاوت است .به طورکلی
اعتقاد من فیلمساز در این است که در اوج تلخی بتوانی امید
را تزریق کنی و الزم نیست با یک پایان پر از خنده و خوشی
سر و ته فیلم را هم بیاوری .اما در نظر مدی ران فرهنگی پایان
امی د بخش این اســت که اصال تلخ و سیاه نباشد .خالصه
معلوم نیست که باید کدام تعریف را قائل باشیم.
چرا در فیل م هایتان قضاوت نم ی کنید؟ ایا رسالت
فیلمساز اجتماعی را در این نم ی دانید که بتواند
به مخاطبان راه درســت و انتخاب شخصیت
درست را نشان بدهد؟
ابدا .فیلمســاز را در جایگاهی نم ی دانم که حکم
صادرکند .در فیلم اولم البته ناخواســته مرتکب این اشتباه
شدم .اما در «شــکاف» کامال از این دیدگاه فاصله گرفتم.
وظیفه اصلی فیلمساز اسی ب شناسی است .در خالل فیلم
هم باید سعی کند که یک سری کد شناسایی ب رای رفتن راه
درست به مخاطب بدهد و او را به سمت نتیجه گیری صحیح
سوق بدهد.
انتخاب بازیگران فیلم چگونه بود؟ برای انتخاب
نقش «پیمــان» از ابتدا بابــک حمیدیان را در
نظر داشــتید باتوجه به اینکه فیزیک خاصی را
م ی طلبید؟
بله ،دقیقا .البته من ابتدا فیلمنامه را نوشتم و بعد
ب رای انها انتخاب هنرپیشه ها را انجام دادم .خوشبختانه تمام
کسانی را که انتخاب کردم توانستند بهترین عملکرد را داشته
باشند .متاســفانه در حال حاضر معضل انتخاب هنرپیشه
خیلی شدید شده است .رده ســنی اکثر هنرپیشه ها به درد
نقش ها نم ی خورد .ما هنرپیشــه خیلی جوان یا میانسال
خوب نداریم .تعداد محدودی هستند که متاسفانه در تمام
کارها بازی م ی کنند و باعث م ی شوند که نقش ها شباهت
پیدا کند و تکراری به نظر برسند.
با تهی ه کنندگان فیلم «منیــژه حکمت و علی
سرتیپی» هیچ مشــکلی بر سر فیلم و داستان
کلی نداشتید؟
شما یک فیلمساز اجتماعی هستید .این روزها
به نظر م ی رسد ساختن فیلم اجتماعی از ساختن
فیلم سیاسی سخت تر شــده است .این طور
نیست؟
بله .در مورد فیلمســازی اجتماعــی باید بگویم
که متاسفانه در این روزها به شــدت به ان انگ سیاسی زده
م ی شود .در حالی که فیلم اجتماعی همان فیلم اجتماعی
من قبال هم با این دو نفرکارهای دیگری انجام دادم
ولی بر سر این فیلم از ابتدا با من کمی مخالف بودند .یعنی
حقیقتش تا اخر فیلم برداری هم خیلی راضی نبودند که با
این موضوع فیلم بسازم .چون معضل عدم مسئولی ت پذیری
ب رای فرزند داشتن ،مشکل نسل من اســت و ب رای این دو
نفر که از نسل قبلی هســتند هیچ جایگاهی نداشت .اما
در نهایت ساختار فیلم و بازخوردهای اط رافیان انها را دلگرم
کرد .در نمایش های جشــنواره هم مخاطبان ارتباط خوبی
برقرار کردند.
ارکستر هماهنگ ناکوک!
چرا جشنواره فیلم فجر داریم؟
علیرضا بهرامی
روزنامه نگار
5
یکی از شــعارهای امســال همین مدیــران ،بحث
جوانگرایی بود که خود از دو منظر قابل تحلیل و تردید است.
یکی اینکه بخش قابل توجهی از این سپردن فیلمسازی به
نسل جوان ،به ویژه فیلم اول ی ها ،اصال به سیاست گذاری های
فیلمنام ه نویسان مستاصل
شاید بهتر باشد چند سالی جشنواره فیلم فجر برگزار
نشود ،به جای ان جشــنواره فیلمنامه نویسی برگزار کنیم.
شاید بهتر اســت اقتباس ادبی را همراه با افزایش ظرفیت
همکاری نویسندگان و سینماگران در کشور افزایش دهیم.
شاید باید به فیلمنامه نویسانمان این جسارت را بدهیم که
در ب رابر تهی ه کنندگان و حتی کارگردان ها بگویند« ،نه»! به
هر حال ،علت هرچه هست ،فقر سوژه بیداد م ی کند ،برخی
از سوژه ها کشش فیلم سینمایی را ندارند ،فیلمنامه ها پ رند از
سوراخ هایی که در منطق روند منطقی کار نم ی گنجند .خط
اصلی و خط های فرعی در خیلی از داســتان ها م ی لنگند،
دیالوگ ها گاهی ان قدر بد هســتند که به تماشــاگری که
ب رای مســخره کردن ان نم ی خندد باید شک
کرد .راستی کسی شنید که تهی ه کننده دو کار
موفق جشنواره امسال -چه در ارای مردی و
چه در ارای داوران -پشــت تریبون گفت که
جشنواره امســال به من فهماند از این به بعد
پول بیشتری ب رای فیلمنامه کنار بگذارم؟
بازیگران غیرحرفه ای
او ،به دلیل حجــب و حیا ،ترجیح م ی دهنــد مانند مرحوم
مسعود بهنام ،در گوشــه ای از انزوا بخزند و از دست بروند؛
تا بیایند در نشســت خبری فیلم داد بزنند که من به عنوان
تدوینگر بیش از 65فیلم مشهور سینمای ای ران ،امسال با
ی که وقتی برخی
یک فیلم در جشنواره حضور داشتم؛ درحال
فیلم های دیگر جشنواره را دیدم ،م ی خواستم با تاسف فریاد
بزنم؛ چون اگر من روی انها کار کرده بودم یا نظر داده بودم،
اثاری به مراتب بهتر استخراج م ی شد .البته این به ان معنا
نیست که سپردن کار به برخی پیشکسوتان ،به ویژه در حوزه
کارگردانی را نادیده بگیریم که چه اثار ضعیفی از ان استخراج
شد .هنوز از احساس ناخوشــایند تماشای اثار برخی از این
بزرگان در جشنواره امســال خارج نشده ایم ،پس م ی توانیم
بگوییم نه به ان شوری و شری نه به این ب ی نمکی! نه الزم
اســت یک روز راه نجات و تغییر در سینمای ای ران را در این
ببینید که جمعی از چهره های سرشناس پس از سال ها در
سینمای این کشور فیلم تولید کنند ،نه اینکه یک روز نسخه
جوانگرایی صرف را بــه این کالبد پرمــرض تزریق کنید.
شاید در اینجا هم اعتدال عملی الزم است.انگار به همین
دلیل ،یعنی تلفیق نشدن تجربه پیشکسوتان و میل و نگاه
جوان هاست که در جشنواره امسال م ی بینیم اثار پر است از
سکان س ها و پالن های اضافه و ازاردهنده؛ تا حدی که گاهی
از خود م ی توانید بپرسید ،کارگردان چگونه به اضافه و مضر
بودن انها پی نبرده و ایا چنین فردی با چنین خطای اشکاری،
اساسا صالحیت کارگردان ی کردن و فیلم ساختن دارد؟ ژست
وقتی فضا غیررقابتی و درنهایت روابطی
باشد ،وقتی جو اکادمیک در حوزه کاری شما
تعطیل باشد ،طبیعی اســت که چون تنبلی
یکی از لذت های بشــر محســوب م ی شود،
شما در حاشیه امنیت حاصل از این زیرساخت،
ب رای کارتان چندان از دل و جان مایه نگذارید و
تلخ تر ،این واقعیت که کارتان همچنان پیش
م ی رود .واقعا تا وقتی که پس از گذشــت 20
ســال ،بازیگر ما همچنان نقــش جوان ها را
بازی م ی کند ،وقتی با هــر وضعیت فیزیک
بدنی ،ستاره محســوب م ی شود ،چه انتظاری
در تحول رو به جلــو از بازیگرانمان م ی توانیم
داشته باشیم؟ ایا اگر تعداد بازیگران مرد جوانمان را که شکم
انها چربی اضافه مشهود ندارد بخواهیم بشماریم ،در همین
جشنواره و ب رای نقش های اصلی ،تعدادشان به انگشت های
یک دست م ی رسد؟ توهم در چنین بستری خیلی بهتر اجازه
رشد پیدا م ی کند.
منتقدان مسموم
می زان الحراره این وضعیت و ناظر شرایط و قشرهایی
که یاد کردیم ،منتقدان و روزنامه نگاران باید باشند؛ البته نه
روزنامه نگارانی که مطلوبی ت شــان این م ی شود که امسال
بییشتر از پارسال ،کسوت روابط عمومی فیلم ها را برعهده
گرفته باشــند ،نه روزنامه نگارانی که در سطح تماشاچیان
فیلمفارس ی های چند دهه پیش ،از شنیدن یک دیالوگ توام
با شوخی قهقهه م ی زنند ،تشویق می کنند و کارگردان های
ما را در کنار مردم ،ســوق م ی دهند که به هر قیمتی به این
سو قدم بردارند ،نه روزنامه نگاران و منتقدانی که از چند هفته
قبل شروع م ی کنند به جوسازی مثبت ب رای یک فیلم حاضر
در جشنواره ،فیلم ی که به محض نمایش ،همه را مایوس
و خیل ی ها را عصبانی م ی کند و البته نــه روزنامه نگاران و
منتقدانی که غایت خواست شان م ی شود گرفتن کارت حضور
در کاخ جشــنواره و درنتیجه غایت عملکردشان م ی شود
راه اندازی یک سایت ســینمایی که خبرنگار ،دبیر ،سردبیر،
مدیرمســئول و خالصه همه کاره ان خودشان هستند ...تا
سالی دیگر!
مثلث | شماره 253
کارگردانان سه ل انگار
ســاخت اثار طوالنی دو ســاعتی هم از همین معبر شاید
بالی جان جشنواره امسال شده بود؛ در ب رابر فیلمنامه هایی
که درنهایت کشــش یک فیلم کوتاه را داشتند ،نه کار بلند
سینمایی.
فرهنگ
سال هاســت به این نقطه که می رســیم ،م ی گوییم
جشنواره فجر دیگری هم گذشت و بالفاصه شروع م ی کنیم
نظرمان را درباره سینمای ای ران بیان م ی کنیم و خود به خود
به اسی ب شناسی م ی پردازیم .به هرحال چه بپسندیم یا نه،
جشنواره فیلم فجر شده است ویترین سینمای ای ران .حکم
جام جهانی فوتبال یا المپیک را پیدا کرده اســت .منشوری
است که یک سال گذشته (تولید) و یک سال اینده (اکران)
سینمای کشــور را در ان م ی توان دید .به هر حال ،فارغ از
قصه مرغ یا تخم مرغ ،این کارکرد جشــنواره
فیلم فجر که مشــتبهانش در سایر رشته ها
نتوانسته اند به حدی از ان هم برسند ،به دلیل
همیــن واقع نمایی کاربردی اســت .درواقع
انچه در جشنواره فیلم فجر م ی بینیم ،گویای
واقعیت ســینمای ای ران است؛ وضعیتی که
گریز از ان نیســت اما به خاطر جذابیت انگار
هی چ وقت تمام نشدن ی اش ،همچنان بسیاری
دست و پا م ی زنند تا به ان دست یابند؛ پس
به هیچ وجه انکارشدنی و مرگ پذیر نیست.
با این وصــف م ی توان گفــت ،انچه
در جشنواره فیلم فجر امســال هم دیدیم،
مانند ســال های دیگر ،اصال غیرمنتظره و
غافلگیرکننده نبود؛ واقعیت بضاعت سینمای
ای ران همین است که مشاهده شد .عالوه بر
این ،سیر منطقی صنعت سینمای کشور نیز
باتوجه به وضعیت دیگر اجزای ان ،همین باید
باشد که هست .سال گذشته ،مدی ران سازمان
سینمایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی
دولت یازدهم با شعار تغییر و تدبیر و امید ،در
ب رابر انتقادها یک ترجی ع بند را بــه زبان م ی اوردند؛ مبن ی بر
اینکه این جشنواره حاصل مدیریت ما -از نظر محصوالت
نیست و می راث گذشتگان است که باید از سر بگذرانیم.این سخن انان خود به خود این وعده و توقع را در دل داشت
که سال 93جشنواره ای متفاوت خواهیم دید .حال که فصل
حسابرسی فرا رسیده ،م ی توان گفت ،برخالف انچه گروهی
معتقدند جشــنواره امســال ضعی ف تر یا گروهی معتقدند
بهتر از سال گذشته برگزار شده است ،باید با تاکید گفت که
جشنواره امسال عمال با سال های اخیر تفاوت کیفی و کمی
خاصی نداشته و از این منظر م ی توان گفت ،فصل تغییر در
زمان دیگری است؛ نه این دوره مدیریت .این سکان مدیریت
نه در محتوا و نه شکل ماجرا ،نقش افرینی خاصی نداشته و
بیشتر در مقام یک کارگزار اداری عمل کرده که هدف گذاری
ثمردهی بلندمدتی را از ان نم ی توان متصور بود .البته تنها
بخش تقویت شده در مدیریت فعلی ،ان هم از منظر اداری،
در زمینه ممیزی بوده که البته در خیلی جاها ،یا به ضدتبلیغ
بدل شده ،یا مصداق ضرب المثل مربوط به سوراخ سوزن و
در دروازه شده است.
مدی ران ربط نداشته ،در جهت صرفه جویی و سوداوری بیشتر
ب رای تهی ه کنندگان بوده که با سپردن کار به جوانان تازه کار
و جویای نام ،هم از نظر فکری و هم از نظر مادی شــرایط
بهتری را از ســر خواهند گذراند .دیگر نکتــه که برخی در
ایام برگزاری جشنواره به طور جســته و گریخته به ان اشاره
کردند ،این است که این حجم از سر دادن شعار جوانگرایی،
ناقوس یک فاجعــه را هم زمزمه م ی کنــد که همان تهی
شدن پشتوانه جوانان از انباشت تجربه پیشکسوتان است.
ایا کسی از مدی ران سازمان سینمایی ،هشدار با صدای بلند
حسن حسندوست را در کاخ جشنواره شنید؟ نوای فریادگونه
این تدوین گر باســابقه و موفق ســینمای ای ران ب ی شک
با نوعی از خودگذشتگی بیان شــد؛ وگرنه بسیاری از امثال
فرهنگ
65
فرهنگ
جشنواره بی نظمی ها
اکبر عبدالعلی زاده از توافقات پشت پرده جشنواره فیلم فجر می گوید
فرهنگ
66
مثلث | شماره 253
6
س ی و سومین جشنواره
فیلم فجر هم بــه پایان
رسید؛ جشنواره ای که هر
سال حاشی ه های مثبت و
منفی زیادی را در دل خود
جای م ی دهــد .نق ص ها و
مشکالت جشــنواره سال
93نیز برای هفته نامه مثلث این فرصت را ایجاد
کرد تا با اکبر عبدالعل ی زاده ،یکی از منتقدان
سینما که خود نیز در زمینه سینما دستی دارد
به گفت وگو بنشینیم.
پس در واقع شما معتقد هســتید که جشنواره
امسال هیچ نکته و رویکرد مثبتی نداشته؟
اقای عبدالعلی زاده! ارزیابی کلی شما از جشنواره
امسال فیلم فجر چطور بود؟
حضور کارگردانان جوان را در جشنواره امسال
چطور می بینید؟
انچه مسلم اســت جشنواره هر ســال اغلب دچار
معضالتی می شــود که به صورت یک ضــرب المثل بین
مردم رواج پیدا می کند .از ســوی دیگر مواردی در جشنواره
رخ می دهد که تضعیف جشــنواره را به دنبال دارد .همچنان
که ســواالتی در ذهن ما ایجاد می شــود ،که چه مسائل و
توافقی پشــت پرده بوده است که این مشــکالت از سوی
برگزار کنندگان برطرف نمی شــود؟ از ابتدای شکل گیری
جشنواره فیلم فجر ،اساسنامه و تعریفی برای برپایی جشنواره
وجود داشت که برنامه جشنواره سال بعد را نیز برنامه ریزی
می کردند اما از اواخر دهه 60و اوایل دهه 70این تعریف از
بین رفت و برنامه جشنواره از استراتژیک اصلی خود خارج شد.
به گونه ای که عالوه بر ضعف در محتوای فیلم ها و کسانی
که فیلم هایشــان در جشنواره شــرکت داده می شود شاهد
بی نظمی هایی هستیم که اساس کل جشنواره را زیر سوال
می برد .مانند پذیرایی از میهمانان در برج میالد که تعریفی
برای این پذیرایی تبیین نشده بود و این بخش تا سه روز حذف
شده بود .یا برنامه ریزی اکران فیلم ها که فرصت تنفسی برای
مخاطبان باقی نگذاشته بود و حتی عوامل فیلم ها نیز فرصت
پیدا نمی کردند تا در نشست های خبری فیلم های خود حضور
پیدا کنند و این باعث می شــد تا مخاطبان برای حضور در
نشست خبری فیلم های مورد عالقه خود تا نیمه شب درگیر
باشند .بسیاری از فیلم ها در جدول نمایش فیلم حضور نداشتند
و بعد از گذشت چند روز در جدول نمایش داده شدند.
تغییر تندیس جشنواره نیز که به طنز تندیس خروس
میان افراد رواج پیدا کرده است فاجعه ای دیگر در جشنواره
بود .هیچ کجای دنیا تندیس جشنواره تغییر پیدا نمی کند چرا
که اساس هر جشنواره ای بر اسم ،تاریخ و تندیس ان است.
از سوی دیگر نکته دیگری که سوال برانگیز است این
که چرا در دولت اصالحات اهمیت جشنواره به این شدت افت
پیدا کرده است .این در حالی است که خانه سینما هم از قاعده
مستثنی نشده و همین رویکرد را تجربه کرده است.
در بخش جوایز فیلم فجــر به قدری کارها ضعیف بود
که اقای الوند با کنایه به بی اهمیتی نسبت به فیلمشان گفتند:
«بیست و دو فیلم بهتر از فیلم من در جشنواره حضور داشتند
که جایزه بگیرند .چرا باید انقدر بی نظمی وجود داشته باشد
که شاهد چنین دیدگاه هایی باشیم؟ داوری در این زمینه در
بخش های مختلف جشنواره بســیار ضعیف و بی هدف بود.
فیلم هایی که واقعا هیچ گونه ارزشی نداشتند و به عنوان مثال
از نظر موسیقی ضعف داشتند در بخش بهترین موسیقی فیلم
کاندیدا می شــدند ،در صورتی که کارهای قوی اصال دیده
نمی شد و این مورد بیش از یک یا دو مورد بود».
خیر ،قطعا در کنار تمامی ایــن ضعف ها و ایرادات،
جشنواره امسال شاهد اتفاقات خوبی نیز بوده است .هر چند
جشنواره هر ســال دچار حوادثی می شود که از سویی خوب
است و از ســوی دیگر ایرادات سال های قبل در ان برطرف
نشده و تنها به شکل دیگری نشان داده می شوند ،با این وجود
در مورد نمونه مثبت جشنواره امسال می توان به جدا شدن
بخش بین المللی جشنواره اشاره کرد .همچنین رونمایی از
فیلم ها قبل از اکران در جشنواره به نوبه خود اتفاقات خوبی
بودند و از نظر فضای تبلیغاتی می تــوان گفت که یک قدم
جلوتر بودیم.
محافظه کاری
لطمه زد
بها دادن به فیلم های ضعیف
و نادیده گرفتن فیلم های قوی ،دغدغه
جشنواره امسال
حضور کارگردانان جوان به طور کلی در این جشنواره
نسبت به جشنواره سال های قبل مسلما بهتر بوده است چرا
که این افراد چون چهره های شناخته شــده ای نیستند و این
نگرانی و دغدغه را دارند که خود را در میان پیشکسوتان به
خوبی نشان دهند باعث می شود تا چه از نظر فنی ،چه از نظر
محتوایی و دیگر مواردی که در ساخت یک فیلم خوب موثر
هستند حساسیت نشان دهند و این حساسیت کیفیت کار انان
را بهتر می کند .از طرفی خود ان کارگردان جوان چون با اولین
فیلم خود در جشنواره خوش درخشیده ،این اطمینان خاطر
در او ایجاد می شود پس من این توانایی را دارم ،در نتیجه در
کارهای بعدی خود ان حساسیت اولیه را به کار نمی برد و مانند
خیلی از افرادی که سال هاست در ساخت فیلم حضور دارند
کارهایی روتین و پر نقص را در کارنامه خود قرار می دهند .اما
در حال حاضر حضور کارگردانان جوانی که برای اولین بار در
جشنواره حضور پیدا می کنند اتفاق خوبی است.
سینمای
عقب افتاده
در بخــش نگاه نو جشــنواره فیلــم فجر فیلم
«جامه دران» به کارگردانــی حمیدرضا قطبی و
تهیه کنندگی جمال ساداتیان به چشم می خورد،
حضور این فیلم را در جشنواره چطور می بینید؟
محور این فیلم خیانت اســت و ویژگی خاصی در
فیلمنامه به چشم نمی خورد ،خصوصیت ویژه ای در نمایش
این فیلم وجود ندارد .هر سه خانمی که در فیلم حضور داشتند
تالش داشــتند از موقعیت اجتماعی خود خارج نشوند .این
بخش از فیلم کمی خاص بود و مخاطــب را به خود جذب
می کرد اما در مــورد کلیت کار تنها می تــوان گفت که کار
تکراری بود.
با توجه به انتقاداتی که به جشــنواره فیلم فجر
داشــتید و صحبت هایی که در مورد خانه سینما
اشــاره کردید ،فکر نمی کنید بهتر اســت یک
جشنواره برای ارزیابی فیلم ها وجود داشته باشد؟
خیر ،من با این موضوع مخالف هستم .هر دو جشنواره
باید وجود داشته باشــد .هر چند ضعف های بی شماری در
هر دو جشنواره وجود دارد و هر ســال هم این مشکالت و
ضعف ها بیشتر می شوند و برای برطرف کردن انها تالشی
نیز نمی شــود ،با این حال معتقدم که هر دو جشــنواره باید
برای قضاوت فیلم ها وجود داشته باشند زیرا معیار هرکدام از
جشنواره ها متفاوت از دیگری است .جشنواره خانه سینما هر
چند نقص هایی در بر دارد اما به لحاظ اکادمیک و ساخت فیلم
باید ان را قضاوت کند ،کاری که تیم هنر و تجربه پیش گرفته
است .جشنواره فیلم فجر نیز باید به لحاظ محتوا و به روز بودن
قضاوت را انجام دهد.
گفت وگو با رضا خوشدل راد درباره
فیلم های امسال
بیتا حقیقی پور
خبرنگار
8
ضع ف هایی که در سینمای کشور شاهد
هستیم و پرداخت زیاد از حد به واقع گرایی
منفی در فیل م های سینمایی فرصت نقد
کارگردانان و فیلمسازان تلویزیونی را منجر
یو سومین جشنواره
م ی شود .حاشی ه های س
فیل م فجــر فرصتی را در اختیــار یکی از
فیلمسازان و تهی ه کنندگان تلویزیون قرار
داد تا نقدی بر سینما داشــته باشد .رضا
خوشــدل راد که اخیرا ترجیح م ی دهد در
سمت تهی ه کنندگی در تلویزیون فعالیت
داشته باشــد با هفته نامه مثلث در مورد
جشنواره فیلم فجر وارد گفت وگو شد.
اقای رستمی! جشنواره فیلم فجر هر سال شاهد
مسائل و اتفاقاتی است که حاشی ه ساز جشنواره
هستند ،جشنواره امسال اما به نوع دیگری درگیر
این حاشی ه ها شد ،ب ه طوری که برخی از منتقدان
ترجیح دادند سکوت اختیار کنند ،نظر و دیدگاه
شما در مورد جشنواره امسال چگونه بود؟
کمال تبریزی در پایان یکی از مصاحب ه های خود به
بحران های اجرایی ب ی پایان جشنواره فیلم در جشنواره امسال
اشاره کرد .من فکر م ی کنم بیشترین بحران های جشنواره
به امور اجرایی ان مرتبط م ی شود که هر کدام در حوزه های
مختلف قابل بررسی هستند ،از جمله ناهماهنگی در پخش
فیلم .در زمان پخش یکی از فیلم ها در سینما فلسطین روند
نمایش به گونه ای پیش رفت که مخاطبان موفق نشــدند
کربع پایان فیلم را مشاهده کنند .در بخش انتخاب فیلم از
ی
نگاه مردم نیز نابسامانی وجود داشت.
