ماهنامه مثلث شماره 318

‫نه‪ ...‬لزوما‬ ‫اینطور نیست‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره سیصد و هجده‪ 2 /‬مرداد ‪ 88 / 1395‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫ایا ارای سندرز‬ ‫به سمت هیالری‬ ‫میرود؟‬ ‫نیمهشب رازالود‬ ‫شکاف در‬ ‫فراکسیون امید‬ ‫محمود صادقی‪ ،‬مهدی شیخ‬ ‫و شهابالدین بیمقدار‬ ‫از وضعیت فراکسیون امید‬ ‫در مجلس میگویند‬ ‫کارمن‬ ‫عریانکردن‬ ‫واقعیت نیست‬ ‫گفتوگو با‬ ‫سیدرضا میرکریمی‬ ‫مثلث در پرونده ویژهکودتای ترکیه‬ ‫به سئواالت زیر پاسخ میدهد؛‬ ‫چراکودتا بهراحتی شکست خورد؟‬ ‫چه بخشهایی از ارتش علیه اردوغان‬ ‫کودتا کرد؟‪ /‬بعد ازکودتا‪،‬ترکیه‬ ‫بهچه سمتی میرود؟‪ /‬با این‬ ‫کودتا‪ ،‬اردوغان قویتر‬ ‫میشود؟‪ /‬این‬ ‫کودتا‪،‬واقعا‬ ‫کودتا بود؟‬ ‫عبور از عارف یا‬ ‫عبوراز روحانی؟‬ ‫رای اوردن عباسعلیکدخدایی‬ ‫نشانهای از ضعیف شدن‬ ‫اصالحطلبان در مجلس است‬ ‫برتری قدرت ملت‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫و باید همۀ ما با هم متصل باشیم و گمان‬ ‫نکنیم که کار تمام شده و به اخر رسیده است‪.‬‬ ‫باید ما نیمه راه‪ ،‬خودمان را ببینیم که تا اخر راه‬ ‫با قدرت و قوه جلو برویم؛ باید همۀ ما با هم[به‬ ‫پیش برویم]همان طوری که مالحظه کردید‬ ‫به واسطۀ وحدت کلمۀ ملت و به واسطۀ توجه‬ ‫به اسالم و دیانت‪ ،‬این راه را تا اینجا امده‏ایم‪.‬‬ ‫قدرت دست انها بود و ملت ما‬ ‫در صورتی که‬ ‫ْ‬ ‫جز مشــت و خون چیزی نداشت لکن اتکال‬ ‫به خدا کرد و وحدت کلمه در بین همۀ اقشار‬ ‫حاصل شد‪ ،‬به طوری که دیگر ابرقدرتها هم‬ ‫نتوانســتند او را ابقایش کنند! در صورتی که‬ ‫قب ً‬ ‫ال دائم ًا این مسئله را می‏گفتند که «نه‪ ،‬این‬ ‫باید باشد!» این انگلستان می‏گفت که این وفادار به ماست‬ ‫باید باشــد؛ امریکا به صورت دیگر می‏گفت؛ شوروی با این‬ ‫صورتها نمی‏گفت؛ لکن پشتیبان بودند انها همه‪ .‬در صورتی‬ ‫که همۀ ابرقدرتها پشتیبان بودند‪ ،‬و خودش هم یک قدرت‬ ‫شیطانی داشت‪ ،‬سازمانها داشت‪ ،‬بســاط داشت‪ ،‬مع‏ذلک‬ ‫قدرت ملت معلوم شد که باالتر از همه چیز است‪ .‬قدرت ملت‬ ‫مقصد‬ ‫به چه حاصل شــد؟ به این حاصل شد که همه با هم‪،‬‬ ‫ْ‬ ‫اســام! اگر همه هم با هم بودند لکن مقاصدی داشتند که‬ ‫غیر مقصد اســام بود‪ ،‬اینطــور پایداری نمی‏کردند‪ .‬شــما‬ ‫مالحظه کردید که جوانهای ما که شــهید شدند ـ همۀ اینها‬ ‫ـ شهادت را استقبال می‏کردند؛ این برای قدرت اسالم بود‪.‬‬ ‫و از حاال به بعد هم باید این قدرت را حفــظ کرد‪ ،‬این ایمان‬ ‫را حفظ کرد تا این وحدت‏کلمه حفظ بشــود‪ ،‬تا پیروز بشویم‬ ‫ان‏شاءال ّله‏‪ .‬و من امیدوارم که با وحدت‏کلمه و قدرت ایمان‪،‬‬ ‫‪8- 15‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دستگیری هایمهم‬ ‫راهیجزمقابلهنیست‬ ‫کنایه هایقالیبافوروحانی‬ ‫فضایمجازیورفتارماایرانی ها‬ ‫‪16- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫شبحدهه‪ 60‬رویسرخاورمیانه‬ ‫کودتایخانوادگی‬ ‫چالشدرتشکل گراییاصالح طلبان‬ ‫نه‪...‬لزومااین طورنیست‬ ‫‪28- 39‬‬ ‫سیاست‬ ‫عبورازعارفیاعبورازروحانی؟‬ ‫فراکسیونامیدضعیفنشدهاست‬ ‫عارفازروحانیدلخوراست‬ ‫عارفبرایفراکسیونامیدوقتمی گذارد‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی (دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫اقتصاد ‪ :‬محمدمهدی صدرزاده (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی و فکرنو‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫تاریخ‪ :‬مصطفی شوقی (دبیر)‬ ‫فرهنگ‪ :‬شایان ربیعی (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫ما این راه را تا اخر برسانیم‪ ،‬به انطوری که می‏خواهیم‪.‬‬ ‫خرابی های اقتصادی و فرهنگی‬ ‫االنهمۀدستگاههابازانباقیماندۀطاغوتدرانهست‪.‬‬ ‫اینهاسالهایطوالنیعادتدادنداداراتراـعرضکنمکهـهمۀ‬ ‫اقشاررا‪،‬بهیکوضعطاغوتی؛وتاامدهاینمتبدلبشودبهیک‬ ‫وضعاسالمیـانسانی‪،‬یکقدریطوالنیاست‪.‬وازانطرف‪،‬‬ ‫خرابیهایی که در ایران کردند انها‪ ،‬و ایران را تقریب ًا به شکل یک‬ ‫خرابهدراوردند‪.‬ازحیثاقتصادهمچوعقبندکهمدتهابایدطول‬ ‫بکشدتابتواننداینهایکاقتصادصحیحیداشتهباشند‪.‬فرهنگ‬ ‫ما را انطور کردند که نگذاشتند انسان در ان پیدا بشود‪ ،‬که حاال‬ ‫اگرمابخواهیمیکمجلسی‪،‬مجلسموسسانیدرستکنیم‪،‬‬ ‫بخواهیمیکمجلسشوراییدرستکنیم‪،‬بایدچراغبرداریمو‬ ‫بگردیم این طرف و ان طرف ببینیم که تازه یک ادمی‬ ‫که امین باشد‪ ،‬یک ادمی که ملی باشد‪ ،‬جهات شرقی‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬جهات غربی نداشته باشد‪ ،‬خدمتگزار به‬ ‫اسالم باشد‪ ،‬خدمتگزار به کشور باشد‪ ،‬این را باید چراغ‬ ‫برداریم از این طرف به ان طــرف بگردیم پیدا بکنیم‪.‬‬ ‫چرا؟ برای اینکه بیش از سالهای طوالنی ـ و اخیر ًا بیش‬ ‫از پنجاه سال ـ اینها زحمت کشیدند که نگذارند ادم پیدا‬ ‫بشــود‪ .‬ادمها را کشتند‪ ،‬اشــخاص موثر را یکی بعد از‬ ‫دیگریکشتندونگذاشتندکهدرمملکتمایکادمهایی‬ ‫که امین باشــند‪ ،‬متدین باشند و ملی باشــند‪ ،‬گرایش‬ ‫چپی نداشته باشند‪ ،‬گرایش راستی نداشته باشند‪ ،‬اینها‬ ‫نگذاشتند که رشد بکنند جوانهای ما‪ .‬اینها رخنه کردند‬ ‫در فرهنگ ما و فرهنگ ما را یک وضعی درست کردند‬ ‫کهنتواندانساندرستبکند‪.‬‬ ‫‪40- 61‬‬ ‫بینالملل‬ ‫نیمه شب راز الود‬ ‫گولن متحد اسرائیل می شد‬ ‫روز انتقام‬ ‫غائله ‪ 15‬ژوئن‬ ‫‪62-70‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کار من عریان کردن واقعیت نیست‬ ‫میرکریمی در فیلم هایش صداقت دارد‬ ‫اجماع منتقدان و مخاطبان‪ :‬خوب بود!‬ ‫چند روایت معتبر از «دختر»‬ ‫‪72-77‬‬ ‫ورزش‬ ‫قطری ها به فوتبال نگاه سیاسی دارند‬ ‫همگروهی ایران ‪ -‬قطر اتفاق مثبتی است‬ ‫چرا طارمی راه رفته را برگشت؟‬ ‫راه یحیی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمدرضا پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‪ -‬علی اکبر پیمانی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتراسماعیل تبار ‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالمحسننتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912-8505848 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫نه‪ ...‬لزوما‬ ‫اینطور نیست‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره سیصد و هجده‪ 2 /‬مرداد ‪ 88 / 1395‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫ایا ارای سندرز‬ ‫به سمت هیالری‬ ‫میرود؟‬ ‫نیمهشب رازالود‬ ‫شکاف در‬ ‫فراکسیون امید‬ ‫محمود صادقی‪ ،‬مهدی شیخ‬ ‫و شهابالدین بیمقدار‬ ‫از وضعیت فراکسیون امید‬ ‫در مجلس میگویند‬ ‫کارمن‬ ‫عریانکردن‬ ‫واقعیت نیست‬ ‫گفتوگو با‬ ‫سیدرضا میرکریمی‬ ‫مثلث در پرونده ویژهکودتای ترکیه‬ ‫به سئواالت زیر پاسخ میدهد؛‬ ‫چراکودتا بهراحتی شکست خورد؟‬ ‫چه بخشهایی از ارتش علیه اردوغان‬ ‫کودتا کرد؟‪ /‬بعد ازکودتا‪،‬ترکیه‬ ‫بهچه سمتی میرود؟‪ /‬با این‬ ‫کودتا‪ ،‬اردوغان قویتر‬ ‫میشود؟‪ /‬این‬ ‫کودتا‪،‬واقعا‬ ‫کودتا بود؟‬ ‫عبور از عارف یا‬ ‫عبوراز روحانی؟‬ ‫رای اوردن عباسعلیکدخدایی‬ ‫نشانهای از ضعیف شدن‬ ‫اصالحطلبان در مجلس است‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫کنایه های دو کاندیدا‬ ‫از همان روز کــه در مناظره در مقابل هــم موضع گیری کردند تا به‬ ‫امروز کنایه های قالیباف و روحانــی ادامه دارد‪ .‬روحانــی درباره نحوه‬ ‫درامد های شــهرداری ها کنایه زد و قالیباف پاســخ او را با کنایه داد که‬ ‫نمی توانیم مسئول باشیم و ژست اپوزیسیون بگیریم‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫دستگیری هایمهم‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫مدیرعاملسابقبانکملتبازداشتشد‬ ‫با دســتگیری رســتگار از مدیران بانک ملت که در‬ ‫جریان رســیدگی به فیش های حقوقی برکنار شــده بود‪،‬‬ ‫پرونده برخورد با این مسائل وارد فاز تازه ای شد‪ .‬یک هفته‬ ‫قبل بود که حجت االســام حسین طائب‪ ،‬رئیس سازمان‬ ‫اطالعات ســپاه در مصاحبه ای اعالم کرد سپاه به پرونده‬ ‫فساد اقتصادی ورود پیدا می کند‪ .‬در این هفته این موضوع‬ ‫عملی شد و ســردار عزیز جعفری نیز به موضوع ورود پیدا‬ ‫کرد‪ .‬از طرف دیگر احمد توکلی و برخی از سیاستمداران‬ ‫نیز به رئیس جمهور توصیه هایــی انجام دادند که خالی از‬ ‫اهمیت نبود‪.‬‬ ‫پیش تر حجت االسالم حسین طائب‪ ،‬رئیس سازمان‬ ‫اطالعات سپاه گفته بود‪« :‬حق طبیعی مردم است و اگاهی‬ ‫مردم در این مساله موجب شد که بین مسئوالن مربوطه‪،‬‬ ‫تحرکی ایجاد شده تا نسبت به وضعیت ولنگاری اقتصادی‬ ‫برخورد جدی صــورت بگیرد‪ ».‬وی با بیــان اینکه ملت از‬ ‫مســئوالن انتظار دارند تا با این گونه اعمال و رفتار ناپسند‬ ‫برخورد شــود‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬مســئوالن اجرایی کشور از‬ ‫جمله دســتگاه قضایی بــدون اغماض باید بــا متخلفین‬ ‫برخورد و گزارش این تخلف را به مــردم منعکس کند زیرا‬ ‫در احقاق حقوق ملت‪ ،‬هیچ تعارفی با کسی وجود ندارد‪».‬‬ ‫رئیس سازمان اطالعات سپاه پاسداران با اشاره به اینکه‬ ‫این سازمان همانند گذشته به پرونده های مفاسد اقتصادی‬ ‫کالن کشــور ورود می کند‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬اطالعات سپاه‬ ‫در موضوع تخلف های اقتصادی و مســائل دیگر کشــور‬ ‫همیشــه فعال بوده و در حــال حاضــر پرونده های جدی‬ ‫در دســتورکار دارد‪ ».‬هفته گذشــته و چنــد روز بعد از این‬ ‫اظهارنظر علی رســتگار‪ ،‬مدیرعامل معزول بانک ملت با‬ ‫دســتور مراجع قضایی و توسط ســازمان اطالعات سپاه‬ ‫بازداشت شد‪ .‬بنابراین گزارش پس از مدت ها کار شناسایی‬ ‫و اطالعاتی یک شبکه فســاد بانکی در کشور کشف شده‬ ‫که رستگار‪ ،‬مدیرعامل معزول بانک ملت یکی از اعضای‬ ‫این باند است‪ .‬رســتگار یکی از مدیرانی بود که در جریان‬ ‫افشــای حقوق های نجومی مدیــران دولتــی و بانکی از‬ ‫سمت خود استعفا کرده بود‪ .‬براساس همین گزارش معاون‬ ‫سابق بین الملل رستگار نیز توسط سازمان اطالعات سپاه‬ ‫بازداشت شده بود‪.‬‬ ‫یک روز بعد از این اتفاق واکنش ها به ان اغاز شــد‪.‬‬ ‫ســردار عزیزجعفری در مورد ایــن دســتگیری و ابعاد ان‬ ‫توضیح داد‪ .‬این مقام ارشد نظامی کشور در سخنان خود‬ ‫گفت‪« :‬ما مشاهده می کنیم انقالب در معرض خطر جدی‬ ‫قرار گرفته و مخالفیــن در حکومت نفــوذ کرده اند‪ ،‬البته‬ ‫زمینه های ان از هفت‪ ،‬هشت ســال قبل شروع شده بود‪،‬‬ ‫این خطر جدی و بزرگی است و ســپاه نمی تواند نسبت به‬ ‫ان بی تفاوت باشد‪».‬‬ ‫فرمانده ســپاه همچنین در پاســخ ســوالی مبنی بر‬ ‫چرایــی بازداشــت مدیرعامل ســابق بانک ملت توســط‬ ‫سازمان اطالعات سپاه گفت‪« :‬این تنها یکی از پروژه های‬ ‫اطالعاتی اســت که ســپاه در رابطه با مســائل امنیتی و‬ ‫موضوع نفــوذ و فســادهای اقتصــادی دنبــال می کند‪،‬‬ ‫برخی فکر می کنند که فقط حقوق های نجومی دلیل این‬ ‫بازداشت هاســت اما پرونده مرتبط با یک فســاد بزرگتری‬ ‫است‪ .‬اینها یک شبکه بوده اند و برخی از سیاسیون نیز در‬ ‫این شبکه حضور دارند‪».‬‬ ‫در همین رابطه حجت االسالم محمد زارع فومنی‪،‬‬ ‫دبیرکل حــزب مردمی اصالحات در گفت وگــو با فارس با‬ ‫اشاره به لزوم برخورد دولت با فساد گسترده اظهار داشت‪:‬‬ ‫« اصالح طلبان از رئیس جمهور انتظار دارند که با مفاســد‬ ‫برخورد و تنها بــه جابه جایی ها اکتفــا نکنند‪ ».‬وی ضمن‬ ‫تقدیر از سپاه پاسداران و قوه قضائیه در شناسایی باندهای‬ ‫بزرگ فســاد در کشــور گفت‪« :‬ما اصالح طلبان از دولت‬ ‫درخواست داریم که ابعاد فساد را بررســی کنند‪ ،‬وگرنه در‬ ‫انتخابات اینده دچار مشکل خواهند شد‪ ».‬فومنی با بیان‬ ‫اینکه دولت نیازمند تغییرات گســترده اســت‪ ،‬ادامه داد‪:‬‬ ‫«به جابه جایی یکی دو نفر که تغییر نمی گویند‪ .‬دولت باید‬ ‫اساســی تغییر کند و افراد ناکارامــد را از کار برکنار کند‪».‬‬ ‫دبیرکل حزب مردمی اصالحات معتقد اســت که روحانی‬ ‫اگر واقعا بنای مبارزه با فســاد را دارد بایــد ابتدا به جنگ با‬ ‫افراد نزدیک خود بپردازد‪.‬‬ ‫الیاس حضرتی نماینده اصالح طلب نیز کنایه ای به‬ ‫رئیس جمهور زده و باتوجه به اظهاراتی که خواستار برخورد‬ ‫با برادر رئیس جمهور شده بود توصیه کرده بود‪« :‬ما از هر‬ ‫اقدامی در جهت مبارزه با فســاد و مبارزه با باندهای فساد‬ ‫که منافع ملی و بیت المال را به خطــر انداخته اند حمایت‬ ‫می کنیم و توصیه ما به همه دســت اندرکاران در قوای سه‬ ‫گانه این است که منافع مجموعه کشور را به افرادی که به‬ ‫شکلی منتسب به انها هســتند وصل نکنند و اگر در جایی‬ ‫کســی فرزندش‪ ،‬برادرش یا خواهرزاده اش خالف کرده‪،‬‬ ‫خود اولین کسی باشد که در جهت تبری جستن و جلوگیری‬ ‫از مشکلی که فامیلش به وجود اورده است اقدام کند‪».‬‬ ‫احمد توکلــی نیز ضمــن حمایت از اقدامــات اخیر‬ ‫از روحانی خواســته بود به صورت مشــخص بــا اتهامات‬ ‫برادرش روبه رو شــود‪ .‬او در یادداشــتی نوشــت‪« :‬اقای‬ ‫رئیس جمهــور نمی توانــد در برابر این امر ســکوت کند؛‬ ‫ســکوت اقای روحانــی در برابر اتهــام رانت خواری های‬ ‫برادرش نه با شــفافیت مورد نظر وی‪ ،‬نه با عدالت خواهی‬ ‫مدنظر روســای جمهور پیشــین که به ان قسم می خورند‬ ‫و نه با موقعیت بســیار مهم و خطیر این روزهای کشــور‪،‬‬ ‫سازگاری ندارد‪ .‬اقای روحانی باید یکی از دو راه را انتخاب‬ ‫کند؛ یا درباره اتهامات برادرش دالیل و توضیحات کافی‬ ‫به مردم ارائه دهد و به مردم بگوید تا از اخوی اش رفع اتهام‬ ‫کند یا اگر هم این کار را نمی کند یــا حتی نمی خواهد این‬ ‫کار را انجام دهد‪ ،‬باید قاطعانــه اول از خودش و دفترش‬ ‫برای مجــازات متخلفان شــروع کند تا صــدق گفتارش‬ ‫مبنی بر مخالفتش با هر نوع رانت خواری برای همه اثبات‬ ‫شود و این شبهه پیدا نشــود که رئیس جمهور ملت ایران‬ ‫بــه وعده هایش بی اعتناســت و به خــودش و نزدیکانش‬ ‫که می رســد‪ ،‬تبارگرایی اجازه نمی دهد کــه وظیفه اش را‬ ‫تشــخیص داده یا به ان عمل کند‪ .‬ما به عنوان ســازمان‬ ‫دیده بان شــفافیت و عدالــت که یک ســازمان مردم نهاد‬ ‫است‪ ،‬اصرار داریم که رئیس جمهور حتما یکی از این دو‬ ‫راه برخورد با برادرش یا رفع اتهــام ویژه خواری ها از وی را‬ ‫انتخاب کند‪».‬‬ ‫بحث درباره جام زهر‬ ‫راهی جز مقابله نیست‬ ‫مواضعمهمعلیالریجانیپیرامونبرجام‬ ‫گزا‬ ‫رش‬ ‫ث‬ ‫‪ l‬در ستایش امنیت‬ ‫کشورهایی ایجاد می کنند که از رهبر دینی کشور خود سلب‬ ‫تابعیت می کنند و شــما خود را به خواب زده اید‪ .‬تنش را در‬ ‫سوریه کسانی پنج ســال ادامه دادند و موشک های تاو به‬ ‫دست تروریســت ها رســاندند و علی القاعده شما می دانید‬ ‫این موشک ها ساخت کجاســت‪ ،‬چون شماره سریال دارد‬ ‫می توانید بفهمید به دســت چه کســانی داده شده است و‬ ‫هیچ گاه شما در این باره سخنی نگفتید‪».‬‬ ‫او با لحنی تند خطاب به دبیرکل ســازمان ملل گفت‪:‬‬ ‫«سبک تر از دعاوی اشاره شــده‪ ،‬اظهارنظرهای دبیرکل و‬ ‫برخی اعضای شورای امنیت به ســفرهای فرمانده نیروی‬ ‫قدس و عراق اســت که ان را مصداق نقض دانسته است‪.‬‬ ‫گزافه گویی هم حدی دارد‪ .‬به جای تشکر از ایران و نیروی‬ ‫قدس که با حضور غیرتمندانه خود در مقابل تروریست های‬ ‫وحشی به کمک دولت عراق پرداختند و توانستند از بسیاری‬ ‫از شــهرهای عراق داعش را بیرون کنند‪ ،‬ادعانامه کذایی‬ ‫منتشــر می کنید‪ .‬فضاحت اورتر تراوش چنیــن کلماتی از‬ ‫جانب نماینــدگان امریکا و دو کشــور اروپایی در شــورای‬ ‫امنیت بود‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬اگر به دنبال فهم چرایی رشــد تروریسم‬ ‫در منطقه هستید که اســیب ان را خود تا حدی چشیده اید‬ ‫باید به همین رفتارهای بی منطــق و دوگانه خود بنگرید که‬ ‫نمونه دیگر ان در اجازه تشــکیل اجالس تروریســت های‬ ‫ادم کش منافق در پاریــس و یاوه گویی های ان مســئول‬ ‫عقب افتاده ســعودی می توان یافت‪ ،‬گرچه این اجالس و‬ ‫مطالب مطروحه ان به قدری بی ارزش و خارج از نزاکت بود‬ ‫کهدرمستوایاظهارنظرنیست‪.‬امابرایکشورهایاروپایی‬ ‫که هر روز دم از مبارزه با تروریست می زنند شرم اور است‪».‬‬ ‫رئیس مجلس شورای اسالمی تصریح کرد‪« :‬مجلس‬ ‫شورایاسالمیباکمالتاسفازاقدامدبیرکلسازمانملل‪،‬‬ ‫به دولت امریکا و مجلس نمایندگان و سنا هشدار می دهد‬ ‫اقدامات ایذایــی در مقابله با توافق هســته ای به نقطه ای‬ ‫رســیده اســت که راهی جز مقابله برای ایران باقی نمانده‬ ‫اســت‪ » .‬الریجانی در پایان نیز اظهارنظــر مهمی درباره‬ ‫برنامه هسته ای کرد که بازتاب گسترده ای داشت‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«الزم است سازمان انرژی اتمی مطابق قانون مربوطه طرح‬ ‫راه اندازی کارخانه هسته ای برای غنی سازی در درجات مورد‬ ‫نیاز کشور را اماده کند و مجلس شورای اسالمی را در جریان‬ ‫امر قرار دهد‪».‬‬ ‫می گویند دو نعمت اســت که وقتی از دست‬ ‫برود‪ ،‬انســان به ارزش بی منتهــای ان پی می برد؛‬ ‫ســامت و امنیت‪ .‬اگر سالمت مساله ای شخصی‬ ‫باشد‪ ،‬امنیت اما موضوعی فراگیر و کامال اجتماعی‬ ‫اســت که باید وجود ان را قدر دانست‪ .‬در شرایطی‬ ‫ کــه بســیاری از کشــورهای همســایه ایــران در‬ ‫وضعیت نامساعد امنیتی به سر می برند و گروه های‬ ‫هدایت شــده تروریســتی درحال برنامه ریزی برای‬ ‫ایجاد ناامنی در این کشــورها هســتند‪ ،‬جمهوری‬ ‫اســامی ایران به دلیل حضور نیروهــای امنیتی و‬ ‫نظامی در مرزها و مناطقی کــه احتمال مخاطرات‬ ‫امنیتی در انها وجود دارد‪ ،‬یکی از امن ترین کشورها‬ ‫به شــمار می رود‪ .‬اکنــون می تــوان با مــروری بر‬ ‫وضعیت ناپایدار کشورهایی همچون عراق‪ ،‬ترکیه‬ ‫و افغانســتان در همســایگی ایران و برخی دیگر از‬ ‫کشورهای منطقه همچون سوریه‪ ،‬نعمت امنیت در‬ ‫ایران را ستایش کرد؛ به گونه ای که ایران نه تنها از‬ ‫عهده برقراری امنیت در درون خاک خود و مرزهایش‬ ‫برمی اید‪ ،‬بلکه نیروهای باسابقه و باتجربه خود را به‬ ‫کشورهایی که شرایط امنیتی مناسبی ندارند‪ ،‬اعزام‬ ‫می کند تا به عنوان نیروهای مستشاری به برقراری‬ ‫امنیت در این کشورها کمک کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬رانت ممنوع‬ ‫این روزها یکی از موضوعات داغ در رسانه ها و‬ ‫حتی در سطح جامعه‪ ،‬موضوع مبارزه با فساد است؛‬ ‫مســاله ای که سال هاســت بر ان تاکید می شود اما‬ ‫در هر دوره ای‪ ،‬پای برخی افراد یــا جریان ها به ان‬ ‫باز می شــود و کار را برای مقابله با این افت ســخت‬ ‫می کند‪ .‬حاال از یک سو قوه قضاییه و از سوی دیگر‬ ‫دســتگاه های نظارتی و امنیتی برای مقابله با فساد‬ ‫و ریشــه کن کردن ان اهتمام می ورزند و تقریبا هیچ‬ ‫گروهیرانمی توانپیداکردکهدرمقابلفسادسکوت‬ ‫کندیاحتیبه دنبالتوجیهیبرایچشم پوشینسبت‬ ‫به ان باشد‪ .‬درحالی که در برخی دوره ها برخی افراد‬ ‫از خطوط قرمز در مراکز قدرت برای مقابله با فســاد‬ ‫ســخن می گفتند اما اکنون نیروهایی که در دولت‪،‬‬ ‫قوه قضاییه‪ ،‬مجلس و سایر نهادها مشغول فعالیت‬ ‫هستند‪،‬ازعزمخودبرایریشه کن کردناینموضوع‬ ‫ســخن می گویند‪ .‬حاال رانت‪ ،‬دیگر کارساز نیست و‬ ‫کسینمی تواندبه واسطهنزدیک بودنبهمراکزقدرت‬ ‫خود را مصون بداند و بــه اقدامات غیرقانونی و انواع‬ ‫مختلففسادازجملهفسادسیاسیواقتصادیدست‬ ‫یازد‪ .‬موضوع قابل تقدیر ان اســت که جریان های‬ ‫سیاســی بدون در نظرگرفتن مرزهای تعریف شــده‬ ‫سیاســی و جناحی‪ ،‬تــاش می کنند بــه نهادهای‬ ‫حاکمیتی کمک کنند تا مقابله به بهترین نحو پیش‬ ‫برودوخللیدرانایجادنشود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی هفته‬ ‫پیش یک نطق نمایندگی انجام داد و در ان مواضع بســیار‬ ‫مهمی اتخاذ کرد‪ .‬او در نطق خود به موضوع گزارش اخیر‬ ‫دبیرکل سازمان ملل و همچنین مســاله هسته ای واکنش‬ ‫نشــان داد‪ .‬الریجانی در ایــن نطق گــزارش اخیر دبیرکل‬ ‫ســازمان ملل به شــورای امنیت درباره توافق هســته ای و‬ ‫همچنین اظهارات برخی از نمایندگان‪ 5+1‬در شورای امنیت‬ ‫را گرچه از نظر حقوقی حاوی تعهدی برای ایران ندانســت‬ ‫اما معتقد بود «از جهات مختلف خطاهایی را در بر داشــت‬ ‫که برای جایگاه دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت نوعی‬ ‫سقوط ازاد محسوب می شود‪».‬‬ ‫رئیسمجلسشورایاسالمیمعتقدبودکهروحبرجام‬ ‫یک امر ســیال نیســت و خطاب به بان کی مون که پرتاب‬ ‫موشک را با روح ان در تناقض می بیند‪ ،‬ادامه داده بود‪« :‬در‬ ‫توافق هسته ای هیچ اشاره ای به موضوع موشک بالستیک‬ ‫وجود ندارد و صرفا در قطعنامه (‪ )2231‬ان هم در زمینه ان‬ ‫به این امر اشاره شــده که ایران از ساخت موشک هایی که‬ ‫طراحی ان برای حمل سالح هســته ای باشد‪ ،‬پرهیز کند‪.‬‬ ‫مگر ایران چنین طراحی انجام داده است که دبیرکل سازمان‬ ‫ملل ان را با روح برجام در تغایر اعالم کرده است؟»‬ ‫او از دبیرکل ســازمان ملل ســوال کرد‪« :‬مگر ایران‬ ‫چنین طراحی را انجــام داده که اقای دبیــرکل ان را با روح‬ ‫برجام در تغایر اعالم کرده اســت؟ دبیرکل سازمان ملل در‬ ‫اســتدالل خود اورده اســت «چون بالقوه می تواند باعث‬ ‫افزایش تنش در منطقه شــود» واقعا تعجب اور اســت که‬ ‫دبیرکل سازمان ملل مطالب خود را بر چنین پایه سستی قرار‬ ‫داده اســت‪ .‬اگر چنین مبنایی را بپذیریم ایران نباید حتی ‪2‬‬ ‫میلیون بشکه نفت هم بفروشــد چون برخی از کشورهای‬ ‫منطقه ان را دستاویز تنش قرار می دهند‪».‬‬ ‫رئیــس مجلــس شــورای اســامی همچنیــن بــه‬ ‫موضع گیری بان کی مون در مورد یمن اشــاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«اگر دیگران دنبال تنش در منطقه هســتند‪ ،‬چه ربطی به‬ ‫قدرت دفاعی ایران دارد؟ اقای دبیرکل تنش را کســانی در‬ ‫منطقه ایجاد کردند که یک ســال و نیم یمــن را به خاک و‬ ‫خون کشیدند و شما با وقاحت بی سابقه حتی حاضر نشدید‬ ‫از منظر حقوق بشــر برای کودکان قربانــی جمله ای درباره‬ ‫انان اظهار کنید‪».‬‬ ‫الریجانــی خاطرنشــان کــرد‪« :‬تنــش را در منطقه‬ ‫ن‬ ‫ظر‬ ‫مثل‬ ‫خبرنامه‬ ‫کنایه های‬ ‫قالیباف و روحانی‬ ‫فضای مجازی و رفتار‬ ‫ما ایرانی ها‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫کنایه های قالیباف و روحانی‬ ‫روحانی و قالیباف دو رقیب سال ‪ 92‬که اختالفشان‬ ‫در مناظرات پا به عرصه گذاشــت‪ ،‬این هفتــه نیز از تیر‬ ‫کنایــه یکدیگر بــه دور نماندنــد‪ .‬روحانــی در اظهاراتی‬ ‫کنایه امیــز در اجــاس جهانــی شــوراها و شــهرداران‬ ‫‪ 2016‬گفــت‪« :‬همان طور کــه باید قدم به قــدم بودجه‬ ‫کشور را از درامدهای نفتی جدا کنیم و درامد نفتی برای‬ ‫سرمایه گذاری های ماندگار در کشور باشد از ان طرف هم‬ ‫برای اداره شهرها باید راهی پیدا کنیم که درامد پایدار و‬ ‫سالم باشد‪».‬‬ ‫رئیس جمهــور در ادامه بیــان کــرد‪« :‬نگاهمان به‬ ‫اســمان اســت که خدا روزی برســاند‪ .‬شــهرداری ها نیز‬ ‫نگاهشــان به بلندمرتبه هاســت که باالتر بروند تا بتوانند‬ ‫پول تراکم بگیرند و کشــور را اداره کننــد‪ .‬نمی خواهم به‬ ‫شهرداری یا شــورای شهر نقد کنم‪ ،‬مشــکل وجود دارد‪،‬‬ ‫باید دست به دست هم دهیم و مشکل را حل کنیم و برای‬ ‫اینکه مردم از زحمات شــوراها و شهرداران احساس لذت‬ ‫بیشتری داشته باشند باید از تجربه های کشورهای دیگر‬ ‫نیز استفاده کرده و بهره برداری کنیم‪».‬‬ ‫رئیس دولت تدبیر و امید در ادامه با اشــاره به اینکه‬ ‫ما مشــکالتی برای شــهر به وجود می اوریم تا بزرگراهی‬ ‫را ایجاد کنیــم‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬پول احــداث بزرگراه از چند‬ ‫برج بلند می رسد‪ .‬ســپس همان جمعیت برج به بزرگراه ها‬ ‫می اینــد و رفت و امد کند می شــود یا ما بــرای ایجاد یک‬ ‫بوستان و کاشت نهال در این بوســتان یک باغ با درختان‬ ‫چندین ســاله را از بین می بریم‪ .‬یعنی از یک طرف نعمتی‬ ‫درست شده و از طرفی نغمت‪».‬‬ ‫این حرف ها از سوی قالیباف بی پاسخ نماند‪ .‬او نیز در‬ ‫اظهارنظری پاسخ روحانی را داد و با لحنی کنایه امیز گفت‪:‬‬ ‫«همه حرف های گفته شده محترم است اما این عادت را‬ ‫کنار بگذاریم که بعد از نزدیک به چهار دهه مســئولیت در‬ ‫سطوح مختلف‪ ،‬به عنوان یک مسئول در نقش اپوزیسیون‬ ‫حرف بزنیــم بلکه باید در نقش پاســخگویی حرف بزنیم و‬ ‫بگوییم چه کرده ایم‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬واقعیت تلخ این اســت که از زمان‬ ‫تصویب قانون شــوراها در ابتدای دهه شصت‪ ،‬خصوصا‬ ‫بعد از دوران دفاع مقدس و از ابتدای دهه ‪ 70‬که کشــور‬ ‫به ســمت ســازندگی حرکت کرد تا امروز هر چه دیدیم در‬ ‫عمل جــز تضعیف شــوراها‪ ،‬دهیاری ها و شــهرداری ها‪،‬‬ ‫چیز دیگری نبوده اســت؛ در این میان فرقی هم نمی کند‬ ‫که کدام دولت بوده است اما اگر روند را نگاه کنیم‪ ،‬شاهد‬ ‫هستیم هر روز اختیارات شوراها و شهرداری ها را کاهش‬ ‫داده اند و مدیریت شهری تضیعف شده است‪».‬‬ ‫اختالف های‬ ‫دو رقیب‬ ‫حمید جهانبین‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اختالفات میان روحانی و قالیباف به روزهای مناظره‬ ‫انتخاباتی ســال ‪ 92‬بازمی گردد‪ .‬قالیباف مهمترین رقیب‬ ‫روحانی بود که بســیاری تصور می کردند اگر اصولگرایان‬ ‫به صورت همه جانبه از او حمایت کــرده بودند یا ماجرای‬ ‫ائتالف ســه نفره انها با حدادعادل و والیتی به ســرانجام‬ ‫رسیده بود‪ ،‬حتما می توانست در دور دوم انتخابات رقیب‬ ‫خوبی برای روحانی باشد‪ .‬اختالفات انها از همان مناظره‬ ‫همچنان ادامه پیدا کرد‪ .‬گفت وگوی سرهنگ و حقوقدان‬ ‫همچنان در سیاست ایران حضور دارد‪.‬‬ ‫هفته گذشــته انهــا یکبــار دیگر بــدون نــام بردن‬ ‫سیاســت های یکدیگــر را نقــد کردند‪ .‬ایــن گفت وگوی‬ ‫کنایه امیــز از مدت هــا پیش وجود داشــت‪ .‬گذشــته از‬ ‫کنایه هایــی کــه در دوران مذاکرات هســته ای شــنیده‬ ‫می شد‪ ،‬قالیباف یک بار در جشن ســه سالگی برنامه طنز‬ ‫دکتر ســام گفته بود‪« :‬اگر برخی با کلیدشان نتوانستند‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫جلساتاصالح طلبان‬ ‫واصولگرایانمعتدل‬ ‫روحانی در افطاری فعاالن سیاســی خواســتار برگزاری‬ ‫جلسات میان گروه های سیاسی شــده بود‪ .‬رهامی در همین‬ ‫رابطه با بیان اینکه بحث کاندیدا شــدن فــرد دیگری در میان‬ ‫اصالح طلبانتاکنونمطرحنشدهاست‪،‬گفت‪«:‬مادرمجموعه‬ ‫اصالح طلبان فعالیــت می کنیم و نمی خواهیم خــارج از این‬ ‫بحبوحهباشیم‪.‬درخصوصانتخاباتشورایشهرهمجلساتی‬ ‫رابرگزاروعملکرداعضایشورای‬ ‫تهرانرادردستبررسیداریم‪».‬‬ ‫ویدرپایاناظهارکرد‪«:‬یکیاز‬ ‫برنامه های ما برگزاری جلسات با‬ ‫اصولگرایانمعتدلبرایرسیدن‬ ‫به تفاهم اســت‪ .‬این جلسات از‬ ‫اینهفتهاغازمی شود‪».‬‬ ‫مشــکالت کشــور را حل کنند‪ ،‬دیگر برای کلیدشان قفل‬ ‫درست نکنند‪ ».‬این کنایه ای بود به روحانی که در انتخابات‬ ‫کلید را نشــانه خود و ســتادش قرار داده بود‪ .‬روحانی هم‬ ‫هرازگاهی به او پاســخ می داد‪ .‬روحانی یک بار نســبت به‬ ‫موضوع تفکیک جنسیتی در شهرداری تهران به قالیباف‬ ‫کنایه زده و گفته بود‪« :‬برای دولت تدبیر و امید فرقی بین‬ ‫این طایفــه و ان طایفه‪ ،‬مذهب و مــرد و زن وجود ندارد و‬ ‫هرکس شایسته تر است کار را بر دوش بگیرد‪ .‬مگر می شود‬ ‫‪ 50‬درصد جامعه ما یعنی زنان به بهانه های مختلف به کار‬ ‫گرفته نشوند؟ زن های ما اهل عفافند و این جامعه اسالمی‬ ‫و اخالقی است و زنان ما پیشتاز اخالق هستند‪ ».‬به اعتقاد‬ ‫برخی ممکن اســت روحانــی همچنان در مــورد قالیباف‬ ‫احساس رقابت داشته باشــد و از همین رو بود که انتقاد از‬ ‫شهرداری را اغاز و در دستورکار قرارداده است‪.‬‬ ‫انتقاد به تیم اطالع رسانی دولت‬ ‫دفاع یک نماینده اصالح طلب از رای‬ ‫بهکدخدایی‬ ‫مدت هاستاصالح طلبان‬ ‫نسبتبهتیماطالعرسانیدولت‬ ‫انتقاد دارند و اعتراض می کنند‪.‬‬ ‫عبــاس عبــدی در گفت وگو با‬ ‫روزنامه شرق ضمن انتقاد از تیم‬ ‫رســانه ای دولت گفــت‪« :‬کال‬ ‫ســتاد اقــای روحانــی ضعیف‬ ‫اســت و دفتــر او بوروکراتیک و‬ ‫غیرسیاسی است درحالی که دفتر رئیس جمهور باید سیاسی‬ ‫باشد‪ .‬در بخش رســانه هم فوق ضعیف است‪ .‬اگر بخواهیم‬ ‫ایرادهای سیستم اطالع رسانی و ارتباطی دولت را بگوییم‪،‬‬ ‫بهتراستکهنگوییمچوناساساحسنیندارد‪».‬اصالح طلبان‬ ‫نقشمشاوررسانه ایوهمچنینرئیس دفتررئیس جمهوررادر‬ ‫اینموضوعپررنگمی بینند‪.‬‬ ‫غالمرضا تاجگردون گفته‪« :‬در مورد اقای کداخدایی‬ ‫فراکسیونامیدبهایشانرایداد‪.‬شایدبعضیازدوستانبیرون‬ ‫تحلیل داخل را نداشته باشند‪ .‬در داخل عده ای دور هم جمع‬ ‫شدندوبهایننتیجهرسیدندکهازاقایکدخداییحمایتکنند‪.‬‬ ‫ضمنااگربهاقایکدخداییراینمی دادیمبهچهکسیبایدرای‬ ‫می دادیم؟منوخیلیازدوستان‬ ‫دیگربهنظرمانرسیدکهایشاناز‬ ‫نظرنوعتعاملوتجربهبهترازهر‬ ‫کس دیگری است و می توانیم با‬ ‫او وارد مذاکره شویم تا کسی که‬ ‫نمی شناسیموتجربهندارد‪.‬دلیلی‬ ‫نداردچونمجلسقبلیبهاورای‬ ‫نداده‪،‬ماهمبهاورایندهیم‪».‬‬ ‫گزارشی از مناظره حسین عالیی و حسین الله کرم‬ ‫انجمن اندیشــه و قلم در خانه اندیشــمندان علوم‬ ‫انســانی به بهانه ســالگرد قبول قطعنامــه ‪ ،598‬میزبان‬ ‫مناظره دو تــن از فرماندهــان دوران دفــاع مقدس یعنی‬ ‫حسین عالیی و حسین الله کرم بود‪ .‬حسین عالیی در این‬ ‫مناظره بر این نکته تاکید داشت که سرنوشت محتوم همه‬ ‫جنگ ها پایان یافتن است و هرکس جنگی را اغاز می کند‬ ‫باید برای پایان دادن به ان نیز برنامه داشته باشد‪.‬‬ ‫اما حسین الله کرم با برداشت از جمالت امام بر این‬ ‫اعتقاد خود تاکید داشت که امام به جنگ تا پیروزی کامل‬ ‫اعتقاد داشــت و قطعنامه ‪ 598‬برای ایــران یک پیروزی‬ ‫به حســاب نمی اید؛ چراکه با قبول این قطعنامه جنگ به‬ ‫پایان نرســید و بعــد از ان نیز صدام به مناطقــی از جنوب‬ ‫ایران حمله کرد‪.‬‬ ‫عالیــی در این مناظــره گفت‪« :‬پذیــرش قطعنامه‬ ‫‪ 598‬یک تجربه تاریخی اســت‪ .‬باید از ایــن تجربه برای‬ ‫تداوم زندگی شــرافتمندانه اســتفاده کنیم‪ .‬بنابراین نباید‬ ‫این موضــوع را به عنوان مناقشــه مطرح کنیــم‪ .‬این بعد‬ ‫قضیه بهتر از این اســت کــه روی چرایی تعبیــر جام زهر‬ ‫بحث کنیم‪».‬‬ ‫الله کرم در پاســخ به عالیی توضیــح داد‪« :‬به نظر‬ ‫من اقای عالیی می خواهد موضوع «زهرجام» را مطرح‬ ‫کند‪ .‬باید از ‪ 598‬عبرت گرفــت‪ .‬بنابراین معتقد به اموزش‬ ‫از ‪ 598‬نیســتم‪ .‬امام این قطعنامه را یــک حادثه می داند‬ ‫و از عوامــل و حوادثی نام می بــرد که اینده ان را روشــن‬ ‫می کند‪».‬‬ ‫الله کــرم ادامــه داد‪« :‬خیلی ها فکــر می کردند که‬ ‫‪ 598‬به معنای صلح اســت‪ .‬این فکر اشتباهی است‪ .‬اگر‬ ‫از این قطعنامه عبرت گیــری می کردیم تن به «زهرجام»‬ ‫نمی دادیم‪.‬‬ ‫راهکار هاشمی رفسنجانی برای ختم جنگ‪ ،‬مخالف‬ ‫نظر امام بود‪ ،‬حســن روحانی نیز مجمــع عقال برای ختم‬ ‫جنگ را پیشــنهاد داد‪ ،‬او طرفدار محدودسازی سپاه بود‬ ‫نفر بعدی بهزاد نبوی بود که می گفت ما توان ادامه جنگ‬ ‫نداریم‪ .‬البته نباید فراموش کرد که موســوی در ‪ 5‬خرداد‬ ‫‪ 67‬استعفا می دهد و این به معنای پشــت کردن به جبهه‬ ‫است‪».‬‬ ‫در این میــان مجری گفت کــه «تاریخ اســتعفای‬ ‫موسوی درست نیســت» که الله کرم در پاسخ به او گفت‪:‬‬ ‫«عراق در همان شهریور در زمان استعفا مذاکرات را شروع‬ ‫می کند و اردیبهشت از مذاکرات خارج می شود‪».‬‬ ‫عالیی در این مناظره به نکته مهمی اشــاره کرد‪ .‬او‬ ‫گفت کــه «عبرت هم تجربه اســت‪ .‬عبــرت گرفتن هیچ‬ ‫تزاحمی بــا تجربه ندارد‪ .‬نکتــه مهم این اســت که اقای‬ ‫الله کرم باید می گفت که چه تئوری ای برای پایان دادن به‬ ‫جنگ دارد؟ ما امام را یک انسان عالم و مرجع تقلید متعبد‬ ‫می دانیم‪ .‬کسی جز امام نمی توانست جنگ را تمام کند و‬ ‫امام فرمودند که من قطعنامه را پذیرفتم‪.‬‬ ‫از امام ســوال می کنند کــه در عملیاتــی می توانیم‬ ‫وارد خاک عراق شویم‪ ،‬امام می گویند وارد عراق نشوید‪.‬‬ ‫امام می گفتنــد که حاال کــه ملت ایــران با قیــام خود به‬ ‫ازادی رســیدند اگر نتیجه این جنگ نابودی صدام باشد‪،‬‬ ‫چه بهتر‪.‬‬ ‫ما می توانیم به همه مســئوالن فحــش دهیم‪ .‬این‬ ‫چه انقالبی اســت که مســئوالنش همه بد هســتند؟ من‬ ‫این را قبول ندارم‪ .‬شــما به همه دســت اندرکاران انقالب‬ ‫فحش می دهید به جز امــام که می پســندید ولی به همه‬ ‫بد می گویید‪.‬‬ ‫اقای هاشمی‪ ،‬محســن رضایی همه بد بودند‪ ،‬یک‬ ‫امام می ماند کــه در دنیا نیســت که نباید بد گفت‪ .‬شــما‬ ‫می خواســتید چطور به جنگ خاتمه دهید؟ می خواستید‬ ‫بغداد را فتح کنید و بعد خاتمه دهید؟‬ ‫شما به اقای رفسنجانی بد و بیراه می گویید‪ .‬ولی من‬ ‫معتقدم اگر اقای هاشــمی امام را برای پذیرش قطعنامه‬ ‫قانع کرده باشد‪ ،‬باید مجسمه شان را طال بگیریم‪».‬‬ ‫الله کرم اما در پاسخ گفت‪« :‬وقتی ما جمعیت مان سه‬ ‫برابر بود‪ ،‬نباید سربازهایمان کمتر باشد‪ ،‬موضوع مدیریت‬ ‫اســت‪ .‬در همه این بی مدیریتی ها‪ ،‬امام‪ ،‬هاشــمی را در‬ ‫سمت مدیریت گذاشتند‪».‬‬ ‫اما عالیــی ادامه داد‪« :‬شــما به امــام و انتخابش‬ ‫توهیــن می کنیــد‪ .‬شــما بــه همــه منصوبیــن امــام‬ ‫هم توهیــن می کنید‪ ».‬پاســخ الله کــرم اما تندتــر بود‪،‬‬ ‫او گفت‪« :‬برخــی می گویند اقای هاشــمی امــام را قانع‬ ‫کرد‪ .‬خیر‪ .‬هاشــمی به امــام زهــر خوراند و امــام را قانع‬ ‫نکرد‪».‬‬ ‫برخورد با مجرمان‬ ‫فعالیت غیررسمی برای انتخابات‪96‬‬ ‫علی رستگار‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫معــزول بانک ملت با دســتور‬ ‫مراجع قضایی و توسط سازمان‬ ‫اطالعات سپاه بازداشت شده‬ ‫اســت‪ .‬بنابر گزارش هایی که‬ ‫رسانه ها منتشــر کردند اعالم‬ ‫شــد که پــس از مدت هــا کار‬ ‫شناســایی و اطالعاتــی یک‬ ‫شــبکه فســاد بانکی در کشــور کشــف شــده که رستگار‬ ‫مدیرعامــل معزول بانک ملــت یکی از اعضــای این باند‬ ‫است‪.‬‬ ‫اخیرا ماجــرای فیش هــای حقوق نجومــی در قوه‬ ‫مجریه موجب شد تا فرمانده اطالعات سپاه اعالم کند که‬ ‫برای حفظ ارامش روانی جامعه و پیگیری دقیق حقوق ملت‬ ‫به این مســاله ورود خواهد کرد‪ .‬فیش های نجومی برخی‬ ‫از مدیــران بانکی و بیمــه ای جنجال یک ماهــه اخیر در‬ ‫ایران بود‪.‬‬ ‫امدن احمدی نژاد منتفی است‬ ‫عبــاس عبــدی دربــاره‬ ‫انتخابات ‪ 96‬گفت‪« :‬مردم به‬ ‫این فیش ها اعتراض می کنند‬ ‫امــا وقتــی بخواهنــد تصمیم‬ ‫بگیرند در تــرازوی جلوی خود‬ ‫چیزهای مختلفــی مثل برجام‬ ‫را هم خواهند داشت‪ .‬به عالوه‬ ‫احتمــال تاییــد صالحیــت‬ ‫احمدی نژاد را یک درصد هــم نمی دانم‪ .‬در انتخابات ‪٩٢‬‬ ‫و ‪ 94‬هم این را گفتم که این جریان پایگاه اجتماعی ندارد‬ ‫چون منفصل از این فــرد نمی تواند هویت و تشــکیالت‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫دالیل رد صالحیــت احمدی نژاد خیلی زیاد اســت‬ ‫چون االن در عرصه نیست کسی به این دالیل کاری ندارد‬ ‫و برجسته نمی شود‪ .‬قطعا اگر بخواهد بیاید یک ابروریزی‬ ‫تمام عیار خواهد شــد و به نظر من قضیه امــدن او کامال‬ ‫منتفی است‪».‬‬ ‫پاسخ دبیرکل موتلفه‬ ‫به اظهارات داوری‬ ‫دبیــرکل حــزب موتلفه‬ ‫دربــاره اظهارنظــر داوری‬ ‫و شکســت اصولگرایــان‬ ‫گفت‪ «:‬این اســتدالل داوری‬ ‫را اصال قبول نــدارم که دلیل‬ ‫نتیجه نگرفتن اصولگرایان در‬ ‫تهران جدایــی از احمدی نژاد‬ ‫اســت‪ ».‬وی همچنیــن در‬ ‫پاســخ به این پرســش کــه ایا‬ ‫اصولگرایــان در انتخابات ‪ ۹۶‬به حمایــت از احمدی نژاد‬ ‫روی می اورند اظهار کرد‪« :‬مــن در حال حاضر هیچ گونه‬ ‫اظهارنظــری راجع بــه هیچ شــخصیتی به عنــوان نامزد‬ ‫انتخابات بیان نمی کنم و معتقدم اصوال اظهارنظر درباره‬ ‫اشــخاص در این مقطــع از طرف حزب موتلفــه بی موقع‬ ‫است‪ ».‬حبیبی درباره فعالیت انتخاباتی موتلفه نیز تصریح‬ ‫کرد‪« :‬موتلفه از سه ماه پیش بررسی موضوعات انتخاباتی‬ ‫را اغاز کرده اما هنوز در کلیات هستیم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫ایت اللــه صــادق املــی‬ ‫الریجانیبهموضوعحقوق های‬ ‫غیر متعارف اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«قوه قضاییــه بنــا بــه وظیفه‬ ‫خود بــا اعمــال مجرمانــه در‬ ‫این خصوص برخــورد می کند‬ ‫و اموال بــه ناحق تصاحب شــده حتما باید بــه بیت المال‬ ‫بازگردانده شــود‪ .‬رئیس دســتگاه قضا با اعالم اینکه «در‬ ‫قوه قضاییه با چنین مساله ای برخورد نکرده ایم» گفت‪ :‬در‬ ‫خصوصموضوعحقوق هاینامتعارفبایددقیق ترصحبت‬ ‫کــرد و نباید بگوییم که همه قوا در این مســاله مشــترکند‪.‬‬ ‫ایت الله املی الریجانی تاکیــد کرد‪« :‬تاکنون در خصوص‬ ‫حقوق هاینامتعارفدرقوهقضاییهچنینارقامی نداشته ایم‬ ‫و گزارشی دریافت نشده است‪».‬‬ ‫حســین نجابت‪ ،‬نماینــده اصولگرای ســابق مجلس با رد‬ ‫حمایــت خــود از احمدی نــژاد گفت‪« :‬مــن از ایــن افراد‬ ‫نیستم‪ .‬بهتر است از خودشان ســوال کنید‪ .‬بروید از اقای‬ ‫کریمی قدوســی سوال کنید‪ .‬صاحبش ایشــان است‪ ».‬او‬ ‫افزود‪ « :‬در حال حاضر یک گردونه ‪ ٣٠‬نفره برای انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ ٩٦‬مطرح هستند و اقای احمدی نژاد‬ ‫هم یکی از انهاست اما هنوز هیچ چیز مشخص نیست و این‬ ‫افراد باید ارزیابی شــوند‪ ».‬او با‬ ‫اعــام این خبر کــه کمیته ای‬ ‫پنهان از اصولگرایان مشــغول‬ ‫ارزیابی کاندیداهاست‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«یکتشکیالتیازاصولگرایان‬ ‫ایــن کار را انجــام می دهد اما‬ ‫به طور غیررسمی کار می کند‪».‬‬ ‫بازداشت یک مدیر بانکی‬ ‫توسط سپاه‬ ‫خبرنامه‬ ‫بحث درباره جام زهر‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪11‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫عکس خبرساز روحانی‬ ‫در حاشیه صحن علنی مجلس‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪279‬‬ ‫حاشی ه یک عکس یادگاری‬ ‫اجالس جهانی شهرداران در تهران‬ ‫اجالس فرماندهان نیروی زمینی سپاه‬ ‫اهدای قران های رهبر معظم انقالب به استان قدس رضوی‬ ‫کشتار بی رحمانه درکشمیر‬ ‫مثلث | شماره ‪279‬‬ ‫قهرمانی ذوب اهن درسوپرجام فوتبال‬ ‫خبرنامه‬ ‫سلفی امیر امارات و پسرش در متروی لندن‬ ‫‪13‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬اقای روحانی عزیز حال که پس از سه سال مشیت‬ ‫الهی باالخره بر این قرار گرفت شما به این جمع بندی‬ ‫برسید که مشــکالت با شعر و شــعار حل نمی شود‪،‬‬ ‫بیمه ایران را که اموال بیمه توسعه را تصاحب کرده‬ ‫مجاب نماییــد تا بر زیــان دیدگان منت گذاشــته و‬ ‫حقشان را بدهد‪ ،‬باشــد که اخرین سال ریاست شما‬ ‫بارقه امیدی باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬این که بگویند با شعار حل نمی شود خودش شعار‬ ‫است‪ ،‬انکه وظیفه تعریف شده اش امور اجرایی است‬ ‫چرا شعار می دهد؟‬ ‫‪ l‬روغن و برنج و کرایه و خرمــا و‪ ...‬منتظر گرانی‬ ‫لبنیات هم باشــید‪ .‬خوش به حال مسئوالن که تورم‬ ‫زندگی شان تک رقمی است‪.‬‬ ‫‪ l‬خواهش می کنم گزارشــی در مورد قبض های‬ ‫اب که امان ما را بریده و هزینه های اضافی دریافت‬ ‫می کننــد در حالی که این قدر مصــرف نداریم تهیه‬ ‫کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬صاحبان درامدهای بسیاری هســتند که از زیر بار‬ ‫مالیات شــانه خالی می کنند و ما بایستی جورشان را‬ ‫بکشیم‪.‬‬ ‫‪ l‬کســانی کــه در برجــام بــا اطــاع از بدعهدی‬ ‫امریکایی هــا و همپیمانانــش کشــور و ملــت را به‬ ‫چالش کشــیدند حاال کی جوابگو هست؟ ممنون از‬ ‫حمایت های دولــت برای انرژی هســته ای که حق‬ ‫مسلم ملت ایران است‪ ،‬خسته نباشید‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعا مسئوالن امر خجالت نمی کشند هنوز بحث‬ ‫داغ فیش های حقوقی که هر کدام از فیش ها شامل‬ ‫یارانه صدها نفر می شود‪ ،‬سرد نشده‪ ،‬از حذف تعداد‬ ‫زیادی یارانه بگیر خبر می دهند ؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪ l‬چرا این قــدر جریان بازگشــت طارمــی را مردم‬ ‫بزرگ می کنند؟ فقط در ایران از این اتفاق ها می افتد‬ ‫طرفــداران پرســپولیس چه دشــنام ها کــه نصیب‬ ‫طارمی نکردنــد! حاال همین ها با چــه رویی چند روز‬ ‫دیگر به ورزشگاه می روند و تشویقش می کنند؟!‬ ‫‪ l‬می خواســتم عــرض کنم کــه نظــام پرداخت‬ ‫هماهنگ حقوق را برای همه ادارات و رســمی ها و‬ ‫پیمانکاران و قراردادی ها تعریف و اجرا کنند‪ ،‬حقوق‬ ‫یک نیروی رســمی شــرکت نفت ‪ 6‬میلیــون تومان‬ ‫و بازنشســته ‪ 2‬میلیون تومان‪ ،‬حقــوق یک کارمند‬ ‫معمولی یا پیمانکار یک میلیون تومان و بازنشســته‬ ‫‪ 2‬میلیون تومان‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫فضایمجازیورفتارماایرانی ها‬ ‫حمله ایرانیان به اینستاگرام رجب طیب اردوغان پس‬ ‫از کودتای ترکیه‪ ،‬تازه ترین نمونه از فرهنگ مذموم اینترنتی‬ ‫برخی از ایرانیــان بود؛ امــا ان گونه که به نظر می رســد‪،‬‬ ‫اخرین نمونه نخواهد بود و بعد از این هم شاهد یک چنین‬ ‫ماجراهای اسفناکی که عمال بازی با ابروی ملیت ایرانی در‬ ‫وسعتی جهانی است‪ ،‬خواهیم بود‪ .‬با وجود این‪ ،‬ایا این خبر‬ ‫کذب در مورد اینستاگرام را باید به حساب ارزو گذاشت یا در‬ ‫زمره تخیالت ایرانی طبقه بندی کرد؟‬ ‫هفته گذشته خبری در‬ ‫شبکه هایمجازیباسرعت ‬ ‫زیاد منتشر شد ؛ خبری که در‬ ‫ان امده بود‪« :‬اینستاگرام‬ ‫سرویس جدیدی ارائه کرده‬ ‫که بنا بر ان جلوی انتشــار‬ ‫کامنت های حاوی کلمات‬ ‫رکیــک و بی ادبانــه گرفته‬ ‫می شود‪».‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬اظهار‬ ‫شده بود که اینســتاگرام با‬ ‫انتشــار بیانیه رسمی اعالم‬ ‫کرد‪ ،‬در راستای پاک ســازی کامنت ها و نظرات مشترکان‬ ‫خود‪ ،‬جلوی انتشــار هر گونه ناســزا و عبــارت بی ادبانه را‬ ‫می گیرد‪ .‬ابزار جدید به پلتفرم اینســتاگرام امکان می دهد‬ ‫کامنت های ارسالی از طرف کاربران را مانیتور و ان دسته‬ ‫از عباراتی را که حاوی الفاظ زشت می شوند مسدود کند تا‬ ‫برای دیگران قابل خواندن نباشند‪ .‬این موضوع می توانست‬ ‫برای بسیاری از ایرانی ها خبری خوشایند و خوشحال کننده‬ ‫باشد که از قبل ان دیگر شــاهد ریختن ابروی ملت ایران و‬ ‫معرفی ایرانیان به عنوان مردمی بــی ادب و بی مالحظه و‬ ‫کژ رفتار در فضای مجازی و انالین نباشیم؛ اما افسوس که‬ ‫این خبر ان گونه که پیداست‪ ،‬کذب است و دالیل غیر واقعی‬ ‫بودن ان نیز مشخص اســت‪ .‬با همه این تفاسیر‪ ،‬از ابتدا‬ ‫نیز موضوع صدور بیانیه از ســوی اینستاگرام در خصوص‬ ‫سانسور شدن بی ادبی ها در این شبکه اجتماعی موضوعی‬ ‫مشــکوک بود‪ .‬در همین حال‪ ،‬اگر چنیــن بیانیه ای صادر‬ ‫شده باشد‪ ،‬باید جایی در اینترنت ردی از ان مانده باشد‪ ،‬در‬ ‫صورتی که هرگونه جست وجو برای این موضوع – یا اساسا‬ ‫انتشار خبری در مورد اینستاگرام ظرف یک ماه گذشته در‬ ‫این باب – با شکست مواجه می شود‪ .‬شاید باید ریشه های‬ ‫انتشــار این خبر را در تخیــات یا ارزوی هــای برخی از ما‬ ‫ایرانیان دنبال کرد‪ .‬اتفاقاتی که از ماجرای حمله به پپسی‬ ‫شــروع شــد و با حمله به لیونل مســی به اوج خود رســید‪،‬‬ ‫بر خالف انتظار ما نه تنها متوقف نشد ـ هرچند بار ها نکوهش‬ ‫شد ـ بلکه ابعاد تازه تری را نیز به خود می گیرد و پای ماجرا‬ ‫اکنون به سیاستمداران نیز کشیده شده است‪ .‬این موضوع‬ ‫حتــی مربوط بــه حمالت‬ ‫بی ادبانه به شهروندان غیر‬ ‫ایرانی هم نیست و خوب که‬ ‫نگاه کنیم دار و دسته های‬ ‫اینستاگرامی بســیاری از‬ ‫شــخصیت ها و چهره ها در‬ ‫کشــور نیز یک چنین رویه‬ ‫مذمومی را در قبال یکدیگر‬ ‫دارنــد‪ .‬از «تتلیتی » هــا‬ ‫گرفته تــا «ســحریا» و به‬ ‫تازگی «ارتش بهنوشــی»‬ ‫که طرفداران شخصیت ها‬ ‫و ســلبریتی های ایرانی را شــامل می شــوند‪ ،‬بدون هیچ‬ ‫شکی برایند همین لشکرکشی های مجازی است که دامنه‬ ‫عملیات های انها به اردوغان هم می رسد‪.‬‬ ‫در جایی که فالوور ها و طرفداران ســلبریتی شکل و‬ ‫شــمایل نمادین گونه ای از ارتش ابتدایی سایبری را برای‬ ‫شــخصیت های محبوب خود پیدا می کنند‪ ،‬تعجبی ندارد‬ ‫که همین رویه در شکل خودجوش ـ اما با منطقی یکسان ـ‬ ‫حمالت مبتنی بر فحاشی و تمسخر را در مورد شهروندان و‬ ‫شخصیت های خارجی شاهد باشیم‪.‬‬ ‫شاید زمانی برسد که اینســتاگرام و توییتر و فیسبوک‬ ‫و مانند ان برای جلوگیری از بی ادبی هــا و بی نزاکتی های‬ ‫ایرانی ها فکری بکنند و راه چاره ای بیندیشــند؛ ان هم در‬ ‫جایی که ما و مســئوالن ما خود از چاره اندیشــی برای این‬ ‫مساله غامض و بغرنج عاجز و ناتوان هســتیم؛ اما ان روز‬ ‫بدون شک روزی است که دیگر حیثیت و ابرویی در فضای‬ ‫انالین بــرای ایران و ایرانی نمانده اســت؛ مســاله ای که‬ ‫هم اکنون نیز شاید صادق باشد‪.‬‬ ‫موضع گیری محسن رضایی‬ ‫درمورد کشتار کشمیر‬ ‫توئیت ظریف درباره حوادث‬ ‫اخیر بحرین‬ ‫سفر اســتانی «حســن روحانی» رئیس جمهوری و‬ ‫هیات دولت به استان کرمانشــاه برای دولت حاشیه های‬ ‫مجازی داشــت‪ .‬در این بــاره‪ ،‬یک کانــال مخالف دولت‬ ‫از تصمیــم نمایندگان کرمانشــاه بــرای همراه نشــدن با‬ ‫رئیس جمهوری در این سفر خبر داد و به نقل از یکی از انان‬ ‫نوشت‪« :‬گویی دولتمردان اتاق فکری تشکیل داده اند که‬ ‫برای نابود کردن مردم کرمانشاه تصمیم بگیرند‪ ،‬زیرا ندادن‬ ‫مجوز منطقه ازاد به معنای قیچی کردن همه فرصت های‬ ‫اقتصادی استانی بوده که بیشترین بیکاری در ان است‪» .‬‬ ‫این کانال به نقل از یک نماینده دیگر استان کرمانشاه در‬ ‫مجلس عنوان کرد‪« :‬دولت باید بعد از‪ 1200‬روز پاسخگوی‬ ‫مردم باشد‪ .‬اگر منافع مردم کرمانشاه را دیدند دست دولت را‬ ‫می بوسیم اگر نه حاضر به همراهی نیستیم‪» .‬‬ ‫در این ارتباط‪ ،‬یــک کانال تلگرامی منتقد نوشــت‪:‬‬ ‫کرمانشــاه با دســتور دولتی غرق در بنرهای روحانی شد‪.‬‬ ‫کارکنان اموزش و پرورش شهرســتان های کرمانشــاه اگر‬ ‫به اســتقبال روحانی بروند «ماموریت» محاسبه می شود!‬ ‫در یک کانال دیگر هــم می خوانیم‪ :‬هزینه ســنگین بنر و‬ ‫کارناوال و جشن و رقص از اموال ادارات بی پول کرمانشاه‬ ‫در ســال اقتصاد مقاومتی و به نام مردم تمام خواهد شد‪.‬‬ ‫همچنین بعد از انجام سخنرانی روحانی در این شهر تصاویر‬ ‫فردی که به روحانی اعتراض کرده بود منتشر شد که او را در‬ ‫کنار محمود احمدی نژاد نشان می داد‪ .‬کاربران شبکه های‬ ‫مجازی این موضوع را دستمایه انتقاد کرده بودند‪ .‬چرا که در‬ ‫جریان سخنرانی روحانی اعتراضاتی از سوی برخی دیده و‬ ‫شنیده شده بود‪.‬‬ ‫برجام همچنان نقد می شود‬ ‫ن در گزارش اختصاصی از برنامه دولت در جلوگیری‬ ‫روزنامه جوا ‬ ‫از کاهش هزارتومانی بهای دالر رونمایی کرده اســت‪ .‬این روزنامه در‬ ‫ش با تیتر «عملیات طیاره ها در نجات دالر از سقوط!» نوشت‪:‬‬ ‫این گزار ‬ ‫«دولت از طریــق خریدهای خارجی مانــع از افت بهــای دالر در بازار‬ ‫داخلی می شود زیرا به واسطه افزایش فروش نفت و فراورده های ان در‬ ‫دولت روحانی و همچنین کاهش واردات‪ ،‬شرایط بازار ارز برای کاهش‬ ‫بها مهیا شده است‪ .‬یک منبع اگاه که نخواســت نامش ذکر شود‪ ،‬در‬ ‫گفت وگو با «جوان» با بیان اینکه در دولت روحانی به دلیل افت جهانی‬ ‫بهای کاال و همچنین تعمیق رکود اقتصادی واردات کاهش یافته است‪ ،‬اظهار داشت‪ :‬در مقابل کاهش هزینه واردات که‬ ‫یکی از مهم ترین مصارف ارزی کشور است‪ ،‬درامدهای ارزی کشور به دلیل افزایش صادرات نفت و فراورده های نفتی و‬ ‫همچنین ازاد سازی بخشی از دالر های بلوکه شده ایران در بانک های خارجی‪ ،‬به طور قابل مالحظه ای افزایش یافته است‪،‬‬ ‫از این رو انتظار برای تک نرخی کردن ارز ان هم با قیمت هایی به مراتب پایین تر از قیمت های کنونی انتظاری معقول است‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه واردات به عنوان مهم ترین مصارف ارزی کشور در سال های اخیر‪ 10‬تا‪ 15‬میلیارد دالر کاهش یافته‬ ‫است‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬کاهش واردات از یکسو و افزایش صادرات نفت و فراورده های ان نوید بخش کاهش بهای ارز در بازار‬ ‫داخلی است‪ .‬وی در واکنش به این پرسش که وزارت راه و شهرسازی معتقد است نحوه تامین مالی خرید هواپیما به نوعی‬ ‫است که فشار چندانی به کشور وارد نمی شود‪ ،‬ایا با نحوه تامین مالی مد نظر این وزارتخانه باز هم خرید هواپیما مانع از افت‬ ‫بهای دالر می شود‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬کارشناســان مالی لقمه را دور دهان می پیچانند‪ .‬از مسئوالن وزارت راه سوال می کنم ایا‬ ‫شرکت بوئینگ امریکایی یا ایرباس فرانســوی بابت این هواپیما ها از ایران پول می گیرند یا خیر ؟ صد البته که می گیرند و‬ ‫ایرانبایدبهایاینکاالهاراتماموکمالپرداختکندوالباقیقصهپیچیدگی هاییاستکهمهندسانمالیایجادمی کنند‪.‬‬ ‫خوش رقصی سیاسی بان کی مون‬ ‫روزنامه اعتمــاد نیز در گزارشــی با تیتر «خوش رقصی سیاســی‬ ‫دبیر کل»نوشت‪«:‬گزارششش ماههدبیرکلسازمانمللدربارهاجرای‬ ‫قطعنامه‪ ٢٢٣١‬شورای امنیت این سازمان سرانجام منتشر شد‪ .‬گزارش‬ ‫شماره ‪ ٥٨٩‬سازمان ملل یک سال پس از روزهایی منتشر شده است که‬ ‫شورای امنیت خود را برای گشودن فصل جدیدی در رابطه میان ایران‬ ‫با این نهاد مهیا می کرد‪ .‬سابقه همکاری های ایران و شورای امنیت در‬ ‫سال های تحریم چندان خوشــایند نبوده است‪ .‬شش قطعنامه شورای‬ ‫امنیت در ســال هایی که ایران تالش می کرد صلح امیــز بودن برنامه‬ ‫هسته ای خود را اثبات کند‪ ،‬خاطره چندان مثبتی از این شورا و عملکرد ان در اذهان ایرانی ها نگذاشته است‪ .‬بان کی مون‬ ‫روزهای اخر عمر خود در جامه دبیرکل سازمان ملل را می گذراند و به نظر می رسد تالش می کند با خوش خدمتی های فراگیر‬ ‫در ماه های پایانی اینده شغلی خود در خارج از سازمان ملل را هم به گونه ای تضمین کند‪ .‬گزارش بان کی مون در خصوص‬ ‫اجرای قطعنامه‪ ٢٢٣١‬باید بر اساس برنامه ریزی های اعالم شده روز‪ ١٨‬جوالی (دیروز) منتشر می شد اما قریب به یک هفته‬ ‫پیش بود که خبرگزاری رویترز در گزارشی اعالم کرد که به بخش هایی از این گزارش که در ان مقطع زمانی محرمانه بوده‬ ‫دسترسی پیدا کرده است‪.‬‬ ‫واکنش ایران به این اقدام مخرب دبیرکل سازمان ملل در درز بخشی از گزارش در یک رسانه امریکایی تنها به بیانیه ای‬ ‫با امضای مقام اگاه محدود نشد و به گفته ســیدعباس عراقچی‪ ،‬معاون امور حقوقی و بین الملل وزارت امور خارجه‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه ایران در روز عیدفطر یا یک روز پس از ان تماس توفانی با اقای دبیرکل داشت؛ تماسی که در ان ظریف مراتب‬ ‫اعتراض ایران به اقدام های مخرب بان کی مون را به اطالع وی رسانده بود‪».‬‬ ‫ارشاد در ساحل‬ ‫روزنامه ایران با روحانیونی که برای ارشــاد به ســاحل های شمال‬ ‫می روند‪ ،‬گفت وگویی انجام داده اســت‪ .‬این روزنامــه در این گفت وگو‬ ‫با عنوان «مــردم می گویند؛ حاج اقا‪ ،‬شــما و دریا!» نوشــت‪« :‬عکس‬ ‫روحانیان جوانی که در ســاحل «بابلســر» با کودکان بــازی می کنند با‬ ‫نوجوانان فوتبال و با جوانان ســلفی می گیرند خیلی زود در شبکه های‬ ‫اجتماعی دست به دست شــد و واکنش های مختلفی در پی داشت‪».‬‬ ‫سید مرتضی پورعلی‪ ،‬مسئول گروه ترویجی با عنوان جهادی بقیه الله‬ ‫تو گو با روزنامه ایران می گوید‪« :‬بسیاری از حضور ما متعجب بودند و حتی به شوخی می گفتند‪« :‬حاج اقا شما کجا‪،‬‬ ‫در گف ‬ ‫اینجا کجا؟! مگه داریم‪ .‬مگه میشه!» انها یک گروه ‪ 25‬نفره از ‪ 10‬گروهی هستند که در بابل و بابلسر به فعالیت ترویجی‬ ‫می پردازند‪ .‬محدوده فعالیت انها هم مدارس‪ ،‬پارک‪ ،‬ساحل بابلسر و جنگل است‪ .‬سوای گروه جهادی بقیه الله‪ ،‬حسین‬ ‫حسین زاده برسمنانی‪ ،‬رئیس شورای هماهنگی گروه های تبلیغی مازندران هم از حضور‪ 150‬روحانی خواهر و برادر در هفت‬ ‫بخش شهر بابل خبر می دهد که از سال ‪ 88‬فعالیت تبلیغی خود را شروع کرده اند‪ .‬گروهی که خبرساز شده اند گروه بقیه الله‬ ‫هستند‪.‬سید مرتضیپورعلی‪،‬مسئولگروهتبلیغیجهادیبقیه اللهمی گوید‪«:‬ما‪ 10‬گروههستیمکهدراملوبابلسرازسال‬ ‫‪ 94‬دردفترتبلیغاتحوزهعلمیهثبتشدیم‪».‬فعالیتانهابهگستردگیگروهحامیانوالیتبابلنیست‪.‬انهادرمراس مخاص‬ ‫مثل محرم و فاطمیه در مدارس حضور پیدا می کنند و به پارک ها‪ ،‬بیمارستان و جنگل و سواحل می روند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫برجام همچنان دستمایه انتقادات در فضای مجازی‬ ‫ی با انتشار‬ ‫درباره دولت است‪ .‬در این ارتباط یک کانال تلگرام ‬ ‫متنی که بازتاب داشــت نوشــت‪« :‬تحرکات برخی مدیران‬ ‫دولتیورسانه هایانهابرایتوقع زداییازبرجامشدتگرفته‬ ‫است‪ .‬سوال اینجا ست که انگیزه این جریان صرفا نگرانی‬ ‫برای انتخابات ‪ 96‬است یا درصددند فاز جدیدی از ضرورت‬ ‫دخیل بستن به کدخدا با برجام های جدید (در حوزه مقاومت‬ ‫و موشک ها) را به مثابه ادامه عملیات نفوذ کلید بزنند؟» در‬ ‫کانال دیگری نیز امده بود‪« :‬گفتمان «حسن روحانی» برای‬ ‫نجات اقتصادکشــور‪ ،‬رکود بی ســابقه ای را بر کشور حاکم‬ ‫ساخت‪.‬تعاملباجهان‪،‬تهدیداتتکفیری هاراپیشرویمان‬ ‫قرار داده اســت‪ .‬احیای اخــاق هم منجر بــه قدرت یابی‬ ‫‪ 950‬مدیر دولتی و رســوایی حقوق های نجومی نامشروع‬ ‫شــد‪ ».‬همچنین این کانال در راســتای القای ناامیدی از‬ ‫دستاوردهای برجام نوشــت‪« :‬قاطبه مردم از دستاوردهای‬ ‫برجام همان تصــوری را دارند که رئیس بانک مرکزی دولت‬ ‫روحانی دارد؛ تقریبا هیچ‪ ».‬یک کانال منتسب به طرفداران‬ ‫دولت پیشــین نیز در تحلیلی با عنوان «الیگارشــی مالی»‬ ‫نوشت‪« :‬دولت نولیبرال روحانی‪ ،‬به دنبال جدایی سرمایه از‬ ‫دولت نیست‪ ،‬بلکه به دنبال استراتژی ای برای مداخله دولت‬ ‫در جامعه و تغییر مالکیت های دولتی به نفع اقلیت کمپرادور‬ ‫استوالیگارشیمالینیرویپیشبرندهاینسیاستاست‪».‬‬ ‫وضعیت اقتصاد در دوره پسابرجام نیز محور همیشگی انتقاد‬ ‫به دولت است‪ .‬در این زمینه یک کانال تلگرامی مدعی شد‪:‬‬ ‫«یاران روحانی هنوز اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی را‬ ‫اغازنکرده‪،‬اقتصاددانانبهدولتدراجرایاقتصادمقاومتی‬ ‫نمره مردودی می دهند‪ .‬در این میان‪ ،‬برنامه های دولت در‬ ‫بخش مسکن مهر هم مورد انتقاد مخالفان قرارگرفت‪».‬‬ ‫دولت جلوی سقوط دالر را گرفت‬ ‫خبرنامه‬ ‫حاشیه های سفر روحانی‬ ‫به کرمانشاه‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪15‬‬ ‫کودتا روی انتن‬ ‫گفتارها‬ ‫کودتای ترکیه همه را غافلگیرکرد‪ .‬همه رسانه ها چند ساعت بر‬ ‫روی پوشش خبرهای مربوط به اتفاق غیرمنتظره متمرکز شدند و چند‬ ‫ساعتی را درگیر این رخداد بودند‪ .‬برخی از ساختگی بودن کودتا در‬ ‫ترکیه ســخن گفتند و برخی دیگــر این گونه تحلیل کردنــد که دوره‬ ‫نظامیان در ترکیه به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫شبح دهه‪ 60‬روی سرخاورمیانه‬ ‫ایا عصر کودتا در خاورمیانه پایان یافته است؟‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کودتای ‪ 15‬جوالی ‪ 2016‬ترکیه بیانگر این واقعیت‬ ‫است که روندهای بی ثباتی و اشوب در محیط منطقه ای‪،‬‬ ‫اثار خود را در ســاختار سیاســی به جا می گــذارد‪ .‬اگرچه‬ ‫کشورهای جهان غرب از ترکیه به عنوان مدل دموکراتیک‬ ‫در کنش سیاسی یاد می کنند‪ ،‬اما واقعیت های منطقه ای‬ ‫نشــان می دهد که حتی «کشورهای شــبه دموکراتیک»‬ ‫همانند ترکیه نیز در معرض تغییر سیاسی براساس الگوهای‬ ‫«کنش غیردموکراتیک» خواهند بود‪.‬‬ ‫نظریه پردازان نوسازی کالسیک‪ ،‬کودتا در خاورمیانه‬ ‫را براســاس «روندهای رشــد اقتصادی شــتابان» تبیین‬ ‫کرده اند‪ .‬این گروه از نظریه پردازان اعتقاد دارند که رشــد‬ ‫اقتصادی فراگیر بــدون توجه به نهادســازی اجتماعی‪،‬‬ ‫زمینه های الزم برای شکل گیری بحران‪ ،‬بی ثباتی‪ ،‬اشوب‬ ‫و حتی کودتا را به وجود می اورد‪ .‬چنین رویکردی در عصر‬ ‫«جنگ های نیابتی» و «ستیزش های نامتقارن منطقه ای»‬ ‫براساس نشــانه هایی از جنگ ها و بحران های منطقه ای‬ ‫تبیین و ارزیابی می شود‪.‬‬ ‫ارزیابی روندهای تغییر غیرقانونی و فراساختاری در‬ ‫قدرت سیاســی کشــورهای خاورمیانه بیانگر این واقعیت‬ ‫است که از سال های بعد از پایان جنگ سرد‪ ،‬صرفا عوامل‬ ‫و مولفه های اجتماعی و ساختاری به عنوان عامل بنیادین‬ ‫شکل گیری کودتا و جابه جایی قدرت در واحدهای سیاسی‬ ‫محســوب نمی شــود‪ .‬عوامل و مولفه های منطقه ای که‬ ‫عمدتا تحت تاثیر نشــانه های اجتماعی و هویتی هستند‪،‬‬ ‫بر الگوهای جابه جایی قدرت سیاســی و ســاختاری تاثیر‬ ‫به جا می گذارند‪.‬‬ ‫واقعیت های سیاســی و امنیتــی خاورمیانه نشــان‬ ‫می دهد کــه کودتا ادامــه بحران های امنیــت منطقه ای‬ ‫اســت‪ .‬درســت همان گونه ای که «باروت» نقش موثری‬ ‫در خراب شــدن پایه های اجتماعی نظام فئودالیته داشته‬ ‫اســت‪ ،‬ابزارهای ارتباطــی و تکنولوژی ارتباطــی در زمره‬ ‫عواملی محسوب می شود که بر روندها و الگوهای بی ثباتی‬ ‫خاورمیانه تاثیرگــذار خواهد بــود‪ .‬واقعیت ان اســت که‬ ‫ابزارهــای ارتباطــی جنــگ‪ ،‬حمل و نقل ســریع‪ ،‬اقتصاد‬ ‫بین الملل پیچیده و «توده ای شدن سیاست» را می توان‬ ‫در زمره اصلی ترین عوامل تداوم بحران‪ ،‬بی ثباتی و کودتا‬ ‫در خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫‪ .1‬نقــش بازیگران منطقــه ای در ســازماندهی‬ ‫کودتای نظامی‬ ‫برخــی از کودتاهــای خاورمیانــه دارای ریشــه‬ ‫منطقه ای و بین المللی هســتند‪ .‬به طور مثال می توان به‬ ‫«کودتا در مصر» اشــاره داشت‪ .‬عربســتان نقش موثری‬ ‫در شــکل گیری کودتای ژنرال سیســی در مصر داشــته‬ ‫اســت‪ .‬برخی از تحلیلگران موضوعات منطقه ای بر این‬ ‫اعتقادند که عربستان در کودتای ترکیه نیز نقش اشکار و‬ ‫حمایت کننده ای داشته اســت‪ .‬روابط «فتح الله گولن» با‬ ‫عربستان و ارتباط سازمانی گولن با گروه های کودتاکننده‬ ‫در ترکیه نشــان می دهد که عربســتان در رونــد تحوالت‬ ‫سیاسی فراســاختاری کشــورهای منطقه ای تالش های‬ ‫همه جانبه ای را به انجام می رساند‪.‬‬ ‫نقش عربســتان در کودتای بحرین علیه گروه های‬ ‫اجتماعی اعتراض کننده در ســال ‪ ،2011‬کودتای مصر و‬ ‫ترکیه نشان می دهد که برخی از حکومت های ایدئولوژیک‬ ‫با رویکرد سلفی به دلیل ایجاد شــبکه های دینی و سیاسی‬ ‫نه تنها در گســترش بحران منطقه ای تالش دارد‪ ،‬بلکه از‬ ‫کودتا به عنوان ابزار دستیابی به منافع‪ ،‬اهداف و ارزش های‬ ‫اجتماعی خــود در خارج از کشــور بهــره می گیرند‪ .‬چنین‬ ‫رویکردی نشان می دهد که درامدهای نفتی بر موضوعات‬ ‫امنیتی‪ ،‬هویتی و بحران های منطقه ای تاثیر به جا گذاشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫الگوی رفتاری عربستان نشان می دهد که این کشور‬ ‫در یک دهه گذشــته ســازمان های متکی به فعالیت های‬ ‫هویتی در کشــورهای منطقه ای را گســترش داده است‪.‬‬ ‫عربستان برخی از اعتصاب ها و شــورش ها را در سوریه و‬ ‫عراق سازماندهی کرده‪ ،‬گروه های ناراضی را سازماندهی‬ ‫کرده و اموزش داده و سپس از این گروه ها برای براندازی‬ ‫سیاسی و جنگ چریکی در حوزه های مختلف جغرافیایی‬ ‫به ویــژه مناطق بحرانــی همجــوار برای تحقــق اهداف‬ ‫سیاسی‪ ،‬هویتی و امنیتی خود استفاده کرده است‪.‬‬ ‫روندهای تحول سیاسی خاورمیانه بیانگر این واقعیت‬ ‫اســت که برخی از دولت هایی که به لحــاظ توانایی های‬ ‫نظامی متعارف نسبتا ضعیف هستند‪ ،‬از شبکه های هویتی‬ ‫و الگوهای کنش پوپولیستی برای سازماندهی بحران های‬ ‫منطقه ای‪ ،‬جنگ های نیابتی و کودتــا در محیط همجوار‬ ‫بهره می گیرند‪ .‬تحقق هر یک از اهداف یادشــده نیازمند‬ ‫تخصیص مقادیر قابل توجه مالی خواهد بود‪ .‬در سال های‬ ‫بعد از جنــگ ســرد‪ ،‬بهره گیــری از ابزارهای سیاســی در‬ ‫ســازماندهی اقدامات نظامــی همانند کودتا یا گســترش‬ ‫بحران هــای منطقه ای به میــزان قابل توجهــی افزایش‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫نقش کشورهایی همانند عربستان در تحوالت موجود‬ ‫و اینده خاورمیانه نشان می دهد که برخی از کشورها با قدرت‬ ‫نظامی متوسط و هدف های ایدئولوژیک توسعه طلبانه قادر‬ ‫خواهند بود تــا عملیات مخفیانه در خــارج را هدایت کرده‬ ‫و به این ترتیب به بخشــی از اهداف سیاسی و امنیتی خود‬ ‫دســت یابند‪ .‬چنین روندی نشــان می دهد که اگر امریکا‬ ‫در سال های جنگ سرد به سازماندهی کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫‪ 1332‬در ایــران‪ ،‬کودتای ‪ 1954‬در گواتمــاال و کودتای‬ ‫‪ 1973‬در شیلی مبادرت کرد‪ ،‬هم اکنون برخی از کشورهای‬ ‫منطقه ای قــادر خواهند بــود تا زمینه های شــکل گیری و‬ ‫ســازماندهی کودتا براســاس مولفه هــای ایدئولوژیک و‬ ‫هویتی را سازماندهی نمایند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ .2‬نقش محرومیت نسبی و عوامل روان شناختی‬ ‫در امکان پذیری سازماندهی کودتا‬ ‫نظریه پــردازان روان شناســی اجتماعــی موضــوع‬ ‫خشونت‪ ،‬بی ثباتی سیاسی و کودتا را براساس شکل گیری‬ ‫«وضعیت انتظارات فزاینده» تبیین کــرده اند‪ .‬انتظارات‬ ‫فزاینده از این جهت اهمیت دارد که نشانه هایی از بحران‬ ‫اجتماعــی را در قالب «انتظــارات سرکوب شــده» تبیین‬ ‫می کند‪ .‬نظریه پردازانی همانند «تد رابرت گار» در مطالعات‬ ‫خود به ایــن جمع بندی رســیده اند که خاورمیانــه در زمره‬ ‫مناطقی اســت که با نشــانه های فزاینده ای از محرومیت‬ ‫نسبی روبه رو شده است‪.‬‬ ‫محرومیــت نســبی در نگــرش «گار» مبتنــی بــر‬ ‫شکل گیری انتظارات فزاینده است‪ .‬کشورهای خاورمیانه‬ ‫بیش از ســایر واحدهای سیاســی در معرض تهدیدات و‬ ‫چالش های روان شناسی قدرت هســتند‪ .‬از شواهد کنش‬ ‫روان شناختی می توان استنتاج کرد که «پتانسیل خشونت‬ ‫سیاســی» بیش از انکه تابع خطی شدت محرومیت نسبی‬ ‫باشــد‪ ،‬تحت تاثیر عوامل هویتــی و ایدئولوژیک «تابع به‬ ‫توان رسیده ای از بحران و بی ثباتی» را منعکس می سازد‪.‬‬ ‫در چنین شــرایطی کودتا را می توان ادامه بازی سیاســی‬ ‫گروه های هویتی در محیط منطقه ای خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫کودتا به عنوان یکی از نشانه های کنش خشونت امیز‬ ‫سیاســی در دوران مختلف تاریخی اتفاق افتاده اســت‪.‬‬ ‫واقعیت ان است که هیچ نسلی در هیچ یک از کشورهای‬ ‫منطقه ای خاورمیانه به دور از نشانه های جابه جایی سریع و‬ ‫فراساختاری قدرت همانند کودتا نبوده است‪ .‬به همین دلیل‬ ‫است که می توان کودتا در خاورمیانه را به عنوان پاسخی به‬ ‫شرایط سیاسی خاص دانست‪ .‬گرایش به قدرت فراقانونی‬ ‫را می توان در زمره عوامل روان شناختی کودتا در مناطقی‬ ‫دانست که نشانه هایی از «محرومیت نسبی» وجود دارد‪.‬‬ ‫براساس مفاهیم و نظریات روان شناسی اجتماعی‪،‬‬ ‫هرگونه محرومیت نسبی‪ ،‬اثار خود را در شکل گیری پتانسیل‬ ‫خشــونت در فرایند جابه جایی قدرت به جــا می گذارد‪ .‬اگر‬ ‫محرومیت نســبی با نشــانه هایی از توجیهات سیاســی و‬ ‫ایدئولوژیک پیوند یابد‪ ،‬در ان شــرایط زمین ه برای افزایش‬ ‫حجم خشونت سیاســی فراهم خواهد شود‪ .‬در بسیاری از‬ ‫کشورهای خاورمیانه نشانه هایی از پتانسیل خشونت جمعی‬ ‫وجود دارد‪ .‬علت اصلی شکل گیری این پتانسیل را می توان‬ ‫در ظهور فرایندهای هویت یابی سیاسی و امنیتی دانست‪.‬‬ ‫هویت در سال های دهه‪ 1970‬براساس نشانه هایی از‬ ‫ارزش های سیاسی و ایدئولوژیک تعریف می شد‪ .‬تغییر در‬ ‫ساختار نظام بین الملل و گسترش نقش ابزارهای ارتباطی‬ ‫در زندگی اجتماعی کشــورهای منطقه ای زمینه «امنیتی‬ ‫ شــدن موضوع هویت» را به جود اورده اســت‪ .‬هم اکنون‬ ‫مولفه های هویتی نقش موثری در شکل گیری جنگ های‬ ‫نیابتی و کودتای سیاسی ایفا می کنند‪ .‬چنین روندی در دو‬ ‫دهه اینده ادامه خواهد یافت‪.‬‬ ‫علــت اصلــی کودتاهــای خاورمیانه در ســال های‬ ‫دهه ‪ 1950‬و ‪ 1960‬براساس نشــانه هایی از ناسیونالیسم‬ ‫شکل گرفته بود‪ .‬کودتاهای دومین دهه قرن ‪ 21‬براساس‬ ‫مولفه های هویتی و نشانه های کنش انگیزشی سازماندهی‬ ‫می شــود‪ .‬چنین فرایندی نشــان می دهد که انتظار برای‬ ‫تغییر سریع در ساختار اجتماعی و پایگاه سیاسی نخبگان‬ ‫وجود دارد‪ .‬نخبگانی که درصدد براینــد تا معادله قدرت را‬ ‫برمبنای الگوهای کنش سریع و فراسازمانی طی نمایند‪ ،‬به‬ ‫سازوکارهایی همانند کودتا مبادرت می نمایند‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت کــه «انتظارات ارزشــی» برای‬ ‫«تغییــر سیاســی پردامنــه» در خاورمیانه بیش از ســایر‬ ‫حوزه های جغرافیایی است‪ .‬روندهای تحول سیاسی نشان‬ ‫می دهد که بی ثباتی های سیاســی و امنیتی دهه ‪ 1960‬به‬ ‫شکل دیگری در دومین دهه قرن ‪ 21‬بازتولید شده است‪.‬‬ ‫مولفه های ایدئولوژیک به موازات عوامل روان شــناختی‬ ‫نقــش تعیین کننده ای در گســترش بحران هــای امنیتی‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫خاورمیانــه خواهد داشــت‪ .‬کودتــا را می تــوان انعکاس‬ ‫تداوم فرضیه خشــونت برای جابه جایی قدرت سیاسی در‬ ‫خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫درباره نقش عوامل روان شــناختی در شــکل گیری‬ ‫کودتا‪ ،‬ســه نظریه وجود دارد؛ فرضیه اول بر این موضوع‬ ‫تاکید دارد که «کودتا تحت تاثیر شدت و گستره محرومیت‬ ‫نســبی نخبگان و گروه های ایدئولوژیزه شده قرار دارد‪».‬‬ ‫فرضیــه دوم کودتــا را انعــکاس «کنش ناشــی از توطئه‬ ‫نخبگان و کارگزاران سیاســی بــرای جابه جایی در معادله‬ ‫قدرت می دانند‪ ».‬فرضیه ســوم معطوف بــه این رویکرد‬ ‫اســت که «کودتا به عنــوان اقدامی ســازمان یافته برای‬ ‫حداقل ســازی خشــونت های احتمالــی و جلوگیــری از‬ ‫پدیده هایی همانند اشوب و جنگ خواهد بود‪».‬‬ ‫نقش مولفه های هویتی و ایدئولوژیک در گرو ه های‬ ‫کودتاگر و حامیان اجتماعی انان در خاورمیانه وجود دارد‪.‬‬ ‫در این فرایند‪« ،‬رهبران هزاره گــرای انقالبی» خاورمیانه‬ ‫می توانند حامل اصلــی جابه جایی قــدرت ایدئولوژیک و‬ ‫هویتی محسوب شوند‪ .‬در جوامعی که روشنفکران جایگاه‬ ‫حاشیه ای پیدا می کنند‪ ،‬طبیعی است که برخی از مدیران‬ ‫اجرایی و گیوه های ســرخورده که در حوزه میانی ساختار‬ ‫سیاســی قرار دارند‪ ،‬از انگیزه بیشــتری برای مشارکت در‬ ‫قدرت بهره می گیرند‪ .‬انگیزه سیاسی را می توان به عنوان‬ ‫بخشی از واقعیتی دانست که ارتباط مستقیمی با نشانه های‬ ‫محرومیت نسبی دارد‪.‬‬ ‫بررسی روندهای تحول سیاسی و امنیتی خاورمیانه‬ ‫نشــان می دهد که تمامی رهبــران و حامیــان گروه های‬ ‫کودتاکننــده در زمــره گروه هــای ســرخورده اجتماعی و‬ ‫مدیریتی بوده اند‪ .‬خشــونت سیاسی در قالب کودتا دارای‬ ‫پایگاه اجتماعی و ســازمانی متفاوتی از «خشــونت های‬ ‫انقالبی» و «خشونت های اجتماعی» خواهد بود‪ .‬هرگونه‬ ‫خشونت سیاسی تحت تاثیر مولفه های فرهنگی‪ ،‬مدیریتی‬ ‫و جایگاه بازیگران در سازماندهی قدرت تعیین می شود‪.‬‬ ‫به هر میزان که نظارت و کنترل حکومت بر گروه های‬ ‫حامل نارضایتی سیاسی و اجتماعی کاهش یابد‪ ،‬پتانسیل‬ ‫خشونت سیاسی ازجمله کودتا نیز افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫گروه های کودتاکننده در خاورمیانه از این جهت در معرض‬ ‫نشــانه هایی از «تحرک فراسازمانی» هســتند که انان از‬ ‫یکســو فاقد ســازوکارهای کنش انقالبی بوده یعنی اینکه‬ ‫پایگاه اجتماعی مناســبی را برای کنش سیاسی در اختیار‬ ‫ندارد‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬انگیزه زیادی بــرای تاثیرگذاری بر‬ ‫معادله قدرت دارند‪.‬‬ ‫انگیزه قدرت این گروه از نخبگان عموما تحت تاثیر‬ ‫نشانه هایی از «محرومیت نسبی» خواهد بود‪ .‬نشانه های‬ ‫محرومیــت نســبی در کشــورهای خاورمیانــه به دالیــل‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سیاسی و ایدئولوژیک بیش از سایر حوزه های‬ ‫جغرافیایی خواهــد بود‪ .‬در چنین شــرایطی‪ ،‬تا رســیدن‬ ‫به دورانی کــه از ان به عنــوان «عصر پایــان کودتا» نام‬ ‫برده می شود‪ ،‬زمان نسبتا گســترده ای باقی مانده است‪.‬‬ ‫ناکارامدی های اجرایــی و فقدان رضایــت اجتماعی که‬ ‫نشانه هایی از «حکومتداری ناپایدار» محسوب می شوند‬ ‫را می توان در زمره اصلی ترین دالیل مربوط به شکل گیری‬ ‫کودتا در ساختار سیاسی اینده خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫‪ .3‬تبیین علل ساختاری تداوم کودتا در خاورمیانه‬ ‫یکی دیگر از دالیل شکل گیری کودتاهای منطقه ای‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬ارتباط مستقیمی با الگوی کنش قدرت سیاسی‬ ‫توسط مقامات و گروه های مســلط دارد‪ .‬رهبران سیاسی‬ ‫عرب بیش از ســایر کشــورها‪ ،‬نشــانه هایی از خشونت‪،‬‬ ‫اقتدارگرایی و سرکوب را دستمایه کنش سیاسی خود قرار‬ ‫داده اند‪ .‬واقعیت ان اســت که در خاورمیانــه‪ ،‬نخبگان و‬ ‫روشنفکرانی که مدافع دموکراسی هستند‪ ،‬به نشانه هایی‬ ‫از اوهام‪ ،‬انــکار و خودفریبی پناه می برنــد‪ .‬در این منطقه‬ ‫جغرافیایی همــواره ادبیاتی براســاس تئوری ها و «نقش‬ ‫توطئه» در «کنش سیاســی و تحوالت پیش بینی نشده»‬ ‫مشاهده می شود‪.