ماهنامه مثلث شماره 290

‫بویجداییاعتدالگرایان‬ ‫ازاصالحطلبان‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و نود ‪14/‬اذر ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫بازیخطرناک‬ ‫با دالر‬ ‫ایا افزایش قیمت دالر‬ ‫سرمایهاجتماعی‬ ‫روحانی را‬ ‫کم میکند؟‬ ‫بهروز نعمتی‪ ،‬عباسعلی‬ ‫منصوری و ناصرایمانی‬ ‫از ویژگیهای حزب‬ ‫الریجانی میگویند‬ ‫قدرتنرمشیعیان‬ ‫دیپلماسیعمومی‬ ‫راهپیماییاربعین‬ ‫چهتاثیراتسیاسی‬ ‫در منطقه دارد؟‬ ‫تحلیلی درباره نامه جدید‬ ‫رهبر انقالب به جوانان اروپایی‬ ‫ناطقنوری و والیتی در‬ ‫هیات امنای حزب الریجانی؟‬ ‫مغناطیساربعین‬ ‫گزارش اختصاصی‬ ‫مصطفیشوقیخبرنگار‬ ‫مثلثازکربال‬ ‫خبر مثلث از تحوالت در میان‬ ‫محافظهکاران‬ ‫معجزه اربعین‬ ‫چگونه راهپیمایی اربعین به پدیدهای سیاسی – اجتماعی تبدیل شده است؟‬ ‫ایدئولوژی درخدمت استراتژی‬ ‫علیهعقالنیتابزاری‬ ‫چرا ایرانیان با وجود تهدیدهای داعش‬ ‫بهکربالرفتند؟‬ ‫دکتر ذوالفقاری و دکتر پودراتچی به این‬ ‫سئوال پاسخ میدهند‬ ‫عربستان با حمایت از رادیکالیسم‪ ،‬نقش خود در منطقه را به امریکا یاداوری میکند‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫بویجداییاعتدال گرایان‬ ‫از اصالح طلبان‬ ‫هشدارعارفبهروحانی‪،‬نشانه‬ ‫نزدیکیمیانه روهابهالریجانیاست؟‬ ‫شهادتبیمه‏کنندهپیروزیاسالم‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫انچه که سیدالشــهدا عمل کــرد و ان‬ ‫ایده‏ای که او داشــت و ان راهی که او رفت و‬ ‫ان پیروزی که بعد از شهادت برای او حاصل‬ ‫شد و برای اسالم حاصل شد‪ ،‬به مردم روشن‬ ‫کنند و بفهمانند به همه که مسئله مجاهده در‬ ‫راه اسالم ان است که او کرد‪ .‬می‏دانست که با‬ ‫یک عدۀ قلیل کمتر از صد نفر نمی‏شود مقابله‬ ‫با یک همچو ظالمی دارای همه چیز کرد‪ ،‬در‬ ‫صورتهای مادی‪ ،‬لکن می‏دانست که همین‬ ‫شهادت پیروز کرد اسالم را و اسالم را تجدید‬ ‫کرد‪ .‬همین شهادت این پیرمردهای محراب‬ ‫از مدنی‪]3[،‬ـ رحمه‏ال ّله‏ ـگرفته تا این شهید‬ ‫اخیر ما‪ ،‬همین شــهادتها پیروزی را بیمــه می‏کند‪ .‬همین‬ ‫شهادتهاست که دشــمن شما را رســوا می‏کند در دنیا‪ ،‬هر‬ ‫چند که همۀ دنیا با انها موافق باشــد‪ .‬همین ســازمان عفو‬ ‫بین‏المللی که ان همه دروغپردازی کرده است‪ ،‬سند صحیح‬ ‫هم دارد‪ ،‬ســند صحیحش این اســت که منافقین اینطور‬ ‫می‏گویند‪ ،‬مستند این است که در نوشته‏های منافقین این‬ ‫امور هست؛ انهایی که دشمن اسالمند‪ ،‬انهایی که دشمن‬ ‫ملت هستند‪ ،‬دشمن مسلمانان هستند‪ ،‬انهایی که دیوانه‬ ‫شــدند برای اینکه نرســیدند به ان اهدافی که داشتند و او‬ ‫سلطۀ بدتر از سلطۀ محمدرضا بر این کشور بود‪.‬‬ ‫شــما باید تبلیغ کنید اقا! محرم اســت‪ .‬این محرم را‬ ‫زنده نگه‏داریــد‪ .‬ما هر چــه داریم از این محرم اســت و از‬ ‫این مجالس‪ .‬مجالس تبلیغ ما هم از محرم اســت‪ ،‬از این‬ ‫‪10- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫نیمیمثبت‪،‬نیمیمنفی‬ ‫تشکیلارتشسنی‪-‬غربی؟‬ ‫واکنشحاجقاسمبهخبرشهادتش‬ ‫دفعحمالتانتحاریداعش‬ ‫‪18- 21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دیپلماسیعمومی‬ ‫تروریسم‪،‬دردمشترکماوشمااست‬ ‫بازیبابرجام‬ ‫‪22- 37‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫معجزهاربعین‬ ‫علیهعقالنیتابزاری‬ ‫قدرتنرمشیعیان‬ ‫مغناطیساربعین‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫قتل سیدالشهداست و شــهادت اوســت‪ .‬ما باید به عمق‬ ‫این شــهادت و تاثیر این شــهادت در عالم برسیم و توجه‬ ‫کنیم که تاثیر او امروز هم هســت‪ .‬اگر این مجالس وعظ‬ ‫و خطابه و عزاداری و اجتماعات ســوگواری نبود‪ ،‬کشور ما‬ ‫پیروز نمی‏شــد‪ .‬همه در تحت بیرق امام حسین ـ سالم‏ال ّل ‏ه‬ ‫علیه ـ قیام کردند‪ .‬االن هــم می‏بینید که در جبهه‏ها وقتی‬ ‫که نشان می‏دهند انها را‪ ،‬همه با عشق امام حسین است که‬ ‫دارند جبهه‏ها را گرم نگه می‏دارند‪ .‬لکن در این اجتماعاتی‬ ‫که در محرم و صفر می‏شود و در سایر اوقات‪ ،‬مبلغین عزیز‬ ‫و علمای اعالم و خطبای ّ‬ ‫معظم باید مسائل روز را‪ ،‬مسائل‬ ‫سیاسی را‪ ،‬مســائل اجتماعی را و تکلیف مردم[را]در یک‬ ‫معین‬ ‫همچو زمانی که گرفتار اینهمه دشــمن ما هستیم‪ّ ،‬‬ ‫کنند؛ به مردم و به کشور بفهمانند که ما در بین راه هستیم‬ ‫و باید تا اخر راه ان‏شــاءال ّله‏‪ ،‬برویم‪ .‬ما با این ترتیبی‬ ‫که تاکنون بوده اســت و کشــور ما و افراد کشور ما‬ ‫بحمدال ّلــه‏‪ ،‬حاضر بودنــد‪ ،‬با این ترتیــب اگر پیش‬ ‫برویم‪ ،‬اخر کارمان به پیروزی مطلق می‏رســد‪ .‬لکن‬ ‫نباید سست بشویم‪.‬‬ ‫این کشــور ما که قیام کرد‪ ،‬از اول هم که قیام‬ ‫کرد‪ ،‬جمهوری اســامی و اســتقالل کامــل و «نه‬ ‫شــرقی و نه غربــی» را اعالم بــه دنیا کــرد و از اول‬ ‫اعالم کرد به دنیا کــه ما نه تحت حمایــت امریکا و‬ ‫نه تحت حمایت شــوروی و نه تحــت حمایت هیچ‬ ‫قدرتی نیستیم؛ ماییم و تحت عنایات خدای تبارک‬ ‫و تعالی و پرچم توحید که همان پرچم امام حسین ـ‬ ‫علیه‏السالم ـ است‪.‬‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتراسماعیل تبار ‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬سیدضیاءایمانی‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪38- 57‬‬ ‫سیاست‬ ‫بوی جدایی اعتدال گرایان از اصالح طلبان‬ ‫ما هم اصول گراییم‬ ‫رهروان به دولت کمک می کند‬ ‫بازی خطرناک با دالر‬ ‫‪58-69‬‬ ‫بینالملل‬ ‫بازی با اتش‬ ‫انکارای چالش گر‬ ‫ایدئولوژی در خدمت استراتژی‬ ‫دست های خالی ال سعود‬ ‫‪70-75‬‬ ‫ورزش‬ ‫فرمانده علیه سرباز‬ ‫پنهان کاری عجیب‬ ‫کی روش توصیه پذیر نیست‬ ‫خطر باالی سر طالی بهداد‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫عکس جلد‪ :‬خبرگزاری رسا‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫بویجداییاعتدالگرایان‬ ‫ازاصالحطلبان‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و نود ‪14/‬اذر ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫بازیخطرناک‬ ‫با دالر‬ ‫ایا افزایش قیمت دالر‬ ‫سرمایهاجتماعی‬ ‫روحانی را‬ ‫کم میکند؟‬ ‫بهروز نعمتی‪ ،‬عباسعلی‬ ‫منصوری و ناصرایمانی‬ ‫از ویژگیهای حزب‬ ‫الریجانی میگویند‬ ‫قدرتنرمشیعیان‬ ‫دیپلماسیعمومی‬ ‫راهپیماییاربعین‬ ‫چهتاثیراتسیاسی‬ ‫در منطقه دارد؟‬ ‫تحلیلی درباره نامه جدید‬ ‫رهبر انقالب به جوانان اروپایی‬ ‫ناطقنوری و والیتی در‬ ‫هیات امنای حزب الریجانی؟‬ ‫مغناطیساربعین‬ ‫گزارش اختصاصی‬ ‫مصطفیشوقیخبرنگار‬ ‫مثلثازکربال‬ ‫خبر مثلث از تحوالت در میان‬ ‫محافظهکاران‬ ‫معجزه اربعین‬ ‫چگونه راهپیمایی اربعین به پدیدهای سیاسی – اجتماعی تبدیل شده است؟‬ ‫علیهعقالنیتابزاری‬ ‫چرا ایرانیان با وجود تهدیدهای داعش‬ ‫بهکربالرفتند؟‬ ‫دکتر ذوالفقاری و دکتر پودراتچی به این‬ ‫سئوال پاسخ میدهند‬ ‫ایدئولوژی درخدمت استراتژی‬ ‫عربستان با حمایت از رادیکالیسم‪ ،‬نقش خود در منطقه را به امریکا یاداوری میکند‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫چالش اردوغان‬ ‫خبرنامه‬ ‫درحالی که مجادله مسکو و انکارا همچنان ادامه دارد اسناد تازه‬ ‫از نقش اردوغان در حمایت از گروه تروریستی داعش حکایت می کند‪.‬‬ ‫روسیه با انتشار این اسناد ترکیه را به چالش کشیده و حاال اردوغان در‬ ‫مقابل رسانه ها پاسخی درباره این اتهامات ندارد‪ .‬در این میان پای پسر‬ ‫رئیس جمهور ترکیه نیز به میان امده است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫اول‬ ‫نیمی مثبت‪ ،‬نیمی منفی‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫گزارش امانو برای بررسی در جلسه شورای حکام منتشر شد‬ ‫ســرانجام گــزارش رئیــس کل اژانــس بین المللــی‬ ‫انرژی هســته ای در ارتباط با ابعاد احتمالــی نظامی برنامه‬ ‫هسته ای ایران منتشر شــد‪ .‬امانو در این گزارش تاکید کرد‬ ‫که «نشانه هایی از فعالیت های مشــکوک هسته ای ایران‬ ‫بعد از ‪ 2009‬وجود ندارد‪».‬‬ ‫این گزارش از سوی دبیرکل اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی درباره موضوع ‪ PMD‬به شورای حکام ارائه شد و در ان‬ ‫تصریح شده است که نشــانه هایی از فعالیت های مشکوک‬ ‫هسته ای ایران بعد از سال ‪ 2009‬وجود ندارد‪.‬‬ ‫این گزارش ارزیابی نهایی اژانــس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی درباره مسائل گذشته موسوم به «‪ »PMD‬است که در‬ ‫اختیار اعضای اژانس قرار می گیرد‪.‬‬ ‫اژانس بین المللی انرژی اتمی در این گزارش‪ ،‬مدعی‬ ‫شــده ایران پیش از ســال ‪ 2003‬برخی اقدامات تحقیق و‬ ‫توسعه در زمینه سالح های اتمی انجام داده است‪ ،‬اما بعد از‬ ‫سال ‪ ،2009‬نشانه هایی از فعالیت های مشکوک هسته ای‬ ‫ایران وجود ندارد‪.‬‬ ‫کشــورهای عضو گــروه ‪ 5+1‬نیز طبق بنــد ‪ 14‬برجام‬ ‫(برنامه جامع اقدام مشــترک) باید قطعنامــه ای را با هدف‬ ‫بستن موضوع ‪ PMD‬به شــورای حکام ارائه کنند و شورای‬ ‫حکام نیز نســبت به تصویــب این قطعنامه و بســتن پرونده‬ ‫مبــادرت کند که ایــن اقدام ظــرف دو هفته اینــده صورت‬ ‫خواهد گرفت‪.‬‬ ‫گزارش امانو به نشست یک روزه شورای حکام اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی که در تاریخ ‪ 15‬دسامبر سال جاری‬ ‫(‪ 24‬اذرمــاه) در مقر اژانــس در وین برگزار می شــود‪ ،‬ارائه‬ ‫خواهد شد و اعضای شورای حکام ان را بررسی و درباره ان‬ ‫تصمیم خواهند گرفت‪.‬‬ ‫رضا نجفی‪ ،‬ســفیر و نماینــده دائم ایــران در اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی پیــش از این دربــاره پرونده ‪PMD‬‬ ‫گفته بود‪« :‬بستن این پرونده در اختیار شورای حکام است‬ ‫نه مدیرکل اژانس‪».‬‬ ‫وی عنوان کرد‪« :‬بســتن پرونده به تصمیم شــورای‬ ‫حکام نیــاز دارد و با اینکه گــزارش مدیرکل مهم اســت اما‬ ‫بستن پرونده از اختیار اعضاســت نه مدیرکل و از طرفی هم‬ ‫کشورهای ‪ 5+1‬طبق برجام متعهد هستند که قطعنامه ای را‬ ‫با هدف بستن موضوع به شورای حکام ارائه دهند‪».‬‬ ‫یوکیا امانو رئیس اژانس بین المللی انرژی اتمی اخیرا‬ ‫در جمع خبرنگاران در وین و در اولین اظهارنظر رسمی درباره‬ ‫نتیجه ‪ PMD‬گفته بود‪« :‬گزارش اژانس درباره ابعاد نظامی‬ ‫برنامه هسته ای ایران نه سیاه اســت و نه سفید‪ ».‬اما حمید‬ ‫بعیدی نژاد معتقد بود این به معنای سیاه بودن و بسته نشدن‬ ‫پرونده ‪ PMD‬نیست‪ .‬امانو تاکید کرده بود که این گزارش به‬ ‫نتیجه قطعی درباره موضوع فعالیت های هسته ای گذشته‬ ‫ایران نخواهد رسید‪.‬‬ ‫ســید عباس عراقچی‪ ،‬عضو ارشــد تیم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای نیز اخیرا درباره گزارش امانو گفت‪« :‬امانو مجری‬ ‫تصمیمات شورای حکام است و گزارش ارزیابی خود را ارائه‬ ‫می کند و این شورای حکام است که تصمیم می گیرد‪ .‬اگر‬ ‫موضوع بسته نشود ما با وقفه مواجه خواهیم شد‪».‬‬ ‫این مذاکره کننده ارشــد هســته ای توضیح داده بود‪:‬‬ ‫«ما انتظار داریم امانو گزارش متعــادل و مبتنی بر واقعیات‬ ‫ارائه کند‪ .‬مشخص است که درباره انچه ادعا می شود پانزده‬ ‫سال پیش اتفاق افتاده‪ ،‬نمی توان گزارش دقیق ارائه کرد‪.‬‬ ‫از امانو انتظار نمی رود گزارش صد درصدی را بتواند ارائه کند‬ ‫اما گزارشی مبتنی بر واقعیات را انتظار داریم‪».‬‬ ‫عالوه بر این محمدجواد ظریف نیز در نشست خبری‬ ‫مشــترک با همتای یونانی خود در خصوص گــزارش یوکیا‬ ‫امانو در بســته شــدن پرونده ‪ PMD‬عنوان کــرده بود‪« :‬ما‬ ‫درباره نقشه راه با اژانس توافق کردیم یک بار برای همیشه‬ ‫این موضوعات را از سر راه برداریم و اژانس هم تایید کرده‬ ‫است که ایران همه سواالت را پاسخ داده و نقشه راه را انجام‬ ‫داده است‪».‬‬ ‫عراقچی‪ :‬گزارش مثبت بود‬ ‫پس از انتشار این گزارش عباس عراقچی در گفت وگو‬ ‫با خبرگزاری فارس معتقد بود‪« :‬گــزارش امانو درباره ‪PMD‬‬ ‫نشــان می دهد که هیــچ نشــانه ای از یک برنامــه نظامی‬ ‫هســته ای یا انحراف مواد هســته ای در ایران پیدا نشده و‬ ‫صلح امیز بودن برنامه ایران اثبات شــده و حاال نوبت ‪5+1‬‬ ‫است که موضوع را در شورای حکام ببندد‪ ».‬عراقچی گفت‬ ‫که در گزارش اژانس هیچ عبارتی مبنی بر عدم پایبندی ایران‬ ‫به تعهداتش طبق ‪ NPT‬وجود ندارد‪».‬‬ ‫به گفته عراقچی اژانس در این گــزارش اذعان کرده‬ ‫است که ادعای انجام انفجارات ازمایشی در منطقه مریوان‬ ‫درست نیست و تلویحا بر ادعای ایران که همواره بر ساختگی‬ ‫بــودن این موضــوع تاکید داشــت‪ ،‬صحه گذارده اســت‪.‬‬ ‫عراقچی افزود‪« :‬ما منتظر گزارش امانو هســتیم و مهم تر‬ ‫از گزارش امانو منتظر تصمیم شــورای حکام برای بســتن‬ ‫مسائل گذشته هستیم که به غلط به ان ‪ PMD‬گفته می شد‬ ‫چون برنامه های ایــران هیچ بعد نظامی نداشــته که به ان‬ ‫‪ PMD‬گفته شود‪».‬‬ ‫این مذاکره کننده ارشد کشــورمان همچنین در مورد‬ ‫مســائل مطرح شــده در مورد پارچیــن و ادعــای اژانس با‬ ‫عکس های هوایی که در گذشــته منتشر شــده بود تشریح‬ ‫کرد‪« :‬مضافــا اینکه ما عکــس هوایی معتبــری به اژانس‬ ‫نشان داده ایم که خالف ادعای اژانس را نشان می دهد‪ .‬به‬ ‫هرحال در بازدید مدیرکل اژانس از محل‪ ،‬وی به چشم خود‬ ‫دید که مخزنی وجود ندارد و گزارش اژانس نشــان می دهد‬ ‫که در نتایج انالیز نمونه های جمع اوری شده نیز این ادعاها‬ ‫تایید نشده است‪».‬‬ ‫تنها بخــش مبهم گــزارش اژانــس جایی اســت که‬ ‫به «برخــی اقدامات پیــش از ســال ‪ »2003‬اشــاره کرده‬ ‫است‪ .‬عراقچی در پاسخ به این سوال که اژانس ادعا کرده‬ ‫قبل از ســال ‪ 2003‬فعالیت های اندکــی در رابطه با بعضی‬ ‫فناوری های با کاربرد دوگانه مرتبط با ساخت سالح هسته ای‬ ‫پرونده نفتی اقای رئیس جمهور‬ ‫پای خانواده اردوغان به مساله داعش باز شد‬ ‫نیز اقدام خوبی نبــود‪ ».‬اردوغان اضافه کــرد‪« :‬ما در این‬ ‫باره وقار خود را حفظ کرده و مانند انــان رفتار نمی کنیم‪ .‬ما‬ ‫با زبان دیپلماسی ســخن می گوییم و انگونه که شایسته ما‬ ‫اســت رفتار می کنیم‪ .‬ما انتظار داریم که انان نیز رفتار خود‬ ‫را تغییر دهند‪».‬‬ ‫با این حال انتشار تصاویر مربوط به دیدار پسر اردوغان‬ ‫با برخی از ســران داعش موجب شد تا رسانه های زیادی به‬ ‫این موضوع اعتراض کنند‪ .‬از ایران نیــز الله افتخاری‪ ،‬از‬ ‫نمایندگان مجلس شورای اسالمی با نوشتن نامه ای به‬ ‫امینه اردوغان‪ ،‬همســر رئیس جمهور ترکیه نسبت به‬ ‫این موضوع انتقاد کرد‪.‬‬ ‫در این نامــه خانــم افتخــاری از انچه «عکس‬ ‫یــادگاری» بــال اردوغــان‪ ،‬فرزنــد خانــم‬ ‫اردوغان با «ســرکردگان داعش» خوانده‪،‬‬ ‫ابــراز شــگفتی کــرده و خطاب به همســر‬ ‫رئیس جمهور ترکیه نوشــته بود‪« :‬خواهرم‬ ‫من و شــما هر دو مادریم و این سکوت و‬ ‫بی تفاوتی از مادر بعید است‪».‬‬ ‫خانــم افتخــاری در نامــه خــود‬ ‫افزوده‪« :‬انچه ســبب شــد این نامه را‬ ‫برایتان بنویســم ان بود کــه تاکنون‬ ‫می پنداشتم شما با حمایت کشورتان‬ ‫از داعــش مخالفیــد و از حضور زنان‬ ‫و کودکان مظلوم و بی پناه ســوری در‬ ‫خیابان های سرد کشورتان اندوهگین‬ ‫و یــا بی خبرید اما انگاه کــه عکس یادگاری‬ ‫فرزندتــان را به همراه ســرکردگان داعش و ســکوت‬ ‫جنابعالی را دیدم‪ ،‬شــگفت زده شــدم‪ ».‬ایــن نماینده‬ ‫مجلس ایران خطاب به همســر رئیس جمهوری ترکیه‬ ‫گفته است؛ «شما در کشوری زندگی می کنید که داعش‬ ‫را در دامان خود پرورده اســت و از او علیه مردم مظلوم‬ ‫سوریه و عراق حمایت می کند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫پس لرزه های ساقط شدن هواپیمای سوخوی روسی‬ ‫توســط ترکیه به باز شــدن پای کمک های دولــت ترکیه به‬ ‫داعش کشیده شــد‪ .‬روســیه تالش کرد تا روی رگ حیات‬ ‫داعش یعنی نقل و انتقال نفت و پول تمرکز کند و با اســناد و‬ ‫مدارک نشان دهد که چطور دولت ترکیه با داعش همکاری‬ ‫دارد‪ .‬در این رابطه وزارت دفاع روســیه اعالم کرد؛ مدارکی‬ ‫در اختیــار دارد که نشــان می دهــد رجب طیــب اردوغان‬ ‫رئیس جمهور ترکیه و خانواده اش از قاچاق غیر قانونی نفت‬ ‫از منطقه تحت کنترل گروه تروریســتی داعش در سوریه و‬ ‫عراق سود می برند‪.‬‬ ‫مقامــات وزارت دفــاع روســیه در مســکو همچنین‬ ‫تصاویری ماهواره ای را نشان دادند که در انها ستون هایی‬ ‫از کامیون های حامل نفت در تاسیسات تحت کنترل داعش‬ ‫در سوریه و عراق به صف شده اند‪ .‬در این تصاویر همچنین‬ ‫این کامیون ها درحال عبور از مرز عراق و ســوریه و ورود به‬ ‫ترکیه هستند‪ .‬این در حالی بود که رئیس جمهور ترکیه چنین‬ ‫ادعایی را به شدت تکذیب کرده است‪.‬‬ ‫اناتولی انتونف‪ ،‬معاون وزیر دفاع روســیه در این باره‬ ‫توضیح داده بود‪« :‬ترکیه مصرف کننده اصلی نفتی اســت‬ ‫که از سوریه و عراق دزدیده می شــود‪ .‬براساس اطالعاتی‬ ‫که ما دریافت کرده ایم‪ ،‬رهبر سیاسی ارشد ترکیه (اردوغان‬ ‫و خانواده اش) در این تجارت جنایتکارانه دخیل هستند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در غرب هیچ کس درمــورد این واقعیت‬ ‫سوال نمی کند که پســر اردوغان رئیس یکی از بزرگ ترین‬ ‫شــرکت های انرژی اســت یا اینکه داماد وی به عنوان وزیر‬ ‫انرژی منصوب شده است‪ .‬این خانواده تاجر معرکه ای است‪.‬‬ ‫وزارت دفاع روســیه همچنین مدعی شد همان شبکه های‬ ‫جنایتکار که از مناطــق تحت کنترل داعــش نفت به ترکیه‬ ‫قاچاق می کننــد در تامین تســلیحات‪ ،‬تجهیزات و اموزش‬ ‫برای این گروه ستیزه جو نقش دارند‪».‬‬ ‫اما اردوغان با این موضوع مخالف است و حتی گفته‬ ‫بود در صورت اثبات حاضر به اســتعفا از سمت خود است‪.‬‬ ‫اردوغــان گفته بود‪« :‬ســران کشــورهایی کــه من در‬ ‫حاشــیه اجالس تغییرات اقلیمی در پاریــس با انان‬ ‫دیدار و گفت وگو کــردم در بحران کنونــی حق را به‬ ‫ترکیه می دهند و افتراهای پوتین را باور نمی کنند‪».‬‬ ‫اردوغــان با متهــم کردن روســیه به‬ ‫افترازنی و رد ادعای روسیه مبنی بر اینکه‬ ‫ترکیه از داعش نفت خریداری می کند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬ادعای انــان و این ادعا که‬ ‫پســر من در ایــن زمینــه فعالیت‬ ‫می کند‪ ،‬به هیچ وجه قابل قبول‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫اردوغــان در پاســخ بــه‬ ‫ســوالی دربــاره واردات گاز از‬ ‫روســیه گفت‪« :‬ما مدت زیادی‬ ‫نیست که از گاز استفاده می کنیم‪ .‬ما‬ ‫ملتی هستیم که به زندگی در سختی عادت‬ ‫داریم‪ .‬قطــع انتقال گاز از روســیه به ترکیه‬ ‫به این مفهوم نیســت که همه چیز برای ترکیه‬ ‫پایان یافته است‪ .‬ترکیه می تواند چنین مسائلی‬ ‫را پشت سر بگذارد‪».‬‬ ‫رئیس جمهور ترکیه ضمن بیان اینکه پوتین‬ ‫درخواست دیدار او در کنفرانس پاریس را نپذیرفته‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬رفتاری که روسیه پس از سرنگونی‬ ‫هواپیمایی روس در پیش گرفته است‪ ،‬دیپلماتیک‬ ‫نیســت‪ .‬انان احساســی برخــورد می کنند‪ .‬این‬ ‫موضوع که انان بالفاصله از تحریم سخن گفتند‬ ‫در ایران انجام شــده است‪ ،‬توضیح داد‪« :‬شــاید تنها نکته‬ ‫قابل تامل در گزارش اژانس همین اشاره به مطالعه در رابطه‬ ‫با برخــی فناوری های دومنظــوره باشــد‪ .‬اوال باید گفت که‬ ‫مطالعه در مورد تمامی فناوری های دو منظوره در ایران تنها‬ ‫برای مقاصد صلح امیز یا متعارف بوده است‪ .‬ثانیا مطالعه در‬ ‫خصوص چنین فناوری هایی در کشورهای دیگر نیز معمول‬ ‫است و انجام می شود‪ .‬مهم این است که مواد هسته ای به‬ ‫سمت مقاصد غیر صلح امیز منحرف نشوند و در واقع وظیفه‬ ‫اصلی اژانس نیز تایید عدم انحراف است‪».‬‬ ‫عراقچــی در نهایت معتقــد بود حاال کــه بی اعتباری‬ ‫ادعاهای گذشته به اثبات رســیده و صلح امیز بودن برنامه‬ ‫هســته ای ایران اثبــات شــده‪ ،‬طرف های مقابــل نیز باید‬ ‫به تعهدات خــود عمل کرده و در شــورای حــکام موضوع‬ ‫اصطالح ‪ PMD‬را ببندند‪.‬‬ ‫با وجود اظهارات عباس عراقچی اما همچنان مساله‬ ‫اشــاره گزارش به موضوعــات مبهم پیش از ســال ‪2003‬‬ ‫می تواند نشــانه هایی از عدم بســته شــدن کامــل پرونده‬ ‫هسته ای ایران در موضوع ابعاد نظامی احتمالی باشد‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫تشکیل ارتش سنی ‪ -‬غربی؟‬ ‫توصیه جمهوریخواهان برای‬ ‫محدود کردن ایران‬ ‫دفع حمالت انتحاری‬ ‫داعش نتوانست راهپیمایی‬ ‫اربعین را ناامن کند‬ ‫واکنش حاج قاسم‬ ‫به خبر شهادتش‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫تشکیل ارتش سنی ‪ -‬غربی؟‬ ‫توصیه جمهوریخواهان برای محدود کردن ایران‬ ‫در ادامه انتقادات از مواضع دولــت امریکا در قبال‬ ‫داعش و سوریه از ســوی مخالفان داخلی کاخ سفید‪ ،‬دو‬ ‫ســناتور ارشــد جمهوریخواه بر لزوم تغییر مواضع دولت‬ ‫باراک اوباما تاکید کردند‪.‬‬ ‫«لیندســی گراهــام» و «جــان مک کیــن» که از‬ ‫جمهوریخواهان بنام و مخالف جمهوری اسالمی هستند‪،‬‬ ‫در مصاحبه با شــبکه ســی بی اس‪ ،‬انتقادات تندی علیه‬ ‫مواضع دولــت امریکا مطــرح کردند‪ ،‬خصوصــا که این‬ ‫موضوع را به مســاله اقدامات جمهوری اسالمی و روسیه‬ ‫در منطقه گره زدند‪.‬‬ ‫گراهام در این مصاحبه با اشاره بر لزوم متعهد شدن‬ ‫امریکا به اعــزام پیاده نظــام بــرای مقابله بــا داعش در‬ ‫ســوریه و عراق تاکیــد کرده «بایــد نیــروی بین المللی با‬ ‫حضور کشورهای عرب ســنی و غربی ایجاد شود‪ ».‬او در‬ ‫تشــریح ترکیب این ارتش گفته بود‪ ۹۰« :‬درصد این نیرو‬ ‫را کشورهای منطقه و ســنی و ‪ ۱۰‬درصد بقیه را کشورهای‬ ‫غربی از جمله امریکا تشــکیل دهند‪ ».‬تــاش انها برای‬ ‫راه اندازی یک ارتش متشکل از کشورهای سنی و غرب را‬ ‫می توان در راستای اظهارات ماه گذشته اشتون کارتر نیز‬ ‫ارزیابی کرد‪ ،‬جایی که خطاب به کشورهای عربی گفته بود‬ ‫برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه باید از اسمان به زمین‬ ‫امده و نیروی زمینی تشکیل دهند‪.‬‬ ‫گراهام بر لزوم فشــار برای کنار رفتن بشــار اشــد از‬ ‫قدرت هم تاکید و ادعا کرد که با تشــکیل ارتشــی شامل‬ ‫کشــورهای عربی و غربی‪ ،‬روســیه و ایران در حاشیه قرار‬ ‫خواهند گرفت‪.‬‬ ‫جان مک کین نیز در این مصاحبه مشترک با انتقاد از‬ ‫مواضع دولت باراک اوباما درباره تحوالت منطقه خاورمیانه‬ ‫و به ویژه ســوریه گفت‪« :‬جهان عرب هیــچ اعتمادی به‬ ‫رهبری امریکا ندارد‪».‬‬ ‫او در پاسخ به ســوالی از اظهارنظر «دونالد ترامپ»‬ ‫درباره لزوم ایجاد یک پایگاه اطالعاتی خاص برای ضبط‬ ‫و ثبت اطالعات مسلمانان انتقاد کرد و گفت که قطعا این‬ ‫موضوع مسلمانانی که تنها در حال انجام عبادت هستند را‬ ‫علیه امریکا خواهد کرد‪.‬‬ ‫رقیــب ســابق اوبامــا در انتخابــات ســال ‪۲۰۰۸‬‬ ‫ریاســت جمهوری امریکا همچنین در پاســخ به سوالی‬ ‫دربــاره ســوریه هم گفــت که بایــد یک معادلــه ای در‬ ‫سوریه ایجاد شــود که بشار اســد هم جزئی از ان باشد‬ ‫اما او نباید حتی یک روز بیشــتر از انچه ضروری اســت‬ ‫در قدرت باشد‪.‬‬ ‫دفع حمالت‬ ‫انتحاری‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫داعشنتوانست‬ ‫راهپیمایی اربعین را ناامن کند‬ ‫حمالت انتحاری داعشی ها تا اخرین ساعات عصر روز‬ ‫اربعیندرکربالنتوانستبههیچموفقیتیدستپیدامی کند و‬ ‫همچناننیرو هایامنیتیدرعراقوحزب اللهاینکشورتوانستند‬ ‫سه عملیات انتحاری را خنثی کنند‪ .‬در مهم ترین عملیات که‬ ‫منجر به درگیری شدید و یک ساعته نیروهای امنیتی عراقی و‬ ‫عواملانتحاریشد‪،‬پنجعاملانتحاریبههالکترسیدند‪.‬این‬ ‫موضوعرایکمنبعامنیتیعراقروزاربعیناعالمکردوگفتکه‬ ‫گردان هایحزب اللهاینکشورتوانستندپنجعاملانتحاریکه‬ ‫قصدحملهبهزائرانکربالراداشتندبههالکتبرسانند‪ .‬سایت‬ ‫محلیشبکهسومریهنیوز‪،‬اعالمکردکهگردان هایحزب الله‬ ‫عراق صبح روز اربعین ضمن درگیری با پنج عامل انتحاری که‬ ‫قصدحملهبهزائرانکربالراداشتندانهارابههالکترساندند‪.‬‬ ‫این منبع که خواست نامش فاش نشود‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬این‬ ‫درگیری هابیشازیکساعتادامهداشتوحرکتزائراننیز‬ ‫بدون هیچ گونه مشکلی در حال انجام است‪ ».‬بر اساس این‬ ‫گزارش گردان های حزب الله عراق و دیگر گروه های بســیج‬ ‫مردمی اقداماتالزمرابرایبرقراریامنیتدرمسیرزائرانپیاده‬ ‫کربالکهبرایانجاممناسکاربعینروانهعراقهستند‪،‬صورت‬ ‫می دهند‪ .‬در همین راستا خالدالعبیدی وزیر دفاع عراق نیز در‬ ‫نشستیخبریاظهارداشتکهارتشاینکشورتمامی امکانات‬ ‫الزمرابرایحفاظتازامنیتکربالبهکارگرفتهو‪ 25‬هزارنیروی‬ ‫امنیتیدراینطرحامنیتیمشارکتدارند‪.‬العبیدیبااشارهبه‬ ‫اینکه«نیروهایارتشعراقتمامی امکاناترابرایکمکبه‬ ‫زائران و ارائه کمک های اولیه به کار گرفته اند‪ ،‬گفت‪« :‬ما به‬ ‫هیچکشوریازجملهامریکاوروسیهاجازهاعمالفشاربرعراق‬ ‫نخواهیمداد‪.‬هدفمادروزارتدفاعایناست‪:‬منافععراقو‬ ‫عراقی هاباالترازهرچیزیاست‪».‬روزسهشنبههفتهگذشته‬ ‫نیز نیروهای عراقی موفق شدند دو عامل انتحاری دیگر را که‬ ‫قصدجانزائرانامامحسین(ع)راداشتندبههالکتبرسانند‪.‬‬ ‫فرماندهیعملیاتبغدادنیزازخنثیشدنسومینحملهانتحاری‬ ‫علیهزائراناربعینحسینیظرفدوروزماندهبهاربعینخبرداده‬ ‫بود‪.‬داعشوعواملوابستهبهعربستانتالشمی کردندباناامن‬ ‫کردنمراسماربعینرویبی کفایتیال سعوددربرگزاریمراسم‬ ‫حجامسالسرپوشبگذارند‪.‬‬ ‫یک ادعای جدید درباره توافق‬ ‫احمدی نژادبه دنبالکشفنفوذ‬ ‫برایانتخابات‬ ‫مطیعشورایفقهاخواهیمبود‬ ‫دکتر علیرضا مرندی درباره توافق هسته ای ادعایی‬ ‫را مطرح کرده است‪ .‬او گفته‪« :‬در جریان فتنه ‪ 88‬ما شاهد‬ ‫ان بودیم که امریکا و دنیا (در مذاکرات هسته ای) داشت‬ ‫با ما کنار می امد‪ ،‬اما وقتی یک دفعه دیدند که در داخل چه‬ ‫اتفاقی افتاده نه تنها حق هســته ای ما را نپذیرفتند‪ ،‬بلکه‬ ‫به ما ضرر هم زدند و کلی در دنیا علیه ما تبلیغ کردند‪ .‬این‬ ‫اســت که باید تــاش کنیم تا‬ ‫برجام را تبدیل به یک اختالف‬ ‫واقعی نکنیم؛ نباید در این مورد‬ ‫به کســی برچســبی زده شود و‬ ‫انتقادات ما باید سازنده باشد و‬ ‫در واقع باید هوشیار باشیم تا از‬ ‫این قضیه برای دو قطبی کردن‬ ‫جامعه بهره نبرند‪».‬‬ ‫بهمنشریف زاده‪،‬روحانی‬ ‫نزدیک به احمدی نــژاد معتقد‬ ‫است که رئیس دولت های نهم‬ ‫ودهمفعالبنایورودبهسیاست‬ ‫ندارد‪ .‬او تاکید می کند‪ .‬او گفته‬ ‫که بازخوانی اندیشــه های امام‬ ‫تنها کاری نیســت کــه او انجام‬ ‫می دهدوگفته‪« :‬احمدی نژاددر‬ ‫کناراینکاربهبررسیوکشف ترفندهاینفوذاستکبارمشغول‬ ‫اســت و می توان گفت نشــان دادن تاکتیک های استکبار‬ ‫جهانیراپیشگرفته اند‪.‬برایاینمهمهمهدفیوجوددارد‬ ‫و االن دوستان احمدی نژاد با هم می نشینند و از ارمان های‬ ‫امام خمینی می گویند تا با مرور این ارمان ها یاداوری کنند که‬ ‫چطورمی شودجلویخروجانقالبازمسیرشراگرفت‪».‬‬ ‫اسدالله بادامچیان گفت‪« :‬موتلفه در پی دستیابی به‬ ‫وحدت حداکثری در جبهه اصولگرایی اســت و در این زمینه‬ ‫با اقای الریجانی نیز وارد مذاکره شــده ایم و در نهایت مطیع‬ ‫نظراتشورایفقهاخواهیمبود‪».‬ویدربارهبرگزاریجلسات‬ ‫هشت نفرهاصولگرایان(حبیبی‪،‬فدایی‪،‬اقاتهرانی‪،‬محصولی‪،‬‬ ‫باهنر‪،‬زاکانی‪،‬بادامچیانوحدادعادل)بابیاناینکهجلساتی‬ ‫از این دست در گذشته نیز بارها‬ ‫برگزار شــده و در اینده نیز برگزار‬ ‫خواهد شــد‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬این‬ ‫جلسه هشــت نفره‪ ،‬یک جلسه‬ ‫مشــورتی بوده که برای رسیدن‬ ‫به وحــدت یکپارچــه در جریان‬ ‫اصولگراییبرگزارخواهدشد‪».‬‬ ‫درهفته های اخیر‪ ،‬شایعات زیادی پیرامون شهادت‬ ‫یا مجروحیت حاج قاسم ســلیمانی‪ ،‬فرمانده سپاه قدس‪،‬‬ ‫منتشر شده‪ .‬حاال خود ســردار در واکنش به این شایعات‬ ‫گســترده ‪ ،‬می خندد و می گوید‪« :‬اینها چیزهایی است که‬ ‫دشــت ها و کوه هایی را برای پیداکردنش پیموده ام»‪ .‬او‬ ‫این سخنان را به پایگاه «الوقت» گفته است؛ گفت وگویی‬ ‫که به نوشــته این پایگاه خبری‪ ،‬روز یکشــنبه در دفتر کار‬ ‫سردار «ســلیمانی» در تهران انجام شده است‪ .‬به نوشته‬ ‫این پایگاه خبری‪ ،‬اخرین شایعات پیرامون سردار‪ ،‬مربوط‬ ‫به چند روز اخیر است که برخی رسانه های خارجی شایعه ای‬ ‫مبنی بر زخمی شدن سردار سلیمانی در سوریه منتشر کردند‬ ‫که در واکنش به ان‪ ،‬ســردار «رمضان شریف»‪ ،‬مسئول‬ ‫روابط عمومی سپاه پاســداران‪ ،‬گفت‪« :‬سردار سلیمانی‬ ‫در سالمتی کامل پیگیر راهبرد ازادی قدس است»‪ .‬او با‬ ‫تکذیب اینگونه خبرها گفت‪« :‬سردار حاج قاسم سلیمانی‬ ‫در ســامتی کامل به ســر می بــرد و شــاداب‪ ،‬پرانرژی و‬ ‫پرقــدرت در حــال کمک به مقاومت اســامی ســوریه و‬ ‫عراق برای مقابله با تروریست های تکفیری است و اخبار‬ ‫مجروحیت ایشان را کذب و دروغی در راستای تاثیرگذاری‬ ‫بر افکار عمومی و جبهه مقاومت می دانیم»‪ .‬پیش از این‬ ‫هم یک سایت اسرائیلی خبر جعلی شهادت سردار را منتشر‬ ‫کرده بود که ان هم با واکنش مسئول روابط عمومی سپاه‬ ‫روبه رو شد‪ .‬سردار «شریف» ‪ ٢٥‬ابان گفته بود‪« :‬معموال‬ ‫ اسرائیلی ها ارزوها و ارمان های شان را به عنوان خبر تنظیم‬ ‫و از طریق رســانه های خود در فضاهای مجازی منتشــر‬ ‫می کنند که خبر جعلی شهادت سردار سلیمانی نیز از این‬ ‫جنس است»‪.‬‬ ‫در گذشــته هم بارهــا شــایعاتی درباره شــهادت‪،‬‬ ‫مجروح شدن و سفرهای «قاسم ســلیمانی» مطرح شده‬ ‫بود که همیشه با تکذیب روبه رو شده است؛ تکذیب هایی‬ ‫که گاهی از جنس عملی بود؛ مانند حضور سردار در مراسم‬ ‫عزاداری ایــام فاطمیه در بیــت رهبــری و تکذیب عملی‬ ‫سفرش به یمن‪.‬‬ ‫به طور معمول در فضای رسانه ای به ویژه رسانه های‬ ‫نزدیک به صهیونیســت ها هر از گاهی اخباری درباره حاج‬ ‫قاسم ســلیمانی منتشر می شــود که بیشــتر انها یا شایعه‬ ‫اســت و یا گمانه زنی هایی از جنس ســفرهای حاج قاسم‬ ‫به روســیه و یا حضورش در یکی از مناطــق جنگی‪ .‬با این‬ ‫حال سردارسلیمانی بدون توجه به این شــایعات و تنها با‬ ‫انتشار تصاویرش از ســوی رزمندگان خط مقدم مقاومت‬ ‫در شــبکه های مجازی در صحت و سالمت دیده می شود‬ ‫تا به خبرسازی های رســانه های مخالف پایان دهد‪ .‬پس‬ ‫از تکرار فراوان نام قاسم ســلیمانی در رسانه های جهان‪،‬‬ ‫خبرگزاری فرانسه خبری را منتشر ساخت که از احتمال ترور‬ ‫وی توســط دولت امریکا پرده بر می داشت‪ .‬بر اساس این‬ ‫خبر‪ ،‬جک کین فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش امریکا‬ ‫که در نشست استماع کنگره امریکا حضور داشت با اشاره‬ ‫به طرح ترور مقامات ایرانی به ویژه مقامات ارشــد ســپاه‬ ‫پاسداران جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬گفت‪« :‬چرا انها را به‬ ‫قتل نرسانیم؟ چرا ما عامدانه انها را ترور نکنیم؟ نمی گویم‬ ‫که اقــدام نظامــی انجام دهیــم‪ ،‬من پیشــنهاد می دهم‬ ‫عملیات محرمانه انجام دهیم‪ .‬باید فشــارهای شــدیدی‬ ‫روی انها اعمال کنیم‪».‬‬ ‫همچنین رویل مارک گریچ از کارشناســان موسسه‬ ‫دفاع از دموکراسی اظهار داشت‪« :‬انان به اندازه ما دارای‬ ‫منطق نیستند‪ ،‬فکر نمی کنم بتوانید بدون به قتل رساندن‬ ‫یکی از انها‪ ،‬مرعوب شان کنید‪ .‬قاسم سلیمانی خیلی زیاد‬ ‫سفر می کند‪ ،‬بروید او را دستگیر کنید یا به قتل برسانید!»‬ ‫به گزارش خبرگزاری فرانسه در ادامه این اظهارات برخی از‬ ‫نمایندگان امریکایی اعالم کردند؛ ما انجام هرگونه اقدامی‬ ‫ درباره ایران را دور از ذهن نمی دانیم اما از ابراز موافقت با‬ ‫اظهارات جک کین سر باز زدند‪.‬‬ ‫ســردار «ســلیمانی» در ادامه این مصاحبــه درباره‬ ‫«غضنفر رکن ابادی»‪ ،‬دیپلمات جانباخته در فاجعه منا هم‬ ‫سخن گفت‪« :‬رکن ابادی یک شــخصیت انقالبی بود که‬ ‫به دیپلماسی معنای تازه ای بخشــید؛ او زیر بمباران های‬ ‫رژیم صهیونیســتی علیه لبنــان در جنگ ‪٣٣‬روزه نقشــی‬ ‫مهم در حفظ شــیرازه لبنان در برابر این تهاجم داشت»‪.‬‬ ‫او افزود‪« :‬شهادت در منا و پس از مناجات در عرفات و در‬ ‫سرزمین وحی برای اقای رکن ابادی یک پایان افتخارامیز‬ ‫بود؛ وی با جهــاد در راه خــدا‪ ،‬به دیپلماســی رنگ وبوی‬ ‫دیگری بخشــیده بود»‪ .‬سردار «ســلیمانی» رکن ابادی‬ ‫را یک شــخصیت انقالبی نامید که به دیپلماســی معنایی‬ ‫تازه داده است‪.‬‬ ‫تعجب از صبوری قاضی دادگاه زنجانی‬ ‫مثلثیکهایندهمنطقهراکنترلمی کند‬ ‫محســن رفیق دوســت‬ ‫می گوید که خاطره اش درباره‬ ‫ســفارت امریــکا در ایــران را‬ ‫تحریف معنایــی کرده اند و او‬ ‫به هیچ وجــه چنیــن منظوری‬ ‫نداشــته اســت که باید روابط‬ ‫با امریکا از ســر گرفته شــود‪.‬‬ ‫رفیق دوســت در بخشــی از‬ ‫مصاحبه خود با اشــاره به مطلبی که از وی درباره ســفارت‬ ‫امریکا نقل شده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬زمانی که بنده وزیر سپاه‬ ‫شدم‪ ،‬مکان مناســبی برای وزارتخانه پیدا نکردم‪ ،‬به این‬ ‫نتیجه رســیدم که وزارتخانه ســپاه را در ســفارت امریکا‬ ‫تشــکیل دهم که به همین دلیل به جمــاران رفتم‪ ...‬نزد‬ ‫امام رفتم و درخواســتم را مطــرح کردم‪ ،‬ایشــان به بنده‬ ‫گفتند‪« :‬برای چــه می خواهی به انجا (ســفارت ســابق‬ ‫امریکا) بروی؟ مگر ما قرار است هزار سال با امریکا رابطه‬ ‫نداشته باشیم؟»‬ ‫شاهعربستانحکماعدام‬ ‫شیخ نمر را امضا نکرد‬ ‫شیخ مهدی الصمیدعی‬ ‫فــاش کــرد شــاه عربســتان‬ ‫ضمــن موافقت با درخواســت‬ ‫میانجیگیــری وی حکم اعدام‬ ‫شیخ نمر را امضا نکرده است‪.‬‬ ‫الصمیدعی در مصاحبه با شبکه‬ ‫عراقــی گفــت‪« :‬طرف های‬ ‫سیاسی و دینی در عراق و خارج‬ ‫ان از من خواســتند کــه برای‬ ‫جلوگیری از اجرای حکم اعدام شــیخ نمر که اخیرا توسط‬ ‫دادگاه های عربستان تصویب شده بود میانجیگری کنم‪.‬‬ ‫الصمیدعی افزود‪« :‬من از شاه عربستان خواستم شیخ نمر‬ ‫را عفو کند تا اینکه ایشــان عالوه بر حمایت از طرح اشتی‬ ‫در عراق‪ ،‬پیام اور صلح نیز باشــند‪ ».‬وی تاکید کرد‪« :‬شاه‬ ‫عربستان از امضای حکم اعدام شیخ نمر خودداری کرد و‬ ‫ما منتظر صدور حکم عفو هستیم‪».‬‬ ‫کمیتهاصالح طلبانبرایدیداربا‬ ‫شوراینگهبان‬ ‫حجت االسالم والمسلمین رســول منتجب نیا که در‬ ‫نشســتی با عنوان «انتخابات‬ ‫دهــم» در دانشــکده اقتصاد‬ ‫دانشــگاه تهــران ســخنرانی‬ ‫می کــرد‪ ،‬در مــورد تدابیــر‬ ‫اصالح طلبان برای جلوگیری‬ ‫از رد صالحیــت‪ ،‬تصریــح‬ ‫کــرد‪« :‬در رابطــه با شــورای‬ ‫نگهبان تنهــا می توانیم با انها‬ ‫صحبت و رایزنی کنیم‪ .‬در حال حاضر با بعضی از اعضای‬ ‫شــورای نگهبان و برخی علمای قم رایزنی هایی را صورت‬ ‫داده ایم‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬در همین راستا کمیته ای در شورای‬ ‫عالی اصالحات برای رایزنی با شورای نگهبان تشکیل شده‬ ‫است‪ .‬این کمیته تالش دارد با واسطه گری بزرگان سیاسی‬ ‫کشور با شــورای نگهبان در خصوص مساله رد صالحیت‬ ‫نامزدهای اصالح طلب رایزنی کند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫ســلطانی‪ ،‬نماینــده عضو هیات‬ ‫تحقیــق و تفحص با اشــاره به‬ ‫حواشــی پرونده بابــک زنجانی‪،‬‬ ‫گفــت‪« :‬بابک زنجانــی باید در‬ ‫چارچوب کیفرخواســت صحبت‬ ‫کند ولی رویه فرار رو به جلو را اغاز‬ ‫کرده و بــدون ارائه ادله و مدارک‬ ‫الزم‪ ،‬رو بــه تهمت زدن و توهین‬ ‫اورد ه است‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬معتقدیم زنجانی جزئی از یک‬ ‫مافیاستووقتیاین گونهصحبتمی کند‪،‬قطعامافیایقوی‪،‬‬ ‫پشت ســر او قرار دارد که اینگونه جسورانه سخن می گوید‪».‬‬ ‫وی گفــت‪ :‬ظاهرا در این پرونده جای متهم و شــاکی عوض‬ ‫شده اســت‪ .‬بنده در دادگاه ایشان حضور پیدا کردم و می بینم‬ ‫با اعتماد به نفس صحبت می کند؛ این سخنان سراسر تهمت‬ ‫و توهین است و بنده از صبوری اقای قاضی تعجب می کنم‪».‬‬ ‫به گزارش شبکه تلویزیونی المیادین‪ ،‬علی اکبر والیتی‬ ‫در مصاحبه با این شــبکه گفت‪« :‬روابط بین ایران‪ ،‬روسیه‬ ‫و سوریه روابط راهبردی اســت و اینده منطقه در دست این‬ ‫مثلث اســت‪ .‬ایران از هر گزینه ای که ملت و دولت سوریه‬ ‫انتخاب کنند‪ ،‬حمایت خواهد کرد‪ .‬پیش از توقف حمایت ها‬ ‫از تروریست ها و پیش از انکه همه افراد مسلح سالح خود‬ ‫را کنار بگذارنــد‪ ،‬گفت وگــو امکان پذیر نیســت‪ .‬ایران در‬ ‫گفت وگوهای وین شرکت کرد‬ ‫تا صحنــه را خالی نکنــد‪ .‬ما به‬ ‫برگزارکننــدگان وین می گوییم‬ ‫اگر می خواهید انچــه را که در‬ ‫گفت وگوهای ژنو رخ داد تکرار‬ ‫کنید‪ ،‬مســیر سیاسی شکست‬ ‫خواهد خورد‪».‬‬ ‫تحریف خاطره از امام‬ ‫دربارهسفارتامریکا‬ ‫خبرنامه‬ ‫واکنش حاج قاسم‬ ‫به خبر شهادتش‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫دیدار فرماندهان نداجا با رهبر معظم انقالب‬ ‫مراسم ختم شهید رکن ابادی‬ ‫‪14‬‬ ‫هدیه جالب وزیر تجارت مجارستان به نعمت زاده‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫خوش امدگویی اوالند به ابتکار‬ ‫دیدار والیتی با سیدحسن نصرالله و بشار اسد‬ ‫تبادل زندانیان در لبنان‬ ‫عکس جنجالی تازه علی کفاشیان‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫یک عکس قدیمی از چهره های مشهور‬ ‫وسایل شهید رکن ابادی‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬خداوند به شــما از برکات اربعین و زیات خاصه‬ ‫امام شــهید اعطا کند کــه در جهت اگاهــی مردم‬ ‫کوشش می کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬دفــاع از شــیخ نمــر ایــن روحانی شــیعه اهل‬ ‫عربستان نباید دستخوش منازعات سیاسی داخلی‬ ‫و حتی بین المللی شــود‪ .‬غرب اگر به ازادی بیان و‬ ‫عقیده اعتقاد دارد از تحت فشــار قــرار گرفتن این‬ ‫روحانی در عربستان اعالم انزجار کند‪.‬‬ ‫‪ l‬امریکایی ها بارها و بارها بدعهدی خود را ثابت‬ ‫کردند‪ .‬امروز هــم در ماجرای بسته نشــدن پرونده‬ ‫ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران تالش‬ ‫می کنند ان را باز نگه دارند‪ .‬ایران به همه ســواالت‬ ‫پاســخ داده و الزم اســت بار دیگر براساس شروط‬ ‫رهبری قاطعانه دولت در مقابل انها بایستد‪.‬‬ ‫‪ l‬به اعتقاد مــن اصالح طلبان اساســا چیزی به‬ ‫اسم اعتدالگرایان را قبول ندارند‪ .‬اعتدالگرایان هم‬ ‫همین طور‪ .‬این پیوند ادامه دار نخواهد بود‪.‬‬ ‫‪ l‬مدت هاســت که بحرین با ســرکوب ال خلیفه‬ ‫روبه روســت‪ .‬چه دردی می کشند شــیعیان انها در‬ ‫روزگاری که همه شیعیان رهسپار حرم یار شدند؟ ‬ ‫‪ l‬این بازی کوبیدن بر طبل نظارت استصوابی از‬ ‫سوی اصالح طلبان پیش از هر انتخاباتی‪ ،‬تکراری‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬احمدی نژاد این روزها که دیگر رحیمی به زندان‬ ‫رفته و بعد از ان دو نامه افشاگرایانه قصد حمایت دارد‬ ‫که به نظرم بی نتیجه بوده‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫شیطنتتوئیتر‬ ‫ماجرای بسته شدن حساب توئیتری برخی از کاربران‬ ‫این شبکه اجتماعی سروصدای زیادی به پا کرد‪ .‬بعد از نامه‬ ‫دومی که مقام معظم رهبری به جوانان غرب ارسال کردند‪،‬‬ ‫بسیاری از کاربران شــبکه های اجتماعی این نامه را با دو‬ ‫هشــتگ ‪ Letter4U#‬و ‪ Commonworry#‬منتشر کردند‬ ‫که برخی از انها حساب کاربریشــان به همین دلیل تعلیق‬ ‫و یا بسته شد‪ .‬کاربران تعلیق شــده می گویند؛ «توئیتر در‬ ‫پیامی از انها خواســته درباره مطالبی که منتشر می کنند‪،‬‬ ‫دقت کنند‪».‬‬ ‫برخی از کاربران هم ادعــا کرده اند اقــدام توئیتر با‬ ‫انتشــار مطالبی درباره سردار قاسم ســلیمانی مرتبط بوده‬ ‫است‪ .‬تعلیق حساب های کاربری‪ ،‬برای یک تا دو ساعت‬ ‫اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫در همیــن حال بعد از مصاحبه ســردار ســلیمانی در‬ ‫تهران ایــن مصاحبه نیــز بازتــاب زیادی در شــبکه های‬ ‫اجتماعی داشت‪ .‬به ویژه انکه این مصاحبه در واقع پاسخی‬ ‫بود به ادعای مطرح شده درباره شهادت سردار سلیمانی‪.‬‬ ‫در این مصاحبه اتفاقا سردار گفته بود‪« :‬شهادت» چیزی‬ ‫است که او در «کوه ها و دشت ها» در طول «سالیان دراز»‬ ‫به دنبال ان می گردد‪ .‬انتشار بخش هایی از این مصاحبه نیز‬ ‫موجب شده بود تا شــبکه اجتماعی توئیتر حساب کاربری‬ ‫برخی افراد را تعلیق کند‪.‬‬ ‫توئیتر حاال یا به اشــتباه و یا از سر خصومت با سردار‬ ‫سلیمانی و یا شــیطنت حســاب کاربری عمده کسانی که‬ ‫این خبر را توئیت یا باز توئیت کــرده بودند به حالت تعلیق‬ ‫در اورده و سپس از انها خواست که دیگر بار مطالبی از این‬ ‫دست‪ ،‬به ادعای او «اســپم» در این شبکه منتشر نکنند‪.‬‬ ‫چنین اقدامی از سوی توئیتر در حالی است که هزاران نفر‬ ‫از تروریست های داعش و القاعده در این شبکه اجتماعی‬ ‫حســاب کاربری دارند و از ابتدای فعالیت داعش تا کنون‬ ‫برای این شبکه تروریستی تبلیغات می کنند‪.‬‬ ‫یکی از کاربران شــبکه اجتماعی توئیتــر در این باره‬ ‫نوشــته بود «این اقدام توئیتــر در ارتباط بــا مذاکره اخیر‬ ‫مقامات اســرائیلی با برخی از ســایت های جســتجوگر و‬ ‫شبکه های اجتماعی از جمله گوگل‪ ،‬یوتیوب و تویئتر برای‬ ‫مسدود کردن محتویات مربتط با سردار سلیمانی است‪».‬‬ ‫نکته حائز اهمیت اینکه جمع زیــادی از معترضین به این‬ ‫اقدام توئیتر را روزنامه نگاران غیر ایرانی تشکیل می دهند‬ ‫که به شدت خواستار ارائه توضیح از سوی توئیتر برای این‬ ‫اقدام هستند‪ .‬در همین حال بازتاب نامه رهبری به جوانان‬ ‫غرب در رسانه های کشــورهای مختلف بســیار زیاد بود‪.‬‬ ‫پایگاه امریکن هرالد تریبیون یکی از سایت هایی بود که به‬ ‫بازتاب این نامه پرداخت‪ .‬این سایت متن نامه مقام معظم‬ ‫رهبری خطاب به جوانان غــرب را که در ان به موضوعاتی‬ ‫چون انتقاد از سیاست های دوگانه نهادهای بین الملل در‬ ‫قبال تروریســم‪ ،‬ابراز ناراحتی نسبت به حوادث تروریستی‬ ‫پاریس و همچنین انتقاد از سیاست های رژیم صهیونیستی‬ ‫علیه مردم فلسطین بود را منتشر کرد‪.‬‬ ‫پایگاه خبری العهــد لبنان نیز با انتشــار بخش هایی‬ ‫از نامه امام خامنه ای نوشــت‪« :‬مسائل دردناک اگر زمینه‬ ‫فکر کردن به راه حل ها را فراهم نکنــد‪ ،‬ضرری دوچندان‬ ‫خواهد داشت‪».‬‬ ‫شبکه خبری المیادین با انتشار بخش هایی از این نامه‬ ‫به نقل از رهبری نوشت‪« :‬همه از حوادث دردناک فرانسه‪،‬‬ ‫فلسطین‪ ،‬عراق‪ ،‬لبنان و سوریه متاثرند‪».‬‬ ‫شــبکه ال بی ســی لبنان به پوشــش نامه دوم رهبر‬ ‫انقالب به جوانان غربی پرداخت‪ .‬این شبکه اعالم کرد که‬ ‫رهبر انقالب ایران در نامه ای به جوانــان اروپا و امریکای‬ ‫شمالی بعد از حوادث خونین پاریس‪ ،‬سیاست های دوگانه‬ ‫غرب را محکوم کرد‪.‬‬ ‫این شــبکه در ادامه به نقــل از رهبر ایران نوشــت‪:‬‬ ‫«تهاجم نظامی که جهان اســام در سال های اخیر با ان‬ ‫مواجه بود و در پی ان بسیاری قربانی شدند‪ ،‬نمونه ای دیگر‬ ‫از منطق متناقض غرب است‪».‬‬ ‫این شــبکه به نقل از مقام معظم رهبــری ادامه داد‪:‬‬ ‫«تحمیل فرهنگ غرب بر سایر ملت ها و کوچک شمردن‬ ‫فرهنگ های مستقل را یک خشونت خاموش و بسیار زیانبار‬ ‫تلقّی می کنم‪».‬‬ ‫به گزارش ال بی سی رهبر انقالب ایران اعالم کرد‪:‬‬ ‫«تا زمانی که معیارهای دوگانه بر سیاســت غرب مســلط‬ ‫باشد و تا وقتی که تروریسم در نگاه حامیان قدرتمندش به‬ ‫انواع خوب و بد تقسیم شــود و تا روزی که منافع دولت ها‬ ‫بر ارزش های انســانی و اخالقی ترجیح داده شــود‪ ،‬نباید‬ ‫ریشه های خشونت را در جای دیگر جستجو کرد‪».‬‬ ‫نماز قالیباف در نجف‬ ‫‪ l‬بحمدالله با اتفاقات اخیر چهــره واقعی دولت‬ ‫مدعی در ترکیه برهمگان روشــن شــد‪ .‬دولتی که‬ ‫ادعای مبارزه با تروریسم دارد اما در عمل خودش انها‬ ‫را ساخته و پرورش داده و مشغول تغذیه از انهاست‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪ l‬نبی حبیبی شــعار اصولگرایــان را در انتخابات‬ ‫«یک صدا یک فهرست» بیان کرد‪ .‬کاش تا قبل از‬ ‫رسیدن کامال به وحدت حداکثری این موضوعات‬ ‫مطرح نشود‪ .‬حتی در صورت وجود لیست متفاوت‬ ‫هم می توان امیدوار اتحاد حول محور های اصولی‬ ‫نظام بود‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫‪ l‬یک تلنگری هم به دولت بزنیم و یاداوری کنیم‬ ‫که بیش از دو سال از انتخاب شما گذشته و بیش از ‪5‬‬ ‫ماه از توافقی که اعالم شد‪ .‬ملت دارد کم کم یادش‬ ‫می رود که شما قول هایی داده بودید‪.‬‬ ‫گربه انتحاری در اینستاگرام‬ ‫بعیدی نژاد‬ ‫نویسنده طنز کشــورمان درباره اظهارنظر رئیس کل‬ ‫بانک مرکــزى مبنی بر زیر نظر گرفتن نوســانات بــازار ارز‬ ‫نوشــت‪ :‬فرق زیر نظر گرفتن با الکى نشستن و نگاه کردن‬ ‫چیســت و زیر نظر گرفتن با زیر نظر نگرفتن چه تفاوتى در‬ ‫نوسانات قیمت ارز دارد؟‬ ‫مهراب قاسم خانی نویسنده برنامه های طنز کشورمان‬ ‫در یک پست اینستاگرامی به نوســانات قیمت ارز واکنش‬ ‫نشان داد‪.‬‬ ‫وی در صفحه شــخصی خود نوشــت‪« :‬امروز توى‬ ‫خبرها خوندم که قیمت دالر رسید به سه هزار و هفتصد تومن‬ ‫و اولش خیلى ناراحت شــدم از اینکه ارزش پولمون روز به‬ ‫روز داره کمتر میشه ولى بعدش یه مصاحبه خوندم از رئیس‬ ‫بانک مرکزى که گفتن این اتفاق در بازار ارز خیلى طبیعیه و‬ ‫بعدش هم اضافه کردن که بانک مرکزى همه نوسانات بازار‬ ‫ارز رو زیر نظر داره‪ .‬راستش از اونجایى که من در بحث هاى‬ ‫کالن اقتصادى از بیخ شوتم هیچى از این ماجرا نفهمیدم‬ ‫و یه سرى سوال توى ذهنم ایجاد شد که مطرح می کنم‪:‬‬ ‫ســوال اول‪ :‬اینکه دالر ســه هــزار و هفتصد تومن‬ ‫طبیعیه‪ ،‬معنیش اینه که وقتى هزار تومن بود‪ ،‬غیر طبیعى‬ ‫بود؟‬ ‫ســوال دوم‪ :‬اگه دالر چهــار یا پنج هزار تومن بشــه‬ ‫بازم طبیعیه؟‬ ‫سوال سوم‪ :‬اینکه طبیعیه معنیش اینه که چیز خوبیه‬ ‫و باید خوشحال باشیم؟‬ ‫ســوال چهارم‪ :‬اینکه ما اگه قبال هزار دالر داشــتیم‬ ‫یعنى یه میلیون داشتیم و االن اگه هزار دالر داشته باشیم‬ ‫یعنى سه میلیون و هفتصد هزار تومن داریم‪ ،‬یعنى ما االن‬ ‫پولدار تر شده ایم؟‬ ‫ســوال پنجــم‪ :‬زیر نظــر داشــتن در بحــث کالن‬ ‫اقتصادى چه جــور کاریه و اونى که زیر نظــر گرفته دقیقا‬ ‫داره چیکار می کنه؟‬ ‫سوال ششم‪ :‬فرق زیر نظر گرفتن با الکى نشستن و‬ ‫نگاه کردن چیه و اصوال زیر نظر گرفتن با زیر نظر نگرفتن‬ ‫چه تفاوتى در نوسانات قیمت ارز می کنه؟‬ ‫سوال هفتم‪ :‬اینکه بانک مرکزى نوسانات رو زیر نظر‬ ‫گرفته یعنى خوبه و باید خیالمون راحت باشه؟‬ ‫نظر مجری تلویزیون درباره‬ ‫سردار سلیمانی‬ ‫اغاز جدایی اعتدال از اصالحات‬ ‫روزنامه جوان در گزارشــی با عنوان «اغاز جدایی اعتدال از اصالحات» به موضوع ائتالف های انتخاباتی‬ ‫پرداخته و نوشته بود‪« :‬تحوالت در گـروه بنـــدی جریان های سیاسی بسیار ســریع تر از انچه در ذهن تحلیلگران‬ ‫بگنجد‪ ،‬در حال تغییر اســت و به نظر می رســد برخی حدس های قبلی درباره امکان ائتــاف بین اصالح طلبان و‬ ‫اعتدال گرایان غلط از اب درامده و ائتالف هــای جدیدی در صحنه بازی در حال ظهور اســت؛ ائتالف هایی که‬ ‫می تواند نگرش هــای قبلی را درباره نتیجــه انتخابات بر هم بریزد و البته درنتایج نهایی در ‪ 7‬اســفندماه به شــدت‬ ‫تاثیرگذار باشــد؛ نتایجی کــه به باور بســیاری تمام تحوالت سیاســی ایــران را حداقل تا انتخابات ســال ‪1400‬‬ ‫ریاســت جمهوری تعیین خواهد کرد و احزاب و گروه هایی که از صحنه قدرت بیرون بمانند راه بســیار ســختی را‬ ‫برای بازگشــت به عرصه قدرت در پیش خواهند داشــت‪ .‬پیش از این محتمل ترین نتیجــه برای صف بندی های‬ ‫جدید از عرصه انتخابات ائتالفی بین اصالح طلبــان و دولت برای حضور در انتخابــات مجلس بود؛ ائتالفی که‬ ‫بســیاری ان را حتمی و برخی از تئوریســین های اصالح طلب نیز ان را مقدمه ای برای بازگشــت به عرصه قدرت‬ ‫می دانستند‪،‬کما اینکه ســعید حجاریان یک سال پیش در گفت وگو با ایســنا به صراحت به این نکته اشاره کرد که‬ ‫مجلس دهم می تواند راه را برای بازگشت اصالح طلبان به عرصه سیاســی فراهم کند‪ .‬این مطلب بعدها به عنوان‬ ‫ســندی بر این نکته ارائه شــد که اصالح طلبان تنها به عنوان یک نردبان به دولت یازدهم نــگاه می کنند و بحث‬ ‫اطالق رحم اجاره ای نیــز به دولت از همین جا مطرح شــد‪ .‬با این حال و در ادامه برخــی اختالف ها بین دولت و‬ ‫اصالح طلبان به این نتیجه گیری منجر شد که شــاید این ائتالف چندان هم به مصلحت نباشد و شاید باید به فکر‬ ‫همپیمان تازه ای در میان طرف مقابل بود‪».‬‬ ‫احسنت بر ایران‬ ‫«روزنامه کیهان» در گزارشی با عنوان «احسنت بر ایران! ایت الله خامنه ای به هدف زد!» درباره نامه مقام معظم‬ ‫رهبری به جوانان غرب نوشت‪« :‬در کمتر از چند ســاعت بالغ بر یک میلیون نفر فقط در شبکه العالم‪ ،‬این پیام را مرور‬ ‫کردند‪ .‬شــمار قابل توجهی از مخاطبان شــبکه العالم از کشــورهای مختلف عربی عالوه بر اعالم حمایت از سخنان‬ ‫رهبری ان را بازنشر داده اند‪ ».‬کیهان همچنین در ادامه با اشاره به نظرات متعدد ذیل این خبر به برخی از کامنت ها هم‬ ‫اشاره می کند‪« :‬در کنار صدها کامنت و نظر منتشر شده از سوی مخاطبان در حمایت از سخنان رهبر انقالب‪ ،‬برخی از‬ ‫انها جمالت جالبی را نوشته اند‪« :‬سالمی علی» نوشت‪ :‬خداوند رهبری و ملت و کشور ایران را پاینده بدارد‪ ...‬همه از‬ ‫کمک ها و حمایت های ایران از انقالب فلسطین و نوک پیکان مبارزه با رژیم صهیونیستی اگاهند‪« .‬خیری خلف» هم‬ ‫خاطر نشان کرد‪ :‬ایران همواره در یاری رساندن به مظلوم پیشتاز بوده است‪« .‬الحاج ابو عمار» نوشت‪ :‬سیدعلی تنها‬ ‫حامی فلسطین و ملت ان است‪ ...‬این در حالی است که اعراب به خودشان مشغولند و به یکدیگر دشمنی می ورزند‪...‬‬ ‫یمن نمونه این رفتارها است‪.‬‬ ‫یکی از کاربران به نام «حسن الشاعر» تاکید کرد‪ :‬احســنت‪ ...‬به هدف زدید‪ ...‬این دقیقا همان مشکلی است‬ ‫که جوامع غربی از ان رنج می برند‪.‬‬ ‫حسن الشاعر افزود‪ :‬برادران! ما باید پیام امام خامنه ای دامت برکاته را با دقت مطالعه کنیم‪...‬‬ ‫کاربری به نام «ماجد عبدالرازق» نوشت‪ :‬از شما و جمهوری اسالمی ایران به خاطر کمک به همسایه خود عراق‬ ‫تشکر می کنیم‪ ...‬خداوند شما را حفظ کند‪.‬‬ ‫کاربر دیگری تاکید کرد‪ :‬از ایران می خواهم که نقش خود را در ایجاد اگاهی فکری و فرهنگی ایفا کند‪...‬‬ ‫احمد محالوی هم نوشت‪ :‬بله‪ ...‬واقعا صحیح است‪ ...‬این سخن حق‪ ،‬اگاهانه و امانتدارانه است‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫دکتر محمــد نظری‪ ،‬مجری کهنه کار کشــورمان که‬ ‫همه او را با اجرای برنامه «به خانه برمی گردیم» می شناسند‬ ‫با انتشــار تصویری از ســردار قاسم ســلیمانی در صفحه‬ ‫شخصی اینستاگرامش نوشت‪« :‬من نه او را دیده ام و نه او‬ ‫تلویزیون می بیند که مرا بشناسد‪ .‬اما این روزها که نامردمانی‬ ‫ بی ریشه و به نام مسلمان به جان شیعه و غیر شیعه افتاده اند‬ ‫تا با ریختن خونشان به باور ناپاکشان گوشه ای از بهشت را‬ ‫از ان خود کنند‪ ،‬نام مردی از قبیله غیرت و مردانگی بر سر‬ ‫زبان هاست‪ .‬او را سردار ســلیمانی می نامند که داعش از‬ ‫شنیدن نامش می لرزد اما او از جمله مردان غیرتمندی است‬ ‫که برای حفظ این اب وخاک سینه ســپر کرده اند‪ .‬او یک‬ ‫نفر نیست او نماینده مردان مردی است که عاشق میهنش‬ ‫است‪ .‬این روزها باید به پاس پاسداری از ناموس وطن در‬ ‫برابر حیوان صفتانی به نام داعش با هر درجه از اعتقاد و هر‬ ‫ایین و هر سلیقه ای که باشــیم او و همرزمانش را قدردان‬ ‫باشیم‪ .‬عمرشان دراز و پر عزت»‪.‬‬ ‫حسین قدیانی در یادداشتی که در روزنامه وطن امروز به چاپ رســید‪ ،‬به موضوع پیاده روی اربعین اشاره کرده و‬ ‫ان را حجی می داند که اختیارش دست «خدای قبله » است نه ال ســعود‪« :‬چیست حرف حساب اربعینیان؟ جز انکه‬ ‫امده اند به خونخواهی حسین؟ جز انکه امده اند تا برای فریضه حتمی انتقام اعالم امادگی کنند؟ جز انکه امده اند تا در‬ ‫مقام عمل «لبیک یا حســین» بگویند؟ جز انکه امده اند‪ ...‬و اماده اند تا در همان زمین کربال و در همان زمان عاشورا‬ ‫تکلیف خون خدا را معین کنند؟ جز این بود‪ ،‬کجا اربعین‪ ،‬رنگ و بوی فعلی را بــه خود می گرفت؟ اری! این ارتش ‪20‬‬ ‫میلیونی هم حرف دارد‪ ،‬هم اتفاقا حرفش «حرف حساب» اســت؛ «باید تاریخ تکلیف ظلم را مشخص کند» مگر چه‬ ‫بود جرم خاتم ال عبا؟! نشان به نشان رستاخیز عظیم اربعین‪ ،‬مســلم است که ما دست از سر تاریخ برنخواهیم داشت‬ ‫اال انکه پاسخ دهد به این سوال‪.‬‬ ‫برای ان روز‪ ،‬شیعه باید با شیعه متحد باشد‪ .‬این وحدت چشم نواز و دشمن شکن شیعه ایرانی با شیعه عراقی‪،‬‬ ‫در همه این راهپیمایی های اربعین‪ ،‬ممارستی نیکو و تجربه ای گران سنگ برای ان روز وعده داده شده است‪ .‬برای‬ ‫ان روز‪ ،‬شیعه باید با دیگر فرق اسالمی متحد باشد؛ مســلمان باید با مومنین به دیگر ادیان الهی‪ .‬و هر انسان حری‬ ‫با هر ادم ازاده ای‪ .‬برای ان روز‪ ،‬این جغرافیا نیســت که میان مردم‪ ،‬ترســیم مرز می کند! این نقشه ها را «کدخدا»‬ ‫برای دنیا کشیده اما به شهادت کنگره عظیم اربعین‪« ،‬خون خدا» نقشــه ای دیگر در سر دارد‪ .‬برای ان روز‪ ،‬ابنای‬ ‫ادم صرف نظر از تکلم به این یا ان زبان‪« ،‬حسین» را به نیکی می شناسد‪ ...‬و به این می شناسد که سیدالشهدا هم‬ ‫«نقشه راه» است‪ ،‬هم «نقشــه رهایی»‪ .‬اال ای مهدی زهرا! از این همه هیاهو‪ ،‬از این همه عشق‪ ،‬این همه اشک‬ ‫باید هم بوی تو را بشــنویم‪ ...‬عاقبت‪ ،‬حج خون هم عرفات خود را پیدا کرد‪ .‬اربعین‪ ،‬عرفات عاشوراســت که در ان‬ ‫خبری از «وقوف» نیست‪ .‬حرکت باید کرد همه راه را‪ .‬بی وقفه‪ .‬اختیار این حج‪ ،‬دست خدای قبله است‪ ،‬نه ان «قبیله‬ ‫بدوی»‪ .‬یا بقیه اللــه! اربعین‪ ،‬جز ظهور تو‪ -‬کــه در ان انتقام می گیری‪ -‬مقصدی ندارد‪ ...‬دیگر «حســین» را همه‬ ‫می شناسند! تو باید مشخص کنی تکلیف تاریخ را‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫واکنش طنز قاسم خانی به‬ ‫دالر پنج هزارتومانی‬ ‫تو باید ظهورکنی‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪17‬‬ ‫گزارش اخر‬ ‫گفتارها‬ ‫یوکیا امانو دبیرکل اژانس انرژی اتمی گزارش خود درباره ایران را منتشر‬ ‫کرد‪ .‬این گزارش حاکی اســت برنامه اتمی ایران پس از سال ‪ 2009‬به طور‬ ‫کامل پاک بوده و تنها برخی ابهامات به پیش از ســال ‪ 2003‬بازمی گردد‪.‬‬ ‫عباس عراقچی این گزارش را مثبت ارزیابی کرده است‪ .‬حاال شورای حکام‬ ‫در ازمونی بسیار مهم قرار گرفته است‪.‬‬ ‫صدورانقالبونفوذبهقلوبجوانانغربی‬ ‫دیپلماسیعمومی‬ ‫احسان رستگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بهمن ماه ســال گذشــته و پیرو حوادث تروریســتی‬ ‫در فرانســه و به تبع ان موج اسالم هراســی‪ ،‬رهبری اولین‬ ‫نامه خود به جوانــان اروپا و امریکای شــمالی را نوشــتند‬ ‫که به طور وســیع در رســانه های مختلف در سراسر جهان‬ ‫منتشــر و بازنشر شــد‪ .‬نامه مشــخصا طوری جمله بندی و‬ ‫ویراســتاری شــده بود که به راحتی قابل انتشــار در انواع‬ ‫شــبکه های اجتماعی باشد؛ ســعی شــده بود تا در قالبی‬ ‫‪ ۱۴۰‬حرفی بتوان یک مفهوم مســتقل و با معنا را گنجاند‬ ‫تا حتی از بســتر شــبکه اجتماعی توئیتر هم بتــوان برای‬ ‫ایجاد یک موج روانی علیه دروغ پراکنی ها و اسالم هراسی‬ ‫غرب بهره جست‪ .‬شاید همین برنامه ریزی دقیق در نحوه‬ ‫انتشار و بازنشر نامه اول بود که باعث شد تا توئیتر در مورد‬ ‫انتشــار نامه دوم هوشــمندانه عمــل کنــد و کاربری های‬ ‫منتشــر کننده پیام رهبری را به حالت تعلیق دراورد‪ .‬وقتی‬ ‫پای روشــنگری جوانــان غربی بــه میان می ایــد‪ ،‬توئیتر‬ ‫مانند یک ســرباز امریکایی پــا به میدان می گــذارد و علنا‬ ‫کاربری های منتشــر کننده نامــه رهبر انقــاب را به گلوله‬ ‫می بندد‪ .‬دموکراسی غربی و نگاه مزورانه ای که رهبری در‬ ‫نامه دوم از ان سخن به میان اورده اند‪ ،‬دقیقا در مورد نامه‬ ‫دوم ایشان و با مصداق رذالت توئیتر خودنمایی کرد‪.‬‬ ‫شــاید اگر نبود اعتــراف واضح و مبســوط هیالری‬ ‫کلینتون و دیگر سیاســت مداران امریکا مبنی بر اســتفاده‬ ‫از توئیتر علیــه نظام و مــردم در ایام فتنــه ‪ ،۸۸‬عده ای از‬ ‫شبه روشــنفکران امــروز هم زبانشــان دراز بــود در توجیه‬ ‫تعلیق شدن کاربری های بازنشر کننده نامه دوم رهبری‪.‬‬ ‫رهبری در ‪ ۲۵‬شهریور ‪ ،۸۹‬در دیدار با اعضای مجلس‬ ‫خبرگان رهبری در مورد توئیتر فرمودند‪« :‬پارسال در همان‬ ‫بحبوحه جریان فتن ه سال ‪ ۸۸‬شنیدید که یکى از شبکه هاى‬ ‫اجتماعــى اینترنتى کــه در ارتباط با معارضیــن فعال بود‪،‬‬ ‫خبرهاى اینجا را ببرند‪ ،‬دستورهاى انجا را برسانند‪ ،‬همین‬ ‫طور شــلوغ کنند‪ ،‬فضا را چه کنند‪ ،‬می خواست موقتا براى‬ ‫تعمیرات کارش را تعطیل کند‪ ،‬دولت امریکا مانع شد‪ ،‬گفت‬ ‫شما اگر االن‪ ،‬ولو براى تعمیرات تعطیل موقت بکنید‪ ،‬این‬ ‫به معارضین داخل ایران ضرر می زند؛ جلویش را گرفتند‪.‬‬ ‫یعنى تعطیلى موقت را به این شبک ه اجتماعى اجازه ندادند‪.‬‬ ‫یعنى کمک هاى اینجورى بود و انواع و اقســام کمک ها و‬ ‫اعانت هایى که به اینها می شود‪».‬‬ ‫مبنای صحبت های رهبر انقالب در مــورد توئیتر به‬ ‫این جمالت هیــاری کلینتون‪ ،‬وزیر امــور خارجه امریکا‬ ‫باز می گشت‪ .‬وی در کنفرانسی در ساختمان رونالد ریگان‬ ‫وزارت خارجه امریــکا گفت‪« :‬امروز مــا از ابزارهای جدید‬ ‫اســتفاده می کنیم‪ .‬برخی شــاید ایام اشــوب های بعد از‬ ‫انتخابات ایران را به یاد داشــته باشــند که از طریق توئیتر‬ ‫افراد می فهمیدنــد که باید کجــا بروند و چــه اتفاقی قرار‬ ‫اســت رخ بدهد‪ .‬برخی از همــکاران مــا در وزارت خارجه‬ ‫وقتی بنا به دالیل فنی قصد تعطیلی توئیتر را داشتند‪ ،‬انها‬ ‫(اشوبگران) در تهران خواســتار توئیتر بودند و می گفتند‪:‬‬ ‫«شما نمی توانید این شبکه اینترنتی را تعطیل کنید چرا که‬ ‫تظاهرات کنندگان در تهران به ان وابسته هستند‪».‬‬ ‫با لحاظ کردن این مقدمه‪ ،‬به طور دقیق تر به بررسی‬ ‫نامه دوم می تــوان پرداخت و ذکر نکات زیــر مفید به نظر‬ ‫می رسد‪:‬‬ ‫‪ -۱‬یک روح در دو نامه‬ ‫باز هم فرانســه‪ ،‬باز هم حمالت تروریستی و باز هم‬ ‫نامــه ای از جانب ولی فقیــه جمهوری اســامی ایران به‬ ‫جوانان‪ ،‬اما این بــار به نه فقط به جوانــان اروپا و امریکای‬ ‫شمالی بلکه به عموم جوانان کشــورهای غربی‪ .‬روح نامه‬ ‫با نامه قبل خیلی تفاوتی نمی کند و در بعضی از بخش ها‪،‬‬ ‫یاداور نامه قبل اســت اگرچه اکثر نامه دوم‪ ،‬حامل نکاتی‬ ‫جدید اســت‪ .‬ان چه رهبری را بــر ان می دارد تــا نامه ای‬ ‫گفتارها‬ ‫دیگر عالوه بر نامه اول بنگارند‪ ،‬شاید داشتن حرف هایی‬ ‫از قلم افتاده در نامه اول نیســت‪ ،‬بلکه هجمه رســانه ای‬ ‫(پروپاگاندا) رسانه های غربی و ایجاد یک موج بسیار قوی‬ ‫دیگر با هدف اسالم هراسی است‪ .‬رفتار پدافندانه رهبری‬ ‫و نوشتن نامه ای که قلب نفاق را نشانه می رود‪ ،‬نکته مهم‬ ‫نامه دوم است‪ ،‬حتی اگر برخی از بخش های ان فحوایی‬ ‫مشابه با روح نامه اول داشته باشــد؛ از این رو می طلبد که‬ ‫ابتدای نامــه قبل را از نظر بگذرانیــم؛ در همان ابتدا علت‬ ‫نامه نگاری رهبر انقالب به جوانان که هم ســن نوه های او‬ ‫هستند‪ ،‬این گونه توضیح داده می شود‪« :‬من شما جوانان‬ ‫را مخاطب خود قــرار می دهم؛ نه به این علــت که پدران‬ ‫و مادران شــما را ندیده می انگارم‪ ،‬بلکه به این ســبب که‬ ‫اینده ملت و ســرزمین تان را در دستان شــما می بینم و نیز‬ ‫حس حقیقت جویی را در قلب های شما زنده تر و هوشیارتر‬ ‫می یابــم‪ .‬همچنیــن در این نوشــته به سیاســتمداران و‬ ‫دولتمردان شــما خطاب نمی کنم‪ ،‬چون معتقدم که انان‬ ‫اگاهانه راه سیاســت را از مســیر صداقت و درســتی جدا‬ ‫کرده اند‪».‬‬ ‫در همان اغاز‪ ،‬موضع امیدوارانه رهبری نسبت به اینده‬ ‫جوامع غرب که توسط جوانان حق طلب ایجاد خواهد شد‬ ‫همان قدر با صراحت مطرح می شــود که قطع امید کردن‬ ‫رهبر انقالب از سیاستمداران ان جوامع بیان می شود‪ .‬بیم‬ ‫از تزویر و نفاق سیاســتمداران غربی و امید به حق طلبی و‬ ‫ازادگی جوانان غربی‪ ،‬در بند بند نامه رهبری مشهود است‪.‬‬ ‫رهبری در نامه اول بیشتر از اسالم و جذابیتی که برای‬ ‫جوانان حق جو خواهد داشت گفتند و در نامه دوم بیشتر از‬ ‫جهان اسالم و مظلومیتی که با رقم خوردن فجایع پاریس‪،‬‬ ‫متاســفانه برای جوانان غربی هم ملموس شــده و بیشتر‬ ‫عینیت یافته اســت‪ .‬در نامه اول امده بود‪« :‬اجازه ندهید‬ ‫ریاکارانه‪ ،‬تروریست های تحت استخدام خود را به عنوان‬ ‫نمایندگان اسالم به شــما معرفی کنند‪ .‬اسالم را از طریق‬ ‫منابع اصیل و ماخذ دست اول ان بشناسید‪».‬‬ ‫و امــا نامــه دوم رهبری این گونه شــروع می شــود‪:‬‬ ‫«حوادث تلخی که تروریســم کور در فرانســه رقم زد‪ ،‬بار‬ ‫دیگر مرا به گفت وگو با شــما جوانان برانگیخت‪ .‬برای من‬ ‫تاسف بار است که چنین رویدادهایی بستر سخن را بسازد‪،‬‬ ‫اما واقعیت این است که اگر مسائل دردناک‪ ،‬زمینه ای برای‬ ‫چاره اندیشی و محملی برای همفکری فراهم نکند‪ ،‬خسارت‬ ‫دوچندان خواهد شد‪».‬‬ ‫اســتدال ل های سرشــار از احساســات و اقنــاع‬ ‫عاطفی رهبری‪ ،‬نامه های ایشــان به جوانــان اروپایی را با‬ ‫سخنرانی های ایشان به طوری منطقی متفاوت کرده است‪.‬‬ ‫جنس جمالت‪ ،‬شبیه جمالتی است که قرار است پیکره نامه‬ ‫دلسوزانه یک پدر به فرزند در غربتش را تشکیل دهد‪ .‬ابراز‬ ‫تاسف ایشان از علت نگارش این نامه‪ ،‬بیانگر این واقعیت‬ ‫است که ایشان احساسات جریحه دار شده جوانان را کامال‬ ‫می شناسند و می دانند که در ناخوداگاه انان‪ ،‬ممکن است‬ ‫حسی منفی نسبت به اسالم ایجاد شود؛ از ان جهت که هر‬ ‫بار حادثه ای تروریستی رخ می دهد‪ ،‬رهبر مسلمین جهان به‬ ‫انان نامه می نویسند و به این دلیل است که رهبری همزمانی‬ ‫نامه و فاجعه را از بعد روان شناختی و جامعه شناختی لحاظ‬ ‫می کنند و به مخاطب صادقانه می گویند که اگر چه ایشان‬ ‫هم ترجیــح می دهند چنین بســترهایی بهانــه نامه نگاری‬ ‫نشود‪ ،‬ولی چاره ای جز این برای کاهش صدمات و تلفات‬ ‫جهانی این فجایع نیست‪.‬‬ ‫‪« -۲‬امروز تروریسم درد مشترک ما و شماست اما‪»...‬‬ ‫تروریسم‪ ،‬درد مشترک ما و شماست‬ ‫متن کامل نامه رهبر انقالب به جوانان غربی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫رژیم بدون اینکــه هرگز به طور جدی و موثر مورد ســرزنش‬ ‫متحدان پرنفوذ خود و یا الاقل نهادهای به ظاهر مســتقل‬ ‫بین المللیقرارگیرد‪،‬هرروزخانهفلسطینیانراویرانوباغ ها‬ ‫و مزارعشــان را نابود می کند‪ ،‬بی انکه حتــی فرصت انتقال‬ ‫اســباب زندگی یا مجال جمع اوری محصول کشاورزی را به‬ ‫انان بدهد؛ و همه اینها اغلب در برابر دیدگان وحشت زده و‬ ‫چشمان اشــک بار زنان و کودکانی روی می دهد که شاهد‬ ‫ضرب و جرح اعضای خانواده خود و در مواردی انتقال انها به‬ ‫شکنجه گاه هایمخوفند‪.‬ایادردنیایامروز‪،‬قساوتدیگری‬ ‫را در این حجم و ابعاد و با این تداوم زمانی می شناســید ؟ به‬ ‫گلوله بستن بانویی در وسط خیابان فقط به جرم اعتراض به‬ ‫سربا ِز تا دندان مسلح‪ ،‬اگر تروریسمنیستپسچیست؟این‬ ‫بربریت چون توسط نیروی نظامی یک دولت اشغالگر انجام‬ ‫می شود‪،‬نبایدافراطی گریخواندهشود؟یاشایداینتصاویر‬ ‫فقطبهاینعلتکه‪60‬سالمکرراازصفحهتلویزیون هادیده‬ ‫شده‪ ،‬دیگر نباید وجدان ما را تحریک کند‪.‬‬ ‫لشکرکشی هایسال هایاخیربهدنیایاسالمکهخود‬ ‫قربانیانبی شماریداشت‪،‬نمونه ایدیگرازمنطقمتناقض‬ ‫غرب است‪ .‬کشورهای مورد تهاجم‪ ،‬عالوه بر خسارت های‬ ‫انسانی‪ ،‬زیرساخت های اقتصادی و صنعتی خود را از دست‬ ‫داده اند‪ ،‬حرکت انها به سوی رشد و توسعه به توقف یا کندی‬ ‫گراییده و در مواردی ده ها سال به عقب برگشته اند؛ با وجود‬ ‫این‪ ،‬گستاخانه از انان خواسته می شود که خود را ستمدیده‬ ‫ندانند‪ .‬چگونه می توان کشوری را به ویرانه تبدیل کرد و شهر‬ ‫و روستایش را به خاکستر نشاند‪ ،‬سپس به انها گفت که لطفا‬ ‫خود را ستمدیده ندانید! به جای دعوت به نفهمیدن و یا از یاد‬ ‫بردن فاجعه ها‪ ،‬ایا عذرخواهی صادقانه بهتر نیست؟ رنجی‬ ‫که در این ســال ها دنیای اســام از دورویــی و چهره ارایی‬ ‫مهاجمان کشیده است‪ ،‬کمتر از خسارت هایمادینیست‪.‬‬ ‫جوانانعزیز!