ماهنامه مثلث شماره 315
ماهنامه مثلث شماره 315
ماهنامه مثلث شماره 315
نگاه جدید
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و پانزده 12 /تیر 88 / 1395صفحه 6000/تومان
سرلشکر باقری ،رئیس
جدید ستاد کل نیروهای
مسلح شد
دموکراسی علیه
جهانیشدن
ایا اتحاد اروپا پایان می پذیرد؟
مثلث،ایده تشکیل پارلمان اصولگرایانرابررسیکرده است
دموکراسی حزبی
برجام بانکی؟
توافق جدید میان
ایران و غرب چه
ویژگی هایی دارد
جنبش
کهنساالن
چرا مردم بریتانیا رای
به خروج از اتحادیه
اروپا دادند؟
جلد
د
و
م
دموکراسیعلیهجهانی شدن
ایااتحاداروپاپایانمیپذیرد؟
روزقدس،روزمقابلۀمستضعفینبامستکبرین
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
«روز قدس» یک روز جهانی است .روزی
نیستکهفقطاختصاصبهقدسداشتهباشد.
روز مقابلۀ مستضعفین با مستکبرین است .روز
مقابلۀملتهاییاستکهدرزیرفشارظلمامریکا
و غیر امریکا بودند ،در مقابل ابرقدرتهاســت.
روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند
در مقابل مستکبرین ،و دماغ مستکبرین را به
خاک بمالند .روزی اســت که بیــن منافقین و
متعهدینامتیازخواهدشد.متعهدیناینروزرا
روزقدسمیدانند،وعملمیکنندبهانچهباید
بکنند .و منافقین ـ انهایی که با ابرقدرتها در زیر
پرده اشنایی دارند و با اسرائیل دوستی ـ در این
روز بیتفاوت هستند ،یا ملتها را نمیگذارند که
تظاهر کنند .روز قدس روزی است که باید سرنوشت ملتهای
مستضعف معلوم شود ،باید ملتهای مستضعف اعالم وجود
بکنند در مقابل مستکبرین .باید همانطور که ایران قیام کرد
و دماغ مستکبرین را به خاک مالید و خواهد مالید ،تمام ملتها
قیام کنند و این ُجرثومههای فساد را به زبالهدانها بریزند .روز
قدس روزی اســت که باید این دنبالهروهای رژیم ســابق در
ایران ،و ان توطئه چینهای رژیم فاســد و ابرقدرتها در سایر
جاهاخصوص ًادرلبنان،تکلیفخودشانرابدانند.روزیاست
که باید همت کنید و همت کنیم که قدس را نجات بدهیم؛ و
برادران لبنانی را از این فشارها نجات بدهیم .روزی است که
باید تمام مستضعفین را از چنگال مستکبرین بیرون بیاوریم.
روزی است که باید جامعۀ مسلمین همه اظهار وجود بکنند و
هشداربدهندبهابرقدرتهاوبهاینتُفالههاییکهماندهاستاز
انهاـچه در ایران وچه درسایرجاها.
10- 17
خبرنامه
اغازموجرفتنفرمانداران
تغییراتمعنا دار
منافشاگرنیستم
روسایقوهزیریکسقف
18- 25
گفتارها
اردوغان در شوک
انکارا«،صید»یا«صیاد»
تراژدینیریز
دردسرهایجنتی
26- 43
سیاست
دموکراسیحزبی
چالشرای گیریونمایندگی
تکلیفنتیجهمحور
نگاهجدید
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
تاریخ :مصطفی شوقی (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
هشدار به روشنفکران امریکایی مسلک
روز قدس؛ روز احیای اسالم
روز قدس ،روزی اســت که باید به این روشنفکرانی که
در زیر پرده با امریکا و عمال امریکا روابط دارند هشدار داد.
هشــدار به اینکه اگر از فضولی دســت برندارید ،ســرکوب
خواهید شد! ما به انها مهلت دادیم و با انها با مالیمت رفتار
کردیم که شاید دست از شیطنت بردارند و اگر دست برندارند،
کلمۀ اخر را خواهیم گفت و خواهیم به انها فهماند که دیگر
رژیم سابق قابل برگشتن نیست و دیگر امریکا نمیتواند به
اینجا حکومت کند ،و دیگر سایر ابرقدرتها نمیتوانند در این
مملکت حکومت کنند.
روز قدس روزی است که باید به همۀ ابرقدرتها هشدار
داد که باید دست خود را از روی مســتضعفین بردارید و سر
جای خود بنشینید.
اسرائیل ،دشمن بشریت ،دشــمن انسان ،که
هر روز غائله ایجاد میکند و برادرهای ما را در جنوب
لبنان به اتش میکشد ،باید بداند که دیگر اربابهای
او رنگی ندارند در دنیا ،و باید انزوا اختیار کنند؛ طمعها
را از ایران باید قطع کنند ،دســتهای انها باید از همۀ
ممالک اسالمی قطع شود؛ عمال ان در همۀ ممالک
اســامی باید کنار بروند .روز قــدس روز اعالم یک
چنین مطلبی است .اعالم این است به شیاطینی که
ملتهای اسالم را میخواهند کنار بگذارند ،و ابرقدرتها
را به میــدان بیاورند .روز قدس روزی اســت که قطع
امال انها را بکند؛ و به انها هشدار بدهد که گذشت ان
زمانها.
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتراسماعیل تبار -دکترایت الهابراهیمی-دکترغالمحسننتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
44- 57
بینالملل
دموکراسی علیه جهانی سازی
بی اعتمادی به اروپا
ردپای البغدادی
برنده بزرگ
58-67
اقتصاد
برجام بانکی؟
استراتژی سکوت
ایران ،حامی بزرگ حزب اهلل
امریکا از سیستم بانکی ما جاسوسی می کنند
68-73
ورزش
خروج بدون رای گیری
انگلیس می ترسید
از بی اعتنایی رضاییان تا بغض برهانی
طارمی و رضاییان را هیچ کس نمی شناخت
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
طراح جلد :مصطفی مرادی
نگاه جدید
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و پانزده 12 /تیر 88 / 1395صفحه 6000/تومان
سرلشکر باقری ،رئیس
جدید ستاد کل نیروهای
مسلح شد
دموکراسی علیه
جهانیشدن
ایا اتحاد اروپا پایان می پذیرد؟
مثلث ،ایده تشکیل پارلمان اصولگرایانرابررسیکرده است
دموکراسی حزبی
برجام بانکی؟
توافق جدید میان
ایران و غرب چه
ویژگی هایی دارد
جنبش
کهنساالن
چرا مردم بریتانیا رای
به خروج از اتحادیه
اروپا دادند؟
شماره پیامک3000411711 :
اغاز تغییرات در دولت
خبرنامه
تغییر ســه اســتاندار و اعالم این خبر که تغییرات فرمانداران نیز
به زودی اغاز خواهد شــد ،نشــان از تصمیمات جدید دولت در استانه
انتخابات ریاست جمهوری و سال اخر دولت حسن روحانی دارد .این
مساله مورد توجه رسانه ها و محافل خبری قرار گرفته است.
رهبرمعظمانقالبدردیداررئیسومسئوالنقوه قضائیه:
خبرنامه
10
مثلث | شماره 315
یگریبر خالفنظرو
انقالب
تبلیغبرخی ،تندروینیست
در بیســت و ســومین روز از ماه مبارک رمضــان و به
مناسبت هفته قوه قضائیه ،رئیس و مسئوالن این قوه رهبر
معظم انقالب اسالمی دیدار کردند.
حضرت ایت اللــه خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اسالمی در دیدار رئیس و مســئوالن قوه قضائیه ،سالمت
دســتگاه قضا و تالش مســتمر برای جلب رضایت مردم را
وظیفه مهم و هدف اساسی قوه قضائیه خواندند.
رهبــر انقــاب اســامی در ابتــدای ایــن دیــدار با
گرامیداشت یاد و خاطره شــهید ایت الله بهشتی پایه گذار
قوه قضائیه به عنوان مدیــری خوش فکر ،قاطــع ،مدبر و
پیگیر ،از زحمــات و تالش های مســئوالن عالی قضایی،
مدیران و کارکنان قوه قضائیه صمیمانه تشکر کردند.
ایشــان با تجلیــل از رئیــس قوه قضائیــه به عنوان
شــخصیتی عالم ،فرزانه و جامع گفتند« :دستگاه قضایی
از جهت وظایف ذاتــی همچون نظارت بر اجــرای قانون
و پیشــگیری از جــرم و همچنیــن از جهت حضــور رئیس
قوه قضائیه در شوراهای عالی و اصلی نظام و تاثیرگذاری در
سیاست های کالن ،دارای اهمیت بسیار باالیی است».
حضرت ایت اللــه خامنه ای افزودند« :بــه دلیل این
اهمیت مثال زدنی ،اقدامات و عملکرد قوه قضائیه همواره
از حساسیت خاصی برخوردار بوده و همچنین این قوه هدف
تهاجم ها و تبلیغات سو ء زیادی قرار دارد».
ایشــان خاطرنشــان کردنــد« :تبلیغــات مغرضانه
رســانه های بیگانه و تهاجم به قوه قضائیه ،در دوره کنونی
افزایش بیشــتری پیدا کرده که دلیل ان مواضع انقالبی،
ارزشــی و صریح رئیس دســتگاه قضایی و مسئوالن عالی
این قوه است».
حضرت ایت الله خامنه ای با تاکیــد بر جلب رضایت
مردم به عنوان وظیفه ای اسالمی و هدفی مبنایی« ،حفظ
ســامت قوه قضائیه» را اصلی ترین عامــل جلب رضایت
مردم دانستند و تاکید کردند« :باید در داخل قوه قضائیه با
افراد متخلف و فاسد در همه استان ها و شهرها ،با جدیت و
قاطعانه برخورد شود و این شیوه باید استمرار یابد».
ایشان خطاب به مسئوالن دســتگاه قضایی گفتند:
«ســامت قوه قضائیه را در درجه اول اهمیت قرار دهید و
ان را یک کار اساســی بدانید ».حضرت ایت الله خامنه ای
همچنین بر ضرورت اطالع رســانی در خصوص برخورد با
افراد خاطی در داخل دســتگاه قضایی تاکید کردند .رهبر
انقالب اسالمی خاطرنشان کردند« :معدود افرادی که در
داخل قوه قضائیه مرتکب فساد و اقدامات خالف می شوند،
عالوه بر خیانــت به مدیران و کارکنان خــدوم و زحمتکش
دستگاه قضایی ،به مردم نیز ظلم می کنند».
حضرت ایت الله خامنه ای برنامه محوری و زمان بندی
برای اجرای برنامه ها ،پیشگیری از جرم و اصالح قوانین را
از دیگر الزامات و اهمیت بسیار باالی قوه قضائیه و خروجی
مطلوب این قوه برشمردند و با تاکید مجدد بر لزوم کاهش
مجازات حبس گفتند« :باید با استفاده از افراد صاحب نظر
و کارشناسان مجرب ،برای مجازات های جایگزین زندان
برنامه ریزی و طراحی شود ».ایشان همچنین درخصوص
موضوع پیشگیری از جرم خاطرنشان کردند« :این موضوع
بســیار مهم و فراقوه ای اســت که نیازمند اندیشه ،علم و
تجربه اســت ».رهبر انقالب اســامی یکــی از کارهای
بسیار ضروری در قوه قضائیه را انعکاس خدمات این قوه و
اطالع رسانی انها به مردم دانستند و افزودند« :باید برای
انعکاس حجم ســنگین کارهایی که در دســتگاه قضایی
انجام می گیرد ،از شیوه های جدید و جذاب اطالع رسانی
و تبلیغی استفاده شود».
رهبر انقالب اسالمی اموزش جذاب مسائل عمومی
حقوقی و قضایی بــه مــردم را موجب کاهــش مراجعه به
دادگســتری ها خواندنــد و به مســئوالن قضایــی توصیه
کردند فراهم کردن زمینه اســتفاده مردم از مشــورت های
قضایی ۲۴ســاعته را مورد توجه جدی قرار دهند .ایشــان
فعال تر شــدن قوه قضائیــه در پیگیری حقوقــی قضایای
بین المللی را ضروری دانستند و افزودند« :پیگیری حقوق
پایمال شــده ملت ایران به علت تحریم ها ،در دســتورکار
قضایی قرار گیرد ».حضرت ایت الله خامنه ای با اشــاره به
حکم دادگاه های امریکا برای دست اندازی به دارایی های
ملت ایــران بــه بهانه های واهــی و اتهامات بی اســاس،
خاطرنشــان کردند« :تضییع حقوق ملت ایران به واسطه
تحریم ها ،واقعیتی است که باید در سطح جهانی پیگیری
قضایی شــود« ».پیگیری حقوق هزاران قربانی تروریسم
در ایران»« ،اقامه دعوا علیــه دولت هایی که قاتالن این
قربانیان را حمایت اشکار و پنهان می کنند» و «دفاع حقوقی
از شــخصیت های مظلوم مسلمان در سراســر جهان» از
دیگر مــواردی بود که رهبــر انقالب به مســئوالن قضایی
توصیه کردند.
حضرت ایت الله خامنه ای احیای حقوق بشر اسالمی
را در ســطح جهان ،وظیفه دیگر دســتگاه قضا خواندند و
خاطرنشــان کردند« :حقوق بشــری که غرب می گوید بر
مبنای غلطی تنظیم شده و الزم است حقوق بشر اسالمی با
پایه های متقن و عقالنی در افکار عمومی جهان و مجامع
حقوقــی تبیین و پیگیری شــود ».ایشــان اعالم رســمی
«چشم بستن ســازمان ملل بر جنایت جاری و کودک کشی
در یمــن را در ازای گرفتــن پول از برخی کشــورها» باعث
شرمندگی بشــریت خواندند و افزودند« :این رسوایی ،ضد
حقوق واقعی بشر است و باید در سطح جهان ،روی ان کار
حقوقی و قضایی کنیم ».رهبر انقــاب در پایان در نوعی
جمع بندی از سخنان شــان ،تاکید کردنــد« :قوه قضائیه
باید صددرصد انقالبی باشــد و انقالبی عمل کند ».ایشان
خاطرنشان کردند« :البته انقالبی گری بر خالف نظر و تبلیغ
برخی ها ،تندروی نیست بلکه انقالبی گری یعنی «عادالنه،
خردمندانه ،دقیق ،دلســوزانه ،منصفانه ،قاطعانه و بدون
رودربایستی عمل کردن».
پیش از ســخنان رهبــر انقالب اســامی ،ایت الله
املی الریجانی ،رئیس قوه قضائیه گزارشــی از مهم ترین
اقدامــات و فعالیت هــای این قوه بیــان کــرد .ایت الله
املی الریجانی ،حجم خدمات قوه قضائیه را گسترده خواند
و در این خصوص به رسیدگی به بیش از ۱۴میلیون پرونده
به دادگستری ها و شــوراهای حل اختالف و ارائه بیش از
۷۰میلیون خدمات ثبتی در سال گذشته اشاره کرد .رئیس
قوه قضائیه« ،تشدید نظارت بر عملکرد قضات و کارکنان»
و «مبارزه جدی با فســاد به منظور تامین سالمت دستگاه
قضایی» را از دیگر اقدامات انجام شــده برشمرد و افزود:
«برخورد بدون مالحظه و مقتدرانه با مفاســد اقتصادی»
از جمله پرونــده متهمان نفتی و رســیدگی به پرونده های
معوقات کالن بانکــی و «ایجاد امنیــت اقتصادی برای
تولید و سرمایه گذاری» از مهم ترین سیاست ها و اقدامات
دستگاه قضاســت».ایت الله املی الریجانی همچنین با
اشاره به تاکیدات رهبر انقالب اســامی بر کاهش تعداد
زندانیان گفــت« :در این خصوص دســتورالعمل جامع و
دقیقی تدوین شده است و به دنبال مجازات های جایگزین
حبس هســتیم و ورودی زندان ها نیــز ۲۰درصد کاهش
یافته است».
رئیس قوه قضائیه همچنین به فعالیت های انجام شده
در خصوص «پیشــگیری از جــرم»« ،برنامه محوری» و
«تنقیح و اصالح قوانین» اشاره کرد و کمبود بودجه و نیروی
انسانی را از مشکالت قوه قضائیه دانست.
نشست پرخبر
روسای قوه زیر
یک سقف
اغاز موج رفتن فرمانداران
تغییراستاندارانمتوقفشد؟
گزار
ش
اول
1
تغییر ســه اســتاندار در این چند وقــت اخیر ان هم
در ســال پایانی دولت توجه زیادی را به خــود جلب کرده
اســت .در اولین رویداد اســتاندار خوزســتان تغییر پیدا
کرد .مراسم تودیع و معارفه به یک جلسه جنجالی تبدیل
شد.استاندار برکنار شــده مراســم را تبدیل به یک جلسه
افشــاگری کرد .عبدالحســین مقتدایی حمــات تندی
به شــخص رئیس جمهور و وزیر نفتش کــرد .روز معارفه
اما مقتدایی تنها افشــاگر مراســم نبود .حرف های تند و
بی پروای استاندار برکنار شده یکی از مردان وزارت کشور
را به واکنش وادار کرد .حسینعلی امیری به عنوان قائم مقام
وزارت کشور در این مراسم شرکت کرده بود اما حرف های
مقتدایی سبب شد تا او هم لب به سخن باز کند و از دالیل
این برکناری جنجالی بگوید؛ همــان دالیلی که از ٤٢روز
پیش خبرنگاران به دنبال ان بودند اما وزارت کشور در مورد
ان سکوت کرده بود .امیری به گفته خودش سخن گفت
تا حق رئیس جمهور تضییع نشــود و همیــن جمله را اغاز
افشاگری هایش قرار داد و گفت« :وزیر کشور شخصا به
من گفت که استاندار خوزستان پاسخ تلفن معاون سیاسی
را نمی دهد و از من درخواســت کرد که بــا اقای مقتدایی
صحبت کنم .به استاندار ســابق گفتم که این تغییرات به
صالح و درســت نیســت و از لحاظ قانونی نیز وزیر قبول
تغییراتمعنا دار
تغییر اســتانداران البته از جمله حقوق دولت اســت
و کســی نمی تواند بر دولت خرده بگیرد که چــرا اقدام به
تغییرات در مجموعه های زیر نظر خــود می کند .اما طبعا
برخی تغییرات در حوزه های خاص حساسیت های ویژه ای
به همراه دارد .از جمله اینکه نفر اول یک استان ان هم در
سال اخر دولت تغییر کند.
طبیعی است که هر دولتی تمایل دارد تا افراد نزدیک
به خط مشی خود را در راس امور قرار دهد و مسائل مطرح
شده در جلسه تودیع استاندار سابق خوزستان نشان می دهد
که برخی اختالفات در این حوزه چگونه حاشیه در مجموعه
وزارت کشور ایجاد کرده بود .حاال مسئوالن وزارت کشور
گفته اند که تغییرات در سطح استانداران تمام شده و قرار
اســت برخی فرمانداران تغییر کنند .به نظر می رسد دولت
باید با تدبیر و درایت بیشــتری حساسیت های موجود را در
این زمینه مدنظر داشته باشد.
ث
lسریال فیش های حقوقی
در چند هفتــه اخیر در مــورد فیش های
حقوقی نظــرات مختلفی مطرح شــده و این
ماجرا زوایــا و پیامدهــای تازه ای پیــدا کرده
است.
فــارغ از انکــه چقــدر از ایــن مطالــب
مطرح شده نزدیک به واقعیت است و چقدر با
مسائل سیاســی و جناحی امیخته شده مساله
مهم این است که اکنون ماجرا به طرز عجیبی
به محلی برای تسویه حســاب های سیاســی
تبدیل شــده اســت .طرفین اســناد راست و
دروغی را نسبت به یکدیگر در رسانه های خود
منتشر می کنند و این وســط تنها ابروی کشور
است که تاراج می رود.
ایــن البته بــه معنــای نادیــده گرفتن
و چشم پوشــی داســتان فیش هــای حقوقی
نیست بلکه منظور این است که همان گونه که
مسئوالن ارشد نظام گفته اند باید ماجرا را از راه
قانونی و نه جنجال های بی حاصل رســانه ای
و جناحی دنبال کرد .ان وقت اســت که افراد
گناهکار نخواهند توانســت خــود را در میان
جنجال های رسانه ای پنهان کنند.
lما َمحرم هستیم
در ماجرای برجام نخســتین مســاله ای
که از ســوی مقامــات عالی نظام مــورد توجه
قرار گرفت و روی ان تاکید بســیار شد ،محرم
دانستن و توجه به عقاید و نظرات انها و اوردن
مباحث به جلســات کارشناســی بــود .نتیجه
این اقــدام (اگرچه بــا برخــی مقاومت ها نیز
همراه بود) استفاده از برخی نکته سنجی های
منتقدان بود که توانســت راه هایــی از نفوذ و
سوءاستفاده را ببندد.
در ماجرای تفاهم مالی اخیــر ایران در
مورد پولشویی یک ســکوت عجیب رسانه ای
از ســوی دولت دیده می شود .انها حتی پاسخ
منتقدان را هم نمی دهند و این مساله سواالت
فراوانــی را به وجود اورده اســت .ســواالتی
که البته بسیار بنیادین اســت و ادامه سکوت
دربــاره ان می توانــد مهــر تاییدی بــر برخی
شــبهات باشــد .به نظر می رســد دولــت باید
به کارشناســانش اجازه اظهارنظر و پاســخ به
ســواالت موجــود را بدهد .منتقــدان داخلی
انچنان هم نامحرم نیستند!
مثلث | شماره 315
2
علی گنجی
روزنامه نگار
نمی کند .از وی بســیار درخواســت کردم که انتصابات را
انجام ندهد و مخالفت وزارت کشور را نیز به او اعالم کرده
بودم اما استاندار این موضوع را قبول نمی کرد ».تغییراتی
که امیری از انها ســخن گفــت موضوعی بــود که همان
روزهای اول برکناری مقتدایی به صورت شــایعه به گوش
می رسید ،تغییر یک شبه ٢٠فرماندار در استان خوزستان،
اما وزارت کشــور در همان روزها مهر تایید بر این شایعات
نزد تا ٤٢روز بعد اینگونه شــایعات گذشــته تایید شود .در
میان این دعواهای لفظی اما مقتدایی جمله ای را گفت،
جمله ای که مهر تاییدی بر کالم اخر حسینعلی امیری بود
که گفت« :استاندار سابق خوزستان با رئیس جمهور همسو
نبود ».مقتدایی در میانه سخنرانی تند و تیزش با صراحت
اعالم کرد« :من بــا رئیس جمهور اختالف اســتراتژیک
دارم ».اما در تحولی دیگر هفته گذشته هیات وزیران در
جلسه خود به ریاست رئیس جمهور ،به محمدرضا صالحی
و سیدعلی اکبر پرویزی به ترتیب به عنوان استانداران جدید
استان های خراسان شمالی و خراسان جنوبی رای اعتماد
داد .امــا در حالی که گفته می شــد تغییرات اســتانداران
ادامه دار خواهد شد ،سخنگوی وزارت کشور گفت« :روند
تغییر استانداران تمام شد اما جابه جایی فرمانداران ادامه
خواهد داشت ».حســینعلی امیری درباره تغییر استاندار
خراســان شــمالی و جنوبی ،اظهار کرد« :ایــن تغییرات
یک امر معمول و متعارف بوده و عجیب و غریب نیســت.
» وی در ادامه افزود« :گاهی تغییر الزم اســت تا نیروی
تازه نفس تری به عرصه وارد شــود .این تغییرات با رویکرد
مدیریتی بوده و دالیل صرف ا سیاسی ندارد .استاندار سابق
خراسان جنوبی به عنوان قائم مقام سازمان مدیریت بحران
خدمت خواهد کرد .زیرا تجربه خوبی در این زمینه ندارد.
علی اکبر پرویزی استاندار سابق خراســان شمالی هم به
خاطر اینکه اهل خراســان بوده و فرهنگ خراسان جنوبی
را می شناســد و عملکرد خوبی هم در استانداری خراسان
شمالی داشته ،به خراسان جنوبی رفت و اقای صالحی هم
که سابقه چند دوره سرپرستی استانداری و معاونت سیاسی
را داشته و تجربه خوبی دارد به خراســان شمالی رفت .با
این تغییرات ،روند تغییرات استانداران به پایان رسید».
ن
ظر
مثل
خبرنامه
من افشاگر نیستم
چند نکته درباره سخنان
احمدی نژاد
شاه عربستان
یک مفتی را ربود
11
خبرنامه
سخنرانی احمدی نژاد در مسجد نارمک
1
افشای اسرار ،کار خوبی نیست
محمود احمدی نژاد این هفته به سفر استانی نرفته
بود .او برای ســخنرانی نزدیکترین مســجد به منزلش را
انتخاب کرد و به میان مردم رفت تــا در یک روز گرم و در
ظهر روز شــهادت امیرالمومنین(ع) بــرای حاضران در
مسجدی در شــهر و محل زندگی خودش سخنرانی کند.
گزارش ها حاکــی از این بود کــه جمعیتی کــه نزدیکان
احمدی نژاد انتظار داشــتند با جمع شــدن انها تیترهای
«قیام ســمنگان» را به رســانه ها بکشــند ،در این مراسم
حاضر نشدند .احمدی نژاد در این مراسم از اوصاف امام
گفت که هادی و راهنمای جامعه اســت و انها را به سوی
حق هدایت می کند .او سپس به تشــریح برخی اوصاف
امیرالمومنیــن(ع) پرداخت و گفت« :انســان ها در برابر
امام به راحتی سخن می گویند .او حاکم شایسته را کسی
می داند که مردم بتوانند بدون دغدغه و به اسانی در برابر
او سخن بگویند و حق خود را استیفا نمایند».
مهمترین نکته ای کــه احمدی نژاد از اوصاف امام
گفــت و واکنش هایی را به دنبال داشــت ،نهمین ویژگی
امام بود که از ستاریت حضرت امیر سخن به میان اورده
بود .احمدی نژاد گفت« :او نشانه و تجلی اسم ستاریت
خداونــد و ترجمان ایه «لقــد کرمنا بنی ادم» اســت .او
هرگز اســرار مردم را فاش نکرد .فراوان نقل شــده است
که خطا ها و گناهان را می پوشاند .او از کرامت انسان ها
تا اخرین درجه صیانت و پاســداری کرد .او هرگز در امور
شخصی افراد تجســس نکرد .گرچه از اســرار تخلفات
اخالقی و شــخصی مخالفین و دشــمنانش خبر داشــت
لیکن هرگز از انها به عنوان ابزار سیاســی استفاده نکرد.
خطاب بــه جناب مالک فرمــود که در مــردم عیب هایی
است و والی از هر کس دیگر به پوشــاندن انها سزاوارتر
اســت ».احمدی نــژاد همچنین بــه بخشــی از توصیه
امیر المومنین(ع) به مالک اشــاره کرده و گفت« :انچه
از عیب های مردم از نظرت پنهان است مخواه که اشکار
شود ،زیرا انچه بر عهده توست پاکیزه ساختن چیزهایی
است که بر تو اشکار می شود.تا توانی عیب های دیگران
را بپوشــان تا خداونــد عیب های تــو را بپوشــاند ».این
بخش از اظهارات احمدی نژاد در رسانه ها بازتاب بسیار
زیادی داشت.
من افشاگر
نیستم
چند نکته درباره سخنان احمدی نژاد
2
محمد جهان بین
روزنامه نگار
هفته گذشته احمدی نژاد به میان مردم تهران رفت.
درســت در نزدیکی محل زندگی و جایی که ســال ها انجا
فعالیت کرده بود .اما استقبال از او ان قدرها نبود که موجی
ایجاد کند .حتی نمی توان تصاویر مربوط به حضور مردم را
در استقبال از وی در محیط زندگی خودش برابر با استقبال
از او در امل و زنجان دانســت .این نمونه ای بود که نشان
می داد او همچنــان در پایتخت دارای پایــگاه اجتماعی
قوی ای نیســت .از ســوی دیگر احمدی نژاد حرف هایی
زد که بســیاری بــه ان واکنش نشــان دادنــد .او وقتی از
صفات امام علی(ع) سخن می گفت تاکید داشت که امام
پرده پوش بود و توصیــه می کرد که نبایــد در کار دیگران
«تجسس» و «افشا» کرد.
به محض انتشــار این بخش ،بســیاری بخش هایی
از مناظــره او در ســال 88را بازنشــر کردنــد .احمدی نژاد
خبرنامه
12
مثلث | شماره 315
نظر وزیر نفت درباره اعدام بابک
زنجانی
وزیر نفت درباره اخرین وضعیت مطالبات وزارت نفت
از بابک زنجانی با اشــاره به اینکه بعد از صدور حکم اعدام
نیز تغییری در این زمینه به وجود نیامده اســت ،گفت« :در
صورت اعدام وی نیز همین ۲۰۰۰میلیارد تومان به دســت
می اید؛ البته قوه قضائیه در این زمینه کار خود را می کند .اما
ما عالقه ای نداریم که ایشان اعدام شود ،چرا که زنجانی در
حال حاضر مثل جعبه ســیاهی
اســت که بــا اعدام شــدن گم
می شود».زنگنهبااشارهبهاینکه
قوه قضائیه در این زمینه وظیفه
خود را به خوبی انجام می دهد،
افزود« :انصاف و عدالت در این
زمینه رعایت شده است».
که روزگاری با ژســت افشــاگرایانه تالش می کرد اقشــار
مختلف طالب عدالت را گردخود جمــع کند ،حاال و به دور
از قدرت می خواست چهره خود را ترمیم کند .اما اگر او به
خاطر ندارد که چه ســابقه ای در میان مردم داشــته ،هنوز
حافظه صفحات اینترنت و مردم در این موارد تازه اســت.
احمدی نژاد همان کســی بود که بارها اعالم کرد لیســت
مفســدین را در جیبش دارد و در مناظرات سال 88اسامی
را به زبان اورد که به اعتقاد بســیاری بیانش درســت نبود.
احمدی نژاد سال 85با سال 95یک تفاوت اساسی دارد.
اگر در ان سال ها دوست داشــت یک چهره «افشاگر» از
خود به نمایش بگذارند ،حاال تغییر کرده اســت .شاید این
اثرات دوری از قدرت و نادیده گرفته شــدن باشد .اما هیچ
کس فراموش نکرده که او برای حفظ سعید مرتضوی حتی
دست به یک کار عجیب زد .جلسه ای ترتیب دادند و فیلمی
از یکی از برادران الریجانی ضبط کردند و در صحن علنی
مجلس پخش کرد .رسانه ها و سایت های نزدیک به دولت
و ارگان دولت او علیه هر کس که با احمدی نژاد مخالف بود
هر انچه می توانست منتشر کرد ،اما حاال تغییر کرده است.
مردی که با واژه معروف «بگم بگم» قرابت دیرینه داشت،
حاال می خواهد چهره ای متفاوت از خود به نمایش بگذارد.
مسالهسفرهمردم
نظرایت اللهمکارمدربارهشبکه های
اجتماعی
غالمعلــی جعفــرزاده
ایمن ابــادی در گفت وگــو بــا
«انتخــاب» اظهار کــرد« :در
دولتقبلحجمفسادبیشتربود
ویکعدهسکوتمی کردند.این
جای تعجــب دارد .االن همین
افراد دارند اقداماتی که از دولت
قبل تا به االن وجود داشته است
را در بوق و کرنا می کنند و شیپور می زنند .چرا ان موقع حرف
نزدند؟ چرا ان موقع ســکوت کردند؟ بنابراین ما این اقایان را
دلسوزمردمنمی دانیموفکرمی کنیمکارشانبرایرضایخدا
نیست ».او ادامه داد« :این دولت ،دولت راستگویان است؛
دولتیاستکهدستدرجیبمردمنمی کند.ایندولت،نفت
رانمی اوردسرسفرهمردمتاانرابهاتشبکشد».
ایت اللهمکارمشیرازیوجودگناهبینجوامعمختلفرایک
بیماریدانستوبابیاناینکهامروزاینبیماریبواسطهشبکه های
اجتماعی فوق العاده زیاد شده است ،گفت« :پدران و مادران به
جوانان خود رحم کنند و مراقب انها باشند تا یک وقت گرفتار این
شبکه هایالودهنشوند».ویتصریحکرد«:شبکه هایاجتماعی
هم اکنون تبدیل به لجن زار شده
و دشــمن می خواهد به وسیله ان
نیروی جوانــان را بگیرد .مراقبت
الزم است ،چرا که میکروب ها از
طریق رسانه ها ،کتاب ها ،افراد و
تبلیغات الوده هجوم اوردند و یک
نیروی دفاعی به نام تقــوا باید در
مقابلانبایستد».
روسای قوه زیر یک سقف
هفته گذشته برای برگزاری سالروز قوه قضائیه ،سران
سهقوهجمهوریاسالمیزیریکسقفودرسالنکنفرانس
سران کشورهای اسالمی در تهران گردهم امدند .در این
مراســم حســن روحانی و ایت الله املی الریجانی سخنان
ی ایراد کردند که بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشت.
مهم
روحانی ضمن برشمردن خواسته های مردم از قوه قضاییه و
تشکر از این قوه گفت« :مردم می خواهند بدانند اگر عده ای
خودســر به یک ســفارت خارجی برخالف قانون و امنیت
عمومی کشور حمله کرده اند و عامالن و امران ان به خوبی
مشخصهستند،قوه قضا ییهچگونهبرخوردمی کندوچگونه
اجرای حکم متخلفان به سمع ونظر مردم می رسد؟» اشاره
روحانی به برگزاری دادگاهی اســت که قرار است به زودی
در مورد حادثه حمله به سفارت عربستان در تهران از سوی
قوه قضاییه برگزار شود .رئیس جمهور گفت« :این به معنای
اناستکهیککشوردربرابرامنیتسفارتخانه هایخارجی
مسئولیت دارد و امنیت ان سرزمین را بردوش گرفته است».
از نظر روحانی اگر مردم ما از پیگیری چنین مسائلی به خوبی
و با شفافیت اگاه باشــند و بدانند که در دستگاه قضایی چه
شده اســت ،به همان نســبت اعتماد انها به قوه قضاییه و
اعتماد جهانی به کشور و دستگاه قضایی ما بیشتر می شود.
روحانی به نتایج قضاوت و نگاه افکارعمومی جهان به ایران
اشاره کرد و گفت« :ما به دنبال این نیستیم که دیگران برای
فو سوت می زنند یا نه اما مهم این است که در پیشگاه
ما ک
وجدان و افکار عمومی جهانیان چطور عمل می کنیم .برای
ما مهم این است که چطور عدل اسالمی را به رخ جهانیان
می کشیمکهاینجاسرزمینموالیمتقیانعلی(ع)است».
رئیس جمهور تاکید کــرده بود« :قوه قضاییــه درکنار ختم
رســیدگی به پرونده ها باید به سواالت ذهن مردم هم پایان
دهد ».اقای روحانی همچنین در ادامه ســخنرانی خود در
همایش سراســری قوه قضاییه با اشاره به برخی فسادها در
کشورافزود«:مردممی خواهندبدانندکهاگراموالعمومی،
پول بیت المال و نفت به دســت عده ای به تــاراج رفته این
سازماندهی از کجا انجام شده است؟ چه کسانی برنامه ریزی
کرده اند؟ این پول چگونه در اختیــار این افراد قرار گرفته و
کجا مصرف شده است؟»
رئیس جمهور گفت« :انچه برای مردم مهم است ختم
پرونده نیست ،بلکه باالتر از ان ،ختم سواالتی است که در
اذهان مردم شکل گرفته اســت ».اشاره روحانی به پرونده
نفوذی هابهدنبال
زمین زدن دولت
ردپای یک مقام دولتی در انتخاب
رئیسبانک
ناصرسراج،رئیسسازمانبازرسیکلکشوردرحاشیه
همایش سراسری قوه قضاییه با حضور در جمع خبرنگاران در
خصوصفیش هایحقوقیگفت«:مدیرعاملکنونیبانک
رفاهپیشازانتصاببهواسطهمسئولیتشدربانکملیدردادسرا
پروندهسنگینیبرایشتشکیلشدهبود».ویصراحتابهاصرارو
فشاربرایانتصاباینفرداشارهکردوگفت«:همانزمانیکی
از نزدیکان رئیس جمهور اصرار
کردکهایشانبیایدورئیسبانک
رفاهشود،حتیمنمخالفتکردم
وگفتمکهاوپروندهسنگینیدارد
اما متاسفانه با اصرار و البی یک
مسئول،اینفردرئیسبانکرفاه
شد».
کرملیــن اعــام کــرد
که رجــب طیــب اردوغــان ،
رییس جمهور ترکیه با ارســال
نامه ای بــه والدیمیــر پوتین،
رئیس جمهــور روســیه از او
بابت سرنگونی جنگنده روسی
عذرخواهــی کــرده اســت.
کرملیــن در این بیانیــه اورده
اســت که اردوغان در این نامه از عالقه خــود برای حل و
فصل مشکالت پیش امده بر سر سرنگونی جنگنده روسیه
سخن گفته است.
اردوغان که در این نامه روســیه را دوســت و شریک
خوانده ،گفته است که ترکیه هرگز قصد سرنگونی جنگنده
روسیه را نداشته است.
رئیس جمهــور ترکیــه همچنیــن مراتب تســلیت و
همدردی خود را بابت کشته شدن خلبان روسی اعالم کرد
و گفت« :متاســفم ».وی همچنین در این نامه خواستار
بازگشت روابط دو کشور به حالت عادی شده است.
ادعا علیه جهانگیری
توسط رسایی
حمیــد رســایی ،نماینده
سابق مجلس در گفت وگویی؛
پیرامــون پرداخــت حقــوق و
پاداش هــای کالن بــه برخی
از مســئوالن اظهــار داشــت:
«معــاون اول رئیس جمهــور
ادعا می کند که این پاداش ها
و حقوق ها در دولــت قبل بوده
اســت و پاســخ بنده این بوده که پاداش هــای دولت قبل
باعث نمی شــود که حقوقی های نجومــی در حال حاضر
تبرئه شود».
وی در ادامه افزود« :اسناد اولین پاداش های کالن
در دولت اصالحــات زمانی که خود جهانگیــری در کابینه
حضور داشــت همراه با فیلمش که موجود است و علوی،
وزیر اطالعات بابت این پرداخت ها اعتراض می کند ».او
همچنین درمورد مدال های دولت قبل گفت که بخشی از
ان قابل نقد است.
نوباوه:تروربیولوژیکشده ام
بیــژن نوبــاوه ،نماینده
سابق مردم تهران در مجلس،
گفت« :بیوتروریسم یک بحث
جدی اســت .تا حــاال چندین
مورد اتفاق افتاده .درباره خود
من هم صادق بــوده .ابتدای
تشــخیص بیماری من گفتند
ســم های امریکایی وارد بدنم
شــده .ســمی که از جنگ دوم جهانــی باقی مانــده بود و
امریکایی ها هنوز از ان استفاده می کنند .این یک واقعیت
است».
وی افزود« :کار امریکایی ها همین اســت .افرادی
را که نمی توانند با خود همراه کنند ،یا انهــا را بخرند ،ترور
می کنند .چندین مورد را درباره افراد خودمان سراغ داریم».
نوباوه در پایان گفت« :یاسر عرفات را چطور کشتند؟ من
پنج سال در امریکا بودم .اقای طالب زاده هم امریکا بوده و
انجا درس خوانده».
مثلث | شماره 315
محمــد غرضــی در
گفت وگویی در خصوص چرایی
تخریب های اخیر علیه دولت،
گفت«:شمادولترادرمجموعه
رئیس جمهــور و دولــت تصور
می کنید و من دولت را در مجموعه بدنه تحلیل می کنم .بدنه
دولت معموال سیاست های دولت ها را اجرا نمی کند .بنابراین
گرفتاری های زیادی برای مردم به وجــود می اید ».او ادامه
داد« :تبعیض حقوقی ،پایگاه سیســتم اداری دولت است و
حقوق های نجومی متعلق به این دولت نمی شود .زمانی که
یکعده ایشکستخوردندمنتظراینهستندکهفرصتیپیدا
کنندوبرخیازطریقنفوذدربدنهدولتبهفکرزمینزدندولت
هستند».اعتمادانالیناینخبررامنتشرکرد.
بابک زنجانی اســت که حاال حکم اعــدام گرفته و منتظر
اســت نتیجه فرجام خواهی ان مشــخص شود .همچنین
در این مراسم رئیس دستگاه قضا نسبت به انتقادات اخیر
به قوه قضاییه واکنش نشــان داد .ایت الله املی الریجانی
ضمن بیان این موضوع که این قوه از نقد استقبال می کند
گفت« :بنا نیست که هر کس از راه می رسد بدون توجه به
محدودیت ها در دستگاه قضایی ،سخنانی را مطرح کند».
رئیس دستگاه قضا بدون اشاره به نام فردی به یک انتقاد که
اخیرا مطرح شده بود ،این گونه پاسخ داد« :اخیرا یک فردی
گفته است چرا زمان رسیدگی به پرونده ای در قوه قضائیه10
الی 12سال طول می کشد؛ این فرد اصال توجهی ندارد که
نمی توان برخی پرونده ها را مختومه کرد و برخی پرونده ها
درحال اجرا اســت ».او همچنین اضافه کرد« :یک اقای
بزرگواری استدالل کرده که من در دفتر کارم بودم و یک فرد
امده و گفته من هیچ توقعی ندارم جز اینکه در دادگســتری
به پرونده من عادالنه رسیدگی شود؛ و این اقا گفته که چرا
باید این گونه باشد که تن مردم بلرزد؛ و من از بابت اینگونه
اســتدال ها و ارزیابی ها واقعــا متاســفم ».ایت الله املی
الریجانی تصریح کرد« :پس از گذشــت 37سال کسانی
که لسان انتقاد باز کرده اند ،خودشان در این کشور مسئول
بوده اند و حاال یک دفعه نقش عوض کرده اند و اپوزیسیون
شده اند ،برخی از اینها خودشان اشرافی گری را در کشور راه
انداختند؛ اما یادشان رفته اســت ،یک نگاه به خودشان و
اقازاده ها و اطرافشان بیندازند و به سرمایه های مفسدی که
با انها روابطی دارند نگاه کنند .ان وقت مشخص می شود که
مشکل از کجاست».
رئیس دستگاه قضا تصریح کرد« :بنده نمی خواهم
دفاع متعصبانه کنم .قوه قضائیــه کمبودهایی دارد و بعضا
تخلف هایی نیز در ان وجود دارد اما ما در بســتر و محدوده
زمینی و با وجود محدودیت ها فعالیت می کنیم با این وجود
ایا قوه قضائیه مســیر تکاملی ســیر نمی کند و با متخلفان
برخورد نمی کنــد؟ ایا ما بــا قضاتی که متخلف هســتند و
بعضا رشوه دریافت می کنند سازش کرده ایم؟ این در حالی
است که در سال گذشــته میزان افرادی که از قوه قضائیه
منفصل کردیم بیش از 50نفر بوده است ،بنابراین دستگاه
قضایی بنای سازش با تخلف ندارد ».اخیرا حجت االسالم
ناطق نوری در مراسم شــب های قدر انتقاداتی را نسبت به
رسیدگی به پرونده های قضایی وارد کرده بود.
عذرخواهی اردوغان از پوتین
خبرنامه
نشست پرخبر
خبرنامه
13
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
تصویرنگاری
یادگاران مدافعان حرم در اغوش رهبر انقالب
ژست ظریف در جلسه هیات دولت
بهروز شعیبی در دیدار رهبری
خبرنامه
14
مثلث | شماره 315
بزرگداشت شهدای هفتم تیر
اجتماع مدافعان حرم در میدان امام حسین(ع)
همایش سران سه قوه
مثلث | شماره 315
چ
مراسم افطاری برانکو ایوانکووی
مهدی رحمتی در
مراسم شب قدر
خبرنامه
بشار اسد در خط مقدم نبرد با تروریست ها
قربانیان حمله انتحاری در فرودگاه استانبول
15
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lهر سال که می گذرد ،اهمیت برگزاری روز قدس
بیشتر می شود .خدا نخواهد روزگاری را که مظلوم
فراموش شــود و ظالم بتواند کاری کند که ظلم را
مردم به فراموشی بسپارند.
lلیالی قــدر در ایران نشــان می دهــد که عمق
جان مردم ایــران باورهای مذهبــی را هرگز از یاد
نمی برند .اهل بیت همیشــه محور این مردم بوده
و خواهد ماند.
lمدیرعامل بانک رفاه :برکنار نشــده و در دفتر
کارم هســتم! خالف شــرع که نکردم یک حقوق
بخور و نمیر گرفتم .بعدازظهرهــا هم برای تامین
معاش مسافرکشــی می کردم! بنــازم رئیس بانک
رفاه را! ایشان با چه جسارتی از دریافتی های خود
دفاع می کند!
lبرنج ،خرمــا ،خواربار و ...به طور متوســط 35
درصد گران شــده امــا دولت از تک رقمی شــدن
تورم خبر می دهد .دولت شــاید خواب اســت! به
اینهــا اضافه کنید قیمــت مرغ را کــه دارد هر روز
باال می رود.
lاگر وزارت اطالعات با همین توان و انگیزه ای
که موارد بمب گذاری های احتمالی تروریست های
وهابــی را در کشــور رصد و کشــف می کنــد ،در
عرصه کشف فســادهای اداری ورود پیدا می کرد
مشــکالت امروز مثل حقوق های نجومی مدیران
دولتی را نداشتیم.
lدر هفته هــای گذشــته چند خبر دســتگیری و
برخورد بــا گروهک ها موقع ورود به ایران منتشــر
شــد .این نشــان از اشــراف اطالعاتی ایران در
مواجهه با این گروه ها دارد.
lگرداندن حقو ق هــای نجومی مدیــران کافی
نیســت ،بلکه باید هر کس که برداشت غیرقانونی
و غیرمتعــارف از بیت المــال داشــته ،محاکمه و
مجازات شــود .امیدواریم قوه قضائیه در جایگاه
مدعی العمــوم در این مســاله ورود پیدا کند و حق
ملت را بستاند .وقتی رهبر معظم انقالب هم وارد
قضیه شده اند جای هیچ گونه تامل و توقف نیست.
16
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
ازدرگذشتفرزنددادمانتااتوبوسسربازان
در هفته گذشته بازتاب ها و دنباله پرونده فیش های
حقوقــی نجومی همچنــان در فضــای مجــازی یکــی از
مهمترین مطالبی بود که کاربران این شبکه ها در مورد ان
سخن می گفتند .در کنار این موضوع ،مساله کشته شدن
15سرباز در حادثه اتوبوس نیز توانسته بود توجهات را به
خود جلب کند .کاربران شبکه های مجازی با قرارهایی در
شهرهای مختلف سعی کردند برای انها شمع روشن کنند
و یادشــان را گرامی بدارند .همزمان با انتشــار اخباری که
نشان می داد راننده اتوبوس به همراه کمک راننده با پرتاب
کردن خود به بیرون از اتوبوس جان خودشان را نجات داده
بودند ،خشــم مردم و فعاالن فضای مجازی را برانگیخته
بود .اما دختر این راننده با انتشار یادداشتی در شبکه های
مجازی ناراحتی خود را از مردمی که پدرش را لعن و نفرین
می کردند ،اعالم کرد و معتقد بود که پدرش به خاطر کسب
درامد و رفع مایحتاج خانواده ناچار بود در ســن 70سالگی
همچنان مشغول کار باشد.
همچنین پس از این حادثه تصویری از ســربازان در
شبکه های اجتماعی دست به دســت شد که گفته می شد
از لحظه های اخر خروج برخــی جانباختگان از پادگان 05
کرمان گرفته شده است؛ تصویری که احساسات بسیاری
را برانگیخت و سبب نگرانی خانواده هایی شد اما مشخص
شد همچون چند عکس دیگ ِر انتشــار یافته از سربازان ،با
توضیحاتش فاصله ای اشکار دارد.
عالوه بر این ،درگذشت غم انگیز علی دادمان (فرزند
شــهید دادمان ،وزیر راه) بســیاری را متاثر کرد .کاربران
شبکه های مجازی و فعاالن سیاسی از هر طیف و گروه به
انتشار تصاویر مراسم درگذشت و تدفین او پرداختند .در این
مراسم از همه گروه های سیاسی و مسئوالن شرکت کرده
بودند .از برادر رئیس جمهور گرفته تا وزیر اطالعات و حتی
وزیر نفت .مدیرمسئول خبرگزاری فارس نیز در یادداشتی
که برای علی دادمان نوشت از خاطرات مربوط به او سخن
گفت و علی را به عنوان کسی که سربازی بود در راه والیت
ستود .همچنین یک کانال خبری منتقد درباره نتایج برجام
در هفته گذشته انتقاد کرد و نوشت« :با گذشت یک سال
از برجام« ،حتــی یــک دالر» از این دارایی هــا از طریق
سیستم بانکی وارد کشور نشــده و محدودیت های بانک
مرکزی در این زمینه به قوت خود باقی اســت » .این کانال
ادامه تحریم ها علیه ایران را به حــوزه ورزش به خصوص
والیبال هم گسترش داده و عنوان کرده بود« :درحالی که
فدراسیون جهانی والیبال از سیستم چشم عقاب به عنوان
جایگزین ویدئو چک در لیگ جهانی استفاده کرده است،
این سیستم به خاطر تحریم های سیاسی به تهران نخواهد
امد و برجام همچنان عمل نمی کند».
کانال وابسته به یکی از خبرگزاری ها نیز مدعی شد:
«دولت روحانی رکــورد افزایش هزینه های جــاری را زد و
بانک مرکزی جزئیات خرجکرد دولت را منتشــر کرد که بر
این اســاس 433 ،هزار میلیارد تومان صــرف هزینه های
جاری شده است».
به عالوه اخبار و تصاویری مربوط به اهدای تندیس
قفل دولت روحانی منتشر شد که در ان امده بود« :در حاشیه
حقوق های نجومــی و تعطیلی کارخانه هــای تولید ملی،
تندیس قفل تدبیر بر تولید ملی به جهانگیری ،رئیس ستاد
اقتصاد مقاومتی توسط بسیج دانشــجویی دانشگاه امام
صادق(ص) اهدا شد».
دیگر کانال تلگرامی هم با دستاویز قرار دادن حادثه
واژگونی اتوبوس سربازان که منجر به کشته شدن 20تن از
انان شد ،معتقد بود« :اگر روحانی به جای پرداختن به خرید
بی اولویت هواپیماهای تشریفاتی و چندده میلیارد دالری
بوینگ و ایرباس که مخصوص سفر به اروپا و امریکاست،
فکری به حــال ناوگان فرســوده اتوبوس هــا و جاده های
حادثه خیز کشــور می کرد ،شاید امروز ســربازان عزیز در
اغوش خانواده هایشان بودند».
کانال های تلگرامی و گروه هــای احمدی نژادی نیز
در این زمینه بیکار نبودند .انها نیز درباره خرید هواپیماهای
جدید متن هایــی را بازتاب می دادند که بخشــی از ان این
بود« :قیمــت 247هواپیمایــی که ایربــاس و بوئینگ به
ایران می فروشند معادل دو برابر درامد فروش نفت در سال
94است».
به ادعای این کانال ،اجرای توافق هسته ای در گرو
خرید هواپیمای بوئینگ و ایرباس بوده و براساس اعتراف
یک مدیر ارشد بوئینگ ،فروش هواپیما به ایران بخشی از
مذاکرات هسته ای است».
ضرغامی به قوه قضائیه
پیشنهاد کرد نظارت را بیشتر
کند
lمردم منتظر بودند که تمام تحریم ها در روز اجرای
توافق لغو شــود اما می بینیم که حــرف حضرت اقا
مانند همیشه درست بود و امریکا قابل اعتماد نبود.
مثلث | شماره 315
خبرنامه
lبــه اقــای رئیس جمهــور عــرض می کنــم
پایین امدن تــورم در اثــر رکود سراســری افتخار
ندارد ،بلکه باید سخت نگران بود و کاری کرد.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
lاز برکات تورم تک رقمــی ،تعرفه های عجیب
و غریب جدید مکالمات تلفنی اســت ،مثل توافق
هســته ای که ســود حاصل از ان مثل دود چشم
اکثریت جامعه را می ســوزاند و دولت با تمجید از
این فتح الفتوح به خود می بالد.
محسن رضایی :داعشی ها از
نسل ابن ملجم هستند
«مجتهد» افشــاگر مشــهور ســعودی ،مــردم را به
جست وجو در پی مبلغ گم شدۀ سعودی فراخواند و احتمال
داد که وی به دستور پادشاه «گم وگور» شده باشد .مجتهد،
در پیامی در صفحــۀ توئیتر خود نوشــت« :فراخوان برای
جست وجو در پی ســلیمان الدویش ،مبلغ ســعودی که در
عربســتان مفقود شده اســت؛ هر کس اطالعاتی درباره او
دارد ،فوری به خانواده او اطالع دهد .واقعیت ان است که
شیخالدویش،بهدستورپس ِرملکسلمان،دربازداشتاست
و » ...گفتنی است که «سلمان الدویش» ،چند ماه پیش،
درصفحهتوئیترخود،چندنصیحتخطاببهپادشاهمنتشر
کرد که انها را «نصیحت های مفید تربیتی» نام گذاشت.
دیدار فرزند شهید با رهبری
انتشــار تصویر دختر چهار ساله با مقام معظم رهبری
در حاشیه دیدار اخیر ایشان با خانواده شهدا پس از انتشار
مکالمه وی با رهبری در فضای مجازی مورد توجه کاربران
قرارگرفت .همســر شــهید مهدی قاضی خانی ،مادر این
دختر بچه در رابطه با مطلب منتشر شده از گفت وگوی دختر
چهار ساله اش با مقام معظم رهبری گفت« :چند دقیقه ای
از نهال غافل شــدم .بعد از مدتی نهال برگشــت ،پرسیدم
کجا بودی؟ گفت رفته بودم پیش حاج اقا پرسیدم خب حاج
اقا چی می گفت؟ گفت« :من دیــدم حاج اقا یک کالهی
روی ســرش دارد ،به او گفتــم این کاله را مــادرت برایت
درســت کرده؟ او هم گفت :بله ،گفتم کالهت را می دهی
به من؟ گفت :این مال خودم اســت ،الزمش دارم .برای
تو یکی دیگر می خرم .من هــم گفتم پس اگر می خواهی
برای من بخری ،صورتی اش را بخر »...وقتی برگشــتیم
خانه دوستانم تماس گرفتند و گفتند عکس های نهال در
اینترنت منتشر شده که دارد با مقام معظم رهبری صحبت
می کند و ایشان هم می خندند .عکس اقا را به نهال نشان
دادم و گفتم از این حاج اقا کاله صورتی خواستی؟ که تایید
کرد ».این تصویر در فضای مجازی بازتاب زیادی داشت.
هشدار پلیس فتا به
چهره های مشهور
هفته نامه «نماینده» با حجت االســام «رســول منتجب نیا»
عضو حزب اعتماد ملی که سابقه ســه دوره نمایندگی مجلس شورای
اســامی را در کارنامه سیاســی خود دارد ،به گفت وگو نشســته ،وی
پیش از انتخابات ریاست مجلس در مصاحبه هایی با حمایت تمام قد
از «محمدرضا عارف» گفته بود او را از نظر شخصیت و قدرت ،اصلح
از دیگران می دانــد و اظهار امیــدواری کرده بود منتخــب اول مردم
تهران ،رئیس مجلس شــود اما بعد از انتخابات و حاال در گفت وگو با
نماینده گفته« :دفتر عارف به منتخبان وقت مالقات هم نمی داد».
قائم مقام حزب اعتماد ملی در مورد شرایط بسته شدن لیست می گوید« :عارف ستاد قوی نداشت که بتواند با کاندیداها
ارتباط برقرار کند؛ حتی بعضی از منتخبان به ما گله می کردند که می خواهیم با عارف مالقات کنیم اما دفتر وی به ما وقت
نداده و گفته این روزها فرصت ندارد ،از یک سو دافعه بود و از یک سو هم جاذبه .این را هم در کنار ان عامل قبلی قرار دهید.
در کنار همه این مسائل یک دلهره و ترســی هم در بعضی از منتخبان وجود داشــت که اگر ما به مجرد ورود مجلس وارد
فراکسیونامیدشویموبهریاستعارفرایدهیم،ایابرایمامشکلیایجادنمی شودومشکلیپیدانمی کنیمدراعتبارنامه
و ورود به مجلس چون داســتان خانم خالقی را شــنیده بودند ».منتجب نیا درباره انتخابات اینده گفته« :اصالح طلبان
قطعا برنامه و کاندیدا دارند و در انتخابات ریاست جمهوری و شــوراهای اسالمی ساکت نمی مانند ،منتها کاندیدای انها
چه کسی باشد بستگی به عملکرد اقای روحانی در این سال منتهی به انتخابات و ارتباطی که بین دولت و اصالح طلب ها
پدید می اید ،دارد و همچنین رضایتی که مردم از دولت خواهند داشــت .باالخره اصالح طلبان بخش عظیمی از مردم را
نمایندگی می کنند و می خواهند کسی را معرفی کنند که بیشتر بتواند به مردم خدمت کند ،در دوره گذشته با شرایطی که به
وجود امد اصالح طلبان به این جمع بندی رسیدند که روحانی را معرفی کنند و حتی از عارف هم تقاضا کردند که کناره گیری
کند و میدان برای روحانی باز شود؛اینکه در دوره ایند ه هم این شرایط هست یا نیست ،یک مقدار بستگی به شرایط اینده
دارد و باید ببینیم که چگونه این رابطه بین دولت و مردم و دولت و اصالح طلب ها برقرار می شود تا بتوانند حمایت کنند».
روحانی به وعده هایش عمل نکرد
عبدالله ناصری از اعضای بنیاد باران در گفت وگو با روزنامه اعتماد
گفته است« :رئیس جمهور به برخی وعده های خود در زمان انتخابات
که با دادن انها توانســت رای مردم را جلب کند ،توجه کافی نداشــته
اســت ».او درباره اقدامات پیش روی دولت در این یک ســاله گفته:
«دولت در یک ســال باقیمانده باید دســت به انقالب جدی در عرصه
مدیریتی و اجرایی بزند .چه در ســطح ملی و کابینــه چون واقعیت این
است که این سه سال بعضی از اعضای کابینه کارنامه موفقی نداشتند
و چه در سطح مدیران استانی و سیاســی و اجرایی استانی و بخشی در
کشور .این بزرگ ترین کاری است که باید انجام دهد ».ناصری به عملکرد دولت در حوزه های مختلف نقد وارد می داند
و می گوید« :دولت در حوزه فرهنگ عمومی که متولی ان وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی است ،توفیقات خوبی داشته
است .در حوزه موسیقی ،سینما ،تئاتر و کتاب موفقیت هایی داشته است اما می بینیم که در چند ماه اخیر اتفاقاتی مبنی بر
لغو برخی کنسرت های قانونی در شهرستان ها و استان ها صورت گرفته است .دولت خیلی در زمینه اطالع رسانی منفعل
عمل کرده است و هیچ واقعیتی را در این خصوص بیان نمی کند و به اصطالح پشت پرده ای را بازگو نمی کند .در کنار ان
اهتمامی هم برای رسیدگی به این مسائل نشان نمی دهد.
بستن حفره های قانونی
روزنامه شرق در گفت وگو با نوبخت با عنوان «بستن حفره های
قانونی» به نقل از وی می نویسد« :چنین امکانی که عمدتا در بخش
خارج از دولت یعنی برخــی بانک ها و بیمه ها اتفاق افتاده ،بخشــی
از اینها ناشی از مجوزهای قانونی اســت که در فرایند قانون گذاری،
برخی دستگاه ها توانستند از مجلس مصوبه ای بگیرند که خودشان را
از قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنا کنند .فهرست این دستگاه ها
و قوانین موجود است که چه قانون هایی وضع شد تا توانستند خودشان را از این قانون جدا کنند .سازوکار سازمان مدیریت
برای اعمال نظارت از طریق اجرای ماده ٧٤قانون مدیریت خدمات کشوری است .این قانون می گوید شورایی در سازمان
مدیریت و برنامه ریزی تشکیل شود تحت عنوان شــورای حقوق و دستمزد ،هر دستگاهی قرار است از مجوزی که دارد
نسبت به افزایش حقوق استفاده کند ،باید از این شورا اجازه بگیرد .حتی در مورد هیات وزیران هم در این قانون تصریح
شده که اگر چنین مصوبه هایی داشته باشند باید از این شورا اجازه قانونی داشته باشند .بنابراین در هر یک از مصادیقی که
بیان شد که دریافتی های نامتعارفی صورت گرفته ،هیچ کدام از این موارد با اجازه از شورای حقوق و دستمزد نبوده است.
اخرین مورد ان که درباره بانک ها و بیمه ها بود ،درخواستی از شورای حقوق و دستمزد داده شد که با این کار اجازه بگیرند
تا از فوق العاده خاص استفاده کنند و مبنای کار خودشان در محاسبه اضافه کار و بازنشستگی قرار دهند .سازمان مدیریت
و برنامه ریزی با وجود اینکه همه مسئوالن ذی ربط به دفعات مراجعه کردند و در روزهای نخستین سال و بعد از ان جلساتی
داشتند اما این اجازه را نداد .چون اگر این کار صورت می گرفت اثار غیرمتعارفی را ظاهر می کرد .اتفاقا کارشناسان سازمان
همین را پیش بینی می کردند که اگر چنین اتفاقی بیفتد ،چه تبعاتی خواهد داشت».
مثلث | شماره 315
پلیس فتا اعالم کــرد کاربران مراقــب صفحه های
جعلی چهره های معروف هنری و ورزشــی باشــند ،چرا که
بســیاری از صفحات چهره های معروف ،جعلی است و با
عضویت کاربــران در این صفحه احتمال افتــادن در دام
مجرمان سایبری بسیار زیاد است که متاسفانه قربانیان این
صفحات جعلی ،اغلب کودکان و نوجوانان هستند .یکی از
مهمترین قابلیت های فضای سایبری جعل هویت است.
اصالح طلبان برای 96برنامه دارند
خبرنامه
شاه عربستان
یک مفتی را ربود
بررسی رسانه ای هفته
17
بحران در ترکیه
گفتارها
ترکیه هفته بسیار مهمی را پشت سرگذاشت .در عرصه سیاست
خارجی انها از روســیه عذرخواهی کردندو هم زمان به صورت رسمی
روابط با رژیم صهیونیستی را از سرگرفتند .اما در رخدادی مهم تر چند
بمب گذار داعشی در فرودگاه اتاترک خود را منفجر کردند.
اردوغان در شوک
ایاانکاراسیاست هایخودرادرمنطقهتغییرمی دهد؟
حنیف غفاری
روزنامه نگار
گفتارها
18
مثلث | شماره 315
1
وقوع حادثــه تروریســتی اخیر در فــرودگاه اتاتورک
در شــهر اســتانبول از ابعاد مختلفی قابل تامل است .قبل
از ورود به جزئیات حادثه ،الزم اســت به گــزاره ای کلی در
این خصوص اشــاره کنیم :اینکه حمایت مستمر اردوغان
از گروه های تروریســتی در ســوریه و هم پیمانــی انکارا با
ال ســعود در منطقه همچنان به ضرر رئیس جمهور ترکیه و
از همه مهم تر ،مردم این کشــور تمام می شــود .اردوغان
ضمن حمایت از گروه های تکفیری ،بحــران امنیت را نیز
برای کشــور خود به ارمغان اورده اســت .این یک بازی دو
سر باخت برای رئیس جمهور ترکیه و حزب عدالت و توسعه
محسوب می شود.
حادثه تروریســتی اخیر در فرودگاه اتاتورک در شهر
استانبول در همین راستا قابل تحلیل و ارزیابی است .کشته
و زخمی شــدن بیش از 180نفر در این حمالت تروریستی
نشان دهنده اســتمرار بحران های امنیتی در ترکیه است.
به عبارت بهتر ،حوادث تروریستی در ترکیه همچنان ادامه
خواهد داشت .رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در
واکنش به این حمالت تروریســتی اعالم کرده است که ما
اینگونه حمالت را نمی بخشــیم و بی وقفه و تا پایان به نبرد
علیه تروریست ها ادامه می دهیم.
از ســوی دیگر ،این رخداد در فرودگاهی رخ داده که
سومین فرودگاه پرتردد اروپاست .فرودگاه اتاتورک سال قبل
با پیشی گرفتن از فرودگاه فرانکفورت پس از هیترو لندن و
شارل دوگل پاریس پرترددترین فرودگاه اروپا شناخته شد.
در ســال ۲۰۱۵بیش از ۶۱میلیون مســافر از این فرودگاه
گذرکردند.
یلدریم نخســت وزیر ترکیه در خصوص حادثه اخیر
در اســتانبول می گوید« :مهاجمان سه نفر بودند که با یک
تاکســی به فرودگاه امده و بعد از تیراندازی به اطراف خود
دست به انتحار می زنند که این موجب افزایش تلفات شده
است .برخی از کشته ها اتباع خارجی هستند .ارزیابی های
نیروهای امنیتی به داعش اشــاره دارد ولی بررسی ها ادامه
دارد ».انچه مسلم است اینکه حوادث تروریستی در فرودگاه
اســتانبول نشــان دهنده شکســت اردوغان در خصوص
ســرمایه گذاری در خصوص تغییر نظام ســوریه و حمایت
از گروه های تکفیری در این راســتا محسوب می شود .ایا
این حادثه منجر به اصالح سیاست های اردوغان در قبال
تروریست ها و مبارزه واقعی وی با انها خواهد شد؟ واقعیت
امر این است که بحران امنیت موجود در ترکیه ،محصول
سیاست های نادرست این کشــور در منطقه طی سال های
اخیر بوده است .از این رو هر گونه مقابله ای با این بحران ها
مســتلزم اصالح سیاســت های اردوغان و فاصله گیری از
کشورهایی مانند امریکا ،عربستان سعودی و قطر (به عنوان
حامیان اصلی داعش) است.
یکی از مسائلی که اردوغان همچنان در درک و تحلیل
ان عاجز مانده ،ارتباط دو حوزه سیاســت داخلی و خارجی
در انکاراســت .اردوغان نباید فراموش کند کــه باتوجه به
پیوستگی مســتقیم دوحوزه سیاســت خارجی و داخلی در
ترکیه (این پیوستگی به صورت سنتی در انکارا وجود دارد)،
هر گونه رفتــار وی در قبــال منطقه روی تحــوالت داخلی
این کشــور تاثیرگذار خواهد بود .به نظر می رسد اردوغان
هنوز متوجه پیچیدگی های شــرایط منطقه و داخل کشور
خود نیست .در جریان انتخابات سراسری اخیر ،اردوغان
توانســت با تهدید نســبت به برگزاری ســه باره انتخابات و
کشاندن ارای سفید و خاموش پای صندوق های رای ،حدود
8الی 10درصــد رای اجباری برای حزب عدالت و توســعه
جمع کند تا در نهایت بتواند با کســب حداقل نتیجه ممکن
پیروز انتخابات شود .حزب عدالت و توسعه این پیروزی را
در شــرایط خاص و با درصدی حداقلی کسب کرده است.
همچنین ترکیه هم اکنون دارای اپوزیسیونی قوی متشکل
از احزاب جمهوریخواه خلــق ،دموکراتیک خلق و حرکت
ملی گراســت .احزابی که از رفتــار انتخاباتی حزب عدالت
و توسعه نیز به اندازه کافی خشمگین و عصبانی هستند.
طی هفته های اخیــر ،ترکیه به یکــی از کانون های
مهم خبری در جهان تبدیل شده اســت .در این خصوص
از یک ســو شــاهد عذرخواهی اردوغــان از پوتیــن بابت
سرنگونی هواپیمای سوخوی روسی و از سوی دیگر ،شاهد
عادی سازی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی بوده ایم .حادثه
تروریستی در فروگاه اتاتورک سومین خبری بود که رسانه ها و
افکار عمومی دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده است .به نظر
می رســد اردوغان در حد فاصل و بازه ای میان «سردرگمی
سیاسی» و «بحران های امنیتی» به سر می برد .اقدام اخیر
ترکیه در عادی ســازی روابط با رژیم صهیونیستی ،ان هم
بدون اینکه در این میان منفعتی نصیب مردم غزه شود ،نماد
و نشانه ای از سردرگمی سیاسی انکاراســت .این در حالی
است که بحران های امنیتی در ترکیه نیز همچنان به قوت
خود باقی است.
موضوع مهمی که اردوغان و مقامات ترکیه ای ناچار
به درک ان هســتند ،مربوط به تحوالت منطقه است .اگر
اردوغان خواســتار بر هــم زدن وضعیت موجــود و گذار به
وضعیتی مطلوب است ،الزم است از سیاست های نادرست
منطقه ای و سیاسی خود دست کشیده و به توصیه افرادی
مانند عبدالله گل گوش دهــد .عبدالله گل ،رئیس جمهور
سابق ترکیه که عمال از ســوی اردوغان کنار گذاشته شد،
تاکنون بارها در خصوص سیاست های نادرست منطقه ای
اردوغان به وی هشــدار داده اســت .اردوغان هم اکنون
در برهه زمانی حســاس و سرنوشت ســازی قرار دارد .او در
این برهه باید تصمیمی سرنوشت ســاز اتخــاذ کند .انچه
امروز در ترکیه رخ می دهد محصــول بی توجهی اردوغان
به دوربرگردان هایی بود که طی ســال ها و ماه های گذشته
انکارا« ،صید» یا «صیاد»؟!
ترکیه دوران جدیدی را اغاز کرده است
احمد مرجانی نژاد
2
پژوهشگر امور بین الملل
تهدید وضعیت داخلی و تحدیــد موقعیت منطقه ای
و بین المللی جمهــوری ترکیه ،موجباتی فراهم ســاخت تا
رجب طیب اردوغان ،رئیس جمهور ،در شرایط غیر متعارف،
مسئولیت اشتباهات منجر به تنش در مسائل داخلی و روابط
خارجی را متوجه سایرین ،از جمله دکتر «احمد داوود اوغلو»
نمایــد .بنابراین پس از اســتعفای مصلحتی نخســت وزیر
سابق ،مهندس «بن علی ییلدریم» به عنوان نخست وزیر
ی ترمیم
جدید ترکیه ،جانشــین و موظف شــد تا در راســتا
اوضاع جاری ،طی تغییر لحــن و تحولی تاکتیکی ،ضمن
تالش به تغییر اوضاع ،موفقیت هایی را نیز کســب نماید.
البته نتایج منفی سیاست ها و عملکرد های داخلی و خارجی
از سال 2012به بعد شــرایط را برای حکومت حزب عدالت
و توســعه ترکیه و اقای اردوغان ،به گونه ای رقم زده اســت
که لزوم تغییر در مواضع ،بهبود مناسبات با دیگر کشور ها،
ارتقاء روابــط «انکارا ـ تل اویو» و « ترکیه – روســیه» و حتی
سکوتمصلحتیدرقبالعملکرد هایسرانبغدادودمشق
را اجتناب ناپذیر کرده است.
چرایی عادی سازی روابط انکارا -تل اویو
مثلث | شماره 315
جمهوری ترکیه در سال ١٩٤٩اولین کشور مسلمانی
بود که کشــور جدیدالتاسیس صهیونیســتی را به رسمیت
شناخت.رژیمجعلیاسرائیلوترکیهازدیر باز،همکاری های
نزدیک و فشرده ای در حوزه های سیاسی ،امنیتی ،نظامی،
اقتصادی دارنــد .در ســال 2010روابط انــکارا -تل اویو،
پس از حمله کماندوهای صهیونیســتی به کشتی «مرمره
ابــی» ،حامل فعــاالن ترکیــه و حامیــان غزه ،و کشــته و
زخمی شــدن شــهر وند ان ترکیه به وخامت گرایید .پس از
حدود شش سال ،باتوجه به چراغ سبز های حکومت حزب
عدالت و توســعه ترکیــه برای لــزوم عادی ســازی روابط با
دولت «کودک کش» صهیونیســتی« ،سویتلووا » نماینده
پارلمان رژیم صهیونیستی(کنســت) و عضو حزب «اتحاد
صهیونیســتی» چندی قبل به ترکیه رفت تا در راستای حل
اختالف ،عادی ســازی روابط فی مابیــن و امضای توافق
میان انکارا -تل اویــو ،زمینه های الزم را فراهم ســازد .این
اولین سفر اعالم شده یک مســئول دولت صهیونیستی به
ترکیه طی شش سال اخیر بود .باالخره مقامات دو طرف روز
یکشنبه 26ژوئن 2016در رم اعالم کردند که به توافق دست
یافته اند و ان را روز سه شــنبه 28ژوئن ،رسما امضا کردند.
حکومت حزب عدالت و توســعه ترکیه برای عادی ســازی
روابط با رژیم صهیونیســتی ســه شــرط را مطرح کرده بود:
-1عذرخواهی رســمی تل اویو از انکارا -2 ،پرداخت غرامت
به خانواده کشته شدگان -3 ،پایان دهی به محاصر غزه .بنا
بر ادعای برخی محافل دیپلماتیک ،ترکیه در گفت وگوهای
ذی ربطازجملهدر«ژنو»دربعضیشرط هاودرخواست های
خود ،تسهیل به عمل اورده و برای طرف مقابل نیز امتیازاتی
قائل شده است .چنان چه انکارا متعهد شده تا به گروه های
مقاومت ،از جمله نماینده ارشد حماس در استانبول «صالح
العروری» حق بازگشــت به ترکیه و فعالیت علیه اســرائیل
را ندهد .مقامات اسرائیلی نیز مدعی هســتند که اردوغان
اطمینــان داده از نفوذ خــود بر حماس بــرای تامین ازادی
اسرائیلی ها و بازگشــت جنازه دو سرباز اســرائیلی استفاده
خواهد کرد .دولت جعلی اسرائیل با وساطت امریکا ،شرط
اول را به طور غیررسمی و شفاهی (تماس تلفنی) انجام داد.
با تعهد پرداخت مبلغ 20میلیون دالر غرامت به خانواده های
قربانیان ،شرط دوم را نیز به جا خواهد اورد ،ولی درخصوص
شرط سوم هنوز اقدامی به عمل نیاورده است .گفته می شود
بر اســاس توافقنامه جدید ،موضوع «لغــو کامل محاصره
غزه» به صورت تســهیل در امور ارسال کمک های انسانی
برای مردم غزه ،تغییر و درج شــده اســت ،یعنی به شــرط
موافقت اولیه رژیم غاصب ،کمک های انسان دوستانه ابتدا
به بندر اسرائیلی «اشــدوت» خواهد رفت و پس از بازرسی
و صالحدید بــه غزه انتقال داده خواهد شــد .در بررســی و
تحلیل مسائل جاری ترکیه چنین می نماید که افزایش شدید
نا امنی و مشــکالت داخلی ،تــداوم درگیری های نظامی با
«پ.ک.ک»،ادامهاختالف نظر هایانکاراباهمسایگان،
ناامیدی از پیوستن به اتحادیه اروپا ،ســردی روابط انکارا -
واشنگتن ،معضل به وجود امده در مناسبات با مسکو ،تداوم
موفقیت های اکراد شــمال ســوریه ،مواضــع ج.ا.ایران و
روسیهدرقبالتحوالتسوریهوسرنوشتبشار اسد،حکومت
حزب عدالت و توسعه ترکیه را مجبور ساخت به مثابه اولویت
سیاستخارجیخودوجهتتقویتنقشوحضوردرمسائل
سوریه ،به دنبال ایجاد موازنه قدرت باشد و به همین دلیل نیز
رژیم صهیونیستی را به عنوان یک متحد استراتژیک برای
فعالیتهرچهبیشترعلیهبشاراسددرسوریه،برگزیدهاست.
اری شتاب گرفتن روند عادی سازی روابط انکارا – تل اویو که
حداقل از دو سال قبل اغاز شده ،مربوط و منوط به مسائلی
ذکر شده که دستاورد هایی به شرح ذیل برای طرفین دارد.
-1ارتقای سطح همکاری های همه جانبه اقتصادی
گفتارها
در مسیر وی قرار داشت .رئیس جمهور ترکیه می توانست
با اصالح رویکرد سیاســت خارجی خود مانع از تحقق این
موارد شــود .در حال حاضر اردوغان باید میان تنش زایی و
تنش زدایی در حوزه سیاست های منطقه ای خود یک گزینه
را انتخاب کند.
ایا اردوغان می خواهد همچنان ضلع سوم مثلثی باشد
که عربستان و قطر دیگر اضالع تشکیل دهنده ان هستند؟
در هر حال قاعده بازی این گونه است که یک بازیگر در نظام
بین الملل فرصت زیادی برای اصــرار روی خطاهای خود
و ازمون و خطــای گزینه های مختلف نــدارد ! موضوعی
که اردوغان نیز باید ان را درک کند و ســریعا مسیر سیاست
خارجی خود را تغییر دهد.
نکته دیگری که باید در این خصوص مدنظر قرار داد،
اســتفاده ابزاری کشــورهای غربی و اعضای ناتو از ترکیه
است .متاسفانه اردوغان با سیاست های خود باعث شده تا
کشورش به مثابه یک ابزار مورد معامله کشورهای دیگر قرار
گیرد .رجب طیب اردوغان تاکنون بارها به عنوان یک ابزار
مورد معامله های اشکار و پشــت پرده بازیگران بین المللی
قرار گرفته است .در جریان مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا،
بروکسل با وجود وعده های زیادی که به انکارا داد این پروسه
را به تاخیر انداخت یا در ان خلل ایجاد کرد .همچنین ترکیه
با وجود در اختیار قرار دادن پایگاه اینجرلیک به غرب هنوز
به عنوان یکــی از اعضای اصلی و فعال ناتــو مورد ارزیابی
دیگران قــرار نگرفته و هنــوز در میان اعضــای ناتو حکم
بازیگری غریبه و در مواردی دردسرساز را دارد .نگاه ابزاری
ایاالت متحده امریکا نســبت به ترکیه نیز موضوعی نیست
که بتوان ان را کتمان کرد .نبایــد فراموش کرد که چندی
پیش «جو بایدن» معــاون رئیس جمهــور ایاالت متحده
امریکا صراحتا از ترکیه و عربستان سعودی به عنوان حامیان
گروه های تروریستی یاد کرد! این اظهارات ،ان هم از سوی
معاون رئیس جمهور کشــوری که خــود اصلی ترین حامی
تروریسم در منطقه محسوب می شود در نگاه اول تا اندازه
زیادی عجیب به نظر می رسید .اما واقعیت امر این است که
ایاالت متحده امریکا هر کجا ترجیح دهد با انکارا به عنوان
یک ابزار قمار در منطقه و نظام بین الملل بازی می کند .به
عبارت بهتر ،اردوغان خود نیز به خوبی می داند که نمی تواند
روی حمایت واقعی اعضای ناتو از خود حســابی باز کند اما
باز هم!...
تاکنون بارها عنوان شــده که سیاست های اردوغان
و دولت متبوعــش در قبــال بحــران ســوریه می تواند به
پاشنه اشیل امنیتی این کشور تبدیل شــود .ترکیه تاکنون
فرصت های زیادی را در خصوص بازگشت به سیاست های
معقول منطقه ای خود از دست داده و روز به روز برای خود و
منطقه هزینه سازی های بیشتری می کند .در این میان انکارا
نه تنها از دور برگردان هایی که در مسیر ان برای بازگشت از
سیاســت های خطرناک فعلی وجود داشته استفاده نکرده
است ،بلکه بازی در زمین شرکای غربی خود را نسبت به هر
انتخاب دیگری ترجیح داده اســت .بدیهی است که پایان
این بازی برای ترکیه فرجام خوبی نخواهد داشت.حوادث
تروریستی اخیر در فرودگاه اتاتورک نشــان داد که بحران
امنیت در ترکیه روز به روز جدی تر و گســترده تر می شــود.
