ماهنامه مثلث شماره 307
ماهنامه مثلث شماره 307
بلوایمتقدی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و هفت18 /اردیبهشت 88 / 1395صفحه5000/تومان
چرا بحران سیاسی در
عراقپایاننمیگیرد؟
غولکشی در تهران
شورولتچگونهمیخواست
وارد بازار ایران شود؟
گفتوگویمثلثباسردارحسیناشتری
فرماندهنیرویانتظامی
مخالفشبکههای
اجتماعینیستیم
الریجانی و عارف رقابت میکنند؟
معادالت انتخابات رئیسمجلس دهم
پیچیده شده است
مخالفتشکیلسهفراکسیون
درپارلمانهستیم
گفتوگوی مثلث
با محمد عطریانفر
تنهاترینسرلیست
روایت اصالحطلبان از
رقابت بینالریجانی و عارف
حمله امریکا به
سوسیالیسم امریکایی
میراث چاوز از بین نمیرود؟
بعثت،منشاتحولعلمیـعرفانیدرعالم
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
متقاب ً
ال من عید ســعید مبعث را به شــما
اقایان و ملت شریف ایران و جمیع مسلمین
بلکه جمیع مستضعفان جهان تبریک عرض
ماهیت ان و برکات
میکنم .مســئلۀ مبعث و ّ
ان چیزی نیســت که بتوان با زبانهای الکن
ما از ان ذکری کــرد؛ و به قدری ابعاد ان زیاد
است و جهات معنوی و مادی او زیاد است که
گمان ندارم بتوان حول و بــر او هم صحبت
کرد .مسئلۀ بعثت یک تحول علمی ـ عرفانی
در عالم ایجاد کرد که ان فلسفههای خشک
یونانی را که به دست یونانیها تحقق پیدا کرده
بود و ارزش هم داشت و دارد ،لکن مبدل
کرد به یــک عرفان عینی و یک شــهود
واقعی برای ارباب شهود .قران در این ُبعدش برای کسی
تاکنون منکشف نشده اســت مگر َم ْن ِ
خوط َب ِبه[]1؛ و در
برایم ْن ِ
خوط َب ِبههم منکشــف نشده
بعض ابعادش حتی َ
اســت و فقط بــرای ذات ذوالجالل ج ّلــت عظم ُته معلوم
است .اگر کسی سیر کند در فلســفههای قبل از اسالم و
فلسفههای بعد از اسالم ،و خصوص ًا قرنهای اخر و عرفای
قبل از اسالم و ان کسانی که در هندوستان و امثال ان یک
همچو مسائلی داشتند ،با عرفای بعد از اسالم که به تعلیم
اسالم در این امر وارد شدهاند ،میفهمد که چه تحولی در
این بعد حاصل شــده اســت؛ در صورتی که عرفای بزرگ
اسالم هم ِ
راجل[]2هستند در کشف حقایق قران.
لسان قران که از برکات بعثت اســت ،از برکات بزرگ
ِ
سهل ممتنع است.
بعثت رسول خداست ،لسانی است که
بسیاری شــاید گمان کنند که قران را میتوانند بفهمند ،از
8- 15
خبرنامه
توطئهشوم
چالشمجازی
تهدیدکنیدتنگههرمزرامی بندیم
16- 21
گفتارها
انتظاراتحداقلیایرانازاروپایواحد
سالی کهنکوستازبهارشپیداست
یکبغضفروخورده
الیگارشیدرواشنگتن
22- 27
فکرنو
امیدواریمردممشروطاست
دیدگاهثابتمردم
بهاشخاصتکیهنکنیم
صبحنوروی کیوسک
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
تاریخ :مصطفی شوقی (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتراسماعیل تبار -دکترایت الهابراهیمی-دکترغالمحسننتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
سیاست
مخالف شبکه های اجتماعی نیستیم
الریجانی و عارف رقابت می کنند؟
مخالف تشکیل سه فراکسیون در پارلمان هستم
28- 47
باب اینکه به نظرشان سهل است .بسیاری از ارباب معرفت
و ارباب فلسفه گمان میکنند که قران را میتوانند بفهمند؛
برای اینکه ،ان ُبعدی که برای انها جلوه کرده اســت و ان
ُبعدی که در پس این ابعاد اســت برای انها معلوم نشــده
است .قران دارای ابعادی اســت که تا رسول اکرم ـ صلی
ال ّله علیه و اله و ســلم ـ مبعوث نشــده بودند و قران متنزل
نشده بود از ان مقام غیب ،نازل نشــده بود از انجا ،و با ان
جلوۀ نزولیاش در قلب رســول خدا جلوه نکرده بود ،برای
احدی از موجودات ملک و ملکوت ظاهر نبود.
مقــدس نبوی ولی
بعد از انکه اتصــال پیدا کرد مقام
ّ
اعظم با مبدا فیض به ان اندازهای کــه قابل اتصال بود،
قران را نازلت ًا و ُمن َّز ً
ال کسب کرد ،در قلب مبارکش جلوه کرد
و با نزول به مراتــب هفتگانه به زبان مبارکش جاری شــد.
قرانی که االن در دست ماست نازلۀ هفتم قران است و این
از برکات بعثت اســت؛ و همین نازلــۀ هفتم انچنان
تحولی در عرفان اســامی ،در عرفــان جهانی به
شمهای از ان را میدانند
وجود اورد که اهل معرفت ّ
و بشر از همۀ ابعاد او ،یعنی جمیع ابعاد او برای بشر
باز ،معلوم نشده اســت و معلوم نیست معلوم شود.
ایاتی در قران کریم
که باز از برکات بعثت است مشاهده میشود که
این ایات را در عین حالی که انسان گمان میکند که
استه َو
خوب ،ظاهر است ،لکن تاکنون کشف نشده ُ
َْ
اه ُر َو ا ْل ِ
الظ ِ
ال ِخ ُر َو ّ
ال َّو ُل َو ا ْ
باط ُن َ ...و ُه َو َم َع ُک ْم]3[.
َ
ْ
ِ
السموات َو ال ْرض[]4اینها ایاتی است که
ال ّله ُن ُ
ُور َّ
نه مفسر میتواند بفهمد ،نه فیلسوف و نه عارف .هر
کس ادعا کند که معنی او را فهمیده است ،در جهل
فرو رفته است.
عارف در استانه کناره گیری؟
48-63
بینالملل
بلوای مقتدی
جنبش فرودستان
اتش بس متزلزل
ایا اوباما رئیس جمهور رئالیستی بوده است؟
72-77
ورزش
سایه جنتلمن
پپ در راه رانیری
رقابت محترمانه
حواسمان به ویسی ها نیست
طراح جلد :مصطفی مرادی
بلوایمتقدی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و هفت18 /اردیبهشت 88 / 1395صفحه5000/تومان
چرا بحران سیاسی در
عراقپایاننمیگیرد؟
غولکشی در تهران
شورولتچگونهمیخواست
وارد بازار ایران شود؟
گفتوگویمثلثباسردارحسیناشتری
فرماندهنیرویانتظامی
مخالفشبکههای
اجتماعینیستیم
الریجانی و عارف رقابت میکنند؟
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
معادالت انتخابات رئیسمجلس دهم
پیچیده شده است
مخالفتشکیلسهفراکسیون
درپارلمانهستیم
گفتوگوی مثلث
با محمد عطریانفر
تنهاترینسرلیست
روایت اصالحطلبان از
رقابت بینالریجانی و عارف
حمله امریکا به
سوسیالیسم امریکایی
میراث چاوز از بین نمیرود؟
شماره پیامک3000411711 :
پاسخ قاطع
خبرنامه
در حالی که امریکایی ها در ادامه سیاست های مداخله جویانه خود
درمورد حضور ایران در خلیج فارس ادعاهایی کرده اند مقامات نظامی
ایران پاسخی قاطع به این کشــور داده اند .انها با تکیه بر قدرت باالی
نظامی ایران به نیروهای امریکایی هشدار جدی داده اند.
حضرتایت اللهخامنه ایدردیدارمعلمانوفرهنگیان:
خبرنامه
8
مثلث | شماره 307
خلیج فارس ،خانه ماست
حضرتایت اللهخامنه ای،رهبرمعظمانقالباسالمی
صبحدوشنبهدردیدارهزاراننفرازمعلمانونومعلمانسراسر
کشــور ضمن تجلیل از تالش ها و زحمــات جامعه معلمی،
«تربیت نســل اینده ای با هویت مســتقل ،عزتمند ،دینی و
دارای شاخص های ممتاز و جریان ســاز» را وظیفه اصلی و
شوپرورشومعلماندانستندوتاکیدکردند:
بسیارخطیراموز
«اگــر جامعه ای با چنیــن ویژگی هایی شــکل بگیرد ،قطعا
اقتصادمقاومتیوبدوننفت،برخورداریازفرهنگمستقل،
اصالح الگوی مصرف و روحیه ایستادگی و مقاومت در برابر
زیاده خواهی هامعناپیداخواهدکرد».رهبرانقالب،کارمعلمی
راکاریدشوارتوصیفکردندوگفتند«:کارمخلصانهوبرای
خدا ،ماندگار و موجب نجات اســت و زمینه کار مخلصانه در
شغلمعلمی،کامالوجوددارد».حضرتایت اللهخامنه ای،
حرکت و اثار شهید ایت الله مطهری را نمونه درخشانی از کار
مخلصانه و با برکت برشمردند و افزودند« :نتیجه اخالص ان
عالمزمان شناسونیازشناس،ماندگاریاثاربرجستهاوست؛
به گونه ای که ده ها سال پس از شــهادتش ،همچنان اهل
فکر از اثــار ان بزرگوار ،بهترین بهره هــا را می جویند ».رهبر
انقالبتاکیدکردند«:البتهاخالصوقناعتجامعهمعلمان
نباید موجب غفلت مسئوالن از مسائل مادی و معیشتی این
جامعه ســختکوش شــود و همچنان که بارها گفته ایم و باز
هم می گوییم ،هر هزینه و بودجه ای که در اموزش وپرورش
صرف می شود ،در واقع سرمایه گذاری است ».رهبر انقالب
اسالمی سپس به طرح بحث اصلی خود پرداختند و گفتند:
«موضوعاساسیایناستکهاموزش وپرورشنسلایندهرابا
چهویژگی هاییمی خواهدتربیت کندوکشوربرایادامهمسیر
خودبهچگونهنسلینیازدارد؟»
حضرتایت اللهخامنه ایقبلازبیانویژگی هایمورد
نیازبرایتربیتنسلایندهبهیکنکتهاشارهکردندوافزودند:
«مابرایتربیتنسلایندهدریکفضاومیدانخالیازرقیب
قرار نداریم ،بلکه با حریفی به نام «نظام سلطه بین المللی»
مواجه هستیم ».ایشان خاطرنشان کردند« :ممکن است
برخی تعجب کنند که چه ارتباطی میــان اموزش وپرورش و
«نظامسلطهبین المللی»وجوددارد،درحالی کهواقعیتاین
جوانملت هابه ویژه ِ
استکهنظامسلطهبراینسل ِ
ملتایران
برنامه دارد ».رهبر انقالب اســامی ،امریکا ،سرمایه داران
صهیونیسموبرخیدولت هایمستکبررامظهر«نظامسلطه
بین المللی»دانستندوتاکیدکردند«:نظامسلطهمی خواهد
نسل اینده کشورها ،نسلی باشــند که فکر ،فرهنگ ،نگاه و
سلیقهموردنظراورادرمسائلجهانیداشتهباشندودرنهایت
نخبگان،سیاستمدارانوافرادتاثیرگذارهمان گونهفکروعمل
کنندکه اوتمایل دارد ».حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به
قدمتاینبرنامهفرهنگیاستعمار،گفتند«:متفکرانغربی
بارها گفته اند که به جای کشورگشــایی های استعماری قرن
نوزدهم،بهترینوکم هزینه ترینروش،تزریقفکروفرهنگ
خود به نسل جوان کشورها و تربیت زبدگان و نخبگانی است
کههمچونسربازاننظامسلطهعملخواهندکرد».ایشان
برخیدولت هایمنطقهرانمونهبارزاینبرنامه ریزیاستکباری
دانستندوافزودند«:ایندولت هااکنونهمانکاریراانجام
می دهند که امریکا می خواهــد و حتی همه هزینه های ان را
هم متقبل می شــوند و هیچ امتیازی نیز نمی گیرند و فقط در
ِ
مقابلان،امریکایی ها،ایندولت هاراحفظمی کنندومانعاز
سقوطانانمی شوند».رهبرانقالباسالمیباتاکیدبراینکه
حریفماچنینبرنامه ایبراینسلایندهکشورماندارد،لزوم
ترویجفکروفرهنگوزبانبومی راخاطرنشانکردندوگفتند:
ی ترویج زبان فارسی ،زبان
«متاســفانه در برخی مواقع به جا
ی ترویج می شود و اکنون کار به جایی رسیده است که
انگلیس
اموزش زبان انگلیسی به مهد کودک ها کشیده شده است».
حضرت ایت الله خامنه ای خاطرشان کردند« :این موضوع
به معنایمخالفتبایادگیریزبانخارجینیست،بلکهبحث
اصلی ،ترویج فرهنگ بیگانه در کشــور و در میان کودکان،
نوجوانانوجواناناست ».ایشانباتاکیدبراینکهکشورهای
دیگر برای مقابله ب ا ترویج زبان و فرهنگ بیگانه برنامه دارند،
گفتند«:متاسفانهدرکشورمابرایمقابلهبااینموضوعبرنامه
خاصی وجود ندارد و میدان را برای گسترش فرهنگ بیگانه
بازگذاشته ایم».رهبرانقالباسالمیبااشارهبهایجادانواع
موانعوسختی هابرای ترویجزبانفارسیدربرخیازکشورهای
غربی،افزودند«:درشرایطیکهانهااجازه ترویجزبانفارسیرا
نمی دهند،مازبانوفرهنگانهار اترویجمی کنیم،ایااینکار
واقعاعقالنیاست؟»
حضرت ایت الله خامنه ای خاطرنشــان کردند« :این
ســخنان به معنای تعطیل کردن اموزش زبان انگلیســی در
مدارس نیســت ،بلکه بحث اصلی این است که بدانیم با چه
حریفی مواجه هســتیم و طرف مقابل چه برنامه ریزی های
دقیقیبرایتاثیرگذاریبرنسلایندهکشوردارد».رهبرانقالب
اسالمی صداوسیما را یکی از دستگاه های دارای مسئولیت
درخصوصنهادینه کردنشاخص هایممتازدرنسلایندهو
فرهنگ سازیدراینزمینهدانستندوباانتقادازعملکردرسانه
ملی گفتند« :سال گذشته هم درباره لزوم برنامه ریزی دقیق
و صحیح صداوسیما برای نســل جوان مطالبی بیان شد اما
متاسفانهعملنشدهاست».ایشانافزودند«:صداوسیماباید
بااستفادهازافرادصاحباندیشهومتخصص،یکسرفصل
کاری ویــژه برای اموزش وپرورش داشــته باشــد ».حضرت
ایت الله خامنه ای با اشــاره به نامه یکی از دانش اموزانی که
هفتهپیشباایشاندیدارداشتندوگالیهویازنبودبرنامه های
مناســب و تاثیرگذار برای جوانان دبیرســتانی در صداوسیما
گفتند«:بایددررسانهملیباشیوه هایهنرمندانهوکارشناسانه،
ی جوانان
برنامه هایی برای اقناع فکری ،روحی ،دینی و علم
تهیه شود و برنامه های کنونی در برخی شبکه ها به هیچ وجه
با نیازها در این زمینه همخوانی ندارد ».ایشان در جمع بندی
ِ
اهمیتساختنوقدرتمندکردنکشورو
سخنانخودباتاکیدبر
نقشبرجستهمعلماندراینمسیر،مهمترینعنصرقدرت ساز
را«علم»خواندندوخاطرنشانکردند«:قدرت،فقطبهداشتن
سالحنیستبلکه«علم،ایمان،شخصیتملی،ایستادگیو
هویت انقالبی» ،عناصر تولید قدرت هستند ».رهبر انقالب
خاطرنشان کردند« :دشــمن وقتی قدرت شما را ببیند ،ناچار
به عقب نشینی خواهد شد اما وقتی در نشــان دادن مبانی و
عناصر قدرت خود در مقابل دشمن ،مالحظه و اجتناب کنیم
یا بترسیم ،دشمن «گستاخ» می شود ».ایشــان با اشاره به
طرحیکهدرکنگرهامریکاعلیهرزمایش هایدریاییایراندر
جریاناست،افزودند«:امروزدشمنانحرف هاییمی زنندکه
بزرگ ترازدهانشاناستومثالطراحیمی کنندکه«ایراندر
خلیجفارسنبایدرزمایشنظامیداشتهباشد»؛درحالی کهاین
سخنان،غلطاضافیاست».حضرتایت اللهخامنه ایهمه
این زیاده خواهی ها را از ســوی ملت بزرگ و بیدار ایران قابل
پاسخگوییدانستندوخاطرنشانکردند«:خلیجفارس،خانه
ومحلحضورملتایرانوساحلخلیجفارسوسواحلزیادی
ازدریایعمانمتعلقبهاینملتقدرتمنداست؛بنابراینماباید
دراینمنطقهحضور،رزمایشواظهارقدرتداشتهباشیم؛و
این امریکایی ها هستند که باید بگویند چرا از ان سوی دنیا به
اینجاامدهورزمایشبه راهمی اندازند؟»
رهبر انقالب تاکید کردند« :این گونه باید با قدرت های
زیاده خواهمواجهشدوبرخوردکرد».
ایشان،ماندگاریوقدرتمندترشدنروزافزونجمهوری
اسالمیرانشانهشکستدشمنانخواندندوخاطرنشانکردند:
«قرانبهمااموختهاستبایدبه گونه ایخودراامادهکنیمکه
دشمن،همواره ترسوواهمهداشتهباشد».
مرعشی اشتباه گفته
هاشمی نمی اید
تهدید کنید تنگه
هرمز را می بندیم
توطئه شوم
کنگره ،طرح تازه ای علیه ایران تهیه می کند
گزار
ش
اول
کرده اســت .طبق متنی کــه کنگره امریکا در وب ســایت
خود گذارده و با عنوان ۷۰۹.H.RESمعرفی شده است ،در
عباراتی کامال مداخله جویانه بیان شده است که «عملیات
نظامی ایران به گونه ای انجام می شود که تنش ها را افزایش
می دهد ،موجب تضعیف ثبات در منطقه خلیج فارس شده و
خطر تشدید ناخواسته تنش ها را باال می برد ،و خطر را برای
نیروهای مســلح ایاالت متحده در فراسوی مرزها افزایش
داده اســت ».ادعای کذب این قطعنامه در حالی است که
دو قایق امریکایی در اب های ســرزمینی ایران بوده اند که
توسط نیروهای سپاه پاسداران بازداشت شدند .در پایان،
پیش نویس این قطعنامــه طی چهار درخواســت از دولت
امریکا مصرانه خواسته تا در مورد مصادیق گذشته و اینده
رفتار خطرناک و غیرحرفه ای نیروهای ایرانی پاســخ دهد
و نهایتا طی اقدامی خصمانه و با گرو گرفتن مساله تحریم
عنوان داشته است که «قول می دهیم هنگام بررسی قوانین
ی و کنترل تسلیحاتی
مربوط به ایران از جمله قوانین تحریم
رفتار نیروهای نظامی و شــبه نظامی ایران را در نظر داشته
باشیم ».مجموع رفتارهای امریکا طی چند ماه اخیر بیانگر
اینموضوعاستکه دشمنی مقامات امریکایی بعدازتوافق
هســته ای نیز همچنان ادامه دارد .بنابراین بر مسئوالن و
نهادهای دولتی مربوطه واجب اســت که نســبت به چنین
موضوعاتی ،پاسخ های به موقع و بهنگام بدهند.
چگونه باید با ایاالت متحده برخورد کنیم؟
ایاالت متحده رویکرد خصمانه خود را نسبت به کشور حفظ
خواهد کرد .این را می توان از طرح های پی در پی کنگره و
اظهارات متداول مقامات نظامی و سیاسی امریکایی ها به
خوبی درک کرد .پس تا اینجای کار تکلیف انها نسبت به ما
مشخص شده ،می ماند تکلیف ما نسبت به انها ! شک نباید
داشت ما باید با انها مانند همه سال های انقالب ،با روحیه
انقالبی رفتار کنیــم؛ همان گونه که امــام (ره) می گفت،
همان گونه که رهبری می گویند.
سخنان هفته گذشــته حسن روحانی
در مورد امــوزش زبان انگلیســی موجی از
واکنش ها را به همراه داشــته اســت .او به
فاصله اندکی بعد از سخنان حکیمانه رهبر
معظم انقــاب در مــورد زبان انگلیســی،
به گونه ای در این مــورد اظهارنظر کرده که
شــائبه هایی را به میان اورده اســت .البته
برخی خوشبینانه به این ماجرا نگاه کردند و
گفتند که حسن روحانی در انتخاب کلماتش
بدسلیقگی کرده اما از او که اکنون در مقام
ریاست جمهوری حضور دارد انتظار می رود
در استخدام عبارات و لغاتی که جمالتش را
تشکیل می دهند دقت بیشتری کند.
مــوج واکنش هــای دلســوزان و
دوستداران انقالب اسالمی و البته هم زمان
با ان سوءاستفاده کسانی که پروژه شکاف
در حاکمیت ایران را دنبال می کنند نشــان
می دهد کــه باید بیــش از این هــا مراقب
بود .ســخنان رهبــر انقالب بــرای همه ما
نصب العین و حجت است و مسلما کسی در
هیچ مقامی نمی تواند و نباید خالف ان را به
جامعه ارائه دهد.
lانتن خالی
این روزهــا یک نکته در مــورد صدا و
سیما زیاد به چشــم می اید و ان اینکه انتن
این رســانه خالــی از برنامه شــده اســت.
برنامه هایــی کــه مخاطبان ایرانــی را پای
رســانه داخلی نگاه دارد و از مراجعه انها به
شــبکه های رنگارنگ خارجی و اپوزیسیون
جلوگیری کند .علت این خالی شــدن انتن
هر چه باشــد اکنون خطری بــزرگ جامعه
ما خصوصا نســل جوان را تهدید می کند.
راه مقابلــه با ماهواره فقط ســلبی نیســت.
یکی از راه های جلوگیــری از نفوذ فرهنگی
همین پر بودن و جذاب بودن انتن رســانه
وطنی است.
نگاهی بــه برنامه های فعلی نشــان
می دهد سریال هایی که روزی خیابان خلوت
کن بودند از روی بام جام جم پرکشــیده اند
و فعال تنها یک حکم در رســانه ملی جاری
است«:تکرار و تکرار و تکرار ».این وضعیت
با گذر زمان بیشــتر خود را نشــان می دهد.
مساله این اســت که اگر اعتماد مردم و نوع
نگاه به رســانه ای تغییر کند بازگرداندن این
اعتماد بسیار مشکل خواهد بود.
مثلث | شماره 307
2
ایاالت متحده نســبت به ایــران همچنــان با همان
وضعیت سال های قبل رفتار می کند اگر چه شاید در ظاهر
صورتی خندان پیدا کرده اســت .دوران باراک اوباما رو به
پایان اســت؛ هنوز معلوم نیســت کدام امریکایی جای او
را در کاخ ســفید خواهد شــد اما یک چیزی قطعی اســت؛
ث
lبدسلیقگی
تکلیف ما نسبت به امریکا
علی گنجی
روزنامه نگار
ن
ظر
مثل
خبرنامه
1
بعد از توافق هسته ای ،امریکایی ها اقدامات مختلفی
علیه ایــران انجام دادنــد .محدودیت صدور ویــزا ،قانون
تحریم های موشــکی علیه ایران ،قانون شفافیت حمایت
مالی ایران از تروریسم و اجازه به دولت امریکا برای برداشت
از حســاب های بلوکه شــده ایران نمونه هایــی از اقدامات
امریکای عهدشکن و سلطه گر است .این روزها سه قانون
ضدایرانی دیگر در حال تنظیم در کنگره امریکاست که یکی
از انها همانی است که رهبر انقالب در بیانات خود در دیدار
با معلمان و فرهنگیــان بیان کردنــد« :ممنوعیت هرگونه
رزمایش ایران در خلیج فارس!»
طــراح ایــن موضــوع «رنــدی فوربــس» نماینــده
جمهوریخواه ایالت ویرجینیا امریکاست .فوربس در تاریخ
۹اردیبهشــت ( ۲۸اوریــل ۲۰۱۶میــادی) پیش نویس
قطعنامه ای را به کنگره تحویل داد که حضور نظامیان ایران
در خلیج فــارس را به عنــوان اقدامــی تنش افرین محکوم
می کند .ســطح ضد ایرانی بــودن در این طرح بــه میزانی
باالســت که در این پیش نویس به جای اســتفاده از کلمه
«خلیج فــارس» ،از عنــوان جعلــی مصطلــح در برخی از
کشورهای حاشیه نشــین خلیج فارس استفاده شده است.
فوربس در ایــن پیش نویــس از انچه به گفتــه وی «عدم
پایبنــدی به قوانیــن بین المللــی دریانــوردی» و «نادیده
گرفتن قطعنامه های ســازمان ملل» خوانده است ،انتقاد
اعتراض تاج الدینی
به اخر شدنش
9
خبرنامه
چالش مجازی
پرونده وضعیت صالحیت یکی از نامزدهای انتخابات همچنان بالتکلیف است
هیچ کس فکــرش را هم نمی کــرد دختر 30ســال ه
اصفهانی که عمویش یکــی از وزرای دولت اصالحات بود
تا این اندازه نامش در رســانه ها مطرح شــود .تا جایی که
رئیس جمهور در موردش توئیت کند و یا در سخنرانی رسمی
مواضعی در حمایتش بگیرد .روحانی دربــاره او گفته بود:
«براساسقانوناساسیاعتبارنامهنمایندهمنتخبمردمباید
در مجلس شورای اسالمی بررسی شود و هیچ نهاد دیگری
نمی تواند در ان مداخله کند ».اما ره پیک سخنگوی هیات
نظارت می گوید« :در قانون اساسی درباره ترتیبات تنظیم
و صدور اعتبارنامه نمایندگان هیــچ حکمی وجود ندارد .بر
خبرنامه
10
مثلث | شماره 307
حمید جهان بین
روزنامه نگار
اساس قانون هیات بررسی نمایندگان در مجلس مربوط به
ان بخشی خواهد بود که شورای نگهبان نسبت به ان بخش
اظهارنظر نکرده باشد ».در همین احوال بود که یک کانال
تلگرامی گمنام،تصویربی حجابمینوخالقیرادرکانالخود
منتشر کرد .انتشار تصاویر بی حجاب خانم خالقی در فاصله
زمانی کوتاه موجب شد تا تمام فضای مجازی را پر کند .روز
بعد بسیاری به این موضوع واکنش نشان دادند .خانم خالقی
با انتشار بیانیه ای ان تصاویر را جعلی خواند و نوشت« :در
کمال تاسف افرادی بیهویت و منفعت طلب که در رسیدن
به منافع و مطامع سیاسی خود تمامی اصول شرعی و قانونی
را زیر پا می گذارند؛ اقدام به انتشار تصاویر جعلی و انتساب
بی شرمانه انها به اینجانب در فضای مجازی کرده اند » .در
همین رابطه علی مطهری نیز واکنش نشان داد .او با اشاره
به استیضاح وزیر کشــور به دلیل تعلل در ارسال اعتبارنامه
مینو خالقی به مجلس ،در تشــریح راه های سه گانه ممکن
برای رسیدگی به این پرونده گفت« :به طور کلی سه راه برای
رسیدگی به این پرونده وجود دارد؛ فارغ از راه اول ک ه همان
استیضاح وزیر است ،امکان استفسار به عنوان راه حل دوم
نیز مطرح شده که به نظر بنده باتوجه به اینکه قانون در این
خصوص هیچ ابهامی ندارد ،ضروری نیست و راه سوم این
اســت که رهبر انقالب این پرونده را به هیات حل اختالف
واگذار کنند ».مطهری در پایان نتیجه گیری کرد« :شخصا
معتقدم وزارت کشور باید هرچه سریع تر اعتبارنامه را صادر
و به مجلس ارسال کند ،چراکه هیچ مشکل و ابهامی در این
پرونده وجود ندارد».
مساله
چندتصویر
انتشار تصاویر مینو خالقی در فضای مجازی از سوی
یک کانــال تلگرامی از جنبه هــای مختلف قابــل بحث و
بررسی است.
اول :این تصویر چگونه به دســت منتشــر کنندگان
رســیده اســت؟ برخی بر این باورند که اساســا تصاویر از
طریق رقبای اصالح طلب وی در اصفهان به دست شورای
نگهبان و بعد به دســت رســانه ها رسیده اســت .با همین
مبنا نیز انها این تصاویر را منتشــر کرده انــد .چندی پیش
نیز روزنامــه وقایع اتفاقیه (متعلق به حزب نــدا و از احزاب
اصالح طلب) این موضوع را مطرح کرد که البته با واکنش
خانم خالقی روبه رو شد و ان را تکذیب کرد .با این حال بیان
کلمه «منفعت طلب»ها در بیانیه اخر او به اعتقاد بسیاری
نشــانه ای اســت از اینکه او با وجود ناراحتی قصد نداشته
به طور واضح از این جریان نام ببرد.
دوم ،اختالف میان شورای نگهبان و دولت :در این
رابطه یک مســاله و مشــکل قانونی وجود دارد .به اعتقاد
شورای نگهبان نظارت انها استصوابی است و انها می توانند
این موضوع را تا تصویب اعتبارنامه نمایندگان نیز تســری
بدهند .شورای نگهبان این موضوع را نیز مسبوق به سابقه
می داند .اما دولت معتقد اســت که این شورا نظر «قطعی
و نهایی» خود را درباره صالحیت این فــرد داده و حاال در
صورت وجود اشکال این وظیفه به عهده نمایندگان مجلس
اســت که اعتبارنامه او را رد کنند .این نظری است که علی
مطهری نیز بر ان پافشاری می کند.
سوم ،تبدیل شدن موضوع به اختالف سیاسی :باید
از این بابت نگران بود که این مساله دستمایه یک اختالف
نظر سیاســی میان دو نهاد مهم و متولی امر انتخابات در
کشور شود .میان دولت و شــورای نگهبان در حال حاضر
بر ســر این موضوع اختالف نظر وجود دارد اما با این حال
نباید این اختالف تبدیل به کشمکشی شود که نیرو و انرژی
دولت و نهادهای کشور را هدر بدهد.
روحانی نشان داده که تمایلی به این کار ندارد .او در
سخنرانی خودش نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت که
مردم از ما اختالف و درگیری نمی خواهند .انها می خواهند
که ما به کار انها رســیدگی کنیم .باید امیــدوار بود که این
موضوع بدون انکه یک شکاف عمیق میان دستگاه های
مختلف نظام ایجاد کند ،به پایان برسد.
کاناداپشیمانشد
انتقادرسالتازگشتنامحسوس
شجونی:اصالح طلبان
ما را بمباران کردند
وزیر خارجه کانادا ضمن دفاع از تالش دولت کانادا
برای بازگشایی سفارت این کشور در تهران تاکید کرد که
تعطیل شدن سفارت ما در تهران از ســوی دولت پیشین
اشــتباه بود .کانادا در یک اقدام اشتباه بعد از حمله برخی
به ســفارت انگلیس ،ســفارتخانه خــود را تعطیــل کرد و
رفت .انها حاال پشــیمان شــده اند اما همچنان با ادبیاتی
نامناسب سخن می گویند« :هم اکنون قصد نداریم تا نام
ایران را از فهرست کشورهای
حامی تروریسم در طرح ایمنی
دولت حذف کنیــم .البته این
موضوع خــروج (نــام ایران از
ایــن فهرســت) می توانــد به
رفتار دولت ایــران در اینده نیز
بستگی داشته باشد».
روزنامه رسالت در مطلبی
ازطرحگشتنامحسوسامنیت
اخالقــی انتقاد کرد و نوشــت:
«برخوردهایانتظامی درکاهش
اسیب هایاجتماعینه تنهاموثر
نبوده بلکه باعث شــدت اسیب
نیز شده است ،در حالی که باید
اطالعات صحیح ،بــه موقع و
شفافبهمردمدادهشودتابتوانندخوبوبدراتشخیصدهند.
اگرفقطوفقطاینگشت هابرایتذکروارشادیانظارتباشد
می تواندمفیدوموثردرحفظنظماخالقیدرجامعهواقعشود.
ولی اگر بنای چنین گشــت هایی دخالت در کار هــا و ورود به
حریمخصوصیباشد،نتیجه بخشنیستجزانکهاضطراب
اجتماعیراافزایشمی دهد».
جعفر شــجونی گفتــه« :کیهــان در این مــورد گفته
اصولگرایان پیــروز شــده اند و به نظــر بیراه نگفته اســت.
اصالح طلبان فقط تهران شانس اوردند و پیروز شدند ان هم
به خاطر نجابتی بود کــه اصولگرایان خرج کردنــد وگرنه ان
هم باز اصولگرایان پیروز می شــدند .به دلیل اینکه این افراد
اصالت ندارند و برگرفته از جبهه
ملی و نهضت ازادی هســتند و
این افراد نه شهید دادند و نه ترور
شــدند .بحــث اصالح طلبان و
اصولگریانمثلبحثعربستان
ویمناستکهعربستانبمباران
می کنــد و یمــن پیــروز میدان
است».
واکنش قاطع سردار سالمی به تهدیدات امریکا
هفته گذشته سردار سالمی ،جانشین فرماندهی کل
ســپاه در مصاحبه با یکی از بخش های خبری صداوسیما
اعالم کرد که در صورت تهدید امریکا ایــران تنگه هرمز
را می بندد .این موضوع اهمیت بســیاری زیادی داشــت
چرا که از سوی یک مقام مســئول نظامی مطرح می شد.
خصوصا اینکه این نیروی نظامی پیش تر نشــان داده بود
چ تردیدی به خود راه نداده است.
که در مقابله با امریکا هی
ی در گفت وگو با خبر 21شبکه یک سیما
سردار سالم
توضیح داد که بر اساس کنوانسیون ،1982مجبوریم اگر
از تنگه هرمز عبور ضرر داری اتفاق بیفتد با این عبور مقابله
کنیم و به امریکا و شرکای منطقه ای انها هشدار می دهیم
اگر بخواهند از تنگه هرمز استفاده و ما را تهدید کنند ما از
قانون عبور بی ضرر در کنوانسیون دریاها استفاده می کنیم
و اجازه عبور و تردد هیچ کشتی یا شناوری که بخواهد تهدید
کند نمی دهیم ».به گفته سردار سالمی این اتفاقی است
که می افتد و اگر بخواهند تهدید کنند ،ما اقدامات خود را
انجام می دهیم .جانشین فرماندهی ســپاه اغاز مصاحبه
خود را با یک پیام این گونه بیان داشــت« :برای مصاحبه
تشــریفاتی نیامده ام بلکه پیامی برای ملت عزیز و شریف
ایران و هشداری به دشمنان بزرگ ایران دارم .پیام من به
ملت ایران ،ارامش ،اطمینان خاطر و قلب ،امنیت کامل،
حرکت به ســمت فتح قله های بزرگتر و اعتمــاد به قدرت
الیزال الهی ملت شریف ایران است».
او به دشمنان ایران اســامی به ویژه امریکا هشدار
داد« :خطاهای گذشته خود را با اشــتباهات جدید تکرار
نکنند و از عبرت های تاریخ نزدیک درس بگیرند ».جانشین
فرمانده کل سپاه افزود« :امریکایی ها عقل و تدبیر سیاسی
را مصدر کار و اقدامات خود قرار دهند و از اعمال فشارهای
بی حد و غیرضرور به ملت انقالبی ایران پرهیز کنند».
در همین هفته رهبــر معظم انقــاب در دیداری به
درخواست عدم برگزاری مانور در دریای خزر واکنش تندی
نشان داده بودند .سردار ســامی نیز اعالم کرد« :سپاه
مانند ارتش جمهوری اســامی ایران تقویم مشــخصی
برای رزمایش های ساالنه خود دارد و این رزمایش ها کامال
مشخص هستند ،البته به تناسب موقعیت های سیاسی و
تحوالت منطقــه ای ممکن اســت رزمایش هایی را بدون
برنامه ریزی قبلی برای اعمال قدرت بازدارندگی جمهوری
تبلیغاتانتخاباتی
عجیب
خانواده کدام وزیر 14کارخانه دارد؟!
احمد توکلی ،عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس
در برنامه تلویزیونی پایش گفــت« :وقتی مجلس مصوبه
پرداخت وام ازدواج را تصویب کرد ،حتما در توان بانک ها
بوده و می تواننــد پرداخت کنند .از این تســهیالت گاهی
ســود دریافت می کنند و وقتی تقاضای کاهش این سود یا
پرداخت وام ۱۰میلیونی ازدواج را بــه انها می دهند توجیه
بانک ها این است که خرجمان زیاد است ».احمد توکلی با
بیان اینکه یــک وزیر به همراه
دختران و دامادهــای خود ۱۴
کارخانه دارد ،گفت« :در حال
حاضر به مرحله ای رســیده ایم
که دستگاه های مسئول مبارزه
با فساد خودشان به درجاتی از
فساد الوده شده اند».
حجت االســام محمد
اشــرفی اصفهانی دربــاره
گزینه هــای ریاســت مجلس
خبرگان رهبــری ،گفته« :غیر
از اقای هاشــمی فــرد دیگری
لیاقــت ریاســت خبــرگان را
نــدارد ».وی در پاســخ به این
سوال که اقای مرعشی گفته اند که هاشمی برای ریاست
مجلس خبــرگان کاندیدا نمی شــود ،می گویــد« :بیخود
می گویند؛ اگر هاشمی هم کاندیدا نشود او را در این صحنه
وارد می کنند ،چرا که او متعین به ریاست خبرگان است».
حسین مرعشــی پیش تر گفته بود که تا جایی که من خبر
دارم اقای هاشــمی دنبال ریاست مجلس خبرگان نیست.
وی خاطرنشان می کند« :مجلس خبرگان بدون او بی معنا
و ریاســت خبرگان هم بدون او مفهومی ندارد .چون رای
اول را هاشمی رفســنجانی اورد ،ریاســت مجلس خبرگان
مال اوست».
اعتراض تاج الدینی به اخر شدنش
معــاون احمدی نژاد بعد
از قرار گرفتــن در اخرین رتبه،
با تشــکیک در نتایج انتخابات
اعالن داشــته اســت کــه به
منظور صیانــت از ارا برای رفع
پــاره ای از ابهامات و مســائل
در رونــد انتخابــات از مجاری
قانونی پیگیــری خواهد کرد.
دیگر نماینده اصولگرای شهر
تبریز نیز با محق دانستن خود گفته است« :شخص اقای
فرماندار قول دادند تا به این درخواســت رســیدگی کرده و
ان را اجرا کنند ،هوادارانم را به ارامش دعوت می کنم و از
انها می خواهم تا منتظر باشند قانون به نحو احسن اجرایی
شود .مسئوالن به ما قول داده اند تا احقاق حقوق از مسیر
قانونی ما را همراهی کنند ».در انتخابات تبریز افراد معتدل
از جناح های مختلف و مستقل مانند همیشه برای مجلس
انتخاب شدند.
تلگرامعاملقتل«ستایش»بود!
جانشــین دادســرای
زنان ،خانواده و اطفال با انتقاد
شدید از غیبت برخی نهادهای
مســئول در بحث پیشگیری از
اســیب های اجتماعی گفت:
«وزارت امــوزش و پــرورش،
همیشه در این بررسی ها غایب
اســت .در همین بحــث قتل
ستایش ،من بیشــتر از سه بار
با پســر نوجوان قاتل ســتایش در کانون اصالح و تربیت
گفت وگو کردم .نتیجه همه ان صحبت ها این بود که انگیزه
و علت عمده قتل ســتایش ،در تلفن همــراه این نوجوان
بود .او عضو یکی از کانال های غیراخالقی تلگرام بوده و
روز فاجعه ،چند فیلم را در همان کانال تماشــا می کند و به
واسطه فشارهای روحی و نیازهای جنسی ،چنین تصمیمی
می گیرد».
مثلث | شماره 307
احمــد اریایی نــژاد در
نطق خود در مجلس خواســتار
اصالح قانــون انتخابات به ویژه
شفاف شــدن بندهای مربوط به
تبلیغات انتخاباتی شد .نماینده
مالیر از اینکه اصالح قانون انتخابات ،در هر دوره از مجلس
بهدورهبعدموکولمی شود،انتقادکرد.اوبابیاناینکهبایدبرای
سبکتبلیغاتانتخاباتیفکریشودنهاینکههرمجلسانرا
به چهار سال بعد موکول کند ،گفت« :متاسفانه برای تبلیغات
انتخاباتیشاهدتوزیعبرنج،سیب زمینیو...حتیموادمخدر
هستیم!ایندرحالیاستکهتاکنونبرخوردموثریبااینرویه
غیرقانونیصورتنگرفتهاست».بحثتغییردرقانونانتخابات
بهمنظورشفافیتدرانتخاباتازسویبسیاریدنبالمی شود.
اســامی ایران انجام دهیم ».او اضافه کرد« :هیچ گونه
اراده سیاسی یا نظامی بر انجام رزمایش های هیچ کشوری
به ویژه جمهوری اســامی ایــران در محــدوده اب های
سرزمینی و ازاد وجود ندارد».
ســردار ســامی با تاکید بر ســخنان رهبری گفت:
«اجازه نمی دهیم هیــچ قدرتی و هیچ کشــوری در حوزه
اقدامــات دفاعی ،تمرینــات و رزمایش هــای بازدارنده و
دفاعی ما بخواهد تصمیمــی اعمال کند و این یک قاعده
عمومی است که تا امروز اجرا کرده ایم».
امریکا عموما با طرح این موضوع که به دنبال مبارزه با
تروریست و ایجاد امنیت در جهان دست به اعمال نظامی
می زند و ماجراجویی های جنگی خــود را توجیه می کند.
ســردار ســامی اعالم کرد که امریکایی هــا نمی توانند
هیچ نقطه ای از جهان را امــن کنند و توانایــی این کار را
نیز ندارند.
ســردار ســامی به بخشــی از گفته هــای مقامات
امریکایی اشــاره کرده و گفت« :انهــا معتقدند که نیروی
دریایی ما خطرناک است ،البته این واقعیت است و به نظر
من نخستین بار اســت که امریکایی ها ادراک درستی از
قدرت دریایی ما پیدا کرده اند .ما واقعا برای امریکایی ها
اگر بخواهند تهدید باشند ،بسیار خطرناک هستیم و ان را
اعالم می کنیم».
«مهمترین قدرت نظامی کنترل کننده منطقه خلیج
فارس ایران است .این را دنیا به خوبی می داند»؛ جانشین
فرماندهی کل سپاه با بیان این مطلب در این باره می گوید:
«همه جهان می دانند اگر کنترل راهبردی ،قدرت دفاعی
دریایی ،اراده سیاسی و تسلط نظامی ایران و قدرت نظامی
مهیا و اماده یک شــیر بیدار در منطقه خلیج فارس و تنگه
هرمز نبــود ،یک قطره نفت به شــرق و غــرب عالم صادر
نمی شد .این اراده و قدرت دریایی ماست که امروز خلیج
فارس یک منطقه راهبردی امن تلقی می شود و همه جهان
از ان بهره برداری می کنند».
با این وجود سردار سالمی تاکید دارد که ما در منطقه
با هیچ کشــوری دشــمنی نداریم « :ما جز امریکا دشمنی
در منطقه نداریم و دولت ها و کشــورهای دیگر دشمن ما
نیستند و ما نیز دشمن انها نیستیم ،البته ظرفیت دشمنی
را ندارند».
مرعشیاشتباهگفته
هاشمینمی اید
خبرنامه
تهدید کنید تنگه هرمز را می بندیم
خبرنامه
11
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
عیادت رهبر انقالب از همسر شهید بابایی
م گلپایگانی
عیادت رهبر انقالب از حجت االسال
دیدار رمضان عبدالله با دکتر الریجانی
ن
حاج قاسم درکنگره 8هزار شهید گیال
خبرنامه
12
مثلث | شماره 307
دیدار وزیر امور خارجه مالزی با دکتر والیتی
دیدار وزیر بهداشت با بیماران جذامی
عکس جنجالی از سخنرانی رئیس جمهور
سلفی با رئیس جمهور کره
گرامیداشت مقام معلم باحضور ناطق و مطهری
مثلث | شماره 307
دختر سه ساله شهید مدافع حرم افغان
خبرنامه
عادل فردوسی پور در دانشگاه تهران
13
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lچیزی را که دشمن از اغتشــاش در عراق دنبال
می کند اجرایی شدن طرح تجزیه عراق است .این
موضوع را همه گروه ها و جریان های سیاسی عراق
به ویژه طرفداران مقتدی صدر باید متوجه باشند و در
زمین صهیونیســت ها ،امریکا ،انگلیس و ال سعود
بازی نکنند.
lباز هم مثل هــر ســال روز کارگر امــد و رفت و
در رســانه ها و مطبوعــات در بوق و کرنــا دمیدند و
حرف های دهن پر کن زیادی زدند!
lبه عنــوان خانــواده شــهید از مســئوالن امــر
درخواست می کنم غرامت ما خانواده های شهدا را
از امریکای جنایتکار مطالبه کنند.
lیادمــان نرفته کــه در دهــه شــصت مقامات
عالی رتبه امریکایی با چاپلوسی وارد فرودگاه مهراباد
تهران شده و قصد داشتند کیکی را تقدیم مسئوالن
کشــور بکنند و تقاضاهایی را از جمهوری اســامی
داشته باشند ولی سرانجام دست از پا درازتر و بدون
نتیجه و همراه با یک رسوایی بزرگ برگردانده شدند.
lدولتمردان فعلی از دولت قبل اشکال می گیرند
که چرا به امریکا اعتماد و اقدام به سرمایه گذاری در
یک کشور متخاصم کرده است .پس چرا خودشان با
اعتماد به امریکا پای برجام با وعده های نسیه امریکا
رفتند و امروز اب سنگین را به قیمت مفت به دشمن
قسم خورده می فروشند؟
lبه مســئوالن بفرمایید جنگ و دعوای حزبی و
سیاسی را کنار بگذارند و برای معیشت مردم فکری
بکنند.
lریاســت مجلس در واقع ضربه گیــر نمایندگان
رادیکال اســت .به نظرم اصالح طلبان نباید در دام
دوقطبی شدن عارف – الریجانی بیفتند .من به عنوان
یک حامی اصالح طلب ،ریاست الریجانی را مفیدتر
می دانم و عــارف هم نبایــد از اطــاق تعبیر «مرد
انصراف» ناراحت شود.
خبرنامه
14
مثلث | شماره 307
lاقای روحانی! شما که از برجام دفاع می کنی،
برجام چه دســتاوردی برای کارگر و جامعه کارگری
داشته؟ شما را به خدا به رونق کسب و کار بیندیش!
lدرود بر اقای توکلی! خدا پدر و مادرت را رحمت
کند .اگر مچ چهار تــا مدیر دولتی دیگــر را بگیری
بقیه حواس شــان جمع می شــود که واقعا مگر چه
کار می کنند کــه باید حقوق 35میلیونــی بگیرند به
غیر از امکانات دیگری که می گیرند .حســاب کنید
روزی یک میلیون و 200هزار تومان جمعه و شــنبه
هم ندارد.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
قیمتتویوتالندکروزرئیس جمهور دربازدیدازگروهمپناچقدراست؟
هفته گذشــته حضور رئیس جمهور بــرای بازدید از
شــرکت مپنا در روز کارگــر یکی از جنجالی تریــن اتفاقات
فضای مجازی بود .اولین بار برخی از اهالی فضای مجازی
شــروع به انتقاد کردند کــه رئیس جمهور دیرتر به ســراغ
کارگران رفته اســت .پس از ان ماجرای قطع شــدن برق
میکروفن رئیس جمهور هنگام ســخنرانی را شاهد بودیم.
اندکی بعــد خبرگزاری مهــر تصویری را منتشــر کرد که در
هنگام سخنرانی رئیس جمهور چند کارگر خوابیده بودند .این
تصویر در فضای مجازی
به طور گسترده ای بازتاب
داشــت .امــا ایــن همه
حاشــیه های این مراسم
نبــود .وقتــی تصاویــر
مربوط بــه رئیس جمهور
در حال بازدید از کارخانه
مپنا منتشــر شــد نشان
می داد که روحانی برای
بازدید از ایــن کارخانه از
یــک اتومبیــل لندکروز
استفاده کرده و در داخل
کارخانه به بازدید پرداخته
اســت .ایــن تصویــر
نیز تعجــب بســیاری را
برانگیخت و سوال این بود که ایا نمی شد از وسیله دیگری
استفاده کرد؟ از ســوی دیگر این اتومبیل توجه ها را جلب
کرد .علی قلهکی در صفحه گوگل پالس خود در این باره
توضیح داد:
-1روحانــی از ابتــدای انتخــاب شــدن به عنــوان
ریاســت جمهوری ایــران اســامی ،انــواع خودروهای
ضد گلوله کشــورمان در اختیار تیم حفاظتــش قرار گرفته
اســت .اینکه با وجــود خــودروی «بی ام و ســری 5مدل
E39ضدگلوله»« ،شاسی بلند های به جای مانده از زمان
احمدی نژاد» و همچنین یک دســتگاه «پــژو » 607چه
ی به ورود نســل جدید از تویوتاهــای ضد گلوله بوده،
لزوم
خود محل سوال است.
-2بالفاصله پس از مخابره تصاویر خودروی تویوتای
شاسی بلند روحانی در بازدید از گروه مپنا ،رسانه های مجازی
از قیمــت نیم میلیاردی این شاســی بلند لوکس ســخن به
میان اوردند ،در صوتی که این خودرو تویوتا VXRهشــت
سیلندر باشد قیمتش حدود 90هزار دالر متغیر بوده ولی این
قیمت برای تویوتا معمولی و غیر ضد گلوله بوده و خودروی
شاســی بلند ضد گلوله تویوتا که با نام « »B6به بازار عرضه
می گردد ،قیمتی در حدود 450هزار دال ر را از ان خود کرده
اســت .تویوتا B6با قیمت روز دالر ایران برای وارد کردن
توسط اشــخاص حقیقی قیمتی حدود 1/5میلیارد تومان
را برای صاحب ان بدون
عــوارض گمرکی! به بار
می اورد .باتوجه به سبقه
جناب روحانی در ســوار
شــدن بــر خودروهای
ضد گلولــه از ابتــدای
ریاست جمهوری در سال
92تا به االن ،خیلی بعید
است که خودوری ایشان
از نوع معمولی یعنی 90
هزار دالر باشد.
-3تویوتا به تازگی
تصاویــر با کیفیتــی از
تســت تویوتــا BXرا
منتشر کرده که از ازمون
ســهمگین ترورهای مختلف (شلیک با اســلحه سبک تا
نارنجک و موشک ضد زره) را به نمایش گذاشته که نشان
می دهد این مدل تویوتا از اســتانداردهای باالتری نسبت
به سایر تولیدات شرکت های رقیب بهره مند بوده و طبیعتا
قیمتی باالتر از انها دارد .واقعا تیم حفاظت جناب روحانی
پیش بینی حمله با ار پی جی یا نارنجک جنگی را داشته که
نمونه های قبلی خودروهای ضد گلوله کشــور یا تشریفات
ریاست جمهوری ،قابلیت تاب اوردن در برابر ان را نداشته؟
پــی نوشــت :باتوجه بــه رشــته تحصیلــی مقطع
کارشناســی ام یــک با ر توفیــق زیــارت مجموعــه مپنا را
داشته ام .این مجموعه ،شرکتی نیست که بتوان به راحتی
اشیای مشکوک را وارد ان کرد .چه ضرورتی بوده که دیدار
با کارگران این شــرکت ،با این غول زرهی ضد گلوله انجام
پذیرد؟
رضایی :خلیج فارس است
چون ابراه میان سرزمین
فارس بود
سید حسن و روز معلم
چنــد روزی بود کــه جمله ای منتســب بــه ایت الله
هاشــمی رفســنجانی در فضای مجازی در حال دست به
دست شــدن بود؛ جمله ای که البته از ســوی دفتر ایشان
تکذیب شــد تا دوباره فضا برای اتفاقاتی مثل موشــک و
گفتمان پیش نیاید .ان جمله این بود« :حاال که مملکت
را از دســت احمدی نــژاد نجــات دادم ،می توانــم راحت
بمیرم ».اما اصل جمله در واقع این بود که «حاال که مردم
ت بمیرم ».بــا این حال در
به بلوغ رســیدند می توانــم راح
میان تمام واکنش ها ،کوچک زاده در یکی از پســت های
اینستاگرامی خود این نقل قول را اورد ه و در پایین ان نوشته
است« :چه خوب!!!»
گفتنی است سایتی نزدیک به رئیس مجمع تشخیص
مصلحت نظام نوشته که این جمله تحریف شده است و با
اصل مطلب مغایرت دارد ،این سایت اشاره داشت که اصل
گفته هاشمی رفســنجانی این اســت« :حاال که مملکت
به اینجا رسیده و مردم به این ســطح از اگاهی رسیده اند،
الحمدللــه می توانم راحت ســر بر بالین مــرگ بگذارم».
کوچــک زاده البته بعــد از ان و در روز سه شــنبه در اخرین
نطقش در مجلس به این جمله به نوعی دیگری اشاره کرد.
گویا او نیز متوجه اشتباه شده بود و خطاب به رئیس مجمع
تشخیص مصلحت نظام گفت« :ایشان با ارزیابی شرایط
کشــور فرمودند «دیگــر می توانم راحت بمیــرم» عرض
می کنم ،خدا نکند .انشــاءالله خدا به شما و همه خادمان
ملت عمر 120ساله بدهد و همه توفیق داشته باشیم که به
نحوی این عمر را سپری کنیم که واقعا مرگ برای مان اول
راحت باشــد و با دلی ارام و مطمئن و روحی شاد و ضمیری
امیدوار به فضل الهی به سوی جایگاه ابدی سفر کنیم».
چرااصالح طلبانتمایلیبه
ریاستمجلسیعارفندارند؟
مناظره ای که به چاقوکشی رسید
محمدکاظم انبارلویی در سرمقاله امروز رسالت نوشت :سال 60
احسان طبری پس از اثبات خیانت حزب توده پرچم تسلیم را باال برد و
با اعتراف به «کج راهه ها» با نقد ماتریالیسم دیالکتیک ،دستان شهید
مطهری را به عنوان پیروز این نبرد تئوریک باال برد .برخی این تســلیم
را نشانه پیری و بی انگیزگی در ادامه مبارزه دانستند اما واقعیت این بود
که مارکسیسم در برابر اسالم حرفی برای گفتن نداشت و اندیشه های
فلسفی دانشمندان ما ریشــه در حداقل هزار سال کار فکری و فلسفی
داشــت و انها دستشــان خالی بود .ســند عملی این حرف فروپاشــی
مارکسیسم در شرق و غرب عالم به دلیل همین فقر فلسفی بود .امام خمینی(ره) 8سال پس از مرگ طبری و فروپاشی
حزب توده در ایران ،صدای شکسته شدن استخوان های مارکسیسم را شنیده بود .در استانه پیروزی انقالب وقتی در
دانشگاه تهران شهید مطهری پیشنهاد مناظره به امیرحسین اریان پو ر -یکی از متفکرین مارکسیسم در ایران -داده بود
کار به چاقوکشی کشید و بعد از پیروزی انقالب در فرصتی من از اریان پور پرسیدم چرا تن به مناظره ندادید؟ او سکوت
کرد .فقط توضیح داد چریک های فدایی خلق و مجاهدین خلق هر دو از من دعوت کردند که در شــورای مرکزی انها
حضور یابم و به لحاظ نظری پاسخگوی نیازهای انها باشم .من نرفتم و به انها گفتم؛ مبارزه با جمهوری اسالمی بی فایده
است .شما را در دام امریکا می اندازد .او گفت« :بعد از انقالب رابطه ام را با اقای مطهری حفظ کردم ،انها می دانستند
من در هیچ اقدامی علیه انقالب حضور ندارم».
سابقه تایید یک اعتبارنامه
روزنامــه اعتماد در گزارشــی بــه بازخوانی یک پرونــده در 28
سال پیش شــبیه پرونده مینو خالقی پرداخته و در گزارشی با عنوان
ل پیش» نوشت« :با این
«بازخوانی ماجرای یک اعتبارنامه در ٢٨سا
اسنادی که از نخستین اجالسیه دوره سوم مجلس شورای اسالمی
در دست است ،می توان تحلیل حقوقی این ماجرا را این گونه دانست
که اگر وزارت کشور بدون اجازه و امضای شورای نگهبان اعتبارنامه را
صادر کند ،هیچ مرجعی اال مجلس نمی تواند او را مواخذه کند .در این
حالت دو اتفاق بیشتر روی نخواهد داد «تایید» یا «رد» اعتبارنامه.
موضوعی که البته تا امروز مشخص نیست که وزارت کشور چگونه عمل خواهد کرد ،یک اصل را به طور روشن اعالم
می کند« .صدور اعتبارنامه نمایندگان نیازی به امضای اعضای شــورای نگهبان نــدارد» .حال فقط می ماند موضوع
اختالف بین دو نهاد .اگر وزارت کشــور از ظرفیت قانونی خود اســتفاده کرده و با امضای اعتبارنامه مینو خالقی ،طی
ادامه مســیر را به نمایندگان جدید مجلس دهم واگذار کند ،باالترین اقدامی که در مقابله با او می تواند انجام بگیرد،
ارجاع پرونده به کمیسیون تحقیق است؛ جایی که با اســتناد به اتفاقات دوره های گذشته مجلس ،به نظر نمی رسد در
تقابل با خواسته های نهاد اجرایی انتخابات باشد .اما باز هم یک ســوال مطرح می شود .شورای نگهبان چگونه یک
بخش از انتخابات را باطل می کند و در بخشی دیگر ان را مورد تایید قرار می دهد؟ شاید همین موضوع ،بتواند مانع از
تصمیمات دیگر نهاد نظارتی انتخابات باشد».
مثلث | شماره 307
دکتر عبدالله گنجی در کانال تلگرامی اش نوشــت:
یــک روز پــس از انتخابات مرحلــه دوم مجلس شــورای
اســامی رســانه های اصالح طلب از پیروزی در جمع دو
مرحله خبر می دهند .البته خوشحالی انان بیشتر از گرفتن
ســرپل در نظام بدون عذرخواهی از اتهام تقلب به نظام و
شعارهای فر اتقلب پس از ان است .حال سوال این است
که اکثریت ادعا ها منجر به ریاســت یــک اصالح طلب بر
مجلس خواهد شــد؟ یکــی از اعضای مجمــع روحانیون
گفته اســت که هنوز روی عارف به جمع بندی نرسیده ایم.
کرباســچی هم تفاوتی بین عــارف و الریجانی ندانســته
اســت .روزنامه ارمان هم مرتب عــارف را تحقیر می کند و
صرفا اندکی از اصالح طلبانی که مشی انان مثل خود عارف
اســت یا امیدوارند در پرتو عارف وارد هیات رئیســه شوند
(کواکبیان ،حضرتی و )...از ریاست وی حمایت می کنند.
علت بی مهری درون جریانی به عارف چیست؟
روزنامه ارمــان در گفت وگو بــا علی تاجرنیــا ،نماینده مجلس
ششــم در مطلبی بــا عنــوان «پیام بــه روحانی بــرای انصــراف از
ریاســت جمهوری» نوشــت« :مهم ترین اســتراتژی اصولگرایان
این است که اقای روحانی را از ادامه ریاســت جمهوری خود خسته
و منصرف کنند .به همیــن دلیل تالش می کنند از همه پتانســیل و
امکانات خود برای فشار اوردن به دولت اقای روحانی استفاده کنند.
از گوشه و کنار شنیده می شود برخی به صورت مستقیم و غیرمستقیم
برای اقای روحانی پیام می فرستند که وی را از ادامه ریاست جمهوری
خود در مرحله دوم منصرف کنند .این پیام ها عمدتا توســط افراد پرنفوذی که در ساختار قدرت نقش دارند برای اقای
روحانی فرستاده شده است .اســتراتژی دوم اصولگرایان برای شکســت اقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری
الترناتیو ســازی و ظهور پدیده های جدید از درون جریان اصالحات برای رقابت با اقای روحانی اســت .اصولگرایان
به دنبال این مســاله خواهند بود که بین اصالح طلبان و اقای روحانی شکاف ایجاد کنند و جریان اصالحات را بزرگ تر
و محبوب تر از اقای روحانی نشان بدهند .سپس با این بهانه تالش کنند یک شخصیت اصالح طلب را به نمایندگی از
جریان اصالحات در مقابل اقای روحانی که خاســتگاه اصولگرایی دارد قرار بدهند .اصولگرایان در صورتی که موفق
نشوند از این دو استراتژی استفاده کنند تالش خواهند کرد از طیف تخریب گر خود در انتخابات ریاست جمهوری علیه
اقای روحانی استفاده کنند .مهم ترین ابزار این تخریب نیز می تواند شخصی مانند محمود احمدی نژاد یا فردی شبیه
به رویکرد وی باشد.
خبرنامه
ماموریت اخر
یک پیام برای روحانی
بررسی رسانه ای هفته
15
حاشیه های دنباله دار برجام
گفتارها
زمان ان رسیده تا اروپای واحد تکلیف خود را با برجام به صورتی جدی مشخص
کند.ایااروپادراینمعادلهقصدداردهمچناندرمقابلکارشکنی هایامریکاسکوت
کندیااینکهدرصددحفظبرجامبه عنوانسندیبین المللیواجراییساختناناست؟
بدیهیاستکهپاسخاینسوالرامقاماتاروپاییبایدباعملخوددهندنهسخنانو
ادعاهایشان.در یکیازگفتارهایاینشمارهاینموضوعرابررسیکرده ایم.
نسبتامریکاواروپادرپسابرجامچگونه تعریفمی شود؟
انتظارات حداقلی ایران از اروپای واحد
حنیف غفاری
گفتارها
16
مثلث | شماره 307
روزنامه نگار
طــی ماه هــا و هفته هــای اخیر،مقامــات اروپایی
ســفرهای متعــددی بــه ایــران در دســتورکار خــود قرار
داده اند .هدف از این سفرها ،مذاکره با ایران در خصوص
همکاری های اقتصادی و سیاســی در دوران پســابرجام
است .در این خصوص نکاتی وجود دارد که باید نسبت به
انها توجه کاملی را مبذول داشت:
مهم ترین نکته در این خصوص ،به تعریف نســبت
میان اتحادیــه اروپا و ایاالت متحده امریــکا باز می گردد.
اینکه اتحادیه اروپا و به صــورت خاص تروئیکای اروپایی
یکی از اضالع مذاکرات هســته ای میان ایران و اعضای
5+1بوده اند .بدیهی است که یکی از اصلی ترین وظایف
اتحادیه اروپا در برهــه فعلی عمل بــه روح و متن برجام و
تحقق وعده های داده شده در ان است.در این خصوص
اتحادیه اروپــا نباید نقش منفعالنــه ای را ایفا کــرده یا در
مقابل کارشکنی های صورت گرفته از سوی ایاالت متحده
امریــکا اقدامی صــورت ندهــد .اروپای واحــد به عنوان
یکی از طرف های مذاکره کننده و به عنــوان ضلعی که به
صورت مســتقیم درگیــر در مذاکرات بوده بایــد وظایف و
اقداماتی به مراتــب فراتر از انچه امروز انجــام می دهد را
صورت دهــد .مهم ترین کارویژه ای کــه در این خصوص
می توان برای اروپای واحد متصور شد ،تالش برای اجرایی
کردن صد درصــدی برجــام و مواجهه با کارشــکنی های
ایاالت متحــده امریکاســت .بنابراین ،مقامات دســتگاه
سیاست خارجی کشــورمان باید اتحادیه اروپا را نسبت به
نقش افرینی فعال در قبال عهد شکنی های اشکار واشنگتن
ترغیب نمایند .تاکنون واشنگتن با وضع قوانین سختگیرانه
در قبال اعطای ویزا به کسانی که به ایران سفر کرده اند(یا
ایرانی هســتند) و همچنین ایجاد موانع ســخت در مسیر
عادی سازی مناســبات بانکی با ایران ،عمال بند 29برجام
را نقض کرده است.
از ســوی دیگــر ،برخــی نامزدهــای انتخابــات
ریاســت جمهوری ایاالت متحــده امریکا از جملــه دونالد
ترامپ از حزب جمهوریخواه که راهیابی وی به دور نهایی
رقابت های انتخاباتی مسجل شده ،صراحتا از نقض توافق
هســته ای در صورت حضور در کاخ سفید سخن گفته اند.
موضع گیــری در مقابل تهدیــدات نامزدهــای انتخابات
ریاست جمهوری امریکا در خصوص ابطال برجام و ...یکی
از این موارد است .اگرچه اروپای واحد با این موضع گیری
مقامات امریکایی مخالف است ،اما الزم است این مخالفت
به صورتی عینی تر در مواضع مقامات رسمی اتحادیه اروپا
متبلور شود .تاکنون در این خصوص شاهد ابراز مخالفتی
ی تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا نبوده ایم.
قوی از سو
مهار ایاالت متحده امریکا توســط اتحادیــه اروپا،
در برهه فعلــی کمترین انتظاری اســت که مــا می توانیم
از مقامات کشــورهای اروپایی داشته باشــیم .این انتظار
حداقلــی ،بایــد در اوج اقتدار دســتگاه سیاســت خارجی
کشورمان از اروپاییان مطالبه شــود .در غیر این صورت،
اشتیاق مقامات اروپایی نســبت به عادی سازی مناسبات
تجاری و اقتصادی با ایران به خودی خود ارزش و اهمیتی
ندارد .تا زمانی که اتحادیه اروپا استراتژی مهار امریکا در
دوران پسابرجام را در دســتورکار خود قرار ندهد و در مقابل
کارشکنی های اشکار واشنگتن سکوت کند ،نمی توان از
اروپا به عنوان شریکی مطمئن در عرصه تجاری و اقتصادی
با ایران یاد کرد .اتحادیه اروپا به خوبی می داند که یکی از
اصلی ترین اهداف برجام ،عادی ســازی مناسبات بانکی
ایران و دیگر کشورهای دنیا از طریق رفع تحریم سوئیفت
بوده اســت .هم اکنون وزارت خزانــه داری ایاالت متحده
امریکا ،بانک های اروپایــی را در راســتای معامله و داد و
ستد بانکی با کشورمان تحت فشار قرار داده است .بدیهی
است که در اینجا مقامات سیاسی اتحادیه اروپا باید ضمن
ایســتادگی در مقابــل کارشــکنی های وزارت خزانه داری
امریکا ،تضمیــن الزم را به بانک های خــود در خصوص
مراوده با ایران ارائه دهند .به عبــارت بهتر ،بخش مهمی
از حل وفصل مشــکل ســوئیفت و ارتباطات بانکی میان
ایــران و اروپــا ،بر عهده مقامات سیاســی ایــن مجموعه
است .وظیفه ای که تاکنون اتحادیه اروپا به عنوان یکی از
طرف های فعال در مذاکرات هسته ای نسبت به انجام ان
اهمال و قصور کرده است.
نکته دیگری که در این خصوص وجود دارد ،عملیاتی
ســاختن معامالت و مراودات اقتصادی با ایران اســت.
اینکه همان گونه که رهبر معظم انقالب اسالمی نیز تاکید
فرموده اند ،الزم است در راستای عملیاتی شدن طرح های
روی کاغذ (طرح های اقتصادی و سرمایه گذاری از سوی
گفتارها
اروپا) اقداماتی عملی صورت گیــرد ،مقامات اروپایی باید
ضمن حضور در ایران ،سرعت و عمق سرمایه گذاری های
عینی و ملموس خود را نیــز در ایران در دوران پســابرجام
شدت بخشند.
در این خصوص بخش های دولتــی و خصوصی در
اروپا باید فعالیت بیشتری نسبت به قبل داشته باشند .بدیهی
است در این صورت ،طرفین می توانند از اثار برجام در حوزه
اقتصادی و تجاری و سرمایه گذاری و سرمایه پذیری بهترین
استفاده را کنند.
نکتــه چهــارم اینکــه اتحادیــه اروپــا بایــد متوجه
هزینه هــای ســنگین بــازی در زمیــن ایاالت متحــده
امریکا باشــد .چندی پیــش مقام معظم رهبــری در دیدار
رئیس جمهــور اتریش به نکتــه قابل تاملــی در خصوص
مناسبات برخی کشورهای اروپایی و ایاالت متحده امریکا
اشــاره کرده و دنبالــه روی این کشــورها از واشــنگتن را
غیرمنطقی و بی مبنا دانستند .بازی اتحادیه اروپا در زمین
امریــکا هزینه زیادی برای این مجموعه داشــته اســت.
زمانی کــه در تاریــخ هفتم فوریــه ســال ۱۹۹۲میالدی
پیمان ماســتریخت یا همان پیمــان اتحادیــه اروپا بین
ســران ۱۲کشــور عضو جامعه اقتصادی اروپا منعقد شد،
اروپاییان بر اســاس قرائت و تفســیر رئالیستی خاصی که
نسبت به مقوله قدرت داشــتند ،خود را موظف به بازی در
زمین ایاالت متحــده امریکا می دانســتند .اگرچه پس از
گذار بشریت به هزاره ســوم و متعاقب شکست امریکا در
جنگ عراق و ابتر ماندن بسیاری از طرح های بین المللی
کاخ سفید و بازتعریف قدرت روسیه ،چین و هند عمال دوران
نظام تک قطبی به پایان رســید ،اما بسیاری از کشورهای
اروپایی به بازی سنتی خود در زمین امریکا ادامه داده اند.
بازی اروپا در زمیــن ایاالت متحده امریــکا نه تنها
موقعیت قاره سبز را درجهان بهبود نبخشیده بلکه منجر به
افزایش تصاعدی هزینه های شکست اروپا در جهان شده
است.در ســال ۲۰۱۱رویای امریکایی اتالنتیکی تسلط
بر دمشق و استخدام ظرفیت های ژئواستراتژیک سوریه
به سود غرب ان قدر ســران اروپایی را مدهوش کرده بود
که متوجه بازی نافرجام و فاجعه امیز خود با حلقه اتشــی
که امریــکا ایجاد کرده بود نشــدند .هم اکنون در ســال
۲۰۱۵میالدی قرار داریم .رشــد گروه های تروریستی و
تکفیری و بازگشت انها به خاک کشــورهای اروپایی که
در گذشــته ای بســیار نزدیک مولد و حامی این گروه ها
بودند از یک ســو و وقوع بحران مهاجرت به کشورهای
اروپایی جملگی هزینه های ســختی را بر پیکره قاره سبز
وارد ساخته است.
در جریان تحوالت اوکراین نیــز اروپای واحد مقهور
و مغلوب بازی ایاالت متحده امریکا در کی یف شد .وقوع
درگیری های خونین در اوکراین و از دست رفتن کنترل این
کشور توسط یانوکوویچ و تبدیل شدن کی یف به کانونی از
اتش و خون ،نتیجه این بازی مداخله جویانه بود .هیچ گاه
در طول دوران پس از فروپاشــی اتحاد جماهیر شــوروی
سابقه نداشت که مقامات روسی صراحتا از «تقابل نظامی
با اروپا» در صورت گسترش ناتو به شــرق سخن به میان
اورند اما این اتفاق هم اکنون افتاده اســت .تغییر نقشــه
امنیتی و استراتژیک اروپا بر اثر مواجهه مستقیم با روسیه،
کابوسی است که یاداوری ان سران ناتو و اتحادیه اروپا را
در جای خود میخکوب می کند.
در کنار این موارد« ،حمایت از رژیم صهیونیســتی»
نیز تعهدی است که ایاالت متحده امریکا به صورت خاص
ان را در دامان اروپا قرار داده و هر سال و هر ماه بابت این
تعهد پذیری تک تک کشورهای اروپایی و نهادهای امنیتی
انها را بازخواســت می کند.حتی کشــورهایی مانند سوئد
و نروژ که نســبت به دیگر کشــورهای اروپایی به صورتی
پررنگ تر شهرک سازی های غیر قانونی رژیم صهیونیستی
و دیگر موارد نقض حقوق بشــر در کرانه باختری و غزه را
مورد توجه قرار داده بودند با خشم مقامات امنیتی امریکا و
اسرائیل مواجه شده اند.
در نهایت اینکه نباید فراموش کرد که طی ۱۲ســال
اخیر ،تروئیکای اروپایی به نمایندگی از ســایر کشورهای
عضو اتحادیه اروپا در تقابل هسته ای امریکا و ایران نقش
یک کاتالیزور و عامل تسریع کننده را به سود واشنگتن ایفا
کردند .وضع تحریم های یکجانبه ظالمانه از سوی اتحادیه
اروپا ـ در حوزه نفت و انرژی و تحریــم بانک مرکزی و ...ـ
نشان از بازی متوازن واشنگتن و اتحادیه اروپا در تقابل با
حقوق حقه هسته ای ملت ایران بود.
نتیجه همراهی غیرمنطقی اروپــای واحد با امریکا
در مقابله با جمهوری اسالمی ایران ،کاهش شدید سطح
و میزان صادرات و واردات ایران و کشــورهای اروپایی با
یکدیگر بود ،به عنوان مثال میزان واردات المان از ایران
در دوران قبل از وضــع تحریم های یکجانبــه اروپا به دو
میلیارد و ۳۰۰میلیون دالر در سال می رسید.
اتحادیه اروپا جهت از بین بردن هزینه های ناشــی
از بازی در زمین امریکا ،چاره ای جز پوســت اندازی کامل
و تغییــر جهت ملمــوس خــود در حوزه هــای اجتماعی،
سیاســت داخلی ،اقتصادی و سیاســت خارجــی ندارد.
وجــود سیاســتمداران بحران ســازی ماننــد تونــی بلر،
دیوید کامــرون ،نیکال ســارکوزی ،فرانســوا اوالند و...
به اندازه کافــی منجر به عقبگــرد اروپای واحــد در نظام
بین الملل گردیده اســت! به نظر می رسد پا پس کشیدن
سیاســتمداران کهنه کار و باتجربه تــر اروپایی مانند ژاک
شــیراک ،دو ویلپن ،گرهارد شــرودر ،واســاو کالوس
و ...از اتشی که نسل جدید سیاســتمداران اروپایی ان را
بر افروخته اند بیش از این به صالح اروپای واحد نباشــد.
اروپــا در اســتانه انفجاری بــزرگ اســت .همان گونه که
مشاهده می شود ،پیروی از سیاست های امریکا نتیجه ای
جز افزایــش تصاعــدی و روزانه هزینه هــای اقتصادی،
اســتراتژیک ،سیاســی و اعتباری اتحادیه اروپا به همراه
نیاورده است.
بدیهی است که شــهروندان اروپایی در برهه فعلی،
دیگر بازی ســران خود در زمین ایاالت متحــده امریکا و
رژیم صهیونیستی را نمی پذیرند.
هم اکنون زمان ان رسیده تا اروپای واحد تکلیف خود
را با برجام به صورتی جدی مشــخص کند .ایا اروپا در این
معادله قصد دارد همچنان در مقابل کارشکنی های امریکا
ســکوت کند یا اینکه درصدد حفظ برجام به عنوان سندی
بین المللی و اجرایی ساختن ان اســت؟ بدیهی است که
پاسخ این سوال را مقامات اروپایی باید با عمل خود دهند
نه سخنان و ادعاهایشان.
سالی که نکوست از بهارش پیداست
بازار کج دار و مریز کتاب چگونه ارام می شود؟
شایان ربیعی
دبیر فرهنگ
مثلث | شماره 307
گفتارها
اگر این ضرب المثل را اصل بگیریم ،طبیعی اســت
که توقع داشــته باشــیم تا در ســال 95بازار کتاب از افت
و خیزهای ســال گذشــته دور باشــد و رونــد متعادل تر و
متناسب تری را تجربه کند .البته نباید از نظر دور داشت که
امسال با تغییر مکان برگزاری نمایشگاه کتاب و انتقال ان
از مصلی به شهر افتاب ،امکان دارد از استقبال همیشگی
دوستداران کتاب و بالطبع میزان فروش ساالنه نمایشگاه
بین المللی کتاب تهران کاسته شود ،گرچه به نظر می رسد
شهرداری تهران برای جلوگیری از احتمال ریزش مخاطب
با تبلیغات وســیعی در سطح شــهر تهران ســعی کرده تا
جذابیت هــای محل جدیــد نمایشــگاه را بــرای عموم به
نمایش بگذارد.
ســال گذشــته به رغم فرازوفرودهای بســیاری که
بازار کتاب داشــت ،نمایشگاه کتاب توانســت نزدیک به
60میلیارد تومان کتاب بفروشد که این رقم به احتمال بسیار
در نمایشگاه امســال نیز تکرار خواهد شــد و این موضوع
می تواند صاحبان نشر و اندیشــه را امیدوارتر کند .در واقع
ویترین کتابفروشی ها در قیاس با چند سال گذشته پرنورتر
شده و چشم مخاطبان کتاب را بیشتر می رباید.
به هر حال به نظر می رســد کــه بازار کــج دار و مریز
کتاب در ســال 94پایان خوشــی را با طرح عیدانه تجربه
کرد .در ســال گذشــته بیش از دو هزار عنوان کتاب جزو
پرفروش ترین اثار بازار نشــر ایران بودند .این اتفاق های
خوشایند در بازار کتاب روزهای اخر سال نهادهای مسئول
در این حوزه را مجاب کرد تا در ســال پیــش رو امکانات و
تسهیالت بیشــتری برای جامعه کتابخوانان ایرانی ایجاد
کنند.
همچنین فروش فوق العاده برخی کتاب های داستان
به ویژه از اثار محمود دولت ابادی ،علیا شرف درویشــیان
و ...در زمانی کمتر از دو مــاه از چاپ اول این کتاب ،نوید
اســتقبال از بازار و به تبع نمایشــگاه کتاب را به ناشــران و
نویسنده ها داده است.
امــا همــه ایــن مــوارد موجــب می شــود تــا کمی
نگرانی ها هم افزایش یابد؛ نگرانــی از اینکه مبادا با برخی
سیاســت گذاری های نادرست ،ناخواســته میوه های تازه
رسیده این درخت نو چند ســاله را از دست بدهیم و نتوانیم
چنان که باید و شــاید از فضای ایجاد شــده در بازار کتاب
استفاده ببریم.
بر این اساس شایسته است که همه مدیران فرهنگی
دولت و دیگر نهاد های مســئول با پذیرندگی ،ســعی کنند
تا میل به انتشــار کتاب در ســایه برخــی محدودیت های
غیرضروری از میان نرود .خالصه اینکه بهار هر سال با بهار
کتاب اغاز می شود و امید اســت که بهار نکو نشان دهنده
ســال نکو هم باشــد .به هر حــال درک این نکتــه نیاز به
هشــیاری زیادی دارد که حوزه فرهنگی در عین اینکه باید
با دیدگاهی باز و پذیرنده مدیریت شود ،همزمان الزم است
تا با حساسیت های فراوان مورد مراقبت قرار گیرد .حرکت
در میان این دو مسیر ،نیازمند درک و فهم مدیریتی از یک
سو و جدیت و جسارت در امور اجرایی حوزه فرهنگ است.
حوزه فرهنگی کشور در کنار نگاه باز مدیران نیازمند صراحت
و جسارت توامان است تا بتواند درخت های شکوفاتری را در
بهار بلوغش به بار برساند.
17
گفتارها
حمله امریکا به سوسیالیسم امریکایی
میراث چاوز از بین می رود؟
میرقاسم مومنی
گفتارها
18
مثلث | شماره 307
مدیرعامل موسسه پژوهشی و مطالعات بین المللی چشم انداز ابرار نوین
تحوالت اخیر ونزوئال بازتاب مهمی در داخل و خارج
ان کشور داشته است؛ با فوت هوگو چاوز و روی کار امدن
نیکوالس مادورو ،ساختار سیاسی ونزوئال دچار یک تحول
عمیق سیاسی شد.
نقش کاریزماتیک چاوز در ایجاد وحدت بین گروه ها
و جریان های سیاســی موافق و تعدیل حمالت مخالفین
نقش بســزایی داشــت .با فوت چــاوز ،مخالفیــن دولت
حاکم که از احزاب محافظه کار بودند با حمایت اشــکار و
پنهان دولت امریکا فرصت را جهــت نابودی میراث چاوز
غنیمت شــمردند .چاوز نســبت به تحوالت داخلی با نگاه
حفظ پشــتوانه مردمی در مقابله با تهدیــدات مخالفان و
خارجی ها توانسته بود یک موقعیت نســبتا با ثباتی ایجاد
کند ولی به جهت فقدان ایشــان معادالت ترســیم شده از
بین رفت و ونزوئال با تهدید خارجی و داخلی مواجه شــد.
در این میان بزرگترین مشکل ونزوئال ،شکاف طبقاتی و از
بین رفتن ارزش پول ملی بود که باعث شد مردم ونزوئال و
حتی طرفداران چاوز برای فرار از این بحران به معترضان
سنتی چاوز بپیوندند.
از سوی دیگر ،مادورو بعد از روی کار امدن با انبوهی
از تقاضاها ،نیازها و تهدیدات داخلی و خارجی مواجه بود؛
از یک سو فشــار امریکا و مخالفین دولت و از سوی دیگر
رکود اقتصادی ،کاهش قیمــت نفت و از بین رفتن امنیت
عمومی که موجب فشار به توده مردم شد و نارضایتی هایی
به وجود امد .این نارضایتی ها فرصتی بود که مخالفان از
ان،جهت از بین بردن سیستم چاوز اســتفاده کردند .در
این میان نوک حمله مخالفان به تغییر سیاسی و کنار رفتن
عوامل سوسیالیست معطوف بود که این امر در انتخابات
پارلمانی 2015محقق شد .بنابراین مخالفان چاوز اکثریت
پارلمان را به دست گرفتند و در واقع مقدمه ای جهت عزل
رئیس جمهور با استفاده از قانون اساسی ونزوئال پدید امد.
