ماهنامه مثلث شماره 319
ماهنامه مثلث شماره 319
ماهنامه مثلث شماره 319
صدای پای
رهروان
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و نوزده 10 /مرداد 88 / 1395صفحه 6000/تومان
کودتا
بعد ازکودتا
هدف اردوغان از اعالم
وضعیت فوقالعاده
چیست؟
نسبت فراکسیون
اعتدال با الریجانی و
روحانی چگونه است؟
گروهی از حامیان برجام بهدنبال عدم رقابت اصولگرایان با روحانی هستند
ائتلالف اصولگرایان راستگرا با روحانی
مثلث در پرونده ویژه خود به این سئواالت پاسخ میدهد؛
موج حمایت از روحانی در میان اصولگرایان راستگرا همه جناح را دربرمیگیرد؟ /واکنش طیف چپ
اصولگرایان به موج حمایت از روحانی در جناح چیست؟ /ایا موضوع حمایت از روحانی به تفکیک جناح
راست و چپ اصولگرایان از یکدیگر میانجامد؟ /چرا برخی اصولگرایان بهدنبال حمایت از روحانی هستند؟
«گرگهای تنها» تروریسم
را جهانیکردند
سیاستهای کشورهای
اروپایی چه نقشی در
رشد داعش در غرب
داشته است؟
دولت پنهانگولن
ایا کودتای ترکیه زمینه
اجتماعی هم داشت؟
نامزدی قطرهچکانی
تاکتیک احمدینژاد برای
انتخابات 96چیست؟
احمدینژاد بیاید
انتخابات تبدیل به
موضوعی طبقاتی میشود
گفتوگو با عبدالرضا
داوری درباره عواقب
حضور احمدینژاد
ترسیمدورنمایحکومتاسالمی
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
من امیدوارم که حکومت اســامی در
ایران تشــکیل بشــود ،و از مزایایی که در
حکومت اسالم هست بر بشر روشن بشود
تا بشــریت بفهمد که دین اسالم چه دینی
اســت؛ و در روابــط بین حکومــت و ملتها
چه روابطی اســت و در طرز اجرای عدالت
چه نحوی است ،و شــخص اول مملکت
با رعیت چه جور فرقی دارد در زندگی .اگر
ِ
بعــض از مزایای اســام را مردم
چنانچــه
بفهمند ،امید این است که همه رو به اسالم
بیاورند.
حکومــت اســام و شــخص اول،
که خلیفه اســت بر مســلمین و به منزلۀ ســلطان است
نســبت به مســلمین ،زندگی عادیاش از افــراد طبقۀ
ســه پایینتر و با مردم ،با همین طبقۀ فقــرا ،همدرجه
در زندگی هســتند؛ و عدالــت اجتماعــی و عدالتهایی
که اجــرا میکند اســام به مصلحــت تمــام طبقات،
سابقه در بشر ندارد .حکومت اســام مثل حکومتهای
دیگــر از قبیــل ســاطین ،از قبیل روســای جمهوری
نیست.
حاکم اســام حاکمی اســت که در بین مــردم ،در
همان مســجد کوچک مدینه میامــد جلوس میکرد و
انهایی که مقدرات مملکت دستشــان بود ،مثل ســایر
طبقات مردم در مسجد اجتماع میکردند؛ و طوری بود
اجتماعشان که کسی که از خارج میامد نمیفهمید که
8- 15
خبرنامه
پروژهپارلمانشهری
بازگشتبهنقطهاول
عینکواقع بینی
استراتژیجدید
16- 23
گفتارها
گرگ هایتنها
عاقبتسیاست کج دارومریز
جهانی شدنتروریسم
کودتایی کهتبدیلبهدامشد
24- 29
فکرنو
بیکاریبهاشفتگیهنجارهامنجرشدهاست
شهیدیاشیخمقتول؟
تلقیفرهنگ مابانهازعلم
سالخرگوش
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
کی رئیس مملکت اســت و کی صاحبمنصب است و
عشرت همان
لباس همان لباس فقرا و
ْ
کی از فقراستْ .
عشرت فقرایی.
و در اجرای عدالت طوری بــود که اگر چنانچه یک
نفر از پایینترین افراد ملت بر شخص اول مملکت ،بر
سلطان ،بر رعیت ادعایی داشت و پیش قاضی میرفت،
قاضی شــخص اول مملکت را احضار میکرد و او هم
حاضر میشــد؛ و اگر چنانچه حکم برخالف او میکرد
تسلیم بود.
معاالسف بر بشــر ،حتی بر ِ
خود مسلمین ،مزایای
اسالم مخفی اســت و دست ســتمکارها و نفتخوارها
نگذاشته اســت که اســام به انطوری که هست پیش
مردم روشن بشود.
اگر چنانچه اسالم به انطوری که هست پیاده
بشــود و اجرا بشــود ،امید ان را داریــم که تمام
بشــر در تحت لوای اســام بیرون بیایــد؛ تمام
مکتبها شکســت بخورد .معاالســف نگذاشــتند
که اســام را بشناســند مردم .گاهی اسالم را به
ِ
ِ
وصف «ارتجاع» تعبیر کردند و گاهی
صورت ،به
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی -هادی انباردار
به خشــونت تعبیر کردند و گاهی بــه اینکه چیزی
که در هزار و چند صد سال پیش از این بوده است
حاال نمیتوانــد اداره کنــد .تمام اینهــا تبلیغات
است.
و شــواهد زنده در متن اسالم اســت که این
مسائل اینطور نیســت که مبلغین سایر ملل برای
اسالم گفتهاند.
30- 53
سیاست
ائتالفاصولگرایانراستگراباروحانی
تاکتیکپیچیدهسنتی ها
نامزدیقطرهچکانی
صدای پای رهروان
54- 69
بینالملل
توطئه امریکایی
کودتا بعد از کودتا
کودتای جدید
راه دشوار طیب
70-75
ورزش
چالش لباس
برند ما تحت تاثیر ان لباس های زشت
قرار گرفت
گران ترین ها
طراح جلد :مصطفی مرادی
صدای پای
رهروان
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و نوزده 10 /مرداد 88 / 1395صفحه 6000/تومان
کودتا
بعد ازکودتا
هدف اردوغان از اعالم
وضعیت فوقالعاده
چیست؟
نسبت فراکسیون
اعتدال با الریجانی و
روحانی چگونه است؟
گروهی از حامیان برجام بهدنبال عدم رقابت اصولگرایان با روحانی هستند
ائتلالف اصولگرایان راستگرا با روحانی
مثلث در پرونده ویژه خود به این سئواالت پاسخ میدهد؛
موج حمایت از روحانی در میان اصولگرایان راستگرا همه جناح را دربرمیگیرد؟ /واکنش طیف چپ
اصولگرایان به موج حمایت از روحانی در جناح چیست؟ /ایا موضوع حمایت از روحانی به تفکیک جناح
راست و چپ اصولگرایان از یکدیگر میانجامد؟ /چرا برخی اصولگرایان بهدنبال حمایت از روحانی هستند؟
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
«گرگهای تنها» تروریسم
را جهانیکردند
سیاستهای کشورهای
اروپایی چه نقشی در
رشد داعش در غرب
داشته است؟
دولت پنهانگولن
ایا کودتای ترکیه زمینه
اجتماعی هم داشت؟
نامزدی قطرهچکانی
تاکتیک احمدینژاد برای
انتخابات 96چیست؟
احمدینژاد بیاید
انتخابات تبدیل به
موضوعی طبقاتی میشود
گفتوگو با عبدالرضا
داوری درباره عواقب
حضور احمدینژاد
شماره پیامک3000411711 :
از «کشور» به «شهر»
خبرنامه
در شــرایطی که بیشــتر نگاه ها به انتخابات ریاســت جمهوری و
معادالت مربوط به ان دوخته شده تحوالت جدیدی نیز برای انتخابات
شوراها شکل گرفته و هر دو جناح اقداماتی در این زمینه انجام داده اند.