بدیهی است که راه مقابله با تروریسم در ترکیه در وهله اول،
مبارزه واقعی و جدی با داعش و النصــره و دیگر گروه های
تروریستی و تکفیری است.
پیش شــرط تحقق این موضــوع نیز این اســت که
اردوغان خطای محاسباتی خود در مقوالتی مانند براندازی
نظام سوریه ،هم پیمانی با ال سعود و ...را بپذیرد .بدیهی
است که هر اندازه زمان می گذرد ،هزینه های بازی نامتوازن
منطقه ای و امنیتی اردوغان بیشتر می شود .ایا در این برهه
زمانی حساس اردوغان موفق به بازگشت از مسیر نادرست
خود خواهد شد؟
19
گفتارها
فی مابین
-2از میان برداشــتن موانع همکاری هــای امنیتی و
نظامی انکارا – تل اویو
-3از سرگیری رزمایش های مشترک
-4سرمایه گذاری مشترک در صنایع دفاعی ترکیه
-5ایجاد تسهیالت محدود و کنترل شده برای ارسال
کمک های انسان دوستانه به غزه
-6الزام حمایت ترکیه از عضویت اسرائیل در نهادهای
بین المللی،ازجملهناتو
-7توافقترکیهجهتایجادتسهیالتدربازپس گیری
اجساد سربازان اسرائیلی از غزه
-8عقد قرارداد های انتقال گاز طبیعی از اســرائیل به
ترکیه
در خصــوص توافق عادی ســازی روابط دو کشــور،
رهبران احزاب مخالف در ترکیه ،ضمن اعالم اســتقبال از
سیاست های ضد تنشــی حکومت در منطقه ،معامله اخیر،
یعنی دریافت 20میلیون دالر خون بها ،در قبال ارمان دفاع از
استقاللوحمایتازمردمغزهراشرم اورخواندند.همچنین،
رســانه های رژیم صهیونیســتی به نقل از یک منبع سیاسی
اعالم کردند« :توافق این رژیم با ترکیه مانع از سیطره ایران
بر سوریه از طریق حزب الله خواهد شد».
تراژدی نیریز
حادثه 19سرباز در 3اپیزود
گفتارها
20
مثلث | شماره 315
غلبه پوتین ،عقب نشینی اردوغان
«خنجر از پشــت زنی اردوغان» پوتین را خشــمگین
ساخت ،ولی طرح مســاله (ســرنگونی هواپیمای روسی)
توســط ترکیه در ناتو ،خشــمش را دو چندان کرد ،به طوری
که به قطع مناسبات سیاســی ،اقتصادی فی مابین مبادرت
کرد .اینک ،اردوغان با عذرخواهی رسمی ،اعالم پشیمانی
و عقب نشینی ،همان امری که پوتین انتظار داشت را اجابت
کرد .رئیس جمهور ترکیه ،رجب طیب اردوغان ،طی ارسال
نامه ای تاکید کرد« :مایلم مجددا هم دردی و عمیق ترین
ت خود را به خانواده خلبان روســی ابراز کرده و بگویم
تسلی
که متاسفم .از صمیم قلب ،در غم و درد انها شریک هستم.
نزد ما ،خانواده خلبان روســی ،همانند خانواده ای ترکیه ای
هستند .برای جبران درد و خساراتی که بار امده است ،اماده
هر ابتکار عملی هستیم ».عقبگرد اجباری اردوغان در حالی
صورت گرفت که رابطه با روسیه ،هم از منظر سیاسی و هم
اقتصادی برای ترکیه بسیار مهم محسوب می شود .عالوه
برنقشوتاثیرتعیین کنندهمسکودرمسائلیچون سرنوشت
بشاراسدومواضعاستقالل طلبانهاکرادسوریهوترکیه،ورود
ساالنهمیلیون هاگردشگرروسیودرامد زاییچندصدمیلیون
دالری برای ترکیه داشت ،ضمن انکه در امد های حاصله از
صادرات ،خدمات و ...منبــع جبران ناپذیری برای اقتصاد
ترکیه محسوب می شــود .البته بخش اعظم انرژی فسیلی
(نفت و گاز ) مصرفی ترکیه از سوی روسیه تامین می شود.
حادثه و تجربه مذکور نشان داد که اگرچه روس ها در طول
تاریخ به داشــتن قدرت ســخت و بی توجهی به مولفه های
قدرتنرممشهورند،امانتیجهدادنسیاستتنبیههفت ماهه
ترکیه ،بیانگر ان است که روس ها روش بهره گیری از قدرت
نرم را نیز به خوبی می دانند .در حالی که جمهوری ترکیه لقب
«ژاندارم ضد کرد منطقه» را به خــود اختصاص داده ،اما در
واقع انکارا ،شــدیدا نگران قدرتمندی نیروهای مسلح کرد
سوریه است که مورد حمایت همزمان «واشنگتن – مسکو»
قراردارند.مسلماحاکمیتاکرادشمالسوریهباعثسرکشی
«حزب کارگران کردســتان یا پ.ک.ک» خواهد شــد که
برپایی دولــت خود مختار در جنوب ترکیه را در ســر دارد .در
این خصوص وحشــت انکارا به حدی اســت که اردوغان،
به رغم غرور و موضع گیری های قاطعانه -فاتحانه اولیه ،به
ارســال نامه عذرخواهی روی اورده و برای ممانعت از تغییر
موقعیت پ.ک.ک و اکراد ترکیه ،به درگاه مســکو متوسل
شده است.
شایان ربیعی
روزنامه نگار
اپیزود اول -یک مرثیه
یکی داستان است پر اب چشــم؛ هر سرباز به اعتبار
لباسی که بر تن دارد ،بخشی از خاک وطن است ،بخشی از
وطن است؛ ایستاده و استوار .کسی می گفت که سربازی،
ملی ترین وجه شهروندی است و راست می گفت .حال اینها
را فروبگذارید .مرگ سرباز جوان! نه یک سرباز که 19تن!
مرثیه نیست؟ 19جان در لباس مقدس وطن رخت از تاریخ
بربستند .مادران داغ دیده و خانواده های عزادار ،عید فطر
امسال را سیاه می پوشــند .این یادداشت کوتاه قرار است
به انان که داغ جگرگوشــه بر سینه ســوخته دارند ،تبریک
و تســلیتی بگوید ،ادای احترام کند ،ســیاه بپوشد و قران
بخواند که ُ
«کل ٍ
نفس ذائقه الموت» .که تسلی بدهد دل
مادران سربازان را.
اپیزود دوم -یک سوال
ســربازها اگر بمیرند ،در جبهه می میرند نه در جاده!
پس چــه توجیهی می توان داشــت بــرای حادثــه تلخ و
فراموش ناشدنی مرگ 19سرباز وظیفه در سانحه جاده ای
ان هم به علت نقص فنی اتوبوس؟ این اتفاق ،بار دیگر به
ما یاداوری کرد که اگر زمان دفاع مقدس ،دشمن ،ارتش
بعث بود ،حاال دشــمن امروز ما توســعه نایافتگی اســت،
بی برنامگی و نقص های برنامه ریزی است .دشمن امروز ما
الزاما تفنگ به دست نیست و در خاکریزهای ریز و درشت
پنهان نشده است ،دشمن امروز ما توسعه نامتوازن است،
توسعه ناموزون است و توسعه ناهمزمان است .دشمن ما
عقب ماندگی در وجوه توســعه صنعتی است .هم از این رو
است که جان می گیرد .این سربازان و نه فقط این سربازان
که هرکه در چنین موقعیتی جانش را از دســت می دهد ،به
بیانی شاعرانه شهید توسعه نیافتگی است .مدیریت کارامد،
توســعه صنعتی و هماهنگی میان برنامه ریزان و مجریان
از اهم نیازهای امــروز ما بــرای دفاع دربرابــر پیامدهای
توسعه نیافتگی اســت .چرا هنوز هم که هنوز است به رغم
توانمندی های ارزشمند ملی در سطح کشور ،نتوانسته ایم
از مزایای گذار به جهان صنعتی بهره مند شویم؟ طرحی که
به تازگی در دستورکار قرار گرفته و اختصارا «سرباز صنعت»
نامیده شده است ،اگر در مجاری قانونی خود تصویب شود،
قطعا یک راهبرد اندیشــمندانه برای تسریع در فرایندهای
توسعه است .در این طرح سربازان به جای خدمت در برخی
از پادگان ها که نیــروی نظامی مازاد دارنــد ،می توانند در
چرخه صنعتی کشور دوران خدمت خود را بگذرانند تا از این
طریق هم به توسعه کمک بیشتری کرده باشند و هم پس
از خدمت ،امادگی بیشــتری برای ورود به بازار کار داشته
باشند .البته نباید ناگفته بماند که این طرح هنوز باید بررسی
و نقص ها و مزایایش ارزیابی شود.
اپیزود سوم -یک تحلیل
خبــر دلخراش مرگ 19ســرباز در ســانحه ســقوط
اتوبوس به دره که چهارشــنبه دو هفته قبل منتشــر شــد ،
ابتدا همچون یکی از ده ها و صدها خبری که روزانه منتشر
می شــود ،میان «اضافه بار اطالعاتی» رسانه ها گم بود و
رسانه های رســمی توجه چندانی به این خبر نداشتند .اما
با انتشار چند متن مختلف درباره این حادثه از سوی برخی
کاربران در شبکه های اجتماعی ،به سرعت موج بزرگی در
این شبکه ها ایجاد شد .همان چیزی که در علوم ارتباطات
به عنوان « »agenda settingیا «برجسته سازی» معروف
است .یعنی رسانه ها با انتشار مطالبی در مورد یک موضوع،
ان را به مهمترین اولویت های اجتماعی یک کشور تبدیل
می کنند .در واقع شبکه های اجتماعی توانستند در این مورد
هم گوی سبقت را از رسانه های بزرگی مثل خبرگزاری ها و
روزنامه ها و ...بربایند و موضوعی غیر از انچه در صدر اخبار
این رسانه ها بود را برجسته کنند .این در حالی بود که قبل از
این اتفاق ،موضوع فیش های حقوقی نامتعارف ،موضوع
تاپ و برجسته رســانه ها به شــمار می امد .در واقع جریان
کالسیک از باال به پایین رسانه های بزرگ در دوران گذشته
حاال تبدیــل به جریان پایین به باال شــده اســت .یعنی به
جای اینکه رسانه های بزرگ برای بدنه اجتماعی خط مشی
فکری تولید کنند ،حاال دیگر این بدنه اجتماعی است که
با استفاده از رســانه های کوچک و پیام رســان ،محتوای
رســانه های بزرگ را جهت دهی می کند .فضای رسانه ای
ایران در شرایط حاضر تحت تاثیر موج «تلگرامیزاسیون»
است و مخاطبانی که سابقا چندان دیده نمی شدند ،امروزه
تولیدکنندگان محتوای اصلی فضای رسانه ای هستند.
گفتارها
دردسرهایجنتی
50کیلو البالو چگونه از پرده پایین امد؟
احسان رستگار
روزنامه نگار
مثلث | شماره 315
حرف اخر
به نظر می رســد که شــخص وزیر نیز متوجه شــده
که مشــکل اصلی ســینمای ایران ،بیــش از انکه بعضی
سینماگران ان باشند ،رئیس ســازمان سینمایی است که
گمان کرده حق دارد تا بر مســند مدیریت حســاس ترین و
مهم ترین عرصه فرهنگی کشــور -یعنی سینما -تکیه بزند
و برای عزیز شــدن نزد ســینماگران ،فــارغ از ارزش های
اسالمی و اخالقی ،به همه باج بدهد ،لبخند بزند و جامعه را
به جای بهره مند کردن از متعالی ترین و اثرگذارترین هنر،
یعنی سینما ،در خطر تهدید و فساد قرار دهد.
گفتارها
۲۳اردیبهشــت ،علی جنتی ،وزیر فرهنگ و ارشــاد
اســامی دولت یازدهم از ابتــدا تا کنون ،بــه دیدار مرجع
عالی قدر ،ایت الله ناصر مکارم شــیرازی مــی رود .وی در
واکنشی اعتراف گونه از محتوای فیلم ۵۰کیلو البالو ابراز
بی اطالعی می کند و می گویــد« :به عنوان مثال فیلم ۵۰
کیلو البالو به هیچ عنوان مناســب نبود و اگــر از چگونگی
این فیلــم اطالع داشــتم ،اجازه ســاخت و اکــران به ان
نمی دادم».
6خرداد ،علی جنتی در مصاحبه ای کوتاه ولی بسیار
صریح به خبرنگار روزنامه شرق می گوید« :فیلم « ٥٠کیلو
البالو» با وجود انکه مجوز اکران گرفته و از ان هم استقبال
شده ،اشــکاالت فراوانی دارد .من پس از اعتراض هایی
که توسط برخی رسانه ها انجام شــد ،شخصا ان را بازبینی
کردم .واقعا فیلم نامناســب و مغایر سیاســت های دولت
اســت .فروپاشــی و ســقوط خانواده را ترویج می کند و با
ارایش نامناسب بازیگران الگوی نامناسبی را ارائه می دهد؛
بنابراین من شخصا مخالف اکران این فیلم هستم .ربطی
به مخالفت برخی رسانه ها هم ندارد».
ن صورت چه
جنتی در پاســخ به این ســوال که در ای
کسانی مســئول ان هســتند؟ گفت« :کســانی که مجوز
اکران ان را داده اند و منتخب وزارت ارشاد هستند .این جزو
اشتباهات انان است».
در ۱۸خرداد ،جنتی در پاســخ به یکی از خبرنگاران
صریحا اعالم می کنــد که «در صدور پروانــه نمایش این
فیلم اشتباه شده اســت ».پیرو این اظهارنظرهای صریح
جنتی -که مسبوق به سابقه نبوده -و ممانعت از ادامه نمایش
این فیلم ،کانون کارگردانان طی بیانیه ای شدیداللحن ،به
این تصمیم و مواضع اعتراض می کند .در بخشــی از این
بیانیه امده:
«شرایط سخت تولید و مشکالت توزیع و ممیزی به
اندازه کافی جان سازندگان اثار ایرانی را می گیرد تا موفق
به اخذ پروانه نمایش بشوند ،حال با دریافت پروانه نمایش
وزیر محترم با اعتراض این یا ان جریان قانون گریز که در
چند ســال اخیر ســینما را بهانه درگیری های سیاسی شان
می کنند هم از شان شورای پروانه نمایش کم می کنند و هم
کار تولید کننده فیلم ایرانی را به انزوا و ناامیدی می کشاند
بدیهی است فیلمی که دارای پروانه نمایش است نباید به
هیچ بهانه ای انکار شود .سینمای ایران با این جثه نحیفش
که به لحاظ اقتصادی که خود مســئوالن و کارشناســان و
حتی مردم به ان وقوف دارند زیر بار این همه فشار چگونه
جان به در ببرد؟»
ان چنان کــه از متن ایــن بیانیه پیداســت ،کانون
کارگردانان اصال به روی مبارک نمی اورند که مراجع عظام
تقلید ،طیف اصلی ای بوده اند که اعتراضات شــان باعث
واکنش ها و نهایتا اتمام اکران این فیلم مبتذل شده است.
اما اتفاق عجیب تر وقتی رخ داد که نگارنده مطلع شد
که علی جنتی چگونه از محتوای این فیلم باخبر و ترغیب
شده تا حتما از سازمان سینمایی بخواهد که ان را برای او
در محــل کارش نمایش دهند .علی جنتــی که از اعضای
حقوقی هیــات نظــارت بر مطبوعــات اســت ،در یکی از
جلسات ،به این نکته اشاره می کند که او اصال فیلم را ندیده
بوده و از ماجرای مبتذل بودن« ۵۰کیلو البالو» باخبر نبوده
است اما پس از تماســی از جانب علی مطهری و اعتراض
او نسبت به محتوای این فیلم در این مکالمه ،فورا دستور
می دهد تا فیلم برای او به نمایش دراید و پس از دیدن ان،
موضع گیری های جنتی اغاز و از ادامــه نمایش این فیلم
مبتذل در ایام ماه مبارک رمضان جلوگیری به عمل می اید.
پیرو این اتفاقات ،ذکر نکات زیر مفید به نظر می رسد:
۵۰ -۱کیلو البالو دومین فیلم پرفروش ســال ۹۵بود
که توانســت بیش از ۱۳میلیارد از سهم گیشــه را از اواخر
اســفند ۹۴تا خرداد ۹۵از ان خود کند .اینکه وزیر فرهنگ
و ارشاد اسالمی کشور ،این قدر ســینما را جدی نمی گیرد
که حتی دو ،ســه فیلم پرفروش ســال را به تماشا بنشیند،
بســیار غیرقابل پذیرش اســت و در چنیــن وضعیتی ،این
ســوال پیش می اید که پــس از نظر وزیــر فرهنگ ،کدام
عرصه فرهنگ در کشــور ،می تواند موثرتــر و فراگیرتر از
سینما باشد؟ ایا سینما این قدر ارزش ندارد که اقای وزیر ،به
همراه خانواده محترم ،الاقل دو ،سه فیلم پرفروش سال
را در کنار مردم تماشا کند؟ ایا بی اطالعی وزیر از محتوای
مبتذل چنین فیلمی و بی توجهی او به محتوای فیلم های
بسیار پرفروش ،می تواند توجیهی داشته باشد؟ ایا وزیر باید
این قدر از عرصه های تحت امرش بی اطالع باشد و از یکی
از نمایندگان دغدغه مند مجلس مطلع شود که فالن فیلم
مبتذل و زننده است؟ بی اطالعی شاید گاهی از جرم و گناه
یک شخص قدری بکاهد اما بعضا می تواند عذر بدتر از گناه
باشد .اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی اصال نداند که در
سینما چه می گذرد و دو ماه پس از اکران یک فیلم رکیک
و مسموم ،تازه متوجه محتوا و موضوع ان شود ،به معنای
بی توجهی وزیر به مهم ترین هنر و عنصر موثر در فرهنگ
کشور است یعنی سینما.
-۲وزیــر فرهنــگ و ارشــاد اســامی ایــن قــدر
پیــرو باج هایی کــه حجت الله ایوبــی به هنجارشــکنان و
اخالق گریزان سینما داده ،کار را به انجا رسانده که رئیس
یک ســازمان ،کل اخــاق جامعــه را در معــرض تهدید
قرار می دهد و بعــد هم اگر وزیر بخواهــد مقابل این رفتار
هنجارشــکنانه بایســتد ،با هجمه کارگردان هایی رو به رو
می شــود که اخالق و هنجارهــا را به هیــچ می انگارند و
در نامه شــان از ان تحت عنوان «به هیــچ بهانه ای» یاد
می کنند .علی جنتی دیر به فکر اتخاذ تصمیمات بی تعارف
و مبتنی بر نظرات خود افتاده اســت .عمــا وقتی کارد به
استخوان رسیده ،او از وادی «مدیریت نکن و فقط لبخند
بزن و باج بده» خارج شده است.
-۳ایوبــی تــا امروز همــواره هــر کس را کــه نقدی
بی تعارف و حق مدارانه به محتــوای بعضی از فیلم ها وارد
می کرد و اخالق را در سینمای ایران مورد هتاکی و تجاوز
می دانســت« ،دلواپس و بولتن نویس» خطاب می کرده
است .حال سوال اینجاســت که ایا امروز ،ایوبی می تواند
مخالف ترین منتقد فیلم ۵۰کیلو البالــو -که وزیر فرهنگ
و ارشاد اسالمی دولت تدبیر و امید اســت -را نیز دلواپس
بنامد؟ ایا امروز نیز می تواند سرش را باال بگیرد و متکبرانه
تمامی منتقدینی که حسب تعارف نداشــتن با فیلمسازان
هنجارشکن ،فیلم های هتاک را نقد کرده اند ،بولتن نویس
و دشمن سینما خطاب کند؟
21
گفتارها
زوج هایانتخاباتی
معاونان ترامپ و کلینتون چه کسانی خواهند بود؟
ابراهیم متقی
استاد دانشگاه تهران
1
گفتارها
22
مثلث | شماره 315
نظام سیاســی و الگوی انتخابات ریاســت جمهوری
ایاالت متحدهدارایتفاوت هایمشهودومشخصیباسایر
کشورهاست .ویژگی های اصلی نظام سیاسی امریکا را باید
در ساختار فدرال ،تحرک احزاب سیاسی و نقش گروه های
ذی نفوذ در تصمیم گیری دانست .کشــوری که محوریت
اصلی اقتصاد و سیاســت جهانی را در کنترل دارد ،طبیعی
اســت که از ســاختار قدرت پیچیده و درهم تنیده برخوردار
باشــد .طبعا روند قدرت یابی بازیگران نیــز ماهیت پیچیده
و طوالنــی دارد .رئیس جمهور در امریــکا به عنوان رئیس
کشــور ،رئیس حزب ،فرمانده کل نیروهای مسلح ،رئیس
هیات دولت و طــراح اصلی الیحه های پیشــنهادی برای
تبدیل به قانون محسوب می شــود .باتوجه به قدرت نسبتا
فراگیر رئیس جمهور ،رقابت برای کســب چنین جایگاهی
نیازمند بهره گیری از حمایت حزبی ،اجتماعی ،ســاختاری
و سایر نخبگان است .نشــانه های چنین حمایتی در زمان
انتخاب معاون رئیس جمهور از عینیت و اهمیت بیشــتری
برخوردار می شود .برخالف انچه افکار عمومی و رسانه ها
از ان به عنوان معــاون اول رئیس جمهور نــام می برند ،در
ایاالت متحده رئیس جمهور صرفا دارای یک معاون است.
بههمیندلیلاستکهمعاونرئیس جمهوربه لحاظقوانین
و ساختار ایاالت متحده دارای همان محدودیت ها ،شرایط،
ویژگی ها و شاخص هایی است که می بایست رئیس جمهور
داشتهباشد.ساختارسیاسیامریکادرزمرهموضوعاتیاست
که نشانه هایی از رقابت سیاســی ،وحدت ساختاری و تنوع
کنش در حوزه روابط خارجی را منعکس می سازد.
.1جایگاه و کارکــرد معاون رئیس جمهور در ســاختار
سیاسیامریکا
ی مانند دیگر موارد با عبارت هایی بسیار
قانون اساســ
کلی به رئیس جمهور اختیاراتی اعط ا کرده است .مهم ترین
ماده قانون اساســی در این رابطه اذعان می دارد« :قدرت
اجرایی بــه رئیس جمهــور ایاالت متحــده امریکا تفویض
ح از سال 1789
می شــود ».محتوا و معنای این جمله صری
توســط مجموعــه ای از اقدامــات به وســیله تصمیمات
دادگاه عالی تکمیل شــد .با این حال ،قانون اساسی نقش
باالترین مقام اجرایی را افزایش داده اســت .او همچنین،
فرمانده کل ارتش و نیروی دریایــی ایاالت متحده و
نیروی مقاومت ملی ایاالت مختلف ،در زمان
فراخوانــی انها بــه خدمت ســربازی
ایاالت متحدهاست.تمامی اختیارات
یادشــده برای معاون رئیس جمهور
نیــز تفویــض می شــود .معــاون
رئیس جمهــور از قابلیت هایــی
برخوردار اســت که جایگاه او را در
کاخ سفید فراتر از هر فرد دیگری
متمایزمی سازد.
بــه همین دلیل اســت که
در رونــد رقابت هــای انتخابــات
ریاست جمهوری،برخیازکاندیداها
به عنــوان معــاون رئیس جمهــور
ایفای نقش کرده و تــاش دارند تا
زمینه هــای الزم برای حمایت موثر ســازمانی و ســاختاری
از رئیس جمهور را به وجــود اورند .در برخی دیگــر از موارد
نشانه هاییوجودداردکهمعاونرئیس جمهوربرایدوره های
اینده وارد رقابت های انتخاباتی می شــود .چنین فرایندی
را می توان به عنوان بخشــی از واقعیت هایی دانســت که
هم اکنون هیالری کلینتــون و دونالد ترامپ بــا ان روبه رو
هستند.
.2موقعیت هیالری کلینتون و دونالد ترامپ در انتخاب
گزینه هایمعاونرئیس جمهور
نظام حزبی در امریکا به گونه ای ســازماندهی شــده
که زمینه پیوند افــرادی را به وجــود اورد تــا از قابلیت الزم
برای همبســتگی ســاختاری و کارکردی برخوردار باشــند.
به همین دلیل است که نشــانه هایی از همکاری براساس
ضرورت های ســاختاری به وجود می اید .در ایــن ارتباط،
«جیمز مــک گریگــور برنز» چهــار حــوزه دموکرات های
ریاســت جمهوری ،جمهوریخواهان ریاســت جمهوری،
دموکرات های کنگره ای و جمهوریخواهان کنگره ای را از
یکدیگرمتمایزکردهکههرحوزه ایفعالیتسایرمجموعه ها
را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
معاون رئیس جمهور باید از بین افرادی انتخاب شود
که قابلیت تعامل با سایر گروه ها و گرایشات حزبی را داشته
باشــد .در این ارتباط ،دونالد ترامپ نیازمنــد بهره گیری از
افرادی اســت که دارای تجربه کار در کنگره بوده باشــند.
در حالی که هیالری کلینتون نیازمنــد بهره گیری از افرادی
است که به عنوان معاون رئیس جمهور از قابلیت الزم برای
همکاریبافرماندارانایالتیبرخوردارباشد.هررئیس جمهور
براســاس ویژگی هایی که دار د کاندیــدای متفاوتی برای
ایفای نقش معاون
رئیس جمهور خواهند داشت .در روند رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری نوامبر ،2016رقابت های حزبی از اگوست
2015اغاز شده و زمینه برای تشدید رقابت بین کاندیدایی
با گرایش های مختلف را اجتناب ناپذیر ســاخته است .هر
یک از کاندیداها تــاش دارند تا کمپین هــای انتخاباتی
خــود را در قالب فضــای عمومی و هیات هــای انتخاباتی
ســازماندهی و کنترل نمایند .در چنین شــرایطی است که
حزب دموکرات و جمهوریخواه با شخصیت های نوظهوری
همانند «دونال د ترامپ» و «برنی سند رز» همراه گردیده اند.
در ژوئن ،2016رقابت های کنوانسیون ایالتی پایان یافت.
در اخرین روزهای چنین رقابتی زمینه برای کســب حداکثر
ار ا مربوط به هیات های انتخاباتی برای هیالری کلینتون و
دونال د ترامپ در ایالت کالیفرنیا رقم خورد .پیروزی کاندیدای
احتمالی احزاب در کنوانسیون های ایالتی نیازمند ان است
که دونالد ترامپ و هیــاری کلینتون بتواننــد از همکاری
چهره های مطلوب و موثر به عنوان معــاون رئیس جمهور
استفاده نمایند .در این فرایند ،کارهیالری کلینتون راحت تر
از دونالد ترامپ بــرای انتخاب معاون رئیس جمهور خواهد
بود .هم اکنــون 121نفر از افــراد محافظه کار کــه دارای
جایگاه ســاختاری در حزب جمهوریخواه هســتند ،اعالم
کرده اند که حاضر به همکاری با دونالد ترامپ نیستند .علت
ان را باید جایگاه فراحزبی دونالد ترامپ دانست .بهره گیری
از ادبیات پوپولیســتی می تواند در برابر محافظه کاری قرار
ن گونه ای که رویکرد پوپولیستی احمدی نژاد
گیرد .به هما
در ایران می توانــد در برابر گروه های اصولگــرا قرار گیرد،
رویکرد ترامپ نیز با واکنش گروه های محافظه کار در امریکا
روبه رو شده است.
معاون رئیس جمهور به دلیل موقعیت خود در ساختار
سیاسی و شــورای امنیت ملی امریکا ،از موقعیت ویژه ای
در ساختار سیاسی برخوردار است .به همین دلیل است که
بســیاری از افرادی که در دوران گذشته به عنوان سناتور یا
فرماندار فعالیت داشته اند ،تمایل خود را برای پذیرش سمت
معاون رئیس جمهور اعالم می دارند .به طور مثال« ،جوزف
بایدن» معاون باراک اوباما به مدت 36سال عضو مجلس
سنا در امریکا بوده است .در این ارتباط می توان به «البرت
گور»معاونبیلکلینتوناشارهداشتکهدرزمرهسناتورهای
قدرتمند و تاثیرگذار در حوزه های بوروکراسی و محیط زیست
بوده اســت« .دیک چنی» معاون جورج بوش پسر نیز در
دوران ریاســت جمهوری رونالد ریگان و جــورج بوش پدر
مسئولیت های دفاعی و راهبردی داشته است.
هم اکنون این پرســش مطرح می شود که هریک از
کاندیداهای احتمالی حزب دموکــرات و جمهوریخواه
یعنی هیالری کلینتــون و دونالد ترامپ چه کســانی را
به عنوان معاون رئیس جمهور بــرای تصویب نهایی در
کنوانســیون ملی حزب که در 27جوالی برگزار می شــود،
انتخابخواهندکرد؟واقعیتاناستکهسیاستدرامریکا
تابعی از بنیان های مربوط به فرهنگ سیاسی و سنت های
تاریخی اســت .ســاختار فدرالیســم ،سنت های
رقابتی و نظام جمهــوری را می توان اصلی ترین
ویژگی هایکنشبازیگراندرفضایرقابت های
حزبی دانست.
یبینگروه هایمحافظه کار
.3ترامپ هراس
و تکنوکرات های حزب جمهوریخواه
یکیازمشکالتاصلیدونالد ترامپدر
روند انتخاب معاون رئیس جمهور را می توان
نگرانی نخبگان امریکایی از الگوی رفتاری
گریــز از مرکــز و پیش بینی نشــده ترامــپ
دانســت .به طور کلی ،کاندیــدای هر یک
از احزاب برای تثبیت موقعیــت خود نیازمند
بهره گیری از اعتماد ،همکاری و مشــارکت
گفتارها
مثلث | شماره 315
.4چالش هــای ترامــپ در انتخــاب معــاون
رئیس جمهور
اگرچه دونالد ترامپ توانست موقعیت خود را
درکنوانسیون هایایالتیحزبجمهوریخواهتثبیت
نماید ،اما بیشترین چالش ترامپ مربوط به دورانی
نتیجه گیری
جوالی 2016هریکازکاندیداهابایداعالمنمایندکه
چه کسی را به عنوان معاون رئیس جمهور انتخاب خواهند
کرد.الزمبهتوضیحاستکهروندانتخاباتدرامریکاماهیت
کوپل دارد .انتخابات کوپل به این معناســت که کاندیدای
ریاست جمهوری به همراه کاندیدای معاون رئیس جمهور
فعالیتخودرابه گونههمبستهانجاممی دهند.ضرورت های
نخبه گرایی بر این موضوع تاکید دارد کــه هرگاه کاندیدا از
گفتارها
افرادی هســتند که از اعتبــار و جایگاه موثری در ســاختار
سیاسیامریکابرخوردارند .ترامپتاکنوننتوانستهموقعیت
خود را در بین نخبــگان حزبی و مجموعه های محافظه کار
در ساختار سیاسی امریکا تثبیت کند .به همین دلیل است
که در روند انتخاب معاون رئیس جمهور با مشکالت حزبی،
ســاختاری و تصمیم گیری روبه رو خواهد شد .علت اصلی
چنین مشکالتی را می توان ناشی از ویژگی های شخصیتی
و الگوی رفتاری دونالد ترامپ دانســت .ترامپ تالش دارد
تا ادبیــات پوپولیســتی را به عنوان زیرســاخت رقابت های
انتخاباتی خود قرار دهد .ویژگی های شــخصیتی ،ادبیات
ی که درباره اینده امریکا به کار می گیرد،
سیاســی و مفاهیم
ویژگی اصلی شخصیت پوپولیستی دونالد ترامپ را تشکیل
می دهد .طبیعی اســت که حزب جمهوریخــواه نیز دارای
گرایشات متعارض و متناظر بوده و این گرایشات خود را در
فضای رقابت های انتخاباتی منعکس می سازد .به کارگیری
ادبیات پوپولیستی توسط دونالد ترامپ را می توان زمینه ساز
ظهور نشانه هایی از پوپولیسم سیاسی دانست .رقابت های
مقدماتی زمینه به کارگیری ادبیــات مردم گرایانه را به وجود
اورده است .در چنین شرایطی است که گروه هایی با گرایش
تکنو بوروکرات ،سوسیال دموکرات ،پوپولیست ،ساختارگرا،
اصالح طلب و مقابله گرا را می توان در حزب جمهوریخواه
و دموکــرات مالحظه کرد .چنیــن ادبیــات و مفاهیمی در
رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال 2004منجر به
شکل گیری «نیروی سوم» در ساختار سیاسی امریکا شود .
مناظــره جمهوریخواهــان کاندیــدای انتخابــات
ریاســت جمهوری که توســط شــبکه فاکس نیوز در ششم
اگوســت 2015سازماندهی شــ د را شــاید بتوان نمادی از
تفاوت های سیاسی و هویتی در روند رقابت های درون حزبی
دانست .فاکس نیوز در زمره شــبکه های خبری و رسانه ای
محسوب می شــود که دارای نگرش محافظه کارانه است.
روند مناظره های انتخاباتی توانست شرایطی را به وجود اورد
که منجر به پیروزی ناشی از جاه طلبی و فرصت طلبی ترامپ
شود .چنین ویژگی هایی می تواند زمینه تضادهای اینده بین
نخبگان را به وجود اورد .اولین گام در این فرایند مربوط به
انتخاب معاون رئیس جمهور خواهد بــود .در روند انتخاب
معاون رئیس جمهور ،حــزب جمهوریخواه نقش ویژه ای را
ایفا خواهد کرد« .جی.سی.وایل» بر این اعتقاد است که
رقابت های انتخاباتی و مبارزات سیاسی امریکا را نمی توان
صرفا به عنوان رقابت های میان دو ســازمان رقیب دانست
بلکه چنین رقابت هایی نشان می دهد که گرایشات مختلف
درون حزبی وجود دارد که تالش دارد تا زمینه های الزم برای
بازتولید افکار عمومی پراکنده جامعــه در جهت حمایت از
احزاب ،ساختار سیاسی و رقابت های درون حزبی را فراهم
ســازد .این گروه از فعاالن سیاســی و حزبی تالش دارند تا
زمینه ارتباط بیشتر نظام سیاسی ،ساختار حزبی و گروه های
اجتماعــی را در روند رقابت های انتخاباتــی به وجود اورند.
روندهای رقابت حزبی زمینه شــکل گیری «پلیتوکراسی»
را به وجود مــی اورد .دونالــد ترامپ هیچ گونــه توجهی به
ضرورت ها و سازوکارهای پلیتوکراســی ندارد .به طور کلی
افرادی که در وضعیت کنش پوپولیســتی قرار دارند ،فاقد
انگیزه الزم برای همکاری با مجموعه های حزبی و نخبگانی
هستند که از قابلیت الزم برای ایفای نقش همکاری جویانه
رئیس جمهــور و معــاون رئیس جمهور به عنــوان دومین
شخصیترسمیایاالت متحدهدرچارچوبساختارسیاسی
امریکا برخوردار هستند.
استکهزمینهبرایرایزنیبانخبگانحزبیوساختاریجهت
انتخاب معاون رئیس جمهور انجام می گیرد .ترامپ در ماه
ژوئن و هفته اول جوالی روزهای ســختی را تجربه خواهد
کرد.استعفایرئیسستادتبلیغاتیوانتخاباتیدونالد ترامپ
نشانمی دهدکهامکانهمکاریوسازشنخبگانباافرادی
که دارای رویکرد ماجراجویانه و ادبیات پوپولیستی هستند،
کاری دشوار خواهد بود.
در ابتدا اینگونه به نظر می رسید که ترامپ را می توان
پدیده انتخابات ریاســت جمهوری امریکا در ســال 2016
دانســت .ظهور ترامپ در حالی انجام گرفــت که ادبیات و
رویکرد محافظه کارانه کاندیدای حزب جمهوریخواه برای
بسیاری از شهروندان کشورهای اروپایی و خاورمیانه مبهم
به نظر می رســید .ترامپ از ادبیات ،مفاهیم و رویکردهایی
بهره گرفت که انعکاس قــدرت نهفته امپراتوری امریکایی
محســوب می شــد .پیروزی هــای مرحلــه ای ترامــپ در
کنوانســیون حزب جمهوریخواه ،انعکاس نشــانه هایی از
ظهور پدیده ای است که تالش دارد تا ادبیات و نشانه های
هویتی جدیدی را در امریکا منعکس سازد.
ادبیات ترامپبه گونه ایاستکههمکاری هایحزبی
و ساختاری را برنمی تابد .نشــانه هایی از فردگرایی افراطی
را می توان در ویژگی های شخصیتی ترامپ مشاهده کرد.
در چنین شــرایطی ،حزب جمهوریخواه صرفا در شرایطی
می تواند ترامپ را مورد پذیرش قرار دهد که زمینه های الزم
برای حفظ سنت های نخبه گرایانه وجود داشته باشد .چنین
ســنت هایی با الگو ،ادبیات و مفاهیم مورد استفاده ترامپ
هماهنگی چندانی نــدارد .معاون رئیس جمهــور به لحاظ
ساختاری و کارکردی جایگاه ویژه ای در نظام حزبی و ساختار
قدرت برخوردار اســت .ازجمله این ویژگی هــا می توان به
نقش معــاون رئیس جمهــور به عنوان رئیس مجلس ســنا
اشاره داشت.
از انجایی کــه دونالــد ترامپ فاقد تجربــه حزبی،
بوروکراتیک و اجرایی در ســاختار قدرت کنگره،
دولــت ،ارتــش و ســرویس های اطالعاتی
ایاالت متحده است ،نیازمند بهره گیری از
فردی است که بتواند زمینه های الزم برای
همبستگی های ســازمانی و بوروکراتیک
را به وجــود اورد .هرگونه همــکاری اجرایی
بــا دونالد ترامــپ ممکن اســت مخاطراتی را
در روابط رئیس جمهور و معــاون رئیس جمهور
ایجاد نماید .به همین دلیل است که طیف
گســترده ای از نخبــگان حزب
جمهوریخواه عدم حمایت خود
برای مشــارکت و همــکاری با
ترامپ را اعالم داشته اند .چنین
رویکردیبه مفهوماناستکه ترامپ
را فاقــد ویژگی هــای شــخصیتی برای
همکاری های بوروکراتیک می دانند.
پیروزی مرحله ای و پی درپی
ترامپ در کنوانسیون های حزبی
را می توان به عنوان مقدمه ای بــرای ظهور پدیده جدید در
حوزهسیاسیواجتماعیامریکادانست.بسیاریازگروه های
محافظه کار در برابر پدیده ترامــپ مقاومت کردند .ترامپ
بدونتوجهبهرویکردگروه هایمحافظه کار،درصددبرامدتا
موقعیتخودراازطریقجایگاه یابیدرفضایاجتماعیارتقا
دهد.ظهور ترامپزمینه هایالزمبرای«قطبی شدنفضای
بوروکراتیک»امریکارابه وجوداوردهاست.دونال دترامپبعد
از انتخابات کنوانســیون ایالتی ایندیانا به عنوان کاندیدای
بدون منازع حزب جمهوریخواه ایفای نقش می کند.
اواســط اوریل ،افــرادی همانند جورج بــوش پدر به
همراه گروه دیگری از کارگزاران برجسته حزب جمهوریخواه
اعالم داشته اند که از کاندیداتوری ترامپ حمایت به عمل
نمی اورند .بیان چنین نگرشی اگرچه اعتبار ساختاری ترامپ
را کاهــش می دهد ،اما تاثیــر چندانــی در موقعیت ترامپ
به عنوان کاندیدای حزب جمهوریخــواه به جا نمی گذارد.
اگرچه واقعیت هــای انتخاباتی امریکا نشــان می دهد که
ترامپ از اواسط ماه ژوئن تا زمان برگزاری کنوانسیون ملی
حزب در جوالی 2016کار دشواری خواهد داشت .تاکنون
ترامپ از خود چهره ای بنیادگرا و پوپولیست منعکس کرده و
تالشداشتتامشکالتراهبردیامریکارابراساسمعادله
لو فصل نماید.
قدرت ح
23
گفتارها
24
مثلث | شماره 315
گفتارها
قابلیتهمبسته سازیبیشتریبرخوردارباشند،افکارعمومی
جامعه امریکا را بهتر جذب خواهند کرد .انچه را دونالد ترامپ
در مرکز منافع ملی واشنگتن در 27اوریل 2016بیان داشت
به مفهوم ان است که زمینه برای جابه جایی الگویی و تغییر
در ادبیات انتخاباتی ترامپ فراهم شده است.
تاکنــون تمامــی روســای جمهور امریکا یــا در زمره
کارگــزاران قدرتمند کنگــره بوده انــد ،یا به عنــوان معاون
رئیس جمهورایفاینقشکرده اند یااینکهدرزمرهفرماندهان
نظامی عالی رتبه برای ایاالت متحده افتخارات سیاســی و
امنیتی ایجاد کرده اند .ترامــپ نه تنها تاکنون فاقد هر گونه
پیشینه بوروکراتیک و ســاختاری بوده بلکه به لحاظ اعتبار
اجتماعیبه دلیلسازماندهیکلوپ هایشبانهومشارکتدر
روندبرج سازیکهزیرساخت هایالزمبرایبحراناقتصادی
2007امریکا را به وجود اورد ،در زمره افراد حاشیه ای شــده
محسوبمی شد.
پدیده ترامپ نشــان داد که نیروهای سیاســی جدید
در قرن 21می توانند از فضای حاشیه وارد روند رقابت های
سیاسی شوند .جســارت ،اعتمادبه نفس ،تحرک و انگیزه
کنش در شرایط رقابتی را می توان به عنوان زیرساخت های
ظهور پدیده ای همانند ترامپ در جامعه و ســاختار سیاسی
ایاالت متحــده دانســت .واقعیت ان اســت کــ ه ترامپ از
تیزهوشی الزم برای نقش یابی سیاسی و جلب افکار عمومی
برخوردار است .به دلیل تیزهوشی سیاسی است ک ه ترامپ
از ژانرهای متفاوتی برای تبیین رویکرد خود بهره می گیرد.
حمایت از الیه های اســیب دیده اقتصادی از طریق
سیاست های مالیاتی را می توان به عنوان بخش دیگری از
رویکرد اجماع ســاز ترامپ برای کسب حمایت کنوانسیون
ملی حــزب جمهوریخــواه دانســت .در شــرایط موجود،
محورهای اصلی سیاســت خارجی ترامــپ را اعاده قدرت
ایاالت متحده برای ایفای نقش موثر در سیاست بین الملل
تشــکیل می دهــد .ادبیات ترامــپ نشــانه هایی از تالش
پایان ناپذیر برای اعتمادسازی در ســاختار داخلی امریکا و
فضای بین المللی را منعکس می سازد.اعتمادسازی ترامپ
نزدشهروندانامریکاییبرایغلبهبرهیالریکلینتونتنظیم
شده است .به همین دلیل اســت که بخش قابل توجهی از
سخنرانی ترامپدرانتقادازسیاستخارجیهیالریکلینتون
و حزب دموکرات بوده است .ترامپ در سخنرانی خود حتی
تالش کرد تا افــکار عمومی البی های اســرائیل محور در
ساختار داخلی امریکا را به خود جلب نماید .الزم به توضیح
است که گروه های یهودی و مجموعه های اسرائیل محور
عموما به عنوان پایــگاه اجتماعی حزب دموکــرات ایفای
نقش می کنند .چنین افرادی ناچار خواهند بود در انتخابات
نوامبر 2016بین هیالری کلینتــون و دونالد ترامپ یکی را
انتخاب نمایند .چالش های دونالد ترامپ مشکالت سیاسی
و ســاختاری وی برای اجماع ســازی را افزایش خواهد داد.
هم اکنون بین بسیاری از کارگزاران حزب جمهوریخواه این
نگرش وجود دارد که چگونه می تــوان زمینه های الزم بین
فرایندقانونیوبوروکراتیکباانتخابفردمطمئنبرایایفای
نقش ریاست جمهوری را به وجود اورد .واقعیت ان است که
نخبه گرایی امریکا با پوپولیســم دونالد ترامپ تفاوت های
اساســی دارد .به همین دلیل اســت که ترامــپ نمی تواند
در بین شــخصیت های موجود زمینه همکاری ساختاری،
ســازمان یافته و قابل پیش بینی را به وجــود اورد .هیالری
کلینتون به دلیل موقعیت حزبی و نقشی که به عنوان سناتور
ایالت نیویورک ایفا کرده ،دارای تفاوت های مشــهودی با
دونالد ترامپ برای گذار از فضای موجــود خواهد بود .اگر
دونالد ترامپوحزبجمهوریخواهتا 15جوالیبرایانتخاب
معاون رئیس جمهور از بین نخبگان محافظه کار به توافق
برسند،موقعیتدونالد ترامپدرروندتبلیغاتانتخاباتیبرای
ناکارامدنشاندادنهیالریکلینتونبه عنوانرئیس جمهور
احتمالی امریکا افزایش خواهد یافت.
کمپین شخصی ترامپ
معاون اولی برای میلیاردر نیویورکی اهمیتی ندارد
نادر انتصار
استاد دانشگاه االبامای جنوبی
2
در حــال حاضــر در رقابت هــای درون حزبــی
جمهوریخواهــان و دموکرات ها هیالری کلینتــون و دونالد
ترامپبه عنواننامزدهاینهاییایندوحزبشناختهشده اند؛
هیالریکلینتون ۲۲۹۳دلیگیتبه دستاوردهودونالد ترامپ
نیز ۱۱۶۱دلیگیتکسبکردهاست.درحالیکهکمترازشش
ماه به برگزاری انتخابات نهایی ریاست جمهوری در این کشور
باقی مانده ،محبوبیت هیالری کلینتون نامزد دموکرات ها و
دونالد ترامپ نامزد حزب جمهوریخواه این کشور در وضعیت
مناسبیبهسرنمی برد.برایناساسیکیازمسائلیکهدرادامه
راه می تواند به موقعیت کاندیداها کمک کند انتخاب معاون
اولاستکهدرحالحاضرگزینه هایمختلفیبرایهر کدام
ازکاندیداهایدموکراتوجمهوریخواهمطرحاست.هرچند
درحالحاضرنمی تواندرخصوصگزینه هااظهارنظرجدی
کرد اما با اعالم نظر نهایی دو حــزب در خصوص نامزدهای
نهایی ،کاندیداهای دو حــزب جمهوریخواه و دموکرات باید
معاوناولخودرابرایرقابتنهاییدرانتخاباتمعرفیکنند.
براین اساس در شــرایط کنونی گمانه زنی در خصوص اینکه
چه کســی در نهایت به عنوان معاون اول هیالری کلینتون
و دونالد ترامپ معرفی خواهند شــد ،صورت می گیرد .با این
وجود ،بسیاری از تحلیلگران مسائل سیاسی امریکا معتقدند
که اهمیت انتخاب معاون اولی دونالد ترامپ بسیار مهمتر از
هیالریکلینتوناست،چرا کهاوبایدفردیرابه عنوانمعاون
اول خود انتخاب کند تا ضعف کارشناسی اش را در حوزه های
مختلف پوشش دهد ،اما به نظر نمی رســد که ترامپ توجه
جدی به این موضوع داشته باشد .این موضوع در حالی است
که حزب جمهوریخواه در حمایت از او دچار دو دستگی شده
و هیچ گونه اتحادی با او در خصوص مسائل اینده انتخاباتی
وجودندارد،برایناساسبهنظرنمی رسدک هترامپدرشرایط
موجود گزینه های چندان مناســبی را برای این پست در کنار
خود داشته باشد .او زمانی می تواند گزینه معاون اولی خود را
نهاییکندکهبتوانداتحادراسخی درمیانجمهوریخواهاندر
حمایتازخودایجادکند.بااینوجوددرشرایطکنونیبهنظر
می رسد بحث معاون اولی برای ترامپ اهمیت زیادی نداشته
است زیرا ترامپ یک کمپین شــخصی دارد که براساس ان
برنامه هایخودراپیشمی برد.بنابرایناووحلقهشکلگرفته
کنارش توجه چندانی به این موضوع ندارند .این موضوع در
حالیاستکهحلقهشکلگرفتهدور ترامپکسانیهستندکه
شخصیت دنباله رویی دارند و هیچ گونه ایده و نظر مستقلی را
ندار ندبنابراینتنهابهتبعیتمحضمی پردازند.بنابراینارزش
اینمسالهکهچهشخصیبه عنوانمعاونانتخابمی شودو
اینکهچهکسیمی تواندبرایاومیزانرایبیشتریرابه دست
بیاورد ،اهمیتی نــدارد .با این حال خــود ترامپ عنوان کرده
که قصد دارد فردی با سابقه سیاسی کارامد را برای این پست
انتخابکند.نام هاییهمچونبن کارسون،نیوتگینگریچ،
جانی ارنســت ،باب کروکر ،مارکو روبیو و نیکی هیلی مطرح
شده اند .توجهبهبرخینام هااینموضوعرانشانمی دهدکه
رقبای دیروز االن کم کم به فکر تعامل با ترامپ افتاده اند .در
حالی که مارکو روبیو یکی از مخالفان جدی ترامپ در دوران
رقابت هــای درون حزبی بــود ،االن نام او به عنــوان یکی از
مهم ترینگزینه هایمعاوناولیمطرحشدهاست.
درصورتیکه ترامپبخواهدرئیس جمهورشود،مجبور
است به طرف نخبگان برود و در سیاست خود افرادی را وارد
میدان کند که تجربه کافی دار نــد .چون او هیچ گونه تجربه
رسمی و غیررسمی در سیاست ندارد و همین موضوع موجب
می شود اظهارنظرهای شــتاب زده و غیرمنطقی داشته باشد
که در چارچوب سیاست خارجی امریکا نمی گنجد .به عنوان
مثال می گوید امریکا دیگر نباید با ناتو همکاری کند .این در
حالی اســت که ناتو یکی از پایه های اصلی سیاست خارجی
امریکامحسوبمی شود.بهنظرمناگرانتخابشودچاره ای
جز این ندارد که سیاست خارجی را دست نخبگان دهد ؛ اینکه
چه نخبگانی قطعا نخبگان نئوکان خواهند بود .بنابراین برای
انتخاب گزینه معاون اولی نیز بــه این موضوعات باید توجه
نشاندهد.
اما بحث معاون اولی برای خانم کلینتون بسیار اهمیت
دارد.زیرابایدتعادلرابرقرارکند.اینخانماولینزنیاستکه
به عنوانکاندیدایر یاست جمهوریدردوحزبحاکمامریکا
پذیرفته شده بنابراین اینکه چه کسی در کنارش قرار بگیرد که
بلیت ریاســت جمهوری او را تقویت کند ،اهمیت دارد .چون
ترامپ و کلینتون مخالفان بســیاری در امریکا دارند بنابراین
معاون اول باید شــخصی باشــد که بتواند یک تعادل نسبی
برقرار کن د و از شدت مخالفت ها بکاهد .چون خانم کلینتون
برایش پیروزی از اهمیت بســیاری برخوردار اســت بنابراین
شــخصی را انتخاب می کند که بتواند دیدگاه های منفی که
درباره او وجود دارد ،از بین ببرد .بنابراین از این موضوع بهره
می گیرد تا بتواند رای جمع کند .در هر صورت چون برداشت
وسیاست هایهیالریکلینتونبهدلیلاینکهمنصبرسمی
بسیاری داشته ،بسیار عمیق اســت قطعا در انتخاب معاون
اول دقت بسیاری خواهد داشت .به صورت کلی او یک دید
حرفه ای دارد و در صورتی که رئیس جمهور شود از افراد فوق
حرفه ای برای پیگیری امور سیاسی امریکا بهره خواهد برد.
به نظر می رسد تیم کارکشته ای روی کار می اورد که بتواند به
حلمسائلبپردازدتااینکهبخواهدموقعیتامریکاراافزایش
دهد نه اینکه با اظهارنظرهای غیرکارشناسی به تضعیف این
موقعیتبپردازد.
به نظر می رسد در صورت انتخاب معاونان اول هر یک
از این دو نامــزد نهایی انتخابات امریکا ،سیاســت های انها
تغییر اساسی با گذشته نخواهد داشــت .در واقع ،هیالری
کلینتون سیاست طرفداری از اسرائیل و اعراب محافظه کار
مانند عربســتان ســعودی را ادامه خواهد داد و به ارجحیت
سیاســت خاورمیانه ای و منطقه ای امریکا روی خواهد اورد
تا اینکه با ایران کنار بیاید .اما سیاســت دونالد ترامپ از ابهام
بیشتری برخوردار اســت .زیرا او هر بار برای یکی از کشورها
شاخهوشانهمی کشد.ولیان گونهکهبهنظرمی رسدمعاونو
مشاورانیکهانتخابمی کندهمهبه طورصددرصدچهره های
شناختهشده ایدرجبههنئوکان هاهستند.بنابرایناگر ترامپ
رئیس جمهورشوداینافرادرادرتیمخودشواردمی کند.
در هر صورت ،هر چند دموکرات ها شــانس بیشــتری
برایپیروزیدرانتخاباتریاست جمهوریسال 2016دارند،
اما نباید شانس پیروزی ترامپ و جمهوریخواهان را دست کم
گرفت .ترامپ به خوبی نشان داد ه که با هوچی بازی می شود
طرفدارانزیادیرادرانتخاباتامریکاجلبکردودرانتخابات
2016کمترکسیاستکهبتوانددرهوچیبازیوعوام فریبی
با ترامپرقابتکند.
اگــر ترامــپ رئیس جمهــور امریــکا شــود و مواضع
جنگ طلبانه خود علیه ایــران را ادامه دهد ،برای سیاســت
خارجی دولت اقای روحانی مشــکالت زیادی ایجاد خواهد
شد اما من تردید دارم که سیاست های ترامپ به خودی خود
کمکی به روی کار امــدن دوباره جنا ح مقابــل روحانی کند.
سیاســت های ترامپ بیشــتر به ابرو ریزی امریکا در ســطح
بین المللیمنجرخواهدشد.
دولت منامه برلبه پرتگاه
ریاضومنامهازسلبتابعیتشیخعیسیزیانمی کنند
جعفر قنادباشی
کارشناس مسائل خاورمیانه
مثلث | شماره 315
گفتارها
از «مجمــع الجزایــر بحرین» به درســتی به عنوان
کوچکتریــن و کم جمعیت تریــن کشــور خاورمیانــه یــاد
می شــود ،با این حال حوادث و رویداد های پنج سال اخیر
این کشــور یعنی وقایعی که از اغاز انقــاب مردم بحرین
(اســفند)1389علیه رژیم پادشــاهی این کشــور تاکنون
رقم خــورده ،به گونه ای اســت کــه طوالنی ترین انقالب
ضد استبدادی را در تاریخ معاصر جهان ،به نام بحرین ثبت
می کند .انقالبی که با بیش از یکصد و پنجاه شهید اینک
در یکــی از حســاس ترین مراحل خود قرار گرفته اســت ؛
مرحله ای که ممکن اســت این انقالب به علت فشارهای
فوق العاده حکومت بحرین ،به ویژه سرکوب های بی سابقه
اخیر ،به انقالبی مسلحانه تبدیل شود و از این لحاظ نیز نام
خود و البته نام مردم این کشور کوچک را در صدر فهرست
مقاوم ترین جوامع قرار دهد.
در هفته هــای اخیــر ،فضــای انفجــاری ناشــی از
شدیدترین اقدامات سرکوب گرانه در بحرین سبب شده تا
محافل سیاسی و رسانه ای از تزلزل پایه های حکومت این
کشور سخن بگویند و با اشــاره به واکنش های گسترده ای
که در برابر تازه ترین رفتار های غیر عقالنی حاکمان بحرین
پدیده امده ،نســبت به ادامــه حیات رژیــم ال خلیفه ابراز
تردید کنند.
این در حالی است که رژیم بحرین ،خود نیز با اتخاذ
بی ســابقه ترین شــیوه های اعمال فشــار علیه گروه ها و
شخصیت های سیاسی و مذهبی مخالف ،به صورتی عملی
به اسیب پذیری اش و همچنین به رشد و تعمیق حرکت ها و
جریانات مخالف در بحرین اعتراف کرده است.
اقدام به سلب تابعیت ایت الله شیخ عیسی قاسم ،رهبر
شیعیان بحرین نه تنها نشانگر گستاخی ال خلیفه در عبور از
خط قرمز محسوب می شود ،بلکه بیانگر ان است که این
رژیم قدرت تشخیص و محاسبه سود و زیان اقدامات خود
را از دست داده و با بیشترین بی حرمتی ها به شخصیت های
مورد احتــرام مردم ،حکومــت بحریــن را در ضعیف ترین
موقعیت ممکن قرار داده است.
به ویژه انکه بــه گفته برخــی از صاحب نظران ،این
احتمال وجود دارد که حرکت های حق طلبانه مردم بحرین
به علت فشارهای فوق العاده حکومتی و مسدود بودن همه
راه ها ،بــه حرکت های زیرزمینی و مســلحانه تبدیل شــود
و مســیری را که انقالب های مســلحانه پیموده اند ،برای
خود برگزیند.
پیدایش چنیــن حالتی باوجود انــواع تدابیر امنیتی
در بحرین ،به هیچ وجه بعید به نظر نمی رسد؛ به خصوص
که مردم بحرین طی پنج ســال گذشــته یعنــی از ابتدای
انقالب خود تاکنون ،تجــارب تلخ بســیاری را در مبارزه با
رژیم پادشــاهی ال خلیفه اندوخته و امتحــان خوبی را در
فعالیت های مخفیانه مربوط به حفظ تــوان مبارزاتی این
انقالب پس داده انــد .در واقع همین مــردم هم بودند که
بالفاصله بعد از شــنیدن خبر اعمال فشــار های تازه علیه
ایت الله شــیخ عیسی قاســم ،به ســرعت با پوشیدن کفن
در برابر منــزل وی تجمع و تحصن کردنــد و عالقه مندی
خود را برای فداکاری های دوبــاره در راه انقالب بحرین به
اثبات رساندند.
تجمــع و تحصن هــزاران نفــر از مــردم بحرین در
اعتراض به لغو تابعیت ایت الله شــیخ عیسی قاسم ،عالم
فرهیخته و مبارز این کشــور ،از جمله نشانه هایی است که
از یک ســو جایگاه واالی روحانیت را نــزد جامعه بحرین
مشخص می سازد و از سوی دیگر میزان خطایی را که رژیم
بحرین در سلب تابعیت این مرجع بزرگوار بحرینی مرتکب
شده است ،تعیین می کند.حال اگرچه مجامع بین المللی
با سکوتی خفت بار ،اقدامات ســرکوبگرانه رژیم ال خلیفه
را مورد تایید قرار می دهند یا رژیم متزلزل و در حال سقوط
عربستان ،مقامات بحرینی را به سرکوب حرکت های مردمی
و مخالف تشــویق می نماید؛ ولیکن تجربه نشان داده که
این گونه حمایت ها بــه هیچ وجه نخواهد توانســت رژیم
وابســته بحرین را از واکنش های گســترده ای که در برابر
اقدامات ابلهانه اش ایجاد شده و می شود ،رهایی بخشد.
در واقع در چنین شرایطی اســت که برخی از مجامع
سیاســی و مذهبی در جهان اســام از حاکمــان بحرین
خواسته اند تا اوضاع وخیم تر نشده ،از رفتار های قهرامیزی
که بحرین را با خطر فروپاشی مواجه می سازد دست بردارد
و بیش از این ،امنیت ،ثبات و وحدت ملی این کوچکترین
کشور خاورمیانه را به مخاطره نیندازد.
چنانکه این مجامــع مذهبی و سیاســی از حکومت
بحرین خواسته اند تا با مخالفین خود به خصوص با بزرگترین
تشکل سیاسی مخالف ان کشور یعنی :جمعیت وفاق ملی
و دبیرکل ان شیخ علی سلمان و از همه مهمتر در برخورد با
ایت الله شیخ عیسی قاسم ،مجاهد خستگی ناپذیر و مرجع
شیعیان بحرین رفتاری توام با تدبیر داشته باشد.
پیداســت چنانچه این مجامع به قواعــد حاکم بر هر
انقالب از جمله قواعــد حاکم بر انقالب ضد اســتبدادی
و ضد اســتعماری مردم بحرین توجه داشــته باشند قاعدتا
نمی توانند در انتظار تحقق درخواســت های خود از جانب
ال خلیفه باشند چراکه روال حاکم بر انقالب ها نشان داده
اســت که ســاختارهای دیکتاتوری در برابــر حرکت های
انقالبی بــه هیچ وجــه امکان بازگشــت پیــدا نمی کنند و
مجموعه تالش های انها برای حفظ تــاج و تخت و کیان
شــاهی ،در دســته تالش هــای مذبوحانه و بی ثمــر قرار
می گیرد .البته نکته مهم درخصوص انقالب مردم بحرین
ان اســت که این انقالب ،دو رژیــم پادشــاهی را در برابر
خــود دارد ،بدیــن معنی که تا رژیم پادشــاهی عربســتان
در مســیر ســرنگونی قرار نگیرد ،قاعدتا مردم بحرین هم
نخواهند توانست طلیعه های پیروزی انقالبشان را مشاهده
کنند؛ به خصــوص انکه از همــان روزهای نخســت اغاز
انقالب مردم بحرین در پنج ســال پیش ،نیروهای نظامی
و انتظامــی عربســتان در خیابان های «منامــه» و دیگر
شهرها و شهرک های بحرین اســتقرار یافته و اصلی ترین
حرکت های سرکوبگرانه توســط انها انجام می گیرد .البته
این معادله در خصوص حرکت های مخالف در عربســتان
(در منطقه شرقی ) نیز به گونه معکوس صدق می کند .کما
اینکه گفته می شود ،شیعیان و ســکنه استان های شرقی
عربستان از انقالب بحرین متاثر هستند و از رهبران ان ،به
ویژه ایت ا لله شیخ عیسی قاسم و شیخ علی سلمان دبیرکل
جمعیت وفاق بحرین پیروی می کنند .در واقع اینجاســت
که نظریــه نقش افرینی و مشــارکت مقامات ســعودی در
سرکوب های اخیر مردم بحرین مورد تاکید قرار می گیرد زیرا
مقامات سعودی بیش از حکومت بحرین ،نگران گسترش
خیزش های داخلی در عربستان هستند و بنابراین یک فرض
ان است که از مقامات همسایه کوچک و دست نشانده شان
خواسته اند تا با سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم ،زمینه دوری
و فاصله گرفتن وی را از مردم دو کشور بحرین و عربستان
فراهم کنــد ؛ امری که قاعدتــا و ان گونه کــه در این هفته
نشانه هایش را مشاهده کردیم ،درنهایت به زیان ریاض و
منامه تمام می شود.
25
سیاست
مثلث،ایدهتشکیلپارلماناصولگرایان را
بررسیکردهاست
سیاست
26
مثلث | شماره 315
دموکراسیحزبی
نوسازی اصولگرایی
تئوری پردازان اصولگرا اصرار به تهیه ســاز و کاری جدید برای تداوم
سیاست ورزی جناح خود دارند .به یک معنا انها دنبال سامان جدیدی هستند
که از طریــق ان فعالیت های سیاســی جناح را با توجه به شــرایط موجود و
شرایط پیش رو سمت و سو دهند .انها تجربه انتخابات اسفندماه را دارند.
1
«اصولگرایان اکنون در حساس ترین شرایط دوران
خود به سر می برند»؛ این گزاره ان هم در سال اخر دولت
حسن روحانی باتوجه به نتایج انتخابات مجلس دهم بسیار
با اهمیت و قابل بررسی است.
انچــه اکنون پیــش روی اصولگرایان اســت چنین
مختصاتی دارد:
-1ائتــاف اصولگرایان بــرای انتخابــات مجلس
دهم در تهران با شکســت مواجه شــد و حتی یک نفر هم
نتوانست از تهران به پارلمان جدید راه یابد .اگرچه تعداد
قابل شماری از اصولگرایان توانســتند از سایر حوزه ها به
مجلس راه یابند امــا نکته مهم این اســت که چهره های
زیادی از افراد شاخص اصولگرا به جهت نامزدی از حوزه
تهران از راهیابی به مجلس بازمانده اند .به بیان روشن تر
بســیاری از ژنرال های اصولگرا که می توانســتند اهداف
جناح را در سطح پارلمان پیش ببرند فعال از سیاست ورزی
در این سطح دور مانده اند.
-2در ســطح قوه مجریــه اگر چــه چهره هایی مانند
رحمانی فضلی و مصطفی پورمحمــدی به عنوان وزیر در
دولت حضور دارند اما واقعیت این است که بعد از انتخابات
24خرداد 92قوه مجریه در اختیار اصولگرایان نیســت،
اگر چه برخی افراد با سابقه اصولگرایی در جای جای دولت
حضور داشته باشند.
-3از پس معادالت انتخابات مجلس خوشــبختانه
یک همراهی قابل توجهی در میان اصولگرایان به وجود
امد .به این معنا که برخالف برخی گمانه ها تقریبا کسی از
اعضای ائتالف پیمان شکنی نکرد و ما شاهد لیست دوم
باید به این فکر کرد کــه می توان همان
ســا زو کار انتخابات اســفند ماه را برای
تشــکیل این پارلمان اصولگرایی به کار
برد .همــان شــخصیت ها را بــار دیگر
همنشینیکدیگرکنیموازچپتاراست
جناحرابهاینپارلمانراهدهیم.اکنوننه
زمان ناب گرایی است و نه زمان رسیدن
بهمسائلمیان جناحی
اصولگرایان در حال
تصمیم گیری در مورد نحوه
ادامه سیاست ورزی خود
هستند
به خوبی از ظرفیت ساختارها و روابط اصولگرایان مطلع
اســت ،ولی این ســاختارها طی تحــوالت دو دهه اخیر
شــدیدا تغییر یافته و بازســازی باتوجه به شرایط متحول
شده نمی تواند پاســخگوی نیازهای زمانه باشد و تنها راه
ممکن نوســازی اصولگرایان اســت و بس!» نسخه ای
که محبیان پیچیده چند اصــل را مد نظر دارد -1« :تغییر
اختیاری و نه اجباری :تحول و تغییر باید هواداران جناح
را درگیر خود کند نه انکه بر انها تحمیل شود .نیاز به تغییر
و تحول در جناح در میان بخشــی از نخبــگان اصولگرا
احساس شده اســت اما باید این احساس عمومیت یافته
تا به حرکت بینجامد.
-2مسئول تغییرات مشخص شود.مسئولیت ایجاد
تغییرات در جناح با کیســت؟ نخبگان؛ احــزاب یا جوامع
روحانی اصولگرا؟
-3روش و مــدل ایجــاد تغییــرات چیســت؟ در
میــان دو مدل ســنتی ایجاد تغییــرات و مــدل جدید ناج
( ) nudge theoryروشن اســت که روش های نرم برای
مدیریــت تحــوالت در انــدازه اجتماعــات بســیار بزرگ
خردمندانه تر و موثرتر است.
-4طرح کالن برای ایجاد تغییر چیست؟ ایا تغییرات
باورها را هــم در برمی گیــرد؟ یا فقط تغییرات ســاختاری
اســت؟ یا صرفا بعضی از چهره ها را جابه جا خواهد کرد؟
یا مراجع فکری جناح تغییر خواهد کرد؟ روشــن است که
جناح اصولگرا همچون جناح اصالح طلب محتاج دگرگونی
است و نوگرایی و نوسازی به واقعیتی غیرقابل انکارتبدیل
شده اســت .تالش نگارنده ان اســت که بر ضرورت این
دگرگونی تاکید نماید؛ ضرورتی که اگر نادیده گرفته شود
به تغییر موازنه نیروها انجامیده وتعادل سیســتم را برهم
خواهد زد».
را با این تحــوالت تطبیق دهنــد .ادامه ایــن روند منجر
به حذف ایــن ســازمان های بزرگ سیاســی از معادالت
می شود .انتخابات ریاست جمهوری اخیر دال بر چرخش
رای دهندگان از جناح هــا به فردی بود که رنگ شــفاف
جناحی نداشت .ایا ادامه روند حذف جناح ها از معادالت
مفید است؟
.1اری؛ زیرا ساختارهای کهنه و تحول نیافته جناح ها
عمال موجب تفاوت رویکرد میان انها و جریانات اجتماعی
شــده و در نتیجه این جناح ها به مثابه ترمــز عمل کرده و
میان مردم و نظام شکاف ایجاد می کنند.
.2خیر ،زیــرا حــذف جناح ها از پیش بینــی پذیری
رفتارهای سیاســی گروه ها کاســته وفرصت را برای رشد
جریانات فرصت طلب و ماجراجــو فراهم می کند .هر چند
هر دو نگرانی فوق اهمیت داشته و نمی توان ان را نادیده
انگاشت ولی راه ســومی هم وجود دارد و ان ایجاد تحول
در جناح های موجود به گونه ای اســت که هم ســاختارها
و رفتارهــا را متحول نماینــد و هــم پیش بینی پذیری را از
رفتارهای سیاسی نستانند.
ان راه سوم ،تحول در جناح های موجود به گونه ای
اســت کــه انعطاف پذیــری ،مردم گرایــی و نوگرایی به
جای تصلــب رفتاری و عقیدتی ،شــخص گرایی و تکرار
تجربیــات شکســت خورده بنشــیند .در نواصولگرایی و
نو اصالح طلبــی به نظر می رســد که ضــرورت تحول در
هر دو جناح از ســوی صاحب نظران احساس شده است
ولی بــه دالیلی خاص کنــدی تغییرات در حــال از میان
بردن فرصت هاســت .عالئمی از تالش صاحب نظران
اصالحات برای اندیشــیدن به این دغدغه مشاهده شده
اســت؛ چنانچــه در جریــان اصولگرایی نیز شــواهدی
از تالش برای بازســازی به چشــم می خورد امــا اکنون
پرسش این اســت که اصولگرایی نیازمند بازسازی است
یا نوسازی؟
ایا عــدم توجه به ایجــاد نهضــت نواصولگرایی به
پیدایش زمینه ظهور جریانات فرصت طلب و تند رو تحت
عنوان ارزشــمند اصولگرایی نخواهــد انجامید؟ نگارنده
حاال با چنین تصویری که از شــرایط جدید به دست
اورده ایم ،باید به چگونگی ساماندهی کردن مجدد جناح
بپردازیم .به بیان دیگر حاال که پذیرفته ایم نیاز به سامان
جدید داریم باید چارت و نقشه عملیاتی ان را نیز پیدا کنیم.
مرتضی نبوی کــه از بزرگان و ریش ســفیدان اصولگرا به
شمار می رود و ایده هایش مورد توجه اعضای جناح است
طرحی تازه دارد .انچه او به عنوان پیشــنهاد مطرح کرده
«پارلمان اصولگرایی» است.
او می گویــد« :به نظر من ،در مســیر ایجــاد زمینه
مشــارکت این نســل جدید و جوان در فرمول هــای اینده
اصولگرایــان ،در حال حاضــر زمینه برای شــکل گیری
«پارلمان اصولگرایان» فراهم امده است.
در واقع ،به نظــر من ،صرف نظر از مســائل مربوط
مرتضی نبوی تشکیل
پارلمان اصولگرایی را
پیشنهاد کرده است
امیر محبیان معتقد است
که جناح اصولگرا نیازمند
نوگرایی و نوسازی است
پارلمان اصولگرایی
مثلث | شماره 315
سیاست
انچنانی نبودیم .یعنی پدیده ای همچون مجلس نهم تکرار
نشد .معنی انچه در انتخابات اسفند رخ داد ،صرف نظر از
نتیجه و البتــه برخی خطاهای راهبردی ،پذیرش ســخن
نهایی گــروه داوری و تصمیم گیرنده بود .این یک تجربه
خوب برای اصولگرایان است.
از مجموع ســه بند فوق می تواند گفت اصولگرایان
شرایطی خاص همراه با بیم و امیدهای ویژه خود را دارند.
در چنین وضعیتی حتما می بایســت به فکر نســخه های
تازه برای ادامه مســیر بــود .صاحبان فکر و اندیشــه در
جناح اصولگــرا تالش کرده انــد تا راه های تــازه را مقابل
تصمیم ســازان و عملگرایان جناح قــرار دهند .پیش تر از
اینها امیر محبیان که از صاحبان فکر در میان اصولگرایان
است در نوشته هایی خواستار ایجاد نهضت نواصولگرایی
شده بود.
او بر این اندیشــه بود که بــا وضعیت فعلــی راه به
جایی نمی تــوان بــرد و باید طرحــی دیگر بــرای ادامه
مسیر اندیشــه شــود .او با بهره گرفتن از نتایج انتخابات
ریاســت جمهوری می گوید« :تحوالت سریع اجتماعی -
سیاسی شرایط را در کشــور تغییر داده و روابط نیز به تبع
ان در حال تغییر است ،اما ســازمان های سیاسی بزرگ
که تحت عنوان جناح شناخته می شوند نتوانسته اند خود
نسخه جدید
احزاب و شخصیت ها
27
احزاب و شخصیت ها
سیاست
28
مثلث | شماره 315
به انســجام تشــکیالتی اصولگرایــان در مجلس دهم،
یا مســائل مربوط بــه انتخابات اینده شــورای شــهر ،یا
مقتضیات مشــارکت موثر در انتخابات ریاســت جمهوری
اینده ،انچه مهم تر است ،ایجاد تحول تشکیالتی در میان
اصولگرایان است.
ایجاد یک پارلمان اصولگرایی که در جریان ان ،ما
از یک فرایند تصمیم سازی و ائتالف شخصیت محوری،
به ســمت یک نظام تصمیم گیری متکی بــر ارای برابر بر
مبنای الگوهای مردم ساالری دینی پیش برویم ،مساوی
یک ارتقای بــزرگ در ســازمان جریان اصولگــرا خواهد
بود که برای چندین دهه اینده ،بــرکات قابل مالحظه ای
برای کشور خواهد داشــت؛ هر چند که نتایج کوتاه مدت
ان را در عملکرد تشکیالتی مناســب تر در مجلس دهم،
حضور موثرتــر در انتخابات اینــده شــوراها و اتخاذ یک
رویکــرد عاقالنــه در انتخابــات اینده ریاســت جمهوری
خواهیم دید .من در یک دیدگاه تاریخی ،شــرایط جاری
تشــکیالتی در اصولگرایان را که در «گــذار» میان یک
سیستم «شخصیت محوری» به یک نظام پارلمانی برابر
به سر می برد ،خیلی شبیه شرایط شکل گیری پارلمان اول
مشروطه می بینم.
می دانیم که تجربه پارلمان اول مشــروطه ،یکی از
موفق ترین تجربیات شکل گیری پارلمان ،در طول تاریخ
مشــروطه ایران و حتی در طول تاریــخ جمهوریت جهان
اســت .در واقع پارلمان اول مشــروطه ،پارلمان «گذار»
به سمت یک «سیســتم پارلمانی برابر» بود ،از قضا یکی
از موفق تریــن تالش هــا از اب درامــد که جــا دارد ما به
درس های تاریخی ان توجه داشته باشیم و سعی کنیم که
از این تجربه تاریخی بومی و اسالمی در این اقدام جدید
خود استفاده کنیم».
مرتضی نبوی که پیشــنهادش این روزها مورد توجه
محافل و شــخصیت های اصولگرا قرار گرفته در تشریح
انچه در ذهن دارد ادامه داده است« :پیشنهاد مشخص
این اســت که ائتــاف موفقی کــه در جریــان انتخابات
مجلس دهــم ،هدایت نیروهــای متحــد اصولگرایان را
به دست داشــت ،با همراهی ســایر افراد با تجربه ای که
توانمندی باالیی در کار تشــکیالتی دارنــد ،نقش هیات
موسســان برای شــکل گیری چنین پارلمانــی را بر عهده
بگیرنــد ،با این نــگاه که چنیــن اقدامی ،یک پیشــرفت
قابل مالحظــه و بلند مــدت در ســاز و کار تشــکیالتی
اصولگرایان خواهد بود.
به نظر می رســد ،پیشکســوت های اصولگــرا باید
زمینه را برای این انتقال نســلی فراهم کنند.البته به دلیل
نتیجه حمایت از علی الریجانی
در انتخابات هیات رئیسه نشان
داد اصولگرایان باید از همه
ظرفیت های خود استفاده کنند
تجربه ای که ما پس از انقالب به دســت اوردیم ،من این
ضمیمه را به تجربه پارلمان اول مشــروطه اضافه می کنم
که پیشکســوتان اصولگرا عالوه بر وظیفــه پیش گفته،
تکلیف دیگری نیز دارند .انها باید عــاوه بر انکه زمینه را
برای انتخاب مســیر در قالب پارلمان اصولگرایان فراهم
می کنند ،گروه های فکری و مطالعاتی و مشورتی مختلفی
را ســازماندهی کنند تا بتوانند تصمیماتی را کــه نهایتا در
پارلمان اصولگرایان اتخاذ می شــود ،پشــتیبانی فکری
نمایند.
در واقع ،در کنار شــکل گیری پارلمان اصولگرایان
که مرجع نهایــی تصمیم گیــری در میــان اصولگرایان
خواهد بود ،باید گروه هــای متعدد مطالعــات راهبردی
با یک ســازمان دهی متحــد ،به ویژه با حضــور نخبگان
و پژوهشــگران جوان اصولگرا شــکل بگیرنــد و هم به
اســتمرار کادر ســازی اصولگرایان در طول زمان کمک
برســانند و هم موجــب قوی تر شــدن عملکــرد پارلمان
اصولگرایان شوند».
مرتضی نبوی هدفش را از تشکیل چنین پارلمانی
اینگونــه توضیح می دهــد « :یکی از نتایــج یک چنین
ســاز و کاری فراتر رفتن عملکــرد اصولگرایان ،از یک
قالب انتخاباتی اســت .بدین ترتیــب ،اصولگرایان در
قالب یک تشــکیالت سیاســی واقعی یک روند مستمر
تاثیرگذاری بــه روندهای سیاســی اینده کشــور را رقم
خواهند زد و اهمیت این ،از اهمیت پیروزی در انتخابات
بسیار بیشتر است.
اگر اصولگرایان بتوانند از طریق پارلمان اصولگرایی
در کنار مراکز مطالعات راهبردی اصولگرا که محل تجمع
و هم افزایی گروه های نخبه پیشکســوت و جوان است،
به طور مســتمر در فضای سیاســی کشــور حضور داشته
باشــند ،یک سیاست پاســخگوی فعال و مســتمر را رقم
خواهند زد که در نتیجه ،اعتماد بیشــتر مــردم را به دنبال
خواهد داشــت و این خود به خود موفقیت های انتخاباتی
را نیز موجب خواهد شــد .اصولگرایان باید ضمن انکه به
لحاظ تشکیالتی خود را گسترده تر و توانمندتر می کنند،
از طریق این گروه های مطالعاتی و مشــورتی و اتاق های
فکر ،تحوالت عظیم اجتماعی و گفتمان ســازی و راهبرد
را تدوین نمایند».
همنشینی
اصول گرایان
تشکیالت یک پارلمان
انچــه مرتضــی نبــوی می گویــد تقریبا این اســت
که همان تشــکیالت مورد اســتفاده در انتخابات ســال
گذشــته باز به صورت تشــکیالتی کار خــود را اغاز کند.
این تشکیالت البته حتما یک نقطه ضعف بزرگ داشت.
انها بخشــی از ظرفیــت اصولگرایــی را به دلیــل برخی
اختالف نظرها کنار گذاشته بودند.
بی پرده بگوییم چشم پوشــی کردن از ظرفیت علی
الریجانی و حامیان او حتمــا ضعف بزرگ ان ائتالف بود.