در مقایســه دوران چاوز با مادورو باید خاطرنشــان
کرد دوران چــاوز دورانی بود کــه ونزوئــا از درامد نفتی
باالیی برخوردار بود و چاوز با استفاده از پول نفت و با دادن
یارانه و کمک بالعوض به قشــر ضعیف جامعه ،ارتشــی
از هــواداران منطقه ضعیف را برای خــود جمع کرده بود.
از ســوی دیگر باتوجه به روابط چاوز با امریکا ،بخشــی از
ملی گرایان ونزوئال نیز به ایشان پیوســتند اما با فوت او،
پایین امدن قیمت نفت ،تقویت مخالفین و نیز بی تجربگی
مادورو ،مخالفین توانســتند از نقاط ضعف موجود جهت
براندازی سیاســت های میراث داران چاوز استفاده کنند.
در واقع فوت چاوز فرصتی برای مخالفین بود و اشتباهات
مادورو زمینه را برای به وجود امــدن این بحران ها هموار
کرده است.
از ســوی دیگر پایین امدن قیمت نفــت که موجب
کســری بودجــه دولــت ونزوئال شــد ،اثر مســتقیمی در
برنامه های حمایتی دولت مادورو داشته است .باتوجه به
اینکه مادورو نقش کاریزماتیک چاوز را نداشــت به دنبال
کمبود درامدهــای ارزی ،عمال دولت ونزوئال با کســری
بودجه شدید مواجه شد و این کســری بودجه موجب شد
تورم شدیدی در این کشور رشــد کند .در عین حال قیمت
محصــوالت مصرفی باال رفــت و بازار ســیاه کاال و ارز به
وجود امد .همزمان ،فوت چاوز فرصتی را جهت انسجام و
سازماندهی مخالفان مهیا کرد و مخالفان با حمایت های
امریکا و سوءاستفاده از اشتباهات اقای مادورو با توسل به
رسانه های ارتباطات جمعی ،زمینه را جهت فشار به دولت
افزایش دادند .همین امر پیروزی انهــا را در پارلمان رقم
زد .در واقع مادورو ،قربانی سیاست های امریکا در منطقه
شد؛ مخالفان که از سرمایه داران و نمایندگان کمپانی های
امریکایی در ونزوئال هستند به عنوان سربازان پیاده امریکا
در ونزوئال فعالیت می کنند و این کشــمکش سیاســی در
نهایت مقدمه ای جهت عزل رئیس جمهور با اســتفاده از
قانون اساسی را فراهم اورد.
امروزه با در نظر گرفتن شرایط پیش امده در ونزوئال،
تبلیغات ،ناامنی و بحران اقتصادی ،حزب سوسیالیســت
در حال عقب نشــینی از مواضع خود هستند و باتوجه به از
دســت دادن پارلمان ،نمایندگان مخالفین بــا حضور در
پارلمان و با اســتفاده از قدرت ان در حــال محدود کردن
قدرت مادورو و هم پیمان های ایشــان هســتند .از سوی
دیگر باتوجه به شــرایط پیش امده در حال حاضر عده ای
از دوســتان ســابق مادورو به حزب مخالفان پیوسته اند و
این باعث شــده وضعیت پیچیده ای در ونزوئال پیش اید.
اما افق نهایی چنین اســت که اگر مادورو تــا پایان دوره
ریاست جمهوری خود تا ســال 2019نتواند با مخالفان به
تفاهم برسد احتمال کودتای نظامی یا عزل ایشان از سوی
پارلمان متصور اســت که این امر می تواند دولت و ملت را
وارد بحران جدیدتر کند.
به تحوالتی که در روابط کشورهای امریکای التین
با امریکا در جریان است نیز باید توجه داشت .در این میان
شروع رابطه سیاسی امریکا با کوبا شایان ذکر است؛ کوبا
به عنوان وارث کمونیســت در قاره امریکا بعد از 50ســال
اختالف و قطع رابطه ،دوران جدیدی از روابط را با امریکا
شــروع کرده اســت .در واقع کوبا جهت حضور در جامعه
بین المللی و رهایی از مشــکالت داخلی مجبور به شــروع
روابط سیاسی با امریکا شد و سفر باراک اوباما رئیس جمهور
امریکا به کوبا و رائول کاسترو رئیس جمهور کوبا به امریکا
یخ های روابط دو کشــور را اب کرد .حال بــا از بین رفتن
پایگاه کمونیســم و سوسیالیســم در قاره امریــکا احزاب
سوسیالیست که باتوجه به شرایط سیاسی یک دهه گذشته
در این منطقه رشد کرده بودند و در دولت ها حضور داشتند،
کم کم جای خــود را به احزاب محافظــه کار می دهند .در
واقع سیاســت امریکا در امریکای جنوبــی روی کار امدن
کشورهای همســو با سیاســت های خود بوده که یکی از
دالیل مهم این سیاست ،رقابت های تنگاتنگ اقتصادی،
سیاسی و امنیتی امریکا با چین و روسیه است.
با توجه به رشــد اقتصادی چین در عرصه اقتصادی
و حضــور روســیه در بــازار فــروش تســلیحات نظامی،
امریکایی ها با هدف مهار این دو قــدرت ،اقدام به ایجاد
اتحاد بین کشورهای همســو با خود کرده و در این مسیر
با کشورهایی که همســو با انها نبودند براساس شرایط هر
کشور سعی در همسوسازی انها کردند .در این خصوص
واشــنگتن به منظور جلوگیری از حضور قدرتمند روسیه و
چین در قاره امریکا ،کشــورهایی که تمایالت چپگرا و یا
گرایش های سوسیالیســتی دارند را از صحنه سیاسی ان
کشور برکنار می کند و از سوی دیگر با کشورهایی که روابط
متخاصم داشته سعی در حل این مشکالت داشته است؛
همچون حل موضــوع روابط با کره و توافق هســته ای با
ایران که این امر باب گفت وگوی مستقیم میان واشنگتن
و ایران را گشــوده اســت .همچنیــن این تحــوالت پیام
معنی داری به مقامات پکن و مســکو ارائه داده اســت .با
چنین شــرایطی ،ونزوئال به عنوان یکــی از اعضای مهم
اپک و تولیدکننده نفت در منطقه ،نقش مهمی در معادالت
سیاسی و اقتصادی امریکا دارد.
با توجه به نیاز مبرم چین به نفت جهت ادامه رشــد و
توسعه اقتصادی ،امریکا با تسلط و مدیریت چاه های نفتی
خاورمیانه همچون عراق ،عربســتان ،لیبی و کشورهای
حوزه خلیج فارس و کشــورهای امریکای التین تالش در
محدود کردن اژدهــای اقتصادی چیــن دارد که در این
میان هر گونــه تحول سیاســی در ونزوئال بــر مبادالت و
سیاست های نفتی امریکا تاثیر گذار خواهد بود.
جنگ در معدن سالح
در یمن چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟
کامران کرمی
روزنامه نگار و پژوهشگر خلیج فارس
یک سال و یک ماه پس از تهاجم نظامی عربستان
سعودی علیه یمن که به کشته و زخمی و اواره شدن ده ها
هزار غیرنظامی یمنــی انجامیده اســت ،مذاکرات برای
رســیدن به اتش بس کامل و توافقات سیاســی در شهر
کویت اغاز شــده اســت .پس از توافق اخیر اتش بس در
11اوریل ( 23فروردین) ،دومین دور نشســت مشــورتی
برای رســیدن به گفت وگوهای سیاسی میان هیات یمنی
متشــکل از «انصارالله» و «الموتمر الشــعبی الوطنی»
(حزب کنگره ملی) علــی عبدالله صالح بــا هیات ریاض
(دولت مستعفی یمن) در کویت برگزار شد که البته پس از
چند روز به دلیل انچه نقض اتش بس از سوی انصارالله و
کنگره ملی در استان تعز بیان شده ،پایان یافت.
پیش تر روزنامه «الرای» کویت به نقل از منابع مطلع
یمن نوشت که نشســت صلح یمن در کویت احتماال بین
4تا 6هفته اما با وقفه های چنــد روزه در میان ان به طول
خواهد انجامید .این گفت وگوها در ادامه مذاکرات قبلی
در ژنو در دسامبر (اذر/دی) ســال گذشته است که بدون
نتیجه پایان یافت.
اسماعیل ولد شیخ احمد فرستاده ویژه سازمان ملل
اختالف نظر میان طرف های درگیر را عمیق و چشــمگیر
توصیــف کرده اما گفته اســت کــه هر دو طــرف موافق
برقراری صلح و تالش گسترده برای انعقاد توافق هستند.
پیش تر ولد الشــیخ گفته بود که گفت وگوها بر سه محور
برقراری اتش بس ،پایه ریزی قوانین گفت وگوها و تشکیل
کمیته ها متمرکز است.
خبرها حاکی از ان است که طرفین توافق کرده اند
که دو مقام از هــر دو طرف برای مشــاوره درباره راه های
ادامه اتش بس منصوب و معرفی شوند .در این میان اما،
عبدالملک المخالفی ،وزیر خارجه دولت مســتعفی یمن
انصارالله را متهم کرده است که از گفت وگو درباره مسائل
کلیدی امتناع می کند ،این در شرایطی است که انصارالله
اعالم کرده که بدون توقف حمله های هوایی عربستان،
اتش بس معنی نخواهد داشــت و نمی تواند اغازی برای
گفت وگوهای جدی باشد.
به نظر می رســد کــه اگرچه توقــف موقتی حمالت
سعودی و تن دادن طرفین به گفت وگوها ،اقدام تاثیرگذار
برای کاستن از کشــتارها و تخریب هاســت اما باتوجه به
سطح و دامنه اختالفات طرفین به خصوص در موضوعات
کلیدی ،چندان نمی توان به روند این گفت وگوها حداقل
در کوتاه مدت خوشبین بود.
عمده ایــن اختالفات را می تــوان در اجرایی کردن
5محور با تقدم اهمیت که در ایــن مذاکرات بر ان تمرکز
شده ،مورد تحلیل و تبیین قرار داد:
.2عقب نشینی از شهرها
خواســته دوم و تعیین کننــده دیگر بــه زعم هیات
ریــاض ،عقب نشــینی انصاراللــه و صالح از شــهرهای
تصرف شــده در جریــان قیــام مردمــی و متعاقــب ان
حمله عربســتان بــه یمــن اســت .در واقع یکــی دیگر
از پیش شــرط های هیــات ریاض قبــل از هــر توافقی،
عقب نشــینی از مناطق تحت کنترل و تصرف شده است.
نماینــدگان منصور هادی خواســتار خــروج انصارالله از
شهرهای مهم از جمله صنعا هستند .در واقع بخش عمده
و مهمی از شهرهای شــمال غربی و غربی یمن در کنترل
انصارالله و ائتالف صالح است.
شــهرهای اســتراتژیک الجوف در مرز عربستان،
صنعا و صعده به عنــوان پایگاه هــای انصارالله ،عمران،
اب ،حدیــده ،ذمــار ،المحویــت و حجــه تحــت کنترل
کامــل و بخش هایــی از اســتان های تعــزو البیضــا که
درگیری های تعیین کننده و جدی با عربســتان و نیروهای
ائتــاف صورت گرفــت .در واقع
هیات ریاض به دنبال
ان است تا انصارالله را
محدود به برخی از این
استان ها همچون صعده
و بخش هایی از صنعا کند
و از پیش روی انها به سمت
ســاحل جنوبــی به ویژه
عــدن بــاز دارد .ایــن
موضوع در میز مذاکره که ناشــی از واقعیت های میدانی
است ،به عنوان یک اختالف استراتژیک در روند موفقیت
یا شکست گفت وگوها نقش ایفا می کند.
.3تعیین خطوط دولت توافقی
امــا خواســته اصلــی انصارالله توقــف اتش بس و
تشــکیل دولت توافقی اســت .انصارالله معتقد است که
روند سیاسی و استقرار دولت وحدت ملی موضوعی مهم تر
است و باید در اولویت قرار گیرد .عبدالسالم سخنگوی تیم
مذاکره کننده حوثی می گوید که وضعیت نظامی و امنیتی
در یمن به دلیل گســترش ســاح و عدم حضور دولت در
بســیاری از مناطق جنوبی یمن از همیشه پیچیده تر شده
اســت .از این رو طرفین به توافق سیاســی روشــنی نیاز
دارند که نشــانه های دولت را تثبیت کنــد .موضوعی که
بی درنگ از ســوی هیات ریاض با بی میلی مواجه خواهد
شــد و هر گونه توافقی را منوط به تحقق دو عامل تحویل
سالح ها و عقب نشینی از شهرها ،می کنند.
.4تبادل اسرا
یکی دیگر از خواسته های هیات ریاض و همچنین
انصارالله موضوع تبادل اسرا و زندانیان است .در واقع به
نظر می رســد که اهمیت این موضوع برای هیات ریاض
بیشتر اســت ،به خصوص پرونده بازداشت شدگانی چون
سرلشکر محمود سالم الصبیحی وزیر دفاع ،سرتیپ فیصل
رجب از طرفــداران رئیس جمهوری مخلوع و ناصر هادی
برادر عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور از این جمله است
که به گفته انصارالله پرونده این افراد و همچنین بقیه اسرا
در روند گفت وگوها در حال حل شدن است.
.5تعیین چارچوب گفت وگوها
این عامل اگرچه یک متغیر ثانویه است اما توافق بر
سر ان می تواند مسیر گفت وگوهای سخت طرفین را وارد
روندهای اثربخشــی کند .در این چارچوب ابتدائا توافق
بر سر استحکام بخشــیدن به اتش بس شکننده موجود،
می تواند روند اتش بس کامل را محقق کند و نقطه تحول
خوبی برای تــن دادن طرفین بــه گفت وگوهای اصلی با
وجود گستره شکاف ها باشد.
مثلث | شماره 307
چشم انداز
به نظــر می رســد که بــا وجــود بندهــای اختالفی
به خصوص تعیین خطوط توافقات سیاسی برای تشکیل
دولت وحدت ملی و تعیین سهم طرفین از معادله پیش رو
که مبتنی بر عناصر تعیین کننده ای چون عقب نشــینی از
شهرهای تحت کنترل و تحویل تسلیحات سنگین است،
نمی توان به روند شــکل گرفته گفت وگوها در کوتاه مدت
خوشبین بود .در واقع موفقیت این گفت وگوها به عواملی
چون ،پذیرش نقش انصارالله در تحوالت میدانی ،اراده
جدی عربستان برای تحقق بسترهای گفت وگو از مجرای
توقــف حمــات ،پایبندی بــه اتش بــس و فراهم کردن
امکانات بازســازی یمن و از همه مهمتر ارایش گسســته
کنونی داخلی در یمن است.
در صورتی که این روند در مســیر عملیاتی قرار بگیرد
و طرفیــن بتواننــد بر ســر تعیین فــردی مورد قبــول برای
نخســت وزیری و تشــکیل دولت بــه توافق برســند ،انگاه
می تواندمبناوشروعیبرایورودطرفینبهروندهای
میان مدت در زمانی باشــد کــه موضوعات
تعیین کننــده ای چــون بازســازی
خرابی هــا ،مبــارزه بــا القاعده و
تجزیــه یمــن در پیــش رو
خودنماییمی کند.
گفتارها
.1سالح
یمن را می توان معدن سالح در جهان توصیف کرد.
به عبارتی به ازای هر شــهروند
یک اســلحه در یمن موجود
است که این تعدد در گستره
دولت ،کمیته های مردمی،
انصاراللــه ،قبایــل ،جنبش
الحراک جنوب و القاعده به شکل نامســاوی توزیع شده
است .در واقع یکی از دالیل اصلی حمله عربستان به یمن
را می توان در اختیار داشتن تسلیحات سنگین و متوسط
به ویژه پس از ائتالف با ارتش و حزب علی عبدالله صالح
توصیف کرد .از این رو یکی از خواسته های اصلی هیات
ریاض ،تحویل سالح های سنگین ،عقب نشینی از مناطق
تصرف شــده و ازادی زندانیان از سوی هیات یمنی است
که همین موضوع یکی از مهمتریــن دالیل اختالف بین
دو طرف است.
در همین ارتباط سخنگوی انصارالله با اشاره ضمنی
به موافقت با تســلیم تســلیحات ســنگین طبق قطعنامه
۲۲۱۶شــورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد
مــورخ 25فروردیــن ،1394تاکید کرد حوثی هــا با باقی
ماندن اسلحه در خارج از چارچوب دولت موافق نیستند.
در واقع این اظهارات عبدالســام همان نگرشــی است
که انصاراللــه در اوایل اکتبر 2015در نامه ای رســمی به
دبیرکل ســازمان ملل متحد ابالغ کرد .اما نکته انجاست
که این تحویل و واگذاری سالح باید در چارچوب یک روند
سیاسی توافق رخ دهد ،تا تضمین های الزم را به انصارالله
و صالح برای چانه زنی در مســیر بحرانی موجود بدهد .در
واقع هیات یمنی خواستار توقف حمالت و تشکیل دولتی
ائتالفی ،قبل از تحویل تسلیحات خود هستند.
گفتارها
19
گفتارها
یک بغض فروخورده
س ر دلبرانی که همچنان در بیان دیگران برایمان خوش است
یاسر هدایتی
گفتارها
20
مثلث | شماره 307
مدرس دانشگاه
خبــر کوتاه بــود .ان قدر کوتــاه کــه در هیابانگ و
انبوه خبرهایی که صبح و شــب در حال بمباران کردن مان
هستند ،گم شد .حضور چند روزه یک هیات دانشگاهی و
علمی ایتالیایی در ایران و جلسه ای در بنیاد بوعلی سینای
همدان .برای چه؟ و البته این پرسشی طبیعی است برای
هر که ایــن خبر کوتاه را می شــنود .پرسشــی که حداقل
پاســخش برای من تالقی لبخند و بغض بود .لبخندی از
سر شیرینی اینکه گواهی دیگر از توجه فرهنگی جهان به
ماترک فرهنگ ایرانشهری را شاهدیم و البته بغض از سر
تلخی جانکاه این موضوع که با ادعایی اسمان فرسا از این
گنجینه چقدر غافلیم!
خبر را ابتدا از اســتاد بزرگوار فلســفه اسالمی دکتر
نجفقلــی حبیبی شــنیدم .دکتر حبیبی که خــود به دعوت
بنیاد ابن سینا در جلســه ای برای هم اندیشی با این هیات
علمی رهسپار همدان شــده بود؛هدف این هیات را طرح
تصحیح و ترجمه «الهیات شفا»ی ابن سینا معرفی کرد.
وقتی پیگیر این خبر کوتاه شدم ،بنابر توضیح دکتر حبیبی
و برخی خبر های تکمیلی محدودی که در این باره منتشر
شده بود؛ متوجه شدم این هیات به سرپرستی «پروفسور
اموس برتوالچی» از ابن سینا پژوهان ایتالیایی ،به همراه
15تن دیگر از پژوهشگران و محققان دانشگاهی موظف
بودند تا پروژه ای مهم درباره ابن سینا را به سامان برسانند.
این پــروژه در واقع تصحیح اثار ابن ســینا بوده اســت که
در ابتدای امر ،ایــن تیم علمــی بنای فعالیت خــود را بر
تصحیح و ترجمه و انتشار بخش کوچک و البته بسیار مهم
«الهیات شــفا»ی ابن سینا گذاشــته بودند .پروژه ای که
بیســت محقق متخصص اروپایی و حتی شرقی عهده دار
ان شده بودند تا این پروژه را که از سال 2014کلید خورده
ظرف پنج سال ،به سامان برسانند.
دکتر برتوالچی که استاد فلســفه دانشگاه اسکواال
نرمله سوپره یوره ایتالیاست و اکنون مدیر این پروژه علمی
شــده ،ان طور که در خبرهای تکمیلی امــده ،بالغ بر 30
سال است که روی فلســفه ابن ســینا به ویژه الهیات شفا
کار می کند و علت اصلی عالقه و گرایش خود به تصحیح
کتاب الهیات شفای ابن ســینا را تاثیر شگرف این کتاب
بر اثار فلســفی و کالمی غربــی گفته بود .حــاال او با تیم
همراهش به ایران امده تــا با همکاری برخــی نهاد های
ایرانــی بتوانند کار ســترگ و مهمی که شــروع کرده اند را
پیش ببرند.
دکتر حبیبی که از این واقعه بســیار متاثر نیز شــده
بود از 200نســخه ای می گفت کــه این تیم تــا به حال
از نســخه های معتبر موجود «الهیات شــفا» تهیه کرده
بودند .با بودجــه ای که بخــش فرهنگــی اتحادیه اروپا
برای ان اختصاص داده بود .رقمی کــه بالغ بر 5میلیارد
تومان می شــد و البته اظهــار تاســف از اینکــه وقتی با
پایمردی کســانی مانند دکترغالمرضا اعوانی و همراهی
برخی از پژوهشــگران ایرانی پروژه تصحیح و انتشار کل
اثار ابن ســینا را شــروع کرده بودند ،کل بودجــه ابتدایی
اختصاص داده شده به این موضوع 2میلیارد تومان بوده
اســت .البته پروژه ای که متاسفانه اکنون به علت پاره ای
مســائل در محاق رفته و به تعلیق مرسوم پروژه های این
چنینی در کشورمان دچار شده است.
دکتر حبیبی که خودشان اکنون با مرارت علمی تمام
در پی به انجام رساندن تصحیح و انتشار کتاب «قانون»
ابن سینا هستند ،از سویی خوشحال بودند از این اتفاق و از
سویی اندوهگین که چرا چنین امور مهمی نباید مورد توجه
جامعه پژوهشی و دانشگاهی خودمان قرار بگیرد و اینکه به
واقع چرا باید همچنان تصحیح انتقادی و انتشار این متون
در کشورمان به یکی داستان «پر اب چشم» بدل شود.
ان خبر کوتاه با این ضمیمــه نه چندان بلند به گمانم
برای هرکه با وضعیت علوم انســانی در این کشــور اشــنا
باشــد البته امیــزه ای از لبخند و بغض اســت .لبخندی از
سر اینکه نتیجه این پروژه علمی ،قطعا فایده ای نیز برای
دانش پژوهان فلسفه اســامی و پژوهشگران فلسفه و به
ویژه فلسفه ابن سینا در کشــورمان خواهد داشت و بغض
اگاهی از این خبر اما رشته ای دراز دارد.
بغض از اینکه در زمانه ای که ادعای تولید علم داریم
و دائم امار مقاالت منتشر شده را به رخ می کشیم ،همچنان
بسیاری از اثار کالسیک مهم علمی و فرهنگی مان که در
فرهنگ جهان نیز مایه و پایه تاثیر بسیار بوده اند ،به علت
نداشتن چاپی منقح و انتقادی فراخور استفاده دانشگاهی
نیســت .بغض بیشــتر اینکه این فقدان دیگر اصال حس
نمی شــود چرا که این متن ها انگار دیگر برای رشــته های
دانشــگاهی و دانشــجویان نیز دیگر موضوعیــت ندارد.
البته برای اساتیدمان هم دیگر محل توجه نیست .وقتی
می توان ترجمه کــرد .تصحیح به چــه کار می اید .وقتی
می توان با همین ترجمه های متاســفانه گاه حتی مغلوط
نامبردار شــد؛ چرا باید رنج تصحیح و چاپ متون را به خود
هموار کنیم.
البته در این میان عــادت فرهنگی مان هم به کمک
ایــن بی تفاوتی مــان امده اســت .وقتی تصحیــح معتبر
مثنوی و دیــوان کبیــر و تذکره االولیــا را مدیــون رینولد
نیکلسن انگیسی هســتیم ،فهم مان از دنیای عطار را به
ریترالمانی بدهکاریم و شــاهنامه مان را بــا تصحیح ژول
مل باز شناختیم و کشــف المحجوب را بدون تالش های
والنتین ژوکوفسکی روسی و انســان کامل نسفی را بدون
کار خوب ماریژان موله نداشتیم...
***
بگذریم ،خبرکوتاه بــود ،لبخند داشــت؛ بغض هم
داشت.
الیگارشی در واشنگتن
گفتارها
هیالری کلینتون؛ به مثابه اولین زن ،بعد از اولین سیاه
احسان رستگار
روزنامه نگار
ســال ۲۰۰۸بــود .همگــی شــنیده بودیــم کــه
سیاهپوســتی به نام بــاراک اوباما نامزد حــزب دموکرات
برای انتخابــات ریاســت جمهوری ۲۰۰۹ایاالت متحده
امریــکا شــده اســت .از محمــود احمدی نــژاد گرفته تا
بسیاری از سیاستمداران عرصه سیاست خارجی و اساتید
روابــط بین الملل ،اکثــرا می گفتند که یک سیاهپوســت
رئیس جمهور نمی شود.
در همین ایــام ،یکی از اقــوام یکی از دوســتانم از
امریکا امده بود برای دیــد و بازدید خانوادگــی به ایران.
طی یک قرار دوستانه و صرف شــام ،گفت وگویی شکل
گرفت درباره انتخابات امریکا .من گفتم شــک ندارم که
اوباما رئیس جمهور بعدی اســت .ان شــهروند امریکا که
ایرانی االصل بود ،گفت هنوز انتخابات درون حزبی برگزار
نشــده! تازه اصال تا به حــال امریکا رئیس جمهور ســیاه
نداشته! چطور چنین نظری می دهی؟ گفتم «اتفاقا چون
سیاه است رئیس جمهور می شود .من خبری ندارم ،مثل تو
در امریکا زندگی نمی کنم ،ولی با رفتار و دکترینی که بوش
از خود و امریکا عرضه کرده ،می طلبد تا شــخصی بیاید تا
بتواند به هر طریق ممکن ،این فضای افکار عمومی علیه
امریکا را ترمیم کند .ســوابق تحصیلی و سیاسی اوباما را
هم نگاهی انداخته ام .مشخص است ادم بسیار باهوش و
سیاستمداری پخته در عین جوانی است».
انتخابات برگزار شد و اوباما رئیس جمهور شد؛ اولین
رئیس جمهور سیاهپوست امریکا.
از ســال ،۹۴وقتی بحثی در می گرفــت با همکاران
روزنامه نگار و خصوصا فار غ التحصیالن روابط بین الملل
و روزنامه نگاران سیاست خارجی ،می گفتم پیش بینی ام از
همین االن این است که هیالری کلینتون رئیس جمهور
می شــود .انها هم تذکــری می دادنــد از جنــس تذکری
که سال ۲۰۰۸ان دوســت از امریکا برگشــته می گفت.
می گفتند «هنوز معلوم نیست که کلینتون می تواند از سد
سندرز عبور کند یا نه! هنوز معلوم نیســت ترامپ از حزب
جمهوریخواه می تواند کاندیدا شــود یا خیر .چطور چنین
حدســی می زنی؟» و من جوابم شبیه همان جواب ۲۰۰۸
بود «اوال چون هیالری کلینتون زن اســت .ثانیا شهرت
او و محبوبیتــش مخصوصا بعد از گذشــت از خیانت بیل
کلینتون ،چه در حــزب دموکرات و چــه در افکار عمومی
امریکا ،باعث می شــود کــه هم از حزب به عنــوان گزینه
نهایی بیرون اید و هم مردم امریکا به او رای دهند .رقابت
نهایی بیــن کلینتون و ترامــپ خواهد بــود و کلینتون هم
پیروز انتخابات».
تا کنــون فقط بخــش اول پیش بینی محقق شــده
اســت ،اما نگارنده معتقد اســت که بخش دوم ان نیز به
واقعیت خواهد پیوست ،به دالیل زیر:
-۱رئیس جمهور شــدن ترامپ ،به معنای بازگشــت
به دوران جورج بوش پسر اســت .در نظرسنجی ها ،مردم
امریکا رضایتمندی بیشــتری در دوران اوباما داشته اند تا
جورج دابلیو بوش .پس معقول نیست که به نزدیک ترین
گزینه به جورج بوش پسر و دورترین گزینه نسبت به اوباما
یعنی ترامپ دیوانه خرپول رای دهند.
دکترین ترامــپ ،از جنــس پرخاشــگرایانه تر و
کاسب مابانه تر دکترین بوش اســت؛ با ریاست جمهوری
ترامپ ،فقط برجام به فنا نمی رود ،بلکه فرمان خط مشی
داخلی و خارجی امریکاســت که تا حد محسوسی خواهد
چرخید که این خالف مدیریت کالن نگر حاکم بر ایاالت
متحده است و مردم امریکا نیز کمابیش این باور را دارند.
-۲انتقادات وسیع وارده به دموکراسی امریکا ،افکار
عمومی داخلی امریکا و به طریق اولی خارجی ها نســبت
به امریکا را از قبــل منفی تر کرده اســت .از این رو به نظر
می رســد که وقت ان رســیده تا امریکا بــرگ برنده و تکی
جدید رو کند پس از اولین رئیس جمهور سیاه به نام «اولین
رئیس جمهور زن».
-۳سوالی که در این بین پیش می اید این است که؛
در صورت رئیس جمهور شــدن هیــاری کلینتون ،چهار
نفر از پنج رئیس جمهــور اخیر ایاالت متحــده امریکا ،با
یکدیگر خویشاوندی درجه یک داشــته اند .جورج بوش
(پدر) ،بیل کلینتون (شوهر) ،جورج دابلیو بوش (پسر)،
باراک اوباما ،هیالری کلینتون (همســر) .به این ترتیب،
نسبت پدر و پســری و زن و شــوهری در چهار مورد از پنج
مورد رئیس جمهور اخیر امریکا جلب توجه می کند .یعنی
دموکراســی ای در امریــکا حاکم اســت کــه راس دولت
( )head of the stateبین پدر و پســرها و زن و شــوهرها
دســت به دســت می شــود .بــه تعبیــر دیگــر ،می توان
دموکراســی ناقص امریــکا را ،به الیگارشــی یا حکومت
و فرمانروایــی نخبــگان نزدیک تر دانســت تــا حکومت
ریاست جمهوری.
حال سوال اینجاست؛ اگر شرایطی ولو اندکی مشابه
به این وضع امریکا در ایران رخ مــی داد ،چه تحلیل ها و
قضاوت هایی از سوی ســازمان های حقوق بشری امریکا
و کاخ ســفیدی ها به افکار عمومی دنیا حقنه می شــد ،ایا
مخالفان نمی گفتند در ایران حکومت ظاهرا دموکراتیک
ی است؟
است اما باطنا خانوادگی و دورهم
مثلث | شماره 307
گفتارها
21
از دریچه ای دیگر
فکـر نـو
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
22
امیدواری مردم مشروط است
گفت وگوی مثلث با دکتر نادر صادقیان
مثلث | شماره 307
جامعه شناسی
ف
کر
ا
و
ل
اقای دکتر! بعد از ماجرای بلوکه شدن دو میلیارد
دالر از دارایی های ایران از ســوی دولت امریکا،
دیدگاه مردم ایــران در قبال دولت ایاالت متحده
چه تغییری کرده است؟
یــک فرایند کلی وجــود دارد و ان این اســت که
دیدگاه طبیعــی به دلیل عملکرد و سیاســت های امریکا،
مثبت نبوده است .مصادیق متعددی وجود دارد که معموال
تکرار شده و در دو سال اخیر موارد متعددی وجود داشته
که ماهیت امریکا را بیش از گذشته روشن کرده است .اما
در این مورد خاص از انجایی که رفتار بسیار حادتر است،
مانند حلقه های یک زنجیره است؛ چراکه صراحت بیشتری
دارد ،بی منطق است و بوی دشمنی بیشتری می دهد .البته
این تنها یک مصداق جدید اســت و تاریخچه ای دارد که
بیش از 60سال عمر دارد .تجربه نشان می دهد که ماهیت
این جریان به گونه ای است که نمی توان انتظار بیشتری از
ان داشــت .نوعی اتمام حجت و نهایت سعی بر اعتدال و
پاسخگویی از سوی ایران در حال انجام است اما انچه در
عمل در حال وقوع است ،نشانگر این است که بعید است
تغییر اساسی و راهبردی در سیاست های امریکا رخ دهد.
گروهی از کارشناســان معتقدند کــه این اتفاق،
یک مجادلــه حقوقی میــان دولت هــای ایران و
امریکاست و در نگاه مردم نسبت به دولت امریکا
تغییــری ایجاد نمی کند .ایا شــما با ایــن دیدگاه
موافقید؟
در رابطه با وجه حقوقی این مســاله ،کارشناسان
بایــد اظهارنظر کنند .طبعــا اقداماتی که امریــکا در قبال
کشــورهای مختلــف در پیش گرفته اســت بایــد در این
بررســی ،لحاظ شــود؛ بــرای مثــال ایا ســرنگون کردن
هواپیمای مســافربری نمی توانــد جنبه حقوقی داشــته
باشد؟ البته بنده حقوقدان نیستم که بخواهم علی الراس
حکمی صــادر کنــم و قبــل از اقــدام مراجــع ذی صالح
اقدامی انجــام بدهــم امــا یک طرفــه بــه قاضــی رفتن
نمی تواند گره ای از کار بگشــاید .مردم مجموعه عملکرد
و سیاســت های امریــکا و مدیریــت انهــا در جنگ های
مختلفــی از جمله جنگ تحمیلی را می بیننــد و برای انکه
بهانه ای وجود نداشــته باشد ،جمهوری اســامی ایران
به طور تاکتیکی و مشروط ،حداکثر سعی خود را بر این قرار
داده که بر مبنای صبر ،تحمل و انعطاف عمل کند تا شاید
تغییری در سیاســت های امریکا ایجاد شــود اما در عمل
می بینیم که عکس قضیه رخ داده است .این اتفاق البته
منحصر به ایران نیســت بلکه سرنوشت هر کشوری است
که دچار انفعال ،یاس ،احســاس ناتوانی و عدم استقالل
شده است .در مجموع مردم ما دچار مشکالت عدیده ای
همچون مشکالت اقتصادی و تنگناهای معیشتی هستند
اما این اتفاق را نباید به این مســاله ارجاع دهیم که مردم
ما از ماهیت سیاست و عملکرد امریکا اگاهی ندارند .من
فکر می کنم که عکس این قضیه صادق است و مردم ما از
این عملکرد و سیاست ها اگاهی کامل دارند اما بنا را بر این
قرار داده اند که بهانه را از مجموعه قدرت های بین المللی
بگیرند .البته باید دید این سیاســت تا چه حدی راهگشــا
خواهد بود .البته فقط مردم نیستند که چنین رویه ای را در
پیش گرفته اند بلکه نظام جمهوری اسالمی نیز تمام سعی
خود را بر این قرار داده اســت که به مردم و جامعه جهانی
اثبات کند که نهایت عقالنیت ،اعتدال و انعطاف را نشان
می دهد؛ هرچند در عمل می بینیم کــه نتایج قابل قبول و
موردانتظار حاصل نشده و بعید است حاصل شود.
ایاالت متحده در واقع بازی دوسویه ای را پیگیری
می کند؛ از یک سو تالش می کند حسن نیت خود
را به مــردم ایران نشــان دهد و از ســوی دیگر،
برخوردهای نامناسبی از این دست با دولت ایران
دارد .عالوه بر ایــن ،پس از توافق هســته ای و
اجرای برجام ،خوشــبینی بیشــتری نســبت به
به اشخاص تکیه نکنیم
بیش از گذشته به دین
نیازمند هستیم
یک روزنامه جدید منتشر شد
گذشته نســبت به برخی از دولت های خارجی در
بخش هایی -هرچند محدود -از جامعه همچون
طبقه متوسط و طبقه باال ایجاد شــده است .ایا
می توانیم این گونه نتیجــه بگیریم که این رفتار
متناقض ،تالش برای ایجاد حسن نیت را خنثی
می کند و بر دیدگاه مردم تاثیرگذار است؟
البته من معتقد نیستم که در بخش قابل توجهی
از مردم نسبت به سیاســت های امریکا ،خوشبینی ایجاد
شده باشــد بلکه معتقدم که این اتفاق ،نوعی امیدواری
مشــروط بخش قابل توجهی از مردم ما نسبت به بخشی
از سیاســت های نظام جمهوری اســامی اســت؛ یعنی
مردم عالقه مند هســتند که نظام ،نهایت تالش را برای
پرهیز از تشــنج انجام دهد .اگر منظور این باشــد ،من با
ان موافق هســتم و چنین دیدگاهی را معقول می دانم؛
یعنی سیاست هایی که در سال های اخیر برای رفع تشنج
و رفع ابهام از ســوی نظام اتخاذ شــده ،از لحاظ عقالنی
و منطقی با رویکرد مثبت مردم مواجه شــده و قابل دفاع
اســت .این اتفاق ارتباط چندانــی با اینکــه بگوییم این
خوشبینی مربوط به امریکاست ندارد بلکه این خوشبینی
مربوط به نوعی مشــی عقالنی و منطقی از ســوی نظام
است .این خوشبینی با ســاده لوحی ،انفعال و زودباوری
متفاوت است؛ شاید بتوان ان را نوعی امیدواری مشروط
نامید .شــاید بتــوان گفت که این سیاســت بســیاری از
بهانه هــا و اتهامات همچــون افراط گرایــی ،تندروی و
اتهاماتی از این دست را برطرف می کند .اگر روندی که
در پیش گرفته شــده به نحو مطلوب و موثر ادامه نیابد،
دیگر نمی تــوان توپ را به زمین ایــران انداخت؛ چراکه
انچه را الزم بود به نحو مطلوب انجام داده است .به نظر
من این یک دیپلماســی ضروری و هوشــمندانه بوده که
از ســوی جمهوری اســامی ایران اتخاذ شــده است.
صرف نظر از اینکه ایــن رفتار تا چه حــدی نتیجه بخش
خواهد بــود ،رونــد رخدادهــا نشــان می دهد کــه امید
نتیجه گیــری مطلوب روز به روز بیشــتر کاهــش می یابد
و مــردم این مســاله را به خوبــی متوجه هســتند .تصور
بخشــی از مــردم این بــوده که اتخــاذ این سیاســت ها
می تواند بسیاری از مشــکالت را حل کند یا کاهش دهد
اما واقعیت این نیســت .تا زمانی که نگاه به بیرون باشد،
امکان اعمال اراده از بیرون تقویت می شود .باید بیشتر
بر توانمندی های داخلی تکیه شــود .البته این موضوع
هم مختص ایران نیست و اغلب کشورهایی که بر حفظ
اســتقالل خود تاکید دارنــد ،با این چالش ها و فشــارها
مواجه می شوند .مردم به تدریج متوجه این مساله شده اند
و اگر این روند ادامه یابد ،سیر فزاینده ای خواهد یافت و
افکار عمومی در داخل و خارج از کشور ،متوجه می شوند
که این مساله ناشــی از دوگانگی سیاست ها و رفتارهای
قدرت های جهانی است .من احســاس می کنم که این
مساله از جنس ایجاد نوعی تنازع و دوگانگی داخلی است
و صداقتی در رفتارهای انها دیده نمی شود.
دیدگاه ثابت مردم
جنبه نخست بلوکه شدن دو میلیارد دالر از دارایی های
ایران در ایاالت متحده ،جنبه حقوقی اســت و جنبه دیگر،
جنبه سیاسی و ایدئولوژیک .اگر بخواهیم از منظر علمی و
جامعه شــناختی صحبت کنیم ،باید عــرض کنم که مردم
ایران و مردم امریکا اطالع دقیقی از مســائل پشــت پرده
این اتفاق ندارند و براساس تبلیغاتی که رسانه های ایرانی و
امریکایی می کنند ،تحت تاثیر قرار گرفته اند .این تبلیغات
بیشتر جنبه شــعاری و نمادین دارد و مردم توجه چندانی به
این حرف ها ندارند .مردم ایران مشــکلی بــا مردم امریکا
ندارند بلکه دولت های دو کشور به دالیل سیاسی ،نظامی و
ایدئولوژیک با یکدیگر اختالف دارند .این اختالفات باید
از سوی دولت ها حل شود و مردم نیز از این اتفاق ،استقبال
می کنند .مردم با این شعارها نسبت به دولت خاصی بدبین
نمی شوند؛ چراکه دولت ها با مردم کاری ندارند و با انها درگیر
نمی شوند .انها به دنبال منافع خود هســتند و ما هم منافع
خود را پیگیری می کنیم .مــا می خواهیم منافع ملی مان و
منافع جمهوری اسالمی حفظ شــود و انها نیز می خواهند
منافع شان حفظ شــود .دو طرف باید بنشــینند و براساس
نک
ت
ه
ها
1
lظرفیت حکمت متعالیه
2
lامید کاذب در جامعه بودایی
حمیدپارسانیا،عضوشورایعالیانقالب
فرهنگی در همایش «فراگیری رحمت الهی مبدا
گفت وگو بیــن ادیان در قرن بیســت و یک» در
روسیه گفت« :رویکردهای کالمی و فلسفه های
مشــا و اشــراقی از اثبات برهان نفس رحمانی
عاجز هستند ،تنها حکمت متعالیه است که توان
اثبات ان را دارد ».وی یاداور شــد« :براساس
حکمت متعالیه گفت وگوهــای بینا فرهنگی ،بر
مدار حقیقت عقلی شــکل می گیرد که در باطن
و نهان انســان ها نیز حضــور دارد و براســاس
رویکرد عرفانی ارتباط عقلی انســان ها ریشه در
گفت وگوی ادمیان با خداوند سبحان دارد».
مرتضی گودرزی ،پژوهشــگر مســائل
فرهنگی و استاد دانشــگاه در نشست «بیم ها و
امیدها در جهانی پرمخاطره» گفت« :به اعتقاد
یک بودایی رنج عصاره رسیدن به حقیقت است،
از تولد انسان رنج می کشــد تا به ارامش برسد،
این مسیری اســت که از طریق مبادله و تبادل
بــا امیــد کاذب رخ می دهد ».وی دربــاره امید
کاذب گفت« :امید کاذب تفکر وهمی به اینده
است؛ اینکه اینده موهوم و فریبنده است و خیلی
تعصب ها و رنج هایی که بر ما عارض می شــود
به علت چیزهایی اســت که در اینده انها را طلب
می کنیم».
3
lباب گفت وگو را نبندیم
حجت االسالم محمد سروش محالتی
نویســنده کتاب «اســام و مقتضیات زمان»
در مراســم رونمایــی از ایــن کتــاب گفــت:
«شــهید مطهــری معتقد بــود که همــه علوم
روز دنیــا ماننــد صنعــت می تواند اسالاســت
می باشــد و به خدمت جامعه اســامی در اید،
دروازه های کشــور به علومی که از خارج وارد
کشــور و تبدیل بــه علــم بومی می شــود ،باز
است ».احمد مســجدجامعی نیز گفت « :در
گذشــته گفت وگوی علمــی بیــن علمایی که
به روش های گوناگــون باور داشــتند ،وجود
داشــت .مثال مرحوم صدوق و شــیخ مفید با
انکه از نظر روش علمی با هم تفاوت داشتند،
اما باب گفت وگو بین ان دو بسته نشده بود».
مثلث | شماره 307
یادداشت
دکتر سیف الله سیف اللهی
جامعه شناس
قوانین و مقررات بین المللی این اختالفات را حل و فصل
کنند .دولت ها نبایــد مردم را درگیر کننــد؛ کما اینکه مردم
امریکا درگیر این مساله نیستند و کاری به کار این اتفاقات
ندارند .ما نمی خواهیم مردم کار و زندگی خودشــان را رها
و چنین مســائلی را دنبال کنند؛ شــعار بدهند یا در محافل
غیررسمی درباره چنین موضوعاتی صحبت کنند .مسائلی
از این دست ،اهمیت چندانی برای مردم ندارد و انچه برای
مردم مهم اســت ،تولید ،رشد و توســعه اقتصادی ،تورم،
بیکاری و معضالت اجتماعی است .اقتصاد مقاومتی یکی
از مسائلی است که در جامعه مطرح است .اقتصاد مقاومتی
یعنی رشد و توسعه اقتصادی بر پایه نیروی انسانی داخلی و
دانایی محور که البته در مورد اخیر ما ضعف داریم .ما باید
این موارد را تقویت کنیم.
من فکر نمی کنــم که با چنیــن رخدادهایی ،دیدگاه
مردم ایران در قبال امریکا تغییــر چندانی کند؛ چراکه این
مسائل در جهان امروز طبیعی است .دو میلیارد دالر برای
امریکا و ایران ثروت قابل توجهی نیســت .سیاســت ها و
رفتارهای انگلستان ،امریکا ،چین و روسیه در قبال ایران
روشن است و براساس منافع ملی چنین سیاست هایی اجرا
می شود .ما هم باید به دنبال منافع ملی خودمان باشیم و با
قدرت اقتصادی و مدیریت مدبرانه ،مردم را نگه داریم .ما
باید با اقتصاد جهانی همسو شویم و منافع ملی خودمان را
دنبال کنیم.
تمجید حدادعادل
از فاضل نظری
جامعه شناسی
صبح نو روی کیوسک
هوای تازه شعر فارسی
23
ک ت اب
24
مثلث | شماره 307
lعلومانسانیدر ترازوینقد
«تامالتی در نقد علوم انسانی (کتاب اول):
علوم انســانی در ترازوی نقــد» جدیدترین کتاب
شهریار زرشــناس در زمینه نقد علوم انسانی غربی
منتشر شد .نســخه الکترونیکی و مکتوب کتاب
مذکور به طور همزمان در دســترس عالقه مندان
قرارگرفتهاست.ایناثر،اولینکتابازمجموعه۶
جلدی«تامالتیدرنقدعلومانسانی»بهقلمشهریار
زرشناس است .جلد نخست این مجموعه شامل
موضوعات بررســی دوران روشنگری ،چهره های
علوم انسانی مدرن ،نظام دانشگاهی جدید و پروژه
علومانسانیدرایرانو…استکهتوسطانتشارات
بسیجدانشجوییدانشگاهامامصادق(علیه السالم)
و به اهتمام موسســه علمی فرهنگی سدید منتشر
شده اســت .در معرفی این اثر امده است« :علوم
انسانی غربی که متاسفانه امروز سکه رایج فضای
علمی کشور است نه در مبانی و نه در پرسش هایی
کهبدانمی پردازد،نسبتیبااسالموجامعهاسالمی
نداشته ،بلکه در تضاد اســت .از این رو الزم است
به عنواننخستینگامدرگفتمان سازیبرایتحول
علوم انســانی رایج ،رویکرد و جهت گیری غالب و
حاکم از حالت انفعالی موجود خارج شده و به یک
رویکردکامالنقادانهتغییریابد.روحنقادیدرعلوم
انسانی،نقطهاغازحرکتدرمسیریاستکهغایت
انرسیدنبهعلمدینیورهاییازعلومانسانیغربی
اســت ».کتاب حاضر که اولین جلد از مجموعه
«تامالتیدرنقدعلومانسانی»است،بهتبییناغاز
شکل گیری علوم انسانی مدرن ،ماهیت و جایگاه
اندرعالمتاریخیغربمدرنمی پردازدودرادامه
یکیازطرح هایمهمدرمسیرسیطرهغرب زدگی
شبه مدرن ،و ســپس نهادینه کردن و ترویج علوم
انســانی مدرن در ایران و نهادســازی برای ان نیز
مورد مطالعه قرار می دهد .الزم به ذکر است چاپ
اول این کتاب در ۱۵۲صفحــه و به قیمت ۷۰۰۰
تومان در بهار ۹۵منتشر شده است .عالقه مندان
می توانندبرایتهیهنسخهچاپیاینکتاببهسایت
موسسه علمی فرهنگی ســدید مراجعه یا با شماره
تلفن هــای ۰۲۱۶۶۴۸۶۱۲۰ ،۰۲۱۶۶۴۸۶۰۸۴
و ۰۹۱۰۹۸۰۵۰۵۵تمــاس حاصل کــرده و برای
مطالعهالکترونیکانبهنرم افزارهایکتاب خوان
«طاقچه»و«فراکتاب»مراجعهکنند.
فکر روز
به اشخاص تکیه نکنیم
بیش از گذشته به دین نیازمند هستیم
حجت االسالم عبدالحسین خسروپناه استاد حوزه و
دانشگاه و رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
دوشنبه گذشــته در برنامه سیم و زر شــبکه چهارم سیما در
سخنانی با موضوع «چیستی دین» عنوان کرد« :وحی به
ما گفته اســت که قطعا اعمال ما در این عالم اثاری دارد و
اثار ان هم دنیوی و هم اخروی است ».وی گفت« :امروز
ما در دنیایی زندگی می کنیم که گرایشــات بی دینی در ان
فراوان است؛ بنابراین بنده همیشه در گفت وگوهای ادیان
به رهبران دینــی می گویم که دنیای مدرنیتــه پر از بحران
هویت و محیط زیست اســت .ما بیش از گذشته به دین و
معنویت دینی نیازمند هســتیم و باید همه ادیان دســت به
دســت هم دهند تا این معنویت دینی در دنیــا تحقق پیدا
کند ».خســروپناه ادامه داد« :این طور نیست که ما فقط
دین را برای اخرت بخواهیــم؛ گرچه عقل مطرح کرده که
رابطه دنیا و اخرت را وحی بیــان می کند اما این مرگ های
ناگهانی ،اضطراب ها و استرس ها و پریشان احوالی ها از
کجا می اید؟ بســیاری از این افراد حتی مشکل اقتصادی
هم ندارند اما همیشــه ناراضی هستند .این بدترین عذاب
اســت و علتش قطع رابطه انســان با خداوند است ».وی
گفت« :زندگی بدون خدا معنا پیدا نمی کند .من افرادی را
دیده ام که مثال می گویند ما فالنی را دیده ایم و دیگر از دین
خوش مان نمی اید .من به این عزیزان می گویم مگر دین را
فالنی به شما داده است؟ شما دین را از خدا و اهل بیت(ع)
گرفته اید و باید به قران و روایات مراجعه کنید .ثانیا شــما
به لجاجت از من دین را کنار گذاشــته اید؛ چه کسی ضرر
کرده است؟»
خسروپناه خاطرنشان کرد« :نخستین بهداشت روان
چهره
و درون انسان ،انس با خداوند است .کسانی که با خداوند
قهر می کنند ،معیشت شان تنگ و نگرانی برای شان ایجاد
می شود .ممکن است مسئول و کارگزاری کاری انجام داده
باشد ،دلیل نمی شود که انسان از خداوند قهر کند .به لحاظ
بحث اخروی هم اگر از ما سوال شود که چرا بی دین شده ایم
ایا می توانیم بگوییم که مثال رفتار خســروپناه باعث شد؟
ایا این حجت اســت؟» رئیس موسسه پژوهشی حکمت و
فلسفه ایران گفت« :ما باید به وجدان خود مراجعه کنیم؛
دین هم امر فطری اســت .همه انســان ها با فطرت خود
متوجه می شــوند که نیاز به دین و فطرت و مبدائی دارند؛
اینکه چگونه اندیشیدن و زیستن مردم را به انها یاد بدهد،
این را فطرت انسان ها بدان ها می گوید».
وی اظهار داشت« :من به عزیزانی که گاهی نسبت به
دین فاصله می گیرند می گویم امام حسین(ع) جان خود و
فرزندان و عزیزان خود را دادند ،زن و بچه شان را اسیر کردند
که مردم دین دار بمانند و دین از لقلقه زبان دربیاید و ایمان
در قلوب انســان های مومن درونی شود ،برای این تالش
کردند .ان وقت من چطور باید به راحتی سرمایه عظیمی به
نام دین را به بهانه ای از دست بدهم؟»
ممیزی نقد
سید یحیی یثربی
سیدیحیی یثربی هفته گذشــته یادداشتی با موضوع
«ممیزی نقد» منتشر کرد .این اســتاد فلسفه نوشت« :از
دیرباز عــده ای بــه ممیزی کتاب به وســیله وزارت ارشــاد
اعتراض داشــته و دارند .نظر ریاست محترم جمهوری نیز
این است که خود نویسنده مسئول محتوای کتابش باشد یا
انجمننویسندگانوناشرانممیزیکتابرابرعهدهبگیرند.
به نظر من ،نویسنده ای که کتاب را نوشته است ،بر این باور
بوده که درست نوشته اســت و از کاری که کرده ،پشیمان
نخواهد شد .بنابراین نمی شود خود نویســنده را ممیز قرار
داد اما می توان وی را مسئول محتوای کتابش دانست».
او در ادامه نوشــته اســت« :ممیزی انجمن نویسندگان و
ناشــران نیز از دو جهت مشکل افرین اســت؛ یکی اینکه،
برای این انجمن هــا گاهی افرادی انتخاب می شــوند که
بسیار تنگ نظرتر و ســخت گیرتر از کارمندان وزارت ارشاد
هســتند .دیگر اینکه ،هر دو انجمــن ،مخصوصا انجمن
ناشران تخصص های الزم را برای بررســی انواع کتاب ها
نخواهند داشــت ».یثربی با طرح این ســوال که در برابر
این مشکالت ازاردهنده و زیان بار چه باید کرد؟ می نویسد:
«در زمینــه تحقیقات پژوهشــگاهی ،باید بــه هرتحقیقی
که محتوای جدیدی داشته باشــد ،اجازه چاپ داده شود.
هرکس با ان مخالف اســت ،در مجــات علمی به نقد ان
بپردازد .در رساله های دکترا و مقاالت علمی نیز باید همین
رفتار را داشت .این نقدها باید از طرف کسانی مطرح شوند
که شایســتگی علمی و تخصص الزم را در مورد ان مقاله یا
اثر پژوهشی داشته باشــند ،نه اینکه مثال کتاب یک استاد
برجسته ادبیات را برای نظردهی به یک دانشجوی لیسانس
یا فوق لیسانس برخی مراکز کذایی بســپارند .در مورد نقد،
هرکسی جرات نمی کند بدون تخصص و شایستگی سخن
بگوید اما در مورد ارزیابی هــا و داوری های پنهانی ،هرکس
و ناکسی می تواند اظهارنظر کند ».این استاد فلسفه تاکید
کرد«:بایدمحققانشناخته شدهومعتبردرجامعهرابه عنوان
منبعمعتبرپذیرفتهواثارانانرابهداورینفرستیم.همان طور
که فتوای یک مرجع دینی را به داوری نمی فرستند ،نظریه
یک محقق شناخته شده و برجســته یا یک نقاد دقیق را نیز
نباید به داوری ســپرد اما می تــوان ان را نقد کــرد .انان که
حریف وی هستند ،اشکارا به میدان امده و او را نقد کنند».
یثربی ادامه می دهد« :هرگز بر ان نیستم که هرکسی هرچه
خواست بنویسد و منتشر کند ،اما هرگز هم بر این باور نیستم
که هرکسی هرچه نوشت ،به وســیله افرادی که شایستگی
ندارند ،ممیزی شود .اما ،به هرحال از نقد نهراسیم».
روایتی از معاصر بودن فلسفه
طباطبایی از امر نامتناهی می گوید
نشست «معاصر بودن فلســفه و دیدگاه نامتناهی» با
سخنرانیمحمدتقیطباطباییاستادیارگروهفلسفهدانشگاه
تهران یکشنبه گذشته در دانشــکده ادبیات دانشگاه تهران
برگزار شد .در این نشست اساتیدی چون حسین مصباحیان
و رضا داوری اردکانی حضور داشتند .طباطبایی با طرح این
سوال که فلسفه به چه کار می اید ،گفت« :پاسخ ها در برابر
اینسوالمتفاوتاستولیتقریباهمگیهمدلیمکهفلسفه
کاری بی فایده و دانشی مرده نیست بلکه تالشی است زنده و
ربط به فهم و نسبت عقالنی ما با زمانه و جهانی دارد که در ان
زیستمی کنیم ».ویباتاکیدبراینکهفلسفه،معاصراست
ادامهداد«:تمایزیمیانفلسفهومعاصربودناننیستچون
فلسفه همواره یک نقد ،گذار و تالش است و هیچ فیلسوفی
نمی تواند دیدگاه نامتناهی را نقض کنــد و یا نادیده بگیرد».
طباطباییاظهارداشت«:فیلسوفباکلیتجهانروبه روست
نه با اجزای ان و در چنین نسبتی است که امر نامتناهی خود را
اشکار می کند .فیلسوف در تالش برای فهم عقالنی جهانی
کهتجربهمی کندباخودمفهومجهان،همچونکلیتجهان
تجربی روبه روست و اگر وحدت این مفهوم نباشد نمی تواند
به تجربه خود سروســامانی عقالنی بدهد و بنابراین شــرط
امکان تالش او برای فهم عقالنی جهــان ،وحدت جهانی
است که تجربه در بســتر ان رخ می دهد ».استادیار فلسفه
دانشگاه تهران ادامه داد« :دیدگاه نامتناهی دیدگاهی است
که فیلسوف می کوشد با فرارفتن از تناهی تجربه فردی خود
به سوی ان فرا رود تا بتواند جهان را نه صرفا از دیدگاه تجربه
متناهی بلکه از دیدگاهی نامتناهی بنگرد .دیدگاه نامتناهی
برگرفتهازضرورتعقالنیامرنامتناهیبرایتوجیهعقلیهر
تجربهمتناهیاست ».وییاداورشد«:میانامرنامتناهیو
دیدگاهنامتناهیتمایزیوجودداردکهبایدبهانتوجهشود.امر
نامتناهی یک ضرورت عقالنی است که برای توجیه عقالنی
تجربههمچونامریاغازینوشرطینامشروطنیازمندانیم.
امادیدگاهنامتناهییکگامفرارفتناست،درواقعفیلسوف
درنسبتضروریوناگزیریکهباامرنامتناهیداردگامی فراتر
نیاز دارد تا بتواند اغاز عقــل را با اغاز واقعیت یکی کند .اینجا
همان جایی است که فیلسوف پا را از قلمروی تجربه متناهی
بیرون بگذارد و به سوی قلمروی نامتناهی برود و می کوشد از
نگاهنامتناهیونهصرفادرنسبتبانامتناهیبهجهانبنگرد».
طباطباییبابیاناینکهفیلسوفهیچ گاهنمی تواندتجربه ای
نامتناهی داشته باشد تصریح کرد« :به تاریخ فلسفه که نگاه
کنیمدربیشترموارد ترسازفروافتادنبهشکیاچنگزدندر
یقینیناعقالنیاستکهفیلسوفرابهسمتدیدگاهنامتناهی
و عقالنی کردن کل واقعیت برده اما با تکیه بر مفهوم تجربه
متناهیوواقعیتیکهدراینتجربهاشکارمی شودهممی توان
شکاکیت را کنار گذاشت و اجازه نداد ناتوانی از دسترسی به
واقعیتمستقلازتجربه،مارابهسویجهش هایناعقالنی
به درون ان رهنمون شــود چراکه گذر از مــرز تجربه با هیچ
گذرنامه ایممکننیست».
مدرسه ملی سینما
طرح جدید علیرضا داودنژاد
اموزش ،انتقال و توســعه ایــن دانایی چــه کرده ایم و چه
برنامه ای داریم؟»
داودنژاد با بیان اینکه مدرسه ملی سینما برای پاسخ
دادن به این سوال ،نیاز و ضرورت ملی تاسیس شده ،تاکید
کرد« :گردهم امدن بخش بزرگی از کارکشته ترین نیروهای
حرفه ای و هنرمندان برگزیده ســینما در یک نهاد اموزشی
کارگاهی و همکاری انها برای توســعه دانایی ســینمایی و
تقویت سایر نهادهای اموزشی چه حاصلی جز خیر و برکت
می تواند داشته باشد؟ ایا بهتر نیســت نیروهای حرفه ای
مولد ،موفق و ده ها بار جایزه گرفته و تحسین شده را به جای
انکه رها کنیم تا به تدریج از صحنه گیتی محو شــوند ،قدر
بدانیم و برای انها جایگاهی در خور فراهم کنیم که بتوانند
دانسته ها و ازموده های خود را به نسل های بعد منتقل کنند
و در بازامــوزی نیروهای موجود و کمک به ارتقای ســطح
کیفی تجهیزات و محصوالت کشور موثر واقع شوند؟»
اوباطرحاینسوالکهچهکسیازایناتفاقخوشحال
نمی شود؟ نوشته است« :تاسیس مدرسه ملی سینما پاسخ
به یک ضروت تاریخی و راهبردی است .بی تردید همه انها
که از تاراج ده ها میلیون مخاطب ایرانی توسط ماهواره ها و
بازارهای سیاه ویدیویی در رنج هستند و ارزوی ارتقای سطح
کیفی نیروی انســانی ،تجهیزات و اثار دیداری شــنیداری
داخلی را دارند و به سروسامان یافتن منظومه تهیه ،تولید،
توزیعونمایشسینمایایران عالقه مندهستندوهویترانه
مشکلکهراه حلمی دانندازتاسیسوراه اندازیمدرسهملی
سینماخوشحالخواهندشد».
بانک مرکزی اعالم کرده است که شبکه بانکی در
عملکردی بی سابقه ،در 12ماهه سال گذشته ()1394
بالغ بر 417هــزار و 300میلیارد تومان تســهیالت به
بخش های مختلف اقتصــادی پرداخت .این در حالی
اســت که انتظار بانک مرکــزی باتوجه بــه خطرهای
تورمی رقمی دور از 340هزار میلیــارد تومان نبود .این
رقم با رشــد 22درصدی در قیاس با ســال قبل همراه
بود .ایــن عملکرد نشــان می دهد کــه بانک ها حدود
75هزار میلیارد تومان نســبت به 12ماهه سال 1393
بیشتر تسهیالت پرداخته اند .این رقم بالغ بر پیش بینی
بانک مرکزی برای تســهیالت دهی اســت؛ چراکه به
گفته مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی قرار بود در ســال
قبل بانک ها حدود 20درصد بیش از پیش بینی ســال
قبل تسهیالت ارائه کنند .در سال 1393بانک مرکزی
اعالم کرده بود کــه باتوجه به منابع موجــود بانک ها،
پیش بینی می شود که حداکثر حدود 285هزار میلیارد
تومان تســهیالت اعطا کنند اما روند به گونه ای پیش
رفت که انتهای سال بالغ بر 340هزار میلیارد تومان وام
بانکی داده شــده بود .این عملکرد شبکه بانکی البته با
واکنش منفی بانک مرکزی مواجه بود چراکه موجب شد
تا بانک ها برای تامین این 340هزار میلیارد ،به سمت
اضافه برداشت از بانک مرکزی و به تبع ان افزایش بدهی
انها به این بانــک حرکت کنند که خــود عامل افزایش
نقدینگی و تورم بود .از ایــن رو بانک مرکزی اعالم کرد
که این روند می توانــد زنگ خطری بــرای تحت تاثیر
قرار دادن سیاست کنترل تورم باشد .به هر حال در این
شرایط سال گذشــته هم تســهیالت دهی بانک ها بار
دیگر سیر صعودی طی کرد و بر خالف پیش بینی حدود
340هزار میلیــاردی ،بالغ بر 417هــزار میلیارد تومان
منابع در این بخش پرداخت شــده کــه البته در فضایی
که بانک ها همــواره از تنگنای مالی و اظهــار ناتوانی
در تســهیالت دهی گالیه دارند این ابهام مطرح است
که کسری این رقم ســنگین را از کجا تامین کرده اند؟
ایا محــل تامین منابع مــازاد بازهم اضافه برداشــت از
بانک مرکزی بود و یا ازادســازی بخشی از سپرده های
قانونی که در سال گذشته و در قالب بسته تسریع رونق
اقتصادی مصوب و اجرایی شد؟ این در حالی است که
به اعتقاد کارشناسان و مدیران بانک مرکزی الزم است
تا در شرایط خاص موجود بانک ها در تامین نقدینگی،
افزایش توان خلق پول از طریق افزایش سرمایه و بهبود
کفایت سرمایه بانک ها ،کاهش تسهیالت غیرجاری و
بازگرداندن انها به مســیر صحیح اعتباردهی بانک ها،
افزایش بهره وری در تامین سرمایه در گردش تولیدی،
پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانک ها و ترغیب
بنگاه های تولیدی به سمت بازار سرمایه به عنوان یک
ابزار مهــم درتامین مالی طرح هــای اقتصادی به طور
ویژه ای مورد توجه قرار گیرد.
مثلث | شماره 307
علیرضا داودنژاد کارگردان سینما که مسئول اموزش
مدرسهملیسینماستهفتهگذشتهدربیانضرورتتاسیس
این مدرسه ،یادداشتی نوشــت .داودنژاد یادداشت خود را
این گونه اغاز کرده است« :دعوای امروز دنیا بر سر تسخیر
چشم ها و گوش هاست .موبایل ها ،تبلت ها و تلویزیون ها
بیشتر در تصرف کدام امواج هستند؟ چشم ها و گوش ها به
مغزها راه دارند .مغزها به دست ها و پاها فرمان می دهند .گام
نهادن در کدام مسیر؟ دست زدن به کدام انتخاب؟ امواج بر
تصمیم ها تاثیر می گذارنــد .تصمیم ها بر جابه جایی ها اثر
می گذارند؛ جابه جایی قدرت ،جابه جایی ضعف ،جا به جایی
ثروت ،جابه جایی فقــر .مملکتی که هن ِر به رونق نداشــته
باشد به رسانه های به رونق دست پیدا نمی کند و مملکتی که
رسانه های به رونق نداشته باشد به امواج اثرگذار دست پیدا
نمی کند ».او با طرح این سوال که ایا ما مصمم به تقویت
بنیه هنری کشور هستیم؟ ادامه می دهد« :ایا قبول داریم
سینما برایند همه هنرهاست؟ ایا قبول داریم دانایی سینمایی
منحصر بــه تولید فیلم نیســت و این دانایــی در همه جا از
طراحی یک نرم افزار تا تولید یک بازی رایانه ای تا راه اندازی
یک کانال تلویزیونی به کار می اید؟»
این کارگردان سینما نوشــته است« :این کدام گونه
دانایی جز دانایی سینمایی اســت که می تواند همه هنرها
اعم از موسیقی ،شعر ،قصه نویســی ،هنرهای تجسمی،
ادبیــات نمایشــی ،طراحی صحنــه و لبــاس ،بازیگری و
کارگردانی را یک جا جمع کند و از ترکیب انها یک اثر هنری
یا یک رســانه نیرومند بســازد؟ ما برای شناسایی ،تقویت،
سینما /ائترت
سقف وام های بانکی شکست
جامعه شناسی
دااگشنه
اقتصاد سیاسی
25
گردشگری
مح
زیسیطت
حوزه
احیای حوزه علمیه خراسان
رهنمودهای ایت الله جوادی املی به تولیت استان قدس
26
مثلث | شماره 307
lمشتری جدید برای ازادراه شمال
ازادراهی که بــرای ســال هایی طوالنی
نه به خــود روی پیمانکاران فعــال می دید و نه
منابع مالی جدیــدی برای پیشــرفت و تکمیل
کار دریافت می کرد ،این روزها شرایطی کامال
متفاوت را تجربه می کند؛ شــرایطی که در دل
ان نه تنها سیاست های وزارت راه و شهرسازی
با محوریــت پیمانکاران داخلــی پیش می رود
که حتی سرمایه گذاران خارجی نیز طرح هایی
متنوع برای ان ارائه می کنند .پس از ســال ها
درجا زدن و نامشخص بودن وضعیت کارگاهی
ازادراه تهران -شمال ،در طول ماه های گذشته
وزارت راه بار دیگر با بنیاد مستضعفان به عنوان
متصدی اصلی قطعه نخست این راه به تفاهم
رســید تا این بار با کنار زدن پیمان کار چینی ،با
اســتفاده از چند پیمان کار ایرانــی کار به پیش
رود .چند ماه پس از نهایی شــدن این تصمیم
که به نظر می رسد گره گشا شــده و تا فروردین
ماه ســال 96به افتتاح قطعه نخســت این راه
تاریخی منجر خواهد شد ،حاال نوبت ان رسیده
تا بــار دیگر توجه ســرمایه گــذاران خارجی به
این سمت جلب شــود .هیات اقتصادی همراه
خانم پارک گئون هی ،رئیس جمهور کره جنوبی
که هفته گذشته پس از ســال ها به تهران سفر
کــرد ،در چارچوب مذاکرات خود بــا وزیر راه و
شهرسازی ایران ،پیشنهادی ارائه کرده اند که
بر اساس ان می توان به ورود و سرمایه گذاری
کره ای ها در بخش های باقی مانده این ازادراه
امید داشــت .هرچند به نظر می رسد کره ای ها
روی پیشــنهاد خــود از قبــل کار کرده انــد اما
مطرح کــردن این طــرح بدون مقدمــه باعث
شــده مقامات ایرانــی هرگونه تصمیــم در این
رابطــه را بــه بررســی های بیشــتر و مذاکرات
اینده منــوط کنند .اخبار رســیده از وزارت راه و
شهرسازی حاکی از ان اســت که این موضوع
در دســتورکار مذاکرات ایران و کره جنوبی قرار
نداشته و در حال حاضر دو طرف روی سه سند
همکاری ریلــی و دریایــی کار می کنند و بحث
درباره ازادراه تهران -شمال موضوعی بوده که
کره ای ها بدون مقدمه و از ســوی خود مطرح
کرده اند .عباس اخوندی وزیر راه و شهرسازی
دولت یازدهم نیز در پاســخ به این درخواســت
اعالم کرده اســت که هرگونــه تصمیم در این
رابطه به برگزاری جلســات کارشناســی احتیاج
دارد که شــاید در اینده بتوان روی انها حساب
کرد .باتوجه به نهایی شدن برنامه ریزی ها برای
تکمیل قطعه نخســت این ازادراه در ماه های
اینده و اعالم امادگی بنیاد مســتضعفان برای
ســاخت و مشــارکت در قطعات دو و ســه این
ازادراه مشــخص نیســت ایا ادامه کار باز هم
به حضور ســرمایه گذاران خارجی احتیاج دارد
یا می تــوان روی تــوان داخلی در ایــن رابطه
حساب کرد.
حجت االسالمسید ابراهیمرئیسیتولیتاستانقدس
رضویهفتهگذشتهراهیقمشدتاباعلماومراجعساکناین
شــهر دیدار کند .یکی از این برنامه ها ،حضور در بنیاد علوم
وحیانی اســرا و دیدار با ایت الله جوادی املــی بود .ایت الله
عبدالله جوادی املی در این دیدار به بیان سابقه حوزه علمیه
مشــهد و ظرفیت باالی این حوزه پرداخت و اظهار داشت:
«کار مشــهد همان کاری اســت که خود امام رضا(ع) کرده
است .مشــهد ان نیست که االن هست ،مشــهد یک حوزه
علمیه وزین و پرباری در ســابق داشت .مرحوم بحرالعلوم به
قصد زیارت وجود مبارک امام رضا(ع) وارد ایران شــدند و به
مشهد مشرف شــدند و به زیارت حرم رفتند و بعد حوزه علمیه
مشهدرادیدند،بهایننتیجهرسیدندکهخیلیپرباروسنگین
است.ایشانفیلسوفانهوحکیمانهازمشهدرفتهنجفونجف
راحکیمانهادارهکردند.ازاینجریانمرحومبحرالعلومبرمی اید
که حوزه مشهد چنین سابقه ای را پشت سر گذاشته است».
وی با گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم ایت الله واعظ طبسی،
اظهار داشت« :مشهد در این سال ها پیشرفت های فراوانی
کرده اســت ،خدا غریق رحمت کند مرحوم طبســی را ،ولی
همچنانحوزهعلمیهمشهدحوزهمتوسطیاستوبااینهمه
ظرفیت ،یک شاخص ندارد .محصول کارهای وجود مبارک
امام رضا(ع)پرورششیخمفیدبوددرکالم،ارسطورامی گویند
معلم اول و در بین امامیه ،مفیــد را می گویند معلم اول .این
تلوزییون
شخصیتتربیت یافتهمکتبامامرضاعلیه السالماست».وی
به وظیفه مسئوالن و مدیران حوزه در پرورش و تربیت طالب
برجستهونیازجهاناسالمبهیکحوزهعلمیهبالندهاشارهکرده
و بیان داشت« :کار مســئوالن حوزه این است که اول حفظ
مراجعبعدی،اساتیدبعدی،مولفانومدرسانبعدیکهحوزه
رانگهبدارند،بعدکسانیکهسطوحدیگرتدریسمی کنند،بعد
برایدستگاه هایدیگربرونددرنهادهاودستگاه هایقضایی
و اجرایی ».این مرجع تقلید ســاکن قم با مقایسه حوزه های
علمیه مشــهد و نجف ادامه داد« :ســر موفقیت نجف این
است که همیشــه یک گروه خاصی مرجع ممتاز بودند ،یک
گروه خاصی که بین هفتاد هشتاد سال بودند تالی مرجعیت
بودند .باتوجه به اینکه در عراق امنیت کامل نیست ،بنابراین
اول مشــهد ،بعد قم باید این امادگی را داشته باشد .باتوجه
به ظرفیت باالی شهر مشــهد ،باید یک حوزه علمیه قوی با
امکاناتفراوانومدیریتقویماننددانشگاهاالزهردرمشهد
راهبیفتد».یکیازمدارسوکانون هایشیعیکهدرنهضت
علمی امامیه ،نقش عظیمی ایفا کرده ،حوزه علمیه خراسان
است.حوزهخراساندراواسطقرندومهجریبه دستامام
رضا(ع) تاسیس شد و عده ای از اصحاب ،محدثان و فقها از
محضرایشانبهرهگرفتند.پسازشهادتامامرضا(ع)این
حوزهبهفعالیتخودادامهدادوتنهاحوزه ایاستکهباقدمتی
هزارساله،هیچ گاهدچارافولونزولنشدهاست.
خطر نابودی سرمایه اجتماعی
احمد توکلی از مبارزه با فساد گفت
احمد توکلی عضو کمیســیون برنامه و بودجه مجلس
نهمهفتهگذشتهدربرنامهتلویزیونیپایشحاضرشدودرباره
مبارزهبافسادسخنگفت.اودرپاسخبهاینسوالکهفرمان
رهبر معظم انقالب برای مبارزه با فساد در این ۱۵سال چقدر
اجرا شد؟ گفت« :هنوز کامال اجرا نشــده و اگر شده بود که
مقام معظم رهبری شعار امسال را اقتصاد مقاومتی ،اقدام و
عمل نام گذاری نمی کردند .یکی از شــاخص های اقتصاد
مقاومتیحذففسادوسیستمموجوداست ».رئیسپیشین
مرکز پژوهش های مجلس بیــان کرد« :مقام معظم رهبری
با ابالغ سیاســت های کلی تاکید بســیاری بر حذف فساد و
سیســتم موجود داشــته اند .اکنون هم اعالم می کنند که
اقتصادمقاومتیهنوزبهعملنرسیدهپسفسادهممتاسفانه
هنوز هســت ».وی عنوان کرد« :متاســفانه فسادها زیاد،
شبکه ایوسیستماتیکشده اندومسئوالننیزاززندگیساده
فاصلهگرفته اند.وقتیمسئوالنبخواهنددررفاهزندگیکنند
مردمشانرابدبختخواهندکردولیاگرقصدخدمتبهمردم
داشتهباشندنبایدخودشانرادرنظربگیرند ».ایناقتصاددان
یاداور شد« :وقتی اشــرافیت اداری و شخصی مثبت تلقی
شود به ترتیب دوری از مردم و درک فقر مشکل شده ،فساد و
رشوه خواریپیدامی شود،دولتدخالتزیادیپیداکردهودر
اقتصاد نفتی باید از طریق دولت به جامعه پمپاژ شود ان وقت
انحراف زیاد می شود ،همچنین در نهایت با افزایش فسادها
و کاهش مبارزه ها ،فسادها نیز سیستماتیک می شود .وقتی
فســادها در مجاری اداری و تصمیم گیری نفوذ می کنند در
نتیجه مانع از مبارزه می شوند و عزم را از بین می برند ».توکلی
درواکنشبهاینکهاگرمسئوالنحقوقباالوبهترینمسکن
را داشته باشند ،دیگر چشمداشــتی به بیت المال نخواهند
داشت،گفت«:کسیکهبهترینخانهوحقوقراداشتهباشد،
این قدر حریص می شــود که همه بیت المال را مثل گاوی با
پوستشقورتمی دهد».توکلیدرپاسخبهاینسوالکهچرا
مجلس و وزارت نفت خود را از اجرای قانون مدیریت خدمات
کشورییاهماننظامهماهنگپرداختمعافکردند،گفت:
«عادالنهنبودبلکهظالمانهبود.ایننظامهماهنگپرداخت
قبل از قانون خدمات کشــوری بود و به همه قول تغییر این
نظام ناهماهنگ پرداخت را دادیم ».وی ادامه داد« :مبارزه
بافسادشدنیاست،چونخداونددردبی درمانخلقنکردهو
کشورهاییبوده اندکهنسبتبهایرانوضعیتبدتریداشتند
ولی با تدبیر ،عزم و اراده فهمیدند فســاد همه چیز را زیر و رو
می کند ».این نماینده مجلس تصریح کــرد« :برای از بین
بردن فســاد دو کار خوب می توان انجام داد که کشورهای
موفق انها را طی کرده اند؛ یکی اینکه ستاد مستقل از قوای
موجودزیرنظرباالترینمقامکشورتشکیلشدهودیگراینکه
نهادهای مردمی شکل بگیرد .در شــرایطی که فساد بیداد
می کند مردم نیز به دستگاه های نظارتی اعتماد نمی کنند و
سازمان های مردم نهاد واســطه بین حکومت و عموم مردم
می شوند».
یک روزنامه جدید منتشر شد
«صبــح نــو» بــه زودی
به عنــوان یــک روزنامــه منتقد
دولــت منتســب بــه محمدباقر
قالیباف شــهردار تهران منتشر
می شــود .ایــن خبــر در هفته
گذشته روی خروجی سایت های
خبری قرار گرفت و بازتاب های
فراوانی داشت .این روزنامه که
«صبح نو» نام دارد ،قرار است
با رویکــرد سیاســی -اجتماعی
حــول محــور انتخابــات 96و
پوشش رســانه ای فعالیت های
شــهردار تهران منتشــر شود.
صاحب امتیــاز ایــن روزنامــه
ســید ابوذر خضرایــی افضلی و
مدیرمسئول ان حسین قربان زاده است .شنیده ها
حاکی از ان اســت این روزنامه با تحریریه روزنامه
تعطیل شــده تهــران امــروز و برخــی خبرنــگاران
سابق همشهری منتشــر می شــود .اگر چه اولین
پیش شــماره صبح نو ،در روز شــنبه 11اردیبهشت
به چاپ رســید ،اما چنــد روز پیش از انکــه به روی
دکه ها بیاید در گمانه زنی های رســانه ای اســمش
شنیده شد .اولین پیش شماره های صبح نو ،توزیع
خارجی نداشــت و به صورت داخلی منتشــر شدند.
ادبیات
رساهن
گفته می شــود روزنامه صبح نو
با همکاری ســازمان رســانه ای
اوج -تهیه کننــده بیلبوردهــای
صداقت امریکایی ،انیمیشــن
جنجالی «بچرخ تــا بچرخیم»
و از متولیان شــبکه افق ســیما
منتشــر می شــود و رویکردیانتقادی در قبــال دولت یازدهم
دارد .گفتــه می شــود فرشــاد
مهدی پور دبیر سیاســی سابق
روزنامــه همشــهری ،ســردبیر
ایــن روزنامــه اســت .فرشــاد
مهدی پور پیش از این ســردبیر
هفته نامه های پنجره ،ســروش
و اینده ســازان و خبرگزاری های
خانه ملت و شانا (خبرگزاری وزارت نفت) بوده است.
پیش از ایــن ،روزنامه تهران امــروز به دلیل برخی
مشکالت مدیریتی و مالی ،تعطیل شده بود .این در
حالی است که به نوشته کانال تلگرامی روزنامه صبح
نو ،اعضای تحریری ه این روزنامه متشکل از اعضای
ســابق روزنامه های جام جم ،ایران ،همشــهری و
خبرگزاری مهر هســتند .صبح نو تاکید کرده است
که متعلق به بخش خصوصی است و وابستگی به
نهادهای فرهنگی ندارد.
هوای تازه شعر فارسی
تمجید حدادعادل از فاضل نظری
تفسیرصحیفهسجادیه
بخشهشتم/استادمهدیقاسمی
در عبــارت «مــن
رزقــه» ،ضمیــر رزقه یــا به
خــدا بازمی گردد یا بــه روح.
اگر فــرض کنیم کــه به خدا
بازمی گردد ،رزق خدا به روح
می رســد و اگــر بگوییم رزق
بــه خــدا بازمی گــردد ،یعنی
خداوند رزق روح را می دهد.
در یکی از احادیث می خوانیم
که ما پنج قســم روح داریم که از انها بــه روح القدس،
روح االیمان ،روح الحیاه ،روح القوه و روح الشــهوه یاد
می کند .ائمه معصومین(ع) تمام مراتب روح را یک جا
دارند و عقل ما نمی تواند تحلیل کند که این بزرگواران
چه قدرتــی دارند که می توانند به ماســوی الله تســلط
یابند« .ال ینقــص من زاده ناقــص و ال یزید من نقص
منهم زائد ».این جمله از جهت باور و ایمان بسیار مهم
است .اگر خداوند برای کســی زیاد بخواهد هیچ کس
نمی توانــد ان را کم کنــد و اگر رزق کمی برای کســی
درنظر بگیرد ،کســی نمی تواند ان را زیاد کند .توجه به
این مسائل ،موضوع توحید افعالی اســت و در زندگی
انســان تاثیر بســیاری دارد .انچه را خداوند به کســی
عطا فرموده ،کســی نمی تواند از ان بکاهد؛ زیادکننده
و کم کننده خداوند تبارک و تعالی است و بشر نمی تواند
در خداوند تاثیر بگذارد و نفوذ کند تا خداوند رزق و روزی
را کم یا زیاد کند .عبارت بعدی «ث َُّم َض َر َب َلهُ ِفی ا ْل َح ِ
یاه
َا َجال َم ْو ُقوتا َو ن ََص َب َلهُ َا َمدا َم ْحدُ ودا» است .ضرب در
قرر است و این معنا را می دهد که
اینجا به معنای ّ
قدر و ّ
خداوند مقرر و مقدر فرمود که همه مخلوقین در زندگی و
عمر خود ،اجل مشخص و تعیین شده ای داشته باشند.