‬‬ ‫معادله سیاست و قدرت در خاورمیانه امروز‪ ،‬تابعی از‬ ‫نقش دولت های اقتدارگرا‪ ،‬گروه های هویت گرا‪ ،‬نیروهای‬ ‫تابع جنگ نیابتی و نشانه هایی از کنش غیرلیبرالی خواهد‬ ‫بود‪ .‬هیچ یک از گروه های یادشده نمی توانند زمینه باروری‬ ‫برای ثبات سیاســی‪ ،‬ارامــش اجتماعی و مردم ســاالری‬ ‫به وجود اورنــد‪ .‬کش و قــوس خطرناک میــان نیروهای‬ ‫سیاســی و هویتی متعــارض‪ ،‬زمینه شــکل گیری و تداوم‬ ‫جو سیاســی اکنده از خشــونت و تندروی را اجتناب ناپذیر‬ ‫ساخته است‪.‬‬ ‫الگوی رفتاری عربســتان در ســازماندهی داعش را‬ ‫می توان عامل اصلی شکل گیری خشونت مذهبی دانست‪.‬‬ ‫واقعیت ان است که جهان غرب نیز هیچ گونه تمایزی بین‬ ‫گروه های اسالمگرای خشونت گرا که تحت تاثیر داعش‬ ‫ایفای نقش می کنند‪ ،‬با گروه هایی که مردم ساالری دینی‬ ‫را محور اصلی اندیشه و اموزه سیاســی خود قرار داده اند‪،‬‬ ‫قائل نیســت‪ .‬در چنیــن منطقــه ای اگرچه بخــش قابل‬ ‫توجهی از احزاب و گروه های سیاســی بر نشــانه هایی از‬ ‫دموکراسی تاکید دارند و تالش همه جانبه ای برای مقابله‬ ‫با حکومت های اقتدارگرا دارند‪ ،‬اما الگوی رفتاری انان نیز‬ ‫تفاوت چندانی با گروه های رقیب ندارد‪.‬‬ ‫واقعیــت ان اســت کــه در بســیاری از کشــورهای‬ ‫خاورمیانه رابطــه متقابلی بیــن اقتدارگرایی ســاختاری‪،‬‬ ‫دیکتاتوری فــردی و تروریســم وجــود دارد‪ .‬هــر یک از‬ ‫نشانه های یادشــده زمینه تقویت دیگری را به وجود اورده‬ ‫و به این ترتیب می تــوان نشــانه هایی از کودتا‪ ،‬بی ثباتی‬ ‫سیاســی و جنگ هــای نیابتی فزاینــده را مشــاهده کرد‪.‬‬ ‫برخــی از نظریه پــردازان سیاســی جهان عــرب همانند‬ ‫«خدوری» در مطالعات خود به این جمع بندی رســیده اند‬ ‫ّ‬ ‫که‪« :‬اندیشه های نمایندگی‪ ،‬انتخابات‪ ،‬حق رای همگانی‪،‬‬ ‫قانون گرایی و دستگاه قضایی مستقل از ساختار قدرت در‬ ‫خاورمیانه بسیار ضعیف و شکننده است‪».‬‬ ‫اعاده عثمان گرایی در ترکیه‪ ،‬ثبات سیاسی خاورمیانه‬ ‫را تحت تاثیر قرار داده اســت‪ .‬گروه های نوعثمان گرا در‬ ‫ترکیه محور اصلی گســترش بی ثباتی سیاسی در سوریه و‬ ‫عراق هســتند‪ .‬ائتالف این گروه با مجموعه های ســلفی‬ ‫و تکفیری عربســتان زمینه شــکل گیری تضادهای جدید‬ ‫منطقه ای را به وجود اورده اســت‪ .‬گســترش بحران های‬ ‫منطقه ای اثار خود را در ســاختار سیاســی کشــورها به جا‬ ‫می گذارد‪ .‬هرگونه بی ثباتی می تواند اثار خود را به حوزه های‬ ‫مختلف و شکل های متفاوتی از بحران منتقل نماید‪.‬‬ ‫شــاید بتوان به این موضوع توجه داشــت که علت‬ ‫اصلی کودتای مصر و ترکیه در ‪ 15‬جوالی ‪ 2016‬ناشی از‬ ‫بحران های منطقه ای بوده است‪ .‬بحران های منطقه ای‬ ‫دارای اثار و پیامدهای سیاسی و ســاختاری خواهند بود‪.‬‬ ‫کشورهایی که در فضای کنش امنیتی قرار دارند‪ ،‬به گونه ای‬ ‫اجتناب ناپذیر تالش می کنند تا زمینه های الزم برای گذار‬ ‫از بحران را براساس ایجاد بحران های جدید فراهم اورند‪.‬‬ ‫هر بحران منطقه ای دارای زمینه های سیاسی‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫هویتی است‪ .‬شاید بتوان کودتاهای منطقه ای خاورمیانه‬ ‫در سال های اینده را براساس نشــانه هایی از تضاد هویتی‬ ‫تحلیل کرد‪.‬‬ ‫نظریه پردازانــی هماننــد «لــورد کرامر» کــه برای‬ ‫مدت های طوالنی نقش موثری در ایفای نمایندگی بریتانیا‬ ‫در مصر عهده دار بوده است‪ ،‬شکل گیری کودتا و جابه جایی‬ ‫فراقانونی قدرت در کشورهای عرب خاورمیانه را براساس‬ ‫نظریه شرق شناسی تبیین می کند‪ .‬کرامر بر این اعتقاد است‬ ‫که‪« :‬عدم دقت در کنش سیاســی مــردم خاورمیانه زمینه‬ ‫شکل گیری دروغ‪ ،‬فریب و اســتحاله را به وجود می اورد‪.‬‬ ‫هر یک از نشــانه های یادشــده همانند خیابان های کج و‬ ‫کوله فاقد هرگونه تناسب‪ ،‬تعقل و استدالل است‪ .‬هر یک‬ ‫از نشانه های یادشــده را می توان در زمره عواملی دانست‬ ‫که زمینه های بحــران امنیتی و تضاد سیاســی را به وجود‬ ‫می اورد‪».‬‬ ‫رویکردهــای شرق شناســانه نمی توانــد تمامــی‬ ‫ واقعیت های جهان عــرب و خاورمیانه عربــی را منعکس‬ ‫ســازد‪ .‬در عین حال‪ ،‬بیان چنین نشــانه هایی را می توان‬ ‫به عنوان بخشی از واقعیت سیاسی دانست که زمینه های‬ ‫ناکامی نخبگان و تالش انان بــرای جابه جایی غیرقانونی‬ ‫قدرت در چارچوب مشارکت در شــورش های منطقه ای را‬ ‫فراهم می ســازد‪ .‬از اواخر دهه ‪ 1980‬کــه جامعه جهانی‬ ‫شــاهد افول حکومت های کهنه از مســکو تا پــراگ بود‪،‬‬ ‫کشورهای عرب خاورمیانه همچنان گرفتار دیکتاتوری های‬ ‫فاسد و پادشاهان پیر بودند‪.‬‬ ‫«حسنی مبارک»‪،‬‬ ‫طبیعی اســت که رهبرانی همانند ُ‬ ‫«ملک عبداللــه» و «ملک ســلمان» قــادر بــه درک‬ ‫واقعیت های اجتماعی کشــورهای خاورمیانــه نخواهند‬ ‫بود‪ .‬در چنین شرایطی است که جامعه و نخبگان سیاسی‬ ‫در وضعیت از خودبیگانگی قرار می گیرند‪ .‬فقر و بیکاری را‬ ‫می توان در زمره عواملی دانست که مشکالت اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسی و امنیتی جدیدتری را به وجود می اورد‪ .‬واقعیت ان‬ ‫است که جهان عرب و بسیاری از کشورهای خاورمیانه در‬ ‫وضعیت سرخوردگی و از خودبیگانگی قرار دارند‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫ســرخوردگی از سیاســت های غــرب به مــوازات‬ ‫ســرخوردگی از کنش رهبران سیاســی اقتدارگــرا‪ ،‬زمینه‬ ‫شکل گیری کودتا را به وجود می اورد‪ .‬بسیاری از کودتاهای‬ ‫منطقه ای در شــرایطی شــکل گرفته اند که نشانه هایی از‬ ‫بحران هویت و بحــران اقتصادی با یکدیگــر پیوند یافته‬ ‫اســت‪ .‬بخشــی از جنبش های اجتماعی کــه زمینه های‬ ‫شکل گیری جنگ های منطقه ای را به وجود اورده‪ ،‬انعکاس‬ ‫الگوی رفتاری حکومت های اقتدارگرایی است که نسبت به‬ ‫جامعه بی اعتنا بوده و برای قدرت اجتماعی اعتبار چندانی‬ ‫قائل نبوده اند‪.‬‬ ‫هرگاه خال قدرت سیاســی در کشــورهای خاورمیانه‬ ‫به وجود اید‪ ،‬طبیعی است که زمینه شکل گیری نشانه هایی‬ ‫از بحران ســاختاری اجتناب ناپذیر خواهد بــود‪ .‬کودتا را‬ ‫می توان انعــکاس بحران های ســاختاری در جهان عرب‬ ‫و خاورمیانه عربی دانســت‪ .‬بحران ها در شــرایطی شکل‬ ‫می گیرند و گســترش می یابنــد که نخبــگان و گروه های‬ ‫رقیب از معادله توزیع قدرت رضایت نداشته باشند‪ .‬فقدان‬ ‫قدرت بازدارندگی نهادهای سیاسی و اجتماعی خاورمیانه‬ ‫در زمره عوامل دیگری محســوب می شود که شکل گیری‬ ‫کودتاهای اینده را اجتناب ناپذیر می سازد‪.‬‬ ‫گروه هــای کودتاگــر در خاورمیانــه‪ ،‬علــت اصلی‬ ‫کنش امنیتی خــود را مقابله با بی عدالتــی اجتماعی و فقر‬ ‫اقتصادی می دانند‪ .‬به همین دلیل است که ثبات سیاسی‬ ‫در کشــورهای ثروتمند عرب خلیج فارس بیشــتر از ســایر‬ ‫کشــورهای خاورمیانه بوده است‪ .‬در کشــورهای ثروتمند‬ ‫عربی‪ ،‬تمایلی برای تغییر سیاســی مشــاهده نمی شــود‪.‬‬ ‫اگر کشــورهای حوزه خلیج فارس و یا واحدهای سیاســی‬ ‫ثروتمند خاورمیانه در اینده با نشــانه هایی از رکود و بحران‬ ‫اقتصادی روبه رو شوند‪ ،‬طبیعی اســت که زمینه های الزم‬ ‫برای شــکل گیری بحران هایی به وجود می اید که نشــانه‬ ‫ان را می تــوان در جنگ های نیابتی‪ ،‬بی ثباتی سیاســی و‬ ‫کودتای نظامی دانســت‪ .‬در چنین فراینــدی موضوعات‬ ‫منطقه ای نقش موثری در شکل گیری بحران های امنیتی‬ ‫ایفا می نماید‪.‬‬ ‫کودتایخانوادگی‬ ‫چرا خاورمیانه کودتاخیز است؟‬ ‫دکتر احمد معنوی‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس جغرافیای سیاسی‬ ‫مقاومت هم هست‪ ،‬بنابراین اساس توتالیتاریسم خاورمیانه‬ ‫و میل سیاســی مردم برای تغییر حکومت باعث می شــود‬ ‫مفاهیمی همچون مخالفت و شورش مطرح شود و چون در‬ ‫این چارچوب مردم فاقد زیر ساخت اولیه دموکراسی هستند‪،‬‬ ‫بنابراین این نظامیان خواهند بود که فعاالن اصلی بوده و از‬ ‫طریق کودتا نقش خودشان را ایفا می کنند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫بررسی کودتا در این برهه حائز اهمیت است چرا که در نتیجه‬ ‫این شــرایط برای تغییر از حالت اقتدار گرایی به علت نبود‬ ‫راه های دموکراتیک پای نظامیان به عرصه سیاســت باز‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫اما کودتا چیست؟‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫کودتــا‪ ،‬تغییر ناگهانــی نظام حکومتی یک کشــور‬ ‫به دســت مقامات ارتشی یا دولتی معنی شــده که طی ان‬ ‫افرادی از دســتگاه دولت یــا از طبقه حاکم‪ ،‬قــدرت را در‬ ‫دست می گیرند‪.‬‬ ‫فرق انقالب با کودتا این اســت که انقالب ماهیت‬ ‫مردمی دارد ولی کودتا چنین نیست‪ .‬بنابر تفاسیر ارتشیان‬ ‫چون در کشــورهای خاورمیانــه دارای مــواد و تخصص‬ ‫کافی هســتند‪ ،‬احتماال دســت به کودتا خواهنــد زد‪ .‬در‬ ‫حقیقت عامل ورود نظامیان در مســائل سیاسی و کودتا را‬ ‫می توان این چنین بیان کرد که اهمیت و نقش روز افزون‬ ‫نظامیان از یک ســو و ضعف روحیه دموکراتیک و گرایش‬ ‫میلیتاریســتی انها از ســوی دیگر باعث بــروز بحث های‬ ‫جدی و جنجال برانگیزی راجع به مســاله کنترل نظامیان‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫الزم به اشاره است که به علت ساختار حکومتی اکثر‬ ‫کشورهای جهان ســوم و خاورمیانه‪ ،‬بروز کودتا در چهل‬ ‫سال اخیر موجب گردیده که این به موضوعی کام َ‬ ‫ال عادی‬ ‫و به عنصری تفکیک ناپذیر با ساختار حکومتی و تاریخ این‬ ‫کشورها تبدیل گردد‪.‬‬ ‫کودتاها از لحاظ ماهیت و عملکرد سیاســی به سه‬ ‫گروه تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫نوع اول‪ :‬کودتاهایی که از هیات حاکمه واپســگرا‬ ‫و مانع تحوالت سیاسی و اجتماعی سلب قدرت می کنند‪.‬‬ ‫نظامیانی که برای پایان دادن به حیات رژیمی ارتجاعی و‬ ‫ی دست به عملیات نظامی می زنند‪.‬‬ ‫استقرار حکومتی مردم ‬ ‫نــوع دوم‪ :‬کودتایــی کــه توســط گروه هایــی از‬ ‫فرماندهــان عالی رتبه طرفــدار وضع موجود یــا احتماال‬ ‫واپســگرا علیه یــک حکومــت مردمی و مترقــی صورت‬ ‫می پذیرد‪.‬‬ ‫نوع سوم ‪:‬‬ ‫شایع ترین نوع کودتا است که شامل کودتایی می شود‬ ‫که توسط بخشی از نیروهای مسلح علیه بخش دیگری از‬ ‫همان نیروها انجام می گیرد‪ .‬این نوع کودتاها را کودتای‬ ‫خانوادگــی می نامنــد‪ .‬در کشــورهای در حال توســعه و‬ ‫به خصوص خاورمیانه به علت ضعف مشــروعیت سیاسی‬ ‫و جامعه مدنی و عدم گســترش احزاب سیاسی و مداخله‬ ‫مســتقیم ارتش در سیاســت گســترده تر شــده است‪ .‬در‬ ‫این کشــورها ارتش به عنوان ســازمان یافته ترین نیروی‬ ‫سیاســی به جای احزاب و نمادهای سیاســی دیگر عمل‬ ‫کرده اســت و درجات دخالت ارتش در این کشورها‬ ‫البته بر حســب میزان گســترش جامعه سیاسی‬ ‫متفاوت بوده اســت‪ .‬بنابراین باتوجه به شرایط‬ ‫سیاسیونوعحکومت هایاینمنطقهبایدگفت‬ ‫اگر چه تمامی مردم ســعی در گذار از ســنت به‬ ‫مدرنیته و بسط شاخص های دموکراتیک هستند‬ ‫ولی بنا به دالیل گفته شــده و خاصیت توتالیتری‬ ‫حکومت ها‪ ،‬اینــده خاورمیانه عــاری از کودتا نخواهد‬ ‫بود و فقط نوع و شــکل انها شــاید به فراخــور تاریخ تغییر‬ ‫یابد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫«هر جا قدرت هســت‪ ،‬مقاومت هم هســت»؛ این‬ ‫جمله از میشــل فوکــو در تحلیــل قدرت اســت‪ .‬ماجرای‬ ‫کودتای اخیر ترکیه همگان را متحیر کرده اســت و از انجا‬ ‫که اولین کودتای منطقه خاورمیانه نبوده و به زعم این جانب‬ ‫اخرین ان نیز نخواهد بود‪ ،‬با بررســی بیشــتر به این درک‬ ‫خواهیم رسید که کودتا‪ ،‬ریشه مشترک وقایع سیاسی این‬ ‫منطقه به شمار می اید‪.‬‬ ‫وجه مشترک بیشتر حکومت ها در خاورمیانه حاکمیت‬ ‫دیکتاتوری‪ ،‬محدود بودن احزاب سیاسی‪ ،‬فقدان پارلمان‬ ‫منتخب و وجود پارلمان های فرمایشی و فقدان ازادی های‬ ‫سیاســی و مطبوعاتی اســت‪ .‬از لحاظ تاریخــی‪ ،‬منطقه‬ ‫خاورمیانه نسبت به دموکراسی نامهربان بوده است و به طور‬ ‫کلی تاریخ سیاسی و تاریخ حکومت ها در منطقه خاورمیانه‬ ‫بر اقتدارگرایی استوار بوده است‪ .‬بنابراین مفهومی به نام‬ ‫دموکراسی در تاریخ فرهنگی و اجتماعی خاورمیانه سابقه‬ ‫تاریخی ندارد‪ .‬دموکراسی به معنای حاکمیت همه مردم‪،‬‬ ‫ازادی تعیین سرنوشــت توســط ملت ها و گــردش قدرت‬ ‫براساس خواست عامه مردم اســت‪ .‬ابزارهای دموکراسی‬ ‫وجود احزاب سیاسی‪ ،‬نهادهای مدنی فعال‪ ،‬کثرت گرایی‪،‬‬ ‫استفاده از خرد جمعی‪ ،‬انتخابات ازاد براساس هر شهروند‬ ‫یــک رای‪ ،‬دولت برخاســته از پارلمان منتخب‪ ،‬دســتگاه‬ ‫قضایی مســتقل و نیرومند و مطبوعات و رســانه های ازاد‬ ‫است‪ ،‬چیزی که در خاورمیانه مشاهده نمی شود‪ .‬نظام های‬ ‫سیاسی کشورهای خاورمیانه‪ ،‬سنتی و محافظه کار هستند‬ ‫و مشروعیت نظام به حقوق فرابشری سلطنت و قبیله ای‬ ‫بازمی گردد‪ .‬در این ساختار سیاسی‪ ،‬انتخابات و مشارکت‬ ‫سیاسی محدود اســت یا اصوال معنایی ندارد‪ .‬مولفه هایی‬ ‫نظیر فقدان زیرســاخت های سیاسی‪ ،‬دخالت قدرت های‬ ‫بیگانه و فقدان تحمل پذیری گروه هــای فعال در عرصه‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتدارگرایی و تمامیت خواهی برخی از جریان ها‬ ‫و قومیت هــا‪ ،‬اندیشــیدن بــه دموکراســی در خاورمیانه‬ ‫را بــا چالش های جــدی روبه رو ســاخته اســت‪ .‬بنابراین‬ ‫کشــورهای خاورمیانه در حــال حاضر دموکراســی های‬ ‫ناکامی را تجربه می کنند که قادر بــه بروز عملکرد معمول‬ ‫و منطقی یک نظام سیاسی از خود نیستند‪ .‬انچه ما از تولد‬ ‫دموکراسی ها در خاورمیانه می بینیم‪ ،‬محصول‬ ‫یک قرارداد اجتماعی بــرای مدیریت عرصه‬ ‫عمومی نیســت و باید گفت که توتالیتاریسم‬ ‫شکل غالب حکومت های منطقه است؛‬ ‫بنابرایــن بخــش قابــل توجهی از‬ ‫ضعف دموکراسی در خاورمیانه به‬ ‫رفتار رژیم هــای اقتدارگرا مربوط‬ ‫می شــود که به صورت انحصاری‬ ‫بر منابع دولتی کنترل داشــته‬ ‫و الگــوی حکومتــی خود را‬ ‫بــه شــیوه های مختلفی‬ ‫باز تولیــد می کننــد‪.‬‬ ‫ویژگی های مذکور در‬ ‫کشورهای منطقه‬ ‫باعــث ایجــاد‬ ‫نوعــی سیســتم‬ ‫وفاداری شخصی‬ ‫در حکومت ها شده که به مقتضای ان‪ ،‬تصمیم گیری فردی‬ ‫در رویدادها و تحوالت سیاسی بسیار سرنوشت ساز است‪.‬‬ ‫تجهیز تســلیحات و مسلح شــدن‪ ،‬هم در نگرش مقامات‬ ‫تصمیم گیرنده کشــورهای خاورمیانه و هــم در چارچوب‬ ‫نقش کشــورهای خارج از منطقه به ویژه امریکا در مســلح‬ ‫کردن این کشورها حائز اهمیت است‪ .‬امروزه میزان خرید‬ ‫تسلیحات نظامی‪ ،‬نه تنها کاهش نیافته بلکه تبدیل به یکی‬ ‫از مهمترین نیازها‪ ،‬برای رهبران اقتدارگرای منطقه شــده‬ ‫است‪ ،‬بنابراین واضح اســت در چنین فضایی مجال کافی‬ ‫برای پرداختن به مسائلی از قبیل دموکراسی و مردم ساالری‬ ‫و تشکیل جامعه مدنی در این کشورها وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫در جســت وجوی مفهوم توتالیتاریسم به این نتیجه‬ ‫می رســیم که توتالیتاریســم به رژیم هــا و حکومت هایی‬ ‫گفته می شــود که خواهان فراگیر شدن نقش حکومت در‬ ‫همه جنبه های زندگی جامعه هســتند و همچنین توتالیتر‪،‬‬ ‫ایدئولوژی یا جنبشی اســت که طرفدار گسترش این نوع‬ ‫سیطره باشد‪ .‬هانا ارنت جنبش های توتالیتر را جنبش های‬ ‫هوادار و نماینده یک اموزه پنهــان زورمدارانه می داند که‬ ‫اعضای انها معتقدند برای درک این امــوزه باید از اگاهی‬ ‫ویژه ای برخوردار بود‪ .‬با این تفاســیر در حالی که خطرات‬ ‫تجزیــه ملــی‪ ،‬افراط گرایی مذهبــی و دخالــت خارجی‪،‬‬ ‫خاورمیانه را تهدید می کند و از ســوی دیگر شــاهد فوران‬ ‫خواست ها و اگاهی های سیاسی ملت ها هستیم‪ ،‬اهمیت‬ ‫دریافتن رهیافت های دموکراتیک و فرایندهای فرهنگی و‬ ‫مدنی متناسب با شرایط کشــورهای خاورمیانه‪ ،‬دوچندان‬ ‫به نظر می رسد‪ .‬یکی از مهم ترین تحوالت فرایند سیاسی‬ ‫و مشارکت کنترل شــده دو دهه اخیر در خاورمیانه‪ ،‬ظهور‬ ‫جریان های اســامگرا به عنــوان نیرومندترین گروه های‬ ‫مخالف سیاســت و رقابت های انتخاباتی بود‪ .‬در بیشــتر‬ ‫کشــورهای خاورمیانه ای‪ ،‬نیروهای اسالمگرا در مقایسه‬ ‫با ســایر مخالفان‪ ،‬قدرت و حمایت مردمی بیشــتری را به‬ ‫نمایش گذاشــتند‪ .‬اســام گرایی در خاورمیانه خود را در‬ ‫چهره سازمان های طرفدار مبارزات خشونت بار و قهرامیز‬ ‫مسلحانه اشکار ســاخته اســت‪ .‬گروه های فوق در برخی‬ ‫کشــورها درصدد برامدند که از طریق توســل به خشونت‬ ‫و سیاســت های براندازی به رویارویی با دولت های حاکم‬ ‫بروند و از طریق ترور مقامات بلند پایــه یا رخنه در ارتش به‬ ‫منظور کودتای نظامی‪ ،‬به تغییر نظام سیاسی دست بزنند‪.‬‬ ‫از انجا که به گفته میشــل فوکو هر جا قدرت هست‪،‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کودتا علیه کودتا‬ ‫ایا نفوذ نظامیان در ترکیه پایان یافته است؟‬ ‫وقــوع کودتا معموال ماننــد هر پدیــده مهم دیگری‬ ‫دالیل و اسباب مهمی دارد؛ علی موسوی در کتاب کودتا‬ ‫و ضد کودتا عوامل اساســی وقوع کودتا را برشــمرده که‬ ‫عبارتند از‪ :‬تمرکز قدرت‪ ،‬اختالف میان جناح های سیاسی‬ ‫حاکم‪ ،‬بی تفاوتی مردم‪ ،‬ایجاد و تشدید تضادهای داخلی‪،‬‬ ‫جنگ داخلی‪ ،‬جنگ خارجی‪ ،‬عدم مشارکت گسترده مردم‬ ‫در امور‪ ،‬بحران اقتصادی‪ ،‬جنگ روانی و ترور شخصیت‬ ‫رهبران‪ .‬یکی دیگر از اندیشــمندانی کــه در مورد عوامل‬ ‫وقوع کودتا اظهارنظر کرده‪ ،‬میرسکی محقق روسی است؛‬ ‫او چهار علت و ســبب اصلی برای کودتاهــای نظامی در‬ ‫کشورهای در حال توسعه نام می برد که عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬وجود نارضایتی شدید‪.‬‬ ‫‪ -2‬غرق شدن کشــور در بحران سیاســی دراز مدت‬ ‫در شمال افریقا‪ ،‬امریکا و متحدانش را به این نتیجه رساند‬ ‫که نمی توان امید زیادی به نیروهای اخوان المســلمین‬ ‫در مصر داشــت‪ .‬به همین دلیــل نیز امریــکا از اعطای‬ ‫کمک های مالی خود به مصر امتناع کرده و حتی موانعی‬ ‫را بر ســر راه صندوق بین المللی پول برای کمک مالی به‬ ‫مصر قرار داد و عمال شــریک کودتاچیان شد‪ .‬در نهایت‬ ‫اینده مردم ساالری پرجمعیت ترین کشور عربی به تصمیم‬ ‫ژنرال ها گره خورد و حکومت مرســی با کودتای هماهنگ‬ ‫و برنامه ریزی شــده برافتاد‪ .‬کودتای اخیر در ترکیه بعد از‬ ‫کودتای السیسی در مصر علیه جریان اخوان المسلمین‪،‬‬ ‫دومین کودتا علیه اســامگرایان در ســال های اخیر به‬ ‫شــمار می اید‪ .‬در هر حال دخالت نظامیان در سیاســت با‬ ‫سطح رشد سیاسی جامعه رابطه ای تنگاتنگ دارد‪ .‬به این‬ ‫منظور الزم اســت چند گونه کودتا را از هم تفکیک کرد؛‬ ‫کودتاها از لحاظ ماهیت و عملکرد سیاســی به ســه گروه‬ ‫تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫نوع اول‪ :‬کودتاهایی که از هیات حاکمه واپس گرا‬ ‫که از ناتوانی یک حکومت غیر نظامی ناشی شده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬نارضایتی نخبگان تحصیلکرده با یک رژیم بسیار‬ ‫مستبد فاقد هرگونه تحرک‪.‬‬ ‫‪ -4‬بی لیاقتــی یک حکومت غیر نظامــی‪ ،‬امیخته با‬ ‫فساد اداری و بی عالقگی و یاس توده ها‪.‬‬ ‫دخالــت نظامیــان در امور کشــور در قالــب کودتا‬ ‫نیز می تواند به ســبب اختالفات طبقاتی و شــکاف های‬ ‫اجتماعی به وجود اید‪.‬در خصوص کودتای مصر‪ ،‬محمد‬ ‫مرسی در مقام رئیس جمهور مصر با برکناری قاضی دادگاه‬ ‫عالی مصر و تعــدادی از فرماندهان ارشــد نظامی ارتش‬ ‫این کشــور دو نهاد عمده و تعیین کننده را هدف قرار داد‪،‬‬ ‫هر چند تحرکات کودتایی ارتش و همراهی دادگاه با انان‬ ‫علت پیشین این واکنش مرسی بود‪ .‬برخی تحلیلگران این‬ ‫اقدام مرســی را در چارچوب تقویت جایگاه حزب خود در‬ ‫قانون اساسی می پندارند‪ .‬این رفتار رئیس جمهور قانونی‬ ‫مصر موجب برانگیختن انتقادات و دشمنی های جدیدی‬ ‫درمیان نظامیان گردید‪ .‬از سویی مرسی از دیدار با باراک‬ ‫اوباما‪ ،‬رئیس جمهور امریکا امتناع کرد و سیاست هایش را‬ ‫با امریکا هماهنگ نکرد‪ .‬او با انتقاد از مواضع ناتو و فرانسه‬ ‫و مانع تحوالت سیاسی و اجتماعی سلب قدرت می کنند‪.‬‬ ‫نظامیانی که برای پایان دادن به حیات یک رژیم ارتجاعی‬ ‫و اســتقرار حکومتــی مردمی دســت به عملیــات نظامی‬ ‫می زنند‪ ،‬به خاطــر اهــداف و ماهیت شــان‪ ،‬طبیعتا باید‬ ‫عملکرد مثبتــی ارائه دهند‪ .‬انها از طرف مردم پشــتیبانی‬ ‫می شوند و در ادبیات سیاســی و نظامی مشابه کودتاهای‬ ‫مردمی و مترقــی ارزیابی می شــوند؛ همچــون کودتای‬ ‫افسران ازاد در مصر سال ‪.1952‬‬ ‫نــوع دوم‪ :‬کودتایــی کــه توســط گروه هایــی از‬ ‫فرماندهای عالی رتبه طرفدار وضع موجود یا مستبد علیه‬ ‫یک حکومت مردمی صورت می پذیرد‪ .‬این سنخ کودتاها‬ ‫بر خالف نوع اول کودتاها عمدتا تحت شــرایط سیاسی و‬ ‫اجتماعی داخلــی انجام می گیرد و کیفیــت برون مرزی و‬ ‫جهانی قابل مالحظه ای دارند‪ .‬از این نوع کودتا می توان‬ ‫به کودتای نظامی ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬ایران و طرح و اجرای‬ ‫کودتای نوژه اشاره کرد‪.‬‬ ‫نوع سوم‪ :‬این نوع کودتا شایع ترین نوع کودتاست‬ ‫و شامل کودتایی می شود که توســط بخشی از نیروهای‬ ‫مسلح علیه بخش دیگری از همان نیروها انجام می گیرد‪.‬‬ ‫رحمان میاح‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫این نوع کودتا را کودتای خانوادگی می نامند؛ کودتای امیر‬ ‫قطر علیه پدرش از این دســته است‪ .‬از این گونه کودتاها‬ ‫بارها در کشورهای امریکای التین و افریقا اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫هیچ گونه تغییر ملموس بعد از کودتا در ســاختار سیاسی‬ ‫و اجتماعی جامعــه رخ نمی دهد و فقط گــردش نخبگان‬ ‫حکومتی صورت می گیرد‪ .‬همچنین باید توجه داشت که‬ ‫کودتاها معموال به چند شیوه اجرا می شوند که عبارتند از‪:‬‬ ‫تصرف و اشغال مستقیم حاکمیت‪ ،‬توطئه ها و تحرکاتی از‬ ‫درون هیات حاکمه و شورش های خیابانی‪.‬‬ ‫از سوی دیگر تحرکات کودتا و شبه کودتا با دو غرض‬ ‫پیگیری می شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬توطئه هــا و تحــرکات کودتایی مثلثــی که نظام‬ ‫سیاسی مستقر را تهدید می کند اما ســرانجام به شکست‬ ‫می انجامد‪.‬‬ ‫‪ -2‬تحرکات کودتایی که برای توسعه دامنه اختیارات‬ ‫قــوه مجریه انجام می شــود؛ همچــون اقــدام هیتلر در‬ ‫ســال ‪۱۹۳۳‬؛ او با وجود اینکه با روش قانونی به حکومت‬ ‫دســت یافت‪ ،‬برای افزایش اختیارات خــود به قوه قهریه‬ ‫متوسل شد‪.‬‬ ‫نظامیان حدود ‪ ۲۰‬کودتا در نیم قرن اخیر در منطقه‬ ‫غرب اسیا اجرا کرده اند که ترکیه به لحاظ تعدد وقوع‪ ،‬در‬ ‫صدر جدول قرار دارد و برخی کشــورهای افریقایی(مانند‬ ‫سودان) نیز می توانند صدر نشین شوند‪ .‬چنانچه درصدد‬ ‫واکاوی علل دخالت نظامیان در سیاست یا توسل انان به‬ ‫زور و ابزار نظامی برای دست یابی شــان به قدرت باشیم‪،‬‬ ‫پاســخ ان همان چرایی وقوع کودتاســت‪ .‬در کشورهای‬ ‫توســعه نیافته سیاســی و اقتصــادی وجــود دالیــل زیر‬ ‫نشــان دهنده اســباب ورود نیروهای نظامی و مسلح یک‬ ‫کشور در سیاست است‪:‬‬ ‫‪ )1‬پایین امدن سریع اعتبار و حیثیت حکومت‬ ‫‪ )2‬شکاف و چند دستگی میان رهبران سیاسی‬ ‫‪ )3‬احتمال اندک مداخله یک قدرت جهانی بزرگ یا‬ ‫دولت های همسایه در صورت وقوع یک کودتا‪.‬‬ ‫‪ )4‬تاثیر پذیری از کودتاهای نظامی در کشــورهای‬ ‫همسایه‬ ‫‪ )5‬نابسامانی اجتماعی داخلی‬ ‫‪)6‬بحران هــایاقتصادیکهبهاتخاذسیاســت های‬ ‫ریاضت کشانهمنجرمی شودوبخش هایسازمان یافتهشهری‬ ‫(کارگرانوکارمنداندولت)راتحت تاثیرقرارمی دهد‪.‬‬ ‫‪ )7‬فساد و بی کفایتی مقامات حکومتی با این اعتقاد‬ ‫که مســئوالن غیر نظامی کشــور درصدد فروش مملکت‬ ‫به بعضی گروه های خارجی هســتند(فرناندوبالنو در پرو‪،‬‬ ‫سالوادور النده در شیلی)‬ ‫‪ )8‬ساختار طبقاتی بسیار سخت و انعطاف ناپذیر که‬ ‫مشاغل نظامی را به تنها طریق ممکن برای صعود از سطح‬ ‫منزلت های پاییــن اجتماعی به مراتب بــاالی اجتماعی‬ ‫تبدیل می کند‪.‬‬ ‫‪ )10‬نفوذ خارجی‬ ‫حاال می توانیم به فرضیه این نوشــتار مراجعه کنیم‬ ‫و با اســتناد به دالیل وقوع کودتا مدعی شویم عصر کودتا‬ ‫در خاورمیانــه تاکنون به ســر نیامــده و به پایان نرســیده‬ ‫است‪ .‬هر چند مذهب برخی کشــورهای منطقه که شاهد‬ ‫وقوع کودتا هستند سنی اســت و یکی از نظریات به تاریخ‬ ‫پیوسته مشروعیت حاکم بر اساس این مذهب نظریه تغلبه‬ ‫(الحق لمن غلب) یا توســل به اقدامات قهر امیز اســت‪،‬‬ ‫اما دولتمردان خاورمیانه همچنانکه مــردم ترکیه از نظام‬ ‫مردم ساالر و منتخب حاکم به نحو مناسبی اعالم حمایت‬ ‫کردند‪ ،‬برای گذار از دوران توسعه نیافته کودتا نیازمند فهم‬ ‫اسیب ها‪ ،‬چالش ها و موانع تحقق مردم ساالری و همراهی‬ ‫تمام عیار برای به رسمیت شــناختن حقوق اساسی مردم‬ ‫برای مشارکت در تعیین سرنوشت خود هستند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مرگ تشکیالت در پس رفتارهای فردگرایانه‬ ‫چالش در تشکل گرایی اصالح طلبان‬ ‫رضا حیدری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پیروزی اصالح طلبان در انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اسالمی برای این جریان سیاســی موفقیت شیرینی بود‪.‬‬ ‫در واقع اصالح طلبان تــوان باالیی در به هــم امیختگی‬ ‫رفتارهای خود با رســانه و مهندســی ذائقه سیاسی مردم‬ ‫داشته اند و این روش همیشــه جزء الینفک کنش جریان‬ ‫اصالح طلبان بوده است‪.‬‬ ‫در همان ساعات اولیه اعالم نتایج انتخابات مجلس‬ ‫رسانه های وابسته به جناح های مختلف سیاسی کشور در‬ ‫مورد پیروزی مطلق و یا نسبی جریان خود بحث می کردند‪،‬‬ ‫اما همه کارشناســان و تحلیلگران می دانســتند که شاید‬ ‫در تعداد نفرات‪ ،‬برتری مطلق با جریــان امید‪ ،‬که ترکیبی‬ ‫نامتناجس بود‪ ،‬نباشــد اما به یقین فضای روانی حاکم بر‬ ‫مجلس را این جریان تحت استیالی خود قرار داده است‪.‬‬ ‫یقینا برتری جریان اصالحات نسبت به رقیب سنتی‬ ‫خود نوید دهنده فردای بهتر بود و کور ســوی امیدی را در‬ ‫این جریان به وجود اورده بود که می توانند پس از اشــتباه‬ ‫خود در فتنه ‪ 88‬و به حاشیه رفتن از فضای سیاسی دوباره‬ ‫به عنوان کنشــگری اصلی در فضای سیاســی‪-‬اجتماعی‬ ‫حضور جدی داشته باشــند‪ .‬اما این امید پررنگ به زودی‬ ‫رنگ باخت‪.‬‬ ‫در واکای برتری نسبی جریان اصالحات در انتخابات‬ ‫مجلس شــورای اســامی عالوه بر عقالنیت سیاســی و‬ ‫رفتارهای تشکیالتی مناســب‪ ،‬هماهنگی و بهره برداری‬ ‫خوب و بهینه از فضایی که دولــت روحانی پس از قرارداد‬ ‫نیم بند برجــام به وجــود اورده بــود و نوعی موج ســواری‬ ‫مناسب نیز وجود داشت تا بتوانند در هم افزایی بسیاری از‬ ‫فاکتورهای به خصوص اجتماعی گــوی رقابت را از رقیب‬ ‫کهنه کار خود بربایند‪.‬‬ ‫ریاســت مجلس‪ ،‬همان نقطه افتراق و رنگ باختن‬ ‫امیدهای جریان اصالح طلبی در مجلــس بود‪ .‬از همان‬ ‫زمانی که دوگانه الریجانی ‪ -‬عارف در مجلس شکل گرفت‪.‬‬ ‫دولــت روحانی بالطبــع و بنابــر دالیل گوناگــون به دنبال‬ ‫ریاست مجدد علی الریجانی بود که در دوره قبل مجلس‬ ‫هیچ ســاز مخالفی با دولت کوک نکرده بود و بسیار خوب‬ ‫تعامل خود را با دولت حفظ کرد و از سوی دیگر تصویب ‪20‬‬ ‫دقیقه ای برجام را برای دولــت از مجلس به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫وی گزینه ای بود که ارتباط مناسبی با مراجع سنتی قدرت‬ ‫در ایران داشت و زبان انان را بهتر از بدنه دولت می فهمید‬ ‫و از سوی دیگر «دست انداز» مناسبی برای تندروی های‬ ‫دو جریان محســوب می شــد چرا که از یک سو بخشی از‬ ‫نقد های جریان اصولگرا را به خود جذب می کرد و از سوی‬ ‫دیگر نیز این اجازه را به دولت می داد که برخی از کارهای‬ ‫سیاسی خود را که با ذائقه طرفدارانش همخوانی نداشت‬ ‫به وی و اقدامات او در مجلس و حامیان او نسبت دهند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر‪ ،‬عارفی حضور داشــت که هر چند از‬ ‫ســرمایه اجتماعی به مراتب بهتری از الریجانی برخوردار‬ ‫بود اما هیچ وقت زبان سیاســت را فــرا نگرفت و این نکته‬ ‫بسیار مهم را فراموش کرد که لزوما رای باال نشان دهنده‬ ‫قدرت مانور بیشتر در صحن مجلس نیست‪ ،‬در بهارستان‬ ‫همه در یک کفه قرار می گیرند و ارزش سیاسی نمایندگان‬ ‫بیش از انکه متکی بر سرمایه اجتماعی و دانش انها باشد‬ ‫به دانستن قواعد بازی سیاسی است؛ قواعد بازی سیاسی‬ ‫که الریحانی سال هاست ان را مشق می کند‪ .‬به هر صورت‬ ‫رای حداکثری نمایندگان به ریاســت علــی الریجانی در‬ ‫مجلســی که اکثریت را طرفداران اصالحــات و دولت در‬ ‫دســت داشــتند جالب توجه بود‪ .‬انجایی که رفتار و روش‬ ‫سیاسی جایگزین ایدئولوژی و منش سیاسی شد‪.‬‬ ‫به بیــان دیگــر در واکاوی رفتار سیاســی بازیگران‬ ‫جامعه ایران به خصوص در دهه هفتاد و هشــتاد که اوج‬ ‫رقابت و هیجان سیاســی ایران است این نکته هویداست‬ ‫که ان عامــل اصلی و موثــر در کنش سیاســی بازیگران‬ ‫بیش از هر چیز دیگــری متاثر از ایدئولوژی اســت‪ .‬هیچ‬ ‫عامل و مولفه دیگری جای ان را نمی گیرد و جناح بندی و‬ ‫خط کشی های سیاسی به شدت پررنگ است‪.‬‬ ‫در واقع زمانی کــه ایدئولوژی محور رفتار سیاســی‬ ‫قرار گرفت انسجام تشــکیالتی و رفتار متناسب با ان نیز‬ ‫به وجود می اید و نوعی عمل گرایــی معطوف به هدف به‬ ‫وجود می اید‪ .‬رســیدن به هدف در هر ســطحی ان هم با‬ ‫رفتار جمعی قابل پذیرش اســت و تکروی و نفع شخصی‬ ‫مذمــوم و محکوم اســت‪ .‬این نــوع روش سیاســی یقینا‬ ‫متاثر از ســال های قبل از انقــاب نیز بــود‪ .‬انجایی که‬ ‫تشکیالت حرف اول و اخر را می زد‪ .‬به هر صورت در ابتدا‬ ‫این اصالح طلبان بودند که توانســتند در بازی سیاســت‪،‬‬ ‫تشکیالت را در راستای به دســت گیری قدرت سیاسی به‬ ‫کار ببندند‪.‬‬ ‫اما به اعتقاد نگارنده نحوه رفتار سیاســی نمایندگان‬ ‫اصالح طلب مجلــس دهم(اعم از رای دادن به ریاســت‬ ‫علی الریجانــی‪ ،‬عدم موفقیــت عارف در به دســتگیری‬ ‫یک کمیســیون‪ ،‬انتخــاب کدخدایــی به عنــوان عضو‬ ‫حقوقدان شــورای نگهبان با ‪ 203‬رای و سایر اقدامات از‬ ‫این دست) بیش از انکه یک زودوبند سیاسی به نظر برسد‪،‬‬ ‫نشان از افول رفتار مبتنی بر تشــکیالت در دورن جریان‬ ‫اصالح طلبی است‪ .‬انجایی که عملگرایی سیاسی (که از‬ ‫تزهای همین جریان است) بیش از انکه معطوف به هدف‬ ‫باشــد‪ ،‬به عملگرایی معطوف به نفع شخص(من) تبدیل‬ ‫شده است و این در حالی است که در میان جریان اصولگرا‬ ‫هنوز ایدئولوژی و منش بیــش از روش اهمیت دارد و این‬ ‫جریان و اندیشــمندان ان به دنبال بهبــود و کارامد کردن‬ ‫و تطبیق درســت منش خود با نیازهای جامعه و اســتفاده‬ ‫از روش مناسب هستند؛ از این روســت که هنوز اقدامات‬ ‫جمعی در این جریان پررنگ تر است‪.‬‬ ‫در دوره دهم انتخابات مجلس این جریان دوم خرداد‬ ‫بود که در تهران به صورت مطلق توانســت در یک اقدام‬ ‫جمعی رقیب را پشــت ســر بگذارد اما رفتارهای سیاســی‬ ‫چند ماهه نمایندگان منتســب به این جریان نشان داد که‬ ‫تنها عامل این اقدام جمعی رســیدن به صندلی های سبز‬ ‫بهارستان (بخوانید نفع شخصی) بوده و نه برنامه ای بلندتر‬ ‫برای یک سری اقدمات عمیق تر سیاسی‪-‬اجتماعی‪.‬‬ ‫از ایــن رو بایــد گفــت کــه تشــکیالت در جریان‬ ‫اصالح طلبی به محاق رفته اســت چرا که نفع شــخصی‬ ‫محور قرار گرفته‪ .‬این روش یقینا سیاست ورزی این جریان‬ ‫را در میان مدت با چالش عمیقی مواجه می ســازد چرا که‬ ‫دیگر هیچ سنجه ای برای رفتار تجمیعی در دست نخواهد‬ ‫بود و در اینده این جریان به تعــداد نیروهای خود با معیار‬ ‫و سنجه مواجه خواهد شد و زمانی که سلیقه‪ ،‬مصلحت و‬ ‫نفع فردی جای کنش مصلحت تشــکیالتی را گرفت باید‬ ‫منتظر مرگ یک تشــکیالت بود‪ .‬از سوی دیگر این نکته‬ ‫نیز بسیار هویداست که عدم پیروی از تشکیالت و اهداف‬ ‫ان‪ ،‬این امکان را به بازیگران رقیب که قواعد بازی سیاست‬ ‫را بهتر می دانند می دهد که در فرایند به دست گیری قدرت‬ ‫و تعریف پروژه های ان از توان این افراد استفاده مناسب‬ ‫نمایند‪ .‬چنانچه در انتخاب ریاســت علــی الریجانی این‬ ‫مساله رخ داد‪ .‬به هر صورت رفتارهای سیاسی نمایندگان‬ ‫مجلس دهم این نکته را نشــان داده که عدم تاثیرگذاری‬ ‫فراکســیون امید و طرفداران دولت بیش از انکه در حوزه‬ ‫عمل قابل تحلیل باشد باید در حوزه نظر واکاوی شود‪ .‬هر‬ ‫چند نباید فراموش کرد ناکارامدی دولت در عرصه خدمات‬ ‫ی شده است تا نمایندگان مجلس‬ ‫اجتماعی خود عامل مهم ‬ ‫بیشــتر بین خود و دولــت خط های پررنگ تری بکشــند و‬ ‫رسوایی فیش گیت نیز بر این رفتار تاثیر عمیق تری گذاشته‬ ‫است‪ .‬به هر صورت بسیاری بر این باورند که دولت روحانی‬ ‫بیش از چهار ســال دوام نخواهــد اورد و هیچ کس تمایل‬ ‫ندارد که تمام ســرمایه خود را روی دولتی شــرط ببندد که‬ ‫چشم انداز مثبتی برای ان متصور نیست‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ایا ارایسندرز بهسمتهیالریمی رود؟‬ ‫نه ‪ ...‬لزوما این طور نیست‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اعالم حمایــت برنی ســندرز از هیــاری کلینتون‬ ‫معادالت انتخاباتی حزب دموکرات را کامال شــفاف کرده‬ ‫اســت‪ .‬همچنین انتخاب جنجالی ترامپ به عنوان نامزد‬ ‫حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاســت جمهوری ســال‬ ‫‪ 2016‬نیز مورد توجه اکثر تحلیلگران مسائل امریکا قرار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫طــی روزهــای اخیــر‪ ،‬دو متغیــر در انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری ســال ‪ 2016‬امریکا تعیین کننده است ؛‬ ‫نخست اینکه ارای سندرز به سود چه کسی واریز می شود‬ ‫و دوم اینکه کدام یک از دو نامــزد نهایی می توانند در دور‬ ‫دوم و نهایــی انتخابات ریاســت جمهوری نمایش بهتری‬ ‫داشته باشند‪ .‬اگرچه نتایج نظرسنجی ها هم اکنون به سود‬ ‫هیالری کلینتون است اما فاصله ارای او با ترامپ کاهش‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫با این حال تا کنون نظرسنجی مشخصی در امریکا‬ ‫مبنی بر اینکه ارای ســندرز به ســود کدام یک از دو نامزد‬ ‫نهایی انتخابات واریز می شود صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫اخیرا برنی ســندرز با حضــور در کمپین هیالری‬ ‫کلینتــون در پورتمــوث‪ ،‬در نیوهمپشــایر رســما از‬ ‫نامــزدی او بــرای ریاســت جمهوری ایاالت متحــده‬ ‫حمایت کرد‪.‬‬ ‫سندرز در این خصوص اعالم کرد‪« :‬امده ام اینجا تا‬ ‫بگویم هیالری کلینتون باید رئیس جمهور اینده ما باشد‪.‬‬ ‫من هر کاری انجام می دهم تا کلینتون در رقابت با دونالد‬ ‫ ترامپ پیروز شود‪».‬‬ ‫بدین ترتیب پرونده رقابت های انتخابات درون حزبی‬ ‫دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 2016‬به‬ ‫صورت کامل بسته شد‪ .‬برنی ســندرز در طول رقابت های‬ ‫انتخابات درون حزبی رقابت سنگینی با کلینتون داشت‪ .‬او‬ ‫حتی در برخی ایاالت تعیین کننده مانند واشنگتن توانست‬ ‫بر کلینتون غلبه پیدا کند‪.‬‬ ‫با این حــال هیالری کلینتون در مجموع توانســت‬ ‫رای اکثر دلیگیت ها و سوپر دلیگیت های حزب دموکرات‬ ‫را از ان خود کرده و به عنوان نامــزد نهایی این حزب مورد‬ ‫شناسایی افکار عمومی امریکا قرار گیرد‪.‬‬ ‫از اکنــون رقابت میان هیــاری کلینتــون و دونالد‬ ‫ ترامپ به طور رســمی کلیــد خورده اســت‪ .‬بــا این حال‬ ‫هم اکنــون این ســوال مهــم و اساســی وجــود دارد که‬ ‫حمایت برنی ســندرز از هیالری کلینتــون چگونه خود را‬ ‫در نظرســنجی های انتخاباتی نشــان خواهد داد؟ ایا در‬ ‫صورت واریز ارای سندرز به سود هیالری کلینتون‪ ،‬دونالد‬ ‫ ترامپ شانســی برای پیروزی بــر نامزد حــزب دموکرات‬ ‫خواهد داشت؟‬ ‫مشخصا مســاله این اســت که در برهه زمانی فعلی‬ ‫ارای سندرز در انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده‬ ‫امریکا به شدت تعیین کننده است‪ .‬سوال اصلی این است‬ ‫که ارای ســندرز در نهایت به ســود چه کســی به گردش‬ ‫در می اید؟ شــاید در ظاهــر این گونه تصور شــود که اکثر‬ ‫ارای سندرز به سود هیالری کلینتون و حزب دموکرات به‬ ‫گردش در اید اما نتایج نظرســنجی های اخیر و کم شــدن‬ ‫فاصله ترامپ و کلینتون در نظرسنجی ها چنین فرضیه ای‬ ‫را مورد تشــکیک قرار می دهد‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬نمی توان‬ ‫قطعا گفت که ارای سندرز به سود هیالری کلینتون و حزب‬ ‫دموکرات به گردش در خواهد امد‪ .‬عدم انتخاب ســندرز‬ ‫به عنوان نامزد نهایی حزب دموکرات بسیاری از طرفداران‬ ‫وی را ناامید ساخته اســت‪ .‬این ناامیدی می تواند خود را‬ ‫در قالب یک واکنش احساســی در دور نهایــی انتخابات‬ ‫نشان دهد‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر‪ ،‬نظرســنجی های صورت گرفته در‬ ‫جریان انتخابات ریاست جمهوری امریکا نیز نشان می دهد‬ ‫طرفداران ســندرز همچنان بــا هیالری کلینتــون زاویه‬ ‫دارند‪ .‬مطابق اخرین نظرســنجی های صــورت گرفته در‬ ‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬هیالری کلینتون تنها با اختالف ‪2‬‬ ‫درصد ا ز ترامپ جلوتر است‪ .‬این در حالی ست که اختالف‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫سندرز در انتخابات درون حزبی‬ ‫دموکرات ها سیاست خارجی‬ ‫هیالری کلینتون را به چالش‬ ‫کشید‬ ‫هیالری کلینتون می تواند بر‬ ‫روی ارای سندرز و حمایت او‬ ‫حساب ویژه ای باز کند‬ ‫گفتارها‬ ‫ارای کلینتون و ترامپ در گذشــته نه چنــدان دور باالی‬ ‫‪ 10‬درصد بوده است‪ .‬نکته قابل تامل این است که مطابق‬ ‫نظرســنجی های صورت گرفته در سرتاســر امریکا‪ ،‬اگر‬ ‫برنی سندرز در نهایت موفق می شــد به عنوان نامزد حزب‬ ‫دموکرات در انتخابات راهی دور نهایی شود‪ ،‬می توانست با‬ ‫اختالفی ‪ 15‬درصدی ترامپ را شکست دهد‪ .‬بدیهی است‬ ‫که اگر ارای طرفداران سندرز به ســود هیالری کلینتون‬ ‫واریز شود ‪ ،‬ترامپ شانسی برای پیروزی در مقابل وزیر امور‬ ‫خارجه ســابق امریکا در دور نهایــی رقابت های انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ســال ‪ 2016‬نخواهد داشت اما ایا ارای‬ ‫سندرز واقعا به سود کلینتون واریز می شود؟‬ ‫واقعیت امر این است که برنی سندرز در دور نخست‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری امریکا به شدت سیاست های‬ ‫هیالری کلینتون‪ ،‬از جمله سیاست خارجی وی را به چالش‬ ‫کشید‪ .‬او موفق شد ناکارامدی هیالری کلینتون در دوران‬ ‫حضور وی در مســند وزارت امور خارجه را بــه طرفداران‬ ‫حزب دموکرات اثبات کند‪ .‬به عنوان مثال ســندرز پیروی‬ ‫هیالری کلینتون از هنری کســینجر در عرصه سیاســت‬ ‫خارجی و سیاست های تند کلینتون در مدت حضور وی در‬ ‫مسند وزارت امور خارجه (در دور نخست ریاست جمهوری‬ ‫اوباما) را به صورتی جدی به چالش کشید‪ .‬در مناظره های‬ ‫تلویزیونی نیز ســندرز به مراتب از هیــاری کلینتون برتر‬ ‫نشان داد‪.‬‬ ‫او حتــی توانســت در برخــی ایــاالت تعیین کننده‬ ‫مانند واشــنگتن بر کلینتون غلبــه پیدا کند‪ .‬بــا این حال‬ ‫هیالری کلینتون توانســت با پیروزی در اغلب ایالت های‬ ‫تعیین کننده ماننــد نیویورک و کالیفرنیــا‪ ،‬ارای الزم برای‬ ‫حضور در دور نهایی انتخابات ریاست جمهوری امریکا را‬ ‫به دست اورد‪ .‬حمایت اکثر ســوپر دلیگیت ها از هیالری‬ ‫کلینتون نیز در این خصوص به شدت موثر بود‪ .‬شاید اگر‬ ‫حمایت اولیه ســوپر دلیگیت ها و ســران حزب دموکرات‬ ‫از هیالری کلینتــون نبود‪ ،‬او قدرت غلبه بر ســندرز را پیدا‬ ‫نمی کرد‪.‬‬ ‫از این رو بســیاری از طرفداران ســندرز معتقدند که‬ ‫هیالری کلینتــون متعاقــب حمایت ســوپر دلیگیت ها و‬ ‫بهره گیــری از حمایت روانی ســران حزب بــه پیروزی در‬ ‫مقابل سندرز دست یافته است و این پیروزی را یک پیروزی‬ ‫تمام عیار و عادالنــه نمی دانند‪ .‬در چنین شــرایطی برخی‬ ‫از طرفداران ســندرز ترجیح می دهند تحت هیچ شرایطی‬ ‫ارای خود را به سود هیالری کلینتون به گردش در نیاورند‪.‬‬ ‫نکته دیگر به مقایسه شــخصیت هیالری کلینتون‬ ‫و ترامپ باز می گردد‪ .‬بســیاری از طرفداران سندرز اساسا‬ ‫تفاوتی میــان هیالری کلینتــون و ترامپ قائل نیســتند‪.‬‬ ‫با وجود اینکه ســندرز از طرفدارانش خواســته است تا از‬ ‫هیالری کلینتون حمایت کرده و مانــع از راهیابی ترامپ‬ ‫به کاخ سفید شــوند اما لزوما همه طرفداران سندرز از این‬ ‫خواسته پیروی نمی کنند‪.‬‬ ‫حتی برخی طرفداران سندرز معتقدند پس از او‪ ،‬تنها‬ ‫نامزدی که نماد تغییر در سیاســت های امریــکا و گذار از‬ ‫وضعیت موجود محسوب می شــود‪ ،‬دونالد ترامپ است‪.‬‬ ‫بی دلیل نیســت که ترامپ برای گــردش ارای طرفداران‬ ‫سندرز به ســود خود خیز برداشته اســت‪ .‬ترامپ صراحتا‬ ‫از طرفداران سندرز خواسته اســت تا ارای خود را به سود‬ ‫حزب جمهوریخواه و او به گــردش در اورند‪ .‬در هر حال‪،‬‬ ‫از این پس شاهد کشمکش هیالری کلینتون و ترامپ بر‬ ‫سر کســب ارای طرفداران ســندرز در انتخابات هستیم‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬صراحتا می توان گفت که ارای سندرز فاکتوری‬ ‫تعیین کننده در انتخاب رئیس جمهور جدید ایاالت متحده‬ ‫امریکا محســوب می شــود‪ .‬اگرچه ســندرز به دور نهایی‬ ‫رقابت های انتخاباتی در امریکا راه نیافته است اما گردش‬ ‫ارای وی به ســود یک نامزد خاص‪ ،‬منجر به پیروزی یکی‬ ‫از دو حزب دموکرات یا جمهوریخواه در نوامبر سال ‪2016‬‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫از ســوی دیگــر‪ ،‬برگــزاری کنوانســیون حزبــی‬ ‫جمهوریخواهان در شهر کلیولند در ایالت اوهایو بار دیگر‬ ‫پرده از اختالفات شــدید میان اعضای ارشد این حزب بر‬ ‫سر حمایت ا ز ترامپ برداشت‪ .‬این کنوانسیون سه روزه در‬ ‫حالی در کلیولند برگزار شــد که مخالفان ترامپ در اطراف‬ ‫محل کنفرانس حضوری فعال داشــتند‪ .‬در این کنفرانس‬ ‫برخی افراد مطــرح در حزب جمهوریخــواه از جمله جرج‬ ‫بوش و جان مک کین نیز حضور نداشتند‪.‬‬ ‫در طول این نشست بارها شاهد تنش بودیم‪ .‬در این‬ ‫نشســت شــماری از مخالفین محل برگزاری کنوانسیون‬ ‫را ترک کرده و شــماری دیگر نیز شــعارهایی مبنی بر لزوم‬ ‫تغییر قوانین حزبی به نفــع انتخاب جایگزین برای ترامپ‬ ‫دادنــد؛ پروســه ای طوالنی کــه مســتلزم نظرخواهی از‬ ‫تک تک ایالت هاســت‪ .‬با همه این مــوارد‪ ،‬رهبران حزب‬ ‫جمهوریخواه اعالم کردند که مخالفین ترامپ قدرت لغو‬ ‫نامزدی وی در انتخابات را ندارند‪.‬‬ ‫نگاه بــاال به پاییــن ترامپ بــه جمهوریخواهان نیز‬ ‫از نــکات دیگری اســت که بایــد در این برهــه زمانی ان‬ ‫را مدنظــر قــرار داد‪ .‬اخیــرا ترامپ در خصــوص حمایت‬ ‫جمهوریخواهان از خود عنوان کرده بود‪« :‬بســیار خوب‬ ‫اســت اگر جمهوریخواهان بتوانند وحــدت خود را حفظ‬ ‫کنند امــا من در هر صورت پیروز می شــوم‪ .‬انچه اشــکار‬ ‫اســت اینکه من در انتخابات مقدماتی نیز بدون حمایت‬ ‫انها پیروز شدم‪ .‬اعتقاد دارم که در هر صورت پیروز خواهم‬ ‫بود اما بهتر اســت که در کنار هم باشــیم و وحدت خود را‬ ‫حفظ کنیم‪».‬‬ ‫حــال برگــزاری نشســت کلیولنــد نشــان داد کــه‬ ‫جمهوریخواهان به هیچ عنوان در حمایت از دونالد ترامپ‬ ‫متفوق القول نیستند‪ .‬بی دلیل نیست که برخی تحلیلگران‬ ‫ارشــد مســائل امریکا معتقدند انتخاب ترامــپ به عنوان‬ ‫رئیس جمهور جدیــد امریکا‪ ،‬بیش از انکــه منجر به هرج‬ ‫و مرج داخلی در حوزه سیاســی این کشور شــود‪ ،‬اردوگاه‬ ‫جمهوریخواهان را بر هم می ریزد!‬ ‫در نهایت اینکه معــادالت انتخاباتی ایاالت متحده‬ ‫امریکا متعاقب انتخاب هیالری کلینتون و دونالد ترامپ‬ ‫به عنوان دو نامزد نهایی احزاب دموکرات و جمهوریخواه‬ ‫شفاف تر شده است‪.‬‬ ‫در این میــان‪ ،‬هر یک از نامزدها کــه بتواند نمایش‬ ‫تبلیغاتی و رسانه ای خیره کننده تری در دور دوم انتخابات‬ ‫داشــته باشــد‪ ،‬موفق تر خواهد بود‪ .‬ضمن انکه از اکنون‬ ‫نمی تــوان روی نظرســنجی های صورت گرفتــه و نتایج‬ ‫ان حســاب ویژه ای باز کــرد‪ .‬در کنار این مــوارد‪ ،‬نباید از‬ ‫ارای برنــی ســندرز و نقــش هــواداران وی در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری ســال ‪ 2016‬غافل ماند‪ .‬گردش ارای‬ ‫ســندرز به ســود یا زیان یکی از دو کاندیدا در تعیین نتایج‬ ‫نهایی انتخابات موثر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫فکـر نـو‬ ‫از دریچه ای دیگر‬ ‫ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه‬ ‫علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست‪،‬‬ ‫دانشــگاه‪ ،‬حوزه های علمیه‪ ،‬فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم‪ .‬در واقع‬ ‫این صفحات‪ ،‬صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت‪ .‬نوعی عقالنیت‬ ‫ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند‪.‬‬ ‫می خواهم خانه خودم را بیدار کنم‬ ‫روایت رواسانی از بیگانگی روشنفکران با تاریخ‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫دیالکتیکسکوالرسازی‬ ‫درباره عقل و دین‬ ‫ژانویــه‪ ٢٠٠٤‬به دعــوت فرهنگســتان کاتولیک‬ ‫باواریاگفت وگوییمیانیوزفراتزینگرویورگن هابرماس‬ ‫برگزار شــد‪ .‬مواجهه بین یکــی از فیلســوفان معاصر و‬ ‫رئیس وقت کنگره اموزه ایمان؛ تقریبا یک ســال قبل از‬ ‫اینکه راتزینگــر به عنوان پاپ برگزیده شــود‪ .‬هابرماس‬ ‫فیلسوف شناخته شــده ای نزد ایرانیان اســت اما درباره‬ ‫یوزف راتزینگــر‪ ،‬پاپ بندیکت شــانزدهم‪ ،‬باید گفت او‬ ‫تو پنج ســال تحت نظر پاپ پل دوم بود‪.‬‬ ‫بیش از بیســ ‬ ‫راتزینگر متالهی شناخته شده و اســتاد الهیات جزمی و‬ ‫بنیادی در دانشــگاه های بن‪ ،‬مونســتر و توبینگن بوده‬ ‫است‪ .‬اخیرا گفت وگوی میان انها باعنوان «دیالکتیک‬ ‫سکوالرســازی درباره عقل و دین» از سوی نشر پارسه به‬ ‫فارسی منتشر شده اســت‪ .‬راتزینگر و هابرماس در این ‬ ‫گفت وگودورنماییراازمسائلاصلیجوامعانسانیارائه‬ ‫می کنند‪ .‬موضوع کلی بحث انها «شالوده های اخالقی‬ ‫ن هابرماس با‬ ‫پیشاسیاســی یک دولت ازاد» بود‪ .‬یورگــ ‬ ‫طرح این موضوع که «جامعه سکوالر باید فهم جدیدی‬ ‫از اعتقادهای دینی به دست اورد» می کوشد برای طرح‬ ‫بحث خود از لیبرالیســم سیاسی اســتفاده کند که ان را‬ ‫شکلخاصیازجمهوریخواهیکانتیمی داند‪.‬مقوله ای‬ ‫ که در نظرش توجیهی غیردینی و پســامتافیزیک درباره‬ ‫شالوده های هنجاری و اصولی دولت قانونی مردم ساالر‬ ‫اســت‪ .‬هابرماس کار اصلی خود را در این بحث‪ ،‬تبیین‬ ‫این دو مــورد می داند‪« :‬چــرا هر جریان مردم ســاالرانه‬ ‫یک جریان قانونی مشروع تلقی می شود؟ چرا در فرایند‬ ‫ ترسیم و تدوین قانون نامه ها از همان ابتدا مردم ساالری‬ ‫و حقوق بشــر ارتباطی درونی بــا هم دارنــد؟» در مقابل‬ ‫راتزینگر ‪،‬به منظوراستقراروتقویتشالوده هایاخالقی‬ ‫توانچه«اسیب شناسی هایعقلودین»می نامد‪،‬‬ ‫دول ‬ ‫درباره اهمیت عقل ناب و دین مشروع بحث می کند‪ .‬او‬ ‫تاکیدمی کند‪«:‬عقالنیتسکوالرممکناستبرایعقل‬ ‫ما که در غرب شکل گرفته بسیار روشن به نظر برسد؛ اما‬ ‫عقالنیتفی نفسهوقتیتالشمی کندخودرااثباتکند‪،‬‬ ‫بامحدودیت هایخودمواجهمی شود‪.‬عقالنیتفی نفسه‬ ‫نمی توانددرکلبشریتمطلقانافذباشد‪.‬بهتعبیردیگر‪،‬‬ ‫یک قاعده عقالنی با اخالقی یا دینــی که تمام جهان را‬ ‫فراگیرد و همه اشــخاص را متحد ســازد‪ ،‬وجود ندارد یا‬ ‫حداقلدرحال حاضردست یافتنینیست‪.‬بههمیندلیل‬ ‫است که به اصطالح خلقیات جهانی به عنوان یک امر‬ ‫انتزاعیباقیمی ماند‪».‬برخالفتصورعمومی‪،‬هردونفر‬ ‫تاکید دارند بحث های شان در حوزه عملی به نتایج بسیار‬ ‫مشابهیمی رسد؛اگرچهدربارهتوجیهبرایرفتاراخالقی‪،‬‬ ‫اختالف هایاشکاریدارند‪.‬‬ ‫شــاپور رواســانی‪ ،‬اســتاد بازنشسته کرســی اقتصاد‬ ‫اجتماعیدانشگاهاولدنبورگالمانوپژوهشگرحوزهاقتصاد‬ ‫اجتماعی می گوید‪« :‬انچه توجهم را بعد از ســال ها به خود‬ ‫جلبکرده‪،‬ایناستکهدرجامعهمااعتمادبهخودکهضرورتا‬ ‫برایاستقاللوپیشرفتبایدداشتهباشیموجودندارد‪.‬یعنی‬ ‫متاسفانهحتیدراینکهبهتاریخخودمانبپردازیم‪،‬تحت تاثیر‬ ‫مطلق غرب هستیم‪ .‬اغلب کتب تاریخی که در اختیار داریم‬ ‫یابهدانشجویان مانمعرفیمی کنیمرامستشرقیننوشته اند‬ ‫و تمایالت سیاســی به طور عمده در راستای منافع سیاسی‬ ‫خودشان رعایت شــده اســت‪ ».‬او با بیان اینکه هدف من‬ ‫از بررســی تاریخ اجتماعی ایران برگرداندن اعتماد به نفس‬ ‫به جوان ایرانــی اســت‪ ،‬در ادامه می گویــد‪« :‬می خواهم‬ ‫به او بفهمانم که تو از نســل پدران و مــادران مخالف ظلم‬ ‫هســتی و تاریخی پر از مبارزه با ظلم و مبــارزه طبقاتی داری‬ ‫که به قدر کافی هم ارا و تئوری هــای مبارزاتی در جامعه ات‬ ‫وجود دارد‪ .‬پس چرا به خارج چشــم دوخته ای و می خواهی‬ ‫نظریاتبیگانهراعینابهکارببندی؟چراتاریخجامعهوساختار‬ ‫جامعه ات را نمی شناســی؟» رواســانی معتقد است‪« :‬اگر‬ ‫االن بخواهیم جامعه خودمان را بشناســیم‪ ،‬یکی از عناصر‬ ‫اجتماعی فوق العاده مهم جامعه ما ســازمان اقتصاد کشور‬ ‫است‪ .‬عامل دیگری که در همه نهضت ها نقش داشته بازار‬ ‫بوده است‪ .‬در ایران طبقه ای داریم که در کشورهای غربی‬ ‫نیست و ان طبقه ای به نام کمپرادور است که افراد ان ایرانی‬ ‫بودهامادرخدمتسیاستواقتصادغربهستند‪.‬اماوقتیکه‬ ‫ساختار جامعه ایران مطرح می شود‪ ،‬همه سواالت بی پاسخ‬ ‫می ماند‪ ».‬او سپس زبان به انتقاد از روشنفکران می گشاید‪:‬‬ ‫«متاسفانهوقتیبهروشنفکرانهممراجعهمی کنیممی بینیم‬ ‫عمدتا تاریخ دنیا را می شناســند اما تاریخ خودشــان را نه‪ .‬به‬ ‫فرض مثال اگر از یک مورخ ایرانی بپرســی برقعی کیست‪،‬‬ ‫نمی شناسد‪.‬یعنیحقایقتاریخاجتماعیایرانراکهمبتنیبر‬ ‫مساواتوعدالتاجتماعیاستوبهاندازهکافیهمنظریات‬ ‫اجتماعیمتینومتقنهموجوددارد‪،‬ازماپنهانداشته اندبه‬ ‫همین دلیل جامعه ما اعتماد به نفس ندارد‪ ».‬رواسانی با بیان‬ ‫اینکهدانشگاه هاوقتصرفنمی کنندکهبهحقایقتاریخایران‬ ‫بپردازند‪ ،‬یاداور می شود‪« :‬دانشجو از کجا بیاید و ابن خلدون‬ ‫و طبری را با هم مقایســه کند؟ اما وقتی روایت راویان را با هم‬ ‫مقایسهمی کنیدمتوجهمی شویدکهیکیازدیگریرونویسی‬ ‫کرد هاست‪.‬منبه عنوانیکاستادصاحب کرسیاینامکان‬ ‫را داشتم که از کتابخانه های مختلف ایران و جهان استفاده‬ ‫کنم‪ .‬اینجاست که می توانستم منابع مختلف را روی یک میز‬ ‫بگذارم و باهم بخوانم‪ ،‬درصورتیکهیک دانشجوی معمولی‬ ‫این امکان را ندارد‪ ».‬پژوهشــگر حــوزه اقتصاد اجتماعی با‬ ‫تاکیدبراینکهبایدوقتخودمانراصرفشناساییجامعه مان‬ ‫کنیم‪ ،‬از عقده حقارت نســبت به بیگانگان سخن می گوید و‬ ‫ی من این است که‬ ‫تاکید می کند‪« :‬عالقه و دغدغه شــخص ‬ ‫اهلخانه مانرابیدارکنموببینیمکهاینجاچهخبراست؟تمام‬ ‫تالشمبرایناستکهاعتمادبهنفسبهنسلجوانمابرگردد‬ ‫وهویتتاریخیخویشرابازیابد‪».‬‬ ‫ابروی فقه تشیع‬ ‫ایت اللهبروجردی‬ ‫مراسم بزرگداشــت پنجاه وهفتمین سالگرد ارتحال‬ ‫حضرت ایت الله سیدحسین طباطبایی بروجردی از مراجع‬ ‫تقلید شامگاه ‪ 29‬تیرماه با حضور علما‪ ،‬فضال‪ ،‬مسئوالن و‬ ‫قشرهای مختلف مردم در مسجد اعظم قم برگزار شد‪ .‬در‬ ‫این مراسم حضرات ایات سبحانی‪ ،‬نوری همدانی‪ ،‬علوی‬ ‫گرگانی و شــخصیت های دیگر حــوزوی و اجرایی حضور‬ ‫داشتند‪ .‬حجت االسالم شیخ حسین انصاریان در این ایین‬ ‫گفت‪« :‬ایت الله بروجردی از دوره نوجوانی انسان مومنی‬ ‫بود به همین دلیل خداوند لیاقت پذیرش ارزش های الهی‬ ‫را به او هدیه کرد‪ ».‬او در ادامه گفت‪« :‬ایت الله بروجردی‬ ‫به فقه تشــیع ابرو داد و درهای جدیدی روی فقه گشــود و‬ ‫ابتدا خودش را رشد داد و بعد این رشد و تربیت نفسانی را به‬ ‫دنیای اسالم نیز منتقل کرد‪ ».‬این استاد حوزه با بیان اینکه‬ ‫خود انسان ســبب محرومیت از دریافت ارزش های الهی‬ ‫می شــود‪ ،‬گفت‪« :‬ایت الله بروجردی انصــاف‪ ،‬عدالت‪،‬‬ ‫خوبی ها‪ ،‬علم‪ ،‬فقه‪ ،‬رشد عقلی‪ ،‬عبادت‪ ،‬خلوص‪ ،‬صفت و‬ ‫پاکی را به عنوان ارزش ها از خداوند قبول کرد چون مومن‬ ‫واقعی بود‪ ».‬استاد انصاریان یاداور شد‪« :‬ایشان از ابتدای‬ ‫نوجوانی تا زمانی که بــه رحمت الهی پیوســتند اهل گناه‬ ‫نبودند؛ ایت الله بروجردی ارزش را گرفت‪ ،‬در خودش رشد‬ ‫داد و به جهان اســام منتقل کرد‪ ».‬او با بیان اینکه مانعی‬ ‫بین ایت الله بروجــردی و پروردگار وجود نداشــت‪ ،‬تاکید‬ ‫کرد‪« :‬ایشان به شــیعه جان و به فقه ابرو داد و در عبادت و‬ ‫بندگی واقعا نمونه بود‪ ».‬ایت الله بروجردی در سال ‪1254‬‬ ‫هجری شمســی در بروجرد متولد شــد و به عنوان یکی از‬ ‫مراجع شــیعه ایران در ســده چهاردهم به مدت ‪ 17‬ســال‬ ‫زعامت حوزه علمیه قم و به مدت ‪ 15‬سال تنها مرجع تقلید‬ ‫بیش از یکصد میلیون شــیعه در سراسر جهان بود‪ .‬عالوه‬ ‫بر تالیف اثار و کتاب های متعدد و ارزشمند فقهی و علمی و‬ ‫همچنین تربیت شاگردان فراوان که بیشتر انها علما‪ ،‬فضال‬ ‫و فرهیختگان حوزه بودند‪ ،‬کلنگ زنی و تاســیس مســجد‬ ‫اعظم حرم حضرت معصومه(س) یکی از اقدامات مهم این‬ ‫مرجع تقلید در طول عمر پربار ایشان به شمار می رود‪ .‬این‬ ‫عالم وارسته در دهم فروردین ماه ‪ 1340‬برابر با شوال ‪1380‬‬ ‫هجری قمری بر اثر بیماری قلبی درگذشت و پیکر مطهرش‬ ‫در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد‪.‬‬ ‫گزارش نشست نهاد دانشگاه در ایران‬ ‫پنج شنبه بیست وچهارم تیرماه سمیناری تحت عنوان‬ ‫«نهاد دانشگاه در ایران» در موسسه پرسش برگزار شد که‬ ‫در ان محمد مالجو‪ ،‬عباس کاظمی و مقصود فراستخواه به‬ ‫بیان دیدگاه های خود در این زمینه پرداختند‪.‬‬ ‫محمد مالجو‪ ،‬سخنان خود را با موضوع «دوره بندی‬ ‫دانشــگاه در ایران» بیــان و نهاد حکمرانی در دانشــگاه‪،‬‬ ‫نحوه تامین مالی نهاد دانشگاه و جوامع هدف فعالیت های‬ ‫اموزشی و پژوهشی در دانشگاه را واکاوی کرد‪ .‬او همچنین‬ ‫حیات نهــاد دانشــگاه در ایــران را به چهــار دوره انقالب‬ ‫فرهنگی تا نیمه دهــه ‪ ،60‬از نیمه دهه ‪ 60‬تــا اغاز دولت‬ ‫اصالحات‪ ،‬از دولت اصالحات تا دولت نهم و دوره چهارم‬ ‫از سال ‪ ٨٤‬تا امروز تقسیم کرد‪.‬‬ ‫عباس کاظمی‪« ،‬پرولتاریای دانشگاهی در ایران»‬ ‫را به عنــوان موضوع ســخنرانی خــود انتخاب کــرد‪ .‬او با‬ ‫طرح این ســوال که ایا می تــوان در موقعیت فرادســتان‬ ‫درباره فرودســتان صحبت کــرد یا انهــا را فهمید؟ گفت‪:‬‬ ‫«تجربــه ای شــخصی در ســال ‪ ٨٩‬به من کمــک کرد از‬ ‫موقعیت استاد دانشگاه تهران خارج شوم و رده های پایین تر‬ ‫سلسله مراتب دانشگاهی را درک کنم‪ .‬یکی از انها جایگاه‬ ‫استاد حق التدریسی اســت که مشــکالت فراوانی دارد‪.‬‬ ‫‪ ٧٠‬درصد اعضای هیات های علمی در دانشگاه ها به صورت‬ ‫حق التدریسی مشغول به کارند و حتی فراتر‪ ،‬دانشجویان‬ ‫کارشناسی ارشد بسیاری در حال کمک به استادانی هستند‬ ‫که جایی اســمی از انها نمی ایــد و نامرئی اند‪ .‬مــن انها را‬ ‫پرولتاریــای دانشــگاهی می نامم‪ .‬گروه های وســیعی در‬ ‫دانشگاه های ایران به وجود امده که موقعیت های نابرابری‬ ‫در جامعه دارند‪ ».‬کاظمی با بیان اینکه تعداد دانشــگاه ها‬ ‫نسبت به اول انقالب بیشتر شده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬یکی از‬ ‫پیامدهای اشکارش جابه جایی در مســاله بیکاری است‪.‬‬ ‫ما با بیکارانی مواجهیــم که اکثــرا تحصیلکرده اند‪ .‬حال‬ ‫انکه در گذشته اغلب تحصیل نکرده ها بودند‪ .‬امروز افراد‬ ‫تحصیلکرده بسیاری داریم که بیکارند‪ .‬این واقعیت شکل‬ ‫بیکاری را تغییر داده است‪».‬‬ ‫او همچنین تاکید کرد که پرولتاریای دانشگاهی ریشه‬ ‫در ارای مارکس و انگلــس دارد‪« :‬طبقه کارگری که نیروی‬ ‫کار خود را می فروشد‪ .‬در نظام دانشگاهی نوعی قشربندی‬ ‫ایجــاد می شــود بیــن اســتادان تمام وقــت و گروه های‬ ‫وسیعی که به صورت پاره وقت تدریس می کنند و موقعیت‬ ‫فرودست تری دارند‪ .‬براســاس این وضعیت‪ ،‬دانشگاه ها‬ ‫هرچه بیشتر از روشــنگری دور و به بنگاه تبدیل می شوند‪.‬‬ ‫در دهه اخیر‪ ،‬موقعیت حق التدریســی به شغلی دائم بدل‬ ‫شده که ماهانه یک میلیون تومان درامد دارد؛ تقریبا برابر‬ ‫با حقوق کارگران ماهر‪ .‬پرولتاریای پژوهشی از پرولتاریای‬ ‫اموزشــی هــم وضعیــت اســفبارتری دارد‪ .‬گرچه اســتاد‬ ‫حق التدریس بیمه نــدارد‪ ،‬در کالس هویــت و جایگاهی‬ ‫رسمی دارد‪ ،‬اما پرولتاریای پژوهشی حتی این هویت رسمی‬ ‫را نیز ندارد‪ .‬انها کسانی هستند که پایان نامه‪ ،‬کتاب و مقاله‬ ‫می نویسند و باعث پیشرفت فرادستان می شوند‪ .‬بی هویتی‬ ‫مشکل مضاعف این گروه از نیروهاست‪ .‬در ‪ ١٠‬سال اینده‬ ‫بدنه عظیمی از انسان های بیکار به وجود می ایند که چنین‬ ‫شــغل هایی دارند که پیامدهای بدی برای نهاد علم و نهاد‬ ‫جامعه خواهد داشت‪».‬‬ ‫تغییر در خانه سینما‬ ‫شاهسواریجایگزینمیرکریمی شد‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫منوچهر شاهســواری به عنــوان مدیرعامــل جدید‬ ‫خانــه ســینما معرفــی شــد؛ پســتی که چندین مــاه رضا‬ ‫میرکریمی عهــده دار ان بود و به تازگــی هیات مدیره خانه‬ ‫سینما با استعفایش موافقت کردند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫چندی پیش‪ ،‬رضا میرکریمی به دالیل اســتعفایش اشــاره‬ ‫کرده بود‪ .‬رضــا میرکریمی در شــرایط بحرانی مدیرعاملی‬ ‫خانه سینما را عهده دار شد و نقش ضربه گیر را در این نهاد‬ ‫صنفی داشت‪ .‬در شرایطی محمدمهدی عسگرپور با تمام‬ ‫چالش های خانه ســینما این مهم را بــه میرکریمی واگذار‬ ‫کرد کــه هر حرکت اشــتباهی می توانســت عواقبی منفی‬ ‫برای خانه اهالی ســینما داشــته باشــد‪ .‬هرچند او در این‬ ‫مدت فیلمسازی را نیز رها نکرد و چندین ماه سرگرم ساخت‬ ‫ت صنفی خانه‬ ‫«دختر» بــود و همزمان بســیاری از حــرکا ‬ ‫ســینما را نیز رصد می کرد و حمایتــش از اصناف را مدنظر‬ ‫داشــت‪ .‬اما طبــق وعده ای کــه داده بود‪ ،‬نمی توانســت‬ ‫بیش از زمانی که بــرای خود در نظر گرفته بود‪ ،‬در ســمت‬ ‫مدیرعاملی خانه ســینما بمانــد و در نهایــت هیات مدیره‬ ‫خانه ســینما با اســتعفای او موافقت کردنــد‪ .‬حضور رضا‬ ‫میرکریمی در مقام مدیرعامل خانه سینما را می توان یکی‬ ‫از اتفاقات مثبت ســینما ارزیابی کرد و ساماندهی صنوف‬ ‫پس از بحران هایی که پشت ســر گذاشته شــده بود‪ ،‬تنها‬ ‫به دست فردی صورت می گرفت که بتواند شرایط را ثابت‬ ‫و به دور از تنش نگاه دارد‪ .‬این روزها درحالی که خانه سینما‬ ‫در اســتانه برگزاری جشــنی دیگر برای اهالی سینماست‪،‬‬ ‫منوچهر شاهســواری مدیرعاملی خانه ســینما را به دست‬ ‫گرفته و باید دید چه چیزهایی از نظر او در اولویت اقدامات‬ ‫خانه سینماست‪ .‬شاهسواری تهیه کننده باسابقه سینمای‬ ‫ایران بعد از اســتعفای میرکریمی‪ ،‬بر صندلی مدیرعاملی‬ ‫خانه ســینما تکیه زده اســت‪ .‬او فار غ التحصیل سینما از‬ ‫مدرسه عالی تلویزیون و سینماســت‪ .‬سال ‪ ۱۳۶۸‬فعالیت‬ ‫ســینمایی اش را به عنوان دســتیار کارگردان و برنامه ریز با‬ ‫فیلم تمام وسوسه های زمین به کارگردانی حمید سمندریان‬ ‫اغاز کرد‪ .‬از دیگر فعالیت هــای او می توان به «قائم مقام‬ ‫خانه ســینما»‪« ،‬عضو شــورای اتحادیه تهیه کنندگان و‬ ‫توزیع کننــدگان فیلم ایــران»‪« ،‬رئیس شــورای مرکزی‬ ‫اتحادیه»‪« ،‬رئیس شــورای صنفی نمایــش» و «نماینده‬ ‫خانه سینما در شورای صدور پروانه ساخت اثار سینمایی»‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫هرچند در اخرین جلســه اعضای اتــاق تهران از‬ ‫اجرای سیاست یکسان ســازی نرخ ارز صحبت شد اما‬ ‫اظهارات خوانساری و دیگر همراهان او برگرفته شده از‬ ‫گفته های ولی الله سیف‪ ،‬رئیس کل بانک مرکزی است‬ ‫که وعده اجرای این سیاست در شش ماهه نخست سال‬ ‫جاری را داده بود‪ .‬انچه از سکوت بانک مرکزی در این‬ ‫روزها می توان برداشــت کرد این اســت که اگر توقف‬ ‫اجرای این سیاست نباشد دست کم نشانی از به تعویق‬ ‫افتادن تک نرخی شدن ارز است‪ .‬همه نگرانی مسئوالن‬ ‫پولی به خطر افتادن دستاوردهایی است که دولت بارها‬ ‫اعالم کرده و برای این دستاورد بر خود می بالد؛ کنترل‬ ‫تورم‪ .‬از انجایی که یکسان سازی نرخ ارز در هر شرایطی‬ ‫با خود شــوک تورمی به همراه دارد‪ ،‬دولت نگران رشد‬ ‫دوباره قیمت ها و از دســت رفتن زحمات سه ساله اش‬ ‫است‪ .‬از این رو به نظر می رسد نه تنها در شش ماه نخست‬ ‫امسال سیاست یکسان ســازی اجرا نمی شود بلکه در‬ ‫ادامه راه نیــز اجرای یکباره این سیاســت دور از انتظار‬ ‫اســت‪ .‬برخی کارشناســان حدس و گمان هایی دارند‬ ‫مبنی بر اینکه محتمل است بانک مرکزی به جای اجرای‬ ‫سیاســت یکباره یکسان سازی‪ ،‬شــیب مالیم افزایش‬ ‫قیمت ارز مبادله ای تا رسیدن به نرخ بازار را دنبال کند‪.‬‬ ‫یکی از مشکالتی که باعث شده بانک مرکزی همچنان‬ ‫برای اجرای این سیاست دست نگاه دارد‪ ،‬تحریم های‬ ‫دالری اســت‪ .‬در حال حاضر ایران نمی تواند مطالبات‬ ‫خود را به دالر دریافت کند و باید انها را در قالب ارز های‬ ‫دیگــری مانند یورو دریافــت کند‪ .‬این البتــه بدان معنا‬ ‫نیســت که هیچ دریافتی به دالر نداریــم بلکه ما حتی‬ ‫از بانک هــای اروپایی چنین دریافتــی داریم اما کافی‬ ‫نیست‪ .‬باید به راحتی بتوانیم مطالبات مان را به هر ارزی‬ ‫که می خواهیم تبدیل کنیم و به هــر نقطه از جهان که‬ ‫الزم است منتقل و پرداخت کنیم‪ .‬این یک شرط اصلی‬ ‫برای یکسان سازی نرخ ارز است‪ .‬اگر در این زمینه موفق‬ ‫نشویم احتمال اینکه بتوانیم نرخ ارز را یکسان سازی و‬ ‫ان را پایــدار نگه داریم کم خواهد بــود و اگر بخواهیم‬ ‫پایدار نگه داریم هزینه ان بســیار ســنگین خواهد بود‬ ‫و اگر هزینه زیاد شــود این هزینه بــرای وارد کننده و در‬ ‫نهایت برای مصرف کننده زیاد خواهد شد‪ .‬در دوره جدید‬ ‫عالوه بر تنوع بخشــیدن به منابع ارزی مانند صادرات‬ ‫نفتی با پدیده های بسیار خوبی چون صادرات غیر نفتی‬ ‫که بخش عمده ای از نیاز بــازار را تامین می کند روبه رو‬ ‫هستیم‪ .‬همچنین باید از امکانی که پیوستن به جامعه‬ ‫جهانی بــرای ما ایجاد کــرده نهایت اســتفاده را ببریم‬ ‫و باتوجه به اینکــه امکان اســتفاده از خطوط اعتباری‬ ‫کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت و بلندمدت ایجاد می شود حتما‬ ‫دوره تعویق پرداخت ها را باید متناســب با چرخه تولید‬ ‫و فروش محصول قــرار دهیم‪ .‬بانک مرکزی همچنین‬ ‫به دنبال استفاده از رژیم ارزی شناور مدیریت شده است‪.‬‬ ‫در سیاســت تعیین نرخ ارز رژیم هــای مختلفی وجود‬ ‫دارد؛ رژیم ثابت‪ ،‬رژیم چندنرخی و رژیم شناور‪ .‬اما انچه‬ ‫در کشور ما باید رعایت شــود رژیم شناور مدیریت شده‬ ‫است‪ .‬به نظر می رسد امروز بانک مرکزی سیستم شناور‬ ‫مدیریت شده را به عنوان سیســتم ارزی کشور انتخاب‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫جامعه شناسیدانشگاه‬ ‫تعلیقیکسان سازی‬ ‫نرخ ارز‬ ‫‪25‬‬ ‫پیام وارگی دین‬ ‫گزارش نشست نقد نظریه ابتناء‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫قنات ها و کویر لوت‬ ‫جهانی شدند‬ ‫چهلمین اجالس جهانی یونسکو‪ ،‬دو دستاورد‬ ‫برای ایران داشت؛ ثبت جهانی قنات ها و کویر لوت‪.‬‬ ‫کویر لوت به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در‬ ‫فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید‪ .‬یکشنبه‬ ‫گذشته کویر لوت به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران‬ ‫و بیست ویکمین اثر کشورمان از سوی کمیته جهانی‬ ‫یونســکو در کانون توجهات جهانی قــرار گرفت‪ .‬با‬ ‫احتساب دو اثر ثبت شــده از ایران در فهرست میراث‬ ‫جهانییونسکو‪،‬ایرانبادوپلهصعوددررتبه‪ ۱۱‬جهان‬ ‫و پس از امریکا از لحاظ تعــداد اثار ثبتی قرار گرفت‪.‬‬ ‫سابقه تمدنی بیش از پنج هزار ســال در حاشیه کویر‬ ‫لوت و کشف حدود سه هزار اثر تاریخی از این منطقه‬ ‫در نوع خود بی نظیر اســت که از جمله این کشفیات‬ ‫ج هزارســاله شــهداد اشاره کرد‬ ‫می توان به درفش پن ‬ ‫که قدیمی ترین درفش جهان محســوب می شــود‪.‬‬ ‫این کویر که به عنوان گرم ترین نقطه زمین شــناخته‬ ‫می شود‪ ،‬درحالی در سال های‪،۲۰۰۷،۲۰۰۶،۲۰۰۵‬‬ ‫و‪ ۲۰۰۹‬به عنوانگرم تریننقطهکره زمیناندازه گیری‬ ‫شد که در سال‪ ۲۰۰۵‬با دمای‪ ۷۰.۷‬درجه سانتی گراد‪،‬‬ ‫رکورد گرم ترین دما در تمام زمیــن را ثبت کرد‪ .‬کویر‬ ‫لوت به سه واحد جغرافیایی لوت شمالی‪ ،‬لوت مرکزی‬ ‫که کلوت ها و تپه های ماسه ای در ان قرار دارد و لوت‬ ‫جنوبی که غنی ترین پوشش گیاهی این کویر را دارد‪،‬‬ ‫تقسیممی شود‪ .‬دوروزپیشازثبتجهانیکویرلوت‪،‬‬ ‫پرونده قنات های ایرانی به فهرســت میراث تاریخی‬ ‫فرهنگی یونسکو اضافه شــده بود‪ .‬روز جمعه بیست‬ ‫وپنجمتیرماه‪،‬پرونده‪ 11‬قناتایرانی‪،‬به عنواندومین‬ ‫پرونده زنجیره ای ایران در فهرســت میراث تاریخی‬ ‫فرهنگی یونسکو بررسی شــد و به ثبت رسید‪ .‬در این‬ ‫بررسی‪ ،‬نمایندگان کشــورهای مختلف به اظهارنظر‬ ‫درباره پرونده ارائه شــده از ســوی ایران پرداختند که‬ ‫بیشتر کشورها از قنات های تاریخی ایران و ثبت ان در‬ ‫فهرست میراث جهانی یونسکو حمایت کردند‪ .‬اغلب‬ ‫کشورهایعضو‪،‬براهمیتتاریخیقنات هایایران‪،‬‬ ‫سیستم پیچیده و مدرن به کار رفته در انها و سودمندی‬ ‫انها برای محیط زیســت اذعان کردند‪ .‬عمیق ترین‪،‬‬ ‫طوالنی ترین‪،‬عجیب ترین‪،‬پراب ترینوقدیمی ترین‬ ‫از ویژگی هایی هستند که پرونده «‪ 11‬قنات ایرانی»‬ ‫را برای جهانی شدن به یونسکو فرستادند تا مانند ‪19‬‬ ‫محوطه‪ ،‬بنا‪ ،‬سایت یا اثر تاریخی که پیش تر شایسته ‬ ‫جهانی شدن تشــخیص داده شــده بودند‪ ،‬بار دیگر‬ ‫نام ایران را به زبان بیاورند‪ 11 .‬قنــات از دل زمین در‬ ‫فهرستمیراثجهانییونسکوثبتشدند؛قنات هایی‬ ‫کههریکبراساسیکمعیاروشاخصهمهمودرکنار‬ ‫ان به خاطر زنده و پویا بودن شان‪ ،‬انتخاب و به یونسکو‬ ‫ارسالشدندتابرایهمیشهسایت هاییجهانیوپایدار‬ ‫بمانند‪ .‬اهمیت انتخاب ایــن محوطه های تاریخی‬ ‫به قدری بود که حتی یونســکو در زمــان اعالم نتایج‬ ‫رای گیری پرونده قنات ایران بــه نمایندگی از جامعه‬ ‫جهانی اقرار کرد کــه تجربه ایــران در مدیریت اب و‬ ‫بهره مندی از ظرفیت های ســرزمین خشــک دارای‬ ‫ارزش منحصر به فرد جهانی است‪.‬‬ ‫پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی در ادامه‬ ‫سلسله کرســی های نقد و مناظره خود نشست «نقد نظریه‬ ‫ابتناء»راهفتهگذشتهباحضورایت اللهعلی اکبررشاد‪،‬رئیس‬ ‫پژوهشــگاه فرهنگ و اندیشه اســامی برگزار کرد‪ .‬در این‬ ‫جلسه ایت الله رشاد گفت‪« :‬یکی از مباحث اصلی مباحث‬ ‫فلســفه دین‪ ،‬موضوع تحول اســت‪ .‬ارائه نظریه تحول در‬ ‫حوزه معرفت یکی از مباحثی است که اگر روزی به مثابه یک‬ ‫دانششکلبگیردازانبه عنوانفلسفهمعرفتدینینامبرده‬ ‫می شــود‪ .‬یکی از مباحث اصلی فلسفه معرفت دین نظریه‬ ‫تحول است‪ .‬هرکس ممکن است نظریه تحول را به نحوی‬ ‫تبیین کند‪ ».‬او همچنین گفت‪« :‬اصل نظریه بر چهار اصل‬ ‫مبتنی اســت‪ .‬مبنای اول این اســت که معرفت برایند یک‬ ‫فراینداست‪.‬فرایندمندیتکونمعرفتوبرایندوارگیمعرفت‬ ‫دینی است‪ .‬معرفت این گونه نیست که مثل اشراق جرقه ای‬ ‫بخورد بلکــه به تدریج تکون پیدا می کنــد و فرایندی را طی‬ ‫می کند‪ ».‬رشاد در بیان اصل دوم گفت‪« :‬سازوکارهایی که‬ ‫در این فرایند در تکون معرفت تاثیر می گذارند گوناگون اند‪.‬‬ ‫پاره ای از عناصر دخیل در تکون معرفت عناصری هســتند‬ ‫که حقا در تکون معرفت دخیل هســتند و دخالت انها نیز به‬ ‫حق است‪ ».‬رئیس پژوهشــگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی‬ ‫ادامه داد‪« :‬اصل ســوم نظریه می گوید ما بناست در تولید‬ ‫معرفت دینی از دین فهمی را به دســت اوریــم‪ .‬دین پیام و‬ ‫رسالت است‪ .‬در فرایند پیام رسانی اطراف و عناصری حضور‬ ‫دارند که پیام‪ ،‬مبدا و مقصد و مخاطب و مضمون و ماده ای و‬ ‫وسایلی دارد‪ ».‬رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬پنج ضلع فرایند پیام رســانی را ما بر دین‬ ‫تطبیق می کنیم‪ .‬دین هم یک پیام اســت که مبدا ان حق‬ ‫تعالی است‪ .‬پیام گیرنده انسان اســت و وسایل و وسائطی‬ ‫بستر انتقال پیام از حق تعالی به انسان هستند و مضمونی در‬ ‫این پیام منتقل می شود اما ضلع پنجم این است که تعالیم‬ ‫دینی چندگونه هستند‪ ».‬ایت الله رشــاد ادامه داد‪« :‬اصل‬ ‫چهارمایناستکهمی خواهیمبگوییماگرمابتوانیمعوامل‬ ‫و عناصر دخیل در تکون معرفت دینی را به درستی تشخیص‬ ‫بدهیم و بتوانیم عوامل حقا دخیل و بحق دخیل را درســت‬ ‫تشخیصدهیموانهارادرستبه کارببندیمبهمعرفتصحیح‬ ‫ازدیندستپیدامی کنیم‪ ».‬ویگفت‪«:‬اگربتوانیممبادی‬ ‫دخیل در تکون معرفت را به طور صائب و جامع بشناســیم و‬ ‫به کار ببندیم‪ ،‬معرفت دینی صائب و جامع به دست می اید‪».‬‬ ‫سپس حجت االسالم قائمی نیا به ارائه نقد خود به این نظریه‬ ‫پرداخت‪« :‬معرفت دینی در عصر ما دچار انسداد شده است؛‬ ‫امیدوارم بر این انســداد غلبه کنیم‪ ».‬قائمی نیا ادامه داد‪:‬‬ ‫«عوامل مختلفی می تواند در تکویــن یک معرفت دخیل‬ ‫باشــد‪ .‬از عوامل نا بحق می توان نمونه هایی را مثال زد که‬ ‫یک معرفت مفید را به دســت داده است‪ ».‬حجت االسالم‬ ‫عرب صالحی دیگر منتقد این جلســه بــود‪« :‬اصل نظریه‬ ‫ابهام دارد و مشخص نیست این نظریه درصدد تبیین فلسفه‬ ‫دینی موجود است یا مطلوب‪ .