به نظر می رســد باید منتظر مطرح شــدن نام های اشــنایی بــرای این
انتخابات باشیم.
ت
یتر
یک
پروژهپارلمانشهری
خبرنامه
8
مثلث | شماره 319
دوجناحانتخابشوراهاراکلیدزدند
انتخابات شــوراها کلید خورد .هم اصولگرایان و هم
اصالح طلبــان حاال در میانــه بحث ها در مــورد انتخابات
ریاست جمهوری دوازدهم ،کارویژه ای هم برای انتخابات
شوراها تعریف کرده اند.
تازه ترین خبر که روزنامه اعتماد هفته گذشته منتشر
کرد اینکــه هیاتی به ریاســت محمد علی نجفی از ســوی
شــورای مشــورتی رئیس دولت اصالحات موظف شــده
تا ضمن بررســی وضعیت انتخابات شــورای شــهر نتایج
فعالیت های خود را به طور مســتمر در اختیار شورای عالی
سیاســتگذاری اصالح طلبان قرار دهــد .همچنین بر این
اساس پیشنهاد حضور محمدعلی نجفی و محمد حقانی،
عضو فعلی شورای شهر تهران در شورایعالی سیاستگذاری
اصالح طلبان داده شده اســت .باتوجه به احتمال باالی
حضور این دو چهره سیاسی در شورای عالی سیاستگذاری
تغییرات اندکی در ترکیــب اعضا به وجــود خواهد امد که
تمامی انهــا با نظر نهایــی رئیس دولت اصالحــات انجام
می شــود .روزنامه اعتماد البته در گزارشی که در این مورد
نوشــته ادامه داده اســت« :حاال که امور فراکسیون امید
توسط هیات رئیسه دائم در حال انجام است و کارها کمی
روی روال طبیعــی خود قــرار گرفته ،اصالح طلبــان باید
استین ها را برای گام سوم باال بزنند .انها اعالم کرده اند که
برای شورای شهر برنامه دارند .اگر یک بار در شورای قبلی
با ســوء تدبیر تنظیم کنندگان فهرســت کاندیداها اکثریت
شورای شــهر تهران را از دســت دادند؛ اگر به دلیل انواع
مشکالت و اتفاقات برخی نمایندگان مجلس عضو لیست
امید پایبندی به ارمان های فراکســیون خود نداشتند ،اگر
انها انچه تصور می کردند را از مجلس به دست نیاوردند و...
هیچ کدام باعث نمی شود برای انتخابات سال ٩٦بی انگیزه
یا دست بسته باشند ».در همین زمینه سید حسن رسولی،
عضو بنیاد امید ایرانیان با اشــاره به برنامــه اصالح طلبان
برای ورود به انتخابات شوراهای شهر و روستا گفته است:
«به لحاظ اهمیت و گستردگی و فراگیر بودن ان در سراسر
کشــور ،مقدمــات ورود به مباحــث انتخاباتی شــوراها از
ســوی اصالح طلبان در حــال انجام اســت .برنامه ریزی
برای انتخابات شــوراهای شهر و روســتاها به علت تعدد
کاندیداها زمانبر و فشرده تر خواهد بود ».وی با وجود برخی
اظهارنظر های چهره های سیاســی و حزبی تصریح کرد:
«از مهرماه باید شــاهد اعالم مواضع رسمی و تشکیالتی
جریان های سیاســی بــرای تعییــن مصادیــق و ورود به
انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا بود».
اما در ســمت دیگر ماجرا اصولگرایان هم تحرکاتی
برای انتخابات شــوراها داشــته اند .از قــرار معلوم برخی
طیف های اصولگرا در جلساتی که هنوز خبری نشده است
مســائل پیرامون این انتخابات را بررســی کرده و حتی در
مورد مصادیق هم بحث هایی داشته اند .تازه ترین تحول
در این مورد اظهارات ســید مرتضی نبوی اســت .او گفته
اســت« :از نظــر توصیه ای بهتــر می دانــم اصولگرایان
سرمایه گذاری شــان را روی انتخابات شوراها انجام دهند
تا ریاســت جمهوری .چرا که به هر حال اقای روحانی دور
دومش اســت و کاندیــدای اصلی ریاســت جمهوری دور
دوازدهم ،ایشان است».
در اظهارنظــری دیگر در ایــن مــورد ناصرایمانی از
چهره های اصولگرا در رابطه بــا برنامه ریزی اصولگرایان
برای انتخابات اتی شورای شهر گفته است« :اصولگرایان
معتقدند کــه عملکــرد قابل قبولــی برای کالنشــهرها از
جمله تهــران در چند دوره قبــل داشــته اند .این موفقیت
برایشان تکرار خواهد شد .بدون شک شورای شهر قابلیت
تبدیل شــدن به ســکویی برای پرش برخــی از چهره های
سیاسی را دارد .همین نکته موجب شــده است تا هر یک
از جناح های اصولگرا و اصالح طلب به شورای شهر طمع
داشته باشند ».او معتقد اســت که «اصولگراها خودشان
را صاحب منصب در شــورای شــهر می دانند ».این فعال
سیاسی اصولگرا در پاســخ به این ســوال که «با توجه به
جایگاه خوب اصالح طلبان در شورای شهر ،گمان می کنید
تا چه حــد اصولگرایان در میدان رقابت موفق باشــند؟»،
اظهار کرد« :اینکه کدام طیف ممکن است رای بیشتری
به دست بیاورند ،سازماندهی می خواهد .اما خب نمی شود
انکار کرد که طمع اصالح طلبان برای کسب کرسی بیشتر
است .چون از این طریق حلقه اصالح طلبان در مجلس،
دولت و شورای شهر کامل می شــود ».ایمانی با تاکید بر
این موضوع که اینده شورای شهر بستگی به عملکرد دولت
و مجلس دارد ،افزود« :باید منتظــر بمانیم و ببینیم که دو
جناح سیاسی در ماه های باقی مانده ،چگونه عمل می کنند
و مردم نگاهشــان به فعالیت انها چه نگاهی اســت .این
تحلیلگر اصولگرا در رابطه با احتمال حضور طیف نزدیک
به احمدی نژاد در انتخابات شورای شهر ،گفت« :در اینجا
باید به تفاوت میان انتخابات ریاســت جمهوری و شورای
شهر توجه کنیم .در انتخابات ریاست جمهوری مردم تنها
یک گزینه برای انتخاب دارند ،اما در شورای شهر ،مردم
باید 30نفر را انتخاب کنند و حاال اگر دو نفر از طیف نزدیک
به احمدی نژاد هم باشــند ،چندان به چشم نمی اید .مهم
نیست ».وی با بیان این نکته که عبور اعضای شورای شهر
از فیلتر مجلس ،کار را برای حضور افراد مختلف راحت تر
می کند ،افزوده اســت« :تا کنون تحرکــی از جانب افراد
وابسته به احمدی نژاد برای تصرف شورای شهر ندیده ام».