موضوع دیگری که در جشنواره امسال ناراحت کننده
بود ،اجحاف در حق فیلم هایی بود که اجازه پخش نداشتند.
به نظر شــما در مقابل این مسائل چه واکنشی
باید انجام داد و چگونه با ان برخورد کرد؟
«از سوی ما چه به عنوان منتقد و چه مخاطب کاری
نم ی توان انجام داد .مســئولیت اصلی به دست مسئوالن
برگزاری جشنواره اســت و کســانی که با ان به نوعی در
ارتباط هستند .متاسفانه حضور رســانه ها و خبرنگاران نیز
در جشنواره امسال بسیار کمرنگ شده است .جشنواره فیلم
فجر اهمیت خاصی در سینمای ای ران پیدا کرده و به نوعی
م ی توان ان را بهار فیلم ای ران دانست .هر چند بعد از دهه 60
جشنواره افول پیدا کرد ولی همچنان باید ان را مهم دانست،
هر چند انچه در دهه 60و حتی هفتاد شاهد ان بودیم در دهه
90به خصوص جشنواره سال 93وجود نداشت.
جشــنواره فیلم فجر هر سال شــاهد حضور
کارگردانان جوانی اســت که با اولین کار خود
در جشــنواره حضور پیدا م ی کننــد ،که اغلب
اقای خوشدل! شــما ب ه عنوان فردی که خارج از
گود ســینما فعالی ت های هنری دارید فیل م های
ســینمای کشــور را چطور ارزیابی م ی کنید و
جشنواره امسال را چطور م ی بینید؟
نفع هنری و کاری افراد زیر سوال رفته است .سال
گذشته با وجود کسانی که به عنوان دبیر و مسئول برپایی
جشنواره حضور داشــتند ،اوضاع بســامان تر بود ولی در
جشنواره امســال کسانی که از ســوی دولت تدبیر و امید
وارد جشنواره شدند خیلی در کار خود موفق نبودند .به بیان
دیگر م ی توان گفت تدبیر در جشنواره بود ولی امیدی وجود
نداشت.
ما تا چه زمانی م ی خواهیم از ناامیدی و سختی زندگی
حرف بزنیم؟ زندگی واقعی ما انگونه که سینمای کشور ان را
به نمایش م ی گذارد تیره و تار نیست و امیدهایی ب رای ادامه
زندگی وجود دارد.
کارهای خوبی را به نمایش م ی گذارند تا بار اول
کار خوبی در کارنامــه خود ثبت کنند که ممکن
است ســال بعد اینگونه خود را نشان ندهند ،از
طرفی پیشکسوتان با کارنام ه هایی درخشان در
جشنواره حضور پیدا م ی کنند که گاهی مشاهده
م ی شود در کارنامه خود فیل م های دور از انتظار
نیز دارند ،حضور این دو گروه را در کنار هم چطور
م ی بینید؟
با توجه به انقالبی که پشت سر گذاشتیم فرهنگ
جغ رافیایی ،سیاسی و اجتماعی ما را دچار تحول و تغییر کرده
است ،بسیاری از تغیی راتی که در فیلم و هنر ایجاد شده متاثر
از این تغیی راتی اســت که در دهه 60رخ داده است .بسیاری
از فیلمسازان که از ان زمان تاکنون فعالیت دارند همچنان
تحت تاثیر تغیی رات ان زمان هستند و بدیهی است که در
کارنامه خود اغلب فیلم هایی داشته باشند که کارهای دیگر
ان فیلمساز یا کارگردان را زیر سوال ببرد .در صورتی که از
دهه 60تاکنون تغیی رات دیگری ایجاد شده و باید کارهای افراد
فیل م هایی که در بخش های مختلف جشنواره به
نمایش گذاشته شدند را چطور ارزیابی م ی کنید؟
در انتخاب فیلم هایــی که در بخش های مختلف
داوری شــدند محافظه کاری هایی وجود داشــت که باعث
شد فیلم افرادی چون بهمن فرمان ارا ،کاهانی و صمدی به
نمایش گذاشته نشوند و فیلم هایی که از نظر فنی ،ساختار،
محتوا و ...دارای نقص هستند مورد توجه قرار گی رند.
این ناحقی است .به عنوان مثال در بخش نگاه نو فیلم
«یحیی ســکوت نکرده» به کارگردانی کاوه اب راهیم پور به
مراتب قوی تر از کارهای دیگر در این بخش از جشــنواره
فیلم فجر بود.
این محافظه کاری هــا در بحث فرهنــگ و هنر به
معیارهای کمی و کیفی لطمه وارد م ی کند .بدیهی اســت
که وقتی افراد به پشــتوانه بودجه های دولتی ب رای ساخت
فیلم فعالیت م ی کنند و به فکر محتوا نیستند ،بدنه سینما
دچار خدشه م ی شود و شاهد مسائلی که قبال مطرح کردم
م ی شویم.
همانطور که م ی دانید ساخت یک فیلم هزینه زیادی
درب ر دارد که بخش خصوصی به تنهایی نم ی تواند از پس ان
براید .با این وجود این سوال در ذهن ایجاد م ی شود که اگر
کسی اسپانسری ب رای فیلم خود نداشته باشد چطور م ی تواند
در طول سال سه فیلم ساخته و به نمایش بگذارد .واضح است
که تنها ب رای سود به ســاخت فیلم م ی پردازد و به محتوا و
کیفیت کار اهمیتی نم ی دهد و تنها به سلیقه کسانی توجه
م ی کند که از او حمایت مالی انجام داده اند.
چرا سینمای ما ب رای مخاطبان قهرمان سازی نم ی کند؟ چرا
قهرمان در فیلم های ما جایگاهی ندارد؟ اغلب در فیلم های
هالیوودی مشــاهده م ی شود قهرمانی نقشــی منفور دارد
اما به گونه ای به مخاطب نشــان م ی دهند که شخصیتی
دوست داشتنی و جذاب پیدا م ی کند ،به گونه ای که مخاطب
دوست دارد ان شــخصیت منفور به پیروزی برسد .این در
حالی است که در هیچ یک از فیلم های سینمایی ما چنین
دیدگاهی وجود ندارد.
ایا در فیل م ها و ساخته های شــما در تلویزیون
قهرمان سازی وجود داشــته یا در ایجاد چنین
شخصیتی تالش شده است؟
بنده بــاز هم تاکیــد م ی کنم که بحث بر ســر
فعالی ت های کاری من و تلویزیون نیســت .موضوع اصلی
سینمای کشور است .ســینمایی که همچنان زن ای رانی را
موجودی ضعیف و درمانده نشان م ی دهد و بحران خانوادگی
محور اصلی فیلم های ما قرار گرفته است .در حالی که زن
ای رانی در واقعیت جامعه بسیار توانمندتر از ان چیزی است
که در سینما از او به نمایش م ی گذارند.
ما با سینمایی مواجه هســتیم که همچنان به لحاظ
فنی عقب افتاده است .تکنیک و محتوای فیلم ،مناسبتی
با هم ندارند.
بحران متن همیشه در کارهای ما محسوس بوده و
اینها سواالتی است که همچنان باقی هستند و پاسخگویی
به انها باید در عمل باشد نه به صورت تئوری.
خارج از بحث فیلم و جشنواره ،شما در حال حاضر
چه کارهایی در دست دارید؟
در حال حاضر برنامه ای در مورد شاه طهماســب و
تحول در هنر ای ران در دست داریم.
کارگردان برنامه چه کسی خواهد بود؟
به دلیل قطعی نشدن فرد مورد نظر ترجیح م ی دهم
در این مورد چیزی نگویم امــا الزم م ی دانم که بگویم این
ب رنامه ب رای شبکه ای فیلم تولید م ی شود.
مثلث | شماره 253
در حال حاضر بحث بر ســر مقایســه فیلم های
تلویزیون و ســینما نیســت .بحث ما محتوای فیلم های
سینمایی و جشنواره فیلم فجر اســت .حرف شما درست
و منطقی اما مقایســه این دو در حال حاضر جایز نیست.
سینمای ای ران به لحاظ ســاخت و محتوا نق ص هایی دارد.
7
س ی وسومین جشــنواره فیلم فجر باید
نشــان دهنده اقتدار و قدرتی از ســینمای
کشــور باشــد در حالی که اینگونه نیست.
جشنواره فیلم فجر هر ســال سعی در نشان
دادن پیشــرفت در کیفیت کارها و برگزاری
جشــنواره دارد که با وجــود ایراداتی که در
سیستم برگزاری جشنواره وجود دارد ،بسیار
ک م رنگ جلوه گر م ی شــوند .بحران در برپایی
جشنواره و در فیل م هایی که در جشنواره حضور
پیدا م ی کنند ،هفته نامه مثلث را بر ان داشت
تا با محمدرضا رســتمی ،دبیر فرهنگ و هنر
خبرانالین ،ب ه عنوان یکی از منتقدان ســینما
گفت وگو داشته باشد.
متاثر از انها باشد تا بتوانند کار قوی ارائه دهند .حضور این
دو گروه کارگردانان جوان و پیشکسوت این فرصت را ایجاد
م ی کند تا رقابتی ایجاد شود که در روند بهبود کیفیت کار
موثر خواهد بود .کلیت این بحث این است که یک سری از
قواعد در تولید و بخش های دیگر ساخت یک فیلم از بین
رفته که حال یا بهبود یافته یا دردسرســاز شده و باید به ان
نیز توجه داشت.
فرهنگ
شما فکر نم ی کنید واقعیتی که سینمای ایران
به نمایش م ی گذارد بــه زندگی واقعی نزدیکتر
است تا فیل م هایی که در صدا و سیما به نمایش
گذاشته م ی شــوند؟ فیل م های تلویزیونی اغلب
فیل م هایی را نمایش م ی دهد که فرهنگ جاری
بین مردم هم مانند خیلی مسائل دیگر اجتماعی
جنبه ارمانی دارند.
فرهنگ
67
رئیس سایه
محمود اســامیان یکی از مدیران موفق اقتصادی و صنعتی کشــور
ب ه عنوان جانشین هادی ایت اللهی در پست نایب رئیسی فدراسیون
فوتبال نقشی دارد که کمتر م ی توان ان را ب ه عنوان یک نفر دوم تصور
کرد .ایا فوتبال از این پس یک رئیس در سایه دارد؟
ورزش
تیتراول
رئیسی در لباس
نایب رئیس؛محموداسالمیان
ورزش
68
مثلث | شماره 253
1
محمود اسالمیان به عنوان سرپرست نایب رئیسی اول
فدراسیون فوتبال منصوب شد .اما ایا این حکم علی کفاشیان
بود یا پیش از ان مقامات بلند پایه دولتی باعث این جابه جایی
شدند؟ ه ر چند اصل ماجرا این است که اسالمیان به فدراسیون
امده تا راهکارهای جدی تری بــرای درامدزایی فوتبال ارائه
کند ،جایی که پیشتر هادی ایت اللهی به عنوان نایب رئیس
اول فدراســیون فوتبال کار ویژه ای نکرد .اسالمیان یکی از
مهمترین مدی ران اقتصادی و صنعتی در دهه هشــتاد است
که نام مجتمع فوالد مبارکه با وی گره خورده است .او سال ها
بعد از انکه سپاهان را از یک تیم معم ولی و کم توان در فوتبال
ای ران به یکی از قطب های برتر لیگ و نامی قابل احترام در
اسیا بدل کرد ،به فدراسیون فوتبال امده تا به توصیه دائمی
اط رافیانش که وی را به مدیریت در فوتبال تشویق م ی کردند،
پاسخ مثبت بدهد .اسالمیان جزو رجال سیاسی نیست اما
در اصفهان از با نفوذترین هاســت و او بود که در اوایل دهه
نود مدیریت جدید سپاهان را بنا نهاد و در ادامه با کمک های
مالی و معنوی خود این تیم را به یکی از قدرت ها تبدیل کرد.
او اکنون در کنار دوست صمیمی خود در فدراسیون فوتبال
یعنی مهدی تاج حضور دارد تا قدرت اصفهان ی های فوتبال
ای ران در فدراســیون بیش از پیش شود .انتصاب اسالمیان
به جای ایت اللهی با واکنش مثبت اهالی فوتبال خصوصا
کسانی که با سابقه کاری او اشنایی دارند مواجه شده است .او
در سوابق اجرایی خود ،پس ت هایی مثل استانداری چهارمحال
و بختیاری ،مدیریت عامل شرکت های ذوب اهن و مجتمع
فوالد مبارکه و رئیس اتاق بازرگانی اصفهان را دارد و در سال
1382از ریاست جمهوری نشــان لیاقت دریافت کرده است.
هرچند همه نزدیکان فوتبال از حضور محمود اسالمیان در
فدراسیون فوتبال به عنوان جایگزین کفاشیان نام م ی برند
اما طبق اخبار به دست امده نایب رئیس فدراسیون فوتبال
با اهدافی بزرگ تر به فدراسیون فوتبال فرستاده شده است.
جانشینی بالقوه برای کفاشیان
محمود اسالمیان گزینه ای اســت که در طول هفته
گذشته پست سرپرستی نایب رئیســی فوتبال را در اختیار
گرفت .او در جایی خواهد نشست که پیش از این ایت اللهی
م ی نشسته و جانشین بالقوه علی کفاشیان خواهد بود .یعنی
ایا کفاشیان می تواند با
کمک های محمود اسالمیان
فدراسیون فوتبال را نجات دهد؟
در هر صورتی کفاشــیان توانایی انجام کارهایش به عنوان
رئیس را نداشته باشــد ،نایب رئیس جایگزینش خواهد شد.
یکی از این حالت ها اســتیضاح رئیس فدراســیون فوتبال
توسط مجمع است .در این صورت انتخابات را دبیرکل اجرا
برئیس مســئول اداره فدراســیون خواهد
خواهد کرد و نای
شــد .چنین اطالعاتی سبب شــده نزدیکان فوتبال به این
جمع بندی برسند که محمود اسالمیان ب رای جایگزینی علی
کفاشیان به فدراسیون فوتبال امده است .اما به نظر م ی رسد
که ماجرای ورود اســامیان به فدراسیون فراتر از ریاست بر
فوتبال باشد .محمود اســامیان را اهالی فوتبال اصفهان
خوب م ی شناســند .او به نوعی پدر معنوی ورزش اصفهان
است .مدیری که در دوره ای هم ذوب اهن و هم تیم سپاهان
را از نظر مالی تامین کرده و به جایگاه مناسبی رساند .او در
دوره ای مدیرعامل کارخانه ذوب اهن اصفهان و در دوره ای هم
مدیرعامل فوالد مبارکه سپاهان بوده است .اسالمیان در دوره
فعالیتش در استانداری تالش کرد تیم سپاهان را تحت نظارت
و حمایت شرکت سیمان ســپاهان قرار دهد که این شرکت
خصوصی از پرداخت هزینه های ســنگین باشگاه سپاهان
جهانگیری از اسالمیان خواسته
که به فدراسیون کمک کند
پدرمعنوی
ورزش اصفهان
سرباز زد .اســامیان پس از اینکه به مدیریت فوالد مبارکه
رسید ،سپاهان را به این کارخانه سپرد و دوران شکوفایی تیم
اصفهانی را رقم زد.
خیز بلند محمود اسالمیان
محمود اسالمیان در ســال 71و زمان حضور اسحاق
جهانگیری در استانداری اصفهان پست معاونت ب رنامه ریزی
و بعد معاونت امنیتی و سیاسی استانداری را به عهده داشت .به
نظر م ی رسد این دوره فعالیت سبب شده که امروز هم محمود
اسالمیان به ورزش نزدیک شود .البته اسالمیان همیشه و
در سال های گذشته پیشــنهادهای ویژه ای ب رای حضور در
وزارتخانه های مختلف داشــته که به نظر م ی رسد تصمیم
داشته در هی چ کدام حضور نداشــته باشد .طبق شنیده ها او
در میان گزینه های حضور در پســت وزارت کشور در دوره
ریاســت جمهوری اخیر هم بوده که به انتخاب خودش کنار
گذاشته شده است .محمود اســامیان طی دو دهه گذشته
فعالی ت های اقتصادی کرده و از سیاست به دورمانده است اما
این طور که شنیده م ی شود حضور در صندلی دوم فدراسیون
فوتبال اغازی است ب رای فعالی ت های مدل جدید ب رای محمود
اسالمیان ،هرچند ریاست فدراسیون فوتبال پستی مهم به
نظر م ی رســد و شــاید او هم به همین دلیل به فدراسیون
نزدیک شده باشد.
به هرحال عده ای او را رئیس اینده فدراســیون فوتبال
م ی دانند اما اصال هم بعید نیست که مرد اقتصادی و مورد
اعتماد دولت سر از وزارت ورزش دربیاورد .شنیده ها حاکی از
ان است که حضور اسالمیان در فوتبال بیش از اینکه ب رای
اداره فدراسیون باشد ب رای نزدیک شدن به ساختمان وزارتخانه
است؛ ساختمانی که در خیابان سئول قرار دارد ،چند کیلومتر
باالتر از فدراسیون فوتبال .اسالمیان که یک مدیر اقتصادی
است و در سوابق خود تجربه مدیریت ورزشی نیز دارد ،حاال به
ساختمان اول فوتبال رسیده و این در حالی است که خیل ی ها
م ی گویند او م ی تواند یک مدیر خوب اقتصادی -ورزشی باشد.
این انتخاب نشان م ی دهد که رویکرد فدراسیون درخصوص
مسائل اقتصادی و خصوص ی ســازی باشگاه ها تغییر کرده
اســت .اما اســامیان از افراد مورد وثوق دولت به خصوص
اسحاق جهانگیری ،معاون اول رئی س جمهور است که این
مورد نیز م ی تواند حمایت دولت از فدراسیون فوتبال را قوی تر
از قبل کند.
اسالمیان چگونه به فدراسیون امد؟
چگونهدر6سالگذشته
بدنهمدی ریتیفدراسیونتغییرکرد؟
فکر م ی کنم فوتبال از اتفاقات مهم و تاثی ر گذاری است که در
صد سال گذشته ایجاد شده و یکی از پدیده های عجیبی است
که به وجود امده است .معتقدم با هر پدیده ای باید به نسبت
اهمیت دادن مردم به ان برخورد کنیم .اگر فوتبال تا این اندازه
تاثیر دارد که 70میلیون نفر با رفتن تیم ملی به جام جهانی
خوشحال م ی شوند پس باید نسبت به اهمیت این موضوع با
ان برخورد کرد .امروز عمده وقت ما درگیر مسائل حاشی ه ای
م ی شود و مطمئن باشید با حاشیه به هیچ جایی نخواهیم
رسید .دلیل ان هم این است که شما در حاشیه احتیاجی به
تفکر و کار کردن ندارید و همی ن طور م ی توانید یک حرفی
را بزنید اما کار کردن واقعی نیــاز به فکر کردن ،ب رنامه ریزی،
حوصلــه ،وقت و انــرژی دارد .بناب راین معتقــدم نم ی توان
فوتبالی که مردم را تا این اندازه شــاد م ی کند را با یک نفر و
حتی یک فدراسیون اداره کرد .وقتی فوتبال م ی تواند حرکت
کند که همه به خاطر مردم به ان کمک کنند چون این مقوله
م ی تواند در جامعه اثر گذار باشد .بناب راین همه باید کمک کنند
تا فوتبال جایگاه واقعی خود را در جامعه پی دا کند ».اما تکلیف
ریاست صندوق بازنشستگی با حضور اسالمیان در فدراسیون
فوتبال چه خواهد شد؟ ایا او دو شــغله محسوب م ی شود؟
اســامیان در این باره م ی گوید« :نایب رئیسی فدراسیون
سمت موظف نیست و غیرموظف محسوب م ی شود و هر
زمان رئیس فدراسیون تشخیص دهد نایب رئیس م ی تواند
به او کمک کند .بناب راین من دو شغله نیستم و سمت ریاست
صندوق بازنشستگی حفظ خواهد شد».
ایا او قرار اســت جای علی کفاشــیان را بگیرد؟ این
موضوعی است که رســانه ها طی هفته گذشته درباره اش
نقل قول ها و گمانه هایی را منتشر کردند اما خود اسالمیان
این موضوع را رد م ی کند« :بنا ب ر درخواستی که شد احساس
کردم م ی توانم با تجربیات و توانای ی هایی که دارم به مجموعه
فدراسیون فوتبال کمک کنم .من از طرف شخص یا ارگانی
به فدراسیون معرفی نشدم .همی ن طور بحث جانشین ی ام با
کفاشیان نیز مطرح نیست و این موضوع را رد م ی کنم .من
امده ام که به فدراســیون کمک فکری کنم .مسئولیت من
تعریف شده است .این هم یکی از حواشی فوتبال است که
متاسفانه ۸۰درصد فوتبال ما را در بر گرفته .البته حاشیه هم
ب رای برخی جذاب اســت و موج ایجاد م ی کند اما وقت همه
را م ی گیرد».
برنام ه های اسالمیان در فوتبال
یک مدیر درامدزا
او که جزو چهره های موفق اقتصادی کشور است و در
سال 82هم نشان ملی لیاقت را ب رای توسعه کشور گرفت ،در
شرایطی وارد فوتبال شد که شایعات زیادی درباره حضورش
در راس فدراسیون به گوش م ی رســد .اسالمیان که سابقه
مدیرعاملی دو شرکت ملی ذوب اهن و مجتمع فوالد مبارکه
را در کارنامه دارد ،انواع و اقســام عنوان های برتر اقتصادی
را به دســت اورده و به عنوان مدیری پولساز نام گرفته است.
اسالمیان نقش پررنگی در موفقیت شرکت ملی ذوب اهن
داشت و توانست در مجتمع فوالد مبارکه ،عالوه بر باال بردن
ســوددهی کارخانه ،نزدیک به 13هزار فرصت شغلی ایجاد
کند .در باب موفقیت اقتصادی او همین بس که بودجه ای
که تیم ملی م ی خ واهد کمتر از بیشتر باشگاه های لیگ ب رتری
است .او چهار سال عنوان صادر کننده نمونه ملی کشور را از
ان خود کرد .اسالمیان اولین دریافت کننده تندیس بلورین
بهره وری در کشور است که در طول سه سال هم این عنوان
را تکرار کرد .او در حال حاضر رئیس صندوق بازنشســتگی
ل دوم را هم ب ه دست اورده ؛ نایب رئیسی
کشور است و شــغ
فدراسیون فوتبال.اســامیان که در موفقی ت های سپاهان
نقش پررنگی داشــت ،حاال به ساختمان اول فوتبال رسیده
است .اسالمیان در اصفهان چهره ای محبوب است که نقش
پررنگی در خارج کردن فوتبال از حالت دوقطبی اش داشت .به
اسالمیان معمار فوتبال اصفهان هم گفته م ی شود و گویا حاال
ماموریت بزرگتری بر عهده دارد و ان ،اصالح فدراسیون فوتبال
برئیسی در فدراسیون پستی تشریفاتی به
است .ه ر چند نای
حساب می اید اما وقتی اسالمیان را با این عناوین در قامت
رئیس فدراســیون تصور کنید ،هیچ گاه نم ی توانید حضور
او را تشریفاتی بخوانید .او با انبوهی از افتخارات اقتصادی،
ب ی شــک ب رای نشســتن روی صندلی هادی ایت اللهی،
برئیس ســابق فدراسیون به ســئول نرفته است ،بلکه
نای
انها که اسالمیان را اورده اند ،او را در قامت رئیس م ی بینند.