منامیددارمکهشمادرحالیااینده‪،‬این‬ ‫ذهنیتالودهبهتزویرراتغییردهید؛ذهنیتیکههنرشپنهان‬ ‫گفتارها‬ ‫بسم الله الرحمن الرحیم‬ ‫به عموم جوانان در کشورهای غرب ‬ ‫ی‬ ‫حوادث تلخی که تروریسم کور در فرانسه رقم زد‪ ،‬بار‬ ‫دیگر مرا به گفت وگو با شــما جوانان برانگیخت‪ .‬برای من‬ ‫تاسف بار است که چنین رویدادهایی بستر سخن را بسازد‪،‬‬ ‫اما واقعیت این است که اگر مسائل دردناک‪ ،‬زمینه ای برای‬ ‫چاره اندیشی و محملی برای همفکری فراهم نکند‪ ،‬خسارت‬ ‫دوچندان خواهد شد‪ .‬رنج هر انسانی در هر نقطه از جهان‪،‬‬ ‫به خودی خود برای همنوعان اندوه بار است‪ .‬منظره کودکی‬ ‫که در برابــر دیدگان عزیزانــش جان می دهــد‪ ،‬مادری که‬ ‫شادی خانواده اش به عزا مبدل می شود‪ ،‬شوهری که پیکر‬ ‫بی جان همسرش را شتابان به سویی می برد‪ ،‬و یا تماشاگری‬ ‫که نمی داند تا لحظاتی دیگــر اخرین پرده نمایش زندگی را‬ ‫خواهددید‪،‬مناظرینیستکهعواطفواحساساتانسانیرا‬ ‫برنیانگیزد‪.‬هرکسکهازمحبتوانسانیتبهره ایبردهباشد‪،‬‬ ‫از دیدن این صحنه ها متاثر و متالم می شود؛ چه در فرانسه‬ ‫رخ دهد‪ ،‬چه در فلسطین و عراق و لبنان و سوریه‪ .‬قطعا ‪1/5‬‬ ‫میلیاردمسلمانهمیناحساسرادارندوازعامالنومسببان‬ ‫این فجایع‪ ،‬منزجر و بیزارند‪ .‬اما مساله این است که رنج های‬ ‫امروز اگر مایه ساختن فردایی بهتر و ایمن تر نشود‪ ،‬فقط به‬ ‫خاطره هایی تلخ و بی ثمر فرو خواهد کاست‪ .‬من ایمان دارم‬ ‫که تنها شــما جوان هایید که با درس گرفتــن از نامالیمات‬ ‫امروز‪ ،‬قادر خواهید بود راه هایی نو برای ساخت اینده بیابید و‬ ‫سدبیراهه هاییشویدکهغربرابهنقطهکنونیرساندهاست‪.‬‬ ‫درست اســت که امروز تروریســم درد مشــترک ما و‬ ‫شما است‪ ،‬اما الزم اســت بدانید که ناامنی و اضطرابی که‬ ‫در حــوادث اخیر تجربه کردیــد‪ ،‬با رنجی که مــردم عراق‪،‬‬ ‫یمن‪ ،‬سوریه‪ ،‬و افغانســتان طی سال های متمادی تحمل‬ ‫کرده اند دو تفاوت عمده دارد؛ نخســت اینکه دنیای اسالم‬ ‫در ابعادی به مراتب وســیع تر‪ ،‬در حجمی انبوه تر و به مدت‬ ‫بســیار طوالنی تر قربانی وحشــت افکنی و خشــونت بوده‬ ‫اســت؛ و دوم اینکه متاســفانه این خشــونت ها همواره از‬ ‫طرف برخی قدرت های بزرگ به شــیوه های گوناگون و به‬ ‫شکل موثر حمایت شده اســت‪ .‬امروز کمتر کسی از نقش‬ ‫ایاالت متحده امریکا در ایجاد یا تقویت و تســلیح القاعده‪،‬‬ ‫طالبان و دنباله های شوم انان بی اطالع است‪ .‬در کنار این‬ ‫پشتیبانی مستقیم‪ ،‬حامیان اشکار و شناخته شده تروریسم‬ ‫تکفیری‪،‬به رغمداشتنعقب مانده تریننظام هایسیاسی‪،‬‬ ‫همواره در ردیف متحدان غرب جای گرفته اند و این در حالی‬ ‫است که پیشروترین و روشن ترین اندیشه های برخاسته از‬ ‫مردم ساالری های پویا در منطقه‪ ،‬بی رحمانه مورد سرکوب‬ ‫قرار گرفته اســت‪ .‬برخورد دوگانه غرب با جنبش بیداری در‬ ‫جهان اسالم‪ ،‬نمونه گویایی از تضاد در سیاست های غربی‬ ‫است‪ .‬چهره دیگر این تضاد‪ ،‬در پشتیبانی از تروریسم دولتی‬ ‫اسرائیل دیده می شود‪ .‬مردم ســتمدیده فلسطین بیش از‬ ‫‪ 60‬سالاستکهبدتریننوعتروریسمراتجربهمی کنند‪.‬اگر‬ ‫مردم اروپا اکنون چند روزی در خانه های خود پناه می گیرند و‬ ‫از حضور در مجامع و مراکز پرجمعیت پرهیز می کنند‪ ،‬یک‬ ‫خانواده فلسطینی ده ها سال اســت که حتی در خانه خود از‬ ‫ماشین کشتار و تخریب رژیم صهیونیست در امان نیست‪.‬‬ ‫امروزه چه نوع خشــونتی را می توان از نظر شــدت قساوت‬ ‫با شهرک سازی های رژیم صهیونیســت مقایسه کرد؟ این‬ ‫این بخش از نامه رهبری‪ ،‬توسط برخی از رسانه ها با‬ ‫تفسیرهایی سرشار از سوء تفاهم همراه شد‪ .‬واکنش برخی‬ ‫از انها به مثابه ان مفهوم بود که گویی رهبری نوع دیپلماسی‬ ‫عمومی و رویکردش در برقــراری تعامل با جوانان غربی به‬ ‫این ترتیب اســت که خواســته با این نامه‪ ،‬به رخ غربی ها‬ ‫بکشاند که «زدی ضربتی‪ ،‬ضربتی نوش کن»!‬ ‫در حالی کــه اتفاقا همان طور کــه در بندهای پیش‬ ‫این یادداشت مفصال بیان شد‪ ،‬رهبری ادبیات محترمانه و‬ ‫نگاه دلسوزانه شان چه در متن فارسی و چه در ترجمه های‬ ‫ان‪ ،‬به راحتی بــه مخاطب منتقل می شــود‪ .‬ایــن تیترها‬ ‫اگرچه در فهم مخاطب غربــی از نامه رهبری هیچ تاثیری‬ ‫نمی گذارد‪ ،‬ولی ممکن اســت برخی از جوانــان انقالبی‬ ‫را از رویکرد درســت و انســانی رهبری در تعامل با جوامع‬ ‫غربی‪ ،‬منحرف کند و جوان انقالبی ما گمان کند که روش‬ ‫درســت مفاهمه و مکالمه با جوانان غربی این اســت که‬ ‫ال بــه الی صحبت هایت‪ ،‬او را بــه لطایف الحیلی تهدید و‬ ‫مرعوب کنی‪.‬‬ ‫مقصود رهبری از ذکر ایــن جمله و بعد از ان توصیف‬ ‫مصیبت هایی که تروریســم و مســتکبرین جهان بر ســر‬ ‫مســلمانان جهان و مخصوصــا فلســطین اورده اند‪ ،‬این‬ ‫اســت که حال که متاســفانه این اتفاقات تلخ‪ ،‬غرب را نیز‬ ‫در برگرفته‪ ،‬نیاز اســت که همگی فکری بــه حال ان کرده‬ ‫و به راه عالج درد مشــترکمان بیندیشیم‪ .‬ایشــان در نامه‬ ‫می نویسند‪« :‬اگر مردم اروپا اکنون چند روزی در خانه های‬ ‫خود پناه می گیرند و از حضور در مجامع و مراکز پرجمعیت‬ ‫پرهیز می کنند‪ ،‬یک خانواده فلســطینی ده ها ســال است‬ ‫که حتی در خانه خــود از ماشــین کشــتار و تخریب رژیم‬ ‫صهیونیست در امان نیست‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کردناهدافدورواراستناغراضموذیانهاست‪.‬بهنظرمن‬ ‫نخستینمرحلهدرایجادامنیتوارامش‪،‬اصالحایناندیشه‬ ‫خشونت زا اســت‪ .‬تا زمانی که معیارهای دوگانه بر سیاست‬ ‫غرب مسلط باشــد و تا وقتی که تروریســم در نگاه حامیان‬ ‫قدرتمندشبهانواعخوبوبدتقسیمشود‪،‬وتاروزیکهمنافع‬ ‫دولت ها بر ارزش های انسانی و اخالقی ترجیح داده شود‪،‬‬ ‫نباید ریشه های خشونت را در جای دیگر جست وجو کرد‪.‬‬ ‫متاسفانه این ریشه ها طی سالیان متمادی‪ ،‬به تدریج‬ ‫در اعماق سیاســت های فرهنگی غرب نیز رســوخ کرده و‬ ‫یک هجوم نرم و خاموش را ســامان داده است‪ .‬بسیاری از‬ ‫کشورهای دنیا به فرهنگ بومی و ملی خود افتخار می کنند‪،‬‬ ‫فرهنگ هاییکهدرعینبالندگیوزایش‪،‬صدهاسالجوامع‬ ‫بشری را به خوبی تغذیه کرده است؛ دنیای اسالم نیز از این‬ ‫امر مستثنا نبوده اســت‪ .‬اما در دوره معاصر‪ ،‬جهان غرب با‬ ‫بهره گیریازابزارهایپیشرفته‪،‬برشبیه سازیوهمانندسازی‬ ‫فرهنگی جهان پافشاری می کند‪ .‬من تحمیل فرهنگ غرب‬ ‫بر سایر ملت ها و کوچک شــمردن فرهنگ های مستقل را‬ ‫یک خشونت خاموش و بسیار زیان بار تلقی می کنم‪ .‬تحقیر‬ ‫فرهنگ های غنی و اهانت به محترم ترین بخش های انها‬ ‫در حالی صورت می گیرد که فرهنگ جایگزین‪ ،‬به هیچ وجه‬ ‫از ظرفیت جانشینی برخوردار نیست‪ .‬به طور مثال‪ ،‬دو عنصر‬ ‫«پرخاشــگری» و «بی بندوباری اخالقی» که متاسفانه به‬ ‫مولفه های اصلــی فرهنگ غربی تبدیل شــده‪ ،‬مقبولیت و‬ ‫جایگاه ان را حتی در خاســتگاهش تنزل داده است‪ .‬اینک‬ ‫سوال این است که اگر ما یک فرهنگ ستیزه جو‪ ،‬مبتذل و‬ ‫معناگریز را نخواهیم‪ ،‬گنهکاریم؟ اگر مانع سیل ویرانگری‬ ‫شــویم که در قالب انواع محصوالت شــبه هنری به ســوی‬ ‫جوانان ما روانه می شــود‪ ،‬مقصریم؟ مــن اهمیت و ارزش‬ ‫پیوندهای فرهنگی را انکار نمی کنم‪ .‬این پیوندها هر گاه در‬ ‫شرایط طبیعی و با احترام به جامعه پذیرا صورت گرفته‪ ،‬رشد‬ ‫و بالندگی و غنا را به ارمغان اورده است‪ .‬در مقابل‪ ،‬پیوندهای‬ ‫ناهمگونوتحمیلی‪،‬ناموفقوخسارت باربودهاست‪.‬باکمال‬ ‫تاســف باید بگویم که گروه های فرومایه ای مثل داعش‪،‬‬ ‫زاییده این گونه وصلت های ناموفق با فرهنگ های وارداتی‬ ‫اســت‪ .‬اگر مشــکل واقعا عقیدتی بود‪ ،‬می بایست پیش از‬ ‫عصراستعمارنیزنظیراینپدیده هادرجهاناسالممشاهده‬ ‫می شــد‪ ،‬درحالی که تاریخ‪ ،‬خــاف ان را گواهی می دهد‪.‬‬ ‫مستندات مسلم تاریخی به روشنی نشان می دهد که چگونه‬ ‫تالقی استعمار با یک تفکر افراطی و مطرود‪ ،‬ان هم در دل‬ ‫یک قبیله بدوی‪ ،‬بذر تندروی را در این منطقه کاشت‪ .‬وگرنه‬ ‫چگونه ممکن است از یکی از اخالقی ترین و انسانی ترین‬ ‫ِ‬ ‫بنیادینخود‪،‬گرفتنجانیک‬ ‫مکاتبدینیجهانکهدرمتن‬ ‫انسان را به مثابه کشتن همه بشریت می داند‪ ،‬زباله ای مثل‬ ‫داعش بیرون بیاید؟‬ ‫از طرف دیگر باید پرسید چرا کسانی که در اروپا متولد‬ ‫شده اند و در همان محیط‪ ،‬پرورش فکری و روحی یافته اند‪،‬‬ ‫جذب این نوع گروه ها می شــوند؟ ایا می تــوان باور کرد که‬ ‫افراد با یکی‪ ،‬دو ســفر بــه مناطق جنگی‪ ،‬ناگهــان ان قدر‬ ‫افراطی شــوند که هموطنان خود را گلوله باران کنند؟ قطعا‬ ‫نباید تاثیر یک عمر تغذیه فرهنگی ناسالم در محیط الوده و‬ ‫مولدخشونترافراموشکرد‪.‬بایددراینزمینهتحلیلیجامع‬ ‫داشت‪ ،‬تحلیلی که الودگی های پیدا و پنهان جامعه را بیابد‪.‬‬ ‫شاید نفرت عمیقی که طی ســال های شکوفایی صنعتی و‬ ‫اقتصادی‪ ،‬در اثر نابرابری ها و احیانــا تبعیض های قانونی‬ ‫و ســاختاری در دل اقشــاری از جوامع غربی کاشــته شده‪،‬‬ ‫عقده هایی را ایجاد کرده که هر از چنــدی بیمارگونه به این‬ ‫صورت گشوده می شود‪.‬‬ ‫به هرحال این شما هســتید که باید الیه های ظاهری‬ ‫جامعه خود را بشــکافید‪ ،‬گره ها و کینه ها را بیابید و بزدایید‪.‬‬ ‫شــکاف ها را به جای تعمیق‪ ،‬باید ترمیم کرد‪ .‬اشتباه بزرگ‬ ‫در مبارزه با تروریســم‪ ،‬واکنش های عجوالنه ای اســت که‬ ‫گسســت های موجود را افزایش دهد‪ .‬هر حرکت هیجانی‬ ‫و شــتاب زده که جامعه مسلمان ســاکن اروپا و امریکا را که‬ ‫متشکل از میلیون ها انسان فعال و مسئولیت پذیر است‪ ،‬در‬ ‫انزوا یا هراس و اضطراب قرار دهد و بیش از گذشته انان را از‬ ‫گذارد‪،‬‬ ‫حقوقاصلی شانمحرومسازدوازصحنهاجتماعکنار َ‬ ‫نه تنها مشــکل را حل نخواهد کرد بلکه فاصله ها را عمق و‬ ‫کدورت ها را وســعت خواهد داد‪ .‬تدابیر سطحی و واکنشی‬ ‫ــ مخصوصا اگر وجاهت قانونی بیابد ــ جز اینکه با افزایش‬ ‫قطب بندی های موجود‪ ،‬راه را بر بحران های اینده بگشاید‪،‬‬ ‫ثمر دیگری نخواهد داشت‪ .‬طبق اخبار رسیده‪ ،‬در برخی از‬ ‫کشورهای اروپایی مقرراتی وضع شده است که شهروندان‬ ‫را به جاسوســی علیه مســلمانان وا می دارد؛ ایــن رفتارها‬ ‫ظالمانه است و همه می دانیم که ظلم‪ ،‬خواه ناخواه خاصیت‬ ‫برگشــت پذیری دارد‪ .‬وانگهی مســلمانان‪ ،‬شایســته این‬ ‫ناسپاسی ها نیستند‪ .‬دنیای باختر قرن ها است که مسلمانان‬ ‫را به خوبی می شناسد؛ هم ان روز که غربیان در خاک اسالم‬ ‫میهمان شدند و به ثروت صاحبخانه چشم دوختند و هم روز‬ ‫دیگر که میزبان بودند و از کار و فکر مسلمانان بهره جستند‪،‬‬ ‫اغلب جز مهربانی و شــکیبایی ندیدند‪ .‬بنابراین من از شما‬ ‫جوانــان می خواهم که بر مبنای یک شــناخت درســت و با‬ ‫ژرف بینی و اســتفاده از تجربه های ناگوار‪ ،‬بنیان های یک‬ ‫تعاملصحیحوشرافتمندانهراباجهاناسالمپی ریزیکنید‪.‬‬ ‫دراینصورت‪،‬دراینده اینه چنداندورخواهیددیدبناییکه‬ ‫بر چنین شالوده ای استوار کرده اید‪ ،‬سایه اطمینان و اعتماد‬ ‫را بر سر معمارانش می گستراند‪ ،‬گرمای امنیت و ارامش را به‬ ‫انان هدیه می دهد و فروغ امید به اینده ای روشن را بر صفحه‬ ‫گیتی می تاباند‪.‬‬ ‫سیدعلیخامنه ای‬ ‫‪ ۸‬اذر ‪۱۳۹۴‬‬ ‫‪ ...‬به گلوله بستن بانویی در وسط خیابان فقط به جرم‬ ‫اعتراض به سرباز تا دندان مسلح‪ ،‬اگر تروریسم نیست پس‬ ‫چیست؟ این بربریت چون توسط نیروی نظامی یک دولت‬ ‫اشغالگر انجام می شود‪ ،‬نباید افراطی گری خوانده شود؟ یا‬ ‫شــاید این تصاویر فقط به این علت که شصت سال مکررا‬ ‫از صفحه تلویزیون ها دیده شــده‪ ،‬دیگر نباید وجدان ما را‬ ‫تحریک کند‪».‬‬ ‫توضیح دادن مکر رسانه ای غرب برای جوانان غربی‪ ،‬‬ ‫از موضوعاتی است که عالوه بر جوانان غربی‪ ،‬به جوانان‬ ‫خود ما نیز می تواند تلنگر بزند؛ مــا جوانانی که برخی مان‬ ‫امروز کشتار جوانان و مردم فلسطین دیگر خیلی تکانمان‬ ‫نمی دهد و مثل اخبار ورزشــی‪ ،‬کم کم برایمان عادی شده‬ ‫است‪ ،‬حال انکه امریکا با یک یازده سپتامبرش‪ ،‬چند ملت‬ ‫را به خاک و خون کشید و هنوز هم تشنه خون است بابت دو‬ ‫برجی که دست نشانده خودش فروریخت‪.‬‬ ‫‪ -۳‬دو رویی و نفاق مهاجمان‬ ‫دغدغه نفاق و دورویی در هر دو نامه به جوانان انذار‬ ‫داده می شود‪ .‬رهبری در نامه دوم می گویند‪« :‬رنجی که در‬ ‫این سال ها دنیای اسالم از دورویی و چهره ارایی مهاجمان‬ ‫کشیده است‪ ،‬کمتر از خسارت های مادی نیست‪.‬‬ ‫‪ ...‬جوانان عزیز! مــن امید دارم که شــما در حال یا‬ ‫اینده‪ ،‬این ذهنیت الوده به تزویر را تغییر دهید؛ ذهنیتی که‬ ‫هنرش پنهان کردن اهداف دور و اراستن اغراض موذیانه‬ ‫است‪».‬‬ ‫اگاه سازی جوانان از نفاق و صحنه ارایی های موذیانه‬ ‫رســانه ای غرب‪ ،‬قصه پر غصه ای اســت که رهبری بحق‬ ‫ان را با جوانان در میان می گذارند‪ .‬قصه نفاق مستکبرین‬ ‫و امریکا و متحــدان اروپایــی اش‪ ،‬ســر دراز دارد؛ گویی‬ ‫مهم ترین دغدغه رهبری نیز همانند اســتاد شهید ایت الله‬ ‫مرتضی مطهری است‪.‬‬ ‫بخشی از سخنرانی شهید مطهری در سال ‪ ۱۳۵۰‬در‬ ‫مسجد الجواد تهران که نشان دهنده تاکید موکد ایشان بر‬ ‫شناخت مفهوم نفاق در ابعاد داخلی و بین المللی اش است‪ ،‬‬ ‫در ذیل می اید‪« :‬حال چگونه است که قران این همه روی‬ ‫مساله نفاق تکیه کرده است؟ خصوصا که در کتب اسمانی‬ ‫پیشین یا اسمی از منافقین نیست یا اگر هست‪ ،‬بسیار کم‬ ‫است‪ .‬برای این است که هر چه بشــر بدوی تر و از تمدن‬ ‫دورتر بوده و در درجات پایین تر زندگی می کرده‪ ،‬از صراحت‬ ‫بیشتری برخوردار بوه است؛ یعنی انچه که در درون داشته‬ ‫است از فکر و احساسات و عواطف و از رغبات و بی میلی ها‪،‬‬ ‫از مهربانی ها و خشم ها و از ایمان ها و بی ایمانی ها‪ ،‬هر چه‬ ‫داشته همان را ظاهر می کرده اســت؛ و هر چه بشر پیش‬ ‫رفته و تکامل پیدا کرده (نمی خواهم بگویم خود این یک‬ ‫تکامل است ولی از تبعات تکامل است) قدرتش بر تصنع‬ ‫هم‪ -‬که نفاق‪ ،‬نوعی تصنع است‪ -‬افزایش پیدا کرده است؛‬ ‫کما اینکه اگر ما مردم عصر خودمان را با مردم صدر اسالم‬ ‫مقایســه کنیم‪ ،‬نفاق هزاران درجه بیشتر شده است‪ .‬یک‬ ‫وقتی من با خودم فکر می کردم که اساسا اگر عصر ما را از‬ ‫نظر انســانی بخواهند ارزیابی کنند‪ -‬نه از نظر صنعتی‪ -‬اگر‬ ‫یک جنبه انســانی را بخواهند مالک و مشــخص عصر و‬ ‫زمان ما قرار بدهنــد‪ ،‬باید بگویند عصر نفــاق! اگر بگویند‬ ‫در عصر ما بزرگ ترین ماشینی که ابتکار و اختراع شده چه‬ ‫ماشینی است؟ به نظر من ماشین قلب حقایق است! اینکه‬ ‫بشر این همه توانایی پیدا کرده اســت که حقایق را وارونه‬ ‫جلوه بدهد‪».‬‬ ‫‪ -۴‬در انتهــای نامه‪ ،‬رهبری با رویکــردی زیرکانه‪ ،‬به‬ ‫جوانان غربی می فهمانند که دغدغه من حقیقتا فقط جهان‬ ‫اسالم نیست بلکه اوضاع خود شما نیز برای ما نگران کننده‬ ‫است و این جاسوســی ها اگر امروز علیه مسلمانان است‪،‬‬ ‫فردا علیه خود شما نیز به کار گرفته می شود‪.‬‬ ‫ایشان این گونه این دغدغه را مطرح می کنند‪« :‬طبق‬ ‫اخبار رسیده‪ ،‬در برخی از کشورهای اروپایی مقرراتی وضع‬ ‫شده است که شهروندان را به جاسوســی علیه مسلمانان‬ ‫وامی دارد؛ این رفتارها ظالمانه اســت و همه می دانیم که‬ ‫ظلم‪ ،‬خواه ناخواه خاصیت برگشت پذیری دارد‪».‬‬ ‫امیــدواری و نــگاه مثبت رهبــری که حتــی هنگام‬ ‫انتقادات به فرهنگ و رویکرد غرب در جمالت وجود دارد‪،‬‬ ‫در انتهای نامه به اوج خود می رســد و گویی ایشــان دارند‬ ‫جوانان حق طلب غرب را در راســتای احقاق حق و دفاع از‬ ‫ارزش هایی که در ذهن جوانان غربی نیز ارمان محســوب‬ ‫می شــوند‪ ،‬تشــویق می کنند و می فرمایند‪« :‬من از شــما‬ ‫جوانان می خواهم که بر مبنای یک شــناخت درســت و با‬ ‫ژرف بینی و استفاده از تجربه های ناگوار‪ ،‬بنیان های یک‬ ‫تعامل صحیح و شــرافتمندانه را با جهان اسالم پی ریزی‬ ‫کنید‪».‬‬ ‫سخن اخر‬ ‫در بند فوق و بند انتهایی نامــه‪ ،‬روحی مبنی بر وجود‬ ‫ارزویی در دل رهبر انقالب است که شاید برخی از انقالبیون‬ ‫داخل ایران‪ ،‬به ان بی توجهنــد و ان ارزوی صلح جهانی و‬ ‫تعامل با همه کشورهای جز مستکبرین و رژیم صهیونیستی‬ ‫اســت‪ .‬رهبری طوری دغدغه هایشــان را مطرح می کنند‬ ‫که انگار می خواهند بگویند که جوانــان غربی اگر غرب را‬ ‫اصالح کنند‪ ،‬تعامل و ارتباط اســام و غرب‪ ،‬بسیار دست‬ ‫یافتنی و ساده تر از ان چیزی خواهد شد که دشمنان اسالم‬ ‫با فرایند اســام هراســی بــرای جوانان غربی بــه تصویر‬ ‫کشیده اند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ازمون شورای حکام‬ ‫غرب چه تصمیمی درباره گزارش امانو خواهد گرفت؟‬ ‫مهدی دواتگری‬ ‫عضو کمیسیون امنیت ملی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گزارش اژانس انرژی اتمی درباره ایران منتشر شد‪.‬‬ ‫در این مورد باید به چند نکته اشــاره کنم؛ نخســت اینکه‬ ‫اصال ساختار و شــاکله خود برجام مبتنی بر توافق طرفین‬ ‫است‪ .‬یکی از مهم ترین تعهدات طرف مقابل بسته شدن‬ ‫پرونده هســته ای ایران در اژانس بین المللی هســته ای‬ ‫اســت‪ ،‬همچنین همانگونه که در مصوبــه مجلس تحت‬ ‫عنوان قانون اقدام متناســب و متقابل جمهوری اسالمی‬ ‫در اجرای برجام امده و مقام معظم رهبری در نامه تصریح‬ ‫کردند‪ ،‬انجام تعهدات جمهوری اســامی منوط به انجام‬ ‫تعهدات طرف مقابل است‪ .‬شــورای حکام در این قضیه‬ ‫نقش بســزایی دارد و باید در گزارش خــود عملکرد مثبت‬ ‫جمهوری اسالمی را مورد اشاره قرار دهد و بر این موضوع‬ ‫تاکید داشته باشــد که ایران اهداف صلح جویانه ای را در‬ ‫فعالیت هســته ای دنبال می کند‪ ،‬ایران هــم به تعهدات‬ ‫خود در زمینه کاهش تعداد سانتریفیوژ و غنی سازی عمل‬ ‫خواهد کرد‪ .‬در غیر این صورت هر گونه تعلل در این گزارش‬ ‫قطعا بار تعهد را از روی دوش ایران بــر می دارد‪.‬ایران به‬ ‫غرب بی اعتماد اســت‪ .‬اگر غربی ها بــه تعهدات خود در‬ ‫قبال پرونده هسته ای ایران عمل ننمایند این عدم اعتماد‬ ‫بیش از گذشته خواهد بود و تبعات منفی این اقدام دامن‬ ‫خودشان را خواهد گرفت‪ .‬واقعیت این است که کشور ما‬ ‫تاکنون به تعهــدات بین المللی خود عمل کــرده و به انها‬ ‫پایبند بوده است‪ .‬چنانچه جامعه بین الملل از ایران انتظار‬ ‫تعامل دارد باید موضوع اعتماد دو طرفه را مورد توجه قرار‬ ‫دهد‪ .‬کشورمان نیز در مقابل اجازه نمی دهد طرفین خالف‬ ‫تعهــدات بین المللی عمــل نمایند‪ .‬این اولیــن گزارش و‬ ‫اظهارنظر امانو نیست که شاهد تناقض در ان هستیم‪ .‬در‬ ‫گذشته نیز شاهد بودیم که او تناقض گفتاری دارد و اعتقاد‬ ‫دارم این رفتار به جایگاه اژانس خدشه جدی وارد می کند‪.‬‬ ‫این قبیــل رفتارهــا بیش از انکــه رفتــار حقوقی و‬ ‫فنی باشد یک رفتار سیاســی بر گرفته از فشارهای برخی‬ ‫دولت ها از جمله رژیم صهیونیستی است‪ .‬نکته دیگر این‬ ‫است که طبق تقویم زمانبندی شده‪ ،‬شورای حکام اژانس‬ ‫‪ 25‬اذرماه تشــکیل جلســه می دهد و اقای امانو گزارش‬ ‫خود را در این جلسه ارائه می کند‪ .‬بازگشت پرونده ایران به‬ ‫شورای حکام و اژانس یکی از پیش شرط های جمهوری‬ ‫اسالمی است که بخواهد تعهدات خود را انجام دهد‪ .‬اگر‬ ‫قرارباشد در اجالس اتی شــورای حکام‪ ،‬اژانس به تعهد‬ ‫خود عمل نکند بدون تردید جمهوری اسالمی ایران هیچ‬ ‫تعهدی در اجرای برجام نخواهد داشت‪ .‬باید اشاره کنم که‬ ‫به هر جهت رفتار گذشته اقای امانو نشان داده که ایشان‬ ‫از استقالل الزم برخوردار نیست و معموال اظهارنظرهای‬ ‫متناقض وی به عنوان یک واقعیــت مورد پذیرش جامعه‬ ‫رسانه ای در جهان قرار گرفته که هیچ ثباتی در اظهارنظر‬ ‫ندارد‪ .‬ایشان در تهران اظهارنظری داشتند که با اظهارنظر‬ ‫اخیرشان کامال متفاوت و متناقض است‪ .‬ما از اقای امانو‬ ‫انتظار داریم به دور از فشارهایی که طبیعی است از مناظر‬ ‫مختلف؛ رژیم صهیونیســتی و عربســتان و کشــورهای‬ ‫معاند جمهوری اسالمی وارد شــود‪ ،‬عمل کند‪ .‬واقعیت‬ ‫این است که اکنون در موضوع ‪ PMD‬یک مساله حساس‬ ‫پیش امده‪ ،‬ایران با قوت بر حرف خــود باقی مانده و انها‬ ‫در این مورد شیطنت می کنند‪ .‬شاید اظهارنظر اقای امانو‬ ‫به نوعی اقدامی بوده که بخواهد جامعه بین الملل و رفتار‬ ‫جمهوری اســامی را به محک بکشــد و واکنش ایران را‬ ‫به همراه داشته باشــد و به نظرم یک اشتباه فاحش است‬ ‫اگر بخواهد چنین رفتاری را نشان دهد‪ .‬تاریخ نشان داده‬ ‫که هرچه به جمهوری اســامی فشــار اید‪ ،‬کشورمان در‬ ‫مقابل فشــارها مســتحکم به مواضع خود اصرار خواهد‬ ‫داشــت و در این بازی اگر بخواهند وارد شوند‪ ،‬بازنده این‬ ‫بازی گروه ‪ 5+1‬و شورای حکام خواهد بود‪ .‬در مورد اینکه‬ ‫شــورای حکام در نهایت چه خواهد کــرد‪ ،‬باید بگویم که‬ ‫شــورای حکام چاره ای جــز پذیرش واقعیت هــا نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬حاال در همین مساله یک سوال مهم وجود دارد‬ ‫و ان اینکه باتوجه به عدم اســتقالل یوکیا امانو‪ ،‬دبیرکل‬ ‫اژانس انرژی اتمی‪ ،‬ایاالت متحده در نهایت چه تاثیری‬ ‫بر او و جو شــورای حکام خواهد داشــت؟ برای پاسخ به‬ ‫این ســوال باید توجــه کنیم که شــرایط داخلــی امریکا‬ ‫بسیار خاص اســت‪ .‬مواضع جمهوریخواهان و فشارها و‬ ‫البی های صهیونیســت ها در امریکا و هیات حاکمه این‬ ‫کشور وجود دارد‪ .‬از طرفی دموکرات ها هم انسجام الزم‬ ‫را ندارند و برخی با اوباما مخالفت جدی دارند‪ .‬این مسائل‬ ‫فضای پر ابهامی در این مورد ایجاد کرده اســت‪ ،‬اما من‬ ‫معتقــدم باراک اوبامــا‪ ،‬رئیس جمهــور ایاالت متحده در‬ ‫نهایت چاره ای نخواهد داشت جز اینکه مسیری که شروع‬ ‫شده را در راستای اجرای برجام ادامه دهد و این توافق را‬ ‫به سرانجام برساند‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫پیاده تا عشق‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫پای شــوق رســیدن به پابوســی اباعبدالله (ع) که در میان باشــد‬ ‫حاضری کل هســتی را پیاده طی کنی تا به او برســی‪.‬راهپیمایی اربعین‬ ‫جلوه ای از این شــوق و عشــق اســت‪.‬مردمی که کیلومترها راه را پیاده‬ ‫می روند تا یک واقعه مهم را همچنان زنده نگه دارند‪.‬‬ ‫معجزه اربعین‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫چگونهراهپیماییاربعین‬ ‫بهپدیدهایسیاسی‪-‬اجتماعیتبدیلشدهاست؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪23‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر گروه جامعه شناسی‬ ‫‪1‬‬ ‫راهپیمایــی اربعین حاال به یک پدیده تبدیل شــده‬ ‫اســت؛ پدیده ای کــه نمود بارزی اســت از همبســتگی‬ ‫اجتماعی و نشــانگر اتفاقی کالن در حوزه های فرهنگی‬ ‫و تمدنی در جهان اســام و فراتــر از ان در میان پیروان‬ ‫تمــام ادیان الهــی‪ .‬راهپیمایــی اربعین تنهــا یک ایین‬ ‫مناسکی شیعی نیســت بلکه همایش بزرگی است که در‬ ‫ان ارزش های اخالقی‪ ،‬انســانی و فرهنگــی‪ ،‬خود را به‬ ‫نمایش می گذارد و بســیار فراتر از ان چیزی است که در‬ ‫ظاهر به چشــم می اید‪ .‬در حقیقــت راهپیمایی اربعین‪،‬‬ ‫فرصت و زمانی برای نشان دادن همبستگی اجتماعی و‬ ‫وجدان جمعی است‪.‬‬ ‫روابط انسانی در راهپیمایی اربعین از جنسی نیست‬ ‫که مبتنی بر مالک هــای قومیتی‪ ،‬سیاســی‪ ،‬طبقاتی و‬ ‫دیگر دسته بندی های مرسوم دنیایی باشد‪ ،‬بلکه برمبنای‬ ‫دیدگاه معنوی شرکت کنندگان در این کنگره عظیم است‪.‬‬ ‫نظام خادم ‪ -‬زائر اصلی ترین جزء راهپیمایی اربعین است‬ ‫که نمود بارز ان در جاده نجف به کربال به روشــنی دیده‬ ‫می شــود‪ .‬زیارت و خدمت به زائــران در واقع «هویت»‬ ‫حاضران در راهپیمایی را تشــکیل می دهد که همین دو‬ ‫هویت‪ ،‬نظام خادم ‪ -‬زائر را ســامان می بخشد‪ .‬حاضران‬ ‫منتسب به امت اسالم‪ ،‬منیت ها را کنار گذاشته و با تکیه‬ ‫بر هویت مشترک شــیعی و اســامی‪ ،‬نوعی همبستگی‬ ‫اجتماعی بی نظیر را به نمایــش می گذارند و ان را به رخ‬ ‫جهانیان می کشند‪.‬‬ ‫نظــام ارتباطــی شــرکت کنندگان در راهپیمایــی‬ ‫اربعین‪ ،‬بر مبنای حرکت عاشورایی امام حسین(ع) است؛‬ ‫عشق ورزی به انسان ها‪ ،‬حماسه ‪ ،‬معرفت‪ ،‬یکدلی و تاکید‬ ‫بر مصیبت عاشــورا‪ ،‬حرکتی بی نظیــر وحدتی اجتماعی‬ ‫را رقم می زند که معشــوقی مشــترک در ان راه دارد‪ .‬این‬ ‫دیدگاه‪ ،‬لطافت انسانی و ارامش روحی را پدید می اورد که‬ ‫سبب نزدیک شــدن دل ها به یکدیگر و رافت و مهربانی‬ ‫می شود‪ .‬این همان چیزی است که یکی از مبانی اساسی‬ ‫اندیشه های سیاسی اســام بر ان تاکید می ورزد؛ یعنی‬ ‫محبت به انسان ها و پرهیز از خشــونت‪ .‬حرکت شیعیان‬ ‫شــرکت کننده در راهپیمایی اربعین‪ ،‬این اتفاق را حرکتی‬ ‫مدنی جلوه می دهد که در جهان سکوالر امروز از یک سو‬ ‫و جهان مملو از خشونت و تروریسم از سوی دیگر‪ ،‬صلح‬ ‫مشترک جهانی را فریاد می زنند و فارغ از عرض ارادت به‬ ‫ساحت اهل بیت(ع)‪ ،‬این پیام را به جهانیان می دهد که‬ ‫می توان در چنیــن وضعیتی‪ ،‬همچنان از صلح و اشــتی‬ ‫سخن گفت‪.‬‬ ‫این البته به معنای یکســان بودن دیدگاه ها و عدم‬ ‫ تنوع و اختالف در نظرات نیســت اما زمانی که پای یک‬ ‫محور واحد به نام عاشورا و قیام امام حسین(ع) به میان‬ ‫می اید‪ ،‬تمام تفکرات و دیدگاه ها به نظری واحد می رسند‬ ‫و زیر یک بیرق واحد‪ ،‬بر دیدگاه های مشترک شان تاکید‬ ‫می ورزند؛ اقدامی که به همدلی و نزدیک شدن دیدگاه ها‬ ‫کمک بسزایی می کند‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫نقش تکرارناشدنی راهپیمایی اربعین‬ ‫راهپیمایــی اربعیــن‪ ،‬محلی بی همتا بــرای انتقال‬ ‫علم و دانش‪ ،‬تبادل فرهنگی‪ ،‬بــرای زندگی با ارامش در‬ ‫خاورمیانه است‪ .‬رســیدن به دیدگاه مشــترک در عرصه‬ ‫بین المللی و یافتن راهکارهای مشترک اقتصادی است‪.‬‬ ‫با این فرض می تــوان به امتیازاتــی همچون رفع‬ ‫تبعیض ها‪ ،‬افزایش تعاون و امدادرسانی‪ ،‬تولید سرمایه‬ ‫اجتماعی‪ ،‬تقویــت پایه فرهنــگ جامعه پذیــری و قوام‬ ‫جوامــع‪ ،‬همبســتگی اجتماعــی فراملــی و فرامذهبی‪،‬‬ ‫افزایش اگاهــی اجتماعــی و تقویت باورهــای دینی در‬ ‫راهپیمایــی اربعین به عنــوان مهم ترین دســتاوردهای‬ ‫اجتماعی ایــن حرکت بزرگ اشــاره کــرد‪ .‬اصطالحاتی‬ ‫همچون تعــاون‪ ،‬جماعــت‪ ،‬اجتماع‪ ،‬مــودت‪ ،‬اخوت‪،‬‬ ‫الفت‪ ،‬نزدیکــی قلب ها و‪ ...‬که به وفــور در متون دینی‬ ‫امده اســت‪ ،‬دربردارنده معنای وحدت و اتحاد است؛ از‬ ‫این رو‪ ،‬اربعین به عنوان یکی از شــعائر بنیادین اسالمی‬ ‫حرکتی اجتماعی است‪ .‬هر فرهنگ و تمدنی برای حفظ‬ ‫و بازافرینی خود نیازمند گســترش هنجارها و ارزش های‬ ‫خود از طریق هنجارهای خاص اجتماعی است‪.‬‬ ‫اربعین از این جهت هنجاری اســامی است که به‬ ‫گسترش ارزش های اسالمی می پردازد‪ .‬اربعین می تواند‬ ‫به عنوان ســنت همیشــگی ســالیانه در احیــای هویت‬ ‫اسالمی و نفی هویت های ســاختگی قومی ‪ -‬ملی کامال‬ ‫موثر باشــد‪ .‬راهپیمایی اربعین همچنین یکی از عوامل‬ ‫ایجاد وحــدت‪ ،‬همدلی‪ ،‬تعــاون و همکاری اســت‪ .‬در‬ ‫موسم اربعین افراد و گروه های زیادی از مناطق‪ ،‬نژادها‬ ‫و ســلیقه های گوناگون در کنار یکدیگر قرار می گیرند و‬ ‫وحدت و همدلی میان انان شکل گرفته و دل هایشان را‬ ‫به یکدیگر نزدیک می کند‪.‬‬ ‫در کنار ابعاد اجتماعی‪ ،‬بعد اخالقی و روانشناختی‬ ‫نیز در راهپیمایی اربعین نمود ویژه ای دارد‪ .‬کارکردهایی‬ ‫از قبیل ارامش بخشی‪ ،‬ایجاد شادابی و نشاط‪ ،‬اطمینان‬ ‫و اعتماد به نفــس‪ ،‬تحکیم اخالقیاتی نظیر دســتگیری‬ ‫از نیازمنــدان‪ ،‬وجــدان کاری‪ ،‬رعایت وابســتگی های‬ ‫خانوادگی‪ ،‬عفت و پاکدامنی از جمله ابعاد روانشــناختی‬ ‫مناســک دینی هســتند که یکایــک انهــا در راهپیمایی‬ ‫اربعین دیده می شوند‪.‬‬ ‫راهپیمایی اربعین کارکردهایی نظیر تقویت ایمان‪،‬‬ ‫تکامل شخصیت‪ ،‬تغییر در رفتار و منش‪ ،‬تولدی دوباره‪،‬‬ ‫گذار از مادیات به معنویات‪ ،‬میل بــه نیکوکاری‪ ،‬احترام‬ ‫به همنوع‪ ،‬امــرزش گناهان‪ ،‬توشــه اخــرت‪ ،‬رضایت و‬ ‫خشــنودی خدا‪ ،‬تقویت دین و یاد خداونــد را به گونه ای‬ ‫اشکار به نمایش گذاشته است‪ .‬اعالم موضع رسمی امت‬ ‫اسالمی‪ ،‬اتحاد سیاسی‪ ،‬قیام همگانی‪ ،‬یکپارچگی امت‬ ‫اسالمی‪ ،‬دســتیابی به عدالت‪ ،‬ابراز برائت از مشرکان و‬ ‫کافــران‪ ،‬تظاهرات نمادین عمومــی‪ ،‬تولید قدرت نرم و‬ ‫باال بردن سطح امت اسالمی در معادالت جهانی در کنار‬ ‫ظرفیت های اجتماعی‪ ،‬از مهمترین ظرفیت های سیاسی‬ ‫راهپیمایی اربعین اســت‪ .‬راهپیمایــی اربعین همچنین‬ ‫ظرفیت فرهنگی ویژه ای است که از جمله کارکردهای ان‬ ‫می توان از تاثیر بر افکار عمومی‪ ،‬توسعه شبکه ارتباطی‪،‬‬ ‫انتقال اطالعــات و دانــش‪ ،‬فراگیر بــودن و جامعیت‪،‬‬ ‫بی زمانی و بی مکانی نام برد‪.‬‬ ‫راهپیمایی اربعیــن ویژگی هــای منحصربه فردی‬ ‫دارد کــه در کنار ابعــاد مختلــف ان‪ ،‬نقش ویــژه ای به‬ ‫ان می بخشــد‪ .‬تالش در جهت وحدت شــیعه و ســنی‪،‬‬ ‫شناساندن جریان های انحرافی و تکفیری در درون امت ‬ ‫اسالم‪ ،‬پوشش دادن ابعاد مختلف دینی شامل بینش ها‪،‬‬ ‫گرایش هــا و رفتارها‪ ،‬تبدیل از حرکتی فــردی به حرکتی‬ ‫اجتماعی‪ ،‬حرکتــی فراتر از ادیان و مذاهــب‪ ،‬فراملیتی‬ ‫بــودن‪ ،‬حماســی و عاطفی بــودن‪ ،‬عقالنــی و معرفتی‬ ‫بودن‪ ،‬تولید و نمایش قدرت نــرم‪ ،‬دارا بودن ظرفیت از‬ ‫بین بردن اختالفات و گردهم اوردن تفکرات گوناگون‪،‬‬ ‫تعلق نداشتن به ســن‪ ،‬جنس‪ ،‬طبقه و صنف و در نهایت‬ ‫گســترش و تعمیق گفتمان امام حســین(ع) و عاشــورا‬ ‫در میــان گفتمان های موجــود در جهان اساســی ترین‬ ‫نقش هایی هستند که راهپیمایی اربعین در جهان اسالم‬ ‫ایفا می کند‪.‬‬ ‫راهپیمایی اربعین در حقیقت فرصتی باارزش است‬ ‫که امکان ارتبــاط میان مســلمانان را فراهــم می اورد‪.‬‬ ‫فراتر از ایــن‪ ،‬پیروان ادیــان دیگر نیز که مســیر خود را‬ ‫به ســوی کربال تعیین کرده اند‪ ،‬زمان مناســبی می یابند‬ ‫تا بتواننــد بــا فرهنگ هــا‪ ،‬ادیــان و تمدن هــای دیگر‬ ‫ارتباط برقرار کنند‪ .‬راهپیمایی اربعیــن‪ ،‬موقعیتی امن و‬ ‫استراتژیک برای مسلمانان اســت و قدرت نرم شیعیان‬ ‫را به رخ گفتمان های تکفیری و تروریســتی از یک سو و‬ ‫گفتمان های لیبرال دموکراســی و سکوالر غربی از سوی‬ ‫دیگر می کشد‪.‬‬ ‫راهپیمایی در مسیر تمدن اسالمی‬ ‫در حقیقــت می توان گفت کــه راهپیمایی اربعین‪،‬‬ ‫نقشــی انکارناپذیر در تعمیــق معارف دینــی و همچنین‬ ‫زیارت و خدمت به زائران در واقع‬ ‫«هویت» حاضران در راهپیمایی را‬ ‫تشکیل می دهد که همین دو هویت‪،‬‬ ‫نظام خادم ‪ -‬زائر را سامان می بخشد‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫شکل گیری سبک زندگی مشترک اسالمی‬ ‫گفت وگوی مثلث با استاد دانشگاه عالمه طباطبایی درباره راهپیمایی اربعین‬ ‫‪2‬‬ ‫مصطفی پودراتچی‪ ،‬عضو هیات علمی دانشکده‬ ‫علوم اجتماعی دانشگاه عالمه طباطبایی معتقد است‬ ‫که همبستگی اجتماعی مهمترین دستاورد راهپیمایی‬ ‫اربعین اســت و حتی کســانی کــه به ایــن راهپیمایی‬ ‫نرفته اند‪ ،‬تحت تاثیر این همبستگی قرار می گیرند‪ .‬با‬ ‫او پیرامون راهپیمایی اربعین و جنبه های اجتماعی ان‬ ‫به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫ارزیابــی شــما از حضــور گســترده شــیعیان و‬ ‫به خصــوص ایرانیــان در راهپیمایــی اربعین از‬ ‫منظر جامعه شناختی چیست؟‬ ‫نخســتین اتفاقی که رخ می دهد‪ ،‬همبســتگی‬ ‫میان افراد شــرکت کننده در راهپیمایی اربعین است؛ این‬ ‫همبســتگی حتی میان افرادی که ناظر ایــن راهپیمایی‬ ‫هســتند‪ ،‬اتفاق می افتد‪ .‬این شــوق میــان مردمی که از‬ ‫راهپیمایی جا مانده اند‪ ،‬دیده می شود و استنباط شخصی‬ ‫من این اســت که شــرکت کنندگان در راهپیمایی اربعین‬ ‫امسال بسیار بیشتر از ســال گذشته هســتند‪ .‬البته هنوز‬ ‫امار رســمی از حاضران در راهپیمایی اربعین منتشر نشده‬ ‫اســت اما قطعا با این تعداد شــرکت کنندگان‪ ،‬همبستگی‬ ‫اجتماعــی بی نظیری میان مــردم و متعلقــات انها ایجاد‬ ‫می شــود و حتی مردمــی که در ایــن راهپیمایــی حضور‬ ‫ندارند و از طریق رســانه ها این حرکــت را دنبال می کنند‪،‬‬ ‫تحت تاثیــر این همبســتگی قــرار می گیرند‪ .‬مــن تصور‬ ‫می کنم سال اینده تعداد شرکت کنندگان در این راهپیمایی‬ ‫بیش از دو برابر شــود؛ چراکه وقتی مردم این اشــتیاق را‬ ‫میــان شــرکت کنندگان در راهپیمایی اربعیــن می بینند‪،‬‬ ‫شوق مشــابهی در وجودشان بیدار می شــود و عالقه مند‬ ‫می شوند که در این مراسم بزرگ شــرکت کنند‪ .‬ما باید در‬ ‫اقدامــات تبلیغاتی‪ ،‬به صــورت غیرمســتقیم عمل کنیم‬ ‫چراکه کار مســتقیم در حوزه فرهنگ‪ ،‬جوابگوی نیازهای‬ ‫جامعه نیست؛ خواه بگوییم این کار را انجام دهید و خواه‬ ‫بگوییم انجام ندهید‪ .‬بنابراین بهتر اســت که این موضوع‬ ‫را به دست برخی نمادها بسپاریم‪ .‬راهپیمایی اربعین یک‬ ‫حرکت خودجوش است که نه دســتگاه های دولتی از ان‬ ‫پشــتیبانی می کنند و نه گروه هایی که وابســته به بودجه‬ ‫رسمی کشــور هســتند‪ .‬این اقدام خودجوش سبب شده‬ ‫است که مردم اشتیاق بیشتری بیابند که در این راهپیمایی‬ ‫عظیم شرکت کنند؛ چه بسا اگر دستگاه های دولتی بودجه‬ ‫هنگفتی را صرف می کردند و از مردم می خواســتند که در‬ ‫این راهپیمایی شرکت کنند‪ ،‬چنین وسعتی را در راهپیمایی‬ ‫اربعین شاهد نبودیم‪ .‬این اتفاق مثبتی است که همبستگی‬ ‫اجتماعی را به طور محسوســی افزایش می دهد که یکی‬ ‫از لوازم اصلــی ملک داری و اداره کشــور اســت؛ چراکه‬ ‫همبســتگی اجتماعی‪ ،‬یک مقوله مهم جامعه شــناختی‬ ‫است‪ .‬اخیرا شایعاتی در برخی رسانه های مخالف جمهوری‬ ‫اسالمی منتشر شده است که مدعی هستند داعش اعالم‬ ‫کرده اســت که به همراه زائران ایرانی اربعین‪ ،‬وارد خاک‬ ‫عراق می شــود و دســت به اقدامات تروریســتی می زند؛‬ ‫درحالی که چنین حرفی صحت ندارد و شایعه است‪ .‬علت‬ ‫اصلی چنین تبلیغاتی این اســت که انها از چنین حرکاتی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫نزدیک شدن فرهنگ های مختلف امت اسالمی‪،‬‬ ‫یکــی از عواملی اســت که به برســاختن ســبک زندگی‬ ‫مشــترک اســامی میان مســلمانان و شــیعیان کمک‬ ‫می کند‪ .‬راهپیمایی اربعین یکی از محل هایی اســت که‬ ‫چنین ظرفیتی را برای ســاختن این نوع از سبک زندگی‬ ‫داراست؛ چراکه مبادله فکری‪ ،‬فرهنگی و تمدنی در این‬ ‫راهپیمایی بــه اوج خود می رســد و می تواند محلی برای‬ ‫طرح سبک زندگی بر مبنای فرهنگ اصیل اسالمی باشد‪.‬‬ ‫زمانی که در ایــن راهپیمایی ســیره و روش زندگی پیامبر‬ ‫اسالم(ص) و اهل بیت(ع) بازگو می شــود‪ ،‬می تواند بر‬ ‫تفکــرات و دیدگاه های اعتقادی‪ ،‬سیاســی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫اخالقی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی مســلمانان موثر باشد‪ .‬در‬ ‫زمانه ای که ســبک زندگی غربی بر زندگی امت اسالمی‬ ‫سایه انداخته و سبک زندگی اصیل اسالمی مهجور شده‬ ‫است‪ ،‬می توان از این ظرفیت بی نظیر تمدن ساز استفاده‬ ‫کرد و به یک دیدگاه واحد و مشترک در زمینه سبک زندگی‬ ‫رسید‪ .‬معجزه اربعین را باید دریافت‪.‬‬ ‫نماد وجدان جمعی ایرانیان‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫تحقق تمدن اسالمی دارد؛ چه انکه در تجمع میلیونی‪،‬‬ ‫از یک ســو بر این دیدگاه تاکید می شــود که در مقابله با‬ ‫تفکر خشونت امیزی به نام داعش‪ ،‬جمعیت قابل توجهی‬ ‫از مســلمانان بــر تمدن اســامی تاکیــد می کننــد و از‬ ‫ســوی دیگر‪ ،‬پایان تاریخ را بــه رخ جریانی تحت عنوان‬ ‫لیبرال دموکراسی می کشد که سال هاست تالش می کند‬ ‫خود را یگانه تمدن موجود در جهان معرفی کند‪.‬‬ ‫راهپیمایــی اربعین‪ ،‬تنها یک راهپیمایی ســاده در‬ ‫جاده نجــف تا کربال نیســت بلکه پیمودن مســیر تمدن‬ ‫اسالمی و تالش برای تحقق ان در هزاره سوم است‪ .‬در‬ ‫واقع تمدن اسالمی‪ ،‬شکل گیری یک نظام اجتماعی در‬ ‫دوره ای اســت که نظم جدید جهانی خود را قدرت یگانه‬ ‫و تنها گفتمان غالــب در جهان معرفــی می کند‪ .‬تمدن‬ ‫اســامی اما فراتــر از حکومت ها و حتــی فرهنگ های‬ ‫قومی و ملی اســت و این خاصیت را داراست که عمری‬ ‫فراتر از عمر ملت ها و جوامع داشته باشد‪.‬‬ ‫تمدن اســامی‪ ،‬بــر مبنــای معنویــت‪ ،‬عدالت و‬ ‫عقالنیت بنا می شــود و در جوامع مختلف اســامی که‬ ‫چنیــن چارچوبــی را پذیرفته اند‪ ،‬قابلیت اجــرا و پذیرش‬ ‫دارد‪ .‬هنگامی که این تمدن در میان ملت های اسالمی‬ ‫فراگیر شود‪ ،‬ســایر ملت ها نیز برای عقب نماندن از این‬ ‫تفکر‪ ،‬راهی جــز روی اوردن بــه ان ندارنــد و در نهایت‬ ‫پذیرش این تمدن‪ ،‬در باالترین شکل پذیرش اجتماعی‬ ‫است‪ .‬شــاید بتوان با نظری دقیق ســه رکن اصلی یک‬ ‫تمدن را «نظــام بینش هــا و نظــام معرفتــی»‪« ،‬نظام‬ ‫گرایش ها و فرهنگ» و «نظام رفتارها‪ ،‬ســبک زندگی و‬ ‫نظام محصوالت» دانست‪.‬‬ ‫شاید بتوان گفت که تمایل مومنانه و انسانی میان‬ ‫شــرکت کنندگان در راهپیمایی اربعیــن و ایجاد همدلی‬ ‫میان مســلمانان‪ ،‬یکی از اساســی ترین عواملی اســت‬ ‫که در شکل گیری تمدن اســامی دخالت دارد‪ .‬اربعین‬ ‫این ظرفیت را داراســت که بر شــوراندن تفکر در مسیر‬ ‫پیــاده روی و عقالنیت معرفتی‪ ،‬اخالقــی و اجتماعی در‬ ‫تعامالت را تقویت کند و محلی برای بارورسازی ان باشد‪.‬‬ ‫راهپیمایی اربعین‪ ،‬نمادی از شــعور در کنار شــور‬ ‫اســت و عشــق وصف ناپذیری که در ایــن جامعه بزرگ‬ ‫انســانی جریان دارد‪ ،‬هرگز موجب غفلــت از عقالنیت و‬ ‫خوداگاهــی در این حرکت نمی شــود‪ .‬شــرکت کنندگان‬ ‫در راهپیمایــی اربعین‪ ،‬در زمان ابراز شــعف و احســاس‬ ‫خود نسبت به ساحت امام حســین(ع) و خاندان ایشان‪،‬‬ ‫به اگاهی کامل رســیده اند و فلســفه معرفت و عشــق به‬ ‫اهل بیت(ع) را به خوبی درک کرده اند‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫دلخوشی ندارند و مایل نیستند که این حرکت تداوم یابد اما‬ ‫من تاکید می کنم که این جمعیت در سال اینده تا دو برابر‬ ‫افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫ایا می توانیــم راهپیمایــی اربعیــن را عالوه بر‬ ‫همبســتگی اجتماعی‪ ،‬در قالــب نظریات دیگر‬ ‫جامعه شناسی بررسی کنیم؟‬ ‫حرکتی که روی همبســتگی تاثیر دارد‪ ،‬وجدان‬ ‫جمعــی را نیز افزایــش می دهد؛ چراکه ایــن موضوعات‬ ‫متغیرهایی هستند که همبســتگی بر تمام انها غلبه دارد‪.‬‬ ‫زمانی که همبســتگی اجتماعــی افزایش یابــد‪ ،‬وجدان‬ ‫جمعی نیز به سطح باالیی می رســد‪ .‬همبستگی تاثیرات‬ ‫مثبت فراوانی در جامعه می گذارد؛ مهربانی مردم نسبت به‬ ‫یکدیگر را افزایش می دهد‪ ،‬مردم را به یکدیگر نزدیک تر‬ ‫می کند و عالقه مردم جامعه نســبت به همنوعــان را باال‬ ‫می برد‪ .‬ما همچون دانه های شــن هســتیم که با چسب‬ ‫همبســتگی به یکدیگر بسته شــده ایم؛ هرچه این چسب‬ ‫محکم تر باشــد‪ ،‬پایداری و اســتحکام پیوند ما با یکدیگر‬ ‫نیز بیشتر می شود و اگر چنین نباشــد‪ ،‬این دانه های شن‬ ‫از یکدیگر جدا می شــوند و فرومی ریزنــد‪ .‬در صورتی که‬ ‫این دانه ها از یکدیگر جدا شــوند‪ ،‬در واقع نوعی گسست‬ ‫اجتماعی رخ داده اســت و هیچ فردی‪ ،‬حــرف دیگران را‬ ‫نمی خواند‪ .‬البته عده ای در جامعه هستند که عالقه دارند‬ ‫چنیــن اتفاقی رخ دهد اما ما باید هوشــیار باشــیم و اجازه‬ ‫ندهیم انها به مقصود خود برســند‪ .‬بایــد کاری را که فکر‬ ‫می کنیم درست است انجام دهیم و به حرکت رو به جلوی‬ ‫خود ادامه دهیم‪.‬‬ ‫ما در تمــام این ســال ها‪ ،‬شــاهد نمونه هایی از‬ ‫همبستگی در جامعه بوده ایم‪ .‬ایا این مصداق ها‬ ‫را می توان با راهپیمایی اربعین مقایسه کرد؟‬ ‫اگــر بــه حافظــه تاریخی مــان مراجعــه کنیم‪،‬‬ ‫نمونه های بسیاری را مشاهده می کنیم‪ .‬زمانی که انقالب‬ ‫به پیروزی رسید‪ ،‬من حدود ‪ 27‬سال داشتم‪ .‬به خاطر دارم‬ ‫که اوج همبستگی مردم در روزهای هشتم و دوازدهم بهمن‬ ‫ماه بود؛ به نحوی که من در خیابان انقالب فعلی زیر دست‬ ‫و پای مردم در حال خفه شدن بودم‪ .‬هیچ کس در خانه نبود‬ ‫و همه در خیابان ها بودند اما برای هیچ کس اتفاقی نیفتاد؛‬ ‫خانه های مردم در امان بود و روز استقبال از امام(ره) به یک‬ ‫روز تاریخی تبدیل شد‪ .‬هشتم بهمن نیز که از پرواز امام(ره)‬ ‫به ایران ممانعت کردنــد‪ ،‬مردم در میــدان انقالب تجمع‬ ‫کرده بودند و با هیچ زوری از یکدیگر جدا نمی شدند‪ .‬حتی‬ ‫اگر به سمت مردم گلوله شــلیک می کردند‪ ،‬باز هم انها از‬ ‫یکدیگر جدا نمی شدند و صحنه را ترک نمی کردند؛ تا جایی‬ ‫استقامت کردند که نیروهای ارتش خیابان ها را ترک کردند‪.‬‬ ‫اینها نمونه های کوچکی از مصداق های عینی همبستگی‬ ‫مردم در دوره انقالب بود‪ .‬روز جمهوری اسالمی و در اولین‬ ‫دوره انتخابات مجلس نیز این همبســتگی به روشنی دیده‬ ‫می شد؛ هرچند این مشارکت در دوره های بعد کاهش پیدا‬ ‫کرد‪ ،‬اما این روند در تمام کشورهایی که در انها انقالب رخ‬ ‫می دهد‪ ،‬طبیعی اســت‪ .‬یعنی کســانی که منافع خود را در‬ ‫ادامه انقالب و روند موجود نمی بینند‪ ،‬ارام ارام از این مسیر‬ ‫فاصله می گیرند و از ان جدا می شوند‪ .‬با این حال‪ ،‬ما هنوز‬ ‫یکی از باالترین امارهای مشارکت را میان کشورهای جهان‬ ‫داریم‪ .‬جامعه ایران‪ ،‬جامعه ای بسیار عجیب و پیچیده است‬ ‫و ما نباید انسان ها را ساده ببینیم؛ هنگامی که زمان عمل فرا‬ ‫می رسد‪ ،‬مردم خودشان را نشان می دهند‪ .‬همبستگی مردم‬ ‫در زمان جنگ نیز بســیار عجیب و در عین حال‪ ،‬قابل تامل‬ ‫بود‪ .‬دشمن ما تا بن دندان مسلح به ســاح های روز بود و‬ ‫توپ های ایرودینامیک داشت؛ توپ های معمولی صدای‬ ‫بلندی داشــت و به رزمندگان ما پیام می داد که جان پناهی‬ ‫بیابند امــا این توپ ها صدایی نداشــت و بســیاری از افراد‬ ‫را هدف قرار می داد‪ .‬در چنین شــرایطی‪ ،‬مــردم ما در اوج‬ ‫همبستگی بودند‪ .‬البته معموال در دوره جنگ چنین اتفاقی‬ ‫رخمی دهدوهمبستگیبهشکلمحسوسیافزایشمی یابد‬ ‫اما همبستگی اجتماعی ما‪ ،‬در اوج بود‪ .‬در راهپیمایی ها‪،‬‬ ‫همچنان جمعیــت قابل توجهی از مردم ما در این مراســم ‬ ‫شرکت می کنند‪.‬‬ ‫ایا این مصداق ها و مثال ها بــا حرکتی که مردم در‬ ‫راهپیمایــی اربعین دارنــد‪ ،‬همپوشــانی دارد؟ ایا‬ ‫می توانیماینمصداق هارابایکدیگرمقایسهکنیم؟‬ ‫برای اظهارنظر درباره این مساله باید با انها همراه‬ ‫شــویم اما می توانیم برخی نمونه ها را ببینیم‪ .‬برای مثال‪،‬‬ ‫راهپیمایی اربعین به عنــوان حرکتی که‬ ‫روی همبســتگی تاثیر دارد‪ ،‬وجدان جمعی را‬ ‫نیز افزایش می دهد؛ چراکــه این موضوعات‬ ‫متغیرهایی هســتند کــه همبســتگی بر تمام‬ ‫انها غلبه دارد‬ ‫باید بررسی کنیم و ببینیم که شرکت کنندگان در راهپیمایی‬ ‫اربعین هنــگام خطرهای ســاده مانند بیمــاری زائران یا‬ ‫اســیب دیدن انها‪ ،‬چه واکنش هایی نشان می دهند؟ چند‬ ‫درصد از شــرکت کنندگان در راهپیمایی اربعین‪ ،‬جانبازان‬ ‫و رزمندگان جبهه و جنگ هستند؟ چند درصد انها کسانی‬ ‫هســتند که در زمان جنگ هنوز به دنیا نیامــده بودند یا به‬ ‫قدری کوچک بودند کــه ان دوره را به یاد نمی اورند؟ همه‬ ‫این قیاس ها می تواند معنی دار باشــد و نشان دهنده این‬ ‫است که چنین حرکتی بسیار عمیق تر است و در باورهای‬ ‫مردم ریشه دارد‪ .‬رفتن به راهپیمایی اربعین برای کسانی‬ ‫که در دوره جنگ به جبهه رفته اند‪ ،‬طبیعی اســت و کسی‬ ‫از این موضوع تعجب نمی کند؛ چراکه انها برای «کربال‪،‬‬ ‫کربال ما داریم می اییم» شهید می شدند‪.‬‬ ‫در دوره ای که گفتمان هایی همچون بنیادگرایی‬ ‫و گفتمــان لیبرال دموکراســی خــود را به عنوان‬ ‫گفتمان هــای غالب در جهان مطــرح می کنند‪،‬‬ ‫ایا می توان گفت که راهپیمایــی اربعین حرکتی‬ ‫مهم و عظیم به ســوی تمدن اسالمی است؟ ایا‬ ‫این حرکت می تواند گفتمان شــیعه را به عنوان‬ ‫گفتمــان الترناتیــو و گفتمانی کــه در اینده‪ ،‬به‬ ‫هدایت امور خواهد پرداخت‪ ،‬مطرح کند؟‬ ‫زمانی که این انسجام به ســطح باالیی می رسد‪،‬‬ ‫احتمال رسیدن به این تمدن قوت بیشتری می یابد؛ چراکه‬ ‫سیل عظیمی از جمعیت در حال حرکت به سوی یک هدف‬ ‫بزرگ اســت‪ .‬ان هدف‪ ،‬هدفی مقــدس و برمبنای اصول‬ ‫اسالمی است که در راه رسیدن به این هدف‪ ،‬انسجامی در‬ ‫میان جمعیت وجود دارد و انها را تشویق می کند که به این‬ ‫هدف دست یابند‪ .‬هرچه بتوانیم این تعداد را از نظر کمی و‬ ‫کیفی افزایش دهیم‪ ،‬رسیدن به این هدف غایی محتمل تر‬ ‫است‪ .‬عدم حضور احتمالی مردم در چنین مراسم مهمی‪،‬‬ ‫نشان دهنده ناامیدی محض اســت اما وقتی این حضور‬ ‫عظیم را در راهپیمایی اربعین می بینیم‪ ،‬متوجه می شویم‬ ‫که مردم به پایگاه قبلی و فطرت خود رجعت می کنند‪ .‬من‬ ‫همیشه در کالس های دانشگاه به دانشجویانم می گویم‬ ‫که دیدید وقتی امام(ره) فرمود؛ صدام باید برود‪ ،‬صدام با‬ ‫چه وضعیتی رفت اما امام(ره) با چه وضعیتی رفتند؟ اگر به‬ ‫این اتفاقات دقت کنیم‪ ،‬متوجه می شویم که داستان هایی‬ ‫در حال وقوع است‪ .‬وقتی امام(ره) می گویند که امیدوارم‬ ‫روزی تمام مسلسل ها تبدیل به قلم شوند‪ ،‬این حرف کم و‬ ‫کوچکی نیست اما به دلیل هیاهوی کسانی که منافع شان‬ ‫در خطر اســت‪ ،‬این موضوعات گم می شود؛ درحالی که‬ ‫ما باید این موضوعات را برجسته کنیم‪ .‬متاسفانه عده ای‬ ‫دوســت ندارند که این مسائل برجسته شــود؛ افرادی که‬ ‫خودشــان را طرفدار امام(ره) معرفی می کنند اما معتقدند‬ ‫که این حرف ها نباید زده شود‪ .‬نظر من این است که اتفاقا‬ ‫این حرف ها باید زده شــود و بتوانیم از تمام ظرفیت های‬ ‫موجود و پتانسیل ها استفاده کنیم‪ .‬البته این نظر من است‬ ‫و بزرگان خودشان بهتر می دانند که چگونه باید عمل کنند‪.‬‬ ‫چرا ایرانیان با علــم به این موضوع کــه این راه‬ ‫سختی ها و دشــواری های فراوانی دارد و ممکن‬ ‫اســت اتفاقات ناگواری رخ دهد‪ ،‬بــاز هم برای‬ ‫شرکت در راهپیمایی اربعین به عراق می روند؟‬ ‫رزمندگان دفاع مقدس با عشق کربال رفتن و شعار‬ ‫«کربال‪ ،‬ما داریم می اییم»‪ ،‬به شهادت می رسیدند؛ انها‬ ‫برای رسیدن به کربال‪ ،‬نفس ها و قدم های خود و گلوله ها‬ ‫را می شمردند‪ .‬انها جان خود را برای رسیدن به کربال فدا‬ ‫کردند و امروز که چنین خطری وجود ندارد‪ ،‬طبیعی است‬ ‫که عده زیادی از مردم راهی این سرزمین شوند‪.‬‬ ‫اما احتمــال خطــرات تروریســتی را نمی توان‬ ‫نادیده گرفت‪...‬‬ ‫خطر احتمالی تروریســتی از خطــر عینی جنگ‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫علیه عقالنیت ابزاری‬ ‫دکتر ذوالفقاری با نگاهی جامعه شناختی درباره راه پیمایی اربعین با ما گفت وگو کرده و به این‬ ‫سوال پاسخ داده که چگونه ایرانیان با وجود تهدیدهای داعش به کربال رفته اند‪.‬‬ ‫بررســی کرد؛ نظریه ای که متعلق به گافمن و چارلز تیلور‬ ‫راهپیمایــی اربعین را می تــوان در قالب چندین‬ ‫نظریــه در علم جامعه شناســی بررســی کرد که‬ ‫اســت‪ .‬اینها معتقدند که تمامی صحنه هــای اجتماعی و‬ ‫میدان های اجتماعــی‪ ،‬صحنه هویت یابــی کنش گران‬ ‫مهمتریــن انها‪ ،‬همبســتگی اجتماعی اســت‪.‬‬ ‫تحلیل شما در این باره چیست؟‬ ‫اجتماعی اســت‪ .‬در اینجا می توان گفت کــه راهپیمایی‬ ‫مــن اعتقــاد ندارم کــه ایــن حرکــت در قالب‬ ‫اربعین‪ ،‬یک صحنه و میدان است و بسیاری از افراد شیعه‬ ‫مومن و مذهبی‪ ،‬بــرای اینکه هویت خــود را تثبیت کنند‪،‬‬ ‫همبســتگی اجتماعــی اســت؛ چراکــه همبســتگی‬ ‫هویت خود را بازیابی کنند و یا تعریف مجددی از خود ارائه‬ ‫اجتماعــی به معنایــی که دورکیــم مطرح کرده اســت‪،‬‬ ‫بدهند‪ ،‬به میدان می ایند و خود را در این صحنه ها نمایش‬ ‫قابل طرح نیســت‪ .‬من این مساله را از منظرهای دیگری‬ ‫می دهند‪ .‬تفاوتی ندارد که این عرصه‪ ،‬ســینه زنی باشــد‪،‬‬ ‫صورت بندی می کنــم‪ .‬از منظر جامعه شناســی تاریخی‬ ‫شیعه‪ ،‬این مناسک و مراسم های این چنینی‪ ،‬قابل بررسی‬ ‫زنجیرزنی باشــد و یا راهپیمایی اربعین؛ هر عرصه ای که‬ ‫هستند؛ بدین معنا که اگر شــما مسائل مربوط به شیعه را‬ ‫باشد‪ ،‬انها به میدان می ایند‪.‬‬ ‫از منظر تاریخی دنبال کنید‪ ،‬می بینید که دو عامل موجب‬ ‫ایــن عرصه‪ ،‬یــک صحنه مذهبی اســت کــه افراد‬ ‫تداوم شــیعه در دوره های مختلف تاریخی شــده است؛‬ ‫مذهبی و مومن به میدان می ایند و هویت خود را به نمایش‬ ‫یکی نگاه به گذشــته و داســتان واقعه کربال‪ ،‬شــهادت‬ ‫می گذارند‪ .‬همچنین می توان از منظری دیگر نیز به تحلیل‬ ‫امام حســین(ع) و یاران ایشــان و موضوع اربعین است‬ ‫و بررسی این حرکت پرداخت و ان «کارناوالیسم» است‪.‬‬ ‫و بعد دیگــر نگاه به اینده اســت که موضــوع ان‪ ،‬ظهور‬ ‫برخی جامعه شناســان می گویند که سینه زنی‪ ،‬زنجیرزنی‪،‬‬ ‫حضرت مهدی(عج) اســت‪ .‬این دو عامل ســبب شــده‬ ‫راهپیمایی اربعین و حرکت هایی از این جنس‪« ،‬کارناوال»‬ ‫است که شیعه در طول تاریخ تداوم یابد‪ ،‬دائما در غلیان‬ ‫هستند و این حرکت ها را تحت عنوان کارناوال صورت بندی‬ ‫و جنب وجوش باشد و هیچ گاه وضع موجود را برنتابد‪ .‬از‬ ‫و تبیین می کنند‪.‬‬ ‫این منظر‪ ،‬بزرگداشت عاشورا همواره جنبه اعتراض علیه‬ ‫البته اگر مــا کارناوالیســم را به معنایی کــه باختین‬ ‫ظالمان داشته است و اربعین که در همین راستاست‪ ،‬از‬ ‫به عنوان تئوری پرداز کارناوالیسم ان را مطرح کرده است‪،‬‬ ‫جمله مناسکی است که چنین ماهیتی دارد‪.‬‬ ‫در نظــر بگیریم‪ ،‬تفاوت هایــی وجود دارد‪ .‬بــرای مثال‪،‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬شیعه هیچ گاه به وضع موجود راضی‬ ‫از نگاه باختین‪ ،‬کارناوالیسم در خاســتگاه خود و در دوره‬ ‫فئودالیســم‪ ،‬جنبه اعتراضی داشته اســت‪ .‬اما با توجه به‬ ‫نمی شود چراکه حکومت ایده ال و مدینه فاضله ای را طلب‬ ‫تفاوت های فراوان‪ ،‬این جنبه از کارناوالیسم در راهپیمایی‬ ‫می کند که به دست امام زمان(عج) محقق خواهد شد‪ .‬این‬ ‫اربعین مصداق ندارد‪.‬‬ ‫از منظر جامعه شناســی تاریخی شیعه اســت که می توان‬ ‫بر مبنای ان‪ ،‬این مراســم و مراســم هایی از این دست را‬ ‫در این حرکــت‪ ،‬عده ای از افــراد بــه راه می افتند‪،‬‬ ‫صورت بندی و تبیین و توجیه کرد‪ .‬از جنبه های دیگری نیز‬ ‫موزیک می نوازند اما محتوای ان‪ ،‬محتوای سوگ‪ ،‬ماتم‬ ‫می توان به این موضوع پرداخت‪ .‬برای مثال اگر بخواهیم‬ ‫و عزاســت؛ بنابراین‪ ،‬از ایــن منظر با کارنــاوال موردنظر‬ ‫باختین مطابقت ندارد‪ .‬محتوای کارناوال موردنظر باختین‬ ‫بر مبنای جامعه شناسی وبری به این موضوع توجه کنیم‪،‬‬ ‫مسلما در راهپیمایی اربعین هیچ موضوعیتی ندارد‪ .‬ضمن‬ ‫این اقدام نوعی کنش عقالنی معطوف به ارزش اســت؛‬ ‫اینکه شــاید بتوان گفت که جنبه اعتراضی در راهپیمایی‬ ‫یعنی کنش های این چنینی در عین حال که عقالنی هستند‬ ‫و وسایل و لوازم انها با عقالنیت مطابقت دارد‪ ،‬اما اهداف‬ ‫اربعین نیز وجود دارد و این مســاله ای است که در ابتدای‬ ‫انها ارزشی هستند‪.‬‬ ‫صحبت هایم عــرض کردم؛ یعنی حاشــیه ها در مراســم‬ ‫ماکــس وبر‪ ،‬دو نــوع کنــش عقالنی را بازشناســی‬ ‫عاشورا‪ ،‬تاسوعا‪ ،‬دسته های عزاداری‪ ،‬ایام محرم و اربعین‬ ‫می کنــد؛ در کنش عقالنــی معطوف به هــدف‪ ،‬هدف و‬ ‫ماهیت ضداعتراضی دارند و ضدظلم و ستم و در چارچوب‬ ‫وســیله هر دو مشــمول تحلیل هزینه و فایده می شــوند‬ ‫امر بــه معروف و نهــی از منکر هســتند؛ همان طوری که‬ ‫اما در کنــش عقالنی معطــوف به ارزش‪ ،‬هزینــه و فایده‬ ‫امام حسین(ع) در قیام خود بر این مسائل تاکید داشتند‪.‬‬ ‫تحلیــل نمی شــوند‪ .‬در‬ ‫یکــی از فلســفه های‬ ‫واقــع‪ ،‬بــا وجــود اینکه‬ ‫شهادت امام حسین(ع)‬ ‫ممکن است برای زائران‬ ‫و قیــام ایشــان‪ ،‬امر به‬ ‫دکتر ذوالفقاری استاد جامعه شناسی دانشگاه‬ ‫اربعین مخاطراتی پیش‬ ‫معروف و نهــی از منکر‬ ‫شــاهد در گفت وگــو بــا هفته نامــه مثلــث بــه بیان‬ ‫بــود و ایــن حرکــت نیز‬ ‫بیاید‪ ،‬اما انها به واسطه‬ ‫نظریــات مطــرح در علــم جامعه شناســی پیرامون‬ ‫چنیــن ماهیتــی دارد‪.‬‬ ‫ارزشــی بودن هدف‪ ،‬به‬ ‫راهپیمایی اربعین پرداخته است‪ .‬او به بیان جزییات‬ ‫بنابراین ممکن است از‬ ‫ان تحقق می بخشــند؛‬ ‫جامعه شناسی تاریخی شیعه‪ ،‬کنش عقالنی معطوف‬ ‫در عیــن حــال از ابــزار‬ ‫این لحاظ شباهت هایی‬ ‫به ارزش ماکس وبر‪ ،‬سیاست نمایشی گافمن و چارلز‬ ‫و لــوازم عقالنــی نیــز‬ ‫تیلور و همچنیــن کارناوالیســم باختیــن می پردازد‬ ‫وجود داشــته باشــد اما‬ ‫این اعتراضات به لحاظ‬ ‫استفاده می کنند و اینکه‬ ‫و تاکید می کند که نظام اســام سیاســی شــیعی و‬ ‫ماهوی‪ ،‬متفاوت است‪.‬‬ ‫چگونه و با چه وسیله ای‬ ‫حکومت جمهوری اســامی که در ایران وجود دارد‪،‬‬ ‫بروند‪ ،‬کنــش عقالنی را‬ ‫از جنبه های دیگری نیز‬ ‫ســعی می کند که از این طریق در مقابل رقبای خود‪،‬‬ ‫به ذهن متبادر می کند‪.‬‬ ‫می توان ایــن حرکت را‬ ‫ابراز قدرت کند؛ خواه منطقه ای باشند و خواه جهانی‪.‬‬ ‫با ذوالفقاری در خصوص جامعه شناســی راهپیمایی‬ ‫از منظر نظریه «سیاست‬ ‫تحلیل کرد‪ .‬برای مثال‬ ‫اعالمی» نیــز می توان‬ ‫اربعین گفت وگو کرده ایم‪.‬‬ ‫از منظر جامعه شناســی‬ ‫ایــن حرکت و مســاله را‬ ‫سیاســی نیــز می توان‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫بــه مراتب کمتر اســت؛ اتش بر ســر مــردم می ریختند‪.‬‬ ‫من می دیــدم که بر اثر پرتاب رگباری کاتیوشــا‪ ،‬اســمان‬ ‫سرخ می شــود‪ .‬خاطرم هســت که وقتی عراقی ها بر سر‬ ‫رزمندگان ما کاتیوشــا می ریختند و همه به دنبال جان پناه‬ ‫بودند‪ ،‬عده ای از رزمندگان از ســنگرها بیــرون امدند و در‬ ‫حال ورزش کردن بودند؛ انها برای جانفشانی رفته بودند‪.‬‬ ‫در مقابل این خطــرات‪ ،‬احتمال خطرهای تروریســتی‪،‬‬ ‫چیزی به حســاب نمی اید؛ مگر تروریست های حاضر در‬ ‫عراق چند نفر هستند؟ مگر سازماندهی انها از سازماندهی‬ ‫زائران اربعین‪ ،‬بهینه تر است؟ در زمان جنگ‪ ،‬همه دنیا به‬ ‫صدام کمک می کردند؛ کشورهای عربی به عراق نیروی‬ ‫نظامی می فرستادند‪ ،‬عربستان حمایت لجستیک می کرد‬ ‫و المان و فرانسه هم سالح شیمیایی به صدام می دادند اما‬ ‫در عین حال جانبازان شیمیایی ما را برای درمان به کشور‬ ‫خودشــان می بردند! البته ظاهرا برای درمان می بردند اما‬ ‫حقیقت این بود که می خواستند ببینند تاثیر این بمب های‬ ‫شیمیایی چگونه است و در صورت نیاز‪ ،‬قدرت این سالح ها‬ ‫را افزایش بدهند‪ .‬در ان دوره در گرمای باالی ‪ 50‬درجه و‬ ‫افتاب ســوزان‪ ،‬همه تالش می کردند تا راه برای رسیدن‬ ‫به کربال باز شــود اما حاال که مانعی وجود ندارد؛ اگر هم‬ ‫تروریســت ها بیایند‪ ،‬در برابر این جمعیت عظیم کاری از‬ ‫پیش نخواهند برد‪.‬‬ ‫عالوه بر ایرانیان و شــیعیان‪ ،‬پیــروان مذاهب‬ ‫دیگر اسالمی و حتی ســایر ادیان در راهپیمایی‬ ‫اربعین شــرکت می کنند؛ در واقع می توان گفت‬ ‫که این اقدام‪ ،‬حرکتی تمدن ســاز و در راســتای‬ ‫صلح اســت‪ .‬ایا این حرکت می توانــد در مقابله‬ ‫با گفتمان هــای لیبرال دموکراســی از یک ســو‬ ‫و گفتمــان بنیادگرایی از ســوی دیگــر‪ ،‬خود را‬ ‫به عنوان گفتمان جایگزین مطرح کند؟‬ ‫اول این نکته را عــرض کنم که چنین حرکتی هر‬ ‫ساله در هندوستان نیز انجام می شود‪ .‬هندوها‪ ،‬سیک ها و‬ ‫اهل تسنن در روز عاشورا در مکان مشخصی جمع می شوند‬ ‫و عزاداری می کنند‪ .‬این اقدام برای حفظ همبســتگی در‬ ‫جامعه هندوستان انجام می شــود؛ چراکه با تنوع قومیتی‬ ‫موجود در هندوستان‪ ،‬چنین اقدامی اجتناب ناپذیر است‬ ‫و اگر این گونه نباشد‪ ،‬جامعه انها رو به نابودی می رود‪ .‬در‬ ‫هندوستان خانم گاندی را ترور کردند اما این جامعه دچار‬ ‫فروپاشی نشــد‪ .‬علت این اتفاق چه بود؟ مگر از نخبگان‬ ‫سیاســی ما کم ترور کردند؟ مگر شــهید رجایی و شــهید‬ ‫بهشتی کاری کرده بودند؟ مگر غیر از خیر و صالح جامعه‬ ‫چیز دیگری می خواســتند؟ من برخی از بزرگان انقالب را‬ ‫از نزدیک می شــناختم و با انها کار کرده بــودم؛ به جرات‬ ‫می گویم که اینهــا «انرژی انقــاب» بودنــد‪ .‬امام(ره)‬ ‫گفتند‪« :‬بکشید ما را‪ ،‬ما زنده تر می شویم‪ ».‬همین اتفاق‬ ‫هم افتاد‪ .‬وقتی امام(ره) گفتند که صدام باید برود‪ ،‬همه‬ ‫فهمیدند که صدام رفتنی اســت؛ فقط تقدم و تاخر زمانی‬ ‫داشــت‪ .‬می خواهــم عرض کنم که کســی از تروریســم‬ ‫نمی ترسد اما باید همبستگی ما در باالترین درجه خود باشد‬ ‫و اعضای جامعه ما‪ ،‬در جای جای کشور‪ ،‬احساس امنیت‬ ‫کنند؛ یعنی بدانند که مســئوالن برای انهــا کار می کنند و‬ ‫حاضرند در راه خدمت به مردم‪ ،‬جان خود را فدا کنند‪ .‬نمونه‬ ‫بارز این مساله امام(ره) بود که وقتی به ایشان گفتند برای‬ ‫شما سرپناهی می سازیم تا از شــر بمباران در امان باشید‪،‬‬ ‫پاسخ دادند که هر وقت برای همه مردم ساختید‪ ،‬برای من‬ ‫هم بســازید‪ .‬چندی پیش در یک مصاحبه از من پرسیدند‬ ‫که اگر جنگ بشــود‪ ،‬باز هم مردم به جبهــه می روند؟ من‬ ‫گفتم حتما می روند‪ .‬مگر در ان دوره جوان های ما نرفتند؟‬ ‫ما ایرانی ها وقتی خودمان را بــرای دیگران فدا می کنیم‪،‬‬ ‫برای مان لذت بخش است و ارزش فراوانی دارد؛ این یک‬ ‫واقعیت تاریخی است‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫راهپیمایــی اربعیــن را صورت بندی و تبیین کــرد‪ .‬بر این‬ ‫اساس می توانیم بگوییم در دو سال اخیر که چنین اتفاقی‬ ‫افتاده اســت‪ ،‬نظام اســام سیاســی شــیعی و حکومت‬ ‫جمهوری اســامی که در ایران وجود دارد‪ ،‬سعی می کند‬ ‫که از این طریــق در مقابل رقبای خود‪ ،‬ابــراز قدرت کند؛‬ ‫خواه منطقه ای باشــند و خواه جهانی‪ .‬بــرای مثال ما در‬ ‫حوزه های ایدئولوژیک‪ ،‬سیاســی‪ ،‬نظامــی و‪ ...‬با برخی‬ ‫همسایگان و دشمنان مان در منطقه رویارویی هایی داریم‪.‬‬ ‫ما با عربســتان رویارویی ایدئولوژیکی داریم؛ چراکه این‬ ‫کشور‪ ،‬مهد ســلفی گری و گفتمان هایی همچون داعش‬ ‫است که زاییده و هم پیمان انها هستند‪ .‬ما با این کشورها‬ ‫رقابت و حتی جنگ داریم‪.‬‬ ‫البته می توان گفتمان لیبرالی یا به عبارت بهتر‬ ‫شبه لیبرالی ترکیه را نیز به رقبای گفتمان اسالم‬ ‫سیاسی شیعی ایران اضافه کرد‪.‬‬ ‫انها هــم ادعای اســام دارند‪ .‬حــزب عدالت‬ ‫و توســعه در برهــه فعلــی و نجم الدین اربــکان که پدر‬ ‫سیاسی اینها محســوب می شــد‪ ،‬ادعای اسالم گرایی‬ ‫داشــتند‪ .‬در دوره ای کــه نظامیــان در ترکیــه قــدرت‬ ‫بیشتری داشــتند‪ ،‬نجم الدین اربکان را کنار گذاشتند و‬ ‫هنگامی که حزب او در انتخابات پیروز شدند‪ ،‬عدوانی او‬ ‫را کنار گذاشتند‪ .‬اما بعدها زور اسالم گرایان بر نظامیان‬ ‫چربید و اکنون بیش از ده ســال است که حاکمان ترکیه‬ ‫خودشــان را اســامی می داننــد‪ .‬حتی در کشــور ما‪،‬‬ ‫اصالح طلبــان و ملی مذهبی هــا در برنامه هایــی که به‬ ‫قول خودشان برای اصالح امور در ایران ارائه می کنند‪،‬‬ ‫به روندی که حزب عدالت و توســعه طی کرده اســت‪،‬‬ ‫اســتناد می کنند‪ .‬حتی برخــی مراجع ما ماننــد ایت الله‬ ‫مکارم شیرازی به دولت سابق رهنمود می دادند که بروید‬ ‫ببینید ترکیه در اصالح ساختاری اقتصاد‪ ،‬کاهش تورم و‬ ‫رشد اقتصادی چگونه عمل کرده و از انها الگو بگیرید‪.‬‬ ‫نمی توان گفت که ایدئولوژی حزب عدالت و توســعه‪،‬‬ ‫لیبرالی اســت بلکه قرائتی از اســام اســت که ممکن‬ ‫است مســامحتا بتوانیم بگوییم لیبرا ل تر است‪ .‬عرض‬ ‫می کردم که ما در منطقه رقبایی داریم و اکنون دو سال‬ ‫اســت که جمهوری اســامی ســعی می کند به صورت‬ ‫حساب شده‪ ،‬اعالم قدرت کند و قدرت اجتماعی خود را‬ ‫به رخ رقبایش بکشد‪.‬‬ ‫بخش عمده ای از جامعــه ایران با علــم به این‬ ‫موضوع که ممکن است مخاطراتی انها را تهدید‬ ‫کند‪ ،‬اقدام به حضور در راهپیمایی اربعین کرده‬ ‫اســت‪ .‬این مســاله را در چــه قالبــی می توانیم‬ ‫ببینیم؟‬ ‫ایــن مســاله در قالــب کنش هــای معطوف به‬ ‫ارزش قابل بررسی اســت‪ .‬ما این کنش ها را در جنگ نیز‬ ‫داشتیم؛ شــما در جنگ‪ ،‬به خاطر یک هدف ارزشی که‬ ‫دفاع از اسالم و وطن اســت‪ ،‬به جبهه می روید‪ ،‬اسلحه‬ ‫به دست می گیرید‪ ،‬براســاس اصول نظامی می جنگید و‬ ‫در واقع یک اقدام عقالنی انجام می دهید؛ در عین حال‬ ‫اگــر بخواهیم بر مبنای جامعه شناســی‬ ‫وبــری‪ ،‬راهپیمایــی اربعین را بررســی کنیم‪،‬‬ ‫این اقدام نوعــی کنش عقالنــی معطوف به‬ ‫ارزش اســت؛ یعنی کنش های این چنینی در‬ ‫عین حال که عقالنی هستند و وسایل و لوازم‬ ‫انها با عقالنیت مطابقت دارد‪ ،‬اما اهداف انها‬ ‫ارزشی هستند‬ ‫می دانید که هر لحظه ممکن اســت اسیب جدی به شما‬ ‫وارد شود‪ ،‬شهید بشوید یا زخمی بشوید‪ .‬در کنش عقالنی‬ ‫معطوف بــه ارزش‪ ،‬تحلیــل هزینه و فایده وجــود ندارد‬ ‫اما در کنش عقالنی معطوف به هــدف‪ ،‬تحلیل هزینه و‬ ‫فایده صورت می گیرد‪ .‬در این نوع از کنش عقالنی شما‬ ‫محاسبه می کنید که چقدر هزینه می کنید و چه چیزی به‬ ‫دســت می اورید اما در کنش عقالنــی معطوف به ارزش‬ ‫اینکه چه چیزی به دســت می اورید‪ ،‬اهمیتــی ندارد‪ .‬از‬ ‫انجایی که شــما به دنبال یک ارزش هســتید که ممکن‬ ‫اســت یک ارزش معنوی یا فرهنگی باشــد‪ ،‬اگر از منظر‬ ‫سیاســت نمایشــی نگاه کنید‪ ،‬شــما به دنبال بازتعریف و‬ ‫بازیابی هویت خودتان هســتید‪ .‬اگــر ارزش زیارت را در‬ ‫نظر بگیرید‪ ،‬با پول و مخاطرات برای تــان قابل ارزیابی‬ ‫نیســت‪ .‬این ها همه در کنش عقالنی معطوف به ارزش‬ ‫قابل تحلیل است که در ان مساله هزینه و فایده اهمیتی‬ ‫نــدارد‪ .‬اگر زائــران تحلیل هزینــه و فایــده می کردند و‬ ‫می گفتند به دلیل خطرهای احتمالی از این ســفر زیارتی‬ ‫چشم پوشــی می کنیــم‪ ،‬در چارچوب کنــش معطوف به‬ ‫هدف عمل می کردند‪.‬‬ ‫شــما به حضور گســترده جمعیت شــیعیان در‬ ‫راهپیمایی اربعین اشاره می کنید اما در عین حال‪،‬‬ ‫پیروان مذاهب دیگر اســامی و حتــی افرادی‬ ‫که معتقد به ادیان دیگر هســتند‪ ،‬در راهپیمایی‬ ‫اربعین شرکت می کنند‪ .‬ایا می توانیم این مساله‬ ‫را ظرفیتــی بــرای تبــادل سیاســی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫اجتماعی بدانیم که بتواند گفتمان شــیعه را به‬ ‫دنیا بشناساند و ان را به عنوان الترناتیوی میان‬ ‫گفتمان های موجود مطرح کند؟‬ ‫البته من مستندات‪ ،‬شــواهد و فکت هایی سراغ‬ ‫ندارم که اهل سنت نیز بیایند و در این راهپیمایی ها شرکت‬ ‫کنند؛ البتــه این بدین معنا نیســت که قطعــا چنین چیزی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬از دوران گذشــته در ایــران‪ ،‬به صورت نقلی‬ ‫گفته می شد که حتی ارامنه و مســیحیان نیز در عزاداری‬ ‫حضــرت سیدالشــهدا(ع) شــرکت می کننــد و قضایایی‬ ‫پیرامون تجربیات شهودی و شفا یافتن انها نیز بیان شده‬ ‫اســت‪ .‬در صورتی که چنین چیزی واقعیت داشته باشد و‬ ‫گروه هایی از اهل سنت مانند شافعی ها که رابطه مناسبی‬ ‫با شــیعیان دارند‪ ،‬می تواند تا حدی در چارچوب ارتباطات‬ ‫فرهنگی و‪ ...‬از این مراســم استفاده کرد و این ظرفیت را‬ ‫در قبال کشورهای دیگر نیز به کار گرفت‪ .‬اما در عین حال‪،‬‬ ‫فرقه هایی همچون وهابیون قطعا با چنین مراســمی کنار‬ ‫نمی ایند‪ ،‬با ان ســنخیت ندارند بلکه با ان دچار مشکل و‬ ‫ضدیت هستند‪.‬‬ ‫ایا نمونه هایی از این گونه مناسک در کشورهای‬ ‫دیگر نیز وجود دارد؟‬ ‫در کشــورهای اروپایــی در مراســم عید پاک‪،‬‬ ‫دسته هایی به راه می افتد که شباهت بسیاری به مناسک‬ ‫مــا دارد و مبتنی بر غم اســت‪ .‬در انجا صلیــب به دوش‬ ‫می کشــند و عده ای مانند قمه زنان مســلمان‪ ،‬به دست‬ ‫و پای خود میخ می کوبند؛ چنین اتفاقاتــی در میان انها‬ ‫مرسوم اســت و این موضوع بیشــتر از دیگر کشورها در‬ ‫اســپانیا دیده می شــود‪ .‬برخی علمــا و روضه خوانان ما‬ ‫از زمان های گذشــته می گفتند که علمی که شــیعیان بر‬ ‫دوش می کشــند‪ ،‬تقلیــدی از صلیب بر دوش کشــیدن‬ ‫مسیحیان است اما صالح نمی دانستند که در مقابل عوام‬ ‫و توده مردم بایســتند؛ چراکه پای احساسات مذهبی در‬ ‫میان بوده است و نمی توان این مسائل را علنی و عریان‬ ‫کرد‪ .