‬اگر درصدد تبیین فلسفه دینی‬ ‫مطلوب است استقرا نمی تواند نتیجه بخش باشد‪ .‬اشکال‬ ‫دیگر این اســت که نتیجه مبادی خمسه و اضالع پنج گانه‬ ‫مشخص نشده است‪».‬‬ ‫کالس درس اقای منتقد‬ ‫فراستی به نوجوانان اموزش نقد فیلم می دهد‬ ‫قرار است به زودی برنامه ای ‪٢٦‬قسمتی تحت عنوان‬ ‫«یک حبه نقد» با محوریت اموزش سینما در شبکه کودک‬ ‫و نوجوان پخش شود‪ .‬ســید احمدرضا دانش‪ ،‬تهیه کننده‬ ‫این برنامه‪ ،‬با تایید این خبر درباره محتوا و شکل این برنامه‬ ‫گفته است‪« :‬هدف ما در این برنامه اموزش سینما به گروه‬ ‫سنی نوجوانان است که در این مســیر از حضور منتقدانی‬ ‫شناخته شــده همچون مســعود فراســتی و دیگران بهره‬ ‫می بریم‪».‬‬ ‫این تهیه کننده درباره اینکه اساســا مسعود فراستی‬ ‫ی که در نقد فیلم هــا به کار می گیرد‪ ،‬چندان‬ ‫به دلیل ادبیات ‬ ‫مورد رضایت اهالی ســینما نیست و دســتور زبانی‬ ‫که برای تربیت نســل نوجوان بــه کار می برد از‬ ‫چه لونی خواهد بود‪ ،‬چنین واکنش نشــان داد‪:‬‬ ‫«برنامه ما ناظر بر حاشیه ســازی اطراف سینما‬ ‫نیست‪ .‬ما از دانش و سواد مســعود فراستی در‬ ‫دنیای نقد بهره می بریم‪ .‬مبنای ما همان هدفی‬ ‫اســت که در برنامه داریم‪ .‬همه ما می دانیم که‬ ‫ایشــان توانایی چنیــن کاری را دارنــد‪ .‬اقای‬ ‫فراســتی در ایــن برنامه فقط‬ ‫مبانــی نقــد را براســاس‬ ‫اصول تئوریک تدریس‬ ‫می کنند‪ .‬شکل برنامه‬ ‫ما این گونه است که‬ ‫گروهی از نوجوانان در اســتودیو حضــور می یابند و در هر‬ ‫برنامه یک فیلم سینمایی نمایش داده می شود و سپس انها‬ ‫ی داریم با نام‬ ‫درباره فیلم نظر می دهنــد‪ .‬در این میان ایتم ‬ ‫«کالس نقد» که با حضور مجری‪ -‬کارشناس اداره می شود‬ ‫و افرادی همچون فراستی و سایر منتقدان درس می دهند‪.‬‬ ‫درمجموع در برنامه ما قرار است ‪ ٢٦‬فیلم به نمایش دراید‪».‬‬ ‫دانش دربــاره مطرح شــدن ایده ایــن برنامه عنوان‬ ‫کرد‪« :‬ایده اولیه از طرف شــبکه به من پیشــنهاد شــد و‬ ‫بعد از ان جلســات متعددی تشکیل شــد و بعد از سبک و‬ ‫سنگین کردن ایده ها برنامه به این نقطه رسید‪ .‬ناگفته نماند‬ ‫که ما از مدارس مختلف حدود ‪ ٢٠٠‬نفر از دانش اموزان‬ ‫با فرهنگ هــای مختلــف را انتخــاب کردیم و‬ ‫سعی داشتیم در انتخاب هایمان قشر خاصی‬ ‫را پوشــش ندهیم و از همه اقشــار استفاده‬ ‫کنیم‪».‬‬ ‫مســعود فراســتی نیز درباره ایتم های‬ ‫ضبط شده با حضور خودش این گونه بیان کرد‪:‬‬ ‫«به نظرم بد نشــده اســت‪ .‬اما تا برنامه پخش‬ ‫نشــود به این راحتی نمی توانــم درباره ان‬ ‫نظر بدهــم‪ .‬فقط امیــدوارم برنامه‬ ‫به گونه ای باشــد که نوجوانان‬ ‫با مبانی نقد اشنا شوند و برای‬ ‫انها مفید باشد‪».‬‬ ‫خبرنگاربحران‬ ‫سه عالم‬ ‫تفسیرصحیفهسجادیه‬ ‫درباره گزارش مجید اخوان از کودتای ترکیه‬ ‫مشکل ما‬ ‫خوانش مدرن از خیام‬ ‫موضــوع شــفاعت‬ ‫موقــف دیگــری در قیامــت‬ ‫اســت‪ .‬در قیامت زمینه هایی‬ ‫موردنیاز اســت که به شفاعت‬ ‫برســیم‪ .‬همین که انســان از‬ ‫قبــر برانگیخته می شــود و به‬ ‫صحــرای قیامــت می ایــد‪،‬‬ ‫حســاب و کتاب های فراوانی‬ ‫وجود دارد که شفاعت شامل حال انسان شود و به بهشت‬ ‫برسد‪.‬‬ ‫نکته ای کــه در فراز ســیزدهم از دعای نخســت‬ ‫صحیفه سجادیه قابل توجه است‪ ،‬ظلمات برزخ است‪.‬‬ ‫قران کریم از سه عالم یاد می کند؛ عالم دنیا‪ ،‬عالم برزخ‬ ‫و عالم قیامت‪ .‬البته ایه ای که به عالم ذرع اشاره می کند‪،‬‬ ‫تعبیرمی کندکهماازذریهاینهاعهدوپیمانگرفتیم‪.‬برخی‬ ‫معتقدندکهعالمذریههمینعالمفطرتانساناستکه‬ ‫یکیازمشکل ترینایاتکهازایاتمتشابهاستونیازبه‬ ‫تعبیر دارد‪ ،‬همین ایه مربوط به عالم ذرع است‪ .‬اما به طور‬ ‫کلی می توان همین ســه عالم را از ایات قران اســتنباط‬ ‫کرد‪ .‬عالم دنیا از کلمه دنی به معنای پست یا از کلمه دنو‬ ‫به معنای نزدیک است‪ .‬اگر از ریشه دنی باشد‪ ،‬به مفهوم‬ ‫پست ترینعالموجوداست‪.‬امیرالمومنین(ع)درکلمات‬ ‫قصار نهج البالغه می فرماید که ِ‬ ‫«من َه َو ِ‬ ‫الدنْیا»؛ در‬ ‫ان ُّ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ِ‬ ‫یها»؛‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ص‬ ‫یع‬ ‫ال‬ ‫«‬ ‫پستی و خواری دنیا همین بس که‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ی خداوند معصیت و نافرمانی نمی شود مگر‬ ‫در هیچ عالم ‬ ‫در عالم دنیا‪ .‬پس پســتی عالم دنیا به این دلیل است که‬ ‫خداوند فقــط در این عالم معصیت می شــود‪ .‬اگر از دنو‬ ‫باشد‪،‬بدین معناستکهنزدیک ترینعالمبهعالماخرت‪،‬‬ ‫دنیاست‪ .‬ما پیش از این صلب پد رو رحم مادر را داشتیم‬ ‫که به قیامت دورتر اســت اما نزدیک ترین عالم به عالم‬ ‫اخرت‪ ،‬عالم دنیاست‪ .‬در بسیاری از ایات این نکته را باید‬ ‫درنظر داشت که خداوند از حیات دنیا و زندگی دنیا سخن‬ ‫می گوید‪ .‬البته معنای ان کوه و دریا نیســت و دنیایی که‬ ‫مذمت می شود این امور نیست‪ .‬موالی رومی می گوید‪:‬‬ ‫«چیســت دنیا از خدا غافل شــدن ‪ /‬نی قمــاش و نقره و‬ ‫فرزند و زن» غفلت ما از خداوند‪ ،‬دنیای پست است وگرنه‬ ‫خوردن‪ ،‬خوابیدن و کار کردن اشکالی ندارد‪ .‬اصال این‬ ‫دنیا بهترین جای ممکن برای کمال است‪ .‬دنیا فی نفسه‬ ‫مذموم نیست بلکه کیفیت ارتباط ما با دنیا و استفاده از ان‬ ‫مهم است‪ .‬پس از دنیا‪ ،‬عالم برزخ است‪ .‬برزخ در لغت به‬ ‫معنایحدفاصلمیاندوچیزاست‪.‬عالمبعدازاینعالمرا‬ ‫برزخمی گویند؛چراکهمابینعالمدنیاوعالمقیامتاست‪.‬‬ ‫درقرانظاهرادویاسهبارکلمهبرزخذکرشدهاستکهدو‬ ‫معنادارد؛یکیمعنایلغویبرزخاستودیگریمربوطبه‬ ‫عالمبرزخاست‪.‬البتهمادربارهعالمبرزخایاتدیگریهم‬ ‫در قران داریم که خداوند به این عالم اشــاره می کند‪ .‬در‬ ‫سورهمومنونایه‪100‬؛همانایه ایکهبسیارشنیده ایم‪:‬‬ ‫دَه ُما ْل َم ْو ُت َق َ‬ ‫ال َر ِّب ْار ِج ُع ِ‬ ‫ون َل َع ِّلی َا ْع َم ُل َص ِالحا‬ ‫« ِا َذا َجا َء َا َح ُ‬ ‫کل ِا َن َّها ِ‬ ‫کت َّ‬ ‫کل َم ٌه ُه َو َق ِائ ُل َها َو ِم ْن َو َر ِائهِ ْم َب ْر َز ٌخ ِا َلى‬ ‫یما تر ُ‬ ‫ِف َ‬ ‫ُون»؛ زمانی که مرگ می رســد‪ ،‬برخی می گویند‬ ‫یومِ ْیب َعث َ‬ ‫ْ‬ ‫خدایا ما را برگردان که عمل صالح انجام دهیم اما خداوند‬ ‫می فرماید من هرگز دعای تو را اســتجابت نمی کنم‪ .‬تو‬ ‫حرفی می زنی که اگر ما تو را برگردانیم همان رویه سابق را‬ ‫ادامهمی دهی‪.‬شماعالمبرزخرادرپیشدارید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫«مشــکل مــا» عنــوان کتابــی اســت از فرامــرز‬ ‫معتمــد دزفولــی کــه بازخوانــی و خوانــش مــدرن و‬ ‫اگزیستانسیالیســتی رباعیات خیام اســت‪ .‬نویســنده در‬ ‫مقدمه خیــام را متعلــق به جهان ســنت دانســته و البته‬ ‫موقعیــت او را در ایــن جهــان موقعیتی خــاص نامیده‬ ‫اســت‪« :‬او غریبه ای بیش در ان ســرزمین نیســت‪ .‬او‬ ‫مخالف خوان و حاشیه نشینی است که صدایش پیوسته‬ ‫در صداهــا و گفتمان های دیگر گم می شــده و کم تر به‬ ‫گوش می امده است‪ ».‬به اعتقاد او‪ ،‬بازخوانی مدرن خیام‬ ‫قراردادن او در زمینه جهان مدرن اســت و پرسش هایی‬ ‫که او در رباعی هایش مطرح کرده هنوز از خالل قرن ها‬ ‫صدایش به گوش ما می رســد‪ .‬نویسنده کتاب‪« ،‬مشکل‬ ‫ما» را مشکل خیام دانسته‪« ،‬مشکلی که از بیت نخست‬ ‫دیوان اش تا به انتها رهایش نمی کند و با او درگیر است‪.‬‬ ‫درک زمان مندبــودن ادمی و میرندگی او‪ .‬حس ســایش‬ ‫فرســاینده ای که زمان بر تــن و جســم و همه چیز که در‬ ‫پیرامونش اســت می انــدازد‪ ».‬نویســنده در بخشــی از‬ ‫مقدمــه اش درباره قصدش از نوشــتن ایــن کتاب اورده‬ ‫اســت‪« :‬من خواســتم این اثــر ادبی کهــن را در درون‬ ‫موقعیت های زندگی و شــرایط ان بخوانم‪ ،‬به عنوان یک‬ ‫خواننده ایرانی و امروزی‪ .‬خواستم رباعیات یا شاید خود‬ ‫را محک بزنم‪ ،‬با همه انچه از ســنت و گذشــته به میراث‬ ‫دارم و پیوسته در درون من اشــوب می کنند و تا به امروز‬ ‫در من راه می برند‪ .‬خوانشی در درون وضعیت های حدی‬ ‫و خاصی که پیوســته در ان درگیرم یا درگیریم! نوشــتن‬ ‫تفســیری بر رباعی های خیام در خالل پیگیری کارهای‬ ‫اداری‪ ،‬در ســفرهای بین شــهری و ســفر بــا اتوبوس و‬ ‫جاده هــای پرتصادف و خونیــن‪ ،‬در صف ها و باجه های‬ ‫شــلوغ بانک ها‪ ،‬در اداره هــا و گیــرودار کاغذبازی های‬ ‫بی پایــان و خســته کننده‪ ،‬در لحظــات و فرصت هــای‬ ‫میان امیدهــا و ناامیدی های سیاســی و گشــایش ها و‬ ‫بن بست های نفس گیر‪ ،‬در شنیدن اخبار و دیدن تصاویر‬ ‫هولنــاک کشــتار پیوســته ادمیــان و بمب گذاری های‬ ‫جاده ای‪ ،‬عملیات های انتحاری و تکه تکه شدن کودکان‬ ‫و ســوختن زنــان و مــردان نیــز بی رحمی ایــن جهان و‬ ‫خشونت های زندگی و بیهودگی های ان‪ .‬خواستم دریابم‬ ‫که خوانش ایــن اثــر در درون این دریــای پراضطراب‬ ‫و کشــاکش بیداد امــروز ایا بــه من فرصتــی می دهد تا‬ ‫به هســتی و رازوارگی ان چشــم نبندم و برایم ســقفی و‬ ‫سرپناهی شود از بیگانگی و فراموشی خویش؟»‬ ‫نویســنده وجه تمایز عمده خیام با دیگر شــاعران را‬ ‫وجود مشکل و مساله در وضعیت کلی اشعار خیام دانسته؛‬ ‫مســاله ای که نمی تــوان حلش کــرد‪ .‬نویســنده کتاب‪،‬‬ ‫«مشــکل» موردنظر خیام را به واســطه انچه قرن ها بعد‬ ‫گابریل مارســل در فرق «معما» و «راز» گفته‪ ،‬بررســی‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫قاسمی‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫شنبه شــب گذشــته در لحظات پرتب وتاب کودتای‬ ‫ترکیه‪ ،‬شــبکه خبر کاری کرد کارســتان؛ اقدامی که روی‬ ‫صفحه تلویزیون‪ ،‬تنها مدیون خبرنــگاری بود به نام مجید‬ ‫اخوان اما در پشــت صحنه افراد بســیاری بودند که برای‬ ‫چنین اتفــاق بزرگی بــا یکدیگر همــکاری کردنــد‪ .‬اخبار‬ ‫لحظه به لحظه و زنده از این اتفاق ناگهانی و غافلگیرکننده‪،‬‬ ‫به گونه ای بود که حتی منتقدان رسانه ملی را نیز به تحسین‬ ‫واداشت‪.‬‬ ‫تقریبا تا یک ساعت از اغاز کودتا در ترکیه‪ ،‬شبکه خبر‬ ‫تنها به چند زیرنویس و پخــش تصاویر زنده از خیابان های‬ ‫همسایه غربی ایران بســنده کرد اما برقراری ارتباط زنده با‬ ‫مجید اخوان خبرنگار صداوسیما در انکارا‪ ،‬ورق را برگرداند‬ ‫و سبب شــد عملکرد متهورانه این خبرنگار‪ ،‬در شبکه های‬ ‫اجتماعی بپیچد و بســیاری از مخاطبان ایرانی شبکه خبر‬ ‫را برای پیگیری تصویــری کودتا در ترکیــه انتخاب کنند‪.‬‬ ‫زمانی که اولین ارتباط نیما چیت ســاز گوینده شــبکه خبر‬ ‫با مجید اخوان برقرار شــد‪ ،‬خبرنگار صداوســیما در ترکیه‬ ‫از گفت وگوی رســمی اجتناب ورزید و همکار خود را با نام‬ ‫کوچک خطاب کرد‪ .‬اخوان ســپس از چیت ساز خواست‬ ‫که لحظاتی به او اجازه دهد تا از طریق نرم افزار اجتماعی‬ ‫‪ Skype‬گزارش تصویری از این شهر مخابره کند‪ .‬نزدیکی‬ ‫اخوان به محل کودتا به قدری بود که تانک ها در نزدیکی‬ ‫او حرکت می کردند و صــدای تیراندازی به راحتی به گوش‬ ‫می رسید‪ .‬این بار گوینده شبکه خبر با لحنی صمیمانه زبان‬ ‫به ســخن گشــود و به اخوان توصیه کرد‪« :‬مجید جان!‬ ‫مراقب سالمتی ات باش‪».‬‬ ‫بســیاری از کارشناســان رســانه ای معتقدند که اگر‬ ‫رسانه ملی و رســانه های پرمخاطب داخلی در همه وقایع‬ ‫چنین رفتاری داشته باشند‪ ،‬مردم نیازی نمی بینند که برای‬ ‫اطالع از وقایع روز‪ ،‬به رسانه های تصویری و مجازی بیگانه‬ ‫روی بیاورند‪.‬‬ ‫فرامــرز امامی خبرنــگار شــبکه خبر در یادداشــتی‬ ‫تحت عنــوان «لذت دیده شــدن» در یکــی از گروه های‬ ‫ی که از قضا ادمین ان مجید اخوان اســت‪ ،‬با بیان‬ ‫تلگرام ‬ ‫روایتی از اتفاقاتی که در شب کودتا رخ داد‪ ،‬چنین نوشت‪:‬‬ ‫«قســمت این بود که این بار شــبکه خبــر و بچه هایی که‬ ‫حوادث زیادی را از سر گذرانده اند‪ ،‬دیده بشوند‪ .‬ولی این بار‬ ‫برخالف همیشه که دیده می شد ولی گفته نمی شد‪ ،‬گفته‬ ‫شــد‪ .‬یک دلیل بزرگش به فضای مجــازی بازمی گردد که‬ ‫همه به راحتی در ان اظهارنظر می کنند‪ .‬این اتفاقی بود که‬ ‫همیشه در شبکه خبر افتاده و خواهد افتاد و این خبرنگارها‬ ‫و تحریریه هــا اتفاقاتی را رقم زده اند کــه در زمان خودش‬ ‫پیش رو بوده اســت‪ .‬از همان ابتدا که کســی در کشــور و‬ ‫تلویزیون نمی دانســت بریکینگ نیوز یعنــی چه‪ ،‬در یک‬ ‫بعدازظهر معمولی در میان اخبار علمی فرهنگی‪ ،‬شــبکه‬ ‫خبر‪ ،‬اخبار را قطع کــرد و خبر حمله بــه برج های دوقلوی‬ ‫امریکا را با تصاویر زنده پخش کرد؛ عجب روزی بود‪»...‬‬ ‫این یادداشــت تلگرامی با تقدیر مجید اخوان مواجه شد و‬ ‫او این موفقیــت را مدیون زحمات همه خبرنگاران شــبکه‬ ‫خبر عنوان کرد‪.‬‬ ‫بخــش پانزدهــم ‪ /‬اســتاد مهدی‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫سردرگمی فراکسیون امید‬ ‫معادالت مجلس دهم این سوال را در اذهان عمومی و در میان تحلیلگران میدان‬ ‫سیاست ایجاد کرده که اکنون کدام فراکسیون و به طور کلی کدام طیف سیاسی دست‬ ‫برتررادرهدایتتصمیم گیری هایمهموکالندرپارلماندارد؟برخیجایگاهمحمدرضا‬ ‫عارف را برخالف تصورات پیشین ضعیف تر از ان می پندارند که بتواند در این معادالت‬ ‫تاثیر قابل توجهی داشته باشد‪.‬‬ ‫عبور از عارف یا عبور از روحانی؟‬ ‫رایاوردنعباسعلیکدخدایینشانه ایاز‬ ‫ضعیفشدناصالح طلباندرمجلساست‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫ف راکسیونامیدضعیفنشده‬ ‫است‬ ‫محمود صادقی‬ ‫عارف از روحانی دلخور است‬ ‫حجت االسالم مهدی شیخ‬ ‫اتفاق غیرمنتظره‬ ‫داود حشمتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫اصالح طلبــان مجلس دهــم را با برد شیرین شــان‬ ‫در تهران اغاز کردند اما فرصت زیــادی الزم نبود تا انها با‬ ‫واقعیت های موجود روبه رو شوند ؛ واقعیت هایی که نشان‬ ‫از ضعف تشــکیالتی و همچنین ضعف نفراتی می داد که‬ ‫به مجلس راه پیدا کــرده بودند‪ .‬حــاال از ان ادعاهای در‬ ‫اختیار گرفتن ریاســت مجلس خبری نیســت و جای خود‬ ‫را به ناامیدی‪ ،‬یاس و در عین حــال اختالفات علنی داده‬ ‫است‪ .‬کار به جایی رســیده که رسانه های اصالح طلب به‬ ‫صورت علنی از شــکاف میان فراکسیون امید نام می برد‪.‬‬ ‫عارف اصالح طلبان را در شــرایط ســخت قرار داده و انها‬ ‫توانایی اداره کــردن مجلــس و او را ندارند‪ .‬فراکســیون‬ ‫امید از چند ســو دارای اختالفات وسیع شده که رفته رفته‬ ‫نشانه های ان واضح تر می شــود‪ .‬اگرچه عارف در اخرین‬ ‫جلسه فراکسیون امید بار دیگر به ریاست این فراکسیون‬ ‫انتخاب شد اما سوال این است که ایا با وجود وضع اشفته‬ ‫این فراکســیون او «توان» و «انگیزه» ماندن و ریاست‬ ‫کردن بر این فراکسیون را دارد؟‬ ‫روزهای خوش انتخابات‬ ‫اصالح طلبان مجلس را با روزهای خوش و شیرینی‬ ‫اغاز کردنــد‪ .‬برد لیســت امید در تهــران عارف را بســیار‬ ‫امیدوار کرده بود تــا انجا که او حتی بــه تعبیر باهنر روزی‬ ‫‪ 1500‬کیلومتر ســفر می کرد تا برای انتخابــات دور دوم‬ ‫از کاندیداهای این لیســت حمایت کند‪ .‬باهنر گفته بود‪:‬‬ ‫«اقای عارف در مرحله دوم انتخابات بی نهایت تالش کرد‬ ‫و بنده رصد می کردم و شــاهد بودم که ایشان بعضا روزی‬ ‫‪ 1500‬کیلومتر در جاده ســفر می کرد و واقعا همت باالیی‬ ‫گذاشت و حتی بعد از انتخابات نیز با بسیاری از نمایندگان‬ ‫به صورت تک به تک تلفنی صحبــت کرد‪ .‬بنده اگر اینها را‬ ‫عرض می کنم به هیچ وجه قصد توهینی ندارم اما باید گفت‬ ‫به رغم تالش بســیاری که صورت گرفت‪ ،‬درنهایت ‪103‬‬ ‫رای کسب کردند که مبارکشان هم باشد‪».‬‬ ‫ســفرهای عارف به اقصی نقاط کشور با یک انگیزه‬ ‫و یک هدف صورت می گرفت‪ .‬او پــس از برد غیرمنتظره‬ ‫لیست امید در تهران به شــدت امیدوار شده بود و با هدف‬ ‫رســیدن به صندلی ریاست مجلس تالشــش را مضاعف‬ ‫کــرد‪ .‬امــا همان طور کــه دیده می شــود عــارف پس از‬ ‫انتخابات هیات رئیســه موقت مجلس و کسب ‪ 103‬رای‬ ‫به طور کامل خود را از گردونه خارج کــرد تا جایی که این‬ ‫روزها زمزمه هایی شنیده می شــود که از سران اصالحات‬ ‫درخواست می شود تا او را تغییر دهند‪.‬‬ ‫ماجرای ریاست مجلس‬ ‫تسری پیدا کردن اختالفات به‬ ‫درون اصالحات‬ ‫ریشــه یابی علــت‬ ‫عــدم حضــور عارف‬ ‫در جلســه دیــدار‬ ‫نماینــدگان بــا‬ ‫روحانــی از ایــن‬ ‫جنبــه قابــل‬ ‫همیــت‬ ‫ا‬ ‫اســت کــه‬ ‫ایــن اختالف‬ ‫دامنــه خــود را‬ ‫به ســطح درونی‬ ‫اصال ح طلبان هم‬ ‫گسترده است‪ .‬عالوه‬ ‫بر ریشــه های اختالف بر‬ ‫ســر انتخابات ‪ 92‬می توان‬ ‫بــه ماجــرای حمایت حزب‬ ‫نوبخت از الریجانی اشــاره‬ ‫کــرد‪ .‬پــس از انتخابــات‬ ‫هیات رئیسه موقت برخی به‬ ‫عارف القا کردند که روحانی از‬ ‫الریجانی حمایت کرده است‪.‬‬ ‫برخی از اصولگرایان نیز معتقد‬ ‫بود که حمایت های الریجانی از‬ ‫برجام انها را به هــم نزدیک تر از‬ ‫گذشته کرده اســت‪ .‬اما نزدیکان‬ ‫روحانــی معتقــد بودند چــون او‬ ‫رئیس جمهور اســت نمی توان از‬ ‫او انتظار امر فراقانونی داشت‪ .‬در‬ ‫این بزنگاه بود کــه حزب اعتدال‬ ‫و توسعه که دبیرکلی ان بر عهده‬ ‫محمدباقــر نوبخــت و از حامیان‬ ‫روحانی اســت‪ ،‬در همایشی که در‬ ‫ســالن اجالس ســران برگزار کرد‪ ،‬از‬ ‫علــی الریجانی برای ســخنرانی در‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫با جزئیات خبر داد اما این اختــاف حاال دیگر قابل انکار‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫مدت ها از روزی کــه عطریانفر به مثلث گفت‪« :‬نقد‬ ‫الریجانی بهتر از نســیه عارف اســت» گذشــت تا اینکه‬ ‫حســین مرعشــی‪ ،‬عضو ارشــد و ســخنگوی کارگزاران‬ ‫ســازندگی در فروردین ‪ 95‬گفت کــه «اولویت‬ ‫اصالح طلبان برای ریاست مجلس اینده‬ ‫اقای عارف اســت»‪ .‬با این حال او راه‬ ‫را برای تغییرات باز گذاشــت و اعالم‬ ‫کرد که با این وجــود «از تصمیمات‬ ‫فراکســیون امید پیــروی خواهند‬ ‫کــرد»‪ .‬توصیه مرعشــی این بود‬ ‫که در فراکســیون امیــد در این‬ ‫باره تصمیم گرفته شود و خطاب‬ ‫به عارف و الریجانــی گفته بود‪:‬‬ ‫«در فراکسیون «امید» که شامل‬ ‫اصالح طلبــان و حامیــان دولــت‬ ‫می شــود‪ ،‬موضوعات مورد بحث قرار‬ ‫بگیرد و هر چه تصمیم گرفته شد به ان عمل‬ ‫شود‪ ».‬شاید بتوان نام فراکسیون «امید» و‬ ‫«حامیان دولت» را در این بخش از گفته های‬ ‫اقای مرعشی به نوعی دیگر اما از زبان سعید‬ ‫حجاریــان هم شــنید‪ .‬ســعید حجاریان که‬ ‫بسیاری او را تئوریســین اصالحات می دانند‬ ‫و از طرفــی همچنــان میــان اصالح طلبان‬ ‫دارای جایــگاه ویــژه ای اســت‪ ،‬در مصاحبه با‬ ‫اعتماد بــه زبانی دیگــر حرف های مرعشــی را‬ ‫تکرار کرد‪ .‬حجاریــان که به تحلیــل انتخابات‬ ‫نشســته بود‪ ،‬معتقد بود که در ایــن دوره رقابت‬ ‫میــان «برجامیــان» و «نابرجامیان» بــود‪ .‬در‬ ‫همین رابطه او‪ ،‬الریجانــی و عارف را عضو یک‬ ‫فراکســیون دانســته و می گفت‪« :‬مــن معتقدم‬ ‫مجلس اینــده دو فراکســیون خواهد داشــت‪،‬‬ ‫برجامیــان و نابرجامیان‪ .‬بحث در مورد ریاســت‬ ‫عارف و الریجانی بحث در مورد دو نفر است که هر‬ ‫دو در داخل یک فراکســیون قرار دارند و هر دوی‬ ‫ل فراکسیون برجامیان محسوب می شوند‪.‬‬ ‫انها داخ ‬ ‫بنابراین این مســاله نمی تواند تبدیل به یک رقابت‬ ‫شود و با یک گفت وگو حل و فصل می شود‪».‬‬ ‫در واقع «فراکســیون امید» که اقای مرعشــی‬ ‫از ان یاد می کرد و «فراکسیون برجامیان» که حجاریان‬ ‫به کار برد‪ ،‬یک معنــا در دوی لفظ بودند‪ .‬نکته مهم هر دو‬ ‫این اظهارنظرها نیز محل اشــتراک انها بود هر دو به این‬ ‫قائل بودند که «بــا گفت وگو حل و فصل می شــود»‪ .‬اما‬ ‫روند روزهای اخیر نشــان می دهد ماجرا با گفت وگو حل و‬ ‫فصل نمی شود‪.‬‬ ‫عارف بعــد از انتخابــات درباره طیف لیســت های‬ ‫انتخاباتــی گفته بود‪«:‬جمع بندی ما این شــد که اگر این‬ ‫افراد یعنی اعضای لیست امید‪ ،‬نمایندگان جریان اعتدال‬ ‫هســتند‪ ،‬باید حضور انها را در لیســت بپذیریــم؛ اگرچه‬ ‫ممکن اســت عقبه اصولگرایی هم داشته باشند‪ .‬چون ما‬ ‫از ابتدا گفتیم که با اصولگرایان ائتالف نمی کنیم و این را‬ ‫جدی می گفتیم و پایبند هم بودیم و بنا نبود با اصولگرایان‬ ‫ائتالف کنیــم‪ .‬اگرچه مــن اوایــل ائتــاف ‪ ۳۰‬نفری با‬ ‫اصولگرایان را مطرح کرده بودم که از ان پیشنهاد استقبال‬ ‫نشــده بود‪ .‬ما تاکید داشتیم که لیســت ما اصالح طلبی‬ ‫باشد‪ .‬اما بعد وقتی ائتالف با «نمایندگان دولت» مطرح‬ ‫شد‪ ،‬نمایندگان این جریان می توانستند عقبه اصالح طلبی‬ ‫یا اصولگرایی داشــته باشــند‪ .‬ما در لزوم حفظ ســرمایه‬ ‫سال ‪ ۹۲‬کامال مشترک هستیم‪ .‬ما معتقدیم ان‬ ‫ســرمایه متعلق به اصالح طلبان است یا‬ ‫می توانیم بگوییم ســهم بزرگی از این‬ ‫ســرمایه متعلق به جریان اصالحات‬ ‫است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگرچه اغاز اختالفات میان عارف و دولت را می توان‬ ‫در کنار کشــیدن او از انتخابــات ‪ 92‬جســت وجو کرد اما‬ ‫بســیاری امیدوار بودنــد انتخابات مجلــس می تواند این‬ ‫شرایط را تغییر دهد‪ .‬نشــانه های دلخوری عارف از دولت‬ ‫زمانی واضح و اشکار شد که عارف به جلسه افطاری ترتیب‬ ‫داده شده توسط دولت که از او نیز دعوت شده بود‪ ،‬نرفت‪.‬‬ ‫از ان نقطه دیگر کسی نمی توانست اختالفات را انکار کند‪.‬‬ ‫عارف تمایل داشت ســران اصالحات و ایت الله هاشمی‬ ‫دولت را به حمایت از او وادار کنند و در عین حال از عارف‬ ‫در مقابل علی الریجانی حمایت کنند‪ .‬این حمایت اگرچه‬ ‫صورت گرفته بود ان چنان مورد قبول عارف نبود‪ .‬اگرچه از‬ ‫نقطه نظر یک ناظر بیرونی نمی توان از اختالفات داخلی‬ ‫تحوالت درونی مجلس دهم هم‬ ‫برای جامعه و هم برای طیف هایی‬ ‫از اصالح طلبان غیرمنتظره بوده‬ ‫است؛ازریاستعلیالریجانیبه‬ ‫جایعارفتاریاستکمیسیون ها‬ ‫و حاال رای باالی کدخدایی‬ ‫پارلمان‬ ‫‪29‬‬ ‫پارلمان‬ ‫ان مراسم دعوت کرده بود که عده ای این اقدام را حمایت‬ ‫دولت از الریجانی تلقی کرده و برای القای برداشت خود‬ ‫به عارف درباره سخنرانی الریجانی تالش زیادی کردند‪.‬‬ ‫نباید از این موضــوع به راحتی عبور کرد کــه اگر چه دفتر‬ ‫ت را که به نقل از او در انتقاد به روحانی‬ ‫عارف برخی اظهارا ‬ ‫و دولت یازدهم می شــود تکذیب کرده و می کند اما برخی‬ ‫رفتارهــا حتی اگر دلیل متقنی هم داشــته باشــد در انظار‬ ‫نشــانی از همراهی با دولــت ندارد که عــدم حضورش در‬ ‫مراسم افطاری رئیس جمهور با نمایندگان می تواند تاییدی‬ ‫بر این ادعا باشد‪.‬‬ ‫با این حال هیچ کس دلیــل غیبت عارف در افطاری‬ ‫رئیس جمهور را نفهمید‪ .‬شــبکه های مجازی منتســب به‬ ‫او هم در این باره ســکوت کردند‪ .‬تنها یکی از نمایندگان‬ ‫تهران در مجلس گفــت‪« :‬گمان نمی کنــم عدم حضور‬ ‫عارف در نشســت دولــت و مجلس علت خاصی داشــته‬ ‫باشــد‪ ».‬محمدرضا نجفی افــزود‪« :‬عقده ها و مســائل‬ ‫شــخصی در یک ســطح بین بزرگان ما موضوعیت ندارد‬ ‫و حتی دلیلی هــم برای توجیه این مســاله وجود ندارد‪».‬‬ ‫همچنین الیاس حضرتــی نماینده دیگر تهران در مجلس‬ ‫در این باره اظهار بی اطالعی کرد‪ .‬به نظر می رســد برای‬ ‫تداوم مسیر امید باید از موضوعات و گالیه های کوچک‬ ‫به راحتی عبور کرد و به اسم حامی باری هم وزن مخالفان‬ ‫بر دولت تحمیل نکرد‪ .‬بد نیست بار دیگر اظهارات رئیس‬ ‫ستاد انتخابات اصالح طلبان در تهران را بازخوانی کنیم‪.‬‬ ‫ان بخــش اظهارات علی صوفــی مبنی بــر اینکه «اقای‬ ‫روحانی و اقای عارف هر دو به یک جمع بندی مشترک از‬ ‫شرایط کنونی رســیده بودند و تصمیم گرفته بودند جریان‬ ‫اصالحات و جریان هوادار اقای روحانی به صورت متحد و‬ ‫با انسجام کامل وارد رقابت های انتخابات مجلس شورای‬ ‫اســامی شــوند‪ .‬البته برخی تــاش کردند بیــن جریان‬ ‫اصالحات و جریان حامی اقای روحانی اختالف و فاصله‬ ‫ایجاد کنند که در عمــل موفق به این کار نشــدند‪ .‬کار به‬ ‫جایی رسیده بود که هرگاه حزب اعتدال و توسعه موضعی‬ ‫برخالف اتحاد اصالح طلبان و اعتدالیون می گرفت‪ ،‬اقای‬ ‫روحانی شــخصا دخالت می کردند و اجازه نمی دادند این‬ ‫اختالفات عمیق تر شود‪».‬‬ ‫اختالفات اشکار تر می شود‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫در هفته ای که گذشت اختالفات روز به روز اشکارتر‬ ‫شــد‪ .‬دو موضوع در این زمینــه در اولویت رســانه های و‬ ‫فعاالن سیاســی اصالح طلب قرار گرفته بود که هر دو در‬ ‫هفته گذشــته اتفاق افتاد‪ .‬اول طرح موضوع اســتیضاح‬ ‫علی ربیعی از ســوی ســخنگوی فراکســیون امید و دوم‬ ‫ماجرای رای اوردن کدخدایــی به عنوان عضو حقوق دان‬ ‫شورای نگهبان‪.‬‬ ‫اصالح طلبان بر ایــن باور بودند کــه اگر کدخدایی‬ ‫در دوران مجلــس نهــم نتوانســته رای الزم را برای ورود‬ ‫به مجلس کســب کند‪ ،‬به طور حتم از مجلسی که مدعی‬ ‫هســتند حداقــل صــد رای دران دارند کدخدایــی بیرون‬ ‫نمی ایــد‪ .‬اما نتیجــه انتخابــات انها را شــگفت زده کرد‪.‬‬ ‫اعتراضات فعاالن سیاســی و مجازی نســبت به عملکرد‬ ‫فراکســیون امید در مجلس بــاال گرفت‪ .‬انها خواســتار‬ ‫شفافیت بیشــتر در عملکرد فراکســیون امید در مجلس‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫سکوت عارف فشار بر دولت‬ ‫در کنار این‪ ،‬وکیلی مدیر مسئول روزنامه ابتکار برنامه‬ ‫جدیدی را کلید می زند‪ .‬صدای او برای «تغییر و ترمیم در‬ ‫کابینه» را می توان صدای برخی از اصالح طلبان دانست‪.‬‬ ‫اصالح طلبان در هفته اخیر ضربــه دیگری را نیز از دولت‬ ‫متحمل شدند‪ .‬حسن روحانی که برای تعامل میان دولت‬ ‫و مجلس اصولگرای نهم‪ ،‬از مجید انصاری (اصالح طلب‬ ‫شناخته شده) استفاده کرده بود‪ ،‬حاال دست به یک تغییر‬ ‫مهم زده بود‪ .‬او امیری را که یک اصولگراســت و ســابقه‬ ‫حضور در شورای نگهبان را دارد به جای انصاری گذاشت‬ ‫تا با مجلســی که اصالح طلبان در ان حضور دارند تعامل‬ ‫کند‪ .‬این تغییــر به هیچ عنــوان به مــذاق اصالح طلبان‬ ‫خوش نیامده بود اما تاکنون موضع گیــری علنی در مورد‬ ‫ان صورت نداده اند‪ .‬تنها به ذکر این نکته بسنده کردند که‬ ‫روحانی انصاری را با فرستادن به معاونت حقوقی در واقع‬ ‫از کار برکنار کرد‪.‬‬ ‫مدیر مسئول روزنام ه ابتکار درباره ترمیم کابینه معتقد‬ ‫است‪« :‬بعد از انتخابات مجلس دهم انتظار ترمیم دولت‬ ‫قوت بیشــتری پیدا کرد‪ ».‬او روی یکــی از ضعیف ترین‬ ‫وزرای اقتصــادی دولت دســت گذاشــته؛ کســی که به‬ ‫زعم وکیلی نتوانسته به خوبی از اقشــار اسیب پذیر جامعه‬ ‫حمایــت کند‪ .‬حاال طرفداران اســتیضاح مدعی هســتند‬ ‫که می خواهند چهره ای جــوان و چابک تر برای راس این‬ ‫وزارتخانه انتخــاب کنند‪ .‬با این همه وکیلی معتقد اســت‬ ‫استارت تغییر کابینه باید توســط خود دولت کلید بخورد‪.‬‬ ‫او در این باره گفته‪« :‬در جلسه فراکسیون اقایان نوبخت‬ ‫و انصاری میهمــان ما بودنــد‪ .‬از طریق ایــن دو نفر پیام‬ ‫خودمان را به دکتر روحانی ارســال کردیم‪ .‬منتظر هستیم‬ ‫ببینیم تصمیم اقای روحانی چیســت‪ .‬اگر از رایزنی ناامید‬ ‫شویم حتما به وظیفه قانونی خودمان عمل خواهیم کرد‪.‬‬ ‫جمع بندی قطعی ما این است که اقای ربیعی ناتوان است‬ ‫برخی رخدادهای اخیر حکایت از ان دارد که محمدرضا عارف درصدد‬ ‫است مستقل از جریان منتسب به دولت فعالیت کند‬ ‫و ایشان باتوجه به حجم وظایفی که بر وزارتخانه تعاون‪،‬‬ ‫کار و رفاه اجتماعی تلنبار شده باید تغییر کند‪».‬‬ ‫کواکبیان‪ ،‬دیگر نماینده اصالح طلب اما نظر دیگری‬ ‫دارد و برخالف وکیلی گفته‪« :‬فراکســیون امید در جریان‬ ‫استیضاح وزیر کار‪ ،‬تعاون و رفاه اجتماعی قرار ندارد‪».‬‬ ‫یک فراکسیون چهل تکه!‬ ‫طــرح اســتیضاح امــا در میــان اصالح طلبــان با‬ ‫واکنش های تندی مواجه شــد‪ .‬چراغ دعــوا را کواکبیان‬ ‫روشــن کرد‪ .‬او اول از همــه درامد کــه وکیلی بــا ربیعی‬ ‫«مشــکل شــخصی» دارد‪ .‬کمال دهقانــی دیگر عضو‬ ‫فراکسیون امید هم گفته بود‪« :‬از جزئیات ریز این مساله‬ ‫باخبر نیستم‪ .‬به نظر من صحبت های اقای کواکبیان بیشتر‬ ‫به واقعیت نزدیک است‪ ».‬تصور انکه سوابق ژورنالیستی‬ ‫این دو نماینده مردم تهران تا چه اندازه روی علنی شــدن‬ ‫اختالفاتشان موثر بوده‪ ،‬خیلی دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫ماجرا اما به همین جا ختم نشد‪ .‬پیگیری های بیشتر‬ ‫وکیلــی دیگر اعضای فراکســیون امید را هــم به واکنش‬ ‫علنی در مقابل اقای مدیر مســئول واداشــت‪ .‬محجوب‬ ‫یکی از انها بود‪ .‬دیگر نماینــده مردم تهران هم معتقد بود‬ ‫«اســتیضاح ربیعی بی دلیل مطرح شده و کال موضوعیت‬ ‫ندارد‪ ».‬او که از دوســتان سابق و تشــکیالتی ربیعی در‬ ‫خانه کارگر به حساب می اید‪ ،‬گفت‪« :‬درست نیست که در‬ ‫ماه های اول فعالیت مجلس‪ ،‬مباحثی همچون استیضاح‬ ‫مطرح شود‪ .‬این اولین بار است که موضوع استیضاح یک‬ ‫وزیر به این سرعت و بی دلیل در مجلس شورای اسالمی‬ ‫طرح شده اســت‪ ».‬محســن علیجانی زمانی هم از دیگر‬ ‫اعضای فراکسیون امید‪ ،‬در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری‬ ‫دانشــجو گفت‪« :‬تا جایی که می دانم این اقــدام با نظر‬ ‫فراکسیون امید صورت نگرفته است؛ اصال این موضوع‬ ‫در فراکسیون مطرح نشد که قرار باشد به یک جمع بندی‬ ‫درباره ان برسیم و فراکسیون بخواهد به ان ورود پیدا کند‪.‬‬ ‫بحث استیضاح وزیر کار‪ ،‬نظر وکیلی و ان ‪ ۶۰‬نفری است‬ ‫که این طرح را امضا کرده اند؛ نه مجموعه فراکسیون!»‬ ‫با این حال ماجرا همچنان ادامه پیدا کرد تا روز جمعه‬ ‫هفته گذشته و مراسم ختم همسر محسن ارمین‪ .‬تا جایی‬ ‫که این مراسم به مراسمی برای اعالم موضع علیه وکیلی‬ ‫و استیضاح ربیعی تبدیل شــد! جایی که از ابتکار گرفته تا‬ ‫مهرعلیزاده و محمد رضا تابش علیه ربیعی و استیضاحی‬ ‫که خیال داشــت انجام دهد‪ ،‬اظهارنظــر کردند‪ .‬یکی از‬ ‫جالب ترین مواضع امــا متعلق به شــهیندخت موالوردی‬ ‫بود؛ معــاون روحانی در حــوزه زنان و خانــواده‪ ،‬در جمع‬ ‫خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر نبود کار تشکیالتی‬ ‫در لیست امید به عنوان علت اصرار وکیلی بر استیضاح علی‬ ‫ربیعی‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬وقتی رئیس فراکسیون می گوید‬ ‫استیضاح در دستورکار نیست‪ ،‬باید دلیل اصرار را از اقای‬ ‫وکیلی پرسید‪ .‬چون باید قاعدتا برنامه ای در کار باشد تا کار‬ ‫تشکیالتی انجام شود‪».‬‬ ‫کار تشــکیالتی؛ مطلبی که موالوردی معتقد است‬ ‫حتی در لیست تهران هم به چشم نمی خورد؛ چه برسد به‬ ‫نمایندگان شهرستان ها‪ .‬او به افراد توصیه کرد که اصول‬ ‫کار تشکیالتی را رعایت کنند‪« :‬وقتی لیستی درمی اورند‬ ‫اصول کار تشکیالت همین است و باید پاسخگو باشند که‬ ‫چرا به این شکل عمل می کنند‪».‬‬ ‫در کنار او ســهیال جلــودار زاده نیز بــه این موضوع‬ ‫معترض بود و ضمن بیان این موضوع که اســتیضاح کار‬ ‫فراکسیون امید نبوده گفت‪« :‬البته ما نمی دانیم هنوز که‬ ‫‪ ۲‬ماه از عمر مجلس نهم نگذشته است‪ ،‬چگونه عده ای به‬ ‫این نتیجه رســیده اند که وزیر رفاه را استیضاح کنند و این‬ ‫بیشتر‪ ،‬نوعی گروکشی به نظر می رسد‪».‬اما در طرف دیگر‬ ‫و در کنار مخالفان‪ ،‬محمود صادقی که از اعضای برجسته‬ ‫لیست امید است‪ ،‬معتقد بود که «عضو فراکسیون بودن به‬ ‫این معنا نیست که نمی تواند استقالل عمل داشته باشد اما‬ ‫باتوجه به عضویت شان در فراکسیون صحیح این است که‬ ‫اقدامات شان را با فراکسیون هماهنگ کنند‪».‬‬ ‫بــر ایــن اســاس‪ ،‬محمــود صادقــی از اعضــای‬ ‫هیات رئیسه فراکســیون امید با تاکید بر بی اطالعی این‬ ‫فراکسیون از طرح این اســتیضاح ها‪ ،‬یاداور شد‪« :‬صبح‬ ‫امروز موضوع را با دکتر عارف‪ ،‬دکتر تابش و چند نفر دیگر‬ ‫از اعضای هیات رئیســه فراکســیون مطرح کــردم ولی‬ ‫هیچ کدام از این عزیزان در هیات رئیســه فراکسیون امید‬ ‫در جریان این اخبار نبودند‪».‬‬ ‫این درحالی اســت که محمدرضا تابــش نیز ضمن‬ ‫تایید گفته صادقی به ایلنا گفت‪« :‬نمایندگان می توانند از‬ ‫حقوق مصرحه خود در قانون اساســی از جمله استیضاح‬ ‫اســتفاده کنند با این حال نمایندگان باید فرایند انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری و همچنین مجلس شــورای اســامی‬ ‫را درنظــر بگیر ند و نباید از اخرین و باالترین حق شــان در‬ ‫ابتدای راه استفاده کنند‪».‬‬ ‫سیدفرید موســوی‪ ،‬دیگر عضو فراکسیون امید نیز‬ ‫در همین رابطه گفت‪« :‬در شرایط خاص اقتصادی کشور‬ ‫اینکه بخواهیم به جای تقدیــر از اقدامات صورت گرفته‬ ‫و دولــت برنامه ریزی خوبــی برای بهره بــرداری از فضای‬ ‫پس از برجام انجام داده‪ ،‬به دنبال اســتیضاح وزرا باشــیم‬ ‫درست نیســت‪ .‬نا یب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس‬ ‫دهم ضمن تاکیــد بر دوری از سیاســی کاری در برخورد با‬ ‫مســائلی همچون فیش های حقوقی و عملکرد دولت در‬ ‫قبال ان گفت‪ :‬موضــوع اســتیضاح وزرای اقتصاد و کار‬ ‫به هیچ عنوان تصمیم فراکســیون امید نیست و صرفا در‬ ‫گعده های نمایندگان در صحن مجلس مسائلی مطرح شد‬ ‫که بیشــتر درباره وزیر اقتصاد بود و درباره استیضاح اقای‬ ‫ربیعی چیزی نشــنیده ام و فکر می کنم این مساله به هیچ‬ ‫عنوان جدی نیست‪».‬‬ ‫وکیلی‪ :‬برده سیاسی نیستیم‬ ‫بدون اجازه رئیس جمهور خودســرانه نیســت؟ اظهارنظر‬ ‫من در موضوعی که جزو وظایف ذاتی ام است‪ ،‬خودسرانه‬ ‫اســت یا اظهارنظر خانم موالوردی در موضوعی که به او‬ ‫ارتباطی ندارد؟»‬ ‫وی بر همین اساس اضافه کرد‪« :‬مردم باید داوری‬ ‫کننــد که خودســرانه بــودن در این بیــن قابــل تعمیم به‬ ‫کدامیک از ما اســت‪ .‬برداشت هر کســی که این جمله را‬ ‫از ایشــان شــنیده که کار و قضاوت او در موضوعی که به‬ ‫او ارتباط ندارد‪ ،‬کامال خودســرانه اســت؛ چرا که درحوزه‬ ‫وظایف او نیست‪ .‬کار او خودسرانه است چون دخالت در‬ ‫کار نمایندگی کرده است و بدون اجازه رئیس جمهور چنین‬ ‫اظهارنظرهایی ارائه داده اســت‪ .‬خانم مــوالوردی مقام‬ ‫مسئول در دولت است و اگر قرار باشد هر مقام اجرایی برای‬ ‫نماینــده تعیین تکلیف کند‪ ،‬این نماینده بــه درد الی جرز‬ ‫دیوار می خورد؛ اگر بنا باشد نمایندگان این چنین برایشان‬ ‫تعیین تکلیف شود‪ ،‬همان بهتر که نامشان بردگان سیاسی‬ ‫باشد تا نمایندگان ملت!»‬ ‫منتفی شدن استیضاح‬ ‫ربیعی تنها وزیری نبود که وکیلی به دنبال استیضاح‬ ‫ان بود‪ .‬در کنار ربیعی طیب نیا نیز جزو لیست ترمیم کابینه‬ ‫به حســاب می امد‪ .‬اما برخی از رســانه های اصالح طلب‬ ‫معتقد بودند که ماجرا با جلســه اضطراری که روز یکشنبه‬ ‫هفته قبل در کنار میز عارف در مجلس برقرار شــد فیصله‬ ‫پیدا کرد‪ .‬ایلنا که خبرگزاری کار ایران محســوب می شود‬ ‫و تحــت مدیریت علیرضــا محجوب به حســاب می اید و‬ ‫از طرفی گفته شــد کــه او با ربیعــی دوســتی دیرینه دارد‬ ‫از منتفی شدن اســتیضاح ســخن گفته و مدعی شد این‬ ‫موضوع با انگیزه های شــخصی صورت پذیرفته اســت‪.‬‬ ‫ایلنا نوشت‪ « :‬به نظر می رســد‪ ،‬دو نفر از نمایندگان تهران‬ ‫و از اعضای فراکســیون امیــد‪ ،‬با انگیزه های شــخصی‬ ‫به دنبال به جریان افتادن این اســتیضاح بوده اند که گویا‬ ‫در پی تذکرهایی که از سوی رئیس و اعضای هیات رئیسه‬ ‫فراکسیون امید درخصوص بیجا بودن طرح این استیضاح‬ ‫در موقعیت زمانی فعلی داده شده‪ ،‬از پیگیری ان پشیمان‬ ‫شده اند‪ .‬این درحالی است که یکی از این دو نماینده پس‬ ‫از اتمام جلســه علنی مجلس از حضور در راهرو و مواجهه‬ ‫با خبرنگاران خــودداری کرد و نماینده دیگــر نیز که برای‬ ‫دقایقی در جمع خبرنگاران حاضر شد‪ ،‬اعالم کرد «امروز‬ ‫قصد مصاحبه ندارد!»‬ ‫با این حــال به نظــر می رســد همچنان بخشــی از‬ ‫ی ترمیم کابینه‬ ‫اصالح طلبان قصد دارند از این موضوع برا ‬ ‫به نفع اصالحات و همچنین تحت فشار قراردادن روحانی‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬ ‫انتظارات از عارف‬ ‫پیشنهاد تغییر درریاست فراکسیون‬ ‫چنــد روز پیــش از ان نیــز ســایت اصالح طلــب‬ ‫انصاف نیوز که بــه نایب رئیس مجلس نزدیک اســت در‬ ‫یادداشتی نوشت بهتر است در ترکیب ریاست فراکسیون‬ ‫امید تغییراتی صورت بگیرد‪ ،‬چراکه عــارف در این مدت‬ ‫نشــان داد نه انگیزه الزم را برای لیدری جریان اصالحات‬ ‫در مجلس دارد و نه توانایی این کار را‪ .‬سایت انصاف نیوز‬ ‫که گفته می شود به پزشکیان‪ ،‬نایب رئیس مجلس نزدیک‬ ‫است در هفته گذشته با انتشار یادداشتی از لزوم تغییر در‬ ‫وضعیت اصالح طلبان به ویژه لیدری انها سخن گفت‪.‬‬ ‫انصاف نیوز معتقد بود که تغییر در ریاست فراکسیون‬ ‫امید الزامی است‪ .‬در این یادداشت امده بود‪« :‬عباسعلی‬ ‫کدخدایی توانســت بــا ‪ ۲۰۳‬رای به صندلــی حقوقدانان‬ ‫شورای نگهبان بازگردد و باتوجه به نزدیکی وی به ایت الله‬ ‫جنتــی و نارضایتی کــه از «ابراهیمیان» وجود داشــت‪،‬‬ ‫می توان او را دوباره در قامت ســخنگوی شورای نگهبان‬ ‫دید‪ .‬نکته مهم این رای این بود که کدخدایی در مجلس‬ ‫اصولگرای نهم نتوانســته بود ‪ ۱۳۰‬رای کســب کند‪ .‬اما‬ ‫ توانســت با ‪ ۲۰۳‬رای بــه جایــگاه قبلی خود در شــورای‬ ‫نگهبان بازگــردد‪ .‬افزایــش ارای کدخدایی در مجلســی‬ ‫که اصالح طلبان حداقل دارای ‪ ۱۰۰‬رای هســتند نشان‬ ‫می دهد که بخشی از اعضای این فراکسیون از هم پاشیده‬ ‫و به کدخدایی رای دادند‪».‬‬ ‫نویسنده در ادامه معتقد اســت که عارف یا «برنامه‬ ‫خاصی» برای اینده و تحت فشار قراردادن اصالح طلبان‬ ‫دارد یــا دچــار «بی انگیزگــی» شــده اســت‪« :‬دو واقعه‬ ‫مهم در همیــن عمر کوتاه تجربه مجلس نشــان می دهد‬ ‫کــه اصالح طلبان نیازمنــد تغییرات اساســی در مدیریت‬ ‫فراکســیون امید هســتند‪ .‬عــارف اگرچه بعــد از کاندیدا‬ ‫نشــدنش برای ریاســت کمیســیون اموزش در یک پیام‬ ‫اینستاگرامی اعالم کرد «هرگز ناامید نبوده و در شرایطی‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫رفته رفته گالیه ها از عارف به ســطح سیاسیون هم‬ ‫کشیده شد‪ .‬این نارضایتی و ناامیدی بدون دلیل هم نبود‪.‬‬ ‫دالیلی همچون اینکه اعضای لیست امید نتوانستند هیچ‬ ‫پســت مهمی را در پارلمان به دست بگیرند و حتی روسای‬ ‫فراکســیون های اصلی نیز به اصولگرایان رسید از جمله‬ ‫عوامل ناامیــدی از فراکســیون امید بــود‪ .‬مضافا اینکه‬ ‫فراکســیون امید در این مدت کوتاه‪ ،‬نتوانســت از طریق‬ ‫انســجام داخلی حتی به عنوان یک فراکسیون اقلیت در‬ ‫مجلس به ایفای نقش بپردازد‪ .‬این عوامل در حالی است‬ ‫که یکی از شعارهای لیست امید‪ ،‬همراهی با دولت یازدهم‬ ‫بود که در این روز ها می بینیم برخی اعضای این لیســت‪،‬‬ ‫نه تنها شعار حمایت از دولت را کنار گذاشته اند‪ ،‬بلکه خود‬ ‫رهبری استیضاح برخی وزرای دولت را بر عهده گرفته اند!‬ ‫این ناامیدی از فراکسیون به تدریج بیشتر شد تا انجا‬ ‫که حتی محمدعلــی ابطحی‪ ،‬رئیس دفتــر رئیس جمهور‬ ‫در دولت اصالحات‪ ،‬عملکرد فراکســیون امید به ریاست‬ ‫محمدرضا عــارف را «نگران کننده» خوانــد‪ .‬ابطحی در‬ ‫کنایه ای به اقای عــارف در صفحه اینســتاگرام خودش‬ ‫نوشت‪« :‬اقای دکتر عارف عزیز! انتظار فعالیت بیشتری‬ ‫از شــما و فراکســیون امید هســت‪ .‬رای دهندگان با امید‬ ‫به شما و این لیســت رای داده اند‪ .‬کلی «تکرار می کنم»‬ ‫پشــت این لیســت هســت‪ ...‬اقای عارف عزیز! حتی با‬ ‫ریاست اقای الریجانی هم می شــود امید را در جامعه ای‬ ‫که به شــما رای داد زنده نگه داشــت‪ .‬تکرار می کنم اگر‬ ‫نشاطی داخل فراکسیون وجود نداشته باشد‪ ،‬انسجامش‬ ‫از بین می رود‪».‬‬ ‫ایــن اظهــارات ابطحــی‪ ،‬نشــان از اوج نگرانــی‬ ‫اصالح طلبــان از وضعیــت لیســت امیــد اســت‪ ،‬زیــرا‬ ‫اصالح طلبــان معتقدنــد در صورتــی کــه فراکســیون‬ ‫امیــد متشــکل از اعضای لیســت امید نتوا نــد انتظارات‬ ‫رای دهندگان به لیست امید را براورده کند‪ ،‬چگونه می توا ند‬ ‫در اینده دوباره به مردم وعده امید بدهد‪ .‬چرا که لیست امید‬ ‫در دوره گذشــته حتی در میان خود امیدی ها نیز طرفدار‬ ‫چندانی پیدا نکرد!‬ ‫سیاست‬ ‫واکنش وکیلی به اظهارات موالوردی که خواســتار‬ ‫تشــکیالتی عمل کردن و دوری از خودسری او بود کمی‬ ‫تند بــود‪ .‬او به فارس گفــت‪« :‬در ابتدا بایــد بگویم اینکه‬ ‫بنده تشــکیالتی رای اوردم و یا در فراکســیون امید باید‬ ‫موارد فراکسیونی توسط اعضا رعایت شود‪ ،‬حرف درستی‬ ‫است ولی هیچ گاه هیچ انسان خردمندی انتظار ندارد که‬ ‫وظایف نمایندگی او فدای مصلحت های فراکسیونی شود‪.‬‬ ‫وظایف نمایندگی‪ ،‬وظایف ذاتی است‪ ،‬اما مصلحت های‬ ‫فراکسیونی‪ ،‬مصلحت های مقطعی است‪ ،‬بنابراین عضو‬ ‫فراکسیون بودن فرع اســت اما انجام وظایف نمایندگی‬ ‫یک اصل محسوب می شود‪».‬‬ ‫وکیلی توضیح داد که برای اســتیضاح به دنبال قانع‬ ‫کردن فراکسیون اســت و اگر نتواند انها را قانع کند از ان‬ ‫منصرف خواهد شــد‪ ،‬با این حال اضافه کرد‪« :‬از انجایی‬ ‫که اســتیضاح جزو وظایف ذاتی نمایندگی است‪ ،‬بنابراین‬ ‫ضرورتی ندارد این موضوع را از مســیر فراکســیون پیش‬ ‫ببرم و اگر چنیــن توقعی وجود داشــته باشــد در مجلس‬ ‫بخواهیم اب بخوریم‪ ،‬باید اجازه فراکســیون را بگیریم و‬ ‫این دون شان و خالف وظایف نمایندگی است‪».‬‬ ‫سخنگوی فراکســیون امید پاســخ موالوردی که او‬ ‫را خودســر خطاب کرده بود را نیز اینگونــه داد‪« :‬درمورد‬ ‫اینکه خانم موالوردی تعبیر خودســرانه را برای بنده به کار‬ ‫بردند‪ ،‬باید گفت اوال این مطلب دون شــان یک مســئول‬ ‫اســت‪ ،‬دوما ایشــان در جایگاه تشــخیص خودســری و‬ ‫غیرخودســری نیســت‪ .‬مگر ایشــان رهبر یا ســخنگوی‬ ‫فراکسیون است؟ ضمن اینکه او یک مقام دولتی است‪،‬‬ ‫ایا اظهارنظر در مســاله ای که به او مربوط نیست‪ ،‬ان هم‬ ‫اصالح طلبــان بــر ایــن بــاور بودند که‬ ‫اگــر کدخدایــی در دوران مجلــس‬ ‫نهــم نتوانســته رای الزم را بــرای ورود‬ ‫به مجلس کســب کنــد‪ ،‬به طــور حتم از‬ ‫مجلسی که مدعی هســتند حداقل صد‬ ‫رای دران دارند کدخدایی بیرون نمی اید‪.‬‬ ‫اما نتیجه انتخابات انها را شگفت زده کرد‬ ‫پارلمان‬ ‫‪31‬‬ ‫پارلمان‬ ‫که اصالح طلبان ناامید بودند» این او بود که «با کاندیدا‬ ‫شــدن در انتخابات ‪ »۹۲‬اعالم کرد که می توان «امید»‬ ‫داشــت‪ ،‬اما روند بررســی وضعیت جــاری به ویــژه بعد از‬ ‫انتخاب هیات رئیســه موقت که در ان عــارف رقابت را به‬ ‫الریجانی واگــذار کرد‪ ،‬نشــان از «بی انگیزگی» اســت ‬ ‫یا «برنامه خاصی» از طــرف عارف دیده می شــود‪ ».‬به‬ ‫عبارت روشــن تر‪ ،‬نویســنده معتقد اســت که عارف قصد‬ ‫دارد اصالح طلبــان را طوری تحت فشــار قــرار دهد که‬ ‫انها چاره ای جز اینکه از او حمایت کنند نداشــته باشــند‪.‬‬ ‫این موضــوع ممکن اســت در انتخابات ســال ‪ 96‬بروز و‬ ‫ظهور پیدا کند و او قصد داشــته باشد میان اصالح طلبان‬ ‫شــکافی ایجاد کرده و به عنوان کاندیدا خودش را به انها‬ ‫تحمیل کند‪.‬‬ ‫نویســنده در ادامه بــه وضعیت فعلی عارف اشــاره‬ ‫کرده و دوگمانه را مطرح می کنــد‪« :‬در این باره دو گمانه‬ ‫می تواند مطرح باشد‪ :‬اول‪ :‬عارف به دنبال فشار در درون‬ ‫رســاندن این موضوع‪ .‬هرچنــد می دانیــم جابه جایی در‬ ‫سرلیست برای بدنه اجتماعی که با وجود همه ناامیدی ها‬ ‫پای صندوق های رای رفتند و همه را شــگفت زده کردند‪،‬‬ ‫تبعات زیادی دارد‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬با این همه اگر نمی توان مساله دلخوری عارف‬ ‫را حل کرد لزوم تغییر در سرلیست و راس فراکسیون امید‬ ‫اهمیت زیادی دارد‪ .‬به نظر می رســد در میان گزینه های‬ ‫موجود‪ ،‬پزشکیان و الیاس حضرتی از توانایی و مقبولیت‬ ‫بیشتری برخوردار باشند‪».‬‬ ‫انصاف نیوز در نهایت اینگونــه جمع بندی می کند‪:‬‬ ‫«انچه مسلم است این که نباید اجازه داد «دلخوری های‬ ‫شخصی» یک فرد به کل جامع ه رای دهندگان تسری پیدا‬ ‫کند‪ .‬کمتر از یک سال به انتخابات مانده و این نباید از نظر‬ ‫دور نگه داشته شود‪».‬‬ ‫مواجهه با پیشنهادات تغییر عارف‬ ‫که با رای قاطــع مردم به مجلــس راه یافته انــد‪ ،‬از یک‬ ‫طیف خاص سیاســی نیســتند و نباید انتظار داشــت که‬ ‫اختالف نظری در میان انها بروز نکند‪ .‬بلکه انچه خواست‬ ‫و تمایل مردم است‪ ،‬وحدت این نیروهای معتدل و دوری‬ ‫از شــانتاژها و جنجال های سیاســی اســت‪ .‬اینکه ارای‬ ‫شخصی وکالی ملت در تصمیمات لحاظ نشود‪ ،‬انتظاری‬ ‫است مغایر با روح دموکراسی حاکم بر این فراکسیون‪».‬‬ ‫با این وجود اصالح طلبان همچنان قصد دارند حد فاصل‬ ‫میان الریجانی‪ ،‬روحانی و اصالح طلبان را حفظ و روابط‬ ‫را در کانالی درســت تنظیم کنند‪ .‬میرلوحی معاون وزارت‬ ‫کشور در این باره معتقد است‪« :‬ما اعتقاد داریم انتخاب‬ ‫و حمایت از اقای عارف برای حضور در انتخابات ریاست‬ ‫هیات رئیسه مجلس کار درســتی بود و همین که ایشان‬ ‫اعالم کــرد در مرحلــه دوم شــرکت نمی کنــد انتقادات‬ ‫زیادی را در برداشــت و همه بر حضور ایشــان تــا انتها‬ ‫تاکید داشتند‪ .‬این موضوع نشان می دهد اقای عارف به‬ ‫خواست عمومی مردم پاسخ داد و از مسئولیت شانه خالی‬ ‫نکرد‪ .‬البته اقای الریجانی هم در برجام زحمت کشیدند و‬ ‫به همین دلیل ما در قم ایشان را در لیست امید گذاشتیم‪،‬‬ ‫پشیمان هم نیستیم‪».‬‬ ‫تابش نیز معتقد است که عارف ممکن است دارای‬ ‫گالیه هایی از همپیمانــان انتخاباتی اش باشــد‪ ،‬اما در‬ ‫عین حال از فعالیت اعضای فعلی فراکســیون امید هیچ‬ ‫گالیه ای ندارد‪ .‬ایــن نماینده اصالح طلــب مجلس در‬ ‫مورد احتمال تشــکیل فراکســیونی جدا از فراکســیون‬ ‫امید بــه نــام فراکســیون اصالح طلبان نیــز گفت‪« :‬ما‬ ‫ســعی می کنیم چنیــن اتفاقــی نیفتــد و از بــروز چنین‬ ‫اتفاقی که بخواهد بین اعضای فراکســیون امید جدایی‬ ‫بیندازد جلوگیــری می کنیم ولــی به هر حــال هر چیزی‬ ‫محتمل است‪».‬‬ ‫تابش خاطرنشــان کرد‪« :‬با توجه به تجربه بنده در‬ ‫مجالس قبلی باید بگویم هر احتمالی وجود دارد ولی همه‬ ‫تالش ما این است که فراکسیون امید فعالیتش را در قالب‬ ‫همان ائتالفی که داشته است پرثمرتر ادامه دهد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫عبور از عارف یا عبور از روحانی؟‬ ‫اصالح طلبان برای حمایت بیشــتر و همه جانبه است‪ .‬در‬ ‫این پازل می توان تصور کرد او بــه افق های بلندتری نیز‬ ‫چشم دوخته است‪ .‬افق هایی مانند رقابت با حسن روحانی‬ ‫در انتخابــات ‪ ، ۹۶‬اما باتوجه بــه اظهارنظر اصالح طلبان‬ ‫در روزهای اخیر (به ویژ محسن میردامادی دبیرکل حزب‬ ‫مشــارکت) که از موفقیت خوب روحانی تقدیــر کرد بود‪،‬‬ ‫می توان گفت نباید چندان به این موضوع امیدوار باشد‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬ناامیــدی کامل عارف بــه این معنا کــه دیگر قصد‬ ‫ندارد در عرصه سیاســت بازیگری مهم باشد‪ .‬او توانسته‬ ‫بود بیشــترین رای را در تهران و با کمــک بدنه اجتماعی‬ ‫کســب کند ؛ بدنه اجتماعی که امروز خواسته هایی دارد و‬ ‫در مقابل تنها بی توجهی‪ ،‬بی تحرکی و بی برنامگی محض‬ ‫می بیند‪ .‬در این وضعیــت دو تغییر در میان اصالح طلبان‬ ‫بســیار ضروری اســت‪ .‬اگر عارف قصد فشــار بر بزرگان‬ ‫اصالحات برای تحمیل خواسته ای را دارد یا بنا به دالیلی‬ ‫که نمی دانیم‪ ،‬قصد دارد از عرصه بازیگری سیاست کناره‬ ‫گیری کرده و گوشه نشــین باشــد‪ ،‬دو کار باید انجام داد‪.‬‬ ‫اول‪ :‬رایزنی با عارف بــرای سروســامان دادن و به پایان‬ ‫اما اصالح طلبان نشــان دادند با وجــود انتقاداتی‬ ‫که به عــارف دارند همچنان ترجیــح می دهند او را تحت‬ ‫کنترل داشــته باشــند‪ .‬داریــوش قنبــری در گفت وگو با‬ ‫روزنامه ارمان از شــوک رای نیاوردن عارف سخن گفته‬ ‫اما در عیــن حال معتقد اســت که فراکســیون به کارش‬ ‫ادامه می دهد‪ .‬او گفته‪« :‬باید بر این گزاره تاکید کرد که‬ ‫این فراکســیون بعد از عدم پیروزی محمد رضا عارف در‬ ‫انتخابات ریاست دائم مجلس‪ ،‬در شوک فرو رفت و حال‬ ‫نیاز به بازسازی دارد اما این بدین معنا نیست که اعضای‬ ‫این فراکسیون اصل حاکم بر انکه انسجام و تعهد به کار‬ ‫تشکیالتی است را فراموش کرده اند‪ .‬به ویژه انکه دکتر‬ ‫عارف به عنوان رئیس این فراکســیون‪ ،‬فردی اســت با‬ ‫روحیه‪ ،‬بانشــاط و غیرمنزوی و برخالف نظر کســانی که‬ ‫به مدیریت ایشــان انتقاداتــی وارد می کنند‪ ،‬وی فردی‬ ‫است با ایمان و عزم راسخ که به کار ویژه های فراکسیون‬ ‫امید باور دارد و در راســتای تحقق ان می کوشد‪ ».‬او بر‬ ‫چند تکه بودن این فراکســیون انگشــت تاکید گذاشته‬ ‫و می گویــد‪« :‬باید گفت کــه اعضای فراکســیون امید‬ ‫چند تکه بودن ائتالف میان روحانی‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫و الریجانی احتمال گسســت را روز به روز بیشتر می کند‪.‬‬ ‫اتحادی که حول محور برجام صورت گرفته بود می تواند‬ ‫در اســتانه انتخابات اینــده رنگ ببازد‪ .‬همینجاســت که‬ ‫عده ای معتقدنــد اصالح طلبــان ممکن اســت از عارف‬ ‫عبور کنند و به سمت روحانی بیشــتر متمایل شوند یا حتی‬ ‫عارف بتواند خــودش را بر اصالح طلبــان تحمیل کرده و‬ ‫برای انکه صف خودشان را از عملکرد دولت روحانی جدا‬ ‫کنند‪ ،‬کاندیدایی مســتقل را روانه انتخابات بهار ‪ 96‬کنند‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین نشــانه های این موضوع را بســیاری در‬ ‫اختالفات عارف – روحانی و همچنین بیانیه رئیس دولت‬ ‫اصالحات در مورد فیش های نجومــی می دانند‪ .‬عبدالله‬ ‫ناصری نیز این موضوع را اتفاقی هم طراز برجام دانسته و‬ ‫خواستار اقدام خیلی قاطع دولت شده بود‪ ،‬اما درعین حال‬ ‫او به روزنامه ارمان گفته کــه «اصالح طلبان قصد عبور از‬ ‫روحانی را ندارند»‪.‬‬ ‫هرچه به پایــان ســال و ورود به فضــای انتخاباتی‬ ‫نزدیکتر می شویم‪ ،‬مرزبندی ها شــفاف تر و احتماال دچار‬ ‫تغییراتی خواهد شــد‪ .‬اگر اصالح طلبان در انتخابات ‪92‬‬ ‫توانســتند با حمایت از روحانی تنها کاندیــدای باقیمانده‬ ‫برایشان احساس پیروزی کنند در انتخابات ‪ 94‬یک گام به‬ ‫پیش رفتند و یک همگرایی میان خود‪ ،‬روحانی و الریجانی‬ ‫ایجاد کردند‪ .‬باید دید در صورت تکرار وقایع سال ‪ 92‬یکبار‬ ‫دیگر از عارف عبور می کنند یا این بار از ائتالف با روحانی‬ ‫خارج خواهند شد‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫فراکسیون امید ضعیف نشده است‬ ‫گفت وگویمثلثبامحمودصادقی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫در کمیســیون های تخصصــی نایب رئیس هســتند یا در‬ ‫هیات رئیســه کمیســیون ها حضور خوبی دارند اما در کل‬ ‫عملکرد ایده الی نیست و می شد بهتر از این عمل کرد‪.‬‬ ‫نقصش در کجا بود؟ ایا کار تشــکیالتی مدنظر‬ ‫قرار نگرفت؟ ارتباطات شخصی موثر بود یا رقیب‬ ‫بهتر عمل کرد؟‬ ‫دالیل متعددی دارد‪ .‬یکی از دالیل انکه فرصت‬ ‫کافی برای شــناخت افراد نســبت به هم وجود نداشــت‪.‬‬ ‫می توان گفت اولین مشکل در شعب بود که افراد همدیگر‬ ‫را نمی شــناختند‪ .‬حتی بعضــا به کاندیداهــای رقیب رای‬ ‫می دادند‪ ،‬در حالی که از فراکســیون امیــد کاندیدا وجود‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫بــه عبارت دیگــر اعضــای فراکســیون از همدیگر‬ ‫شناخت نداشــتند اما امروز دارند همدیگر را پیدا می کنند‪.‬‬ ‫البته دوستان اصولگرا نیز تشکیالتی تر کار کردند و به هر‬ ‫حال شاید بخشی از ضعف تشکیالتی فراکسیون امید در‬ ‫حصول این نتیجه موثر بود‪.‬‬ ‫ نکته ای که مطرح است اینکه ‪ ،‬اقای عارف قبل از‬ ‫انتخابات به شهرستان های مختلف سفر کرد تا‬ ‫ان نتیجه مطلوب ائتالف امید حاصل شود اما بعد‬ ‫از انتخابات هیات رئیسه مجلس یک باره ایشان‬ ‫ســکوت پیشــه کرد و تحرکی که به چشم بیاید‬ ‫از اقای دکتر عارف دیده نشــد و به اعتقاد برخی‬ ‫حاصلش نیــز در همین انتخابات هیات رئیســه‬ ‫کمیسیون های تخصصی ظهور و بروز پیدا کرد‪،‬‬ ‫سیاست‬ ‫وضعیت کار تشکیالتی فراکسیون های سیاسی‬ ‫مجلس دهم را چگونــه ارزیابی می کنید و به نظر‬ ‫شــما چرا ان طــور کــه بایــد تصمیم گیری های‬ ‫فراکسیونی در معادالت مجلس شورای اسالمی‬ ‫ظهور و بروز ندارند؟‬ ‫از نظر کلی جلسات فراکسیون امید به طور مستمر‬ ‫برقرار اســت‪ ،‬شــورای مرکزی و کمیته هــای تخصصی‬ ‫تشــکیل و انتخابات هیات رئیســه دائم فراکســیون نیز‬ ‫برگزار شد‪ .‬به نظر می رسد بعد از این اتفاق کار تشکیالتی‬ ‫فراکسیون منسجم تر از گذشته جلو رود‪.‬‬ ‫چرا این قدر برگزاری مجمع عمومی‪ ،‬کمیته های‬ ‫تخصصی‪ ،‬شــورای مرکزی و هیات رئیسه دائم‬ ‫فراکسیون امید طول کشید؟‬ ‫دلیلش عمدتا به خاطر شــروع کار مجلس دهم‬ ‫بود‪ .‬ما در این ایام درگیر شکل گیری ارکان مختلف مجلس‬ ‫بودیم‪ .‬هیات رئیســه مجلس و کمیسیون های تخصصی‬ ‫انتخاب شــدند‪ .‬البته مجموع کارهای فراکســیون نیز به‬ ‫موازات انتخاب ارکان مختلف مجلس جلو می رفت‪ ،‬مثال‬ ‫برای تشکیل شورای مرکزی فراکسیون امید باید مجامع‬ ‫اســتانی تشــکیل می شــدند و نماینده معرفی می کردند‪.‬‬ ‫تعیین تکلیف کمیته های تخصصی فراکسیون نیز منتظر‬ ‫ان بود که افراد به درون کمیســیون ها برونــد تا متناظر با‬ ‫انها عمل شود‪.‬‬ ‫بخش دیگری از تاخیر هم به خاطر فشــردگی کارها‬ ‫بود‪ .‬شاید زودتر از اینها می شد ارکان مختلف فراکسیون‬ ‫امید را تشــکیل داد اما این کار انجام شــد و از این به بعد‬ ‫ارکان فراکســیون متناســب با وظایفی کــه برعهده دارند‬ ‫وظایف خود را پیگیری می کنند‪.‬‬ ‫به نظر شــما فراکســیون امید در حــوزه گرفتن‬ ‫مدیریــت کمیســیون های تخصصــی عملکرد‬ ‫مناسبی از خود به نمایش گذاشت؟‬ ‫خیلی ایده ال نبود اما نسبتا بد هم نبود‪ .‬هم اکنون‬ ‫رئیس دوکمیســیون مجلس از اعضای فراکســیون امید‬ ‫هســتند‪ .‬ضمن انکه خیلــی از اعضای فراکســیون امید‬ ‫‪2‬‬ ‫محمود صادقی‪ ،‬نماینده‬ ‫مجلس معتقد است‪« :‬فعالیت‬ ‫عــارف در فراکســیون امیــد‬ ‫ضعیــف نشــده و اینکه برخی‬ ‫می گویند روی شخص عارف‬ ‫د و دســتگی در فراکســیون‬ ‫اســت صحت ندارد‪ .‬عضو فراکســیون امیــد یاداور‬ ‫می شــود‪« :‬البته برخــی معتقدنــد که مقــداری باید‬ ‫قاطع تر عمل شود اما اقای عارف نظرش این نیست و‬ ‫ شرح صدر زیاد و ظرفیت باالیی دارد‪».‬‬ ‫شما این انتقادات را وارد می دانید یا خیر؟‬ ‫باید از خود اقای عارف ســوال شــود اما به نظرم‬ ‫فعالیت اقای دکتر عارف ضعیف نشــده است‪ ،‬حداقل در‬ ‫قالب فراکسیون که به طور منظم فعال و پیگیر بود‪ .‬االن‬ ‫هم در بحث پیگیری تشــکیل شــورای مرکزی و انتخاب‬ ‫هیات رئیسه فراکسیون بســیار فعال عمل کرد‪ .‬مجموعا‬ ‫تحرک او خوب بوده اما شاید ان طور که باید فعالیت های‬ ‫ما برای فضای بیرون فراکســیون بازتــاب نیافت‪ .‬ما طی‬ ‫این مدت جلسات منظمی تشکیل دادیم و پیگیری های‬ ‫منظمی صورت گرفت‪ .‬شــاید بازتاب رسانه ای ش خیلی‬ ‫خوب نبود ولی در مجموع من افتی در فعالیت اقای دکتر‬ ‫عارف مشاهده نکردم‪.‬‬ ‫ انتقادی به دولت مطرح می شود که تیم رسانه ای‬ ‫خوبی ندارد تــا کارهایــش را خوب بــرای افکار‬ ‫عمومی تشریح کند‪ ،‬ایا این انتقاد به فراکسیون‬ ‫امید هم وارد است یا خیر؟‬ ‫بله‪ ،‬به نظرم این انتقاد وارد است‪ .‬عمده اش هم‬ ‫به این بر می گردد که تشــکیالت هنوز به طور کامل شکل‬ ‫نگرفته اســت و تثبیت نشده اســت‪ .‬قاعدتا ما یک پایگاه‬ ‫خبری نیاز داریم تا مرجع رسمی اطالع رسانی فراکسیون‬ ‫باشــد و در این زمینه فعال عمــل کند‪ .‬دوســتان باالخره‬ ‫م انجام می دهند و شاید تا پیش از این کار‬ ‫کارهای دیگر ه ‬ ‫فراکســیون را بعضا اولویت اول خود قرار نمی دادند اما از‬ ‫این به بعد باید در حوزه ارتباطات و رسانه ها فعال تر باشند‪.‬‬ ‫سخنگوی فراکسیون نیز با رســانه ها بهتر تعامل کند‪ .‬در‬ ‫ثانی پایگاه خبری یا یک نشریه نیز اطالع رسانی کارهای‬ ‫فراکسیون امید را انجام دهد‪.‬‬ ‫در برخــی اخبار امــده کــه در فراکســیون امید‬ ‫دو دســتگی وجود دارد و برخی هــا اقای عارف را‬ ‫در فراکســیون قبول ندارند‪ ،‬ایــن خبرها چقدر‬ ‫صحت دارد؟‬ ‫من ندیدم چنین چیزی باشد‪ .‬محبوبیت و مقبولیت‬ ‫اقای عارف در فراکسیون خوب است و دو دستگی درباره‬ ‫این موضوع وجود ندارد‪.‬‬ ‫پــس می گوییــد روی شــخص اقــای‬ ‫عارف دودستگی در فراکسیون امید وجود ندارد؟‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫پارلمان‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫روی نحوه مدیریت فراکسیون چطور؟‬ ‫درباره مدیریت دیدگاه های مختلفی وجود دارد‪،‬‬ ‫برخی معتقدند ک ه کمی باید قاطع تر عمل شود‪ .‬اقای عارف‬ ‫نظرش این نیست و کمی شرح صدر زیاد و ظرفیت باالیی‬ ‫دارد‪ .‬او می گوید فراکسیون یک حزب نیست و دستوری‬ ‫نمی تواند نسبت به نمایندگان رفتار کند‪.‬‬ ‫ولــی بعضی هــا معتقــد بودند خــوب بــود در بحث‬ ‫کمیســیون ها وقتی فراکســیون نظرش روی فرد خاصی‬ ‫بود‪ ،‬یک طوری قاطع تر فضا مدیریت می شــد که نتیجه‬ ‫بهتری بگیریم ولی شــاید از فراکســیون چنیــن انتظاری‬ ‫درســت نباشــد یا حداقل اقای عارف روشش این نیست‪.‬‬ ‫حاال بعضی چنین انتقــادی را به مجموعه هیات رئیســه‬ ‫فراکسیون و اقای عارف دارند‪.‬‬ ‫گفته می شود اقای عارف یک دلخوری از دولت بر‬ ‫سر انتخابات هیات رئیسه مجلس دارد و انتظار‬ ‫داشت اعتدالی ها به ریاست او رای دهند اما این‬ ‫اتفاق نیفتاد‪ ،‬حــاال ایا اقای عارف در یک ســال‬ ‫اینده که اقای روحانی نیاز بــه رای دارد‪ ،‬فضای‬ ‫مجلس را به نفع دولت ساماندهی می کند یا خیر‪،‬‬ ‫یا اینکه دیگر روابط دوستانه نیست و فراکسیون‬ ‫امید موضوعــی عمل می کنــد‪ ،‬یعنی شــاید در‬ ‫موردی موافقت کنــد و در موردی دیگر مخالفت‬ ‫خود را اعالم دارد؟‬ ‫به عنوان یک نماینده مجلس می گویم پشتیبان‬ ‫و حامی دولت هســتیم اما طبیعی اســت که وکیل الدوله‬ ‫نیستیم و مجلس استقالل خود را دارد‪ .‬بعضی گله مندی ها‬ ‫وجــود دارد‪ ،‬اخیرا حرکت هایی شــد که تعامل بیشــتری‬ ‫با دولت به طور دو طرف باشــد‪ .‬یک انتقاداتی اســت که‬ ‫خود دولت برنامه مشخصی برای تعامل موثر با مجموعه‬ ‫فراکسیون ندارد‪ .‬حاال اخیرا جلسه ای هم برگزار شد اقای‬ ‫نوبخت امد‪ ،‬تقاضا شد شــخص اقای روحانی نیز عنایت‬ ‫بیشتری به این موضوع داشته باشد که بعضی دلخوری ها‬ ‫تبدیل به شکاف و مقابله نشود‪ .‬االن خیلی مراقب هستند‬ ‫که یک وقتی موارد جزیی تبدیل به مســائل ریشه ای تر و‬ ‫عمیق نشود‪.‬‬ ‫تالش می کنند فضــا و فاصله هایی که ایجاد شــده ‬ ‫ترمیم شــود‪ .‬تا االن که بعضی رای گیری هایی نسبت به‬ ‫لوایح انجام شد‪ ،‬شاهد بودم اقای عارف خیلی حساسیت‬ ‫دارد که جهت گیری ارای ما به گونه ای نباشــد که فاصله‬ ‫با دولت تعبیر شــود بنابراین اقای عارف تــا االن در نقش‬ ‫حامی فعال عمل کرده و من چیزی از این جهت ندیدم که‬ ‫کم گذاشته باشد‪.‬‬ ‫محمدباقر نوبخت‪ ،‬سخنگوی‬ ‫دولت در نشست مشترک با‬ ‫فراکسیون امید خواستار‬ ‫جلوگیری از شکاف و تفرقه‬ ‫شده است‬ ‫ یک سری انتقاد می شود که نحوه ترکیب لیست‬ ‫امید باعث این عدم انسجام ها شــد‪ ،‬یعنی اگر‬ ‫لیست امید تحت فشــار حزب اعتدال و توسعه‬ ‫قرار نمی گرفت و یک دســت اصالح طلب بسته‬ ‫می شد وضع فراکســیون امید خیلی بهتر امروز‬ ‫بود‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫طبیعی است به نظرم لیست امید ماهیت ائتالفی‬ ‫دارد و بــه هر حــال یــک تفاوت هایی بیــن گرایش های‬ ‫افراد وجود دارد‪ .‬بخشــی از اعضــا اصالح طلب و بعضی‬ ‫اصولگرای معتدل و برخی اعتدال و توسعه هستند‪ .‬طبیعی‬ ‫است که این اختالف ها قاعدتا خودش را در صحنه عمل‬ ‫نشــان می دهد‪ ،‬جمع کردن و حفظ ائتالف کار مشــکلی‬ ‫اســت‪ .‬در واقع برخی انتقادها که مطرح می شود یکی از‬ ‫عواملش همین بوده و طبیعی هم است‪.‬‬ ‫امکان داشت این اتفاق نیفتد؟‬ ‫این برای گذشته است‪ .‬به نظرم اقای عارف هم‬ ‫یک تعبیری قبال داشــت که می توان بیــان کرد‪ ،‬در واقع‬ ‫ما در زمینی بازی کردیم که کارگردانش خودمان نبودیم‪.‬‬ ‫موانعی وجود داشت‪ ،‬امکان انتخاب ها خیلی محدود بود‬ ‫ولی اصالح طلبان دنبال مشــارکت حداکثری و انتظارات‬ ‫حداقلی بودند‪ ،‬یعنی با همه امکان های حداقلی که وجود‬ ‫داشت می خواستیم مشارکت حداکثری رقم بخورد و صحنه‬ ‫را خالی نکنیم ولو اینکه کاندیداهای ما شناخته شده نباشند‬ ‫اما عرصه خالی نشود و مشارکت کم نباشد‪ .‬با وجود اینکه‬ ‫ما برای حــدود ‪ 180‬کرســی کاندیدا داشــتیم اما همین‬ ‫خط مشی را دنبال کردیم‪.‬‬ ‫فکر می کنید هر چه زمان بگذرد فراکسیون امید‬ ‫قوام و انسجام و کار تشــکیالتی خود را بیشتر‬ ‫نشان می دهد؟ ‬ ‫نشانه اش همین روز یکشنبه هفته گذشته بود که‬ ‫شورای مرکزی فراکســیون مرکب از نمایندگان استان ها‬ ‫تشــکیل شــد که با حضور تمام اعضا و با انگیزه و پویایی‬ ‫خیلی خوبی این اتفــاق افتاد‪ .‬به نظــرم بهترین راه برای‬ ‫فعال تر کردن فراکســیون این بود که همــه اعضا درگیر‬ ‫کارها شوند‪ .‬تا پیش از اینکه تقریبا فقط هیات رئیسه موقت‬ ‫مسئولیتی داشــت مقداری این مســاله باعث کم تحرکی‬ ‫فراکســیون شــده بود اما االن خیلــی امیــدوارم که کار‬ ‫منسجم تر شود‪.‬‬ ‫نگاه به تغییر کابینه در فراکسیون به چه صورت‬ ‫است‪ ،‬ایا منتظر می شوید که خود اقای روحانی‬ ‫دست به کار شود؟ اصالح طلبان می گویند دولت‬ ‫در بعضی جاها نیاز به تقویت دارد و باید تغییری‬ ‫براساس اظهارنظرهای اعضای‬ ‫فراکسیون امید‪ ،‬استیضاح‬ ‫علی ربیعی وزیر تعاون‪ ،‬کار و‬ ‫رفاه اجتماعی نظر جمعی این‬ ‫فراکسیون نیست‬ ‫در ترکیــب وزرا اتفــاق بیفتد تــا ان نتیجه الزم‬ ‫به دســت اید و این اقدام حداقل یک پاســخی‬ ‫به جــو انتظــار عمومی باشــد تــا اصالح طلبان‬ ‫دوبــاره بتوانند از مردم دعوت کننــد برای اینکه‬ ‫در انتخابات ‪ 96‬به اقای روحانــی رای دهند‪ ،‬ایا‬ ‫فراکســیون امیــد وارد موضوع تقویــت کابینه‬ ‫می شود یا منتظر می ماند اقای رئیس جمهور اگر‬ ‫صالح دید این کار را انجام دهد؟‬ ‫این انتظار که در ســطح جامعه وجود دارد‪ ،‬بین‬ ‫نیروهای فراکســیون امید وجود دارد‪ .‬در شورای مرکزی‬ ‫هم نمایندگان شهرســتان ها خیلی دغدغه های خودشان‬ ‫را از جهت اینکه بدنه دولت در اســتان ها و شهرســتان ها‬ ‫همراهــی الزم را ندارند بیان می کننــد و گله مندی زیادی‬ ‫داشتند و انتظار می رود که با تغییر بافت مجلس و همسوتر‬ ‫شــدن با دولــت‪ ،‬دولتی که در ان شــرایط شــکل گرفت‬ ‫و برخی وزرا گزینه نخســت اقــای رئیس جمهــور نبودند‬ ‫حاال جای خود را به افــراد توانمندتر بدهنــد‪ .‬این انتظار‬ ‫اســت اما بنای کلی بر این نیســت که به طور ناهماهنگ‬ ‫عمل شود‪.‬‬ ‫در مورد اخیر هم که بحث اســتیضاح وزیر تعاون‪،‬‬ ‫کار و رفاه اجتماعی مطرح شــد مجموعه فراکسیون امید‬ ‫با این حرکت همراهی نکرد یعنی مــا نمی خواهیم حرکت‬ ‫به گونه ای باشد که خلل ایجاد کند‪ .‬بیشتر از طریق تعامل‬ ‫قبل از اینکه مساله یکطرفه به صحن مجلس کشیده شود‬ ‫باید به صورت تعاملی انتظارات مطرح و با اقدام خود دولت‬ ‫مسائل حل شــود‪ .‬البته اگر به تدریج به سمتی برویم که‬ ‫این انتظارات براورده نشود طبعا اشخاص ممکن است از‬ ‫ابزارهای دیگر استفاده کنند‪.‬‬ ‫یازده ماه تا انتخابات بیشــتر باقی نیست و این‬ ‫تصمیم گیری چه زمانی می خواهد اتفاق بیفتد؟‬ ‫نظرها مختلف اســت‪ ،‬شــاید زمــان کافی برای‬ ‫تغییر وزیر نباشــد‪ ،‬بعضــی معتقدند حداقل اگــر وزیری‬ ‫تغییر نمی کند در بدنه وزارتخانه تغییراتی صورت بگیرد و‬ ‫عملکردها تقویت شود‪ .‬شخصا فکر می کنم االن تغییر در‬ ‫سطح وزرا شاید خیلی مصلحت نباشد ولی بعضی دوستان‬ ‫نیز انتظار دارند در همین فرصت باقی مانده تا پایان دولت‬ ‫حداقل چندتا وزیر تغییر کنند‪.‬‬ ‫یک نگاهی درباره فیش های نجومی بود‪ ،‬انتظار‬ ‫جامعــه این بود وزرایــی که در این حــوزه غفلت‬ ‫کردند‪ ،‬از طریق مجلس بازخواست شوند‪ .‬بهتر‬ ‫نبود فراکسیون امید در این قضیه ورود می کرد و‬ ‫یک واکنش مناسب تری نشان می داد؟‬ ‫به نظرم دولــت در این قضیه خیلــی فعال عمل‬ ‫کرد‪ ،‬مجموعا عملکرد خوبی داشت‪ .‬شخصا این موضوع‬ ‫را یک جریانی برای تضعیف دولــت می دانم و دامن زدن‬ ‫به ان را خیلی مناسب نمی دانم چون بیشتر حرکتی بود که‬ ‫برای تحت الشعاع قرار دادن فسادهای گذشته و پررنگ‬ ‫کردن موضوعات این دوره انجام شد‪.‬‬ ‫یعنی شما معتقدید در ســطحی نبود که وزیری‬ ‫بخواهد به علت غفلت برکنار شود؟‬ ‫من شــخصا چنین نگاهی ندارم‪ .‬به نظرم اقدام‬ ‫دولت مناســب بود‪ ،‬البته انتقاد اســت که چــرا رویه غلط‬ ‫گذشــته در ابتدای دولت یازدهم تصحیح نشد و مراقبت‬ ‫الزم صورت نگرفت اما در حدی نبود که منجر به تغییر یک‬ ‫وزیر شــود‪ .‬برخورد با مدیرانی که حقوق هــای نامتعارف‬ ‫دریافت می کردند کافی است اما به طور کلی حرکتی بود که‬ ‫بیشتر فضای عمومی را می خواست علیه دولت تحریک‬ ‫کند‪ .‬در کل به جای تغییر افراد باید فرایندها اصالح شود‪.‬‬ ‫اگر قوانین و مقررات اصالح نشــود هر کسی بیاید همین‬ ‫روال ادامه پیدا می کند بنابراین باید بسترهای فرایندهایی‬ ‫که فسادزا است برچیده شود‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫عارف از روحانی دلخور است‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫تو گوی مثلث با مهدی شیخ‬ ‫گف ‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫می پردازند‪ .‬در مجموع اقای عارف در مصاحبه ای اعالم‬ ‫کرد که فراکسیون امید تصمیمی بر استیضاح وزیر تعاون‪،‬‬ ‫کار و رفاه اجتماعی ندارد‪.‬‬ ‫با این صحبت‪ ،‬شما می پذیرید فراکسیون امید‬ ‫فعالیت رسانه ای مناســب ندارد که این شائبه ها‬ ‫در افکار عمومی پیش می اید؟‬ ‫بله‪ ،‬فراکسیون امید نمره خوبی به لحاظ فعالیت‬ ‫رســانه ای اش نمی گیرد‪ .‬رســانه های جناح مقابل هر روز‬ ‫براساس خط مشی که دارند برای موضوعات مختلف زنگ‬ ‫می زننــد‪ ،‬مصاحبه می گیرنــد‪ .‬وقتی هــم مصاحبه نکنیم‬ ‫یک مساله ای درست می شود و دائم به ان دامن می خورد‬ ‫بنابراین چنین رویه رسانه ای را من در حوزه گرایش سیاسی‬ ‫فراکسیون امید ندیدم‪.‬‬ ‫به نظر شــما هرچه زمــان می گذرد فراکســیون‬ ‫امید تشکیالتی تر می شــود یا نظام فراکسیونی‬ ‫خودش را از دست می دهد و تمرکز اعضای ان بر‬ ‫کارهای روزمره مجلس قرار می گیرد؟‬ ‫درست است که اصالحات از قدیم بود و افرادی‬ ‫هم که االن نماینده مجلس هستند در عرصه سیاسی بودند‬ ‫و حتما توانایی اجرایی و علمی و مزیتی نســبت به دیگران‬ ‫داشــتند که به لیســت امید راه پیدا کردند اما انچه مسلم‬ ‫است فراکسیون امید تشکیالت جدیدی در مجلس بوده و‬ ‫مجلس هم تازه کار خود را اغاز کرده است‪ .‬اداره فراکسیون‬ ‫امید سازوکاری کامال دموکراتیک دارد و افراد همه راجع به‬ ‫موضوعات نظر می دهند‪ .‬در کل معتقدم هرچه زمان بگذرد‬ ‫سیاست‬ ‫بعد از انتخابــات هیات رئیســه مجلس این طور‬ ‫برداشــت می شــد کــه اقای عــارف دیگــر مثل‬ ‫ت پررنگی در حوزه کار تشکیالتی و‬ ‫گذشته فعالی ‬ ‫ساماندهی فراکسیون امید ندارد‪ ،‬چرا؟‬ ‫ما از برخوردهایی که با او در مجلس داریم‪ ،‬چنین‬ ‫مساله ای را احساس نکردیم‪.‬‬ ‫اقای عــارف قبــل از انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اســامی خیلی ســفر می رفت و ســعی می کرد‬ ‫هماهنگی های الزم را با نامزدهــای ائتالف امید‬ ‫در شهرســتان ها برقرار کند‪ ،‬پس شما معتقدید‬ ‫او مثل گذشته خیلی قوی کار تشکیالتی خودش‬ ‫را پیش می برد؟‬ ‫زمــان انتخابــات مقتضیات خــاص انتخابات را‬ ‫داشــت‪ .‬االن همه نمایندگان مردم در مجلس مشــخص‬ ‫هستند و اقای عارف مقید به تصمیم جمعی و گرفتن نظر‬ ‫اعضای فراکسیون درباره موضوعات مختلف است‪ .‬شاید‬ ‫همین مســاله باعث بروز و ظهور مقداری سوءتفاهم شده‬ ‫است‪ .‬اقای عارف چنین شخصیتی ندارد که خودش بنشیند‬ ‫برنامه ریزی کنــد و بگوید این برنامه باید انجام شــود بلکه‬ ‫تصمیم جمعی را مالک نظر قرار می دهد‪ .‬تصمیم جمعی‬ ‫نیز یکسری مزایا و یکسری کاســتی ها دارد‪ .‬مزایایش ان‬ ‫است که رای همه اخذ می شــود و همه احساس می کنند‬ ‫در تصمیم گیری شریک هســتند اما کاستی اش انجاست‬ ‫که در مواقعی روال تصمیم گیری کند می شــود و یکسری‬ ‫سوءتفاهمات پیش می اید مثال اینکه انسجام فراکسیونی‬ ‫وجود ندارد حال انکه این طور نیست‪.‬‬ ‫نگاهی کــه در برخی رســانه ها مطرح می شــود‬ ‫ایــن اســت کــه احتمــال دارد فراکســیون جدا‬ ‫به نام فراکســیون اصالحات تشــکیل شــود و‬ ‫همان ‪ 105‬نماینده ای که به عــارف رای دادند به‬ ‫عضویت ان فراکسیونی درایند تا دیگر در بزنگاه‬ ‫تصمیم گیری ها شک و شــبهه به وجود نیاید ایا‬ ‫اعتدالی ها با تصمیم فراکسیون هستند یا خیر‪،‬‬ ‫چقدر این نگاه قرین به واقعیت است؟‬ ‫برخی خبرنگاران چنین موضوعی را به من گفتند‪،‬‬ ‫حال انکه ما با اعضای فراکســیون امید در مجلس ارتباط‬ ‫داریم و چنین زمزمه ای را از انها نشنیدم‪ .‬طبق انچه گفته‬ ‫شده ‪ ،‬نماینده های مستقل می خواهند یک تشکیالتی برای‬ ‫خود داشته باشند که ظاهرا این روزها دارد کار شکل گیری‬ ‫ان مجموعه انجــام می شــود‪ .‬گویا نمایندگان مســتقل‬ ‫نمی خواهند در فراکسیون های امید و والیت حضور فعال‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫پــس شــما می گوییــد اختــاف و شــکافی در‬ ‫فراکسیون امید وجود ندارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬من ندیــدم‪ .