حاال کفاشیان سایه سنگین اسالمیان را روی صندلی خود
احساس م ی کند .مجمع اتی فدراســیون فوتبال م ی تواند
تکلیف را مشخص کند .فعال کفاشــیان تالش م ی کند تا
بقای خود را تا اردیبهشت سال اینده تضمین کند چراکه در
ان زمان انتخابات کرس ی های مهم AFCبرگزار م ی شود .او
بارها گفته تا ان زمان م ی ماند و کرسی اش را م ی گیرد اما ایا
ممکن است مجمع اضط راری فدراســیون اواخر اسفندماه
برگزار شود؟
مثلث | شماره 253
محمود اسالمیان که سابقه درخشانی در عرصه مدی ریت
ورزش کشــور دارد ،حاال در فدراســیون فوتبال قصد دارد
برنامه هایی را در دســتورکار قرار دهد .تجربه نشان داده که
او وقتی برنامه ریزی م ی کند به ضمانت اجرای ی اش نیز فکر
م ی کند و ان پروژه را به سرانجام م ی رساند .اسالمیان هفته
گذشته به یکی از مهم ترین مســائل اقتصادی فدراسیون
فوتبال که همان داستان حق پخش است ،اشاره کرد .او گفت:
«با اینکه معتقدم بودجه صدا و سیما هم محدود است و ب رای
دادن حق پخش کامل مشکالتی وجود دارد اما ما موضوع حق
پخش را جدی تر از قبل پیگیری م ی کنیم تا حق فوتبال ضایع
نشود .حق پخش یکی از اساس ی ترین موضوعات درامدی
فوتبال است .ه ر کس دو باشگاه پرســپولیس یا استقالل
را بخرد باید ۲۰تا ۳۰میلیارد هم پــس از خرید هزینه کند و
چون حق پخش واقعی نیست با مشــکل روبه رو م ی شود.
من درخصوص درامد های باشگاه های فوتبال دنیا مطالعاتی
داشتم از جمله باشگاه اینترمیالن و چند باشگاه معتبر المانی
و از مدی ران انها خواستم عمده درامد های باشگاه را بگویند.
جالب است که انها ۶۰درصد از درامد های خود را از حق پخش
تلویزیونی ۲۰ ،درصد برند و ۱۰تا ۱۵درصد را هم از ترانسفر
بازیکن به دست م ی اورند .اکثر باشگاه ها در دنیا این شرایط
را دارند و ما هم باید به این سمت برویم ».مبارزه با فساد در
فوتبال؛ این یکی دیگر از ب رنامه های اسالمیان است .او در این
باره گفت« :به هر دلیلی متاسفانه فساد در کشور ما از چند
سال گذشته زیاد شده که این بیماری اقتصادی نیز تا حدودی
به فوتبال سرایت کرده است .پس من منکر فساد در فوتبال
نیستم اما باید در برخورد با فساد به دو موضوع توجه داشت؛
یکی اینکه ساختار ها باید اصالح شوند و دوم اینکه انتخاب
مدی ران نیز باید به دقت صورت بگیــرد .به این ترتیب باید
مدی ران و مربیان پاکی ب رای کار در فوتبال انتخاب کرد».
ورزش
محمود اسالمیان در نخستین واکنش های خود درباره
حضورش در فدراســیون فوتبال طوری اظهارنظرکرده که
کامال روشن است علی کفاشیان او را به فدراسیون نیاورده
است .او یاداور شــده تا قبل از روزی که حکم نایب رئیسی
ب رایش صادر شده با اقای کفاشیان حتی صحبت هم نکرده و
برئیس
پس از جلس ه ای کوتاه با علی کفاشیان به عنوان نای
فدراسیون فوتبال کارش را اغاز کرده است.
اسالمیان همچنین در شروع اظهارنظر خود پی رامون
فوتبال نشــان داده که تا چه حد به اوضاع این روزهای این
رشته ورزشی تسلط دارد« :از سال 70که در فوتبال اصفهان
بوده ام ،با هدف کمک به فوتبال در باشــگاه های سپاهان و
ذوب اهن و مس حاضر شده و اوایل دهه 80و در زمان ریاست
مهرعلی زاده و با حکم وی عضو هیات رئیســه فدراســیون
فوتبال شده ام و اشنایی خوبی با فضای فوتبال کشور دارم.
از شیراز به اصفهان
معرکه دایی برای درخشان
دست تکان م ی دهد
چهره ویران شده یک م ربی
همیشه منتقد
69
ورزش
جهانگیری از او خواسته که به فدراسیون کمک کند
اسالمیان پدر معنوی ورزش اصفهان است
جواد خلیفه سلطان
روزنامه نگار
2
ورزش
70
مثلث | شماره 253
محمود اسالمیان فردی با اخالق و مدیری خوشفکر
اســت که نمونه اش را خیلــی کم داریم .فکــر م ی کنم
ب ی انصافی است اگر بخواهیم عملکرد اسالمیان را در استان
اصفهان بررسی کنیم .او در عرصه مدیریت منشا بسیاری
از خدمات بوده است .بناب راین اگر بخواهیم خدمات ایشان
را صرفا بــه فوتبال اصفهان محدود کنیــم ،در حق او جفا
کردیم .باتوجه به شناختی که از اسالمیان دارم باید بگویم
که او ب ی گمان پدر معنوی ورزش اصفهان است .او در کنار
سرداران خوش نام در در شــرایط جنگ نیز خیلی خدمت
کرد .جنگ که تمام شد به چهارمحال و بختیاری رفت و در
پست استاندار انجا مشغول خدمت شد .بعدها وقتی اقای
جهانگیری استاندار اصفهان شد ،ایشان به عنوان معاونت
برنامه ریزی استانداری اصفهان انتخاب شد و این ابتدای راه
بود ب رای مردی که م ی خواست به ورزش استان سود برساند.
او در دهه ای سمت معاونت برنامه ریزی استانداری اصفهان
را ب ر عهده گرفت که ورزش و به خصوص فوتبال گران شده
بود .ســپاهان در بخش خصوصی اداره م ی شد .شرایط بد
مالی این باشگاه به گونه ای پیش م ی رفت که خیل ی ها گمان
م ی کردند سپاهان در حال نابود شدن است .اسالمیان چه
کرد؟ سپاهان را زیر پوشــش کارخانه سیمان سپاهان برد.
در ان مقطع مهندس ربانی ،خواهرزاده هاشم ی طبا رئیس
کارخانه ســیمان سپاهان بود؛ هاشــم ی طبایی که رئیس
وقت ســازمان تربی ت بدنی بود .مهدی تاج یکی از مدی ران
سیمان سپاهان بود .این رویه ادامه داشت تا اینکه اقای
اسالمیان معاون سیاســی -امنیتی استانداری شد.
بناب راین در پستی قوی تر ورزش اصفهان را حمایت
م ی کرد .در دولت خاتمی ،دوست صمیمی ایشان
یعنی اقای جهانگیری وزیر صنایع
و معــادن شــد .بناب راین اقای
اســامیان هم از استانداری
بیرون امــد و مدیرعامل
کارخانــه ذوب اهــن
شد .ورزش ذوب اهن به سمت باشــگاه شدن پیش رفت.
او رئیس هیات مدیره شــد .ان موقع باشگاهی در کار نبود.
ذوب اهن تبدیل به شرکت شــد .در واقع اسالمیان به این
باشگاه شکل داد .این باشــگاه را به عنوان یک موسسه در
ثبت شــرکت ها ثبت کرد .در ســال 79بود که اسالمیان
از ذوب اهن به فوالد مبارکه امــد و مدیرعامل این کارخانه
شد .جالب است تاریخ تکرار شد .در ان مقطع بانک تجارت
سهامدار سیمان ســپاهان بود .بانک تجارت اعالم کرد که
دیگر قصد ندارد تیمداری کند .این تصمیم یک اتفاق بد را
همراه خود داشت؛ سر سپاهان ب ی کاله م ی ماند .اسالمیان،
مدیرعامل فوالد مبارکه با یک تصمیم درســت به داد این
باشگاه رسید؛ ســپاهان را برد زیر پوشــش کارخانه فوالد
مبارکه .اینکه م ی گویم اسالمیان پدر معنوی ورزش اصفهان
است بی راهه نیســت .اگر بخواهم در مورد تاثی رات حضور
اســامیان در فوتبال اصفهان صحبت کنم باید بگویم او
در هر دو باشگاه مطرح اصفهانی منشــا خدمات فراوانی
بود .در واقع اگر تاریخ باشــگاه سپاهان را مرور کنیم به این
نتیجه م ی رسیم که دوران طالیی ســپاهان واقعا در دوره
مدیریت ایشان رخ داد .سپاهان چه در جام تخت جمشید چه
در لیگ ازادگان حرفی ب رای گفتن نداشــت .سپاهان در ان
مقطع همیشه ب رای اوت نشدن بازی م ی کرد یا اینکه عنوان
تشریفاتی بهترین تیم شهرســتانی را نصیب خود م ی کرد
و به این افتخارات دل خوش م ی کرد .دوران اوج ســپاهان
از ســال 81و از زمانی شروع شــد که این تیم ب رای اولین
بار به عنوان قهرمانی رســید .یکی ،دوسال پیش گفتند
رویانیان م ی خواهد ب رای پرسپولیس هواپیما بخرد.
این تصمیم را سال 84اقای اسالمیان مطرح کرد
و دستور خرید هواپیما ب رای سپاهان را صادر کرد،
اما عمر مدیریت ی اش اجازه نداد که این اقدام را نیز
عملی کند .در واقع با قرار گرفتن اقای محرابیان
در پست ریاست کارخانه فوالد مبارکه اقای اسالمیان
از ادامه همکاری با این مجموعه منصرف شد.
واقعیت این بود که خط اقای اسالمیان با
خط دولت احمدی نژاد ســازگار نبود .این
پایان خدمات اسالمیان نبود .او سال 83
مجتمع فرهنگی ورزشی عظیم ی به نام
فردوس پل ی اکریل را خریداری کرد .شانزده
و نیم میلیارد تومان پول این مجموعه را
داد .همه او را زیر سوال بردند که اسالمیان
چرا تا این حد هزینه کرده و ...اما اگر بگویم
ارزش این مجتمع االن 20ب رابر شده حرف
گزافی نزده ام .مجتمعــی که همه داریم
از ان اســتفاده م ی کنیم و لذت م ی بریم که چنین مجتمع
تفریحی عظیمی در اصفهان داریم .مجتمعی که استادیوم
اختصاصی دارد .دو تا استخر دارد .خوابگاه دارد .ان هم کجا؟
در بهترین منطقه اصفهان .حضور او در دیگر اســتان های
کشور هم همواره پر از استفاده ب رای مردم ان شهر بوده است.
اقای اسالمیان مدتی هم به مس کرمان رفت .در انجا عضو
هیات مدیره بود .در انجا هم منشا خدمات بود و توانست به
فوتبال این باشگاه نیز کمک کند .در انجا نیز منشا تحول
بود .بعد رئیس اتاق بازرگانی استان اصفهان شد و عضو اتاق
بازرگانی کشور .اســامیان چهره خاصی است .بسیاری از
بزرگان فوتبال اصفهان همواره با او مشــورت م ی کنند .در
مورد کوچکترین مسائلی که م ی خواهند ان را انجام دهند با
اقای اسالمیان مشاوره م ی کنند .االن نویدکیا ،جالل اکبری،
مجید بصیرت ،ساکت ،خلیلیان و اذری همگی رابطه های
دوســتانه ای با اســامیان دارند .همه اینها بدون مشورت
ایشان دست به هیچ کاری نم ی زنند .شاید فکر کنید کمی
اغ راق م ی کنم اما باید با جرات تمام بگویم اســامیان اگر
قوی تر از صفای ی فراهانی نباشد ،قطعا توانمندی هایش از
لحاظ مدیریتی کمتر از او نیست .حاال ایشان به فدراسیون
فوتبال رفته .این روزها خیل ی ها فکر م ی کنند اسالمیان به
فدراسیون فوتبال رفته تا جای کفاشیان را بگیرد.
من خودم بــا او صحبت کردم .این پســت ها ب رایش
کوچک است .اقای جهانگیری از اســامیان خواسته که
به فدراســیون فوتبال کمک کند .او در حال حاضر رئیس
صندوق بازنشستگی کل کشور است .جایی که میلیاردها
تومان پول در ان نهفته اســت .اسالمیان جای دیگری کار
م ی کند و به صورت پاره وقت در فدراسیون کار م ی کند .قرار
است در فدراسیون فوتبال کار درامدزایی را انجام دهد .خط
اسالمیان با ان دولت جور درنیامد اما حاال رابطه خیلی خوبی
با دولت اقای روحانی دارد و به نظر من اسالمیان را م ی توانیم
به جناح اقای هاشــمی نزدیک بدانیم .اسالمیان یک مغز
متفکر است که در عرصه کار اقتصادی یک مدیر کم نظیر
به شمار م ی رود .همان طور که م ی دانیم فدراسیون در حال
حاضر در مورد ک ی روش به مشکل برخورده است .اسالمیان
فقط بنا به توصیه جهانگیری به فدراسیون فوتبال امده است.
نه وزیر ورزش و نه رئیس فدراسیون فوتبال هیچ کدام در این
جابه جایی نقشی نداشــته اند .واقعیت این است که معاون
رئی س جمهور از او خواسته که به کمک فوتبال بیاید .همین.
این را هم بگویم که همه مدی رانی که به نوعی در اصفهان
فعالیت داشته اند و اتفاقا چهره های مطرحی هستند از جمله
تاج ،ســاکت و خیل ی های دیگر به طور مرتب از او مشورت
م ی گی رند چون اسالمیان فردی خوشفکر و با اخالق است.
از شیراز به اصفهان
3
ورزش
چگونه در 6سال گذشته بدنه مدیریتی فدراسیون تغییرکرد؟
مثلث | شماره 253
تاج دوباره به فدراسیون برگشــت اما این بار با فشار وزارت
ورزش و البته موافقت اجباری علی کفاشیان .هفته گذشته
اما رسانه ها درباره یک اتفاق جالب نقدهایی را منتشر کردند.
اینکه اختیار فدراسیون فوتبال از شی رازی ها به اصفهان ی ها
تفویض شده است .از ابتدای دوره دوم ریاست علی کفاشیان
بر فدراســیون فوتبــال و به دنبال انتخــاب محمدهادی
ایت اللهی به عنوان نایب رئیس اول فدراسیون ،پای مدی ران
و مربیان شی رازی به فدراســیون فوتبال و تیم های ملی باز
شــد و به نوعی م ی توان گفت اختیار فوتبال کشور دست
کاکوها افتاد! این رویه تا حدود یک ماه پیش ادامه داشت تا
برئیس اول فدراسیون ترجیح داد از
کار به جایی رسید که نای
سمت خود استعفا کند .پس از کناره گیری ایت اللهی طبیعتا
چند شی رازی حاضر در فدراسیون هم برکنار شده یا مجبور
به استعفا شــدند! در گی ر و دار اتفاقات و مسائل پس از جام
ملت های اسیا ،چندی پیش هم مهدی محمدنبی رسما از
دبیرکلی فدراسیون کناره گرفت و علیرضا اسدی روی صندلی
او نشست تا رسما اعالم شود که محمد اسالمیان به عنوان
سرپرســت نایب رئیسی اول فدراســیون فوتبال منصوب
شده است .با انتخاب اسالمیان ،هر دو سمت نایب رئیسی
فدراســیون به اصفهان ی ها رسیده اســت تا اختیار فوتبال
ای ران از دست شی رازی ها ســلب و به اصفهان ی ها تفویض
شود .بعد از اســتعفای اجباری نبی از دبیرکلی فدراسیون
فوتبال ،هادی ایت اللهی هم از نایب رئیسی فدراسیون کنار
رفت تا هیات رئیسه فدراسیون به انچه م ی خواست برسد.
حاال اسدی ،دبیرکل فدراســیون است و محمود اسالمیان
نایب رئیس اول .اســامیان ب رای اصفهان ی ها چهره و نام
اشنایی است و باشگاه های اصفهانی به خصوص سپاهان
بخش عمده ای از دوام و قوام خــود را به این مدیر مدیونند.
مدیری که با مهدی تاج رابطه بسیار خوبی دارد.
تاج درباره حضور اسالمیان م ی گوید« :معتقدم این
انتخاب به برنامه محور کردن فوتبال کمک قابل
توجهی خواهد کرد ».هنوز اسالمیان روی صندلی
برئیسی اول فدراسیون فوتبال ننشسته ،اهالی
نای
فوتبال م ی گویند نایب رئیسی او موقت است و او
به زودی جانشین علی کفاشیان م ی شود .پیش از
این گفته م ی شد کفاشیان که ب رای ماندن ،حاضر
شده نبی و ایت اللهی را کنار بگذارد ،به زودی جای
خود را به مهدی تاج م ی دهد اما حاال این خبر به
گوش م ی رســد که بعد از برکناری قریب الوقوع
کفاشــیان ،تاج نایب رئیس فدراســیون فوتبال
م ی شود ،ســاکت جای تاج را در ســازمان لیگ
م ی گیرد و اســامیان رئیس فدراسیون فوتبال
خواهد شــد .البته این احتمال هم وجود دارد که
تاج رئیس شود و اسالمیان نایب رئیس بماند که
البته باتوجه به جایگاه و سوابق اسالمیان ،اینکه
اسالمیان رئیس شود و تاج و ساکت نواب رئیس
باشــند ،بیشــتر به واقعیت نزدیک است .فعال
اصفهان ی ها در حال فتح فدراسیون فوتبال هستند
و شمارش معکوس ب رای خداحافظی با کفاشیان
اغاز شده است.
ورزش
علی کفاشــیان در حالی به فوتبال امد که انتقادها از
او روز به روز بیشتر م ی شد .این انتقادها تا جایی پیش رفت
که خود او بارها در مصاحب ه هایش تاکید کرد که اشتباهی
به فوتبال امده و اصال تحمل فشــارهای فضای فوتبال را
ندارد .او در دور نخست ریاست خود بر تشکیالت فدراسیون
فوتبال دو مهره کلیدی را در کنار خودش م ی دید؛ مهدی تاج
و عزیزمحمدی .به نظر م ی رسید انها درک خوبی از کار کردن
در کنار یکدیگر دارند ،اما این گمانه تا جایی واقعیت داشت
که پای انتخاب سرمربی تیم ملی مطرح نشده بود .اختالف ها
باال گرفت .به خصوص این اختالف میان کفاشــیان و تاج
شدت بیشتری به خود گرفته بود .طوری که طرفین این دعوا
هرگز این اختالف را رد نم ی کردنــد .خیل ی ها منتظر بودند
ببینند کفاشیان در انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال با چه
ترکیبی قرار است پا به عرصه رقابت با حسین قریب بگذارد.
اما در مجمع چه اتفاقی رخ داد؟ علی کفاشیان چگونه تاج
و عزیزمحمدی را کنار زد و تهدید ایــن دو نفر را ب رای ادامه
ریاست خود بر تشــکیالت فوتبال به فرصت تبدیل کرد؟
درحالی که ب ر اساس اساسنامه قبلی ،فدراسیون ب رای ایجاد
تغیی رات در مجمع نیاز به 45رای داشــت ،وقتی رای گیری
انجام شد ،تنها با 43رای ،اساسنامه فدراسیون اصالح شد.
عزیز محمدی و تاج به شدت به این تغیی رات اعتراض کردند.
اگرچه تاج سیاســتمدار تر از ان بود که اعتراضش را شفاف
بگوید .او در حرف هایش در مجمع گفت« :حتی یک اختالف
نظر بین ما و کفاشیان نم ی توانید پیدا کنید» و دقیقا چند
لحظه بعد وقتی درباره اختالف بر سر قطبی ،رئیس کمیته
داوران ،علی دایی ،تیم ملی امید و دیگر موارد از او سوال هایی
پرسیدند ،تاکید کرد« :حاال انجا مجمع بود ،شما خیلی پی
حرف را نگیرید .من به نظرم با این قانونی که تصویب شد،
ب رای رئیس بعدی خوب م ی شود .حاال شاید هم خود ما رئیس
بعدی بودیم ».این حرف ها را زد ،خندید و رفت .ب ر عکس تاج
اما عزیز محمدی کمی اتشی ن تر بود .او اساسنامه را در دست
داشت و مدام دو بندی را که ب ر اساسش تاکید داشت ،تغیی رات
رای نیاورده را به همه نشان م ی داد .او م ی گفت« :من بحثم
تاکید اساسنامه است .اگر این تغیی رات را ب رای فیفا
بفرستیم ،ای راد م ی گیرد و اساسنامه ب ر م ی گردد .بر
این اساس ،دوباره باید انتخابات مجمع با اساسنامه
فعلی برگزار شــود چون ما زمان مجمع انتخابی
را دیگر مشــخص کرده ایم و راهــی ب رای عقب
انداختنش وجود ندارد ».این بــاوری بود که تاج و
عزیز محمدی داشتند .انها مسرور بودند از اینکه
اساسنامه ب رای تایید اصالحات باید به هیات دولت
و بعد به فیفا فرستاده شود تا تائیدیه نهایی ب رای
اجرایی شدن را پیدا کند .عزیزمحمدی امیدوار بود
که با ارای اعضای اتحادیه ،رئیس سازمان لیگ یا
معاون اجرایی مسابقات باقی بماند اما با تصویب
اساسنامه جدید جایگاه او از حالت انتخابی در امد
و باید منتظر م ی ماند که کفاشــیان او را انتخاب
کند؛ معادله ای که بــرای عزیزمحمدی مجهول
نبود .او اگرچه حتی در لحظه ترک مجمع بر این
باور بود که هنوز هم انتخابات با اساسنامه قدیم،
بررسی م ی شــود اما قصه رویی دیگر هم داشت.
اینج ا ترفندی بود که کفاشــیان رو کرد .او حرفی
نم ی زد .فقط اصرار داشت که رای گیری انجام شده
و اصالحات تائید .فقط در همین حد .ب ر اســاس
ایی ن نامه اجرایی اساســنامه قبلــی باید 45رای
مثبت به صندوق م ی افتاد تا تغیی رات رای بیاورد اما در اخرین
لحظه از وزیر وقت ورزش خواسته شــد تا کلیات تغیی رات
اساسنامه جدید به رای گذاشته شود .این اتفاق رخ داد و اتفاقا
تغیی رات مورد نظر کفاشیان رای اورد .تا کفاشیان در واکنش
به عزیزمحمدی و دیگر مخالفانش بگوید« :مجمع اختیار
تغیی رات در اساســنامه را دارد و دیگر نیازی به تائیدیه فیفا
وجود ندارد ».اینگونه بود که علی کفاشیان ،عزیزمحمدی و
تاج را کنار زد .این اتفاق در حالی رخ داد که مهدی تاج خیلی
دیر به فکر افتاده بود که اختالفاتش با کفاشیان را علنی کند.
او علت اختالف را نحوه انتخاب علی دایی ب رای سرمربیگری
تیم ملی عنوان کــرد که با یک زنگ تلفن به این ســمت
انتخاب شد .تاج معتقد بود فدراسیون فوتبال استقالل ندارد.
به گفته تاج این انتخاب باعث شــد ب رای اولین بار با رئیس
فدراسیون فوتبال اختالف پیدا کند« :کارمان را خوب شروع
کردیم ،کمیت ه تیم های ملی تشــکیل شــد و اولویت ما با
تیم ملی بزرگساالن بود که فدراسیون سرمربی مورد نظر خود
را انتخاب کرده بود و حتی ان مربی (افشین قطبی) در شی راز
از بازیکنان تیمش خداحافظی کرد تا مربی تیم ملی شود ،اما
ناگهان و به صورت تلفنی قرار شد دایی سرمربی باشد که
حتی خود دایی هم گفت من سر بازی بودم و با یک پیامک
به من گفتند باید مربی تیم ملی شوم .اغاز اختالف نظر من
با کفاشیان ،روی نحوه انتخاب علی دایی به عنوان سرمربی
تیم ملی بود .با این حال من بیشتر از این به این بحث ورود
پیدا نم ی کنم .ما باید مستقل باشیم ».کفاشیان اما در ان
مقطع پاســخ عجیبی به حرف های مهدی تاج داد« :چرا،
ما هم استقالل داشتیم هم پرســپولیس ،نم ی شود گفت
استقالل نداشته ایم».
علی کفاشیان دور جدید ریاســت خود بر فدراسیون
فوتبال را با کابینه ای جدید بدون عزیزمحمدی و تاج اغاز کرد؛
دوره ای که عزیزمحمدی به اتحادیه فوتبال رفت تا رقابتش با
کفاشیان را از انجا دنبال کند اما تاج موضع سکوت در پیش
گرفت و ب رای مدتی از هیاهوی فوتبال دور بود .در این بین
روشن بود که چه کسی زودتر م ی تواند به فدراسیون برگردد.