نصب یعنی وضعه؛ یعنی برای هر موجودی این گونه قرار
داد که سرانجامی داشته باشد .فرق اجل با امد چیست؟
اجل ،مدت مشخص است و امد ،غایت مشخص است.
هر موجودی که در این عالم می اید ،غایت معلومی دارد.
حضرت ادامه می دهد که هر قدمی که ما در ایام عمرمان
برمی داریم به اجل نزدیک تر می شویم .اجل به معنای
مدت است و تنها به انسان اختصاص ندارد؛ من ایاتی
را یادداشــت کرده ام که تمام موجــودات و مخلوقات
اجل دارند .ما مخلوقی نداریم که اجل نداشــته باشد و
حتی خورشید و ماه هم روزی تمام می شود؛ اذا الشمس
کــورت و اذا النجوم کــدرت .امروزه علــم ثابت کرده
اســت که روزی حرارت و نور خورشــید تمام می شود؛
درحالی که قران 14قرن پیش این موضوع را بیان کرده
است .در ایه سوم سوره شــریفه احقاف داریم که «ما
خلقنا الســموات و االرض و ما بینهما اال بالحق و اجل
مسمی»؛ هیچ چیزی بین اسمان و زمین براساس حق
و حکمت ،خلق نکردیم مگر اینکه اجل مســمی دارد،
سوره لقمان ایه « 25و سخر الشمس و القمر کل یجری
الی اجل مســمی ».ســوره مبارکه روم ایه « 8و ما کان
لنفس ان تموت اال باذن الله کتابــا ماجال ».اول کل
خلقت ،دوم خورشید و ماه ،سوم انسان .به هیچ جانی
مرگ نمی رســد مگر به اذن الهی و با اجل مشــخص.
چهارم اینکه امت ها نیز اجــل دارند؛ و لکل امه اجل ال
اذا جاء اجلهمفال یستاخرون ساعه و الیستقمون .قران
کلمه اجل را با وسعت بسیاری مطرح می کند.
مثلث | شماره 307
غالمعلــی حداد عادل در مراســم رونمایــی از اثر
تازه فاضــل نظری با عنــوان «کتاب» گفــت« :فاضل
نظری هوای تازه ای اســت که وارد شــعر فارســی شده
است ».یکشــنبه گذشــته از تازه ترین اثر فاضل نظری
به نام «کتاب» با حضــور ناصر فیض شــاعر طنزپرداز،
بهروز رضــوی گوینــده و مجری صداوســیما ،غالمعلی
حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ،سعید
حدادیان مداح اهل بیت(ع) و محســن مومنی شــریف
رئیس حوزه هنری و تنی چند از شاعران در موزه هنرهای
دینی امام علی(ع) رونمایی شــد .غالمعلی حدادعادل
در این مراســم گفت« :فاضل نظری یک اتفاق در شعر
معاصر و فارســی اســت و با وجود او هوای تازه ای وارد
شعر فارسی شده است .ان چیزی که در شعر فاضل ثابت
می شود این اســت که برای گفتن شــعر خوب نیازی به
شکستن قالب نیســت و می توان
وزن و قافیــه و موســیقی کالم را
حفظ کرد ».رئیس فرهنگســتان
زبان و ادب فارســی ایــران ادامه
داد« :فاضل نظری در انتخاب نام
کتاب زرنگی کرده است .زمانی که
مــا در دانشــگاه تهران دانشــجو
بودیم ،اســتادان به دلیــل غیرت
زیادی که داشــتند می گفتند وقتی
می گویید دانشــگاه منظورتان فقط دانشگاه تهران است
چون اصلی وجود دارد که وقتی چیــزی به طور کلی گفته
می شــود ،بر مصداق تمام ترین ان داللت می کند ،پس
فاضل هم که کتابش را به اسم «کتاب» نامگذاری کرده
اســت ،می خواهد بگوید که تنها یک کتــاب وجود دارد
و ان کتاب فاضل نظری اســت ».در ادامه این مراســم
محسن مومنی شــریف اظهار داشــت« :افتخار دوستی
با فاضل نظــری را دارم و معتقدم شــعرهای خوبی دارد،
شــعرهایش مانند شــخصیتش هستند البته شــاید بتوان
گفت شخصیتش از شعرهایش بهتر هم هست ».رئیس
حوزه هنری تصریح کرد« :شاهد هستیم که در حوزه شعر و
ادبیات با وجود افتخارات تاریخی ،کم اهمیتی وجود دارد
و فاضل نظری یکی از این افتخارات است ».در پایان این
مراســم نیز فاضل نظری گفت« :شکرگزاری مقامی برای
انســان اســت و من خدا را شــکر
می کنم برای پیــدا و پنهانی که به
این بنده کمترین اعطا کرده است
و شاکرم که این فرصت را در اختیار
من قرار داده است ».این مراسم با
اجرای احسان کرمی و شعرخوانی
محمدعلی بهمنی ،بهروز رضوی،
فاضل نظــری و اجرای موســیقی
توسط کیوان ساکت برگزار شد.
اجلمخلوقات
جامعه شناسی
صبح نو روی کیوسک
تفسیر ح یدث
27
سیاست
گفت وگوی ویژه
سردار حســین اشــتری معتقد اســت که جلب اعتماد مردم ،سرمایه
اجتماعی ناجاست .او می گوید« :ناجا در تالش است با اطالع رسانی شفاف
وبهنگامدر جهتجذباعتمادواطمینانمردم حرکتکردهوزمینهمشارکت
انها را در تامین نظم و امنیت جامعه فراهم کنــد ».گفت وگویی ویژه با او که
فرمانده نیروی انتظامی است ،انجام دادیم.
مخالف شبکه هایاجتماعینیستیم
گفت وگویمثلثباسردارحسیناشتریفرماندهنیرویانتظامی
سیاست
28
مثلث | شماره 307
مخالف تشکیل سه فراکسیون
در پارلمان هستم
الریجانی وارد رقابت با
محمدرضا عارف نشود
محمد عطریانفر
محمد جواد حق شناس
پ
سارلمان
یاست
باید با حرفه گرایــی و تدین و اعتقادی کــه دارد ،بتواند به
خوبی پاسخگوی ماموریت هایش باشد و انها را ارتقا دهد.
باید تاکید کنــم که ما به عنــوان نیروی
انتظامی ،مخالف شــبکه های مجازی و
اجتماعی نیســتیم اما نگــران و مخالف
افعــال مجرمانــه در این فضا هســتیم.
پلیس فتــا با رصد لحظه ای شــبکه های
اجتماعی با هر گونه تخلف و جرم ،برابر و
مطابق قانون ،با تشکیل پرونده برخورد
می کند
مثلث | شماره 307
البته مهمترین موضوع در حکم ایشــان ،تاکید
ویژه بر ارامش و امنیت اجتماعی است.
بلــه .نتیجه این کارهــا ،همان امنیــت و ارامش
می شود .یعنی اگر یک جایی نیروهای حرفه ای و متدین
داشته باشــیم و به ماموریت ها توجه کنیم و خوب کارمان
را انجام دهیم ،نتیجه اش ارامش و امنیت مردم است .در
مرحله سوم هم توجه داشته باشید که به همه سازمان ها و
روسای قوای سه گانه ،نیروهای مسلح ،سازمان مدیریت
و برنامه ریزی ،وزارت محترم کشــور و صداوســیما گفتند
که باید به ناجا کمک کنید .پس توجه کنید که سه بخش
شد؛ نخســت ،رســیدگی به داخل یعنی خودمان را برای
اجرای ماموریت قوی کنیم و پشتیبانی های الزم و صیانت
از کارکنان مان داشــته باشــیم .دوم ،ماموریت هایی که
مشخص شده را بتوانیم خوب و به موقع انجام دهیم و ان
نیازمندی که مردم دارند برطرف کنیم که نتیجه ان امنیت
و ارامش باشد و ســوم هم اینکه برای اولین بار اقا به همه
دستگاه های موثر تاکید کردند که باید به نیروی انتظامی
کمک مادی و معنوی شود .این مساله این را نشان می هد
که اگر نیروی انتظامی بتوانــد کارش را خوب انجام دهد،
امنیت و احساس امنیت در کشور ارتقا پیدا کرده است .در
کنار این امنیت ،همه سازمان ها می توانند کارشان را خوب
انجام دهند .نیروی انتظامی ضمــن اینکه متعلق به همه
مردم است ،تاثیر کارش هم برای همه سازمان های دولتی
و غیردولتی هســت .امــروز اگر امنیت نباشــد ،هیچ کس
نمی تواند کار کند .پس ان سازمان ها اگر به ما کمک کنند،
در واقع به خودشان کمک کرده اند.
سردار! طرح گشت نامحســوس که این روزها
مورد توجه قرار گرفته مســلما در راستای همین
تامین و حفــظ امنیت و ارامش جامعه اســت .از
مباحــث مطر ح شــده در چند وقت اخیــر به نظر
می رســد ناجا در این زمینــه مظلوم واقع شــده
اســت .حتــی برخــی مقامــات دولتــی از جمله
مقامات ارشــد وزارت کشــور هم عنوان کردند
که طرح این گونه نبود که بعضا برخی رســانه ها
با گرایش های خاص سیاســی مطرح کرده اند.
من می خواهم بپرســم این طرح دقیقا چیست،
چه هدفی دارد و چرا تصمیم گرفته شده که این
طرح اجرایی شود؟
نکته اول این اســت که ما قبل از انجام طرح ها و
ماموریت ها روی انها کار کارشناسی می کنیم .در واقع اول
باید تکلیف قانونی داشــته باشیم .شــورای عالی انقالب
فرهنگی در مصوباتی که داشــت به ما مســئولیت داده در
قبال ناهنجاری های اجتماعی و اخالقی ورود پیدا کنیم.
قوه محترم قضائیه هم این مساله را از ما خواسته و حمایت
هم می کند ،مردم هم مطالبه دارند .پس قانون را داریم،
سیاست
سردار! شما بســیار کم درمورد خودتان صحبت
کرده اید .لطفا برای شــروع گفت وگو ،بفرمایید
دوران جنگ درکدام منطقه حضور داشــتید و از
چه زمانی وارد نیروی انتظامی شدید؟
بسم الله الرحمن الرحیم .من سال 84به نیروی
انتظامی امدم و اکنون حدود 11ســال است که در نیروی
انتظامی حضور دارم .البته قبل از ان هم در سپاه پاسداران
بودم .دوران دفاع مقدس ،چند ســالی توفیق داشــتم در
لشکر امام حسین(ع) در منطقه جنوب خدمت کنم .لشکر
امام حسین(ع) هم در جنوب و هم در غرب کشور ماموریت
داشت که البته بیشتر در جنوب بود .االن هم که در خدمت
شما هستیم!
فکر می کردید یک روز فرمانده ناجا شوید؟
خیر.
تصوری که از فرماندهی ناجا از روز قبل از صدور
حکم داشتید نسبت به امروز چقدر تفاوت دارد؟
اخرین مسئولیت من قبل از فرماندهی ،جانشینی
فرماندهی نیروی انتظامی بود .یعنی در واقع ،نزدیک ترین
و باالترین مســئولیت بعد از فرمانده ناجــا .ولی از زمانی
که خودم مســئولیت را به عهده گرفتم ،متوجه شــدم که
حساســیت کار بیشــتر از حدی اســت که تــا ان روز فکر
می کردم .انســان تا خودش مسئول و پاســخگو نباشد،
متوجه نیست که چقدر بار مسئولیت سنگین است .شاید
این پست با مسئولیت های قبلی ام قابل مقایسه نبود .حتما
سطح اش این نبود که اگر اینجا را 20درنظر بگیریم ،انجا
18بوده باشد .این طور نیست که دو درجه فرق کند ،بلکه
حتما خیلی بیشتر از اینها تفاوت دارد .به همین جهت هم،
اکنون از زحمات همه فرماندهان گذشته تشکر می کنم.
در حال حاضر در این جایگاه ،بیشتر به این نتیجه رسیدم
چقدر عزیزانی که قبل از بنده بودند ،مســئولیت سنگینی
داشتند .اما واقعیت این اســت که این فشار مسئولیت در
شــرایطی که همکاران خوبی داریم ،به این معنا که واقعا
مدیران و فرماندهان و اجزای ســازمانی نیروی انتظامی،
افراد دلسوز و پای کاری هستند ،کار را برای ما راحت کرده
اســت .از طرفی هم حکم حضرت اقا بــرای بنده ،خیلی
راهگشــا و هموارکننده راه و اطمینان بخــش بود .ضمن
اینکه این مســئولیت یک مســئولیت ســنگین و متفاوت
از پســت های قبلی من اســت ولی به جهــت حکمی که
حضرت اقا دادند و اعتماد و عنایتی که داشتند و دعایی که
حتما در حق امثال بنده خواهند کرد و همان طور که اشاره
کردم با وجود همکاران و مدیران خیلی خوب ،زمینه انجام
این مسئولیت برای ما خیلی هموار شده است.
سردار! به نکته بسیار مهمی اشاره کردید که از
سواالت اصلی من هم هست .می خواهم بپرسم
وقتی ســردار اشــتری حکم حضرت اقا را با ان
مختصات و مولفه های محتوایــی اش دریافت
کرد حس کرد که دقیقا اقا از او چه می خواهند؟
دربــاره حکمی کــه صــادر شــد بایــد بگویم ما
فرمایشات حضرت اقا را از سه بعد نگاه و مولفه های ان را
برای خودمان تبیین کردیم .نخست اینکه ،حضرت اقا یک
توجه ویژه به رسیدگی پرسنل و درون سازمان دارند .ایشان
می فرمایند اول باید به معیشــت کارکنان رســیدگی شود و
دیگر اینکه از کارکنان صیانت شود و از طرفی روحیه دینی،
انقالبی وحرفه گرایی در انها تقویت شود .پس این نگاه به
داخل سازمان اســت و تاکید حضرت اقا هم هست .یک
نگاه دیگر به ماموریت هاست که باز حضرت اقا می فرمایند
در حوزه هایی که مــا االن ماموریت انجام می دهیم باید با
قوت بیشتری جلو رفته و انجا که کار خوب انجام شده ،به
ان شتاب بخشیم .اگر در جایی خالئی داریم ،رفع کنیم.
ایشان به مرز ،تصادفات و تلفات جاده ای و بخش ترافیک
اشاره دارند ،یعنی اشــاره اقا این است که نیروی انتظامی
در دوره فرماندهی سردار حسین اشتری ،در نیروی
انتظامــی تحــوالت مهمــی رخ داده اســت .حفظ
ارامش و امنیت در جامعه به صورت ویژه در دستور
کار اوست .ســردار اشــتری اعتقاد دارد که پلیس
متدیــن و حرفــه ای می تواند نیــروی انتظامی را به
الگویی موفق حتی برای سایر کشورها تبدیل کند.
فرمانده نیــروی انتظامی در دفترش مــا را پذیرفت
و به ســواالت هفته نامه مثلــث پاســخ داد .از او و
همکارانش که زمینه انجام ایــن مصاحبه را فراهم
کردند صمیمانه سپاسگزاریم.
قوه قضائیه و مردم را هم داریم که از مــا مطالبه دارند که
نیروی انتظامــی در قبال این ناهنجاری هــا ،اقدام انجام
دهد .نیروی انتظامی هم براســاس وظایف ذاتی اش که
برخورد با جرائم مشهود اســت کارش را به صورت روزمره
انجام می دهد و اثراتش را هم می بینید .این موضوعی که
اخیرا به ان اشاره شــد ،خیلی جدید و نو نبود .ما معتقدیم
در برخی جاها وقتی پلیس به صورت اشکار وارد می شود،
مجرمین مطلع می شــوند .مثل کســانی که در پارک ها و
کوچه هــا موادمخدر می فروشــند .برخــی محلی ها به ما
می گویند که با ورود گشت های شما فروشنده ها به کناری
رفته و بعد از ان دوباره برمی گردند .ممکن اســت که یک
ساعت یا دو ساعت تا ورود گشت بعدی طول بکشد چون ما
ان قدر امکانات در اختیار نداریم .ایستگاه تاکسی نیست
که گشــت های ما پشت سر هم برســند .درخواست مردم
این بود که محله ها را به صورت غیرمحسوس هم زیرنظر
بگیریم و بعد اقدام کنیم .یا مثال خودروهایی که در اتوبان
برای نوامیس مردم مزاحمت ایجــاد می کنند .نمونه اش
یک خانم اســت کــه کارمند اداری اســت .او از ســر کار
برمی گردد درحالی که دختربچه اش را در خودرو سوار کرده
تا به منزل برسند .در اتوبان چند نفری در خودرویی برایش
مزاحمت ایجاد می کنند .این خانم عنوان کرده زمانی که
گشت حضور داشته ،مزاحمین ارام بودند و بعد از رد شدن
گشت ،دوباره مزاحمت خود را از ســر می گرفتند .اوضاع
به گونه ای می شــود که این خانم به دلیــل اضطرابی که
پیدا می کند با جدول برخورد کرده و منجر به مجروح شدن
فرزندش و ایجاد مشــکالت می شــودِ .
خود این خانم به
ما پیشــنهاد می داد کــه در اتوبان ها و جاده ها کســانی را
داشته باشــید که ببینند و بعدا با انها برخورد داشته باشند.
ما باید کاری در جامعه و کشــور بکنیم کــه ناموس مردم،
دختر ،مادر و خواهر من و شــما اگر هر وقت از شــبانه روز
اراده کرد که در کل کشــور در خیابانی بــرای انجام کاری
برود ،هیچ کسی حق نداشته باشد به او جسارت کند .البته
قشری که با اراده دنبال کار خالف هستند ،مساله دیگری
اســت .هدف ما ایجاد امنیت برای شهروندان عزیز است
نه گروهی که عامدانه خالف می کنند ،در واقع می بایست
فضا برای این عده نا امن باشــد .چه پسر ،چه دختر ،زن،
مرد ،کوچک ،بزرگ ،پیــر یا جوان هروقــت اراده کرد از
این سر شهر به ان سر شهر برود و شــما در خانه احساس
کنید که او به راحتی به مقصد می رســد .باید چه کار کنیم
که این امنیت بیشــتر شــود؟ یک بخش جلوگیری است؛
در جایــی که می بینیــم خالفی صورت می گیــرد اما یک
بخش هم وجود دارد که ما نمی بینیم .البته دوربین هایی
که نظاره گــر ترافیک اســت ،حتما جرائمــی را که پیش
می اید ،می بینند .تصویری که اخیــرا از زورگیری یکی از
شهروندان در جراید منتشر شــد ،توسط همین دوربین ها
برداشته شده اســت که البته اقدامات بعدی ان هم برای
دستگیری متهم به خوبی انجام شد .این دوربین ،شکلی
از نظارت و پایش نامحسوس پلیس است .یک جایی هم
دوربین نیســت و شــما که منزلتان می روید و مورد اعتماد
پلیس هم هســتید ،فقط یک پیامک می دهیــد ،در این
بخش هیچ کس نباید برخورد کند .ان فردی که به صورت
29
سیاست
غیرمحســوس اطالعات مردمی را به ما می رســاند مثال
همان ارتش 20میلیونی اســت که امــام فرمودند .مردم
باید خودشان در امنیت خودشــان مشارکت داشته باشند.
شما به منزلتان می روید بدون اینکه با کسی درگیر شوید با
مشاهده یک اتفاق به اولین مرکز پلیس ،پیامک می زنید.
البته شما به یک جا پیامک می زنید و اولین مرکز پلیس به
صورت اتوماتیک مشــخص می شود .هیچ برخوردی هم
اجازه ندارید که انجام دهید .شــما می توانید این گزارش
را بدهید چون مورد اعتماد پلیس هستید و بالفاصله با این
گزارش شما ،مبادرت به رســیدگی می کنند .قرار است در
حوزه تهران در مرحله اول از همکارانی اســتفاده شود که
دوره دیده هســتند و کار هم بلدند .در وقت اداری شــان،
کار اصلی شــان را می کنند و وقت شــیفت استراحت شان
که 24ساعت برای رســیدگی به زندگی اســت ،می تواند
مثال موقع خرید با همسرش در خیابان اگر اتفاقی را دید،
پیامک کند .این افراد کار را بلد هســتند 24 .ســاعت در
صحنه هستند ،می شناســند و دوره های الزم را دیده اند.
مورد اعتماد و ضابط دادگســتری و قوه قضائیه هســتند.
این افراد از کارکنان ما هستند ،کدی دارند و می توانند این
کار را انجام دهند .ممکن است در 24ساعت تنها دو پیام
بزند و با اینکه خودش پلیس است و 24ساعت قبل ،حکم
داشته اما باز هم برخورد نمی کند .این فرد می تواند پلیس،
استاد دانشگاه ،خبرنگار ،کاسب ،خانم ،مرد یا دبیرستانی
یا حتی جنابعالی باشید .هر جایی که برای مردم مزاحمت
ایجاد شــد باید پلیس طبق قانون و حکمی که می گیرد،
مطلع شود و بر شــخصی که تخلف کرده ورود پیدا کرده و
برخورد کند .ما معتقدیم این جمعیت خالفکار زیاد نیست،
یعنی ان کسانی که در این حوزه تخلفاتی دارند ،نسبت به
مردم خیلی اندک هستند .مردم ما فهمیم ،خوب و قانونمند
هستند .تنها بخشی هستند که این اذیت ها را در حوزه های
حجاب و عفــاف ،الودگی صوتی ،موادمخدر ،ســرقت و
اســیب های اجتماعی دارند .نباید بگذاریــم در جامعه به
جلب اعتماد مردم ،سرمایه اجتماعی
ناجا محسوب می شود
کاهش ســرقت یکی از دغدغه های
مهم نیروی انتظامی است
سیاست
30
مثلث | شماره 307
ما دنبال این هستیم که ارتباط مردم
ی
را تقویــت کنیــم و مــردم ،همــه ،پلیس
افتخاری ما باشند و با داشتن یک کد با ما
در تماس باشند .این بهترین طرح است
و می توان روی ان کار کرد
هر جایی کــه برای مــردم مزاحمت
ایجاد شد باید پلیس طبق قانون و حکمی
که می گیرد ،مطلع شــود و بر شخصی که
تخلف کرده ورود پیدا کرده و برخورد کند
صورت علنــی این اتفاقــات بیفتد .ما دنبال این هســتیم
که این ارتباط مردمی را تقویت کنیــم و مردم همه پلیس
افتخاری ما باشند و با داشتن یک کد با ما در تماس باشند.
این بهترین طرح اســت و می توان روی ان کار کرد .البته
ممکن اســت در اعالم کردن و انعکاس ان در رســانه ها،
اشکاالتی باشد ولی مطمئنا این کار خوبی است و باید هم
تقویت شــود .همه کمک کنند تا به ارامــش و امنیتی که
مدنظر اقاست ،برسیم.
انتخابات اخیر ،در محیطــی ارام و منظم برگزار
شــد ،به جز چند حوزه در شهرســتان ها در بقیه
کشور شاهد ارامش و ثبات بسیار خوبی بودیم.
ناجا چه دســتورکار ویژه ای بــرای این انتخابات
داشت؟
در هــر دو مرحلــه انتخابــات که در اســفند 94و
همچنین اردیبهشــت سال جاری برگزار شــد؛ پلیس با به
خدمت گرفتن همه نیرو و توان و امکانات مورد نیاز ،برای
تامین امنیت این انتخابات به نحو شایسته و مطلوب اقدام
کرد؛ به گونه ای که برای برگزاری انتخابات هفتم اسفند ماه
بالغ بر 250هزار نفر از کارکنان ما با فرا گرفتن اموزش های
الزم برای امنیت هرچه بیشتر انتخابات تالش کردند.
در انتخابات اردیبهشت ماه نیز خوشبختانه با کمترین
مشــکل و دغدغه ،مردم در پای صندوق ها حضور یافتند
که جا دارد از همه نامزدهای انتخاباتی ،ســتادهای انها،
طرفدارانشان و همه مردم عزیزی که با احترام و پایبندی
به قانون ،انتخاباتی امــن و ایمن را رقم زدنــد؛ قدر دانی
ویژه ای داشــته باشــم .در برخی از حوزه هــای انتخابیه
همانند ممسنی و رســتم نیز طرفداران نامزد ها جوی را به
وجود اوردند که بالفاصله با حضور مامورین ،اوضاع تحت
کنترل در امد.
با توجه به اینکه در سال اخر دولت اقای روحانی
هســتیم و طبیعتا سفرهای اســتانی نامزدهای
احتمالــی اغــاز خواهــد شــد ،چــه پیش بینی
و دســتورکاری برای کنتــرل و حفــظ ارامش در
میتینگ ها ،کمپین ها و سخنرانی ها دارید؟
کار ما همواره بــر مدار و مطابق با قانون اســت.
همه کســانی که به هر نحوی و به هر دلیلــی نیاز به اقدام
برنامه های تبلیغاتی و میتینگ و گردهمایی داشــته باشند
با طی کردن مراحــل قانونی و گرفتــن مجوز های الزم از
وزارت کشور ،می توانند به این کار مبادرت ورزند که ما نیز
موظف به تامین امنیت انها و برقراری نظم هر چه بیشــتر
جلساتشان خواهیم بود.
شــبکه های اجتماعــی یکــی از مهمتریــن
موضوعاتی اســت که اکنون ناجا هم به نوعی با
ان مواجه اســت .رویکرد پلیس فضای تولید و
تبادل اطالعات ایران یا همان پلیس فتا در مورد
شــبکه های مجازی چگونه اســت و ایــا مثال در
همین انتخابات اخیــر کمیته یا کار گروهی ویژه
در این حوزه داشته اید؟
اوال باید تاکید کنم که ما به عنوان نیروی انتظامی،
مخالف شبکه های مجازی و اجتماعی نیستیم اما نگران
و مخالف افعال مجرمانه در این فضا هســتیم .پلیس فتا
با رصد لحظه ای شــبکه های اجتماعی با هر گونه تخلف
و جرم ،برابر و مطابق قانــون ،با تشــکیل پرونده برخورد
می کنــد و اگر شــهروندانمان نیــز در خصوص مســائل
مختلف در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از قبیل
کالهبــرداری ،سوءاســتفاده ،هتک حرمــت و ...اقدام
به شــکایت کنند ،این پلیس خــود را موظــف می داند به
سرعت پرونده را به جریان انداخته و با استفاده از نیرو های
کار امد و زبده ای که در اختیــار دارد ،مجرمین و متخلفان
را شناسایی و مراحل قانونی برای دستگیری متهم و ارجاع
پرونده به مقام قضایی طی کند.
تهدیــدات گروه هــای تروریســتی در اطــراف
مرزهای ایران گســترش یافته اســت .در کنار
فعالیت های ارتش و ســپاه ،ناجا چه مسئولیتی
در ایــن بخــش دارد و در دســتگیری های اخیر
یا جلوگیــری از حوادث تروریســتی که اخبار ان
اعالم شده ناجا چه نقشی داشته است؟
مرزبانــان غیور ما در نقــاط صفر مــرزی در حال
پاسداری از مرزهای ایران اســامی هستند که با افرادی
که بنا بــه هر دلیلــی اقدام به شکســتن قوانیــن و نقض
سیاست
مثلث | شماره 307
در هر دو مرحله انتخابات که در اسفند
94و همچنین اردیبهشت سال جاری
برگزار شد؛ پلیس با به خدمت گرفتن
همه نیرو و توان و امکانات مورد نیاز،
برای تامیــن امنیت ایــن انتخابات به
نحو شایسته و مطلوب اقدام کرد
سیاست
مقررات مرزبانی می کنند برخورد قاطع دارد .در این راستا
با دستگاه های مختلف از جمله ارتش و سپاه نیز تعامالت
خوب و سازنده ای داریم.
به نظر می رسد یکی از مهمترین کارکردهای ناجا
باید «پیشــگیری اجتماعی» باشد .شما در این
مورد چه نظری دارید و تا چه حد برنامه های خود
را در این راستا تنظیم کرده اید؟
با شکل گیری معاونت اجتماعی همواره با در نظر
گرفتن شعار پیشــگیری مقدم بر مقابله و درمان است و با
صرف هزینه های بسیار و همکاری بسیاری از دستگاه های
دیگر در حوزه های مختلف به ویژه امنیت اخالقی ،اعتیاد
و ...سعی در فرهنگ سازی داشته و داریم.
ارائــه امــوزش همگانــی ،هشــدار های انتظامی،
اگاه سازی و اطالع رسانی به عموم مردم در راستای کاهش
اسیب های اجتماعی با ساخت ،تهیه و توزیع کلیپ های
مختلف در سطح جامعه ،ساخت سریال ها و انیمیشن های
مختلف در موسسه ناجی هنر و ...از جمله این تالش ها در
راستای فرهنگ سازی است.
یکــی از مولفه هایــی کــه می تواند در پیشــبرد
اهداف و مسئولیت های ناجا موثر باشد «اعتماد
اجتماعی» است .شما فکر می کنید جامعه امروز
چقدر به ناجا اعتماد دارد؟
همان طور که شــما اشــاره کردید جلــب اعتماد
مــردم ،ســرمایه اجتماعی ناجا محســوب می شــود و ما
از این امــر غافل نبوده و نیســتیم .همواره در تالشــیم با
اطالع رسانی های شفاف و بهنگام ،در جذب هر چه بیشتر
اعتمــاد و اطمینان مردم بــه این نیروی خــدوم و مردمی
حرکت نماییم و با کســب اعتماد مردم ،در زمینه مشارکت
همگانی انان در تامین نظم و امنیــت جامعه که خود یک
تولید جمعی است ،گام بر داریم.
در مباحثی که بیشــتر با جامعه برخورد مستقیم
دارید از جمله گشت ارشاد و مســاله جمع اوری
ماهــواره شــما چــه نــوع از مواجهــه را ترجیح
می دهید؟ به بیان دیگر نوع برخــورد یک مامور
ناجا در این حوزه ها به چه شکل باید باشد؟
پلیس باتوجــه به اینکــه نیروی مردمی اســت و
فلسفه شکل گیری اش نیز تامین امنیت و رفاه و اسایش و
ارامش هر چه بیشتر مردم است به دنبال کمترین نوع میزان
برخورد هاســت ولی گاهی نیز به فراخــور ماموریت ها و بر
حسب قانون ناگزیر از استفاده از قوه قهریه و قاهره است
تا مجرمان و متخلفان حساب کار دستشان بیاید؛ نیرو های
ما دائما تحت اموزش های ضمن خدمت قرار می گیرند تا
عالوه بر باال بــردن توان و ظرفیت خــود در عملیات ها و
ماموریت هــا ،بهترین راه و تدبیــر در مقابل حوادث حین
ماموریت را نیز فرا بگیرند.
در حوزه مســائل مربــوط به پلیس راهور ،شــما
افزایش میــزان جریمه تخلفات را تــا چه حد در
کاهش یا کنترل تخلفات موثر می دانید؟
بی شک افزایش جریمه ها حین فرهنگ سازی از
سوی پلیس و سایر نهاد ها و ارگان ها از جمله صدا و سیما،
رسانه های نوشتاری و ســایت های مختلف و ...می تواند
در کاهش میزان تخلفات راهنمایی و رانندگی موثر باشد.
همان گونه کــه در کشــور های صنعتی غرب نیــز از این
ابزار بهره گرفته و با در نظر گرفتن جریمه های ســنگین،
توانسته اند میزان تخلفات راهنمایی و رانندگی را کاهش
داده و در نتیجــه این راهــکار کاهش خســارات و تلفات
انسانی را در پی داشته است.
تلفات جاده ای امســال نیز مانند سنوات قبل در
سفرهای نوروزی باال بود .ناجا چه برنامه ای برای
کاهش این تلفات دارد؟
فلسفه وجودی پلیس؛ اسایش و رفاه مردم است؛
البته جا دارد که در همین جا از مردم به خاطر همکاری های
خوب و بی شــائبه ای که با ما دارند کمال تشــکر را داشته
باشــم .اغلب نیرو های ما به ویژه ماموریــن راهور و ...در
این ایام از هیچ کوششــی فرو گذار نمی کنند .برای نوروز
95بخش اعظمی از کارکنان پلیس برای اسایش و رفاه و
نشاط هر چه بیشتر هموطنان مان در قالب قرارگاه نوروزی
به خدمات رسانی مشغول بودند که خوشبختانه با کاهش
حدود 18درصدی جانباختگان ســوانح رانندگی،در ایام
نوروز 95نسبت به مدت مشابه مواجه بودیم .از طرف دیگر
در نظرســنجی های صورت گرفته نیز پلیس با کسب نمره
قابل قبولی از سوی شهروندان مواجه شد.
طبق اعــام نظر مســئوالن ذی ربــط در نیروی
انتظامی در دو ســال اخیر با کاهش امار سرقت
روبه رو بوده ایم که البته در جامعه نیز نمود عینی
دارد ،سوال این است که با چه ساز و کاری به این
مهم دست یافته اید؟
کاهش ســرقت یکی از دغدغه های مهم نیروی
انتظامی اســت که با تشــکیل قرارگاه مقابله با ســرقت از
سال گذشــته الحمدلله توفیقات خوبی در راستای کنترل
و کاهش سرقت حاصل شد.
از سال 87با روند رو به افزایش سرقت مواجه بوده ایم
و با تشکیل قرارگاه «مقابله با سرقت» توانستیم این رشد
را کنترل کنیم و از افزایش سرقت ها جلوگیری و به کاهش
روند سرقت ها برسیم .این مهم ،کار بسیار زیادی می طلبد
و باید همگان اهتمام ویژه ای در خصوص برچیده شــدن
ســرقت که روح و روان ادمیــان را مکدر می کند ،داشــته
باشیم؛ الزم است شــرکای اجتماعی ،مردم و همگان به
میدان بیایند تا این معضل به حداقل برســد .کاهش 5/5
درصدی سرقت در سال 94در پی همین اقدامات حاصل
شده؛ تقریبا 52درصد ســرقت ها ،سرقت های خرد است
که از قضا همین سرقت های خرد ،ارامش و امنیت روانی
جامعه را مخدوش می کند .بیش از 50درصد سرقت های
خرد توسط معتادان به موادمخدر باالخص روان گردان ها
انجام می شود.
31
پارلمان
سیاست
32
مثلث | شماره 307
نکته دیگری که می خواستم از فرصت استفاده
کرده و در مورد ان ســوال بپرســم این است که
بر اساس امار میزان شــهدای ناجا در سال های
اخیر کاســته شــده اســت .ایا این امر نشان از
کاهش ماموریت ها در این نیرو دارد؟
خیر؛ نیروی انســانی ســرمایه اصلی ناجاســت و
به رغم افزایــش ماموریت ها و عملیات هــای مختلف در
تامین نظــم و امنیت جامعه برای ضمانــت و صیانت انان
اقدامات متعددی صورت می پذیرد.
پلیس با افزایش توانمندی هــای فردی و گروهی و
تامین تجهیزات و امکانات و بهره مندی از فن اوری های
نویــن و هوشــمند و امکانــات الکترونیکی از یک ســو و
از ســوی دیگــر اعــزام کارکنان بــه دوره های اموزشــی
کوتاه مدت ،بازاموزی و اشنایی با تاکتیک و تکنیک های
روز در حد ممکن و استفاده از شــیوه های جدید در مقابله
با مجرمان توانســته موفق تر عمل کــرده و بدین ترتیب
میزان امار شــهدای مــا به میــزان قابل توجهی کاســته
شده است.
باتوجه به گســترگی مرزهــای ما با کشــور های
مختلف و اینکه ایران به نوعی بارانداز مواد مخدر
محسوب می شود ،چه نمره ای را به ماموران تان
در راه مبارزه با این مواد افیونــی خانمان برانداز
می دهیــد؟ ایــا وضعیــت فعلــی را قابــل قبول
می دانید؟
اســتقرار امنیــت و ارامــش در منطقــه و ســایر
کشــورهای جهان از اهــداف پلیس جمهوری اســامی
ایران اســت و بر همین اســاس اقدامات گســترده ای از
نقطه صفر مرزی تا درون شــهرها و در جهت مبارزه با این
بالی خانمان سوز صورت می پذیرد .قاچاق موادمخدر به
داخل کشور ،تولید موادمخدر صنعتی و توزیع ان در سطح
جامعه ،همچنیــن ترانزیت ان به ان ســوی مرزها موجب
شده تا تمام همت خود را به کار ببندیم تا هم از ورود و هم از
خروج مواد مخدر از کشور ممانعت کنیم و امار عملیات ها و
ماموریت ها ،کشفیات و همچنین شهدای ما در این زمینه
گویای همه چیز است.
نیروی انتظامی در زمینــه اموزش های کارکنان
خود چه اقدامات و برنامه هایی دارد؟
دســتیابی به باالترین ســطح اموزش حرفه ای و
تخصصی در راستای افزایش توانمندی و کارامدی پلیس
است که با تشکیل قرارگاه جهادی اموزش ،همه کارکنان
در معرض اموزش هــای تخصصی قــرار می گیرنــد تا با
افزایش مهارت های مورد نیاز عملکرد مثبت انها افزایش
یافته و از میزان هزینه ها کاسته شود .در سال گذشته 28
دوره برابر 4هزار و هشت ساعت اموزش برای کارکنان پایور
و سربازان برنامه ریزی و اجرا شد.
دوره های اموزشــی موجــب ارتقــای 28درصدی
امادگی رزمــی و مهــارت تیراندازی و همچنیــن افزایش
65درصــدی امادگی جســمانی کارکنان بــود؛ همچنین
دوره هــای استانداردســازی و تعالی رفتــار کارکنان برای
بیش از 50هزار نفر از کارکنان ،از دیگر اقدامات معاونت
تربیت و اموزش ناجاســت و برگزاری 30دوره اموزشــی و
بصیرت افزایی برای فرماندهان و مدیران ناجا در سال 94
محقق شده است.
در تشــرف جمــع کثیــری از مــردم بــه زیارت
عتبــات عالیات در ایــام اربعین حســینی ،ناجا
یکی از مهمتریــن و اصلی ترین دســتگاه های
دست اندرکار است .چگونه این پروژه عظیم را با
کمترین میزان اسیب و خطا مدیریت می کنید؟
برای نوروز 95بخش اعظمی از کارکنان پلیس برای اسایش و رفاه و نشاط هر چه بیشتر هموطنان مان در قالب قرارگاه
نوروزی به خدمات رسانی مشغول بودند که خوشبختانه با کاهش حدود 18درصدی جانباختگان سوانح رانندگی،در
ایام نوروز 95نسبت به مدت مشابه مواجه بودیم
نیــروی انتظامــی با توجــه بــه خیــل عاشــقان
اهل بیــت(ع) که به قصــد زیــارت ،راهی کشــور عراق
می شوند ،هر سال از ماه ها قبل از مراسم اربعین تامین نظم
و امنیت زائرین را سازماندهی و برنامه ریزی های الزم را در
دســتورکار خود قرار می دهد .بنابراین با راه اندازی قرارگاه
اربعین و برگزاری جلسات متعدد ،همه ساز و کار های الزم
را بررسی کرده و دستورات الزم را صادر می کنیم و در نهایت
امکانات مورد نیاز فراهم می شــود تا زائرین سفری امن و
ایمن با کمترین دغدغه را داشته باشند.
باتوجه به توســعه و تحــول بنیادیــن روز به روز
دانــش ،ناجا در زمینــه توســعه حرفه ای گرایی
و دانش بنیانی چــه اقداماتی را تاکنــون انجام
داده است؟
اعزام کارکنــان بــه دوره های مختلــف در طول
خدمت ،تقویت و تجهیز دانشکده های تخصصی دانشگاه
علوم انتظامی ناجا ،برگزاری دوره های کاردانی تا دکترا و
ایجاد زمینه مناســب جهت ادامه تحصیل در رشــته های
مختلف دانشــگاهی مورد نیاز ناجا برای کارکنان از دیگر
اقدامات ناجاست.
در ســال های اخیــر نیرو هایی که به خیــل کارکنان
نیروی انتظامی پیوسته اند همواره از بین تحصیلکردگان
جامعه بودند که اغلب انها دارای مدرک کارشناسی ارشــد
و دکترا بوده اند .تهیه و تالیف بیش از 80نشــریه و مجله
در پژوهشــگاه تحقیقات و مطالعات ناجــا ،دلیل دیگری
بر دانش بنیانی و پژوهش محوری در این سازمان است.
در حــال حاضر ارتبــاط فرماندهان و مســئوالن
نیروی انتظامی با پرسنل و مردم چگونه صورت
می گیرد؟
مردم عزیز در هــر نقطه از کشــورمان با برقراری
تماس با شــماره 197و با حضور در مراکز ســامانه ان در
بازرســی یگان ها می توانند در کوتاه تریــن زمان ممکن و
با ســهولت ارتباط برقرار کــرده و هر گونه نقــد ،انتقاد و یا
پیشــنهادی درباره عملکرد ناجا و کارکنــان را گزارش و از
نتیجه ان نیز مطلع می شوند.
همچنین در بــازده دوره ای فرماندهان و مســئوالن
با حضــور در ســامانه 197به صــورت چهره بــه چهره به
مشکالت ،درخواست ها و دادخواست ها و پیشنهاد های
مردم گوش داده و رســیدگی می نماینــد .از طرفی برای
ارتباط موثر بیــن کارکنان و سلســله مراتــب فرماندهی،
ســامانه 147در اختیار کارکنان ناجاســت تا درخواست،
دادخواســت و پیشــنهاد خود را بــه فرماندهــی گزارش
و مالقات های حضــوری نیز به صــورت نوبــه ای برگزار
می گردد.
سردار! چطور شــد که تصمیم به ایجاد ساختار
دفتر سخنگو در نیروی انتظامی گرفتید؟
ما همواره بر این اعتقاد بوده و هستیم که پلیس،
نیرویی مردمــی و برخاســته از بدنه جامعه اســت و طبق
تکلیفی که دارد باید نسبت به پاسخگویی به افکار عمومی
در همه زمینه ها اقدام کند؛ از این رو ساز و کار سخنگویی
در ناجا شکل گرفت که معاون اجتماعی به عنوان سخنگو
به فراخور موضوعات مختلف با اهالی رسانه نشست داشته
باشد و پاســخگوی ســواالت خبرنگاران که برامده از دل
جامعه است ،باشد.
نیروی انتظامــی ماموریت های فــراوان ،پیچیده،
چند الیه و چند وجهی را در دستورکار هایش دارد و با ایجاد
«دفتر ســخنگو» در صدد اســت تا اذهان جامعه از همه
رخدادها و اتفاقات ریز و درشــت این سازمان با خبر شود؛
سخنگوی ناجا بی پرده با خبرنگاران به گفت وگو می نشیند
و از ماموریت های سخت ،موانع بسیار و البته هوشمندی
پلیس؛ خبرنگاران را جهت پاســخگویی به افکار عمومی
اگاه می نماید.
رقابت یا رفاقت
ایــا کار انتخابات هیات رئیســه مجلس انقــدر باال می گیــرد که علی
الریجانی و محمدرضا عــارف در صحن علنی مجلس بــا یکدیگر به رقابت
بپردازنــد؟ این پرســش تکلیف معادالت مجلس را در ســطح ریاســت ان
مشخص خواهد کرد.
سیاست
معادالتانتخابرئیسمجلسدهمپیچیده
شدهاست
الریجانی و عارف رقابت می کنند؟
1
مثلث | شماره 307
محمد رضا عارف برهه ای تعیین کننده را پشت سر
می گذارد .او بعد از پایان دوران معاون اولی اش در دولت
اصالحات تا امروز یک مسیر پر فراز و نشیب را طی کرده
اســت .یک بخش از این دوران مورد نقد اصالح طلبان
رادیکال است.
رادیکال هــا معتقدنــد او در زمــان حوادث ســال
88سکوت پیشــه کرده و حاضر نبوده هزینه ای را برای
دفاع از برخی اقدامات ساختار شــکنانه بدهد .به همین
سیاست
انتخابات مجلس دهــم در دور دوم هــم به پایان
رسیده و حاال با مشخص شدن وزن هر کدام از گروه ها
معادالت رقابت بر سر انتخابات هیات رئیسه نیز اغاز شده
اســت .فعال دو گزینه پر رنگ تر از بقیه هستند اما برخی
افراد دیگر هم در گوشه و کنار می گویند که ممکن است
نامزد ریاست مجلس شوند.
علــی الریجانی یــا محمد رضا عــارف؛ کدام یک
رئیس مجلس خواهند شــد؟ این حاال مهمترین پرسش
روی میز تحلیلگران سیاسی است.
روزنه های «امید» برای «عارف»
دلیل هم تا مدت هــا اتیکت اصالح طلب بدلــی را به او
الصاق کرده بودند .حتی سایت اپوزیسیون کلمه به طور
تلویحی عارف را کاندیدای امنیتی نامیده بود .کلمه در
مطلب خود این گونه القا کرده بود کــه عارف از حمایت
نهادهای امنیتی برخوردار اســت و درســت در جهتی به
خبرپراکنی پرداخت که طیف خاص سیاسی اصالح طلب
دنبال می کرد.
ایــن ســایت در این باره نوشــته بود« :عــارف که
پیش از ایــن در پی رایزنی بــا افراد مختلف و مشــاهده
33
پارلمان
سیاست
34
مثلث | شماره 307
نتایج افکار ســنجی ها به ویژه در سطح دانشگاه ها و بین
دانشــجویان از نامزدی در انتخابات ریاســت جمهوری
منصرف شده بود ،بار دیگر به دالیلی که هنوز مشخص
نیست در تصمیم خود تجدیدنظر کرده و تصمیم قطعی
به شــرکت در انتخابات گرفتــه اســت .در همین حال
نهادهای امنیتی تالش های گســترده ای برای تشکیل
جبهه ای در حمایت از وی اغاز کرده اند».
عارف اما دربــاره برخوردی که این طیف سیاســی
اصالح طلــب بــا وی در جریــان انتخابــات یازدهمین
دوره ریاســت جمهوری داشته چنین ســخن می گوید:
«برچسب هایی هم به من زده شد ،اصال جواب ندادم،
ازجمله اینکه گفتند عارف زود اعالم کاندیداتوری کرده،
جواب ندادم.
گفتنــد اصالح طلب بدلی اســت ،جــواب ندادم.
هرچه گفتند را با نگاهی که به اینده داشتم جواب ندادم.
در این جریان اگر ما باکسی دست می دهیم تا اخر پای
ان می ایســتیم و از حرکت زیگزاگی به شدت خودداری
می کنیم؛ باید بر اساس معیارها و شاخصه هایی که خرد
جمعی مشــخص می کند ،افراد انتخاب شوند .بدلی و
غیر بدلی و سابقه افراد مهم نیســت .همچنین مردم ما
نشــان دادند که به تفکر اصالح طلبی بسیار عالقه مند
هســتند و وظیفه تشــکل ها دلگرم نگه داشــتن مردم و
پرشور کردن حضور انها در انتخابات است».
او اخیــرا نیــز در اظهارنظــری از برخوردهــای
اصالح طلبــان تندرو گالیــه می کنــد و می گوید« :من
خیلی فحش خــوردم .انگ هایی به من زدند که ســابقه
نداشــت .اتهام اصالح طلــب بدلی به مــن زدند .حتی
گفتند امنیتی ها به تو گفته اند که کاندیدا شوی! تمامی
بزرگان چپ مخالف بودند .می گفتند نیا! چون نمی توانی
کاری بکنی .سقف خواسته های دوستان ما این بود که
کسی رئیس جمهور شود که ما در همین سطح و با همین
نهادهایی که داریم ،تحمل شــویم و برخورد بیشــتری
صورت نگیرد .اما من نمی توانستم تحمل کنم که سقف
خواسته های اصالحات این قدر پایین باشد».
حاال هر چه هســت محمد رضا عارف با عنوان نفر
اول تهران در انتخابات وارد پارلمان شــده است .تعداد
کرســی های اصالح طلبان هم به عددی رســیده که او
را تا حــدودی امیدوار به ریاســت مجلس کرده اســت.
برخی اطرافیان او در اظهارنظرهای خصوصی گفته اند
که رایزنی ها تا حدودی پیش رفته اســت که عارف تنها
19رای برای ریاســت مجلس کم دارد .اوضاع اما شاید
این قدرها هم برای او روبه راه نباشد.
عارف یک مشکل بزرگ دارد؛ مشکل او جناح رقیب
نیست .عارف مخالفان سرسختی در میان اصالح طلبان
صادق زیباکالم گفته
است« :مجلسی که
اقای دکتر عارف در
راس ان باشند کارایی
خود را به شدت از دست
خواهد داد».
عــارف اخیــرا نیــز در اظهارنظــری از
برخوردهای اصالح طلبــان تندرو گالیه
می کنــد و می گوید« :مــن خیلی فحش
خوردم .انگ هایی به من زدند که سابقه
نداشت .اتهام اصالح طلب بدلی به من
زدند .حتی گفتند امنیتی ها به تو گفته اند
که کاندیدا شــوی! تمامی بــزرگان چپ
مخالف بودند .می گفتند نیا! »
دارد .افرادی که می گویند محمد رضــا عارف نباید فعال
رئیس مجلس شود .این مخالفان یک ادله مهم دارند.
انها می گویند فعال اصالح طلبان نباید در این سطح وارد
معادالت قدرت شوند .می گویند بهتر است ریاست قوه به
علی الریجانی رسیده تا ارام ارام جای پای انها در قدرت
رسمی کشور حفظ شود.
عباس عبدی در ایــن مورد می گویــد « :اگر اقای
الریجانی بخواهد رئیس مجلس شــود و همان تعاملش
را با دولت حفــظ کند ،نگاه اصالح طلبــان تداوم همان
تاکتیک خواهد بود .من فکر می کنــم نه به خاطر اینکه
کســی را به کســی دیگر ترجیح دهند ،بیشــتر به دلیل
اینکه به لحاظ مرحله سیاســی این وضعیت وجود دارد.
به نظرم سیســتم بازی اصالح طلبان در وضعیتی هست
که اقای الریجانی با همان خط مشــی دفاع از دولت در
ان می گنجد و اگر با همان خط مشــی ادامه دهد ،هیچ
مشکلی ندارد .شــما اگر پتانسیل های اقای عارف را در
منتهی الیه خط ایده ال خودتان هم بگذارید باز هم نگاه
فوق وجود دارد .این نگاه در این شــرایط و سیستم بازی
ف ترجیح دارد .من شخص ا ترجیح می دادم چقدر
این طر
خوب بود که اقای ناطق می امد و اصالح طلبان حمایت
می کردند و او رئیس مجلس می شد .برای اینکه در این
مرحله اختالف و شــکاف میان اصالح طلب و اصولگرا
نیست .شما باید ببینید اینها دنبال چه هستند و ان موقع
می فهمید که از کی حمایت می کنند».
یا در اظهارنظری دیگر صادق زیباکالم گفته است:
«مجلسی که اقای دکتر عارف در راس ان باشند کارایی
خود را به شــدت از دســت خواهد داد ،به این خاطر که
از همــان روز اول اصولگرایان در برابــر ان جبهه گیری
خواهند کرد و حکایت ریاســت مجلــس دهم همچون
ریاست اقای کروبی بر مجلس ششم خواهد شد .
مجلس ششــم در نتیجه مواجهات سخت و تقابل
جدی اصولگرایان و جریان قدرتمند بود که در ان مجلس
اصالح طلبــان نتوانســتند حتی یک الیحــه منطقی به
تصویب برسانند .وضعیت مشابه مجلس ششم نباید برای
محمد حسین فرهنگی گفته
است« :علی الریجانی برای
ریاست مجلس دهم بدون
شک از حمایت فراتر از
اصولگرایی برخوردار
خواهد بود».
مجلس دهم اتفاق بیفتد و بر فرض اگر اقای عارف رئیس
مجلس شوند ،اقای مطهری نایب رئیس اول باشند ،در
چنین شرایطی فکر می کنید اصولگرایان اجازه خواهند
داد که اب خوش از گلوی چنین مجلسی پایین برود؟»
زیباکالم ادامه داده اســت « :اصالح طلبان نباید
اصراری داشــته باشــند که نــوک پیکان انها به ســوی
ریاست مجلس باشند ،این کار در حقیقت باعث به چالش
کشــیدن و مخالفت روز افزون اصولگرایان خواهد شد.
نخســتین و مهم ترین شــرط اینکه چنین اتفاقی نیفتد
هم این اســت که اصالح طلبان این موضوع را بپذیرند
و به دنبال رویارویی بــا اقای الریجانی نرونــد و کار را به
رای گیری در صحن علنی مجلس نکشانند».
البته محمد رضا عارف طرفداران ســفت و سختی
هم دارد؛ انهــا معتقدنــد اصالح طلبان نبایــد به همین
ســادگی شــانس ریاســت مجلس را از دســت بدهند.
می گویند عارف می تواند رئیس خوبی برای مجلس جدید
باشد؛ این ریاست البته برای انها یک فتح دیگر در قدرت
رســمی هم به شــمار خواهد امد .روزنامه اصالح طلب
افتاب یزد اخیرا از قول علی صوفی (رئیس ستاد ائتالف
اصالح طلبــان) مدعی شــد عــارف و الریجانی در یک
فراکســیون قرار می گیرند و بعید است هر دو کاندیدای
ریاست مجلس شوند .بخشی از گفت وگوهای دو طرفه
عارف و الریجانی بر سر تشکیل فراکسیونی واحد است؛
فراکســیونی که در ان هم الریجانی و هم عارف حضور
دارند ،چنانچه چنین فراکسیونی شــکل بگیرد ،چالش
تعیین اعضای هیات رئیســه و کمیســیون ها نیز در دل
این فراکسیون حل خواهد شــد .او می گوید« :عارف و
الریجانی با تفاهم مساله ریاست مجلس را پیش خواهند
بــرد ».وی در عین حال مجــددا بر حمایت هاشــمی و
روحانی از ریاست عارف تاکید کرده و منبع خبر را یکی از
نزدیکان هاشمی توصیف کرده است.
صوفی می گوید« :اقای هاشــمی موافق ریاست
عارف اســت و برای همین با اقــای روحانی نیز صحبت
کرده و هــر دو بر ســر ریاســت ،تفاهم کردنــد .موضع
اصالحات هم که درباره اقای عارف مشخص است».
به نظر می رسد عارف روزهای سختی پیش رو دارد.
الریجانی؛ گزینه ائتالف
علی الریجانی شــاید فکر نمی کــرد روزی رقیبش
برای ریاســت مجلس محمد رضــا عارف باشــد .حتی
خوشــبین ترین تحلیلگــران اصالح طلــب هــم گمان
نمی بردند که این تعداد کرســی نصیبشــان شود .حاال
هر چــه هســت محمد رضا عــارف رقیب جدی او شــده
اســت .الریجانی اما حامیانش در اصولگرایان خالصه
عباس عبدی در این مورد
می گوید « :اگر اقای الریجانی
بخواهد رئیس مجلس شود و
همان تعاملش را با دولت حفظ
کند ،نگاه اصالح طلبان تداوم
همان تاکتیک خواهد بود.
پ
سارلمان
یاست
نمی شــود ،هم در بیرون مجلس و هم در داخل مجلس
اصالح طلبانی هســتند که معتقدند علــی الریجانی در
این برهــه از زمــان مناســب ترین گزینه برای ریاســت
مجلس است .نکته اما این است که برخی اصولگرایان
مخالف ریاست مجلس او هســتند .این تعداد اما تعداد
قابل توجهی در مجلس نیســتند .روح الله حســینیان،
عضو جبهه پایداری و از نمایندگان مجلس نهم و منتقد
الریجانی در رابطه با ریاســت در مجلس دهم می گوید:
«با توجه به قدرت البی گری خوب الریجانی ،شــانس او
بیشتر از عارف است .عارف این ویژگی و قدرت را ندارد.
در واقع الریجانی توانایی جــذب ارا ی نمایندگان هر دو
فراکســیون یعنی اصولگرایان و اصالح طلبان را دارد».
محمدرضا باهنر اما در مورد اینکه ایا اعضای جبهه پایداری
به ریاســت الریجانی رضایت می دهند ،به سالنامه مثلث
گفته بود« :یک بزرگی را که نامش را نمی برم ،سه ماه قبل
از انتخابات هم خطاب به اقــای الریجانی و هم خطاب
به پایداری ها می گفت که اقای الریجانی ،ممکن است
مجلس دهم ،مجلسی شود که شما چراغ بردارید و دنبال
پایداری ها بگردید کــه ای کاش 5،4تا از این پایداری ها
باشــند و به پایداری ها می گفت ،پایداری ها خدای نکرده
مجلس دهم مجلسی می شود که شما باید چراغ بردارید و
به دنبال الریجانی بگردید! االن وضعیت این گونه است.
اگر فرض کنیم دوستان پایداری در مجلس 15نفر باشند،
معلوم است که کسی بهتر از علی الریجانی برای ریاست
مجلس دهم گیرشان نمی اید».
در اظهارنظری دیگــر محمد حســین فرهنگی در
ادامه در پاســخ به ســوالی مبنی بر اینکــه اصولگرایان
مجلس دهم از کدام دو شــخصیت مذکور برای ریاست
مجلس دهم حمایت خواهند کرد ،بیان داشــت« :علی
الریجانی برای ریاســت مجلــس دهم بدون شــک از
حمایت فراتر از اصولگرایی برخوردار خواهد بود .معتقدم
بخش قابــل توجهــی از نمایندگان مجلــس دهم برای
ریاست مجلس فوق ،از علی الریجانی حمایت خواهند
کرد که بنــده فکر می کنــم وی با اکثریــت قاطع رئیس
مجلس خواهد شد».
رایزنی های فشرده
رقابت ریاست به صحن می رسد
تو گوی مثلث با حمیدرضا فوالدگر
گف
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 307
هم اکنــون تکلیــف 289کرســی مجلــس دهم
مشخص شده است ،بفرمایید ارایش سیاسی در
مجلس اینده به چه صورت می شود؟
االن براوردها به شــکلی اســت که ارای دو جناح
نزدیک به هم و 50-50است ،یعنی اصولگرایان با سالیق
مختلف و اصالح طلبان و اعتدالی ها با ســایق مختلف
نمی توانند ادعا کنند که ما اکثریت را در مجلس داریم.
اما اقای عارف گفته که لیست امید 168کرسی را
در مجلس اینده کسب کرد.
خیر ،باید اجازه داد و زود قضاوت نکرد .براورد ما
این طور نیست ،هنوز یک تعداد زیادی از منتخبان میانه رو
و مســتقل گرایش فراکســیونی خود را مشخص نکردند؛
تعدادی هم هستند که ممکن اســت ،زمان انتخابات در
لیســت هایی بوده باشــند اما تصمیم گیری هایشان برای
انتخاب رئیس و ترکیب هیات رئیســه مجلــس الزاما انی
نباشد که مجموعه ائتالف شان می گوید و شاید بخواهند
خودشــان به طور مســتقل تصمیم بگیرنــد .در کل هنوز
نمی شــوند براورد کرد که کدام جریان سیاســی اکثریت
را در مجلس دهم دارد .هم اکنون براســاس لیست های
انتخاباتــی 125کرســی را اصولگرایان و 135کرســی را
ائتالف امید به دســت اوردنــد و 29منتخب نیز مســتقل
هســتند اما براساس شناخت دیدگاه و ســوابق منتخبان و
اینکه احتماال در انتخاب شــان برای رئیس مجلس به چه
کســی رای می دهند ،به نظر می رســد ارای منتخبان دو
جناح نزدیک به هم و مساوی باشــد .حتی این پیش بینی
وجود دارد که با در نظر گرفتن ارای مستقل ها نتیجه طور
سیاست
در همین حال مشاور رئیس مجلس از دیدار ۲۰۰
منتخب مجلس دهم با علی الریجانی از ابتدای امسال
تاکنون خبر داده است.
حسن زمانی گفته است« :از ابتدای امسال تاکنون
دیدارهای نوروزی رئیس مجلس با منتخبان مجلس دهم
به طور مستمر و روزانه ادامه دارد و انها با رئیس مجلس
دیدارهایی داشته اند که این دیدارها ادامه دارد».
وی افزود« :از مجموع 221منتخب مجلس دهم
تاکنون 200تن از انها با رئیس مجلس شورای اسالمی
در قالــب دیدارهای نوروزی مالقات داشــته اند که قرار
است این مالقات ها ادامه پیدا کند».
زمانی در پایان خاطرنشــان کرد« :در این دیدارها
پیرامون نحــوه اداره مجلس ،ترکیب فراکســیون های
مجلس دهم و نیز هیات رئیســه پارلمــان اینده بحث و
تبادل نظر می شــود ».امــا در نهایت چه کســی رئیس
مجلس دهم خواهد شــد؟ شــاید انتخابــات به صحن
علنی نرســد و پیش بینی ســعید حجاریــان در این مورد
درســت باشــد .او می گوید« :بحــث در مورد ریاســت
عــارف و الریجانــی بحــث در مــورد دو نفــر اســت
که هــر دو در داخل یــک فراکســیون قرار دارنــد و هر
دوی انهــا داخــل فراکســیون برجامیــان محســوب
می شــوند .بنابرایــن ایــن مســاله نمی توانــد تبدیــل
به یــک رقابت شــود و بــا یــک گفت وگو حــل و فصل
می شود».
35
پارلمان
سیاست
36
مثلث | شماره 307
دیگری نسبت به تصور دوستان اصالح طلب رقم بخورد.
در کل از انجا که خیلی از منتخبان مســتقل تصمیم شان
را اعالم نکردند یا هنوز در حال بررســی هستند نمی توان
قضاوت روشنی داشت .به نظر می رســد هفته اینده فضا
بیشتر روشن شود.
ایا فقط مستقل ها هستند که هنوز تصمیم گیری
درباره انتخاب رئیس مجلس نکرده اند؟
خیر ،عالوه بر مســتقل ها ،برخــی منتخبانی هم
که در درون لیست ها بودند هنوز تصمیم خود را نگرفتند و
تعداد تصمیم نگرفته ها بین 60تا 70نفر براورد می شود.
هم اکنون هر دو طرف اصولگرایان و اصالح طلبان مدعی
هســتند که می توانند 160تا 170رای را جذب کنند .هم
اقای عارف و تابش در صحبتــی چنین تخمینی زده بودند
و هم اقای نقوی حســینی ،ســخنگوی کمیته هفت نفره
ساماندهی فراکسیون اصولگرایان در مجلس دهم چنین
اظهارنظری داشــت .از این ســخنان بر می اید که هر دو
طــرف امیدوارند با جــذب ارای مســتقل ها تعداد عددی
فراکســیون خود را در مجلس به 160تا 170نفر برسانند
و طیف اکثریــت لقب بگیرند .مــا در جریــان اصولگرا با
فراگیر کردن فراکسیون اصولگرایان و جذب همه سالیق
اصولگرا و جذب مستقل ها امیدواریم بتوانیم اکثریت 160
تا 170نفری را کسب کنیم .خوب حاال شاید طرف مقابل
هم همین امیدواری را داشته باشــد .این را روزهای اینده
تعیین می کند ،طبعا هیات رئیســه براســاس همین ارای
فراکسیونی شکل خواهد گرفت .حاال اینکه همه اعضای
هیات رئیسه از یک سلیقه سیاسی باشند یا ترکیبی انتخاب
شوند قابل پیش بینی نیست .درباره روسای کمیسیون ها
نیز تجارب ادوار گذشته نشــان می دهد الزاما همه از یک
سلیقه سیاسی نبودند .در مجموع روزهای اینده با جلسات
و مذاکراتی که می شود وضعیت مشخص خواهد شد .روز
9خرداد رای گیری هیات رئیسه موقت است و حتی شاید
تا ان روز نتوان پیش بینی دقیقی داشت.
طیف نزدیک به اقای عارف مدعی هستند که 126
رای اصالح طلبی خالص برای حمایت از ریاست
اقای عارف در اختیار دارنــد و فقط نیازمند جذب
19رای دیگرند ،به نظر شما فقط کسب 19رای
برای رســیدن اقای عارف به ریاست کافی است
یا خیر ،مولفه های دیگر را هم باید درنظر گرفت؟
نصف به عالوه یک 289کرســی تعیین تکلیف
شــده مجلس دهم 145کرسی می شــود که برای کسب
جایگاه ریاســت مجلس یک نامزد نیاز به کسب ارای این
تعداد منتخب دارد اما باالخره 145نفر خیلی شکننده است
چون برخی هنوز تصمیم قطعی نگرفتند و این وضعیت تا
حتی روز رای گیری ادامه پیدا می کند ،در واقع هیچ کدام
2
حمیدرضا فوالدگر معتقد است« :رقابت شانه به
شــانه الریجانی و عارف قطعا به صحن علنی کشیده
می شــود و حامیان دولــت نیز بــا اصالح طلبان برای
ریاست عارف همراه می شوند چون نمی خواهند این
ائتالف بشــکند و ســال اینده عارف را نامزد انتخابات
ریاست جمهوری ببینند».
از این براوردها نمی تواند االن قطعی باشد چون رای گیری
برای انتخاب اعضای هیات رئیسه است.
به نظر شــما رقابت اقایان عــارف و الریجانی به
صحن علنی مجلس کشیده می شود یا انکه قبل
از روز 9خــرداد این دو نفر با هــم توافق خواهند
کرد؟
حاال که کار به اینجا رســیده نشان می دهد ،قطعا
انها در صحن با هــم رقابت خواهند کــرد و توافقی در کار
نخواهد بود چون با شــناختی که داریم اقای عارف اعالم
کرده قطعا انصــراف نمی دهد .اقــای الریجانی را هم ما
می دانیم قطعا کاندیدای کرسی ریاســت است ،بنابراین
رقابت در صحن اتفاق می افتد .البته بعضی از جریان های
سیاســی اعالم کردند که انتخاب رئیــس درون گفتمانی
است و می شود با مذاکره به توافق و هماهنگی رسید ،در
مقابل نیز برخی اصولگرایــان همچون اقای کوچک زاده
معتقدند خیلی بــرای مردم فرق نمی کنــد که اقای عارف
رئیس شــود یا اقای الریجانی .من هیچ کــدام از این دو
تحلیل را قبول ندارم .معتقدم رقابت شکل خواهد گرفت
و یکشنبه 9خرداد نتیجه مشخص می شود .اشکالی هم
ندارد ،چرا اصرار است که انتخاب رئیس به صورت توافقی
انجام شود؟
ایــا پایداری ها به ریاســت اقــای الریجانی رای
می دهند یــا همچون مجلــس نهم رای ســفید
خواهند داد؟
باالخــره جریان هــای فکــری مختلف هســتند
اما همه ســایق اصولگرا تصمیم گرفتنــد که کار جمعی
کنند ،بر همین اســاس گرچه برخی اصولگرایان به اقای
الریجانــی انتقاد دارند امــا او را در خانــواده اصولگرایان
می دانند و طبعا ریاســت اقای الریجانی را به اقای عارف
ترجیح می دهند .اقای دکتر عارف نیز شــخصیتی بسیار
محترم و وزین اســت ،ضمن اعالم روشــن مواضع خود،
کامــا در چارچوب قانــون حرکت می کند ،ایــن روحیه و
رفتار را هم در انتخابات ریاست جمهوری سال 92و هم در
انتخابات مجلس فعلی نشان داد.
اقای عارف مواضع شفاف اصالح طلبی دارد و خیلی
از اولویت هایش را هم اعالم کرد ،طبیعی اســت که این
رقابت شــکل خواهد گرفت و این دو فرضیه را که این دو
نفر قبل از روز 9خرداد با هم تفاهم می کنند یا انکه ریاست
اقای عارف و اقــای الریجانی برای مــردم فرقی ندارند،
قبول ندارم و معتقــدم خیر ،این طور نیســت ،برای مردم
تفاوت دارد که چه کسی از میان اقایان الریجانی و عارف
رئیس مجلس شود.
اگر اقای الریجانی رئیس شود ایا ریاست او فقط
باید به حســاب رای اصولگرایان نوشــته شود؟
چون االن می بینیــم که خیلــی از اصالح طلبان
همچون اقایان زیباکالم ،عطریانفر ،کرباسچی،
حجاریان ،عباس عبدی و حامیان دولت ترجیح
می دهند که اقای الریجانی رئیس مجلس شود.
به عبارت دیگر شــاید برخــی منتخبان مجلس
دهم رای به ریاست اقای الریجانی بدهند اما در
نهایت داخل فراکسیون امید قرار می گیرند ،نظر
شما چیست؟
برخی افراد سیاسی مخصوصا حامیان دولت در
قبل از مرحله دوم انتخابات یا انتهای انتخابات مرحله اول
اظهارنظری روی ریاست اقای الریجانی کردند اما معتقدم
خیلی از اینها بعد از مرحله دوم نظرشان عوض شده است
و برخی شان هم که نظرشان عوض نشده و هنوز می گویند
اقــای الریجانی اولــی برای ریاســت مجلس اســت ،به
لحاظ مالحظات سیاسی و جناحی خودشان ممکن است
عقیده قلبی خودشان را اصرار نداشــته باشند و به کرسی
بنشانند .از طرفی حامیان دولت می خواهند ائتالف خود
را با اصالح طلبان برای انتخابات ریاســت جمهوری حفظ
کنند ،بنابرایــن االن در مجلس به شــکلی عمل نمی کنند
که انشــقاق و شــکاف بین این ائتالف اتفاق بیفتد چون
االن احتمال رای اوری اقای عارف برای ریاست مجلس
را بیشــتر می دانند ،طبعا ترجیح می دهنــد اقای عارف در
مجلس باشد تا اینکه بخواهد کاندیدای ریاست جمهوری
شود ،پس با رای به اقای عارف هم مجلس را به نحوی در
اختیار خواهند داشت و هم در انتخابات ریاست جمهوری
سال اینده با ارامش خاطر بیشتری حرکت خواهند کرد .در
مجموع شاید چند نفری از حامیان دولت به اقای الریجانی
رای دهند اما اکثریت قریب به اتفاق منتخبان لیست امید
رای شــان به ریاســت اقای عارف اســت .در مقابل همه
گرایش های اصولگرا ،بیشتر مستقالن که در هیچ کدام
از لیست های انتخاباتی نبودند و تعدادی میانه روها که به
دالیلی در لیست امید برخی شــهرها قرار داشتند اما حاال
می گویند میثاق نامه ای را امضــا نکردند و در رای دادن به
اقای الریجانی ازاد هستند ،رای شان به گزینه مقابل اقای
عارف خواهد بود.
در مجموع رقابــت بین اقایان الریجانــی و عارف را
بسیار نزدیک و بی نظیر در ادوار گذشته مجلس می دانم.
شــاید در دوره پنجم ارای اقای نوری به ارای اقای ناطق
در ســال نزدیک بود و ســال های بعد دیگر اقــای نوری
کاندیدا نشد اما در دوره دهم نزدیک بودن ارا خیلی بیشتر
و می شود گفت شانه به شانه است.
اقای عطریانفر معتقد اســت برخــی اعتدالی ها
رای به ریاســت اقای الریجانــی می دهند اما در
فراکسیون امید خواهند بود ،به عبارت دیگر شاید
اقای الریجانی با کسب اکثریت ارا رئیس مجلس
شود اما فراکســیون امید جناح اکثریت مجلس
لقب می گیرد ،نظر شما چیست؟
این هم یک حالت اســت .گرچه اصالح طلبان
تمام تالش شــان را به کار گرفته اند که این اتفاق نیفتد و
همه ســایق اصالح طلبی و حامیان دولت برای ریاست
اقای عارف موتلف شوند اما احتمال بروز چنین حالتی نیز
منتفی نیست یعنی فراکسیون ها سیاسی شکل بگیرد اما
برای انتخاب رئیس مجلس رای فراکسیونی نباشد.
پ
سارلمان
یاست
معمای پیچیده فراکسیون ها
کدام جناح اکثریت را در مجلس دهم دارد؟
میالد فتح اللهی
روزنامه نگار
3
هر دو جناح خود را برنده انتخابات مجلس می دانند؛
این پدیده چرا حاصل شــده است؟ چرا تعداد صندلی های
رسیده به دو جناح در رسانه های مختلف فرق می کند؟ پاسخ
این سوال همان مولفه ای است که ارایش نهایی مجلس
را مشخص می کند.
مجلس متفاوت
فراکسیونی به نام امید
مثلث | شماره 307
«با نهایی شــدن نتایــج دور دوم انتخابات مجلس
شورای اســامی طی روزهای اینده فراکسیون امید برای
مجلس اینده تشــکیل خواهد شــد ».ایــن را محمد رضا
عارف گفته است .اما هویت سیاســی این فراکسیون چه
مختصاتــی دارد .در ســطح اول تحلیل می تــوان گفت
فراکسیون امید ،عنوان به روز شده فراکسیون رهروان است
با یک تفاوت اساسی؛ انجا اصولگرایان در اکثریت بودند
اینجا گویا اصالح طلبان!
اما در ســطح دیگری از تحلیل باید گفت فراکسیون
امید هنوز هویت سیاسی اش و محتوای درونی اش چندان
سیاست
«مجلس دهم شبیه هیچ مجلســی نیست ،مجلس
دهم شــبیه خودش اســت ».این گزاره حتما درست ترین
تفسیر از هویت سیاســی پارلمان جدید است .خیلی ها از
جمله برخی تحلیلگران اصالح طلب از چند ماه پیش عنوان
می کردند که مجلس دهم شــبیه ترین مجلس به پارلمان
پنجم خواهد بود .این تحلیل از انجا شکل می گرفت که بنا
بر شواهد و نشانه های موجود به نظر می رسید اصالح طلبان
به اقلیتی قوی تر در مجلس تبدیل شونداما همچنان قدرت
اداره کشــور در اختیــار اصولگرایان باقی بمانــد .این اما
فقط یک پیش بینی نبود .برخــی از اصالح طلبان از جمله
کارگزاران و برخی تصمیم سازان این جناح نسخه تشکیل
چنین مجلســی را تجویز می کردند و از همین جا می شــد
فهمید که انها سقف مطالبات خود را تا کجا تعیین کرده اند.
چه اینکه ســعید حجاریــان در این مــورد گفته بود:
«مــن معتقــدم باید مجلــس دهم شــبیه مجلــس پنجم
شــود یعنی اقلیت قوی و تاثیرگــذار از اصالح طلبان وارد
مجلس شــوند و باتوجه به شــرایط موجــود ،چنین چیزی
قابل قبــول و راضی کننــده خواهد بــود ».محمد قوچانی
نیز که عضــو شــورای مرکزی حــزب کارگزاران شــده در
سرمقاله هفته نامه صدا نوشــته بود« :چشم انداز مجلس
دهم از هم اکنون روشن است؛ بازافرینی مجلس پنجم با
ترکیبی از نیروهای معتــدل اصالح طلب و اصولگرا که در
ان جایی برای راست افراطی و چپ افراطی نیست» .انها
ائتالف با بخشی از جریان اصولگرا را نیز دنبال می کردند.
وقتی اســامی نامزدهای تایید صالحیت شــده اعالم شد
اصالح طلبان راهی غیر از ائتالف نداشتند .حتی افرادی
مانند محمد رضا عارف که تا پیش از ان می گفتند دیگر به
ائتالف فکر نمی کنند و باید لیســت مستقل اصالح طلبانه
ارائه شــود حاال تنها راهشــان ائتالف بود؛ ائتالف برای
ارائه لیست.
همین ائتالف اوضاع تحلیل را پیچیده کرده است.
حاال انهایی که به مجلس راه یافته اند گرایش های متفاوتی
دارند که خط کشی میانشان بسیار سخت است.
قطعی و مشخص نیست .چرا که هنوز معلوم نیست بخش
اصولگرای این فراکســیون خواســته اش امــدن به این
ائتالف باشد یا خیر.
در همین حــال تابــش از نماینــدگان اصالح طلب
گفته اســت« :ســعی خواهیم کرد با همکاری افرادی که
در «لیســت امید» موفق به ورود به مجلس دهم شــدند،
فراکسیون «امید» که اقای عارف مطرح کردند را تشکیل
دهیم .این فراکسیون متشکل از اصالح طلبان ،اعتدالی ها
و حامیان دولت خواهد بود و از انجا که انسان به امید زنده
است ،عنوان مناسبی برای فراکسیون ما خواهد بود».
در اظهارنظری دیگــر در این مورد محمدعلی وکیلی
منتخب مردم تهران در خصوص جلســات اصالح طلبان
برای رایزنی درباره تشکیل فراکسیون گفته است« :ائتالف
امید در تدارک تشــکیل فراکســیون امید در مجلس دهم
است و منشور این فراکســیون در ۱۲۴محور تدوین شده
اســت .فراکســیون امید در مجلــس دهم برای پیشــبرد
برنامه هایش ،راهبردهایــی را در اداره مجلس پیش بینی
کرده و برای همه ســاختارهای مجلس برنامه ریزی کرده
است.وی در خصوص ترکیب فراکسیون امید گفته است:
اصالح طلبان ،اعتدالیون و اصولگرایــان معتدل ترکیب
فراکسیون امید را در مجلس دهم تشکیل می دهند و د ِر این
فراکسیون برای عضویت سایر نمایندگان نیز باز است .همه
کسانی که با فهرست امید به مجلس راه یافته اند ،اعضای
اصلی این فراکسیون را تشکیل خواهند داد .منتخب مردم
تهران با بیان اینکه فراکسیون امید حامی دولت خواهد بود،
گفت :حمایت از دولت به معنــای فراموش کردن وظایف
نمایندگی نیست.
در واکنشــی مرتبط با این مســاله محمــود صادقی
37
پارلمان
نماینده مجلس دهم گفته اســت« :تشــکیل فراکسیون
امید را قطعی می دانیم و اساســنامه این فراکسیون تهیه
شده و روز 18اردیبهشت ماه مقدمات ان اغاز و از اساسنامه
ان رونمایی می شود .لیســت امید فراکســیون مطبوع را
تشکیل می دهد که این فراکسیون ترکیبی از اصالح طلبان
و حامیان دولت است که احتماال بخشی از مستقلین نیز به
این فراکسیون می پیوندند».
او در عین حال گفته اســت« :پیش بینی می شــود
اعضای فراکســیون امید 177نفر باشــند کــه 166نفر از
لیست امید هســتند و 10نفر نیز از مســتقلین گفتند که به
لیســت امید می پیوندیــم .این فراکســیون قابلیت جذب
معتدلین جناح اصولگــرا را هم دارد اما اینکه چه ارایشــی
پیدا می کنــد را باید در عمل ببینیم .امــا ائتالف رهروان با
فراکسیون امید بعید به نظر می رسد و جالب هم نیست».
سیاست
38
مثلث | شماره 307
رهروان می ماند؟
به نظر می رســد مهمترین نکته ای که موجب شــده
هــم اصولگرایــان خــود را برنــده انتخابات بداننــد و هم
اصالح طلبان خود را صاحب اکثریت کرسی ها تصور کنند
مشخص نبودن تصمیم حامیان علی الریجانی است .انها
در زمان انتخابات بــا اصالح طلبان ائتــاف کردند و وارد
پارلمان شدند اما مساله این اســت که انها از اصولگرایان
به شــمار می روند .فعال این طیف در میانه اصالح طلبان
و اصولگرایان ایســتاده اند و تصمیم نهایی انها مشخص
نیست.
در میــان اظهارنظرهای موجود اگرچه سیدحســین
نقوی از انحالل فراکسیون رهروان والیت پس از انتخابات
مجلس دهم خبر داده بود اما نایب رئیس این فراکسیون،
این موضوع را تکذیب کرده اســت .نقوی حسینی با بیان
اینکه قرار نیست فراکســیونی همانند فراکسیون رهروان
والیت در مجلس دهم تشکیل شود ،تصریح کرده است:
شــرایط مجلس دهم اجازه استمرار فراکســیون رهروان
والیت را نمی دهد و مدل فراکسیون رهروان در مجلس دهم
راهکار مناســبی نخواهد بود ،بنابراین امیدواریم دوستان
تدبیر کنند تا قدرت و انسجام اصولگرایی در مجلس دهم
اسیب نبیند ،چرا که اقتدار اصولگرایان در مجلس دهم به
نفع همه گروه های این طیف است.
بهروز نعمتی امــا در جمــع خبرنــگاران پارلمانی در
راهروهای مجلس بــا تاکید بر اینکه فعالیت فراکســیون
رهروان والیت تا اخر مجلس نهم ادامه دارد ،افزوده است:
بعد از مرحله اول انتخابات مجلس ،یک جلســه داشــتیم
و به زودی هم یک جلســه دیگر خواهیم داشــت و اساسا
انحالل فراکسیون کذب محض است.
وی گفت :اقای نقوی حســینی حتمــا می دانند که
تشــکیل هر فراکســیون مختص به یک دوره از مجلس
اســت .البته باید یاداوری کنم که ایشان عضو فراکسیون
رهــروان بودنــد و در جایی اشــتباهی کردند امــا اعضای
فراکسیون اشــتباه او را بخشــیدند و لغو عضویت نشدند.