‬اصال مگر چنیــن بحثی بوده‬ ‫است؟‬ ‫اما وقتی اقــای وکیلی موضوع اســتیضاح اقای‬ ‫ربیعی وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی را مطرح‬ ‫کرد شائبه اختالف بین اعضای فراکسیون امید‬ ‫تقویت شــد‪ ،‬به طوری که اقای وکیلی اعالم کرد‬ ‫«وظیفه نمایندگی را فدای مصلحت فراکسیونی‬ ‫نمی کند»‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫نمایندگان یک حرکت فراکســیونی و یک حرکت‬ ‫شــخصی دارند‪ .‬طبیعتا حرکت شــخصی خــود را نباید به‬ ‫پای تصمیم فراکسیون بگذارند چون اگر این کار را انجام‬ ‫دهند طبیعتا فراکسیون واکنش نشان می دهد‪ .‬بله‪ ،‬زمانی‬ ‫تصمیم و اقدام شــخصی هــم انجام می دهنــد و ایرادی‬ ‫ندارد مثال اگر مــن در موضوعی احســاس تکلیف کردم‬ ‫که باید ورود داشــته باشــم دو اتفاق می افتد؛ یا همراهی‬ ‫جمع را با خود خواهم داشت یا انکه چنین اتفاقی نمی افتد‬ ‫و من به تکیلفــم عمل کردم‪ .‬ان حرکت براســاس قســم‬ ‫نمایندگی انجام می شود در این صورت فرد خود را موظف‬ ‫به ادای تکلیف می داند‪ ،‬اما اگر بخواهــد این نظر خود را‬ ‫به فراکســیون تعمیم دهد در حالیکه فراکسیون به چنین‬ ‫نتیجه ای نرســیده اســت‪ ،‬طبیعتا محکــوم می کند‪ .‬البته‬ ‫رســانه هایی نیز در این میان بیش فعالی داشــتند و گاهی‬ ‫موضوعاتی درســت می کننــد و خیلی بــه ان موضوعات‬ ‫‪3‬‬ ‫مهــدی شــیخ‪ ،‬عضــو‬ ‫فراکســیون امیــد مجلــس‬ ‫اختــاف و د و دســتگی در‬ ‫این فراکســیون را رد می کند‬ ‫و می گویــد‪ :‬عــارف مقیــد به‬ ‫تصمیم جمعــی و گرفتن نظر‬ ‫اعضای فراکسیون درباره موضوعات مختلف است‪.‬‬ ‫همین مساله گاهی اوقات پروسه تصمیم گیری را کند‬ ‫می کند‪ .‬وی دربــاره دلخوری عــارف از روحانی تاکید‬ ‫کرد‪ :‬رســانه ها مقداری دلخوری اقای عارف را پررنگ‬ ‫می کنند‪ .‬من از اقای عارف چیزی نشنیدم که راجع به‬ ‫اقای روحانی اظهار گالیه کرده باشد‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫پارلمان‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فراکسیون قوی تر و منســجم تر عمل خواهد کرد اما هنوز‬ ‫‪ 100‬درصد شکل واقعی خود را پیدا نکرده است‪ .‬در مساله‬ ‫انتخاب حقوقدان های شــورای نگهبان‪ ،‬حقوقدان های‬ ‫معرفی شده به مجلس چند ســاعت در صحن علنی نطق‬ ‫کردند‪ ،‬همه نمایندگان به صحبت های انها گوش دادند و‬ ‫سپس رای گیری شد‪ .‬این طور نبود فراکسیون اعالم کند‬ ‫که اعضا به چه کســی رای دهند یعنی تصمیم تشکیالتی‬ ‫گرفته نشد و انتخاب برعهده خود نمایندگان بود‪ .‬این کامال‬ ‫سازوکار دموکراتیک اســت و خیلی تعصبات جناحی در ان‬ ‫حاکم نیست‪ .‬الحمد لله و شکرخدا یکی از ویژگی های بارز‬ ‫مجلس دهم این است که هنوز ویژگی های جناحی در ان‬ ‫حاکم نیست و نمایندگان به توانایی نامزدها و افراد معرفی‬ ‫شده برای تصدی مسئولیت ها نگاه می کنند و رای می دهند‬ ‫و این به نظرم مسیر خوبی است‪.‬‬ ‫نگاه فراکســیون امید به دولت چطور اســت ایا‬ ‫دوستانه است یا موضوعی عمل می کند یا منتقد‬ ‫دولت محسوب می شود؟‬ ‫فراکسیون بر شــعارهای خودش مبنی بر حمایت‬ ‫از دولت و نظارت بر دولت باقی است و از ان شعارها عدول‬ ‫نکرده اســت‪ .‬فراکســیون درباره نظارت بر دولت هم نیت‬ ‫کمک دارد‪ ،‬یعنی اگر تخلفی یا کاســتی در حوزه اجرا دید‬ ‫ســکوت نمی کند و هر جایی ببیند وزارتخانه ای یا دستگاه‬ ‫اجرایــی رویه اشــتباهی را پیــش گرفته بالفاصلــه تذکر‬ ‫می دهد‪ ،‬منتها این تذکر با نیت اصالح رویه است نه انکه‬ ‫بخواهد دولت را به چالش بکشــد یا باعث ایجاد ناامیدی‬ ‫در جامعه شــود‪ .‬یعنی نمی خواهیم شعار امید را خدشه دار‬ ‫کنیم و طوری عمل کنیم کــه به امید مــردم لطمه بخورد‬ ‫چون سرمایه یک کشور همیشه امید مردم ان کشور است‪،‬‬ ‫این سرمایه خیلی بزرگی محسوب می شود که نه اعضای‬ ‫فراکســیون امید بلکه همه جناح ها باید به ان توجه کنند‪.‬‬ ‫لیست امید امده که این مساله را برجسته کند‪.‬‬ ‫در مواجهه با دولت در موضوع فیش های حقوقی‬ ‫نامتعارف ایا بهتر نبود فراکســیون امید جدی تر‬ ‫با وزرایــی که غفلت کردند برخــورد کند‪ ،‬یعنی از‬ ‫ابزارهای نظارتی محکمتر بهره گیرد تا این پیام‬ ‫به افکار عمومی ارسال شــود که اصالح طلبان با‬ ‫کسی تعارف ندارند وقتی غفلت یا تخلفی صورت‬ ‫می گیرد‪ ،‬روشن و صریح برخورد می کنند؟‬ ‫یکی از اخالق های ناپســند این اســت که افراد‬ ‫در اتفاق هایــی کــه می افتد دنبال موج ســواری باشــند‪.‬‬ ‫موج ســواری قطعا تخریب هایــی را در پــی دارد‪ .‬صورت‬ ‫مساله قضیه فیش های حقوقی نامتعارف معلوم است چون‬ ‫ان طور نبود که یکی یا دو وزیر دولت بخواهند کاری کرده‬ ‫باشند بلکه یک روندی متاســفانه وجود داشت و تبدیل به‬ ‫عرف شد‪ .‬علت تبدیل به عرف شدن هم ان بود که گاهی‬ ‫اقدام محمدعلی وکیلی در‬ ‫تالش برای استیضاح وزیر کار‬ ‫ارتباطی با فراکسیون امید ندارد‬ ‫دستگاه های نظارتی درست اعمال نظارت نمی کردند‪ .‬بعد‬ ‫وقتی رسانه ها در این مساله به خوبی عمل کردند‪ ،‬همه قوا‬ ‫خوب و محکم وارد میدان شــدند‪ .‬جلودار این حرکت هم‬ ‫مقام معظم رهبری بودند و تذکــرات بجا و محکمی دادند‪.‬‬ ‫به دنبال ایشــان دولت‪ ،‬مجلس و قــوه قضائیه خوب جلو‬ ‫امدند‪ .‬حاال اینجا اگر ما بخواهیم خودی نشان دهیم دیگر‬ ‫توجیه ندارد‪ .‬بلــه ما به پیگیری این رونــد کمک می کنیم‬ ‫و دنبال ان هســتیم و معموال در مصاحبه هــا هم موضوع‬ ‫فیش های حقوقی نامتعارف را محکوم کردیم بنابراین این‬ ‫طور نبود که سکوت کنیم اما اینکه موج سواری نیز صورت‬ ‫گیرد اخالقی نیست‪.‬‬ ‫االن خیلی هــا می گویند کابینه باید ترمیم شــود‬ ‫چــون در حوزه هــای مختلفــی ضعــف دارد و‬ ‫انتظارات را به ویژه در حوزه های مدیریت استانی‬ ‫براورده نمی کند‪ .‬ایا فراکسیون امید وارد مرحله‬ ‫تقویت کابینه دولت می شــود یــا منتظر تصمیم‬ ‫رئیس جمهور می ماند؟‬ ‫فراکسیون امید به جمع بندی در این مساله نرسیده‬ ‫است که چه وزیری باید تغییر کند‪ .‬همه چون دوست دارند‬ ‫دولت را فعال تر ببینند‪ ،‬بنابراین می گویند باید یک تغییراتی‬ ‫در کابینه اتفاق بیفتد ولی وقتی وارد جزئیات می شوند معلوم‬ ‫نیست اعمال این تغییر به چه شکل مدنظر است چون هر‬ ‫کس یک گزینه را ضرورت تغییر می داند‪ .‬وقتی جمع بندی‬ ‫روی یک گزینه مشــخص وجود ندارد پس معلوم می شود‬ ‫بیشتر یک حس است که دوست داریم دولت فعال تر شود‬ ‫ولی در جزئیات همه روی یک مســاله و تصمیم نظر واحد‬ ‫ندارنــد‪ .‬وزیر تعــاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعــی‪ ،‬وزیر اقتصاد‬ ‫و دارایی‪ ،‬وزیر صنعــت‪ ،‬معدن و تجــارت‪ ،‬وزیر اموزش و‬ ‫پرورش و غیره مسئوالنی هســتند که به عنوان گزینه تغییر‬ ‫مطرح می شوند اما این نشان می دهد که یک نظر جمعی‬ ‫در ایــن زمینه وجــود نــدارد‪ .‬در عین حال همــه به دولت‬ ‫می گویند خودش دست به کار شود و ببیند چه چاره ای باید‬ ‫برای فعال تر شدن بیندیشــد‪ .‬البته مشکالت ان قدر زیاد‬ ‫اســت که ادم ها معجزه نمی توانند کنند‪ .‬واقعیت ها را باید‬ ‫پذیرفت و ضمن کنار امدن با مشکالت به مسئوالن اجرایی‬ ‫نیز کمک کرد‪.‬‬ ‫بــه نظــر شــما در یــک ســال اینــده کــه اقای‬ ‫روحانی می خواهد ماحصل ســه ســال گذشــته‬ ‫ریاســت جمهوری خــود را بــروز و ظهــور دهــد‬ ‫فراکسیون امید چه رویکردی را پیش می گیرد؟‬ ‫ایا این اختالف یــا دلخوری اقای عــارف با اقای‬ ‫روحانی اینجا نمود پیدا می کند یعنی فراکسیون‬ ‫امید یک حالت بی اعتنا و بی تفاوت خواهد داشت‬ ‫یا ســعی می کند به ارتقای موقعیــت دولت اقای‬ ‫روحانی نزد افکار عمومی کمک کند؟‬ ‫من فکر می کنم رسانه ها مقداری دلخوری اقای‬ ‫عارف را پررنگ می کنند‪ .‬من از اقای عارف چیزی نشنیدم‬ ‫که راجع به اقای روحانی اظهار گالیه کرده باشــد‪ .‬طبیعتا‬ ‫باالخره دولت یک مجموعه خیلی وسیع متشکل از افراد و‬ ‫افکار مختلف است شاید هر کدام ما نسبت به یکی از ارکان‬ ‫دولت گالیه هایی داشته باشیم اما اینکه در کل بین اقای‬ ‫عارف و اقای روحانی دلخوری باشــد من چیزی مشاهده‬ ‫نکردم‪ .‬ثانیا قطعا فراکسیون امید حداکثر تالش خود را در‬ ‫جهت تقویت دولت انجام می دهد تا نتیجه تالش های سه‬ ‫سال گذشته دولت به بهترین نحو نمایان شود‪.‬‬ ‫فکــر می کنید اقای عــارف این حرکــت چهره به‬ ‫چهره ای که قبل از انتخابات را در یک سال اینده‬ ‫پی بگیرد کــه اعضای فراکســیون بــه یکدیگر‬ ‫نزدیک تر شوند؟‬ ‫اعضای فراکسیون امید که هر روز در مجلس به‬ ‫صورت رو در رو با اقای عارف برخورد دارند‪ ،‬اگر مورد خاصی‬ ‫پیش بیاید با هم مشورت می کنیم‪.‬‬ ‫گفته می شود فراکســیون امید ان عملکرد مورد‬ ‫انتظار را در انتخابات هیات رئیسه کمیسیون های‬ ‫تخصصی نداشت چون اعضایش هنوز همدیگر‬ ‫را پیدا نکرده اند‪ ،‬از این جهت شاید حتی براساس‬ ‫نگاه و شناخت شخصی عمل کردند‪ ،‬فکر می کنید‬ ‫مدیریت اقــای عارف بــرای اینکه فراکســیون‬ ‫منسجم تر و تشکیالتی تر عمل کند و اعضا زودتر‬ ‫به شناخت از یکدیگر برسند به چه صورت دنبال‬ ‫شود یا حداقل خودتان انتظار دارید این مدیریت‬ ‫به چه صورت باشد؟‬ ‫مشی اقای عارف و مشــی فراکسیون این نیست‬ ‫که یک افرادی از بیرون یا افراد خاصی در داخل مجموعه‬ ‫چیزی را دیکته کننــد و همه بپذیرنــد بنابراین چون چنین‬ ‫مشیی در فراکسیون امید نیست سازوکارها در برخی مواقع‬ ‫کند پیش می رود‪ .‬به عبارت بهتر نظرهای متنوعی در اتخاذ‬ ‫تصمیم های کوتاه مــدت و بلند مدت مطرح می شــود که‬ ‫انتخاب میان انها بعضی مواقع زمان بر می شود‪ ،‬اما قطعا‬ ‫این روش مدیریت در درازمدت بهتر جواب می دهد‪.‬‬ ‫پس شــما معتقدید اقــای عارف براســاس نگاه‬ ‫درازمدت چنیــن رویکردی را پیــش گرفته تا در‬ ‫تصمیم گیری ها همواره نظر جمعی را لحاظ کند‬ ‫و از اعمال نظر شخصی و تعمیم ان به نظر جمع‬ ‫بپرهیزد؟‬ ‫این مشی فراکسیون اعم از اقای عارف و دیگران‬ ‫اســت که می خواهند یک ســازوکار تعاملی با کسب همه‬ ‫دیــدگاه را اعمال کننــد‪ .‬بر همیــن اســاس در انتخابات‬ ‫هیات رئیسه فراکســیون حتی برای ریاســت اقای عارف‬ ‫رای گیری شد چون مبنا این اســت و به طور طبیعی گاهی‬ ‫اوقات روند تصمیم گیری را کند می کند‪.‬‬ ‫به نظر شما ســال اینده جایگاه فراکسیون امید‬ ‫در مدیریت کمیســیون های تخصصی و ترکیب‬ ‫هیات رئیسه مجلس تقویت یا تضعیف می شود؟‬ ‫در کمیســیون های تخصصــی اعضــا دور هــم‬ ‫می نشینند‪ .‬اصال مصلحت نیســت انجا افراد موضوعات‬ ‫را جناحی ببیننــد و رای و نظر دهند‪ .‬اصــا نباید این طور‬ ‫شود‪ .‬خیلی موارد نادری پیدا می شود که مثال فرد جناحی‬ ‫رای دهد‪ .‬در همین کمیســیون اموزش و تحقیقات برخی‬ ‫افراد می گفتند اگر اقای عارف کاندیدا شــود‪ ،‬ما به اقای‬ ‫عارف رای می دهیم‪ .‬یعنی اگر اقای عارف نامزد ریاســت‬ ‫کمیسیون اموزش و تحقیقات می شد رای می اورد‪ .‬معتقدم‬ ‫افراد در کلیات باید نگاه جناحی داشــته باشــند ولی اینکه‬ ‫در همه مــوارد بخواهند جناحی عمل کنند خوب نیســت‪.‬‬ ‫الحمد لله جــو مجلس به ویژه کمیســیون های تخصصی‬ ‫به همیــن صورت اســت‪ .‬شــاید در بیرون برخــی بگویند‬ ‫فراکسیون امید انسجام ندارد اما درستش همین است که‬ ‫دارد انجام می شود‪ .‬حتی انتخابات هیات رئیسه فراکسیون‬ ‫روحانیون که برگزار شد کامال همه به هم رای دادند و کاری‬ ‫به گرایش سیاسی یکدیگر نداشتند‪ .‬در کمیسیون فرهنگی‬ ‫اجماعی کار را پیش می بریم‪ .‬از بیرون شاید برخی اعتقاد‬ ‫دیگری داشته باشــند ولی واقعیت ان است که در مجلس‬ ‫جنگ جناح ها وجود ندارد‪ .‬مجلس کار سیاسی دارد اما نباید‬ ‫گرایش سیاسی بر تصمیم تخصصی سایه بیفکند‪.‬‬ ‫در انتخابات هیات رئیسه سال دوم مجلس فکر‬ ‫می کنید وزن فراکسیون امید افزایش یا کاهش‬ ‫پیدا کند یا همین تعداد باقی بماند؟‬ ‫بیشتر به عملکرد افرادی که االن در هیات رئیسه‬ ‫هستند بستگی دارد‪ .‬شاید یک برخوردی کنند که اکثریت‬ ‫نمایندگان از انها راضی باشند و همین ترکیب باقی بماند‪،‬‬ ‫شــاید هم در بعضی موارد نتیجه گیری بیشــتر نمایندگان‬ ‫عوض شود و تغییرات جز ئی اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫پارلمان‬ ‫عارف برای فراکسیون امید وقت می گذارد‬ ‫تو گویمثلثباشهاب الدینبی مقدار‬ ‫گف ‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫عملکرد و کار تشکیالتی فراکسیون امید راضی‬ ‫بودید یا خیر؟‬ ‫من نسبتا راضی هستم‪ .‬ما اهل برنامه هستیم و‬ ‫داریم برنامه ها را کم کم می سنجیم و با جدیت وارد مرحله‬ ‫اجرایی کردن انها خواهیم شد‪.‬‬ ‫به نظر شــما مشــکل عمده بــر ســر راه فعالیت‬ ‫فراکسیون چه مساله ای بوده است؟‬ ‫مشکل خاصی نداشتیم‪ .‬اوایل اغاز کار مجلس‬ ‫دهم یک رای گیری شد اما نمایندگان جدید خیلی فرصت‬ ‫نشد که توجیه شــوند‪ .‬امکانات طرف مقابل هم زیاد بود‪.‬‬ ‫ما امکانات کمتــری در اختیار داشــتیم و اتفاقی در رای‬ ‫اقای عــارف رخ داد اما روز بعد از انتخابات هیات رئیســه‬ ‫سال نخست دیدیم که نا یب رئیس اول و نا یب رئیس دوم‬ ‫از فراکسیون امید انتخاب شدند که اتفاق مهمی است‪.‬‬ ‫هم اکنون تعداد اعضای فراکســیون امید چند‬ ‫سیاست‬ ‫فراکســیون های سیاســی مجلــس ان طور که‬ ‫تصور می رفت شکل و قالب تشــکیالتی خود را‬ ‫پیدا نکردنــد‪ ،‬حال انکه تا پیــش از اغاز مجلس‬ ‫دهم به نظر می رسید فعالیت های منسجم تری‬ ‫را در چارچوب تصمیم گیری های فراکســیونی‬ ‫نسبت به مجلس گذشته شاهد باشیم‪ ،‬چرا این‬ ‫اتفاق نیفتاد؟‬ ‫حداقل درباره فراکسیون امید چنین حالتی وجود‬ ‫ندارد چون فراکسیون جلسات خود را برگزار کرد و اعضای‬ ‫شورای مرکزی مشــخص شدند ‪ .‬سه شــنبه ‪ 29‬تیرماه نیز‬ ‫نشست مجمع عمومی فراکســیون را داشتیم و انتخابات‬ ‫هیات رئیسه انجام شــد‪ ،‬بنابراین فراکسیون امید مشغول ‬ ‫کار است و فعالیت تشکیالتی خود را دارد‪.‬‬ ‫در برخی اخبار رسانه ها مطرح می شد که برخی‬ ‫اعضای فراکسیون امید ریاســت اقای عارف را‬ ‫بر مجموعه خود قبول ندارند‪ ،‬ایا این طور بود؟‬ ‫خیــر‪ ،‬ایــن طور نیســت‪ ،‬اقــای عــارف رئیس‬ ‫فراکسیون امید است و غیر از او نیز کسی برای این جایگاه‬ ‫کاندیدا نمی شود‪.‬‬ ‫چرا انتخابات هیات رئیسه دائم فراکسیون امید‬ ‫این قدر با تاخیر برگزار شد؟‬ ‫این قدر هم تاخیر نداشــت‪ ،‬مگــر مجلس از چه‬ ‫زمانــی اغاز بــه کار کرد‪ .‬ما جلســات داشــتیم حاال همه‬ ‫جلسات رسانه ای نمی شــود‪ .‬در کل تاخیری رخ نداد‪ .‬از‬ ‫انجا کــه مصلحت نبود‪ ،‬ما جلســات مســتمر خودمان را‬ ‫رسانه ای نکردیم‪.‬‬ ‫فراکسیون امید از یک ماه قبل از اغاز کار مجلس‬ ‫دهم جلســات خود را برگزار کرد‪ ،‬در این مدت از‬ ‫شهاب الدین بی مقدار‪،‬‬ ‫عضــو شــورای مرکــزی‬ ‫فراکســیون امیــد در مجلس‬ ‫شــورای اســامی می گوید‪:‬‬ ‫«همه اعضای فراکسیون امید‬ ‫به زعامت اقــای عارف اعتقاد‬ ‫دارند و او این نقــش را ایفا خواهد کــرد‪ ».‬وی درباره‬ ‫رابطه دولــت و فراکســیون امید یاداور شــد‪« :‬فعال‬ ‫اختالفی بین دولت و فراکسیون وجود ندارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫رسانه ها نباید دنبال چنین مساله ای بگردند‪».‬‬ ‫نفرنــد؟ برخــی می گوینــد ‪ 168‬نماینــده عضو‬ ‫فراکســیون امید هســتند‪ ،‬در مقابل برخی عدد‬ ‫‪ 105‬عضــو را مطــرح می کنند که همــان تعداد‬ ‫ارای اقــای عــارف در انتخابــات هیات رئیســه‬ ‫موقت مجلس اســت‪ ،‬دیدگاهی نیــز عدد ‪120‬‬ ‫یعنی متوســط ارای نامزدهای فراکسیون امید‬ ‫در انتخابــات هیات رئیســه دائــم را مالک وزن‬ ‫فراکسیون امید در مجلس شورای اسالمی قرار‬ ‫می دهد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫نزدیک ‪ 120‬نماینده عضو رسمی فراکسیون امید‬ ‫هستند‪ .‬گذر زمان مسائل را روشن تر می کند‪.‬‬ ‫هر چه زمــان می گــذارد وضع فراکســیون امید‬ ‫به لحاظ تشکیالتی بهتر می شــود یا انکه افت‬ ‫خواهد کرد؟‬ ‫بهتر می شــود‪ ،‬برگزاری مرتب جلسات همچون‬ ‫گذشته در دستورکار قرار دارد و فعالیت تشکیالتی اش نیز‬ ‫کم کم در مجلس نمود پیدا می کنــد‪ .‬ضمن انکه معتقدم‬ ‫در اینده برخی نمایندگان مســتقل جذب فراکسیون امید‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫یک دیدگاهــی وجود دارد مبنی بــر اینکه فضای‬ ‫مجلس دهم به گونه ای است که با گذشت زمان‬ ‫بیشتر‪ ،‬نمایندگان دنبال کار و فعالیت تخصصی‬ ‫خودشــان می روند و مثل ادوار گذشته مجلس‪،‬‬ ‫فراکسیون های سیاســی نقش افرینی پررنگی‬ ‫نخواهند داشت‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫اینکه هر نماینــده ای به دنبال فعالیت تخصصی‬ ‫خودش اســت جــای خــود دارد ولــی فراکســیون امید‬ ‫انســجامش را حفظ کــرده و انتخابات هیات رئیســه اش‬ ‫‪37‬‬ ‫پارلمان‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫هم برگزار شــد و در اینده نقش خود را ایفا می کند‪ .‬هیاهو‬ ‫کردن که بــه معنــی فعالیت و ایفــای نقش فراکســیون‬ ‫نیســت‪ .‬جامعه مــا یک مقــدار هیجانی اســت و حرکات‬ ‫هیجانی جذابیت دارد‪ ،‬در صورتی که فراکســیون امید با‬ ‫برنامه به مجلس دهم وارد شــد و به دنبال پیاده سازی این‬ ‫برنامه هاســت‪ .‬برنامه فراکســیون امید ‪ 126‬بند دارد که‬ ‫عمدتا در حوزه اقتصادی تعریف می شود‪ .‬ما برنامه ریزی‬ ‫کردیم و هم اکنــون نماینده هایــی که از فراکســیون در‬ ‫کمیسیون ها هستند‪ ،‬شروع به ایفای نقش در حوزه اجرای‬ ‫برنامه ‪ 126‬بندی کرده اند‪ .‬ضمن انکه فراکســیون کار و‬ ‫کارافرینی نیز در مجلس تشکیل شد و قرار است بیشتر به‬ ‫مسائل اقتصادی بپردازد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد فراکسیون امید بعد از انتخابات‬ ‫هیات رئیســه مجلــس دچار یــک افتی شــد و‬ ‫انتظارات را در حوزه کمیســیون ها و قبول کردن‬ ‫مدیریت ان نتوانست ایفا کند‪ ،‬چرا؟‬ ‫نقــش ایفا کــردن فقــط با رئیس شــدن محقق‬ ‫نمی شود‪ .‬خیلی از اعضای فراکسیون تازه به مجلس راه‬ ‫یافته بودند ‪ ،‬بنابراین شــناخت کافی از هم نداشتند‪ .‬االن‬ ‫این شــناخت پیدا کردن ها در حال پررنگ شــدن است‪،‬‬ ‫دوره مجلس نیز یک سال نیست‪ ،‬بلکه چهارسال فعالیت‬ ‫تقنینی و نظارتی دارد‪.‬‬ ‫االن فراکســیون امید بــه دولت اقــای روحانی‬ ‫چطور نگاه می کند؟‬ ‫ما سیاســتمان بر مبنای تعامل اســت و با دولت‬ ‫هم در ارتباط هستیم‪ .‬باالخره هماهنگی های الزم انجام‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫هم اکنــون رابطــه فراکســیون امیــد بــا دولت‬ ‫دوستانه تعریف می شود یا براساس موضوعات‬ ‫نوع نگاه متفاوت خواهد بود؟‬ ‫فعال دوستانه است‪.‬‬ ‫اما اقــای وکیلــی ســخنگوی فراکســیون امید‬ ‫به دنبال اســتیضاح اقای ربیعــی‪ ،‬وزیر تعاون‪،‬‬ ‫کار و رفاه اجتماعی است‪ ،‬ایا این رویکرد با دولت‬ ‫دوستانه تعریف می شود؟‬ ‫اقای وکیلی این موضوع را در فراکسیون مطرح‬ ‫کرد و گفت اگر نظر فراکسیون بر این موضوع نباشد‪ ،‬هیچ‬ ‫کاری انجام نمی دهم‪.‬‬ ‫از نگاهی که اقای وکیلی دنبال می کرد و بر اجرای‬ ‫دیدگاهش اصرار داشــت‪ ،‬بر می اید که در داخل‬ ‫فراکسیون امید اختالف وجود دارد‪ ،‬ایا واقعا در‬ ‫فراکسیون امید دو دستگی است؟‬ ‫نقش ایفــا کــردن فقط با رئیس شــدن‬ ‫محقــق نمی شــود‪ .‬خیلــی از اعضــای‬ ‫فراکســیون تازه بــه مجلــس راه یافته‬ ‫بودنــد ‪ ،‬بنابراین شــناخت کافــی از هم‬ ‫نداشتند‪ .‬االن این شناخت پیدا کردن ها‬ ‫در حال پررنگ شدن است‪ ،‬دوره مجلس‬ ‫نیز یک ســال نیســت‪ ،‬بلکه چهارســال‬ ‫فعالیت تقنینی و نظارتی دارد‬ ‫دو دستگی در فراکسیون امید وجود ندارد‪ .‬اقای‬ ‫وکیلی در جلسه شورای مرکزی فراکسیون اعالم کرد تابع‬ ‫نظر فراکسیون است‪ .‬حاال او نظری شخصی داشت‪ .‬اقای‬ ‫عارف هم در مصاحبه ای این مساله را منتفی دانست‪.‬‬ ‫ نکته ای هم درباره اقای عارف مطرح می شــود‬ ‫چون برخی معتقدند بعد از انتخابات هیات رئیسه‬ ‫موقت مجلــس‪ ،‬دیگر نقش افرینی کــه از او در‬ ‫معادالت سیاسی مجلس انتظار می رفت به چشم‬ ‫نخورد‪ ،‬چرا؟‬ ‫همه اعضای فراکســیون امید بــه زعامت اقای‬ ‫عارف اعتقاد دارند و او این نقش را ایفا خواهد کرد‪ .‬در این‬ ‫مدت ما مشغول برنامه ریزی بودیم‪.‬‬ ‫اقای عــارف قبــل از انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اســامی خیلــی ســفر رفــت و در اســتان ها و‬ ‫شهرســتان های مختلف حضور پیدا کرد‪ ،‬شاید‬ ‫می توان گفت بیشــترین فعالیت سیاســی را او‬ ‫داشت تا اصالح طلبان بتوانند ان نتیجه مطلوب‬ ‫را در انتخابات به دست اورند‪ ،‬ایا بعد از انتخابات‬ ‫هیات رئیسه مجلس این روحیه همچنان در اقای‬ ‫عارف به چشم می خورد؟‬ ‫چــرا وجود نــدارد ؟ حتما وجــود دارد‪ .‬همین که‬ ‫جلسات فراکسیون را مرتب برگزار می کند‪ .‬وقت می گذارد‬ ‫و می اید در جلسات شرکت می کند‪ ،‬نشان می دهد که اقای‬ ‫عارف خط دهنده اصلی فراکسیون امید است‪.‬‬ ‫اینکه گفته می شــود برخی در فراکســیون امید‬ ‫اقای عارف را قبول نداشتند و دنبال ریاست اقای‬ ‫تابش بر این مجموعه بودند چقدر صحت دارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬این حرف ها را دیگران کوک می کنند من از‬ ‫اعضای فراکسیون چنین صحبتی را نشنیدم‪.‬‬ ‫انتقــادی هم از ســوی رســانه ها و شــبکه های‬ ‫اجتماعــی اصالح طلــب دربــاره رای اعضــای‬ ‫شهاب الدین بی مقدار معتقد است که انتخاب مسعود پزشکیان و علی مطهری از اعضای‬ ‫شــاخص فراکســیون امید به عنــوان نواب رئیــس مجلس دهم یــک اتفاق مهــم درون‬ ‫فراکسیونی است‬ ‫فراکســیون امید به اقای کدخدایی مطرح شد‪،‬‬ ‫این انتقادات را وارد می دانید؟‬ ‫فراکســیون امیــد در ایــن موضــوع موضــع‬ ‫نگرفت‪ .‬اقای کدخدایی امد و صحبت کرد طبعا کســانی‬ ‫کــه صحبت هــای او را قانع کننــده دانســتند رای مثبت‬ ‫دادند‪ ،‬بنابراین نقدی به تصمیم اعضای فراکسیون امید‬ ‫وارد نیســت‪ ،‬باالخره در مجلس هر نماینده ای براســاس‬ ‫اطالعــات و شــناختی کــه از موضوعــات دارد تصمیم‬ ‫می گیرد‪ .‬ضمن انکه وقتی نمایندگان در انتخاب محدود‬ ‫هستند کار دیگری جز رای به گزینه های موجود نمی توانند‬ ‫انجام دهند‪.‬‬ ‫به نظر شــما اقــای عــارف از این به بعــد چقدر‬ ‫می تواند در لیدری فراکســیون امید موفق عمل‬ ‫کنــد تــا در انتخابات هیات رئیســه ســال اینده‬ ‫مجلــس و کمیســیو ن های تخصصــی نتیجه‬ ‫بهتری حاصل شود؟‬ ‫فکــر می کنــم اقــای عــارف همیشــه لیدری‬ ‫فراکسیون را خواهد داشــت و بنابراین خیلی امیدوارم که‬ ‫در اینده وضعیت خیلی بهتر شود‪.‬‬ ‫اقای عارف انتظار داشت که نمایندگان منسوب‬ ‫به جریان اعتدال از ریاست او بر مجلس حمایت‬ ‫کنند و چون این اتفاق نیفتاد به نظر می رســد او‬ ‫از اقای روحانی و جریان اعتدال حاکم بر دولت‬ ‫دلگیر است؛ ایا این مســاله در نحوه مدیریتش‬ ‫برای اینکــه فضــای مجلــس را به نفــع دولت‬ ‫ساماندهی کند تاثیر می گذارد؟‬ ‫ابتدای مجلس به علت شناخت کم نمایندگان از‬ ‫یکدیگر البی گری ان طور که بتواند نظر جمعی قوی ایجاد‬ ‫کند‪ ،‬اتفاق نیفتاد؛ االن کم کم دارد قضیه جا می افتد‪ .‬فعال‬ ‫اختالفی هم بین دولت و فراکسیون وجود ندارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫رسانه ها نباید دنبال چنین مساله ای بگردند‪.‬‬ ‫اقای عارف نگاه انتقادی به دولت نخواهد داشت‬ ‫و طوری فراکســیون امید را مدیریت می کند که‬ ‫فضای دوستانه و تعاملی مجلس و دولت تا یک‬ ‫سال اینده حفظ شود؟‬ ‫فراکسیون امید یک تشــکیالت است‪ .‬در یک‬ ‫تشکیالت رئیس به تنهایی تصمیم نمی گیرد‪ .‬اقای عارف‬ ‫اتفاقا دموکرات ترین رئیس فراکسیون مجلس محسوب‬ ‫می شود چون در جلسات فراکسیون موضوع طرح می شود‬ ‫و نظر جمع که مشخص شد همان مالک قرار می گیرد‪.‬‬ ‫برخی می گویند این نحوه ترکیب لیست امید که‬ ‫اعتــدال و اصالحات با هم ائتــاف کردند باعث‬ ‫عدم انسجام ها در عملکرد فراکسیون امید شد‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫طبیعتا با ردصالحیت هایی که اتفاق افتاد امکان‬ ‫ان وجود نداشــت که صد درصد لیســت از اصالح طلبان‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫این مساله مطرح می شود که در تهران نامزدهای‬ ‫اصالح طلبی بودند که تایید صالحیت شدند اما‬ ‫چون حزب اعتدال و توســعه فشار اورد‪ ،‬اقایان‬ ‫نعمتی و جاللی در لیست امید قرار گرفتند‪ ،‬اگر‬ ‫این اتفاق نمی افتاد شرایط مدیریتی در مجلس‬ ‫به گونه ای دیگر رقم می خورد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫براســاس تعامل با دولت و حزب اعتدال و توسعه‬ ‫این کار انجام شد و این اتفاق ها افتاد‪.‬‬ ‫شما به نحوه ترکیب لیست انتقاد دارید یا خیر؟‬ ‫در زمان محدود بــودن گزینه ها انتخابی بهتر از‬ ‫این وجود نداشــت‪ .‬این سیاست هم درســت بود که ما با‬ ‫اعتدال و توسعه ترکیب شدیم‪ .‬کاندیدای اعتدال و توسعه‬ ‫در تبریــز هم در این لیســت بود که همچنــان در مرامش‬ ‫ثابت قدم ایستاده است‪.‬‬ ‫چه کسی پیروز شد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫چرا کودتای ترکیه ناکام ماند؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫نیمه شب رازالود‬ ‫‪ 15‬ژوئنشبسرنوشت سازیبرایحزبعدالتوتوسعهوهمچنیننظامیانمخالفباحزبحاکم‬ ‫درتاریخترکیهبهشمارمی رود؛شبیکهکودتاییتوسطبرخیازنظامیانبدنهارتششکلگرفتاماچند‬ ‫ساعتبعدبدونسرانجامپایانیافت‪.‬اتفاقیکهبرخیانرابهنفعرجب طیباردوغان‪،‬رئیس جمهورترکیه‬ ‫قلمدادکردهوبرخینیزمعتقدنداینکودتا‪،‬پایه هایحکومتا‪.‬ک‪.‬پرالرزانکرد‪.‬‬ ‫اردوغان در مسیر یکه تازی‬ ‫چرا همه ارتش همراه‬ ‫کودتا نشد؟‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 15‬ژوئن شب سرنوشت ســازی برای حزب عدالت و‬ ‫توسعه و همچنین نظامیان مخالف با حزب حاکم در تاریخ‬ ‫ترکیه به شــمار می رود؛ شــبی که کودتایی توســط برخی‬ ‫از نظامیــان بدنه ارتش شــکل گرفت اما چند ســاعت بعد‬ ‫بدون ســرانجام پایان یافت‪ .‬اتفاقی که برخی ان را به نفع‬ ‫رجب طیــب اردوغان‪ ،‬رئیس جمهور ترکیــه قلمداد کرده و‬ ‫برخی نیز معتقدند این کودتا‪ ،‬پایه های حکومت ا‪.‬ک‪.‬پ‬ ‫را لرزان کرد‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار بود؛ تانک ها بــه خیابان ها امدند و‬ ‫ارام ارام به ســمت فرودگاه اتاتورک یــا همان گونه که خود‬ ‫اســتانبولی ها می گوینــد «اتاتــورک هاوالیمانی» حرکت‬ ‫کردند‪ .‬خودروهایی که از سر تصادف با تانک ها هم مسیر‬ ‫شده بودند با تعجب به رژه تانک ها می نگریستند‪ .‬نه روز ملی‬ ‫بود نه روز ارتش و بزرگداشت دیگری که ارتش به خودنمایی‬ ‫بپردازد‪ .‬تانک ها کم کم به فرودگاه اتاتورک رســیده بودند‬ ‫و هوا نیز رو به تاریکی گذاشــته بود‪ .‬ناگهان برنامه عادی‬ ‫شــبکه های خبری خصوصی ترکیه قطع شــدند و بینعالی‬ ‫ییلدیریم‪ ،‬نخست وزیر ترکیه از طریق تلفن پشت خط امد‪.‬‬ ‫او با صدایی خشمگین اما شمرده شمرده گفت‪« :‬کودتایی‬ ‫در راه است‪ ».‬خبر کودتا برای مردم ترکیه که سنی باالی‪35‬‬ ‫سال دارند امری عادی است‪ ،‬چون احتماال خود در فضای‬ ‫دولت کودتا که در سال ‪ 1980‬اتفاق افتاد‪ ،‬نفس کشیده اند‬ ‫تو یکم کمی عجیب‬ ‫اما برای جوان ترها خبر در قرن بیســ ‬ ‫بــا پایــان یافتــن ارتبــاط تلفنی بیشــتر‬ ‫شبکه های ترکیه برنامه های عادی خود را قطع‬ ‫کردند و لحظاتی بعد نیز شبکه «‪ »1 TRT‬که در‬ ‫حال پخش سریال بود برنامه عادی خود را قطع‬ ‫کرد و مجری این شبکه پشت میکروفن رفت‪.‬‬ ‫او با صدایی لرزان و حالتی اشــفته خبر داد که‬ ‫تلویزیون در دست نظامی هاست و ارتش قدرت‬ ‫را در دست گرفته است‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫کرد به زودی یک قانون اساســی براســاس شرایط موجود‬ ‫به تصویب خواهد رساند‪ .‬تا لحظه ای که شبکه «‪»1 TRT‬‬ ‫از سوی مردم اشغال نشــده بود‪ ،‬مجری این برنامه که بعدا‬ ‫مدعی شد با زور اسلحه مجبور به خواندن این بیانیه شده‪،‬‬ ‫مدام ان را تکرار می کرده است‪.‬‬ ‫در این میان سایر شــبکه های دولتی ترکیه از حالت‬ ‫عادی هم خارج و برفکی شــدند‪ .‬تنها شبک ه دولتی برقرار‪،‬‬ ‫«‪ »1 TRT‬بود که مجری زن ابی پوش ان هم مجبور بود خبر‬ ‫تسلط ارتش را بر کشور بخواند‪ .‬او مدام تاکید می کرد دوران‬ ‫تسلط اردوغان به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫نبود اردوغان و شایعاتی که پیرامون او وجود داشت‪،‬‬ ‫این گمانه زنی را تقویت می کرد که اردوغان فرار کرده است‪.‬‬ ‫همزمان برخی خبرگزاری ها نیز اعالم کردند برخی از افراد‬ ‫رده باالی حزب عدالت و توسعه دستگیر شده اند‪ .‬بازی اما‬ ‫به اینجا ختم نشد‪ .‬اردوغان لحظاتی بعد‪ ،‬از طریق نرم افزار‬ ‫فیس تایم با شبکه سی ان ان ترک ارتباط برقرار کرد و گفت‪:‬‬ ‫« در ترکیه بوده و از کشور خارج نشده است‪ ».‬اگر روزگاری‬ ‫اردوغان شــبکه های اجتماعی را النه فســاد و خرابکاری‬ ‫می خوانــد‪ ،‬او این بار رو به این شــبکه ها اورده بــود‪ .‬او در‬ ‫گفت وگو با سی ان ان از مردم خواست به خیابان ها بیایند و‬ ‫کودتا را ناکام بگذارند و تا زمانی که ارتشی ها را به پادگان ها‬ ‫بازنگردانند در خیابان هــا باقی بمانند‪ .‬مــردم نیز از طریق‬ ‫شــبکه های اجتماعی دست به تشــویق همدیگر می زدند‬ ‫و لحظه به لحظه حضور ســنگین تری در انکارا و استانبول‬ ‫پیدا می کردند‪.‬‬ ‫در بخش های سنتی نشین و مذهبی تر استانبول اذان‬ ‫از مســاجد پخش می شــد و مردم را به حضور در خیابان ها‬ ‫تشویق می کرد‪.‬‬ ‫ی که علیــه اردوغان در‬ ‫فاصلــه زمانی حضور مردمــ ‬ ‫خیابان ها بودند تا مانع تغییرکاربری پارک گزی شوند تا زمانی‬ ‫که خود اردوغان این بار از مردم بخواهد در خیابان ها بمانند‬ ‫و برای دموکراسی بجنگند تنها اندکی بیش از دو و نیم سال‬ ‫طول کشید‪ .‬فراخوان اردوغان‪ ،‬رئیس جمهوری ترکیه که از‬ ‫سوی خبرگزاری روسی اسپوتنیک شایعه شده بود به تهران‬ ‫امده تا از انجا به قطر برود‪ ،‬مردم این کشــور را به خیابان ها‬ ‫ســرازیر کرد‪ .‬انها دو بخش شــدند ؛ عده ای که به ســمت‬ ‫فرودگاه اتاتورک رفتند و عده دیگری که به میدان تقســیم‬ ‫هجوم اورده بودند‪ .‬تا ســاعت ‪ 10‬شب به وقت محلی هنوز‬ ‫گزارشی از درگیری در استانبول اعالم نشده بود‪ ،‬اما در انکارا‬ ‫پایتخت سیاسی این کشور اوضاع فرق داشت‪ .‬هر لحظه‬ ‫خبر از تفوق ارتش به بیرون درز پیدا می کرد‪ .‬محاصره کاخ‬ ‫ریاست جمهوری و نخست وزیری‪ ،‬دستگیری اعضای حزب‬ ‫عدالت و توسعه و محاصره ســاختمان این حزب در انکارا‬ ‫از جمله خبرهایی بود که در ســاعات ابتدایی کودتا منتشر‬ ‫می شــد‪ .‬اما با حمله هلی کوپترهای ارتش به ســاختمان‬ ‫سازمان اطالعات ترکیه ورق برگشت و اخباری ض دو نقیض‬ ‫از کشته شدن اطالعاتی های نزدیک به دولت منتشر شد‪.‬‬ ‫در شبکه های اجتماعی نیز فیلم حمله هلی کوپترهای‬ ‫کودتاچیان به سازمان اطالعات این کشور به سرعت پخش‬ ‫و منتشر شد‪.‬لحظاتی بعد نیز خبر رسید یک عامل انتحاری با‬ ‫منفجر کردن خود موجب کشته شدن ارتشی های بسیاری‬ ‫در انکارا شده است‪ .‬خبرگزاری الجزیره نیز اعالم کرد کودتا‬ ‫توانست کنترل کشور را به دســت بگیرد و کودتا پیروز شده‬ ‫است‪ .‬همزمان نیز خبر رسید در ازمیر و ادانا نیزکودتاچیان‬ ‫توانسته اند کنترل شهر را به دست بگیرند‪ .‬خبرهای منتشر‬ ‫شده هر ان به سمت فروپاشی دولت و استقرار دولت کودتا‬ ‫یا انچنان که خود کودتاچیان مدعی بودند به دست شورای‬ ‫صلح بیفتد اما با حضور مردم اســتانبول در خیابان ها ورق‬ ‫برگشت و کودتاچیان عقب نشــینی گام به گام را به نمایش‬ ‫گذاشــتند‪ .‬انها ابتدا از اوایل بامداد به وقت محلی فرودگاه‬ ‫را ترک کردند و ســپس در ســاعات ابتدایی صبح نیروهای‬ ‫مستقر در تنگه بســفر خود را تســلیم نیروهای امنیتی این‬ ‫کشــور کردند‪ .‬اما با قطع ارتباط تلفنی این شــبکه خبری‪،‬‬ ‫مجری برنامه اعالم کرد که هواپیمای اردوغان اجازه فرود‬ ‫در فرودگاه را یافته است‪.‬‬ ‫در حالی که مجری این شــبکه خبرهــای تکمیلی را‬ ‫در باب فــرودگاه اتاتورک اعالم می کرد‪ ،‬در پشــت صحنه‬ ‫ســر و صداهای غیرعادی مدام در حــال اوج گرفتن بود‪.‬‬ ‫در اینجا مجری برنامه اعالم کــرد که نیروهای نظامی وارد‬ ‫ساختمان شــده اند و او تا زمانی که میکروفن را از دستش‬ ‫خارج نکرده بودند خبرهای خود را می خواند‪ .‬در این ساعت‬ ‫شــبکه ســی ان ان دوباره روی انتن برگشــت اما خبری از‬ ‫مجری برنامه نبود‪ .‬در پشت صحنه اما سر و صدای فراوانی‬ ‫می امد‪ .‬دقایقی بعد هم از داخل اســتودیو صدای شلیک‬ ‫چند گلوله شــنیده شــد‪ .‬به گفته برخی کارشناسان‪ ،‬شبکه‬ ‫خبری ســی ان ان قدم بزرگی برای نجات دولت از دســت‬ ‫کودتاچیان برداشــته بود‪ .‬این شــبکه با برقــراری ارتباط‬ ‫مستقیم با رئیس جمهوری این کشور توانست صدای وی‬ ‫را به گوش مردم این کشــور برســاند و روند کودتا را در این‬ ‫کشور عوض کند‪ .‬این شبکه همچنین با برقراری ارتباط با‬ ‫عبدالله گل نیز توانست طرفداران حزب عدالت و توسعه را‬ ‫بیش از پیش تهییج کند‪ .‬عبدالله گل که به شدت عصبانی‬ ‫و برافروخته بود مدام فریاد می کشید‪« :‬مگر کشور ما یک‬ ‫کشور افریقایی یا امریکای جنوبی است که با کودتا عوض‬ ‫شود‪ ».‬مجموع اقدامات سی ان ان ترک موجب شد تا زمینه‬ ‫حضور مردم این کشــور در خیابان ها فراهم شــود‪ .‬به رغم‬ ‫اینکه در این کشور در ساعات ابتدایی شب حکومت نظامی‬ ‫اعالم شــده بود اما با گفت وگوی اردوغان و ســایر رهبران‬ ‫حزب عدالت و توســعه مردم به خیابان ها امدند و ارتش را‬ ‫وادار به عقب نشینی کردند‪.‬‬ ‫در این میان ســه رهبر اپوزیســیون این کشــور نیز با‬ ‫محکوم کردن کودتــا زمینه خوبی برای حمایــت از دولت‬ ‫مستقر به وجود اوردند‪ .‬کمال کلیچداراوغلو‪ ،‬دبیرکل حزب‬ ‫جمهوری خلق ترکیه با اعالم حمایت از دولت حزب عدالت‬ ‫و توسعه‪ ،‬کودتا را محکوم کرد‪ .‬حزب کردتبار دموکراتیک‬ ‫خلق ها نیز در کنار حزب حرکت ملی کودتا را محکوم کرد و‬ ‫حتی در دیاربکر‪ ،‬منطقــه ای که چندی پیش حالت نظامی‬ ‫داشــت و علیه اردوغان بارها تظاهرات شــده بود‪ ،‬این بار‬ ‫به ســود اردوغان بــه خیابان ها امدنــد و از دولــت ترکیه و‬ ‫رجب طیب اردوغان حمایت کردند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب طی چند ســاعت کــه می رفت حکومت‬ ‫رجب طیــب اردوغان بــر باد بــرود‪ ،‬همه چیز تغییــر کرد و‬ ‫تقریبا شــرایط به حالت عادی بازگشــت‪ .‬پس از ان بود که‬ ‫نخست وزیر ترکیه در گفت وگو با مردم ترکیه اعالم کرد کودتا‬ ‫شکست خورده است‪ .‬او گفت سردسته کودتاچیان دستگیر‬ ‫شد ه و دولت قدرت را از نو در دست گرفته است‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫اتش کودتاچیان روشن نشده خاموش شد و انها نتوانستند‬ ‫به اهدافی که برای خود تعیین کرده بودند دست یابند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بود‪ .‬نخســت وزیر ترکیه که نتوانســته بود از طریق شبکه‬ ‫«‪ »TRT‬یا شبکه دولتی این کشور با مردم صحبت کند رو به‬ ‫شبکه های خصوصی اورده بود تا مردم را از یک کودتا اگاه‬ ‫کند‪ .‬او گفت‪« :‬بخشی از ارتش ترکیه کودتا کرده است‪ ،‬اما‬ ‫قدرت هنوز در دستان دولت اســت‪ ».‬از اینجا به بعد اخبار‬ ‫ض دو نقیض و دست به دست شدن قدرت در ترکیه اغاز شد‪.‬‬ ‫با پایان یافتن ارتباط تلفنی بیشــتر شبکه های ترکیه‬ ‫برنامه های عــادی خود را قطــع کردند و لحظاتــی بعد نیز‬ ‫شبکه «‪ »TRT 1‬که در حال پخش سریال بود برنامه عادی‬ ‫خود را قطع کرد و مجری این شبکه پشت میکروفن رفت‪.‬‬ ‫او بــا صدایی لرزان و حالتی اشــفته خبر داد کــه تلویزیون‬ ‫در دســت نظامی هاســت و ارتش قدرت را در دست گرفته‬ ‫است‪ .‬او به مدت نیم ساعت مجبور شد بیانیه ارتش ترکیه را‬ ‫بخواند‪ .‬در این بیانیه تاکید شده بود شورایی به نام شورای‬ ‫صلح قدرت را در دست گرفت ه و ‪ 16‬ژو ئیه اخرین روز حضور‬ ‫اردوغان بر اریکه قدرت بــوده و حاال او از کار برکنار شــده‬ ‫است‪ .‬در این بیانیه تاکید شد شــورای صلح روابط خارجی‬ ‫خود را کما فی السابق ادامه خواهد داد و علت کودتا برقراری‬ ‫صلح و الئیسیته ســکوالریزم مد نظر انهاســت‪ .‬این گروه‬ ‫در این بیانیه‪ ،‬قانون اساســی ترکیه را ملغی اعالم و تاکید‬ ‫روز انتقام‬ ‫اردوغان پایگاه خود را در ارتش از‬ ‫دست می دهد‬ ‫کودتای ساختگی‬ ‫روسیه و امریکا به دنبال پایان دادن‬ ‫به حکومت اردوغان بودند‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اردوغان در مسیر یکه تازی‬ ‫نوشته‪ :‬ادوارد لوتواک‬ ‫ترجمه‪ :‬مهدی نیکوئی‬ ‫چرا همه ارتش همراه کودتا نشد؟‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫قانون شــماره ‪ 2‬برنامه ریزی یک کودتای نظامی‬ ‫موفقیت امیز می گویــد‪« :‬هر نیروی فعالی که بخشــی‬ ‫از نقشــه نیســت (از جمله تمــام خلبانــان جنگند ه ها)‬ ‫باید یا عقیم و بی تحرک شــوند یا به قــدری از محدوده‬ ‫عملیاتی دور باشــند که نتوانند واکنشــی نشــان دهند‪.‬‬ ‫(به همین دلیل اســت کــه به عنوان مثــال‪ ،‬نیروهای‬ ‫نظامی عربستان در منطقه ای بســیار دورتر از پایتخت‬ ‫کشور خود مستقر شد ه اند‪ ).‬اما برنامه ریزهای کودتای‬ ‫ترکیه نتوانســتند از این موضوع اطمینــان حاصل کنند‬ ‫که تانک ها‪ ،‬بالگردها و جنگنده های وفادار این کشــور‬ ‫اقدام به دفاع از دولت مرکــزی نخواهند کرد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل بــود که به جای انکه دامنه کودتا گســترده شــود‬ ‫و تمام کشــور را در بربگیــرد‪ ،‬همه چیــز بر خالف میل‬ ‫کودتاگــران پیش رفت و ایــن تالش نظامــی در نطفه‬ ‫خفه شد‪ .‬با این وجود‪ ،‬شاید در داســتان ترکیه‪ ،‬مساله‬ ‫پاکســازی ابتدایی نیروهای وفادار به حکومت مرکزی‪،‬‬ ‫اهمیت چندانی نداشــت؛ چرا که انها پیش از ان قانون‬ ‫شماره یک کودتا را زیر پا گذاشته بودند‪ .‬انها باید پیش‬ ‫از هر کاری‪ ،‬راس حکومــت را در دســت می گرفتند یا‬ ‫دست کم او (اردوغان) را می کشتند‪».‬‬ ‫رجب طیــب اردوغــان‪ ،‬رئیس جمهــور ترکیه ازاد‬ ‫گذاشته شــد تا پیغام های خود را به هوادارانش برساند‬ ‫و از انهــا بخواهد تا در مقابل کودتــای نظامی مقاومت‬ ‫کننــد‪ .‬این کار ابتــدا به وســیله موبایل او انجام شــد و‬ ‫پــس از ان مانند یــک کنفرانــس خبــری تلویزیونی در‬ ‫فرودگاه استانبول پخش گشــت‪ .‬البته سخنرانی او زیر‬ ‫تصویر قاب شــده مصطفی کمال اتاتــورک‪ ،‬بنیان گذار‬ ‫ترکیه مدرن و سکوالر بســیار متناقض بود؛ چرا که او از‬ ‫زمان ورود خود به سیاســت تالش کرده است تا ماهیت‬ ‫حکومت را تبدیل به یک حکومت مذهبی کند‪ .‬اردوغان‬ ‫برای رســیدن به این هدف‪ ،‬اقدامات مختلفی را هم در‬ ‫گوشــه و کنار کشــور خود انجــام داد‪ :‬از تعطیل کردن‬ ‫دبیرســتان های ســکوالر که دانش اموزان را مجبور به‬ ‫ورود به مدارس اســامی کرد تا تــاش تدریجی برای‬ ‫ممنوعیت فــروش الــکل و برنامه ریزی گســترده برای‬ ‫ساختن مســاجد در تمام نقاط کشــور‪ .‬وی همچنین در‬ ‫سال های گذشته تالش کرده اســت تا فضای حاکم بر‬ ‫کلیســا موزه های مهم و همچنین محوطه دانشگاه ها را‬ ‫مردم مقابل کودتاگران ایستادند‬ ‫(که تا چندی پیش‪ ،‬داشــتن حجاب در انها ممنوع بود)‬ ‫دگرگون کند‪.‬‬ ‫صحنه های تلویزیونی مختلفی کــه مقابله جمعیت‬ ‫مردم را با کودتاچیان نشان می داد‪ ،‬به وضوح نشان دهنده‬ ‫یک موضوع مهم بود‪ :‬تنها مردان دارای ســبیل مشاهده‬ ‫می شــدند (ترک هــای ســکوالر به شــدت از انهــا دوری‬ ‫می کنند) و در بین انها هیچ زنی وجود نداشــت‪ .‬عالوه بر‬ ‫این‪ ،‬شعارهای انها میهن پرســتانه نه‪ ،‬بلکه اسالمی بود‪.‬‬ ‫انها همچنین فریــاد «الله اکبر» ســر می دادند و با گفتن‬ ‫«شهادتین»‪ ،‬ایمان خود را نشان می دادند‪.‬‬ ‫البته اعالمیه های ســران بســیاری از کشورها هم‬ ‫مســخره به نظر می رســید‪ .‬باراک اوبامــا‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬انجال مــرکل‪ ،‬صدراعظم المان و‬ ‫فدریکا موگرینی‪ ،‬نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاســت‬ ‫خارجــی و امور امنیتــی از حمایــت تمام و کمــال خود از‬ ‫«دموکراســی» ســخن گفتند‪ .‬ایــن در حالی اســت که‬ ‫اردوغان هر کاری که در توانش بوده برای کنار گذاشــتن‬ ‫دموکراســی شــکننده ترکیه انجام داده اســت‪ :‬از صدور‬ ‫دســتور دســتگیری روزنامه نگارانی کــه از او انتقاد کرده‬ ‫بودند (از جمله تعطیل کردن و مصادره کامل روزنامه زمان‬ ‫که بزرگترین روزنامه این کشــور بود)‪ ،‬تا به کارگیری تمام‬ ‫ابعاد قانونی قدرت رئیس جمهوری‪ .‬باتوجه به این مسائل‬ ‫اســت که نمی توان ترکیه را یک جمهــوری مانند ایاالت‬ ‫متحده یا فرانسه دانست‪ ،‬بلکه بیشتر شبیه یک جمهوری‬ ‫پارلمانی مانند المان یا ایتالیاســت کــه رئیس جمهور ان‬ ‫یک نقش نسبتا تشریفاتی داشــته باشد و قدرت واقعی در‬ ‫دســتان نخســت وزیر باقی بماند‪ .‬البته اردوغان از تغییر‬ ‫قانون اساسی ناتوان است‪ ،‬چرا که حزب عدالت و توسعه‬ ‫او (‪ )AKP‬از ارای کافــی در پارلمــان برخــوردار نیســت‪.‬‬ ‫در عوض‪ ،‬اردوغان‪« ،‬بــن علی ییلدیریــم» را به عنوان‬ ‫نخست وزیر خود منصوب کرد (که یک مطیع و نوکرماب‬ ‫محض اســت)‪ .‬نخســت وزیر پیش از او‪« ،‬احمد داوود‬ ‫اوغلو» به اردوغان بســیار وفادار بود اما کامال برده نبود‪.‬‬ ‫اردوغان همچنین با برگزار کردن جلسات کابینه به ریاست‬ ‫خود‪ ،‬اصول قانون اساسی کشورش را زیر پا گذاشت‪ .‬او‬ ‫این جلســات را در اتاق ‪ 1000‬نفری کاخ جدید خود برگزار‬ ‫می کند‪ .‬درباره کاخ غول اســای چندین میلیارد دالری او‬ ‫هم باید گفت که عالوه بر وسعت ‪ 3/2‬میلیون فوت مربعی‬ ‫(کاخ سفید حدود ‪ 55‬هزار فوت مربع مساحت دارد)‪ ،‬بدون‬ ‫بودجه مصوب یا مجوز قانونی ساخته شده و زمین ان هم از‬ ‫مناطق حفاظت شده ملی تامین گردیده است‪.‬‬ ‫این داســتان ها‪ ،‬رفتارهایی عادی بــرای اردوغان‬ ‫هستند که کار خود را به عنوان یک جوان مفلس زاغه نشین‬ ‫اغاز کرد و اکنون رســما یــک میلیاردر اســت‪ .‬زمانی که‬ ‫شاکی های یک پرونده در بازجویی خانه معاشران و پسران‬ ‫اردوغان (با نام های بالل و بوراک) میلیون ها دالر پول نقد‬ ‫کشف کردند‪ 350 ،‬افسر پلیس و تمام شاکیان پرونده به‬ ‫سادگی از شغل های خود اخراج شــدند‪ .‬بالل و بوراک به‬ ‫رشوه‪ ،‬فساد‪ ،‬کالهبرداری‪ ،‬پول شویی و قاچاق طال متهم‬ ‫بودند‪ .‬هواداران مرکزی حزب اردوغان‪ ،‬به نظر می رسد که‬ ‫هیچ ارزشــی برای اصول دموکراسی و قانون مداری قائل‬ ‫نیستند و این موضوع را بسیار طبیعی می دانند که اردوغان‬ ‫و پسرانش تا این حد خود را در ثروت غوطه ور سازند‪.‬‬ ‫زمانی کــه اردوغان برای هــر اتفــاق نامیمونی (از‬ ‫جمله تصمیم شــخص خودش برای شــروع دوباره جنگ‬ ‫با کردهــای کشــورش) از خارجی هــا و از ایاالت متحده‬ ‫امریکا انتقاد می کند‪ ،‬هوادارانش و مردمی که نســبت به‬ ‫ناپدید شــدن ‪ 200‬نفر در ‪ 20‬سال گذشــته‪ ،‬دولت ترکیه‬ ‫را متهم نکردنــد‪ ،‬حرفش را باور می کننــد‪ .‬او همچنین به‬ ‫فتح اللــه گولن‪ ،‬رهبر مذهبــی ترکیه که در خــاک امریکا‬ ‫زندگی می کند‪ ،‬اتهام تروریست بودن می زند‪ ،‬در حالی که‬ ‫زمانی یکی از دوستان وفادارش بوده است‪ .‬گولن زمانی‬ ‫به دلیل تحقیقات بی ســرانجام خود روی فساد در ترکیه‪،‬‬ ‫توســط اردوغان به «کودتای قضایی» متهم شــده بود و‬ ‫اکنون هم او و طرفدارانش به تالش برای کودتای نظامی‬ ‫متهم می شوند‪ .‬شاید این موضوع تا حدی درست باشد اما‬ ‫افســران نظامی ترکیه نیازی به گولن ندارند تا به انها خط‬ ‫بدهد‪ :‬انها اردوغان و هواداران حزب توسعه و عدالت او را‬ ‫برای ریشه کن کردن جمهوری سکوالر اتاتورک سرزنش‬ ‫می کنند سیاست او را برای کشتار سنی های افراطی سوریه‬ ‫که اکنون برای بمبگذاری به ترکیه امده اند‪ ،‬نقد می کنند؛‬ ‫و برای از سرگیری عمدی جنگ با کردهای کشور خود در‬ ‫سال ‪ 2015‬و برای مقاصد سیاسی (جنگی که هر روزه به‬ ‫قیمت جان سربازهای ترکیه تمام می شود و حفظ مرزهای‬ ‫خود این کشور را هم به خطر انداخته است)‪ ،‬او را گناهکار‬ ‫می دانند‪( .‬کردها اکثریت مطلق استان های شرقی ترکیه‬ ‫را تشکیل می دهند‪).‬‬ ‫طراحی کنندگان کودتای ترکیه‪ ،‬برای پیروزی نیاز به‬ ‫ان ندارند که سربازان زیادی را وارد بازی کنند اما پیش از‬ ‫ان باید فرماندهان طرف مقابل را دستگیر کنند و اطمینان‬ ‫یابند که به مرور زمان‪ ،‬عده بیشــتری به انها می پیوندند‪.‬‬ ‫اما فرماندهان نظامی ارشد ترکیه نه نقشه کودتا را طراحی‬ ‫کرده بودند و نه به ان پیوســتند و به همین دلیل است که‬ ‫تنها عده کمی از انها دستگیر شدند‪ .‬در عوض‪ ،‬فرماندهان‬ ‫اصلی کودتا هم خارج از گود نشستند و کودتاگران اصلی‬ ‫(از جمله چند خلبان) که تعداد انهــا کمتر از ‪ 2‬هزار نفر به‬ ‫نظر می رســید‪ ،‬با واکنش مــردم‪ ،‬در خیابان های مملو از‬ ‫ده ها هزار نفر هوادار اردوغان‪ ،‬بازی را باختند‪.‬‬ ‫احــزاب اپوزیســیون هم همگــی در مقابــل کودتا‬ ‫موضع گیــری کردند امــا انها نبایــد روی سپاســگزاری و‬ ‫قدرشناسی اردوغان حساب باز کنند‪ .‬انتظار می رود حرکت‬ ‫به ســمت خودکامگی ادامه یابد و حتی ســرعت بیشتری‬ ‫بگیرد‪ :‬در ترکیه هم مانند بســیاری از کشورهای منطقه‪،‬‬ ‫انتخابات ها بسیار ارزشمند هســتند اما به خود دموکراسی‬ ‫بهایی داده نمی شود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین پالیسی‬ ‫بین الملل‬ ‫اردوغان به سمت سیستم ریاستی‬ ‫اینده ترکیه چگونه خواهد بود؟‬ ‫رحیم رئیس نیا‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫کودتایی که جمعه ‪ 15‬ژوئن در ترکیه روی داد یکی از‬ ‫مهم ترین اتفاقاتی است که در دوران حکومت حزب عدالت‬ ‫و توسعه می توان بدان اشــاره کرد‪ .‬اصلی ترین نیروهای‬ ‫عامل در این کودتا‪ ،‬نیروی هوایی و ژاندارمری بودند ‪ -‬برخی‬ ‫نظریه ها این موضوع را از سوی نیروهای تحت نفوذ فتح الله‬ ‫گولن می دانند ‪ -‬بنابراین در این کودتا نیروی زمینی ارتش‬ ‫ترکیه حضور داشــت بنابراین این اقدام از قــدرت و قوت‬ ‫الزم برخوردار نبود‪ .‬یکی از موضوعات مهمی که در بحث‬ ‫کودتاها صورت می گیرد معموال حضور فرماندهان نظامی‬ ‫قدرتمند است‪ .‬این کودتا نه تنها از این مولفه برخوردار نبود‬ ‫بلکه در چهار کودتای گذشته ای که توسط نظامیان ترکیه‬ ‫صورت گرفته همــواره نیروهای ارتش حضور داشــتند به‬ ‫همین دلیل اقدام انها موفقیت امیز بود‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین تفاوت های این کودتا با کودتاهای‬ ‫پیشــین در این اســت که هیچ کدام از احزاب سیاســی و‬ ‫جریانات مخالف حزب حاکم از ان حمایت نکردند‪ .‬کودتا‬ ‫از حمایت مردمی برخوردار نبود‪ .‬دلیل این موضوع نیز ان‬ ‫بود که برگزارکنندگان این کودتا تنها چند نفر ژنرال بودند و‬ ‫بقیه افسران جزء و سرهنگ و سرگرد بودند‪ .‬بنابراین چون‬ ‫کودتاگران نفوذی زیادی در ارتش نداشتند نتوانستند این‬ ‫کودتا را به سرانجام برسانند‪.‬‬ ‫از دیگر دالیل شکســت کودتا می توان به ضعف در‬ ‫اجرای ان اشاره کرد‪ .‬به طوری که اگر کودتایی در روزهای‬ ‫اولیه نتواند به اهداف خودش دســت پیدا کند و در همان‬ ‫ابتدای راه با تنش و چالش روبه رو شود‪ ،‬شکست می خورد‬ ‫و این عامــل نیز دلیل دیگری در شکســت این کودتا بود‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر این کودتا تنها در دو اســتان اســتانبول و‬ ‫انکارا رخ داد‪ .‬ایــن در حالی اســت که ترکیه ‪ 81‬اســتان‬ ‫دارد و در اســتان های دیگر هیچ هماهنگی و انســجامی‬ ‫ وجود نداشــت و باتوجه به اینکه اغلــب فرماندهان ارتش‬ ‫ترکیه در اســتان های مختلف طی دو‪ ،‬ســه ســال اخیر با‬ ‫جریانات حزب حاکم روبه رو شــدند‪ ،‬کودتا شانس پیروزی‬ ‫نداشت‪ .‬به نظر می رسد‪ ،‬کودتاگران این موضوع که ترکیه‬ ‫کنونی با ترکیه دهــه ‪ 1980‬تفاوت اساســی دارد را نادیده‬ ‫گرفتند‪ .‬در اینجا باید به نقش رسانه های مدرن اشاره کرد‪.‬‬ ‫شبکه های تلویزیونی خصوصی بزرگ مانند سی ان ان ترک‪،‬‬ ‫ان بی سی‪ ،‬توئیتر و دیگر شــبکه ها به سرعت رشد کرده و‬ ‫نقشــی فعال در همه عرصه های اجتماعــی ایفا می کنند‪.‬‬ ‫کودتاگران پس از انکه تی ار تــی را تصرف کردند‪ ،‬متوجه‬ ‫شــدند ســی ان ان ترک در حال مصاحبه با رئیس جمهور‪،‬‬ ‫نخســت وزیر و وزیر خارجه بوده و مردم را هدایت می کند‬ ‫و تصمیم گرفتند این شــبکه را هم تصرف کنند اما مشکل‬ ‫اینجاست که در یک کشور با حدود ‪ 300‬شبکه خصوصی‬ ‫نمی توان همه شــبکه ها را بــه اشــغال در اورد‪ ،‬ان هم با‬ ‫نیرویی اندک‪.‬‬ ‫برخی کودتای نظامی اخیر در ترکیــه را با دیدگاهی‬ ‫بدبینانه ت ر بررســی می کنند؛ به طوری که این ســناریو را از‬ ‫پیش نوشته شده می دانند‪ .‬هر چند دالیل ضعیفی می توان‬ ‫در این زمینه ارائه کرد اما برخــی از تحلیلگران این کودتا‬ ‫را یک نمایش سخت از ســوی اردوغان معرفی کردند که‬ ‫با استفاده از شــرایط بحرانی ایجاد شده دست به تضعیف‬ ‫ارتش زده و امــکان کودتاهای جدی که می توانســت در‬ ‫اینده گریبانگیر او شود را از بین ببرد‪ .‬اگرچه تنها گذر زمان و‬ ‫بررسی سوانح اینده نشان خواهد داد که چه دست هایی در‬ ‫پشت پرده این حادثه وجود داشته ‪ ،‬اما در صورتی که این‬ ‫دیدگاه بدبینانه را بپذیریم‪ ،‬به نظر می رسد اردوغان خواستار‬ ‫قدرت نمایی به عنوان یک رهبر وحدت بخش و بســیج گر‬ ‫در ترکیه بوده اســت‪ .‬بنابراین ان گونه که به نظر می رســد‬ ‫اردوغان خواهان ان است که چهره یک قهرمان ملی را از‬ ‫خود نشان دهد و برهمین اساس نیز از این به بعد همه ماجرا‬ ‫تحت نظرات او باشد‪ .‬اگر این دیدگاه درست باشد‪ ،‬از این‬ ‫به بعد توان اردوغان و حزب حاکم بیشــتر از پیش خواهد‬ ‫شــد‪ ،‬اما میزان هزینه ای که اردوغان در قبال این مساله‬ ‫متحمل شده بســیار باال ست‪ .‬از ســوی دیگر در ماه های‬ ‫اخیر اردوغان با طیف های مختلف ارتش وارد مراوده شده‬ ‫و نظر مساعد انها برای همراهی با خود در مسائل مختلف‬ ‫کشور را فراهم اورده بود و در میان مدت امکان وقوع کودتا‬ ‫علیه او ممکن نبود‪.‬‬ ‫یکی از موضوعات مهمی که بسیاری از تحلیلگران به‬ ‫ان اشاره کردند‪ ،‬حضور مردم ترکیه در خیابان ها به منظور‬ ‫جلوگیری از کودتا بود‪ .‬یکی از دالیل شکست این کودتا را‬ ‫می توان حمایت مردم از دولت و حاکمیت قانون دانست‪.‬‬ ‫حضور مردم این کشور نشــان داد که جامعه این کشور از‬ ‫لحاظ سیاسی توسعه یافته و مردم به عنوان مهم ترین عنصر‬ ‫با حضورشــان در صحنه تعیین کننده ترین عامل معادالت‬ ‫قدرت هســتند‪ .‬حضور مردم در خیابان ها بیشــتر از انکه‬ ‫نشان از حمایت مردم از رجب طیب اردوغان باشد‪ ،‬نشان از‬ ‫خستگی مردم این کشور از کودتای نظامیان دارد‪ .‬هر چند‬ ‫اختالفات جــدی اردوغان با احزاب مخالف این کشــور و‬ ‫درگیری هایی که دولت ترکیه در بخش هایی از این کشــور‬ ‫به خصوص در جنوب شرقی داشته و از سوی دیگر رفتاره ا و‬ ‫سیاست های اشتباه ترکیه در رابطه با سوریه‪ ،‬عراق و روسیه‬ ‫سبب شده موجی از نارضایتی را در میان مردم ایجاد کرده‬ ‫اما به نظر می رســد که ترکیه با دوران کودتا فاصله زیادی‬ ‫گرفته است‪ .‬این موضوع در حالی است که بر اساس یک‬ ‫نظام سنتی در ترکیه نظامیان خود را وارثان و صاحبان ترکیه‬ ‫تلقی می کردند‪ .‬اشــتباه کودتاگران نیز همین بوده اینکه‬ ‫انها احساس می کردند به دلیل مسائل داخلی و نارضایتی‬ ‫مردم از حاکمیت در صورت اقدام نظامی مردم از این حرکت‬ ‫حمایت می کنند‪ .‬امــا انها به خوبی اگاه نبودند که شــرایط‬ ‫امروز ترکیه با حکومت بیش از یــک دهه ای حزب عدالت‬ ‫و توسعه و بازتعریف تمام ساختارهای سیاسی‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫اقتصادی ترکیه با گذشته تفاوت اساسی دارد و ترکیه امروز‬ ‫قابل مقایســه با ترکیه در زمانی که در ان کودتایی که علیه‬ ‫مندرس صورت گرفت یا کودتایی کنان اورن صورت گرفت‬ ‫تفاوت دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬هر چند بخشی از مردم که حامی‬ ‫ حزب عدالت و توسعه هستند به خاطر اردوغان وارد صحنه‬ ‫شــدند اما بخشــی از مردم این کشــور از وقوع کودتاهای‬ ‫متعددی که در این کشور صورت گرفته‪ ،‬خسته شده اند‪ .‬اما‬ ‫به نظر می رسد رجب طیب اردوغان سعی دارد این موضوع را‬ ‫به نفع خودش مصادره کند‪.‬‬ ‫ت که به دنبال کودتای اخیر در ترکیه‬ ‫در پایان باید گف ‬ ‫به نظر می رســد حکومت اقتدارگرایانه اردوغــان در ترکیه‬ ‫بیش از گذشته شــود‪ .‬اظهارنظر اردوغان مبنی بر ضرورت‬ ‫پاکسازی ارتش نشــان می دهد که شکســت کودتا عمال‬ ‫فرصتی را برای یکه تــازی بیش از پیش بــرای وی فراهم‬ ‫کرده است ؛ فرصتی که به واســطه حوادث پس از کودتا‪،‬‬ ‫حمایت مردمی را نیز در پی خواهد داشــت‪ .‬بنابراین قابل‬ ‫پیش بینی اســت که رجب طیب اردوغــان بی محابا به قلع‬ ‫و قمع مخالفین خود در ترکیه و به ویــژه در مراکز نظامی و‬ ‫امنیتی پرداخته و عمال کشور را به سوی دیکتاتوری مطلق‬ ‫بکشاند‪ .‬براورد فضای پس از کودتا نشان می دهد که همه‬ ‫چیز برای وضع قوانین مورد نظر اردوغان از جمله افزایش‬ ‫اختیارات بی حد و مــرز رئیس جمهور‪ ،‬بیش از پیش فراهم‬ ‫شده و او می تواند با استناد به ضرورت مقابله با کودتاگران‪،‬‬ ‫مخالفین‪ ،‬جراید و مطبوعــات ازاد و احزاب مخالف خود را‬ ‫سرکوب کند‪ .‬بنابراین در اینده نزدیک شاهد پیگیری سیستم‬ ‫ریاستی از سوی اردوغان در این کشور خواهیم بود‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪44‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گولن متحد اسرائیل می شد‬ ‫اگر کودتا انجام می شد‪ ،‬روابط ایران و ترکیه به سمت بدی می رفت‬ ‫علی قائم مقامی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪4‬‬ ‫درطولچندروزگذشتهپسازکودتاینظامینا فرجام‬ ‫توسط برخی از فرماندهان سطح میانی ارتش در جمعه شب‬ ‫بیش از شش هزار نفر در ترکیه راهی زندان و بیش از هشت‬ ‫هزار نظامی نیز برکنار شــده اند‪ .‬در جریان کودتا ساختمان‬ ‫پارلمان و کاخ ریاســت جمهوری در انکارا بمباران شد‪ .‬چند‬ ‫ساعتبعدازایناتفاقاتاردوغانبابازگشتازسفرتفریحی‬ ‫خود از سواحل مارماریس در فرودگاه بین المللی اتاتورک در‬ ‫استانبول در جمع هوادارانش از سرکوب این کودتا خبر داد‪.‬‬ ‫س خبری اعــام کرد‪«:‬این اقدام‪ ،‬اهانت به‬ ‫وی در کنفران ‬ ‫وطناستوکودتاچیانتاوانسنگینیخواهندداد‪» .‬بنعالی‬ ‫ییلدیریم‪ ،‬نخست وزیر ترکیه نیز اعالم کرد وضعیت تحت‬ ‫کنترل مقامات دولتی قرار دارد‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگران بر این باورند که سناریوی کودتای‬ ‫نافرجام جمعه شــب در ترکیه توســط رجب طیب اردوغان‬ ‫رئیس جمهوری ترکیه طراحی شــده اما این تصور اشــتباه‬ ‫است‪ .‬در واقع این کودتا‪ ،‬نظامی بود اما شکست خورد که از‬ ‫سوی فرماندهان سطح میانی ارتش انجام گرفت‪ .‬در واقع‬ ‫اشتباهات محاسباتی بسیاری باعث شد که کودتا شکست‬ ‫بخورد که یکی از این عوامل دوگانگی در داخل ارتش ترکیه‬ ‫بود‪.‬درهمینراستابرخالفگذشتهکههمهارگان هاینظام‬ ‫ترکیه در کنار هم قرار داشتند‪ ،‬برای اولین بار نیروهای امنیتی‬ ‫و اطالعاتی در کنار دولت بوده و در واقع تحرکات کودتا در‬ ‫ستاد مشترک ارتش از سوی برخی فرماندهان انجام گرفت‪.‬‬ ‫بر خالف گذشته‪ ،‬نیروهای امنیتی ترکیه مانند وزارت‬ ‫اطالعات و مراکز پلیس در انکارا و استانبول مورد هدف قرار‬ ‫گرفتند‪ .‬در همین راســتا در این کودتا برخالف کودتاهای‬ ‫گذشــته کودتاچیان برای اولین بار ســاختمان پارلمان را‬ ‫بمباران کردند‪ .‬در واقع قرار بود این کودتا دوماه بعد انجام‬ ‫گیرد اما چون قرار بــود در اواخر این ماه میالدی شــورای‬ ‫عالی نظامی ترکیه برگزار شــده و پــس از ان قرار بود برخی‬ ‫از فر ماندهان بازنشســته یا بازداشت شوند‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫کودتا را جلو انداختند اما انجام این کودتا در چنین بازه زمانی‬ ‫به معنای انجام عملیات انتحاری بود‪.‬‬ ‫در این کودتا‪ ،‬دو جناح کودتاچیان یعنی طرفداران ناتو‬ ‫و امریکا و طرفداران سکوالریسم با طرفداران فتح الله گولن‬ ‫روحانیدرتبعیدامریکابایکدیگرعلیهجناحملی گرایترکیه‬ ‫و طرفداران اوراسیا متحد شدند‪.‬‬ ‫طرفدارانفتح اللهگولنبه شدتطرفداراسرائیلبوده‬ ‫و خواهان همکاری گسترده با اسرائیل و امریکا هستند‪ .‬در‬ ‫همینراستاباالبی هاییهودیوصهیونیستیارتباطدارند‪.‬‬ ‫این جناح بســیار ضدشیعه اســت و فعالیت های ضدشیعه‬ ‫انجاممی دهد‪.‬برهمیناساساگراینکودتاموفقمی شد‪،‬‬ ‫روابط ترکیه و ایران به تیرگــی می گرایید‪ .‬هم چنین باتوجه‬ ‫به اینکه اردوغان ‪ 12‬ســال با گولن متحد بوده است‪ ،‬هنوز‬ ‫برخی تفکرات این گونه دارد و تالش می کند که روابط خود‬ ‫را با عربستان ســعودی و قطر بیش از پیش گسترش دهد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر دولــت جدید بنعالی ییلدیریم نخســت وزیر‬ ‫ترکیه مدعی است که خواهان پایان دشمنی ها و از سرگیری‬ ‫دوستی ها با کشــورهای منطقه اســت که در همین راستا‬ ‫می توان به احیای روابط به خصوص در حوزه های نظامی و‬ ‫اطالعاتی با اسرائیل و از سرگیری روابط با روسیه اشاره کرد‪.‬‬ ‫پسازکودتای نافرجامبرخیازفرماندهانارتش علیه‬ ‫دولت انکارا‪ ،‬موضوع بازگشــت مجدد حکم اعدام به نظام‬ ‫قضایی این کشور برای مجازات عامالن کودتا در محافل‬ ‫سیاسی و رســانه ای این کشــور باال گرفته است‪ .‬ترکیه در‬ ‫سال ‪ 2004‬حکم اعدام را در راستای طرحش برای پیوستن‬ ‫به اتحادیه اروپا کنار گذاشــت‪ .‬اما پــس از کودتای اخیر‪،‬‬ ‫رجب طیب اردوغان‪ ،‬رئیس جمهور ترکیه گفت‪ ،‬مردم ترکیه‬ ‫خواهان مجازات اعدام برای کســانی هستند که در تالش‬ ‫برایکودتادستداشته اند‪.‬بااینحالاتحادیهاروپابهترکیه‬ ‫نسبت به استفاده مجدد از حکم اعدام هشدار داده است‪.‬‬ ‫اگر این طرح در پارلمان این کشور مورد بررسی قرار گیرد و‬ ‫احیای حکم اعدام تصویب شــود‪ ،‬در این صورت مجازات‬ ‫اعدام باز می گردد‪ ،‬در چنین شرایطی دیگر ترکیه از اتحادیه‬ ‫اروپا دور خواهد شــد و این مســاله باعث تیرگی روابط این‬ ‫کشوربادولاروپاییخواهدشدکهاینمسالهمی تواندبرخی‬ ‫توافقات از جمله توافق پناهجویان را تحت تاثیر قرار دهد و‬ ‫این امر باعث نزدیکی بیشتر میان ترکیه و امریکا خواهد شد‪.‬‬ ‫درحوزهمنطقه اینیزباتوجهبهاظهاراتمقاماتترکیه‬ ‫به خصوصبنعالیییلدیریمنخست وزیرترکیهبعدازکودتای‬ ‫نافرجام به نظر نمی رسد با وجود تالش دولت برای کاهش‬ ‫تنش ها با همسایگان و بهبود روابط با انها‪ ،‬سیاست خود را در‬ ‫قبال سوریه به خصوص بشار اسد تغییر دهند‪.‬‬ ‫اما برخــی بر این باورنــد که کودتــای نافرجام ارتش‬ ‫ترکیه‪ ،‬روابط با امریــکا را در دوراهی خطرناکــی قرار داده‬ ‫است‪ .‬واکنش رجب طیب اردوغان به کودتای ناکام جمعه‬ ‫گذشته با سرکوب وسیع‪ ،‬درخواست استرداد فتح الله گولن‬ ‫و سخنانی مبنی بر مشــارکت امریکا در توطئه کودتا‪ ،‬زنگ‬ ‫خطر را در کاخ ســفید به صدا در اورده است‪ ،‬در حال حاضر‬ ‫نگرانی هایــی درباره لغزش ایــن روابط و به تبــع ان‪ ،‬منافع‬ ‫ایاالت متحده امریکا به وجود امده اســت‪ ،‬اما این نکته را‬ ‫باید مورد توجه قرار دهیم که واشنگتن سال ها برای پرورش‬ ‫این متحد مسلمان خود که در تقاطع اروپا و خاورمیانه واقع‬ ‫شده‪،‬زمانصرفکردهاست؛ترکیهکشوربسیارمهمی برای‬ ‫امریکا به خصوص در مبارزه با داعش و پناهجویان اســت‪.‬‬ ‫این اظهارات اخیــر اردوغان علیه امریــکا تنها رجزخوانی‬ ‫است‪ ،‬زیرا امریکا در سراســر ترکیه ‪ 16‬پایگاه نظامی دارد‪.‬‬ ‫تماماسلحه هایسنگینمستقردراینکشورمانندتانک ها‪،‬‬ ‫جنگنده ها و موشک ها متعلق به ناتو و امریکا ست‪.‬‬ ‫در این میان برخی از رســانه ها در تحلیل های خود بر‬ ‫این مساله تاکید کرده اند که اردوغان بعد از کودتا قدرتمند تر‬ ‫از گذشته خواهد شــد ‪ .‬بدون شــک این کودتای نافرجام‬ ‫موقعیت اردوغان را در عرصه سیاسی ترکیه ارتقا می دهد‪.‬‬ ‫پس از فراخوان اردوغان مبنی بر ســرازیر شــدن مردم در‬ ‫خیابان ها‪ ،‬طرفداران دموکراسی جلوی تانک ها قرار گرفتند‬ ‫و صحنه هــای تاثیرگذار زیــادی را خلق کردنــد‪ .‬بنابراین‬ ‫محبوبیــت اردوغان و حــزب عدالت و توســعه در ترکیه در‬ ‫داخل کشــور افزایش خواهد یافت و دولــت به طور حتم از‬ ‫این کودتای نافرجام به نفع سیاست های خود مانند اجرای‬ ‫سیستم ریاست جمهوری و پاک سازی کامل ارتش استفاده‬ ‫خواهد کرد ‪ .‬در این باره بایــد گفت‪« :‬زمانی که اردوغان در‬ ‫شب کودتا مشاهده کرد که در مخمصه قرار دارد‪ ،‬اعالم کرد ‬ ‫نظام ترکیه نظام پارلمانی و دموکراتیک بوده و به نظر می رسد‬ ‫که از اصرار خود برای دســتیابی به نظام ریاست جمهوری‬ ‫دســت برداشــته اســت‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬در ترکیه نه تنها‬ ‫طرفداران حزب عدالت و توســعه بلکه تمام احزاب و تمام‬ ‫طرفداران انها حتی طرفداران احزاب اپوزیسیون در حمایت‬ ‫از دموکراســی و علیه کودتا به خیابان هــا امدند‪ .‬بر همین‬ ‫اســاس اگر احزاب اپوزیســیون مانند مردم جمهوریخواه‬ ‫ یا حزب دموکراتیک خلق طرفدار کردهــا از کودتا حمایت‬ ‫می کردند‪ ،‬چنین تحلیلی درست به نظر می رسید اما در چنین‬ ‫شــرایطی به نظر نمی رســد که کودتا اردوغان را نسبت به‬ ‫گذشته قدرتمندتر کرده باشد‪ .‬اکنون به نوعی تعادل سیاسی‬ ‫و اجتماعی در جامعه ترکیه ایجاد شده است‪».‬‬ ‫ترکیه در پیچ تاریخی‬ ‫اردوغان مجبور است از سیاست های خود عقب نشینی کند‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫‪5‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫جغرافیایــی دنیای اســام ارائه بدهــد‪ .‬بنابراین همراهی‬ ‫فتح الله گولن با ارتش برای انجام کودتا ب ا تردیدهای جدی‬ ‫روبه رو ست‪.‬‬ ‫در هرصورت به نظر می رســد که سناریوی ساختگی‬ ‫بودن کودتا از سوی دولت نیز پاســخ روشنی به این سوال‬ ‫مهم نیست‪ .‬چراکه به رغم دشــواری های داخلی به دلیل‬ ‫فعالیت گریز از مرکز برخی از احــزاب قوم گرا به محوریت‬ ‫کردها و تنش هــای موجود با کمالیســت ها بر ســر نحوه‬ ‫اداره کشور و نیز عقب نشینی متعدد در سیاست خارجی به‬ ‫دلیل اشــتباهات مکرر در این عرصــه‪ ،‬اردوغان همه چیز‬ ‫را در کنترل داشــت‪ .‬چراکه اصالحات در عرصه مدیریت‬ ‫بحران های منطقه ای با روسیه شروع شده بود و با بازگشت‬ ‫به روابط گرم با اســرائیل و نقش افرینی در روند مذاکرات‬ ‫صلــح خاورمیانه‪ ،‬این موضــع تقویت می شــد‪ .‬در نتیجه‬ ‫این ریســک بزرگ و شــاید نمایش کودتا بــرای اردوغان‬ ‫می توانســت به قیمت پایان عمر سیاســی و تسلط مجدد‬ ‫ارتش تمام شود‪.‬‬ ‫بنابراین انچه مهم اســت برخی ژنرال های ســکوالر‬ ‫ارتش با علم به اقدامات اتی دولــت اردوغان در اصرار به‬ ‫تصفیه ارتــش و ایجاد قدرت یکپارچه‪ ،‬بــدون هماهنگی‬ ‫کامل با فرماندهان نظامی در یک عمل شتاب زده با تصور‬ ‫توان در سرنگونی دولت در زمان کوتاه کودتا را برنامه ریزی‬ ‫و انجام دادند و شــاید بدترین اشــتباه تاریخــی خود را نیز‬ ‫مرتکب شدند‪.‬‬ ‫عدم حمایت جدی مردم و تاکیــد پایبندی بر اصول‬ ‫دموکراســی نشــان می دهد که دوره نظامی گری و اقتدار‬ ‫میلیتاریستی پس از کودتای پست مدرن ‪ 1997‬به سر امده ‬ ‫و بنابراین زود اســت درمورد برندگان و بازندگان واقعی این‬ ‫کودتای نافرجام سخن بگوییم ولی با این وجود‪ ،‬اگر موج‬ ‫دوم کودتا هم کنترل شود با امنیتی شدن فضای جامعه و‬ ‫تسویه حساب های گسترده سیاسی توازن قدرت در داخل‬ ‫به نفع حــزب عدالت و توســعه به رهبــری اردوغان پیش‬ ‫خواهد رفت‪ .‬حضور مردم در دفــاع از ارمان ملت به نوعی‬ ‫حمایت از سیاســت های وی تلقی خواهد شد و همچنین‬ ‫ارتش کامال در مشت و کنترل اردوغان خواهد ماند و نهاد‬ ‫نظامی از یک رقیبب سنتی و دیرینه به یک نیروی حامی و‬ ‫پیرو بدل می شود‪.‬‬ ‫بنابراین تصور اینکه ارتش هماند مصر بتواند بار دیگر‬ ‫با کودتا ضمن ســرنگونی دولت منتخب اداره حکومت را‬ ‫نیز در دســت داشــته باشد بســیار دشوار‬ ‫می نماید‪.‬‬ ‫چراکه کودتای نافرجام اخیر نشان‬ ‫داد که ارتش از یک انســجام عملی برای‬ ‫هرگونه اقــدام نظامی برخوردار نیســت و‬ ‫مدل نظامی گری مصر دیگــر برای ترکیه‬ ‫نمی تواند جاری و ســاری باشد‪ .‬رشد بلوغ‬ ‫جامعه مدنــی درکنار دموکراســی خواهی‬ ‫و شــکل گیری احزاب مختلــف موید این‬ ‫کالم است که ترکیه نوین از پیچ تاریخی‬ ‫سخت گذر کرده و نباید ترکیه را با مصری‬ ‫که بیشتر افراد تمایلی به مشارکت سیاسی‬ ‫نداشته و ندارند مقایسه کرد‪.‬‬ ‫البته شکست کودتا در ترکیه را نباید‬ ‫به مفهوم پایان جدل های سیاسی در داخل‬ ‫میان احزاب مختلــف و نیز قدرت یابی ان‬ ‫در منطقه دانســت‪ .‬درست است که مردم‬ ‫از دخالت ارتش در امــر حکومت و اقدام‬ ‫نامشــروع وی در انجام کودتا ناراضی اند‬ ‫و نیز حضور مردم در خیابــان در مخالفت‬ ‫با این عمل طبیعی اســت و این امر هم به‬ ‫منزله تایید کامل سیاست های اردوغان و‬ ‫دادن چک ســفید به وی برای تداوم برخی خط مشی های‬ ‫اشتباه گذشــته نخواهد بود‪ ،‬بی شــک با بازگشت ارامش‬ ‫داخلی و تسلط کامل دولت بر امو ر قاطبه مردم نیز از طریق‬ ‫اجتماعــات مدنی بدنبــال مطالبات سیاســی و اجتماعی‬ ‫خویش خواهند بود‪ .‬بنابراین تهدید اردوغان برای بســتن‬ ‫فضای سیاسی و امنیتی کردن اوضاع راه به جایی نخواهد‬ ‫برد و به نظر می رســد اردوغــان مجبور به تغییــر برخی از‬ ‫پارامترهای حکومت داری در داخــل از جمله قبول حقوق‬ ‫مخالفیــن و توســعه ازادی هــای مدنی در میــان مدت و‬ ‫تغییرات اساسی در حوزه سیاست خارجی به ویژه در مبارزه‬ ‫جدی با تروریسم خواهد شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ترکیه به درســتی از ســوی کارشناســان سیاســی‪،‬‬ ‫سرزمین کودتاها نامیده می‪‎‬شود؛ وقوع کودتاهای متعدد‬ ‫و جابه جایــی قدرت از ســوی ژنرال‪‎‬های ارتــش به عنوان‬ ‫منادیان حفظ نظام سیاسی سکوالر و حامیان اصلی اصول‬ ‫شــش گانه اتاتورک منطبق بر الئیســیته نشــان می‪‎‬دهد‬ ‫ نظامیــان به عنوان عنصر اثرگــذار در معــادالت داخلی و‬ ‫خارجی به شــمار می روند و در هر صورت کودتا در ترکیه از‬ ‫سابقه طوالنی برخوردار است‪.‬‬ ‫ارتش ترکیه از ســال ‪ ،1960‬چهار دولت این کشور‬ ‫را ساقط یا مجبور به اســتعفا کرده است‪ .‬اخرین کودتا نیز‬ ‫در تاریخ ‪ 25‬تیر ماه اتفاق افتــاد‪ .‬برخی از نظامیان ارتش‬ ‫با تصور اینکه همانند کودتای ســفید درســال ‪ 1997‬علیه‬ ‫ی‪‎‬توانند‬ ‫اربکان و انحالل حزب رفاه با حکم دادگاه این بار م ‏‬ ‫با شخص اردوغان و حزب عدالت و توسعه رفتار مشابهی‬ ‫داشته باشند‪ ،‬وارد عمل شدند‪.‬‬ ‫ایــن در حالی بــود کــه براســاس الگــوی رفتاری‬ ‫نهاد نظامی و باتوجه به گســترش تنازعات قومی و رشــد‬ ‫سلفی گری در داخل و منطقه‪ ،‬شرایط مناسبی برای به زیر‬ ‫کشیدن اردوغان و پایان ارمان گرایی وی‬ ‫براساس اصول نوعثمانی گرایی به وجود‬ ‫امده اســت‪ .‬یاداوری ایــن نکته ضروری‬ ‫است که در چند سال اخیر سیاست خارجی‬ ‫ترکیه هم در اثر دخالت‪‎‬هایی در ســوریه و‬ ‫عــراق و همراهی بی چون و چــرا با محور‬ ‫عربی بــرای ایجــاد قطب جدیــد قدرت‬ ‫بــا چالش‪‎‬های جــدی مواجه شــده بود؛‬ ‫به طوری که در جبهه سوریه به رغم دخالت‬ ‫اشــکار در حمایت از گروه‪‎‬هــای معارض‬ ‫سوری و تالش برای ضربه زدن به حامیان‬ ‫بشار اسد‪ ،‬روند تحوالت به ضرر این کشور‬ ‫پیش رفته است‪.‬‬ ‫نزاع همه جانبه با روس‪‎‬ها و تشــدید‬ ‫رقابــت بــا ایــران موجــب عقب نشــینی‬ ‫گام به گام اردوغان از سیاست های اعالنی‬ ‫شد ؛ در شرایطی که ترکیه با پذیرش برخی‬ ‫از اشتباهات استراتژیک در حوزه سیاست‬ ‫خارجی و با نزدیکی مجدد به کرملین برای‬ ‫رهایی از هرگونه جنگ احتمالی تمام عیار‬ ‫منطقه ای با جابه جایی برخی از مهره‪‎‬های‬ ‫سیاســی به دنبال جبران اشتباهات و اغاز‬ ‫مناسبات جدید با همسایگانش برامده است‪.‬‬ ‫بنابراین شــوک کودتا در ترکیه نه تنها در داخل بلکه‬ ‫در کل منطقه پیچید‪ .‬در تحلیل ناکامی کودتا هم بایستی‬ ‫به همراهی اکثریت مردم و احزاب مختلف حتی کردها در‬ ‫محکوم کردن این اقدام غیرقانونی و حمایت منطقه‪‎‬ای و‬ ‫جهانی از دولت قانونی اردوغان اشاره کرد‪ .‬در هر صورت‬ ‫درک درست اینکه واقعا کودتای اخیر درون زا بوده یا عناصر‬ ‫خارجی در وقوع ان نقش داشته‪ ،‬هنوزهم با ابهامات جدی‬ ‫مواجه است‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگران سناریوی کودتا را به خود شخص‬ ‫اردوغان نســبت می‪‎‬دهند؛ انها براســاس ادلــه گوناگون‬ ‫برانند نشان دهند که در منطقه سیاست های ترکیه یا همان‬ ‫اردوغانیسم با شکست مواجه شده بود و شخص اردوغان‬ ‫و تیم امنیتی وی برای نجات خود و کاســتن از تنش‪‎‬های‬ ‫منطقه ‪‎‬ای در یک اقدام ساختگی تالش کردند روند خروج‬ ‫نیروهای نظامی ترکیه از عراق و سوریه را با شتاب بیشتری‬ ‫پیگیری کنند‪ .‬در داخل نیز ضمن تحمیل اراده به مخالفین‪،‬‬ ‫فضای مناســبی برای تغییر قدرت از پارلمانی به ریاســتی‬ ‫فراهم ســازند‪ .