71
ورزش
معرکه دایی برای درخشان
دست تکان می دهد
چهره ویران شده یک مربی همیشه منتقد
4
«تشکر م ی کنم از هیات مدیره باشگاه ب ه خاطر
انتصاب مجدد خودم .من فکر م ی کنم با این تصمیمی
که گرفته اند به پرسپولیس کمک کرده اند ».این شاید
همه ان چیزی است که از حمید درخشان یک مربی
شکس ت خورده ساخته .مردی که این روزها رفقایش
برای او پیغام م ی فرســتند و به او م ی گویند به خاطر
گذشته و خاطرات خوش دهه شصت از پرسپولیس
کناره گیری کن و بیشتر از این خودت را خراب نکن .اما
درخشان رویه دیگری در پیش گرفته است .م ی خواهد
خالف جریان اب شنا کند .همان طور که حمید استیلی
چنین قصدی داشت و شاید حتی علی دایی .اما فشار
در پرسپولیس ان قدر شدت دارد که رویاهای بهترین
و خاطره انگیزترین بازیکن هایش در دهه های گذشته
را نیز فرو م ی بلعد و انها را ویران م ی کند.
ورزش
72
مثلث | شماره 253
حرف های عجیب درخشان
«موقعیت بحرانی است ،شرایط بسیار سخت
است و ما باید سعی کنیم دست به دست هم بدهیم
و کمک کنیم تا پرســپولیس موفق شــود .اینکه
پرســپولیس را بکوبیم هیچ کمکی نم ی کند چون
همه م ی دانند که االن پرسپولیس چه وضعیتی دارد
و با چه مشــکالت خاصی دســت به گریبان است.
پس اگر پرسپولیس را دوســت داریم و م ی خواهیم
این تیــم نتیجه بگیــرد بایــد از ان حمایت کنیم.
مشکل پرســپولیس همین است که همه فقط برای
تخریب کردن امده اند .اکثر پیشکسوتان که سال ها در
این تیم زحمت کشیده اند ب ه جای اینکه بیایند راهکار
ارائه دهند ،فقط تخریب م ی کنند .ما با جان و دل داریم
زحمت م ی کشیم؛ واقعا توقع مان این است که حمایت
بیشتری داشته باشــیم .کار کردن در پرسپولیس
سخت اســت ،تیم بزرگ اســت و انتظارات زیاد .ما
خیلی کارها کردیم تا مشکالت کم و برطرف شود اما
به تنهایی نم ی توانیم جواب بگیریم ».حمید درخشان
این حرف ها را در حالی به زبان م ی اورد که در سال های
گذشته همواره درخشان را ب ه عنوان منتقد پرسپولیس
دیده ایم .او که همیشه در قامت پیشکسوتی دلسوز
نزد هواداران پرسپولیس محبوبیت خاصی پیدا کرده
بود ،همــواره مترصد فرصتی بود تا ســکان هدایت
این تیم را در دســت بگیرد .درخشــان البته در این
ســال ها کارنامه قابل قبولی نداشت ،اما منتقد بود و
از سرمربیان پرسپولیس ب ه شــدت انتقاد م ی کرد و
خودش را مستحق هدایت پرسپولیس م ی دانست.
او در روزهایی که علی دایی هدایت پرســپولیس را
برعهده داشت ،بیشتر از قبل انتقاد م ی کرد و سرمربی
سرخ پوشان تهرانی را به چالش م ی کشید و معتقد
بود مشکل پرسپولیس مهره نیســت ،بلکه بحث
فنی اســت و این تیم تاکتیک خاصی ندارد .همین
انتقادات این باور را در ذهن هواداران پرســپولیس
ایجاد کرده بود که درخشان باتوجه به علم و دانشی
که مدعی ان است م ی تواند منجی تیم محبوب انها
باشــد و پس از مدت ها این مجموعه را به قهرمانی
برساند .او شروع خوبی داشــت .ب ه خصوص برنده
شــدن در دربی برابر امیر قلع ه نویی روزهایی رویایی
برای حمید درخشان ساخت اما تاریخ مصرف روزهای
رویایی او خیلی زود به پایان رســید .سرنوشت او در
پرسپولیس با تصوراتی که داشت متفاوت بوده است.
این در حالی است که پرسپولیس با حمید درخشان
در این فصل نتیجه نگرفته و رونــد نزولی در جدول
داشته است .پنج شکست متوالی سرمربی سرخ ها
را با چالش بزرگی مواجه کرده و حاال روزهای سخت
از راه رسیده اند .البته ســرمربی پرسپولیس در نیم
ورزش
فصل اول مشــکل بدنی و البته نداشــتن مهره های
کارامد را مشــکل اصلی تیمش خواند .پرسپولیس
در نی م فصل بازیکنان مدنظر درخشان را جذب کرد و
البته سرمربی سرخ پوشان زمان کافی هم برای رفع
مشکالت فنی و بدنی تیمش داشت ،اما تیم درخشان
چنگی به دل نزد و نتوانست انتظارات را براورده کند و
در نهایت دست خالی از اصفهان به تهران برگشت.
او حاال رکورد علی دایی را تکرار کرده؛ 5باخت متوالی.
مردی که همین چند ماه پیــش از او انتقاد م ی کرد
و تاکید داشت که پرســپولیس با او (علی دایی) به
نتیجه دلخواه نم ی رسد .پرســپولیس یک بار دیگر
هم در تاریخ فوتبال خود پنج باخت متوالی را تجربه
کرده بود و این مربوط به مســابقات لیگ ســال 89
بود .پرســپولیس در هفته های چهاردهم تا هجدهم
مسابقات لی گ برتر این سال پنج باخت متوالی را ثبت
کرد .در این بازی ها علی دایی ســرمربی تیم فوتبال
پرسپولیس بود و بعد از کســب باخت در پنجمین
بازی مقابل صبا که در تهــران و با نتیجه 1-4اتفاق
افتاد ،علی دایی ســرمربی وقت پرسپولیس استعفا
داد اما اســتعفای او را حبیب کاشانی که سرپرست
پرسپولیس بود ،نپذیرفت .با این حال علی دایی در
ادامه کار و طی 16هفته با کسب 32امتیاز ضمن انکه
تیم چهارم لیگ شد ،در جام حذفی هم قهرمان شد.
حاال با پنج باخت متوالی حمید درخشان با علی دایی
در ثبت ســیاه ترین دوره تاریخ فوتبال پرسپولیس
شریک شدند .درخشان شاید نداند چه مقطع مهمی
از دوران مربیگری اش را پشت سر م ی گذارد ،اما اگر او
در این دوران سرنوشت ساز نتیجه نگیرد باید منتظر
سال ها خانه نشینی باشــد و بعید است دیگر کسی
فعال در فوتبال ایران به او اعتماد کند و به او تیم بدهد،
یعنی همان اتفاقی که برای اســتیلی افتاد و پس از
پرســپولیس در راه اهنی که خــودش هم مالک بود
نتوانست نتیجه بگیرد و همچنان خانه نشین است.
منتقد ویران شده ک ی روش
بازنده بزرگ
حضور در راس کادر فنی پرســپولیس؛ حمید
درخشان بازنده این بازی بزرگ بود .اینکه تا چه زمانی
نفر اول این تیم باقی م ی ماند و تا چه زمانی م ی بازد
اصال اهمیتی ندارد چرا که جانشین او ان قدر بهانه دارد
که م ی تواند با خیال راحت تا انتهای لیگ ببازد و بگوید
این تیم ،تیم من نیست .پس همان بهتر که حمید
درخشــان باقی بماند و تا انتهای لیگ و در هر بازی،
«حیا کن رها کن هــا» ،را به جان بخرد .شــاید این
هزینه ای است که درخشــان باید بپردازد .درخشان
نسخه اش را تجویز کرد و نتایج تصمیماتش را هم
دید؛ از نام نیلســون که بهترین خرید خارجی تاریخ
پرسپولیس بود ،عبور کرد تا جا برای تادئو و گابریل باز
کند .نیلسون رفت تا حاال پس از هر اشتباه مکانی و
دریافت گل ،هواداران خیال شان راحت باشد سیستم
منسوخ چرخشی را دیگر نم ی بینند .درخشان نسخه
شفا بخشش مبن ی بر انجام بدنسازی فشرده را تجویز
کرد و حاال هر هفته چند مصدوم را به جان م ی خرد تا
متوجه شــود ان طورها هم که خودش تصور م ی کرد
حقش بازگشت به پرسپولیس نبوده است.
پرسپولیس طلسم شده؟
درخشــان «واقعا نم ی داند چرا شکس ت خورده
است» ،نم ی داند چرا «هر کاری که م ی تواند در رختکن و
در کنار زمین برای موفقیت پرسپولیس انجام م ی دهد
اما توپ های شان به گل تبدیل نم ی شود ».درخشان
دیگر مشکالت تیم را که 50روز تمام و کمال در اختیار
داشــته ضعف بدنی نم ی داند بلکه از کلی د واژه های
دیگری برای تبرئه اســتفاده م ی کنــد ،اینکه «واقعا
بدشانسی گریبانگیر پرسپولیس شده است»« ،شاید
تیمش را طلسم کرده اند» ،اینکه «مشکالت حال حاضر
پرسپولیس بازیکنان نیستند و بدشانسی دست از سر
تیمش برنم ی دارد».
حذف پرسپولیس از جام حذفی ،اغاز پنج هفته
شکست متوالی بود .قرمزپوشان از 12امتیاز ممکن
لیگ هیچ امتیازی کسب نکرده اند تا به رده دهم لیگ
برتر فصل چهاردهم سقوط کنند ،انها با صدر جدول
15امتیاز و با قعرنشــینی تنها هفت امتیاز اختالف
دارند .سیاسی به هر دلیل نامشخصی فعال اب خنک
م ی خورد و باشگاه مدت هاست مدی ر عامل ندارد ،رئیس
هیات مدیره (جعفر کاشانی) طی هر مصاحب ه ای نسبت
به وقایع باشگاه اظهار ب ی اطالعی م ی کند ،کالنی ایران
نیست ،ظاهرا باشــگاه در اختیار دست های پشت
پرده قرار گرفته ،قرمزپوشــان تنها به بحران لبخند
نم ی زنند ،انها مدت هاست در دام اجرای یک سناریوی
10ماهه گرفتارند؛ جمله ای که عابدینی بر ان تاکید
ویژه ای دارد .درخشان پس از کسب نتایج ضعیف و
تحویل تیمی با اوضاع و احوال بدتر از ان روزهای تیم
دایی در سمت خود ابقا شد .از این پس فریاد اسامی
روی سکوها فشار بیشتری را به نیمکت پرسپولیس
منتقل خواهد کرد .طنز تلخی است؛ معرک ه ای که دایی
با ان بدرقه شد از دور برای درخشان هم دست تکان
م ی دهد .رسیدن به نیمکت این تیم برای مردی که بعد
از جدایی از پرسپولیسی که استانکو ساخته بود همه
روز و همه جا ،با سودای بازگشت به پرسپولیس زندگی
م ی کرد ،یک ارزو بود؛ رویایی که شاید خود او قدرش
را ندانست.
مثلث | شماره 253
لیگ چهاردهم همان چند ماه قبل برای قرمزها
به پایان رســید و هوادارانش حاال محکوم به تحمل
این تیم هستند .انها از روی سکوها گریخته اند و تنها
مجبورند در عصر یک روز تعطیل به مدت نود دقیقه
مشغول تماشای چهره ویران شده پرسپولیس باشند.
کسی چه م ی داند .شــاید گام بعدی خاموش کردن
گیرنده ها باشد؛ اخرین ســاح ممکن برای هواداران
ناراضی .روزهای ســخت علی دایی در پرسپولیس
با معرک ه ای تکرا ر ناشــدنی در درفش ی فر تمام شد،
ان زمان منجیان پرسپولیس مشکل این تیم را عدم
شکس ت های ب ی پاسخ
ورزش
حمید درخشان که قصد داشــت به ک ی روش
بفهماند باخت به عراق حتی در ضربات پنالتی در خور
فوتبال ایران نیســت ،در مصاحب ه ای معنادار عنوان
کرد« :باختن به تیمی که مربــی اش را تازه انتخاب
کرده ،به خدا زشت است ».اما حاال حمید درخشان با
احتساب جام حذفی پنج بازی متوالی را م ی بازد .به همه
م ی بازد؛ به تیم قعرنشین ،به تیم ضعیف و متوسط.
شاید این تقاص ســنگینی برای طعنه درخشان به
ک ی روش باشــد .تیم او حتی از روی نقطه پنالتی هم
نم ی تواند به گلر اماتوری گل بزند که تازه یک دقیقه
اســت در تمام عمرش لباس دروازه بانی پوشــیده
اســت .این پرسپولیس درخشــان است؛ محصول
نیم ه جان علی دایی که درخشــان نتوانست برایش
کاری کند و حاال این تیم روزهای عجیبی را پشت سر
م ی گذارد .وعده اصالح تیم پس از تعطیالت 50روزه
بود اما این تعطیالت از راه رسید و تمام شد .اتفاقی
که رخ داد هواداران پرسپولیس را ناامید کرد؛ دو باخت
متوالی .پرسپولیس روزهای عجیب و ناامیدکننده ای
را پشت سر م ی گذارد .با این همه اما بهانه جوی ی ها
یکی پس از دیگری از سوی درخشان مطرح م ی شود؛
مدیرعامل این تیم در زندان اســت ،باشگاه به اندازه
کافی پول ندارد و اینکه در نی م فصل بازیکنان بزرگی
را جذب نکردیم .در این بین وضعیت اســتقالل که
تیموریان را هم از دســت داد و به جذب عنایتی روی
اورد ،به محل مقایســه تبدیل شده است .استقالل،
سپاهان و فوالد در تعطیالت چند بازیکن بزرگ و ممتاز
را جذب کردند؟ این ســوال حاال از سوی درخشان و
کادر فنی پرسپولیس ب ی پاســخ مانده است .حمید
درخشان مشکل تیم را بدنسازی تشخیص داد و حاال
خروجی فشاری که او برای روی فرم اوردن بدن ها اورد،
مصدومی ت های پر تعدادی است که ب ه طور متوالی هر
بار گریبان یک بازیکن را م ی گیرد .مصدومیت تنها به
واسطه بد شانسی سراغ یک تیم نم ی اید .وقتی یک
مجموعه در کمتر از شش ماه سه بار بدنسازی فشرده
را پشت ســر م ی گذارد قطعا احتمال مصدوم شدن
بازیکنانش دو برابر تی م های دیگر است .پرسپولیس
پس از اتمام تعطیالت بازی نخســت را به ذوب اهن
واگذار کرد و حمید درخشان همه تقصیرات را گردن
چند بازیکن جوان تیمش انداخت که چرا نتوانستند
از موقعی ت های به وجود امده بهره ببرند .اما باخت به
ملوان ان هم در دقایقی که این تیم رسما دروازه بانی
درون دروازه نداشت نشان داد ،بازیکنان تیم درخشان
قادر به زدن ضربه درون چارچوب نیستند .پرسپولیس
باخت و بعد از این هم احتماال م ی بازد و این باخت ها
همگی عللی بزرگتر و جدی تر از شانس و بدشانسی
دارند .چگونه درخشان در اولین بازی که یک بازیکن
خارجی را بازی م ی دهد ،او را هم ه کاره تیمش م ی کند؟
زننده همه ضربات ایســتگاهی و حتی ضرب ه پنالتی؟
این هم سوالی است که درخشــان درباره اش پاسخ
قانع کننده ای نداشته است .اگر پرسپولیس تنها یک
کاپیتان واقعی درون زمین داشت ،گابریل از گرد راه
نرسیده احســاس نم ی کرد سوپرمن این تیم است.
بازیکنی که نم ی تواند دروازه یک گلر اماتور را باز کند،
قطعا ذهنی ت های تازه ای را باعث خواهد شد.
امادگی بدنی بازیکنان مطرح کردند اما امروز با موضعی
متناقض پرسپولیس را «طلسم شده» م ی خوانند.تیم
علی دایی در روزهای ســخت ابتدایی فصل به اتهام
عدم امادگی بدنی سالخی شــد ،ان قدر تریبون ها
برای اوج گرفتن و پیدایش یک منجی قوی شده بود
که همه باور کردند قرمزپوشان هیچ مشکلی به جز
عدم امادگی بدنی ندارند .روزهای شــعاری تمام شد
و اکنون پرسپولیس و دست اندرکارانش در معرک ه ای
جدید گرفتار شده اند .درخشان بهانه ای برای تکرار
اعــام عدم امادگی بدنی بازیکنان نــدارد ،لیگ 50
روز تعطیل بوده و اقایان هیــچ بازیکن موثری را نیز
در تی م ملی نداشــته اند .این روزها به زعم درخشان
پرسپولیس طلسم شده اســت ،گویا پرسپولیس
در دنیای افســون قدم م ی زند .درخشان پا به دنیای
ماوراء الطبیعه گذاشــته؛ مربی کــه روزهای ابتدایی
تحویل گرفتن پرسپولیس با ادله قوی ،خیلی منطقی
از مشکل بدنی بازیکنان پرسپولیس صحبت م ی کرد
امروز از طلسم تیمش سخن م ی گوید .قرمزپوشان
پایتخت ان قدر مهربان شــده اند کــه ندای تیم 10
نفره انتهای جدولی فیروز کریمی را نیز ب ی پاســخ
نم ی گذارند ،گویی مربی شــوخ طبع انزل ی چ ی ها از
همه چیز خبر داشت که قاطعانه گفته بود پرسپولیس
در ازادی ســه امتیاز را تقدیم م ی کند؛ پیشگویی که
24ساعت بعد درست از اب درامد.
73
خون بازی
درگیری هواداران در مصر
40کشته به جای گذاشت
لیگ حرفه ای مصر یکی از معدود لی گ های افریقایی
است که در هفته های گذشته ادامه داشته است .فدراسیون
فوتبال مصر که به دلیل عدم حضور در جام ملت های افریقا
لیگ سراسری اش را تعطیل نکرده بود ،دچار حادثه ای چنان
تلخ شد که حاال مجبور است تا مدتی فوتبال را به طور کامل
تعطیل کند .این لیگ فوتبال که ســه سال پیش شاهد زد
و خورد و کشته شــدن حدود 70هوادار تیم های االهلی و
المصری بود ،یکشنبه شب گذشته شاهد یک خونریزی دیگر
شد و درگیری هواداران فوتبال در قاهره 22کشته را بر جای
گذاشت ،اتفاقی که باعث شد فوتبال این کشور را تا اطالع
بعدی به تعطیلی بکشاند.
مصر در بهمن ماه ســال 90یعنی چیزی حدود یک
سال پس از انقالب این کشور و سرنگونی حسنی مبارک،
صحنه یــک اتفاق دلخــراش بود که تــا مدت ها تصاویر
ان در حاشــیه پخش رقابت های فوتبال در شــبکه های
مختلف تلویزیونی دنیا دل هــر بیننده ای را به درد م ی اورد.
صحنه هایی که پس از پیروزی 3بر یک تیم االهلی مقابل
المصری پیش امد که طــی ان هــواداران تیم المصری
به هــواداران و بازیکنان تیم مقابل هجــوم بردند و در این
درگیری هــا و ادامه ان حــدود 70هوادار فوتبال در شــهر
پورت سعید که در نزدیکی قاهره است ،کشته شدند.
دیدار
74
مثلث | شماره 253
داستان یک درگیری
بازی تیم های الزمالک و االنبی در چارچوب لیگ این
کشــور ،نقطه تاریک دیگری را در تاریخ سیاسی و ورزشی
مصری ها حک کرد .ماجرا از این قرار بود که هواداران پرشور
تیم الزمالک ،که یکی از تیم های قدیمی و ریشه دار فوتبال
این کشور است ،خودشان را به ورزشگاه شمال شرقی قاهره
رسانده بودند تا بازی را از نزدیک ببینند .مسابقه این دو تیم
از ان جهت مهم به حســاب م ی امد که الزمالک و االنبی
مدعیان اصلی کســب قهرمانی لیگ مصر هستند .انها
فاصله خود از سایر تیم ها را تا حدی افزایش داده اند که دیگر
تیمی امید قهرمانی ندارد .فاصله سه امتیازی الزمالک و از
یکدیگر در حالی تیم میزبان (الزمالــک) را در صدر جدول
نشانده بود که تیم میهمان (االنبی) م ی توانست با کسب
یک پیروزی ســاده با تعداد امتیازات الزمالک ب رابر شود .با
این همه تیم میهمان بازی را بهتر شروع کرد .انها در دقیقه
یازده و به وســیله محمود عبدل منعم به گل رســیدند اما
16دقیقه بعد همه چیز مســاوی شد .بسین مورسی ب رای
الزمالک گلزنی کرد و ورزشگاه را به حالت انفجار دراورد .اما
این همه ماجرای نبود .داستان اصلی در اط راف ورزشگاه در
حال شکل گیری بود .طبق دستوری که وزارت کشور مصر
بعد از سال ٢٠١٢و درگیری در «پورت سعید» داد این بازی ها
با حضور حداقلی تماشــاگران برگزار م ی شــود .ب رای بازی
الزمالک هم از پیش تعیین شده بود که فقط ١٠هزار بلیت
فروخته شود و این تعداد ،پاسخگوی نیاز هواداران ب ی شمار
این تیم مصری نبود .در واقــع نفروختن بلیت به هواداران
باعث شد انها با استفاده از زور و شکستن فن س های محافظ
و البته باالرفتن از دیوار ورزشگاه تالش کنند خودشان را به
محل برگزاری مسابقه برسانند ،موردی که با واکنش سریع
پلیس مواجه شد و نیروهای امنیتی با توسل به گاز اشک اور
و نارنجک های صوتی سعی کردند انها را به بیرون از زمین
هدایت کنند که در این بین تعداد زیادی از مردم بر اثر خفگی
و یا له شدن زیر دســت و پا جان خود را از دســت دادند یا
مجروح شدند.
شزا
هواداران الزمالک هم با استفاده از مواد محترقه ات
به سمت پلیس حمله م ی کنند که در ادامه واکنش جدی تر
گارد ویژه را در پی داشته و این کشمکش تعداد کشته شده ها
را به 40نفر م ی رساند .تصاویری از کشته شدگان این حادثه
وجود دارد که اکثر انها پی راهن تیم مــورد عالقه خود را بر
تن دارند .به گزارش خبرگزاری فرانســه یکی از افرادی که
در صحنه درگیری حاضر بوده ماجرا را این طور شــرح داده
است« :تماشاگران عصبی ابتدا یکی از خودروهای پلیس
را اتش زدند و بعد هم پلیس به ســمت انها گاز اشــک اور
پرتاب کرد .اتفاقی که باعث شــد مردم صحنه را ترک کنند
و به متروکه های اط راف پناه ببرند ».با این حال پلیس ب رای
متفرق کردن افراد به اب پاش رو اورده و درســت در همان
لحظه از ســاح گرم ب رای تی راندازی به سمت تماشاگران
استفاده کرد ».البته خالد الخطیب ،رئیس سرویس امنیتی
مصر این مورد را تکذیب م ی کند« :در بین کشته شــده ها،
هیچ کدام به علت اصابت گلوله کشــته نشده و بیشتر بر
اثر زدوخورد حاصل شــده در محل درگیری ها این اتفاق رخ
داده است».
کانون طرفداران باشگاه الزمالک مصر اعالم کرد انچه
در استادیوم نیروی هوایی رخ داد یک جنایت و نس ل کشی
برنامه ریزی شده بود« :از سوی مقامات امنیتی ،ورزشگاه با
هجوم گاز اشک اور روبه رو شدند و وقتی تنها یک در اهنی
کوچک ب رای خروج باز شد ،تعداد زیادی گیر افتاده و از شدت
فشار خفه شدند ».دادستان کل مصر هم دستور بازداشت و
احضار شماری از سر دســته های طرفداران باشگاه الزمالک
مصر معروف به «شوالی ه های سفید» را صادر کرد.
پس از این ماجرا اخوان المســلمین مهمترین گروه
مخالف دولت ژنرال السیســی را به برخورد خشن با مردم
متهم کرده است .فدراسیون فوتبال مصر هم در مقابل اخوان
را عامل این درگیری معرفی کرد.
تعطیلی فوتبال مصر
بامداد دوشــنبه دولت مصر با حضور نخســت وزیر،
وزرای ورزش ،کشور و استاندار قاهره جلسه اضط راری برگزار
کردند ،جلس ه ای که یکی از خروج ی های ان تعطیلی تمامی
مسابقات فوتبال در مصر تا اطالع بعدی بود .اما جمال عالم،
رئیس هیات رئیســه اتحادیه فوتبال مصر پس از تشکیل
جلس ه ای اضط راری گفته است ،این دستور را نم ی پذیرد.