‬من شــاهد بودم کــه در خیابان شــانزه لیزه پاریس‬ ‫اســپیکرهای بزرگی می گذارند و جمعیت زیادی از مردم‬ ‫جمع می شوند‪ ،‬می ایســتند‪ ،‬ســرود و دعا می خوانند اما‬ ‫مناسکی مشابه اربعین ندارند‪.‬‬ ‫حرکتی اجتماعی با ابعاد بین المللی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫راهپیمایی بــزرگ شــیعیان در روز اربعین را می تــوان مصداق‬ ‫واضحی از یک قدرت نمایی نرم دانست که عمال در هر قالبی توانایی‬ ‫بروز و ظهور دارد‪ .‬در حالت عادی مهم ترین کارکرد ان انتشــار پیام‬ ‫جهانی عاشــورا برای ســایر ملت های جهان و به خصــوص در جهان‬ ‫اسالم است‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫قدرت نرم شیعیان‬ ‫مانور منطقه ای ایران در چهلمین روز شهادت امام حسین(ع)‬ ‫سیدجالل ساداتیان‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫اربعین در لغت به معنای چهلم اســت‪ .‬بیســتم صفر‬ ‫‪ ۶۱‬هجری قمری‪ ،‬چهلمین روز به شهادت رسیدن حضرت‬ ‫اباعبدالله الحســین(ع) فرزنــد علی بن ابی طالب و فاطمه‬ ‫زهرا(س)‪ ،‬امام ســوم شــیعیان و طبق نظر شــیخ مفید در‬ ‫مسارالشیعه و شاگردش شیخ طوسی در مصباح المجتهد‪،‬‬ ‫زمان بازگشــت اهل حرم حضرت از شام (دمشق) به مدینه‬ ‫است‪ .‬همچنین بنا بر نقل ایشان‪ ،‬جابر بن عبدالله انصاری‬ ‫صحابی برجسته پیامبر گرامی اســام‪ ،‬به عنوان نخستین‬ ‫زائر حســین بن علی(ع)‪ ،‬یا الاقل از نخســتین زائران او‪،‬‬ ‫در این روز وارد کربال شــده و زیارت اربعیــن را به جا اورده و‬ ‫سنت زیارت اربعین امام به دست او تاسیس گردید‪ .‬بر این‬ ‫اساس «از همان اغاز که تاریخش معلوم نیست‪ ،‬شیعیان‬ ‫به حرمت ان‪ ،‬زیارت اربعین می خوانده اند‪ ».‬زیارت اربعین‬ ‫تنها درباره امام حســین (ع) وارد شــده و هیچ پیشینه ای را‬ ‫نمی توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از‬ ‫حادثه عاشورا تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز‪ ،‬تنها برای‬ ‫ان حضرت دانسته شــده اســت‪ .‬منابع تاریخی زیارت قبر‬ ‫امام حسین (علیه السالم) را توســط جابر دو گونه گزارش‬ ‫کرده اند‪ .‬گزارش نخست از طبری شــیعی است که زیارت‬ ‫جابر را همراه با عطیــه عوفی‪ ،‬به طور مســتند و با تفصیل‬ ‫گزارش کرده‪ ،‬اما در ان‪ ،‬سخنی از مالقات وی با اهل بیت‬ ‫امام حسین(علیه السالم) به میان نیاورده است‪.‬گزارش دوم‬ ‫از سید ابن طاووس اســت که زیارت جابر را بدون همراهی‬ ‫عطیه و به اختصار‪ ،‬بیان کرده و به دنبال ان‪ ،‬مالقات جابر‬ ‫را با اسرای اهل بیت(علیهم السالم) که از شام بازگشته اند‪،‬‬ ‫اورده است‪.‬‬ ‫اربعین از زمان ائمه اطهار(ع) در بینشیعیان رایج بوده‬ ‫است و شیعیان حتی در زمان بنی امیه و بنی عباس نیز به این‬ ‫حرکت مقید بوده اند‪ .‬این حرکت گویا سیره مستمر شیعه در‬ ‫طول تاریخ بوده است‪.‬‬ ‫بیت المقدس برود و پس از پیروزى‪ ،‬به نذر خود عمل کرده و‬ ‫پاى پیاده رهسپار بیت المقدس شده است !‬ ‫علت بزرگداشت اربعین‬ ‫اربعین های خونین‪:‬‬ ‫مهم تریــن دلیــل بزرگداشــت اربعیــن‬ ‫سیدالشهدا(علیه الســام) روایــت مرســله ای از امــام‬ ‫عسکری(علیه السالم) است که فرموده است‪« :‬نشانه های‬ ‫مومن‪ ،‬پنج چیز اســت که یکی از انها زیارت اربعین است‪.‬‬ ‫افزون بر این‪ ،‬امام صادق(علیه السالم) زیارت اربعین را به‬ ‫صفوان بن مهران جمال تعلیم داده که در ان به بزرگداشت‬ ‫اربعین تصریح شده است‪».‬‬ ‫حاکمــان حکومت هــای شــیعی ماننــد حکومــت‬ ‫ال بویه و حکومت صفویه‪ ،‬به این ســنت حسنه اقدام کرده‬ ‫و سعی در تبلیغ ان بین شیعیان داشته اند‪ .‬بنا به نوشته ابن‬ ‫جوزی‪ ،‬جالل الدوله‪ ،‬یکی از نوادگان عضدالدوله دیلمی‪،‬‬ ‫در ســال ‪ ۴۳۱‬ه‪ .‬ق با فرزندان و جمعی از یــاران خود برای‬ ‫زیارت‪ ،‬رهسپار نجف شــده و از خندق شهر کوفه تا مشهد‬ ‫امیرالمومنین (ع) در نجف را که یک فرســنگ فاصله بود‪،‬‬ ‫پیاده و با پــای برهنه پیمود‪ .‬در زمــان حکومت صفویه نیز‬ ‫اهتمام بسیاری بر زیارت با پای پیاده صورت گرفته است‪.‬‬ ‫شــاه عباس صفوی و علمای بزرگ عصر ایشــان همچون‬ ‫مرحوم شیخ بهایی‪ ،‬برای رواج فرهنگ زیارت در بین مردم‪،‬‬ ‫در ســال ‪ ۱۰۰۹‬ه‪ .‬ق از اصفهان عزم مشــهد کرده و با پای‬ ‫پیاده به زیارت امام علی بن موسی الرضا (ع) رفت‪ .‬نقل های‬ ‫دیگر تاریخی نیز شهادت بر این مطلب می دهد‪.‬‬ ‫با تسلط بعثی ها در زمان احمدحســن البکر بر کشور‬ ‫عراق‪ ،‬رژیم سیاســی این کشــور از همان ابتدا سیاســت‬ ‫سرکوب شیعیان را در دستورکار قرار داد‪ .‬از جمله اقدامات‬ ‫خونبار بعثی ها‪ ،‬منع خشونت امیز مراسم عزاداری شیعیان‬ ‫بود‪ .‬در سال های ‪ ۱۳۹۶ ،۱۳۹۵ ،۱۳۹۰‬و ‪۱۳۹۷‬ق‪ .‬زائرانی‬ ‫که از نجف عازم کربال بودند‪ ،‬در مســیر کربال از اسمان و‬ ‫زمین به گلوله بسته شدند‪.‬‬ ‫صدام حســین در دوران حاکمیت سی ســاله خود‪،‬‬ ‫م عزاداری اهل بیت(ع) را تعطیل کرد‪ .‬پس‬ ‫هر گونه مراس ‬ ‫از فروپاشی نظام صدام‪ ،‬مردم اســتقبال فراوانی از زیارت‬ ‫اربعین کردند‪ ،‬ولی از سال‪۱۳۸۸‬ش با حمالت خشونت امیز‬ ‫تکفیری ها رو به رو شده اند‪.‬‬ ‫زیارت با پای پیاده‪:‬‬ ‫زیارت با پای پیاده‪ ،‬بزرگداشتی اســت که از گذشته‬ ‫بوده و اختصاص به زمان خاصی ندارد‪ .‬نقل شده‪ ،‬حضرت‬ ‫ادم هزار بار پیاده به زیارت خانه خدا رفته اســت! و یا اینکه‬ ‫قیصر‪ ،‬پادشــاه روم با خدا پیمان بســته بود کــه هر گاه در‬ ‫نبرد با امپراتوری ایران پیروز شــود‪ ،‬به شکرانه این پیروزى‬ ‫بزرگ‪ ،‬از مقر حکومت خود (قســطنطنیه)‪ ،‬پیاده به زیارت‬ ‫در سال های اخیر‪:‬‬ ‫بعد از سقوط نظام بعثی در عراق که مانع عزاداری بود‪،‬‬ ‫نخستین بار در سال ‪ ۲۰۰۳‬م‪ .‬شیعیان به سوی کربال حرکت‬ ‫کردند‪ .‬در اغاز این حرکت تنها دو تا ســه میلیون نفر حضور‬ ‫داشتند ولی در ســال های بعد تعداد زائران شرکت کننده در‬ ‫این راهپیمایی عظیم به بیش از ده میلیون نفر رسید‪.‬‬ ‫امار وزارت کشور عراق حاکی از ان است که در سال‬ ‫‪ ۱۳۹۲‬دست کم یک میلیون و‪ ۳۰۰‬هزار زائر خارجی به عراق‬ ‫امده و همگی راهی کربال شده اند تا در راهپیمایی به سوی‬ ‫کربال و حرم امام حسین(ع) شرکت کنند‪.‬‬ ‫راهپیمایی شیعیان در عراق از نقاط مختلف این کشور‬ ‫به طرف کربال به مناسبت اربعین حسینی انجام می شود‪ .‬از‬ ‫کشورهای دیگر همچون ایران نیز جمعیتی پرشمار خود را‬ ‫برای روز اربعین به این مراسم می رسانند‪ .‬جمعیت حاضر در‬ ‫اینراهپیماییهمهسالهمیلیون هانفرتخمینزدهمی شود‪.‬‬ ‫تعداد زائران در ســال ‪ ۱۳۹۲‬حدود ‪ ۱۵‬میلیون و در ســال‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫محل دفن سر امام(علیه السالم)‪:‬‬ ‫در اینکه سر امام حسین(علیه السالم) کجا دفن شده‬ ‫است‪ ،‬منابع تاریخی شیعه و ســنی گزارش های گوناگونی‬ ‫اورده اند تا انجا که شش قول در این باره گفته شده است‪:‬‬ ‫قول اول‪ :‬ســر به بدن ملحق شده اســت‪ .‬این قول‬ ‫مشترک میان شیعه و سنی اســت‪ .‬علمای شیعه‪ ،‬از جمله‬ ‫شیخ صدوق (متوفای‪ 381‬ق)‪ ،‬سید مرتضی (متوفای‪436‬‬ ‫ق)‪ ،‬فتال نیشــابوری (متوفای ‪ 508‬ق)‪ ،‬ابن نمای حلی‪،‬‬ ‫سید ابن طاووس (متوفای ‪.664‬ق) شیخ بهایی و مجلسی‬ ‫این قول را بیان کرده اند‪.‬‬ ‫قول دوم‪ :‬در کنار قبر امیرالمومنین(علیه السالم)‬ ‫قول سوم‪ :‬مسجد رقه در کنار فرات‬ ‫قــول چهــارم‪ :‬بقیــع نــزد قبــر مــادرش‬ ‫فاطمه(علیها السالم)‬ ‫قول پنجم‪ :‬دمشق‬ ‫قول ششم‪ :‬قاهره‬ ‫انعکاس راهپیمایی در رسانه های جهانی‪:‬‬ ‫بعد از سقوط نظام بعثی در عراق که مانع‬ ‫عزاداری بود‪ ،‬نخســتین بار در سال ‪ ۲۰۰۳‬م‪.‬‬ ‫شیعیان به سوی کربال حرکت کردند‪ .‬در اغاز‬ ‫این حرکــت تنها دو تا ســه میلیون نفر حضور‬ ‫داشــتند ولی در ســال های بعد تعداد زائران‬ ‫شرکت کننده در این راهپیمایی عظیم به بیش‬ ‫از ده میلیون نفر رسید‬ ‫«اربعین عــاوه بر وجه دینــی خود بــرای حفظ یاد‬ ‫امام حســین (ع) یــک وجه سیاســی دارد‪ .‬قیــام حضرت‬ ‫سید الشــهدا برای مقابله با انچه که ان زمان در جغرافیای‬ ‫اســام می گذرد‪ ،‬عالوه بر وجه دینی‪ ،‬از انجا که یک قیام‬ ‫اسالمی است‪ ،‬در بطن خود ماهیتی ضد ظلم دارد‪».‬‬ ‫زمانی که شــیعه پس از چهل روز از سالگرد شهادت‬ ‫حضرت امام حسین(ع) بر سرمزار ایشان حاضر می شود‪،‬‬ ‫بیعت خود را با ارمان سیاسی و ایدئولوژیک ائمه عصمت و‬ ‫طهارت بیان می کند‪.‬‬ ‫نگاهی به تجربه های جهانی‬ ‫درفضای سیاست هم راهپیمایی های بزرگ وسیله ای‬ ‫است برای ابراز وجود و فریاد زدن انچه که در درون اجتماع‬ ‫شناخته می شود‪ .‬مساله ای که می توان ان را زیر مجموعه‬ ‫بحث قدرت نرم محسوب کرد‪ .‬مفهومی که چند سالی است‬ ‫به صورت جدی توســط جوزف نای امریکایی وارد عرصه‬ ‫ادبیات سیاسی دنیا شده است‪.‬‬ ‫در طول تاریــخ راهپیمایی های بــزرگ زیادی وجود‬ ‫داشته که سبب تحوالت عمیق درکشورهای دنیا شده است‬ ‫که از نمونه های معروف ان می توان به راهپیمایی چندین‬ ‫هزار کیلومتری طرفداران حزب کمونیســت چین اشــاره‬ ‫کرد که در ســال ‪ 1949‬زمینه پیروزی این حزب را در مقابل‬ ‫طرفداران ملی گرایی چینی فراهم کرد‪.‬‬ ‫نمونه معروف دیگری کــه در این خصوص می توان‬ ‫به ان اشاره کرد‪ ،‬راهپیمایی بزرگ نمک توسط گاندی رهبر‬ ‫استقالل هند است که برای استقالل این کشور با همراهان‬ ‫خودبرای اعتراض به انچه که مالیات نمک توسط حکومت‬ ‫استعماری بریتانیا خوانده می شد‪ ،‬روندی را اغاز کرد که به‬ ‫استقالل هند ختم شد‪.‬‬ ‫در طول جنگ ســرد نیز بارها راهپیمایی های بزرگی‬ ‫برای مقاصد مختلــف از جملــه اعتراض بــه رقابت های‬ ‫تســلیحاتی دو قدرت غرب و شــرق شــکل گرفته است‪.‬‬ ‫حرکت هایی مشابه نیز در کشورهایی همانند امریکا‪ ،‬چین‬ ‫و کشورهای اروپایی نیز صورت گرفته که البته سطح ان نیز‬ ‫بسیار محدودتر است‪.‬‬ ‫قدرت نمایی نرم شیعه‬ ‫راهپیمایی بزرگ شــیعیان در روز اربعیــن را می توان‬ ‫مصداق واضحی از یک قدرت نمایی نرم دانست که عمال‬ ‫در هر قالبی توانایی بروز و ظهور دارد‪.‬‬ ‫در حالت عادی مهم ترین کارکرد ان انتشار پیام جهانی‬ ‫عاشورا برای سایر ملت های جهان و به خصوص در جهان‬ ‫اسالم است‪ .‬به طور حتم این راهپیمایی عظیم که از نجف‬ ‫اغاز و به کربال ختم می شود‪ ،‬می تواند تجدید بیعتی باشد با‬ ‫تمام انچه که در کربال گذشته است‪ .‬از انجا که این حرکت‬ ‫یک حرکت کامال مردمی و خودجوش است‪ ،‬امکان انتساب‬ ‫انبهجریان های دولتیواتهامی کههرازچندگاهیازسوی‬ ‫برخی حکومت های مغرض مطرح می شود‪ ،‬به دور است‪،‬‬ ‫هر چند دولت ها به برگزاری بهتر ان کمک کنند‪.‬‬ ‫میعادگاهی برای ظهور اخر‬ ‫اینکه چنین حرکــت بزرگــی در نهایت تــا کجا قابل‬ ‫گسترش است‪ ،‬بستگی به قابلیت های این حرکت مردمی ‬ ‫دارد‪ ،‬امــا باتوجه به رشــد ســریع ان در مقیــاس عمومی‪،‬‬ ‫می توان امیدوار بود که در اینده شــاهد تبدیل شدن ان به‬ ‫بزرگترین اجتماع تاریخی شیعه و نماد وحدت انان در جهان‬ ‫باشیم که به طور مداوم ادامه دارد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫خبرنگاران رسانه های خبری غربی با واژه هایی نظیر‬ ‫سیل عظیم مسلمانان‪ ،‬همایش سیاسی ‪ -‬مذهبی شیعیان‪،‬‬ ‫بزرگترین راهپیمایی مذهبی و شــرکت در مراســم اربعین‬ ‫به رغم تهدید گروه تروریســتی داعش درباره این مراســم‬ ‫گزارش دادند‪.‬‬ ‫برخی رسانه ها نیز براساس سیاست های خبری خود‬ ‫تالش کردند با نگاه سیاسی حضور میلیونی مردم در کربال را‬ ‫مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند‪.‬‬ ‫شــبکه تلویزیونی یورو نیوز اعالم کرد که بیش از ‪20‬‬ ‫میلیون نفر از مســلمانان شــیعه در روزی که ان را اربعین‬ ‫می خواننــد با وجود تهدیــدات داعش به زیارت پیشــوای‬ ‫سوم مذهبی خود رفتند‪ .‬این رسانه گفت که غیر از شیعیان‬ ‫عراق‪ ،‬مسلمانانی از کشورهایی همچون ایران‪ ،‬پاکستان‪،‬‬ ‫افغانستان‪ ،‬بحرین و هند در این ایین با شکوه مذهبی حضور‬ ‫داشتند‪ .‬یکی از مقامات عراق گفت که برگزاری این مراسم‬ ‫بدون کمترین حادثه حاصل پیروزی نیروهــای ما در برابر‬ ‫گروه تروریستی داعش است‪.‬‬ ‫بی‪.‬بی‪.‬سی در گزارش خود با اذعان به این نکته که‬ ‫امسال یکی ازشلوغ ترین اربعین هایی بود که کربال به خود‬ ‫دید‪ ،‬افزود‪« :‬تهدیدهای امنیتی و انفجــار بمب و خمپاره‬ ‫هم حریف اعتقادات هزاران شیعه برای شرکت در عزاداری‬ ‫اربعین نشد‪».‬‬ ‫پایگاه اینترنتی بی‪.‬بی‪.‬سی نوشت‪« :‬میلیون ها زائر‬ ‫شیعه با وجود تهدیدهایی که از ناحیه گروه های تندرو وجود‬ ‫دارد‪ ،‬برای شرکت در مراســم اربعین به شهر کربال سرازیر‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫بسیاری از این زائران چندین روز پیاده روی کرده اند تا‬ ‫به عزاداری امروز برسند؛ مسافت حدود ‪ 80‬کیلومتری نجف‬ ‫تا کربال مسیر اصلی راهپیمایی زائران بوده است‪».‬‬ ‫یک بازرگان ایرانی که گذرش زیــاد به عراق افتاده و‬ ‫امســال هم برای زیارت امام حسین (ع) راهی کربال شده‪،‬‬ ‫چند روز مانده به اربعین راهی عراق شده است‪.‬‬ ‫وی در این باره به بی‪.‬بی‪.‬سی گفت‪« :‬درطول مسیر‬ ‫ایست بازرســی های متعدد وجود داشــت وحضور پرشمار‬ ‫نیروهای امنیتی مشهود بود؛ بعد از دو ساعت بازرسی وارد‬ ‫کربال شدیم‪ ».‬وزیر دفاع عراق ازحضور ‪ 17‬میلیون زائر از‬ ‫داخل و خارج عراق خبر داده است‪.‬‬ ‫بی‪.‬بی‪.‬سی گفت‪« :‬چه برای یک باور مذهبی و چه‬ ‫برای اعالم یک پیام سیاسی‪ ،‬حضور میلیونی عزاداران در‬ ‫کربال همه نگاه ها را به خود جلب کرده اســت؛ ناظرانی که‬ ‫ممکن است سوال کنند پیام عاشورا که گفته شده تن ندادن‬ ‫اثرات راهپیمایی بر سیاست ها و مسائل منطقه‪:‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ ۱۳۹۳‬حدود ‪ ۲۰‬میلیون گزارش شده است‪.‬‬ ‫به ذلت اســت‪ ،‬در زندگی امروز این عــزاداران چه تاثیری‬ ‫گذاشته است‪.‬‬ ‫پایگاه اینترنتی رادیو فردا گــزارش داد زن و مرد‪ ،‬پیر‬ ‫و جوان‪ ،‬کودک و نوزاد راهــی جاده هایی مملو از جمعیت‬ ‫هســتند که دیگر جایی برای عبور اتومبیل هــا در ان باقی‬ ‫نمانده است‪.‬‬ ‫در کنار جاده ردیفی از چادرهای سبزرنگ‪ ،‬مسافران را‬ ‫به استراحت‪ ،‬خوردن و نوشیدن فرا می خوانند‪.‬‬ ‫تصاویر ارســال شــده از جــاده ‪ 90‬کیلومتری نجف‬ ‫ـ کربال فوجی از مســافران را نشــان می دهد که به ســوی‬ ‫کربال راهپیمایی می کنند و برخی رســانه ها از ان به عنوان‬ ‫بزرگ ترین راهپیمایی مسلمانان در تاریخ یاد کرده اند‪.‬‬ ‫بخش فارســی رادیو فرانســه گــزارش داد‪13/5« :‬‬ ‫میلیون شیعه عراقی و چهار میلیون نفر از شیعیان ‪ ٦٠‬کشور‬ ‫جهان‪ ،‬امروز مراسم اربعین حســینی را تحت تدابیر شدید‬ ‫امنیتی و به نشانه مقاومت علیه گروه تروریستی داعش در‬ ‫کربال برگزار کردند‪.‬‬ ‫مراسم اربعین امســال به دلیل گســترش نفوذ گروه‬ ‫داعش در عراق از رنگ و معنای سیاسی بیشتری نسبت به‬ ‫گذشته برخوردار بوده است‪.‬‬ ‫پایگاه اینترنتی صدای امریکا با اشاره به اینکه مراسم‬ ‫اربعین در کربال بدون خشونت پایان یافت‪ ،‬افزود‪« :‬در حالی‬ ‫که عراق در چند ماه گذشته با تحرکات پیکارجویان افراطی‬ ‫ســنی مذهب گروه موســوم به داعش روبه رو بوده است‪،‬‬ ‫میلیون ها مسلمان شــیعه برای شــرکت در مراسم امسال‬ ‫اربعین‪ ،‬در شهر کربالی عراق جمع شده اند‪».‬‬ ‫فرماندار کربال‪ ،‬پایان یافتن این مراسم را که یکی از‬ ‫مهمترین مراسم مذهبی در تقویم شــیعیان جهان است و‬ ‫بر خالف سال های گذشته بدون درگیری و خشونت برگزار‬ ‫شد‪ ،‬پیروزی مهمی برای نیروهای امنیتی عراق دانست‪.‬‬ ‫خبرگزاری فرانســه هم در گزارشی با اشــاره به اینکه‬ ‫امسال مراســم اربعین ازنظر شــمار زائران رکورد شکست‪،‬‬ ‫افزود‪17/5« :‬میلیون نفر شمار افرادی بود که امسال برای‬ ‫شرکت در مراسم به کربال رفتند؛ از این تعداد‪ 4/5 ،‬میلیون‬ ‫نفر خارجی و دست کم یک میلیون نفر از انان ایرانی بودند‪.‬‬ ‫برخی از انها بیش از ‪ 12‬روز با پای پیاده از منتهی الیه‬ ‫جنوبی عراق یــا امتداد مرز ایران خود را به کربال رســانده و‬ ‫برخی دیگر ســوار بر اتوبوس و کامیون هــای پر ازدحام به‬ ‫این شهر امده بودند‪ ».‬به گزارش خبرنگار فرهنگی فارس‪،‬‬ ‫حضور ‪ 20‬میلیونی جهانیان اعم از شیعه و سنی و مسیحی‬ ‫در راهپیمایــی اربعیــن حســینی و کربــای معلی تالش‬ ‫جریان های رسانه ای غربی و عربی برای بایکوت ان را ناکام‬ ‫گذاشت‪ .‬بنابر این گزارش‪ ،‬به رغم اینکه شبکه های العربیه‪،‬‬ ‫الجزیره‪ ،‬ســی ان ان و شــبکه های امریکایی با اشــاره ای‬ ‫مختصر از کنار این حرکت عظیم گذشتند‪ ،‬دیگر شبکه ها و‬ ‫رسانه ها با اشاره به تهدیدات داعش علیه زوار حسینی(ع)‬ ‫تالش کردند خط خبری خود مبنی بر تهدید شــیعیان برای‬ ‫اقلیت سنی و تهدید جریان های تکفیری سنی برای اکثریت‬ ‫شیعی را ادامه دهند‪.‬‬ ‫نگاهی به تیترهای کوچک و بزرگ رسانه های غربی و‬ ‫عربی همین امر را نشان می دهد که انان سعی کردند در خط‬ ‫تفرقه اندازی ادامه مسیر دهند‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫اقتدارتشیع‬ ‫عدم نفوذ داعش به مراسم عزاداری اربعین حسینی و نفوذ امنیتی ایران و عراق‬ ‫محمد اسماعیل کوثری‬ ‫نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫‪5‬‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫حرکــت مردمی و پیــاده روی اربعین کــه حد فاصل‬ ‫نجف تا کربالســت‪ ،‬نشان دهنده عمق شــناخت و ارادت‬ ‫مردم به ائمه معصومین اســت چراکه انهــا با عمل خود و‬ ‫تحمل چنین مشــقتی می خواهند به تمامــی دنیا ارادت‬ ‫خود به ساالر شهیدان و مقدســات دین اسالم را مخابره‬ ‫کنند و به نوعی درصدد هستند تا نشــان دهند که تنها کار‬ ‫دسته جمعی و گروهی اســت که می تواند اثر گذار باشد؛‬ ‫همچنین این موضوع دو بعد سیاســی و اعتقادی را در بر‬ ‫می گیرد‪ .‬بنابراین در این رابطه باید بگوییم چنین حرکتی‬ ‫قرار است به دنیا و غربی ها بفهماند اسالم دروغینی که در‬ ‫قالب تکفیری ها به دنیا شناسانده اند کامال دارای الیه های‬ ‫غربی و غیر واقعی است و مردم به لحاظ واقعی ادعاهای‬ ‫انها را با این راهپیمایی پاســخ داده اند‪ .‬درعین حال تا حد‬ ‫زیادی در صدد هستند تا به جهانیان بفهمانند که سناریویی‬ ‫به نام «تکفیری هــا» کامال بر خالف دیــدگاه و تفکرات‬ ‫مســلمانان هســتند‪ .‬عراق که تعداد زیادی از قبور ائمه‬ ‫معصومین در ان قرار گرفته و جمعیت میلیونی را به سمت‬ ‫خودش جذب می کند‪ ،‬در حقیقت علنا و رسما اعالم کرده‬ ‫اســت که تامین امنیت این جمعیت را به عهده می گیرد تا‬ ‫اینکه زائرین بتوانند با خیالی اســوده اعمالشــان را انجام‬ ‫دهند‪ .‬این موضوع به طور واضح قــدرت نیروهای ارتش‬ ‫و نیروهای مردمی عراق را به تصویر می کشــد که تامین‬ ‫امنیت را به عهده گرفته اند و خود را مسئول ان می دانند‪.‬‬ ‫مردم و زائرین به خصوص زوار ایرانی تجربه کافی و کاملی‬ ‫در بحث مراســم و زیارت های این چنینی دارند و می دانند‬ ‫که باید همکاری کافی با مســئوالن امر داشــته باشند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر هشیارانه عمل خواهند کرد تا در نهایت بتوانند‬ ‫بدون هیچ خسارت جانی این مراسم را پشت سر بگذارند‪.‬‬ ‫باید توجه داشت حضور ‪30‬هزار نیروی حاضر برای تامین‬ ‫امنیت این مراسم نشــان دهنده این است که توان خوبی‬ ‫برای برقراری امنیت چنین مراسمی در عراق وجود دارد‪.‬‬ ‫بازخورد پیاده روی اربعین را نه تنها در بحث منطقه ای‬ ‫بلکه در سطح جهانی باید بررسی کرد‪ .‬زیرا چنین جمعیتی‬ ‫با این حجم عظیم که در یک جا جمع می شوند نگاه دنیا را‬ ‫به سمت خود سوق می دهند و ارام بودن و در امنیت بودن‬ ‫این پیاده روی هم خود به خود توجه همه را جلب می کند‪.‬‬ ‫چراکه چنین چیزی در هیچ جای دنیا دیده نشده و نخواهد‬ ‫شد و این اقدام یک مساله معنوی و عاطفی است‪ .‬از نظر‬ ‫امنیت و اقتــدار هم باید گفــت زمانی که چنیــن تعدادی‬ ‫از نیروهــای امنیتی و نظامی برای تامیــن امنیت گرد هم‬ ‫جمع می شــوند اقتدار و ارزش کار را نشان می دهد‪ .‬البته‬ ‫از سوی دیگر دشمنان اســام و تشیع هم این مساله را به‬ ‫دقت نظاره گر هستند و می دانند که اگر روزی اتفاقی بیفتد‬ ‫همین جمعیت از اسالم ناب محمدی دفاع خواهند کرد و‬ ‫به نوعی یک چهره پرشور از نگهبانان حریم ائمه به تصویر‬ ‫کشیده می شود‪.‬‬ ‫در خصــوص چنین حرکــت عظیمــی کــه در کنار‬ ‫تهدیدات گــروه تروریســتی داعش انجــام می گیرد باید‬ ‫تمامی احتماالت در حــوزه امنیت را مد نظر قــرار داد که‬ ‫در این رابطــه توانمندی و حضوری کــه نیروهای عراقی‬ ‫برای برقراری امنیت در حد فاصل نجف تا کربال به وجود‬ ‫اورده اند تا هیچ اتفاقی حتی در شــعاع چندکیلومتری ان‬ ‫رخ ندهد قابــل توجه اســت‪ .‬ولی حتی اگــر کوچکترین‬ ‫اتفاقی در ‪ 80‬کیلومتری کربال یا نجف هم رخ دهد باعث‬ ‫نمی شــود که از عظمت فعالیت نیروهای امنیتی و نظامی‬ ‫ذره ای کم شــود‪ .‬چراکه تامین امنیت چنین مراســمی با‬ ‫این حجم و ابعــاد کار ســاده ای نیســت و در این مدت و‬ ‫به خصوص ســال گذشته که توانســته اند چنین امنیتی را‬ ‫به وجود بیاورند کار بسیار بزرگی انجام داده اند‪ .‬در مقابل‬ ‫باید دانست که تروریست ها ارام ننشسته اند و تنها نظاره گر‬ ‫نیستند اما نیروهای اطالعاتی و نظامی کشور عراق در این‬ ‫مســاله به خوبی اموزش دیده اند و با اقتدار کامل عملیات‬ ‫ضدتروریستی را عملی کرده و اجازه نمی دهند تروریست ها‬ ‫برای انجام سناریوهای خود وارد این منطقه شوند‪.‬‬ ‫حلقه هایامنیتی‬ ‫ایران و عراق‬ ‫حسن هانی زاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪6‬‬ ‫حضــور میلیونــی زائــران حــرم حضــرت‬ ‫اباعبدالله الحســین(ع) در روز اربعیــن نشــانه وحــدت و‬ ‫همدلی ملت های اسالمی است‪ .‬در ســال گذشته در روز‬ ‫اربعین جمعیتی حــدود ‪ 20‬میلیون نفر بــرای زیارت حرم‬ ‫و مرقــد حضرت اباعبدالله الحســین(ع) به ســمت عراق‬ ‫صف ارایی کردند و به نوعی برای گسترش و فرهنگ سازی‬ ‫در راستای منویات دین اسالم چنین سیل خروشانی به وجود‬ ‫امد‪ .‬به رغم تهدیدات گستره گروهک های تروریستی این‬ ‫جمعیت پای کار امدند و هیچ اتفــاق خاصی هم رخ نداد و‬ ‫باتوجه به اینکه کربال یک شهر کوچکی به حساب می اید‬ ‫برندگان و بازندگان‬ ‫عربستان از شکوه راهپیمایی اربعین‬ ‫ناخشنود است‬ ‫مسعود اسداللهی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪7‬‬ ‫راهپیمایی و پیاده روی به ســمت اماکن مقدس که‬ ‫برای زیارت ائمه اسالم صورت می گیرد یک ریشه تاریخی‬ ‫بسیار طوالنی دارد‪ .‬به گونه ای که در صدر اسالم هم چنین‬ ‫موضوعی برای ادای مناســک حج صــورت می گرفت و‬ ‫مســافت بین مکه و مدینه را طی می کردند‪ .‬در خصوص‬ ‫زیارت امام هشتم(ع) و همچنین امام حسین(ع) هم این‬ ‫مساله مصداق دارد و تبدیل به یک سنت تاریخی و فراگیر‬ ‫شــده اســت‪ .‬بنابراین ان چیزی که از بعد دینــی در مورد‬ ‫پیاده روی به سمت کربال مطرح است‪ ،‬این خواهد بود که‬ ‫یک فرد نهایت خضوع خود را به نمایش بگذارد و به نوعی‬ ‫یک انسان سازی و خود سازی مطرح است‪.‬‬ ‫نمونه دیگر این موضوع را در اعمــال حج می بینیم‬ ‫که در شب دهم ذی الحجه‪ ،‬حجاجی که در مشعر هستند‬ ‫فردا صبح که می شود با لباس احرام و یک شکل به سمت‬ ‫قربانگاه حضرت اســماعیل می رونــد‪ .‬بنابراین باید گفت‬ ‫این سنت در درجه اول یک سنت دینی است‪ .‬اما از لحاظ‬ ‫سیاســی هم ابعاد متفاوتی در این پیاده روی نهفته است‬ ‫و همــواره خلفــای حاکم بر عــراق و حتی جهان اســام‬ ‫تالش می کردند که مانع این پیاده روی و کال زیارت حرم‬ ‫اباعبدالله الحسین(ع) شوند‪.‬‬ ‫در قرن معاصر ان چیــزی که مهم جلــوه کرده این‬ ‫اســت که پس از تشــکیل دولت عراق و جدا شدن ان از‬ ‫امپراتوری عثمانی پس از اینکه این امپراتوری فرو پاشید؛‬ ‫فرصتی به وجود امد تا این راهپیمایی به صورت گسترده تر‬ ‫شکل بگیرد و شــیعیان در این بین از این فرصت استفاده‬ ‫کردند تا در این راهپیمایی شــرکت کنند و به گونه ای این‬ ‫سنت را بسط و گسترش دهند‪ .‬با روی کار امدن حزب بعث‬ ‫عراق در دهه ‪ 60‬میالدی (دهه ‪ 40‬شمسی)؛ یک تحول‬ ‫جدیدی در کشور عراق به وجود امد و ان این بود که حزب‬ ‫بعث عراق با هرگونه مظهری از قدرت تشــیع به خصوص‬ ‫بحث زیارت عتبات مبارزه می کرد و بحث پیاده روی اربعین‬ ‫که مظهر قدرت تشیع در عراق بود هم یکی دیگر از مباحثی‬ ‫محسوب می شــد که صدام و حزب بعث روی ان حساس‬ ‫بودند‪ .‬از ابتدای روی کار امدن بعثی ها در عراق چندین بار‬ ‫هجمه های ســنگینی را به این راهپیمایی وارد کردند ولی‬ ‫ملت عراق دســت از انجام این راهپیمایی بر نداشتند‪ .‬در‬ ‫سال ‪ 1976‬میالدی معادل ‪ 1355‬هجری شمسی؛ دولت‬ ‫بعثی عراق راهپیمایی اربعین با اســتفاده از نیروی هوایی‬ ‫خــود راهپیمایان اربعین را مــورد هدف قــرار داد و تعداد‬ ‫زیادی از زائرین را به شهادت رساند‪.‬‬ ‫در ادامــه ایــن موضــوع‪ ،‬ممنوعیــت شــرکت در‬ ‫راهپیمایی اربعین از ســوی دولت بعث عــراق به صورت‬ ‫علنی و رســمی اعالم شــد تا شــیعیان نتوانند به مناسبت‬ ‫اربعین به ســمت کربال پیاده روی کنند‪ .‬این روند به قوت‬ ‫خود باقی بود تا زمانی که صدام در ســال ‪ 2003‬میالدی‬ ‫سرنگون شد و بار دیگر به ملت عراق این فرصت داده شد‬ ‫تا این سنت دینی و سیاســی را احیاء کنند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ما شاهد ان هستیم که از سال ‪ 1382‬تاکنون‪ ،‬پیاده روی‬ ‫اربعین هر سال وسیع تر و با شــکوه تر شده و در سال های‬ ‫گذشــته این راهپیمایی صورت گرفت و خصوصا در سال‬ ‫اخیر ایــن راهپیمایی جنبــه بین المللی پیدا کــرد و حتی‬ ‫مسلمانان سراسر جهان برای شــرکت در این راهپیمایی‬ ‫خودشان را به نجف و ســپس کربال می رسانند و مشارکت‬ ‫خود را در این راهپیمایی به تصویر می کشند‪ .‬بنابراین ابعاد‬ ‫راهپیمایی اربعین از عراق فراتر رفتــه و در واقع تبدیل به‬ ‫قدرت نمایی جهان تشــیع شده اســت و حتی اهل تسنن‬ ‫عراق و مسیحیان این کشور هم در این راهپیمایی شرکت‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫این راهپیمایی به خصوص علیه رســانه های جهان‬ ‫عرب که پس از سرنگونی صدام از اوضاع جاری در عراق‬ ‫راضی نیســتند پیام بسیار روشــن و محکمی را دارد که به‬ ‫نوعی تمامی اقدامات انها را خنثــی می کند‪ .‬در واقع این‬ ‫راهپیمایی رفراندومی است که هر ساله برگزار می شود و به‬ ‫نوعی از سقوط صدام ابراز خرسندی می کنند‪ ،‬چراکه این‬ ‫راهپیمایی که در زمان صدام ممنوع بود هر ساله پرشکوه تر‬ ‫در حال برگزاری اســت‪ .‬به همین دلیل اربعین به تنهایی‬ ‫تبدیل به یک رسانه شده که می تواند پیام خود را با حضور‬ ‫ی که از وحدت و انسجام نشات گرفته است به تمامی‬ ‫مردم ‬ ‫ دنیا مخابره کند‪.‬‬ ‫کشورهایی مانند عربستان که نمی خواهند واقعیات‬ ‫جهــان عــرب را بپذیرند و ســعی دارند تا اوضاع گذشــته‬ ‫عراق را بهتر از وضعیت فعلی کشــور به نمایش بگذارند‪،‬‬ ‫به هیچ عنوان از این راهپیمایی راضی نیســتند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل سال گذشته ما شــاهد بودیم که رســانه هایی مانند‬ ‫تلویزیون العربیه و الجزیره قطر؛ زمانی که تصاویر مربوط‬ ‫به راهپیمایی اربعین را پخش می کردند در زیر نویس های‬ ‫خود به جای اینکه از کلمات «زیارت» و «زوار» استفاده‬ ‫کنند‪ ،‬از کلمه حج و حجاج اســتفاده کردند‪ .‬حتی به زبان‬ ‫عربی می گفتند «الحجاج الشیعه‪ ،‬یحجون اال الکربال»‪.‬‬ ‫یعنی حجاج شــیعه برای انجام حج به کربــا می روند که‬ ‫باید گفت ایــن موضوع به عنــوان یک عملیــات روانی و‬ ‫دروغ بزرگ به جهت وارونه جلوه دادن این حرکت عظیم و‬ ‫میلیونی همیشه در صدر اقدامات این رسانه ها بوده است‬ ‫تا بتوانند در امتداد ان این شبهه را به وجود اورند که شیعیان‬ ‫به جای اینکه به انجام فریضه حج بپردازند و به مکه و مدینه‬ ‫بروند؛ به ســمت کربال می روند که این نشان دهنده کینه‬ ‫و خشم عربستان و کشورهای همســو با ریاض در منطقه‬ ‫است تا بتوانند این راهپیمایی را تحت الشعاع قرار دهند‪.‬‬ ‫نکته دیگر این اســت که راهپیمایــی اربعین با این‬ ‫حجم و نظم انجام می شود که در خود پیامی با مضامینی‬ ‫گوناگــون دارد و در مقابل هــم اقدامــات تکفیری ها در‬ ‫منطقه و حتی سراسر دنیا را شاهد هســتیم و در واقع این‬ ‫راهپیمایــی بهترین زمینه و اتفاقی اســت که می تواند به‬ ‫افکار عمومی جهان بفهماند تشــیع و اســام ان چیزی‬ ‫کــه تکفیری ها می گویند و یــا ان را به تصویر می کشــند‬ ‫نیست‪ .‬بلکه یک دین مســالمت امیز و واقع بین و مذهب‬ ‫ایمان و عشق به خداوند و تمامی انسان های روی زمین‬ ‫است‪ .‬بنابراین باید بگوییم که کشــورهای مورد اشاره از‬ ‫این وضعیت راضی نیســتند چراکه چنین واقعه ای مانند‬ ‫راهپیمایــی اربعین عالوه بــر اینکه اهداف عربســتان و‬ ‫کشــورهای هم ســو با ان را تامین نمی کنــد بلکه موجب‬ ‫به خطــر افتــادن منافــع خــرد و کالن انهــا در منطقه و‬ ‫به خصوص در عراق و سوریه خواهد شد‪ .‬زمانی که مردم‬ ‫جهان عملکرد این دو پدیده یعنی عملکرد تشیع در اربعین‬ ‫و اقدامات تکفیری ها در منطقه و دنیا را با یکدیگر مقایسه‬ ‫می کنند‪ ،‬انها به راحتی تفاوت را احســاس می کنند و این‬ ‫باعث می شود تا اختالف افکنی کشورهای غربی و عربی‬ ‫علیه سالم تا جای زیادی خنثی شده و تشیع و اسالم هم‬ ‫تا نقطه زیادی به جهانیان به صورت واقعی معرفی شود و‬ ‫این موضوع در نظر کسانی که اهل عدالت و حق هستند‬ ‫به خوبی می تواند جلوه کند‪.‬‬ ‫تامین امنیت یک مراســم میلیونی مانند پیاده روی‬ ‫اربعین کار بسیار سخت و دشــواری خواهد بود و در اینجا‬ ‫همکاری دســتگاه های نظامی‪ ،‬امنیتی و انتظامی عراق‬ ‫با ایران نمایــان می شــود و همچنین مشــورت هایی که‬ ‫ایران به طرف عراقی داده بسیار مهم و حائز اهمیت بوده‬ ‫است‪ .‬سند این موضوع هم نیروهای مردمی عراق موسوم‬ ‫به حشد الشــعبی ها هســتند که با کمک های مستشاری‬ ‫مشــورتی ایران پدید امد و تمامی دنیا هم به این موضوع‬ ‫واقف هستند‪ .‬حجم بســیار زیادی از تامین امنیت مراسم‬ ‫اربعین امســال و حتی ســال گذشــته به دوش نیروهای‬ ‫مردمی عراق بــود و در خالل انهم هر دو طــرف ایرانی و‬ ‫عراقی سعی کرده اند تا مشــارکت‪ ،‬همسویی و هم پیمانی‬ ‫خوبی برای تامین امنیت این مراســم داشــته باشند‪ .‬باید‬ ‫توجه داشــت که در راســتای حفظ و تامین امنیت مراسم‬ ‫اربعین و به طور کلی عراق؛ تبادل کمک های اطالعاتی‬ ‫و رد و بدل شدن امارهای مربوطه میان دو کشور می تواند‬ ‫در کنترل اوضاع و وقایع تروریستی بسیار مناسب و کارامد‬ ‫باشد‪ .‬امسال ما شاهد افزایش این همکاری ها بودیم و از‬ ‫همین جهت امنیت مراسم امسال بســیار خوب و با درجه‬ ‫باالیی صورت گرفت‪.‬‬ ‫زمانی کــه عملکرد داعــش در تخریــب زیارتگاه ها‬ ‫و مســاجد بســیار دور افتاده و نبــش قبر انها را مشــاهده‬ ‫می کنیم و از سمت دیگر راهپیمایی اربعین و به موازات ان‬ ‫تهدیدات داعش برای وارد کردن ضربه به این راهپیمایی‬ ‫را می بینیم که به جایی نمی رسد؛ به این باور می رسیم که‬ ‫داعش نمی تواند گفته هایش را عملی کند و در اصل باید‬ ‫گفت که این گروهک و به طور کلی تروریســت ها پایگاه‬ ‫اجتماعی در میان مردم ندارند و در ضمن نشــان می دهد‬ ‫که قدرت عملیاتی این گروهک تروریســتی کاهش پیدا‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫اما ما شاهد این بودیم که تمامی شهروندان کربال و حتی‬ ‫عراق اعم از شیعه‪ ،‬ســنی و کرد موجبات امنیت و اسایش‬ ‫تمامی زوار را به وجود اوردند تا تمامی انها بتوانند به راحتی‬ ‫زیارت خود را انجام دهند‪.‬‬ ‫تجربه ای که در سال گذشته به دست امد باعث شد‬ ‫نیروهای امنیتی دو طرف یعنی ایران و عراق از طریق رایزنی‬ ‫ی زوار‬ ‫برنامه های خود را با یکدیگــر هماهنگ کنند تا تمام ‬ ‫بتوانند به راحتی به انجام زیارت های خود بپردازند‪ .‬بنابراین‬ ‫در سال جاری نظم بیشتری بر مراسم اربعین حاکم بودو این‬ ‫نشان می دهد که این مراسم به یک فرهنگ جمعی تبدیل‬ ‫شده و تمامی شرکت کنندگان در این مراسم با هر ملیتی این‬ ‫فرهنگ و ایــن تجمع میلیونــی را درک کرده اند‪ .‬به همین‬ ‫جهت اگر یک مقایسه ای میان اربعین حسینی و مناسک‬ ‫حج صورت بگیرد‪ ،‬می فهمیم که رژیم عربستان سعودی‬ ‫از توانایی الزم بــرای هدایت ‪ 2‬میلیون حاجــی برخوردار‬ ‫نیست‪ .‬در حالی که به رغم وضعیت ناپایدار امنیتی در عراق‬ ‫این درس را به مردم می دهد که می توان چنین مراسمی با‬ ‫این حجم و گستره عظیم میلیونی را در عراق برگزار کرد‪.‬‬ ‫از مدت ها پیش یعنی حــدود دو ماه قبل از مراســم‬ ‫اربعیــن؛ ایران و عــراق و به خصوص نیروهــای امنیتی و‬ ‫نظامی این کشــور از طریق تشکیل نشســت هایی زمینه‬ ‫هر چه با شکوه تر مراسم اربعین امســال را فراهم ساختند‬ ‫و تمامی مسائل امنیتی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اطالع رسانی و اجرایی‬ ‫مورد بحث و بررســی قرار گرفت و یک چارچوب کلی برای‬ ‫تامین امنیت زائرین میلیونی امسال درست و اجرایی شد و‬ ‫شاهد هستیم که نیروهای عراقی اطراف کربال و نجف را‬ ‫از مدت ها پیش پاکسازی کردند و شرایطی فراهم کردند تا‬ ‫گروهک های تروریستی نتوانند وارد کاروان های عزاداری‬ ‫شوند‪ .‬بنابراین تدابیر امنیتی بسیار باالیی تدارک دیده شد و‬ ‫این همکاری های دو جانبه امنیتی و اجرایی یک سرفصل‬ ‫جدیدی را در ارتباطات و همکاری دو کشور به وجود اورد و‬ ‫قصد بر این بود که این وضعیت به نقاط دیگر عراق و حتی‬ ‫سوریه هم تسری پیدا کند تا حتی بتوان بحران سوریه را از‬ ‫این طریق تا جایی کنترل و سامان ببخشد‪.‬‬ ‫از مدت ها پیــش نیروهای مردمــی و ارتش عراق با‬ ‫کمک مشــورتی ایران توانســتند بخش هایی از موصل و‬ ‫االنبار را پاکسازی کنند‪ .‬با توجه به اینکه االنبار در نزدیکی‬ ‫بغداد قــرار دارد و راه ارتباطی کربــا و نجف هم مربوط به‬ ‫این محور است؛ الزم بود تا این منطقه و جاده های منتهی‬ ‫به بغداد از وجود تروریســت ها پاکسازی شــود‪ .‬در حالت‬ ‫فعلی جایگاه گروهک تروریستی داعش در موصل متزلزل‬ ‫و سســت شــده که دلیل عمده ان مربوط به شکست انها‬ ‫در سنجار اســت و موجب شــده تا این گروهک به سمت‬ ‫ســوریه حرکت کند و هم اکنون هم اثار شکســت در میان‬ ‫این گروهک تروریســتی در موصل و االنبار نمایان شــده‬ ‫اســت و باید گفت‪ ،‬به نظر نمی رســد که بتوانند اقدامات‬ ‫قابل توجهی را صــورت دهند‪ ،‬ضمن اینکه باید دانســت‬ ‫عناصر تکفیــری و داعش از شــیوه های پیچیده ای برای‬ ‫ضربه زدن به کاروان های عزاداران اســتفاده می کنند که‬ ‫هوشــمندی نیروهای ارتش و نیروهای مردمی هم در این‬ ‫بین به باالترین حد خود رسیده است و به نظر بعید می رسد‬ ‫که این گروهک ها به خصوص با خط دهی کشورهای عربی‬ ‫بتوانند کاری از پیش ببرند و ناامنی هایی را در کربال و نجف‬ ‫به وجود اورند‪.‬‬ ‫باتوجه بــه اینکه وضعیت فعلی داعــش برای انجام‬ ‫وضعیت کنونی مطلوب به نظر نمی رســید؛ ممکن بود که‬ ‫از شــکاف های امنیتی در نجف و کربال استفاده کنند و از‬ ‫طریق شلیک خمپاره ها و یا راکت های دوربرد بتوانند فاصله‬ ‫‪ 5‬تا ‪ 10‬کیلومتری کربال را هــدف قرار دهند‪ .‬از این جهت‬ ‫استقرار و ارایش نیروهای امنیتی به فاصله دورتری از این‬ ‫دو شهر کشیده شد و حلقه تامینی گسترده تر و چند الیه ای‬ ‫را به وجود اوردند تا هم کاروان های عزاداران و هم این دو‬ ‫شهر مقدس از عملیات های داعش در امان بمانند‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫‪33‬‬ ‫پروندهویژه‬ ‫مغناطیساربعین‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪8‬‬ ‫روایتی از اربعین ‪ 94‬به قلم مصطفی شوقی خبرنگار مثلث درکربال‬ ‫خانه نوســاز بود و هنوز لوازم ان را نچیده بودند اما‬ ‫میهمانخانه را فرش کرده و ابگرمکــن را هم ردیف کرده‬ ‫بودند‪ .‬محمد و علی مبرکا‪ ،‬دو برادر کنار در ایستاده بودند‬ ‫و میهمانان را به داخل خانه دعوت می کردند‪ .‬خانه نوساز‬ ‫که وقتی بســاط شــام را چیدند یاســر که ذوق کرده بود‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬در مراســم فرش قرمــز هم این چنین اســتقبال‬ ‫شــاهانه ای از کســی نمی کنند‪ ».‬به علی گفتم که خانه‬ ‫نوساز است و کســی در ان نیســت‪ ،‬چرا میهمان دعوت‬ ‫کرده اید‪ ،‬گفت‪« :‬صبــر می کنیم ایام اربعین تمام شــود‬ ‫بعد اثاث خانــه را می اوریم؛ زائر تبرک می کنــد خانه را و‬ ‫بعد ما می اییم‪».‬‬ ‫به قول شاعر‬ ‫زهیر گفت حسینا! بخواه از ما جان‬ ‫حبیب گفت حبیبا! بگیر از ما سر‬ ‫به تعداد ادم ها در اینجا روایت وجــود دارد‪ .‬روایت‬ ‫ادم هایی که همه زندگی شــان را برای زوار اقا می دهند‪،‬‬ ‫حکایت ســیطره ها‪ ،‬روایت موکب ها و ماهی های ســرخ‬ ‫شده با سبری پلو‪،‬چای عراقی‪ ،‬سیم کارت زین یا اسیاسل‬ ‫و حکایت علی بابایی که گوشــی سامســونگ مجید را در‬ ‫حرم امام حســین(ع) ربود‪ ،‬پیرمردی که یک سال دیگر‬ ‫بازنشســته می شد ارزو داشــت خیابان های کربال را جارو‬ ‫بزند و ویلچری هایی که مسافرشان‪ ،‬خستگان راه بود‪.‬‬ ‫با دســت اشــاره کرد که به ان لباس سبز فسفری ها‬ ‫که ویلچر به دســت ایســتاده بودنــد دوم منظمــه البدر‪،‬‬ ‫میدان کوچکی با عکس های پرشمار شــهدا؛ از پارسال‬ ‫بیشــتر بودند‪ ،‬جوان تر شــده اند شهدای شــیعه عراقی‪.‬‬ ‫پیرمرد قدم خمیده تر و با چوب دستی تراش خو رده قرمز‬ ‫رنگــی خودش‪،‬کوچک قــدم برمی داشــت و جمعیت را‬ ‫می شکافت و به سمت لباس فســفری ها می رفت‪ .‬یکی‬ ‫از ان ویلچری ها که دید پیرمــرد دارد می اید‪ ،‬خودش را‬ ‫رســاند به او گفت که حاج اقا بفرمایید او اما امتناع کرد و‬ ‫پسر را به سمت خود کشید‪ ،‬حاال فسفری هم قوز کرده بود‬ ‫با هم کمی حرف زدند‪ ،‬فقط میدیدم‪ :‬فسفری هی سرش‬ ‫را تکان می دهد کمی بعد اما پیرمرد دستش را روش شانه‬ ‫فسفری گذاشــته بود و حاال گریه می کرد و پسر هم با او‬ ‫گریه می کرد‪ .‬جمعیت بی تفاوت از کنارشــان رد می شد‪،‬‬ ‫اینجا کســی با کســی کاری نــدارد‪ .‬وقتی پیرمــرد رفت‬ ‫فسفری را که داشت هنوز گریه می کرد در اغوش گرفتم و‬ ‫گفتم چی می گفت پیرمرد‪ .‬می گفت که پیرمرد قد خمیده‬ ‫پسری داشــته عین همین رفیق ما که تصادف کرده و به‬ ‫رحمت خدا رفتــه‪ .‬گفته بود که اولش فکر کردم اوســت‬ ‫اما بعدش که نزدیک تر شــده و چشمانش خوب تر دیده‪،‬‬ ‫مطمئن شده که اشتباه کرده اما دلش نیامده که به رفیق‬ ‫فسفری ما داستانش را نگوید‪ .‬نگوید که برای پسرش دعا‬ ‫نکند‪ ...‬پیرمرد هنوز داشت می رفت و گاهی وقت ها قدم‬ ‫خمیده اش را صاف و نفسی چاق می کرد‪.‬‬ ‫از فرودگاه نجف تا تیر اول ‪ 5000‬هزار دینار عراقی‬ ‫می گرفتنــد‪ .‬راننده هــا عصبی مــزاج بودند کــه وقتی با‬ ‫مســافر ایرانی حرف می زدند‪ ،‬کمی هم لحن شان رندانه‬ ‫می شد‪ .‬سید رائد و پسر عمویش ســید کمیل قبول کردند‬ ‫که ما را ببرند تا دم جــاده کربال؛ از فــرودگاه تا جایی که‬ ‫ابتدای جاده نجف به کربال است‪ ،‬ترافیک شلوغی بود‪،‬‬ ‫موکب ها امسال از ابتدای ایت الله العظمی سید روح الله‬ ‫خمینی با چای عراقی پذیرایی را شــروع کرده اند‪ ،‬بچه ها‬ ‫میداندار این موکب ها هستند‪ ،‬زوار جور کن هستند برای‬ ‫موکب ها و کسانی که دعوت می کنند و بفرما می زنند‪ .‬این‬ ‫کار شــاید برای انها بازی کودکانه ای باشد که با شوخی و‬ ‫فردای اربعین وقتی که موکب ها را جمع‬ ‫می کنند و شــهر خلــوت می شــود‪ ،‬ماندن در‬ ‫کربــا در عین همــه جذابیتش برای کســی‬ ‫که مســحور جادوی اربعین بــوده‪ ،‬واقعا جور‬ ‫دیگری می شود‪ .‬اینجاست که سعی می کنی‬ ‫خودت را برسانی به بین الحرمین‪ .‬تنها جایی‬ ‫که می توانی نفس بکشــی و بــا خودت حرف‬ ‫بزنی که به امام چه بگویی!‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫خنده هم همراه اســت؛ هم بازی هم تمرینی برای بزرگتر‬ ‫شدن که کنار منقل اتش بایستند و قوری های بزرگ چای‬ ‫عراقی را در استکان های کمر باریک بریزند‪ .‬این شوخی‬ ‫و خنده های کودکانه اما در زندگی همه انها هست؛ جایی‬ ‫که مثال وقتی صفی بلند کشــیده می شــود پیر عشیره که‬ ‫عبایی شــکالتی و عگال به ســر هم مثل همان کودکان‬ ‫می خندد‪ .‬همانطور که میان بچه ها رقابتی برای میهمان‬ ‫جور کردن وجود دارد‪ ،‬موکب ها هم برای ازدحام بیشــتر‬ ‫تالش می کنند‪ .‬اینجا برخالف جاهای دیگر که به دنبال‬ ‫پراکندن جمعیت هستند‪ ،‬جمعیت بیشتر به عشیره ها شان‬ ‫و شــخصیت بیشــتر می دهد ‪ .‬برای همیــن مثال ظهرها‬ ‫الشه گاوی که کشته اند را از موکب اویزان می کنند که ما‬ ‫امروز ناهار غذای گوشــتی می دهیم‪ ،‬یکی ماهی ها را در‬ ‫ماهیتابه های بزرگ سرخ می کند و دیگری کوهی از مرغ‬ ‫را بار گذاشته است‪.‬‬ ‫این تیرها نشــانه تابلوهــای راهنمایــی و رانندگی‬ ‫هســتند‪ .‬از تیر یــک تــا ‪ 1446‬روبه روی حــرم حضرت‬ ‫عبــاس(ع)‪ .‬خیلی ها این تیرهــا را نشــانه راه گرفته اند‪.‬‬ ‫محســن از اصفهان امــده بود و تــوی راه پــدرش را گم‬ ‫کرده بــود‪ .‬تیــر ‪ 1403‬وقتی مــا را دید خواهــش کرد از‬ ‫تلفن مان بــه پدرش زنگ بزنــد‪ .‬با هــم راه افتادیم تا تیر‬ ‫‪ 1407‬زیر عکس بزرگی از شهید ســید صدرالدین صدر‪،‬‬ ‫سید محمد باقر صدر و مقتدا صدر که وعده گاه پیدا کردن‬ ‫پدرش شد‪ ،‬کنار ســیطره ای که نیروهای امنیتی مشغول‬ ‫گشتن مردم بودند‪ .‬کربال در سیطره این سیطره هاست و‬ ‫هر پانصد متربعد از هر تقاطع یکی از این سیطره ها وجود‬ ‫دارد که معمــوال نیروهای امنیتی از پلیــس در ان حضور‬ ‫دارند‪ .‬سیطره ضامن امنیت کربالســت و گرچه برخی از‬ ‫زوار با مشــکالتی روبه رو هســتند و معموال برای رفتن به‬ ‫گیت های اهنی دســت و پایشــان به ورودی ها می خورد‬ ‫و گاهی زخمی می شود اما گذشــتن از سیطره راه رسیدن‬ ‫به بین الحرمین اســت و انجا هم البته برای رســیدن به‬ ‫عتبــه العباســیه یا عتبه الحســینیه بــاز هم ســیطره ها و‬ ‫ســختگیری ها‪ .‬اما وقتــی در حیاط صحن هســتی هیچ‬ ‫ســیطره ای میان تو و ضریح نیســت و اینجا در ســیطره‬ ‫دریایی از انسان هاست‪.‬‬ ‫از تیر یک تــا تیر ‪ 1446‬که روبــه روی حرم حضرت‬ ‫عباس علیه السالم است‪،‬عکس شهدای یک ساله اخیر‬ ‫مبارزه با داعش را نصــب کرده اند‪ .‬هر گروه و دســته ای‬ ‫شهدای خودش را با ارام مخصوص به روی تیرهای نشانه‬ ‫دار زده است‪ .‬از شهدای عصائب اهل حق تا منظمه البدر‬ ‫یا همان سازمان بدر معروف‪ .‬عکس شــهید حسناوی از‬ ‫سرایا الخراسانی که معموال از بچه های خوزستان هستند‬ ‫در بین الحرمین تا شــهید حبیب جنت المکان که با خودم‬ ‫قرار گذاشته بودم از او در کربال یاد کنم‪ .‬گرچه اقا حبیب‬ ‫همسایه دوست داشــتنی ما نیازی به یاد کردن ندارد چه‬ ‫انکه بیش از اینکه در تهران باشــد در بین الحرمین بود و‬ ‫به ارزویش هم رســید وقتی که در صحن حضرت عباس‬ ‫تشییع شد‪ .‬اقا حبیب از ان جامانده هایی بود که خودش‬ ‫را به قافله اصحاب اخر الزمانی حسین علیه السالم رسانده‬ ‫بود‪ .‬کربال شهر شهداست؛ از سال شصت و یک هجری‬ ‫تا امروز که هنوز شــهید می دهد‪ .‬یادم هست برای اولین‬ ‫بار که در ســال ‪ 82‬به کربــا امده بودم‪ ،‬هنــوز غبار ظلم‬ ‫صدام روی شهر سایه انداخته بود؛ هیچ کس نبود در حرم‬ ‫و شــلوغی امروز و ســیطره ها هم وجود نداشت‪ .‬خودت‬ ‫بودی و ضریــح‪ .‬وقتی بــه مغازه های کربــا می رفتید‪،‬‬ ‫عکس های جوانانی را می دیدی که به وفور به دیوار زده‬ ‫شــده بودند؛ این جوانان بــا ان عکس هــای دهه هفتاد‬ ‫میالدی‪،‬شهدای انتفاضه شعبانیه بودند که در سال ‪91‬‬ ‫میالدی به دســت صدام شهید شــده بودند‪ .‬می گویند از‬ ‫همین کربال حدود ‪ 2000‬هزار جوان زیر ‪ 25‬سال را شهید‬ ‫کرده اند؛ یک جور نسل کشی شــیعیان کربال‪ .‬اما امروز‬ ‫باز هم نسلی از جوانان کربالیی عکس شان روی بنر های‬ ‫خیابانی است؛ شهید البطل محمد ال ناصر‪ .‬کربالیی ها‬ ‫برای انچه که امروز امنیت نامیده می شــود تاوان زیادی‬ ‫داده اند از سال ‪ 91‬تا سال ‪...2015‬‬ ‫از بیــن الحرمین که رد می شــوی کســی با صدای‬ ‫عربی – فارســی دارد اســم افــرادی را می خوانــد‪ .‬انگار‬ ‫که برنــدگان قرعه کشــی را اعالم می کند‪ .‬ســید محمد‬ ‫عبدالهی از بوشــهر‪ ،‬مختار ســبوکی از بروجرد‪ ،‬ســهیل‬ ‫عنایتی از شهر ری‪ ،‬فاطمه کاکاوند از بروجرد و‪ ...‬اسامی‬ ‫ که خوانده می شد شاید مخاطب خاصی داشت اما وقتی‬ ‫بیشــتر دقت می کردی بعد از اینکه هــر مرتبه‪ ،‬دوبار این‬ ‫اسامی را می خواند به انها که مخاطبانی در میان جمعیت‬ ‫بودنــد می گفت که خودشــان را به قســمت گمشــدگان‬ ‫عتبه العباسیه برساند‪ .‬اینجا بود که تو هم دوست داشتی‬ ‫در میان گم شــدگان حرم عباس(ع) باشــی‪ .‬یکی از این‬ ‫گم شدگان دختری بود که مادرش کنار قسمت گمشدگان‬ ‫ بیقرار ایســتاده بود‪ .‬دخترک وقتی رســید کــه چندین بار‬ ‫اســمش را خوانده بودند‪ ،‬مادر بیقراری می کــرد و گریه‬ ‫می کرد‪ .‬وقتی رســید به مادر او هم که انگار در تمام این‬ ‫مدت بغض کــرده بود‪ ،‬زد زیر گریه‪ .‬مــادر و دختر حاال با‬ ‫هم گریه می کردنــد‪ .‬خنده ام گرفته بــود‪ ،‬گفتم حاال که‬ ‫پیدا شــدی چرا گریه می کنی؟ گفت‪ :‬دوست داشتم پیدا‬ ‫نشوم‪ ،‬دوست داشــتم همین جا بین الحرمین گم باشم و‬ ‫اگر پیدا شدم او من را پیدا کند‪ .‬گاهی وقت ها باید گم شد‬ ‫تا کسی تو را پیدا کند‪.‬‬ ‫پیرمرد یک سال دیگر بازنشسته می شد؛ این را وقتی‬ ‫درد دلش باز شد‪،‬گفت‪ .‬کنارش نشســته بودم در منظهه‬ ‫الکبیر الحسین‪ .‬یک جور مثل پارک پردیسان ملت است‬ ‫با ان اهو هایی که در قفس دارد‪ .‬روی نیمکت نشسته بود‪،‬‬ ‫کف پاهایش را بســته بود‪ ،‬گفتم خدا بد ندهد‪ .‬پیراهن و‬ ‫شلوار فسفری پوشــیده بود؛ خندید و گفت چیزی نیست‬ ‫فقط کف پاهام تاول زده‪ ...‬حال خوبی داشــت‪ .‬کنارش‬ ‫نشستم و او هم انگار که منتظر بود گفت از تنها پسرش و‬ ‫اینکه نوه ای دارد به نام مهرداد‪ .‬از اینکه زندگی خوبی دارد‬ ‫و خانه ای هم ته یاغچی اباد و همسری که دختر عمویش‬ ‫است‪ .‬می گفت یک عمر کف خیابان های تهران را جارو‬ ‫زده ام حاال اما‪ ،‬لبش می لرزید اینها را می گفت‪ .‬می گفت‬ ‫چقدر خوب است که خیابان های کربال را جارو زده است‬ ‫و انگار دیگر ارزویی ندارد‪ .‬پایی که تاول زده بود را ستون‬ ‫کرده بود و دســتش را روی ان گذاشته بود‪ .‬حالش خوب‬ ‫بود‪ .‬جارو کشــی خیابان های کربال برای کســی که یک‬ ‫عمر در تهران جارو زده بود‪ .‬دیگر از خدا چه می خواست‪.‬‬ ‫پسرش را زن داده بود‪ ،‬نوه دار هم که شده بود و خانه ای‬ ‫و همســری و حاال به کربال رسیده بود ان هم در سال اخر‬ ‫بازنشستگی اش‪.‬‬ ‫عراقی هــا معمــوال ســبک می اینــد امــا ایرانی ها‬ ‫با کوله بــاری از لبــاس و اجیــل و خوراکی هــای مقوی؛‬ ‫همین دست و پایشان را می بندد و برایشان مشکل افرین‬ ‫می شــود‪ .‬اوج این موضوع در ســیطره های نزدیک حرم‬ ‫می بینــی‪ ،‬جایی که دیگر بــردن تلفن همــراه هم ممنوع‬ ‫است‪ .‬کوهی از چمدان و کوله پشتی‪ ،‬کنار دیوار حرم وجود‬ ‫دارد که معموال کسی از ان محافظت می کند‪ .‬عرب ها اما‬ ‫خودشان هستند و لباسی که به تن دارند و معموال دمپایی‬ ‫پالســتیکی های خودمان هم سبک هســتند و هم اینکه‬ ‫راحت به پا می شــوند‪ .‬معموال تســبیحی به دست دارند و‬ ‫در طول راه ذکــر می گویند‪ .‬اگر هم کوله پشــتی را با خود‬ ‫دارند از از ان کوله هایی اســت که با نخ به کتف ها اویزان‬ ‫است و خیلی راحت می توانی روی شانه هایت حمل کنی‪.‬‬ ‫در طول مســیر دو نوجوان عراقی را دیدم کــه روی کوله‬ ‫سبک شان ارام بارسلونا و رئال مادرید بود‪ .‬یکی رئالی بود‬ ‫و دیگر بارسایی با خودم گفتم که بیچاره این طرفدار رئال‬ ‫که باید با هر قدم کری خوانی طرفدار بارسا را تحمل کند‪،‬‬ ‫مخصوصا بعد از اینکه شکست سختی را از بارسا در برنابئو‬ ‫خوردند‪ .‬در این چند ســاله که ایرانی ها به کاروان اربعین‬ ‫پیوسته اند‪ ،‬بعضی از سنت های خوب پیاده روی را رعایت‬ ‫می کنند اما اگر بشود از دست این کوله پشتی های عجیب‬ ‫که پتویی سفری هم به ان اویزان است راحت شد‪ ،‬خیلی‬ ‫از مشکالتشان حل می شود‪ .‬یاد مرتضی درخشان افتادم‬ ‫که پارســال اردوی تمرینی پیاده روی اربعین گذاشته بود‬ ‫از بیســت روز قبل از اربعین با هیــکل عظیم الجثه اش در‬ ‫تهران راه می رفتند‪ .‬کار خوبی است باید برای پیاده روی به‬ ‫اردو رفت تا در روز مسابقه خوب تمرین کنی‪ .‬در پیاده روی‬ ‫اربعین باید ســبک رفت و پرســرعت البته اینکه خیلی هم‬ ‫در کربــا اتراق نکنــی‪ .‬یکی دیگــر از رســم های خوب‬ ‫عراقی ها همین است‪ .‬معموال از جایی که خوب می توانند‬ ‫حرم را ببینند ســام می دهنــد و می روند‪ .‬امســال وقتی‬ ‫ما در منطقه ای بــه نام ناحیــه الخیرات در ســمت حله و‬ ‫کربال داشتیم وارد یکی از ســیطره ها می شدیم‪ ،‬دو نفر از‬ ‫بچه های قم را دیدیم که سالم شان را داده بودند و داشتند‬ ‫می رفتند به والیتشــان‪ .‬اینجا فقط باید سالم داد و تمام‪.‬‬ ‫امام حسین(ع) که خداحافظی ندارد‪.‬‬ ‫علی‪ ،‬معلم اســت‪ .‬برادرش مهنــدس معمار که در‬ ‫بصره کار می کند‪ .‬خانه نوسازش قبل از اینکه اثاث کشی‬ ‫کند میزبان ما بود‪ .‬عراقی ها نه اینکه میهمان نواز نباشند‬ ‫اما در اربعین دیوانه وار میهمان نواز هستند‪ .‬سید همسایه‬ ‫علی در بیابان دنبال میهمان بود که شب به خانه ببرد‪ ،‬ان‬ ‫شب خیلی از کسانی که در شهرک خیرات منزل داشتند‪،‬‬ ‫خانه هاشان میهمان داشــت‪ .‬زرنگ تر ها با ماشین امده‬ ‫بودند اما انهایی که نتوانســته بودند از سیطره ماشین رد‬ ‫کنند‪ ،‬ماشــین های گاراژ را برای بــردن میهمانان کرایه‬ ‫می کردند‪ .‬سفره شاهانه خانواده مبرکا برای ما که نه انها‬ ‫را می شــناختیم و نه انها ما را‪ ،‬کمی عجیب بود تنها دلیل‬ ‫انها برای این همه میهمان نوازی اربعین بود و تمام‪ ...‬بعد‬ ‫از اربعین دوباره همه چیز برمی گردد به سابق‪ .‬ما می شویم‬ ‫زائر مغازه دارهــای کربال‪ ،‬مثــل مغازه دارهای مشــهد‪،‬‬ ‫پول مثقال جنسی را که دست مشــتری می دهند حساب‬ ‫می کنند‪ .‬تنها در اربعین اســت که مغازه ها بی حســاب و‬ ‫کتاب می شوند‪ .‬فردای اربعین وقتی که موکب ها را جمع‬ ‫می کنند و شهر خلوت می شــود‪ ،‬ماندن در کربال در عین‬ ‫همه جذابیتش برای کســی که مســحور جادوی اربعین‬ ‫بوده‪ ،‬واقعا جور دیگری می شــود‪ .‬اینجاســت که ســعی‬ ‫می کنی خودت را برسانی به بین الحرمین‪ .‬تنها جایی که‬ ‫می توانی نفس بکشــی و با خودت حرف بزنی که به امام‬ ‫چه بگویی! بــرای خداحافظی که نه‪ ...‬تنهــا چیزی که‬ ‫می توانی بگویی‪ ،‬جمالت گنگ و بریده بریده ای اســت‬ ‫که تنها خودت معنی اش را می دانی و او‪...‬‬ ‫دوباره اشک خداحافظی رسیده به دامن‬ ‫دوباره لحظه تردید بین ماندن و رفتن‬ ‫و باز مثل همیشه در استانه در من‬ ‫کبوترانه زمین گیر می شوم به هوایت‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫پروندهویژه‬ ‫‪35‬‬ ‫‪36‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫نقشه انتخاباتی اقای دکتر‬ ‫یک اتفاق مهم در جناح اصولگــرا رخ داده؛ از حــزب علی الریجانی‬ ‫رونمایی شده و از ان مهم تر اینکه نام افراد شاخص دیگری هم به میان امده‬ ‫کهگویاقراراستبانامهیاتامنادرکنار علیالریجانیقرارگیرند‪.‬اینپدیده‬ ‫سیاسی که در استانه انتخابات در حال شــکل گیری است حتما در ارایش‬ ‫سیاسی جناح اصولگرا و حتی اصالح طلب تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫بوی جدایی اعتدال گرایان از اصالح طلبان‬ ‫ ‬ ‫نشانه‬ ‫هشدارعارفبهروحانی‪،‬‬ ‫نزدیکیمیانه روهابهالریجانیاست؟‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫الریجانی نباید به‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫نزدیک شود‬ ‫‪38‬‬ ‫رهروان به دولت‬ ‫کمک می کند‬ ‫ناصر ایمانی‬ ‫عباسعلی منصوری ارانی‬ ‫‪1‬‬ ‫چهار ماه بــه انتخابات مجلــس زمان باقــی مانده‬ ‫و حــاال ایــن علــی الریجانی اســت کــه بیش از ســایر‬ ‫چهره های سیاســی خبرســاز و مورد توجه است‪ .‬او که در‬ ‫تقسیم بندی های سیاســی در زمره محافظه کاران سنتی‬ ‫به شــمار می اید حاال برخــاف ذات یــک محافظه کار‪،‬‬ ‫اکت های همراه با ریسک سیاســی دارد و تبدیل به یکی‬ ‫از مولفه هــای تعیین کننــده در انتخابــات پیش رو شــده‬ ‫است‪ .‬چه اینکه او هم رئیس مجلس است و هم مستظهر‬ ‫به حمایت جریانــی از حامیــان دولــت‪ ،‬اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان‪.‬‬ ‫به یــک معنــا او که به هــر دلیلــی مورد پســند این‬ ‫جریان مشــترک قرار گرفته برای تحلیلگران‪ ،‬یک گزینه‬ ‫تعیین کننده به شمار می اید که می تواند معادالت پیش رو‬ ‫را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫با چنین صورتی از ماجرا اکنون باید با جستار و رصد‬ ‫نشانه های پیرامون این شخصیت سیاسی برای سواالت‬ ‫زیر پاســخ پیدا کنیم؛ پاســخ هایی نزدیک به واقعیت که‬ ‫تصویر درســتی از انتخابــات ‪ 4‬ماه اینــده را پیش روی ما‬ ‫قرار دهد‪:‬‬ ‫‪ -1‬تاســیس حزب علی الریجانی به معنای تاسیس‬ ‫حزبی برای استقالل از راست سنتی است؟‬ ‫‪ -2‬ایــا الریجانــی در انتخابات فهرســت مســتقل‬ ‫می دهد؟‬ ‫‪ -3‬ایا نزدیکی الریجانی موجب جدایی اصالح طلبان‬ ‫از دولت می شــود و ائتالف میانه روها با محافظه کاران را‬ ‫شکل می دهد؟‬ ‫‪ -4‬ایا روحانی و اصالح طلبان می خواهند به واسطه‬ ‫الریجانی‪ ،‬اتحاد اصولگرایان را دچار شکاف کنند؟‬ ‫‪ -5‬ایــا امــکان جمــع شــدن الریجانــی بــا ســایر‬ ‫اصولگرایان وجود دارد؟‬ ‫می تــوان این گونــه گفــت کــه دو جریــان‬ ‫اصالح طلــب (طیــف راســت بــا محوریــت‬ ‫کارگزاران‪ ،‬طیف چپ با محوریت بنیاد باران)‪،‬‬ ‫دو جریــان اصولگــرا (طیــف حامیــان علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬طیف چپ اصولگرایان با همراهی‬ ‫بخشی از راســت ســنتی) و جریان سیاسی‬ ‫ی حســن روحانی که به اعتدالیون شهره‬ ‫حام ‬ ‫هستند جریان های تعیین کننده و اصلی این‬ ‫انتخاباتخواهندبود‬ ‫داستان یک حزب‬ ‫ایت الله مقتدایی از‬ ‫اعضای جامعه مدرسین‬ ‫یکی از حاضران جلسه‬ ‫‪4‬نفره بوده است‬ ‫علی اکبر ناطق نوری در‬ ‫یک جلسه انتخاباتی‬ ‫با علی الریجانی‬ ‫شرکت کرده است‬ ‫علی الریجانــی وارد فاز جدیدی‬ ‫از سیاست ورزی خود شده است‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری توسط نزدیکان الریجانی تکرار‬ ‫می شد نشان از ان داشــت که علی الریجانی برنامه هایی‬ ‫برای اینده سیاست ورزی خود دارد‪ .‬چنین شد که باز زمزمه‬ ‫تشکیل حزب توســط علی الریجانی شنیده می شد با این‬ ‫تفاوت که این بار خبرهایی از تشکیل جلساتی برای تدوین‬ ‫اساســنامه و انتخاب اعضای شــورای مرکزی هم روایت‬ ‫می شــد‪ .‬حرف و حدیث ها که در این مورد زیاد شــد علی‬ ‫الریجانی در یک برنامه تلویزیونی چنین گفت‪« :‬من خودم‬ ‫هنوز به این نتیجه نرســیده ام که می توانم حزب تشکیل‬ ‫دهم‪ ،‬شــاید هم مقداری تنبلی اســت اما عقیده دارم اگر‬ ‫واقعا احساس کنیم وجود من می تواند کمکی به حزب کند‬ ‫حتما این کار را می کنم‪».‬‬ ‫این سخنان علی الریجانی نشان از ان داشت که او‬ ‫چندان بی تمایل نیست که صاحب یک حزب شود‪ ،‬حزبی‬ ‫که ترکیبش شبیه فراکسیون رهروان والیت باشد‪ .‬با جدی‬ ‫شدن این ماجرا بخشــی از اصولگرایان با این تحلیل که‬ ‫چنین پدیده ای ممکن اســت معنای جدایی و شکاف در‬ ‫جناح را داشته باشد و حرکتی به سود رقیب اصالح طلبشان‬ ‫باشــد مخالفت خوانی ها و نقدهایی در ایــن مورد مطرح‬ ‫کردند‪ .‬موضوعی که البته با واکنــش نزدیکان الریجانی‬ ‫هم مواجه شــد‪ .‬پیش رو تر از همه‪ ،‬ایــن کاظم جاللی با‬ ‫عنوان رئیس فراکســیون رهروان والیت بــود که گفت‪:‬‬ ‫«می توان پیش بینی کرد کــه بخش هایی از اصولگرایان‬ ‫مانند جمعیت ایثارگران‪ ،‬رهپویــان و جبهه پایداری قطعا‬ ‫روی خوشی نســبت به ایفای نقش جدید دکتر الریجانی‬ ‫نشان ندهند‪ .‬مشکل ما در جریان اصولگرایی این است که‬ ‫عده ای می خواهند اصولگرایی را به گروگان خود بگیرند و‬ ‫بگویند اصولگرا و والیتمدار ما هستیم و دیگران اگر موضع‬ ‫ما را تکرار کردند و ما را قبول داشتند اصولگرا هستند‪».‬‬ ‫کاظم جاللی امــا در اخریــن اظهارنظــرش درباره‬ ‫احتمال تشــکیل حزب توســط علی الریجانــی از رایزنی‬ ‫با ناطق نــوری در این مــورد خبــر داده و گفته بــود‪« :‬ما‬ ‫قائل هســتیم که شــخصیت هایی مثل اقای ناطق نوری‬ ‫چهره های ملی هســتند‪ .‬گفت وگو هایی هم با اقای ناطق‬ ‫انجام شده و امیدواریم که از ظرفیت های ایشان بتوانیم‬ ‫بیشتر در ادامه مسیر خودمان استفاده کنیم‪ ».‬او در عین‬ ‫حال گفته بــود‪« :‬جریانی کــه به عنوان رهــروان والیت‬ ‫در مجلس نهم شــکل گرفت پیش قــراول اعتدالگرایی‬ ‫در کشــور بود و بیشــترین هزینه را هم برای اعتدالگرایی‬ ‫پرداخت کرد‪ .‬ریشــه های ایــن جریان را بایــد در فضای‬ ‫سیاسی بعد از ســال‪ 88‬و به خصوص در ســال های ‪،89‬‬ ‫‪ 91 ،90‬و ‪ 92‬دنبال کرد‪ ».‬در میانه همین بحث ها بود که‬ ‫باالخره خبر تشکیل حزب علی الریجانی اعالم شد هر چند‬ ‫که با تایید و تکذیب هایی همراه گشت‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار است که ایرج عبدی نماینده مردم‬ ‫خرم اباد گفته که اعضای هیات موســس تشکل رهروان‬ ‫والیت مشــخص شــده اند و نام جمعیت رهــروان والیت‬ ‫نیز برای این تشــکل از ســوی اعضا انتخاب شده است‪.‬‬ ‫اعضای هیات موســس حزب ‪ 30‬نفر هســتند که حسین‬ ‫انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد‪ ،‬سیدرضا اکرمی و‬ ‫حمیدرضا کاتوزیان نمایندگان ادوار مجلس از جمله انها‬ ‫به شــمار می ایند‪ .‬طبق تصمیم اتخاذ شده کاظم جاللی‬ ‫به عنوان دبیرکل جمعیت انتخاب شد و اساسنامه جمعیت‬ ‫نیز در حال تدوین است‪.‬‬ ‫اســامی هیات موســس جمعیت رهروان والیت به‬ ‫گفتــه ایرج عبــدی به این شــرح اســت‪:‬غالم رضا نوری‬ ‫قزلجه‪ ،‬عال الدیــن بروجــردی‪ ،‬محمدعلــی پورمختار‪،‬‬ ‫ســید رضا اکرمی‪ ،‬منصــور حقیقت پــور‪ ،‬ایــرج عبدی‪،‬‬ ‫بهروز نعمتــی‪ ،‬حمیدرضــا کاتوزیــان‪ ،‬محمد ســقایی‪،‬‬ ‫سید احمدرضا دســتغیب‪ ،‬جواد هروی‪ ،‬عوض حیدرپور‪،‬‬ ‫اللهیار ملکشــاهی‪ ،‬کاظم جاللی‪ ،‬محمــد باقری بنابی‪،‬‬ ‫محمدرضا محسنی ثانی‪ ،‬عباسعلی منصوری ارانی‪ ،‬حسین‬ ‫ســبحانی نیا؟ علی مروی‪ ،‬سیدشــریف حســینی‪ ،‬هادی‬ ‫قوامی‪ ،‬حسین انتظامی‪ ،‬الله افتخاری و فاطمه رهبر‪.‬‬ ‫برخالف ســایر رهروانی ها علی الریجانی این ماجرا‬ ‫را تایید کرده و در اخرین نشســت خبری اش گفته‪« :‬من‬ ‫تایید می کنم که رهروان به دنبال ایجاد تشــکل هستند؛‬ ‫چراکه ظرفیتی برای انجام کار سیاسی در کشور است‪ ،‬اما‬ ‫صحبت ما با برخی چهره ها به معنای عضویت انها در این‬ ‫سیاست‬ ‫حرف و حدیث ها درباره اینکه علی الریجانی بنا دارد‬ ‫حزب تشکیل دهد زمان زیادی است که در محافل سیاسی‬ ‫مطرح شــده‪ ،‬حتی قبــل از انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫یازدهم و انتخاب حســن روحانی به عنوان رئیس جمهور‬ ‫هم برخی اطرافیان علــی الریجانی از قریب الوقوع بودن‬ ‫تشکیل این حزب سخن به میان می اوردند‪ .‬اما وقتی علی‬ ‫الریجانی رسما اعالم کرد که بنا ندارد کاندیدای انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری باشــد تب و تاب اطرافیان او هم برای‬ ‫تشکیل چنین حزبی از میان رفت‪.‬‬ ‫«در مــورد اقای دکتــر الریجانی‪ ،‬ایشــان در جبهه‬ ‫اصولگرایی پر اقبال ترین فرد اســت و به او فشار می اورند‬ ‫که جریان معتدل و عقالنی اصولگرایــی را تدبیر کند‪ .‬در‬ ‫غیاب شخصیت هایی چون مهدوی کنی‪ ،‬عسگراوالدی‬ ‫و ناطق نوری «کسی که بیشــترین نقش را بهتر می تواند‬ ‫ایفا کند و ســابقه و وزانت هم داشته باشــد شخص اقای‬ ‫الریجانی است (مصاحبه کاظم جاللی‪ ،‬رئیس فراکسیون‬ ‫رهروان والیت با روزنامه ایران )‪ ».‬این حرف ها که بعد از‬ ‫حزب سازی یک‬ ‫پارلمانتاریست‬ ‫پارلمان‬ ‫‪39‬‬ ‫پارلمان‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫تشکل نیســت‪ ،‬بلکه همه ما به دنبال یک فکر هستیم‪».‬‬ ‫الریجانی در پاسخ به این سوال که ایا این به این معناست‬ ‫که این چهره ها در صدد اداره جمعیت رهروان هستند‪ ،‬این‬ ‫موضوع را تایید کرده و گفته است‪« :‬چهره هایی که با انها‬ ‫در این باره صحبت کرده ایم همه شخصیت هایی هستند‬ ‫که معرفی شده اند و چیز پنهانی وجود ندارد‪».‬‬ ‫همین است که می گویند علی الریجانی دیگر مانند‬ ‫گذشته محافظه کار نیست و به گونه ای دیگر سیاست ورزی‬ ‫می کند‪ .‬او بازی پیچیده ای را اغاز کرده و البته در این زمین‬ ‫بازی تنها نیست‪.‬‬ ‫چه اینکه به موازات تشــکیل حزبش جلسات پشت‬ ‫پرده ای هم تشکیل می دهد که یکی از انها هفته گذشته‬ ‫رسانه ای شده است‪ .‬جلســه ای که او با همراهی ایت الله‬ ‫مقتدایی‪ ،‬علی اکبر والیتی و علی اکبر ناطق نوری تشکیل‬ ‫داده اســت‪ .‬گعده ای که علی الریجانی هــم ان را تایید‬ ‫کرده و گفته است‪ «:‬البته ما جلسه ای داشتیم و این چیزی‬ ‫که در رسانه ها منعکس شــد‪ ،‬خالف نیست‪ .‬جلسه ای ما‬ ‫داشــتیم با موضوعی پیرامون اینکه چطــور می توانیم در‬ ‫پروسه ای که در انتخابات است تالش کنیم تا افراد کارامد‬ ‫و با نگاه داشتن افق ملی در مجلس حضور داشته باشند و‬ ‫در این زمینه بحث کردیم و در واقع یک همفکری داریم‪.‬‬ ‫اگر ما به شرایط کشور نگاه کنیم که باعث عزت ملت ایران‬ ‫خواهد شد این است که ما ظرفیت های جمهوری اسالمی‬ ‫را در بعدهای مختلــف بتوانیم بارور کــرده و اگر خللی در‬ ‫مســائل وجود دارد‪ ،‬بتوانیم انها را برطرف کنیم‪ .‬ارزیابی‬ ‫ما این است که در مسائل بین المللی و منطقه ای داهیانه‬ ‫عمل کرده اســت چــه در مســائل منطقــه ای و چه دیگر‬ ‫مسائل‪ .‬ما در مسائل اقتصادی مشکالت داریم بنابراین‬ ‫ثقل توجه ما در این مجموعه این اســت کــه افراد کارامد‬ ‫بتوانند در مجلــس حضور پیدا کنند به ایــن موضوع مهم‬ ‫بپردازند و این مشکل را مرتفع کنند‪ .‬بنابراین تمهیداتی در‬ ‫این زمینه در حال فکر است‪».‬‬ ‫ایــن نشــانه ها در کنار هــم پازل هایی هســتند که‬ ‫می توانند سیر سیاســت ورزی علی الریجانی را مشخص‬ ‫کنند؛ اینکــه او در واقــع چه چیــزی در ذهــن دارد و چه‬ ‫برنامه ای برای انتخابات چیده است‪.‬‬ ‫شاید درست این باشــد که بگوییم در این ماجرا علی‬ ‫الریجانی تنها نیســت‪ .‬انچه اکنون مــا می بینیم در واقع‬ ‫بخشــی از یک تصمیــم انتخاباتــی چند چهــره و بازیگر‬ ‫سیاسی است که تالش دارند معادالت را به گونه ای دیگر‬ ‫هدایت کنند‪ .‬اجازه بدهید ماجــرا را از این زاویه ببینیم که‬ ‫در انتخابات پیش رو چه گروه هــای موثری حضور دارند‪.‬‬ ‫در یک نــگاه ســطحی می تــوان این گونه گفــت که دو‬ ‫جریان اصالح طلب (طیف راست با محوریت کارگزاران‪،‬‬ ‫گفته می شود‬ ‫کاظم جاللی‬ ‫دبیرکل حزب جدید‬ ‫علی الریجانی‬ ‫شده است‬ ‫حتی منتقدان علی الریجانی در شورای‬ ‫مرکزی ایثارگران هم به استقبال حزب‬ ‫جدیــد الریجانــی رفته انــد‪ .‬بــه نظر‬ ‫می رسد اتفاقات مهمی در پیش است‬ ‫کــه مهمتریــن ان می توانــد جدایــی‬ ‫جریان اعتدال از اصالح طلبان باشد‬ ‫طیف چپ با محوریــت بنیاد بــاران)‪ ،‬دو جریان اصولگرا‬ ‫(طیف حامیان علی الریجانی‪ ،‬طیف چپ اصولگرایان با‬ ‫همراهی بخشی از راست ســنتی) و جریان سیاسی حامی ‬ ‫حسن روحانی که به اعتدالیون شهره هستند جریان های‬ ‫تعیین کننده و اصلی این انتخابات خواهند بود‪.‬‬ ‫حاال مهم این است که هم چسبی ها و یا جدایی های‬ ‫سیاسی کدام جریان ها را به هم نزدیک و کدام طیف ها را‬ ‫از هم دور خواهد کرد‪.‬‬ ‫با این زاویه دید می توان به سواالت مطرح شده در‬ ‫ابتدای این تحلیل رســید‪ .‬اینکه علی الریجانی و جریان‬ ‫نزدیک بــه او دقیقا چه هدفــی برای انتخابــات دارند و یا‬ ‫در ســطح دیگــری از تحلیل به ایــن پرداخت کــه کدام‬ ‫بازیگران سیاسی و با استراتژی و تاکتیکی این زمین بازی‬ ‫را چیده اند‪.