‬از دید ناظران اگاه‪ ،‬شــرایط برای اشتی با‬ ‫احزاب مخالف دولت پس از مدیریت کودتا و ارتقای جایگاه‬ ‫شخص رئیس جمهور نزد افکار عمومی بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫این در حالی است که بنعالی ییلدیریم‪ ،‬نخست وزیر ترکیه در‬ ‫کنار اردوغان از دخالت خارجی و نیز نقش داشتن شخص‬ ‫فتح الله گولن رهبر اســامگرای ترک در امریکا به عنوان‬ ‫یک ســناریوی محتمل یاد کرده و خواهان استرداد وی به‬ ‫کشور شده است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر‪ ،‬گولن نیــز ضمن رد هرگونه شــائبه‬ ‫در هدایت و حمایــت از نظامیان برای انجــام کودتا‪ ،‬علنا‬ ‫می گوید اماده بازگشت به کشــور و پاسخگویی به هرگونه‬ ‫اتهام است؛ نکته اصلی این است که ارتش براساس تئوری‬ ‫مدون خویش هرگونه دخالت مذهب در امر حکومت داری را‬ ‫برنمی تابد؛ در حالی که گولن کامال یک فرد مذهبی است و‬ ‫تالش دارد یک اسالم اجتماعی و متکثر را به عنوان الگوی‬ ‫نوین حکومت داری نــه تنها در ترکیه بلکــه در کل منطقه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دیگر در ترکیه کودتا نمی شود‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با حسن اسدی‪ ،‬کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫کودتای برخی نظامیان در ترکیه تنها چند ساعت‬ ‫پس از اغــاز و اوج گرفتــن‪ ،‬ناکام مانــد و حزب‬ ‫عدالت و توســعه که حکومــت را در اختیار دارد‬ ‫اعالم کرد که این کودتا شکســت خورده است‪.‬‬ ‫به نظر شــما چه عواملی باعث شد که این کودتا‬ ‫به سرانجام نرسد؟‬ ‫از همان ســاعات اولیه که خبر کودتا اعالم شد‪،‬‬ ‫یک ســری ناهماهنگی‪‎‬هایــی در ان به چشــم می‪‎‬خورد‪.‬‬ ‫انچه به صورت صوری در کودتاهای پیشین وجود داشت‪،‬‬ ‫به این صــورت بود که ابتــدا رادیو و تلویزیون را تســخیر‬ ‫می کردنــد و بعــد نماینده رئیس ســتاد ارتــش یا خودش‬ ‫مســتقیما صحبت و اعــام می‪‎‬کردند کــه حاکمیت را در‬ ‫اختیار گرفته‪‎‬اند‪ .‬اما در کودتای اخیر ترکیه شکل ظاهری‬ ‫قضیه همان ابتدا نشان می‏داد که تمام بدنه ارتش در این‬ ‫ماجرا دخیل نبوده‏‪‎‬اند‪.‬‬ ‫به طوری که حتی با گذشت چند ساعت از اغاز کودتا‬ ‫از رئیس ســتاد ارتش در تلویزیون هیچ خبری پخش نشد‬ ‫مبنی بر ایــن بخواهد کودتا را تایید کنــد‪ .‬بیانیه‪‎‬ای که در‬ ‫تلویزیون قرائت شد نیز توسط شورایی به نام شورای صلح‬ ‫در وطن خوانده شد‪.‬‬ ‫در عین حال زمان کودتا نیز باید مــورد ارزیابی قرار‬ ‫گیرد؛ شــرایط امروز با ‪ 20‬یا ‪ 30‬ســال پیش ترکیه بســیار‬ ‫متفاوت اســت‪ .‬در حال حاضر نزدیک به ‪ 900‬تلویزیون‬ ‫ماهواره‪‎‬ای در این کشــور وجود دارد و قطــع تمامی این‬ ‫ارتباطــات ممکن نیســت‪ .‬بنابرایــن به لحــاظ تکنیکی‬ ‫کودتاچیان اصال درســت عمل نکردند‪ .‬انها می‪‎‬توانستند‬ ‫ترک ســت یا زیرســاخت های اینترنتــی را از کار بیندازند‪.‬‬ ‫اما وقتی چنین اقداماتی صورت نگرفت‪ ،‬یعنی تمام بدنه‬ ‫ارتش با این اقدام موافق نبوده است‪.‬‬ ‫عالوه بــر هــواداران اردوغان‪ ،‬مــردم دیگر که‬ ‫خواهان دموکراســی هســتند و طرفدار احزاب‬ ‫مخالف عدالت و توســعه به شــمار می روند نیز‬ ‫به خیابان ها امدنــد‪ .‬تاثیر حضور انهــا را چطور‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫همان طور که اشــاره کردید تمامی احزاب غیر از‬ ‫حزب کردی‪ ،‬یک تا دو ســاعت بعد از اغــاز کودتا‪ ،‬ان را‬ ‫محکوم کردند و حتی برخی نیز هواداران خود را به حضور‬ ‫در خیابان ها دعوت کردند‪ .‬این مساله نیز در جهت ناکامی‬ ‫ کودتا بسیار موثر بود‪ .‬یعنی تمام هواداران دموکراسی در‬ ‫ترکیه بعد از این کودتا به خیابان ها ریختند و ان را محکوم‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫همچنین باید توجه داشــت که ســاختار جمعیتی‪،‬‬ ‫فرهنگی و سیاسی ترکیه نســبت به سه دهه گذشته بسیار‬ ‫متفاوت شــده اســت‪ .‬یک پایــگاه اجتماعــی ‪ 30‬تا ‪40‬‬ ‫درصدی به شــدت هــوادار به حــزب عدالت و توســعه و‬ ‫شــخص اردوغان امــروز در ترکیــه وجود دارد کــه اماده‬ ‫جانفشانی هستند‪ .‬بنابراین شــاهد بودیم احزاب مخالف‬ ‫عدالت و توســعه نیز با هــدف انکه متهم بــه همکاری با‬ ‫کودتاچیان نشــوند‪ ،‬بالفاصله خودشــان را از کودتا مبرا‬ ‫کردند و اعالمیه دادند‪ .‬این مســاله نیز به شکست کودتا‬ ‫خیلی کمک کرد و کاتالیزور خوبی برای بسیج مردم بود‪.‬‬ ‫این پایگاه هوادار اردوغان و حتی دیگر مردم باتوجه‬ ‫به درسی که از تحوالت مصر گرفته بودند‪ ،‬کامال اگاهانه‬ ‫و با جدیت به خیابان ها امدند و جلوی کودتا را گرفتند‪.‬‬ ‫درواقع کودتای مصر درسی برای مردم ترکیه شده بود‬ ‫که در برابر کودتاچیان بایســتند‪ ،‬بنابراین اگر کودتاچیان‬ ‫تالش بیشــتری بــرای پیگیــری ایــن کودتــا می کردند‬ ‫بدون شک با مقاومت مردم مواجه می شــدند و تلفات در‬ ‫ترکیه بسیار افزایش می یافت‪.‬‬ ‫ترکیه یک کشور کودتاخیز است؛ اگر این کودتا‬ ‫را با دیگر کودتاهای انجام گرفته مقایسه کنیم‪،‬‬ ‫چه تفاوت‪‎‬هایی قابل توجه است؟‬ ‫در دیگــر کودتاهــا عــاوه بــر بحــث تســخیر‬ ‫صداوسیما که بدان اشاره شــد‪ ،‬رئیس جمهور و اعضای‬ ‫کابینه را بازداشــت و ارتباط انها را با هــم قطع می‪‎‬کردند‪.‬‬ ‫اما در کودتای اخیر چنیــن اقدامی صورت نگرفت‪ .‬حتی‬ ‫رئیس ســتاد ارتش باوجودی که تحت فشــار قرار گرفته‬ ‫بود اما بیانیه کودتا را امضا نکرد و بنابراین او را ربودند و در‬ ‫یک پایگاه حبس کردند‪ .‬همزمان کودتاچیان‪ ،‬روســای‬ ‫چند لشگر و اعضای شورای فرماندهی ترکیه را که در یک‬ ‫ضیافت به سر می‪‎‬بردند‪ ،‬بازداشت و ارتباط شان را با خارج‬ ‫از حوزه ارتش قطع کردند تا چنین وا نمود کنند که کودتا‪،‬‬ ‫کودتایی از سوی تمامی ارتش است‪ .‬اما خیلی سریع این‬ ‫موارد اشکار شد و مردم و احزاب متوجه شدند که ارتش در‬ ‫این زمینه یکدست نبوده است‪.‬‬ ‫شاید اگر ارتش به صورت یکدست وارد عمل می شد‬ ‫تمام هواداران عدالت و توســعه و دیگر مردم به اســانی‬ ‫جرات ان را پیدا نمی کردند کــه به خیابان ها بیایند چرا که‬ ‫ســوابق کودتاهای قبلی که اغلب خونین بــود‪ ،‬انها را از‬ ‫حضور در خیابان ها منع می کردند اما مردم دریافته بودند‬ ‫که این کودتا با دیگر کودتاها فرق دارد و تمامی بدنه ارتش‬ ‫از ان حمایت نمی کنند‪.‬‬ ‫این ناهماهنگــی ارتش باعث شــد که رســانه‪‎‬ها و‬ ‫مردم دســت به مقاومت بزنند و کودتاچیــان را با ناکامی‬ ‫ مواجه کنند‪.‬‬ ‫نقش رسانه ها را در نافرجام گذاشتن این کودتا‬ ‫چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫رسانه ها علی الخصوص کانال هایی که متمایل‬ ‫به احزاب مخالف بودند نقش بســزایی در ایــن رابطه ایفا‬ ‫کردند‪ .‬کانال ســی‪.‬ان‪.‬ان ترک نقش بسیار برجسته ای‬ ‫داشــت‪ .‬این کانال خیلی ســریع با رجب طیب اردوغان‪،‬‬ ‫رئیس جمهور ترکیــه تماس تصویری از طریق اســکایپ‬ ‫برقرار کــرد و پیام او را پخــش کردند‪ .‬ان گونــه که گفته‬ ‫می شود نزدیک به ‪ 900‬کانال تلویزیونی همزمان این پیام‬ ‫اردوغان را پخش کردند‪ .‬پس از ان نیز پیام نخست وزیر و‬ ‫دیگر وزرا پخش شد‪.‬‬ ‫بنابراین کودتاچیان چند بار سی‪.‬ان‪.‬ان ترک و کانال‬ ‫‪ D‬ترکیه را تسخیر کردند اما چون به طور کلی موفق نشده‬ ‫بودند سیســتم ماهواره ای ترکیه را تســخیر کنند‪ ،‬از نظر‬ ‫عملکرد رسانه ای ناکام ماندند‪ .‬یعنی این کانال ها توانستند‬ ‫مردم را علیه کودتاچیان بسیج کنند‪.‬‬ ‫باید توجه داشت که عالوه بر رسانه ها و کانال های‬ ‫تلویزیونی برای نخستین بار مساجد نیز نقش بسیار مهمی‬ ‫ در ناکامی این کودتا ایفا کردند؛ همزمان با کودتا‪ ،‬مساجد‬ ‫در ترکیه به صورت مداوم و در شــرایطی که ساعت اذان‬ ‫نبود‪ ،‬از بلندگوهای مســاجد اذان پخــش کردند‪ .‬این در‬ ‫حالی اســت که در کشــورهای اســامی زمانی که اذان‬ ‫ناموقع پخش می شــود‪ ،‬مردم متعجب شده و این پرسش‬ ‫برایشان پیش می اید که چه اتفاقی افتاده است‪ .‬همچنین‬ ‫بیانیه های رئیس جمهور نیز از مساجد پخش می شد‪.‬‬ ‫بنابراین مردم به این صورت اگاه و تحریک شدند که‬ ‫به خیابان ها بیایند و وقتی که تعداد انها افزایش پیدا کرد‬ ‫‪6‬‬ ‫دکتر حســن اسدی‪،‬‬ ‫کارشناس مســائل ترکیه‬ ‫ی با هفته نامه‬ ‫در گفت وگوی ‬ ‫مثلث به بررســی کودتای‬ ‫نافرجام در ترکیه و عوامل‬ ‫به ســرانجام نرسیدن ان‬ ‫پرداخــت‪ .‬اســدی معتقد‬ ‫است ناهماهنگی در بدنه‬ ‫ارتش در رابطه با انجام کودتا خیلی سریع اشکار شد‬ ‫و همین مساله باعث شد که رسانه‪‎‬ها و مردم دست به‬ ‫مقاومت بزنند و کودتاچیان را بــا ناکامی مواجه کنند‪.‬‬ ‫این کارشناس ضمن مقایسه کودتای ترکیه با کودتای‬ ‫نظامیان در مصر گفت درواقع کودتای مصر درســی‬ ‫برای مردم ترکیه شــده بــود که در برابــر کودتاچیان‬ ‫بایستند‪ ،‬بنابراین اگر کودتاچیان تالش بیشتری برای‬ ‫پیگیری این کودتا می‪‎‬کردند‪ ،‬بدون شــک با مقاومت‬ ‫مردم مواجه می شدند و تلفات در ترکیه بسیار افزایش‬ ‫می یافت‪ .‬او همچنین معتقد است که این کودتا از ان‬ ‫جهت که رجب طیب اردوغــان ان را به فتح الله گولن‬ ‫نسبت داد به نفع او تمام شد و اردوغان توانست بدنه‬ ‫دولت و ارتش را از حامیان گولن پاک سازی کند‪.‬‬ ‫با همراهی پلیس توانستند جلوی کودتاگران را بگیرند‪.‬‬ ‫نیروهای پلیس نقش بسیار پررنگی در شکست‬ ‫ایــن کودتا داشــتند و حتــی گفته می شــود که‬ ‫وفاداری خــود را به اردوغــان ثابــت کردند‪ .‬ایا‬ ‫همین طور است؟‬ ‫بله باید مدنظر داشــت که طی ‪ 4،5‬ســال اخیر‬ ‫در وفاداری نیروی پلیس ترکیه شــک و تردیدهایی وجود‬ ‫داشت که شاید حامی فتح الله گولن باشند‪ ،‬اما انها توسط‬ ‫اردوغان کامال تسویه شده بودند‪ .‬بنابراین پلیس به صورت‬ ‫یکدســت و یکپارچه طرفدار دولت اردوغــان بود و نقش‬ ‫مهمی را در این ماجرا ایفا کرد‪.‬‬ ‫به نظر شــما باتوجه به برخی اخبــار و تحلیل‪‎‬ها‪،‬‬ ‫فتح الله گولن نیز در این ماجرا نقشــی داشــته‬ ‫است؟‬ ‫باید توجه داشــت که جریان گولن در چند سال‬ ‫گذشــته ضربات مهلکی را به ارتش وارد کــرده و در واقع‬ ‫دشمنی اصلی ارتش شاید بیشــتر با جریان فتح الله گولن‬ ‫باشد‪ .‬شــاید و با تردید بســیار بتوان گفت که کودتاچیان‬ ‫به صورت موقت و به طــور تاکتیکی با گولــن اتحادی را‬ ‫شکل داده بودند که البته نشــانه هایی مبنی بر این اتحاد‬ ‫وجود نداشت‪.‬‬ ‫در کل ایــن کودتا بــرای اردوغان یــک فرصت‬ ‫تلقی می شود یا یک ناکامی برای حزب عدالت و‬ ‫توسعه به شمار می اید؟‬ ‫این کودتا فرصتی برای اردوغان شد تا با یک تیر‬ ‫دو نشان بزند؛ اوال او کودتاچیان ارتش را به فتح الله گولن‬ ‫نسبت داد تا بخش دیگر ارتش که طرفدار دولت هستند یا‬ ‫ بی طرفند از انجایی که کینه تاریخی نسبت به گولن دارند‪،‬‬ ‫در کنار دولت باقی بمانند‪ .‬این اقدام نوعی پاکســازی در‬ ‫ارتش به شــمار می رود‪ .‬از ســوی دیگر راه برای تســویه‬ ‫دولت از فتح الله گولن و هوادارانش نیز فراهم شد‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر برای اردوغان موقعیتی فراهم شد تا داستان گولن‬ ‫و حامیانش را یک سره کند‪ .‬در این خصوص حتی امریکا‬ ‫نیز به نوعی تحت فشــار اســت و در ترکیه تبلیغات در این‬ ‫راستاست که امریکا در کودتای ترکیه نقش داشته است‪.‬‬ ‫بنابراین دولت اردوغان به امریکا فشار وارد خواهد اورد که‬ ‫یا گولن را به این کشور بازفرستد یا اینکه ارتباط سازمانی او‬ ‫را با ترکیه قطع کنند‪.‬‬ ‫در نتیجه بــه نظر مــن‪ ،‬گولن در این قضایا نقشــی‬ ‫بین الملل‬ ‫روز انتقام‬ ‫اردوغان پایگاه خود را در ارتش از دست می دهد‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪7‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫تحرکات مســلحانه و ناگهانی نیمه شب (جمعه ‪25‬‬ ‫تیرماه) کودتاگــران ترکیه‪ ،‬در مدتی کمتر از پنج ســاعت‬ ‫و با شــتابی باورنکردنی‪ ،‬روبه افول نهاد و به علت مواجهه‬ ‫با مخالفت های شــدید و پردامنه مردمــی‪ ،‬در اصلی ترین‬ ‫صحنه هــا متوقــف شــد؛ چنانکــه بــا دمیدن نخســتین‬ ‫ســپیده های صبح (شــنبه ‪26‬تیرماه) و به ویژه درپی علنی‬ ‫شدن حضور اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در استانبول و‬ ‫مصاحبه مطبوعاتی وی‪ ،‬اغلب «خبرگزاری ها»‪ ،‬از شکست‬ ‫این عملیات براندازانه سخن گفتند و ادامه تحرکات پراکنده‬ ‫کودتاگران را برای تسلط بر اوضاع‪ ،‬تالش هایی بی فایده و‬ ‫ بی ثمر توصیف کردند‪.‬‬ ‫اما در «دنیای تحلیل و تفسیر»‪ ،‬دیدگاه ها و نظرات‬ ‫بســیار زیادی در خصوص ماهیت این عملیات کودتایی‪،‬‬ ‫ســوابق ان در ترکیــه‪ ،‬علل وقوع و شکســت ایــن اقدام‬ ‫براندازانه و بســیاری دیگر از ابعاد وجنبه هــای ان مطرح‬ ‫شد‪ ،‬چنانکه کارشناسان و صاحب نظران مسائل ترکیه در‬ ‫نوشته ها و اظهار های خود گفتند‪:‬‬ ‫الف‪ -‬هرچند از ترکیه به عنوان کشوری کودتاخیز یاد‬ ‫می شود و این کشور در دوران جنگ سرد (پیش از فروپاشی‬ ‫اتحادجماهیر شوروی ) شاهد سه کودتای موفق به فاصله‬ ‫هر ‪10‬سال یک بار بوده است ولیکن‪ ،‬شرایط امروز داخلی‬ ‫در ترکیه‪ ،‬شرایط منطقه ای و جهانی و موقعیت ارتش در این‬ ‫کشور به گونه ای نیست ک ه عناصر و مقاماتی از ارتش ترکیه‬ ‫بتوانند از ان به نفع سلطه نظامی بر کشو ر بهره برداری کنند‪.‬‬ ‫ب‪ -‬به رغم فقدان شرایط کافی برای تحقق کودتایی‬ ‫موفق در ترکیــه‪ ،‬نباید از وجــود برخــی از نارضایتی های‬ ‫مردمی که کودتاگران را به وقوع کودتــای نافرجام جمعه‬ ‫شب تشویق کرده است‪ ،‬غافل بود؛ ان هم نارضایتی های‬ ‫اقتصادی و سیاســی که از مداخله نظامی ترکیه در سوریه‬ ‫سرچشمه می گیرد و کودتاگران را به این تصور رسانده است‬ ‫که در صورت کودتا‪ ،‬مورد استقبال و پذیرش افکار عمومی‬ ‫قرار خواهند گرفت‪.‬‬ ‫ج‪ -‬عضویت ترکیــه در ناتو ایجاب می کــرد که دیگر‬ ‫اعضای ناتو‪ ،‬به ویژه امریکا کــه حضوری نظامی در ترکیه‬ ‫دارد به ســرعت و با شــدت کودتا را محکوم می کردند که‬ ‫اشکار از چنین اقدامی با ویژگی های مورد اشاره‪ ،‬خودداری‬ ‫کردند‪ .‬این امر به خودی خود نشــان می دهد که امریکا و‬ ‫دولت های غربی‪ ،‬بی میل نبوده و نیســتند که ناامنی های‬ ‫این کشور دامنه وسیع تری پیدا کند‪.‬‬ ‫د‪ -‬مردم ترکیه در مخالفت و مقابله با تحرکات زمینی‬ ‫و هوایــی کودتاچیان‪ ،‬نقش بســیار تحســین برانگیزی را‬ ‫بین الملل‬ ‫نداشته اما چون فرصتی پیش امده اردوغان با نسبت دادن‬ ‫کودتا به گولن‪ ،‬از این داستان برای تسویه ترکیه از حامیان‬ ‫گولن بهره خواهد برد‪.‬‬ ‫کشورهایی چون امریکا و عربستان که بعضا به‬ ‫نقش داشــتن در این کودتا متهم می شوند چه‬ ‫واکنش و نگاهی به وقایع اخیر ترکیه داشتند؟‬ ‫ترکیه بنا بر منافع موقتش یکسری ائتالف با قطر‬ ‫و عربستان داشت که حتی بعضا هواداران حزب عدالت و‬ ‫توسعه نسبت به این مســاله روی خوش نشان نمی‪‎‬دادند‪.‬‬ ‫حتی شاهد بودیم که سعودی‪‎‬ها اختالف نظرهای بسیاری‬ ‫با انکارا به ویژه در بحث مصر داشتند‪ .‬بنابراین دور از تصور‬ ‫نیســت که بگوییم انها از به فرجام رسیدن کودتا در ترکیه‬ ‫خشــنود می‪‎‬شــدند‪ .‬اما امریکا به هیچ وجــه از این کودتا‬ ‫حمایت نخواهد کرد و از همان ابتــدا در حمایت از دولت‬ ‫قانونی به صراحت ســخن گفت‪ .‬در عین حال امروز دیگر‬ ‫موعد کودتا و هواداری غرب از کودتاچیان به پایان رسیده‬ ‫است و واشنگتن این مسئولیت سنگین را برعهده نمی‪‎‬گیرد‬ ‫که بخواهد از کودتا طرفداری کند‪.‬‬ ‫ایا بعد از این تحوالت در ترکیه‪ ،‬شــاهد تغییر در‬ ‫سیاست خارجی این کشور در رابطه با کشورهای‬ ‫منطقه چون ســوریه و عــراق خواهیــم بود؟ به‬ ‫ویژه انکه پیش از این اتفاقــات نیز انکارا اعالم‬ ‫کرده بود کــه در بحث ســوریه تجدیدنظرهایی‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫از زمانی که داود اوغلو برکنار شد و سیاست هایش‬ ‫در خاورمیانه با شکست مواجه شــد و با پیدایش ناگهانی‬ ‫مولفه هایی مانند داعش و حزب کردی در سوریه‪ ،‬تحوالت‬ ‫پیش بینی ناپذیر بود‪ .‬بنابراین اردوغان‪ ،‬بن علی ییلدیریم را‬ ‫به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد تا سیاست های ترکیه در‬ ‫منطقه را مورد بازبینی قرار دهد‪ .‬سیاست شکست ترکیه در‬ ‫خاورمیانه و تضعیف این کشور بیشتر به گردن داود اوغلو‬ ‫به عنوان مطرح کننده این سیاست ها افتاد‪ .‬بنابراین بعد از‬ ‫داود اوغلو شاهد چرخشی در سیاست خارجی ترکیه بودیم‬ ‫و کودتای اخیر نیز این تغییر سیاست را تسریع خواهد کرد‪.‬‬ ‫من تصور می کنم که دولت اردوغان سیاست هایش درباره‬ ‫سوریه را متحول خواهد کرد و یک هدف عمده انها نیز این‬ ‫است که بتوانند از شــکل گیری یک حکومت خودمختار‬ ‫کردی در ســوریه جلوگیری کنند‪ .‬فعال در ظاهر همه چیز‬ ‫به نفع اردوغان پیش می رود و حتــی اگر انتخاباتی برگزار‬ ‫شود شاید چند درصدی به ارای او افزوده شده باشد‪ .‬این‬ ‫احتمال که راه برای تغییر سیســتم ترکیــه از پارلمانی به‬ ‫ریاستی باز شود نیز دور از تصور نیست‪ .‬قبال برخی احزاب‬ ‫و حتی حامیان عدالت و توسعه با این مساله مخالف بودند‬ ‫اما شــاید اگر امروز که هیجاناتی در ترکیــه به وجود امده‬ ‫همه پرسی در این رابطه برگزار شود‪ ،‬طرح اردوغان ارای‬ ‫کافی را به دست بیاورد‪.‬‬ ‫البته این نکته را نیز گوشزد کنم که تجربه دموکراسی‬ ‫در ترکیه نشــان داده که به رغــم این مســائل‪ ،‬کار برای‬ ‫اردوغان خیلی هم اســان نخواهــد بود ‪ ،‬چرا کــه به نظر‬ ‫می رسد این هیجانات چند روزه فروکش کنند و دوباره قضیه‬ ‫در مدار سابق بچرخد‪.‬‬ ‫ممکن اســت بعــد از ایــن بازهم شــاهد چنین‬ ‫اقدامات کودتایی در ترکیه باشیم یا عصر کودتا‬ ‫دیگر پایان یافته تلقی می شود؟‬ ‫اتفاق اخیر در ترکیه نشان داد که کودتاچیان در‬ ‫ترکیه به اسانی نخواهند توانست به اهدافشان دست یابند‬ ‫و اگر هم زیادی اصرار بورزند یک کودتای بســیار خونین‬ ‫را رقم خواهند زد‪ .‬به نظر من هیچ شخصی این مسئولیت‬ ‫را برعهده نخواهد گرفت و ایــن درس بزرگی برای ارتش‬ ‫بود ‪ ،‬بنابراین به نظر می رسد که خطر کودتا در ترکیه برای‬ ‫همیشه رفع شده است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫ایفاکردند و در مقابله با توطئه های براندازانه که به احتمال‬ ‫قوی ریشه خارجی دارد‪ ،‬امتحان خوبی را پس دادند‪ .‬پیام‬ ‫این نقش افرینی سرنوشت ســاز به مقامات ترکیه ان است‬ ‫که‪ :‬به مردم این کشور اهمیت بیشتری بدهند و از نزدیکی‬ ‫روابط با رژیم هایی که در ضدیت بــا منافع ملی مردم ترکیه‬ ‫حرکت می کنند‪ ،‬خود داری کنند‪.‬‬ ‫هـــ‪ -‬یک هفتــه قبــل از کودتــای نافرجــام ترکیه‪،‬‬ ‫نخســت وزیر ترکیه از سیاست از ســرگیری روابط عادی با‬ ‫سوریه سخن گفت که به معنی پایان مداخالت غیرقانونی‬ ‫در سوریه بود‪ .‬برخی تحلیلگران براین اعتقادند که اعالم‬ ‫این سیاست کافی بود تا دولت های غربی و حکومت های‬ ‫مرتجع مورد حمایت انها در منطقه‪ ،‬اندیشه های براندازانه‬ ‫خود را از طریق غیر مستقیم عملی کنند‪.‬‬ ‫و‪ -‬پیوند هــای حــزب عدالــت و توســعه ترکیــه بــا‬ ‫اخوان المســلمین‪ ،‬این احتمــال را افزایــش می دهد که‬ ‫نظامیان کودتاچــی ترکیه‪ ،‬افکاری هماننــد افکار «ژنرال‬ ‫السیسی» در مصر دارند و امید ان را داشته اند تا در کودتای‬ ‫نظامی همانند کودتاچیان مصری‪ ،‬مورد حمایت های غرب‬ ‫و ارتجاع منطقه قرار گیرند‪.‬‬ ‫اگرچه این نظــرات و دیدگاه های شــش گانه (باال)‬ ‫به موضوعات مختلفی اشاره می کنند‪ ،‬ولیکن در مجموع‬ ‫براین امر داللت دارند که‪ :‬کودتا در ترکیه‪ ،‬برخالف برخی از‬ ‫برداشت های نادرست‪ ،‬اقدامی نمایشی نبوده و کودتاچیان‬ ‫جــدی‪ ،‬در صدد براندازی نظام سیاســی این‬ ‫به طور کامال ّ‬ ‫کشور و به دســت گرفتن قدرت بوده اند؛ کودتاچیانی که‬ ‫تعداد انها نیز باتوجه به امار بازداشت شدگان‪ ،‬اندک نبوده‬ ‫و براساس قرائن و شواهد بســیار‪ ،‬چراغ سبز هایی را هم از‬ ‫جانب قدرت های غربی و برخی از مرتجعین منطقه دریافت‬ ‫کرده اند و یا الاقل‪ ،‬امید ان را داشته اند که عالوه بر بهره مند‬ ‫شــدن از حمایت های ناراضیان داخلی‪( ،‬همانند عملیات‬ ‫کودتایی سه ســال پیش نظامیان مصری به رهبری ژنرال‬ ‫السیسی) از حمایت های همه جانبه دیکتاتوری های مرتجع‬ ‫منطقه نیز برخوردار شوند‪.‬‬ ‫در ایــن خصوص‪ ،‬شــماری از تحلیلگــران‪ ،‬اعالم‬ ‫مخالفت اتحادیه اروپــا و مخالفت هــای ضمنی مقامات‬ ‫واشــنگتن با مجازات های شــدید عوامل کودتا را ازجمله‬ ‫نشانه های وجود پیوندهای مســتقیم وغیرمستقیم انان و‬ ‫دنیای غرب می دانند و براین اعتقادندکه نه تنها گرایش های‬ ‫اخوانی دولت انکارا‪ ،‬بلکه برخی از موضع گیری های اخیر‬ ‫این دولت در خصوص ســوریه و گروهک های تکفیری‪،‬‬ ‫کودتای ترکیه زمینه اجتماعی‬ ‫داشت‬ ‫سبب پدید امدن ناخشنودی هایی در میان دولت های غربی‬ ‫و حکومت های ارتجاعی منطقه شده و انگیزه هایی را برای‬ ‫تغییر قدرت در ترکیه پدید اورده است‪.‬‬ ‫ارتش و دســتگاه امنیتی ترکیه در پایان نخســتین‬ ‫روز از وقوع کودتــای نافرجام در این کشــور‪ ،‬طی بیانیه و‬ ‫اظهارنظرهایی رســمی‪ ،‬از پایان عملیاتی کودتایی سخن‬ ‫گفتند و بدین طریق به مردم ترکیه ایــن اطمینان را دادند‬ ‫که تحــرکات مســلحانه و براندازانه عناصــر کودتا چی به‬ ‫پایان رسیده است‪ .‬اما هنوز از انتشار این اطالعیه ساعاتی‬ ‫نگذشته بود که از عموم مردم به ویژه اهالی دو شهر کلیدی‬ ‫انکارا (پایتخت) و استانبول خواستند تا برای جلوگیری از‬ ‫هرگونه تحرکی براندازانه‪ ،‬حضور شبانه خود را در خیابان ها‬ ‫و میادین شهرها اســتمرار و تداوم بخشــند‪ .‬پیداست که‬ ‫صدور چنین فراخوانــی‪ ،‬به معنای ان بــود که عالی ترین‬ ‫مقامات سیاسی ترکیه نیز براین اعتقاد بودند ک ه خطر تداوم‬ ‫عملیات کودتایی و براندازانه‪ ،‬به کلی از میان نرفته و این‬ ‫احتمال همچنان وجود دارد که تحرکات مسلحانه مخالفان‬ ‫همچنان ادامه پیدا کند‪ .‬افزون بر فراخوان مربوط به حضور‬ ‫شــبانه مردم درخیابان هــا‪ ،‬موضوعات زیر نیــز به عنوان‬ ‫نشانه هایی از خطر بازگشــت کودتاگران به صحنه و وقوع‬ ‫درگیری ها درمراکز کلیدی وحساس حکایت می کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬سخنان مالوچ مشــاور رجب اردوغان در مصاحبه‬ ‫با شــبکه ‪ TRT‬در خصــوص احتمال توزیع ســاح در بین‬ ‫شهروندان برای دفاع مشروع‬ ‫‪ -2‬تخلیــه پارلمــان و برخی از ســاختمان های مهم‬ ‫دولتی‬ ‫‪ -3‬انتشــار گزارش هایی دربــاره ناپدید شــدن ده ها‬ ‫بالگــرد نظامی و پــرواز جنگنده های ترکیه بــرای مقابله با‬ ‫حرکت مخالف‬ ‫‪ -4‬وقــوع تیراندازی هــای پراکنــده در اطــراف‬ ‫ساختمان های مهم دولتی‬ ‫از اینکــه بگذریم بایــد به واکنش هــای احتمالی و‬ ‫شــدیدی که ممکن است در اثر ســرکوب کودتا‪ ،‬دامنگیر‬ ‫«دولت انکارا» شده و در اینده به وقوع بپیوند د نی ز به عنوان‬ ‫یکی از عوامــل موثر در تحــوالت اتی ترکیه اشــاره کرد؛‬ ‫واکنش هایی که با عنوان « عوامل بســیار خطر ساز برای‬ ‫تقویت مجدد انگیزه کودتا» (ادامه راه کودتا گران ) از ان‬ ‫یاد می شــود و در ردیف همان خطراتی اســت که «رابرت‬ ‫فیســک» در یکی از شــماره های هفته گذشــته روزنامه‬ ‫«ایندیپندنت » به ان اشاره کرد‪« .‬رابرت فیسک» درنوشته‬ ‫خود پیش بینی کرده بود که ترکیه دراینده ای نه چندان دور‪،‬‬ ‫شاهد یک کودتای موفق خواهد بود‪ ،‬چراکه از دیدگاه وی‪،‬‬ ‫اقتدار اردوغان درمیان ارتش کاهش یافته و از این به بعد‪،‬‬ ‫نیروهای مسلح ترکیه مطیع وی نخواهند بود‪.‬‬ ‫در این خصوص برخی از تحلیلگران با اشاره به امار‬ ‫بازداشت شدگان و همچنین زخمی که از ناحیه دستگیری‬ ‫ومجازات انها بر پیکر امنیت و ارامش ترکیه وارد می شود‪،‬‬ ‫پیش بینی می کنند که بازگشت به اوضاع عادی در ترکیه‪ ،‬نه‬ ‫تنها میسر نخواهد بود‪ ،‬بلکه این میزان دستگیری و عزل‬ ‫عناصر کلیدی در ارتش‪ ،‬پلیس و قوه قضائیه به معنی پدید‬ ‫امدن حتمی واکنش های نامطلوبــی در اینده خواهد بود‪:‬‬ ‫براســاس این امار ‪103‬تن از ژنرال های نظامی (تیمســار‬ ‫و دریادار) دســتگیر شــده و ‪ 8777‬نفــر از کارکنان دولتی‬ ‫برکنار شــده اند که شامل ‪ 4774‬افســر پلیس‪ ،‬ژندارمری و‬ ‫‪ 30‬فرماندار و شهردارهستند‪ .‬در این امار از عزل و برکناری‬ ‫حدود ‪ 2700‬قاضی سخن گفته شــده است‪.‬حال اگرچه ‬ ‫بخشــی از این برکناری ها‪ ،‬ممکن است در نتیجه استفاده‬ ‫دولت ترکیه از فرصــت برای تصفیه ارتــش و پلیس وقوه‬ ‫قضائیه باشــد ولیکن قاعدتــا دراین خصــوص نیز بدون‬ ‫واکنش های نامطلوب نخواهد بود‪.‬‬ ‫سیامک کاکایی‬ ‫‪8‬‬ ‫پژوهشگر مسائل ترکیه‬ ‫دســتگیری های پی در پی و چندهزار نفری افسران‬ ‫ارشد و جزء در ترکیه به بهانه نقش انها در کودتای نافرجام‬ ‫این ظن و احتمال را قوت بخشــیده اســت کــه کودتا به‬ ‫فرصتی برای رجب طیب اردوغان تبدیل شد تا به پاالیش‬ ‫نظامیان و ارتش بپردازد؛ نکته ای کــه او پس از کودتا به‬ ‫ان اشاره کرده و گفته بود که تسویه جدی در ارتش انجام‬ ‫می گیرد‪ .‬اما اگر چه دستگیری ها و سختگیری ها بعد از هر‬ ‫کودتای نافرجام‪ ،‬امری طبیعی به نظر می رسد لیکن نفس‬ ‫وقوع کودتا در ترکیه ای که در ســالیان اخیر نظامیان را در‬ ‫حاشیه سیاست قرار داده بود قابل تامل و سوال برانگیز است‬ ‫و شاید همچنان مهمترین پرسش و سوال اصلی ان باشد که‬ ‫علت و پیامدهای کودتای نافرجام ‪ 15‬ژوئن ترکیه چه بود؟‬ ‫طبق یک دیدگاه که توســط دولت عنوان می شود‪،‬‬ ‫کودتا ناشی از دخالت «جماعت خدمت» وابسته به فتح الله‬ ‫گولن است و براساس دیدگاه دیگر این کودتا نتیجه اعمال‬ ‫سیاست های چند ساله اردوغان در رابطه با ارتش است‪.‬‬ ‫کودتای نافرجام نظامــی در ترکیه بحث های زیادی‬ ‫را در مــورد چگونگی و چرایی کودتا مطرح کــرد و در اینده‬ ‫نیز به عنــوان نقطه عطفــی در تحلیل مســائل مربوط به‬ ‫نگرش به نظامیــان‪ ،‬میزان نقش انها در ســاختار قدرت و‬ ‫چگونگی تعامل و یا تقابــل دولــت ا‪.‬ک‪.‬پ و اردوغان با‬ ‫منتقدان و مخالفانش خواهد بــود‪ .‬در کودتایی که رخ داد‬ ‫برخی شاخصه ها برجسته بود‪ .‬مثل نقش مردم در مواجهه‬ ‫با کودتا و در توقف عملیات کودتا از سوی نظامیان که این‬ ‫نقش کودتــای فعلی را با چهار کودتــای قبلی نظامیان در‬ ‫ترکیه متمایز می کند‪.‬‬ ‫همچنین عامل اگاهی بخشــی و نقش رســانه در به‬ ‫بین الملل‬ ‫ایا کودتا واقعا کودتا بود؟‬ ‫چرخش در‬ ‫سیاست خارجی اردوغان‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫امروز بــا وجود اینکه تقابل بــا نظامیان و‬ ‫به حاشــیه راندن انها در مدار سیاســت‬ ‫اردوغــان خواهد بــود ولــی ارتش یک‬ ‫بازیگــر در صحنه داخلی ترکیه اســت و‬ ‫دولت نمی توانــد به طور کامــل انها را از‬ ‫معادالت داخلی و خارجی دور کند‬ ‫بین الملل‬ ‫میدان اوردن مردم و تاثیر انها بر پیشبرد مالحظات سیاسی‬ ‫که وجود داشت در کودتای ترکیه کامال خودنمایی می کرد؛‬ ‫یکی دیگر از شــاخصه های مهــم در کودتا شــبکه های‬ ‫اجتماعی بــود‪ .‬هر چند کودتاچیان با تصرف رســانه های‬ ‫تلویزیونــی فکــر می کردند کــه توانســته اند نبض قدرت‬ ‫رسانه ای را به دست بگیرند ولی دیدیم که قدرت رسانه ای ‬ ‫در دست شهروندانی بود که به سرعت به خیابان ها امده و‬ ‫با کودتا مقابله کردند‪ .‬در واقع حضور مردم در خیابان ها نه‬ ‫به کودتا بود‪.‬‬ ‫باید توجه داشت که دوره کودتا در ترکیه و در منطقه به‬ ‫سر امده است و حتی اگر کودتاچیان موفق می شدند اداره‬ ‫مناطق مختلف شهر را به دســت بگیرند مشخص نبود که‬ ‫بتوانند گستره نفوذ خود در کشور را بیشتر کنند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر کودتــای اخیر ترکیــه همه گیر نبود؛‬ ‫نظامیانی که در بدنه ارتش نســبت به اقدامــات و نگرش‬ ‫اردوغان در حکومت ناراضی بوده و تقابلی ‪ 14‬ساله داشتند‪،‬‬ ‫دست به کودتا زدند‪.‬‬ ‫در رابطه با همه گیر نبودن کودتــا نکته ای که جلب‬ ‫توجه می کند این اســت که اقدامات ارتش تنها محدود به‬ ‫دو شهر استانبول و انکارا شد‪ .‬در مناطق دیگر سازمان دهی‬ ‫و انســجام درونی در میان کودتاچیان وجود نداشت که با‬ ‫برنامه ای حساب شده شهرهای بزرگ را هدف قرار دهند‪.‬‬ ‫همچنینشخصرجبطیباردوغان‪،‬جنبشخدمت‬ ‫و فتح الله گولن را عامل این کودتا معرفی کرده و از امریکا‬ ‫خواسته است باتوجه به اینکه او ساکن پنسیلوانیا است او‬ ‫را تحویل ترکیه بدهند‪ ،‬باید توجه داشت که جنبش خدمت‬ ‫وابسته به فتح الله گولن است‪ .‬او شخصیتی مذهبی دارد و‬ ‫در ســاختار اجتماعی و نهادهای امنیتی ترکیه نفوذ داشته‬ ‫اســت‪ .‬هم چنین تقابلی چندین ســاله بین دولت عدالت‬ ‫و توســعه با جنبش خدمت وجود داشــته است‪ .‬سال های‬ ‫پیش بسیاری از مدارسی که وابســته به این جنبش بودند‬ ‫بسته شدند‪.‬‬ ‫گولن قبال بــه حامیان خــود گفتــه بود کــه باید در‬ ‫شــریان های اصلی نهادهای دولتی و مراکز قدرت ترکیه‬ ‫نفوذ داشــته باشــیم؛ عقیده او این بود که از این طریق به‬ ‫تدریج قدرت به دســت حامیان او خواهــد افتاد‪ .‬این نگاه‬ ‫دولتی نســبت به تحلیل ماجرای کودتا و ربط دادن ان به‬ ‫جنبش فتح الله گولن است‪.‬‬ ‫در عرصه کارشناسی نسبت به کودتا دیدگاهی وجود‬ ‫دارد مبنی بر اینکه در بدنه نظامیــان ترکیه نارضایتی هایی‬ ‫وجود داشته است و در ســال های پس از ‪ 2003‬که حزب‬ ‫عدالت و توسعه روی کار امده تاکنون در چند مرحله تقابل‬ ‫جدی بین نظامیان و عدالت و توســعه و هم چنین شخص‬ ‫اردوغان ایجاد شده است‪.‬‬ ‫چند ســال پیــش اردوغــان اعــام کــرد نظامیان‬ ‫قصد انجام کودتــا دارند و به همین بهانه تعــداد زیادی از‬ ‫ژنرال های ارشد ترکیه از سال های ‪ 2004‬تا ‪ 2007‬بازداشت‬ ‫شدند و بعد از ان هم در ژاندارمری‪ ،‬پلیس و سایر نهادهای‬ ‫مربــوط به ارتش تعــداد زیادی از افســران ارشــد و حتی‬ ‫درجات پایین تر دستگیر شــدند؛ بنابراین تقابل بین ارتش‬ ‫و جنبش عدالت و توســعه وجود داشته اســت ولی از سال‬ ‫‪ 1997‬و اخرین کودتای نظامیان ترکیه که از ان به کودتای‬ ‫پســت مدرن یا کودتای ســفید علیه دولت قانونی اربکان‬ ‫یاد می شود پس از ان چنین کودتایی در ترکیه نداشتیم‪.‬‬ ‫منتها تقابل دولت با نظامیان همواره وجود داشــته‬ ‫اســت و در نهایت چند ســال پیش و پس از اصالح قانون‬ ‫اساســی ترکیه نقش نظامیان در قدرت و سیاست کم شد‪.‬‬ ‫عمال نظامیان به حاشــیه و کاخ شیشــه ای سیاست رانده‬ ‫شــدند و همین وضعیت در بین بســیاری از نظامیان باقی‬ ‫ماند‪.‬‬ ‫برخی دیگــر هم کودتــا را یک بــازی و ســناریویی‬ ‫می بینند که بــرای افزایش قدرت حزب عدالت توســعه و‬ ‫شخص اردوغان برنامه ریزی شد‪ .‬این تنها یک نظر است و‬ ‫نمی توان روی ان مانور داد‪.‬‬ ‫در هرصورت زمانی که دیدگاه هــای متفاوت را کنار‬ ‫هــم می گذاریم نتیجــه می گیریم کــه ترکیه در شــرایط‬ ‫اجتماعی و سیاســی ابســتن چنین تحوالتی بوده اســت‬ ‫و وقتی به صحنــه سیاســت خارجی بازمی گردیم شــاهد‬ ‫انتقادها نســبت به رویکرد سیاســت خارجــی اردوغان در‬ ‫گذشــته بودیم و در داخل ترکیه نیز ســطوح نابســامانی و‬ ‫تقابل بین دولت با کردها و هم چنین سایر گروه های دیگر‬ ‫مانند علویان و جنبش خدمت در کنــار مقابله با نظامیان به‬ ‫چشم می خورد‪ .‬اما مساله مهم تر در ارتباط با کودتا واکنش‬ ‫گروه ها و جریان های سیاســی اســت که مانعی بر سر به‬ ‫نتیجه رسیدن کودتا بود‪ .‬هم چنین وجه دیگر‪ ،‬مواضع واحد‬ ‫تمامی جریان ها و گروه های سیاســی شــامل ملی گراها‪،‬‬ ‫کردها‪ ،‬حرکت ملی و‪ ...‬بود که همگــی کودتا را محکوم‬ ‫کردند و بین دو موضوع تفکیک قائل شدند؛ یکی انتقادها‬ ‫به دولت اردوغان و دیگری تمایز ان با کودتا‪.‬‬ ‫باید مدنظر داشت ارتش و نظامیان در ترکیه از ‪1923‬‬ ‫که جمهوری ترکیه تشکیل شد تا یک دهه پیش نقش بارز‬ ‫و مستقیمی در اداره حکومت و سیاســت در ترکیه داشتند‬ ‫و چهار دوره کودتا در ترکیه به وقوع پیوســته است‪ .‬قبل از‬ ‫ان نیز کمال پاشــا اتاتورک خود یک ژنرال بود و نظامیان‬ ‫کامال قدرت را در دست داشتند‪ .‬امروز با وجود اینکه تقابل‬ ‫با نظامیان و به حاشیه راندن انها در مدار سیاست اردوغان‬ ‫خواهد بود ولی ارتش یک بازیگــر در صحنه داخلی ترکیه‬ ‫اســت و دولت نمی تواند به طور کامل انهــا را از معادالت‬ ‫داخلی و خارجی دور کند‪.‬‬ ‫برخی به نقش خارجی ها در کودتــای نافرجام ترکیه‬ ‫اشــاره می کنند اما من به چنیــن جمع بندی نرســیدم و به‬ ‫عقیده من دولت ترکیه تنها در این زمینه نقش داشته است‪.‬‬ ‫فتح الله گولن در امریکا ساکن اســت‪ ،‬اردوغان خواهان‬ ‫تحویل دادن او شده است‪ .‬در رابطه با واکنش سریع امریکا‬ ‫تاملی وجود دارد ولی فعال نمی شــود در رابطه با این مورد‬ ‫گمانه زنی کرد‪.‬‬ ‫در ادامه اینکه اردوغان برای برقراری امنیت بیشــتر‬ ‫در کشور باید چندین مساله را مدنظر داشته باشد؛ دولت ها‬ ‫در سیاســت خارجی خود بر دو اصل اهــداف و منافع ملی‬ ‫حرکت می کنند‪ .‬در سال های اخیر سیاست خارجی ترکیه‬ ‫دستخوش تنش هایی شده است‪ .‬به ویژه در ارتباط با سوریه‬ ‫و در دو ماه اخیر نیز شاهد چرخش در سیاست خارجه ترکیه‬ ‫مبتنی بر بازگشت به منطقه و تنش زدایی با روسیه و توجه به‬ ‫گرم کردن روابط با همســایگان هستیم‪ .‬از نتایج کودتا در‬ ‫عرصه سیاســت خارجی ترکیه نیز می توان این احتمال را‬ ‫مطرح کرد که اردوغان پس از فروکش کردن فضای کودتا‬ ‫به تعدیل در سیاســت خارجه ترکیه و ایفای نقش جدید در‬ ‫منطقه اقدام کند‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه ترکیه کشــوری مهــم و تاثیرگذار در‬ ‫منطقه اســت و ایران هم کودتا را از همــان ابتدا محکوم‬ ‫کرد‪ ،‬چرا که کشورمان نســبت به بی ثباتی کشور همسایه‬ ‫خود حساس است و با حساسیت ان را پیگیری خواهد کرد‪.‬‬ ‫نباید فراموش کرد که بی ثباتی مساله ای نیست که نسبت به‬ ‫کشورهای همسایه خواهان ان باشیم‪ .‬جمهوری اسالمی‬ ‫ایران خواهان حکومت قانون در ترکیه اســت و نســبت به‬ ‫کودتاچیان با دی د تردید نگاه می کند و قطعا ثبات در ترکیه با‬ ‫ثبات و ارامش در منطقه نیز همراه خواهد بود‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اسطوره زدایی از طیب‬ ‫اردوغان مدیون دموکراسی شد‬ ‫حسین پاشایی‬ ‫کاندیدای دکترای علم سیاست دانشگاه انکارا‬ ‫‪9‬‬ ‫در شــب ‪ 15‬ژوئن بخشــی از نیروهای مسلح ترکیه‬ ‫اقدام به کودتای نافرجامی کردند که این شب را در تاریخ‬ ‫معاصر ترکیه به نام شــب پیروزی دموکراسی بر ترکیه رقم‬ ‫زد‪ .‬در چند سوال و جواب سعی خواهم کرد وقایع ان شب‬ ‫را تحلیل کنم‪:‬‬ ‫ چه نامی می توان بر وقایع شب ‪ 15‬ژوئن نهاد؟‬ ‫برای پاســخ به این ســوال با قطعیت و بدون تردید‬ ‫باید کودتا را بر زبان اورد یا به تعبیر دقیق تر اقدام و تالش‬ ‫برای کودتا‪.‬‬ ‫تئاتر و نمایش نامیــدن این اقدام باتوجــه به وقایع‬ ‫ی که با‬ ‫و نتایــج ان نمی تواند تعبیر درســتی باشــد‪ .‬اقدام ‬ ‫مشــارکت بســیاری از ژنراالن و افســران عالی رتبه ارتش‬ ‫صورت گرفت بــا وقایعی همچون بمبــاران مجلس کبیر‬ ‫ترکیــه‪ ،‬بمباران نهــاد ریاســت جمهوری‪ ،‬بمبــاران هتل‬ ‫محل اقامت اردوغان‪ ،‬بمباران مقر نیروهای ویژه ارتش‪،‬‬ ‫نیروهای ویژه پلیس‪ ،‬کشــتار نیروهای مردمی‪ ،‬پرواز اف‬ ‫‪ 16‬هــا و هلیکوپترها و شکســت دیوار صوتــی در انکارا و‬ ‫استانبول و شهرهای بزرگ‪ ،‬تسخیر‬ ‫رادیــو و تلویزیون دولتی‪ ،‬تســخیر‬ ‫ســاختمان مرکــزی اژانــس خبری‬ ‫دوغان (شــبکه تلویزیونی ســی ان‬ ‫ان تورک‪ ،‬کانال د‪ ،‬روزنامه حریت)‪،‬‬ ‫مسلما در ادبیات سیاسی نمی تواند‬ ‫تعبیری جز کودتا داشته باشد‪.‬‬ ‫ارتباط ارتشبد اومیت دوندار‪ ،‬فرمانده یکم ارتش ترکیه هم‬ ‫با اردوغان تماس می گیرد و بــه او اظهار وفاداری می کند‬ ‫و سریعا اردوغان را به خروج از هتل و رفتن به استانبول به‬ ‫جای انکارا دعــوت می کند و اظهار مــی دارد که می تواند‬ ‫امنیت اردوغان را در اســتانبول مهیا کند‪ .‬بــه روایتی ‪15‬‬ ‫دقیقه و به روایت دیگر ‪ 62‬دقیقــه بعد از خروج اردوغان از‬ ‫مارماریس‪ ،‬هتل محل اقامت او بمباران می شود‪.‬‬ ‫ سازماندهی و طرح ریزی کودتا را‬ ‫چه کسانی انجام دادند؟‬ ‫ت کودتا‪،‬‬ ‫در خصوص سازماندهی و طرح ریزی عملیا ‬ ‫عبدالقادر ســلوی یکی از دو خبرنگاری که شب حادثه ان‬ ‫ارتباط فیس بوکی زنده را با رئیس جمهــور اردوغان برقرار‬ ‫کردنــد در روزنامــه حریت چنیــن می نویســد‪« :‬خلوصی‬ ‫اکار پاشــار فرماندهی کل ارتش‪ ،‬حول و حوش ساعت ‪5‬‬ ‫عصر از تالش عده ای برای انجام کودتا باخبر می شــود‪.‬‬ ‫کودتاچیان وارد دفتر پاشــا می شــوند و او را به زور اسلحه‬ ‫و انداختن کمربند به دور گردنــش وادار به امضای بیانیه‬ ‫کمیته صلح در کشــور می کنند که با مقاومت پاشا روبه رو‬ ‫می شوند‪ .‬ارتشبد اکار را در ساعت ‪ 3.05‬به پایگاه هوایی‬ ‫اکینجی که فرماندهی ان در دســت داماد ارتشــبد اکین‬ ‫اوزترک‪ ،‬فرمانده سابق نیروی هوایی و عضو شورای عالی‬ ‫نظامی _ از او به عنوان فرمانده کل کودتا نام برده می شود‪ -‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫ چه کسی کودتا را انجام داد؟‬ ‫فرماندهی کودتا و ستون اصلی‬ ‫افسران مشارکت کننده در ان را افراد‬ ‫مرتبط بــا جماعــت فتح اللــه گولن‬ ‫تشکیل می دهند‪ .‬طبیعتا افرادی نیز‬ ‫به دالیل و جاه طلبی های شــخصی‬ ‫نیز می توانند دخیــل در این جریان‬ ‫باشــند‪ .‬البتــه ســازمان جماعت در‬ ‫اســتخدام و اقناع کردن دیگر افراد‬ ‫برای پیوستن به انها مهارت بسیاری‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫در این رابطه اظهارات یکی از‬ ‫مفسرین شبکه ســی ان ان ترک(مته یارار) خالی از فایده‬ ‫نیســت ؛ هنگامی که ســه هلیکوپتــر از کودتاچیان برای‬ ‫بمب باران و کشــتن اردوغان عازم هتل محل اقامت او در‬ ‫مارماریس بودند در گفت وگویی که در بیســیم با یکدیگر‬ ‫داشتند ‪ -‬میت ان را شنود کرده است‪ -‬با خنده به هم می گویند‬ ‫که تو می خواستی وارد النه های ما بشوی‪ ،‬داریم می اییم‬ ‫که وارد النه ات بشویم‪(.‬اشــاره به گفتــه اردوغان پس از‬ ‫وقایع ‪ 17‬و ‪ 25‬دســامبر ‪ 2015‬که خطاب به تشــکیالت‬ ‫جماعت گفته بود هر کجا باشید شما را پیدا خواهیم کرد‪،‬‬ ‫وارد النه هایتان خواهیم شــد و از انجــا بیرونتان خواهیم‬ ‫کشید‪).‬‬ ‫ایــن مکالمه خلبان هــا را میت شــنود می کنــد و به‬ ‫اردوغان جهت خروج سریع از هتل هشدار می دهد‪ .‬در این‬ ‫منتقل می کنند‪ ».‬اینکه چه کسی کودتا را طرح ریزی کرده‬ ‫است‪ ،‬نام سپهبد متین ای یی دیل مطرح است‪ .‬همچنین‬ ‫نام سرهنگ محرم کوسه‪ ،‬مشاور حقوقی سابق فرماندهی‬ ‫کل ارتش که چندی پیش به خاطر تحرکات زیاد در ایمیل‬ ‫شخصی و گوشی تلفنش‪ ،‬به او مشکوک شده و از کار برکنار‬ ‫کرده بودند‪ ،‬مطرح است‪.‬‬ ‫بنابه اطالعات دیگری که سلوی به ان اشاره می کند‪،‬‬ ‫گویی قرار بوده کودتا در تاریخ چهارشنبه ‪ 4‬می انجام یابد‬ ‫که به دلیل برکناری کوسه به تاریخ‪ 15‬ژوئن منتقل می شود‪.‬‬ ‫ چرا باید جماعت اقدام به کودتا کند؟‬ ‫جماعت فتح الله گولن متحد و متفق سابق اردوغان‬ ‫در مبــارزه با نیروهای ســکوالر و در راس انهــا ارتش بود‪.‬‬ ‫ طی دو پرونده مشهور به ارگنکون و بالیوز‪ ،‬با کمک شبکه‬ ‫پیچیده جماعــت‪ ،‬اردوغان دســت به تصفیــه و اخراج و‬ ‫محاکمه ژنرال ها و افسران عالی رتبه ارتش کمالیستی زد‪.‬‬ ‫تا جایی که ارتشبد ایلکر باشبوغ فرمانده کل سابق ارتش به‬ ‫جرم تشکیل گروه تروریســتی و تالش برای ساقط کردن‬ ‫جمهــوری ترکیه به حبس ابــد محکوم شــد هرچند پس از‬ ‫پایان یافتن ماه عسل اردوغان با جماعت از زندان ازاد شد‪.‬‬ ‫پس از اخراج ژنرال ها و افسران معروف به وفاداری از‬ ‫ارزش های کمالیستی‪ ،‬افسران مرتبط و نزدیک به دولت و‬ ‫جماعت ب ا ترفیع های زودهنگام به فرماندهی های بلند پایه‬ ‫ارتش رسیدند‪ .‬پس ا ز رابطه دولت با جماعت شکراب شد و‬ ‫این دو تبدیل به دشمنان خونین یکدیگر شدند که اوج این‬ ‫اختالفات را در وقایع ‪ 17‬و ‪ 25‬دسامبر ‪ 2014‬شاهد بودیم ‪.‬‬ ‫دولت شروع به تصفیه وفاداران جنبش گولن از نهاد پلیس‬ ‫و قضاییه کرد‪ .‬مقابله جانانه نیروهای پلیس با کودتاچیان‬ ‫در شب حادثه نشــان از موفقیت امیز بودن این تصفیه ها‬ ‫داشته است‪ .‬پس از پلیس و قضا ئیه‪ ،‬نوبت ارتش فرا رسیده‬ ‫بود‪ .‬قرار بر این بود که در روزهای اتی شورای عالی نظامی‬ ‫تشــکیل جلســه داده و حکم به اخراج نیروهای وفادار به‬ ‫جماعت از ارتش دهد‪ .‬به نظر می رسد باتوجه به برخوردهای‬ ‫شدید دولت در دوسال گذشــته با نیروهای جماعت‪ ،‬انها‬ ‫قصد داشتند با ضربه ای طالیی‪ ،‬کار دولت را یکسره کنند‪.‬‬ ‫ چرا کودتا ناکام ماند؟‬ ‫در این مــورد می توان به چنــد واقعیت اشــاره کرد‪.‬‬ ‫برای مثال‪ :‬خارج بودن این کودتا از اراده سلســله مراتب‬ ‫فرماندهی در ارتش‪ .‬کودتاچیان فرماندهی کل ستاد ارتش‬ ‫و فرماندهی نیروهای سه گانه را به گروگان گرفته بودند‪.‬‬ ‫پــس از اعــام وفــاداری‬ ‫فرماندهی یکــم ارتش بــه اردوغان‬ ‫و بعــد از اینکــه معلوم شــد ارتشــبد‬ ‫خلوصی اکار فرماندهی کل در اسارت‬ ‫کودتاچیان است‪ ،‬اردوغان در اقدامی ‬ ‫هوشمندانه‪ ،‬ارتشبد دوندار را وکالتا به‬ ‫فرماندهی کل ارتــش منصوب کرد‪.‬‬ ‫این اقــدام در تبعیت ســایر نیروهای‬ ‫ارتش که مخالف کودتا بودند به دولت‬ ‫و مقابلــه انان بــا کودتاچیان بســیار‬ ‫مثمر ثمر واقع شد‪.‬‬ ‫از وقایــع مهمــی کــه در ناکام‬ ‫ماندن کودتا مهم قلمداد می شــود‪،‬‬ ‫کشته شــدن یکی از ژنرال های مهم‬ ‫کودتا که مامور تصرف مقر نیروهای‬ ‫ویژه بوده اســت‪ .‬این ژنرال که با ‪20‬‬ ‫نفر وارد مقر نیروهای ویژه شده بود به‬ ‫سمت فرماندهی مقر می رود و به یکی‬ ‫از دو اجودان فرماندهی می گوید که‬ ‫از این پــس فرمانده ایــن مکان من‬ ‫هستم‪ .‬اجودان بی درنگ اســلحه کمری خود را دراورده و‬ ‫ژنرال را همانجا می کشــد و خود نیز توسط همراهان ژنرال‬ ‫کشته می شود‪ .‬تصرف مقر نیروهای ویژه اگر میسر می شد‬ ‫می توانســت جریان کودتا را تغییر دهد چــرا که نیروهای‬ ‫ویژه در اقدامات مقابله ای ان شــب نقش ویژه ای داشتند‬ ‫و در صبحگاه ‪ 16‬ژوئن با حملــه به پایگاه هوایی اکینجی‪،‬‬ ‫مقر فرماندهی کودتاگران‪ ،‬ارتشبد خلوصی اکار را از دست‬ ‫کودتاگران نجات می دهند‪.‬‬ ‫در اقدامی دیگر کودتاگران با تصرف رادیو وتلویزیون‬ ‫دولتــی (ت ر ت) و مجبور کردن یکــی از مجریان ت ر ت‬ ‫برای قرائت متن اطالعیه کودتا قصد داشتند طبقه سکوالر‬ ‫و غیر مذهبی جامعه ترکیه را با خود همراه سازند‪ .‬با نگاهی به‬ ‫متن بیانیه کودتا که توسط کمیته ای به نام «کمیته صلح در‬ ‫بین الملل‬ ‫کشور» ‪ -‬که برگرفته از شعار صلح در کشور و صلح در جهان‬ ‫اتاتورک بود ‪ -‬تنظیم شده بود‪ ،‬مشخص می شود کودتاگران‬ ‫با اگاهی از قطبیت جامعه ترکیه‪ ،‬با سعی و تاکید بر شعارها‬ ‫و ارمان های الئیسیتی و کمالیستی می خواستند اقشاری را‬ ‫که در اعتراضات پارک گزی شرکت داشتند را با خود همراه‬ ‫ســازند‪ .‬متن بیانیه شباهت بســیاری به خطابه اتاتورک به‬ ‫جوانان ترک داشت‪.‬‬ ‫در غیاب شبکه رادیو و تلویزیون دولتی‪ ،‬اژانس خبری‬ ‫دوغان و در راس ان شــبکه ســی ان ان ترک و همچنین‬ ‫شبکه ان تی وی به رغم اینکه در سال های اتی مورد غضب‬ ‫و بی مهری دولت بودند‪ ،‬مشــق دموکراسی کردند‪ .‬شبکه‬ ‫سی ان ان ترک که به نوعی اردوغان ان را تحریم کرده بود‬ ‫و اعضای ا‪.‬ک‪.‬پ را از شرکت در برنامه های ان منع کرده‬ ‫بود به سخنگوی اردوغان و نخست وزیر و دیگر دولتمردان‬ ‫تبدیل شدند‪.‬‬ ‫ از چه لحظه ای شکست کودتا قطعی شد؟‬ ‫کودتایساختگی‬ ‫ایا روسیه و امریکا به دنبال پایان دادن به حکومت اردوغان بودند؟‬ ‫احمد مرجانی نژاد‬ ‫‪10‬‬ ‫پژوهشگر مسائل ترکیه‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫کشــورهای غربی همواره ثبات را بر ازادی و کرامت‬ ‫ ترجیح می دهند؛ در حالی کــه از دهه های پایانی حکومت‬ ‫عثمانی تا امروز‪ ،‬ترکیه با عدم ثبات به دلیل بحران هویتی‬ ‫مواجه است و هنوز نتوانسته مشکل هویتی خود را حل کند‪.‬‬ ‫اینکه ایا ترکیه یک کشور اسالمی اســت یا اروپایی؟ این‬ ‫دو گانگی هم چنــان در جامعه سیاســی ترکیه حل و فصل‬ ‫نشده است‪ .‬حتی امروز در ترکیه تحت حاکمیت رجب طیب‬ ‫اردوغان نیز دو قطبی های « سکوالر – اسالمگرا» و «ترکی‪-‬‬ ‫کردی» به وضوح قابل مشاهده است‪.‬‬ ‫مســلما کم رنگ شــدن حضور و نقــش نظامیان در‬ ‫سیاست ترکیه و تغییرات گسترده فرماندهان ارشد در دوران‬ ‫زمامداری حزب عدالت و توسعه موجبات کاهش یکپارچگی‬ ‫ساختاری و نارضایتی ارتش این کشور را فراهم ساخت‪.‬‬ ‫جنبش محمد فتح اللــه گولن (گولنیزم ) در ســاختار‬ ‫اجتماعی و دولتی ترکیه ریشــه و ســابقه ای چهل ســاله و‬ ‫عمیق دارد‪ .‬در اغاز شاهد بودیم که حکومت حزب عدالت‬ ‫و توسعه‪ ،‬برای حذف نهادهای سکوالر در ارتش و ساختار‬ ‫نظام به همراهی و همکاری جنبش گولن احتیاج داشــت‪.‬‬ ‫دستگیری ها‪ ،‬بازنشست کردن ها و محاکمه ها‪ ،‬سبب شد‬ ‫ بدنه الئیــک و ملی گــرا در ارتش‪ ،‬قوه قضائیه و بســیاری‬ ‫از نهادهای سیاســی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬رســانه ای ‪ ،‬اموزشــی و‬ ‫دانشگاهی ترکیه به حاشــیه رانده و تضعیف شوند‪ .‬سپس‬ ‫در مرحله بعد‪ ،‬حزب عدالت و توسعه برای اقتدار و سیطره‬ ‫کامل بر کشور در صدد حذف جنبش گولن برامد که به یک‬ ‫جنگ قدرت تمام عیار کشانده شدند‪.‬‬ ‫در خصوص رابطه جنبش گولن با امریکا چندین سال‬ ‫پیش دکتر نجیب هابلمیت اوغلو‪ ،‬استاد تاریخ در دانشگاه‬ ‫انکارا‪ ،‬تحقیقاتی به عمل اورد اما وی در سال ‪ 2002‬ترور شد‬ ‫و پرونده اش هیچ گاه به نتیج ه نرســید‪ .‬ضمن انکه عثمان‬ ‫نوری گوندش‪ ،‬رئیس ســابق دستگاه اطالعاتی ترکیه‪ ،‬در‬ ‫مورد رابطه گولن با ســازمان ســیا‪ ،‬در کتاب خاطرات خود‬ ‫ادعا کرد‪ :‬جنبش گولن از اواســط دهــه ‪ .1990‬به عنوان‬ ‫پوششی برای فعالیت های سازمان سیا عمل کرده است‪.‬‬ ‫برای نمونه در دهه ‪ ،1990‬این جنبش در حدود ‪ 130‬مامور‬ ‫بین الملل‬ ‫ی که رئیس جمهور اردوغان ب ه صورت زنده و از‬ ‫هنگام ‬ ‫طریق فیس بوک در شبکه سی ان ان ترک ظاهر شد و مردم‬ ‫را برای مقابله با کودتاچیان به میادین و خیابان ها و مراکز‬ ‫تحت تصرف کودتاگران دعوت کرد‪ ،‬سرنوشت ســازترین‬ ‫لحظه کودتا محســوب می شــود که روند وقایع ان شب را ‬ ‫علیه کودتاچیان تغییر داد‪ .‬مــردم به میادین و خیابان ها و‬ ‫فرودگاه اتاتورک و ‪ TRT‬هجوم اوردند و به همراه نیروهای‬ ‫امنیتی و پلیس و ان بخش از ارتشیان که همراه کودتاچیان‬ ‫نبودند شــب سرنوشــت ترکیه را رقم زدند‪ .‬عالوه بر ان در‬ ‫همان ســاعات اولیه کودتا ابتدا حزب حرکت ملی و سپس‬ ‫حزب جمهوری خلق و در نهایت حزب دموکراتیک خلق ها‬ ‫با محکوم کردن قاطعانه کودتا‪ ،‬خــود را درکنار دولت قرار‬ ‫دادند‪ .‬شــاید به این دلیل بود که کودتاچیــان در اقدامی‬ ‫ بی سابقه اقدام به بمباران مجلس کبیر ترکیه کردند که در‬ ‫نوع خود عجیب و مضحک بود‪ .‬در نهایت باید یاداور شــد‬ ‫پس از کودتــای نافرجام برخوردها با اعضــا‪ ،‬طرفداران و‬ ‫در کل هر کسی که ارتباطی با جماعت گولن داشته باشد‪،‬‬ ‫بســیار شــدید خواهد بود‪ .‬اقدامات صورت گرفته توسط‬ ‫کودتاچیان انگ ســازمان تروریستی به راحتی بر جماعت‬ ‫گولن خواهد چسبید و برخورد با ان را مشروعیت خواهد داد‪.‬‬ ‫درخصوص درخواست اعاده فتح الله گولن از ایاالت متحده‬ ‫نیز ترکیه دست باال را خواهد داشــت و اما ارتش ترکیه که‬ ‫همواره تخم چشــم جمهوری ترکیه محســوب می شــد و‬ ‫همیشه در همه نظرسنجی های انجام گرفته با درصد بسیار‬ ‫باالیی مهمترین و مورد اعتمادتریــن نهاد در ترکیه در نظر‬ ‫مردم بود‪ ،‬ضربــه جبران ناپذیری در اذهــان و افکار مردم‬ ‫ترکیه خواهد خورد و بازسازی و به خود امدن ارتش از پس‬ ‫این همه دستگیری و محاکمه ژنرال ها و افسران عالی رتبه‬ ‫زمان زیادی خواهد برد‪ .‬به نظر نگارنده مهمترین برنده این‬ ‫کودتای نافرجام نهاد سیاست و سیاست ورزی در جمهوری‬ ‫ترکیه خواهد بود‪ .‬برخالف بسیاری دیگر اینجانب معتقدم‬ ‫که اردوغان در این ماجرا بســیار تحقیر شد‪ .‬به رغم اینکه‬ ‫به ظاهر برنده بزرگ این بازی مطرح است‪ ،‬جامعه ترکیه و‬ ‫افکار عمومی دنیا چهره زرد و افتاده و برافروخته اردوغان‬ ‫ن هانده فیــرات در ارتباط‬ ‫را در اکران کوچک گوشــی تلف ‬ ‫زنده تلویزیونی ســی ان ان ترک‪ ،‬فرامــوش نخواهد کرد‪.‬‬ ‫اردوغان به رغم همه اقتدارگری های چند سال اخیر ضربه‬ ‫بسیار سنگینی خورده و اگر پیروز شده است‪ ،‬بخش بسیار‬ ‫بزرگی از ان را مدیون مدیا و رســانه های مخالف و احزاب‬ ‫مخالف که در سال های گذشته بســیار بر انها برافروخته‪،‬‬ ‫اســت‪ .‬جمهوری ترکیه می توانــد از پس ایــن گرفتاری‬ ‫براید‪ ،‬اگر اردوغان به خود امده باشــد و مدیونیتی خود به‬ ‫دموکراسی و اهمیت مخالفت سیاست ورز را همواره به خود‬ ‫یاداوری کند‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫سازمان ســیا را در مدارس خود در قرقیزستان و ازبکستان‬ ‫مخفی کرد سازمان سیا از امکانات این جماعت در اسیای‬ ‫مرکزی برای دستیابی به مقاصد خود استفاده کرده است‪.‬‬ ‫پیش تر اسناد منتشر شده توسط «ویکی لیکس » از نفوذ‬ ‫باالی جنبش گولن در ساختار سیاســی و اجتماعی ترکیه‬ ‫خبر داده بود‪ .‬بر اساس این اســناد « جیمز جفری» سفیر‬ ‫ســابق امریکا در انکارا در ســال ‪ .۲۰۰۹‬طی یک گزارش‬ ‫رمزدار چنین می نویســد‪« :‬جنبش فتح اللــه گولن کنترل‬ ‫کامل حکومت ترکیه را به دست گرفته است‪ .‬رهبران حزب‬ ‫عدالت و توسعه در واقع «عروسک خیمه شب بازی گولن»‬ ‫هستند‪ .‬در گزارش مذکور ثروت گولن را بالغ بر ‪ 25‬میلیارد‬ ‫دالر براورد می کند‪».‬‬ ‫از سویی قرابت عقیدتی بیشــتر مردم ترکیه با حزب‬ ‫عدالت و توســعه موجب حمایت های امریکا از این حزب‬ ‫شده است‪ ،‬به طوری که در حال حاضر روی کار امدن هیچ‬ ‫یک از احزاب مخالف ترکیــه نمی تواند تامین کننده منافع‬ ‫امریکایی هــا و غرب در ایــن کشــور و در جریان تحوالت‬ ‫منطقه باشد‪.‬‬ ‫در حالی که اردوغان درنظر هوادارانش‪ ،‬یک چهره‬ ‫محبوب (کاریزماتیک) به شــمار می رود و توانســت طی‬ ‫اقتــدارش از بحران های متعدد عبور و بــرای خود جایگاه‬ ‫خوبی در میان مردم ایجاد کند‪ .‬فارغ از ویژگی های فردی‬ ‫اردوغان‪ ،‬حزبی که او رهبری اش را به عهده دارد نیز حزبی‬ ‫قدرتمند و پر طرفدار اســت‪ .‬اردوغان را بایــد یک جریان‬ ‫دانســت؛ جریان اســامگرای مدرن تحت عنوان حزب‬ ‫عدالت و توســعه‪ .‬در واقع‪ ،‬جریان حزب عدالت و توسعه‬ ‫اســت که اردوغان را به چنین جایگاهــی در جامعه ترکیه‬ ‫رســانده اســت‪ .‬این دو در نگاهی کالن تر‪ ،‬با یکدیگر در‬ ‫تعامل هســتند؛ هم رهبر به حزب شخصیت می دهد و هم‬ ‫حزب به رهبر‪.‬‬ ‫حوادث پارک گزی که که اینک پس از دو سال اسناد‬ ‫حمایت « بنیاد ســوروس» از ان افش ا می گردد را می توان‬ ‫نخستین کودتای رنگی علیه اردوغان ارزیابی کرد‪ .‬اگر چه‬ ‫امرو ز اردوغــان در نتیجه کودتای نظامــی بدون منطق و‬ ‫محاسبه اخیر روی شــکاف های گسل های سیاسی بزرگ‬ ‫ترکیه‪ ،‬تحت عنــوان «قهرمان مبارزه و مقاومــت در برابر‬ ‫کودتا» ایســتاده و جایــگاه جدیدی را بــرای خود تعریف‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫البتــه الزم بــه ذکر اســت کــه ائتالف مخالفــان با‬ ‫حاکمیت‪ ،‬ارتش با ملت‪ ،‬دشمنان اردوغان با هم پیمانانش‪،‬‬ ‫در مقابله با کودتا؛ همه اینها در جبهه دموکراســی است نه‬ ‫س مهمی اســت که‬ ‫در جبهه دولــت‪ .‬این اولین نکته و در ‬ ‫اردوغان کنار دیگر درس های دیگری که در طی پنج سال‬ ‫کمالیست ها هواداران گولن را‬ ‫برای کودتا ترغیب کردند‬ ‫اخیر از ان غافل شد و ان را نادیده گرفت‪ ،‬باید مورد توجه‬ ‫قرار دهد و گرنه ترکیه در معرض تکان های بزرگ یا کوچک‬ ‫دیگری قرار خواهد گرفت‪ .‬مسلما حضور گسترده و پررنگ‬ ‫اسالمگرایان در خیابان های استانبول و انکارا‪ ،‬در حالی که‬ ‫شکست کودتا مسجل شده بود‪ ،‬مخاطبی فراتر از رهبران‬ ‫کودتا داشت‪.‬‬ ‫اما اینک بازداشت بیش از شش هزار تن از مسئوالن‬ ‫ترکیه‪ ،‬خود یک کودتای کامل از سوی اردوغان محسوب‬ ‫می شود؛ در واقع‪ ،‬بسی بزرگتر از کودتایی که ارتش برای‬ ‫او تهیه دیده بود‪ .‬به عبارتی به نظر می رســد با حضور مردم‬ ‫در صحنه‪ ،‬پیروز کودتای نافرجام‪ ،‬حزب عدالت و توسعه و‬ ‫شخص رجب طیب اردوغان است‪.‬‬ ‫سناریو هایی در خصوص کودتای نظامی نافرجام‬ ‫‪ -1‬عملکرد های متناقض حکومــت حزب عدالت و‬ ‫توسعه که بر خالف شعار های اولیه و در راستای مرام و نیت‬ ‫درونی انان‪ ،‬با منافع استکبار جهانی چندان همسو نیست‪،‬‬ ‫به ویژه تغییر مواضع اخیر حکومت حزب عدالت و توســعه‬ ‫و اقــای اردوغان در مســائل داخلی و خارجــی‪ ،‬موجباتی‬ ‫را فراهم ساخت تا از ســوی مراکز هدایت و مدیریت نظم‬ ‫بین الملل‪ ،‬عالوه بر چند اخطار قبلی‪ ،‬این بار نه در راستای‬ ‫اخراج بل در سطح کارت زرد‪ ،‬هشدار داده شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬حکومــت حــزب عدالت و توســعه طــی طرحی‬ ‫محرمانه قصد داشــت مورخ ‪ 16‬ژوئیه ‪ ، 2016‬بسیاری از‬ ‫مسئوالن در ارتش – سازمان امنیت – قوه قضائیه که طرفدار‬ ‫جنبش گولن بودند را بازداشــت و محاکمه نماید‪ .‬بنابراین‬ ‫اعضای جنبش گولن‪ ،‬طراحان کودتا‪ ،‬از این موضوع باخبر‬ ‫شــدند و جهت رفع ان پیشدســتی کردند و کودتا را زودتر‬ ‫از تاریخی که در نظر داشــتند به راه انداختند‪ .‬بی نظمی و‬ ‫اشفتگی کودتای نافرجام نیز به همین دلیل بود‪.‬‬ ‫البته توسل به خشونت‪ -‬تا چه رسد به راه انداختن یک‬ ‫کودتای نظامــی ‪ -‬روال کار معمول جنبش گولن نیســت‪.‬‬ ‫چنان چه در مورد پرونده های ارگنکون‪ ،‬پتک‪ ،‬اولین دوره‬ ‫مذاکرات صلح با کردها (مذاکرات اسلو)‪ ،‬مشاهده گردید‪،‬‬ ‫جنبش مذکور به روش هایــی مانند استراق ســمع تلفنی‪،‬‬ ‫جعل شواهد و مدارک‪ ،‬تالش برای بدنام کردن مخالفان‬ ‫متوسل می شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬کمالیســت ها ی ملی گرا (الئیک های پیرو کمال‬ ‫اتاتورک) در ارتش‪ ،‬پیروان فتح الله گولن را جهت اقدام به‬ ‫کودتا ترغیب کردند‪ ،‬البته کمالیست ها واقف بودند که این‬ ‫کودتا شکست خواهد خورد و حتی در افشا و عدم موفقیت‬ ‫ان با برخــی فرماندهان طرفدار حکومــت حزب عدالت و‬ ‫توســعه همکاری کردند‪ ،‬زیرا انان در قبال ضربه هایی که‬ ‫از گولنیســت ها خورده بودند‪ ،‬د رصدد پاکســازی ارتش از‬ ‫طرفداران فتح الله گولن بودند‪.‬‬ ‫‪ -3‬کودتای مذکــور طرحــی بود که شــخص اقای‬ ‫اردوغان برای کسب قدرت و محبوبیت بیشتر به اجرا در اورد‬ ‫ولی گسترش عملیات فراتر از طرح مد نظر صورت گرفت‪.‬‬ ‫این کودتای ساختگی را در راستای توافق اخیر واشنگتن‬ ‫– مســکو برای پایان گام به گام جنگ در سوریه می توان‬ ‫ارزیابی کــرد ‪ .‬کودتای نافرجام مذکــور را می توان طرحی‬ ‫برای انحراف افکار عمومی از مداخــات ترکیه در عراق‬ ‫و ســوریه‪ ،‬جنگ با پ‪.‬ک‪.‬ک و در راســتای تالش انکارا‬ ‫برای نزدیکی بیشتر به واشنگتن و تل اویو دید‪ .‬ضمن انکه‬ ‫بهانه خوبی برای ادامه تصفیه مخالفــان اردوغان فراهم‬ ‫خواهد ساخت‪.‬‬ ‫البته در زمانــی که حکومت حزب عدالت و توســعه‬ ‫درگیر با معضالت عدیده اقتصــادی و اجتماعی‪ ،‬عواقب‬ ‫وخیم دخالــت در ســوریه و عــراق‪ ،‬جنــگ پ‪.‬ک‪.‬ک‪،‬‬ ‫تهدیدهای داعش و اکراد اســت‪ ،‬کودتای نظامی اخرین‬ ‫چیزی است که به ان احتیاج دارد‪.‬‬ ‫غائله ‪ 15‬ژوئن‬ ‫پرستیژ اردوغان به دنبال کودتا‬ ‫اسیب جدی دیده است‬ ‫جواد قربانی اتانی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪11‬‬ ‫رایش ســوم با ان جنگ خانمان ســوزی کــه به راه‬ ‫انداخــت ان قــدر در جهان معروف شــد که کمتر کســی‬ ‫را می تــوان یافت که درباره اش نشــنیده باشــد یا حداقل‬ ‫رهبرش‪ ،‬ادولف هیتلر را نشناسد‪ .‬اما ارنست روهم را کمتر‬ ‫کسی می شناســد‪ .‬روهم ماشین ســرکوب و کشتار حزب‬ ‫نازی بود و رایش ســوم خیمه اش را روی عمود میلیشای‬ ‫تحت فرمان وی موسوم به اس ِای (‪ )SA‬بر جامعه المان‬ ‫گســتراند‪ .‬اما پس از انکه این خیمه اســتوار شد‪ ،‬روهم‬ ‫خود به چشم خطری برای اســتواری خیمه دیده شد و در‬ ‫سال ‪ 1934‬در شبی که به «شب خنجرهای دراز» معروف‬ ‫شــد‪ ،‬او و بســیاری از اعضای دار و دســته اش به همراه‬ ‫دیگر مخالفــان نازی ها قتل عام شــدند‪ .‬گفتند که روهم‬ ‫می خواســت توطئه کند و اما هیچ گاه ثابت نشد‪ .‬روهم ها‬ ‫در تاریخ بســیار بوده انــد‪ ،‬در واقع روهم ها ســتون های‬ ‫موقتی هســتند که اقتدارگرایان عمارت دیکتاتوری شان‬ ‫را بر انها اســتوار می کنند‪ ،‬اما پس از استقرار چون مزاحم‬ ‫مبسوط الیدی شخصیت اقتدارگرا می شوند‪ ،‬باید برچیده‬ ‫شوند‪ .‬ارنست روهمِ ترکیه معاصر ارتش بوده است‪ .‬ارتش‬ ‫مدرن ترکیه‪ ،‬رژیم جمهوری سکوالر را در این کشور بنا کرد‬ ‫و تا انجا که می توانست (ســال ‪ )1950‬مستقیما دولت را‬ ‫در اختیار داشت و هنگامی که تحت فشارهای بین المللی‬ ‫و افکار عمومی در داخل ناچار شد قدرت را به غیرنظامیان‬ ‫واگذار کند‪ ،‬در سایه‪ ،‬دولتی در دولت شد و همواره دست‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫قدرتش را بر ســر دولت غیرنظامی نگاه داشت‪ ،‬چنانکه به‬ ‫«دولت در عمق» یا «دولت نگهبان» مشــهور شد‪ .‬این‬ ‫دولت نگهبان هرگاه که احساس کرد میراثش‪ ،‬یا به عبارت‬ ‫دیگر قدرتش در خطر است‪ ،‬از توسل به زور ابایی نداشت‬ ‫و عالوه بر دخالت های اشکار و پنهان بسیار‪ ،‬بین ‪ 1960‬تا‬ ‫‪ 1997‬چهار بار اقدام به کودتا و سرنگونی حکومت مستقر‬ ‫کرد‪ .‬چنانکه در افشاسازی های دهه ‪ 2000‬مشخص شد ‬ ‫ارتش و متحدانش (که طبق شرایط و مصالح متغیر بودند)‬ ‫برای زمینه چینی کودتا ابتدا دســت به توطئــه می زدند و‬ ‫کشور را به اشــوب می کشــاندند تا دولت را ناکارامد جلوه‬ ‫دهند‪ ،‬سپس از جو افزایش نارضایتی عمومی بهره برده و‬ ‫دست به کودتا می زدند‪ .‬فتنه ها باتوجه به صبغه حکومت‬ ‫مســتقر و شــرایط حاکم بر دولــت و جامعه ترتیــب داده‬ ‫می شدند‪ .‬مثال اگر حکومت مستقر اسالمگرا بود‪ ،‬ارتش به‬ ‫شکلی که دم خروس عیان نشود‪ ،‬چپ ها و مارکسیست ها‬ ‫را تهییج می کرد تا اشوب به پا کنند و هنگامی که چپ گراها‬ ‫حکومت را در دســت داشــتند‪ ،‬متمایل به اسالمگرایان‬ ‫می شــد‪ .‬در این بین دمیدن در اتش زیر خاکستر کردها‬ ‫و تحریک کردنشان به دست بردن به سالح از فتنه های‬ ‫همیشگی ارتش بوده است تا حکومت ها را ناتوان جلوه‬ ‫دهد‪ .‬از مهمتریــن عواملی که ارتش را قادر به پیشــبرد‬ ‫مقاصدش و موفقیــت در انها می کرد‪ ،‬نظــام چندحزبی‬ ‫ترکیه بوده کــه به علت شــکاف های عمیــق اجتماعی‬ ‫در این کشــور‪ ،‬تا پیــش از هزاره جدید‪ ،‬هیــچ گاه حزبی‬ ‫نمی توانست با به دســت اوردن اکثریت مطلق حکومتی‬ ‫قدرتمند تشــکیل دهد و کابینه های ضعیفی که پی در پی‬ ‫با ائتالف های سست تشــکیل می شــدند زمینه را برای‬ ‫ســقوط اسان شــان فراهم می کرد‪ .‬اما در هــزاره جدید‬ ‫حــزب عدالــت و توســعه چنــان قدرتمندانــه در عرصه‬ ‫انتخابات ظاهر شــد که دیگر نیازی به ائتالف نداشــت‬ ‫و توانســت کابینه ای یکپارچه و قدرتمند تشــکیل دهد و‬ ‫بعد برای اولین بار ریاســت جمهوری را با رای مســتقیم‬ ‫مردم در دســت بگیرد و بر اختیاراتــش بیفزاید‪ .‬در مورد‬ ‫کودتای ‪ 16‬جوالی روایت های مختلفی بیان شده است‬ ‫و چون هنوز ابعاد این حادثه به درستی مشخص نیست و‬ ‫شاید هیچگاه هم مشخص نشود‪ ،‬گمانه زنی ها پیرامون‬ ‫ان بسیار اســت‪ .‬من در اینجا می خواهم گمانه ای دیگر‬ ‫را در قالب ســناریویی بــه انها بیفزایم؛ ‪ 16‬جوالی شــب‬ ‫خنجرهای دراز اردوغان بود‪ .‬شــبی که به فاصله دو روز‬ ‫پس از ان چندین هزار قاضی‪ ،‬افسر ارشد‪ ،‬نیروی پلیس‪،‬‬ ‫ژاندارم‪ ،‬روزنامه نگار‪ ،‬فعال سیاسی و مدنی دستگیر یا از‬ ‫کار برکنار شدند‪.‬‬ ‫به واقع دولــت اردوغــان در فاصله همیــن دو روز‬ ‫توانســت تمام مرتبطان با کودتا را شناسایی کند؟ شاید در‬ ‫دل این سناریو بتوان پاسخ به سوال فوق را یافت‪ :‬باتوجه‬ ‫به میزان خشونت و شکل کودتای صورت گرفته و شواهد‬ ‫دیگر دشوار بتوان خود دولت را عامل کودتا دانست اما از‬ ‫طرف دیگر این تردیدها هم وجــود دارد‪ :‬چرا کودتاچیان‬ ‫به جای حمله به محل استقرار اردوغان به ساختمان های‬ ‫خالی یورش بردند؟ چرا ســتاد ارتش اشــغال نشد؟ چرا به‬ ‫فرماندهان بلندپایه انتظامی و سران اک پارتی حمله نشد؟‬ ‫و چراهای دیگر‪ .‬حال اگر میانه این دو بایستیم چه؟ یعنی‬ ‫اینکه ارتش به واقع قصد کودتا داشته است‪ ،‬که باتوجه به‬ ‫تعرض های شدید دولت اردوغان به ارتش طی یک دهه‬ ‫گذشته و حمله به ارزش های ان به عالوه شرایط نابسامان‬ ‫امنیتی کشور و شکست سیاست های خارجه و منطقه ای‪،‬‬ ‫چندان دور از ذهن نیست؛ با این حال دولت پیش از اجرای‬ ‫کودتا متوجه ماوقع می شود و به جای انکه جلوی واقعه را‬ ‫بگیرد‪ ،‬فرماندهانی را که وزن بیشتری هم داشته اند‪ ،‬با خود‬ ‫همراه می کند که تا لحظه اخر با کودتاچیان همراهی کنند‬ ‫و پس از انکه انها خود را به چاه افکندند‪ ،‬طناب را ببرند‪.‬‬ ‫چــرا؟ چون این درســی اســت کــه از خــود ارتش‬ ‫اموختند‪ :‬اشوبی برپا می شود و در حالی که اذهان عمومی‬ ‫بر وفق مراد اســت و هیچ کس جرات دم بــراوردن ندارد‪،‬‬ ‫چراکه اگر کالمی بگوید متهــم به همراهی با کودتاچیان‬ ‫(و پیش از این اشــوبگران یــا خائنان) می شــود‪ ،‬دولت‬ ‫می تواند با فراغ بال دست به پاکسازی بزند و تمام مخالفان‬ ‫را از دســتگاه های دولتی تصفیه کنــد‪ .‬در تمام مدتی که‬ ‫کودتاچیــان در حال تــدارک کودتا بوده انــد‪ ،‬اردوغان و‬ ‫متحدانش با خیال راحت لیست تصفیه را پر می کردند‪ .‬با‬ ‫این حال این قماری بزرگ بوده است‪ ،‬چرا که اگر متحدان‬ ‫اردوغــان در ارتش به وی پشــت می کردنــد‪ ،‬اکنون او و‬ ‫یارانش بودند کــه در انتظار تغییر یافتن یــا نیافتن قانون‬ ‫ممنوعیت اعدام به ســر می بردند‪ .‬امــا این طرحی عاجل‬ ‫نبوده است‪ .‬اردوغان از سال ‪ 2007‬در تالش بوده تا ارتش‬ ‫را تحت کنترل غیرنظامیــان دراورد و در دفعات متعدد به‬ ‫ساختار و فرماندهی ان یورش برده و دست به تصفیه هایی‬ ‫زده بود‪ .‬قطعــا در این میانه او موفق بــه جایگزینی برخی‬ ‫از ژنرال های مخالف با ژنرال های متحد شــده و در شــب‬ ‫خنجرهای دراز اردوغان روی تمام اســامی لیست تصفیه‬ ‫خط قرمز کشیده ‪ .‬چنانکه اسرار سایر کودتاها و ماجراهای‬ ‫جنجال برانگیز دیگر در تاریخ ترکیه ســال ها پس از واقعه‬ ‫برمال شد‪ ،‬صدق و کذب این سناریو نیز در گذر ایام بسیار‬ ‫مشخص خواهد شد‪ .‬امر واقع این است که دولت اردوغان‬ ‫اکنون موفق شــده دایره اقتدارش را بر تمام ارکان قدرت‬ ‫در ترکیه بگســتراند و دیگــر قوه و قوای مســتقلی در این‬ ‫کشور وجود ندارد‪ .‬گرچه اکنون اردوغان‪ ،‬اعضای حزب‬ ‫و متحدانش خوشــحال ترین افراد در ترکیه هستند و روی‬ ‫خون های لخته شده پایکوبی می کنند اما این خوشحالی‬ ‫ی دیرپا نخواهد داشت‪.‬‬ ‫دوام ‬ ‫ اردوغــان اکنــون تمــام ترمزهایــی کــه ماشــین‬ ‫اقتدارگرایش را از سرعت گرفتن بیش از حد بازمی داشت‪،‬‬ ‫به دست خود از جای کنده و دور انداخته است‪ .‬تاریخ ترکیه‬ ‫می گوید که مردم ترکیه همواره با اقتدارگرایان پای صندوق‬ ‫رای تسویه حســاب کرده اند ؛ انچه در انتخابات گذشــته‬ ‫پارلمانی زنگ خطر را بیخ گــوش اردوغان به بلندترین اوا‬ ‫نواخت‪ .‬اگر اردوغان با این سرعت از دموکراسی متزلزل‬ ‫ترکیه زاویــه بگیرد‪ ،‬خواهی نخواهــی رو در روی اکثریت‬ ‫مردم این کشــور قرار خواهد گرفت‪ ،‬انگاه باید دید که ایا‬ ‫خنجرهای درازش را رو به ســینه مردم نیز خواهد گرفت یا‬ ‫نه؟ اما انچه اکنون پرواضح اســت این که اردوغان تمام‬ ‫اعتباری را که برای دولت ترکیه در یک دهه اول حکومتش‬ ‫جمع کرده بود‪ ،‬به باد فنا داده اســت و پرســتیژ این دولت‬ ‫چنان ضربه دیده که شــاید عمر دولت وی کفاف ندهد تا‬ ‫بتواند دوباره ان را ترمیم کند‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫همه چیز به کام اردوغان‬ ‫امریکایی ها احتماال از وقوعکودتا در ترکیه اطالع داشتند‬ ‫حسن اشرفی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪12‬‬ ‫کودتای نخستین ساعات بامداد ‪ 26‬تیرماه در ترکیه‬ ‫همه نگاه های بین المللی را به سوی خود معطوف ساخت؛‬ ‫کودتایی که بخش هایی از بدنه ارتــش ترکیه به ان اقدام‬ ‫کرد و در عملیاتــی کردن اهداف خود نــاکام ماند‪ .‬دولت‬ ‫ترکیه جریان وابســته به فتح الله گولن را به دست داشتن‬ ‫در این کودتا متهم می کند و این در حالی است که شخص‬ ‫گولن کــه در پنســیلوانیای امریــکا به ســر می برد ضمن‬ ‫محکوم کــردن این کودتــا دخالت در ان را قویــا رد کرده‬ ‫است‪ .‬هنوز نمی توان به شکلی قطعی فرد یا گروه خاصی‬ ‫را عامل اصلی این کودتای شــکننده دانست‪ ،‬اما شواهد‬ ‫میدانی نشــان می دهد این حرکت نظامی از سوی ارتش‬ ‫برای ســاقط کردن عدالت و توسعه و شــخص اردوغان‬ ‫به عنوان رئیس جمهور ترکیه از شدت و عزم الزم برخوردار‬ ‫نبوده است‪ .‬حتی سربازانی که به عنوان کودتاچی در این‬ ‫حرکت مشــارکت داشــتند با عنوان یک مانور شهری پا به‬ ‫مراکز شهری و حکومتی استانبول و انکارا گذاشتند و برای‬ ‫انجام یک کودتای ضربتی با شدت و قدرت‪ ،‬امادگی روانی‬ ‫و پشتیبانی الزم را نداشتند‪.‬‬ ‫در حال حاضر برخی گمانه زنی هــا ایاالت متحده و‬ ‫عربســتان را به عنوان عوامل برپا کننده غائله جمعه شب‬ ‫‪ 26‬تیرماه ترکیه معرفی می کنند و دلیل ان را چرخش ترکیه‬ ‫به سمت بشار اسد در موضوع سوریه می دانند‪ .‬با این حال‬ ‫دالیلی هم برای رد این دیــدگاه وجود دارد؛ از جمله اینکه‬ ‫عربســتان در شــرایط حاضر از چنان نفوذی در دســتگاه‬ ‫نظامی ترکیه برخوردار نیست تا دست به چنین اقدامی بزند‬ ‫و از سوی دیگر در صورت ســاقط کردن دولت اک پارتی‬ ‫از قــدرت و روی کار امدن یک دولت نظامی ســکوالر در‬ ‫ترکیه که به احتمال فراوان بــا درگیری های داخلی بعد از‬ ‫کودتا مواجه خواهد بود اساســا نمی توانست تامین کننده‬ ‫اهداف عربستان در مقابله با بشار اسد باشد‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫باتوجه به اینکه دولت ایاالت متحده در دوره اوباما اقدامات‬ ‫«اسمارت» را در دســتورکار قرار داده و عمدتا روش های‬ ‫هوشمند و نرم را در تعامالت خود با سایر کشورها پیگیری‬ ‫کرده و با نظر به اینکه در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫قرار دارد‪ ،‬اینکه برای برپایی یــک اقدام پرخطر همچون‬ ‫کودتا در یک کشور عضو ناتو مداخله نماید‪ ،‬چندان متصور‬ ‫نیســت‪ ،‬با این حال باتوجه به نفوذ امریکا در ترکیه اطالع‬ ‫امریکایی ها از وقوع این کودتا را نمی توان رد کرد‪ .‬عاملین‬ ‫این کودتا هــر جریان و گروهی که باشــد امــا به هر روی‬ ‫وقوع چنین رویدادی نشــان از ضعف سیستم اطالعاتی‬ ‫ترکیه است که نتوانسته وقوع چنین کودتایی را پیش بینی‬ ‫و از اجرای ان پیش گیــری کند‪ ،‬مگر اینکــه خط دهی یا‬ ‫ســاماندهی چنین کودتایی از سوی ســرویس اطالعاتی‬ ‫ترکیه (میت) صورت پذیرفته باشد‪.‬‬ ‫به هــر روی نتایجی که از این رویــداد نصیب دولت‬ ‫اک پارتی و رئیس جمهور اردوغان خواهد شد برای وی و‬ ‫حزب متبوعش قابل توجه خواهد بود‪ .‬بعد از فروکش کردن‬ ‫درگیری هایی که به شکل طبیعی بعد از این رویداد در حال‬ ‫وقوع است می توان انتظار داشت که اردوغان بهره های‬ ‫سیاسی مهمی در عرصه داخلی از این رویداد خواهد برد‪.‬‬ ‫بعد از درگیری های پارک گزی در ســال ‪ 2013‬شــاید این‬ ‫مهم ترین قدرت نمایی اردوغــان در صحنه داخلی ترکیه‬ ‫بود تا از این طریق محبوبیت خود را نزد افکار عمومی ترکیه‬ ‫نیز افزایش دهد‪ .‬شــرایطی که حتی باعث شــد تا احزاب‬ ‫مخالف از جمله جمهوریخواه خلق و دموکراتیک خلق ها‬ ‫که بیشترین زاویه را با دولت اک پارتی داشته اند این کودتا‬ ‫را محکوم نمایند‪ .‬به نظر می رسد در شرایط کنونی اردوغان‬ ‫فضای مناســبی را برای برخورد با مخالفین خــود به ویژه‬ ‫جریان فتح الله گولن یافته اســت تا فشارهای خود را ضد‬ ‫سازمان ها و نهادهای وابسته به این جریان شدت بخشیده‬ ‫و پاکسازی گسترده تری را در ارکان قضایی و ارتش ترکیه‬ ‫که از وابستگان این جریان حضور دارند به عمل اورد‪.‬‬ ‫از ســمت دیگر اردوغــان که برای ریاســتی کردن‬ ‫سیســتم پارلمانی ترکیه عزم خود را جزم کرده با دســتاویز‬ ‫قرار دادن کودتای اخیر می تواند زمینه ای مناســب برای‬ ‫تامین اهداف خــود که بــا مخالفت های زیــادی در بین‬ ‫احزاب اپوزیســیون نیزروبه رو بوده اســت‪ ،‬فراهم سازد‪.‬‬ ‫اگر بپذیریم که کودتای اخیر صرفا یک اقدام نسنجیده و‬ ‫اشتباه از سوی ارتش این کشور مبتنی بر یک دریافت غلط‬ ‫از وضعیت سیاسی ترکیه بوده و دولت ترکیه در اجرای ان‬ ‫نقشی نداشته است باید این نکته را یاداور شد که این اقدام‬ ‫نشان می دهد در حال حاضر ســاختار سیاسی در ترکیه در‬ ‫وضعیت شکننده ای به سر می برد و شــرایط ناپایداری در‬ ‫سیستم حاکمیتی وجود دارد‪ .‬اگر از این زاویه به کودتای‬ ‫اخیر نگریسته شود شــاید دولت ترکیه چندان هم از اینکه‬ ‫این کودتا به انها نسبت داده شــود ناخشنود نباشد چرا که‬ ‫وقوع کودتایی به سیاق جمعه شب در شهرهای استانبول‬ ‫و انکارا که بدون برخورداری از پشتیبانی مناسب لجستیکی‬ ‫و بهره مندی کودتاچیان از شرایط روانی مناسب بوده و در‬ ‫شرایطی که اعالم می شود تنها بخش هایی از بدنه ارتش‬ ‫در این کودتا نقش داشته اند‪ ،‬بدان معناست که یک گروه‬ ‫کوچک از ارتش قادر اســت به رغم وجود ساختار پیچیده‬ ‫حاکمیتی در ترکیه ان هم پــس از تصفیه های متناوب در‬ ‫سطوح مختلف ارتش‪ ،‬کودتایی را حتی برای چند ساعت‬ ‫در کشور پیاده ســازی کند و رئیس جمهوری که داعیه دار‬ ‫سلطانیســم عثمانی و رهبری منطقه ای است را برای چند‬ ‫ساعت از قدرت کنار بزند‪ .