ترئیسه با اعالم این تصمیم
محمود شامی ،عضو هیا
در یک نشســت خبری گفت« :درخواســت وزارت کشور
مصر ب رای لغو مســابقات را قبول نم ی کنیم ولی به احترام
کشته شــدگان درگیری ها با تعویق کوتاه مدت مســابقات
موافق هستیم .لغو لیگ برتر مصر خسارت جب ران ناپذیری
را متوجه کل فوتبال مصر م ی کند ،در حالی که مسئولیت
کشته شدن تماشاگران را متوجه اشتباه در تصمیم به حضور
تماشاگران و نحوه سازماندهی مسابقات م ی دانیم و اتحادیه
فوتبال مصر اعالم م ی کند از حضور تماشاگر در مسابقات
بعدی جلوگیری خواهد کرد».
تاسف فیفا
رئیس فیفا در نامه ای به رئیس اتحادیه فوتبال مصر از
اتفاقات به وجود امده در لیگ فوتبال این کشور اب راز نگرانی
کرد .ســپ بالتر در نامه خود به محمد جمال با اشــاره به
حوادث قبل از دیدار تیم های الزمالک و االنبی در لیگ برتر
مصر و کشته و زخم ی شدن ده ها تن در درگیری هواداران و
نیروهای پلیس مصر ،ضمن حمایت از اتحادیه فوتبال مصر
با خانواده قربانیان این درگیری اب راز همدردی کرد.
وی امادگی فیفا را ب رای پایــان دادن به درگیری های
تراژیک در فوتبال مصر اعالم کرد و نوشــت« :مراتب تاثر
عمیق خود را از درگیری های فوتبــال مصر اعالم م ی کنم
و عالوه بر همدردی با خانواده کشته شدگان تاکید م ی کنم
چنین حوادثی ب رای فوتبال نهایت تاثر را به همراه م ی اورد.
فوتبال باید باعث خوشــحالی و نشاط مردم شود و هیجان
مثبتی را در انها به وجود اورد .بناب راین باید هرچه ســریع تر
به این مسائل پایان داد .ما منتظر نتیجه تحقیقات اتحادیه
فوتبال مصر دربــاره این واقعه غم انگیز هســتیم و ب رای
هرگونه حمایت الزم و کمک به اتحادیه فوتبال مصر اعالم
امادگی م ی کنیم».
خبر مرگ بازیگر فرانسوی تکذیب شد
ماجرا تنها محدود به ای ران نیست ،در خارج از مرزهای
ما هم ادم های مشهور مجبورند مرگ خود را تکذیب کنند.
در هفته گذشته روژه هنن که ما در ای ران او را به نام کمیسر
ناوارو م ی شناسیم ،مجبور شد مقابل موجی که ب رای مرگ
او در شــبکه های اجتماعی راه افتاد بود ،بایستد و فریاد بزند
که من زنده ام.
خبر درگذشت رژه هنن با ناراحتی و تاثر طرفداران این
بازیگر شناخته شده تا قبل از پایان یک هفته در سراسر جهان
به سرعت پیچید و در فضای مجازی
منتشر شد .به ه ر حال خبر منتشر شده
ماه فوریه 2015که مربوط به درگذشت
این بازیگر فرانسوی بوده به عنوان یک
شوخی و شایعه سودجویانه اینترنتی
بــوده و خوشــبختانه بازیگــری که
شــهرتش به خاطر بازی در مجموعه
«ناوارو» یا «کمیســر بزرگ» بود ،در
صحت و سالمت به سر م ی برد.
شــایعه درگذشــت رژه هنن به
ســرعت در فضای مجازی از جمله
فی س بوک منتشر شد و در مدت زمان
بســیار کوتاهی بیش از یک میلیون
نفر از عالقه مندان به این بازیگر مطرح
سینمای فرانســه ،این خبر کذب و
سودجویانه را الیک کردند .کسی که
این شایعه را منتشــر کرده ،پیغام ی
باورپذیر درباره درگذشــت رژه هنن در
فی س بوک منتشر و چنین نوشته بود:
«ساعت 11صبح روز 9فوریه
،2015بازیگــر دوست داشــتنی ما،
رژه هنن درگذشــت .رژه هنن در 20
اکتبر سال 1925در الجزایر به دنیا امد .او با وجود اینکه از
بین ما رفته ولی هیچ وقت فراموش نخواهد شد .همدردی
و تسلیت خود را با گذاشــتن پیام یا تایید این صفحه ،بیان
کنید».
صدها نفر از طرفداران رژه هنن به ســرعت شروع به
گذاشتن پیغام و تســلیت خود در این صفحه فی س بوکی
و اب راز ناراحتی و غم خود از درگذشــت ایــن بازیگر توانای
89ســاله کردند .فضای توئیتر هم به خاطر این شــایعه
اینترنتی اشفته شد.
برخی از طرفداران رژه هنن به این پیغام اعتماد کرده و
ان را پذیرفتند ،برخی دیگر نیز به این پیغام شک کردند زی را از
شایعات متعدد منتشر شده پیش از این درباره زندگی اشخاص
شناخته شده و هنرمندان در فضاهای مجازی ،درس گرفته
بودند .انها با طعنه به اینکه خبر مذکور در رسانه های مجازی
فرانسوی منتشر نشده ،این خبر را کذب دانستند.
خبر درگذشت رژه هنن یکی از پ ر بازدیدترین کننده ترین
اخبار در فضای اینترنتی شد .در رای گیری اینترنتی انجام شده
در خصوص واکنش مخاطبان و کارب ران به شایعه اینترنتی
لویاتان
پخش یک فیلم جنجالی در روسیه
مثلث | شماره 253
یکی از فیلم های نامزد دریافت جایزه اسکار در بخش
بهترین فیلم خارجی از ســینمای روسیه ،قرار است در این
کشور با حذف بخش هایی از صدا به نمایش دراید.
فیلم لویاتان ساخته اندری زویاگینتسف که پیشتر در
جشنواره های سینمایی جهان تحســین شده است ،درباره
مردی است که در شــهری کوچک در شمال روسیه بر سر
امالک خود با شهردار فاسد درگیر م ی شود.
توزیع کننــده لویاتان در روســیه گفته اســت هیچ
صحنه ای از این فیلم ب رای نمایش عمومی حذف نشده ،اما
تماشاگران روس کلمات ناسزا را نخواهند شنید.
بخش غالب دیالوگ های فیلم لویاتان شامل کلمات
ناسزا است که در برخی موارد بسیار قبیح توصیف شده اند.
بنا به قوانین روسیه ،انتشار فحش و ناسزا در اثار سینمایی،
ب رنامه های تلویزیونی ،تئاترها و رسانه ها ممنوع است.
با این حال ،سخنگوی شــرکت توزیع کننده فیلم در
روسیه گفته است« :تماشــاگران روس «به راحتی خواهند
توانست که کلمات ناسزا را لبخوانی کنند».
لویاتان که پیشــاپیش در برخی ســینماهای اروپا و
امریکا به روی پرده رفته اســت ،سال گذشته جایزه بهترین
فیلمنامه را از جشنواره کن دریافت کرد.
لویاتان در بخش بهترین فیلم خارجی نامزد دریافت
جایزه اسکار است .لویاتان همچنین در مراسم گلدن گلوب
ب رنده جایزه بهترین فیلم خارجی شد.
خبرگزاری ریانووستی روســیه گزارش داده که می زان
تقاضا ب رای نمایش لویاتان در سینماهای این کشور بیش
از پی ش بین ی ها بوده است .این فیلم قرار است در ۶۵۰سالن
سینما ،یعنی بیش از دو ب رابر تعدادی که انتظار م ی رفت ،به
نمایش دراید.
اندری زویاگینتسف ،کارگردان لویاتان گفته است به
وجود امدن نظ رات متضاد بر سر این فیلم در جامعه روسیه
نشان دهنده موفقیت اوست.
تهی ه کننده لویاتان گفته اســت از یــک ماه قبل که
نســخه ای غیرقانونی از این فیلم در اینترنت پخش شد،
تمایل عمومی ب رای تماشای ان افزایش یافت و به موضوعی
داغ بدل شد.
اندری زویاگینتســف ،کارگردان لویاتان با استقبال از
اختالف نظ راتی که درباره فیلمش به وجود امده گفته است:
«جامعه و کشور روسیه بر ســر این فیلم تقسیم شده اند.
نظرات مخالف یکدیگر نشــان م ی دهد کــه ما به هدف
زده ایم».
برخی تماشاگران ،فیلم لویاتان را محکومیت روسی ه ای
م ی دانند که والدیمیر پوتین ساخته است .تصویری بزرگ از
اقای پوتین روی میز شهردار فاسد در این فیلم دیده م ی شود.
با این همه ،ســخنگوی پوتین گفته کــه رئی س جمهوری
روسیه خوشحال است که فیلم لویاتان واکنش های شدیدا
متضادی در جامعه ب رانگیخته است.
دیدار
ناوارو :من زنده ام
منتشر شده درباره درگذشت رژه هنن 78 ،درصد از کارب ران این
شایعه اینترنتی را بسیار ناپسند و یک شوخی تنف ر ب رانگیز
دانستند.
روز دوشــنبه 10اکتبر خانواده رژه هنــن به صورت
قانونی اعالم کردند این بازیگر فرانســوی نمرده است« :او
در لیست بلند باالی هنرمندانی که قربانی این شوخ ی ها و
شایعات م ی شوند ،قرار گرفت .رژه هنن زنده و سالمت است.
از باور کردن انچه در اینترنت م ی بینید ،دست بردارید ».اینها
جمالتی بودند که خانواده هنن در واکنش به این شــایعه
اینترنتی بیان کردند.
برخی طرفداران و کارب ران اینترنتی در واکنش به این
شایعه و شوخی اینترنتی اب راز خشم کردند و ان را یک شوخی
رکیک دانستند که باعث اندوه عاشقان این بازیگر فرانسوی
شد .برخی هم معتقد هستند که این اتفاق نشان داد که رژه
هنن هنرمندی پرطرفدار در سراســر
جهان است.
نکته جالــب دیگر این اســت
که انتشار شــایعه درگذشت رژه هنن
به قدری ســریع و فراگیر بــوده که
جس ت وجوگر گوگل نیز با جس ت وجوی
خبر درگذشــت این بازیگر ،عکسی
از او را نشــان م ی دهد که در کنار ان
نوشته شده « 11فوریه ،2015رژه هنن
درگذشــت ».روژه هنن بــا نام اصلی
روژه لوی در 20اکتبر ســال 1925در
الجزیره متولد شــد .او در سال 1959
با کریســتین رنال تهی ه کننده سینما
و تلویزیون ازدواج کرد .همســر وی
خواهر دانیل میتــران ،رئی س جمهور
سوسیالیست فقید فرانسه بوده و هنن
در واقع باجناق رئی س جمهور بود.
روژه هنن مدت 20ســال نقش
کمیســر نــاوارو را در یک ســریال
تلویزیونی محبوب ایفا کرده بود .این
سریال چندین سال از تلویزیون ای ران
نیز پخش م ی شد و طرفداران زیادی
داشــت .عالوه ب راین ،هنن با کارگردان های بزرگ سینمای
فرانسه از جمله کلود شــابرول ،پیر سوئندورفه و ژول دسن
همکاری کرده بود .او اول نوامبر سال 2008میالدی در سن
83سالگی از فعالی ت های هنری دست کشید و از ان زمان،
به دلیل بیماری ،فعالیت جدی اجتماعی نداشت.
75
اینده اقایCR7
رونالدو ،سی سالگی ،یونایتد و رئال مادرید
حاال که دور ،دور کریس رونالدو است و در فوتبال جهان
ســروری م ی کند ،پس نم ی توانیم بگوییم شاید ،بلکه باید
بگوییم او قطعا بهتریــن بازیکن حال حاضر فوتبال جهان
است اما این دلیل نم ی شــود که او در بهترین لیگ فوتبال
جهان هم بهترین باشد .اگرچه زمان زیرکانه با خاط راتمان
بازی م ی کند اما نم ی تواند واقعی ت ها را از ما پنهان کند .این
را هم نم ی توانیم نادیده بگیریم که چقدر به بازگشتن رونالدو
به منچستریونایتد و لیگ برتر جزیره فکر م ی کنیم.
دیدار
76
مثلث | شماره 253
بازگشت یک میلیارد دالری
طی روزهای گذشــته خبرهایی که حول رونالدو در
رسانه های مختلف انتشار پی دا کرد ،به قرارداد او به رئال مادرید
اختصاص داشــت؛ قراردادی که به گفته مدیربرنامه هایش
بندی در خودش دارد که قیمت رونالدو را بیش از پیش باال
م ی برد .البته این خبر نه از سوی باشگاه رئال مادرید و نه از
سوی خود رونالدو تایید نشــده اما در صورت واقع ی بودنش
رونالدو با انتقالی میلیارد دالری پی راهن تیم دیگری را بر تن
م ی کند .صحت این خبر بیش از همــه م ی تواند هواداران
منچستریونایتد را نگران و البته متعجب کند .هوادارانی که
روزی رونالدو را در اختیار داشتند و در مدت اخیر به بازگشت
وی امیدوار بودند اما اکنون ب رای داشتن دوباره اش باید پول
زیادی خرج کنند.
در حالی که خورخه منــدس ،مدیربرنامه های رونالدو
از بودن بندی در قــرارداد رونالدو کــه اطالعاتی هم از ان
فاش نشــده ،خبر م ی دهد ،مشخص نیســت که ایا هنوز
منچستریونایتد و لوئیز فن خال حاضر هستند چنین مبلغی
را ب رای خرید ایــن بازیکن بپردازند و فن خــال ایا م ی تواند
چنین پولی را بــرای خرید او فراهم کنــد؟ حتی اگر دیدن
دوباره رونالدو در ورزشگاه های سراســر انگلیس هر اندازه
جذاب باشد ،باید منچستریونایتد بتواند هواداران ،منتقدان
و خیلی از شهروندان این شهر را ب رای پرداخت چنین پولی
متقاعد کند و شاید مهمتر از ان اهداف باشگاه باشد که به
خطر نیفتد .مدیر برنامه های رونالدو در شرایطی که انتقال
رونالدو را با این مسائل وارد فاز جدیدی کرده ،از سوی دیگر
در مصاحبــه ای طعنه امیز خطاب به لوئیــز فن خال گفته
است« :لوئیز! نیاز اصلی ات در خط دفاعی را فراموش کن و
او را به خانه اش برگردان .جایی که به ان تعلق دارد ».به نظر
م ی رسد بازگشت یک میلیارد دالری رونالدو به اولدترافورد او
را به چهره ای منفور در فوتبــال جزیره بدل کند؛ اتفاقی که
م ی تواند روی عملکرد فوتبالی وی هم تاثیر بگذارد و بهترین
بازیکن جهان را در بهترین لیگ فوتبــال دنیا ،به بازیکنی
متوسط تبدیل کند.
تولد سی سالگی
رونالدو روز پنجم فوریه وارد ســی ســالگی شد .او با
چهره های سرشناس دیگری مانند چزاره مالدینی ،سرمربی
اســبق تیم ملی ایتالیا ،اســون گوران اریکسون سرمربی
اســبق تیم ملی انگلیس و منچسترسیتی ،گئورگ ه هاگی،
اســطوره فوتبال رومانی ،کارلوس توز ،هم تیمی سابقش
در منچستریونایتد و نیمار ،فوق ستاره برزیلی این روزهای
بارســلونا در یک روز متولد شده است .او ســال 2003وارد
منچستریونایتد شد ،در حالی که تنها 18سال داشت .حاال
در س ی سالگی در استانه بازگشت مجدد به این تیم است اما
ایا یونایتد عالقه دارد به گفته مندس یک میلیارد دالر ب رای
یک بازیکن سی ساله بپردازد؟ او به رادیو اسپانیا گفته است:
«رونالدو تا سن 40سالگی در باالترین سطح فوتبال بازی
خواهد کرد .او حتی در سن 39ســالگی این توانایی را دارد
کریس رونالدو این هفته 30ســاله
شد .بازیکنی که صاحب توپ طالی
جهان اســت اکنون با این ســوال
مواجه شــده که در اینده این روند
موفقیت امیز را ادامه می دهد یا دوران
افول را تجربه می کند
که 30گل را در یک فصل به ثمر برســاند .روشی که با ان
وی زندگ ی اش را مدیریت م ی کند ،غذایی که م ی خورد و نوع
اســتراحت کردن او ،نمونه ای ایده ال ب رای همه مردم جهان
است ».اگرچه باتوجه به شغلی که مندس دارد ،تعریف کردن
و ستایش از بازیکن خود طبیعی است اما ب رای رونالدو به ثمر
رساندن 30گل در 40سالگی هم دور از ذهن نیست.
بهترین بازیکن جزیره
این بازیکن پرتغالی اگرچه م ی تواند انتقال محبوبی به
فوتبال جزیره نداشته باشد اما نباید فراموش کنیم که او روزی
به عنوان بزرگترین بازیکن خارجی لیگ انتخاب شده است .در
این رای گیری که چندین سال پیش توسط رسانه ها از میان
هواداران انجام شد ،رونالدو توانست رایان گیگز و تیری هانری
را شکست دهد و این عنوان را از ان خود کند .اگرچه خیل ی ها
این اعتقاد را دارند که فوتبال او پس از جدایی از یونایتد شروع
شد اما از نگاه هواداران هیچ بازیکن خارجی در تاریخ لیگ
برتر انگلیس به اندازه وی بزرگ نبوده است .وقتی به سال
2003برم ی گردیم و تاریخ اولین جلسه تمرین ی اش با یونایتد را
به یاد م ی اوریم ،جذاب ترین خبری که به ذهن م ی اید ،مربوط
به هوادارانی م ی شود که در صفحه فی س بوک او حضور پیدا
کردند و همه ان متن هایی که به صورت ایمیل ب رای رونالدو
ارسال م ی کردند را در صفحه شــخص ی اش نوشتند .در ان
سال مارک زوکربرگ یک سال بود که این دنیای مجازی را
ب رای مردم دنیا ترسیم کرده بود اما اکنون با گذشت سال ها
از ان روز ،هواداران کریستیانو رونالدو در این شبکه اجتماعی
به بیش از صد میلیون نفر رسیده اند تا او در ورزشکاران از این
حیث رکورددار باشد .رونالدو شش سال در منچستریونایتد
بازی کرد و در این مدت باعث شد تا این تیم راه گمشده اش
در فوتبال اروپا را پیدا کند و باردیگر به قهرمانی برسد .گل
او در بازی نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا مقابل ارســنال
توانای ی اش در تغییر شــکل و روند یک بازی را نشان داد و
او را به خواســته اش در فوتبال رساند .گل او در فینال لیگ
قهرمانان سال 2008در مســکو از دیگر لحظاتی است که
ب رای هواداران یونایتد قابل فراموشی نیست .او ب رای این تیم
یک بازیکن تمام عیار بود ،گل زد ،هت تریک کرد ،رکوردها را
جابه جا کرد و جوایز زیادی به دست اورد تا همه فاکتورهای
الزم ب رای بزرگ شدن را داشته باشد اما همه اینها توانست
بیش از همه توجه رئال مادرید را جلب کند؛ تیمی که اکنون
رونالدو را با ان م ی شناسیم.
نیاز به مسی
ب ی شــک رونالدو بــرای بهتریــن بودن بــه رقیب
اساطیری اش نیاز دارد .لیونل مسی و کریس رونالدو باعث
موفقی ت های ســال های اخیر یکدیگر بوده اند و حاال جدا
شدن هر کدام از انها از تیم هایشان م ی تواند هر دو را با شرایط
دیگری مواجه کند .طی شش سال گذشته مسی به سرعت
در فوتبال اسپانیا رشد کرد و از طرف دیگر رونالدو هی چ وقت
او را رها نکرد .اکنون هــر دو م ی توانند به ایــن رقابت در
فوتبال جزیره ادامه دهند اما ایا این رقابت م ی تواند به همان
جذابیت اللیگا باشــد؟ هر دو بازیکن از سوی باشگاه های
انگلیسی مورد توجه هستند اما در حالی که شایعات از انتقال
احتمال ی شان خبر م ی دهند ،خودشان به ماندن تمایل نشان
م ی دهند .چیزی که بدیهی اســت بودن دو بازیکن در کنار
یکدیگر است .شاید صحب ت های مندس زمانی تحقق پیدا
کند که رونالدو در 40سالگی هم با مسی رقابت داشته باشد
و در یک لیگ در کنار هم باشند.
مدح خورشید
۸۱خاطره خواندنی رهبر معظم انقالب دربار ه امام(ره)
« مدح خورشید» به همت انتشــارات انقالب اسالمی (وابسته به موسس ه پژوهشی -
فرهنگی انقالب اسالمی) نخستین بار در بهار 91منتشر شد و در دو نوبت دیگر ،در سال های
92و 93تجدید چاپ شد .این اثر که شامل 81خاطره و در 136صفحه گرداوری و تدوین شده،
حاوی نکات اموزنده ای از سیره مکتبی ،انقالبی و اخالقی رهبر کبیر انقالب اسالمی است
و بازخوانی و توجه به ان ،از شرایط الزم ب رای شناخت امام خمینی(ره) و تداوم راه ایشان است.
در این کتاب گزیده ای از نظ رات و خاط رات رهبر معظم انقالب اســامی درباره وجوه و
ابعاد مختلف حیات طیبه حضرت امام(ره) از وجوه فردی و عبادی و اخالقی گرفته تا زوایای
انقالبی ،سیاســی و اجتماعی ،از متن بیانات رهبر انقالب استخراج و در قالب مجموعه ای
از خاط رات موضوعی تدوین شده اســت .رهبر معظم انقالب اسالمی در مواضع متعدد و با
مضامین مختلف ،دوران جدید عالم را عصر امام خمینــی(ره) نامیده و از زوایای مختلف به
تبیین و تحلیل ویژگ یهای ان پرداخته اند؛ عصری که ویژگ ی اش «پیدایش و جرات و اعتماد
به نفس ملت ها در ب رابر زورگویی ابرقدرت ها و شکســتن بت های قدرت ظالمانه و بالندگی
نهال قدرت واقعی انسان ها و ســر براوردن ارزش های معنوی و الهی» است .کتاب «مدح
خورشید» مشتمل بر گزیدهای از خاط رات مقام معظم رهبری درباره امام خمینی(ره) است که
خاط رات مقاطع مختلف حیات طیبه امام(ره) ،از دوران مبارزات تا سال های پیروزی و استق رار
نظام جمهوری اسالمی و سال های دشــوار دفاع ملت ای ران در ب رابر هجوم نظام استکبار در
جنگ تحمیلی را دربر م ی گیرد.
سیا در ایران
انتشار اسناد کودتای ۲۸مرداد
اسناد کودتای ۲۸مرداد در کتابی با عنوان «سیا در ای ران» از سوی مرکز اسناد انقالب
اسالمی منتشر شد .این مرکز در چهارمین روز از دهه مبارک فجر کتاب «سیا در ای ران » ترجمه
نعمت اهلل عاملی را منتشر کرد که حاوی اسناد کودتای ۲۸مرداد است که متن اصلی ان توسط
دکتر دونالد ویلبر نگارش یافته و با وی رایش کریستوفر پتریک توسط انتشارات «امریکن فری
پرس» منتشر شده است .گزارش اصلی سیا شامل ۱۰فصل ،پنج ضمیمه و یک چکیده است
که وی راستار سه ضمیمه کوتاه دیگر با عناوین «ب رادران رشــیدیان ،نزاع بر سر نفت ای ران و
مداخله بریتانیا در ای ران» را ب رای ارائ ه اطالعات بیشتر به مخاطبان به متن افزوده است .مطالعه
اسناد این کتاب جزئیات تکان دهنده ای از جنایات سازمان های جاسوسی انگلستان و امریکا در
ط راحی و اجرای کودتای ننگین ۲۸مرداد را برمال م ی سازد .در قسمت هایی از مقدمه این کتاب
چنین م ی خوانیم« :امریکا که از انحصار نفتی انگلیس در ای ران ناخرسند بود ،به بهان ه خطر
به قدرت رسیدن کمونیس ت ها و سقوط ای ران در پرد ه اهنین ،اما اساسا به طمع به دست اوردن
سهمی از نفت ای ران با دولت بریتانیا همراه شــد .نتیجه مذاکرات نمایندگان سروی س های
جاسوسی امریکا و انگلیس ،ط راحی عملیاتی به نام عملیات اژاکس بود که طی ان سیا و
ســرویس اطالعات مخفی انگلیس با همکاری عوامل داخلی خود در ای ران توانستند دولت
قانونی مصدق را ساقط کرده و سرلشکر زاهدی را که عامل بیگانه بود به قدرت برسانند».