‬‬ ‫باید به نشانه ها اشاره کنیم‪:‬‬ ‫محمد رضا عارف می گوید‪« :‬توصیه ما به دوستانمان‬ ‫در جریان اعتدال این است که همانگونه که در انتخابات‬ ‫‪ 92‬با وحدت و همگرایــی موجب پیروزی اقــای روحانی‬ ‫شــدیم‪ ،‬در انتخابات مجلس هم بهتر اســت با ارائه یک‬ ‫لیســت واحد زمینه ســاز پیــروزی تفکــر اصالح طلبی و‬ ‫اعتدالگرایی شــویم و تدبیر حکم می کند دوستان جریان‬ ‫اعتدال راه خود را از اصالح طلبان جدا نکنند تا ان شاءلله‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 96‬هم با مشکالتی رو‬ ‫به رو نشویم‪ ».‬عارف اکنون رئیس شورای سیاست گذاری‬ ‫اصالح طلبان است و در واقع نماینده طیف چپ این جناح‪.‬‬ ‫هشــدار او می تواند در پی نمایان شدن کد هایی از حسن‬ ‫ی او باشد که بنا ندارند با اصالح طلبان‬ ‫روحانی و جریان حام ‬ ‫ائتالف کنند‪ .‬اینکه انها ترجیــح داده اند با علی الریجانی‬ ‫ائتالف کنند تا محمد رضا عارف‪.‬‬ ‫روزنامه دولتی ایران که رســانه حســن روحانی به‬ ‫شــمار می رود‪ ،‬گزارشــی در مورد تشــکیل حــزب علی‬ ‫الریجانی منتشــر کرده اســت‪ .‬ایــن گــزارش رویکرد‬ ‫حمایتــی داشــته و تالش کرده تــا حتــی از چهره های‬ ‫منتقد الریجانی هم ســخنانی در تایید این حزب منتشر‬ ‫کند‪ .‬نشانه ای که می توان نشــانگر این باشد که دولت‬ ‫محمدرضا عارف در‬ ‫اظهارنظری مهم گفته‬ ‫است‪« :‬دوستان‬ ‫جریان اعتدال راه خود‬ ‫را از اصالح طلبان جدا‬ ‫نکنند‪».‬‬ ‫از تشــکیل این حــزب حمایت کــرده و مشــتاق چنین‬ ‫پدیده ای اســت‪ .‬حضــور چهره هایــی مانند علــی اکبر‬ ‫ناطق نوری‪ ،‬ایت اللــه مقتدایی و علــی اکبر والیتی در‬ ‫جلســه انتخاباتی با علی الریجانی می تواند نشانه ای از‬ ‫این باشد که شــاید عده ای از افراد تاثیر گذار در بخشی‬ ‫از قدرت سیاســی تمایل به میدان داری سیاســی علی‬ ‫الریجانی در پارلمان بعدی دارند‪.‬‬ ‫حاال همین جای تحلیل اســت که باید با جمع بندی‬ ‫شرایط پیرامونی و کدهای موجود صورت بندی انتخابات‬ ‫پیش رو را ترسیم کرد‪.‬‬ ‫در بخش مربــوط به دولــت باید گفت کــه روحانی‬ ‫اشــتراکات زیــادی بــا علــی الریجانــی دارد‪ .‬مهم تر از‬ ‫همه اینکه در دوســال گذشــته ایــن دو فــرد منتقدان و‬ ‫مخالفان مشترکی داشــته اند‪ .‬انها در عین اینکه از سوی‬ ‫اصالح طلبان با مخالفت خوانی مواجه نیســتند با طیفی‬ ‫از اصولگرایان و به صورت مشخص طیف چپ این جناح‬ ‫اختالفات اساســی پیدا کرده اند‪ .‬پس انهــا در انتخابات‬ ‫پیش رو یــک هدف مشــترک دارند‪ :‬کم کــردن جمعیت‬ ‫مخالفان در پارلمان دهم‪ .‬به همین ســبب هم هست که‬ ‫انها ممکن اســت برای انتخابات پیش رو هماهنگی ها و‬ ‫ائتالف هایی داشته باشند‪ .‬این البته همه ماجرا نیست‪ .‬به‬ ‫نظر می رســد هم روحانی و هم الریجانی ترجیح می دهند‬ ‫تا همچســبی چندانی با اصالح طلبان در انتخابات پیش‬ ‫رو نداشته باشند‪ .‬شاید نمایان شدن نشانه هایی در همین‬ ‫مورد است که موجبات هشدار محمد رضا عارف به حامیان‬ ‫روحانی را پدید اورده باشد‪.‬‬ ‫در بخــش اصولگرایــان امــا ماجرا فــرق می کند‪.‬‬ ‫ممکن است یک گمانه این باشد که علی الریجانی در پی‬ ‫استقالل از راست ســنتی و اصولگرایان و به وجود اوردن‬ ‫یک خط ســوم باشــد‪ .‬اگر علی الریجانی و حاشــیه های‬ ‫پیرامون او را به صورت مســتقل بررســی می کردیم شاید‬ ‫این گمانه قوتی بیشــتر می یافت اما وقتی الریجانی را در‬ ‫کنــار علی اکبر والیتــی و ناطق نوری و ایت اللــه مقتدایی‬ ‫می بینیم ان وقت باید یک گمانه دیگــر را پی ریزی کرد‪.‬‬ ‫اینکه تصمیم ســازان اصولگرا نقشــی دیگــر بر انداخته‬ ‫و بر این شــده اند که با ایــن تاکتیک جدیــد همه جریان‬ ‫اصولگرایــی در جناح حفظ شــده و انتخابــات پیش رو با‬ ‫یارگیری اصالح طلبان از اصولگرایان مواجه نشود‪ .‬به این‬ ‫معنا که با تشکیل محور جدید طیف دیگری از اصولگرایان‬ ‫که با انتقادهایی از ســوی طیف مقابل مواجه شده دل به‬ ‫استقبال اصالح طلبان خوش نکند و با پرچم اصولگرایی‬ ‫در رقابت پیش رو حاضر شود‪.‬‬ ‫این فرض انجا قوت بیشتری پیدا می کند که خالف‬ ‫تصور اولیه حتی منتقدان علی الریجانی در شورای مرکزی‬ ‫ایثارگران هم به استقبال حزب جدید الریجانی رفته اند‪ .‬به‬ ‫نظر می رســد اتفاقات مهمی در پیش است که مهمترین‬ ‫ان می تواند جدایی جریان اعتدال از اصالح طلبان باشد‪.‬‬ ‫شاید هم دولت روحانی از این شــرایط استقبال کند‬ ‫و هم برخــی از اصولگرایان با تاکتیــک رقابت در بیرون‪،‬‬ ‫ائتــاف در مجلس از جدایــی روحانــی از اصالح طلبان‬ ‫بهره ببرند‪.‬‬ ‫در این میان انچه مهم اســت اینکــه جناح اصولگرا‬ ‫باید یک هدف مهم را به عنوان مساله اصلی درنظر داشته‬ ‫باشــد؛ «حفظ و تقویت گفتمان انقالب اسالمی»‪ .‬حاال‬ ‫اگر این هدف مهم بــا ائتالف همه اطــراف اصولگرایی‬ ‫حاصل شــود حتما درســت ترین کار همیــن خواهد بود و‬ ‫اگر این هدف مهم ذیل حضور با دو یا چند شکل متفاوت‬ ‫حاصل شود باید نسبت به ان انعطاف نشان داد‪ .‬مهم این‬ ‫اســت که از تکرار تجربه تشکیل مجلســی مانند پارلمان‬ ‫ششم جلوگیری شود‪.‬این اتفاق به غیر از پیروی از گفتمان‬ ‫انقالبی اسالمی میسر نخواهد شد‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫ما هم اصول گراییم‬ ‫گفت وگویمثلثبابهروزنعمتی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫شهرستان ها قصد داریم که لیست واحد بدهیم‪.‬‬ ‫نام تشــکل مشــخص اســت یا بین چند گزینه‬ ‫می خواهید انتخاب کنید؟‬ ‫بهترین گزینه همان رهروان والیت اســت‪ ،‬حاال‬ ‫اینکه جمعیت‪ ،‬حزب یا جبهه باشــد بستگی به جلسه این‬ ‫هفته دارد تا بعد قالب و شکل ان مشخص خواهد شد‪.‬‬ ‫دبیرکل مجموعه رهروان چه کسی خواهد بود؟‬ ‫برای سمت دبیرکل افراد مختلفی گزینه هستند‪،‬‬ ‫حاال اقای ایرج عبدی گفته بود اقای دکتر جاللی دبیرکل‬ ‫تشکل سیاســی رهروان می شــود‪ ،‬بله اقای دکتر جاللی‬ ‫یکی از گزینه هاست چون عزیزان دیگری هم هستند که‬ ‫احتمال می رود انها بحث دبیرکلی شان مطرح باشد‪.‬‬ ‫مثال چه کسانی؟‬ ‫باالخره خارج از مجلس افــراد وزین و توانمندی‬ ‫هم هســتند که باالخره ابراز عالقه کردند ولی فعال اعالم‬ ‫سیاست‬ ‫در رسانه ها امد که تشکلی به نام جمعیت رهروان‬ ‫والیت قصد اغــاز فعالیــت در عرصه سیاســی‬ ‫کشور را دارد‪ .‬بیشتر درباره این تشکل و اهداف‬ ‫ ترسیمی اش توضیح می دهید؟‬ ‫دوســتان بعد از انتخابات هیات رئیسه سال سوم‬ ‫مجلس شورای اسالمی جلسات پی در پی با هم داشتند تا‬ ‫مجموعه ای در قالب یک تشکل سیاسی اعالم موجودیت‬ ‫کند امــا هدفش محــدود بــه انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اسالمی نشود‪ ،‬بلکه ادامه دار و مستمر در عرصه سیاسی‬ ‫کشــور ایفای نقش کند‪ .‬به همین منظــور تقریبا هر ‪ 15‬تا‬ ‫‪ 20‬روز یک بار جلسات متعددی تشکیل شد و با گروه های‬ ‫گوناگــون رایزنی های مختلفی صورت گرفت‪ .‬شــخص‬ ‫اقای دکتــر الریجانی عمــده مذاکرات بــا بزرگانی که در‬ ‫موضوعات سیاســی سر رشــته دارند انجام مــی داد و ما و‬ ‫اقای دکتر جاللی در ســطح پایین تــر موضوعات و کارها‬ ‫را پیگیری می کردیم تا انکه خوشــبختانه بحث اساسنامه‬ ‫و مرامنامه و دیگر مســائل جمع بندی شد و ان شاءالله کار‬ ‫ثبت این تشکل در وزارت کشور تا ‪ 18‬اذر به پایان می رسد‬ ‫و اقدامات بعدی انجام می شود‪.‬‬ ‫برنامــه جمعیت رهــروان بــرای دهمیــن دوره‬ ‫انتخابات مجلس شورای اسالمی چیست؟‬ ‫البته هنوز اسم مجموعه انتخاب نشده است و بعد‬ ‫از انکه کار ثبتش به پایان رســید اعالم می شود‪ .‬انچه در‬ ‫رسانه ها به نام جمعیت رهروان اعالم شد گمانه زنی برخی‬ ‫دوســتان بود اما فارغ از این مباحث قطعا به نام تشکل در‬ ‫حوزه های انتخابیه سراســر کشــور اعم از تهران و ســایر‬ ‫‪2‬‬ ‫بهروز نعمتی با بیان اینکه‬ ‫کنگره تشکل سیاسی رهروان‬ ‫والیت در اینده نزدیــک برگزار‬ ‫می شود‪ ،‬گفت‪« :‬رهروان میان‬ ‫خود بــا پایــداری‪ ،‬ایثارگران و‬ ‫رهپویان هیچ نقطه اشــتراکی‬ ‫بــرای پیوند انتخاباتــی نمی بیند اما بــا جبهه پیروان‬ ‫خط امــام و رهبری نقــاط اشــتراک زیــاد دارد و وارد‬ ‫رایزنی انتخاباتی می شود‪ ».‬نایب رئیس فراکسیون‬ ‫اصولگرایان رهروان والیت‪ ،‬الریجانی را یکی از هفت‬ ‫عضو هیات امنای این تشکل سیاسی خواند که نقش‬ ‫هدایتگری را برای رهروان ایفا می کند‪.‬‬ ‫نمی کنیم تا وقتش برسد‪.‬‬ ‫این ‪ 30‬اسمی که اقای ایرج عبدی نماینده مردم‬ ‫خرم اباد در مجلس شورای اسالمی اعالم کرده‬ ‫فقط جزو هیات موسس تشکل سیاسی رهروان‬ ‫هســتند یا افراد دیگری هم در هیات موســس‬ ‫حضور دارند؟‬ ‫اسامی اعالم شده فقط حدسیات و گمانه زنی اقای‬ ‫دکتر عبدی بود‪.‬‬ ‫چون حضور یک سری از افراد که نام برده شد در‬ ‫داخل هیات موســس مجموعه رهروان تکذیب‬ ‫شد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬باتوجه به جلسات متعددی که دوستان حضور‬ ‫داشتند شــاید افراد نامبرده اعضای مشــترک ان جلسات‬ ‫بودند‪ ،‬بر همین اســاس اقای دکتر ایرج عبــدی نماینده‬ ‫مردم خرم اباد در مجلس شــورای اســامی فکر کرده که‬ ‫هیات موسس مجموعه رهروان ‪ 30‬نفره است و طبق این‬ ‫برداشت اســامی را نیز اعالم کرد‪ ،‬حال انکه هنوز لیست‬ ‫اعضای هیات موسس مجموعه رهروان بسته نشده است‬ ‫و تصمیم ان همین هفته پیش رو اتخاذ خواهد شد‪ .‬البته‬ ‫به نظر می اید اعضای هیات موسس بیش از ‪ 50‬نفر باشند‪.‬‬ ‫پس لیست ‪ 30‬نفره که اقای ایرج عبدی نماینده‬ ‫مردم خرم اباد در مجلس شورای اسالمی اعالم‬ ‫کرده واقعیت ندارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬گمانه زنی خود اقای دکتر عبدی است‪.‬‬ ‫اقای الریجانی چه نقشــی در حزب رهروان ایفا‬ ‫می کند؟‬ ‫فکر می کنم خــود اقای دکتر الریجانــی و تعداد‬ ‫دیگری از بــزرگان به عنوان امنای ایــن مجموعه در واقع‬ ‫کار کوچینگ و هدایتگری را انجــام می دهند‪ .‬باتوجه به‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫پارلمان‬ ‫تجربیات اقای دکتر الریجانی و برخی دیگر از بزرگان یک‬ ‫تشکل سیاســی در قالب مراسم رســمی بزرگ راه اندازی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫در واقع اقای الریجانی به نوعی پدر معنوی حزب‬ ‫رهروان می شود؟‬ ‫اقای الریجانی پدر معنوی حزب نیستند‪.‬‬ ‫پس عنوان رســمی در حــزب رهــروان خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫تعدادی از بزرگان و عقال هســتند که نقش هیات‬ ‫امنایی را در این مجموعه خواهند داشت‪.‬‬ ‫یعنی درکنار شــورای مرکزی و هیات موســس‬ ‫حزب رهروان یک هیات امنایی خواهد داشت؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫عالوه بر اقای الریجانی چند نفر دیگر در هیات‬ ‫امنای حزب رهروان عضویت دارند؟‬ ‫یک تعدادی از بزرگان نظام هستند‪ .‬ما فعال مجاز‬ ‫نیستیم نام انها را اعالم کنیم‪.‬‬ ‫اگر مجاز به اعالم اســامی نیســتید‪ ،‬تعداد انها‬ ‫را بفرمایید‪.‬‬ ‫بیشتر از هفت نفر هستند‪.‬‬ ‫ایا غیر از اقــای الریجانی دیگــر اعضای هیات‬ ‫امنای حزب رهروان هم اکنون جزو بازنشستگان‬ ‫سیاسی محسوب می شــوند یا فعاالن حاضر در‬ ‫صحنه اند؟‬ ‫افراد دیگر هم بازنشسته سیاسی نیستند‪.‬‬ ‫مثال اقای ناطــق احیانا در جمــع اعضای هیات‬ ‫امنای حزب رهروان حضور ندارد؟‬ ‫ی صحبت نمی کنم‪.‬‬ ‫من درباره اسام ‬ ‫کســی از اعضای دولت اقــای روحانی در هیات‬ ‫امنای حزب رهروان حضور دارد؟‬ ‫ممکن است‪.‬‬ ‫جریان اصولگرایی به ویژه راســت سنتی خیلی‬ ‫خوشــش نیامده از این اتفاق کــه مجموعه ای‬ ‫به نام رهــروان می خواهد پا به عرصه سیاســی‬ ‫کشور بگذارد‪.‬‬ ‫فکر می کنم ان عزیزان هم باالخــره اعتقاد پیدا‬ ‫خواهند کرد‪ .‬ما فکر می کنیم بیشــترین هزینــه را در این‬ ‫دوره از مجلس اقای دکتر الریجانی و تیمش پرداخت کرد‬ ‫و مورد هجمه های مختلف و فراوانی واقع شــد‪ .‬احساس‬ ‫می کنیم کشور را باید با اعتدال اداره کرد‪ ،‬بنابراین می شود‬ ‫خیلی از بزرگان و کارشناســان نظام کنار هم بنشینند‪ .‬مگر‬ ‫چقدر فرصت مدیریتی داریم که این همه باید به هم چنگ‬ ‫بیندازیم و حاشیه برای کشــور درست کنیم؟ فکر می کنم‬ ‫فرصت بسیار کم اســت و اگر قرار باشد این مشکالتی که‬ ‫هم اکنون روی دســت کشــور مانده را حل کنیم‪ ،‬فرصت‬ ‫زیادی نداریم‪ .‬در یک دوره هشت ســاله این همه را زدند‬ ‫یعنی کســی در این نظــام نماند که خدمتی کرده باشــد و‬ ‫کتک نخورده باشــد واقعا چه عاید نظام و کشــور شد؟ به‬ ‫نظرم می اید این فرصت واقعا فرصتی خوبی است کنار هم‬ ‫بنشینیم و برنامه ریزی کنیم و این طور باشد که مشکالت‬ ‫مردم و مملکت را ان شاءالله بتوانیم حل و فصل کنیم‪.‬‬ ‫پــس مرزبندی های مرســوم سیاســی را حزب‬ ‫رهروان با ورودش به صحنه به هم می زند؟‬ ‫در فراکسیون هم همین کار را کردیم‪ .‬اگر افرادی‬ ‫که در چارچوب قانون اساسی و نظام کارهای خود را انجام‬ ‫دهند و تحت منویات مقام معظم رهبری بخواهند کارهای‬ ‫خود را پیش ببرنــد چه ایرادی دارد که کنار هم بنشــینیم‪.‬‬ ‫باالخره باید کنار هم بود و کنار هم نشســت و از پتانســیل‬ ‫یکدیگر برای نجات مملکت استفاده کرد‪.‬‬ ‫در نشســت خبری رئیس مجلس‪ ،‬خبرنگاری از‬ ‫اقای الریجانی پرسید که درکدام جناح سیاسی‬ ‫حضور دارد؛ اصولگرا‪ ،‬اصالح طلب یا اعتدالی؟‬ ‫االن مجموعــه رهروان کجای فضای سیاســی‬ ‫کشور می خواهد خود را تعریف کند؟‬ ‫اگــر فضــای کشــور سیاســی کشــور را فقط به‬ ‫اصولگرایی و اصالح طلبی تقســیم کنیم اشــتباه بســیار‬ ‫بزرگی اســت‪ ،‬چرا نبایــد از این همه امکانات و پتانســیل‬ ‫فکری که در بیــن این دو جناح وجود دارد اســتفاده کرد؟‬ ‫این درست نیست‪.‬‬ ‫یعنی شما می گویید یک جریان سومی در کشور‬ ‫راه بیفتد؟‬ ‫باالخره بایــد اتفاق بیفتد‪ .‬نظام نیــاز به همدلی و‬ ‫اســتفاده از همه ظرفیت هــا دارد‪ .‬امروز خیلــی از نیروها‬ ‫فعالیت سیاســی را کنــار گذاشــته بودند‪ .‬بــه نظرم االن‬ ‫می شود از تجربه این افراد استفاده کرد‪ .‬خیلی از عزیزانی‬ ‫هســتند که واقعا نیروهای پرتوان و پر پتانســیلی هستند‬ ‫ولی به صرف اینکه عضو پایداری نیســتند یــا انکه عضو‬ ‫حزب مشارکت نبودند از اینها اســتفاده نشده است چرا از‬ ‫این نیروها استفاده نشود؟ بین سیاه و سفید هزاران رنگ‬ ‫زیبا وجود دارد‪.‬‬ ‫این حــرف به نوعی تقویت نــگاه اعتدالی دولت‬ ‫اقای روحانی نیســت یا انکه رویه ای مستقل از‬ ‫دولت یازدهم تلقی می شود؟‬ ‫باالخره کشور و نظام به این نتیجه رسیده است که‬ ‫معتدل باید برخورد کرد حاال می خواهد تایید رویکرد دولت‬ ‫باشــد چه بهتر‪ ،‬می خواهد کمک به رویکرد دولت باشــد‬ ‫خیلی بهتر؛ چه ایرادی دارد؟ االن در مســائل اقتصادی‬ ‫یــک نگاهــی را دولــت دارد پیگیــری می کند کــه نگاه‬ ‫عاقالنه ای اســت‪ .‬چرا کمک نکنیم؟ چرا حتما باید منتقد‬ ‫باشیم؟ در بحث های سیاسی هم به همین صورت است‪.‬‬ ‫طیف سیاســی نزدیک به اقــای الریجانی دارد‬ ‫معادالت انتخاباتی مجلس را بــه هم می زند‪ ،‬ایا‬ ‫این طور است؟‬ ‫ما دنبال این هستیم که واقعا بتوانیم در این دوره‬ ‫از انتخابات اثربخش باشــیم‪ ،‬هدف ان است که مردم را‬ ‫به پای صندوق هــای رای بیاوریم و یک درصد بیشــتری‬ ‫از مشارکت مردمی در انتخابات رقم بخورد‪ .‬باالخره انچه‬ ‫مردم رقم بزنند برای ما مهم اســت هر انچه مردم تصمیم‬ ‫بگیرند همان خواهد شد‪.‬‬ ‫این به نوعی اعالم اســتقالل از جناح راست‬ ‫سنتی نیست؟‬ ‫باالخره خیلی از دوستان راست سنتی هم نگاه شان‬ ‫به موضوع فعالیت تشــکل سیاســی رهروان مثبت است‬ ‫این طور نیست که همه راست سنتی مخالف باشند اما شاید‬ ‫یک طیفی گله مندی هایی داشــته باشند یا نگرانی داشته‬ ‫باشند ولی ما فکر می کنیم می شود از همه این جریانات به‬ ‫نحو احسن استفاده کرد‪.‬‬ ‫برخی احــزاب همچون کارگزاران و مشــارکت را‬ ‫دولت ساز می گفتند‪ ،‬ایا تشکل سیاسی رهروان‬ ‫مجلس ساز خواهد بود؟‬ ‫اوال رهروان مجلس ســاز نیست‪ .‬ان شــاءالله در‬ ‫اینده مشخص می شــود که خیلی از بزرگان کشور در این‬ ‫فکر می کنیم بیشــترین هزینه را در این‬ ‫دوره از مجلــس اقای دکتــر الریجانی و‬ ‫تیمش پرداخت کــرد و مورد هجمه های‬ ‫مختلف و فراوانی واقع شــد‪ .‬احســاس‬ ‫می کنیــم کشــور را باید با اعتــدال اداره‬ ‫کرد‪ ،‬بنابراین می شــود خیلی از بزرگان و‬ ‫کارشناسان نظام کنار هم بنشینند‬ ‫مجموعه حضور دارند‪ .‬بحث دوم اگر مجلس ساز باشد فکر‬ ‫می کنم توفیقاتش بیشتر است به دلیل انکه مجلس عصاره‬ ‫ملت اســت باالخره مجلــس ترکیبی از نماینــدگان مردم‬ ‫هستند دولت ساز نیست که بخواهند از هزینه ها و اعتبارات‬ ‫دولتی برای مقاصد خود استفاده کند ولی به فرض محال‬ ‫هم که مجلس ســاز باشــد که البته این طور نیست‪ ،‬فکر‬ ‫می کنم قوام و دوامش بیشتر خواهد بود‪.‬‬ ‫االن گفته می شــود چالش عمده حزب رهروان‬ ‫ایــن خواهــد بــود کــه در دوره اینده دو ســوم‬ ‫ترکیب مجلس عوض می شود بنابراین خیلی از‬ ‫نمایندگان مجلس نهم که عضــو این مجموعه‬ ‫می شوند به مجلس دور بعد راه نمی یابند و همین‬ ‫مساله رکود و سردی فعالیت را برای این تشکل‬ ‫سیاسی در پی دارد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫از کجا معلوم دو ســوم مجلس اینده با مجموعه‬ ‫رهروان نیست‪.‬‬ ‫یعنی شــما می گویید حتی اگــر ترکیب مجلس‬ ‫اینده در مقایســه بــا مجلــس نهم تغییــر کند‬ ‫همچنان دو سوم نمایندگان با مجموعه رهروان‬ ‫خواهند بود؟‬ ‫فکر می کنم نگاه مردم متفاوت از انی اســت که‬ ‫به نظر می اید‪.‬‬ ‫باالخره نگاهــی به ادوار مجلس نشــان می دهد‬ ‫که تغییر ترکیب مجلس از دوره ای به دوره دیگر‬ ‫اجتناب ناپذیر بوده اســت‪ ،‬این مساله حداقل از‬ ‫دوره ششم تا دوره نهم کامال مشهود است‪ ،‬شما‬ ‫نظر دیگری دارید؟‬ ‫ما اصال بحث مان این انتخابات نیســت باالخره‬ ‫به عنوان یک تشــکلی که اعتقاد دارد کار حزبی در کشور‬ ‫باید صورت بگیرد و ان شاءالله این بنایی بشود برای اینکه‬ ‫کار تحزب در کشور رونق پیدا کند و ادامه یابد‪ .‬پس فقط‬ ‫به انتخابات دهمین دوره مجلس شــورای اســامی نگاه‬ ‫نمی کنیم‪.‬‬ ‫اصولگرایــان دارنــد برای رســیدن بــه وحدت‬ ‫تالش هایــی را انجــام می دهنــد‪ .‬بــه تازگــی‬ ‫گفته می شــد اقای الریجانــی فعالیت خودش‬ ‫را از اصولگرایــان ســوا کرده اســت مخصوصا‬ ‫ایثارگــران‪ ،‬رهپویــان و پایداری چنیــن نگاهی‬ ‫داشتند‪ ،‬در مقابل موتلفه خیلی تالش می کرد این‬ ‫پیوند را بین اقای الریجانی و ان سه تشکل حفظ‬ ‫کند‪ .‬پس با راه اندازی تشــکل سیاسی رهروان‬ ‫عمال باید راه اقای دکتر الریجانی را از سه تشکل‬ ‫یاد شده جدا دانست؟‬ ‫اگر قرار باشــد پیوندی تشکیل شــود الزمه اش‬ ‫وجود اشــتراک است‪ .‬چه وجه اشــتراکی بین تفکر دکتر‬ ‫الریجانی و پایداری ها می توان مشاهده کرد‪.‬‬ ‫با ایثارگران و رهپویان چه طور؟‬ ‫به نظرم رهپویان‪ ،‬ایثارگران و پایداری هر سه یک‬ ‫تشکیالت هستند فقط به خاطر اینکه وزنی در جلسات ‪5+1‬‬ ‫یا ‪ 7+6‬یا ‪ 15+7‬داشته باشند به صورت سه تشکل خودشان‬ ‫را اعالم کردند وگرنه یک مجموعه فکری هستند‪.‬‬ ‫یعنــی شــما هیــچ وجــه اشــتراکی بیــن اقای‬ ‫الریجانی و سه تشکل یادشده نمی بینید؟‬ ‫خیر‪ .‬وجه اشــتراکی بین تفکر اقای الریجانی با‬ ‫مجموعه پایداری نمی بینم‪.‬‬ ‫بــا موتلفه و جبهــه پیــروان خط امــام و رهبری‬ ‫چه طور؟‬ ‫مشترکات بسیار زیادی وجود دارد‪.‬‬ ‫اگر موتلفه ای ها با پایداری‪ ،‬ایثارگران و رهپویان‬ ‫ائتالف کردند‪ ،‬چه اتفاقی می افتد؟‬ ‫انها اختیار مجموعه خودشان را دارند‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫معرفی می کند؟‬ ‫هنوز تا ان مقطع زود اســت و باید اجازه داد زمان‬ ‫بگذرد‪.‬‬ ‫یعنی اگــر رهــروان موفق بــه کســب اکثریت‬ ‫کرسی های مجلس شود شاید از ریاست مجلس‬ ‫شدن اقای الریجانی حمایت نکند؟‬ ‫حاال فعال بحث ما این نیســت‪ ،‬اگــر چه همواره‬ ‫تالش این بود که اقای دکتر الریجانی رئیس ما باشد‪.‬‬ ‫مجموعه رهروان از سبد رای کدام جناح سیاسی‬ ‫برای خود پایگاه اجتماعــی جمع خواهد کرد‪ ،‬از‬ ‫اصولگرایی یا اصالح طلبی؟‬ ‫فکر می کنم مجلس اینده‪ ،‬مجلس معتدالن از هر‬ ‫طیف خواهد بود‪ .‬قطعا این اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬ ‫منظور این است که ســبد رای رهروان بیشتر از‬ ‫پایگاه اجتماعی کدام جناح پر می شود؟‬ ‫فکر می کنم از همه طیف ها خواهد بود‪.‬‬ ‫اقای عطریانفر عضو حزب کارگــزاران به مثلث‬ ‫گفت که اقای الریجانی باید در راس یک جریان‬ ‫معتدل و میانه رو اصولگرا به میدان بیاید تا رقابت‬ ‫سیاســی پیش رو میان اصولگرایــان معتدل و‬ ‫اصالح طلبان میانه رو شــکل گیرد‪ .‬به نظر شما‬ ‫در انتخابــات مجلس دهم چنین رقابتی شــکل‬ ‫می گیرد؟‬ ‫فکر می کنــم رقابت سیاســی پیــش رو‪ ،‬رقابتی‬ ‫منطقی میان همه مجموعه هــا خواهد بود اما انچه اتفاق‬ ‫افتاد تشــکیالت دکتر الریجانی فکر می کنم بیشــترین‬ ‫کرســی های مجلس را خواهد گرفــت و موضوع مهم ان‬ ‫اســت که باالخره خیلی از دوســتانی که تــا چندی پیش‬ ‫خودشــان را پیروز انتخابات اینده می دیدنــد االن نگران‬ ‫شد ه اند‪.‬‬ ‫نگرانی را بیشــتر از اصولگرایان دریافت کردید‬ ‫یا اصالح طلبان؟‬ ‫طیف های تند هر دو جناح اصولگرا و اصالح طلب‬ ‫از ورود مجموعه رهروان نگران هستند‪ .‬انها فکر می کردند‬ ‫با تندروی می توانند راه خودشــان را ادامه دهند اما با ورود‬ ‫رهروان به انتخابات ایــن فرصت و مجــال از انها گرفته‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫رهروان رقیب جدی خود را در انتخابات مجلس‬ ‫اینده چه طیف یا گروهی و جناحی می داند؟‬ ‫هر تشکلی ممکن است شرایط خودش را داشته‬ ‫باشــد‪ .‬ولی انچه مســلم اســت اینکه در مجموع ما همه‬ ‫گروه ها و احزاب را باید رقیب خودمان بدانیم‪.‬‬ ‫به عنوان مثال پایداری را رقیــب جدی خودتان‬ ‫می دانید؟‬ ‫پایداری را رقیب نمی دانیم‪.‬‬ ‫طیف اصالحات با سر لیستی عارف را چه طور؟‬ ‫فکر می کنــم جناح اصالحــات نیاز به بازســازی‬ ‫جدی دارد و با شرایط امروز بعید می دانم که انها بتوانند در‬ ‫انتخابات موفق باشند و کاری از پیش ببرند‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫با ماندن درگذشــته نمی توانند به اهداف شــان در رقابت‬ ‫سیاسی پیش رو جامه عمل بپوشانند‪.‬‬ ‫درکل به نظر تفکر اصالح طلبان هشــت سال پیش‬ ‫با امروز خیلــی تفاوت نکرده و بعید اســت بتوانند خود را با‬ ‫جامعه وفق دهند‪ ،‬چون همین االن دوستان اصالح طلب‬ ‫با دولت یکسری مشکالت دارند‪ .‬به این دلیل که هنوز در‬ ‫تفکر گذشته هستند و این تفکر در انتخابات اینده جواب‬ ‫نمی دهد‪.‬‬ ‫پس شــما معتقدید که اصالح طلبــان هم با این‬ ‫همه فعالیتی که برای حضور پر رنگ در انتخابات‬ ‫دارند‪ ،‬راه به جایی نمی برند؟‬ ‫فکر می کنم واقعا انهایی که مشــکالت جامعه و‬ ‫کشور را فهمیدند و می دانند مملکت را نمی شود با جنگ و‬ ‫هوچی گری اداره کرد برنده انتخابات می شوند‪ .‬حاال شاید‬ ‫بخشی از انها اصولگرای معتدل و منطقی و بخشی دیگر‬ ‫اصالح طلبان منطقی و معتدل باشــند‪ .‬بنابراین معتقدم؛‬ ‫جریان ســوم جریان غالب در مجلس اینــده خواهد بود‪.‬‬ ‫چون مردم واقعا دیگر از تندروی خســته شد ه اند‪ .‬همین‬ ‫چند اتفاقی که اخیرا در ورامین و شوشتر افتاد شاهد بودیم‬ ‫که مردم چقدر احساس انزجار کردند‪.‬‬ ‫چقدر خوب است که هرکســی بیاید برنامه خودش‬ ‫را به جامعه ارائه دهد و مردم از بین برنامه های ارائه شــده‬ ‫به بهترین انها رای دهند‪ .‬مگر می شــود بــا زور و تفکرات‬ ‫پوسیده از جامعه رای گرفت‪.‬‬ ‫قضیه نشســت چهارجانبــه اقــای الریجانی با‬ ‫اقایان والیتی‪ ،‬مقتدایی و ناطق نوری چه بود؟‬ ‫رایزنی ها و جلســات متعددی با خیلی از عزیزان‬ ‫دیگر نیز برگزار و به تصمیمات خوبی هم منجر شده است‬ ‫اما ما خودمان را در این بازی بزرگان خیلی دخالت ندادیم‪.‬‬ ‫جلســه اقای الریجانی با بزرگان برای تشــکیل‬ ‫حزب است یا انتخابات مجلس؟‬ ‫باالخره برای هر دو منظور است؛ حمایت بزرگان و‬ ‫همان بزرگواری شان که در راس هرم بنشینند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫سیدرضا اکرمی‬ ‫از اعضای جامعه‬ ‫روحانیت به عضویت‬ ‫حزب علی الریجانی‬ ‫درامده است‬ ‫میان اعضای هیات‬ ‫موسس جمعیت‬ ‫رهروان نام غالمرضا‬ ‫تاجگردون نیز دیده‬ ‫می شود‬ ‫سیاست‬ ‫مجموعــه رهــروان وارد ائتــاف انتخاباتــی با‬ ‫تشــکیالت جبهــه پیــروان خط امــام و رهبری‬ ‫نمی شود؟‬ ‫باالخره مذاکرات خواهیم داشت‪.‬‬ ‫برای انتخابات مجلس دهم؟‬ ‫بله ان شاءالله‪.‬‬ ‫به نظر شما جبهه پیروان هم در نهایت به سوی‬ ‫رهروان متمایل می شــود یا انکه با ســه تشــکل‬ ‫پایداری‪ ،‬ایثارگران و رهپویان پیوند می خورد؟‬ ‫باالخره ممکن است در خیلی از زمینه ها یکسری‬ ‫اشتراکات وجود داشته باشد و بر مبنای ان اشتراکات بشود‬ ‫به نتایجی رسید‪.‬‬ ‫یعنی یک لیست ترکیبی برای انتخابات مجلس‬ ‫ارائه شود؟‬ ‫االن درباره این موضوع نمی توانم حرف بزنم ولی‬ ‫ممکن است خیلی جاها خیلی مناسبت ها پیش بیاید و این‬ ‫اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫با اصالح طلبان چه طــور‪ ،‬ایا انهــا را هم در نظر‬ ‫می گیرید؟ مثــا اقایان تابــش و تاجگردون که‬ ‫عضو فراکسیون رهروان مجلس هستند یا با این‬ ‫مجموعه همراهی و همکاری دارند‪.‬‬ ‫اقای تاجگردون و خیلی از دوستان ما چهار سال‬ ‫با هم در مجلس نهم بودیم‪.‬‬ ‫یعنی رهروان نام و عنوان خــودش را در اختیار‬ ‫اصالح طلبانــی همچــون اقــای تاجگــردون و‬ ‫محجــوب می گذارد که بــا چنین عنوانــی نامزد‬ ‫دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسالمی‬ ‫شوند؟‬ ‫بله‪ .‬اقایان تاجگردون و محجوب چه ایرادی دارد‬ ‫که مورد حمایت رهروان قرارگیرند‪.‬‬ ‫پس شما می گویید محدودیتی از این نظر وجود‬ ‫ندارد بلکه داشتن رویکرد اعتدالی برای مجموعه‬ ‫رهروان در حمایت از نامزدهای انتخابات مجلس‬ ‫مهم است؟‬ ‫مهم این است که این افراد رویکرد اعتدالی دارند‬ ‫و دلسوز نظام هســتند و در چارچوب قانون اساسی حرکت‬ ‫می کنند و فکر می کنم این اتفاق باید بیفتد‪.‬‬ ‫برخی مخالفــان اقــای الریجانــی معتقدند که‬ ‫رفتارهای انتخاباتی ایشان به نفع اصالح طلبان‬ ‫و به ضرر اصول گرایان است‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫این تحلیــل جفا به اقای الریجانی اســت‪ .‬اقای‬ ‫الریجانی شــخصیتی نیســت که در قالب چنین تحلیلی‬ ‫بگنجد‪.‬‬ ‫یعنی مجموعه رهروان با هدف انشقاق در جریان‬ ‫اصولگرا فعالیت خود را اغاز نمی کند؟‬ ‫قطعا ایــن طور نیســت‪ .‬چــه طور اقــای کاظم‬ ‫جاللی‪ ،‬محمد اشــوری یا ســیدرضا اکرمــی را می توان‬ ‫اصالح طلب نامید یــا از انها به عنوان کســانی نام برد که‬ ‫اهداف اصالح طلبان را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫یعنی اینکــه اصالح طلبان بخواهند به واســطه‬ ‫اقای الریجانی اتحاد اصولگرایان را به هم بزنند‪،‬‬ ‫چنین رویکردی وجود ندارد؟‬ ‫اصال قابل تصور نیست‪.‬‬ ‫میزان موفقیت رهــروان را در انتخابات مجلس‬ ‫چقــدر ارزیابی می کنیــد؟ ایا می توانــد اکثریت‬ ‫کرسی های مجلس را به دست اورد؟‬ ‫من فکر می کنم باتوجــه به اتفاقاتــی که افتاده‬ ‫است تحقق این هدف بعید نیست‪.‬‬ ‫ایا می توان گفت رهروان نخستین مجموعه ای‬ ‫خواهد بود که رئیــس مجلس اینــده را همراه با‬ ‫بلند کردن تابلوی خــود در انتخابــات به جامعه‬ ‫‪43‬‬ ‫پارلمان‬ ‫رهروان به دولت کمک می کند‬ ‫گفت وگوی مثلث با عباسعلی منصوری ارانی‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫خبر اعالم موجودیت تشــکل سیاســی رهروان‬ ‫والیت چندی پیش رسانه ای شــد‪ .‬تشکیل این‬ ‫مجموعه با چه هدفی بود و چه پروســه ای را طی‬ ‫کرد؟‬ ‫از ســال گذشــته و بعد از انتخابات هیات رئیســه‬ ‫سال سوم مجلس جلساتی در نهاد قانونگذاری برگزار شد‬ ‫و دوستان به این نتیجه رســیدند که مجموعه ای سیاسی‬ ‫را شــکل دهند‪ .‬انها این ایده را با اقای الریجانی در میان‬ ‫گذاشتند‪ .‬به هر صورت کشور به افراد متخصص‪ ،‬متعهد و‬ ‫توانمند با تجربه مدیریتی موفق نیاز دارد و بر همین اساس‬ ‫هم خیلی افراد هســتند که قلب شــان برای نظام می تپد و‬ ‫می خواهند بــرای مردم کار کنند‪ .‬این افــراد در گروه های‬ ‫مختلف اصولگرا‪ ،‬اصالح طلــب و معتدل حضور دارند اما‬ ‫به جهت اینکه در بازی های سیاســی امکان تخریب شان‬ ‫وجود دارد به صحنه فعالیــت و نقش افرینی پا نمی گذارند‬ ‫در واقع به علت نوع برخوردها این افــراد امکان حضور در‬ ‫مجلس را ندارند و جای انها در مجلس خالی اســت؛ پس‬ ‫اولی این است که افرادی متعبد‪ ،‬متخصص و توانمند در‬ ‫مجلس جمع شوند‪ .‬ایده تاسیس یک تشکل سیاسی بارها و‬ ‫بارها مطرح و در جلسات زیادی درباره این موضوع صحبت‬ ‫شد و هنوز هم این صحبت ها ادامه دارد و دوستان تالش‬ ‫می کنند تا به یک جمع بندی نهایی برسند‪ .‬البته تقریبا همه‬ ‫دوستان به این وفاق رسیدند که بتوانند در قالب مجموعه‬ ‫رهروان افراد کارامد‪ ،‬دلسوز‪ ،‬توانمند‪ ،‬باتجربه و زحمتکش‬ ‫در نظام را زیر یک ســقف جمع کنند و ایــن هدف اصلی و‬ ‫علت غایی و نهایی تاســیس چنین مجموعه ای است تا از‬ ‫این طریق بتوان افرادی را که جای شان در مجلس خالی‬ ‫است و مجلس به انها نیاز دارد برای راهیابی و حضور در نهاد‬ ‫قانونگذاری حمایت کند‪ .‬این هدف اصلی نشست ها بود‪ .‬در‬ ‫عین حال کشور نیازمند تشکل های سیاسی با ادبیات خاص‬ ‫خودش است‪ .‬در تمام جوامع پیشرفته شاهد نقش افرینی‬ ‫چنین تشکل هایی هســتیم‪ ،‬البته ما باید این تشکل ها را‬ ‫براساس فرهنگ مان بومی سازی کنیم تا بتوانند در عرصه‬ ‫سیاسی فعالیت و کادرســازی کنند و به اعضای خود برای‬ ‫نقش افرینی در عرصه های اجرایی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫سیاســی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬دیپلماســی و قانونگــذاری اموزش‬ ‫دهند و زمینه رشد و ارتقای تدریجی سطوح مدیریتی انها را‬ ‫فراهم اورند‪ ،‬در واقع این طور نباشد که فردی بدون اگاهی‬ ‫از شرایط و مقتضیات یک مســئولیت مهم‪ ،‬سکاندار امور‬ ‫شود و مملکت هزینه باالیی برای بی تجربگی و تصمیمات‬ ‫غیرکارشناســی چنین مســئولی پرداخت کند‪ .‬بــه عبارت‬ ‫دیگر کسانی مســئولیت بگیرند که اموزش دیده و امتحان‬ ‫پس داده باشند و براســاس شایسته ساالری در ان مناصب‬ ‫مهم مملکتی قرار گرفته باشند‪.‬‬ ‫اقــای الریجانی کجــای حزب رهــروان تعریف‬ ‫می شود؛ دبیرکل یا پدر معنوی؟‬ ‫اقای الریجانی صرفا به عنوان کسی که مشورت‬ ‫از او گرفته شــده و در اینده هم از او مشورت گرفته خواهد‬ ‫شــد مطرح اســت‪ .‬چون اقای الریجانی فراتــر از حزب‬ ‫است‪ .‬هم اکنون خیلی از احزاب و تشکل ها از او مشورت‬ ‫می گیرند‪ ،‬در حقیقت اقای الریجانی به عنوان یک مشاور‬ ‫قابل اعتماد و قابل احتــرام برای مجموعه رهروان خواهد‬ ‫بود و هرجا نیاز شــود رهروان از مشــورت های او استفاده‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫پس اقای الریجانی عنوان تشکیالتی در ساختار‬ ‫حزب رهروان نخواهد داشت؟‬ ‫خیر‪ ،‬البته ســاختار مجموعه رهروان هنوز نهایی‬ ‫نشده است و جلسات تدوین ساختار همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫اما اقای نعمتی‪ ،‬نایب رئیس فراکسیون رهروان‬ ‫والیت می گفت اقای الریجانــی عضو هیات امنا‬ ‫خواهد بود‪ .‬گویا چنین جایگاهــی می خواهد در‬ ‫حزب رهروان تعریف شود؟‬ ‫اگر ســاختار حزب و هر تشــکلی را درنظر بگیریم‬ ‫علی القاعده باالتریــن رده دبیرکل اســت‪ .‬بنابراین اقای‬ ‫الریجانی صــدر و ذیل دبیرکل قــرار نمی گیــرد و این کار‬ ‫نیز صحیح نیســت‪ ،‬قطعا اقای الریجانی عضو مجموعه‬ ‫رهروان نخواهد بود و به صالح خودشــان هم نیســت که‬ ‫عضو باشــند‪ ،‬اقای الریجانی فراتر از یک عضو یا دبیرکل‬ ‫یک حزب می تواند در عرصه سیاســی کشور ایفای نقش‬ ‫کند‪.‬‬ ‫رهروان منویات اقای الریجانــی را دنبال خواهد‬ ‫کرد؟‬ ‫از جملــه کســانی کــه می توانــد در مجموعــه‬ ‫رهروان خیلی نفوذ داشــته باشــد و دیدگاه های او بر روند‬ ‫تصمیم گیری هــای مجموعه تاثیــر بگــذارد قطعا اقای‬ ‫الریجانی خواهد بود‪.‬‬ ‫حزب کارگزاران سازندگی وقتی سال‪ 74‬در استانه‬ ‫انتخابات مجلس پنجم تشکیل شد همچنان با‬ ‫وجودی که وابستگی این تشکل سیاسی به اقای‬ ‫هاشمی تکذیب می شــود اما همگان کارگزاران‬ ‫را به عنوان حزبی می شناســند که منویات اقای‬ ‫هاشمی را در عرصه سیاسی کشور دنبال می کند‪،‬‬ ‫رهروان هم ایا چنین سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟‬ ‫فکر می کنم هیچ حزب و تشــکلی مشــابه حزب‬ ‫و تشــکل دیگری نیســت چون افــراد‪ ،‬ایده ها و شــرایط‬ ‫زمانی شان با هم متفاوت اســت‪ ،‬بنابراین چنین قیاسی را‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫نمی یابد و دچار فروپاشی نمی شود اما االن انشقاق عمیق‬ ‫و غیرقابل کتمان در اردوگاه اصولگرایی و اصالح طلبی به‬ ‫خوبی نمایان است؛ بر همین اساس هر سلیقه ای تشکلی‬ ‫درست کرده و خودش را ناب اصولگرایی و ناب اصالح طلبی‬ ‫می داند‪ .‬این یعنی اینکه چارچوب های مشخص و مدون‬ ‫و حساب شده ای وجود ندارد‪ ،‬به همین دلیل فکر می کنم‬ ‫دیگــر از این دوران عبــور خواهیم کــرد؛ در اینده نزدیک‬ ‫موضوعات دیگر ممکن اســت صف بنــدی جدیدی را در‬ ‫جامعه سیاســی کشــور رقم بزند‪ ،‬بنابراین اقای الریجانی‬ ‫و تشکل سیاســی رهروان نیســت که مرزبندی جناح های‬ ‫اصولگــرا و اصالح طلــب را به هــم می زنــد‪ ،‬در حقیقت‬ ‫مرزبندی ها از هم پاشیده شده است‪.‬‬ ‫اقای الریجانی هم در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ســال ‪ 84‬مورد حمایت راست ســنتی بود هم در‬ ‫انتخابات مجلس شورای اســامی دوره هشتم‬ ‫با حمایت این طیف ریاســت مجلس را به عهده‬ ‫گرفــت‪ ،‬االن وقتی صحبــت از تشــکیل حزب‬ ‫رهروان والیت شــد زیــاد به مــذاق اصولگرایان‬ ‫سنتی خوش نیامد‪ ،‬به نظر شما چرا این طور شد؟‬ ‫اوال اقای الریجانی نقش مشورتی دارد یعنی یک‬ ‫گروهــی از او نظر می خواهند بنابراین این طور نیســت که‬ ‫او یک ســاختاری را تعریف کرده باشد‪ .‬البته طبیعی است‬ ‫که نفوذ خودش را دارد‪ .‬ثانیا شــخصیت ها در قالب زمان‬ ‫حرکت دارند‪ ،‬ما نباید انتظار داشــته باشیم افراد در مقاطع‬ ‫مختلف زمانی یکسان باشند چون موضوعات اجتماعی و‬ ‫سیاسی طلب می کند مواضع شخصیت سیاسی براساس‬ ‫موضوعات مختلف متغیر شود‪.‬‬ ‫اقای الریجانی به عنوان یک شــخصیت فراجناحی‬ ‫نشــان داده که در مقاطع مختلف‪ ،‬در قالــب موضوعات‬ ‫تاکتیکــی نمی گنجــد و بیشــتر موضوعــات را باتوجه به‬ ‫مســئولیت هایی که بــه عهــده داشــته واقع بینانه تر نگاه‬ ‫می کند‪ ،‬شاید برخی توقع دارند الریجانی سال ‪ 94‬مساوی‬ ‫الریجانی ســال ‪ ،84‬مساوی الریجانی ســال ‪ 74‬مساوی‬ ‫الریجانی ســال ‪ 64‬باشــد‪ ،‬این خطای انهاست‪ .‬طبیعی‬ ‫است که هم شــرایط اجتماع تغییر پیدا کرده‪ ،‬هم شرایط‬ ‫کشــور تغییر پیدا کرده و هــم واقعیت هــای روی صحنه‬ ‫دیکته می کنــد که اقــای الریجانی بر مبنــای واقعیت ها‬ ‫تصمیمات مختلفی را بگیرد بنابراین به نظر من نمی توان‬ ‫گفت الریجانی شخصیتی است که باید خواننده یک دیکته‬ ‫باشد‪ ،‬الریجانی بر مبنای زمان انشــا می نویسد و نویسنده‬ ‫انشا است که این خود نشــان می دهد او در حال استفاده‬ ‫از صالحیت هایی اســت که دارد‪ .‬به هر شــکل انچه دارد‬ ‫اتفاق می افتد اتفاقی نیست که الریجانی دارد رقم می زند‪،‬‬ ‫بلکه واقعیت های اجتماعی اســت که این واژه ها را در هم‬ ‫می شکند و این مردم هستند که دارند تعریف های جدیدی‬ ‫را بر سیاسیون تحمیل می کنند‪ .‬بنابراین با این دید اگر به‬ ‫موضوعات نگاه کنیم فکر می کنم درست تر باشد‪.‬‬ ‫ایا حزب رهروان می خواهد در انتخابات لیســت‬ ‫سراسری بدهد؟‬ ‫هنوز مشخص نیســت که حزب‪ ،‬جمعیت یا جبهه‬ ‫باشد ولی فکر نمی کنم در نهایت عنوان حزب و جبهه را به‬ ‫خود اختصاص دهد‪ .‬در کل باید منتظر ماند تا تصمیم نهایی‬ ‫گرفته شــود‪ .‬چارچوب های این تشــکل سیاسی در حال‬ ‫بسته شدن است و دیگر زمان زیادی نیاز ندارد تا دوستان‬ ‫به نقطه نهایی برســند؛ با این وجود مــا نمی توانیم قبل از‬ ‫تصمیم نهایی شکل و قالب تشکیالت را اعالم کنیم چون‬ ‫فردا ممکن اســت بگویند چطور تا دیروز قالب تشکیالت‬ ‫این بود اما حاال تغییر پیدا کرده است؟ پس بهتر این است‬ ‫که بعد از تصمیم نهایی و مصوب شــدن در وزارت کشــور‬ ‫قالبش اعالم شود‪.‬‬ ‫فارغ از قالب‪ ،‬قصد این تشــکل سیاسی حضور‬ ‫در تمام حوزه های انتخابیه اســت یــا انکه فقط‬ ‫در شهرهای بزرگ می خواهد نامزد معرفی کند؟‬ ‫به نظرم می خواهد در صحنه سیاسی کشور فعال و‬ ‫در اینده سیاسی کشور تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫یعنی روی انتخابــات مجلس اینــده می خواهد‬ ‫تاثیرگذار باشد؟‬ ‫هم مجلس اینــده هــم ریاســت جمهوری و هم‬ ‫موضوعات مهم کشور‪.‬‬ ‫یک تحلیل این اســت که اقای الریجانی دارد به‬ ‫دولت نزدیک می شــود‪ ،‬به نظر شــما این مساله‬ ‫باعث جدایی اصالح طلبان از جریــان اعتدال و‬ ‫حامی دولت نمی شود؟‬ ‫اگر بر مبنای واقعیت ها قضایا را ببینیم می توان این‬ ‫طور گفت که دولت نیاز به کمک دارد و رهروان به او کمک‬ ‫می کند‪ .‬در واقع اقای الریجانی بیشتر دنبال این است که‬ ‫مســئوالن اجرایی برای اداره کشور موفق شــوند بنابراین‬ ‫هدف همین کمک است‪.‬‬ ‫نزدیک شــدن جریان اقای الریجانــی و جریان‬ ‫دولت به یکدیگر تاثیری روی پیوندهای جریان‬ ‫اصالحات با جریان اعتدال دارد یا خیر؟‬ ‫واقعیت اجتماع این اســت که یک مســئولی در‬ ‫جایگاهی قرار گرفته و برای اداره کشــور احتیاج به کمک‬ ‫دارد‪ ،‬هــم عقالی اصولگــرا و هم عقــای اصالح طلب‬ ‫مشترکا به او کمک می کنند‪ ،‬بنابراین میان عقالی سیاسی‬ ‫یک وحدت نظر پیدا می شود‪ ،‬پس در اینجا دوری و نزدیکی‬ ‫معنا دار نیست بلکه منافع ملی معنا پیدا می کند‪ .‬اگر منافع‬ ‫ملی را شــاخص قرار دهیم تمام کسانی که شاخص منافع‬ ‫ملی را مبنا قرار می دهند در یک مسیر حرکت می کنند‪ ،‬حاال‬ ‫می خواهند اصالح طلب‪ ،‬اصولگرا یا اعتدالی باشند‪ ،‬فرقی‬ ‫نمی کند برای انها تامین منافع ملی اهمیت دارد‪.‬‬ ‫رهروان ایــا موضع جریان اعتــدال را می خواهد‬ ‫تقویت کند؟‬ ‫به نظرم اعتدال را نمی تــوان در قالب یک حزب‬ ‫دید‪ ،‬اعتدال یک اقیانــوس برگرفته از عقالنیت اســت‪.‬‬ ‫احزاب هستند که خودشان را در این موضع قرار می دهند نه‬ ‫انکه اعتدال در ظرف احزاب قرار گیرند‪.‬‬ ‫یعنی اعتدال محصور در شخص رئیس جمهور یا‬ ‫یک حزب خاصی نیست بلکه یک رویکرد سیاسی‬ ‫تعریف می شود؟‬ ‫بله چون اعتــدال واژه جدیدی نیســت‪ ،‬اعتدال‬ ‫سیاست‬ ‫درست نمی دانم‪.‬‬ ‫اما کارگزاران ســازندگی در استانه مجلس پنجم‬ ‫به وجود امــد و هنوز هم مــورد اتهام اســت که‬ ‫بازی راست ســنتی را به هم زد چون تالش هایی‬ ‫می شــد که یک فهرســت از جناح راست بیرون‬ ‫اید اما اعالم موجودیت و فعالیت حزب کارگزاران‬ ‫زمینه ساز شد تا جناح چپ مجال تحرک سیاسی‬ ‫پیدا کند و از حاشیه نشــینی خارج شــود چراکه‬ ‫جناح چپ برای انتخابات مجلس چهارم لیست‬ ‫نداد اما نیروهایش در انتخابــات مجلس پنجم‬ ‫زیر چتر کارگزاران به عرصه سیاسی کشور وارد‬ ‫شدند و توانستند اقلیت قوی ای را هم در مجلس‬ ‫شــکل دهند‪.‬به نظر شــما امروز رهروان در حال‬ ‫بازی چنین نقشی نیست؟‬ ‫مــن معتقــدم جناحــی به عنــوان اصولگرایان و‬ ‫اصالح طلبان دیگر وجود ندارد و ساختارها و مرزبندی های‬ ‫سیاسی گذشته فرو ریخته و پوسته ای از ان وجود دارد که به‬ ‫سرعت ان پوسته نیز از بین خواهد رفت و ما در اینده نزدیک‬ ‫با واژه های دیگری مواجه خواهیم شد‪ ،‬بنابراین باید دنبال‬ ‫واژه های دیگری بگردیم‪ .‬چــون چیزی به نام اصولگرایی‬ ‫و اصالح طلبی را در حال حاضــر نمی توان تعریف کرد که‬ ‫بگوییم می شود انها را الگو قرار داد‪.‬‬ ‫اما االن سه تشکل پایداری‪ ،‬ایثارگران و موتلفه در‬ ‫حال تالش برای ایجاد وحدت میان اصولگرایان‬ ‫هستند‪ ،‬یعنی شما می گویید اینها دارند یک کار‬ ‫پوسته ای و قشــری انجام می دهند تا ظاهر کار‬ ‫حفظ شود؟‬ ‫احساسم این است که اینها بیشتر واژه اصولگرایی‬ ‫را یدک می کشــند چون نــه اصالح طلبی وجــود دارد و نه‬ ‫اصولگرایی‪ .‬ساختارها و سازماندهی تشکل های سیاسی‬ ‫کشــور یک معنای دیگری به خود می گیرد‪ ،‬شاید در اینده‬ ‫بتوان واژه های جدیدتری را جایگزین کرد‪ ،‬به همین علت‬ ‫دیده می شود که ســه تشــکل برای ایجاد همگرایی کنار‬ ‫هم قرار می گیرند حال انکه این سه حزب نمی توانند تمام‬ ‫اصولگرایی باشــند کما اینکه در طیف اصالح طلبی هم به‬ ‫همین صورت اســت که با کنار هم قرار گرفتن چند تشکل‬ ‫اصالح طلبی کل ان جریان نمایندگی نمی شود بنابراین ان‬ ‫تعاریفی که از اصولگرایی و اصالح طلبی بیان می شد خیلی ‬ ‫کمرنگ تر شده و همین علت منجر به شکاف هایی در درون‬ ‫هر جریان شده که امروز شاهدش هستیم‪.‬‬ ‫پس به نوعی رهــروان می اید تــا مرزبندی های‬ ‫سیاســی را به طور علنی بر هم بریزد و اگر هم در‬ ‫عالم واقعیت چنیــن مرزبندی هایی دیگر وجود‬ ‫خارجی ندارند و فقط پوسته ای از ان باقی است‪،‬‬ ‫چنین پوسته ای را هم کنار بزند‪ .‬درست است؟‬ ‫بــه نظــرم از ابتــدا هــم مرزبنــدی اصولگرایی و‬ ‫اصالح طلبی خیلی قرص و محکم نبوده که االن فروپاشیده‬ ‫است چون اگر محکم بود امروز فرو نمی پاشید‪.‬‬ ‫به نظر شــما اقای الریجانی از این نگرانی ندارد‬ ‫که بعد از گذشت یکی‪ ،‬دو دهه همچنان فعاالن‬ ‫سیاسی اصولگرا بگویند «الریجانی بود که بازی‬ ‫اصولگراها را در اســتانه مجلس دهم به هم زد و‬ ‫میدان بازی به رقیب داد»؛ صحبتی که از سال ‪74‬‬ ‫تا کنون برای اقای هاشمی دائم تکرار می شود؟‬ ‫اگر اصولگرایــی به معنــای واقعی کلمــه وجود‬ ‫داشت دیگر تفرقه میان نیروها معنا پیدا نمی کرد‪ .‬بررسی‬ ‫انتخابات مجلس نهم‪ ،‬انتخابات ریاســت جمهوری سال‬ ‫‪ 92‬و انتخابــات دهمین دوره مجلس شــورای اســامی‬ ‫نشــان می دهد که از تعابیــر اصولگرایــی و اصالح طلبی‬ ‫فقط واژگان انها باقی مانده اســت‪ .‬اگر یک مجموعه ای‬ ‫مستحکم باشد انشقاق‪ ،‬تفرقه و شکاف در ان مجموعه راه‬ ‫‪3‬‬ ‫حزب کارگزاران سازندگی در اســتانه انتخابات‬ ‫مجلس پنجم بــه وجود امد و بازی راســت ســنتی را‬ ‫برای ارائه یک فهرســت در انتخابــات به هم زد چون‬ ‫بســتری شــد تا نیروهای جناح چپ بعــد از یک دوره‬ ‫حاشیه نشــینی مجال تحرک سیاســی پیــدا کنند و‬ ‫بتوانند در مجلس پنجم اقلیت قوی ای را شکل دهند‪.‬‬ ‫برخی بر این باورند که این راهی است که امروز و پس‬ ‫از ‪ 20‬سال رهروان می خواهد برود یعنی در عین حال‬ ‫که موتلفه‪ ،‬ایثارگران و پایداری برای همگرایی بخشی‬ ‫از نیروهــای اصولگرا تالش می کننــد مجموعه ای با‬ ‫محوریت علی الریجانــی قصد دارد کانالــی جدید را‬ ‫برای فعالیت های سیاسی در کشــور باز کند و به تبع‬ ‫نیروهایــی از جریان هــای اصولگــرا‪ ،‬اصالح طلب و‬ ‫اعتدال در ان ایفــای نقش خواهند کرد‪ .‬عباســعلی‬ ‫منصوری ارانــی عضــو شــورای مرکزی فراکســیون‬ ‫رهروان والیت مجلس قیاس رهــروان با کارگزاران را‬ ‫نادرســت می خواند و می گوید هیچ حزب و تشــکلی‬ ‫مشابه حزب و تشکل دیگری نیست چون افراد‪ ،‬ایده ها‬ ‫و شرایط زمانی شکل گیری شان با هم متفاوت است‬ ‫بنابراین چنین قیاسی را درست نمی دانم‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫‪45‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫پارلمان‬ ‫ریشــه در عقالنیت و اعتقادات مذهبی مــا دارد بنابراین‬ ‫افرادی که چنین مشی ای دارند مظروف ان ظرف هستند‪.‬‬ ‫اینکه گفتــه می شــود اصالح طلبــان و روحانی‬ ‫می خواهنــد بــه واســطه الریجانــی اتحــاد‬ ‫اصولگرایان را دچار شکاف و انشقاق کنند پاسخ‬ ‫شما در این باره چیست؟‬ ‫دلیلی وجود نــدارد که اصالح طلبــان یا افرادی‬ ‫بخواهند جنــاح دیگر را تخریــب کننــد‪ .‬در واقع تخریب‬ ‫جبهه و جریان دیگر با عقالنیــت مغایرت دارد‪ ،‬ان چیزی‬ ‫که می تواند نجات دهنده کشور باشد عقالنیت است و در‬ ‫سایه عقالنیت باید تمام کسانی که قلب شان برای نظام و‬ ‫مملکت می تپد خواه اصولگــرا‪ ،‬اصالح طلب یا اعتدالی‬ ‫باشند برای خدمت به نظام و کشور ایفای نقش کنند‪ .‬فکر‬ ‫می کنم زمان فعلی خیلی فرصتــی برای تخریب احزاب و‬ ‫جریان های دیگر نیســت‪ ،‬بلکه زمان جمع کردن و ایجاد‬ ‫وحدت میان کسانی است که با تدبیر و شعور باالی سیاسی‬ ‫می خواهند و تالش دارند برای نظام کار کنند‪ ،‬بنابراین من‬ ‫بیشتر این عنوان را می پسندم‪.‬‬ ‫موتلفه و ایثارگران و پایداری دارند تالش می کنند‬ ‫یک ائتالفی در جمع اصولگرایــان ایجاد کنند و‬ ‫موتلفه خیلی تالش دارد نقش پیوند دهنده اقای‬ ‫الریجانی را به ان دو تشکل ایفا کند‪ ،‬به نظر شما‬ ‫احتمال دارد چنین پیوندی برقرار شود؟‬ ‫خیر‪ ،‬اگر اقــای الریجانی را بــه معنای تفکرش‬ ‫که تفکر اعتدال است قبول داشته باشــیم‪ ،‬بعید به نظرم‬ ‫می رســد که او را با بعضی از افراد در تشــکل هایی که نام‬ ‫برده شد بتوان جمع کرد‪ .‬تفکر الریجانی با تفکر ان افراد‬ ‫قابل جمع نیست‪.‬‬ ‫قضیه نشست چهار نفره اقای الریجانی با اقایان‬ ‫والیتی‪ ،‬مقتدایی و ناطق نوری چــه بود؟ ایا این‬ ‫جلســه در راســتای تشــکیل مجموعه رهروان‬ ‫والیت بود یا رایزنی انتخاباتی؟‬ ‫اطالعی از ریز جلســات ندارم امــا کال می دانم‬ ‫اقای الریجانی با خیلــی از بزرگان نظــام‪ ،‬مراجع و افراد‬ ‫سیاسی و مذهبی جلسه دارد و این چیزی نیست که امروز‬ ‫اتفاق افتاده باشــد‪ ،‬حداقل در یکی‪ ،‬دو ســالی که من در‬ ‫جریان هستم یا در طول سه ســالی که با اقای الریجانی‬ ‫اشنا هســتم‪ ،‬می دانم که همواره در مقاطع مختلف سعی‬ ‫کرده که جلساتی داشته باشد و یک جمعی از نقطه نظرات‬ ‫همگان را بگیرد و این نقطه نظرات را به مجلس یا ســایر‬ ‫حوزه هایی که مسئولیت دارد مثل شورای عالی امنیت ملی‬ ‫منتقل کند یا براساس این نقطه نظرات اعالم نظر کند‪.‬‬ ‫دبیرکل رهروان چه کسی خواهد بود؟‬ ‫فعال زود اســت‪ .‬باید جلوتر رفت و دید چه اتفاقی‬ ‫می افتد‪.‬‬ ‫اینکه اعالم شــده اقــای کاظم جاللــی دبیرکل‬ ‫می شود چقدر صحت دارد؟‬ ‫باید دید تصمیــم نهایی چه می شــود‪ ،‬طرح این‬ ‫موضوع االن زود است‪.‬‬ ‫تشــکل سیاســی رهروان محصــور در مجلس‬ ‫خواهد بود یا از فعاالن سیاسی خارج از مجلس‬ ‫نیز در ان عضویت خواهند داشت؟‬ ‫یک تشــکلی که می خواهد در مســائل سیاسی‬ ‫کشــور نقش افرینی کنــد علی القاعــده خــودش را نباید‬ ‫محدود کند‪.‬‬ ‫گفته می شود رهروان یک حزب مجلس ساز‬ ‫است‪ ،‬پس شما این را رد می کنید؟‬ ‫به نظر من نمی تواند صرفــا در مجموعه نمایندگان‬ ‫فعلی مجلس باشد‪ .‬قطع به یقین فراتر از نمایندگان فعلی‬ ‫مجلس است و ابعاد مختلفی را در نظام تحت پوشش قرار‬ ‫خواهد داد‪.‬‬ ‫الریجانی نباید به اصالح طلبان نزدیک شود‬ ‫گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی‬ ‫اقای ایمانی! اگر بنا باشد در مورد اقای الریجانی‬ ‫و نقــش ایشــان در انتخابــات اینــده صحبت‬ ‫کنیم حتما بایــد اکت هــای جدید ایشــان را در‬ ‫محاسبات خود منظور کنیم‪ .‬از حضور ایشان در‬ ‫جلســه انتخاباتی با اقایان والیتی‪ ،‬ناطق نوری و‬ ‫مقتدایی گرفته تا تشکیل حزب جدیدشان و البته‬ ‫حمایت های روشــن طیف هایی از اصالح طلبان‬ ‫از ایشان‪ .‬ســوال این اســت که چهار ماه مانده‬ ‫به انتخابات تحرکات سیاسی اقای الریجانی را‬ ‫چگونه تحلیل می کنید؟‬ ‫دوران انتخابات همیشه یک برهه مهم و حساس‬ ‫برای جریان ها و شــخصیت های سیاســی است‪ .‬چه بسا‬ ‫بسیاری از شــخصیت های سیاسی طی ســالیان گذشته‬ ‫داشــتیم که دوران انتخابات مجلس و ریاست جمهوری‬ ‫به دلیل نوع عملکردشــان بعضــا کم فروغ تر شــده اند یا‬ ‫بالعکــس‪ .‬بنابراین زمان انتخابات برای شــخصیت های‬ ‫سیاسی‪ ،‬دوره بسیار مهمی اســت‪ .‬در این مورد خاص در‬ ‫مورد اقای الریجانی هم همین طور اســت‪ .‬مسلما اقای‬ ‫الریجانی از شــخصیت های اصولگرا محسوب می شود‪.‬‬ ‫همین جا می خواهم یک نکته مهم را مورد تاکید قرار دهم‪.‬‬ ‫اگر ایشــان یا اطرافیانشان هرگونه تالشــی کنند تا برای‬ ‫وی چهره ای بســازند که دارای نوعی قالب اصالح طلبی‪-‬‬ ‫اصولگرایی است‪ ،‬به شدت به چهره ایشان اسیب خواهد‬ ‫زد و جایگاه شان در اینده سیاسی کشور به شدت تضعیف‬ ‫خواهد شد‪ .‬البته ایشان به دلیل اینکه احساس می کند در‬ ‫مجلس اینده احتماال اصالح طلبان نقش بیشتری خواهند‬ ‫داشت‪ ،‬تمایل دارد و تالش می کند به گونه ای حرکت کند‬ ‫که هم اصالح طلبان را به نوعی با خود هماهنگ داشــته‬ ‫باشد و هم اصولگرایان را‪ .‬او جایگاه ریاست اینده مجلس‬ ‫را نشانه گرفته و کسی که بخواهد ریاست مجلس را داشته‬ ‫باشــد علی القاعده باید این دو جریان سیاســی که هر دو‬ ‫شاید در مجلس اینده نقش برابر داشــته باشند را به نوعی‬ ‫راضی نگه دارد تا بتواند به هدفش برسد‪ .‬او راه میانه ای را‬ ‫در پیش گرفته که یک تشکیالت مستقلی را سازماندهی‬ ‫کند تا مثال چهره های معتدل هر دو جناح یا افراد مستقل‬ ‫را در لیستی مشترک تحت بیرق جبهه رهروان والیت دور‬ ‫هم جمع کند که قاعدتا خودش هم ســردمدار این حرکت‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫گفته می شود به دکتر‬ ‫علی اکبر والیتی که در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫مورد حمایت جامعه مدرسین‬ ‫بود پیشنهاد عضویت در‬ ‫هیات امنای حزب علی‬ ‫الریجانی شده است‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫یک وزنه شــده و با طیف دیگر اصولگرایان وارد‬ ‫مذاکره شوند؟‬ ‫نه اقــای ناطــق و نــه اقــای والیتی و نــه اقای‬ ‫الریجانی و نه اقای مقتدایــی هیچ کدام حرکتی نخواهند‬ ‫کرد که خودشــان را در مقابــل اصولگرایان قــرار دهند‪.‬‬ ‫ماهیت ایــن چهــار بزرگوار و همه ســلول های بدنشــان‬ ‫اصولگراســت و هر چه دارند از جریان اصولگرایی است‪.‬‬ ‫بنابراین خودشــان را در مقابــل جریــان اصولگرایی قرار‬ ‫نمی دهند‪ .‬ممکن است در کنار ان باشــند اما در مقابلش‬ ‫نخواهند بود‪ .‬از اســاس این نشســت دوســتانه ای بوده‬ ‫است و چندان جدی به نظر نمی رسد‪ .‬درواقع یک حرکت‬ ‫مســتقل سیاســی برای انتخابات نخواهد بود‪ .‬باتوجه به‬ ‫ســابقه ای که از اقای والیتی در خصــوص انتخابات ‪92‬‬ ‫داریم و حرکت شان در زمان انتخابات و همینطور باتوجه به‬ ‫سابقه ای که از اقای الریجانی وجود دارد که قدرت زیادی‬ ‫در مانورهای سیاســی در زمان های مختلــف دارند تصور‬ ‫می کنم اقای ناطق نوری خودشــان را در کنار افرادی که‬ ‫قدرت مانور زیادی از لحاظ سیاسی دارند‪ ،‬قرار نمی دهند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه تجربه ســال ‪ 84‬را دارنــد و تلخی اش در کام‬ ‫ایشان باقی است‪.‬‬ ‫اجازه بدهید سوالم را تکرار کنم‪ .‬من می خواهم‬ ‫بدانم این جلسات چهار نفره و تشکیل جمعیت‬ ‫رهــروان والیت را می توانیم نوعــی تالش اقای‬ ‫الریجانی برای اســتقالل از راست سنتی تلقی‬ ‫کنیم؟‬ ‫باید شــخصیت اقای الریجانی را بشناسیم و بعد‬ ‫راجع به ایــن موضــوع اظهارنظر کنیم‪ .‬اقــای الریجانی‬ ‫قدرت مانور بسیار زیادی دارد‪ .‬نگاه می کند ببیند که جریان‬ ‫انتخابات مجلس به کدام ســمت می رود‪ .‬اگر احســاس‬ ‫ایشــان این باشــد که اکثریت قابل توجه شــان احتماال‬ ‫اصولگرا باشــند بــا اصولگرایــان خواهد مانــد و رهروان‬ ‫والیت را هم راه نخواهد انداخت ولی اگر احساس شــان‬ ‫این باشــد که اینها به هر دلیلی در افکار عمومی تضعیف‬ ‫شده اند و جریان های دیگری امکان حضور در انتخابات‬ ‫مجلس را دارند‪ ،‬تالش می کند تا به نوعی خود را از جریان‬ ‫اصولگرایی کنار بکشــد تــا بتواند از منافــع ان طرف هم‬ ‫برخوردار باشد‪ .‬اگر شخصیت سیاســی ایشان را طی ‪25‬‬ ‫سال گذشته مانتیتور کنید موارد بسیار متعددی را می بینید‬ ‫که حــرکات این چنینی در رفتار سیاسی شــان دارند‪ .‬هیچ‬ ‫بعید نیســت اگر ببیند جریان اصولگرایی رو به افول است‬ ‫ارام ارام به جاده دیگر بروند و اگر رو به صعود است ارام ارام‬ ‫با انها همراه و همدل شوند‪ .‬برخالف برخی شخصیت های‬ ‫دیگر که می بینند که اگر اصولگرایان رو به افول هستند باز‬ ‫هم در همان جریان می مانند و خودشان هم سقوط کرده‬ ‫و اصطالحا از قدرت خارج می شــوند‪ ،‬یعنــی هزینه اش را‬ ‫هم می پردازند‪.‬‬ ‫همین جا یــک نکته مهم وجــود دارد و ان اینکه‬ ‫فارغ از انکه اقای الریجانی چــه خواهند کرد ایا‬ ‫اصولگرایان تالش می کنند که ایشان را در کنار‬ ‫خود نگه دارند یا منتظر تصمیم ایشان هستند؟‬ ‫اصولگرایــان هنوز هــم اقای الریجانــی را یک‬ ‫اصولگرا می دانند که می خواهد با انها حرکت کند و وجهه‬ ‫برخوردی شان این گونه است‪ .‬اصال قبول و باور ندارند که‬ ‫ایشان بخواهد از حرکت جمعی اصولگرایان خارج شود‪.‬‬ ‫هنوز هم برداشت شــان این اســت که اقای الریجانی با‬ ‫ماست و در رفتارهای سیاسی شان این طور باور نکرده اند‬ ‫که اقای الریجانی خارج شده است‪ .‬این اقای الریجانی‬ ‫است که ارام ارام یک مقدار فاصله می گیرد به خاطر اینکه‬ ‫احســاس می کند باالنس قدرت سیاسی در مجلس اینده‬ ‫چگونه است‪ ،‬بنابراین می خواهد به نحوی حرکت کند که‬ ‫همه اینها را داشته باشــد‪ .‬االن اقای الریجانی باید به هر‬ ‫نحو و با هر هزینه ای دور بعد رئیس مجلس باشد‪.‬‬ ‫با توجــه به شــناختی کــه از فضای سیاســی و‬ ‫اتفاقاتی که تاکنون افتاده تصورتان این اســت‬ ‫که درنهایــت چه رخ خواهــد داد؟ اگر بخواهیم‬ ‫راجع به خود اقــای الریجانی بحث کنیم‪ ،‬چقدر‬ ‫شــانس دارند که همچنــان در دور بعــد رئیس‬ ‫مجلس باشند؟‬ ‫شانس ایشان‪ ،‬کم نیست‪ .‬اما من تصور می کنم اگر‬ ‫این حرکت های فعلی را ادامه بدهد‪ ،‬جایگاه سیاسی شان در‬ ‫افکار سیاسی و عموم افول پیدا خواهد کرد‪ .‬هیچ کس این‬ ‫شخصیت را نمی پسندد‪ .‬اعم از اینکه اصالح طلب باشد یا‬ ‫اصولگرا‪ .‬نمی پسندد که کسی تعلق جناحی به هر جناحی‬ ‫که داشــته باشــد بخواهد مانورهایی در زمان های خاصی‬ ‫انجام دهد تا چهره خــود را تطهیر کند‪ .‬مــا اصالح طلبان‬ ‫کمی نداشــتیم که اصالح طلب بودند‪ ،‬ماندند‪ ،‬هزینه اش‬ ‫را هم دادند و در خانه هم نشســتند و حتــی بعضا زندان هم‬ ‫رفتند اما بر مشی خودشــان باقی ماندند به درست یا غلط‪.‬‬ ‫نمی خواهم ارزش گذاری کنم‪ .‬اصولگرایانی هم داشــتیم‬ ‫من جمله شــخص اقای ناطق نوری که اصولگــرا ماندند و‬ ‫حتی در زمان هایی که کنار هم کشیدند اما هر حرکتی را برای‬ ‫ماندن در قدرت نکردند‪ .‬افکار عمومی و نخبگان‪ ،‬کسانی‬ ‫که بخواهند از جایگاه قبلی شان مانور سیاسی داشته باشند‬ ‫را نمی پسندد‪ .‬این بســیار نکته مهمی اســت‪ .‬شما تردید‬ ‫نکنید که یک مقدار خوش و بشــی که االن اصالح طلبان‬ ‫با اقای الریجانی می کنند نه به خاطر ایشان و قبول داشتن‬ ‫شــخصیت ایشــان بلکه به خاطر ایجاد انشــقاق در میان‬ ‫اصولگرایاناست‪.‬اگرزمانمناسبفرابرسداقایالریجانی‬ ‫را به گونه ای نامناسب کنار خواهند گذشت‪ .‬انها این کار را با‬ ‫شخصیت های دیگر هم کرده اند‪ .‬مانند شخص خود اقای‬ ‫ هاشــمی‪ .‬بنابراین اقای الریجانی هم باید عاقل تر از این‬ ‫باشد‪ .‬باید دلیل این نوع خوش و بش انها با خودش و تحویل‬ ‫گرفتن شان را متوجه شود و بفهمد که منظور انها چیست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ایا این در ادامه جریان حرکــت انتخاباتی مولود‬ ‫سال ‪ 1392‬اســت؟ منظور من این است که این‬ ‫اقدام علی الریجانی در راســتای همان جریان‬ ‫اعتدال اســت یا مــا با پدیــده ای جدیــد مواجه‬ ‫شده ایم؟‬ ‫نه‪ ،‬اصال نامش را اعتدال نگذارید چراکه ممکن‬ ‫است تشابه به وجود اورده و ما را از تحلیل درست موضوع‬ ‫منحرف کند‪ .‬اصــا بحث اعتدال مطرح نیســت‪ .‬اصال‬ ‫جریان اقای روحانی هــم جریان نبود‪ ،‬یعنــی من اعتقاد‬ ‫ندارم که جریان بود‪ .‬یک جریــان‪ ،‬مولفه های خاصی را‬ ‫می طلبد‪ .‬ایشــان یک شــعار انتخاباتی به نام اعتدال سر‬ ‫دادند و در زمان انتخابات به هر دلیل ‪51‬درصد اراء را کسب‬ ‫کردند و بعد از ان هم به عنوان یک حرکت سیاسی‪ ،‬تفکر‪،‬‬ ‫مبنا و منش نتواســت در جامعه نهادینه شود و مولفه هایی‬ ‫به لحاظ فکری و اجرایی داشته باشد‪ .‬این فقط یک شعار‬ ‫انتخاباتی مثل همه شــعارهای انتخاباتی دیگری بود که‬ ‫سایر کاندیداها دادند‪.‬‬ ‫یعنی اقای الریجانی قصد قــرض گرفتن از این‬ ‫سرمایه را ندارد؟‬ ‫نه‪ ،‬به نظرم ایشــان اصال در پی ســوار شــدن بر‬ ‫ان موج نیســت‪ .‬البته تالش دارند به گونه ای حرکت کنند‬ ‫که اصولگرایان را خیلــی تحریک نکننــد و در مقابل انها‬ ‫نایستند‪ .‬اصطالحا خروج از جبهه اصولگرایی نکنند چراکه‬ ‫همه وجود اقای الریجانی از اصولگرایان سرچشمه گرفته‬ ‫و نمی تواند ســر یک پیچ ناگهان بپیچــد و به یک طرف‬ ‫دیگر بــرود‪ .‬در این صــورت دیگر الریجانــی‪ ،‬الریجانی‬ ‫نیست‪ .‬نه می تواند از جبهه اصولگرایان خارج شود و نه به‬ ‫ویترین اصالح طلبان وارد شود و نه می خواهد به گونه ای‬ ‫حرکت کند که دولتی ها به نوعی در مقابل ایشان بخواهند‬ ‫موضع گیری کننــد‪ .‬بلکــه می خواهد به تعبیــری همه را‬ ‫داشته باشد تا در مجلس بعدی بتواند جایگاه فعلی را حفظ‬ ‫کند‪ .‬الزمه این کار از نظر ایشان این است که تشکیالت‬ ‫جداگانه ای از اصولگرایــان راه بیندازند‪ .‬البته برای اینکه‬ ‫اصولگرایان را هــم راضی نگــه دارد طبیعتا تعــدادی از‬ ‫چهره های اصولگرا را در داخل لیست خود خواهد گذاشت‬ ‫تا انها را هم خیلی تحریک نکند‪ .‬شاید از چهره های خیلی‬ ‫شاخص اصالح طلبان هم در لیست خود استفاده نکند تا‬ ‫خیلی تحریک کننده نباشــد و یک حرکت وسط را در پیش‬ ‫می گیرد‪ .‬برای همیــن هم برنامه جبهه پیــروان والیت را‬ ‫ســازماندهی کرده اســت‪ .‬تصور می کنم جلســات چهار‬ ‫نفره هم چندان جدی نباشــد و منجر به این نخواهد شــد‬ ‫که یک حلقه چهار نفره ای شکل بگیرد که در کنار جریان‬ ‫اصولگرایی و بین اصولگرایان و اصالح طلبان ان چهار نفر‬ ‫بخواهند لیستی را تشــکیل دهند‪ .‬چون اقای ناطق نوری‬ ‫باتجربه تر از این است که بخواهد این طور حرکاتی صورت‬ ‫دهد که بعدا ممکن است در لحظات اخر باز هم تنها بماند‪،‬‬ ‫همان طور که در انتخابات ‪ 84‬تجربه اش را دارد‪.‬‬ ‫اقــای ایمانــی! به نظــر اینکــه بگوییــم ایــن‬ ‫جلســات چندان جدی نیســت شــاید درســت‬ ‫نباشــد‪ .‬به هر حال اقایان والیتــی و ناطق نوری‬ ‫هر دو تجاربــی دارند و در ادبیات سیاســی جزو‬ ‫محافظــه کاران محســوب می شــوند‪ .‬اقــای‬ ‫الریجانی هم همین طــور و به ان معنا خیلی اهل‬ ‫خطر نیستند‪ .‬اینکه سه نفر محافظه کار به رغم‬ ‫همه تجاربشــان کنار هم نشســتند و علنی هم‬ ‫می شــود و تائید می کنند‪ .‬به نظر می رســد قصد‬ ‫حرکت نمادین ندارند و البد اهداف و برنامه هایی‬ ‫هم در ســر دارند‪ .‬ایا در بدبینانه ترین حالت این‬ ‫به معنای استقالل از جریان راست اصولگراست‬ ‫یا اینکه ایــن افراد بــا تحلیلی که پیــدا کرده اند‬ ‫می خواهنــد با کنــار هم قــرار گرفتــن تبدیل به‬ ‫‪4‬‬ ‫ناصر ایمانی‪ ،‬تحلیلگر مسائل سیاسی بر این باور‬ ‫اســت که علی الریجانی برای اینکه در دور بعدی هم‬ ‫رئیس مجلس باقی بماند تــاش می کند تا رابطه خود‬ ‫با گروه های مختلف را حفظ کند‪ .‬او در عین حال بر این‬ ‫باور است که مانور های سیاسی علی الریجانی برای او‬ ‫مناسب نیست و بهتر است او از ارتباط و همنشینی با‬ ‫اصالح طلبان خودداری کند‪ .‬با او در این مورد گفت وگو‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫‪47‬‬ ‫تولد نواعتدال گرایی‬ ‫علی الریجانی‪ ،‬بازیگر اصلی کارزار بهارستان چه خواهد کرد؟‬ ‫‪5‬‬ ‫مسعود ندافان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫کوران تغییرات در ارایش سیاســی کشــور محصول‬ ‫ی که‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم است؛ ان هنگام ‬ ‫شــورای نگهبان «مصلحت» را در عدم احــراز صالحیت‬ ‫رئیس مجمع تشــخیص مصلحت دیــد و اعضای ائتالف‬ ‫ســه گانه اصولگرایان برخالف ســخنان شــهردار تهران‬ ‫که «اگر پایان این ائتالف منجر به اختالف شــود باید در‬ ‫دینداری ما شــک کنید» به «عهد» خود پایبند نبود‪ ،‬سعید‬ ‫جلیلی جایگزین فردی شــد که به روایــت ایت الله مصباح‬ ‫یزدی «از هفت ســال پیش او را در نظر گرفته بودم ولی تا‬ ‫پیش از این به کســی نگفته بودم‪ ».‬و نظر جامعتین میان‬ ‫جوانان پرشــور اصولگرایان ابراز شــد و عارف بــا مرقومه‬ ‫دستوری کنار گذاشته شد تا برخالف «عیار اصالح طلبی»‬ ‫معیار مقبولیت عمومی باشد و ســرانجام اصالح طلبان زیر‬ ‫عبای عضو جامعه روحانیت مبارز قرار گرفتند و کلید صدارت‬ ‫بر سریر قدرت قوه مجریه به دستان حجت االسالم روحانی‬ ‫برسد‪ ،‬این اغاز اشفتگی در سپهر سیاست کشور بود‪.‬‬ ‫انتخابات مجلس دهم شورای اسالمی تابع اشفتگی‬ ‫در ارایش سیاسی کشور است و این امر باعث ایجاد ابهام‬ ‫در سیاســت ورزی جریانات سیاســی کشور شــده است‪.‬‬ ‫تحلیل پیرامون چگونگی حضور علی الریجانی و یارانش‬ ‫در انتخابات اتی را می تــوان پیچیده ترین و اثرگذار ترین‬ ‫کنش سیاسی در این دوره قلمداد کرد زیرا دامنه و ضریب‬ ‫اثربخش ان به نقشــه راه اصولگرایــان‪ ،‬اصالح طلبان و‬ ‫حامیان دولت معنای جدیدی می دهد تا این سوال که علی‬ ‫الریجانی با کدامین جریان به شــراکت سیاســی می رسد‬ ‫به مهم ترین گمانه زنی فعاالن سیاسی کشور بدل شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫مثلث وحدت اصولگرایان‬ ‫اولین بار حجت االســام تقــوی‪ ،‬قائم مقــام جامعه‬ ‫روحانیــت مبــارز‪ ،‬وحدت یابــی در اردوگاه شکســت خورده‬ ‫اصولگرایان پس از انتخابات ریاست جمهوری ‪ 92‬را مطرح‬ ‫کردتابههمگراییانانزیرچترشورایهمگراییاصولگرایان‬ ‫بپردازد‪ .‬از ســوی دیگر ســه ضلعی وحدت جبهه پایداری‪،‬‬ ‫جمعیت ایثارگران انقالب اســامی و حزب موتلفه اسالمی‬ ‫خودراحامیانهمگراییدرجبههاصولگرایانمعرفیکردند‪.‬‬ ‫جبهه پایــداری با ســرمایه پایگاه اجتماعــی قدرتمند میان‬ ‫جواناناصولگرا‪،‬جمعیتایثارگرانانقالباسالمیباقدرت‬ ‫اقناع باالی دبیرکل ان و قدرت رسانه ای باالی اعضای ان و‬ ‫حزب موتلف ه اسالمی با پیشینه طوالنی در بدنه اصولگرایان‬ ‫و حمایت های مادی هم افزایی اثرگذاری را در میان اردوگاه‬ ‫راست نشین هایکشورایجادکردند‪.‬‬ ‫جریــان همســو با علــی الریجانــی با عضــو مثلث‬ ‫همگرایی اختالف سیاســی دارد؛ اختالف سیاسی میان‬ ‫علی الریجانــی و جبهه پایــداری «بنیادین» اســت زیرا‬ ‫پایداری ها علی الریجانی را «ســاکت فتنــه» می دانند و‬ ‫با همیــن ترجیع بند به درخواســت های وحــدت ایت الله‬ ‫مهدوی کنی (ره) جواب منفی دادند و علی الریجانی یاران‬ ‫موسســه همســو با پدر معنوی این طیف سیاسی را عامل‬ ‫اصلی برهم زدن ســخنرانی ‪ 22‬بهمن قم می داند و حتی‬ ‫پایداری ها برای اینکه تضاد سیاســی خود را با الریجانی‬ ‫همچنان نشان بدهند در اخرین رای گیری ریاست مجلس‬ ‫نهم‪ ،‬روح الله حســینیان را نامزد تصدی کرســی ریاست‬ ‫کردند‪ .‬طیف همســوی علی الریجانی با ضلع دیگر یعنی‬ ‫تحول خواهان که در این مکانسیم همگرایی به نمایندگی‬ ‫ایثارگران انقالب اسالمی حضور پیدا کردند؛ ابتدا اختالف‬ ‫«تاکتیکی» داشت اما به مرور زمان بر ضریب اختالفات‬ ‫افزوده شد به نحوی که پس از اختالف تحول خواهان با‬ ‫علی الریجانی بر سر ریاست مجلس نهم؛ علیرضا زاکانی‬ ‫درباره ایین نامه انتخاب ناظــر مجلس در هیات نظارت بر‬ ‫مطبوعات رفتار‪ ،‬رئیس مجلس را نوعــی «دیکتاتوری»‬ ‫خواند و از سوی دیگر الیاس نادران عضو شورای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگران انقالب اســامی در نطق میان دستور‬ ‫پیرامون توافق هســته‪‎‬ای اظهار داشت‪« :‬سابقه برخورد‬ ‫رئیس مجلس نشــان می دهد که این بار نیــز مجلس در‬ ‫جریان بررســی متن توافــق دور خواهد خورد» و ســپس‬ ‫در هنگام تصویــب یک فوریتی اقدام متقابل و متناســب‬ ‫جمهوری اســامی ایران در اجرای برجام اظهار داشت‪:‬‬ ‫«برخی با کلیــات ان موافق و با جزئیــات مخالفند و فکر‬ ‫می کنند اگــر به کلیــات رای دهند می تواننــد در جزئیات‬ ‫تغییراتی ایجــاد کنند ولی من به انهــا می گویم که رئیس‬ ‫مجلس را نمی شناسید‪ .