‬چنین وضعیتی نمی تواند برای‬ ‫اردوغان چندان خوشایند باشد‪ .‬شاید فتح الله گولن بهترین‬ ‫گزینه برای دولت ترکیه بود تا با متهم ساختن وی به هدایت‬ ‫کودتا به عنوان کسی که زمانی در الیه های زیرین حاکمیت‬ ‫در ترکیه نفوذ داشته‪ ،‬اندکی از فشار سیاسی حاصل از این‬ ‫کودتا بکاهد‪ .‬اما شخص گولن یا جریان منتسب به وی که‬ ‫به عنوان دولت موازی در ترکیه شناخته می شود را باتوجه‬ ‫فشارهای متعددی که در ســال های اخیر بر حامیان وی‬ ‫وارد شــده اســت‪ ،‬نمی توان دارای قدرت عملیاتی برای‬ ‫اجرای چنین کودتایی دانســت و این در حالی اســت که‬ ‫شــخص گولن اساســا با چنین رویکردهایی زاویه داشته‬ ‫و شــیوه های ســخت در برخوردها و مواضع وی کمتر به‬ ‫چشم می خورد‪.‬‬ ‫از ایــن دیــدگاه می تــوان کودتــا را نشــانه ای بــر‬ ‫ضعف های ساختاری در حاکمیت ترکیه قلمداد کرد که به‬ ‫ویژه در طول سال های اخیر و در دوره زمامداری اردوغان‪،‬‬ ‫این کشور دچار ان شده است‪.‬‬ ‫بعد از ناکامی اردوغان و حزبش در انتخابات پارلمانی‬ ‫‪ 17‬خرداد ســال گذشــته بود کــه رئیس جمهور بــا به راه‬ ‫انداختن کمپینی علیه کردهای ترکیه در مناطق کردنشین‪،‬‬ ‫مسیر ارای مردم ترکیه را به سمت اک پارتی در انتخابات‬ ‫‪ 10‬ابان سوق داد و با این شیوه توانست قدرت را یک دست‬ ‫در اختیار اک پارتی قرار دهد‪ .‬امــا این وضعیت بحرانی تا‬ ‫بدانجا پیش رفت که ترکیه تا هم اکنون نیز درگیر بحرانی‬ ‫است که در فاصله دو انتخابات پیش گفته‪ ،‬در این کشور‬ ‫رخ داد و اردوغان کشــور را به سمت یک وضعیت امنیتی‬ ‫و اقتصادی نابســامان هدایت کرد‪ .‬این وضعیت در کنار‬ ‫بومرنگ تروریســمی کــه اردوغــان از ان حمایت کرده و‬ ‫بازخورد ان را در شهرهای انکارا و استانبول با عملیات های‬ ‫متعدد تروریستی دریافت کرد‪ ،‬برخی طیف های اجتماعی‬ ‫ترکیه را با عدالت و توســعه و شــخص اردوغان ناهمسو‬ ‫ساخته است‪.‬‬ ‫شــاید اگر نبود خاطره تلخ ســال های نه چندان دور‬ ‫کودتاهای نظامی در ترکیــه‪ ،‬این بار مردم بــه حمایت از‬ ‫دولتی که بــا شــیوه های دموکراتیک قدرت را به دســت‬ ‫گرفته در نیمه های شب به خیابان های انکارا و استانبول‬ ‫نمی امدند و اکنون با پایان یافتن عصر اک پارتی شــاهد‬ ‫برقراری دوره جدیدی در سپهر سیاسی ترکیه بودیم‪.‬‬ ‫الیگارشی حزب عدالت و توسعه‬ ‫اردوغان از کودتا درس عبرت نگرفت‬ ‫دکتررحمتحاجیمینه‬ ‫استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه و ترکیه‬ ‫‪13‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫کودتای‪ 15‬جــوالی ترکیه بار دیگر ایــن واژه را به لحاظ‬ ‫نظری‪ ،‬مفهومی و عملی در حوزه سیاست ترکیه مطرح کرد اما‬ ‫از انجایی که برخالف کودتاهای چهارگانه ســده بیستم ترکیه‬ ‫(سه کودتای مدرن و یک کودتای پست مدرن) نافرجام ماند‪،‬‬ ‫بیشترینبحث هاومناظره هابرماهیتاصلیانخصوصاواقعی‬ ‫بودنیانمایشیبودنانمتمرکزشد‪،‬زیرادرکشوریکهچهاربار‬ ‫نظامیانتوانستهبودندبهبهانهحفاظتازاصولکمالیسمبه طور‬ ‫مستقیم و یا غیر مســتقیم قدرت را در باالترین سطح سیاسی‬ ‫به دستبگیرندیابیننخبگانجابجاکنند‪،‬انجامکودتاینافرجام‬ ‫ان همدرمدتیبسیارکوتاهودرفضاییقطبیشدهبرایناظران‬ ‫وتحلیلگراناززوایایگوناگونسوال برانگیزبود‪.‬وضعیتیکه‬ ‫رفتاراردوغانمبنیبربازداشتودستگیریگستردهورعداسای‬ ‫افراد به اتهام وابستگی به جنبش فتح الله گولن‪ ،‬تحلیل ان را‬ ‫پیچیدهکرد‪.‬اینکهچنینرفتاریرابرنامه ایازپیشتعیینشدهیا‬ ‫فرصتیبه دستامدهازکودتاینافرجامتلقیکردباعثمی شود‬ ‫فرضیه هایمختلفیدربارهماهیتکودتامبنی برنمایشیبودنیا‬ ‫واقعی بودن مطرح شوند‪ .‬حال انکه در صورت واقعی بودن‪ ،‬دو‬ ‫گروهنظامیانسکوالروطرفدرانفتح اللهگولنمطرحهستند‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬فرضیه اول که از همان ابتدای کودتا از ســوی‬ ‫دولت و شخص اقای اردوغان مطرح شــد انگشت اتهام را به‬ ‫سویگروهمنتسببهفتح اللهگولننشانهگرفتهاست‪.‬فرضیه‬ ‫دوم نیز که بیشتر مخالفان و منتقدان سیاست های اردوغان به‬ ‫دلیلشکستزودهنگامکودتامطرحکردنداقایاردوغانمتهم‬ ‫اصلی ان است تا با انجام چنین نمایشــی بتواند به اهدافی که‬ ‫تاکنوننرسیدهاستدستیابد‪.‬امافرضیهسوممبتنیبرپذیرش‬ ‫استدالل های سنتی و زمینه ای است اینکه کودتا از سوی یک‬ ‫گروه نظامی در داخل ارتش انجام گرفت با این هدف که قدرت‬ ‫راازاردوغانپسبگیردونقشسنتیارتشمبتنیبرحفاظتاز‬ ‫سکوالریسموقانوناساسیترکیهراانجامدهند‪.‬‬ ‫در تحلیــل این فرضیه های ســه گانه می تــوان گفت‪،‬‬ ‫فرضیه اول مبنی بر نقش فتح الله گولن بیشتر برگرفته از گولن‬ ‫هراســی حزب عدالت و توســعه خصوصا اردوغان اســت که‬ ‫سهم خواهی جنبش خدمت منتسب به گولن در قدرت سیاسی‬ ‫ترکیه را بر نمی تابد و ســر نخ اکثر اقدامــات مخالفت محور در‬ ‫ترکیه را در پنســیلوانیا جســت وجو می کند‪ .‬اما بر اساس بیانیه‬ ‫کودتا گران مبنی بر اعاده نظام ســکوالر در ترکیه‪ ،‬بیانیه برائت‬ ‫فتح الله گولن از کودتا که هرگونه نقش در این کودتا را انکار کرد‬ ‫وعدمسازگاریالییسیتهموردنظرنظامیانکمالیستکودتاگر‬ ‫با اســام گرایی نوع گولنی می توان فرضیه نخســت مبنی بر‬ ‫دخالت فتح الله گولن در کودتا را رد کرد‪ .‬همچنین فرضیه دوم‬ ‫مبنی بر بازی از پیش طراحی شــده اردوغان‪ ،‬نوعی گمانه زنی‬ ‫بر اساس ذهنیت شکل گرفته در میان مخالفان اردوغان است‬ ‫که بر اســاس اقدامات و تمایالت اقتدارگرایانه او در گذشــته‬ ‫معتقداستاردوغانبرایرسیدنبهاهدافخودازجملهتبدیل‬ ‫نظام پارلمانی به ریاســت جمهوری به هر کاری دســت می زند‬ ‫که باتوجه به شکســت زود هنگام کودتا در ســاعت های اولیه‬ ‫بامداد‪ ،‬این فرضیه قوت گرفت‪ .‬مهمترین استدالل طرفداران‬ ‫این فرضیه تالش اردوغان برای شناسایی مخالفان و سرکوب‬ ‫انها در میان ارتش‪ ،‬نهادهای قضایی‪ ،‬امنیتی و احزاب اســت‬ ‫که از این طریــق می تواند انها را شناســایی و به جرم خیانت به‬ ‫کشــور دادگاهی کند‪ .‬حال انکه اردوغان در گذشته‪ ،‬شرایط و‬ ‫زمینه های سرکوب مخالفانش را در ارتش به اتهام توطئه برای‬ ‫کودتا‪ ،‬در نهادهای قضایی و امنیتی به بهانه دولت موازی و در‬ ‫احزاب به بهانه همکاری با تروریسم و اقدام علیه امنیت ملی با‬ ‫لغو مصونیت نمایندگان پارلمان فراهم کرده بود و دیگر نیازی‬ ‫به انجام چنین ریسکی نبود‪ .‬ریسکی که هم کنترل اردوغان بر‬ ‫ارتشبه عنوانفرماندهکلنیروهایمسلحرازیرسوالمی برد‪،‬‬ ‫هم روند پیوســتن به اتحادیه اروپا را با مشکل روبه رو می کند و‬ ‫از همه مهمتر امکان ســنجی و پیش بینی ان باتوجه به وجود‬ ‫مخالفت هایگستردهباسیاست هایاردوغانکهازپارکگزی‬ ‫شروع شده بود‪ ،‬بسیار سخت نشــان می دهد‪ .‬بنابراین باتوجه‬ ‫به هزینه باالی کودتا و همچنین عدم پیش بینی صد در صدی‬ ‫روند تحوالت بعد از کودتا می توان گفــت این فرضیه ضعیف‬ ‫استکهکودتاازسویشخصاولحکومتترکیهوصرفابرای‬ ‫برخیپاکسازی هاصورتگرفتهباشد‪،‬چراکهاردوغاناینکاررا‬ ‫می توانستبهبهانه هایمختلفانجامدهدکمااینکهقبالهم‬ ‫انجامدادهبود‪.‬بنابراینفرضیهسوماحتمالصحتبیشتریدارد‬ ‫چنانکهبیانیه ایکهدرهمانابتداتوسطکودتاگرانمنتشرشد‬ ‫نیز درونمایه فرضیه سوم را دارد‪ .‬اینکه در دوران حاکمیت حزب‬ ‫عدالت و توسعه ما شاهد کودتا نبوده ایم نشان از ان نیست که‬ ‫شرایطبابمیلنظامیانبودهاست‪.‬بلکهاینکودتانشاندادکه‬ ‫به رغمپاکسازی هایقبلیعناصرملی گراووابستهبهکمالیسم‬ ‫هنوز در بدنه و راس ارتش هســتند ولی توان و شرایط کودتا را‬ ‫نداشته اند‪ .‬اما به طور مشخص از زمانی که ترکیه دوباره به دلیل‬ ‫جنگ با کردها و انفجارهای پیاپی در این کشور وارد ُبعد امنیتی‬ ‫شدوناامنیدرترکیهافزایشیافتفضاییبه وجودامدتانظامیان‬ ‫که بطور سنتی در مباحث امنیتی و جنگ با پ ک ک حرف اول‬ ‫را می زدند فضا را بــرای قدرت گرفتن مجدد خود فراهم ببینند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر می توان چند دلیل برای انجام کودتا توسط این‬ ‫الیگارشینظامیاورد‪.‬اولاینکهعاملینکودتاهمانژنرال های‬ ‫قدیمی بودند که همان تفکر سنتی نسل گذشته مبتنی بر نقش‬ ‫اصلی ارتش به عنوان محافظ سکوالریسم و کمالیسم در ترکیه‬ ‫را دارند و اگر مجالی برای ظهور و بروز ان در سال های گذشته‬ ‫نبود به معنای ریشه کن شدن ان نبوده است‪ .‬دوم اینکه به نظر‬ ‫می رسداینالیگارشینظامیبرچندمسالهسرمایه گذاریکرده‬ ‫بودتابتواندبهاهدافخودطبقکودتاهایگذشتهبرسند‪.‬یکی‬ ‫از موارد این بود که با انجام ســریع کودتا بتوانند به لحاظ روانی‬ ‫دیگرانراباخودهمراهسازند‪.‬دوماینکهبااشغالتلویزیونملی‬ ‫ترکیه و انتشار بیانیه از طریق ان پیروزی کودتا را القا کنند‪ .‬سوم‬ ‫اینکهانتظارهمراهیمخالفینومردمهمچونکودتاهایقبل‬ ‫را داشــتند‪ .‬اما اینکه چرا کودتای پنجم نافرجام ماند می توان‬ ‫گفت که شکست زودهنگام کودتا نشان داد که اوال کودتاگران‬ ‫در محاسبات خود اشتباه کردند و نمی توان فضای امروز ترکیه‬ ‫را با دوران جنگ ســرد و حتی دهه ‪ 1990‬مقایســه کرد‪ .‬ثانیا‪،‬‬ ‫طراحان کودتا بیشتر بر احتماالت ســرمایه گذاری کرده بودند‬ ‫یعنیانتظارداشتندبااعالمکودتاازشبکه هایدولتیواستقرار‬ ‫چند تانک در نقاط استراتژیک به همراه پرواز جت های نظامی‬ ‫بتوانندبخش هایدیگرارتش‪،‬نهادهایسنتیطرفدارکمالیسم‬ ‫همچوننهادقضاییوسیستمبوروکراتیکراباخودهمراهکنند‬ ‫و با ایجاد ترس و هراس‪ ،‬جامعه را مجبور به سکوت کنند‪ .‬نهایتا‬ ‫عدم همراهی نظامیان‪ ،‬احزاب مخالف و بسیج گسترده مردم‬ ‫از طرف مقامات اک پارتی با اســتفاده از شبکه های اجتماعی‬ ‫را نادیده گرفته بودند‪ .‬مردمی که بر اســاس تجربه تلخی که از‬ ‫کودتا های قبلی داشــتند اجازه ندادند دموکراســی پاگرفته در‬ ‫ترکیه به رغم وجود نوعی اقتدارگرایی در رویکرد اقای اردوغان‬ ‫به سمت نوعی الیگارشی نظامی سوق پیدا کند؛ وضعیتی که‬ ‫به معنای بازگشت ترکیه به سال های گذشته به لحاظ سیاسی و‬ ‫اقتصادیخواهدبود‪.‬‬ ‫با توجه بــه اینکه پیــام ایــن کودتــای نافرجام‪ ،‬ترجیح‬ ‫دموکراسی و کثرت گرایی بر کودتا و حکومت نظامی بود انتظار‬ ‫می روداردوغاننسبتبهسیاست هایقبلی اشمبتنیبرسرکوب‬ ‫مخالفان و احزابی که از طریــق روندهای دموکراتیک فعالیت‬ ‫می کنند‪ ،‬بازنگری کند و بیشــتر به اصول رقابت دموکراتیک و‬ ‫کثرت گرایی باز گردد‪ .‬اما به نظر می رسد اردوغان از این فرصت‬ ‫به دست امده در جهت پاکسازی مخالفانش استفاده می کند؛‬ ‫همچنان که از ابتدای کودتا از صحبت ها و اظهارات اردوغان‬ ‫مشخصبودکهویخطرودشمناولرانهدربیننظامیانبلکه‬ ‫فتح الله گولن و طرفداران ایشان می داند و براین اساس سعی‬ ‫خواهد کرد در فرصت ایجاد شده‪ ،‬تهدیدی که از مدت ها قبل‬ ‫به ان اشاره کرده بود و حتی نام دولت موازی را به ان داده بود را‬ ‫از بین ببرد و با خیالی اسوده تر اینده سیاسی ترکیه را در دستان‬ ‫خودشقراردهدوخواستهاصلی اشیعنیتبدیلنظامپارلمانی‬ ‫بهریاست جمهوریرامطمئن ترومحکم تردنبالکند‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫هدیه تولد جورج بوش‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫زندگینامه ایکهجینادوارداسمیتازجورجدبلیوبوشنوشتهبود‪،‬یکروزقبلازفرارسیدن‬ ‫هفتادمین سالگرد تولد این رئیس جمهور منتشر شد؛ زندگینامه ای که قطعا هیچ کس ان را در روز‬ ‫تولدرئیس جمهوربهاوهدیهنخواهدداد‪.‬اسمیتیکمتخصصتمام عیاردرمسائلتاریخنظامیو‬ ‫زندگیروسایجمهوراست‪.‬‬ ‫پرزیدنتمنفور‬ ‫شوخیدربارهکتابزندگی نامهبوشنوشتهادوارداسمیت‬ ‫کهنشانمی دهداوچگونهبدترینرئیسجمهورتاریخامریکابودهاست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫توماس مالون‬ ‫مترجم‪ :‬مهدی نیکوئی‬ ‫زندگینامه ای که جین ادوارد اســمیت از جرج دبلیو‬ ‫بوش نوشــته بود‪ ،‬یک روز قبل از فرا رســیدن هفتادمین‬ ‫سالگرد تولد این رئیس جمهور منتشــر شد؛ زندگینامه ای‬ ‫که قطعا هیچ کــس ان را در روز تولــد رئیس جمهور به او‬ ‫هدیه نخواهد داد‪ .‬اســمیت که یک متخصص تمام عیار‬ ‫در مسائل تاریخ نظامی و زندگی روسای جمهور است‪ ،‬در‬ ‫مقدمه این کتاب بالفاصله ســراغ اصل مطلب می رود و‬ ‫عنوان می کند‪« :‬در تاریخ ایاالت متحده کمتر شاهد چنین‬ ‫زمامداری بدی بوده ایم که در دوران ریاست جمهوری جرج‬ ‫دبلیو بوش اتفاق افتاد‪ ».‬اســمیت در پایــان کتاب خود‬ ‫پیش بینی می کند که بحثی طوالنی درباره اینکه «ایا بوش‬ ‫بدترین رئیس جمهور تاریخ امریکاست» درخواهد گرفت‪.‬‬ ‫البته او نظر مستقیم خود را در این باره اعالم نمی کند ولی‬ ‫از نارضایتی حاکم بر ایــن کتاب ‪ 600‬صفحه ای می توان‬ ‫به نظر او پی برد‪.‬‬ ‫ با وجود تمــام این نکوهش هــای اغراق امیز (حتی‬ ‫بعضی بوش را با هیتلر مقایسه می کنند) به نظر نمی رسد که‬ ‫بوش دشنامی غرض امیز تلقی شود (سیمون و شوستر)‪.‬‬ ‫تصویر ارائه شــده از بوش‪ ،‬هماننــد خود او ناپایــدار و در‬ ‫معرض تغییرات ناگهانی است و همان طور که اسمیت در‬ ‫اوایل کتابش با عالقه به تصویر کشیده است‪ ،‬شخصیت‬ ‫بوش قبل از ‪ 11‬سپتامبر مغموم و سرگردان است‪.‬‬ ‫نویسنده به کاندیدای محافظه کار انتخابات دوهزار‬ ‫هیچ انتقادی وارد نمی کند‪ .‬هرچند بوش گاهی مانورهای‬ ‫بی رحمانــه ای علیه جــان مک کین انجــام می دهد ولی‬ ‫کمپینی که اســمیت در کتــاب خود به تصویر می کشــد‪،‬‬ ‫بیشــتر به خاطر دوری از «روش کالســیک نیکســون در‬ ‫راســت گرایی در مناطق اصلی و ســپس برگشت به حالت‬ ‫متعادل در انتخابات کلی» است‪ .‬بوش که قصد داشت به‬ ‫مثابه «مدیرعامل ملت خود» عمل کند‪ ،‬از طرح ریزی برای‬ ‫ملت ســازی خارج از مرزهای امریکا اجتناب و برنامه خود‬ ‫را بر سرزمین مادری متمرکز کرد‪ .‬بنا به نظر اسمیت‪ ،‬بوش‬ ‫در برگزاری کمپین بهتر عمل کرد و بازشماری ارای بهتری‬ ‫نســبت به رقیب خود داشــت‪ .‬نویســنده با وجود اینکه به‬ ‫درگیری بین بوش و گور می پردازد ولی هرگز حقانیت بوش‬ ‫را زیر ســوال نمی برد و رفتار های منفی رقیب او را نادیده‬ ‫نمی گیرد؛ رفتارهایی مانند تمایــل گور به اغراق در رزومه‬ ‫خود و مناظره های پرطمطراقــش‪( .‬ولی بوش در مناظره‬ ‫چهار ســال بعد خود با جان کندی رفتارهایی گستاخانه از‬ ‫بین الملل‬ ‫ نواقص کتاب‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫اما شخصیت این شخصیت ســاز کجاست؟ چگونه‬ ‫شخصی که اسمیت او را به عنوان یک شخصیت خطرناک‬ ‫معرفی می کند‪ ،‬از یک پســت به پســت دیگر نقل مکان‬ ‫می کند و در هر اژانســی به کار می پردازد؟ به طور خالصه‬ ‫ایا بوش در «بوش» نهفته شده است؟‬ ‫شــاید اســمیت هم مانند توماس کارالیل (نویسنده‬ ‫انگلیسی) این عقیده را داشته باشد که تاریخ بیش از انکه‬ ‫توســط جنبش های اجتماعی بزرگ شــکل گرفته باشد‪،‬‬ ‫از تصمیمات افراد اثر گرفته اســت‪ .‬با این حال‪ ،‬اسمیت‬ ‫بیش از انکه یک زندگینامه نویس باشــد‪ ،‬یک تاریخ نگار‬ ‫اســت‪ .‬به همین دلیل در زمان نوشتن درباره یک نشست‬ ‫در اتاق روزولت بســیار راحت تر می تواند قلم بزند تا زمانی‬ ‫که بخواهد درباره زندگی خصوصی جورج بوش و به عنوان‬ ‫مثال دوچرخه ســواری خارج از شــهر او ســخنی بگوید‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خود نشــان داد که گویی متاثــر از بی نزاکتی های گور در‬ ‫گذشته بود‪).‬‬ ‫اسمیت عنوان می کند که بوش از هفت ماه مانده به‬ ‫‪ 11‬سپتامبر در هیچ جلسه ای از جلسات شواری امنیت ملی‬ ‫حاضر نشد‪ .‬کاندولیزا رایس‪ ،‬مشــاور امنیت ملی بوش در‬ ‫گزارش های خــود از این گردهمایی هــا معموال اختالف‬ ‫عقیــده شــرکت کنندگان را به صورتــی اغراق امیــز بیان‬ ‫می کرد که خود ســبب می شــد بوش حس کنــد نیازی به‬ ‫شرکت در این جلســات ندارد‪ .‬تمرکز اصلی رئیس جمهور‬ ‫بیشــتر بر موضوعاتــی نظیر تنظیــم مقــررات تحقیقات‬ ‫یاخته های بنیادی و اصالحات درسی بود؛ اصالحاتی که‬ ‫او هنگامی که فرماندار تگزاس بود تصویب کرده بود‪ .‬لورا‬ ‫بوش که برای شــهادت درباره طرح «هیــچ کودکی نباید‬ ‫عقب بماند»‪ ،‬در صبح ‪ 11‬ســپتامبر به دفتر تد کندی رفته‬ ‫بود‪ ،‬وقتی بعد از ظهر به کاخ ســفید برگشت ان را غرق در‬ ‫هیاهو دید‪.‬‬ ‫از نظر اســمیت‪ ،‬فجایــع نظامی و اخالقــی پس از‬ ‫این حادثه شروع شدند‪ .‬اســمیت به خاطر رفتار خونسرد‬ ‫رئیس جمهور در مورد تهدیدهای تروریســتی‪ ،‬کمی او را‬ ‫مورد عتاب قرار می دهد (بوش در قبال هشدار سی ای ای‬ ‫در مورد فعالیت های مشــکوک بن الدن در ششم اگوست‬ ‫هیچ واکنشــی از خود بــروز نداد) ولی تصمیمات شــدید‬ ‫و جنگ طلبانــه او را پس از حادثه ‪ 11‬ســپتامبر به شــدت‬ ‫محکــوم می کند؛ رفتارهایی که کشــور را کامــا «اماده‬ ‫نبرد» کرده و کاخ ســفید را تبدیل به «محلی برای صدور‬ ‫تصمیمات قاطع» بوش کرد‪.‬‬ ‫به گفته اسمیت‪ ،‬جنگ افغانســتان که باراک اوباما‬ ‫نیز در سال ‪ 2008‬به لزوم ان تاکید کرد کمی بیشتر از جنگ‬ ‫عراق قابل توجیه است‪ ،‬هرچند هر دوی انها «جنگ هایی‬ ‫فاجعه امیز از سر ســتیزه جویی» بودند‪ .‬اسمیت در کتابی‬ ‫دیگر جنــگ خلیج فــارس را کــه تحت زمــام داری بوش‬ ‫به وقوع پیوســت‪ ،‬بی فایــده می داند و به روشــنی اعالم‬ ‫می کند حمالت ‪ 11‬ســپتامبر «غم انگیــز‪ ،‬ولی نه چندان‬ ‫فاجعه بار» اســت‪ .‬بوش پســر در ســخنرانی ‪ 20‬سپتامبر‬ ‫‪ 2001‬خــود خطاب به کنگــره با بیان اصطالح «شــما یا‬ ‫با ما هســتید یا علیه ما» اعالم کرد‪« :‬هر کشــوری که به‬ ‫پناه دادن یا پشتیبانی از تروریســم بپردازد‪ ،‬از نظر ایاالت‬ ‫متحده دشمن محســوب می شــود‪ ».‬البته چنین اعالن‬ ‫جنگی را می توان نسخه شــدیدتر سخنرانی بیل کلینتون‬ ‫در سه ســال پیش دانســت که «کشــورهایی که مصرانه‬ ‫حامی تروریست هستند نباید احساس امنیت کنند‪ ».‬ولی‬ ‫اسمیت این اعالن را «یک اغراق جدی» می داند‪ .‬البته‬ ‫او اگر در فصل «ســرنگون کردن طالبان» از اغراق های‬ ‫کمتری استفاده می کرد (مانند «پس از گذشت یک ماه از‬ ‫‪ 11‬ســپتامبر‪ ،‬امریکا همدردی جهانیان را از دست داد»)‬ ‫ممکن بود معتدل تر به نظر برسد ‪.‬‬ ‫اســمیت در بخش دیگری از کتاب خود می نویســد‬ ‫که حمله به عراق ممکن اســت در تاریخ به عنوان بدترین‬ ‫تصمیم سیاســت خارجی یک رئیس جمهــور امریکا ثبت‬ ‫شود‪ .‬میراث سیزده ســاله «پیشدســتی» این پیش بینی‬ ‫اســمیت را تاییــد می کند و توصیــف اســمیت را (در باره‬ ‫تالش های پاول ولفوویتز برای شــروع جنگ علیه صدام‬ ‫در ‪ 12‬ســپتامبر که دنباله تالش های او در اپریل بود) در‬ ‫مورد این فعالیت های رعب انگیز بجا و مناســب می داند‪.‬‬ ‫جیمز بیکر و برنت اسکوکروفت که مردان دانای دوره بوش‬ ‫پدر بودند‪ ،‬به او گوشــزد کردند که رویکرد محتاطانه تری‬ ‫را پی بگیــرد ولی جــورج تنت‪ ،‬یکــی از مقامــات قدیمی‬ ‫ سی ای ای که از دوران کلینتون در پست خود باقی مانده‬ ‫بود‪ ،‬خاطر نشان کرد که متقاعد کردن عموم در مورد لزوم‬ ‫حمله به عراق به بهانه وجود سالح های کشتار جمعی مثل‬ ‫«اب خوردن» است‪ .‬اسمیت داستانی محکم در مورد یک‬ ‫ماموریت نظامی موفــق ذکر می کند کــه در عمل بی ثمر‬ ‫اســت؛ ماموریتی که پس از مدتی تغییر ماهیت می دهد‬ ‫(ایاالت متحــده قصد دارد دموکراســی را در این کشــور‬ ‫اعمال کند) و در نهایت تبدیل به چیزی می شود که دونالد‬ ‫رامســفلد در خاطراتش از ان به عنوان «یک مشــغولیت‬ ‫طوالنی و فرسایشی» یاد می کند‪.‬‬ ‫بخش تاریک کتاب اســمیت که خودش ان را «رد‬ ‫شــکنجه» می نامد‪ ،‬بــه اجــرای بازجویی هــای جدی و‬ ‫سو ءاســتفاده از زندانیــان می پردازد‪ .‬بــوش وقتی بعد از‬ ‫حادثه ‪ 11‬سپتامبر تروریست ها را نه به عنوان افراد مسلح‬ ‫بلکه به عنــوان جنگاورانی ســتیزه جو مورد خطــاب قرار‬ ‫داد‪ ،‬در مسیری پا گذاشــت که خروج از ان ناممکن شد‪.‬‬ ‫اسمیت توجه زیاده از حدی به جبهه گیری شدید چهره های‬ ‫نظامی در خصوص رفتارهایی که به نظر می رســید ناقض‬ ‫کنوانسیون ژنو هستند‪ ،‬نشان می دهد‪ .‬ژنرال تامی فرانکز‬ ‫و ریچارد میرز‪ ،‬به همراه وزیر کشــور و ژنــرال کالین پاول‬ ‫بازنشســته به رغم صحبت های نیرنگ امیز دفترمشــاوره‬ ‫حقوقی وزارت دادگســتری تاکیــد کردند کــه اگر دولت‬ ‫امریکا قانون های بین المللی را در مــورد زندانیان نادیده‬ ‫بگیرد‪ ،‬موجب می شود با ســربازان امریکایی نیز با چنین‬ ‫رفتاری برخورد شــود‪ .‬جان مک کین که چهل سال پیش‬ ‫به صورت وحشیانه ای اسارت نیرو های ویتنامی را تجربه‬ ‫کــرده بود‪ ،‬در ســال‪ 2005‬بــه طرفــداری از اصالحیات‬ ‫ضد شــکنجه پرداخت اما بوش بعد از یک اشتی صوری‪،‬‬ ‫با وتــوی تالش های او‪ ،‬زحمــات او را نقش بــر اب کرد‪.‬‬ ‫چهره هــای نظامی (گرنــت‪ ،‬ایزنهاور و ژنرال لوســیوس‬ ‫کلی) اماج انتقادات اسمیت قرار گرفتند‪ .‬او انها را «جوجه ‬ ‫عقاب» های غیرنظامی مدرن خطــاب می کند و از ژنرال‬ ‫نورمن شوارتســکف نقل می کند‪« :‬ما بعد از جنگ ویتنام‬ ‫دسته ای از پری های نظامی داشتیم که در واشنگتن جمع‬ ‫شــده بودند؛ افرادی که هیچ وقت خطر جنــگ واقعی را‬ ‫احساس نکرده بودند‪».‬‬ ‫شاید دیک چنی‪ ،‬معاون رئیس جمهو ر اولین کسی بود‬ ‫که برگزاری کمیســیون های نظامی را به جای دادگاه های‬ ‫مدنی برای محاکمه تروریست های به دام افتاده پیشنهاد‬ ‫کرد و شاید میشل هایدن‪ ،‬مدیر اژانس امنیت ملی ایاالت‬ ‫متحده بود که درخواســت کرد «تا اخــر» پیش برویم ولی‬ ‫تک تک قدم های این مسیر «به دستور چنی‪ ،‬تنت‪ ،‬رامسفلد‬ ‫یاارتشنبود‪،‬بلکهبنابردستورمستقیمشخصرئیس جمهور‬ ‫بود‪ ».‬بوش از سرعت عملی که در اتخاذ این تصمیم ها از‬ ‫خود نشان داده بود‪ ،‬خوشنود بود و به خود لقب «قاطع» داده‬ ‫بود‪ .‬در نظر اسمیت‪ ،‬شــخصیت بوش بعد از ‪ 11‬سپتامبر‪،‬‬ ‫شخصیتی بی شــک و قاطع بود‪ ،‬مردی که قدرت ریاست ‬ ‫داشــت و «شخصی ســازی جنگ با تروریســت» را تحت‬ ‫تاثیر قرار داد‪.‬‬ ‫بی تمایلی نویسنده درباره زندگی خصوصی بوش و مسائل‬ ‫روان شناســی و تفکرات او باعث شــده که خواننده کتاب‬ ‫«بوش» در این مورد دچار ابهام و تردید شود که چه زمانی‬ ‫«اعتماد به نفس بیش از حد» بوش در ذهن او پدید امده‬ ‫و پیامدهای سنگین ان را به بار اورده است‪ .‬اگر «از زمان‬ ‫رئیس جمهوری وودرو ویلســون تاکنون هیچ کس به این‬ ‫اندازه اعتقاد نداشته که ابزار اراده خداوند است»‪ ،‬چگونه‬ ‫بشــارت اصالح اخر الزمانی اتفاق افتاده است؟ اسمیت‬ ‫می گوید که اندکی پس از حادثه ‪ 11‬سپتامبر‪ ،‬جیمز مریت‬ ‫که رئیس اتحادیه کلیساهای پروتستان جنوب امریکا بود‪،‬‬ ‫به بوش گفت‪« :‬خدا حتی پیش از انکه جهان را خلق کند‪،‬‬ ‫می دانسته که تو روی این صندلی (قدرت ایاالت متحده)‬ ‫می نشــینی‪ ».‬اما کشیش های بســیاری مطالب بسیاری‬ ‫را به روســای جمهور امریــکا (و حتی جهــان) گفته اند و‬ ‫مســیحیان متعصب هم مطمئن هســتند که گفته مریت‬ ‫درباره تمــام صندلی هایی بوده اســت کــه رئیس جمهور‬ ‫امریکا می توانسته روی ان بنشیند‪.‬‬ ‫زمانی که بوش در رســیدن به اهداف خود در عراق‪،‬‬ ‫شکســت خورد‪ ،‬اســمیت او را با کاپیتان کوئیگ مقایسه‬ ‫می کند که «به صــورت عمــدی و از روی روان پریشــی‪،‬‬ ‫مرزهای مختلف را نادیده گرفت‪ ».‬اگر قرار اســت که این‬ ‫مقایســه بین بوش و کاپیتان کوئیگ انجام شود‪ ،‬نویسنده‬ ‫زندگینامه او بایــد کار بهتــری در انجام تحــوالت ذهنی و‬ ‫تغییرات فکری او از مدرسه کسب وکا ر هار وارد به بعد داشته‬ ‫باشد‪ .‬اســمیت درباره او می نویســد که در هاروارد یک فرد‬ ‫«پرانــرژی اما کم اطــاع‪ ،‬کم دانــش و کم مطالعه» بود‪.‬‬ ‫توصیف های اســمیت از هر دو دوره زندگی بوش‪ ،‬بســیار‬ ‫انتزاعی اســت و از فاصله قابل توجهی انجام شده است‪.‬‬ ‫این موضوع به ویژه دربــاره فصل اول زندگی رئیس جمهور‬ ‫سابق امریکا مصداق دارد و مانند ارزیابی هوایی او از توفان‬ ‫کاترینا پر از نقص و ایراد است‪ .‬رئیس جمهور اینده امریکا‬ ‫(بوش) به سن ‪ 31‬سالگی رسیده است؛ در حالی که در شهر‬ ‫بچگی خود‪ ،‬میدلند تگزاس زندگی می کند و اماده اســت‬ ‫تالش ناموفق خود را برای ورود به کنگره امریکا جبران کند‪.‬‬ ‫این داستان تا صفحه ‪ 29‬کتاب مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫اســمیت اولین دانشجوی بوش نیســت که متوجه‬ ‫می شود او بیش از انکه فرزند پدرش باشد‪ ،‬فرزند مادرش‬ ‫اســت‪ .‬با این حال‪ ،‬خوانندگان «بوش» بــه اندازه کافی‬ ‫به این موضوع نمی رســند که ارتباطات و پیوندهای ادعا‬ ‫شــده به چه صورت اســت‪ .‬رابین بوش‪ ،‬خواهر جوان تر‬ ‫جورج دبلیو بوش که در ســه ســالگی و به دنبال ســرطان‬ ‫خون درگذشــت‪ ،‬تنها در یک عبــارت کوتاه مورد اشــاره‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬این در حالی اســت که چنیــن اتفاق بزرگی‬ ‫می تواند اثرات شــدیدی بــر روح و روان و طرز تفکر یک‬ ‫کودک گذاشــته و تا ســالیان ســال‪ ،‬اثار خود را به همراه‬ ‫داشته باشــد‪ .‬برای بررســی اثار این واقعه بر روح و روان‬ ‫بوش جوان‪ ،‬نیاز است تا خواننده سری هم به کتاب باربارا‬ ‫بوش بزند تا متوجه شود پس از مرگ خواهر رئیس جمهور‬ ‫اینده امریکا‪ ،‬واکنش او چه بوده است‪ .‬در این کتاب‪ ،‬مادر‬ ‫بوش به صورت اتفاقی از زبان فرزنــدش و در گفت وگو با‬ ‫یک همبازی دیگر می شنود‪« :‬امروز نمی توانم بازی کنم‪.‬‬ ‫باید کنار مادرم باشم‪ .‬خیلی ناراحت است‪ ».‬او در این زمان‬ ‫اموخته بوده که برای تســلی خاطر دیگران‪ ،‬کاری انجام‬ ‫دهد و از خواســته های خودش دســت بکشــد‪ .‬هنوز هم‬ ‫می توان مردمی را پیدا کرد که از این اشــاره های ظریف‬ ‫کتاب بوش به وجد بیاینــد‪ .‬با این حال‪ ،‬متاســفانه افراد‬ ‫اندکی هستند که نظر مساعدی نسبت به این کتاب داشته‬ ‫باشــند‪ .‬در این کتاب به طور معمول از منابع دســت دوم‬ ‫تاریخی استفاده شــده و تعداد نقل قول های مستقیم ان‬ ‫بسیار اندک است‪ .‬شــخص جورج بوش برای نوشتن این‬ ‫کتاب‪ ،‬با نویسنده ان هم کالم نشده است‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در انتهــای صفحات کتــاب اســمیت‪ ،‬پاورقی های‬ ‫مفصل و جنجال افرین بسیاری اورده شــده است‪ .‬عالوه‬ ‫بــر انکه گاهــی ایــن پاورقی هــا و توضیحــات می توانند‬ ‫خواننده را گمراه کننــد‪ ،‬از نظر حروف چینــی و واژه گزینی‬ ‫هم انتخاب های فوق العاده ای صورت نگرفته اســت و در‬ ‫مواردی مانند داســتان کمپ دیوید‪ ،‬شــیوه نگارش کتاب‬ ‫به طور کامل از حــال زندگینامه بودن فاصلــه می گیرد‪ .‬در‬ ‫نهایت‪ ،‬خواننده پــس از پایان کتاب با ســواالت مختلفی‬ ‫مواجه می شــود‪ .‬به عنــوان مثال بــه این موضوع اشــاره‬ ‫می شود که بوش اقدام به ترک الکل می کند و (هر چند دیر)‬ ‫تصمیم به اصالح مسیر زندگی و حرفه خود می گیرد‪ .‬با این‬ ‫حال به این موضوع اشــاره ای نمی شــود که ایا این اعتیاد‬ ‫بوش باعث شــده بود که وی چیزی را از دست بدهد یا نه؟‬ ‫در برخی از مــوارد‪ ،‬بوش در مقابل خــودش قرار می گیرد‪.‬‬ ‫به عنوان مثال او یک بار یک مادر غمگین را شــاد می کند‪.‬‬ ‫اگر شخصیت نخســتین بوش‪ ،‬مبتنی بر رضایت دیگران‬ ‫بوده است‪ ،‬چگونه به جایگاه یک رئیس جمهور خودخواه‪،‬‬ ‫مغرور و خطرناک رسید که نظرات دیگران را بدون اهمیت‬ ‫تلقی می کرد؟ اســمیت اطالعات جذاب اندکــی را درباره‬ ‫طرز تفکر رئیس جمهــور دوران فاجعه ‪ 11‬ســپتامبر ارائه‬ ‫می کند‪ .‬به عنوان مثال وی به این موضوع اشــاره می کند‬ ‫که پــس از ارســال نامه های الوده بــه ســیاه زخم به دفتر‬ ‫ریاســت جمهوری امریکا‪ ،‬هم جورج بوش و هم لورا بوش‬ ‫نتوانستند ارامش روانی خود را حفظ کنند و شروع به استفاده‬ ‫از قرص ارام بخش «ســیپرو» کردند‪ .‬اســمیت اتفاقات و‬ ‫تغییرات عقیده مهم زندگی کاری جورج بوش را ناشی از دوره‬ ‫«فاجعه امیز و مصیبت بار» حوالی سال ‪ 2001‬می داند‪ .‬با‬ ‫این حال‪ ،‬نیاز است که یک زندگینامه نویس دیگر هم اقدام‬ ‫بهانتشارکتابیدربارهبوشکندتامشخصشودچهتحوالت‬ ‫درونی دیگری هم در این دوران اتفاق افتاده است‪.‬‬ ‫شــخص بوش‪ ،‬یک مصرف کننــده زندگینامه بوده‬ ‫است؛ از «زاغ سیاه» مارکوئیز جیمز گرفته که مطالعه ای‬ ‫درباره بازپروری سام هوســتون از الکل بوده است‪ ،‬تا ‪14‬‬ ‫زندگی لینکلن‪ ،‬کتاب های محبــوب او بوده که در دوران‬ ‫هشت ساله تصدی کاخ سفید مطالعه کرده است‪ .‬اسمیت‬ ‫هم از تمــام این موضوعــات مطلع بوده اما باور نداشــته‬ ‫دیدگاه هــای او متعلق بــه زندگینامه بوده و نــه متعلق به‬ ‫یک رمان‪ .‬زمانی که خواننــده کتاب‪ ،‬فصل های مختلف‬ ‫کتاب را پشت سر می گذارد‪ ،‬انتظار دارد که چیزی بیش از‬ ‫اظهارنظرهای دیگران را درباره بوش و خاطراتش بخواند‪.‬‬ ‫او دوســت دارد بداند واقعا در ذهــن رئیس جمهور امریکا‬ ‫چه چیزی می گذشته اســت (حتی اگر این نقل تفکرات‪،‬‬ ‫مشروط و براساس گمانه زنی ها بوده باشــد)‪ .‬ایا در زمان‬ ‫رخدادهای بزرگ‪ ،‬باز هم سالمت ذهنی و ارامش افکار او‬ ‫وجود داشته یا فکرها و کابوس های مختلف مانند توفان‬ ‫به مغز او هجوم می برده اند؟ در زمان شکست های فاحش‬ ‫چطور؟ این گونه تالطم های ذهنی و گمانه زنی ها به خوبی‬ ‫و در کتاب «معاون رئیس جمهور» اورده شــده اســت اما‬ ‫در کتاب «بــوش» اثر کمتری از انها به چشــم می خورد‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬این کتاب از نظــر صمیمیت هم جای نقد دارد‬ ‫و میــزان صمیمیــت ان کمتــر از ان چیزی اســت که در‬ ‫تاریخ های نگاشته شــده پیتر بیکر با نام «روزهای اتش»‬ ‫اورده شده است‪.‬‬ ‫کارهای پیشــین اســمیت‪ ،‬به ویژه زمانــی که بارها‬ ‫به انها ارجاع می شــود‪ ،‬دربــاره پیشــینیان و افراد بعدی‪،‬‬ ‫اطالعات خوبی در اختیار خوانندگان قرار می دهد‪ .‬زمانی‬ ‫که ما می شــنویم بــوش در حال مشــاجره با جــان رابرت‬ ‫ســونی‪ ،‬قاضی کل ایاالت متحــده اســت و به دنبال ان‬ ‫هســتند تا دمایی مناسب برای ســاختمان انتخاب کنند‪،‬‬ ‫اسمیت‪ ،‬نویسنده کتاب «جان مارشال‪ :‬تعریف کننده یک‬ ‫ملت» به یاد خواننده می اندازد که «سهل گیری و جاذبه»‬ ‫جانشینان رابرت در پست او اهمیتی بیش از نبوغ ذهنی وی‬ ‫دارد‪ .‬زمانی که بوش به عنوان سردســته تشویق کنندگان‬ ‫دبیرستان خود شــناخته می شــد‪ ،‬عنوان کرد‪« :‬من یک‬ ‫پست رهبری در شهر اندوور (ایالت ماساچوست) به عهده‬ ‫دارم‪ ».‬این عبارت تا چند صفحه بعد از ان هم به عنوان یک‬ ‫طعنه به حساب می اید تا انکه اسمیت توضیح می دهد که‬ ‫ایزنهاور و ریگان هم پست های مشابهی به ترتیب در وست‬ ‫پوینت و اورکا کالج بر عهده داشته اند‪.‬‬ ‫اما تاریخ از روانشناسی حمایت نمی کند و ژرف نگری‬ ‫هم مانند زیرکی و تیزبینی نیســت‪ .‬اســمیت بــدون انکه‬ ‫مخالفتی کند‪ ،‬نقل قــول مودبانه اما غیردرســت اوباما را‬ ‫مطرح می کند که بوش «در پوست خودش راحت است»‪.‬‬ ‫افراد زیــادی تغییر جهت بــوش را مالحظــه کرده اند؛ از‬ ‫فردی که «دوست دارید با او یک نوشــیدنی میل کنید»‬ ‫تا شــخصی که تغییرات و تحوالت بســیاری را پشت سر‬ ‫می گذارد و هر روز در قالب فردی جدید حاضر می شــود‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬اصــرار متعصبانه بوش روی وقت شناســی و‬ ‫برنامه هــای مرتب امادگی جســمانی به نظر می رســد که‬ ‫بیشتر مساله شخصی و خودنظمی است تا انکه یک مساله‬ ‫خودکنترلی باشــد‪ .‬این مســائل به وضوح تفاوت بسیاری‬ ‫با یکدیگــر دارند و جدا از هــم باید قلمداد شــوند‪ .‬عادت‬ ‫سحرخیزی او شــاید ناشــی از این موضوع باشد که تا چه‬ ‫اندازه «خود» بودن را خسته کننده دانسته است‪.‬‬ ‫ سال های بلوا‬ ‫ســال های ‪ 2005‬و ‪ ،2006‬ســال های وحشتناکی‬ ‫برای بوش بوده است‪ .‬در این دوره تمام اتفاقات ناخوشایند‬ ‫برای رئیس جمهور امریکا روی داد تا مشکالت بسیاری را‬ ‫برای او به بار بیاورد‪ .‬در این دوران‪ ،‬طرح های ایجاد امنیت‬ ‫در عراق شکست خورد‪ ،‬توفان کاترینا به وقوع پیوست و در‬ ‫مدت یک سال‪ ،‬جمهوریخواهان هم کنگره و هم مجلس‬ ‫سنا را به دموکرات ها واگذار کردند‪( .‬اسمیت موضع گیری‬ ‫دفاعی بوش را اشــکار می کنــد‪ :‬در برخــی از زمان های‬ ‫این برهــه تاریخی به عنــوان معاون ریاســت کمیته ملی‬ ‫کمک های انســانی به ایفای وظیفه می پرداختم؛ جایی‬ ‫که «براونی» بــا من همکار بــود و کمک های اضطراری‬ ‫هنگفتی به کشــورهای حاشــیه خلیج فارس انجام داد‪).‬‬ ‫با این حال‪ ،‬دوران دفاع به پایان رســید و دوران تهاجمی‬ ‫ امریکا از راه رســید؛ دورانی که بوش به عنوان جنگجوی‬ ‫خط مقدم در تمــام جبهه ها در حال جنگ بــود ‪ .‬او در ‪20‬‬ ‫ژانویه ســال ‪ 2005‬میالدی با وضوح خبــر از اغاز دوران‬ ‫جدید تهاجمی خود داد‪« :‬سیاست ایاالت متحده امریکا‪،‬‬ ‫پیگیری و حمایت از رشد جنبش ها و نهادهای دموکراتیک‬ ‫در تمام کشورها و فرهنگ ها است‪ .‬هدف نهایی ما از این‬ ‫کار‪ ،‬پایان دادن به استبداد و دیکتاتوری در جهان است‪».‬‬ ‫دو هفته پس از این اظهارنظــر علنی‪ ،‬رئیس جمهور وقت‬ ‫امریکا دســتور پیگیری و تاکید بر دســتورات و اقدامات‬ ‫داخلی مختلفی را صادر کرد که از ســپتامبر ‪ 2001‬مجبور‬ ‫شــده بود تا انها را به حالت تعلیق دراورد ‪ .‬او قصد داشــت‬ ‫تــا امنیت اجتماعــی کشــورش را از طریق حســاب های‬ ‫خصوصــی بازنشســتگی متحول کنــد و سیاســت های‬ ‫مهاجرت را هم ازادســازی نماید؛ «ارزش های خانوادگی‬ ‫در رود ریوگراند متوقف نمی شــوند»‪ .‬رود ریوگراند که در‬ ‫مرز امریــکا و مکزیک قــرار دارد‪ ،‬همواره یکــی از لغات‬ ‫کلیدی مورد استفاده در سخنان مختلف در مورد مهاجرت‬ ‫بوده است‪ .‬زمانی که بوش در سال ‪ 2000‬برای بار دیگری‬ ‫به ان اشــاره کرد و ســخنرانی غرای ان را پیــش برد‪ ،‬به‬ ‫اظهارنظر برادرش‪ ،‬جب‪ ،‬اشاره کرد که از «قانون عشق»‬ ‫ســخن گفته بود و ان را دلیل عبور مــردم از مرز مکزیک‬ ‫دانسته بود‪.‬‬ ‫اسمیتمی نویسد‪«:‬بوشتالشمی کردتابهستاره ها‬ ‫برسد‪ .‬سیاست خارجی او به دنبال این بود که دموکراسی را‬ ‫در تمام جهان گسترش دهد‪ .‬هدف داخلی او هم غنی کردن‬ ‫انتخاب های شــخصی بود‪ .‬وجه مشترک این سیاست ها‪،‬‬ ‫ازادی شــخصی و لیبرالیتــه بــود‪ ».‬جورج دبلیــو بوش با‬ ‫پیروز شــدن در دوره دوم ریاست جمهوری که پدرش در ان‬ ‫شکست خورده بود‪ ،‬نشان داده که از «ژرف بینی» خاصی‬ ‫برخوردار اســت کــه پــدرش از ان بی نصیب بوده اســت‪.‬‬ ‫نویسنده زندگینامه بوش به داستان اقدامات او برای مبارزه‬ ‫با ایدز اشــاره می کند؛ اقداماتی که با وجود مخالفت های‬ ‫داخلی فراوان باعث شد تا میلیاردها دالر به بیرون از مرزهای‬ ‫امریکا هدایت شــده و مســیر درمان بیماری طاقت فرســا‬ ‫را روشن کند‪ .‬اســمیت این داستان را بســیار مهم ارزیابی‬ ‫می کند و به همین دلیل‪ ،‬یک فصل کامل از کتاب خود را به‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫چه کسی امریکا را به کشوری منفور تبدیل کرد؟‬ ‫پیشــگفتار کتاب‪ :‬به ندرت تاریــخ ایاالت متحده‬ ‫شاهد دورانی بوده که مانند دوران ریاست جمهوری جورج‬ ‫دبلیو بوش‪ ،‬اوضاع به هم ریخته بوده و کشورداری معیوب‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬زمانی که بوش‪ ،‬دفتر ریاست جمهوری‬ ‫را در سال ‪ 2001‬تحویل گرفت‪ ،‬بودجه فدرال کشور از مازاد‬ ‫درامد منتفع بــود‪ ،‬بدهی های ملی در پایین ترین ســطوح‬ ‫خود وجود داشــت (‪ 56‬درصد از تولید ناخالص داخلی) و‬ ‫نرخ بیکاری حدود چهاردرصد بود؛ نرخی که اقتصاددانان‬ ‫ان را برابر با اشــتغال کامل می داننــد‪ .‬درامدهای مالیاتی‬ ‫دولت امریکا در ان زمان به ‪ 2/1‬تریلیون دالر می رسید که‬ ‫ یک تریلیــون دالر ان از محل درامدهای فردی به دســت‬ ‫می امد و ‪ 200‬میلیــارد دالر ان هم از مالیات های کســب‬ ‫وکارها‪ .‬هزینه های نظامی به ‪ 350‬میلیارد دالر بالغ می شد‬ ‫و ســه درصد از تولید ناخالص داخلــی (کمترین میزان از‬ ‫دهه ‪ 1940‬میالدی به بعد) را بــه خود اختصاص می داد‪.‬‬ ‫از طرفی بیش از یک دهــه بود که حتی یک امریکایی هم‬ ‫در جنگ های مختلف کشته نشــده بود‪ .‬با هر دالر می شد‬ ‫‪ 1/06‬یورو یا ‪ 117‬ین خریداری کرد‪ .‬بنزین ‪ 1/5‬دالر برای‬ ‫هر گالن بود‪ 12 .‬سال از فروپاشی دیوار برلین می گذشت‬ ‫و امریکا قدرت اقتصادی جهان به شــمار می امد‪ .‬شــاید‬ ‫تنها ابرقدرت جهان بود‪ ،‬دموکراســی و قانون مداری بر ان‬ ‫حکمرانی می کرد و ازادی و رفاه ســهم تمام شــهروندان‬ ‫این سرزمین بود‪.‬هشت ســال بعد‪ ،‬ایاالت متحده خود را‬ ‫درگیر جنگ هایی می دیــد که خــودش در دورترین نقاط‬ ‫کره زمیــن افروخته بود‪ .‬هزینه های نظامــی‪ 20 ،‬درصد از‬ ‫هزینه های دولت فدرال و پنج درصد از کل تولید ناخالص‬ ‫داخلی را شامل می شد‪ .‬بودجه نهایی بوش‪ 1/4 ،‬تریلیون‬ ‫دالر زیر خط قرمز بــود و بدهی ملی از کنترل خارج شــده‬ ‫بود‪ .‬تولید ناخالص داخلی امریکا از ‪ 10/3‬تریلیون دالر به‬ ‫‪ 14/2‬تریلیون دالر در دوره هشت ساله رسید اما مجموعه ای‬ ‫از طرح های کاهش مالیات ارائه شده توسط رئیس جمهور‬ ‫وقت کشور باعث شد تا درامدهای دولتی از محل مالیات‬ ‫درامدهای شــخصی بــا ‪ 9‬درصــد کاهش مواجه شــود و‬ ‫بین الملل‬ ‫حال نمی توان از اهمیت ان چشم پوشی کرد‪ .‬این اقدام‪،‬‬ ‫همزمان با تصمیم منطقی شــروع خروج نیروهای نظامی‬ ‫امریکا از عراق بود‪ ».‬تصمیم دوم اثر بســیاری بر کاهش‬ ‫مشکالت امریکا در عراق داشت؛ حتی با وجود انکه خروج‬ ‫نیروها به صورت تدریجی بود و چند ســال طول کشــید تا‬ ‫تمام نظامیان امریکایی از عراق خارج شوند‪.‬‬ ‫احتماال افزایــش ثبات در عــراق بود کــه به بوش‬ ‫اجــازه داد تا بحــران مالــی بزرگ ســال ‪ 2008‬را از ســر‬ ‫بگذراند‪ .‬اســمیت بــار دیگر در ایــن بخــش از کتاب به‬ ‫بسیار تنها» بود‪ .‬در این زمان‪ ،‬او تنها با تعدادی از وفاداران‬ ‫خود و افرادی از خانواده اش در کاخ سفید همراه بود و البته‬ ‫دیک چنی را هم در کنار خود می دید‪.‬‬ ‫ایــن وضعیــت در ماه های بعــدی و بــا رد برخی از‬ ‫طرح های ریاســت جمهوری او از جانب کنگره وخیم تر از‬ ‫قبل هم شد‪ .‬حتی دوستان گذشــته او هم مانند قبل به او‬ ‫وفادار نبودند و او را در مقابله با مشکالت یاری نمی کردند‪.‬‬ ‫لوئیس اسکوتر لیبی‪ ،‬شــریک بوش در موسسه اقدامات‬ ‫والری پلیــم یکی از ایــن افراد بــود کــه در تاریک ترین‬ ‫روزهــای ریاســت جمهوری بوش پســر‪،‬‬ ‫ارتباطــش را بــا او کمرنگ تر کــرده بود‪.‬‬ ‫اسمیت اعتراف می کند که با وجود نفرت‬ ‫عمومی از بوش‪ ،‬وی توانســت در ســال‬ ‫‪ ،2008‬اندکی وضعیت اشتغال امریکا را‬ ‫بهبود ببخشید‪.‬‬ ‫«دستاورد شگفت اور بوش» اختصاص می دهد که احتماال‬ ‫بادوام ترین اثر ریاست جمهوری او به شمار می اید‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬مســائل مهاجرت و امنیت ملی به دنبال‬ ‫ توفان کاترینا تا حد زیــادی ارزش خود را از دســت دادند؛‬ ‫«از نظر سیاسی‪ ،‬بوش هیچ گاه نمی توانست احیا شود»‪.‬‬ ‫اسمیت دلیل این موضوع را کندی او در اظهارنظر و واکنش‬ ‫می داند و عنوان می کند‪« :‬احتمــاال بی تفاوتی او در دوره‬ ‫دوم ریاســت جمهوری بوش بیش از غیرمشــروع بودن او‬ ‫در دوره اول بــه او ضربه می زند‪ .‬او از ایــن موضوع اگاهی‬ ‫نداشت که ریاســت جمهوری او در‬ ‫حال اتمام اســت و عراق به سمت‬ ‫نوســان پیــش نمی رفــت‪ ،‬بلکــه‬ ‫نابســامانی و اشــفتگی بیخ گوش‬ ‫ان بود‪ ».‬اســمیت عنوان می کند‬ ‫کــه کارن هاگــز‪ ،‬یکــی از اضالع‬ ‫«مثلث اهنین» که بوش را کمک‬ ‫کردند و رئیس جمهور انها را با خود‬ ‫از تگزاس به کاخ سفید اورده بود‪،‬‬ ‫در ســال ‪ 2001‬عنوان کــرد‪« :‬او‬ ‫به طور یقین احســاس می کرد که‬ ‫نیروی محض ارائه او بین پیروزی‬ ‫و شکســت در جنگ تفاوت ایجاد‬ ‫می کنــد‪ .‬این موضــوع چیزی بود‬ ‫که هر کس دیگری اماده ترک ان‬ ‫بود‪ ».‬بوش مجبور شــد تا از رایس‬ ‫پیروی کند؛ وزیر امور خارجه ای که‬ ‫توانســت با اراده خود‪ ،‬تردیدهای‬ ‫بوش را از بین ببرد‪ .‬رایس با استفاده‬ ‫از پنج تیــپ نیــروی نظامی ارتش‬ ‫ایاالت متحده مانع از لغزش بیشتر‬ ‫کشورش در عراق شد و توانست در‬ ‫نهایت این حلقه معیوب را بشکند‪.‬‬ ‫برایتغییروضعیتنابساماننظامی‬ ‫امریکا در عراق‪ ،‬بوش در برخورد با فرماندهان ستاد مشترک‬ ‫خود بــا قاطعیت گفت‪« :‬من رئیس جمهور هســتم‪ ».‬او با‬ ‫این سخن توانست باز هم قدرت را به دست گرفته و زنجیره‬ ‫فرماندهی گسسته شده از سال ‪ 1986‬به بعد را باز ه م ترمیم‬ ‫کند‪ .‬با این حال‪ ،‬به نظر می رسد که این اظهارنظر قاطعانه‬ ‫و سروسامان دادن به وضعیت ارتش امریکا در عراق‪ ،‬تنها‬ ‫تصمیم نظامی رئیس جمهور وقت امریکا ست که تا حدی‬ ‫اسمیت با ان موافق است‪.‬‬ ‫با وجود موافقت ضمنی نویسنده با این تصمیم‪ ،‬باز‬ ‫هم می توان تعدادی تناقض ریاضی در ان مشاهده کرد‪:‬‬ ‫«حقیقت ان است که این تصمیم به تنهایی باعث کاهش‬ ‫خشــونت ها و ســامان یافتن حدودی اوضاع نبود‪ .‬با این‬ ‫عکس العمل های کند جورج بوش پســر اشــاره می کند‪.‬‬ ‫او همان طور که در توفان کاترینا نتوانست تصمیم سریع‬ ‫و بجایی بگیرد و در عراق هم مقصر بود‪ ،‬واکنشــی سریع‬ ‫نسبت به فروپاشی نظام بانکداری و اعطای وام امریکا از‬ ‫خود نشان نداد‪ .‬با این حال‪ ،‬در تالش دوم برای مدیریت‬ ‫اوضاع اشفته مالی داخلی امریکا‪ ،‬وی الیحه ای به کنگره‬ ‫فرستاد و در برابر کنگره مخالف خود عنوان کرد‪« :‬اگر قرار‬ ‫است که وارد دوره رکود بزرگ (همانند رکود بزرگ دهه ‪30‬‬ ‫میالدی) دیگری شویم‪ ،‬شــک نکنید که من هم روزولت‬ ‫خواهم بود و نــه هوور‪ ».‬او قصد داشــت کــه صالبت و‬ ‫تصمیم راسخ خود را برای اداره اوضاع نشان دهد و البته تا‬ ‫حدی هم موفق بود‪ .‬با این حال‪ ،‬در این برهه زمانی «بسیار‬ ‫جورج دبلیو بوش در زمــان برگزاری‬ ‫کنگره سال ‪ 2008‬جمهوریخواهان غایب‬ ‫بود تــا جای خــود را به جانشــین اســمی ‬ ‫خود‪ ،‬جان مک کین بدهــد‪ .‬مک کین در‬ ‫همان دوره کوتاه‪ ،‬در مقابل گوستاو (یک‬ ‫ توفــان دیگر) بســیار خوش شــانس بود‪.‬‬ ‫جمهوریخواهان کنگره ساالنه خود را لغو‬ ‫کردند تا بــوش و چنی بتواننــ د رویدادی را ‬ ‫پیش ببرند که در دیدار حضوری با یکدیگر‬ ‫برای ان تصمیم گیری کرده بودند‪ :‬دیدار‬ ‫عمومی با مردم در سنت پاول‪ ،‬مینه سوتا‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬این برنامــه با ظهور اثار توفان‬ ‫به شدت مورد تهدید قرار گرفت و فرصتی‬ ‫به مک کین داد تا با واکنش سریع و رساندن‬ ‫خود به ســواحل جنوبی ایاالت متحده‪ ،‬به‬ ‫شهروندان امریکا نشان دهد که تا چه اندازه‬ ‫می تواند برای پست ریاست جمهوری مناسب باشد‪.‬‬ ‫کمتر از سه هفته از این واقعه گذشته بود که باز هم‬ ‫جورج بوش‪ ،‬از کارهــای مهمتر خود غیبــت کرد؛ زمانی‬ ‫کــه جمهوریخواهان در کلیولنــد گرد هم امدنــد تا برادر‬ ‫«کم انرژی» رئیس جمهوری پیشــین را به عنــوان نامزد‬ ‫خود معرفی کننــد‪ .‬یکی از نقاط قوت زندگینامه اســمیت‬ ‫ان است که به طور پیوســته به خواننده نشان می دهد که‬ ‫چرا بوش می تواند به عنوان بدتریــن رئیس جمهور تاریخ‬ ‫ایاالت متحده مطر ح شــود و چگونه این متصدی چهل و‬ ‫چهارم عنوان ریاست جمهوری این کشور‪ ،‬خطرات بسیاری‬ ‫برای جهانیان به همراه اورد‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬نیویورکر‬ ‫درامدهای مالیاتی کســب وکارها‪ 33 ،‬درصد سقوط کند‪.‬‬ ‫نرخ بیکاری روی عدد ‪ 9/3‬درصد ایســتاده بود و همچنان‬ ‫افزایــش می یافت‪ .‬با انفجــار حباب مســکن‪ ،‬دومیلیون‬ ‫شــهروند امریکایی‪ ،‬خانه های خــود را از دســت دادند و‬ ‫ساخت وســازهای جدید هم به حالت تعلیــق درامد‪ .‬بازار‬ ‫بورس در حال سقوط بود و دالر بیشــتر ارزش پیشین خود‬ ‫را از دست داد‪ .‬در این زمان‪ ،‬قیمت فروش بنزین به ‪3/27‬‬ ‫دالر برای هر گالن رسید‪ .‬امریکا عنوان تنها ابرقدرت جهان‬ ‫را حفظ کرد اما اعتبــار ان در خارج از مرزهــا‪ ،‬ضربه های‬ ‫سنگینی را متحمل شد‪.‬‬ ‫ایا بوش مســئول این وضعیت بود؟ شاید او مسئول‬ ‫حباب مســکن یا فروپاشی فاجعه بار ســرمایه گذاری های‬ ‫پرمخاطره در حوزه های مختلف اقتصادی نبود‪ .‬البته بوش‬ ‫رویای امریکایی را برابر با مالکیت خانه و تسهیل نظارت بر‬ ‫صنایع دانسته بود اما مقصر اصلی پدید امدن مشکالت در‬ ‫این دوحوزه نبود‪ .‬با این حال‪ ،‬می توان گفت که در ســایر‬ ‫موارد‪ ،‬مسئول عقبگرد امریکا‪ ،‬او بود‪ .‬بوش خودش را برای‬ ‫پیچیدگی های کشورداری اماده نکرده بود‪ ،‬تجربه اندکی در‬ ‫امور اجرایی داشت‪ ،‬از نگاه جامعی برخوردار نبود‪ ،‬نااموخته‬ ‫و سفرنکرده بود و نسبت به قوانین جهان بی مالحظه بود‪.‬‬ ‫ی این مسائل باعث شد تا او کاستی های خود را نشان‬ ‫تمام ‬ ‫دهد‪ .‬او به یــک زندگینامه نویس گفت‪« :‬مــن از تصمیم‬ ‫گرفتن هراســی ندارم‪ .‬واقعیت ان اســت که حتی عاشق‬ ‫این بخش از ریاست جمهوری هســتم‪ ».‬با این حال‪ ،‬گذر‬ ‫زمان مشــخص کرد که بزرگترین نقطه قــوت او‪ ،‬بدترین‬ ‫ضعفش اســت‪ .‬او بــدون نظر مشــاوران و کارشناســان‬ ‫تصمیم می گرفت و تا پس از بحران‪ ،2008‬تنها تصمیمات‬ ‫شخصی خود را به پیش برد‪ .‬اعتماد به نفس بیش از حد او‬ ‫و سرسختی اش باعث شد تا ضربه هایی که به کشورش زد‪،‬‬ ‫بسیار شــدیدتر از ضربه هایی باشــد که یک رئیس جمهور‬ ‫عادی می توانســت به بنیان های اقتصادی و اجتماعی و‬ ‫سیاسی مملکت خود وارد کند‪.‬‬ ‫نقطه عطف تاریخ معاصر امریکا حادثه ‪ 11‬ســپتامبر‬ ‫است؛ زمانی که القاعده به برج های تجارت جهانی حمله‬ ‫کرد و ایاالت متحــده را در موضعی دفاعی قــرار داد‪ .‬این‬ ‫اتفاق باعث شد تا امریکا که در ان زمان ابرقدرت اقتصادی‬ ‫و نظامی جهان بود‪ ،‬مورد همدردی جهانی هم قرار بگیرد و‬ ‫از محبت بی سابقه جهانیان بهره مند شود اما جنون بوش و‬ ‫تصمیمات خودخواهانه و جنگ افروزانه او باعث شد تا این‬ ‫وضعیت کامال معکوس شود و کشوری که در حال از دست‬ ‫دادن ثبات بنیان های داخلی خود‪ ،‬به یک کشور منفور در‬ ‫جهان هم تبدیل شود‪.‬‬ ‫ رئیس جمهور غایب‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪61‬‬ ‫دغدغه های اجتماعی‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم دختر‪ ،‬به گواه بســیاری از منتقدان سینما‪ ،‬نشــان دهنده روند رو به رشد‬ ‫فیلم سازی سیدرضا میرکریمی است‪ .‬این فیلم فروش نسبتا مناسبی در اکران داشته‬ ‫و توانسته هم نظر موافق منتقدان را جلب کند و هم نظر تماشاگرانش را‪ .‬با این همه‬ ‫در جشنواره فیلم فجر سال ‪ 94‬توفیق چندانی به دســت نیاورد‪ .‬این فیلم در ادامه‬ ‫ف و شهودهایی است‬ ‫دغدغه های اجتماعی‪-‬خانوادگی میرکریمی است و روایت کش ‬ ‫که شخصیت اصلی ان تجربه می کند‪ .‬میرکریمی که به تازگی میز مدیرعاملی خانه‬ ‫سینما را ترک کرده‪ ،‬در این فیلم فضاهایی تازه را در فیلمسازی تجربه کرده است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫کارمنعریان کردنواقعیتنیست‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫یدرگفت وگوبامثلث‬ ‫سیدرضامیرکریم ‬ ‫درباره فیلم «دختر»؛ هشتمین سینمایی بلند‬ ‫سیدرضا میرکریمی‬ ‫اجماع منتقدان و مخاطبان‪ :‬خوب بود!‬ ‫میرکریمی در فیلم هایش‬ ‫صداقت دارد‬ ‫شایان ربیعی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫اصلــی فیلم هایتان فاصلــه می گیرید‪ .‬در واقع‬ ‫به این معنی که اخیرا خیلی کم به شخصیت ها‬ ‫نزدیک می شــوید‪ .‬بــرای مثــال در بــه همین‬ ‫ســادگی و خیلــی دور خیلــی نزدیــک‪ ،‬فاصله‬ ‫شــما با قهرمان قصــه نزدیک تر اســت‪ .‬اما در‬ ‫فیلم های بعدی به ویژه در همین فیلم دختر از‬ ‫انها فاصله می گیرند و انــگار از دور می خواهید‬ ‫روایت شــان کنیــد‪ .‬اینکــه برخــی از منتقدان‬ ‫می گویند شــخصیت اصلی در فیلــم دختر گم‬ ‫است شــاید به همین دلیل باشــد‪ .‬این تعمدی‬ ‫است یا نه؟ چون وقتی ادم از شخصیت اصلی‬ ‫فاصله می گیرد‪ ،‬انگار می خواهید که به ساخت‬ ‫و بافت اجتماعی توجه بیشتری داشته باشید تا‬ ‫به خود شخص و کنش و رفتار او‪.‬‬ ‫به نکته خیلی خوبی اشــاره کــردی‪ .‬این چیزی‬ ‫است که خودم هم مدت هاست دارم به ان فکر می کنم‪.‬‬ ‫این امر حاصل یک مهندســی و تصمیم سیســتماتیک‬ ‫قبل از تولید یک فیلم نیســت‪ .‬به نظــرم یک نوع تربیت‬ ‫اجتماعی و مهارت است که طی همه این سال ها ارام ارام‬ ‫کسب کرده ام‪ .‬تجربه شخصی و زیسته خود من و دنیای‬ ‫پیرامونم اســت‪ .‬در واقع به همین اعتبــار فیلم هایم هم‬ ‫«کم قضاوت تر» شــده اند‪ .‬دلیلش این است که امروزه‬ ‫دیگر انسان برای من بسیار پیچیده تر از ان است که در‬ ‫خیلی دور خیلی نزدیک و زیر نور ماه و‪ ...‬فکر می کردم‪.‬‬ ‫االن به واسطه احترام بســیاری که نسبت به این موجود‬ ‫پیچیده دارم‪ ،‬سعی می کنم که خیلی به او نزدیک نشوم‬ ‫و خیلی به جای او تصمیم نگیــرم‪ .‬بنابراین کامال حق با‬ ‫شماست‪ .‬در واقع در فیلم های اخیرم یک امبیانس جای‬ ‫رفتارهای عریان شــخصیت اصلی را پــر می کند‪ .‬البته‬ ‫فرهنگ‬ ‫اقای میرکریمی! ایــن روزها نقدهــای مثبت و‬ ‫پذیرنــده ای درباره فیلم دختر منتشــر شــده و‬ ‫گویا اســتقبال از فیلــم هم دلگرم کننــده بوده‬ ‫اســت‪ ،‬خودتان این فیلم را در کجــای کارنامه‬ ‫سینمایی تان می بینید؟‬ ‫بله‪ ،‬این روزها استقبال از فیلم بیشتر شده است‬ ‫اما درباره پرسشــی که مطرح کردید باید بگویم که واقعا‬ ‫نمی دانم‪ ،‬چون در طول سال های متعددی که با سینما‬ ‫و فیلم سرو کار دارم‪ ،‬تجربه های متفاوت و علی حده ای‬ ‫را از سر گذرانده ام‪ .‬هر کدام از این تجربه ها هم حاصل‬ ‫همان روزگاری اســت که بــه انها فکر کرده ام و ســاخته‬ ‫شــده اند‪ .‬فکر می کنم شاید امســال نمی توانستم خیلی‬ ‫دور‪ ،‬خیلی نزدیک را بسازم‪ ،‬یا ان ســالی که این فیلم را‬ ‫ساختم نمی توانستم فیلم دختر را بسازم‪ .‬این را می دانم‬ ‫که حتما رشــد اجتماعی که در خود ادم ایجاد می شود و‬ ‫فهمی که نســبت به کار و حرفه و دنیــای پیرامونش پیدا‬ ‫می کند‪ ،‬بر نتیجــه نهایی فیلم هایی که می ســازد‪ ،‬تاثیر‬ ‫دارد‪ .‬االن زود است بخواهم به دقت درباره دختر قضاوت‬ ‫کنــم اما فکــر می کنم فیلمی که ســاخته ام مــال همین‬ ‫امروز اســت و به نیازهای امروز من پاسخ می دهد‪ .‬حاال‬ ‫این موضوع که ایــن نیازها تا چه حد بــا نیازهای واقعی‬ ‫جامعه مطابقــت دارد خودش جای بحث اســت‪ .‬اما من‬ ‫با نیازی که از ســوی جامعه احســاس می کردم به سراغ‬ ‫این فیلم رفتم‪.‬‬ ‫نیازی که در جامعه احســاس کردیــد به عنوان‬ ‫محتوا مدنظرتان اســت یا نیازی که ســینمای‬ ‫امروز ایران دارد به عنوان فرم؟‬ ‫احســاس نیاز در جامعه بــه این معنــی که فکر‬ ‫می کنم روابط میان اعضــای خانواده ها به ویژه از نوعی‬ ‫که مــن در این فیلــم روایت کــرده ام‪ ،‬موضــوع مهم و‬ ‫بحران سازی شده اســت‪ .‬به همین دلیل محتوای فیلم‬ ‫و قصه اش را با محوریــت همین موضوع انتخاب کردم‪.‬‬ ‫در مورد فرم بله‪ ،‬یک نیاز شــخصی داشــتم به اینکه بعد‬ ‫از ســه تا فیلم که در لوکیشــن های محدود ساخته شد و‬ ‫فضاهای نسبتا بسته و کنترل شده داشت‪ ،‬فیلمی متفاوت‬ ‫در فضایی متفاوت بسازم‪ .‬ضمن اینکه می دیدم سینمای‬ ‫ایران دچــار افت اپارتمان نشــینی فیلم ها شــده و اغلب‬ ‫فیلم ها در فضاهای محدود شــهری ساخته می شود‪ .‬از‬ ‫این حیث احســاس نیاز واقعی در من شــکل گرفت که‬ ‫دوست داشــتم فیلمنامه یک فیلم جاده ای را پیدا کنم و‬ ‫این مجال را فراهم کنم تا از فضای اپارتمانی در بیایم‪.‬‬ ‫البته قبال هم تجربه فیلم جاده ای داشته اید‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬تجربه اش را داشتم اما از دور افتاده بودم‪ ،‬‬ ‫اینکه بتوانم کمــی با اســودگی دوربینــم را ازاد بگذارم‬ ‫که بتواند النگ شــات های بــزرگ بگیرد یــا پالن های‬ ‫چشم نوازی را تصویر کند‪ ،‬برایم در اولویت بود‪ .‬در واقع‬ ‫اینها همان چیزهایی هســتند که جایشان تا حدودی در‬ ‫سینمای ما خالی بود‪.‬‬ ‫مرور فیلم های شما از سال ‪ 80‬به این سو نشان‬ ‫می دهد کــه ارام ارام دارید از شــخصیت های‬ ‫‪1‬‬ ‫در خانــه ســینما بــاز اســت‪ .‬کارگرهــای‬ ‫ســاختمانی می ایند و می روند‪ .‬صدای دریل و‬ ‫کلنگ زدن به دیوارها کوچه سمنان را برداشته‬ ‫و در حیاط خانه هم گرد و خــاک زیادی به هوا‬ ‫رفته است‪ .‬قرار گفت وگوی ما ساعت سه و نیم‬ ‫عصر است و من چند دقیقه زودتر رسیده ام‪ .‬تا‬ ‫شــروع گفت وگو در اتاق جلسات خانه سینما‬ ‫می نشــینم و به صدای گوشــخراش بازسازی‬ ‫خانه ســینما فکر می کنم‪ .‬چهارشنبه است و‬ ‫اخرین روز مدیرعاملی سید رضا میرکریمی در‬ ‫این خانه‪ .‬او مدتی پیش از سمتش استعفا کرده‬ ‫بود و تــازه همین چند روز پیش با اســتعفایش‬ ‫ی رو به رویم‬ ‫موافقت شده است‪ .‬وقتی میرکریم ‬ ‫نشست صدای بازسازی ها هنوز ادامه داشت‪.‬‬ ‫قرار شــد کســی که کارش با دریل بود‪ ،‬مدتی‬ ‫دست از کار بکشــد تا صدای میرکریمی به من‬ ‫و دســتگاه ضبط صدایم برسد‪ .‬چند دقیقه ای‬ ‫طول کشید تا صداهای گوشخراش ارام شوند‪.‬‬ ‫در این مــدت مــن‪ ،‬میرکریمــی را می دیدم که‬ ‫پنجــره پشت ســرش تکاپــوی بازســازی خانه‬ ‫سینما را قاب کرده بود‪ .‬این اخرین گفت وگوی‬ ‫میرکریمی در خانه ســینمای ایــران به عنوان‬ ‫مدیرعامل است‪.‬‬ ‫شــخصیت ها هنوز هم هســتند‪ ،‬حرف می زنند‪ ،‬تصمیم‬ ‫می گیرند‪ ،‬ولی انگار تاکید زیادی روی انها نیســت‪ .‬این‬ ‫در واقع به صورت ناخوداگاه یا نیمه خوداگاه شکل گرفته‬ ‫و خودم هم که پشت ســرم را نگاه می کنم کامال درکش‬ ‫می کنم‪ .‬واقعیت این اســت که دیگر نمی توانم به سیاق‬ ‫گذشته و به سادگی درباره ادم ها قضاوت کنم‪ .‬همان طور‬ ‫که گفتم انسان یک موجود پیچیده و تو در تو است‪.‬‬ ‫همه فیلم های شــما با محوریت خانواده روایت‬ ‫می شوند‪ ،‬این ناشی از علقه شــخصی شما به‬ ‫خانواده است؟‬ ‫واقعیــت این اســت که چون همیشــه بــا خانواده‬ ‫بوده ام و بــا خانواده ام زندگی کــرده ام‪ ،‬طور دیگری هم‬ ‫نمی توانم فکر کنم و فیلم بســازم‪ .‬مــن در یک خانواده‬ ‫گرم کــه روابط بیــن اعضای خانــواده دوســتانه بوده و‬ ‫اعضای خانواده رازهای کمتری داشته اند که به یکدیگر‬ ‫نگویند‪ ،‬بزرگ شــده ام‪ .‬ســعی کرده ام خانــواده ای که‬ ‫خودم تشــکیل داده ام را نیز به همین شــکل اداره کنم‪.‬‬ ‫به همین دلیل به نظرم بسیار به خانواده وابستگی دارم‪.‬‬ ‫خیلی وقت ها که اعتماد به نفســم را برای ساخت فیلم از‬ ‫دست می دهم بچه هایم هستند که به من اعتماد به نفس‬ ‫می دهند‪ ،‬فیلمنامه را می خوانند و کمــک می کنند تا ان‬ ‫فیلم را بســازم‪ .‬این موضوع بارها برای من اتفاق افتاده‬ ‫است‪ .‬من این طور بزرگ شــده ام و اینها را یاد گرفته ام‪.‬‬ ‫بعضی اوقات که برخی از دوستان به من خرده می گیرند‬ ‫که این میزان توجه به خانواده و ارزش دادن به ان کمی‬ ‫غیرواقعی است و متناســب با الگوهای زندگی معاصر در‬ ‫جهان امروز نیست‪ ،‬من گیج می شوم چون طور دیگری‬ ‫را تجربه نکرده ام و نمی شناســم‪ .‬البته اطالعاتی درباره‬ ‫شــیوه های دیگر زندگی در دیگر انــواع خانواده ها دارم‬ ‫اما تجربه نکرده ام‪ .‬تجربه یک چیز دیگر اســت‪ .‬اینکه‬ ‫شما در یک زندگی باشــی با اینکه امار یک زندگی دیگر‬ ‫را داشته باشــی‪ ،‬دو موقعیت متفاوت اســت‪ .‬فیلم های‬ ‫من اماری نیســتند‪ .‬بعضی فیلم ها ساخته می شوند برای‬ ‫اینکه یک واقعیت اجتماعی را اشکار کنند‪ ،‬وجدان هایی‬ ‫را بیدار کنند یا وقایعی را ثبت کنند که در تاریخ ثبت شــود‬ ‫و‪ ...‬منظورم همه ان دسته از اثاری است با تکیه بر نگاه‬ ‫ارمان گرایانه ساخته شده است‪ .‬من هیچ وقت برای اینها‬ ‫فیلم نســاخته ام بنابراین هرگز واقعیت عریان به درد من‬ ‫و قصه های فیلم های من نمی خورد‪ .‬من با خود ادم ها و‬ ‫بهبود روابطشان کار دارم‪ .‬یک جای دیگری هم گفتم که‬ ‫وقتی امارهای جامعه مثل امار طالق‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬بزهکاری‬ ‫و‪ ...‬را نــگاه می کنیم‪ ،‬یــاس و ناامیــدی عجیبی تمام‬ ‫افکارمان را در خود می گیرد‪ ،‬البته این هم یک شکل از‬ ‫هنر است که این امارها را به شکل هشدار در فیلم هایمان‬ ‫بیاوریــم تا چاره ســازی شــود اما مــن بیــش از اینکه به‬ ‫امارها توجه کنم بــه ظرفیت مغفول مانده انســان هایی‬ ‫که جامعه را می ســازند‪ ،‬توجه می کنم‪ .‬این ظرفیت اگر‬ ‫فعال شود هیچ در بسته ای بســته نمی ماند‪ ،‬این ظرفیت‬ ‫همان اخالقیات و اراده و تمایل انســان به تعالی اســت‬ ‫که اگر زمینه ســازی ان در افــراد کوچک تــر و جوان تر‬ ‫جامعه اتفاق بیفتد‪ ،‬به تدریــج حاصلش را خواهیم دید‪.‬‬ ‫ان موقع اســت که دیگر شــاهد چنین امارهــای تلخی‬ ‫نخواهیــم بود‪ .‬اصوال من ســعی می کنم کــه فیلم هایم‬ ‫معمولی باشــد یعنی باور پذیر باشــد تا مخاطب بتواند با‬ ‫شــخصیت ها همذات پنداری کند‪ .‬یکی از دالیلی که به‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫شــخصیت ها زیاد نزدیک نمی شوم این اســت که فضا‬ ‫برای این همذات پنداری حفظ شود‪ .‬هرگز در فیلم هایم‬ ‫برای شخصیت ها ادرســی نمی گذارم که انها را از بخش‬ ‫زیادی از جامعه متمایز و منحصربه فرد کند‪.‬‬ ‫البته خیلی هــا می گویند شــما در فیلم اخرتان‬ ‫چنــان که بایــد و شــاید بــه دنیــای دخترهای‬ ‫نوجوان امروزی نزدیک نشــده اید و روایت تان‬ ‫بهداشــتی و پاســتوریزه از اب درامده است‪،‬‬ ‫منظورشــان این اســت که واقعیات اجتماعی‬ ‫زندگــی بخشــی از این قشــر جامعــه‪ ،‬تلخ تر و‬ ‫دردناک تــر از ان چیزی اســت که شــما روایت‬ ‫می کنید‪ .‬ایــن موضوع هــم به همیــن تفاوت‬ ‫دیــدگاه مربــوط می شــود کــه گفتیــد‪ ،‬یعنی‬ ‫فیلم ســاختن بر اســاس امارها و فیلم ساختن‬ ‫بر اساس توجه به ظرفیت های انسانی؟‬ ‫بله؛ واقعا به همــان نگاه مربوط می شــود‪ .‬من‬ ‫به عنــوان فعــال اجتماعی از امــار جامعه خــودم مطلع‬ ‫هســتم‪ .‬می دانم چه اتفاقــی می افتد و چه خبر اســت‪.‬‬ ‫برای درک دنیای دختــری که در فیلم روایــت کرده ام‪،‬‬ ‫بسیاری از دختران را از محله های مختلف شهر به دفترم‬ ‫اوردم و بهشــان گفتم که با هم حرف بزنند و معضل ها و‬ ‫موضع هایشان را دیدم و شنیدم‪ .‬می دانم دختری که فرار‬ ‫می کند می توانــد در پارک هم بخوابــد و گرفتار اعتیاد و‬ ‫بسیاری دیگر از مســائل عجیب و غریب بشود و‪ ...‬ولی‬ ‫اصال وظیفه فیلم من عریان کــردن واقعیت نبود‪ .‬اتفاقا‬ ‫من سراغ دختری رفته ام که کمترین زمینه عصیان را در‬ ‫رفتار ظاهری اش می بینیم و کل رفتــارش مبتنی بر یک‬ ‫تصمیم بازیگوشــانه اســت‪ .‬اما من با همین قصه دارم‬ ‫از خطر بزرگتری حرف می زنم‪ .‬گاهی شــما فکر می کنید‬ ‫که خطر بزرگ‪ ،‬دختری اســت که جایی بــرای خوابیدن‬ ‫نــدارد و فرار کــرده و‪ ...‬اما نــه‪ .‬دختری که فــرار کرده‬ ‫دیگر تصمیمش را گرفته و کار از کار گذشــته است‪ .‬من‬ ‫دارم درباره کســی حرف می زنم که هنــوز تصمیمش را‬ ‫نگرفته‪ .‬کســی که در اینده تصمیم می گیرد‪ .‬همان طور‬ ‫که در کافی شاپ از شخصیت دختر پرسیده می شود که‬ ‫برمی گردی یا نــه و او برای پاســخ دادن مکث می کند‪.‬‬ ‫من این بخش از داســتان را روایت می کنم و از قضا این‬ ‫التهاب و تردید خطرناک تر و تلخ تر هم هست‪ .‬اینکه من‬ ‫به عنوان یک پدر بدانم که دختــرم رازهایی را دارد که به‬ ‫من نگفته است و برای اینده اش برنامه هایی دارد که من‬ ‫نمی دانم‪ ،‬هولناک تر از این است که دخترم خانه را ترک‬ ‫کرده باشــد و ندانم کجاســت‪ .‬چون ان موقع دیگر کار‬ ‫از کار گذشته است ولی االن می توان پیشگیری کرد‪.‬‬ ‫مصــداق اینکه تصــور ناامنــی از خــود ناامنی‬ ‫ ترسناکتر است؟‬ ‫بله دقیقا همین طور است‪.‬‬ ‫برخــی می گوینــد کــه ســادگی یــا پیچیدگی‬ ‫روایت کارگردان از شــخصیت قهرمان هایش‬ ‫در مانــدگاری یا نامانــدگاری ان شــخصیت ها‬ ‫تاثیر دارد‪ .‬شــما خودتان چطور شخصیت ها را‬ ‫پرداخت می کنید‪ ،‬ســاده یا پیچیده؟ کدام یک‬ ‫به نظرتان ماندگارتر یا اثرگذارترند؟‬ ‫فکر می کنم پیچیدگی یا ســادگی شخصیت ها‬ ‫نقش اصلی را در ماندگاری انها یا اثرگذاری شــان بازی‬ ‫نمی کند و وجه تمایز کاراکترهای ماندگار و غیرماندگار‪ ،‬‬ ‫ســادگی یا پیچیدگی شان نیســت‪ .‬مثال در همین فیلم‬ ‫دختر اتفاقا بر اســاس فیلمنامه ای که من ننوشــته ام و‬ ‫مهران نوشته اســت‪ ،‬تکلیف ما در شــخصیت پردازی‬ ‫با پدر مشخص است‪ .‬پدر یک ادم ســختگیر است که‬ ‫رفتــارش زمینه هــای منطقــی موجهی پیــدا نمی کند و‬ ‫شما احساس می کنی که فرم ســاختاری فیلم بر اساس‬ ‫اینکه مــن به عنوان یک پــدر بدانم‬ ‫که دخترم رازهایی را دارد که به من نگفته‬ ‫اســت و برای اینده اش برنامه هایی دارد‬ ‫که من نمی دانم‪ ،‬هولناک تر از این است‬ ‫که دخترم خانه را ترک کرده باشد و ندانم‬ ‫کجاســت‪ .‬چــون ان موقع دیگــر کار از‬ ‫کار گذشــته اســت ولــی االن می تــوان‬ ‫پیشگیری کرد‬ ‫الگوهای ملودرام شکل گرفته است‪ .‬ولی واقعیت این‬ ‫اســت که من به تدریج در طول قصه این ســاختار را به‬ ‫هم می زنم و سرانجام به همان نگاهی که خودم دوست‬ ‫دارم می رســم‪ .‬اینکه شــخصیت های اصلی را در یک‬ ‫فضای خاکستری می برم و از سادگی نگاه سفید و سیاه‬ ‫درشان می اورم‪ .‬یعنی اینکه شــما نمی دانی کدام یک‬ ‫از این ســه ضلع مثلث ‪ ،‬نقش محوری در بحران داشته‬ ‫و دارد‪ .‬این شیوه شــخصیت پردازی شاید به خاطر این‬ ‫اســت که حرفی که می خواهم بزنم کمی اجتماعی تر و‬ ‫قابل تعمیم تر بشــود و این عدم ارتباطی که درباره اش‬ ‫حرف می زنم و گناهی که بین همه شخصیت های فیلم‬ ‫تقسیم شــده و هریک به مقداری در ان سهیم هستند‪،‬‬ ‫اجازه به ما نمی دهد که کسی را بیشــتر از بقیه برجسته‬ ‫کنیــم (میرکریمی چند لحظــه کوتاه ســکوت می کند)‬ ‫شــاید همه اینهایی که می گویم هم توجیه است‪ .‬واقعا‬ ‫نمی دانم‪ .‬بگذریم‪.‬‬ ‫سیر فیلمسازی شما نشان می دهد که انگار در‬ ‫یک مســیر تکاملی جهان بینانه قرار گرفته اید‪،‬‬ ‫یعنــی مــدام بیشــتر و بیشــتر جها ن بینــی‬ ‫شــما در فیلم هایتــان تکامــل پیــدا می کنــد و‬ ‫گوشــه های جهانــی کــه در ان زندگــی و فکر‬ ‫می کنید بیشــتر برای مخاطب روشن و شفاف‬ ‫می شــود‪ .‬اما همزمان با این موضــوع یعنی در‬ ‫حالی که مشــغول بنا کردن ان جهان شخصی‬ ‫و امضادار خودتان هســتید‪ ،‬از یک سوی دیگر‬ ‫انگار دارید بــه نیازهای صنفی‪-‬فنی ســینمایی‬ ‫هــم در فیلم هایتــان پاســخ می دهیــد‪ .‬یعنی‬ ‫انــگار فیلم هایتــان همزمان دو بــار را بر دوش‬ ‫می کشــند‪ ،‬هم جهان بینی خودتــان را روایت‬ ‫می کنند‪ ،‬هم قرار اســت نقص هــای موجود در‬ ‫شیوه های فیلمسازی ما را برطرف کند‪ .‬منظورم‬ ‫اشــاره به اســتفاده از ســه پایه برای دوربین و‬ ‫تهران زدایی از لوکیشن و اپارتمان گریزی و‪...‬‬ ‫اســت‪ .‬اگر یک دوگانگــی میان پاســخ به این‬ ‫نیازها از یک ســو و بناکردن ان جهان شخصی‬ ‫در فیلم هایتان وجود داشته باشد‪ ،‬شما اصالت‬ ‫را به کدام می دهید؟‬ ‫ســوال ســختی اســت‪ .‬یک بــار در جشــنواره‬ ‫رتردام یک گفت وگــوی تلویزیونی با اقــای جف اندرو‪،‬‬ ‫منتقد انگلیســی داشــتم‪ .‬او گفــت که کدام یــک ابتدا‬ ‫ســر و کله اش پیدا می شــود‪ ،‬محتوا یا فرم؟ من جواب‬ ‫دادم کــه فیلمســازها دو دســته اند‪ .‬یک دســته انهایی‬ ‫هســتند که ادبیاتی فکــر می کننــد و بعد کارشــان را به‬ ‫ســینما ترجمه می کننــد‪ .‬یک دســته دیگــر انهایی که‬ ‫ســینمایی فکر می کنند و ســینمایی هم می ســازند‪ .‬اگر‬ ‫بتوانــی مهارت هایــت را در دیدن و شــنیدن و فهمیدن‬ ‫دنیا گسترش بدهی و سینمایی فکر کنی ‪-‬که دسته کمی‬ ‫از ســینماگرها این شکلی هســتند‪ -‬فرم و محتوا با هم به‬ ‫سراغت می ایند‪ .‬بر این اســاس دیگر قرار نیست کلمه را‬ ‫به سینما تبدیل کنی‪ .‬چون در جریان همین ترانسفرینگ‬ ‫است که فرم خودش را نشــان می دهد و منتظر می ماند‬ ‫تا تکلیفش مشــخص شــود‪ .‬فیلم هایی که وقتی ایده و‬ ‫محتوایشان به ذهن می رســد فرم خودشان را هم دیکته‬ ‫می کنند‪ ،‬اصالت و اورجینالیتی سینمایی بیشتری دارند‪.‬‬ ‫من وقتی که به فیلم به همین ســادگی فکر می کردم از‬ ‫همان ابتدا فرمتش را در ذهنم داشتم‪ .‬یعنی این طور نبود‬ ‫که بعدها درباره اش فکر کنم‪.‬‬ ‫یــا در مــورد فیلم یه حبــه قنــد اصال ایــده‪ ،‬فرم و‬ ‫محتوا با هم به ســراغم امدند‪ .‬من داشتم فیلم کوتاهی‬ ‫درباره فرش می ســاختم و همین توجه بــه فرش و اینکه‬ ‫موتیف های بســیاری بارنگ های بســیاری بــا دقت و با‬ ‫تکثر حیــرت اوری در کنــار هم در پهنه ای نشســته اند و‬ ‫چشم نوازند و حرکت خطی در انها نیســت و همه شان با‬ ‫هم یک کلیت به هم پیوسته را شکل می دهند و‪ ...‬ایده‬ ‫و ســاختار شــکل گیری یک قصه را در ذهنم شکل داد‪.‬‬ ‫اینکه اعضای یک خانواده چگونه می توانند مثل همین‬ ‫موتیف های متنوع فرش با هم باشند‪ ،‬یعنی در عین اینکه‬ ‫جدا جدا هســتند‪ ،‬در کلیت هم یک شــکل واحد نشان‬ ‫بدهند‪ .‬در واقع مثل تنه و شاخه های درختی که وقتی باد‬ ‫می اید اگرچه شاخه ها تکان می خورند اما اطمینان داریم‬ ‫که تنه درخت می تواند بنیان هــا را حفظ کند‪ .‬انچه مهم‬ ‫است این یکپارچگی است‪ .‬یه حبه قند وقتی شکل گرفت‬ ‫با خودش ســاختارش را هم اورد‪ .‬دوربین روی دســت با‬ ‫حرکت منظم و میزانســن های الیه الیــه و ادم هایی که‬ ‫رویشان کمتر تمرکز وجود دارد و همه با هم به یک میزان‬ ‫حضور دارنــد‪ .‬کاراکترهایی که در عیــن اینکه جذابیت‬ ‫دارند برای خودنمایی نکردن نوشته نشده اند‪ .‬یعنی همه‬ ‫در خدمت ان کلیت هستند‪.‬‬ ‫در مورد دختر هم همین اتفاق افتاد؟‬ ‫البته خب در همه فیلم هــا نمی تواند این اتفاق‬ ‫بیفتد و طبیعتا در مــورد دختر هم‪ .‬همان طــور که گفتم‬ ‫درباره ساخت فیلم دختر مقدماتی در ذهنم وجود داشت‪.‬‬ ‫من دوست داشتم که از محیط بسته بزنم بیرون‪ ،‬دوست‬ ‫داشــتم که دوربینم ازادتر باشد‪ .‬دوســت داشتم رخوت‬ ‫تکراری بودن و عادی شــدن دوربین روی دست و ارزش‬ ‫شدن شلختگی کادر فیلم ها را در سینما بشکنم‪ .‬در مورد‬ ‫دختر قبل از اینکه قصه ای به دستم برسد‪ ،‬دوست داشتم‬ ‫ان چیزهایی را که گفتم تجربه کنم‪ .‬فیلمنامه دختر این‬ ‫مجال را به من داد‪.‬‬ ‫در فیلمنامه دختر دخالت داشتید؟‬ ‫فیلمنامــه این فیلــم کامل بــود‪ .‬خــود مهران‬ ‫تغییرهایی را ایجاد کرده بود‪ .‬من هم به عنوان کارگردان‬ ‫در کنار کار بودم و در بعضی از جزئیات تاثیر داشــتم اما‬ ‫نهایتا کار متعلق به مهران کاشانی است‪.‬‬ ‫ســینمای امروز ما به شــدت از مفهوم جادویی‬ ‫ســینما دور افتــاده اســت‪ .‬عمدتــا فیلم هایی‬ ‫متوسط و معمولی ساخته می شود که تماشاگر‬ ‫را در ســالن ســینما به وجد نمــی اورد‪ ،‬در این‬ ‫باره چه فکر می کنید؟ شــما نمی خواهید به این‬ ‫ارزش های اصیل ســینما در ایران کمک کنید و‬ ‫یک فیلم بی نقص سینمایی بسازید؟‬ ‫حق با شماست‪ .‬من احســاس می کنم ما االن‬ ‫در چنبره یک جنس از نگاه به واقعیت که در ان کمترین‬ ‫ســطح از فانتزی و تخیل وجود دارد‪ ،‬گیر کرد ه ایم‪ .‬از‬ ‫سمت دیگر اپیدمی فیلم های اجتماعی که همه به یک‬ ‫میزان معترض هســتند یــا می خواهند نقــش ادم های‬ ‫متفکر جامعه را بازی کنند‪ ،‬هم وجود دارد‪ .‬کســانی که‬ ‫مرتبا بــه دیگران نهیب می زنند و از باال به مســائل نگاه‬ ‫می کنند و‪ ...‬مجموع این ها دست به دست هم داده تا‬ ‫درصد باالیی از ســینمای امروز ایران صرفا یک جنس‬ ‫تحلیل و یک نوع نگاه را پوشــش بدهــد و تنوع الزم را‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نداشته باشــد من خودم خیلی دوســت دارم که دستم‬ ‫باز باشــد تا کارهــای دیگری در ســینما انجــام بدهم‪.‬‬ ‫می خواســتم ســراغ کارهای جنگ بروم و خیلی سعی‬ ‫کردم کارهــای متفاوتی در ســینمای جنگ بســازم اما‬ ‫متاســفانه بودجه اش فراهم نشــد و حمایــت نکردند‪.‬‬ ‫می خواســتم بــروم به ســمت ســینمای قصه گویی که‬ ‫اجازه تخیل هم داشــته باشــد و صرفا بیان واقعیت ها‬ ‫نباشــد‪ .‬البته از یک منظر دیگر باید بگویم که جادوی‬ ‫ســینما فقــط در نشــان دادن فضاهــای محیرالعقول‬ ‫یــا فانتزی هــای رویا گونه نیســت‪ ،‬بلکه از یــک زوایه‬ ‫می توان گفت که ســینمای کیارستمی یک جادو است‬ ‫چون مکتبی را خلق می کند کــه در ان بی اهمیت ترین‬ ‫چیزها حائز اهمیت می شوند‪ .‬من فکر می کنم بزرگترین‬ ‫کاری که یک هنرمند یا ســینماگر می تواند انجام دهد‬ ‫این اســت که بین اجزای متکثر و به ظاهر بی ارتباطی‬ ‫که در اطراف زندگی ما وجود دارد ارتباط کشــف کند‪،‬‬ ‫یعنی بتواند ربط بی ربط تریــن چیزها را ببیند‪ .‬چون چیز‬ ‫ بی ربــط و بی اهمیتــی در جهان وجود نــدارد‪ .‬جادوی‬ ‫ســینما این اســت که بتوانی بین چیزهای بی اهمیت و‬ ‫ بی ربط رابطه معنایی کشــف کنی و به مخاطب نشــان‬ ‫بدهی که هیــچ چیــز بی حکمتــی در پیرامونش وجود‬ ‫ندارد‪ .‬ایــن می تواند شــما را بی نیاز کند از ســنبل ها و‬ ‫نشــانه های شناخته شــده پیشــین و کمک کند تا شما‬ ‫نشانه های شــخصی تر و تازه تری را به ســینما پیشنهاد‬ ‫کنید‪ .‬مثال ان ســه ظرفی که در دســت دختــر در فیلم‬ ‫اســت می تواند یک نشــانه برای توضیــح روابط میان‬ ‫ســه نقش اصلی فیلم باشــد‪ .