ظرفیتی که جناح مقابل از ان بهره کامــل را برد .نکته اما
این است که جریان اصولگرایی این نقیصه را در انتخابات
هیات رئیســه اصالح کــرد و بــا حمایت از ایــن ظرفیت
اصولگرایی اجازه نداد تا جناح رقیب به پیروزی در انتخابات
هیات رئیسه فکر کند.
با تکیه بر این مســاله حاال باید به ایــن فکر کرد که
می توان همان سا زو کار انتخابات اسفند ماه را برای تشکیل
این پارلمان اصولگرایی به کار برد .همان شخصیت ها را
بار دیگر همنشین یکدیگر کنیم و از چپ تا راست جناح را
به این پارلمان راه دهیم .اکنون نه زمان ناب گرایی است و
نه زمان رسیدن به مسائل میان جناحی.
حاال باید جناح را ســامانی تازه بخشــید؛ این مساله
البته نباید محدود در زمان و منحصر به انتخابات سال اینده
باشد .این پارلمان وظایف مهمتری دارد.
کارنامه ائتالف ها از 76تا 94
2
پس از شکســت در انتخابات دوم خرداد 76بود که
جناح معروف به راســت به فکر بازســازی تشکیالتی خود
افتاد .اگرچه این جریان سیاســی تا مدت ها در شوک این
شکســت فرو رفته بود اما برای ادامه حیات سیاســی خود
در انتخابات مجلس ششــم شــرکت کرد .فضــای غالب
سیاسی -اجتماعی به سود جریان اصالحات بود اما برخی
کاندیداهای جناح راست به مجلس ششم راه یافتند.
پیش از دوم خرداد 76یکی از مبنایی ترین انتقادات
نسبت به جناح راســت این بود که این جناح از جوانگرایی
اجتناب مــی ورزد و عرصه فعالیت برای چهره های ســنتی
ح راست برای شناخت،
فراهم تر است .این گونه بود که جنا
پذیرش و رفع نقــاط ضعف خود شــورایی تشــکیل داد تا
بر اساس خرد جمعی رفتار کند .انها در مقابل جناح سیاسی
مقابل که خود را اصالح طلــب می نامیدند ،نام اصولگرا را
برای خود برگزیدند .نســل اول اصولگرایان و چهره های
سنتی این جریان به اتاق فکر رفتند و میدان را به نسل دوم
سپردند .گروه هایی همچون جمعیت ایثارگران -که در ان
زمان از گروه های تازه تاسیس و نوین اصولگرایان بودند-
فعالیتی مضاعــف را در پیش گرفتند و در سیاســت ورزی
احزاب و شخصیت ها
ابادگران در مجلس
جدی تر شدند .بدین ترتیب اصولگرایان به جریانی منتقد
در فضای سیاسی کشور تبدیل شــدند که درصدد شناخت
نقاط ضعف دولت و مجلس اصالح طلبــان بودند و از این
ضعف ها انتقاد می کردند .در انتخابات ریاســت جمهوری
هشتم در ســال 80اصولگرایان با استراتژی کاندیداهای
متعدد وارد میدان شدند ،اما باز هم در برابر اصالح طلبان
شکست خوردند که تقریبا قابل پیش بینی هم بود.
ابادگران می اید
گام ناکام شورای هماهنگی
مثلث | شماره 315
یک ســال پس از اغاز به کار مجلــس هفتم ،موعد
انتخابات ریاست جمهوری نهم فرا رسید .در این انتخابات،
محمود احمدی نــژاد ،محمدباقر قالیباف ،علی الریجانی
و محســن رضایی از اصولگرایــان پا به عرصــه رقابت ها
گذاشتند.
احمدی نژاد با ســابقه ای که طی دو ســال مدیریت
تهران نــزد مردم از خود برجای گذاشــته بــود و همچنین
شعارهای اصیل انقالبی و عدالتخواهانه ای که سرمی داد،
پــس از هاشــمی رتبــه دوم را کســب کــرد .بــا راهیابی
احمدی نژاد به مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری نهم،
اکثریت قریب به اتفاق گروه های اصولگــرا به حمایت از
وی برخاســتند و تمام تالش خود را برای پیروزی او به کار
بســتند .او در دور دوم انتخابــات ،84اکثریت ارای ملت
را از ان خود کرد و راهی پاستور شــد .بدین ترتیب پس از
سال ها اصولگرایان توانستند دولت را در اختیار خود بگیرند
و اصالح طلبان تمام مناصب حاکمیتی را از دست دادند.
اما انچه در ایــن انتخابات بــرای اصولگرایان گران
تمام شد ،از دست رفتن وحدت در این اردوگاه بود .شورای
هماهنگی کــه در دوره های گذشــته انتخابات توانســته
بود عملکرد قابل قبولی در وحــدت اصولگرایان ایفا کند،
نقش محوری خود را از دســت داد و جریان های مختلف،
کاندیداهای موردنظر خــود را بدون توافق بــا گروه های
دیگر راهی میدان رقابت کردند .پس از انکه دکتر والیتی
به احتــرام هاشمی رفســنجانی از رقابت ها کنار کشــید و
سیاست
دو شکســت جناح راســت از دوم خرداد 76تا خرداد
80انها را به این اندیشــه واداشت که طرحی نو در اندازند.
شــورای هماهنگی نیروهای انقالب اســامی که پس از
انتخابات دوم خرداد 76تشکیل شده بود ،درصدد برامد تا
تابلویی جدید را برای حضور در رقابت های سیاسی بیازماید.
انتخابات شوراهای دوم در اخرین روزهای سال 81
فرصتی مناســب برای این اقدام بود .انتخابات شوراهای
دوم که به عرصه ای برای وزن کشی اصالح طلبان تبدیل
شده بود ،فرصتی مناسب بود برای این ازمون .اصولگرایان
با فهرســتی واحد که عنوان «ابادگران ایران اســامی»
باالی ان خودنمایی می کرد ،گوی سبقت را از فهرست های
اصالح طلب ربود و توانست اولین پیروزی انتخاباتی خود
پس از انتخابات ریاست جمهوری هفتم را جشن بگیرد.
ماجــرا از انجایی اغاز شــد کــه با نزدیک شــدن به
انتخابات شوراهای دوم ،شورای هماهنگی تصمیم گرفت
تشــکلی را با نام جدید در انتخابات شــوراها شرکت دهد.
پس از رایزنی های فراوان ،ســرانجام نام «ابادگران ایران
اســامی» به تصویب رســید و قرار بر این شد که محمود
احمدی نژاد و حسین فدایی مسئولیت انتخاب کاندیداها
و هدایت تبلیغات انتخاباتی را در تهران ،مراکز استان ها و
شهرهای مهم برعهده بگیرند.
20بهمــن 1381و در بحبوحه تبلیغــات گروه های
شناخته شــده سیاســی ،چهره هــای جدیــد و ناشــناخته
اصولگرایان با تابلوی ابادگران بــرای حضور در انتخابات
شورای شــهر تهران اعالم موجودیت کردند ،اما مشکل
اصلی و شــاید هم حســن بزرگ این ائتالف نو تاســیس،
عدم شناخت مردم از این لیست بود.
مهدی چمــران ،شــاخص ترین فرد این گــروه بود
و ســخنگویی ابادگــران را بر عهــده گرفــت .او در میثاق
پنجگانــه ،التــزام بــه قانــون اساســی و والیت فقیــه را
محکم ترین ســند وفاق ملی خواند و از تالش برای از بین
بردن تبعیض و گســترش فرهنــگ عدالتخواهی ،ترجیح
منافع ملی بر منافع شــخصی و سیاسی ،صداقت در گفتار
و سالمت در عمل و پایبندی به روال منطقی تصمیم گیری
جمعیت و احترام به نظر اکثریت سخن گفت.
شمارش اولیه ارا حاکی از ان بود که ائتالف ابادگران
در تهران و اغلب شــهرها ،از رقبای خود در این انتخابات
پیشــی گرفته اســت .همچنین براســاس نتایــج نهایی،
64درصد کرسی های شوراها در اختیار نیروهای ابادگران
قرار گرفت .در تهران نیز تمامی 15کرسی شورای شهر به
تسخیر ابادگران درامد.
حال نوبت مهم ترین ازمون این شورا ،یعنی انتخاب
شــهردار تهران بود .پس از رایزنی های فراوان ،سرانجام
محمود احمدی نژاد ۱۳اردیبهشت ۱۳۸۲به عنوان شهردار
جدید انتخاب شــد .کار و تالش و خدمت به مردم در سایه
ارامش حاکم بر شورا ،اینده ای روشن را برای اصولگرایان
نوید می داد.
توفیقات جریان اصولگرا که حاال با عنوان ابادگران
شناخته شــده بود و کمتر از جریان راســت نشان داشت،
در انتخابات مجلس هفتم نیز با اقبال مردم روبه رو شــد و
اکثریت مطلق کرسی های قوه مقننه به این جریان رسید؛
به طوری که ابادگران تمام 30کرســی تهران را در مجلس
هفتم به خود اختصــاص داد .این موفقیت هــا و الزامات
اکثریت بودن ،جریان راســت دیروز و اصولگرای امروز را
بر ان داشت تا به بازتعریف هویت جدید و تبیین مولفه های
ان اهتمام ورزد.
اصولگرایان برای انتخابات مجلس هفتم نیز تابلوی
ابادگــران را حفظ کردنــد و این بار شــخصیت هایی مانند
غالمعلی حدادعادل و احمد توکلی در راس فهرســت این
گروه در پایتخت قرار گرفتند .با برگزاری انتخابات مجلس
هفتم،اکثریتواقلیتپارلمانجابه جاشدند.مجلسهفتم
از اکثریتی که حــاال خود را اصولگــرا می نامیدند و اقلیت
اصالح طلبان تشکیل شد.
اصولگرایان با انسجام و اتحاد و اولویت دادن به کار
و خدمت به جای جنجال های سیاســی ،توانستند دومین
موفقیت پیاپی خود را رقم بزننــد و ترکیبی اصولگرا را روانه
خانه ملت کنند.
در مجلــس هفتم ،حدادعــادل منتخــب اول مردم
تهران بر کرسی ریاست مجلس تکیه زد و بدین ترتیب اولین
رئیس غیرروحانی مجلس پس از انقالب شد.
با اغاز بهکار مجلس هفتــم ،ارام ارام نام ابادگران به
حاشــیه رفت و عنوان اصولگرایان برجسته تر شد .با ورود
اصولگرایان بــه مجلس هفتم ،فراکســیون اصولگرایان
تشــکیل شــد؛ فراکســیونی که تا پایان دولت اصالحات
منسجم ماند.
بهــار اصولگرایــی همزمــان شــده بــود بــا خزان
اصالح طلبی .هرچه زمان جلوتر می رفــت ،اصولگرایان
کرســی های بیشــتری از قــدرت را به دســت می اوردند و
اصالح طلبان در کمــال ناباوری مناصــب حاکمیتی را به
اصولگرایان واگذار می کردند.
29
احزاب و شخصیت ها
احمــد توکلی بــرای وحــدت اصولگرایان انصــراف داد،
شورای هماهنگی کمر به حمایت از علی الریجانی بست،
گروه هایی مانند جمعیت ایثارگران و دیگر تحولخواهان از
محمدباقر قالیباف حمایت کردند و محمود احمدی نژاد نیز
خود را به عنوان کاندیدای مستقل معرفی و بر استقالل خود
از گروه های سیاسی و احزاب تاکید کرد .این گونه بود که
علی اکبر ناطق نوری که در ان روزها نقش ریش سفیدی را
میان اصولگرایان ایفا می کرد ،با دلخوری از تهران خارج
شد و تا پایان رقابت های انتخاباتی انزوایی خودخواسته را
در پیش گرفت.
البته ناراحتی علی اکبر ناطق نوری دلیل دیگری هم
داشــت .ماجرا از این قرار بود که چهره هایی از نســل دوم
اصولگرایان با پرچمداری حسین فدایی ،دبیرکل جمعیت
ایثارگران جبهه ای جدید در شورای هماهنگی ایجاد کردند.
پس از نشســت مهدیه و درحالی کــه منابع خبری از
احتمال تشــکیل شــورای جدیدی در جبهه اصولگرایان
خبر می دادند ،رسانه های خبری گزارش دادند که شورایی
با تالش ها و محوریت حســین فدایی ،دبیــرکل جمعیت
ایثارگران تشکیل شده است.
اســاس کار این شــورا میثاق نامه ای بــود که احمد
توکلی ان را تهیه کرده بود .در این میثاق نامه تاکید شــده
بود که مبنای انتخاب نامزد نهایی این شورا باید نظرسنجی
باشــد .از دیگر نکات قابل توجه این میثاق این بود که در
محتوایش مشخص نشده بود افراد انتخاب نشده در کابینه
حضور خواهند یافت یا خیر .احمد توکلی در ابتدای تشکیل
شورای هماهنگی این میثاق نامه را ارائه کرده بود ولی ان
شورا میثاق نامه را نپذیرفت.
عالوه بر انشقاق در شــورای هماهنگی ،در مجلس
هفتم نیز انسجام فراکسیون ها لطمه دید و فراکسیون های
جدیدی پا گرفتند .احمد توکلی ،عماد افروغ و محمدرضا
باهنر شــاید اضالع مثلثی بودند که مجلــس بر محور انها
می چرخیــد و هر یک از زاویــه ای مورد توجــه بودند .انها
اگرچه در ابتدا در یک راه بودنــد ،اما تا پایان عمر مجلس
هفتم ،هریک راه خود را از دیگری جدا کرد ،افروغ منتقد ان
دو یار سابق شد ،باهنر خود را به دولت نزدیک تر کرد و توکلی
پس از مدتی اشکارا به نقد دولت پرداخت.
پس از چندی ،هسته اولیه ابادگران مستقر در شورای
شهر «جمعیت ابادگران جوان» را توسط چمران ،بیادی
و چند تن دیگر بنا نهاد ،اما هرچه می گذشــت ،نام بیادی
پررنگ تر و جایگاه چمران در این تشــکل کمرنگ تر شد؛
ی که بیــادی لقب «پدر معنــوی» جمعیت ابادگران
تا جای
را به چمران داد و پــس از چندی ،دبیرکلی این تشــکل را
برعهده گرفت.
اتفاق دیگــر این بود که شــورای شــهر تهران پس
از پیــروزی احمدی نــژاد در انتخابات ریاســت جمهوری،
محمد باقر قالیباف را به عنوان شهردار انتخاب کرد؛ فردی
کــه در دوران انتخابات از اصلی ترین رقبــای اصولگرای
احمدی نژاد محسوب می شــد .با روی کارامدن قالیباف،
شورای شــهر به دو طیف حامیان دولت و حامیان شهردار
تقسیم شد؛ اختالفاتی که در انتخابات شورای سوم شهر
نیز با شباهت هایی تکرار شد.
در ایــن انتخابــات نیز بــاز هم ایــن یــاران محمود
احمدی نژاد بودنــد که راهی دیگــر را در پیــش گرفتند و
فهرســتی جداگانه ارائه کردنــد .انها با تشــکیل ائتالف
«رایحه خوش خدمت» تالش کردند تا گزینه های موردنظر
خود را راهی شــوراها کنند .توجیه انان برای عدم وحدت
با دیگر اصولگرایــان این بود که پشــتوانه رای انان ،رای
حامیان محمود احمدی نژاد در سوم تیر 84است.
این اختالفات پس از انتخابات 84ســبب شــکاف
میان اصولگرایان شــد و زمینه ورود تعدادی از چهره های
اصالح طلب را به شــوراهای پایتخت و شــهرهای بزرگ
فراهم کرد .دســت بر قضا ،رایحه خوش خدمت جز تعداد
معدودی نتوانست کاندیداهای خود را در شوراها ببیند.
در تهران ،پروین احمدی نــژاد مهم ترین عضو این
ائتالف بود که توانســت به شــورای شهر ســوم راه یابد.
در نهایت این ائتالف بزرگ اصولگرایان بود که توانســت
اکثریت شوراها را از ان خود کند.
تولد جبهه متحد
قریب به یــک ســال تــا انتخابات مجلس هشــتم
فرصت باقی بــود که گروه هــای اصولگــرا گردهم جمع
شدند تا برای وحدت در انتخابات برنامه ریزی کنند .تجربه
ناموفق اصولگرایان در انتخابات ریاســت جمهوری نهم و
شوراهای سوم ایجاب می کرد تا فهرســتی واحد از سوی
این طیف برای انتخابات مجلس هشتم ارائه شود .اکثریت
اصولگرایان با نزدیک شدن به انتخابات ،اختالفات را کنار
گذاشته و با تشکیل جبهه متحد اصولگرایان ،طیفی وسیع
را در کشور تشکیل دادند.
اما جبهه متحد چگونه متولد شــد؟ از اغاز ســال 86
چگونگی حصول به انسجام و همفکری در جریان اصولگرا
به اولویت اصلی این جریان تبدیل شد .اغاز این توافقات
به تشکیل جلســه 15نفره احمدی نژاد ،حدادعادل ،علی
الریجانی ،احمد توکلی ،علی اکبر والیتی ،حسین فدایی،
علیرضا زاکانی ،محمدرضا باهنر ،صادق محصولی ،حیدر
مصلحی ،علی کردان ،مهدی چمران ،محمدرضا رحیمی،
محسن کوهکن و حبیب الله عسگراوالدی بازمی گشت که
با دعــوت رئیس جمهور گردهم جمع شــده بودند .پس از
نشست های این گروه ،کارگروهی 9نفره ماموریت تدوین
منشــور اصولگرایی و توافق بــرای حصول بــه وحدت را
برعهده گرفت که در نهایت ،سه طیف از جریان اصولگرا،
شورایی را تشــکیل دادند که جبهه متحد اصولگرایان نام
گرفت.
جبهه متحد اصولگرایان ،متشکل از سه ضلع جبهه
پیروان خط امام و رهبــری ،جمعیت ایثارگــران و ائتالف
رایحه خــوش خدمت بود .شــورای مرکــزی جبهه متحد
اصولگرایان ،از ۱۱نفر تشکیل شد که «سیدشهاب الدین
صدر» و «اسدالله بادامچیان» به نمایندگی از ۱۴تشکل و
حزب عضو «جبهه پیروان خط امام و رهبری» در این جمع
حضور داشتند« .صادق محصولی» و «حیدر مصلحی»
نیز به نمایندگــی از «رایحه خوش خدمت» در این شــورا
حضــور یافتند .همچنین «حســین فدایــی» و «علیرضا
زاکانی» نمایندگی «اصولگرایان تحولخواه» در شورای
مرکزی جبهه متحد اصولگرایان را برعهده گرفتند .در کنار
این شش نفر ،جمعی پنج نفره مرضی الطرفین نیز در این
شورا حضور داشتند که نام انها هیچ گاه به طور رسمی اعالم
نشــد .این جمع که به «شــورای حکمیت اصولگرایان»
شهرت یافت ،وظیفه حل و فصل اختالفات احتمالی میان
گروه های اصولگرا را برعهده داشت.
سرانجام فهرست نامزدهای جبهه متحد اصولگرایان
در انتخابات مجلس هشــتم اعالم شــد و انچه مهم تر از
فهرست کاندیداها بود ،نفس وحدت میان اصولگرایان بود
که پس از حدود سه سال محقق شد.
البته در عین حال عــده ای از اصولگرایان منتقد که
تصور می کردند حامیان دولت همانند شــورای شهر رای
قابل توجهی نخواهند اورد ،شروع به تشکیل ائتالف های
موازی کردند؛ ائتالفی با عنوان ائتالف فراگیر اصولگرایان
که شــامل علی الریجانی ،محمد باقر قالیباف و محســن
رضایی می شد.
جبهه متحد توانســت در انتخابات مجلس هشتم،
حدود دوسوم کرسی ها را کسب کند و برای دومین بار پیاپی
مجلس ،از ان اصولگرایان شد .پیش از تشکیل مجلس
هشتم ،فراکسیون اصولگرایان ،علی الریجانی را بهعنوان
رئیس مجلس هشتم برگزید .او در انتخابات هیات رئیسه با
حدود 220رای بر کرسی ریاست تکیه زد.
جبهه متحد اصولگرایان در اردیبهشت 87در حالی
که از پایــان انتخابــات مرحله دوم مجلس هشــتم زمان
چندانی نمی گذشت ،رسما به کار خود پایان داد.
مجلس هشــتم نیز همچون مجلس هفتم ،شــاهد
تشــکیل فراکســیون های کوچکتری در دل فراکسیون
اصولگرایان بــود که از جمله انها می توان به فراکســیون
انقالب اســامی اشــاره کرد؛ فراکســیونی کــه بعدها به
خاستگاه جبهه پایداری تبدیل شد.
سیاست
30
مثلث | شماره 315
انتخابات ریاست جمهوری دهم؛ ائتالف نانوشته
ائتالف سه نفره اصولگرایان که
برای انتخابات 92تشکیل شده
بود به سرانجام نرسید
یک سال پس از افتتاح مجلس هشتم موعد برگزاری
انتخابات ریاســت جمهوری دهم فرا رســید .ایــن بار هم
اکثریت اصولگرایــان به حمایت از محمــود احمدی نژاد
برخاستند؛ اگرچه محسن رضایی نیز دیگر نامزد اصولگرای
ایــن انتخابات بــود ،اما بــه علت اقبــال جدی مــردم به
محمود احمدی نژاد (که در اغلب نظرســنجی ها مشهود
بود) ،بســیاری از تشــکل های اصولگرا بــه حمایت از او
پرداختند .به این ترتیب ،اصولگرایان با وحدت حداکثری
و با احیای گفتمان اصیل انقالب توانستند دهمین دولت
جمهوری اسالمی را از ان خود کنند.
ایــن بــار اصولگرایان بحثــی جدی بر ســر ائتالف
نداشتند و به ائتالفی نانوشته رسیدند تا محمود احمدی نژاد
بار دیگر پیروز شود.
تولد دوباره جبهه متحد
و حبیب اللــه عســگراوالدی اعضــای کمیتــه هفت نفره
داوری و نظــارت در رونــد وحــدت اصولگرایان شــدند.
همچنین محمدرضا باهنر و منوچهر متکــی به نمایندگی
از اصولگرایان سنتی ،حســین فدایی و علیرضا زاکانی به
نمایندگی از اصولگرایان تحولخواه ،سیدمهدی خاموشی
به عنــوان نماینــده محمد باقــر قالیباف و کاظــم جاللی
به عنوان نماینده علــی الریجانی انتخاب شــدند .این در
حالی است که قرار بود چهره هایی نظیر مرتضی اقاتهرانی
و روح الله حســینیان به عنوان نمایندگان جبهه پایداری در
کمیته هشت نفره حضور یابند اما اختالفات جبهه پایداری
و جبهه متحد مانع چنین اتفاقی شد .ماجرای معرفی نماینده
از سوی محمدباقر قالیباف و علی الریجانی با واکنش هایی
متفاوت همراه شــد؛ به گونه ای که می توان ان را یکی از
دالیل نپیوستن جبهه پایداری به جبهه متحد دانست.
ظهور حامیان گفتمان سوم تیر
انتخابات سال 92
در ســال 91ناگهــان غالمعلی حدادعــادل گفت
کــه از میــان او ،قالیباف و والیتــی یک نفــر کاندیدای
انتخابات 24خرداد خواهد شــد .شــاید ان زمان کســی
گمان نمی برد که در دهه ســوم از اردیبهشــت معادالت
سیاســی تا ان اندازه پیچیده شــود که تصمیم گیری در
مورد نامزد نهایی را برای اصولگرایان سخت کند .نزدیک
انتخابات که شــد صحنه انتخابات تغییر کرد؛ هم سعید
جلیلی کاندیدا شد ،هم اکبر هاشمی رفسنجانی در میان
ناباوری حتی نزدیکترین افراد بــه خودش ،قصد حضور
در انتخابات کرد.
کار به انجا رســید که در نهایــت محمد باقر قالیباف
گفت« :با اتفاقات و وقایعی کــه در روز اخر ثبت نام افتاد،
ارایش انتخاباتی دگرگون شــده و باید گفــت که موضوع
ائتالف ،صورت مســاله ای پاک شده است ».این موضع
محمدباقر قالیباف به ســرعت در فضای رسانه ای به این
تعبیر شــد که ائتالف 2+1از دیــدگاه محمدباقر قالیباف
دیگر وجــود خارجی نــدارد؛ اظهارنظری کــه بالفاصله با
واکنش هایی هم مواجه شد.
در نهایــت انچــه رخ داد این بود کــه اصولگرایان با
محمدباقر قالیباف ،ســعید جلیلی ،غالمعلی حدادعادل،
علی اکبر والیتی و محســن رضایی وارد انتخابات شــدند،
هر چند غالمعلی حدادعــادل در نهایــت در لحظات اخر
کنار کشید.
ائتالف اسفند
بعــد از شکســت در انتخابــات ریاســت جمهوری
اصولگرایان خود را بــرای انتخابات مجلــس دهم اماده
کردند .بعد از جلسات متعدد همنشینی اصولگرایان وقتی
بن بست هایی پیدا شــد ،علی الریجانی تصمیم گرفت با
جلسات گروه 4تحولی را در ائتالف های انتخاباتی شکل
دهد .این ائتالف ســرانجام بعد از دو جلســه منتفی شد و
اصولگرایان با ائتالفی با حضور چهره های ارشد اصولگرا
وارد انتخابات شدند .در این ائتالف طیف نزدیک به علی
الریجانی از حضور در جلســات خودداری کرد و در نهایت
این ائتالف در تهران با شکســت مواجه شــد؛ هر چند در
سراسر کشور به نتایج خوبی دست یافت.
مثلث | شماره 315
ششم مرداد ســال 90بعدازظهر یک روز تابستانی،
طیفی از اصولگرایان کــه پیش از این رابطــه ای نزدیک
با دولت داشــتند و خود را حافظ گفتمان ســوم تیر معرفی
می کردنــد ،پــس از مدت هــا زمینه ســازی در قالب یک
جبهــه سیاســی جدیــد اعــام موجودیــت کردنــد و نام
«جبهه پایداری» را برای خود برگزیدند.
خاستگاه اعضای برجســته این جبهه را می توان در
دولت نهم از یک سو و فراکسیون انقالب اسالمی مجلس
هشتم از سوی دیگر دانست .جبهه پایداری که اعالم کرده
بود اهدافش تنهــا در انتخابات خالصه نمی شــود ،پس
از تشــکیل کمیته وحدت اصولگرایان با محوریت جامعه
مدرســین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز تهران،
فعالیت خود را در حالــی اغاز کرد که دو روحانی برجســته
یعنی ایت الله مصباح یزدی و ایت الله خوشوقت را به عنوان
حامیان معنوی خود انتخاب کرده بود .چهره های سرشناس
جبهه پایداری بارها اعالم کردند« :جبهه پایداری خاصیت
گفتمانی دارد».
سیاسیونی که روزگاری در دولت بر کرسی های کابینه
محمود احمدی نژاد تکیه می زدند یا در ردای نمایندگی در
مجلس از رئیس دولت حمایت می کردند ،در اندیشه ادامه
گفتمان پیشین برامدند.
اولین اقدام این جبهه ،تعیین شروطی برای پیوستن
به کمیتــه 8+7بود .حــذف نمایندگان علــی الریجانی و
قالیباف و نیز تغییر ترکیب 15نفره با اضافه شدن اعضای
این جبهه از خواســته های اصلی و شــروط جبهه پایداری
بود .چند جلسه مذاکره و نیز نامه جبهه پایداری گویا همگی
بی نتیجه بود و در نهایت ایت اللــه مهدوی کنی تاکید کرد
که هیچ تغییری در ساختار کمیته 15نفره صورت نخواهد
گرفت .ایت الله مهدوی کنی با تصریح بر اینکه «شــروط
جبهه پایــداری را نمی پذیریم» بر شــایعات و اخبار ضد و
نقیض در مــورد تغییر ترکیب کمیته 15نفــره اصولگرایان
پایان داد .دبیــرکل جامعــه روحانیت مبــارز در خصوص
گفت وگوها با جبهــه پایداری نیز گفت« :ما اهل شــرط و
شروط نیستیم ».او چندی بعد نیز اعالم کرد که «اگر جبهه
پایداری نیاید ،ترکیب کمیته 8+7تغییر می کند».
ایت الله مهدوی کنی در موعدی دیگر هم به شکلی
متفاوت از جبهــه پایداری برای حضــور در ائتالف جبهه
متحد دعوت کرد .او گفت« :برای اخرین بار به دوستانی
ی مختلف در مقابل جبهه متحد اصولگرایان قرار
که با اسام
گرفته اند ،نصیحت می کنم که برادران! بیایید و ما شما را
قبول داریم .ما همه اصولگرایان معتقد به امام ،رهبری،
قانون اساسی و انقالب را قبول داریم».
او با حالت مزاح و تبسم گفت« :ما شما را قبول داریم
اما شــما ما را قبول ندارید! بی خود قبول ندارید! این قبول
نداشتن به ضرر است و دشــمن سوءاستفاده می کند .باید
نشست و برخی اختالفات را با صحبت حل کرد».
ســرانجام در موعد برگزاری انتخابات ،اصولگرایان
با فهرســت های متعــدد وارد میدان شــدند؛ جبهه متحد
اصولگرایــان ،جبهه پایــداری ،جبهه ایســتادگی ،جبهه
صدای ملــت و ...از مهم ترین فهرســت های انتخاباتی
مجلس نهم بودند.
تکثر فهرســت ها در انتخابات مجلس نهم سبب شد
تا در دور اول انتخابات هیچ یک به پیروزی مطلق دســت
نیابند ،اما در دور دوم انتخابات کاندیداهای مشــترکی از
جبهه متحد و جبهه پایداری به مجلس راه یافتند .نکته قابل
توجه در این میان ائتالف جبهه متحد و جبهه پایداری در
مجلس نهم در مقابل فراکسیون نزدیک به علی الریجانی
بود.
سیاست
پس از انکه مدل وحدت اصولگرایــان در انتخابات
مجلس هشتم نتیجه مثبت خود را بروز داد ،اصولگرایان به
این نتیجه رسیدند که می توان این مدل را تداوم بخشید.
این گونه بــود که ســران جامعتین بــرای تدوین منشــور
اصولگرایی وارد گود شدند؛ ایت الله مهدوی کنی و ایت الله
یزدی -رهبران این دو تشکل روحانی -تمام تالش خود را
برای وحدت اصولگرایان به کار گرفتند .پس از توافق بر سر
این مساله 30 ،چهره اصولگرا در دفتر احمدی نژاد گردهم
امدند تا در مورد انتخابات مجلس نهم به توافق برسند.
اما غیبت برخی چهره های شاخص اصولگرا در این
جلسه نشانه خوبی برای ادامه مسیر نبود .علی الریجانی،
محسن رضایی ،محمدباقر قالیباف ،احمد توکلی ،مرتضی
نبوی ،مهدی چمران و علیرضا زاکانی از سرشــناس ترین
غایبان این جلســه بودنــد .دو ماه پس از اولین نشســت،
اصولگرایــان بار دیگــر راه پاســتور را در پیــش گرفتند تا
توافقــات خود را قطعی کننــد .با وجود توافقــات اولیه در
نشست های اصولگرایان اما اتفاقی غیرمنتظره سبب شد
تا روند همکاری میان رئیس جمهور و اصولگرایان متوقف
شود؛ خانه نشینی رئیس جمهور سبب شد تا روابط دو طرف
به سردی بگراید.
امــا 30فروردین علی اصغــر زارعــی ،نماینده مردم
تهران در مجلس ،خبری را در اختیار رســانه ها قرار داد که
براساس ان لیستی 13نفره به احمدی نژاد از جانب کمیته
سه نفره ارائه شده بود.
بعد از این خبر بود که رسانه ها گمانه زنی درباره ترکیب
این لیست را اغاز کردند و لیست های مختلفی نیز از سوی
انان ارائه شد تا اینکه ولی اســماعیلی ،عضو هیات رئیسه
فراکسیون اصولگرایان مجلس اعالم کرد که اسامی قطعی
لیســت 13نفــره ارائه شــده توســط کمیتــه ســهنفره به
احمدی نژاد متشکل از حبیب الله عسگراوالدی ،غالمعلی
حدادعــادل ،علی اکبر والیتــی ،مجتبی ثمره هاشــمی،
سید شهاب الدین صدر ،محمدحسن ابوترابی فرد ،حسین
فدایی ،محســن کوهکن ،احمد توکلی ،مهدی چمران،
صادق محصولی ،محمدرضا باهنر و رضا اشتیانی است.
این فهرست اما بالفاصله پس از انتشار با انتقاداتی مواجه
شد.
از سوی دیگر ،در حالی که عســگراوالدی ،یکی از
اعضای کمیته سه نفره در واکنش به انتقاد از کم کاری این
کمیته گفته بود که کمیته سه نفره تالش های خوبی دارد و
نتایج ان در زمان مناسب بیان خواهد شد ،کمال سجادی،
سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری خبر مهمی را در
اختیار رسانه ها قرار داد؛ او اعالم کرد که کمیته سه نفره تا
چندی پیش جلسات و فعالیت های خود را ادامه می داد ،اما
بعد از رخ دادن ماجرای حیدر مصلحی این روند متوقف شده
و خبری از ادامه کارهای کمیته در دست نیست.
به این ترتیــب وحدت اصولگرایان بدون مشــارکت
طیف دولتی ها -و در راس ان رئیس جمهور -پیگیری شد.
در این میان گروه های جدیدی اعالم موجودیت کردند تا
شاید بتوانند از فرصت ایجاد شده به نفع خود استفاده کنند.
جبهه پایداری و جبهه ایســتادگی از جمله این تشــکل ها
بودند.
اما جبهه متحد ،گروهی 15نفره برای فرایند وحدت
تعیین کرد که به کمیته 8+7شهرت یافت .ایت الله کعبی،
ایت الله حسینی بوشهری ،ســیدرضا تقوی ،محمدحسن
ابوترابی فرد ،دکتر علی اکبر والیتی ،غالمعلی حدادعادل
بعــد از جلســات متعــدد همنشــینی
اصولگرایــان وقتی بن بســت هایی پیدا
شــد ،علی الریجانــی تصمیــم گرفت با
جلسات گروه 4تحولی را در ائتالف های
انتخاباتــی شــکل دهــد .ایــن ائتالفی
ســرانجام بعد از دو جلســه منتفی شد و
اصولگرایانباائتالفیباحضورچهره های
ارشد اصولگرا وارد انتخابات شدند
احزاب و شخصیت ها
31
احزاب و شخصیت ها
پارلمان اصول گرایی حتما نباید تا سال 96
تشکیلشود
تو گوی مثلث با مهدی فضائلی
گف
سیاست
32
مثلث | شماره 315
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
ایده تشــکیل پارلمان اصولگرایی مطرح شــده
است ،به نظر شما این پیشــنهاد چقدر می تواند
برای انسجام بخشــی به حرکت های تشکیالتی
جریان اصولگرا موثر و مفید باشد؟
تصــور می کنــم پارلمــان اصولگرایی یــک ایده
تکامل یافته از تجارب گذشــته جریان اصولگرایی است.
تاکنون جریان اصولگرایی برای ســاماندهی فعالیت های
خــودش به خصــوص در مقاطع نزدیــک بــه انتخابات،
ســامانه ها و مکانیزم های مختلفی را فعال کرده است اما
با این ایده می توان فعال تر ،منسجم تر و سامان یافته تر در
مقطع انتخابات عمل کرد ،ضمــن انکه در خارج از اوقات
انتخابات نیز می توان مواضع جریان اصولگرایی را درباره
امور یا مسائل روز کشور پیش برد و تدابیر مناسبی برای ان
اندیشید .ایده تشکیل پارلمان اصولگرایی را مدلی کامل تر
از ســامانه ها و تجربیات ادوار گذشــته می دانم و معتقدم
جریان اصولگرایی می توانــد در درون خودش این مرجع
تصمیم گیری را داشته باشد .تا انجا که من برداشت کردم
و در جریان هستم ،تالش می شود همه طیف های جریان
اصولگرایی در ان نماینده یا نمایندگانی داشــته باشــند و
در حقیقت یک عقل جمعــی به صورت کامل تــر و با یک
جامعیت بیشتر بتواند جریان اصولگرایی را راهبری کند.
این پارلمان باید متشکل از چه کسانی باشد ،فقط
نمایندگان احزاب باید در ان حاضر باشند ،یعنی
سهم بندی شود و هر حزبی براســاس وزنی که
دارد تعداد کرسی مشــخص در پارلمان بگیرد یا
خیر ،شخصیت ها فارغ از جایگاه حزبی و تشکلی
که دارند باید بیایند و از یک مجمع عمومی بزرگ
برای راهیابی به پارلمان رای بگیرند؟
پارلمــان اصولگرایی در حد ایده اســت و راجع به
جزئیات و ســاختارش خیلی بحث مفصلی نشــده اســت.
اجماال فکر می کنم برای اینکه بتو ان جامعیت بیشتری به
پارلمان اصولگرایی داد ،همه طیف ها و احزاب تعریف شده
در جریان اصولگرایی باید در پارلمان نماینده داشته باشند.
حضور نماینده یک حزب یا سلیقه اصولگرایی در
پارلمان این جریان باید فارغ از وزن کشی انجام
شــود ،یعنی جبهه پایداری یک نماینده داشــته
باشــد و یک حزب تازه تاســیس گمنام هم یک
نماینده داشته باشد یا انکه هر حزبی متناسب با
وزن و سابقه اش در پارلمان کرسی بگیرد؟
اینها جز و ســواالتی اســت که مــن االن برایش
پاســخی نــدارم ،قاعدتــا باید در یــک مجموعــه فکری
درباره اش گفت وگو شود و به یک جمع بندی رسید .معتقدم
هر کدام از این وجوه یادشــده می تواند یــک پیامدهایی
را داشــته باشــد چون بحث وزن دهی اگر بخواهد باشــد
طبیعتا یک سری معیارها و شاخص هایی را می خواهد .اگر
بخواهیم علی السویه در نظر بگیریم و وزنی به جریان ها،
طیف ها ،مجموعه هــا و تشــکل ها ندهیم ،بــاز خودش
می تواند یک ســری مســائل دیگری را به وجــود بیاورد،
بنابراین این جز و همان بخش هایی است که حتما نیازمند
یک همفکری و تدبیر بیشتر است.
شخصیت های جریان اصولگرا چقدر می توانند
روی پارلمــان ســایه بیفکنند؟ اقــای الریجانی
خودش به اندازه کل جریان راست سنتی اثرگذار
اســت ،یعنی اگر کل تشکل های سیاسی راست
ســنتی در یک کفه تــرازو قــرار بگیرنــد و اقای
الریجانی در کفه دیگر باشــد ،وزن کفه ســمت
اقای الریجانی ســنگین تر خواهد بــود ،یا اقای
حدادعادل در طیف تحولخواه چنین شــرایطی
را دارد یا ایت الله مصباح در تشــکل های همسو
با جبهه پایداری ؛ به عبارت دیگر چطور می شود
شــخصیت ها را در چارچوب پارلمان اصولگرایی
مقید به تعبیت از حرکت جمعی کرد؟
باالخره پارلمان اگر بخواهد موثر واقع شود و یک
حالت تشریفاتی پیدا نکند ،باید به موضوع این سوال توجه
شود .افراد اگر بخواهند خارج از پارلمان قرار بگیرند و این
پارلمان یک حالت تشریفاتی پیدا کند ،حتما مجموعه موثر
و کارامدی نخواهد بود .اگر پارلمان بخواهد اثرگذار باشد،
این افرادی که نام برده شدند یا باید در این پارلمان حضور
داشــته باشــند و نقش ایفا کنند یا اینکه مجموعه پارلمان
وزنی داشــته باشــد و نمایندگانی که در ان هستند از چنان
قوتی برخوردار باشند که اجازه ندهند مجددا افرادی خارج
از این مجموعه بخواهند تاثیرگذاری پارلمان را کم کنند یا
تدابیرش را تحت شعاع قرار دهند ،در غیر این صورت عمال
مجددا یک شــرایطی به وجود می اید که وجــود پارلمان
با نبــودش فرقی نمی کند یا حتی شــاید نبــودش بهتر هم
باشــد .این بر می گردد به انکه ما چه وزنی را برای پارلمان
تعریف کنیم و نمایندگان طیف های مختلف چه وزن و چه
جایگاهی را برای پارلمان رقم بزنند.
در شرایطی که پارلمان تشکیل شود ،اگر دوباره
یک شخصیتی ســر بزنگاه سیاســی بگوید من
نظر جمع را قبول ندارم و مســتقل عمل می کنم،
ان زمان چه خواهد شد؟ ایا همین اتفاقی که زمان
انتخابات مجلس شورای اســامی افتاد ،تکرار
می شــود چون اقای الریجانی گفت من مستقل
هســتم و وارد ائتالف اصولگرایان نشد اما وقتی
که مجلس اغاز به کار کرد ،همــه اصولگرایان از
ریاست او در مجلس حمایت کردند یا اتفاقی که
در انتخابات ریاست جمهوری سال 84افتاد ،اقای
احمدی نژاد بی اعتنا به تصمیم شورای هماهنگی
نیروهای انقــاب وارد انتخابات شــد ،به مرحله
3
مهدی فضائلــی معتقد اســت« :ایــده پارلمان
اصولگرایی کامل تر و ارتقا یافته از سازوکار این جریان
در انتخابات مجلس شورای اسالمی بود اما پرداختن
به مقدمات شــکل گیری اش زمــان می خواهد و نباید
ان را به انتخابات ریاســت جمهوری 96گره زد ».این
کارشناس مسائل سیاســی تاکید کرد« :اگر پارلمان
اصولگرایــی بخواهد اثرگذار باشــد شــخصیت های
سیاســی یا باید در این پارلمان حضور داشته باشند و
نقش ایفا کنند یا اینکه مجموعه پارلمان وزنی را داشته
باشــد و نمایندگانی که در ان هســتند از چنان قوتی
برخوردار باشند که اجازه ندهند مجددا افرادی خارج از
این مجموعه بخواهند تاثیرگذاری پارلمان را کم کنند
یا تدابیرش را تحت شعاع قرار دهند».
به پارلمان بیاید .دیگر فرقی نمی کند او چه شرایطی برای
فعالیت سیاسی دارد ،می تواند یک عنصر فعال و پرانرژی
باشــد یا انک ه به لحاظ سنی دورانی را ســپری کرده و امروز
دیگر به عنوان یک بازیگر و فعال سیاسی در صحنه حضور
نداشته باشد .این مساله به تصمیم ان حزبی بر می گردد که
به پارلمان اصولگرایی نماینده معرفی می کند.
بــه نظــر شــما بزرگتریــن چالــش پیــش روی
شــکل گیری و تحقق ایده پارلمــان اصولگرایی
چیست؟
بخشــی همین ســواالتی اســت که در طول این
گفت وگو مطرح شــد ،بایــد روی انهــا تدبیر شــود و البته
پرســش های دیگری که می توان اضافه کرد تــا بتوانیم
پارلمانی را شــکل دهیم که بتواند منشــا اثر باشد و حالت
تشریفاتی پیدا نکند .ضمنا بتواند به نیروها انسجام ببخشد
و تصمیمات موثری برای جریــان اصولگرایی بگیرد .این
سواالت به همراه سواالت دیگری که می شود به ان اضافه
کرد جز و مواردی است که باید در اتاق فکری راجع به انها با
حضور چهره های مختلف اصولگرا صحبت شود و مقدمات
شکل گیری پارلمان فراهم شود.
به نظر شما شــکل گیری پارلمان اصولگرایی به
انتخابات ریاست جمهوری ســال 96می رسد تا
یک نامزد از جریــان اصولگرا مــورد حمایت کل
جریان قرار گیرد؟
من با ایــن ســرعتی که می بینــم مقــداری بعید
می دانم شــکل گیری پارلمــان اصولگرایی بــه انتخابات
ریاست جمهوری سال 96برســد ،ولی اگر قائل باشیم که
این یک مکانیزم بلندمدتی اســت که قرار است سال های
سال کار کند ،حتی اگر هم به سال 96هم نرسد خیلی مهم
نیســت .به نظر من ســال 96یک نقطه عطفی نیست که
اگر قبلش پارلمان اصولگرایی شکل گرفت ادامه کار دهد
و اگر شــکل نگرفت کال منتفی شــود .برای انکه پارلمان
اصولگرایی چارچوب های مستحکمی پیدا کند و موثر واقع
شود ،اشکال ندارد مقداری تشکیلش زمان ببرد ،حاال اگر
به انتخابات سال 96برسد چه بهتر اما اصل سامان بخشی
جریان اصولگرایی مهمتر از انتخابات ســال 96است که
بخواهیم به عنوان مهلت تعیین کنیم و بگوییم اگر تشکیل
چنین مجموعه ای به ان تاریخ نرســد ،دیگر موضوعیتش
را از دســت می دهد .پس زمــان نباید گذاشــت مهم این
است که بحث با جدیت شروع و پیگیری شود ،هر زمان که
احساس شد چارچوب ها و تدابیر الزم برای شکل گیری اش
فراهم است ،همان موقع انجام شود ،حاال می خواهد قبل
از انتخابات ریاست جمهوری سال 96باشد یا بعد از ان.
چقدر ماندگاری خواهد داشت؟
بســتگی دارد چقدر ایــن ایده پخته شــود و همه
جوانبــش مدنظر قرار گیــرد .پس نباید عجله شــود چون
به عنوان یک ایده بلندمدت باید به ان نگریست ،طبیعتا با
چنین نگاهی کار کارشناســی روی مقدمات زمان می برد.
معتقدم اگر رویه فراهم اوردن مقدمات کار سنجیده دنبال
شود ،می تواند تا مدت ها پاسخگو باشد.
اقبال گروه های اصولگرا به این ایده چقدر خواهد
بود؟ چند درصد تشکل ها و جریان های اصولگرا
دنبــال می کنند و حاضر هســتند روی ان مذاکره
کنند؟
نیاز به تبیین دارد .در حال حاضر هنوز خیلی ایده نو
و تازه ای است .حداقل در رسانه ها خیلی بحث درباره اش
صورت نگرفته اســت ولی فکر می کنم ایده ای اســت که
بتواند مجموعه های مختلف را به فکر بیندازد ،مگر اینکه
کسی ایده جایگزین بهتری داشته باشد ولی در حال حاضر
فکر می کنم این ایده قابل بحث و گفت وگو است.
یعنی همــه گرایش هــا اعم از راســت ســنتی،
تحول خواهان و جبهه پایداری را پای میز صحبت
و بحث درباره ان می اورد؟
اگر رایزنی های خوبی درباره ان صورت بگیرد ،بله،
این اتفاق می افتد .شــکل ناقص این ایده را در انتخابات
دهمین دوره مجلس شــورای اســامی تجربــه کردیم.
باالخره مجموعه ای بــا همه کم و کاســتی ها و ضعف ها
شکل گرفت و صرف نظر از خروجی ،مرکزیتی متشکل از
همه تشکل های اصولگرا به وجود امد اما همان سازوکار به
هر حال قابل اعتنا و ارزشمند بود .همان طور که گفتم این
ایده کامل تر و ارتقا یافته تر از ان تجربه اســت ،بنابراین به
نظر من می تواند مورد توجه و اقبال بیشتری قرار گیرد.
مثلث | شماره 315
تالش می شود همه طیف های جریان اصولگرایی در ان نماینده یا نمایندگانی
داشته باشند و در حقیقت یک عقل جمعی به صورت کامل تر و با یک جامعیت بیشتر
بتواند جریان اصولگرایی را راهبری کند
سیاست
دوم رفت و در ان زمان همــه مجبور به حمایت از
او شدند ،ایا شاهد چنین مصادیقی خواهیم بود؟
فضای سیاســی نمی تواند محیط خیلی خشــک
و غیر منعطفی باشــد .طبیعتا جریانات سیاسی متناسب با
شرایط و اقتضائات سعی می کنند بهترین انتخاب و تصمیم
را داشته باشند .ضمن انکه اگر تفکر دینی بخواهد مالک
باشد ،صرف نظر از اسامی که اعالم شد این طور نیست که
اگر یک عنصر مفیدی خارج از مجموعه تشــکیالت بود،
گفته شو د که شخصیت ضعیف تری از درون مجموعه مورد
ط ترجیح می دهیم به کسی
حمایت قرار گیرد .در این شرای
که خارج از مجموعه اســت و ادم مفیدتری می تواند برای
تصدی مسئولیت باشد ،رای دهیم یا او را حمایت کنیم .ما
تجربه این کار را در اوایل پیروزی انقالب اسالمی و زمان
فعالیت حزب جمهوری اســامی داشتیم .ان زمان شهید
بهشتی ،دبیرکل حزب بودند و حزب ،شهید رجایی را برای
تصدی مقام نخست وزیری پیشنهاد کرد .شخصیت هایی
همچون شهید بهشــتی وقتی می خواستند از طرف حزب
جمهوری اسالمی کســی را معرفی کنند ،برای شان مهم
نبود که ان فرد عضو حزب است یا عضو حزب نیست ،بلکه
دنبال ان بودند که فرد مناسب ،شایسته ،توانمند و با جمیع
شرایط و ویژگی ها را برای یک مسئولیت درنظر بگیرند .البته
اگر چنین کسی عضو حزب باشد ،طبیعتا ترجیح دارد اما در
شــرایطی که یک فرد توانمندتری خارج از مجموعه باشد
و حضور او در مســئولیت به نفع کشــور تلقی شود ،جریان
تشکیالتی براساس تفکر اســامی او را باید ترجیح دهد.
االن هم اصل همین اســت ،اگر پارلمان شــکل بگیرد با
ضوابط و اقتضائاتی که دارد تصمیــم می گیرد .حتی اگر
فردی خــارج از مجموعه پارلمان اصولگرایی باشــد ،این
پارلمان است که تشخیص می دهد چه کسی مفیدتر است
و او را برای تصدی یک مســئولیت حمایــت می کند .این
مساله باید علی القاعده معیار و مالک باشد .به عبارت دیگر
وقتی ســامانه ای را به عنوان پارلمــان اصولگرایی تعیین
می کنیم ،اعضایش هر تصمیمی بگیرند طبیعتا کل جریان
اصولگرایی باید برای ان تصمیم احترام قائل باشد و از ان
تبعیت کند.
این مکانیزم چقدر فضای سیاسی کشور را شفاف
می کند و جلوی تغییر مواضع 180درجه ای برخی
افراد را می گیرد چون ممکن است عده ای امروز
منافع خود را در حمایت از گفتمــان اصولگرایی
ببینند ،فردا به ســمت اعتدال گرایش پیدا کنند
و پس فــردا دم از اصالح طلبــی می زننــد و دائم
براساس منافع چرخش سیاسی دارند؟
وقتی طیف های مختلف عضو پارلمان اصولگرایی
می شــوند ،باید به چارچوب هــای این پارلمــان هم پایبند
باشند .باز بر می گردد به اینکه پارلمان برای این مساله چه
ضوابطی را تعیین کند .حتما باید مصوباتی داشــته باشــد
که اگر افراد عضو پارلمان تصمیمات این شکلی گرفتند،
عذر انها را از مجموعه پارلمان بخواهد ،بنابراین اینها جز و
مباحثی است که پارلمان باید درباره انها تصمیم بگیرد.
کســانی که وارد پارلمان اصولگرایی می شوند به
نظر شــما باید بازنشسته سیاســی باشند ،یعنی
75سال را رد کرده باشــند و رای و نظرشان دیگر
تاثیری بر جایگاه سیاسی شان نگذارد ،در واقع
انها بنشــینند و برای جریان اصولگرایی تصمیم
بگیرند یــا انکه کســانی بایــد بیایند کــه اکت و
فعالیت سیاسی دارند و می توانند در ادوار مختلف
انتخابات نامزد شوند؟
وقتــی می گوییــم منتخبان طیف هــای مختلف
حزب ،گروه ،ســلیقه یا طیف سیاســی متبوع خــود را در
پارلمان اصولگرایــی نمایندگی کنند ،یعنی تشــکل های
سیاسی هر کسی را به عنوان نماینده انتخاب کردند بتواند
احزاب و شخصیت ها
33
البی های پنهان با پارلمان
اصول گراییمخالفند
تو گوبا ناصرایمانی
گف
سیاست
34
مثلث | شماره 315
امید کرمانی ها
خبرنگار
ایده تشکیل پارلمان اصولگرایی را چطور ارزیابی
می کنید؟ به نظر شــما طرح چنین پیشنهادی از
کجا نشات می گیرد؟
تشــکیل پارلمــان اصولگرایی ایده مترقی اســت
یعنی خوب اســت که جناح های سیاسی کشــور برای خود
ب فعالی یک پارلمان
پارلمان داشــته باشــند ،االن هر حز
داخلی دارد ،وقتی هر سال کنگره برگزار می کند ،یعنی یک
مجلس کوچک داخل ان مجموعه است که خط مشی های
تشکیالت را برای مسئوالن حزب تعیین می کند ،بر همین
اساس در ابتدای کنگره معموال مسئوالن احزاب گزارشی از
عملکرد خود در سال گذشته ارائه می دهند .حاال وقتی یک
حزب در داخل یک جناح قرار می گیرد به معنای ان است که
با یک سری احزاب دارای خط مشی نسبتا همسانی است.
تاکنون جناح های کشور در بزنگاه های سیاسی به ویژه زمان
انتخابات نشان داده اند که از یک پارلمان نصف و نیمه ای
در اردوگاه خود بهره مندند چــون در هر دوره انتخاباتی یک
شوراهایی تشکیل دادند ،از احزاب مختلف افرادی امدند و
درباره انتخابات ان سال تصمیم گیری کردند .حاال می شود
پارلمان در هر جناح سیاسی را رسمی کرد تا هر حرکتی که در
جامعه قرار است انجام شود خواه اصولگرا یا اصالح طلب،
شــکل مشــخص و ضابطه مندی پیدا کند چون هر قدر به
سمت شفافیت بیشتر حرکت کنیم ان کار بهتر پیش می رود.
سازوکار و اعضای شورای ائتالف اصولگرایان در دهمین
دوره انتخابات مجلس شــورای اسالمی برای مردم شفاف
بود .تقریبا حالت نیمه محرمانه داشت ،درباره اصالح طلبان
که کال محرمانــه بود .این کار غلطی اســت .ما می توانیم
مجموعه ای به نام پارلمان یا هر اســم دیگری در هر جناح
سیاسی داشته باشیم و جناح ها براساس یک ضابطه برای
ادوار مختلف انتخابات اعم از ریاســت جمهوری ،مجلس
شورای اسالمی یا شوراهای شــهر و روستا تصمیم گیری
کنند .همان طور که از هر شــهری بنا بــه جمعیتی که دارد
چند نماینده به مجلس شورای اسالمی راه می یابد ،همین
مســاله می تواند برای پارلمان یک جناح هم اتفاق بیفتد،
یعنی طبق یک ضابطه مشخص هر حزب ،گروه ،جمعیت
یا تشکل سیاسی ،نماینده یا نمایندگان خود را می تواند در
پارلمان جناح داشته باشد ،بنابراین ترکیب اعضای پارلمان
مشخص و شفاف اســت و تصمیم گیری ها در این پارلمان
حکم قانونگذاری برای ان جناح سیاسی را دارد .برای اداره
پارلمانهمضوابطمی گذارندوبراساسضوابطهیات رئیسه
انتخاب می شــود ،ســپس در هر فاصله زمانــی انتخابات
4
ناصــر ایمانی معتقد اســت« :تشــکیل پارلمان
اصولگرایی ایده مترقی اســت که بزرگترین مزیتش
ایجاد شــفافیت در حرکت هــای جریانی محســوب
می شــود» .این تحلیلگر مســائل سیاســی یــاداور
می شــود «:بعد از تشــکیل پارلمان اصولگرایی هیچ
حزب ،جریان یا شخصیت سیاسی نباید تلقی کند که
ازاد اســت و هر زمان خواســت به جریان اصولگرایی
بیاید و هر زمان هم میلش به حضور نبود ،از این جریان
برود .باید محدودیت گذاشت و چارچوب را بست».
هیات رئیســه تکرار می شــود .اعضای پارلمــان هر جناح
راجع به موضوعات روز کشور و جامعه به بحث و تبادل نظر
می پردازندودرنهایتنیزموضعانجناحبه طوررسمیدرباره
موضوعات مختلف اعالم می شود ،بنابراین فعالیت پارلمان
یک جناح فقط لزوما محدود و منحصر بــه زمان انتخابات
نیست .مشکل ما این است که همواره در مقاطع انتخاباتی
و رقابت های سیاسی یک ســری حرکت های تشکیالتی را
مدنظر قرار می دهیم .حال انکه چنین رویه ای اشتباه است.
االن از شورای ائتالف اصولگرایان خبری هست؟
از شورای سیاســتگذاری اصالح طلبان چطور؟
شرح وظایفی دارند؟
خیر .همین تعلیق فعالیت ادامه پیدا می کند تا چند
ماهماندهبهانتخاباتریاست جمهوریکهدوبارهحرکت هایی
کلید می خورد و جنب و جوش هایی اغاز می شود ،سپس این
حرکت ها رفته رفته تا روز انتخابات به اوج خود می رســد اما
یکباره بعد از روز انتخابات خاموش می شود تا زمان انتخابات
بعدی برسد .این رویه نادرستی اســت .پارلمان یک جناح
سیاسی باید در طول سال جلسه بگذارد ،ضوابط تعیین کند،
خط مشــی و قانونگذاری داشته باشــد ،درباره موضوعات
مختلف بحث و بررسی شده و نحوه رویکرد جریانی را در قبال
ان موضوعات مشخص کند.
اما همواره مکانیزم هــای تصمیم گیری در همین
جنــاح اصولگرا با نقص ها و کاســتی هایی همراه
بود ،یعنی زمان تشکیل جبهه متحد اصولگرایان،
شورای هماهنگی نیروهای انقالب یا حتی ائتالف
اصولگرایان ،عده ای به ان مجموعه نپیوستند .
همواره مطرح می شد این گروه یا سلیقه سیاسی
در جمع حاضر نیستند اما 90درصد اصولگرایان
حضور دارند؟ چطور می شود چنین تجاربی برای
پارلمــان اصولگرایی اتفاق نیفتــد و از همان اول
پذیرش جمعی حاصل شود؟
تشکیل پارلمان این حسن را دارد ،یعنی اینکه هر
شــخص ،جریان و حزبی که ادعای اصولگرایــی دارد ولو
اینکه در وزارت کشــور به ثبت هم نرسیده باشد می تواند در
پارلمان جناح حضور یابد وگرنــه از جرگه اصولگرایی خارج
است .بعد از تشکیل پارلمان اصولگرایی هیچ حزب ،جریان
یا شخصیت سیاسی نباید تلقی کند که ازاد است و هر زمان
خواست به جریان اصولگرایی بیاید و هر زمان هم میلش به
حضور نبود ،از این جریان برود .باید محدودیت گذاشت و
چارچوبرابست.یکیازمشکالتریشه ایماهمیناست.
زمانی شورای هماهنگی نیروهای انقالب مورد تایید همه
جریان های اصولگرایی قرار گرفت اما شــکل قانونگذاری
و تصمیم سازی و تصمیم گیری در انجا نامعلوم بود ،همین
مســاله منجر به خروج برخی ها از ان شــد .یعنی وقتی که
شــورای هماهنگی نیروهــای انقالب اقــای الریجانی را
به عنوان نامزد اصولگرایان انتخاب کرد ،بقیه این انتخاب را
قبول نکردند ،چون معتقد بودند روالی که باید طی می شد تا
اخر دنبال نشد ،همان زمان گروه های حامی اقایان رضایی،
قالیباف ،توکلی و احمدی نژاد خروج کرده و سازوکار دیگری
را دنبال کردند .تشکیل پارلمان این حرکت های این چنینی
را محدود می کنــد ،نمی خواهم بگویم به صفر می رســاند
اما نزدیک به صفر می کند .در عرصه سیاســت نباید صفر و
صدی به موضوعات نگریست .اگر اصولگرایان از همین
االن بیایند ضوابطــی بگذارند و بر اســاس ان هر جریان،
گروه و حزبی یک سری نماینده معرفی کند ،بعد انها بنشینند
برای پارلمان اصولگرایی ایین نامه نوشته و تصمیم سازی و
تصمیم گیری کنند ،قوام و دوام اجرای تصمیمات پارلمان
محکم تر می شود و دیگر حرکات این چنینی که یک گروه از
تصمیم نهایی اتخاذ شــده اعالم برائت کند و از جمع خارج
شود ،خیلی محدود می شود.
شــما با این توضیحات اصالت را به تشــکل های
اصولگرا می دهید ،در صورتی که شخصیت های
اصولگرا خیلی وزن شــان بیشــتر از تشکل های
اصولگرا ست ،این مساله چطور حل می شود؟ مثال
وزنسیاسیاقایباهنربه تنهاییبرابریمی کندبا
کل جبهه پیروان خط امام و رهبری یا وزن سیاسی
اقایزاکانیبرابریمی کندباکلجمعیترهپویان،
وزن سیاسی اقای فدایی با کل جمعیت ایثارگران
برابری می کند ،اقای احمدی نــژاد که اصال برای
تشــکل های سیاسی ارزشــی قائل نیســت و به
اثربخشی حرکت های فردی معتقد است .
این حرف ها را قبــول دارم .ممکن اســت حضور
یک سلیقه و تفکر سیاسی مثل جریان اقای قالیباف حتی
با وجودی که در وزارت کشــور ثبت نشده باشد ،در پارلمان
به رسمیت شــناخته شــود ،اشــکال ندارد .همین که یک
احزاب و شخصیت ها
مثلث | شماره 315
سیاست
جریان در پارلمان اصولگرایی به رسمیت شناخته شود بهتر
از فرد است و این یک گام به جلو تلقی می شود .پارلمان در
اول کار یک ســری جریان ها حول شخصیت های سیاسی
یا حتی یک سری اشــخاص را هم به رسمیت می شناسد و
برای انها یک وزن قائل می شود ،این کار منجر به این هم
خواهد شد که در اینده ان فرد یا ان جریان مجبور شود برود
یک تشکیالت راه اندازی کند .ما افراد و جریان هایی داریم
که رسما اسم و رســمی ندارند و در وزارت کشور هم به ثبت
نرسیدند اما هستند ،مثال جریان اصولگرایان تحولخواه بعدا
جمعیت رهپویان و جمیعت ایثارگران از درون ان بیرون امد
ولی اقای توکلی هم خودش را یک اصولگرای تحولخواه
می داند و هنوز رســما درون هیچ کدام از ان تشکل ها قرار
نگرفته اســت .اقای توکلی امروز در عرصه سیاسی کشور
حضور دارد و میزان حضورش یک تنه بیشتر از کل جمعیت
ایثارگران و جمعیت رهپویان اســت .اینکه وزن شــخص
اقای محسن رضایی یا اقای والیتی به لحاظ تاثیرگذاری در
بخشی از جامعه نسبت به برخی احزاب و گروه های اصولگرا
بیشتر باشد ،اشکال ندارد .محاســن تشکیل یک پارلمان
بیشتر از ان است که اصال نباشد .همه سلیقه های مطرح
چه شــخصی و چه گروهی می توانند در پارلمان به رسمیت
شناخته شوند و به تدریج شکل و چارچوب حزبی و تشکیالت
رسمی پیدا کنند.
یعنی شما معتقدید که در ابتدای تشکیل پارلمان
کثرت در جذب سالیق مختلف مدنظر قرار بگیرد؟
االن دو دیــدگاه وجــود دارد؛ یکــی می گوید باید
مرزبندی هــا در همه ابعاد شــفاف شــود اما نگاه
دیگــر ان اســت که حتی اگر کســی اعــام کند
اصولگراســت می تواند داخل ایــن پارلمان بیاید
چطور این دو دیدگاه با هم قابل جمع است؟
این دو دیدگاه متضاد یکدیگر نیســتند .بله ،درست
اناستکهمابایدبهسمتتشکلپیشبرویم.هر چهبیشتر
حرکت های فردی کم شــود ،در سپهر سیاســت بهتر است
چون به شفافیت ،قانونمندی و ضابطه مند شدن حرکت های
سیاسیبیشترکمکمی کند.االنیک سریاسیب هاییکه
بهجناح هایسیاسیکشورواردمی شود،ازحرکت هایفردی
است .هم اکنون مشــاهده می کنیم فردی در جناح اصولگرا
ی ا اصالح طلب درباره یک موضــوع مهم اظهارنظر می کند،
بعد این به عنوان نگاه و دیدگاه ان جناح تلقی می شود ،مثال
می گویند اصالح طلبان چنین گفتند یا اصولگرایان ان طور
موضعگرفتند.بعدازتشکیلپارلماندریکجناح،جلویچنین
اتفاقی که اعالم مواضع فردی جای دیدگاه جناحی بنشیند،
گرفته می شود .قبول دارم االن مقدار زیادی چون احزاب ما
سازماندهیشدهنیستندوتحزبدرکشورخیلیضعیفاست
افرادوالبی هاجایانهارامی گیرندامااگرپارلماندردوجناح
کشورتشکیلشوددیگرازوزنالبی هاوفردمحوری هاکاسته
وازچنیناوضاعیفاصلهمی گیریم.البتههمان طورکهگفتم
شایدمجبورباشیمتامدتیحتیظرفمدتچندسالافرادیا
البی هارادرپارلمانبهرسمیتبشناسیم.
یعنی باید حداکثــری نگاه کرد و تا می شــود چتر
پارلمــان اصولگرایی را وســیع و بســیط دید بعد
برای ان چارچــوب و چارت ســازمانی و ایین نامه
تعریف کرد؟
بله ،تا انجا که می توان احزاب ،افراد و جریان های
غیررســمی را داخــل پارلمــان بیاوریم چون اگــر پارلمان
یک جناح سیاسی بخواهد با یکســری احزاب رسمی ثبت
شده و شناسنامه دار تشکیل شــود این حرکت ابتر می ماند.
واقعیت ان اســت کــه در جناح های سیاســی فقط احزاب
رسمی و به ثبت رســیده حضور ندارند .به عنوان مثال یک
جریان تشکیالتی بسیار قوی به نام مشارکتی ها در جریان
اصالحات وجود دارد حال انکه حزب شــان منحل شــده،
ولی هســتند .تاثیرگذاری اقایان بهزاد نبــوی ،حجاریان،
میردامــادی و محمدرضا خاتمی در جریــان اصالحات به
مراتب بیشتر از حزب اعتدال و توسعه است .وقتی پارلمان
جناح تشکیل شود اعضای ان کم کم موظف می شوند که
به ســمت راه اندازی یک حزب ،جمعیت و جریانی بروند تا
حضورشــان در پارلمان حالت رسمی تری پیدا کند .ما االن
در حرکت های سیاسی مان خیلی مشــکل داریم .از افراد
موثر ،شیوخ و ریش ســفیدها و احزاب شناسنامه دار گرفته
تا البی ها و جریان های قدرت در هر دو جناح سیاسی وجود
دارند ،اما عرصه سیاســی کشــور باید از این حالت خارج و
حالت شفاف پیدا کند.
اگر پارلمــان اصولگرایــی در انتخابــات مجلس
شورای اســامی بود و اقای الریجانی به ان وارد
می شد ،ان نتیجه ســی بر هیچ در تهران اتفاق
می افتــاد یا خیر؟ چــون رای اقــای حدادعادل با
نفر ســی ام که از حــوزه انتخابیه تهــران ،ری،
اسالمشهر و شمیرانات به مجلس راه یافت فقط
21هزار رای فاصله داشت.
مســاله نتیجه انتخابات مجلس شورای اسالمی
را باید جدا بررســی کرد چون از پارامترهای مختلفی تاثیر
گرفت .در انتخابات تهران به شدت شوک برای همه ایجاد
کرد .از مردم تهران تا چهره های سیاســی اصولگرا و حتی
اصالح طلب توقع رقم خوردن چنین نتیجه ای را نداشتند.
این اتفــاق تعجب برانگیزی بود .متفکــران اصالح طلب
مثل اقای عباس عبدی می گفتند 5تــا 6نفر از اصولگراها
باید حداقل بــه مجلس دهم راه می یافتند حــاال اینکه چرا
نیامدند بگذریم چون دلیل دیگری دارد اما اگر پارلمان بود
حرکت سیاسی سازمان یافته تر انجام می شد و امکان حضور
موثرتر در صحنه سیاسی بیشتر به وجود می امد چون بخش
عمده ای از اختالفات درون پارلمان حل می شد.
یعنی کســی نمی تواند از پایگاه رای یک جریان
اســتفاده کند و بعد بگوید من هیچ نسبتی با این
جریان ندارم ،کاری که اقــای احمدی نژاد انجام
داد؟
دقیقاهمینطوراست.دیگراتفاقنمی افتد،طرف
همه استفاده هایش را از ظرفیت های یک جریان ببرد و بعد
سر بزنگاه اعالم برائت کند یا از این جناح به داخل ان جناح
برود یا حالت وسط برای خودش قائل شود یعنی بگوید من
اصولگراهستمولیمستقلازجماعتاصولگراعملورفتار
می کنم .نمی شــود فردی تا زمانی که منافع شامل حالش
می شود بگوید اصولگرا هستم و بعد یک زمانی ببیند تداوم
چنین رویکردی در انتخابات به نفعش نیست و اگر در لیست
جریان رقیب قرار بگیرد احتمال پیروزی اش بیشــتر است
بیاید تغییر جهت دهد.
اعضای پارلمــان اصولگرایــی باید چه کســانی
باشند؟ باید شــیوخ و بزرگان باشند یا کسانی که
اکت سیاسی دارند؟
اصال بحث شیخوخیت را باید کنار گذاشت .بعد از
فوت اقایان عسگراوالدی و مهدوی کنی چندین بار موضع
گرفتم و گفتم دیگر باید تصمیم گیری های شــیخوخیتی
را کنار گذاشت .االن در اصالح طلبان تصمیم گیری های
شیخوخیتی زیاد است .کنار کشــیدن اقای عارف در سال
92با شــیخوخیت اقای خاتمی انجام شد .شیخوخیت در
حرکت های سیاسی در بعضی مقاطع زمانی خاص الزم است
نه الزاما همه زمان ها .یعنی زمان هایی باید به شیخوخیت
متوسل شد که کار به قدری گره بخورد که جز ریش سفیدی
دیگر نتــوان کاری را انجــام داد .در غیر ایــن صورت اگر
شیخوخیت تعمیم پیدا کند منجر به نافرمانی می شود.
بحثشیخوخیتنیست،ایاکسانیکهبازنشسته
سیاسی هستند باید به پارلمان بیایند یا حاضران
در پارلمان فقط باید فعاالن سیاسی باشند؟
خیر انهایی که االن فعال هستند ،جریانات ،احزاب
و شخصیت های فعال سیاسی باید در پارلمان باشند .حاال
شــاید در ایین نامه پارلمان جایگاهی نیز بــرای تعدادی از
بزرگان و شیوخ جریان در نظر بگیرند ،اشکالی ندارد مهم ان
است که پارلمان مقداری حالت عمومی داشته باشد ،نه انکه
محدود به تعدادی خاص شود تا هر کسی که مدعی پیروی
از مشی اصولگرایی اســت درون پارلمان بیاید و تکلیفش
مشخص باشد.
ایــا تشــکیل پارلمــان اصولگرایی بــه انتخابات
ریاست جمهوری 96می رسد؟
خیر ،اصــا نبایــد انتخاباتی نــگاه نکــرد .اینها
بحث های تئوریک است که باید یواش یواش جنبه فرهنگ
سیاســی پیدا کند و به تدریج به منصه ظهور برســد ،قطعا
اشکاالتی خواهد داشت .ان اشکاالت باید احصا و برطرف
شود اینها زمان بر است اما اصل ایده پردازی ان خوب بود و
تلنگری به افکارعمومی سیاسی جامعه زد.
بزرگترین چالش تشــکیل پارلمان اصولگرایی را
که شاید پروسه به سرانجام رسیدن ان را زمان بر
کند و حتی ان را از موضوعیت بیندازد ،چیست؟
کلی و درباره هر دو جناح می گویم ،بزرگترین چالش
مقاومتی است که جریان های غیررسمی در جناح می کنند.
انها به نفع شــان است که هم باشــند و هم نباشند .یعنی در
حالت نیمه پنهان فعالیت کنند .البی هــای قدرت همواره
دوست دارند به شــکل خاکستری نه ســیاه ،نه سفید ،هم
سیاه و هم سفید دیده شوند چون منافع شان در حرکت های
نیمه پنهان است بنابراین بیشترین مقاومت را خواهند داشت
چون از وضعیت هم منفعت می برنــد و هم مضار تحرکات
غیرشفاف شان را به گردن نمی گیرند.
بزرگترین فرصتش چیست؟
شفافیت بزرگترین فرصتی است که از شکل گیری
این مجموعه نصیب یک جناح سیاسی می شود.
منظور انکه ایجاد انگیزه کند و طیف ها را به سمت
این ایده گرایش بدهد؟
اســتفاده از تجربیــات شکســت های گذشــته
انگیزه چنین اقدام سیاسی اســت .اصولگراها در گذشته
شکست های قابل توجهی داشتند .اینها باید برای سالیق،
احزاب ،جمعیت ها و جریان هــای مختلف تحریک کننده
باشــد تا گرد هم ایند و به سمت شفاف ســازی و با هم بودن
و حرف های همدیگــر را شــنیدن پیش برونــد .البته این
انتخابات هفتم اســفند ســال 94یک موفقیت بزرگ برای
اصولگرایان بود و ان اینکه برای اولین بار بعد از سال ها یک
شورای هماهنگی اصولگرایان با همه نواقص تشکیل شد
و این مجموعه تصمیم گرفت و بعد از تصمیم گیری نهایی
نیز کسی خروج نکرد.
امــا جبهــه پیــروان خط امــام و رهبــری و جبهه
ایستادگی خیلی خوششان نیامد.
کدام حرکــت جمعــی را می توان انجــام داد که
همه خوششــان بیاید؛ مثــا در مجلــس قانونی تصویب
می شود ایا همه نمایندگان موافق هستند خیر ،تصمیمی
که همه را راضی کند ،به ان معناســت که اصال اختالف
سلیقه ای وجود ندارد .مگر می شود افراد یک جامعه با هم
اختالف سلیقه نداشته باشند .مهم ان است که ما پایبند به
حرکت های جمعی باشیم .حاال یک زمانی شاید بعضی از
تصمیم نهایی پارلمان خوششان نیاید ،در زمان دیگر شاید
عده ای دیگر خوششــان نیاید مهم ان اســت که همگی
به ان تصمیــم پایبند بماننــد .اصال کاری نــدارم ائتالف
اصولگرایان در انتخابات مجلس شــورای اسالمی چقدر
اشتباه داشــت؛ ان بحث دیگری اســت و در حرکت های
دیگر جبران می شــود .همین که توانســتند یک شورای
هماهنگی درســت کنند و با هم بنشینند و تصمیم بگیرند و
تصمیم اتخاذ شــده را بدون انکه کسی خروج کند به اجرا
دراورند یک گام به جلو است.
35
احزاب و شخصیت ها
چالش رای گیری و نمایندگی
نکاتی پیرامون ایده «پارلمان اصولگرایی»
پیمان فراهانی
سیاست
36
مثلث | شماره 315
5
روزنامه نگار
در خصوص نحوه فعالیــت اصولگرایان معطوف به
چند انتخابات اخیر ،اسیب شناســی های بســیاری توسط
کارشناسان حوزه سیاسی شده است که از جمله مهم ترین
انها باید به ضعــف این جنــاح در ســازوکار تصمیم گیری
اشــاره کرد .پس از فوت ایت الله مهدوی کنی و حبیب الله
عســگر اوالدی ایــن مســاله در اذهــان عمومــی کمی
جدی تر شــد تا جایی که برخی اعتبــار اجتماعی تعدادی
از مجموعه های تصمیم گیر ســنتی برای این جناح را زیر
سوال بردند که این مســاله موجب شــد طرح ها و ایده ها
جدیدی برای تشــکیل مجموعه هــای تصمیم گیر مدرن
درون تشکیالت اصولگرایی مطرح شود.
یکــی از ایده هایــی که مدتی اســت توســط برخی
اصولگرایــان مطرح می شــود ،طرح تشــکیل «پارلمان
اصولگرایی» است .هرچند این ایده برای اولین بار توسط
اصالح طلبان پیــش از انتخابات ریاســت جمهوری دهم
مطرح شده بود اما مجددا درون تشــکیالت اصولگرایان
مطرح شده است.
با وجود انکه هشــت ســال از طرح این ایده توســط
اصالح طلبــان می گــذرد ،جای ســوال اســت کــه چرا
اصولگرایان سراغ تکرار ایده ای رفته اند که به علت ایرادات
بسیار هیچ گاه توســط اصالح طلبان نیز اجرا نشده است.
هرچند اصولگرایــان از پراکندگی عملکرد و تصمیم گیری
گروه هــای زیر مجموعه خــود و ناهماهنگی انــان نگران
هستند اما هیچ گاه دلیل بر ان نمی شود که طرحی محکوم
به شکســت را به کار گیرند و چه بســا انکه به کارگیری ان
موجب وخیم تر شدن شرایط و بی اعتمادی بدنه اجتماعی
به فعاال ن در راس جریان اصولگرایی شود.
شــاید اصلی ترین مشــخصه این ایده «خام بودن»
ت واضح و روشــنی
ان باشــد ،به طوری کــه تاکنون صحب
در خصوص این ایده نشــده اســت اما از عنــوان پارلمان
اصولگرایی و اطالعات جزئی که در خصوص ان ارائه شده
ت کلی اما اساسی ان اشاره کرد.
می توان به ایرادا
اساسا پارلمان ذیل یک نهاد کالن در قالب ساختاری
مشخص تشکیل می شــود .ویژگی اصلی پارلمان ،جمع
تعدادی نمایند ه که با رای مستقیم مردم انتخاب می شوند
برای تصمیم گیری اســت .همچنین پارلمان خود وظیفه
اجرایی به عهده ندارد و تنها تعیین کننده و ناظر است.
بــا توجه بــه تعریــف کلــی ارائه شــده از پارلمان در
خصوص ایده پارلمان اصولگرایی ســواالت و مالحظاتی
مطرح خواهد شد .همان طور که اشــاره شد در پارلمان ما
نمایندگی هایی داریم که با رای مردم انتخاب می شــوند،
حال انکه در جریان اصولگرایی که تعریف دقیقی از دامنه
ان نیز در دســترس نیســت و بعضا مورد اختالف اســت،
چطور اصولگرایان می توانند فرایند رای گیری و نمایندگی
بر اســاس نظر مردم یا همان پایگاه اجتماعی حامی خود
را داشــته باشــند .این مهم قطعا خارج از دسترس و توان
اصولگرایان اســت ،مگر انکــه بخواهند مرجــع انتخاب
نمایندگی را از مردم گرفته و به گروه های اصولگرا بدهند و از
انان بخواهند هر کدام نمایندگان خود را معین کنند .هرچند
این مساله نیز مشــکلی از اصولگرایان را حل نخواهد کرد
چرا که اکنون نیز ذیل سازوکارهای سنتی چون 6+5و 8+7
و ...نیز این قبیل نمایندگی را شاهد بودیم اما هیچ گاه ان
نتیجه مطلوب اصولگرایان حاصل نشده است.
همچنین اگــر اصولگرایان ایــن نــوع نمایندگی را
انتخاب کنند ،بی توجهی اصولگرایان بــه بدنه اجتماعی
حامی انان محرز خواهد شد و موجب از دست رفتن اعتماد
و مقبولیــت اجتماعــی انان خواهد شــد .چرا کــه یکی از
اصلی ترین مســائل اصولگرایــان در انتخابات های اخیر
عدم همراهــی جریــان اجتماعــی حامــی اصولگرایی با
تصمیم های در راس این جریان بود.