«سیا در ای ران» در شمارگان هزارنسخه و ۲۱۲صفحه و به قیمت پنج هزار و ۵۰۰تومان
روانه بازار نشر شده است.
پسربچگی
در حوالی اسکار
برندگان جایزه بفتا اعالم شد
اکادمی هنرهای سینمایی و تلویزیونی بریتانیا ب رندگان
جوایز شصت وهشــتمین دوره مراســم بفتا را در اپ راخانه
سلطنتی لندن معرفی کرد و در ان سوی دنیا در ل س انجلس
پنجاه و هفتمین دوره مراســم اهدای جوایز ساالنه گرمی
(معادل اسکار در دنیای موسیقی) برگزیدگان خود را شناخت.
بفتا مهم ترین جایزه سینمایی سال بریتانیاست و برخی ان
را معادل اروپایی جایزه اکادم ی اسکار م ی دانند .در این دوره
فیلم تام کروز ،هنرپیشــه امریکایی به نام «پسربچگی»
به عنوان بهترین فیلم اعالم شد .فیلم درام «پسربچگی»
یکشنبه شــب ســه جایزه از جمله جایزه بهترین فیلم و
بهترین کارگردانی را در بزرگترین مراسم جوایز فیلم بریتانیا
دریافت کرد.
«ریچــارد لینکلیتر» جایــزه بهتریــن کارگردانی را
ب رای فیلم ی دریافت کرد کــه در بازه زمانی دوازده ســاله
و با هنرپیشــگان ثابت ساخته شده اســت« .هتل بزرگ
بوداپست»« ،بردمن»« ،بازی تقلید» و «نظریه همه چیز»
دیگر نامزدهای بفتا در رشته بهترین فیلم بودند.
هتل بزرگ بوداپســت ســاخته وس اندرسن با وجود
ی در کسب جایزه بهترین فیلم ،در نیمی از 10نامزدی
ناکام
دیگر خود برنده شــد .مهم ترین جوایــز این کمدی موفق
سال 2014فیلمنامه غی راقتباسی و موسیقی متن بود .فیلم
«هتل بزرگ بوداپست» که داستان یک سرایدار اسطوره ای
و دستیار جوانش را روایت م ی کند ،پنج جایزه بفتا را از ان خود
کرد اما در گرفتن جوایز بزرگ ناکام ماند.
کریستن اسکات توماس هنرپیشه بریتانیایی نام «ادی
ردماین» را به عنوان بهترین هنرپیشه مرد ب رای بازی در فیلم
«تئوری همه چیز» اعالم کرد .فیلــم «تئوری همه چیز»
عالوه بر جایزه بهترین بازیگر مرد توانســت دو جایزه دیگر
را به دست اورد« .ادی ردماین» در این فیلم نقش «استیفن
هاوکینگ» کیهان شــناس مشــهور که فلج است را بازی
م ی کند .فیلم «تئوری همه چیز» جایــزه فیلم بریتانیایی
ممتاز سال را نیز دریافت کرد.
جایزه بهترین بازیگر زن هــم طبق پی ش بین ی ها به
جولین مور ب رای «هنوز الیس» رسید .جولین مور در فیلم
«هنوز الیس» نقش یک استاد زبانشناسی را بازی م ی کند
که با بیماری الزایمر دست و پنجه نرم م ی کند .بعد از بردن
جایزه گلدن گلوب ،اینک او بخت اصلی ب رای دریافت جایزه
اسکار بهترین هنرپیشه زن است.
«تازیانه» با کسب سه جایزه یکی از فیلم های موفق
مراسم اهدای جوایز بفتا بود و انیمیشن «فیلم لگو» که در
کمال شگفتی راهی به فهرست نامزدهای اسکار هشتاد و
هفتم نیافته ،جایزه بفتا را در این رشته برد.
جایزه بهتریــن فیلم غی رانگلیســی زبان هم به درام
لهستانی «ایدا» اهدا شد .نکته جالب اینکه «بازی تقلید» با
وجود نامزدی در 9رشته هیچ جایزه ای نبرد و بردمن الخاندرو
گونزالس ایناریتو هم از 10نامزدی خود تنها در رشته بهترین
فیلمبرداری جایزه برد.
مراسم بفتای ۲۰۱۵یک میهمان ویژه هم داشت؛ دیوید
بکهام ستاره سابق فوتبال جهان ،در این مراسم حاضر شد و
جایزه فیلم برجسته سال در سینمای بریتانیا را که به جایزه
الکساندر کوردا نیز شناخته م ی شود ،اهدا کرد .این جایزه به
فیلم «تئوری همه چیز» رسید.
جلد تایم
درباره رابطه
استارباکس
با امریکا
لوپوئن از
وزیر اقتصاد
فرانسه
می گوید
قهرمانان
بدشانس
سرمایه داری
سوژه
اکونومیست
مثلث | شماره 253
دیدار
پیشخوان جهانی
77
دیدار با سیما
معمای شاه
جمشید مشایخی به بازیگران پیوست
جمشید مشایخی به سریال «معمای شاه» پیوست.
او در این ســریال نقش اقاکمال دواتگــر را بازی م ی کند.
تصوی ربرداری سریال تلویزیونی «معمای شاه» به نویسندگی
و کارگردانی محمدرضا ورزی در شــهرک غزالی ادامه دارد.
شه رام عب دلی ،غالمحسین لطفی ،بهزاد خداویسی و به راد
خ رازی هم به تازگی به این سریال پیوسته اند.
محمدرضا ورزی درباره روند تولید این اثر گفت« :این
روزها در شهرک غزالی مستقر و مشغول ضبط بخش های
مربوط به زندگی خانوادگی دکتر احمد وزیری هســتیم که
نقش او را ســعید نی ک پور بازی م ی کند .در این صحنه ها
جمشید مشــایخی نقش اقا کمال دواتگر را بازی م ی کند
و یکی از شــخصی ت های فرهنگی ان روزگار اســت که با
خانواده دکتر وزیری هم رفت و امد دارد .قبل از شهرک غزالی
در موزه عبرت بخش های مربوط به کمیته ضدخ رابکاری را
تصوی ربرداری کردیم .در این لوکیشن بازیگران زیادی حضور
داشــتند و تعدادی بازیگر جدید هم انتخاب کردیم .شه رام
عبدلی نقش منوچهر را بازی م ی کند که جزو سیاســیون
است و شــخصیت پیچیده ای هم دارد .او به دختر خانواده
دکتر وزیری عالقه مند است ،اما درگیر ماجراهای مختلفی
م ی شود .همزمان با تصویربرداری بخش های خانوادگی در
شهرک غزالی ،لوکیشن خانه شهید نواب صفوی هم اماده
م ی شود که نقش شهید نواب صفوی را حسام نواب صفوی
بازی م ی کند .بعد از تمام شدن ضبط بخش های خانوادگی در
شهرک غزالی ب رای ادامه کار به سعداباد م ی رویم.
غالمحســین لطفی نقش یکی از بازجویان معروف
ساواک به نام کمالی را بازی م ی کند .به راد خ رازی نقش یکی
دیگر از ساواک ی ها با نام ته رانی را بازی م ی کند که به گفته
کارگردان ایده های خوبی ب رای ایفای نقشش دارد و ب رای این
نقش زحمت زیادی کشیده است.
در لوکیشن موزه عبرت بهزاد خداویسی در نقش پرویز
ثابتی ،رئیس کل اداره سوم ســاواک مقابل دوربین رفت.
صمدیان که از بازیگران تئاتر است نقش ساواکی معروفی به
نام منوچهری را ایفا کرد .روهام مخدومی هم نقش تیمسار
نعمت نصیری را بازی م ی کند .محمدرضا شــریف ی نیا در
نقش جعفر مهرداد ،ازاده اسماعی ل خانی در نقش نورافاق و
کرامت رودساز در نقش بازجوی ساواک از دیگر بازیگران این
لوکیشن هستند.
از دیگر شــخصی ت های تاریخی این سریال م ی توان
به رسول توکلی در نقش شهید مطهری و داوود رسولیان در
نقش شهید بهشتی اشاره کرد .داریوش ارجمند هم که قرار
است نقش ایت اهلل بروجردی را بازی کند ،سال اینده مقابل
دوربین م ی رود.
فوتبال و...
به زودی روی انتن شبکه سه
دیدار
78
مثلث | شماره 253
برنامه «فوتبال و »...به تهی ه کنندگی امیر فکری با موضوع بررسی نکات مثبت و
منفی این پدیده فراگیر اجتماعی به زودی روانه انتن شبکه سه سیما م ی شود .این برنامه
به منظور فراهم کردن بســتری ب رای فکر و تامل درباره این پدیده مهم و فراگیر که از هر
سن و هر قشری از جوامع به ان عالقه دارند و نیز به منظور اشنایی مخاطبان با نظ رات و
دیدگاه های مختلف و متنوع افراد درباره این ورزش دوست داشتنی تولید شده است.
در این مجموعه برنامه از پشــت صحنه های برنامه 2014جام جهانی و مصاحبه با
کارشناسان ،چهره های گوناگون فوتبالی ،هنرمندان و حتی سیاستمداران استفاده شده است
و به موضوعاتی همچون پدیده فوتبال ،اقتصاد فوتبال ،رسانه فوتبال و برخی از بازی های
تیم ملی فوتبال با ارژانتین ،نیجریه و بوسنی پرداخته خواهد شد.
برنامه «فوتبال و »...کاری از گروه ورزش شــبکه سه ســیما به کارگردانی مهرداد
طاهری در 10قسمت 25دقیقه ای است به زودی از شبکه سه سیما پخش م ی شود.
مستندی درباره
صادق اهنگران
شــکر خدا گودرزی بازیگر نقش امام خمینی(ره) در
سریال معمای شاه است .او به شرایط خاص وایفای نقش
خاص خود اشــاره کرده و گفت« :امام خمینی(ره) یکی از
شخصیت های بزرگ تاریخ معاصر است ،عالوه بر این مردم
با حاالت و روحیات و رفتار حضرت امام(ره) اشنا هستند و
این موضوع به حساسیت این نقش و قضاوت ها می افزاید.
امام خمینی(ره) فردی با روحیــه عارفانه بودند .عارفی که
جز خدا و تسلیم در برابر او نظر به چیز دیگری نداشتند .هر
انچه انجام می دادند برای رضای خدا بود و انجام تکلیف.
به همین دلیل است که دریافت حاالت و سکنات حضرت
امام(ره) برای ایفای این نقش سخت و دشوار است».
احســان جعفری همزمان با تصویربرداری ســریال
مشغول تدوین است .محمد کشفی و سیدعلیرضا حسینی
صداگذاری این اثر را به عهده دارند .بابک زرین ،اهنگساز
و ساالر عقیلی و امیریل ارجمند هم خوانندگان این سریال
هستند.
این مجموعــه در قالب 50قســمت 50دقیقه ای
تولید می شــود .در این ســریال حســن نورعلی ،نقش
محمدرضا پهلوی جوان را بازی می کند و امیر مهدی کیا
در نقش محمدرضا پهلوی در 10سال اخر زندگی ظاهر
شده است.
روزامد
مجله اقتصادی شبکه پنج
با توجه به تغییر رویکرد شبکه پنج« ،روزامد» ب رنامه ای اقتصادی است که با معرفی
کارافرینان برتر ،خبرهای اقتصادی ،تحلی ل های اقتصــادی ،مهارت های ثروت افرینی،
اموزش بورس ،تحلیل تیتر روزنامه های اقتصادی کشــور و معرفی کتاب ها و مقاالت در
حوزه اقتصاد ،روی انتن م ی رود .برنامه «روز امد» را م ی توان مجله اقتصادی شــبکه پنج
نامید که همه روزه از ساعت 7الی 7:30از این شبکه پخش م ی شود .فرهنگسازی در میان
خانوارها ،ایجاد بستر مناسب ب رای ورود افراد از سنین کودکی به کسب و کار و مشاغل و از
همه مهمتر مبارزه با مدرک گرایی و جایگزینی مدرک گرایی با مهارت کسب و کار و زندگی،
از اهداف برنامه روز امد است .به همین منظور و ب رای دستیابی به این اهداف شش نفر از
اساتید حوزه اقتصاد ،در زمینه اشتغال ،ثروت افرینی ،تجارت الکترونیک و بورس در ب رنامه
حضور دارند .تا به حال 25قسمت از برنامه پخش شــده و برنامه تا پایان امسال همین
روال را طی خواهد کرد.
مســتند «راوی صادق» با نگاهی به زندگی حاج صــادق اهنگران در
سیمای مرکز خوزســتان تولید م ی شــود .صادق اهنگران در این مستند
65دقیقه ای عالوه بر شیوه مداحی و تاثیرش در ایجاد شور و هیجان حماسی
در دوران دفاع مقــدس ،وجوه ناگفته زندگی سیاســی ،اجتماعی و انقالبی
کاری از سیمای خود را بیان م ی کند .ب رای تهیه بخشــی از تصاویر این مستند از فیلم های
مرکز خوزستان بکر ارشیو مرکزی صد او سیما و ارشــیو مرکز خوزستان استفاده شده است.
در بخش بازسازی ،عمده تصاویر مســتند راوی صادق در شهرهای اهواز،
خرمشهر ،حلبچه ،مشهد ،ته ران و کربال ضبط شده است و اعضای خانواده
و عالقه مندان اهنگران در دوران دفاع مقدس نیز در مورد ایشــان صحبت
م ی کنند .تصویربرداری راوی صادق از شهریور امسال اغاز و تا اواسط بهمن
ماه به طول انجامیده و هم اکنون مراحل فنی مستند در حال انجام است و
پی ش بینی م ی شود در بهار 94اماده نمایش شود.
سرافراز :صد او سیما خانه فعاالن سینمایکشور است
رئیس رسانه ملی در جشنواره فیلم فجر
جالل الدین
فصل دوم در راه است
دوران کودکی جالل الدین محمــد معروف به موالنا،
حکیم و شاعر نامدار ای رانی در ســریالی به نام جالل الدین
به تصویر کشیده شده و جمع ه ها ســاعت 22و 15دقیقه
از شبکه یک به نمایش درم ی اید .این ســریال که تاکنون
پنج قسمت از ان به نمایش درامده ،اتفاقات دوران کودکی
موالنا را نمایش م ی دهد که به واســطه شخصیت
درونگرای جالل الدین رومی ،بیــش از انکه درباره
کودکی جالل الدین باشد ،به اتفاقات مهم سیاسی
اجتماعــی دوران کودکی او م ی پردازد .ســریالجالل الدین که از تولیدات سیمای برون مرزی است؛
در سه مرحله ط راحی شده بود؛ دوران کودکی ،جوانی
و میانســالی .این ســریال با تهی ه کنندگی اردشیر
ای ران نژاد و کارگردانی شه رام اسدی اغاز شد .مرحله
اول از فصل اول این مجموعه تصویربرداری شــده
بود که تهی ه کننده ان درگذشت و مهدی همایونفر
تهی ه کنندگی را به عهده گرفت و کارگردانی سریال نیز
به ارش معیریان سپرده شد .همایونفر درباره ساخت
سریال جالل الدین و فصل دوم ان گفت« :زمانی که
ساخت این سریال در دستورکار قرار گرفت ،فیلمنامه
ان به صورت کامل نوشته شــده بود و بعد که تولید
سریال به من سپرده شد ،ضمن بررســی فیلمنامه به این
نتیجه رسیدیم بهتر است دوران جوانی و پختگی موالنا که
در دو فصل ط راحی شده بود ،در یک فصل به تصویر کشیده
شود ،زی را مهم ترین اتفاق دوران جوانی موالنا ،فوت سلطان
ولد ،پدر موالناســت و مهم ترین رویدادهای زندگی او مانند
نگارش مثنوی معنوی بعد از مالقات او با شمس رخ م ی دهد».
فصل اول سریال جالل الدین که نامش را از نام کوچک موالنا
وام گرفته و چندان یاداور مولوی و شهرت جهان ی اش نیست،
در حالی از شبکه یک به نمایش درم ی اید که تصویربرداری
فصل دوم اغاز نشده و ب ی شــک بین نمایش این دو فصل
وقفه ای رخ خواهد داد .محمد فیلی ،بازیگر نقش ســلطان
میکروسکوپ
برنامه پزشکی شبکه 4
محمد خوارزمشاه در سریال «جالل الدین» گفت« :با توجه به
فشردگی زمان و کوتاهی مدت فیلمبرداری و حجم زیاد کار،
همیشه این دلهره را داشتم که این سریال در انتها چطور از اب
درم ی اید ».او درباره تاثیرگذارترین سکانس سریال هم گفت:
«ب رای من ان سکانس پایانی که در انتهای سریال ،سلطان
محمد خوارزمشاه در راه رفتن به جزیره ب رای گذران پایان عمر،
یک دیالوگ خیلی زیبایی دارد که این ســکانس و دیالوگ
خیلی به دل من چسبید و جالب بود ».بازیگر سریال روزی
روزگاری درباره اینکه چرا سریال جالل الدین نه با صدای اصلی
بلکه با دوبله روی انتــن رفت ،هم این گونه توضیح
داد« :من هم نم ی دانستم که قرار است این سریال
صداگذاری شــود چرا که هنگام فیلمبرداری صدا را
سر صحنه م ی گرفتند اما هنگام قرارداد صحبتی از
دوبله سریال با من نشــد ».ناصر طهماسب ،مدیر
دوبالژ این ســریال را کار پاکیزه ای دانست« :حدود
یک ماه دوبله ان زمان برد .همچنین گویندگان خوب
زیادی در این سریال تاریخی صداپیشگی کرده اند و
خودم هم عالوه بر مدیر دوبالژی ،گویندگی کرده ام».
ســریال «جالالدین موالنا» به سفارش مرکز فیلم و
سریال شبکه ای فیلم ساخته شده است .این سریال
تاریخی به کارگردانی شــه رام اسدی و ارش معریان
و تهی ه کنندگی مهدی همایونفر جمع ه ها ســاعت
22و 15دقیقه از شــبکه اول پخش م ی شــود .در
این مجموعه بازیگرانــی چون علی دهکردی ،ارش
مجیدی ،رضا بهبودی ،شبنم مقدمی ،مهتاج نجومی ،محمد
فیلی ،اتش تق ی پور ،کاظم هژیرازاد ،فریده سپاه منصور ،زنده
یاد باقر صحرارودی و ...ایفای نقش داشتند.
فیل کوچولو
انیمیشنی در مورد مهارت های زندگی
مجموعه انیمیشنی «فیل کوچولو» از چهارشنبه بیست و دوم بهمن ساعت 15و
15دقیقه از شبکه پویا به نمایش درم ی اید.
این انیمیشــن به کارگردانی محســن نظرپور در دو فصل و در 39قسمت به
تهیه کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید شــده و در جدول پخش شــبکه پویا قرار
گرفته اســت .انیمیشــن «فیل کوچولو» درباره یک بچه فیل است که با دوستان
خود یعنی خرسی ،ســنجاب ،موشی و قناری در جنگلی سرســبز و شاداب زندگی
می کند و همواره با ماجراهای تازه ای مواجه می شــود .فیل کوچولو در هر داستان
اتفاقات تاز ه ای را تجربه و به کمک دوستانش مشکالت را حل می کند و چیزهای
جدیدی یاد می گیرد.
مخاطبان اصلی این انیمیشــن یعنی کودکان و به ویژه خردســاالن با دیدن هر
داستان می توانند با یکی از مهارت های زندگی یا یک مفهوم اخالقی سودمند اشنا شوند.
همچنین پیام اصلی مورد نظر در این سری داستان ها اموزش شیوه صحیح دوستی و
برقراری ارتباط با دیگران برای قشر کودک و خردسال است.
مثلث | شماره 253
برنامه تلویزیونی میکروسکوپ که قرار است از شبکه 4هرشب ساعت 23پخش
شود به کنکاش درباره ســامت شــهروندان خواهد پرداخت و در این راستا از پزشکان
صاحب نظر و کارشناسان برجســته بخش ســامت کمک خواهد گرفت .این برنامه
تلویزیونی بنا به ضرورت ســامت جامعــه و توجه به این مهم در نظر دارد تا بیشــتر با
سوژه هایی به روز و کارامد به استقبال بررسی راهکارهایی برای درمان بیماری ها و مقابله
با انها برود .تهیه کنندگی این برنامه تلویزیونی را مجید یوسفی و فائزه نعمتی اجرای ان
را بر عهده دارد .کارگردانی «میکروسکوپ» نیز بر عهده یوسف دانش صدیق است .این
برنامه با هدف ارتقا و اگاهی مردم در حوزه سالمت و پیشگیری از بیماری هاست .سالمت
مردم در پیشگیری ،درمان ،نحوه انتخاب صحیح پزشک و بررسی معضالت بیماران در
جامعه از جمله محورهای این برنامه است .باتوجه به اینکه بیشتر پرونده های پزشکی به
دلیل عدم اگاهی شهروندان و انتخاب اشتباه پزشک اشتباه است .این برنامه در نظر دارد
تا به مردم برای پیدا کردن پزشک راهکارهای مثبت ارائه کند .این برنامه از 23بهمن ماه
از شنبه تا چهارشنبه روی انتن می رود.
هفتم افزایش دهیم و البته این درخواست از سوی سینماگران
و مسئوالن نیز مطرح شده و افتخار داریم که در این تعامل
همراه هنرمندان متعهد و انقالبی سرزمی ن مان هستیم».
دیدار
محمد سرافراز با حضور در برج میالد پس از تماشای
فیلم «مبارک» به کارگرانی محمدرضــا نجفی در اخرین
ساعت اکران کاخ جشــنواره در جمع خبرنگاران درباره این
اثر گفت« :هنر امروز ما با وجود همســو شدن با نیازهای
روزمره جامعه از عقبه خود فاصله گرفته است و تولید چنین
فیلم هایی که ما را به گذشته خود پیوند م ی دهد باید بیشتر
مورد توجه قرار گیــرد .مبارک عالوه بر روایت اشــنایی از
ایی ن ها و سنن نمایش ای رانی با رجوع به داستان های رستم
و ســه راب ،مخاطبان خود را به فضایی بــرد که ب رای انها
جالب توجه بــود ،به ویژه اینکه این فضــا در ادغام تصاویر
واقعی سینما و هنر انیمیشن تا ســنت در ارتباط گیری با
مخاطبــان موفق تر عمل م ی کند ».رئیس ســازمان صدا
وسینما با تاکید بر این مساله که تنها موفق به دیدن فیلم
«محمد (ص)» ســاخته مجید مجیدی و «مبارک» شده،
افزود« :ندیدن فیلم ها باعث نشده که از فضای جشنواره دور
باشم و شنیده هایی که از سوی همکاران به من منتقل شده
نشان دهنده این مهم است که جشنواره فیلم فجر امسال
توانست یک گام رو به جلو بردارد ».وی با تاکید بر انکه رادیو
و تلویزیون خانه فعاالن و دست اندرکاران سینماست ،تصریح
کرد« :بنا داریم تا حمایت های خود را از دست اندرکاران هنر
79
دیدار با سیما
انیمیشن های
نوروزی
قصه های بومی در شبکه پویا
انیمیشن های شاد و سرگرم کننده از برنامه هایی است
که هر سال ب رای ایام نوروز مخاطبان کودک و نوجوان در نظر
گرفته م ی شود و امسال نیز تعدادی انیمیشن از ماه ها پیش
به منظور پخش در اغاز ســال نو در دست تولید قرار گرفته
تا در کنار انیمیشــن های خارجی به خردساالن و کودکان
ارائه شود.
از جمله انیمیشــن هایی که در مرکز پویانمایی صبا
ب رای ایام نوروز تدارک دیده شــده ،م ی تــوان به مجموعه
نازبالش اشاره کرد که ب ر اساس کتابی به همین نام نوشته
هوشــنگ مرادی کرمانی اخرین مراحل تولید را پشت سر
م ی گذارد .این انیمیشــن موزیکال در 26قسمت بیست
دقیقه ای به کارگردانی مان ی وطن دوســت و تهی ه کنندگی
سیدمسعود صفری تولید م ی شود.
داســتان نازبالش درباره حیواناتی اســت که اط راف
یک برکه زندگی م ی کنند و هر بار اتفاقات تازه ای را تجربه
م ی کنند .هر قسمت از این انیمیشن چند ترانه دارد و فضای
موزیکال ایجاد م ی کند.