‬نگاه به فیلم باید مبتنی بر‬ ‫واکاوی همین نشانه های درونی فیلم باشد‪.‬‬ ‫فکــر نمی کنیــد همین تفــاوت نگاه هــا باعث‬ ‫شده است که فیلم های شما در جشنواره های‬ ‫خارجی بیشــتر از جشــنواره داخلی فجر دیده‬ ‫شود؟‬ ‫البتــه فیلم هایم در ایران خوب دیده می شــوند‬ ‫اما متاسفانه جشــنواره فجر گویا در این دوره های اخیر‬ ‫شرایطی دارد که قضاوت درباره برخی از فیلم ها را دشوار‬ ‫و مشکل کرده و متاثر از فضای سیاسی است‪ .‬فضایی که‬ ‫در یک دهه اخیر تجربه کردیم‪ .‬اصوال منتقدان و داوران‬ ‫و مخاطبان هم دنبال گوشــه های تیز یک اثر هستند و‬ ‫فیلم های پرســرو صدا و شــلوغ در این فضا بیشتر دیده‬ ‫می شــوند‪ .‬فیلم هایی که حرف های تیزتــری بزنند و‪...‬‬ ‫بنابریان فیلمی که ارام باشــد و در این فضــا قرار نگیرد‬ ‫طبیعتا کمتر یا دیرتر دیده می شود‪.‬‬ ‫من این مشــکل را در ســه فیلم اخــرم و البته فیلم‬ ‫زیر نور مــاه هم داشــته ام‪ .‬منتهــا در ارتباط بــا برخورد‬ ‫منتقدین حرف‪ ،‬کمی متفاوت است‪ .‬منتقدان جشنواره‬ ‫به همین سادگی را دوســت نداشــتند اما چندماه بعد به‬ ‫فیلم عالقه مند شدند‪ .‬یه حبه قند هم همین شکلی بود‪.‬‬ ‫نه داورها دوستش داشتند نه منتقدان‪ .‬اما هفت‪ ،‬هشت‬ ‫ماه بعد وقتی فیلم اکران شد‪ ،‬تغییر نگاه را می دیدیم که‬ ‫همه می گفتند فیلم خوبی بوده است‪ .‬بنابراین من شخصا‬ ‫این موضوع را جدی نمی گیرم و فکر می کنم این طبیعت‬ ‫کارهای من است که در یک ســری جاها دیده می شوند‬ ‫و در برخی جاها دیده نمی شــوند یا احتیاج به زمان دارند‬ ‫برای دیده شدن‪ .‬ولی از زوایه مردم باید بگویم که مردم‬ ‫با فیلم ها ارتباط برقــرار می کنند‪ .‬من معتقــدم که فیلم‬ ‫باید در همه ســطوح و طبقات و اقشــار جامعه طرفدار یا‬ ‫مخالف داشته باشــد‪ ،‬یعنی اگر فیلمی فقط یک طبقه یا‬ ‫قشر موافق یا مخالف داشته باشد‪ ،‬ان فیلم موفق نبوده‬ ‫اســت‪ .‬خوشــبختانه همه فیلم های من در همه جهات‬ ‫موافق و مخالف داشــته اند و این نشــان می دهد که در‬ ‫گزینش مخاطبانم دچار تنگ نظری نبودم‪.‬‬ ‫با انچه دربــاره منتقدان و نگاه بــه فیلم هایتان‬ ‫گفتیــد‪ ،‬هنوز هــم بــه منتقدها و نقدهایشــان‬ ‫اعتماد دارید؟‬ ‫کم کم عادت کرده ام که پوســت کلفت باشــم‪.‬‬ ‫البته خوشــبختانه نظر منفی زیــادی دربــاره فیلم هایم‬ ‫نداشــته ام اما اینکــه دیر همراهی می شــود بــرای من‬ ‫درسی شده است تا به احساس خودم بیشتر اعتماد کنم‬ ‫و دســت کم نگیرمش‪ .‬مثال در جشــنواره ســی و چهارم‬ ‫فیلم فجــر بازخوردهایی وجود داشــت که می توانســت‬ ‫من را ناامید کند اما تقریبا مطمئــن بودم که بخش هایی‬ ‫از این واکنش ها وارد نیســت‪ .‬البته ناگفته پیداســت که‬ ‫حتما بخش هایی هم وارد اســت‪ .‬به هر حال فیلم دختر‬ ‫از نظر مــن یک حرکت رو به رشــد بوده‪ ،‬البتــه به عنوان‬ ‫یک پدر پس از این فیلم و در جریان ساختنش هم سعی‬ ‫کردم جای خــودم را پیدا کنم‪ .‬می توانم بگویم کشــفی‬ ‫که برای خودم به خاطر ایــن فیلم اتفاق افتاده مهم تر از‬ ‫اتفاق هایی بود که برای فیلم افتاد‪.‬‬ ‫ســوال اخرم را هــم بپرســم و ان اینکه جریان‬ ‫صحبتی که در جشــنواره مســکو دربــاره اقای‬ ‫فرهــادی و انتخــاب بازیگــران فیلم هایتــان‬ ‫گفتید‪ ،‬چه بود؟‬ ‫البته ان جمله ای که در جشــنواره مســکو گفته‬ ‫بودم درســت ترجمه نشــده بــود‪ .‬مــن گفتــم اغلب از‬ ‫بازیگران تکراری استفاده نمی کنم‪ ،‬نگفتم هرگز استفاده‬ ‫نمی کنم‪ .‬یعنی در را به روی خودم نبسته ام‪ .‬اما واقعیت‬ ‫ان است که هرکسی با خودش دنیای جدیدی می اورد‪.‬‬ ‫من زمــان محدودی در عمــرم بــرای تجربه کردن دارم‬ ‫بنابراین دوست دارم با تجربیات ادم ها بیشتر اشنا بشوم‪.‬‬ ‫ما که فقط فیلم نمی ســازیم‪ ،‬در کنار فیلم ساختن و کار‬ ‫با هم اشنا می شــویم‪ ،‬با تجربیات زندگی هم دیگر اشنا‬ ‫می شویم‪ ،‬برای خلق فضاهای جدید به همدیگر کمک‬ ‫کنیم‪ .‬در همین فیلم دختر فرهاد اصالنی‪ ،‬مریال زارعی‬ ‫و حتی ماهور الوند هم با خودشــان خیلــی ایده اوردند‪.‬‬ ‫اینها خیلی کمک کرد که کار بهتر و بهتر شود‪ .‬این نتیجه‬ ‫هم فکری بــا ادم هایی اســت که جهان هــای متفاوتی‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫محمد اشنا‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫میرکریمی در فیلم هایش‬ ‫صداقت دارد‬ ‫‪2‬‬ ‫ســیدرضا میرکریمی یک فیلمســاز خانگی اســت‪.‬‬ ‫یعنی فیلمســاز اجتماعی که محدوده روایتش را معطوف‬ ‫به رخدادهای یک خانــواده می کند و المان ها و ابزارهای‬ ‫روایی او در یک خانواده تعریف می شود؛ بیشترین درصد‬ ‫لوکیشــن ها‪ ،‬کارکترها و فضا‪-‬زمان‪ .‬شــاید نزدیک ترین‬ ‫فیلمساز کالســیک ایرانی به این گونه فیلمسازی‪ ،‬ناصر‬ ‫تقوایی باشد‪.‬‬ ‫گرچه به نظر می رســد که مهرجویی نیز با فیلم های‬ ‫میهمان مامان و اجاره نشــین ها و‪ ....‬نمونه مشــابهی از‬ ‫این نوع فیلمسازی ارائه کرد‪ .‬در واقع فیلمسازی اجتماعی‪-‬‬ ‫خانگــی هیــچ ســراغی از ســاختارهای کالن اجتماعی‬ ‫نمی گیرد و درگیر روابــط فی مابین نهادهای کالن جامعه‬ ‫نمی شود‪.‬‬ ‫از ایــن نظــر در بازنمایــی جامعــه بر یک شــیوه‬ ‫مینی مالیســتی اســتوار اســت‪ .‬فیلم هــای کســانی‬ ‫همچون اصغر فرهادی نیز تا حدودی در همین دســته‬ ‫تقسیم بندی می شــود‪ .‬البته نباید ناگفته باقی گذاشت‬ ‫که بســیاری از جوانان فیلمساز کســانی مثل عبدالرضا‬ ‫کاهانــی‪ ،‬بهرام توکلــی‪ ،‬رضا درمیشــیان و‪ ...‬گرچه تا‬ ‫حدودی در برخی از فیلم هایشان به این گونه فیلمسازی‬ ‫نزدیک می شــوند اما در انتها هیچ اســلوب مشــخصی‬ ‫از یک منطــق ســینمایی کامل به دســت نمی دهند که‬ ‫براساس ان اســلوب بتوان جهان فیلم هایشان را درک‬ ‫و فهم کرد‪.‬‬ ‫میرکریمی فیلمسازی است که تکلیفش را با خودش‬ ‫مشخص کرده است‪ .‬او پایش را از خانه شخصیت هایش‬ ‫بیرون نمی گذارد مگر به ضرورت‪ .‬انجایی هم که لوکیش‬ ‫فیلم های بیرونی اســت‪ ،‬همه چیز با مرکزیت شــخصیت‬ ‫اصلی روایت می شود و فیلم (از این منظر و در این بحث)‬ ‫به اضافه گویی نمی رســد‪ .‬اگر فیلم کاغــذ بی خط را دیده‬ ‫باشید ‪ ،‬می دانید که در ان فیلم هم روایت تقوایی به همین‬ ‫شکل است‪.‬‬ ‫همه چیز در خانه می گذرد و زمانی هم که لوکیشــن‬ ‫بیرونی اســت‪ ،‬فیلم با مرکزیت شــخصیت اصلی و بدون‬ ‫انحراف از این مسیر به روایت خود ادامه می دهد‪.‬‬ ‫این گونه فیلمســازی امکانی را فراهــم می اورد که‬ ‫در ان می تــوان منطق درونی متــن را تقویــت کرد‪ .‬هم‬ ‫فیلمســاز می داند که چه می خواهد بگویم و هم مخاطب‬ ‫درک می کنــد که چه چیــزی را دارد دنبــال می کند‪ .‬فیلم‬ ‫به گزافه گویی نمی افتــد‪ .‬چون همه چیز ســر جای خود‬ ‫قرار دارد‪ .‬یعنی شــخصیت درگیر مسائل کالن اجتماعی‬ ‫نمی شود‪.‬‬ ‫مســائلی که به علت پیچیدگی هــای جامعه ایرانی‬ ‫بــرای نویســنده‪ ،‬کارگــردان‪ ،‬مخاطــب و بالطبــع برای‬ ‫شــخصیت فیلم هم غامض و درک ناشدنی است‪ .‬گاهی‬ ‫کارگردان هــا فیلم هایی می ســازند که ایــن فیلم ها قرار‬ ‫اســت در جهان بینی مخاطب پرسش ایجاد کند اما جالب‬ ‫است که هنوز کارگردان درکی از مفهوم جهان بینی ندارد‪.‬‬ ‫برخی کارگردان ها جهان بینی مشخصی دارند‪ .‬برای مثال‬ ‫کیارستمی از این دسته کارگردان ها ست‪ .‬معلوم است که‬ ‫جهان برای او چه معنایی دارد و او هم به درستی می تواند‬ ‫از کدهــا و نشــانه های جهان بینــی اش در فیلم هایــش‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫حاال تا چه حد با جهان بینی او موافق باشیم یا نباشیم‬ ‫دیگر بحث دیگری اســت‪ .‬اصــوال کارگردان های بزرگ‬ ‫جهان سینما‪ ،‬نگاه و جهان بینی خاصی دارند‪ .‬از هیچکاک‬ ‫تــا تارکوفســکی و از چاپلین تــا وودی الن‪ .‬اما همیشــه‬ ‫کارگردان ها به یــک جهان بینی خــاص و منحصر به فرد‬ ‫دست نمی یابند‪ ،‬زیرا قرار نیســت هر کارگردان سینمایی‬ ‫سرانجام به یک جهان بینی خاص در اثارش برسد‪ .‬برخی‬ ‫فیلمسازخانوادگی‬ ‫‪66‬‬ ‫شاهین زبانگهر‬ ‫فیلمساز و نویسنده‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫درباره نسبت میرکریمی با شخصیت اول فیلم هایش‬ ‫‪3‬‬ ‫میرکریمی به ویژه در فیلم هــای «خیلی دور‪ ،‬خیلی‬ ‫نزدیک»‪« ،‬به همین سادگی» و «یه حبه قند» نشان داده‬ ‫که فیلمســاز خانواده اســت‪ .‬او اگرچه احتماال به واسطه‬ ‫مشغله های کاری زیاد کمتر توانسته به خانواده اش برسد‬ ‫اما درک جامعی از مفهوم و کارکردهــای خانواده در ایران‬ ‫دارد‪ .‬این کارگردان در طول نزدیک به دو دهه حضورش در‬ ‫سینما نشان داد ه که روابط ما بین اعضای یک خانواده را به‬ ‫درستی درک کرده است‪ .‬این موضوع اگرچه بیشتر خصلت‬ ‫جامعه شناختی و روانشناختی دارد‪ ،‬اما به خوبی در فیلم های‬ ‫فرهادی توانسته رنگ و روی ســینمایی به خود بگیرد و به‬ ‫تصویر تبدیل شود‪.‬‬ ‫فیلم دختر در ادامه همان دغدغه های قبلی و اصیل‬ ‫میرکریمی درباره خانواده ساخته شده است‪ .‬اگرچه فیلمنامه‬ ‫دختر را میرکریمی ننوشــته اما به نظر می رســد که رفاقت‬ ‫دیرینه مهران کاشــانی‪ ،‬نویســنده این فیلم با کارگردان‪،‬‬ ‫در جوهره فضاســازی های فیلمنامه ای اثر داشته و رنگ‬ ‫روی ســایر فیلم ها و دغدغه های میرکریمی را در خود بروز‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫ی هنوز هم دوست‬ ‫فیلم دختر نشــان داد که میرکریم ‬ ‫دارد مســیر خالف حرکــت اب در رودخانه را شــنا کند‪ .‬او‬ ‫دوربین را از روی شــانه فیلمبردار پایین اورده و از اپارتمان‬ ‫فرهنگ‬ ‫از کارگردان هــا در این مواقع درســت ترین کار را انتخاب‬ ‫می کنند‪ .‬به جای انکــه حرف های بزرگ امــا تو خالی در‬ ‫فیلم هایشــان بزننــد‪ ،‬به قدر وســع خود جهــان را روایت‬ ‫می کنند‪ .‬میرکریمی از این دســت کارگردان ها ســت که‬ ‫جهان فیلم هایش را به ناروا گسترش نمی دهد‪ .‬اتفاق های‬ ‫درون فیلم هایش به نحو بارزی کوچک‪ ،‬دقیق‪ ،‬خودمانی‬ ‫و خانوادگی هستند‪.‬‬ ‫این فیلم ها قرار نیســت جهان بینــی مخاطبش را با‬ ‫پرســش مواجه کند‪ ،‬اما او را کمک می کند تا گوشه های‬ ‫زندگی روزمره را بیشتر و دقیق تر تماشا کند‪ .‬ارزش کارکردی‬ ‫ایــن فیلم ها کم از شــاهکارهای ســینما نیســت اما خب‬ ‫نمی توان انکار کرد که چنین اثاری در ماندگاری و دوام عمر‬ ‫کم می اورند‪ .‬در مقابل سینمای بی پایه قرار دارد که معموال‬ ‫هیچ لحظه بنیادینی در فیلم هایش وجود ندارد‪.‬‬ ‫یا کارگــردان دروغ می گوید یا نویســنده دروغ گفته‬ ‫است‪ .‬در هر حال اصل این اســت که در سینمای بی پایه‬ ‫نویسنده یا کارگردان چیزی بیشتر از انچه واقعا درک کرده‬ ‫ را می نویســد یا به تصویر می کشــد‪ .‬طبیعتــا این تصویر‬ ‫کژتابی خواهد داشت و ناقص است‪.‬‬ ‫ســینمای میرکریمی به همین دلیل سینمای خوبی‬ ‫است که دنبال حرف های بزرگ نیست زیرا خود میرکریمی ‬ ‫می داند که فیلم تا زمانی که بر اساس یک تجربه زیسته یا‬ ‫درک شده باشد ‪ ،‬فیلم است‪.‬‬ ‫به نظــر نگارنده ایــن ســطور میرکریمی فیلمســاز‬ ‫خانگی است‪ .‬فیلمسازان خانگی اساطیری نیستند اما به‬ ‫اندازه گلیمی که پا دراز کرده اند‪ ،‬اثرگذارند و سینمایشــان‬ ‫دوست داشتنی اســت‪ .‬کال هر چیز صادقانه ای سرانجام‬ ‫دوست داشتنی و عزیز است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫و ســینمای اپارتمان نشــین هم «فرار» کرده است‪ .‬فیلم‬ ‫به همیــن ســادگی میرکریمــی دغدغه هــای خانوادگی‬ ‫کارگردانش را در یک اپارتمان روایت می کند و اگرچه بسته‬ ‫بودن لوکیشن در خانه‪ ،‬متناسب با برون داد محتوایی فیلم‬ ‫است‪ ،‬اما به هر حال جذابیت بصری چندانی ندارد‪ .‬با این‬ ‫حال «خیلی دور‪ ،‬خیلــی نزدیک» که باز هــم دربردارنده‬ ‫مفهوم خانــواده به عنــوان مفهوم محوری قصه اســت‪،‬‬ ‫یکســره در جاده می گذرد اما فیلم دختر گویی همنشــینی‬ ‫مناسبی از این دو گونه است‪ .‬البته به نظر می رسد که فیلم‬ ‫اضافه گویی کم نداشــته باشــد اما به هرحال تالش نسبتا‬ ‫موفقی در چیدمان لوکیشن های داخلی و خارجی دارد و به‬ ‫استانداردهای روز سینمای جهان نزدیک تر شده است‪.‬‬ ‫دختر مثل بیشــتر کارهای میرکریمی کم شخصیت‬ ‫است‪ .‬یه حبه قند را به خاطر بیاورید! فیلم شلوغ اما خوش‬ ‫ی کــه نشــان داد میرکریمــی در ســاختن فیلم های‬ ‫ریتم ‬ ‫پردیالوگ و شلوغ هم توانمندی های خاصی دارد اما به هر‬ ‫حال شیوه کار او ســاختن فیلم با شخصیت های محدود و‬ ‫معدود است‪.‬‬ ‫این مقدمه تــا اینجا می توانــد بیانگر این باشــد که‬ ‫میرکریمی به خوبی از ســینما و خانواده کــه تقریبا مفهوم‬ ‫محوری همه فیلم های او بوده‪ ،‬شناخت کافی دارد‪ ،‬اما این‬ ‫همه ماجرا نیست‪ .‬نسبت میرکریمی با فیلم هایش نسبتی‬ ‫فاصله دار اســت‪ .‬به این معنی که کمتر پیــش می اید که‬ ‫او به شــخصیت اصلی قصه اش نزدیک شود‪ .‬شاید برای‬ ‫همین اســت که برخی اوقات به ویژه در چند فیلم اخیر او‪،‬‬ ‫شخصیت های اصلی فیلم کمرنگ تر از قبل شده اند‪ .‬این‬ ‫موضوع از انجا اهمیت بیشــتری پیدا می کنــد که بدانیم‬ ‫این شــیوه بازنمایی (خواسته یا ناخواســته) اراده مندی و‬ ‫کنشــگری شــخصیت اصلی را کم می کند‪ .‬یعنی گویا در‬ ‫ذهن میرکریمی انچه کنش شــخصیت اصلــی را هدایت‬ ‫می کند‪ ،‬ســاختارها و افراد پیرامونی او هســتند نــه الزاما‬ ‫اراده و تصمیــم خود شــخص‪ .‬بــرای بیــان دقیق تر این‬ ‫موضوع می توان کنش شــخصیت های اصلی در دو فیلم‬ ‫به همین سادگی و یه حبه قند را مقایســه کرد‪ .‬میرکریمی‬ ‫ هرجایی که به شــخصیت اصلــی فیلم نزدیک تر شــده‪،‬‬ ‫ کنش او را بیشتر معطوف به اراده و تصمیم شخصی جلوه‬ ‫داده اســت‪ .‬از «خیلی دور ‪ ،‬خیلی نزدیــک» و «به همین‬ ‫ســادگی» به بعد‪ ،‬تقریبا در همه فیلم ها فاصله کارگردان‬ ‫با شــخصیت اصلی بیشــتر شــده اســت‪ .‬در واقع حضور‬ ‫شخصیت های مکمل در سکانس ها و پالن های فیلم ها‬ ‫بیشــتر شــده و به همین میزان از حضور شخصیت اصلی‬ ‫کاسته شده است‪.‬‬ ‫به نظر می رســد کــه ادامه ایــن رونــد‪ ،‬میرکریمی‬ ‫ را به ســمت ســاخت فیلم هایــی هدایت کند کــه در انها‬ ‫شخصیت های یک فیلم در استحاله رویدادهای ان قرار‬ ‫می گیرند و امکان کنشــگری در انها به حداقل می رسد‪.‬‬ ‫البته این موضوع به خودی خودی و فی نفســه نمی تواند‬ ‫محل نقد یا تقبیح باشد‪ ،‬اما در فضای امروز سینمای ایران‬ ‫که شخصیت پردازی مناسب در فیلم های سینمایی و حتی‬ ‫تلویزیونــی به یک گوهــر نایاب تبدیل شــده ‪ ،‬نمی تواند‬ ‫اتفاق امیدوارکننده ای باشد‪ .‬رنج اور تر ان است که حتی‬ ‫در ادبیات داستانی ما هم شخصیت پردازی به شدت دچار‬ ‫ضعف شده اســت‪ .‬ایا این یک مســاله اجتماعی است یا‬ ‫یک مشکل فردی که نویسندگان متون ادبی و سینمایی‬ ‫از ان رنج می برند؟‬ ‫به هر حال جــدا از این مباحث نکته مهم و مشــهور‬ ‫فیلم دختر نماهای دوربین اســت‪ .‬تقریبا در همه نقدها و‬ ‫ری ویوهایی که دربا ه فیلم دختر نوشــته شده‪ ،‬به طرز بارز‬ ‫و مشــخصی هم به نماهای باز و النگ شات های جذاب‬ ‫فیلم هم اشاره ای شده است‪ .‬استفاده از فضاهای خارجی‬ ‫نظیر پاالیشــگاه و جاده‪ ،‬دیدن شخصیت ها و مکان ها در‬ ‫النگ شــات های متوالی و‪ ...‬به فیلم او هویتی متفاوت‬ ‫داده است‪ .‬او با تسط بر تکنیک و نماهای عظیمش در فیلم‬ ‫کاری کرده که پل معلق اهواز بی شباهت به پل بروکلین در‬ ‫فیلم های ســینمای امریکا به نظر نرسد! نماهای طوالنی‬ ‫و حرکــت ارامش دهنده دوربین از باال‪ ،‬چشــم تماشــاگر‬ ‫را نوازش می دهد‪ .‬ضمــن اینکه گاه مثــل حرکات رقص‬ ‫ماشــین ها در اتوبان با اهنگ محســن یگانــه‪ ،‬کارکردی‬ ‫استثنایی دارند‪ .‬نمای هلی شات حرکت قطار از باال و عبور‬ ‫از روی جاده بــرای قاب گرفتــن خودروی پدر نیز بســیار‬ ‫چشم نواز است‪.‬‬ ‫فیلم بــا همــان فصــل شــروع جمــع دخترانــه در‬ ‫کافی شاپ‪ ،‬تماشــاگر را وارد فضای خود می کند‪ .‬دنیای‬ ‫فیلم‪ ،‬دنیای عاشقانه پدر و دختری است که ناگهان از هم‬ ‫جدا می افتند و پس از جدایی قرار است با عشق و عالقه و‬ ‫شناخت بیش تر در کنار هم قرار گیرند‪ .‬در دنیایی که دختر‬ ‫و پســرها ازادی را طور دیگری تعریف می کنند‪ ،‬در دنیای‬ ‫پدر و دختر هنوز هر چیزی چارچوب دارد و با رعایت خانواده‬ ‫و اخالق صورت می گیرد‪ .‬برای همین اســت که انها بین‬ ‫افراد دوروبرشــان تا این حد غریبه اند‪ .‬فرهاد اصالنی پس‬ ‫از کوچه بی نام (هاتف علیمردانــی) در فیلم دختر توانایی‬ ‫بازی حسی خود در ارائه نقش پدر را – با تضاد میان خشونت‬ ‫ظاهری و مهربانی درونی – به خوبی به نمایش درمی اورد‪.‬‬ ‫میرکریمی از جزئیات هم غافل نبوده است‪ .‬شخصیت ستاره‬ ‫با صدای نازک و دارای بغضش‪ ،‬حرف ها با تماشاگر دارد‪.‬‬ ‫بیماری تنفسی او و استفاده از اسپری در نمایش هیجان و‬ ‫نگرانی هایش سهم خاصی دارد‪.‬‬ ‫ابــادان میرکریمی ابادان بچه هــای عینک ری بن و‬ ‫دم پایی ابری نیســت‪ .‬دنیای او با کار کردن در پاالیشگاه‬ ‫در میان گردوغبار کشنده تعریف می شود‪ .‬دختر از معدود‬ ‫فیلم های سینمای ایران اســت که بازیگرانش به درستی‬ ‫لهجه جنوبی را در ان صحبت می کنند و رنگی از ادا دراوردن‬ ‫و تمسخر در بیان شان نیست‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اجماع منتقدان و مخاطبان‪ :‬خوب بود!‬ ‫درباره فیلم «دختر»؛ هشتمین سینمایی بلند سیدرضا میرکریمی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪4‬‬ ‫فیلم سینمایی «دختر» هشتمین فیلم بلند سینمایی‬ ‫ی از سال ‪ 83‬به این سو‪،‬‬ ‫ی است‪ .‬میرکریم ‬ ‫سید رضا میرکریم ‬ ‫به صورت منظم هر ســه ســال یک بار فیلم ساخته است‪.‬‬ ‫خیلی دور خیلی نزدیک در سال ‪ ،1383‬به همین سادگی در‬ ‫سال ‪ ،1386‬یه حبه قند در سال ‪ ،1389‬امروز در سال ‪1392‬‬ ‫و‪ ....‬البته این سنت میرکریمی در سال ‪ 94‬با ساخت فیلم‬ ‫دختر شکست و ادامه پیدا نکرد‪.‬‬ ‫اگرچه دختر یک سال زودتر از سایر فیلم های اخیر‬ ‫میرکریمی ساخته شــده اما شــاید پرتاخیر ترین فیلم این‬ ‫کارگردان بوده اســت‪ .‬این فیلم ســینمایی در سال ‪1393‬‬ ‫پروانه ساخت گرفت‪ ،‬در سال ‪ 1394‬ساخته شد و در سال‬ ‫ی از زمانی که دست به‬ ‫‪ 1395‬روی پرده رفت؛ یعنی میرکریم ‬ ‫ساختن این فیلم برده تا زمانی که یک نفس راحت کشیده و‬ ‫با اکران ان خستگی اش در رفته دو‪ ،‬سه سالی وقت سپری‬ ‫کرده است‪ .‬شاید خستگی ناشی این چند سال او را وادار کرد‬ ‫تا همین دو ماه پیش بعد از یک سالگی مدیریت دوباره اش‬ ‫بر خانه سینما‪ ،‬عطای این خانه را به لقایش ببخشد و از این‬ ‫مسئولیت هم استعفا بدهد‪ .‬استعفایی که پس از یک مدت‬ ‫یکی‪ ،‬دوماه سرانجام در هفته گذشــته مورد موافقت قرار‬ ‫گرفت و بار این مســئولیت را هم از دوش کارگردان موفق‬ ‫سینما برداشت‪.‬‬ ‫به هر حــال این فیلم مثــل «یه حبه قند» توانســت‬ ‫همزمان نظر مثبت منتقدان از یک سو و تماشاگرانش در‬ ‫سینما را از ســوی دیگر جلب کند ‪ ،‬اتفاقی که معموال برای‬ ‫تعداد محدود و معدودی از فیلم های ایرانی می افتد‪ .‬گرچه‬ ‫خود میرکریمی معتقد است که فیلم را برای تماشاگرانش‬ ‫می سازد‪ ،‬نه الزاما منتقدان و داوران و جشنواره ها‪.‬‬ ‫درباره فیلم‬ ‫فیلم دختر‪ ،‬ابان ماه ســال گذشــته در ابــادان کلید‬ ‫خورد و پس از پایان ســکانس های ابادان‪ ،‬به تهران امد‪.‬‬ ‫فیلمبرداری «دختر» به مــدت یک ماه در ابــادان انجام‬ ‫گرفت‪ ،‬البته این لوکیشــن تنها شامل ســى درصد از کل‬ ‫ســکانس های فیلم می شــد و هفتاد درصد دیگر فیلم در‬ ‫شمال تهران جلوی دوربین رفت‪ .‬میرکریمی برای سرعت‬ ‫بخشــیدن در رســاندن فیلم به هیات انتخاب جشــنواره‬ ‫ســی و چهارم فیلم فجــر‪ ،‬مراحــل فنی از قبیــل تدوین‪،‬‬ ‫صداگذاری‪ ،‬جلوه های ویژه و ساخت موسیقی را همزمان‬ ‫با فیلمبرداری اغاز کرد‪ .‬با این همه فیلم خیلی دیر به دفتر‬ ‫جشنواره رسید و نسخه اولیه ارســالی گویا تکمیل نشده و‬ ‫فاقد سکانس پایانی بوده اســت‪ .‬نکته جالب در مورد فیلم‬ ‫دختر این اســت که به گفته جلیل شــعبانی‪ ،‬مجری طرح‬ ‫فیلم‪ ،‬تمامــی بازیگران تا اخریــن مرحلــه کار در صحنه‬ ‫حاضر بوده اند‪.‬‬ ‫در خالصــه داســتان «دختــر» امده اســت‪ :‬اقای‬ ‫عزیزی که سرپرست بخش تعمیرات و نگهداری پاالیشگاه‬ ‫ابادان اســت برای مراســم خواســتگاری دخترش اماده‬ ‫می شود و ســتاره دختر دیگرش در همان روز قصد سفر به‬ ‫تهران برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستان‬ ‫هم دانشــگاهی اش را دارد‪ .‬پدرش به دالیلی به این ســفر‬ ‫مشکوک است و همین جاست که درام فیلم شکل می گیرد؛‬ ‫دختر از خانه فرار کرده و می کوشد مستقال تجربه حضور در‬ ‫این میهمانی را به دست اورد‪ .‬حضور دختری بی پشتوانه در‬ ‫بدنه اجتماعی متناقض و از ان ســو تالش های پدر برای‬ ‫پیدا کردن دختر و بازگرداندنش به خانه اســت که اتفاقات‬ ‫مختلف فیلم را شکل می دهد‪.‬‬ ‫موضــوع «دختر» بواســطه ســیر و ســلوکی کــه‬ ‫کاراکتر محــوری فیلــم بــرای دریافــت واقعیــات انجام‬ ‫می دهد‪ ،‬بی شــباهت به فیلم «خیلی دور‪ ،‬خیلی نزدیک»‬ ‫ی در سال ‪ 83‬ان را ساخت‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫که میرکریم ‬ ‫درباره کارگردان‬ ‫ســید رضا میرکریمــی در ســال ‪ ۱۳۴۵‬در زنجان به‬ ‫دنیا امده و فارغ التحصیل گرافیک از دانشــکده هنرهای‬ ‫زیبای تهران است‪ .‬میرکریمی فعالیت در سینما را از سال‬ ‫‪ ۱۳۶۶‬با فیلم کوتاه ‪ ۱۶‬میلیمتری «بــرای او» اغاز کرد و‬ ‫ســپس فیلم های کوتاه ‪ ۱۶‬میلیمتری «یــک روز بارانی»‬ ‫و ‪ ۳۵‬میلیمتری «خروس» را ســاخت‪ .‬او روزگاری از عمر‬ ‫جوانی اش را هم صرف ســاخت ســریال بــرای تلویزیون‬ ‫کرد‪ .‬ازجمله فعالیت های تلویزیونــی میرکریمی می توان‬ ‫به سریال های داستانی «ماجراهای افتاب و عزیزخانم»‬ ‫و «بچه های مدرسه همت» اشــاره کرد‪ .‬وی همچنین دو‬ ‫مجموعه مستند ورزشی به نام های از فوتبال تا فوتبال و با‬ ‫قهرمانان کشتی را نیز برای شبکه های تلویزیونی کارگردانی‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫نخستین تجربه سینمایی میرکریمی کودک و سرباز‬ ‫(‪ )۱۳۷۸‬جوایز متعدد داخلی و خارجی را برای او به همراه‬ ‫داشت که بالن نقره ای جشــنواره ســه قاره نانت ‪ -‬فرانسه‬ ‫(‪ )۲۰۰۰‬و کفش طالیی فستیوال کودکان و نوجوانان زلین‬ ‫(‪ )۲۰۰۱‬و پروانه زرین جشنواره کودک و نوجوان اصفهان‬ ‫(‪ )۱۳۷۸‬از جمله ان ها ست‪.‬‬ ‫زیر نــور مــاه (‪ )۱۳۷۹‬نیــز جوایز داخلــی و خارجی‬ ‫برای او بــه ارمغان اورد؛ ســیمرغ بلورین جشــنواره فیلم‬ ‫فجر(‪، )۱۳۷۹‬جایزه بهترین فیلم هفته منتقدین جشنواره‬ ‫کن (‪ )2001‬و جایزه بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیات‬ ‫داوران از فســتیوال فیلــم توکیــو (‪ )۲۰۰۱‬از مهمتریــن‬ ‫انهاست‪.‬‬ ‫سومین ســاخته این فیلمســاز‪ ،‬اینجا چراغی روشن‬ ‫اســت (‪ )۱۳۸۱‬در فضایی انتزاعی و با لحنی شــاعرانه به‬ ‫صورتی غیر مستقیم به دلـمشغولی های دینی و تعارضات‬ ‫موجــود جامعــه می پرداخت و ســیمرغ بلوریــن بهترین‬ ‫فرهنگ‬ ‫کارگردانی‪ ،‬بهترین فیلمبــرداری و بهترین بازیگر مرد را از‬ ‫جشنواره فجر و ‪۱۳۸۱‬جایزه ویژه جشنواره اسیا پاسیفیک‬ ‫(‪ )۱۳۸۲‬را دریافت کرد‪.‬‬ ‫فیلــم خیلی دور خیلــی نزدیــک (‪ )۱۳۸۳‬چهارمین‬ ‫ســاخته بلند وی اســت‪ .‬این فیلم ســیمرغ بهترین فیلم‪،‬‬ ‫بهترین فیلمبردار‪ ،‬بهترین صدا‪ ،‬بهترین طراحی صحنه و‬ ‫بهترین چهره پردازی را از جشــنواره فجر همان سال از ان‬ ‫خود کرد و سال بعد به عنوان نماینده ایران برای شرکت در‬ ‫رقابت بخش فیلم خارجی اسکار معرفی شد‪.‬‬ ‫فیلم به همین ســادگی (‪ )۱۳۸۶‬با ساختاری جدید و‬ ‫قصه ای ساده و با درامی درونی و شخصیت محور تجربه ای‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫کامال متفاوت نسبت به اثار قبلی میرکریم ‬ ‫این فیلم جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه‬ ‫از بخش چشــم انداز اسیا و جایزه ســیمرغ بهترین بازیگر‬ ‫زن‪ ،‬بهترین فیلمنامه و بهترین فیلم از جشنواره فیلم فجر‬ ‫(‪ )1386‬و همچنین جایزه بهترین فیلم گئورگ طالیی از‬ ‫جشنواره بین المللی فیلم مسکو (‪ )۱۳۸۷‬و بهترین بازیگر‬ ‫از شانزدهمین دوره جشنواره فیلم وارنا بلغارستان (‪)۱۳۸۷‬‬ ‫را برای وی به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫ی همچنین به عنوان تهیه کننده در تولید اثار‬ ‫میرکریم ‬ ‫مستند بسیاری نقش داشته‪ ،‬از جمله‪ :‬ساخت مجموعه ‪۲۰‬‬ ‫قسمتی سینمای ایران (‪ )۱۳۸۵-۱۳۸۶‬و تهیه کنندگی فیلم‬ ‫فرش ایرانی (‪.)۱۳۸۵‬‬ ‫فیلم فرش ایرانی در ‪ ۱۵‬اپیزود مستقل و هر قسمت‬ ‫توسط کارگردانانی چون کیارستمی‪ ،‬مجیدی‪ ،‬مهرجویی‪،‬‬ ‫بنی اعتماد و‪ ...‬ســاخته شــد‪ .‬این فیلم ســیمرغ بلورین‬ ‫بهترین فیلــم ملــی را در جشــنواره فجــر (‪ )۱۳۸۵‬برای‬ ‫ی به همراه داشت‪.‬‬ ‫میرکریم ‬ ‫میر کریمی در سال ‪ 1389‬فیلم سینمایی یک حبه قند‬ ‫را جلوی دوربین برد و سال بعد به اکران عمومی درامد‪ .‬او‬ ‫همچنین در سال ‪ 92‬فیلم سینمایی امروز را جلوی دوربین‬ ‫برد که به عنوان نماینده سینمای ایران در هشتاد و هفتمین‬ ‫مراسم اســکار انتخاب راهی امریکا شد‪.‬امروز‪ ،‬اگرچه در‬ ‫اسکار موفقیتی کسب نکرد اما برنده جوایز ارزنده دیگری از‬ ‫جمله جایزه بهترین فیلم و جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره‬ ‫بین المللی سینمای مولف رباط‪ ،‬جایزه بهترین بازیگر مرد‬ ‫جشــنواره فیلم سان فرانسیســکو و جوایــز بهترین فیلم و‬ ‫بهترین بازیگر بسیاری دیگر از جشنواره ها شد‪.‬‬ ‫عوامل فیلم دختر‬ ‫«دختر» که با عجله به ســی و چهارمین جشــنواره‬ ‫فیلم فجر رسیده بود‪ ،‬از این جشنواره تنها به اندازه هفت بار‬ ‫نامزدی و یک سیمرغ مشترک بهره برد‪ .‬محمدرضا علیقلی‬ ‫که به صورت مشترک اهنگساز فیلم دختر و همچنین فیلم‬ ‫پیش از تولید فیلــم‪ ،‬خبرهایی دربــاره حضور هدیه‬ ‫تهرانی در فیلم دختر به عنوان نقــش مکمل این فیلم‪ ،‬در‬ ‫رسانه ها منتشر شد اما مدت زیادی نگذشت که رسانه ها از‬ ‫قرارداد بستن مریال زارعی برای ایفای این نقش خبر دادند‪.‬‬ ‫حضــور دوبــاره فرهاد اصالنــی در کنــار میرکریمی ‬ ‫هم در نوع خــود جالــب توجه بــود‪ .‬وی چنــدی پیش از‬ ‫ی را به خاطر‬ ‫بازی در ایــن فیلــم در گفت وگویی میرکریمــ ‬ ‫موضع گیری هایش درباره حضور «یه حبه قند» در جشنواره‬ ‫سی و یکم فجر مورد انتقاد قرار داده بود‪ .‬جالب تر انکه خود‬ ‫میرکریمی پس از اعالم عنوان جایزه بهترین بازیگر نقش‬ ‫اول برای اصالنی در جشنواره مسکو گفت‪« :‬هیچ گاه در‬ ‫فیلم هایم از بازیگر تکراری استفاده نمی کنم‪ ،‬ولی فرهاد‬ ‫اصالنی یک استثنا است‪».‬‬ ‫اصالنی هم درباره همکاری دوباره با رضا میرکریمی ‬ ‫هم گفته اســت‪« :‬واقعیت این اســت کــه به عنوان یک‬ ‫ی را دوست دارم و از اولین‬ ‫مخاطب کارهای اقای میرکریم ‬ ‫همکاری که با او در فیلم «یه حبه قند» داشتم لذت بردم به‬ ‫همین دلیل وقتی پیشنهاد دوم برای فیلم «دختر» مطرح‬ ‫شد از ان استقبال کردم‪ ،‬مخصوصا اینکه در شرایطی بودم‬ ‫که خیلی دوست نداشتم در فیلم های پرتنش بازی کنم‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬عالوه بر اینها یکی از دالیل پذیرش من‬ ‫برای بازی در فیلم «دختر» این بود که خودم یک پدر هستم‬ ‫و در موقعیت این نقش پدر قرار دارم که گاهی در مواجهه‬ ‫با دخترش کم می اورد و نمی دانــد چطور رفتار کند‪ .‬این از‬ ‫نکات جالب نقش در فیلم «دختر» بود که ان را پذیرفتم‪».‬‬ ‫میرکریمی برای انتخاب بازیگر نقــش دختر در این‬ ‫فیلم‪ ،‬به دنبال چهره ای کمتر دیده شــده بود؛ او برای این‬ ‫کار گروه ویژه ای را به خدمت گرفــت تا از چهره های تئاتر‬ ‫و هنرجویان کارگاه های تئاتر کسی را که مناسب این نقش‬ ‫باشــد‪ ،‬پیدا کنند‪ .‬ســرانجام ماهور الوند بــرای این نقش‬ ‫انتخاب شد‪ .‬ماهور الوند‪ ،‬دختر کارگردان معروف سینما‪،‬‬ ‫سیروس الوند است‪.‬‬ ‫اظهارنظر اصالنی درباره فیلم‬ ‫ی لحن‬ ‫«فیلم دختر مانند دیگر فیلم های رضا میرکریم ‬ ‫خود را دارد و من با اعتقاد و حــال خوبی در ان بازی کردم‪.‬‬ ‫این فیلم از نگاه من اثری چند الیه است و باید خیلی عمیق‬ ‫شد تا حرف ان را درک کرد‪ .‬فیلم سرشار از جزئیات است و‬ ‫سفری که در فیلم دیده می شود خبر از این می دهد که دو‬ ‫نسل از این جامعه شناخت زیادی از هم ندارند‪ .‬من خودم‬ ‫پدر یک دختر هستم‪ .‬دختر من اماده ورود به دانشگاه است‬ ‫و مطمئنم مسائلی را خواهد داشت که نمی دانم چطور باید با‬ ‫انها روبه رو شوم چون به هر حال اولین تجربه من به عنوان‬ ‫پدر است و امیدوارم بتوانم درست رفتار کنم‪ .‬طبیعی است‬ ‫من هم مانند هــر پدری برای اینده فرزندم نگران باشــیم‪.‬‬ ‫فیلم «دختر» می تواند تلنگری برای جامع ه ما باشد‪ .‬جامعه‬ ‫سیاست زده ای که درک درستی از مطالبات نسل جوان خود‬ ‫ندارد و این معضل در حال حاضر هزینه زیادی برای جامعه‬ ‫داشته و خواهد داشت‪».‬‬ ‫اکران و فروش فیلم‬ ‫فیلم دختر از روز نهم تیر مــاه و در قالب طرح افطار تا‬ ‫سحر روی پرده رفت‪ .‬اکران این فیلم در قالب این طرح تا‬ ‫پایان ماه مبارک یعنی در حدود یک هفته ادامه داشت و از‬ ‫ان به بعد نیز شــیوه اکران معمولی اش را از سر گرفت‪ .‬اما‬ ‫در همین یک هفته نیز توانست حدود نیم میلیارد تومان در‬ ‫سینماها بفروشــد‪ .‬این فیلم تنها در روز نخست تعطیالت‬ ‫عید ســعید فطر (که بــا وجود تعطیــات چند روزه و ســفر‬ ‫شهروندان با خارج از تهران‪ ،‬فروش سینماها کاهش پیدا‬ ‫کرده بود) ‪ 70‬میلیون تومان فروخت‪.‬‬ ‫به هر حال این فیلم پــس از ‪ 23‬روز از اکرانش در ‪44‬‬ ‫سینمای کشور‪ ،‬به رقم فروش ‪ 900‬میلیون تومانی دست‬ ‫یافته است و انتظار می رود که در روزهای باقیمانده از زمان‬ ‫اکرانش این رقم به مرز سه میلیارد تومان هم برسد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫حضور در جشنواره ها‬ ‫حاشیه ها‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلمنامه فیلم دختر را مهران کاشــانی نوشته است‪.‬‬ ‫ی در سینمای بلند و‬ ‫مهران کاشانی از اوایل حضور میرکریم ‬ ‫در زمان ساخت درام تحسین شده «زیر نور ماه» کنار این‬ ‫کارگردان حضور داشته است‪.‬‬ ‫در فیلم «دختر» فرهاد اصالنی‪ ،‬مریال زارعی‪ ،‬ماهور‬ ‫الوند‪ ،‬شاهرخ فروتنیان‪ ،‬مسعود سخایی‪ ،‬نیوشا مدبر و‪...‬‬ ‫ایفای نقش کرده اند‪.‬‬ ‫ســایر عوامل این فیلم عبارتند از مدیر فیلمبردارى‪:‬‬ ‫حمید خضوعى ابیانه‪ ،‬تدوین‪ :‬میثم موئینی‪ ،‬موســیقى‪:‬‬ ‫محمدرضا علیقلى‪ ،‬صدابردار‪ :‬بهمــن اردالن‪ ،‬طراحی و‬ ‫ترکیب صدا‪:‬امیر حســین قاســمی‪ ،‬مدیر هنری‪:‬محسن‬ ‫شــاه ابراهیمی‪ ،‬چهره پــرداز‪ :‬ســودابه خســروى‪ ،‬طراح‬ ‫لبــاس‪ :‬منصــوره یزدان جــو‪ ،‬مدیــر تولید‪:‬محمد صادق‬ ‫میرکریمی‪ ،‬عکاس‪ :‬بهرنــگ دزفولى زاده و مجری طرح و‬ ‫مدیر برنامه ریزی‪:‬جلیل شعبانی‪.‬‬ ‫امکان مینا بود‪ ،‬برای ساخت موسیقی این دو فیلم سیمرغ‬ ‫بهترین موسیقی متن را برد تا تنها جایزه نصفه و نیمه فیلم‬ ‫دختر را از جشنواره سی و چهارم فیلم فجر‪ ،‬او برده باشد‪ .‬اما‬ ‫ی برای تهیه کنندگی و‬ ‫در این دوره از جشنواره رضا میرکریم ‬ ‫کارگردانی فیلم دختر نامزد دریافت سیمرغ بهترین فیلم و‬ ‫بهترین کارگردانی شد که البته هیچ کدام را به نصیب نبرد‪.‬‬ ‫همچنین فرهاد اصالنی برای بهتریــن بازیگر مرد‪ ،‬مریال‬ ‫زارعی برای بهترین بازیگر مکمل زن‪ ،‬حمید خضوعی ابیانه‬ ‫برای بهترین فیلمبرداری و مهران کاشــانی برای بهترین‬ ‫فیلمنامه نامزد دریافت سیمرغ شدند اما جایزه ای نبردند‪.‬‬ ‫با این همــه هرچه جشــنواره فجر بــرای فیلم دختر‬ ‫ بی بهره بود‪ ،‬جشــنواره های جهانی از این فیلم اســتقبال‬ ‫کردند‪ .‬این فیلم در بخش اصلی رقابتی ســی و هشتمین‬ ‫جشــنواره بین المللی ســینمایی مسکو ســه جایزه اصلی‬ ‫بهترین فیلم‪ ،‬بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلم از‬ ‫نظر بینندگان را کسب کرد که در نوع خود اتفاق کم نظیری‬ ‫در سینمای ایران به شمار می امد‪ .‬مسئوالن بخش داوری‬ ‫ی جشــنواره سینمایی مسکو‪ ،‬شــرکت دختر در جمع‬ ‫مردم ‬ ‫فیلم های این جشــنواره را ارزشــمند و پیام ان را سازنده‪،‬‬ ‫انسانی و بسیار پراحساس خواندند‪.‬‬ ‫دختر همچنین در جشنواره بین المللی فیلم وایادولید‬ ‫که به «سمینســی» نیز شــناخته می شــود‪ ،‬پذیرفته شده‬ ‫است‪ .‬این جشــنواره هر ساله در وایادولید اســپانیا برگزار‬ ‫می شود و یکی از قدیمی ترین و معتبرترین جشنواره های‬ ‫فیلم اروپا ست‪.‬‬ ‫اخرین ســاخته میرکریمی همچنین در اولین جشن‬ ‫روزنامه سینما جایزه بهترین فیلم را دریافت کرد‪.‬‬ ‫گروه پشــت صحنه «دختر» تقریبا همــان عواملی‬ ‫ی بوده اند با‬ ‫هســتند که در ســال های اخیر کنار میرکریمــ ‬ ‫این حال حضور حمید خضوعی ابیانه مدیر تصویربرداری‬ ‫باســابقه ســینمای ایران و رفیق قدیمی میرکریمی برای‬ ‫حضور در «دختر» با حاشیه هایی همراه بود‪.‬‬ ‫خضوعی ابیانــه در چندین فیلم میرکریمــی از «زیر‬ ‫نور ماه» و «کودک و ســرباز» گرفته تا «خیلی دور خیلی‬ ‫نزدیک» و «یه حبه قند» در کنار وی حضور داشته و برای‬ ‫«دختر» نیز ابتــدا از وی بــرای مدیریــت تصویربرداری‬ ‫دعوت به عمل امده‪ ،‬اما به رغم توافقات ابتدایی در نهایت‬ ‫خضوعی قید همکاری با این پروژه را زده اســت‪ .‬در حالی‬ ‫که برخی از عــدم توافق بر ســر مبلغ قــرارداد می گفتند‪،‬‬ ‫خضوعی ابیانــه گفت که بــه دلیل درگیــری در یک پروژه‬ ‫ســینمایی دیگر که مدتی پیش از «دختر» به او پیشنهاد‬ ‫ی مردد بوده است‪ .‬این‬ ‫شده‪ ،‬برای حضور در فیلم میرکریم ‬ ‫در حالی است که فروردین ماه ســال گذشته میرکریمی از‬ ‫حتمال حضور محمــود کالری به عنوان مدیر فیلمبرداری‬ ‫خبر داده بود‪.‬‬ ‫اما نکته جالب دیگر ان است که رضا میرکریمی این‬ ‫ی در جشــنواره فیلم فجر خارج‬ ‫فیلم را از رقابت ارای مردم ‬ ‫کرد‪ .‬علت این کار ان بود که مسئولیت ستاد ارای مردمی ‬ ‫جشنواره فیلم فجر برای اهدای ســیمرغ مردمی به روال‬ ‫ی در ان‬ ‫سال گذشته بر عهده خانه سینما بود و رضا میرکریم ‬ ‫زمان مدیرعاملی خانه سینما را برعهده داشت‪.‬‬ ‫او گفت که بــه دلیل مســئولیتش در خانه ســینما‪ ،‬‬ ‫ترجیح می دهد برای جلوگیری از هر گونه شائبه ای فیلمش‬ ‫را از رقابت بخش ارای مردمی خــارج کند‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫برعکس تمام فیلم های دیگر جشنواره‪« ،‬دختر» شمارش‬ ‫ارای مردمی در جشنواره سی و چهارم نداشت‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کنن‪ .‬متاسفانه سریال های تلویزیونی اصال دقیق و درست‬ ‫به این موضوع نمی پردازن و همه چیز ســطحی شده‪ .‬اما‬ ‫توی سینما هنوز امیدی هست که یک کارگردان خوش فکر‬ ‫بتونه روابط درســت میــان اعضای خانــواده رو به تصویر‬ ‫بکشه‪ .‬ســید رضا میرکریمی واقعا کارگردان خوبیه و بارها‬ ‫و بارها به روابط اعضای خانــواده در فیلماش توجه کرده‪.‬‬ ‫توی فیلم دختر هم خیلی خوب نشون داده که اگه خانواده‬ ‫محدودیت بیش از حد ایجاد کند ممکنه همه چیزی به هم‬ ‫بخوره و دختر خانواده که نشــان دهنده انسجام خانواده‬ ‫است از کف بره‪.‬‬ ‫شب دوم – سه شنبه ‪ 29‬تیرماه‬ ‫چند روایت معتبر از «دختر»‬ ‫استقبال قابل توجه تماشاگران از اخرین فیلم درام ‪ -‬جاده ای سیدرضا میرکریمی‬ ‫مینا انصاری ‪ -‬سارا میثاقی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪2‬‬ ‫‪70‬‬ ‫شب اول – یکشنبه ‪ 27‬تیرماه‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تماشاگران ســینما وقتی پای یک گفت وگوی کوتاه‬ ‫و رو در رو می نشینند‪ ،‬کول تر و با حال تر از زمانی هستند که‬ ‫به واسطه شبکه های مجازی درباره فیلم ها حرف می زنند‬ ‫و اظهارنظــر می کننــد‪ .‬پیــش از ایــن ‪ ،‬روال معمول مان‬ ‫به گونــه ای بود کــه با نظرســنجی های مجــازی در قالب‬ ‫گفت وگوی اینترنتی با کاربران شبکه های اجتماعی درباره‬ ‫ی می نوشــتیم‪ .‬اما این بار ســعی‬ ‫فیلم ها گزارش نقد مردم ‬ ‫کردیم تا به صورت رو در رو و مســتقیم از تماشــاگرانی که‬ ‫به تازگی فیلم را دیده اند و نان نظرشــان هنوز داغ اســت‪،‬‬ ‫بخواهیم درباره فیلم ها حرف بزنند‪.‬‬ ‫گزارش زیر در طول دو شب غیرمتوالی سینماگردی‬ ‫و نظرسنجی از تماشاگران فیلم «دختر» تهیه شده است‪.‬‬ ‫برای این منظور دو سینمای ازادی و ملت را انتخاب کردیم‬ ‫و در هر ســینما یک تا یک و نیم ســاعت از تماشــاگرانی‬ ‫که فیلم را دیــده بودند نظرخواهی کردیــم‪ .‬گزارش را که‬ ‫بخوانید متوجه می شوید که نظرهای مردمی در این گزارش‬ ‫مثل گذشته شسته رفته نیســت و بیشتر به واقعیت و حس‬ ‫دورنی شان نزدیک است‪ .‬انها کمتر سعی کرده اند که جدی‬ ‫و به اصطالح قلمبه ســلمبه حرف بزنند‪ .‬حرف دل شان را‬ ‫می زنند‪ ،‬چنان که دانه دل شــان پیداست‪ .‬سعی کردیم با‬ ‫همان روایت گفتاری خودشان حرف هایشان را منتشر کنیم‬ ‫که شاید قریب تر باشد به انچه گفته اند‪.‬‬ ‫سینما ازادی‬ ‫حنا‪ 23 ،‬ساله‪ ،‬دانشــجو‪ :‬فیلم خاصی بود‪ .‬فرهاد‬ ‫اصالنی خیلــی خوبه‪ ،‬من همه فیلماشــو می بینم‪ .‬دختره‬ ‫بد لباس بود‪ ،‬بهش نمی خورد‪ .‬اما کال خوبه‪ .‬پر از تصویرای‬ ‫قشنگ بود‪ .‬دمش گرم‪.‬‬ ‫محمد‪ 36 ،‬ساله‪ ،‬تکنسین چاپ‪ :‬فیلم خوبی بود‪.‬‬ ‫من میرکریمی رو می شناســم یعنی فیلم هاشو زیاد دیدم‪.‬‬ ‫به نظرم فیلم یه حبه قند بهتر بود‪ .‬یعنی از همه فیلم هاش‬ ‫بهتر بــود اما این فیلم هم خــوب بود‪ .‬دختــر در واقع داره‬ ‫نشون می ده که در زندگی های امروزی وقتی کاریزمای پدر‬ ‫به عنوان کانون خانواده از بین میره‪ ،‬بحران ایجاد می شه‪.‬‬ ‫هرکسی حرف خودش رو می زنه و با ادبیات خاص خودش‬ ‫حرفــش رو بیان می کنــه‪ .‬در واقع انگار هیچ کســی برای‬ ‫هیچ کسی مالک نیســت و ادم ها همه اش خودشون باید‬ ‫همه چیز رو تجربه کنن‪.‬‬ ‫ســعید ‪ 32 ،‬ســال‪ ،‬حســابدار‪ :‬به نظرم فیلم بدی‬ ‫نبود‪ .‬اموزنده بود و یاد می داد که چه جوری باید با بچه های‬ ‫خانواده ارتبــاط برقــرار کرد‪ .‬من خــودم اگه ایــن فیلمو‬ ‫می ساختم نقش دختر رو پر شر و شورتر درست می کردم‪.‬‬ ‫یعنی باید دیوونه تر بود‪ .‬االن هنوز هم خیلی مثبته‪ .‬بهش‬ ‫نمیــاد اینقدر بحــران ایجاد کنــه‪ .‬البته شــاید پدرش هم‬ ‫بیخودی اینقدر نگران شده‪.‬‬ ‫سینما ملت‬ ‫سارا‪ 26 ،‬ساله‪ ،‬مترجم‪ :‬کار خیلی خوبی بود‪ .‬درام‬ ‫داشت‪ .‬شخصیت داشــت و مثل بقیه فیلما نرفته بود توی‬ ‫یک خونه که در یک محیط ایزوله فیلم گرفته باشــه‪ .‬من‬ ‫یاد کوچه بینام هم افتادم‪ .‬اونجا هم قصه بی شــباهت به‬ ‫این فیلم نیســت‪ ،‬ضمن اینکه فرهاد اصالنــی هم در هر‬ ‫دو فیلم نقــش پــدر رو داره‪ .‬البته طبیعیه که ایــن فیلم به‬ ‫مراتب از کوچه بی نام بهتره‪ .‬اصال قابل مقایســه نیست‪.‬‬ ‫میرکریمی مدیوم ســینما رو خوب شــناخته و می فهمه که‬ ‫چطور تماشاگرش رو از روی صندلی برداره و به جاده و سفر‬ ‫ببره‪ .‬اما توی هردو فیلم فرهاد اصالنی بی نظیره‪ .‬این ادم‬ ‫رو باید طال بگیرن‪.‬‬ ‫امید ‪ 47 ،‬ساله‪ ،‬کارمند شهرداری ‪ :‬روابط خانوادگی‬ ‫اهمیت زیادی داره و باید هنرمندان ما بیشتر به اون توجه‬ ‫سینما ازادی‬ ‫برهــان‪ 37 ،‬ســاله‪ ،‬شــغل ازاد‪ :‬فیلم رو دوســت‬ ‫داشــتم‪ .‬کارهای میرکریمی شــلوغ و بی ربط نیستن‪ .‬کار‬ ‫خودش رو می کنه و کاری هم به کار دیگران نداره‪ .‬به نظرم‬ ‫االن الزمه یک ســینمای ارام ولی جذاب داشته باشیم‪.‬‬ ‫جذاب یعنی اینکه تصویرها پر از رنگ باشــه‪ .‬پر از زیبایی‬ ‫باشه‪ .‬االن شما فرض کن تماشاگر کلی خسته می شه در‬ ‫طول روز‪ .‬اون هم توی گرما و شلوغی خیابونا و ترافیک و‬ ‫بوق و دود و‪ ...‬این ادم چه نیازی داره؟ نیاز داره که ارامش‬ ‫پیدا کنه‪ .‬وقتی با خانواده سینما میاد احساس خوبی داشته‬ ‫باشه نه اینکه دوباره کالفه و گیج تر بشــه و برگرده خونه‪.‬‬ ‫دیگه این وسطه سینما چه خیری داره؟‬ ‫محمد‪ 24 ،‬ساله‪ ،‬متصدی فروش در داروخانه‪:‬‬ ‫فیلم خســته کننده ای بود‪ .‬به نظرم خوب نبود‪ .‬دیگه این‬ ‫موضوع ها قدیمی شده که یه دختره از خونه در میره و بقیه‬ ‫دنبالش می گردن‪.‬‬ ‫سینما ملت‬ ‫علیرضــا‪ 33 ،‬ســاله‪ ،‬دانشــجو‪ :‬فیلم بــه لحاظ‬ ‫بازنمایی موقعیت ها فیلم موفقی بود‪ .‬به نظرم خوب تونسته‬ ‫بود از عهــده به تصویر کشــیدن یک بحران همیشــگی‬ ‫بربیاد‪ .‬امــا به نظــرم بهتر بود بیشــتر با یک روانشــناس‬ ‫اجتماعی درباره شــخصیت و رفتارهای این دختر مشاوره‬ ‫انجام بشــه‪ .‬ضمن اینکــه به نظــرم کمــی محتاطانه به‬ ‫شخصیت دختر در فیلم نزدیک شده بود‪ .‬اما در نهایت اگه‬ ‫این موضوع را نادیده بگیریم به نظر کار خوبی بود و اتفاق‬ ‫مهمی در سینمای این روزا بود که پر از داستانای تکراری‬ ‫و پرداخت های ناشیانه و تکراری است‪ .‬باید بگم باریکال‬ ‫به میرکریمی و دم اصالنی هم گرم‪.‬‬ ‫ریحانه‪ 31 ،‬ســاله‪ ،‬مدیر فــروش‪ :‬فیلم خوبی‬ ‫بود‪ .‬من دوســتش داشــتم و تا اخر هم خســته نشدم‪.‬‬ ‫البته یه جورایی فیلم دو قســمته‪ .‬یه قســمت در تهران‬ ‫و یه قسمتی که در شهرســتان گرفته شده‪ .‬قسمتی که‬ ‫در شهرســتانه به نظرم جالب تره‪ .‬صمیمی تره‪ .‬بازی ها‬ ‫هم بهتره‪ .‬البته همه بازیگــرا انصافا خوبن به خصوص‬ ‫فرهاد اصالنی‪.‬‬ ‫مهدی‪ 27 ،‬ســاله‪ ،‬روزنامه نــگار‪ :‬میرکریمی باید‬ ‫بره فیلمی بسازه که بقیه تواناییش رو ندارن‪ .‬این فیلما رو‬ ‫تقریبا همه دارن می سازن‪ .‬اما «خیلی دور خیلی نزدیک»‬ ‫رو که همه نمی تونن بســازن‪ .‬این همه فیلم ساخته شده‬ ‫در این هفت‪ ،‬هشــت سال گذشــته‪ .‬کدومشون شاهکار‬ ‫بوده؟ هیچ کدوم‪ .‬دلیلش اینه که فیلمسازا بلد نیستن فیلم‬ ‫خوب و شاهکار بســازن‪ .‬اونایی هم که بلدن‪ ،‬مثل همین‬ ‫میرکریمی که نشــون داده می تونه فیلم خوب بسازه‪ ،‬گیر‬ ‫داده به دعوای مردم تو خونه‪ .‬برای این دعواها هم کتاب‬ ‫نوشتن‪ ،‬هم ســریال می ســازن‪ ،‬هم فیلم می سازن و‪...‬‬ ‫فیلمی باید بسازن که شــخصیت و نگاه انسان ها رو تغییر‬ ‫بده نه اینکه ته ته موفقیت یه فیلم این باشه که یه دعوا رو‬ ‫حل کنه یا نکنه‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫دربار ه یک تقابل‬ ‫ایا قطری ها تمایلی به جذب بازیکنان ایرانی ندارند؟ ایا هم گروهی ایران با‬ ‫قطر در مقدماتی جام جهانی اتفاق خوشایندی است؟ وضعیت بازیکنان‬ ‫ایرانی در لیگ ستارگان چگونه اســت؟ این ها سواالتی است که به پاسخ‬ ‫ان می پردازیم‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ایاقطری هابهفوتبالسیاسی‬ ‫نگاهمی کنند؟‬ ‫حمله از بیرون زمین‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اگر االهلی را کنار بگذاریم بیشــتر از گذشــته به این‬ ‫نتیجه می رسیم که قطر حاال چندان هم خواهان به خدمت‬ ‫گرفتن بازیکنان ایرانی نیســت‪ .‬به نظر می رسد قطری ها‬ ‫که در مناقشــه موجود میان ایــران و عربســتان نیز تمام‬ ‫تالش خود را بــه کار می گرفتند تا خوش خدمتی شــان را‬ ‫به ســعودی ها ثابت کنند حاال در فاز تازه تــری قصد دارند‬ ‫مرزبندی خود را با ایران جدی تر کنند‪ .‬شاید به همین دلیل‬ ‫است که رسانه های این کشــور همواره طی ماه های اخیر‬ ‫از شایعه پراکنی پیرامون سرنوشــت بازیکنان ایرانی لیگ‬ ‫ستارگان فروگذار نبودند و هر بار با شایعه ای سعی کردند اخبار‬ ‫دروغین را به بازیکنان ایرانی نســبت بدهند‪ .‬هر چند برخی‬ ‫از بازیکنان ایرانی نیز خود بهانه به دســت قطری ها دادند‬ ‫و طوری غیرمسئوالنه رفتار کردند که جای تعجب دارد‪.‬‬ ‫با همه اینها حاال سواالتی در خصوص شیوه برخورد‬ ‫قطری ها با فوتبالیست های ایرانی مطرح شده است؛ چرا‬ ‫قطر به جذب بازیکنان ایرانی تمایل چندانی ندارد؟ وضعیت‬ ‫سیاسی بازیکنان ایرانی حاضر در لیگ قطر چگونه است؟‬ ‫ایا مســائل سیاســی و همچنین هم گروهی در جام جهانی‬ ‫باعث شده تا موضوع ایران – قطر بیشتر به سمت دشمنی‬ ‫پیش برود؟‬ ‫در چند ســال گذشــته‪ ،‬تقابــل فوتبالــی تیم ملی با‬ ‫قطری ها‪ ،‬بیشتر از هر تیم دیگری در اســیا بوده است‪ .‬از‬ ‫مقدماتی جام ملت های اسیا گرفته تا مقدماتی جام جهانی‬ ‫و حتی مرحله گروهی جام ملت ها؛ کشور کوچک و جاه طلب‬ ‫حاشــیه خلیج فارس طبق قرعه کشــی ها همــواره یکی از‬ ‫رقیبان ایران بوده است‪.‬‬ ‫در چند ســال اخیر کــوچ بازیکنــان ایرانــی به لیگ‬ ‫ســتارگان قطر به باالترین حد خود رسیده است‪ .‬به نحوی‬ ‫که می توان لیگ فوتبال قطر موســوم به لیگ ستارگان را‬ ‫حیاط خلوت ستارگان فوتبال ایران دانست‪.‬‬ ‫به همین منظور و باتوجه به تقابل دوباره ایران و قطر‬ ‫در مرحله مقدماتی جام جهانی ‪ ،2018‬در این مطلب نگاهی‬ ‫خواهیم داشــت به مســائل مختلف رخ داده میان فوتبال‬ ‫ایران و قطر‪ .‬از جدال هــای رودررو تا حضــور لژیونرهای‬ ‫ایرانی در این کشور‪.‬‬ ‫لیگ ستارگان؛ دریای بی نهایتی از پول‬ ‫لیگ ســتارگان قطــر باالترین ســطح از رقابت های‬ ‫باشگاهی در این کشور اســت که از سال ‪ 1963‬راه اندازی‬ ‫شده اســت‪ .‬این لیگ اگر چه در ســال های دور سطحی‬ ‫بسیار پایین داشت و جزو لیگ های درجه چندم فوتبال اسیا‬ ‫محسوب می شد‪ ،‬اما در یک دهه اخیر به واسطه تغییر نگاه‬ ‫قطری ها به فوتبال و سرمایه گذاری هنگفت سرمایه داران‬ ‫قطری که منجر به باال رفتن سطح مالی و امکانات فوتبال‬ ‫در این کشور شــده‪ ،‬تبدیل به لیگی حرفه ای و درجه یک‬ ‫شده اســت‪ .‬به نحوی که تعداد زیادی از ستارگان جهان‬ ‫فوتبال مانند ژاوی هرناندز‪ ،‬رائول گونزالس‪ ،‬زی روبرتو‪ ،‬پپ‬ ‫گواردیوال و باتیستوتا در سال های اخر دوران فوتبال خود‬ ‫با گرفتن مبالغی هنگفت راهی فوتبال قطر و باشگاه های‬ ‫این کشور شده اند ؛ اتفاقی که بیش از پیش موجب مطرح‬ ‫شدن نام قطر در فوتبال جهان شده است‪ .‬لیگ ستارگان‬ ‫قطر در حال حاضر بیشترین گردش مالی را در غرب اسیا‬ ‫دارد و در میان کشــورهای عربی نیز بدون شــک بهترین‬ ‫لیگ محسوب می شود‪.‬‬ ‫جام جهانی ‪2022‬؛ پرحاشیه ترین‬ ‫میزبانی تاریخ‬ ‫قطری هــای رویاپــرداز‪ ،‬بعــد از اینکه توانســتند با‬ ‫صرف مبالغی هنگفت لیــگ ســتارگان را تبدیل به محل‬ ‫رفت و امد چهره های سرشــناس جهان فوتبــال کنند ‪ ،‬در‬ ‫همگروهی ایران ‪ -‬قطر اتفاق مثبتی‬ ‫است‬ ‫قطر سنگ عربستان را به سینه‬ ‫نمی زند‬ ‫ادامه بلندپروازی های خود برای کسب میزبانی جام جهانی‬ ‫‪ 2022‬نامزد شده و در کمال ناباوری موفق شدند در حضور‬ ‫کشورهای قدرتمندی مانند انگلســتان و امریکا‪ ،‬میزبانی‬ ‫مهم ترین رقابت های فوتبال جهان را کسب کنند‪ .‬اتفاقی‬ ‫که البته بعدها به شدت از سوی انگلســتان و امریکا مورد‬ ‫اعتراض واقع شــد‪ .‬کشــورهایی که اعتقاد داشتند قطر با‬ ‫پرداخت رشــوه به مقامــات فیفا موفق به کســب میزبانی‬ ‫شده اســت‪ .‬به واســطه همین اعتراض ها پای نهادهای‬ ‫امنیتی مانند اف بــی ای و پلیس بین الملــل نیز به جریان‬ ‫پرونده میزبانی قطر باز شــد ؛ اتفاقی که موجب رو شــدن‬ ‫پرونده عظیم فســاد در فیفا و باعث برکنــاری چهره های‬ ‫مطرحی همچون سپ بالتر شد‪ .‬همچنین قطری ها بارها‬ ‫به دلیل بدرفتــاری با کارگران خارجی که در پروژه ســاخت‬ ‫استادیوم ها مشــغول به کار هستند محکوم شــده و مورد‬ ‫اتهام قرار گرفته اند و هیچ بعید نیست در اینده ای نزدیک‬ ‫با فشار کشورهای قدرتمند صاحب کرسی در فیفا‪ ،‬میزبانی‬ ‫را از دست بدهند‪.‬‬ ‫قطر حاال چندان هم خواهان به خدمت گرفتن‬ ‫بازیکنانایرانینیست‪.‬بهنظرمی رسدقطری ها‬ ‫که در مناقشــه موجود میان ایران و عربســتان‬ ‫نیز تمــام تــاش خــود را بــه کار می گرفتند تا‬ ‫خوش خدمتی شان را به ســعودی ها ثابت کنند‬ ‫حاال در فاز تازه تری قصد دارند مرزبندی خود را با‬ ‫ایران جدی ترکنند‬ ‫حضور ایرانی ها در قطر؛‬ ‫اولین لژیونرهای ایرانی لیگ ستارگان‬ ‫اگرچه لیگ ستارگان قطر از اوایل دهه ‪ 60‬میالدی‬ ‫اغاز به فعالیت کرده است‪ ،‬اما نخســتین حضور بازیکنان‬ ‫ایرانی در این کشــور بــه دو دهه بعد و اولین ســال از دهه‬ ‫‪ 60‬شمسی مربوط می شــود‪ .‬جایی که عبدالرضا برزگری‪،‬‬ ‫فوتبالیست معروف ابادانی با پیوســتن به تیم العربی قطر‬ ‫در سال ‪ ،1360‬تبدیل به نخستین بازیکن ایرانی شد که در‬ ‫لیگ ستارگان قطر به میدان رفته است‪ .‬بعد از این انتقال‬ ‫نیز ستارگان دیگری از فوتبال ایران مانند ابراهیم قاسم پور‪،‬‬ ‫شاهرخ بیانی‪ ،‬ناصر محمدخانی‪ ،‬فرشــاد پیوس‪ ،‬محمد‬ ‫پنجعلی‪ ،‬حمید درخشــان‪ ،‬افشــین پیروانی و علی دایی‬ ‫در دهه ‪ 60‬و ‪ 70‬شمســی به لیگ ســتارگان قطر رفته و در‬ ‫تیم های مختلف این کشور بازی کردند‪.‬‬ ‫فصل جدیدی از کوچ ایرانی ها به قطر‬ ‫به شــکلی که بازیکنان مطرحی مانند علی کریمی‪ ،‬جواد‬ ‫نکونام‪ ،‬اندرانیک تیموریان‪ ،‬هادی عقیلی‪ ،‬مجتبی جباری‪،‬‬ ‫فرهاد مجیدی‪ ،‬محمدرضــا خلعتبری و پژمــان منتظری‬ ‫به عنوان چهره های مطرح فوتبال ایران راهی قطر شــدند‬ ‫و در تیم های مختلف این کشــور به میدان رفتند‪ .‬حضور‬ ‫ســتارگان فوتبال ایران در لیگ قطــر‪ ،‬در برهه ای از زمان‬ ‫به حدی بود که تقریبا در دو ســوم تیم های حاضر در لیگ‬ ‫ستارگان‪ ،‬بازیکنان ایرانی حضور داشتند و تقریبا در ابتدای‬ ‫هر فصل از فوتبال ایران‪ ،‬تعداد زیادی از بازیکنان مطرح‬ ‫کشورمان راهی قطر می شدند‪.‬‬ ‫قطر دنباله رو امارات؛ بازیکنان ایرانی‬ ‫دیگر جایی در لیگ ستارگان نخواهند داشت؟‬ ‫در شرایطی که در چند سال اخیر حضور ایرانی ها در‬ ‫لیگ قطر به باالترین حد ممکن رســیده بود‪ ،‬حاال به نظر‬ ‫می رســد قطری ها با اتخاذ تصمیمی خــاص‪ ،‬قصد دارند‬ ‫در جذب بازیکنان ایرانی تجدیدنظر کننــد‪ .‬البته این خبر‬ ‫در حال حاضر بیشتر شایعه به نظر می رســد‪ .‬به این دلیل‬ ‫که در شرایط فعلی بازیکنانی مانند مجتبی جباری‪ ،‬پژمان‬ ‫منتظری‪ ،‬مرتضی پورعلی گنجی و مهرداد پوالدی در لیگ‬ ‫قطر حضور دارند و این فصل نیز در این کشور بازی خواهند‬ ‫کرد‪ .‬اما با ایــن حال اقــدام قطری ها در دیپــورت کردن‬ ‫بازیکنانی مانند اشکان دژاگه‪ ،‬جواد نکونام و محمد نوری‬ ‫و البته عدم موفقیت بازیکنانی ماننــد امید ابراهیمی برای‬ ‫حضور در قطر‪ ،‬بیش از پیش به این شایعه دامن زده است‪.‬‬ ‫هرچند نباید از این مساله به سادگی عبور کرد که چهره های‬ ‫بازگشتی فوتبال کشــورمان از قطر‪ ،‬اغلب کسانی هستند‬ ‫که نه تنها در تیم های خود عملکرد قابل دفاعی نداشتند‪،‬‬ ‫بلکه از نظر شرایط ســنی نیز جزو بازیکنان مسن محسوب‬ ‫می شدند‪.‬‬ ‫ل ملی ایران و قطر؛‬ ‫تقاب ‬ ‫عنابی ها سرقفلی ایران در قرعه کشی ها‬ ‫نگاه سیاسی قطری ها‬ ‫قطری هــا در همــه حوزه هــا و حتــی ورزش نگاهی‬ ‫سیاست مدارانه دارند‪ .‬در واقع نوع نگا ه انه ا به مساله فوتبال‬ ‫همان طوری است که در سیاست خارجی خود مد نظر دارند؛‬ ‫سیاستی که با سیاســت های منطقه ای امریکا هماهنگی‬ ‫کامل دارد به گونه ای که اگر روند کلی سیاست خارجی این‬ ‫کشــور را در نظر بگیریم در نهایت تامین کننده بزرگ منافع‬ ‫امریکا و اســرائیل در منطقه خواهد بــود‪ .‬قطری ها اینک‬ ‫به یکی از بزرگترین عامل ناامنی های سوریه‪ -‬البته در کنار‬ ‫عربســتان‪ -‬و حتی افغانستان تبدیل شــده اند‪ .‬کیست که‬ ‫نداند تروریست های سوری پول جنگیدن با اسد را از کجا‬ ‫می اورند یا انکه طالبان یک پایشان در میدان جنگ با دولت‬ ‫کرزای است و پای دیگرشان در خانه امیر قطر؟‬ ‫در واقع انها در برهه های مختلف نیز در فو تبال همین‬ ‫نگاه سیاسی را در دستورکارشان قرار داده اند‪ .‬انها همواره‬ ‫سعی دارند با جدی تر کردن مرزبندی شان با فوتبال ایران‬ ‫دیگران را متقاعد کنند که از لحــاظ کالس کاری باالتر از‬ ‫کشورمان قرار دارند‪ .‬هر چند دست کم کیفیت لیگ و نتایج‬ ‫بازی های رو در روی ملی نشــان می دهد که فوتبال ایران‬ ‫کیفیت بهتری نسبت به قطری ها دارد‪ .‬با همه اینها اگر قرار‬ ‫باشد به قطر به عنوان سوژه ای سیاسی نگاه کنیم بیشتر به‬ ‫ی مسیر ها به قطر‬ ‫این نتیجه می رسیم که برخی اوقات تمام ‬ ‫ختم شده است‪.‬‬ ‫در مجمــوع روشــن اســت کــه عرب های حاشــیه‬ ‫خلیج فارس مدت هاســت کــه از هیچ پولی برای پیشــبرد‬ ‫منافع خود چــه در خاور میانه و چه در سراســر جهان دریغ‬ ‫نمی ورزند‪ .‬انها به روش های مختلف متوســل می شــوند‬ ‫ولی معنای ان یکی است‪ :‬انها با توسل به پرداخت رشوه‪،‬‬ ‫سرمایه گذاری ها و هدایا ســعی می کنند در ایاالت متحده‬ ‫و اتحادیه اروپا چهــره مثبت خود را ایجاد کننــد ولو اینکه‬ ‫شخصیت ها و نهادهای سیاسی که از انها پول می گیرند‪،‬‬ ‫نیک می فهمند با چه جریانی س رو کار دارند‪ .‬گرفتن میزبانی‬ ‫جام جهانی از فیفا مصداق بارز این سیاست قطری ها ست‪.‬‬ ‫از همینجا می توان به این واقعیــت انکار ناپذیر پی برد که‬ ‫غرب و پادشاهی های محافظه کار عربستان نه تنها سوار‬ ‫یک قایق شده و حرکت می کنند بلکه از نظر ماهیت اخالقی‬ ‫و درجه فساد شــبیه به هم و حتی همگون هستند‪ .‬هر چند‬ ‫قطر دســت کم در خصوص به کار گرفتن بازیکنان ایرانی‬ ‫سعی کرده متفاوت از امارات عمل کند و همچنان راه را برای‬ ‫جذب بازیکنان ایرانی باز نگه داشته است اما این انتقاالت‬ ‫تا زمانی ادامه خواهد داشت که سود این جریان بیشتر به‬ ‫نفع قطر باشد نه ایران‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫در چند ســال گذشــته‪ ،‬تقابــل فوتبالــی تیم ملی با‬ ‫قطری ها‪ ،‬بیشــتر از هر تیم دیگری در اسیا بوده است‪ .‬از‬ ‫مقدماتی جام ملت های اسیا گرفته تا مقدماتی جام جهانی و‬ ‫حتی مرحله گروهی جام ملت ها‪ ،‬کشور کوچک و جاه طلب‬ ‫حاشــیه خلیج فارس طبق قرعه کشــی ها همــواره یکی از‬ ‫رقیبان ایران بوده است‪.‬‬ ‫تیم ملــی فوتبــال مردان بزرگســاالن ایــران و قطر‬ ‫تاکنون ‪ ۲۰‬بار در مقابل یکدیگر قرار گرفته اند‪ .‬حاصل این‬ ‫‪ ۲۰‬بازی‪ ۱۲ ،‬پیروزی برای ایران‪ ۳ ،‬پیروزی برای قطر و ‪۵‬‬ ‫تساوی بوده اســت‪ .‬همچنین گل زده ایران ‪ ۳۲‬و گل زده‬ ‫قطر ‪ ۱۵‬گل بوده است‪.‬‬ ‫در برخی از این دیدارها نیز تقابل دو تیم جنجال های‬ ‫زیادی داشته است‪ .‬مانند بازی ‪ 16‬ابان سال ‪ 76‬در قطر که‬ ‫بازی برگشت و اخرین دیدار مرحله مقدماتی جام جهانی ‪98‬‬ ‫محسوب می شد و تیم ایران با پیروزی در ان باز می توانست‬ ‫به صورت مســتقیم راهی جام جهانی شــود‪ .‬اما در پایان‬ ‫قطری ها موفق شــدند بــا دو گل ایران را شکســت بدهند‬ ‫تا ضمن کســب نخســتین برد تاریخ مقابل ایران‪ ،‬موجب‬ ‫عدم راهیابی ایران به جام جهانی به صورت مستقیم شوند‪.‬‬ ‫از اتفاقات حاشیه ای ان بازی درگیری کریم باقری با بازیکن‬ ‫قطری بود که منجر به اخراج و ســپس محرومیت او شد‪.‬‬ ‫دیگر بازی خاطر ه انگیز ایران و قطر نیز مربوط به دور اول‬ ‫مرحله مقدماتی جام جهانی ‪ 2006‬می شود‪ .‬در ان دیدار که‬ ‫دو تیم برای صعود به مرحله نهایی نیاز به برد داشتند‪ ،‬تیم‬ ‫ایران در اواسط بازی با گل به خودی یحیی گل محمدی با‬ ‫نتیجه ‪ 1-2‬از میزبان خود عقب افتاد‪ ،‬اما در دقایق پایانی‬ ‫و در عرض کمتــر از پنج دقیقه بــا دو گل از ارش برهانی و‬ ‫وحید هاشمیان‪ ،‬ایران حریف خود را با نتیجه ‪ 2-3‬شکست‬ ‫داد به دور بعد و در نهایت جام جهانی صعود کرد‪.‬‬ ‫ایران و قطــر در مرحله مقدماتــی جام جهانی ‪2014‬‬ ‫نیز با یکدیگر هم گروه بودند که در دو دیدار رفت و برگشت‬ ‫یک تساوی بدون گل در تهران و یک برد یک بر صفر برای‬ ‫ایران حاصل کار دو تیم بود‪ .‬همچنین در مرحله مقدماتی‬ ‫جام جهانی ‪ 2018‬نیز ایران و قطر در یک گروه قرار دارند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫در حالی که ستارگان فوتبال ایران در دهه ‪ ،60‬لیگ‬ ‫قطر را برای ادامه فوتبال خود و کسب درامد انتخاب کردند‪،‬‬ ‫اما نسل جدید فوتبال ایران که بعد از جام جهانی ‪ 98‬چهره‬ ‫شدند‪ ،‬امارات و فوتبال باشگاهی این کشور را به قطر ترجیح‬ ‫داده و باعث شدند تا برای چندین سال هیچ بازیکنی از ایران‬ ‫در لیگ قطر حضور نداشته باشد‪ .‬اما در چند سال اخیر و بعد‬ ‫از تصمیم بحث برانگیز اماراتی ها مبنــی بر تغییر نام لیگ‬ ‫فوتبال این کشور حضور ایرانی ها در امارات متوقف شد و‬ ‫دوباره لیگ ستارگان قطر تبدیل به پاتوق فوتبالیست های‬ ‫ایرانی شــد‪ .‬اتفاقی که موجب به راه افتادن موج جدیدی‬ ‫از کوچ ســتارگان فوتبال ایران به این کشــور عربی شــد‪.‬‬ ‫چرا طارمی راه رفته را برگشت؟‬ ‫ابهام درباره جنجالی ترین انتقال‬ ‫فصل فوتبال ایران‬ ‫قطری ها به فوتبال نگاه سیاسی‬ ‫دارند‬ ‫پول تنها انگیزه بازیکنان ایرانی‬ ‫برای رفتن به لیگ ستارگان است‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫همگروهی ایران ‪ -‬قطر اتفاق مثبتی است‬ ‫قطر سنگ عربستان را به سینه نمی زند‬ ‫شهراد ناظمی‬ ‫کارگزار فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫‪2‬‬ ‫همه سال هایی که من در حوزه نقل و انتقاالت فوتبالی‬ ‫فعال بوده ام‪ ،‬صادقانه باید بگویم که انها جذب یا عدم جذب‬ ‫بازیکنان ایرانی را به مثابه یک عمل سیاسی نمی بینند‪ .‬باید‬ ‫بپذیریم که نوع نگاه انها طور دیگری است‪ .‬البته این را هم‬ ‫باید بگویم که در ایران چنین ذهنیتــی در مورد لیگ های‬ ‫عربی مطرح شده که ریشه یابی ان اساسا بحث دیگری را‬ ‫می طلبد‪ .‬افرادی بوده اند که ایــن ذهنیت را دامن زده اند‪.‬‬ ‫حال انکه این افراد با چه هدفی چنین ذهنیتی را دامن زده اند‬ ‫موضوعی اســت که می شــود ان را در برخی کمبودهای‬ ‫فوتبال ایران دید‪ .‬یعنی این ذهنیت در حالی دامن زده شده‬ ‫که برخی سعی دارند برخی کم کاری ها یا مشکالت داخلی‬ ‫را به گردن طرف مقابل بیندازند‪ .‬افرادی که گاهی به دلیل‬ ‫سلب مســئولیت از خودشــان قصد دارند چنین مسائلی را‬ ‫مطرح و تشدید کنند‪.‬‬ ‫خیلی افــراد بازیکنــان ایرانی را ســرزنش می کنند‪.‬‬ ‫می گویند چرا به لیگ قطر می رویــد؟ اما به این نکته دقت‬ ‫نمی کنند که بازیکن ایرانی در لیگ قطر پول خیلی خوبی‬ ‫می گیرد‪ .‬امکانــات ویــژه ای در اختیار خواهد داشــت و‬ ‫مهم تر از همه احترامی اســت که‬ ‫نصیــب بازیکن ایرانی می شــود‪.‬‬ ‫اینها دالیل قانع کننده ای نیست؟‬ ‫فریدون زنــدی در بدترین حالت‬ ‫ممکــن مصــدوم شــد امــا مبلغ‬ ‫قراردادش را به طور کامل دریافت‬ ‫کرد‪ .‬خانه‪ ،‬ماشین و همه امکانات‬ ‫را در اختیار داشــت‪ .‬روزی هم که‬ ‫قــراردادش تمــام شــد در نهایت‬ ‫احتــرام و برگزاری مراســم یادبود‬ ‫از او خواســتند هــر زمانــی کــه‬ ‫صالح دانست به باشــگاه برگردد‬ ‫و کار مربیگری را در این باشــگاه‬ ‫اغاز کنــد‪ .‬انها حتــی بازیکنی که‬ ‫نمی خواهنــد را هــم بــا دلخوری‬ ‫بدرقــه نمی کننــد‪ .‬امــا در فوتبال‬ ‫ما ملی پوشــانی داشــته ایم که در‬ ‫باشگاه ایرانی مصدوم شده اند اما‬ ‫مدیرعامل باشــگاه حتی حالش را‬ ‫هم نپرســیده اســت‪ .‬با همه اینها‬ ‫اما من به عنوان فردی که ‪ 14‬سال‬ ‫اســت در حوزه نقل و انتقاالت فوتبال داخلی و بین المللی‬ ‫فعال هستم چنین ذهنیتی را نمی پســندم‪ .‬نه به این دلیل‬ ‫که کار من و تعامل من با باشــگاه های مختلف است بلکه‬ ‫به این دلیل که اساســا چنیــن ذهنیت هایــی جنبه واقعی‬ ‫ندارد‪ .‬من به جریانی برخورد نکــردم که بخواهد از فوتبال‬ ‫یا فوتبالیســت های ما به نفع جریانی سیاسی بهره برداری‬ ‫کند‪ .‬یا اینکه بخواهد از طریــق بهره برداری های فوتبالی‬ ‫به نفع کشور ثالث اســتفاده کند؛ این حالت اساسا منتفی‬ ‫است‪ .‬دلیل این حرفم نیز روشن اســت؛ قطر و عربستان‬ ‫به شــدت با یکدیگر کری های فوتبالی دارند‪ .‬چه در سطح‬ ‫باشگاهی و چه در سطح ملی با یکدیگر رقابت بسیار نزدیکی‬ ‫دارند بنابراین شیوه شان این نیست که مثال از طریق جذب‬ ‫یا عدم جذب بازیکنان ایرانی بــه یکدیگر خوش خدمتی یا‬ ‫دهن کجی کنند‪ .‬این موضوع نشــان می دهد که برخی از‬ ‫داخل ســعی دارند مســاله فوتبال را خیلی عجیب و دور از‬ ‫ذهن جلوه دهند‪ .‬البته این را هم بگویم من از نگاه قطری ها‬ ‫و اینکه در درون خودشــان چگونه به فوتبال نگاه می کنند‬ ‫اصال خبری ندارم‪ .‬شاید نگاه قطری ها به فوتبال سیاسی‬ ‫باشــد اما اینکه ما بخواهیم موضوع این نگاه سیاسی را به‬ ‫موضوع جذب یا عدم جذب بازیکنان ایرانی نسبت بدهیم‬ ‫به نظرم اشتباه کرده ایم‪ .‬شاید اساسا خیلی از مدیرانی که‬ ‫در باشــگاه های قطری فعالیت می کنند نگاه های سیاسی‬ ‫خاصی داشــته باشــند اما معموال خیلی به ســمت و سوی‬ ‫سیاسی کاری در فوتبال نمی روند‪ .‬ال اقل در مورد قطری ها‬ ‫می توانم این را بگویم اما در مورد عربستان همه چیز روشن‬ ‫است‪ .‬انها سیاست را در فوتبال دخالت دادند و همه دیدیم‬ ‫که چقدر نگاه شان عجیب و در عین حال غیر منطقی بود‪.‬‬ ‫از طرفی موضوع دیگــری را هم باید بگویــم‪ .‬امارات اگر‬ ‫چه در حال حاضر بازیکن ایرانی جــذب نمی کند‪ ،‬اما قطر‬ ‫خودش را از این قاعده مســتثنی کرده است‪ .‬این موضوع‬ ‫نشان می دهد که برای قطری ها بیشتر فوتبال اهمیت دارد‬ ‫و برای اماراتی ها شاید بیشتر سیاست است که در اولویت‬ ‫قرار دارد‪.‬‬ ‫تعداد بازیکنان خارجی قطری ها از سال ‪ 2008‬در یک‬ ‫تیم در حد ‪ 3‬یا ‪ 4‬نفر بود‪ .‬در سال ‪ 2007‬اماراتی ها ‪ 12‬تیم‬ ‫داشتند که سهم بازیکنان خارجی در حد همان سه یا چهار‬ ‫نفر بود اما بیشتر بازیکنان شــان از ایران بودند‪ .‬نزدیک به‬ ‫‪ 50‬درصد بازیکنان خارجی شــان ایرانی بودنــد‪ .‬اما در ان‬ ‫مقطع ما چه بازیکنانی داشتیم؟ کیفیت بازیکنانی که عرضه‬ ‫می کردیم چگونه بود؟ این نکته مهمی است که باید به ان‬ ‫توجه داشته باشیم‪.‬‬ ‫در واقع باید بپذیریم که مساله اصلی در عدم تمایل‬ ‫قطری ها نــه صرفا به مســائل سیاســی بلکه بــه کیفیت‬ ‫بازیکنــان ایرانــی مربــوط می شــود‪ .‬نکته دیگــری که‬ ‫می خواهم به ان اشــاره کنم این اســت که انهــا همواره‬ ‫نسبت به بازیکنان ایرانی یک نوع سمپاتی و در واقع نگاه ‬ ‫مثبت داشــته اند‪ .‬بازیکنــان ایرانی لیگ قطر نســبت به‬ ‫همه بازیکنان خارجی شــاغل در این لیگ قیمت باالتری‬ ‫دارند‪ .‬چــرا؟ ریشــه اش به دو مســاله برمی گــردد ؛ یک‬ ‫دلیلش به مسائل سنتی و تکنیکی برمی گردد که به عنوان‬ ‫مثال انها به لحــاظ بازی های ظریف بازیکنــان ایرانی را‬ ‫می پســندند و البته جدا از این مســائل فنی انها به لحاظ‬ ‫اخالقی نیــز بازیکنــان ایرانی را مــورد تایید و تحســین‬ ‫قرار می دهند چــون اعتقــاد دارند بازیکنــان ایرانی یک‬ ‫نوع تعصب خاصــی دارند و با تمام وجود بــازی می کنند ‪،‬‬ ‫کــم کاری نمی کنند و همیشــه بــا تعصــب در زمین بازی‬ ‫حاضر می شوند‪ .‬انها این روحیه بازیکنان ایرانی را دوست‬ ‫دارند‪ .‬انها در سال های اخیر بازیکنانی داشته اند که بازی‬ ‫تیم شان را فروخته اند ؛ کم کاری کرده اند و‪ ...‬این روحیه‬ ‫ناجوانمردانه اما مطلقا به بازیکنان ایرانی نمی چســبد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل انها اتفاقا بازیکنان ایرانی را ترجیح می دهند‪.‬‬ ‫حتی گاهی در مناقشــه بــا برخی بازیکنــان خارجی که از‬ ‫کشــورهای دیگر به لیگ شــان می روند بازیکنان ایرانی‬ ‫را مثال می زننــد‪ .‬می گویند مــا هرگز با بازیکنــان ایرانی‬ ‫دچار چالــش نشــده ایم‪ .‬می خواهم بگویم انهــا همواره‬ ‫در مورد جــذب بازیکنــان ایرانی نگاه مثبتی داشــته اند و‬ ‫از این نقل و انتقال اســتقبال کرده اند‪ .‬البته االن امارات‬ ‫ارتباطش را با بازیکنان ایرانی قطع کرده است اما به نظرم‬ ‫اگر فضایی ایجاد شود که بازیکنان ایرانی باز هم به لیگ‬ ‫امارات بروند اماراتی ها به شدت از داشتن چنین بازیکنانی‬ ‫به خود می بالند‪ .‬با همه اینها یک‬ ‫نکته را فرامــوش نکنیــم که اگر‬ ‫بخواهیــم در مورد همســو بودن‬ ‫قطری ها با دیگر کشورهای عربی‬ ‫از جمله سعودی ها بحث کنیم باید‬ ‫بپذیریم که همه کشورهای عربی‬ ‫در مسائل کلی امور سیاسی شان با‬ ‫یکدیگر همسو هستند یا دست کم‬ ‫خالف جریان حاکم بر کشورهای‬ ‫عربی حرکت نمی کنند اما در مورد‬ ‫فوتبــال هر کدام از این کشــورها‬ ‫سیاســت خاص خودشان را دنبال‬ ‫می کنند و می خواهند برترین تیم‬ ‫اسیا باشــند‪ .‬به همین دلیل است‬ ‫که امارات بازیکن ایرانی نمی گیرد‬ ‫اما قطر بازیکنــان ایرانی را جذب‬ ‫می کنــد و اتفاقا عالقه مند اســت‬ ‫که با بازیکنــان با کیفیت تری هم‬ ‫مواجه شود‪.‬‬ ‫در پایــان مایلم بــه موضوع‬ ‫هم گروهــی ایــران بــا قطــر در‬ ‫چارچوب رقابت هــای مقدماتی جام جهانی اشــاره کنم‪.‬‬ ‫این هم گروهی خیلی اتفاق خوبی است‪ .‬این هم گروهی‬ ‫نه تنها باعث ایجاد تنش نخواهد شد بلکه مراوده فوتبالی‬ ‫میان ایران و قطر را تحکیم می کند‪ .‬چون بازیکنان خیلی‬ ‫خوبی در تیم ملی داریم که به واسطه جوان بود نشان هنوز‬ ‫از سوی قطری ها شناســایی و جذب نشده اند‪ .‬رویارویی با‬ ‫این بازیکنان مســتعد و تالشــگر باعث می شود قطری ها‬ ‫به سراغ این بازیکنان هم بیایند و شاهد حضور نسل جدیدی‬ ‫از بازیکنان ایرانی در لیگ ستارگان قطر باشیم‪ .‬فوتبال ما‬ ‫در حال حاضر در دوره گذار قرار دارد‪ .‬ما فوتبالیست هایی‬ ‫داریم که باید دیده شوند و به لیگ های معتبر راه پیدا کنند‪.‬‬ ‫به نظرم لیگ قطر می تواند معرف خوبی برای این بازیکنان‬ ‫و رشد انها باشــد‪ .‬بنابراین هم گروهی با قطر به نفع فوتبال‬ ‫ما خواهد بود‪.‬‬ ‫بهره برداری سودجویانه از اختالف ایران – عربستان‬ ‫قطری ها به دنبال تقویت دیپلماسی ورزشی هستند‬ ‫داوود احمدزاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه و استاد دانشگاه‬ ‫‪3‬‬ ‫مایلم از میزبانــی قطر برای رقابت هــای جام جهانی‬ ‫‪ 2022‬اغاز کنم‪ .‬به نظرم موضوع مهمی باشــد که بتوانیم‬ ‫تکلیف مان را با این میزبانی و مقتضیات ان بدانیم‪ .‬در واقع‬ ‫بحث برگزاری جام جهانــی فوتبال در ســال ‪ 2022‬در قطر‬ ‫می تواند افق تازه ای را برای روابط دو کشــو ر ترســیم کند‪.‬‬ ‫باتوجه به تمایل شرکت های مختلف بین المللی برای حضور‬ ‫در ساخت و سازهای ورزشی و اســتفاده از مزیت اقتصادی‬ ‫این بازی هــا‪ ،‬از این منظر نیــز فرصت مناســبی را پیش رو‬ ‫داریم‪ .‬درواقع برخی از شرکت های تجاری و صنعتی به ویژه‬ ‫شرکت های شناخته شده ایران در حوزه صنعت ساخت و ساز‬ ‫ورزشگاه ها می توانند مشــارکت فعالی با طرف های قطری‬ ‫داشــته باشــند‪ .‬زیرا ایران تجربه موفق و خوبی در صنعت‬ ‫ساخت و ساز دارد‪ .‬از سوی دیگر بحث برگزاری جام جهانی در‬ ‫قطر که به نوعی مرزهای ابی مشترکی با ایران دارد می تواند‬ ‫شرایطی را برای بهبود روابط ایران و کشورهای منطقه و نیز‬ ‫در ســطح جهانی بوجود اورد و همچنین موقعیت مناســبی‬ ‫است که ایران بتواند مزیت های اقتصادی و تجاری خود را‬ ‫از طریق شبکه های گسترده تلویزیونی به ویژه شبکه هایی‬ ‫که در اختیار قطر اســت بــرای جلب ســرمایه گذاری های‬ ‫خارجی معرفی کند‪ .‬در عین حــال پروژه های مختلفی را در‬ ‫حوزه های صنعتی و تجاری با شرکت های چند ملیتی تعریف‬ ‫و تبیین کنــد‪ .‬در مجموع باید گفت با برطرف شــدن برخی‬ ‫از مشــکالت در روابط ایران و برخی کشــورهای منطقه از‬ ‫جمله قطر می تــوان افق های تازه ای را بــرای بهبود روابط‬ ‫اقتصادی و گسترش ســطح مراودات تجاری متصور بود‪.‬‬ ‫این امر بــه اراده رهبران دو کشــور و تالش های حوزه های‬ ‫اقتصادی و همکاری های عمومی وابســته اســت و به نظر‬ ‫می رســد تصمیم برای رفع برخی از کدورت ها و گســترش‬ ‫روابط فیمابین از سوی طرفین اتخاذ شده است‪ .‬امیر نشین‬ ‫قطر در مقایسه با کشورهای حوزه خلیج فارس در دهه های‬ ‫اخیر تــاش کرده خــود را به عنوان یک مترقــی در عرصه‬ ‫سیاســی و اجتماعی و فرهنگی و نیز در این اواخر ورزشــی‬ ‫معرفی نماید‪ .‬قطر گرچه در جغرافیای سیاســی خاورمیانه‬ ‫به دلیل نداشتن عمق استراتژیک و جمعیت کم (دو میلیون‬ ‫نفر) نســبت به عربســتان تاثیرگذاری موثری در معادالدت‬ ‫قدرت و مدیریت بحران های منطقه ای نداشته‪ ،‬با این وجود‬ ‫با سرمایه گذاری های عظیم و هدفمند در حوزه اقتصادی و‬ ‫رسانه ای و نیز ورزش توانست به یک قدرت اثرگذار در منطقه‬ ‫تبدیلشود‪ .‬بی شکشاخص هایقدرتنوظهورقطررانباید‬ ‫در فروش نفت و گاز خالصه کرد‪ .‬در دو دهه اخیر قطر به رغم‬ ‫حفظ مولفه های قدرت بر اســاس پایندی به نظام سلطنتی‬ ‫تالش کرده با شــیب مالیمی با تغییــر در الگوی حکومت‬ ‫داری ازجمله انعطاف پذیری در برابر برخی از مطالبات مدنی‬ ‫ونگاه نرم بــه تحوالت داخلی وخارجــی تاحدودی از برخی‬ ‫از رژیم های مستبد اقتدارگرا چون عربستان فاصله بگیرد‪.‬‬ ‫قدرت نرم این کشور را بایستی در شبکه الجزیره و دیپلماسی‬ ‫رسانه ای برای ارتقای جایگاه منطقه ای ان جست وجو کرد؛‬ ‫شبکه ای که حتی در سطح جهان با طرح موضوعات و ارائه‬ ‫برنامه های متنوع در موضوعات ورزشی و هنری به زبان های‬ ‫متعدد کارامدی خود را حتــی در رقابت نفس گیر با شــبکه‬ ‫جهانی چون بی بی سی و ســی ان ان هم نشان داده است‪.‬‬ ‫اوج موفقیت قطر را بایســتی در دیپلماسی ورزشی و کسب‬ ‫میزبانی های مختلف منطقه ای و جهانی مشاهده کرد که به‬ ‫نوعی افکار عمومی را هم تحت تاثیر خود قرار داده اســت‪.‬‬ ‫حضور مدیران توانمند در عرصه ورزش قطر و البی گری های‬ ‫پنهان واشکار برای کسب میزبانی متعدد از جمله المپیک‬ ‫‪ 2006‬و نیز میزبانی بزرگترین رخداد مهم جهانی مسابقات‬ ‫فوتبال‪ 2020‬در رقابت نزدیک با کشورهای قدرتمند اروپایی‬ ‫نشانه مشخصی از توانمندی دیپلماسی ورزشی این کشور‬ ‫قطری ها به فوتبال نگاه سیاسی دارند‬ ‫پول تنها انگیزه بازیکنان ایرانی برای رفتن به لیگ ستارگان است‬ ‫حشمت مهاجرانی‬ ‫‪4‬‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫کوچک جزیره ای اســت‪ .