‬ســاده لوحی نکنید که می توانید‬ ‫تغییراتی در طرحی که ارائه شــده ایجــاد کنید‪ ».‬در این‬ ‫میان حزب موتلفه اسالمی همچنان روابط دوستانه خود را‬ ‫با علی الریجانی حفظ کرده و حتی تالش های خود را برای‬ ‫حضور وی در این جلسات اغاز کرده است‪.‬‬ ‫جمعیترهروانوالیتتشکلیارانعلیالریجانی‬ ‫از «حزب» تا «جمعیت»؛ از اعضای «رســمی» تا‬ ‫«غیررســمی»‪ ،‬از تایید ها تا «تکذیب ها» همه نمایانگر‬ ‫این است که یاران الریجانی در هاله ای از تردید سیاسی‬ ‫قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫یاران علی الریجانی ابتدا ســودای حزب سیاســی‬ ‫برای حضور در کارزار رقابت های سیاســی داشتند و حتی‬ ‫شــنیده هایی از اختالف میان کاظم جاللی و محمد رضا‬ ‫باهنر خبر می داد؛ مهندس باهنر خواهان «کارگردانی» در‬ ‫بازی انتخابات بود زیرا او هویتی مجزا در میان اصولگرایان‬ ‫با ریاســت بر جبهه پیروان خط امام(ره) و رهبری دارد‪ ،‬اما‬ ‫کاظم جاللی تمایل دارد در غیــاب «مهندس» مرد اول‬ ‫یاران پارلمانتاریســت باهوش و خطیب ماهر کشور شود‪.‬‬ ‫پس از بحث حزب فراگیر رهــروان والیت‪ ،‬کاظم جاللی‬ ‫به صورت جمعیت سیاسی یاران علی الریجانی را کنارهم‬ ‫قرار داد امــا اظهارات متفاوت پیرامون اعضای شــورای‬ ‫مرکزی جمعیت رهروان والیت و روایت «تردیدها» در بدنه‬ ‫یاران الریجانی خبر از یک «اختالف» می دهد‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر یکی از مهم ترین ســواالت برای رویش جدید یاران‬ ‫الریجانی در فضای سیاسی خاستگاه سیاسی انان است‬ ‫به طوری که برخــی از تحلیلگــران ان را «نواعتدالی» با‬ ‫سنگینی کفه اصولگرایی می دانند و برخی دیگر در صورت‬ ‫همراهی ناطق نوری خبر از تولد جمعیتــی به عنوان برادر‬ ‫جدید حزب کارگزاران‪ ،‬در جایی بین راســت و چپ سنتی‬ ‫می دهند‪ .‬این تعلــق گفتمانی نیز محصول اشــفتگی در‬ ‫تصمیم گیری علی الریجانی است‪.‬‬ ‫عقد اخوت با اعتدال و توسعه‬ ‫مهم ترین گزینه برای یاران علی الریجانی در غیاب‬ ‫عدم تمایل بــرای حضور در مثلث وحــدت اصولگرایان و‬ ‫مرزبندی با اصالح طلبان پیوند سیاسی با حامیان دولت که‬ ‫در قامت حزب اعتدال و توسعه حضور دارند و کاظم جاللی‬ ‫پل ارتباطی میان علی الریجانی‪ -‬حسن روحانی است؛ او‬ ‫که سالیان سال در حزب اعتدال و توسعه فعالیت می کرد‬ ‫حاال اصلی ترین عضو یــاران رئیس مجلس و بهترین فرد‬ ‫برای ایجاد نزدیکــی دیدگاه میان این دو طیف سیاســی‬ ‫کشور است‪.‬‬ ‫هرچند یاران علی الریجانی فعال سکوت درباره عقد‬ ‫اخوت با حامیان دولت را ترجیــح داده اند اما طرف مقابل‬ ‫خواهــان بازگویی این پیمان سیاســی اســت؛ غالمعلی‬ ‫دهقان سخنگوی حزب اعتدال و توســعه از همگرایی با‬ ‫اصولگرایان معتدل ســخن می گوید و انــان را این چنین‬ ‫معرفی می کنــد‪« :‬طیــف رهــروان به عنــوان معتدلین‬ ‫پارلمان‬ ‫اصولگرا با محوریت اقایان الریجانی و جاللی در انتخابات‬ ‫پیش رو حضور پیدا می کنند و جامعــه روحانیت نیز بخش‬ ‫قابل توجهی از ایــن طیف را مورد تایید خــود قرار خواهد‬ ‫داد‪ ».‬اما کلیدی ترین اقدام سیاسی حامیان دولت با وجود‬ ‫هشــدارهای اصالح طلبان مبنی بر تکرار «تجربه رایحه‬ ‫خوش خدمت» خروج از شــورای عالی سیاســت گذاری‬ ‫اصالحات است که جدی بودن پیوند سیاسی میان حامیان‬ ‫علی الریجانی و حسن روحانی را نشان می دهد‪.‬‬ ‫در همین راســتا غالم علــی دهقان تصریــح کرد‪:‬‬ ‫«اقای الری اخیرا اعالم کرده اند با طیف الریجانی رقابت‬ ‫می کنم نه شراکت‪ .‬این در حالی اســت که ما اعتدالیون‬ ‫معتقدیم باید بــا طیف اقــای الریجانی به جــای رقابت‪،‬‬ ‫شــراکت کنیم‪ .‬به همین دلیل تصمیم گرفتیم که ضمن‬ ‫ستایش حسن ظن دوستان شــورای هماهنگی و شورای‬ ‫راهبردی اصالح طلبان‪ ،‬رسما در ستاد انتخاباتی دوستان‬ ‫اصالح طلب حضور نداشته باشیم‪».‬‬ ‫بازی پیچیده فیلسوف‪ -‬سیاستمدار‬ ‫علی الریجانــی در انتخابات اتی چــه می کند؟ این‬ ‫سوال مهم ترین سوال فعاالن سیاسی کشور است؛ همه‬ ‫شواهد و قراین نشان می دهد که نوع کنش علی الریجانی‬ ‫بار دیگر ارایش سیاســی کشــور را دچار تحــول می کند؛‬ ‫علی الریجانی فیلســوف سیاســتمداری با خصلت های‬ ‫«محافظه کاری» اســت که مهره های خود را با احتیاط و‬ ‫دقیق در شطرنج قدرت حرکت می دهد‪.‬‬ ‫‪ .1‬اردوگاه اصولگرایان‪ :‬علــی الریجانی به خوبی‬ ‫دوران وحدت شــکنی در انتخابات ریاست جمهوری نهم‬ ‫را به یاد دارد؛ دورانی که پیران اصولگرایی پای حمایت از‬ ‫وی ایستادگی کردند و اصلی ترین شکاف میان نیروهای‬ ‫سیاسی جوان و کهنه کاران راست نشین کشور در ان مقطع‬ ‫زمانی پدیدار شــد‪ .‬علی الریجانی هرچند در ان انتخابات‬ ‫شکســت خورد اما همواره از تبعیت سیاسی از تصمیمات‬ ‫جامعتین سخن می گوید و برچسب «وحدت شکنی» را از‬ ‫خود دور ساخته است‪.‬‬ ‫مهم تریــن معضــل فعلــی علــی الریجانــی در‬ ‫برهم کنش انتخاباتی با اصولگرایان‪ ،‬هراس از برچســب‬ ‫«وحدت شکنی» و عبور از تصمیم «جامعتین» و جدایی‬ ‫از «راست سنتی» با لیست مجزای انتخاباتی است بنابراین‬ ‫وی از رفتار مســتقل امتناع می کند و با حضور در جلسات‬ ‫چهارنفره (ایت اللــه مقتدایــی‪ ،‬ناطق نــوری و علی اکبر‬ ‫والیتی) خواهان اثرگذاری بر تصمیــم نهادهای حوزوی‬ ‫اصولگرایان است زیرا از همراهی حزب موتلفه اسالمی نیز‬ ‫ناامید شده است و این اقدام علی الریجانی اگر با همراهی‬ ‫جامعتین باشد‪ ،‬به منزله شکست مثلث وحدت (ایثارگران‪،‬‬ ‫پایداری و موتلفه اسالمی)‪.‬‬ ‫‪ .2‬حامیان دولت‪ :‬علی الریجانی دین خود را به دولت‬ ‫یازدهم ادا کرده اســت؛ کمک به رای اعتماد مناســب به‬ ‫وزیران دولت یازدهم و همراهی با وزیران در زمان استیضاح‬ ‫و مهم ترین همگامی با پاستورنشینان تصویب برجام در ‪15‬‬ ‫دقیقه در بهارستان است‪ .‬بنابراین حاال نوبت حامیان دولت‬ ‫اســت که در شــرایط ســخت وی را یاری کنند و انان یاران‬ ‫سیاسی صادقی هستند و همان طور که اشــاره شد‪ ،‬پیوند‬ ‫سیاســی خود را با رهروانی ها رونمایی کرد‪ .‬حامیان دولت‪-‬‬ ‫حامیان الریجانی خواهان بسط ائتالف و پیوند سیاسی خود‬ ‫در جغرافیای سیاسی اصالح طلبان و اصولگرایان هستند‪.‬‬ ‫حزب کارگزاران ســازندگی با ایده یارگیــری از اصولگرایان‬ ‫معتدل چراغ سبز خود را در صورت عدم کسب سهم مناسب‬ ‫در شورای عالی سیاست گذاری اصالحات نشان داده است‪.‬‬ ‫‪ .3‬اصالح طلبــان‪ :‬علــی الریجانــی از دوران‬ ‫اصالحات خاطره خوشایندی ندارد؛ او مرد سیاست است‬ ‫و تجربه ها برای وی گران سنگ است و هیچ گاه خاستگاه‬ ‫سیاســی خود را تغییر نمی دهد؛ به نحوی که در پاسخ به‬ ‫این سوال که این روزها اصالح طلبان بنا دارند شما و اقای‬ ‫ناطق نوری را کامال به نفع جناح خود مصادره کنند؛ اظهار‬ ‫داشت‪« :‬ما اموال نیســتیم که ما را مصادره کنند‪ .‬افراد با‬ ‫فکرشان معرفی می شوند‪ ».‬و از سوی دیگر نگرانی نسبت‬ ‫به عبور اصالح طلبان از دولت این شــرایط عدم همراهی‬ ‫میان حامیان رئیس مجلس و اصالح طلبان را مهیا می کند‬ ‫اما اصالح طلبان‪ ،‬از علی الریجانی بــه خاطر همراهی با‬ ‫حامیان دولت‪ ،‬دل چرکین هســتند و بهترین شرایط برای‬ ‫او را «کرســی های اختصاصی» قم‪ ،‬شــاهرود‪ ،‬نیشابور‪،‬‬ ‫ارومیه‪ ،‬ســاری‪ ،‬نهاوند و‪ ...‬می داند تا از یک سو بازوان‬ ‫سیاسی اش را بار دیگر در بهارســتان رویت کند و از سوی‬ ‫دیگر با اســتدالل حضور نامزد اصولگرا در این حوزه های‬ ‫انتخابیه‪ ،‬عهد شکن وحدت یاران قدیمی اش نباشد‪.‬‬ ‫پیشنهاد عضویت به ناطق نوری و والیتی برای هیات امنای حزب الریجانی‬ ‫‪6‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫فکری سیاســی با علــی الریجانــی داشــته و خصوصا در‬ ‫ماجــرای برجام همزبــان رئیس مجلس بوده اســت‪ .‬این‬ ‫همزبانی البته برای والیتی هم خالی از دردســر نبوده و او‬ ‫نیز همچون الریجانی مورد اعتراض مخالفان قرار گرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر علی اکبــر والیتــی در جاگیری های‬ ‫سیاسی هم جایی در نزدیکی علی الریجانی قرار دارد‪ .‬او در‬ ‫زمره اصولگرایان محافظه کاری است که اختالف نظرهایی‬ ‫با برخی طیف های چپ و تحولخواه اصولگرا دارد‪ .‬پس اگر‬ ‫ناطق نوری حاضر به همراهی با علی الریجانی باشد حتما‬ ‫می توان به امدن علی اکبر والیتی هم فکر کرد‪.‬‬ ‫اگر از چهره هــای مکال کــه علی الریجانــی با انها‬ ‫رایزنی کرده بگذریم نوع نگاه جامعتین هم به این تشــکل‬ ‫جدید سیاسی حتما پر اهمیت اســت‪ .‬چه اینکه بخشی از‬ ‫اصولگرایان که از چند ماه پیش رایزنی ها و گعده نشینی های‬ ‫انتخاباتی را اغــاز کرده اند تا کنون معیــار داوری نهایی را‬ ‫نظر علمای ثالثه مرکب از دبیران کل جامعتین و ایت الله‬ ‫مصباح یزدی دانســته اند‪ .‬پس حاال علــی الریجانی هم‬ ‫می داند که نمی تواند جامعتین را در نظر نداشته باشد‪ .‬اگر‬ ‫قرار باشــد این گونه به ماجرا نگاه کنیم تحوالت سیاســی‬ ‫چنــد وقت اخیر نشــان می دهد کــه ابوترابی فــرد یکی از‬ ‫نزدیک ترین افراد به الریجانی شده؛ چنان که در جلسات‬ ‫مربوط به برجام تمام قد مقابل مخالفان الریجانی ایستاد‪.‬‬ ‫او از اعضــای جامعه روحانیت اســت و در ســه دوره اخیر‬ ‫مجلس نایب رئیس بوده اســت‪ .‬ابوترابی فرد در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم کاندیدا شــد‪ .‬او یکی از اعضای‬ ‫ائتالف پنج گانه بود که در جلسه ‪ ۱۹‬اردیبهشت ‪ ۹۲‬اعضا‬ ‫در حضور مرحوم ایت الله محمدرضا مهدوی کنی‪ ،‬به عنوان‬ ‫نامزد نهایی ائتالف برای ثبت نام انتخاب شــد‪ .‬او اما یک‬ ‫روز قبل از اتمام بررسی صالحیت ها در شورای نگهبان از‬ ‫نامزدی انصــراف داد‪ .‬ابوترابی فرد این روزهــا در پارلمان‬ ‫و البته در قامــت نایب رئیس مجلــس از جمله نزدیکترین‬ ‫افراد به علی الریجانی به شــمار مــی رود‪ .‬در کنار ابوترابی‬ ‫فرد‪ ،‬غالمرضا مصباحی مقدم عضو ارشد جامعه روحانیت‬ ‫هم هنوز رفاقت دیرینه با علی الریجانی را حفظ کرده و در‬ ‫یکی از اظهارنظرهای اخیرش مخالفت هایــی را با ایده و‬ ‫شرط پایداری برای وحدت اصولگرایان به میان اورده بود‪.‬‬ ‫امدن این دو چهره شاخص جامعه روحانیت به هیات امنا‬ ‫می تواند کار را برای علی الریجانی در این تشکل پراهمیت‬ ‫روحانی راحت تر کند‪.‬‬ ‫اما کار همیــن جا تمام نمی شــود‪ .‬علــی الریجانی‬ ‫نگاهی هم به دیگر تشکل مهم روحانی حاضر در قم دارد‪.‬‬ ‫او با ایت الله یــزدی رابطه ای خــوب دارد‪ .‬ایت الله یزدی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم تمام قد از علی اکبر‬ ‫والیتی حمایت کرد‪ .‬اکنون تصور اینکه ممکن است او از‬ ‫حزب علی الریجانی حمایتی به عیان داشــته باشد اندکی‬ ‫ســخت به نظر می رســد اما همراهی اعضای این تشکل‬ ‫روحانی با حــزب علی الریجانــی و حضور در هیــات امنا‬ ‫چندان بعید نیست‪ ،‬چه اینکه ایت الله مقتدایی از اعضای‬ ‫بلند پایه جامعه مدرسین از حاضران در جلسه انتخاباتی با‬ ‫علی الریجانی بوده است‪ .‬ایت الله مرتضی مقتدایی مدیر‬ ‫شــورای عالی حوزه علمیه قم‪ ،‬اســتاد درس خارج در این‬ ‫حوزه‪ ،‬عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین‬ ‫حوزه علمیه قم اســت‪ .‬او ســابقا رئیس دیوانعالی کشور و‬ ‫دادستان کل کشور بود‪.‬‬ ‫به نظر می رسد علی الریجانی بازی بزرگی را اغاز کرده‬ ‫که برای توفیق ان در نیاز به یاری چهره های مهمی دارد؛‬ ‫چهره هایی از قم تا تهران‪ .‬شاید خیلی زود باشد که بگوییم‬ ‫او تنها به این فکر می کند که رئیس مجلس دهم باشد اما‬ ‫از سیر حرکت سیاسی علی الریجانی از دهه هفتاد تا امروز‬ ‫می توان حدس زد که الریجانی بــرای روزهای مهمتری‬ ‫توشه بر می دارد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫حزب علی الریجانی از راه رســیده و حــاال او به رغم‬ ‫همه تکذیب هایی که از ســوی نزدیکانش مطرح می شود‬ ‫هم ماجرای تشکیل چنین تشــکیالتی را تاییدکرده و هم‬ ‫جلسات انتخاباتی اش را با برخی چهره های سیاسی‪ .‬اکنون‬ ‫که اعضای هیات موسس نامشان رسانه ای شده یک مساله‬ ‫مهم تر ذهن رسانه ها را به خود مشــغول کرده است‪ .‬علی‬ ‫الریجانی این بازی را در ســطح باالتری دنبال می کند‪ .‬او‬ ‫به دنبال اوردن بزرگان جناح است‪ .‬گویا بنا دارد تحت عنوان‬ ‫هیات امنا این برنامه خود را عملیاتی کند‪.‬‬ ‫چنین است که وقتی هفته گذشته از او پرسیدند که ایا‬ ‫رایزنی او با برخی بزرگان برای اوردن انها به جمعیت رهروان‬ ‫صحت دارد و ایا این چهره ها در صدد اداره جمعیت رهروان‬ ‫هستند‪ ،‬الریجانی این موضوع را تایید می کند و می گوید‪:‬‬ ‫«چهره هایی کــه با انها در این باره صحبــت کرده ایم همه‬ ‫شــخصیت هایی هستند که معرفی شــده اند و چیز پنهانی‬ ‫وجود ندارد‪».‬‬ ‫اکنون مساله این اســت که چه کســانی حاضرند با‬ ‫این تابلو همراه علی الریجانی شــوند‪ .‬فعال که می توان از‬ ‫گمانه ها نام چند نفر را به میان اورد‪.‬‬ ‫در این میــان نام علی اکبر ناطق نــوری بیش از همه‬ ‫مطرح اســت‪ ،‬چه اینکه علی الریجانی با تایید خبر جلسه‬ ‫چهارنفره‪ ،‬همنشــینی انتخاباتی با شــیخ اصولگرا را پیش‬ ‫کشیده و چنین است که در اولین حدس و گمانه می توان‬ ‫گفت علی اکبر ناطق نوری می تواند پای ثابت این هیات امنا‬ ‫باشد‪ .‬رابطه انتخاباتی علی الریجانی و ناطق نوری به دهه‬ ‫هشتاد باز می گردد‪ .‬زمانی که ناطق نوری‪ ،‬علی الریجانی را‬ ‫نامزد منتخب شورای هماهنگی دانست و حاال گویا یک بار‬ ‫دیگر در استانه انتخابات به یاری او امده است‪.‬‬ ‫اما دکتــر علی اکبر والیتــی هم طبعــا می تواند جزو‬ ‫افــرادی باشــد که ممکن اســت بــه هیات امنــای حزب‬ ‫علی الریجانی بروند‪ .‬چه اینکه او در دو ســال اخیر قرابت‬ ‫خبر مثلث از تحوالت میان محافظه کاران‬ ‫‪49‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫سیاست‬ ‫دالر سیاسی‬ ‫حسن روحانی می گوید مهمترین نقطه مثبت دولتش در حوزه اقتصاد ‪ ،‬کنترل‬ ‫و کاهش نرخ تورم بوده است‪ .‬حاال اما چند وقتی است که دولت به افزایش نرخ ارز‬ ‫تمایل پیدا کرده است‪ .‬دلیل این تصمیم هر چه باشد بنا بر نظریه های اقتصادی حتما‬ ‫افزایش نرخ تورم را در پی خواهد داشت‪ .‬در این پرونده تالش کرده ایم تاثیر افزایش‬ ‫احتمالی نرخ تورم را بر سرمایه اجتماعی و سیاسی حسن روحانی بررسی کنیم‪.‬‬ ‫بازی خطرناک با دالر‬ ‫‪1‬‬ ‫ایا افزایش قیمت دالر‪ ،‬سرمایه اجتماعی روحانی را کم می کند؟‬ ‫اقتصاد ایران روزهای عجیبی را ســپری می کند؛ در‬ ‫حالی که دولت حســن روحانی مهمترین نقطه مثبت خود‬ ‫را کنترل و کاهش نرخ تورم اعالم می کند اما در هفته های‬ ‫اخیر هیــچ عکس العملــی برای توقــف یا کاهــش روند‬ ‫صعودی نرخ دالر از خود نشان نداده است‪ .‬اوضاع چنان‬ ‫شده است که دیگر کمتر اقتصاد دانی است که باور نداشته‬ ‫باشد دولت نیز تمایل زیادی به افزایش نرخ ارز پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬یک همراهی متقابل با بازار که اینده تورم و بسیاری‬ ‫از تصمیمات اقتصادی را با ابهام مواجه کرده است‪.‬‬ ‫درست همین جاســت که برخی تحلیلگران باتوجه‬ ‫به ارتباط اقتصاد و سیاست به تاثیرات این افزایش قیمت‬ ‫و تورم بــر ســرمایه اجتماعی و سیاســی حســن روحانی‬ ‫می پردازنــد‪ .‬به یک معنا حــاال انها این مســاله را تحلیل‬ ‫می کنند که این افزایــش احتمالی نرخ تــورم چه تاثیری‬ ‫بر اینده سیاسی حســن روحانی خواهد داشــت‪ .‬ایا مانند‬ ‫دوران محمــود احمدی نژاد که افزایــش عجیب و غریب‬ ‫نرخ ارز موجب کاسته شدن از سرمایه اجتماعی و سیاسی‬ ‫او شد‪ ،‬حسن روحانی هم با چنین شوکی ان هم در استانه‬ ‫انتخابــات مجلــس مواجه می شــود؟ بــرای تحلیل این‬ ‫موضوع باید سرنوشت دالر از دوران احمدی نژاد تا روحانی‬ ‫را مرور کنیم‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و انفجار قیمت ها در بازار‬ ‫نگاهی ریز تر بــه امار های اقتصادی از ســال ‪ 90‬به‬ ‫بعد نشــان دهنده تحوالت بحرانی اقتصاد در اواخر دولت‬ ‫دهم است‪ ،‬چه اینکه قیمت دالر که در اذر ماه سال ‪ 90‬از‬ ‫مرز ‪ 1350‬تومان عبور کرده بود در دی ماه همان سال به‬ ‫در ادامه وضعیت افزایش قیمت دالر در ســال ‪ 91‬از‬ ‫این حد هم فراتر رفت‪ ،‬به گونــه ای که در فروردین قیمت‬ ‫دالر به ‪1900‬تومان نزدیک شــد و در شــهریور ماه نیز به‬ ‫‪ 2300‬تومان رســید‪ .‬این در حالی اســت که عملی شدن‬ ‫وعده های تحریم در نیمــه اول مهر ماه موثر واقع شــد و‬ ‫قیمت دالر به حدود ‪ 3350‬تومان افزایش یافت که حاکی‬ ‫از جهش باالی ‪ 40‬درصدی قیمت در طول یک ماه بود‪.‬‬ ‫بعد از این مــدت هرچند در طول دو مــاه قیمت دالر‬ ‫تقریبا به اندازه ‪ 400‬تومان افت کرد؛ اما دوباره طی دو ماه‬ ‫به نرخ ‪ 3700‬تومان رسید‪ .‬البته در این بازه زمانی بسیاری‬ ‫از دالالن یا خریــداران دالر به علت کمیاب شــدن دالر‪،‬‬ ‫حاضر بودند مبلغ بیشــتر از نرخ روز بــرای ان بپردازند‪ ،‬از‬ ‫این رو بازار ســیاه که مدتی از شکل گیری ان می گذشت‪،‬‬ ‫عمال در این ایام بر سر قیمت های باالتر سایه انداخت‪.‬‬ ‫دالر بر تورم اثرگذار شد‬ ‫بنابراین انچه ســبب شد مجددا شــاخص قیمت ها‬ ‫در مقایســه با ‪ 12‬ماه قبل از خود با اهنگ شتابدار افزایش‬ ‫یابد یا تورم نقطه ای فزاینده شــود‪ ،‬روند چندماهه افزایش‬ ‫قابل توجه نرخ دالر بود که به خصوص از دی ماه سال ‪91‬‬ ‫شــروع و انتظار افزایش شــدید قیمت ان در اینده را برای‬ ‫فعاالن اقتصادی به همراه داشت‪.‬‬ ‫در چنیــن شــرایطی تولیدکننــدگان کاال و خدمات‬ ‫مصرفی حتی با وجود کنترل های قیمتی‪ ،‬حاضر به عرضه‬ ‫کاالهای خود باتوجه به روند عادی تورم نیســتند و تمایل‬ ‫انان به افزایش شتابنده قیمت هاســت‪ .‬بنابراین از خرداد‬ ‫سال ‪ 91‬به بعد شتابی جدید در روند قیمت ها مشاهده شد‬ ‫که تا خرداد سال ‪ 92‬ادامه یافت‪ .‬افزایش تورم ماهانه طی‬ ‫این مدت باالتر از دو درصد شــد و حتی شاهد رشد ماهانه‬ ‫بیش از چهار یــا حتی پنج درصد بودیم‪ .‬امــا به دنبال روند‬ ‫جدید تورم نقطه ای در خرداد ماه سال ‪ 92‬این رقم به ‪45/1‬‬ ‫درصد رسید که بعد از تورم شدید در سال ‪( 74‬معادل ‪59/3‬‬ ‫درصد در اردیبهشت ماه ان سال) سابقه نداشته است‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر افزایش قیمــت دالر به نحوی بر قیمت ها اثر‬ ‫گذاشــت که تورم نقطه ای از حدود ‪ 22‬درصد سال ‪ 91‬به‬ ‫‪ 41/2‬درصد در انتهای همین سال رسید و با ادامه این روند‬ ‫در سال ‪ ،92‬شاخص کاال و خدمات مصرفی در خرداد ماه‬ ‫بیشترین رشد خود را تجربه کرد‪.‬‬ ‫بهمن‪ 91‬اغاز روند نزولی قیمت دالر بعد از چند ماه‬ ‫بعد از بهمن سال ‪ ،91‬که حداکثر قیمت ممکن برای‬ ‫دالر تجربه شد؛ کم کم روند نزولی قیمت دالر که به صورت‬ ‫حبابی و داللــی افزایش یافته بود اغاز شــد و نــرخ ان در‬ ‫فروردین سال ‪ 92‬به ‪ 3500‬تومان رسید‪ .‬البته در ماه های‬ ‫اردیبهشت و خرداد افزایش بسیار اندک در حدود ‪ 50‬تومان‬ ‫نیز برای دالر رقم خــورد؛ اما روند نزولــی قیمت در اواخر‬ ‫داستان یک بحران مهم‬ ‫نوســانات شــدید قیمــت ارز در دوران محمــود‬ ‫احمدی نژاد حرف و حدیث های فراوانی به همراه داشتند‪.‬‬ ‫برخی معتقد بودند پشت ماجرا دولت وقت قرار دارد و البته‬ ‫محمود احمدی نژاد هم رقبایش را متهم می کرد‪.‬‬ ‫کار به انجا رســید که حتی محمــود احمدی نژاد در‬ ‫یکی از ســخنرانی هایش چنین گفت‪« :‬در این قضیه ‪ 2‬تا‬ ‫‪ 3‬گروه دســت اندرکار بودند که گروه نخست ان باندهای‬ ‫داللی بودند که همیشــه از اشــفته بازار ســود می بردند و‬ ‫امدند با استفاده از برخی خالء های قانونی سر و صداهایی‬ ‫درست کردند که البته در بانک مرکزی و برخی دستگاه ها‬ ‫اشتباهاتی هم بود‪ ،‬به این دلیل که به این سیستم اعتماد‬ ‫کردند و هر چــه ارز خواســتند به انهــا دادند تا به دســت‬ ‫وارد کننده یا کسانی که نیاز دارند برسد‪ .‬این گروه به جای‬ ‫اینکه ارز را به وارد کننده بدهند در جیب خود گذاشتند‪ ،‬سر و‬ ‫صداها کردند که قیمت ارز قرار است تا دو‪ ،‬سه هزار تومان‬ ‫افزایش پیدا کند تا اینکه گران تر بفروشند‪ .‬یک گروه دیگر‬ ‫که با اینها جفت شدند برخی سیاسیون بودند البته به ظاهر‬ ‫سیاسیون‪ ،‬از ان طرف به بانک مرکزی فشار می اوردند که‬ ‫چرا قیمت ارز را باال نمی برید‪ ،‬این بیت المال است‪ ،‬قیمت‬ ‫را باید باال ببرید‪ .‬سپس خود اینها می روند بیرون می ایستند‬ ‫و می گویند ای وای! دولت نمی تواند‪ ،‬نمی خواهد و توان‬ ‫اقتصادی ندارد و اشــفته بازاری درست کردند که عده ای‬ ‫چند روزی حسابی بردند‪ .‬در برخی روزهای تعطیل‪ ،‬برخی‬ ‫خبرگزاری هــا به صورت لحظــه ای درباره قیمت ســکه و‬ ‫ارز پیامک می دادند و بازی زشــت اقتصادی‪ ،‬سیاســی و‬ ‫رسانه ای بود‪».‬‬ ‫به رغم این اظهارات‪ ،‬منتقــدان رئیس جمهور وقت‬ ‫هم بــا تکیه بر اســنادی می گفتندکار‪ ،‬کار دولت اســت‪.‬‬ ‫هر چه بود این انفجار قیمت و افزایش نرخ تورم موجب شد‬ ‫اصولگرایان که از حامیان اولیه محمود احمدی نژاد بودند‬ ‫انتقادات گســترده ای به او وارد کنند‪ .‬به یک معنا محمود‬ ‫احمدی نژاد پس از بحــران نرخ ارز با ریــزش قابل توجه‬ ‫سرمایه اجتماعی مواجه شــد‪ .‬این اما همه ماجرا نبود‪ .‬او‬ ‫میان مردم با انتقاد گسترده مواجه شد و حامیان اجتماعی‬ ‫او هم معتقــد بودند که عــدم کفایت مدیریتــی در دولت‬ ‫موجبات این شــلختگی و بی ســامانی اقتصــادی را پدید‬ ‫اورد‪ .‬این فضا در شرایطی بود که برخی مخالفان محمود‬ ‫احمدی نژاد این اتهام را وارد می کردند که تعمدی در این‬ ‫مورد وجود داشته است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور جدید و سودای کنترل ارز‬ ‫در جریــان تبلیغــات نامزدهــای انتخابــات‬ ‫ریاســت جمهوری یازدهم‪ ،‬تمام نامزدها از برقراری ثبات‬ ‫در بازار ارز به عنــوان یکی از برنامه های خــود یاد کرده و‬ ‫در این میان حســن روحانی نیز اعالم کرد که باید بازار ارز‬ ‫به ثبات برســد‪ .‬او البته می گفت مهمترین برنامه اش این‬ ‫اســت که با کنترل نرخ ارز و نوســانات ان ارامش به بازار‬ ‫بازگشــته و درکنار ان تورم کنترل شــود‪ .‬با پیروزی حسن‬ ‫روحانی در انتخابات ریاست جمهوری فضای روانی حاکم‬ ‫در بازار موجب شد تا نوسان قیمت ها در بازار ارز نزولی شده‬ ‫و کاهش قیمت ارز تا مرز ســه هزار تومان هم تجربه شد‬ ‫که بسیاری از کارشناسان نیز این نوسان را اسیب دیگری‬ ‫برای اقتصاد عنوان کردند و اعالم کردند که افت قیمت ها‬ ‫منطقی نیست‪.‬‬ ‫روند افت قیمت هــا در بازار ارز پــس از اغاز فعالیت‬ ‫دولت یازدهــم نیز ادامه داشــت و در زمان ســفر روحانی‬ ‫به نیویورک و به واســطه افزایش احتمــال برقراری رابطه‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫کابوس دالر‬ ‫جهش ‪ 40‬درصدی نرخ دالر در یک ماه‬ ‫خرداد ماه و به خصوص بعد از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سرعت بیشتری به خود گرفت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم مانند دوره هفتم‬ ‫با شگفتی همراه بود‪ .‬در این دوره بعد از انقالب برای اولین‬ ‫بار انتخابات به مرحله دوم کشیده شد و پیروز این انتخابات‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬شــهردار تهران بــود‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫از همان ابتدا بــه نقد دولت های پیش از خــود پرداخت و‬ ‫عنوان کرد که تمام سیاست های اتخاذ شده در دولت های‬ ‫گذشته تنها سبب شــده تا عده ای قلیل بتوانند جیب های‬ ‫خود را پر پول کنند‪.‬‬ ‫وی با شعار اوردن پول بر سر سفره مردم و وعده بهتر‬ ‫کردن زندگی اقتصادی مردم توانســت اقبــال عمومی را‬ ‫متوجه خود کنــد‪ .‬احمدی نژاد در شــرایطی دولت خود را‬ ‫تشــکیل داد که نرخ ارز در بازار ‪ 874‬تومان و قیمت سکه‬ ‫تمام ‪ 116‬هزار و ‪ 850‬تومان بود‪ .‬یکی از شــاخص هایی‬ ‫که به شــدت در دوره احمدی نژاد نزول کــرد‪ ،‬قدرت پول‬ ‫ملی بود‪ .‬در دوره احمدی نژاد قیمت سکه در مقطعی رقم‬ ‫یک میلیون و ‪ 500‬هزار تومان را هم پشت سر گذاشت و‬ ‫نرخ ‪ 4‬هزار و‪ 300‬تومان برای دالر برای مدتی روی تابلوی‬ ‫صرافی ها قــرار گرفت‪ .‬اگرچه بخشــی از ایــن افزایش‬ ‫قیمت ها مربوط به تحریم اقتصادی کشــور بــود‪ ،‬با این‬ ‫حال نمی توان از اتخاذ سیاست های غلط دولت در رابطه‬ ‫با مهار اثرات این تحریم ها گذشت‪ .‬در دوره احمدی نژاد‬ ‫شاهد ‪ 8/8‬برابر شــدن قیمت ســکه و همچنین ‪ 3/6‬برابر‬ ‫شدن نرخ ارز در بازار بودیم‪ .‬احمدی نژاد نرخ دالر را ‪874‬‬ ‫تومان تحویل گرفت و نزدیک به چهارهزار تومان تحویل‬ ‫داد‪ .‬قیمت ســکه را هم یک میلیون و ‪ 30‬تومان تحویل‬ ‫داد در حالی که قیمت سکه در سال ‪ 116 ،84‬هزار و ‪850‬‬ ‫تومان بود‪.‬‬ ‫قیمت ‪ 1700‬تومان نزدیک شــد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬اعالم‬ ‫تحریم هــای گســترده‪ ،‬اخطار دهنده کاهــش احتمالی‬ ‫عرضه ارز در اینده برای فعاالن اقتصادی قلمداد و موجب‬ ‫شــکل گیری روندی جدید در افزایش قیمت دالر شــد‪ ،‬از‬ ‫سویی دیگر باتوجه به اینکه اقتصاد ایران از قوانین کافی‬ ‫و موثری برای جلوگیری از وضعیت رانت و سوءاستفاده در‬ ‫چنین مواقعی برخوردار نیست‪ ،‬تقاضای بی رویه دالر از این‬ ‫تاریخ به بعد به شدت افزایش یافت‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪51‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دیپلماتیک با کشــورهای دیگر‪ ،‬قیمت ارز به کمتر از سه‬ ‫هزار تومان رسید‪.‬‬ ‫در ان زمان رئیس کل بانک مرکزی در اظهارنظری‬ ‫اعالم کرد که افت قیمت ارز در شرایط فعلی منطقی نیست‬ ‫و قیمت ارز باید بر اســاس فعالیت های اقتصادی کاهش‬ ‫یابد‪ .‬این اظهارنظر باعث شــد تا بار دیگر قیمت دالر وارد‬ ‫کانال سه هزار تومان شــود و البته انتقادهای فراوانی نیز‬ ‫در این زمینه مطرح شد‪ .‬اما پس ازگذشت کمتر از یک ماه‬ ‫از این اظهارنظر و به واســطه اغاز مذاکرات ایران و گروه‬ ‫‪ ،5+1‬بازار ارز بار دیگر به این اتفاق سیاسی واکنش نشان‬ ‫داد و قیمت ارز وارد محدوده ‪ 2900‬تومان شد و پس از این‬ ‫نیز برخی اظهارنظرها نتوانست قیمت دالر را افزایش دهد‪.‬‬ ‫در شرایطی که بســیاری انتظار داشــتند توافق هسته ای‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬موجب کاهش قیمت ارز در بازار خواهد‬ ‫شد این اتفاق رخ نداد و خبری از نوســان قیمت ارز نبود و‬ ‫دالر در محدوده ‪ 2940‬تومان باقی ماند‪.‬‬ ‫این در شرایطی بود که مسئوالن دولتی بارها اعالم‬ ‫کــرده بودند کــه به دنبال تک نرخــی کردن ارز در ســال‬ ‫‪ 93‬هســتند و قیمت دالر را در بودجه ســال ‪ 93‬کل کشور‬ ‫‪ 2650‬تومان تعیین کردند‪ .‬اما بــاز هم این اتفاق ها تاثیر‬ ‫چندانی بر بازار ارز نداشــت و قیمت ارز نوسان چندانی را‬ ‫تجربه نکرد‪ .‬به نظر می رســد برنامه ویژه دولت در بازار ارز‬ ‫نگه داشــتن قیمت ارز در محدوده قیمت فعلــی تا پایان‬ ‫ســال بود که البته این موضوع نیز انتقادهایی را به همراه‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫به طور مثال جواد صالحی اصفهانی‪ ،‬استاد اقتصاد‬ ‫دانشــگاه ویرجینیاتک در این زمینه اعالم کــرده بود که‬ ‫دولت نبایــد قیمــت ارز را ثابت نگــه دارد و ایــن به ضرر‬ ‫اقتصاد است و باید قیمت ارز بر اساس شاخص ها و منطق‬ ‫اقتصادی تعیین شود و نوسان ها نیز در این زمینه باشد‪.‬‬ ‫دلیــل اصلی منتقدان ثابت نگه داشــتن دســتوری‬ ‫قیمت ارز نیز این اســت که در ســال های اخیر قیمت ارز‬ ‫در ایران ثابت نگه داشته شــد و زمانی دیگر توانایی ثابت‬ ‫نگه داشتن قیمت ارز وجود نداشت‪ .‬همین موضوع باعث‬ ‫افت شدید ارزش پول ملی و نوسان فراوان قیمت ارز شده‬ ‫است و باتوجه به این تجربه نباید دیگر نرخ ارز را با دستور‬ ‫ثابت نگه داشت‪ .‬هر چه بود دالر چند روز بعد از مذاکرات‬ ‫هسته ای وین نرخ ‪ 3600‬تومان را برای یک روز تجربه کرد‬ ‫و پس از ان بار دیگر به سطح ‪ 3400‬تومان بازگشت‪ .‬برخی‬ ‫منتقدان مدعی هســتند که می توان شواهدی از دخالت‬ ‫دولت در این افزایش قیمت را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫بازار ارز است‪ .‬به گفته تحلیلگران انچه سبب شد تا نظام‬ ‫ارزی کشور در دوره اخیر به شدت متاثر از عامل انتظارات‬ ‫شــود‪ ،‬عدم شــکل گیری بــازار ارزی عمیــق و کارا طی‬ ‫سال های گذشته بوده است‪.‬‬ ‫بازارهای عمیق در مقابل بازارهای ســطحی است و‬ ‫به بازارهایی گفته می شود که شوک های موردی و خاص‬ ‫وضعیت انهــا را تحت تاثیــر قرار نمی دهد و شــوک های‬ ‫بزرگ نیز چنــدان انها را بی ثبــات نمی کند‪ .‬بــازار عمیق‬ ‫ارزی زمانی شــکل می گیرد که هم در طرف عرضه و هم‬ ‫در طرف تقاضــای ارز عوامل بســیار و نیروهــای بی نام‬ ‫قیمت پذیر بســیاری حضور دارند که تغییر رفتار یا ورود و‬ ‫خروج انها بازار ارز را تحت تاثیر قــرار نمی دهد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر‪ ،‬صادرات کشــور طیف متعدد و متنوعی از کاالها و‬ ‫خدمات را در برگرفته و منشا ارزاوری برای کشور به یک یا‬ ‫چند محصول خاص منحصر نیست‪ ،‬همچنین واردات نیز‬ ‫به واسطه حضور عوامل ذره ای فراوان با کاالهای خارجی‬ ‫متنوع از حساسیت و کشش پذیری زیادی برخوردار است‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار‬ ‫ارز قیمت ارز به صورت درون زا تعیین شده و پایدار می ماند‬ ‫و بازار ارز از عمق الزم برخوردار خواهد بود‪ .‬شواهد حاکی‬ ‫از ان است که اقتصاد ایران در ســال های گذشته به این‬ ‫نوع از بازار دســت نیافته اســت‪ .‬در دوره اخیر بخشــی از‬ ‫صادرکنندگان غیرنفتی که عمدتا پتروشــیمی ها هســتند‬ ‫جایگزین دولت در بازار ازاد شده اند؛ بنابراین سمت عرضه‬ ‫از تنوع چندانی برخوردار نیست‪ .‬نبود طیف های متنوع در‬ ‫ســمت عرضه و محدودیت های خارجی موجب شده بازار‬ ‫ارز کماکان ســطحی بماند و به اتفاقات حداقلی واکنش‬ ‫حداکثری نشــان دهد‪ .‬شــواهد تاریخی بیانگر این است‬ ‫که مهمترین عامــل در تعیین قیمت ارز در کشــور میزان‬ ‫صادرات نفتی بوده اســت‪ .‬زمانی که درامدهای نفتی در‬ ‫ســطح باالیی قرار دارد و ذخایر ارزی انباشت شده است‪،‬‬ ‫دولت از نقش مسلط در بازار ارز برخوردار است و می تواند‬ ‫با افزایش عرضه ارز‪ ،‬نرخ ارز را به دلخواه خود تغییر دهد‪.‬‬ ‫انچه در چند سال اخیر اقتصاد ایران را با شوک بی سابقه ای‬ ‫مواجه کرد‪ ،‬جهــش غیر منتظره نرخ ارز در بــازار ازاد و به‬ ‫تبع ان شــکاف قابل مالحظه ای بین نرخ ارز مرجع بانک‬ ‫مرکزی و نــرخ ارز در بازار ازاد بود‪ .‬نظــام ارزی در اقتصاد‬ ‫ایران تا ســال ‪ ،۱۳۸۰‬یــک نظام ارزی چنــد نرخی حاکم‬ ‫بوده اســت‪ .‬با اجرای سیاست یکسان ســازی نرخ ارز از‬ ‫سال‪ ،۱۳۸۱‬نظام ارزی ایران به نظام ارزی تک نرخی شناور‬ ‫مدیریت شده تغییر یافت‪ .‬اما از نیمه دوم سال ‪ ۱۳۸۹‬و با‬ ‫گسترش شکاف میان نرخ ارز رسمی و غیررسمی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫ایران عمال به نظام ارزی دو نرخی بازگشــته اســت‪ .‬در دو‬ ‫سال اخیر جهش قیمت ارز در بازار باعث شکاف بی سابقه‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫کارنامه ناموفقی در‬ ‫مورد کنترل نرخ ارز‬ ‫داشت‬ ‫سیف روزهای حساسی‬ ‫را پیش رو دارد ‪ .‬او و‬ ‫همکارانش باید برای‬ ‫ورود پول های بلوکه‬ ‫شده اماده شوند‬ ‫بازار سطحی و اثرپذیری انتظاری‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫به نظر می رسد ریشه اصلی نوسانات کنونی‪ ،‬ساختار‬ ‫نرخ ارز مرجع و نرخ ارز بازار شــده و سیاستگذاران ارزی را‬ ‫مجبور به تعدیل نرخ ارز کــرد و به ایجاد نرخ ارز مبادله ای‬ ‫منجر شد‪.‬‬ ‫هدف دولت چیست؟‬ ‫اما انچه اکنون در دولت حسن روحانی دیده می شود‪،‬‬ ‫افزایش نرخ ارز است‪ .‬مساله ای که با شــعار دولت برای‬ ‫کاهش نرخ تورم در تناقض اســت‪ .‬چند ماهی اســت که‬ ‫دولت سیاست های ارزی متفاوتی را تجربه و اجرا می کند‪.‬‬ ‫انتظار برای افزایــش نرخ دالر به بــاالی ‪ ۳۰۰۰‬تومان از‬ ‫مدتی پیش وجود داشــت و ایــن اقدام بانــک مرکزی در‬ ‫باال بردن قیمت رســمی نرخ ارز اصلی دور از انتظار نبود‪.‬‬ ‫با این وجــود برخــی از تحلیلگران اقتصــادی این اقدام‬ ‫بانک مرکزی را در راستای تک نرخی کردن ارز می دانند و‬ ‫می گویند که این بانک در حال تدارک دیدن مقدمات ارز‬ ‫تک نرخی است‪ .‬از سوی دیگر فعاالن بازار ارز هم مطرح‬ ‫می کنند که افزایش نرخ دولتی دالر از سوی بانک مرکزی‬ ‫به افزایش نرخ دالر در بــازار ازاد منجر خواهد شــد‪ ،‬زیرا‬ ‫نرخ های بازار ازاد از نرخ های دولتــی دالر تبعیت می کند‬ ‫به ایــن نحو که همــواره اختــاف قیمتی بین نــرخ دالر‬ ‫بانک مرکزی با نــرخ دالر صرافی های بانکــی وجود دارد‬ ‫و صرافی های بانکی‪ ،‬ارزهای خــود را گران تر از ارزهای‬ ‫بانک مرکــزی می فروشــند‪ .‬در عین حال‪ ،‬نــرخ ارزهای‬ ‫صرافی های ســطح بازار هم با نــرخ ارزهای صرافی های‬ ‫بانکی اختالف دارد و با افزایش نرخ ارز فروشی در صرافی‬ ‫بانک ها‪ ،‬نرخ ارز صرافی های سطح بازار هم از ان تبعیت‬ ‫کرده و باال می رود و همین امر به افزایش نرخ دالر در بازار‬ ‫ازاد منجر خواهد شــد‪ ،‬مگر اینکه بانک مرکــزی تدابیر و‬ ‫تصمیمات دیگری را بــرای جلوگیری از افزایش نرخ های‬ ‫ارز در بازار ازاد گرفته باشد‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که بازار ارزی ما همیشــه اماده‬ ‫صعــود و جهش قیمت هاســت و فقط کافی اســت تلنگر‬ ‫کوچکی به این بازار وارد شود تا فنر پرش نرخ ها به حرکت‬ ‫دراید و اگر محرک این فنر هم بانک مرکزی به عنوان متولی‬ ‫و ناظــر و کنترل کننده بازار ارز باشــد کــه وضعیت حادتر‬ ‫خواهد شــد‪ .‬البته همین کارشناســان اقتصــادی مطرح‬ ‫می کنند که گرچــه بانک مرکزی با این اقــدام به دنبال ارز‬ ‫تک نرخی اســت اما چرا قصد دارد نرخ دالر رسمی را باال‬ ‫بکشــد و ان را به نرخ دالر ازاد نزدیک کنــد‪ ،‬چرا نرخ دالر‬ ‫ازاد نباید کاهش یابد و به نرخ دولتی دالر نزدیک شــود و‬ ‫همین امر تمایل ایــن بانک برای افزایــش قیمت دالر را‬ ‫نشان می دهد‪.‬‬ ‫ارز ازاد خیال تک نرخی شدن ندارد‬ ‫همین چند هفته پیش بود که نــرخ دالر در بازار ازاد‬ ‫به شــدت افزایش یافت و به رقــم ‪ ۳۶۰۰‬تومان رســید و‬ ‫با وجود اینکــه پس از ان اندکی کاهــش یافت اما نرخ ان‬ ‫مجددا طی چند روز اخیر افزایش یافت و به باالی ‪۳۶۰۰‬‬ ‫تومان رسید و در نهایت از نرخ ‪ ۳۶۱۵‬تومان عبور کرد و با‬ ‫اقدام بانک مرکزی به نرخ ‪ ۳۶۴۰‬هزار تومان رسید‪ .‬براین‬ ‫اســاس بانک مرکزی با وجود اینکه به دنبال ارز تک نرخی‬ ‫اســت اما ارز بازار ازاد گویا خیال تک نرخی شدن ندارد و‬ ‫دائما از نرخ دولتی فرار می کند تا جایی که اختالف قیمت‬ ‫دالر رسمی و ازاد در حال حاضر به ‪ ۶۴۰‬تومان رسیده که به‬ ‫نوبه خود رکورد اختالف قیمتی جدیدی محسوب می شود و‬ ‫مشخص نیست بانک مرکزی چگونه قصد دارد تک نرخی‬ ‫ارز را اجرایی کند‪.‬‬ ‫افزایش نرخ دالر در بازار ازاد در چنــد روز پایانی ماه‬ ‫گذشته توسط کارشناسان اقتصادی اینگونه تعبیر شد که‬ ‫بانک مرکزی از طریق افزایش نرخ ارز قصد تامین کسری‬ ‫بودجه دارد‪ ،‬البته عده دیگری از اقتصاددانان هم با وجود‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫افزایش قیمت ها انتظار داشتند که در اینده نرخ دالر به زیر‬ ‫‪ ۳۰۰۰‬تومان نزول کند‪.‬در همان مقطع عده ای هم شروع‬ ‫به خرید ارز از بــازار کردند به امید اینکه نــرخ ان افزایش‬ ‫یابد و حال با گران شدن ارز به دنبال فروش ان با نرخ های‬ ‫باالتر برای کسب سود بیشتر هستند‪ .‬به هر حال همه تصور‬ ‫می کردند که با نزدیک شدن به اجرای برجام و ازادسازی‬ ‫دالرهای بلوکه شده ایران در خارج از کشور و ورود انها به‬ ‫داخل و در عین حال بــا اجرای ارز تک نرخــی‪ ،‬نرخ دالر‬ ‫ارزان شود اما این اتفاق فعال محقق نشده است‪.‬‬ ‫دکتر علی دینی ترکمانی‪ ،‬اســتادیار دانشگاه و عضو‬ ‫هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در‬ ‫این مورد می گوید‪« :‬به نظر می رسد هدف اصلی دولت از‬ ‫افزایش نرخ رسمی دالر نزدیک کردن این نرخ به نرخ بازار‬ ‫باشد و این سیاستی است که در دهه ‪ 80‬نیز انجام شد‪».‬‬ ‫دینی دلیل افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر را احتمال‬ ‫عدم اجرای برجام از سوی فعاالن بازار عنوان کرد و گفت‪:‬‬ ‫«مســلما با اجرای برجام و بازگشــت پول های بلوکه شده‬ ‫ایران‪ ،‬نرخ ارز در بازار ازاد کاهش خواهد یافت‪».‬‬ ‫این اســتاد دانشــگاه در پاسخ به این ســوال که ایا‬ ‫ممکن اســت باتوجــه به کاهــش قیمت نفــت‪ ،‬دولت از‬ ‫افزایش نرخ رسمی دالر قصد تامین کسری بودجه خود را‬ ‫داشته باشد می گوید‪« :‬خیر؛ به نظر نمی رسد دولت چنین‬ ‫هدفی را دنبال کند چرا که در این صــورت دولت باید نرخ‬ ‫رسمی دالر را به جای ‪ 8‬یا ‪ 10‬درصد حدود ‪ 40‬تا ‪ 50‬درصد‬ ‫افزایش می داد‪ .‬از سوی دیگر این اقدام به افزایش تورم‬ ‫خواهد انجامید که به نوعی نقض غرض و بی ثمر ساختن‬ ‫تالش های دولت در دو ســال اخیر است‪ .‬بنابراین به نظر‬ ‫می رســد هدف اصلی دولت از افزایش نرخ رســمی دالر‬ ‫همان حرکت به سوی تک نرخی شدن ارز و نزدیک کردن‬ ‫نرخ بازار و رسمی دالر به هم باشد‪».‬‬ ‫دینی در پاسخ به این ســوال که ایا این افزایش نرخ‬ ‫رســمی دالر می تواند منجر به تک نرخی شــدن ارز شود‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬این سیاســت قبال در دهه ‪ 80‬انجام شــده است‬ ‫و اگر برجام اجرایی شــود و شــرایط سیاســی و اقتصادی‬ ‫مناســب باشــد می توان به موفقیت این سیاست در اینده‬ ‫امیدوار بود‪».‬‬ ‫نرخ ارز و دولت روحانی‬ ‫گفت وگوی مثلث با البرت بغوزیان‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫اقای دکتر! قیمــت دالر درحال باال رفتن اســت‬ ‫بــدون اینکه مقاومتــی هم در دولت دیده شــود‬ ‫وحتی بعضا تمایلی هم برای این ســیر صعودی‬ ‫وجود دارد‪ .‬گویا همان سیاســتی که در دهه ‪80‬‬ ‫وجود داشــت اکنون نیز در حال تکرار اســت که‬ ‫نــرخ ارز دولتی با بازار یکی شــود‪ .‬بــرای اولین‬ ‫ســوال می خواهم بپرســم که چــرا دولت چنین‬ ‫تمایلی برای افزایش نرخ ارز پیدا کرده اســت و‬ ‫در ادامه این سوال را مطرح کنم که اساسا ریشه‬ ‫این افزایــش قیمت را در دولت باید جســت وجو‬ ‫کنیم یا خارج از ان؟‬ ‫اگر بخواهیم بگوییم چه کســی نــرخ ارز را تعیین‬ ‫می کند باید بررســی کنیم که کدام یک از متغیرها مربوط‬ ‫به دولت است و بعد به این می رسیم که چقدر دولت امکان‬ ‫تاثیرگذاری دارد و بعد به این برگردیم که اساسا اراده اش در‬ ‫این مورد چیست؟ در مورد متغیرهای تاثیرگذار‪ ،‬بحث عرضه‬ ‫مطرح است‪ .‬یعنی عرضه دالرکه بیشتر شود قیمت پایین‬ ‫امده و وقتی کمتر شود باال می رود‪ .‬تقاضا هم در مقابلش‬ ‫قرار دارد و به صورت عکس اســت‪ .‬تقاضا که زیاد شــود‪،‬‬ ‫قیمت باال رفته و تقاضا که کم شود‪ ،‬قیمت پایین می اید‪.‬‬ ‫عرضه کنندگان هم دولت‪ ،‬بخش خصوصی و صادرکنندگان‬ ‫هستند‪ .‬واقعیت این است که حجم عمده عرضه در اختیار‬ ‫دولت است‪ .‬پس باید در نظر داشته باشیم که عرضه کننده‬ ‫عمده و دارنــده ارز‪ ،‬دولت اســت‪ .‬اگر قرار باشــد نرخ ارز‬ ‫از طریق عرضه پاییــن بیاید‪ ،‬دولت باید ایــن کار را انجام‬ ‫دهد‪ .‬از طرف دیگر متقاضــی ارز از واردکنندگان گرفته تا‬ ‫جهانگردان و یک سری هم سوداگران هستند‪ .‬انچه در بازار‬ ‫می بینیم نشان دهنده ادغام چند چیز با هم است‪ .‬نخست‬ ‫بحث نااطمینانی نسبت به وضعیت برجام است؛ ازادشدن‬ ‫بلوکه شده ها‪ .‬هرچه اوضاع وخیم تر و حساس تر می شود‪،‬‬ ‫متقاضی حس می کند که این بازار ممکن اســت به سمت‬ ‫افزایش پیش رود‪ ،‬پس بهتر است که به خرید روی اورد‪ ،‬در‬ ‫این حالت سوداگری ایجاد می شود که طی روزهای اخیر‬ ‫با این موضوع در بازار مواجه هستیم‪ .‬از طرف دیگر چون‬ ‫می دانند که عرضــه نمی تواند از طرف دولت زیاد شــود‪،‬‬ ‫بیشتر مطمئن می شــوند که قیمت افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫بنابراین این انتظارات شکل گرفته و در بازار باقی می ماند‪.‬‬ ‫اگر مشاهده کردیم که قیمت تا ‪ 3350‬یا ‪ 3250‬هم پایین‬ ‫امد‪ ،‬به دلیــل پایین امدن انتظارات بــود‪ .‬حس کردند که‬ ‫دولت قصــد عرضــه دارد و متقاضی هم دیگــر تقاضای‬ ‫سوداگری نداشت‪ ،‬بنابراین تقاضا در بازار به حدی کم شد‬ ‫که نرخ پایین امد و یک سری هم تبدیل به فروشنده شدند‪.‬‬ ‫بحث دیگر هم حمایت از صادرات است‪ .‬اگر دولت‬ ‫بخواهد صادرات رشــد کند می تواند نرخ ارز را باال برده تا‬ ‫برای صادرکننده نفع داشــته باشــد‪ .‬این را در دنیای غرب‬ ‫می توانیم ببینیم ولی در ایران‪ ،‬صادرات ان قدر نســبت به‬ ‫سیاست‬ ‫حاال با این تفاســیر باید به این ســوال پاسخ داد که‬ ‫تبعات افزایــش نرخ ارز و به تبــع ان افزایش نرخ تورم چه‬ ‫تاثیری بر اینده سیاسی حسن روحانی خواهد داشت؟‬ ‫شاید در سطح نخست تحلیل بتوان گفت که حسن‬ ‫روحانی تیمــی از اقتصاددانان برجســته را در اختیار دارد‬ ‫که برخالف دولت محمــود احمدی نژاد چندان تمایلی به‬ ‫اقدامات خطرناک اقتصادی ندارند‪ .‬انها ذاتا محافظه کار‬ ‫هستند و عملکرد انها تا این مدت نشان داده که تصمیمات‬ ‫و نســخه ها همگی با احتیاط فراوان اتخاذ شــده است‪.‬‬ ‫همین نشان می دهد که این اقدام حسن روحانی می تواند‬ ‫یک تصمیم مقطعی برای جبران کســری بودجه باشــد و‬ ‫دولت بنا نــدارد افزایش نرخ ارز را از مرز مشــخصی عبور‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫شــاید تاریخ اجرای برجــام زمانی بــرای توقف این‬ ‫افزایش نرخ ارز باشــد‪ .‬اما در سطح دوم تحلیل باید گفت‬ ‫که حســن روحانی حتما می داند که کوچک شــدن سفره‬ ‫مردم و کاهش قدرت خرید انها حتما در ســرمایه سیاسی‬ ‫و اجتماعــی او تاثیر گــذار خواهد بود‪ .‬پــس او حتما باید‬ ‫با تجربه ای کــه از رئیس جمهور ســابق به دســت اورده‬ ‫نسخه ای برای عبور از این بحران داشــته باشد‪ .‬اقتصاد‬ ‫سهم مهمی در اینده سیاسی حسن روحانی دارد‪ .‬او رقبای‬ ‫سرسختی دارد که می دانند اقتصاد می تواند پاشنه اشیل‬ ‫حسن روحانی باشد‪.‬‬ ‫افزایش قیمت دالر تبعات سیاسی دارد‬ ‫‪53‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪2‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫البــرت بغوزیــان‪ ،‬اســتاد‬ ‫اقتصاد دانشــگاه تهــران بر این‬ ‫باور اســت که افزایش نرخ ارز و‬ ‫در پــی ان افزایش نــرخ تورم به‬ ‫سرمایه اجتماعی و سیاسی دولت‬ ‫یازدهم ضربه وارد می کند‪ .‬او می گوید‪« :‬حمایت اقشار‬ ‫اسیب پذیر کمتر خواهد شد و در بدنه سیاسی داخلی‬ ‫هم عدم موفقیت بروز می کند که به رغم شعارهایش‬ ‫موفق نبوده است و ما اعتقادداریم که نرخ ارز را دولت‬ ‫باال برده اســت و بدین ترتیب وجهــه دولت تخریب‬ ‫می شود‪ ».‬با او در این مورد گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫نرخ ارز حساس نیست و چون حساس نیست‪ ،‬نمی توانید با‬ ‫تغییرات ارز تا چهار‪ ،‬پنج هزار تومان حرکتی را در صادرات‬ ‫انجام دهید‪ .‬چراکه ما در زمینه واردات مشکل پیدا کرده و‬ ‫قیمت تمام شده باال می رود‪.‬‬ ‫نکته دیگر هم این اســت که مســافرت چند میلیون‬ ‫نفر در این ایام باعث فشــار به بازار ارز شــده است‪ .‬دولت‬ ‫هم تصمیمی به عرضه بیشتر ارز نداشــته است‪ .‬این هم‬ ‫یکی از دالیل این سیر صعودی اســت‪ .‬هفته اینده بعد از‬ ‫پایان اربعین و همین طور بحث برجام هم که تا حدودی به‬ ‫بن بست خورده بود‪ ،‬تمام می شود‪ .‬بنابراین دلیلی ندارد که‬ ‫از این دو منظر نرخ ارز باال بماند‪ .‬در این میان تنها این بحث‬ ‫باقی می ماند که چه کسی می تواند به عنوان نقش تنظیم‬ ‫کننده بازار‪ ،‬وارد شود؟‬ ‫پاســخ این ســوال این اســت که حتما دولت نقشی‬ ‫تعیین کننده در این مورد دارد اما فعال بنای ورود ندارد‪ .‬در‬ ‫واقع اراده ای برای توقف این سیر صعودی ندارد‪ .‬به بیان‬ ‫ساده تر دولت نمی خواهد قیمت نرخ ارز کاهش یابد‪ .‬در این‬ ‫مورد به چند دلیل اشاره می کنم‪.‬‬ ‫یک دلیل این اســت که دولت می خواهد به ســمت‬ ‫کشف قیمت اصلی برود‪ .‬نکته مهم در این مورد این است‬ ‫که اکنون اقتصاد ما اماده پذیرش نرخ شناور یا تک نرخی‬ ‫شدن نیست‪ .‬به دلیل سوداگری ای که وجود دارد احتمال‬ ‫ایجاد حباب به سمت باال وجود دارد و مردم به صورت جمعی‬ ‫دنبال این نرخ بیفتند تا سود بگیرند و مانند بازارهای دیگر به‬ ‫رکود رسیده و همه می خواهند دارایی هایشان را به ارز تبدیل‬ ‫کنند‪ .‬پس دولت باید در این مورد اقدام کند که البت ه اراده ای‬ ‫در این مورد وجود ندارد‪ .‬چراکه از یک طرف بحث حمایت‬ ‫از صادرات و از طرف دیگر بحث کمبود بودجه و تک نرخی‬ ‫کردن ارز و از طرف دیگر هم درامدی که حاصل از نرخ ارز‬ ‫جدید می شود‪ ،‬می تواند به تامین یکسری از کسری های‬ ‫موقت کمک کننده باشد‪.‬‬ ‫اقای دکتر یک نکته مهم در این مورد وجود دارد‪.‬‬ ‫شــما می فرمایید که دولت نه تنهــا تمایلی برای‬ ‫توقف این سیر صعودی ندارد بلکه حتی شوق این‬ ‫افزایش قیمت را هم می توان در دولت حس کرد‪.‬‬ ‫اما ما می دانیم که اقای روحانی یکی از مهم ترین‬ ‫نکات مثبت دولتش راکاهش نرخ تورم و توقف‬ ‫رشد ان عنوان می کند‪ .‬طبیعتا شما که از اساتید‬ ‫این رشته هستید‪ ،‬می دانید که افزایش نرخ دالر‬ ‫در افزایش نرخ تورم تاثیر دارد‪ .‬تناقضی در این‬ ‫میان وجود دارد‪ ،‬چطور می توان تحلیل کرد؟‬ ‫مسلما همین است‪ .‬نظر من این است که اگردولت‬ ‫بخواهد شعار غیرتورمی بودن خروج از رکود را محقق کند‬ ‫و بگوید تــورم را در ‪ 15‬درصــد حفظ کردم و قصــد دارم به‬ ‫ی برســانم بنابراین نرخ سود بانکی هم باید تعدیل‬ ‫تک رقم ‬ ‫شــود‪ ،‬این هدف با این ماجراهایی که دیده می شــود زیر‬ ‫سوال خواهد رفت‪ .‬پذیرفتن نرخ ارز باال یعنی تورم در بازار‪.‬‬ ‫اگر دولت بخواهد اجازه دهد نرخ باال برود ان هم به صورت‬ ‫دائمی‪ ،‬همه محاسباتشان را براساس دالر جدید می بندند‪.‬‬ ‫یعنی اکنون که قیمت خودروکم شده اگر مطمئن شوند که‬ ‫دالر را باید با قیمت بیشتر جایگزین کنند‪ ،‬مسلما قیمت ها‬ ‫باال خواهد رفت و در اســتانه عید نوروز هم بیشــتر به هم‬ ‫خواهد ریخت چراکه در ان زمان دولت هم تعطیل شده و‬ ‫به مسافرت رفته است!‬ ‫اگر نگاهی به گذشــته داشته باشــیم می بینیم‬ ‫که در دو‪ ،‬ســه ســال اخر دولت احمدی نژاد نیز‬ ‫اتفاقاتــی مشــابه البته با شــیب بیشــتر افتاد‪.‬‬ ‫افزایش عجیــب و غریب قیمت دالر و ســکه را‬ ‫قطعا به یاد دارید‪ .‬انجا چه اراده ای وجود داشت‬ ‫و چرا دولت وقت چنین تصمیم گرفت و در واقع‬ ‫می خواهم بپرســم ان ماجرا چه شباهت هایی با‬ ‫این دوران دارد؟‬ ‫در ان دوره یک گروه معتقد بودند که نرخ ارز برای‬ ‫یکسان ســازی باید به دنبال نرخ ارز ازاد بــرود‪ .‬دولت یک‬ ‫مقدار فاصله را کم کرد‪ ،‬نرخ ازاد شــروع به باال رفتن کرد و‬ ‫فاصله را حفظ کرد بنابراین با این احساس که اقای بهمنی‬ ‫هم دائما اعالم می کرد از شنبه وارد می کنیم و وارد نشوید‪،‬‬ ‫ضرر است! این اتفاق افتاد‪.‬چراکه خود دولت بنا داشت با‬ ‫این حرکت درامد ریالی بیشــتری از فروش دالرها به دست‬ ‫اورد ولی غافــل از اینکه واردات گران خواهد شــد و دچار‬ ‫رکود تورمی می شوید‪ .‬اکنون هم دولت فعلی همین اشتباه‬ ‫را تکرار می کند‪.‬‬ ‫زمان احمدی نژاد وقتــی این اتفاق افتاد خیلی از‬ ‫حامیان ایشان در بدنه سیاسی و اجرایی با همین‬ ‫دیدگاه شما شروع به انتقاد کرده و عقب کشیدند‬ ‫و دست حمایتی شــان را برداشــتند‪ .‬به صورت‬ ‫مشخص بخشی از حامیان دولت وقت در میان‬ ‫اصولگرایان به منتقدان سرسخت کابینه تبدیل‬ ‫شدند‪ .‬ان موقع چقدر به االن شباهت دارد؟ یعنی‬ ‫ممکن است برای بخشی از حامیان اقای روحانی‬ ‫هم همیــن اتفاق بیفتد؟ به یــک معنا می خواهم‬ ‫بپرسم در بعد سیاسی و اجتماعی برای حامیان‬ ‫ایشان این مساله تا چه حد تاثیر دارد؟‬ ‫به نظرم این یک ضربه خواهد بود‪ .‬یعنی امیدی که‬ ‫برای تثبیت قیمت ها ایجاد شده بود و حتی بعد از ان برای‬ ‫کاهش قیمت ها باتوجه به این حرکت غلط از بین می رود‪.‬‬ ‫اگر اراده دولت به افزایش نرخ باشد و بخواهد کشف کند و‬ ‫بازار را ازاد بگذارد‪ ،‬واگراست و وضعیت خطرناک می شود‪.‬‬ ‫تا دخالت کند هم بازار دســت دولت را می خواند چون بازار‬ ‫فاقد ارز زیاد است که بخواهد با ان بازی کند ولی با حرکاتی‬ ‫که دولت هم چنــدان ناراضی نیســت این نرخ شــروع به‬ ‫باالرفتن می کند و کم کم توســط افراد پذیرفته می شــود‬ ‫که رکود عمیق تر و تورم هم بیشتر خواهد شد‪ .‬یعنی بسته‬ ‫تصمیم ایجاد رکود تورمی! این مساله در سرمایه اجتماعی‬ ‫اقای روحانی هم تاثیرگذار است‪ .‬حمایت اقشار اسیب پذیر‬ ‫کمتر خواهد شد و در بدنه سیاسی داخلی هم عدم موفقیت‬ ‫بروز می کند که به رغم شــعارهایش موفق نبوده است و ما‬ ‫اعتقادداریم که نرخ ارز را دولت باال برده است و بدین ترتیب‬ ‫وجهه دولت تخریب می شود که به خاطر منافع کوتاه مدت‬ ‫که حاصل از ریال بیشتر و از طرفی هم صادرات بیشتر است‬ ‫ولی در اتیه نزدیکی تبدیل به تورم خواهد شد و در پی ان در‬ ‫بحث یارانه ها مشــکل پیدا می کند‪ .‬چراکه اقتصاد تثبیت‬ ‫نشده است و کسری هزینه ها بیشــتر شده ضمن اینکه در‬ ‫کنار همه اینها هنوز قضیه برجام ســر جای خود هســت و‬ ‫دالری به این سمت منتقل نشده است‪.‬‬ ‫ایــا ممکن اســت اثــاران را در انتخابات مجلس‬ ‫هم ببینیم؟‬ ‫به نظرم بله و در انجا هــم می توانند خیلی از افراد‬ ‫و وزرا را اســتیضاح کنند که چرا نتوانستند این قول و وعده‬ ‫را عمل کنند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫قیمت ارز در هفته گذشته به سه هزار و‪ 700‬تومان هم‬ ‫رسید‪ ،‬همزمان با این تغییر بانک مرکزی هم تصمیم گرفت‬ ‫قیمت ارز مبادله ای را افزایش دهد و ان را به سه هزار و ‪100‬‬ ‫تومان برساند‪ .‬در حالی که به نظر می رسد بانک مرکزی هیچ‬ ‫تمایلی برای دخالت در شــرایط بازار ارز ندارد‪ ،‬کارشناسان‬ ‫دالیل متفاوتی برای این افزایش قیمت ها ذکر کرده اند‪.‬‬ ‫بانک مرکزی معتقد است که شــرایط طبیعی است‪.‬‬ ‫این استدالل بین بســیاری از کارشناسان حامی دولت هم‬ ‫محبوبیت دارد‪ ،‬بازار ارز به صورت سنتی در گیر یک سری‬ ‫شــوک های مقطعی در ماه های مختلف سال است که بر‬ ‫قیمت ان تاثیر می گذارند‪.‬‬ ‫کارشناسان سه دوره را در این زمینه شناسایی کرده اند‪،‬‬ ‫یکی از مهم ترین های انها شوک پایان سال است‪ ،‬در اسفند‬ ‫و فروردین که سال مالی شرکت ها تمام می شود‪ ،‬نیاز به ارز‬ ‫برای تسویه حساب ها افزایش پیدا می کند‪ ،‬از طرف دیگر‬ ‫در این ماه ها سفر های خارجی هم بیشتر است و در نتیجه‬ ‫رشد تقاضا برای ارز‪ ،‬قیمت ان هم باال می رود‪.‬‬ ‫پایان شش ماهه اول هر سال هم یک شوک دیگر به‬ ‫بازار وارد می شود‪ .‬می گویند علت ان شروع سال تحصیلی‬ ‫دانشــجویان ایرانی در خارج از کشــور اســت کــه تقاضا‬ ‫برای دالر را بیشــتر می کند و در نتیجه قیمت ها را افزایش‬ ‫می دهد‪ ،‬البته شهریور ماه فصل مسافرت هم هست و این‬ ‫موضوع هم روی تقاضا برای ارز تاثیر گذار است‪.‬‬ ‫اما یک شــوک ارزی دیگر هم وجــود دارد که حامد‬ ‫افســر طال‪ ،‬تحلیلگر بازار ارز می گوید؛مهم ترین شــوک‬ ‫قیمتی هر ســال اســت و ان افزایش تقاضا برای دالر در‬ ‫ماه های پایانی سال میالدی اســت‪ ،‬در نوامبر و دسامبر‬ ‫هر سال‪ ،‬شرکت های داخلی که با شرکت های خارجی کار‬ ‫می کنند‪ ،‬نیاز به ارز بیشتری دارند تا بتوانند تسویه حساب‬ ‫با شــرکت های خارجی طرف قرار داد شان را انجام دهند‪،‬‬ ‫این بازه زمانی همزمان با اذر ماه و دی ماه هر سال است و‬ ‫بررسی عملکرد بازار ها در این بازه زمانی نشان می دهد که‬ ‫هر سال در این دوره بازار درگیر افزایش قیمت بوده است‪.‬‬ ‫طبق نمودار در ســال جاری قیمــت دالر در مجموع‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫نقشه دولت‬ ‫چرا دالر گران شده است ؟‬ ‫به طور میانگین ‪ 300‬تومان بیشــتر از ســال گذشته بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫می شود تصور کرد که رشد قیمت ارز در هفته گذشته‬ ‫ناشــی از افزایش تقاضای شــرکت ها برای دالر و تســویه‬ ‫حساب با شــرکای خارجی باشــد‪ ،‬با این حال کار شناسان‬ ‫دالیل دیگری را برای رشــد اخیر قیمــت دالر در بازار های‬ ‫تهران را معتبر می دانند که یکی از انها کاهش دوباره قیمت‬ ‫نفت ایران در بازار های جهانی است‪.‬‬ ‫در هفته گذشــته قیمت نفت ایران برای هر بشکه به‬ ‫زیر چهل دالر رسیده است‪ ،‬در کوتاه مدت نمی توان راهی‬ ‫برای خروج از این وضعیت پیدا کرد به خصوص که صنعت‬ ‫نفت ایران تحت تاثیر تحریم ها هم تولید و هم فروشش را‬ ‫تا حدود زیادی از دست داده است‪ ،‬بنا بر این در این شرایط‬ ‫به فرض اینکه همین فردا صبح هم همه تحریم ها برداشته‬ ‫شود اول زمان زیادی طول می کشد تا ایران دوباره به سقف‬ ‫تولید چهار میلیون بشکه در روز برسد و بعد از ان مساله پیدا‬ ‫کردن بازار و مشتری برای این نفت خودش زمان بر خواهد‬ ‫بود‪ .‬همبستگی بین قیمت دالر و قیمت نفت همیشه یک‬ ‫همبستگی منفی است‪ ،‬یعنی وقتی قیمت نفت کاهش پیدا‬ ‫می کند قیمت دالر باال می رود و این اتفاق را یکی از عوامل‬ ‫رشد قیمت دالر در هفته های گذشته می دانند‪.‬‬ ‫کاهــش قیمــت نفــت در کشــور هایی که اتــکا به‬ ‫درامدهای نفتی زیاد اســت‪ ،‬همیشــه کاهش درامدهای‬ ‫ارزی را به دنبال خواهد داشت‪ .‬کاهش عرضه در پی کاهش‬ ‫میزان دالری که در اختیار دولت است‪ ،‬نتیجه ای به غیر از‬ ‫افزایش نرخ دالر ندارد‪.‬‬ ‫عالوه بر این امسال در اذر ماه‪ ،‬دو میلیون زائر راهی‬ ‫کربال شده اند که همه انها نیاز به ارز داشته اند و این افزایش‬ ‫یک باره تقاضا که دولت لزومی بر دخالت در ان ندیده است‬ ‫هم بر رشد قیمت دالر تاثیر گذار بوده است‪.‬‬ ‫اما اگر بخواهیم به مشــکالت دامنــه دار تری که بر‬ ‫رونق دوباره بــازار دالر افــزوده‪ ،‬بپردازیم‪ ،‬یکــی از اولین‬ ‫متغیر هایی که جلب نظر می کند‪ ،‬رکود بازار بورس اســت‪،‬‬ ‫هفته گذشــته باز هــم بازار رونــد نزولی داشــت و کاهش‬ ‫معامالت همچنان ادامه یافت بازار فرابورس هم در شرایط‬ ‫مشابه هر چند با شیب کمتر‪ ،‬روند نزولی را تجربه می کند‪.‬‬ ‫روز های تیره بازار بورس باعث رشــد در بازار های موازی از‬ ‫جمله بازار ارز می شود‪ .‬حجم تقاضا برای دالر در شرایطی‬ ‫افزایش پیدا می کند که دسترســی دولت بــه دالر محدود‬ ‫است‪ ،‬بنا بر این جای تعجب ندارد که این بازار ارز دوباره به‬ ‫تالطم افتاده است‪.‬‬ ‫موضوع دیگری که کارشناسان در مورد دالیل افزایش‬ ‫قیمت ارز به ان اشاره می کنند‪ ،‬سیاست های انقباظی دولت‬ ‫است‪ .‬علی حیات نیا‪ ،‬استاد اقتصاد دانشگاه رازی در این‬ ‫مورد می گوید‪« :‬سیاست های انقباضی دولت در طول دو‬ ‫سال گذشته‪ ،‬باعث شده که قیمت ارز برای مدت طوالنی‬ ‫به صورت مصنوعی پایین بماند‪ ،‬درســت مثــل فنری که‬ ‫برای مدتی تحت فشار بوده و حاال یک باره ازاد شود‪ ،‬دور‬ ‫از انتظار نخواهد بود اگر فکر کنیم که قیمت دالر می تواند‬ ‫تا پایان سال حتی به سه هزار و ‪ 800‬تومان هم برسد‪ .‬دولت‬ ‫باید در هر حال مراقب این موضوع باشد که افزایش قیمت‬ ‫دالر منجر به افزایش بهای تمام شده واردات می شود و در‬ ‫نتیجه قیمت بسیاری از کاال ها را باال می برد اما قبل از ان‬ ‫این موضوع یک جو روانی ایجاد می کند که باعث می شود‬ ‫کاالهای مصرفی هم گران بشوند‪».‬‬ ‫حسین راغفر استاد دانشگاه الزهرا(س) و اقتصا ددان‬ ‫امــا نــگاه تیره تری بــه ایــن شــرایط دارد‪ ،‬او بــا انتقاد از‬ ‫سیاســت های دولت به نام بســته خروج از رکود و وام های‬ ‫بیســت و پنج میلیونی خرید خودرو می گوید‪« :‬وقتی طی‬ ‫تنها چهار روز‪ 120 ،‬هــزار خودرو فروخته می شــود که در‬ ‫بهترین حالت تنهــا ‪ 40‬درصد ان تولید داخل اســت‪ ،‬این‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫سیاست‬ ‫طبیعی اســت که تقاضای کاذب از ســوی خودرو سازان‬ ‫برای ارز افزایش یافته و در بازار اشــفتگی ایجاد می شود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر افزایش قیمت ارز می تواند دولت را در تامین‬ ‫بدهی های خود کمک کند‪ .‬افزایش قیمت ارز به نفع دولت‬ ‫اســت بنابراین وعده کاهش ان خیلی قابل توجه نخواهد‬ ‫بــود و قیمــت دالر در حول و حــوش ‪ 3650‬تومــان باقی‬ ‫خواهد ماند‪».‬‬ ‫او همچنین در واکنش به اظهارات رئیس کل بانک‬ ‫مرکزی در مورد ایجاد بورس ارزی در کشور می گوید‪« :‬در‬ ‫کشوری که هیچ پایه و اساســی برای قیمت گذاری ارزی‬ ‫وجود ندارد و عمــده تامین ارز ان از ســوی دولت صورت‬ ‫می گیرد‪ ،‬ایجاد بورس نقدی ارز تنها می تواند دست دولت‬ ‫را برای افزایش یا کاهش قیمت ارز بنا به شرایطی که دولت‬ ‫در ان قرار می گیرد‪ ،‬باز بگذارد‪.‬‬ ‫ایا بورس ارز جز این است که اکنون صراف ها در حال‬ ‫عرضه ارز هستند و منابع ارزی انها را هم بانک مرکزی تامین‬ ‫ی برای ازادســازی‬ ‫می کند؟ ایجاد بــورس نقدی ارز اقدام ‬ ‫اقتصاد کشور اســت و اگرچه با افزایش قیمت ارز ممکن‬ ‫است دولت هزینه های خود را تامین کند اما زیان های ان‬ ‫متوجه مردم و تولیدکننده ها خواهد شد که باید مواد اولیه را‬ ‫وارد کنند و مجبور می شوند از بازار خارج شوند؛ این فرایندی‬ ‫است که ‪ 25‬سال اســت تکرار شــده و هر بار هم شکست‬ ‫می خورد اما هر بار ســعی می شود تقصیر را به گردن کسی‬ ‫دیگر بیندازند‪».‬‬ ‫با اینکه برخی تحلیلگران از شــرایط فعلــی بازار ارز‬ ‫راضی نیســتند وحتی دولــت را متهم به ارز فروشــی برای‬ ‫جبران کسری بودجه در ماه های پایانی سال می کنند‪ ،‬اما‬ ‫فعاالن بخش خصوصی نگاه دیگری به موضوع دارند‪.‬‬ ‫عال میر محمــد صادقی‪ ،‬نایب رئیس اتــاق بازرگانی‬ ‫در این مورد می گوید‪« :‬اگر کاالیــی برای صادرات وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬رشد قیمت دالر خیلی هم برای اقتصاد خوب‬ ‫اســت‪ ،‬اگر کاالهای صادراتی تولید شــود‪ ،‬اشــتغال هم‬ ‫ایجاد می شــود و در این صورت افزایش نرخ ارز هم اتفاق‬ ‫خوبی است‪.‬‬ ‫به همین دلیل من فکر می کنم نباید خیلی درباره باال و‬ ‫پایین رفتن نرخ ارز حساس شویم؛ هر چند که در این میان‬ ‫باید حواســمان به مصرف کننده ها هم باشد و باید مراقب‬ ‫بود که باال رفتن قیمت ارز باعث گرانی نشود‪ ،‬چون درامد‬ ‫افراد حقوق بگیر هم محدود است و معموال حتی افرادی که‬ ‫کارشان چندان با نرخ ارز هم ارتباطی ندارد همین که سر و‬ ‫صدای افزایش نرخ ارز را می شنوند قیمت ها را باال می برند‪،‬‬ ‫بنابراین به مردم فشار وارد می شود و دولت باید در این باره‬ ‫هم تدبیری اتخاذ کند‪».‬‬ ‫وی همچنین در مورد پیش بینی هــا برای حد نهایی‬ ‫رشــد قیمت دالر در ســال جاری می گوید‪« :‬فکر نمی کنم‬ ‫تغییر چندان شــدیدی در این نرخ به وجود بیاید‪ ،‬البته اگر‬ ‫دولت در این نرخ تغییری ایجاد نکند‪ .‬هرچند این موضوع‬ ‫به بازار هم بســتگی دارد ولی پیش بینی من این است که‬ ‫نرخ دالر بین ‪ 3500‬تا ‪ 3800‬تومان باشــد و بیشــتر از این‬ ‫افزایش پیدا نکند‪».‬‬ ‫باال بردن قیمــت ارز مبادله ای هــم در همین هفته‬ ‫تحلیل هایی را به دنبال داشــته اســت‪ ،‬حســین توکلیان‪،‬‬ ‫تحلیلگر دیگر بازار ارز هم می گوید‪« :‬سیاســتگذار پولی‬ ‫به خوبی می دانــد دو نرخی بــودن ارز باعث ایجــاد رانت‬ ‫شده که نه به نفع بانک مرکزی و نه به نفع جامعه است‪ .‬در‬ ‫همین راستا بانک مرکزی از یک سال گذشته سعی کرده با‬ ‫افزایش ارام و تدریجی نرخ دالر رسمی و نزدیک کردن ان‬ ‫به نرخ دالر بازار ازاد‪ ،‬زمینه یکسان سازی ارز رسمی کشور‬ ‫را فراهم کند‪ .‬به نظر می رســد سیاست فعلی بانک مرکزی‬ ‫می تواند در این زمینه راهگشا باشد و نباید سیاستگذار پولی‬ ‫را تحت فشــار قرار دهیم که به یک باره تعدیل انی نرخ ارز‬ ‫‪55‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫را انجام دهد‪».‬‬ ‫اقای توکلیان با طرح این پیش فرض که احتمال دارد‬ ‫برجام تا پایان اذرماه اجرایی شود‪ ،‬معتقد است‪« :‬بهترین‬ ‫زمان اجرای یکسان ســازی نرخ ارز پــس از اجرای برجام‬ ‫است که شرایط ثبات اقتصادی بیشتر شــود و این مساله‬ ‫باعث می شود بانک مرکزی در شرایط عادی به تک نرخی‬ ‫کردن ارز اقدام کند‪.‬‬ ‫در این راستا باید سیاست های پولی و مالی با یکدیگر‬ ‫منطبق باشــند‪ .‬اگر بانک مرکزی سیاســت نزدیک شدن‬ ‫نرخ ارز دولتی بــا نرخ ارز بازار را در پیش گرفته اســت باید‬ ‫سیاست های مالی هم در این راســتا باشند‪ ،‬بهتر است که‬ ‫دولت یعنی مجموعه وزارت اقتصاد و ســازمان مدیریت و‬ ‫برنامه ریزی‪ ،‬به بانک مرکزی اجازه بدهد که شیوه منطقی‬ ‫تعدیل تدریجی نرخ ارز را که در پیش گرفته‪ ،‬به ســرانجام‬ ‫برســاند تا با یکسان ســازی نرخ ارز باتوجه به نرخ بازار ازاد‬ ‫زمینه کنترل تــورم و رونق بخــش تولید فراهم شــود‪ .‬در‬ ‫مجموع باید گفت اقتصاد ایران در شرایط حساسی قرار دارد‬ ‫و به نظر می رسد اجرایی شدن برجام نمی تواند اثر گذاری‬ ‫وســیعی بر بازار ارز داشته باشــد و باعث شــود قیمت ارز‬ ‫به شدت کاهش یابد‪.‬‬ ‫البتــه ممکــن اســت در کوتاه مدت پــس از اعالم‬ ‫اجرایی شدن برجام نرخ ارز کاهش یابد اما به مفهوم تغییر‬ ‫روند نرخ ارز نیست‪ .‬در صورتی که در نتیجه اجرای برجام‬ ‫و ورود سرمایه های خارجی‪ ،‬انتقال فناوری اتفاق افتاده و‬ ‫باعث افزایش بهره وری کلی اقتصاد شــود‪ ،‬در بلند مدت‬ ‫شــاهد افزایش ارزش پول ملی و بنابرایــن کاهش نرخ ارز‬ ‫خواهیم بــود‪ ،‬وگرنه امید داشــتن به اثــرات کوتاه مدت و‬ ‫مقطعــی حاصل از اجرای برجــام به بیراهه رفتن اســت و‬ ‫انچه باید امید داشــت از اجرای این توافق نصیب اقتصاد‬ ‫شود‪ ،‬اثرات بلندمدت ناشی از ان به شکل بهبود بهره وری‬ ‫اقتصاد است‪».‬‬ ‫پوریاجبلعاملی‪،‬تحلیلگراقتصادیوسرمقاله نویس‬ ‫روزنامه دنیای اقتصاد هم به اســتقبال از باال رفتن قیمت‬ ‫دالر دولتی در روز های صعود قیمــت دالر در بازار ازاد رفته‬ ‫و نوشته است‪« :‬به نظر می رسد باالخره سر در گمی دولت‬ ‫به ســر امده اســت و سیاســت گذار با درک توانایی خود و‬ ‫شرایط اقتصاد می خواهد سیاست منطقی تری را در پیش‬ ‫بگیرد و فاصله قیمت ارز دولتــی و ارز ازاد را کاهش دهد‪.‬‬ ‫در شــرایطی که نرخ ارز دولتی پیرو قیمــت ارز در بازار ازاد‬ ‫است‪،‬رشد ارام قیمت دالر دولتی به باال تر رفتن قیمت دالر‬ ‫ازاد ختم نمی شود‪.‬‬ ‫قیمت کنونی دالر هنوز پایین تــر از نرخ واقعی ان در‬ ‫یک دهه گذشته است‪ ،‬به همین دلیل است که نه می توان‬ ‫و نه باید جلوی این رشــد قیمت را گرفت‪ .‬به نظر می رســد‬ ‫تا زمان اجرایی شــدن برجام‪ ،‬طرف عرضه بــازار ارز تغییر‬ ‫محسوســی نخواهد کرد‪ ،‬تلقی فعاالن بازار ارز این نیست‬ ‫که شوک بزرگی در راه اســت‪ ،‬چرا که نرخ سود بانکی هنوز‬ ‫باال است‪ .‬بنا بر این روند افزایشی را باید مبتنی بر نیاز های‬ ‫واقعی اقتصاد و شرایط پیش رو تعبیر کرد و جنبه مثبت ان را‬ ‫در تاثیرش بر رقابتی کردن تولید و حمایت از رشد و اشتغال‬ ‫بیشتر مورد تاکید قرار داد‪».‬‬ ‫با نزدیک شدن به پایان ســال‪ ،‬هم رشد تقاضا برای‬ ‫ارز بازار را تحت تاثیر می گذارد و هم فشــار کسری بودجه‬ ‫دولت را ناچار می کند که بخشــی از نیاز خــود را به ریال از‬ ‫طریق عرضه ارز تامین کند‪ ،‬در کنار این ها هیجان ناشــی‬ ‫از اجرایی شــدن برجام هم جو روانی متالطمــی را در بازار‬ ‫حاکم می کند که همه اینهــا در کنار کم توانــی بازار های‬ ‫دیگر از نگه داشتن سرمایه ها موجب نوسان در قیمت دالر‬ ‫می شوند‪ ،‬اما از مجموع اظهار نظر ها به نظر می رسد؛ دولت‬ ‫هنوز در این عرصه قابل اعتماد است و به همین دلیل است‬ ‫که واکنش ها به رشد قیمت دالر انقد ر تند نبوده است‪.‬‬ ‫قیمت دالر زیر سه هزار تومان می اید‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر مهدی تقوی‬ ‫اقای دکتر! در مورد علت افزایش نرخ ارز و عدم‬ ‫مقابله دولت بــا ان حرف و حدیث هــای فراوانی‬ ‫وجود دارد‪ .