وی با بیان اینکه تفکر رهروان در مجلــس اینده نیز ادامه
خواهد داشت اما ممکن است نامش دیگر رهروان والیت
نباشــد ،گفت :دوســتان اصرار دارند مجلس دهــم با دو
فراکسیون تشکیل شود اما به من نظر در مجلس دهم سه
فراکســیون خواهیم داشت.او در پاســخ به این سوال که
او که از اعضای اصلی رهروان بوده اما با حمایت لیســت
امیــد وارد مجلس شــده ،عضو کدام فراکســیون خواهد
شــد ،بیان کرد :مشــی من رهروانی بوده و خواهد بود .در
فراکسیون رهروان ما هم اصولگرا ،هم اصالح طلب و هم
اقلیت مذهبی داشتیم ،که مصداق اعتدال بود .نمایندگان
انقالبی که مشی انقالبی و اعتدالی دارند در این مجموعه
جمع می شوند .کار اعتدالی در کشور هم توسط فراکسیون
رهروان شروع شد و فکر نمی کنم کسی مخالف این تفکر
باشد.او تاکید کرد که در فراکسیون سوم که مشی اعتدالی
دارد ،عضو خواهد شد و گفت :ممکن است اقای الریجانی
عضو این فراکسیون اعتدالی باشد کما اینکه قبال هم عضو
فراکسیون رهروان بود.
فراکسیون انقالب اسالمی؟
در میان اظهارنظرهای متفاوت در مورد سرنوشــت
فراکســیون رهــوران ،محمــود صادقــی از نماینــدگان
اصالح طلب گفته است« :فراکسیون موازی دیگری که به
نظر می رسد تشکیل شود با همان ترکیب فراکسیون رهروان
والیت در مجلس نهم خواهد بود و ادامه دهنده راه رهروان
در مجلس دهم محسوب می شود .به نظر بنده تشکیل دو
فراکســیون امید و رهروان در مجلس دهم قطعی است.
اما اینکه ایا مســتقلین مجلس و یا اصولگرایانی که مشی
تندی دارند فراکسیونی تشکیل دهند و یا جزئی از رهروان
می شوند در حال بحث و مذاکره است».
این نماینــده مجلس دهم با بیان اینکه فراکســیون
رهروان والیــت در مجلس دهــم به فراکســیون انقالب
اسالمی تغییر نام می دهد ،خاطرنشان کرد :شاکله اصلی
رهروان جذب اصولگرایان معتدل است .برخی می گویند
احتماال فراکسیون رهروان به فراکسیون انقالب اسالمی
تغییر نام می دهد کــه حامی همه اصولگرایان می شــود.
چنین تالشــی در حال انجام اســت و فعال بحث ها در این
خصوص جاری است.
سرنوشت فراکسیون اصولگرایان
گفــت« :معتدلیــن از هــر دو جریــان حامیــان دولت و
اصولگرایان در این فراکسیون راه خواهند داشت».
جلیلی با تاکید بر اینکــه الریجانی در مجلس دهم با
اصالح طلبان ائتالف نمی کند ،گفت« :بین اصولگرایان
و رهروان در مجلس دهم ائتالف خواهد شــد و مذاکرات
در این خصوص میان اصولگرایــان و الریجانی در جریان
است».
امــا در اظهارنظــری دیگــر غالمعلــی جعفــرزاده
ایمن ابادی نماینــده حامی دولت و عضو شــورای مرکزی
فراکســیون رهروان گفته اســت« :به دنبال این هســتیم
که روش منطقی رهــروان را در مجلس دهم نیز اســتمرار
دهیم».
نماینده رشت ادامه داد« :معتقدیم متد اصولگرایان
رهروان که در مجلس نهم توانست منشی اعتدالی را اجرا
کند ،باید ادامه یابد».
وی تصریح کرد« :در این راســتا با منتخبان مجلس
دهم که با ما همسو هستند و به ریاست اقای الریجانی در
مجلس اینده اعتقاد دارند ،تشکیل جلسه داده ایم».
این نماینده حامــی دولت به ســایر اصولگرایان نیز
توصیه کرد به این فراکسیون بپیوندند.
این سخنان در حالی است که حمید رضا فوالدگر عضو
کمیته منتخب اصولگرایان در مجلس اینده که مشــغول
رایزنی برای شــکل گیری فراکســیون واحــد اصولگرایی
هستند ،اعالم کرده قطعا فراکسیون فراگیر اصولگرایان
در مجلس دهم با فراکسیون رهروان متفاوت است ،چون
در فراکسیون رهروان ،اصالح طلبان هم حضور داشتند،
اما در فراکســیون فراگیــر اصولگرایــان در مجلس دهم
اصالح طلبــان حضور نخواهند داشــت و اصــاح طلبان
فراکسیون مستقل تشکیل خواهند داد.
در ادامه بحث ها در مورد تعیین تکلیف فراکســیون
رهــروان والیت ،سرنوشــت فراکســیون اصولگرایان نیز
مورد توجه قــرار می گیــرد .همه حرف این اســت که اگر
رهروان به اعضای فراکســیون اصولگرایان اضافه شوند
این فراکسیون می تواند اکثریت مجلس را تشکیل دهد.
اظهارنظرها در این مورد متفاوت است و علی الریجانی هنوز
در این مورد موضع مشخصی را اعالم نکرده است .در عین
حال برخی نمایندگان مجلس پیش بینی هایی در این مورد
دارند .اســماعیل جلیلی ،در خصوص ترکیب فراکسیونی
مجلس اینده گفته است« :الریجانی قطعا در مجلس دهم
با اصولگرایان ائتالف می کند».
عضو شورای مرکزی فراکســیون رهروان ادامه داد:
«اما ترکیب فراکســیون خود را در مجلس دهم مانند دوره
نهم متنوع خواهد چیــد و طیف معتدل از هر ســه جریان
موجود در مجلس در ان جای خواهند داشت».
وی با بیــان اینکه رویکرد الریجانی اعتدال اســت،
در مجموع به نظر می رسد اکنون دو احتمال در مورد
ارایش فراکســیون ها وجود دارد .احتمال اول این اســت
که علی الریجانی به فراکســیون اصولگرایان پیوســته و
در مجلس ما دو فراکســیون اصالح طلبان و اصولگرایان
داشته باشیم اما احتمال دوم این است که علی الریجانی
ائتالفش را بــا اصالح طلبان و حامیان دولــت ادامه داده
و ما دو فراکسیون داشــته باشیم؛ فراکســیون برجامیان
و نا برجامیــان .در این میان به نظر نمی رســد مســتقل ها
فراکســیون جداگانه ای را تشــکیل دهند؛ انها در نتیجه
البی ها هضم هر دو فراکســیونی خواهند شد که تشکیل
می شود.
محمدعلی وکیلی می گوید:
ائتالف امید در تدارک تشکیل
فراکسیون امید در مجلس
دهم است و منشور این
فراکسیون در ۱۲۴محور
تدوین شده است
محمد قوچانی در سرمقاله
هفته نامه صدا نوشته بود:
«چشم انداز مجلس دهم
از هم اکنون روشن است؛
بازافرینی مجلس پنجم با
ترکیبی از نیروهای معتدل
مجلس متفاوت
پ
سارلمان
یاست
مخالفتشکیلسه
فراکسیوندرپارلمانهستم
تو گویمثلثبامحمدعطریانفر
گف
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 307
سیاست
با توجه به اینکه نتیجه دور دوم انتخابات دهمین
دوره مجلس شــورای اســامی مشخص شد و
دوره جدیــد مجلس کار خــودش را کمتر از یک
ماه دیگر اغاز می کند ،بفرمایید به نظر شما این
انتخابات ارایش سیاســی کشور را دستخوش
چه تغییراتی کرد؟
تصــور می کنــم طبقــات و الیه هــای اجتماعی
ملت ایران به خصوص در شــهرهایی که حس مشترکی با
حاکمان خودشــان پیدا می کنند ،به سمت جامعه پذیری
سیر پیدا کرده اســت .جامعه پذیری به این معنا که مردم
رفتارهای فردی خودشان را که در گذشته در بزنگاه های
سیاســی بعضا ابراز و مطرح می کردند ،در شــرایط فعلی
به نوعی به ســمت همگرایی برای تحقق هدف مشــترک
بردند ،به طــوری که گویا از درون مدرســه دموکراســی و
حزبی ،یــک کار جمعــی را هدایت و مدیریــت می کنند،
این تغییر در جامعه سیاســی ایران کم کم دارد خودش را
نشان می دهد .من فکر می کنم مســئوالن ارشد سیاسی
ایران باید کمک کنند و اجازه دهنــد این ظرفیت خالقی
که در میان مردم است ،در جای طبیعی خودش که همانا
نهادهای حزبی ،مدنی و مردمی اســت ظهور و بروز کند،
یعنی احزاب بیایند و در رقابت های سیاســی ایفای نقش
کنند .وقتی که مسئوالن به این امر وقوف پیدا نمی کنند یا
با عملکرد بی تفاوت خودشان یا عدم توجه به این مطالبه
اجتماعی از کنــار قضیه عبور می کنند و اجــازه نمی دهند
احــزاب به معنای واقعی کلمه شــکل بگیرنــد ،مردم این
نقش را خودشان به طور ذاتی و فطری به اقتضای شرایط
ایفا می کنند و عمال خروجی این تصمیمات بعضا چیزهایی
خواهد بود که چه بســا خــارج از پیش بینــی و تصور کلی
مسئوالن اســت .از این جهت فکر می کنم این تجربه ای
که در دهمین دوره انتخابات مجلس رخ داد بیشتر داللت
بر یک واقعیت عینی داشــت و یک پیام معناداری را برای
مسئوالن ارسال کرد .این نکته ای که گفتم فراتر از رقابت
گروه های چپ و راســت یا اصولگرا و اصالح طلب است.
هر نیرویی که عالقه مند به فعالیت سیاســی اســت ،باید
بتواند در ظرفیت رسمی ،علنی و قانونی ظهور و بروز پیدا
کند .وقتی مردم و کسانی که عالقه مند به فعالیت سیاسی
هستند احســاس نکنند که ظرفیت های قانونی برای شان
برقرار اســت ،طبیعتا به صورت یک امر غریزی این نقش
خود را خوب ایفا می کنند.
دربــاره ارایش فضای سیاســی بــه نوعی مدل
انتخابات ریاست جمهوری سال 92در انتخابات
مجلس شورای اسالمی سال 94هم تکرار شد،
اینکــه معتــدالن ان جامعه با همدیگــر ائتالفی
تشــکیل دادند ،به صحنــه امدنــد و توفیق هم
داشتند .این نگاهی بود که شما هم به ان معتقد
بودید ،االن جریان اصالح طلــب رابطه خود را با
حاکمیت چگونه تعریف می کند؟ این نگاه جدید
خود را در مجلس اینده چگونه دنبال خواهد کرد؟
برخی رویکردهــا و واکنش های مــردم در برخی
انتخابات ناشی از منش ،روش و کردار سیاسی مسئوالنی
اســت که خالف تکالیف قانونــی خودشــان کارهایی را
انجام می دهند و مردم متقابال در برابر انها واکنش نشــان
می دهند .انچه در انتخابات ریاســت جمهوری ســال 92
رخ داد ،تا حدودی از این جنس بــود و در انتخابات اخیر
مجلس هم بیشــتر خــود را نشــان داد .با کمــال احترام
کاملی که برای نهاد مقدس و ارزشــمند شــورای نگهبان
قائلم اما حقیقتــا نمی توانم بفهمم که چــرا عزیزان ما در
هیات های نظارت کــه مبعوث از طرف شــورای نگهبان
هستند ،با ســطح گســترده ای از رد صالحیت ها ،امکان
خالقیت و حضور نامزدها در عرصه رقابت سیاسی را سلب
می کنند؟ به عبــارت دیگر جلوی چشــم انتخاب کنندگان
نمی گذارند ارایش واقعی صحنه شکل بگیرد ،طبعا جامعه
نسبت به این عملکرد واکنش نشان می دهد .اگرچه مردم
ســکوت می کنند اما می ایند یک رفتارهایی را از خودشان
بروز می دهنــد .من به تک تک عزیزانی کــه وارد مجلس
شورای اسالمی شدند احترام می گذارم اما حقیقتا ظرفیت
سیاســی ملت ایران خیلی عظیم تر و بزرگتر از این اســت
که اجازه دهیم رفتارهای سیاســی مــا در قالب رفتارهای
خود به خودی رخ دهــد و ارایش مجلــس را در الیه های
دوم و ســوم تدبیر کنیم .اساســا عموم ملت در عین حال
کــه در بزنگاه های مهم تاریخ سیاســی نقش خــود را ایفا
می کنند و عرصه جنگ ،فتنه های خارج از کشــور خوب
حضور می یابند اما در یک برنامه روتین زندگی اساسا خیلی
عالقه ندارند که سرنوشت همه زندگی شــان را با تنش ها
و فراز و فرودهــا پیوند بزننــد .طبیعتا در چنیــن وضعیتی
دولت اســت که باید پاســخگوی مشــکالت مردم باشد.
مردم بســیار عالقه مندند یک فضای معتدل ،ارام ،بدون
تنش ،بدون خشــونت و با زبان خــوش در مجلس حاکم
باشــد و دولت را برای ایجــاد امنیت و رفاه شــرافتمندانه
مبتنی بر ارزش هــا و اعتبار فرهنگی نظام سیاســی ایران
کمک کند .مردم اگر احســاس کنند نیروهایــی از درون
گروه های سیاســی وجه افراط پیدا می کنند و با رفتارهای
خشــونت طلبانه و تند و خشــن و بی ادبانــه و غیر اخالقی
عالقه مند هستند که مناصبی از قدرت را برای به کار بستن
منویات خود کســب کنند ،واکنش نشــان می دهند .فکر
می کنم مهمترین درسی که انتخابات به ما داد این بود که
هم جناح اصولگرای معتدل و هــم اصالح طلب فرزندان
این ملت هستند و وقتی در کانون پارلمان قرار می گیرند،
وظیفه شــان این اســت که در جهت تامیــن منافع مردم
حرکت کنند .در گیری های خطی و سیاسی تا زمانی است
که یک رقابت سیاسی برقرار است اما وقتی این رقابت ها
فروکش کرد و نتیجه خودش را داد ،اینها باید در یک فرایند
39
سیاست
40
مثلث | شماره 307
پارلمان
همکاری به یکدیگر کمک کنند تا از خالل این همکاری ها
منافع ملی ،امنیت بیشتر جامعه ،اقتصاد و ارتقای منزلت
زندگی مردم حاصل شود .این مجموعه پیامی است که ما
از انتخابات سال 92و انتخابات سال 94شاهد هستیم.
بعضی ارایش سیاســی داخل مجلــس اینده را
به مجلس پنجم تشــبیه می کنند و می گویند از
یک اقلیت قوی و یک اکثریت ضعیف تشــکیل
می شــود ،در مقابل بعضــی نیــز می گویند این
مجلس شــبیه هیچ دوره ای نیســت ،بلکه یک
طیف خیلی قــوی از حامیان دولــت و یک طیف
ضعیف از منتقــدان دولت در ان حضــور دارند،
نظر شما چیست؟
پیــش از برگــزاری انتخابــات مجلس شــورای
اسالمی شــاید جزو اولین افرادی بودم که ارزو می کردم
مجلس دهــم در تــراز مجلس پنجم باشــد .مبنــای این
تعبیر و تحلیلم نیــز این بود که در مجلــس پنجم در عین
حالی که اکثریــت و اقلیتی رو در روی هــم رقابت کردند،
به نتیجه رســیدند که باید با دولت همکاری داشته باشند.
مجلس دهم در کالن و کلیات شــباهت هایی به مجلس
پنجم دارد اما به لحاظ ســاختار اساسا اولین مدل ساختار
شکل گیری خودش را در 36سال ادوار پارلمان جمهوری
اســامی ایران تجربه می کند .برای اولین بــار در تاریخ
سیاسی پارلمان ،مجلس در مقام شکل گیری به سه اقلیت
تبدیل شده است اما معتقدم در ادامه حیات خودش حتما
این ســه اقلیت به یک اکثریت و اقلیتی تبدیل می شوند.
پیش بینی ام بر این بود که شــاید در چشم انداز کاری این
مجلس حتی ســاختار درونــی اش مشــابه مجلس پنجم
باشد اما تصور می کنم مشابهت کلی و کالنش یک نسبت
تنگاتنگی با مجلس پنجــم دارد اما جای اکثریت و اقلیت
این مجلس در مقایســه با مجلس پنجم عوض می شود،
به این معنــا که اگــر در ان دوره مــا یک اقلیــت نیرومند
اصالح طلب همسوی با دولت داشتیم امروز طیف اکثریت
گرایش اصالح طلبی خواهد داشت.
مجلس پنجم اواخر دولت اقای هاشمی و اوایل
دولت اقای خاتمی تشکیل شد...
هر دو دولت به لحاظ اجرایی همسویی داشتند و
مجلس پنجم در مسیر همکاری و همراهی با دولت حرکت
می کرد ،حال انکه فقط یــک اقلیت نیرومند اصالح طلب
در ان بود و طیف اکثریت ،اصولگــرای منطقی و معتدل
بودند .به نظر می اید گرچه سطح گزینش ها و انتخاب های
ما به دلیل سختگیری شورای نگهبان تا حدودی تنازل پیدا
کرد و یک رتبه ضعیف تری از نیروهای دو طرف شــاید در
این مجلس االن حاضر شدند اما مجلس در روند فعالیتش
همســویی با دولت می کند ،البته جای اقلیــت و اکثریت
در چشــم انداز یک ســال اینده عوض خواهد شد ،به این
معنا که سه اقلیت موجود مجلس به یک اکثریت و اقلیت
تبدیل می شوند که این اقلیت ،اقلیت نیرومند اصولگرایی و
اکثریت اصالح طلبی است که هر دو همسویی تام و تمامی
با دولت خواهند داشت.
شــما گفتید جهت گیری مجلس باید به ســوی
همکاری بــا دولت بــرای تامین رفاه و اســایش
مردم باشــد ،این پیوندی که بین اصالح طلبان
و اصولگرایان معتدل ایجاد شــد و ائتالفی که از
سال 92میان انها شکل گرفت...
ائتالف نیست ،بلکه نوعی همگرایی است.
این همگرایی که شکل گرفت االن تکلیفش چه
می شود؟ ایا ادامه پیدا می کند یا هر کدام به طور
مستقل دنبال تحقق دیدگاه خود می روند یا انکه
ارایش فضای سیاسی کشور را عوض می کند و
شکلی جدید به ان می دهد؟
هیچ گاه مجلــس در مقام اجرا نیســت .مجلس
4
محمــد عطریانفــر چرایــی حمایــت برخــی
صاحب نظــران جریــان اصالحــات از ریاســت علی
الریجانی را توضیح می دهــد و می گوید« :اقای دکتر
الریجانی واجد یک سری صالحیت های بالفعل است.
همچنین یک سری مصالح و مطالباتی نیز وجود دارد
که مردم جامعه ،دولت و نظام سیاسی مطالبه می کند
پس باید مناســب ترین و بهینه تریــن راه را انتخاب
کنیم و کســی رئیس مجلس شــود کــه از مجموعه
ظرفیت های ذاتی و حرفه ای خودش در تعامل با دیگر
قوا یا اداره مناسب مجلس بتواند بهترین فرصت ها را
در اختیار بگیرد».
همیشــه ریل گذار اســت .در گذشــته در برخی مجالس
همکاری وجود داشــت ،در برخی مجالس هم نداشــتیم
و درگیری ها و رفتارهای تند و خشــن عمــا مجلس را از
کارامــدی الزم انداخت اما این مجلــس نیز علی االصول
همان روش را پیش رو خواهد داشــت .ما تجربه همدلی
و همکاری بین اصولگرایــان معتدل و اصالح طلبان را در
انتخابات مجلس شورای اسالمی تجربه کردیم و یک پیام
هم بیشتر نداشت ،پیامش این بود که کاری کنیم نیروهای
افراطی و تندرو (تنــدرو به معنی غیرعقالنــی و فی الواقع
کســانی که دل در گرو منافع مردم ندارند و بیشــتر درگیر
مصالح گروهی ،شخصی و طایفه ای خودشان هستند) به
حاشیه بروند .بر همین اساس دو طرف پیام نانوشته ای را
بین هم تبادل کردند که اجازه دهیم عقالنیت و خردمندی
با هم رقابت کند و هر کســی بهتر می تواند و درک بهتری
دارد ،او نقــش عمده تــری را عهــده دار شــود و حاال این
توفیق به دست امده است .منطقا وقتی ما در دوره برگزاری
انتخابات به چنین دســتاورد ارزشمندی دست پیدا کردیم
و در برخی حوزه ها ایــن حمایت های دو جانبــه را در حق
همدیگر ابراز کردیم ،عمال در عرصه مجلس و در صحن
مجلس هم این اتفاق به صورت ریشــه دار تر و منطقی تر
شکل خواهد گرفت.
به نظر شما در مجلس دهم این پیوند و همگرایی
و همکاری تا کجا می تواند پیش برود؟ ایا به یک
شکل ارایش سیاسی جدید بدل می شود یا انکه
بعد از مدتی وقتی رقیب را ضعیف دیدند هر کدام
به سمت و جهت دلخواه گرایش پیدا می کنند و از
هم جدا می شوند؟
معموال مجلــس شــورای اســامی در برگزیدن
مدیران یک چالش گروهــی و خطــی دارد .این در همه
پارلمان ها شکل گرفته است و در این پارلمان دور از ذهن
نیست که یک چالش انتخاب درون پالمانی برای ریاست
مجلــس ،نواب رئیس ،مســئوالن بخش هــای مختلف،
روســای کمیســیون ها و کمیته های کاری شکل بگیرد،
لکن امروز بنا به شــرایط خاصی که ایران در ان قرار دارد
و ما فرصت پســابرجام را تعقیب می کنیــم و یک وحدت
نظر در همه حوزه های مدیریت کالن کشــور باید شــکل
بگیرد .مــن تصور می کنــم حتی این چالش سیاســی در
بحث گزینش هــای درون پارلمانی هم بــا نوعی همدلی
و الفت شــکل خواهد گرفت .امروز در بحث ریاســت هم
چهره اقای عارف شــفاف و درخشــان و از یــک موقعیت
قابل توجهی برخوردار است و هم شخصیت مجرب و موفق
اقای الریجانی به چشم می خورد که با یک موقعیت کامال
شرافتمندانه مجددا در انتخابات مجلس پیروز شد و پیام
خودش را هم به دوســتان رادیکال اصولگرا منتقل کرد.
تصور می کنم قبل از انی که رو در رویــی برای این رقابت
شکل گیرد چه بســا به یک توافق نسبی و ضمنی برسیم و
یک وجه غالب ،نیرومند و پرتوان بیاید و از یک پیشــنهاد
حمایت و همراهی کند .این تجربه را ممکن اســت ما در
مجلس داشته باشیم چون ضرورت شرایط سیاسی ایران
است .امروز دوران پس از برجام تقریبا مشابه شرایط پس
از جنگ است و عمال ما حادثه تلخ و ناهنجاری های که بر
سر راه ملت ایران در بحث تحریم ها بود پشت سر گذاشتیم
و االن در یک نقطه اوج قرار گرفته ایم که باید با دولت برای
عبور از این مرحله همکاری کنیم .عمال وقتی درگیر مسائل
روزمره مجلس می شویم ،مجلس خود به خود وقت خودش
را از طریق کمیســیون تخصصی در بحث پیشــبرد برنامه
توســعه ملی هدفدار پیش خواهد برد .در این رابطه دیگر
خیلی رقابت های خطی معنا نخواهد داشت.
شــما معتقدید رقابت اقای الریجانی و عارف به
صحن نمی رسد؟
من امیدوارم این طور باشد ،عالقه و ارزوی خودم
را این طور گفتم.
اگر رقابــت اقــای الریجانی و عــارف به صحن
نرسد چه حســنی دارد و اگر برســد چه پیامدی
خواهد داشت؟
اگر توافق قبل از برگزاری انتخابات هیات رئیسه
حاصل شــود ،داللت بر یک همدلی و همسویی پیش از
برگزاری انتخابات داخلی مجلس اســت کــه این پیامش
بــرای جامعه ایرانــی خیلی مطلــوب خواهد بــود اما اگر
این طور نشــود و رقابتی در صحن شکل بگیرد بیشتر یک
پیامی دارد بــرای طرفــداران دو جناح و شــاید جناحی را
خوشحال و یک جناحی را گالیه مند کند ولی عالقه مندم
با خردمنــدی و خردورزی کــه در این ســطوح وجود دارد
مجلس به یک گزینه روشــن و قطعی و در مظان پیروزی
قطعی برســد و دیگران خودشــان را درگیر مسائل جانبی
رقابت نکنند.
یک نگاهی است که تقریبا تحلیلگران دو جناح
مطرح می کننــد ،برخــی نزدیکان اقــای عارف
می گویند او ریاست را در دست دارد و وارد معامله
پنهانی نمی شــود ،از ان طرف هــم برخی دیگر
از تحلیلگران اصولگرا اعــام می کنند که اقای
الریجانی نیاز به معامله سیاسی ندارد و قطعا بر
کرسی ریاست مجلس اینده تکیه می زند ،نگاه
شما چیست؟
فکر می کنم این مجلس به جای معامله به تعامل
می اندیشد .ماهیت تعامل با معامله فرق می کند؛ معامله
این است که از سر قدرت و مزیت نســبی در برابر دیگری
دست به یک داد و ستد بزنیم .این چیزی است که در عرصه
سیاسی مرسوم اســت ،رد هم نمی کنیم در بسیاری جاها
هم برای برون رفت از برخی بن بست ها از همین روش ها
استفاده می کنیم ،اشــکالی هم ندارد اما فکر می کنم این
روندی که انتخابات پارلمان از سرگذراند ،در عرصه ادامه
حیات پارلمــان ،نیروهای درون مجلس به ســمت نوعی
تعامل می روند .تعامــل برای یک همکاری مشــترک در
جهت تحقق یک هدف سوم و نه به خاطر منافع دو طرف
شکل می گیرد .مثال برویم به سمت اینکه کسی به ریاست
مجلس برسد که از مجموعه ظرفیت های ذاتی و حرفه ای
خودش در تعامل با دیگر قوا یا اداره مناسب مجلس بتواند
بهترین فرصت ها را در اختیار بگیرد وقتی این چنین نگاهی
به عرصه باشد ،طبیعتا مبنا ،مبنای اقناع است .بحث اقناع
فی الواقع ما را از یک نوع رای گیری رو در رو باز می دارد و
به یک تفاهمی می رساند و ان تفاهم را می اییم در صحنه
ارایش و بازی زیبای دموکراسی به نمایش می گذاریم .فکر
می کنم مجلس اینده را بیشــتر در چشــم انداز یک تعامل
منطقی ،سیاســی و حرفه ای باید به رســمیت بشناســیم
تا اینکــه بگوییم این چــه دارد و ان چــه دارد .می توانیم
این مجلــس را در روند تعیین مدیــران داخلی اش با مدل
تعامل پیش ببریم تا ان شــاءالله مصلحت ملی ما بیشــتر
تامین شود.
می توانند چهره هایی که مورد نظر هســتند و می توانند از
بالقو گی به بالفعل تبدیل شوند انجا ایفای نقش کنند و مورد
حمایت قرار گیرند.
شما گفتید فردی بهتر اســت رئیس شود که در
تعامل بین قــوا و در بهره گیــری از ظرفیت های
موجود بهترین اســتفاده را کند ،یــک نگاهی را
خیلی از تحلیلگران و صاحب نظران سیاسی در
جناح اصالحات مثل اقای عبدی ،اقای زیباکالم،
اقای کرباســچی و اقای حجاریان و حتی شــما
بیان می کنند و ریاست اقای الریجانی بر مجلس
را به ریاست اقای عارف ترجیح می دهند ،به نظر
شما این نگاه از کجا بر می اید و اساسا چرا چنین
نگاهی وجود دارد؟
جواب این سوال خیلی سخت نیست .دکتر عارف
یک شخصیت دانشمند ،استاد دانشگاه و یک شخصیت
فرهیخته دانشگاهی است که فی الواقع وزن علمی بسیار
باالیی دارد و دوره تحصیل و دوره استادی او در دانشگاه
شریف زبانزد بســیاری اســت .در کنار این تجربه علمی،
اقای دکتر عارف دورانی در حوزه مدیریت اجرایی فعالیت
کــرد ،در مقطعی وزیر مخابــرات بــود ،در مقطع دیگری
رئیس سازمان برنامه و بودجه شد و نقش مهمی در تدوین
برنامه ها داشــت و به هر حال کلید واژه یا خط اتصال یا نخ
تسبیح کل وزارتخانه های عملیاتی کشور و دولت بود و در
گام بعد او به عنوان معاون اول نقش هماهنگی و پیشــبرد
ماموریت هــای کالن دولت اصالحــات را عهده دار بود،
طبیعتا این تصویــری که از اقای دکتر عــارف داریم یک
تصویر و چهره ای است که بیشتر به او یک صفت مدیریت
برنامــه یا مدیریــت اجرایــی می دهــد .در حالی که اقای
دکتر الریجانی در یک حوزه دیگری صاحب تجربه است.
تجربه اقای الریجانــی در حوزه فعالیت هــای فرهنگی،
اجتماعی و هنری بود ،دوران نســبتا طوالنی 10ساله در
صدا و سیما مسئولیت داشت یا در مقطعی به عنوان وزیر
فرهنگ و ارشاد اســامی در دســتگاه دولت خدمت کرد
و در گام بعــدی به عنــوان رئیس پارلمــان دو دوره تجربه
موفقی داشت.
اقــای الریجانی زمانــی هم دبیر شــورای عالی
امنیت ملی بود؟
دوران حضور او در این مسئولیت کوتاه بود و خیلی
در کارنامه دکتر الریجانی برجســته نیست به خصوص که
رئیس باالدستی اش کسی بود که دو طرف به هم اعتمادی
نداشــتند .بنابراین دوران کوتاهی بــود بنابراین ماهیت و
حوزه عمل و تجربه اقای دکتر الریجانی متفاوت از اقای
دکتر عارف است .االن ما مواجه با شــرایطی هستیم که
شخصیت فرهنگی و اجتماعی تجربه عملی ریاست و اداره
پارلمان را به صورت معقول و معتدل در دو دوره چهارساله
داشــته ،در نقطه مقابل یک شــخصیتی داریــم که نماد
نیرومندترین اقلیت مجلس اســت و او اقــای دکتر عارف
اســت .االن جدولی که پیش رو داریم ظرفیت نیروهایی
که از ناحیه حمایت اصالح طلبی به مجلس راه پیدا کردند
که در مرز 60درصد است ،در حالی که دوستان اصولگرای
ما از یک حجم کمتری در حــد 30درصد یعنی نصف این
رقم برخوردارند 10 ،درصد هم نیروهایی هستند که تحت
عنوان مستقل تلقی می شوند.
پس با صحبتی که انجام دادید اقای عارف نماد
اکثریت نیرومند مجلس اســت ،پس چرا اقای
عارف را نمــاد اقلیت نیرومنــد مجلس توصیف
کردید؟
منتخبان لیست امید دو قسمت شامل یک گروه
اصالح طلب و یک گروه حامیان دولت هستند .اگر این دو
را ترکیب کنیم ،اکثریت مطلق می شــوند و اگر به صورت
کامال منفک و جزئی نــگاه کنیم ،اصالح طلبان به مفهوم
خــاص و خالص اصالح طلبــی یک اقلیــت نیرومندی را
تشکیل می دهند که نمادش اقای عارف نماد است که این
قوت و قدرت را همراه خود به درون مجلس اورده اســت.
ما در هر صورت این تفاوت ها را می فهمیم و می دانیم که
به طور بالقــوه اقای عارف واجد یکســری صالحیت های
قابل اعتنا اســت و همچنیــن می فهمیم که اقــای دکتر
الریجانی واجد یکسری صالحیت های بالفعل است و در
مثلث | شماره 307
سیاست
بزرگان جریان اصالحات اقایان هاشمی و خاتمی
در ایجاد تعامل بین اقایــان عارف و الریجانی بر
سر کرسی ریاست چه نقشی ایفا خواهند کرد؟
تجربه ای که نیروهای ارشد جریان اصالح طلب
در دوره برگــزاری انتخابات داشــتند ،به گونــه ای بود که
اصالح طلبان از یک رشد سیاسی کافی برخوردار هستند و
نیاز نیست که ما و بزرگان در تصمیم ها و تدابیر انها دخالت
کنیم و این کار را خوشــبختانه در همه حوزه های انتخابیه
اعمال کردند .ایــن جمله گفتنش خیلی خوب اســت که
هیچ یک از این بــزرگان در تعییــن هیچ چهــره و نامزد و
کاندیدای انتخاباتی در هیچ حوزه ای حتی تهران دخالت
نداشــتند .حتی این ظرفیت داوری که در نظر گرفتیم که
اگر بین برخی افــراد درون یک حــوزه انتخابیه اختالفی
صورت گرفت می توان داوری شورای عالی اصالح طلبان
را مالک و محک عمــل قرار داد حتی ایــن اتفاق هم رخ
نداد ،ما در درون حوزه ها به جمع بندی قطعی رســیدیم و
حاال یکی دو مورد هم به طور اســتثنایی بود که ان هم به
صورت دیگری حل شــد .همین مدل و همیــن رویکرد و
همین نگاه سیاســی در بحث درون پارلمان برای گزیدن
مدیران کلیــدی پارلمان نیــز طی خواهد شــد .نه جناب
اقای هاشمی رفســنجانی و نه اقای خاتمی و نه دوستان
صاحب نظر در این حوزه نه تنها دخالتی نخواهند کرد ،بلکه
از هر گونه دخالت بیرون پارلمــان جلوگیری خواهند کرد.
فی الواقع پیامشان به نمایندگان مجلس این خواهد بود که
شما از یک توسعه فکری و ذهنی فکری کافی برخورداری
هســتید خودتان در کنار هم به جمع بندی می رســید و به
بهترین گزینه مورد نظرتان دست پیدا خواهید کرد.
این مجلس در قیاس با مجالس گذشــته خالی
از لیدرهای سیاســی اســت ،به نظر شما اقایان
الریجانی و عارف نمی توانند تقســیم کار کنند و
کسی که ریاســت مجلس را برعهده می گیرد و
از باال مدیریت می کنــد ،نفر دوم در پایین و کف
مجلس مدیریت و لیدری کار را داشته باشد؟
ضعــف چهره هــای شــاخص در ایــن پارلمــان
نســبت به دوره هــای دیگر یــک واقعیتی اســت و عامل
تحقق چنین واقعیت تلخ کســی نیســت جــز هیات های
نظارت بر انتخابات که از طرف شــورای نگهبان دست به
ردصالحیت های گسترده دست زدند .ای کاش مسئوالن
نظارت بر انتخابات اجازه می دادند کســانی که بیشــتر در
حوزه نهاد تقنین قوی بودند به مجلس راه پیدا کنند .االن
چهره هایی امده اند که بالقــوه حتما واجد صالحیت هایی
هســتند اما ما این تجربه را پیش از ورود انهــا به پارلمان
نداشــتیم .از این نظر حساســیت کار خیلی بیشتر است.
ماموریت و مسئولیتی که روســای فراکسیون های پایین
مجلس نشســته پیش روی خــود دارند حتما ســخت تر و
ســنگین تر از ماموریت هایی اســت که در ادوار گذشــته
روسای کمیسیون ها انجام می دادند .این تقسیم کار هم
خود به خود شکل می گیرد اما چه بپذیریم و چه نپذیریم ما
برای پارلمان یک رئیس بیشــتر نمی توانیم انتخاب کنیم
و طبیعی اســت اگر تعدادی از چهره های واجد صالحیت
هم داشته باشــیم از میان انها باید بهترین گزینه انتخاب
شود .طبیعتا از این مرحله که عبور کردیم ،ماموریت های
دیگری که در پارلمان وجــود دارد ،انجام ان ماموریت ها
به عهده دیگــران خواهد بــود .وقتــی می گوییم رئیس
مجلس به ادبیــات مدرن امروز فی الواقع داریم ســخنگو
انتخاب می کنیم ،ریاســت مجلس به صفت انتخابی که
دیگر افراد همطراز و هم عرض دارند واجد قدرت می شود
بنابراین قدرت رئیــس مجلس تبعی اســت .از این حیث
صرف سخنگویی و ریاســت پارلمان ،همه امور پارلمان را
تمشیت نمی کند بسیاری از امور روی زمین است ،تکلیف
اصلی اداره پارلمان بر عهده کمیسیون ها است ،بنابراین
اگرچــه اقــای عــارف در انتخابــات
ریاســت جمهوری ســال 92حضور پیدا
کرد و در ایــن رقابت به نفع اقــای دکتر
روحانــی کنار رفت امــا او االن بــرای در
حضور جدی در پارلمان و ایفای نقش از
منظر قانون گذاری متمرکز شــده است.
این را باید احترام بگذاریم
پ
سارلمان
یاست
41
پارلمان
سیاست
42
مثلث | شماره 307
برابر این دو عرصه ای که ترسیم کردیم ،یکسری مصالح
و مطالباتی وجود دارد مردم جامعه ،دولت و نظام سیاسی
مطالبه می کنــد پس باید مناســب ترین و بهینه ترین راه را
انتخاب کنیم که در این رابطه خــود نمایندگان باید ایفای
نقش را عهده دار باشند.
تحلیل شما این است که اقای الریجانی بهتر از
اقای عارف می تواند این نقش را ایفا کند؟
من به نمایندگی از مردم سخن نمی گویم .شخصا
معتقدم به طور طبیعــی وقتی به عرصــه واقعیت مجلس
نگاه می کنم ،کسی را داریم که این تجربه را داشته و این
تجربه در واقع در عرصــه ازمون و خطا دیگر نمی خواهیم
تجربه کنیم .در عین حال ممکن اســت اقای دکتر عارف
هم واجد یک توان بالقوه ای باشد که شاید در مقام عمل
در همان جایگاه با همان ظرفیت و توان و استعداد ظهور
پیدا و نقش ایفا کند.
یک تحلیل ان اســت که اگر اقای عارف رئیس
مجلس نشود شاید برای ریاست جمهوری بیاید
ایا این طور است؟
خیر ،اساســا ماهیت حضور شخصیت های ما در
پارلمان و ریاست جمهوری دو دنیای متفاوت دارد ،اگرچه
اقای عارف در انتخابات ریاست جمهوری سال 92حضور
پیدا کرد و در این رقابت بــه نفع اقای دکتــر روحانی کنار
رفت اما او االن برای در حضور جــدی در پارلمان و ایفای
نقش از منظر قانون گذاری متمرکز شده است .این را باید
احترام بگذاریم .اتفاقا اگر در مقام مشــورت یا توصیه ای
هم باشیم باید پیام ما این باشد که خیلی این ستون به ان
ستون رفتن مصلحت نیست.
ضمن انکه فراموش نکنیم این سنت قابل احترامی
که در دوره های ریاست جمهوری بوده ،دو دوره ای شدن
روسای جمهور است که از ابتدای انقالب تا به امروز ادامه
پیدا کــرده ،علی القاعده بــرای دکتر روحانــی هم اتفاق
می افتد .پس اگــر این واقعیت جاری نظام ایران باشــد،
طبعا در ســال 96هم علی القاعده رئیس جمهور مســتقر
به عنوان نامــزد پیروز لقب می گیرد بنابرایــن از او حمایت
می کنیم .اگر هم بحث ریاست جمهوری برای دوره سال
1400مطرح باشد ،فی الواقع باید اجازه داد در ظرف زمانی
خودش صحبت شــود و از االن صحبت کــردن درباره ان
زمان اقدامی غیر منطقی است.
شــما از ســه اقلیت در بدو شــکل گیری مجلس
صحبــت کردیــد کــه تبدیــل بعــد از انتخــاب
هیات رئیســه تبدیل به یــک اکثریــت و اقلیت
می شود .شکل فراکســیون های مجلس چطور
خواهد شد؟
در ابتــدا طیف بندی به صورت ســه اقلیت قوی،
میانــی و ضعیــف اســت .فی الواقــع اکثریــت از جناح
اصالح طلب خواهد بود که به دلیل اینکه یک منظومه ای
از تفکرات همگرا را در کنار خود دارد و حالت جبهه ای دارد،
اسمش هم علی القاعده از جبهه اصالحات به جبهه امید یا
فراکسیون امید مبدل شود که معنای عمیق تر و روشن تر
خواهد داشت.
و اقلیت طیف اصولگرایــان منتقد دولت خواهد
بود؟
به نظر این طور می اید .ضمن انکه ما در ان حوزه
هم به طور کامل نمی توانیم بگوییم منتقد دولت ،چه بسا
بخش بزرگی از همــان جماعت در اقلیــت نیرومندی که
خواهد بود ،انها هم در کالن همراه دولت باشند ولی کال
مجلس در مقام نقد و نظر و نظارت خودش چه بسا در قامت
منتقد ظاهر شود ،حتی کسانی که تا دیروز قبل از ورود به
مجلس حامی دولت شناخته می شدند این طور رفتار کنند.
امــکان دارد فراکســیون اعتدال شــکل بگیرد
چون طیف اقــای الریجانی تــاش می کند یک
فراکســیون اعتدالی در مجلس درست کند؟ ایا
فراکسیون ســومی بین دو فراکســیون امید و
اصولگرایان تشکیل می شود؟
فکر نمی کنم وجــه عملی پیدا کنــد ،هیچ دلیلی
ندارد .مــا اگر یک رســمی به صورت صحیح در گذشــته
داشته باشــیم حاال ان رســم را به خاطر اختالفات جزئی
به هم بزنیم .اینکه گفتم فراکســیون اصالحات تبدیل به
فراکسیون امید شود اســتدالل کنارش دارم و ان اینکه ما
نیروهایی داریم که پهنه سیاســی اصالح طلبی را موســع
و گســترده تر کرده که در درونش حتی اعتدال و توســعه
هم قرار می گیرد .اعتدال و توســعه ای که حامیان اقای
روحانی در قالب یک حزب بودنــد یا دیگر نیروهایی که به
شــکلی می ایند یا دیگر اقلیت هایی که به شــکل قومی یا
نوعا همراهی با دولت می کنند طبیعتا در این پهنه گسترده
می گنجنــد .در مقابل در گذشــته فراکســیونی به عنوان
یک فراکسیون اصولگرایان داشتیم چرا از همین عنوان
استفاده نشود .هنر اقای الریجانی و دوستان او این است
که فضایی را فراهــم کنند که ان فراکســیون اصولگرای
درون مجلــس مدیریــت و تدبیرش به دســت چهره های
شــاخص ارام و غیر رادیکال باشــد ،خب حــاال اگر چند
نفــر نیروهای رادیــکال هــم در درونش باشــد ،انها باید
مدیریت فراکســیون را تحمل کنند بنابرایــن هیچ دلیلی
ندارد که مجلس ســه فراکسیونی شــود چون طبیعتا اگر
بخواهیم جزئی نگر باشیم خود لیســت امید هم می تواند
چند زیر فراکسیون داشته باشد .باید اجازه داد فراکسیون
اقلیت و اکثریت مجلس مبتنی بر واقعیت طبیعی خودش
شکل بگیرد و همکاری ها و همدلی هایی هم با هم داشته
باشــند ،طبعا در برخی موضوعات هم با هــم اختالفاتی
خواهند داشت.
پ
سارلمان
یاست
الریجانی وارد رقابت با محمدرضا عارف نشود
محمد جواد حق شناس درگفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 307
وی بعــد از دولــت اصالحــات همچنــان در جریان
قدرت رسمی کشور حاضر بوده است .عارف به عنوان یک
شخصیت حقیقی طی هشت سال عضو مجمع تشخیص
با حکم رهبــر معظم انقالب بــوده و همچنیــن از اعضای
شاخص شورای انقالب فرهنگی بوده است .جدا از اینها ما
شاهد بودیم که در سال 92با رفتاری بی سابقه و تاریخی از
خودگذشتگی انجام داده و عمال به نفع منافع ملی کشور از
منافعشخصیوفردیکنارکشید.
اما اقای حق شناس ! طیف زیادی از اصالح طلبان
مانند شــما فکر نمی کنند .انهــا معتقدند که علی
الریجانی در این شرایط باید رئیس مجلس باشد
حتی اگر اصالح طلبان کرســی های قابل توجهی
داشتهباشند.سوالمنایناستکهچرااینتفکر
و گرایش در میان این بخــش از اصالح طلبان به
وجود امده است؟
من اما نظر دیگری دارم .من توصیه می کنم اقای
الریجانــی وارد رقابت با محمدرضا عارف نشــود چراکه هر
دوی این افراد در یک جبهه قــرار دارند .جبهه ای که امروز
شکل گرفته بر محوریت اعتدال و عقالنیت است .من هر
دو چهره موجود برای ریاست مجلس دهم را نماد عقالنیت
می دانم اما به هر حال باید به روح پیام مردم که در شیوه رای
دادن به خصوص کالنشهرها نشان دادند ،توجه کرد .مردم
درکالنشهریچونتهرانبهلیستکاملامیدرایدادندودر
سایر شهره ا چون شیراز و اهواز این امر تکرار شد.
اصالح طلبان توانسته اند 60درصد کرسی ها را کسب
کنند ،این پدیــده حامل یک پیام اســت و اگر بــه این پیام
بی توجهی شود ،کم لطفی بزرگی صورت گرفته است.
از نظر من منطق حکم می کند عارف و الریجانی وارد
فضای رقابتی نشوند .باید شرایطی فراهم شود که باتوجه به
رای اکثریتی اصالح طلبان و میزان نفوذ جریان ها در فضای
سیاسی و مدیریتی کشور ،این جریان نیز نمادی از قدرت را
سیاست
اقای حق شــناس! دور دوم انتخابات مجلس به
پایان رســیده و اکنون مهمترین بحث این است
که چه کسی رئیس مجلس می شــود .باتوجه به
ترکیب منتخبان و ارایش سیاســی شکل گرفته
فکرمی کنیدچهاتفاقیدراینموردرخخواهدداد؟
واقعیت این اســت که انتخاب رئیــس مجلس و
نواب رئیــس از وظایف نمایندگان اســت و منتخبین ملت
به عنوان بخشی از حقوق خود و بر اساس ایین نامه داخلی
مجلس ،موظف هســتند در اولین اقدام ،بعــد از تصویب
اعتبا رنامه های خود با هدف انتخاب رئیس و هیات رئیسه
وارد تصمیم گیری شــوند .ترکیب راه یافتــگان به مجلس
نشان می دهد از 290کرسی در مجلس ،سهم لیست امید
در مرحله اول و دوم 164نماینده است و این یعنی 60درصد
کرسی ها سهم اصالح طلبان و اعتدالیون یا همان حامیان
دولت بوده است.
ایــن جریــان باتوجــه بــه رای باالیــی کــه از میان
کاندیداهای شــاخصی که در همان ابتدای رقابت توســط
نهادهای نظارتی حذف شدن د کسب کرده به موفقیتی ممتاز
و بی نظیردستیافته،کمااینکهبهجراتمی توانگفتحتی
دربرخیحوزه ها،کاندیداهمنداشتهاست.بههرحالنتیجه
انتخابات ،جهت گیری مردم را روشن کرده و افراد شاخصی
چون محمد رضا عارف با رای باال و در صدر لیســت تهران
راهی بهارستان شده اند.
در شــرایط فعلــی نــام محمد رضا عــارف و علی
الریجانی بیش از ســایرین برای تصدی ریاست
مجلس مطرح اســت .شــما که بــه هر حــال از
چهره هــای اصالح طلب هســتید فکــر می کنید
محمد رضا عــارف چقــدر برای ریاســت مجلس
شانس و اقبال دارد؟
به نظر مــن محمدرضا عارف از چهره هایی اســت
که می تواند رئیس مجلس شود.سوابق او نشان می دهد از
چهره هایممتازوبرجستهعلمی کشوراستکهنزدیکبهدو
دهه ریاست دانشگاه تهران را به عنوان یکی از برجسته ترین
ی دنیا در اختیار داشــته و پس از ان نیز
دانشــگاه های علم
مسئولیت ســازمان برنامه و بودجه را در دولت اصالحات و
همچنین معاونت اول را با اشــراف کامل عهده دار بوده و به
راحتی توانسته مسئولیت های خود را به سرانجام برساند.
5
محمد جــواد حق شــناس معتقد اســت که علی
الریجانی نباید وارد رقابت با محمد رضا عارف شود .او
می گوید برخالف عقیده و اصرار برخی اصالح طلبان
بایــد محمد رضا عــارف ریاســت مجلــس را بر عهده
بگیرد .با او گفت وگویی در این مورد انجام دادیم.
در اختیار گیرد.این پیام ملت است و نباید از این پیام ،حضور
و خواسته بی توجه عبور کرد.
اقای حق شــناس پس چرا ایــن پیــام را افرادی
مانند زیباکالم یا عباس عبــدی قبول ندارند؟ انها
می گوین د شرایط برای بازی اصالح طلبان در این
سطحفراهمنیست.
قطعا افرادی همچون زیبــا کالم ،نظر خود را ارائه
کردندامانگاهمنبه عنوانحزباعتمادملیوشورایمرکزی
اصالح طلبان مبتنی بر مصلحت است .در اینجا مصلحت
ایجاب می کند به نفر اول لیست تهران رای داد.
نمی توان به خواســته 60درصد مــردم بی توجه بود.
باید به سمتی حرکت کرد که از تمام ظرفیت ها بهره برد که در
صورت بی توجهی به این ظرفیت و کم توجهی به رای مردم،
پیام انها نادیده گرفته می شود.
گذشته از پیام مردم ،در حال حاضر با وجود فضای
رقابتی میان عارف و الریجانی ،به نظر شما دولت
به کدامیک از این دو گزینه تمایل خواهد داشت؟
در دولت نیز نظــرات مختلفی وجــود دارد اما من
توصیهمی کنمدولتوارداینبحثنشود.حزبیکهپرچمدار
حمایت از دولت نیز هســت ،دونظر را در خود شــکل داده
که برخی تمایل به ریاست عارف و عده ای دیگر عالقه مند
ریاستالریجانیهستند.بهدولتتوصیهمی کنمخودراوارد
ماجرا نکند چراکه اصوال دولت نیاز به همکاری مجلس دارد.
در میان اصالح طلبان دســته سومی هم هستند
که می گویند تفاوتی میان عارف و الریجانی وجود
ندارد .نظر شما در این مورد چیست؟
ما اکنون بین دو خیر قرار داریم ،انتخاب ریاســت
میان عارف و الریجانی بین الخیرین یا انتخاب میان خوب
و خوب تر اســت .باتوجه به چنین فضایی بهتر است دولت
اکیدا سکوت کند و اجازه دهد نمایندگان منتخب ملت خود
تصمیم گیرنده در این باره باشند ،چرا که عدم مداخله به نفع
دولت خواهد بود.
به هر حال هــم از داخل مجلس و هــم از خارج ان
البی هایی بــرای انتخابات هیات رئیســه صورت
خواهد گرفت و این البی ها همیشــه تعیین کننده
بوده است؟
همین طور اســت .قطعا البی ها موثر خواهد بود.
مجلس یکــی از نهادهایی اســت کــه البــی در ان حرفی
جدی می زند گرچه متاسفانه در کشور ما البی ها به رسمیت
شناخته نمی شوند .در کنگره امریکا ،قوانین صریح ،روشن
و مشخصی وجود دارد که جایگاهی مشخص برای البی ها
در نظر می گیرد و شــغل و وظیفه انها نیز مشخص است اما
در کشور ما به نوعی غیررســمی فعال است .به طور حتم در
این مساله عناصری وارد فضا خواهند شد تا منافع گروهی،
صنفی ،جناحی و البی های خود را فعال کنند.
محمد رضــا عــارف در ماجــرای انتخابــات
ریاست جمهوریبهنفعحسنروحانیکناره گیری
کرد .دلیلش هم این بود که برخی می گفتند منافع
جناحاصالح طلبانحکممی کنداودرعرصهرقابت
باقی نماند ،ایا ممکن اســت مصلحت اندیشی در
اردوگاه اصالحات باز هم ایجــاب کند محمد رضا
عارف کناره گیری کند؟
قطعا تمایل اصالح طلبان به ســمت عارف اســت
ی همچون زیبا کالم .تمامی حرف اصالح طلبان
مگر افراد
حول ریاست محمدرضا عارف است .با کمال احترام برای
اقدامات علی الریجانی در ســه ســال اخیر به خصوص در
قضیه همکاری وی با دولت در برجام ،بعید می دانم در این
دور عارف از رقابت ریاست خارج شود .توصیه مشخص من
ایناستکهفضارابهسمتتوافقسوقدهندتارقابتیمیان
عارف و الریجانی شکل نگیرد .در صورت میسر شدن این
امر ،ایده ال ترین حالت ممکن رخ داده است.
43
پارلمان
نمی توان از عارف انتظار از خودگذشتگی داشت
هر دو نامزد در یک جبهه قرار د ارند
داریوش قنبری
6
فعال اصالح طلب
ریاست مجلس به عنوان ریاست یکی از قوا یک پست
بسیار مهم است که همواره بعد از به پایان رسیدن انتخابات
پارلمان ،جناح ها و طیف های سیاســی البی های فراوان
و فشــرده ای را برای تعیین وضعیــت ان انجام می دهند.
در شرایط فعلی اما فضای سیاســی کشور کمی پیچیده و
نامشخص شده ،به همین دلیل هم هست که پیش بینی در
این مورد سخت است.
فعال طبق گمانه زنی ها و اخبار موجود ،علی الریجانی
و محمدرضا عــارف دو گزینه اصلی رقابت در این پســت
هســتند .البته افــراد دیگری نیــز اما و اگر هایــی را برای
کاندیدا شدن ریاست مجلس عنوان کرده اند .به طور مثال
مصطفی کواکبیان گفته اســت که اگر محمد رضا عارف
کاندیدا نشود ،او خود را به عنوان کاندیدا معرفی خواهد کرد
البته همان طور که برخی از تحلیلگران و صاحبنظران بیان
کرده اند این اظهارنظر کواکبیان بیشتر از این جهت بوده
است که محمد رضا عارف را ترغیب به کاندیداتوری برای
پست ریاست مجلس کنند.
در این میان کســانی دیگر هم هســتند که با هدف
نشــان دادن اختالف در اردوگاه اصالح طلبان ،از نگرانی
این طیف به جهــت کاندیداتوری عارف بــرای انتخابات
ریاست جمهوری صحبت می کنند اما این در حالی است که
اصالح طلبان به هیچ عنوان چنین نگرانی ندارند و دلسوز
عارف نیز نخواهند بود! البته باید گفت تحلیل ان دســته
از افرادی که مخالــف کاندیداتوری عارف برای ریاســت
مجلس دهم هستند هم در جای خود قابل تامل است.
واقعیت این اســت که به چند دلیل باید گفت انتظار
محمدرضا عارف برای کســب مقام ریاست مجلس دهم
کامال بر حــق اســت .اوال از خودگذشــتگی تاریخی وی
در ســال 92از خاطــر اصالح طلبــان پاک نشــده و نباید
فراموش کرد همان از خودگذشتگی عارف بود که پیروزی
اصالح طلبان را به دنبال داشــت .ثانیا دموکراسی و سایر
معیارهای دموکراتیک حکم بر ریاســت عارف بر مجلس
می دهد چراکه اصول دموکراسی بر پایه چرخش نخبگان
اســت و همین اصل به حضور مســتمر یک فــرد در یک
جایگاه نمــره منفی ارائــه می کنــد .ثالثا بر اســاس ارای
مردمی ،محمدرضا عارف بیشــترین رای و البته باالترین
رای کالن شهری چون تهران را داشته است که بر همین
اســاس احترام به ارای اکثریت ایجاب می کند که عارف
ریاست مجلس را عهده دار شود.
طبق اصول دموکراســی کسی که بیشــترین رای را
کســب کند باید عهده دار ریاســت شــود ،امیدواریم این
ریاست در مجلس دهم به عارف برسد.
نکته دیگر این است که هر دو کاندیدای مورد نظر،
همزمان در یک جبهه همســو قرار دارند و از ســمت یک
جریان حمایت می شوند .بزرگان باید تالش کنند تا رقابتی
این میان دو گزینه شکل نگیرد و هر انچه هست بر اساس
مدل همکاری باشد .این یعنی همان مدلی که در سال 92
از ســوی محمدرضا عارف در پیش گرفته شــد .زمانی که
ضرورت همکاری و حمایت پیــش امد ،تمامی محورهای
شــخصی و خواســته های انفرادی به کنار رفت اما این بار
با سال های گذشــته یک تفاوت اساسی دارد و ان هم این
نبایدکاربهرقابتبکشد
عارف به ریاست جمهوری فکر نمی کند
مهدی رحمانیان
سیاست
44
مثلث | شماره 307
7
مدیر مسئول روزنامه شرق
در معادله شــکل گرفته میان دو گزینه موجود برای
ریاست مجلس دهم ،الزم است فراکسیونی به نام اعتدال
یا امید شــکل گیرد و با برایند اعتدال و میانه روی ،نظرات
نمایندگان شــنیده و به رای گذاشــته شــود و بر اساس ان
تصمیم گیری شــود .در ایــن دوره هر دو گزینه ریاســت
مجلس ،مطلوب و مورد پسند طیف وسیعی از افراد جامعه
هستند .اعتقاد من این است که ریاســت مجلس نباید به
رقابت کشیده شود چراکه در صورت ادامه مسیر رقابتی در
انتخاب رئیس مجلس ،فضای رقابت بر کل مسیر مجلس
دهم اثرگــذار خواهد بــود .در حالی که اگــر جریان های
موجود به اعتدال و توافق دســت یابند و بــه جای رقابت،
رفاقت را پیش رو قرار دهند ،اثار و برکات بیشــتری خواهد
داشت .انتخاب گزینه مطلوب باید با رای 290نماینده باشد
و از بیرون کسی مدعی تصمیم گیری نشود .هر گزینه ای
که اکثریت مجلس به ان تمایل داشته باشند مطلوب است
و طبیعتا گزینه مجلس تلقی خواهد شد چراکه نمایندگان
عصاره و چکیــده نظرات مردم هســتند و انتخاب اکثریت
نمایندگان مجلس ،انتخاب مردم اســت .در نتیجه اینکه
من یا هر شخص دیگری گزینه ای را رد یا تایید کند به رقابت
دامن زده و رفاقت را کنار گذاشــته است .طبق برایندهای
موجود به نظر می رسد جریان اصالحات اکثریت را به دست
اورده و این جریان نیز به ســمت محمد رضــا عارف تمایل
دارد .شــاید راهکار درســت برای انتخاب رئیس مجلس
دهم این باشد که همان روز نخســت تشکیل مجلس ،در
جلسه ای غیر علنی رای گیری کنند و بعد بدون هیچ رقابتی
و کشاندن چنین بحث هایی در صحن علنی مجلس گزینه
مطلوب را معرفی نمایند .نکته دیگر این است که این روزها
در ارتباط با تمایــل دولت در مورد انتخــاب یکی از این دو
گزینه و ترجیح به رئیس شدن او حرف و حدیث هایی شنیده
می شود .می گویند دولت متمایل به انتخاب علی الریجانی
است .این مساله از دو زاویه قابل بررسی است .از یک سو
ی قابل ستایش انجام
محمد رضا عارف در ســال 92اقدام
داد که اگر قرار بر جبران از سوی دولت باشد ،اکنون وقت
مناسبی اســت .از دیگر ســو علی الریجانی نیز در کسوت
ریاست مجلس در قضیه برجام اقدامی بس بزرگ و شایسته
انجام داده است .با این همه به نظر می رسد دولت نباید در
ماجرای انتخاب رئیس مجلس دخالت کند چراکه مجلس
یک قوه است و نمایندگان خود باید نماینده منتخب را برای
ریاســت برگزینند .شــائبه هایی نیز در زمینه نگرانی دولت
است که نمی توان امسال از عارف انتظار از خودگذشتگی
داشت چراکه وی در سال 92یک بار این کار را انجام داد و
این بار نوبت الریجانی است که از خودگذشتگی نشان دهد
و از کاندیداتوری ریاست مجلس دهم به نفع عارف انصراف
دهد و به او در این زمینه یاری رساند.
نکته اساسی انجاست که شــکل گیری رقابت میان
الریجانی و عارف در صحن علنی کامال اشــتباه است .با
خرد و درایــت موجود باید از شــکل گیری رقابت جلوگیری
کرد چراکه در بطن ماجرا هر دو هدفی واحد داشــتند ،هر
دو از یک لیست به مجلس وارد شدند و هر دو مورد حمایت
یک جناح بودنــد .اقای الریجانی چه بپذیــرد و چه نپذیرد
در اردوگاه اصالح طلبی و اعتدال قرار گرفته و همســوی
اصالح طلبان است ،بنابراین بزرگان اصالحات و اعتدال
باید تالش کنند رقابتی شکل نگیرد .در حالت کلی اکثریت
اصالح طلبان موافق ریاست عارف بر مجلس دهم هستند.
هرچند که انها تجارب ارزنده الریجانی را در این میان نادیده
نمی گیرند اما اصول دموکراســی حکم می کند یک فرد در
یک جایگاه ماندگار و ابدی نشود چرا که این تکرار پذیری
حضور یک فرد در جایگاهی خاص ،قدرت وی را افزایش
می دهد و این چنین بر خــاف چارچوب های دموکراتیک
قدم برداشته شــده است .اگر قرار باشــد تجربه را مالکی
مهم برای تعیین نقش افراد در یک جایگاه تعریف کنیم این
چنین چرخش نخبگان رخ نخواهد داد.
در زمینه شــکل دهی به نقش افــراد در جایگاه های
مدیریتی کالن باید چرخش نخبگان صورت گیرد و از سایر
افراد عالم نیز بهره برد چرا که انها نیز تجارب ارزشــمندی
خواهند داشت .ســایرین نیز باید داده های قبلی خود را به
فرد جدید انتقال دهند و با ارائه مشــورت ،فــرد جدید را در
رســیدن به کمال برای نقش جدید یاری دهند .کالم اخر
اینکه نباید به بهانه تجربه ،معیارهای دموکراتیک را تغییر
داد و بر خالف اصول ان حرکت کرد .تقویت حکومت مردم
بر مردم و جلوگیری از حضور دائمی یک فرد در یک جایگاه
مشخص حکم می کند تا چرخش نخبگان صورت گیرد.
برای ریاست عارف مطرح می شود ،مبنی بر اینکه احتمال
کاندیداتوری وی برای ریاســت جمهوری وجــود دارد و از
انجایی که عارف گزینه مطلوب دولت نیســت ،دولت نیز
احســاس خطر می کند و بر همین اساس به سمت ریاست
الریجانی گرایــش دارد اما در همین زمینــه باید بگویم در
جلسات خصوصی که با دکتر عارف داشتم ،او به صراحت
اشــاره کرد که جریان رقیب به دنبال یــک دوره ای کردن
ریاســت دولت یازدهم اســت ،بنابراین باید تالش کنیم تا
دکتر روحانی در دور بعد باقی بماند .بنابراین وقتی شخصی
مثل دکتر عارف در جلسات خصوصی چنین نگاهی را دارد،
به طور حتــم به کاندیداتــوری ریاســت جمهوری فکر هم
نمی کند و تمایلی نیز نخواهد داشت و هر چه در توان دارد
معطوف به کمک و یاری رســاندن به دکتر روحانی خواهد
کرد .همچنین باید این نکته را متذکر شد که دکتر الریجانی
و دکتر عارف افرادی متفاوت به لحاظ گرایش های سیاسی
هستند .نباید فراموش کرد که این دو فرد با نگاه خاص خود
مجلس را اداره خواهند کرد و شیوه مدیریت تفاوت خواهد
داشت اما به یقین هر دو فرد نگاه نسبی دارند و برای کمک
و یاری رساندن به دولت قدم بر می دارند .از بعد دیگر برخی
می گوینددرحوزهریاستمجلس،تجربهعنصرتعیین کننده
است اما من این دیدگاه را قبول ندارم .زمان ورود الریجانی
به مجلس ،او نیز تجربه چندانی نداشت اما عهده دار ریاست
مجلس شد و توانســت پارلمان را به خوبی اداره کند .دکتر
عارف نیز از این قاعده مستثنی نیست .او نیز فردی توانمند
با سابقه ســال ها معاونت ریاســت جمهوری است بنابراین
می تواند به خوبی عهده دار ریاست مجلس باشد و نباید در
این مورد نگران بود.
تنهاترینسرلیست
عارف اصالح طلب تر هست ،ولی از الریجانی رئیس تر نیست
احسان رستگار
روزنامه نگار
8
مثلث | شماره 307
عارف اما ترجیح می دهد تــا برای تثبیت
شخصیت و هویت مستقل سیاسی اش،
بهجایرفاقتباعلیالریجانی،بااورقابت
کنــد .تاکید می شــود؛ عــارف نیامده که
ببرد ،بلکه امــده تا بمانــد .به عنوان یک
شــخصیت سیاســی بماند نه به عنوان
یک مهره که در مواقع قحطی و دردسر،
به عنوان یار ذخیره بــه میدان فراخوانده
می شود
به نام الریجانــی کنار بکشــد .عــارف نمی خواهد چهره
«اصالح طلب روزهای ســخت و مرد انصراف دادن های
زورکی» لقب گیرد.
او می خواهــد ثابت کند کــه او هم می توانــد مانند
الریجانی برای خــود جایگاهی را ایجاد کنــد که دیگران
برای او رقم نزده باشــند ،بلکه او با طراحی حســاب شده،
افراد را مجبور به حمایت از خود کند.
عارف می خواهد الریجانی اصالحات شود؛ به این
معنا که هــم اصالح طلب باشــد و هــم در چارچوب نظام
حرکت کند و هم به دیدارهای منظمــش با رئیس جمهور
اســبق ادامه دهد .همان طــور که الریجانی از یک ســو
بیانیه های ۹دی در محکومیت محکــم و بی تعارف فتنه
۸۸قرائت می کند و از دیگر ســو ناجــی تصویب برجام در
مجلس می شود.
شــاید به دلیــل همین شباهت هاســت که حســین
مرعشــی می گوید« :الریجانی و عارف نیز به عقیده من
باید بنشینند و با هم صحبت کنند .هردو نفر می توانند برنده
این بحث باشند .ما تجربه اقلیت موفق در مجلس پنجم و
اکثریت ناموفق در مجلس ششم را داریم .نباید الریجانی
را کنار بگذاریم .حتــی اگر قرار باشــد الریجانی را رئیس
کنیم ،این فراکسیون ما ست که باید تصمیم بگیرد».
کواکبیان در همین رابطه اظهارنظر مشابهی را طرح
می کند« :هر چند گزینه اصالح طلبان برای ریاست مجلس
دهم عارف اســت ،اما ما تابــع عقل جمعی فراکســیون
اصالح طلبان اعتدالگرا خواهیم بود ».او هم مانند بسیاری
دیگر ،هم بر اصالح طلب تر بــودن عارف تاکید می کند و
هم احتمال حمایت فراکسیون و خرد جمعی از الریجانی
را منکر نمی شود.
عارف اما ترجیح می دهد تا برای تثبیت شــخصیت
و هویت مســتقل سیاســی اش ،بــه جای رفاقــت با علی
الریجانی ،با او رقابت کند .تاکید می شــود؛ عارف نیامده
که ببرد ،بلکــه امده تا بمانــد .به عنوان یک شــخصیت
سیاســی بماند نه به عنوان یک مهره که در مواقع قحطی
و دردسر ،به عنوان یار ذخیره به میدان فراخوانده می شود
ولی اولین گزینه هیات مدیره باشگاه اصالح طلبان برای
فروش است .دیگر برای عارف نه نشستن در کنار روحانی
در سفر به یزد کفایت می کند ،نه تعریف و تمجیدهایی که
شــخصیت های مختلف از ایت الله هاشمی رفسنجانی تا
رئیس جمهور اسبق از وی ابراز می دارند .حتی رسانه های
ایت الله هــم ،از روزنامه و هفته نامــه اش گرفته تا پایگاه
خبری-تحلیلی منسوب به او ،حامی الریجانی اند .شکی
نیســت که عارف نه متوهم اســت و نه این اجماع به نفع
الریجانی را متوجه نمی شــود ،اما هیچ کدام از اینها برای
او مهم نیست.
اینکــه حــدود ۱۲۰نماینــده مجلــس دهــم از
اصالح طلبان خواهند بود ،حدود ۸۳اصولگرا و حدود ۸۱
نامزد مستقل و اعتدالگرا ،خیلی برای عارف تعیین کننده
نیســتند .او می اید تا حتی بــا رایی کمتــر از حدادعادل،
مقابــل الریجانی بایســتد؛ نه بــرای اثبــات اصلح بودن
ایدئولوژی اش ،بلکه برای تثبیت جایگاه شخصی خود که
حق هر سیاستمداری است.
با این تفاسیر ،پیش بینی نگارنده این است که نهایتا
علی الریجانی با حدود ۶۰درصد ارا ،به ریاســت مجلس
دهم در سال اول برسد .اینکه الریجانی حاضر شود که یک
سال در میان با عارف صندلی ریاســت را تعویض کند هم
بعید به نظر می رسد؛ تجربه ثابت کرده که الریجانی ،اگر
بر صندلی ریاست تکیه زند ،فقط اتمام زمان مقرر قانونی
اســت که می تواند او را از ادامه ریاســت منصرف کند .از
این رو این پیش بینی و تحلیل برخی از سیاستمداران نیز،
به نظر یک ارزوی محاســباتی روی کاغذ است و مبتنی بر
تجربیات و شخصیت های دو طرف تنظیم نشده است.
سیاست
مشکل از انجا شروع می شود که حتی عضو شورای
مرکزی حزب کارگزاران یعنی محمــد قوچانی ،چند هفته
پس از انتخابــات ۷اســفند ،۹۴می نویســد« :ضرورتی
ندارد که برای اصالح طلبانه شدن مجلس حتما رئیس ان
اصالح طلب باشد .می توان باتوجه به مقام رئیس مجلس
به عنوان سخنگوی پارلمان از جناح معتدل هیات رئیسه ای
معتدل و مصلح برگزید که بیشتر گویای این مجلس است
تا یک رئیس مجلس اصالح طلب یا اصولگرای ضعیف».
این جمالت از زبان محمد قوچانی عجیب اســت؛
یعنــی حتــی اصالح طلبانه تریــن روزنامه نــگار -کــه از
افراد تصمیم ســاز شــورای اصالح طلبان نیز هســت هم
اصراری ندارد که محمدرضا عارف بشــود رئیس مجلس.
او از منظری ســخن می گویــد که خواهــان یک مجلس
اصالح طلب اســت ،نه یــک رئیس اصالح طلــب .اینها
یعنی تعبیــری دقیق تر و کارشناســانه تر از همان جمالت
عطریانفر که حتی پیش از برگزاری انتخابات مجلس دهم
می گفت که «نقــد الریجانی را ترجیح می دهیم به نســیه
عارف»؛ جمله ای که بســیار به مذاق رقبا و حتی دشمنان
اصالح طلبان خوش امد و تیتر همگی شد.
اصالح طلبان همیشه هوشیار بوده اند که مواضعی
اتخاذ کنند تا باعث سوءاســتفاده دشمنانشــان نشود ،اما
نه؛ انگار این بار خیلی مهم نیست .اول به نظر می رسد که
گویی عطریانفر گاف داده یا نظرات شخصی خود را بیان
کرده ،ولی در کمال تعجب این جمالت با تعابیر و غلظت
متفاوت ،کمابیش توسط افراد تصمیم گیر و نظریه پرداز
جریان اصالحات تکرار و تبیین می شود.
عباس عبدی هم می گوید« :همان عاملی که سبب
شــد اقای روحانی ترجیح داده شــود به اقــای عارف ،ان
عامل هنوز وجود دارد ».انگار بناســت کــه افکار عمومی
و نمایندگان مجلس از یک سو و شــخص عارف از سوی
دیگر ،به ایــن جمع بندی برســند که عــارف از الریجانی
اصالح طلب تر هست ،گزینه اول اصالحات هم هست ،اما
ممکن است در مجموع بهترین گزینه نباشد ،به دالیلی...
این روزها با لغت «مناســب» و «هست ...ولی کم
هســت» در فضای شــبکه های اجتماعی بســیار شوخی
می شود؛ بر اســاس همین شــوخی این روزها ،می توان
این گونــه با عارف شــوخی کــرد کــه از نظر بســیاری از
اصالح طلبان ،به نظر «عارف سرلیســت مناسبی هست؛
ولی رئیسی مناسب کم هست».
ســعید حجاریــان هــم ســخنانی از همیــن جنس
می گوید .مثــل عباس عبدی هــم چهــره ای تحلیلگر و
مستقل به شمار نمی رود؛ یعنی سراپا اصالح طلب حزبی و
جناحی این جریان است .اگر درصد اندکی بتوان بخشی از
تحلیل های برخی از افراد را ناشی از سالیق شخصی شان
به شــمار اورد -که تقریبا نامعقول اســت -نظرات ســعید
حجاریان را نمی توان از این جنس قلمــداد کرد؛ تارهای
صوتی اسیب دیده او ترمیم نشده ،ولی وی هنوز سخنگوی
ایدئولوژیک و نظریه پرداز ارشد جریان اصالحات است.
موضع حجاریان این است:
«من معتقدم مجلــس اینده دو فراکســیون خواهد
داشــت ،برجامیان و نابرجامیان .بحث در مورد ریاســت
عارف و الریجانی بحــث در مورد دو نفر اســت که هر دو
در داخل یک فراکســیون قرار دارند و هر دوی انها داخل
فراکســیون برجامیان محسوب می شــوند .بنابراین این
مساله نمی تواند تبدیل به یک رقابت شود و با یک گفت وگو
حل و فصل می شود».
اصال انــگار نه انــگار کــه در نــگاه اصالح طلبان،
محمدرضا عــارف خودی تــر از علی الریجانی به شــمار
می رود .ایــن وحدت نظــر در افراد تحیلگــر اصالحات،
می تواند سه دلیل داشته باشد؛ اولی نقش افرینی الریجانی
در تصویب برجام و تحقق مهم ترین وعده دولت و مطالبه
اصالحات ،دوم رویارویی تمام قــد الریجانی با همفکران
حزب پایــداری در مجلس نهم و کنترل انــان با مواضعی
که اجازه نمــی داد اعضای پایداری ،بتوانند به اســانی به
الریجانی برچسب هایی بزنند که به اصالح طلبان می زنند
و سوم رغبت و جدیت الریجانی در تصدی صندلی ریاست
مجلس دهم.
وقتی علی الریجانی و تیم سیاســی وی ،بالفاصله
پس از مشخص شدن نتایج انتخابات ،جلسات عمومی و
خصوصی شان را با منتخبان مجلس دهم برگزار می کنند و
بر اصالح طلبان محرز می شود که الریجانی ریاست مجدد
را حق خود می داند ،طبیعی به نظر می رسد که مواضعی از
این سنخ را شاهد باشیم .اصالح طلبان دیگر طاقت قمار
ندارند .ترجیح می دهند تا اطالع ثانوی ،روی اسب برنده
شــرط بندی کنند ،نــه روی ان فرد که بیشــتر حرف های
اصالح طلبانه بزند .تجربه موفق ۹۲برای اصالح طلبان،
باعث شده تا سعی کنند کماکان ان را ادامه دهند؛ در سال
۹۴هم دقیقا همین رویکرد بود که به سرانجام رسید.
اما عارف هم طبیعتا مانند هر رجل سیاسی دیگری،
در جســت و جوی ارتقــا ی وســعت و عمــق اثرگــذاری و
کنش گری سیاسی خود است .او اصال خوشحال نمی شود
وقتی کــه در افکار عمومی و رســانه های مختلف و نیز در
عرصه خواص و سیاستمداران ،به عنوان «مرد انصراف»
نامیده می شود.
به غیرت عارف برخــورده؛ از همین رو بود که در دور
دوم انتخابــات مجلس دهم ،در برخی مــوارد ،وی بدون
هماهنگــی با شــورای هماهنگــی اصالحــات در بعضی
شهرســتان ها و صرفا بنا بر اجتهاد به رای شــخصی اش،
اقدام به حمایت از چهره هایی کرد که اصالح طلب نبودند.
عارف مصمم اســت تا این بار با همان کســی که بسیاری
اصالح طلبان از وی حمایــت خواهند کــرد ،رقابت کند.
او نیامده تا رئیس مجلس شــود ،بلکه امــده تا دیگر فقط
یک نامزد ریاست جمهوری که سه روز قبل انتخابات کنار
می کشد ،نباشد.
او نمی خواهد تــا یک رای اولی تهران باشــد که در
روزهای اخر راضــی اش می کنند که به نفــع اصولگرایی
پ
سارلمان
یاست
45
پارلمان
اصالح طلبان می دانند
چرا الریجانی باید رئیس شود
ایا اصالح طلبان ریاست عارف را به صالح می دانند؟
داوود حشمتی
روزنامه نگار
سیاست
46
مثلث | شماره 307
9
مدت هــا از روزی که عطریانفر به مثلــث گفت« :نقد
الریجانی بهتر از نسیه عارف است» می گذرد .این روند بعد
از انتخابات 7اســفند و رایی که عارف در تهران کسب کرد،
تغییرکرد.حسینمرعشی،عضوارشدوسخنگویکارگزاران
ســازندگی در فروردین 95گفت که «اولویت اصالح طلبان
برای ریاســت مجلس اینده اقای عارف است» .با این حال
او راه را برای تغییرات باز گذاشت و اعالم کرد که با این وجود
«ازتصمیماتفراکسیونامیدپیرویخواهندکرد».توصیه
مرعشی این بود که در فراکســیون امید دراین باره تصمیم
گرفته شــو د و خطاب به عارف و الریجانی گفتــه بود« :در
فراکسیون «امید» که شامل اصالح طلبان و حامیان دولت
می شود ،موضوعات مورد بحث قرار بگیرد و هر چه تصمیم
گرفته شــد به ان عمل شود ».شــاید بتوان نام فراکسیون
«امید»و«حامیاندولت»رادراینبخشازگفته هایاقای
مرعشی به نوعی دیگر اما از زبان سعید حجاریان هم شنید.
سعیدحجاریانکهبسیاریاوراتئوریسیناصالحاتمی دانند
و از طرفی همچنان در میان اصالح طلبــان دارای جایگاه
ویژه ایاست،درمصاحبه ایکههفتهگذشتهبااعتماد داشت
به زبانی دیگر حرف های مرعشی را تکرار کرد .حجاریان که
به تحلیل انتخابات نشســته بود ،معتقد بود که در این دوره
رقابت میان «برجامیــان» و «نابرجامیان» بــود .در همین
رابطه او الریجانی و عارف را عضو یک فراکسیون دانسته و
می گفت« :من معتقدم مجلس اینده دو فراکسیون خواهد
داشت ؛ برجامیان و نابرجامیان .بحث در مورد ریاست عارف
و الریجانی بحث در مورد دو نفر است که هر دو در داخل یک
لفراکسیونبرجامیان
فراکسیونقراردارندوهردویانهاداخ
محسوبمی شوند.بنابرایناینمسالهنمی تواندتبدیلبهیک
رقابتشودوبایکگفت وگوحلوفصلمی شود».
در واقع «فراکســیون امید» که اقای مرعشــی از ان
یاد می کند و «فراکســیون برجامیان» کــه حجاریان به کار
می برد ،یکی اســت .نکته مهم هر دوی ایــن اظهارنظرها
نیز محل اشتراک ان اســت .هر دو به این قائل هستند که
«با گفت وگو حل و فصل می شــود» .همچنین می توان به
اظهارات کرباســچی اشــاره کرد که گفته بود «میان عارف
و الریجانی تفاوتــی وجود نــدارد ».این موضــوع در ذات
خود دارای پیام های روشــنی است .توجه کنیم که هر دوی
این افراد از اعضای تاثیرگذار احزاب اصالح طلب به شــمار
می روند .سوال این است« :ایا اصالح طلبان ریاست عارف
را به صالح می دانند ؟ » در این باره به نظر می رســد ابتد ا باید
این پاسخ داده شــود که ایا عارف توانایی ریاست مجلس را
دارد؟ به خوبی می دانیم که ریاســت بر پارلمــان (ان هم در
شرایطی که حتما با فراکســیون تقریبا با 40درصد مجلس
روبهروهستیم)ادارهجلسهراسخت ترمی کند.امااینتوانایی
تنها در اداره جلسه نیست که اهمیت دارد .مهم رایزنی هایی
است که در عهده و اختیار ریاست قوه مجلس است .اما باید
برگردیم به سوال .ایا اصالح طلبان ریاست عارف را به صالح
می دانند؟بهنظرمی رسداصالح طلبانبه دنبالریاستعارف
بر مجلس نیستند .این درست است که در این روزها برخی از
اصالح طلبان با مصاحبه های متعدد تالش می کنند ریاست
عارف بر مجلس را جا بیندازن د اما خودشان به خوبی می دانند
کهنشستنبرصندلیریاستقوهمقننهتابعمولفه هایزیادی
است .برخی از اصالح طلبان عارف را به علت رایی که بیشتر
از الریجانی بود مطلوب تر می دانند .اما این قیاس درســتی
نیست .همان طور که گفته شــد قدرت چانه زنی میان ارکان
نظامیکیازمهمترینمسائلمرتبطباریاستمجلساست.
از طرف دیگر تندروهای مخالف الریجانی منتظر این اتفاق
هستند .انها ریاست عارف بر مجلس را بیشتر می پسندند تا
ریاست الریجانی بر پارلمان .چراکه عارف در مواجهه با انها
اگرچه در جناح رقیب قرار دارد اما زخم خورده انها نیست .اما
الریجانی عالوه بر اینکه مورد هجوم انها واقع شده بود ،در
مقاطعمختلفودرعملنشاندادکهحاضرنیستدرمقابل
انها کوتــاه بیاید .از طرف دیگر این بخش معتقد اســت که
الریجانیدریکمعاملهبادولتبرسربرجام،ریاستمجلس
اینده را دریافت کرده اســت .به باور این تحلیل الریجانی با
حمایتی که از برجام در مجلس کرد به دنبال ریاست مجلس
اینده بود .غلط بودن این تحلیل را می توان به راحتی اثبات
کرد .الریجانی هم در مقطعی گفت که «پرونده هســته ای
پروندهمننیست،پروندهنظاماست».