ایمانــی تاکید کرده اســت که «تصــور اصولگرایی
این اســت که مردم در شــهرهایی که امور شهر در دست
اصولگرایان است ،از عملکردشــان راضی هستند .حال
اینکه نظــر مردم چیســت؟ بایــد منتظر پاسخ شــان کنار
صندوق رای باشیم».در همین حال شنیده شده است که
برخی چهره های اصولگرا که ســابقه حضور در انتخابات
ریاست جمهوری نیز داشته اند ،به صورت مجزا بحث هایی
را در مورد انتخابات شــوراها انجام داده اند و تشکل های
نزدیک به خود را نیز مامور بررسی شرایط کرده اند .به نظر
می رســد در هفته های پیــش رو بحث انتخابات شــوراها
داغ تر شود.
عینک
واقع بینی
اردیبهشت
سرنوشت ساز
بازگشت به نقطه اول
دستور بازنگری در الحاق ایران به FATFصادر شد
گزار
ش
ا
ول
1
پس از مطرح شدن اسیب های الحاق ایران به ،FATF
دستور توقف روند الحاق صادر شد.
بر این اساس هفته گذشته رسانه های داخلی ایران
از بازنگری در روند الحاق ایــران به ،FATFنهاد بین المللی
مدعی مبارزه با پولشویی خبر داد .مقرر شده ایران مجددا
این توافق را مورد بررسی بیشــتر قرار دهد تا از اسیب های
احتمالی به کشور در جریان این توافق جلوگیری شود .بر
اساس این گزارش بنا شده است که مذاکراتی با طرف های
خارجی برای اصــاح این توافق در جهــت اصالح منافع
ملی صورت گیرد .ضمن انکه برخی نهادهای نظارتی هم
بر عدم اجرایی شدن این توافق تا اعالم نتایج بررسی های
مجدد تاکید دارند .این نهاد کــه نظام های عمده صاحب
ثروت و قدرت هــای مالی و بانکی ان را پایه گذاشــته اند،
در شعارهای مطرح شــده وظیفه دارد با پولشویی و تامین
مالی تروریسم مبارزه کند و بر این اســاس اجازه دارد تمام
جابه جایی های مالی اعضا را زیر نظر داشــته باشــد .این
درحالی اســت که اغلب قدرت های بانفــوذ در این نهاد،
تعریف کامال متفاوتی با تروریســم دارند و اشکارا ایران را
حامی تروریسم می دانند .این گروه در سال 1989از سوی
کشورهای گروه هشت شکل گرفت و سازمان بین الدولی
بوده که هدفش توسعه و پیشرفت واکنش بین المللی نسبت
به مساله پولشویی است .در اکتبر ،2001گروه اقدام مالی
ماموریت خود را گسترش داد و مبارزه با تروریسم را نیز در بر
گرفت .گروه اقدام مالی یک مجموعه سیاست گذار است
که کارشناسان حقوقی ،مالی و ضابطان قانون را کنار هم
قرار می دهد تا در قوانین و مقررات کشورها اصالحات الزم
پدید اید .در حال حاضر 33 ،حوزه قضایی کشور و سرزمین
و دو ســازمان منطقه ای عضو گروه اقدام مالی هســتند.
این 35عضو هسته تالش های جهانی مبارزه با پولشویی
و تامین مالی تروریسم را تشــکیل می دهند .همچنین 27
سازمان بین المللی و منطقه ای به عنوان اعضای وابسته و
ناظر با گروه اقدام مالی همکاری دارند؛ این سازمان ها حق
رای ندارند اما در جلســات و گروه های کاری به طور کامل
شرکت می کنند .گروه اقدام مالی ،ایران را کنار کره شمالی،
در فهرست دولت های «غیرهمکار» و «مناطق پرخطر»
از نظر مبارزه با پولشــویی و تامین مالی تروریسم و درواقع
در لیست سیاه کشــورهای دارای ریسک باالی پولشویی
قرار داده اســت ،از این رو بانک ها و موسســات اعتباری
دنیا در ارتباط با شــرکت های ایرانی بســیار احتیاط کرده و
اغلب از همکاری سر باز می زنند .وزیر اقتصاد و رئیس کل
بانک مرکزی برای ارائه توضیح درباره خطرات این توافق
به مجلس دعوت شدند و در نهایت توضیحات کلی در این
خصوص از ســوی این افراد و معاونانشان داده شد .گفته
می شود یکی از خطرات مهم این توافق برای ایران خطر
نفوذ اطالعاتی و دسترسی به اطالعات تراکنش های مالی
نظام بانکی ایــران و همچنین خطر همــکاری اطالعاتی
و قضایی نظام بانکــی ایران با این گــروه در جهت تحدید
فعالیت های نیروهای مقاومت در منطقه است .کارشناسان
اقتصادی و سیاســی معتقدند مشــکالت زیــادی در روند
همکاری ایــران با این گــروه به وجود خواهــد امد و بانک
مرکزی مجبور به دادن امتیازات زیادی خواهد شد.