در برهه ای از زمان که اصولگرایان ذیل ساختارهای
برساخته خود به دنبال سهم خواهی و جایگاه تصمیم گیری
بودند ،بحث در بدنه اجتماعی پیرامون درستی یا نادرستی
گزاره هایی چون ارمان گرایی ،تکلیف گرایی ،نتیجه گرایی
و عملگرایی بود و این اختالف در فهم متقابل بعضا موجب
عدم همراهی و سرخوردگی در این جریان شد.
یکی دیگر از مســائلی که بدان اشاره شــد ،زمینه و
بستری اســت که پارلمان در ان شــکل می گیرد .در نظام
جمهوری اســامی ایران ،مجلس شــورای اســامی بر
مبنای قانون و بر بستر نظام و حاکمیت جمهوری اسالمی
ایران تشکیل شده اســت .حال انکه پارلمان اصولگرایی
مشروعیت خود را از چه منبعی به دست خواهد اورد و دقیقا
بر کدام بستر پایه های پارلمانی خود را محکم خواهد کرد؟
اصولگرایان در حقیقت خود نمایندگانی برای جریان
اصولگرایی هستند که امروز پس از گذشت سال ها حضور
در عرصه های مدیریتی و اجرایی ،پایگاه هایی نیز در این
حوزه ها به دست اورده اند .فعالیت های اصولگرایان تاکنون
به صورت جناحی و همان نمایندگی اجتماعی اصولگرایی
بوده است ،در صورتی که تشــکیل پارلمان ،فرایندها را به
سمت نظام های حزبی و ســاختاری خواهد برد که با اصل
فعالیت انها در تناقض است.
همچنین در خصوص نــوع نظارت به ایــن پارلمان
نیز جای ســوال دارد چرا که اگر قرار اســت جمعی بر این
مجلس نظارت داشته باشند ،همان حکم شورای فقاهتی
پایداری یــا علمای جامعتین را خواهد داشــت که پیش تر
ن بر حیطه
نیز فعالیت های خود را بدون تشکیل این پارلما
جریان اصولگرایی و عملکرد اصولگرایان داشتند.
متولی پیگیری تشکیل پارلمان اصولگرایی نیز یکی
دیگر از نقاط قابل سوال و تامل اســت که چه کسی یا چه
گروهی میان اصولگرایان متولی تشــکیل ایــن پارلمان
خواهد بود .پیــش از انتخابات مجلــس اخیر تالش های
بســیاری برای همگرایی اصولگرایان در قالب جلســات و
همایش هایی صورت گرفت اما علی الریجانی با برچسب
اصولگرایی به عنوان یکی از جدی ترین گزینه های ریاست
مجلس هیچ گاه در این ساختار جای نگرفت؛ نتیجه ساختار
ارائه لیستی در تهران شد که هیچ عضوی از ان به مجلس
راه پیدا نکرد و نتیجه بی توجهی الریجانی به این ســاختار
تکیه زدن وی بر کرسی مجلس فعلی شد.
این بی توجهی نشان داد نخبگان اصولگرا اعتقادی
به این ساختارهای انتزاعی که عموما دارای کارکر د الزم در
فضای حقیقی سیاسی نیستند ،ندارد .طرح ایده پارلمانی
اصولگرایی توســط نخبگان اصولگرا نشــان داد که درک
درستی از مسائل این جناح و خواسته های بدنه اجتماعی
انان ندارند .امید است در ایند ه ایده هایی پخته تر ،دقیق تر
و کارامدتر از سوی اصولگرایان مطرح شود.
نبایدکل مکانیزم به هم بریزد
گفت وگو با مجتبی شاکری
مینا شکرزاده
خبرنگار
اقای قالیباف کنار می رفت اما از این تصمیم سر
باز زد و فردی وارد صحنه شد .
نگاه از بیرون این طور است .اقایان احمدی نژاد،
والیتی ،الریجانی ،توکلی و رضایــی همه اصولگرا بودند.
فارغ از اینکه در بافت قضیه چه اتفاقی افتاد ،باالخره مردم
در مرحله دوم انتخابــات روی یک نقطه متمرکز شــدند.
همان سال جریان موتلفه اختالف کرد و خالف میثاق اقای
الریجانی را معرفی کرد حال انکه باید براساس نظرسنجی
نامزد نهایی انتخاب می شد .اقای احمدی نژاد هم نباید از
جریان نظرســنجی ها عبور می کرد .اقای محسن رضایی
همین راه را رفت و نپذیرفت که براساس نتیجه نظرسنجی
کنار برود.
صحبــت همیــن اســت .در انتخابــات مجلس
دهم نیز اقای الریجانی ورود به شــورای ائتالف
اصولگرایــان را نپذیرفــت و به عنــوان نامــزد
مســتقل نام نویســی کــرد امــا وقتی
نتیجــه انتخابــات اعالم شــد ،همه
جریان هــای اصولگرا حــاال جبری یا
اختیاری از ریاست اقای الریجانی در
مجلس حمایت کردند ایا نباید مرجعی
تصمیم گیری تشــکیل شــود که همه
اصولگرایان اعم از احزاب و گروه ها و
شخصیت های سیاسی خود را مکلف و
موظف به تبعیت از تصمیمات ان مرجع
بدانند؟ چنین اتفاقی ممکن اســت در
این مقطع زمانی رخ دهد؟
هیچ چاره ای جز این نیست .هیچ
کس شکست را دوســت ندارد .ما به جد
دنبال ان هســتیم که موفق شویم .فکر
و اندیشــه مان نیز در این مسیر ان است
که یک سازوکار تشــکیالتی را با معیارها
و شــاخص هایی انتخــاب و از ان تبعیت
کنیم .اقــای الریجانی خــودش را مقید
به این ندانســت ،نه خودش در شــورای
ائتالف اصولگرایان حضور پیدا کرد و نه
نماینده فرستاد؛ حتی تشکیالت رهروان
والیت را هم پای کار ان سمت برد .وقتی
ما مقیــد به مرجع جریانی نباشــیم همین
می شــود .به نظــرم اینده شــرایط اقای
الریجانی ســخت می شــود چون االن مجلس دهم یک
مجلس بی سری است .مجلسی فاقد چهره های تاثیرگذار
است ،اقایان نادران ،زاکانی و توکلی وقتی بلند می شدند از
یک الیحه و طرحی دفاع یا مخالفت می کردند جمعیتی را
با خود همراه می کردند .البته هنوز این مجلس را در فراز و
فرود حوادث نیازمودیم که ببینیم چه طور از صحنه بیرون
می اید.
به نظــر شــما شــکل گیری چنیــن مرجعیــت
تصمیم گیــری در جریان اصولگرا بــه انتخابات
ریاســت جمهوری ســال 96می رســد تــا تمام
مثلث | شماره 315
خودسوزی اش شود یعنی از مصدر قدرت پایین اید و خود
را زمین بزند؟ در حالی که اگر از یــک نگاه فراخ منظر نگاه
کنیم این گــروه می تواند به راحتی بــا مرجعیت جریان در
ارائه فهرست همگرایی کند و در جایگاه قدرت قرار گیرد.
در چند انتخابات شــورای دوم ،مجلس هفتم و هشــتم،
ریاســت جمهوری نهم و دهم چنین وضعیتی را داشتیم و
توانستیم اوضاع را خوب جمع کنیم.
اما ســال 84مکانیزم تصمیم گیری تشکیالتی
جواب نــداد ،اقــای احمدی نژاد براســاس نظر
شــورای هماهنگی نیروهای انقالب باید به نفع
مجتبی شاکری معتقد اســت« :باید روشن شود
ایده تشکیل پارلمان اصولگرایی چه نسبتی با شورای
ائتالف اصولگرایان دارد ،مزیت و مضارش چیســت و
با به کارگیری این مدل قدرت ائتــاف اصولگرایان چه
تغییری پیدا می کند ».عضو شــورای مرکزی جمعیت
ایثارگران انقالب اســامی می گوید« :تشکیل ائتالف
اصولگرایان 2ســال وقــت بــرد و دیگر تــا انتخابات
ریاســت جمهوری فرصتی نیســت بنابراین پیشنهاد
تشــکیل پارلمــان اصولگرایی بایــد مکانیــزم ائتالف
اصولگرایان را کارامدتر کند نه انکــه کل مکانیزم را به
هم بریزد».
سیاست
با توجه به اسیب شناسی مکانیزم های انتخاباتی
جریان اصولگرا در ادوار مختلف و اینکه ضرورت
دارد نیروهای این جریان براساس تصمیم گیری
یک مرجع مشخص ارایش تشکیالتی منسجم
پیدا کنند ،پیشنهاد تشکیل پارلمان اصولگرایی
مطرح شد .این ایده را چقدر جای طرح ،مذاکره
و بحث می دانید؟
مجموعه جریانات سیاســی در گذر زمــان دنبال
کسب موفقیت هستند تا بتوانند با جبران کاستی های شان
در قدرت حضور یابند و برنامه های خود را برای اداره کشور به
اجرا دراورند .در نیل به این مقصود گاهی انها به هدف شان
می رسند اما بعضی اوقات نیز به دالیل مختلف عکس ان
رخ می دهد یعنی دچار یک عقب نشــینی و حاشیه نشــینی
می شوند .این شــرایط و اوضاع برای همه جریانات وجود
دارد .بنابرایــن در گذر زمان مکانیزم مهندســی بازســازی
جریــان اصولگرا با نام های مختلفی تشــکیل شــد ،یک
موقعی نام ان شــورای هماهنگی نیروهــای انقالب بود و
اخیرا نیز شــورای ائتالف اصولگرایان نامگذاری شد .به
نظرم پیشنهاد تشکیل پارلمان اصولگرایی
از طرف اقای مرتضی نبوی نیز در همین
راستا است.
بــه نظــر شــما کــدام مکانیــزم
تصمیم گیــری ماندگارتر اســت
چون ایده پارلمــان اصولگرایی با
این هدف مطرح شد که استمرار
پیدا کند نه انکه مثل مکانیزهای
انتخاباتــی شــورای هماهنگــی
نیروهای انقــاب ،جبهه متحد
اصولگرایــان و شــورای ائتالف
اصولگرایــان قبــل از انتخابات
اعــام موجودیــت کنــد ،بــه
ســاماندهی نیروهــای اصولگرا
بپردازد و بعد از انتخابات تعطیل
شــود ،بــه نظــر شــما پارلمــان
اصولگرایــی مکانیزمی مقطعــی
است یا ماندگار؟
همــه پیشــنهادها بــا هــدف
بهسازی ،بازســازی و نوسازی تشکیالت
اصولگرایــی مطرح می شــوند تــا برای
تقویــت پیوند اجــزای مجموعــه کاری
کنند .گذر زمان نشــان داده که کارهای
مقطعی تاثیــر مقطعی دارنــد .جمعی در
انتخابات مجلس ،ریاســت جمهوری ،شوراها با یک نام و
عنوانی می ایند و باعث می شــوند ســر و ته طیف اصولگرا
با همدیگر فهرستی بدهند اما اعضای این فهرست وقتی
وارد کار می شــوند باید همچنان ارتباطاتشان حفظ بماند
وگرنه ممکن است پراکنده و شعبه شعبه شوند .به نظر من
اعضای ائتالف اصولگرایان که با محوریت اقایان موحدی
کرمانی ،یزدی و مصباح در انتخابات دهمین دوره مجلس
شورای اســامی کنار هم قرار گرفتند به عنوان یک گروه
مرجع به حساب می ایند .این یک کار خیلی بزرگی است،
اگرچه کار قرارگاهی ان ائتالف خوب انجام گرفت اما کار
میدانی اش به ان قوت نبود چــون زمان برای اینکه قدرت
و ظرفیت این گروه مرجع به خــط مقدم نیروهای اصولگرا
برود کوتاه بــود .در مجموع فکر فکر بســیار درســتی بود
جلسات کارایی داشت و توانست این کار را انجام دهد .به
نظر می رسد ایده ای که جناب اقای نبوی داد ،باید مقداری
باز و مولفه های ان از جنبه های مختلف بیان شــود .مثال
اینکه پارلمــان اصولگرایی چه طــور می خواهد خودش را
به سطحی از نفوذ برساند که تصمیماتش برای همه مرجع
باشد .فکر می کنم این پیشنهاد خیلی ابعاد و زوایای خودش
را نشان نداده و نیا ز به بحث دارد تا ابعادش مشخص شود.
فارغ از اسم و عنوان ،جریانات و سالیق مختلف
اصولگرا به ضرورت تشــکیل یک مرجع ماندگار
تصمیم گیری پی بردند یــا انکه می خواهند برای
هر دوره انتخاباتی به شــکل مقطعی و اقتضایی
عمل کنند؟
هیچ راه دیگری جز داشتن گروه مرجعی که سر و
ته طیف اصولگرایی را جمع کند و یک جریان را به میدان
بیاورد وجود ندارد .باالخره افــراد و گروه ها عالقه مندند تا
تصمیم شان در صحنه به مسند بنشــیند ،ایا اگر پراکنده و
متنوع عمل کنند می توانند به چنین مقصودی برسند؟ چرا
عاقل کاری کند کــه با دادن فهرســت های متنوع موجب
6
احزاب و شخصیت ها
37
سیاست
38
مثلث | شماره 315
احزاب و شخصیت ها
شخصیت ها مقید شوند از تصمیمات ان تبعیت
کنند و اتفاق سال 92تکرار نشود؟
زمانی برای تشکیل چنین مرجعیتی الزم است چون
گمانه های مختلفی در این رابطه مطرح است بنابراین نیاز
به بحث دارد .باالخره دولت اقای روحانی وعده هایی داده،
این وعده ها اگر نتواند به مقصد برسد دچار چالش خواهد
شــد .فاصله رای اقای روحانی با مجموع رای رقبایش در
ســال 92خیلی نبود ،به عبارت بهتر فاصله 350هزار رای
عدد قابل اتکایی نیســت و یک جایگاه لغزنده محســوب
می شود.
نکته همین اســت .اگــر اصولگرایــان با همین
رویه بخواهند پیش بروند و هر شــخصیتی یک
قابلیتی در خود دید ،برای نامــزدی در انتخابات
ریاســت جمهوری اعــام امادگــی کنــد ،همان
نتیجــه انتخابــات ســال 92تکــرار می شــود و
فرقی نمی کند مدیریــت اقای روحانــی در دوره
ریاست جمهوری اش قوی بوده یا ضعیف ،شما
نظر دیگری دارید؟
بله ،همین طور اســت .یک قاعده ریاضی وجود
دارد ،اگر تحلیل اوضاع و رصد کردن وضعیت به درســتی
صورت گیرد می تواند همین روند به نوعی منتهی به شکار
یک چهره شــود ،ان چهره هم بتواند گــروه مرجع ائتالف
اصولگرایان یعنی اقایان موحدی کرمانی ،یزدی و مصباح
را راضی کند ،ســپس وعده های درســت دهد و اطمینان
مردم را جلب کند .همین اقای احمدی نــژاد که تحرکات
سیاســی دارد تائیدی از طرف اصولگرایان نــدارد .یعنی
او بدون داشــتن رضایت ســه مجتهد مجموعــه ائتالف
اصولگرایان در حال تالش اســت حال انکه باید بنشــیند
با انها تمام کند واال بــه هیجان اوردن مــردم جز پراکنده
کردن ارای جریــان اصولگرایی در مقابل اقــای روحانی
نتیجه دیگری ندارد .قطعا ســال 96اقای روحانی و اقای
هاشمی به نوعی اختالفات شان را جمع می کنند و به یک
نقطه واحد می رســانند ،ضمن انکه از اصولگرایان هم یار
می گیرند مشــابه کاری که اقایان والیتــی ،ناطق نوری و
الریجانی انجام دادند و بقیــه مجموعه اصولگرایان را نیز
دچار اختالف نظر می کنند.
پس شــما می گویید گروه مرجــع تصمیم گیری
در جریــان اصولگــرا بایــد قبــل از انتخابــات
ریاست جمهوری شــکل بگیرد تا یک صدا و یک
نامزد واحد از این جریان بیرون اید؟
االن این مرجعیت است ،منتها باید دید این نظری
که اقای مرتضی نبوی مطرح کرده چه نســبتی با شــورای
ائتالف اصولگرایان دارد .مزیت و مضارش چیست؟ با به
کارگیری این مدل قدرت ائتالف اصولگرایان چه تغییری
پیدا می کند؟ جواب این سوال ها باید روشن شود.
یعنــی می گوییــد پیشــنهاد تشــکیل پارلمــان
اصولگرایی باید مکانیزم ائتــاف اصولگرایان را
کارامدتر کند نه انکه کل مکانیزم را به هم بریزد؟
بلــه ،مــا زمــان اصــا بــرای ایــن کار نداریم.
خود تشــکیل ائتــاف اصولگرایان 2ســال وقــت برد.
بحث ها و جلســات زیادی صورت گرفت تا انکه ســر و ته
مجموعه اصولگرایی کنار هم قرار گرفتنــد .در انتخابات
ریاست جمهوری سال 92دیدیم چه طور پراکندگی ها جمع
را از هم متالشی کرد و به نوعی ما شکست خوردیم ،بعد از
ان 2سال زحمت کشیده شــد تا در انتخابات هفتم اسفند
سال 94شــورای ائتالف اصولگرایان شکل گرفت و حاال
ما این ائتالف را داریم .همان طور که گفتم کار قرارگاهی
ائتالف خوب انجام شد ولی کار میدانی و صف به ان قوت
نبود و نیاز به استمرار جلسات و سفرهای استانی دوستان
دارد تا این مجموعه از راس هرم تا سطوح استانی با یکدیگر
هماهنگی داشته باشند.
اکثریتاصولگرایان
موافقتشکیلپارلمانهستند
گفت وگوی مثلث با اسماعیل کوثری
ایده تشــکیل پارلمان اصولگرایــی از طرف اقای
مرتضی نبو ی مطرح شــد ،ایا تمام تشــکل های
اصولگــرا حاضرند ذیــل محفلی به نــام پارلمان
اصولگرایــی جمــع شــوند و بــرای کل جریــان
تصمیم گیــری کننــد ،بــا ایــن هــدف کــه هم
مرزبندی هــا شــفاف و هــم تصمیم گیری های
جریانی قاطع تر پیگیری شود؟
باالخره یک ایده و پیشــنهاد بجا و منطقی مطرح
شد ،باالخره سوابق و سالمت سیاســی و عملکردی اقای
نبوی و روحیه انقالبی او می طلبد که چنین پیشــنهادی را
بدهد ،قطعا همه گروه های با تفکر اصولگرایی به تشکیل
پارلمان اصولگرایی لبیک خواهند گفت.
پارلمــان اصولگرایــی بایــد چــه شــاخصه ها و
ویژگی هایی داشته باشد؟
والیتمدار بودن شاخصه نخســت است یعنی باید
براساس فرمایشات رهبری کارها را دنبال کند ،ثانیا نسبت
به نظام دقیقا نظرات و موضوع شفاف و روشن داشته باشد،
انقالبی بودن و داشتن روحیه ساده زیستی و ضد استکباری
دیگر ویژگی های مهمی اســت که می توان به انها اشــاره
کرد.
ایا پارلمان اصولگرایی باید تشــکل محور باشــد
یعنی نمایندگان احــزاب و گروه های اصولگرا در
ان حضور پیدا کنند یا شخصیت ها نیز می توانند
وارد ان شوند؟
هــر دو حالــت می توانــد با هــم رخ دهــد .یعنی
شــخصیت ها و نمایندگان احزاب توامان می توانند در این
مجموعه قرار گیرند.
به نظر شــما بایــد طیف هــای زیر چتــر پارلمان
اصولگرایی را حداکثری دیــد ،به طوری که حتی
کســانی هم که فقط نامــی از اصولگرایــی دارند
در ان بتوانند حاضر شــوند یا انکه کیفیت و عیار
اصولگرایی مالک ورود اعضا به پارلمان باشــد به
عبارت بهتــر هر چه جمع خالص تــر و محدودتر
اثرگذاری بیشــتر ،کدام دو حالت در ابتدای کار
باید مدنظر تشکیل پارلمان اصولگرایی قرار گیرد؟
کیفیت و کمیت را باید با هم دید .باالخره نمره همه
20نیست تا انجا که افراد چارچوب و معیارهای اصولگرایی
را رعایت می کنند حضورشان در مجموعه قابل قبول است.
کسانی که به مجموعه پارلمان ورود می کنند باید
به نظر شما بازنشسته سیاسی باشند یعنی سن
75سال را رد کرده باشــند و رای و نظرشان دیگر
تاثیری بر جایگاه سیاسی شان نگذارد ،در واقع
انها بنشــینند و برای جریان اصولگرایی تصمیم
بگیرند یا انکه کسانی باید بیایند که قابلیت اکت و
فعالیت سیاسی دارند و می توانند در ادوار مختلف
انتخابات نامزد شوند؟
هــم با تجربه ها و هم جوانــان می تواننــد در این
مجموعــه حضــور پیدا کننــد فقط بحــث مقید بــودن به
پارامترهایی که گفته شد حتما باید در انها دیده شود.
بهنظرشمابزرگترینچالشومقاومتیکهاحتماال
مقابل تشکیل پارلمان اصولگرایی بروز می کند،
چیست؟
رویکرد غیرانقالبی فکر کردن و غیر انقالبی عمل
کردن تحقق ایــن ایده را مغایر با اهدافــش می بیند ،طبعا
جلوی تحقق ان مقاومت می کند .باالخره کسانی هستند
7
اسماعیل کوثری معتقد است« :همه گروه های
اصولگرایی به تشــکیل پارلمــان اصولگرایی لبیک
خواهند گفت » .این فعال سیاسی نزدیک به جبهه
پایداری والیتمداری ،مواضع شفاف ،انقالبی بودن و
داشتن روحیه ساده زیستی و ضد استکباری را پنج
شــاخصه بارز خواند که باید در پارلمان اصولگرایی
مشــهود باشــد و یــاداور شــد «:باالخره نمــره همه
20نیســت تا انجا که افــراد چارچــوب و معیارهای
اصولگراییرارعایتمیکنندحضورشاندرمجموعه
قابلقبولاست».
که می گویند با استکبار می شود کنار امد و حاال که به پست
و مقامی رسیدیم باید به فکر اینده باشــیم و ساده زیستی را
کنار بگذاریم .امــا اصولگرایی می گوید همــه چیز باید بر
محور اســام ناب محمدی و روحیه انقالبی دور بزند یعنی
از خودمان بگذریم و به اصل تحقــق اهداف و ارمان های
اســام ناب محمدی ،انقالب و نظام جمهوری اســامی
فکر کنیم.
با توجه به اینکــه انتخابات ریاســت جمهوری را
پیش رو داریــم بفرمایی د کــه بزرگترین تحریک
و انگیزه ای کــه ایجاب می کنــد چنین ضرورتی
پیگیری شود چیست؟
بد عمل کردن دولت و مجلس دو فاکتور مهم برای
این موضوع اســت چون ما می خواهیم به ان اهداف بلند
انقالب اســامی برســیم ،نمی خواهیم فقط بگوییم یک
مسئولیتی داریم و دیگر کسی چیزی نگوید .ما می گوییم
دولتی که مسئولیت می پذیرد قول هایی که قبل از انتخابات
در قالب شــعارهای انتخاباتی مــی دهد باید بتوانــد انها را
پیاده کند.
اینهــا عوامل بیرونی هســتند ،در داخــل جریان
اصولگرا چــه مولفــه ای ایجاد انگیــزه و ترغیب
می کند تا سالیق مختلف به طرف تشکیل پارلمان
اصولگرایی گرایش پیدا کنند؟
احســاس مســئولیت همیشــه در درون تفکــر
اصولگرایی وجود دارد و بر ان اساس هم خودش را مسئول
می داند که بتواند در اداره کشور مسئولیت بگیرد و کار کند تا
به اهداف بلند انقالب و نظام جمهوری اسالمی ایر ان جامه
عمل بپوشاند.
احزاب و شخصیت ها
تکلیفنتیجهمحور
ایده ای برای برون رفت اصولگرایی از وضعیت پیش رو
رضا حیدری
روزنامه نگار
9
مثلث | شماره 315
سیاست
هنوز یک سال به پایان دولت روحانی باقی مانده است
اما تمامی جریان های سیاسی در حال تکاپو و اماده سازی
جهت حضور و مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری اینده
هســتند .اما ان چیزی که فضای انتخابات پیــش رو را با
پیچیدگی همراه کرده ،نحوه عملکرد دولت روحانی است.
دولتی که تنها 50/7درصد ارا را توانست به خود کسب کند
با عملکردی نا امید کننــده در عرصه اجتمــاع و اقتصاد از
خود نشان داده اســت و در عرصه سیاست خارجی نیز تنها
توانسته است قراردادی نیم بند را امضاء کند .به هر صورت
عملکرد ضعیف این دولــت در حوزه کارکردهای اجتماعی
و ضعف مفرط ان تاثیر مســتقیمی بر نحوه کنش سیاسی
سایر جریان های سیاسی در سال اتی دارد .به بیان دیگر در
همه رقابت های انتخابات ریاست جمهوری ،دولت حاکم
خود یکی از بازیگران اصلی بوده و تاثیر شــگرفی بر رفتار
سایر بازیگران سیاسی داشته اســت .اما گویی انتخابات
پیش رو تفاوت محسوســی دارد چرا کــه عملکرد ضعیف
دولت ،اصولگریان را که بازنده دو انتخابات گذشــته بوده
اســت،مصر بر بازگشت کرده است و از ســوی دیگر نحوه
و رفتار سیاســی دولت اعتدال در عرصه سیاســت داخلی
این مجال را به بدنــه اصالحات داده که پــس از فتنه 88
انها نیز چراغ خاموش و یا حتی در قالب دولت ســهامی به
سیاســت ورزی بپردازند .پیروزی نســبی اصالح طلبان در
دور دهم انتخابات مجلس شــورای اســامی این امید را
بیشتر زنده کرده است .هر چه که هســت ،دولت روحانی
خواسته یا ناخواسته با رفتارهای درست یا غلط خویش همه
جریان های سیاسی را مصر بر مشــارکت و به دست گیری
قدرت مجریه کرده است.
اما وضعیت دو جریان سیاسی کشــور-اصولگرایان
و اصالح طلبــان -از تــوازن برخــوردار نیســت .جریــان
اصولگرایی پــس از اتحاد صــورت داده بــرای انتخابات
مجلس شورای اســامی با طعم تلخ شکست مواجه شد و
مجبور به تقســیم بخش قابل توجهی از صندلی های سبز
بهارستان با جریان رقیب شده است و از سوی دیگر جریان
دوم خرداد سر مست از پیروزی به دست امده خود را اماده
می کند که در یک سطح باالتر فعالیت های سیاسی خود را
ســامان دهد .البته اصولگرایان بعد از شکست ضمنی که
در انتخابات مجلس شورای اسالمی مخصوصا در تهران
خورده اند ،نســبت به بازیابی نقاط ضعف خــود پرداخته و
درصدد هســتند که حتی االمکان نقصان های موجود در
رفتار سیاسی خود را اصالح کنند .یکی از ایده هایی که این
روزها از سوی برخی اصولگریان مطرح شده است ،شکل
دهی پارلمان اصولگرایی اســت .به بیان ســاده تر ،ایجاد
مکان و تشکیالتی جهت چانه زنی و اجماعی فراگیر؛ امری
که سال هاست جریان اصالحات از ان بهره می برد .اما در
این بین این سوال مطرح می شود که دلیل طرح این ایده
چه چیزی می تواند باشــد؟ ایا طیف های سیاســی جریان
اصولگرا نمی توانند بــا یکدیگر دیالوگ سیاســی ناظر به
هدف برقرار کنند؟ یا اینکه این جریان نیازمند یک اتاق فکر
برای کنش های کالن خود است؟ و سواالتی از این دست.
برای پاســخ به این پرســش باید نحوه عمل و کنش
سیاســی جریــان اصولگــرا را تحلیــل کــرد .در واقع در
اسیب شناســی جریان اصولگرا در حوزه عمــل؛ باید به دو
ســطح کنش رفتاری جمعی (در ســطح نخبگان) و کنش
رفتاری فردی (در سطح بازیگران) دقت کرد و این دو سطح
را به صورت جداگانه تحلیل کرد.
در واقــع در اسیب شناســی اقدامات عملــی جریان
اصولگرا در حــوزه رفتار جمعــی می توان بــه چند نقصان
کلی ،اما بسیار مهم و حائز اهمیت مواجهه خواهیم شد که
مهمترین ان تنوع و تکثر بسیار زیاد مراجع فکری ،اجرایی
و ســتادی اســت و می تواند ایده ایجاد پارلمان سیاســی
تالشی در جهت برطرف کردن همین نقصان در ساختاری
تصمیم گیری جریان اصولگریان باشد.
در واقع به دلیل تکثــر مراجع فکــری و تصمیم گیر
در این جریــان فرایند اقنــاع در میان اصولگرایان بســیار
طوالنی تر از جریان رقیب است و کنش سیاسی به صورت
کالن و واحد بــا چالش های فراوان تری نســبت به رقیب
صورت می گیرد و بدیهی اســت که این امر اصولگریان را
در شرایط حساس و پرالتهاب سیاست دچار ایست می کند.
در واقع فرایند «اقناع» و بعد «اجماع» روی شخص خاص
در دوران ریاست جمهوری -و یا هم نظری روی لیستی واحد
در فرایند انتخابات شورای مجلس اسالمی؛ به دلیل انچه
که می توان ان را «تورم ســاختارهای تصمیم گیر» نامید
با کندی و همراه با چانه زنی فراوان اســت و از انجایی که
در فرایند اقناع باید بیشترین رضایت مندی صورت بگیرد؛
از این رو هرگز نمی توان به یــک گزینه مطلوب حداکثری
برای نخبگان و بدنه کنش گر دســت پیدا کــرد .از این رو
جریان اصولگرا باید نسبت خود را با این تورم های ساختاری
تصمیم گیر روشــن کرده و خود را در حوزه تصمیم گیری و
تصمیم سازی چابک تر کند.
تنوع و تکثــر مراجع فکــری تصمیم گیــر در جریان
اصولگرا ،یکی از ریشه های اساسی و ضعف در حوزه عمل
اســت چرا که تکثر در کاندیداها و لیســت ها ،کنش های
فردی نخبگان ،روش هــای گوناگونی رفتاری و تبلیغاتی،
عدم وحدت رویــه و ادبیات مشــترک و حضــور بازیگران
مستقل و ...را متاثر از خود کرده است.
به بیان دیگر و باتوجه به تکثــر و تنوع مراجع فکری
در این جریان در هر دوره شاهد ان هســتیم که بخشی از
نیروهای سیاســی به صورت تکلیف مدارانــه وارد عرصه
انتخابات می شوند و همین امر معادالت بازی را به ضرر این
جریان رقم می زند که مشهود ترین این اقدامات حضور سه
شخصیت اصولگرا در مناظرات انتخابات ریاست جمهوری
دور یازدهم بود که در نهایت هیچ سازوکار معین و مشخصی
برای انصــراف هریک از انــان به نفــع کل جریان تعریف
نشــد .این امر در حالی بود که در جریان رقیب تالش های
بی وقفه ای صورت داد که عارف به نفع روحانی کنار رفته و
یک کاندیدا به عنوان نیروی شاخص این جریان به فعالیت
ادامه دهد که در نهایت نیز هرچند با رای شکننده ،اما پس
از هشت سال توانستند سکان قوه مجریه را مجددا به دست
گیرند .نکته قابل توجه در بررسی نحوه کنش سیاسی این
دوجریان ،که در حوزه رفتارهای سیاسی خرد قابل تحلیل
اســت به عقالنیــت صورت گرفتــه در رفتار سیاســی انها
بازمی گردد .در واقع جریان دوم خرداد در هر دو انتخابات
گذشته ،قائل و تســلیم به عقالنیت و خرد جمعی حاکم بر
سازوکار انتخاباتی خود شــد و در این بین حتی یک کاندید
مطرح (محمد رضا عارف) به نفع دیگری کناره گیری کرد.
(البته کناره گیری عارف از انتخابات ریاست جمهوری هم
نشان از ســبک بودن ســازوکار تصمیم گیری جریان دوم
اصالحات بود و هم نشان دهنده عقالنیت مصلحت گرای
سیاســی) .این رفتار نشــات گرفته از خــرد جمعی جریان
دوم خرداد به وضوح در انتخابات مجلس و به خصوص نحوه
رای های لیستی در تهران قابل مشــاهده بود؛ انجایی که
تکلیف سیاسی در پای منفعت و عقالنیت سیاسی ذبح شد.
39
سیاست
40
مثلث | شماره 315
احزاب و شخصیت ها
در واقع عمده تفاوت رفتار سیاسی این دوجریان را باید
در نحوه کنشگری نشات گرفته از عقالنیت حاکم بر رفتار
انها جست وجو کرد .اصالح طلبان با هدف به دست گیری
قدرت سیاســی ،تمامی راه های ممکن برای ان را ترسیم
می کنند و این در حالی اســت که اساسا عقالنیت حاکم بر
رفتار سیاســی جریان اصولگرا نه در منفعت سیاسی بلکه
پای در دامان سنت و ان چیزی است که امروز ان را تکلیف
سیاسی می خوانند.
در واقــع در دوگانه مصلحت سیاســی و یــا تکلیف
سیاســی ،بســیاری از معــادالت شــکل دیگری بــه خود
می گیرند .به بیان ســاده تر ،از انجایی که نیروی اصولگرا
عمل به تکلیف سیاســی را بر خود واجب می داند؛ این امر
امکان تکروی و حضور بدون اتکا به جریان یا تشــکیالت
سیاسی را به شدت باال می برد و مصلحت و عقالنیت سیاسی
به حاشیه برده می شوند .البته این امر لزوما محکوم نیست.
اما در کالن قضیه مثبت تلقی نمی شــود چرا که سیاست،
عرصه کنش ها و مشــارکت های جمعی به منظور به دست
اوردن بیشترین سود ممکن در بازی قدرت است.
از ایــن رو جریان اصولگــرا عالوه بر انکــه در حوزه
ساخت و یا ساختاری سیاسی -تشکیالتی خود دچار چالش
است که ما ان را تورم ســاختارهای تصمیم گیر نامیدیم،
در حوزه کنــش و اغنای فردی نیروهای کنشــگر نیز دچار
چالش های جدی اســت .از این رو ابتدا انتظار می رود که
این جریان سیاسی در گام اول بتواند نیروهای سیاسی نخبه
خود را بیشتر به سمت مصلحت سیاسی سوق داده و انها را
از زمین تکلیف های سیاسی بیرون اورد و پس از ان نسبت
به شیوه های ساختاری رویه اصالح را در پیش بگیرد.
نکته ظریف اما مهم دیگر که بایــد در این بین به ان
دقت کرد این است که اساسا نحوه کنش نیروهای کنشگر
میدانی جریان اصولگرا نیز دارای پیچیدگی باالیی است.
در واقع کنش فردی نیروهای اصولگرا (نیروی های صف)،
عالوه بر اینکه متاثر از فضای جامعه و مقتضیات زمانه اعم
از علمیت ،تخصص ،تعهد و ...است مضاف بر ان با یک
مولفه بسیار عمیق دینی به نام «حجت شرعی و یا تکلیف
دینی» نیز همراه است و بازیگران سیاسی و میدانی جریان
اصولگرا عالوه بر اینکه در حوزه نظری باید اغنا شوند بلکه
در حوزه شــرعیات نیز باید برای خود حجت و سندی متقن
داشته باشند که رفتار انها را موجه نشان دهند؛ حجتی که
عمدتا بدون نگاه به یک سیاســت ورزی عقالنی و درست
پایه ریزی می شود و به جای انکه «عمل به تکلیف معطوف
به نتیجه» را خروجی دهد« ،تکلیف مداری صرف» که نه
منجر به ادای تکلیف می شــود و نه نتیجه را بروز می دهد،
این امر از انجا دارای اهمیت است که کنش جمعی و کالن
نخبگان جریان اصولگرا را با چالش جدی مواجه می سازد.
به بیان ســاده تر هرچقدر که نخبگان اصولگرا در ساختار
خود تغییرات دهند و ان را ساده سازی کرده و به سمت اغنا
و اجماع پیش بروند تــا زمانی که نتوانند بدنــه رای دهنده
خود را نیز با ساختار جدید خود همراه کنند با مشکل رو به رو
هســتند .از این رو تغییر فضای گفتمانی حاکم بر اندیشه
سیاسی نیروهای اصولگرا-اعم ازنخبگان و بازیگران -باید
از تکلیف مداری صرف به عمل به تکلیف معطوف به نتیجه
تغییر پیدا کند.
خالصه مطلب انکه اصولگریان در انتخابات پیش رو
نیازمند اصالحات جدی در حوزه کنش سیاســی خود ،هم
در ســطح کالن و هم در سطح خرد هســتند .از یک سو با
تورم ســاختارهای تصمیم گیر مواجهند و از ســوی دیگر
مولفه هــای تصمیم گیری نیروهــای میدانــی اش برای
تصمیم و اقدام سیاسی زیاد اســت .از این رو ایده پارلمان
اصولگریان می تواند همان روشی باشــد که ساختارهای
در هم تنیده اصولگریان را سبک کند و انها را برای انتخابات
ریاست جمهوری پیش رو در موقعیت بهتری قرار دهد.
پارلمان در برابر تحزب
چند نکته درباره پارلمان اصول گرایی
حسن خانی
روزنامه نگار
10
هــگل می گوید که همــه رویدادها و شــخصیت ها
در تاریخ دوبــار رخ می دهنــد .کارل مارکس این ســخن
هگل را در کتاب «هجدهم برومر لویی بناپارت» اینگونه
تکمیل می کنــد« :هــگل در جایــی می گوید کــه همه
رویدادها و شــخصیت در تاریخ گویی دوبار رخ می دهند.
وی فراموش می کنــد که اضافه کند :نخســت به صورت
تراژدی ،بار دوم به صورت کمدی» .از نظر مارکس تاریخ
خودش را تکــرار می کند «نخســت به صورت تــراژدی و
بــار دوم به صورت کمــدی» این موضــوع را می توان در
پدیده های سیاســی و اجتماعی اطرافمان نیز مشــاهده
کرد.
با همین رویکرد می توان نیروهای معتقد به توسعه
سیاســی ایران را مورد توجه قــرار داد .نیروهای معتقد به
توسعه سیاســی دوبار در تاریخ تکرار شده اند .بار نخست
خرداد ســال 1376و بــار دوم در خــرداد .1392بار اول
فرجام این نیرو ها به تراژدی ختم شد و بار دوم گویی در حال
افرینش یک کمدی هستند.
بار نخست با وقوع ماجرا هایی نظیر کوی دانشگاه،
تحصن نمایندگان ،استعفای فرمانداران ،انحالل شورای
شهر تهران و ...در ،1384با خروج از قدرت به نفع جریان
مخالف سرنوشتی تراژیک یافت و اما این دفعه در بار دوم
ورود به تاریخ و امدن به فضای سیاسی کشور بیشتر شبیه
به یک کمدی رخ می نماید.
نیروهای توســعه سیاســی که مدعی هستند تمام
توان خود را صرف توســعه سیاســی می کننــد در چهار
سال گذشته عملکردی را از خود بروز داده اند که بیشتر
به طنزواره ای تلخ می ماند .بیشتر شاهد کاریکاتوری از
توسعه سیاســی هســتیم تا تصویر واقعی از ان .توسعه
سیاســی اجزایــی دارد از جملــه .1توجــه به شایســته
ســاالری .2ارجح دانسته شــدن ویژگی های اکتسابی
به جای ویژگی هــای انتصابی .3تالش بــرای تقویت
تحزب و....
نیروهای توسعه سیاسی به جای شایسته ساالری در
انتخابات گذشته قبیله گرایی پیشه کردند و به جای افراد
شایسته ،با تجربه ،دغدغه مند نســبت به سرنوشت کشور
و انقالب اسالمی و پاک دســت نظیر احمد توکلی تالش
کردند افرادی را وارد مجلس کنند که مهم ترین سابقه شان
فرزند وزیر دولت اصالحات بودن بوده است .فرزندی که
هزینه اوقات فراغتش در فیش حقوقی پدر در یک ماه عدد
قابل توجهی را نشان می دهد.
ایــن ان چیزی بــوده کــه رئیس دولــت اصالحات
و پارلمــان اصالحــات در مجموعه جلســات خــود بدان
رسیده اند .چیزی که بیشتر شــبیه به یک کمدی است تا
تالش برای تحقق توسعه سیاسی.
رئیس دولت اصالحات و پارلمان اصالح طلبی باید
بدانند که کارنامه سی نماینده تهران هر چه که باشد به پای
انان نوشته خواهد شد ،چرا که ایشــان این نمایندگان که
خود نیز به ناتوانی شان تاکید کرده اند را به مجلس شورای
اسالمی فرستاده اند.
ماجرا به اینجا ختم نمی شود .سخن گفتن این نیروها
از «بیت امام» و «یــادگار امام» و انتظار داشــتن از نهاد
قانونی شورای نگهبان برای تایید صالحیت حجت االسالم
حســن خمینی نیز وجه دیگر این ماجرا اســت .نیروهای
توسعه سیاســی چند ماه به خاطر ویژگی انتسابی «یادگار
امام» بودن از مهم ترین اصل توسعه سیاسی یعنی توجه
به شایستگی های اکتســابی به جای داشته های انتسابی
دست شســتند و چند ماه نهاد های قانونی کشور را به این
خاطر تحت فشــار قرار دادنــد و به دلیــل دارا بودن یک
شــخص از یک ویژگی انتســابی تند ترین نقدها را متوجه
نهــاد قانونی شــورای نگهبان کردنــد .این پایــان ماجرا
نیست.
در انتخابــات ریاســت جمهوری گذشــته و از ان
پر رنگ تر در انتخابات مجلس گذشــته نیروهای توســعه
سیاسی فعالیت حزبی خود را خود خواسته تحدید کردند و
به دلیل تصور «شرایط حساس کنونی» سیاست جبهه ای
را جایگزین سیاســت حزبی کردند .پارلمان اصالحات به
دلیل وجود ذهنیت «شرایط حساس کنونی» در نیروهای
توسعه سیاسی شکل گرفت .پارلمانی که مقدمه تشکیل
ان تعطیلی فعالیــت و عالیق و اهداف حزبــی در جریان
اصالحات بود.
این یعنی نقض توســعه سیاســی .نیروهای توسعه
سیاســی بــرای تحقــق توســعه سیاســی رفتــاری خود
نقیض انجــام داده و با تحدید توســعه سیاســی و تحزب
در میــان نیروهای خود تــاش کردند مثال شــعار تحقق
توسعه سیاسی در جامعه را پی بگیرند.
در شرایط حاضر که اصالح طلبان به مثابه نیروهای
توســعه سیاســی برای بار دوم در صحنه سیاســت ایران
حضور به هم رسانده اند با ذهنیت «شرایط حساس کنونی»
مســیری را در حال پیمایش هســتند کــه در نقطه مقابل
توسعه سیاسی است و بیشــتر رفتار انان را به کمدی شبیه
کرده است« .شرایط حساس کنونی» گویا جواز الزم را به
ایشان داده که ارمان خود را به محاق برند و قدرت طلبی را
جایگزین ارمان خود کنند.
در شرایط حاضر ما پدیده شاید در ظاهر دموکراتیک
یعنی پارلمان را در نیروهای اصالح طلب می بینیم و شاهد
هستیم ،اما واقعیت این است که این نمودی بیش نیست
انچه بوده این است که «جبهه» جایگزین «تحزب» شده
است و این یعنی تحدید توســعه سیاسی .این کاری است
که فقط کمدین ها از پس ان برمی ایند.
الزم به ذکر است که نیروهای اصولگرا هیچ گاه شعار
توسعه سیاسی نداده اند ،چرا که با بسیاری از استاندارد ها
و شاخصه های توسعه سیاسی که برامده از اندیشه مدرن
است سر ناسازگاری داشــته و دارند .این ســر ناسازگاری
محدود به این استاندارد ها نمی شود بلکه با گوهر مدرنیته
یعنی «اومانیسم» هم سر ناسازگاری دارند و به جد مخالف
انند وغیریت خود را در این اندیشــه جست و جو می کنند.
بنابرایــن نمی توان رفتار انان را با شــاخص های توســعه
سیاسی سنجید.
انان به پیشرفت سیاسی قائلند که شاخص های ان از
جهان زیست اسالمی ایرانی بر امده است .شاخص هایی
که همواره تــاش کرده انــد ان را محقق کننــد و اگر در
این مســیر موضوعــی را از دســتورکار خــارج کرده اند به
خاطر مصلحت عمومی بوده اســت اما ایــن خارج کردن
از دســتور هیچ گاه شامل اصول اساســی نشده است .اما
اصالح طلبان باید پاسخ دهند که با تحدید توسعه سیاسی
به عنوان اصل اساســی و علت وجودی در جریان خود با
منطق «شرایط حساس کنونی » را چه می توان نامید ،ایا
چیزی جز کمدی است؟
فرمانده جدید
سیاست
حضرت ایت الله خامنه ای ،رهبر معظم انقالب اســامی در حکمی
سردار سرلشکر پاســدار محمدحســین باقری را به ریاســت ستاد کل
نیروهای مســلح منصوب کردند .همچنین حضرت ایت الله خامنه ای،
رهبر معظم انقالب اسالمی در حکم دیگری ســردار سرلشکر بسیجی
دکتر سیدحســن فیروزابادی را به عنوان مشاور عالی نظامی فرماندهی
کل قوا منصوب کردند.
سرلشکرباقری
رئیسجدیدستادکلنیروهایمسلحشد
نگاه جدید
مثلث | شماره 315
سیاست
41
احزاب و شخصیت ها
1
هفته گذشته در حوزه نظامی ،ایران با یک رویداد مهم
مواجه شد .عالی ترین مقام نظامی ایران تغییر کرد و یک
رئیس جدید برای ســتاد کل نیروهای مسلح انتخاب شد.
حضرت ایت الله خامنه ای ،رهبر معظم انقالب اســامی
در حکمی سردار سرلشکر پاســدار محمدحسین باقری را
به ریاست ســتاد کل نیروهای مســلح منصوب کردند .در
حکم فرمانده کل قوا چنین امده بــود« :باتوجه به انتقال
سردار سرلشکر بســیجی دکتر سیدحســن فیروزابادی به
جایگاه مشــاورت عالی فرماندهی کل نیروهای مســلح و
نظر به خدمات شایسته و تجارب ارزنده جنابعالی در دوران
دفاع مقدس و پس از ان به ویژه در مســئولیت های ســتاد
کل و قرارگاه خاتم االنبیا(ص) ،شــما را به ریاســت ستاد
کل نیروهای مســلح منصوب می کنم .با تمسک و امید به
عنایات الهی ،ارتقای توانمندی ها و امادگی های دفاعی -
ی و امکان پاسخگویی
امنیتی نیروهای مسلح و بسیج مردم
به موقع و موثر به هر ســطح و نوع از تهدیــدات متوجه به
نظام جمهوری اسالمی ایران با عمل انقالبی مورد انتظار
اســت .از تالش های مخلصانه و مدبرانه سردار سرلشکر
بسیجی دکتر فیروزابادی از ابتدا تاکنون در این مسئولیت
مهم قدردانی و تشکر می کنم .دوام توفیقات همگان را از
خداوند متعال مسئلت می کنم».
اما حضرت ایت الله خامنــه ای ،رهبر معظم انقالب
اســامی در حکم دیگری سردار سرلشــکر بسیجی دکتر
سیدحســن فیروزابــادی را به عنوان مشــاور عالی نظامی
فرماندهــی کل قوا منصــوب کردنــد .در حکــم فرمانده
معظم کل قوا به سردار سرلشــکر بسیجی دکتر سیدحسن
فیروزابادی امده است« :حمد و ســپاس بی پایان به درگاه
ایزد منان که توفیق خدمت و مجاهدت طوالنی به شــما و
همکارانتان عنایت فرمود .اکنون که ســتاد کل نیروهای
مســلح از قابلیت هــا و توانایی های خوبی بــه فضل الهی
برخوردار گردیده ،الزم اســت از تجارب ارزنده جنابعالی در
مشاورت به اینجانب به ویژه امور نیروهای مسلح ،استفاده
شود .بر این اساس ،شما را به عنوان «مشاور عالی نظامی
فرماندهــی کل قــوا» منصــوب می کنــم .دوام توفیقات
جنابعالی را از خداوند بزرگ مسئلت دارم».
سیاست
42
مثلث | شماره 315
سرلشکر باقری کیست؟
محمد حسینافشردیمعروفبهمحمدباقریریاست
ستاد کل نیروهای مســلح جمهوری اسالمی ایران است.
وی برادر سردار شهید حسن باقری ،از فرماندهان ایران در
دوران هشت سال دفاع مقدس است .وی پیش از این در
مسئولیت معاونت اطالعات و عملیات در ستادکل نیروهای
مســلح فعالیت می کرد .سردار سرلشــکر محمد باقری از
فرماندهان جنگ هشــت ســاله ایران و عراق است که به
گفته خود از زمانی که حوادث کردستان شروع می شود به
عضویت در سپاه پاســداران درامده و از تابستان سال 59
رسما به عضویت سپاه پاسداران می رسد.
وی از تبحــر باالیی در امــور اطالعاتــی و عملیاتی
برخوردار بوده و تاکنون نیز در همین مسئولیت در ستاد کل
نیروهای مســلح فعالیت می کرد .باقری همزمان با ایزدی
به درجه سرلشــکری مفتخر شده اســت .محمد باقری در
سال های پیروزی انقالب اســامی فعالیت های بسیاری
را در سازماندهی انقالبیون انجام داد و با اغاز فعالیت سپاه
به جمع پاســداران انقالب اسالمی پیوســت .پس از اغاز
جنگ تحمیلی به عنوان اولین مسئول اطالعات و عملیات
سپاه منصوب شــد و در کنار برادر شــهید خود از هیچ ایثار
و جوانمردی دریــغ نکرد .وی هم اکنون رئیس ســتاد کل
نیروهایمسلحاستوازطرفیریاستموسسهشهید حسن
باقری را به عهده دارد که ضمن خدمت در عرصه دفاعی به
حفظ و نشر اثار ارزش های دفاع مقدس نیز مشغول است.
سردار سرلشکر محمد باقری از فرماندهان و یادگاران دوران
هشت ســال دفاع مقدس اســت که به گفته خود از زمانی
که حوادث کردستان شروع می شــود به عضویت در سپاه
پاسداران درامده و از تابستان سال 59در این نهاد انقالبی
مشغول به فعالیت می شود .وی در این باره می گوید« :یک
ماه از جنگ گذشــته بود که بــه جبهه رفتم .بــه دلیل نوع
فعالیتی که داشتم و مسئولیت های اطالعاتی – عملیاتی
که بر عهده ام بود ،تقریبا می تــوان گفت عملیاتی نبود که
در ان نباشم .من در عملیات ثامن االئمه(ع) که شکست
حصر ابادان بود ،حضور نداشــتم و در باقی عملیات های
مطرح دفاع مقــدس حضور داشــتم ».سرلشــکر باقری
می گوید« :در واقع الیه دوم النه جاسوسی بودیم؛ چرا که
سال اول دانشگاه و ناشــناخته بودیم .سران دانشجویان
خط امام (ره) ســال اخری و دانشــجویان فوق لیســانس
بودند .از زمانی که دانشگاه ها در بهار 59به سبب انقالب
فرهنگی تعطیل شد ،حوادث کردســتان شروع شد و ما به
سمت عضویت در سپاه کشیده شدیم .از تابستان سال 59
در سپاه مشغول فعالیت شدیم».او در یک مصاحبه درباره
ماجرای تشــکیل واحد اطالعات عملیات در زمان جنگ
گفته اســت« :کشــور ما در پدیده تهاجم دشمن به خاک
سرزمین ،کامال غافلگیر شد ،البته اخبار و اطالعاتی وجود
داشت که بعدها به این اسناد دسترسی پیدا کردیم .تحرکات
مرزی از عراقی ها دیده می شــد ،به پاسگاه ها تعرض شده
بــود و ،....در ان زمان بنی صدر به عنــوان رئیس جمهور
فرمانده کل قوا بود و در پاسخ به نامه های سپاه و توضیحات
حضوری افرادی همچون اقای شــمخانی بیان کرد عقل
شما نمی رسد و شما هم قصد تحریک عراق را دارید.
در این شــرایط جنگی اغاز شد و دشــمن محورهای
مختلفی را مورد هدف قــرار داد و در خوزســتان به عنوان
هدف اصلی عمق زیادی در همان هفته اول گرفت .ارتش
به عنوان مسئول دفاع از کشــور با این حادثه مهم مواجه
شد ،کمبودها و مشکالت وجود داشت ،نیروهای مردمی
و سپاه به جبهه امدند ،این دشمن کامال ناشناخته بود و این
سرزمین نیز برای خیل بسیجیان ،پاســداران و رزمندگان
ناشناخته بود .زیرا از تبریز و مشهد و تهران امده بودند.
تشخیص شــهید باقری بر این بود که مقدم بر همه
چیز این است که بتوانیم این سرزمین و دشمن را شناسایی
کنیم ،این مبنای تشکیل اطالعات عملیات شد؛ اطالعات
به اطالعات امنیتی ،کار گروهک ها و ...اطالق می شد که
شهید باقری لفظ اطالعات عملیات را ابداع کرد که به طور
مستقیم به عملیات مربوط می شود .در اطالعات عملیات
سلسله فعالیت ها به موازات یکدیگر اغاز شد؛ در مهر سال
59که من به جبهه رفتم احساس می کردم بسیاری اقدامات
صورت گرفته است و طوری نشان داده می شد که افراد 2-3
سال است بر این مساله کار می کنند؛ سرعت رشد اطالعات
عملیات در سپاه در جبهه خوزستان بسیار باال بود به نحوی
که بعد از 4-5ماه بعد از شــروع جنگ تقریبا تســلط خوبی
توسط عناصر اطالعات عملیات صورت گرفته بود.
فعالیت هایــی همچون شناســایی جبهه ها توســط
تیم هایی که شبانه به شناسایی می رفتند ،ترسیم محدوده
پیشــروی دشــمن ،محل ها و مقرهای فرماندهی و اب و
ســوخت و ...دشــمن ،نقاط ضعف و نقاط قوت دشمن،
محمد حسین افشردی معروف به محمد
باقری ریاست ستاد کل نیروهای مسلح
جمهوری اسالمی ایران است .وی برادر
سردار شهید حسن باقری ،از فرماندهان
ایران در دوران هشت سال دفاع مقدس
اســت .وی پیــش از این در مســئولیت
معاونت اطالعات و عملیات در ستادکل
نیروهای مسلح فعالیت می کرد
اســتفاده از عکس هوایی که توســط ارتش گرفته می شد
و باید این عکس ها تفســیر می شــدند .تســلط بچه های
بسیجی و سپاهی به این تفســیر عکس ،بازجویی از اسرا،
شنود ارتباطات دشــمن و ....از جمله اقداماتی بود که در
اطالعات عملیات در شش ماه ابتدایی جنگ شکل گرفت.
ایــن فعالیت ها که در سرنوشــت جنگ بســیار موثر
بود ،به عنــوان نقاط قــوت ســپاه و رزمنــدگان جمهوری
اسالمی شمرده می شد که نسبت به زمین و دشمن تسلط
فوق العاده ای داشتند؛ ما از جهت تدارکات ،امکانات مالی،
نیروی اموزش دیده ،داشتن حامیان خارجی و ...به شدت
در مضیقه بودیم ولیکن نقاط قوتی داشتیم که مهم ترین ان
اطالعات عملیات بود.به جرات می توان گفت قوی ترین
واحد اطالعاتی در نیروهای مسلحی که می توان تصور کرد
را در جنگ داشتیم .اطالعات عملیات توسط شهید باقری
پایه گذاری شد و رشد کرد ،شهید باقری به مرور از کسوت
اطالعاتی به کســوت فرماندهی نقل مکان کرد .دوستان
اطالعات عملیات را ادامه دادند و شــاهکارهای بزرگی در
جنگ همانند والفجر هشت فاو تا پایان جنگ داریم ».او
در همان مصاحبه در پاسخ به این سوال که به عنوان معاون
ستاد کل نیروهای مسلح رابطه دو بازوی دفاعی جمهوری
اسالمی یعنی سپاه و ارتش را چگونه ارزیابی می کنید؟ چون
بعضا می گفتند اختالف ســلیقه ای از زمان جنگ بین این
دو بوده است .االن اوضاع چگونه است؟ گفته است« :ما
و دوستان ارتشی در جهت تمثیل زیبای حضرت امام (ره)
حرکت می کنیم که بدن جمهوری اسالمی نیاز به دو بازوی
ارتش و سپاه دارد .ما روابط بسیار گرمی را بین سپاه و ارتش
شاهد هستیم؛ اختالف سلیقه طبیعی است و این امر بین
نیروهــای ارتش یا نیروهای ســپاه نیز امــکان دارد وجود
داشته باشد.
ارتش و ســپاه در جمهوری اســامی ایــران مکمل
یکدیگرند؛ دفاع در برابر دشمن هم تراز طبق قانون اساسی
بر عهده ارتش است و سپاه نیز ادعایی در این مورد ندارد؛
اگر توان مهاجم به گونه ای باشد که ارتش به تنهایی قدرت
مقابله نداشته باشــد ،طبق قانون اساسی سپاه وارد عرصه
می شود ،ســپاه بر همین اســاس حرکت کرده است.اگر
دشمنی باشد که ناهم تراز است یعنی تهاجم و تهدید امریکا
که ما االن هم در ان مرحله به ســر می بریــم زیرا گفتم ما
تهدید هم تراز نداریم ،طبیعی است که در ان شرایط ارتش
نیاز به کمک ســپاه دارد و در این مورد ســپاه کمک کننده
است؛ عالوه بر این سپاه مسئولیت حفظ امنیت داخلی در
محدوده باالتر از توان انتظامی را بر عهــده دارد؛ تعمیق
انقالب اسالمی در مناطق غربی اسیا و کشورهای اسالمی
نیز بر عهده سپاه است؛ بسیج به عنوان یک ماموریت بزرگ
است.هیچ یک از این ماموریت ها در ارتش نیست ،بنابراین
مکمل هم هستند .ســتاد کل نیروهای مســلح یک ستاد
فرماندهی کل قواست که شــامل کارکنان و عناصر ارتش
و سپاه است که در طبقات ساختمان و پادگان سال هاست
باهم کار می کنیم .رفت و امد بین ارتش و سپاه امری دائمی
و طوالنی مدت است؛ طبیعی است وقتی از صحنه ماموریت
همدیگــر به لحاظ حیطــه بندی ممکن اســت اطالعاتی
نداشته باشــند در برخی موارد اختالف ســلیقه هایی بروز
می کند که ســتاد کل هم جز وظایفش اســت کــه اینها را
حل کند».
هــر چــه هســت حــاال ســردار سرلشــکر پاســدار
محمدحسین باقری ،از چهره های انقالبی و ارزشی کشور
ما مســئولیت مهم ســتاد کل نیروهای مســلح را بر عهده
گرفته اســت .او اکنون در مقامی بســیار مهم حضور دارد
و ســوابق ارزشــمند او نشــان می دهد که همچــون همه
سال های گذشته نیروهای مســلح با هدایت و فرماندهی
مقام معظم رهبری همچنان در جهت حفظ امنیت و اقتدار
کشور خواهد درخشید.
نیازمند مدیریت جهادی هستیم
سرلشکر باقری نیروی کارامدی برای نظام است
ولی اهلل نانواکناری
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
2
حضرت ایت اللــه خامنه ای ،رهبر معظــم انقالب و
فرمانده معظم کل قوا روز هشتم تیر سرلشکر محمد باقری
را در حکمی به عنــوان رئیس ســتاد کل نیروهای مســلح
جمهوری اســامی ایران منصوب کردند و سپس سردار
سرلشکر بسیجی سیدحسن فیروزابادی را به عنوان مشاور
عالی نظامی فرماندهی کل قوا حکم دادند.
سرلشکر فیروزابادی باتوجه به 28سال سابقه حضور
در ریاست ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسالمی به
نظر می رسد اکنون که این ستاد از قابلیت ها و توانایی های
خوبی بهره مند اســت ،می تواند در جایگاه مشاورت رهبر
معظم انقالب نیز به ویژه در امور نیروهای مســلح موثر و
مفید عمل کند.
سرلشکر فیروزابادی سال 68وقتی مسئولیت ستاد
کل نیروهای مسلح جمهوری اسالمی را برعهده گرفت ،با
کمک سایر فرماندهان نظامی در ارتش و سپاه پاسداران
انقالب اســامی توانست زمینه توســعه ،رشد و پیشرفت
نیروهای مسلح کشــور را فراهم اورد و این قطار را بر ریل
درستی قرار دهد.
بــه لحــاظ الگوبــرداری مدیریتــی کــه سرلشــکر
فیروزابادی داشــت ،می توان او را فعال در حوزه مدیریت
جهادی تعریف کرد چون الگوی رفتــاری و کرداری همه
فرماندهان نظامی کشــور قران و ائمه معصومین است.
انها در حوزه مدیریت جهادی از مولی متقیان امام علی (ع)
الگو می گیرند و تحت الگو و اسوه حســنه ائمه معصومین
هســتند .بر همین اســاس تالش می کنند در این مسیر و
راه قدم بردارند .ایه ۲۱ســوره مبارکــه االحزاب می گوید:
کان َلکم فی َر ِ
یرجو
سول ال َّل ِه ُاســ َوهٌ َح َسن ٌَه ِل َمن َ
« َلقَد َ
کان ُ
الیوم ِ
کر ال َّل َه کثیرا»؛ یعنی مسلما برای شما
ال َّل َه َو َ
االخ َر َو َذ َ
در زندگی رسول خدا سرمشــق نیکویی بود ،برای انها که
امید به رحمت خدا و روز رســتاخیز دارند و خدا را بسیار یاد
می کنند».
از انجا که اهل بیت پیامبر گرامی اســام مصداق
نور واحد هســتند ،الگوی کامل رفتاری و کرداری برای
فرماندهان نظامی جمهوری اســامی ایران محســوب
می شوند و بر همین اساس سرلشــکر فیروزابادی و سایر
فرماندهان نیروهای مســلح در مســیر تحقق و عمل به
تعالیــم معصومان قدم برداشــتند و همچنــان این راه را
ادامه می دهند تا با تاســی از مدیریت جهادی و اقدام و
عمل وظایف خود را طبق خواســته فرمانــده کل قوا ادا
کنند بنابراین هر یک از فرماندهان کشور در جایگاه خود
سرلشکرباقری
سابقه درخشانی دارد
محمدابراهیم رضایی
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
3
عزیز ،مدیر و مدبر هســتند .همواره یکی از نقاط پر قوت
و قــدرت نظام جمهــوری اســامی ،حــوزه بازدارندگی
نظامی بوده که در منطقه و جهان زبانزد اســت .سرلشکر
فیروزابادی با مدیریت مناسب و پیگیری دستورات مقام
معظم رهبری و البته با کمک جمیع فرماندهان نیروهای
مســلح همچون سرلشــکر محســن رضایی ،سرلشــکر
جعفری و سرلشکر رحیم صفوی توانســت به این مساله
جامه عمل بپوشــاند .بــه عبارت بهتــر از انجــا که همه
فرماندهان نیروهای مســلح در تبعیت مقام معظم رهبری
هستند می توان گفت رسیدن به این جایگاه ممتاز کاری
جمعی بود .به واقع همه با تجربه ای که داشتند در مسیر
خود نقش افرینی کردند و موفق بودند.
امیدواریــم سرلشــکر محمد باقــری نیــز بتواند راه
سرلشــکر فیروزابادی را ادامه دهد تا بــا مدیریت جهادی
نیروهای مسلح جمهوری اسالمی ایران را به یک جایگاه
بسیار عالی تر و رفیع تر برساند و انشاءالله و به خواست خدا
همچنان فضای امنیت و ارامش هم برای کشور عزیزمان
ایران و هم برای همسایگان و منطقه تداوم یابد.
معتقدم سرلشکر محمد باقری نیروی کارامد ،موفق،
سربلند برای نظام جمهوری اسالمی ایران خواهد بود .او
در دوران دفاع مقدس همرزم اخوی شهیدش بود و امروز
همرزم همه فرماندهانی است که تجربه جنگ تحمیلی را
دارند ،امیدواریم با مدیریت او هر لحظه نسبت به گذشته
نیروهای مســلح جمهوری اســامی ایران رو به پیشرفت
و توســعه باشــند ،بر همین اســاس ارزوی موفقیت برای
سرلشکر محمد باقری داریم تا در مسئولیت ریاست ستاد
کل نیروهای مسلح جمهوری اسالمی ایران بتواند موفق
باشد.
مثلث | شماره 315
تجارب ارزنده سرلشکر فیروزابادی می تواند در پیشبرد امور
نیروهای مسلح موثر واقع شود ،حضرت ایت الله خامنه ای
رهبر معظم انقالب اســامی در حکمی ســردار سرلشکر
بســیجی دکتر سیدحســن فیروزابادی را به عنوان مشاور
عالی نظامــی فرماندهی کل قوا منصــوب کردند و به نظر
می رسد او باتوجه به تجربه مدیریتی ممتازی که داشت ،در
این مسئولیت نیز به طور شایسته ایفای نقش کند.
درباره سرلشکر محمد حســین باقری نیز باید بگویم
او قبل از انتصاب به ریاســت ســتاد کل نیروهای مســلح
جمهوری اسالمی ایران ،مسئولیت های مدیریت مختلفی
در سپاه پاسداران انقالب اسالمی و ستاد کل داشت .وی
برادر شــهید حســن باقری ،از فرماندهان عالی رتبه سپاه
پاسداران انقالب اســامی در دوران جنگ ایران و عراق
است .ســردار سرلشــکر محمدحســین باقری از ابتدای
تشکیل سپاه پاســداران انقالب اســامی در کنار اخوی
بزرگ خود به عضویــت در ســپاه درامد و ســابقه خوب و
درخشانی در طول دوران دفاع مقدس در مقابله با دشمن
بعثی و پس از ان دارد.
سرلشکر محمدحسین باقری نیز از چهره های ممتاز
نیروهای مسلح محسوب می شود .شاید سوال پیش اید که
او باتوجه به شــرایط و اوضاع منطقه باید چه اولویت هایی
را در مدیریت ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسالمی
ایران مدنظــر قرار دهــد و پیگیــری کند؟ در پاســخ باید
بگویم رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسالمی
ایران پیگیر سیاســت های ابالغی فرمانده کل قواست،
یعنی ایشان وظیفه ریاست ســتاد را برای فرمانده کل ایفا
می کنند ،بنابراین طبق دســتورات و فرامیــن فرمانده کل
قوا عمل می کند .با تفاسیر یادشده سرلشکر محمدحسین
باقری نیز پیگیر اجرایی شدن سیاست های ابالغی رهبری
معظم انقــاب می شــود .او همین کار را به نحو احســن
انجام می دهد و به تکلیف قانونی و شرعی خود جامه عمل
می پوشند.
سیاست
سرلشکر حســن فیروزابادی ،رئیس سابق ستاد کل
نیروهای مســلح جمهوری اســامی ایران از سال ۱۳۶۸
تا هشتم تیر ۱۳۹۵ریاست ستاد فرماندهی کل قوا و پس
از تغییر نام ســتاد کل نیروهای مســلح را عهــده دار بود و
بلندپایه ترین مقام نظامی پس از فرمانده کل قوا به حساب
می امد .او در طول نزدیک به 28ســال در این مسئولیت
قرار داشت و نشــان داد که از چهره های ممتاز و برجسته
میان نیروهای مسلح محسوب می شود.
سرلشــکر حســن فیروزابــادی همــواره امین همه
ســازمان های نظامی به ویــژه ارتش جمهوری اســامی
و سپاه پاســداران انقالب اســامی بود و به طور شایسته
از پس مســئولیتی که فرمانده کل قوا بــه او محول کرده
بودند ،برامد.
سرلشــکر فیروزابادی انســانی شریف اســت که در
سال های متمادی مسئولیت ریاســت ستاد کل نیروهای
مسلح جمهوری اسالمی ایران ،بسیار پرتالش نشان داد و
با بصیرت شرح وظایف خود را دنبال کرد.
سرلشــکر حســن فیروزابادی بســیار پیگیر اجرای
سیاســت ها و دیدگاه های مقام معظم رهبری در نیروهای
مســلح جمهوری اســامی ایــران بــود و یکــی از دالیل
موفقیت ها ،اتحــاد و انســجام نیروهای مســلح حاصل
مدیریت و تالش مدبرانه او در ســتاد کل نیروهای مسلح
جمهوری اسالمی ایران بود .معتقدم این اتحاد ،انسجام
و موفقیت های نیروهای مســلح که در هــر صورت االن
شاهدش هســتیم ،برگرفته از مدیریت با همت و تالش و
نظربلندی سرلشکر فیروزابادی است .اعتماد و حسن ظنی
که همه نیروهای مسلح به سرلشــکر فیروزابادی داشتند
موجب شــد تا او بتواند هماهنگی خوبی بین سازمان های
نظامی کشور ایجاد کند و به خواست خدا نیروهای مسلح
جمهوری اسالمی ایران امروز شرایط و وضعیت خوبی در
کشور و در سطح منطقه دارند.
در مجموع مدیریت سرلشکر حســن فیروزابادی در
ســتادکل نیروهای مسلح جمهوری اســامی ایران نمره
ممتازی می گیرد .او در دوران هشت سال دفاع مقدس و
جنگ تحمیلی نیز ستاد پشتیبانی جبهه و جنگ را برعهده
داشت و همان سال ها نیز از چهره های معروف ،باایمان و
مدیر خوب و خوشنام بین نیروهای مسلح محسوب می شد
که بعــد از جنگ تحمیلــی ،مقام معظم رهبری براســاس
شایستگی ،ایشــان را در ســال 68به ریاســت ستاد کل
نیروهای مســلح جمهوری اســامی ایران منصوب کرد.
حضور در این مســئولیت همان طور که اشــاره شد تا روز
هشتم تیر امسال ادامه یافت تا انکه سرلشکر فیروزابادی
بنا به حکم رهبر معظم انقالب مسئولیت ریاست ستاد کل
نیروهای مسلح جمهوری اسالمی ایران را تحویل سرلشکر
محمدحسین باقری داد.
از انجا که امروز به خواســت خدا ستاد کل نیروهای
مســلح از قابلیت ها و توانایی های خوبی برخوردار است و
احزاب و شخصیت ها
43
ساز جدایی درکنسرت اروپایی
بین الملل
بریتانیایی هادرروز 23ژوئنبهبریگزیترایمثبتدادندتاهواداراناستقاللازاتحادیهاروپاو
ناسیونالیسمانگلیسیبهارزوهایبربادرفتهخوددستیابنداماپسازاعالمنتایجرفراندومجدایی
بریتانیا از اتحادیه اروپا لرزه بر اندام قاره ســبز افتاد .کارشناســان بین المللی پیش بینی می کنند
که روند جدایی از اتحادیه در ایســتگاه بریتانیا متوقف نخواهد ماند و سایر کشورهای اروپایی را هم
درخواهدنوردید.
تی
تر
یک
دموکراسیعلیهجهانی سازی
بین الملل
44
مثلث | شماره 315
یازاتحادیهاروپارایدادند؟
چراانگلیسی هابهجدای
بی اعتمادی به اروپا
انگلستان همیشه ساز مخالف در
اتحادیه اروپا می زد
مجید تفرشی
1
تحلیلگر مسائل بریتانیا و اروپا
با رای اکثریت مردم بریتانیا به خروج کشورشــان از
اتحادیه اروپا ،یکــی از مهمترین حــوادث تاریخ معاصر
این کشــور و کل اروپا رقم خورد .هفته گذشته در روز 23
ژوئن ،با رای حدود 52درصــد از رای دهندگان در بریتانیا
در یک رفراندوم عمومی ،این کشــور در اقدامی عجیب
و غیرمنتظــره ،تصمیم به خروج از اتحادیــه اروپا گرفت.
در طول ســال های پس از جنــگ جهانــی دوم و از زمان
تشکیل بازار مشترک ،جامعه اروپا و سپس اتحادیه اروپا،
بحث پیوستن ،ماندن یا گسستن از هرگونه اتحاد با دیگر
کشورهای اروپا ،یکی از مهمترین مجادالت پایان ناپذیر
مردم ،نخبگان ،رســانه ها و سیاســتمداران این کشــور
بوده است .اکنون این بحث به ایســتگاه سرنوشت ساز و
تعیین کننده خود رسیده است.
از زمان پیروزی حزب محافظه کار در انتخابات سال
2010و تشــکیل دولت ائتالفی با حزب لیبرال دموکرات
و سپس از ســال 2015و پیروزی قاطع محافظه کاران در
انتخابات ،بحث اینــده بریتانیا در اتحادیه اروپا به دغدغه
اصلی در اغلب مناظره های سیاسی تبدیل شد .فشارهای
موجود در درون حــزب محافظه کار و دیگــر جریان های
از هم اکنون نام چند نفر برای جانشــینی
کامرون مطرح شده که مهمترین انها بوریس
جانسون شهردار سابق لندن ،مایکل گوو وزیر
ی وزیر کشور هستند .البته
دادگستری و تره زا م
این احتمــال وجود دارد که تجربه ســال 1990
تکرار شود ؛ زمانی که یاران نزدیک مارگارت تاچر
با کودتا و پشــت کردن به او هر یک در سودای
جانشــینی بانوی اهنیــن بودنــد و در نهایت با
عدم توافق بین خود ،رای به نخست وزیری یک
سیاستمدار سبک وزنتر به نام جان میجر دادند
مثلث | شماره 315
اماده سازی افکار عمومی و تبلیغاتی در جهت پیروزی رای
مثبت به ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا تصویب شدند.
درهمینمسیربودکهکامرونتصمیمگرفترفراندوم
اتحادیه اروپا به جای سال 2017که قبال اعالم شده بود را
یک ســال زودتر برگزار کند تا در پرتو تاثیر تبلیغاتی پیروزی
انتخاباتی و توفیق در مذاکرات با اتحادیه اروپا ،از جو موجود
استفاده کرده و در رفراندوم پیروز شود .با این همه ،مخالفان
کامرون در این مسیر نیز ساکت و بیکار بودند .سوای احزاب
دست راستی و افراطی خارجی ســتیز و ضدمهاجرت مانند
یوکیپ (حزب استقالل بریتانیا) ،در درون حزب حاکم نیز
چندین جناح و سیاســتمدار با کامرون و ائتالف او با حزب
رقیب کارگــر درافتاده بودنــد .از میان این افــراد می توان
به بوریس جانســون ،شــهردار ســابق و مایکل گوو وزیر
دادگستری کنونی اشاره کرد .عمده مخالفان ادامه عضویت
بریتانیا در اتحادیه اروپا را افــراد دارای تحصیالت کمتر یا
سن بیشتر در مناطق حاشیه شــمالی و غربی در انگلستان
تشکیل می دادند ،حال انکه نســل جوانتر و تحصیلکرده
و طبقه متوســط شــهرهای بزرگ به همراه ســاکنان ایرلند
شمالی و اسکاتلند حامی ماندن کشورشان در اتحادیه اروپا
بودند .به عبارت دیگر ،نبرد اصلی در این رفراندم جنگ بین
گذشته گراها و اینده نگرها بود .بیشتر مخالفان اروپا کسانی
بودند که اعتال و اقتدار کشورشان و احیای دوران استعمار و
امپراتوری را در خروج از اروپا محقق می دانستند .حال انکه
نســل جوان واقع گرا معتقد بودند که بریتانیا فقط در داخل
اروپا اســت که می تواند به اهمیت و تاثیرگذاری منطقه ای
و جهانی خود ادامه دهــد و احیای رویاهای اســتعماری و
امپراتوری امری ناممکن و دست نیافتنی است.
موافقان اتحادیه همه اینده کشور را در گرو حضور در
کناردیگرکشورهایاروپاییمی دانستندوبرعکسمخالفان
معتقد بودند که المان و فرانسه به همراه کشورهای تازه وارد
اروپایی هرگز اجــازه ایفای نقش و قــدرت یافتن واقعی به
بریتانیا در اتحادیه اروپا را نخواهند داد .واقعیت این است که
کشورهای عضو اتحادیه اروپا و به خصوص المان و فرانسه
به عنوان کشورهای اصلی ان ،اگرچه سال هاست در تالش
بوده و هستند تا در رقابتی دیرینه ،قدرت اقتصادی و سیاسی
و راهبردی بریتانیا در منطقه را محدود کرده و مانع مشارکت
لندن در رهبری اروپا شوند ،ولی هرگز مایل به خروج بریتانیا
از اتحادیه ان هم به این شکل نبودند.
در این میان ،دالیل فرهنگــی اقتصادی و اجتماعی
رای منفی به ادامه عضویت بریتانیا را نیز از یاد نباید برد .از
جمله فشارهای ناشــی از هجوم مهاجران خارجی و نیروی
کار کشــورهای اروپای شــرقی تازه وارد در اتحادیه اروپا و
هزینه های مستقیم و غیرمســتقیم متحمل بر لندن برای
حضور در اتحادیه اروپا را با ید از جمله دالیل مخالفت های
موجود با این اتحاد لرزان دانســت .اروپایی ها می دانستند
که بریتانیا به عنوان پنجمین اقتصاد بزرگ جهان و کشوری
که مناسبات خاص و ناگسستنی با امریکا ،اعراب ،اسرائیل
و همه کشــورهای مشترک المنافع (کشــورهای مستعمره
سابق بریتانیا) دارد ،به اقتدار و اعتبار اتحادیه اروپا می افزود
و خروج ان کشــور از اتحادیه یک گسســت ،شکســت و
ضربه ای بزرگ برای اروپای متحد و مقتدر به شمار می رود.
با این همه با رای منفی مردم بریتانیا در این همه پرسی ،دنیا
نه برای ان کشور و نه برای اتحادیه اروپا به پایان نرسیده و
دو طرف این جدایی در تالش کاهش خسارت های ناشی
از این تصمیم عجیب تاریخی هستند.نتیجه این رفراندوم
نه تنها در مناســبات لندن و اتحادیه اروپا زلزله ایجاد کرده
که در مناسبات اقتصادی جهانی و سپهر سیاسی در داخل
بریتانیا نیز ولوله انداخته است .از یک سو ،کامرون با اعالم
استعفای خود طی چهار ماه اینده و تا زمان برگزاری کنگره
ســاالنه حزب ،عمال رقابــت سیاســتمداران عالقه مند به
جانشینی او از هم اکنون اغاز شده و شاید شرایط را به سویی
ببرند که به دلیل ضرورت اغاز ســریع مذاکرات برای خروج
کشور از اتحادیه اروپا ،رهبر جدید حزب و نخست وزیر جدید
هر چه زودتر برگزیده شود.
از هم اکنون نام چند نفر برای جانشینی کامرون مطرح
شده که مهمترین انها بوریس جانسون شهردار سابق لندن،
ی وزیر کشور هستند.
مایکل گوو وزیر دادگستری و تره زا م
البته این احتمال وجود دارد که تجربه ســال 1990تکرار
شود ؛ زمانی که یاران نزدیک مارگارت تاچر با کودتا و پشت
کردن به او هر یک در سودای جانشینی بانوی اهنین بودند و
در نهایت با عدم توافق بین خود ،رای به نخست وزیری یک
سیاستمدار سبک وزن تر به نام جان میجر دادند.