به عبارت روشن تر او قصد داشــت عنوان کند که هیچ
معامله ایبرسرحمایتازبرجامدرمجلسنمی توانستانجام
بگیرد .اما این میان دولت اهمیت زیادی دارد .ابتدای هفته
قرار اســت گردهمایی منتخبین مجلس با وزرا در ساختمان
قدیم مجلس برگزار شــود .در این گردهمایــی که از صبح تا
عصرادامهپیدامی کند،چندوزیرومعاونازجملهجهانگیری،
ظریف ،علی و نوبخت حضور خواهند داشت .به طور معمول
هر دولتی که بر سر کار باشــد توانایی جذب تعداد زیادی از
نمایندگان را خواهد داشت .به این دلیل که عمده نمایندگان
مجلس از شهرستان ها هستند و تنها سی نماینده متعلق به
تهران است .نمایندگان شــهرهای بزرگ به راحتی در مورد
مسائل ملی بحث می کنن د اما نمایندگانشهرستان ها عموما
بهخاطرانکهنگرانفعالیت هایعمرانیمناطقخودهستند،
خودراهمراست ابادولت هاتعریفمی کنند.
اینجاســت که نقش دولت می تواند در تعیین ریاست
مجلسایندهاهمیتبیشتریپیداکند.دولتالبتهگفتهکهدر
این زمینه دخالتی نخواهد داشت .نوبخت در نشست خبری
چهارشنبهگذشتهصراحتاگفتکهاینموضوعبهخودمجلس
بســتگی دارد و نمایندگان در مورد ان تصمیم گیری خواهند
کرد.بااینحالاینکهتمایلدولتبهکدامسمتباشداهمیت
زیادیخواهد داشت.
بهنظرمی رسدنهدولتونهاصالح طلبانتمایلچندانی
بهریاستعارفندارند.بااینحالنمی تواننداینموضوعرابه
صورتعلنیبیانکنند.بهاینمعنا،انهانگراناینهستندکه
در صورت حضور عارف به عنوان یک ا صالح طلب در راس
قوهمقننهفضاتند ترشود.
اصالح طلبانبهخوبیبهشکنندهبودناوضاععلیه شان
اگاه هستند .این را از ردصالحیت ها نیز به روشنی دریافتند.
برای همین تالش می کنند تا فضا همچنان در شرایطی قرار
داشــته باشــد که بتوانند از ظرفیت اصولگرایان معتدل نیز
استفادهکنند.اینپیش زمینهذهنیایجابمی کندکهانهابه
الریجانی تمایل داشته باشند .کسی که اگرچه اصالح طلب
نیست اما به شدت با پایداری ها زاویه دار است .او اگرچه برند
ی و ندارد اما در مخالفت با انها از نظرات تندتری
اصالح طلب
برخوردار اســت .نگاهی به پســت های اینســتاگرامی علی
الریجانیهممی توانداینموضوعرابهروشنینشاندهدکه
همچنانبعدازگذشتچندسال،اوواقعهحملهبهخوددرحرم
حضرتمعصومه(س)رافراموشنکردهاست.
اصالح طبان در عین حال نمی توانند به صورت علنی
از الریجانی حمایت کنند ،چراکه باید پاســخگوی بدنه رای
خود باشــند .از همین رو تمایل دارند ،ماجرا در رقابت درونی
حل و فصل شود .همچنان از هر دو طرف اخباری به گوش
می رســد .راه یافتگان به مجلس برخی از تهــران مصاحبه
و از ریاســت عارف حمایت می کنند .الریجانی در ســکوت
کامل به سر می برد .نتیجه ریاســت مجلس برای یک سال
اینده در پشت درهای بســته رقم خواهد خورد .این احتمال
به شــدت قوت دارد که اصالح طلبان به خاطر دورنشدن از
فضایتنش زداییبانظامعارفراراضیبهکناره گیریبهنفع
الریجانی کند .البته احتمال رقابت میان انها نیز وجود دارد.
اما به نظر می رسد اصالح طلبان خواستار این هستند که این
رقابت صورت نگیرد .در این شرایط می توانند سال اینده و بعد
ازانتخاباتریاست جمهوریاورابرایاینپستکاندیداکنند.
تنها اظهارنظر قطعی در این باره را دبیرکل حزب اتحاد ملت
(ابوالفضلشکوری راد)داشت.اومعتقدبودباتوجهبهنقشی
که عارف در جریان انتخابات دور دوم در پیروزی لیست امید
ایفاکرد،شایستگیریاستمجلسرادارد.
عارف در استانه کناره گیری؟
پ
سارلمان
یاست
دولت در انتخابات مجلس چه خواهد کرد؟
نیره ساری
روزنامه نگار
10
مثلث | شماره 307
سیاست
با اتمــام دور دوم انتخابــات دهمیــن دوره مجلس
شــورای اســامی طناب برد و باخت میان اصولگرایان و
اصالح طلبان بیشتر کشــیده شــد اما باید گفت بر خالف
تحلیل هــا و اظهارنظرهای دو جناح ،مجلس دهم شــاید
از اولین مجالسی باشــد که هیچ گرایشی در ان به صورت
تام از اکثریتی برخوردار نبوده و برخالف مجالس قبلی که
شاکله اکثریت و اقلیت را در خود جای داده بود ،در مجلس
دهم چندین تیپ شخصیتی و جناحی با اندک اختالف ،کنار
یکدیگر برابری می کنند که همین امر بر سختی اداره کردن
ان می افزاید.
اداره کردن و مدیریت! موضوعی که درست از زمان
پیروزی لیســت امید در تهران بر ســر زبان ها افتاد و همه
در برابــر دیدگان متعجــب یکدیگر این پرســش را مطرح
می کردند که ایا الریجانی از صندلی ریاست به کنار می رود
یا همچنان به جلوس خود بر این کرســی ســبز رنگ ادامه
خواهد داد؟
در ایــن بین ،اصالح طلبــان ،با پیــروزی حداکثری
با لیســتی کامل در کالن شــهری چون تهران ،اعتماد به
نفســی زیاد پیدا کردند که شــاید همین مساله هم موجب
شد بیشتر از قبل به ریاست مجلس فکر کنند .در این میان
اصولگرایان در شوک عدم راهیابی کاندیداهای شاخص
خود از تهران به بهارســتان ،شــاکله ظاهری خود را حفظ
کرده و ســعی دارند با تمام ظرفیت ،جایــگاه فعلی خود در
مجلس را حفظ کنند و با گزینه ای مناســب برای کســوت
ریاســت ،مدیریت مجلس را الاقل تا اتمــام دولت فعلی
داشته باشند.
با این نگاه و البته رصد ظاهری نمایندگان جدید الورود
به مجلس نهم،گویا رقابتی دو گزینــه ای در پیش خواهد
بود.
اصولگرایان با تکیه بر الریجانی به عنوان گزینه ای
مطلوب و با تجربه ،یارگیری می کنند و از سوی دیگر ،محمد
رضا عارف به عنوان رای اول کالن شــهر تهران در میان
جمعی از نمایندگان جوان و کم تجربه به عنوان گزینه طیفی
از اصالح طلبان معرفی شده است.
البته در این میان گزینه هایی دیگر نیز هستند که در
ردیف های نه چندان جدی قرار می گیرند .افرادی همچون
مصطفی کواکبیان که کاندیداتوری خود برای ریاســت را
منوط به عدم حضــور کاندیدایی خاص و نیز علی مطهری
هم اعالم امادگی برای ریاســت مجلس دهم را رسانه ای
کرده اما در نهایت گویا انچه در این جنــاح باقی می ماند،
کسی جز محمد رضا عارف نخواهد بود.
حال در یک کفه ترازو علی الریجانی رئیس مجلس
هشتم و نهم با تجربه 8ساله نمایندگی که چرخش دوسال
اخیرش از ســال 92تا 94و همراهی با دولت به خصوص
در قضیــه تصویب برجــام و حمایت از تیــم مذاکره کننده
هسته ای ،از وی ایده الی مطلوب برای اعتدالیون و البته
طیفی از اصالح طلبان ساخته است.
در کفه دیگــر محمد رضا عــارف پیــروز اول میدان
اصالح طلبان و اعتدالیون است که تاکنون سابقه نمایندگی
نداشته و البته اسطوره فداکاری نزد طیفی از اصالح طلبان
اســت که بی شــک خود را گزینه مطلوب این جناح برای
ریاســت مجلس دهم می دانــد .وی که برای رســیدن به
صندلی مجلس رقیبی در جریان اصالحات نداشت ،شاید
فکر نمی کرد رای اول کالن شــهری چون تهران باشــد و
اکنون در کســوت رقابت با مدیریت چندین ساله مجلس
شورای اسالمی برای تصاحب کرسی ریاست قرار گیرد.
اما در ایــن میــان انچه ســوال ایجــاد خواهد کرد
مخالفت برخی اصالح طلبان با ریاســت محمد رضا عارف
است.
افرادی همچون زیبا کالم ریاست وی بر مجلس دهم
را اشــتباه تلقی و همانند علی یونسی مصلحت را بهانه ای
برای کناره گیری عارف توصیف می کننــد و همین فرد در
نقطه مقابل ،علی الریجانی را گزینه ای مطلوب می داند که
به باور او در قضیه برجام خدمتی بزرگ به دولت و ملت کرد.
برخی دیگر از صاحب نظران سیاسی نیز فرق چندانی
برای ریاســت الریجانی و عارف قائل نیستند و هر دو
گزینه را مطلوب دولت در ســال پایانی می دانند اما
در این میان نباید از هــراس برخی اصالح طلبان
غافل شد که می گویند محمدرضا عارف ریاست
مجلــس را راهی همــوار بــرای کاندیداتوری
ریاست جمهوری خود قرار خواهد داد.
نکتــه دیگــر ایــن اســت کــه دولت
چه خواهد کــرد؛ ایــا از نظر دولــت میان
محمد رضا عــارف و علــی الریجانی هیچ
تفاوتــی نیســت؟ این ســکوت دولت چه
معنایی دارد؟
برخی می گویند دولت به عنوان طرفدار
لیست امید نمی تواند تا این حد بی تفاوت باشد
اما معتقدند مطلوب ترین گزینه فعلی پیش روی
دولت ســکوت در برابــر هر دو گزینه اســت .دلیلش
هم ا ین اســت که در یک طرف از این رقابت محمد رضا
عارف قرار دارد که با کناره گیری اش موجب شــده حسن
روحانی به ریاست جمهوری برسد و در سوی دیگر هم علی
الریجانی قرار دارد که در مدت زمان گذشته از عمر دولت
کمک های شــایانی به کابینه داشته از جمله در ماجرای
تصویب برجام.
برخی معتقدند ریاســت الریجانی نسبت به عارف
برای دولت روحانی مطلوب تر است .این طیف معتقد است
حمایت از الریجانی می تواند برگ برنده دولت فعلی برای
اینده انتخاباتی خود در سال 96باشد .الریجانی گزینه ای
اصولگرا ست که عالوه بر کنترل منتقدین ،همراهی دولت
را در بزنگاه های مهم دنبال می کند و بر خالف عارف ظاهرا
سودای ریاســت جمهوری را هم در سر نداشــته و تنها به
ریاست مجلس بسنده کرده است.
اما دســت رد زدن به ســینه عارف هم بــرای دولت
هزینه بر خواهد بود و حتمــا واکنش هایی از طرف حامیان
اصالح طلــب دولــت خواهد داشــت ،ایــن نقطه عکس
تمایالت دولت برای رای اوری در سال 96است.
در این میان به نظر می رسد اصولگرایان گزینه ای جز
علی الریجانی نخواهند داشت .هرچند در قضیه تصویب
برجام و همراهی با دولت طی دو سال اخیر مخالفت هایی
با وی داشــتند اما اکنون ترجیح می دهند ریاست مجلس
دهم که فارغ از اکثریت و اقلیت اســت ،بنــا بر مصلحت
انتخاب شــود و این مصلحت کســی جز علــی الریجانی
نخواهد بود.
در حالی که هر روز صف بنــدی موافقان و مخالفان
ریاست مجلس جدی تر می شود ،این سوال پیش می اید
که ایا مرد گذشــت دیروز ،باز هم ردای مصلحت اندیشی
اصالحــات و اعتدالیــون را بر تــن خواهد کــرد و به نفع
الریجانی کنار خواهد کشید؟
47
دوئل بی پایان
بین الملل
هفتهگذشتهپارلمانعراقبهمحلکشاکشنیروهایسیاسیتبدیلشد.هوادارانمقتدیصدر
برای ساعتی پارلمان عراق را به اشغال خود دراوردند تا زمینه اعمال فشار سیاسی برای تغییر کابینه
نخست وزیرعراقفراهمشود.مقتدیصدروهوادارانشخواستارتشکیلکابینهتکنوکراتبرایمبارزه
بافساداقتصادیهستند.ایندرحالیاستکهسایراحزابشیعیازتشکیلکابینهسیاسیبه همراه
برخیشخصیت هایتکنوکراتحمایتمی کنند.
تی
تر
یک
چرابحرانسیاسیدرعراقپایاننمی گیرد؟
بلوای مقتدی
بین الملل
48
مثلث | شماره 307
1
محسن صالحی خواه
روزنامه نگار
تجمع و تظاهراتی که در اعتراض به اوضاع سیاسی
عراق بــا پشــتیبانی جریان صدر برگــزار شــد ،در حالی از
خیابان های بغداد به منطقه سبز رســید که عراق با بحران
شدید تروریسم دست و پنجه نرم می کند.
برگــزاری تجمع و تظاهــرات از جمله ابزاری اســت
کــه جریان های سیاســی و مردم یک کشــور بــرای بیان
خواسته های خود از حکومت از ان استفاده می کنند .عراق
نیز از این قاعده مســتثنی نیســت .از مدتــی پیش ،مردم
بغداد به دعوت ســید مقتدی صدر ،روحانی با نفوذ شیعه و
رهبر جریان صدر مقابل منطقه حفاظت شده الخضراء که
مقر نهادهــای حکومتی و دولت عراق اســت تجمع کرده
و خواســتار اعمال اصالحات واقعی در ساختار دولت این
کشور شدند .خواســته معترضان که هر روز مردم بیشتری
از شــهرهای دیگر نیــز به انان می پیوســتند ،اســتعفای
دولت حاکــم و معرفی یک کابینه فن ســاالر (تکنوکرات)
به پارلمان از سوی نخست وزیر بدون در نظر گرفتن نظام
طایفه ای و سهم خواهی بود .خواسته معترضین مورد قبول
حیدر العبادی قرار گرفت و نخســت وزیر کشور بحران زده
همسایه ،فهرستی از وزرای پیشــنهادی خود را به «سلیم
الجبوری» رئیس مجلــس نواب ارائه کرد .فهرســتی که
به دلیل شــرایط امنیتی و جریان داشــتن جنگ با داعش
در مناطق مختلف به خصوص شــمال و شــمال غرب این
کشــور ،پیشــنهادی برای جایگزینی وزرای دفاع و کشور
در ان نبود ؛ وزارتخانه هایی امنیتی که به طور مســتقیم در
جنگ دخیل هستند.
بحران ریاست در پارلمان
پس از ارائه فهرســت وزرای پیشــنهادی ،تجمع و
تظاهرات مقابل دیوارهای منطقه ســبز نیــز پایان یافت.
پارلمان هم متعهد شــد که 10روز پس از دریافت لیســت
وزرای پیشــنهادی ،جلســه رای اعتماد را برگزار و تکلیف
هیات دولت را مشخص کند اما انچه مسیر تشکیل کابینه
جدید را منحرف کرد تحصن شماری از نمایندگان و اعالم
برکناری الجبــوری از ریاســت پارلمان بــود؛ تحصنی که
از ســوی یکی از بزرگترین گروه های سیاســی اهل سنت
عراق طرح ریزی و اجرا شــد .بحران جدید کــه این بار به
جای دولت ،پارلمــان را نشــانه رفته بود برگزاری جلســه
رای اعتمــاد را نیز با مشــکل مواجه کــرد و در نهایت چند
روز پس از اغاز تحصن ،تنها پنج نفر از وزرای پیشــنهادی
موفق به اخذ رای اعتماد شــدند .جلسه بعدی رای اعتماد
به فهرســت نخســت وزیر نیز در پی به حد نصاب نرسیدن
نمایندگان توســط رئیس پارلمــان تعطیل شــد .انچه در
منطقه سبز می گذشت ،چیزی نبود که خواست معترضین
و تظاهرات کنندگان پشت دیوارها باشــد و انان با از میان
برداشتن حصار امنیتی دور منطقه سبز ،وارد قلب سیاسی
پایتخت شدند.
اشغال قلب سبز بغداد
انتشــار خبــر ورود معترضین بــه منطقه ســبز کمی
غیر قابل باور به نظر می رسید زیرا منطقه الخضراء حفاظت
شده ترین مکان در تمام عراق است .اما تصاویر منتشر شده
از معترضــان در منطقه ســبز و حضور انان در ســاختمان
پارلمــان هرگونه شــک را از بین برد .در ســطح پایتخت،
نیروهای پلیس عراق که زیر مجموعه وزارت کشور هستند
جنبش فرودستان
مقتدی صدر بر هویت عربی شیعیان
عراق تاکید می کند
اتش بس متزلزل
ایا سوریه دوباره به نقطه صفر
بازمی گردد؟
اشغال کنندگان ســاختمان مجلس نمایندگان بازداشت
شده بودند.
خطرات بزرگتر برای عراق
معترضین با شکســتن حصار منطقه سبز ،راه خود را
به داخل پیدا کرده و امنیتی ترین نقطه پایتخت را اشــغال
کردند .هرچن د حرکت انان مسلحانه نبود اما خسارات و البته
خطرات زیادی به دنبال داشت.
از جمله خطرهایــی که می توان ذکر کــرد ،احتمال
حمله مسلحانه یا انتحاری به مقرهای مهم منطقه سبز بود.
در شــرایط کنونی عراق ،برگزاری تظاهرات و تحصن نیز
احتمال خطر حمله تروریستی به تجمعات را باال می برد حال
اینکه در این شرایط ،ورود کنترل نشده جمعیتی ناشناخته
به منطقه سبز می توانســت خسارات بیشــتری را به دنبال
داشته باشد .از جمله حمله به مقرهای دولتی و حکومتی و
سفارتخانه های امریکا و انگلستان .اینگونه تجمعات ،راه
را برای عناصر مساله دار باز می کند تا جو احساسی تظاهرات
را به سویی که می خواهند منحرف کنند .حال اینکه تعدادی
از معترضین حاضر در منطقه سبز ،شعارهایی علیه جریان
به دنبــال ورود معترضین و طرفــداران مقتدی
صدر به منطقه الخضراء ،در تمــام عراق حالت
فوق العاده اعالم شد و تمامی نیروهای امنیتی،
نظامی و انتظامی این کشور به حالت اماده باش
درامدند
اگر کمک های ایران نبود داعش ،منطقه سبز را نیز اشغال
می کردند اما همواره ایران از ســوی کشورهای معارض و
رسانه های وابسته به انان به طایفه گری و حمایت محض
از شیعیان عراق متهم می شود.
نمونه این اتهام زنی ها ،متهم کردن بســیج مردمی
عراق موسوم به « الحشد الشعبی » به طایفه گرایی است.
نیرویی که پس از فتوای مرجعیت عالیقدر شــیعه ایت الله
سیستانی با مشارکت مستشاران ایرانی و حضور نیروهای
داوطلب مردمی تشکیل شد .هر چند هسته مرکزی بسیج
مردمی متشــکل از گروه های شــیعه مانند ســازمان بدر و
مجلس اعالی اســامی عراق بود اما اکنون طبق اخرین
اماره ا موجود ،حدود بیســت هزار نفر از اهل ســنت عراق
زیر پرچم حشد الشعبی با داعش مبارزه می کنند و همچنین
داوطلبان مسیحی نیز در بسیج مردمی حضور دارند .الحشد
الشعبی نیرویی رسمی اســت که فرماندهی ان را شخص
نخست وزیر عراق بر عهده دارد.
جریان های وابسته به کشورهای خارجی به خصوص
عربستان ســعودی ،که در عراق حضور داشــته و فعالیت
سیاسی می کنند همواره در تالش هستند با زیر سوال بردن
عملکرد بسیج مردمی ،الحشد الشــعبی را نیروی شیعیان
و ایرانیــان معرفی کنند کــه هدفی غیــر از ازادی مناطق
اشغال شده توسط داعش دارند .از جمله سنگ اندازی های
انان در مسیر حرکت بسیج مردمی ،این است که این نیروها
نباید در ازادسازی مناطق اهل سنت حضور داشته باشند در
حالیکه این نیروها بدون توجه به اینکه چه منطقه ای برای
کدام قوم و طایفه است ،کنار نیروهای مسلح عراق مشغول
عملیات هستند.
در حالی کــه ایران متهــم به انجــام اعمالی خالف
مصالح عراق اســت ،جریان های معارض محور مقاومت
می توانند داستان منطقه سبز را با استفاده از رسانه های خود
به تهران نسبت دهند زیرا همان طور که پیش از این گفته
شد ،ورود معترضین به الخضراء به پای جریان صدر نوشته
می شود .این مساله می توان د علیه شیعیان ،حشد الشعبی،
جریان صدر ،دولت عراق و امنیت این کشور استفاده شود و
بر بحران امنیتی مبارزه با تروریسم بیفزاید .با این تفاوت که
بحران تروریسم در صحراها و شهرهای دیگر عراق می خزد
اما بحران جدید در دل پایتخت ایجاد شده است.
اشغال الخضراء و تبعات برای ایران
مقتدی صدر به دنبال تشکیل
کابینه تکنوکرات در عراق است
مثلث | شماره 307
جمهوری اســامی از ابتدای بروز بحران جدیدی به
نام داعش ،تکلیف خود با این پدیده را مشــخص کرد و با
اعزام مستشاران نظامی و ساماندهی نیروهای مردمی وارد
میدان شد .ابتدا سوریه به ویروس تکفیر الوده شد و کمتر
از دو سال قبل ،تروریست های تکفیری داعش به عراق نیز
راه پیدا کردند و تا چند کیلومتری بغداد رسیدند .انان ان قدر
به پایتخت نزدیک شــده بودند که می توانســتند فرودگاه
بین المللی بغداد را با خمپاره هدف قرار دهند .هر چند یکی
از نمایندگان مجلس بغداد در اخرین سخنان خود گفت که
بین الملل
مسئولیت حفظ نظم و برپایی پست های ایست و بازرسی را
در اختیار دارند اما نهاد حفاظت کننده از منطقه سبز ،نیروی
مخصوص ارتش عراق است.
ورود بــه ایــن منطقــه تنهــا بــا مجوزهــای خاص
امکان پذیر است و تعداد معدودی از جوازهای عبور امکان
تردد در تمام منطقه را به اشخاص می دهد .دلیل حساسیت
روی این مکان نیز این است که کاخ ریاست جمهوری ،مقر
نخست وزیر و هیات دولت ،برخی وزارتخانه ها ،پارلمان،
تعدادی از نمایندگی های مهم دیپلماتیک از جمله سفارت
ایاالت متحده امریکا و پادشاهی بریتانیا و ساختمان های
مهم دولتی و حکومتی در ان قرار دارد .به همین دلیل است
که به ان منطقه بین المللی بغداد نیز می گویند.
به دنبال ورود معترضیــن و طرفداران مقتدی صدر
به منطقه الخضــراء ،در تمــام عراق حالــت فوق العاده
اعالم شــد و تمامی نیروهای امنیتی ،نظامی و انتظامی
این کشــور به حالت اماده بــاش درامدند .اخبار منتشــر
شــده حاکی از ان بود کــه تعــدادی از معترضین کنترل
فرودگاه بغداد را نیز به دســت گرفته تا جلوی فرار برخی
عناصر فاســد را بگیرند زیرا تعدادی از نمایندگان توسط
مقاومت نیز سر دادند .همین عمل یکی از مصداق های
نفوذ عناصر مســاله دار در تجمعی مســالمت امیز است و
ان گونه که رســانه های عراق اعالم کردند ،شــخصی که
مسبب شعارهایی علیه جبهه مقاومت بود ،عنصری بعثی
بوده که به تازگی از مصر به عراق بازگشته است.
نکته بعدی این اســت که وقتی اینگونــه تحرکات و
حمله به ساختمان های سیاسی نه از سوی جریانی معارض
بلکه توســط یکی از جریان های مشــارکت کننده در روند
حکومت عراق صورت می گیرد ،می تواند الگویی نامناسب
برای گروه های دیگر باشــد .هر چند رهبــر جریان صدر از
هواداران خود خواست که منطقه حفاظت شده الخضراء را
ترک کنند اما ورود به منطقه سبز ،اشغال ساختمان پارلمان و
اسیب زدن به اموال حکومت و مردم که بیت المال محسوب
می شود ،به پای صدری ها ،شیعیان و سید مقتدی نوشته
شد و بعدها می تواند به دستاویزی برای گروه های زاویه دار
با حکومت عراق نیز تبدیل شود.
وضعیت قرمز
داعش برنده بحران سیاسی در
بغداد
49
بین الملل
جنبش فرودستان
مقتدی صدر بر هویت عربی شیعیان عراق تاکید می کند
احمد معنوی
2
مدرس دانشگاه و کارشناس جغرافیای سیاسی
بین الملل
50
مثلث | شماره 307
وجود اقوام و مذاهب مختلف در عراق بافت سیاسی
و اجتماعی پیچیــده ای در عراق ایجاد کرده اســت .این
کشور مملو از جریان سازی های طا یفه ای و مذهبی است
که شور و هیجان زایدالوصفی را در مناطق مختلف ان پدید
اورده است .شــمال عراق همواره شاهد تعصبات قومیتی
اکراد و زمزمه های خودمختاری کردســتان بوده اســت .
نواحی مرکزی این کشور نیز اهل سنت و نحله های متعدد
ملی و دینی را در خود جای داده و سرزمین های جنوبی نیز،
ماوای دیرینه شیعیان و پایگاه علمی هزار ساله انان تلقی
می گردد.شکاف مذهبی در عراق اساسیترین شکافهای
اجتماعی است ک ه ریشه ان ،نادیده گرفتن حقوق سیاسی
شیعیان و سرکوب و حذف انها در روند قدرت سیاسی است.
تبعیض ،محرومیــت ،نابرابری هایی که در راس حاکمیت
عراق نســبت به شــیعیان و ممانعــت از مشــارکت انان در
تعیین سرنوشت سیاسی کشور از یک سو ،و فشار امنیتی و
اقتصادی گسترده و مضاعفی که رژیم بعث از سال1968م.
به شیعیان وارد اورد از دیگر سو ،دست به دست هم دادند
تا زمینه شکل گیری جریان ها و گروه های معارض متعددی
از شــیعیان پدیدار شود .ســرنگونی صدام باعث بازگشت
شیعیان به هویت خود و افزایش تکاپوی سیاسی و اجتماعی
انان شد و انان امیدوار شدند در پرتو فعالیت سیاسی پویا،
تبدیل به یک بازیگر برتر عرصه سیاست داخلی و منطقه ای
شوند ،بنابراین مساله پیدایش و حضور نیروها و جریان های
سیاسی گوناگون و نقش انان در تحوالت و ساخت سیاسی
عراق نوین ،خود به یکــی از عمده ترین چالش های عراق
جدید تبدیل شده است.
یکی از رایج ترین دســته بندی گروه ها و جریان های
سیاسی کنونی عراق ،معیاری است که بر پایه ان گروه های
سیاسی عراق بر اساس مالحظات فرقه ای – قومی و ترکیبی
از عوامل سیاسی و ایدئولوژیک تقســیم بندی می شوند.
بر این اســاس ،عمده ترین گروه ها و جریان های سیاسی
عراق عبارتند از:
جریان های سیاسی -مذهبی شیعه
جریان های سیاسی -قومی کرد
جریان های سیاسی پان عربی.
جریان شناسی شیعیان عراق
به طور کلی شیعیان عراق را به لحاظ سیاسی می توان
به سه طیف اسالمگرایان سیاســی ،اسالم فقاهتی کمتر
سیاسی سنتی و سکوالر دسته بندی کرد؛ که در میان هر سه
طیف نیز رقابت های سیاسی به چشم می خورد.
الف) جریان های اسالمگرای سیاسی:
این طیف شامل ان قشر از جمعیت شیعه عراق است
که گرداگرد احزاب و گروه های سیاسی شیعه معارض رژیم
بعث جمع شده و در پی استقرار یک نظام سیاسی -مذهبی
مبتنی بر اندیشه های سیاسی تشیع هستند .از جمله گروه ها
و احزاب اســامگرای شــیعه می توان بــه حزب الدعوه،
مجلس اعالی اســامی عراق و ســازمان عمل اسالمی
اشاره کرد.
حزب الدعوه
ضرورت وجود ســازمان و تشــکل سیاســی با طرح
تشکیل حزب در سال 1957توســط علما در منزل شهید
محمدباقر صدر ریخته شد .رویکرد سیاسی رادیکال حزب
الدعوه در زمان خود در نجف که جوی محافظه کار داشت،
یک نقطه عطف انقالبی به شــمار می امــد .هزینه ای که
حزب برای این پایداری د ر عراق پرداخت ،موجب شــد در
میان شیعیان ارج و ارزش و مشــروعیت بسیاری به دست
اورد که این مشروعیت مهمترین عامل محبوبیت و قدرت
حزب در صحنه سیاســی عراق نوین اســت .حزب الدعوه
برای گسترش نفوذ و برنامه های خویش نیازمند تاسیس یک
پارادایم مشترک نظری و تئوریک در درون حزب است که
پس از شهادت صدر فاقد ان بوده و انشعابات مختلف نیز
ناشی از اختالف دیدگاه های مختلف پیرامون موضوعات
پیرامونی اســت؛ نبود یک مرجع واحد مورد قبول از دالیل
این شرایط به شمار می رود.
از نظر سیاسی حزب الدعوه از وجود یک دولت قوی
مرکزی تک ساخت حمایت کرده و مخالف فدرالیسم منبعث
از مطالبات قومی -مذهبی اســت .این حزب تالش داشته
رابطه خــود با ایران را طــوری طراحی نماید تا حساســیت
جریانا ت ملی داخلی و حکومت های عربی منطقه و از همه
مهم تر امریکا را تحریک نکنــ د تا به مخالفت با حضور این
حزب در قدرت منجر نشود.
مجلس اعالی اسالمی عراق
در سال 1982در تهران و با پشتیبانی حکومت ایران،
مجلس اعالی اسالمی عراق تشکیل شد .این مجلس با
هدف ایجاد همگرایی و وحدت در رهبری معارضان عراقی
علیه رژیم بعثی ،اسقاط ان ،تدوین استراتژی فعالیت های
ی تشکیل شد .
معارضان و حل مشکالت اوارگان عراق
اهمیت مجلس اعال بیشتر به خاطر قدرت شبه نظامی
ان است که در چارچوب سپاه بدر ســازمان دهی شده اند.
اعضای ارشد سپاه بدر هم اکنون در ساختارهای نظامی و
انتظامی جدید عراق نیز فعال هستند.
مهم ترین محور فعالیت مجلــس اعال که به جریان
«حکیم» نیز معروف است ،خواهان شکل گیری ساختار
دولت نوین عــراق ،کمک به فروپاشــی نظــام حکومتی
سنی محور و تشکیل نظام سیاسی شــیعه محور است ،در
عین حال در صدد رفع نگرانی دولت هــای عربی در زمینه
نقش و جایگاه شــیعیان در دولت نوین عراق است .درباره
برنامه مجلس اعــا در فرایند دولت ســازی عــراق نوین
باید گفــت مهم ترین محور فعالیت مجلــس اعال در قبال
شکل گیری ســاختار دولت نوین در عراق اهتمام به حفظ
وحدت ملی ،حفظ تمامیت ارضی ،تاکید بر خروج نیروهای
اشغالگر ،عبور ســریع از دوره انتقالی با برگزاری انتخابات
تدوین قانون اساسی و گذار از بحران هویت بوده است.
همچنین ،مجلس اعالء و رهبری ان ،مخالف مبارزه
مسلحانه با امریکا و ایجاد تنش با ان دولت در شرایط جدید
هستند ،اما منتقد عملکرد امریکا در عراق به شمار می روند.
این گــروه در چندین مقطع حمایت خود را از شــکل گیری
اقلیم شــیعه و تاســیس دولت منطقه ای (اقلیم یا ایالت)
شیعه در جنوب اعالم داشته است.
ب) جریان های فقاهتی و کمتر سیاسی شیعه
جریان هــای کمتر سیاســی و ســنتی شــیعه که در
چارچوب حوزه های علمیه نجف ،کربال ،کاظمین و سامرا
سازمان یافته اند ،از نفوذ چشمگیری میان شیعیان عراق
برخوردار هســتند .جریان فقاهتی حوزه های شیعه ،پیش
از انکه در پی کنترل سیاسی بر عراق از طریق برپایی یک
حکومت کامال دینی بر پایه اسالم سیاسی در عراق باشد،
برای حفظ منافع کلی شیعیان در عراق و پاسداری از میراث
فرهنگی و دینی شــیعه و ارتقای ســنت فقه شــیعه تالش
می کند .این جریان بیشــتر گرداگرد مراجع بزرگ شــیعه
سازمان دهی شده اند .چه بسا گروه های اسالمگرای مبارز
به دلیل تجربه سیاســی و رنج های متحمل شده در دوران
رژیم بعث ،ضرورت های مصالحه و وحدت را بیش از پیش
درک کرده باشند ،اما به نظر می رسد نسبت به انان جریان
فقاهتی از اختالفات بیشــتری با یکدیگر مواجه باشــند.
هم اکنون ،سه حوزه عمده مدعی نمایندگی مسائل شرعی
شیعیان عراق را به عهده دارند که عبارتند:
حوزه ایت الله ســید علی حســینی سیســتانی ،حوزه
ایت الله سید ابوالقاسم خویی ،حوزه ایت الله صدر
از انجــا که یــک از مهم تریــن این حوزه هــا ،حوزه
ایت اللــه صدر اســت بنابراین نگاهــی گذرا بــر این حوزه
خواهیم داشــت به این صــورت که با درگذشــت ایت الله
باید یک کابینه کارامد و یکدست قدرت را به دست گیرد
حسین رویوران
3
کارشناس مسائل خاورمیانه
قرار نیست عراق روی ارامش به خود ببیند؛ مشکالت
امنیتی و جنگ با گروه تروریستی داعش از یک سو دولت
و ملت را درگیر کرده و از ســوی دیگر بحران سیاســی ،بر
مشکالت این کشور افزوده اســت .چنددستگی سیاسی
در عراق بیــداد می کنــد و تالش هــای حیــدر العبادی،
نخســت وزیر این کشــور نیز تاکنون نتیجه خاصی در پی
نداشته است .باید توجه داشــت انچه که امروز عراق را به
لحاظ سیاسی دچار تزلزل و بحران کرده ،بحث ناکارامدی
دولت اســت .ریشــه اعتراضات مردمی در این کشور نیز
به یک ســری مطالبات جدی و علنی مربوط می شود .اغاز
این اعتراضات سیاسی نیز تابستان گذشته بود که عده ای
از معترضان کــه خواهان خدمات اجتماعــی چون تامین
اب ،برق ،امنیت و شــغل بودند به خیابان ها امدند .از ان
زمان این بحث ها اغاز شــد و پایان پیدا نکرده اســت؛ در
این میان برخی علت اصلی ناکارامدی دولت را در مســاله
سهم خواهی می دانند.
این اعتراضات درست اســت ،چرا که حدود ۱۳سال
از سقوط صدام گذشته و چرا این همه فساد و اختالس در
عراق وجود دارد .بنابراین یک خواست عمومی و اجتماعی
وجود دارد که یــک دولت کارامــدی در عراق کــه بتواند
خدمات اجتماعی را تامین کند ،شــکل گیرد .متاسفانه در
بین ۱۸۰کشور دنیا ،عراق جز و ۱۰کشور اخر از نظر مفاسد
اداری قرار دارد و این یک فاجعه است .بنابراین مردم عراق
اجماع دارند که علت فساد در دولت ،سهم خواهی است.
باید توجه داشــت که ائتالف حاکم بر پارلمان عراق
شامل سنی ،شیعه و کرد اســت و این ائتالف قدرت را بین
خودشان تقسیم کرده اند .یعنی هرکدام پستی دارند ولی این
افراد توان مدیریت مناسب در بخش های مختلف را ندارند.
اعتراضات جدید بر اساس این تحلیل شکل گرفته است که
دولت ائتالفی بر اساس سهم خواهی باید از بین برود و یک
دولت کارامد مبتنی بر گماردن افراد متخصص در زمینه های
مختلف جایگزین ان شود .استعفای برخی وزرا و انشعاب
در مجلس به این مســاله باز می گردد .افــرادی که بعضا
صحنه گردان تحوالت عراق هستند همچون مقتدی صدر
و عمار حکیم نیز همین بحث دولت کارامد را مدنظر دارند
اما اجماع در مــورد یک راه حــل واحد وجود نــدارد .البته
گروهی نیز در عراق هستند که معتقدند فعال به دلیل جنگ
با داعش ،زمان مناسبی برای طرح چنین موضوعاتی نیست
اما در مقابل گروه دیگر بر این باورند که اگر قرار است مقابله
با داعش به یک نتیجه مطلوب ختم شود ،باید یک کابینه
کارامد روی کار باشــد ،بنابراین چنددستگی و دیدگاه های
متفاوت در عراق در اغلب مسائل وجود دارد.
مثلث | شماره 307
اکنــون اختالفــات در عــراق هــم روی
انتخاب اشخاص و همزمان برای انجام
چنین اصالحات و تغییراتی معطوف شده
اســت .اما همه روی این مقولــه اتحاد و
اتفاق نظر دارند که بایــد دولتی روی کار
بیاید که در خدمت مردم باشد
در این بین حیــدر العبــادی نیز در پی ان اســت که
کابینه جدیدی روی کار بیاورد و شــش نفر را نیز به پارلمان
معرفی کرده است .این مســاله نشان می دهد که شخص
نخســت وزیر نیز قبول دارد که باید یک دولــت کارامد در
عراق روی کار بیاید.
اکنون اختالفات در عراق هم روی انتخاب اشخاص
و همزمان برای انجام چنین اصالحات و تغییراتی معطوف
شده است .اما همه روی این مقوله اتحاد و اتفاق نظر دارند
که بایــد دولتــی روی کار بیاید که در خدمت مردم باشــد.
در ابتدای شــروع بحران در عراق بحث و شــعار استعفای
رئیس جمهور ،نخست وزیر و رئیس پارلمان مطرح بود اما با
گذشت زمان مشخص شد که این درخواست ها واقع بینانه
نیست و مطالبات عمدتا به بحث تغییر وزرا و کابینه محدود
شد تا وزرای کارامدی روی کار بیایند.
اکنون مشکالت دیگری نیز وجود دارد از جمله انکه
برخی نمایندگان رئیس پارلمــان را عزل کرده اند اما رئیس
پارلمان خــود را معــزول نمی داند و این خــود یک معضل
جدی است.
از ســوی دیگر خطر چندپاره و فدرالی شــدن عراق
نیز همواره به عنــوان یک خطر وجــود داشــته و دارد اما
امروز شــاخصی برای این مساله مشــاهده نمی شود .اگر
نگرانی هایی نیز در این رابطه مطرح است به موضع گیری
کردها مربوط می شــود .زیرا کردهای عــراق بحث دولت
کارامد را مدنظر ندارند بلکه بیشــتر بر سهم خواهی اصرار
می ورزند که این رویکــرد انها یک موضع گیری سیاســی
است .اکنون کردها 17درصد پارلمان را در اختیار دارند اما
انها تاکید کرده اند که اگر سهم کردها در کابینه قطع شود
انها نیز با هدف استقالل ،رفراندوم برگزار خواهند کرد .این
در حالی است که العبادی بارها بر این مساله تاکید داشته
که او خواهان تشکیل کابینه ای کارامد و متشکل از همه
گروه ها شامل کرد ،سنی و شیعه است.
امروز کردها از وضعیت به وجود امده استفاده کرده و
این بهانه را برای اجرای رفراندوم مطرح کرده اند.
البته باید توجه داشــت که بحث استقالل کردها در
عراق تقریبا هیچ حمایتی بیرون از کشــور به همراه ندارد و
حتی امریکا نیز خواهان برهم خوردن ثبات در این کشــور
نیست ،زیرا استقالل کردها می تواند وحدت سرزمینی ترکیه
را با خطر جدی مواجه کند .حتی اگــر امریکا نیز خواهان
چنین پروژه ای باشــد بــدون همراهی کشــورهای منطقه
امکان اعالم استقالل کردها وجود ندارد .بنابراین زمانی
که امکان استقالل نیست برگزاری رفراندوم فقط منجر به
تحریک افکار عمومی می شود و این مساله ،شرایط منطقه
و عراق را با مشکالت و بحران های بیشتری مواجه می کند.
در واقع امریکایی ها در مدیریت بحران نقش خودشان
را تعریف کرده انــد و اتفاقا در این موضوع حاضر هســتند
نقشــی را ایفا کنند تا توازن را در عراق مدیریت کنند .االن
بحثی را مســعود بارزانی در مورد رفراندوم برای استقالل
منطقه مطــرح می کند ،امــا خیلی از کردهــا می گویند در
اســتقالل کردســتان بحث رای مردم مهم نیست ،بلکه
شرایط سیاسی مهم اســت ،چرا که کردها در یک منطقه
بین عراق ،ترکیه ،سوریه و ایران محصور هستند و امکان
ندارد بدون اجازه حداقل یکی از این کشورها ادامه حیات
پیدا کنند.
برای همین انها با ترکیه یک ارتباط بســیار وســیعی
را تعریف کردند ،اما االن ترکیــه در ارتباط با منطقه کردی
سوریه مشکل پیدا کرده و یکی از خطوط قرمز ترکیه اینکه
منطقه کردی سوریه تبدیل به اقلیم فدرال نشود .در نهایت
بین الملل
خویی ،نوعی شکاف نسلی در میان پیروان این مرجع پدید
امد .شیعیان بزرگســال به ایت الل ه سیستانی اقتدا کردند،
در حالی که نســل نو ،ایت الله محمد صــادق صدر ،برادر
محمد باقر صدر معروف به صدر ثانــی را مرجع تقلید خود
قرار دادند .ریاســت حوزه صدر را مقتدا صدر ،جوان ترین
فرزند او – برادر زاده شهید ایت الله سید محمد باقر صدر -بر
عهده گرفت.
با نگاهی بر مواضع و رفتار سیاسی مقتد ی صدر وی
از نخستین کسانی بود که به دنبال ایجاد یک رویکرد بومی
شیعی (ملی گرایی شیعی ) در عراق بوده است؛ از همین رو
خواستار خروج علمای دینی غیر عراقی ،از عراق شد چرا که
ی تردید داشت .او در
در شایستگی رهبران مذهبی غیر عراق
سال نخست به بهانه غیر عراقی بودن ایت الله سیستانی،
خواستار خروج ایشان از عراق شــد که این موضع موجب
تضعیف جایگاه وی در میان شــیعیان عراق شد .از طرفی
دیگر صدر مخالــف جریان حکیم بوده اســت چرا که این
جریان را وابســته به ایران می دانســت و با راهبرد ایت ا لله
سیستانی مبنی بر عدم دخالت اشکار و صریح مرجعیت در
امور سیاست نیز ،ســخت مخالفت می کند .اما چون فاقد
شرایط الزم مذهبی و تجربه کافی اســت و تنها نام صدر را
با خود دارد ،توانایی او در به دست گرفتن رهبری اکثریت
شیعیان بسیار ناچیز است .طرفداران صدر را بیشتر ،افراد
دارای سطح اموخته های پایین و نیز حاشیه نشینان شهری
تشکیل می دهند که فاقد تجربه و اگاهی الزم در برخورد با
تو خیزصدر
مسائلسیاسیهستند.موضع گیری هایپر اف
در اوایل اشغال عراق که ناشی از عدم پختگی سیاسی وی و
عدم اگاهی و بی توجهی به مولفه های قدرت در عراق بود،
جایگاه او را در افکار عمومی عراقی ها و به ویژه شــیعیان،
بسیار تضعیف کرده است.
مقتدی صدر در صحنه تحوالت میدانی عراق بعد از
صدام نقش مهمی را بازی کرد .او بــا فراخوان طرفداران
خود نیرویی شــبه نظامی تحت عنوان «جیش المهدی »
تشــکیل داد کــه هــدف بنیادیــن ان مقاومــت در برابر
اشغالگران خارجی بود.
رسوخ گرایشات افراطی در جریان صدر و فوران حس
انتقام جویی به ناارامی های عراق بدون صدام دامن زد و در
مقطعی نجف اشرف به محل نزاع خونین جیش المهدی با
نیروهای امنیتی عراق تبدیل شد .
مقتدی صدر با تاکید بر عنصر عربیت و هویت عربی
شیعیان عراق همواره زاویه خود را نسبت به مرجعیت اعالی
نجف که عموما اصلیت غیر عربی دارند ،نشــان می دهد.
درامیختگی شــعارهای مذهبی و نژادی برای بســیاری از
جوانان شــیعه عراقی جذاب و لذت بخش است بنا بر این
دور از انتظار نیست که امروزه در راهپیمایی ساالنه اربعین
حسینی بیشترین تصویری که در حاشیه جاده های جنوب
عراق به چشم می خورد تمثال سید محمد صدر و میراث دار
او مقتدی است.
ج) جریان شیعیان سکوالر:
بســیاری از شــیعیان برپایی یک حکومت ســکوالر
را ابزار قابل قبولی بــرای جوامع شــیعی می دانند؛ چرا که
سکوالریســم در پــی جدا ســازی قانونی حکومــت و دین
از یکدیگر اســت ،در بســیاری از کشــورهای مســلمان
(مانند ترکیه ،ســوریه و پاکستان) ،شــیعیان (یا علویان)
از بیم تحمیل قانون و ارزش های مذهبی ســنی از ســوی
بنیاد گرایان سنی ،بســیار به سکوالریسم گرایش داشته و
غیر مذهبی و چــپ گرایند .از طرفی دیگر در کشــورهایی
که شیعیان اکثریتند ،بســیاری از انها از برپایی یک نظام
ســکوالر پشــتیبانی می کنند؛ چرا که این نظام تنها ابزاری
اســت که ترس ســنی ها از احتمال برپایــی یک حکومت
اسالمی شیعی و پیامدهای دگرگونی و برپایی دموکراسی را
کاهش می دهد.
خطر فدرالی شدن عراق
بین الملل
51
بین الملل
52
مثلث | شماره 307
بین الملل
بحث کردستان پیچیده است و فعال در منطقه کسی از این
مساله طرفداری نمی کند .ترکیه بعد از حوادثی که پیش امد
از اقلیم فاصله جدی گرفت.
از طرفــی مســعود بارزانی بــه علت بیمــاری گاهی
ســه الی چهار ماه برای دوران نقاهت و درمان به اتریش
می رود و یــک نوع ریــزش جــدی در حــزب دموکرات و
اتحادیه میهنی شــروع شــده اســت و می توانیم بگوییم
یک ســری نیروهای جدیدی مانند کاکا مصطفی در حال
ظهور هســتند و نیروهای سیاسی در کردســتان در حال
تغییر است .بنابراین بحث کردســتان یک بحث پیچیده
و نوعی از بحران در اینده اســت .کردهای عراق در یک
چارچوب فدرال متعارف بین المللی نمی گنجند و فراتر از
این اختیارات را می خواهند .معموال در یک کشور فدرال،
نیروی نظامی و سیاست خارجی در انحصار دولت مرکزی
است .اما مسئوالن اقلیم یک نیروی نظامی در کردستان
عراق ایجــاد کردند و ایــن قابل قبول نیســت .همچنین
سیاست خارجی خود را به دولت تحمیل می کنند .بنابراین
شرایط کردستان یک شرایط ناهنجار است و باید در اینده
به گونــه ای تبدیل به یک هنجار شــناخته شــده و حقوق
متعارف بین المللی شود.
از ســوی دیگــر بایــد توجــه داشــت کــه امــکان
یکسره سازی نظامی در عراق بر خالف سوریه وجود دارد.
به رغم اینکه در سوریه هم زمینه به نفع یکسره سازی است،
اما توان ان ضعیف تر است.
ولی در عراق یکسره ســازی امکان پذیر است و انچه
که دولتمردان عراق اعالم کرده اند در ســال ۲۰۱۶چنین
چیزی امکان پذیر است .االن موضوع اعتراضات اجتماعی
و غیره یک مقدار کارشــکنی می کند و گاهی ناهماهنگی
امریکا یی ها هم وجود دارد .اینکه امریکا سعی می کند در
عراق عملیات هوایی را در اختیار داشــته باشد ،این مورد
اعتراض اســت .عراق ۶۰هواپیمــای اف ۱۶خریداری
کرده است اما امریکا تا االن حدود هشت دستگاه از انها را
تحویل داده در حالی که تا ۲۰۱۶باید تحویل داده باشــد.
امریکا سعی می کند این گروکشی را ادامه دهد تا به نوعی
توازن به وجود بیایــد و دیگر اینکه هر جایــی که خودش
می داند را بمباران کند.
مثال در شــهر هویجه در انجا امریکا نیرو پیاده کرد و
از وسط یک منطقه محاصره شده توسط نیروهای عراقی،
بســیاری از افراد را نجات داد و معلوم نیست این اقدام چه
بود ،یعنی زمانی که حشدالشعبی تقریبا شهر را صد در صد
محاصره کرده بود ،چرا هلیکوپتر امریکایی وســط شــهر
نشســت و تعدادی از افراد را نجات داد؟ همه این مسائل
جای سوال است؟ معلوم نیست این افراد از داعش بودند
یا خیر؟ همه این ها سوال های جدی است که در ارتباط با
بحث مدیریت امریکا در عراق وجود دارد.
در عراق یکسره سازی امکان پذیر است ،هر چند که
جنگ موصل ،جنگ خونینی خواهــد بود .موصل دومین
شــهر عراق با دو میلیون نفر جمعیت است و االن نزدیک
یک میلیون نفر از ان باقی مانده و گروگان داعش هستند و
داعش استفاده از انها را به عنوان سنگرهای انسانی مطرح
می کند .بنابراین ازادســازی موصل کار بسیار پیچیده ای
خواهد بود.
االن امریــکا یک حشــد وســیعی را بــرای مناطق
مسیحی نشــین ،یک حشد ایزدی در ســنجار و یک حشد
سنی هم درســت کرده و این تنوعی که امریکا دارد ایجاد
می کند ،خوف انتقام های وسیعی را به دنبال خواهد داشت.
به هرحال داعش درباره اقلیت ها جنایت های زیادی کرد و
کینه شدیدی بین اقلیت ها وجود دارد .از طرفی داعش در
موصل اهل سنت را به خدمت گرفته است و هر گونه اسیب
زدن به اهل سنت ،کینه هایی را ایجاد می کند که پایان ان
معلوم نیست.
وضعیتقرمز
داعش برنده بحران سیاسی در بغداد
جعفر قنادباشی
4
کارشناس مسائل خاورمیانه
منطقه سبز بغداد و اصلی ترین مراکز حکومتی واقع
در این منطقه ،در پی یک سلسله افت و خیزهای سیاسی
و تنش های ناشــی از ترمیم کابینه این کشور ،به یک باره
به صحنه بیشترین اغتشاشات سیاسی تبدیل شد و نه تنها
عالی رتبه ترین مقامــات عراقی ،بلکه اغلب مســئوالن و
دست اندر کاران امور سیاسی و تقنینی را از افتادن این کشور
در ورطه ای هولناک و فلج کننده به شــدت نگران ساخت.
وقوع این اغتشاشــات ان هم در قالب هــای گوناگونی از
تنش ،تحصن ،اعتراضات شدید و باالخره ورود غیرقانونی
معترضین به پارلمان و نخست وزیری ،در منطقه سبز بغداد
که طی 10ســال گذشــته و به تدریج به نمــادی از اقتدار
حکومت عراق تبدیل شده ،به معنی در خطر قرار گرفتن کل
حاکمیت عراق تلقی شد تا انجا که برخی از رسانه ه ا سخنان
شهریورماه گذشــته خود را مبنی بر وقوع کودتا در عراق و
علیه شخص «حیدرالعبادی» نخست وزیر این کشور تکرار
کردند و برخی هم از برنامه های براندازانه برای اضمحالل
دولت عراق و روی کار اوردن دولتــی موافق با تجزیه این
کشــور ســخن گفتند؛ به ویژه ان که «جو بایدن» معاون
ریاست جمهوری امریکا نیز در این بحبوحه وارد عراق شد و
فهرست مقامات امریکایی را که طی یک ماه گذشته به طور
مشکوکی به این کشور سفر کردند ،تکمیل کرد.
اغتشاشات و اشوب ها در منطقه سبز بغداد ،بعد از ان
اغاز شد که تنش های چند هفته ای در پارلمان عراق ،عمق
و دامنه بیشــتری پیدا کرد و اختالف بر ســر ترکیب کابینه
جدید میان احــزاب و ائتالف های موجود به اوج رســید؛
به گونه که اوضاع بســیار پیچیده ناشــی از اجرای برنامه
اصالحات حیدرالعبادی نخســت وزیر را بازهم پیچیده تر
و روند تصمیم گیــری در خصوص افــراد ذی صالح برای
عضویــت در دولت را متوقف ســاخت .در ایــن حال ورود
«مقتــدی صــدر» و طرفدرانش بــه منطقه ســبز ،دامنه
اغتشاشات درون پارلمانی را به بیرون کشاند و هرج و مرج
موجود را به پهنه بسیار وسیعتری تسری بخشید.
تا قبل از این واقعه ،پادر میانی های «فواد معصوم»
رئیس جمهور عراق و طرح شــش ماده ای وی برای ایجاد
تفاهم احــزاب عراقی در خصوص ترمیــم کابینه ،نه فقط
به جایی نرســیده بود ،بلکــه مراجعه به علمــای مذهبی و
توصیه های انه ا نیز نقشی موثر در هموار کردن راه برای از
سرگیری فعالیت های دولت با ترکیب جدید نداشت.
در واقــع انچــه در منطقــه ســبز و در اصلی تریــن
مراکز حکومتی عراق بــه نمایش درامد ،حاصــل و برایند
دور باطل
فساد اقتصادی به پاشنه اشیل عراق تبدیل شده است
احمد مرجانی نژاد
5
پژوهشگرمسائل بین الملل
جمهوری عراق طی سال های اخیر با در هم تنیدگی
مشکالت ساختاری داخلی و فزونی معضالت حوزه امنیتی
منطقه ای روبه رو شــد ه کــه گریبانگیر هر نخســت وزیر و
کابینه ای در بغداد شده است .بغداد به رغم ورود به جنگی
تمام عیار با گروه تروریستی داعش که بخشی از این کشور
را اشــغال کرده ،با پدیده های ناهنجار ســاختار تحمیلی
داخلی نیز در مصاف اســت .ضمن انکه اقلیم کردســتان
تابع شرایط خاص خود ،به واسطه تحریک نیروهای خارجی
(در راس امریکا و اعمال نفوذ رژیم صهیونیستی ،تهدید ها
و تحدید های منطقه ای ) داعیه جدایی طلبی و اســتقالل
کامل از جغرافیای سیاسی عراق را دارد .اما انچه که امروز
عراق را به لحاظ سیاسی دچار تزلزل و بحران کرده ،بحث
ناکارامدی دولت است .با سقوط قیمت های جهانی نفت،
دشواری های سیاسی و اقتصادی عراق بیشتر شد ،مسائل
مربوط به جنگ بــا داعش و همچنیــن درگیری های اخیر
پیش امده میان شــیعیان -کرد ها در شــمال عراق بر این
دشواری ها افزوده است .به نظر می رس د عراق در یک چرخه
پایان ناپذیر تاریخی معضالت ساختاری و امنیتی منطقه ای
گرفتار شده است.
البته سناریوهای مختلفی در خصوص اینده سیاسی
کشــور عراق قابــل پیش بینی اســت و یکــی از بحث ها،
تشــدید تقاضای اقلیم کردستان برای اســتقالل کامل و
تشکیل یک دولت و کشور مســتقل از ساختار جغرافیایی
و سیاسی کشور عراق اســت.در حالی که حدود ۲۸درصد
خاک عراق تحت سلطه داعش است ،زمینه تجزیه عراق
در اینده تشدید می یابد و شــکل گیری بحث های ذی ربط
بــا بحران های زیر ســاختی این کشــو ر می توانــد تجزیه
ژئوپلیتیکــی ان را در اینده محتمل ســازد .در صورتی که
اکراد عراق بخواهند این فرایند را پیش ببرند ،تجزیه طلبی،
اســتقالل ،چه به صورت نیمه مســتقل و چه مستقل ،در
بخــش دیگــری از جغرافیای عــراق و حتی کشــور های
همسایه نیز محتمل و تنش افرین خواهد شد.
تغییرات جغرافیایی از منظر رهبران اکراد عراقی
معاون سابق نخست وزیر عراق اظهار داشت :مشکل
اصلی مردم این منطقه و جهان خارج این است که انها فقط
می دانند چیــزی را نمی خواهند .انها هنوز درباره سیســتم
سیاسی و اینکه چه نوع مرزی مناسب است ،تصمیم گیری
نکرده اند( .خبرگزاری کرد پرس – )1395/02/13
برهم صالــح ،معاون دوم جــال طالبانی می گوید:
«این بار مردم بر خالف قرارداد ســایکس -پیکو ،باید کار
زیادی برای ترسیم مرزهای جدید انجام دهند ،هر چند واقعا
نمی دانیم سرنوشت مردم چه خواهد بود».
نوزاد هادی ،استاندار اربیل ابراز داشت« :صدها هزار
نفر از مردم به خاطر توافق سایکس -پیکو و مشکالتی که
به دنبال این قرارداد به وجود امد ،کشته شدند ،این قرارداد
مسیر تاریخ و طبیعت را تغییر داد».
ذکری موسی ،مشاور سیاســی مسعود بارزانی اعالم
داشــت« :قرارداد ســایکس -پیکــو مطمئنا یک اشــتباه
بین الملل
مجموعه ای از نیروهای ناهمگن و نامتجانسی بود که فراتر
از قالب های معمول حزبی ،از ابتدای تشکیل این دوره از
پارلمان بر مناسبات و کنش ها و واکنش های سیاسی عراق
سایه انداخته و هرگونه فعالیت دولتی و حکومتی را در این
کشور تحت تاثیر خود قرار می دهد .بنابراین این تصور که
در عراق نظامی پارلمانی با ترکیبی از احزاب و متناســب با
ارایی که در صندوق های رای ریخته شــده ،کشور را اداره
می کند ،تصویری واقع گرایانه نمی تواند تلقی شود .چرا که
در عرصه سیاسی عراق موضوع گرایش های مذهبی (شیعه
و سنی) از یک سو و موضوع قومیتی (کرد و عرب) از طرف
دیگر ،معــادالت پیچیــده ای از قدرت را در شــکل گیری
ائتالف ها و در نتیجه به چگونگی تشــکیل دولت تحمیل
می کند ،چنانکه پایان هر انتخابــات پارلمانی در عراق ،به
معنی اغاز دور تــازه ای از زورازمایی هــا و یارگیری ها برای
تشکیل فراکسیون ها و از ان بسیار مهمتر ،چینش نیروها در
باالترین رده های قوه مقننه و قوه مجریه است .به ویژه انکه
انتخاب ریاست جمهوری عراق نیز به پارلمان سپرده شده
و این موضوع به خودی خــود ،معادالت قدرت را در داخل
پارلمان به موازات رقابت های قومــی و مذهبی بغرنج تر و
درک ان را دشوار تر می سازد.
با این حال ،اگر به اغاز تشــکیل این دور از پارلمان
باز گردیم ،خواهیم دید که در انتخابات بهار ،1393احزاب
9گانه ای با ترکیب های ائتالفی کامال متفاوت با گذشته،
به پارلمان راه یافتند و در تابستان ان سال« ،حیدر العبادی»
سخنگوی «حزب الدعوه» را به عنوان نخست وزیر برگزیدند
و این به معنی ان بود که پارلمان کنونی به رغم یک سلسله
افت و خیزهایی که در اغاز بر ســر انتخاب نخســت وزیر و
ریاســت جمهوری شــاهد بود ،ان مرحله را به طور نسبی با
موفقیت طی کرد و دور نمای موفقــی از فعالیت های خود
به نمایش گذاشــت؛ به خصوص که با اغــاز اجرای برنامه
اصالحات حیدرالعبادی (در واقع برنامه مبارزه با فساد) در
تابستان گذشته ،پارلمان در بسیاری از موارد نشانه هایی از
همکاری و حمایت خود از ان برنامه ها را به نمایش گذاشت،
ولیکن این فضای تفاهم امیز بنا به دالیل مختلف ادامه پیدا
نکرد و در حالی که اســتان های شــمالی کشور ،همچنان
تحت ســیطره گروه داعش قــرار داشــت و دارد و حتی در
بعضی از موارد ،شهر بغداد را نیز به عنوان پایتخت تهدید
ب و اغتشاشی خطر ناک تبدیل شد.
می کند ،به فضای اشو
به عبارت دیگر ،همان فسادی که «حیدرالعبادی»
و همفکرانش در حزب الدعوه و ائتالف موسوم به «دولت
قانون» در صــدد از میان بردن ان بوده و هســتند ،این بار
با چهره ای سیاســی در درون پارلمان ظهور پیدا کرد و در
حالی که در درون حزب الدعوه به رهبری «نوری مالکی»
نخست وزیر سابق عراق نیز انشعاب ها و دسته بندی های
تازه ای ایجاد شد ،همه نیروهای سیاسی ،مذهبی و قومی
حاضر در صحنه سیاســی عراق را بر ســر در اختیار داشتن
پست های مهم و کلیدی کابینه با یکدیگر درگیر ساخت.
جالب انکه دقیقا در این بحبوحه بســیار پیچیده سیاسی،
«مقتدی صدر» هم که ماه های قبل از پایان فعالیت های
سیاسی خود ســخن گفته بود ،همراه با هواداران خود به
یکباره به صحنه این کشــمکش های سیاســی و پارلمانی
پیوســت و شــکل تــازه ای از گروه هــای فشــار را بــرای
تاثیر گذاری بر تصمیمات پارلمان عراق به نمایش در اورد.
اما این تنها نیروی سیاســی بیــرون از پارلمان عراق
نبود که اهرم هایی غیر متناســب با فعالیت های پارلمانی را
برای تحقق اهداف خود به کار گرفت ،زیرا در این میدان
جو مرج ،دو نیروی دیگر که یکی خارجی
پر اغتشاش و پر هر
و دیگری داخلی بودند ،برای سوق دادن دستگاه حکومتی
عراق به ســمت و سوی اهداف خود دســت به کار شدند و
هرچه در تــوان داشــتند در این میدان بــه کار گرفتند .در
این خصوص نیروی خارجی همان مجریان سیاست های
منطقه ای امریکا بودند که بــا تماس های مکرر با مقامات
عراقــی و یا با اعــام مواضــع سیاســی در مصاحبه های
مطبوعاتی ،ســعی بر تاثیر گذاری بر اوضاع داشــتند و در
سیاســت های اعالمی خود از حمایــت از حیدر العبادی و
برنامه های اصالحــات وی دم می زدن د و امــا نیروی دیگر
جدی بــود که از
یعنی همان نیــروی داخلــی ،تهدیداتی ّ
ناحیه داعش و ســتون پنجم ان در داخــل بغداد ،در صدد
بهره برداری از هرج و مرج موجود برای پیشبرد مقاصدش
بود؛ نیرویی که با هوشیاری مقامات عراقی و همکاری های
خوب ارتش و «حشــد الشــعبی » و همچنین عقب نشینی
مقتدی صدر از سیاست اعمال فشار ،با موانع جدی مواجه
و خنثی شــد ،ولیکن از طرف دیگر این تمایل را در احزاب
عراقی پدید اورد تا دیر نشده واکنش مناسبی از خود نشان
دهند و بیش از این زمینه های تضعیف دولت را فراهم نکنند.
ان هم در حالی کــه در بیرون مرزهای عراق و در ســطوح
منطقه ،حکومت های ارتجاعی وابســته به امریکا مترصد
فرصتی هستند که انچه در قالب دموکراسی و هر نفر یک
رای در عراق پدید امده را با استفاده از اختالفات داخلی در
عراق به کلی از میان ببرند کما اینکه گفته می شود اتش بیار
پنهانی معرکه اخیر نیز این حکومت ها بودند.
بود .این قــرارداد مثل یک ازدواج اجباری بــود و از همان
ابتدا نحس بودن خود را اشــکار کرد ،زیرا بدون پرســش
و نظر خواهــی از مــردم ،در مــورد ســرزمین و اینــده انها
تصمیم گیری کرد».
البته اکــراد منطقــه و به ویــژه عــراق ،درخصوص
توانایی هــا و ظرفیت های الزم برای تبدیل شــدن به یک
کشور مستقل ،محاســبه و برنامه دقیقی ندارند و بیشتر در
پی جدا سازی نقشــه سیاسی خود از نقشــه سیاسی عراق
ی قدرت هــای منطقه هم
هســتند .از ســوی دیگر ،برخــ
از سناریو ی کردســتان مســتقل که عراق را تضعیف کند
حمایت می کنند و برای انکه موقعیت و وضعیت ژئوپلیتیکی
عراق را در شــرایط فعلی محــدود و ناتوان ســازند ،اهرم
فشار را بر منطقه کردســتان عراق گذاشته اند تا کردستان
به هر قیمتی که شده و با هر ســازو کاری ،اعم از داشته ها
و نداشــته ها ،از جغرافیای عراق جدا شود .البته غربی ها،
بخشــی از ســرزمین های منطقه و به ویژه عراق را به مثابه
غنیمت جنگــی خــود می پندارنــد ،در حالی که بســیاری
از کشــورهای خاورمیانــه گرفتار ســاختارهای شــکننده
ژئوپلیتیکی شده اند( ،از میان ۲۶کشور منطقه اسیای غربی
موسوم به خاورمیانه ۲۳ ،کشور عربی گرفتار ساختارهای
شکننده ژئوپلیتیکی شده اند) مســلما چنین قرائتی بسیار
خطرناک اســت و می تواند ژئوپلیتیک منطقــه را در اینده
گرفتار انحطاط کند و در واقع بــه مثابه « راهکاری ناکامل
برای جهانی ناکامل» تلقی می گردد.
جهانی ،کردها را به عنــوان یک بازیگر منطقه ای می بینند
و چنین وضعیتی ،گاه به رقابت خشــن میان اکراد ،به ویژه
طرفدار ان «پ.ک.ک» و «حزب دموکرات کردستان»
منجر شود .حزب کارگران کردستان که خاستگاه اصلی اش
جمهوری ترکیــه اســت و مناطق اصلی مــورد عالقه اش
مناطق کردنشین ترکیه هستند ،به شدت به موصل که یکی
از مراکز ملی گرایی اعراب است عالقه مند شده است ،در
واقع «پ.ک.ک» می خواهد در منطقه مذکور جایگاهی
کســب کند و به بازیگری نقش افرین در بازسازی و ساختار
جدید منطقه تبدیل شو د .مســلما درگیری اصلی در پشت
صحنه ،اما واقعــی و علنی در موصل ،بیــن اکراد خواهد
بود .در یــک طرف « حزب دموکرات کردســتان» بارزانی
قرار دارد که نمی خواهد پ.ک.ک حضور داشــته باشــد
و در طرف دیگر «حزب اتحادیــه میهنی» جالل طالبانی
اســت که خواهان حضور «پ.ک.ک» است .در پشت
تمام این مسائل بازی قدرت در بین قدرت های منطقه ای و
بین المللی ،جاری است.
از سوی دیگر احتمال چندپاره و فدرالی شدن عراق
نیز همــواره به عنوان یک خطــر وجود داشــته و دارد ،اما
امروز شــاخصی برای این مساله مشــاهده نمی شود .اگر
نگرانی هایی نیز در این رابطه مطرح است به موضع گیری
کردها مربوط می شــود .زیرا کردهای عــراق بحث دولت
کارامــد را مدنظر ندارنــد ،بلکه بیشــتر بر ســهم خواهی
اقتدار حکومتی اصرار می ورزند که ایــن رویکرد انها یک
موضع گیری سیاسی است.
اکنون کردها 17درصــد درصد پارلمان عــراق را در
اختیار دارنــد اما انها تاکیــد کرده اند که اگر ســهم کردها
در کابینه قطع یا کمتر شــود ،انها نیز با هدف اســتقالل،
رفراندوم برگزار خواهند کــرد .اینک اکراد عراقی خواهان
بهره برداری از وضعیت به وجود امده هستند و این بهانه را
برای اجرای همه پرسی مطرح کرده اند .در این خصوص
مال بختیار ،مســئول امور اجرایی دفتر سیاســی اتحادیه
میهنی کردستان (یکیتی) ،از حصول توافق در خصوص
برگزاری همه پرسی تعیین سرنوشت بین حزب خود با حزب
دموکرات کردستان (پارتی) و دیگر احزاب کردستانی خبر
می دهد و اظهار می نماید که :اتحادیه میهنی کردســتان
با حزب دموکرات و دیگر احزاب کردســتانی در خصوص
برگزاری همه پرســی تعیین سرنوشــت در اقلیم کردستان
به توافق رســیده اند ،اگر مشــکالت بغــداد -اربیل ادامه
یا بد ،کردها حق دارند سرنوشــت خود را از طریق برگزاری
همه پرســی تعیین کنند( .خبرگزاری کردپــرس به نقل از
خبرگزاری «عراق پــرس» )1395/02/12 ،این در حالی
است که « العبادی » بارها بر این مســاله تاکید داشته که
دولتش خواهان تشکیل کابینه ای کارامد و متشکل از همه
گروه ها شامل کردها ،سنی ها و شیعه ها است.
جنگ احزاب کردی در عراق
مثلث | شماره 307
بین الملل
قدرت هــای جهانی از دیربــاز اکراد ســاکن ترکیه،
سوریه ،عراق و ایران را به مثابه ابزار نقش افرینی در منطقه
مذکور تلقی می کنند .در حالی که حزب دموکرات کردستان
عمال برای خود کشوری در جغرافیای عراق راه اندازی کرده
ک نیز
است ،حزب کارگران کردســتان موسوم به پ.ک .
خواهان تبدیل شــدن به یک حزب تاثیر گذار در موصل و
پیشی گرفتن از حزب دموکرات کردستان است ،قدرت های
چشم انداز
چنین می نماید که در پی بروز مجموعه اختالف ها و
تنش های سیاسی ،امنیتی و اجتماعی در عراق ،بازیگران
خارجی بار دیگر به فکر عملی کردن طرح های خود برای
تجزیه و تقســیم این کشــور افتاده اند؛ طرح هایی که اگر
واقعا از ســوی این بازیگــران به صورت جــدی پی گیری
شــود ،اثاری قابل لحــاظ و پرخطر را بــرای کل منطقه به
همراه خواهد داشــت .البتــه باید توجه داشــت که بحث
اســتقالل کردها در عــراق ،تقریبــا هیــچ حمایت جدی
از سوی همســایگان را به همراه نداشته اســت ،چنانچه
تحقق استقالل اکراد در عراق می تواند وحدت سرزمینی
ترکیه را نیز با خطر جدی مواجه ســازد ،حتی اگر امریکا و
صهیونیســت ها نیز خواهان تحقق چنین پروژه ای باشند،
مسلما بدون همراهی کشــورهای همسایه ،امکان اعالم
اســتقالل کردها در عراق وجود نــدارد .بنابرایــن زمانی
که امکان اســتقالل نیســت ،ژســت های سیاسی اعالم
خود مختاری و برگزاری همه پرســی حق تعیین سرنوشت
اکراد ،فقط منجر به تحریک افکار عمومی می شود و این
مساله ،شرایط منطقه و عراق را با مشکالت و بحران های
بیشتری مواجه می سازد.
53
بین الملل
تهاجم به پارلمان عراق
چه چیزی استقالل عراق را تهدید می کند
سید جالل ساداتیان
کارشناس مسائل عراق
بین الملل
54
مثلث | شماره 307
6
مقتدی صــدر ،چهارمیــن فرزند ســید محمد صدر،
روحانــی بلند پایــه عراقی (پســر عموی ســید محمد باقر
صدر) از نخستین روزهای ســقوط صدام حسین از زندگی
مخفی خارج شده و با شکل دادن به طرفداران خود تحت
عنوان «جیش المهدی» در صحنه سیاســی و تا حدودی
نظامی عراق ،خود را مطرح کرد .او با نیروهای امریکایی
نیز درگیر شــد و با وساطت ایت الله سیســتانی توانست از
مشکلی که ایجاد کرده بود ،خالصی یابد .مقتدی صدر از
ابتدا که در صحنه عراق حضور یافته همواره مواضع تند و
جنجالی داشته و در هر حرکتی که انجام داده است مباحث
و تحلیل های فراوانی را پیرامون خود ایجاد و بدین طریق
خود را مطرح ساخته است .بن ا ب ه توصیه برخی از روحانیون
ایرانی – عراقی در فوریــه 2014مصادف با بهمن ،1392
مقتدی صدر طی بیانیه ای اعالم داشــت کــه همه دفاتر
و فعالیت های سیاســی خود را تعطیل کرده و تنها دفاتری
را که خدمات عام المنفعــه و اجتماعی انجام می دهند ،باز
نگه خواهد داشت .از ان زمان تاکنون ایشان به مباحث و
دروس حوزوی مشغول شده و تالش بر ان داشته است تا
از خود چهره ای علمی و حوزوی در راستای مرجعیت شیعه
معرفی کند.
اما ظاهرا حوادث و جریانات عراق اجازه نمی دهد تا
ایشان در سکوت خبری و در مســیر انتخاب شده اش گام
بردارد و اگر هم ایشــان به ســراغ جنجال نرود ،جنجال به
سراغ ایشان می اید! به خبر زیر توجه فرمایید:
«یــک نماینــده پارلمــان عــراق از زخمی شــدن
چنــد نماینــده دیگر این کشــور در پــی حملــه گروهی از
تظاهرکننــدگان به ســاختمان پارلمان در بغــداد خبر داد.
طالل الزعوبی ،نماینده پارلمان عــراق اعالم کرد ،برخی
از نمایندگان این کشور در پی حمله مهاجمان به ساختمان
پارلمان به شــدت زخمی شــدند .به گفته طالل الزعوبی،
حال برخی از نمایندگان وخیم اســت .روز گذشــته صدها
تن از هواداران مقتدی صدر مقر پارلمان را اشــغال کردند
و وارد ســالن اصلی نهاد قانون گذاری این کشــور شدند.
حامیان جریــان صدر تاکیــد کرده اند که تــا زمان تحقق
خواسته هایشــان برای پایان ســهمیه بندی ها و تصویب
اصالحــات ،در داخل پارلمــان و در اطــراف ان در حالت
تحصن باقــی خواهند مانــد .بدین ترتیــب پارلمان عراق
نتوانست جلسه بررســی کابینه جدید این کشــور را برگزار
کند».
اقای صدر با اعتراض به اوضاع سیاسی نا به سامان
و فســاد در عراق ،از هواداران خود خواســت همچنان در
خیابان های پایتخت بمانند و به تحصن خود ادامه دهند.
ی که نشان از باال گرفتن تنش در این کشور اشوب زده
اقدام
دارد .رهبر جریان صدر در جمع خبرنگاران گفت« :تمامی
فعالیت های سیاسی جریان خود را به حالت تعلیق دراورده
و فراکســیون رســمی االحرار وابســته به ایــن جریان نیز
جلســات پارلمان را تحریم خواهند کــرد ».وی تاکید کرد
که هوادارانش هیچ ســمتی را در دولت اتــی عراق قبول
نخواهند کرد و «مادامی که طایفه گرایی و حزب گرایی در
عراق حاکم باشد» وی حاضر به مشارکت در روند سیاسی
در عراق نیست.
عصر شنبه ( 11اردیبهشــت) معترضان پس از ورود
به منطقه سبز بغداد که محل اســتقرار نهادهای دولتی و
سفارتخانه هاست ،وارد ساختمان پارلمان شدند؛ جایی که
در هفته های اخیر صحنه بحث و جدل های سیاسی بر سر
تایید وزرای پیشــنهادی العبادی برای اجرای اصالحات
سیاسی در این کشور بوده است.
العبــادی ،نخســت وزیر عــراق هفتــه گذشــته و
پس از تاییــد پنج تن از وزرای پیشــنهادی اش ،تا شــنبه
( 11اردیبهشــت) برای معرفی دیگر وزرای پیشنهادی از
پارلمان مهلت خواسته بود .اما تعداد نمایندگان در جلسه
شنبه پارلمان به حد نصاب نرســید و این جلسه به روزهای
اتی موکول شد .این موضوع خشم مقتدی صدر را به دنبال
داشت و بنابراین به اشاره او ،طرفدارانش به سمت پارلمان
حرکت کرده و ســرانجام با هجــوم به ســاختمان پارلمان
خسارات فراوان به بار اوردند!
منطقه سبز بغداد که محل ســاختمان های دولتی و
سفارتخانه هاست ،به شدت تحت تدابیر امنیتی قرار دارد و
ورود و خروج از این منطقه با نظارت کامل نیروهای امنیتی
انجام می شــود اما مردمی که با هدایت اقای صدر به این
منطقه وارد شده بودند حریم را شکسته و وارد پارلمان شدند.
حیدر العبــادی یکشــنبه ( 12اردیبهشــت) با اعالم
وضعیــت فوق العــاده گفــت« :از وزارت کشــور و پلیس
خواســته اســت «عناصر مهاجم بــه نیروهــای امنیتی،
شــهروندان و اعضای پارلمــان» را که بــه تخریب اموال
دولتی پرداختند ،شناسایی کرده و انها را به مراجع قضایی
تحویل دهند».
عراق در هفته های گذشــته صحنه بحران سیاسی
بوده و جلســات پارلمان این کشــور به منظور تایید وزرای
پیشــنهادی دولت بــه دلیــل اختالفات سیاســی بارها به
اغتشاش کشیده و تعلیق شده است.
نمایندگان وابســته به فراکســیون بــدر در پارلمان
عراق گفتند« :در نشست بعدی پارلمان ،موضوع برکناری
نخست وزیر و فرماندهان امنیتی این کشور بررسی خواهد
شد».
حمله معترضان بــه منطقه الخضــراء و ورود انها به
ساختمان نخست وزیری و پارلمان را ناشی از ضعف العبادی
و ناتوانــی فرماندهان امنیتی در حمایــت از اماکن دولتی
دانسته اند .جریان صدر نیز حمله به اموال دولتی را تالش
برای منحرف کردن فرایند اصالح سیاسی در عراق دانسته
و ان را محکوم کرده است.
اتحادیه اروپا نیز با محکوم کردن هجوم به پارلمان
عراق توســط طرفداران مقتدی صدر ،خواستار برقراری
ارامــش در این کشــور شــد .فدریــکا موگرینــی ،رئیس
سیاســت خارجی اتحادیه اروپا با انتقــاد از اتفاقات اخیر
در پارلمان عراق اعــام کرد ،این گونه حرکات کشــور را
بی ثبات می کنــد .وی گفت« :یورش بــه پارلمان عراق و
مقتدی صدر با ایت الله سیستانی ،مرجع
عالی قدر شــیعیان عراق در مقر اقامت
ایشــان در نجف اشــرف دیدار کــرده تا
اقدامات خــود را توجیه کنــد .در همین
حال ،سلیم جبوری ،رئیس پارلمان عراق
از مقتدی صدر خواســت تا از معترضان
بخواهد از پارلمان خارج شوند
اعتراضات خشــونت امیز در بغداد خطر بی ثباتی در عراق
را افزایش می دهــد ».هواداران مقتدی صــدر ،با نصب
و اقامت در چادر در میدان تحریــر بغداد ،وزارتخانه های
خارجــه ،فرهنگ ،گردشــگری و اثار باســتانی عــراق را
محاصره کردنــد .مقتدی صدر به رهبران سیاســی عراق
(رئیس جمهور ،نخســت وزیر و رئیس پارلمان) ســه روز
مهلت داده بود تا تنش سیاسی در این کشور را پایان دهند
و با رای به 16وزیر معرفی شده به پارلمان ،اصالحات وعده
داده شــده را عملی کنند .وی گفته بود در صورت اجابت
نشــدن این خواســت خود که «خواســته مردم عراق نیز
هست» منطقه خضراء بغداد را اشغال می کند.
رهبر جریــان صدر عراق از ســازمان ملل خواســت
برای نجات مــردم عراق وارد عمل شــود ،حتــی اگر این
امر به برگزاری انتخابات زودهنگام محقق شــود .صدر با
اشــاره به اینکه درگیری های فعلی پارلمــان تاثیر منفی بر
«انقالب» مــردم دارد ،برخی از چهره های سیاســی این
کشــور را به تالش برای تحریف «انقــاب» و تبدیل ان
به اختالفات سیاســی متهم کرد .رهبر جریان صدر عراق
ادامه اعتراضات مسالمت امیز مردمی را خواستار شد تا این
تظاهرات چهره های سیاسی و حامیان فساد و تقسیم بندی
طایفه ای را که مــردم عراق را به کشــتن می دهند ،تحت
فشار قرار دهد.
مقتدی صدر با ایت الله سیســتانی ،مرجع عالی قدر
شیعیان عراق در مقر اقامت ایشان در نجف اشرف دیدار
کرده تا اقدامات خود را توجیه کند .در همین حال ،سلیم
جبوری ،رئیس پارلمان عراق از مقتدی صدر خواست تا از
معترضان بخواهد از پارلمان خارج شوند .جبوری همچنین
نسبت به فروپاشی دولت هشدار داد!