‬برخی می گوینــد دولت در پی جبران‬ ‫کسر بودجه است و برخی دیگر بر این باورند که‬ ‫کار از دست دولت در رفته و مولفه های دیگری در‬ ‫این مورد‪ ،‬تعیین کننده شــده است‪ .‬نظر شما در‬ ‫این مورد چیست؟‬ ‫واقعیت این است که اقای ظریف با غربی ها مذاکره‬ ‫کرد و منجر به ورود مقداری ارز به داخل کشــور شــد و بعد از‬ ‫ان عنوان شــد که مابقی را هم پرداخت خواهند کرد‪ .‬رئیس‬ ‫کل بانک مرکزی هم عنوان کرد که مقــدار زیادی از این ارز‬ ‫باقی مانده‪ ،‬تعهد و ضمانت اســت ولی حدود ‪ 22‬میلیارد ان‬ ‫ازاد است‪ .‬بنابراین اکنون با انتشــار این خبر کسانی که دالر‬ ‫در اختیار دارند به این فکر می افتند که دالرشان را به فروش‬ ‫برسانند چراکه اگر ‪ 22‬میلیارد دالر وارد بازار شود‪ ،‬قیمت دالر‬ ‫پایینخواهدامد‪.‬سفته بازانبایداالندالرشانرامی فروختند‬ ‫امامی خرندکهمنجربهافزایشقیمتشدهاست‪.‬ایندرحالی‬ ‫است که اگر سفته بازان دالرهایشان را فروخته بودند‪ ،‬قیمت‬ ‫پایین می امد‪ .‬پیش بینی من این اســت در صورتی که این‬ ‫‪22‬میلیارد ازاد شود‪ ،‬درواقع قیمت دالر به زیر سه هزار تومان‬ ‫خواهدرسیدکهانتظارمی رودطیماه هایایندهاینمیزانارز‬ ‫وارد کشور شود‪ .‬نکته مهم این است که ما انتظار داشتیم که‬ ‫قیمتدالرپایینمی امدوحاالکهباالرفتهاستبانظریه های‬ ‫اقتصادی همخوانی ندارد‪ .‬نظریه اقتصادی معتقد است از‬ ‫انجاکهدرایندهاینپولواردکشورمی شود‪،‬قیمتدالرپایین‬ ‫خواهدامدوکسانیکهمبادرتبهانباشتندالرکرده اندوسفته‬ ‫بازهستندبایددالرشانرابفروشند‪.‬درحالیکهشاهدیمنه تنها‬ ‫نمی فروشند بلکه درحال خرید هم هستند که عجیب به نظر‬ ‫می رسد و با تئوری های اقتصاد همخوانی ندارد‪ .‬می خواهم‬ ‫بگویم اقتصاد ایران غیرعادی و برعکس تمام اقتصادهای‬ ‫دنیاســت‪ .‬فرض کنید در امریکا این خبر نشــر یافته بود که‬ ‫انگلیســی ها قصد دارند ارزش پولشــان را کم کنند‪ .‬هرکس‬ ‫که لیره نگه داشته بود ان را به فروش می رساند چراکه تصور‬ ‫می کرد اگر ان را نگه دارد در ماه های اینده مقدار دالری که ما‬ ‫بهازایانمی گیرمکمخواهدشد‪،‬بنابرایناالنمی فروشم‪.‬‬ ‫این اتفاق در اقتصاد ایران نیفتاده است و با وجود اینکه قرار‬ ‫اســت ‪22‬میلیارد ارز به ایران وارد شود انتظار کاهش قیمت‬ ‫را داشتیم‪ ،‬درحالی که قیمت را باال برده است! تنها نکته ای‬ ‫که به ذهن من می رســد اینکــه درامد ارزی ایــران به خاطر‬ ‫کاهشقیمتنفتکمشدهاستواالنیاتعهداتارزیبرای‬ ‫صادرات دارد یا درواقع بدهی خارجی دارد که قصد پرداخت‬ ‫دارد‪.‬بنابراینقیمتدالرراباالمی بردتاریالبیشتریبهدست‬ ‫اورد‪،‬یعنیدوستانیکهمبادرتبهگشایشاعتباراتاسنادی‬ ‫می کنند‪ ،‬به این امید دالر می خرند که درواقع واردات را گران‬ ‫کرده و صادرات را ارزان‪.‬‬ ‫اگر فرض را بر درستی این ایده شما بگذاریم که‬ ‫اقتصاد به ســمت چپ و باال می کشــد و بــا تقاضا تعادل‬ ‫می دهد در قیمت هــای باالتــر و تولید پایین تــر‪ .‬همان‬ ‫اتفاقی که در دوره احمدی نژاد افتاد‪ .‬این مســائل در ترم‬ ‫خرد به دانشــجویان تدریس شــده و در کالن هم در دوره‬ ‫لیســانس بحث تورم را باز می کنیم‪ .‬الاقل در کتاب هایم‬ ‫در دوره لیسانس این موارد گنجانده شده است هرچند که‬ ‫خودم سال هاست دوره کارشناسی تدریس نمی کنم‪ .‬اگر‬ ‫شما قیمت نهادینه را اضافه کنید هم تورم و هم رکود دارید‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم همسان اندیشی کنیم و فکر کنیم‬ ‫اقای روحانی هم منافع کوتاه مدت را به بلندمدت ‬ ‫ترجیح می دهد‪ ،‬ایا ممکن اســت بــه این نتیجه‬ ‫برسیم که این تاکتیک اقای روحانی ممکن است‬ ‫منجربه از بین بردن بخشــی از سرمایه سیاسی‬ ‫ایشان شود؟‬ ‫نــه‪ ،‬درواقع اقای روحانــی تا اینجا در مقایســه با‬ ‫احمدی نژاد خوب کارکرده است‪ .‬در این باقیمانده دولت‬ ‫اول هم که ‪22‬میلیارد را بازگرداند هم تورم پایین امده و هم‬ ‫رشد باالتر خواهد رفت‪ .‬بنابراین الزم نیست اقای روحانی‬ ‫شعارهای اقتصادی ســر دهد و همین عملکردش از نظر‬ ‫اقتصادی خیلی خوب بوده است که حاصل دستاوردهای‬ ‫مذاکرات هسته ای طی دو سال اخیر است‪.‬‬ ‫همانطور که شما فرمودید افزایش نرخ ارز قطعا‬ ‫می تواند منجر به افزایش نرخ تورم شود و طبیعتا‬ ‫برای مردم مهم این است که سر سفره چه داشته‬ ‫باشند فارغ از اینکه رئیس جمهور هر کسی باشد‪.‬‬ ‫بحث بر سر این اســت که ایا این افزایش تورم‬ ‫ممکن است موجب کاهش ســرمایه اجتماعی و‬ ‫به دنبال ان موجب کاهش سرمایه سیاسی اقای‬ ‫روحانی شود‪.‬‬ ‫ببینید! مردم باید تشخیص دهند وقتی می گوییم‬ ‫تورم پاییــن امده به معنــای کاهش خیلی زیــاد قیمت ها‬ ‫نیست‪ .‬ما می گوییم در دوره احمدی نژاد هر سال ‪40‬درصد‬ ‫به قیمت ها افزوده می شد که هر سال بر سال قبلی انباشته‬ ‫می شــد‪ .‬بدین ترتیب که ســال اول ‪40‬درصد‪ ،‬سال دوم‬ ‫‪40‬درصد‪ ،‬سال سوم ‪ 40‬درصد و به همین ترتیب درحالی‬ ‫که با شروع دولت یازدهم ‪15‬درصد افزایش تورم داشتیم‬ ‫که به معنای کاهش قیمت ها نیست که قدرت خرید مردم‬ ‫باال رفته باشــد‪ .‬فرض کنید زمان دولت هــای نهم و دهم‬ ‫با افزایش ‪ 40‬درصدی تــورم در برابــر افزایش حقوق ‪20‬‬ ‫درصــدی درواقع منهــای ‪ 20‬درصد به حقوقمــان اضافه‬ ‫شده است‪ .‬این درحالی اســت که با روی کار امدن دولت‬ ‫یازدهم یکبار به ‪20‬درصد بــه حقوق حقوق بگیران اضافه‬ ‫شــد که وقتی تورم ‪ 15‬درصد اســت به این معناســت که‬ ‫‪5‬درصد حقوق ها افزایش یافته است‪ .‬در سال دوم هم اگر‬ ‫‪10‬درصد اضافه کند‪ 5 ،‬درصد اول را بــا تورم ‪ 15‬درصد از‬ ‫بین می برد‪ .‬بنابراین این بدان معنا نیست که سبد کاالیمان‬ ‫بزرگتر می شود‪ .‬در دوره احمدی نژاد سبد کاالیمان هر سال‬ ‫‪40‬درصد کوچکتر می شد و در دوره اقای روحانی ‪15‬درصد‬ ‫کوچکتر شده است‪ .‬پس به اقای روحانی افرین بگوییم!‬ ‫پس شــما معتقدیــد کــه در اســتانه انتخابات‬ ‫افزایش نرخ ارز چندان نمی تواند خود را نشــان‬ ‫دهد‪ ،‬به این دلیل که قبل از ان برجام تاثیر خود را‬ ‫نشان داده است؟‬ ‫اگر برجام تاثیــر بگذارد و پول ها ازاد شــود و نرخ‬ ‫ارز پایین بیاید‪.‬‬ ‫و اگــر ندهند چه؟ باتوجــه به اینکــه همین االن‬ ‫عنوان می کنند پی ام دی را نمی بندیم!‬ ‫نه‪ ،‬اینها دعواهای سیاســی اســت امــا در بحث‬ ‫اقتصادی ‪ 90‬درصد ‪22‬میلیارد قابل بازگشــت اســت که‬ ‫به دنبــال ان تورم کاهــش خواهد یافت‪ .‬ســرمایه گذاری‬ ‫بنگاه هــای اقتصــادی و ماشــین االت در ‪ 8‬ســال دوره‬ ‫احمدی نژاد نتوانســتند ماشــین های مستهلک شــان را‬ ‫جایگزین کنند‪.‬‬ ‫اکثر نــاوگان هوایــی هم قدیمــی اســت‪ .‬بنابراین‬ ‫نوسازی مهم است و یک مقدار به رشد اضافه خواهد کرد‬ ‫ضمن اینکه تکنولوژی ماشــین االت جدید به نسبت قبل‪،‬‬ ‫پیشرفته تر هستند‪ 8 .‬سال هیچ کاری نکردیم و امید داریم‬ ‫با دالرهایی که وارد می شود به نوسازی ماشین االت صنایع‬ ‫کمک شــود و با ناوگان هوایــی بهتری روبه رو باشــیم که‬ ‫بهره وری را باال خواهد برد‪.‬‬ ‫من به عنوان یک اقتصــاددان معتقدم‬ ‫هرکاری که احمدی نژاد در اقتصاد انجام‬ ‫داد‪ ،‬غلط بــود‪ .‬حتی دانشــجویان دوره‬ ‫لیسانس دانشــگاه عالمه ما می دانند که‬ ‫وقتی قیمت نهاده تولیــد (گاز) را گران‬ ‫کردید و ‪45‬هزار تومــان یارانه به هر نفر‬ ‫پرداخت کنیــد‪ ،‬هزینه های تولید که باال‬ ‫برود‪ ،‬منحنــی اقتصاد به ســمت چپ و‬ ‫باال می کشد‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقای روحانی از این اتفاق قصــد دارد تا درامدی‬ ‫برای دولتش درکوتاه مدت داشــته باشد اما این‬ ‫درحالی اســت که مهم تریــن نکته مــورد تاکید‬ ‫رئیس جمهور طــی ماه های اول تــا االن کاهش‬ ‫و ثبات نرخ تورم بوده اســت‪ .‬شــما اقتصاددان‬ ‫هستید و می دانید افزایش نرخ ارز‪ ،‬مسلما موجب‬ ‫افزایش نرخ تورم خواهد شد مگر اینکه از همان‬ ‫قاعده های عجیب و غریبی که شما هم در مورد‬ ‫اقتصاد ایران به ان اشــاره کردید پیروی کند که‬ ‫نشــود‪ .‬اما طبیعتا علم اقتصاد به ما می گوید که‬ ‫اگر نرخ ارز افزایش یابد نرخ تورم هم باال خواهد‬ ‫رفت‪ .‬لطفا این تناقض را توضیح دهید‪.‬‬ ‫تناقض این است که این اتفاق با شعارهای اولیه‬ ‫مبنی بر اینکــه قصد کاهش تــورم دارد‪ ،‬همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫وقتی ارز را گران می کنیم‪ ،‬واردات گران می شــود‪ .‬وقتی‬ ‫واردات گران شود از انجا که ما دارای اقتصاد باز هستیم‪،‬‬ ‫بنابراین تورمــی خواهد بود و قیمت ها را باال می کشــد و با‬ ‫شعار کم کردن تورم تناقض دارد‪.‬‬ ‫یعنــی در اینجا منافــع کوتاه مدت بــه بلندمدت‬ ‫ ترجیح داده شده است؟‬ ‫بلــه‪ ،‬فرض کنیــد دولــت االن با کســری بودجه‬ ‫مواجه اســت‪ .‬چهار راه برای جبران کسری بودجه داریم؛‬ ‫انتشــار اوراق قرضه‪ ،‬افزایش درامد خالصه (نفت)‪ ،‬درامد‬ ‫اســتقراضی و باالبردن مالیــات و درامد پولــی که مثال به‬ ‫رئیس کل بانک مرکزی دستور چاپ پول دهد که تورم را باال‬ ‫خواهد برد و اگر بتواند اوراق قرضه بفروشــد‪ ،‬تورم را پایین‬ ‫خواهد اورد‪ .‬چون پول را از دست مردم درمی اورد‪ .‬اما در این‬ ‫میان درامد پولی خطرناک است‪ .‬استقراضی‪ ،‬ضدتورمی و‬ ‫افزایش درامد خالصه هم با اخذ دالر بیشتر منجر به پایین‬ ‫امدن نرخ دالر خواهد شد که تورم را پایین می اورد‪.‬‬ ‫زمــان احمدی نژاد طی ســال های اخــر یکباره با‬ ‫فاجعه افزایش قیمت دالر مواجه شدیم‪ ،‬ان ماجرا‬ ‫چقدر شبیه االن است؟‬ ‫االن اینطور نیســت‪ .‬ان زمان با تــورم ‪ 40‬درصد‬ ‫طی ‪ 4‬سال درحالی که نرخ رشد منفی هم داشتیم‪ ،‬روبه رو‬ ‫بودیم‪ .‬وقتی تورم دارید‪ ،‬دو نظریــه برابری قدرت خرید و‬ ‫نظریه پولی مطرح اســت‪ .‬وقتی تورم ما ‪ 40‬درصد و تورم‬ ‫امریکا ‪ 2‬درصد اســت‪ ،‬پول ما در برابر پول امریکا و سایر‬ ‫کشــورهایی که تورم پایین تر دارند‪ ،‬کاهــش ارزش دارد‪.‬‬ ‫بنابرایــن تورم هــای دوره احمدی نژاد بــه معنای کاهش‬ ‫ارزش پول ملی ملی به معنای باال رفتن ارزش دالر در بازار‬ ‫بود‪ .‬این نظریه برابری قدرت خرید اســت و دیگری نظریه‬ ‫پولی است که مقدار افزایش حجم پول شما خیلی بیشتر‬ ‫از ایاالت متحده بود‪.‬‬ ‫در دوران احمد ی نــژاد بخشــی از حامیــان‬ ‫اصولگــرای او بعــد از سیاســت های اقتصادی‬ ‫اشــتباه به منتقد و مخالف او تبدیل شــدند‪ .‬انها‬ ‫معتقد بودنــد احمدی نــژاد به لحــاظ اقتصادی‬ ‫خطاها واشــتباهات فاحشــی مرتکب می شود و‬ ‫به همین دلیل یک بخشی از سرمایه سیاسی‬ ‫ایشان از دســت رفت‪ .‬شــما این تحلیل را‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫اوال من به عنوان یک اقتصاددان‬ ‫معتقــدم هرکاری کــه احمدی نــژاد در‬ ‫اقتصــاد انجــام داد‪ ،‬غلط بــود‪ .‬حتی‬ ‫دانشــجویان دوره لیســانس دانشگاه‬ ‫عالمه ما می دانند کــه وقتی قیمت‬ ‫نهاده تولید (گاز) را گران کردید‬ ‫و ‪45‬هزار تومــان یارانه به هر‬ ‫نفر پرداخت کنید‪ ،‬هزینه های‬ ‫تولیــد که بــاال بــرود‪ ،‬منحنی‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر مهدی تقــوی‪ ،‬اســتاد اقتصاد دانشــگاه‬ ‫عالمه طباطبایی بر این باور اســت کــه افزایش نرخ‬ ‫ارز و تبعــات در دوران کنونــی قابل مقایســه با تکرار‬ ‫این ماجرا در دوران دولت قبل نیست‪ .‬او در عین حال‬ ‫می گوید‪« :‬این اتفاق با شعارهای اولیه مبنی بر اینکه‬ ‫قصد کاهش تورم دارد‪ ،‬همخوانی ندارد‪ .‬وقتی ارز را‬ ‫گران می کنیم‪ ،‬واردات گران می شود‪ .‬وقتی واردات‬ ‫گران شــود از انجا که ما دارای اقتصاد باز هســتیم‪،‬‬ ‫بنابراین تورمی خواهد بود و قیمت ها را باال می کشد و‬ ‫با شعار کم کردن تورم تناقض دارد‪ ».‬با او در این مورد‬ ‫گفت و گو کردیم‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫‪57‬‬ ‫ناکامی رجب‬ ‫ترکیه تصور می کرد با ســقوط هواپیمای سوخوی روســی می تواند هم پای ناتو را به بحران‬ ‫سوریهبکشاندوهممانعازبسطنفوذروسیهتاشمالسوریهشوداماپسازسقوطهواپیمایجنگی‬ ‫روســیه تنها اتفاقی که افتاد ایجاد اختالف درمیان اعضای پیمان اتالنتیک شمالی در ارتباط با‬ ‫جاه طلبی های اردوغان در منطقه شــام بود‪ .‬این هدفی بود که والدیمیر پوتین در طول یک دهه‬ ‫گذشته همواره به دنبال تحقق ان بود‪ .‬اما این بار ترکیه اردوغان هموار کننده راه تزاریسم روسی شد ‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بازی با اتش‬ ‫چراترکیهسوخویروسیراساقطکرد؟‬ ‫دکتر بهرام امیراحمدیان‬ ‫‪1‬‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫بــا ســرنگونی هواپیمــای جنگی روســیه از ســوی‬ ‫جنگنده‪‎‬های ترکیه در نقطه مرزی ترکیه و ســوریه‪ ،‬پوتین‬ ‫عکس‏العملی تند درباره یک حادثه از خود بروز داده است‪.‬‬ ‫ســوالی که پیش رو قرار می گیرد این اســت که ایا سقوط‬ ‫یک جنگنده و کشته شــدن یک خلبــان می تواند موجب‬ ‫تیرگی روابط دو کشوری شــود که دارای روابط اقتصادی‬ ‫نزدیکی با یکدیگر هســتند؟ اقای پوتین رئیس جمهور در‬ ‫عکس العمل به سرنگونی جنگنده سوخوی روسی توسط‬ ‫جنگنده های ترکیــه فرمانی بــرای اعمــال تحریم های‬ ‫اقتصــادی و محدودیت هایی را برای ســفر شــهروندان‬ ‫روس به ترکیه و ورود شــهروندان ترکیه به روسیه و توقف‬ ‫همکاری های اقتصادی از جمله ساخت پروژه ‪ 20‬میلیارد‬ ‫دالری نیروگاه اتمی ترکیه را در دستورکار قرار داده است‪.‬‬ ‫ترکیه یک کشور مهم عضو ناتو و تنها عضو مسلمان‬ ‫ان اســت‪ .‬ارزش اســتراتژیک ترکیه برای ناتــو بی بدیل‬ ‫اســت‪ .‬ترکیه کشــوری تاثیر گذار و بازیگری چند وجهی‬ ‫است‪ .‬ترکیه کشــوری به صورت یک شــبه جزیره است‪.‬‬ ‫هم در اسیا و هم در اروپاست و در عین حال نقطه اتصال‬ ‫سه قاره اســت‪ .‬در منطقه بالکان اســت‪ ،‬در حوزه دریای‬ ‫ســیاه‪ ،‬دریای اژه و هم دریــای مدیترانه اســت‪ .‬بیش از‬ ‫‪7‬هزار کیلومتر خط ساحلی دارد‪ .‬دو تنگه بین المللی بسفر‬ ‫و داردانل در قلمرو حاکمیتی ان قرار دارد که در دو سوی‬ ‫دریــای داخلی ان (مرمــره) قرار دارد‪ .‬پس از فروپاشــی‬ ‫شــوروی و انحالل پیمان نظامی ورشــو‪ ،‬ســازمان ناتو و‬ ‫عضویت ترکیه در ان به چالشی بزرگ برای منطقه و جهان‬ ‫تبدیل شده بود‪ .‬اکنون ترکیه بازیگری بین المللی است‪.‬‬ ‫ترکیه قوی ترین ارتش یک عضو ناتو بعد از ایاالت متحده‬ ‫را داراست و قدرتی منطقه ای است‪.‬‬ ‫ترکیه کــه از جنوب به طول ‪ 820‬کیلومتر با ســوریه‬ ‫هم مرز است‪ ،‬از اغاز بحران سوریه و سیل پناهندگان‬ ‫سوری به سوی مرزهای ترکیه‪ ،‬خواهان ایجاد یک‬ ‫منطقه پرواز ممنوع در منطقه شمال سوریه در مرز‬ ‫با خود بوده اســت‪ .‬در این منطقه که می توان‬ ‫گفــت دولت اســد حاکمیت نــدارد‪ ،‬نوعی‬ ‫خالء قــدرت وجود دارد‪ .‬از ســویی منطقه ای کردنشــین‬ ‫اســت و از ســویی دیگر در انجا گروه های قومی ترکمان‬ ‫زندگی می کنند که ترکیه نســبت به انها حساس است و از‬ ‫انها حمایت می کند‪ .‬هدف ترکیه از پیشنهاد ایجاد منطقه‬ ‫پرواز ممنوع‪ ،‬ایجاد منطقه ای امن برای اسکان پناهندگان‬ ‫ســوری در خاک ســوریه بود تا بتواند با اســتقرار انان در‬ ‫اردوگاه هایی در داخل خاک سوریه از ورود انان به کشور‬ ‫خود جلوگیری کند و از بروز بحران مهاجرت بکاهد‪ .‬در این‬ ‫زمینه روســیه مخالفت کرده و ان را مدلــی برای تضعیف‬ ‫دولت مرکزی سوریه و تقویت موضع مخالفان قلمداد کرده‬ ‫است‪ .‬اکنون تبعات سیل پناهندگان در گام نخست دامن‬ ‫ترکیه را گرفته که ناگزیر است حدود چهار میلیون پناهنده‬ ‫ســوری را در کشــور خود جای دهــد و در گام دوم ســیل‬ ‫مهاجران به سوی اروپاست که بحران بزرگ تاریخ را پس‬ ‫از جنگ جهانی دوم رقم زده اســت‪ .‬روسیه از این بحران‬ ‫به کنار اســت زیرا پناهندگان تمایلی به رفتن به روســیه را‬ ‫ندارند‪ .‬هم زبان روسی دشوار است و هم روس ها و دولت‬ ‫روســیه تمایلی به میهمان نوازی ندارند‪ .‬در جایی که اروپا‬ ‫هم مرز با ترکیه است و از ســواحل جنوبی دریای مدیترانه‬ ‫از شمال افریقا‪ ،‬از سوریه و ترکیه می توان با قایق به اروپا‬ ‫رفت‪ ،‬روســیه محلی از اعراب ندارد‪ .‬هــدف دیگر ترکیه‬ ‫از ایجاد منطقــه پرواز ممنوع‪ ،‬جلوگیــری از درگیری های‬ ‫احتمالی نظامی و رویارویی به ویژه هوایی با جنگنده های‬ ‫سوری و اکنون روسی بوده است‪.‬‬ ‫سقوط یک جنگنده روســیه از نوع سوخو ‪ 24‬توسط‬ ‫هواپیمای اف ‪ 16‬ترکیه‪ ،‬به مــذاق روس ها خوش نیامده‬ ‫است‪ .‬تفوق هواپیمای جنگی امریکایی به روسی موجب‬ ‫اردوغان در تنگنا‬ ‫فشار اقتصادی به جای‬ ‫واکنش نظامی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫ازاد‪ ،‬در شــرق مدیترانه در قلمرو سوریه در بندر طرطوس‬ ‫قرار دارد‪ .‬روسیه به خوبی اگاه است که در صورت سقوط‬ ‫شخص اقای اسد‪ ،‬هر حکومتی که در سوریه به روی کار‬ ‫بیاید ادامه اجاره این بندر از سوی روسیه منتفی خواهد بود‬ ‫و روسیه این پایگاه را از دســت خواهد داد‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫بنا به ادعای نماینده روسیه در اتحادیه اروپا در مصاحبه با‬ ‫شبکه یورونیوز در هفته های اغازین حضور جنگنده های‬ ‫روســی در ســوریه‪ ،‬یکی دیگر از اهداف روسیه عالوه بر‬ ‫حمایت از دولت اســد‪ ،‬مبارزه با داعش و تروریست هایی‬ ‫اســت که بنا به ادعای پوتین‪ ،‬تعداد بین پنج هزار تا هفت‬ ‫هزار نفر از شهروندان سی ای اس در سوریه حضور دارند‬ ‫که در کنار تروریست های داعش با دولت اسد می جنگند‪.‬‬ ‫بازگشــت پیروزمندانه انان به روســیه امنیت ملی روســیه‬ ‫را بــه مخاطره خواهــد انداخت‪ .‬روســیه قصــد دارد این‬ ‫تروریست ها را در خاک سوریه منهدم کند‪ .‬سقوط جنگنده‬ ‫روسی همه این اختالفات پنهان را بروز داده است‪ .‬ان طور‬ ‫که کارشناســان می گویند‪ ،‬از زمان پایان جنگ سرد این‬ ‫نخستین بار است که یکی از اعضای ناتو یک هواپیمای‬ ‫نظامی روسیه را ســرنگون می کند‪ .‬معلوم نیست ترکیه و‬ ‫روسیه در ســوریه اهدافی یکســان دنبال می کنند یا نه‪.‬‬ ‫هم روســیه هم ترکیه می گویند دشــمن داعش هستند‪،‬‬ ‫اما موضع شان در قبال بشار اســد متضاد است‪ .‬روسیه از‬ ‫بشــار اســد حمایت می کند و ترکیه از مخالفان بشار اسد‬ ‫و خواستار ســقوط اســد اســت‪ .‬انکارا حامی گروه های‬ ‫سنی مخالف اســد اســت؛ گروه هایی که مســکو انها را‬ ‫«تروریســت» می خواند‪ .‬دولت ترکیه حمایت روســیه از‬ ‫اسد را اشتباه می داند‪ .‬هر کشور‪ ،‬دیگری را متهم می کند‬ ‫که در ســوریه اهداف ناگفته دارد‪ .‬مسکو می گوید انکارا‬ ‫عمال از نیروهای داعش حمایت می کند‪ .‬منتقدان اقای‬ ‫اردوغان در ترکیه هم این ادعا را تکرار می کنند‪ .‬می گویند‬ ‫او از داعــش برای جنگیــدن با کردها اســتفاده می کند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر مقام های ترکیه می گویند روســیه به جای‬ ‫بمباران داعشــی ها‪ ،‬مناطق مرزی را بمباران می کند‪ ،‬که‬ ‫خانه ترکمان های سوری است که از مردمان ترک هستند‬ ‫و مورد حمایت ترکیه‪.‬‬ ‫اگر تنش مسکو و ناتو باال بگیرد‪ ،‬ممکن است تالش‬ ‫غربی ها (به ویژه فرانسه) برای اینکه روسیه را راضی کنند‬ ‫دست از حمایت بشار اسد بردارد‪ ،‬بی نتیجه بماند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه تالش برای ایجــاد جبهه ای متحد بــرای مبارزه با‬ ‫تروریسم هم لطمه می خورد‪ .‬بعضی کارشناسان می گویند‬ ‫روســیه ممکن اســت عملیاتش در ســوریه را گســترش‬ ‫دهــد‪ .‬در ‪ 28‬نوامبر رســانه های ترکیه مدعی شــدند که‬ ‫جنگنده های روســی به یک کاروان کمک رســانی که از‬ ‫ترکیه به سمت سوریه می رفته حمله کرده اند‪ .‬البته مسکو‬ ‫هنوز دراین باره چیزی نگفته و مشخص نیست حمله کار‬ ‫هواپیماهای روســی بوده یا ســوری‪ .‬با در نظر گرفتن‬ ‫بحران موجود در منطقه‪ ،‬همکاری کشورها ضروری به‬ ‫نظر می رسد‪ .‬روسیه در بحران هایی در پیرامون درگیر‬ ‫اســت‪ .‬غرب به طور موذیانه ای توان های نظامی و‬ ‫اقتصادی روسیه را در این بحران ها هدف‬ ‫قرار داده اســت‪ .‬کشــاندن روسیه به‬ ‫مسابقه تســلیحاتی دامی است که‬ ‫غرب برای روســیه گسترده است‪.‬‬ ‫انهــا روانشناســانی کارازمــوده‬ ‫هســتند‪ .‬می دانند که پوتین‬ ‫از اغــاز دوره ریاســت جمهوری در ســال دوهــزار درگیر‬ ‫فرماندهــی نظامی برای مبــارزه با چچن ها بوده اســت‪.‬‬ ‫سپس در ســال ‪ 2008‬او را وارد جنگ با گرجستان کردند‬ ‫تا رئیس جمهور ناســازگار گرجســتان را گوشــمالی دهد‬ ‫ولی رئیس جمهور انقالب رز‪ ،‬گرجســتان را در مدار غرب‬ ‫قرار داد‪ .‬اکنون روسیه با الحاق کریمه کوچک به روسیه‬ ‫‪ 17‬میلیون کیلومتری خود را با غرب درگیر کرده اســت‪.‬‬ ‫اکنون بــا اعالم حمایــت ایاالت متحده امریــکا از ترکیه‬ ‫در حادثه ســرنگون کردن یک هواپیمای روسیه‪ ،‬معلوم‬ ‫می شــود که ناتو قصد عقب نشــینی از حمایــت از موضع‬ ‫ترکیه ندارد‪ .‬زیرا برای انها ثابت شــده اســت که ترکیه از‬ ‫مرزهای خود دفاع کرده اســت‪ .‬از نظر ناتو اینجا روســیه‬ ‫است که باید کوتاه بیاید‪ .‬اما رئیس جمهور پوتین دوست‬ ‫ندارد بپذیرد که شکست خورده است‪ .‬در غیر این صورت‬ ‫شخصیت قهرمان او لکه دار خواهد شد‪ .‬او سیاستمداری‬ ‫صریح العمل است‪ .‬می گویند شــکل جغرافیایی روسیه‬ ‫این کشور را ناگزیر می کند که یک کشــور نظامی باشد‪.‬‬ ‫نداشتن دسترســی اســان به اب های گرم او را ناگزیر به‬ ‫اتخاذ روش های سخت کرده است‪ .‬سوریه پایگاه نظامی‬ ‫دریایی طرطوس را در اختیار او گذاشــته است که بتواند‬ ‫در ماورای بحار ناوگان نظامی خود را مســتقر ســازد‪ .‬ان‬ ‫چیزی که شوروی را سرنگون کرد مسابقه تسلیحاتی بود‪.‬‬ ‫اکنون روسیه وارد مسابقه تسلیحاتی با غرب شده است‪.‬‬ ‫او را وارد ایــن مرحلــه کرده اند‪ .‬امریــکا ‪ 16‬تریلیون دالر‬ ‫تولید ناخالص داخلی دارد و روســیه کمتــر از ‪ 2‬تریلیون‪.‬‬ ‫امریکا به تنهایی ســاالنه ‪ 650‬میلیارد دالر هزینه نظامی‬ ‫دارد و روســیه ‪ 70‬میلیارد‪ .‬اگر روسیه بخواهد تنها با یکی‬ ‫از اعضای ناتو (یعنی امریکا) وارد مسابقه تسلیحاتی شود‬ ‫باید یک سوم در امد کشورش را صرف هزینه نظامی برای‬ ‫برابری کند‪ .‬اگر دیگــر اعضای ناتو را هــم وارد کنیم که‬ ‫تکلیف معلوم است‪ .‬اکنون روسیه در جبهه های متفاوتی‬ ‫وارد شده است‪.‬‬ ‫ایا ورود روسیه به سوریه برای حل بحران اوکراین از‬ ‫طریق ایجاد بحرانی دیگر در خارج از مرزهای خود است؟‬ ‫روسیه جامعه جهانی را از مســاله اوکراین و ساقط کردن‬ ‫هواپیمای مسافری مالزی و اشغال کریمه‪ ،‬دور و ان را به‬ ‫سوی توجه به مساله سوریه و داعش مشغول کرده است‪.‬‬ ‫پوتین عکس العملی تند و شتاب الود درباره یک حادثه از‬ ‫خود بروز داده است‪ .‬سوالی که پیش رو قرار می گیرد این‬ ‫است که ایا سقوط یک جنگنده و کشته شدن یک خلبان‬ ‫بین الملل‬ ‫از دست رفتن بازار تسلیحاتی هم می تواند باشد‪ .‬از این رو‬ ‫در اغاز ماجرا روس ها اعالم کردند که این هواپیما توسط‬ ‫موشک های زمین به هوا سرنگون شده است‪ .‬مسال ه دیگر‬ ‫این است که هر دو طرف اظهار می دارند که طرف مقابل‬ ‫خطا کار است و روســیه خواهان عذر خواهی ترکیه است‪.‬‬ ‫اما وزارت خارجه و نخســت وزیری ترکیه اعــام کرده اند‬ ‫عذرخواهی نخواهند کــرد و برای محافظــت از مرزهای‬ ‫خود اقدامات الزم را انجام می دهند‪ .‬اول دسامبر ‪2015‬‬ ‫در اجالس محیط زیســت پاریــس رئیس جمهور ایاالت‬ ‫متحده در دیدار بــا رئیس جمهور ترکیه اقــای اردوغان و‬ ‫اعالم حمایت از او‪ ،‬به شــبهات چند روزه رســانه ها درباره‬ ‫عدم حمایت ناتو از ترکیه خاتمــه داد‪ .‬او اعالم کرد که از‬ ‫ترکیه به عنــوان عضو ناتو حمایت می کنــد و در عین حال‬ ‫روســیه و ترکیه را به حل دیپلماتیک مساله رهنمون شد‪.‬‬ ‫در این اجالس همچنین اقای پوتیــن‪ ،‬ترکیه را به معامله‬ ‫نفتی بــا داعش متهم کــرده کــه اردوغان در پاســخ تند‬ ‫اعالم کرده است اگر روســیه بتواند این ادعا را با دالیل و‬ ‫مدارک محکمه پسند ثابت کند حاضر است از سمت خود‬ ‫استعفا بدهد و در برابر اگر روسیه نتواند مدارک کافی ارائه‬ ‫دهد‪ ،‬باید از ســمت خود اســتعفا بدهد‪ .‬در روسیه نوعی‬ ‫ناسیونالیسم افراطی علیه ترکیه رشــد کرده و تصمیمات‬ ‫عجوالنه ای گرفته شــده اســت‪ .‬حتی اقای ژیرنوفسکی‬ ‫نماینده دومای دولتی روسیه کار را تا بدان جا کشانده است‬ ‫ی و از صحنه‬ ‫که از پوتین خواسته است ترکیه را بمباران اتم ‬ ‫گیتی محو کند‪ .‬در ‪ 24‬فوریه ‪ 2015‬جنگنده فانتوم ترکیه‬ ‫در مرز با سوریه از ســوی دفاع ضد هوایی سوریه که گفته‬ ‫می شد سیستم روسی بوده و ارتش سوریه توانایی استفاده‬ ‫از ان را نداشته سقوط کرد‪ .‬موضوع مورد بررسی ناتو قرار‬ ‫گرفت‪ .‬اما ترکیه مایل به افزایش تنش نبود‪.‬‬ ‫ایــن بــار امــا روســیه بــا اختالفــات بــا ترکیــه‬ ‫نمی خواهد کوتــاه بیاید‪ .‬ایــن خصومت ها ریشــه هایی‬ ‫دارد کــه بــه دوره زمامــداری پوتیــن باز می گــردد‪ .‬در‬ ‫میانه دهــه ‪ 1990‬دربــاره تصمیم گیری در زمینه مســیر‬ ‫ســاخت خط لوله انتقــال منابع انــرژی دریای خــزر بین‬ ‫ترکیه و روســیه اختــاف در گرفــت‪ .‬روســیه عالقه مند‬ ‫بــه عبور خــط لولــه از خــاک خــود از خــط لوله ســنتی‬ ‫باکو‪-‬نوروسیسک در ساحل روسی دریای سیاه بود‪ ،‬که از‬ ‫انجا با کشتی و گذر از تنگه های بسفر و داردانل به دریای‬ ‫مدیترانه رهسپار بازار شوند‪ .‬ترکیه با ادعای احتمال خطر‬ ‫کشتی های حامل ســوخت از تنگه بســفر که متروپلیتن‬ ‫‪ 14‬میلیونی استانبول در انجا مســتقر است‪ ،‬شرکت های‬ ‫سرمایه گذار غربی را تشــویق به عبور خط از طریق باکو‪-‬‬ ‫تفلیس‪ -‬جیحــان در دریــای مدیترانــه کرد (ایــران هم‬ ‫عالقه مند بود این خط لوله از خاک ایران به سمت اب های‬ ‫گرم در خلیج فارس کشــیده شــود)‪ .‬نکته دیگر همکاری‬ ‫ترکیه عضو ناتو با استقرار بخشی از سامانه های سپر دفاع‬ ‫موشکی امریکا در خاک خود بود که مورد اعتراض روسیه‬ ‫بود‪ .‬اکنون بیش از همه حمایت ترکیه از نیروهای مخالف‬ ‫اسد و امکان اجازه فعالیت سیاســی انان در خاک ترکیه‪،‬‬ ‫مورد اعتراض روسیه است‪ .‬در حالی که روسیه‪ ،‬سوریه را‬ ‫هم پیمان خود می داند‪ ،‬روسیه و سوریه‪ ،‬ترکیه را متهم به‬ ‫حمایت از داعش می کنند‪.‬‬ ‫حضور روســیه در ســوریه مــورد اعتــراض ترکیه و‬ ‫ناتوست‪ .‬روسیه با سوریه از دوره شوروی روابط و همکاری‬ ‫استراتژیک دارند و تنها بندر ماورای بحار روسیه در اب های‬ ‫ایدئولوژی در خدمت استراتژی‬ ‫چگونه عربستان با حمایت از رادیکالیسم‬ ‫نقش خود را متوجه امریکا می کند؟‬ ‫دست های خالی ال سعود‬ ‫تاجیک در گفت وگو با‬ ‫هفته نامه مثلث‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫بین الملل‬ ‫می تواند موجب تیرگی روابط دو کشــوری شود که دارای‬ ‫روابط اقتصادی نزدیکی با یکدیگر هســتند؟ اعالم شده‬ ‫است که ســاالنه تا حدود چهار میلیون نفر از شهروندان‬ ‫روس از ترکیه دیــدار می کننــد‪ .‬اگرچه انها را توریســت‬ ‫می نامند ولــی هنگامی کــه در تابســتان در خیابان های‬ ‫مرکز شهر یا محله اقسرای اســتانبول قدم می زنی انها را‬ ‫مشغول خرید مایحتاج هم می بینی که به تجارت چمدانی‬ ‫مشهور است‪.‬‬ ‫در فرودگاه ها می تــوان دید که این توریســت ها با‬ ‫چمدان های مملو از پوشــاک و لوازم دیگــر و مایحتاج‪،‬‬ ‫می خواهند به ســوی شــهرهای روســیه پرواز کنند‪ .‬البته‬ ‫تعداد زیادی هم از انها به انتالیا و دیگر شهرهای ساحلی‬ ‫ترکیه بــرای خوشــگذرانی می روند‪ .‬این طور نیســت که‬ ‫همه انها توریســت های پول خرج کنی باشند‪ .‬در خیابان‬ ‫اربــات مســکو می بینی تعــدادی از افــراد بازنشســته و‬ ‫میانسال و کهنسال روس خرده فروشــی می کنند و برخی‬ ‫پیرزنان محصوالت کشــاورزی باغچه خود را می فروشند‬ ‫یا زنی حیوانات خانگی می فروشــد و برخی از دستفروشی‬ ‫و نوازندگی و از این قبیــل روزگار می گذرانند‪ .‬در پیرامون‬ ‫مسکو و شهرهای دیگر روســیه هم مراکز خرید و فروش‬ ‫دستفروشانی است که کاالهایی را از ترکیه از لباس و لوازم‬ ‫منزل گرفته تا مواد خوراکی در غرفه هایی کوچک و به هم‬ ‫چسبیده در فضای فشرده ای به معرض فروش گذاشته اند‬ ‫و از این طریــق روزگار می گذرانند‪ .‬البتــه در خیابان های‬ ‫اصلی شــهرهای بزرگ روســیه می تــوان اتومبیل های‬ ‫گرانقیمت و اخرین مدل اروپایی و امریکایی را دید که برخی‬ ‫در استان کالینینگراد مونتاژ می شوند‪ .‬در همه این شهرها‬ ‫می توان به اسانی فاصله طبقاتی شــدید را مالحظه کرد‪.‬‬ ‫ی و با‬ ‫ساختمان هایی به سبک غربی و ساختمان های قدیم ‬ ‫معماری روسی و دوره شوروی‪ .‬مجتمع های مسکونی در هم‬ ‫فشرده دوره شوروی و ویالهای با شکوه‪ .‬در جامعه شهرهای‬ ‫بزرگ ترک هــا ســرمایه گذاری کرده اند؛ از رســتوران ها و‬ ‫فروشگاه های زنجیره ای تا کارهای ساختمانی و خدماتی‪.‬‬ ‫طبیعی است که برای اعزام چهار میلیون توریست به ترکیه‬ ‫چه میزان در روسیه و چه میزان در ترکیه اشتغال ایجاد شده‬ ‫است‪ .‬از اژانس های مســافرتی تا شرکت های حمل و نقل‬ ‫هوایی و دریایی و زمینی‪ .‬از غرب روســیه در ساحل دریای‬ ‫سیاه می توان با کشتی های تفریحی و مسافری به استانبول‬ ‫و ترابوزان ســفر کرد‪ .‬در ترکیه نیز بخش خدمــات و تولید‬ ‫اشتغال بسیاری ایجاد کرده است که مردمان دو سوی این‬ ‫دریا را به نوعی با کاال و خدمات و فرهنگ به هم متصل کند‪.‬‬ ‫اکنون هم ه رشته ها با تصمیمات دو سیاستمدار در دو سوی‬ ‫این دریا پنبه می شود‪.‬‬ ‫یک کنش شدید در برابر یک واکنش تند همه چیز را‬ ‫دگرگون می کند‪ .‬کشاورزانی در ان سوی اب در زمستان و‬ ‫تابستان در تالش و کوشش هستند تا در برنامه ای فشرده‬ ‫محصولی تولید کنند تا به ان سوی اب ها به روسیه برود‪ .‬و‬ ‫حاال با این فرمان همه مرغ های تولیدی ترکیه انگل دارند‬ ‫و میوه ها و محصوالت کشاورزی غیر استاندارد است‪ .‬هیچ‬ ‫روســی حق ندارد برای گذران تعطیالت بــه ترکیه برود و‬ ‫دیگر هیچ ترکی حق ندارد بدون ویزا وارد روسیه شود‪ .‬گفته‬ ‫می شود تعداد ‪ 200‬هزار نفر شهروند ترک در روسیه زندگی‬ ‫می کنند‪ .‬در میدان سرخ مسکو فروشگاهی دولتی از دوره‬ ‫شــوروی وجود دارد به نام گوم(‪ .)GUM‬این فروشگاه در‬ ‫دوره شــوروی مرکز فروش کاالهای ارزان قیمت و دولتی‬ ‫بود‪ .‬این فروشــگاه بــزرگ اکنون به دســت ترک ها اداره‬ ‫می شــود و یکی از گرانترین مراکز خرید در روسیه است‪.‬‬ ‫ترک ها در جمهوری های قفقاز شــمالی سرمایه گذاری و‬ ‫اشتغال ایجاد کرده اند‪ .‬اکنون تکلیف انها معلوم نیست‪.‬‬ ‫یک تصمیم رئیس جمهور پوتین سرنوشــت خانواده های‬ ‫بسیاری را در دو سوی خط اتش عوض خواهد کرد‪.‬‬ ‫اردوغان درتنگنا‬ ‫فشار اقتصادی به جای واکنش نظامی‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناسمسائلبین الملل‬ ‫اعمــال تحریم های اقتصادی روســیه علیــه ترکیه‪،‬‬ ‫افزایش حضــور نظامی روســیه در خــاک ســوریه و تیرگی‬ ‫شــدید روابط مســکو و انکارا را‪ ،‬باید از مهم ترین پیامدهای‬ ‫اولیه اقتصادی‪ ،‬نظامی و سیاسی ســقوط جنگنده سوخوی‬ ‫‪ 24‬روســیه در اســتان الذقیه ســوریه و در نزدیکی مرزهای‬ ‫مشترک با ترکیه‪ ،‬دانســت‪ .‬مجموعه رخدادها وتحوالتی که‬ ‫به سرعت معادالت سیاسی‪ ،‬نظامی واقتصادی منطقه ای را‬ ‫در مسیر تغییر قرار داد و ضرورت های تازه ای را برای محاسبه‬ ‫و ارزیابی های کالن راهبردی به وجــود اورد‪ .‬البته در اغلب‬ ‫محاسبات و ارزیابی های خُ رد‪ ،‬واقعه سقوط جنگنده سوخوی‬ ‫‪ 24‬روسیه و سپس واکنش های سریع مســکو‪ ،‬در چارچوب‬ ‫تشدید تنش های موجود و دوجانبه میان روسیه و ترکیه‪ ،‬مورد‬ ‫ارزیابی قرار گرفت و از این دریچه‪ ،‬از پدید امدن مناقشه ای‬ ‫جدی و پیچیده در روابط مســکو و انکارا‪ ،‬ســخن گفته شد‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫نگرشی که در برخی موارد‪ ،‬به سطوح پایین تری از تحلیل نیز‬ ‫تنزل کرد و منطبق با شیوه های تحلیلی کالسیک‪ ،‬روحیه و‬ ‫خلقیات والدیمیر پوتین‪ ،‬رئیس جمهور روسیه هم‪ ،‬از جمله‬ ‫مولفه های محاسباتی ان بود‪ .‬در اینگونه نگرش های خُ رد‪،‬‬ ‫برای تحلیل اقدام مســکو دراعمال تحریم های اقتصادی‬ ‫علیه ترکیه‪ ،‬نه تنها از خشم پوتین به عنوان اصلی ترین عامل‬ ‫تعیین کننده‪ ،‬ســخن به میان امد‪ ،‬بلکه برای تشریح و تبیین‬ ‫واکنش های وی در مقام ریاست جمهوری روسیه‪ ،‬از واژه هایی‬ ‫همانند‪« :‬انتقام»‪« ،‬تنبیه» و «مجازات» نیز اســتفاده شد‪.‬‬ ‫انتقام‪ ،‬تنبیه و مجازاتی که بر اساس اینگونه تحلیل ها‪ ،‬بیش‬ ‫از انکه جنبه ساختاری داشته و ناشی از مالحظات حکومتی‬ ‫در روسیه باشند‪ ،‬جنبه شخصی و فردی داشته و اثار ناگواری‬ ‫همانند‪ :‬کینه پادشاهان دوران باستان را برمناسبات دوجانبه‬ ‫روســیه و ترکیه برجا می گذارنــد‪ .‬البته این گفتــه پوتین که‬ ‫«ترکیه از پشــت به ما خنجر زد» هم‪ ،‬در به کارگیری و ترویج‬ ‫این نوع تحلیــل‪ ،‬نقش موثری ایفا کرد وســبب شــد تا روند‬ ‫تحلیل وارزیابی مناقشــه کنونی بین مســکو و انــکارا‪ ،‬ابعاد‬ ‫پوپولیســتی و غیر علمی تری پیدا کند و افزون بر ان‪ ،‬شــمار‬ ‫زیادی از تحوالت ورویدادهای ناشــی از این مناقشه‪ ،‬مورد‬ ‫غفلت واقع شوند‪ .‬چنانکه در عرصه های رسانه ای‪ ،‬تاثیرات‬ ‫وپیامدهای تیرگی روابط روســیه وترکیه بر روند موضوعاتی‬ ‫چون‪ :‬تحوالت داخلی سوریه‪ ،‬روابط ترکیه و عراق و یا روابط‬ ‫ترکیه وایران و بسیاری دیگر از معادالت منطقه ای‪ ،‬کمتر مورد‬ ‫توجه قرار گرفت‪ .‬این درحالی اســت که‪ ،‬بــرای درک و فهم‬ ‫انچه در مناقشه کنونی بین روســیه و ترکیه به وقوع پیوسته‪،‬‬ ‫پهنه بسیار وسیع تری ازتحوالت و رویداد ها‪ ،‬باید مورد ارزیابی‬ ‫و محاسبه قرار گیرند و مجموعه بزرگی از کنش ها و واکنش ها‬ ‫که فعالیت های سیاســی و نظامی کشورهایی چون فرانسه‪،‬‬ ‫انگلیسوامریکاوهمچنینتحرکاتسازمان هاییهمانندناتو‬ ‫نیز‪ ،‬از بخش های تعیین کننده ان است‪ ،‬درحیطه بررسی های‬ ‫تحلیلی واقع شــوند‪ .‬به ویژه انکه هریک از کشورهای غربی‬ ‫نامبرده به موازات پیدایش شــرایط جدید در سوریه‪ ،‬مترصد‬ ‫یافتن زمینه های مســاعدی برای مداخله نظامی وسیاســی‬ ‫(به عبارت بهتــر افزایش مداخله یا به کارگیــری نوع جدیدی‬ ‫از مداخله) هســتند و مقامات و فرماندهان ناتو هم به تناسب‬ ‫هر موضع گیری سیاسی‪ ،‬نظامی و اقتصادی روسیه‪ ،‬از خود‬ ‫واکنش نشان داده و می دهند‪ .‬پیداست که در تشریح اعمال‬ ‫تحریم های اقتصــادی و یا دیگر تدابیر مســکو علیه انکارا‪،‬‬ ‫موضوعی چــون «مقابله به مثــل» نیز نمی توانــد‪ ،‬گویای‬ ‫تمامی واقعیات باشــد وانچه را در مجموعه ای از تحوالت و‬ ‫رویداد های منطقه ای و بین المللی باعث شده‪ ،‬در بوته نقد و‬ ‫تحلیل بگذارد‪ .‬در واقع اینجاست که تحلیل ها و محاسبات‬ ‫خُ رد و کالسیک جای خود را به تحلیل های راهبردی مبتنی‬ ‫بر مقتضیات مربــوط به موازانه قوای منطقــه ای می دهند و‬ ‫راهبرد های متقابل و متضاد روســیه و کشــورهای غربی در‬ ‫عرصه «بازدارندگی» مورد توجــه تحلیلگران قرارمی گیرند‪.‬‬ ‫البته دراین محاسبه‪ ،‬الزامات مرتبط با انواع نیازهای راهبردی‬ ‫روســیه با جمعیتی بیش از یکصد و چهل میلیون نفر و ترکیه‬ ‫با جمعیتی بیش از هشــتاد میلیون نفــر و همچنین اهداف‬ ‫فرامرزی اشان‪ ،‬از جمله پارامترهای اصلی محاسباتی هستند‪.‬‬ ‫کشورهایی که هرکدام نه فقط داعیه ابرقدرتی در منطقه غرب‬ ‫اسیا‪ ،‬اسیای صغیر و در دو ســوی دریای سیاه را دارند‪ ،‬بلکه‬ ‫کالن ترین راهبردهای اقتصادی‪ ،‬سیاســی و نظامی شان را‬ ‫نیز بر این اســاس تنظیم کرده اند‪ .‬وباالخره از همه مهم تر‪،‬‬ ‫راهبرد هــای کالن دنیای غرب اســت که تضعیف روســیه‬ ‫وترکیه از هرجهت و در هر ُبعد‪ ،‬از اهداف اشکار ان است و با‬ ‫طراحی های بسیار پیچیده می کوشــد تا از پیدایش و تشدید‬ ‫مناقشهکنونیروسیهوترکیه‪،‬تحققاینهدفرانیزبهبهترین‬ ‫وجه میسر سازد‪ .‬به هرحال با اتکا به این نوع نگرش کالن باید‬ ‫بگوییم که‪ :‬اعمال تحریم های اقتصادی روسیه علیه ترکیه‬ ‫و به کارگیری یک سلســله از تدابیر نظامی جدید این کشــور‬ ‫در سوریه‪ ،‬روابط مســکو و انکارا را وارد مرحله جدیدی کرده‬ ‫و تنش های ناشی از سرنگونی هواپیمای سوخوی ‪24‬روسیه‬ ‫در نزدیکی مرزهای ترکیه را افزایش داده است‪ .‬در این باره که‬ ‫تنش پدیدامده در روابط روسیه و ترکیه‪ ،‬به چه سمت و سویی‬ ‫درحرکت اســت و چه رویدادها و چه تحوالتی را ممکن است‬ ‫درپی داشته باشــد؛ گمانه زنی های متعددی صورت گرفته و‬ ‫تحلیل های مختلف و حتی متضادی ارائه شده است‪ .‬با این‬ ‫حال اغلب کارشناسان سیاسی و نظامی مسائل منطقه براین‬ ‫باورند که این تنش ها‪ ،‬از مرتبه کنونــی فراتر نخواهد رفت و‬ ‫روابط این دو کشور را که در دو سوی دریای سیاه قرار دارند‪،‬‬ ‫بیش از این تیره نخواهد ساخت‪ .‬به ویژه انکه‪ ،‬هم اینک نیز‬ ‫با وجود اعمال یک سلســله تدابیر تنبیهی علیه ترکیه‪ ،‬روابط‬ ‫اقتصادی و سیاسی دو کشور قطع نشده و در سطح نازل تری‬ ‫از گذشته ادامه دارد‪ .‬با این حال همان عللی که سبب شد تا‬ ‫انگیزه شلیک به سوی سوخوی‪ 24‬روسی‪ ،‬عملی شود‪ ،‬نه تنها‬ ‫از میان نرفته‪ ،‬بلکه با افزایش حجم حمالت هوایی روســیه‬ ‫علیه مواضع گروهک های تروریســتی تکفیری‪ ،‬تقویت نیز‬ ‫شده است‪ .‬زیرا هرگونه کوشش نظامی که زمینه دست اندازی‬ ‫ترکیه به مناطق شمالی سوریه را از میان ببرد‪ ،‬در واقع «انکارا»‬ ‫را وامی دارد تا به نوعی از خود واکنش نشــان دهد؛ واکنشی‬ ‫که البته باتوجه زیان های ناشــی از ان‪ ،‬بــه ناگزیر پیچیده و‬ ‫غیر مستقیم خواهد بود ‪ .‬تردیدی نیست که قلع و قمع داعش‬ ‫و دیگر گروه های تروریستی تکفیری در شمال سوریه به معنی‬ ‫از میان بردن اهرم اصلی تاثیرگذاری ترکیه در سوریه است‪.‬‬ ‫همچنانکه حمالت هوایی روسیه به ســامانه حمل و فروش‬ ‫نفت این منطقه‪ ،‬زیان هایــی را به ترکیه وارد کــرده و از همه‬ ‫مهمتر‪ ،‬خسارت قابل توجهی را به وجهه دولت انکارا به عنوان‬ ‫یکی از حامیان تروریسم در منطقه زده است‪ .‬بنابراین هرچند‬ ‫ترکیه‪ ،‬از ابتدای رویارویی اش با روسیه در موضع انفعال قرار‬ ‫داشــت؛ ولیکن اینک با استقرار ســامانه موشکی اس ‪400‬‬ ‫روسیه در ســوریه و افزایش حضور نظامی این کشور در کنار‬ ‫مرزهایترکیهدرانفعالبیشتریقرارگرفتهوازلحاظتبلیغاتی‬ ‫ورسانه ای در موضع بازنده جای گرفته است‪.‬‬ ‫وضعیتجنگی‬ ‫بین الملل‬ ‫بحران سوریه تضاد قدرت های منطقه ای و بازیگران فرامنطقه ای را افزایش می دهد‬ ‫حسین پاشایی‬ ‫‪3‬‬ ‫دانشجویدکترایعلمسیاستدانشگاهانکارا‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از نظــر مقامات و مســئوالن ترکیه ســرنگون کردن‬ ‫جنگنده روسی پاسخی بود به اقداماتی که روسیه در دریای‬ ‫سیاه و سوریه علیه منافع ترکیه انجام می‪‎‬داد‪ .‬احتمال وقوع‬ ‫این اتفاق یا اتفاقات مشابه باتوجه به وقایع سوریه و مداخله‬ ‫مستقیم روسیه در ان دیر یا زود قابل پیش بینی بود‪.‬‬ ‫از زمان شروع عملیات هوایی روسیه در سوریه بارها‬ ‫جنگنده‪‎‬های روس وارد حریم هوایی ترکیه شده و موجبات‬ ‫نگرانی و اعتراض شدید ترکیه را در پی داشته بودند تا جایی‬ ‫که چند روز قبل از واقعه‪ ،‬سفیر روسیه به وزارت خارجه ترکیه‬ ‫فرا خوانده شده و ناراحتی و نگرانی ترکیه از این اخالل ها به‬ ‫گوش مقامات کرملین رسانده شده بود‪.‬‬ ‫در بیانیه ستاد فرماندهی ارتش ترکیه امده است که‬ ‫جنگنده روسی پس از عدم توجه خلبان روس به هشدارهای‬ ‫جنگنده‪‎‬های ترکیه ای‪ ،‬که در عرض پنج دقیقه ‪ 10‬بار حریم‬ ‫هوایــی ترکیه را نقض کرد ســرنگون شــد‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫مسکو با رد ادعای مقامات ترکیه ای مدعی است که جنگنده‬ ‫سوخو ‪ 24‬انها در فضای سوریه مورد هدف قرار گرفته است‬ ‫و الشه جنگنده و دو خلبانی که از جنگنده بیرون پریده اند در‬ ‫نزدیکی‪‎‬های مرز ترکیه ولی در خاک سوریه فرود امده اند‪.‬‬ ‫این صورت مساله وضعیتی است که هر دو طرف در سوریه‬ ‫به طور اخص و در خاورمیانه به طور عموم درگیر ان هستند و‬ ‫باتوجه به منافع منطقه‪‎‬ای طرفین به رغم مناسبات گسترده‬ ‫اقتصادی با حجم بالغ بر ‪ 35‬میلیارد دالر‪ ،‬مسکو و انکارا را‬ ‫در مقابل یکدیگر قرار داده است‪.‬‬ ‫این رودررویی را باید در قالب های تئوریک سیاست‬ ‫خارجی دو کشور جســت وجو کرد که به نظر می‪‎‬رسد پس‬ ‫از دوره‪‎‬ای از صلــح و ارامــش که در مناســبات دو کشــور‬ ‫حاکم بود اکنون نمایان شــده است‪ .‬همچنان که مسئول‬ ‫کمیته بین المللی شورای فدراسیون روسیه «کنستانتین‬ ‫کوســاچف» گفت‪« :‬هر انچــه در این ســال‪‎‬ها در رابطه‬ ‫بین روسیه و ترکیه پس انداز کرده بودیم در ثانیه‪‎‬ای رخت‬ ‫بربست‪ ،‬اطمینان و همکاری از بین رفت و به جای ان عدم‬ ‫اعتماد و دشمنی بار دیگر بازگشــت‪ ».‬روسیه با والدیمیر‬ ‫پوتین درصدد احیای حوزه نفوذ منطقــه‪‎‬ای تاریخی خود‬ ‫است‪.‬‬ ‫اگر مسیری که از تابســتان ‪ 2008‬در گرجستان رخ‬ ‫داد را پی بگیریم و اتفاقات الحاق کریمه و شــرق اوکراین‬ ‫که عمــا از دولــت مرکزی اوکراین مســتقل و در دســت‬ ‫طرفداران مــورد حمایت کرملین اســت را بــه ان عالوه‬ ‫بکنیم‪ ،‬شــاهد نوعی سیاســت گســترش و نفوذ در قالب‬ ‫تئوری «حلقه نزدیک» خواهیم بود که با بلند پروازی‪‎‬های‬ ‫پوتین مبنی بر بازگشــت به نقش تاریخی روسیه در اسیای‬ ‫میانه‪ ،‬قفقاز‪ ،‬خاورمیانه و حتی بالکان همراه شــده است‪.‬‬ ‫باتوجه به این توضیحــات هنگامی که سیاســت خارجی‬ ‫ترکیه در زمان حاکمیت‪ ،‬حزب عدالت و توسعه به رهبری‬ ‫اردوغان و داوود اوغلو را هم مطالعه کرده و تئوری «عمق‬ ‫استراتژیک» سیاست خارجی ترکیه را بررسی کنیم‪ ،‬چیزی‬ ‫که مشخص می‪‎‬شود درگیری و رویارویی دو قدرت تاریخی‬ ‫منطقه‪‎‬ای است که بارها و بارها در نقاط مختلف منطقه در‬ ‫مقابل یکدیگر صف ارایی کرده و جنگ‪‎‬های بزرگی انجام‬ ‫داده اند‪ .‬در همان جلسه ای که وزارت خارجه ترکیه‪ ،‬سفیر‬ ‫روسیه را احضار کرده بود موضوع دیگری نیز مطرح شده و‬ ‫موجبات نگرانی عمیق ترکیه از ان به سفیر ابالغ شده بود‬ ‫و ان وضعیت ترکمان‪‎‬های سوریه در اطراف الذقیه و حلب‬ ‫بود؛ زیرا در روزهای اخیر حمالت روســیه و ارتش طرفدار‬ ‫بشار اسد معطوف مناطق ترکمان نشین در قیزیل داغی و‬ ‫ترکمان داغی بود‪ .‬ترکیه به نوعی این منطقه را نقطه قرمز‬ ‫اهداف خود در داخل سوریه می بیند‪.‬‬ ‫بحران سوریه به نوعی نقطه عطف و اوج این رقابت‬ ‫منطقه‪‎‬ای است که اگر متحدها و موتلف‪‎‬هایی که طرفین‬ ‫در قراردادهای نظامــی و پیمان هایی که منعقد کرده اند را‬ ‫در نظر بگیریم شــاهد صحنه ارایی خطرناکی خواهیم بود‬ ‫که امکان شعله ورتر شدن ان باتوجه به این اتفاق و وقایع‬ ‫مشــابه ان محتمل به نظر می رســد‪ .‬امروز اولین بار پس‬ ‫از جنگ کره هم روســیه با متحدانش و هم ایاالت متحده‬ ‫با متحدانش در ســوریه حضور دارند و به رغم اینکه هر دو‬ ‫ادعای مبارزه با تروریســم و داعش را دارند عمال در نقطه‬ ‫مقابل یکدیگر قرار گرفته اند و اهــداف به غایت متفاوتی‬ ‫دارند‪ .‬این پرسپکتیوی که از اوضاع سوریه ارائه می شود‪،‬‬ ‫ابعاد و تبعات این ســرنگونی جنگنده روسی را بیشتر نشان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫در مورد اقداماتی که طرفین پس از این اتفاق از خود‬ ‫نشان خواهند داد به نظر می رسد طرف روسی خشمگین تر‬ ‫و ناشــکیباتر عمل می کند‪ .‬باالخره پــس از جنگ جهانی‬ ‫این اولین باری اســت که یک جنگنده روســی مورد هدف‬ ‫قرار می گیرد و سرنگون می شود و این امر برای زمامداران‬ ‫کرملین از لحاظ از دســت دادن پرســتیژ و غرور به غایت‬ ‫سنگین است که در سخنان پوتین که گفت‪« :‬ما از پشت‬ ‫خنجر خوردیــم و این برای ترکیــه تبعات گزافــی خواهد‬ ‫داشت» اشکار است‪.‬‬ ‫همانطور که ذکر شــد روســیه بعد از المــان دومین‬ ‫شریک بزرگ تجاری ترکیه محسوب می شود و ترکیه بخش‬ ‫اعظمــی از گاز مصرفــی اش را از روســیه تامین می کند‪.‬‬ ‫اینکه ایا روســیه همانطور که در مــورد اوکراین اقدام کرد‬ ‫از حربه گازی بــرای تنبیه ترکیه اســتفاده خواهد کرد‪ ،‬امر‬ ‫بعیدی به نظر می رسد‪ .‬طبیعتا روســیه دست به اقداماتی‬ ‫خواهد زد ولی باتوجه به تحریم هایی که از طرف اتحادیه‬ ‫اروپا از قبل بحران اوکراین نصیب روســیه شده است رشد‬ ‫اقتصادی منفی چهــار درصد ابعاد اقدامات این کشــور را‬ ‫محدود می کند‪ .‬با توجه به این وضعیت اقتصادی موضوع‬ ‫صادرات گاز به ترکیه و اروپا امر بسیار حساس و حیاتی در‬ ‫اقتصاد و تجارت روسیه محسوب می شود که حذف ان از‬ ‫معادالت تجاری روســیه تبعات جبــران ناپذیری می تواند‬ ‫برای این کشور داشته باشد‪ .‬طوری که حتی در اوج جنگ‬ ‫ســرد در دهه ‪ 80‬نیز اتحاد جماهیر شــوروی از این کارت‬ ‫اســتفاده نکرد‪ .‬ولی در زمینه توریسم و واردات و صادرات‬ ‫به ترکیه به نظر می رســد که تجدید نظرهای جدی صورت‬ ‫خواهد گرفت‪.‬‬ ‫گمــان می رفت که در اجــاس پاریــس اردوغان و‬ ‫پوتین با یکدیگر دیدار داشــته باشــند تا پس از لغو ســفر‬ ‫الوروف به انکارا‪ ،‬رهبران دو کشور بتوانند از پس این واقعه‬ ‫با یکدیگر مالقات کنند که با عــدم رغبت پوتین این دیدار‬ ‫انجام نگرفت‪.‬‬ ‫امروز در اقدام دیگری مقامات اوکراینی امادگی خود‬ ‫را جهت واردات کاالهای ترکیه ای که از طرف روسیه مورد‬ ‫تحریم واقع خواهد شد‪ ،‬اعالم کردند‪ .‬اقداماتی از این قبیل‬ ‫گواه گسترده شدن تبعات این واقعه خواهد بود‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تصویر خلبان روسیکه هواپیمای او توسط ترکیه مورد حمله قرارگرفت‬ ‫انکارای چالشگر‬ ‫ترکیه می خواست موازنه را علیه اسد تغییر دهد‬ ‫حسن اشرفی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪4‬‬ ‫در نگاه ترک ها حضور روســیه در صحنــه معادالت‬ ‫سوریه و تغییر موازنه منطقه به سود بشار اسد‪ ،‬تهدید ساز و‬ ‫محدود کننده منافع انکارا بوده است‪ ،‬چرا که حضور روس ها‬ ‫در صحنه سوریه به معنی برهم زدن سیاستی بود که ترک ها‬ ‫از ابتدای بحران در ســوریه برای این کشور طراحی کرده‬ ‫بودند‪ .‬رفتن بشــار اسد‪،‬کسب سهمی چشــمگیر در اینده‬ ‫سیاســی ســوریه و در درازمدت به کارگیری و استقرار یک‬ ‫رهیافت هژمونیک در قبال این همسایه جنوبی در چارچوب‬ ‫نگاه نوعثمانی گرایانه از مهم ترین مولفه های این سیاست‬ ‫مقامات انکارا به شــمار می رفت‪ .‬به بیانــی‪ ،‬رفتار نظامی‬ ‫پرشدت روسیه در صحنه ســوریه از نگاه اردوغان به معنی‬ ‫مقابله با نفوذ گفتمان نو عثمانیسم ترکیه در منطقه بود که‬ ‫در قالب بحران سوریه زوایای عملی این رویکرد گفتمانی‬ ‫زمینه بروز می یافت‪ .‬از سمت دیگر در شرایطی که روس ها‬ ‫در بحران اوکرایــن در یک رویارویــی پرهزینه و وضعیتی‬ ‫انفعالی و تدافعی محدود به سرزمین های خود قرار گرفته‬ ‫بودند‪ ،‬کوشــیدند تا با اتخاذ یک رویکرد تهاجمی میدان‬ ‫بازی بــا غرب را تغییر داده و به شــکلی جــدی و موثر وارد‬ ‫کارزار سوریه شوند تا منافع غرب را در این نقطه ژئوپلیتیک‬ ‫با چالــش مواجه ســازند‪ .‬روس ها در این راســتا دو هدف‬ ‫عمده را پیگیری کردند؛ در وهله نخست انها عملیات خود‬ ‫را با بمباران تروریست های مورد حمایت ترکیه که در حلب‬ ‫و ادلب مستقر بودند‪ ،‬اغاز کردند‪ .‬بخشی از این مخالفین‬ ‫که ترکیه انها را «مخالفین میانه رو بشــار اسد» می خواند‪،‬‬ ‫ترکمان های سوری بودند و بخش دیگر گروه های تکفیری‬ ‫نظیر جبهه النصره‪ ،‬جیش الفتح و احرار الشــام هستند که‬ ‫روســیه همه این گروه ها را مورد هدف قرار داد‪ .‬همزمان‬ ‫با این اقدام‪ ،‬روسیه اســیب زدن به شریان های اقتصادی‬ ‫داعش در منطقه را در دســتور حمالت خود قرار می دهد‪.‬‬ ‫نفتی که داعش به ترکیه با قیمتی نازل می فروخت یکی از‬ ‫عوامل تقویت بنیه اقتصادی این گرو ه تروریستی تکفیری‬ ‫بود که هزینه های جنگ گســترده در منطقه را توســط ان‬ ‫تامین می کرد و روسیه در پی ان بود تا این شاهرگ حیاتی‬ ‫داعش را قطع نماید‪ .‬از ایــن رو حمالتی را علیه تانکرهای‬ ‫حامل نفت داعش که به سمت ترکیه تردد می کرد‪ ،‬انجام‬ ‫داد‪ .‬هر دو این اقدامات به این معنی بود که منافع ترکیه در‬ ‫سوریه با مخاطره روبه رو شده است‪ .‬در چنین شرایطی بود‬ ‫که جنگنده های ترکیه جت ســوخو ‪ 24‬روســیه را سرنگون‬ ‫می کننــد و اغازگر تنشــی بــزرگ در روابط انکارا – مســکو‬ ‫می شــوند‪ .‬اقدام ترکیه در چند ســطح قابل تحلیل است‪.‬‬ ‫اول اینکه بعد از پیروزی اک پارتــی در انتخابات پارلمانی‬ ‫دهم ابان ماه و کســب اکثریت مطلق کرسی های پارلمان‬ ‫توســط این حزب‪ ،‬اردوغان که قــدرت سیاســی را بعد از‬ ‫یک وقفه پنج ماهه نزد خود بازیابی شــده می بیند‪ ،‬تالش‬ ‫زیادی به کار می بندد تا رایزنی های فشــرده ای با همتای‬ ‫امریکایی خود در خصوص مساله ســوریه انجام دهد و بر‬ ‫سر دو مساله با واشنگتن به توافق برسد؛ اول ایجاد منطقه‬ ‫پرواز ممنوع در شمال ســوریه و دیگری برکناری بشار اسد‬ ‫از صحنه سیاسی سوریه‪ .‬به نظر می رســد عملیات ترکیه‬ ‫علیه جنگنده روسی در مرحله اول محصول توافقی بود که‬ ‫میان ترکیه و ایاالت متحده در خصوص ایجاد منطقه پرواز‬ ‫ممنوع در شمال سوریه انجام شد‪ .‬اردوغان با این اقدام در‬ ‫واقع به دنبال این بود تا نشان دهد منطقه پرواز ممنوع عمال‬ ‫در شمال سوریه تحقق یافته است‪ .‬در سطح دیگر تحلیل‬ ‫می توان اقدام انکارا را با حوادث تروریستی پاریس مرتبط‬ ‫دانست‪ .‬وقوع حمالت تروریســتی در فرانسه سبب شد تا‬ ‫نوعی ائتالف میان روسیه و فرانسه بر سر مبارزه با داعش‬ ‫شکل گیرد‪ .‬در این راستا روس ها فرانسوی ها را هم پیمان‬ ‫خود در مبارزه با تروریســم معرفی کردند و تالش کردند تا‬ ‫فرانسه را به عنوان یک عضو موثر ناتو در صحنه سوریه در‬ ‫کنار خود به کار گیرند‪ .‬از انجا که این ائتالف می توانست‬ ‫موقعیت روسیه در صحنه سوریه را تقویت کرده و منجر به‬ ‫تشدید و تمرکز مبارزه علیه تروریسم در این کشور و به حاشیه‬ ‫رانده شــدن برنامه ترکیه برای حذف بشــار اســد از عرصه‬ ‫سیاسی سوریه شود‪ ،‬اردوغان برای بر هم زدن این بازی و‬ ‫ایجاد شکاف در این ائتالف به تکاپو افتاد‪ .‬اردوغان بر این‬ ‫باور بود که اقدام ترکیه به عنوان عضو ناتو علیه جت روسی‬ ‫می تواند روسیه را در برابر پیمان اتالنتیک شمالی قرار دهد‬ ‫و مساله مبارزه با تروریسم در ســوریه که از جانب روس ها‬ ‫با جدیت دنبال می شــود را به ســمت تنش با ناتو در سوریه‬ ‫منحرف سازد‪ .‬ســفر اوالند به مســکو و دیدار با پوتین بعد‬ ‫از حمله به جنگنده روسی در همین چارچوب قابل ارزیابی‬ ‫است‪ .‬در واقع فرانسه قصد داشت تا در اقدامی متقابل به‬ ‫روسیه اعالم کند در کنار این کشور برای مبارزه با تروریسم‬ ‫باقی خواهد ماند و فرانسه فارغ از عضویت در ناتو با اقدام‬ ‫ترکیه برخورد خواهد کرد‪ .‬همچنین اقدام ترکیه در سرنگونی‬ ‫جت روسی سبب شد تا دولتمردان کرملین‪ ،‬انکارا را جزئی‬ ‫از پازل تروریسم در منطقه معرفی کرده و یک فشار سیاسی‬ ‫و بین المللی علیه ترکیه اعمال کنند‪.‬‬ ‫اما تحوالت اخیــر و تنش های به وجــود امده میان‬ ‫ترکیه و روسیه می تواند تبعاتی برای منطقه و صحنه داخلی‬ ‫ترکیه در پی داشــته باشد‪ .‬از یک ســو این اقدام می تواند‬ ‫نقش نظامی روسیه در سوریه را افزایش داده و سبب تشدید‬ ‫اقدامات مسکو در سرکوب تروریست ها شود‪ .‬از سمت دیگر‬ ‫این افزایش حضور و به کارگیری تجهیزات پیشرفته نظامی‬ ‫از ســوی مســکو برای مقابله با تهدیدات مشابه در سوریه‬ ‫می تواند کاهش نقش نظامی و لجســتیک ترکیه را در این‬ ‫عرصه منازعه به همراه داشته باشد‪ .‬در این راستا می توان‬ ‫به استقرار موشــک های اس‪ 400‬روسی در شمال سوریه‬ ‫اشاره کرد که سبب شد ترکیه اعالم کند موقتا پروازهای خود‬ ‫بر فراز شمال سوریه را لغو کرده است‪ .‬این تحوالت می تواند‬ ‫منطقه کردی در شــمال ســوریه که همواره تحت فشار و‬ ‫تهدید ترکیه قرار داشت را در کنار روسیه قرار دهد و فضای‬ ‫امنی برای حاکمیت کردها در این منطقه ایجاد کند‪ .‬در کنار‬ ‫این موضوعات روســیه می تواند در چند جبهه پاسخگوی‬ ‫اقدام انکارا باشد‪ .‬از یک سمت روسیه می تواند در صحنه‬ ‫سوریه به شکلی مستقیم اهداف و منافع ترکیه را مورد حمله‬ ‫قرار دهد و از سمت دیگر می تواند در درون مرزهای ترکیه‬ ‫از طریق تحریک پ‪.‬ک‪.‬ک به شــکلی غیر مستقیم‪ ،‬دور‬ ‫جدیدی از عملیات های تروریستی را در این کشور سازمان‬ ‫دهد و بار دیگر پروژه ناامن سازی داخلی ترکیه این بار توسط‬ ‫روس ها کلید زده شود‪ .‬بالطبع بروز چنین ناامنی هایی درون‬ ‫ترکیه می تواند موقعیت سیاسی اردوغان را با چالش مواجه‬ ‫سازد به ویژه که وی با شعار برقراری امنیت و ثبات توانست‬ ‫اک پارتی را برای یک دوره چهارســاله دیگر حاکم مطلق‬ ‫صحنه سیاســی ترکیه کند‪ .‬از سمت دیگر روســیه در بعد‬ ‫اقتصادی می تواند با تحریم هایی کــه علیه ترکیه اعمال‬ ‫می کند تجارت ‪ 44‬میلیاردی ترکیه با روســیه را با تهدیدی‬ ‫جدی مواجه ســازد‪ .‬صادرات گســترده محصوالت مواد‬ ‫غذایی ترکیه به روسیه و حضور گسترده شرکت های بازرگانی‬ ‫و تجاری ترکیه در روسیه از یک سو و از سمت دیگر حضور‬ ‫سالیانه چهار میلیون گردشــگر روس در ترکیه حجم روابط‬ ‫اقتصادی و تجاری دو کشور را گسترش داده و پیوندهای‬ ‫اقتصادی عمیقی را میان دو کشور موجب شده است‪ ،‬اما‬ ‫تنش اخیر ســبب شــد تا این روابط با چالشی جدی مواجه‬ ‫شــود و صاحبان صنایع کوچک و بزرگ در ترکیه در استانه‬ ‫خسارتی سنگین قرار گیرند‪ .‬در شــرایطی که تنش و تنبیه‬ ‫اقتصادی روسیه علیه ترکیه رو به افزایش است با این حال‬ ‫با گذشت زمان‪ ،‬شرایط تغییر خواهد کرد‪ .‬باتوجه به رویکرد‬ ‫پرهیز از تنش متقابلی که ترک ها در برابر روس ها بعد از این‬ ‫حادثه در پیش گرفته اند و کاهــش احتمالی اقداماتی که‬ ‫ترک ها در سوریه خواهند داشت‪ ،‬به نظر می رسد نمی توان‬ ‫این شرایط بحرانی میان طرفین را چندان پایدار دانست‪.‬‬ ‫ترکیه می تواند ضمن تغییر لحن در قبال کرملین و پرداخت‬ ‫خسارت جنگنده روسیه و خلبان کشته و تحویل شده ان به‬ ‫مسکو با میانجی گری کشورهای اروپایی‪ ،‬شرایط را از حالت‬ ‫بحرانی خارج کرده و به حالت عادی بازگرداند‪ .‬مگر اینکه‬ ‫روس ها بخواهند در یک رقابت ژئوپلیتیک و درازمدت و در‬ ‫یک بافت راهبردی جدید‪ ،‬روند همکاری با ترک ها را تغییر‬ ‫داده و احیاگر تقابل نوتزارها در برابر نوعثمانی ها باشند‪.‬‬ ‫نشانه هایندامت‬ ‫ترکیه می خواست مانع از تشکیل جبهه مسیحی علیه تروریسم شود‬ ‫ناصر پورابراهیم‬ ‫عضو هیات علمی دانشنامه جهان اسالم‬ ‫‪5‬‬ ‫ســوم اذر (‪ 24‬نوامبر) یک فروند بمب افکن روسی‬ ‫توســط هواپیمای جنگنده اف ‪ 16‬ترکیه ســرنگون شــد‪.‬‬ ‫حادثه اخیر تاثیرات مهمی بر روابــط دوجانبه و معادالت‬ ‫منطقه ای داشــت و باعث تغییر رویکــرد دو بازیگر عمده‬ ‫صحنه تحوالت سوریه شــد‪ .‬فارغ از عمدی یا غیر عمدی‬ ‫بودن نقض حریم هوایی ترکیه توســط روسیه و سرنگونی‬ ‫عامدانه یــا غیر عمد ترکیــه که بحثی تخصصــی‪ ،‬فنی و‬ ‫امنیتی است‪ ،‬نوشــتار حاضر صرفا به بررسی دالیل وقوع‬ ‫و تاثیــرات احتمالــی ان در معادالت منطقــه ای خواهد‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫حضور روسیه در سوریه اولین عملیات جنگی روسیه‬ ‫اســت که در خارج از حوزه اتحاد جماهیر شــوروی بعد از‬ ‫‪ 1979‬انجام می پذیرد و در ‪ 30‬سپتامبر ‪ 2015‬به تصویب‬ ‫پارلمان روسیه نیز رسیده اســت‪ ،‬این حمله فرصتی برای‬ ‫روســیه بود تا از انزوای بین المللی کــه به خاطر تهاجم به‬ ‫اوکراین بدان دچار شده بود‪ ،‬خارج شود‪ .‬ورود روسیه محور‬ ‫ائتالف علیه داعش را سمت و سویی تازه داد و ابتکار مبارزه‬ ‫با داعش را از دســت جبهه غرب خارج کــرد‪ .‬ایفای نقش‬ ‫ناجی در منطقه بعد از عــدم موفقیت امریــکا در مبارزه با‬ ‫داعش‪ ،‬تغییر موازنه قدرت در منطقه علیه عربستان‪ ،‬ترکیه‬ ‫و ســنی ها‪ ،‬کنترل انرژی در تمام جهان به ویژه در منطقه‬ ‫خاورمیانه و ازمایش و فروش تسلیحات را می توان از جمله‬ ‫اهداف روسیه از ورود به سوریه دانست‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان‬ ‫خواهان تغییر معادالت سوریه بر اساس اهداف راهبردی‬ ‫و سیاســی خود بود‪ .‬از اغاز اعتراضات در ســوریه‪ ،‬ترکیه‬ ‫ســه رویکرد کامال متفاوت را در طول دو سال اول بحران‬ ‫(‪ -1‬اصالح دولت اســد‪ -2،‬برکناری دولت اسد با حمایت‬ ‫مســتقیم ترکیه ‪ -3‬تغییر رژیم در ســوریه با کمک جامعه‬ ‫بین المللــی) را دنبال می کرد کــه حکایــت از عدم درک‬ ‫تحوالت ســوریه و معادالت منطقه ای مترتب بر ان بود‪.‬‬ ‫حاصل این سیاســت افزایش شــمار پناهجویان ســوری‬ ‫در ترکیــه به دو میلیون نفر‪ ،‬تشــدید اختالفــات داخلی و‬ ‫قدرت گیری مجدد ســازمان تروریستی پ ک ک در ترکیه‬ ‫بود‪.‬‬ ‫اتخاذ رویکرد رادیکال در سیاست خارجی‪ ،‬حمایت‬ ‫مستقیم این کشــور از اخوان المســلمین در مصر و جبهه‬ ‫النصره در ســوریه و هماهنگــی و همراهی با عربســتان‬ ‫ســعودی در برخی زمینه ها به ویژه مساله ســوریه و عراق‬ ‫باعــث افزایش ســوء ظن ها بــه ترکیــه نه تنهــا از جانب‬ ‫همســایگان خود بلکه از ســوی متحدین غربــی خود نیز‬ ‫شــد و ادعای حمایت از داعش به صــورت جدی مطرح و‬ ‫در فضای دیپلماسی عمومی به شدت نیز تبلیغ شد فارغ از‬ ‫درستی یا نادرستی این ادعا می توان گفت که شهروندان‬ ‫ترک به خصوص برخی ساکنان استان های جنوب شرقی‬ ‫که تمایالت شــدید مذهبی نیز دارند به داعش پیوستند‪.‬‬ ‫این کشــور همواره بر حمایت خود از جبهــه النصره تاکید‬ ‫داشــته و همان طورکه اشکار شــد داعش برخی اعضای‬ ‫این گــروه را نیز جذب خود کرد‪ .‬وجــود ‪ 900‬کیلومتر مرز‬ ‫مشترک با سوریه و انتخاب مســیر ترکیه از جانب بسیاری‬ ‫از اســامگراهای افراطی برای ورود به ســوریه و سابقه‬ ‫حمایت دولت ترکیــه از جدایی طلبان چچــن در دهه ‪90‬‬ ‫باعث افزایش بدبینی ها به این کشور شده است‪.‬‬ ‫دو کشور روسیه و ترکیه به رغم اختالف نظر اساسی‬ ‫با یکدیگر در مورد ســوریه ســعی در حفظ روابط دوجانبه‬ ‫خود داشــتند‪ .‬اما ســنت قدیمی روســیه فتح اســتانبول‬ ‫به عنوان پایتخــت امپراتــوری مســیحیت ارتدکس روم‬ ‫شرقی بود و کنترل بغازها به عنوان خط ارتباط دریای سیاه‬ ‫به اقیانوس های جهانــی همواره از اهداف روســیه بوده‬ ‫است‪ .‬به شهادت تاریخ‪ ،‬این دو کشــور ‪ 12‬بار با یکدیگر‬ ‫جنگیده اند که اخریــن ان جنگ جهانی اول بــود‪ .‬بعد از‬ ‫جنگ جهانی دوم نیز روابط ‪ 40‬ســاله پر تشــنج و تاریکی‬ ‫میان دو کشــور حاکم بود‪ .‬بعد از فروپاشــی شــوروی دو‬ ‫کشور تالش کردند تا روابط کم تنشــی باهم داشته باشند‬ ‫اما برگزاری اجالس کشورهای ترک زبان در بیشکیک در‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ 1955‬و تشکیل پارلمان در تبعید کردها از جانب یلتسین‪،‬‬ ‫حمایت روســیه از کردها و ترکیه از جدایی طلبان چچن‪،‬‬ ‫وقوع بحران های قره باغ‪ ،‬بوســنی‪ ،‬کوزوو و چچن روابط‬ ‫دو کشور را همواره با مشکل دچار می کرد‪ .‬موقعیت ترکیه‬ ‫در ناتو و مسائل مربوط به گسترش ناتو به شرق نیز از دیگر‬ ‫اختالفات میان دو کشور بود‪ .‬اما با اغاز قرن بیست و یکم‬ ‫روابط تجاری دو کشــور رشــد بســیار زیادی داشــت‪ .‬در‬ ‫‪ 2008‬روسیه تبدیل به اولین شــریک تجاری ترکیه شد و‬ ‫حجم تجارت به ‪ 35‬میلیارد دالر رسید‪ ،‬در سال ‪ 2009‬این‬ ‫حجم ‪ 15/7‬رشد یافت صادرات ترکیه به روسیه در ‪2010‬‬ ‫با جهش ‪ 44/7‬درصدی معادل ‪ 4/6‬مییلیارد دالر شــد‪ .‬در‬ ‫همان سال واردات روسیه به ترکیه نیز افزایش ‪ 11‬درصدی‬ ‫داشت و به ‪ 21/5‬میلیارد دالر رســید‪ .‬امار در سال ‪2011‬‬ ‫حکایت از افزایش شــدید حجم تجارت میان دو کشــور‬ ‫داشت‪ .‬مهمترین بخش افزایش فروش انرژی به ترکیه بود‬ ‫که طبق اخرین امار بیش از ‪ 28‬میلیارد مکعب از مجموع‬ ‫‪ 50‬میلیارد مکعب گاز مورد نیاز ترکیه از روسیه وارد می شود‬ ‫و قطع صادرات گاز از جانب روسیه به معنی قطع شدن گاز‬ ‫کل منطقه دریای سیاه اســت و خطوط لوله جایگزین که‬ ‫از اذربایجان و عراق می باشند نهایت در سال ‪ 2018‬قادر‬ ‫به تامین گاز مورد نیاز ترکیه و ایجاد تــوازن در نیاز انرژی‬ ‫ترکیه هستند‪ .‬ترکیه همچنین یک قرار داد مشترک ساخت‬ ‫نیروگاه هسته ای با روسیه دارد که تنها سهم سرمایه گذاری‬ ‫طرف روس سه میلیارد دالر است‪.‬‬ ‫حال ســوالی که مطرح می شــود این است که چرا‬ ‫ترکیه به رغم روابط راهبردی با روسیه اقدام به انهدام این‬ ‫بمب افکن روســی کرد؟ فرضیات چنــدی را می توان در‬ ‫این باره مطرح کرد! اول اینکه با دخالت مستقیم روسیه‬ ‫در سوریه توازن قدرت به شدت علیه ترکیه بود‪ ،‬حمالت‬ ‫روسیه نه تنها شامل داعش بلکه گروه های مخالف اسد‬ ‫نیز می شود و این امر کامال به ضرر ترکیه در نشست اتی‬ ‫ویــن در اوایل ژانویه بود‪ .‬ســرنگونی هواپیمای روســی‬ ‫به نوعی ازمایــش متحــدان غربی ترکیه نیز محســوب‬ ‫می شــود‪ .‬به رغم اینکه دو طرف اختالف بسیار جدی با‬ ‫یکدیگر در زمینه میزان دخالت در سوریه‪ ،‬مساله کردها و‬ ‫عضویت در اتحادیه اروپا و مساله مهاجران سوری (البته‬ ‫در اجالس ‪ 29‬نوامبر بروکســل اتحادیــه اروپا با امضای‬ ‫توافق نامه ای مبنی بر معافیت ویزا برای شهروندان ترک‬ ‫به منظور سفر به اروپا و اعطای ســه میلیارد دالر به ترکیه‬ ‫به منظور رسیدگی به وضعیت پناه جویان روسی به توافق‬ ‫رسیدند) دارند‪ ،‬ترکیه از حادثه اخیر به عنوان عاملی برای‬ ‫هماهنگی با متحدین غربی خود در مقابل روسیه استفاده‬ ‫کرد‪ .‬حتی اگر حمایتی براساس ماده پنج ناتو انجام نشود‬ ‫حمایت سیاسی از ترکیه نیز در این برهه برای این کشور‬ ‫از اهمیت بسیار مهمی برخوردار هست‪.‬‬ ‫اما روسیه به رغم رویکرد مالیم و در عین حال ندامت‬ ‫ترکیه‪ ،‬به دنبال برخورد جدی با این کشــور از نظر سیاسی‬ ‫و اقتصادی و در صورت لزوم مقابله به مثل نظامی است‪.‬‬ ‫دلیل این امر را می توان در چند فرضیه جســت وجو کرد؛‬ ‫اول اینکه روس ها از ایفای نقش وسیط (‪ )Cusp‬از جانب‬ ‫ترکیه بسیار ناخرسند هستند و خواهان شفاف شدن موضع‬ ‫این کشــور در صف بندهای موجود می باشند‪ .‬دوم اینکه‬ ‫بعد از حمالت اخیر تروریستی در پاریس‪ ،‬روسیه درصدد‬ ‫ایجاد جبهه ای مســیحی در اروپا به منظــور خارج کردن‬ ‫امریکا از تحوالت منطقه ای است و دیدارهای اخیر پوتین‬ ‫با اوالند را نیز می توان در چنین قالبی می توان تحلیل کرد‬ ‫و هدف قرار دادن ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان حامی‬ ‫تروریســم و داعش نیز از این چارچوب قابل فهم اســت‪.‬‬ ‫دلیل سوم که شاید به اندازه سایر موارد مهم است افزایش‬ ‫قدرت مانور روسیه در سوریه است که باعث شده راحت تر‬ ‫از گذشته به مبارزه با داعش بپردازد‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫پشت پرده تکفیری ها‬ ‫بین الملل‬ ‫کشورهایعربیبازندگاناصلیتوافقایرانو‪ 5+1‬درایرانبودند‪.‬بازیگرانعربازطریقالبیهای‬ ‫خوددرواشنگتنتوانستهبودندبهخطمشیضدایرانیدرطولحدودیکدههدامنبزنند‪.‬تحریم های‬ ‫فراگیرباهدفمحدودسازینفوذمنطقهایایراناعمالشدهبودوبههمیندلیلدشمنانایرانخواستار‬ ‫تداومچنینوضعیتیبودند‪.‬اماباتوافقهسته ایمیانایرانوغربیکبارهوضعیتتغییرکردازهمینرو‬ ‫اعراببهتکاپوافتادندتاپیامدهایچنینتوافقیرابهحداقلممکنبرسانند‪.‬مانورقدرتازطریقگروههای‬ ‫تکفیریدرخاورمیانهوحتیدرقلباروپایکیاز همینراهکارهایضدایرانیاست‪.‬‬ ‫تی‬ ‫‪64‬‬ ‫چگونهعربستانباحمایتازرادیکالیسم‬ ‫نقشخودرامتوجهامریکامی کند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ایدئولوژی درخدمت استراتژی‬ ‫بین الملل‬ ‫کامران کرمی ‬ ‫‪1‬‬ ‫پژوهشگر خلیج فارس در مرکز مطالعات صلح‬ ‫نزدیک به چند دهه است که از حمایت‪‎‬های مستقیم‬ ‫و غیرمستقیم عربستان ســعودی از ایدئولوژی سلفی گری‬ ‫وهابی می‪‎‬گذرد و همچنان این اندیشــه در خدمت الگوی‬ ‫راهبردی دولت ســعودی در خاورمیانه و دیگر مناطق قرار‬ ‫دارد‪ .‬اگرچــه این اندیشــه بــه دلیل کثرت شــاخه‪‎‬ها یک‬ ‫مجموعــه منســجم را تشــکیل نمی دهــد و حمایت های‬ ‫عربستانهمازاینتفکربهدورویکردمستقیموغیر مستقیم‬ ‫تقســیم می‪‎‬شــود‪ ،‬اما اصل این تفکر به دلیــل پیوندهای‬ ‫تاریخی – سیاســی با خاندان ال ســعود‪ ،‬نقش مهمی را در‬ ‫شکل بندی فهم سعودی از محیط پیرامونی خود و همچنین‬ ‫منافع حاصل از ان ایفا می کند‪ .