انیمیشن شهر عسلی مجموعه دیگری است که پیش
از این 12قسمت از ان در شبکه نمایش خانگی عرضه شده
شهریار وکالنتر
یاد ماندگار
مجموعه تلویزیونی «شهریار» ساخته کمال تبریزی ،ســریال «خانه اجاره ای» به
کارگردانی شاهد احمدلو و سریال «کالنتر» ساخته محسن شاه محمدی در جدول پخش
شبکه ای فیلم قرار گرفت .پخش سریال شــهریار نیز در این شبکه اغاز شده است .این
یزبان است که به کارگردانی کمال تبریزی و تهی ه کنندگی
مجموعه درباره شهریار ،شاعر اذر
پروانه پرتو ساخته شد و فیلمنامه ان را مهدی سجاده چی نوشته است .در این سریال شهریار
را در سه مقطع سنی خواهیم دید که اردشیر رســتمی ،جوانی و سیروس گرجستانی نیز
میانسالی و پیری این شاعر را بازی کردند .پیام دهکردی ،زنده یاد احمد اقالو ،بهروز بقایی،
سعید نیکپور ،لیلی تقوی ،مهدی میامی ،الهام حمیدی ،مهسا کرامتی ،صبا کمالی ،رحیم
نوروزی ،کاوه اهنی ن جان و اســماعیل خلج دیگر بازیگران این سریال هستند.سری دوم
مجموعه تلویزیونی خانه اجاره ای به کارگردانی شــاهد احمدلو از بیست و دوم بهمن از
شبکه ای فیلم پخش خود را شروع کرد .حمید لوالیی ،مه ران غفوریان ،نعیمه نظام دوست،
بیژن بنفشه خواه ،ارژنگ امیرفضلی ،نصراهلل رادش ،نادر سلیمانی و ...در ان بازی م ی کنند.
مستند پرتره «یاد ماندگار» با روایتی از زندگی حجت االسالم حسنی ،نماینده ول ی فقیه
در اذربایجان غربی و امام جمعه پیشــین ارومیه در سیمای مرکز اذربایجان غربی تولید
شد .مستند یاد ماندگار در هفت قسمت 30دقیقه ای به تهی ه کنندگی و کارگردانی سعید
قنبرزاده تولید شده است.
این مجموعه روایت دوره های مختلف زندگی حجت االسالم و المسلمین حسنی از
زبان خودشان ،بستگان ،همراهان دوران طلبگی و مبارزه و ساکنین روستای زادگاهش است.
بیش از صد دقیقه از این مجموعه مستند ،ب راساس اتفاقات زندگی وی بازسازی شده است.
بناب راین گزارش ،از ویژگ ی های مستند یاد ماندگار اشــاره و معرفی بخشی از تاریخ
اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی اذربایجان غ ربی است که به بینندگان عرضه شده است.
تحقیق و نگارش فیلمنامه مستند یاد ماندگار 6ماه طول کشیده و کار ضبط تصاویر
و مراحل فنی شامل صداگذاری ،تدوین و جلوه های ویژه از اوایل مرداد اغاز و تا دی ماه ادامه
داشته است .مجموعه مستند یاد ماندگار هم اکنون اماده پخش است.
دیدار
مثلث | شماره 253
سریال های تاز ه ایفیلم
80
بود ،اما تولید 87قسمت از این مجموعه در دستورکار مرکز
پویانمایی صبا قرار گرفته و تاکنون 67قسمت از ان اماده
شده و از اغاز سال 94به کودکان ارائه م ی شود.
این مجموعه بــه کارگردانی مهــدی کیان ی انبوهی
و تهی ه کنندگی ارمان زرین کوب ب ر اســاس طرحی از زه را
جوادی فام تولید شــده اســت .مجموعه شــهر عسلی با
اهنگسازی ناصر چشــم اذر به صورت موزیکال تولید شده
است .همچنین نیوشا صدر به عنوان نویسنده و شاعر با این
مجموعه همکاری کرده و ناهید امیریان نیز مدیریت دوبالژ
ان را به عهده داشته است.
از دیگر انیمیشن هایی که کودکان در ایام نوروز شاهد
خواهند بود م ی توان به مجموعه مینا و دوستان اشاره کرد
که در 14قسمت تولید شده است .این انیمیشن را محمد
کوچکی کارگردانی کرده و علیرضا محمدی به عنوان مجری
طرح در تولید ان همکاری داشــته اســت .افسانه «مینا و
پلنگ» دوستی یک دختر روستایی به نام مینا با یک پلنگ
را روایت م ی کند که ب ر اســاس ان یک کتاب نوشته شده و
تله فیلمی هم در این باره ساخته شده است.
دهکده پرماجــرا ،ماجراهای کوشــا ،روباه و خروس و
مهارت های زندگی نیز از جمله انیمیشــن هایی است که
ســری جدید هرکدام در ایام نوروز به خردساالن و کودکان
ارائه م ی شود .دهکده پرماجرا به کارگردانی مرجان کشانی
و ب راساس فیلمنامه ای به قلم محمد برومند داستان هایی را
در یک روستای سرسبز شمالی روایت م ی کند .چند کودک
و یک کدخدا نقش های اصلی این مجموعه را به عهده دارند
و در هر قسمت مشــکلی ب رای بچه ها پیش م ی اید که ان
را با کدخــدای باهوش و دانا مطرح م ی کننــد و از او کمک
م ی گیرند 13 .قســمت 10دقیقه ای از این مجموعه ب رای
پخش در ایام نوروز اماده شده است.
مجموعه انیمیشــنی ماجراهای کوشا به کارگردانی
فرانک زحلی ،کــودکان را با حیوانات مختلــف ،ویژگی و
محی ط زیست هرکدام از انها اشنا م ی کند .این مجموعه که
سری جدید ان در 13قســمت ب رای نوروز اماده شده ،سعی
دارد نقش حیوانات در تعادل محی ط زیست و راز خلقت انها
را تشریح کند.
انیمیشن روباه و خروس نیز داستان های تازه ای ب رای
ایام نوروز تدارک دیده است .این مجموعه که کارگردانی ان
را ارد پیکان فر به عهده دارد ،ماجراهای حیواناتی را در یک
مزرعه روایت م ی کند .روباهی در جنگل نزدیک مزرعه زندگی
و هر بار تالش م ی کند با حیله ای خروســی را که در مزرعه
زندگی م ی کند ،شکار کند ،اما خروس و دیگر حیوانات مزرعه
نقشه های او را نقش بر اب م ی کنند .ســری جدید «روباه
و خروس» در 52قســمت تولید شــده و با اغاز سال نو به
مخاطبان شبکه پویا ارائه م ی شود.
مهلت ثب ت نام در دومین دوره ازمون سراســری گزارشــگری شبکه
سه سیما به پایان رسید .مسابقه تلویزیونی «اقای گزارشگر» که قرار است
دومین ســری ان ویژه ایام نوروز 94اماده پخش شــود ،با درخواست حدود
چهارهزار نفر ب رای شــرکت در این مســابقه به پایان رسید .سرعت عمل،
فن بیان ،تسلط بر اجرا ،چهره مناسب ،اعتماد به نفس ،بداهه گویی ،تسلط
سری دوم در راه است کامل بر زبان فارسی ،اشنایی با زبان انگلیسی و اطالعات فوتبالی مواد ازمون
مرحله اول مسابقه اقای گزارشگر خواهد بود.
اقای
گزارشگر
روایتی از زندگی حجت االسالم حسنی
این مسابقه سال گذشته ب رای اولین بار اغاز به کار کرد و چهار برگزیده
نهایی را به عرصه گزارشگری معرفی کرد و در ســری دوم خود با تغیی رات
ساختاری و محتوایی نسبت به سری نخست خود و به تهی ه کنندگی محمد
کاشانی روی انتن خواهد رفت .سری اول مسابقه اقای گزارشگر که با اجرای
محمدرضا احمدی و با کارشناســی چهره هایی چون هوشنگ نصیرزاده،
مزدک میرزایی ،هادی طباطبایی و ...روی انتن رفت ،بسیار مورد توجه قرار
گرفت و از ب رنامه های محبوب نوروز 93محسوب م ی شد.
فوق سری در شهر من شیراز
دو سریال فوق سری و شــهر من شی راز ب رای نمایش
در نوروز 94اماده م ی شوند .این دو سریال در دو ژانر کامال
متفاوت تهیه شــده اند و هی چ کدام به رغم شــیرینی متن
کمدی محسوب نم ی شــوند .نگاهی داریم به اخرین اخبار
این دو سریال.
فوق سری
شهر من شیراز
مجموعه تلویزیونی «شهر من شی راز» به تهی ه کنندگی
و کارگردانی محمد بنایی که تصویربــرداری اش اوایل ماه
جاری به پایان رســیده هم اکنون اخرین مراحل فنی خود
را طی م ی کند.
این سریال در کنار ســریال «پله پله» به کارگردانی
برزو نی ک نژاد ،یکی از گزینه های اصلی پخش در ایام نوروز
شبکه دوم سیما محسوب م ی شود .باتوجه به تعویق افتادن
تصویربرداری ســریال نی ک نژاد این احتمال وجود دارد که
«شهر من شی راز» به عنوان تنها گزینه روی انتن برود .ضمن
اینکه این سریال طی دو ،ســه هفته اینده نیز به طور کامل
اماده نمایش خواهد شد و در نشست خصوصی مدی ران به
عوامل نیز اعالم شده که این مجموعه یکی از گزینه های
قطعی شبکه دو خواهد بود.
رجبزاده
بزاده تدوین ،احسان
در حال حاضر جواد رج
صداگذاری و مهدی زارع ساخت موسیقی «شهر من شی راز»
را برعهده دارند« .شهر من شــی راز» یک ملودرام اجتماعی
مثلث | شماره 253
جدید ترین مجموعه تلویزیونی مهدی فخیم زاده که
به نام فوق سری تغییر نام یافت در 13قسمت 40دقیقه ای
و با داستان پلیس و طنز نوروز سال 94از شبکه یک پخش
خواهد شد.
این سریال هم اکنون در حال مونتاژ و طی مراحل فنی
است .نام اولیه این سریال «عملیات فوق سری» بود که پس
از مدتی به «قورباغه و قناری» تغییر یافت و در نهایت قرار
است با نام جدید «فوق سری» پخش شود.
ســریال طنز و پلیســی فوق ســری به منظور نحوه
پیشگیری و برخورد با عامالن فروش مواد مخدر و همچنین
اگاهی بخشــیدن به خانواده ها درخصوص چگونگی نفوذ
تولی د کنندگان و پخش کنندگان مــواد مخدر بین جوانان
تولید شده است.
در داستان این سریال امده اســت« :سرهنگ احمد
نادری درکنار سرهنگ علی نصرالهی با یک باند قاچاقچی
مواد مخدر درگیر م ی شــوند .همچنین ســرهنگ نادری
(حبیب دهقان نســب) که یکی از فرماندهان ستاد مبارزه با
مواد مخدر است با ســرهنگ نصرالهی (مهدی فخی مزاده)
دوست و همکار قدیمی هستند و رفت و امد خانوادگی هم
دارند .قصه این سریال درباره عملیات فوق سری در نیروی
انتظام ی است که فقط پنج نفر از ان اطالع دارند ».فخی مزاده
پیش از این درباره پخش سریال به عنوان مجموعه نوروزی
شبکه یک سیما گفته بود« :فضای شیرین کار اجازه م ی دهد
ما بتوانیم ان را در عید پخش کنیم .این ســریال یک کار
پلیسی معمولی نیست .سریال لحن و موقعی ت های طنزی
دارد .گرچه ما جدی بازی م ی کنیم و صحنه ها جدی است.
صحنه های اکشن هم داریم و سریال به مرور به سمت اکشن
م ی رود .اما در کل یک سریال شیرین است».
دهقان نسب درباره حادثه ای بودن سریال گفت« :این
سریال اکشن اســت ،ولی نه مانند ان چیزی که در سریال
خواب و بیدار دیدیم .بازیگری موفق اســت که هنگام بازی
مقابل دوربین درگیر شــخصیتی که قرار است ان را خلق
کند ،شود .من نیز همیشه سعی کرده ام این قاعده را رعایت
کنم و با همین اصل صحنه های اکشن را بازی م ی کنم .من
در این سریال چند راه ب رای نزدیک شدن به نقش یک افسر
ارشــد پلیس را در نظر گرفتم که مهم ترین ان وفادار بودن
به فیلمنامه اســت .معتقدم ب رای نوشتن فیلمنامه تحقیق
م ی شود و نقشی که از دل ان بیرون م ی اید ،مطمئنا درست
ط راحی شده اســت .ب رای باورپذیرتر کردن نقش سرهنگ
نادری از راهنمای ی های کارشناس نظامی سریال هم استفاده
کردم ».وی خاطرنشــان کرد« :من تاکنون بارها در نقش
پلیس ظاهر شده ام و از هر نقش چیزهایی یاد گرفته ام که از
این تجربیات در این سریال استفاده کرده ام».
شــقایق فراهانی در این ســریال همســر یکی از
نقش هایی اســت که مهدی فخیم زاده ان را ایفا م ی کند،
او درباره این ســریال و نقش خود گفت« :این اثر با موضوع
مبارزه با مواد مخدر ساخته م ی شــود و کار نسبتا مفرحی
است که طنز موقعیت دارد .دو تن از شخصی ت های سریال
را اقای فخیم زاده بازی م ی کند و من نیز همسر یکی از این
شخصی ت ها هستم .یکی از این شخصی ت ها یک سرهنگ
اســت و خانواده او طبقه اجتماعی و فرهنگ مرتبط با این
خانواده را دارد و خانواده دیگر به لحاظ اجتماعی و طبقاتی
تفاوت هایی دارد که باید در کار دید .من در این سریال نقش
زنی به نام سهیال را دارم که یک زن سنتی و اصیل است که
عاشق همسر و خانواده اش است».
خانوادگی اســت که ب رای گروه خانواده شبکه دو تولیدم ی شود که عل ی اکبر محلوجیان فیلمنامه ان را نوشته است.
این سریال که در ته ران و شی راز تصوی ربرداری م ی شود،
درباره چهار بانوی ای رانی با بازی زیبا بروفه ،پرستو صالحی،
روشــنک عجمیان و حدیث فوالدوند اســت که هر کدام
به نوعی درگیر مســائل خانوادگی و اجتماعی هســتند و
م ی کوشند از زیر بار مشکالت سربلند بیرون بیایند.
زیبا بروفه در نقش نرگس ،مهدی امین ی خواه در نقش
محسن ،پرســتو صالحی در نقش عفت ،حسن جوهرچی
در نقش عالیی ،روشنک عجمیان در نقش بهاره ،رامتین
خداپناهی در نقش خسرو ،حدیث فوالدوند در نقش گالره،
فالمک جنیدی در نقش ســمی را ،رامیــن ناصر نصیر در
نقش عباس زه را سعیدی در نقش طلعت با این مجموعه
تلویزیونی همکاری م ی کنند.
نزاد ،محمود پاک نیت ،مهدی
همچنین جمشید جها
جعفری و هنرمند ایتالیایی کالرا کارمونا نیز از دیگر بازیگران
این مجموعه تلویزیونی هســتند .پرستو صالحی ،از جمله
بازیگرانی است که مدت هاســت او را در تلویزیون ندیده ایم
و این بار بعد از سال ها دوری قرار اســت در این سریال او را
ببینیم .او درباره نقش خود م ی گوید« :من نقش سارا را که
کارمند و مهندس شهرداری اســت ،ایفا م ی کنم و او یکی
از چهار زن اصلی ماجراست .به نســبت کارهای دیگر که
از بازیگران کمتر شناخته شــده اســتفاده م ی شود ،انتخاب
بازیگر این کار خوب بود و همه جزو افراد شناخته شده عرصه
بازیگری بودند و این ب رای من یک امتیاز محسوب م ی شد.
امیدوارم محصول نهایی کار خوبی باشد».
مهدی امین ی خــواه هم درباره نقش خــود م ی گوید:
«زمانی که فیلمنامه را خواندم از شخصیت محسن خوشم
امد ،چون دیدگاه متفاوتی نسبت به زندانیان دارد .من نقش
محسن را در این سریال بازی م ی کنم که معلم یک مدرسه
راهنمایی است و اوقات فراغت خود را مسافرکشی م ی کند
و یکی از روزها متاسفانه با عابری تصادف م ی کند و به علت
تمام شــدن بیمه خودرویش به زندان م ی افتد و قصه ما از
همی ن جا اغاز م ی شود.
محسن در زندان تحوالتی به وجود م ی اورد و از رفتار
اموزشی خود در زندان استفاده م ی کند و به زندانیان تعلیم
م ی دهد .به دلیل اینکه نقش ایــن زندانی با دیگر زندانیان
متفاوت بود ،ب رایم جذابیت داشــت .حدود دو ماه مشغول
همکاری بودم و خوب بود .همیشــه سعی کردم نقش های
متفاوت اعم از کمدی و جدی را به عهده بگیرم».
دیدار
سریال نوروزی شبکه 1و 2
81
بازار
دکترفهمی ،معاون اقتصادی بانک انصار:
بازار
82
مثلث | شماره 253
جهاد اقتصادی و اقتصادمقاومتی بر مبانی
فرهنگ دینی استوار می شود
معاونتاقتصادیدربانک هاچهوظایفیدارد؟
ی کشــور ،اهتما م به ارائه
ل اقتصاد
ی ب ه مسائ
توج ه جد
خدماتمالیوپولیبهکارفرمایان،تولیدکنندگانومشتریانبانک
یکال نبانک،
ببرنامه ریز
بمناب عدرقال
صمناس
تتخصی
درجه
ظ و ارتقای ارزش
ی امور ،اهتما م در حف
ن اجرا
ی بر حس
ت عال
نظار
یبانک،راهبریشرکت های
یوغیرنقدی )ودارایی ها
ذخائر(نقد
تابعهبانک،تعریفونهادینه سازیاستفادهازابزارهاینوینمالیدر
راستای تامین سرمایه شرکت های تابعه و مشتریان بانک ،تعریف
محصوالتجدیدبااستفادهازپتانسیلمجموعهاقتصادیبانکدر
راستای تحقق سوپرمارکت مالی و ایجاد زنجیره ارزش و بانکداری
ی بانک
ی در اتخاذ سیاست ها ،راهبردها
ک مساع
تجاری ،تشری
ی بانک ،به روز رسانی ،نگهداری و ارائه امار
همسو با اهداف متعال
یو
از فعالیت های شــرکت های تابعه به مراجع ذیصالح ،راهبر
طب هتهی هوتنظی مدستورالعمل هاوبخشنامه های
تامورمربو
هدای
حوز هاقتصادی.
رابطه بانکداری و اقتصــاد را به لحاظ نظری
تشریحکنید.
طبق نظریه های اقتصادکالن ،انباشت سرمایه فیزیکی
یکیازشروطرشداقتصادملیبهحسابمی اید.بهعبارتیدیگربه
کارگیری مطلوب نیروی کار در فرایند تولید تا حد زیادی به میزان
سرمایهموجودبستگیداردوانباشتسرمایهدرتعیینمیزانافزایش
ستاندهکلوستاندهنیرویکارنقشاساسیایفامی نماید.بسیاری
از مطالعات اقتصادی تایید می کنند که در صورت فقدان سرمایه
کافی،رشداقتصادیبامشکلمواجهمی شود.بسیاریازکشورهای
درحالتوسعهنیزبامشکلاساسیکمبودسرمایهروبهروهستندو
از انجا که انباشت سرمایه یکی از منابع رشد مداوم اقتصادی کشور
به شمار می رود ،از طریق بازارهای مالی می توان فرایند تشکیل
سرمایه را تسریع کرد .باتوجه به بانک محور بودن اقتصاد کشور،
بانکوبانکدارینقشقابل توجهیدراقتصادکشوردارد.پول های
سرگردان و وجوه ناشی از مراودات تجاری و مالی و پس اندازهای
خُ رد مردم نقش مهمی در اقتصــاد ایفا می کند .همچنین بانک
محل جمع اوری وجوهات مذکور و هدایت انها به ســوی تولید و
سرمایه گذاریبهره ورودرنهایتساماندهیپول هایسرگرداندر
جامعهدرراستایاجراییشدناهدافاقتصادیاست.
باتوجه به تاکید مقام معظــم رهبری بر رابطه
اقتصادوفرهنگ،اینرابطهراتوضیحدهید.
امیکهاقتصادبرپایهمفاهیمی همچونسودمحوری،
ماد
سرمایه ســاالری و تکاثرگرایی و همچنین سیاست ها ،قوانین،
ساختارها و مدیریت اقتصاد ســرمایه داری استوار باشد ،فرهنگ
مصرف گراییواسرافوتجمل گراییپشتوانهانخواهدبود.جهاد
اقتصادی و اقتصاد مقاومتی موردنظر مقام معظم رهبری بر مبانی
ی که مفاهیم وابسته
فرهنگ دینی استوار می شود .بنابراین ،مادام
به فرهنگ مصرف گرایی و سودجویی سرمای هداری موتور محرکه
اقتصادماتلقیشود،نمی توانازتولیدثروتبرپایهجهاد،اخالصو
ایثار حرفی به میان اورد .پس ارزش های فرهنگی دینی و اسالمی
حاکمبراقتصاداستکهمی تواندپذیرایمفهومارزشیجهادباشد.
بنابراین،برایبرون رفتجامعهاسالمیازتحریم،تهدیداتوجنگ
اقتصادی دشمن ،باید استراتژی اقتصادی را حول محور فرهنگ
جهادی و مقاومت فرهنگی بازتعریف کنیم .در این صورت عرصه
اقتصادیکشورنیزهمچونعرصهفرهنگ،صحنهکارزاروجنگ
بااستکبارخواهدبود.درعرصهجهاداقتصادی،هجومدشمنحتمی
است و جبهه اقتصادی جبهه حق و باطل است .درصورت درک
چنینمساله ایاستکهمی توانازهمهاحاد،اصنافواقشارانتظار
داشت که در عرصه اقتصاد تا مرز شهادت فعالیت نمایند و تولید،
توزیع و مصرف جامعــه را در جهت برتری جبهه حق بر باطل به
حرکت دراورند.
رقابت بین بانک ها چه اثاری بر ارائه خدماتشان
دارد؟
سه فعالیت اصلی بانک ها ،تجهیزمنابع ،تخصیص انها
و ارائه خدمات بانکی اســت .فعالیت های جنبی عبارتند از صدور
حواله جات ،اوراق مشارکتو...هدف اصلی بازاریابیدربانک هاهم
جذبمشتریومشتری مداریاست.شعار«حقبامشتریاست»
منعکس کنندهتصمیم هایمدیراندرعرصهبانکداریرقابتیاست.
درعرصهرقابتبینبانک ها،بانکیموفق تراستکهخدماتنوینو
جدیدیارائهکندواینکاررابااطالعازاخرینمحصوالتوخدمات
بانک های خارجی و داخلی انجام دهد و بالفاصله نسبت به تهیه و
ارائهمحصوالتوخدماتمشابهوبرتروحفظموقعیتخوددربازار
اقدامکند.بانک هایدولتیوخصوصیدررقابتیتنگاتنگبایکدیگر
هستند.واقعیتاناستکهدراینرقابت،پیروزیبابانک هاییاست
کهسهمبیشتریازبازارراباکمترینهزینهبهخوداختصاصدهند.
اینامرمستلزمطراحیواجرایراهبردهایبازاریابیاست.شناخت
ارتباطاتوتعاملبینسیستمبازاریابیوسایرسیستم هادربانکداری
یدراینزمینهدارد.
نقشمهم
راهبردهای شــما در عرصه رقابت بین بانکی
کدامند؟
می توان 9عامل کلی را به عنوان مهمترین راهبردهای
موثر در عرصه رقابت بین بانکی و کیفیت خدمات بانکی به ترتیب
اهمیتبهصورتزیراستنتاجکرد)1:رفتارکارکنان)2،شایستگیو
مهارت کارکنان )3،نواوریدرخدمات بانکی)4،سودوتسهیالت،
)5نحوه پاسخگویی و ارائه خدمات بانکی )6 ،امکانات فیزیکی
بانک)7،قابلیتاعتماد)8،تنوعدرخدماتو)9سهولتدرخدمات.