تیزبینیمنصفانه
علی گنجی
روزنامه نگار
ن
ظر
مثل
ث
lجنجال تازه
اظهارات جدید فائزه هاشــمی موجی
از واکنش ها را در پی داشته است .او اخیرا
گفته است« :من معتقدم که حکومت ها به
دلیل اینکه خطاهایی که دارند را به پای دین
می نویسند ،به دین اسیب می زنند و به خاطر
همین که دین اســیب نبیند و مــردم حالت
دین زدگیپیدانکنندحکومتاگردینینباشد
بهتر است .من خیلی با حکومت دینی به این
دلیل موافق نیستم ».در مورد این اظهارات
دو نکته قابل ذکر است .اول اینکه برای این
نوع از سخنان فائزه هاشــمی که پی در پی
بیان می شــود باالخره یک نهاد یــا ارگان یا
مســئول باید از او جویا شــود که نسبتش با
حکومت ،دین و نظام چیست؟ فائزه هاشمی
یک فرد عادی در نظام و کشور ما نیست .او
دختر رئیس مجمع مصلحت نظام اســت و
به همین جهت هم حساسیت بیشتری روی
این گونه ســخنان او وجود دارد .نکته دیگر
ایناستکهبهنظرمی رسدکهاقایهاشمی
هم باید در مورد این مواضع دخترش اعالم
نظر کند و نســبت خود را با این گونه مواضع
یکعضوخانواده اشمشخصکند.بهبیان
دیگر اقای هاشــمی باید بــه افکار عمومی
توضیح دهد که نظر او درمورد انچه دخترش
در مورد حکومت دینی می گوید چیست و او
که از افراد باسابقه انقالب است و در پیروزی
انقالب اسالمی نقش داشته چگونه با این
اظهارات مواجه شده است.
lمعمای یک سفر
مثلث | شماره 319
سفر محمد جواد ظریف به افریقا اگر از
منظر تغییر نگاه دولت یازدهم به کشورهای
افریقایــی و اســتفاده از ظرفیت های این
حوزه باشد ،اقدامی قابل تحسین است اما
از یک منظر دیگر بســیار قابل تامل و تذکر
اســت .محمد جواد ظریف در ســفرش به
افریقا به نیجریه هم رفته است؛ کشوری که
در چند ماه گذشته با دستگیری رهبر شیعیان
این کشــور و قتل تعداد زیادی از شیعیان با
انتقادات گســترده مواجه شده بود .هنوز از
محتوای مذاکرات ظریف با مقامات نیجریه
خبری به بیرون درز نکرده است اما چنانچه
پیگیری وضعیت شــیخ زکزاکی و شــیعیان
این کشور محور مذاکرات نبوده باشد ،حتما
باید از اقای محمد جــواد ظریف انتقاد کرد
و این مســاله را از نقاط منفی کارنامه کاری
او دانست.
خبرنامه
2
از وقتی خبر عضویــت ایران در FATFمطرح شــده
اســت ،برخی کارشناســان نگرانی های ویــژه ای در این
خصوص بیان کرده اند.
مهمترین نگرانی موجود این اســت که کارشناسان
می گویند ایــران نباید اطالعات کشــور به ویــژه پیرامون
مســائل بانکی را از هر کانالی بیرون دهد .نکته دیگر این
است که رژیم صهیونیستی و عربستان دو عضو ناظر هستند
که این دو کشور قطعا موانعی بر سر راه ایران می گذارند و
به دنبال نابسامان جلوه دادن اوضاع ایران در حوزه کنترل
پولشویی و تامین مالی تروریسم هســتند .برخی دیگر نیز
می گویند« :فاصله بســیار زیادی بیــن باورها و اعتقادات
ما با قوانین و تعاریف FATFوجود دارد .مشــکالت زیادی
در روند همــکاری ایران بــا این گروه به وجــود خواهد امد
و بانک مرکزی مجبور بــه دادن امتیــازات زیادی خواهد
شد».
در مجمــوع به نظر می رســد بــدون مذاکــره قوی،
حرفــه ای و فشــرده بــا مقامــات ســازمان ها و نهادهای
بین المللــی ،عضویــت و همــکاری ما پر ریســک و خطر
خواهد بود.
استراتژی
جدید
9
خبرنامه
گزار
ش
دوم
ناگفته هایپسابرجامی
خوش بینی زایدالوصف از برجام درست نیست
1
هفته گذشــته دو مصاحبه در مورد برجام در رسانه ها
منتشــر شــد که از اهمیت زیــادی برخوردار بــود .کمال
خرازی و مجید تخت روانچی در مصاحبه هایی جداگانه به
مشکالت و موانع برجام اشاره کردند .کمال خرازی ،وزیر
خارجه دولت اصالحات بود .او کــه در جریان مذاکرات و
پس از ان در مقاطع مختلف و حتی با برگزاری نشست هایی
از روند مذاکرات حمایت می کرد ،در گفت وگویی با اشــاره
به انتقادات جدی برخی مقامات و شخصیت های سیاسی
کشــور که اخیرا در رابطه با اجرا نشــدن برجام به شــکلی
مطلوب پس از شش ماه بیان شده است ،گفت« :دلیل اجرا
نشدن مطلوب برجام و انتقادات ،استفاده نابجا از ابزارهایی
است که امریکایی ها ســعی دارند با به کار بردن انها برجام
به خوبی اجرا ،نشود .توقع ایران این بوده است که با اجرا
شدن برجام اقتصادی شاداب و پررونق را شاهد باشد».وی
در پاسخ به این پرســش که ایران تا چه زمانی منتظر اقدام
جدی طرف امریکایی برای برداشتن موانع بر سر راه اجرای
صد در صدی برجام می شود ،اظهار کرد« :اینکه چه موقع
باید به این تصمیم برســیم تا اقدام دیگری در مقابل رفتار
امریکایی ها انجام دهیم ،موکول به نظر مقام معظم رهبری
اســت که از ابتدا در جریان این مســاله بودند و موضوع را
هدایت کردند ».وزیر خارجه پیشــین ایران تصریح کرد:
«از اول هم پیش بینی می شــد امریکایی ها با اســتفاده از
ابزارهایی که دارند از اجرای مطلوب برجام جلوگیری کنند و
نباید از ابتدا خوشبینی زایدالوصفی به وجود می امد که تصور
کنیم با برجام همه مســائل حل می شود ».خرازی در عین
حال خاطرنشــان کرد« :با وجود همه مشکالتی که امروز
درباره رفع نشــدن برخی تحریم ها و برداشته نشدن برخی
موانع در اجرای برجام وجود دارد باید واقع بینانه به مســاله
نگاه کنیم و بررسی کنیم که چه کار می توانیم انجام دهیم
تا حداکثر گشایش را داشته باشیم».
عینکواقع بینی
داوود حشمتی
خبرنگار
خبرنامه
10
مثلث | شماره 319
2
انتقادات به برجام کم کم باال می گیرد .گویا همه به
درجه واقع بینان ه نســبت به برجام نزدیک می شوند .در این
میان اظهــارات کمال خرازی در هفته گذشــته از اهمیت
زیادی برخوردار بود .کمال خرازی که ریاست شورای روابط
خارجی را برعهده دارد ،با اشــاره به انتقاد برخی مقامات به
اجرا نشــدن مطلوب برجام و اقدام متقابل احتمالی ایران
گفته بود« :اینکــه چه موقع باید به این تصمیم برســیم تا
اقدام دیگری در مقابل سوءاســتفاده امریکایی ها در اجرا
نشــدن مطلوب برجام انجام دهیم ،موکول بــه نظر مقام
معظم رهبری است».