صدر اعالم کــرد گروه های سیاســی می خواهند با
ســهمیه بندی ،جایگاه و پست های سیاســی خود را حفظ
کنند و پارلمان این کشور به دنبال از بین بردن جریان اصلی
اصالحات در عراق اســت .او افزود« :گروه های سیاسی
در عراق تالش می کنند نیروهای خود را تحت شعار دولت
تکنوکرات توزیع کنند .وی از فراکسیون احرار پارلمان عراق
خواســت تا زمانی که این تقســیم بندی ها جریان دارد ،از
حضور در جلسات پارلمان خودداری کنند».
عدنــان الجنابی کــه بــه رای نماینــدگان متحصن
به عنــوان رئیس موقت پارلمان تعیین شــده بود ،جلســه
پارلمان را به دو روز بعد موکول کرد که دلیل ان به حدنصاب
نرسیدن نمایندگان بود .در پی تشــدید بحران سیاسی در
عراق ،بیش از صد تن از نمایندگان عراقی در داخل پارلمان
تحصن کرده و رای به برکناری سلیم جبوری ،رئیس پارلمان
عراق دادند اما جبوری این تصمیم را غیر قانونی خوانده بود
با این حال مقتدی صدر تحصن انان را پشتیبانی از مردم و
خواسته های قانونی انها دانسته بود.
صدر خطــاب به حیدر العبادی ،نخســت وزیر عراق
اعالم کرد« :کاسه صبرش به جای انکه برای اعتراضات
مردمی مســالمت امیز لبریز شــود ،برای فســاد مسئوالن
دولتی لبریز شود و به جای ایراد سخنان بی فایده به مهلت
اعالم شده از سوی پارلمان برای معرفی وزرای تکنوکرات
پایبند باشد ،در غیر این صورت ،تنها به استیضاح در پارلمان
اکتفا نمی شود بلکه علنا رای اعتماد تو را پس می گیریم».
حوادث چند روز گذشته نشــان از ان دارد که عالوه
بر مشکالت اشغال بخشــی از خاک عراق توسط داعش
و نگرانی های ناشی از سیاست های اقلیم کردستان عراق
و همچنین سهم خواهی های اهل تســنن ،درگیری های
جناح های شــیعه درون حاکمیت ،از اینــده ای نه چندان
روشــن و دلگرم کننده خبر می دهد که همچون موریانه از
درون ،عراق را می جود و به تحلیل می برد .عدم انســجام
بخش های مختلف حاکمیت می تواند همه پایه های ثبات
و از جمله امنیت و استقالل عراق را در خطر قرار دهد.
گذرگاه خطرناک سیاسی در عراق
عربستان و اردن مناقشات سیاسی را تشدید می کنند
حسن هانی زاده
کارشناس مسائل خاورمیانه
7
مثلث | شماره 307
واگرایی و تقابل سیاســی بیشــتر حرکت می کند و برکناری
ســلیم الجبوری از ریاســت پارلمان موجب شده که برخی
طیف های وابسته به جریان اهل سنت از این اقدام ناراضی
باشند .همچنین کردها نســبت به برکناری فواد معصوم از
ریاست جمهوری هشدار داده اند که اگر ایشان برکنار بشود
قطعا کردها اقدامات تالفی جویانه خــود را انجام خواهند
داد و ممکن است کردها به سمت تجزیه و استقالل حرکت
کنند .به هر حال عراق روی لبه تیغ حرکت می کند و هر اقدام
نسنجیده ای می تواند به فروپاشی کامل نظام سیاسی این
کشور کمک بکند.
در خصوص کابینه پیشــنهادی العبــادی که موجب
اختالفات جدی شده نیز باید توجه داشت که تکنوکرات ها
اکثریت کابینه جدید را تشــکیل می دهند ولــی از انجا که
اساسا مشکل عراق ،مشکل سیاسی است به نظر نمی رسد
این کابینــه بتوانــد رای اعتمــاد بگیرد .این نکتــه زمانی
اهمیت بیشتر پیدا می کند که بدانیم بنای عراق باتوجه به
سهم خواهی گروه ها و طوایف موجود شکل گرفته و همه
طوایف تالش می کنند تا در کابینه نخســت وزیر ســهمی
داشته باشند .همچنین از انجا که در کابینه بسیاری از وزرا
هیچ سابقه کار اجرایی و سیاســی ندارند ،با مالحظاتی از
جانب احزاب سیاسی مواجه شده است.
درواقع اکثریت کابینه تکنوکرات هســتند اما چون از
جریان ها و شرایط واقعی سیاسی بی خبر هستند ،نمی توانند
در وضعیت موجود به عبور عراق از بحران های سیاســی و
امنیتی و ســرکوب داعش کمکی بکنند .بنابراین حتی اگر
این کابینه رای اعتمــاد هم بگیرد نمی توانــد برنامه های
خودش را عملیاتی بکند.
در رابطه با بحرانی شدن وضعیت عراق برخی انگشت
اتهام را به سمت نوری مالکی نشانه گرفته اند ،این در حالی
است که به نظر می رســد نوری مالکی مایل نیست اوضاع
عراق به سمت بحرانی تر شــدن پیش برود اما کشورهای
خارجی خصوصا برخی کشــورهای عربی مثل عربستان و
اردن در پی تشدید مناقشات جریانات سیاسی هستند و این
کشورها سعی می کنند از شکل گیری یک نظام پارلمانی با
ثبات و دموکراتیک در عراق جلوگیری کنند.
باید توجه داشت که اوضاع سیاسی در عراق به طور
مســتقیم بــر اوضــاع امنیتی این کشــور
اثرگــذار اســت؛ همچنین بروز گسســت
میان قومیت های موجود در عراق ،شرایط
خطرناکی را برای این کشــور رقم زده است
زیرا گروهک تروریستی داعش با استفاده
از فضــای اختالفات قومیتی وارد شــمال
و غرب عراق شــد .طــی دو ســال اخیر به
دلیل تمرکز داعش در شمال و غرب عراق
و کشــتار مردم بی گناه ،این کشــور با یک
فاجعه انسانی و مهاجرت میلیون ها عراقی
مواجه شد.
در جریــان مقابلــه دولــت عــراق با
گروهک تروریســتی داعش برخی طوایف
موجود از شــرایط ناامنی هــای موجود در
برخی مناطــق عراق برای طــرح مطالبات
غیرمشــروع خود اســتفاده کردند .تهدید
رهبران اقلیم کردستان عراق برای جدایی از
این کشور و تعامل برخی کشورهای منطقه
مانند ترکیه ،امارات ،عربستان و قطر با اقلیم
کردستان بدون گذر از کانال دولت مرکزی
به تضعیف حاکمیت دولت عراق منجر شد.
جریان سازی های منطقه ای و داخلی
علیه مرجعیت و نیروهای مردمی به تدریج
فاصله میــان دولــت و مرجعیت عــراق را
افزایــش داد زیرا نقــش مرجعیت نجف در
ایجاد همگرایــی ملی طی ماه های اخیر کمرنگ شــد .از
سوی دیگر «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق که وعده
انجام اصالحات ساختاری در بدنه نظام عراق را داده بود،
نتوانست به وعده های خود عمل کند .مردم عراق خواهان
مبارزه جدی دولت با رانت خواری و فســاد اداری هســتند
اما حیدر العبادی نتوانســت فســاد اداری و رانت خواری را
ریشــه کن کند .مجموعه این رخدادها شرایط پیچیده ای
را برای عراق به همراه داشــت و اکنون این کشور در برابر
یک گذرگاه خطرناک سیاســی قرار گرفته است .در نتیجه
اگر دولت ،ملــت ،مرجعیت و طوایف موجــود در عراق به
سمت همگرایی و تعامل مثبت و حل اختالفات سیاسی خود
حرکت نکنند ،این کشور در اینده با خطر تجزیه و فروپاشی
مواجه خواهد شد.
بین الملل
سهم خواهی ،نظام طایفه ای ،عدم تحقق وعده های
دولت و دخالت های خارجی دســت به دســت هم داده اند
تا عراق به ســمت تضعیــف دولت مرکــزی و حتی تجزیه
پیش برود.
اقدامات و رویدادهای اخیر عراق نتیجه شکل گیری
یک نظام طایفه ای بر اســاس ســهم خواهی جریان های
سیاسی است؛ در سال ۲۰۰۳میالدی که رژیم سابق عراق
سرنگون شد ،هریک از جریان های سیاسی عراق تالش
ی فراتر از حجم سیاسی
کردند تا در ســاختار قدرت ســهم
و انسانی خودشان داشته باشــند و به همین دلیل در طول
سال های گذشــته دولت های عراق نتوانسته اند بر اساس
شاکله شایسته ساالری و مردم ساالری حرکت کنند.
به بیان دیگــر هر یک از جریان های سیاســی عراق
تالش کردند تا بر اســاس شــطرنج سیاســی و جغرافیایی
خود سهمی در ساختار قدرت داشته باشند
و این امر شــکاف میان حاکمیت و ملت را
تشدید کرد .عراق در ترکیب پازل سیاسی و
حاکمیتی جدید خود از لبنان الگو گرفت که
یک تجربه کامال شکست خورده است زیرا
نظام سهم بندی سیاسی پاســخگوی نیاز
جامعه پیچیده عراق نیست.
در طول ۱۳سال اخیر ،عراق به دلیل
نظام طایفه ای و بروز اختالف میان طوایف
سه گانه کرد ،شیعه و ســنی با چالش های
گوناگونی مواجه شــد که این چالش ها به
بروز ناامنی های سراسری منجر شد.
در ایــن میــان پارلمــان عــراق هم
براســاس ســاختار نامتــوازن قدرت های
سیاســی شــکل گرفــت و یــک سلســله
نارضایتی های سیاسی در سطح این کشور
به وجود امــد؛ بنابراین برخــی از جریانات
سیاسی غیرهمســو با دولت از این شرایط
اســتفاده و مــردم را علیــه دولــت حیــدر
العبادی تحریــک کردند .نبایــد فراموش
کرد برخی از کشــورهای منطقــه از جمله
عربســتان ،بحریــن ،امــارات و کویت در
تشــدید اختالفات در عراق نقــش دارند و
نمی خواهند عراق به عنوان کشوری دارای
پارلمان قوی و دموکراتیــک به راه خودش
ادامه دهد .در این رابطه عملکرد جریان صدر در وقایع اخیر
پارلمان عراق و ورود هواداران مقتدی صدر به پارلمان عراق
نیز قابل توجه است؛ در واقع بعد از یک سلسله اعتراضاتی
که از ســوی اعضای پارلمان و جریانات سیاســی شــکل
گرفت ،حیدر العبادی تغییراتــی در کابینه جدید انجام داد
و پارلمان هم قصد داشت ترکیب جدید را مورد بررسی قرار
دهد اما گویا مردم عراق تحمل حضــور برخی از جریانات
سیاسی را در ترکیب کابینه جدید نداشتند.
همچنین حیدر العبادی در زمان شــروع به کار کابینه
خود قول مبارزه با فســاد اداری و اصالحات ســاختاری را
داده بود اما اولویت را در مقابله با داعش گذاشت اما برخی
طیف های سیاسی بدون توجه به شــرایط عراق دست به
تظاهرات زدند و از طریق فراخوان تالش می کنند تا دولت
حیدر العبادی را فلج کنند .در حال حاضر اوضاع باتوجه به
بحران های سیاسی ،ناامنی ها و حضور نیروهای داعش در
منطقه شمال و غرب بســیار پیچیده شده است .باتوجه به
این شرایط ،تظاهرات جدیدی که علیه دولت حیدرالعبادی
شکل گرفته نظام سیاسی عراق را به سمت درگیرهای بیشتر
داخلی سوق خواهد داد .باتوجه به برکناری سلیم الجبوری
از ریاســت پارلمان عــراق و تهدید جریان های سیاســی
مخصوصا جریان مقتدی صدر برای برکناری حیدر العبادی
و فواد معصوم رئیس جمهور عراق به نظر می اید اگر همه
طیف های سیاسی عراق خویشتنداری از خود نشان ندهند
و اجازه ندهند نخست وزیر برنامه های خودش را محقق کند
عراق به سمت فروپاشی کامل حرکت خواهد کرد و این یک
خطر جدی است که اینده عراق را تهدید می کند و موجب
می شود نوعی خالء سیاســی ،پارلمانی و امنیتی در عراق
به وجود بیاید و به فروپاشی نظام سیاسی منجر خواهد شد.
در حال حاضــر صف بندی های سیاســی در پارلمان
میان سه طایفه بزرگ عراق یعنی سنی ها ،شیعیان و کردها
شکل گرفته و این نشان دهنده ان است که عراق به سمت
بین الملل
55
واگرایی در شام
اتش بس در سوریه در معرض فروپاشی است .جنگ پرشدت در حلب منجر به واگرایی بیشتر
دولت و اپوزیسیون سوری از یکدیگر شده و این مساله می تواند سوریه را به گذشته بازگرداند .در
حالی که ارتش اسد تاکید می کند که در حلب با تروریست ها می جنگد اپوزیسیون بر این نکته پای
فشرده است که بدون اتش بس سراســری به مفاد صلح پایبند نخواهد بود .چنین واگرایی ای با
اختالف نظر میان مسکو و واشنگتن درباره اینده سوریه همراه شده و مجموع این تحوالت سوریه
را بر لبه پرتگاه قرار داده است.
بین الملل
اتش بس متزلزل
ایاسوریهدوبارهبهنقطهصفربازمی گردد؟
بین الملل
56
مثلث | شماره 307
1
جواد قربانی
روزنامه نگار
اکنون بیش از پنج سال اســت که موهبت امنیت از
ســرزمین تاریخی شــام رخت بربسته اســت؛ بیش از پنج
ســال ،اتش جنگ مداوم در این ســرزمین زبانه کشیده،
شــراره هایش صدها هزار انســان را بلعیده ،میلیون ها نفر
دیگر را اواره کرده و از ســوریه ویرانه ای برجای گذاشــته
اســت .این جنگ به ســرعت ابعــاد بین المللــی پیدا کرد
و بازیگــران منطقه ای و جهانــی در ان وارد شــدند .انچه
باعث شد هیزم الزم برای برافروخته ماندن مداومش مهیا
شــود و لحظه ای لهیبش فروکش نکند ،ان بود که همین
بازیگران در اسفند گذشته با هم بر سر اتش بس به توافق
رسیدند؛ اتش بسی که حتی اجرای نیم بندش هم به معجزه
می مانست .حدود یک ماه ارامشــی بی سابقه در پنج سال
گذشته در بخش عمده ای از ســرزمین های سوری حاکم
شد و در این مدت انها که موسوم به مخالفان میانه رو هستند
در ژنو با نمایندگان دولت بشار اسد به مذاکره نشستند تا به
صلح دست یابند؛ موفقیت این نشست ها حتی معجزه ای
شگرف تر تلقی شده و می شود.
با این حال اتش بس شــکننده انقدر نقض شد که در
حالی که جنگ به شــدت در بســیاری از نقاط از سر گرفته
شده بود ،از اتش بسی یاد می شد که حتی نام بردن از ان نیز
بی معنی و مضحک بود .اوج این درگیری ها نیز حلب بود که
هر چه گذشت بر شدتش اضافه شد.
همین مسائل امروز سبب شده دی میستورا ،نماینده
سازمان ملل ،از ایاالت متحده و روسیه بخواهد که مجددا
برای برقــراری اتش بس تــاش کننــد .وزرای خارجه دو
کشــور و برخی دیپلمات هــای دیگر از جمله چند کشــور
عربی درگیــر در این جنگ نیــز به کنار دریاچــه ژنو رفتند و
مهمترین نتیجه ای که از این نشســت حاصل شد تعیین
عده ای ناظر بر جنگ ســوریه و البته جمله ای بود که کری
گفت مبنی بر اینکه« :جنگ ســوریه از کنترل خارج شده
اســت» .انچه می توان ان را به این معنا دانست که دیگر
بعید است بتوان پشــت میز مذاکره به صلح دست یافت.
چرا؟ چون صدها گروه بــزرگ و کوچک مختلف در جنگ
سوریه درگیر هستند .گروه هایی که عمال مشخص نیست
با که و برای چه می جنگند؟ این گروه ها به طور مداوم دست
به اتحاد و ائتــاف تاکتیکی با یکدیگــر می زنند ،پس از
مدتی اتحادها جابه جا می شود و گروه های سابقا متحد به
جان هم می افتند .حتی ممکن است در ان واحد دو گروه
در یک منطقه با هم متحد باشــند و در منطقه ای دیگر در
حال نزاع .در این شــرایط تشخیص دوســت و دشمن نیز
غیرممکن است چه رسد به انکه بتوان اقتداری عالیه ایجاد
کرد که تمام گروه ها تابع ان باشــند و بخواهند از توافق یا
پیمان ســخن بگویند .از طرف دیگر هیچ یک به درستی
نمی داند چه می خواهد؛ جنگ و نابودی گروه های دیگر،
ساخت کشــوری جدید ،اجرای احکام شــریعت ،اهداف
ناسیونالیســتی ،یا حتی احیای خالفــت و ...تنها چیزی
که همه این گروه ها مدعی ان هســتند جنگ با بشار اسد
اســت ،انچه عمال در بســیاری از مناطق به حاشــیه رفته
بین الملل
اراده ای برای حل بحران سوریه وجود ندارد
پارادوکس های سوری
نصر اهلل تاجیک
2
سفیر پیشین ایران در اردن
مثلث | شماره 307
«ســوریه» محل رقابت های بازیگــران منطقه ای و
فرامنطقه ای و در نقطه تالقی منافع درون و برون منطقه ای
قرار گرفته اســت .به دلیل دخیل شــدن عوامــل و منافع
متعدد ،پیش بینی اینده معادالت هر کشــور در خاورمیانه
و مخصوصا در ســوریه محال اســت .زیــرا در این منطقه
متغیرها بسیار زیاد و همه مســائل از اهمیت بسیار باالیی
برخوردار هستند .اوضاع منطقه هر روز به سمت پیچیده تر
شدن در حال حرکت اســت و تداوم ان می تواند وضعیت
خطرناکی را برای منطقه و حتی کل جهان رقم بزند .باتوجه
به چنین متغیرهایی در درجه اول باید خاطر نشــان کرد که
نباید مذاکرات ژنو درباره بحران سوریه را به گونه ای تصور
کرد که به زودی به نتیجه خواهد رسید .زیرا یکی از دالیل
پیچیدگی این مذاکرات ،چالش ها و مشکالت موجود در
منطقه به خصوص در سوریه است .جنگی نیابتی در سوریه
با حضور کشــورهای منطقه ای و فرامنطقه ای اغاز شده و
تداوم یافته است .اکنون اراده الزم برای پایان دادن به این
جنگ میان طرف های درگیر در جهت سامان بخشیدن به
این اوضاع وجود ندارد .اکنون برخی کشورها عالقه مندند
که بحران سوریه خاتمه یابد ،اما در مقابل کشورهایی نیز
تمایل دارند که این بحران ادامه پیــدا کند و به هر نحوی
برای دستیابی به این هدف تالش می کنند .در همین راستا
اگر بخواهیم درگیری های اخیر در حلب را مورد بررسی قرار
دهیم ،باید به این نکته اشاره کرد ،در واقع این درگیری از
ســوی گروه های مســلحی ادامه می یابد که در مذاکرات
ژنو حضور نداشته و به دنبال حفظ وضعیت موجود و قدرت
و مناطقی که به تصرف دراورده اند ،هســتند .به طور کلی
سازمان ملل با مشارکت کشورهای خواهان پایان درگیری ها
در ســوریه ،مذاکرات ژنو را پیش می برد و از ســوی دیگر
کشــورها و گروه هایی مانند ترکیه و عربستان سعودی که
منافعشان در این است که به سمت جنگ و درگیری حرکت
کنند ،در میدان نبرد حضور دارند و به همین دلیل درگیری
در حلب و برخی مناطق سوریه ادامه دارد.
در همین راســتا هفتــه گذشــته جان کــری ،وزیر
امورخارجه امریکا به ژنو سفر کرده و با برخی از طرف های
دخیل در بحران ســوریه دیدار و گفت وگو کرد ،دراین باره
باید گفت« :برای ترســیم ســیر تحوالت کنونــی منطقه
باید دو گروه عوامل و متغیرهای داخلــی و خارجی را مورد
بررسی قرار داد .در بعد داخلی تحوالت منطقه ای و درونی
کشــورهای بازیگر ،انگیزه هــا ،سیاســت ها ،دیدگاه ها،
نیازها و دغدغه های انــان در زمینه امنیت ملــی ،منافع و
مصالح ملی انها تاثیر گذار هستند و در بعد عوامل خارجی
منافع قدرت های فرامنطقه ای ،سیاست ها و تعامالت انان
برای ایجاد توازن باید مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد .اما
به هر صورت هر کشــوری به دنبال حفظ منافع خود است.
امریکایی ها نیز یکی از عوامل موثر در جریان مساله سوریه
هســتند .اما اینکه مقامات کاخ ســفید این تصور را داشته
باشند که با یک سری دیدارها و گفت وگوها بتوانند مساله
سوریه را حل کنند ،اشــتباه می کنند ،اینگونه هم نیست.
کلیدی ترین مساله برای حل بحران ســوریه وجود عزم و
اراده سیاسی تمام طرف ها برای حل این بحران است ،که
اکنون این اراده مشاهده نمی شود .در واقع امریکا در طول
سالیان گذشته با اشــتباهات خود در بعد سیاست خارجی،
ژئوپلتیک منطقه را برهم زده است این به هم ریختگی باعث
شد ه که اکنون حل بحران سوریه با پیچیدگی های دشواری
روبه رو شود .چنین شرایطی نشاندهنده پارادوکس هایی در
سیاست خارجی امریکا در قبال سوریه است.
تحوالت کنونی منطقه و نقش یابی کشورهای ان از
جمله ایران ،عربستان و ترکیه در ایجاد سمت و سوی جدید
برای تحوالت کنونــی میدانی در داخل ســوریه تاثیرگذار
است و تنها عوامل خارجی همچون بازی و توازن قوا میان
دو ابرقدرت امریکا و روســیه ر ا نمی توان برای حل بحران
بین الملل
اســت .البته مهمتر اینکه دو گروه قدرتمند جبهه النصرت
و داعش به طور کامل از پروســه خــارج بوده اند .در چنین
شــرایطی اتش بســی که از دو ماه پیش اغاز شد ،بیش از
انکه تالشی واقعی برای صلح باشد ،به تالش برای ایجاد
فرصت و زمان خریدن می ماند .طنز ماجرا این اســت که
از زمانی که داعش به مخوف ترین غول این جنگ تبدیل
شد ،کمترین تهدید را برای حکومت اسد داشته و اتفاقا با
تضعیف سایر گروه ها خدمات شایانی برایش داشته است.
از جانب دیگر اتش بس در ســایر مواضــع ،این فرصت را
ایجاد کرد کــه رژیم بخش عمــده ای از توانش را در حلب
متمرکز کند .حضــور چندین گروه متخاصم در این شــهر
و درگیــری انها بــا یکدیگر ایــن فرصت را ایجــاد کرد که
حکومت اســد ابتکار عمل را در دســت بگیرد و به سرعت
به شــهر یورش ببرد .در واقع اتش بس این فرصت را برای
اســد ایجاد کرد ه تا مهمترین شهر ســوریه را به طور کامل
بازپس بگیرد .اگر به اتفاقات دو ماه گذشته خوب بنگریم،
نمودار سینوسی جنگ و اتش بس در سوریه این طرح را به
ذهن متبادر می کند که اتش بس ،فرصت تجدید قوا برای
حکومت اســد فراهم می کند و سپس رژیم یک گام به جلو
برمی دارد و سپس اتش بسی دیگر .در عین حال باید به این
نکته نیز توجه داشت که بازیگران خارجی در طرف مقابل
نیز صادقانه بازی نمی کنند .تنها یک مورد از جبهه نصرت
مثال خوبی است .این جبهه از بدو تولد اشکارا اعالم کرد
که شاخه ای از القاعده اســت ،گروهی که در لیست سیاه
تروریســتی قرار دارد و شــدیدترین تحریم هــا علیه ان،
متحدین و حامیانش وضع شده است .همواره نیز از جبهه
نصرت با عنوان تروریستی یاد شده و در پروسه اتش بس و
صلح احتمالی نیز جایی نداشته و ندارد .در چنین شرایطی
این گروه چگونه همچنان می تواند توان رزم داشته باشد و
تا این حد نیز قدرتمند باشد؟ سالح های مدرنی که در دست
ستیزه جویان منتســب به النصره دیده می شود ،چگونه به
دست انها می رسد؟ انها لجستیک شان را چگونه و از کجا
تامین می کنند؟ پرواضح اســت که همین ســوال ها را در
مورد بسیاری از گروه های دیگر و از جمله داعش می توان
پرسید .برای روشن تر شدن اهمیت این سوال ها بهتر است
یوگوسالوی و عراق را به خاطر بیاوریم ،کشورهایی برقرار با
ارتش هایی کالسیک و مجهز که در عرض مدت کوتاهی
در برابر ائتالف بین المللی به شدت در هم شکستند .اما با
گذشت حدود دو سال از شکل گیری ائتالف ضدداعش،
این گروه همچنان ســاح های مدرن و لجستیک مناسب
در اختیار دارد .حداقل باید پرسید ایا این گروه توان تولید
سالح دارد؟
با توجه به انچه گفته شــد ،در هیچ یــک از طرفین
این درگیری ،اراده دستیابی به صلح دیده نمی شود .همه
گروه های درگیر و بازیگران خارجی عزمشان را جزم کرده اند
که در میدان نبرد حرفشان را به پیش ببرند و تنها زمانی که
در موضع ضعف قــرار می گیرنــد ،دم از اتش بس و صلح
می زنند .همچنین تمام طرفیــن اتش بس را فرصتی برای
تجدید قوا می ببینــد .گردهمایی دیپلمات ها در هتل های
پنج ستاره ژنو هیچ دردی از ســوریه دوا نخواهد کرد و این
ژستی سیاسی بیشتر نیست .همه کســانی که به ژنو رفت
و امد می کنند ،می داننــد انهایی که به عنــوان نمایندگان
مخالفان در این نشست ها شرکت می کنند کمترین نفوذ را در
میدان های جنگ سوریه دارند و این فشار حامیان خارجی
است که گروه ها را وادار به اتش بس یا جنگ می کند .تحت
این شرایط ،کلید قفل این جنگ تنها در دستان قدرت های
بزرگ جهانی اســت .اگــر ایاالت متحــده از جنگجویان
مخالف اسد قطع امید کند ،اسد به پشتوانه روسیه و ایران
اکنون این توان را دارد که گام به گام انها را به عقب براند و
اگر چنین نباشد ،با روی کار امد رئیس جمهور جدید در ژانویه
اتی ،در روی پاشنه دیگری خواهد چرخید.
57
بین الملل
58
مثلث | شماره 307
بین الملل
تجزیه و تحلیل کرد .زیرا در کشورهای این منطقه فساد،
توســعه نیافتگی ،بی ســوادی ،فقر ،غارت منابع طبیعی و
میزان استبداد و دیکتاتوری باال ست و هر یک از این عوامل
خود یک متغیر با درجه باال محسوب می شوند که به عوامل
دیگر به صورت زنجیره ای مرتبط می شــوند .به هر صورت
تعامل دو قدرت بزرگ و تاثیرگذار در بحران ســوریه برای
حل این بحران الزم و ضروری اســت اما کافی نیست .در
واقع مذاکرات مسکو و واشنگتن می تواند از برخی جهات
شروع خوبی برای گام گذاشتن در مسیر حل بحران سوریه
باشد اما نقش افرینی کشورهای ایران ،عربستان سعودی و
ترکیه برای برداشتن گام های بیشتر در این مسیر بسیار مهم
است ،اما باتوجه به شرایط حاکم ،هنوز ان اراده الزم برای
حل این بحران در منطقه شــکل نگرفته اســت .بر همین
اســاس اگر قدرت های بزرگ فرامنطقــه ای تمایل به حل
بحران سوریه دارند باید تالش کنند کشورهای هم پیمان
خود را با اســتفاده از ابزار و اهرم های مختلف به همسویی
با خود وادارند و از اقدامات مخرب انها در مسیر حل مساله
سوریه بازدارند .متاسفانه برخی کشورها در سیاست خارجی
بیشــتر در حوزه تخریب نقش افرینی می کننــد تا در حوزه
سازندگی.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که تا قبل از ورود
تمام قد روس ها به سوریه بسیاری از مفسران و تحلیلگران
سیاست خارجی روســی و غربی احتمال همکاری نزدیک
دو کشــور درباره نظم جدید بین المللی در کوتاه مدت را رد
می کردند و از نظر انها امریکا و روسیه بر سر مسائل کریمه
و اوکراین وارد جنگ ســرد الکترونیکی شده اند .اما از این
نقطه به بعد انها معتقد بودند که در صورت عدم حل مسائل
سوریه و خاورمیانه روابط روسیه و امریکا می تواند به صورت
یک تنش مزمن و دراز مدت دراید .سیاستمداران امریکایی
معتقدند منافع بلندمدت هر دو کشور در این است که کمیت
و کیفیت بحران های کنونی تغییر کــرده و تعادل جدیدی
مبتنی بر دنیایی بیــش از یک دنیــای چندقطبی و جهانی
جایگزین ان شود .این راهبرد در راســتای چهار سیاست
اصولی دولت دموکرات هاســت -1 :عدم دخالت مستقیم
و هزینه زای مادی و معنــوی دولت امریــکا در خاورمیانه
برای جلوگیری از ایجاد هزینه برای شهروندان امریکایی،
-2همکاری با قدرت های منطقــه ای و فرامنطقه ای برای
تغییر ماهیــت بحران های کنونــی جهان .در این راســتا
دولــت کنونی امریــکا تــاش می کند هماهنگــی اش با
روســیه و دیگــر قدرت های موثــر الگویی بــرای حصول
راه حل هــای مســالمت امیز در خاورمیانــه و مناطق دیگر
باشد -3 ،عدم امکان دستیابی گروه های محلی و منطقه ای
به راه حل مشکالت و بحران ها به دلیل عدم انسجام داخلی
و نیاز انها به دخالت خارجــی و -4نیاز به حضور قدرت های
منطقه ای در حل مشکالت برای تقبل هزینه و اثرات ان با
همراهی و نظارت قدرت های برتر فرامنطقه ای.
با توجه به این اصول و رونــد بازی روس ها در منطقه
می توان همچنان قــدرت مانور ایران در بــازی منطقه ای
در ســوریه را افزایش داد .در درجه اول باید به بازی ســایر
طرف ها با یکدیگر توجه کــرد و در درجه بعدی باید از یک
سو اقدامات سیاســی ،حقوقی و مجموعه ای از تعامالت
با طرف های مختلف انجام گیرد و از سوی دیگر اقدامات
تنبیهی مانند اعمال فشار بر کشورهایی که نقش تخریبی
دارنــد و همچنیــن حمایت لجســتیکی بــرای گروه های
تروریستی در سوریه ایجاد می کنند ،صورت پذیرد .همگان
باید متوجه شوند که در بحران ســوریه روش تسلیحاتی و
نظامی هیچ کارکردی ندارد و باید یک روند سیاسی در این
کشور طی شود و به خواســته مردم سوریه احترام گذاشته
شده ،به دولت قانونی کمک کنند تا امنیت و ثبات را در کشور
برقرار کرده و دوران سازندگی و پایان بخشیدن به االم مردم
سوریه اغاز شود.
جغرافیای سوریه محل زایش
نظم نوین جهانی است
مهدی مطهرنیا در گفت وگو با مثلث
مذاکرات ژنو برای حل بحران ســوریه همزمان
با افزایش درگیری های خونیــن در حلب ادامه
دارد ،در همیــن راســتا هفتــه گذشــته جــان
کری ،وزیر خارجــه امریکا به ژنو ســفر کرده و
با طرف های دخیــل در مذاکرات گفت وگو کرد،
به طور کلی شــرایط حاکم بر بحران ســوریه را
چگونه ارزیابی می کنید؟
در گذشــته در ادبیات سیاســی غربی بســیاری
از تحلیلگــران برایــن بــاور بودند کــه راه دیپلماســی و
جنگ از یکدیگر جدا ســت اما امروزه با شتاب روز افزون
تغییــر و تحــوالت در عرصــه منطقــه ای و بین المللــی
و پیچیدگی هــای موجــود در صحنــه سیاســی جنگ و
دیپلماسی هم اغوش یکدیگر پیش می روند و می توانند
به اهداف مشخص دســت یابند .باتوجه به انگیزه های
ایاالت متحده امریکا برای کسب قدرت بین المللی پس
از جنگ جهانی دوم به خصوص بعد از جنگ ســرد بر ان
اســت رهبری حل دیپلماتیک بحران ســوریه را بر عهده
داشته و از سوی دیگر با سرپرســتی جنگی علیه داعش
اتخاذ کند .بر همین اساس واشنگتن با مدیریت رهبری
دیپلماسی و میدان جنگ در چارچوب انچه بحران گذار
از منطق قدیم به منطق جدید نظم جهانی اســت ،اقدام
می کند .واشــنگتن تالش می کند این نظم نوین جهانی
بر اســاس قدرت مطلوب خــود بازپروری کنــد و تاکنون
به طور نســبی در این باره موفــق عمل کرده اســت .بر
همین اساس جان کری ،وزیر خارجه امریکا به مذاکرات
ژنو در کنار تالش های اوباما و تالش های اشتون کارتر
وزیر دفاع امریــکا برای ایجاد یک ائتــاف ضد جهانی
علیه داعش مــی رود .این دو اقدام هماننــد دو لبه یک
قیچی هســتند که می تواننــد در واقع روبــان نظم اینده
جهانی را برش داده و زمینه های شکل گیری نظم جهانی
نوین را فراهم کنند.
چندی اســت به رغم اعالم اتش بس در برخی
نقاط سوریه درگیری های شدیدی میان ارتش
این کشــور و افراد مســلح در حلب در حال رخ
دادن اســت کــه در ایــن درگیری بســیاری از
غیرنظامیان از جمله زنــان و کودکان جان خود
را از دســت داده اند ،ارزیابی شــما درباره این
درگیری ها چیست؟
نه در حلب و دیگر مناطق در جغرافیای درگیری
سوریه بلکه داعش و دیگر گروه های تروریستی در حوزه
عقالنیت ابزاری قدرت وارد شــده اســت ،فجایع بزرگ
حقوق بشــری اتفاق افتاده اســت .باید بپذیریم که اگر
حلب رســانه ای می شــود و درباره درگیری های حلب در
رســانه های جهان برجسته سازی می شــود ،این اقدام
صلحخاکستری
عربستان عامل اصلی تشدید جنگ در سوریه است
احمد وخشیته
سردبیر دیدبان روسیه و دانشجوی علوم سیاسی
در دانشگاه دوستی ملل روسیه
4
رقابت ،موضوعی اســت که همــواره میان قدرت ها
وجود داشــته اســت؛ خواه ان قــدرت منطقه ای باشــد،
فرامنطقه ای یا جهانی .اما گاهی وجود یک دشــمن واحد
یا عاملی که منافع دیگر قدرت ها را تهدید می کند ،ســبب
می شود دود سفید بر اسمان گفت وگو میان قدرت ها نقش
بندد و برای از میان برداشــتن ان تهدید ،ائتالف شــکل
گیرد؛ کرملین و کاخ سفید نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
تهدید افراط گرایی؛ عامل اصلی ائتالف
میان روسیه و امریکا
پنج سالی از ناارامی و بحران در سوریه می گذرد و در
این مدت روسیه و امریکا در تقابل با یکدیگر قرار داشتند،
گاه این تقابل پر رنگ می شد و گاه کم رنگ بود اما همواره
وجود داشت .البته هر دو طرف از بحران سوریه خیرهایی
نیز نصیب شــان شــد؛ به عنوان مثال هر دو از این بحران
استفاده کردند و تســلیحات زیادی به هم پیمان هایشان
فروختند .در این میان مسکو که مســلمانان افراطی اش
به ســوریه اعزام می شــدند ،فرصت را مغتنم می دانست و
تدابیر چندانی برای ممانعت از خروج این تندرو ها از خاک
فدراسیون روسیه اتخاذ نکرد .اما کرملین در ماه های اخیر
که زمزمه های صلح به گوش می رســد هراسان از بازگشت
این تندرو هاســت که حاال تجربه جنگی هم پیدا کرده اند؛
از این رو در حوزه اگاه ســازی در سطح اجتماعی ،سایبری
و همچنین امنیتی به مقابلــه پرداخته اســت و با برگزاری
نشست های گوناگون به خصوص در مناطق جنوبی و قفقاز
تالش می کند تا جامعه پذیرای این افراد نباشد و انها را باز
پس زند .از ســوی دیگر واشــنگتن نیز در صدد بود پروژه
خاورمیانه بزرگ را با برگ ســوریه به گونه ای پیش ببرد و در
گام اول هالل شیعی را تضعیف و سپس نابود نماید .بازی
که هر دو قدرت از ان ســود می بردند؛ اگرچــه انها در این
زمین بازی مقابل یکدیگر قرار داشتند.
اما حوادث تروریستی یک سال اخیر از سوی داعش
و خطر بازگشت این افراط گرایی به اروپا انها را شگفت زده
کرد؛ خطری که می تواند وجــه بین المللی هر دو قدرت را
به شــدت تضعیف کند و انها را تحت فشــار افکار عمومی
شهروندانشــان قرار دهد .در ایــن میان روســیه به دلیل
نزدیکی مرزهایش به ســوریه و حضور مستقیم نیروهایش
در تقابل با نیروهای مخالف به ویژه داعش و النصره بیشتر
در معرض خطر تروریست و افراطی گرایی است؛ از این رو
زودتر از طرف مقابل (امریکا) دستش را به نشانه صلح دراز
کرد و پوتین از همتای خود در کاخ سفید درخواست ائتالفی
برای نابودی گروه های تروریســتی کرد .چرا که مسکو به
خوبی می داند افراط گرایان به راحتی می توانند نه تنها قفقاز
شمالی و چچن ،بلکه تا خود مسکو نیز ناارامی ایجاد کنند.
از الگوی پوتینی تا اوبامایی برای صلح در سوریه
مســکو همچون دیگر رفتارهایش در گذشته ،ابتدا
3
در حالی کــه قدرت های
جهان از جمله امریکا و روسیه
تاکید می کننــد که تنها راه حل
بحران سوریه سیاسی است
و تــاش می کننــد گرو ه هــا
و کشــورهای منطقــه ای و
فرامنطقه ای با مواضع مختلف
را پشــت میز مذاکرات بنشــانند و از طریق مذاکرات
و نزدیک کردن نســبی مواضع طرف های مختلف به
یک راه حل کلی دســت یابند ،همچنــان درگیری های
شدیدی در حلب در حال رخ دادن است .روزانه ده ها
نفر از مردم این شــهر جان خود را از دست می دهند،
اما به گفته مهدی مطهرنیا ،کارشناس مسائل منطقه
نه تنها در حلب بلکه در بســیاری از کشورهای منطقه
مردم بیگناه کشته می شوند .اکنون در بحران سوریه
دیپلماســی در کنــار جنــگ بــه کار گرفته می شــود.
مشروح این گفت وگو را در ادامه می خوانید:
به صورت ضربتی و انی وارد شد و یکباره با امریکا گفت وگو
کرد و به پرواز بر اسمان ســوریه درامد و به سرعت مواضع
مخالفان را مورد هدف قرار داد؛ اما در شــرایط کنونی تنها
حمایت امریکا نتوانست گره گشا باشــد .مسکو فراموش
کرده بود که اگر چه امریکا بازیگردان جبهه مخالفان اسد
طی سال های قبل بوده ،اما این کارگردان بازیگرانی داشته
است که اکنون به این راحتی دست از بازی خود نمی کشند؛
به خصوص پس از امضای برجام میان ایران و .5+1
کرملین همان طور که انی در اســمان ســوریه پرواز
کرد ،یکبار تصمیم به خــروج نیرو هایش گرفت؛ گویا این
بار مدل پوتینی به مدل اوبامایی تغییر کرد؛ گفت وگو برای
صلح به جای جنگ برای نابودی بحران.
اتش بــس ناپایــداری بــدون مشــارکت گروه های
تروریستی داعش و جبهه النصره که بیشتر در شمال و شرق
سوریه هستند به اجرا در امد (از 27فوریه) و مذاکرات صلح
از 13اوریل ،بعد از توافق امریکا و روسیه برای برقراری و
اجرای اتش بس شکل گرفت.
«ســرگئی الوروف» وزیر خارجه روســیه از توافق با
طرف امریکایی خبر می دهد که به موجب ان قرار اســت
واشنگتن از نفوذ خود از «اعضای مخالف خوب» استفاده
کند و انها را از انجا خارج کند تا کســی مانــع نابودی گروه
تروریســتی جبهه النصره نباشــد .البته در این میان سوال
مهمی وجود دارد :برای این گروه های به اصطالح اعضای
خوب چه مکانی برای اســتقرار در نظر گرفته می شود ؟ ایا
انها به قفقاز بــاز می گردند یا تحت حمایــت ریاض به این
کشــور می روند یا در افغانستان اســتقرار می یابند ؟ در هر
صورت انها نیروهایی مخالف هســتند که اگر به خواست
خود نرسند بالقوه تهدیدی برای امنیت منطقه ای که اسکان
دارند ،در نظر گرفته می شوند.
اکنون اگرچه روسیه و امریکا از مذاکرات صلح روسیه
حمایت می کنند و تالش می کنند دودی ســفید در اسمان
سوریه نقش ببند د اما گروه های وابسته به عربستان تالش
می کنند ان را خاکستری کنند.
اکنون پنج ســال از ناارامی های روســیه می گذرد و
تا کنون حدود 470هزار نفر از مردم این کشــور کشــته و
بیش از یک میلیون و 900هزار نفر زخمی شده اند .اما این
همه این مرثیه نیست و این خشونت سبب شده میلیون ها
جنگ زده در داخل و خارج این کشور اواره شوند؛ تروریست
و افراط گرایی نیز می توانــد در کنار تهدیدهای ناشــی از
معضالت جنــگ زدگــی تهدیدهای زیادی بــرای جامعه
بین الملل داشته باشد؛ تهدیدهایی همچون حوادث تلخ
شــب کریســمس در کلن المان یا بمب گذاری های اخیر
در کشورهای اروپایی و روســیه .برایند این عوامل در کنار
دیگر عوامل سیاسی در شطرنج معادالت منطقه ای سبب
شده روسیه و امریکا به شــدت از مذاکرات صلح سوریه در
ژنو حمایت کنند.
با این حال «اســتفان دی میســتورا» فرستاده ویژه
ســازمان ملل در امور گفت وگوهای صلح ســوریه در پیام
تصویری خود به شــورای امنیت تاکید کــرد که «امریکا و
روسیه برای نجات سوریه از این بحران باید بیشتر تالش
کننــد ».وی در گزارش خود به گفت وگوهای انجام شــده
برای صلــح اشــاره می کنــد و می گوید« :طی چهــار ماه
گذشته سه دوره مذاکره برای ایجاد صلح در سوریه برگزار
شده اســت و اخرین دور ان که دو هفته به طول کشید نیز
نتیجه ای در بر نداشــت و صلح نســبی ایجاد شده در حال
شکســت اســت ».از این رو «جــان کری» وزیــر خارجه
امریــکا به نشــانه حمایــت از اتش بس انجام شــده میان
حکومت و شورشیان سوری به ژنو می رود و با وزرای خارجه
اردن ،عربســتان و نماینده ســازمان ملل دیــد ار می کند
( 30اوریل).
(ن) بودن بشار اسد؛ نقطه اختالف گفت وگوها
ی در ژنــو اغاز
دور جدیــد مذاکرات ســوریه دهــم م
می شــود ،در این میان اگر چه روســیه و امریکا با یکدیگر
به طرح مشترکی برای صلح در سوریه رســیده اند اما نباید
فراموش کرد که انها همه ماجرا نیســتند .طی ســال های
گذشته کشــورهای گوناگونی به صورت علنی یا نیابتی در
سوریه حضور داشتند .از یک سو ایران به درخواست دولت
بشار اسد در سطح مستشاری و طی سال گذشته به صورت
رسمی در سوریه حضور داشته است و از سوی دیگر ترکیه
و عربستان که به سازمان دهی و تجهیز نیروهای مخالفین
و تروریست ها پرداخته اند وجود دارند .در این میان هر دو
طرف یک خط قرمز مشترک دارند( :ن)بودن بشار اسد.
تهران همچنان بر باقی ماندن بشار اسد تاکید می کند
و موضع ایران به صورت قاطع از سوی مقام معظم رهبری
بیان شــده و اقای ظریف نیز در کنفرانس وین این موضع
را به صورت شــفاف مطرح کردند و ان اینکــه از دید ایران
سرنوشت نظام سیاسی سوریه و اینکه چه کسی در سوریه
رئیس جمهور باشد باید به وسیله مردم سوریه انتخاب شود
نه اینکه چند کشــور دور هم بنشــینند و برای مردم سوریه
تصمیم بگیرند.
حال انکه عربستان و ترکیه از میان برداشتن بشار اسد
را شرط اصلی خود می دانند .هر مذاکره و گفت وگویی برای
انکه به نتیجه برسد نیاز دارد میان طرفین ،رابطه حداقلی
عموم و خصوص من وجه وجود داشــته باشد و بر اساس
اشتراکاتی هر چند اندک ،طرفین به گفت وگو بنشینند .در
این میان البته نقش روسیه و امریکا برای ایجاد گفت وگوها
بسیار مهم است .حال باید دید که روســیه و امریکا به چه
میزان به منافع و مواضــع متحدان خود وفادار هســتند و
کدام یک روحیه معامله گری دارند.
مثلث | شماره 307
نقشــی که برای خود در عرصــه منطقــه ای و بین المللی
تعریف کرد ه انجام مذاکرات با کشورها و طرف های درگیر
است .اما نباید توقعات فزاینده از این دیدارها داشت زیرا
داشتن چنین توقعاتی دور از واقعیت های موجود در بحران
سوریه است.
برخی از تحلیلگران بــا بیان اینکه جنگ داخلی
ســوریه ،یــک جنــگ نیابتــی میان روســیه و
امریکا ست ،بر این باورند که در صورت توافق
کامل میان روسیه و امریکا این بحران چندین
ســاله حل خواهد شــد ،نظر شــما در این باره
چیست؟
جغرافیای ســوریه محل برپایی جنــگ نیابتی
تنهــا میــان امریــکا و روســیه نیســت ،ممکن اســت
بازیگران اصلی این صحنه واشنگتن و مسکو به عنوان
بازیگــران اصلــی تلقی شــوند امــا بازیگــران دیگری
هم در نظــام بین المللی در ان مشــارکت دارند و جنگ
نیابتی میــان عربســتان و دیگر کشــورهای منطقه ای
در حــال جریان اســت .انچه مهــم اســت جغرافیای
ســوریه محل زایش نظــم نوین جهانی اســت .بحران
ســوریه از ان جهت اهمیــت دارد که حــل این بحران
پس از حل و فصل مســاله هســته ایــران و دســتیابی
طرفین به توافق هســته ای می توانــد گام مهمی برای
ایجاد فضایی مناسب به شکل دادن نظم اینده جهانی
با تفســیر امریکایی باشــد .امریکا به دنبال دســتیابی
به جهانی اســت که در ان این کشــور رهبــری امنیتی
جهان را برعهــده گرفته و پنج قدرت بــزرگ جهان ان
را مدیریت کنند.
بــا توجه بــه اظهــارات شــما ،نقــش محوری
واشــنگتن در برقــراری اتش بس در ســوریه
چیست؟
بی تردیــد ایاالت متحــده یک بازیگــر مهم در
بحران های منطقه ای و فرامنطقه ای در سراســر جهان
محسوب می شــود .اکنون این کشــور با گذر از بحران
اقتصادی در سال ،٢٠٠٨به خوبی توانسته به بازسازی
قــدرت خود بپــردازد .امــروز ایاالت متحده بــه تنهایی
دارای بیــش از ٣٤درصد از قــدرت اقتصــادی جهان
است .بر همین اســاس این ســوال مطرح می شود که
ایا می توان نقش این بازیگــر را در بحران های مختلف
جهان نادیده گرفت؟ بی تردید پاسخ به این سوال منفی
است.
بین الملل
هدفمندانه برای ایجاد یک فضا برای تقویت یا تضعیف
هدف های به خصوصی است.
ایا می توان امیدوار بود که مذاکرات ژنو بتواند
حالل بحران سوریه باشد؟
به طور کلــی در ســال 95بایــد در مســیر حل
بحران ســوریه از ســوی جامعه بین المللــی یک گام رو
به جلو برداشته شــود .ایاالت متحده امریکا بعد از یک
دوره تــاش بــرای مدیریــت بحران های منطقــه باید
اقدامی بــرای حل بحــران انجام دهد .اوباما توانســته
میراث تاریخــی خود را درباره مســاله هســته ای ایران
برجــای بگــذارد .او زمینه پرور یک فضــای مثبت برای
رئیس جمهور و دولت اتی امریکا خواهد بود .اکنون در
چند ماه باقیمانده تا پایان ریاســت جمهوری خود تالش
می کند که فضا را هر چه بیشــتر مثبت کند .اوباما تمایل
دارد هیالری کلینتون بر ســرکار اید تا او بتواند باقی راه
را بپیماید ،در حال حاضر نیز باتوجــه به تظاهرات های
برگزار شــده در ایالت های مختلف امریــکا به خصوص
کالیفرنیا علیــه دونالد نامزد پیشــتاز جمهوریخواهان به
نظر می رسد که هیالری کلینتون از شانس بیشتری برای
پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری امریکا دارد .البته
باز هم مشخص نیســت که در نهایت مردم امریکا به چه
کسی در انتخابات ریاست جمهوری رای بدهند.
ایا انجام دیدارها و مذاکرات در مســاله سوریه
میان طرف های درگیر ،از جمله دیدارهای کری
در ژنو می تواند مثمر ثمر باشد؟
به طــور کلــی نمی توان گفــت که ایــن دیدارها
هیچ نتیجه ای به همراه ندارد .نفس این دیدارها رســالت
تایید شده دستگاه دیپلماسی کشورهای دخیل در بحران
سوریه است .در همین راستا ایاالت متحده امریکا اولین
بین الملل
59
قضاوت در روزهای پایانی
60
ایا اوباما رئیس جمهور رئالیستی بوده است؟
مثلث | شماره 307
بین الملل
نگاهی دیگر
نوشــته های اتالنتیک نشــان می دهد که اوباما کامــا هم در
نگرشی رئالیستی غرق نشده است .او فکر می کند که چهار استراتژی
جایگزین مهم برای اوباما وجود دارد-1،رئالیسم -2،مداخله لیبرالی،
-2اینترناسیونالیسم(جهانگرایی)و-4انزواطلبی.
بررسی عملکرد اوباما در سیاست خارجی از نگاه سایت فارین پالیسی
بین الملل
مترجم :شراره بهنام نیا -ایوب لشینی
مثلث | شماره 307
اما از سوی دیگر نوشته های اتالنتیک نشان می دهد
که اوباما کامال هم در نگرشی رئالیستی غرق نشده است.
او فکر می کند که چهار اســتراتژی جایگزیــن مهم برای
اوبامــا وجــود دارد-1 ،رئالیســم -2 ،مداخلــه لیبرالی-2 ،
اینترناسیونالیســم (جهــان گرایی) و -4انــزوا طلبی .وی
انزواطلبی را به کلی رد و معتقد اســت که سیاست خارجی
انتخاب از میان سه مورد اول اســت .هر چند وی به برخی
از منتقدان تندش درباره مداخله گری پیشنهاد راهکار DC
را می دهد ،اعتقادش بر این اســت که (درکنار استفاده از
بسیاری از سیاست های خارجی) ایاالت متحده یک قدرت
استثنایی اســت و رهبری امریکا همچنان ضروری است.
در انتها او می خواهد هر دو راه را داشــته باشد؛ بااینکه به
محدودیت هــای ایاالت متحده و برخی مشــکالت که به
راحتی می توان از انها چشم پوشی کرد اذعان می کند ،اما
هنوز هم حین به خطر افتادن منافع حیاتی امریکا یا وقتی
که قدرت ایاالت متحده می تواند نتایج مثبتی به وجود اورد،
اماده مداخله است.
امــا پــس از هفت ســال ،ایــن بیــان رئیس جمهور
ی از منافــع حیاتی
هرگــز چارچوب مشــخص و منســجم
ایاالت متحده مشخص نکرده که در ان چرایی و چگونگی
پیشــروی ایالت متحده با ارمان های سیاسی وسیع تر و در
عین حال هزینه و ریسک قابل قبول شرح دهد .این مساله
را به تفصیل می توان این گونه شــرح داد :چه مناطقی از
جهان هستند که نســبت به جان و مال امریکایی ها متعهد
هستند و به ان ارزش قائلند؟ چرا این مناطق از سایر مناطق
با اهمیت تر هستند؟ تحت چه شرایطی می توان شهروندان
امریکایی را در معرض خطر قرار داد تا سایر امریکایی ها در
امنیت باشند؟ چه مواقعی هزینه ها و خطرات یک عملیات
بیشتر از منافع بالقوه ان است؟ و این نکته را فراموش نکنیم
که :چه مناطق یا موضوعاتی اهمیتی برای ایاالت متحده
ندارد و به راحتی می تواند به دیگران سپرده شوند؟
روایت اتالنتیک نشان می دهد که اوباما این سواالت
را از خود چندین بار پرســیده و با پاسخ های متعددی که در
برخورد با هرکدام داشته راحت کنار امده است .او می گوید
که معتقد است اهمیت خاورمیانه کاهش یافته در حالی که
اهمیت اسیا رو به افزایش اســت .اما اوباما هیچ وقت دید
فراگیر خود را با بقیه سیاستمداران به اشتراک نگذاشته و
هیچ وقت هم به صورت اشکار اظهار نکرده که برخی مناطق
جهان خارج از محدوده منافع حیاتی ایاالت متحده است و
بین الملل
همان طور که می دانیم باراک اوبامــا در اواخر دوره
ریاست جمهوری خود است و به عنوان یک انسان می داند
که پس از اتمام کارش مورد قضــاوت قرار خواهد گرفت.
احتماال ایــن انگیــزه ای بود تــا وی تصمیم بگیــرد تا در
یک ســری مصاحبه با مجلــه اتالنتیک شــرکت کند و از
دســت یافته های خود در سیاســت بین الملل دفاع کند و
توضیح دهد چرا با وجود اینکه منتقدان وی عالقه شدیدی
به استفاده از قدرت امریکا داشــتند اما وی تمایلی به این
امر نشان نداد.
جای تعجب نــدارد کــه این قضیــه به این ســوال
باز می گردد که ایا اوباما سیاست خارجی رئالیستی را در هفت
سال گذشته اجرا کرده اســت یا حداقل از افکار رئالیستی
مطلع بوده است( .یکی از صاحب نظران ما یک بار به طور
ساده لوحانه اعالم کرد که وی به صورت مخفیانه با جورج
کنان در ارتباط بوده و کارهای وی را هدایت می کرده است.
هر کس این ستون را مطالعه می کند می داند که اگر چنین
چیزی صحت داشت سیاست خارجی ایاالت متحده به طور
قابل مالحظه ای تغییر می کرد).
اســتفان والــت در ادامه ادعــا می کند کــه می داند
چرا مــردم بر ایــن باورند که اوباما فرد رئالیســتی اســت.
امــا از جایگاهی کــه او در ان قرار دارد بعد غیر رئالیســتی
ریاســت جمهوری اوباما برجســته تر و نمایان تــر از وجهه
رئالیستی وی اســت .و این ویژگی های غیر رئالیستی وی
اســت که باعث عدم موفقیتش در سیاســت خارجی شده
است.
اما در ابتدا باید به این سوال پاسخ داد« :میراث اوباما
پس از وی چه خواهد بود؟» به نظر اســتفان والت ،انچه
ارزش زیادی دارد این اســت که تاریخ نویسان در اینده به
وی نمره باالیی خواهند داد .مطمئنــا از او به عنوان اولین
رئیس جمهور غیر سفید پوســت و البته شــخصی که اداره
امور را با شان ،عزت و کوشــش فراوان انجام می داد ،یاد
خواهد شــد .دولت وی عاری از رســوایی بــود و از گرفتن
تصمیمات عجوالنه که عواقب نامطلوبی به همراه داشت
اجتناب می کرد .وی به طور تحسین امیزی نسبت به بیشتر
منتقدانش ،به رغم ناسزاها و نژاد پرستی اشکار برخی انها،
خونسرد و ســخاوتمند بود .بدون توجه به اینکه چه کسی
در ماه نوامبر برنده انتخابات خواهد شد ،اوباما در قیاس با
سایرین فردی توانا به شمار می رود.
با نگاهی به گذشــته ،خواهیم دید کــه اوباما تغییر
در امور بهداشتی را رونق بخشــید امریکا را از فرو رفتن در
رکودی دیگر نجــات داد ،در حالی که همه به یاد دارند که
در ســال 2009که وی به سمت ریاســت جمهوری رسید،
چگونه به مسائل با دید ترسناک نگاه می شد ،در زمانی که
هیچ بویی از موفقیت به مشام نمی رسید .اوباما این کارها را
انجام داد حتی زمانی که با مخالفت شدید جمهوریخواهان
مواجه می شــد و وقتی که انها رهبران خــود را می بلعیدند
و بارها و بارها تهدید به تعطیلی کل دولت فدرال کردند.
اما تمام این موارد اشــاره شــده به عنــوان میراثی از
دستاوردهای داخلی وی است و سابقه وی در امور خارجه
در بهترین حالت به چند مورد بیشتر محدود نمی شود .با این
حال اوباما می تواند مدعی شود که چندین موفقیت خاص
به دست اورده است -1 :وجهه ایالت متحده را از زمانی که
زمام امور را به دست گرفت باالتر برده است.
-2روابط با چین به رغم حضور ایاالت متحده در اسیا
ارام شده است و
-3توافق هســته ای با ایران تاکنــون موفقیت امیز
بوده است.
کارهای اوباما برای پایان دادن به تالش های طوالنی
و ضد امریکایی برای منزوی کــردن کوبا و همچنین بهبود
امنیت هسته ای جهان و تغییرات اب و هوایی قابل تقدیر
و حمایت است( .هرچند اقدامات بیشــتری باید در هر دو
جبهه انجام می شد).
متاسفانه در سابقه سیاست خارجی اوباما تعداد قابل
توجهی شکست فاجعه بار وجود دارد که اولین انها در جنگ
افغانســتان رقم خورد .اوباما در مواجهه با این موضوع در
اولین سال ریاســت جمهوری اش مشقت بسیاری کشید و
در نهایت شصت هزار ســرباز دیگر را وارد خاک این کشور
کرد .او متعهد شده بود که این موج اعزام ،موقت و به منظور
سرکوبی طالبان خواهد بود و تضمین داد که ایاالت متحده
با افتخار از ان بیرون خواهد امد .اما حاال در ســال 2016
طالبان قلمرو وسیع تری را نسبت به سال 2001تحت کنترل
قرار داده اند و ایاالت متحده همچنان در نبردی که بی پایان
به نظر می رسد همچنان در حال جنگیدن است .همان طور
که برخی از ما هشــدار داده بودیم این سیاست محکوم به
شکست بوده و در اخر هم چنین شد.
همچنین تالش های خیرخواهانه اوباما در برقراری
صلح بین اســرائیل و فلســطین منجر به تحقیر وی شد:
شهرک ســازی های اســرائیلی ها رو به افزایش رفت ،غزه
همچنان زیر اتش جنگ است ،فلســطین متعادل از بین
رفت ،حماس قدرتمندتر شــد و راه حل دوطرفه مورد نظر
بیل کلینتون ،جورج دبلیو بوش و اوبامــا ،از بین رفت و به
خاک سپرده شد .اوباما و وزیر خارجه اش جان کری زمان
و انرژی زیادی را بر سر این موضوع هدر دادند اما هیچ چیز
به دست نیامد.
واکنش های اوباما بــه بهار عربی نیــز موفقیت امیز
نبود .ایاالت متحده به حسنی مبارک کمک کرد تا از مصر
خارج شود و دولت انتخابی محمد مرسی را پای کار اورد که
با کودتای نظامی به برکناری مرســی و تحمیل یک دولت
دیکتاتوری ادمکش دیگر و تغییر مسیر و هدایت چشم های
کور انجامید .نیــروی هوایی ایاالت متحده به ســرنگونی
محمد قذافی در لیبی کمک کرد (تصمیمی که اوباما بعدها
از ان پشیمان شــد) و نتیجه ان شکســت دولت و فعالیت
داعش شــد .اوباما اعالم کرد که اســد باید از سوریه برود
به رغم اینکه رفتن وی راه درســتی نبوده و هیچ کاندیدای
جاگزینی نیز برای وی وجود نداشــت .و بــه همین منظور
ایاالت متحده کمک کرد تا تالش های اولیه سازمان ملل
در برقراری صلح و پایان درگیری ها در سوریه متوقف شود.
امروز سوریه به ویرانه ای تبدیل شــده و اسد نیز همچنان
مناطق حساس کشــور را اداره می کند .همچنین با وقوع
تحوالت یمن ،انقالب حوثی ها در این کشور و ظهور پدیده
داعش اوباما و تیم او غافلگیر شــدند .توضیح این مساله
بسیار دردناک است اما خاورمیانه در مقایسه با زمان روی کار
امدن اوباما در وضع بدتری قرار گرفته است .ایاالت متحده
به تنهایی مسئول این روند تاسفبار نیست اما دخالت های
مکرر این کشور باعث این هرج و مرج های اضافی و تغییر
موضع دوستان و دشمنان شده است.
مطمئنا برخورد با چندین شورش همزمان در چند کشور
مختلف هر رئیس جمهــوری را به چالش خواهد کشــید و
می توان به راحتی تجسم کرد که چه واکنش های به مراتب
بدتری نسبت به انچه ایاالت متحده انجام داد از خود نشان
می دهند .با این حال به نظر نمی رسد اوباما و تیم وی به انچه
در منطقه می خواستند رسیده باشند( .به جز متوقف کردن
برنامه ایران در تولید بمب هسته ای) و نتیجه کار چیزی جز
چند بدیهه گویی متناقض نبوده است.
در نهایت باید گفت اوباما در ارتباط با کنترل روســیه
استحقاق نمره پایینی دارد .استفان والت می گوید« :من
طرفدار والدیمیر پوتین نیستم ،اما مقامات ایاالت متحده با
موضع گیری و جانبداری اشتباه از شورشیان اوکراین و بدون
پیش بینی واکنش روسیه به دنبال سرنگونی رئیس جمهور
ســابق این کشــور ویکتــور پانوکوویچ بودنــد .نتیجه هم
تبدیل به تراژدی برای مردم اوکراین و عرق شــرمی برای
ایاالت متحده شد و وضعیت مخاطره امیزی در اروپا به وجود
اورد و تبدیل به یک مشکل فوریتی در این منطقه شد».
ایا بنا به ادعای منتقدان لیبرالیست اوباما ،این سابقه
نقص در سیاست خارجی به ظاهر رئالیستی وی نیست؟ از
یک طرف اوباما دارای غرایزی است که نگاهی رئالیستی
دارد .او می داند که قدرت ایاالت متحده نامحدود و نیروی
نظامی به عنوان ابزاری خام و خشــن به تنهایی نمی تواند
هر مشکلی را حل کند .مانند بســیاری از از رئالیست های
معاصر ،او فکر می کند که ایاالت متحده از امنیت باالیی
برخوردار اســت و تروریسم هســته ای و تغییرات اب وهوا
تنها تهدیدات موجود هستند که برای اینده قابل پیش بینی
است .اعتقاد وی مبنی بر اینکه اسیا از اهمیت استراتژیکی
رو به افزایشــی برخوردار است نشــان می دهد که توانایی
نظامی و اقتصادی نقش کلیدی در شــکل دهی سیاست
جهــان دارد .در واقــع ،تاکیــد وی بر ســاختن ملت ها در
خانه شــان ،نشــان دهنده اگاهی دقیق وی نسبت به این
مساله اســت که قدرت داخلی بســتر اصلی امنیت ملی و
تاثیرات بین المللی است و مانند بســیاری از رئالیست ها،
او این عقیده را که نیاز به جنگ احمقانه باعث حفظ اعتبار
ایاالت متحده می شود را مزخرف و خطرناک می داند.
61
بین الملل
بین الملل
62
مثلث | شماره 307
از این رو ارزش اعزام نیروهای امریکایی و جنگیدن و مردن
برای ان وجود ندارد .وی به جای انکه منافع ایاالت متحده
را مشخص کند و منطق پشت افکارش را توضیح دهد ،در
سخنرانی عمومی اش اغلب به تکرار و پشتیبانی از برتری
لیبرال امریکایی پرداخته است.
در ســال ،2009در نطق خود هنگام دریافت جایزه
نوبل ،ضمن دفاع از نیاز به قدرت نظامی به جهانیان گفت
که ایاالت متحده برای مدت شــش دهــه و برای ضمانت
امنیت جهانی با خون شــهروندان و بازوان قدرتش کمک
کرده و بدین ترتیب نشــان داد کــه او از طریق اســتفاده
از هواپیماهــای بــدون سرنشــین ،ترورهــای هدفمند و
عملیات های ویژه به این منظور رسیده است .ممکن است
وی در مقایســه با بوش از قدرت نظامی در مقیاس کمتر و
برای رســیدن به اهدافش معتدل تر عمل کرده باشد اما او
از قدرت نظامی در مکان های بی شــماری اســتفاده کرده
است .اما چگونگی تصمیم گیری وی مبنی بر اینکه در کجا
اقدام کند و در کجا عقب نشینی هنوز هم به عنوان یک راز
حتی برای انهایی که بســیار به این مســائل دقت می کنند
باقی مانده است.
عدم موفقیت وی در تعریف منافع امریکا و تمایل او
به ســر دادن صریح شــعارهای اولویت دار لیبرالی چندین
نتیجه ناخوشایند به همراه داشته اســت .اول ،این بدین
معناســت که اوباما هــر زمان که مشــکلی در گوشــه ای
دور افتاده در جهان اتفاق می افتاد ،بــا جمله باالخره باید
کاری انجام شــود تحت فشــار مداوم قرار گرفته اســت،
اما هیچ اســتدالل یا اصولــی برای منحرف کردن فشــار
نداشــته اســت( .حتی از این اجتناب نمی کرد که ممکن
اســت احمق خطاب شــود) .همان طور که شکست لیبی
ان را به وضوح نشان می دهد ،خطر این است که حامیان
مداخله گرایــی گاهــی اوقات بــه مدیریت غرایــز معقول
پرداخته و رئیس جمهور را به رغــم میل باطنی اش وادار به
انجام کار می کنند ،حتی اگر منافع امریکا در خطر نباشــد
و واشــنگتن هم هیچ ایده ای در انجام ان نــدارد .در نبود
یک اســتراتژی مشــخص ،کارهای نامعقول نیــز اتفاق
خواهد افتاد.
دوم به این دلیل که اوباما گفت رهبری ایاالت متحده
امری ضــروری و اجتناب ناپذیر اســت ،هــراز گاهی که
وی ســعی در پایان سیاســت های ناموفق خودداشــته یا
درصــدد جلوگیــری از ورود بــه باتالق های جدیــد بوده،
نسبت به منتقدان تند رو اســیب پذیر شده بود .خارج شدن
از افغانســتان و عــراق و دور مانــدن از اوکراین و ســوریه
می توانســت تصمیم درستی باشــد ،چرا که منافع حیاتی
ایاالت متحده در معرض خطر هیچ کدام از این کشــورها
و مشکالت مربوط به انها نبوده است .اما اوباما هیچ وقت
توضیح قانع کننده ای برای این موارد نداد .بنابراین ،انچه او
باید به عنوان سختی و مشکل ارائه می کرد را می توان ناشی
از خســتگی جنگ ،جنگ گریزی و ضعــف و حواس پرتی
ناشی از ان قضاوت کرد.
این دوگانگی به روابط با متحدان وی اسیب رساند.
پیشروی ها و حرکت های خودسرانه و بی محابای متحدان
اوبامــا وی را ازار مــی داد به طــوری که او زمــان و تالش
زیادی را صرف قانع کردن بســیاری از ایــن متحدان کرد
درحالی که به راحتی می توانســت بدون هیــچ توجهی به
انچه اتفاق می افتد یا انچه انها انجام می دهند به کار خود
ادامه دهد .نتیجه پیش بینی شده چه بود؟ متحدان ایاالت
متحده به این دلیل که واشــنگتن انچه انها می خواستند
را انجام نمــی داد ،هــر گاه عصبانی و ناراحت می شــدند
با گســتاخی تمام به اقدامــات خود از راه هــای گوناگون
ادامــه دادند .اگر اوبامــا به دولت هــای خارجی می گفت
چرا بــرای دفاع از خــود کارهای بیشــتری نکردند ممکن
بود که انها ناامید شــوند ،اما حداقــل می فهمیدند که در
چه جایگاهی قرار دارنــد .مهمتر از همه بــه این دلیل که
اوباما هرگز به صورت عمومی چشم انداز رئالیستی خود را
مشــخص نکرد و ســعی نکرد که این دیدگاه را برای مردم
امریــکا توضیح دهــد ،او راهکار حــزب دموکــرات را که
حاال ان را بی اعتبــار می داند هرگز مختــل نکرد .در طول
اولین کمپیــن انتخاباتــی اش ،وی اظهار کــرد که فقط
قصد پایــان دادن به جنگ عراق را نــدارد بلکه تصمیم در
پایان دادن بــه افکاری را دارد کــه امریکایی ها را در وهله
اول به جنگ تحریک می کند .داســتان اتالنتیک ،اوباما
را به عنوان کســی که اشــکارا نمایش حــزب دموکرات را
کوچــک انگاریــد ،توصیف می کنــد« :مجموعــه ای از
منابع فکر».
روایت اتالنتیک اوباما را به عنوان فردی بی اعتنا به
حزب دموکرات توصیف می کند کــه مجموعه ای از منابع
فکری است؛ حزبی که او تعدادی از اعضا با جایگاه برجسته
ان را منصوب کرده و بســیاری از شعارهای انان را پذیرفته
اســت که مهمترین انها ضرورت رهبری ایاالت متحده در
طول دوره ریاست جمهوری وی بود.
تغییر افکاری که به خوبی تثبیت شــده ،ساده به نظر
نمی رســد و رئیس جمهور در این میان تنها یک نفر اســت
(حتی با نفوذی که دارد) تغییر اجماع فکری فعلی تا منافع
را تثبیت و رهبری همه این افکار را تماما و به طور مستقیم
بر عهده گیرد و به انتصاب افراد دیگر در جایگاه های مهم
دولتی بپردازد .او در طول دوره ریاست جمهوری خود باید
اســتراتژی متفاوتی را اتخــاذ می کرد ،نه اینکــه صرفا به
تعدادی ســخنرانی که زود فراموش می شــوند اکتفا کند.
تغییر اجماع فکری مســتلزم همان تالش و تمرکزی است
که وی روی برجام با ایران از خود نشــان داد و در حالی که
او باید این امور را انجــام می داد هر هفته بایــد با اتفاقات
تو پنجه
پیش بینی نشده ای که در دولت اتفاق می افتد دس
نرم کند .این مــوارد از مســئولیت های یک رئیس جمهور
محسوب می شــود؛ و به خصوص برای کســی که تجربه
پیشینی در واشنگتن نداشته بســیار سخت تر خواهد بود.
به طور خالصه ،در واقع اوباما در امور خارجه خود به صورت
یک رئالیســت عمل نکرده اســت چرا که او جهان شناسی
رئالیستی را به صورت کامل نپذیرفته است .تعداد بسیاری
از رئالیست ها یا به عبارتی هیچ رئالیستی را در جایگاه های
کلیدی قرار نداده و هرگز تالشی برای پیاده کردن اجماع
نظر دو حزبی در پشت اســتراتژی های اولویت دار لیبرالی
از خود نشــان نداده اســت .همان گونه که پیــش از این
هم گفته شــد اگر سیاســت خارجی به صورت رئالیســت
پیاده می شــد باید منجر به این می شــد که ایاالت متحده
افغانستان را خیلی سریع در ســال 2009ترک کند و روابط
خــاص خــود را در خاورمیانه بــه روابط نرمال تــری تغییر
می داد ،به صراحت با گسترش بیشتر ناتو مخالف می شد،
از تغییر دولت ها و دیگر شــکل های مهندســی اجتماعی
در کشــور های خارجــی مانند لیبــی و ســوریه جلوگیری
به عمل امده و به سیاســت های قدیمــی تعدیل گرایی که
ایاالت متحده را مانند گذشــته بســیار خوب جلوه می داد
باز می گشــت .البته حتی اگر اوباما منطق پشت پرده این
سیاســت ها را با دقت توضیــح مــی داد و ان را به صورت
مداوم پیگیری می کرد ،همچنان نمی توانســت پایه های
تفکــرات مداخله گرایانه سیاســت خارجــی را تغییر دهد.
به هر حال ،این جهان بینی از سوی بسیاری از افراد ثروتمند،
شرکت های قدرتمند ،منابع فکری پرنفوذ و البی های مرتبط
مورد حمایت قرار گرفته اســت .تالش های جاه طلبانه تر
برای تغییر در طرز فکر امریکایی ها در مورد سیاست های
خارجی به موفقیت نخواهد رسید ،اما همچنان که دوران
ریاســت جمهوری وی رو به اتمام اســت می تــوان به این
مساله امیدوار بود.
شوک به امریکایی ها
ورود خودروهای امریکایی به ایران متوقف شــد ان هم درست چند روز
بعد از اینکه اعالم شد مجوز رســمی واردات این خودروها صادر شده است.
حاال شرکت های امریکایی از رقیبان غربی که توانسته اند مجوز واردات بگیرند
عقب مانده اند.
اقتصاد
ت
یتر
ا
و
ل
غول کشی در ایران
ماجرایورودماشین هایامریکاییبهایرانچهبود؟
اقتصاد
64
مثلث | شماره 307
1
«بازگشت یک افسانه پس از 34سال؛ همراه با شما
در کارناوال انتخابات »92یــک تبلیغ عجیب و غریب ان
هم یک ماه مانده به برگزاری انتخابات ســال .92محمود
احمدی نژاد روزهای اخر ریاســت جمهوری اش را پشــت
ســر می گذاشــت و حاال برخی فکر می کردند که در دوره
رئیس جمهور جدید باید منتظــر تحوالت تازه ای در عرصه
صنعت خودرو بود .صنعت خودرو بعد از چند سال تحریم در
ایران حال و روز خوبی نداشــت .به همین دلیل هم بود که
چنین تبلیغ عجیب و غریبی مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.
سه ســال بعد از ان انتخابات ان شــعار هنوز محقق
نشــده ،اما اخبــار تــازه ای از صــدور مجوز بــرای ورود
خودروهای امریکایی مورد توجه رســانه ها قــرار گرفته؛
خبریکهالبتهباواکنشمنفیوزارتصنایعمواجهشدهاست.
تیری که به سنگ خورد!
با دســتور وزیــر صنعــت ،مجــوز جنجالــی واردات
خودروهای امریکایی باالخره لغو و اسامی ۲۴مدل شورولت
از فهرست خودروهای مجاز برای ورود به کشور در سال ۹۵
از سیستم ثبت سفارش حذف شد.این پایان همه جنجال ها
در ماجــرای ورود خودروهــای امریکایی به ایران اســت.
ماجرایی که با اعالم خبر مجوز ورود این خودروها به ایران
اغاز شده بود و روزهای ســختی را برای وزارت صنعت رقم
زد.همه چیز از این خبر کلید خورد «:وزارت صنعت ،معدن
و تجارت ،مجوز واردات خودرو از پنج شــرکت خودروســاز
امریکایی و اروپایــی را صادر کرد تا مقدمــه ورود برندهای
جدید به خیابان های کشور فراهم اید ».ان طور که در سایت
سازمان توسعه تجارت امده ،طی سال گذشته مجوز ورود
انواع خودرو از شرکت های فولکس واگن،شورولت ،ا پل،
اشکودا و دی اس صادر شده و این خودروسازان می توانند
نســبت به صادرات محصوالت خود به ایــران اقدام کنند.
این اتفاق یکی از اثرات توافق هســته ای به شمار می رود،
چه انکه خودروســازان خارجی پس از اطمینان یافتن از به
ســرانجام رســیدن مذاکرات ،قصد بازار ایران را کرده و در
این بین ،برخی از انها توانســتند نظر مثبت وزارت صنعت،
معدن و تجــارت را (برای صــدور خودرو به کشــور) جلب
کنند .اما بنابر اعالم سایت ســازمان توسعه تجارت ،مجوز
بازگشت با چراغ های روشن
شورولت چگونه می خواست وارد بازار
ایران شود؟
واردات مدل سوپر بی اشــکودا () 3T SKODA SUPER B
صادر شده است ،اشکودا یکی از زیرمجموعه های فولکس
واگن به شــمار می رود که مقر ان در کشور چک قرار دارد.
واردات ایــن خودرو به کشــور در حالی اســت که پیش تر
خبرهایی مبنی بر مشارکت اشکودا با یکی از خودروسازان
ایرانی منتشر شــد اما مذاکرات دو طرف به نتیجه نرسید.
دیگر خودرویی که مجوز واردات به کشور را گرفته ،دی اس
( )DS5است ،محصول شرکت دی اس فرانسه که در واقع
برند لوکس ساز پژوسیتروئن به حساب می اید .از دی اس که
بگذریم ،ا پل نیز توانسته برای صادرات مدل اینسیگنیا به
ایران ،مجوز وزارت صنعت ،معدن و تجارت را کسب کند.
ا پل شاخه اروپایی جنرال موتورز امریکا به شمار می رود و در
حالی قرار است محصول اینسیگنیای ان وارد کشور شود
که دیگر برند خودروساز امریکایی یعنی شورولت نیز مجوز
ورود به خیابان های ایران را در چند مدل کسب کرده است.
در نهایت اینکه فولکس واگن المان هم دیگر خودروسازی
است که وزارت صنعت برای ورود یکی از محصوالت این
شرکت به نام تیگوان ،مجوز صادر کرده است .
شورولت می اید
همزمان با این اخبــار ،رئیس انجمــن واردکنندگان
خودرو هم گفت« :نمایندگی رسمی شورولت تمام مراحل
خود را در ایران طی کرده و از طریق کره جنوبی خودروهای
امریکایی شــورولت وارد بازار ایران شــده است ».فرهاد
احتشام زاده در مورد اخرین وضعیت بازار واردات خودروی
امریکایی بــه ایران ،اظهار داشــت« :نمایندگی شــرکت
شــورولت که از طریق کره جنوبی فعالیتش را در ایران اغاز
کرده تمام مدارک و گواهی های الزم در زمینه استاندارد،
محیط زیســت و غیره را به طور قانونی طی و دریا فت کرده
است».
احتشام زاده در مورد تمایل ورود شرکت های مختلف
خودروســاز خارجی به بازار ایران اینگونــه توضیح داد که
تقاضا برای حضور در بازار خودروی ایران افزایش یافته که
بیشتر به منظور واردات خودروی اماده است.
به زعم احتشــام زاده انتقال تکنولــوژی جدید مزیت
واردات خودروهای خارجی به کشــور اســت .وی افزود:
«نمایندگی ها باید بتوانند خود را با تکنولوژی روز مجهز کنند
و موظف به ارائه خدمات پس از فروش مناسب هستند که
در کنار ان اموزش های به روز نیز داده می شود».
وی خطاب به واردکنندگان خودرو گفت« :از انجایی
که مردم در ایران به خودرو نگاه سرمایه ای دارند برندهایی
در ایران ماندگار خواهند بود که ســرمایه گذاری بلندمدتی
داشــته باشــند چرا که خدمات پس از فروش به مشــتری
یکی از ارکان اصلی در بازار ایران است و در عین حال باید
تکنولوژی خودروسازان خارجی در ایران به روز باشد».
مجوز برای دورگه المانی و امریکایی
چراغ سبز مشکوک
امسال برای اولین بار ،نام ۲۴مدل شورولت امریکایی
در فهرســت اعالمی خودروهای مجاز وارداتی به چشــم
می خورد ؛ خودرویی دردسرساز که به رغم تاکیدات رهبری
مبنی بر جلوگیری از ورود کاالهای لوکس به خصوص از نوع
امریکایی اش ،برخی مسئوالن به ورود انها چراغ سبز نشان
داده اند؛ ان هم در سالی که نامش اقتصاد مقاومتی است
و قرار است ارزهای اندک کشور که دالر دالر از بابت فروش
نفت به پایین ترین قیمت جمع شده است ،در راهی به غیر
از مصرف گرایی کاالهای خارجی هزینه شود.
ماجرا البته به بیســتم دی ماه ســال ۹۴برمی گردد.
زمانی که سازمان توســعه تجارت ایران در نامه ای به مرکز
واردات و امور مناطق ازاد و ویژه گمرک ایران اعالم کرد:
«با توجه به نامه دفتــر صنایع خــودرو و نیرومحرکه درباره
خودروی سواری قابل ورود با نشان تجاری Chevroletبا
رعایت ائین نامه ضوابط فنی واردات خودرو و رعایت سایر
مقررات و مطابق با مدل های مندرج در گواهی نمایندگی
صــادره مرکز اصنــاف و بازرگانان با اعتبــار دوره زمانی ۲۹
اذرماه ،۹۸اقدام شود ».در واقع ،دفتر نیرو محرکه وزارت
صنعت ،معدن و تجارت اعالم کرده بــود که واردکننده در
نظر دارد دو مدل خودرو شورولت AVEOو TRAXکره جنوبی
را در حجم موتورهای ۱۴۰۰تا ۱۸۰۰در دو گروه شاسی بلند
و هاچ بک وارد کشور کند.