‬از زمانی که مجاهدین افغان‬ ‫در چارچوب راهبرد جنگ سردی ایاالت متحده امریکا برای‬ ‫مقابله با تفکر و پیشروی کمونیستی شوروی بسیج شدند‪،‬‬ ‫این تفکر بعد سیاســی‪-‬جهانی به خود گرفــت و به همین‬ ‫میزان نقش عربستان سعودی در منظومه استراتژی های‬ ‫امنیتی امریکا نیز دوچندان شــد‪ .‬از ان زمان تاکنون تفکر‬ ‫سلفی‪ -‬وهابی توانسته است به گستره و عمق استراتژیک‬ ‫عربستان سعودی به مدد تزریق دالرهای نفتی کمک کند‪.‬‬ ‫مساله صرفا در چارچوب خاورمیانه و حمایت عربستان‬ ‫از گروه های تروریستی در عراق و سوریه و دیگر کشورهای‬ ‫ضعیف و چندپاره نمی گنجد‪ ،‬بلکه حمایت های عربستان از‬ ‫پتانسیل تخریبی سلفی گری رادیکال باعث شده تا امریکا‬ ‫درگیر هرج و مرج ناشــی از فعالیت های تصاعد یابنده این‬ ‫تفکر شود و بیش از پیش به نقش عربستان سعودی برای‬ ‫مهار این گروه هــا پی ببــرد‪ .‬اگرچه در تنظیم اســتراتژی‬ ‫خاورمیانه ای امریکا‪ ،‬ســلفی گری به عنوان ابزار درخدمت‬ ‫منافع امریکا قرار گرفتــه‪ ،‬اما در این میان پتانســیل های‬ ‫عربستان سعودی نیز در شــکل دهی به این راهبرد اثرگذار‬ ‫بوده اســت‪ .‬نتیجه این وضعیــت باقی مانــدن امریکا در‬ ‫خاورمیانــه و اهمیت نقش عربســتان ســعودی در تولید‪،‬‬ ‫حمایت و مهار گروه ها و تفکــرات وهابی گری در چارچوب‬ ‫راهبرد امریکا اســت‪ .‬گرچه نباید ایــن وضعیت را خالص‪،‬‬ ‫یکپارچه و هماهنگ دانســت‪ ،‬بلکه به دلیل انشعاب های‬ ‫صورت گرفته و همچنین ریشــه های عمیــق این تفکر در‬ ‫الیه های اجتماعی و بســترهای داخلی خاورمیانه‪ ،‬شاهد‬ ‫گسســت ها و تهدیدات برای ریاض و واشــنگتن بوده ایم‬ ‫که نمونه ان حمالت الخبر‪ ،‬یازده سپتامبر‪ ،‬طرح خالفت و‬ ‫بمب گذاری مساجد عربستان هستند‪.‬‬ ‫دو رویکرد عربستان در حمایت از تفکر سلفی‬ ‫‪ -1‬متوازن‬ ‫در واقع حمایت عربســتان از تفکر سلفی گری به دو‬ ‫بخش تقسیم می شود‪ .‬بخش اول حمایت مستمر و متوازن‬ ‫از ســلفی گری میانه رو اســت که از طریق مراکز رســمی و‬ ‫دانشگاه ها‪،‬مساجدومدارسمذهبیوابالغواعزاممفتی ها‬ ‫و مبلغین مذهبی صورت می گیرد‪ .‬بودجه های قابل توجهی‬ ‫از طریــق مرکز الرابــط العالم االســامی واقــع در جده به‬ ‫این موضــوع اختصاص پیــدا می کنــد و در این خصوص‬ ‫رویکرد نهاد حکومت و همچنین نهاد وهابیت در عربستان‬ ‫همپوشانی زیادی پیدا می کند‪.‬‬ ‫‪ -2‬نامتوازن‬ ‫بخشدومامامتفاوتماجراحمایتنامستمریابخشی‬ ‫و نامتوازن عربســتان از گروه های رادیکال یا ســلفی گری‬ ‫تکفیری است که باتوجه به ســطح و دامنه بحران از طریق‬ ‫ســرویس های امنیتی و اطالعاتــی و برخی واســطه ها و‬ ‫وابســته های نفوذی در منطقه صورت می گیرد که در این‬ ‫میان هدف عربستان نه رشد این گر وه ها‪ ،‬بلکه منافع حاصل‬ ‫ازفعالیتاینگروه هاست‪.‬بدینمعنیکهعربستانهیچ گاه‬ ‫تمایل به تربیت تروریســت در محیط پیرامونی خود ندارد‪،‬‬ ‫بلکه تمایل دارد با حمایت بخشی از این گروه های رادیکال‬ ‫در منافع حاصل از ان شــریک شــود‪ .‬این منافع می تواند‬ ‫فرسایشی شدن بحران در سوریه‪ ،‬ســقوط اسد‪ ،‬تضعیف‬ ‫دولت مالکی و همچنین تضعیف فکری و عملیاتی جریان‬ ‫اخوان المسلمین در منطقه باشد‪.‬‬ ‫نکته بعدی اینکه تفکــر رادیکال در داخل کشــور و‬ ‫همچنین در مرزهای عربستان ســرکوب می شود و هر نوع‬ ‫تحرکی به صورت جدی از سوی وزارت کشور و سیستم های‬ ‫اطالعاتی و امنیتی این کشور در نطفه خفه می گردد‪ ،‬اما در‬ ‫ســوی دیگر حمایت از این تفکر در خارج از مرزها و پرتاب‬ ‫ان بــه دل بحران های منطقه ای دنبال می شــود‪ .‬شــاهد‬ ‫مثال اینکه تفکر القاعده در داخل و در مرزهای عربســتان‬ ‫به خصوص در یمن و عراق در ســال های گذشته به شدت‬ ‫ســرکوب شــده و حتی کمیتــه ای در داخل وزارت کشــور‬ ‫عربســتان به رهبری محمد بن نایف وزیر داخله عربستان‬ ‫تاسیس شده که توانسته است در چارچوب تفکر بین المللی‬ ‫مبارزه با تروریسم ضربات جدی ای بر القاعده وارد کند‪.‬‬ ‫جمع بندی‬ ‫چند دهه ایفای نقش به عنوان شــریک اســتراتژیک‬ ‫مساله ای نیست که سعودی ها بخواهند ان را معامله کنند‪.‬‬ ‫در واقع نگارنده معتقد است ایدئولوژی وهابی برای مقامات‬ ‫سیاسیریاضهمدرقامتابزاراستوهمیکراهبرد‪.‬منتها‬ ‫اهمیتموضوعات‪،‬شکل گیریبحرانوتعریفامریکایی ها‬ ‫از این چارچوب ها نوع گزینش ســعودی را انتخاب می کند‪.‬‬ ‫مقاماتریاضخودبهخوبیمی دانندکهجوهرهتفکروهابیو‬ ‫قدرتتخریبیرادیکالیست هاامرینیستکهبتواندبارویکرد‬ ‫متوازنومحتاطسعودی هادرخاورمیانهسازگارباشد‪.‬بنابراین‬ ‫ســطح و دامنه موضوعات و همچنین حجم بحران و منافع‬ ‫حاصلازان‪،‬ابزاریاراهبردراتعیینمی کند‪.‬‬ ‫بنابراین مرور نزدیک به چهار دهه حمایت مســتقیم و‬ ‫غیرمستقیمعربستانسعودیازتفکرسلفی گریوهابیبعد‬ ‫ازحملهشورویبهافغانستانتاامروزبحرانسوریه‪،‬مشارکت‬ ‫استراتژیک ریاض و واشنگتن در پرورش‪ ،‬تقویت و مهار این‬ ‫جریان استوار بوده و مقامات ریاض به خوبی امریکایی ها را‬ ‫متوجه نقش تخریبی خود در صــورت فراموش کردن اتحاد‬ ‫استراتژیکمابینشانکرده اند‪،‬اگرچهدراینمیانزخم هایی‬ ‫نیزخورده اند‪.‬‬ ‫ایدئولوژی در خدمت دو راهبرد‬ ‫‪ -2‬متوازن سازی راهبرد امریکا‬ ‫تاکید بر نقش عربستان ســعودی در برخورد با امریکا‬ ‫یکی از اهداف اصلی‬ ‫عربستان در حمایت‬ ‫از شبکه ها‪ ،‬گروه ها و‬ ‫جنبش های رادیکال‬ ‫سلفی نقش افرینی‬ ‫در جنگ های نیابتی و‬ ‫به خصوص در منازعه‬ ‫شیعی‪-‬سنی و‬ ‫عربی‪-‬عجمی‬ ‫ بوده است‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪ -1‬جنگ های نیابتی‬ ‫یکــی از اهــداف اصلــی عربســتان در حمایــت از‬ ‫شبکه ها‪ ،‬گروه ها و جنبش های رادیکال سلفی نقش افرینی‬ ‫در جنگ های نیابتی و به خصوص در منازعه شیعی‪-‬سنی و‬ ‫عربی‪-‬عجمی بوده اســت‪ .‬در واقع این حمایت باعث شده‬ ‫تا این گروه ها با پرچمداری اندیشه سلفی گری نقش عمق‬ ‫استراتژیکوضربه گیرعربستاندربرخوردباایراندرمنطقه‬ ‫را ایفا کنند؛ نقش تخریبی در عراق و ســوریه و در مرزهای‬ ‫شرقی ایران که سعودی ها توانســته اند در طول سال های‬ ‫اخیر از ان بهره برداری کنند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫درخصوص حمایت های مالی و سیاســی عربستان‬ ‫در دهه های گذشــته می توان گفت که دولت ســعودی با‬ ‫راه اندازی مدارس مذهبی در شبه قاره‪ ،‬افغانستان‪ ،‬اسیای‬ ‫مرکزی‪ ،‬قفقاز‪ ،‬خاورمیانه‪ ،‬افریقا و تا حدی برخی کشورهای‬ ‫اروپایی‪ ،‬بودجه های کالنی را از طریــق مرکز رابطه العالم‬ ‫االســامی (بزرگ ترین مرکز تبلیغات اســامی در جهان‬ ‫مستقر در جده که با بیش از ‪ 50‬سال فعالیت‪ ،‬نقش اساسی‬ ‫را در ترویج سلفیه در جهان ایفا کرده است‪ .‬این نهاد عظیم‬ ‫با بودجه کالنی اداره می شــود و ناشــر افکار و دیدگاه های‬ ‫ســلفی ها در جهــان با اســتفاده از ظرفیت هــای مختلف‬ ‫رسانه های سنتی و مدرن است) در اختیار این گروه ها قرار‬ ‫داده است تا به یارگیری و تربیت افراد در چارچوب این تفکر‬ ‫بپردازد و در موقع بحران و با سیاســی شدن و رنگ مذهبی‬ ‫یافتن این موضوع‪ ،‬افراد را به اســتخدام خود در اورده و با‬ ‫حمایت از تصاعد بحران در منافع ان شریک شود‪.‬‬ ‫شاهد مدعا اینکه بعد از روی کارامدن دولت شیعی در‬ ‫عراق و همچنین بحران شکل گرفته در سوریه‪ ،‬گروه های‬ ‫افراطی توانسته اند در چارچوب این تفکر و با حمایت های‬ ‫مالی و لجســتیکی‪ ،‬صحنــه بحران را به ســمت اشــوب‬ ‫هدایت کنند‪ .‬ظهور پدیــده داعش از دل بحــران عراق و‬ ‫ســوریه نمونه ای از نقش عربســتان در چارچوب حمایت‬ ‫از تفکر ســلفی گری اســت‪ .‬نکته ای که در این میان حائز‬ ‫اهمیت است‪ ،‬توجه به رویکرد نامتوازن عربستان به پدیده‬ ‫رادیکالیسم اسالمی است‪.‬‬ ‫و گوشزد کردن ان به مقام های امریکایی‪ ،‬یکی از اهدافی‬ ‫اســت که ســعودی ها تمایل دارنــد امریــکا را در تعریف‬ ‫امنیت ســازی و ضد ان در خاورمیانه درگیر کننــد‪ .‬در واقع‬ ‫مقامات ریاض با تــوان مالی و همچنین تســلیحاتی خود‬ ‫ضمن حمایت از چنین گروه ها در شــکل دادن به بحران‪،‬‬ ‫می تواننــد نقش مهار بحــران را هم ایفا کنند‪ .‬این مســاله‬ ‫باعث می شــود تا امریکایی ها زمانی که تشخیص دادند با‬ ‫گروه های تروریستی مبارزه کنند‪ ،‬نقش عربستان سعودی‬ ‫را در چارچوب راهبرد خود بگنجانند‪ .‬جایابی عربســتان در‬ ‫این راهبرد عالوه بر وجهه ای که برای سعودی ها به دنبال‬ ‫خواهد داشــت‪ ،‬موجب خرید های تسلیحاتی برای ریاض‬ ‫نیز می شود‪ .‬اما شاید هدف اصلی سعودی ها این باشد که‬ ‫امریکا را در چنین مسائلی درگیر ســازند تا مبادا این کشور‬ ‫اولویت خاورمیانه ای خود را کــه در ان نقش متوازن کننده‬ ‫عربستان به میان می اید نادیده بگیرد‪ .‬شکل گیری بحران‬ ‫سوریه و اخیرا کنفرانس بین المللی وین ‪ 1‬و ‪ 2‬در واقع نشان‬ ‫داد که امریکایی ها نمی توانند بدون مشارکت سعودی ها در‬ ‫سد کردن راه تروریست ها و سرچشمه های ان موفق شوند‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دست و پا زدن سعودی‬ ‫عربستانازپسایرانبرنمی اید‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪2‬‬ ‫به دنبال حصول توافق نهایی ایران با گروه ‪ 5+1‬بر سر‬ ‫حل وفصل موضــوع صلح امیز هســته‏ای‪ ،‬ورود به فضای‬ ‫پســا فرجام‪ ،‬معادالت منطقــه‪‎‬ای و ترتیبــات امنیتی ان با‬ ‫تغییرات جدی مواجه شده اســت‪ .‬پرونده هسته‪‎‬ای ایران‬ ‫به عنوانیکیازپیچیده ترینومناقشه امیز ترینموضوعات‬ ‫نزد محافل جهانی از بدو طرح در سازمان‪‎‬های بین‪‎‬المللی با‬ ‫واکنش‪‎‬های متفاوت و عمدتا بدبینانه از سوی همسایگان‬ ‫عرب ان روبه رو شــد‪ .‬به طوری که کشورهای حوزه حاشیه‬ ‫خلیج فارس با محوریت عربستان سعودی در تالش بودند‬ ‫که با استناد به تالش‪‎‬های ایران در دستیابی به تکنولوژی‬ ‫صلح امیز هســته ای ایــن فعالیت‪‎‬ها را برهــم زننده امنیت‬ ‫خویش قلمداد کرده و با تکرار واژه ایران هراسی از هرگونه‬ ‫گشایش در روابط ایران با غرب جلوگیری کنند‪.‬‬ ‫از نگاه عربستان با حل‪‎‬وفصل نهایی پرونده هسته‪‎‬ای‬ ‫ایران‪ ،‬توان بازیگری ان در موضوعات منطقه‪‎‬ای دو چندان‬ ‫خواهد شد و بنابراین امکان نزدیکی ایران و اتحادیه اروپا و‬ ‫حتی امریکا از طریق همکاری‪‎‬های اقتصادی‪ ،‬سیاســی و‬ ‫مشارکت سازنده کشورمان در نشست‪‎‬هایی چون وین‪ 2‬و نیز‬ ‫موضوع عراق – یمن بر دشواری‪‎‬های منطقه ای عربستان و‬ ‫برخی کشورهای عربی افزوده است‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬هرچــه به زمان اجــرای برجــام نزدیک تر‬ ‫می شویم عربستان سعودی موضع ســخت‪‎‬تری نسبت به‬ ‫لو فصل سیاسی بحران‪‎‬های منطقه ای (سوریه – عراق‪-‬‬ ‫ح ‬ ‫یمن) در پیــش می‪‎‬گیرد‪ .‬در چرایی اتخاذ مواضع ســخت‬ ‫ریاض و دوحه‪ ....‬نسبت به بحران ســوریه و عراق باید به‬ ‫فرایند تحوالت اخیــر منطقه و شــکل گیری ائتالف های‬ ‫جدید منطقه ای و گسترده شدن اقدامات تروریستی داعش‬ ‫در مرزهای خارج از جغرافیــای منطقه خاورمیانه به ویژه در‬ ‫پاریس و تهدیدات اخیر در قاره سبز و حتی امریکا اشاره کرد‪.‬‬ ‫‪ -1‬ایران از بدو شکل گیری بحران در سوریه به دلیل‬ ‫ارتباطات اســتراتژیک و نیز نقــش نظام ســوریه در حلقه‬ ‫محور مقاومت‪ ،‬حمایت تمام عیاری را برای ماندگاری رژیم‬ ‫بشــار اســد در پیش گرفته و با تصاعد بحران و ظهور گروه‬ ‫تروریستی داعش و تسلیح ان از سوی محور عربی – غربی‪-‬‬ ‫ترکی تالش کرده عالوه بر حمایت مادی با اعزام نیروهای‬ ‫مستشاری نیز در کنار روسیه مانع از فروپاشی نظام سیاسی‬ ‫سوریه شود‪ .‬تحرکات همه جانبه غرب و نیز عربستان و ترکیه‬ ‫برای تحمیل ساختار جدید در ســوریه و برکناری بشار اسد‬ ‫ازعوامل اصلی همکاری‪‎‬های راهبردی مسکو و تهران بوده‬ ‫است‪ .‬بنابراین ایران با بســیج نیرو و با مشارکت گروه‪‎‬های‬ ‫ی وفادار به بشــار اســد در داخل و نیز خارج و ترغیب‬ ‫مردم ‬ ‫بیشــتر روس‪‎‬ها برای حضور نظامی بیشــتر در سوریه مانع‬ ‫اجرایی شدن سیاست‪‎‬های منطقه ای غرب و عربستان شد‪.‬‬ ‫در این مســیر با الینحل ماندن نقش بشــار اسد در هندسه‬ ‫قدرت سیاسی ســوریه باتوجه به اصرار محورترکی‪ -‬عربی‬ ‫بر رفتن وی از قدرت در نشست وین ‪ 2‬با طرح چهار ماده ‍ ای‬ ‫مبنی بر راه حل سوری‪ -‬ســوری و سپردن سرنوشت سیاسی‬ ‫این کشــور به دســت مردم ان تالش کرده کــه همچنان‬ ‫به عنوان بازیگر اثر گذار در تحوالت منطقه به ویژه ســوریه‬ ‫جایگاه خویش را حفظ کند‪ .‬در هر صــورت حضور نظامی‬ ‫روســیه و حمایت فراگیر از نیروهای دولتی در جنگ علیه‬ ‫نیروهای مخالف بشار اســد در قالب داعش و جبهه النصره‬ ‫و حتی گروه‪‎‬های میانــه رو چون ارتــش ازاد‪ ،‬به رغم برخی‬ ‫گزاره‪‎‬های بدبینانه نســبت به روس‪‎‬ها و معامله گری انها بر‬ ‫سر منافع ایران با غرب‪ ،‬نشان می دهد که سوریه همچنان‬ ‫واســطه اســتراتژیک مهم همکاری بین تهران‪ -‬مسکو به‬ ‫شمار می‪‎‬رود‪.‬‬ ‫‪ -2‬جبهه غربی‪ -‬عربی ‪ -‬ترکی ضد نظام سوریه برعکس‬ ‫جبهه واحد ایران ‪ -‬روســیه و نظام بشار اســد با تشتت اراء و‬ ‫اختالفات درونی روبه روست‪ .‬در حالی که کشورهایی چون‬ ‫فرانسه و برخی کشورهای اتحادیه اروپا بر لزوم ایجاد ائتالف‬ ‫بین المللی و گسترده شدن متحدین خود برای اقدام علیه‬ ‫تروریسم بین‪‎‬المللی و شروع عملیات توفانی بر ضد داعش‬ ‫در پی عملیات تروریستی پاریس و تهدیدات اخیر پافشاری‬ ‫می‪‎‬کنند و در این میان از هماهنگی بیشتر با روسیه و نقش‬ ‫نیروهای دولتی حامی بشار اسد نیز حمایت می کنند‪ ،‬ترکیه‪،‬‬ ‫عربستان و قطر همچنان اولویت نخست خویش را ساقط‬ ‫کردن نظام سوریه و حمایت از مخالفین اعالم کرده و بقای‬ ‫رژیم بشــار اســد را عامل تطویل بحران داخلی و گسترش‬ ‫نا ارامی‪‎‬ها اعالم می‪‎‬دارند‪.‬‬ ‫در هر صورت از نظر انها مکانیزم سیاســی برای حل‬ ‫بحران سوریه در شــرایط موجود امکان پذیر نیست‪ .‬با این‬ ‫وجود وزن حامیان مشارکت با ایران و حتی نیروهای سوری‬ ‫برای مقابله عملی با تکفیری ها پس از عملیات تروریستی‬ ‫در پاریس بیشــتر شــده و علنا کشــورهای غربی با اذعان‬ ‫به ناکارامدی خویش در برکناری بشــار اســد از قدرت و نیز‬ ‫برجسته شــدن نقش روســیه و ایران در تحوالت منطقه از‬ ‫الزامات جدید برای تســریع در فرایند صلح سازی حمایت‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫‪ -3‬سرنگونی سوخو‪ 24‬روسیه توسط ترکیه به عنوان‬ ‫رخدادی که عالوه بر تبعات منفی در روابط فی مابین‪ ،‬دارای‬ ‫ابعاد منطقه‪‎‬ای و بین المللی بوده‪ ،‬نیز قابل توجه است‪ .‬از‬ ‫نظر سطح داخلی اقدام ترکیه باعث حضور نظامی پر رنگ‬ ‫روسیه در خاک سوریه و تقویت هرچه بیشتر دولت و ارتش‬ ‫وفادار به بشار اسد شده است و در وضعیت خطرناک امروز‬ ‫روس‪‎‬ها به دنبال انتقام گیــری از ائتالف عربی – ترکی ضد‬ ‫ســوریه برامده‪‎‬اند‪ .‬بنابراین با اســتقرار اس ‪ 400‬و بمباران‬ ‫کوبنده مواضع مخالفین دولت سوریه به دنبال تغییر موازنه‬ ‫قدرت در منطقه هســتند‪ .‬بی تردید ترکیه‪ ،‬عربستان و قطر‬ ‫به عنوان حامیان اصلی گروه‪‎‬های تکفیــری از وضعیت و‬ ‫شرایط به وجود امده ناراضی‪‎‬اند ولی توان مقابله مستقیم با‬ ‫جبهه روسی و ایرانی را در خود نمی‏بینند‪ .‬عمده تالش این‬ ‫جبهه برای درگیرکردن ناتو با روسیه است البته به جز حمایت‬ ‫ضمنی امریکا بیشــتر اعضــای اصلی ناتو با اقــدام ترکیه‬ ‫مخالفت کــرده و حتی برخی از این اعضا خواســتار اخراج‬ ‫ترکیه از این پیمان نظامی شدند‪ .‬بنابراین شرایط میدانی در‬ ‫سوریه به ضرر عربستان‪ ،‬قطر و ترکیه در حال تغییر است‪.‬‬ ‫با این تفاسیر اگر به دو مولفه اثرگذار (بحث هسته‪‎‬ای‬ ‫و بحران سوریه و عراق‪ )..‬در روابط ایران و برخی کشورهای‬ ‫منطقه نظیر عربســتان‪ ،‬قطر و حتی ترکیه نگاه کنیم دلیل‬ ‫رویکردجدیداینکشورهامبنیبرحمایتاشکارازگروه‏های‬ ‫بین الملل‬ ‫تکفیری در قالــب داعش و جبهه النصره کامال مشــخص‬ ‫می‪‎‬شود‪ .‬به طوری که پس از اقدامات تروریستی در جنوب‬ ‫لبنان‪،‬سقوطهواپیمایمسافربریروسیدرصحرایسیناو‬ ‫کشتار در پاریس از جامعه بین‪‎‬المللی صدای واحدی مبنی بر‬ ‫مبارزه همه جانبه با تروریست‪‎‬ها شنیده می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫حامیان اصلی ایــن گروه‪‎‬های تروریســتی برخالف‬ ‫جریان اب‪ ،‬به دنبال برهم زدن بازی و نیز جلوگیری از پیروزی‬ ‫رقیب هستند‪ .‬در موضوع هسته‪‎‬ای ایران با وجود دشواری‬ ‫موجــود و نیز اختالفــات میان ایــران و گــروه ‪ 5+1‬درباره‬ ‫چگونگی پایان دادن بــه ‪ pmd‬یا ابعــاد احتمالی نظامی‪،‬‬ ‫باتوجه به صحبت های حاشیه ســاز یوکیا امانو درمورد این‬ ‫فعالیت ها اراده مشــترک قوی برای عمل به توافق وین از‬ ‫سوی طرفین مذاکره کننده مشاهده می شود‪ .‬در هر صورت‬ ‫با اجرای برجام و تسهیل در روابط فیمابین به ویژه با اتحادیه‬ ‫اروپا و ســرمایه گذاری های مشــترک در حوزه های نفتی و‬ ‫گازی و ورود ســرمایه از ســوی شــرکت های چند ملیتی به‬ ‫ایران فضای جدیدی برای افزایش قدرت مانور کشورمان‬ ‫در منطقه خاورمیانه به وجود خواهد امد‪ .‬بنابراین عربستان‬ ‫و برخی کشورهای همســو از تغییر معادالت و نیز احتمال‬ ‫همکاری هایایرانباغربعالوهبرموضوعاتاستراتژیک‬ ‫احساس نگرانی می کنند‪.‬‬ ‫از نگاه سعودی‪‎‬ها حضور ایران در سوریه‪ ،‬لبنان و یمن‬ ‫تهدید مســتقیم علیه منافع این کشــور محسوب می‏شود‬ ‫چراکه ایران به عنــوان داعیه دار رهبری دنیای شــیعه در‬ ‫منطقه و با تولید گفتمان جدید از اسالم با قرائت خاص خود‪،‬‬ ‫ادعای خودساخته عربســتان را در جهان اسالم با چالش‬ ‫جدی مواجه ساخته است و بنابراین عربستان با البی گری‬ ‫گســترده با گروه های تندرو امریکایی واســرائیلی بجد در‬ ‫راستای ممانعت از اجرایی شــدن توافق هسته ای ایران با‬ ‫گروه ‪ 5+1‬برامده است‪.‬‬ ‫در واقع اختالفــات عمیق و دامنه دار حقوق بشــری‬ ‫و نیز گسترده تر شــدن جغرافیای عملیاتی داعش در قلب‬ ‫اروپا بیشــتر کشــورهای غربی را به این نتیجه رســانده که‬ ‫باالخره برای مبارزه عملی با تروریســم باید منابع مالی و نیز‬ ‫حمایت‪‎‬های رسانه ای و معنوی ان را قطع کرد‪.‬‬ ‫عربســتان و قطر و امارات متحده عربی در کنار ترکیه‬ ‫منبع اصلی رشد گروه های تروریستی و الهام بخش اقدامات‬ ‫خشــن داعش در منطقه و جهان هستند گرچه هنوز هم در‬ ‫تصمیم گیرندگان اصلی کاخ سفید اراده مستقل برای مبارزه‬ ‫با گر وه های تروریســتی مشاهده نمی شــود و امریکایی ها‬ ‫همچنان با رفتــار متناقض خــود به دنبال ادامــه بحران و‬ ‫سو ءاســتفاده از وضعیت به وجود امده در منطقه هســتند‬ ‫ولی ترس از ادامــه اقدامات تروریســتی در پایتخت های‬ ‫کشورهای اروپا و تحریک افکار عمومی دنیا علیه حامیان‬ ‫گروه های تکفیری در منطقه باعث شــده است که در کنار‬ ‫تالش بی وقفه جبهه روسی – ایرانی باحمایت ضمنی چین‬ ‫تقسیمکارعربی‪-‬تکفیری‬ ‫نزاع های منطقه ای شدت می گیرد‬ ‫سیدعبدالعظیم موسوی‬ ‫‪3‬‬ ‫پژوهشگر مسائل خاورمیانه‬ ‫تحرک الیه های اجتماعی در نتیجه ســال ها گرفتن‬ ‫پویایی سیاســی‪ -‬اجتماعی از جامعه توسط حکومت های‬ ‫نظامــی دیکتاتوری یــا جمهوری هــای موروثــی و وقوع‬ ‫انقالب های خاورمیانه و شمال افریقا با هرگونه تعبیری که‬ ‫از انها می شود و با هر اصطالح از جمله بهار عربی یا بیداری‬ ‫اسالمی که از انها یاد کنیم‪ ،‬یک وجه مشترک داشت و ان‬ ‫فراهم کردن فضا برای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای‬ ‫بود تا از فضای هرج و مرج گونه حاکم برای گسترش الگوی‬ ‫خود که فکر می کردند در ورای مرزها طرفداران بیشــتری‬ ‫دارد‪ ،‬بهره برداری کرده و با یارکشــی و خلق و مسلح سازی‬ ‫گروه هایی که فاقد اصالت و ســابقه تاریخی بودند‪ ،‬اتش‬ ‫رقابتی را در منطقه برافروختند که پیش از انکه مذهبی باشد‬ ‫سیاسی است‪ .‬بر همین اساس این یادداشت در نظر دارد‬ ‫ن ترسیم چارچوبی که اوضاع چهار سال اخیر منطقه در‬ ‫ضم ‬ ‫ان قابل فهم باشد‪ ،‬به چشــم انداز رقابت منطقه ای یا بهتر‬ ‫بگوییم نزاع موجود بپردازد‪.‬‬ ‫رقابت منفی یا نزاع پنهان؟‬ ‫مصر؛ اولین ایستگاه‬ ‫لیبی؛ تقسیم به شرقی و غربی‬ ‫در لیبی‪ ،‬از فردای ســقوط قذافــی رقابت منطقه ای‬ ‫میان ترکیه‪ ،‬قطر و امارات و عربستان موجب شد اختالفات‬ ‫داخلی بر این کشور پنج میلیونی سایه افکنده و با یارگیری از‬ ‫میان قبایل و انقالبیون سابق‪ ،‬کشور را به دو بخش شرقی‬ ‫و غربی تقسیم کنند‪ .‬فروش نفت روزانه یک میلیون و ‪700‬‬ ‫هزار بشکه ای این کشــور زمان قذافی به یک چهارم رسید‬ ‫که درامد ناشــی از ان نیز در اختیار بانک مرکزی لیبی قرار‬ ‫گرفته و به طور مساوی بین نمایندگان لیبی شرقی و غربی‬ ‫تقسیم می شود تا در کنار تســلیحات ارسال شده حامیان‬ ‫منطقه ای بــرای تامین هزینه جنگ داخلی صرف شــود‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در لیبی وارد پروسه یارگیری نشده‬ ‫و اعالم کرده اصالت را به رای و نظــر مردم لیبی می دهد‪.‬‬ ‫اخیرا داعش نیز منطقه کوچکی را در لیبی به تصرف خود‬ ‫در اورده است‪.‬‬ ‫سوریه و نقطه اوج نزاع منطقه ای‬ ‫در ســوریه‪ ،‬رقابت منطقه ای و فرامنطقه ای اوضاع‬ ‫را به شکل پیچیده تری به هم گره زد‪ .‬در سوریه‪ ،‬برخالف‬ ‫تصــور عمومی‪ ،‬مــردم این کشــور مطالباتی اساســی از‬ ‫حکومت بشار اسد داشتند‪ .‬اینکه بعدها اعتراضات مردم‬ ‫و خواســته های انها به انحراف کشــیده شــد مســاله ای‬ ‫ثانویه اســت‪ .‬اصــل نارضایتی اســت که طــی یک دهه‬ ‫اخیر تشــدید یافته بود‪ .‬مهاجــرت از روســتاها به حومه‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫مصر به عنوان اولین ایستگاه رقابت منطقه ای شاهد‬ ‫رویدادهای مختلفی از ســقو ط مبارک تا به قدرت رسیدن‬ ‫جریان اسالم گرای اخوان با حمایت ترکیه و قطر در مقابل‬ ‫صف بندی عربستان و امارات بود‪ .‬در مصر‪ ،‬عربستان سعی‬ ‫کرد از حزب سلفی نور به عنوان گروه رقیب برای حفظ نفوذ‬ ‫خود در اینده این کشور اســتفاده کند‪ ،‬همانطور که روابط‬ ‫سنتی امنیتی ‪ -‬نظامی خود را با ارتش مصر بهتر کرد‪ .‬رقابت‬ ‫منطقه ای بر ســر عرصه داخلی مصر باتوجه به قدرت این‬ ‫کشور و جایگاه تمدنی ان طبیعی بود که نمودی مختلف در‬ ‫قیاس با سوریه یا لیبی یا حتی یمن داشته باشد‪ .‬در مصر‪،‬‬ ‫ارتش چند دهه است در ســایه رانت اســتراتژیک امریکا‬ ‫در قالب کمک های مالی‪-‬تکنولوژیک پیش بینی شــده در‬ ‫کمپ دیوید‪ ،‬وجود و کارکردی مســتقل از وظایف ســنتی‬ ‫خود پیدا کرده بود به گونه ای که یکی از این وظایف‪ ،‬تولید‬ ‫و نه تشکیل دولت در شرایط بحران است تا بتواند سیاست‬ ‫خارجی اصلی مصر(صلح با اسرائیل) را در مسیر همیشگی‬ ‫خود حفظ کند‪ .‬ارتش مصر پــس از دوره ای از تنش های‬ ‫پیدا و پنهان با حکومت مرســی و بعد از انکه به جمع بندی‬ ‫داخلی و منطقه ای الزم دســت یافت‪ ،‬محمد مرســی را از‬ ‫قدرت برکنار و کارکرد دولت ســازی خود که هزینه ای چند‬ ‫صد میلیون دالری تا به ان روز بر امریکا تحمیل کرده بود‬ ‫را به درستی انجام داد‪ .‬فردای کودتای سرلشکر عبدالفتاح‬ ‫السیسی‪ ،‬اخوان المسلمین به عنوان گروهی تروریستی از‬ ‫ســوی او معرفی و از متحدان مصر نیز خواسته شد در این‬ ‫خصوص موضع گیری کنند‪ .‬عربستان که دو اهرم خود را‬ ‫در نظام جدید مصر حفظ کرده بود به دعوت سیسی پاسخ‬ ‫گفته و اخوان را جریانی تروریستی معرفی و حتی از متحدان‬ ‫اروپایی خود خواست عناصر اخوان المسلمین در کشورهای‬ ‫اروپایی را تحت پیگیرد قرار دهند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ســرکوب‪ ،‬خفقان و فضای امنیتی حاکــم بر جوامع‬ ‫عرب در پی تحــرک الیه هــای اجتماعی برهــم خورده و‬ ‫بازیگران مختلفی که هر یک حد و اندازه خود را داشــتند‪،‬‬ ‫به امید دســتیابی به اهداف منطقه ای یا تنها برای نباختن‬ ‫حوزه نفــوذ به رقبای خــود‪ ،‬پا به عرصــه متالطم تحوالت‬ ‫اجتماعی خاورمیانه و شمال افریقا گذاشتند‪ .‬حمایت قطر‬ ‫و ترکیه از جریان های اسالم گرا از جمله اخوان المسلمین‬ ‫از یک طــرف‪ ،‬صف بندی قدرت های منطقــه ای دیگر از‬ ‫جمله کشــورمان در کنار دولــت و مردم ســوریه و یمن از‬ ‫طرف دیگر و ورود عربستان سعودی به میدان تحوالت که‬ ‫نمی خواست عرصه را به رقبا ببازد‪ ،‬بر وخامت اوضاع افزود‪.‬‬ ‫نقش عربســتان ســعودی و به خصــوص نهادهای‬ ‫امنیتی ان در این خصــوص‪ ،‬تقویت گروه های رقیب بود؛‬ ‫گروه هایی که مامور بودند‪ ،‬نفوذ ســنتی عربستان را حفظ‬ ‫کنند و انها باشند که با ســرنگونی حکومت مرکزی قدرت را‬ ‫به دســت می گیرند‪ .‬گروه هایی که به لطف ثروت و سالح‬ ‫ارسالی از راه ترکیه و اردن و همچنین لبنان و تضعیف قدرت‬ ‫مرکزی ســوریه و عراق وضعیت را مناسب فعالیت و ترویج‬ ‫عقاید افراطی خود می دیدند‪ .‬لشکرکشی گروه هایی که به‬ ‫روز متولد می شدند اما قدمتی چندین ده ساله را برای خود‬ ‫قائل بودند زائیده این اوضاع بود‪.‬‬ ‫در سوریه جبهه ائتالف غربی به رهبری امریکا برای کنترل‬ ‫اوضاع و جلوگیــری از باخت کامل به دنبــال جبران مافات‬ ‫باشند‪ .‬در این میان واکنش اولین قربانی حمالت تروریستی‬ ‫در اروپا قابل تامل اســت‪ .‬حضور اوالند در مسکو و رایزنی‬ ‫بیشتر با پوتین برای ایجاد ائتالف فراگیر با هدف ضربه زدن‬ ‫به داعش می تواند خبر بدی برای عربستان سعودی‪ ،‬قطر و‬ ‫حتی ترکیه قلمداد شود‪.‬‬ ‫بنابراین مشــاهده می شــود اقدام جنــون امیز گروه‬ ‫تروریستی داعش در حمله به پاریس ضمن ایجاد گسست‬ ‫اشــکار درجبهه عربی‪-‬ترکــی و غربی حامیــان اصلی این‬ ‫گروه ها اشوب ساز را در شرایط دشوارتری قرار داده است‪.‬‬ ‫اگر عربســتان و قطر و ترکیــه بخواهند مســیر همراهی و‬ ‫همگامی با گروه های تروریستی را در منطقه ادامه بدهند با‬ ‫افزایش تهدیدات این گروه واز بین رفتن قدرت بازدارندگی‬ ‫کشــورهای مدرن و جهان اولی شــاهد فشــار بیشتر علیه‬ ‫حامیان اصلی ان یعنی عربستان و ترکیه از سوی کشورهای‬ ‫حتی همپیمــان خواهیم بــود و اگر ائتــاف عربی‪ -‬ترکی‬ ‫مخالف نظام سوریه و ضد ایران و روســیه بخواهند قواعد‬ ‫بازی را درک کنند و به ناچار از حمایت های مالی و تسلیحاتی‬ ‫خویش دست بردارند این گزاره به مفهوم اثبات نا کار امدی‬ ‫سیاست های منطقه ای و تبدیل شدن به بازیگر حاشیه ساز‬ ‫و قبول افزایش قدرت رقیب در معادالت منطقه خاورمیانه‬ ‫قلمداد می شود‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫شهرها و شکل گیری طبقه محروم که مستعد نفوذ مبلغان‬ ‫وهابی بود‪ ،‬فقر‪ ،‬قاچاق مواد مخدر و بروکراســی ناکارامد‬ ‫که تحمل دیگری را نداشــت همگی مــواردی بودند که‬ ‫موجب شکل گیری اعتراضات در سوریه شدند‪ .‬با برخورد‬ ‫غیرعلمی با معترضان‪ ،‬توسط نیروهای امنیتی و در ادامه‬ ‫ارتش غیراماده جهــت برخورد با درگیری هــای خیابانی‪،‬‬ ‫زمین بحرانی سوریه به ســرعت به بار نشسته و با یارگیری‬ ‫عربستان‪ ،‬ترکیه و قطر‪ ،‬این کشور به چند حوزه نفوذ تقسیم‬ ‫شد؛ شمال شرق که در ادبیات کردها به روژاوا معروف شده‬ ‫و شامل مناطقی همچون حسکه است در اختیار کردها که‬ ‫با دولت بشــار اســد علیه داعش وارد جنگ شده اند؛ کمر‬ ‫یا عقبه جمعیتی ســوریه که همچون قوسی از منتهی الیه‬ ‫شــمال غرب تا جنوب غرب امتداد یافتــه و از حلب‪ ،‬رقه‬ ‫حماه‪ ،‬ادلب‪ ،‬الذقیه‪ ،‬حمص‪ ،‬دمشــق و قنیطــره و درعا‬ ‫تشکیل می شــود‪ .‬پس از چهارسال درگیری امروز بخشی‬ ‫از جنوب ســوریه و اســتان های ادلب و حمــاه در اختیار‬ ‫معارضانی از گروه هــای مختلف که بعضــی از انها باهم‬ ‫ائتالف فتح را تشکیل داده اند قرار گرفت‪ .‬حلب که از سه‬ ‫محور شمالی‪ ،‬شرقی و غربی به دلیل پیشینه بافت سنتی ان‬ ‫محل جوالن گروه های مختلف بوده و الذقیه‪ ،‬طرطوس‪،‬‬ ‫دمشق و تاحدودی حمص که در اختیار ائتالف دولت بشار‬ ‫اسد‪ ،‬مستشاران ایرانی و نیروهای حزب الله است که طی‬ ‫دوماه اخیر با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه عملیات انجام‬ ‫می دهند؛ و منطقه شرقی که در حاشیه رود فرات از رقه تا‬ ‫مرز استان االنبار داخل خاک عراق را در بر می گیرد و تحت‬ ‫کنترل داعش است‪.‬‬ ‫پیش از ورود روســیه به بحران ســوریه‪ ،‬جبهه های‬ ‫جنگ حالتی از رکود و ســکون را تجربــه می کرد‪ .‬توازنی‬ ‫که می رفت تا در مناطقی استراتژیک مانند شمال الذقیه‬ ‫به نفع معارضان تغییر کند‪ .‬ســربازان در دو سوی میادین‬ ‫انگیزه خود را بــرای جنگیدن از دســت داده بوده و عمال‬ ‫اگر تیری از دو طرف شلیک می شــد تنها بین ساعت ‪10‬‬ ‫صبح تا ســاعت چهار بعد از ظهر بود‪ .‬همانطــور که برای‬ ‫نیروهای وابسته به ارتش سوریه‪ ،‬جنگیدن حرفه به شمار‬ ‫می امد در ان سوی میدان جنگ نیز در نتیجه رقابت های‬ ‫منطقه ای‪ ،‬نجنگیــدن با گرســنگی و ناتوانــی در تامین‬ ‫خرج و مخارج زندگی یکسان بود‪ .‬دو طرف‪ ،‬به این اقناع‬ ‫رسیده بودند که توان شکســت دادن یکدیگر را نداشتند‪.‬‬ ‫ورود روســیه‪ ،‬موازنه را تاحدودی به نفع دولت بشار اسد و‬ ‫متحدان تغییر داد‪.‬‬ ‫درحال حاضر‪ ،‬نیروهای مردمی و ارتش سوریه چند‬ ‫محور عملیاتی را در دستورکار دارند؛ ازادسازی کامل حلب‪،‬‬ ‫مسیر تحوالت به گونه ای است که یک‬ ‫گروه باید شکست را بپذیرد‪ ،‬اتش بس‬ ‫برقرار شود تا در مورد اینده سیاسی‬ ‫سوریه تصمیم گیری کرد‬ ‫و حرکت در زاویه امتــداد جنوب غرب حلب تا رســیدن به‬ ‫روستای کفریا؛ عملیات از جنوب حماه تا کفریا به گونه ای‬ ‫که در جبهه حماه و ادلب در بین معارضان شــکاف ایجاد‬ ‫شــود و به تدریج اتوبان بین المللی دمشــق‪ -‬حلب نیز ازاد‬ ‫شــود‪ .‬همچنین یک جبهه عملیاتی نه چندان گسترده به‬ ‫سمت شــهر تاریخی پالمیرا که توســط داعشی ها اشغال‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫بحث و سناریوهای اینده‬ ‫درحــال حاضر و به رغم اتش شــدید نیــروی هوایی‬ ‫روسیه‪ ،‬به ســوریه تسلیحات اســتراتژیکی مانند موشک‬ ‫ضدزره تاو‪ ،‬ارپی جی های ســاخت یوگســاوی سابق که‬ ‫توسط ترکیه‪ ،‬عربستان و قطر برای معارضان ارسال شده و‬ ‫همچنین موشک های قابل حمل زمین به هوا که با وجود‬ ‫اعالم ممنوع بودن ارســال انها توســط امریکا به مقداری‬ ‫محدود در سال ‪2014‬م توسط قطر به داخل سوریه ارسال‬ ‫شدند‪ ،‬پیشروی ها به کندی صورت می گیرد‪ .‬گزارش شده‬ ‫که بعضــا برای ازادســازی یک کیلومتر مربــع چندین روز‬ ‫متوالی وقت و نیروی انســانی و مقــدار معتنابهی مهمات‬ ‫صرف شده زیرا واقعیت این اســت که به همان اندازه که‬ ‫سوریه و متحدان ان در شکست دادن گروه های تروریستی‬ ‫و معارض مصمم هســتند حامیان منطقــه ای این گروه ها‬ ‫نیز تالش می کنند تــا عرصه رقابــت را در ســوریه نبازند‪.‬‬ ‫تفاوتی ندارد که گروه مــورد حمایت ماهیتی تروریســتی‬ ‫دارد یا خیر‪ ،‬مهم تقویت هرگروهی است که در برابر دولت‬ ‫و ارتش ســوریه و حزب الله لبنان و ایران و جدیدا روســیه‬ ‫می جنگد؛ این‪ ،‬منطق حاکم بر بحران ســوریه است‪ .‬چه‬ ‫ان گروه داعش باشــد یا النصره‪ ،‬احرار شام باشد یا ارتش‬ ‫ازاد‪ .‬دالالن ترک‪ ،‬نفت داعش را به قیمت یک پنجم نرخ‬ ‫جهانی یعنی بشکه ای ‪ 10‬دالر خریداری و برای انها سالح‬ ‫و غذا می فرستند‪ .‬قطر و ترکیه و عربستان از جبهه النصره‬ ‫خواسته اند بیعتش با القاعده را بشــکند تا همچنان بتواند‬ ‫خارج از فهرســت گروه های تروریســتی ســازمان ملل در‬ ‫سوریه ادامه حیات دهد‪ .‬همه اینها نتیجه ماهیت سیاسی‬ ‫بحران است‪.‬‬ ‫همزمان با تحوالت میدانی‪ ،‬رقابت یا نزاع منطقه ای‪-‬‬ ‫فرامنطقــه ای در عرصــه دیپلماتیک نیز پیــش می رود‪.‬‬ ‫برگزاری کنفرانس وین یــک و دو و دعــوت از ایران برای‬ ‫شــرکت در این گفت وگوها و همچنین تالشی که از سوی‬ ‫امریــکا‪ ،‬ترکیه و قطر برای به حاشــیه رانــدن نقش ایران‬ ‫صورت گرفــت‪ ،‬همگی گــواه این موضوع هســتند‪ .‬اگر‬ ‫بخواهیم چشم اندازی برای رقابت منطقه ای که نمود عینی‬ ‫ان در حال حاضر بحران سوریه اســت ‪ ،‬ترسیم کنیم باید‬ ‫دقت داشته باشیم که مســیر تحوالت به گونه ای است که‬ ‫یک گروه باید شکست را بپذیرد‪ ،‬اتش بس برقرار شود تا در‬ ‫مورد اینده سیاسی سوریه تصمیم گیری کرد‪.‬‬ ‫در اینجــا ســوال دیگری نیــز مطرح اســت که اگر‬ ‫حزب الله لبنان و جمهوری اســامی ایــران در کنار دولت‬ ‫و مردم ســوریه قرار نمی گرفتند اوضاع به کدام ســو پیش‬ ‫می رفت؟ پاسخ این ســوال برای منابع اگاه روشن است و‬ ‫ان اینکه طی سال های اخیر عربستان سعودی با پوشش‬ ‫ماهواره ای ایاالت متحده طرحی را در دستورکار قرار داده‬ ‫بود تا با ایران به مقابله برخیزد‪.‬‬ ‫این طــرح عربســتان محدود بــه حوزه هــای نفوذ‬ ‫کشورمان مانند لبنان‪ ،‬ســوریه و عراق نبوده و ناامن سازی‬ ‫مرزها را نیز دربر می گرفت‪ .‬بنابراین ورود به بحران سوریه‬ ‫نه یک ایده ال بلکه دفاع از مرزهای خود در خاک همسایه‬ ‫اســت‪ .‬طرح این موضوع به این دلیل است که توجه شود‬ ‫در ادبیات سیاســی انچه درحال روی دادن است «رقابت‬ ‫منطقه ای» اســت اما عمال این تحوالت‪ ،‬نــه رقابت بلکه‬ ‫«نزاع منطقه ای» تمام عیار است‪.‬‬ ‫دست هایخالی‬ ‫ال سعود‬ ‫تاجیک درگفت وگو با‬ ‫هفته نامه مثلث‬ ‫به نظر می‪‎‬رسد عربستان سعودی به دنبال توافق‬ ‫اخیر هســته ای و نزدیکی ایران با غرب به نوعی‬ ‫به دنبال بر هم زدن بازی و توازن در منطقه است‪.‬‬ ‫درکلروابطفعلیتهرانوریاضراچطورمی‪‎‬بینید‬ ‫و بیشــترین حوزه های رقابتی میان دو کشور چه‬ ‫مواردی را شامل می‏شود؟‬ ‫ایران و عربستان به عنوان دو قدرت منطقه‪‎‬ای در‬ ‫حال مبارزه با یکدیگر هستند و از چهار سال پیش‪ ،‬حوادث‬ ‫تحت عنوان خیزش اســامی و یا بهار عربی‪ ،‬این مبارزه را‬ ‫تشدید کرده اســت‪ .‬البته رقابت میان این دو قدرت ممکن‬ ‫اســت از ابعاد و زوایــای مختلف تعریف شــوند اما در حال‬ ‫حاضر تهران و ریاض رودرروی هم قرار دارند‪ .‬خوشبختانه‬ ‫امروز به شرایطی رســیده‪‎‬ایم که سرمایه گذاری سعودی‪‎‬ها‬ ‫در این رقابت بازده نزولی نشــان داده است‪ .‬این مساله نیز‬ ‫به گونه‪‎‬ای نیست که بگوییم یکی از رقبا چنین ادعایی کرده‬ ‫است بلکه مساله ای اســت که اکنون غرب نیز بر ان تاکید‬ ‫دارد و معتقد است؛ سرمایه گذاری سعودی روند نزولی پیدا‬ ‫کرده و بازده منفی دارد‪ .‬این شرایط یک موقعیت خوب برای‬ ‫ایران است و اگر بتوانیم از این موقعیت استفاده کنیم‪ ،‬در‬ ‫سیاست خارجی مان یک برگ برنده کسب کرده ایم اما اگر‬ ‫نتوانیم استفاده کنیم و نتوانیم تهدیدها را تبدیل به فرصت‬ ‫کنیم شرایط به مانند قبل پیش خواهد رفت‪ .‬همچنین ایران‬ ‫‪4‬‬ ‫نصرت الله تاجیک‪ ،‬ســفیر سابق ایران در اردن‬ ‫در گفت وگو با مثلث درباره فضای رقابتی میان تهران و‬ ‫ریاض تاکید می‪‎‬کند که سیاست خارجی سعودی روند‬ ‫نزولی و تخریبی به خود گرفته و سعودی‪‎‬ها در رقابت‬ ‫با ایران به جای انکه از عناصر مثبت اســتفاده کنند و‬ ‫رقابت را پیش ببرند از جنبه تخریبی در تحرکاتشــان‬ ‫بهره گرفتند‪ .‬تاجیک معتقد اســت؛ داعش وســیله‬ ‫خوبی بود تا اعراب بتواننــد از تمایالت جاه طلبانه این‬ ‫گروه در مقابل سیاســت خارجی ایــران در منطقه و یا‬ ‫تحقق اهداف شــان در سیاســت خارجی مخصوصا‬ ‫در ســوریه و مقابله با خط مقاومت بهره ببرند اما این‬ ‫کارشناس در عین حال گفت‪« :‬از انجایی که سیاست‬ ‫خارجی عربستان ســیر نزولی پیدا کرده‪ ،‬این کشور‬ ‫موفق نخواهد شد توازن را به نفع خود بر هم زند‪».‬‬ ‫عربی از این گروه سکوت خواهد کرد یا انها را به‬ ‫نوعی وادار به قطع حمایت خواهد کرد؟‬ ‫نمی‪‎‬تــوان داعــش را بــه صــورت عروســک‬ ‫خیمه شــب بازی که سرنخ ان به دســت غرب است‪ ،‬تصور‬ ‫کرد‪ .‬تعامالتی میان غرب و ســرویس های اطالعاتی انها‬ ‫در خصوص داعش وجود دارد ولی به این صورت نیســت‬ ‫که شروع و خاتمه داعش با غرب باشد‪ .‬داعش تمایالتی در‬ ‫منطقه داردکه غربی هافکر می کردندمی توانندازاینطریق‬ ‫به اهداف خود در منطقه دست پیدا کنند ولی در حقیقت این‬ ‫تمایالت و تحرکات ورای براورد غرب بود‪ .‬یعنی غربی ها نیز‬ ‫براورد ناصحیح از این تمایالت داشتند‪ .‬وقتی داعش دست‬ ‫به تحرکات اخیر زد انها متوجه شدند که این بازی که در ان‬ ‫واردشده‪‎‬اندیکبازییکجانبهنیستکهتحرکاتوتعامالت‬ ‫فقط به نفع غرب دنبال شود‪ .‬داعش با اقدامات اخیرش به‬ ‫نوعی دســت به یک اشتباه اســتراتژیک زد و غربی‪‎‬ها باور‬ ‫نمی‪‎‬کردند که داعشی ها چنین اشتباهی مرتکب شوند‪.‬‬ ‫حال این مســاله کــه غــرب بخواهــد اعــراب را از‬ ‫حمایت هایشان از داعش بازدارد یا خیر بستگی به اهداف‬ ‫کشــورهای غربی در منطقه دارد‪ .‬من معتقــدم غربی‪‎‬ها و‬ ‫به خصــوص امریکایی ها در منطقه دارای اهداف روشــن‬ ‫و شفاف نیســتند و تاحدودی سردرگم هســتند ضمن انکه‬ ‫راهبردهایی کــه دارند به گونه ای اســت کــه نمی تواند با‬ ‫برخی از منافع و سیاست‪‎‬ها جمع شود‪ .‬یکی از اصلی ترین‬ ‫راهبردهــای غــرب و امریــکا در منطقــه حفــظ امنیــت‬ ‫رژیم صهیونیســتی و تامین منافع انهاســت که این مساله‬ ‫تاحدودی با معادالت منطقه همخوانــی ندارد‪ .‬اگر فرض‬ ‫کنیم این راهبرد به اضافه باقی اهدافی که مشخص کرده اند‬ ‫به صورت واقعی باشد و نه بیانی و صوری‪ ،‬زمینه برای تعامل‬ ‫وجود دارد که با پدیده داعش مبارزه شود‪ .‬ولی متاسفانه به‬ ‫دلیل عدم شفافیت اهداف غرب در منطقه‪ ،‬امکان تعامل‬ ‫و مصالحه میان طرف هایی که مورد هدف داعش هستند‬ ‫تاکنون فراهم نشده است و بعید می دانم که زمینه این تعامل‬ ‫وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫در نهایــت ایــا عربســتان بــا بهــره گیــری از‬ ‫تمامی ابزارهایی که در اختیار دارد موفق می شود‬ ‫بازی را در منطقه به نفع خود برهم ریزد؟‬ ‫همانطور که اشاره کردم‪ ،‬سیاست خارجی عربستان‬ ‫سیر نزولی پیدا کرده و موفق نخواهد شد توازن را به نفع خود‬ ‫بر هم زند‪ .‬همچنین بعید نیست که عربستان از تحرکات اتی‬ ‫داعش در منطقه شانه خالی کند زیرا در حالی که سعودی ها‪،‬‬ ‫قطری ها و ترک ها حامی مالی و لجستیکی داعش هستند و‬ ‫نمی‪‎‬توان مسئولیت عربستان در جریانات لبنان و پاریس را‬ ‫نادیده گرفت اما متاسفانه مکانیزمی وجود ندارد که بتوان‬ ‫سعودی‪‎‬ها را متوجه این مسئولیت شان کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫عربستان از رودررویی‬ ‫مستقیم با ایران پرهیز‬ ‫و از ابزار جنگ نیابتی‬ ‫برای رقابت با ایران‬ ‫استفاده میکند‬ ‫بین الملل‬ ‫و عربستان به دلیل رقابت در سیاست خارجی‪ ،‬تالش دارند‬ ‫که از تمام ابزارهایشان علیه یکدیگر استفاده کنند‪ .‬البته باز‬ ‫هم تاکید می کنم که امروز سیاست سعودی‪‎‎‬ها روند تخریبی‬ ‫به خود گرفته است‪.‬‬ ‫چرا معتقدید که سیاســت خارجی عربستان یک‬ ‫روند نزولی را طی می‪‎‬کند؟‬ ‫سیاست نزولی عربستان از انجا ناشی می شود که‬ ‫داعش تحرکات را از مرزهای درونی به خارج از مرزها منتقل‬ ‫کرد و تحوالت منطقه به غرب نیز سرایت کرد‪ .‬اگر سلسله‬ ‫تحرکات داعش از ســقوط هواپیمای روســی در صحرای‬ ‫سینا تا بحث حمالت تروریستی در لبنان و فرانسه را در نظر‬ ‫بگیریم‪ ،‬متوجه می‪‎‬شــویم که این تحوالت نشان می‪‎‬دهد‬ ‫کارکرد سیاســت خارجی ســعودی‪‎‬ها روند منفی پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬ســعودی‪‎‬ها در رقابت با ایران به جای انکه از عناصر‬ ‫مثبت اســتفاده کنند و رقابت را پیش ببرند از جنبه تخریبی‬ ‫در تحرکاتشــان بهره گرفتند‪ .‬همین رونــد تخریبی و بازده‬ ‫نزولی سیاست خارجی عربستان در منطقه باعث شد که در‬ ‫حال حاضر شرایط خوبی برای ایران ایجاد شود و جمهوری‬ ‫اسالمی می‪‎‬تواند این رقابت ‪ 5، 4‬ساله را تبدیل به یک بازده‬ ‫مثبت کند‪.‬‬ ‫چرا فضای رقابتی عربستان با ایران به سمت یک‬ ‫فضای تخریبی و منفی حرکت کرد؟‬ ‫تمامفرضیهقبلیمنبرمبناییکرقابتمنطقه ای‬ ‫بود و اینکه دو کشور می خواهند یک سیاست خارجی فعال و‬ ‫تاثیرگذار داشته باشند که سیاست خارجی دو کشور زوایای‬ ‫متفاوتی دارد و طبیعی اســت که به رقابت تبدیل شود‪ .‬اما‬ ‫اکنون عناصری از طــرف تهران و ریاض ایجاد شــده که‬ ‫فضا را کمی متفاوت کرده اســت‪ .‬عنصر ایران‪ ،‬مذاکرات‬ ‫هسته ای ایران با گروه ‪ 5+1‬و دل نگرانی اعراب از به نتیجه‬ ‫رسیدن این مذاکرات بود‪ .‬خوشــبختانه امروز مذاکرات به‬ ‫نتیجه رسیده است ولی انچه اعراب و باالخص سعودی ها را‬ ‫نگران می کند‪ ،‬صرف مذاکرات نیست بلکه گام های بعدی‬ ‫است‪ .‬بحث ایران و امریکا فقط منحصر به مساله هسته‏ای‬ ‫و سروسامان یافتن این موضوع نیست بلکه نزدیک شدن‬ ‫ایران به غرب و ســرمایه گذاری غرب روی ایران به شــدت‬ ‫اعراب را نگران کرده اســت‪ .‬زیرا به طور طبیعی دو دیدگاه‬ ‫ایرانی و سعودی نسبت به مسائل متفاوت است و این تفاوت‬ ‫باعث می شود که غربی ها به سمت دیدگاه ایرانی برای حل‬ ‫مسائل و مشــکالت منطقه ای تمایل پیدا کنند‪ .‬در مقابل‬ ‫اعراب احساس می کنند که به دنبال نزدیکی غرب با دیدگاه‬ ‫ایرانی‪ ،‬ممکن اســت انها موقعیت ممتازشــان را از دست‬ ‫بدهند‪.‬عنصریکهازطرفسعودی هاامروزمعادالتمنطقه‬ ‫را تحت تاثیر قرار داده‪ ،‬این است که غربی ها متوجه شده اند‬ ‫سعودی ها و اعراب در مسائل منطقه پوست خربزه زیر پای‬ ‫انها انداخته بودند و اکنون احساس می شود که غرب متوجه‬ ‫شده نباید با طناب پاره سعودی در چاه خاورمیانه وارد شود‪.‬‬ ‫بنابراین چون بین ایران و عربستان رقابت جدی وجود دارد‬ ‫طبیعی است که انها از هرگونه ابزاری برای پیشبرد اهداف‬ ‫شان بهره بگیرند‪.‬‬ ‫عمده تریــن ابزارهایی کــه اکنون ریــاض برای‬ ‫پیشــبرد اهدافش در رقابــت با ایران اســتفاده‬ ‫می‪‎‬کند‪ ،‬چیست؟‬ ‫در حال حاضر عربستان تالش دارد که از رودررویی‬ ‫مستقیم با ایران پرهیز کند و از ابزار جنگ نیابتی برای رقابت‬ ‫با ایران استفاده می‪‎‬کند‪ .‬این سیاست سعودی‪‎‬ها به ویژه در‬ ‫ســال‪‎‬های ‪ 2010‬و ‪ 2011‬در عراق و سپس در سوریه خود‬ ‫را نشان داد‪.‬‬ ‫ایا باتوجه به برخی تهدیــدات اخیر داعش علیه‬ ‫ایرانمی توانگفتکهحمایتوتجهیزگروه‏های‬ ‫تروریستی چون داعش از سوی قطر و عربستان‬ ‫نیز برای مقابله با ایران انجام می‪‎‬گیرد؟‬ ‫برای پاســخ به این ســوال باید تصویر درســتی از‬ ‫داعش ترسیم کنیم تا به معادالت منطقه‪‎‬ای نیز پی ببریم‪.‬‬ ‫داعش در حقیقت بیشتر از تمایالت و تفکرات دنیای اهل‬ ‫سنت نطفه بندی شــد‪ ،‬بر بال نارضایتی مردم از سیاست و‬ ‫حکومت در عراق و سوریه سوار شد و در گام بعدی انچه که‬ ‫توانست داعش را به مرحله فعلی برساند در حقیقت تمایالت‬ ‫ت‪‎‬های غربی و مخصوصا سرویس‪‎‬های اطالعاتی شان‬ ‫دول ‬ ‫در برابر داعش بود‪ .‬انها از این موقعیتی که حاصل شده بود‬ ‫توانستند استفاده کنند تا معادالت و چهره ژئوپلتیک منطقه‬ ‫را برهم زنند‪ .‬داعش وســیله خوبی بود تا اعــراب بتوانند از‬ ‫تمایالت جاه طلبانــه این گروه در مقابل سیاســت خارجی‬ ‫ایران در منطقه یا تحقق اهداف شــان در سیاست خارجی‬ ‫مخصوصا در سوریه و مقابله با خط مقاومت بهره ببرند‪.‬‬ ‫ایا امروز که غرب خود هدف حمالت داعش قرار‬ ‫گرفتهاستبازهمدربرابرحمایت هایکشورهای‬ ‫بین الملل‬ ‫‪69‬‬ ‫کی روش پرونده را بست‬ ‫به نظر می رســد پرونده بازگشــت مهــدی رحمتی به‬ ‫تیم ملی از سوی مهمترین مرجع تصمیم گیری در این‬ ‫مورد به خصوص بسته شده است‪.‬کی روش با وجود‬ ‫اصرار برخی از موافقان دروازه بان استقالل همچنان‬ ‫بر مواضع قبلی خود تاکید می کند و می گوید رحمتی‬ ‫جایی در تیم ملی ندارد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫فرماندهعلیهسرباز‬ ‫چراکی روشرحمتیرابه‬ ‫تیم ملیدعوتنمی کند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫حاشــیه ای تکــراری حــاال دســت از ســر فوتبــال‬ ‫برنمی دارد‪ .‬یک طرف ماجرا مهدی رحمتی است که حاال‬ ‫در صدر بهترین دروازه بان های فوتبــال ایران خودنمایی‬ ‫می کند و طرف دیگــر ماجرا کارلوس کی روش ســرمربی‬ ‫تیم ملی اســت که کارنامه مربیگــری او اجازه انتقــاد را از‬ ‫خیلی ها گرفته است‪ .‬درخشش مهدی رحمتی در دیدارهای‬ ‫اخیر استقالل باعث شده تا رسانه ها و هواداران استقالل‬ ‫خواهان حضور شــماره یک این تیم در تیم ملی شوند‪ .‬اما‬ ‫پاسخ کی روش تغییری نکرده است‪« :‬نه»‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫زخمی که دربی ان را باز کرد‬ ‫تقریبا ماجــرای دعوت نشــدن رحمتی بــه تیم ملی‬ ‫موضوعی تمام شده بود که این دروازه بان با درخشش خود‬ ‫در دربی‪ 81‬بار دیگر همه معادالت را به هم ریخت‪ .‬شهراورد ‬ ‫پایتخت تمام شــد و بــه اعتقاد بســیاری از کارشناســان‪،‬‬ ‫سید مهد ی رحمتی برند ه این د ید ار بود ‪ .‬روز خوب رحمتی‬ ‫و د رخشش او د وباره موضوع بازگشتش به تیم ملی را به یاد ‬ ‫فوتبالی ها اند اخت‪ .‬گرچه کی روش‪ ،‬ســرمربی تیم ملی‪،‬‬ ‫خیلی زود اب پاکی را روی د ســت همگان ریخت و این بار‬ ‫هم بی اخالقی را د لیل کنار گذاشتن این د روازه بان د انست‪.‬‬ ‫اختالف کی روش و رحمتی و خشــم این مربــی پرتغالی‪،‬‬ ‫د اســتانی پیچید ه و طوالنی د ارد ‪ .‬رحمتی د عــوا را با توپ‬ ‫پر اغاز کرد و کــی روش واکنش نشــان د اد ‪ .‬پس از مد تی‬ ‫سنگربان تیم ملی ابراز ند امت کرد اما سرمربی پرتغالی د یگر‬ ‫کوتاه نیامد و حاال این د روازه بان ‪۳۲‬ساله سه سال است که‬ ‫پشــت د رهای تیم ملی ناکام ماند ه است‪ .‬شاید بهتر است‬ ‫دعوای رحمتی‪-‬کی روش را مرور کنیم‪.‬‬ ‫از درگیری لفظی تا تصمیم به خداحافظی‬ ‫همه چیز از ارد وی مجارستان شروع شد ‪ .‬شایعه شد ه‬ ‫بود که کی روش معتقد است «رحمتی گلر د اخل چارچوب‬ ‫است»‪ .‬رحمتی د ر د ید ار د وستانه برابر تونس‪ ،‬د و گل از روی‬ ‫ارسال از جناحین د ریافت کرد و این بهانه ای شد تا تذکرها‬ ‫به جنــگ و جد ل تبد یل شــود ‪ .‬یکی از ملی پوشــان در ان‬ ‫مقطع ماجرا را این طور فاش کرده بود‪« :‬پس از پایان بازی‬ ‫به هتل که رفتیم‪ ،‬کی روش و رحمتی جــر و بحث کرد ند ‪.‬‬ ‫صد ایشان ان قد ر باال رفت که همه می شنید یم‪ ».‬اتفاقات‬ ‫بازی با تونس‪ ،‬مد تی بعد د ر بازی با ازبکستان تکرار شد ‪ .‬بعد ‬ ‫از شکست‪ ،‬درگیری لفظی د یگری د ر رختکن د رمی گیرد ‪.‬‬ ‫رحمتی د ر جمع بازیکنــان قد یمی تیــم می گوید ‪« :‬د یگر‬ ‫خسته شد ه ام‪ .‬اصال برود یک نفر د یگر را بیاورد ‪».‬‬ ‫پس از ان رحمتی د ر اقد امی نماد ین از تیم ملی موقتا‬ ‫خد احافظی کرد و در متن نامه خداحافظی اش نوشت‪« :‬این‬ ‫یک تصمیم شخصی است‪ .‬د ر د و ماه گذشته حرفی نزد م‬ ‫و سکوت کرد م اما فشار زیاد ی را تحمل کرد م‪ .‬می خواهم‬ ‫استراحت کنم و نیاز به ارامش د ارم‪ .‬برای همین‪ ،‬همان طور‬ ‫که گفتم با عذرخواهی از همه‪ ،‬می خواهم چند وقتی را د ور‬ ‫از تیم ملی باشم‪ .‬متاســفانه د ر این باره و قبل از اعالم این‬ ‫خبر با کسی حرف نزد م‪ .‬نه با اقای کی روش‪ ،‬نه با مسئوالن‬ ‫و مربیان اســتقالل و نه حتی با امیــر قلعه نویی‪ .‬من حتی‬ ‫با خانواد ه ام هم د ر این باره مشــورتی نکــرد ه بود م‪ .‬خود م‬ ‫کو ســنگین کرد م به این نتیجه رسید م که چنین‬ ‫وقتی سب ‬ ‫ی را بگیرم‪ .‬د الیلش هم که گفتم ریشه د ر اتفاقات‬ ‫تصمیم ‬ ‫چند ماه اخیر د ارد که برایــم رخ د اد ه بود ‪ .‬من که گفتم این‬ ‫یک تصمیم موقت اســت‪ .‬واقعا به اســتراحت نیاز د ارم‪.‬‬ ‫از همه می خواهم د رکم کنند ‪ ».‬کــی روش نیز با برخورد ی‬ ‫خاص از زحمات رحمتی تشــکر کرد و او را از تیم ملی کنار‬ ‫گذاشــت‪ .‬او د ر این خصوص گفت‪« :‬مســائل مهم تری‬ ‫است که باید به ان بپرد ازم‪ .‬این مساله خیلی مهم نیست که‬ ‫بخواهم د ر مورد ش حرف بزنم‪ .‬ولی من به عنوان سرمربی‬ ‫تیم ملی ایران از مهد ی رحمتی به خاطر خد ماتش تشکر‬ ‫می کنم و به هواد اران و شــما ضمانــت می دهم تیم ملی‬ ‫رو به جلــو حرکت خواهد کــرد و با بازیکنــان متعهد ی که‬ ‫د ارد حرکتــش اد امه پید ا می کند ‪ .‬من بــه تصمیم رحمتی‬ ‫احترام می گذارم و بــه او می گویم خیلی ممنون و با ارزوی‬ ‫بهترین ها‪ .‬د لیل این تصمیم گیــری رحمتی را نمی د انم و‬ ‫اینکه به مسائل شخصی مربوط اســت یا خانواد گی ولی‬ ‫اگر واقعیت د اشته باشــد ما باید به چنین تصمیمی احترام‬ ‫بگذاریم‪».‬‬ ‫شروع د رگیری های لفظی‬ ‫رحمتی منتظــر د لجویی کــی روش بــود ‪ ،‬او بازی را‬ ‫از د ســت رفته می د ید ‪ ،‬بنابراین د ر مصاحبه ای احساســی‬ ‫پل هــای پشت ســرش را خراب تــر کــرد و گفــت‪« :‬بــا‬ ‫صحبت های غیرمنصفانه ای که کی روش د ر مصاحبه اش‬ ‫انجام د اد ‪ ،‬د ر د رســتی تصمیم خود یقین پید ا کرد م‪ .‬بابت‬ ‫این تصمیم خیلی ناراحت هســتم اما بایــد بگویم بازی د ر‬ ‫تیم ملی رویای من بود ه اســت‪ .‬همه می د انند که د ر طول‬ ‫‪ 6 ،5‬سال گذشــته حتی یک بازی را از د ست ند اد ه و فشار‬ ‫جســمی زیاد ی را تحمل کرد ها م اما د ر این بین طعنه های‬ ‫زیاد ی را می شنید م یکسری عوامل د ست به د ست هم د اد ‬ ‫تا تلخ ترین تصمیم زند گی ورزشی خود را بگیرم‪.‬‬ ‫د ر مصاحبه خــود اعالم کرد م که مد تــی د ر خد مت‬ ‫تیم ملی نیستم اما عد ه ای از کلم ه «احتماال» من به نتیجه‬ ‫مورد عالقه خود رســید ند ‪ .‬با این وجود و به رغم اظهارنظر‬ ‫غیر منصفانه کی روش از ایشــان تشــکر می کنــم و برای‬ ‫تیم ملی د ر اد امه راه ارزوی موفقیــت می کنم‪ .‬باید بگویم‬ ‫باالجبار این کار را انجــام د اد ه و د الیل محکمی برای این‬ ‫کار د ارم‪ .‬اگر مرد م د الیل من را بد انند به من حق می د هند ‬ ‫ولی اجازه د هیــد پس از صعــود تیم ملی به جــام جهانی‬ ‫پنهان کاری عجیب‬ ‫تکلیف ما با این همه شایعه چیست؟‬ ‫عقب نشینی عجیب رحمتی در اردیبهشت ‪92‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫اردیبهشــت ‪ 92‬رحمتــی تصمیــم گرفــت کمــی‬ ‫عقب نشــینی کند‪ .‬اما این عقب نشــینی عجیب بود‪ .‬او د ر‬ ‫برنامه‪ 90‬اعــام کرد که مصاحبه پیــش از عید ش از روی‬ ‫عصبانیت بود ‪ ،‬اما از کی روش هم عذرخواهی نخواهد کرد ؛‬ ‫«عید بود و مشکالت بازیکنان شــرایط سختی را به وجود ‬ ‫اورد و من از روی عصبانیت ان حرف ها را د رباره کی روش‬ ‫زد م‪ .‬فکر می کنم کســی نمی تواند توانایــی مربی ای که‬ ‫روزگاری د ستیار فرگوسن بود ه یا سرمربی رئال ماد رید بود ه‬ ‫را زیر سوال ببرد ‪ .‬من هم د وسال شاگرد کی روش بود ه ام و‬ ‫د ر این مد ت چیزهای زیاد ی از او یاد گرفته ام‪ .‬فکر می کنم‬ ‫کی روش بهترین مربی خارجی ای بــود ه که به ایران امد ه‬ ‫اســت‪ .‬االن همه هم و غم مــرد م صعود تیم ملــی به جام‬ ‫جهانی اســت»‪ .‬رحمتی گفت‪« :‬من کاری نکرد ه ام که از‬ ‫کی روش عذرخواهی کنم‪ .‬من گفتــم د ر عصبانیت د رباره‬ ‫کی روش حرفی زد م و د ر این برنامــه حرف هایم را اصالح‬ ‫کرد م اما چیزی نگفتــه‪‎‬ام که بخواهــم عذرخواهی کنم‪.‬‬ ‫به خاطر خد احافظــی ام از مرد م عذرخواهــی می کنم اما‬ ‫فکر نمی کنم د لیلی برای عذرخواهی از ســرمربی تیم ملی‬ ‫وجود د اشته باشد ‪ .‬این تیم ملی کشور است و به خاطر یک‬ ‫اختالف نظر کوچک نمی شــود برای تیم ملی یک کشور‬ ‫تصمیم گرفــت»‪ .‬گرچه کمی د یــر اما به نظر می رســید ‬ ‫اتش تند رحمتی فروکش کرد ه بــود‪ .‬او عذرخواهی اش از‬ ‫کی روش را اعالم کرد و گفت‪ :‬اماد ه ام که به تیم ملی کمک‬ ‫کنم‪ ،‬اگر هم د عوت نشوم د ر خانه د ست به د عا خواهم بود ‬ ‫تا تیم ملی موفق باشــد ‪ .‬رحمتی د ر خصــوص اینکه نامه‬ ‫عذرخواهی را امضا کرد ه‪ ،‬تصریح کرد ‪« :‬من خیلی شفاف‬ ‫بگویم که من‪ 22‬ارد یبهشت ساعت‪ 12‬د ر فد راسیون حاضر‬ ‫شد م و نامه کفاشــیان و نبی را که به من د اد ند امضا کرد م‪.‬‬ ‫یکی از این نامه ها هم نزد خود م وجود د ارد ‪ ».‬اما همچنان‬ ‫از کی روش و د عوت رحمتی خبری نشد ‪.‬‬ ‫بهمن ماه ‪ 92‬کــی روش و رحمتی به طــور اتفاقی با‬ ‫هم روبه رو شــدند‪ .‬د ر محل وزارت کشــور همایشی تحت‬ ‫عنوان مبازره با مواد مخد ر برگزار شد و نکته قابل توجه این‬ ‫مراسم جایی بود که مهد ی رحمتی و کارلوس کی روش با‬ ‫یکد یگر رو به رو شد ه و برخورد گرمی با هم د اشتند ‪ .‬کی روش‬ ‫شو بشی‬ ‫پس از د ید ن رحمتی د روازه بان تیم استقالل خو ‬ ‫با وی کرد ‪ .‬این برخــورد اولین برخورد ایــن د و نفر پس از‬ ‫کناره گیری موقت رحمتی از تیم ملی بود و رحمتی و سرمربی‬ ‫تیم ملی تا به ان روز با یکد یگر روبه رو نشد ه بود ند ‪ .‬چند ماه‬ ‫بعد رحمتی عقب نشــینی اش را کامل تر کرد‪ .‬رحمتی این‬ ‫بار خود و کی روش را د ر این د رگیری بی تقصیر د انســت و‬ ‫توپ را به زمین د ســت های پشــت پرد ه اند اخت‪ .‬رحمتی‬ ‫معتقد بود که عد ه ای نمی خواستند عذرخواهی او به د ست‬ ‫کی روش برســد و با انتقاد از کفاشــیان و برخی اطرافیان‬ ‫کی روش گفت‪« :‬د وست ند ارم اسم کسی را بیاورم و اصال‬ ‫نمی خواهم تیم ملی را به چالش بکشم‪ ،‬تنها مساله ای که‬ ‫من را خیلی د ر این مد ت اذیت کــرد این بود که رحمتی به‬ ‫تیم ملی پشت کرد ه است د ر حالی که خد ا شاهد است اصال‬ ‫چنین چیزی نبود و امشــب هم اگر حرفی زد م می خواهم‬ ‫حاللم کنند چون بایــد این صحبت ها را می کرد م‪ .‬شــاید ‬ ‫تقد یرم این بود که فوتبالم تمام شود و نتوانم د ر جام جهانی‬ ‫بازی کنم‪.‬‬ ‫مــن از روز اولی که با کفاشــیان بابــت این موضوع‬ ‫صحبت کرد م‪ ،‬گفت که با کی روش جلســه می گذارد تا ما‬ ‫صحبت هایمان را انجام د هیم ولــی هیچ وقت این اتفاق‬ ‫نیفتاد ‪ ،‬شاید د وســت ند اشتند یا شــرایطش را ند اشتند اما‬ ‫یک جلسه گذاشتند فکر نمی کنم اینقد ر کار سختی باشد ‪.‬‬ ‫بارقه های امید شــکل گرفته بود اما با درخشش احمدی و‬ ‫حقیقی خیلی زود امیدها بر باد رفــت‪ .‬رحمان احمد ی د ر‬ ‫مقد ماتــی جام جهانی د ر د روازه ایران د رخشــید و تیم ملی‬ ‫بد ون رحمتی به جــام جهانی رفت‪ .‬علیرضــا حقیقی هم‬ ‫عملکرد رضایت بخشــی د ر جام جهانی از خود نشــان د اد ‬ ‫تا عمال جای خالــی رحمتی د ر تیم احســاس نشــود ‪ .‬د ر‬ ‫این بیــن رحمتی از اســتقالل به پیــکان رفــت و د ر انجا‬ ‫نمایش چشمگیری د اشت اما د ر ابان ماه سال ‪ ،93‬ترکیب‬ ‫تیم ملی اعالم شــد و د ر حالی که خیلی ها منتظر اعالم نام‬ ‫رحمتی د ر فهرست تیم ملی بود ند ‪ ،‬باز هم علیرضا حقیقی‬ ‫به عنوان د روازه بان اول تیم معرفی شد ‪ .‬کی روش که همه‬ ‫د روازه بان های مطرح لیگ را د عوت کرد ه بود ‪ ،‬د رباره عد م‬ ‫د عوت رحمتی گفت‪« :‬تاکید می کنــم د رهای تیم ملی به‬ ‫روی همه باز اســت و من هم هیچ جبهــه فکری منفی ای‬ ‫نســبت به رحمتی ند ارم اما بعضی افراد این جبهه را د ارند ‪.‬‬ ‫من بازیکنانی را می خواهم که برای تیم ملی بمیرند نه اینکه‬ ‫بقیه برای انها بمیرند ‪ .‬باید د ر تیم ملی افراد شجاع را ببینم‬ ‫و همین طــور بازیکنانی که به تیم ملی پشــت نکرد ه اند ‪».‬‬ ‫اذرماه ‪ 93‬اما کی روش اب پاکی را روی دست همه ریخت و‬ ‫گفت‪« :‬رحمتی جایی د ر تیم ملی ند ارد ‪».‬کی روش گفت‪:‬‬ ‫«د ر کشــوری که او از انجا می اید هیچ بازیکنی حق ند ارد ‬ ‫هر زمان که د لش خواســت از تیم ملــی خد احافظی کند و‬ ‫هر زمان که تشخیص د اد د وباره به تیم ملی برگرد د ‪ .‬بعضی‬ ‫از مربی ها د ر این طور مواقع د ست به گریه و زاری می زنند ‬ ‫و شــروع به التماس از بازیکن می کنند امــا این روش من‬ ‫نیست‪ .‬من این کار را انجام نمی د هم و تنها به فرد جانشین‬ ‫انگیزه بیشــتری برای تمریــن می د هم تا او هــم بتواند از‬ ‫پس کار بربیاید‪ ».‬با رفتن قلعه نویی‪ ،‬رحمتی به استقالل‬ ‫بازگشــت و باز هم عملکرد خوبی از خود نشــان د اد با این‬ ‫وجود تیم ملی ایران د ر مقد ماتی جام ملت های اســیا هم‬ ‫بد ون حضــور او به مید ان رفت‪ .‬عملکــرد حقیقی با انتقاد ‬ ‫همراه بود اما کی روش همچنان خیــال د عوت رحمتی به‬ ‫تیم ملی را ند اشــت‪ .‬پرد ه اخر این ماجرا بعــد از د ربی ‪ 81‬و‬ ‫بعد از پنالتی هایی که رحمتی مقابل نفــت تهران گرفت‪،‬‬ ‫شروع شد ‪ .‬جایی که رحمتی با چند مهار د ید نی عمال ستاره‬ ‫مید ان بود و استقالل را از شکست د ر د ربی نجات د اد ‪ .‬موج‬ ‫د رخواست های اهالی فوتبال به ســوی سرمربی تیم ملی‬ ‫روانه شــد اما این مربی پرتغالی باز هم اعالم کرد ‪« :‬معیار‬ ‫انتخاب های من همیشه بنا بر د و مطلب اصلی بود ه است‪:‬‬ ‫‪ -1‬شــخصیت ‪ -2‬اســتعد اد ؛ افراد ی که از بعد شخصیتی‬ ‫مرد ود شوند هیچ شانسی با من ند ارند ‪ ،‬حتی اگر د رون زمین‬ ‫استعد اد شان را نشــان د هند ‪ ».‬به این ترتیب کی روش بار‬ ‫د یگر نشان د اد که امید ی به د رمان این زخم کهنه نیست‪.‬‬ ‫حاال کی روش قصد دارد تیم ملی را به جام جهانی ببرد‪،‬‬ ‫بدون رحمتی‪ .‬عالقه ای ندارد درباره این بازیکن سوالی از‬ ‫او پرسیده شــود‪ .‬عده ای این روحیه او را خودخواهی اش‬ ‫می دانند و برخــی دیگــر ان را امتیاز مثبــت او می دانند و‬ ‫می گویند کی روش توصیه پذیر نیســت‪ .‬کی روش اشتباه‬ ‫می کند؟ حق با کی روش است؟ حقیقت ماجرا شاید بعدها‬ ‫روشن شــود‪ .‬جایی که شــاید ســرمربی تیم ملی به دنبال‬ ‫نهادینه کردن اقتــدار در تیمش بوده اما ایــن روحیه طور‬ ‫دیگری تفسیر شده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫حرف هایم را بزنم‪».‬‬ ‫رحمتی موضع گیری هایش را در برنامه نود ادامه داد‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬مهد ی رحمتی عد د ی نیســت کــه ناز کند و هر‬ ‫زمان که تیم ملی نیاز د اشته باشد مثل یک سرباز د ر خد مت‬ ‫تیم ملی خواهم بود ‪ .‬من نه از رقابت عاد النه هراس د ارم و نه‬ ‫اینکه لوس شد ه ام چرا که خود م را سرباز مملکتم می د انم‪.‬‬ ‫برای این تصمیم د لیــل د ارم و خواهش می کنم از د ید گاه‬ ‫خود قضاوت نکنید اما مصاحبــ ه کارلوس کی روش د الیل‬ ‫کناره گیری مــن را به یقین تبد یل کرد ‪ .‬اختالفی با کســی‬ ‫ند اشتم‪ .‬حرف نزد ه را می توان همیشــه زد اما یک سوال‬ ‫د ارم‪ .‬اگر شــما تصمیم بگیری برنامــه ات را تعطیل کنی‪،‬‬ ‫مد یر شبکه سه از شما د لیل این تصمیم را نمی پرسد و به شما‬ ‫می گوید خد احافظ؟» او حرف هایش را اینگونه ادامه داد‪:‬‬ ‫«ما فقط چند طبقه با هم فاصله د اریــم و خیلی ها می ایند ‬ ‫اینجا و می روند ‪ .‬کی روش یــک روز د ر حضور امید نمازی‬ ‫حرف خوبی زد ‪ .‬او به من گفت اگر من و تو می توانســتیم‬ ‫راحت و بد ون واسطه و بد ون حضور شخص سوم صحبت‬ ‫کنیم خیلی راحــت همه چیز را به یکد یگــر می گفتیم‪ .‬اما‬ ‫افسوس می خورم زبان اسپانیایی‪ ،‬انگلیسی و پرتغالی بلد ‬ ‫نیستم! وگرنه خود م همه چیز را با او مطرح می کرد م‪».‬‬ ‫در ان مقطع تیم ملی د ر اســتانه د ید ار برابر لبنان د ر‬ ‫مرحله مقد مانی جام ملت های اســیا قرار د اشــت ‪ .‬د انیال‬ ‫د اوری امید اول جانشینی رحمتی د ر ان مقطع بود ‪ .‬د اوری‬ ‫اما به علت حضور د ر تیم باشــگاهی اش اعالم کرد که به‬ ‫بازی لبنان نمی رسد ‪ .‬پاد رمیانی ها و رایزنی ها برای بازگشت‬ ‫رحمتی اغاز شد ‪.‬‬ ‫اما کــی روش بی د رنگ همه را د ســت خالی پس زد‬ ‫و بارها تاکیــد کرد مهد ی رحمتی به خاطر پشــت کرد ن به‬ ‫تیم ملی د وباره د عوت نمی شود و این نظر ربطی به حضور‬ ‫یا عد م حضور د اوری نــد ارد ‪ .‬مهد ی رحمتی که کار را تمام‬ ‫شد ه می دید‪ ،‬با حمله تند به کی روش اخرین شانسش برای‬ ‫بازگشت را از د ست داد ‪.‬‬ ‫او د ر مصاحبه ای د ر اواخر سال ‪ 91‬گفت‪« :‬به موقع‬ ‫د رباره کی روش صحبت می کنم‪ .‬ما رفته ایم‪ ،‬مربی از خارج‬ ‫اورد ه ایم که کارنامه اش مشــخص اســت‪ .‬او هر جا بود ه‬ ‫به عنوان نفر د وم کار کرد ه و موفق هم بود ه است‪ .‬به همین‬ ‫خاطر من به فد راسیونی که به خاطر ترسش هیچ صحبتی‬ ‫نمی کند پیشنهاد می د هم یک ایرانی را به عنوان سرمربی‬ ‫تیم ملی انتخاب کند و کی روش را به عنوان د ستیار کنارش‬ ‫قرار د هد ‪ ،‬ببینند چه می شود و ایرانی چه کار می کند ‪».‬‬ ‫این حرف ها خشم کی روش را به همراه داشت‪ .‬او د ر‬ ‫کنفرانس مطبوعاتی د ر پاســخ به سرانجام تکلیف رحمتی‬ ‫با عصبانیت گفت‪« :‬چــرا د ر این ارتبــاط بحث می کنید ؟‬ ‫راجع به نفراتی باید حــرف بزنیم که برای تیم ملی اشــک‬ ‫می ریزند و فریــاد می زنند‪ .‬بایــد از این نفــرات د ر صفحه‬ ‫اول روزنامه هایتان بنویســید و حرف بزنیــد ‪ ،‬بازیکنانی که‬ ‫می خواهند برای تیم ملی بجنگند و صحبت د ر مورد ســایر‬ ‫نفرات را نیز د ر سطل زباله ها قرار د هید ‪».‬‬ ‫رحمتی باز هم سکوت نکرد‪ .‬مقابله به مثل را ترجیح‬ ‫داد و د ر پاســخ به صحبت های ســرمربی تیم ملی گفت‪:‬‬ ‫«د عوای بین من و کی روش ناعاد النه است‪ .‬تا من حرف‬ ‫بزنم محرومم می کنند ‪ .‬خوشــبختانه به لطف خد ا امسال‬ ‫بهترین فصــل فوتبالی ام بود ه و با همــت تمامی بازیکنان‬ ‫توانستیم رکورد ی را برای استقالل به ثبت برسانیم که من‬ ‫هم از ان بهره مند شد م‪».‬‬ ‫حرف اخر را باید فرمانده بزند‬ ‫چگونه بهترین دروازه بان ایران به تیم‬ ‫ملی دعوت نمی شود‬ ‫خطر باالی سر طالی بهداد‬ ‫تیم وزنه برداری ایران در مسابقات‬ ‫جهانی هیوستن بسیار ضعیف‬ ‫ظاهر شد‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫پنهان کاریعجیب‬ ‫تکلیف ما با این همه شایعه چیست؟‬ ‫بهمن فروتن‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫‪2‬‬ ‫من فکر می کنم در مورد ماجرای کی روش و رحمتی‬ ‫یک پنهانــکاری عجیبی رخ داده کــه مــردم از ان با خبر‬ ‫نیســتند‪ .‬جزئیات این اختالف را ما نمی دانیــم‪ .‬به نظرم‬ ‫انهایی کــه صرفا از یک طــرف ماجرا دفــاع می کنند هم‬ ‫حقیقت ماجرای کــی روش و رحمتــی را نمی دانند‪ .‬هیچ‬ ‫وقت جزئیات این ماجرا از زبان این دو نفر با مردم در میان‬ ‫گذاشته نشــده اســت‪ .‬رحمتی و کی روش شــاید به یک‬ ‫اندازه مقصر نباشــند اما مساله اینجاســت که ما فقط یک‬ ‫ســری حرف های کلی از زبان اینها شنیده ایم‪ .‬یک سری‬ ‫درگیری های لفظی حرفه ای که اجازه نمی دهد به واقعیت‬ ‫برسیم‪ .‬خیلی شایعات مطرح شده‪ .‬عده ای می گویند مدیر‬ ‫برنامه کی روش و حقیقی یک نفر اســت و او این اختالف‬ ‫را میان کــی روش و رحمتی ایجاد کرده اســت‪ .‬هیچ کس‬ ‫هم این ادعا را ثابت نکرده اســت‪ .‬عده دیگری می گویند‬ ‫رحمتی در بازی با لبنان عمدا گل خورده که قلعه نویی جای‬ ‫کی روش را بگیرد که این ادعا هم ثابت نشده است‪ .‬وقتی‬ ‫دعوا میان این دو نفر باال گرفت خیلی شایعات مطرح شد‬ ‫و مردم هر روز سردرگم تر از روز قبل شــدند‪ .‬من به عنوان‬ ‫یک عضوی از خانــواده فوتبال نمی توانــم قبول کنم که‬ ‫رحمتی به این دلیل خداحافظی کرده کــه کی روش به او‬ ‫گفته «تو»‪ .‬از طرفی نمی توانم قبول کنم که کی روش به‬ ‫خاطر ســه دقیقه تاخیر رحمتی این دروازه بان را در لیست‬ ‫سیاه خودش قرار داده است‪ .‬همان طور که گفتم شایعه ها‬ ‫فراوان اســت‪ .‬عده ای هــم می گویند کــی روش به عمد‬ ‫فضایی را ایجاد کرده که رحمتــی از تیم ملی خداحافظی‬ ‫کند‪ .‬ما واقعیت را نمی دانیم‪ .‬اما مساله من اینده تیم ملی‬ ‫است‪ .‬باید بگویم اقای کی روش! شــما حاال به بازیکنان‬ ‫فوتبال ایران یاد داده اید که حد خودشان را بدانند‪ .‬در واقع‬ ‫انها را متوجه این واقعیت کرده اید که رئیس در تیم ملی چه‬ ‫کسی است‪ .‬بنابراین حاال می توانید از بازیکنی که در اوج‬ ‫امادگی اســت به خوبی بهره ببرید‪ ،‬به طوری که ذره ای به‬ ‫شخصیت حرفه ای تان لطمه نخورد‪ .‬شما می توانید سرتان‬ ‫را باال بگیرید و بگویید من او را کنار گذاشتم چون باید این‬ ‫کی روش توصیه پذیر نیست‬ ‫داستان مهدی رحمتی باید تمام شود‬ ‫بهتاش فریبا‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫‪3‬‬ ‫فکر می کنــم باید یک اصــل را بپذیریم؛ ســرمربی‬ ‫تیم ملی برای انتخاب بازیکنانش اختیــار تام دارد‪ .‬وقتی‬ ‫این واقعیت را قبول کردیم طــور دیگری با کی روش رفتار‬ ‫می کنیم‪ .‬یعنی سعی می کنیم به او احترام بگذاریم و به او‬ ‫اجازه می دهیم که کارش را انجام بدهد‪ .‬نه تنها در تیم ملی‬ ‫بلکه در هر تیمی این سرمربی اســت که در مورد بازیکنان‬ ‫تصمیم می گیرد‪ .‬بازیکنی را می خواهد و شاید به بازیکنی‬ ‫اصال اعتقاد نداشته باشد‪ .