در سوی دیگر ،حزب کارگر قرار دارد .جرمی کوربین
رهبر تــازه وارد حزب کارگر بــا حمایــت از رای دولت حاکم
به شدت خواهان ماندن کشور در اتحادیه اروپا بودند .با این
همه ،مخالفان قسم خورده کوربین که اغلب از همفکران
تونی بلر بودند ،از فرصت شکست در رفراندوم استفاده کرده
و او را متهم به کم کاری در این راه کردند و تصمیم به کودتای
درون حزبی علیه او گرفتنــد .کوربین در ابتدا هیالری بن،
رهبر کودتا را از سمت وزیر خارجه در کابینه سایه برکنار کرد
و به دنبال ان ،اکثریت اعضای کابینه ســایه از سمت خود
استعفا کردند .در حال حاضر فشارهای فزاینده جدی برای
کناره گیری کوربین از ریاســت حزب کارگر ادامه دارد ،ولی
باتوجه به سا زو کار خاص حزب کارگر که همه افراد کوچک
و بزرگ عضو حزب مستقیما با رای خود رهبر حزب را انتخاب
می کنند و طیف گسترده حامیان رویکرد جدید حزب کارگر
و رهبر ان ،کوربین که بسیار متفاوت از بقیه سیاستمداران
کنونی و محبوب اقشار مختلف حامی حزب است ،امیدوار و
مطمئن است که حتی در صورت دریافت رای عدم اعتماد از
سوی اعضای ارشد حزب ،بار دیگر توسط اکثریت اعضای
معمولی حزب به رهبری برگزیده شــود .امیدی که به نظر
نمی رسد چندان پررنگ باشــد و احتماال در نهایت کوربین
قافیه را خواهد باخت .چنان که پیش بینی می شد ،تصمیم
بریتانیا مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا ،موجب بروز هیجاناتی
در اقتصاد و بازار بریتانیا شده است .سوای کاهش ناگهانی
نرخ برابری پوند در برابر دیگر ارزهای عمده جهانی و سهام
بازار بورس لندن ،در همین چنــد روز اخیر از اعتبار اقتصاد
بریتانیا در موسســات اعتبارســنجی منطقــه ای و جهانی
کاسته شده اســت .این در حالی است که بالفاصله پس از
اعالم نتایج رفراندوم ،مارک کارنی ،رئیس کانادایی بانک
مرکزی بریتانیا ضمن تالش برای عادی نشان دادن شرایط
اقتصادی و دورنمای اینده ،اعالم کرد که اماده تزریق 250
میلیارد پوند به بانک ها ست و حاضر است در صورت لزوم به
این مبلغ نیز بیفزاید .به هر روی ،شرایط سیاسی و اقتصادی
بریتانیــا و اروپا پس از ایــن رای تاریخی به هر ســمتی که
پیش برود ،تاریخ اروپا و بریتانیا ورق مهم و سرنوشت سازی
خورده و به شــرایط گذشــته بازنخواهد گشــت .بی دلیل
نیســت که پیروزمندان این رفراندوم ،پیروزی خود را «روز
استقالل»کشور نام نهاده و شکست خوردگان در رفراندوم
نیز این حادثه را «نبرد اخرالزمان» نام نهاده اند.
بین الملل
دست راســتی موجب شــد تا دیوید کامرون ،نخست وزیر
نهایتا وعده برگزاری یک همه پرســی در ایــن موضوع را
بدهد.
نخست وزیر محافظه کار بریتانیا ،بر اساس سه تجربه
موفققبلیخود(پیروزیدرانتخابات 2010وشکستحزب
کارگر ،پیروزی در رفراندوم پیشنهادی حزب ملی اسکاتلند،
برای استقالل اسکاتلند از بریتانیا و همچنین پیروزی قاطع
در انتخابات سراســری پارلمانی )2015مطمئن بود که با
برنامه ریزی تبلیغاتی و فرهنگی ،افکار سازی و مدیریت زمان
خواهد توانست در همه پرســی اتحادیه اروپا نیز به پیروزی
دست یافته و رای خود را به کرسی بنشاند.
اوبرایجلبنظرافکارعمومیوباپیشبردنسیاست
ارعاب و امتیازگیری از رهبری اتحادیه اروپا ،طی چند مرحله
مذاکره در فاصلــه مه 2015تا فوریه ،2016موفق شــد تا
ضمن کســب معافیت های مختلف قانونی و مالیاتی برای
کشــورش ،بریتانیا را از برخی مقررات سخت اروپایی مبنی
بر اشــتغال و اعطای خدمات رفاهی گسترده به نیروی کار
مهاجر از کشــورهای فقیرتر اروپایی بــه بریتانیا برای چند
سال به حالت تعلیق دراورد .این معافیت ها عمدتا در جهت
ردپای البغدادی
خروج بریتانیا در واکنش به مساله
پناهجویان خاورمیانه ای بود
برنده بزرگ
روس ها بازی جدیدی در اروپا
در سر دارند
45
بین الملل
ساکسون ها به دنبال شکار خرگوش
نگاهی جامعه شناسانه به رای اکثریت انگلیسی ها برای خروج از اتحادیه اروپا
رضا مجیدزاده
پژوهشگر اقتصاد سیاسی توسعه
2
انگلیســی ها به خروج از اتحادیه اروپا رای داده اند.
هرچند دیوید کامرون امیدوار بود که در مقام نخســت وزی ر
بتواند اتحاد بریتانیا بــا اتحادیه اروپا را تقویــت کند اما در
انجام این کار ناکام ماند .نگاهی به امار موافقان و مخالفان
همه پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نشان می دهد که
خواســته گروه های سنی میانســال به باال ،بر رای جوانان
این کشور ،چربیده است .اما این رای به چه معناست و چه
داللت هایی دارد؟
بین الملل
46
مثلث | شماره 315
رای به خروج
اولین نکته ای که در بررســی ارای موافق به خروج از
اتحادیه اروپا به چشم می خورد ،تعداد باالی افراد مسن و
سنتی انگلیســی در ثبت رای مخالف به ماندن در اتحادیه
اروپاست .شدت این تفاوت نگرش نسلی به حدی است که
حتی پس از پایان رای گیــری ،برخی از اعضای گروه های
ســنی جوان ،به این رای گیری اعتــراض کردند .در واقع،
موافقان خروج بریتانیــا از اتحادیه اروپا بر ایــن باورند که
استمرار حضور بریتانیا در اتحادیه اروپا ،برای شهروندانش
زیانبار است و رجوع به سنت های پیشــین این کشور برای
جلوگیری از فروپاشی اقتصادی ،ضرورت دارد.
این تفاوت نسلی در میان اکثریت موافقان و مخالفان
به خروج ،نشانگر یک مولفه مهم در رای انگلیسی هاست؛
میلبهریسک.گروه هایسنیباالترازدرجهریسکپذیری
کمتری برخوردارند و به واســطه مالحظــات رفاهی برای
گذران عمر باقیمانده خود که در مقایســه با عمر باقیمانده
نسل جوان ،کمتر اســت ،برای سیاســت های ریاضتی و
انتظار تا زمان بهبــود اقتصــادی ،ارزش انتظاری کمتری
قائل می شوند .این ارزشــگذاری انتظاری معقوالنه ،کمتر
به هزینه معطوف بوده و بیشتر روی دورنمای بهبود شرایط
تمرکز دارد .به دیگر سخن ،اگر بقا در اتحادیه اروپا و تحمل
سیاست های ریاضتی و شرایط کنونی نامساعد اقتصادی
این اتحادیه ،به nسال زمان نیاز داشته باشد می توان در m
سال پسارونق ،از مزایای رفاهی برخوردار گشت .اندازه ،n
ن برابر است اما اندازه mبرای
برای هر دو گروه مسن و جوا
گروه مسن تر ،از اندازه ان برای گروه جوانتر ،کوچکتر است
و حتی ممکن است مساوی با صفر باشد؛ یعنی ممکن است
کل دوران باقیمانده حیات گروه مسن تر ،به ریاضت بگذرد!
از این روی ،ریسک رای به ادامه بقا در اتحادیه اروپا
که فعال به مســیر ریاضت اقتصادی (به واســطه عملکرد
اقتصادی نامناسب کشورهایی مانند یونان ،اسپانیا و ایتالیا
و شاید کشــورهایی دیگر در اینده) ،وابســته است ،برای
گروه های سنی باالت ر بیشــتر اســت .به این ترتیب انها از
ی به سمت گزینه کم ریسک تر پیش می روند چون
نظر روان
می انگارند که در صورت جدایی از این اتحادیه ،شاید تعداد
nنیز کوچکتر شود.
شکار خرگوش
از منظر جامعه شناسی سیاسی ،انگلیسی های موافق
خروج از اتحادیه اروپــا ،با توزیع احتمالی به شــکل کمتر
بودن احتمال رونق در اینده نزدیک ( nکوچک) و بیشــتر
بودن احتمال وقوع رونــق در اینــده ای دور ( nبزرگ) ،به
ش گرویدند .ژان ژاک روسو شکار
سمت تعادل شکار خرگو
خرگوش را در برابر شــکار گوزن مطرح کرد؛ شکار گوزن به
معنای دستیابی به پاداشی بزرگتر در نتیجه همکاری گروهی
و شکیبایی است اما شــکار خرگوش در نتیجه ناشکیبایی،
َکروی حاصل می شود .در واقع تعادل شکار
کوته نگری و ت َ
خرگوش به خاطر ریسک باالی شــرایط همکاری و کنش
گروهی رخ می دهد .از این روی ،شــکار خرگوش ،تعادل
ناشی از غلبه ریســک در محاســبات روانی و شکار گوزن،
تعادل ناشی از غلبه منفعت در محاسبات روانی است.
اگر منافع ناشی از رونق اقتصادی در اتحادیه اروپا را
به مثابه یک گوزن بزرگ در نظر بگیریم ،انگاه منافع ناشی
از خروج از اتحادیه اروپا و چشم پوشی از مزایای جریان ازاد
عوامل تولید و تجارت ازاد درون منطقــه ای و صرفه های
شــبکه ،یک خرگوش کوچک خواهد بود .بدون احتساب
عامل ریســک و احتمال دســتیابی به گوزن ،روشن است
که تعادل شکار گوزن ،به تعادل شکار خرگوش برتری دارد
و همگان ان را ترجیــح می دهند؛ این ترجیح و احتســاب
احتماالت ،دلیــل اصلی تشــکیل اتحادیه اروپــا و دیگر
اتحادیه های منطقه ای در سراســر جهان است .اما وقتی
عامل ریسک ،وارد تحلیل بازی بقا یا ترک اتحاد شود انگاه
نتیجه ،تغییر خواهد کرد .انگلیسی های مسن تر می دانند
که گوزن ،یعنی منفعت اقتصادی بیشتر ،اما انها چند سال
( )nباید صبر کنند و انتظار بکشند تا سهمی از گوزن به دست
اورنــد! در حالی که می توانند به صورت انفــرادی و گریز از
ریسک ،به خرگوشی کوچک قناعت کنند چون mبرای انها
از mبرای جمعیت جوانتر ،کوچکتر است.
این غلبه ریسک به حدی باالســت که بریتانیایی ها
ســاعتی پس از اعالم نتایج رفراندوم ،از گوگل پرســیدند:
«اتحادیه اروپا چیست؟!» بیشترین متن های جست وجو
شــده در گوگل پس از اعالم نتایج رفرانــدوم در بریتانیا به
این شرح است:
-1از اتحادیه اروپا خارج شدن یعنی چه؟
-2اتحادیه اروپا چیست؟
-3کدام کشورها در اتحادیه اروپا هستند؟
-4حاال که از اتحادیه اروپا خارج شدیم چه می شود؟
-5چند کشور در اتحادیه اروپا هستند؟
برخی از ســواالت حتــی بــه جنــس عدم قطعیت،
نزدیکترند اما خود سواالت ،نشان از عامل ریسک دارد که
انها نمی دانند برای mکه در ارزویش هستند ،چقدر nالزم
اســت و اصال چه تضمینی برای تحقق mوجــود دارد؟ یا
اینکه ایا nاز mبزرگتر است یا کوچکتر؟ اما وقتی راه خود را
جدا کنند می توانند با فشار به سیاستمداران خود ،دست کم،
براوردی از میزان nو mو وعده ای به نزدیکی به mداشــته
باشند (تعادل خرگوش).
زمانــی که دیویــد کامرون ،بــا طرح مذاکــره مجدد
درباره قوانیــن مهاجرت پذیری در اتحادیه اروپا توانســت
در رقابت انتخاباتی بر ِاد میلیبند چپگرا ،چیره شود ،همین
مالحظات کاهش ریســک در جریان بود چــون این نوید
را می داد که با کاهش احتمالــی مهاجرت پذیری ،امکان
اشــتغال بریتانیایی ها و برخورداری انها از امکانات رفاهی
پسابازنشستگی ،بهتر خواهد شد.
محافظه کارانبااگاهیازنقاطضعفخودمی دانستند
که برنامه های ریاضت اقتصادی که دولت ائتالفی کامرون
برای کاهش کسری بودجه در پیش گرفته بود ،نارضایتی
زیادی ایجاد کرده است .در طرف مقابل ،مخالفین حزب
محافظه کار نیز روی مسائل اقتصادی متمرکز شده و تالش
کردند تا از این طریــق ارای میلیون ها ناراضی انگلیســی
از عملکرد حزب محافظه کار را به ســمت خود جلب کنند.
اما راســتگرایان انگلســتان با تمرکز و تاکید روی مســاله
ن یا خروج انگلستان از اتحادیه
همه پرسی درباره باقی ماند
اروپا و موضوع بازنگری در قوانین مهاجرت ،توانستند پایگاه
اجتماعی خود را حفظ کنند .تامین مسکن برای یک میلیون
و سیصدهزار انگلیسی،تزریقهشت میلیاردپوند بهسیستم
بهداشــت و تخفیف مالیاتی نیز از دیگــر برنامه های حزب
محافظه کار اعالم شده بود که نظر شهروندان انگلیسی را
جلب کرد .اما اکنون شــهروندان مسن تر برای تحقق این
وعده ها ،راه را در جدایی از اتحادیه اروپا دیدند.
بین الملل
بی اعتمادی به اروپا
انگلستانهمیشهسازمخالفدراتحادیهاروپامی زد
سعید خالوزاده
3
استاد دانشگاه وتحلیلگر ارشد مسائل اروپا
مثلث | شماره 315
بین الملل
به دنبال اعالم دیوید کامرون ،نخست وزیر انگلیس،
در تاریــخ 1391/11/4مبنــی بر موضوع مانــدن یا خروج
بریتانیا از اتحادیه اروپا از طریق برگزاری یک همه پرسی در
سال ،2015این ســوال مطرح شد که اساسا چرا انگلیس
در صدد خروج از اتحادیه اروپایی اســت؟ و چه زمینه های
جامعه شــناختی و اجتماعی بــه وجود امده کــه انگلیس
در صدد خروج خود خواسته از این تشــکل فدرال اروپایی
اســت؟ اتحادیه ای که رهبران این کشــور در ســال های
دهه 60و 70چندین بار و با اصرار زیاد خواســتار پیوستن
به ان بودند ،اینک چه شــد ه که خواستار خروج از اتحادیه
اروپایی هستند؟
به طور کلی باید گفت انگلیس همیشه به عنوان کشور
مخالف یا کشــوری که ســاز مخالف در اتحادیــه اروپایی
می نوازد شــهرت داشــته که البته این مخالفت خیلی هم
غیرعادی نیســت و به خاطر موقعیت جزیره ای این کشور
و سیاســت های متفاوت اقتصادی پولی این کشور است.
انگلیس همیشه از سیاست های اتحادیه اروپا ،به ویژه خط
مشی اقتصادی ان ،انتقاد کرده و هیچ گاه نیز به یورو ،پول
واحد اروپایی نپیوسته است .انگلیس مایل بوده در اتحادیه
اروپایی باشد به شرط اینکه این اتحادیه باب میل و مطابق با
سیاست های این کشور باشد ؛ امری که قطعا مورد موافقت
سایر شرکای اروپایی نیست.
انگلیس از همان ابتدای تشــکیل جامعه اقتصادی
اروپا در ســال 1957به ان نپیوست و بعدا اتحادیه تجارت
ازاد اروپــا را با مشــارکت عمدتا کشــورهای شــمالی اروپا
ایجاد کرد ولی بعدا متوجه شــد اتحادیه ای از کشورهای
کوچک اروپایی شــکل داده و این امر رضایت خاطر لندن
را تامین نکرد و سپس روی به جانب جامعه اقتصادی اروپا
اورد .انگلیس از تمرکز قدرت در اتحادیه اروپا ،ایجاد یک
اروپای فدرال کــه قدرت از اعضا به ســاختار بوروکراتیک
بروکسل منتقل شــود و از تصویب قوانینی که در خصوص
سیاســت های مشــترک اقتصادی تجاری و پولی و اتحاد
بانک های کشــورهای اروپایی وضع شود به شدت نگران
است.
به لحاظ ذهنی و روانی و تاریخی ،انگلیس که وارث
یک امپرا توری عظیم جهانی اســت و به مــدت دو قرن در
اقصی نقاط دنیا حضور فیزیکی داشته و به اصطالح افتاب
در امپرا تــوری بریتانیا غــروب نمی کرد ،امــروز همچنان
نوستالژی دوران گذشــته را در ذهن دارد و حاضر نیست با
واگذاری بخش عمده ای از حاکمیت خود به دیوانساالری
بروکسل ،دنباله رو اتحادیه اروپایی باشد .انگلیس هیچ گاه
به پیمــان شــنگن و اروپای بدون مــرز نپیوســت ،یورو را
نپذیرفت و از فصل اجتماعی و منشــور اجتماعی مشترک
اروپایی فاصله گرفت .انگلیس سیاســت خارجی و امنیتی
مشترک را نیز قبول ندارد و این امر در کتاب سفید این کشور
به وضوح ذکر شده است.
انگلیس اصوال خواستار اروپایی تجارت محور است
که در ان اتحادیه اروپایی نه به مثابــه ایاالت متحده اروپا
بلکه به منزله یــک بازار بزرگ بدون مــرز تجاری و گمرکی
باشد که در ان رقابت بیشتری در درون اتحادیه اروپا به وجود
بیاید .سیاســت خارجی انگلیس از همان ســال های قرن
هجدهم یک سیاســت تجارت محور بوده است .اتحادیه
اروپایی از منظر انگلیس یک بازار بزرگ تجاری اســت که
می تواند فرصت هــای فراوان تجاری برای این کشــور به
وجود اورد .انگلیس مهد سیاست های لیبرالیستی و تجارت
ازاد است.
در افــکار عمومی امروز انگلیس ،یــک رویکرد کلی
منفی نســبت به اروپا ریشه دوانده اســت .این اولین دوره
تاریخی است که اکثریت اعضای محافظه کار در پارلمان
انگلیس خواستار خروج این کشور از اتحادیه اروپا هستند
و حتی اعضای کابینه علنا این احتمال را مورد بررسی قرار
داده اند .جالب اســت که اصوال این محافظه کاران بودند
که در دوره نخست وزیری ادوارد هیث که دارای گرایشات
پان اروپایی بود انگلیس را البتــه با کمک و حمایت امریکا
وارد جامعه اقتصادی اروپا کردند .دســت چپی ها و حزب
کارگر به طور ســنتی مخالفت بیشــتری با اتحادیه اروپایی
فدرال دارند.
تصمیم احتمالی اســکاتلند برای جدایی از بریتانیا،
هم خود این کشــور و هم انگلیس را در این دوره خطرناک
به دردســر خواهد انداخت .با این حال ،برخی بخش های
دیگر بریتانیا نیز درباره فواید یا مضرات عضویت در اتحادیه
اروپا نظر دیگری دارند .اســکاتلند به مــراه ولز ،انگلیس
و ایرلند شــمالی از ســال 1707میالدی تاکنون به مدت
310ســال اســت که امپرا توری بریتانیای کبیر را تشکیل
می دهند .اما اینک شــرایط ذهنی و سیاسی در این منطقه
تغییر یافته و بحث اســتقالل طلبی و تشــکیل یک کشور
مســتقل بنام اســکاتلند تبدیل به مهمترین مساله سیاسی
در این امپرا توری که به مدت دو قــرن افتاب در ان غروب
نمی کرد ،شده است.
به رغم اتحاد سیاســی در بریتانیای کبیر ،اســکاتلند
دارای نظام حقوقی و اموزشــی مستقل از انگلستان ،ولز و
ایرلند شمالی اســت .برنامه های عدالت اجتماعی در این
مناطق به طور مستقل اجرا می شود .البته شوق رسیدن به
استقالل در افکار عمومی اسکاتلندی ها امروزه به میزانی
رســیده که مشــکالت اقتصادی کمرنگ دیده می شود و
اصوال برای برخی سیاسیون و طیف بزرگی از افکار عمومی
اسکاتلند ،مسائل اقتصادی در اولویت اول ذهنی انها قرار
ندارد .این امر و بی توجهی به ابعــاد منفی اقتصادی قطعا
دارای پیش زمینه های قوی اجتماعی و جامعه شناسی است
که شهروندان را وا می دارد بعد از 44سال عضویت به دنبال
خروج از اتحادیه اروپایی باشند.
بسیاری از شهروندان به خصوص در مناطق انگلیس
و ولز لندن که بیشترین رای را به خروج از اتحادیه اروپایی
دادند ،همه پرســی را فرصتی برای تبدیل کشــور خود به
47
بین الملل
48
مثلث | شماره 315
بین الملل
سبک سوسیال دموکراسی منطقه اسکاندیناوی می نگرند
و به دنبال «ابراز اراده عمومی جمعی» هستند که از سوی
محافظه کاری انگلیســی به ویژه پس از انتخاب مارگارت
تاچر در سال 1979کمرنگ شده است.
یکی از راهکارهایی که برای جلوگیری از انتزاع بخش
شمالی بریتانیا یعنی اسکاتلند مورد توجه سیاسیون انگلیس
قرار دارد توسل به شــیوه های فدرالی است و در این راستا
عنوان می شــود که مخالفان اســتقالل قصد دارند طرح
تفویض اختیار تازه ای را ارائه دهند که پادشاهی متحد را به
ساختار فدرالی تبدیل کند .در این رابطه ،نشریه ابزرور طی
مقاله ای طرح فدرالی شــدن انگلیس را فرصتی تاریخی
برای اســکاتلندی ها توصیف کرد و نوشــت این طرح تازه
تالش می کند تا جان تازه ای به حامیان اتحاد بریتانیا بدهد.
همچنان که مالحظه می شود ریشه های یکپارچگی بریتانیا
مدت هاســت تضعیف شــده و برای نگهداشــتن ان حتی
فدرالی کردن کشور نیز مطرح شده است.
همچنان که می دانیم در اسکاتلند رفراندومی برگزار
شد و 44درصد شــهروندان به خروج از بریتانیا رای دادند.
رای 52درصدی مردم بریتانیا در تاریخ 23ژوئن گذشــته
بار دیگر زمینه های جدایی اســکاتلند ،ایرلند شمالی و ولز
از پادشــاهی متحده را مطرح خواهد کرد .قطعا این گونه
داعیه های اســتقالل خواهی اثرات بیشــماری در افکار
عمومی مردم انگلیس دارد و زمینه های واگرایی را در انها
تقویت می کند .اتحادیه اروپا هشدار داد ه که اسکاتلند را به
سادگی به عنوان یک عضو جدید نخواهد پذیرفت؛ اتحادیه
اروپا نمی خواهد بــه این طریق دیگر شــرایط الزم را برای
استقالل مناطق تجزیه طلب از جمله ایرلند شمالی ،ولز،
باسک و کاتالونیا در اسپانیا و سایر مناطق اروپا بوجود اورد.
بحران اقتصادی دنباله دار در منطقه اروپا موجب یاس
و دلسردی مردم انگلیس شــده و این ذهنیت تقویت شده
که اکثریت زیادی به این نتیجه برسند که اروپا ارزش ان را
ندارد که کشو ر خود را به ان وابسته کند .اگرچه بی عالقگی
مردم انگلیس به عضویت کشورشان در اتحادیه اروپا و رشد
احساسات منفی نسبت به اروپا از بحران های اخیر مالی در
این قاره نشات گرفته ؛ لکن این امر ریشه های فرهنگی و
ذهنی و روانی دارد.
بی اعتمادی مــردم انگلیس به این قاره ریشــه های
عمیق تاریخی نیز دارد .بر خالف فرانســه یا کشــورهای
اتحادیه «بنلوکــس» ،انگلیس هیچ گاه احســاس نیاز به
برقراری رابطه با کشــورهای همسای ه نداشــته است .زیرا
این کشــور یکــی از معدود کشــورهایی بود که توانســت
جنگ جهانــی دوم را بدون از دســت دادن اســتقالل یا
شکست نظامی پشت ســر بگذارد .منبع دیگر احساسات
ضد اروپایی در انگلیســی ها این بود که مردم این کشــور
احساس می کردند بنیان اتحادیه اروپا (یا دست کم اتحادیه
اقتصادی اروپا در گذشــته) ســاختار یک کنفدراســیون
کاتولیک را دارد .مردم انگلیس می خواستند ببینند رم چقدر
از معاهده رم (که بر اساس ان جامعه اقتصادی اروپا در سال
1957تاسیس شد) را تشکیل می دهد؟ عدم اشاره واضح به
مسیحیت به عنوان دین اکثریت مردم اروپا در کنوانسیون
اروپایــی و ســپس در پیمان لیســبون موجــب نارضایتی
معتقدین مسیحی در انگلیس شد.
انگلیس بر خالف دیگر کشــورهای اروپا تحت تاثیر
فرهنگی این قاره نیز نبوده ،بلکه همواره از تحوالت فرهنگی
اروپا فاصله داشته است .حتی بخش های جنوبی انگلیس
که ثروتمندتر و بیش از ســایر نقاط انگلیس با کشورهای
دیگر اروپا در ارتباط هستند ،بر خالف دیگر شهرهای مهم
اتحادیه اروپا« ،اروپایی» نشــده اند؛ بلکــه تحوالت انها
صرفا تحت تاثیر همه کشورهای جهان بوده است .سایر
شهرهای انگلیس هم در طول چهل ســال اخیر تاثیرات
اندک اروپایی داشته اند.
ردپایالبغدادی
خروج بریتانیا در واکنش به مساله پناهجویان خاورمیانه ای بود
سید جالل ساداتیان
سفیر پیشین ایران در بریتانیا
4
وضعیت اروپا بعد از جنگ جهانی دو م بســیار اشفته
بود .در فاصله کوتاهــی ،در این قاره دو جنگ خونین روی
داده بود .به عالوه ،از قرون وســطی به بعد ،کشــورهای
اروپا یی در رقابت شدید برای متصرفات بیشتر به طور دائم با
یکدیگر جنگ و جدال داشـته اند .به این خاطر ،روابط بین
کشورها بسیار بد شده بود .سر انجام ،بعد از دو جنگ جهانی
خانمان برانداز ،ســران برخی کشــورهای اروپا یی به این
نتیجه رسیدند که تنها راه جلوگیری از جنگ این است که با
یکدیگر همکاری داشته باشند .این همکاری او ل در زمینه
تجارت و اقتصاد شروع شـــد .کشورهای المان ،فرانسه،
ایتالیا ،بلژیک ،هلند و لوکزامبورگ بسیاری از اختالفاتشان
را کنار گذاشــت ه و در زمینه تولیدات صنایع ذغال ســنگ و
فوالد شروع به همکاری کردند .سپس این همکاری به سایر
امور زندگانی مردم این نواحی و بازار مشــترک اروپا ()ETY
توسعه یافت و سازمان های دیگری برای این همکاری های
اقتصادی تاسیس شدند .در ســال 1967میالدی ،برای
سازمان ها و تشــکیالت مختلف ،ســازمانی مرکزی به نام
جامعه اروپا یا جوامع متحد اروپا ()EYبنیان گذاشـته شد.
جامعه اروپا شامل شـوراها و کمیسیون های مشترکی برای
همکاری تمام کشورهای عضو بود.
اجالس تاسیس اتحادیه اروپا
در دهه 1970میالدی ،با پیوســتن اعضای جدید،
جامعه اروپا رو به توسعه پیدا کرد .در سال 1972میالدی،
برای اولین بار ،اتباع کشورهای عضو جامعه اروپا توانستند
به روش رای گیری مستقیم ،نمایندگان خود را برای پارلمان
جامعه اروپا انتخاب نمایند.
در ســال 1992میالدی ،کشــورهای عضو جامعه
اروپا پیمان همکاری های بیشـتری مابین خودشان منعقد
کردند .نــام جامعه اروپا نیــز به اتحادیه اروپــا ( )EUتغییر
داده شد .این پیمان در شــهر ماستریخت ()Maastricht
هلند منعقد شــد بنابراین به همین مناسبت ،نام این پیمان
در متن عهدنامه اتحادیه اروپا ،به نام پیمان ماســتریخت
درج شده است.
فنالنــد در ســال 1995میــادی به اتحادیــه اروپا
پیوســـت .پیش از ان؛ یعنــی از ســـال 1973میالدی،
فنالند یکی از امض ا کنندگان پیمان تجارت ازاد اروپا (EEC-
)sopimusبوده اسـت .پـیمان تجارت ازاد به طرفین این
پیمان اجازه مــی داد که بدون پرداخت حقــوق گمرکی با
یکدیگر مبادالت تجاری داشته باشند.
نوع فعالیت
اتحادیه اروپا یک اتحادیه اقتصادی-سیاسی است
که از ۲۸کشور اروپایی تشکیل شده است .منشا اتحادیه
بین الملل
روش اداره اتحادیه اروپا
در اتحادیــه اروپا پنــج رکن وجــود دارد کــه در انها
کشــورهای عضو با هم همکاری می کننــد و تصمیم های
مشترک می گیرند.
پارلمان اروپا که نماینده مردم کشورهای عضو است ،
شــورای وزیران اتحادیه اروپا که نماینده کشورهای عضو
است ،کمیسیون اتحادیه اروپا که وظیفه اش اتخاذ ترتیبی
است که فعالیت اتحادیه اروپا به سود همه اتحادیه باشد.
دیوان دادگستری اتحادیه اروپا که قوانین را تفسیر و
اجرا می کند و دیوان بازرسی اروپا که وظیفه اش نظارت بر
بودجه اتحادیه است.
باالترین مرجع سیاســی اتحادیه اروپا شورای سران
اتحادیه اســت کــه در ان روســای دولت هــای عضو در
اجالس هایی مشترک شرکت می کنند.
ریاست اتحادیه
مثلث | شماره 315
در حال حاضــر کشــورهای عضو به نوبت ریاســت
اتحادیه را به عهده می گیرند .هر نوبت ریاســت شش ماه
طول می کشد.
وظایــف کشــور رئیــس اتحادیــه عبارت اســت از
سازماندهی کارها در شــورای وزیران ،ریاست جلسه های
ن و میانجیگری بین کشورهای عضو.
شورای وزیرا
این روند با اجرای معاهــده جدید اتحادیه اروپا تغییر
خواهد کرد .در معاهده جدید که به پیمان لیسبون معروف
شــده ،تعیین یک رئیس با دوره طوالنــی زمامداری برای
اتحادیه اروپا پیشنهاد شده است .همچنین برای کمیسیون
امورخارجی اتحادیه اروپا ،یک هیات نمایندگی ارشد در نظر
گرفته شده است.
تعداد کشور های دارای حق وتو هم در اتحادیه اروپا
ش یافته اســت و بر این اســاس کشــور های کمتری
کاه
خواهند توانست با استفاده از حق وتو در تصمیمات اتحادیه
اروپا تاثیر گذار باشند.
در این معاهده همچنین قدرت بیشــتری به پارلمان
اروپا تفویض شده اســت .میزان نفوذ کشور های عضو در
تصمیم گیری های اتحادیه اروپا نیز تعیین می شود .در واقع
میزان حق رای کشــور های عضو در این نسخه مشخص
شده است.
بین الملل
اروپا به جامعه اقتصادی اروپا بر می گردد که در سال ۱۹۵۷
با توافقنامه رم بین شش کشور اروپایی شکل گرفت .از ان
تاریخ با اضافه شدن اعضای جدید ،اتحادیه اروپا بزرگ تر
شد .در ســال ،۱۹۹۳توافق ماســتریخت هلند چارچوب
قانونی کنونی اتحادیه را پایه گذاری کرد.
اتحادیه اروپا در ســال ۱۹۹۹واحد پول مشترکی به
نام یــورو را معرفی کرد که تاکنون در ۱۹کشــور جایگزین
پول های ملی شده است.
اتحادیه اروپا با ۵۰۰میلیون شهروند در سال ۲۰۱۱
میالدی به تولیــد ناخالــص داخلــی ۱۷٫۶تریلیون دالر
دست یافت ۲۱ .کشور از اعضای اتحادیه اروپا عضو ناتو
می باشند.
اتحادیه در حال حاضر بازار واحد مشــترکی دارد که
موارد زیر را در بر می گیرد :اتحادیــه گمرکی ،واحد پول –
یورو -که تحت اداره بانک مرکزی اروپاســت (تا کنون ۱۷
کشــور ان را پذیرفته اند) ،سیاســت مشــترک کشاورزی،
سیاست مشترک تجارت و سیاست مشترک شیالت.
سیاست مشترک خارجه و امنیت نیز به عنوان دومین
ستون از سه ســتون اتحادیه اروپا شــکل گرفت .پیمان
شنگن کنترل روادید را لغو کرد ،ایست های گمرکی نیز در
بسیاری از مرزهای داخلی برداشته شد و امکان رفت وامد
شــهروندان اتحادیه اروپا برای زندگی ،مســافرت ،کار و
سرمایه گذاری بیشتر شد.
مهمترین نهادهای اتحادیه اروپا عبارتند از :شورای
اروپایی ،شورای اتحادیه اروپایی ،کمیسیون اروپا ،دادگاه
اروپا ،پارلمان اروپا ،بانک مرکزی اروپا و دیوان محاسبات.
اصل و ابتدای پارلمــان اروپا بر می گردد بــه دهه .۱۹۵۰
هر پنج ســال یکبار انتخابات برگزار می شود که شهروندان
کشورهای عضو اتحادیه اروپا می توانند در ان شرکت کرده،
رای دهند .فعالیت های اتحادیه اروپا اکثر سیاســت های
عمومی را تحت پوشش قرار می دهد ،از سیاست اقتصادی
گرفته تا امور خارجه ،دفاع ،کشــاورزی و تجــارت .با این
حال ،گستره قدرت ان در حوزه های مختلف بسیار متفاوت
اســت .در برخی حوزه ها اتحادیه مانند فدراســیون عمل
می کند (برای مثال در مســائل پولی ،کشاورزی ،تجاری،
محیط زیست و سیاســت های اقتصادی و اجتماعی) و در
دیگر حوزه ها مانند یک سازمان بین المللی.
خروج بریتانیــا از اتحادیه اروپایــی :در ارتباط با
خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا ،الکساندر اشتوب ،وزیر مالیه
فنالند با نگرانی شدید گفت« :خروج بریتانیا تمام جهان را
تکان داد و شــبیه رکود اقتصادی بانک «لیمن برادرز» در
سال 2008شد».
به نظر می رســد از پایان جنگ جهانــی دوم تاکنون
(بیش از ۷۰ســال) هیچ موضوعی به اهمیت بحث خروج
بریتانیا از اتحادیه اروپایی و اثــاری که به جای گذارده ،در
چارچوب جغرافیــای اروپا مطرح نبوده اســت .موقعیت و
سابقه تاریخی این کشــور بر اهمیت این بحث می افزاید.
خروج انگلیس جدای از تبعات اقتصادی تجاری ،می تواند
یک شوک سیاســی و روانی در تحوالت اروپایی و جهانی
به وجود اورد .همان طور که ورود انگلیس با ســروصدای
زیادی در یک دهه (نهایتا در )۱۹۷۳صورت گرفت .
رویترز گزارش داد ،قیمت جهانی نفت با اعالم نتیجه
نهایی همه پرسی خروج انگلســتان از اتحادیه اروپا ـ که به
نفع جدایی طلبان تمام شد ـ ســقوطی بیش از چهار درصد
را تجربه کرد و محتمل است باز هم قیمت ها به رغم مقدار
تقریبی ۵۰دالر ،دستخوش نوسان بیشتر شود.
در اولین واکنش ها پوند انگلیس با روندی نزولی تا حد
25درصد نسبت به یورو مواجه شد.
در بعد سیاسی ،اســکاتلندی ها اظهار داشته اند که
روند خروج این بخش از بریتانیا سرعت خواهد گرفت و انان
باید با استقالل خود به پیوستن به اتحادیه اروپا برای تامین
منافع مردم اسکاتلند بیندیشند.
در ایرلند نیز موج اســتقالل خواهی که سال هاست
مردم ان بخش را به خود مشغول داشته است با این اقدام
به جوشش جدید واداشته تا روند جدا یی از بریتانیا را به هر
شکل سرعت بخشند.
در داخل بریتانیا نیز مردم به خروش امده اند و بر طبق
گزارشــات واصله ،طوماری با حدود 1/6میلیون نفر امضا
کرده اند و خواستار برگزاری مجدد رفراندوم شده اند تا شاید
نتایج را بتوانند تغییر دهند(.جــدای از انکه ایا این امکان
از نظر قوانین داخلــی بریتانیا وجود دارد یــا خیر؟ ) .انان
استدالل می کنند که تفاوت ارا ی 52درصد موافقین نسبت
به 48درصد مخالفین خروج کم بوده و باید نسبت 60درصد
موافقیت را می داشت ،پس باید تکرار شود !
اقای اوالنــد ،رئیس جمهــور فرانســه و خانم مرکل
صدراعظم المان نیز در کنفرانس خبری مشترک ،خواستار
ان شدند که بریتانیا زودتر تکلیف انان را برای خروج روشن
ســازد .زیرا روند خروج به زمانی طوالنی ،شــاید دو سال،
نیازمند باش د و اتحادیه اروپا نمی تواند در بالتکلیفی بماند.
هر چند برخــی با این نظــر مخالفت کــرده و گفته اند نباید
بریتانیا را برای خروج از اتحادیه تحت فشار بگذارند.
در بر اورد دیگری برخی کارشناسان اقتصادی ،زیان
بورس های جهانی به خاطر هیجان وارده بر بازار ها را حدود
دوهزار میلیارد دالر براورد کرده اند.
هیجانات و اظهارنظر هــای مختلف و بعضا معارض
و متضاد با یکدیگر ادامه دارد .اثرات سیاسی ،اقتصادی
و حتی ژئوپولیتیکــی این خــروج و تغییــرات احتمالی بر
سیاســت های جاری جهانی به خصــوص در خاورمیانه در
اظهارات تحلیلگران مورد ارزیابی قرار گرفته است.
اثار خروج بریتانیا بر ایران :معاون سیاســی دفتر
رئیس جمهور بدون اشــاره بــه چرایی مثبت بــودن خروج
بریتانیا از اتحادیه اروپا برای ایران ،در توئیتر خود نوشت:
«خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی ،فرصت تاریخی برای
ایران است».
با وجود ایــن ،برخی کارشناســان اقتصــادی بر این
باورند ،از نظر اقتصادی با تحقق خروج انگلیس از اتحادیه
اروپا ،ایران روزهای خوبی در عرصــه اقتصادی ـ حداقل
در کوتاه مــدت ـ در انتظار نخواهد داشــت و شــاید از نظر
اقتصادی ،برگزیت (خروج انگلیس) ،بر درامدهای دولت
ایران تاثیر بگذارد.
نصرت الله تاجیک ،دیپلمات اسبق گفت« :با خروج
بریتانیا که یک یا دو ســالی زمان خواهد برد ،ممکن است
اشفتگی اقتصادی پدیدار شود و بهتر است به جای انکه به
سمت نگاه سخت افزاری برویم و فکر کنیم استخوان بندی
اروپا از هم می پاشــد و این امر یک اشــفتگی اقتصادی و
سیاسی به دنبال دارد ،به نحوه تعامالت تجاری و اقتصادی
با اروپا و تاثیرات ان با اسیا و اقتصاد جهان توجه کنیم».
عده ای از کارشناســان نیز بر این باورنــد که از منظر
تجاری (و نه تمام بخش اقتصاد) می توان به تاثیر تضعیف
یورو در مناســبات اشــاره کرد که برای ایران مساله مهمی
اســت .ایران موقعیت دوگانــه دارد؛ از یک طرف اقتصاد
( جز مباحث نفتی) ایران ،ان قدر وابســته و بزرگ نیســت
که تاثیر بپذیرد و از ســوی دیگر به دلیل ضعف بنیان های
اقتصادی اش نسبت به اقتصادهای قدرتمند نیز می تواند
بیشــتر در معرض خطر باشــد.از ســوی دیگر ،باتوجه به
بازگشــت ایران به بازار جهانــی و ورودش به ایــن بازارها
از طریق مجاری اتحادیــه اروپا بعد از توافق هســته ای،
بی ثباتی و بحران اقتصادی و سیاسی در اتحادیه می تواند
تاثیرات زیادی بر ایران و به ویژه در زمینه تمایل شرکت ها
و بانک های اروپایی برای ســرمایه گذاری در ایران داشته
باشد .در زمینه تاثیرات سیاســی و اهمیت ان برای ایران
ت برگزیت بــر بحران هــای خاورمیانه ای و به
نیز بایــد گف
ویژه بحران سوریه تاثیر خواهد گذاشــت .در واقع ،یکی
از تبعات منفی خروج انگلیس ،سیاســت خارجی است که
خطراتی برای این کشــور و اتحادیه اروپا بــه همراه دارد.
بدون اقدامات مشــترک اروپایی هــا در چارچوب اتحادیه
اروپا ،حل بحران های مختلف جهانی از جمله مساله سوریه
سخت تر می شود.
برخی تحلیلگران نیز معتقدند« :خروج انگلیس بیش
از هر چیز ،واکنش موافقــان خروج به موضوع مهاجران و
پناهندگان به ویژه پناهجویان ســوری بوده است ،بنابراین
اتحادیه اروپــا را برای حل بحــران ســوریه و بازگرداندن
پناهجویان به کشورشان مصمم تر خواهد کرد .در همین
راستاســت که اتحادیه اروپا بیش از پیش خــود را نیازمند
همکاری و تعامل با ایران برای حل بحران می بیند».
در نهایت ،بــه لحاظ سیاســی برخــی معتقدند این
تصمیمسببتقویتمحورشرقشدهوموجبتقویتقدرت
چانه زنی ایران شود .البته نباید در ابعاد ان بزرگنمایی کرد.
جایگاه ایــران بهبود پیدا خواهد کر د امــا این یک فرصت
تاریخی برای ایران نیســت ،چون اثراتش بر ما کوچک تر
از ان چیزی است که بعضا تصور می شود .البته درگیر شدن
قدرت های بزرگ با مسائل و مشکالت متعدد جدید ناشی از
این جدایی که احتماال به جدایی های دیگر دامن خواهد
زد ،امــکان یکپارچگی و تمرکز انها بر ایــران را کمرنگ تر
خواهد کرد.
49
بین الملل
پایان تلخ
خروج بریتانیا به تقویت گروه های اروپا ستیز کمک می کند
رای مردم بریتانیا به خروج این کشور از اتحادیه اروپا،
نه تنها لنــدن بلکه کل این اتحادیه اروپایی را در مســیری
قرار می دهد که پیش بینی اینده اش چندان اسان نیست.
اکنون افزون بر ابهام درباره اینده روابط لندن و بروکســل،
حتی امکان ادامه اتحاد کشــورهای اروپایی در چارچوب
کنونی ان نیز به طور جدی زیر ســوال رفته اســت .خروج
بریتانیا تنها به معنای از دست دادن عضوی قدرتمند برای
این اتحادیه نیســت بلکه به تقویت گروه های اروپاســتیز
در سایر کشــورهای عضو نیز کمک می کند .تالش برای
خروج بریتانیا از اتحادیــه اروپا اگرچه در همه پرســی 23
ژوئن به ثمر نشســت ،اما حقیقت این اســت که نطفه این
تالش ها از همان زمانی بسته شــد که این کشور تصمیم
گرفت در سال 1973وارد اتحادیه مشترک با همسایگان
اروپایی اش شود.
لندن از همان ابتدا عضو ناراضی اتحادیه اروپا بود و
هرگز به طور کامل همرنگ جماعت اروپایی نشد ،با این حال
انچه به تیر خالصی برای این رابطه ناســازگار تبدیل شد،
قمار سیاسی بود که دیوید کامرون برای مدیریت اختالفات
درونی در حزب تحت رهبری اش به ان تن داد.
اختالف نظر جدی میان اعضای حزب محافظه کار
درباره عضویت در اتحادیه اروپــا در ژوئیه 2012و زمانی
علنی شــد کــه 100عضــو این حــزب در مجلــس عوام
بریتانیا در نامه ای خواســتار برگزاری همه پرســی در این
باره شــدند .ســرانجام کامرون با هدف کاســتن از اتش
اختالفات درون حزبی در سال 2013وعده داد در صورت
پیروزی حزب تحت رهبــری اش در انتخابــات پارلمانی،
تصمیم گیری درباره خروج یا ادامــه عضویت در اتحادیه
اروپا را به ارای عمومی بسپارد .شــاید در ابتدا این وعده،
تاکتیکی برای خاموش کــردن اتش اختالفات داخلی در
حزب محافظه کار و مقابله با قدرت گرفتن روز افزون حزب
اروپاستیز «استقالل » بود ،اما وقتی کامرون دو سال پس
از ان برای بار دوم به ساختمان شماره 10خیابان داونینگ
راه یافت ،دیگر گریزی از برگزاری این همه پرسی نداشت.
بازی سیاسی با مســاله عضویت در اتحادیه اروپا ان
هم در زمانی که اروپاســتیزی در ایــن اتحادیه بیش از هر
زمان دیگری گسترش یافته ،لندن و بروکسل را در موقعیت
دشواری قرار داده است .حامیان جدایی بریتانیا از اتحادیه
اروپا وعده داده بودند این کشور در صورت رهایی از سلطه
بروکسل ،همزمان با بازپس گیری کنترل بر مرزهای خود و
تقویت حاکمیت ملی ،می تواند روابط اقتصادی گسترده ای
با اتحادیه اروپا داشــته باشــد .با این حال به نظر می رسد
دستیابی به این هدف اکنون که اروپاستیزان بریتانیایی به
خواست خود رسیده اند ،امری دشوار باشد.
با فعال شــدن ماده 50پیمان لیســبون ،روند خروج
از اتحادیه اروپا به طور خــودکار اغاز و اجــرای ده ها هزار
قانونی که این اتحادیه بر کشورهای عضو اعمال می کند،
از عهده بریتانیا برداشته می شود .لندن اما شاید دست کم در
کوتاه مدت قادر نخواهد بود به راحتی از تبعات این قوانین،
به ویژه در زمینه اقتصادی رهایی یابد.
در حال حاضر مهمترین مساله برای بریتانیا دسترسی
بــه بزرگترین بلــوک تجاری دنیا اســت .ادامــه حضور در
بازار مشــترک به معنای ادامه پذیرش نیروی کار از ســایر
کشــورهای عضو اتحادیه و ســهیم بــودن در بودجه این
اتحادیه اســت ؛ مســاله ای که یکی از اصلی ترین دالیل
نارضایتی مخالفان عضویت در این اتحادیه بود و سرانجام
نتیجه همه پرسی را به نفع انها رقم زد.
اگرچه مخالفان همگرایی بــا اتحادیه اروپا معتقدند
بریتانیا به عنوان هفتمین اقتصاد بزرگ جهان و مرکز ثقل
بین الملل
مثلث | شماره 315
5
50
ازاده طاهری
کارشناس مسائل اروپا
نخست وزیر بریتانیا برای نجات از مسیر پرخطری که در ان
گام گذاشــته بود تالش کرد رهبران اروپایی را به پذیرش
شــرایط عضویت لندن در اتحادیه اروپــا وادارد ،اما حتی
امتیازات قابل توجه بروکسل به لندن نیز نتوانست مانع از
به واقعیت پیوستن کابوس کامرون شود.
تلخ تر انکــه عقب نشــینی کامــرون در برابــر جناح
اروپاســتیز حزب تحت رهبــری اش نه تنهــا از اختالفات
درون حزبی نکاست بلکه به دو دستگی در حزب محافظه کار
و حتی در جامعه دامن زد و زمینه بیدار شــدن احساســات
ضد اروپایی را در میان بسیاری از رای دهندگان بریتانیایی
فراهم کرد.
تبادالت مالــی اروپا و یکــی از قطب هــای بانکی جهان،
چندان نبایــد نگــران خــروج از اتحادیــه اروپا باشــد اما
کارشناسان چندان به این مساله خوش بین نیستند.
نفوذ بر قواعد و ساز و کار مالی اتحادیه اروپا که یکی
از مهم ترین دستاوردهای پیوســتن لندن به این اتحادیه
بود ،از ســال 2008و پس از اغاز بحران اقتصادی در این
اتحادیه ،به طور قابل توجهی کاهش یافته است.
بحران مالی در حوزه یورو ،این قواعد را به نحوی تغییر
داده که موجب افزایش نفوذ این حوزه پولی و شکل گیری
نظام بازار بر اساس نیازهای ان شده است.
لندن در دو ســال اینده نه تنها باید بــه توافقی برای
تجارت با اتحادیــه اروپا دســت یابد ،بلکه ناچار اســت با
50کشــوری که در حال حاضر در چارچــوب توافق های
اتحادیه اروپا به بازار انها دسترســی دارد ،توافقنامه های
جداگانــه ای منعقد کنــد .در غیر این صورت تنهــا باید در
چارچوب ساز و کارهای سازمان تجارت جهانی عمل کند ؛
مساله ای که می تواند شوکی جدی برای اقتصاد این کشور
باشد و تولید ناخالص داخلی را کاهش و بیکاری را به میزان
قابل توجهی افزایش دهد.
به این فهرست باید محرومیت از بزرگترین توافقنامه
تجارت ازاد جهان یعنی توافقنامه ای که قرار اســت میان
امریکا و اتحادیه اروپا امضای شود را نیز افزود ،ان هم در
زمانی که باراک اوباما هشدار داده لندن بای د ته صف تجارت
با واشنگتن قرار گیرد.
پیش از رای سرنوشت ساز مردم بریتانیا به خروج این
کشــور از اتحادیه اروپا ،برخی از کارشناسان نگران بودند
حتی در صــورت انصــراف از عضویت در اتحادیــه اروپا،
بریتانیا نیز مانند ســایر کشــورهای اروپایی غیرعضو مانند
نروژ همچنان مجبور باشد از قوانین این اتحادیه پیروی کند
با این تفاوت که این بار دیگ ر قدرتی برای تغییر ان ندارد.
در شــرایط کنونی حتی به نظر می رســد دستیابی به
نسخه ای مانند رابطه نروژ با اتحادیه اروپا نیز برای بریتانیا
ممکن نباشــد .لندن بارها مخالفت خود را با پیمان ازادی
رفت و امــد میان کشــورهای عضو اتحادیــه اروپا اعالم
کرده و در این صورت مذاکره برای ادامه دسترسی به بازار
مشــترک اتحادیه اروپا وقت تلف کردن خواهــد بود ،به
ویژه انکه رهبران اروپایی به طور اشکار با ادامه دسترسی
لندن به این بازار در صورت خروج از اتحادیه اروپا مخالفت
کرده اند.
اتحادیه اروپا اگرچــه همچنان نیاز جــدی به ادامه
همکاری با بریتانیا به عنوان کشوری قدرتمند در همسایگی
خود را خواهد داشــت اما شکی نیســت که بروکسل همه
تالش خود را به کار خواهد گرفت تا تجربــه خروج از این
اتحادیه ،تجربه ای موفق نباشد.
با توجه به اســتقبال جریان های اروپاستیز از نتیجه
همه پرسی بریتانیا ،رهبران اروپایی بر تسریع در روند خروج
این کشور از اتحادیه اروپا اصرار می کنند تا ادامه وضعیت
بی ثبات کنونی موجب تقویت روند واگرایی در این اتحادیه
نشــود.در ان ســوی میدان ،اکنون که قدرت به ناچار در
اختیار جناح اروپاســتیز حــزب محافظــه کار بریتانیا قرار
می گیرد ،سیاستمداران بریتانیایی قادر به عقب نشینی از
مواضعی نخواهند بود که به خاطر انها رای دهندگان را به
حمایت از خروج این کشور از اتحادیه اروپ ا ترغیب کردند.
در این میان احتمال بحران در احزاب محافظه کار و
کارگر و حتی احتمال استقالل اسکاتلند که می تواند ادامه
حیات پادشــاهی متحد را نیز زیر سوال ببرد ،امکان حفظ
جایگاه فعلی را برای لندن بیش از پیش دشوار می سازد.
از این رو به نظر می رســد همان گونه کــه ژان کلود
یونکر ،رئیس کمیسیون اروپا پیش بینی کرده است ،طالق
بریتانیا از اتحادیه اروپا ،پایانی نه چندان دوســتانه برای
رابطه ای خواهد بود که دیگر چندان دوستانه نیست.
بین الملل
برنده بزرگ
روس ها بازی جدیدی در اروپا در سر دارند
احمد وخشیته
سردبیر دیده بان روسیه و دانشجوی دکترای
علوم سیاسی در دانشگاه دوستی ملل روسیه
6
مثلث | شماره 315
بین الملل
«دیوید کامــرون» رهبر حزب محافظــه کار بریتانیا
در ســال های نخســت وزیری خود بازی هــای خطرناکی
انجام داده است؛ در سال 2011همه پرسی برای سیستم
انتخاباتــی و در ســال 2014رفراندومی برای اســتقالل
اسکاتلند برگزار کرد .اما این بار نمی اندیشید که همه پرسی
برای خــروج از اتحادیه اروپــا با اقبــال 52درصدی مردم
بریتانیا رو به رو و ناچار به استعفا شود.
با اعــام نتایــج رفرانــدوم در صبــح روز جمعه (24
جوالی) نه تنها شــوک بزرگی بر بازارهــای جهانی ،که بر
بازیگران مهم عرصه بین الملل نیز وارد شد .برخی کشورها
همچون نمودار ســقوط یورو اظهارنظرهای تاسف انگیز
داشتند و برخی دیگر از کشورها همچون رشد نمودار دالر
نتوانستند شادی خود را پنهان کنند.
روس ها که چنــد هفته پیش از برگزاری همه پرســی
اعالم کرده بودند در مورد مســائل داخلی بریتانیا دخالت
نمی کنند و به تصمیم مردم انگلیس احتــرام می گذارند با
مشــخص شــدن نتایج انتخابات موضع خود را مشخص
ی که در صحبت های
ساختند و به خوشحالی پرداختند؛ شاد
شهردار مسکو «سرگئی سوبیانیان» به خوبی معلوم بود که
گفت« :بــدون انگلیس در اتحادیه اروپا ،کشــوری دیگر
نخواهد ماند که سرسختانه تحریم ها علیه روسیه را دنبال
کند ».شــاید همیــن اظهارنظرها باعث شــده که «دیوید
پ هاموند وزیــر امور خارجه
کامرون» نخســت وزیر و فیلی
بریتانیا مدعی شوند که روســیه یکی از کسانی است که از
خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا سود برده و از همین رو بعضا
این ادعا را مطــرح می کنند که ایده رفراندوم نقشــه ای از
سوی کرملین بوده است.
اما از ســوی دیگــر «والدیمیر پوتیــن » این ادعای
کامرون را تالش برای تشــویش افکار عمومی بیان کرد و
این نوع رفتار را نشان دهنده سطح پایین فرهنگ سیاسی
دانست .البته رئیس جمهور روســیه در صحبت های خود
معتقد اســت که خــروج بریتانیــا تاثیری بــر تحریم های
ضد روسیه نخواهد داشت.
اما به راستی چرا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا برای
کرملین یک پیروزی است؟
«ماک مک فال » سفیر سابق بریتانیا در فدراسیون
روسیه در مطلبی در واشنگتن پســت این موضوع را بسیار
خوب تشریح کرد .این دیپلمات کهنه کار انگلیسی معتقد
اســت زمانی که روند تقویت غرب متوقف می شود ،مسکو
در حال تقویت شدن است.
از ایــن رو به نظــر می اید ایــن نکته مک فــال بدان
معناست که روس ها درصدد باشــند یک اروپا گریزی را در
میان کشورهای مستعد ایجاد یا تشدید نمایند و قدرتشان
را به رخ کشــورهای ضد خود در اتحادیه اروپا به خصوص
بریتانیا کــه یکی از محورهــای اصلی مقابله بــا اقدامات
روســیه در اروپای شــرقی و به ویژه اوکراین بود ،بکشند.
روسیه که تجربه تلخ فروپاشــی را در سال 1991به خوبی
لمس کرده ،بدش نمی اید اتحادیه اروپا نیز تضعیف شود.
اکنون این شکاف در قاره سبز ،فرصت طالیی برای کرملین
به حســاب می اید تا به بهره برداری های گسترده ای از ان
بپردازد .این روزها تحلیلگران روس می توانند رسانه های
این کشور را پر کنند از روند تضعیف اتحادیه اروپا و به مردم
خود نوید کاهش تحریم ها و تورم در جامعه را بدهند .حال
زمان مناسبی است تا دولتمردان کرملین با خروج شریک
استراتژیک ایاالت متحده امریکا از اتحادیه اروپا پررنگ تر
به بازی خود در اوکراین ادامه دهند.
در این میان اما نباید فراموش کرد که روس ها هیچ گاه
مطلق گرایانه بازی نمی کنند و همه پل های پشــت ســر را
حتی در مقابل دشــمن خود نیز از بیــن نمی برند.کرملین
اگرچه با ســاختمان شــماره 10خیابان داونینگ اختالف
نظرات سیاســی دارد ،اما این بدان معنا نیســت که روابط
دیپلماتیک میان مسکو -لندن برای روس ها مهم و ضروری
نباشد و اگرچه روســیه با کشــورهای اصلی اتحادیه اروپا
مبادالت گســترده ای ندارد ،اما رابطه با این کشــورها در
حوزه انرژی برای مسکو بســیار پر اهمیت است .انگلیس
از جمله کشورهایی اســت که مایل به دریافت گاز روسیه
است و اکنون ممکن است این روند با چالشی بزرگ رو به رو
شود و روســیه را در کنار دیگر کشورهای اروپایی با مشکل
مواجه سازد.
از ســوی دیگر باید توجه داشــت که جایــگاه مالی
لندن برای روسیه بســیار پر اهمیت اســت؛ چرا که سهام
شرکت های بزرگ این کشور همچون گازپروم ،روسنفت،
لوکاویل ،سبربانک ،تاتنفت ،مگافون و روساگرو روزانه در
انجا مورد مبادله قرار می گیرد.
برایند این مســائل سبب می شود تا مســکو به حفظ
روابط خود با لندن بپردازد و به همین سبب است که دمیتری
پســکوف ،ســخنگوی کرملین چند روز پس از همه پرسی
بریتانیا تاکید کرد که مسکو همچنان به گسترش روابط خود
با انگلیس تمایل دارد و خروج این کشــور از اتحادیه اروپا
تاثیر منفی بر رویکرد روسیه نخواهد داشت.
اگر بخواهیم چشم انداز روابط مسکو و لندن ر ا ترسیم
کنیم باید بر این نکته توجه داشــته باشیم که روسیه بسیار
تالش می کند تا دیپلماســی به دور از انزوا داشته باشد و با
همه بازیگران قدرتمند عرصه بین الملل به صورت دو جانبه
روابط خود را تقویت کند تا در بزنگاه هــا از ان بهره برداری
نمایــد؛ از همین رو این اشــتیاق در رابطه بــا انگلیس نیز
وجود دارد.
مضاف بر انکه مســکو در صورتی که بــا بریتانیا که
یکی از کشورهای مهم گروه بیســت است روابط نزدیکی
داشته باشــد می تواند همکاری های مشترکی تعریف کند
و بازی تاکتیکی با متحد اســتراتژیک امریکا داشته باشد.
شاید از همین رو بود که حدود دو ماه پیش پوتین در دیدار
با کامرون در حاشیه اجالس گروه بیست گفت روابط میان
مسکو و لندن در حال حاضر در بهترین حالت ممکن نیست
و همکاری های میان دو کشــور نیازمند تحلیل است و باید
برنامه هایی برای اینده در نظر گرفته شــود .اشــتیاقی که
چند هفته بعد به مناسبت تولد ملکه بریتانیا بیشتر بروز کرد
و رئیس جمهور روســیه در بیانیه ای به تاریخ دیرینه روابط
دو کشور اشــاره و ابراز امیدواری کرد روابط میان مسکو و
لندن در قالب یک همکاری سازنده در حوزه های مختلف
توسعه یابد.
ایــن روزها اما مســکو اگر چــه خوشــحال از خروج
بریتانیا ست ،اما در عین حال ســعی می کند خود را به این
متحد واشنگتن در اروپا نزدیک کند تا شاید کمی از انزوای
پس از بحران اوکراین و سوریه خارج شود .به نظر می رسد
روس ها در سال های اخر دوره ریاســت جمهوری پوتین،
بازی جدیدی در سر دارند.
51
بین الملل
المان و فرانسه از پروژه وحدت اروپایی حراست می کنند
بین الملل
52
مثلث | شماره 315
تاجیک ،رایزن سابق فرهنگی ایران در انگلیس درگفت وگو با مثلث
ایــده جدایی انگلیــس از اتحادیه از کجــا و با چه
اهدافی اغاز شد؟
ایده رفراندوم ابتدا از ســوی دیوید کامرون در سال
2013وعدهدادهشدهبودکهدرصورتپیروزیدرانتخابات،
برگزار شود .از سوی دیگر تحلیلگران اروپایی معتقد هستند
دولتمردان انگلیس همیشــه به دنبال کســب یک ســری
امتیازات ویژه از اتحادیه اروپا بوده اند تــا خروج از ان .او در
همان زمان ابراز امیدواری کرد که بتوانــد پیش از برگزاری
همه پرســی بر ســر یک توافق جدیــد «به محوریــت بازار
مشــترک» با اتحادیه اروپا مذاکره کند .اما فرانسه و المان
واکنش خوبی به وعده همه پرســی نشان ندادند و گفتند که
عضویت در اتحادیه اروپا «سوا کردنی» نیست .این اقدام
کامرون قمار بزرگی بود که می توانست حتی رهبری و اینده
سیاسی اش را بدون دلیل به خطر بیندازد .این روشن بود که
نتیجه رفراندوم هر چه باشد دیگر رابطه انگلیس و اتحادیه
اروپا چه عضو باشــد و چه نباشــد به گذشــته بر نمی گردد.
اگر نتیجه رای گیــری به نفع تداوم عضویــت می بود دیگر
نمی توانستازابزارمخالفتمردمدرحضوردراتحادیهبرای
کسب امتیاز استفاده کند .حداکثر بازیگران اصلی اتحادیه
باید نتیجه مذاکرات خود در ابتدای سال با دیوید کامرون را
جامه عمل بپوشانند و مفاد رابطه بریتانیا با اتحادیه را تغییر
دهند .این تغییرات شــامل اعمال محدودیــت بر مزایای
رفاهی مهاجران اروپایی شاغل به کار ،به رسمیت شناختن
پوند اســترلینگ به عنوان یکی از واحدهای پولی اتحادیه
اروپا و عدم اجبار بر ادغام سیاسی فزاینده می شود که به نظر
بخشیازجامعهانگلیسیکافینیست.واگرعضونمانددیگر
نبایدانتظارداشتهباشداتحادیهاروپاهمچونگذشتهمزایای
عضویتش را به سوی ان کشور سرازیر کند.
پس به نظر می رسد کامرون ریسک بزرگی کرد؟
بله .اصوال بــا اینکه وی عضو حــزب محافظه کار
اســت اما نشــان داده فرد ریسک پذیری اســت .اما قضیه
همه پرسی از دو جهت فراهم شــدن زمینه طرح موضوع و
از جهت اجرا تبدیل به رقابت درون گروهی احزاب انگلیس
و حزب محافظــه کار شــد .در زمینه طرح موضــوع به نظر
می رسد کامرون به منظور جلوگیری از موفقیت حزب ملی گرا
و اســتقالل طلب یوکیپ در صحنه داخلی انگلیس ریسک
بزرگی کرد و وعــده داد که در صورت پیــروزی در انتخابات
و تشــکیل دولت بعدی ،برای کســب امتیازات بیشتری از
اتحادیه اروپا با ایــن اتحادیه مذاکره خواهد کرد و ســپس
با اعالم نتایج به دســت امده ،تصمیم گیری در مورد ادامه
عضویت یا خــروج از اتحادیه اروپا را به همه پرســی خواهد
گذاشت .اما از جهت اجرایی هنگام تبلیغات از سوی رقبای
درونحزبیخودموردچالشواقعشدوبهنوعیحلقهمدیران
حزبی از تصمیم وی حمایت نکردند و توانســتند تعدادی از
وفاداران به حزب را با خود همراه کنند.
این تصمیم مردم چالش بزرگی بــرای اروپا و کل
دنیا رقم خواهد زد .به نظر شما این تصمیم از چه
جهاتی قابل بررسی اســت و چرا 52درصد مردم
رای به خروج دادند؟
برای بررسی این دغدغه مردم انگلیس که چرا عضو
اتحادیه اروپایی شده اند الزم است به دالیل عضویت انها در
اتحادیه اقتصادی اروپا در سال 1973و سپس همه پرسی
بقا در این اتحادیه در سال 1975توجه داشته باشیم و خوب
است ابتدا به سه نکته اشاره کنم :اول به تاریخ انگلیس که
همواره در اروپا و جهان با کشور گشایی و سلطه گری همراه
بوده اســت .نکته دوم جدا بــودن این جزیــره از بقیه نقاط
جهان که باعث سختی حمله به این کشور از سوی دشمنان
و تامین امنیت حداکثری برای این ملت شــده است .نکته
سوم اختراع قوه بخار و پس از ان کشتی بخار در انگلیس که
زمینه ســاز تقویت تجارت و برتری نیروی دریایی این کشور
بر سایر رقبای اروپایی و در نتیجه تفوق انها بر سایرین شده
است .این سه واقعیت به بازتولید فرهنگی انجامید که ناشی
از شعاری بود که زمانی گفته می شد «افتاب در سرزمین های
بریتانیای کبیر غروب نمی کنــد»! و این فرهنگ نیز تبدیل
به یک خواســت عمومی انگلیسی شــده است که همیشه
به دنبال داشتن یک موقعیت ویژه در میان اروپا باشند .پس
فرهنگ انگلیسی همواره با فخر همراه بوده و این موضوع
که انگلیس در کنار کشورهای کوچک اروپایی در قالب یک
سازمانی به نام اتحادیه اروپا نه برای تجارت بلکه ساخت یک
دولت فراملی بنشینند و در یک ســطح قرار بگیرد باتوجه به
حقایق تاریخی و سه نکته موصوف ،برای مردم این کشور
پذیرفتنی نبوده است و همواره خواهان ان بوده اند که در یک
پله باالتر قرار بگیرند.
ایا قدرت های مطرح جهانی و اروپایی نقشــی در
این روند داشتند؟
در صحنــه کنونــی روابــط بین المللــی و تــوازن
معادالت قدرت در سطح جهانی همه امور به تصمیم داخلی
سیاستمداران و مردم یک کشــور برنمی گردد .مخصوصا
کشورهای مهم و تاثیر گذار با موقعیت ویژه و ژئوپلیتکشان
نمی توانندبدونتوجهبهالزاماتخارجیدرکنارضرورت های
ساختاری داخلی تصمیم گیری کنند و ممکن است عوامل
زیادی برتصمیم سیاســتمداران یا انتخــاب مردم تحمیل
شود .مخالفت امریکا و المان به عنوان دو قدرت اقتصادی
دو قاره امریــکا و اروپا با جدایی انگلیــس از اتحادیه اروپا را
نمی توان جدای از گزاره باال دانست و نادیده گرفت اما باید
دید این بار کدام یک از این دو واژه الزامات خارجی یا ساختار
و نیازهای ملی در اوضاع سیاسی اینده انگلیس زلزله ایجاد
می کنند .پیش نویســی این الزامات و ضروریات بر تصمیم
مردم انگلیس در سه نکته زیر نهفته است:
-1تعریف فرا اتالنتیکی انگلیس از جایگاه خود.
-2پیوند و همراهی نزدیک اســتراتژیک با امریکا در
صحنهبین المللیوتحوالتجهانی.
-3هزینه زیاد ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا و تامین
مخارج غیر ضروری از جیب مالیات دهندگان انگلیسی.
ایا عامل اقتصــادی صرف در ایــن تصمیم مردم
موثر بود؟
خیر! البته انگلیسی ها بسیار مقتصد و در حساب و
کتابدقیقبودهوحتیاعشاروپنس هایصورتحساب های
خود را نیز دریافت می کننــد .البته انها یــک ویژگی خوبی
دارند که برای افزودن یک پنس بر قیمت سوخت و یا انرژی
میلیون ها پوند هزینه می کنند و ســاعت ها برنامه رادیویی و
تلویزیونیتولیدوباهزاراننفرعادیونخبهمصاحبهواثرات
این اقدام را بر ده ها سال اینده اقتصاد کشور و وضعیت مردم
بررسیمی کنند!
از ســوی دیگر انگلیس دارای اقتصادی سالم و قوی
اســت ،قدرت نرم تعیین کننده ای در صحنه جهانی دارد و
قدرت سختش هم کمتر از سایر کشورهای اروپایی نبوده و
با استفاده از قدرت نرمش می تواند برتری خود را بر سایرین
حفظ کند .همین کشور سال 2010اخرین قسط بدهی اش
به امریکا بابت هزینه های جنگ جهانی دوم بعد از65سال را
پرداختکرد!خیلیازمردمونخبگانانگلیسیمعتقدهستند
ای کاش انگلیس هــم در جنگ همچون المان شکســت
می خورد اما االن می توانســت ماشین بی ام و تولید کند و نه
اینکه مصرف کننده ماشــین های المان شکست خورده در
جنگ دوم جهانی و ژاپن شکست خورده در جنگ اول جهانی
باشد!بنابراینعالوهبرهزینهاتحادیهبردوشمردمانگلیس
به دلیلاقتصادقویوسالم،مخالفانماندندراتحادیهخود
را زیر یوغ یک ابر دولت احساس می کنند و نه مجموعه ای از
شریک های تجاری که بتوانند در رابطه با انان منتفع شوند!
از ابتدا نیــز به نوعــی انگلیــس ســاز مخالف با
کشــورهای اتحادیه ســر داده بود و ایــن تمایز را
اشکار ساخته بود .در این رابطه نیز کمی توضیح
دهید.
انگلیسی ها از همان ســال 1973که وارد اتحادیه
اروپا شدند امتیازاتی را از کشورهای اروپایی گرفتند؛ ازجمله
اینکه وارد حوزه یورو و ویزای واحد (شــنگن) نشدند و پوند
و ترتیبات صدور ویزای انگلیــس را حفظ کردند ،اما تالش
کردند تا از مزایای اتحادیه اروپا استفاده حداکثری ببرند .با
همه این احوال و به رغم فواید فراوان عضویت انگلیس در
این اتحادیه از جهت سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی ،ادامه
حضور این کشور در اتحادیه اروپا در داخل انگلیس و حتی در
اروپا منتقدین جدی داشته است ،البته از مناظر گوناگون.
اما انگلیسی ها نمی خواستند همه قواعد بازی را به هم بزنند
بلکه به دنبال امتیازاتی بودند که به سه نکته مطرح شده در
پاسخ سوال چهارم شــما و مخصوصا روانشناسی اجتماعی
انگلیسی ها پاســخ جامع دهد ،و در یک کالم انگلیسی ها
عالقه مندبودندوهستندتادربازارمشترکاقتصادیباشندتا
تجارتراتسهیلکندونهعضویکباشگاهسیاسیواتحادیه
که بخواهد حاکمیت سیاسی دولت انگلیس را در کنار سایر
کشورها قرار دهد.
مخالفانوموافقانماندنانگلیسدراتحادیهاروپا
در کدام پایگاه سیاسی هستند؟
بحث خروج انگلیس از اتحادیه اروپا از همان ابتدا
دارای طرفدارانی بوده و با بدبینی که در رفراندوم سال1975
ابراز کردند یکی از چالشــی ترین موضوعات مطرح شده در
سطح عمومی در جامعه این کشــور بوده است .موافقان و
مخالفان ان در هر دو حزب بزرگ انگلیس یعنی حزب کارگر
و محافظه کار دیده می شوند اما رهبران و بخش عمده ای از
بدنه و سیاستمداران این دو حزب مخالف و بعضی از همین
اقشار موافق خروج انگلیس از اتحادیه هستند .اما احزاب
افراطی ملی گرا یکدست به این شــعله ،بنزین می پاشید تا
جایی که نا باورانه نماینده ای از حزب کارگر جان خود را بر سر
این راه می گذارد .اقتصاددانان انگلیســی هم دیدگاه های
متفاوتیدرمورداندارندوکالمی توانگفتجامعهانگلیس
اعم از نخبگان و مردم تقریبا به دو قسمت تقسیم شده اند.
اصوال شــما ایده اتحادیه اروپــا را مثبت می دانید
یامنفی؟
مثبت .ممکن است ما در تنظیم روابط دوجانبه با
اتحادیه مشکالتی داشته باشیم ولی هر نوع اتحادیه ای
هم از جهت توازن قوای جهانی و هم کم کردن مشکالت
و درگیری های منطقه ای و جهانی بهتر اســت .قاره اروپا
دوران سخت و سیاهی را پشت ســر گذاشته و کشورهای
اروپایی طی سالیان دراز درگیر جنگ های متعددی بودند؛
اروپا در جنگ جهانی اول و دوم هم دوران بســیار سختی
را ســپری کرد اما در نهایت همین کشورها موفق شدند در
قالب یک اتحادیه با حل مشــکالت ریز و درشــت در کنار
هم قرار بگیرند و شبیه یک ملت واحد رفتار کنند .خود این
اتفاق و رســیدن به وحدت نظر و جلوگیری از تشــتت ارا و
خواهدکرد.بازارهایمالیدنیابهتمامی اتفاقاتیکهدرکارزار
این همه پرسی رخ داده واکنش نشان داده اند .همان گونه
که بیشتر تحلیلگران انتظار داشــتند ارزش پوند استرلینگ
با اعــام خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به شــدت ســقوط
کرد .البته بعضی از موافقان خروج قبول داشتند که بازار در
مثلث | شماره 315
کوتاه مدت دچار «شوک» خواهد شد ،ولی اصرار می کردند
که وضعیت خیلی سریع مجددا عادی خواهد شد که چندان
هم یقینی نیست .زیرا همان گونه که رئیس کمیسیون اروپا
اعالم کرده «طرفداران جدایــی نباید انتظار اغوش باز از ما
داشتهباشند»،فضایقبلیامتیاز دهیمی تواندخیلیسریع
مسموم و نا مالیمات بین انگلیس و اتحادیه اغاز شود .زیرا
هم قبال مرکل بیان کرده بود که «بریتانیا در صورت خروج از
اتحادیه اروپا ،اختیار و قدرت چانه زنی در اتحادیه را از دست
خواهد داد و هم وزیر دارایی المان با لحن کمتر دیپلماتیکی
گفته بود «خروج یعنی خروج» .یعنی یک بریتانیای خارج از
اتحادیه اروپا باید دسترسی به بازار واحد را فراموش کند .به
این ترتیب وزیر دارایی المان ،اینکــه بریتانیا روابط تجاری
مشابه نروژ و سوئیس را با اتحادیه اروپا داشته باشد ،منتفی
دانســت زیرا هر کشــوری باید از مقررات باشــگاهی که در
حال حاضر می خواهد ان را ترک کند ،تبعیت کند ».یکی از
مشکالتخروجانگلیسازاتحادیهاروپابهنوعتعامالتاتی
انگلیسی با کشورهای اروپایی باز می گردد .انگلیس یکی از
مهم ترین بازارهای مالی جهان است و بیشتر معامالت مالی
و کاالیی دنیا در این کشور انجام می شود .از این منظر ،ضرر
خروج انگلیس از اتحادیه متوجه همه کشورهای اروپایی و
اقتصادهای برتر و مطرح دنیا بر اثر اشفتگی های پیامد این
تصمیم مردم است ،زیرا کشورهای اروپایی وارد یک بلوک
اقتصادی شده و پذیرفته اند که در معامالت خود با دیگران
یک نظام واحد را اعمال کنند.
این خروج انگلیس از اتحادیه اروپا چه تاثیر اتی بر
ایران خواهد گذاشت؟
این مساله مانند هر پدیده سیاسی -اجتماعی دیگر
فرصت هــا و تهدیداتی یــا چالش هایی را بــرای بازیگران
مختلف بین المللی در صحنه بین المللی باتوجه به میزان و
ماهیت روابطشان با انگلیس و اتحادیه اروپا به وجود خواهد
اورد .به دلیل عدم وجود رابطه نظام مند ،پیوســته و نهادینه
شــده بین ایران و انگلیس و همچنین با اتحادیه اروپایی و
سطح پایین مراودات اقتصادی بین ایران و این دو ،به نظر
می رسد منحنی هزینه -فایده ایران در قبال این واقعه تغییر
چندانی نکند .یعنی به دلیل کم بودن وزن سیاســت خارجی
ایران در اروپــا و انگلیس و حجم بــاالی چالش های قبلی
با این دو ،به طور مســتقیم از این واقعه و خروج انگلیس از
اتحادیه سود و یا ضرری ننماید .اما به طور غیر مستقیم و از
طریق بازار نفت و یا گردبادهای اقتصادی در منطقه و دنیا و
همچنین اقتصاد ایران نیز متاثر می شود .پس
به جای دل بستن به راه افتادن دومینو در اروپا،
ان دســته از مدیران اقتصادی کشور که درگیر
دومینوی فیش های حقوقی نجومی نیستند بد
نیست تبعات نتیجه این همه پرسی را بر اوضاع
اقتصادی و روند و میزان توسعه کشور بررسی و
امادگی الزم برای اینده تحوالت اقتصادی اروپا
و جهان را داشته باشند و طرح های اجرایی ارائه
کنند و نه گفتار درمانی .انگلیسی ها از این به بعد
بیشتر به سر و سامان دادن به مسائل اقتصادی
و مشکالت درونی خود باید متوجه باشند و کمتر
جاه طلبی تاثیر بر تحوالت منطقه ای و جهانی
داشته باشند .ولی در عین حال انها نمی توانند
از قدرت نرم خود چشم پوشی کنن د ه و این باعث
خواهدشدزمینهمساعدت تریبرایتعاملایران
و انگلیس فراهم شود .اما وزن مسائل سیاسی و
تاریخی اجازه ورود به چنین فضایی را نمی دهد.
در ارتباط با کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا نیز
مابایدیکبررسیجدیدوتغییراستراتژیوروش
داشته باشیم تا از نقاط اشتراک بیشتری بتوانیم
بهره برداری کنیم اما باز در این بخش هم بیشتر
به امور شــکلی فکر و پرداخته می شود تا ایجاد
جهشی در محتوای روابط!
ایا خروج انگلیــس از اتحادیه اروپــا تاثیر ی در
روابط ایران با انگلیس یا اتحادیه اروپا دارد؟
به دلیل کم بودن وزن سیاســت خارجــی ایران در
انگلیس ،کشــورهای اروپایــی و اتحادیه اروپــا در مقابل
حجم باالی چالش های قبلی ما با هر ســه ،ایــران به طور
مستقیم از واقعه خروج انگلیس از اتحادیه سود و یا ضرری
نمی کند .اما مــردم و اقتصاد ایران به طور غیر مســتقیم از
طریق بازار نفت یا گردبادهای اقتصادی منطقه و دنیا متاثر
می شوند.
بین الملل
صرفه جوئی در مصرف منابع و کمتر هــدر دادن انها فی
نفسه ارزشمند است.