ان زمان ،مجتبی خســروتاج ،قائم مقام محمدرضا
نعمت زاده ،وزیر صنعت ،معدن و تجارت به صراحت اعالم
کرد که خودرو جز و لیست کاالهای صنعتی ممنوعه که به
سازمان توسعه تجارت معرفی شده ،قرار نگرفت ه و بنابراین
مشمول محدودیت نیست .او البته به این نکته هم اشاره
کرده بود که داشــتن نمایندگی ،یکی از پیش شــرط های
صدور مجــوز واردات خودرو اســت و از انجایــی که هیچ
برند امریکایی در ایران نمایندگی مجاز ندارد ،یک واسطه
عمانی نمایندگی این دو برند شورولت را در ایران ایجاد کرده
و توانسته است ،امکان واردات را فراهم اورد.
موضوع اما به این مجوز که بر خالف سایر مجوزهای
ورود خودروهای وارداتی از ســایر کشــورها کــه حداکثر
یک ساله صادر می شود هم ختم نشد ،بلکه وزارت صنعت،
معدن و تجارت به این واسطه ورود خودروهای امریکایی،
امتیازی داده بود که نمایندگی اش ،تا سال ۹۸اعتبار داشته
باشد .همین امر ،چراغ سبزی بر این شد که پای خودروهای
امریکایــی به بازار ایران باز شــود .ورودی که شــاید برای
کمپانی هــای امریکایی در ورود به بــازار پرتقاضا و جذاب
ایران ،میلیون ها دالر پول به همراه داشته باشد.
حتی در ســال ۹۵هم ،برخی دولتمــردان همچنان
مصــر هســتند کــه خودروهــای لوکــس امریکایــی در
خیابان های ایــران جوالن دهنــد .شــاهد ان هم صدور
المان
ب.ام.و ،اپل ،دایملر (بنز) ،مرسدس (بنز) ،پورشه ،فولکس واگن
چین
سایک ،جی.ای.سی ،بایک ،جیانگسو جوی النگ ،بریلیانس
ژاپن
سوبارو ،تویوتا ،میتسوبیشی ،هوندا ،سانگ یانگ
فرانسه
سیتروئن ،رنو
کره جنوبی
هیوندای ،کیا
ایتالیا
فیات
سوئد
ولوو
جمهوری چک
اسکودا
امریکا
شورولت
مثلث | شماره 307
کشور
شرکت های سازنده
اقتصاد
در اخرین روزهای فروردین امسال وزارت صنعت در
نامه ای به دفتر مقررات واردات و صادرات ،موافقت خود
را با ثبت سفارش خودروی «ا پل» در دو مدل ادام و کورسا
اعالم کرد.
پس از اعالم فهرســت خودروهای مجاز وارداتی از
سوی سازمان توسعه تجارت ایران ،اداره کل صنایع خودرو
و نیرومحرکه این وزارتخانه در نامه ای به ســازمان توسعه
تجارت ایران ،موافقت خود را با صدور مجوز ثبت سفارش
تابلوی ورود ممنوع مقابل امریکایی ها
سه سال تالش برای ورود خودروهای
امریکایی چگونه ناکام مانده است؟
خودروی المانی ا پــل در دو مــدل ادام و کورســا با حجم
موتور کمتر از ۲۵۰۰سی ســی را اعالم کرد .این اداره کل
خواستار ثبت سفارش خودرو ا پل توسط شرکت توان خودرو
جی به عنوان نماینده رســمی برند ا پل المان در ایران شد.
بر این اساس ،سازمان توسعه تجارت ایران ،ثبت سفارش
این دو مدل خودرو را با رعایت ائین نامه ضوابط فنی واردات
خودرو بالمانــع اعالم کرد .در این نامــه ،اداره کل صنایع
خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت ،معدن و تجارت اعالم
کرده که شرکت واردکننده از گواهی معتبر فعالیت نمایندگی
و مجوزهای ســازمان محیط زیست و ســازمان استاندارد
برخوردار اســت و در نظــر دارد دو نوع دســتگاه خودروی
سواری هاچ بک ۱۴۰۰سی .سی با نام های تجاری ادام و
کورسا را وارد کشــورمان کند.بر این اساس ،دفتر مقررات
صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت مجوز واردات این
دو نوع خودروی تولیدی شرکت ا پل را به مرکز واردات و امور
مناطق ازاد و ویژه گمرک ابالغ کرده است.
ادام ا پل ا گ (به المانی )Adam Opel AG :یا به طور
خالصه ا پل شرکت خودروســازی المانی است که از سال
۱۹۲۹به این ســو در تعلق شرکت خودروســازی امریکایی
جنرال موتورز قرار گرفت.
سایه ای روی دیوار
خودروهای امریکایی را چه کسانی
به ایران می اورند؟
65
اقتصاد
اقتصاد
66
مثلث | شماره 307
مجوز برای واردات ۲۴مدل شــورولتی اســت که امسال
از ســوی دولت به واردکنندگان ایــن خودروهای لوکس و
گران قیمت امریکایی داده شده اما نکته جالب تر ،مهلت
اعتبار نمایندگی اســت که بــرای برخــی از مدل های این
خودرو تا اذر ۹۵و برای برخی دیگر تا اسفند امسال ،در نظر
گرفته شده است.
حال اما محمدرضا نعمــت زاده ،وزیر صنعت ،معدن
و تجارت می گوید که خبری از صدور این مجوزها نداشته
و حال که دستور بررسی داده است ،شــاید مجوز واردات
شــورولت را باطل هــم بکند .او بــه تازگی در یــک برنامه
تلویزیونی اعالم کرده است« :من خودم نمی دانستم که
خودروهای امریکایی وارد شــده و اکنون دستور پیگیری
دادم و ظاهرا در سال ۹۳یک شرکت برای ورود خودروهای
امریکایی که از طریق کشور ثالث وارد ایران شوند ،از وزارت
صنعت ،معدن و تجــارت مجوز نمایندگی گرفته اســت و
اواخر سال ۹۴هم این مجوز داده شد و البته هنوز نمی دانم
که این خودرو وارد شده اســت یا نه .اما به هرحال ،یا باید
مجوز این شرکت را لغو کنیم یا بگوییم از ان استفاده نکند».
معاون وزیر صنعــت ،معدن و تجارت بــا بیان اینکه
مصوبــه ممنوعیــت ورود کاالهای امریکایــی منحصر به
کاالهای مصرفی است گفت« :باتوجه به اینکه خودرو در
قوانین ما به عنوان کاالی سرمایه ای یا مصرفی با دوام تلقی
می شود شامل مصوبه مذکور نیست».
محمود نوابی در خصوص واردات خودروی امریکایی
به کشور گفته است« :شرایط ورود خودرو به کشور براساس
مصوبه ضوابــط فنی واردات خــودرو و اصالحیه بعد از ان
ســنجیده می شــود و در صورتی که خودرویی شرایط اخذ
تاییدیه های مندرج در ضوابط فنــی واردات خودرو اعم از
تاییدیه سازمان ملی استاندارد ،ســازمان حفاظت محیط
زیســت و ...را داشته باشــد امکان ورود ان خودرو فراهم
است».وی اظهار کرده اســت« :در صورتی که خودرو با
اســتانداردهای ملی ما تطابق داشته باشــد می تواند وارد
کشور شود و این موضوع نیاز به یک پیش نیاز اساسی دارد و
ان وجود نمایندگی رسمی شرکت اصلی عرضه کننده است.
براساس ماده ( )4قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان
عرضه کاالهای سرمایه ای و مصرفی با دوام نظیر خودرو
مســتلزم وجود نمایندگی رسمی و شــبکه خدمات پس از
فروش اســت.در خصــوص ورود خودروهــای امریکایی
باید متذکر شد مصوبه ممنوعیت ورود کاالهای امریکایی
منحصر به کاالهای مصرفی بوده که لیســت این اقالم به
سازمان توســعه تجارت و گمرک ابالغ شده است».نوابی
همچنین بیان کرد« :باتوجه به اینکه که خودرو در قوانین ما
به عنوان کاالی سرمایه ای یا مصرفی با دوام تلقی می شود،
شامل مصوبه مذکور نیست و باید قوانین و مقررات یاد شده
به شــرح فوق درمورد ان رعایت شــود .همچنین موافقت
ورود یا اصطالحــا اخذ مجــوز ورود در اختیار هیچ انجمن
یا تشکلی نیســت».این ســخنان نوابی در حال ا ست که
مدتی پیش گزارش شده بود که در ۱۰ماه نخست سال 94
تعداد بسیار محدودی خودرو از مبدا ایاالت متحده امریکا
به ایران وارد شده اســت .در ان گزارش اشــاره شده بود،
بر اساس امار رسمی گمرک ایران ،در ابان ماه سال جاری
سه دســتگاه «بی ام و ایکس 4ساخت 2015مدل 2016
چهار سیلندر پنج درب 2000سی ســی دنده اتومات» هر
کدام به ارزش 69هزار و 573دالر از کشور ایاالت متحده
امریکا و از گمرک نامشــخص به ایران وارد شده است .در
مهرماه سال 94از گمرک معاونت واردات و ترانزیت تهران،
یک دستگاه تراکتور مستعمل نیز به ارزش 15هزار و 284
دالر ،از کشور ایاالت متحده امریکا وارد ایران شده است.
در همین حال محمد باقر رجال ،رئیس هیات مدیره انجمن
قطعه سازان خودرو ایران نیز مهرماه سال گذشته ،با اشاره
به اینکه امریکایی ها از روزی که اولین نشــانه های توافق
بین ایران و 5+1ظاهر شــد ،خواهان ورود بــه بازار ایران
بودند ،گفت« :چندی پیش در یکی از روزنامه های مطرح
امریکا ،یکی از خودروسازان امریکایی اظهار کرده بود که
به دلیل شناختی که از بازار ایران دارند و می دانند که مردم
ایران به خودروی امریکایی عالقه دارند ،خواهان ورود به
بازار ایران هستند».
خبر داشتند!
میثــم رضایــی؛ رئیس انجمــن صنفــی کارفرمایی
واردکنندگان خودرو در نشست خبری در پاسخ به این سوال
که تکلیف مجــوز واردات خودروهــای امریکایی پس از
مخالفت وزیر صنعت چیســت اظهار کرد« :هنوز خبری از
باطل شــدن مجوز واردات خودروهای امریکایی نیســت
و درحال حاضر 24تا 25خــودروی امریکایی به ارزش هر
دستگاه 30تا 140هزار دالر در ســامانه ثبت سفارش قرار
دارد و هر کسی می تواند با پرداخت سه درصد گمرکی انها را
ترخیص کند ».وی در پاسخ به این سوال که وزارت صنعت
اعالم کرده از صدور مجــوز واردات خودروی امریکایی به
یک نمایندگی اطالع نداشــته است گفت «:مگر می شود
که مجوزی بدون اطالع وزارت صنعت داده شــود .ارکان
مدیریتی وزارت صنعــت در جریان صدور مجــوز واردات
خودروهای امریکایی هستند ».رئیس انجمن واردکنندگان
خودرو ادامه داد« :مجوز واردات شــورولت سال گذشته
صادر شــده و تاکنون حدود 25دســتگاه شــورولت ثبت
سفارش شده اســت ».به گفته رضایی ،واردات شورولت
در حالی انجام می شود که شرکت مادر امریکایی در سایت
رسمی خود اعالم کرده به پنج کشور سرویس نخواهد داد و
نام ایران در صدر این لیست قرار دارد .وی تاکید کرد« :در
شرایطی که امریکا سال هاست روی خوش به ایران نشان
نداده است ،چطور می تواند به خودروهای ما خدمات ارائه
دهد .در شرایط تحریم شــاهد این بودیم که خودروسازان
فرانســوی ایران را ترک کردند ،در مــورد امریکا نمی توان
انتظار بهتری داشت ».رئیس انجمن واردکنندگان خودرو
اظهار داشت« :اینکه شورولت به طور رسمی اعالم می کند
در ایران نمایندگی ندارد ،نشان می دهد که محصوالت این
شرکت به صورت واسطه ای به کشور وارد شده است».
ت به ارزش هفت میلیون دالر برگشت خورد
شورول
تازه ترین خبر این اســت که با دســتور وزیر صنعت،
معدن و تجارت مجوز واردات خودروهای امریکایی ناگهان
لغو و اسامی ۲۴مدل شورولت از فهرست خودروهای مجاز
برای ورود به کشــور در سال ۹۵از سیســتم ثبت سفارش
حذف شده است.
ان گونه که خبرگزاری مهر گزارش داده ،محمدرضا
نعمت زاده ،وزیر صنعت ،معدن و تجارت دستور لغو مجوز
واردات این خودروهای لوکس را صادر کرده است .اکنون
فهرست مجاز خودروهای وارداتی دیگر نامی از خودروهای
امریکایی به خــود نمی بیند.یک مقام مســئول در وزارت
صنعت اعالم کرده است« :در پی دستور وزیر صنعت۲۰۰ ،
دستگاه خودروی شورولت که به ارزش هفت میلیون دالر
ثبت سفارش شــده بودند ،در میانه راه به مقصد کره جنوبی
برگشــت خوردنــد ».وی ،ارزش محمولــه وارداتــی ثبت
سفارش شده را در مجموع هفت میلیون دالر عنوان کرد و
افزود« :به متقاضی ثبت سفارش این خودروها اعالم شده
که اجازه واردات ندارند و البته این خودروها وارد کشور نشده
بودند و فقط ثبت سفارش انها صورت گرفته بود اما بارگیری
شده ولی هنوز به مرزهای داخل کشور هم نرسیده بودند».
به گفته این مقام مسئول در وزارت صنعت ،در زمان
ثبت ســفارش این خودروهای امریکایی ،سامانه به لحاظ
قانونی ممانعتی ایجــاد نکرده بود و در میــان اقالمی هم
که برای واردات مجاز شــمرده شــده بودند ،خــودرو قرار
نگرفته بود که سیســتم ثبت ســفارش بخواهد به صورت
سیستماتیک جلوی ثبت را بگیرد و نظر دولت را اعمال کند.
وی تصریح کرد« :البته خودروهای شــورولت ثبت
سفارش شده از مبدا امریکا نبود و قرار بود از مبدا کره جنوبی
وارد کشــور شــود ،در واقع این خودروســاز امریکایی در
سایت های کشــور مذکور ســرمایه گذاری کرده و به تولید
خودرو پرداخته بود اما اکنون بعد از دســتور وزیر صنعت،
به واردکننده این خودروها اطالع رســانی شــده اســت که
اجازه واردات این خودروها را ندارد .در همین مورد رئیس
انجمن واردکنندگان خودرو نیز بســته شــدن سامانه ثبت
سفارش واردات ۲۴مدل خودروی امریکایی را تایید کرده
است ».فرهاد احتشــام زاده با بیان اینکه واردات 24مدل
خودروی امریکایی در سامانه ثبت سفارش لغو شده است،
گفته است« :پیش از این هر کسی می توانست با مراجعه
به این سامانه و پرداخت سه درصد تعرفه گمرکی این خودرو
را ترخیص کند ».وی با اشــاره به اینکه البته این لغو ثبت
سفارس مشــمول خودروهایی که قبال ثبت سفارش شده
بودند نیســت ،افزود« :در مورد لغو مجوز شرکت متقاضی
واردات این خودروهای امریکایــی هم باید وزارت صنعت
اطالعات تکمیلی را بیان کند ».رئیس انجمن واردکنندگان
خودرو تصریح کرد« :لغو مجوز واردات خودرو یک شرکت
نیازمند یکسری الزامات و رعایت برخی قوانین است که این
موضوع به نظر زمان بر خواهد بود».
اقتصاد
بازگشت با چراغ های روشن
شورولتچگونهمی خواستواردبازارایرانشود؟
2
مثلث | شماره 307
در دی مــاه ســال گذشــته در ادامه
مجوزهــای وزارت صنعــت بــرای
شرکت های متقاضی واردات خودرو
به ایــران ،نامه ای از طرف ســازمان
توســعه تجارت به مرکــز واردات و
امور مناطق ازاد و ویژه گمرک ایران،
خودنمایی می کرد
اقتصاد
پس از لغو تحریم ها شــاهد حضور برندهای لوکس
در ایران بودیــم که پیش از این به طــور متفرقه وارد ایران
می شــد ،اما پس از دستیابی به توافق هســته ای ،وزارت
صنعت در زمینه ارائــه مجوز به شــرکت های به اصطالح
رســمی فعالیت خود را ادامــه کرد .در این بیــن برندهایی
همچون شورولت و اوپل در میان دیگر برندهایی که موفق
به اخذ مجــوز فعالیت در ایران شــده بودنــد ،خودنمایی
می کرد .به ایــن ترتیب به نظر می رســید کــه زمینه ورود
شــرکت های خودروســاز امریکایی بــه ایران پــس از لغو
تحریم ها فراهم شده است.
حاال بحث در رســانه ها بــاال گرفــت .امریکایی ها
می خواهند روی جاده های ایران خودنمایی کنند .یک خبر
جذاب و البته پر از جنجال .همه در اســناد گمرک و وزارت
صنعت دنبال رد پای ورود این خودروهای امریکایی بودند.
توجه به این نکته نیز ضروری اســت که خزانه داری
امریکا پس از برجام تنها واردات برخی اقالم همچون مواد
غذایی و دارویی را به ایران مجاز خوانده بود و شرکت هایی
همچون خودروسازان از همکاری با ایران منع شده بودند
هر چند که پیش از برجام برخی اخبــار از مذاکرات پنهانی
برخی خودروسازان داخلی با امریکایی ها حکایت داشت.
اما شورولت چگونه مجوز فعالیت خود را دریافت کرد؟
در دی ماه سال گذشــته در ادامه مجوزهای وزارت
صنعت برای شرکت های متقاضی واردات خودرو به ایران،
نامه ای از طرف سازمان توســعه تجارت به مرکز واردات و
امور مناطق ازاد و ویژه گمــرک ایران ،خودنمایی می کرد.
در این نامه تاکید شــده بود که باتوجه به نامه دفتر صنایع
خــودرو و نیرومحرکه درباره خودروی ســواری قابل ورود با
نشــان تجاری Chevroletبا رعایت ایین نامه ضوابط فنی
واردات خودرو و رعایت سایر مقررات و مطابق با مدل های
مندرج در گواهی نمایندگی صادره مرکز اصناف و بازرگانان
با اعتبار دوره زمانی ۲۹اذرماه ،۹۸اقدام شــود .طبق این
نامه واردکننده مذکور در نظر داشت دو مدل خودرو شورولت
AVEOو TRAXرا در حجم موتورهــای ۱۴۰۰تا ۱۸۰۰در
دو گروه شاســی بلند و هاچ بک وارد کشور کند .ارائه مجوز
مذکور واکنش های منفی را به دنبال داشت مخصوصا اینکه
مجوز مذکور متعلق به کاالهــای لوکس و مصرفی امریکا
بود؛ اما به رغــم تمامی این انتقادات مجتبی خســروتاج،
قائم مقام وزیر صنعت ،معدن و تجارت به صراحت اعالم
کرد که خودرو جزو لیست کاالهای صنعتی ممنوعه که به
سازمان توسعه تجارت معرفی شده ،قرار نگرفته و بنابراین
مشمول محدودیت نیست.
او البته به این نکته هم اشــاره کرده بود که داشــتن
نمایندگی ،یکی از پیش شــرط های صدور مجوز واردات
خودرو اســت و از انجا که هیــچ برند امریکایــی در ایران
نمایندگی مجاز ندارد ،یک واســطه عمانی نمایندگی این
دو برند شــورولت را در ایران ایجاد کرده و توانسته امکان
واردات را فراهم اورد.
اظهارات خسرو تاج به نوعی نشان از عملکرد قانونی
این وزارتخانه در ارائه مجوز به این برند امریکایی بود؛ حال
انکه محمدرضا نعمت زاده ،وزیر صنعت ،معدن و تجارت
طی انتقاداتی که به صدور این مجوز شــده اعالم کرد که
خبری از صدور این مجوزها نداشته و حال که دستور بررسی
داده است ،شاید مجوز واردات شورولت را باطل هم بکند.
وی در یک برنامه تلویزیونی در پاســخ به ســوالی در
مورد مجوز این وزارتخانه به ورود خودرو امریکایی عنوان
کرده بود« :من خودم نمی دانستم که خودروهای امریکایی
وارد شده و اکنون دستور پیگیری دادم و ظاهرا در سال ۹۳
یک شــرکت برای ورود خودروهای امریکایی که از طریق
کشــور ثالث وارد ایران شــوند ،از وزارت صنعت ،معدن و
تجارت مجوز نمایندگی گرفته اســت و اواخر سال ۹۴هم
این مجوز داده شــده و البته هنوز نمی دانم که این خودرو
وارد شده است یا نه .اما به هرحال ،یا باید مجوز این شرکت
را لغو کنیم یا بگوییم از ان اســتفاده نکند ».در عین حال،
محمود نوابی ،معاون نعمــت زاده هم درخصوص واردات
خودروی امریکایی در گفت و گویی تاکید کرده که شرایط
ورود خودرو به کشور براساس مصوبه ضوابط فنی واردات
خودرو و اصالحیه بعد از ان سنجیده می شود و در صورتی
که خودرویی شــرایط اخذ تاییدیه های منــدرج در ضوابط
فنی واردات خودرو اعم از تاییدیه سازمان ملی استاندارد،
ســازمان حفاظت محیط زیســت و مراجع ذیربط را داشته
باشــد ،امکان ورود ان خودرو فراهم است .وی همچنین
تاکید کرده در صورتی که خودرو با اســتانداردهای ملی ما
تطابق داشته باشد ،می تواند وارد کشور شود و این موضوع
نیاز به یــک پیش نیاز اساســی دارد و ان وجــود نمایندگی
رسمی شــرکت اصلی عرضه کننده اســت .براساس ماده
( )۴قانون حمایت از حقــوق مصرف کنندگان هم ،عرضه
کاالهای سرمایه ای و مصرفی با دوام نظیر خودرو مستلزم
وجود نمایندگی رسمی و شبکه خدمات پس از فروش است.
وی افــزوده که درخصــوص ورود خودروهــای امریکایی
باید متذکر شد مصوبه ممنوعیت ورود کاالهای امریکایی
منحصر به کاالهای مصرفی بوده که لیســت این اقالم به
سازمان توســعه تجارت و گمرک ابالغ شــده است .نوابی
همچنین به این موضوع هم اشاره کرده که باتوجه به اینکه
خــودرو در قوانین ایــران ،به عنوان کاالی ســرمایه ای یا
مصرفی با دوام تلقی می شود ،شامل مصوبه مذکور نیست و
باید قوانین و مقررات یاد شده به شرح فوق درمورد ان رعایت
شود .معاون وزیر صنعت همچنین این نکته را مورد تاکید
قرار داده که موافقــت ورود یا اصطالحا اخذ مجوز ورود در
اختیار هیچ انجمن یا تشکلی نیست.
همان طور که گفته شد محمدرضا نعمت زاده در برنامه
تلویزیونی این موضوع را مورد تاکید قرار داد که مجوز ورود
خودروی امریکایی به ایران باید لغو شود یا باید از این مجوز
اســتفاده نشود .این در شــرایطی اســت که معاون وی بر
قانونی بودن مجوز ورود خودروهای امریکایی تاکید کرده
و خودرو را در زمره کاالهای ســرمایه ای یا مصرفی بادوام
خوانده که واردات ان ممنوعیتی ندارد .باتوجه به اظهارات
یاد شده به نظر می رسد که این وزارتخانه یا باید مجوز ورود
این خودروها را با برچســب امریکایی بودن لغــو کند یا به
مقرراتی که خود در این زمینه پایه ریزی کرده تن دهد و ورود
خودروهای یاد شده را بدون مانع اعالم کند .فعال که برخی
رســانه ها گزارش کرده اند این مجوز ها لغو شــده اما اخبار
درگوشی حکایت دیگری دارد.
67
اقتصاد
گزار
ش ویژه
سه سالتالشبرایورودخودروهایامریکاییچگونهناکامماندهاست؟
تابلوی ورود ممنوع مقابل امریکایی ها
اقتصاد
68
مثلث | شماره 307
3
تالش برای ورود خودروهای امریکایی از ســال 92
شــدت بیشــتری پیــدا کــرده بــود؛ از اخریــن ماه های
ریاســت جمهوری پر چالش محمود احمدی نــژاد .همان
زمان یــک شــرکت واردکننده داخلــی از بازگشــت مجدد
خودروهــای امریکایی جنــرال موتــورز و برندهایی چون
کرایســلر ،شــورولت ،جی.ام .ســی و بیوک به ایران خبر
داده بود.
در شرایطی که ســال ها از قطع رابطه ایران و امریکا
می گذرد ،زمزمه های واردات خودروهای امریکایی از مبدا
این کشور به ایران تا حدی عجیب به نظر می رسید .با این
حال شرکت ائل خودرو ارس تبلیغات خود در این باره را اغاز
کرد؛ تبلیغاتی که تا حدی نیز عجیب بود و از عبارات خاصی
در ان استفاده شده است.
در یکی از این تبلیغــات در کنار تصویر یک خودروی
شورولت نوشته شده بود؛ «بازگشت یک افسانه پس از 34
سال؛ همراه با شما در کارناوال انتخابات !»92؟
یکــی از کارمنــدان این شــرکت همــان زمــان در
مصاحبه ای گفته بود« :این خودروها شامل دو نوع جیپ
و برندهایی چون کرایسلر ،شورولت ،جی.ام .سی و بیوک
است که هم اکنون در حال ورود به گمرک مرز ارس است».
وی از برگزاری نمایشگاه هایی از این خودروها ظرف
یک تا دو ماه اینده در تهران خبر داده و تاکید کرده بود که
تمام این خودروها با پالک ایران و نه پالک موقت عرضه
خواهند شد.
این کارمند شرکت ائل خودروی ارس در پاسخ به این
ســوال که ایا واردات خودروهای امریکایی و عرضه ان با
پالک ایران عجیب نیست ،می گوید« :خیلی ها در تماس
با شرکت چنین اظهاراتی را داشــته اند اما ما در حال انجام
این کار هستیم».
این وضعیت در حالی بود که دبیر انجمن خودروسازان
ایران بــا اظهار بی اطالعــی درباره ورود ایــن خودروها به
ایران گفته بود« :به هر حال درست است که امریکایی ها
از هرگونه همــکاری دو جانبــه در زمینه کاالهایــی که در
کارخانجــات تولیــدی در ایــران کاربرد دارنــد خودداری
می کنند ،اما به نظر من مشکلی با فروش خودروهای اماده
به ایــران ندارند زیرا این امر ســوداوری زیــادی برای انها
خواهد داشت».در این شــرایط یک واردکننده خودرو در
کشــور نیز گفته بود« :طبق قانون خودروهای امریکایی
جز در مناطــق ازاد امــکان تــردد در دیگر نقاط کشــور و
دریافت پالک ایران را ندارند بنابراین عرضه انها در تهران
غیر ممکن به نظر می رسد .البته هر واردکننده ای می تواند
خودروهای امریکایی را از کشورهای همسایه جمع اوری
کرده و وارد مناطق ازاد کند».
رویا یا کابوس؛ بازگشت غول های امریکایی
«برف سنگینی روی خیابان شلوغ ریخته است .خط
ماشین جدیدی هنوز روی خیابان باقی مانده که مربوط به
یک دوج چلنجر ،یکی از نمادهای خودروهای امریکایی
است .اینجا نیویورک ،مونترئال یا توکیو نیست .اینجا تبریز،
شهری در شمال غربی ایران است که به نمایشگاه اخرین
خودروهــای امریکایی تبدیل شــده اســت ».این مقدمه
گزارش رویترز چند ماه بعد از انتخابات ریاســت جمهوری
یازدهم بود.
رویترز نوشــته بود« :تا قبل از انقالب اسالمی سال
1979ایران یکی از بازارهای بزرگ خودرو و کامیون های
ســاخت امریکا محســوب می شــد .اما بعد از انقالب به
دلیل قطع روابط سیاســی و تحریم هــای اقتصادی عمال
خودروهای امریکایی دیگر سهمی در بازار ایران ندارند».
با این وجود تقریبا از سال گذشته صدها مدل خودروی
امریکایی و اروپایی در تبریز نمایان شــده اند؛ شــهری که
فاصله چندانی از منطقه ازاد تجاری نزدیک به ارمنســتان
و اذربایجان ندارد.تاکنون تعداد زیــادی تصاویر و ویدئو
از خودروهای امریکایی به عنوان مثال از خودروی چلنجر
پوشــیده از برف در فضای مجازی توســط فروشــندگان،
خودروبازان و مالکان این خودروها در ایران منتشــر شده
است .ایران چندی پیش با کشــورهای 5+1درباره برنامه
هسته ای اش در ژنو به توافق رسید و به این ترتیب قرار شد به
تدریج برخی از تحریم های وضع شده علیه ایران لغو شوند ؛
اتقافی که باعث شد برخی نسبت به ورود مجدد خودروهای
امریکایی به بازار ایران امیدوار شوند.
مدیر فــروش یکــی از 20واردکننــده خودروهــای
امریکایــی بــه ایــران می گوید« :مــا اینجــا خودروهای
شــگفت انگیزی را می بینیم .اینجا عالقه زیــادی به این
خودروها وجود دارد چرا که تاکنون طی سال های گذشته
تقریبا هیچ خودروی امریکایی در ایران نبوده اســت .این
اتفاق خوبی برای کسب و کار ما است».
منطقه ازاد تجاری ارس که هشت سال پیش به ثبت
رسید در شــمال غربی ایران واقع اســت .از سال گذشته
واردات خــودرو به این منطقه اغاز شــد .در شــرایطی که
واردات خودرو به ایران با محدودیت هــای زیادی مواجه
اســت اما خودروها می توانند با پرداخــت کمترین تعرفه و
عوارض وارد منطقه ازاد تجاری ارس شوند.
فعــاالن اقتصادی کــه با رویتــرز تمــاس گرفته اند
می گویند که بیش از 1500دستگاه خودرو از نیمه نخست
ســال 2012تاکنون در منطقه ارس فروخته شــده است.
بیش از نیمی از این خودروها نیز برندهای امریکایی شامل
شورولت ،جی ام سی ،کادیالک ،فورد و دوج بوده اند.
اقتصاد
ویدئوها و تصاویر متعــددی نیز روی فضای مجازی
گذاشــته شــده که درباره قیمت خودروهای امریکایی در
منطقه ارس در انها و ویژگی ها و چگونگی خرید انها توضیح
داده شده است.
طبق قوانیــن مناطق ازاد تجاری فقط افراد وابســته
به ســاکنان یا فعاالن اقتصادی به ثبت رســیده در منطقه
می توانند اقدام به خرید خودرو کنند .مالکان این خودروها
نیز می توانند در داخل منطقه خودشان و حتی تبریز اقدام
به رانندگــی با این خودروهــا کنند.مالکان ایــن خودروها
همچنین مجوز موقتی را تحت عنوان پالک موقت یا گذر
موقت دریافت می کننــد تا بتوانند در ســایر نقاط ایران نیز
با این خودروها تردد کنند .اعتبار ایــن مجوز حدود دو ماه
است .در ژوئن سال جاری میالدی یک شرکت ثبت شده در
ارس تبلیغاتی را در رسانه های ایران شروع کرد که در ان از
اغاز فروش خودروهای امریکایی در ایران بدون هیچ گونه
محدودیتی خبر داده شده بود .براساس انچه ایسنا منتشر
کرده در یکی از این تبلیغات تصویری از خودروی شورولت
نشان داده شده که کنار ان نوشــته شده است« :بازگشت
یک افسانه پس از 34سال ».صاحبان این شرکت مدعی
هستند که کارشان قانونی بوده و دارای مشتریان بالقوه ای
نیز هستند .شش ماه پیش هیچ نشانه ای از باز شدن بازار
ایران دیده نمی شد اما منابع اگاه اعالم می کنند که دولت
ایران در حال تشویق شرکت های این کشور برای پیدا کردن
راه هایی برای ورود خودرو و کامیون های امریکایی به این
کشور هســتند.یک فعال اقتصادی ایران در حوزه خودرو
می گوید« :دولت نه فقط به دنبال واردات خودرو از امریکا
است بلکه حتی روزی می رســد که خط مونتاژ خودروهای
امریکایی نیز راه اندازی می شود .صحبت کردن در این باره
هنوز خیلی زود است اما این اتفاق خواهد افتاد».
امریکایی ها با پاسپورت سوئیسی در ایران!
شرط بازگشت
به ر غم این اظهارنظرها هیچ گشایشی در مورد پروژه
ورود خودروهای امریکایی حاصل نشــد .دو سال گذشت
و در نهایت یک خبر تــازه امد که حکایت از تالش هایی در
این زمینه داشت.
ماجرا از این قرار بود کــه معاون وزیر صنعت ،با بیان
اینکه منعی برای ورود خودروســازان امریکایی به صنعت
خودروی ایران وجود ندارد ،در عین حال ،هفت پیش شرط
شراکت ایرانی -امریکایی را اعالم کرد.
محســن صالحی نیــا در گفت وگویــی در خصوص
مذاکره خودروســازان امریکایــی با خودروســازان ایرانی
گفت« :اصوال وزارت صنعت ،معدن و تجارت سیاست گذار
این بخش است و شرکت های خودروساز داخلی براساس
سیاست هایی که از ســوی وزارت صنعت ،معدن و تجارت
سیاست گذاری می شــود ،باید با خودروســازان امریکایی
مشارکت داشته باشند».
معاون وزیر صنعــت ،معدن و تجارت بــا بیان اینکه
منعی برای همکاری خودروســازان ایرانی با خودروسازان
امریکایی وجود ندارد ،افزود« :در این همکاری مشترک،
باید هفت پیش شــرط اعم از همکاری مشــترک ،ایجاد و
توسعه واحدهای صنعتی ،سرمایه گذاری ،ایجاد پلت فرم
و طرح توسعه ان ،عمق بخشی ســاخت داخل و استفاده
از توانمندی قطعه سازان داخلی در رابطه با توسعه صنعت
خودرو رعایت شود » .وی تصریح کرد« :اگر شرکت های
خودروساز بتوانند براساس این سیاســت ها مذاکراتی را با
شرکت های مختلف دنیا چه امریکایی و چه غیرامریکایی
داشته باشــند ،منعی برای شــراکت وجود ندارد .در واقع
حضور شــرکت هایی که اصوال از نظر قواعد ایران بتوانند
مراوده صنعتی و تجاری داشــته باشــند ،بالمانع است».
صالحی نیا بــا بیان اینکــه اطــاع ویــژه ای از اینکه این
مذاکرات در چه مرحله ای اســت ندارم ،خاطرنشان کرد:
«لیکن به لحاظ سیاســت های کالن ،اگــر این همکاری
در چارچوب این سیاست ها باشــد؛ منعی برای ان نیست.
البتــه در تجارت خارجی کشــور نیز جایی کــه همکاری با
شرکت های امریکایی منع شده باشد ،وجود ندارد».
قبــل از او ،محمدرضــا نجفی منش ،عضو شــورای
سیاستگذاری خودرو با بیان اینکه خودروسازان امریکایی
رایزنی هایــی را با خودروســازان و مســئوالن ایرانی برای
حضور در بازار خــودروی ایران انجــام داده اند؛ خبرداده و
گفته بود« :هر حضوری که باعث ارتقای تکنیک و مجهز
شــدن خودروســازان ایرانی به تکنولوژی روز شود ،بسیار
مناسب به نظر می رسد و ایران از ان استقبال می کند ،این
در حالی است که قراردادها باید به سرمایه گذاری مشترک
و صادرات بینجامد».
وی افــزوده بــود« :نکاتی در مــورد عقد قــرارداد با
خودروســازان امریکایی حتما لحاظ خواهد شد که نمونه
ان ،منافع ملی باید در این قراردادها لحاظ شــود و صنعت
داخلی باید در یک قرارداد جوینت ونچر «برد -برد» ،تولید
مشترک با خودروساز امریکایی داشته و بخشی از تولیدات
را صادر کند».
رایزنی امریکایی ها با جاده مخصوصی ها
مثلث | شماره 307
همان زمان شــنیده شــد که مذکراتی پشــت پرده با
«جاده مخصوصی ها» انجام شده و قرار است اخبار مهمی
در این زمینه منتشر شود؛ از واردات تا تولید .یک قرار داد
بسیار مهم و سنگین که می توانست صنعت خودروسازی در
ایران را وارد فاز متفاوتی کند.
ساســان قربانی ،سخنگوی شــورای سیاستگذاری
معاون وزیر صنعت ،با
بیان اینکه منعی برای ورود
خودروسازان امریکایی به
صنعت خودرو ایران وجود ندارد،
در عین حال ،هفت پیش شرط
شراکت
ایرانی -امریکایی را
اعالم کرده بود
اقتصاد
چند ماه بعد رسانه های خارجی پس از مذاکرات ژنو از
تمایل سرمایه گذاری اتحادیه اروپا به ویژه اروپای مرکزی
در ایران خبر دادند و به این نکته اشاره کردند که گروه های
سرمایه گذار خارجی در راه ایران هســتند گرچه رقیب انها
یعنــی شــرکت های امریکایی نیــز با شــیوه های مختلف
به دنبال ورود به بازار ایران هستند .دراین باره نشریه المانی
اشپیگل طی گزارشی از ورود گســترده شرکت های غربی
به ایران پس از توافق ژنو خبر داد و نوشت« :در پی توافق
هســته ای ژنو هیچ کدام از تحریم ها برداشــته نشده ،اما
این توافق منجر به سرازیر شــدن تاجران غربی به تهران
شده است .از زمان انعقاد توافق هسته ای ژنو میان ایران و
غرب ،بسیاری از مردم ایران امیدوارند تحریم ها علیه این
کشور برداشته شود .شــرکت های غربی نیز در حال اماده
شدن برای انعقاد قراردادهای بزرگ با ایران هستند».
دانیل برنبک ،رئیس اتاق صنعــت و تجارت المان و
ایران ،مسیر را برای گسترش روابط تجاری در کشور هموار
می کند .روزنامه انگلیسی فایننشــال تایمز نیز در گزارشی
به بررسی وضعیت بازار ایران توســط شرکت های اروپایی
پرداخت و نوشت« :این شرکت ها به دلیل وضعیت نامناسب
اقتصادی بســیاری از بازارها خواســتار ورود به بازار ایران
هستند ».امادگی ورود شــرکت های اروپایی برای ورود به
ایران درحالی است که روزنامه نگار فیگارو خبر داده است
که نمایندگان شرکت های امریکایی با پاسپورت سوئیسی
مشــغول بازاریابی در ایران برای شــرکت های امریکایی
هستند .فیگارو اعالم می کند«:امریکایی ها از طریق یکی
از همسایه های شمالی ایران چند دســتگاه کامارو به بازار
ایران وارد کردند تا واکنش بازار ایران به این نشــان (برند)
را بسنجند .براســاس این گزارش ،جنرال موتورز به دنبال
یافتن جای پا در بازار ایران و کنار زدن رقبای اروپایی خود
اســت .گذشــته از ان تمایل غول های بــزرگ نفتی برای
ســرمایه گذاری در میدان های گازی و نفتی کشورمان در
کانون توجه قرار گرفت.
خودرو نیز در این رابطه گفته بــود« :نباید بازار بزرگ ایران
را نادیده گرفــت ،به خصــوص اینکه کشــورهایی که در
همسایگی ایران به ســر می برند ،خود یک پتانسیل بسیار
بزرگ برای خودروسازانی هســتند که اقدام به شراکت در
صنعت خودروی ایــران می کنند .این در حالی اســت که
البته ایران هم این نکته را نادیــده نگرفته و بارها و بارها در
شروطی که برای قراردادهای خارجی خود با خودروسازان
بین المللی در نظر گرفته ،به این نکته اشــاره کرده که باید
حتما ۳۰درصد از تولیدات مشــترک ،به ســمت بازارهای
صادراتی روانه شود».
این گفته سخنگوی شورای سیاستگذاری خودرو در
حالی مطرح شده بود که اسدالله عسگراوالدی ،رئیس اتاق
بازرگانی مشترک ایران و چین هم گفته بود که خودروسازان
امریکایی برای شــراکت بــا ایرانی ها قرار اســت راه جاده
مخصوص را در پیش گیرنــد ،این گفتــه در حالی مطرح
می شود که چهار شرکت خودروساز امریکایی در گذشته با
ایران برخی همکاری ها در صنعت خودرو را اغاز کرده بودند.
عســگراوالدی در حالی خبر از حضور خودروسازان
امریکایی برای مذاکره با همتایان ایرانی خود داده بود که
همزمان می گفت« :نباید از دیدن غربی ها و امریکایی ها
برای حضور در بازار پرمنفعت ایران ،ذوق زده شد .به همین
دلیل است که می گوییم بازار ایران باید به نحوی در اختیار
امریکایی ها قرار بگیرد که بتوانیم بابت این تحویل بازار به
انها ،خدمات زیادی را هم از انهــا دریافت کنیم ،نه اینکه
بازار را به صورت مجانی و با حاشیه سود باال در اختیار انها
قرار دهیــم .امریکایی ها باید بابت حضــور در بازار ایران،
برخی شــروط را رعایت کنند و تعهد دهند که به بازار ایران
پایبند هستند .در غیر این صورت ،نباید ما پیشگام شویم و
بازار را به راحتی در اختیار انها بگذاریم »،این در حالی است
که در واقع ،بازار ایران تنها بازار ۷۰میلیون نفری نیســت،
بلکه کشــورهای حاشیه و همســایه نیز ،تشــنه تولیداتی
هســتند که با کیفیت و با برندهای مطرح و تکنولوژی روز
دنیا باشد.
عســگراوالدی گفته بود« :در قبال بــازاری که بابت
شراکت با خودروسازان امریکایی ،به این کشور می دهیم،
باید حواسمان باشد که منافع ملی را زیر پا نگذاریم ،ضمن
اینکه انها باید در ابتدا ،تکنولوژی های خود را به بازار ایران
وارد کرده و خودروهایی تولید کنند که برای ارائه به بازارهای
صاحب نام دنی ا می سازند».
در هر صورت ســال 94در حالی به پایان رسید که در
برخی محافل اقتصادی و رسانه ای گفته می شد سال ،95
زمان ورود خودورهای امریکایی به ایران است.
69
اقتصاد
سایه ای روی دیوار
اقتصاد
70
مثلث | شماره 307
4
خودروهای امریکایی را چه کسانی به ایران می اورند؟
تا قبل از انقالب ،شــرکت خودروســازی شــورولت
در ایران فعالیت می کرد و تولید داشــت .بعــد از انقالب
که امریکایی هــا از ایران رفتند ،این شــرکت هم از ایر ان
اسباب کشی کرد .به غیر از این شرکت امریکایی ،شرکت
اوپل هم هیچ وقت در ایران نمایندگی تولید نداشته و تنها
واردات ایــن کارخانه انجــام می شده اســت .محمدرضا
نجفی منش ،عضــو هیات مدیــره انجمن قطعه ســازان
خودرو و رئیس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق تهران
درباره تاریخچه ورود شــورولت و اوپل می گوید« :حضور
شورولت در ایران به ســال های پیش از انقالب اسالمی
برمی گردد .شرکت خودروسازی شورولت در ان سال ها،
در ایران خط تولید داشــت و خودروی ســواری شورولت
و بیوک تولیــد می کرد .پس از وقوع انقالب اســامی در
ایران ،این شرکت ایران را ترک کرد و خط تولید شورولت
با عنوان جدید پارس خودرو ،محصوالت جدیدی را روانه
بازار خودر و ایران کرد .در واقع با قطع ارتباط سیاسی ایران
و ایاالت متحده امریکا ،ارتباط صنعت خودروسازی ایران
و کمپانی شورولت قطع شد .شــرکت خودروسازی ُاپل در
ســال های پیش و پس از انقالب در بازار خودروی ایران
حضور داشت ،اما این حضور تنها به صادرات خودروهای
تولیدشــده این شــرکت به ایــران محدود می شــد و ُاپل
خط تولیدی در ایران نداشــت ».غیبت این شــرکت های
امریکایی ادامه داشت اما در سال های قبل یک شرکت با
نام «ائل خودرو ارس» تبلیغاتی را انجام داد که در یکی از
این تبلیغات در کنار تصویر یک خودروی شورولت نوشته
شــده بود« :بازگشت یک افســانه پس از 34سال! » این
وضعیت در حالی بود که پس از گذشــت حدودا دوســال
از اعالم و ادعای این شــرکت ،هیچ خودرو امریکایی جز
در مناطق ازاد امکان تردد در دیگر نقاط کشــور و دریافت
پالک ایران را نداشت .اما ظاهرا پیگیری ها و تالش های
برخی شــرکت ها برای اخــذ نمایندگــی واردات خودرو از
شرکت های امریکایی ادامه پیدا کرد و یک شرکت ایرانی
در سال گذشــته اعالم کرد که مقدمات ورود خودروهای
امریکایی «شــورولت» به داخل کشــور و اخذ نمایندگی
رسمی ان را به انجام رسانده است.
بر اســاس اطالعات منتشــر شــده در یکی از مراکز
رســمی مرتبط بــا واردات خودرو ،شــرکتی با نام «ســهام
پژوهان مهــر» ،مجــوز واردات خودروهای شــورولت را
بر عهــده گرفتــه و در کنــار برندهــای مشــهوری چــون
اطلس خودرو ،اســان موتور و ســتاره ایران ،قرار است به
فعالیت بپردازد.
به گفته مســئوالن ،شــرکت ســهام پژوهان مهر که
مجوز واردات شــورولت را به ایران پیدا کــرده بود ،عضو
انجمن واردکنندگان خودرو نبوده اســت .فرهاد احتشام،
رئیس انجمن واردکننــدگان خودرو اوایل امســال در این
مورد گفته بود« :باتوجه به اینکه شرکت سهام پژوهان مهر،
عضو انجمن واردکنندگان خودرو نیست ،ما اطالع دقیقی
از صدور مجوز برای واردات شــورولت توســط این شرکت
نداریم».
براساس اطالعاتی هم که شرکت سهام پژوهان مهر
در وبسایت خود نوشته است ،اثری از واردات خودرو دیده
نمی شود .در تاریخچه این شرکت نوشته شده بود« :شرکت
سهام پژوهان مهر در سال ۱۳۸۵تاسیس و در زمینه تامین
تجهیــزات بانکــی (دســتگاه کارت خــوان و خودپرداز)
فعالیت خود را اغاز کرد و از ســال ۱۳۸۹پروژه کارت خرید
یاران را راه اندازی و بــا جذب نیروهای متخصص در زمینه
نرم افزارهای بانکی سوئیچ های مختص پروژه های رفاهی
و تخفیف را طراحی کرده اســت .در همین راســتا باشگاه
مشتریان یاران در جهت حفظ شــان و منزلت اعضا و تنوع
در خدمات و ســرویس دهی بهتر و رفع نیازهای خانوار در
اســتفاده از کاال و خدمات راه اندازی گردید .این شــرکت
اماده همکاری با برترین اصناف و خدمات دهندگان با درصد
تخفیف معقول و منطقی است .شرکت سهام پژوهان مهر
با همکاری بانک خاورمیانه به عنــوان صادرکننده کارت و
همینطور شرکت تجارت الکترونیک کارت دماوند با مجوز
رسمی از بانک مرکزی جمهوری اســامی ایران به عنوان
،PSPپروژه ای تحت عنــوان یاران ارائه کــرده که تالش
دارد با بهره گیــری از اخرین تجربیات موجود در کشــور و
سایر کشورهای توســعه یافته ،ایجاد ارزش افزوده کرده و
با کمک به مدیریت هزینه خانواده هــا خدمت جدیدی به
هموطنان عزیز ارائه نماید .کارت خرید یاران تحت پوشش
شبکه شــتاب و از نوع کارت های بانکی الکترومغناطیسی
است و دارنده ان می تواند براســاس شرایط و کارمزدهای
توافق شــده از تخفیفــات مراکز طــرف قرارداد بــا یاران
استفاده نماید».
به هرحال بر خالف نوشته های داخل سایت که اثری
از واردات خودرو نیســت ،اما این شــرکت مدعی شده بود
واردات شــورولت را انجام می دهد و از سال اینده هم این
اقدام اغاز خواهد شــد .منشی این شــرکت هم در تماسی
تلفنی با یکی از رسانه ها گفته بود« :اگر واردات شخصی یا
درخواست نمایندگی دارید ،باید ابتدا شماره همراهتون رو
بذارید تا ما با شما تماس بگیریم ».اما برخی رسانه ها روایت
دیگری درباره این شــرکت داشــتند .انها می گفتند شرکت
ســهام پژوهان مهر ،یک هلدینگ است که در زمینه های
متفاوت اقتصادی فعالیت کرده و اکنون با برند شــورولت
وارد بازار خودرو نیز شده است اما ورود این برند امریکایی چه
تاثیری بر بازار خودروهای وارداتی خواهد داشت؟
رئیس انجمن واردکنندگان خودرو ،در این زمینه گفته
بود« :مجوز واردات خودرو شورولت جدید نیست ،مدت ها
پیش این مجوز صادر شــده و مدل های ایــن برند نیز ثبت
سفارش شده است .قرار است واردات از طریق کره جنوبی
صورت گیــرد و ســهام پژوهان مهر نمایندگی ایــن برند را
دارد ».او افــزوده بود« :اگر واردات این خــودرو با فراهم
کردن زیرســاخت های مناســب صورت بگیرد ،پیش بینی
من اســت که این برند می تواند اینده موفقی در بازار ایران
داشته باشد».
فربــد زاوه ،کارشــناس صنعت خــودرو ،امــا اعتقاد
دیگــری دارد .او با در نظــر گرفتن ســابقه واردات چنین
خودروهایی به بازار ایران ،اظهار داشته بود« :تجربه نشان
داده شرکت هایی که نمایندگی با واسطه دریافت می کنند
نمی توانند رقابت کننــد .چون واردکننده با واســطه خرید
می کند ،هزینه اش باالست و پشتیبانی خدمات ندارند ،زیرا
اتصال به شرکت مادر ندارند ،بنابراین فعالیت غیراقتصادی
اقتصاد
می شود .هزینه های تبلیغات و پشتیبانی به شدت سنگین
است که حتی نمایندگی هایی را که به شرکت مادر اتصال
دارند نیز تهدید به ورشکستگی می کند .اکنون فروش هوندا
بسیار پایین اســت ،زیرا واردکننده نمی تواند خدمات ارائه
دهد.مردم همه این موارد را تجربه کرده اند و حواس شان
به این موضوع هســت .ضمــن اینکه اگر بــه مناطق ازاد
بروید ،متوجه می شــوید شــورولت برند محبوبی نسبت به
فورد و نیسان نیست .مثال در منطقه ازاد انزلی نسبت فورد
به شورولت 10به یک است و نسبت نیسان به فورد هم 10به
یک است ،یعنی برندهای اسیایی موفقیت بیشتری دارند».
فورد در تهران؟
هر چه بود در نهایت ،مشــخص نشــد که خودرویی
از شــورولت ،توسط این نمایندگی وارد کشــورمان شده یا
خیر ،اما این بار پای نمایندگی خودروساز دیگر امریکا یعنی
فورد به کشورمان باز شده بود .شرکت فورد (Ford Motor
)Companyیک خودروســا ز امریکایی اســت که دومین
تولیدکننده خودرو در ایاالت متحده محســوب می شود و
برخی مدل هــای ان هم اکنون در مناطق ازاد کشــورمان
همچون اروند و ارس ،ب ه تردد مشغول هستند.
برخی رســانه ها اعالم کردند که اســتعالم از یکی از
مراکز ورود برندهای خارجی نشــان می دهد شرکتی به نام
ارتمن موتور کاسپین توانسته است نمایندگی شرکت فورد
از کشــور رومانی را کســب کند که از تاریخ صدور گواهی
یعنی 25مهرماه 94تا 25مهرماه سال 1399معتبر خواهد
بود .البته فورد ،در رومانی نیز دارای کارخانه اســت و این
شرکت در سال 2008شــرکت خودروسازی محلی کرایووا
اتومبیل را خریداری و چهار ســال بعد تولید مدل بیمکس
را در این کارخانه اغاز کرد و شاید بر همین اساس ،شرکت
ایرانی توانسته با چنین مجوزی ،نمایندگی فورد را در ایران
ثبت کند .در بخــش محصوالت مجاز ایــن نمایندگی نیز
انواع محصوالت مشهور فورد مانند موستانگ ،فوکوس،
بیمکس ،اسکیپ و مانند ان به چشم می خورد .هرچند نام
این نمایندگی فورد در میان شعب و نمایندگی های رسمی
شرکت فورد ،در وب سایت این شرکت درج نشده است اما
قطعا نمی توان از عطش و عالقه خودروسازان و مسئوالن
اقتصادی ان کشــور برای پیدا کــردن زمینه های ورود به
بازار ایران و محکم کردن جای پای خود چشم پوشی کرد.
قیمت برخی مدل های خودروهای امریکایی
5
چالش مقررات واردات خودرو چگونه میان
شرکت های مادر و تازه تاسیس رقابت ایجاد کرد؟
وزارت صنعــت طی سه ســال گذشــته همزمــان با
تحوالت پرونده هسته ای ،بازنگری مقررات واردات خودرو
را در دستورکار قرار داد؛ اما در کنار این اصالحات ،تعریف
روشنی نیز از مجوز فعالیت به برندهای جدید ارائه کرد.
مسئوالن این وزارتخانه با تاکید بر اینکه ساماندهی
واردات خودرو به کشور را در دستورکار دارند ،در ابتد ا فعالیت
شرکت های غیرنمایندگی را به شــدت محدود کردند .این
در شرایطی است که در ســال 93حدود 70درصد واردات
خودرو در اختیار شرکت هایی بود که بدون پشتوانه خدمات
پس از فــروش و تنهــا در قالــب کارت بازرگانــی اقدام به
واردات می کردنــد .در این بین هرچند برخی کارشناســان
این اقــدام وزارت صنعــت را منجر به انحصــار در واردات
خــودرو می خواندند ،اما تخلفاتی که از ســال 91توســط
برخی وارد کنندگان غیررســمی صورت گرفت ،مســئوالن
این وزارتخانه را بر ان داشت که اقدامات موثری در زمینه
ساماندهی واردات خودرو به کشور انجام دهند.
به این ترتیب بعد از اصالح مقــررات واردات خودرو
به کشــور وزارت صنعت تعریفــی جدید از ارائــه مجوز به
برندهایی که پیش از ایــن در ایران حضور نداشــتند ارائه
کرد .این تحوالت که همزمان با لغو تحریم ها و زمزمه ورود
شرکت های اصلی به ایران بود در ابتدا برخی از شرکت هایی
که نمایندگی از شرکت مادر را نداشتند نگران کرد ،اما زمینه
ورود برندهای جدید التاسیس را نیز به وجود اورد.
شــرکت هایی همچون اشــکودا ،شــورولت یا اوپل
(که مدت ها پیش ایران را تــرک کرده بود) با لغو تحریم ها
توانســتند مجوز ورود به ایران را بگیرند .این در شــرایطی
است که برخی شــرکت های یاد شــده همچون شورولت،
مجوز فعالیت از شــرکت اصلی یا مادر را نداشــتند و کسب
نمایندگی انها عمدتا از شرکت ثالثی بود که در کشوری دیگر
فعالیت می کرد.
بدین ترتیب انتقاد بســیاری از کارشناسان از همین
نقطه شروع می شــود؛ چراکه انها معتقدند با لغو تحریم ها
و به دنبال ان تمایل بســیاری از شــرکت های اصلی برای
ورود به ایران وزارت صنعت باید این شرکت ها را در اولویت
قرار دهد و ساماندهی واردات نیز از این نقطه شروع شود.
در این زمینه یک کارشــناس واردات خــودرو می گوید که
همراه با تحریم های بین المللی بسیاری از وارد کنندگان به
دلیل عدم همکاری شرکت های مادر و بی رغبتی انها برای
حضور در ایران ،مجبــور به واردات از کشــورهای عمدتا
همسایه با نام نمایندگی رسمی بودند .وی تاکید می کند که
هم اکنون با لغو تحریم ها و چشم انداز روشنی که برای ورود
نمایندگی های رسمی به کشور شکل گرفته ،وزارت صنعت
باید ارائه مجوز به شرکت های غیررسمی را مورد تجدید نظر
قرار دهد.پس از لغو تحریم ها ،بســیاری از شــرکت های
مادر خواستار حضوری بی واسطه در ایران شدند تا به طور
مســتقیم در ایران فعالیت کنند ،هرچند این درخواست ها
موجودیت بسیاری از نمایندگی های غیررسمی که پیش تر
خود را نماینده شرکت مادر می خواندند ،به خطر انداخت اما
این در خواســت ها در بطن خود ایده وزارت صنعت مبنی بر
ساماندهی واردات به کشور را پرورش می داد.
مســئوالن این وزارتخانه بارها اعالم کرده بودند که
به دنبال حق و حقوق مشتریان این نوع خودروها با پیگیری
خدمات فروش و خدمــات پس از فــروش از نمایندگی ها
هستند .حال این سوال مطرح می شــود که ارائه مجوز به
برندهای لوکســی که حتی پس از لغو تحریم ها نتوانستند
از شرکت مادر نمایندگی رســمی اخذ کنند چگونه می تواند
پیگیر حقوق مشــتریان در بحث خدمات پــس از فروش
باشد؟
شاید توقع می رفت که این وزارتخانه در ارائه مجوز به
برندهای لوکس که پیش از این در ایران حضور نداشــتند،
اما با لغو تحریم ها عالقه مند به فعالیت در ایران شــدن ان
هم بدون کســب نمایندگی رسمی از شــرکت مادر ،کمی
تامل می کرد تا بلکه با گذشت زمان شــرایط بهتری برای
حضور اصلی ها در بازار وارداتی ها فراهم می شــد .در این
زمینه یک کارشــناس خودرو عنوان می کند که در شرایط
فعلی شاید ضرورتی به ارائه مجوز به شرکت هایی همچون
شورولت نبود و وزارتخانه مذکور در زمان حساب شده ای در
این زمینه اقدام می کرد.
مثلث | شماره 307
اقتصاد
بررسی های میدانی نشــانگر این است که خودروی
اسپارک مدل ۲۰۱۴در بازار ۷۵میلیون تومان ،رگال ۱۴۹
میلیون تومان ،ای تی اس ۱۷۵میلیون تومان ،انکور ۱۲۸
میلیون تومان ،مالیبو ۱۲۰میلیون تومان ،کروز بنزینی۱۳۲
میلیون تومان ،سونیک ۹۰میلیون تومان و ایمپاال ۱۳۸
میلیون تومان است.
همچنین شــورولت کــوروت ۲۰۱۰پالک شــده با
گیربکس اتوماتیک و کارکرد ۵۰هزار کیلومتر نیز به قیمت
یک میلیــارد و ۱۵۰میلیون تومــان ،گران ترین خودروی
امریکایی در بازار ایران است .این در حالی است که برخی
مدل های قدیمی خودروهای خارجی نیز هنوز طرفداران
خاص خود را دارد ،به نحوی که شورولت وانت کاستوم مدل
۱۹۷۶به قیمت ۳۵میلیون تومان ،شورولت مالیبو ۱۹۷۰
معادل ۶۸میلیون تومان ،شورولت کامرو ۱۹۷۷به قیمت
۲۵میلیون تومان و شــورولت کاپریس مدل ۱۹۷۴نیز به
قیمت ۶۰میلیون تومان فروخته می شود.
شــورولت نوا ۱۹۹۲بــه قیمت ۳۰میلیــون تومان،
شــورولت ســلبریتی ۱۹۸۹به قیمت ۱۸میلیــون تومان،
شــورولت c۱۰مدل ۱۹۷۸به قیمــت ۳۲میلیون تومان و
شورولت کاپریس کالســیک مدل ۱۹۸۵نیز به قیمت ۲۵
میلیون تومان فروخته می شود.
مسابقه برای ورود به بازار ایران
71
بازگشت پروفسور
برانکو به دوردست ها نگاه می کند .او همچنان یک مربی جاه طلب است و
می خواهد افتخارات زیادی کســب کند .برانکو می گوید« :در حال حاضر
تمام فکر و ذ کر من قهرمانی پرســپولیس در لیگ اســت و ان زمان است
که با تمام وجودم خوشــحال خواهم شــد و جواب محبت هواداران را نیز
خواهم داد».
ورزش
تی
تر
یک
سایه جنتلمن
چرا برانکو شایسته تحسین است؟
ورزش
72
مثلث | شماره 307
1
برانکو بازیکن ســابق و مربی فوتبال کروات اســت.
برانکو ســرمربی تیم ملــی فوتبــال ایران در جــام جهانی
فوتبال ۲۰۰۶بود .او همچنین تیم فوتبال امید ایران را در
بازی های اســیایی ۲۰۰۲قهرمان کرد .برانکو نامی اشــنا
برای ایرانی ها ســت ،تیم ملی ایران با هدایت وی در سال
۲۰۰۶برای ســومین بار به جام جهانی فوتبال صعود کرده
اســت .وی متولد « ۱۹۵۴چاکوتس» یوگســاوی سابق
است «.برانکو» در دوران بازیگری در پست هافبک بازی
کرده و مهم ترین باشــگاهی که در ان تــوپ زده «دینامو
زاگرب» اســت .برانکو بعد از چند تجربه موفق مربیگری
در باشگاه های کرواســی ،در سال ۱۹۹۸به عنوان دستیار
«میراسالوبالژویچ » انتخاب شده و در جام جهانی فرانسه
با تیم ملی کرواسی شگفتی خلق کرده و این تیم در نخستین
حضور خود در جام جهانی به عنوان ســومی جهان دست
یافت .اولین تقابل «برانکو» با فوتبال ایران یک ماه پیش
از اغاز جام جهانی ۱۹۹۸و بازی دوســتانه تیم ملی ایران با
کرواسی بود که این بازی با دو گل به سود کرواسی به اتمام
رســید .بعد از این بازی «بالژویچ» ادعا کــرده بود که اگر
تیم یوگســاوی در جام جهانی موفق شود تیم ملی ایران
را شکســت دهد ،یک توپ فوتبال را قورت خواهد داد .با
پایان جام جهانی «برانکو » ترجیح داد به عنوان سرمربی به
کارش ادامه دهد و هدایت تیم «هانوفر» المان را بر عهده
گرفت .بعــد از توافق ایــران با «بالژویچ» بــرای هدایت
تیم ملی ایران ،بار دیگــر برانکو به عنوان دســتیار در کنار
بالژویچ قرار گرفت؛ تیم ملی ایران با «بالژویچ» نتوانست
به جام جهانی ۲۰۰۲راه یابــد و در مرحله پلی اف در مقابل
ســد ایرلند متوقف شــد .با وجود این ناکامی فدراســیون
وقت خواستار ادامه همکاری با کادر مربیان کرواسی بود،
اما «بالژویــچ» پرمدعا از هدایت تیم ایران کنار کشــید و
فدراســیون فوتبال با برانکو وارد گفت وگو شــد .بســیاری
موفقیت های «بالژویچ» در تیم ملی کرواســی را منتسب
به «برانکو» دانسته و معتقد بودند که وی با علم روز فوتبال
اشنا بوده و تمرین دهنده خوبی است« .برانکو» ابتدا تیم
امید ایران را در بازی های اســیایی ۲۰۰۲قهرمان کرده و
در ادامه موفق شد تیم ملی ایران را به جام جهانی برساند،
ایران هر چقدر در سال ۱۹۹۸صعود سخت و فرسایشی به
جام جهانی داشت اما با «برانکو» این صعود به اسانی میسر
شد .انتظارات از وی و تیم ملی ایران به حدی افزایش یافته
بود که همه در جام جهانی توقع پیروزی بر مکزیک و انگوال
و تساوی برابر پرتغال را داشته تا تیم ایران به مرحله حذفی
صعود کند ،اما برخالف انتظار ایران برابر مکزیک و پرتغال
شکست خورده و به یک تساوی برابر انگوال دست یافت .با
این وجود در نتایج تیم ملی کمتر «برانکو» مورد هجمه قرار
گرفت .با حذف ایران در جام جهانی ،علی ابادی مســئول
وقت تربیت بدنی کشــور دادکان را برکنار کــرده و «برانکو
پپ در راه رانیری
عبدالله ویسی و استقالل
خوزستان شگفتی را
کامل می کنند؟
ایوانکوویچ» نیز که حامی اصلی خود را از دســت داده بود
ترجیح داد که قید هشت ماه باقیمانده قراردادش با تیم ملی
ایــران را زده و به این کشــور بازنگردد .البتــه علت اصلی
عدم بازگشت وی به ایران به دلیل بدهی مالیاتی این مربی
اهل کرواسی بود.
برانکو ایوانکوویچ و پسرش در تهران
را نیز کسب کند .اما دوران حضور وی در لیگ عربستان در
پایان همین فصل به اتمام رســید و برانکو راهی االمارات
شــد .بدترین نتیجه دوران مربیگری وی در خاورمیانه نیز
به همین یک فصل حضور برانکــو در الوحده بر می گردد.
او با تیم الوحده در فصلی که ۱۱شکســت را متحمل شد،
به مقامی بهتر از هفتمی دست پیدا نکرد و سرانجام نیز از
سمت خود برکنار شــد و یک بار دیگر به کرواسی بازگشت ؛
بازگشتی که برای وی شگون نداشت .برانکو که به همراه
دینامو زاگرب از ۱۳بازی ۲۷امتیاز کســب کــرده بود و در
رده دوم قرار داشت ،پس از شکست در مقابل استریا وین
اتریش ،برای دومین بار پیاپی از سمت خود اخراج شد و از
ان موقع تا کنون نیز ســرمربی هیچ تیمی نبوده است .اما
این همه ماجرای برانکو با فوتبال ایران نبود .بعد از مطرح
شــدن نام هایی مثل محمد مایلی کهن ،حمید درخشان،
افشین پیروانی ،منصور ابراهیم زاده ،حسین فرکی و زالتکو
کرانچار برای حضور روی نیمکت پرسپولیس در سیزدهمین
دوره لیگ حرفه ای ،خبر رسید برانکو ایوانکوویچ کروات،
سرمربی سابق تیم ملی ایران هم به گزینه های هدایت این
تیم برای فصل اینده اضافه شده است .باتوجه به مشکالت
مالیاتی برانکو در ایران ،به نظر می رسید بحث بازگشت او
بیشتر یک شوخی باشد اما رئیس هیات مدیره پرسپولیس
خبر اضافه شــدن این مربی کــروات به جمــع گزینه ها را
تایید کرد تا قضیه وارد فاز جدیدی شــود .او به پرسپولیس
پیوست و اتفاقا در قامت سرمربی این تیم مقتدرانه کارش
را پیش برد.
اما قبــل از ســرمربی شــدن در پرســپولیس او چه
عملکردی داشــت؟ برانکــو ایوانکوویچ بعــد از اینکه در
پایان جام جهانــی 2006المان از ســرمربیگری تیم ملی
ایران کنار رفت با پیشــنهاد دیناموزاگرب کرواسی روبه رو
شــد .او بالفاصله بعد از حــذف تیم ملی ایــران از مرحله
گروهی به کشورش بازگشت و با قراردادی رسمی هدایت
تیم قهرمان لیگ کرواســی را بر عهده گرفــت .برانکو در
ســال اول با دینامو نتایج بســیار خوبی در لیگ کرواســی
گرفت و با کســب 92امتیاز از 33بازی از عنوان قهرمانی
این تیم دفاع کرد .تحمل یک شکســت در طول فصل و
اختالف 20امتیازی دینامو با تیم دوم لیگ کرواسی در ان
سال باعث شد قرارداد برانکو با وجود کسب نتایج ضعیف
در اروپا تمدید شــود .برانکو در ســال دوم هم با دینامو در
لیگ کرواســی اقایی کرد ،اما این بار نتیجــه نگرفتن در
رقابت هــای اروپایی زمینه ســاز اخــراج او در اواخر فصل
شــد .به این نکته باید اشاره داشــت ایوانکوویچ در حالی
از دینامو کنار رفت که قهرمانی این تیم در لیگ کرواســی
برای دومین سال متوالی قطعی شده بود .این را هم نباید
فراموش کرد که برانکو در اولین فصل حضورش در دینامو
مثلث | شماره 307
برانکو ایوانکوویــچ این روزها انقدر
محبوب اســت که حتی می تواند با
کارلــوس کی روش رقابــت کند .راز
این محبوبیت چیست؟ قصه زندگی
او را مــرور کنید تــا بدانید چــرا او را
دوست دارید
یــک قهرمانی جام حذفی بــرای این تیم به همــراه اورد.
برانکو بعد از جدایی از دینامو برای دو ســال از فوتبال کنار
رفت و از او خبری در رسانه ها نبود .فصل 2010بود که این
مربی کروات به اسیا بازگشت تا بار دیگر سرمربیگری کند
اما این بار به جای ایران راهی چین شــد .او در این فصل
هدایت شــاندونگ لیونگ چین را پذیرفت و این تیم را از
رتبه چهارمی به مقــام قهرمانی رســاند .ناکامی برانکو در
لیگ قهرمانان اسیا و چهارمی او در مرحله گروهی باعث
شد چینی ها برای سال دوم قرارداد برانکو را تمدید نکنند تا
پرونده این مربی در شرق اسیا بسته شود.
ایوانکوویچ بعد از قهرمانی در چین راهی غرب اسیا
شد و هدایت االتفاق عربســتان را بر عهده گرفت .برانکو
با ایــن تیم نتایــج قابل قبولی کســب نکرد تــا هنوز فصل
تمام نشــده از عربســتانی ها حکم اخراج بگیرد .حذف از
رقابت های لیگ قهرمانان اسیا در پلی اف مقابل استقالل
و چهارمی االتفاق در لیگ عربستان ،زمینه ساز اخراج برانکو
در عربستان شــد .برانکو در این فصل االتفاق را به فینال
حذفی عربستان هم رساند اما مقابل الهالل مغلوب شد تا
بدون جام عربستان را ترک کند.
بعد از عربســتان ،امارات مقصد بعــدی ایوانکوویچ
در غرب اسیا بود .او پیش از شــروع فصل جاری با الوحده
امارات قرارداد بست اما با این تیم هم نتوانست فصل را به
پایان برساند و در اواسط نیم فصل دوم از امارات اخراج شد.
الوحده در حال حاضر تیم هفتم لیگ امارات است و شانس
اسیایی شدن را هم از دست داده است.
در اینجا بد نیست مروری هم بر کل افتخارات کارنامه
مربیگری برانکو ایوانکوویچ داشــته باشــیم .قهرمانی با
تیم ملی ایــران در بازی های اســیایی ،مقام ســومی جام
ملت های اســیا با تیم ملی ایران و قهرمانی غرب اســیا با
این تیم ،افتخارات برانکو در ایران بوده اســت .قهرمانی
لیگ کرواســی و جام حذفی این کشــور با دیناموزاگرب و
قهرمانی لیــگ چین به ایــن افتخارات اضافه شــده تا او
در بین گزینه های حال حاضر ســرمربیگری پرســپولیس
کارنامه پربارتری داشته باشــد .شاید حق با فرهاد ظریف،
ملی پوش والیبال ایران اســت که می گوید؛ «حضور یک
مربی موثر در تیم را می شــود در پرســپولیس امسال دید.
خاصیت مربیان بزرگ این است که حواشی تیم های بزرگ
را به حداقل می رساند و به تیم نظم می دهد .برانکو امسال
از تمام ابزار خود بهترین اســتفاده را می کنــد و تیم ،یک
تیم واقعی شده است که همین موضوع یکی از مهمترین
دالیل موفقیت های پرسپولیس بوده است .والسکو هم در
بدو حضورش به نکات ریز و کلیدی خیلی اهمیت می داد و
به باور بازیکنان توجه ویژه ای داشت .نمی خواهم این دو
مربی را با هم مقایسه کنم چون شرایط کامال متفاوت است
اما شاید کاری که برانکو در پرسپولیس انجام داده است را
بتوان از یک جنبه هایی با کار والسکو در ابتدای حضورش
مقایســه کرد ».هر چه هســت برانکو به دوردست ها نگاه
می کند .او همچنان یک مربی جاه طلب است و می خواهد
افتخارات زیادی کســب کند .برانکو می گوید« :در حال
حاضر تمام فکــر و ذ کر من قهرمانی پرســپولیس در لیگ
است و ان زمان است که با تمام وجودم خوشحال خواهم
شد و جواب محبت هواداران را نیز خواهم داد».
ایا چنین مربی جاه طلب و حرفه ای شایسته تحسین
نیست؟
ورزش
«برانکــو» بعد از تیم ملــی ایران هدایــت تیم های
«دیناموزاگرب»(دو بــار)« ،شــاندونگ لیونگ» چین،
«االتفــاق» عربســتان و «الوحــده» امــارات را بر عهده
داشته است.
امار و ارقــام برانکو با تیم ملی بزرگســاالن ایران
( :)۲۰۰۳ – ۲۰۰۶در دور نخســت ایران با قطر ،الئوس
و اردن همگروه شد و به عنوان تیم نخست به مرحله بعدی
رفت .تیم ایران در ان دوره یکی از قدرتمند ترین تیم های
تورنمنت بــود .در دیــدار رده بندی ایران ۴بــر ۲بحرین را
مغلوب کرد و سوم شد .
امار و ارقــام برانکو با تیــم دینامو زاگرب (۲۰۰۸
– :)۲۰۰۶برانکو پس از بازگشــت به کشــورش سرمربی
کراوســی شــد و در دو فصل و نیمی که در این تیم حضور
داشــت ۲قهرمانی لیگ و ۲قهرمانی جام حذفی به دست
اورد .در ســال ســوم و در میانه راه از این تیم جدا شد و به
شــاندونگ چین پیوست .جالب اینجاســت که شاگردان
برانکو پس از جدا شــدن وی نیز قهرمان شدند تا برانکو به
نوعی به همراه این تیم در قهرمانی لیگ و حذفی هت تریک
کرده باشد .امار فوق العاده در لیگ کرواسی :دیناموزاگرب
در فصل اغازین حضور برانکو با ۳۰برد ۲ ،تســاوی و تنها
یک شکســت را تجربه کرد و بــا ۸۴گل زده و تنها ۲۲گل
خورده ،با ۹۲امتیاز باالتــر از هایدوک ۷۲امتیازی به مقام
قهرمانی رسید .در تیم ان سال برانکو سرشناسانی همچون
ماریو مانژوکیچ ،ادواردو داســیلوا و لوکا مودریچ نیز حضور
داشتند.ادواردو در این فصل با ۳۴گل زده اماری فوق العاده
به جای گذاشــت .تیم برانکو در فصــل ۲۰۰۷-۰۸نیز به
افتخار افرینی ادامه داد .اگرچه نتوانست مثل فصل قبل
عمل کند ،اما عملکرد خارق العاده ۲۶برد ۴ ،تســاوی و ۳
شکست ۹۱،گل زده و تنها ۳۴گل خورده نیز امار قابل قبولی
برای ایــن تیم به حســاب می امد .در این فصــل مودریچ
و مانژوکیــچ روی هم رفته ۳۷گل به ثمر رســاندند .برانکو
در این فصــل در انتخابی لیگ قهرمانــان اروپا نیز حضور
یافت اما با تنها ۴امتیاز و پایین تر از بازل و هامبورگ از دور
رقابت ها کنار رفت.
امــار و ارقــام برانکــو بــا تیم هــای شــاندونگ
( ،)۲۰۱۰ – ۲۰۱۱االتفــاق ( )۲۰۱۱ – ۲۰۱۲و الوحده
( :)۲۰۱۲ – ۲۰۱۳ایوانکوویچ کــه در پایان فصل ۲۰۰۹
جانشین تومباکوویچ شده بود ،تنها یک فصل در شاندونگ
ماند و در ۲۵بــازی ۲۰ ،برد ۱۰ ،تســاوی و ۵شکســت را
متحمل شد .وی همچنین این تیم را در رقابت های لیگ
برتر چین به مقام قهرمانی رساند .تیم برانکو با ۱۸پیروزی،
۹تســاوی و ســه شکســت ۵۹ ،گل زده و ۳۴گل خورده
قهرمان شــد تا وی در دومیــن تجربه باشــگاهی خود نیز
افتخار افرینی کرده باشد .ســپس برانکو به االتفاق رفت؛
در انجا نیز عملکرد نســبتا قابل قبولی داشــت .وی در تیم
نه چندان مطرح االتفاق توانســت با ۱۳برد ۸ ،تساوی و ۳
شکست جواز حضور در مرحله پلی اف لیگ قهرمانان اسیا
شانس اخر
پرویز مظلومی در
شرایط حساس
رقابت محترمانه
ایا برانکو ایوانکوویچ الترناتیوی
برای کارلوس کی روش شده
است؟
73
ورزش
پپ در راه رانیری
عبدالله ویسی و استقالل خوزستان شگفتی را کامل می کنند؟
عبدالله ویســی حاال در 45ســالگی یکی از بهترین
مربیان فوتبال ایران است .او دو بازی حساس دیگر در پیش
دارد و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شانس تیم او برای
رسیدن به قهرمانی بیشتر از استقالل و پرسپولیس است.
با این همه اما نگاهی به کارنامه و شخصیت این مربی خالی
از لطف نیست.
ورزش
74
مثلث | شماره 307
قهرمانی نیم فصل
بهتر است از قهرمانی نیم فصل شــروع کنیم .انجا
که ویسی و استقالل خوزستان همه را شگفت زده کردند.
قهرمانی نیم فصل نخست لیگ برتر پانزدهم به استقالل
خوزســتانی رســید که با حدود پنــج میلیــارد هزینه راهی
مسابقات لیگ شده ،اما ســتاره اصلی اش عبدالله ویسی
است .لیگ پانزدهم وقتی به نیم فصل خود رسید که یکی
از بزرگترین شگفتی های تمام ادوار لیگ برتر رقم خورد.
عبدالله ویسی با تیم پنج میلیاردی خود باالتر از تیم های
اســتقالل تهران ،ذوب اهن و پر ســپولیس قرار گرفت؛
تیم هایــی که بیــش از ۱۳تــا ۱۷میلیارد بــرای تیم های
خود هزینه کرده اند .اســتقالل خوزســتان در حالی قدم
به مسابقات لیگ گذاشت که بیشــتر بازیکنانش کمتر از
۲۵سال ســن دارند و از طرفی برای نخستین بار در سطح
اول فو تبا ل ایران حضور یافتند .نکته قابل ســتایش این
است که ویسی سومین سال خود را در استقالل خوزستان
ســپری می کند و در دو سال گذشــته برای سقوط نکردن
تالش می کرد ،اما مدیران استقالل اعتمادشان نسبت به
ویسی را از دست ندادند تا گواردیوالی فو تبا ل ایران پس
از به تثبیت رســاندن حضور این تیم خوزستانی در لیگ،
این بار برای قهرمانی و کسب سهمیه تالش کند .به طور
دقیق تر تیم عبدالله ویســی جوان در شــرایطی در صدر
جدول حضور داشت که هیچ گاه زبان به قهرمانی نچرخاند
و فقط کسب سهمیه اسیایی را هدف تیمش بیا ن کرد اما
از ان به بعد خیلی ها استقالل خوزستان را مدعی قهرمانی
برشمردند؛ تیمی که در پایان نیم فصل رکورد کمترین گل
خورده در تمام ادوار لیــگ را با چهار گل خــورده بر جای
گذاشت و به جز شکست در هفته نخست رنگ باخت را به
خود ندید .در سالی که فو تبا ل خوزستان ،دو تیم ریشه دار
خود را در انتهای جدول می بیند ،این اســتقالل است که
در راه حفظ ابروی مهد فو تبا ل ایران قدم برداشته و نشان
داده که استقالل خوزستان به سرنوشت برق شیراز دچار
نمی شود چرا که یک مربی خوشفکر و با دیسیپلین را روی
نیمکت خود دارد .از این لحاظ عبدالله ویسی باور کرد که
تیمش در قامت یک قهرمان اســت و چنین اندیشه ای را
هم به بازیکنانــش تلقین کرد .زمانی که اســتقاللی های
خوزستان در فوالد شهر به خاطر کسب قهرمانی نیم فصل
پایکوبی می کردند دیگر برای خیلی ها روشن شده بود که
تیم ویسی دیگر قصد درجا زدن ندارد و می تواند یک زنگ
خطر برای باشــگاه هایی باشــد که هزینه های میلیاردی
انجام می دهند.
یک مربی ضد ستاره
ویسی شخصیتی ضد ستاره دارد .این روحیه از خود
او شروع می شود .در دوران بازیگری هم همین طور بوده
است .چون ســتاره ها و بازیکنان سرشــناس باعث شدند
ویســی در دوره بازیگری اش به حق واقعی خود نرســد .او
این روحیه را با خود به دوره مربیگری اورد .شاید به همین
دلیل بود که در پایان بازی تیمش برابر صبا این گونه واکنش
نشان داد و از فاصله نام خودش تا نام علی دایی با ادبیاتی
اعتراضی پرده برداشــت؛ «تمامی صحنه های مشکوک
60به 40را داور به نفع صبا سوت زد و اگر اسم من هم علی
دایی بود شاید وضعیت چیز دیگری بود .خیلی مهم است
داوران شهامت و شجاعت بیشــتری داشته باشند .خیلی
از صحنه ها به اشــتباه علیه ما خطا اعالم شــد .امیدوارم
اســامی ســرمربیان کنار خط ،داوران جوان را تحت تاثیر
قرار ندهد».
او در تیمش هم همین روحیه را نشــان داده اســت.
هیچ گاه به سراغ ستاره ها نرفته است و همواره سعی کرده با
تکیه بر انگیزه و توانمندی باالی بازیکنان جوان اهدافش
را به عنوان یک مربی دنبال کند .استقالل خوزستان نمونه
روشن شخصیت ویسی است؛ تیمی جوان و فاقد ستاره که
هجومی بازی می کند.