ی بود که او بر زبان راند .ایا منظور
این جمله بسیار مهم
او از «اقدام دیگر» در مقابل «سوءاستفاده امریکایی ها»
ی اســت که ایــران در اواخر دوران
اقدامی همتــراز اقدام
ریاســت جمهوری ســید محمد خاتمی انجــام داد؟ اتفاقا
می توان در این زمینه به حرف های خرازی توجه بیشتری
کرد .او در سیاســت خارجی معتمد نظام است و می توان
او را با فاصلــه ای اندک پس از علی اکبــر والیتی به عنوان
چهره ای معتدل در سیاســت خارجی نظام ارزیابی کرد .از
طرف دیگر او کسی بود که در جریان مذاکرات ایران و سه
کشور اروپایی حضور داشت.
ماجرای تعلیــق غنی ســازی در دوران او بــه وقوع
پیوست و همین طور برداشته شدن تعلیق ها نیز در دوران
او به وقوع پیوست .به عبارت روشن تر خرازی شرایط را به
درســتی می داند و موکول کردن «اقدام دیگر» در مقابل
بدعهدی های امریکایی را بی دلیــل به کار نمی برد .توجه
کنیم که رهبر انقالب یک بار ضمن اشاره به بدعهدی های
طــرف مقابــل و بــا اشــاره بــه اظهــارات کاندیداهــای
ریاست جمهوری امریکا گفتند که «ایران به معاهده پایبند
خواهد بود امــا اگر طرف مقابل ان را پاره کنــد ایران ان را
ش خواهد زد».
ات
از طــرف دیگر در اظهــارات خرازی نــوع دیگری از
واقع بینــی نیز دیده می شــود .او می خواهد که نســبت به
انتظاراتی که بعد از برجام به وجود امده مردم را اگاه کنیم.
شــاید با همین رویکرد بود که مجیــد تخت روانچی نیز در
مصاحبه ای که با ایسنا داشــت به طور شفاف تری از موانع
و مشکالت اجرای برجام سخن گفت .نکته ای که به نظر
می رسد تنها روحانی با ان همدل نیست .نگاهی به اظهارات
روحانی که در سالروز توافق (دو هفته قبل) بیان کرد ،نشان
می دهد او همچنــان به باال بردن انتظــارات از برجام فکر
می کند و معتقد است هنوز فرصت برای نشان دادن قدرت
برجام باقی است.
ایا روحانی برای نزدیک شــدن بــه واقعیت در مورد
برجام تــا انتخابات ریاســت جمهوری امریــکا در ابتدای
زمستان صبر خواهد کرد؟
رهبر انقالب به ظریف چه گفتند؟
ردپای دو زن در پرونده فساد بانکی
دالیل ناطق نوری برای دفاع ایران
در سوریه
محمدجواد ظریف در جمع ایرانیان مقیم غنا با اشاره
به فرو ریختن ابرهای ایران هراســی در سال های گذشته
گفت« :ایران هراسی با هزینه بسیار زیاد و سرمایه گذاری
فراوان صهیونیســت ها و بدخواهان به ویژه رژیم ددمنش
سعودی در حال انجام اســت ».ظریف با اشاره به بیانات
رهبر انقالب اظهار داشــت« :رهبر معظــم انقالب نه تنها
به بنده لطــف کردند و حمایت کردند ،بلکــه عنایت کردند
و بارهــا به مــن گفتنــد که من
هر روز دعا می کنــم .این دعا
ی برای همه
پشــت گرمی مهم
ما در مذاکرات هســته ای بود
و ما همواره قدردان این نعمت
بزرگ والیت هستیم ».انتخاب
این خبر را منتشر کرد.
ســایت خبــری تســنیم
در خبری نوشــت« :شــنیده ها
حکایــت از حضــور دو زن در
پرونده فساد بزرگ بانکی دارد.
این افراد برای عملیات انتقال
پول توسط مفسدان حاضر در
پروندهانتخابشدهبودند.یکی
از این متهمان کــه هم اکنون
متواری است ،خانمی هندی اســت که 250میلیارد تومان
پولراازافرادحاضردرپروندهفسادبزرگبانکیدریافتکرده
و تاکنون این پول را پس نداده است .متهم خانم دیگری هم
که در این پرونده حضور دارد همسر یکی از بدهکاران بزرگ
بانکیاستکهوینیز 350میلیاردتومانازاموالبیت المال
را گرفته و هم اکنون متواری است».
علی اکبر ناطق نوری با اشــاره به اینکه دفاع از ســوریه
دفاع از خود و منافع ملی ایران است ،اظهار کرد« :اسرائیل و
صهیونیسمباحمایتامریکاوغیر امریکایی هاوجناحمسیحیت
صهیونیستکهتلفیقیازمسیحیتویهوداستسعیدارندتا
انرانژادبرترجلوهدهندتاکلجهانرادراختیاربگیرندوزمینه
را برای امدن مســیح اماده کنند
که این همان گــروه افراطی ها
هســتند ».رئیس بازرسی دفتر
مقام معظم رهبــری ادامه داد:
«اگر مــا ســکوت می کردیم و
سوریهدرتصرفقرارمی گرفت،
به دنبال ان مســیر بــرای امدن
پشتمرزایرانفراهممی شد».
گزا
رش
س
وم
اردیبهشتسرنوشت ساز
تغییر در زمان انتخابات و فرمانداران
هفته گذشته مقرر شد تا انتخابات ریاست جمهوری
ســال اینده به جای خرداد ماه در اواخر اردیبهشت ماه 96
برگزار شود .این تصمیم موجب می شود تا انتخابات تقریبا
یک ماه زودتر برگزار شود .از سوی دیگر از وزارت کشور خبر
می رسد که برخی از فرمانداران تغییر خواهد کرد.
چهارشنبه هفته گذشــته ابتدا خبرگزاری صداوسیما
این خبر را به نقل از سخنگوی شورای نگهبان اعالم کرده
بود که قرار است انتخابات در 29اردیبهشت برگزار شود .اما
شورای نگهبان خبر منتشر شده به نقل از سخنگو را رد کرد و
اعالم کرد «در پی انتشار برخی اخبار در تعدادی از رسانه ها
در گفت وگو با سخنگوی شورای نگهبان ،این خبر تکذیب
و اعالم می گردد که سخنگوی شــورای نگهبان امروز (6
مردادماه) هیچ گونه مصاحبه ای با خبرگزاری ها نداشــته
اســت ».با این حال خبرگزاری فارس در گزارشــی که چند
ساعت بعد منتشر شد نوشت« :شــورای نگهبان در جلسه
صبح امروز خود پس از بررسی نامه وزارت کشور ،با برگزاری
انتخابات اینده ریاست جمهوری در تاریخ 29اردیبهشت ماه
سال 1396موافقت کرد».