یعنیاینمسالهبهروندهمگراییاروپاییضربه ای
وارد نخواهد اورد؟
فرایند نزدیک به نیم قرن همگرایــی در قاره اروپا با
ســابقه نه چندان خوبی که در باال ذکر شد ،افت و خیزهایی
داشــته اســت و به رغم انگیزه ها ،موانع داخلی و خارجی و
تضادهای خورده فرهنگ های اروپایی و اختالفات سیاسی،
اجتماعی که بین ملت های گوناگون این قاره وجود دارد در
مجموع فرایندی رو به جلو بوده اســت .بعید است از نتیجه
همه پرسیانگلیسبتواناستنتاجکلیکردوسرنوشتیبرای
اتحادیهاروپاپیش بینیویاتعیینکرد.اگرچهخروجانگلیس
از اتحادیه از ابعاد مختلف می تواند مشکالتی برای فرایند
همگرایی به خصوص در زمینه تصمیم گیری به نام اروپای
واحد ایجاد کند اما مشــابه این همه پرســی به گونه ای قبال
در فرانسه ،هلند و ایرلند هم برخالف جریان کلی همگرایی
انجام گرفته است.
المان یکــی از پایه های مهم در اتحادیــه اروپا به
شمار می رود که تا به امروز به همراه فرانسه تالش
بسیاریداشتهتاایناتحادیهبامشکالتعمده ای
روبه رونشود.بهنظرشماالماندراینموقعیتچه
سیاستی را در پیش خواهد گرفت؟
به نظر می رســد که رهبــران اروپایــی و مخصوصا
کشورهای قدرتمند ان مانند المان به دنبال ان هستند که به
هر شکل ممکن ،اقتدار اتحادیه اروپا را حفظ کرده تا به این
هیمنه و وحدت اروپا در مقابل روسیه و امریکا ضربه ای وارد
نشود .فارغ از نتیجه همه پرسی از ابتدا هم این چنین تحلیل
می شــد که با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا ،امروز اروپا با
فردای ان دیگر به طور حتم یکسان نخواهد بود .کشورهای
دیگری در اتحادیه اروپا هستند که از ساختار و
وضعیت کنونی این سازمان و دست باالی برخی
ازاعضایاندرتصمیم گیری هاناراضیهستند
اما نه به معنای تالش برای خروج از اتحادیه که
توانسته اســت در مقاطع مختلف کمک های
موثریبهانهابنماید.
ی راجع به تبعات و پیامدهای خروج
کم
انگلیس از اتحادیه اروپا بفرمایید.
اثرات خــروج انگلیس از اروپا بیشــتر
اقتصادی اســت تا سیاسی .متاســفانه امروزه
به دالیل عدیده و از جملهشدتیافتن درگیری ها
و مســابقه تســلیحاتی ،میزان و روند توســعه
کشورها کاهش پیدا کرده است و تاثیر مسائل
و مشکالت اقتصادی در این قضیه را نمی توان
نادیده گرفــت .بنابراین در این دوران مســائل
اقتصادی ملت ها بر مسائل سیاسی تفوق پیدا
کرده اســت .حتی درصورتی کــه بحث خروج
از اتحادیه توسط کشــورهای کوچک تر و یا با
اقتصاد ضعیف تر اروپا مطرح شــده بود ،دامنه
بحث هاتااینجاپیشنمی رفتوچنیناستنباطی
نمی شــد که قریبا دومینوی فروپاشــی ساختار
اتحادیه راه خواهد افتاد .البته با خروج انگلیس
به عنوان یکی از قدرت های برتر اقتصــادی و نظامی اروپا
از این اتحادیه ،مدیریت روند اینــده اتحادیه نیازمند توجه
کشورها و نهادهای اصلی این اتحادیه است تا هم ساختار و
عملکردش بهبود یابد و هم از فروپاشی جلوگیری کند.
تبعات اقتصادی خــروج انگلیس را چه می دانید؛
همزمــان با اعــام این خبر شــاهد اثــرات ان بر
بازارهای مالی جهان و سقوط پوند بودیم .ایا این
شوک ها پیش بینی شده بود؟
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا ضربات سنگینی نه
تنهابراقتصاداینکشوربلکهاقتصاداروپاوسایرکشورهاوارد
7
نصرت الله تاجیک ،ســفیر اســبق ایــران در
اردن و رایزن فرهنگی جمهوری اســامی ایران در
انگلیس و از دیپلمات های بازنشســته کشورمان
در گفت وگو با هفته نامه مثلث به بررســی ابعاد و
پیامدهای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا پرداخت
و گفت ،اگرچه خروج انگلیــس از اتحادیه از ابعاد
مختلف می تواند مشکالتی برای فرایند همگرایی
به خصوص در زمینه تصمیم گیری بــه نام اروپای
واحد ایجاد کند اما مشابه این همه پرسی به گونه ای
قبال در فرانسه ،هلند و ایرلند هم برخالف جریان
کلی همگرایی انجام گرفته است .به گفته تاجیک،
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اگر خوب مدیریت
نشود می تواند ضربات ســنگینی در کوتاه مدت
نه تنها بر اقتصاد این کشور بلکه اقتصاد اروپا و در
درجه بعدی سایر کشورها وارد کند .این کارشناس
دررابطه با واکنش کشــورهای بزرگ اروپایی چون
المان به این مساله نیز اشاره کرد که به نظر می رسد
رهبران اروپایی و مخصوصا کشورهای قدرتمند ان
مانند المان و فرانسه به دنبال ان هستند که به هر
شــکل ممکن ،اقتدار اتحادیه اروپــا را حفظ کنند
تا به این هیمنه و وحدت اروپا در مقابل روســیه و
امریکا ضربه ای وارد نشود.
بین الملل
53
بین الملل
جنبشکهنساالن
جوانان انگلیسی به بریگزیت رای ندادند
عبدالرضا فرجی راد
8
کارشناس مسائل ژئوپلیتیک
بین الملل
54
مثلث | شماره 315
رای تاریخی 52درصــد از مردم انگلیــس به خروج
کشورشــان از اتحادیه اروپــا از جنبه هــای مختلفی قابل
ارزیابی اســت و این ارای مثبت و منفی دالیل خاصی را در
بطن خــود دارد .یکی از مواردی که می تــوان عنوان کرد
این اســت که ارای مثبت برای خروج فقط 2درصد بیشتر
از ارای منفی است و غالبا افراد میانسال و مسن که روحیه
ملی گرایی و راســت گرایی انهــا باتوجه به تاریــخ بریتانیا
بیشتر اســت را شــامل می شــود؛ درحالی که جوان ترها
اکثرا به دلیل اینده نگری شــان ،نداشــتن حــق بیکاری،
جست وجوی شغل درون اروپا و اتحادیه ،اگاهی از منافع
و ســرمایه هایی که درصورت ماندن در اتحادیه به بریتانیا
وارد می شود ،ایجاد فرصت های شغلی بیشتر و بهره گیری
از فرصت های اموزشی دانشگاهی بریتانیا در اروپا رای به
ماندن در اتحادیه داده اند .دلیل سومی که می توان بیان
داشت این اســت که اقتصاد بریتانیا که در دوره دوم تونی
بلر و در دوره بعدی ضعیف شــده بود و شــاید بخشی از ان
مربوط به درگیری ها در افغانستان و عراق بود که انگلستان
در انها شرکت داشــت و هزینه های زیادی را تلف می کرد،
دردوره دیوید کامرون بعد از یک دوره نسبتا طوالنی ،دوباره
جان تازه ای گرفته است؛ در شرایطی که خدمت به اقتصاد
در حال رونق گرفتن است و بریتانیا در حال حل بخشی از
مشکالت بیکاری در بخش کارگری اســت ،اما باتوجه به
عضو بودن بریتانیا در اتحادیه و اینکــه مرزهایش به روی
تمام اعضای اتحادیه باز است ،شغل ها را بیشتر کشورهای
اروپای شرقی مانند مجارها و لهستانی ها اشغال می کردند
زیرا قیمت هایی کــه در بخــش خدمات ارائــه می کردند
از قیمت هــای اهالــی بومی کمتر بــود .در نتیجه بیشــتر
شغل ها را انها می گرفتند و همین باعث شد که منافع رونق
اقتصادی که تازه جرقه اش زده شده بود کمتر متوجه مردم
بومی بریتانیا قرار گیرد .درواقع این منافع عاید شهروندان
دیگر اتحادیه اروپا مانند رومانی و لهستان که در کشورشان
مشکالت اقتصادی دارند،می شد.
دلیــل بعدی هم بــه ســیل مهاجرت ها بــه اروپا که
مخصوصا بعد از بهار عربی رخ داد و در 20سال اخیر شدت
گرفت ،مربوط است.
درواقع بــا تحوالتی کــه در بلژیک و فرانســه از گذر
اقدامات تروریســتی رخ داد ،بریتانیا هراس ان را داشت
که عضویــت در اتحادیــه از یک ســو انهــا را مجبور کند
که پناهندگان بیشــتری را بپذیرند و از ســوی دیگر امنیت
کشورشــان به خطر بیفتــد .زیــرا مرزهایشــان باید طبق
قوانیــن اتحادیه باز باشــد البته نه برای پناهنــدگان بلکه
برای شهروندان دیگر اتحادیه که اینها نیز خود زمانی جزو
مهاجران به اروپا بوده اند اما توانسته اند شهروندی یکی از
کشورهای اروپایی را بگیرند .بنابراین بریتانیا نمی تواند مانع
ورود این افراد به کشورش شود ،این مساله یکی از دالیل
اصلی مردم برای خروج از اتحادیه اروپا بوده است .نکته ای
که باید در نظر گرفت این اســت که با رشــد و پیشــرفت و
همگرایی بیشتر در اتحادیه اروپا ،قدرت اقتصادی المان رو
به رشد رفت و این کشور سعی می کرد مشکالت اقتصادی
اتحادیــه را مدیریت کنــد .همچنان که شــاهد بودیم در
پرتغال ،یونان و ایتالیا کــه دچار بحران بودنــد نیز المان
محوریت حل و فصل قضایا را به عهده داشت .هرچند که با
کشورهای دیگر هم طی جلسات متعددی مشورت می کرد.
بنابراین بریتانیا نمی خواهد خودش را در سایه قدرت های
دیگری ببیند زیرا خودش را قدرت برتر در اروپا تلقی می کند
که نباید در سایه قرار بگیرد.
زمانی که بریتانیا وارد حوزه بازار مشترک و اتحادیه شد
قدرت را از دست داده بود و با مشکالت اقتصادی متعددی
روبه رو بود و الزم می دید که در یک همگرایی قرار بگیرد و
از قبل ان همگرایی به ســود اقتصادی دست پیدا کند که
اقدامی موفقیت امیز بود .زیرا بریتانیا توانســت خودش را
از بحران نجات دهد اما حاال که اقتصادش رونق گرفته و
همپای اقتصاد قدرت های بزرگ دنیا و اروپا است مجددا
احســاس می کند که باید نقش خودش را به دست بیاورد و
تعادل را بین اروپا و ان سوی اتالنتیک که ایاالت متحده
امریکا است حفظ کند.
اما ســوالی که اینجا مطرح می شــود .این است که
ایا بریتانیا تمایل دارد ارتباطش را با اتحادیه قطع کند؟ در
اینجا باید گفت که خیر ،بریتانیا می خواهد همکاری های
اقتصادی پیشین را با اتحادیه داشته باشد با این تفاوت که
نمی خواهد به عنوان عضــوی از اتحادیه قوانین تصویب
شــده در بروکســل ،قوانین قضایی و اجتماعی را اجرا کند
بنابراین تمایل بریتانیا بر این است که قرارداد همکاری های
اقتصادی با اتحادیه را همچون ایسلند و نروژ داشته باشد
اما نمی خواهد به عنوان یک کشــورجزیره ای که اب های
ازاد و دریاهای ســرزمینی بیشتری نســبت به سایر اعضا
دارد و می توانــد از قبــل ان در بخش صنعــت ماهیگیری
درامد باالیی داشته باشد را با اعضای اتحادیه تقسیم کند
زیرا با عضویت در اتحادیه ،در ماهیگیری سهمیه خاصی
دارد و در صورت خروج از اتحادیه این بریتانیا است که در
رابطه با اب های ســرزمینی و اب هــای مناطق اقتصادی
تصمیم گیری می کند.
در رابطه با تاثیر خروج بریتانیــا برهمگرایی اتحادیه
اروپا باید گفت که اوال بریتانیــا کامال خودش را از اتحادیه
جدا نخواهد کرد و همکاری اقتصادی اش را حفظ خواهد
کرد درثانی خروج بریتانیا باعث می شــود کــه هم قوانین
جدیدی برای اتحادیه تصویب شــود که کشــورها نتوانند
به راحتی از اتحادیه خارج شــوند و هم اینکه ممکن است
در قوانین جدید اختیاراتی به اعضای اتحادیه داده شــود
که نگرانی های جنــاح ملی گرا را رفع کند مثــا در رابطه با
مهاجرت اختیاراتی به کشورها داده شود و قوانین به گونه ای
وضع شــود که برای اعضــا محدودیت هایی قائل شــود
محدودیت در اینکه کشــورها حتما باید قوانین اتحادیه را
اجرا کنند .این ها باعث می شود نگرانی هایی که در ایتالیا،
هلند ،المان ،اتریش و حتی بعضی از کشــورهای اروپای
شرقی مانند مجارســتان پیش امده است رفع شود.ممکن
اســت قوانین مهاجرتی بیشــتر به مســائل حقوق بشری
برگردد چــون اتحادیه در رابطه با مســائل حقوق بشــری
کوتاه نمی اید و یکی از اصول اساســی اش اســت مسائل
حقوق بشری هم موردی اســت و ممکن است در یک ماه
یک نفر هم پناهنده نشــود اما در مــورد قوانین پناهندگی،
مهاجرت های دسته جمعی صدهزار نفری ومیلیونی ممکن
اســت تغییراتی رخ دهد که از نگرانی های کشورها بکاهد
بنابراین برخالف تبلیغاتی که شده تصور نمی شود که خروج
بریتانیا بتواند پایه های اتحادیه را بلرزاند و باعث فروپاشی
اتحادیه شود زیرا اصل شــکل گیری اتحادیه اروپا فرار از
جنگ است تا همگرایی ایجاد شود و این همگرایی بتواند
همکاری های سیاسی و امنیتی را بین اعضا اتحادیه شکل
دهد تا منافع جمعی مشــترکی داشته باشــند و هر کشور از
منافع سود برده و جلوی جنگ هایی مانند جنگ جهانی اول
و دوم گرفته شــود درنتیجه اگر اتحادیه فروپاشد احتمال
وقوع جنگ های جهانی باال می رود و این موضوعی است
که موجب نگرانی کشــورهای کوچکتر و حتی کشورهای
بزرگی مانند المان شــده ،بنابراین کشــورهای بزرگتر مثل
المان ،ایتالیا ،فرانسه و غیره این موضوع را مدیریت خواهند
کرد .نکته ای که وجود دارد این است که زمانی که بریتانیا
عضو اتحادیه بود درون اتحادیه در رای گیری ها دو یا سه
گروه وجود داشت ،رای کشورهایی چون نروژ،سوئد ،هلند
و اروپای شــرقی به بریتانیا نزدیکتر بود و المان ،فرانسه،
اتریش هم با هم بودند حاال جناح شــرقی و مرکزی ضعیف
شــده و جناح جنوبی مثل اســپانیا و یونان و ایتالیا قوی تر
شــده اند بنابراین تغییراتی هم در رای گیری ها در تصویب
قوانین جدید به وجود خواهد امد.
جهان درشوک
بریتانیایی ها در نتایج بریگزیت اظهار تردیدکرده اند
پیروز مجتهدزاده
9
مدیرعامل پیشین
بنیاد پژوهشی یوروسویک لندن
تاثیر اولیه خــروج انگلیس از اتحادیــه اروپا ،ایجاد
شوک در جهان بود؛ چنان که بسیاری از کارشناسان مسائل
ژئوپولیتیک در سراسر جهان نیز شگفت زده شدند .بنابراین
ما از رسانه های عمومی به چشم خود دیدیم و شنیدیم که
انگال مرکل ،نخست وزیر المان ،صراحتا بیان کرد که این
تصمیم مردم بریتانیا ضربه ای بــه اتحادیه اروپا وارد کرد.
یعنــی ورود این ضربه غیرقابل انکار اســت .پــس در این
مســاله که اتحادیه اروپا از این تصمیم صدمه دید ،شکی
نیســت ولی انچه باقی می ماند این است که این ضربه چه
وضعیتی در ساختار اتحادیه اروپا ایجاد خواهد کرد؛ در این
خصوص طی یک ســال اینده باید منتظــر نتایج و اثار این
ضربه باشــیم .از ســوی دیگر رهبران اصلی اتحادیه اروپا
یعنی سیاستمداران المانی و فرانسوی در دهه های گذشته
ثابت کردند که مهــارت زیادی در مهار کــردن بحران ها،
جلوگیری از این لرزه های سیاسی و هدایت کردن اتحادیه
اروپا برای برون رفت از بحران دارند .بنابراین این مزیت ها
وجود دارد ،یعنی از یک طرف همــگان تایید می کنند که
این تصمیم بریتانیا یک شوک و لرزه را در ساختار سیاسی
اتحادیه ایجاد کرده اما از طــرف دیگر ما با مهارت رهبران
المان و فرانسه در هدایت اتحادیه اروپا برای برون رفت از
هرگونه بحرانی اشنا هستیم .همچنین اکنون مساله دیگری
که بسیار مورد توجه قرار گرفته این است که ایا این تصمیم
بریتانیا ،تصمیم نهایی برای خــروج از اتحادیه اروپا تلقی
می شود یا خیر .به نظر من بریتانیا نمی تواند چنین تصمیم
اشتباهی را که صد در صد به زیان این کشور ،اتحادیه اروپا
و نظام شکل گرفته جهان ژئوپولیتیک است ،تحمل کند؛
نظام ژئوپولیتیکی شــکل گرفته جهانی که عبارت است از
توازن میان ابرقدرت های موجود یعنــی امریکا ،اتحادیه
اروپا ،چین و روسیه .اگر یکی از این قدرت ها فرو بریزد این
توازن بر هم خواهد خورد و این مســاله به زیان تمام مردم
دنیــا خواهد بود .بنابراین بنده با شــناختی کــه دارم تصور
نمی کنم سیاســتمداران بریتانیا ،این موضوع را همین جا
خاتمه یافته فرض کنند .به چند دلیل احتمال تجدید نظر در
این خصوص وجود دارد؛ نخست اینکه تمام سیاستمداران
از تمام احــزاب اعتراض کرده اند که این سم پاشــی های
احزاب کوچک نژادپرســت و افراطی را دست کم گرفته و
الجرم در برابر تبلیغات انها کوتاهی کرده بودند .این بدان
معناســت رای اکثریتی که در این رفراندوم حاصل شــد،
به اقرار رهبــران احزاب بــزرگ بریتانیا یــک رای واقعی و
طبیعی نیســت تا جایی که حتی نخست وزیر بریتانیا بر سر
این مساله از پست خود اســتعفا کرد و رهبر حزب مخالف
هم مورد اســتیضاح قرار گرفت .بنابراین بریتانیای کلی،
عمومی و واقعی نمی تواند چنیــن تصمیمی را تحمل کند
زیرا این تصمیم سخت به زیان شان است .همچنین باید
توجه داشت که این تصمیم در ساختار روابط انسان ها در
بریتانیا اثر بــدی بر جای خواهد گذاشــت و منجر به تنش
در روابط طبقاتی و نژادی میشــود .این در حالی است که
تمام ســردمداران در جامعه بریتانیا به این موضوع کامال
توجه دارند و اجازه نخواهنــد داد موازنههای امروز جامعه
دچار اسیب شود.
مساله دیگر اینکه اکثریتی که در همه پرسی به خروج
از اتحادیه اروپا رای دادند ،اکثریتی غیر طبیعی ،غیرمنتظره
و تاحدود زیادی مصنوعی محسوب می شود .این در حالی
اســت که در قوانین موجود در بریتانیا نکاتــی وجود دارد
که در صورت بروز چنین وضعیتــی ،وقتی فاصله اکثریت
و اقلیت بســیار کم اســت .اگر اکثریت طبیعــی خواهان
تجدید نظر باشــند ،امکان برگزاری دوباره رفراندوم وجود
دارد .من مطمئن هستم که رهبران اکثریت به دنبال یافتن
راه های حقوقی الزم هســتند تا بتوانند این نتیجه گیری را
دگرگون کنند.
در عین حال مساله بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد
این است که اسکاتلند به صورت جدی پایبند باقی ماندن در
اتحادیه اروپاست و به دالیل سیاسی و اقتصادی زمزمه جدا
شدن از بریتانیا را مطرح کرده است .بنابراین این احتمال
وجود دارد که اگر لندن اقــدام خاصی در ایــن باره انجام
ندهد ،اسکاتلند در مســیر رفراندوم برای جدایی از بریتانیا
حرکت کند تا به تنهایی به اتحادیه اروپا برگردد.
این عوامل باعث شــده اســت که تصمیــم خروج از
بریتانیــا از حالت قاطع و تمام شــده خارج شــود و مقداری
تزلزل و تردید در خصوص ان به وجود اید .به همین خاطر
ن تردید و دعواهای
رهبران اتحادیــه اروپا می توانند از ایــ
رهبران داخلی بریتانیا حداکثــر بهره برداری را برای ترمیم
وضعیت پیش امده داشته باشــند و به احتمال زیاد انها در
رابطه با تجدید نظر این تصمیم در بریتانیا کمک هایی ارائه
خواهند کرد.
اما اگر این تصمیم به همین منوال پیش رود و بریتانیا
از اتحادیه اروپا خارج شــود ،بدون شــک به این اتحادیه
بین الملل
مثلث | شماره 315
بین الملل
لطماتی وارد خواهد امد که این امر مورد تایید رهبران المان
و فرانســه نیز قرار گرفته اســت .اما در این مساله که این
تصمیم به صورت یک عامــل دومینویی عمل کند ،تردید
وجود دارد .کشورهایی هستند که زمزمه هایی در این زمینه
داشته اند اما این زمزمه ها به اندازه نیمی از زمزمه هایی که
در بریتانیا اغاز شــد و به اینجا ختم گشت ،نیست .کسانی
در دانمارک و برخی دیگر از کشــورها مثل فرانسه هستند
که زمزمه جدایی ســرداده اند اما این رویکرد انها در سطح
ملی خیلی با استقبال مواجه نشده اســت .من تردید دارم
که حتی یک کشور بخواهد تصمیم مشابه بریتانیا بگیرد.
اما این احتمال و خطر وجود دارد که نمی توان ان را نادیده
گرفت .بنابراین اگر چنین اتفاقی بیفتد طبیعتا دیگر یا باید
منتظر فروپاشی کامل اتحادیه اروپا باشیم یا منتظر اتحادیه
اروپای مختصر شده به فرانسه و المان .البته این دو کشور
به تنهایی می توانند یک ابر قدرت باشند.
با ایــن وجود مــن تردیدی نــدارم کــه در بلند مدت
اتحادیه اروپا می توانــد موقعیت خود را حفــظ کند .البته
به لحاظ موازنه قدرت نســبت به دیگر قدرت های جهان،
اندکی ضعیف تر خواهد شــد ولی جایگاه خود را از دســت
نخواهد داد .همان طور که اشاره کردم سه کشور فرانسه،
المان و بریتانیــا به تنهایی قدرت درجــه 2و موثر در نظام
جهانی محسوب می شوند .بنابراین ساختار کنونی اتحادیه
اروپا در صورت خروج بریتانیا ،ممکن اســت دســتخوش
تحوالتی بشــود اما این تحول به مفهوم فروپاشــی قابل
پیش بینی نیســت .بایــد توجه داشــت که مــا در دنیای
سورپرایز شدن ها قرار داریم ،بنابراین اگر زمانی اتحادیه
اروپا فروبپاشــد ،نقش اروپای واحد از بین خواهد رفت اما
قدرت های اروپایی همچنان نقش ســابق خود را خواهند
داشت .در این صورت به طور مثال المان و فرانسه میتوانند
با هم یک جبهه مشترک تشکیل دهند و بسیار به نفع شان
خواهد بود که بتوانند در خارج از دنیای اتحادیه اروپا ،نقش
واالیی را ایفا کنند .در واقع منظور بنده این است که در بازی
نهایی اگر فکر کنیم اتحادیــه اروپا در نتیجه واکنش های
پی در پی و دومینویی به لبه سقوط برسد ،موازنه های جهانی
برهم خواهد خورد و بر هم خــوردن موازنه های جهانی به
زیان صلح و امنیت کل جهان خواهد بود.
زیرا تضمین های طبیعی که از این موازنه ژئوپولیتیک
حاصل شده و ما به زندگی در ســایه این تضمین ها عادت
کرده ایم ،اگــر از بین برود ،دوباره مســابقه بــرای ایجاد
موازنه های جدید اغاز خواهد شد که این امر بسیار خطرناک
اســت و می تواند ســبب بروز جنگ هایی شــود .البته من
احتمال چنیــن مســاله ای را فعــا رد می کنم زیــرا ما در
وضعیتی نیستیم که چنین امری پیش بیاید.
از ســوی دیگر بحث تاثیر این خروج بر روابط امریکا
و بریتانیا نیز مطرح است اما به نظر من این مساله تاثیری
بر روابط دو کشور باقی نخواهد گذاشت زیرا روابط لندن و
واشنگتن ،مانند روابط پسرعموهاست؛ یعنی شاید مشکلی
میان شان پیش بیاید اما ان مشکل رفع خواهد شد .درواقع
ناراحتی ایــاالت متحده امریــکا نیز بر ســر برهم خوردن
موازنه های موجود ژئوپولیتیکی در جهان اســت و ماندن
یا نماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا برای روابط خصوصی و
دوجانبه امریکا با این کشور هیچ تفاوتی ندارد .البته اوایل
امریکا خیلی مایل نبود بریتانیا وارد اتحادیه اروپا شود زیرا
در ان زمان امریکا مایل نبود که اتحادیه اروپا تبدیل به یک
قدرت شــود .اما امروز چند دهه از این موضوع می گذرد و
ورود بریتانیا منجر به ایجاد توازن میان قدرت ها شده است.
در نتیجه توازنی که امروز وجود دارد با توازنی که در صورت
خروج بریتانیا حاصل خواهد شد ،بسیار متفاوت است و
برای واشنگتن نیز این موضوع بسیار اهمیت دارد چرا
که توازنی که بریتانیا نیز عضو اتحادیه اروپا باشد،
توازن تضمین کننده صلح است.
55
تصمیم کامرون
نگاهی دیگر
اگر کامرون از وجود احساســات سازماندهی شــده مخالف در کشورش
خبر داشت ،ب هراحتی می توانســت انها را با دولت موفق سازد .تالش کامرون
برای کسب موفقیت در برابر منتقدان یورو در چند دوره مذاکره با نمایندگان
انگلیسینیزشرم اوروحتیتحقیر امیزبود.اوبااینفاجعهدفترخودراتبدیل
بهیکمانورسیاسیکرد.
دیوید کامرون نمادی از یک شکست تاریخی و فاجعه بار
نخست وزیریکهگرفتارشرایطشد
بین الملل
56
مثلث | شماره 315
نویسنده :الکس ماسی
مترجم :شراره بهنام نیا -ایوب لشینی
نخست وزیر قصد داشت تا حزب محافظه کار و اتحاد
بریتانیا را مدرنیزه کند .اما در عمــل وی دقیقا عکس این
حرکت را انجام داد.
تنها با یک حادثه ،بدون هیچ سرو صدایی ،این گونه
است که یک زندگی سیاســی پایان می پذیرد .حاال دیگر
می شــود تضمین داد که دیوید کامرون در تاریخ ماندگار
خواهد شــد .او فردی بود که بریتانیای کبیر را از اتحادیه
اروپا بیرون بــرد .همان طور کــه ما منتظریم تــا تاثیرات
همه پرسی را احســاس کنیم ،او می تواند تا سال ها یاداور
نخست وزیری باشد که بر اغاز تمام شــده بریتانیای کبیر
ریاســت می کند .اســتقالل اســکاتلند که دوسال پیش
به عنوان نظریه ای شکست خورده مطرح شده بود ،دوباره
به جریان افتاد.
کامرون که 10سال به عنوان رهبر حزب محافظه کار
و شش سال نیز عهده دار ســمت نخست وزیری بود ،حاال
با اتفاقات اخیر به نقطه افول خود رسیده است .هیچ چیز
دیگر مهم نیست؛ هیچ چیز دیگری به یاد اورده نمی شود.
کامــرون همه چیز را روی تــاس قمار انداخــت و انها را از
دست داد.
هیچ نخســت وزیری در طول خاطــرات زندگی خود
چنین شکست عظیمی را متحمل نشده است .هیچ کس تا
این حد به وسیله رای دهندگان خودش تحقیر نشده است.
با این شکست کامرون کنترل حزب و کشورش را از دست
داد .عواقب چنین بی توجهی در اینده در بریتانیا و در سطح
بین الملل احساس خواهد شد .تاریخ نویسان سیاسی اینده
مطمئنا به این ســوال غم انگیز فکــر خواهند کرد :هدف
دیوید کامرون چه بود؟ و قضاوت انها نیز مطمئنا شــدید و
بی مالحظه خواهد بود.
اما قرار نبود که این گونه شــود .دیوید کامرون نوع
دیگری از محافظه کاران بود؛ کسی که با چهره و واقعیت
بریتانیای مدرن هیچ مشکلی نداشت .او به واسطه طرح
مدرنی که داشــت به عنوان رهبر حزب انتخاب شده بود،
طرحی که حزب محافظه کار را مجبور بــه ایجاد تغییرات
می کرد .وی حزب محافظه کار را بــا ظرافت خاصی اداره
می کرد ،حزبی که از جنبه اقتصادی محافظه کار بود اما از
زاویه اجتماعی کامال به مســائل لیبرال نگاه می کرد .وی
شــخصی بود که مالیات ها را کاهش داده بــود .با ازدواج
همجنسگرایان مشکلی نداشت .اصالحات رفاهی انجام
داده بود و برای کمک به کشور های فقیر جهان در سطح
بین الملل کمک های قابل مالحظه ای انجام داده بود.
از همه باالتر ،وی اصرار داشت تا حزب محافظه کار
دســت از کوبیدن و محکوم کردن اتحادیه اروپا بردارد و
این کار را متوقف کننــد .اتحادیه اروپا کــه کامرون ان را
به رســمیت می شــناخت ،از دغدغه ها و ضروریات فکری
وی نبود .عــاوه بــر ان ،کامرون از پخش شــدن حزب
محافظه کار در اروپا استقبال می کرد ،چرا که این تقسیمات
کمک کرده بود که مرگ مارگارت تاچر و زمین گیر شــدن
جان میجر از نخست وزیری را به همراه داشته باشد.
سال گذشته ،کامرون حتی انتظار ان را هم نداشت
که با اجــرای وعده طــرح حزبی خــود مبنی بــر برگزاری
همه پرســی درباره عضویت در اتحادیه اروپا ،بار دیگر در
حزب خود محبوبیت به دســت اورد .اما ایــن وعده باعث
پیروزی شگفت اور وی در انتخابات عمومی سال گذشته
با حداکثر ارا بود .کامرون پــس از پیروزی در انتخابات به
یکباره خود را در دام وعده انتخاباتــی خود که در بیانیه ها
اعالم کرده بود گرفتــار دید؛ وعده هایی کــه برای جلب
رضایت منتقدان یورو در حزب خویش و به منظور رد کردن
تهدیدات حــزب ضد اروپایی تنــدرو موافق با اســتقالل
بریتانیا داده شده بود .همه پرسی باید برگزار می شد.
با این حال ،کامرون در این فکر که به راحتی می تواند
برنده ایــن تکلیــف خطیر باشــد ،اعتماد بــه نفس کافی
داشت (شــاید هم کمی از خود راضی بود) .از سوی دیگر
بسیاری از تشــکیالت و مراکز تجاری بریتانیایی به شدت
از کمپ طرفداران اتحادیه اروپا حمایت می کردند .منافع
افتصادی شخصی نیز رای دهندگان را متقاعد می کرد که
نگرانی پیرامون اتحادیه اروپا را کنار گذاشته و وضع موجود
را تایید کننــد .اینکه مردم با شــور و هیجــان خاصی این
همه پرســی را انجام دادند در نوع خود عالی بود ،اما انچه
دولت کامرون و دولت وی می خواست رای به عدم تمایل
به جدایی بود.
اما اگر کامرون از وجود احساسات سازماندهی شده
مخالف در کشورش خبر داشت ،به راحتی می توانست انها
را با دولت موفق سازد .تالش کامرون برای کسب موفقیت
در برابر منتقدان یــورو در چند دوره مذاکره بــا نمایندگان
انگلیسی نیز شرم اور و حتی تحقیر امیز بود .او با این فاجعه
دفتر خود را تبدیل به یک مانور سیاسی کرد .بریتانیا تقریبا
یک عضو نیمه جدا از اتحادیه اروپا بود که دارای معافیت
از پول واحد و همچنین معافیت از سفر به کشورهای عضو
بین الملل
مثلث | شماره 315
بین الملل
شینگن بود .بریتانیا از امتیاز خود مختاری خاصی در برابر
محدودیت های اتحادیه اروپــا برخوردار بود .تالش های
عملی کامــرون منجر بــه شکســت های اجتناب ناپذیر و
اشتباهات استراتژیک بچگانه وی شد.
و حال هرگونــه امید باقــی مانده ای ،کنــار مانده و
تبدیل به کشتی برای پیروزی اسان بوریس جانسون ،که
سیاســتمدار محبوب و کاریزماتیک ترین فــرد در بریتانیا
و جانشــین احتمالــی کامــرون اســت ،در انتخابات اتی
می شود .با درنظر گرفتن اینکه وی بیان کرد کمپینی برای
ترک اتحادیه اروپا تشکیل خواهد داد.
پوپولیسم با معنای رواج سن و استفاده از نخبگان در
تمام جهان به عنوان بــازی منصفانه کاربرد دارد .اتحادیه
اروپا که هرگز نتوانست ان شور و شــوق الهام بخش را در
بریتانیا به دست اورد ،به سادگی یک روال غیر دموکراتیک
و غیرمســئول و دور از دســترس در این قلمــرو به تصویر
کشیده شد .با تشابه و البته کمی منصفانه می توان گفت
که این جریان برای کامرون نیز با وجود پس زمینه ای خوب
و رفتاری اشرافی اتفاق افتاده اســت .می توان گفت که
یک ملت محافظه کار توسط دولتمردش به سمت بیچارگی
و افول سیر کرد.
این مســاله به این موضــوع که همــه ان چیزی که
کامــرون در عمل بــه وعده کمپیــن انتخاباتــی خروج از
اتحادیه اروپا به منظور به کنتــرل در اوردن و بازگرداندن
حاکمیت پارلمــان بریتانیــا ارائه داد ،هیــچ کمکی نکرد
و در حقیقت نمایشــی از کارشناســان بریتانیایــی در برابر
همه کســانی (از بانک جهانی و صندوق بین المللی پول
گرفته تا باراک اوباما) که درباره ترک اتحادیه اروپا هشدار
داده بودند ،به حســاب می امد .کارشناســان از بریتانیای
امروز فاصله داشتند .جانسون گفت« :ما بدنبال ازادی و
دموکراسی هستیم و انها به دنبال اقتصاد هستند در حالی
که مایکل گوو ،هم پیمان اصلی و اسبق کامرون که یکی
از برگزار کنندگان پرشــور کمپین ترک اتحادیه بود اظهار
داشــت که« :من فکر می کنم که مردم در این کشــور به
اندازه کافی کارشناس دارند».
مهمتر از همه اینکــه ،کمپین تــرک اتحادیه اتش
خود را دربــاره موضوع مهاجــرت متمرکز کــرد .کامرون
یکبار وعده داده بود که تالش می کند تا مهاجرت داخلی
به بریتانیا را به کمتر از یکصدهزار نفر در سال برساند .اما
باز هم در احقاق وعده خود واماند و در گزارشی که قبل از
همه پرسی منتشر شد ،اعالم شد که در سال 2015تعداد
مهاجران در بریتانیا با افزایش مواجه شــده و به 330هزار
نفر رســیده اســت .نیمی از این رقــم را افرادی تشــکیل
می دادند که از شــهروندان اتحادیه اروپا محســوب شده
و از ســایر قســمت های اروپا برای کار و زندگی به بریتانیا
سفر کرده بودند.
فریبکاری هــا و لفاظی های نمایشــی امیدوار کننده
کامرون علیه مهاجرت( ،هشدار درباره ازدحام مهاجران در
کمپ مهاجران کالیس و مشابه ان) می توانست اعتباری
برای وی بخرد اما سیاست های وی هرگز این کار را نکرد.
او دوباره اشــتباه کرده بــود .لفاظی هــای فریبکارانه وی
به وســیله منتقدان حقیقی در موضوع مهاجران ،رد شد.
چیزی که کمپین ترک اتحادیه اروپا بر ان پافشاری می کرد
این بود که تنها خروج از اتحادیه اروپا می تواند به بریتانیا
این قدرت را بدهد که مرزهای خود را کنترل کند.
بنابرایــن ایــن روزهــا کامــرون خــود را موضوعی
مضحک و مایه خنــده در اروپا می داند .بازســازی مجدد
حزب محافظه کار توســط وی ،که به احیای حزب پس از
سه شکســت انتخاباتی مخرب تونی بلر ،منجر شده بود،
کاری از پیش نبرد .حزب وی به دو قسمت تقسیم شد و در
اینده با لمس کامل تاثیر همه پرسی غیر عادی کشور وی در
معرض اینده ای نامعلوم و نامشخص قرار خواهد گرفت.
بیش از همه ،کامرون باید اعتماد به نفس از دســت
رفته مردم بریتانیا را پاســگخو باشــد .ریشــه این بحران
دراز مدت و عمیق است اما با تاثیرات مداوم سقوط مالی
ســال 2008در ارتباط اســت .مردم بریتانیا شــش سال
ریاضت اقتصادی دولت این کشــور را تحمــل کردند در
حالی که هرگز تمایل و شور و شوقی به ان نداشتند.
انچه درباره کامرون تصور می شــد ایــن بود که وی
در بحران ها فردی بسیار خوش شــانس است .او از اقبال
باالیی برخوردار بود که با دو رهبــر حزب کارگری (گوردن
براون و اد میلیبند) روبه رو شد؛ رهبرانی که هرکدام در مسیر
متفاوت از هم و قهرمانان منفور حزب خود بودند .در سال
2014وی تهدید اعالم استقالل اسکاتلند را احساس کرد
و تنها از چند هفته قبل نیز با چشــمان خود در حال دیدن
تهدید به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود.
این تهدیدات در حقیقــت خــط متمایز کننده ای را
میان تمامی بخش های معمــول از محافظه کار ،کارگر،
لیبرال تا لیبرال دموکرات ه ا ترسیم کرده بود .در یک جناح
بریتانیایی هایی که متمایل به خروج از اتحادیه اروپا بودند
قرار داشتند (از اتحادیه اروپا به واسطه فقدان دموکراسی
و اجبار به ریاضت های اقتصادی متنفر بودند) و جناح چپ
که تمایل به ماندن در اتحادیه اروپا داشــتند (کسانی که
طرفدار جهانگرایی بودند) .در جناح راســت متمایلین به
ماندن در اتحادیه اروپا کســانی قرار داشــتند که اتحادیه
اروپــا را مانند بــازاری بــزرگ می دیدند و در جناح راســت
متمایلین به خروج از اتحادیه اروپا کسانی بودند که ان را
توهین به حاکمیت ملی می دیدند .اینجا زاویه دید دیگری
و ان هم در بعــد ملی به وجــود می ایــد :بزرگترین حامی
متمایلین به خروج از اتحادیه اروپا انگلیسی بودند و ناگهان
در حال حاضر ولزی ها ،اسکاتلندی ها و ایرلندی ها شدند
که به دالیل مختلــف دیدگاه مخالفی را اتخــاذ کرده اند.
چنین تحلیل دیری نپایید .این همه پرســی انقالبی علیه
وســت مینســتر محســوب می شــد و در نهایت به نوعی
عنادورزی با اروپا تفسیر شد .مردم بریتانیا از حاکمان خود
خسته شده بودند و با خوشحالی فرصت را برای ضربه زدن
به کامرون مناسب دیدند.
نتیجه همه پرســی تصویری از بریتانیایی به شــدت
قطبی شــده را نمایان کرد و تفاوت میان نسل ها ،مناطق
و شاید از همه مهمتر میان طبقات اجتماعی و فرهنگی را
برجسته تر کرده اســت .رای دهندگان قدیمی و مسن که
فکر می کردند صــدای انان کمتر در دولت ملی مســتقل
شنیده شده ،رای بر به خروج از اتحادیه اروپا دادند در حالی
که نوادگان انان به شــدت رای بر باقی ماندن در اتحادیه
دادند .فار غ التحصیالن دانشــگاه ها که از طبقه متوسط
بودند و مهاجرت را به عنوان نشانه ای از روشنگری ،ازادی
اقتصادی و مکتب جهانشهری می دیدند ،رای بر ماندن
در اتحادیه دادند ،ولی فار غ التحصیالن دبیرستان که از
طبقه کارگر بودند رای بر خــروج از اتحادیه دادند .لندن
و اســکاتلند بر اتحادیه اروپا صحه گذاردند و ســرزمین
معروف بــه «قلب ســرزمین های بریتانیــا» و «انگلیس
میانــه» رای به تــرک اتحادیــه داده انــد .بریتانیا امروز
کشوری اســت که از نظر طبقات اجتماعی و جغرافیایی
انچنان تقســیم شــده که هرگز تا قبــل از ان نبوده و این
هم از میراث کامرون اســت ،ســندی که نشــان دهنده
نخست وزیری شکست خورده است.
به طــور خالصه ایــن کمپیــن زخم هایــی را بر بدنه
سیاسی بریتانیا وارد کرده و بر خالف اخرین همه پرسی که
در ســال 1975در مورد عضویت در اتحادیه اروپا صورت
گرفت ،بعید به نظر می رسد که ارامش و اشتی را بازگرداند.
تاثیر این همه پرســی بر سیســتم سیاســی بریتانیا چه در
کوتاه مدت و چه در بلند مدت غیر قابل پیش بینی اســت.
رای دهنــدگان بریتانیایــی مجبورند به این بیندیشــند که
واقعا که هستند ،چگونه تاریخ خود را رقم خواهند زد ،اینده
خود را چگونه خواهند دید و به چه کســی اعتماد خواهند
کرد .انها با ســواالتی اساســا متضاد مواجه هستند .انها
حاکمیت مردم را اثبات کردند اما این در عمل در ماه های
اینده چه معنایی خواهد داشــت .مردمی که رای به خروج
بریتانیا از اتحادیــه اروپا داده اند مســلما انتظاراتی برای
اینده بهتر مطرح کرده اند .ایا شکســت حــزب متمایل به
ماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا کــه در ذهن خود مدرنیزه
کردن ،پیشرفت ،روشنگری را متصور شده بود با واکنش
دیگری تلخ تر خواهد شد ،واکنشی که مدت های طوالنی
به واسطه اینکه بریتانیا را کشوری دیدند که از نظر واکنش
اصالح ناپذیر اســت در مقابل ان ســر خــم خواهند کرد.
این چنین به نظر می رسد که انان سرمنشا همه مشکالت
سیاسی ،دیپلماتیک ،یا اقتصادی را معلول خروج بریتانیا
از اتحادیه اروپا دانسته اند .در هر صورت انها سعی می کنند
تا مانع عزیمت بریتانیا از اتحادیه اروپا شوند ،تصور تالش
پرشور برای خروج موفقیت امیز بریتانیا از اتحادیه اروپا یا
مشارکت در رنســانس فرهنگی ،اقتصادی و سیاسی ملی
بر اساس انچه رویای برخی از متمایلین به خروج بریتانیا از
اتحادیه اروپاست ،دشوار می نماید.
در مقایســه اگرچه – اوضــاع وخیم تــر از ان چیزی
است که انها ممکن است دیده باشند -مشکالت امروزی
بســیار با مخاطره و خطر کمتری همراه است ،بیش از هر
چیز ،انهــا یاداوری کننده بحث تکراری میــان تجارازاد و
حامیانش در ســال 1840و 1900می باشــند ،زمانی که
موضوع این بود کــه ایا باید از محصــوالت بومی حمایت
کنند یا به سمت محصوالت وارداتی ارزان حرکت نمایند.
در هر دو اتفاق حزب محافظه کار تقسیم شد و به دنبال ان
شکست خورد زیرا پس از ان مانند امروز هیجانات امیخته
با این موضوعات به قدری عمیــق بود که احزاب را در هم
بشکند و اتحادها را از بین ببرد .امروزه رهبران محافظه کار
نخســت وزیر دیوید کامرون و صدر اعظم جــورج ازبورن
تالش کردند امــا در ممانعت از خــروج بریتانیا از اتحادیه
اروپا شکست خوردند.
چیزی که بیشتر حامیان مردمی شــان خواهان ان
بودند و کامــرون بالفاصله پس از همه پرســی اعالم کرد
که به زودی از مقام خــود کناره گیری خواهد کرد .معموال
احزاب مخالف از این اختالفــات در حزب حاکم بهره مند
می شــوند اما حزب کارگر در طول این کمپین دو دل بود و
حزب لیبرال دموکرات نیز کمرنگ عمل می کرد .عالوه بر
این نمایندگان حزب کارگر وقتی که فهمیدند چه تعداد از
حامیان مردمی انان به خروج بریتانیــا از اتحادیه اروپا در
مخالفت با خط حزبی انان متمایلند ،دچار نگرانی شــدند.
پس اگر هیچ کدام از این احزاب ذی نفع نیست چه کسی از
این اتفاق بهره سیاسی می برد؟ چه کسی می تواند حمایت
عمومی برای حاکمیت وست مینستر به دست اورد؟ تاثیر
این اتفاق بر ارتباط میان ملت بریتانیا غیر قابل پیش بینی
است :انتخاب های متفاوت ملت بریتانیا فشار بیشتری را
بر انسجام انگلستان وارد می کند ،و منجر به این می شود
که سیاستمداران در اسکاتلند و ایرلند شمالی نوای جدایی
از قلمرو انگلستان را سر بدهند.
در نهایت باید گفت که حتی ژنرال های خوش شانس
نیز گاهــی فرصت های خود را از دســت رفتــه می یابند.
کامرون اثبات کرد که هیچ استثنایی بر قانون تغییر ناپذیر
سیاســت وجود ندارد .تقریبا تمام زندگی های سیاســی با
شکست به پایان می رسند و تنها تعداد اندکی با پایانی چنین
ویرانگر به اتمام می رســند .این کشتی شکست خورده ای
است که کامرون ناخدای این کشتی را به صخره ها کوبیده
است و این میراث اوست؛ انچه او به واسطه ان به یاد اورده
و شایسته اوست.
منبع :فارین پالیسی (به تاریخ 24 :ژوئن )2016
57
تفاهم مبهم
اقتصاد
ت
یتر
ا
و
ل
برجامبانکی؟
اقتصاد
58
مثلث | شماره 315
توافقجدیدمیانایرانوغربچهویژگیهاییدارد
گروه ویژه اقدام مالی علیه تروریســم کــه در حوزه مبارزه با پولشــویی
فعالیت دارد ،در بیانیه پایانی اجالس 24ژوئن که جمعه چهارم تیرماه برگزار
شد ،نام ایران را به طور موقت و برای یک ســال از فهرست کشورهایی که الزم
است علیه انها اقدام های متقابل اتخاذ شود ،حذف کرد.
استراتژی سکوت
دولت به انتقادهای گسترده درباره
FATFواکنشی نشان نمی هد
محمد مهدی صدر زاده
روزنامه نگار
1
یک اتفاق تازه در سیاســت ایران رخ داده اســت؛
رویدادی که برخی ان را «برجام بانکی» نام نهاده اند.
انچه رخ داده این است که بانک مرکزی اعالم کرده
پس از انجام اقدامات مثبت ایران از جمله در زمینه تصویب
قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم در مجلس و تایید ان از
سوی شورای نگهبان ،گروه ویژه اقدام مالی نسبت به این
تحوالت واکنش مثبت نشان داده و برای اولین بار نام ایران
را از گروهی که در قعر فهرســت رده بندی ان قرار داشت
حذف کرده و ان را در سطح باالتری ارتقا داده است.
در بیانیه رسمی بانک مرکزی در عین حال تاکید شده
اگر چه نام ایران همچنان در فهرست کشورهایی قرار دارد
که الزم اســت در خصوص ان تدابیــر احتیاطی به عمل
اید اما اشاره مستقیمی نشــده که ایران برای چه مدت از
فهرست مذکور حذف می شــود .گفته می شود ،اگر پس
از یک ســال این کارگروه تا حد کافی از ایران راضی باشد
ممکن است اقدامات بعدی را انجام دهد.
گروه ویــژه اقدام مالی علیه تروریســم کــه در حوزه
مبارزه با پولشــویی فعالیت دارد ،در بیانیه پایانی اجالس
24ژوئن که جمعه چهــارم تیرماه برگزار شــد ،نام ایران را
به طور موقت و برای یک ســال از فهرســت کشــورهایی
که الزم اســت علیه انها اقدام های متقابل اتخاذ شــود،
حذف کرد.
در ازای این کار گویــا بانک مرکزی متعهد شــده تا
دستورالعمل مبارزه با پولشویی این کارگروه را در کل شبکه
بانکی کشور اجرایی کند.
پشت پرده یک تصمیم
مختلف ازجمله مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم
به ایران کمک کند .او با اشاره به اینکه بانک های ایرانی
نباید از تروریسم حمایت کنند ،گفته بود« :بهترین اقدامی
که دولت و بانک ها می توانند انجام دهنــد ،افزایش این
استانداردها و رساندن انها به ســطح بین المللی و تالش
برای اطمینان دادن به شرکای خارجی و بانک ها در این باره
است که انجام معامالت با بانک های ایران ایمن است».
متیو لویت که سال ها در «معاونت امنیتی و تحلیل»
خزانه داری ایــاالت متحده و نیز به عنــوان معاون «دفتر
امنیت و بررســی» مشــغول کار بوده ،می گوید« :درست
در زمانی که سپاه پاســداران بخش هایی از اقتصاد ایران
را دست دارد ،ســرمایه گذاری و رابطه تجاری با جمهوری
اســامی به معنی معامله با انهایی خواهــد بود که بخش
بزرگی از تحریم ها شامل انهاســت ...فعالیت های سپاه
پاسداران و سپاه قدس در سوریه و همچنین در حمایت از
حزب الله لبنان به روشنی «در بخش فعالیت های حمایت
از تروریسم جهانی» قرار دارد».
این نکته نیز مهم است که سیف در سفرش به امریکا
حرف هــای قابل توجهی در ایــن مــورد زده بود.ولی الله
ســیف 28فروردین 1395در جمع اعضای شورای روابط
خارجی امریکا در اظهارات ابتدایــی خود که با هدف رفع
نگرانی موسســات مالی غربی بیان شــد ،گفته بود « :ما
افزایش چارچــوب مقابله با پولشــویی و مبــارزه با تامین
مالی تروریســم از طریق بهبود سیاســت ها و فرایندهای
کی وای سی (مشتری خود را بشناس) را در اولویت باالیی
قرار داده ایم تا درباره پیشــگیری از جرایم مالی و تسهیل
پیوستن مجدد بانکداری ایرانی به اقتصاد جهانی اطمینان
یابیم .پس از تصویب قانون مقابله با پولشویی و مقررات
اجرای ان در چند سال پیش ،اجرای اخیر قانون مبارزه با
تامین مالی تروریسم مانع مهمی را از سر راه تعامل مجدد
بانک های ایرانی با همتایان خارجی برخواهد داشــت .ما
متعهد به تقویت بیشتر مقابله با پولشویی و مبارزه با تامین
مالی خارجی تروریسم هستیم و خواستار ارزیابی صندوق
بین المللی پول درباره اســتانداردهای کارگروه ویژه مالی
شــدیم و قصد داریم به گروه مقابله با پولشویی و مقابله با
تامین مالی تروریسم اوراسیا ملحق شویم».
سیف در ادامه اما در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره
امکان بهره مندی سپاه پاسداران از پول های مورد مبادله
میان موسســات مالی غربی و ایرانی گفت کــه از طریق
سیستم مشــتری خود را بشــناس (که ســیف در ابتدای
اظهاراتــش تاکید کرد که در ایران اجرایی شــده اســت)
می توانید طرف مبادله خود را بشناســید و مطمئن بشوید
پول مورد مبادله در کجا هزینه می شود.
سیف در پاســخ به این ســوال که « مســاله ای که
به خصوص برای امریکایی ها در جست وجو برای پتانسیل
روابط تجاری با ایران موجب نگرانی اســت این است که
برای ســرمایه گذاران خارجی در ایران این مساله مطرح
است که انها تا چه اندازه با سپاه پاسداران انقالب اسالمی
ایران کار می کنند ،از ان حمایت می کنند یا موجب تقویت
ان می شــوند؟ ایا این امکان وجود دارد این مساله (سپاه
پاسداران انقالب اسالمی) را از اقتصاد کلی جدا کرد؟»،
گفته بود« :به نظر می رســد در اینجا مقداری اغراق شده
است .اقتصاد ایران بسیار شفاف است و امارهای مالی در
دسترس هستند و شما می توانید به اسانی به ان دسترسی
پیدا کنید .شما می توانید از طریق کی وای سی (مشتری
خود را بشناس) این کار را انجام دهید و خدماتی است که
هر یک از ســرمایه گذاران خارجی می تواننــد از ان برای
شناسایی مشتریان اســتفاده کنند .بنابراین سرمایه گذار
خارجی باید بصیــرت و توانایی شناســایی طــرف مقابل
خود را داشــته باشــد و این کامال امکان پذیر است .شما
می توانید ســرویس های موجــود در کشــور را خریداری
کنید .شــرکت های مختلف و شــرکت های معتبر هستند
که می توانند خدمات شــناخت مشتری را ارائه کنند .حتی
در ایران زمانی که ما می خواهیم در کشوری خارجی اعم
از اروپایی یا همســایه ســرمایه گذاری کنیــم ،معموال از
مشتری خود را بشناس استفاده می کنیم و تالش می کنیم
از سرویس های محلی در دســترس در ان کشور استفاده
کنیم .بنابراین ،این شــرکت ها اطالعات مورد نیاز شما را
فراهم می کنند تا تصمیم درستی بگیرید».
دقیقا چه اتفاقی افتاده؟
EAGیکــی از اعضــــــــای ســــــــازمان FATF
” ”theFinancial Action Task Forceیــا «گــروه ویژه
اقدام مالی» اســت .این ســازمان در ســایت رسمی اش
خود را این گونه معرفی کرده اســت FATF« :یک سازمان
بیــن دولتی اســت که در ســال 1989تاســیس شــده و
مثلث | شماره 315
EAGیکی از اعضای سازمان ”FATF
theFinancial ActionTask Forceیا «گروه
ویژه اقدام مالی» است
اقتصاد
چند هفتــه پیش ،رئیس کل بانک مرکــزی ایران در
مصاحبه با شبکه سی ان بی سی گفته بود نمایندگان دولت
ایران اخیرا با سازمان بین المللی «گروه ویژه اقدام مالی»
برای گزارش تغییرات سه سال اخیر در سیستم مالی ایران
و مذاکره در خصوص خارج شــدن از لیســت سیاه ،دیدار
کرده اند .گروه FATFپس از این دیــدار اعالم کرد« :این
ســازمان فرایندی را مدیریت می کند تــا اطمینان حاصل
کند کشورهای سراسر جهان اســتانداردهای بین المللی
ضد پولشویی و ضد تامین مالی تروریسم را رعایت می کنند
و این فرایند دقیق ،دشوار ،طوالنی و زمان بر است .گروه
FATFدر فوریه 2016بیانیه ای را منتشــر کرده و نسبت به
کوتاهی ایران در رسیدگی به ریسک فاینانس تروریسم و
تهدیدهایــی که متوجه یکپارچگی سیســتم مالی جهانی
می کند ،ابراز نگرانی کرده بود».
معاون نظارتی بانک مرکزی ایران ،ســال 2018را
موعد اعالم نتیجه ارزیابی جدید گروه اقدام مالی عنوان
کرده اســت .هفته گذشــته دیوید لیپتون ،معاون رئیس
صندوق بین المللی پول ( )IMFکه ســمت دستیاری ویژه
باراک اوباما را نیز در کارنامه خود دارد ،به ایران امد.
رئیس کل بانک مرکزی ،خواستار مساعدت و حمایت
صندوق برای تسریع پیوستن ایران به بانکداری بین المللی
و کمک های تکنیکی در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین
مالی تروریســم شــد .لیپتون در تهران وعده کمک این
صندوق برای بازگشــت به نظام بانکی بین المللی را داد و
اعالم کرد صندوق بین المللی پول می تواند در زمینه های
موضع گیری سیدحسن نصرالله
درست بود
تو گوی مثلث با علی خرم
گف
امریکا از سیستم بانکی ما
جاسوسی می کنند
گفت وگوی مثلث با فواد ایزدی
59
اقتصاد
60
مثلث | شماره 315
اقتصاد
هدف اصلی ان تنظیم اســتانداردها و ترویج اجرای موثر
اقدامات حقوقــی ،نظارتی و عملیا تی به منظــور مبارزه با
پولشویی ،تامین مالی تروریســم و دیگر تهدیداتی است
که پکپارچگی سیستم مالی بین المللی را تهدید می کند ».
اهمیت FATFانجاســت که نهادهای مالی و بانکی
بزرگ دنیا و حتی موسســات کوچک مالی که در اتحادیه
اروپا و امریکا قرار دارند در انجــام تراکنش ها و مراو دات
مالی ،مواضع و اعالمیه های این گــروه را به عنوان معیار
ریسک همکاری با طرف تجاری شــان در نظر می گیرند.
این سازمان در بررسی های خود که سه بار در سال صورت
می گیرد ،قلمروهایــی را به عنوان مصادیق کشــورهای
پرخطر و غیرهمکار ()High-risk and non-cooperative
اعالم می کند.
در بیانیه مربوط به نشست اول 2016این سازمان که
بعد از اجرای برجام برگزار شد ،ایران در کنار کره شمالی در
لیست کشورهای غیرهمکار باقی ماند .این در حالی است
که مقامات امریکایی در چند ماه اخیر باقی ماندن در این
لیست را به عنوان یکی از علل عدم گشایش در تحریم های
بانکی ذکر می کردند .برای نمونه «زارات» ،معاون سابق
وزارت خزانه داری امریکا در امور تروریســم و جرائم مالی
چند روز پیش در جلسه استماع سنا می گوید:
«ریســک تعامل با ایران در دوره پسا برجام تغییری
نکرده است .بانک مرکزی و بانک های ایران همچنان در
لیست منطقه پولشــویی ماده ۳۱۱قانون پاتریوت امریکا
هســتند .ایران همچنان به همراه کره شــمالی در لیست
پرریسک ترین کشورهای فتف ( )FATFقرار دارند .بیانیه
۱۹فوریه فتــف تصریح می کند که ایران دارای ریســک
تامین مالی تروریسم اســت و نظام مالی کشورها را تهدید
می کند».
باتوجه به رایزنی ها و پذیرش تعهدات ایران _که به
نظر می رسد تنها در مورد گوشه ای از انها به صورت اجمالی
خبرهایی منتشر شده (مانند پیوســتن به _)EAGعده ای
انتظار داشتند که FATFموضع خود را در مورد ایران اصالح
کند .ولی الله سیف ،رئیس بانک مرکزی 28 ،فروردین 95
در جلسه شورای روابط خارجی امریکا می گوید:
«هفته گذشــته ،همکاران من در بانــک مرکزی و
وزارت دارایــی در جلســه FATFدر پاریس گزارشــی ارائه
کردند و حاضران بسیار از اینکه ما اقدامات زیادی به عمل
اورده ایم ،شگفت زده شدند».
اما FATFدر نشست دوم سال 2016این سازمان که
چهار تیرماه ( 24ژوئن) بیانیه عمومی ان منتشر شد ،عمال
تغییری در وضعیت ایران نداده اســت .در بیانیه عمومی
جدید FATFدر مورد وضعیت ایران می خوانیم:
«کارگروه اقدام مالی از تصویب و تعهد سیاسی سطح
باالی ایــران به یک برنامــه اقدام برای رفــع کمبودهای
راهبردی مربوط به مقابله با تامین مالی تروریســم /مبارزه
با پولشــویی و همچنین تصمیم این کشــور برای دریافت
کمک های فنی برای اجرای این برنامه اقدام ،اســتقبال
می کند.
به همین جهت کارگروه اقدام مالی اقدامات متقابل
را برای دوازده ماه به حالت تعلیق دراورده تا بر روند اجرای
برنامه اقدام نظارت کند .در صورتی که در پایان این دوره،
کارگــروه اقدام مالــی به این جمع بندی برســد کــه ایران
پیشــرفت الزم را در اجرای برنامه اقدام نداشته ،اقدامات
تقابلی کارگروه و اقدام مالی بار دیگر اعمال خواهند شد.
اگر ایران در این دوره به تعهدات خــود ذیل برنامه اقدام
عمل کرده باشد ،گروه ویژه اقدام مالی گام های بعدی در
این ارتباط را در نظر خواهد گرفت.
ایران تا زمان تکمیل کامــل برنامه اقدام ،همچنان
در بیانیه عمومی گروه ویژه اقدام مالی باقی خواهد ماند.
تا زمانی کــه ایران اقدامــات الزم برای رفــع کمبود های
گروه FATFدر سال 1989توسط اعضای
گــروه «جــی - »7کانــادا ،فرانســه ،المان،
ایتالیا ،ژاپــن ،انگلیــس و امریکا -تشــکیل
شد .این گروه یک مجموعه استانداردگذاری
بین المللی بــرای مبارزه با پولشــویی و تامین
مالی تروریسم به شمار می اید
شناسایی شــده در برنامه اقدام را انجام نــداده ،گروه ویژه
اقدام مالی نســبت به ریســک ناشــی از حمایت مالی از
تروریسم از داخل ایران و تهدیدی که برای سیستم مالی
بین المللی ایجاد می کند ،نگران خواهد بود.
به همین جهت ،گروه ویژه اقــدام مالی ،از اعضای
خود می خواهد و به تمام دیگر کشورها توصیه می کند که
همچنان به موسســات مالی خود پیشنهاد کنند در رابطه و
مبادله با افراد حقیقی و حقوقی در ایران ،بر اساس توصیه
شــماره 19گروه ویژه اقــدام مالی ،هوشــیاری الزم را به
خرج دهند .گروه ویژه اقدام مالــی از ایران می خواهد که
به طور کامل نواقص مربوط به مبارزه با پولشویی و مقابله
با حمایت از تروریســم را برطرف کنــد ،به خصوص موارد
مربوط به حمایت مالی از تروریســم را .گــروه ویژه اقدام
مالی به تعامل با ایران و نظارت دقیق بر پیشرفت این کشور
ادامه خواهد داد».
گروه کاری اقدام مالی از نگاهی دیگر
این گروه توصیه هایــی برای مبارزه با پولشــویی در
سطح ملی و بین المللی تهیه کرده است که یک سال بعد
از ایجاد شدن 40توصیه توســط این گروه تولید و منتشر
شد .از سال 2001نیز مساله مقابله با تامین مالی تروریسم
به ماموریت این گروه اضافه شــد .در اکتبــر 2001گروه
ویژه اقدام مالی 8توصیه ویژه برای مواجهه با تامین مالی
تروریسم مطرح کرد .در ســال 2004این گروه با افزودن
یک توصیه دیگر توصیه های نه گانه ویژه را منتشر کرد .در
مجموع این گروه 9+40توصیه برای مقابله با پولشویی و
مبارزه با تامین مالی تروریسم منتشر کرده است.
در ســال 2003گــروه ویــژه اقــدام مالی گســتره
توصیه هــای خود را اصــاح کــرد و حرفه ها و کســب و
کارهای غیر مالــی را نیز در برگرفت ؛ کســب و کارهایی از
قبیل کازینوها ،تاجران ســنگ ها و فلزات گران بها ،وکال
و دفترداران رسمی.
در مســیر زمان فعالیت هــای این گروه گســترده تر
شــد و در نتیجــه در ســال 2012مقابلــه با تامیــن مالی
فعالیت های اشــاعه ای نیز به ماموریت این گروه اضافه
شد و در همین ســال اخرین ویرایش توصیه های خود را
برای مقابله با جرایم مالی (تامین مالی تروریســم ،تامین
مالی فعالیت های اشاعه ای ،پولشویی و )...منتشر کرد.
عنوان این توصیه نامــه «اســتانداردهای بین المللی در
مبارزه با پولشــویی و تامین مالی تروریسم و اشاعه گری»
اســت .این گروه میزان پیشــرفت کشــورهای عضو در
زمینه پیاده ســازی توصیه های این گروه را رصد می کند.
همچنین پیشــرفت تصویب و اجــرای توصیه های گروه
در سطح جهان را نیز دنبال می کند .بر اساس همین رصد
و نظارت گروه کاری اقدام مالی کشــورها را به ســه دسته
تقســیم کرده است .یک دســته کشــورهایی هستند که
از نظر این گــروه کامال بر توصیه های ایــن گروه منطبق
بوده و انها را اجرا کرده اند .این گروه بیشــتر کشــورهای
توسعه یافته هستند .گروه دوم کشــورهایی هستند که در
حال پیشــرفت و تطبیق با اســتانداردهای مشخص شده
هستند .دسته اخر کشــورهایی هستند که همکاری با این
گروه نداشتند ،بنابراین از نظر گروه کشورهای دارای خطر
پولشویی و تامین مالی تروریسم هستند .این دسته خود به
دو دسته تقسیم می شوند .یک دسته کشورهایی که علیه
انها «اقدام متقابل» انجام نمی شود .دسته دیگر انهایی
هستند که عالوه بر بودن در لیست سیاه علیه شان اقدام
متقابل نیز صورت می گیرد.
تا جمعه گذشته ایران و کره شمالی در دسته اخر قرار
داشتند .پس از نشست این گروه در شهر بوسان اقدامات
متقابل علیه ایــران برای 12ماه تعلیق شــد .دلیل ان نیز
تعهد ایران به اجرای «برنامه اقدام» در 12ماه اینده است.
مفاد برنامه اقدام هنوز منتشر نشده است.
گروه کاری اقدام مالی و سازمان ملل
در ســال 2005شــورای امنیــت ســازمان ملــل
در قطعنامــه 1617تصریــح می کند[« :ســازمان ملل]
قویــا اصــرار می کند تــا تمامی اعضــا به صــورت کامل
اســتانداردهای تهیه شــده در گــروه ویژه مالی را شــامل
40توصیه درباره پولشــویی و 9توصیه برای تامین مالی
تروریسم اجرا کنند.
همچنین در مقدمه قطعنامه ظالمانه 1929که علیه
فعالیت های صلح امیز هسته ای ایران صادر شده بود ،به
دلیل اقداماتی که این گروه در تنظیم مقررات تحریم مالی
ایران انجام داده بود ،مورد تقدیر شورای امنیت قرار گرفته
بود .به عبارت دیگر این گروه نهاد همکاری کمیته تحریم
ایران بوده که پس از قطعنامه 1737ذیل شــورای امنیت
سازمان ملل تشکیل شده بود.
اعضا و نهادهای همکاری گروه کاری اقدام مالی
در سال های 1991و 1992اعضای اصلی گروه از
16به 28عضو رسید .در ســال 2000اعضا به 31کشور
افزایش یافت .اکنون این گروه 37عضو دارد 35 .کشور و
دو نهاد منطقه ای اعضای گروه هستند.
کشــورهای عضــو عبارتنــد از ارژانتین ،اســترالیا،
اتریش ،بلژیک ،برزیل ،کانادا ،چین ،دانمارک ،فنالند،
فرانسه ،المان ،یونان ،هنگ کنگ ،ایسلند ،هند ،ایرلند،
ایتالیــا ،ژاپــن ،جمهــوری کــره ،لوکزامبــورگ ،مالزی،
مکزیک ،هلند ،زالندنو ،نروژ ،پرتغال ،روسیه ،سنگاپور،
افریقای جنوبی ،اسپانیا ،سوئد ،سوئیس ،ترکیه ،انگلیس
و امریکا.
کمیسیون اروپا ،شــورای همکاری خلیج فارس نیز
به عنوان دو نهاد منطقه ای عضو این گروه هستند.
اعضای ناظر :عربستان و رژیم صهیونیستی
اعضای وابسته گروه :گروه اسیا و اقیانوسیه مبارزه
با پولشــویی ،گروه ویژه مالی کارائیب و ...در هر منطقه
جغرافیایی این گروه یک گروه وابســته دارد که با نام های
متفاوت فعالیت می کنند.
ســازمان های ناظر گــروه :برخی از ســازمان ها که
عمدتا بانک های توســعه ای هســتند با گــروه همکاری
می کنند مانند بانک توســعه ای افریقا ،بانک توسعه اسیا
و...
گزارش اندیشکده واشنگتن درباره ایران
یک اندیشــکده امریکایی با اشــاره به هشدارهای
اخیر یک گــروه بین المللی فعــال در زمینه پولشــویی به
بانک ها در خصوص معامله با ایران می نویســد که پایان
تحریم های هســته ای ،روندی زمان بر و طوالنی خواهد
بود« .اندیشکده واشــنگتن» در تحلیلی پیرامون احیای
روابط تجاری موسســات مالی بین المللی بــا بانک های
ایران نوشته تحقق این امر مستلزم گذشت زمانی طوالنی
خواهد بود.
«کاترین بائر» در این اندیشــکده نوشــته اســت:
«گــروه «اقدامات مالی مبــارزه با پولشــویی» ( )FATFبا
37عضــو از جملــه چین و روســیه در اواســط فوریه و در
نخستین بیانیه خود درباره ایران پس از اجرای برجام و لغو
تحریم ها ،به بانک هــای متبوع خود درخصوص خطرات
تجارت با ایران هشــدار دادنــد .این بیانیــه در حالی که
تنها یک ماه از لغو تحریم های هســته ای ایران از ســوی
ســازمان ملل ،ایاالت متحــده و اتحادیه اروپــا می گذرد
بر خطــرات ازســرگیری روابط اقتصــادی با ایــران برای
بانک های اسیایی و اروپایی تاکید دارد».
تاریخچه FATF
از منظر گروه «اقدامات مالی مبارزه با پولشــویی»،
ارتباط با ایران همچنان در حوزه قضایی دارای تهدیداتی
بوده و هشــدار این تهدیــدات نیز خطاب به موسســات
صندوق بین المللی پول در بند چهارم گزارش دسامبر
2015خود -بخشی که شامل ارزیابی مستمر سیاست ها
و تحوالت اقتصادی و مالی یک کشــور اســت -به ایران
توصیه می کند کــه «تقویت چارچوب مبارزه با پولشــویی
و قطع تامین مالی تروریســم موجب تسهیل فرایند ادغام
مجدد سیســتم مالی کشــور به اقتصــاد جهانی شــده و
هزینه های معامالت و همچنین حجم بخش غیررســمی
را کاهش می دهد».
مقامات ایرانی از جمله مدیران بانک مرکزی و مدیر
اجرایی کشور در صندوق بین المللی پول با اگاهی از ضعف
موجود در سیســتم بانکی ایــران که می توانســت مانعی
برای جذب تعامالت و ســرمایه های خارجی باشد ،اعالم
کردند که (نحوه عملکرد) بانک های ایران منسوخ شــده
بوده و خطــر مدیریت ضعیف تهدیــدات و نظارت ناکافی
نیز وجود دارد.
مثلث | شماره 315
پیامدهای ارتباط با ایران برای بانک های خارجی
گام های بعدی
اقتصاد
گروه FATFدر ســال 1989توســط اعضــای گروه
«جــی - »7کانــادا ،فرانســه ،المــان ،ایتالیــا ،ژاپــن،
انگلیس و امریکا -تشکیل شــد .این گروه یک مجموعه
استانداردگذاری بین المللی برای مبارزه با پولشویی و تامین
مالی تروریسم به شمار می اید .نتایج ارزیابی های این گروه
هر ساله پس از جلسات اعضای ان در فوریه ،ژوئن و اکتبر
در ســطح بین المللی منتشر شود .از ســال 2008که این
گروه فرایند عملکردی خود در خصوص حوزه های قضایی
پرخطر و مستقل را اصالح کرد ،ایران یکی از موضوعات
گزارش های منتشره ان بوده است .با این حال به رغم لغو
تحریم های هسته ای امریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران در
ژانویه ،این سازمان بین دولتی بیانیه خود درباره ایران را که
سه بار در سال منتشر می شــود ،تغییر نداده است .در این
بیانیه از کشورهای عضو خواسته شده که اقدامات متقابل
ضد جمهوری اســامی را همان گونه کــه در بیانیه فوریه
2009قید شده ،دردستورکار خود قرار دهند .در این بیانیه
بار دیگر از ایران خواســته شــده به بخش های مربوط به
پولشویی و تامین مالی تروریسم در داخل کشور رسیدگی
کند .به عالوه تاکید شده که چنانچه جمهوری اسالمی در
انجام این کار شکست بخورد FATFدر نشست خود در ژوئن
2016از کشورهای عضو خواهد خواست که تدابیر متقابل
علیه ایران را تشدید کند.
مالــی خارجــی ای که روابــط خود بــا بانک هــای ایرانی
را از ســرگرفته اند ،عنوان شــده اســت FATF .بــار دیگر
خواســتار تدابیــر متقابل(ضدایران) شــده چراکه معتقد
است پیامدهای تامین مالی غیرقانونی و خطرات نظارتی
در قبــال ایــران گریبانگیر بانک هــای خارجــی خواهد
شد.اســتانداردهای مربوطه ،FATFدر حال حاضر توسط
اعضای این گروه در چهارمین دور ارزیابی های متقابل انها
مورد استفاده قرار گرفته و طبق این استانداردها از بانک ها
خواسته شــده تدابیر و تنظیمات قضایی خود برای ارتباط
مالی با ایران را افزایش دهند .این تدابیر می تواند شــامل
کسب اطالعات بیشتر درباره مشتریان ،صاحبان سودها،
ماهیت روابط تجاری و منبع و نحوه استفاده از سرمایه های
مالی باشد .گرچه اقداماتی برای کاهش خطرات ناخواسته
در معامله با ایران اتخاذ شــده اما ایــن اقدامات نیز برای
اطمینان موسسات مالی مرتبط با بانک های ایران کافی
نیست.
همان طور کــه وزارت خزانــه داری امریــکا در این
خصــوص اعالم کــرده کــه :به طــور فعاالنــه اقدامات
فریب کارانه(ایــران) بــرای پنهــان کــردن رفتارهــای
غیرقانونــی را تحت نظــر دارد.اســتانداردهای FATF
همچنیــن طیفــی از تنظیم کننده های اقدامــات متقابل
کاهش دهنده ریسک را تامین می کند که می تواند فراتر از
اقدامات حقوقی دنبال شود ،از جمله :وضع قوانین ارائه
گزارش های اضافی بــرای بانک هایی کــه فعالیت های
با ریســک قضایی باال دارند ،ممنوعیت موسســات مالی
از اتــکا بر اشــخاص ثالث واقــع در کشــورهای مربوطه
برای ارائه حقوق مشــتریان و حتی محــدود کردن روابط
تجاری یا معامالت اقتصادی با یک کشور مشخص شده.
در حقیقــت ،درخواســت FATFبــرای اقدامــات متقابل
علیــه ایران ارجــاع به مفاد بنــد 104تحریم هــای جامع
ضدایران بوده(بند پاسخگویی) و همچنین به «قانون منع
سرمایه گذاری»( )Divestment Actاشاره دارد که در ان
بر مبنای قانونی اعمال تحریم های ثانویه ایاالت متحده
علیه ایران تاکید شــده اســت.گرچه بیــش از 400مقام
و مســئول ایرانی به عنوان بخشــی از توافق هسته ای از
لیســت تحریم های ثانویه ایاالت متحده حذف شدند اما
همچنان بالغ بر 200مورد از جمله نهادهای اقتصادی مهم
ایران مانند سپاه پاسداران انقالب اســامی در این لیست
باقی مانده و هدف تحریم های ثانویه هستند .قانونی که
از موسســات مالی خارجی می خواهد در انجام معامالت
مالی کالن با عوامل ایرانی ای که از سیســتم اقتصادی
امریکا حذف شــده اند احتیاط کنند در جلسه FATFمورخ
فوریه 2010مطرح شــد .در این نشست از اعضا خواسته
شد اقدامات متقابل را به منظور «محافظت سیستم مالی
بین المللی در مقابل هرگونه پولشــویی در جریان و کالن
و همچنین خطرات تامین مالی تروریســم توسط ایران»
اجرا نمایند .ایــن اظهارات در بیانیــه کنونی FATFو حتی
پس از اجرای توافق هسته ای همچنان باقی مانده است.
بیانیه جدید FATFتنها چند روز پس از ان منتشــر شــد که
«انجمن ارتباطــات مالی بین بانکی جهانی»(ســوئیف)
این مســاله را تایید کرد کــه بانک های ایــران پس از لغو
تحریم های اتحادیه اروپا -که در مارس 2012اعمال شده
بود -بار دیگر از اقتصاد امن برخوردار شده اند .به رغم اینکه
ایران به حدود 100میلیارد دالر از ســرمایه های مســدود
شــده خود در خارج از کشــور دســت یافته اما بانک های
ایران -برای استفاده از این سرمایه ها در خریدها و یا امور
تجاری بین المللی_ همچنان به ایجاد روابط با بانک های
کشــورهایی که شــرکای اصلی تجاری تهران هســتند،
نیاز دارد.
61
اقتصاد
استراتژیسکوت
دولت به انتقادهای گسترده درباره FATFواکنشی نشان نمی دهد
2
تفاهم با FATFمانند یک بمب خبری هم در ایران صدا
کرده و هم در سطح بین المللی بار دیگر ایران را در صدر اخبار
خبرگزاری ها قرار داده است .در تهران واکنش ها به دو بخش
کامال متفاوت تقسیم شده و دقیقا حامیان و مخالفان برجام
بار دیگر دو طرف این ماجرا ایستاده اند .مخالفان و منتقدان
می گویند برجام دیگری از راه رسیده و باج های تازه ای داده
شده و موافقان نیز از یک دستاورد بزرگ روایت می کنند که
موجبات باز شدن گره های اقتصادی را فراهم می اورد .در
خارج از ایران نیز دو دسته موافق و مخالف حول این ماجرا
شکل گرفته اند که البته در سطحی پایین تر از داستان برجام
به ابراز نظر پرداخته اند.
حرکات مشکوک
اقتصاد
62
مثلث | شماره 315
میان رسانه های منتقد این ماجرا سایت رجانیوز در چند
مطلببهنقداینتفاهمپرداختهاست.مطلباینرسانهیک
نقطه مشترک با سایر منتقدان دارد؛ نقطه مشترک این است
کهمی گوینددولتاینتفاهم نامهرادریکسکوترسانه ای
به سرانجام رسانده و البته از کنار ان تغییر و تحوالت مهمی را
دنبالمی کند.تغییروتحوالتیکهمانندبرجامحتمازمینه هاو
برون دادهایی در حوزه سیاست خارجی ایران داشته و خواهد
داشت .رجانیوز در یکی از این مطالبش نوشته است« :روند
پیوستن ایران به نظام بین المللی مبارزه با پولشویی و تامین
مالی تروریسم چند ماهی اســت که در سکوت رسانه ای به
صورت جدی و البته مرموزانه ،هم در داخل و هم در خارج از
کشور در حال پیگیری است .مبارزه با پولشویی و تامین مالی
تروریسم در واقع پوششــی برای هدف اصلی امریکا یعنی
مسلط شدنبههندسهتعامالتبانکیداخلایرانبهصورت
دائم و انی و همچنین قطع کمک هــای مالی به گروه های
ازادیخواه و جبهه مقاومت است .برجسته ترین اقدام داخلی
در این روند ،تصویب قانون مبارزه با تامین مالی تروریســم
در مجلس در اسفند سال 94گذشته است که این قانون در
اردیبهشــت 95از طرف رئیس جمهور برای اجرا ابالغ شد.