مشتری مداریدربانک هاشعاراستیاواقعیت؟
همانطور که می دانید رفتار و برخورد با مشتری موضوع
مهم و کلیدی در بانک است .حتما برای شما هم اتفاق افتاده که
برای کاری به اداره یا بانکی رفته باشــید و به خاطر بی توجهی و
بی اعتنایی ،لحن بد ،برخورد نامناسب و ...از رفتار کارمند مربوط به
کارتان ناراحت شوید .درفضای رقابتی بین بانک ها و موسسات
مالی،خواستهمشتریانازاهمیتبیشتریبرخوردارمی شود.زنجیره
خواسته های مشتری از خدمات شروع شده و تا نیازهای عاطفی و
احساسی ادامه دارد .ولی راهکار ارتباط با مشتری ،همدلی و درک
احساسات و انتظارات اوست .باید تصور کنید که مشتری پدر ،مادر،
برادر ،خواهر یا فرزند شماست .شما انتظار دارید با خانواده شما چه
رفتاری صورت پذیرد؟ پس همان گونه با مشتری رفتار کنید .این
حدیث از حضرت علی(ع) رساننده مفهوم رفتار بامشتری است:
انچهبرخودمی پسندیبردیگرانبپسندوانچهبرخودنمی پسندی
بردیگرانهممپسند.
نقش و تاثیــر بانک ها را در اقتصــاد ایران با
کشورهایسرمایه داریپیشرفتهمقایسهکنید.
تامینمنابعمالیبرایفعالیت هایاقتصادیازمهمترین
سرفصل هایبرنامه هاواقداماتنهادهایمسئولدرهراقتصادی
است .کشور و اقتصاد ما نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ چنانچه
هم اکنونتولیدناخالصداخلیکشورحدود 6٠٠هزارمیلیاردتومان
استوقراراستبراساسسندچشم انداز20سالهجمهوریاسالمی
ساالنه از رشدی8درصدی برخوردار باشد .بی تردید اقتصادی بااین
حجم برای حفظ تولید و اشتغال و مبادالت تجاری خود در همین
سطح نیازمند تامین مالی است ،چه رسد به اینکه بخواهد به رشد
اقتصادی مطلوبی نیز برسد که در این صورت نیاز به تامین مالی در
ایناقتصادمضاعفمی شود.
سهچشمه،اقتصادهرکشوریراسقایتمی کند:
الف)سرمایه گذاری هایدولت
ب)تامینمالیخارجی
ج) پس اندازهای مردم
یالقاعدهدرکشورهاومشخصادرکشورما
سهدستگاهنیزعل
متولیتامینمالیاقتصادازاینسهمنبعهستند؛معاونتبرنامه ریزی
و نظارت راهبردی ،وزارت اموراقتصادی و دارایی به عنوان متولی
تامین مالی از خارج و بانک مرکزی به عنوان متولی تامین مالی از
پس اندازهایمردم.سهمنظامبانکیدرتامینمالیاقتصادواشتغال
٣٥درصد تعیین شده و ٦٥درصد از تامین مالی نیز برعهده سایر
مراجعازجملهدولت،بازارسرمایه،فاینانسخارجیو...قراردادهشده
است.بایدسهجهت گیریاساسیدرفرایندتامینمالیلحاظشود:
الف:افزایشسهمدولتوبازارسرمایهدرسرمایه گذاری ها.
ب:انجاماصالحاتدرنظامبانکی.
ج)استفادهازابزارهایمالیبرایتامینمالی.
بانک انصار را در ساختار اقتصادی کشور چگونه
ارزیابیمی کنید؟
یکی از دســتاوردهای بانک انصار ،حرکت به ســمت
بانکداری الکترونیک اســت .این بانک به دلیــل فراهم کردن
بسترهای الزم به سرعت به ســمت core bankingحرکت
کرده است .از دیگر تحوالت ایجاد شده می توان از فعالیت های
سپرده ای ،تنوع در سوددهی و معرفی حساب های جدید سپرده ای
نام برد .تحول دیگر استفاده از بانکداری نوین ،مدرن و بهره برداری
از ابزارهای نوین مانند بانکداری اینترنتی ،ارائه انواع کارت های
اعتباری،نقدیوخریدوهمچنینخدماتیمانندتلفن بانک،پیامک
و فکس بود که تقریبا مشتریان را از مراجعه به شعبه بی نیاز کرد و
انهابهراحتیتوانستندبهوسیلهابزارهایاینترنتبانک،انیبانک،
همراهبانکو...خدماتموردنظررادریافتکنند.درعرصهخدمات
تامین مالی ،بانک انصار توانایی بالقوه باالیی را برای ورود و تجهیز
منابعمالیدربازارهاینوینداردکهفراهمکردنبسترهایقانونیو
عملیاتیالزمازسویبازیگراناصلی(نظیربانکمرکزیوسازمان
بورس) این مساله را تسهیل و تسریع می نماید؛ ایجاد سه حوزه
بانکداریدرجهتتوسعهفعالیت هایبانکانصاردراقتصادکشور
و نقش بســزای ان در تولید و خدمات و حوزه واردات مواد غذایی
ی و انسانی) و دارویی.
(دام
بانکداری ُخردRetail Banking
بانکداریخُ ردبه عنوانزیرساختوشالودهاصلیبانکداری،
یخدماتبانکیومالیراازطریقشعبوابزارهایالکترونیکی
تمام
به اشخاص حقیقی و حقوقی ارائه می نماید .عالوه بر ارائه خدمات
تسهیالت و تعهدات ،مدیریت دریافت ها و پرداخت ها و ...عهد هدار
جانمایی ،افتتاح و گسترش شــعب ،نظارت بر عملکرد ابزارهای
الکترونیک نظیر پایانه های فروشگاهی ،خودپرداز ،کیوسک های
خدمت رسانی و ...صدور و شخصی سازی انواع کارت های بانکی
برای سازمان ها و اشخاص اســت .از اهداف این معاونت ایجاد
نواوری در انواع محصوالت و خدمات بانکی و ایجاد تمایز در نحوه
ارائهانهاهمزمانباافزایشسرعت،دقتوکیفیتبهمشتریاناست.
یمشتریانگرانقدربانکانصار،مشتریانبانکداری
به طورکلیتمام
بازار
همزمان با دهه فجر انقالب اسالمی
نخستین واحد ارزی بانک دی گشایش یافت
مثلث | شماره 253
نخستین واحد ارزی بانک دی همزمان با دهه فجر
انقالب اسالمی در شعبه مرکزی این بانک گشایش یافت.به
گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،در پی اخذ مجوز
فعالیت های ارزی از بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران،
نخستین واحد ارزی بانک دی در شعبه مرکزی این بانک
فعالیت خود را اغاز کرد .افتتاح انواع حساب های ارزی ،انجام
امور مرتبط با حواله های ارزی و اعتبارات اسنادی از جمله
خدمات قابل ارائه از سوی واحد ارزی بانک دی است .در این
مراسم که با حضور دکتر احمد شفیع زاده ،مدیرعامل بانک
دی ،اعضای هیات مدیره و معاونان بانک دی برگزار شــد،
توضیحاتی در خصوص چگونگی فعالیت های ارزی از سوی
معاونت امور بین الملل و ارزی ارائه شد .همچنین بر اساس
اعالم معاونت امور بین الملــل و ارزی به زودی در برخی از
شعب تهران و مراکز اســتان های این بانک نیز واحدهای
ارزی افتتاح و خدمات ارزی مورد نیاز ارائه خواهد شد.
دومین شماره فصلنامه توسعه بانکداری و
مالیه اسالمی منتشر شد
شــماره دوم فصلنامه علمی -تخصصی توسعه
بانکداری و مالیه اسالمی از ســوی بانک دی منتشر شد.
به گــزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،در شــماره
دوم این فصلنامه که شماره پاییز ان محسوب می شود سه
مقاله تخصصی در حوزه بانکداری اســامی منتشر شده
است .مقاالت «مبانی فکری و فلسفی بانکداری اسالمی
و چالش هــای ان در ایران» به قلم دکتــر مهدی رضوی
و «ســازوکارهای مقابله با بحران های مالی»(مقایســه
بانکداری متعــارف و بانکداری اســامی) بــه قلم دکتر
محمود روزبهان از جمله بخش هــای اصلی این فصلنامه
هستند .همچنین در شماره دوم فصلنامه توسعه بانکداری
و مالیه اســامی ترجمه مقاله «اهداف اقتصاد و بانکداری
اسالمی در پرتو شــریعت» به قلم «مصطفی عمرمحمد»
و «سی هیداوتی شــهوا» و مترجمی دکتر حسن گلمرادی
منتشر شــده اســت .از جمله دیگر بخش های این شماره
می توان به معرفی «قرارداد ســلف» و معرفی موسســه
دولتی اوقاف کویت به عنوان یکی از موسســات اوقاف در
کشورهای اســامی اشــاره کرد .در همین زمینه معاونت
طرح و توسعه بانک دی از استادان و عالقه مندان فعال در
حوزه بانکداری اســامی دعوت کرد تا مقاالت تخصصی
خود را برای انتشــار در شــماره های اتی مجله به نشانی
EIBF@BANK-DAY.IRارســال کنند .شــماره سوم
فصلنامه توسعه بانکداری و مالیه اســامی که مربوط به
زمستان 93خواهد بود تا پایان امسال منتشر می شود.
دیدار مدیران بانک دی با خانواده شهید اندرزگو
جمعی از مدیران بانک دی بــا حضور در منزل
شهید اندرزگو با خانواده ایشان دیدار کردند .جمعی از مدیران
و معاونان بانک دی به مناســبت دهه فجر و سی وششمین
سالروز پیروزی شــکوهمند انقالب اســامی با خانواده
شهید ســیدعلی اندرزگو دیدار کردند .در این دیدار مورج ـ
از مدیران بانک ـ ضمن قدردانی از پایمردی و رشادت های
شهیداندرزگو و تالش هایش در به ثمر رسیدن انقالب برای
همسر و فرزندان وی ارزوی سالمتی کرد .وی گفت «:شهید
اندرزگو و همه شــهدای انقالب اسالمی و جنگ تحمیلی
که برای پیروزی انقالب و اســتمرار ان زحمت کشــیده و
جانشان را فدا کردند ،جایگاه رفیعی دارند و مورد احترام مردم
قدرشناس ایران هستند ».همسر شهید سیدعلی اندرزگو نیز
در این دیدار خاطراتی در زمینه چگونگی مبارزات و شهادت
ان شــهید بزرگوار و همراهی خود در مبارزات ان شهید را
بیان و پیروزی انقالب اسالمی و ســرنگونی رژیم پهلوی
را از برکات این مبارزات دانست .شهید سیدعلی اندرزگو از
روحانیون مبارز مسلح مخالف ستمشاهی و عضو هیات های
موتلفه اســامی بود که دوم شــهریور 1357مصادف با
19ماه مبارک رمضان به دســت عوامل رژیم ستمشاهی
به شهادت رسید .از ان شــهید بزرگوار چهار فرزند پسر به
نام های سیدمهدی ،سیدمحمود ،سیدمحسن و سیدمرتضی
به یادگار مانده اســت .در این مراسم لوح سپاس و تقدیری
از ســوی مدیران بانک دی تقدیم همســر و فرزندان ان
شهید واال مقام شد.
کوهپیمایی کارکنان بانک دی به مناسبت
سی وششمین سالروز پیروزی انقالب اسالمی
همزمــان بــا دهه فجــر انقالب اســامی و
سی وششمین ســالروز پیروزی شکوهمند انقالب اسالمی
جمعی از کارکنان بانک دی به ارتفاعات قله توچال تهران
صعود کردند .معاونت سرمایه انسانی و توسعه مدیریت بانک
دی در جهت افزایش روحیه همدلی و تقویت فعالیت های
گروهی در بین کارکنان بانک روز جمعه 17بهمن ماه 1393
برنامه کوهنوردی و صعود به قله توچال با حضور نزدیک به
200نفر از مدیران و کارکنان شعب و ستاد را برگزار کرد .در
حاشیه این صعود و در فضایی صمیمانه تعدادی از روسای
شعب بازنشسته و همچنین روسای شعبی که جدیدا به این
پست منصوب شده اند مورد تشــویق و تقدیر قرار گرفتند.
برگزاری مســابقه تفریحی -فرهنگی از دیگر برنامه های
این فعالیت ورزشی بود .کارکنان بانک دی در پایان از طریق
تله کابین ایستگاه پنجم توچال به پایین کوه منتقل شدند.
بازار
خُ رد محسوب می گردند؛ اما باتوجه به طبقه بندی انجام شده که به
منظوربهینهسازی،تسریعوایجادمطلوبیتدرکیفیتخدماتبانک
یاشخاصحقیقیوحقوقیکهبااستنادبه
صورتگرفتهاست،تمام
صورت هایمالیحسابرسیشده،دارایفروشتامبلغ 100میلیارد
ریال در سال هستند یا حداکثر 30میلیارد ریال تسهیالت استفاده
کرده یا می نمایند به عنوان مشــتریان بانکداری خُ رد از خدمات
مشاوره ای،تسهیالتوتعهداتقابلارائهاستفادهمی نمایند.
بانکداری شرکتیCorporative Banking
بانکداریشرکتییکمدلکسبوکارواستراتژیکالن
وپیچیدهونظام مندیاستکهتالشداردتمامی نیازهایمشتریان
شرکتی را که نیازهای بانکی بسیار متفاوتی با دیگر بخش های
مشتریاندارند،بابهره گیریازساختار،مدل هاوفرایندهاییکامال
متفاوتازگذشتهپاسخدهد.
اهدافوخط مشی ها
پیشتازی و نواوری در ارائه محصوالت و خدمات کامل و
متنوعبانکیدرحوزهبانکداریشرکتیباهدفارزش افرینیبیشتر
برایمشتریان
افزایش سرعت ،دقت و کیفیت در ارائه خدمات مورد نیازمشتریانشرکتی
کمک به کســب و کارها برای رشــد و توسعه از طریقمدیریتمنابعمالی
بهبودارتباط هایکاریسازندهویادگیرندهفراهماوردنامکانارائهخدماتتخصصیواختصاصیبههریکازمشتریانشرکتی
بهینهسازیترکیبدارایی هاوبدهی هایمشتریانشرکتیبهمنظورمدیریتریسک
کمک به کســب و کارهای کشور برای کاهش مستمرمطالباتخود
انجام مشــاوره های تخصصی در حوزه های بازاریابی،حقوقی،مالیاتیو...
بانکداری ویژه ()Special Banking
مفهوم بانکداری ویژه با هدف گذاری مشتریان خاص که
نیازمندخدماتمنحصربهفرددرزمینه هایگوناگونمالی،بانکی
ی ظرفیت ها ،تخصص ها و منابع برای
و سرمایه گذاری اند از تمام
پاسخگوییبهنیازهایمشتریانخودبهرهمی برد.بدیهیاستکه
مشتریانباتوجهبهتوانایی،نوعوتنوعخدماتدریافتی،کارمزدهای
قابل توجهی را متقبل شده و سوداوری مناسبی را نصیب مشاوران
برجستهخودمی کنند.بانکداریویژهتمامی خدماتومحصوالت
مالی هلدینگ بانک انصار را به طور یکجا در قالب سوپرمارکت
محصوالتمالیبهمشتریانعرضهخواهدکرد.
اقتصاد مقاومتی چه ســهمی از سیاست ها و
راهبردهای شما را تشــکیل می دهد و چه اقدامات
موثری در این رابطه انجام داده اید؟
اولین گام ما در بانک انصار بــرای ایفای نقش در زمینه
توسعهوتحکیماقتصادمقاومتیدربُعدمالیوپولی،تشکیلشورای
عالیاقتصادمقاومتیباچهارکمیتهبودهاست.به طورکلیراهبردو
سیاست هایمادراینزمینهتوجهبهبنیادهاواستحکامزیرساخت ها
و ساختارهای کلیدی این اقتصاد است .ما همچنین به دنبال این
بوده ایمکهبا:
-1محورقراردادنرشدبهره وریدراقتصادباتقویتعوامل
تولید ،توانمندســازی نیروی کار ،تقویت رقابت پذیری اقتصاد،
ایجاد بستر رقابت بین مناطق و استان ها و به کارگیری ظرفیت و
قابلیت هایمتنوعدرجغرافیایمزیت هایمناطقکشور-2،تامین
شرایط و فعالســازی تمامی امکانات و منابع مالی و سرمایه های
ی کشور به منظور توســعه کارافرینی و به حداکثر
انسانی و علم
رساندنمشارکتاحادجامعهدرفعالیت هایاقتصادیباتسهیلو
تشویقهمکاری هایجمعیوتاکیدبرارتقایدرامدونقشطبقات
کم درامد و متوسط -3،افزایش سهم تولید و صادرات محصوالت
و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در
منطقه ،سهم بانک انصار را در توسعه زیرساخت ها و ساختارهای
اقتصادمقاومتیاداکنیم.
83
بازار
میلیون فقره وام و تســهیالت در سراسر کشور شاهدی بر
این مدعاست بنابراین چنانچه این اقدامات در بستر سالمی
صورت گیرد باعث افزایش ایمنی فردی و سازمانی شده و
در نهایت منجر به تقویت سرمایه انسانی می شود ».گفتنی
است در پایان این همایش از همکارانی که اهتمام بیشتری
در مباحث حراست و ایمنی داشــتند با اهدای لوح سپاس و
هدایایی تقدیر به عمل امد.
به مناسبت ایام اهلل دهه فجر انجام شد
بازدید مدیرعامل و معاونین بانک مهر اقتصاد از
اسایشگاهجانبازان
بازار
84
مثلث | شماره 253
مدیرعامل و معاونین بانک مهر اقتصاد با جانبازان
اسایشگاه جانبازان قطع نخاعی ثاراهلل دیدار و گفت وگو کردند
و با اعطای شــاخه ای گل برای انها ارزوی سالمتی کرده و
لحظاتی را با یاداوری خاطــرات جانبازان دوران دفاع مقدس
ســپری کردند .به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد،
دکتر نتاج -مدیرعامــل بانک -در ایــن بازدید که به پاس
قدرشناسی از اســطوره های ایثار و فداکاری انجام پذیرفت،
گفت« :بی تردید یکی از پایه های مستحکم جمهوری اسالمی
ایران وجود جانبازان عزیز و یادگاران هشت سال دفاع مقدس
و سایر عرصه های نبرد با دشمن است ».وی افزود« :همه ما
وظیفه داریم برای حفظ حرمت این عزیزان تالش کنیم و اگر
مشکالتی برای جانبازان وجود دارد برطرف شود ».نتاج با بیان
اینکه حضور در جمع جانبازان باعث ارتقای روحیه و یاداوری
دالورمردی های حافظان امنیت و اســتقالل این مرز و بوم
می شود ،تصریح کرد« :به اینجا می اییم تا از صبر و استقامتی
که این عزیزان دارند قوت قلب بگیریم ».وی با تاکید بر اینکه
یکی از اقداماتی که باید به طور مستمر انجام شود ،سرکشی به
این اسایشگاه ها و منازل نگهداری جانبازان است ،افزود« :این
کار منافع بی شماری هم برای خود شخص و هم برای مجموعه
جانبازان و پرستارانی که از این عزیزان نگهداری می کنند ،دارد».
در این دیدار دکتر نتاج پای صحبت ها و درددل های جانبازان
مختلف
نشست و از نزدیک با مشکالت ،معضالت و مسائل
ِ
پیرامون زندگی انان اشنا شد و اعالم امادگی کرد در حد توان
مشکالت عزیزان جانباز را مرتفع نماید.
نتاج در جمــع کارکنان دفتــر مرکزی :همه
کارکنانبایددرتحققسالمتسازمانیدخیلباشند
مدیرعامل بانک مهــر اقتصاد در جمع کارکنان
حوزه مرکزی به ارائه مطالبی در خصوص مباحث کنترل های
داخلی و حراست پرداخت .به گزارش روابط عمومی بانک
مهر اقتصاد ،دکتر نتــاج -مدیرعامل بانــک -با تبریک
ایام اهلل دهه فجر و با گرامیداشــت یاد و خاطره شــهدای
گرانقدر انقالب اســامی به اهمیت جایگاه حراســت در
ساختار سازمان ها اشــاره کرد و گفت« :این واحد سازمانی
دارای مفهومی گســترده اســت و وجود ان موجب ایمنی
ســازمان و جلوگیری از بروز انحرافات شــده و در نهایت
باعث می شود سازمان ها راحت تر مسیر دستیابی به اهداف
خود را طی کنند ».وی با بیان اینکه حراست ،حسابرسی و
بازرسی کارکردی شبیه بیمه دارند و موجب ارامش و امنیت
بیشتر می شوند ،اظهار داشت« :پیشگیری موضوعی است
که همگی باید بــدان توجه و تالش کنیــم از بروز خالف
منافی قوانین و مقررات و انحرافات از همان نقطه پیدایش
جلوگیری کنیم ».مدیرعامل بانک مهر اقتصاد حراســت
را یک نیاز ســازمانی دانســت و گفت« :تمامی همکاران
نیازمند حراست و ایمنی هستند و چنانچه تک تک کارکنان
سالم باشند این سالمت به ســایر بخش ها هم تسری پیدا
می کند بنابراین همه ما باید در تحقق ســامت سازمانی
دخیل باشیم ».نتاج حراســت درونی و کنترل های داخلی
را اثربخش تر و کم هزینه تر از کنترل های بیرونی دانست و
ادامه داد «:حراست از انحرافات و هدر رفت منابع جلوگیری
می کند ،به ویــژه هدر رفت منابع انســانی که به هیچ وجه
قابلیت جایگرینی ندارد بنابراین با این نگاه حراســت یک
مقوله ارزش زا در رون سازمان به شمار می رود ».وی با بیان
اینکه نتیجه اقدامات ما دارای اثرات بسیار وسیعی در سطح
کشور است ،خاطر نشان کرد«:ارائه ساالنه 800هزار تا یک
معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک مهر
اقتصاد :طرح جهادی فجر عظیم کلید خورد
معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک مهر اقتصاد
طرح جهادی فجر عظیم را گامی در راستای سیاست های
اقتصاد مقاومتــی عنوان کرد .به گــزارش اداره کل روابط
عمومی بانک مهــر اقتصاد ،حمیدرضــا نجف پور کردی
معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانــک -ضمن تبریکایام اهلل دهه فجر در این رابطــه گفت« :این بانک به عنوان
یک مجموعه مالی ارزشی برنامه های متعددی را در راستای
حمایت از اقتصاد مقاومتی طراحی و اجرا کرده است بنابراین
پس از طراحی کارت اعتبــاری کاالی ایرانی که با هدف
حمایت از تولید داخلی بــه مرحله اجرا درامد ،طرح جهادی
فجر عظیم نیز در راســتای اهداف کالن اقتصادی کشور
اغاز شده است ».معاون اعتبارات بانک مهر اقتصاد تقویت
مولفه های اساســی اقتصاد مقاومتی از جمله افزایش تولید
ملی با مدیریت نقدینگی ســرگردان ،کاهش تورم و رکود
اقتصادی ،افزایش اشــتغال و در نتیجه بهبود ســطح رفاه
هموطنان عزیز را از جمله اهــداف اصلی این طرح عنوان
کرد .نجف پور در تشــریح طرح جهــادی «فجر عظیم»
که بر مبنای طرح های جهادی ســال های گذشــته بانک
طراحی شده است ،ابراز داشت «:به منظور اجرای این طرح
تمامی مدیریت های شعب سراسر کشور در قالب 11گروه
سازماندهی شده اند که با بهره گیری از کار گروهی و استفاده
از روش های علمی بازاریابی و فروش در تالشند تا اهداف
طرح جهادی فجر عظیم هر چه بهتر محقق شود ».وی در
پایان ضمــن تقدیر از حمایت هــای همه جانبه مدیرعامل
و معاونین بانک ،از همــکاری و همراهی تمامی همکاران
تالشگر بانک در سراسر کشور که با روحیه جهادی و خدمت
صادقانه در مسیر پیشرفت و اعتالی بانک گام برمی دارند
تشکر و قدردانی کرد.
توسط کارکنان دفتر مرکزی :با ارمان های
رهبر کبیر انقالب تجدید میثاق شد
مقارن با ایــام اهلل دهه مبارک فجــر جمعی از
کارکنان بانک مهر اقتصاد بــا حضور در مرقد مطهر ان پیر
فرزانه بار دیگر با ارمان های بنیانگذار نظام جمهوری اسالمی
ایران تجدید بیعت کردند .به گزارش روابط عمومی بانک
مهر اقتصاد در این مراسم که با حضور کارکنان و معاونین
بانک برگزار شد ،همکاران با اهدای تاج گل و قرائت فاتحه
یاد و خاطره ان یار سفر کرده را گرامی داشتند و بار دیگر با
ارمان های بنیانگذار کبیر جمهوری اسالمی ایران تجدید
میثاق کردند.