بر پایــه ایــن خبــر ،همزمانــی برگــزاری انتخابات
ریاست جمهوری سال 96با ماه مبارک رمضان ،باتوجه به
اینکه برگزاری انتخابات در این ماه مبارک با ســختی هایی
همراه خواهد بود ،باعث شد وزارت کشور دو تاریخ را برای
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 96به شورای نگهبان
پیشــنهاد دهد تا بتواند زودتــر از روال گذشــته انتخابات
را برگزار کند .پیش از این وزارت کشــور ایــران از احتمال
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال اینده در موعدی
زودتر از خرداد ۱۳۹۶خبر داده بود.
بر همین اســاس وزارت کشــور نامه ای به شــورای
نگهبان ارســال کرد و در ان دو تاریخ 29اردیبهشت یا پنج
خرداد را برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم
به شورای نگهبان پیشنهاد داد .طبق گفته وزیر کشور تغییر
زمان برگزاری انتخابات و برگزاری زودتر از روال معمول ان،
به دلیل همزمانی ان با ماه مبارک رمضان بوده است ،عالوه
بر این به خاطر محدودیت چهار سال تمام ریاست جمهوری
نیز امکان برگزاری انتخابات بعــد از ماه مبارک رمضان نیز
وجود نداشت.
بر همین اساس شورای نگهبان در جلسه امروز خود
نظرایت اللهجنتی
درباره معمای شاه
ادعا درباره الودگی اب زمزم
معاون اموزشی دانشگاه
علــم و صنعــت ،محرومیــت
فعالیــت اموزشــی محمــود
احمدی نژاد در دولت یازدهم را
تکذیب کرد .محسن کالنتر،
در واکنش به ادعای عبدالرضا
داوری مبنــی بــر محرومیــت
فعالیت اموزشــی احمدی نژاد
گفت« :خیر این طور نیست؛ اقای احمدی نژاد همچنان
در دانشــگاه علم و صنعت تدریس می کنند و ترم گذشته
(بهار) سر کالس حاضر بوده است ».وی با اشاره به اینکه
احمدی نژاد عضو هیات علمی رســمی و قطعی دانشگاه
علم و صنعت محسوب می شــود ،افزود« :هیچ صحبتی
مبنی بر توقف فعالیت ایشان در دانشگاه مطرح نیست».
کالنتر اضافه کرد« :اتاق ایشان در دانشگاه در کنار اتاق
رئیس دانشگاه است و ادعای مطرح شده صحیح نیست».
حقوق وزیر نفت چقدر است؟
وزیــر نفت با بیــان اینکه
تعداد افرادی که در صنعت نفت
حقوق شان بر اســاس مصوبه
هیات وزیــران محدود شــده
اســت ،به زحمت بــه ١٢٠نفر
می رسد ،میزان حقوق دریافتی
خود را حدود ١٠میلیون تومان
اعالم کرد و گفت« :این میزان
نیز براساس همین مصوبه قرار اســت کاهش پیدا کند».
بیــژن زنگنه دربــاره فیش هــای حقوقی کارکنــان صنعت
نفت و کاهش ســطح حقوق های انها اظهار داشــت« :ما
نمی خواهیم سطح حقوق کســی را پایین بیاوریم اما یک
ســقف حقوقی از ســوی دولت برای حقوق هایی که فکر
می کردند زیاد است ،ابالغ شــد ».وی اعالم کرد که این
ســقف در مناطق نفت خیز جنوب کشور و تهران به صورت
متفاوت تعیین شده است.
علت غیبت فریدون از زبان
نوبخت
محمدباقــر نوبخــت در
دفاع از حسین فریدون گفت:
«عمــده مباحثی هــم که این
روزها مطــرح می کنند مربوط
به بحث ادامه تحصیل ایشان
(حســین فریــدون) اســت.
وزارت علوم خــود را موظف به
گزارش مشروح کرد و چگونگی
مباحــث را تشــریح و جــواب داد .موارد دیگــری هم که
گمانه زنی می شــود و می توانند به هم ربــط دهند ،مراجع
نظارتی ،قضایــی و امنیتی همــه مســائل را دارند کنترل
می کنند و هر چه نتیجه ان باشد ما همه تابع ان هستیم».
نوبخت تصریح کرد« :ایشان چند روزی برای همین مساله
تحصیــات در منظر عموم نبود و دیدید که چه داســتانی
به پا شــد .بنده فکر می کنم باید منصفانه عمل کنیم چون
تشویش اذهان عمومی درست نیست».
مثلث | شماره 319
نادر طالب زاده در دیدار جمعی از مدیران و برنامه سازان
شــبکه قران ســیما با بیان اینکه قصد دارد ،اسناد و مدارکی
دال بر جنایت های صهیونیســت ها را در اختیار خبرنگاران
قرار بدهد ،گفت« :یکی از موضوعاتــی که باید مورد توجه
قرار گیرد ،موضوع الودگی اب زمزم به ماده ســمی ارسنیک
است ».او به ســابقه گزارشــات درمورد پاکی این اب اشاره
کرده و می گوید در سال 2006گاردین از الوده بودن این اب
گزارش می دهد .وی ادامه داد:
«این اتفاق از سال 1366و بعد
از ماجرای حج خونین رخ داد و
پس از ان اب زمزم که به گواهی
خود غربی ها یکی از بهترین و
گواراترین اب هــای جهان بود
مسمومشدهاست».
احمدی نژاد
ممنو ع التدریس است؟!
خبرنامه
دبیر شورای نگهبان درباره
تخریبسریالمعمایشاهگفت:
«کشورهای غرب و اپوزیسیون
بهتخریباینسریالمی پردازند
و این موضوعی طبیعی است».
ایت اللهاحمدجنتی،رئیسمجلسخبرگانرهبریضمنتقدیر
از سریال «معمای شاه» به کارگردانی محدرضا ورزی گفت:
«مجموعه تلویزیونی «معمای شاه» ســریال قابل تقدیری
استوبایدارزشاینگونهسریال هایتاریخیکهدررسانهملی
تولیدوپخشمی شودرادانست».ویدرادامهبهتخریب های
صورت گرفته از این ســریال پرداخت و افزود« :تخریب این
سریالتوسطکشورهایغربواپوزیسیونطبیعیاستونباید
بهاینتخریب هااهمیتداد».
با تاریخ پیشنهادی وزارت کشور مبنی بر برگزاری انتخابات
ریاست جمهوری در تاریخ 29اردیبهشت 96موافقت کرد.