‬در گذشــته شاهد این بوده ایم‬ ‫که حتی برخی روســای فدراســیون فوتبال ما به سرمربی‬ ‫تیم ملی فشــارهایی وارد می کردند کــه بازیکن خاصی را‬ ‫دعوت کند‪ .‬ان مربی هم بازیکن را دعــوت می کرد‪ .‬این‬ ‫اتفاق حتی در جام جهانی هــم رخ داده‪ .‬یعنی در مقاطعی‬ ‫نمونه هایی داشته ایم که سرمربی تیم ملی یک بازیکن را به‬ ‫توصیه مقامات ما فوق خود به تیم ملی دعوت کرده است‪.‬‬ ‫اما قرار نیســت کی روش هم مثل ان مربیان عمل کند‪ .‬او‬ ‫واکنش های خاص خودش را دارد‪ .‬یک مربی حرفه ای که‬ ‫سطح فنی او باالتر از کالس فوتبال ماست و البته در مورد‬ ‫دعوت کردن یا دعوت نکردن هیــچ بازیکنی توصیه پذیر‬ ‫نیست‪ .‬کی روش توصیه پذیر نیست‪ .‬باید به این ویژگی او‬ ‫احترام بگذاریم‪ .‬بارها و بارها ادم های با سابقه این فوتبال‬ ‫و حتــی مقامات بلند پایــه در مورد دعــوت مهدی رحمتی‬ ‫به تیم ملی صحبــت کرده اند‪ .‬من هم کــه عضو کوچکی‬ ‫از جامعه فوتبال هســتم هر بــار به بهانه هــای مختلف از‬ ‫کی روش خواسته ام که رحمتی را به تیم ملی دعوت کند‪.‬‬ ‫بارها گفته ام که این رحمتی حیف است که از تیم ملی دور‬ ‫بماند‪ .‬اگر بخواهیم به این موضوع فنی هم نگاه کنیم باید‬ ‫بپذیریم که دروازه بان خوب ‪ 50‬درصد موفقیت یا ناکامی‬ ‫ یک تیم را تعیین می کند‪ .‬زمانی هست که یک هافبک در‬ ‫تیم شما اشتباه می کند و اشتباه او چندان به چشم نمی اید‪.‬‬ ‫اما داستان پست دروازه بان فرق می کند‪ .‬دروازه بان اشتباه‬ ‫کند کار تیم تمام است‪ .‬یک مورد دیگر هم باعث می شود‬ ‫که این روزها بحث بازگشــت رحمتی به تیم ملی به شــدت‬ ‫مورد توجه قرار بگیرد و ان اینکه دروازه بان های ما اخیرا در‬ ‫تیم ملی گل های بدی می خورند‪ .‬به نظرم تا ‪ 70‬درصد روی‬ ‫این گل ها مقصر هستند و دچار اشــتباه می شوند‪ .‬انهایی‬ ‫که به اینده نگاه می کنند بیشتر این نگرانی را درک می کنند‬ ‫چون ما قرار اســت به جام جهانی برویم‪ .‬در جام جهانی ما‬ ‫برابر تیم هایی قرار می گیریم کــه نمی توانیم به انها حمله‬ ‫کنیم‪ .‬باید برابر انها دفاع کنیم و انها هســتند که دروازه ما‬ ‫را تحت فشــار قرار می دهند‪ .‬بنابراین در ان شرایط ما باید‬ ‫یک گلر تمام عیار در درون دروازه مان باشــد‪ .‬با همه اینها‬ ‫اما باید یک بار دیگر به همان اصل توجه کنیم که انتخاب‬ ‫بازیکنان تیم ملی با کی روش اســت‪ .‬نه کی روش بلکه هر‬ ‫مربی دیگری هم که جای او می نشست‪ ،‬من همین حرف‬ ‫را تکرار می کردم‪ .‬من همیشــه از مربیــان تیم ملی دفاع‬ ‫کرده ام‪ .‬عقیده دارم که حمایــت از مربیان تیم ملی نوعی‬ ‫کمک کردن به تیم ملی اســت‪ .‬تیم ملی جایی اســت که‬ ‫همه چیزش باید در کمال ارامش پیش برود‪ .‬باید شــرایط‬ ‫موفقیت سرمربی تیم ملی را فراهم کنیم‪ .‬خوشبختانه من‬ ‫نه قصد دارم مربی تیم ملی شــوم و نه با کی روش رفاقتی‬ ‫دارم‪ .‬اما هرقدر بیشــتر فکر می کنم بیشــتر به این نتیجه‬ ‫می رســم که رســانه ها از این به بعد دیگر نباید به موضوع‬ ‫رحمتی بپردازند‪ .‬این داســتان از نظر کی روش تمام شده‬ ‫است‪ .‬بنابراین گوشزد کردن این واقعیت که مهدی رحمتی‬ ‫خیلــی دروازه بان با کیفیتی اســت و می توانــد به تیم ملی‬ ‫دعوت شود‪ ،‬جز ایجاد حاشیه و تنش فایده دیگری نخواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫کار را می کــردم و حــاال او را برمی گردانم چون من صالح‬ ‫می دانم که او به تیم ملی برگردد‪ .‬اما همه این حرف ها تنها‬ ‫پیشنهاداتی اســت که مطرح می شــود تا کی روش به ان‬ ‫فکر کند‪ .‬گویا کی روش فکر هایش را کرده و نمی خواهد از‬ ‫رحمتی استفاده کند‪ .‬یک واقعیت در مورد این ماجرا وجود‬ ‫دارد و ان اینکه کی روش مقابل بازیکن ساالری ایستاده‪ .‬اما‬ ‫ن ساالری می ایستد‪.‬‬ ‫او اولین نفری نیست که مقابل بازیک ‬ ‫‪ 40‬سال پیش دهداری مقابل بازیکن ســاالری در فوتبال‬ ‫ایران ایستاد‪ .‬تمام قد هم ایســتاد‪ .‬در مورد دعوای این دو‬ ‫نفر باید بگویم دو حالت وجود دارد؛ یا کی روش شــرایطی‬ ‫را به وجود اورده کــه این بازیکن خــودش تیم ملی را کنار‬ ‫بگذارد که در این صورت اتفاق تاســف برانگیری رخ داده‬ ‫و یا اینکه کی روش احســاس کرده رحمتی علیه او دســت‬ ‫به شــیطنت هایی زده که در این صورت هم جز ابراز تاسف‬ ‫نمی توان حرف دیگری زد‪ .‬من از رحمتی می خواهم یک‬ ‫بار برای همیشــه جزئیات این دعوا را بــرای مردم بگوید‪.‬‬ ‫مســاله را شــفاف کند که دقیقا چه اتفاقاتی باعث شده تا‬ ‫کارش با کی روش به اینجا بکشد‪ .‬در دنیای حرفه ای خیلی‬ ‫کارها صورت می گیرد و خیلی شــیطنت ها در کار اســت تا‬ ‫بازیکنان در اوج منزوی شوند‪ .‬به هر حال باید بپذیریم که‬ ‫کی روش درست یا غلط رحمتی را کنار گذاشته و او سرمربی‬ ‫تیم ملی است و حرف اخر را می زند‪ .‬اما باز هم تاکید می کنم‬ ‫که ما از واقعیــت این ماجرا و انچه دقیقــا میان این دو نفر‬ ‫گذشته است بی خبر هستیم‪.‬‬ ‫حرف اخر را باید فرمانده بزند‬ ‫چگونه بهترین دروازه بان ایران به تیم ملی دعوت نمی شود‬ ‫جالل چراغپور‬ ‫کارشناس فوتبال‬ ‫‪4‬‬ ‫ارتباط رحمتی با کی روش‪ ،‬کیفیت فنی رحمتی‪ ،‬به درد‬ ‫خوردن رحمتی در قامت یک دروازه بان ملی دیدگاه کی روش‬ ‫نسبت به رحمتی نقشــه راه کی روش برای تیم ملی»؛ اینها‬ ‫جمله ها یا بهتر بگویم سوال هایی است که این روزها خیلی ها‬ ‫درباره اش صحبت می کنند‪ ،‬گاهی دست به قضاوت می زنند‬ ‫و گاهی هم جانبدارانه به بیراهه می روند‪ .‬همه ما به یک چیز‬ ‫معتقدیم‪ .‬اینکه در یک جنگ حرف اخــر را فرمانده می زند‪.‬‬ ‫فرمانده اســت که تصمیم می گیرد گروه رزم اور چگونه و با‬ ‫چه شمایلی وارد میدان مبارزه شــود‪ .‬این حرف من نیست‪.‬‬ ‫موافق و مخالف کی روش این حرف را قبول دارد‪ .‬حاال یک‬ ‫سوال مطرح می کنم؛ اگر فرمانده یک گروهی را جمع کرد و‬ ‫به انها توصیه هایی داشت اما در بین سربازها یک نفر پیدا شد‬ ‫که فرمانده و تصمیماتش را به چالش کشید و به نوعی برابر‬ ‫حرف های فرمانده مقاومت نشــان داد و به هر دلیلی خود را‬ ‫تافته جدا بافته خواند‪ ،‬با او چه باید کرد؟ ایا بردن ان سرباز به‬ ‫میدان نبرد کار درستی است؟ فرض کنید سربازی در بین ان‬ ‫گروه دستش را باال گرفت و به فرمانده گفت‪« :‬من فانوسقه‬ ‫نمی بندم‪ .‬هر لباسی هم که دلم خواست می پوشم‪ .‬اما با شما‬ ‫می ایم‪ .‬با این سرباز چگونه باید برخورد کرد؟ من فقط قصد‬ ‫دارم ســوال هایی را مطرح کنم‪ .‬همین‪ .‬یعنــی ابدا به دنبال‬ ‫جانبداری از فرد خاصی نیستم‪ .‬برای من هم کی روش قابل‬ ‫احترام اســت و هم مهدی رحمتــی‪ .‬یکی از انها ســرمربی‬ ‫تیم ملی فوتبال کشور من است و دیگری دروازه بانی با کیفیت‬ ‫که نمی توانم درباره اش بی انصافی کنم و نگویم که او بهترین‬ ‫است‪ .‬برگردیم به ان سرباز و ان فرمانده‪ .‬در شرایطی که برای‬ ‫تان توصیف کردم قطعا فرمانده ان ســرباز را نباید با خود به ‬ ‫میدان جنگ ببرد چون او نمی خواهد خودش را با تصمیمات‬ ‫فرمانده هماهنگ کند‪ .‬در کتابــی با عنوان هنر جنگ «ارت‬ ‫اف د وار» مطلبی خواندم که با این موضوع بی ارتباط نیست‪.‬‬ ‫ســه هزار ســال قبل از میالد مســیح یکی از فرماندهان به‬ ‫گروهی که می خواست انها را به نبرد سختی ببرد‪ ،‬دستور داد‬ ‫که در روز روشــن از رودخانه ای عبور کنند‪ .‬یکی از سربازان‬ ‫بالفاصله جــواب داد می رویم اما دیده می شــویم‪ .‬فرمانده‬ ‫دستور داد گردن ان ســرباز را بزنند‪ .‬انها از ان رودخانه عبور‬ ‫کردند و دیده هم نشــدند‪ .‬چون فرمانده از اصل غافلگیری‬ ‫بهره برده بود و دشــمن اصال تصور نمی کرد کــه انها در روز‬ ‫روشــن از ان رودخانه عبور کنند‪ .‬بنابراین فرمانده حرف اخر‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫ورزش‬ ‫را می زنــد‪ .‬اما این موضــوع اصال نباید باعث شــود که ما از‬ ‫مسائل مهم غافل شویم‪ .‬در مورد دوگانه رحمتی‪ -‬کی روش‬ ‫یکی از این مســاله ها کیفیت فنی مهدی رحمتی است‪ .‬اگر‬ ‫بخواهیمدرموردکیفیتفنیرحمتیصحبتکنیمبایددونوع‬ ‫دروازه بانی را مرور کنیم‪ .‬دو نوعی که در تیم ملی داشته ایم؛‬ ‫ماژور تکنیک و مینور تکنیک‪ .‬ماژور تکنیک ها گردن کلفت‬ ‫هســتند‪ .‬با قلدری خروج می کنند‪ .‬توپ را مشــت می کنند‪.‬‬ ‫هیکل ورزیده ای دارند و از لحاظ بدنی خشن هستند‪ .‬سرامد‬ ‫این نوع دروازه بان ها عابدزاده بود‪ .‬گردن کلفت بود‪ .‬هنوز هم‬ ‫مانند او در فوتبال مان پیدا نشده‪ .‬میرزاپور هم تا حدودی شبیه‬ ‫عابدزاده بود اما نه‪ .‬عابدزاده واقعا ماژور تکنیک بود‪ .‬اما دروازه‬ ‫بان های فعلی فوتبال ما مینور تکنیک هستند‪ .‬این نام ها را از‬ ‫ذهنخودعبوردهید؛رحمتی‪،‬مکانی‪،‬بیرانوند‪،‬حقیقی‪.‬همه‬ ‫اینها مینور تکنیک هســتند‪ .‬ظرافت هایی به لحاظ تکنیکی‬ ‫دارند‪ .‬مثال در فوتبال المان ما شوماخر را به یاد داریم که ماژور‬ ‫تکنیک بود و حاال نویر را می بینیم که مینور تکنیک اســت‪.‬‬ ‫شوماخر خشن بود و این یکی ظریف و مینیاتوری دروازه بانی‬ ‫می کند‪ .‬در فوتبال ما یک اتفاقی رخ داده؛ ماژورها به مینورها‬ ‫تبدیل شده اند و در راس مینور ها‪ ،‬مهدی رحمتی را می بینیم‪.‬‬ ‫چند وقت پیش یک عکس العمل از او دیدم که پیش خودم‬ ‫گفتم کاش یکی پیدا می شد و این واکنش رحمتی را نقاشی‬ ‫می کرد‪ .‬انجا که بدون حرکت اضافه با دســت مخالف یک‬ ‫توپ وحشــتناک را رد کرد‪ .‬این دروازه بان می داند با توپ ها‬ ‫چهکارکند‪.‬درطولنوددقیقهچهارموقعیتصد درصدگلزنی‬ ‫را از حریف می گیرد‪ .‬یعنی چهار هیــچ را هیچ هیچ می کند‪.‬‬ ‫این عملکرد فوق العاده را در اکثر تیم هایش داشــته‪ .‬وقتی‬ ‫می خواهیم فاکتورهایی را کنار هم قرار بدهیم تا به یک دروازه‬ ‫بان نمره بدهیم به عنوان مثال از عکس العمل ســریع حرف‬ ‫می زنیم‪ .‬از بازی خوانی یا به جریان انداختن سریع بازی حرف‬ ‫می زنیم‪ .‬در همه اینها مهــدی رحمتی نمره قبولی می گیرد‪.‬‬ ‫او حتی با مدافعانش هم صحبت های جالبــی دارد و به انها‬ ‫نکات فنی مهمی را یاداور می شود‪ .‬حتی این توضیحات او‬ ‫نیز به تیمش کمک می کند و کارساز است چون مدافعان را‬ ‫متوجه توپ های بعدی می کند‪ .‬بــدون داد و فریاد هم این‬ ‫کار را انجام می دهد‪ .‬بنابراین بدون تعصب باید بپذیریم که‬ ‫مهدی رحمتی بهترین گلــر فوتبال ایران اســت‪ .‬حاال اگر‬ ‫اســمش رحمتی نبود من این حرف ها را نمی زدم؟ چرا‪ .‬اسم‬ ‫او هر چه بود من این واقعیت ها را درباره اش می گفتم‪ .‬چون‬ ‫من به او و عملکردش کامال فنی و بدون تعصب نگاه می کنم‪.‬‬ ‫حاال ما از دو موضوع متفاوت صحبت کردیم؛ اول انکه حرف‬ ‫اخر را فرمانده باید بزنــد و دوم اینکه مهدی رحمتی بی تردید‬ ‫بهترین گلر فوتبال ایران است‪ .‬حاال باید قضاوت کنم؟ نه‪.‬‬ ‫من این کار را نمی کنم‪ .‬فقط می خواهم سوال هایی را مطرح‬ ‫کنم‪ .‬البته بــا این مقدمه که کی روش بارهــا گفته رحمتی را‬ ‫نمی خواهد‪ .‬با این توضیح که ســرمربی تیم ملی حاال به هر‬ ‫دلیلی قائل به دعوت کردن مهدی رحمتی نیست‪ .‬ما یا بهتر‬ ‫بگویم فدراســیون فوتبال کی روش را استخدام کرده‪ .‬به او‬ ‫‪ 15‬میلیارد پول داده و بــه او گفته اقای کی روش ما را به جام‬ ‫جهانی ببر‪ .‬این مربی می گوید من پل عبــور به جام جهانی‬ ‫را ان طوری می ســازم که خودم صالح می دانــم‪ .‬این پل را‬ ‫با مصالحی می ســازم که خودم فکر می کنم‪ .‬درست است‪.‬‬ ‫اگر می خواهید حرف اخر را شما بزنید و من تنها یک مجری‬ ‫باشم ‪ 20‬بازیکن به من معرفی کنید تا انها را تمرین بدهم در‬ ‫نهایت هم یا به جام جهانی می روید یا نمی روید‪ .‬اما اگر قرار‬ ‫است خودم تعیین کنم که چه چیزی می خواهم و چه چیزی را‬ ‫نمی خواهم از توصیه کردن به من باید خودداری کنید‪ .‬حاال‬ ‫به ســوال ها می رســیم؛ ایا باید این معمار را تحت فشار قرار‬ ‫بدهیم تا به هر قیمتی شده رحمتی را دعوت کند؟ ایا باید همه‬ ‫چیز را بر عهده او بگذاریم که کارش و سلیقه فنی اش را اجرا‬ ‫کند؟ کدام منطقی است؟ ان مصالحی که معمار می پسندد‬ ‫یا مصالحی که ما می پسندیم؟ نمی دانم‪ .‬شما بگویید‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫خطر باالی سرطالی بهداد‬ ‫رکورد حسین رضازاده را روس ها شکستند‬ ‫تیم ملی وزنه برداری ایران در هیوســتن ناامیدکننده‬ ‫نبود اما اوت چند وزنه بردار باعث شــد تــا نگرانی ها درباره‬ ‫المپیک ریو تشــدید شــود‪ .‬ایا ایــن تیم می توانــد در ریو‬ ‫مدال بیاورد؟ اگر باتوجه بــه عملکرد وزنه برداران ایران در‬ ‫مســابقات جهانی هیوســتن بخواهیم به این سوال پاسخ‬ ‫بدهیم کار کمی ســخت خواهد شــد‪ .‬چــون وزنه برداری‬ ‫ایران در هیوستن حرفی برای گفتن نداشت و هرگز اقتدار‬ ‫وزنه برداری ایران در ســال های گذشــته را به ذهن متبادر‬ ‫نمی کرد‪.‬‬ ‫شب تلخ وزنه برداری ایران در هیوستن‬ ‫‪74‬‬ ‫روسیه در صدر‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫ورزش‬ ‫شــنبه شــب تلخی بــود‪ .‬وقتــی مقابل چشــم مان‬ ‫رکوردهای حســین رضازاده شکسته شــد‪ .‬هیوستن برای‬ ‫وزنه برداری ما شــهر ناکامی بود؛ جایی که وزنه برداری ما‬ ‫تسلیم شد تا پســرفت های جدی در رشــته ای که همواره‬ ‫نقطه قوت ورزش کشــورمان بود‪ ،‬به محل ســوال تبدیل‬ ‫شود‪ .‬در روز دوم رقابت های جهانی وزنه برداری در امریکا‬ ‫رکورد وزنه برداری افسانه ای ترکیه پس از ‪ 14‬سال شکسته‬ ‫شد و در روز پایانی رکورد رضازاده‪ .‬در دومین روز رقابت های‬ ‫وزنه برداری قهرمانی جهان وزنه بردار چینی پس از ‪ 14‬سال‬ ‫رکورد هلیل موتلوی ترکیه را در حرکت یک ضرب شکست‬ ‫و به نخستین مدال طالی رقابت های جهانی سال ‪2015‬‬ ‫دست یافت و اما الکسی لوچف روسی بود که نام رضازاده را‬ ‫کنار زد‪ .‬این اتفاق در حالی برای ما تلخ است که همواره به‬ ‫رکوردهای حسین رضازاده می بالیدیم‪ .‬همیشه رکوردهای‬ ‫یکضرب‪ ،‬دو ضرب و مجموع جوانان و بزرگساالن جهان در‬ ‫دستان وزنه برداران ایرانی بود اما الکسی لوچف روس که‬ ‫سال گذشته «اوت» شده بود با اقتدار امد و نام رضازاده را‬ ‫با مهار وزنه ‪ 264‬کیلوگرمی و مجموع ‪ 475‬کیلوگرم کنار زد‪.‬‬ ‫این وزنه بردار روس وزنه ای را باال برد که حکم به بر هم زدن ‬ ‫هارمونی جدول تمام ایرانی می داد‪ .‬جایی که خبری از غرور‬ ‫ما نبود‪ .‬هر چند بازگشت بهداد سلیمی به میدان رقابت که‬ ‫زمان دقیق ان هنوز روشن نیست‪ ،‬امیدواری ها را همچنان‬ ‫زنده نگه داشته است؛ این امید که بهداد بیاید و این بار نام‬ ‫این وزنه بردار روس را کنار بزند‪.‬‬ ‫در رقابت های وزنه برداری جهان در هیوستن امریکا‬ ‫اما این روســیه بود که به عنــوان قهرمانی دســت یافت‪.‬‬ ‫در پایــان هشــتادودومین دوره رقابت هــای وزنه برداری‬ ‫قهرمانی جهان که در شهر هیوســتون امریکا برگزار شد‪،‬‬ ‫روس ها با کســب ‪ 7‬مــدال طــا‪ 4 ،‬نقــره و ‪ 2‬برنز‪ ،‬ضمن‬ ‫صدرنشــینی در رده بندی مدالی مســابقات‪ ،‬در رده بندی‬ ‫امتیازی نیز با اختالف ‪ 137‬امتیاز نسبت به تیم بالروس‪،‬‬ ‫روی ســکوی قهرمانــی جهان ایســتادند‪ .‬پایــان بخش‬ ‫درخشش وزنه برداران روســیه در هیوستون‪ ،‬قدرت نمایی‬ ‫نماینده فوق ســنگین این کشور‪ ،‬الکســی لوچف بود که‬ ‫با مهار وزنه بــا ارزش ‪ 264‬کیلوگرم در حرکــت دوضرب و‬ ‫رسیدن به حدنصاب مجموع ‪ 475‬کیلوگرم‪ ،‬بعد از ‪ 11‬سال‬ ‫رکورد دوضرب دنیا و بعد از ‪ 15‬ســال رکورد مجموع دسته‬ ‫فوق سنگین را از ســیطره حســین رضازاده خارج کرد و به‬ ‫نام خود به ثبت رساند‪ .‬در رده بندی تیمی مسابقات جهانی‬ ‫امریکا‪ ،‬بعد از روسیه‪ ،‬بالروس با ‪ 418‬امتیاز روی سکوی‬ ‫نایب قهرمانی ایستاد و قزاقســتان با ‪ 403‬امتیاز سوم شد‪.‬‬ ‫گفتنی است در این رده بندی تیم ملی چین با ‪ 373‬امتیاز بعد‬ ‫از سال ها از دستیابی به یکی از سکوهای برتر رقابت های‬ ‫جهانی بازماند و چهارم شــد‪ .‬در رده بندی مدالی هم که در‬ ‫مســابقات جهانی وزنه برداری از اهمیت کمتری برخوردار‬ ‫است‪ ،‬روسیه با ‪ 7‬طال‪ 4 ،‬نقره و ‪ 2‬برنز صدرنشین شد‪ ،‬چین‬ ‫با ‪ 7‬طال‪ 3 ،‬نقره و یک برنز در مکان دوم ایستاد و قزاقستان‬ ‫با ‪ 3‬طال‪ 5 ،‬نقره و ‪ 3‬برنز در رده سوم قرار گرفت‪ .‬در این رده‬ ‫بندی تیم ملی ایران با کسب ‪ 2‬مدال نقره و یک مدال برنز‬ ‫کیانوش رستمی‪ ،‬رتبه دهم را از ان خود کرد‪ .‬در بخش زنان‬ ‫نیز چین با ‪ 556‬امتیاز‪ ،‬عنوان قهرمانی مســابقات جهانی‬ ‫هیوســتون را از ان خود کرد و تیم های روسیه و قزاقستان‬ ‫به ترتیب در رده های دوم و ســوم ایســتادند‪ .‬اما تیم ملی‬ ‫وزنه برداری ایران در پایان رقابت های وزنه برداری قهرمانی‬ ‫جهان در سال‪ 2015‬جایگاه پانزدهمی تیمی را به دست اورد‬ ‫تا یکی از ضعیف ترین نتایج دو دهه اخیر این ورزش کسب‬ ‫شــود‪ .‬باتوجه به اینکه این رقابت ها یکــی از اصلی ترین‬ ‫موارد کسب سهمیه المپیک محسوب می شد‪ ،‬با احتساب‬ ‫ی رقابت های جهانی سال ‪،2014‬‬ ‫پانزدهمی امسال و هفتم ‬ ‫احتماال ایران یکــی از تیم های بین رده هفتــم تا یازدهم‬ ‫خواهد بود که پنج سهمیه برای حضور در بازی های المپیک‬ ‫‪ 2016‬ریودوژانیرو خواهد داشت‪ .‬این موضوعی است که‬ ‫حسین توکلی در صفحه اینستاگرام خود به ان اشاره کرده‬ ‫اســت و اعالم کرده که ایران پنج ســهمیه برای حضور در‬ ‫بازی های المپیک ریو به دســت اورده است‪ .‬بنابر قوانین‬ ‫رقابت های وزنه برداری‪ ،‬هر کشور می تواند شش وزنه بردار‬ ‫مرد و چهار وزنه بردار زن به بازی های المپیک اعزام کند‪.‬‬ ‫واکنش رضازاده به شکسته شدن رکوردش‬ ‫حسین رضازاده درباره شکسته شدن رکورد دوضرب‬ ‫و مجموع دســته فوق ســنگین جهان که در اختیار او بود‬ ‫واکنشی حرفه ای از خود نشــان داد و این اتفاق را طبیعی‬ ‫خواند‪ .‬او گفت‪« :‬روسیه همیشه دوست داشت که مدال‬ ‫و رکورد دسته فوق سنگین را از ان خود کند و زمانی که من‬ ‫در المپیک سیدنی پس از ‪ 40‬سال توانستم رکورد مجموع‬ ‫جهان را از روس ها بگیرم انها می خواستند که دوباره ان را‬ ‫به دست بگیرند‪ .‬البته دوست داشتم که یک ایرانی رکورد‬ ‫مرا بشکند و افتخار می کنم که ‪ 15‬سال رکورد جهان به نام‬ ‫ایران ثبت شده بود اما وزنه بردار روس در مسابقات جهانی‬ ‫‪ 2014‬نشــان داد که وزنه بردار خوبی است و سن مناسبی‬ ‫هم دارد بنابرایــن تمرین کرده بود و توانســت رکورد من را‬ ‫امســال بشــکند‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬امیدوارم در المپیک یا‬ ‫مســابقات دیگر وزنه برداران ما بتوانند همانطور که من در‬ ‫المپیک ســیدنی رکورد جهان را از روس ها گرفتم انها نیز‬ ‫بتوانند رکورد و مدال طالی دسته فوق سنگین را دوباره از‬ ‫روس ها پس بگیرند و به نام ایران به ثبت برســانند‪ .‬من در‬ ‫المپیک سیدنی توانستم این کار را انجام بدهم و امیدوارم‬ ‫وزنه برداران دیگر بتوانند نه تنها در فوق سنگین بلکه در بقیه‬ ‫وزن ها نیز به رکوردهای جهان برسند‪ .‬من افتخار می کنم‬ ‫در زمان مدیریتم در فدراسیون وزنه برداری‪ ،‬سه وزنه بردار‬ ‫(بهداد سلیمی‪ ،‬سجاد انوشیروانی و بهادر موالیی) پرورش‬ ‫یافتند که توانستند مدال جهانی و المپیک را کسب کنند‪».‬‬ ‫رضازاده با اشاره به نتایج ضعیف تیم ملی وزنه برداری‬ ‫در مسابقات جهانی امریکا تصریح کرد‪« :‬انتظار نداشتیم‬ ‫که تیم ملی مدال های بیشــتری بگیرد امــا این انتظار هم‬ ‫وجود نداشــت وزنه برداران اوت شــوند‪ .‬البته وزنه برداری‬ ‫رشــته ای رکوردی اســت و همــه کشــورها کار می کنند و‬ ‫هیچ کسی عقبنماندهاست‪.‬گرفتنسهمیهکاملالمپیک‬ ‫ســخت بود زیرا تیم ایــران زیاد خوب نبود امــا همین پنج‬ ‫سهمیه هم که به دست امد بسیار خوب است‪».‬‬ ‫بهداد سلیمی‪ :‬به تنهایی نمی توانم‬ ‫این اظهــارات در حالی مطرح می شــود کــه به نظر‬ ‫می رســد همه نگاه هــا به بازگشــت بهداد سلیمی اســت؛‬ ‫یا دعا و ســختکوش همواره‬ ‫وزنه برداری که نشــان داده ب ‬ ‫وزنه های سختی را مهار کرده است‪ .‬بهداد سلیمی اما نسبت‬ ‫به شرایط کنونی وزنه برداری می گوید‪« :‬باید نگران المپیک‬ ‫بود زیرا وزنه هایی که در مســابقات جهانی زده شد‪ ،‬نشان‬ ‫داد کشورها پیشرفت داشــتند و ما هم باید پیشرفت کنیم‪.‬‬ ‫رکورد دو ضــرب و مجموع جهان از دســت ایرانی ها خارج‬ ‫شد‪ ،‬البته پیش بینی می شد وزنه بردار روس وزنه های خوبی‬ ‫بزند اما او بیش از حد انتظار ظاهر شد و در کل عملکردش‬ ‫خیلی خوب بود‪ ».‬قهرمان المپیک در مورد انتظاری که از‬ ‫او برای پس گرفتن رکورد فوق سنگین وجود دارد‪ ،‬اینگونه‬ ‫واکنش نشــان می دهد‪« :‬من تمام تالش خود را می کنم‬ ‫اما فعال چیزی معلوم نیست که بخواهم در مورد ان حرفی‬ ‫بزنم‪ .‬زانوی من به المپیک می رســد اما اینکه با چه میزان‬ ‫امادگی به المپیک می رســم خودش مساله مهمی است‪.‬‬ ‫من سعی می کنم با امادگی باالتری به المپیک برسم‪ ».‬او‬ ‫در پاسخ به این پرسش که دلیل نتایج ضعیف وزنه برداران‬ ‫ایــران در مســابقات جهانی چــه چیز بوده اســت؟ گفت‪:‬‬ ‫«دلیلش را نمی دانم اما به نظرم کسانی که خود را از لحاظ‬ ‫روانی اماده نگه داشتند نتیجه گرفتند اما نفراتی که موفق‬ ‫نشدند از لحاظ روانی به شــرایط ایده ال برسند‪ ،‬نتوانستند‪،‬‬ ‫نتیجه بگیرند‪ ».‬وزنه برداری ایران که سال هاست از پروسه‬ ‫پشتوانه سازی عقب مانده حاال در مرحله سختی قرار گرفته‬ ‫اســت‪ .‬مرحله ای که همه نگاه ها به زمان بازگشــت بهداد‬ ‫ی دوخته شده است‪ .‬اما او به تنهایی می تواند بحران‬ ‫سلیم ‬ ‫وزنه برداری ایران را حل کند؟ خودش چنین اعتقادی ندارد‪.‬‬ ‫ایا وزنه بــرداری در المپیک غرور را به خانــه برمی گرداند یا‬ ‫باید شــاهد فصل تازه ای از این رشته ورزشی باشیم؛ فصل‬ ‫ناکامی‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫یک هوادار ‪ 70‬ساله‬ ‫درگذشت‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫پرسپولیس‪-‬نفتتهرانبازیتلخیبود‪.‬برایهواداران‬ ‫این تیم نه فقط نتیجه این دیدار که با تساوی به پایان رسید‬ ‫بلکه درگذشــت یکی از هواداران حاضر در ورزشگاه تختی‬ ‫بسیارناراحت کننده بود‪.‬هواداریکه دراستانههفتادسالگی‬ ‫امده بود تا از دیدن مسابقه تیمش لذت ببرد‪ .‬پرسپولیسی ها‬ ‫هنوز از شوک تساوی و از دســت دادن پنالتی توسط طارمی‬ ‫ بیرون نیامده بودند که خبر مرگ یک هــوادار انها را بیش از‬ ‫پیشغمگینکرد‪.‬برانکو‪،‬مظلومی‪،‬پروین ومقاماتمسئول‬ ‫در فوتبال همگی مرگ این هوادار که در ان ســن و سال هم‬ ‫دست از حمایت تیم محبوبش برنداشته بود را به خانواده اش‬ ‫تسلیت گفتند‪ .‬علی دایی در این باره گفت‪« :‬خبر درگذشت‬ ‫یکی از هواداران فوتبال اینجانب را متاثر و مکدر ســاخت‪.‬‬ ‫مرحوم حسینی که در استانه اربعین حسینی دار فانی را وداع‬ ‫و دعوت حق را لبیک گفت می تواند ورای رنگ ها و تعصبات‬ ‫رنگیفوتبالیموردتوجهقرارگیرد‪.‬فردیکهدراینسنوسال‬ ‫درمحیطورزشیحضورمی یابدشایستهتوجهوتکریماستو‬ ‫به سهم خود فقدان وی را به خانواده اش تسلیت می گویم‪».‬‬ ‫بازیکنانپرسپولیسهماینهواداررامردیوفاداربهتیمش‬ ‫خواندندواوراموردتمجیدقراردادند‪.‬علیپرویننیزدرصفحه‬ ‫اینستاگرامش نوشت‪« :‬درگذشت هوادار با تعصب باشگاه‬ ‫پرسپولیس‪ ،‬اقای سیدنجی الله حسینی را به خانواده ایشان‬ ‫و هواداران پرسپولیس تسلیت می گویم ‪ -‬علی پروین‪ ».‬در‬ ‫روزهایی که به نظر می رســد حضور هواداران پرسپولیس و‬ ‫استقاللدراستادیوم هانسبتبهگذشتهخیلیکمرنگشده‬ ‫است مرگ این هوادار که در استانه ‪ 70‬سالگی هم دست از‬ ‫حمایت تیمش برنداشــت مورد توجه و احترام اهالی فوتبال‬ ‫قرارگرفتهاست‪.‬‬ ‫برای وزنه برداری پشتوانه نساختند‬ ‫مصدومیت سه وزنه بردار مصدوم کار را در هیوستن سخت کرد‬ ‫انوشیروان سجادی‬ ‫سرمربی تیم ملی وزنه برداری جوانان‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫کند‪ .‬این مساله نشان داد که برای وزنه برداری کاری انجام‬ ‫ندادیم که اگر مهره ای اسیب دید و به هر دلیلی نتوانست‬ ‫در مسابقات حضور داشته باشد وزنه بردار مناسب جایگزین‬ ‫ان کنیم‪ .‬قطعا این وضع برای تیم ملی وزنه برداری در سال‬ ‫قبل از المپیک نگران کننده است‪ .‬ما تاکنون توانستیم پنج‬ ‫سهمیه کســب کنیم و امیدواریم که در مسابقاتی که چند‬ ‫وقت دیگر در ایران برگزار خواهد شــد یک ســهمیه دیگر‬ ‫کسب کنیم و با سهمیه کامل در المپیک ریو حضور داشته‬ ‫باشــیم‪ .‬البته در المپیک ریو تنها چیزی کــه اهمیت دارد‬ ‫کسب مدال اســت‪ .‬قطعا در اینده وضع بهتر خواهد شد‪.‬‬ ‫ب ه هر حال نمی توانیم مســابقات اخیر را مالک قرار دهیم‬ ‫چرا که تیم با بدشانسی کامل مواجه شد‪ .‬وزنه برداری یکی‬ ‫از ورزش های مدال اور اســت که متاســفانه به سمت رکود‬ ‫حرکت می کند‪ ،‬این قضیه مربوط به‪ 2-3‬سال پیش است که‬ ‫به پایه ها توجه نشد و پشتوانه سازی و سرمایه گذاری نشده‬ ‫است‪ .‬برای داشتن وزنه برداری قوی باید برنامه ریزی مدون‬ ‫و سرمایه گذاری طوالنی مدت شود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫به نظر من تیم وزنه برداری ایران در هیوستن بدشانس‬ ‫بود‪ .‬نمی گویم عملکرد خوبی داشت اتفاقا باید تاکید کنم‬ ‫که عملکرد بسیار ضعیفی داشتیم اما به نظرم بدشانس هم‬ ‫بودیم و نباید با معیار این مسابقات درباره اینده هم دست به‬ ‫قضاوت بزنیم‪ .‬قطعا تیم وزنه برداری در اینده بهتر خواهد‬ ‫شد‪ .‬عملکرد ما در هیوستن بســیار ضعیف بود در حالی که‬ ‫وزنه برداران در تمرینــات رکوردهای خوبــی زده بودند اما‬ ‫نمی توانیم این ناکامی را تنها به این دوره نســبت بدهیم‪.‬‬ ‫فدراسیون وزنه برداری سال هاست که پشتوانه سازی انجام‬ ‫نداده است و همین عامل ضعف وزنه برداران شد‪ .‬متاسفانه‬ ‫چند ســال اســت که تیم تنها با چند وزنه بردار شاخص در‬ ‫مسابقات شــرکت می کند و عمال نوجوانان و جوانان از رده‬ ‫خارج شــده بودند و هیچ اردویــی در خارج یــا داخل برای‬ ‫امادگی نداشــتند‪ .‬این وضع باعث شــد که وقتی سه تا از‬ ‫بازیکنان ما به دلیل مصدومیت مسابقات را از دست دادند‬ ‫هیچ بازیکنی نتواند جایگزین انها شود و تیم ملی افت کرد‪.‬‬ ‫تیم ملی وزنه بــرداری ایران نتیجه دلخواه را کســب‬ ‫نکرد امــا نمی توانیم مقصــر این موضوع را تنها ســرمربی‬ ‫تیم بدانیم‪ .‬متاســفانه قبل از شروع مسابقات‪ ،‬تیم ایران با‬ ‫بدشانسی بســیاری مواجه شــد؛ زمانی که بهداد سلیمی‪،‬‬ ‫سعید محمد پور و سهراب مرادی که سه مهره اصلی برای‬ ‫کسب مدال بودند‪ ،‬نتوانستند در این مسابقات شرکت کنند‪.‬‬ ‫بنابراین عمال نمی توانیم مربی را مقصر بدانیم‪ .‬اگر این سه‬ ‫نفر در این رقابت ها حضور داشتند مطمئنا نتایج درخشانی‬ ‫کسب می کردیم‪ .‬به نظرم شــاهکار حسین توکلی این بود‬ ‫که قبول کرد تیم را با چنین وضعی به مســابقات اعزام کند‬ ‫و کادر فنی هــم هیچ اعتراضــی نکرد‪ .‬اگر من ســرمربی‬ ‫بزرگساالن بودم با این شرایط از تیم کنار می کشیدم‪ .‬با همه‬ ‫این حرف ها باید تاکید کنم که امسال‪ ،‬سال قبل از المپیک‬ ‫است و تمامی تیم ها با امادگی کامل و در بهترین وضع در‬ ‫مسابقات شرکت می کنند اما تیم ملی از‪ 12‬ورزشکار به هفت‬ ‫وزنه بردار رســید‪ .‬این اواخر هم مجید عســگری به دلیل‬ ‫مشکل ویزا مجبور شد یک هفته در ترکیه بماند و تمرینات‬ ‫الزم را نداشت و بدنش از فرم همیشگی خارج شد‪ .‬متاسفانه‬ ‫در چند سال گذشته پشتوانه سازی برای تیم ملی نشده و ما‬ ‫در اکثر وزن ها دستمان خالی است‪ .‬کسانی هم که پشت سر‬ ‫نفرات اصلی تیم ملی قرار داشــتند زیاد مــورد حمایت قرار‬ ‫نگرفته اند و با انها کار نشده است‪ .‬قبل از اینکه تیم ملی با‬ ‫بدشانسی سه مهره اصلی اش را از دست بدهد‪ ،‬کسب مدال‬ ‫و بهترین نتیجه را پیش بینی کــرده بودیم زیرا وزنه برداران‬ ‫پتانسیل باالیی داشتند و در تمرینات هم رکوردهای خوبی‬ ‫زده بودند اما بدشانســی گریبانگیر این تیم شد و نتوانست‬ ‫ان طور که شایســته اســت در این مســابقات حضور پیدا‬ ‫‪75‬‬ ‫روایت عاشورا‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫تابلوی ‪ 28‬متری برای عرض ارادت‬ ‫به امام حسین (ع)‬ ‫عبــاس قانــع را بیشــتر به عنــوان مجسمه ســاز و‬ ‫تندیس ساز می شناســند‪ ،‬ان هم با تندیس های مسی‪ ،‬اما‬ ‫رونمایی از یک تابلوی نقاشــی بخش دیگــری از هنر او را‬ ‫هم به نمایش گذاشت‪ .‬بزرگترین پرده نقاشی «از عرفات‬ ‫تا کربال» اثر اســتاد عباس قانع با حضور مرتضی گودرزی‬ ‫دیباج مدیر دفتر هنرهای تجسمی حوزه هنری و جمعی از‬ ‫هنرمندان در حوزه هنری رونمایی شد‪.‬این پرده نقاشی ‪28‬‬ ‫متر طول دارد و از حضور امام حسین(ع) و کاروان ایشان‬ ‫در عرفات تــا روز عاشــورا و به اتش کشــیدن خیمه های‬ ‫اهل بیــت سیدالشــهدا(ع) در کربال را به تصویر کشــیده‬ ‫است‪ .‬این هنرمند پیشکسوت درباره سوابق و فعالیت های‬ ‫هنری اش گفت‪« :‬از سال ‪ 1341‬به المان رفتم و در رشته‬ ‫هنرهای تجســمی تحصیل کــردم‪ .‬اثار من شــامل چهار‬ ‫بخش هستند که یکی تمثیل های مســی مربوط به زمان‬ ‫دفاع مقدس‪ ،‬نقوش برجسته با مس‪ ،‬رنگ و روغن و سفال‬ ‫است ‪ .‬نقش برجسته هایی که با مس خلق کردم‪ ،‬برمی گردد‬ ‫به اشنایی ای که من با فلز مس داشتم‪ .‬پدرم نخستین کسی‬ ‫بود که کارخانه ذوب مس را به قزویــن اورد و همین زمینه‬ ‫اشــنایی من با مس را فراهم کرد‪ .‬همچنین در زمینه رنگ‬ ‫و روغن حدود ‪ 200‬تابلو دارم که یکی از این تابلوها همین‬ ‫روایت عاشوراســت‪ .‬اثار من در بخش سفال هم مربوط به‬ ‫عامه مردم و حجم های مختلف است‪ .‬تاکنون اثار زیادی‬ ‫خلق کرده ام‪ .‬بعضی از این اثار به تمثیل هایی مربوط است‬ ‫که ادای دینی به ایثارگران و جانبازان جنگ تحمیلی بوده‬ ‫است‪ .‬با این کار می خواستم یاد عزیزانی که در صف اول‬ ‫جبهه در مقابل دشــمن مبارزه کردند‪ ،‬جاودانه باقی بماند‪.‬‬ ‫اثار دیگــری را نیز در زمینــه رنگ روغن خلــق کرده ام که‬ ‫بخشی از انها به دلیل اعتقاداتم بوده و مضامینی از جمله‬ ‫معراج رسول الله(ص) و شــهادت امام حسین(ع) را در بر‬ ‫می گیرد‪ .‬ضمن اینکه کارهایی نیز در حوزه ســفال انجام‬ ‫داده و شاهنامه فردوسی را نیز روی مس طراحی کرده ام‪».‬‬ ‫قانع درباره پرده نقاشــی «روایت عاشورا» هم گفت‪:‬‬ ‫«این تابلوی ‪ 28‬متری‪ ،‬درواقع پرده ای است که می توان‬ ‫ان را نقالی و پرده خوانی کرد‪ .‬در ایــن تابلو‪ ،‬از ابتدای راه‬ ‫افتادن امام حسین(ع) از عرفات تا بعد از شهادت ایشان‬ ‫را به تصویر کشیده ام و این کار را ادای دین و عرض ارادت‬ ‫به این شخصیت بزرگ می دانم‪ .‬کشیدن این تابلو دو سال‬ ‫طول کشــید و از محرم ‪ 1384‬تا محرم ‪ 1386‬این نقاشی‬ ‫انجام شد‪ .‬شیوه نقاشی این پرده‪ ،‬نوین است و تکنیک ان‬ ‫به گونه ای است که روی بوم نقاشی نشده بلکه روی برزنت‬ ‫به تصویر درامده که باتوجه به ابعاد ان‪ ،‬قابلیت حمل و نقل‬ ‫بدون صدمه دیدن را داشته باشد‪ ».‬قانع درباره بخش های‬ ‫مختلف نقاشی روایت عاشورا گفت‪« :‬هر بخش به صورت‬ ‫یک سکانس واقعه ای را روایت می کند و هدف من از این‬ ‫کار به اندیشه واداشتن مخاطبان است‪ ».‬وی با بیان اینکه‬ ‫این اثر‪ ،‬بزرگ ترین پرده ای است که در کشور در این زمینه‬ ‫تولید شده‪ ،‬گفت‪« :‬این کار را با عقیده بسیار زیادی انجام‬ ‫دادم‪ .‬معتقدم رســتگاری تنها به عبادت نیست بلکه مهم‬ ‫اســت که انســان بتواند اثری از خودش به یادگار بگذارد‬ ‫که برای مردم اموزنده و تفکربرانگیز باشد‪ .‬خداوند به من‬ ‫توفیق داد که ‪ 15‬ســال پیاپــی به مکه بروم‪ .‬این ســفرها‬ ‫برای من همراه با مردم شناســی‪ ،‬جامعه شناسی‪ ،‬مطالعه‬ ‫درباره دیــن و‪ ...‬بود و انجا بــود که به من الهام شــد این‬ ‫پرده را نقاشــی کنم و تصمیم گرفتم هر طور شده این کار‬ ‫را انجام بدهم‪».‬‬ ‫این استاد تندیسگر در بخشی از حرف هایش گفت‪:‬‬ ‫«موقعی که حدود ‪ 12‬ســاله بودم‪ ،‬ســفیر امریــکا به موزه‬ ‫باستان شناسیقزوینامدوچنداثرهنریهمازمادید‪،‬بعد به‬ ‫ما پیشنهاد داد که مایل هستید به امریکا بیایید و تحصیالت‬ ‫هنری داشته باشید؟ من هم گفتم باید به پدرم بگویم‪ .‬پدرم‬ ‫فردی متدین بود و زمانی که به پدرم موضوع دعوت سفیر‬ ‫امریکا را گفتم‪ ،‬با عصبانیت گفت‪« :‬من سفارت امریکا را‬ ‫روی سر ســفیر خراب می کنم که می خواهد پسر من را به‬ ‫امریکا ببرد‪ ».‬اســتاد عباس قانع درباره نسل جدید هنری‬ ‫کشــور نیز اظهار نگرانی کرد‪« :‬وقتــی بعضی از هنرجوها‬ ‫را می بینم‪ ،‬تاســف می خورم‪ .‬نســل جدید راه را گم کرده‬ ‫است‪ .‬انها می خواهند بدون تالش و زحمت‪ ،‬ره صد ساله‬ ‫را یک شبه طی کنند در حالی که تا مرارت و سختی نکشند‬ ‫نمی توانند به موفقیت دست پیدا کنند‪ .‬دنیای ماشینی امروز‬ ‫همه را بلعیده است؛ تکنولوژی‪ ،‬مجال تفکر به خود و جهان‬ ‫را از جوان ها گرفته و انها دچار خودفراموشی شده اند‪».‬‬ ‫مدیر مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری نیز در مراسم‬ ‫رونمایی تابلوی روایت عاشورا گفت‪ «:‬در اینده ای نزدیک‪،‬‬ ‫اثر دیگری از استاد قانع رونمایی می شود که درباره معراج‬ ‫حضرت رسول اکرم (ص) است‪».‬‬ ‫مرتضی گودرزی دیباج با بیان اینکه قانع با تحصیل‬ ‫در المان‪ ،‬به دانش روز هنری اروپا مســلط اســت‪ ،‬اظهار‬ ‫کرد‪« :‬او با دستاورد هنری غنی به ایران برگشت و فعالیت‬ ‫هنری اش را در کشــورمان ادامه داد‪ .‬یکی از ویژگی های‬ ‫مهم استاد قانع‪ ،‬این است که دوراندیشی زیادی نسبت به‬ ‫اینده داشته و از همان دوران جوانی‪ ،‬در پی تامین اتیه بود‬ ‫که این باعث شد بتواند بدون وابستگی‪ ،‬در نهایت استقالل‬ ‫و اسودگی فکری به کار هنری بپردازد‪ .‬درگیر بحران های‬ ‫مادی شدن‪ ،‬خطری است که بیخ گوش هنرمندان است و‬ ‫این هنرمند با ظرافت تمام‪ ،‬از این مساله عبور کرد‪».‬‬ ‫درباره استاد‬ ‫استادعباس قانع در سال ‪ 1317‬در شهر قزوین متولد‬ ‫شد‪ ،‬قلم زنی مس رادر محضر پدرش اموخت‪ .‬او تحصیالت‬ ‫خود را تا اخذ مدرک دیپلم ادامه داد و با رتبه ممتاز در کنکور‬ ‫ی هنر دانشــگاه مونیخ کشور المان پذیرفته‬ ‫ورودی اکادم ‬ ‫شد‪ .‬بعد از اتمام تحصیل به ایران بازگشت و کار اثار حجمی‬ ‫ را اغاز کرد‪ .‬این هنرمند بیش از نیم قرن با عالقه و پشتکار‬ ‫به شکل بخشــیدن ورق های مس و فرم دادن به صورت‬ ‫مجســمه اثار بسیاری ســاخته اســت‪ .‬قانع از پیشگامان‬ ‫استفاده از فلز مس برای خلق اثار هنری به شیوه ای نوین‬ ‫در این سرزمین محسوب می شود و در حقیقت این هنرمند‬ ‫توانســته اســت فلز مس را با مهارت خاص خود از ماده به‬ ‫معنا تبدیل کند‪.‬‬ ‫او درســال ‪ 1369‬کتاب «مس نقش» را چاپ کرد‪.‬‬ ‫با پیشــنهاد ســازمان ملل‪ ،‬دو اثر در خصــوص بمب های‬ ‫شــیمیایی انجام داد و در زمینه های معلولیــن‪ ،‬جانبازان‪،‬‬ ‫عروج شــهدا‪ ،‬ایثار‪ ،‬انتظار‪ ،‬زن و ســاح‪ ،‬پیروزی‪ ،‬پرنده‬ ‫بهشتی‪ ،‬شهردار حلبچه‪ ،‬و عروج بسیجیان‪ ،‬بیش از‪ 50‬عدد‬ ‫مجسمه (با موضوع جنگ) ساخت‪ .‬بخشی از طراحی های‬ ‫رنگ روغن وی در رشــته های هنرهای دســتی‪ ،‬در قالب‬ ‫معرق و منبت کاری روی چوب‪ ،‬بافت زری‪ ،‬قالی و خاتم‪ ،‬در‬ ‫کارگاه های سنتی وزارت ارشاد قرار دارد‪ .‬ایشان همچنین‬ ‫اخرین اثار خود همانند تصویر حرکت امام رضا (ع) از مدینه‬ ‫تا شهادت ایشان را در مشهد در سه صحنه به طول ‪ 6‬متر و‬ ‫تصویر مشاهدات و معراج رسول الله (ص) و قاب قوسین‬ ‫را به طول ‪ 22‬متر‪ ،‬با رنگ های ملکوتی کار کرده است‪.‬‬ ‫او در مصاحبه ای در خصوص عاشورا و دفاع مقدس‬ ‫گفته است‪« :‬دفاع مقدس در ادامه عاشورا بود و همان راه‬ ‫و هدف را دنبال کرد‪ ،‬تصمیم دارم پس از این به ان مصیبت‬ ‫(عاشــورا) بپردازم‪ .‬پیکره حضرت عباس (ع) را کار کنم‪،‬‬ ‫رشادت ان بزرگوار را نشــان دهم‪ .‬اینها الگوهای اسالمی‬ ‫هســتند و باید انها را حفظ کنیم و در مساجد این تندیس ها‬ ‫و احجام را نصب کنیم تا مردم انها را ببینند و مذهب با بیان‬ ‫هنرمندانه و به نوعی زیباشناسانه به انها منتقل شود‪».‬‬ ‫شاهزاده روم‬ ‫انیمیشنی که میلیاردی شد‬ ‫ان چیزی کــه بین مــا ایرانی ها به کارتــون معروف‬ ‫است‪ ،‬در جهان یک صنعت است‪ .‬صنعت انیمیشن سازی‬ ‫ی جهان در هر دو بعد دارای اهمیت است‪،‬‬ ‫در دنیای سرگرم ‬ ‫هم از نظر اقتصادی و هم از نظر فرهنگ سازی‪ .‬انیمیشن ها‬ ‫باتوجه به فضا و مخاطب در دنیــای هنر دارای ارج و قرب‬ ‫زیادی اســت‪ ،‬به گونه ای که در مراسم اســکار هم از این‬ ‫فرم هنری غافل نمی شود‪ .‬خوشبختانه هنر انیمیشن سازی‬ ‫در ایــران هم رفته رفته مســیر درســتی را طــی می کند و‬ ‫خود را برای رســیدن بــه جایگاه درســت امــاده می کند‪.‬‬ ‫به گونه ای که در این سال ها چندین نمایش به پرده نقره ای‬ ‫رســانده اند‪ .‬اولین گام هــا در ایران برای انیمیشــن بیش‬ ‫از یک دهه قبل با ساخت «خورشــیدمصر» برداشته شد‪،‬‬ ‫گامی که در گیشــه شکســت خورد‪« .‬خورشــیدمصر» به‬ ‫کارگردانــی بهــروز یغمائیــان و شــهرام‬ ‫خوارزمی در سال ‪ ٨٢‬اکران شد که روایتی‬ ‫از داســتان قرانی حضرت یوسف(ع) بود‪.‬‬ ‫«جمشیدوخورشــید» و «تهــران‪»١۵٠٠‬‬ ‫هم دیگر انیمیشن های ایرانی بودند که در‬ ‫این میان‪ ،‬تهران‪ ١۵٠٠‬باتوجه به ســابقه‬ ‫درخشان کارگردان ان در ساخت تیزرهای‬ ‫«سیاساکتی» و حضور چهره هایی همانند‬ ‫امین حیایــی و هدیه تهرانــی توانســت‬ ‫مورداستقبال مخاطبان قراربگیرد‪.‬‬ ‫شــاید انیمیشــن هایی نظیر تهران‬ ‫‪ 1500‬یا جمشید و خورشید از ان نظر دارای‬ ‫اهمیت بودند که داشــتند تجربــه این فرم‬ ‫هنری را به سینمای ایران هدیه می کردند‬ ‫اما این روزها یک انیمیشن اکران می شود‬ ‫که عــاوه بــر داســتان‪ ،‬از نظــر تکنیک‬ ‫هم حرف هــای زیادی برای گفتــن دارد‪.‬‬ ‫شاهزاده روم ان چنان مورد استقبال گرفته‬ ‫که گیشــه خود بــرای توصیــف ان کافی‬ ‫است‪ .‬این انیمیشن اولین تولید در این فرم‬ ‫است که در ایران از مرز فروش یک میلیارد‬ ‫تومان عبور می کند و هنــوز این فرصت را‬ ‫دارد که این مبلغ را افزایش دهد‪.‬‬ ‫پدر از نوادگان یشــوعا‪ ،‬وصی حضرت عیسی(ع) و از تبار‬ ‫مادر نواده قیصر روم است‪ .‬سرنوشت این بانوی پاکدامن‬ ‫به گونــه ای رقم می خورد کــه وی نهایتا به بالد اســامی‬ ‫عزیمت می کند‪،‬این پرنســس مســیحی پــس از انکه به‬ ‫همســری امام یازدهم شــیعیان در می اید‪ ،‬مــادر منجی‬ ‫بشریت می شود‪...‬‬ ‫انیمیشــن ســینمایی «شــاهزاده روم» بــه‬ ‫کارگردانی هــادی محمدیــان بــر خالف فیلم هــای این‬ ‫روزها یک کار مشــترک هم هست؛ کاری مشترک با کشور‬ ‫لبنان‪.‬این انیمیشن ســینمایی ‪ ۷۵‬دقیقه ای ساخته لبنان‬ ‫و ایــران اســت و در ان مجله کــودکان مهــدی متعلق به‬ ‫«کشافه الهمدی(عج)»(موسســه پیشاهنگی حزب الله‬ ‫لبنان) و «مرکز بین المللی تولیــدات فرهنگی بیروت» در‬ ‫مادر منجی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫لبنان و همچنین دو موسســه «هفت ســنگ» و «سلوک‬ ‫افالکیان» در ایــران مشــارکت داشــته اند‪ .‬کارگردانی و‬ ‫نویسندگی این انیمیشــن به عهده هادی محمدیان بوده و‬ ‫تهیه کننده ان حامد جعفری است‪ .‬موسیقی متن ان از سوی‬ ‫اریا عظیمی نژاد تهیه شده و ناصر طهماسب هم به عنوان‬ ‫مدیر دوبــاژ در این پروژه حضور داشــته اســت‪«.‬هادی‬ ‫محمدیان» کارگردان «شاهزاده روم» ‪ 33‬سال سن دارد‪.‬‬ ‫او پیش از این سریال های انیمیشن «دره زنجفیل» و «بینا‬ ‫و دینا» و انیمیشن های کوتاه «مردی که خودش را کشت»‬ ‫و «پرواز تا بی نهایت» را ساخته بود‪.‬‬ ‫نام او پیش از این به عنوان یکی از برندگان جشنواره‬ ‫فیلم عمار شنیده شده بود اما کار جدید او یعنی «شاهزاده‬ ‫روم» حرکــت بزرگی در پیشــرفت هنر انیمیشــن در ایران‬ ‫اســت‪.‬او درباره این اثر گفت‪« :‬به عنوان مخاطب در این‬ ‫دیدار‬ ‫داســتان این انیمیشــن درباره یک‬ ‫«پرنســس» اســت‪ .‬پرنســس ها یکی از‬ ‫جذاب تریــن ســوژه های کارتون هــا‪ ،‬به‬ ‫ویژه در والــت دیزنی بوده اند‪ .‬تــا به حال‪،‬‬ ‫انیمیشن های زیادی هم درباره پرنسس ها‬ ‫ساخته شده است؛ «ســیندرال»‪« ،‬زیبای خفته»‪« ،‬سفید‬ ‫برفی»‪« ،‬پری دریایی» و‪ ...‬برخی از کارتون های مشهور‬ ‫با محوریت پرنسس ها هستند‪ .‬اما پرنسس «شاهزاده روم»‬ ‫فرزندی را به دنیا می اورد که منجی عالم بشریت خواهد بود‪.‬‬ ‫ی هادی محمدیان انیمیشن‬ ‫«شــاهزاده روم» به کارگردان ‬ ‫سینمایی با موضوع مادر امام زمان (عج) است که پیش از‬ ‫این در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شد و بازخوردهای‬ ‫بسیاری داشت‪ .‬این انیمیشن در کشورهای عربی از جمله‬ ‫لبنان و عراق اکران شده و مورد استقبال مردم این کشورها‬ ‫نیز قرار گرفته اســت‪ .‬این اثر کیفیت منحصر به فردی در‬ ‫بین انیمیشــن های ایرانی دارد و از ویژگی هــای این کار‬ ‫پرداختن به برهه ای از زندگی مادر امام زمان (عج) در روم‬ ‫است‪ .‬شاهزاده روم داســتان عاشقی و دلدادگی پرنسسی‬ ‫مسیحی و پاکدامن به نام ملیکا را روایت می کند که از تبار‬ ‫‪٣۵‬ســال با وجود ظرفیت های زیاد دین اسالم و فرهنگ‬ ‫غنی ایرانی‪ ،‬بــرای مردم حرفی جهانی نداشــتیم یا خیلی‬ ‫کم داشــتیم‪ .‬کلی قصه داریم‪ .‬مــا یک کار کوتــاه با نام‬ ‫«میالدموعــود» درباره تولــد حضرت مهدی(عج) انجام‬ ‫داده بودیم‪ .‬دوســتان لبنانی ان را دیدنــد و باب همکاری‬ ‫شکل گرفت و این کار بلند انجام شد‪ .‬دغدغه اصلی روایت‬ ‫حرف جهانی با موضوع ســبک زندگی اســامی اســت‪.‬‬ ‫می خواهیم از این دریچه وارد شــویم‪ .‬حرف جهانی زیاد‬ ‫داریــم منتهی بایــد بســتر ان را پیدا کنیم‪ .‬دهــه ‪ ٩٠‬دهه‬ ‫انیمیشن است‪ .‬انیمیشن یک فضا و ظرفیت خیلی خوبی‬ ‫برای گفتن این حرف هاست‪ .‬کدام انسان در دنیا هست که‬ ‫در انیمیشن ببیند یک پهلوان کشتی گیر در مبارزه با یکی‬ ‫درگیر شــده و ازقصد خودش را به زمین می زند‪ ،‬می گویند‬ ‫چرا زمین خوردی‪ ،‬تو که قوی تر هستی‪ ،‬می گوید مادرش‬ ‫داشت نگاه می کرد‪ ،‬نخواســتم دلش بشکند‪ ،‬کیست که‬ ‫این را نفهمد؟! بعــد‪ ،‬همان پهلوان وقتی بلند می شــود‪،‬‬ ‫می گوید؛ «یاعلــی!»‪ .‬همین‪ .‬این قصه بــرای ‪٩٠‬دقیقه‬ ‫بس اســت‪ .‬یک تلنگر که هم انهایی که در‬ ‫فضای خودمان هســتند باورش می کنند و‬ ‫هم همه جهان‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این ســوال که زندگی‬ ‫مادر امام زمان (عج) چــه جذابیت هائی در‬ ‫خود داشــت که ان را محــور فیلمتان قرار‬ ‫دادید؟ گفته است‪« :‬داســتان زندگی مادر‬ ‫حضرت مهدی (عج) یک ملودرام تاریخی‬ ‫است که قابلیت فراوانی برای تبدیل شدن‬ ‫به کاری سینمایی داراست‪ .‬درباره داستان‬ ‫زندگی مــادر امام زمان (عج) هــم باید یک‬ ‫نکته را متذکر شــوم‪ .‬ان هم این اســت که‬ ‫داســتان زندگی وی را کمتر کســی شنیده‬ ‫است‪ ،‬حتی در جهان تشیع نیز چنین است‬ ‫ومردم عادی هــم کمتر دربــاره این بانوی‬ ‫بزرگوار می دانند‪ .‬ما با دانستن این موضوع‪،‬‬ ‫قصه ای پرکشش را انتخاب کردیم و به ان‬ ‫پرداختیم‪».‬‬ ‫امروزه انیمیشن های سه بعدی به دلیل‬ ‫جذابیتشان گیشه ها را یکی پس ازدیگری‬ ‫فتح می کنند‪ .‬ایا ما توانایی ساخت و نمایش‬ ‫چنیــن انیمیشــن هایی را در داخل کشــور‬ ‫داریم؟ محمدیان معتقد است؛ ما به لحاظ‬ ‫دانش فنی چیزی از انیمیشن سازان جهان‬ ‫کم نداریــم و در صورت حمایــت از بخش‬ ‫خصوصی و اختصاص بودجه و زمان کافی‬ ‫به انیمیشن سازان ایرانی‪ ،‬می توانیم کاری‬ ‫تولید کنیم که قابلیت اکران جهانی داشته‬ ‫باشد‪.‬او در این باره می گوید‪« :‬می خواستیم‬ ‫رزولوشن شاهزاده روم باالتر از این باشد اما‬ ‫به دلیل نبود سخت افزارهای الزم چنین چیزی محقق نشد‪.‬‬ ‫ما حتی می توانســتیم ان را به صورت سه بعدی ِرندر کنیم‬ ‫ولی به لحاظ سخت افزاری دچار مشــکل هستیم و نیاز به‬ ‫حمایت جدی از سوی نهادهای فرهنگی داریم‪».‬‬ ‫حامد جعفری‪ ،‬تهیه کننده «شــاهزاده روم»‪ ،‬درباره‬ ‫بازخوردهای بین المللی این اثر گفت‪« :‬این کار در عراق‪،‬‬ ‫کویت و ساحل عاج اکران شده است‪ .‬با بعضی کشورهای‬ ‫دیگــر هــم صحبت کردیــم و در اینــده‪ ،‬خبــر اکرانش را‬ ‫می دهیم‪ .‬در اکران های بین المللی‪ ،‬اکران لبنان برای من‬ ‫خیلی خوب بود‪ .‬بازخوردها برای همه جای شگفتی داشت‪.‬‬ ‫وزیر فرهنگ لبنان درمورد این انیمیشن تعبیری را به کار برد‬ ‫که به نظرم تابه حال توصیفی بهتر از ان را نشنیده ام‪ .‬وزیر‬ ‫فرهنگ که اتفاقا مســیحی هم بود گفت که این انیمیشن‬ ‫کاری بین االدیانی است‪».‬‬ ‫‪77‬‬ ‫افتخار در ‪40‬سالگی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫وحید شمسایی تمام نمی شود‬ ‫«در ‪ ۲۰‬ســالگی در دنیای تجارت بودم‪ .‬در ان زمان‬ ‫وزنم ‪ ۱۰۶‬کیلوگرم بــود‪ .‬خیلی چاق بودم‪ .‬یــک بار برای‬ ‫فوتسال بازی کردن به ســالن رفته بودم‪ .‬مربی بازی من را‬ ‫دید و پرســید‪« :‬تو کشــتی گیری یا وزنه بردار؟» به همین‬ ‫خاطر بایــد وزنم را کــم می کردم‪ .‬در شــش مــاه بیش از‬ ‫‪۳۰‬کیلوگرم وزن کم کردم و از همان جا مسیرم را به سمت‬ ‫تبدیل شدن به بهترین بازیکن اسیا اغاز کردم‪ ».‬این یک‬ ‫شروع اســت‪ ،‬شــروع راهی که هنوز هم ادامه دارد‪ .‬هنوز‬ ‫هم‪ ،‬حتی در ‪ 40‬ســالگی‪ ...‬در مراسم بهترین های اسیا‪،‬‬ ‫هیچ کدام از ســتاره های فوتبال ایران‪ ،‬هیچ نقشی میان‬ ‫نام هایی که می امدند و می رفتند نداشتند اما‪ ...‬یک عنوان‬ ‫برای ما کنار گذاشته بود‪ .‬یک عنوان کلیشه ای که پیش از‬ ‫این بارها و بارها تکرار شده و از فرط تکرار دیگر هیچ شوری‬ ‫ندارد‪ .‬فوتبالی که تمام سهمش از بهترین های سال اسیا‪،‬‬ ‫یک فوتسالیست بزرگ و بی تکرار است که حکم یک مرد‬ ‫تمام نشدنی را دارد‪ .‬مردی که در ‪ 40‬سالگی و با ‪ PCL‬پاره باز‬ ‫هم دست نیافتنی است و بهترین‪ .‬انتخاب وحید شمسایی‬ ‫به عنوان بهترین فوتسالیســت اسیا و باشــگاه تاسیسات‬ ‫دریایی به عنوان بهترین باشگاه فوتسال اسیا‪ ،‬یک طعنه‬ ‫نیشدار برای فوتبال ایران محسوب می شود؛ طعنه ای که‬ ‫حقیقت را با بی رحمی تمام عریان می کند‪.‬‬ ‫حقیقت شاید چیزی جز این نیست که از نسل مردان‬ ‫ستاره کسی جز وحید نمانده‪ ،‬وحیدی که روزگاری در کنار‬ ‫علی دایی و مهدوی کیا بهترین اســیا می شــد‪ ،‬حاال تک‬ ‫مانده است‪ .‬او قهرمانی است که همه را به حیرت انداخته‬ ‫است‪ .‬حتی مایکل چرچ خبرنگار مشــهور فصلنامه ‪A.F.C‬‬ ‫که درباره وحید شمسایی نوشته است‪« :‬وحید شمسایی را‬ ‫خیلی ها بهترین بازیکن تاریخ فوتسال اسیا و یکی از بهترین‬ ‫بازیکنان فوتبال سالنی دنیا می دانند‪ .‬این بازیکن با تجربه‬ ‫حاال در پایان دوران فوتبالش اهداف بسیار متفاوتی را در‬ ‫ذهن دارد‪ .‬لیست افتخارات وحید شمسایی پایانی ندارند‪.‬‬ ‫هیچ کس به اندازه او در ســطح قاره ای و فردی جام نبرده‬ ‫و هیچ کس بیشــتر از این مــرد تهرانی در زمین فوتســال‬ ‫گلزنی نکرده است‪ ۳۹۰ .‬گل او در سطح بین المللی باعث‬ ‫شــده تا تبدیل به یکــی از بهترین گلزنان تاریخ فوتســال‬ ‫شود‪ .‬شمســایی هر جا که می رود اثرش را می گذارد و این‬ ‫را با قهرمانی در تیم تاسیســات دریایی در مســابقات جام‬ ‫باشگاه های فوتسال اســیا در ماه اگوست نشان داد‪ .‬جدا‬ ‫از استعداد بی نظیر و موفقیت چشمگیری که کسب کرده‬ ‫برای شمسایی همیشه اراده ای که برای موفقیت در ورزش‬ ‫داشته نقشی کلیدی ایفا کرده است‪».‬‬ ‫مرد ‪ 40‬ساله‬ ‫احســاس وحید شمســایی دربــاره اینکه دوبــاره به‬ ‫این عنوان رســیده‪ ،‬ان هم برای پنجمین بــار‪ ،‬ان هم در‬ ‫‪40‬سالگی چیســت؟ شمســایی از ان دست ســتاره های‬ ‫ورزش ایران است که هم روابط عمومی خوبی دارد و هم در‬ ‫انتخاب واژه ها استاد است‪ ،‬پس از این جایزه هم او اعالم‬ ‫کرد که از این جایزه خوشحال نیست! سرمربی تیم فوتسال‬ ‫تاسیســات دریایی می گوید از اینکه در ســن ‪ ۴۰‬ســالگی‬ ‫به عنوان بهترین بازیکن فوتسال اسیا انتخاب شده است‪،‬‬ ‫خوشحال نیست‪ .‬چرا که تک تک بازیکنان تیمش شایسته‬ ‫این عنوان بوده اند‪.‬‬ ‫وحید شمسایی در این باره به مهر گفته است‪« :‬اول‬ ‫از همه باید خدا را شکر کنم‪ .‬من چند بار قصد خداحافظی از‬ ‫فوتسال را داشتم ولی استخاره کردم که این استخاره ها به‬ ‫من می گفت فعال فوتسال را کنار نگذارم‪ .‬این استخاره ها‬ ‫ بی حکمت نبود و حاال در ‪ ۴۰‬ســالگی این عنون را کســب‬ ‫کردم‪ .‬با این حال از انتخابم به عنوان بهترین فوتسالیست‬ ‫اسیا خوشحال نیستم‪ .‬شــاید ان زمانی که جوان تر بودم و‬ ‫بیشتر فوتسال بازی می کردم این عنوان را دوست داشتم‬ ‫ولی وقتی مســئولیت فنی تیم تاسیسات را برعهده گرفتم‬ ‫دوست داشــتم تیمم موفق باشــد‪ .‬تک تک بازیکنان من‬ ‫شایسته کسب عنوان بهترین بازیکن اسیا هستند‪».‬‬ ‫شمسایی در پاسخ به این ســوال که احساسش از به‬ ‫دســت اوردن این عنوان در سن ‪ ۴۰‬ســالگی چیست هم‬ ‫گفت‪« :‬فقط دوست دارم به تمام فوتسالیست ها نصیحت‬ ‫کنم که سن و ســال فقط یک عدد اســت و به هیچ عنوان‬ ‫مالک نیست‪ .‬انسان می تواند حتی در باالترین سن و سال‬ ‫عناوین مختلفی را کســب کند‪ .‬من امسال در فوتسال سه‬ ‫عنوان کســب کردم و این شــاید برای بازیکنان دیگر یک‬ ‫درس باشد‪ .‬می شود ســالم زندگی کرد و از خیلی چیزهای‬ ‫زندگی گذشت و حاال حاالها بازی کرد‪ .‬سن واقعا یک عدد‬ ‫است و برای رســیدن به اهداف سن و ســال مهم نیست‪.‬‬ ‫چیزی که مهم است اینکه شــما با قدرت تالش کنید و به‬ ‫موفقیت برسید‪».‬‬ ‫شمسایی که در روزهای پایانی دوران بازیگری خود‬ ‫به ســر می برد در نظر دارد که در اینده نقــش مهمتری در‬ ‫فوتسال ایران ایفا کند و دوست دارد که ایران را به سطحی‬ ‫برســاند که از بخت های اصلی قهرمانی جهان باشــد‪ .‬او‬ ‫به مایکل چرچ گفته اســت‪« :‬بازیکنان جــوان و توانمند‬ ‫زیادی داریم‪ .‬این بازیکنان باید به خوبی مدیریت شــوند و‬ ‫به همین شکل بهتر شوند‪ .‬اگر در مسیر درستی قرار گیریم‬ ‫نه تنها در اسیا بلکه در کل دنیا می توانیم یکی از بهترین ها‬ ‫باشیم‪ .‬اما در ابتدا باید مســیر درست را انتخاب کنیم‪ .‬باید‬ ‫برنامه های بلندمدت بیشتری داشته باشیم‪ ».‬گاهی فقط‬ ‫روی برنامه های کوتاه مدت تمرکز می کنیم اما باید تالش‬ ‫بیشــتری انجام دهیم‪ .‬من یک برنامه ویژه دارم‪ .‬ایرانی ها‬ ‫همیشه به نتیجه بیشــتر از هر چیزی اهمیت می دهند اما‬ ‫این تفکر باید تغییر کند‪ .‬وقتی می خواهی تغییر ایجاد کنی‬ ‫باید چالش ها را به جان بخری و من می خواهم همین کار‬ ‫را انجام بدهم‪ .‬مشکل اســت اما من باید این کار را انجام‬ ‫دهم‪ .‬می خواهم دســت به کار مهمی بزنم امــا به تنهایی‬ ‫موفق نمی شوم‪ .‬دوست دارم دست به کارهای مشکل بزنم‬ ‫و ریسک چالش ها را می پذیرم‪».‬‬ ‫رازهای ماندگاری‬ ‫چه می شود که یک بازیکن تا‪ 40‬سالگی هم همچنان‬ ‫در اوج باشد و در یک ســال به همه عناوین ممکن برسد؟‬ ‫همــه راز را در یک کلمه می تــوان خالصه کــرد؛ زندگی‬ ‫سالم‪ .‬این ستاره فوتسال ایران‪ ،‬از جمله ستاره هایی است‬ ‫که از یک نظر می تواند برای دیگران الگو باشــد‪ .‬او اهل‬ ‫خانواده است و به همراه همسر و سه دختر که دو فرزند اخر‬ ‫او دوقلو هســتند‪ ،‬یک زندگی خــوب و ارام را می گذرانند‪.‬‬ ‫وحید در این ســال ها بیــش از هر چیزی به خــوب زندگی‬ ‫کردن تاکید داشــته‪ ،‬او در مصاحبه ای گفته است‪« :‬شما‬ ‫اگر واقعا می خواهید به جایی برســید بایــد از خیلی لذایذ‬ ‫زندگی بگذرید‪.‬‬ ‫البته خیلی راحت می توانید هر کاری کنید و از شرایط‬ ‫اســتفاده الزم را ببرید‪ .‬ولی برای پیشــرفت باید قید خیلی‬ ‫چیزها را بزنید‪ .‬من از سال ‪ ۷۸‬تا به امروز نه نوشابه خورده ام‬ ‫و نه برنج‪ .‬بــرای اینکه وزنم بــاال نرود و امادگــی خودم را‬ ‫حفظ کنم‪ ،‬اینطــوری زندگی کرده ام‪ .‬حاال البته ‪ ۴۰‬ســاله‬ ‫شدم و دیگر اب هم که می خورم روی وزنم تاثیر می گذارد‬ ‫و چربی بدنــم اضافه می شــود‪ .‬حاال دیگر خیلــی چیزها‬ ‫ناخواسته هستند‪ .‬دیگر میوه هم می خورم روی وزنم تاثیر‬ ‫می گذارد‪».‬‬ ‫فکر می کنید بزرگترین اشتباه زندگی وحید شمسایی‬ ‫چه بوده؟ او در این باره می گوید‪« :‬سال ‪ ۸۱‬وقتی از ایتالیا‬ ‫به لیگ ایران برگشتم از اسپارتاک مسکو دعوتنامه داشتم‪.‬‬ ‫التزیو پیشنهاد اقامت و باالترین دستمزد را به من ارائه کرده‬ ‫بود‪ .‬وقتی با تیم ملی به روسیه رفتیم‪ ،‬چند تن از بازیکنان‬ ‫تیم ملی شــاهد بودند که مسئوالن تیم اســپارتاک چطور‬ ‫دنبال من بودند و چه پیشنهاد وسوسه انگیزی دادند‪ .‬من‬ ‫از اسپانیا هم دعوتنامه داشتم‪ .‬می خواهم اعتراف کنم که‬ ‫برگشتنم از لیگ ایتالیا بزرگترین اشتباه من بود‪».‬‬ ‫پرچم های برافراشته‬ ‫شناخت جنبش ها و جریان های فکری معاصر‬ ‫کتاب «پرچم های برافراشته» با هدف معرفی جریان ها و جنبش های فکری معاصر از‬ ‫سوی انتشارات موسسه شهید کاظمی منتشر شــد‪ .‬جهان اسالم طی دهه های اخیر ابستن‬ ‫تحوالت و انقالب های بزرگ فکری‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی بوده است که جنبش ها و جریان های‬ ‫فکری معاصر در جهان اسالم‪ ،‬نقش بسزایی در این تحوالت ایفا کرده اند‪.‬‬ ‫در بخش اول کتاب کوشیده شده اســت که عالوه بر ارائه شناخت نسبت به مهم ترین‬ ‫عوامل‪ ،‬ریشــه ها و عقاید موثرترین جنبش ها و جریان های فکری معاصر در جهان اسالم‪،‬‬ ‫شــخصیت های عمده در این جریان ها نیز معرفی شــده و مهم ترین اقدامات و اهداف هر‬ ‫جنبش ارائه شود که هر بخش شامل مقدمه ای جهت معرفی کلی جنبش‪ ،‬بررسی زمینه های‬ ‫تاسیس جنبش و ارائه اطالعاتی کلی از مهم ترین اهداف‪ ،‬اقدامات و رهبران هر جنبش است‪.‬‬ ‫شایان ذکر است که در برخی از این جنبش ها مانند جنبش انصار بیت المقدس در مصر به دلیل‬ ‫تازه تاسیس بودن این جنبش ها‪ ،‬از برخی سایت های اینترنتی جهت استناد استفاده شده است‬ ‫که این امر به دلیل نبود مدرک مکتوب در این زمینه در زمان نگارش این کتاب بوده است‪ .‬در‬ ‫بخش دوم کتاب به معرفی مهمترین مراکز فکری و فرهنگی جهان عرب پرداخته شده است‪.‬‬ ‫مالک انتخاب این مراکز میزان تاثیرگذاری این مراکز در سطح منطقه است‪ .‬در این بخش‬ ‫تالش شده عالوه بر معرفی‪ ،‬گرایش های سیاسی و زمینه های فعالیت این مراکز نیز نشان‬ ‫داده شود‪ .‬ضرورت شناخت این مراکز از انجاست که تحقیقات و پژوهش های انجام شده در‬ ‫این مراکز به صورت مستقیم بر اصحاب رسانه و حتی سیاستمداران تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫بلوغ پشت خاکریز‬ ‫خاطرات یکی از رزمندگان نوجوان دوران دفاع مقدس‬ ‫کتاب «بلوغ پشت خاکریز» نوشته حسن و حسین شــیردل دربرگیرنده خاطرات یکی‬ ‫از رزمندگان نوجوان دوران دفاع مقدس به نام ایمان کفایی مهر‪ ،‬به تازگی توســط انتشارات‬ ‫سوره مهر منتشر شده است‪.‬‬ ‫حسن شیردل درباره این کتاب گفت‪« :‬قصه این کتاب از یک فضای خانوادگی خاص‬ ‫شروع می شود و همین فضای خاص باعث می شود شــخصیت این کتاب وارد جبهه شود‪.‬‬ ‫ورود کفایی مهر به جبهه قصه های زیبا و جذابی دارد و این قصه ها تا پایان جنگ و بازگشتش‬ ‫از جبهه ادامه دارد‪ .‬خاطرات اقای کفایی مهر خاطره ای است که جنس رفتاری خیلی خاصی‬ ‫دارد به طوری که وقتی از او ســوال کردم یــادت می اید کجا به بلوغ فکری رســیدی‪ ،‬گفت‬ ‫پشت خاک ریز‪ ...‬یعنی بلوغ فکری ما‪ ،‬دریافت های ما‪ ،‬فهمیدن زندگی و تمام این مسائل‬ ‫از پشت خاک ریز متولدشده است و تا امروز با ان درگیر هستم‪ .‬وقتی از کفایی مهر خواستم‬ ‫خاطراتش را بیان کند با اینکه مشــغله زیادی داشــت‪ ،‬با کمال میل پذیرفــت و ما به مدت‬ ‫یک هفته به صورت شــبانه روزی کنار هم بودیم تا خاطرات این کتاب که حاصل ‪ ۱۶‬ساعت‬ ‫مصاحبه است‪ ،‬به ثبت رســید‪ .‬جذاب ترین بخش خاطرات کفایی مهر زمانی است که او در‬ ‫ی از لشگر علی ابن ابیطالب مواجه می شود‬ ‫عملیات والفجر ده در حلبچه با گروه مهندسی رزم ‬ ‫و گفت وگویی عجیب بین او و فرمانده انها صورت می گیرد‪ .‬وقتی از شــدت تشنگی از یکی‬ ‫رزمندگان انجا تقاضای اب می کند او قمقمه خود را به او می دهد و می گوید ما تا ساعاتی دیگر‬ ‫شهید می شویم چراکه انها همگی شیمیایی شده بودند‪».‬‬ ‫خسته شدم‬ ‫پنالتی بزنید‬ ‫تصمیمعجیبرئیس جمهورموریتانی‬ ‫در دقیقه ‪ 63‬یک مسابقه فوتبال‬ ‫تنهــا ‪ 63‬دقیقــه توانســت دوام بیاورد‪ ،‬خــب چه کار‬ ‫می کرد؟ حوصله اش ســر رفته بود‪ .‬پس تنها گفت تمامش‬ ‫کنید! رئیس جمهــور موریتانــی در یک اقدام بی ســابقه و‬ ‫تعجب اور در دقیقه ‪ 63‬دیدار ســوپرجام میــان دو تیم این‬ ‫کشور‪ ،‬دســتور پنالتی داد تا قهرمان جام در ضربات پنالتی‬ ‫مشخص شود‪.‬‬ ‫دیدار بین تیم های توراق زینا و کسار در فینال سوپرجام‬ ‫این کشور با نتیجه یک بر یک دنبال می شد که رئیس جمهور‬ ‫موریتانی در دقیقه‪ 63‬با تعجب تماشاگران قبل از سوت پایان‬ ‫داور‪ ،‬دستور توقف بازی و انجام پنالتی را داد‪ .‬در نهایت هم‬ ‫در ضربات پنالتی این تیم توراق زینا بود که به برتری دست‬ ‫یافت و جام قهرمانی را باالی سر برد‪.‬‬ ‫محمد عبدالعزیز‪ ،‬رئیس جمهور موریتانی وقت قانونی‬ ‫بازی را با دستور پنالتی به ‪ 63‬دقیقه کاهش داد‪ .‬این تصمیم‪،‬‬ ‫باعث خشــم مردم در موریتانی شده اســت که وی را متهم‬ ‫می کنند به خاطر روند کند بازی حوصله اش ســر رفته بود و‬ ‫دستور توقف بازی را قبل از پایان وقت قانونی ان داده است‪.‬‬ ‫فدراسیون موریتانی مجبور شد دستور پنالتی رئیس جمهور‬ ‫موریتانی را در دقیقه ‪ 63‬بازی تکذیب کند‪.‬‬ ‫احمد اولد عبدالرحمــان‪ ،‬رئیس فدراســیون فوتبال‬ ‫موریتانی که می ترسید با ا نتشار این خبر و دخالت دولت در‬ ‫فوتبال‪ ،‬فوتبال این کشــور افریقایی تعلیق شود‪ ،‬بالفاصله‬ ‫بیانیه ای صادر و عنوان کرد؛ این تصمیــم طور دیگری در‬ ‫رسانه ها منتشر شده اســت‪ .‬او در این باره گفت‪ «:‬به شدت‬ ‫این موضــوع را تکذیب می کنــم و فکر می کنــم که اصال‬ ‫چنین اتفاقــی رخ نداده اســت‪ .‬این تصمیم تنهــا به خاطر‬ ‫مسائل سازمانی و برگزار کننده مسابقه رخ داده و با هماهنگی‬ ‫بازیکنان و مربیان دو تیم صــورت گرفت و این طور نبود که‬ ‫رئیس جمهور به تنهایی این تصمیم را بگیرد‪».‬‬ ‫انتظار می رود فیفا به زودی وارد عمل شود و فدراسیون‬ ‫فوتبال موریتانی را درباره این موضوع بازخواست کند و شاید‬ ‫فوتبال این کشور افریقایی تعلیق شــود‪ .‬البته هنوز اوضاع‬ ‫خود فیفا نیز بسامان نیســت که بتواند درباره چنین مسائلی‬ ‫تصمیم گیــری کند‪.‬تصمیمی که رئیس جمهــور موریتانی‬ ‫گرفت به هیچ وجــه در فوتبــال عملی نیســت و حتی خود‬ ‫رئیس فدراسیون جهانی فوتبال فیفا هم حق گرفتن چنین‬ ‫تصمیمی را ندارد‪.‬‬ ‫موریتانی کشــوری در شــمال غربی افریقا است که‬ ‫در حدود ‪ ۹۰‬درصد ان را بیابان پوشــانده است‪ .‬عبدالعزیز‬ ‫که ســرتیپ ارتــش این کشــور بــود‪ ،‬در ســال ‪ ۲۰۰۹‬و با‬ ‫انتخاباتی شــبهه دار قدرت را در دســت گرفت‪ .‬موریتانی‬ ‫در میان کشــورهای افریقایی فوتبال چندان سطح باالیی‬ ‫نــدارد و در حــال حاضــر در رده ‪ 89‬رنکینــگ جهانی فیفا‬ ‫قرار دارد و هیچ گاه باالتر از رده ‪ 85‬نبوده اســت‪ .‬برخالف‬ ‫اکثر کشــورهای افریقایی بازیکنان این تیم اکثرا در لیگ‬ ‫موریتانی بــازی می کننــد و تنهــا بازیکن مطــرح ان دیالو‬ ‫دیاگوییله است که در لیگ دســته دو فرانسه و تیم نانسی‬ ‫بازی می کند‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫دیدار‬ ‫ایا سوریه به‬ ‫بمب های ما‬ ‫نیاز دارد؟‬ ‫سوال مجله‬ ‫انگلیسی‬ ‫ناسیونال‬ ‫شفاف‬ ‫اندیشیدن‬ ‫سوژه این‬ ‫شماره‬ ‫اکونومیست‬ ‫داعش موضوع‬ ‫این هفته‬ ‫اشپیگل بود‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫در مراسم تقدیر از تسهیلگران تعالی سازمانی‬ ‫مدیرعامل بانک دی‪ :‬بهره وری و کیفیت را باید از خود شروع کنیم‬ ‫مدیرعامل بانک دی گفت‪« :‬حرکت در مسیر تعالی‬ ‫و سرامدی برای ســازمان های امروزی یک نیاز و ضرورت‬ ‫اجتناب ناپذیر بوده و حرکت در این مسیر نیز مستلزم تغییر‬ ‫مثبت سازنده در همه ابعاد سازمانی است‪».‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابــط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شفیع زاده در مراسم تقدیر از تسهیلگران تیم تعالی‬ ‫بانــک دی اظهار کــرد‪« :‬مدل هــای تعالی ســازمانی یا‬ ‫ســرامدی کســب و کار به عنوان ابزار قوی برای سنجش‬ ‫میــزان اســتقرار در ســازمان های مختلف بــه کار گرفته‬ ‫می شــوند‪ .‬با به کارگیری این مدل ها سازمان ها می توانند‬ ‫از یکسو میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه های بهبود‬ ‫در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار دهند و از سوی‬ ‫دیگر عملکرد خود را با سایر سازمان ها به ویژه بهترین انها‬ ‫مقایسه کنند‪».‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬مدل های سرامدی کسب وکار پاسخی‬ ‫است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است؟‬ ‫چه اهداف و مفاهیمی را دنبال می کند و چه معیارهایی بر‬ ‫رقبای انها حاکم هستند؟‬ ‫مدیرعامل بانــک دی در ادامــه دغدغه اصلی مدل‬ ‫تعالی سازمانی را کیفیت و بهره وری دانست و با بیان اینکه‬ ‫این روزها همــه از نبود این مولفه ها رنــج می برند‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬عموما همه ما نســبت به کیفیــت پایین خدمات یا‬ ‫محصوالت ابراز نگرانــی و ناراحتی می کنیم اما از دیگران‬ ‫انتظــار داریم که بــرای بهبود و کیفیت بخشــیدن حرکت‬ ‫کنند‪».‬‬ ‫وی با تاکیــد بر اهمیت بهــره وری و کیفیــت در بعد‬ ‫فردی و سازمانی خاطرنشان کرد‪« :‬سراغاز اصالح زمانی‬ ‫است که از خودمان شــروع کنیم‪ .‬اگر در کارمان صداقت‬ ‫داشــته باشــیم و خود را در معرض قضاوت قرار داده و از‬ ‫خود پرســیدیم که چند درصد رنج کیفیت ناشی از عملکرد‬ ‫خودمان است تازه راه جدیدی را اغاز کرده ایم‪».‬‬ ‫شفیع زاده با بیان اینکه افراد و ســازمان های موفق‬ ‫انهایی هستند که تالش بیشتری کرده و ابتدا از درون خود‬ ‫شروع می کنند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬شما مدیران تعالی در سازمان‬ ‫به یکی از رنج های مهم کشــور یعنی کیفیــت و بهره وری‬ ‫می پردازید و اگر با عشــق و عالقه دنبال این کار باشــید و‬ ‫اعتقاد به تغییر حرارت درونی شما باشــد‪ ،‬می توانید موثر‬ ‫باشید‪».‬‬ ‫در ادامه این نشست دکتر عظیم نوید تهرانی ـ معاون‬ ‫طرح و توســعه بانک دی ـ ضمــن ارائه گزارشــی از روند‬ ‫فعالیت هــای بانک دی در مســیر تعالی ســازمانی اظهار‬ ‫کرد‪« :‬پس از اینکه بانک دی در ســال گذشــته موفق به‬ ‫دریافت جایزه دو ســتاره تعالی سازمانی شــد‪ ،‬برنامه ریزی‬ ‫گســترده ای برای تعهد به تعالــی در کل ســازمان انجام‬ ‫شــد و اکنون مجموعه بانک با همت همه مدیران به ویژه‬ ‫اعضای تیم تعالی خود را مهیای گام بزرگتری در این مسیر‬ ‫کرده است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه گسترش مفاهیم تعالی و عمل به انها‬ ‫در همه بخش ها در دســتورکار قرار گرفته است از اموزش‬ ‫کارکنان شعب و شــرکت های تابعه در زمینه تعالی خبر داد‬ ‫و عنوان کرد که در ماه های پایانی امســال و در سال اینده‬ ‫از کمک همه همکاران برای گام برداشتن در مسیر تعالی‬ ‫بهره گرفته می شود‪.‬‬ ‫در ادامــه ایــن مراســم مدیرعامــل بانــک دی از‬ ‫تسهیلگران پروژه تعالی ســازمانی بانک دی که طی یک‬ ‫سال گذشته در راســتای توســعه و تعمیق مفاهیم تعالی‬ ‫سازمانی در بانک تالش کرده اند با اهدای لوح‪ ،‬تقدیر کرد‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪290‬‬ ‫دوره اموزشی متصدیان بانکداری مجازی برگزار شد‬ ‫دوره اموزشی متصدیان بانکداری مجازی با همکاری‬ ‫معاونت های فناوری اطالعات و امور شعب برگزار شد‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی این‬ ‫دوره در راستای ارج نهادن به مشتریان و همچنین تحقق‬ ‫اهــداف ارزش افرینی بانک دی به منظور اشــنایی کامل‬ ‫متصدیان بانکداری مجازی شعب سراسر کشور به مدت پنج‬ ‫روز از سوی کارشناسان معاونت فناوری اطالعات و معاونت‬ ‫امور شعب در محل معاونت فناوری اطالعات و ساختمان‬ ‫اموزش برگزار شد‪.‬‬ ‫در این دوره عالوه بر امــوزش نرم افزار جامع وصول‬ ‫مطالبات (نجوم) که از سوی کارشناسان معاونت فناوری‬ ‫اطالعات و بانکداری الکترونیک طراحی شده است‪ ،‬دوره‬ ‫اموزش تغییرات نرم افزار بنکو (‪ )94-R1‬نیز برگزار شد‪.‬‬ ‫همچنین دوره اموزش تغییرات بانکداری الکترونیک‬ ‫(‪ )E-Banking‬کارت و دســتگاه خودپــرداز و نیــز اموزش‬ ‫دستگاه ‪ pos‬وریفون شعبه ای و فروشگاهی برگزار شد‪.‬‬