کارنامه ویسی
ویســی کــه در دوران فوتبــال از پدیــده بــودن
درشــاهین اهواز به یکی از بازیکنان بسیار خوب جنوب و
فوالدخوزســتان و سپاهان بدل شــد ،بعد از حضور در تیم
فوالد و صبا به عنوان دستیار از ســال 1389سرمربی صبا
شــد .صبا با او در 34بازی لیگ صاحب 9برد 14 ،مساوی
و 11باخت شد .او در این ســال جای محمود یاوری را در
مسابقات گرفت .البته در سال 1391کارنامه او عوض شد
و در نیم فصل در حالی که ســرمربی پیکان بود برکنار شد و
ی داد .اما پیکان در این سال
جای خودش را به فیروز کریم
به دسته اول ســقوط کرد تا خیلی ها بدانند مشکل این تیم
مسائل دیگری بود نه حضور ویسی.
عبدالله ویســی در ســال 1392به استقالل صنعتی
رفت ،تیمی که با 29امتیاز در لیگ ماندنی شــد ،در حالی
که فجرسپاســی هم امتیاز با استقالل خوزستان و با 3گل
کمتر سقوط کرد.
عبدالله ویســی در حالی باردیگر سرمربی استقالل
خوزستان شد که در دومین سال حضور در استقالل صنعتی
از 30بازی تنهــا 27امتیاز گرفت و با یــک امتیاز فاصله با
پیکان سقوط کننده ماندنی شد .بین تیم هایی که در 2لیگ
92و 93حاضر بودند استقالل خوزستان ضعیف ترین بود.
او اما امیدوار بود که با تیم جوانش در لیگ پانزدهم
شــرایط را عوض کند .اتفاقی که به بهترین شکل ممکن
رخ داد.
عبدالله ویسی در سومین سال حضورش در استقالل
خوزستان توانسته یک تیم فوق العاده به لیگ برتر فوتبال
بفرستد .ویســی در انتهای فصل اول استقالل خوزستان
با تفاضــل گل در لیگ مانــد و در فصل بعــد حضورش در
استقالل خوزستان با شکست دادن مس کرمان در مرحله
پلی اف در لیگ ماند اما در این فصل رویه خود در دو فصل
قبل را عوض کرد و با بها دادن به بازیکنان بومی با کیفیت از
لیگ یک تیم خود را روانه مسابقات کرد.
عبدالله ویســی این فصل به مانند حضور چند فصل
قبلش درتیم صبا ،بسیار خوب تیمش را به زمین می فرستد
و باید دید می تواند شگفتی اش را کامل کند و جام قهرمانی
لیگ برتر را باالی سر ببرد.
در ایــن صــورت او بهتــر می توانــد از رویاهــای
شــخصی اش ســخن بگوید .هر چند مقصد بعدی ویسی
روشن اســت اما او یک بار از رویای پیوستنش به تیم های
بزرگ فوتبال ایران پرده برداشت؛ استقالل و پرسپولیس.
او البته از تیم ملی هم سخن گفت؛ «عوام فریبی ،سیاه بازی
و اینکه ذهن مردم را منحرف کنم را بلد نیستم .نمی توانم
موضوعــی را بی جهت کتمــان کنم .شــما ببینیــد من با
استقالل خوزستان در چه شــرایطی نتیج ه می گیرم وقتی
اینجا ان قدر خوب کار می کنم می توانم در تیم های بزرگتر
هم خوب کار کنم .همان طور که یک بازیکن دوست دارد
به تیم ملی و باشگاه پرسپولیس و استقالل برسد من هم از
این قاعده مستثنی نیستم».
ویسی همین حاال هم قهرمان شده
برای خیلی ها کــه نگاهی منصفانه بــه فوتبال دارند
عبدالله ویسی همین حاال هم قهرمان است .در واقع برخی
مربیان هســتند که برای دیدنشــان نیازی به چشم مسلح
نیست اما اقداماتشان را باید با ذره بین نگاه کرد و انها را انالیز
کرد .امثال گل محمدی ،منصوریان ،مظلومی و برانکو را
همه می بینند و موفقیت های انها نیازی به معرفی ندارد اما
واقعیت این است که انها با جزئیات خودشان را از مربیان
دیگر جدا کرده اند.
یکی از ایــن مربیان که به شــدت هم موفــق بوده،
عبدالله ویسی اســت .تیم های او همیشه خوب هستند.
ویسی برای انتخاب بازیکنانش تا ان سر دنیا هم رفت .او
خسوسی که ۵۰درصد موفقیت تیمش است را از لیگ دسته
دوم برزیل اورد و برای قرارداد بستن با او دقیقا تا ان سوی
کره زمین هم رفت .برای کولی بالی تا مالی رفت و خودش
او را به ایران اورد .این موارد جزئیاتی هســتند مهم و قابل
تامل .ویسی دو سال تمام برای ســقوط نکردن جنگید تا
امروز به کورس مدعیان قهرمانی برسد.
مهم است که استقالل خوزستان جام قهرمانی بگیرد
اما اگر این اتفاق هم رخ ندهد ،هم او و هم تیمش شایسته
تقدیر و تحسین هستند.
شانس اخر
پرویز مظلومی در شرایط حساس
مظلومی اماده جنگ حیثیتی با ژنرال
حاال پرویز مظلومی به یکی از حســاس ترین مقاطع
مربیگری خود رسیده اســت .برهه ای که باید قلعه نویی را
شکست دهد و تیمش را در یک قدمی قهرمانی لیگ برتر
مثلث | شماره 307
قرار دهد .او انگیزه فراوانی برای شکســت تراکتورسازی
دارد .استقالل با پیروزی برابر تراکتورسازی می تواند صدر
جدول را همچنان حفظ کند و از ایــن مهمتر جدال پرویز
مظلومی با امیرقلعه نویی اســت؛ دو مربی که در 6ســال
گذشته مدام نیمکت استقالل را دست به دست کرده اند و
بی تردید انگیزه مظلومی برای مقابله با بزرگترین الترناتیو
خود بسیار زیاد است.
مظلومــی در جام حذفــی موفــق شــد با شکســت
تراکتورسازی امیرقلعه نویی به فینال جام حذفی صعود کند
و می خواهد بازهم با شکســت این تیم این بار تیمش را در
استانه فتح لیگ پانزدهم قرار بدهد.
خودش می گویــد« :ما هدف مــان از ابتدای فصل
قهرمانی بوده و باز هم تاکید می کنم استقالل هر دو جام
را می خواهد».
مظلومی اما بعد از دربی روزهای بســیار ســختی را
پشت ســر گذاشــت .او چند هفته پیش در دربی با نتیجه
سنگین 4بر 2به پرســپولیس باخت تا خیلی ها او را گزینه
مناســبی برای نیمکت اســتقالل ندانند .تا پیش از دربی
صدرنشــینی اســتقالل تنهــا دلیلی بــود که طرفــداران
استقاللی اعتراض شدیدی به عملکرد تیم محبوب شان
نداشــتند .شــاگردان مظلومــی نمایش چشــم نوازی از
خود نشــان نمی دادند و اســتقالل 4بازی متوالی بود که
به پیروزی دســت پیدا نمی کرد .صدرنشــینی اســتقالل
می توانســت اصلی ترین توجیه محسوب شــود در مقابل
نمایش نــه چندان خوب ایــن تیم در بازی هــای اخیرش
و این امید به هواداران داده می شــد که در اینده شــرایط
بهتری خواهد شد اما سقوط به رده ســوم ،از دست دادن
صدرنشــینی و خوردن چهار گل از پرسپولیس دیگر جایی
برای صبر باقی نگذاشــت و طرفداران تیم ابــی در تمام
محافل گفت وگو در اولین بحــث اعتراض خود را به پرویز
مظلومی نشان می دادند.
این اعتراضات از ورزشگاه ازادی و بعد از شکست برابر
پرسپولیسشروعشدکهباجمله«مظلومیحیاکناستقالل
رو رها کن» سر این بحث را باز کردند و بعد از ان ،این موضوع
به شکلی شدید وارد فضاهای مجازی شد .پر مخاطب ترین
بحــث در روزهــای پــس از دربــی در
فضاهای مجازی موضوع اعتراض به
مظلومیبودکهلحظهبهلحظهبه شدت
ان اضافه می شد .مظلومی در ابتدای
فصل با اتکا به چهار بــرد خود در دربی
و با شــعار فتح بازی مقابل پرسپولیس
دل هواداران را به دســت اورد ،اما اوج
عملکــرد ضعیــف اســتقالل در دربی
رقم خورد که شکســت 4بــر 2یکی از
سنگین ترین شکست های ابی پوشان
در تاریخ دربی بود.
حاال نقطه قوت مظلومی به نقطه
ضعف او تبدیل شــده بود و استقالل
صدر جدول را از دســت داد .مظلومی
اما خــودش را نباخــت .تیمــش را از
حاشیه ها دور کرد و بعد از شکست در
دربی موفق شــد با دو پیروزی متوالی
باز هم استقالل را به صدر جدول لیگ
برتر برساند .ایا مظلومی که همواره از
او به عنوان یکی از گزینه های متوسط
اســتقالل نام برده می شــود در پایان
فصل با کسب عنوان قهرمانی در لیگی
که گرفتن جام به غایت در ان دشــوار
است می تواند برای همیشه خود را در
لیست مربیان برنده جای دهد یا اتفاق
دیگری رخ خواهد داد؟
ورزش
قهرمانی حاال برای پرویز مظلومی از هر چیز دیگری
مهم تر اســت .او تقابل نزدیکــی با برانکو و ویســی دارد.
اگر چه تیمش در فاصله دو هفته تا پایان رقابت های لیگ
برتر همچنــان در صدر اســت اما این صدرنشــینی باعث
نمی شود او با خیالی اسوده جام قهرمانی را از ان خود بداند؛
چه هر سه تیم باالی جدول امتیاز برابر دارند و کوچکترین
اشتباه یعنی از دست رفتن جام.
پرویز مظلومی گذشــته از اینکه برای اســتقاللی ها
بازیکنی خاطره انگیز و اسمی به شمار می رود و موفق شده
در سال های حضور خود در استقالل ۷۲گل برای این تیم
به ثمر برساند و البته در پر تماشــاچی ترین بازی استقالل
و پرسپولیس در سال ۱۳۶۲در ورزشــگاه ازادی که حدود
۱۲۰هزار نفر شاهد این دیدار بودند استقالل را با تک گل
خودش برنده کند ،حاال امید جام قهرمانی هم محســوب
می شود .مظلومی ان گل تاریخی را در نیمه دوم بازی و از
روی سانتر رضا نعلچگر به ثمر رساند .ان روز یک تمام کننده
تمام عیار بود اما امروز قضاوت درباره قدرت مربیگری اش
حتی در فاصله دو هفته مانده به پایان لیگ هم کار دشواری
است .چون اصال معلوم نیست که او بتواند این بار هم کار
را تمام کند .با ایــن حال تیم او به لطــف تفاضل گل بهتر
نسبت به استقالل خوزستان و پرسپولیس صدرنشین لیگ
برتر است.
پرویز مظلومــی به مــدت ۹ســال دســتیار منصور
پورحیدری در اســتقالل بود .در ســال های بعد سرمربی
تیم های صنعت نفت ابادان ،مس کرمان ،صبای قم (در ان
زمان نام باشگاه صباباتری بود) ،ابومسلم مشهد و استقالل
اهواز بود .او در سال ۲۰۰۷بازی های غرب اسیا ،به عنوان
ســرمربی در کنار مارکار اقاجانیان به هدایت تیم ب ایران
پرداخت و این تیــم را که از بازیکنــان کم تجربه ای چون
خســرو حیدری بهره می برد ،قهرمان
جام غرب اسیا کرد .در لیگ هشتم به
همراه مس کرمان در رتبه ســوم لیگ
برتر ایران ایســتاد و این تیــم را روانه
لیگ قهرمانان اســیا کرد .پس از چند
هفته از شروع لیگ نهم از مس کرمان
جدا شــد و بعد از ان در مقطع کوتاهی
نیز هدایت باشــگاه ابومسلم مشهد را
بر عهده داشت.
او در فصل 89-90به استقالل
تهران ملحق شــد .وی توانســت در
اولین حضــور خود با ایــن تیم عنوان
نایب قهرمانی دهمین دوره لیگ برتر
ایــران را با یــک امتیاز کمتر کســب
کند .مظلومــی در حالی تیم را تحویل
گرفت که دو بازیکــن اصلی تیم یعنی
خسرو حیدری و جان واریو به سپاهان
پیوسته بودند و استقالل هم از لحاظ
مالی و هم از لحاظ بازیکنان در شرایط
سختی بود .در زمان باقیمانده تا شروع
فصل اســتقالل چند بازیکن شاخص
مانند میالد میداوودی ،ایمان مبعلی
و اسماعیل شریفات را در اختیار گرفت
تا اماده حضور در لیگ شــود .در این
فصل مظلومی در بازی رفت و برگشت
تیم پرســپولیس را با نتایج مشابه ۰–۱
شکست داد و از سوی هواداران لقب پرویز رفت و برگشت
را دریافت کرد.
در فصــل 90-91شــهریور به یاد ماندنــی مظلومی
شکل گرفت .استقالل با سرمربیگری او موفق شد برای
سومین بار متوالی پرسپولیس رقیب دیرینه اش را شکست
دهد .اما اذر طالیــی مظلومی وقتی شــکل گرفت که او
به عنوان ســرمربی اســتقالل برای بار چهــارم نیز موفق
به شکســت پرســپولیس در دربی هفتادوســوم شد .روند
پیروزی های او در مقابل پرســپولیس سرانجام با شکست
۲–۳در مقابل پرسپولیس در بهمن ۱۳۹۰متوقف شد.
او در اسفند ۹۰با شکست دادن شــاهین بوشهر در
ضربات پنالتی توانست اســتقالل را قهرمان جام حذفی
کند .مظلومی در اقدامی نمادیــن قهرمانی جام حذفی را
به روح ناصر حجازی تقدیم کرد .در این فصل استقالل با
۵۸گل زده بهترین خط حمله لیگ را داشــت و با اختالف
یک امتیاز نسبت به قهرمان و یک گل کمتر نسبت به تیم
دوم ،به مقام سومی در لیگ دست یافت .در فصل 94-95
پرویز مظلومی هدایت اســتقالل تهران را دوباره برعهده
گرفت و قراردادی سه ســاله به ارزش ۷۰۰میلیون تومان
بست .او در ســال اول وعده کسب سهمیه اسیا و در سال
دوم کسب قهرمانی لیگ و در سال سوم وعده سه گانه داده
اســت (قهرمانی در لیگ برتر ایــران ،جام حذفی ایران و
لیگ قهرمانان اسیا) و در صورت انجام ندادن یکی از این
تعهدات باشگاه مجاز به فسخ قرارداد با اوست.
ورزش
75
گزار
ش ویژه
رقابتمحترمانه
ورزش
76
مثلث | شماره 307
ایا برانکو ایوانکوویچ الترناتیوی برای کارلوس کی روش شده است؟
وقتــی برانکــو وارد فوتبال ایران شــد کمتر کســی
تصورش را می کرد که او روزی بتواند به رقیبی سرســخت
برای کی روش تبدیل شود .شرایط به هم ریخته پرسپولیس
اما این ذهنیت را بیبشتر تشــدید می کرد و خیلی ها تصور
می کردند برانکو نمی توانــد در این باشــگاه دوام بیاورد و
ناگزیر به ترک پرســپولیس خواهد شــد .امــا او رفته رفته
تیمش را ســاخت .به جوان ها میدان داد و تیمی ســاخت
که همه تحسینش کردند .او پرسپولیس را از قعر جدول به
صدر رساند و در طول فصل ســعی کرد تصمیمات درستی
برای تیمش اتخاذ کند .بعد از اینکه دربی پایتخت به سود
شاگردان برانکو تمام شد دیگر کمتر کسی می توانست با
تردید درباره محبوبیت این مربی کروات سخن بگوید .اما
یک نکته در مورد برانکو جالب توجه است .او وقتی به ایران
بازگشت تا سرمربیگری تیم پرســپولیس را بر عهده بگیرد
با یک ســابقه نه چندان مثبت وارد شــد .او در جام جهانی
2006ســرمربی تیم ملی بود و اتفاقا تیمش در جام جهانی
المان بازی های خوبی را به نمایش نگذاشت .تا جایی که
هواداران فوتبال اگر او را یک فراموش شده نمی دانستند
دســت کم مشــتاق به دیدنش نبودند .اما برانکو برگشت.
شجاعت به خرج داد .در شرایط بحرانی تیمش را به ارامش
رساند .تیمش را به اوج رساند و باالخره موفق شد تیمش را
در کورس قهرمانی لیگ برتر قرار دهد .در چنین شرایطی
یک شــایعه بود که دهان به دهان نقل محافل خبری شد.
خبر این بــود؛ برانکو الترناتیــو کی روش .این شــایعه اما
خیلی زود با واکنش های متفاوتی همراه شــد .حتی خیلی
از کارشناسان داخلی برانکو را به لحاظ رفتاری از کی روش
بهتر و صبور تر برشــمردند .مربی که اداهــای کی روش را
ندارد اما به روز است و می تواند در اینده باز هم روی نیمکت
ســرمربیگری تیم ملی بنشیند .این شــایعه وقتی جدی تر
شد که تکلیف کی روش با فدراســیون فوتبال در هاله ای
از ابهام قرار گرفت .در شــرایطی که هنــوز تکلیف ادامه
همکاری کارلوس کی روش با فدراسیون فوتبال مشخص
نبود ،شایعاتی مطرح شد مبنی بر اینکه شاید برانکو گزینه
مسئوالن فدراسیون برای جانشینی سرمربی تیم ملی باشد.
موضوعی که برانکــو در گفت وگویــی ان را تکذیب کرد.
او که به کی روش برای امدن به ایران مشــورت داده بود،
درباره احتمال جانشینی او گفت« :اصال در این مورد فکر
نکردم .باید بگویم پیشنهاد تیم ملی کرواسی را داشتم اما
قبول نکردم زیرا می خواستم در یک باشگاه کار کنم .چون
مربیگری در یک باشگاه به این معنی است که شما روزانه
کار دارید و می توانید فعالیت کنید .امدن من به ایران هم
به این معنی نبود که می خواستم سرمربی تیم ملی فوتبال
ایران شــوم .کی روش با فوتبال ایران قراردادش را تمدید
کرده و سرمربی تیم ملی فوتبال ایران است».
همه چیز رنگ و بوی حرفه ای داشــت .میان این دو
نفر حاال هم همه چیز رنگ و بوی حرفه ای گری دارد .هیچ
کدام علیه دیگری موضع منفــی اتخاذ نمی کند .اما هر دو
نسبت یکدیگر با تیم ملی را به خوبی دریافته اند .کی روش
می داند که دیگری مراقب اســت و تعقیــب پنهانی اش را
باتوجه به اصــول حرفه ای گری در دســتورکار دارد و البته
برانکو می داند که برای ماندن در عنوان الترناتیو باید جام
قهرمانی کسب کند .دوشــنبه هفته گذشته اما جدی ترین
پرده رقابت میان کــی روش و برانکو با نظر ســنجی برنامه
نود کلید خورد.
عادل فردوسی پور در برنامه اش اعالم کرد که قصد
دارد بهترین مربی خارجی بعد از انقــاب را انتخاب کند و
البته تاکید کرد که گزینه زیادی برای این نظرسنجی وجود
ندارد .او گفــت احتمــاال از بین برانکو ،کــی روش و یک
گزینه دیگر مسابقه نظرســنجی هفته اینده برگزار می شود
که احتماال ان یک گزینه تومیســاو ایویچ اســت؛ مربی
که پیش از جام جهانی 1998سرمربی تیم ملی شد و موفق
شد ســاختار دفاعی این تیم را برای شرکت در جام جهانی
درست کند؛ هرچند مدت حضورش در فوتبال ایران بسیار
کوتاه بود.
کــی روش در طــول پنج بــار حضورش موفق شــده
تیم ملی را به جام جهانی برود ،نســلی تــازه برای تیم ملی
بسازد و البته تیمش مدت ها است که از هیچ تیمی در اسیا
شکست نخورده اســت و در رنکینگ اسیا سال هاست که
صدرنشین است.
برانکو هم در ســال 2006تیم ملی را به ســاده ترین
شکل ممکن به جام جهانی رساند و نســل طالیی فوتبال
ایران را تا مرحله نیمه نهایی جام ملت های اسیا باال اورد و
شاید اگر اشتباهات داوری در بازی با چین نبود تیم برانکو
می توانســت بعد از مدت ها بر بام فوتبال اسیا قرار بگیرد.
البته برانکو در طول دوران حضورش در فوتبال اسیا موفق
شــد تیم ملی ایران را قهرمان بازی های اســیایی بوسان
کند؛ کاری که فوتبال ایران مدت ها اســت موفق به تکرار
ان نشده است.
اما پس از برنده شدن کی روش در نظرسنجی برنامه
نود ایــن برانکو بود که بــار دیگر حرفه ای گــری خود را به
رخ کشــید .او گفت« :رقابت من و کی روش قشنگ ترین
نظرســنجی بود و دیدید که نتیجه ان چقدر به هم نزدیک
بود».
برانکو ایوانکوویچ رقابت را در برنامه نود به کی روش
واگذار کرد .البته در این نظر سنجی استانکو و کرانچار هم
حضور داشــتند و شــاید اگر این دو نفر در این نظر سنجی
نبودند سرمربی پرسپولیس بیشتر رای می اورد.
حاال برانکــو ایوانکوویچ در واکنش به نظر ســنجی
می گوید« :افتخــار می کنم که هواداران پرســپولیس به
من رای دادند و این نشان می دهد که انها عالقه مند به من
هستند .خوشبختانه توانسته ام نظر مثبتی در فوتبال ایران
را به خودم جلب کنم و در کل به نظرم رقابت خیلی نزدیکی
با کی روش انجام دادم».
وی ادامه داد« :باید به کارلوس کی روش هم تبریک
بگویم .او مربی خوبی است و رقابت ما یک رقابت پرافتخار
بود .این قشنگ ترین نظرسنجی بود که می توانست انجام
شــود.چرا که نتیجه ان بســیار به هم نزدیک بود .همه ما
مربیان برای موفقیت تالش می کنیم و قطعا ثمره کار ما با
عملکرد و نتایج تیم های ما بستگی دارد».
کی روش و برانکو برای کســب عنوان بهترین مربی
خارجی فوتبال ایران بعد از انقالب در نظرسنجی برنامه نود
رقابت تنگاتنگی با یکدیگر داشتند و در نهایت این کی روش
بود که با اختالفی بسیار کم نسبت به رقیب پرسپولیسی اش
موفق شد این عنوان را از مردم هدیه بگیرد.
این نظرسنجی اما واکنش های متفاوتی را به همراه
داشت .به نظر می رسد جدال میان این دو مربی حرفه ای
همچنان ادامه خواهد داشت .کی روش قصد دارد تیمش
را بــرای جام جهانی اماده کنــد و برانکــو می خواهد لیگ
قهرمانان اســیا را تجربه کند .ایا طی ماه هــای اینده باید
منتظر اتفاقــات و تغییرات جالب توجهــی در مورد این دو
مربی باشــیم یا هر کدام از این پادشــاهان سعی می کنند
قلمرو خودشــان را حفظ کنند و به برنده شدن در زمین خود
قانع خواهند شد؟
ورزش
روباه ها
تاریخ سازیکردند
س هفته
عک
لسترسیتی قهرمان انگلیس شد
لسترسیتی ملقب به روباه ها در فاصله دو هفته مانده
به رقابت هــای لیگ برتر برای نخســتین بــار قهرمانی در
رقابت های لیــگ برتر انگلســتان را جشــن گرفتند؛ این
در حالی اســت که مــردان «کلودیــو رانیــه ری» در اغاز
رقابت های فصل ،گزینه سقوط به دســته پایین تر بودند.
اگر تیم لسترسیتی مقابل منچستریونایتد برنده می شد در
«تئاتر رویاها» جشــن قهرمانی برپا می کرد اما تساوی در
اولدترافورد قهرمانــی ابی ها را به تعویــق انداخت .با این
حال تاتنهام چنانچه دوشــنبه شــب هفته گذشته در زمین
چلسی به برتری می رســید ،قهرمانی لسترسیتی باز هم به
ی بــا نتیجه دو بر صفر
تعویق می افتاد امــا در حالی که باز
پیش بود در نهایت پیروزی را با تساوی عوض کرد تا لستر
قهرمان شود .تاتنهام در بازی با چلسی در استمفوردبریج
ابتدا بــا دو گل دقایق ۳۵و « ۴۴هــری کین» و «هیونگ
مین -ســون» پیش بود اما «گری کیهیل» در دقیقه ۵۸و
«ادن ازار» در دقیقه ۸۳برای چلســی گلزنی کردند تا این
بازی در نهایت با حساب تســاوی 2-2به پایان برسد .لستر
در ابتدای فصل یک به پنج هزار شانس قهرمانی داشت اما
مردان بی نام و نشان این تیم ،از ناممکن ،ممکن ساختند تا
معلوم شود اگرچه سرمایه گذاری کالن در ورزش شرط الزم
برای موفقیت است اما کافی نیست چراکه تا همت و عزم
باالی بازیکنان و کادر فنی تیم نباشد ،این اتفاق هرگز روی
یو ششم رقابت های
نمی دهد .لستر سیتی در پایان هفته س
لیگ برتر با ۷۷امتیاز صدرنشین و قهرمان است و تاتنهام
با ۷۰و ارسنال با ۶۷امتیاز در رده های بعدی قرار دارند.
حواسمان به ویسی ها نیست
ارزو دارم لستر فوتبال ایران جام قهرمانی را باالی سر ببرد
بهمن فروتن
مربی فوتبال
مثلث | شماره 307
عادل ذوق می کــرد و می گفت وای چقــدر نزدیک به هم
پیش می روند .این اتفاق در نود رخ نداده است .من به این
موضوع فکر می کردم که امثال ویســی ها کجای فوتبال
ایران هستند .چرا رقابت دو مربی خارجی در یک نظرسنجی
تا این حد باید جذاب باشــد اما ویســی ،مربی تیمی که به
لستر فوتبال ایران معروف شده برای کمتر کسی جذابیت
دارد .این قیاس هــا در ذهن من تمامی نــدارد .طارمی را
با بیت ســعید مقایســه می کنم .یکی از اینها یک دستگاه
صد هزار نفری را حامی خود می بیند و یک جین ستاره نامدار
که توپ برایش بســازد اما با این حال از هر 10موقعیت دو
تایش را به گل تبدیل می کند و دیگری یک مهاجم غریب
که بازی اش چشــم نواز اســت ،اما کســی او را نمی بیند.
حامیانش بیشمار نیســتند .همین طور در مورد ویسی این
واقعیت تلخ صدق می کند .من ارزو می کنم که اســتقالل
خوزستان قهرمان لیگ برتر شود .لسترسیتی فوتبال ایران
واقعا قابل تحســین اســت .انها واقعا زحمت کشیده اند و
عالقه مند ند که جام قهرمانی را باالی سر خود ببرند.
ورزش
اگر چه لیــگ جزیره همیشــه ان قدر جــذاب بوده
که قهرمانش را از قبل نشناســیم ،اما کمتر کســی تصور
می کرد رانیری بــا تیم جوانش جام قهرمانــی لیگ جزیره
را از ان خود کنــد .هیچ کس لســتر را نمی دید .هیچ کس
حواسش به لستر نبود .همان طور که ما در فوتبال خودمان
حواسمان به استقالل خوزستان و ویسی نیست .اصال این
تیم را نمی بینیم و انگار در مغز مــا نمی گنجد که تیمی جز
استقالل و پرسپولیس جام قهرمانی را باالی سر ببرد .اما
فوتبال همین اســت .مدام همه را غافلگیر می کند .مدام
در حال به روز شــدن اســت و اتفاقاتی در ان رخ می دهد
که غیر قابل پیش بینی اســت .من از قهرمانی لستر سیتی
خوشحال شدم .به نظرم قهرمانی شــاگردان رانیری یک
پیام روشن و بزرگ برای فوتبال داشت .اینکه با یک سری
بازیکنان جوان و تیمی یکدست یک مربی همچون رانیری
می تواند مقابل بزرگان فوتبال جزیره بایستد و انها را به زیر
بکشد .خود من طرفدار منچستر یونایتد هستم .اما وقتی
خبر قهرمانی لستر ســیتی را شنیدم خیلی خوشحال شدم.
قهرمانی لسترسیتی نشان داد که نمی شود در فوتبال همه
چیز را با پول خرید .در خارج از فضای فوتبال شاید بتوانید
همه چیز را بــا پول بخرید اما فوتبال جای دیگری اســت.
خیلی شــرایطش فرق می کند .وقتی لسترسیتی قهرمان
شــد رانیری حرف های جالبی زد .پیش خودم می گفتم او
قرار است چگونه درباره قهرمانی تیمش حرف بزند .چگونه
می خواهد درباره خودش حرف بزنــد .او یک جمله جالبی
گفت؛ من همان مربی اخراجی یونان هستم .این اظهارنظر
عجیبی بود .یعنی اینکه من همان موقــع هم که از یونان
اخراج شدم مربی قابلی بودم .توانمندی های خاص خودم
را داشتم اما اعتمادی در کار نبود .در لسترسیتی به رانیری
ی بسازد که
اعتماد کردند .پای او ایستادند و اجازه دادند تیم
دلخواه او است .بنابراین مربی که در یونان نتیجه نگرفته
می تواند به انگلیس بیاید و در لیگ جزیره قهرمان شــود.
لسترسیتی می خواست به دنیا بفهماند که ما هم می توانیم
قهرمان شویم .ما ستاره نیســتیم اما اجازه داریم که جشن
بگیریم و قهرمان شویم .در شبی که بازی چلسی – تاتنهام
خیلی اهمیت داشت و تکلیف قهرمانی لسترسیتی را روشن
می کرد برنامه نــود هم با نامزدهای انتخابات فدراســیون
فوتبال مناظره داشت .وقت مناسبی نبود اما من مناظره را
نگاه کردم .می خواستم ببینم نامزدها چه می گویند .عادل
فردوســی پور اما به طور مرتب نتیجه نظرســنجی را اعالم
می کرد .رقابتی که بین کی روش و برانکو شکل گرفته بود.
77
تاج گذاری روباه
دیدار
78
مثلث | شماره 307
لستر چگونه قهرمان انگلیس شد
«او بــرای موفقیــت دیگر زیــادی پیر اســت؛ یک
جام حذفی و چند جام کوچک دیگر گرفته و بعد از این هم
به موفقیتی نخواهد رسید ».این جمله را مورینیو گفته بود،
در مورد کلودیو رانیــه ری ! همان زمان کــه مورینیو مربی
اینترمیالن بود و رانیه ری مربی یوونتوس در اخر کار هم مرد
پرتغالی اینتر را قهرمان سری Aکرد .اما همیشه باید مواظب
باشــید که چه می گویید ،ایــن از همان طنزهــای روزگار
اســت که در همان فصلی که مورینیو حتی به انتها نرسید
و از چلسی اخراج شد ،رانیه ری که چندین سال پیرتر بود،
تاریخ ساز شد تا انجا که مورینیو مجبور شد در پیام تبریکی
بگوید که کم اوردم« :می خواهم به همه از جمله باشــگاه
لستر ،بازیکنان ،کادر فنی ،مالکان و هواداران این باشگاه
تبریک بگویم .من عنوان قهرمانی خود را به رانیه ری باختم
و تصور می کنم که این قهرمانی احساس متفاوت و جادویی
در کارنامه او باشد».
مورینیو یکی از انهایی بود که نمی توانســت باور کند
که قصه ای قرار است متولد شود .قصه ای از ان قصه های
شاهزاده و گدا گونه که تاریخ ادبیات از ان پر است .یک تیم
کوچک که وارد بازی بزرگان می شود و از همه بزرگان بهتر
بازی می کند .خیلی ها مثل مورینیو فکر می کردند ،اگر به
ابتدای فصل بازگردیم ،این خیلی ها شاید بشود همه دنیا...
ان شــب بازیکنان لســتر در خانه جیمی واردی جمع شده
بودند تا گل ادن هازارد ســتاره چلسی ،قصه انها را تکمیل
کند ،قصه یک قهرمان را...
قصه لســتر قصه امید اســت ،قصه ای که همیشــه
می تواند به همه یاداوری کند «خواستن توانستن است»،
مهم نیست که چقدر مشــهور باشی ،مهم نیست که چقدر
پول داشته باشی ،مهم نیست که چقدر بزرگ باشی ،فقط
مهم این است که یک رویا داشته باشی و به تحقق ان رویا
ایمان؛ ان وقت هر اتفاقی ممکن اســت ،هر معجزه ای.
عجیب نیست که اینفانتینو رئیس فدراسیون جهانی فوتبال
در پیام تبریک خود این گونه شاعرانه صحبت بکند« :این
یک داستان پریان است .این یکی از داستان های زیبای
فوتبالیاســت که تنها فوتبال می تواند بنویسد .کسی در
ابتدای فصل و یا حتی در سراسر فصل ،توقع چنین اتفاقی
را نداشت.این قهرمانی نه تنها هواداران لسترسیتی را بسیار
خوشحال و سرافراز کرده ،بلکه باعث شادی همههواداران
فوتبال شده اســت زیرا این جادوی فوتبال است .بنابراین
یک تبریک خیلی خیلی خیلی بزرگ بهباشــگاه لســتر ،به
رانیه ری ،به بازیکنان».
گــری لینه کر هم واژه هــای مشــابه ای دارد« :فکر
می کنم این بزرگترین شــگفتی ورزشی اســت .نمی توانم
تصور کنم اتفاقی عجیب تر از این رخ بدهد .وقتی این تیم
خودتان باشــد ،خیلی استثنایی می شــود؛ سخت است با
کلمات حس تان را بیان کنید .من از کودکی طرفدار لستر
بودم .از هفت ســالگی بلیت فصلی لستر را می خریدم .ما
چند بار جام اتحادیه را بردیم اما این قهرمانی چیز دیگری
اســت .این واقعا غیرممکن بــود .این احتمالــی نبود که
بخواهم از ابتدای فصل ان را در نظر بگیرم».
مرد ایتالیایی
رانیه ری از ســال 2004که از چلســی اخراج شــد تا
مورینیو جایش را بگیرد ،هیچ دستاورد قابل ذکری نداشت و
شکست برابر جزایر فارو ،می توانست پایان دوران حرفه ای
او در باالترین سطح فوتبال اروپا باشد .اما ناگهان پیشنهاد
لسترسیتی ،مانند نوری از انتهای یک تونل تاریک ،رانیه ری
را روی صحنه برگرداند؛ رانیه ری که می دانست یک ناکامی
دیگر ،می تواند به معنای پایان واقعی دوران حرفه ای اش
باشد ،تمام تجربه اش را به کار گرفت تا با لستر شگفتی ساز
شود .او تیمی جنگجو ساخت که نه تنها مقابل هیچ حریفی
عقب نمی نشــیند ،که بازی زیبا را هم فدای کسب نتیجه
نمی کند.
رانیه ری برای لستر چه کار کرد؟ این یک راز کوچک
اســت برای یک کار بــزرگ ،خــودش ایــن راز را در یک
یادداشت این گونه توصیف کرد« :ما فصل را خیلی خوب
شروع کردیم اما هدفمان ،نجات از سقوط بود .در 9بازی
اول ما بردهای زیادی به دست اوردیم اما در تمام مسابقات
گل خوردیم.
ما مجبور بودیم بــرای بردن هر بازی دو یا ســه گل
بزنیم .این مساله نگرانم کرده بود .قبل از هر بازی می گفتم:
«یاال بچه ها؛ بیایید این بازی کلین شیت داشته باشیم».
باز هم نشد .من از هر انگیزه ای که به ذهنم رسید استفاده
کردم .تا باالخره قبل از بازی مقابل کریستال پاالس گفتم:
«بچه ها ،بیایید این بازی کلین شــیت کنید .اگر این کار را
انجام بدهید ،پیتزا میهمانتان می کنم ».بله که بازیکنانم
کلین شــیت کردند .یک – هیچ .من ســر حرفم ایستادم و
انها را به پیتزافروشــی پیتر ،واقع در میدان لســتر بردم اما
برایشان سورپرایزی در نظر داشتم .وقتی رسیدیم بهشان
گفتم« :برای به دست اوردن هر چیزی باید زحمت بکشید.
برای خوردن پیتزا هم همین طور .ما خودمان پیتزامون را
درست می کنیم».
پس به اشــپزخانه رفتیم ،بــا خمیر و پنیر و ســس.
خودمان پیتزاهایمان را پختیم .خیلی هم خوب شــد .من
کلی خوردم .دست خودم نیست .ایتالیایی ام و عاشق پیتزا
و پاستا .بعد از این پیتزاخوری 12بار کلین شیت داشتیم.
فکر نمی کنم اتفاقی باشد .ما باشگاه کوچکی هستیم که
به جهان نشان دادیم با جرات و عزم جزم به کجاها می شود
رسید 26 .بازیکن26 .مغز جدا؛ با یک قلب واحد».
مردان روباه
تا همین 18ماه قبل ،جیمی واردی مهاجم گمنامی
بود که پیگیرتریــن طرفداران فوتبــال اروپا هم نــام او را
نشنیده بودند اما حاال تعدادی از بزرگترین باشگاه های قاره
به دنبال اولین چراغ سبز لسترسیتی هستند تا رقابت برای به
خدمت گرفتن او را اغاز کنند .اما او در حالی چنین پیشرفت
خیره کننده ای داشت که زمانی به نظر می رسد برای همیشه
باید به بازی در لیگ های منطقه ای انگلیس راضی باشد.
واردی در سال ،2011زمانی که 24ســاله بود ،با انتقالی
150هزار پونــدی از هالیفاکس تاون بــه فلیت وود تاون
رفت؛ انتقالی که هزینه ان ،نصف حقوق هفتگی وین رونی
در منچستریونایتد است .واردی حاال بازیکنی است که او
را برای پوشیدن تیم ملی محقق تر از وین رونی می دانند.
حاال ریاض محــرز بهترین بازیکن لیگ برتر اســت
و همین حاال هم باشــگاه های زیــادی به دنبال خریدن او
ی کرگر ،مدافع ســابق لیورپول ،او را با
هســتند و حتی جم
لیونل مسی مقایسه کرده اســت اما یادمان نرود تا ابتدای
فصل او یک بازیکن گمنام بود که هیچ گاه در دســته یک
فرانســه بازی نکرد .ریاض پســر دوم یــک زوج مهاجر،
پدری الجزایری و مــادری اهل مراکش بــود که در حومه
پاریس بزرگ شد .احمد ،پدر ریاض ،در الجزایر و فرانسه
به طور اماتور فوتبال بازی کرده بود و عالقه زیادی داشت
تا پســرش دوران حرفه ای پرافتخارتری داشته باشد؛ اما
ریاض تنها 15ســال داشــت که پدرش در اثر حمله قلبی
درگذشــت .مرگ بزرگترین حامی اش ،می توانست دوران
حرفه ای او را پایان بدهد اما او حاال بــرای موفقیت دلیل
بیشتری داشت؛ خوشحال کردن روح پدرش و عاقبت این
کار را در انگلستان کرد با قهرمانی لستر.
تیم لستر از این قصه ها زیاد دارد .تن کاته ،درینک
واتر و ...همه این گروه می توانند قصه مشابهی برای شما
تعریف کنند ،حتی کاسپر اشمایکل هم می تواند از روزهایی
برای شما بگوید که فشار خردکننده مقایسه با پدر باعث شد
تا از سطح اول فوتبال اروپا دور شود .رانیه ری هنوز اصرار
دارد که این قصه را ادامه دهد و فوق ستاره ای را به مجموعه
خود اضافه نکند .او درمورد فلسفه خود و لستر برای فصل
اینده می گوید« :ما به فوق ستاره نیازی نداریم ،ما بازیکن
می خواهیم .می خواهــم تیم را بدون جذب ســتاره بزرگ
تقویت کنم .ما جام را بردیــم و می توانیم در اینده کارهای
بزرگی کنیم .به بازیکنانم می گویم اگر از تیم جدا شــوید ،
نمی دانید چه اتفاقی در اینده رخ می دهد .شاید به یک تیم
بزرگ بروید و نیمکت نشین شوید و روندتان افت کند .اینجا
پادشاه هستید .یک سال دیگر اینجا بمانید و بعدش شاید
بتوانید جایی بروید».
کتابی به نام کتاب
غزل های تازه ای از فاضل نظری منتشر شد
نامش از چند ســال پیش به عنوان یکی از برترین و
پرفروش ترین غزل ســرایان کشور بر ســر زبان ها افتاد،
ان قدر خوب و لطیف غزل می گوید که هر کتاب تازه اش
یک اتفاق است .مجموعه سروده های تازه فاضل نظری
با عنوان «کتاب» به تازگی از ســوی انتشارات سوره مهر
به چاپ رســید .مجموعه شــعر «کتــاب» پنجمین دفتر
شعر نظری ،شامل 39غزل با مضامین عاشقانه و عارفانه
و اجتماعی اســت .فاضل نظری درباره نام تازه این دفتر
شعر گفته است« :این دفتر شعر در ادامه سایر دفاتر شعر
من منتشر می شود با همان تفاوت هایی که تمامی انها با
کارهای قبل از خود داشــته اند .یعنی شباهت های انها با
همدیگر و نیز تفاوت هایشان در این دفتر شعر حضور دارد.
«کتاب» پیش از هر چیز نام معجزه پیامبر عزیزمان است
و من با این نامگذاری در صدد بودم تا اهمیت این معجزه را
یاداوری کرده باشم .از سویی دیگر انتخاب این نام تالشی
است برای نشان دادن اهمیت کتاب و
خواندن ».
اســت که برای گفتن شــعر خوب نیازی به شکستن قالب
نیست و می توان وزن و قافیه و موسیقی کالم را حفظ کرد.
در سنت اسالمی اثری به نام الکتاب تالیف سیبویه داریم
که بزرگترین زبانشناس ایرانی زبان عربی است .کتاب او
دوران ساز و مرجع بود .از سوی دیگر در منطق هم داریم
که وقتی چیزی یا عبارتی به صورت کلی استفاده می شود
بر مصداق اتم داللــت می کند .فاضل نظــری نیز به نظر
من با این اســم گذاری زرنگی به خرج داده و عنوان کرده
اثر او اثری است که یک دانه اســت و مانند و مثل ندارد.
زمانی که ما در دانشــگاه تهران دانشجو بودیم ،استادان
به دلیل غیرت زیادی که داشتند می گفتند وقتی می گویید
دانشگاه منظورتان فقط دانشگاه تهران است چون اصلی
وجود دارد که وقتی چیزی به طور کلی گفته می شــود ،بر
مصداق تمام تریــن ان داللت می کند .پــس فاضل هم
که کتابش را به اســم «کتــاب» نامگذاری کرده اســت،
مراسم رونمایی
از تازه تریــن اثر فاضــل نظری با
حضور ناصر فیض (شــاعر طنزپرداز)،
بهــروز رضــوی (گوینــده و مجــری
صدا و ســیما) ،غالمعلــی حدادعــادل
(رئیــس فرهنگســتان زبــان و ادب
فارســی ) ،ســعید حدادیــان (مــداح
اهل بیــت) و محســن مومنی شــریف
(رئیــس حــوزه هنــری) و چند تــن از
شــاعران دیگر در مــوزه هنرهای دینی
امام علی(ع) رونمایی شد.
حدادعادل در این مراســم گفت:
«من حرف هایم را مفصل راجع به فاضل
در یک مقالــه ای با عنــوان «به همین
ســادگی کــه می بینــی» زده ام و در یکی از شــماره های
فصلنامه فرهنگســتان چاپ شــده .معمــوال در فصلنامه
فرهنگســتان راجع به کتاب های شــعر معاصر و جوان ها
کمتر استادها چیز می نویســند ،حاال من که استاد نبودم
جر ات کردم و فاضل را بردم در ان ســطح فرهنگســتانی
و همه تصدیق کردند که یک هوای تــازه ای وارد فضای
شعر فارسی شده .فاضل نظری یک اتفاق در شعر معاصر
و فارسی است و با وجود او هوای تازه ای وارد شعر فارسی
شده است .ان چیزی که در شعر فاضل ثابت می شود این
می خواهد بگوید که تنها یک کتاب وجود دارد و ان کتاب
فاضل نظری است».
محسن مومنی شــریف ،رئیس حوزه هنری در ادامه
مراسم گفت« :خیلی سال است افتخار دوستی با فاضل
نظری را دارم .خودشــان هــم مثل شعرهایشــان خوب
هســتند .اقای نظری هر موقعیتی برایشان پیش می اید،
ناشــی از فضل خداســت و این اســم فاضل هم بی ربط
نیست .اعتقاد ایشان پاک است ،این طور نیست که حرف
خوبی بزند ولی عمل خودش به گونه دیگری باشد .ایشان
انصافا اهل کارهای خیر و عمل صالح هم هســتند ».وی
همچنین در مــورد جایگاه فاضل نظــری در ادبیات امروز
گفت« :اقای نظری یکی از دســتاوردهای هنر و ادبیات
انقالب اسالمی است ،وقتی راجع به انقالب در حوزه های
مختلــف می گوییم که چــه افتخاراتی داشــتیم ،معموال
ادبیات را نمی گوییم ،بخشــی که بیشــترین افتخارات را
در ان داشــته ایم .یکی از این افتخارات اقــای نظری و
دوستانشان هستند که ایشان خودشان را جزئی از ان جمع
می دانند و این نشانه فروتنی فاضل نظری است .استقبالی
که در ســال های اخیر از کارهای فاضل نظری شد نشان
می دهد خوشبختانه باوجود هم ه اشوب ها و اتفاقات حوزه
فرهنگ ،مردم ما به ویژه نســل جوان ذائقه شــان اسیب
ندیده اســت ».محمدعلی بهمنی شاعر و ترانه سرا نیز در
ســخنانی گفت« :به خودم تبریک می گویم و به شما که
چنین ســاده و صادق به ا یین رونمایی از یک دفتر شــعر
امده اید تا نشان دهید جایگاه شاعر و شعرش کجاست؟»
در ادامه مراســم بهــروز رضوی (گوینــده و مجری
صدا و ســیما) اذعان داشــت« :من هر وقت شــعر خوب
و شــاعر جوان خوب می بینم یاد شــاعر جوان «حســین
منــزوی» می افتــم .فاضل نظــری مژده فصــل بزرگ و
عظیمی از غزل در ایران است .شعر های
فاضل هم دارای کتابت زیبــا و هم قرابت
زیباست و کمتر شعری این گونه است».
فاضــل نظــری در انتهای مراســم
گفت « :شــکرگزاری بــرای ادم ها مقامی
است که به ســادگی به دست نمی اید .من
خدا را شاکرم به خاطر همه نعمت های پیدا
و پنهانی که به این بنده داده است و به من
بیش از انکه شایسته ام تفضل داشته .خدا
را شاکرم که در دانشــگاه امام صادق(ع)
درس خواندم و بخت دوســتی با عزیزانی
را داشــتم که جزو ســرمایه های این بنده
هســتند .خدا را شــاکرم که به حوزه هنری
رفتم و کتاب هــای گریه هــای امپرا تور و
اقلیت که قبال ناشران دیگری انها را منتشر
کرده بودند باالخره به سوره مهر رسید و در
همان جا قرار گرفت و کتاب های بعدی در
انجا منتشر شد».
وی همچنین با تشــکر از رئیس فرهنگسرای رسانه
بابت ایجاد فضایی صمیمی با شاعران جوان گفت« :شعر
یک شکل جنینی دارد و یک شکل بالیده و بزرگ شده .من
در حلقه این دوستان ،این شــعرها را خوانده و انها اولین
کسانی بودند که این شعر ها را می شنیدند».
این مراســم با اجرای احســان کرمی و شعر خوانی
محمد علی بهمنی ،بهروز رضوی ،فاضل نظری و اجرای
موسیقی توسط کیوان ساکت برگزار شد.
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 307
دیدار
حمایت پرویز پرستویی از حمید سوریان
رامبد جوان و خلیج همیشه فارس
سردار ازمون و معلم اسبش
79
لم یزرع
از کتاب محمدرضا بایرامی رونمایی شد
تازه ترین رمان محمد رضا بایرامی با عنوان «لم یزرع»
ازسویانتشاراتکتابنیستانروانهبازارکتابشد.لم یزرع
ن تراژیک و عاشقانه در بستر جنگ
را می توان یک داســتا
تحمیلی دانســت با این تفاوت که بایرامی در این روایت به
سراغ خانواده های شیعه منطقه دجیل در عراق رفته است و
بدون حضور هیچ ایرانی داستانش را روایت می کند .ماجرای
این رمان شرح زندگی جوانی به نام سعدون از شیعیان دجیل
است که دل به مهر دختری از یک قبیله اهل تسنن از این
منطقه می بندد .او در زمان جنگ راهی میدان نبرد می شود
و این نبرد برای او سرنوشــتی را رقم می زند که نه در داخل
میدان نبرد ،بلکه در خارج از میدان در نهایت او را به فرجام
کارش می رساند .بایرامی خود درباره این رمان پیش از این
گفته بود« :لم یزرع سیری است در وحشت .یعنی مهم ترین
ویژگی دوران دیکتاتوری صدام حســین در عراق اســت.
خشونتی که نه تنها عشق که حتی عاطفه خانوادگی را هم
می کشــد ،در کنار تعصبات کور فرقه ای و ترس از واکنش
تندروهای دائمی».
در بخشی از این کتاب می خوانیم« :البته می دانیم که
هیچ پدری پسرش را نمی کشد .پسر کشی یعنی بی ایندگی
و هرگز کســی نمی خواهد بی اینده بشــود و تیشــه بزند به
ریشه اش .ان هم به دست خودش اما باید کاری می کردند،
چون کارهایی از کار گذشته بود .برای همین هم ،تکلیف
تقصیر را واگذار کردند به دســت با کفایت تقدیر! و امیدوار
شدند که خوب رقم بزند ان را ،اگر که بشود و اگر که بتوان.
و این جوری بود که سعدون برگشت به جایی که با ان همه
زحمت،ازانگریختهبودوگوییسرنوشتهرسفریهمین
است که تمام بشود ،اما با بازگشت به نقط ه اغاز .طوری که
انگار رفتنی در کار نبوده و راهی هم طی نشده است .و همین
یا ش هم نمی شود کرد».
است که هست و کار
تمجید امیرخانی
یدرفرهنگ سرای
ازرمان«لم یزرع»محمد رضابایرام
انقالب اسالمی با حضور نویســندگان و هنرمندان عرصه
ادبیات و سینما رونمایی شــد .در ابتدای مراسم محمدرضا
بایرامی گفت« :از ســال 1388تمام تاریــخ معاصر عراق
و دوران به قدرت رســیدن صــدام را مطالعه کــردم و ان را
دوره ای بســیار دراماتیک یافتم .تخیل در ایــن دوره یا هر
دوره دیگر برای نویسنده بسیار دشوار است چراکه رسیدن به
صرف تخیل از قدرت انسان خارج است و هیچ نویسنده ای
به گــرد ان هم نمی رســد .همان طــور کــه می دانید رمان
پس زمینه های تاریخی دارد و البته مطالعات تاریخی چنین
راهی را پیش رویم قرار داد .این پس زمینه های تاریخی به
نوعی با اتفاقات در منطقه خودمان در ارتباط است .با وجود
مطالعات چند ســاله هنوز قادر به نوشتن نبودم ،تردیدهایی
داشتم تا اینکه به عراق سفر کردم و سبب شد در نوشتن ان
تعجیل کنم .این رمان اگرچه به مسائل تاریخی می پردازد
اما نباید ان را تاریخی پنداشت .همچنین عالوه بر مطالعه
متون تاریخی با افرادی در عراق صحبت می کردم تا شاید
بتوانم به روح زمانه در ان دوره نزدیک شوم .عشق در رمان
داستان جوانی است که به دختری دل می بندد منتها عرف
قبیله و عادات و رســوم ان اجازه چنیــن وصلتی نمی دهد و
این جوان به نوعی به خودزنی می پردازد و به جنگ می رود؛
جنگی کــه در واقعه دجیل به وقوع پیوســت و صدام در ان
143تنراکشت.بهنظرمی رسدکهفضایتلخوخشونت اور
شوری در سر
دیدار
80
مثلث | شماره 307
رمانی از اورهان پاموک
«شــوری در ســر» رمان جدید اورهان پاموک که در ســال
۲۰۱۵منتشر شــد با ترجمه عین لله غریب از سوی نشر چشمه در
نمایشگاه کتاب عرضه خواهد شد .اورهان پاموک( )۱۹۵۲در این
رمان غافلگیری بزرگی برای مخاطبان خود دارد .این رمان برعکس
بقیه نوشته های این نویسنده درباره حاشیه نشــین های فقی ِر استانبول است .انهایی که از
روستاهای خاک گرفته شرق اناتولی در دهه پنجاه و بعدش به استانبول مهاجرت کردند و
بعد مدتی محله های خود را ساختند.
شخصیت اصلی پاموک؛ «مولود» سال هاست که در این شهر دستفروشی می کند و
شاهد تاریخ پر فراز و نشیب استانبول است .تاریخی مملو از کودتاها ،درگیری های خونین
میان ارتش و کردها ،از بین رفتن بافت دوران عثمانی ،عوض شدن سلیق ه مردم و ...رمانی
متفاوت از برنده جایزه نوبل که باز روح استانبول و انسان این بار حاشیه نشین اش را احضار
می کند و ان قدر خرده روایت برایش مهیا می کند که او گم می شود در این حجم از اتفاق های
عجیب .رمان مملو از شــخصیت های متفاوت اســت؛ کارگران فصلی ،ماست فروش ها،
ِ
خشن ترک ،اسالمگراها ،ماموران رشوه گیر
چپ های اسلحه به دست ،ناسیونالیست های
دولت ،تازه به دوران رسیده ها ،گانگسترهای بساز و بفروش و...
می تواند برگرفته از خود من و تاثیرات خشــونت منطقه در
من باشد و این را امری بســیار ناهنجار نمی دانم .پیرامون
ما چنین خشــونتی را به بار اورده اســت ».رضا امیرخانی،
نویسنده مطرح که از سخنرانان این مراسم بود ،در رونمایی
از «لم یزرع» گفت« :من در رونمایی اثار دوســتانم شرکت
می کنم اما در جلســات نقد چون متخصص نیستم حاضر
نمی شوم .رمان «لم یزرع» را کامل خواندم و چیزی که سبب
می شود اثار بایرامی را هر بار که اثر جدیدی چاپ می شود،
بخوانم ،تجربه جدیدی اســت که او در کتاب هایش ارائه
می دهــد .رمان «مردگان باغ ســبز» را بهتریــن رمان رضا
می دانم اما رمان «لم یزرع» با محتوای بسیار روشنفکرانه
نوشته شده است .رفتن او به عراق مهم است و نوشتن رمان
در جغرافیایی غیر از جغرافیایی عراق امکان پذیر نیســت.
«لم یزرع» اگر چه در حال و هوای دفاع مقدس اســت اما
خواننده را در عین حضور در ان به بیرون برده و او را با زندگی
در جنگ و نه صرفا جنگ اشــنا می کند .رمان از تجهیزات
جنگی از سرباز و گروهبان ســخن می گوید اما از خط مقدم
چیزی نمی گوید .رمان نشــان نمی دهد که ســرباز عراقی
چگونهبهماشلیکمی کند،بلکهاززندگیدرجنگمی گوید.
فضای روســتایی و جنگی در اثار او بسیار است و این به کار
او ارزش می دهد .رمان در عراق اســت اما شخصیت های
ایرانی در ان حضور دارند .دو دلداده یعنی اعلی و سعدون به
وصال نمی رسند و این جنبه ناگوار داستان را نشان می دهد
زیرا دلیل فقدان این وصال پدر سعدون است و این مشاجره
پدر و پسر ما را یاد رستم و سهراب می اندازد .عدم وصال لیلی
و مجنون فضیلت است اما وصال اعلی و سعدون فضیلت
است در حالی که این گونه نشد».
54عاشقانه کوچک
مجموعه شعر «بگو ،بخند ،گریه کن»
مجموعه ای از شعرهای کوتاه افشین خماند در قالب کتابی
با عنوان «بگو ،بخند ،گریه کن» منتشر شــد .این کتاب که از ۵۴
شعرکوتاهتشکیلشدهاست،به همراهطرح هایگرافیکیمرتضی
فرج ابادی ،از سوی انتشــارات ارادمان منتشر شده است .افشین
خماندکهسال هابه عنوانروزنامه نگاردررسانه هایمهموپرتیراژکشوردرکسوت هایمختلف
فعالیت داشــته ،از چندی پیش ،شــعرهای کوتاه خود را در دایره مینی مال ها در شبکه های
اجتماعیمنتشرکردکهبااستقبالمواجهشد.اکنونگزیده ایازانهادرقالبیککتابمنتشر
شدهودرنمایشگاهکتابعرضهخواهدشد.افشینخمانددراینمجموعهبه دنبالیکتجربه
شاعرانه بود .در این تجربه ،او ســعی دارد با ادبیاتی وام گرفته از حوزه های عملی جدی نظیر
سیاست ،فیزیک ،شیمی و ...از واژه اضافی حتی در اندازه یک فعل هم دوری شود و همه چیز
در خالصه ترین شکل ممکن بیان شود .در بخشی از این کتاب می خوانیم:
همه رفتند و رسیدند
فقط من
باور کردم
جاده در دست تعمیر است
بار دیگر ،نادر
خاطرات شفاهی شهید نادر مهدوی
کتاب «بار دیگر ،نادر» نوشــته سید قاســم یاحســینی تاریخ شــفاهی زندگی شهید
نادر مهدوی اســت .شــهید نادر مهدوی یکی از مهره های اصلی جریان مقابله ب ه مثل در
خلیج فارس در دوران جنگ تحمیلی اســت .مقام معظم رهبری درباره این شــهید بزرگوار
گفته اند « :در منطقه بوشهر ،یک شهید برجســته و بزرگوار هست که به نظر انهایی که دل
به مسائل شــهادت و جهاد دارند ،این جور چهره ها امثال نادر مهدوی و کسانی که همراه
او بودند ،ان کسانی که ان کارهای بزرگ را انجام دادند ،برق چشم گرفتند از دشمن و ابرو
دادند و قدرت نظام اســامی را به رخ دشمن کشــیدند»« .بار دیگر ،نادر» تاریخ شفاهی
زندگی شهید نادر مهدوی است که باتوجه به عدم اطالعات و اسناد دقیق از جریان مقابله
به مثل خلیج فارس صرفا بر پایه خاطرات شــفاهی چند تن از اقوام ،دوســتان و هم رزمان
ان شــهید ،زندگــی وی را از اغاز تا شــهادت و حتی پس از شــهادت روایت کرده اســت.
ت افزوده
یکی از مهم ترین ویژگی هــای این کتاب طراحی ان با اســتفاده از فناوری واقعی
( )Augmented realityاست .این امکان از طریق نرم افزار مخصوص به هر کتاب فراهم
می اید که از طریق ان مخاطب می تواند روایت هایی از بخش هایی از کتاب را به شکل ویدئو
مشاهده کند .برای اســتفاده از این امکان باید ابتدا اپلیکیشــن «فرشته نجات» از سایت
مربوطه یا از طریق بارکدخوان تلفن یا تبلت هوشمند دریافت شود و پس از قرار دادن گوشی
یا تبلت روی عکس های کتاب ،فیلم ها و مصاحبه ها را تماشا کرد.
ارمغان پرواز های سیاه
زندگی نامه شهید دکتر ابراهیم هجرتی
کتاب«ارمغانپرواز هایسیاه»نوشتهمجتبیحبیبیبهناگفته هاییدربارهزندگیشهید
دکتر ابراهیم هجرتی می پردازد .دکتر ابراهیم هجرتی سی و یکم اردیبهشت 1334در اردبیل
متولد شد و سال 1352به دانشکده افسری رفت .وی پزشک ،متخصص جراحی عمومی و
ی ترمیمی و پالستیک بود و ســال 1358ازدواج کرد .حاصل این ازدواج ،یک
رزیدنت جراح
پسر و یک دختر به نام های بهمن و شــهره بود .وی در سال های جنگ تحمیلی در لشکر58
ذوالفقا ر به عنوان مامور به کرمانشــاه خدمت می کرد .هجرتی دهم دی 1365در حال انجام
عملجراحیروییکیازمجروحاندربیمارستانصحرایی 528سوماربراثربمبارانشیمیایی
به شدت مصدوم شد و دو روز بعد یعنی دوازدهم دی ماه 1365به شهادت رسید .در صفحه53
کتاب«ارمغانپرواز هایسیاه»می خوانیم«:دکتراحمدهجرتیرشیدوخوش هیکلوورزیده
بود.می گفتازدورهدبیرستانهرزمانکهفرصتداشته،کاراتهوجودوتمرینمی کردویکی
از رازهای موفقیت هایش را از این مورد می دانســت .در اســام اباد غرب و بیمارستان 528و
شاید در مجموعه پزشکی ،کسی به ورزیدگی او نداشتیم .هر وقت فرصتی دست می داد ،با
همتمرینمی کردیم.منبهیاربودمواوپزشک،امااوهرگزخودشراازبقیهجدانمی دانست.
می گفت هر کس هر وظیفه ای را به عهده می گیرد ،باید درست انجام دهد؛ خواه خلبان باشد،
خواه راننده تراکتور ،پزشک باشد یا انباردار .با اینکه خوش مشرب و گشاده رو بو د اما هرگز اجازه
نمی دادشوخیوبگوبخندمرزوظیفهومسئولیتواحترامراخدشه دارکند».
چمران در خرمشهر
اجرای دوباره نمایش «تکه های سنگین سرب»
نمایش «تکه های ســنگین ســرب» به نویسندگی و
کارگردانی ایوب اقاخانی کاری از گروه تئاتر پوشه ،قرار است
در بخش میهمان نوزدهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت -
فتح خرمشهر اجرا شود .این نمایش به روایت زندگی شهید
دکتر مصطفی چمــران به عنوان یکــی از صاحب نام ترین
شــهدای تاریخ جنگ تحمیلی ایران می پردازد .در نمایش
«تکه های سنگین سرب» پیام دهکردی و عارفه لک ایفای
نقش می کنند« .تکه های ســنگین ســرب» نگاه اقاخانی
است که داســتان چمران را از منظر عشــق روایت می کند
و او را از زوایه عاشــقی واکاوی می کند .جلوه های چمران
صبوری ،روشنی و روشنفکری او از جمله نکاتی است که در
روایت اقاخانی نمود دارد.
داستان حول ارتباط مصطفی و غاده است .از اولین
دیدارهای شــان در مدرســه کودکان بی سرپرست «جبل
عامل» تا بالندگی عشــقی که به هم چراغی شان می رسد.
اقاخانی خواسته نمایشــنامه ای بنویسد که در ان چمرانی
ببینیم که پیش تر در هیچ فیلم یا خاطره ای نمی توانستیم
ببینیم .اقاخانی دفاع مقدس را از خالل یکی از نامدارترین
چهره های ان یعنی مصطفی چمــران روایت می کند .ان
هم نه روایت جنگی ،بلکه روایتی شــخصی و عاشــقانه از
زندگی مصطفــی چمــران .در بطن فضای عاشــقانه ای
که در نمایش وجود دارد ،ســوالی هم دیده می شــود که
تا پایان نمایش ،شــهید چمران را رهــا نمی کند؛ چندین
بار این دیالــوگ را از زبان پیام دهکردی یا شــهید چمران
می شنویم که «وظیفه چیست؟» ایوب اقاخانی ،نویسنده
و کارگردان «تکه های سنگین سرب» پیش از این درباره
این نمایــش گفته بود« :مــا تکه ای از زندگــی چمران را
انتخاب کردیم کــه از طریــق ان بتوانیم ارتبــاط بهتری
با نســل تازه تماشــاگران تئاتــر بگیریــم .جوانانی که در
سال های بعد از جنگ به دنیا امده اند و برای اینکه بتوانیم
دفاع مقدس را به انها معرفی کنیم ،باید با زبان خودشــان
با انها حرف بزنیم« .تکه های ســنگین ســرب» تفسیر و
برداشــتی در حد بضاعت ما از زندگی زنده یاد دکتر چمران
اســت و زمانی که تماشــاگران نســلی که جنگ را تجربه
نکرده اند ،با بغض بابت اجرا سپاسگزاری می کنند ،امیدوار
می شوم که در هدفم موفقم بوده ام».
پیام دهکــردی بازیگر نقش شــهید چمــران در این
نمایش ،ویژگی های نقش خود را این گونه توصیف کردند:
«بحث عشــق تاثیر عجیبی روی زندگی چمران گذاشته.
مصطفی چمران تندیسی از عشق اســت .عشقی که یک
وجهه ان عشق به همسرش است ،وجهه دیگرش عشق به
وطن است و در نهایت عشق به اعتقادات و باورهای مذهبی
است .نمی توانیم چمران را به کسی یا چیزی محدود کنیم.
ی است که پایش
این القاب چمران را کوچک می کند .او ادم
روی زمین است و سرش در اسمان».
نوزدهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت -فتح خرمشهر
به دبیری حسین مسافراستانه از ۲۸اردیبهشت تا۲خردادماه
در شهرهای ابادان و خرمشهر برگزار می شود.
پیشخوان جهانی
اروپا بدون
انگلیس تیتر
اصلی لوپوئن
معمای کامیابی
تیتر اصلی
اکونومیست
جلد ویژه
اسپرت برای
صعود اتلتیکو
مادرید
مثلث | شماره 307
دیدار
81
بازار
با حضور دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار
از سامانه خودکار فروش کارت
شهروندی انصار رونمایی شد
دکترابراهیمــی مدیرعامــل بانک انصار بــه اتفاق
فروتــن ،مجاهــدی ،ســعیدی مدنی ،خالقــی ،چمک و
رضازاده ،قائم مقام و معاونین این بانک در محل شــرکت
ســامانه الکترونیک انصار حضور یافت تــا ضمن دیدار با
مدیرعامل ،مدیران و کارشناســان و بازدید از قسمت های
مختلف این شــرکت ،ســامانه الکترونیکی فروش کارت
شهروندی انصار را رونمایی کند.
به گــزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغــات ،در این
مراسم ،دکتر مدرسی مدیرعامل شرکت سامانه الکترونیک
ت سامانه
بانک انصار حاضران را با برنامه ها و عملکرد شرک
ک انصــار کــه در تاریخ1385/09/21به عنوان
الکترونیــ
شرکت وابسته به شرکت مادر تخصصی کارکنان بانک انصار
(تعاونی مصــرف) و ارائه دهنده خدمات مشــاوره ،خرید،
فروش ،پیاده سازی و پشتیبانی در زمینه سیستم های جامع
اتوماســیون رایانه ای و تجهیــزات مرتبط به ثبت رســیده
است ،اشنا کرد و ســپس مدعوین به بازدید از قسمت های
مختلف پرداختند.
دکتر مدرسی ،مدیرعامل شرکت سامانه الکترونیک
انصار در این بازدید ضمن تشریح ویژگی ها و دستاوردهای
این شــرکت ،به مزیت های کارت شــهروندی انصار اشاره
یازدهمین جشنواره پژوهش های دانش اموزی تبیان
بازار
82
مثلث | شماره 307
با حمایت بانک انصار ،یازدهمین
جشنواره پژوهش های دانش اموزی
تبیان برگزار شد
بــا حمایــت بانــک انصــار یازدهمیــن جشــنواره
پژوهش های دانش اموزی تبیان بــا هدف ترویج فرهنگ
و نهادینه شدن پژوهش در میان دانش اموزان و شناسایی
استعدادها و نخبه ها و جهت دهی به انها برای به بارنشستن
ایده ها و نواوری ها با حضور وزیرامــوزش وپروش ،رئیس
سازمان تبلیغات اسالمی و مدیران عرصه فرهنگی کشور
و پنج هزار دانش امــوز ،در روزهای پنج شــنبه و جمعه 9و
10اردیبهشــت 1395در مرکــز همایش های دانشــگاه
شهید بهشتی برگزار شد.
به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار،
این جشــنواره در ســه بخــش غرفه های نمایشــگاهی،
ســمینارهای علمــی و مســابقات برگــزار و دانش اموزان
شــرکت کننده ابداعــات ،اختراعــات و پروژه هــای خود
را در گرایش هــای مختلــف شــامل راکت ابــی ،گالیدر
و هــاور کرافــت ،گرایــش رباتیک شــامل مســیریاب،
جنگجــو و نمایشــی ،گرایــش ســازه های ماکارونــی،
فوتومیکروگــراف ،کوره های خورشــیدی ،ماشــین های
کمیکال ،بازی سازی ،برنامه نویسی و کاپ فیزیک ایران
ارائه دادند.
دکترســید حمیدخالقی ،مدیرکل بازاریابی وتبلیغات
بانک انصار درباره علت حمایت بانک انصار از این جشنواره
گفت« :بانــک انصار در راســتای انجام مســئولیت های
اجتماعی و ایفای نقش در پیشرفت های علمی کشور که
یکی از ابعاد مهم اقتصادمقاومتی را تشــکیل می دهد ،با
حمایت از اینگونه فعالیت ها ســعی در تشــویق نوجوانان
ی دارد تا از
وجوانان به فعالیت های پژوهشــی و تولید علم
ی و نواوری کشور توسعه یافته
این طریق ظرفیت های علم
و دانش اموزان که اینده سازان این کشور به شمار می ایند
به صورت موثر و اساسی در فرایندهای تولید ملی مشارکت
جویند».
کرده و بــا تاکید بر قیمت بســیار نــازل این کارت نســبت
به کارت های مشــابه گفت« :تاکنون شــش کانال شــارژ
بــرای ایــن کارت وجود داشــته اســت؛ باجه ،دســتگاه
کارتخــوان ،بســتر ،USSDاینترنــت ،دســتگاه های
خودپــرداز بانک انصــار و دســتگاه های پیشــخوان
بانک انصار یــا همــان Cashlessو ســامانه الکترونیکی
فروش کارت شهروندی باعث تکمیل ظرفیت شارژ کارت
می گردد».
این گــزارش می افزاید کــه دکترابراهیمی در اخرین
بخش بازدید خود از شرکت مذکور ،سامانه خودکار فروش
کارت شــهروندی را که به عنوان یک ماژول برای دستگاه
پیشــخوان بانکی عمل می کند و کاربران با استفاده از ان
می توانند کارت شهروندی خود را شارژ یا کارت جدیدی را
خریداری کنند ،رونمایی کرد.
شایان ذکر اســت؛ این سامانه محصول نیازسنجی و
توسعه دستگاه های موجود در عرصه بانکداری الکترونیک
است و کارشناســان این شــرکت ،ان را در راستای توسعه
ی پیشخوان های بانکی انصار تولید کرده اند.
کاربر
بازار
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر:
فعال شدن شبکه بانکی در سیستم
جهانیباتغییرساختار
مدیرعامل موسســه اعتبــاری کوثــر در مصاحبه با
تو ششمین همایش
پژوهشکده پولی و بانکی گفت« :بیس
سیاست های پولی و ارزی امسال در شرایطی برگزار می شود
که نظام بانکی برای فعالیت در شــبکه بانکی جهانی باید
در ساختار و روند فعالیت های خود تغییرات بنیادین ایجاد
کند».
عیســی رضایی افزود« :محور اصلــی این همایش
باتوجه به این مهم اصالح ساختارهای مالی در نظر گرفته
شده که بسیار مناسب و موضوع روز در این حوزه است».
نایب رئیس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر با
تاکید بر اینکه اقتصاد ایران بانک محور است ،گفت« :بار
سنگین تامین مالی در کشور بر عهده بانک هاست و شبکه
بانکی کشــور نیز در حال حاضر با کمبود نقدینگی مواجه
اســت و اولین گام در این راســتا پرداخت بدهی دولت به
بانک هاست».
رضایی خاطرنشــان کرد« :افزایش سرمایه بانک ها
یکی از موضوعات مهمی است که باید جدی گرفته شود و
در این راستا دولت با هدف حمایت از بانک های خصوصی
می تواند مبلغی در حدود ســه هزار و 500میلیــارد ریال را
به صورت تســهیالت با ســود متعــارف و دوره بازپرداخت
پنج ساله به منظور افزایش ســرمایه در اختیار شبکه بانکی
خصوصی کشور قرار دهد».
وی تاکید کرد« :همچنین بانک مرکزی باید دســت
بانک ها را بــرای پرداخت تســهیالت به ســهامداران در
راستای افزایش سرمایه باز بگذارد تا با این روند سهامداران
به مرور زمان و از محل سودهای اتی ،اقساط این تسهیالت
را پرداخت و افزایش سرمایه در بانک ها انجام شود».
رضایی با اشــاره بر اینکه ادغام بانک ها و موسسات
کوچک یکی دیگر از تغییرات در این خصوص است ،گفت:
«یکی دیگر از اقدامات در شبکه بانکی در راستای اصالح
ســاختارهای مالی ادغام بانک ها و موسســات کوچک با
یکدیگر است».
مدیرعامل موسسه کوثر گفت« :میزان سپرده قانونی
بانک ها نزد بانک مرکزی بسیار باال است و این منابع در بانک
مرکزی قفل شده است .اگر نهاد ناظر به منظور توانمندسازی
شبکه بانکی درازای این مبالغ ،دارایی بانک ها را در اختیار
خود بگیرد بــا این روند مبلــغ قابل توجهی در حــدود هزار
هزار میلیارد ریال از منابع بانکــی ازاد و توان بانک ها برای
پرداخت تسهیالت به مردم و شــبکه تولید کشور افزایش
می یابد».
وی با اشــاره به اصالح صورت هــای مالی بانک ها
از ســوی بانــک مرکزی ،گفــت« :اصــاح صورت های
(اســتاندارهای گزارشــگری مالی بین المللــی) بر مبنای
قوانین IFRSمالی واجرای بازل دو به شــبکه بانکی کشور
ابالغ شــده اما تغییر زمان بر اســت و نیاز به اموزش دارد،
زیرا زیرساخت های الزم در سیستم گزارشگری مالی شبکه
بانکی در این خصوص فراهم نشده است».
رضایی در پایان اظهار امیدواری کرد با اموزش هایی
که از ســوی بانک مرکزی و پژوهشــکده پولی و بانکی در
راســتای تنظیم صورت های مالی جدید انجام می شــود
شاهد شــفافیت و اجرای درست این بخشــنامه در شبکه
بانکی کشور باشیم.
تاکید مدیرعامل بانک دی
بر اخالق نیکو و عملکرد
حرفه ایکارکنان
مثلث | شماره 307
بازار
هم اندیشــی توجیهی ـ اموزشــی برنامه های ســال
1395با رویکرد مروری بر عملکرد سال ( 1394قوت ها و
ضعف ها) و تشریح برنامه های سال 1395شعب طی سه
جلســه و با حضور روسا و کارکنان شــعب منتخب تهران و
شهرستان برگزار شد.
به گزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی دکتر
احمد شفیع زاده ،مدیرعامل بانک دی در این مراسم با ابراز
خرسندی از دیدار حضوری با برخی از کارکنان شعب به بیان
دغدغه ها و انتظارات خویش از کارکنان شعب پرداخت.
وی با اشاره به ملزومات موفقیت فرد در یک سازمان
گفت« :در بررسی ســازمان های موفق و عوامل موفقیت
انها درمی یابیم که ترقی و تعالی در هیچ سازمانی تصادفی
نیست و به دســت اوردن پیروزی ،مستلزم دقت ،تالش،
توســعه دانش و عوامل دیگر از ســوی نیروهای انســانی
است ».شــفیع زاده یکی از عوامل موفقیت در سازمان ها
را ایجاد ادبیات مدیریتی مناســب برای تحقق چشم انداز
و راهبردها دانســت و افزود« :اهداف یک سازمان باید به
ادبیات مدیریتی در میان کارکنان تبدیل شود زیرا موفقیت
تنها به واسطه مدیران و روسا میسر نمی شود».
وی با بیان اینکه در سازمان های موفق همه مسئول
هستند ،اظهار کرد« :موفقیت سازمانی حاصل هم افزایی
زنجیرهایی از فعالیت هاست که سازمان را به سوی اهداف
و چشم اندازهای خود ســوق می دهد ».مدیرعامل بانک
دی خاطر نشــان کرد« :مطابق با چشــم انداز پیش بینی
شــده برای بانک دی ،کارکنان و مدیران باید با اســتفاده
از فناوری های روز ،ارتباط ،اخــاق و عملکرد حرفه ای،
تصویری مطلــوب و حرفه ای از خود در جامعــه ارائه کنند
تا بانک دی بتواند در میان بانک های کشــور بدرخشــد و
نقش افرینی کند ».وی تعهد سازمانی را که مهمترین عامل
ایفای موثر نقش در شعبه است ،مسئولیت پذیری که سبب
افزایش کارایی می شود و عالقه مندی به سازمان که موجب
می شــود کارمند بتواند کار خود را ان گونه که باید به انجام
برساند را از جمله ویژگی های کارکنان شعب عنوان کرد.
در ادامه این همایش مهدی قاســمی ،معاون امور
شــعب با تاکید بر مدیریــت اقتصادی همراه بــا مدیریت
جهادی در شعب ،توجه به تمامی ابعاد شــعبه را خواستار
شد و با طرح شــعبه به عنوان یک بنگاه اقتصادی از منظر
خدمتگزاری ،فایده و هزینه ،زیانده بــودن ان را غیرقابل
قبول توصیف و خواستار حفظ روحیه جهادی در شعبه شد.
وی با تشــبیه شــعبه بــه یک قایــق افــزود« :همه
کارکنان باید با یکدیگر همسو و هم جهت در جهت اهداف
پیش بینی شــده پارو بزنند تا شــعبه به هدف برسد ،همسو
و هم جهت بودن در مســیر اهداف بانک الزمه و ضرورت
این حرکت اســت .همچنین باید توجه ویژه ای به کاهش
قیمت تمام شــده پول ،جذب منابع ارزان قیمت و اهمیت
جایگاه قرض الحسنه و تشویق مشتریان به افتتاح حساب
قرض الحسنه در شعبه داشــت ».قاسمی با تاکید بر اینکه
«برای رســیدن به هدف باید قله را نشانه گرفت» تصریح
کرد« :اقتصاد ایــران ،اقتصاد بانک محــور بوده و ما باید
تالشیدرخورتدابیرمقاممعظمرهبری–مدظلهالعالی-داشته
باشیم تا به عنوان جزیی از جامعه و جزئی از اقتصاد ،سخنان
ایشان را اجرایی کرده و پیاده سازی کنیم و از تمامی شعب
می خواهیم تا برنامه ای اجرایی متناســب با برنامه ابالغی
ســال مدون و در جهت نیل به اهداف تدویــن و طبق ان
حرکت کنند ».در ادامه این همایش معاون توسعه مدیریت
و سرمایه انسانی ،سرپرست معاونت مالی ،معاونت اعتبارات
و بازریابی ،معاون بازرسی و حسابرســی داخلی ،جانشین
معاون فناوری اطالعات و مدیرعامل شرکت دی ایرانیان
به بیان سیاســت ها ،برنامه ها و راهکارهای ســال 1395
پرداختند.
در این جلسه از فرم های جدید اوراق صندوق ارزش
افرینــان دی رونمایی و سیاســت ها و محصــوالت جدید
بانکداری اختصاصی تشریح شد.
83
بازار
بازار
84
مثلث | شماره 307
ســامانه همبانک ( )USSDبانــک دی با کد *766#
در راســتای توســعه خدمات نوین بانکداری الکترونیک
توســط کارشناســان معاونت فناوری اطالعات این بانک
راه اندازی شد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،تمامی
دارندگان کارت های بانکی عضو شتاب می توانند از طریق
شــماره گیری کد *766#تلفن همراه (خطوط همراه اول
و ایرانسل) از خدمات همبانک دی نظیر پرداخت قبوض
خدماتی ،خرید شارژ تلفن همراه و پرداخت قبوض جرائم
رانندگی استفاده کنند.
مشــتریان بانک دی می توانند با استفاده از «شماره
دی کارت و رمــز دوم» یــا «رمــز همبانــک» از خدمات
گســترده تر همبانک دی نظیر اعالم موجــودی و انتقال
وجه بهره مند شوند .مشــتریان گرامی ،جهت دریافت رمز
همبانک به یکی از شعب بانک دی مراجعه کنند.
پــاره ای از خدمــات عمومی همبانــک دی از جمله
دریافت شبا و اطالعات شعب بانک ،بدون نیاز به رمز ،در
دســترس کاربران قرار دارد .تنظیم زبان سامانه (فارسی،
انگلیسی و فارسی با حروف التین) توسط کاربر امکان پذیر
اســت .جزئیات خدمات همبانک دی از طریق هر یک از
روش های ورود به شرح ذیل است:
1ـ استفاده از شماره کارت شتابی و رمز دوم
• پرداخت قبض
• پرداخت قبض جریمه رانندگی
• خرید شارژ تلفن همراه
2ـ استفاده از شماره دی کارت و رمز دوم
• موجودی کارت
• پرداخت قبض
• پرداخت قبض جریمه رانندگی
• خرید شارژ تلفن همراه
• انتقال وجه کارت به کارت (داخلی)
• انتقال وجه کارت به سپرده (داخلی)
• صورتحساب کارت ( 5گردش اخر)
• انسداد کارت
3ـ استفاده از رمز همبانک
• موجودی سپرده
• انتقال وجه عادی (داخلی)
• انتقال وجه بین بانکی پایا
• اعالم جزئیات تسهیالت
• پرداخت قسط تسهیالت
• صورتحساب سپرده ( 5گردش اخر)
• اعالم وضعیت برگه چک
• اعالم سقف و کف انتقال وجه
ش تراکنش های اخیر انتقال وجه
• گزار
• تنظیم نحوه نمایش صورتحساب
• تغییر سپرده پیش فرض همبانک
• تنظیم نحوه اعالم مانده
• تغییر رمز همبانک
4ـ خدمات عمومی (بدون نیاز به رمز)
• دریافت شبا
• اعالم نرخ ارز
• اطالعات شعب
راه اندازی شد