طبق ماده 22قانون انتخابات ،انتخابات ریاست جمهوری
و شورای اسالمی شهر و روســتا همزمان برگزار می شود،
همچنیــن در ایــن دوره انتخابات میــان دوره ای مجلس
شــورای اســامی در چهار حوزه انتخابیه نیــز همزمان با
انتخابات ریاســت جمهوری برگــزار می شــود .انتخابات
ریاست جمهوری از دوره ششم ان (ســال )۱۳۷۲همواره
در خرداد ماه برگزار شــده و به جز دوره نهــم که انتخابات
به دوره دوم و تیر ماه کشــیده ،تکلیف نامــزد پیروز در ماه
ب
خرداد روشــن شده اســت .مطابق قانون اساسی انتخا
ن دور ه
ش از پایا
ک ما ه پی
لی
رئیس جمهور جدید باید حداق
ریاست جمهوری انجام شده باشد .دوره ریاست جمهوری
ایران چهار ساله است و از روز ۱۲مرداد سالی که انتخابات
برگزار شده ،اغاز می شود.
از سوی دیگر معاون سیاســی وزیر کشور نیز در این
باره گفت« :سابقه برگزاری انتخابات در دوم خرداد وجود
دارد و تا پنجم خرداد ماه شاهد برگزاری انتخابات خواهیم
بود ».او همچنین خبر داد که تعــدادی از فرمانداران طی
ماه های اینده تغییر می کنند که اغلب انها جزو بازنشستگان
خواهند بود.
همچنیــن ناصریــان ،معــاون دیگر وزیر کشــور با
اشــاره به برگزاری انتخابات ســال اینده بیان کرد« :برای
انتخابات ریاســت جمهوری ســال اینده تمهیداتی اتخاذ
شده که از نیمه دوم امســال فعالیت ها اغاز خواهد شد».
او با بیان اینکه ســعی می کنیم در مرحله پیشبینی اعتبار
منابع مکفی را پیش بینی کنیم ،ادامه داد« :هنوز موفق به
دریافت بخشی از منابع تخصیص یافته سال 96از سازمان
مدیریت نشــده ایم تا قرارداد اقالم مورد نیاز پیش از سال
بسته شود».
ناصریان در ادامه با بیان اینکه در مورد کسری بودجه
انتخابات مکاتبــات مختلفی داشــتند ،افــزود« :قبل از
برگــزاری انتخابات خواهش از اســتانداران ،فرمانداران،
بخشــداران و ...این بود که تعهد مازاد بر اعتبار ندهید».
امادگی برای انتخابات ســال اینده با پایان یافتن تابستان
اغاز خواهد شــد .وزیر کشــور نیز یک بار گفته بــود که از
دی ماه وارد فضای انتخاباتی خواهیم شد.
خبرنامه
11
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
تصویرنگاری
مراسم تودیع و معارفه شیخ االسالم و امیرعبداللهیان
بازدید رئیس مجلس از تمرین
تیم های اعزامی به المپیک ریو
بازدید وزیر امور خارجه از ارامگاه قوام نکرومه
دیدار مشاور امنیت ملی نخست وزیر پاکستان با سرلشکر باقری
خبرنامه
12
مثلث | شماره 279
عالمه حسن زاده املی
بر سر مزار همسرش
ورزشکاران شورا
در حاشیه جلسه هیات دولت
وزیر بهداشت در ورزش صبحگاهی
حلقه مردمی دور منزل شیخ قاسم
سخنرانیبیلکلینتون
درکمپین همسرش
تشییع پیکر مادر شهید صیاد شیرازی در حرم رضوی
دیدار دو مادر شهید پس از سال ها با فرزندان شان
مثلث | شماره 279
خبرنامه
13
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lبه نظر من بهتر است کل بودجه مملکت را به
وزیر محترم بهداشت بدهند تا دیگر صورتشان را
با سیلی سرخ نکنند و شرمنده قشر خاص و بسیار
محترم پزشکان نشوند.
lیادمــان نرود جبــران خســارات احمدی نژاد
توسط دکتر روحانی مانند کاشتن و پرورش درختی
در ته چاه است.
lپــول هواپیماهای نو قرار اســت بــه صورت
قسطی و از محل درامدخودشان بازپرداخت شود
و در حال حاضر این پول ها به جیب ایرالین های
امارات و قطر واریز می شود.
lمی خواستم به اقای احمدی نژاد یاداوری کنم
که شعارهای جنابعالی از یاد ما نرفته است .فقط
یک مورد را یــاداوری می کنم کــه در تبلیغاتتان
فرمودید پول نفت را سر سفره مردم می اورم ولی
متاســفانه نه تنها بوی نفت حتی گوجه فرنگی و
تخم مرغ را هم از روی سفره ها فراری دادید.
lجوایز یک مسابقه اشپزی در تلویزیون ،لوازم
خانگی بــا مارک خارجی اســت ،این بــا اقتصاد
مقاومتی تناقض ندارد؟
lچرا هیچ کس پیگیر انتشار گزارش تحقیق و
تفحص مجلس از بنیاد شهید نیست؟
lفراکسیون امید با انشعاب اقای جاللی عمال
دچار ضربه بزرگی شــده اســت .اما اقای جاللی
هم نباید فراموش کند کــه حتی حاضر نبود برای
انتخابات ثبت نام کند و امروز در جایگاه ریاســت
فراکسیون خود را قرار داده است.
lمی خواســتم به همــه دولتمــردان بگویم بد
نیست کمی هم به زندگی مردم توجه کنید و ببینید
چگونه زندگی می کنند.
lاگر اقای روحانی در زمان رکود جهانی اقتصاد
ســال 2008رئیس جمهــور بــود ،چقــدر بهانه
می اورد.
14
lرهبر معظم انقالب مجازات دریافت کنندگان
فیش های نجومی را خواســتار شــدند .بنابراین
قوه قضائیه باتوجه به فرمان رهبر معظم انقالب
باید بــا جدیــت و ســرعت بیشــتری بــه پرونده
دست اندازی به بیت المال رسیدگی کند.