‬در هرصورت اســتفاده از قدرت‬ ‫نرم در قالب رســانه ورزش برای تعیین هویــت جدید و نیل‬ ‫به اهداف سیاســت خارجی موضوعی است که دولتمردان‬ ‫قطری به جد ان را دنبــال می کنند‪ .‬ذکر این نکته اساســی‬ ‫است که به رغم شعارها و تبلیغات پ ر طمطراق برای اجتناب‬ ‫از ورود سیاست در امر ورزش به وضوح مشاهده می کنیم که‬ ‫قطر نیز همانند سایر دولت ها از ورزش برای مقاصد سیاسی‬ ‫و ارتقای پرستیژ منطقه ای خویش بهره می برد‪ .‬بنابراین در‬ ‫کنار ســودهای کالن اقتصادی حاصل از ســرمایه گذاری‬ ‫عظیم اقتصــادی و حضور جهانگردان برای تماشــای این‬ ‫رخداد ورزشی امر مهم بحث سیاسی است‪ .‬قطر برای بدل‬ ‫شــدن به قدرت موثر باتوجه به ویژگی های منحصر به فرد‬ ‫و حفظ امنیت ملی خویش از ظرفیت ورزشــی هم استفاده‬ ‫می کند‪ .‬قطری ها به خوبی دریافته اند از طریق دیپلماســی‬ ‫ورزشی در کنار دیپلماسی رسانه ای می توانند ضمن صیانت‬ ‫از منافع ملی خویش به یک اعتبار باال در سطح جهانی دست‬ ‫یابند‪ .‬اما در کنــار این موضوع قطر به دلیــل هویت عربی و‬ ‫تعریف منافع خویش در منظومه کشورهای حوزه خلیج فارس‬ ‫از این مولفه برای پیشبرد اهداف منطقه ای و رقابت با ایران‬ ‫استفاده می کند‪ .‬حضور در ارکان فدراسیون های جهانی از‬ ‫طریق اعطای کمک های مالی موجب شده در صدور ارا به‬ ‫نفع برخی کشورهای متخاصم با ایران بسیار موثر باشد‪ .‬از‬ ‫این گذشته قطر یکی از همسایگان ایران است که همواره‬ ‫تالش کرده روابط متعادلی داشــته باشــد‪ .‬حضور ایرانیان‬ ‫در این کشــور و مبادالت اقتصادی و تجــاری و نیز حضور‬ ‫برخی بازیکنان فوتبال کشورمان در لیگ قطر در گسترش‬ ‫همکاری ها موثر بوده است‪ .‬ولی با این وجود‪ ،‬در اختالفات‬ ‫ورزشــی همواره قطر در کنار عربســتان بوده و البته به ضرر‬ ‫ایران رای هایی صادر شــده اســت‪ .‬همان طوری که اشاره‬ ‫شد نفوذ مالی و رســانه ای قطر در فدراسیون های مختلف‬ ‫ورزشی و همگانی این کشور با عربستان در تشدید اختالفات‬ ‫موثر بوده‪ .‬در هر صــورت در تنش های مختلف میان ایران‬ ‫و عربســتان قطری ها به رغم برخی اختالفات با این کشور‬ ‫تالش می کنند از این رهگذر توشه ای برای خود فراهم کنند‬ ‫یعنی با کاستن از نگرش منفی عربستان به تعامالت خود در‬ ‫منطقه از طریق ورزش نیز به منافع بیشتری دست یابند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫علی کریمی بازی می کرد‪ .‬مهــدی مهدوی کیا‪ ،‬میناوند‪،‬‬ ‫دایی و خیلی هــای دیگر که بهترین هــای فوتبال ایران و‬ ‫اسیا محسوب می شــدند بازی می کردند‪ ،‬اما االن چطور؟‬ ‫باشگاه های ما بی انضباط هستند‪ .‬هیچ وقت به این موضوع‬ ‫فکر نکرده ایم که مدیریت فوتبال مان را اصالح کنیم‪ .‬اگر‬ ‫می خواهیم با کشورهای عربی به مشکلی برخورد نکنیم ‪،‬‬ ‫اگر می خواهیم بهترین های فوتبال مان را به لیگ شــان‬ ‫نبرند و بازیکن دسته چندم تحویل مان ندهند و اگر به طور‬ ‫کلی به رشد فوتبال مان فکر می کنیم باید مدیریت فوتبال‬ ‫مان را اصالح کنیم‪ .‬در فوتبال ایــران‪ ،‬مدیرعامل همه را‬ ‫تغییر می دهد اما نمی داند که خودش مشکل اساسی است‪.‬‬ ‫من فکر می کنــم به جای اینکه دیگــران را متهم به‬ ‫سیاسی کاری کنیم باید بیشتر به این موضوع بپردازیم که‬ ‫اتفاقا قطری ها خیلی تجاری به فوتبال نگاه می کنند‪ .‬انها‬ ‫بازیکنی را که به دردشان بخورد جذب می کنند و کاری ندارند‬ ‫که عربستانی ها از جذب بازیکنان با کیفیت ایرانی ناراحت‬ ‫می شوند یا خیر‪ .‬انها به سود خودشان نگاه می کنند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه در همه کشورهای دنیا حاال فوتبال به عنوان پدیده ای‬ ‫مطرح است که سیاسیون خیلی نگاه ویژه ای به ان دارند‪.‬‬ ‫در قطر و همچنین در ایران هم همین طور است‪ .‬اما مساله‬ ‫حضور بازیکنان ایرانی در قطر صرفا به این دلیل است که‬ ‫قطری ها با وجود این بازیکنان می خواهند فوتبال شــان را‬ ‫در شرایط بهتری قرار بدهند‪ .‬الاقل من خیلی به این مساله‬ ‫پیچیده نگاه نمی کنم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫قطری ها نگاه شــان به فوتبال کامال سیاسی است‪.‬‬ ‫دیگر کشــورهای عربی هــم همین طور‪ .‬به عنــوان مثال‬ ‫امارات‪ .‬این کشور اسم لیگ فوتبالش را عوض کرده است‪.‬‬ ‫به همین دلیل بازیکنان ایرانــی به این لیگ نمی ایند‪ .‬انها‬ ‫هم بازیکن ایرانی جذب نمی کنند‪ .‬بنابراین راه دیگری که‬ ‫باقی می ماند قطر است‪ .‬بازیکنان ایرانی به سمت فوتبال‬ ‫قطر می روند‪ .‬انها کامال در حوزه فوتبال نگاه شان سیاسی‬ ‫اســت و اهداف سیاســی را دنبال می کنند‪ .‬در ســال های‬ ‫اخیر خــود بازیکنان ایرانــی هم چندان تمایلــی ندارند در‬ ‫لیگی بازی کنند که خلیج مجعــول عربی نام دارد‪ .‬چون ما‬ ‫در مورد برخی مسائل حساســیت هایی داریم و اتفاقا باید‬ ‫هم حساسیت داشته باشیم‪ .‬انها اسمی جعلی را روی لیگ‬ ‫فوتبال خودشــان گذاشــته اند و توقع دارند بازیکن ایرانی‬ ‫با این شــرایط کامال خودش را وفق بدهد‪ .‬البته این عدم‬ ‫تمایل به همکاری نــزد بازیکنان ایرانــی و لیگ قطر یک‬ ‫رابطه دو ســویه دارد‪ .‬یعنی انها هم چنــدان تمایلی ندارند‬ ‫که بازیکنان ایرانی را جذب کنند‪ .‬تمایل بازیکنان ما برای‬ ‫پیوستن به لیگ قطر کامال روشن اســت‪ .‬انها پول خوبی‬ ‫می دهند و بازیکنــان ما نیــز عالقه مندند که پــول خوبی‬ ‫دریافت کنند‪ .‬دلیل دیگری در کار نیســت‪ .‬هیچ بازیکنی‬ ‫دوســت ندارد از خانواده و مملکت خودش دور باشــد‪ .‬اما‬ ‫بازیکنان ایرانی سختی می کشند تا پول بهتری نصیب شان‬ ‫شود‪ .‬من فکر می کنم ما باید یک روزی در ایران شرایطی را‬ ‫فراهم کنیم که از بازیکنان با کیفیت مان در لیگ خودمان‬ ‫بهره ببریم‪ .‬شــما به والیبال نگاه کنید‪ .‬چقدر جذاب بازی‬ ‫می کنند‪ .‬چقدر رشد داشــته اند‪ .‬چقدر برای دیگر رشته ها‬ ‫الگو هســتند‪ .‬اما در فوتبال همچنان نگــران این موضوع‬ ‫هستیم که بازیکنان با کیفیت مان به لیگ های عربی بروند‬ ‫و در شــرایط نامطلوبی برگردند‪ .‬این نگرانی چه زمانی باید‬ ‫تمام شود؟ با همه اینها بد نیست به این سوال برگردم که ایا‬ ‫لیگ قطر به جذب بازیکنان ایرانی تمایلی ندارد؟ پاسخ من‬ ‫به این سوال مثبت است‪ .‬چون ما در طول سال های اخیر‬ ‫اساسا پدیده ای نداشــتیم‪ .‬یک زمانی در لیگ های عربی‬ ‫ورزش‬ ‫‪75‬‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫ابهام درباره جنجالی ترین انتقال فصل فوتبال ایران‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫چرا طارمی راه رفته را برگشت؟‬ ‫انها دو نفــر بودند؛ رامین رضاییــان و مهدی طارمی‪.‬‬ ‫یکی رفت و دیگری برگشــت‪ .‬رضاییــان و طارمی بی تردید‬ ‫لو انتقاالت فوتبال ایران‬ ‫جنجالی ترین چهره های فصل نق ‬ ‫هســتند‪ .‬رضاییان از پرســپولیس جدا شــد و به ریزه اسپور‬ ‫پیوســت اما مهدی طارمی بعد از رفتنش‪ ،‬تنها کمی بعد از‬ ‫رفتنش تصمیم خود را تغییر داد و به پرســپولیس برگشت‪.‬‬ ‫برگشتن او اما به همین سادگی رخ نداده‪ .‬اتفاقاتی رخ داده‬ ‫که نه مسئوالن باشــگاه پرســپولیس و نه خود این بازیکن‬ ‫نمی خواهنــد دربــاره اش توضیح بدهنــد‪ .‬می گویند اتفاق‬ ‫تلخی رخ نخواهد داد‪ .‬مدیر برنامه اش مصاحبه کرده و گفته‬ ‫فوقش مهدی را شش ماه محروم می کنند‪ .‬این ادعاها خیلی‬ ‫به ان ادعاهایی که سرانجامش اتفاقا خیلی تلخ بوده است‬ ‫شباهت دارد‪ .‬عمده نگرانی ها هم از دل همین ادعاها است‬ ‫که شکل گرفته‪ .‬چند روز پس از جدایی طارمی از ریزه اسپور‬ ‫و بازگشتش به پرسپولیس توئیتر هواداری باشگاه ریزه اسپور‬ ‫اعالمکردمهاجمایرانیبهدلیلمشکالتخانوادگیقرارداد‬ ‫خود را با این باشگاه فسخ کرده است‪.‬‬ ‫هنوز هیچ خبــری درباره اینکه ایا این فســخ قرارداد با‬ ‫توافق باشگاه انجام شده یا نه منتشر نشده اما به نظر می رسد‬ ‫مشــکل چندان حادی در این زمینه وجود نداشته باشد‪ .‬در‬ ‫این توئیت از کلمه «فسخ» در مورد قرارداد طارمی استفاده‬ ‫شده که به این معناســت که بازیکن با توافق از باشگاه جدا‬ ‫شده است‪ .‬منبع اصلی این خبر «ریزه اسپور تی وی» است‪.‬‬ ‫با این حال بعید است که ماجرا به همین سادگی ختم به خیر‬ ‫شده باشد‪ .‬هر چند مسئوالن باشــگاه پرسپولیس هم سعی‬ ‫در عادی سازی این انتقال دارند‪ .‬عضو هیات مدیره باشگاه‬ ‫پرسپولیس در رابطه با حواشی ایجاد شــده درباره بازگشت‬ ‫مهدی طارمی و شــائبه احتمــال محرومیت این باشــگاه و‬ ‫ی اعالم کرده که خطری متوجه باشــگاه‬ ‫حتی مهدی طارم ‬ ‫پرسپولیس نیست‪ .‬گرشاسبی در خصوص وضعیت مهدی‬ ‫طارمی و بازگشــت این بازیکن به پرســپولیس گفته است‪:‬‬ ‫«حضور مهــدی طارمی در تیم فوتبال پرســپولیس قانونی‬ ‫است و هیچ محرومیتی در قبال فسخ قرارداد این مهاجم با‬ ‫باشگاه «ریزه اسپور» ترکیه وجود ندارد‪ ».‬او دلیل بازگشت‬ ‫ی را مشــکالت خانوادگی این بازیکن عنــوان کرده و‬ ‫طارم ‬ ‫اعالمکردهکهریزهاسپورمشکلیبااینمسالهنداشتهاست‪:‬‬ ‫«مهدی طارمی به دلیل مشکالت خانوادگی از این تیم جدا‬ ‫شده و باشگاه ریزه اسپور ترکیه نیزهیچ گونه محرومیتی برای‬ ‫وی در نظر نگرفته است‪ .‬اگر باشگاه ریزه اسپور ترکیه برای‬ ‫مهدی طارمی محرومیتی در نظر می گرفت‪ ،‬باشگاه فوتبال‬ ‫پرسپولیس زیر بار انعقاد قرارداد با وی نمی رفت و به همین‬ ‫دلیل مشکلی در ثبت قرارداد با مهدی طارمی وجود ندارد‪».‬‬ ‫اینکه مهدی طارمی با چه شــرایطی به پرســپولیس‬ ‫بازگشته را تنها مدیران این باشــگاه می توانند پاسخ دهند و‬ ‫تنها نکته ای که از روز گذشــته تا به االن می توان از شرایط‬ ‫سرخپوشــان اســتخراج کرد‪ ،‬همدلی و اتحــاد قابل درک‬ ‫انهاست که از نیمه های فصل گذشته تاکنون ادامه داشته‬ ‫است‪ .‬مهدی طارمی بعد از مذاکره با مسئوالن پرسپولیس‬ ‫و در پاسخ به پیشنهاد انها اعالم کرد با در نظر گرفتن شرایط‬ ‫اعالم شــده به زودی تصمیم نهایی اش را در این باره اعالم‬ ‫خواهد کرد و البته یک روز بعد در تســت باشگاه ریزه اسپور‬ ‫حضور یافت تا موجی از تنفر توســط هواداران پرسپولیس‬ ‫که با حضورش در باشگاه امیدوار شده بودند را به دنبال خود‬ ‫ببیند‪ .‬او البته خیلی زود ساز جدایی از ریزه اسپور را نواخت تا‬ ‫شایعه بازگشتش به فوتبال ایران شــنیده شود و در روزی که‬ ‫تمامی بازیکنان ریزه اسپور چمدان های خود را برای حضور‬ ‫در اردوی اماده سازی این تیم در ترکیه بســته بودند‪ ،‬انها را‬ ‫همراهی نکرد و ساعاتی بعد نیز راهی تهران شد تا قراردادش‬ ‫را با پرســپولیس تمدید کند‪ .‬بازگشــت مهــدی طارمی نیز‬ ‫ی عنوان‬ ‫مخالفان و موافقان خاص خودش را داشت و برخ ‬ ‫می کردند بازیکنی که امید انها را ناامید کرده و با عنوان این‬ ‫مساله که سفرش به ترکیه تفریحی اســت پای میز مذاکره‬ ‫با ریزه اسپور نشسته نباید بار دیگر به تیم بازگردد و در سمت‬ ‫مقابل هم عده ای با عنوان این مســاله که او به عنوان یکی‬ ‫از بهترین بازیکنان فصل گذشــته تیم و باتوجه به عملکرد‬ ‫فوق العاده اش شــرایط خوبی را برای این تیم و هوادارانش‬ ‫ساخته بود موافق او هستند‪ .‬با این حال اما نکته جالب توجه‬ ‫اســتقبالی بود که بازیکنان و دســت اندرکاران پرسپولیس‬ ‫ی صورت دادند و باعث شــدند تا جو در روی‬ ‫از مهدی طارم ‬ ‫سکوهای محل تمرین این تیم نیز تغییر یابد و هواداران به‬ ‫تشویق این بازیکن بپردازند‪ .‬مهدی طارمی که در بدو حضور‬ ‫درتهرانوبامراجعهبهباشگاهدرگفت وگوباخبرنگاراناعالم‬ ‫کرده بود از هواداران بابت مسائل رخ داده عذر می خواهد‪ ،‬در‬ ‫استادیومشهیدکاظمی ابتداباتونلاستقبالبازیکنانمواجه‬ ‫شد و در ادامه نیز باکیکی که به مناسبت تولد او تدارک دیده‬ ‫شده بود کامال سورپرایز شد‪ .‬طارمی که پیش از این اتفاقات‬ ‫شرایط روحی خوبی نداشــت یکی از بهترین تمرینات خود‬ ‫را پشت سر گذاشت و همچون گذشته با حرکات تکنیکی و‬ ‫فردی اش هواداران را به وجد اورد‪ .‬باز هم می توان گفت جدا‬ ‫از مسائلی که پشت پرده حضور و بازگشت مجدد این بازیکن‬ ‫به پرسپولیس وجود دارد‪ ،‬این شرایط دوستانه و جوی که در‬ ‫تیمبهنمایشگذاشتهشدهمی تواندهوادارانرابهاتحادبین‬ ‫بازیکنان برای رسیدن به هدفشان در این فصل امیدوار کند‬ ‫و مهدی طارمی نیز می تواند با انگیزه ای که از این اتفاقات‬ ‫گرفته و برای جبران کدورت هــای موجود بین هواداران بار‬ ‫دیگر در ترکیب این تیم عملکرد خوبی از خود به جا بگذارد و‬ ‫در نهایت پرسپولیس و برانکو برنده این اتفاقات لقب گیرند‪.‬‬ ‫اتحادموجوددربینبازیکنانجواناینتیمکهازفصل‬ ‫گذشته و بعد از درگذشــت هادی نوروزی به عنوان کاپیتان‬ ‫این تیم به اوج خود رســیده بود‪ ،‬همچنان دیده می شــود و‬ ‫این الزمه تیمی است که به گفته مدیرانش برای موفقیت در‬ ‫سه جام پیش رو در رقابت های این فصل حاضر شده است‪.‬‬ ‫اما در این بیــن انتقاداتی نیز متوجه برانکو اســت‪ .‬عده ای‬ ‫طو نشــان های قبلی مبنــی بر اینکه‬ ‫معتقدنــد او با وجود خ ‬ ‫دیگر نیازی به طارمی ندارد و جایی برای او در پرســپولیس‬ ‫نیست تنها بنا به مصلحت اندیشی هایی این بازیکن را دوباره‬ ‫پذیرفتهاست‪.‬اواتفاقابرخوردگرمی همباطارمی داشتهودر‬ ‫مصاحبه های خود از این بازیکن دفاع کرده است‪ .‬واکنشی‬ ‫که با اظهارنظرهای قبلی اقای ایوان چندان سنخیتی ندارد‪.‬‬ ‫برانکو در مورد شــرایط امادگی مهدی طارمی گفته است‪:‬‬ ‫«طبیعی است که او در تمرینات ما حضور نداشته و یک ماه‬ ‫از تمرینات تیم عقب است و طول می کشد به تیم برسد‪ .‬ما‬ ‫برنامه ویژه ای برای اماده سازی او به طور اختصاصی و تیمی‬ ‫داریم تا خیلی زود شرایط او به تیم نزدیک شود‪ ».‬او در مورد‬ ‫اینکه حضور طارمی در این تیم باتوجه به قراردادی که پیش‬ ‫از این با ریزه اسپور به امضا رسانده بود مشکلی ایجاد نخواهد‬ ‫کرد‪،‬گفتهاست‪«:‬منسرمربیتیمهستمودرجریانمسائل‬ ‫حقوقی این ماجرا نیستم‪ .‬نمی دانم انها شکایت خواهند کرد‬ ‫یا خیر‪ .‬اما چیزی که مسلم است انها به دنبال این هستند تا از‬ ‫ی هم این‬ ‫این انتقال پول در بیاورند‪ .‬من قبل از حضور طارم ‬ ‫تصور را داشتم و این بازیکن اکنون با پرسپولیس قرارداد ثبت‬ ‫کرده و طبعا باشگاه ریزه اســپور هم که طارمی پیش از این‬ ‫تحت قراردادشان بوده به دنبال این مساله خواهند بود‪ .‬من‬ ‫نگرانی بابت این مساله ندارم و امیدوارم تمام اتفاقات به سود‬ ‫باشگاه پرسپولیس رقم بخورد‪».‬ایا مهدی طارمی در اینده‬ ‫باز هم خبرساز خواهد شــد؟ ایا این انتقال به همین سادگی‬ ‫که مدیران باشگاه پرسپولیس از ان صحبت می کنند صورت‬ ‫گرفته اســت؟ چرا طارمی که به پرسپولیس پاسخ منفی داد‬ ‫ناگهان تصمیم خود را تغییر داد و به قول خودش به عشــق‬ ‫هواداران پرسپولیس برگشت؟‬ ‫ورزش‬ ‫ذوب اهن قهرمان‬ ‫سوپرجام شد‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫ذوب اهن در دیدار ســوپرجام موفق شــد استقالل‬ ‫خوزســتان را با نتیجه ‪ 4‬بر ‪ 2‬شکســت دهد تا خیلی ها این‬ ‫تیم اصفهانی را تحســین کنند‪ .‬یحیی گل محمدی بعد از‬ ‫پیروزی تیمش برابر استقالل خوزستان و قهرمانی در سوپر‬ ‫جام فوتبال ایران از برگزاری زمان این مسابقه پیش از اغاز‬ ‫لیگ برتر تمجید کرد‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬از مسئوالن سازمان لیگ برتر برای برگزاری‬ ‫سوپرجام تشکر می کنم‪ .‬مسابقه سختی داشتیم چون روی‬ ‫غلفت دروازه مان باز شد و از طرف دیگر وقتی می توانستیم‬ ‫گل بزنیم فرصت ها را از دست می دادیم؛ با این وجود تیم ما‬ ‫بهتر از استقالل خوزستان کار کرد و شایسته قهرمانی بود‪.‬‬ ‫شاگردانم با قلب شان و به خاطر حدادی فر تمام تالششان‬ ‫را برای کسب پیروزی انجام دادند که خوشبختانه به ان هم‬ ‫رســیدند‪ .‬همه پیش از بازی قول دادند و هم پیمان شدند‬ ‫قهرمان شوند و ان را به قاسم تقدیم کنند‪ ».‬گل محمدی‬ ‫ادامه داد‪« :‬کسب برد برابر استقالل خوزستان و قهرمانی‬ ‫شیرین است ولی مصدومیت اخیر حدادی فر ما را ناراحت‬ ‫کرده است‪ .‬درست اســت که ‪ 6-7‬ماه قاســم را نخواهیم‬ ‫داشت ولی او بداند که قلب تیم همراه او است‪».‬‬ ‫مدیرعامل ذوب اهن نیز جام قهرمانی را به پرســنل‬ ‫زحمت کش و مدیران کارخانه ذوب اهن تقدیم کرد‪.‬‬ ‫اذری گفت‪« :‬خوشــحالم فصل را با گام خوبی اغاز‬ ‫کردیم اما متاســفانه قلب تپنده تیم‪ ،‬قاســم حدادی فر را‬ ‫به دلیل مصدومیت از دســت دادیم و ما این جــام را به او‬ ‫تقدیم می کنیم و امیدواریــم هر چه زودتر بــه جمع ما باز‬ ‫گردد‪ ».‬سوپرجام دومین جامی است که ذوبی ها در طول‬ ‫چند ماه اخیر به دست اورده اند‪ .‬انها با روحیه مناسبی وارد‬ ‫رقابت های لیگ برتر خواهند شد‪.‬‬ ‫راه یحیی‬ ‫درباره گل محمدی؛ مرد شماره یک فینال ها‬ ‫احسان احمدیان‬ ‫روزنامه نگار ورزشی‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫ورزش‬ ‫یحیی گل محمدی‪ ،‬چهــره ارام و خونســرد فوتبال‬ ‫ایران تاکنون ســه فینال را تجربه کرده است‪ .‬فینال هایی‬ ‫که برای او خوش یمن بوده اســت؛ سه عنوان قهرمانی در‬ ‫چهار فینال‪.‬‬ ‫اولین فینال یحیی گل محمــدی‪ ،‬فینال جام حذفی‬ ‫پرسپولیس و ســپاهان بود‪ .‬فینالی که شــاید قهرمانی در‬ ‫ان بیش از سه فینال دیگر او را خوشحال می کرد‪ .‬فینالی‬ ‫که اتفاقا انتقادهای زیادی را برای او به همراه داشت چرا‬ ‫که هواداران پرســپولیس معتقــد بودند اگــر او به مهدی‬ ‫مهدوی کیا زودتر بازی می داد به احتمال زیاد پرسپولیس‬ ‫قهرمان جام حذفی می شد‪.‬‬ ‫دومین فینال یحیی گل محمدی‪ ،‬فینال جام حذفی‬ ‫ذوب اهن و نفت تهران بــود‪ .‬ذوب اهن در تهران با نتیجه‬ ‫سه بر یک نفت را شکســت داد و قهرمان جام حذفی شد‪.‬‬ ‫البته این بار قهرمانی او با ذوب اهــن در جام حذفی باعث‬ ‫خوشحالی هواداران پرسپولیس شد؛ چون یحیی سرمربی‬ ‫استقاللی نفت تهران یعنی منصوریان را شکست داده بود‪.‬‬ ‫سومین فینال یحیی گل محمدی بیش از اینکه برای‬ ‫او و هواداران ذوب اهن مهم باشــد برای پرسپولیســی ها‬ ‫مهم بود‪ .‬این بار در فینال جام حذفی ذوب اهن باید مقابل‬ ‫اســتقالل قرار می گرفت‪ .‬ایــن بازی برای یحیــی از این‬ ‫جهت کــه به عنــوان یک پرسپولیســی مقابل اســتقالل‬ ‫قــرار می گرفت‪ ،‬اهمیت خاصــی داشــت‪ .‬در نهایت این‬ ‫بازی به ضربات پنالتی کشــیده شــد و ذوب اهن توانست‬ ‫استقالل را شکســت دهد و باعث خوشــحالی هواداران‬ ‫خود و پرســپولیس شــود‪ .‬چهارمین فینــال یحیی مقابل‬ ‫استقالل خوزستان سوپر جام کشور برای دومین بار برگزار‬ ‫شد و ذوب اهن توانســت در اصفهان یک بازگشت رویایی‬ ‫داشته باشد و نتیجه بازی دو بر صفر باخته را چهار بر دو به‬ ‫نفع خود تمام کند‪ .‬یحیی گل محمدی با ســه قهرمانی در‬ ‫چهار فینال امار فوق العاده ای از خود به ثبت رسانده است‪.‬‬ ‫قطعا با عملکردی که تاکنون یحیی از خود به جا گذاشــته‬ ‫اســت باید منتظر فینال های دیگر او باشیم‪ .‬مربی جوان‬ ‫و اینده داری که شاید چند ســال بعد او را روی نیمکت تیم‬ ‫محبوبش ببینیم‪.‬‬ ‫اما انچــه باعث شــده امــروز یحیــی گل محمدی‬ ‫به عنوان یک مربی موفق مورد توجه رســانه ها قرار بگیرد‬ ‫نه تنها حضــور در فینال ها یا رســاندن تیمــش به کورس‬ ‫قهرمانی لیگ برتر بلکه شــخصیت ویژه این مربی جوان‬ ‫اســت‪ .‬گل محمدی همواره ســعی کرده از حاشیه دوری‬ ‫کنــد‪ .‬وقتی عملکــرد و رفتارهــای این مربــی را طی چند‬ ‫سال اخیر مرور می کنیم بیشــتر به این نتیجه می رسیم که‬ ‫اقا یحیی لیاقت اتفاقات بهتــری را در دوره مربیگری اش‬ ‫دارد‪ .‬بی گمــان یکی از برنامه های مهــم گل محمدی در‬ ‫دوران مربیگری اش این اســت که روزی به پرســپولیس‬ ‫برگــردد‪ .‬ظاهــرا کار ســاده ای نیســت‪ .‬هر چنــد برانکو‬ ‫ایوانکوویچ هنوز با پرسپولیس جامی نیاورده است اما بدیهی‬ ‫است که در صورت بازگشت یحیی به پرسپولیس او قطعا راه‬ ‫دشواری پیش رو خواهد داشــت‪ .‬اگر برانکو با پرسپولیس‬ ‫جامی نگیرد چه یحیی گل محمدی و چه هر مربی دیگری‬ ‫که بخواهد جانشین برانکو شود می بایست این موضوع را‬ ‫به خوبی درک کند که هواداران پرسپولیس به کمتر از جام‬ ‫قهرمانی رضایت نمی دهند‪ .‬حالت دیگری هم وجود دارد‪.‬‬ ‫برانکو با پرسپولیس قهرمان شود‪ .‬در این صورت کار مربی‬ ‫جانشین برانکو سخت تر هم خواهد شد‪ .‬با همه اینها یحیی‬ ‫گل محمدی حاال که سرمربیگری ذوب اهن را بر عهده دارد‬ ‫دوران گذار مربیگری اش را به خوبی پشت سر می گذارد‪.‬‬ ‫او برای پخته تر شــدن راهش را در باشــگاهی می گذراند‬ ‫که در ان خبری از حاشیه نیســت؛ ذوب اهن برای یحیی‬ ‫جای خوبی اســت‪ .‬جایی که او می تواند با خیال اسوده به‬ ‫اینده اش و رویاهایش جدی تر فکر کند‪ .‬یحیی گل محمدی‬ ‫طی ســال های اخیر نشــان داده که کار کردن با تیم های‬ ‫جوان را به خوبــی بلد اســت‪ .‬جالب تر اینکــه تیم هایش‬ ‫بازی زیبایی ارائه می کنند و در تیم هایش اتحاد و انسجام‬ ‫تاکتیکی به چشم می خورد‪ .‬اینها نشانه های خوبی است؛‬ ‫نشانه های خوبی برای امید داشــتن به یک مربی جوان و‬ ‫با اخالق و البته با دانش‪ .‬یحیــی گل محمدی برای بزرگ‬ ‫شدن در فوتبال ایران راهی سخت اما درست را برگزیده‪ .‬او‬ ‫حتما قابل تحسین است‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫رولت روسی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫کاروان روسیه با بحران دوپینگ مواجه است‬ ‫روسیه از المپیک حذف می شــود؟ وقتی این سوال‬ ‫مطرح می شود‪ ،‬باید ابتدا بدانیم که از چه صحبت می کنیم‪.‬‬ ‫کاروان روســیه در المپیک ‪ 332‬نفر هستند یعنی فقط چند‬ ‫کشــور مثل امریکا‪ ،‬چین و المان از روسیه بیشتر ورزشکار‬ ‫دارند اما واقعیت این اســت که این کاروان از پر امید ترین‬ ‫کاروان ها در المپیک محســوب می شــود‪ .‬کاروان روسیه‬ ‫در المپیک قبلی ‪ 82‬مــدال اورد که شــامل ‪ 24‬مدال طال‬ ‫بود‪ ،‬حاال این کاروان در اســتانه حذف از المپیک ریو قرار‬ ‫دارد‪ .‬ابتدا و به طور قطع فقط دو و میدانی کاران روســیه از‬ ‫حضور در المپیک ریو محروم شــدند‪ .‬اتحادیه بین المللی‬ ‫د وو میدانی ماه گذشــته میالدی فدراســیون دو و میدانی‬ ‫روسیه را از حضور در میادین بین المللی محروم کرد‪ ...‬اما‬ ‫کمنبودندکسانیکهمحرومیتکاملاینکاروانراخواستار‬ ‫بودند‪ .‬دست کم ‪ 10‬سازمان ملی ضد دوپینگ از کشورهای‬ ‫مختلف شــامل امریکا‪ ،‬المان‪ ،‬کانــادا‪ ،‬ژاپن‪ ،‬اســپانیا و‬ ‫سوئیس و همچنین ‪ 20‬گروه ورزشــی نماینده المپیکی ها‬ ‫از سراسر جهان اعالم امادگی کرده اند که در صورت تایید‬ ‫ادعاهای دوپینگ در گــزارش ‪ ،wada‬از کمیته بین المللی‬ ‫المپیک بخواهند که کاروان روسیه را به طور کامل از حضور‬ ‫در بازی های ریو ‪ 2016‬محروم کند‪.‬فشار وقتی بیشتر شد‬ ‫که گزارش دوپینگ ســوچی هم بیرون امد‪.‬در فاصله ‪16‬‬ ‫روز مانده به المپیک‪ ،‬گزارش کمیته مستقل بررسی پرونده‬ ‫دوپینگدرورزشروسیهمنتشرشد‪.‬ریچاردمک الرنرئیس‬ ‫اینکمیتهکهزیرنظراژانسجهانیمبارزهبادوپینگفعالیت‬ ‫می کند‪ ،‬در جمع خبرنگاران گزارش مفصــل این کمیته را‬ ‫قرائت کرد‪ .‬به گزارش ‪ CNN‬مهمترین بخش این گزارش‬ ‫تایید دوپینگ سازمان یافته و حمایت شده در ورزش روسیه‬ ‫است‪ .‬اقای مک الرن تایید کرد در جریان المپیک زمستانی‬ ‫ســوچی (‪ )۲۰۱۴‬ورزشکاران روســیه با حمایت دولت این‬ ‫کشور دوپینگ کرده اند‪ .‬او تاکید کرد «غیرممکن است»‬ ‫ویتالی موتکو وزیر ورزش روسیه از سازمان بزرگ دوپینگ‬ ‫خبر نداشته باشد‪.‬‬ ‫در گزارش منتشر شــده مشخص شــده ورزشکاران‬ ‫روسیه تقریبا در‪ ٣٠‬رشته ورزشی تقلب داشته اند و نمونه های‬ ‫اصلی را با نمونه هــای جعلی جابه جا کرده انــد تا دوپینگ‬ ‫ورزشکارانشان مشــخص نشــود‪ .‬در جدول زیر مشخص‬ ‫شده چه رشــته هایی در این پرونده وسیع دست داشته اند و‬ ‫چه تعداد از ورزشکاران روســیه نمونه های دوپینگشان در‬ ‫این بازه زمانی عوض شده است‪ .‬باتوجه به جدول مشخص‬ ‫است سه رشته المپیکی دوومیدانی‪ ،‬وزنه برداری و کشتی‬ ‫بیشــترین مواردی بوده که نمونه های ورزشــکاران روس‬ ‫در انها دستکاری شــده و محرومیت احتمالی انها می تواند‬ ‫معادالت زیادی را در المپیک به هم بریزد‪.‬‬ ‫در ایــن گــزارش به طــور ویژه اشــاره شــده که مثال‬ ‫نمونه های مشــکوک بــه دوپینــگ ورزشــکاران روس در‬ ‫بازی های المپیک زمستانی سوچی چطور با نمونه های پاک‬ ‫جابه جا شده است‪ .‬پیش تر و قبل از اینکه گزارش مک الرن‬ ‫ارائهشود‪،‬نیویورک تایمز درگزارشیاشارهکردهبودنیروهای‬ ‫ســری روســیه موســوم به اف ا س بی (‪ )FSB‬در مجاورت‬ ‫البراتوار مرکزی ســاختمانی را اجاره کرده و همه چیز را زیر‬ ‫نظر گرفته اند‪ .‬بااین حال طبق گزارشی که اژانس مبارزه با‬ ‫دوپینگ بین المللی منتشر کرده‪ ،‬این نیروهای سری دفتری‬ ‫چسبیده به البراتوار در طبقه چهارم ساختمان داشته اند که‬ ‫فاصله زیادی با دفتر گریگوری رودچنکوف‪ ،‬رئیس البراتوار‬ ‫نداشته اســت‪ .‬طبق تصاویر منتشر شــده کامال مشخص‬ ‫است نیروهای ســری روســیه از قبل و با ترفند ویژه ای این‬ ‫دفتــر را اجاره کرده انــد‪ .‬بااین حال بخــش جابه جایی این‬ ‫نمونه ها جذاب ترین قسمت ماجراست‪ :‬نیمه شب‪ ،‬فردی‬ ‫به نام اوگنی کوردیاتســف که مســئول بخش نمونه های‬ ‫البراتوار بوده‪ ،‬خودش را به سالنی می رساند که نمونه های‬ ‫ادرار ورزشــکاران دوپینگــی انجا نگهداری می شــده‪ .‬او‬ ‫نمونه های ورزشکاران روســی را از طریق سوراخ کوچکی‬ ‫که در دیوار از قبل ایجاد شده بود‪ ،‬به اتاق مجاور‪ ،‬جایی که‬ ‫نیروهای ســری و رئیس البراتوار انتظارش را می کشیدند‪،‬‬ ‫می فرستاده اســت‪ .‬این نمونه ها بعد به دست «بلوخین»‪،‬‬ ‫ی که برای اعضای سری روســیه در نظر گرفته شده‪،‬‬ ‫اسم ‬ ‫ی جالب‪ ،‬خودش‬ ‫رسانده می شده اســت‪ .‬بلوخین در اقدام ‬ ‫را به اسم لوله کش جا می زده و به البراتوار رفت وامد داشته‬ ‫است‪ .‬او دو ساعت فرصت داشته تا نمونه های مشکوک را‬ ‫بو نمک هم به‬ ‫ببرد و با نمونه های ادرار پاک کــه معموال ا ‬ ‫انها اضافه شده جابه جا کند و برگردد‪ .‬وقتی نمونه ها جابه جا‬ ‫می شده دیگر هیچ مســئول و ورزشکاری در روسیه ابایی از‬ ‫دوپینگی بودن نداشته و خیال همه راحت بوده که دوپینگی‬ ‫صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫واکنش روس ها‬ ‫روس ها بــه این گزارش هــا واکنش تندی داشــتند‪.‬‬ ‫والدیمیــر پوتیــن در بیانیه ای اعــام کرد که این مســاله‬ ‫سیاسی است‪« :‬بار دیگر شــاهد موضوع دخالت در ورزش‬ ‫هستیم‪ .‬این بار شکل دخالت عوض شــده؛ ولی موضوع‬ ‫همان است و فرقی نکرده‪ .‬استفاده از ورزش به عنوان اهرم‬ ‫برای فشار سیاسی به کشورها و ارائه چهره منفی از کشورها‪.‬‬ ‫بازی های المپیک که قرار است برای اتحاد بین ورزشکاران‬ ‫و کشورهای مختلف باشــد‪ ،‬این بار به عنوان اتفاقی برای‬ ‫ایجاد جدایی بین کشورها اســتفاده شده است‪ ».‬در ادامه‬ ‫اینبیانیه امدهاست‪«:‬دوپینگی هاییکه موجب محرومیت‬ ‫روسیه از المپیک شدند‪ ،‬باعث محرومیت ورزشکاران پاک‬ ‫نیز شــدند‪ .‬در شش ماه گذشــته تمام ورزشــکاران روسی‬ ‫تحت ازمایش دوپینــگ ازمایشــگاه های بریتانیایی و زیر‬ ‫نظر وادا قرار گرفتند‪ .‬بار دیگر باید تاکید کنیم موضع روسیه‬ ‫درباره دوپینگ این است که هیچ جایی برای این پدیده در‬ ‫ورزش نیست‪ .‬دوپینگ همیشه سالمت ورزشکار را به خطر‬ ‫می اندازد‪ .‬همیشه تالش کرده ایم و در کنار نهادهای دیگر‬ ‫با این پدیده خواهیم جنگید‪».‬‬ ‫رئیس جمهوری روســیه در عین حال گفته است که‬ ‫گریگوری رودچنکوف‪ ،‬رئیس سابق ازمایشگاه ضد دوپینگ‬ ‫روسیه که تخلفات ورزشکاران روســی را افشا کرد «فردی‬ ‫بدنام» اســت‪ .‬مقامات دولتی روســیه از وادا خواســته اند‬ ‫«اطالعات کاملتر‪ ،‬عینی و مبتنی بر شواهد» را برای بررسی‬ ‫در اختیار مراجع ان کشــور قرار دهند‪ .‬در پایان این بیانیه‪،‬‬ ‫پوتین قول داد افرادی که نام انها از طرف وادا در این گزارش‬ ‫امده است‪ ،‬موقتا از هرگونه فعالیت ورزشی محروم شوند تا‬ ‫نتیجه نهایی درباره انها بعد از گزارشی نهایی حاصل شود‪.‬‬ ‫وزیر ورزش روســیه هم اعــام امادگی کــرد تمامی‬ ‫ ورزشــکاران روس یک بار دیگر مورد بررسی دوپینگ قرار‬ ‫گیرند‪« :‬هر ورزشــکاری یک پرونــده دارد‪ .‬از همین االن‬ ‫می توانم تاکید کنم روسیه این امادگی را دارد تا ورزشکارانش‬ ‫باردیگرتستدوپینگبدهند‪.‬هیچچیزیبرایپنهانکردن‬ ‫وجود ندارد‪ .‬امــاده همکاری با نهادهای وادا هســتیم‪ .‬در‬ ‫ل حاضر به هیچ وجه با گزارش های وادا موافق نیستیم‬ ‫حا ‬ ‫و تا زمانی که این گزارشــات تحلیل شــوند و دوبــاره مورد‬ ‫بررسی قرار بگیرند‪ ،‬هیچ اظهارنظری درباره این موضوعات‬ ‫نخواهیم کرد‪ .‬در استانه شروع بازی های المپیک هستیم و‬ ‫امیدواریم این مساله هرچ ه زودتر حل شود‪».‬‬ ‫اما یک برکناری نشــان می دهد که روس ها از درون‬ ‫کار بررسی را شروع کرده اند‪ .‬در گزارش مربوط به دوپینگ‬ ‫سیســتماتیک در المپیک زمستانی ســوچی و تایید شدن‬ ‫دوپینگ گسترده در روسیه‪ ،‬نام یوری ناگورنیخ‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫ورزش روسیه نیز اورده شده است‪ .‬در این گزارش امده است‬ ‫که او از دوپینگ ها در ورزش روســیه از سال ‪ 2011‬اگاهی‬ ‫داشته و در تصمیم گیری اینکه چه کســی از پنهان کردن‬ ‫دوپینگ ها سود ببرد‪ ،‬نقش داشته است‪ .‬نخست وزیر روسیه‬ ‫در اقدامی معاون وزیر ورزش این کشور را تعلیق کرد‪.‬‬ ‫حاال روســیه از المپیــک حذف می شــود؟ خیلی ها‬ ‫مخالف این مساله هستند‪ ،‬انها برخورد با خاطیان را واجب‬ ‫می دانند اما به عنوان مثال وزیــر ورزش برزیل اعالم کرده‬ ‫که المپیک میدانی برای حضور همه ورزشــکاران است و‬ ‫کشورها در جایگاهی نیستند که برای حضور یا عدم حضور‬ ‫یک ورزشکار در این میدان تصمیم بگیرند‪ .‬حاال باید صبر‬ ‫کرد و دید ‪ IOC‬چه تصمیمی می گیرد‪ ،‬ایا کاروان روسیه به‬ ‫المپیک ریو می رسد؟‬ ‫روس ها خودشان را در ریو می بیینند‪ ،‬این جمالت را‬ ‫از زبان «دیمیتری پسکوف» سخنگوی «والدیمیر پوتین»‬ ‫رئیس جمهور روسیه بخوانید‪« :‬روسیه اماده المپیک است‬ ‫و کاروان روســیه نیز امادگــی برای حضــور در این بازی ها‬ ‫را دارد‪ .‬مــا از حامیان اصلی ایده هــای المپیک و اعضای‬ ‫خانواده المپیک هستیم و نمی خواهیم به جنبش المپیک‬ ‫اسیبی وارد شود‪».‬‬ ‫سپیده شعر انقالب‬ ‫حضور نداشت اما شعر‪ ،‬به دو دلیل امر مستثنی بود؛ یکی‬ ‫اینکه محافل دینی هیچ وقت از شعر جدا نبودند و شاعرانی‬ ‫وجود داشــتند که از ســال ‪ ۱۳۴۲‬و بعــد از ان به انقالب‬ ‫کمک کردند‪».‬‬ ‫رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی‪ ،‬شعر را هنری‬ ‫در دسترس معرفی کرد که برای ســاختن ان فقط نیازمند‬ ‫زبان و کلمات است و گفت‪« :‬زبان در اختیار همه هست‪.‬‬ ‫هنر شعر‪ ،‬هنری ارزان‪ ،‬اسان و در دسترس بود‪ .‬روزی که‬ ‫امام خمینی(ره) از پاریس به تهران می امدند‪ ،‬در فرودگاه‬ ‫مهراباد در جمع اساتید دانشــگاه ایستاده بودم‪ .‬در بالکن‬ ‫خدمت انقالب قرار داد‪ .‬وی زبان روانی داشت و امروزی‬ ‫شعر می گفت و مفاهیم اسالمی‪ ،‬ملی و انقالبی را در شعر‬ ‫خود ریخته بــود و تا روزی کــه زنده بــود در محافل ادبی‬ ‫انقالبی حضور داشت‪».‬‬ ‫حدادعــادل بــا اشــاره بــه عضویتش در شــورای‬ ‫سرپرستی صدا و سیما از ســال ‪ ،1358‬گفت‪« :‬ارتباط ما‬ ‫با زنده یاد کاشــانی از این زمان بیشتر شــد‪ .‬برادر شهیدم‬ ‫مجید حدادعادل کــه در رادیو خدمت می کرد‪ ،‬شــورای‬ ‫شعری را با حضور کاشانی راه اندازی کرد‪ .‬انها جلسه های‬ ‫هفتگی داشــتند و در ان زمان بود که سروده های کاشانی‬ ‫رادیویی شــد‪ .‬در کتابی که انجمن اثار و مفاخر فرهنگی‬ ‫برای او منتشــر کرده اســت نیــز به برخــی اشــعار او در‬ ‫این زمان اشــاره شــده اســت‪ .‬وقتی که جنــگ تحمیلی‬ ‫اغاز شــد‪ ،‬ســپیده کاشــانی به جبهه رفت و بــرای جنگ‬ ‫شعر گفت‪».‬‬ ‫سالن فرودگاه یک عده نوجوان شــروع به خواندن سرود‬ ‫«خمینی ای امام» استاد ســبزواری کردند‪ ۱۰ .‬روز دیگر‬ ‫انقالب به پیروزی رسید و صدا و سیما در اختیار مردم قرار‬ ‫گرفت‪ ۲۵ .‬بهمن بود که به صدا و سیما رفتم و متوجه شدم‬ ‫که به هنرهای گوناگونی از جمله شعر نیاز است و احساس‬ ‫کردم برای اداره چنین دستگاهی چقدر نیازمند سروده ها و‬ ‫شاعران هستیم‪ .‬در کنار زنده یادان سبزواری‪ ،‬شاهرخی‪،‬‬ ‫اوستا و ســپیده کاشانی ســروده هایی را برای برنامه ها در‬ ‫نظر گرفتیم‪.‬‬ ‫سپیده کاشــانی در پیش و پس از انقالب اسالمی با‬ ‫ســروده هایش به این جریان کمک کرد‪ .‬سپیده کاشانی‬ ‫بارزترین چهره زن شــاعر انقالبی بود که انحراف و کجی‬ ‫از نظر فکری نداشــت و خالص و پرشــور دانش خود را در‬ ‫حدادعادل‪ ،‬سپیده کاشانی را از بانوان بارز به عنوان‬ ‫چهره انقالبی دانست و گفت‪« :‬او بانویی خالص و بی توقع‬ ‫بود و توانست تجربه ســال های پیش از انقالب را در شعر‬ ‫خود به خدمت بگیرد‪.‬‬ ‫در همــه محافــل شــعری انقالبــی در تهــران و‬ ‫شهرستان ها حضوری فعال داشت‪ .‬با اغاز جنگ تحمیلی‬ ‫به جبهه ها رفت تا سروده هایش واقعی باشد‪ .‬او از انقالب‬ ‫اسالمی هیچ نخواســت‪ .‬من در زمان مســئولیتی که در‬ ‫تدوین کتاب های درســی داشــتم‪ ،‬ســروده هایش را در‬ ‫کتاب های درسی نیز به کار گرفتم‪».‬‬ ‫حدادعادل ســپس از کتــاب «هنوز هم» بخشــی‬ ‫از ســروده اش را که در رثای او گفته بــود‪ ،‬برای حاضران‬ ‫خواند‪.‬‬ ‫حدادعادل در مراسم بزرگداشت بانوی شاعر انقالب چه گفت؟‬ ‫یکی از شخصیت های ارزشمند عرصه شعر و ادبیات‬ ‫که هم در زمان اختناق و حاکمیت طاغوت با سرودن اشعار‬ ‫بیدارگرانه‪ ،‬در حد و توان خویش به بیداری توده های مردم‬ ‫و افشــای جنایات طاغوت پرداخت و هم پس از پیروزی‬ ‫انقالب شــکوهمند اســامی‪ ،‬در کنار تبییــن ارزش ها و‬ ‫اهداف انقالب اسالمی‪ ،‬از شــعر خود همانند اسلحه ای‬ ‫کارســاز در دفاع از انقالب و ارزش های ان استفاده کرد‪،‬‬ ‫شــاعر ارجمند‪ ،‬خانم ســپیده کاشانی اســت‪ .‬وی پس از‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬در هر عرصه ای که انقالب نیاز‬ ‫داشت‪ ،‬به تالش و فداکاری پرداخت‪.‬‬ ‫خانم کاشــانی از شــاعران متعهد انقالب اسالمی‬ ‫و جنــگ تحمیلی به شــمار می رود کــه زندگی‪ ،‬اشــعار و‬ ‫اندیشــه های وی بــه لحاظ بیــان مضمون هــای دینی‪،‬‬ ‫انقالبــی‪ ،‬ادبیــات پایــداری و دفــاع مقــدس و بازتاب‬ ‫رویدادهای انقالب اســامی و جبهــه و جنگ قابل توجه‬ ‫و بررسی است‪ .‬مراســم بزرگداشت سپیده کاشانی‪ ،‬شاعر‬ ‫انقالب اســامی با حضور مهدی محقق‪ ،‬رئیس انجمن‬ ‫اثــار و مفاخــر فرهنگی‪ ،‬غالمعلــی حدادعــادل‪ ،‬رئیس‬ ‫فرهنگستان زبان و ادب فارســی و جمعی از اهالی ادب و‬ ‫قلم در انجمن اثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد‪.‬‬ ‫غالمعلــی حدادعــادل‪ ،‬در ایــن برنامه با اشــاره به‬ ‫تعطیلی تابستانی فرهنگستان در یک هفته گذشته‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«دعوت انجمن را یک روز پیش دریافــت کردم اما به دو‬ ‫دلیل‪ ،‬بالفاصله پذیرفتم؛ نخست برای حضور در مجلس‬ ‫بزرگداشت ســپیده کاشــانی و دیگر‪ ،‬برای دیدار با استاد‬ ‫مهدی محقق‪ .‬شــاید چون سپیده کاشــانی از مقام های‬ ‫دانشگاهی نبود‪ ،‬کمتر در مجالس علمی از او یاد می شود‪.‬‬ ‫توجه به او و خدماتش از سوی انجمن اثار و مفاخر فرهنگی‬ ‫قابل قدردانی است‪».‬‬ ‫حدادعادل ســابقه اشــنایی خود را با خانم کاشانی‬ ‫بیان کرد‪« :‬سپیده کاشــانی را از روزهای اغازین انقالب‬ ‫شناختم؛ انقالب شور و حرکتی در مردم ایجاد کرده بود و‬ ‫یکی از اوصاف ان حماسی بودنش است؛ انقالب اسالمی‬ ‫از حرکت های عمومی و حماســی مردم سرزمین ماست‪.‬‬ ‫نوعی خیزش جمعی که مثل هر حماسه دیگری هم از هنر‬ ‫بهره می گرفت و هم هنرافرین بود‪ .‬در روز های نخســت‬ ‫انقالب اســامی‪ ،‬هنرمندی در اعالمیه ها و تظاهرات به‬ ‫صورت خود انگیخته و طبیعی بین مردم بروز می کرد تا به‬ ‫حرکت انقالبی کمک کند‪.‬‬ ‫جماعت متدین که انقالب اسالمی را به راه انداخت‪،‬‬ ‫در هنر های رایج ان زمان چون موســیقی و نمایش زمان‬ ‫پیشخوان مجازی‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫دیدار‬ ‫پست مسعود‬ ‫شجاعی برای‬ ‫خداحافظی‬ ‫جوادنکونام‬ ‫پست علیرام‬ ‫نورایی برای‬ ‫فاجعه کشمیر‬ ‫سلفی طارمی بعد‬ ‫از برگشتن به‬ ‫پرسپولیس‬ ‫‪79‬‬ ‫روزهای گرم نمایش‬ ‫سالن های تئاتر ستاره باران است‬ ‫هوا این روزها گرم است اما این گرما تنها منحصر به‬ ‫دما نیســت‪ ،‬این روزها و در میانه تابستان سالن های تئاتر‬ ‫نیز روزهای بسیار داغی را پشت ســر می گذارند و اکثر این‬ ‫ســالن ها اجراهایی با چهره هــای نام اشــنا دارند‪ .‬حضور‬ ‫چهره های تلویزیونی و ســینمایی باعث شــده سالن های‬ ‫نمایش در مــرداد ‪ 95‬روز های خوبی را داشــته باشــد‪ .‬در‬ ‫این مطلب نگاهــی داریم به چهره هــای مطرحی که این‬ ‫روزها روی صحنه‪ ،‬اجرا دارند‪ .‬این نکته قابل توجه اســت‬ ‫که ســالن ها و تاالرهای نمایشــی تهران در این روزهای‬ ‫تابســتانی‪ ،‬میزبان ‪ 118‬اثر نمایشی هســتند که برخی از‬ ‫این اثار در حال حاضر روی صحنه رفته و تعداد دیگری نیز‬ ‫به زودی در معرض دید مخاطبان قــرار می گیرند‪ .‬نگاهی‬ ‫داریم به حضور چهره ها در نمایش های این روزها‪.‬‬ ‫ادامس خوانی‬ ‫مهتاب نصیرپور‪ ،‬هومن برق نــورد‪ ،‬حبیب رضایی‪،‬‬ ‫اشــکان خطیبــی‪ ،‬ســینا رازانــی‪ ،‬بهنــوش طباطبایی‪،‬‬ ‫ســها ســناجو و پرســتو رحمانیان؛ اینها بازیگران نمایش‬ ‫ادامس خوانی به نویسندگی و کارگردانی محمد رحمانیان‬ ‫هستند‪ .‬این نمایش شامل داستان های اپیزودیکی است‬ ‫که هر بازیگری به صورت مونولــوگ ان را ایفا می کند‪ .‬در‬ ‫ادامس خوانی‪ ،‬رحمانیان باتوجه به موضوع ادامس برای‬ ‫هر بازیگری داستانی نوشته است که ان را به ادامس ربط‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫راپورت های مصدق‬ ‫نمایشــی کــه ‪ 63‬بازیگر حرفــه ای و جــوان در ان‬ ‫نقش افرینی می کنند؛ هنرمندانی چون فرهاد ائیش‪ ،‬ایرج‬ ‫راد‪ ،‬خســرو احمدی‪ ،‬رضا بهبودی‪ ،‬رویا میرعلمی‪ ،‬نرگس‬ ‫محمدی‪ ،‬علیرضا ارا‪ ،‬علی نیکزاد‪ ،‬پیمان شیخی‪ ،‬منوچهر‬ ‫علیپور‪ ،‬خســرو امیری‪ ،‬علیرضا زمانی نســب‪ ،‬حمیدرضا‬ ‫کاظمی پور‪ ،‬نگین ابدالی‪ ،‬یزدان منصوری و‪...‬‬ ‫صحبت از یکی از بزرگترین پروژه های نمایشــی این‬ ‫ت یکی از معروف ترین‬ ‫روزها‪ ،‬اجرایی بر مبنای زندگی و فعالی ‬ ‫چهره های سیاســی ایران اســت که با حضور چهره های‬ ‫شــاخص در تاالر وحدت به صحنه می رود‪ .‬اصغر خلیلی‪،‬‬ ‫کارگردان نمایش «راپورت های شــبانه دکتر مصدق» در‬ ‫تازه ترین اثر خود کودتای ‪ ۲۸‬مرداد را از زاویه دید رسانه ها‬ ‫و افکار عمومی به تصویر می کشد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫یادم تو را فراموش‬ ‫کارگــردان این نمایش خودش از چهره هایی اســت‬ ‫که تصویر ان برای مخاطبان سینما و تلویزیون اشناست؛‬ ‫ژاله صامتی‪ .‬او بــرای نمایش خود که دربــاره یک بازیگر‬ ‫قدیمی است‪ ،‬از چند چهره صاحب نام هم استفاده کرده‪.‬‬ ‫در این اثر نمایشــی پژمان جمشــیدی‪ ،‬فاطمه گودرزی‪،‬‬ ‫ژاله صامتی و ایرج ســنجری به ایفای نقــش می پردازند‪.‬‬ ‫نکته قابل توجه همراهی فاطمه گودرزی در این اثر است؛‬ ‫هنرمندی که سال هاست در جعبه جادویی تلویزیون یا پرده‬ ‫سینماها حضور داشــته و بعد از ســال ها فعالیت حرفه ای‬ ‫برای نخستین بار به صحنه تئاتر امده است تا بتواند تجربه‬ ‫و توانایی های خود را به اثبات برساند‪.‬‬ ‫ایوانف‬ ‫انتوان چخوف در پاییز ‪ ۱۸۸۷‬بــه توصیه یک مدیر‬ ‫تئاتر‪ ،‬اولین نمایشنامه خود به نام «ایوانف» را تنها در مدت‬ ‫‪ ۱۴‬روز نوشت‪ .‬برادر چخوف معتقد بود که این نمایشنامه‪،‬‬ ‫گامی بسیار مهم در پیشرفت فکری و حرفه ادبی برادرش‬ ‫بوده است‪ .‬حاال برداشتی از این نمایش قرار است در ایران‬ ‫روی صحنه برود‪ ،‬معروف ترین بازیگری که در این نمایش‬ ‫بازی می کند‪ ،‬حسن معجونی است‪.‬‬ ‫پرتغال های کال‬ ‫صابر ابر برای اینکــه برای یک نمایــش یک چهره‬ ‫ویژه داشته باشد‪ ،‬کافی است اما نمایش پرتغال های کال‬ ‫بازیگران صاحب نام دیگری هم دارد‪ .‬ســعید چنگیزیان‪،‬‬ ‫پانته ا پناهی ها‪ ،‬لیلی رشیدی‪ ،‬الهام کردا‪ ،‬مهدی کوشکی‪،‬‬ ‫ســتاره پســیانی‪ ،‬مرضیه بدرقه و بهــاره مصدقیان‪ ،‬دیگر‬ ‫بازیگران این نمایش هستند که کارگردانی ان را هم صابر ابر‬ ‫برعهده دارد‪ .‬این دومین تجربه همکاری مشترک سینا اذین‬ ‫در مقام نویسنده و صابر ابر در مقام کارگردان است‪ .‬تجربه‬ ‫تو یک بار ُمردن در سی روز» بود که‬ ‫قبلی انها نمایش «بیس ‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۱‬در ِ‬ ‫سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر با بازی‬ ‫مهنا ِز افشار و ستاره پسیانی روی صحنه رفت‪.‬‬ ‫دکلره‬ ‫«دکلــره» تئاتــری در ژانر مســتند اجتماعی اســت‬ ‫که روایتگر داســتان خانواده ای اســت که پــدر‪ ،‬دختر و‬ ‫همســر همراه با مقتول‪ ،‬فضــای اتفاق افتــاده را در قالب‬ ‫بازجویی بازگو می کند‪ .‬در این نمایش بازیگرانی چون نوید‬ ‫محمدزاده‪ ،‬لیلی رشیدی‪ ،‬ستاره پســیانی و صحرا فتحی‬ ‫حضور دارند‪ .‬شــاید حضور نوید محمدزاده به واسطه اثار‬ ‫موفق این بازیگر جــوان در تعــدادی از فیلم های موفق‬ ‫سینمایی او را تبدیل به یکی از نقاط قوت نمایش هایی کرده‬ ‫که او در انها حضــور دارد‪ .‬نمایش «دکلره» کار مشــترک‬ ‫مهدی کوشــکی و صحرا فتحی از جمله اثاری اســت که‬ ‫توانسته توجه مخاطبان را به سمت خود جلب کند‪.‬‬ ‫سقراط‬ ‫نمایش «ســقراط» برای چهارمین بار با درخواســت‬ ‫مخاطبان از تاالر وحــدت و گروه تئاتر شــایا برای اجرا در‬ ‫تاالر وحدت روی صحنه می رود‪ .‬نمایش «سقراط» تاکنون‬ ‫‪ 108‬اجرا را پشت سر گذاشته و طی ان میزبان حدود هشتاد‬ ‫هزار تماشاگر بوده است‪ .‬نمایش «سقراط» همچنین در‬ ‫سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در چهار رشته ‬ ‫بهترین نمایشــنامه و بهترین کارگردانی بــرای حمیدرضا‬ ‫نعیمی‪ ،‬بهتریــن بازیگر مرد برای فرهــاد ائیش و بهترین‬ ‫موســیقی برای ســیاوش لطفی نامزد دریافت جایزه شد‪.‬‬ ‫فرهاد ائیش‪ ،‬ایوب اقاخانی‪ ،‬بهناز نازی‪ ،‬یعقوب صباحی‪،‬‬ ‫سیاوش چراغی پور‪ ،‬نقی سیف جمالی‪ ،‬کتانه افشاری نژاد‪،‬‬ ‫بهار نوحیان‪ ،‬بهمن عباس پور‪ ،‬رضا جهانی‪ ،‬بهنام شرفی‪،‬‬ ‫پرهام دلدار‪ ،‬مجید نوروزی و مهرداد خانی در این نمایش‬ ‫بازی می کنند‪ .‬سقراط به نویسندگی و کارگردانی حمیدرضا‬ ‫نعیمی از ‪ ۳۱‬مرداد به مدت ‪ ۲۰‬بیست هر روز ساعت ‪ ۱۸‬در‬ ‫‪ ۱۲۰‬دقیقه در تاالر وحدت روی صحنه می رود‪.‬‬ ‫سه خواهر و دیگران‬ ‫نمایش «سه خواهر و دیگران» به کارگردانی حمید‬ ‫امجد از ‪ ۳‬مرداد در تئاتر شــهر روی صحنــه می رود‪ .‬متن‬ ‫این نمایش را حمید امجــد به نگارش دراورده اســت و در‬ ‫ان غیر از اشــاره به رخدادها و شــخصیت هایی واقعی‪ ،‬از‬ ‫زندگی شخصی انتون چخوف‪ ،‬رخدادها و شخصیت هایی‬ ‫از چند اثر او همچون «باغ البالو» و «ســه خواهر» نیز در‬ ‫کنار پاره هایی از موقعیت و رخدادهای «شاه لیر» شکسپیر‬ ‫حضور دارند‪ .‬در این نمایش ردپای گرایش حمید امجد به‬ ‫شناخت و تجربه نمایش های سنتی ایرانی و تاریخ ایران نیز‬ ‫جستنی است‪ .‬افشین هاشمی‪ ،‬ریحانه سالمت‪ ،‬معصومه‬ ‫رحمانی‪ ،‬مارال اتشی‪ ،‬رامین سیاردشتی‪ ،‬علیرضا ناصحی‪،‬‬ ‫داریوش موفق‪ ،‬محسن حسینی‪ ،‬پیام امیرعبدالهیان‪ ،‬سام‬ ‫کبودوند‪ ،‬بهنوش بختیاری و جمشــید جهانزاده در این اثر‬ ‫نمایشی به ایفای نقش می پردازند‪.‬‬ ‫برگرد مرا ببین‬ ‫«برگرد مــرا ببین» براســاس بخش هایــی از کتاب‬ ‫«قطعاتی از یک ســخنرانی عاشــقانه» اثر روالن بارت با ‬ ‫ترجمه مریم شریف در خانه گفتمان شهر و معماری (خانه‬ ‫وارطان) اجرا می شود‪ .‬ســعید بهنام‪ ،‬شیرین فرش باف و‬ ‫نسیم ریاضی گروه سه نفره کارگردانی اجرا ‪ -‬چیدمان «برگرد‬ ‫مرا ببین» را تشــکیل می دهند‪ .‬اساس کار انها اثر فلسفی‬ ‫«قطعاتی از یک سخنرانی عاشــقانه» است که به بررسی‬ ‫شخصیت عاشق در غیاب معشوق در موقعیت های مختلف‬ ‫می پردازد‪ .‬در این نمایش شــاید حضور یک چهره خبرساز‬ ‫اســت‪ .‬در «برگرد مرا ببین» مخاطب شاهد نریشن هایی‬ ‫است که گویی از زبان روالن بارت شــنیده می شود و او به‬ ‫تحلیل موقعیت هایی می پردازد که شــخصیت عاشق در‬ ‫انها قرار می گیرد‪ .‬این نریشن ها توسط رضا کیانیان گفته‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫رویای نیمه شب تابستان‬ ‫حضور ازاده صمدی در نمایشــنامه ای از شکســپیر‬ ‫یعنی نمایش «رویای یک شــب نیمه تابســتان» کمدی‬ ‫مشهور ویلیام شکسپیر‪ ،‬با کارگردانی مصطفی کوشکی از‬ ‫شنبه ‪ ۲۷‬تیرماه در سالن مستقل تهران روی صحنه می رود‪.‬‬ ‫این نمایش با بازنویسی باقر سروش‪ ،‬طراحی و کارگردانی‬ ‫مصطفی کوشکی و با حضور ازاده صمدی‪ ،‬محمدصادق‬ ‫ملک‪ ،‬ســجاد باقری‪ ،‬روشــنک گرامی‪ ،‬مجیــد نوروزی‪،‬‬ ‫شهروز دل افکار‪ ،‬نازافرین کاظمی‪ ،‬هومن کیایی‪ ،‬علیرضا‬ ‫کیمنش‪ ،‬خاطره حاتمی و غزل شــجاعی در تئاتر مستقل‬ ‫تهران روی صحنه می رود‪.‬‬ ‫اخرین نقش‬ ‫ققنوس فاتح‬ ‫زندگی هنرمند شهید مجید فریدفر‬ ‫سرگذشت شهید محسن وزوایی‬ ‫کتاب «اخرین نقش» روایت زندگی هنرمند شهید مجید فریدفر از زبان پدر و همسر این‬ ‫شهید منتشر شد‪ .‬فرید فر در دوران کودکی (پیش از وقوع انقالب اسالمی) همراه با پدر خود‬ ‫به اکروبات بازی مشغول بود‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬سفرهای زیادی به خارج از کشور داشت و این‬ ‫امر‪ ،‬باعث شد میان سینماگران ایرانی نیز کودکی معروف شود و از ‪ 9‬سالگی در فیلم های‬ ‫بسیاری از همان دوران به ایفای نقش بپردازد‪« .‬مراد و الله» نخستین فیلمی بود که وی در‬ ‫ان بازی کرد‪ .‬او موسیقی را به صورت خوداموخته فراگرفت و در بیشتر ساز ها تبحر داشت‪.‬‬ ‫شــهید فرید فر از ویولن نوازان توانمند بود‪ .‬به دلیل عالقه اش به موسیقی‪ ،‬بازیگری را رها‬ ‫کرد و در رشته موسیقی در هنرســتان به تحصیل پرداخت‪ .‬زمان تحصیل در هنرستان‪ ،‬در‬ ‫کالس های عقیدتی شرکت کرد و به کلی متحول شد‪ .‬وی در هنرستان با همسرش اشنا شد‬ ‫و تصمیم به ازدواج گرفت‪.‬‬ ‫سارا طالبی نویسنده کتاب در بخشی از مقدمه کتاب می نویسد‪« :‬مجید از خاک صحنه‬ ‫ن ترسیم تصویر‬ ‫بلند شــد و در خاک وطنش تپید و این دیگر یک نمایش نبود‪ ،‬بلکه زیباتری ‬ ‫زندگی اش از جانب خدا بود تا یاد و نامش تا ابد‪ ،‬در صحنه روزگار نقش ببندد و طنین لحظات‬ ‫ناب زندگی اش‪ ،‬زیباترین نواها و موسیقی های جهان را به تسلیم وادار کند‪ .‬خاطرات پدر‬ ‫و دل نوشته های همسر‪ ،‬شاید بتواند پرده ای کوتاه از روح بزرگ مجید را نمایش بدهد‪».‬‬ ‫شهید فرید فر خرداد ‪ ،1360‬در روز های اولیه جنگ تحمیلی و در جریان حصر ابادان‪،‬‬ ‫هنگامی که ریاست کمیته تجریش را بر عهده داشت‪ ،‬به شهادت رسید‪.‬‬ ‫‪5‬مردادماه سالروز تولد شهید محسن ورزایی است‪ ،‬به همین مناسبت کتابی را در مورد‬ ‫این شهید ســرافراز معرفی می کنیم‪ .‬کتاب «ققنوس فاتح»نوشــته گلعلی بابایی‪ ،‬روایت‬ ‫شفاهی از سرگذشت سراسر ایثار و پیکار دانشجوی شهید محســن وزوایی است که بارها‬ ‫تجدید چاپ شده است‪ .‬این اثر در ‪ 10‬فصل با عناوین کجایی پسر‪ ،‬نصفه جونم کردی!؟‪،‬‬ ‫شکست همینه‪ ،‬اصحاب فیل‪ ،‬اینها را به تو می سپارم‪ ،‬جوانمرد‪ ،‬درد شیرین‪ ،‬پنجره‪ ،‬خیز‬ ‫پنج ثانیه‪ ،‬هدف؛ سمنگان‪ ،‬سر دلبران‪ ،‬حدیث دیگران‪ ،‬برادرم محسن‪ ،‬دیدار‪ ،‬داداشی‪،‬‬ ‫میوه دلم‪ ،‬خداحافظ‪ ،‬یک نگاه و وصیت نامه تنظیم و منتشر شده است‪.‬‬ ‫محسن وزوایی‪ ،‬سال ‪ 1339‬در تهران متولد شــد و پس از دریافت مدرک دیپلم‪ ،‬در‬ ‫رشته شیمی دانشــگاه صنعتی شــریف‪ ،‬ادامه تحصیل داد‪ .‬وی در فعالیت های سیاسی و‬ ‫عقیدتی دانشجویان علیه رژیم پهلوی شرکت داشت و پس از پیروزی انقالب‪ ،‬در تابستان‬ ‫‪ 1359‬به عضویت سپاه پاسداران درامد‪ .‬همان دانشجوی انقالبی که مصاحبه هایش در‬ ‫مورد دانشجویان پیرو خط امام با صالبتی که در سیمایش بود‪ ،‬در رسانه های غربی بازتاب‬ ‫داده می شد‪ .‬او وقتی شهید شد فقط ‪ 22‬سال سن داشت اما دالوری های زیادی را در کارنامه‬ ‫رزمندگی اش ثبــت کرده بود‪ .‬فرماندهی گــردان «حبیب بن مظاهر» و تیپ تازه تاســیس‬ ‫محمد رسول الله(ص) و فرماندهی تیپ ‪ 10‬سیدالشهد ا و‪ ...‬به نام محسن وزوایی خوش‬ ‫درخشید‪ .‬او سرانجام در دهم اردیبهشت ماه سال ‪ ،1361‬هنگام هدایت نیروهای تحت امر‬ ‫خود‪ ،‬بر اثر اصابت گلوله و ترکش به شهادت رسید‪.‬‬ ‫دختران افتاب‬ ‫کتابی که با تقریظ رهبری به چاپ بیستم رسید‬ ‫کتاب «دختران افتاب» نوشته سه تن از نویسندگان‬ ‫کشــور از سوی انتشــارات ســروش به چاپ بیستم رسید‪.‬‬ ‫چندی پیش تقریظ مقام معظم رهبری بر این کتاب منتشر‬ ‫شده بود‪ .‬این کتاب به نویسندگی امیرحسین بانکی‪ ،‬بهزاد‬ ‫دانشــگر و محمدرضا رضایتمند اگرچه داستان است‪ ،‬در‬ ‫واقع تحقیقی روان شــناختی و جامعه شناختی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫دینی درباره زنان است‪ .‬این اثر‪ ،‬روایت چند دختر است که‬ ‫در اردویی همســفر می شوند‪ .‬راوی داســتان مریم است‪،‬‬ ‫دختری که مادرش بازیگری را بــه او و پدرش ترجیح داده‬ ‫و از کنارشان رفته اســت؛ مادری که فقط برای نقش های‬ ‫فیلم هایش مادری کرده است و دخترش در حسرت مادری‬ ‫او مانده‪ ،‬مریم تصمیم می گیرد بــرای تنبیه والدینش چند‬ ‫روزی انها را بی خبر رها کند‪ .‬به ذهنش می رسد که فرار کند‪،‬‬ ‫اما خوب که فکر می کند می فهمد ادم این کار نیســت‪ .‬در‬ ‫همین موقع‪ ،‬یاد اطالعیه اردوی زیارتی دانشگاه می افتد‬ ‫و بدون معطلی ســاک مختصــری اماده می کنــد و خود را‬ ‫به جمع زائرین می رســاند‪ ،‬از اینجا پــای فاطمه‪ ،‬عاطفه‪،‬‬ ‫ســمیه‪ ،‬فهیمه‪ ،‬ثریا و راحله هم به داستان باز می شود‪.‬به‬ ‫جز فاطمه که شــخصیتی محکم دارد‪ ،‬بقیه شخصیت ها‬ ‫سوال ها و شــبهاتی دارند که در طول این سفر دانشجویی‬ ‫به دنبال پاســخش می گردند؛ شــبهاتی که به زندگی شان‬ ‫پیوند خورده است و از انجا سرچشمه می گیرد‪.‬نویسندگان‬ ‫در این داســتان به مســائل مختلف اجتماعی‪ ،‬سیاســی‪،‬‬ ‫دینی و مذهبی می پردازند‪ .‬ایــن رمان تالش دارد به برخی‬ ‫از پرســش ها در حوزه نقش اجتماعی زنان‪ ،‬با بیانی روان و‬ ‫داستانی پاسخ دهد و ســعی می کند تا منزلت‪ ،‬شخصیت و‬ ‫جایگاه واقعی زن را به خــودش‪ ،‬اطرافیانش و جامعه اش‬ ‫همان گونه که شایسته ان اســت‪ ،‬بشناساند‪ .‬در این رمان‬ ‫به مسائلی مانند کنوانسیون زنان‪ ،‬زن در غرب‪ ،‬فمنیسم و‬ ‫جنبش زنان پرداخته شده است‪« .‬دختران افتاب» خواسته‬ ‫اســت زن و منزلت و شــخصیت و هویت او را بشناساند؛ به‬ ‫خودش‪ ،‬به َمــر َدش‪ ،‬به جامعــه اش و به تاریخ گذشــته و‬ ‫سرنوشت اینده اش؛ همان گونه که هست و همان گونه که‬ ‫باید باشد‪ .‬و همین گونه اســت که او را از طفیلی مرد بودن‬ ‫می رهاند و نشان می دهد که در عین زن بودن هیچ از مراتب‬ ‫و کماالت انسانی کم ندارد‪ .‬همسفران «دختران افتاب»‬ ‫به سرمنزل تفکری می رسند که انســان را می بیند و اعتبار‬ ‫می بخشد؛ خواه زن باشــد خواه مرد‪ .‬تفکری که حجاب و‬ ‫غبار شبهه ها‪ ،‬تالءلو انوار بی بدیلش را کورسویی خواسته‬ ‫اســت و چون این غبار‪ ،‬برای همســفران دختــران افتاب‬ ‫فرو می نشــیند؛ تاللو ان انوار‪ ،‬انها را به خانواده و اجتماع‬ ‫می برد‪ .‬شــرافت مادری را در خانواده ای که پایه و اساس‬ ‫انسان ســازی اســت به انها یاداوری می کنــد‪ ،‬نقش های‬ ‫اجتماعی و لوازم ان چون روابط زن و مرد‪ ،‬پوشش و حجاب ‬ ‫و نیز حیا و غیــرت را توضیــح می دهد‪.‬ســرمنزل مقصود‬ ‫«دختران افتاب» دامان پرمهر و محبت مادری اســت که‬ ‫سرچشمه همه نیکی هاست‪ .‬مادری که فاطمه خوبی هاست‬ ‫و زهره روشنایی ها‪ .‬این کتاب از معدود داستان هایی است‬ ‫که بیش از یک نویسنده دارد و ســبب ان هم چند جنبه ای‬ ‫بودن محتوای ان است‪ .‬این کتاب به صورت داستان گونه‪،‬‬ ‫سبک زندگی اسالمی ر ا ترویج کرده و به تصویر می کشد‪.‬‬ ‫متن تقریظ رهبری‬ ‫پس از نزدیک سه سال توانســتم در این روزها‪-‬ایام‬ ‫شــهادت حضرت زهرا(ســام الله علیها)‪ -‬ایــن کتاب را‬ ‫بخوانم‪ .‬در میان کتاب های داســتانی کــه هدفش طرح‬ ‫مســائل فکری اســت‪ ،‬این بهترین کتاب از نویســنده ای‬ ‫ایرانی است‪ .‬طرح کلی داستان و درون مایه های داستانی‬ ‫ان خوب و شیرین است‪ .‬حرف ها هم قوی و منطقی است‪.‬‬ ‫اتفاقا پیش از این‪ ،‬کتاب ‪ ...‬را خوانده ام‪ .‬ان قوی تر است‪.‬‬ ‫ولی باتوجه به برخی مالحظات (عمدتا بهره برداری نکردن‬ ‫از عامل جنسی در کتاب حاضر) در این کتاب‪ ،‬هنر بیشتری‬ ‫به کار رفته است‪ .‬باید ترویج شود‪ .‬تنها نقطه ضعف ان ذکر‬ ‫ِ‬ ‫استاد فاطمه است در فصل اخر کتاب‪.‬‬ ‫مشخصات‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫دیدار‬ ‫عصر ِمی‬ ‫جلد ویژه‬ ‫اکونومیست‬ ‫برای‬ ‫نخست وزیر‬ ‫انگلیس‬ ‫خطرناک ترین‬ ‫حیوان جهان از‬ ‫نگاه اشپیگل‬ ‫تایم همچنان‬ ‫ترامپ را سوژه‬ ‫اصلی قرار‬ ‫می دهد‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫طی مراســمی با حضور دکتر محمــد فطانت رئیس‬ ‫ســازمان بــورس و اوراق بهــادار‪ ،‬دکتــر حســن امیری‬ ‫معــاون نظــارت بــر بورس هــا و ناشــران این ســازمان‪،‬‬ ‫اقایــان فروتــن قائم مقــام مدیرعامل‪ ،‬فتحعلــی معاون‬ ‫مالــی و ســیدحمیدخالقی مدیــرکل بازاریابــی و تبلیغات‬ ‫بانک انصار و جمعــی از مدیران بانک ها‪ ،‬ســازمان های‬ ‫بیمــه و بــورس کــه در ســالن اداری شــماره یــک در‬ ‫نهمیــن نمایشــگاه بین المللــی بــورس‪ ،‬بانــک و بیمه‬ ‫(فاینکــس‪ ) 2016‬برگزار شــد‪ ،‬اقای یحیــی فروتن لوح‬ ‫تقدیــر بانــک انصار تحــت عنوان «شــفاف ترین ناشــر‬ ‫بورسی کشور در ســال‪ »1394‬را از رئیس سازمان مذکور‬ ‫دریافت کرد‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغــات‪ ،‬در این‬ ‫مراســم همچنین با اهدای لــوح‪ ،‬از فعال ترین نهادهای‬ ‫بانک انصار لوح‬ ‫تقدیرشفاف ترین‬ ‫ناشربورسیکشور‬ ‫را دریافت کرد‬ ‫مالی و برترین های ازمون گواهینامه های حرفه ای تجلیل‬ ‫شــده و از برند گواهینامه های حرفه ای بازار سرمایه ایران‬ ‫نیز رونمایی شد‪.‬‬ ‫در متــن لــوح تقدیــر‪ ،‬از بانــک انصــار به عنــوان‬ ‫«شفاف ترین ناشر بورسی باتوجه به احراز باالترین امتیاز‬ ‫در شاخص اطالع رسانی و قابل اتکا بودن ناشران بورسی‬ ‫در سال ‪ »1394‬یادشده است‪.‬‬ ‫شــایان ذکر اســت؛ در شــاخص «به موقع بودن»‪،‬‬ ‫پیش بینی های درامد هر سهم‪ ،‬صورت های مالی و برنامه‬ ‫زمانبندی پرداخت سود سهامداران‪ ،‬با لحاظ میزان تاخیر‬ ‫در ارســال اطالعات و در شــاخص «قابلیت اتکا» میزان‬ ‫نوســانات و تغییرات در پیش بینی های ارسالی و هم چنین‬ ‫تفاوت های میــان مبالغ پیش بینی شــده و عملکرد واقعی‬ ‫حسابرسی شده‪ ،‬دارای امتیاز هستند‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫افتتاح حساب بازیکنان و کادر فنی تیم تراکتورسازی تبریز‬ ‫بازیکنــان و کادر فنــی تیــم تراکتورســازی تبریــز‬ ‫با حضور در شــعبه میدان جهاد موسســه اعتبــاری کوثر‬ ‫اســتان اذربایجان شرقی با افتتاح حســاب هوادار کارت‬ ‫کوثر‪ ،‬کارت هواداری خود را دریافــت کردند‪ .‬به گزارش‬ ‫روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛ هــدف از تعامل‬ ‫پنج جانبــه میان باشــگاه های اســتقالل‪ ،‬پرســپولیس‪ ،‬‬ ‫تراکتور ســازی‪ ،‬موسســه اعتباری کوثر و ســامانه ‪3090‬‬ ‫ی ذینفعان فرایند مزبور‬ ‫تعریف مدلی بر د– برد است که تمام ‬ ‫از ان منتفع خواهند شد‪.‬‬ ‫بر اســاس این گزارش همه هــواداران می توانند با‬ ‫افتتاح یک حساب عادی در موسســه‪ ،‬کارت بانکی خود‬ ‫را با لوگوی تیم مورد عالقه شــان دریافت کنند و بالفاصله‬ ‫بعد از فعال شدن کارت ها از مزایای ان بهره مند شوند‪ .‬این‬ ‫حساب یک حساب عادی بانکی است و هوادار کارت کوثر‬ ‫تمام قابلیت های سایر کارت ها را دارد‪.‬‬ ‫شایان ذکر است با شروع دوره جدید مسابقات لیگ‬ ‫برتر‪ ،‬موسســه اعتباری کوثر کما فی السابق در زمان بازی‬ ‫این تیم ها با اســتقرار باجه هایی نســبت به افتتاح حساب‬ ‫هوادار کارت کوثر اقــدام می نماید‪ .‬در این راســتا همراه‬ ‫داشــتن کارت ملی و شناســنامه جهت افتتاح حســاب و‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫دریافت کارت هواداری الزام ‬ ‫بازار‬ ‫حضور سرخ پوشان پایتخت در کوثر‬ ‫دکتررضایی‪:‬حرکت هایمبتکرانهونواورانهاقتصاد‬ ‫ورزشی را پویا می کند‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر گفت‪« :‬پویایی‬ ‫اقتصاد ورزشــی کشــور در گــرو حرکت هــای مبتکرانه و‬ ‫نواورانه است‪ ».‬به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری‬ ‫کوثر؛ دکتر عیســی رضایی مدیرعامل موسســه اعتباری‬ ‫کوثر در این نشســت صمیمی اظهارداشــت‪« :‬موضوع‬ ‫تامین مالی باشگاه ها فرایندی فراتر از روند کنونی است‪».‬‬ ‫وی بــا اشــاره بــه فعالیــت باشــگاه های خارجــی‬ ‫افزود‪« :‬باشگاه های خارجی دارای فعالیت های اقتصادی‬ ‫هســتند و کانال های پخش مستقیم بازی های رادیویی و‬ ‫تلویزیونی‪ ،‬کامال خصوصی اداره می شوند‪».‬‬ ‫نایب رئیس هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر گفت‪:‬‬ ‫«شــبکه های خصوصی تلویزیونی درامد سرشــاری را از‬ ‫محل تبلیغات نصیب باشگاه ها می کند‪ .‬متاسفانه در ایران‬ ‫به دلیل ممنوعیت های قانونی باشــگاه ها اجازه داشــتن‬ ‫کانال مستقیم را ندارند و از این درامد سرشار محرومند‪».‬‬ ‫وی تاکید کرد‪« :‬فعالیت اقتصادی رنگ نمی شناسد‬ ‫کما اینکه شما عزیزان فصل قبل در باشگاه های مختلفی‬ ‫بوده اید و بنا بر دالیل شــخصی و ســایر انگیزه ها جابه جا‬ ‫می شوید و تیم محبوب خود را انتخاب می کنید‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر در بخش دیگری‬ ‫از سخنان خود با اشاره به نبود تفریح مناسب برای جوانان‬ ‫در کشــور گفت‪« :‬مقام معظم رهبری فرموده اند که زمان‬ ‫جنگ جوانان نشاط جوانی را در جبهه ها تخلیه می کردند‬ ‫در حال حاضر جوان هــا هیجان دارند امــا فضایی برای‬ ‫تخلیه روحی و روانی وجــود ندارد‪ .‬بنابرایــن هر چقدر ما‬ ‫بتوانیم تیم های ورزشی را تقویت کنیم در سالمت روحی‬ ‫و نشاط اجتماعی موفق تر عمل کرده ایم‪».‬‬ ‫دکتر رضایی با اشاره به بازی چشم نواز سرخ پوشان‬ ‫پایتخت در لیگ پانزدهــم با ســرمربیگری برانکو اظهار‬ ‫داشت‪« :‬بازی های سال گذشته پرسپولیس انصافا خوب‬ ‫بود‪.‬امیدوارم امسال نیز بهتر از فصل قبل بدرخشید‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر افــزود‪« :‬هرچه‬ ‫بازی هــای لیــگ برتر پرشــور تر برگزار شــود اثــار روانی‬ ‫کار مثبت تــر اســت‪ ».‬وی بیان کــرد‪« :‬ما کار خــود را با‬ ‫باشگاه های استقالل‪ ،‬پرســپولیس و تراکتور سازی اغاز‬ ‫کرده ایم و امیدوارم که برای هرســه طــرف این همکاری‬ ‫مفید باشــد‪».‬دکتر رضایی گفت‪« :‬مطمئنا پرســپولیس‬ ‫با افکار جدید و نوارانه ســرمربی تیم به همــراه بازیکنان‬ ‫قدرتمندش می تواند یک فصل موفق را پیش رو داشــته‬ ‫باشــد و افتخــار می کنیم کــه یک تیــم ایرانــی قهرمان‬ ‫باشگاه های اسیا شود‪».‬‬ ‫وی در خصــوص مــدل حمایتی موسســه اعتباری‬ ‫کوثر از باشــگاه های پرطرفدار اســتقالل‪ ،‬پرسپولیس و ‬ ‫تراکتور ســازی گفت‪« :‬هــدف از تعامــل پنج جانبه میان‬ ‫باشگاه ها‪ ،‬موسسه اعتباری کوثر و سامانه ‪ ،3090‬تعریف‬ ‫مدل بــرد – برد اســت که هم چرخــه تیم هــا و هم چرخه‬ ‫اقتصادی موسسه کوثر بچرخد‪».‬‬ ‫نایب رئیــس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر‬ ‫گفت‪« :‬به عبــارت دیگــر بر اســاس این مدل موسســه‬ ‫کوثر منابعی که بخشــی از ان توســط خود شــما عزیزان‬ ‫و هــواداران جمــع می شــود به عنــوان تزریــق منابــع‬ ‫بــرای مجموعــه باشــگاه ها در نظــر گرفتــه می شــود‪.‬‬ ‫همچنیــن مشــتریان بــا دریافــت هــوادار کارت کوثر‪،‬‬ ‫عالوه بر دریافــت تمامی خدمــات شــتابی از خدمات و‬ ‫تخفیف های فروشــگاه های زنجیره ای‪ ،‬رســتوران های‬ ‫زنجیــره ای‪ ،‬خدمــات ‪( ICT‬همــراه اول و جیرینــگ) و‬ ‫بیمه ای طرف قرارداد با موسســه اعتبــاری کوثر بهره مند‬ ‫می شوند‪».‬‬ ‫دکتر رضایی در ادامه خاطرنشان ساخت‪« :‬امیدوارم‬ ‫شما عزیزان با افتتاح حساب و خرید سهام کوثر در چرخه‬ ‫فعالیت های اقتصادی اثر گذار باشید‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به سیاســت بانک مرکزی جهت ادغام‬ ‫برخی بانک هــا و موسســات اعتبــاری خصوصی گفت‪:‬‬ ‫«احتماال یک یا دو مجموعه مالی در کوثر ادغام خواهد‬ ‫شــد و یک بانک به مراتب قوی تر از شرایط فعلی به وجود‬ ‫خواهد امد‪ .‬این حرکتی است که شروع شده و امیدوارم با‬ ‫تالش شما قهرمانان و سامانه ‪ 3090‬تضمین کننده توسعه‬ ‫اقتصاد ورزشی کشور باشــید‪ ».‬بر اساس این گزارش؛ در‬ ‫این جلســه صمیمانه ابتدا دکتر علی اکبــر طاهری ضمن‬ ‫تشــکر از دکتر رضایی مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر‬ ‫گفــت‪« :‬امیدوارم این رابطه شــکل گرفته میــان کوثر و‬ ‫باشگاه پرسپولیس تداوم داشته باشد‪».‬‬ ‫برانکــو ایوانکوویچ‪ ،‬ســرمربی پرســپولیس در این‬ ‫نشست صمیمی با تشــکر از هماهنگی مسئوالن باشگاه‬ ‫و کادر فنی در برگزاری این نشست مشترک اظهارداشت‪:‬‬ ‫«ثبات مالی باشگاه ها به سازماندهی و کسب موفقیت های‬ ‫تیم ها کمک می کند‪ ».‬ســرمربی تیم پرسپولیس افزود‪:‬‬ ‫«امیدوارم در شانزدهمین لیگ برتر فوتبال و بازی مقتدرانه‬ ‫و کیفی رضایتمندی کامل را تقدیم هواداران نماییم‪».‬‬ ‫برانکــو ایوانکوویچ تصریح کرد‪« :‬مطمئن هســتم‬ ‫با همکاری سه جانبه موسسه اعتباری کوثر‪ ،‬باشگاه های‬ ‫استقالل‪ ،‬پرســپولیس و تراکتور سازی و ســامانه ‪3090‬‬ ‫تالش باشگاه ها بیشتر و بازی ها جذاب تر خواهد شد‪».‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬در ادامه جعفر کاشانی رئیس‬ ‫هیات مدیره و ســید جالل حســینی کاپیتان سرخ پوشان‬ ‫به ارائه تاریخچه و برنامه های ســال جاری باشگاه اشاره‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫در ادامــه کادر فنــی و بازیکنان تیم پرســپولیس با‬ ‫امضای تابلوی اماده شــده نام خــود را به یــادگار در این‬ ‫موسســه ثبت کردند‪ .‬بر اســاس این گزارش؛ پس از این‬ ‫دیدار کادر فنــی و بازیکنان تیم پرســپولیس با حضور در‬ ‫شــعبه مرکزی موسسه نســبت به افتتاح حساب و دریافت‬ ‫هوادار کارت کوثر اقدام کردند‪ .‬شایان ذکر است‪ ،‬موسسه‬ ‫اعتباری کوثر از سال گدشــته در تعامل با سامانه ‪ 3090‬و‬ ‫ایجاد باشگاه هواداران باشگاه های استقالل‪ ،‬پرسپولیس‬ ‫و تراکتور ســازی و ارائــه کارت های هــوادار کارت کوثر‬ ‫سهم بســزایی در حمایت از تیم های مزبور داشته است‪.‬‬ ‫در ســال جاری در ادامه فراینــد مزبور قبــل از اغاز لیگ‬ ‫برتر باشگاه های کشور موسســه اعتباری کوثر ‪ 12‬تیرماه‬ ‫میزبان کادر فنی‪ ،‬سرمربی و بازیکنان تیم استقالل بود و‬ ‫سرخ پوشان در نشستی صمیمانه در حوزه مرکزی موسسه‬ ‫حضور یافتند‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫حضور سرپرست بانک دی‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪318‬‬ ‫سامانه اطلس بانک دی‬ ‫با هدف افزایش بهداشت اعتباری رونمایی شد‬ ‫ســامانه مدیریت ذی نفــع واحد و اشــخاص مرتبط‬ ‫(ســامانه اطلس) با هدف افزایش بهداشــت اعتباری و با‬ ‫حضور سرپرست بانک دی رونمایی شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬علیرضا‬ ‫عاطفی فر ـ سرپرســت بانــک دی ـ در مراســم رونمایی از‬ ‫این ســامانه اظهار کرد‪« :‬راه اندازی این ســامانه از جمله‬ ‫مهمترین اقدامــات موثر معاونت اعتبــارات و بازاریابی به‬ ‫منظور ارتقای سطح کیفیت اعتباری در بانک دی است‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬این سامانه عالوه بر اینکه دامنه‬ ‫میزان تسهیالت اعطایی و نوع وثایق دریافتی را مشخص‬ ‫می کنــد‪ ،‬از پراکندگــی تصمیم هــای اعتبــاری در بانک‬ ‫جلوگیری کرده و تعهدات غیرمستقیم مشتریان را شناسایی‬ ‫می کند‪ .‬همچنین قابلیت شفاف کردن اطالعات مشتریانی‬ ‫را که امیختگی مالی و مدیریتی با هم دارند را داراست‪».‬‬ ‫به گفته عاطفی فر سامانه اطلس تصمیم گیری برای‬ ‫مدیران ‪ ،‬اســتفاده بهینه از منابع بانک و تخصیص انها را‬ ‫اسان تر کرده و ضوابط تعیین شده در مورد اشخاص مرتبط‬ ‫را به طور مناسب کنترل و رعایت می کند‪.‬‬ ‫حجت الله کبودی ـ رئیس اداره اعتبارات بانک دی ـ‬ ‫نیز در این زمینه اظهار کرد‪« :‬بخش اعتباری بانک دی در‬ ‫سال های اخیر برای ارتقای ســطح کیفیت اعتباری خود‪،‬‬ ‫اقدامات زیــادی انجام داده کــه بهره برداری از ســامانه‬ ‫ذ ی نفع واحــد به عنوان ســامانه اطلــس نیز هــم در این‬ ‫چارچوب اســت‪ ».‬وی با بیان اینکه یکــی از دغدغه های‬ ‫اصلی مدیران بانک ها موضوع معوقات بانکی است‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«با هدف کنترل این بحث از روش هایی مانند اعتبارسنجی‬ ‫مشتریان حقیقی و حقوقی استفاده می شده اما همواره فقر‬ ‫شناسایی ذی نفع واحد یکی از نقاط ضعف نظام بانکی بوده‬ ‫اســت چرا که در اثر این ضعف‪ ،‬یک مشــتری می تواند به‬ ‫اشکال مختلف برای دریافت تسهیالت متعدد از بانک ها‬ ‫اقدام کند و بانک در زمان وصول مطالبات با مشکل مواجه‬ ‫می شود‪».‬‬ ‫رئیس اداره اعتبارات بانک دی ادامه داد‪« :‬سامانه‬ ‫اطلس دامنه میزان تسهیالت اعطایی و نوع وثایق دریافتی‬ ‫را مشخص می کند و بدین ترتیب از پراکندگی تصمیم های‬ ‫اعتباری در بانک جلوگیری شده و عالوه بر اینکه تعهدات‬ ‫غیرمستقیم مشتریان شناسایی شده‪ ،‬اطالعات مشتریانی‬ ‫که امیختگــی مالــی و مدیریتی با هــم دارند نیز شــفاف‬ ‫می شود‪».‬‬ ‫این سامانه به پیشنهاد معاونت اعتبارات و بازاریابی و‬ ‫از سوی متخصصان و کارشناسان معاونت فناوری اطالعات‬ ‫و بانکداری الکترونیک بانک دی و با حضور سرپرســت و‬ ‫مدیران ارشد بانک رو نمایی شد‪.‬‬ ‫جزئیات بیشتری از سامانه اطلس‬ ‫سامانه اطلس در راستای ایین نامه های «تسهیالت و‬ ‫تعهدات کالن» و «تسهیالت و تعهدات اشخاص مرتبط»‬ ‫بانک مرکزی طراحی شــده اســت‪ ،‬این ایین نامه ها برای‬ ‫پیاده ســازی در بانک های مختلف ابالغ شــده تا بانک ها‬ ‫سقف مشخصی (که توسط بانک مرکزی معین شده است)‬ ‫از منابع خود را چه به لحــاظ فردی و چه از حیث جمعی‪ ،‬به‬ ‫تسهیالت و تعهدات کالن یا اشخاص مرتبط اختصاص‬ ‫دهند و بانک بایســتی طبق دســتورالعمل های مذکور در‬ ‫ایین نامه مربوطه پس از شناســایی ایــن گروه ها از میان‬ ‫مشتریان خود‪ ،‬سقف تسهیالت و تعهدات اعطایی به انها‬ ‫را کنترل کند‪.‬‬ ‫تعریف ذینفع واحد‬ ‫یک شــخص حقیقی یا حقوقی به طور مستقل یا دو‬ ‫یا چند شخص حقیقی یا حقوقی که به واسطه برخورداری‬ ‫از روابــط مالکیتی‪ ،‬مدیریتی‪ ،‬مالی‪ ،‬کنترلــی یا به هر نحو‬ ‫دیگری می توانند موسســه اعتباری را در معرض ریســک‬ ‫قرار دهند‪ ،‬بدین ترتیب که مشــکالت یکــی از انها بتواند‬ ‫به دیگری تســری یابد و منجر به عدم بازپرداخت یا ایفای‬ ‫به موقع تســهیالت یا تعهــدات انها شــود‪ ،‬ذی نفع واحد‬ ‫نامیده می شود‪.‬‬ ‫تعریف اشخاص مرتبط‬ ‫اشــخاص حقیقی و حقوقی هســتند که به واســطه‬ ‫مالکیــت‪ ،‬مدیریت یــا نظــارت بتوانند به طور مســتقیم و‬ ‫غیر مستقیم بر تصمیم گیری های موسسه اعتباری اعمال‬ ‫کنترل کرده یا نفوذ قابل مالحظه ای داشته باشند‪.‬‬ ‫اهداف کلی و مزایای این سامانه‬ ‫امکان تخصیص منابع بانکی به تعداد بیشتری از افراد‬ ‫جامعه و ایجاد تنوع بیشتر در سبد اعتباری بانک ها و کاهش‬ ‫زیان های ناشی از تمرکز منابع بانک ها برای یک شخص‬ ‫یا گروهی از اشــخاص که با یکدیگر مرتبــط یا به تعبیری‬ ‫ذی نفع واحد هستند‪.‬‬ ‫ایجاد سقف برای تسهیالت و تعهدات قابل اعطا به‬ ‫هر ذی نفع واحد‪.‬‬ ‫تخصیص بخــش محــدودی از منابــع بانک ها به‬ ‫تسهیالت و تعهدات‪.‬‬ ‫ایجاد عدالت اجتماعی در تخصیص منابع سیستم‬ ‫بانکی به احاد جامعه‪.‬‬ ‫منابع تامین اطالعات سامانه‪:‬‬ ‫مهمتریــن منبع تامیــن اطالعات ســامانه از طریق‬ ‫سیســتم بانکداری متمرکز(‪ )CORE‬بانک(بنکو) شــکل‬ ‫می دهد‪ .‬به عبارت واضح تر هر تغییری در داده های جداول‬ ‫سیستم بانکداری متمرکز(شــامل‪ :‬اطالعات تسهیالت‪،‬‬ ‫اطالعات تعهدات‪ ،‬اطالعات روابط پایه تعریف شده میان‬ ‫مشتریان‪ ،‬اطالعات فردی مشتریان) در روز کاری بعد در‬ ‫سامانه منعکس خواهد شد‪.‬‬ ‫جمع بندی کلی‬ ‫از انجایــی که تمامــی ارکان اعتبــاری بانک ها باید‬ ‫اطالعات دقیقی از ذی نفع واحد داشته باشند تا بتوانند در‬ ‫صورت لزوم نسبت به تشخیص افراد حقوقی معرفی شده‬ ‫برای دریافت تســهیالت دچار انحراف نشــوند‪ ،‬بنابراین‬ ‫اســتقرار این ســامانه در بانک دی نیز کمــک به افزایش‬ ‫بهداشت اعتباری و تصمیم گیری اســان تر برای مدیران‬ ‫در راســتای اســتفاده بهینه از منابع بانک برای تخصیص‬ ‫عادالنه تر از طریق ان شده و نیز ضوابط تعیین شده در مورد‬ ‫اشخاص مرتبط به طور مناسب کنترل و رعایت می شود‪.‬‬