به موازات این روند داخلی ،در خارج از کشور هم مذاکرات
با نهادهای رسمی و غیررسمی مختلف در این خصوص در
جریان بوده و اکنون نیز ادامه دارد .برای نمونه در نتیجه این
مذاکــرات ،دو هفته پیش ایران به عنــوان عضو ناظر گروه
اوراسیایی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم ()EAG
پذیرفته شد .رجانیوز در ادامه این مطلب نوشته است« :ما
با یک «برنامه اقدام» جدید مواجه هســتیم کــه در بیانیه
FATFتصریح شــده ،این برنامه اقدام همراه با تعهد ســطح
باالی سیاسی بوده اســت .در مورد جزئیات تعهدات ایران
در این برنام ه اقدام ،هیچ اطالع رســانی ای توسط دولت یا
بانکمرکزیصورتنگرفتهاست.به رغماقداماتیکهایران
تاکنون در زمینه انچه اصطالحا مبارزه با پولشــویی و تامین
مالی تروریسم نامیده می شــود ،انجام داده (که به برخی از
انها در این متن اشاره شد) ،تنها تغییری که FATFدر وضعیت
ایران بیان کرده «تعلیق اقدامات متقابل» است و هیچ تعهد
روشــن دیگری وجود ندارد .اما ایا تعلیــق اقدامات متقابل
مابه ازای عینی برای کشــور و تاثیری در گشــایش تحریم
بانکی دارد؟ به هیچ وجه به نظر نمی رسد که این طور باشد.
چرا که مانند بیانیه قبلی ،ایران به همراه کره شمالی در بیانیه
عمومی()Public Statementاینسازمانقرارگرفتهاست.
گفتنیاستطبقروال FATFکشورهاییدربیانیهعمومیاین
سازمان قرار می گیرند که وضعیت غیرعادی دارند».
عصبانیت ایپک
اما میان اظهارنظرهای مختلف در مورد بیانیه ،FATF
حمید بعیدی نژاد ،مدیرکل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت
امورخارجهبهحمایتازاینرویدادپرداختهاست.بعیدی نژاد
در کنار سید عباس عراقچی در ماجرای برجام ،از افرادی بود
که تالش می کرد بعد رســانه ای اقدامات وزارت خارجه را بر
ی خود که این روزها
عهده داشته باشــد .او در کانال تلگرام
مخاطبان بیشتری هم پیدا کرده است ،به صورت یکطرفه
اطالعات تازه ای در مورد مســائل به برجام منتشــر می کند
و البته در فواصل مختلف پاســخ به نقدهای منتقدان را نیز
در دســتورکار خود دارد .در جریان تفاهم اخیر نیز او تالش
کرده باز هم نقش رسانه ای خود را ایفا کند و البته در سکوت
خبری مطلق دولتی ها از معدود افرادی باشد که جزئیاتی در
این مورد را در اختیار رســانه ها قرار می دهد .او هفته گذشته
در مطلبی در کانال تلگرامی خود نوشته است« :در ماه های
پس از برجام ،بانک های بین المللی یکی از مهم ترین موانع
ازسرگیریارتباطاتبانکیومالیباطرف هایایرانیراوجود
محدودیت های گــروه ویژه مالی اعــام می کردند که حاال
همه انها تعلیق شده اند .در کنار رضایت بسیاری از این گونه
موسسات مالی و بانکی بین المللی از اقدام جدید گروهFATF
کهاینمانعمهمراازسرراهارتباطانهاباایرانبرداشتهاست،
عصبانیتایپک،اینگروهالبیپرنفوذصهیونیسمدرامریکا
که بیانیه رســمی تُندی علیه این تصمیم گــروه اقدام ویژه
صادر کرده است ،نشــان می دهد که صهیونیست ها چقدر
از عادی شــدن روابط اقتصادی و بانکی بین المللی با ایران
وحشت دارند ».بعیدی نژاد ادامه داده است« :بی شک این
اقدامفرصتیرافراهمکردکهباتالشهماهنگتیممشترک
وزارت امور خارجه ،وزارت اقتصــاد و دارایی و بانک مرکزی
و البته در فضای پسابرجام گروه ویژه اقدام مالی بین المللی
قانع شود که ایران اقدامات موثری را برای ارتقای نظام مالی
وبانکیبین المللیاغازکردهاست.ایناقدامگروهویژهمالی
برای تعلیق محدودیت ها واکنشی مناسب به اغاز اقدامات
موثرایرانبودواگردریکسالایندهایراندراجرایاقدامات
ملیخودبهنحوموثریعملکند،می تواندازگروهکشورهای
«غیر همکار» که گروه کشورهای فقدان نظام موثر در زمینه
اقتصاد
جلوگیریازپولشوییوتامینمالیتروریسماست،بهکشوری
عادی تبدیل شود .فقط کافی است قانون ملی خود را به نحو
موثریاجراکنیم.امروزباالبردناستانداردهایبانکیکشور
برای جلوگیری از چرخش اموال با منشاء غیرقانونی در نظام
بانکی نه فقط یک الزام بین المللی ،بلکــه بیش از ان یکی
ی برای مقابله با فســاد است که
از مهمترین مطالبات مردم
پشتوانهارتقایشفافیتبانکیاست».
رفتارهای نیمه پنهان دولت
یکی از منتقدان سنتی دولت یازدهم در زمینه سیاست
خارجی و خصوصا برجام مهدی محمدی است .او که سابقه
عضویت در تیم سابق هسته ای را نیز دارد ،با اطالعات فنی
خود ،یکی از منتقدان مطلع به شمار می رود .او در موضوع
تفاهمنامه اخیر نیز در کنار منتقدان دولت قرار گرفته است.
مهدی محمدی بر این باور اســت که پازل در حال تکمیل
اســت و این مســاله اخیر را نیز بی ارتباط با برجام نمی داند.
او در ســرمقاله روزنامه وطن امروز ســواالتی طــرح کرده و
نوشتهاست:
«سوال این است :وقتی نهادی مانند FATFاز تامین
مالی تروریسم سخن می گوید ،قاعدتا تعریف کامال ویژه ای
از تروریسم در نظر دارد .یکی از اصلی ترین سوال هایی که
دولت باید به ان جواب بدهد این اســت که ایا درباره تعریف
تروریســم با FATFبه دیدگاهی مشترک رســیده است؟ اگر
رســیده یعنی پذیرفته اســت مراوده مالی و بانکی با جریان
مقاومت در منطقه یا حتی ســپاه جــزو مــراودات «دارای
ریسک» اســت و باید از ان احتراز کرد و اگر نرسیده ،یعنی
FATFتعریف خاص خود از تروریسم را دارد و ایران تعریفی
دیگر؛ ان وقت ســوال این خواهد بود که تفاهم با این نهاد
چه معنا و چه ارزشی می تواند داشــته باشد؟ مساله تعریف
تروریســم در کار بــا FATFدارای تبعــات تعیین کننــده ای
اســت .توصیه شــماره 4کارگروه تحت عنوان «مصادره و
اقدامــات موقت» می گوید کشــورها باید امــوال مرتبط با
اقدامات تروریســتی را مســدود ،مصادره یــا توقیف کنند.
توصیه شماره پنج تصریح می کند باید تامین مالی گروه های
تروریســتی در قوانین داخلی کشــور جرم و منشا پولشویی
معرفی شــود .مالحظه می کنید کــه تعریف از تروریســم
می تواند کل محتوای همکاری بــا FATFرا دگرگون کند».
مهدی محمــدی در مطلب خود چنیــن نتیجه گیری کرده
است« :اوال -رفتارهای نیمه پنهان دولت در انجام تفاهماتی
از این دســت که حداقل می توان گفت سوال هایی جدی
درباره ان وجــود دارد ،این نگرانی را ایجــاد می کند که چه
فعالیت هــای پنهان دیگــری در جریان اســت و ایــا پازل
پسابرجام در یک روند «شتابان و خودسرانه» در حال تکمیل
اســت؟ ثانیا -درگیرشــدن در فرایندهایی ماننــد همکاری
FATFنگرانی های اطالعاتی و امنیتی جدی تولید می کند،
به ویژه زمانی که مساله منطقه و محور مقاومت ،اصلی ترین
موضوع روی میز امریکایی هاســت .ثالثــا -گام نهادن در
مســیر تفاهم با نهادهایی مانند کارگروه اقدام مالی عموما
اگر نگوییم بازگشــت ناپذیر ،الاقل بســیار به سختی قابل
بازگشــت اســت و تعهداتی ایجاد می کند که هم اجرا و هم
عدم اجرای انهــا هزینه های هنگفتی برای ایــران خواهد
داشت .رابعا -حتی اگر FATFایران را در فهرست سفید قرار
بدهد – کــه نداده و به این ســادگی ها هم نخواهــد داد -باز
هم مشــکل ارتباطات بانکی با ایران حل نخواهد شد ،چرا
که ریشه اصلی این مشــکالت مربوط به ســاختار برجام،
حفظ تحریم های تروریســتی و باقی مانــدن تحریم های
اولیه به ویژه ممنوعیت تراکنش های دالری است .خامسا -
دستکاری های زیرساختی در نهادهایی مانند بانک مرکزی
به بهانه همکاری با نهادهایی مانند FATFبه معنای سرایت
پروژه نفوذ به زیرساخت های حساس کشور است که تبعات
ان غیرقابل تصور خواهد بود».
برجام منطقه ای
ســایت فردا نیز در مطلبی به تشــریح این تفاهم نامه
پرداخته اســت .نکته مورد نظر این تحلیــل ،ان بخش از
ماجراســت که مســاله حمایت ایــران از حزب اللــه را در بر
می گیرد .به بیان دیگر بخشی از منتقدان تفاهم نامه اخیر
بر این باورند که دولت یازدهم اعتقــاد چندانی به حمایت از
نهضت های ازادی بخش در منطقه و جهان ندارد .از جمله
اینکه برخی منتقدان می گویند ممکن است دولت نظراتی
متفاوت در مــورد حزب الله لبنان داشــته باشــد .باتوجه به
همین نکته سایت فردا در مطلبی نوشته است« :اما ظاهرا
بانک مرکزى با توافق با امریکا ،اقدام به اجراى دستورالعمل
به اصطالح مبارزه با پولشــویى مورد نظر کارگروه موسوم به
اقدام مالى مبارزه با تروریســم خواهد کرد؛ در حالی که این
کارگروه با شعار مبارزه با تروریسم ،بیشتر جبهه هاى مقاومت
اسالمى منطقه را نشانه گرفته و براى یک سال به طور موقت
اسم ایران را در فهرست تامین کنندگان مالى تروریسم نگه
مى دارد؛ ولی علیه ایران ،نامه نگارى نمى کند تا دولت بتواند
در حدى با بانک هاى بین المللى کار کند .پس از یک سال
اگراینکارگروهتاحدکافىازایرانراضىباشد،ممکناست
اقداماتبعدىراانجامدهد.شایددرنگاهاولعنوانمبارزهبا
پولشوییعملخوبوپسندیده ایباشد؛امادرعملمااختیار
نظارت بر تمام تراکنش های مالی کشــور را به امریکایی ها
داده ایم و از سوی دیگر با اجرای این قانون موضوع حمایت
ازمحورمقاومتوحزب اللهکهاصلی ترینهدفواستراتژی
کشورمان بوده با عالمت سوال بزرگی مواجه است! باتوجه
به اینکه دوران پسابرجام را سپری می کنیم و رئیس جمهور
محترم از ماه ها قبل به برجام 2و 3و ...برای حل بســیاری
از مشــکالت اشــاره کرده بودند ،ایا ایــن اتفــاق را باید در
همین چارچوب دید؟ ایا دســتگاه دیپلماسی توانسته اتهام
حمایت از تروریسم را (به زعم غربی ها) از پیشانی جمهوری
اســامی پاک کند یــا قرار اســت دســت از حمایت محور
مقاومت بکشد! به نظر می رسد پس از انکه شورای همکاری
خلیج فارس ،حزب الله را به عنوان گروه تروریستی معرفی و
وزارت خزانه داری امریکا ،دستور اجرایی کردن تحریم ثانویه
حزب الله را صادر کرد ،اتفاقات دیگری در استانه وقوع است
که شاید بتوان ان را برجام منطقه ای نامید».
تاکتیک سکوت
به هر حال به نظر می رسد حسن روحانی هرقدر که در
زمینهبرجامتالشکردتاباتالش هایفراوانرسانه ایماجرا
راپیگیریکند،اینباردراینپروندهتالشکردهتادرسکوت
مطلق خبری اهداف مورد نظر خود را دنبال کرده و مساله را تا
به سرانجام رسیدن ان رسانه ای نکند .نکته اما این است که
حاال بعد از صدور بیانیه و تعلیق یک ساله ایران نیز باز دولت
ترجیحدادهدرمقابلموجسنگینمنتقدانسکوتپیشهکند
و از کنار این ماجرا بگذرد.
مثلث | شماره 315
اقتصاد
63
اقتصاد
موضع گیری سیدحسن نصرالله درست بود
تو گوی مثلث با علی خرم
گف
گروه ویــژه اقــدام مالــی ( )FATFدر بیانیه اخیر
خودش از تصویب و تعهد سیاســی سطح باالی
ایران به یک برنامه اقدام بــرای رفع کمبودهای
راهبردی مربوط به مبارزه با پولشــویی و مقابله با
تامین مالی تروریســم و همچنین تصمیم برای
کمک دهی فنی جهــت اجرای ایــن برنامه اقدام
استقبال کرد و اقدامات متقابل خود را علیه ایران
برای دوازده ماه به حالت تعلیــق دراورد ،ارزیابی
شما از این بیانیه چیست؟
تقریبا در 10سال گذشته رابطه بانکی و مالی ایران
با بانک های بین المللی به طور کامل قطع بود .در این مدت
تحوالت و توافقاتی بانکی در سطح بین الملل در دو محور
مبارزه با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم انجام شد
بنابراین اگر بانک های ایرانی می خواهند وارد پروسه بانکی
مالی دنیا شــوند و روابط بانکی انها بــا بانک های اروپایی،
امریکایی و اســیایی به صورت شــفاف و بــدون مانع جلو
برود باید این توصیه های گروه ویــژه اقدام مالی ( )FATFرا
انجام دهند .علت انکه اقای سیف رئیس کل بانک مرکزی
جمهوری اســامی ایران به امریکا رفت و تالش کرد وارد
بازار مالی امریکا شود بخشی سیاســی و بخشی فنی بود.
درباره اروپا هم همین طور اســت .اروپایی ها می گویند اگر
قرار باشد بانک های المانی یا اتریشی یا ایتالیا با بانک های
ایران رابطه برقرار کنند و هر گونه نقل و انتقال پولی بانک های
ایرانی به طور اتوماتیک در ســطح اروپا صورت گیرد و هیچ
کس مانع این اقدامات نشود ،باید دو محور مقابله با تامین
مالی تروریسم و مبارزه با پولشویی در صدر برنامه بانک های
ایران قرار بگیــرد .در نهایت یکســری موافقتنامه هایی را
بانک های ایرانی باید امضا کنند تا کانال های ارتباط مالی
انها روان و شــناور در سیســتم بانک های خارجــی به ویژه
اروپایی برقرار شود .پس رعایت این دو شرط راهکار برقراری
ارتباط با تمام بانک های جهان است .در این صورت دیگر
اقتصاد
64
مثلث | شماره 315
4
مثال نقل و انتقال 100هزار دالر یک ماه طول نمی کشد یا
دیگر از طریق صراف انجام نمی شــود بلکه سیستم بانکی
این کار را می کند .برای نیل به این مقصود دو مولفه مبارزه
با پولشویی و مقابله با تامین مالی تروریسم تعهداتی هستند
که بانک های ایرانی باید بپذیرند .بر همین اساس خواسته
نخســت گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFمبارزه با پولشــویی
است.پولشوییهماناقدامی استکهشرکت هاییدرپاناما
یا سایر نقاط دنیا همچون امارات انجام می دهند و ظرف4-5
ماه اخیر نیز اسناد و خبرهایی درباره ان منتشر شد .به عبارت
روشــن تر پولی که از فروش مواد مخدر ،قاچاق اســلحه و
کال قمار به دست می اید چون منشا رسمی ندارد ،صاحبان
این درامدها پول های خود را به یک طریقی غیرقانونی وارد
سیستمبانکیمی کنند،پول هاوقتیواردمی شودغیرقانونی
است اما وقتی برداشــت می شــود اقدام قانونی است .در
10سال اخیر که ما با سیستم مالی جهان قطع رابطه کرده
بودیم ،بانک های جهان با یکدیگر موافقتنامه امضا کردند
که جلوی پولشویی را در تمام جنبه هایش بگیرند .ایران در
این مدت چون ارتباطی با سیســتم بانکی جهان نداشت،
نرفت روی موافقتنامه ها کار کند و انها را تایید یا امضا کند،
االن که بعد از مدت ها می خواهد ارتباط خود را با سیســتم
بانکی جهان از ســر بگیرد ،بانک های خارجی می گویند:
«بانک های ایرانی اگــر می خواهند با ما در ارتباط باشــند
باید موافقتنامه های مربوط به مبارزه با پولشــویی و مقابله
با تامین مالی تروریســم را امضا کنند ».ایران در قســمت
مبارزه پولشویی تقریبا مشکلی ندارد و حتی می توان گفت
یکی از دردها و دغدغه هایش این است که درامد حاصل از
قاچاق وارد سیستم بانکی اش نشود .تقریبا می توان گفت
در این حوزه مشکل خیلی کمی داریم .خواسته دوم گروه
ویژه اقدام مالی ( )FATFیعنی مقابله با تامین مالی تروریسم
عقبه ای دارد که در ابتدا برای مقابله با فعالیت های القاعده و
طالبان اعمال شد .همان سال هایی که ارتباط بانکی ایران
ایران ،حامی بزرگ حزب الله
سخنان سیدحسن نصرالله واکنش های زیادی داشت
درست در زمانی که اعالم شد ایران با تعلیق یک ساله
کارگــروه اقدام مالی FATFروبه رو شــده ناگهان ســخنانی از
سید حسن نصرالله منتشر شد که انعکاس خبری گسترده ای
در رسانه هاپیدا کرد .دبیرکل حزب الله که درباره تحریم های
مالی امریکا علیه این حزب سخن می گفت ،اظهار داشت:
«دربارهقانونتحریم هایمالیامریکابایدبگویممسلماست
که ما این قانون را به طور کامــل رد می کنیم .نوعی بچگی و
حماقت در برخی رسانه های لبنانی و عربی وجود دارد .حتی
اگر این قانون اجرا شود باز هم ما به عنوان یک حزب جهادی
تاثیری از این قانون نمی پذیریــم .این قانون هیچ اثر مادی
بر حزب الله ندارد؛ چون ما طرح های تجاری و شــرکت های
بازرگانی نداریــم که از طریــق بانک ها فعالیــت کنند ».اما
بخش جنجالی سخنان سید حسن نصرالله انجا بود که او در
مورد محل تامین بودجه حزب الله ســخن گفت .سید حسن
نصرالله ،در ادامه توضیحات خود درباره بی تاثیر بودن قانون
تحریم های مالی امریکا گفت« :بودجــه حزب الله از ایران
می رســد و هیچ طرفی ارتباطی با این موضوع ندارد .پول از
ایران می رسد ،مانند موشک هایی که با ان اسرائیل را تهدید
می کنیم.ازحضرتامام خامنه ای،دولتایرانورئیس جمهور
ان به خاطر حمایت بی دریغ از ما در سال های گذشته تشکر
می کنیم .ما حقوق ها را می پردازیم و مشــکلی در این زمینه
نداریم ».این اظهارات سید حسن نصرالله همزمان به مساله
مورد توجه اکثر رسانه های بین المللی تبدیل شد .حاال همه
منتظرواکنشطرفمقابلبودند.چهاینکهیکیازمواردمورد
توجهدرتفاهمنامهاخیرمسالهحمایتایرانازحزب اللهبهنظر
می رسید .برخی تحلیلگران هم البته این سخنان سید حسن
نصرالله را در ارتباط کامل با این رویداد ارزیابی می کردند.
واکنش کاخ سفید
امــا ایاالت متحده در ســریع ترین زمان ممکــن به این
سخنان واکنش نشان داد.سخنگوی کاخ سفید به طور ضمنی
اعالم کرد درصورتی که ایران به حمایت مالی و تسلیحاتی از
حزب الله ادامــه دهد این موضوع در میزان دسترســی تهران
به بازارهای بین المللی تاثیر خواهد گذاشــت .این سخنان را
اریک شولتزیکی از سخنگویان کاخ سفید مطرح کرد .او درباره
اقدامات سال های اخیر دولت امریکا در قبال ایران همچنین
گفت« :شش قدرت برتر جهانی که در اغلب موضوعات با هم
اتفاق نظر ندارند ،دور هم جمع شــدند تا شدید ترین تحریم ها
را ضد ایران اعمال کنند که باعث شد انها (ایرانی ها) پای میز
مذاکره بیایند و در نهایت راه حلی برای مســدود کردن مســیر
با جهان قطع بود ،کشورها همفکری کردند که چطور از نقل
و انتقاالت پولی القاعده و طالبان جلوگیری کنند .ظرف 3تا
4سال اخیر داعش نیز در ان لیست قرار گرفت .پس صورت
مساله ابتدا الزم است کامال روشن شود تا ما بدانیم چه کار
بایدکرد .در این رابطه بعدهایکتفسیر موسع از نظرحقوقی
انجام شد مبنی بر اینکه اگرگروه های دیگری باشند که انها
نیز تروریست خوانده شوند این بند شامل حال انها نیز بشود.
در حالی که در ابتدا این طور نبود و فقط گروه های تروریستی
القاعده و طلبان را شامل می شد .در این رابطه سازمان ملل،
ی گروه هایی
امریکا ،روســیه و اروپایی ها امدند روی اسام
که می شــود به انها گروه هــای تروریســتی گفت صحبت
کردند و تا حدودی توافق کردند اما توافق شان کامل نبود.
اگر چه االن مقصود اصلی این مصوبه گروه ویژه اقدام مالی
( )FATFدرباره داعش ،طالبان و القاعده است اما االن این
را تعمیم دادند و گروه های دیگری را هم شــاملش کردند.
بر همین اســاس ایران نمی تواند بگوید چنین موسع شدن
دایره گروه های تروریستی را قبول ندارد .پس ما باید تصمیم
بگیریم که ایا می خواهیم با گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFکار
کنیم یا انکه چنین همکاری را نمی خواهیم .اگر می خواهیم
گزینه اول را انتخاب کنیم ان زمان می شود راه حلی برای رفع
مشکل کمک به حزب الله لبنان نیز پیدا کرد .صحبتی که
اقای سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان اخیرا کرد و
گفت« :همه نان ،غذا ،دارو و اسلحه مان از ایران می اید»
هدفش مخالفت با همکاری ایــران و گروه ویژه اقدام مالی
( )FATFنبود ،بلکه می خواست به حامیانش این پیام را بدهد
که نگران نگاه منفی عربستان سعودی و کشورهای عربی
به حزب الله نباشــند .به عبارت روشن تر می خواست بگوید
که حزب الله از ابتدا هیچ کمکی از عربســتان ســعودی و
کشورهای عربی همســو با دولت ریاض دریافت نمی کرد.
همه کمک های دریافتــی اش از ایران می امــد .معتقدم
این موضع گیری درستی بود و حتما هم نتیجه خواهد داد و
طرفداران حزب الله لبنان کماکان به این گروه مقاومت در
منطقه اطمینان و اعتماد می کنند اما چون کشورهای عربی
و امریکا ،حزب الله لبنان را در زمره گروه تروریســتی تلقی
می کنند حاال با خواسته گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFچه باید
ایرانبهسمتسالحهسته ایبهدستاید».اینسخنانالبته
بخش هایمهمتریهمداشتانجاکهموضعرسمیکاخ سفید
درباره اظهارات اخیر رهبر حزب اللــه پیرامون دریافت بودجه
و تسلیحات از ایران مطرح می شد« :ما می دانیم که ایران از
حزب اللهحمایتمی کند،بههمینعلتاستکهماجدی ترین
و شــدید ترین تحریم را برای انجام دادن این کار ،روی ایران
اعمال کردیم .بسیار اهمیت دارد که انها(ایرانی ها) رفتارشان
را در ایجاد توانایی این کار ،درک کننــد .ما اخیرا گفت وگویی
درباره نگرانی های ایران برای دسترسی به بازارهای بین المللی
داشتیم ،بازیگران مالی به رفتار ایران نگاه می کنند .اگر ایران
همچنان اقدام به تامین تروریســم بکند و همچنان منابع را در
اختیار حزب الله قرار دهد این مساله تاثیر خود را خواهد داشت.
این بازیگران مالی نمی خواهند با کشــوری دا دو ستد کنند که
چنین کاری می کند ».شولتز در پاسخ به سوالی درباره اظهارات
سید حسن نصرالله پیرامون این مســاله که حزب الله نیازی به
سیستمبانکینداشتهوپولدریافتیخودازایرانرابهشیوهپول
نقد یا روش های دیگر دریافت می کند نیز گفت« :ما همچنان
از همه ابزارهایی که در اختیار داریم استفاده خواهیم کرد ،از
جمله تحریم ها ،تا این گروه را هدف قــرار دهیم .ما این گروه
را به عنوان سازمان تروریستی خارجی شناسایی کرده ایم».
واکنش سپاه
این ســخنان سید حســن نصرالله البتــه در ایران هم
با واکنش هایی مواجه شــد .از جمله اینکه مســئول روابط
عمومی کل ســپاه در ارزیابی از ســخنان اخیر سیدحســن
کرد؟ معتقدم دو راه وجود دارد؛ نخست انکه شروط گروه ویژه
اقدام مالی ( )FATFرا بپذیریم یا انکه کال از خیرش بگذریم و
کناربکشیمچونهمکاری نصف هو نیمهنمی توانانجامداد.
در حالت نخست یا ما باید رسما نشان دهیم هیچ گونه ارتباط
مالی با حزب الله نداریم یا اینکه باید تالش کنیم حزب الله
لبنان از زمره گروه های تروریســتی خارج شود .حاال گروه
ویژه اقدام مالی ( )FATFممانعت ها برای نقل و انتقال های
پولی ایران را یک سال از دستورکار خودش خارج کرده اما در
یک سال حتما میزان ارتباطات بانکی مالی ما را مانیتورینگ
و نظارت می کنند .پس ایران باید در این زمینه فکر اساسی
کند تا بتواند در پایان سال موفق شود.
چرا این مشــکل برای عربستان ســعودی که به
گروه هــای تروریســتی همچــون داعش کمک
می کند وجود ندارد؟
عربســتان ســعودی به داعــش و القاعده کمک
می کند ،منتها دولت ریاض با سیستم بانک های امریکا و
اروپا ساخته و مرز بین نهادهای داخلی اش از دولت را جدا
کرده است .یعنی به جای انکه دولت عربستان سعودی به
داعش کمک کند ،نهادها و خیریه هایی درست کرده که انها
پول به داعش می دهند.
منتقدان همکاری با گروه ویژه اقدام مالی ()FATF
می گویند این دو شرط بازی جدید امریکا با ایران
است تا تحریم ها را ضد ما حفظ کند ،انها معتقدند
امریکا در برجام امتیازهای عملی از ما گرفت اما به
تعهداتش درباره رفع محدودیت های نقل و انتقال
مالــی بانکی عمل نکــرد و امروز با اســم و عنوان
گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFبــازی جدیدی با ما
می کند تا همچنان شمشیر تحریم ها را باالی سر
ایران حفظ کند و توافق دیگری را با ایران به امضا
برساند ،نظر شما چیست؟
اصال ربطی بــه امریکا ندارد ،طــرف بانک های
ایرانی ،بانک های اروپایی هستند .بانک های اروپایی برای
هر کشوری که می خواهد با انها رابطه مستقیم مالی برقرار
کند ،این دو محور را جلوی او می گذارند تا امضا کند.
یعنیازنظرشما دسیسه ایپشت پردهوجودندارد؟
خیر ،این یک رابطه کامال فنی -بانکی است .اگر
از مسئوالن بانکی کشور سوال شود ،انها هم خواهند گفت
از نظر فنی به عنوان مقررات مالی بین المللی هر کشــوری
بخواهد با بانک هــای جهان ارتبــاط مالی و پولــی برقرار
کند ،باید این تعهدات را بپذیرد و امضا کند .االن در سطح
بین المللی یک نهادهایی به نام ضد فساد وجود دارد ،چنین
نهادی حتی در مجمع مجالس اســیایی نیز هســت ،پس
مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم را همه جای
دنیا پذیرفتند .یعنی چنینی ها ،روس هــا ،اندونزی ،مالزی
و دیگر کشورهای اســیایی نیز این مشــکل را دارند ،پس
نیاییم صورت مساله را برای خودمان با یک توهمی مخلوط
کنیم چون ان وقت برداشت و نتیجه چیز دیگری می شود.
خواسته گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFبه امریکا و برجام هیچ
ربطی ندارد .بانک های کشورها با هم موافقت کردند ،برای
داشتن رابطه مالی شفاف با هم به یک سری تعهدات پایبند
باشند .پس اول باید صورت مساله را دقیق و صحیح ببینیم
تا بعد بتوانیم از عهده حل ان بر اییم ،وگرنه بخواهیم برای
خودمان توهم درست کنیم ،در صورتی که هیچ گاه موفق
حمایت از مقاومت با قدرت ادامه می یابد
در اظهارنظــری دیگــر در ایــن مــورد ،عزت اللــه
یوسفیان مال ،نماینده مردم امل در مجلس شورای اسالمی
هم گفت« :حمایت مادی و معنوی ایران از حزب الله و دیگر
جنبش هایمقاومتدرسطحمنطقهیکواقعیتاستوامروز
نیز دشمن سعی دارد تا حد این کمک ها تا ممکن کاهش پیدا
کند ».عزت الله یوسفیان مال ،نماینده مردم امل در مجلس
شورای اسالمی با اشــاره به گزارش اخیر کارگروه اقدام مالی
FATFدر خصوص سیستم بانکی ایران و طرح مساله نظارت
گفت«:بهنظرمنباتوجهبهتفاوتدیدگاهیکهایرانوغرب
در زمینه تروریسم دارند ،این نظارت ها می تواند به ضرر کشور
تمام شود ».وی با اشاره به اینکه نگاه امریکایی به تروریسم و
تعریف انها از این مساله کامال ماهیت مبتنی بر منفعت دارد،
گفت« :در مقابل ایران بر اساس واقعیت های موجود مساله
تروریسمراتعریفوبنابراینمقابلهباانرادردستورکارخودقرار
داده است ».یوسفیان با تاکید بر اینکه امریکایی ها هر وقت
الزم باشد از تروریست ها برای پیشــبرد اهداف خود استفاده
می کنند ،خاطرنشان کرد« :حمایت انها از سازمان منافقین،
طالبان ،جبهه النصره و ...نشــان می دهد عــزم جدی برای
مبارزه با تروریسم در واشنگتن وجود ندارد و تنها این مساله نیز
بهانه ای برای اعمال فشار به ایران است ».نماینده مجلس
دهم افزود« :حمایت مــادی و معنوی ایــران از حزب الله و
دیگر جنبش های مقاومت در سطح منطقه یک واقعیت است
و امروز نیز دشــمن ســعی دارد تا این کمک ها تا حد ممکن
کاهش پیدا کند ».وی با اشــاره به تصویــب قانون اجتناب
از حمایت از تروریســم در مجلس گفــت« :ایران هیچ وقت
از تروریســم حمایت نکرده و نمی کند اما در برابر فشــارهای
غرب در خصوص کاهش کمک به جبهه مقاومت نیز کوتاه
نخواهد امد».
مثلث | شماره 315
ادامه تاکید کرد« :بیان صحیح سیدحسن مقابله ،روشنگری
و تبیین خوبی است تا امت عربی دچار اشتباه استراتژیک در
دشمن شناسی نشوند و رژیم صهیونیستی را همچنان دشمن
درجه یک خــود بدانند .هرچنــد که مطمئنیم تــوده جامعه
اسالمی به ویژه در کشــورهای عربی این مساله را به خوبی
می دانندوالبتهبه دلیلچهرهکاریزماتیکسیدحسننصرالله
و محبوبیت ایشان در کشورهای اســامی ،به ویژه جوانان
مســلمان می توانند در خنثی سازی طراحی ســعودی ها در
جایگزینکردندشمنکشورهایعربینقشتعیین کننده ای
داشته باشند ».وی با تاکید بر اینکه «این نوع موضع گیری ها
به دســت صهیونیســت ها و غربی ها گزک نخواهــد داد»،
گفت« :رژیم صهیونیســتی و متحدان غربــی و عربی این
رژیم به اندازه کافی در مجامع بین المللــی و منطقه ای و در
مصاحبه های مطبوعاتی خود همــواره بر حمایت جمهوری
اسالمی از حماس پافشاری کرده اند .در مذاکرات هسته ای
و برجام نیز صهیونیست ها تالش های بسیار زیاد و فشرده ای
را علیه جمهوری اسالمی به کار بســتند که این تالش ها در
حوزه موشکی همچنان ادامه دارد .صهیونیست ها و غربی ها
بیش از این نمی توانند کاری بکنند و سخنان اخیر سیدحسن
نصرالله بهانه بیشتری به دست انان نمی دهد».
نمی شویم ارتباط بانک های کشور را به بانک های اروپایی
وصل کنیم .وقتی این ارتباط وصل نشود هیچ نقل و انتقال
مالی نمی توان با اروپا از طریق بانک انجام داد ،نمی توان
ایرباس خرید یا ســرمایه های بانک ها و شرکت های بزرگ
اروپایی را به ایران اورد و پروژه های عمرانی را به ســرانجام
رساند.
اگر ایــران وارد اجرای خواســته های گروه ویژه
اقدام مالی ( )FATFشود و در این کار هم موفقیت
کسبکند،دوبارهواردپروسه هایتودرتوومرحله
به مرحله بی حد و نهایت نخواهد شــد ،به عبارت
دیگر بعد از یک ســال انجام ازمایشی تعهدات،
مشکل بانک های ما در برقراری ارتباط با بانک های
خارجی حل می شود؟
این هم بخــش دیگری از توهم اســت .همواره
برخی می گویند اگر ما وارد این مساله شویم پشت ان یک
بازی دیگر وجود دارد .شاید ما در برخی زمینه ها مشکالتی
داشته باشیم اما اینها ربطی به هم ندارند .اگر از مدیران فنی
بانک های ایران سوال شــود می گویند اگر این مشکالت
پولشــویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم حل شود ،زمینه
فعالیت و ارتباط بانکی با اروپا و دیگر نقاط جهان بسیار باز و
نقل و انتقاالت مالی و بانکی برای خیلی کارها امکان پذیر
می شود .حتی بانک های ایرانی می توانند اوراق قرضه شان
را در اروپا به فروش برســانند .در دولت هشــتم این کارها
داشت عملی می شد ،یعنی بانک های اروپایی حاضر بودند
اوراق قرضه ایران را بفروشــند .این یعنی انکه رابطه مالی
بانک های اروپایی با بانک های ایرانــی برقرار بود .اگر ما
می خواهیم مشــکالت مان از نظر بانکی و مالــی در دنیا
حل شود ،باید این کارها را انجام دهیم اما اگر می خواهیم
کماکان در یک اقتصاد دربسته قرار بگیریم ،دیگر در این
صورت نباید گله کنیم .امریکا در جاهایی برای ما مشکل
به وجود می اورد اما ان جای خود را دارد اما خواســته های
گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFبراساس یک سری توافقات
بین المللی است که بانک ها با یکدیگر هماهنگ کردند و
ربطی به کارشکنی های امریکا ،انگلیس ،فرانسه و المان
ندارد.
اقتصاد
نصرالله گفت« :صهیونیست ها و غربی ها تا امروز هر کاری
که از دست شــان برمی امــد علیه ایران و انقالب اســامی
انجام داده اند و بیش از این نمی توانند اقدام دیگری داشته
باشند و نباید از سخنان اخیر سیدحسن نصرالله و بهانه تراشی
صهیونیست هانگرانشد ».سرداررمضان شریفادامهداد:
«پشتیبانی جمهوری اسالمی ایران با تدبیر و درایت حضرت
امام خمینی(ره) و مطالبات رهبری در حمایت از فلسطینی و
مبارزه با رژیم صهیونیستی مساله پنهانی نبوده و این موضع
جمهوری اسالمی ایران به کرار در ســخنان امام و رهبری و
مواضعرسمیجمهوریاسالمیایرانبهصورتشفافبیان
شده است .رژیم صهیونیستی دشمن شماره یک کشورهای
اسالمیبهویژهجمهوریاسالمیایراناست.درمقطعیاین
شبهه را مطرح می کردند که «رژیم صهیونیستی با ایران کار
خاصیندارد»اماوقتیچشمه ایازرفتارتروریستیاینرژیم
در ترور دانشمندان هسته ای اتفاق افتاد همه افکار عمومی
داخلی متوجه عمق کینه و دشمنی رژیم صهیونیستی شد».
وی با ارزیابی از دالیل علنی کــردن حمایت ایران از حماس
در مقطع فعلی توسط سیدحســن نصرالله گفت« :به نظرم
ی ویژه برای
ت گرم
این اقدام سیدحسن به دلیل ایجاد پشــ
خط مقدم جبهه مبارزه با رژیم صهیونیســتی است .پیام این
اقدام سیدحسن به کشورهای عربی نیز این بود که حاکمان
کم تجربه سعودی و جریان های تکفیری متوجه تالشی که
می کنند شیعه و ایران را دشمن درجه یک کشورهای عربی و
اهل سنت جا بیندازند و رژیم صهیونیستی را دشمن دور خود
معرفی کنند ،باشــند ».مســئول روابط عمومی کل سپاه در
3
علی خرم معتقد اســت:
«خواســته گروه ویــژه اقدام
مالــی ( )FATFدربــاره مبارزه با
پولشویی و مقابله با تامین مالی
تروریسم از ایران به امریکا و
برجام هیچ ربطی ندارد ».وی
می گوید« :در صــورت تامین
خواســته های گروه ویژه اقــدام مالــی ( )FATFدیگر
نقل و انتقال پولی یــک ماه طول نمی کشــد یا دیگر از
طریق صراف انجام نمی شود بلکه سیستم بانکی این
کار را می کند ».این کارشناس حوزه سیاست خارجی
یاداور می شــود« :در صورتی که با گــروه ویژه اقدام
مالی ( )FATFهمکاری نکنیم ،هیــچ نقل و انتقال مالی
نمی توان با اروپا از طریــق بانک انجام داد ،نمی توان
ایرباس خریــد و نمی تــوان ســرمایه های بانک ها و
شرکت های بزرگ اروپایی را به ایران اورد.
اقتصاد
65
اقتصاد
امریکا از سیستم بانکی ما جاسوسی می کنند
اقتصاد
66
مثلث | شماره 315
گفت وگوی مثلث با فواد ایزدی
گروه ویژه اقدام مالــی ( )FATFدر بیانیه اخیرش
رویکرد خود را در قبال ایران قــدری اصالح کرد،
شما چه ارزیابی درباره اقدام این گروه دارید؟
هنوز اســم ایران به همراه کره شــمالی در لیست
سیاه گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاست بنابراین مشکالت
ما به قوت خود باقی است .نکته دیگر انکه گروه ویژه اقدام
مالــی ( )FATFیــک جایگاه حقوقــی در ســطح بین الملل
ندارد ،موسسانش کشورهای عضو گروه هفت یعنی همین
کشورهای 5+1هستند که در گذر زمان تعداد اعضای این
گروه به 37کشــور رســید .اعضای گروه ویژه اقــدام مالی
( )FATFهر از چند گاهی اجالس می گذارند و لیســت تهیه
می کنند .بعد از توافق برجام ،یکی از اهرم ها و عامالن حفظ
تحریم ها علیه ایران همین نهاد است حال انکه بند 4-1-4
برجام صراحتا اعالم می کند که ایران می تواند به پول های
بلوکه شده اش دسترسی پیدا کند و امکان نقل و انتقال پول
دارد اما حضور ایران در لیست ســیاه گروه ویژه اقدام مالی
( )FATFابزاری در دست امریکا شــده تا بعضی از تحریم ها
را که قرار بود براساس برجام تعلیق شود حفظ کند .یعنی در
قبال امتیازهای گستره ای که ما نقدا در برجام به 5+1دادیم،
روی کاغذ یکسری امتیاز گرفتیم ،چرا ان امتیازها هنوز روی
کاغذ مانده و عملی نشده اســت چون گروه ویژه اقدام مالی
( )FATFنمی گذارد .یعنــی قبال می گفتند ایــران بمب اتم
می خواهد بسازد .براساس همین اتهام لیستی از تحریم ها
را علیه ما وضع و اعمــال کردند اما االن بهانه پولشــویی را
مطرح کردند .با وجودی که خیلی از کشورها شرایط ایران را
دارند اما گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFروی ایران حساسیت
نشــان می دهد .اخیرا انتشار اسناد پاناما نشــان داد ،چقدر
از شخصیت های مالی در کشــورهای غربی درگیر مباحث
پولشویی هستند و یکی از محیط هایی که در ان فرار مالیاتی
و پولشویی می کنند کشــور پاناما اســت .منتها این بهانه و
همان خطی است که در موضوع هسته ای علیه ما دنبال و
تحریم های متعددی را اعمال می کردنــد ،االن نگرانی از
پولشوییدرایراندارند.اینبهانهجدیدشاناستتابرجام دو
را کلید بزنند .ایا دولت امریکا و فالن کشــور اروپایی نگران
5
فواد ایزدی ،کارشــناس مسائل سیاست خارجی
معتقد است« :نباید برجام را درباره مباحث پولی و بانکی
تکرار کرد چون اسم ایران به همراه کره شمالی هنوز در
لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاست بنابراین
مشکالت ما به قوت خود باقی می ماند .فقط امریکا از
نام گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاستفاده می کند تا هم
تحریم ها را علیه ایران نگه دارد و هم از سیستم بانکی
مالی ما جاسوسی کند».
این است که فالن سرمایه دار در ایران مالیات کم می دهد؟
ایا چنین دغدغه ای دارد؟ چه کسانی در دنیا پولشویی انجام
می دهند؟ سرمایه دارهای کالن که می خواهند فرار مالیاتی
کنند دست به پولشویی می زنند یا فالن قاچاقچی که درامد
کالنیازمحلفروشموادمخدرداردبا ترفندهاییپول های
خود را وارد سیســتم بانکی می کند .ایا مثال کشور امریکا یا
کشورهای اروپایی نگران این هســتند که فالن قاچاقچی
در ایران پولشــویی انجام می دهد؟ خیر یک ابزار سیاســی
برای فشار بر ایران است .دو عملکرد هم دارد یکی اینکه ان
تحریم هایی که باید در حوزه های مالی بانکی تعلیق می شد
به اتهام پولشویی حفظ می شود ،کارکرد دوم هم جاسوسی
است .االن درخواســتی که طرف مقابل دارد این است که
بانک های ایــران از فالن نرم افزار اســتفاده کنند ،به بهانه
اینکه گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFمطمئن شــود در ایران
پولشویی اتفاق نمی افتد .اســتفاده از نرم افزارهای تجویز
شده طرف مقابل امکان جاسوســی و رصد سیستم بانکی
میسرمی کند.مثالمطلعمی شونددانشمندان
کشورراکامال ّ
موشکی ما چه کسانی هستند مثال در ســپاه چه کسانی در
حوزه تســلیحات دارند کار تخصصی انجام می دهند چون
هر کسی در سپاه کار می کند بالطبع از سپاه حقوق می گیرد،
حقوق انها کجا واریز می شود؟ به حسابشان در بانک واریز
می شود .اگر اشرافی نسبت به سیستم بانکی داشته باشند
امکان نفوذ در سیستم بانکی کشور وجود دارد و ان وقت به
بهانه پولشویی همه نوع اطالعاتی که می خواهند به دست
می اورند .متاسفانه دوســتان در دولت به این مباحث خیلی
توجه نمی کنند ،یــک قول هایی درباره برجــام داده بودند،
قول هامحققنشد،االندوستاندولتیمجبورهستندبروند
در حوزه های دیگر هم امتیاز دهند تا شاید ان قول ها اتفاق
بیفتد .در واقع دوســتان خود را در دولت داخل چنین فضا و
شرایطی تصور می کنند .متاسفانه می بینیم برخی مقامات
قوه مجریه صحبت از این می کنند کــه ما تمکین خواهیم
کرد ،فالن قانون را می گذرانیم ،فالن درخواست را اجابت
خواهیم کرد .این خطر بســیار بزرگی است که طرف مقابل
نسبتبهسیستمبانکیکشوراشرافپیداکند.اشرافامریکا
بر سیستم بانکی کشور هم در حوزه داخلی و هم در ارتباطات
مالی ایران با خارج کشور فرصت جاسوسی را فراهم می کند.
سال هاست دولت امریکا پیگیر ان است که روابط ایران را با
خارج قطع کند ،اگر ایران با جایی در خارج از کشــور ارتباط
دارد این مســاله ارتباط تجاری و اقتصــادی ایجاد خواهد
کرد ،جاسوسی در این حوزه به طرف مقابل امکان می دهد تا
حمایت هایایرانازنهضت هایمقاومتدرمنطقهراردیابی
کند.پساگرطرفمقابلبتواندبهبهانهپولشوییبادستباز
در حوزه های بانکی کشور جاسوسی کند ،خطر بسیار بزرگی
استُ .
متاسفانهدوستاندردولتخیلیعالقه مندبهصحبت
و پاسخگویی در این حوزه ها نیستند در مقابل عالقه مند به
شفاف سازی برای طرف مقابل هستند .بر همین اساس در
بستهوسربستهمباحثرادراینحوزهپیگیریمی کنند.دولت
قطعا نباید به خواســته های طرف مقابل تمکین کند ،نباید
برجام را درباره مباحث پولی و بانکی تکرار کرد .قطعا برجام2
به نفع ما نخواهد بود.
به هر حال این مساله در مجلس تصویب شده بود.
غیر از این است؟
فراموش نکنیم که مجلس ما در قبال برجام خیلی
ضعیف عمل کرد .یکی از مشــکالتی که داشتیم این بود
که مجلس توسط بعضی ها درون مجلس مدیریت می شد
تا همراه دولت باشد .وظیفه نظارتی خود را فراموش کرد و با
اینکه برخی ها در کمیسیون برجام زحمت کشیدند و گزارش
اقتصاد
مثلث | شماره 315
بانک های بزرگ جهانی می گویند ایران
باید اصــل مبارزه بــا پولشــویی و مبارزه
با تامین مالــی گروه های تروریســتی را
رعایت کند تا ال ســی برای مــا باز کنند،
واژه «تعلیق اقدامات متقابل» در بیانیه
گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاین دغدغه
بانک های خارجی را برطرف نمی کند؟
اقتصاد
تهیه کردند در نهایت اکثریت نمایندگان ان طور رای دادند.
االن هم مصوباتی که دارند اجرا نشــده و سکوت می کنند.
باید از نمایندگان مجلس امروز سوال شود چرا قانون نظارت
بربرجامرااجرانمی کنندوسکوتکرده اند.درمجلسنسبت
به برجام کوتاهی شــد .درباره این مســاله هم دارد کوتاهی
می شود .نمایندگان مجلس باید پاسخ دهند که چرا این طور
عملمی کنند.
شما به بحث پولشویی اشاره کردید گویا موضوع
مهمی نبوده و بیشتر بهانه گیری است ،حال انکه
مباحث کارشناســان اقتصادی و حتــی اظهارات
نماینــدگان مجلس نشــان می دهد کــه موضوع
قاچاق به شدت به تولید داخلی ضرر رسان است
و دولت ان طور که باید به این مســاله توجه نشان
نمی دهد ،حاال براســاس نظارت گروه ویژه اقدام
مالی()FATFموظفبهمبارزهتمام عیارمقابلقاچاق
کاالوپولشوییمی شودکهاینمسالهبهنفعتولید
داخلی است ،ایا این طور نیست؟
اینها را نباید با هم یکی کرد .یک مشکلی ما در حوزه
فرار مالیاتی و قاچاق مواد مخدر و کاال داریم که دولت باید
مثل بقیه جاهای دنیا با این معضالت مبارزه و برخورد کند اما
خواسته اصلی گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFکه در پوشش
مبارزه با پولشویی دنبال می شود جاسوسی از سیستم بانکی
ایران اســت .می خواهد نرم افزار جاسوســی خــودش را بر
سیســتم مبادالت مالی بانک های انصار و سپه نصب کند،
بنابراین نباید دروازه های سیستم های پولی و مالی کشور را به
روی طرف مقابل باز کرد.
ایا خطر جاسوســی از سیستم بانکی کشور فقط
منحصر به ایران است یا متوجه دیگر کشورهای
جهان هم می شود؟
عرض کردم ،اوال موســس گروه ویژه اقدام مالی
( )FATFجی هفت بود با گذشــت زمان 37کشــور عضو ان
شدند،نهادجهانیزیرمجموعهسازمانمللنیست.مشکل
پولشویی مربوط به همه کشــورهای دنیا است این نهاد در
برخی حوزه ها ممکن اســت کار تخصصی هم انجام دهد،
ی چند کار خوب
همان طور که اژانس بین المللی انرژی اتم
همدرحوزهکاریخودانجاممی دهدمنتهاایننهادهاابزاری
در دست امریکا برای اعمال فشارهای نامتعارف علیه ایران
هستند.یعنیایننهادهاچهذیلسازمانمللباشندوچهذیل
سازمان ملل نباشند ،بعضی وقت ها ابزار سیاسی برای فشار
بر ایران می شوند .ایران به سمت ساخت بمب اتم نرفته بود
براساس اتهام های واهی سال ها ما را تحریم کردند .االن
وضعیت کشور ما نسبت به اکثریت قریب به اتفاق کشورها
در حوزه پولشویی بهتر است اما نام ایران در لیست سیاه گروه
ویژه اقدام مالی ( )FATFقرار دارد .همان زمان که اسناد پاناما
منتشر شــد ســوال کردند که چرا تعداد امریکایی ها در این
اسناد افشا شده کم اســت ،جواب دادند 2ایالت در امریکا
هستند که قوانین سخت گیرانه مالی ندارند بنابراین کسانی
که می خواهند پولشویی کنند به ان ایالت ها می روند و دیگر
نیازنیستدرپانامااینکارراانجامدهند،بنابراینخودامریکا
در حوزه پولشویی یکی از مشکل دارترین کشورها محسوب
می شود.ادم هاییداخلایرانهستندبایدعقل شانبرسددر
دامی کهمقابلشانپهنشدهنیفتند.
حاال باید چه کارکرد؛ باید نظارت گروه ویژه اقدام
مالی ( )FATFرا پذیرفت یا انکه چنین خواسته ای
را رد کرد؟
نباید پذیرفت چــون برجام یک اگــر کار می کرد،
ورود به برجام دو و ســه دیر بود .زمانی که برجام یک تجربه
شد ،امتیازهای بسیار گسترده دادیم و روی کاغذ امتیازهای
بسیار محدود گرفتیم که خیلی از این امتیازها همچنان روی
کاغذ باقی ماند ،چرا باید همیــن راه را در حوزه مالی و بانکی
طیکنیم.
امــا گفته می شــود تا زمانــی که ایران از لیســت
ســیاه گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFخارج نشود
بحث گشایش ال سی و برقراری سوئیفت اتفاق
نمی افتد ،چه طور شما می گویید نباید با گروه ویژه
اقدام مالی ( )FATFتعامل کرد؟
انهــا اول گفتنــد اگــر ایــران هســته ای را بدهد
تحریم هایمالیوبانکیرالغومی کنیمامابهبهانهپولشویی
ان کار را نکردند.
خب برخی معتقدند ایــن کار تکمیل کننده برجام
است ،ایا این طور نیست؟
در ادامه برجام اســت و بــه نوعی برجــام 2تلقی
می شود .انها دنبال گرفتن امتیاز هستند و می خواهند ببینند
چه کسی در داخل ایران حاضر است تا همان برنامه برجام
یک را این بار در حوزه پولی و بانکی اجرا کند .متاســفانه در
کشور ما کم نیستند کسانی که نشان دادند قابلیت انجام این
کارهارادارندومی خواهندبهانجامچنینکارهاییورودکنند.
به فرض نظر گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFتامین
شود .ایا مشکل ما حل خواهد شد؟
خیر ،تا زمانی کــه ایران یک دالر بــه فالن گروه
مقاومتدردنیاکمکمی کندبااینداستانبازیمی کنند.به
عبارت روشن تر تا زمانی که امریکا نگران سپاه در ایران است
و می خواهد نقل و انتقاالت مالی سپاه را رصد کند ،مشکل
ادامه پیدا خواهد کرد و داستان تمام نمی شود.
واژه «تعلیق اقدامات متقابل» که گروه ویژه اقدام
مالی ( )FATFبرای ایران در بیانیه اخیرش به کار
برده ،نفعی عاید ما می کند؟
خیر هیچ اثر عملی ندارد .فقط این واژه دل افرادی
را در داخل ایران خوش می کند.
یعنی مستند به این جمله موقتا ال سی برای ایران
باز نمی شود؟
خیر .بازگشایی ال ســی به این مربوط می شود که
بانکایرانیبابانکخارجیمذاکرهکندوبهیکنتیجهبرسد.
اما بانک های بزرگ جهانی می گویند ایران باید اصل
مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی گروه های تروریستی
را رعایت کند تا ال سی برای ما باز کنند ،واژه «تعلیق اقدامات
متقابل» در بیانیه گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاین دغدغه
بانک های خارجی را برطرف نمی کند؟ سال گذشته در برجام
اعالم کردند ایران هســته ای را بدهد تا تحریم های بانکی
مالی را لغو کنند ،یک سال گذشت ان کار را نکردند خب االن
همان بازی است .خوشایند و شایسته نیست که ظرف مدت
یک سال با یک روش 2،مرتبه بازی بخوریم.
بحثاقتصادمقاومتیکهمطرحمی شودیعنیانکه
تولیدات داخلی را تقویت کنیــم ،واردات کاهش و
صادرات افزایش یابد ،وقتی بحث خرید و واردات
مواد اولیه 40درصد با روش های غیررسمی نقل و
انتقال پول گرانتر تمام می شود چه طور محصول
کارخانه های ایرانی می خواهد در بازار جهانی برای
خود مشــتری پیدا کنند؟ ایا جز تعامل با گروه ویژه
اقدام مالی ( ،)FATFراه دیگری برای ارزان تر کردن
وارداتمواداولیهکارخانه هاوجوددارد؟
بله ،راه دیگری وجــود دارد .اینکــه در انتخابات
ریاســت جمهوری بعدی کســانی وارد دولت شوند که گول
امریکایی هــا را نمی خورند و می روند برای حل مشــکالت
کشور راه های واقعی پیدا می کنند نه انکه به برجام یک و دو و
سهمتوسلشوند.کشوربهکسانینیازداردکهطراحیطرف
مقابل را درک می کنند و وارد دام او نمی شوند .متاسفانه االن
در دولت کسانی هستند که اماده اند سرشان کاله برود .اینها
نباید درراسحکومت باشندیادرفالنوزارتخانهوزیرباشند.
همیــن 37عضو گروه ویــژه اقدام مالــی ()FATF
نبض اقتصاد دنیا را در اختیار دارند ،ایا برای اینکه
کاالهای ایرانــی به بازارهای جهانــی راه پیدا کند
مسیر دیگری وجود دارد؟
ایران مشکلی به اسم امریکا دارد .این مشکل قرار
نیست حل شود .طرف مقابل دائم چیزی را بهانه می کند تا
امتیاز بگیرد .دو راه وجود دارد یکی انکه دائم امتیاز بدهیم
و نهایتا چیزی دســتمان را نگیرد که دولــت دارد همین راه
را می رود ،دوم انکه بازی تعامل بــا امریکا را فراموش کنیم
چون ایران کشور ضعیفی در حوزه جمعیتی ،منابع طبیعی و
نظامی نیست ،در حوزه اقتصادی هم اگر تفکر دولتمردان
به این ســمت برود که امریکا ابی برای شــان گرم نخواهد
کرد و ده ها ساعت هم در خیابان های وین با کری قدم بزنند
اتفاقی نمی افتد وضعیت تغییر می کند .مگر در زمان جنگ
کشور تحت فشار نبود اما جنگ و کشور اداره می شد .ایران
باید بدون توجه به دام هایی که برایش می گذارند به سمت
اســتفاده از ظرفیت های کشــور برود .دولت بایــد به دنبال
روش های دور زدن تحریم ها وپیداکردن بانک خارجی برای
همکاری باشد نه انکه نرم افزار گروه ویژه اقدام مالی ()FATF
را بر سیستم بانکی کشــور نصب کند اما تز و تفکر اقایان در
دولتایناستکهروشراحت ترانتخابشودیعنیباکدخدا
صحبت کنیم تا او مشکالت ما را حل کند .برجام یک نشان
داد این تفکر غلطی است و نباید ان را ادامه داد.
دور زدن تحریم ها برای ایران هزینه زا نیست؟
اداره کشور هزینه دارد .دشمن مشکل ایجاد می کند
باید او را دور زد .با ورود به دامش که نباید خودکشی کرد.
اما دولت و خیلی از کارشناسان می گویند که بنیه
اقتصادی کشور دیگر تحمل هزینه های اضافی
را ندارد خیلی از پیمانکاران طلبکارند و کارخانه ها
توانایی پرداخت حقوق ندارند.
وقتی مدیری 200تــا 300میلیون تومان حقوق
می گیرد چه انتظــاری ازش می رود .ایا انتظار کار درســت
می توان از او داشــت .وقتی یکســری تاجر و مرفه بی درد
مسئول کشور شــدند قطعا هچنین وضعیتی پدید می اید.
مشــکل ما سیاســی و فکری اســت باید ادم هایــی در قوه
مجریه قرار بگیرند که متوجه باشند داستان امریکا چیست.
دولتمردان امروز کشــور نه درک درســتی از دنیــا و نه درک
درستی از خود دارند.
ان شــورای نظارت بر برجام که براساس دستور
رهبر معظم انقالب تشکیل شد ،اگر چنین خطری
درباره گروه ویژه اقدام مالی ( )FATFاست ،چرا انها
سخنینمی گویند؟
خودشــان باید جواب دهند ،رهبــری اخیرا انتقاد
کردندوگفتند بایدفعال ترکار کنند.
دربــاره اژانــس هــم می گفتنــد نبایــد مرجعیت
راستی ازمایی ان را بپذیریم اما اژانس صلح امیز
بودن فعالیت هسته ای ایران را پذیرفت که برجام
اجرا شــد ،ایا نمی توان به گروه ویــژه اقدام مالی
( )FATFنیز اعتماد کرد؟
خیر ،داستان اژانس حل نشده است 10روز پیش
اعالم کرد که در پارچیــن اورانیوم پیدا کردنــد .ان هم که
گفت ایران به تعهداتش عمل کرده است ،چه چیز دیگری
می توانستبگوید؟کارینمی تواندبکند،مجبوراستبگوید
ایران به تعهداتش عمل کرده است.
67
جنگ تمام عیار
ایتالیا ،المان ،فرانسه و پرتغال از بین همه غول های یورو
2016تنها همین 4نام باقی مانده .انجا که راه پرتغال اتفاقا
برای رسیدن به فینال ساده تر از سه تیم دیگر است .امروز
در فینالی زودرس المان به مصاف ایتالیا می رود ؛ جایی برای
یک جنگ تمام عیار.
ورزش
تی
تر
یک
خروج بدون رای گیری
انگلستانازجامملت هایاروپاهمحذفشد
ورزش
68
مثلث | شماره 315
1
یورو 2016به حساس ترین روزهای خود رسیده است.
مهم ترین بازی های فوتبال اروپا حاال به میزبانی فرانسه در
حال برگزاری است .جایی که تیم های کم نام و نشان همه
را غافلگیر کرده اند .بزرگترین شــگفتی جام دوشنبه هفته
گذشته رقم خورد؛ جایی که ایسلند موفق شد انگلیس را از
یورو 2016حذف کند .اما مردی که با بدترین شکست تاریخ
انگلیس در یادها خواهد ماند چه کسی است؟ گری لینه کر،
کارشــناس معتبر فوتبال انگلیس ،پس از حذف سه شیرها
از یورو به شــدت از این تیم انتقاد کرد .گری لینه کر پس از
شکســت انگلیس و استعفای روی هاجســون ،در صفحه
توییترش نوشت« :روی هاجســون از سمت مربیگری در
تیم ملی انگلیس اســتعفا داد .مردی محجــوب و باوقار،
اما برای همیشه به خاطر شکســت مقابل ایسلند کوچک
در خاطره ها خواهد ماند .این بدترین شکست در تاریخ ما
بود .انگلیس از کشوری شکست خورد که اتشفشان های
بیشــتری نســبت به فوتبالیســت های حرفه ای اش دارد.
ایسلند بازی خوبی به نمایش گذاشت».
اما بعد از باخت باورنکردنی 2بر یک «سه شیرها» از
ایســلند ،همان گونه که تصور می شد ،مطبوعات انگلیس
انتقادات تند و تیزی را علیه تیم ملی کشورشــان داشــتند.
روزنامه گاردین نوشت« :به بدترین شکل ممکن تیم ملی
حذف و تحقیر شد».
این نشریه ادامه داد« :تیم روی هاجسون به شکلی
که باید به خاطرش شکایت داشت ،در مسابقات یورو 2016
سرنوشت تحقیرامیزی داشت .انگلیس یکی از نازل ترین
باخت های تاریــخ فوتبال خود را متحمل شــد .در حالیکه
ایسلند مقتدرانه کفه ترازو را به سود خود سنگین کرد».
ن هاجسون
اما انگلیسی ها خیلی زود از گزینه جانشی
پرده برداشــتند .منابع خبری در انگلیس مدعی شدند الن
شــیرر پررنگ ترین گزینه برای جانشــینی روی هاجسون
است.
ایندیپندنــت در گزارش خبــری اخیر خــود به دالیل
شکســت و ناکامی انگلیس در یــورو 2016پرداخته و در
بخشــی از ان به الن شیرر اشــاره کرده که می تواند گزینه
پررنگ جانشینی روی هاجسون باشد.
ســتاره محبوب و مردمی نیوکاسل به احتمال فراوان
مربیگری در تیم ملــی فوتبال انگلیس را بــر عهده خواهد
گرفــت .کاروان نــاکام انگلیس بــه خانه برگشــته و یورو
2016دیگر اردوی سه شیر را در دل خود ندارد .بسیاری از
کارشناسان فوتبال انگلیس بر این باورند که الن شیرر تجربه
کافی برای هدایت تیم ملی انگلیس را دارد.
پایان عصر الروخا
دو تیم ایتالیا و اســپانیا در هفتمین دیدار مرحله یک
هشتم نهایی یورو ۲۰۱۶برابر هم به میدان رفتند که اتزوری
موفق شد با برتری 2بر صفر برابر اسپانیا به حریف بعدی خود
یعنی المان برسد .خیلی ها درباره شکست اسپانیا معتقدند
عصر طالیی شاگردان دل بوسکه با این باخت به پایان رسید
و انها باید به طور جدی در سبک بازی شان تجدید نظر کنند
تا بتوانند دوباره به سطح اول فوتبال اروپا برگردند .ایتالیا -
اســپانیا اما یکی از جذاب ترین بازی های یورو بود؛ تقابل
فینالیســت های دوره قبل؛ جایی که ماتادورها با چهار گل
به برتری رسیده بودند اما این بار برابر شاگردان کونته حرفی
برای گفتن نداشتند.
با این باخت اما دل بوســکه کنار رفت تا از کاپاروس
به عنوان جدی ترین گزینه جانشــینی دل بوســکه نام برده
شــود .خواکین کاپاروس ،گزینه اول فدراســیون فوتبال
اسپانیا برای جانشینی ویسنته دل بوسکه پس از یورو2016
است .روزنامه ا.اس مدعی شد که انخل ماریا ویار ،قصد
ادامه همکاری با دل بوســکه پس از یورو 2016را ندارد و
با پایان قرارداد سرمربی اســپانیایی ،او از این سمت کنار
خواهد رفت.حال گفته می شود خواکین کاپاروس گزینه
اول فدراسیون اسپانیا برای هدایت الروخاست.
کاپاروس در این رابطه گفت« :دوست دارم ویسنته
ادامه دهد ولی به عنوان یک اســپانیایی ،افتخار می کنم
که سرمربی تیم ملی اسپانیا باشم .برای من ،این بزرگترین
چالش زندگی ام اســت 15 .سال اســت در اللیگا فعالیت
می کنم و فوتبال را از لیگ های اماتور تا باالترین سطح به
خوبی می شناسم .من یک مرد فوتبالی هستم و رابطه خوبی
هم با فدراسیون دارم و اگر ویار به من پیشنهاد دهد ،یک
ثانیه هم درنگ نخواهم کرد».
ارنســتو والورده ،پاکو خمــز و اونای امــری از دیگر
گزینه های ســرمربیگری تیم ملی اسپانیا هســتند ولی به
نظر می رسد باتوجه به رابطه خوب کاپاروس با فدراسیون،
او شانس بیشتری نســبت به رقبا داشته باشــد .کاپاروس
حدود 35سال است که مربی گری می کند و سابقه هدایت
تیم هایی مثل ســویا ،بیلبائــو ،لوانته ،گرانــادا و ...را در
کارنامه اش دارد.
بازی بزرگ روف
شــاید برنده بازی بزرگ امروز یکی از فینالیست های
یورو باشــد؛ ایتالیا یا المان؟ کدام یک نبرد حیثیتی امروز
را به نفع خودشــان به پایان می رسانند؟ شــاید بهتر است
با اظهارنظر مرد با تجربــه المان ها شــروع کنیم؛ فرانس
طارمی و رضاییان را هیچ کس
نمی شناخت
انها می توانستند به شکل بهتری از
پرسپولیس جدا شوند
دلیل حذف انگلیس سبک شان بود
مهره های کلیدی اسپانیا فرسوده
شده اند
بیشتر از هر چیزی برای بازیکنانم خوشحالم .حدود
یک ماه است که در زمینه تاکتیکی ،تکنیکی و روحی کار
می کنیم و ســعی داریم همه را شــگفت زده کنیم .اسپانیا
یکی از بهترین تیم های دنیا اســت .انها بازیکنان ســطح
باالیی دارند.
روز شنبه (امروز) باید مقابل بهترین تیم جام به میدان
برویم .از همه نظر بازی بســیار ســختی خواهد بود .باید
ریکاوری کنیــم و خودمان را به خوبی بــرای بازی با المان
اماده کنیم».
واکنــش یواخیم لو به رویارویــی با ایتالیــا در مرحله
یک چهارم نهایی اما جالب توجه اســت .ســرمربی المان
از شــیوه بازی حریف این تیم در مرحله یک چهارم نهایی
یــورو ۲۰۱۶تمجید کــرد .یواخیــم لو پس از مشــخص
شــدن رویارویی المان با ایتالیا در مرحله یک چهارم نهایی
یورو 2016اظهار داشــت« :بازی بــا ایتالیــا ،دیدار بین
تیم هایی است که از ابتدای جام تاکنون بهترین عملکرد
را داشته اند».
وی افزود« :شیوه بازی ایتالیا تحسین برانگیز است
و انتظار دارم که دیــدار با این تیم یک دیــدار باز ،جالب و
درگیرانه باشد».
ســرمربی المان ادامه داد« :باخت هــای اخیر ما در
بازی های رسمی مقابل ایتالیا به ما برای بازی شنبه کمک
خواهد کرد».
نکته مهم یورو 2016
بکن باوئر ،اســطوره فوتبال المان گفته اســت که دوست
داشت ژرمن ها در یک چهارم نهایی به مصاف اسپانیا بروند.
او تاکیــد کــرده« :خوشــبختانه با شکســت دادن
اسلواکی به یک چهارم نهایی راه پیدا کردیم و باید در این
مرحله به مصاف ایتالیا برویم .باید بگویم که دوست داشتم
به جای ایتالیا با اسپانیا بازی کنیم .هر چند اسپانیا بازیکنان
باتکنیک و با کیفیت تری در اختیار داشت ،اما من دوست
داشتم با این تیم بازی کنیم».
قیصر فوتبال المان یاداور شــده« :درست است که
بازی ســختی برابر ایتالیا پیش رو داریم ،امــا نباید از هیچ
تیمی بترسیم .تیمی که می خواهد قهرمان شود باید اماده
بازی برابر هر تیمی باشد».
وی درباره شانس فرانسه میزبان برای کسب عنوان
قهرمانی گفت« :براین باور هســتم که فرانسه شخصیت
یک تیم قهرمان را ندارد .بازیکنان این تیم با هم هماهنگ
نیستند .معتقدم که این تیم برابر بزرگان به مشکل خواهد
خورد .بکن باوئر در حالی فرانسه را فاقد شخصیت قهرمانی
دانسته که در صورت پیروزی المان برابر ایتالیا حریف بعدی
ژرمن ها همین فرانســه میزبان خواهد بود .فرانسه باید در
یک چهارم نهایی به مصاف ایسلند برود و در صورت پیروزی
به مصاف برنده ایتالیا و المان خواهد رفت».
اما ســرمربی ایتالیــا از عملکرد بازیکنانــش در بازی
مقابل اسپانیا تمجید کرد و بازی برابر المان را سخت خواند.
انتونیو کونته پــس از پیروزی تیمش مقابل اســپانیا
در مرحله یک هشــتم نهایی یورو ۲۰۱۶گفت« :از همان
ابتدای کارم در تیم ملی گفتم که تنهــا در صورتی که مثل
یک باشــگاه کار کنیم ،مثل یک تیم که هــر هفته در کنار
یکدیگر بازی می کنند باشیم می توانیم موفق شویم .
حاال از بین مربی های کهنسال جام فقط یکی شانس
بردن جام را دارد؛ الرس الگربک ســوئدی که با ایســلند
بزرگترین شگفتی جام را خلق کرده است.
یورو بعد از ســه دوره همکاری جدی با مربیان مسن
(دل بوسکه ،اراگونس و ره هاگل) دوباره به جوانتر ها میل
دارد؛ به خصوص که از بین شصت و چند ساله های جام حاال
فقط دو نفر در جدول باقی مانده اند و مشهورترین هایشان،
هاجســون ( 68ســاله) و دل بوســکه ( 65ســاله) از یورو
خداحافظی کردند .حذف دل بوسکه در نبرد ایتالیا – اسپانیا
در شرایطی رخ داد که انتونیو کونته ،سرمربی ایتالیا در تمام
بازی مشغول هدایت تیم از کنار خط بود و در پایان ،برد را با
یک حرکت محیرالعقول و شور انگیز جشن گرفت.
او بعد از گل پله ،به سمت نیمکت دوید و با یک جست
خود را از سقف ان اویزان کرد تا شادی خود را در تاریخ یورو
جاودانه کند .کونته 46ســاله که یکی از جوان ترین های
جام هم هســت ،با ســبکی مشــابه با موفق ترین مربیان
باشگاهی فعلی دنیا به هدایت تیمش مشغول است .کاری
که پپ گواردیوال ،ژوزه مورینیو ،دیه گو ســیمئونه ،یورگن
کلوپ و ...می کنند .مربیان لب خط که تبدیل به بخشــی
از جذابیت فوتبال شده اند .کاری که این مربیان می کنند،
الهام بخشی و نمایش است؛ جوش و خروش و حرارتی که
مایه سرگرمی هواداران و البته پیش برنده تیم هایی است
که با این مربی – کاپیتان ها خو گرفته و پیش می روند.
البته در فوتبال هیــچ مطلقی وجود نــدارد ،بنابراین
لزوما شــرط ســنی (تیم یا مربــی) تعیین کننــده موفقیت
نیست اما اگر هوادار انگلیس یا اسپانیا باشید ،جای خالی
یک ســرمربی جذاب را در یورو حس کرده اید .یک نیروی
با استعدادتر و برنده تر ،به جای دو مربی مشهور اما مطلقا
انتی پاتیک که در این تورنمنت دوربینی را به ســمت خود
نکشانده و ستاره ای را به تسخیر خود در نیاوردند .به خاطر
انگلیس می ترسد
قهرمان یورو از بین المان یا
فرانسه است
داشته باشیم که با پیشرفت فوتبال و
تبدیل ان به یک علم پیچیده جذاب،
بازهم نیروهای انسانی کاریزماتیک
و خالقیت و تصمیم های غیرقابل
پیش بینی شــان مهم تریــن تمایز
در بــازی بزرگان تلقی می شــوند.
چیزی که جوان هــای مربیگری
بیشــتر توانایی انجامش را دارند
تــا مربیانی بــا اســتایل پدرانه،
مثل د ل بوســکه و هاجســون
کــه شــاید نصایــح تاکتیکی
و تدابیرشــان بــرای نســل
تازه جــذاب نباشــد .به خصوص که
فوتبــال ،در تورنمنت های فشــرده
شغل فیزیکی تری شده و البته ارتباط
نزدیک تری با روش هــای روحی و
روانشناسانه برقرار کرده است.
البتــه بازهم جای شــانس،
اتفاق هــا و لحظــات مربــوط به
همــان مســابقه به جــای خود؛
همان طــور کــه اســتثناها.
اســتثنایی مثل کلودیو رانیری
کــه در 64ســالگی مهمترین
جام زندگــی را باالی ســر برد و
فوتبال دنیا را شیفته خود کرد .البته در
ایتالیا به طعنه درباره رانیری می گویند
که او از چشــمه اب حیات (اشــاره
به ارزوی دیرپای بشــر در کشــف
معجون جوانی) جرعه ای نوشیده
و با همین جوانی دیرهنگام با لستر
به قهرمانی رسیده است.
بد نیست مروری به هشت
مربی برتر یورو و سن و سالشان
بیندازیم:
الرس الگر بک (ایسلند
67ســاله) ،فرناندو ســانتوس
(پرتغــال 61ســاله) ،ادام ناوالــکا
(لهســتان 58ســاله) ،یواخیــم لو
(المــان 58ســاله) ،دیدیه دشــام
(فرانسه 47ساله) ،مارک ویلموتس
(بلژیک 47ساله) ،کریس کولمن
(ولــز 46ســاله) و انتونیوکونتــه
(ایتالیا 46ساله).
حــاال جنــگ واقعــی در
فوتبــال اروپا بیــش از هر زمان
دیگری خود را نشان می دهد؛
فرانسه ،ایتالیا ،المان ،پرتغال
و البتــه دیگــر تیم هایــی نظیر
ولز و ایســلند که همــه را غافلگیر کرده اند چشم شــان به
جام قهرمانی است.
هر چند به نظر می رســد قرار گرفتن ایتالیا ،المان و
فرانسه در یک مسیر باعث می شود از میان این سه بزرگ
فوتبال اروپا تنهــا یک تیم به فینــال برود اما بــا این حال
می توان در همین مرحلــه یک چهارم نهایی نیز بازی های
فوق العاده حساسی را تماشا کرد.
ورزش
انگلیسمی ترسید
قهرمان یورو از بین المان یا فرانسه است
مرتضی محصص
کارشناس فوتبال
2
یورو 2016حاوی نکته های مهمی است .برای من
این طور بوده .هر روز بازی ها را دنبال می کنم و البته برایم
جالب است که کارشناســان و مربیان بزرگ فوتبال جهان
درباره بازی ها چه نظراتی دارند.
ورزش
70
مثلث | شماره 315
چرا اسپانیا حذف شد؟
از جام جهانی 2010اسپانیایی ها فلسفه خاصی را در
فوتبال دنبال کردند .البته انها سالیان سال بود که یوهان
کرایوف با بارسلونا این فلســفه را به انها اموخته بود .حتی
لوئیز فن خال این فلسفه و سبک را داشت و برخی مربیان
دیگر که به خصوص با بارسا کار کردند .رینوس میشل نیز
یکی از مربیانی بود که اســتاد این ســبک بود .سبکی که
اعتقاد داشــت بازی باید روی زمین بیاید و از بازی مستقیم
پرهیز می کرد .سبک را همه ما می شناسیم .سال ها است
که از ان به عنوان سبک تیکی تاکا نام می بریم و این سبک
در واقع به مالکیت و حفظ تــوپ با پاس های فراوان تاکید
دارد .اما این شــیوه االن قابل پیش بینی شده است .چون
قابل پیش بینی شده بنابراین شــما نمی توانید با این سبک
مقابل تیم هایی که از پیچیدگی تاکتیکی برخوردارند برنده
شوید .انها دست شــما را می خوانند .این اتفاقی است که
رخ داده .اسپانیا حذف شده .تیمی که اتفاقا با همین سبک
وارد رقابت های یورو شــد .البته یک نکتــه را باید بگویم؛
اسپانیا تمام نشده .انها هنوز قدرت بزرگی در دنیای فوتبال
هستند .هر چند از دور رقابت ها کنار رفتند اما فراموش نکنیم
که این ایتالیــا بود که انها را حذف کــرد .مایلم به نکته ای
درباره اسپانیا اشاره کنم؛ انها یکی از مهم ترین مهره های
خود را در این جام نداشتند؛ ژاوی هرناندز .بازیکنی که واقعا
در میانه میدان همه چیز را طراحی یا بهتر بگویم مهندسی
می کرد .وقتــی او کنار رفت اســپانیا نتوانســت نظیر این
بازیکن را برای قرار گرفتن در میانه میدان پیدا کند .شاید
بگویید اینیستا اما من در پاســخ می گویم اینیستا یک خط
جلوتر از ژاوی و چسبیده به مهاجمان تیم ملی اسپانیا بسیار
کارامد است نه در پســتی که ژاوی بازی می کرد .بنابراین
اسپانی ا هافبک طراح و بازی سازی همچون ژاوی را نداشت
که اهنگ تیم را در دفاع و حمله تنظیم کند .اسپانیا با حضور
ژاوی ،اینیستا و داوید ویا واقعا تیمی دست نیافتنی بود اما در
ی مانده
حال حاضر تنها یک بازیکن از این مثلث برایش باق
و همین موضوع باعث شده تا کار برای شان سخت شود.
در واقع انها از ســه عنصر که بهترین مهره ها برای اجرای
سبک تیکی تاکا بودند تنها یک مهره را در این جام داشتند
اما دل بوسکه همچنان تاکید داشت که با همین سبک بازی
کنند .طبیعی هم هست .انها در مورد تغییر شیوه بازی شان
حساســیت های زیادی دارند .به همین راحتی مسیر و راه
فوتبال شان را تغییر نمی دهند .یک سری اصول مشخص
دارند .اما انها حذف شــدند .حاال این فرصــت را دارند که
اشتباهات شان را متوجه شوند.
انها حتما به این نکته توجه می کنند که با چه ابزاری
باید در جام جهانی حضور پیدا کنند و البته با چه شیوه ای؟
اما نکته ای که می خواهم بگویم این اســت که فوتبال در
دنیای امروز طوری شده که تیم ها نمی توانند خیلی یکدیگر
را غافلگیر کنند .دلیل اصلی این موضوع پخش مســتقیم
بازی های فوتبال در سراسر دنیا است .بازی ها را می بینیم.
تحلیل می کنیم و با شیوه های مختلف بازی اشنا می شویم.
مربیان و تیم های حرفه ای در دنیــای امروز وقتی بازی ها
را می بینند روی مســائل فنی کار می کننــد .دیگر غافلگیر
نمی شوند.
مختصات فنی تیم ها را می دانند و مهم تر از ان روش
برخورد با این ســبک ها را پیدا می کنند .در یورو 2016نیز
همین اتفاق برای اســپانیا رخ داد .دســت انها برای دیگر
تیم ها رو شد .می دانید کدام تیم ها امروز می توانند ناشناخته
باقی بمانند؛ کره شمالی .چون اساسا هیچ ارتباطی با دنیای
پیرامون خود ندارند و اجازه نمی دهند که دنیا انها را ببیند.
البته انها هیچ وقت در فوتبال پیشرفت نمی کنند چون اساسا
اجازه نمی دهند فکر تازه ای در کشورشان شکل بگیرد.
حذف ناباورانه انگلیس
اما برای من انگلیس هم پروژه ای خاص است .اینکه
چرا حذف شــدند؟ انها چه چیزی کم دارند؟ مگر نه اینکه
خیلی ها فکر می کردند انها یکی از مدعیان جدی قهرمانی
در یورو 2016باشند اما چنین اتفاقی رخ نداد و انها مقابل
تیمی حذف شــدند که باید قبول کنیم خیلــی تیم عجیب
و تاکتیکی محســوب نمی شود و بیشــتر با انگیزه و روحیه
جاه طلبی اش موفق شد انگلیس را حذف کند.
روی کین در مورد حذف انگلیس به نکته مهمی اشاره
کرده و گفته اســت انگلیس مدافع وســط ندارد و دقیقا به
همین دلیل حذف شــد .کین ادامــه داده« :انگلیس در
تورنمنت های بعدی نیز به دلیل فقدان یک مدافع وســط
با کیفیت به مشکل برخواهد خورد».
البته من معتقدم اســمالینگ و کی هیــل بازیکنان
با کیفیتی هستند اما مدافعانی نیستند که یک تیم را تا فینال
حفظ کنند .نکته دیگری که بــه حذف انگلیس برمی گردد
اتکای بیش از حد این تیم در خط حمله به وین رونی بود.
همه می دانیم که وین رونی بازیکن با کیفیتی اســت اما نه
ان قدر بزرگ که بتوانــد انگلیس را به فینال ببــرد .در یورو
نیز هرگــز مهاجمی نبود که مدافعان حریف از او بترســند.
او در بازی با ایسلند نیز تاثیرگذار نبود .مک الرن نیز درباره
حــذف انگلیس گفته اســت« :برای من حــذف انگلیس
عجیب نبود چون بازیکنان تیم ملی حاال مدت ها است که
می ترسند .ترس دارند .از اینکه دست خالی برگردند واهمه
دارند و در همه تورنمنت ها با فشار و استرس باالیی حاضر
می شوند .بارها ناکام مانده اند و شکست خورده اند .حتی اگر
در شرایط خوبی هم باشند استرس کار انها را سخت می کند
و حتی منجر به حذف شان می شود».
با همه اینها کمتر کســی فکر می کرد که انگلیس به
ایســلند ببازد .خود من فکر می کردم کار به ضربات پنالتی
کشیده شود.
شب سخت ایتالیا
امضای اقای کونته
مایلم در مورد فرانسه خیلی کوتاه بگویم که انها نیز از
نداشتن مدافع وسط خیلی خوب و با کیفیت رنج می برند اما
میزبانی و همچنین تمرکز باال و انسجام تیمی باعث شده تا
اینجای کار موفق شوند.
اما در مورد ایتالیا باید بگویم که مــا امضای کونته را
پای ســبک این تیم می بینیم .کار اقای کونته نســبت به
مربیانی که پیش از او سرمربی تیم ملی ایتالیا بوده اند خیلی
راحت تر است .چون کونته با ستاره و فوق ستاره های فوتبال
ایتالیا سروکار ندارد .او با بازیکنان جوانی کار دارد که گوش
به فرمان او هســتند و به خوبی و با دقت تمام دستورات او
را در زمین اجرا می کنند .تعلیم پذیــری در چنین تیم هایی
خیلی مهم اســت .بنابراین ایتالیا تا کنون درخشان ظاهر
شــده .بازیکنانی که به عنوان جانشین به میدان می ایند را
نگاه کنید .واقعا با شور و انگیزه باالیی وارد زمین می شوند و
به درستی دستورات کونته را اجرا می کنند.
در واقع کونته مشــکل پراندلی را نــدارد .پراندلی با
ستاره ها و فوق ستاره ها کار می کرد که در دقایقی از بازی ساز
خودشــان را می زدند و خیلی گوش به فرمان سرمربی تیم
نبودند .کونته حاال با خط دفاعی که از یووه انتخاب کرده
و به فرانسه برده می خواهد دروازه ایتالیا را بسته نگه دارد.
این خط دفاع اعتماد به نفس ایتالیا را باال برده است .ضمن
اینکه باید نکته مهمی را درباره ایتالیــا بگویم .خیلی ها به
اشتباه فکر می کنند که تیم کونته کاتاناچیو بازی می کند.
نه ،این طور نیست .کاتاناچیو یعنی 4دفاع حریف گیر و یک
سوئیپر که پشت این دفاع قرار می گیرد .در صورتی که تیم
کونته االن دفاع منطقه ای را در دستورکارش قرار داده است
و البته به خوبی هم افســایدگیری می کند .این دفاع ایتالیا
سه نفره است و 5هافبک به انها نزدیک می شوند تا انسجام
عجیبی در ســازمان خط دفاعی تیم شان به وجود بیاورند.
بنابراین ایتالیا با سه دفاع و بدون سوئیپر بازی می کند.
مدعی اصلی قهرمانی
المان؛ وقتی می خواهیم در مورد المان حرف بزنیم
باید به 2010برگردیم .انها به این نتیجه رســیدند که با ان
فوتبال به جایی نمی رسند .تصمیم گرفتند شیوه بازی شان
را تغییر دهند .تصمیــم گرفتند که دیگر فوتبال ماشــینی
بازی نکنند.
تغییرات خیلی زیادی در فوتبال شــان ایجاد کردند.
این ماموریت به دو باشــگاه بزرگ دورتموند و بایرن مونیخ
محول شد .انها پرس زودهنگام و پاس های کوتاه و متعدد
و همچنین تعویض به موقع بازی را در فوتبال شان نهادینه
کردند .انها در 2014به دنیا نشان دادند که چقدر قدرتمند
هستند و در فرانسه نیز به نظر من یکی از بخت های اصلی
قهرمانی هستند .در واقع به نظر من یکی از دو تیم المان و
فرانسه قهرمان یورو خواهد شد .المان تلفیقی از باتجربه ها
و بازیکنــان جوان با کیفیت اســت و در ایــن تورنمنت هم
نشــان داده که هر چقدر که زمــان می گذرد بهتــر از قبل
بازی می کند.
نقش مهم پپه در موفقیت پرتغال
المان ها فضا را در اختیار حریف نمی گذارند
جالل چراغپور
کارشناس فوتبال
3
مثلث | شماره 315
در مرحله یک هشتم نهایی رقابت های یورو ،2016دو
تیم ملی اسپانیا و انگلستان با شکست برابر ایتالیا و ایسلند،
از دور مســابقات حذف شدند .شکســت هایی که هرکدام
تبعات خاص خود را به همراه داشت و البته حذف انگلستان
به دست تیم ناشناخته ایسلند ،به نوعی بزرگترین شگفتی
رقابت ها قلمداد شد.
در گذشته یکی از ســبک های کالسیک و پنجگانه
فوتبال جهان ،سبک فوتبال بریتانیا بود که در راس ان خود
انگلستان قرار داشت .ســبکی که مبتنی بر بازی مستقیم
و ارســال از جناحین بود و زمانی رایج ترین و محبوب ترین
ســبک بازی فوتبال در تمام دنیا بود .اما بــه مرور زمان و با
ورود سبک های مختلف دیگر به فوتبال که باعث پیچیده
شدن این ورزش شــد ،نوع فوتبال انگلیســی ها رفته رفته
منسوخ شــد .به نحوی که تقریبا تمام تیم های جهان این
نوع بازی را از دســتورکار تیمــی خود خــارج کردند و برای
کسب موفقیت رو به ســبک های دیگر بازی اوردند .بعد از
این اتفاق و وقتی انگلیسی ها هم خودشان متوجه شدند با
سبککالسیک شاننمی تواننددیگرموفقیتیکسبکنند،
برای عقب نماندن از تیم هایی مانند اسپانیا ،المان و ایتالیا
تصمیم به تغییر سبک فوتبالشان گرفتند و برای این کار دو
روش را امتحان کردند.
در ابتدا انگلیس برای تغییر سبک خود روی به مربیان
خارجی بــزرگ مانند اریکســون و کاپلــو اورد و خیلی امید
داشــتند با حضــور مربیان غیربومــی بتوانند بــه موفقیت
برســند .اما از انجایی که بازیکنان تیم ملی در باشگا های
خود باز هم با همان سبک کالسیک بریتانیا کار می کردند،
تیم ملی هم نتوانست به موفقیت برسد و این راه بی نتیجه
ماند .اما راه دومی که انها پیش گرفتند ،اســتفاده از مربی
بومی اما بازیکنان جوانی بود که ســبک متفاوتی نسبت به
گذشته داشتند.
درســت مثل همین تیمی که در فرانسه ناکام بود که
سرمربی تیم یک انگلیســی قدیمی بود ،اما بازیکنان تیم
که اغلب هم جوان بودند ،نوع فوتبالشــان بیشتر مبتنی بر
تکنیک و ســرعت بود و برای همین می دیدیم که فوتبالی
که انگلیس بازی می کنــد برعکس قبل بیشــتر تمایل به
عمق دارد تا کناره ها و برای همین هم امید زیادی داشتند
که نتیجه بگیرند که البته این بار هم در این راه ناکام بودند
و حاال باید دید بعد از این شکســت ،انگلستان چه راهی را
برای پایان دادن بــه دوران ناکامی خــود امتحان خواهد
کرد .البته این را هم باید بگویم که انگلیس حتی اگر ایسلند
را هم شکست می داد ،در مرحله بعد نمی توانست فرانسه
را مغلوب کند و در کل تیمی نبود که زورش به قدرت هایی
مانند فرانسه یا المان برسد.
دلیل شکســت اســپانیا اما متفاوت اســت؛ در مورد
اسپانیا باید گفت دلیل اصلی حذف این تیم ،فرسوده شدن
مهره های کلیدی اسپانیا بود که دیگر مانند گذشته توانایی
این را نداشتند که سبک تیکی تاکا یا مالکیت توپ باال را به
خوبی اجرا کنند.
در قلب خط هافبک اینیستا نسبت به چهار سال قبل
بازیکن ضعیف تری شده بود .همین مســاله برای پیکه و
راموس در خط دفاع هم صادق بــود .ضمن اینکه در خط
حمله اســپانیا ،در حالی که قبال نفراتی چون راموس و ویا
حضور داشتند که خیلی خوب با سبک تیکی تاکا هماهنگ
بودند ،این بار مهاجمــی مانند موراتا بــازی می کرد که به
دلیل بــازی در لیگ ایتالیا ،نوع بازی او بیشــتر به ســبک
فوتبال ایتالیا می خورد تا اسپانیا .به همین دلیل باید گفت
اصلی ترین عامل حذف اسپانیا از یورو ،ناکارامدی بازیکنان
این تیم در سبک مخصوص اسپانیا بود.
بــا حــذف انگلســتان از رقابت هــای یــورو ،2016
ســال های دوران ناکامی این تیم به عدد 50رسید و حاال
دیگر باید گفت نیم قــرن از اخرین قهرمانــی انگلیس در
یک تورنمنــت معتبر گذشــته اســت .دلیل ایــن ناکامی
طوالنی مدت چیست؟ سبکی که هوادار انگلیسی دوست
دارد و می پسندد ،چیزی نیست که بتوان با ان موفق شد.
این مســاله در حال حاضر بــرای برزیل هم وجــود دارد و
می بینید که این کشور هم سال هاســت که در عرصه ملی
ناموفق بوده است .فوتبال نســبت به گذشته تغییر کرده و
دیگر بازیکنان مثل سابق نیستند .برزیل اگر در گذشته پله
و گارینشا و زیکو و رونالدو را داشت که می توانستند سبک
مخصوص برزیل را به خوبی اجرا کنند ،حاال دیگر این قبیل
بازیکنان را در اختیار ندارد و اگر هم داشــته باشــد ،سبک
بازی دیگر تیم ها این اجازه را به انها نمی دهد که به راحتی
فوتبال دلخواهشان را در زمین اجرا کنند .این مساله برای
انگلستان هم صدق می کند .در این مورد مساله ای که باید
بگویم این است که در حال حاضر ســبکی که المان ها در
فوتبال ارائه می دهند ،بهترین نوع فوتبال است .سبکی که
همه چیز را به بهترین شکل در خود دارد .از مالکیت توپ تا
بازی در عرض و عمق و ارسال از جناحین و بازی فیزیکی.
ضمن اینکه المان مهره های خوبی هــم برای اجرای این
سبک از بازی دارد و همین موجب برتری فعلی انها نسبت
به بقیه شده است.
با پایــان مرحله یــک هشــتم نهایی یــورو 2016و
مشخص شــدن هشــت تیم پایانی ،حاال یک بار دیگر دو
رقیب قدیمی فوتبال اروپا یعنی المان و ایتالیا باید رودرروی
هم قرار بگیرند .ابتدا در مــورد ایتالیا باید بگویم چیزی که
در حال حاضر این تیم را خیلی سر زبان ها انداخته و باعث
شده در دنیای ژورنالیســتی مطرح شوند ،برعکس گذشته
بازیکنان این تیم نیستند ،بلکه انسجام تیمی و کارگروهی
انها است که در این چند بازی بســیار به چشم امده است.
سبک و سیستمی که ایتالیا در این دوره با ان بازی می کند،
سیستمی است که خود المان ها بنیان گذار ان بودند و 15
سال از بهترین دوران تاریخ خود را با همین سیستم پشت
سر گذاشتند .اما از انجایی که این سیستم 2-5-3ایرادات
خاصی داشت ،المان ان را کنار گذاشت .ولی ایتالیایی ها
با انجام تغییرات و به روز کردن این شیوه ،هنوز به استفاده
از ان اعتقاد دارند و می بینیم که خیلی هم خوب ان را اجرا
می کنند.
احساس من این است که در این بازی المان به راحتی
اجازه کار به ایتالیا نخواهد داد .در این سیستمی که ایتالیا
ارائه می کند ،گسترش دادن به بازی در زمان حمله اهمیت
خاصی دارد که باتوجه به سبک بازی المان و مهره های این
تیم در خط میانی و دفاع ،فضا را در اختیار حریف نخواهد
گذاشت و قطعا ایتالیا در بازی بعدی برای کارهای هجومی
مشکل خواهد داشــت .ضمن اینکه در بخش دفاعی هم
باتوجه به سبک بازی المان و شیوه حمالت انها که بیشتر
به ســمت کناره های محوطه جریمه ،نه نقطه کرنر تمرکز
دارد ،باید گفت ایتالیا شب ســختی را هم در دفاع پیش رو
خواهد داشت.
ورزش
وقتی اسم پرتغال را می شنویم ناخوداگاه نام رونالدو
هم به ذهن مان خطور می کند .پرتغالی ها یک ایراد بزرگ
دارند و ان این است که بیش از حد به رونالدو متکی هستند.
اگر اتکای خود به رونالــدو را کم کنند بســیار بهتر از اینها
می توانند نتیجه بگیرند و بازی کننــد .در مورد خط دفاعی
این تیم اما ماجرا فرق می کند .پپه در خط دفاع فوق العاده
است .نمی توانیم نقش این بازیکن را در حفظ دروازه پرتغال
نادیده بگیریم .سانتوس مربی خیلی خوبی است و به نظرم
پرتغال را به تیمی تبدیل کرده کــه بدون توپ خیلی خوب
کار می کند.
ورزش
71
گزار
ش ویژه
از بی اعتنایی رضاییان
تا بغض برهانی
لو انتقاالت عجیب فصل شانزدهم
نق
لو انتقاالت در ایران همیشه ابستن اتفاقات
فصل نق
ی گرفته ،تا
عجیب بــوده اســت ؛ از قراردادهــای نجومــ
پیوســتن ســتاره ها به تیم های رقیب .نقل و انتقاالت این
فصل اما در نوع خود بسیار عجیب بوده است .در ادامه به
بررسی نقل وانتقاالت انجام شده می پردازیم.
علیرضا بیرانوند
انتقال علیرضــا بیرانوند به پرســپولیس اولین بمب
فصل نقل و انتقــاالت بود .یکی از دالیل قهرمان نشــدن
پرســپولیس قطعا خط دروازه این تیم بود ؛ ضعفی که حتی
با اضافه شــدن لوبانف هم برطرف نشــد .حضور بیرانوند
در پرسپولیس حاشــیه های زیادی داشت .او قبل از امدن
رحمتی به استقالل خود را اســتقاللی می دانست و حتی
در صفحه مجازی اش ایــن موضوع را مطــرح کرده بود.
اما اضافه شــدن رحمتی به اســتقالل و حضــور موفق او
درون دروازه و البته تمدید قرارداد او برای سه فصل دیگر،
باعث شد بیرانوند راه دیگری در پیش گیرد و این بار خود را
پرسپولیسی بداند .اتفاقی که خشم هواداران استقالل را در
بر داشت .پرسپولیسی شدن بیرانوند قطعا یکی از مهم ترین
لو انتقاالت بود.
اتفاقات در فصل نق
وحید امیری
72
کنعانی زادگان
مثلث | شماره 315
ورزش
عجیب تر از انتقال بیرانوند ،پرسپولیسی شدن وحید
امیری بود .هر روز اخبار ضد و نقیضی در مورد این بازیکن
مطــرح می شــد .نصراللهی مشــاور افشــارزاده از توافق
تقریبا قطعی امیری با استقالل خبر می داد .از سوی دیگر
ترکاشوند ،مشــاور مالی پرســپولیس خبر از توافق امیری
با پرســپولیس داد .حضور علیرضا منصوریــان در تمرین
تیم ملی این شــائبه را به وجود اورد کــه او برای صحبت با
امیری به تمرین رفته است تا او را متقاعد کند که به استقالل
بیاید ،اتفاقی که البته به مذاق پرسپولیسی ها خوش نیامد.
در نهایت اما این امیــری بود که تصمیــم نهایی را گرفت
و قرارداد جنجالی اش را با پرســپولیس امضــا کرد و بعد از
پیوستن به این تیم نیز گفت به حرف دلش گوش داده و به
پرسپولیس امده ،حرفی که البته این بار ناراحتی هواداران
استقالل و واکنش های منفی انها را به همراه داشت.
انتقال کنعانی زادگان مدافع سرباز ملوان به استقالل
از عجیب تریــن اتفاقات فصل نقل وانتقــاالت لیگ بود.
کنعانی زادگان بازیکن پرســپولیس بود که به دلیل خدمت
سربازی به ملوان رفت و به نظر می رسید بعد از اتمام دوران
خدمت باید به جمع این تیم بازگردد .مسئوالن پرسپولیس
معتقــد بودند کــه او هنوز بــا پرســپولیس قــرارداد دارد و
نمی تواند به تیم دیگری برود .اما با این حال کنعانی زادگان
با بی اعتنایی به حرف مسئوالن پرســپولیس به تیم رقیب
یعنی استقالل پیوست .انتقالی که واکنش های مختلفی
را از ســوی هواداران دو تیم به وجود اورد .کنعانی زادگان
که در صفحه مجازی اش با نشــان دادن عدد شش برای
اســتقاللی ها کری خوانده بود ،به یک باره استقاللی شد.
عجیب تر اینکه او در مصاحبه ای گفت از بچگی استقاللی
بوده است.
کاوه رضایی
ابی پوش شــدن کاوه رضایی اما مرهمــی بود برای
استقاللی ها .انها که احســاس می کردند در جذب وحید
امیری از پرسپولیس شکســت خورده اند ،با پیوستن کاوه
به تیمشــان به نحوی دربــی نقل وانتقاالت را به تســاوی
کشــاندند .کاوه رضایــی از جمله بازیکنانی بــود که گفته
می شد با پرســپولیس به توافقات خوبی رســیده و در یک
ی ایــن تیم قــرار دارد .اما با چرخشــی ناگهانی نهایتا
قدم
استقاللی شد .مذاکرات رضایی با پرسپولیس و پیوستنش
به استقالل شــائبه های زیادی را به وجود اورد .هواداران
پرسپولیس معتقدند کاوه از قبل با استقالل به توافق رسیده
بود و مذاکرات او با پرسپولیس صوری بوده است .در نهایت
رضایی ترجیح داد پیشنهادهای اروپایی و داخلی اش را رد
کند و به استقالل بپیوندد.
بختیار رحمانی
بختیار رحمانی بارها گفته بود که استقاللی است .او
پیش از این نیز تا استان ه استقاللی شدن پیش رفته بود اما
هر بار بنا به دالیلی نمی توانست ابی پوش شود .خبر انتقال
او به اســتقالل خبر خوشــی برای هواداران این تیم بود،
چراکه او فصل موفقی در تراکتور داشــت و جزو مهرهای
خوب این تیم بود .ضمن اینکه با جذب او ،اســتقالل در
پست هافبک بازیســاز که فصل گذشــته کمبود زیادی را
در این قســمت احســاس می کرد ،صاحب مهره ای قابل
اتکا شد.
ی و رضاییان
طارم
تکلیف ایــن دو بازیکن البته هنوز معلوم نیســت .به
نظر می رسد تکلیفشــان با خودشان هم مشخص نیست.
رضاییان می گوید درگیر مریضی پدرش است اما در نهایت
سر از ترکیه درمی اورد .رفتارهای رضاییان به شدت برانکو
و مدیران پرســپولیس را عصبانی کرده اســت ،چرا که انها
معتقدند رضاییان با پرسپولیس قرارداد دارد .فعال به صورت
قطعی وضعیت این بازیکن مشخص نشده است .اما به طور
قطع حتی اگر او به پرسپولیس بیاید دیگر محبوبیت فصل
گذشته را در میان هواداران پرسپولیس و البته شاید برانکو
نخواهد داشت.
از طرف دیگر مهدی طارمی بالفاصلــه بعد از اتمام
فصل اعالم کرد قصد دارد فوتبالش را در اروپا ادامه بدهد.
در ابتدا گفته می شــد این بازیکن از اللیــگا ،لیگ یونان،
روســیه ،المان ،انگلیس و لیگ ترکیه هم پیشنهاد دارد.
اما در نهایت پس از بی نتیجه ماندن مذاکرات با تیم های
اروپایی ،او برای تمدید قرارداد به همراه وکیلش به باشگاه
پرســپولیس رفت و البته خیلی زود جلســه را برای سفر به
کشــور ترکیه ترک کرد .ســفری که به همراه دیگر بازیکن
سرخپوشان یعنی رامین رضاییان بود و برای مذاکره با تیمی
از سوپرلیگ ترکیه .طارمی پای مذاکره با این تیم ترکیه ای
هم نشست تا شرایط را بررســی کند و به انها پاسخ نهایی را
بدهد .اتفاقی که هواداران پرســپولیس را به شدت نگران
کرده است چرا که پرســپولیس هنوز نتوانست ه یک مهاجم
نوک شش دانگ جذب کند.
سید جالل حسینی
برانکو فصل قبل سیدجالل حسینی را نخواست تا این
ل یکی از بهترین های
بازیکن به نفت تهران برود .سیدجال
نفت در فصل گذشــته بود و بازی های خــوب او برانکو را
متقاعد کرد که حسینی را جذب کند .اتفاقی که البته واکنش
برخی از مدافعان فصل قبل پرسپولیس مانند محسن بنگر
را نیز در پی داشت .شاید اگر برانکو فصل قبل سید جالل
را جذب می کرد این تیم گل های کم تری دریافت می کرد
و در نهایت با تفاضل گل کمتری نســبت به تیم قهرمان،
نایب قهرمان نمی شد.
محسن بنگر
محســن بنگر؛ بازیکن کلیدی و محبــوب هواداران
پرســپولیس .بازیکنــی که هــواداران بارهــا در صفحات
مجازی خواســتار ماندن او در پرســپولیس شــدند .اما او
ب ه تراکتورســازی تبریز پیوســت .البتــه او بر خالف برخی
گمانه زنی هــا مبنی بــر اینکه با هــواداران تراکتورســازی
به مشــکل برمی خورد به تبریز رفت و مورد اســتقبال گرم
پرشورها قرار گرفت.
محمد نوری
نوری که فصل قبل با وجود درخواست و عالقه برانکو
به تمدید وی ،به دلیل مشــکل مالی باشگاه پرسپولیس از
این تیم جدا شــده و به تیم ضعیف المسیمیر قطر پیوسته
بود ،بعد از ســقوط ایــن تیم به دســته دوم فوتبــال قطر
دوباره به ایران بازگشت .در بازگشــت به ایران اما او با چند
پیشــنهاد جدی روبه رو بود اما در نهایت مثل محسن بنگر
تراکتورسازی را انتخاب کرد.
ارش برهانی
بازیکنی که 9سال در استقالل بازی کرد و تبدیل به
بهترین گلزن تاریخ لیگ برتر شــد .برهانی روزهای خوب
و بدی در این تیم داشــت و گل های زیادی به ثمر رساند.
شاید اگر در فینال جام حذفی ان ضربه سر را به گل تبدیل
می کرد با خاطره ای بسیار خوب استقالل را ترک می کرد یا
شاید حتی در تیم محبوب خود باقی می ماند .با این حال او
مثل حنیف عمران زاده جایی در لیست منصوریان نداشت.
به نظر می رسد تراکتورسازی ،استقالل و پرسپولیس
تیم هایی هستند که موفق شده اند بهترین و با کیفیت ترین
بازیکنان را در همه خطوط جذب کنند .ایا قدرتمندتر شــدن
تیم هایپرطرفدارباردیگرمردمرابافوتبالولیگبرتراشتی
خواهددادوورزشگاه هارامملوازجمعیتخواهدکرد؟
ورزش
خداحافظی لئو از
البیسلسته
س هفته
عک
پس از شکســت تیم ملی فوتبال ارژانتیــن در فینال
رقابت های کوپا امه ریکا ،کاپیتان سرشناس این تیم گفت
که دیگر قصد ندارد پیراهن البی سلسته را به تن کند.
لیونل مسی پس از شکســت 4بر 2تیم ملی ارژانتین
برابر شیلی در ضربات پنالتی در فینال تورنمنت صد سالگی
کوپا امه ریکا کــه منجر به تکــرار ناکامی فصل گذشــته
البی سلسته در فینال این رقابت ها و کامل شدن هت تریک
شکست های ارژانتین در ســه فینال متوالی (جام جهانی
،2014کوپــا امه ریــکای 2015و )2016شــد ،گفــت
تصمیمش را برای ترک تیم ملی کشورش گرفته است.
مسی 29ساله که در این بازی پنالتی اول ارژانتینی ها
را از دست داد ،به خبرنگاران گفت« :تیم ملی برای من تمام
شد .این چهارمین فینالی است که من با تیم ملی می بازم.
من دیگر نمی توانم ادامه دهم .من تصمیمم را گرفته ام».
وی ادامه داد« :اکنون شدیدا احساس تاسف می کنم
چون شکست های مان در فینال ها مدام تکرار می شوند.
من ضربــه پنالتی ام را از دســت دادم ،ضربه ای بی نهایت
مهم ،همین!»
در صورتی کــه تصمیم مســی برای تــرک تیم ملی
ارژانتین قطعی باشــد و او دیگر نخواهد برای البی سلسته
بازی کنــد ،تیم ملــی ارژانتین بایــد رقابت هــای انتخابی
جام جهانی 2018در منطقه امریکای التین که تنها شش
بازی اش انجــام داده ،بدون برترین بازیکن جهان از ســر
بگیرد .البته تالش هایی صورت گرفته تا مسی به تیم ملی
برگردد.
طارمی و رضاییان را هیچ کس نمی شناخت
انها می توانستند به شکل بهتری از پرسپولیس جدا شوند
محمود خوردبین
سرپرست تیم پرسپولیس
مثلث | شماره 315
ورزش
ی تعجب
از نحوه کار رامین رضاییــان و مهدی طارم
کردم .امدن و رفتن بازیکن در فوتبــال یک اتفاق عادی
اســت .هیچ چیز هم از بزرگــی و عظمت پرســپولیس کم
نمی شــود ولی به نظر من به خاطر خودشــان هم که شده
می توانستند به شکل دیگری عمل کنند .طوری که از نظر
حاشیه ای نه به خودشان لطمه بخورد و نه پرسپولیس لطمه
ببیند .از همه اینها مهمتر اینکه هوادار ازرده نشود.
هوادار پرسپولیس اگر این بچه ها را دوست نداشتند
که از رفتنشان ناراحت نمی شدند و در ضمن جواب محبت
هواداران هم این نبود .من نمی گویم بازیکن برود یا نرود
اما این بازیکنان هر چه دارند از پرسپولیس است و اگر شده
با یک رقم کمتر باید اینجا می ماندند .به نظرم بهتر از بازی
در ترکیه بودکــه هرکه به انجا رفته از مشــکالت خاصش
می گوید.
جایی خواندم که رامین رضاییان گفته اســت من را
نمی خواستند .مگر می شود پرســپولیس او را نخواهد؟ او
جزو یازده نفر اصلی بود ،باید حرفی زد که منطقی باشــد.
رامیــن قبل از پرســپولیس هــم بازیکن خوبی بــود اما در
پرسپولیس این جایگاه و اعتباری که دارد را پیدا کرد و حق
پرسپولیس و این هواداران این نبود ضمن انکه باتوجه به
اختالف بر سر موارد حقوقی قرارداد می شد به شکل دیگری
هم عمل شود .هر چند باشــگاه اعالم کرده این مسائل را
پیگیری می کند و پرونده جریان دارد.
طارمی هم اگر اینقدر مطمئن بود که می خواهد برود،
ان روز دیگر نباید به باشــگاه می رفت .هــواداران دیگر با
این مســاله کنار امده بودند که طارمی نمی خواهد بماند و
مقصدش اروپاست .سراغش را می گرفتند ولی در فکرش
نبودند اما وقتی به باشــگاه رفــت به هــواداران امید داد و
این طوری رفتنش برای هواداران خیلی ناراحت کننده شد.
با تمام این اوصاف باید به هواداران بگویم ،ناراحت
نباشــند .در تمام ســال های گذشــته بازیکنــان بزرگتر از
این هم از تیم رفته اند اما پرســپولیس ســر جای خودش
است .پرسپولیس باز هم طارمی و رضاییان می سازد .این
هواداران هستند که با حمایت های خودشان پرسپولیس را
بزرگ و عزیز نگه می دارند و بازیکنان را هم می سازند .تیم
به این بزرگی با 40میلیون هوادار که با این مسائل متوقف
نمی شود و این پرسپولیس است که به بازیکنانش شخصیت
مضاعف می دهد.
موضوع رامین رضاییان که از ســوی باشــگاه دنبال
می شود ولی ما به این مســائل کاری نداریم .پرسپولیس
راه خودش را می رود و هواداران اطمینان داشــته باشــند
این تیم با نفراتی که جذب می کند و جایگزین می شــوند و
با حمایت های انها بزرگی خواهد کرد .همان طور که سال
قبل با اینکه در شش هفته اول چهار شکست داشتیم انها به
حمایت خود ادامه دادند و جوابش را گرفتیم.
ی و رضاییان باید شان باشگاه را حفظ می کردند
طارم
و با کاری که کردند ارزش خود را پایین اوردند .کار این دو نه
در شان باشگاه پرسپولیس بوده و نه در شان خود بازیکنان.
انها می توانستند خیلی راحت از طریق باشگاه ترانسفر شوند
که در این صورت کالس و شخصیت فوتبالی شان هم حفظ
می شد .این بازیکنان به جز اینکه ارزش خودشان را پایین
اوردند ،کار دیگری انجام ندادند.
حق با هواداران است که یک ســال در سرما و گرما
تیم را تشــویق کردند .این بازیکنان می توانســتند حرمت
باشــگاه و هواداران را حفظ کنند .ما هم دوست داریم در
سال 10بازیکن به اروپ ا ترانســفر کنیم که از اعتبار فوتبال
ما دفاع کنند ،ولی باید احترام باشگاه و هوادار حفظ شود.
اما باز هــم می گویم که از ایــن بازیکنان خیلــی بزرگتر در
پرسپولیس امدند و رفتند ،تنها چیزی که می ماند ،باشگاه
پرسپولیس است.
به هر حال این دو بازیکن باید دینشان را به پرسپولیس
ادا می کردند .طارمی از شاهین بوشهر و رضاییان از راه اهن
به پرسپولیس امد .قبل از امدنشان به پرسپولیس کسی انها
را نمی شناخت و این هواداران بودند که به انها هویت دادند.
می توانستند خیلی راحت و بدون حاشیه از پرسپولیس جدا
شــوند ،اما بعضی کارهای این دو بازیکن موجب ناراحتی
هواداران شد که حق هم دارند ناراحت شوند.
73
ادامه خدمت
در بهشت
دیدار
74
مثلث | شماره 315
درباره ان 13سرباز وطن که
میهمانان سحری خداوند بودند
13ســرباز «پــادگان ٠٥کرمــان»! همیــن عبارت
چهار ،پنج کلمه ای جهان رسانه ها را شیدای خودش کرد.
13سرباز جان برکفی که در استانه نوزدهمین روز ماه مبارک
رمضان ،سر بر اســتان جهان باقی فرواوردند و به پیشگاه
خدا و موالیشان رفتند.
سربازهای وطن داشتند پس از پایان دوران اموزشی
به شیراز برمی گشتند اما «اتوبوسشان به میانه راه نرسیده،
در دره ای ٢٠متری سقوط کرد و جان 13سرباز را گرفت؛
در حالی که ساعت از ١:٢٠بامداد گذشــته بود و سربازها
در خوابی عمیق فــرو رفته بودنــد ».احمد ،یکــی از این
سربازها که از حادثه جان سالم به در برده ،در بیمارستان یاد
فریادهای دوستانش می افتد و می گوید« :خواب بودیم که
ناگهان راننده فریاد زد «ترمز بریده» .همه پریدند ،وحشت
کرده بودند .اتوبوس تکان های شدیدی می خورد و تعادل
نداشــت .ســربازها فریاد می زدند یا علی ،یا علی ،ناگهان
اتوبوس با سر در دره ســقوط کرد و روی سنگ ها معلق زد؛
دیگر نفهمیدم چه شد ».اما اکنون همه می دانند چه شده،
« 13سرباز ،هنگام بازگشت به خانه کشته شدند».
امــا اخرین تصویری کــه در فضای مجــازی پخش
شده نشــان از روحیه بشاش و شادابشــان می داد.عکس
ســلفی جمعی گرفته بودند و هرگز فکــر نمی کردند زمانی
که می خوابند دیگر بیداری و بیدار باشــی در کار نباشــد و
صبح گاه بعدی در پادگان و در زمان برافراشته شدن پرچم
ســه رنگمان به جای این 13تن 13دســته گل قرار است
خبردار بایســتند و دیگر توان بیان نیســت و غم دل اجازه
قلم فرسایی بیشتر نمی دهد .سرباز ها همه فوق لیسانس و
لیسانس و بیشتر شیرازی بودند .می گویند چون اتوبوس با
سرعت می رفته ناگهان ترمز بریده و در دره ٢٠متری سقوط
کرده .البته ان جاده (ســیرجان به نی ریــز) گردنه هایی با
عمق ٨٠متر هم دارد .سربازها ،بنده خداها خواب بودند که
این اتفاق برای شان افتاد و اخرین خواب 13سرباز پادگان
٠٥کرمان ،خیلی طوالنی شــد .ارش امیــدوار که عکس
ســلفی اش با ســربازان پادگان 05کرمان دست به دست
می چرخد و در شــبکه های اجتماعی به طور گســترده ای
پخش شــده ،در گفت وگویی درباره این عکس می گوید:
«وقتی از اموزشی ترخیص شدیم و گوشی هایمان را جلوی
در به ما دادند ،در لحظــه اخر قبل از خروج ،با گوشــی ام
عکس ســلفی را گرفتم .البته کســانی که در تصویر دیده
می شوند ،جز ســه نفری که در اخر عکس هســتند ،بقیه
خوشبختانه زنده مانده اند».
ارش توضیح می دهــد« :من هم قرار بــود با همان
اتوبوس بــروم ،اما کار خیلــی واجبی برایم پیــش امد که
مجبور شدم به شــیراز بروم تا از انجا به الر پیش خانواده ام
عزیمت کنم .در اتوبوس شــیراز بودم که خبردار شدم این
اتفاق افتاده اســت ».او درباره اتوبوس هایی که سربازها
را از پادگان اموزشــی 05کرمان به اهواز بردند ،می گوید:
«اتوبوس ها در اختیار تعاونی ای بودند کــه پادگان با انها
قرارداد دارد و نقل و انتقال پــادگان با اتوبوس های همان
شرکت انجام می شود .سربازها هم بیشترشان می خواستند
با اتوبوس پادگان بروند چون مسیر طوالنی بود و هزینه بر».
ارش درباره نامــه ای که از ســربازان پادگان دربــاره رفتار
فرمانده گروهان و گردان پخش شــده اســت ،می گوید:
«این نامه صحت ندارد چــون فرمانده گروهان و گردان با
ما برخورد بدی نداشتند .همه ما افسر وظیفه بودیم و وقتی
برخی ســربازها رفتار نادرستی داشــتند ،فرمانده گروهان
یا گردان می گفتند شــما تحصیلکرده هســتید و این رفتار
در شــان شــما نیســت اما هرگز برخورد بدی با ما صورت
نگرفت ».این ســرباز به هم خدمتی هایش اشاره می کند
که در این سانحه جانشــان را از دست داده اند« :همه انها
با ما در یک اسایشگاه بودند .حداقل با 10نفرشان دوست
صمیمی بودم .بیشتر بچه ها خوشحال بودند که محل ادامه
خدمتشان تقریبا نزدیک به محل سکونتشان است .تصویر
هم همین را نشان می دهد که بچه ها خوشحال بودند».
مدیر تعاونی ای که اتوبوس سقوط کرده را به پادگان
٠٥فرســتاده درباره حادثه گفته اســت « :از پادگان زنگ
زدند ،گفتند اتوبوس می خواهیم برای شــیراز .ما هم یک
دستگاه ولوو را از نظر فنی چک کردیم و با راننده ای باتجربه
و قدیمی ،همراه صاحب ماشــین و ســه کمک راننده ،در
مجموع ٥نفر ،به پادگان فرستادیم اما چند ساعت بعد باخبر
شــدیم که اتوبوس با ٤٢ســرباز در دره الیرز سقوط کرده.
نمی دانم دقیقا چه اتفاقی افتــاده چون هم راننده باتجربه
بود و هم ماشین را قبل از اعزام چک کرده بودیم ».به گفته
او راننده مردی ٦٠ساله است که پس از حادثه در کما فرو
رفته است .با این همه صاحب ماشین و دو کمک راننده در
دم کشته شده اند و حال کمک راننده سوم نیز وخیم است.
البته این تعاونی دیگر نمی تواند فعالیت کند،چرا که به دلیل
دستکاری در سیســتم اصلی خودرو و نصب باک اضافه،
عدم بازدید مدیر فنی از اتوبوس یاد شده ،عدم ممهور بودن
صورت وضعیت مســافری به مهر شــرکت ،حمل کاالی
غیرمجاز ،حمل مســافر اضافه بر ظرفیت و عدم دریافت
مجوز حرکت کاروانی از پلیس راه برای 15دستگاه اتوبوس
در اختیار این شرکت که مسافران خاص از جمله سربازان
پادگان 05را حمل می کرد ،به عنوان متخلف تشــخیص
داده شده و مجوزش باطل شده است.
سرهنگ کسری سیروسی ،فرمانده پلیس راه شمال
اســتان فارس ،علت ســقوط اتوبــوس در دره را «ناتوانی
راننده در کنترل خودرو» به دلیل «سرعت غیرمجاز» اعالم
کرد و گفت« :اتوبوس ســربازان در مســیر شرق به غرب
محور ســیرجان به نی ریز در حرکت بود که در گردنه الیرز
از جاده منحرف شد و پس از برخورد با گاردریل ،به دره ٢٠
متری سقوط کرد ».سرهنگ سیروســی از اغاز بررسی ها
برای تشــخیص میزان تاثیر «حمل کاال و انسان قاچاق
در اتوبوس» در حادثه نیز خبر داده اســت؛ موضوعی که
سرهنگ عزیز برزگر ،فرمانده منطقه انتظامی نی ریز با تاکید
بر ان به تارنمای محلی «نای ذی نیوز» گفته اســت« :در
این اتوبوس ،عالوه بر کاالی قاچاق ،دو افغان نیز در باک
گازوییل خودرو سوار شده بودند که امدادگران هالل احمر،
پس از سه ساعت جست وجو ،جنازه انها را با شکافتن باک از
میان پاره های اهن بیرون کشیدند« ».عدم نصب حفاظ در
قوس جاده» نیز موضوع دیگری است که به گفته سرهنگ
محمدحســین حمیدی ،فرمانده پلیس راه کشور ،بررسی
تاثیر ان در حادثه اغاز شده است.
پزشــکی قانونی اعالم کرد کــه از 19متوفای این
حادثه 13 ،نفر سرباز ،سه نفر شامل راننده ،کمک راننده و
شاگرد و سه نفر نیز از اتباغ افغان بودند که تنها هویت یک
نفر از انها شناسایی و دو نفر همچنان ناشناس هستند.این
یعنی 13سرباز از بین ما رفتند 13 ،سرباز وطن.سربازهای
وطن ،با کاله های افتابگیرشان و با پوتین ها و لباس های
خاکی رنگ ،به قول شــاعر تجسم و تجسد وظیفه بودند.
انها که در بهترین ســال های جوانی شــان لباس مقدس
دفاع از وطن به تن می کنند و نماد و نهاد مقاومت ملت در
برابر صف بدخواهان و دشــمنان می شوند ،مقربان درگاه
رحمانیت و رحیمیت پروردگار هســتند ،نیســتند؟ کســی
می گفت خدا اگر بخواهد کسی را عزت بدهد ،لباس دفاع
از ملت را به تنش می پوشاند و می میراندش .حاال ببین که
ماه ماه رمضان است ،ببین جوان بوده اند ...می گفت انها
را خدا با همین لباس های سربازی شــان محشور می کند
تا روی شانه هایشــان درجه افتخار بگذارد .می گفت انها
جوان بودند و سیدان جوانان اهل بهشت ،به استقبالشان
می ایند ،به صورتشان لبخند می زنند و می گویند« :خوش
به حالتان ».تازه اول خدمت این سربازهاست .انها ادامه
خدمتشــان را باید در بهشــت باشــند .انجا درجه ،لبخند
معصومین است و دعای خیر مردم.
هفت هشتم
ایده با موضوعات اجتماعی مبتال به ان ،نمایشــنامه را در
ظرفی با فضای امروزی به مخاطب ارائه دهم».
حمید رضا تتمــاج ،کارگردان اول ایــن نمایش هم
اعتقاد دارد که« :همتی با وام گرفتن از «تعزیه» که یکی
از سبک های مطرح نمایش های مذهبی ایرانی محسوب
می شود سعی کرد بر این ارمان وفادار بماند و ما نیز به این
م با روی اوردن
تفکر احترام گذاشــتیم و هرگز سعی نکردی
به سبک های غربی که شــاید در جذب مخاطبان توانایی
بیشــتری دارند ،مخاطب را به سمت ســالن ها بکشانیم؛
بلکه تمام تالش ما این بود تا یــک نمایش ایرانی و مبتنی
بر اســلوب های ایرانی ارائه دهیم .اعتقاد ما بر این است
به طوری که تماشــاگران ما پس از تماشای اثر مخاطبان
بیشتری را به سالن اوردند .تا جایی که حتی بعضی شب ها
ظرفیت سالن کفاف جمعیت را نمی داد و بعضی از دوستان
به ناچار روی زمین نشستند و نمایش را دنبال کردند».
علی برجی ،کارگــردان دوم و بازیگر این نمایش هم
درباره علت انتخاب ایــن کار و فضای حاکــم دران گفته
اســت «:نکته مهم تاثیر حضور امام بر مردمی بود که امام
از شــهر ها و روستاهایشــان عبور می کرد و این تاثیر برایم
خیلی جذاب بود.قدمگاه های معروفی که راجع به امام رضا
در تاریخ روایت شده اســت ،به شایستگی تاثیرات رفتاری
و شــخصیت امام را در این مقطع تاریخی بــر مردم ایران
نشان می دهد .هنوز هم این تاثیرات ادامه دارد و روح این
بزرگوار تاثیرات معنوی و روحانی زیادی را به وجود می اورد
و محبوب قلوب همه ماها اســت .به نوعی این ســفر طی
طریق است و شخصیت منفی نمایش (کدخدا)هم این طی
طریق را انجام می دهد و تاثیر می پذیرد و از سیاهی به پاکی
که نمایش ویژگی های معنوی زندگی امام رضا(ع) با شکل
مدرن تئاتر ســنخیت ندارد ؛بنابراین تــاش کردیم با وام
گرفتن از یکی از پرطرفدارترین نمایش های ایرانی یعنی
تعزیه در تمامی ابعــاد اجرا مثل طراحــی صحنه ،حرکات
پرسوناژ ،موســیقی زنده و ...قواعد نمایش های ایرانی را
پیاده سازی کنیم».
وی همچنین دربار ه فضای اجرای نمایش نیز توضیح
داد« :نمایش ما تلفیقی از اداب نمایش ایرانی و تعزیه است
که به نوعی در طراحی صحنه و اجرای اثر از هر دوی ان،
بهره گرفته ایم .طراحی صحن ه ما مینیمال است و بازیگران
فضاهای مختلف قصــه را در یک فضای دایــره وار با چند
چهارپایه و چوب می ســازند .خوشــبختانه هر چه از اجرا
گذشت ما به لحاظ مخاطب شرایط بهتری را تجربه کردیم،
می رسد .کدخدا در این پروســه از چالش ها و اشوب های
درونی عبور می کند و به درستی می رسد و توسط امام مورد
بخشش قرار می گیرد».
نمایش «هفت هشتم» به کارگردانی مشترک حمید
اصغری تتمــاج و علی برجــی با بازی علــی برجی ،عباس
بهمنش ،ســعید بصیری ،نســاء اصالنی ،مژده گیوه کی،
سارا خســروی ،ســپیده نصیری ،مهرناز احدیان و وحیده
نظری تا اواخر تیرماه هر روز به غیر از شنبه ها ساعت ۱۹در
خانه نمایش اداره تئاتر روی صحنه است .نمایش «هفت
هشتم» در سوگواره خمسه در ۶رشته نامزد دریافت جایزه
شده بود که در نهایت توانست چهار جایزه بهترین نویسنده،
بهترین کارگردان ،بهترین بازیگر و بهترین صحنه پردازی
را از ان خود کند.
نمایشی با محوریت سفر امام رضا(ع)
ســالن نمایش خانه تئاتر این روزهــا میزبان نمایش
هفت هشــتم کاری از حمید اصغری تتمــاج و علی برجی
اســت ؛ نمایشــی کــه بــه شــرح صحنه هایــی از زندگی
امام رضا(ع) در مسیر حرکت به ســمت مشهد می پردازد.
«هفت هشتم» داســتان روایتگر یکی از ترفندهایی است
که به سفارش خلیفه عباســی برای شکستن حرمت امام و
کاهش محبوبیت ایشان قبل از ورود به مشهد طرح ریزی
شده است و در ان مامون بزرگان روستاهای حاضر در مسیر
حرکت امام را وسوسه می کند که با نیرنگی وجهه امام هشتم
را بین مردم خراب کنند و در عوض از دادن خراج و مالیات
معاف شوند.
در این میان کدخدای یکی از روســتاها که مردمش
از فقر می نالند حاضر به این کار می شود و تصمیم می گیرد
با انتشــار خبر مرگ فرزنــدش ،از امام بخواهد باالی ســر
فرزندش نماز بگذارد و در حین نماز ،فرزند برخیزد تا با این
اقدام بر جایگاه رفیع امام خدشــه وارد شــود؛ اما داستان
نمایش از زبان پســر کدخــدا روایــت می شــود و او بازگو
می کند که چه اتفاقی می افتد که او مثل یک مرده به خاک
سپرده می شود و بعد از ان چگونه دوباره زنده می شود .این
نمایش درباره شان و منزلت اقا امام رضا(ع) است .در واقع
این داستان واقعا رخ داده اما ســیروس همتی با خالقیت
خودش ان را به زیبایــی دراماتیک تر کرده اســت ....در
حقیقت داستان به دنبال ان اســت تا با بهره گیری از یکی
از ملموس تریــن ابزار ســلطه یعنــی فقر ،نشــان دهد که
سخیف ترین ترفندها نیز در طول تاریخ نتوانست از ارادت
مردم ایران به ائمه بکاهد.
ســیروس همتی نویســنده این نمایش گفته است:
«این داســتان یک ایده ذهنی اســت و ارتباطــی به هیچ
رویداد تاریخی ندارد و من در ان تالش کردم نشــان دهم
که اعتقادات مردم ایران به ائمه اطهار در درونشان نهادینه
شده و هیچ عاملی نمی تواند بر ان خدشه وارد کند .من در
این داستان سوءاســتفاده از فقر و بدبختی را اهرم مامون
برای همفکر کردن مــردم انتخاب کــردم ؛ موضوعی که
امروز هم می تواند باعث تطمیع مردم شود و همین عامل
در همسو کردن ذهن مخاطب با اهداف نمایش موثر بود».
همتی مهمترین دغدغه خود را اشتی دادن مخاطب
با نمایش های ایینی عنوان کرده است «:متاسفانه مضامین
بســیاری از نمایش های ایینــی با ســلیقه مخاطبان امروز
پیوندی ندارند و همین عامل در کاهش تماشاگران این نوع
نمایش ها تاثیرگذار است و من تالش کردم با همسو کردن
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 315
دیدار
عمو پورنگ و کودک سرطانی
کمربند مشکی تکواندو برای عابدزاده
پست علی ضیا برای شب قدر
75
مسی نرو!
دیدار
76
مثلث | شماره 315
خداحافظی ستاره ارژانتینی خبر ساز شد
عکســی می چرخید و همه را متاثر می کــرد ،لیونل
مســی داخل تلویزیــون بود و اشــک می ریختــو کودکی
ارژانتینی دستمال به دست گرفته بود و داشت اشک های
او را پاک می کرد .دیدن اشــک های مســی اســان نبود،
برای هیچ کس اســان نبود .این اشــک ها بی دلیل نبود؛
داستان شکســت های متوالی تیم ملی ارژانتین در فینال
تورنمنت های بزرگ بین المللی باز هم تکرار شــد و این بار
هم این شــیلیایی ها بودند که مانند ســال قبل در ضربات
پنالتی ،البی سلسته را در حسرت رسیدن به جام گذاشتند.
در سناریویی کامال مشابه به فینال سال گذشته رقابت های
کوپا امریکا ،شیلی در پایان یک بازی بدون گل ،در ضربات
پنالتی موفق شد حریف پرستاره اش را که همه ان را بخت
اول قهرمانی می دانستند با نتیجه 2 - 4شکست دهد و عنوان
قهرمانی خاص ترین دوره کوپا امریکا -دوره ای که امسال
برای اولین بار با حضور 16تیم در خارج از امریکای جنوبی
برگزار شد -از ان خودش کند .شب کابوس واری که مسی
در ان به خاطر شــیرجه برای فریــب داور کارت زرد گرفت
زمانی وحشتناک شــد که او اولین ضربه پنالتی تیمش در
پایان بــازی را به بیرون زد .تکرار حرکت او توســط لوکاس
بیلیا در چهارمین ضربه پنالتی البی سلسته ،حکم چهارمین
شکست مسی و یارانش در فینال ها (از سال 2007تاکنون)
را صادر کرد و انها برای ســومین بار در ســه ســال گذشته
طعم تلخ باخت در ایستگاه پایانی را چشیدند تا انتظارشان
برای قهرمانی در یک تورنمنت بزرگ تا جام جهانی 2018
تمدید شود.
ناراحتی ســومین فینال متوالی از دست رفته پس از
جام جهانی 2014و کوپا امریکا ،2015برای مسی ان قدر
زیاد بود که چشــمان او را در پایان بازی غرق در اشک و او
را وادار به گفتن جمله ای کرد که دنیای فوتبال را در شوک
فرو برد« :تیم ملی برای من تمام شد .این چهارمین فینالی
است که من با تیم ملی می بازم .اینجا جای من نیست .من
تصمیمم را گرفته ام .اکنون شدیدا احساس تاسف می کنم
چون شکست هایمان در فینال ها مدام تکرار می شود .من
ضربه پنالتی ام را از دست دادم ،ضربه ای که بی نهایت مهم
بود .همه چیز تمام شد».
تصمیم مسی شــاید عجوالنه باشد؛ البته این چیزی
اســت که اطرافیانش در تیم ملی ارژانتیــن می گویند ولی
خودش با قاطعیت حرف از خداحافظی می زند .مسی البته
در واکنش به این موضوع که ممکن است خداحافظی اش
احساسی هم باشد ،گفت« :تصمیمم قطعی است؛ این به
نفع همه اســت .هم برای خودم و هم برای همه .خیلی ها
این را ارزو می کردند».
بعد از اعــام خداحافظی مســی در ٢٩ســالگی از
تیم ملی ارژانتین ،تعدادی دیگــر از بازیکنان این تیم هم
در صحبت هایشان به خداحافظی از تیم ملی اشاره کردند؛
اگوئرو یکی از این بازیکنان اســت که بعد از صحبت های
مسی گفت این تصمیمی است که خیلی از ملی پوشان به
ان فکر می کنند« :احتماال مسی تنها بازیکنی نخواهد بود
که تیم ملی را ترک می کند .ما ،برخی از بازیکنان به این فکر
می کنیم که دیگر ادامه ندهیم ».بــه غیر از اگوئرو به نظر
می رسد ماســچرانو هم دیگر بازیکنی از نسل فعلی فوتبال
ارژانتین است که قصد دارد از عرصه ملی خداحافظی کند.
البته تاتا مارتینو ،سرمربی البی سلسته (لقب ارژانتین) چنین
موضوعی را رد می کند« :ما برای چندمین بار اســت که در
فینال ناکام مانده ایم ولی این طور نیست که ناامید شویم.
با شناختی که من از ارژانتینی ها دارم ،دوباره بلند می شویم
و بــرای قهرمانی حرکت می کنیــم ».تاتــا در ادامه درباره
خداحافظی بازیکنان ارژانتین از تیم ملی هم گفت« :فکر
نمی کنم کسی واقعا تصمیم داشته باشد چنین کاری کند».
چرا خداحافظی؟
تا وقتی که مســی با ارژانتین جامی کسب نکند ،هر
کاری کــه در زمین انجــام می دهد کار خاصی محســوب
نمی شــود .او تمام فشــارها و انتقادات را به جان می خرد
ولی بدون توجه به اینکه چقــدر خوب بازی کرده ،بحث ها
همیشه بر سر این است که او جام نبرده است.اما این شاید
تنها دلیل خداحافظی نباشد .یکی از مشکالت او درگیری
با فدراسیون ارژانتین است .فدراســیون ارژانتین در حال
حاضر تحت شدید ترین فشارهاست .مسی هفته گذشته از
برخورد انها با بازیکنان انتقاد کرد و فیفا کمی بعد از تحقیق و
بررسی خود درباره این فدراسیون پرده برداشت .فدراسیون
ارژانتین در حال حاضر رئیســی نــدارد و بودجه خاصی نیز
در اختیار ندارد و گزارش ها حاکی از ان اســت که فیفا انها
را جریمه می کند یــا به طور کلی از لیســت تیم های عضو
فیفا خارج می کند .هر چند که چنیــن اقدامات تندی بعید
به نظر می رسند ،شکی نیست که فدراســیون ارژانتین به
ضعیف ترین شکل مدیریت می شود .اما خیلی ها هستند که
این خداحافظی را یک واکنش احساسی می دانند .سرجیو
رومرو ،دروازه بان تیم ملــی ارژانتین یکی از انهاســت که
اعتقاد دارد« :مسی در ان لحظه بیش از حد احساسی بوده
و شاید این حرف ها را از روی احساسات مطرح کرده است
که البته کامال این احتمال مطرح است .پس از شکست در
سومین فینال سه سال اخیر ،مسی به شدت ناراحت بود که
البته منطقی است .هر کسی که گریه او را در زمین می دید،
متوجه درد و رنجی که او متحملش بود می شد و پس از یک
دیدار با چنین نتیجه ای ،طبیعی است که او بخواهد همه
چیز را کنار بگــذارد .این اولین بــاری نخواهد بود که یک
بازیکن پس از بازی چیزی بگوید و بعدها ان را پس بگیرد».
لوئیز ســوارز هم که در دو فصل اخیر برای بارســلونا
بازی های درخشــانی را در کنار مســی و نیمار انجام داده،
در گفت وگو با شــبکه رادیویــی «تنفیلــد» اروگوئه گفت:
«اطمینان دارم که مســی نظــرش را تغییــر خواهد داد،
اما هر تصمیمی کــه در نهایت بگیــرد ،او بهترین بازیکن
تمامی ادوار خواهد ماند .باتوجه به شناختی که از لئو دارم،
مطمئنم که او قصدش برای بازنشستگی از بازی های ملی
را در لحظــه ای که ناراحــت و درمانده بــوده ،اعالم کرده
است .اگر مسی تصمیم به بازنشستگی بگیرد این شرمی
بر فوتبال خواهد بود ،اما اطمینان دارم که او دوباره به این
موضوع فکر خواهــد کرد و تجدیدنظــر می کند.لحظات
سختی است .هر کسی این حق را دارد که در مورد زندگی
خود تصمیم بگیرد و در نهایت باید به تصمیم گرفته شده،
احترام گذاشت».
کمپین بازگشت
همزمان با انتشار این خبر که حسابی قهرمانی شیلی
در کوپاامه ریکا را تحت تاثیر قرار داد ،عده ای از هواداران
تیم ملی ارژانتین با به راه انداختن کمپینی تحت عنوان «لئو
نرو» از مسی خواسته اند در تصمیمش مبنی بر ترک تیم ملی
ارژانتین ،تجدیدنظر کند .نشــریه OLEکــه پرتیراژترین
نشریه ورزشی کشور ارژانتین محسوب می شود ،کمپینی
در شــبکه های اجتماعی بــرای منصرف کردن مســی از
خداحافظی تشکیل داده است .هشتگ NotevayasLeo#
(لئو نرو) در توئیتر به همین منظور تشکیل شده و از مردم
ارژانتین خواسته شده تا از این طریق عالقه شان به ماندن
مسی در تیم ملی را به گوش وی برسانند.
در ایــن کمپیــن خیلی ها حضور داشــتند که شــاید
ن انهــا رئیس جمهور ارژانتین باشد.ســخنگوی
معروفتری
رئیس جمهــور ارژانتین در مصاحبه بــا AFPگفت« :اقای
ماکری با مسی تماس گرفته و به مسی گفته که چقدر به او
و تیم ملی ارژانتین افتخار می کند و از مسی درخواست کرده
که به انتقادات توجهی نکند».
ماکری همچنیــن در توئیترش نوشــت« :هیچ گاه
تا به حال ان قدر به تیم ملی کشــورم افتخــار نکرده بودم.
امیدوارم از دیــدن بهترین تیم جهان برای چندین ســال
دیگر لذت ببرم».
در این میان یکی هســت که می تواند او را برگرداند،
یکی که همیشه مقایســه با او باری بود برای لیونل مسی؛
دیه گو مارادونا .مارادونا ،اســطوره فوتبال ارژانتین عنوان
کرد که حاضر به پادرمیانی برای بازگشت مسی به تیم ملی
ارژانتین اســت.مارادونا درباره خداحافظی مســی گفت:
«لئو باید در تیم ملی بماند .او با امادگی به روســیه خواهد
رفت تــا ارژانتیــن را قهرمان جهــان کند .باید بیشــتر به
بازیکنانی تکیه کند که به او کمــک می کنند نه انهایی که
می گویند می خواهند خداحافظی کنند .نباید با انها ارتباطی
داشــته باشــد تا دیگر یک فاجعه برای فوتبــال ارژانتین
رخ ندهد».
نگینکعبه
خانه پدری
چهره ای جدید از ال احمد
سیره شناسی حضرت علی (ع)
«خانه پدری» عنوان رمانی اســت در بــاره زندگی جالل ال احمــد که تالش می کند
چهره جدیدی از این نویسنده صاحبنام معاصر به نسل جوان معرفی کند .این کتاب به قلم
شهریار زمانی نخستین رمانی است که درباره این نویسنده برجسته به زبان فارسی به رشته
تحریر درامده است .نثر و زبان جذاب و خوش خوان و اســتفاده مناسب از صنعت ایجاز از
ویژگی های این رمان تازه منتشر شده است .نویســنده ،یک مامور دولتی را به عنوان راوی
داستان انتخاب کرده اســت« .جالل ال احمد» نویسنده شاخص نقش موثری در پیشبرد
ادبیات معاصر ایفا کرد و با ایجاد تشکل های ادبی و صنفی ،از جمله کانون نویسندگان ایران
و تالیف و ترجمه اثار ارزنده متعددی توانست جهش بی سابقه ای در نثر فارسی ایجاد کند .بر
همین اساس اشنایی مخاطبان به ویژه نسل جوان با زیر و بم زندگی ال احمد و نیز نشان دادن
چهره تازه ای از او ،از امتیازات این کتاب اســت که جای خالی ان در بازار نشــر به چشــم
می خورد .نویسنده این کتاب «شــهریار زمانی» نویسندگی را از دفتر نشر فرهنگ اسالمی
با انتشار کتاب «ماجرای معنویت در دوران جدید» در حوزه غرب شناسی؛ اغاز کرد .سپس
باتوجه به اهمیت داستان در عصر کنونی ،رو به نگارش رمان اورد و باتوجه به تجربه حضور
در جبهه ،رمان های «زنی بدون کیف دستی» و «هیرو» را در حوزه دفاع مقدس نگاشت.
«زمانی » در ادامه باتوجه به عالقه ای که به مضمون انقالب اسالمی داشت ،در این حوزه
هم کتاب های تقدیر شده «ناهید» و «نشان لبخند» را نوشت که دومی در جایزه قلم زرین
سال ۹۴رتبه تمجیدی را کسب کرد.
کتاب «نگین کعبه؛ رهیافتی در سیره شناســی ،اندیشه شناسی و شخصیت حضرت
علــی (ع)» تالیف مرتضــی صابــری در 6بخش بــا عنوان های «شخصیت شناســی»،
«سیره شناسی»« ،اندیشه شناسی»« ،متون ادبی»« ،ایده ها و موضوعات برنامه سازی»
و «منع شناسی در موضوع امام علی (ع)» از ســوی اداره کل پژوهش های اسالمی رسانه
روانه بازار نشر شده است .در بخشی از مقدمه این کتاب امده است« :محتوای این مجموعه
شامل نوشتارهای کوتاهی اســت که هرکدام به صورت مســتقل قابل استفاده است .این
مجموعه به دلیل اینکه از مطالب اثار مختلف در این زمینه تجمیع گردیده ،ممکن اســت
ت این نوشتار به
به صورت طبیعی از لحاظ قلم و نگارش متفاوت باشــد .تالش شــده اســ
لحاظ منطقی در ذیل بخش های مختلف و منطقی تدوین شود که امیدواریم مورد استفاده
برنامه ســازان محترم قرار گیرد .در بخش محورهای برنامه ســازی با هدف استفاده بهینه
سعی شده تا براساس گروه های برنامه ساز محوریابی انجام شــود و در عین حال نسبت به
مسائل روز جامعه تناسب بیشتری داشته باشد ».نویسنده در صفحه 18کتاب درباره القاب
و اوصاف حضرت علی (ع) اورده است« :در کتب سیره و حدیث ،نام ،لقب و اوصاف حضرت
امیر (ع) به حدود دویست و پنجاه مورد می رسد .برخی از این القاب و اوصاف ،از طرف رسول
خدا (ص) به حضرت علی (ع) اعطا شده است؛ مانند امیرالمومنین ،وصی ،ولی ،ابوتراب
و ...که ویژه ان حضرت هستند و به دیگری اطالق نمی شود و هر یک از انها به بخشی از
فضیلت ها و بعدی از شخصیت بی نظیر ان حضرت داللت دارند»...
خداحافظ پاگنده
باد اسپنسر ،هنرپیشه ایتالیایی در گذشت
او به عنوان یک ورزشــکار حرفه ای مشــهور شــد،
به عنوان یک بازیگر به اوج شهرت رســید و این اواخر هم
به عنوان سیاستمدار کارهایی را انجام داد و همواره چهره
ی داشت او باد اسپنسر است؛ یکی از چهره های
قابل احترام
مشهور ان چیزی که به عنوان وسترن اسپاگتی شهرت دارد.
باد اسپنسر در ســال های جوانی خود یک شناگر حرفه ای
بود .اولین فــرد ایتالیایی بود که توانســت در کمتر از یک
دقیقه مسیر ۱۰۰متر شــنای ازاد را بپیماید .در بازی های
المپیک سال ۱۹۵۲در هلسینکی ،فنالند شرکت کرد و در
شنای ازاد ۱۰۰متر با وزن 58/8کیلوگرم در زمان 58/9ثانیه
به مرحله نیمه نهایی رسید .وی چهار سال بعد ،در المپیک
تابستانی که در شهر ملبورن کشــور استرالیا برگزار شد ،در
مرحله نیمه نهایی با وزن 58/5کیلوگرم ،توانست مسیر۱۰۰
متر ازاد را در ۵۹ثانیه پشت ســر بگذارد .اسپنسر به عنوان
یک بازیکن واترپولو هم عناوین متعددی را به دســت اورد
تا وارد ســینما شــد و در دهه های 70و 80میالدی با بازی
در فیلم های اکشــن کمدی در کنار ترنس هیل به شهرتی
جهانی دســت پیدا کرد .این دو در حدود ۲۰فیلم همبازی
بودند و به خاطر جذابیت و سادگی خاص فیلم هایشان خیلی
زود به شهرت رســیدند .انها بیشتر در فیلم هایی که خالف
جریان رایج فیلم های وسترن اسپاگتی بود ،بازی می کردند.
او در این فیلم ها اغلب نقش یک کابوی یا یک افسر پلیس
را بازی می کرد.
او به دلیل جثــه بزرگش در میان عموم مــردم به نام
«غول بزرگ مهربان» شــهره بود .در ایران او را بیشــتر با
شــهرت «پا گنده» می شــناختند که در اصل نــام یکی از
ن ترینیتی هستم ،به من میگن
فیلم های معروف او است .م
بولدوزر و حادثه سازان از محبوب ترین فیلم های اسپنسر و
ترنس هیل در ایران بود .علت محبوبیت اسپنسر در ایران
بیشتر مرهون دوبله خاطره انگیز زنده یاد ایرج دوستدار است
که به جای باد اسپنســر صحبت می کرد .اگر بگوییم نیمی
از محبوبیت شــخصیت باد اسپنســر نزد جماعت سینما رو
ایرانی به واسطه دوبله ایرج دوستدار بوده اغراق نکرده ایم.
ایرج دوستدار خودش بر خالف باد اسپنسر جثه ای الغر و
ترکه ای داشت ،اما این صدا چقدر به ان شخصیت می امد
و با دوبله ای سرشار از متلک های کوچه بازاری تهران قدیم
ان را جانی دوباره می بخشید.
این هنرمند که مــدرک دکترای حقوق داشــت ،وارد
دنیای سیاست هم شد .سیلویو برلوســکونی نخست وزیر
پیشین ایتالیا در ســال ،2005اسپنســر را برای شرکت در
انتخابات محلــی در التزیو برای حزب راســت میانه فورزا
تشویق کرد ،اما او رای نیاورد .مخالفان اسپنسر همیشه او
را به خاطر درگیر شدن در سیاست های نمایشی مورد انتقاد
قرار داده اند.
باد اسپنسر در سن ۸۶سالگی درگذشت .به گفته پسر
این بازیگر که خودش تهیه کننده سینماســت ،او پیش از
مرگ درد نکشید ،همه اعضای خانواده اش کنارش بودند و
اخرین کلماتی که به زبان اورد« ،متشکرم» بود .او هنگام
مرگ ،در حال بازی در فیلم کئوما برمی خیزد به کارگردانی
انزو جی کاستالری بود .درگذشت این بازیگر با تاثر عمیق
و ایجاد موجی وسیع در شــبکه های اجتماعی همراه شده
است .متئو رنزی نخســت وزیر ایتالیا نوشت« :باد اسپنسر
خیلی دوستت داشتیم ».راسل کرو ،بازیگر فیلم گالدیاتور
هم نوشت« :روحت شاد باد اسپنسر»...
پیشخوان جهانی
جدایی
بریتانیا از اروپا
روی جلد
اکونومیست
مرگ اروپا و
اشپیگل
ماشین ژنتیک
سوژه تایم
مثلث | شماره 315
دیدار
77
بازار
پیام مدیرعامل بانک انصار به مناسبت روز جهانی قدس:
فلسطین محور وحدت و همگرایی
راهبردی امت اسالمی است
ی در پیامی به مناســبت روز
دکتــر ایت الله ابراهیمــ
جهانــی قدس تاکیــد کرد« :فلســطین محــور وحدت و
همگرایــی راهبــردی امت اســامی و تجلــی گاه مکتب
مقاومت و گفتمان انقالب اسالمی است».
به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار؛
دکتر ایت الله ابراهیمی در استانه روز جهانی قدس پیامی
صادر کرد.
بنابراین گزارش مدیرعامل بانک انصار در پیام خود
با ارزوی بهره مندی ملت ایران از برکات ماه مبارک رمضان
و لیالی مبارکه قــدر ،روز جهانی قــدس را مظهر وحدت و
اراده جهان اســام و حق طلبان عالم بــرای تحقق ارمان
ازادی قــدس شــریف و رهایــی ملت مظلوم فلســطین و
برچیده شــدن بساط رژیم جعلی و اشــغالگر صهیونیستی
دانست و تاکید کرده اســت« :با گذشت 37سال از اقدام
حکیمانه و ابتکار تاریخســاز حضــرت امام خمینی (ره) در
نامگذاری جمعه اخر مــاه مبارک رمضــان به عنوان «روز
جهانی قــدس»؛ راهبــرد خاورمیانه بــزرگ رنگ باخته و
رویای اسرائیل از نیل تا فرات باطل شــده و رژیم غاصب
صهیونیستی بیش از هر دوره تاریخی ،نگران اینده مبهم
و پرچالش خود بوده و در انتظار معجزه ای است که حیات
ننگین و ســرطانی اش در سرزمین های اشــغالی را تداوم
بخشید».
این پیام افزوده است :تردیدی نیست «افول هژمونی
امریــکا» در منطقــه راهبردی غرب اســیا و تشــدید روند
اضمحالل رژیــم جــاد و کودک کش صهیونیســتی از
پیامدهای بزرگ روز جهانی قدس و شکل گیری «مقاومت
اســامی» و «نهضــت فراگیــر ضد صهیونیســتی» در
جغرافیای جهان اسالم به شمار می رود.
دکتر ابراهیمی در این پیام با تاکید بر اینکه «راهبرد
صهیونیست ها امروز به گل نشسته و سران تل اویو و حامیان
غربی و عربی انها از تضمین بنیان هــای صیانت و امنیت
اشــغالگران قدس ،بیمناک شــده اند» ،خاطرنشان کرده
اســت« :به یمن بیداری و مقاومت اسالمی و رقم خوردن
انتفاضه سوم با اراده ملت فلسطین به ویژه نسل های چهارم
و پنجم جامعه فلسطینی امروز برتری نظامی مطلق اسرائیل
دچار خال و بحرانی الینحل شده است به گونه ای که راهبرد
«اسالم هراســی» و اسالم ســتیزی دشــمن که با ایجاد
ناامنی های منطقه ای و جنگ های نیابتی در سرزمین های
اسالمی به ویژه در عراق ،سوریه و یمن عملیاتی شده است،
قادر به تغییر معادله به نفع دشــمن مشترک امت اسالمی
نخواهد بود».
مدیرعامل بانک انصار در ادامــه این پیام با تاکید بر
اینکه چشم انداز ارمانی و واقع بینانه روند تحوالت منطقه ای
و کانونی در جهان اسالم بیانگر تحوالت بزرگ و رخدادهای
شگرفت در اینده نزدیک اســت ،تصریح کرده است« :به
فضل الهی گفتمان انتفاضه و مقاومت و پایداری تاریخی و
سرنوشت ساز فلسطین ،ترجمه ارمان ازادی قدس شریف
بوده و ان شاء الله نوید بخش اقامه نماز در مسجد االقصی
به امامت ولــی امر مســلمین جهان امام خامنــه ای عزیز
(مدظله العالی) است».
دکتــر ابراهیمــی در پایــان پیام خــود تاکیــد کرده
اســت« :خانواده بــزرگ بانک انصــار همگام با اقشــار و
احــاد مختلف مــردم فهیم ،انقالبــی و شــهیدپرور ایران
اسالمی با حضور پرشور و با نشــاط در راه پیمایی سراسری
روز قدس حمایت همه جانبه خود را از ملت مظلوم فلسطین
و ارمــان ازادی قــدس شــریف اعــام و تاکیــد خواهند
کرد دشــمن مشــترک امت اســامی اســرائیل غاصب و
متحدان منطقــه ای و فرامنطقه ای ان به ویــژه امریکای
تروریســت پرور برای فرار از باتــاق و مخمصه راهبردی
فراروی خــود در این عرصــه ،راه گریزی نداشــته و تاوان
68ســال ظلم و جنایت علیه فلســطین مقــاوم را خواهند
پرداخت».
دکتر فهمی ،معاون اقتصادی بانک انصار:
بازار
78
مثلث | شماره 279
بانک انصار پرچمدار بهره گیری مناسب
از ابزارهای نوین مالی
دکتر محمدرضا فهمی ،معاون اقتصادی بانک انصار
طی سخنانی در جمع مدیران این بانک بر بهره گیری موثر
از مزایای سوپرمارکت های مالی تاکید کرد .وی در ابتدا با
اشاره به موضوع بانکداری خرد و تجاری گفت« :بانکداری
خرد ایجاب می کند که بانک انصار به منظور تکمیل زنجیره
ارزش خود و پاســخگویی هر چه بهتر به نیاز مشتریان ،از
ظرفیت های بالقوه ســوپرمارکت مالی حداکثر بهره مندی
را داشته باشد».
دکتــر فهمــی پــس از ان بــا اشــاره بــه وظایــف
ســوپرمارکت های یاد شــده گفــت« :انها بنــا دارند همه
خدمات مورد نیاز و تقاضای مشــتریان ،از جمله لیزینگ،
ســهام ،ســرمایه گذاری ،بیمه ،مدیریت ثروت ،خدمات
مسافرتی و ...را ارائه دهند ».معاون اقتصادی افزود« :در
سوپرمارکت های مالی بسته های ارزشی خدمات شامل بازار
سرمایه ،خدمات مدیریت دارایی ،خدمات مالی ،خدمات
مشــاوره ای و اختصاصی ،صندوق های سرمایه گذاری،
بیمه ای ،لیزینگ ،صرافی ،کارگزاری و مشاوره مالی ارائه
می شود و افزایش رضایت مشتریان ،تکمیل زنجیره ارزش
افزوده ،انعطاف در ارائه خدمات و افزایش بهره وری شعب
از مزایای این طرح به شمار می اید».
معاون اقتصادی در فراز دیگری از ســخنان خود از
اخرین مدل سوپرمارکت مالی ارائه شده در سال 2010یاد
کرد و گفت که تاکید اصلی این مدل بر استفاده از فن اوری
اطالعات و فضــای مجازی اســت .وی افــزود« :بانک
مســکن اولین تجربه ســوپرمارکت مالی ایران را در سال
ت مسکن رقم زد و تجربه دوم
1389با عرضه اوراق تسهیال
نیز به عرضه موفق اوراق گواهی سپرده خاص توسط بانک
انصار به عنوان اولین تجربه بانک ها مربوط می شود».
دکتر فهمی سپس به توانایی های بانک انصار در این
حوزه اشاره و اضافه کرد که تجربه استفاده از ابزارهای نوین
در بانک با راه اندازی صندوق های سرمایه گذاری با درامد
ثابت امین و امید انصار وارد مرحله جدیدی شــد .عملیات
اجرایی این طــرح تنها ظرف یــک ماه با اموزش فشــرده
تمامی شعب بانک و تهیه زیرساخت های مورد نیاز منجر به
جذب منابع مناسب شد .لذا ،ظرفیت استقرار سایر ابزارهای
نوین بازار پول و سرمایه با اموزش مناسب و همکاری سایر
بخش های بانک میسر است.
معاون اقتصادی گفت« :به منظور اســتقرار هرچه
ســریعتر ســوپرمارکت های مالی ،به اتفــاق معاونت ها و
مدیران شعب استان ،مدل اجرایی سوپرمارکت مالی انصار
بررسی و سه شعبه نیز به عنوان پایلوت به منظور اجرای اولیه
طرح انتخاب شــده که پس از برطرف کردن مشکالت و
موانع احتمالی ،در سطح تمامی شعب بانک به مرحله اجرا
خواهد رسید».
معاون اقتصادی در پایان از تدوین دوره های اموزشی
و اماده سازی زیرساخت های نرم افزاری صرافی ،لیزینگ،
کارگزاری و بیمه در بانک انصار خبر داد و بر استقرار مطلوب
ســوپرمارکت مالی به عنوان یکی از ابزارهای مالی و نوین
تاکید کرد.
بازار
رشد 600درصدی صدورکارت های هدیه کوثر
از تاریخ 94/9/1الــی 95/4/5تعداد 202هزار فقره
کارت هدیه در 350شعبه موسســه در سراسر کشور صادر
شده است.
به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر؛ یکی
از محصوالتی که بیشــتر بانک ها و موسسات اعتباری در
طول چند سال اخیر ارائه کرده اند کارت های هدیه است.
هدیه کارت کوثر کارتی است که به صورت نقدی و بی نام
با مبالغ معین صادر می شــود و به دارنده ان اجازه می دهد
به دفعات دلخواه تا ســقف موجودی کارت اقدام به خرید
کاال و خدمات از دســتگاه های کارتخوان نصب شــده در
فروشــگاه ها و مراکز تجاری و اداری نمایــد و یا در صورت
نیاز به وجه نقد از طریق پایانه های خودپرداز موسسه کوثر
اقدام نماید.
بر اســاس این گزارش؛ با رونمایــی طرح های جدید
کارت هدیــه موسســه اعتباری کوثــر در اذرماه ســال94
همزمان بــا برگــزاری پانزدهمیــن هم اندیشــی مدیران
موسسه ،تاکنون 202هزار فقره کارت هدیه صادر شده که
این تعداد نسبت به مدت مشابه دارای رشد 600درصدی
است.
این گزارش می افزاید؛ تنــوع کارت های هدیه کوثر
متناسب با نیاز مشــتریان در حوزه های مناسبتی ،مذهبی،
به صورت دلخواه در قالب 40طرح جذاب طراحی گردیده
است.
بر این اساس ،باتوجه به استقبال گسترده مشتریان
محتــرم ،صــدور کارت هدیه با نمــاد ویژه هر اســتان در
دستورکار موسسه قرار گرفته و هم اینک مشتریان گرامی
می توانند عالوه بر دریافت کارت های مناسبتی و مذهبی
نسبت به صدور کارت هدیه با نماد استان نیز اقدام کنند.
شایان ذکر است؛ برای سهولت انتخاب کارت های
ی در تمام شــعب وجود دارد که مشتریان پس
هدیه ،البوم
از مشــاهده و انتخاب کد طرح کارت مورد نظر ،می توانند
کارت هدیــه خــود را در کمتریــن زمان ممکن ،از شــعبه
دریافت کنند.