مثلث | شماره 319
خبرنامه
lایا ســزاوار اســت که مغازه دارها تا می شنوند
کاالیی می خواهد گران شود ان را پنهان می کنند
تا گران تر بفروشند؟ از صبح برای یک کیلو شکر
تمام مغازه هــا را رفتم همه گفتنــد نداریم .چکار
کنیم؟
lبرنج ایرانی کیلویی 7500تومان سال گذشته
امسال 11هزار تومان به فروش می رسد .دولت
چگونه و بــا چه منطقــی اعالم می کنــد تورم به
9درصد رســیده اســت؟ البته اگر مــن هم مثل
دولتی ها حقوق نجومی می گرفتم همین حرف ها
را می زدم.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
استراتژیجدید
از همــان روزی که برخی از نویســندگان کیهان درباره
خطر ظهور دوباره جریان حامی مشــایی موسوم به انحرافی
هشــدارهایی را مطرح کردند ،کیهان و نویســندگانش مورد
حمله شــدید کانال ها و گروه های تلگرامــی احمدی نژادی
قرار گرفتند .با این حال روند تغییر رویــه احمدی نژادی ها با
سعید جلیلی از نگاه بسیاری دور نمانده است .انها در دو هفته
اخیر در کنار حمله به کیهان به طور عجیبی از ســعید جلیلی
تعریف کرده و ســاز رفاقت کــوک کرده اند .محمــد ایمانی
سرمقاله نویسکیهانکهاینروزهابه
سیبلاصلیحمالتجریانانحرافی
تبدیل شده است در صفحه شخصی
خودش نسبت به این موضوع هشدار
داده و ان را رفتــاری منافقانه خوانده
اســت .ایمانی می نویســد« :حلقه
انحرافی سایه دکتر ســعید جلیلی را
با تیــر می زنند .انها به ویــژه در حوزه
مقاومت و بیداری اســامی خالف
مشی حزب اللهی جلیلی عمل کردند
و دربــار دیکتاتورهــا را برحمایت از
بیداری اســامی ترجیــح دادند اما
ظرف هفته های اخیر برخی رسانه ها
وکانال هایاینجریانبهتواترازدکترجلیلیمطلبوتصویر
منتشــر می کنند تا امر را بر برخی نیروهای جوان حزب اللهی
مشتبهکنند.اینمشیاصالتامنافقانهاست.نوعیگندم نمایی
و جو فروشــی .شــبیه منافقینی که از اســام به مارکسیسم
التقاطی گرویده بودند اما به جای لنین و مارکس و اســتالین
تصویر امام خمینی (ره) را ســر دســت می گرفتند .جماعت
التقاطی مدعی مکتب ایرانی و بیداری انسانی و چفیه بینداز
بر شانه مجسمه کوروش! پیش از این بازی دوگانه مشابهی را
با امثال ایت الله مصباح یزدی راه انداختند و چون دستشان رو
شد از ناسزاگویی به ایشان و ترور شخصیت هم دریغ نکردند.
همچنیناستخط شکنانیماننداقایانحسینشریعتمداری
و صفار هرندی ».در همین رابطه سایت انتخاب نیز با انتشار
گزارشی نوشت که این موضوع استراتژی جدید و تعریف شده
از سوی اتاق های فکر احمدی نژادی ها برای هوادارانشان
است .به نوشته این سایت انها به عنوان یک دستورالعمل از
فعاالنمجازیخودخواسته انددرکنارحملهبهکیهانوتشدید
درگیری با نویسندگان این روزنامه ،باید طوری وا نمود کنند که
از سعید جلیلی حمایت می کنند .این گزارش افزوده بود اتاق
فکر احمدی نژاد به این جمع بندی رســیده اســت که جلیلی
توانسته همچنان با انتقاد به دولت و مذاکرات هسته ای خود
را در فضای سیاسی سرپا نگه دارد .از طرف دیگر او توانسته
ارتباطش را با بدنه هوادار تا حد زیادی حفظ کند .برخی از علما
در قم نیز از او حمایت خواهند کرد .با همین تحلیل دســتور
ســازمانی برای تیم هوادار احمدی نژاد این است که نباید با
جلیلی وارد رقابت زودهنگام شد.
در ادامه این مســائل عبدالرضا
داوری که مدتــی کانال تلگرامی اش
فعالیت چندانی نداشت بار دیگر فعال
شــد .داوری در نامــه ای بــه ایمانی
خواســتار مناظره با وی شد و نوشت:
«همکار ســابق کیهانــی! از انجاکه
جنابعالــی را فردی مومــن ،متخلق و
انقالبــی می شناســم و در عین حال
مواضع اخیرتــان در بازتولید گفتمان
جعلــی جریــان انحرافی علیــه دکتر
احمدی نــژاد را رفتــاری غیرایمانی،
غیر اخالقــی و غیرانقالبی و پر کننده
جدول دشمن می دانم ،از جنابعالی دعوت می کنم در نشستی
عمومی ،عیار ادعاها و اتهاماتتان علیــه دکتر احمدی نژاد و
دولتسابقرابهمحک«مناظره»بسنجیمتاروشناییمعرفت
بر سیاهی تهمت برتری یابد ».اما پاسخ ایمانی به درخواست
او مثبت نبود .محمد ایمانی در پاسخ داوری در کانال خودش
جوابیه ای منتشــر کرد که در ان امده بــود« :ارتباط ماجرا به
ایشــان را نمی فهمم.چپ و اصالح طلب ســابق حاال وکیل
مدافع احمدی نژاد شــده؟ان هنــگام که امثــال بنده حقیر
بر اســاس مبانی و اصول از احمدی نــژاد حمایت می کردیم
نمی دانم این برادر اصالح طلب کجا بود و نمی دانم ایشــان
چگونه از خبرگزاری ایرنا ناگهان به صندوق بازنشستگی مس
رفت .نمی دانم چرا وقتی باب برخی انتقادها باز می شود برخی
دوستاندمغنیمتشمارافتابیمی شوند؟پاسخپرسش های
امثال بنده یا هر عالقه مند دیگر به ارمان های انقالب را هم
باید اقای احمدی نژاد بدهنــد ».داوری چند بار دیگر نیز این
درخواست را تکرار کرد.
دیدار الریجانی
با ورزشکاران المپیکی
حاتمی کیا پرویز پرستویی را
مبدل به حاج قاسم کرد
بوئینگ و ایرباس منتظر
رئیس جمهور بعدی ایران هستند
خریدهواپیماهایمسافربریازهمانروزاولنیزبرای
دولت روحانی دردسرهایی را به همراه داشت .بسیاری بر این
باوربودندکهاساسانیازیبهخریدچنینهواپیماهایینیست.
اما دولت حرف خودش را می زد .بعد از مدتی که یک هواپیما
به عنوان نمونه تنها برای چند ساعت به تهران امد تا عکس
یادگاری بگیرد و برود ،حاال اعتراضات باال گرفته است .در
اینرابطهمهدیمحمدیتحلیلگرمسائلسیاسیدرصفحه
شــخصی خودش مطلبی نوشــت و ادعای تازه ای را مطرح
کرد .محمدی در مورد معامله با بوئینگ و ایرباس نوشــت:
«شرکت ها و دولت های غربی محاســبه در این باره را که چه
کســی رئیس جمهور اینده ایران خواهد بود اغــاز کرده اند.
اطالعات موجود نشــان می دهد ،به عنوان نمونه ،بوئینگ
و ایرباس بــه این دلیــل قراردادهای خود با ایــران را نهایی
نمی کنند که تردید دارند روحانی دوباره در ایران رئیس جمهور
شــود .جزئیات این موضــوع را دیروز ریک گالدســتون در
نیویورک تایمز نوشته است .گره زدن امنیت ملی به سیاست
داخلی و شخصی سازی مسائل سیاســت خارجی ،بیش از
هر زمان دیگری در طول تاریخ پس از انقالب ،منافع کشور
را گروگان گرفته اســت .همه این ها نشــان می دهد تصور
گشایش اقتصادی فوری در پســابرجام تا چه حد ساده دالنه
بودهوبرجام،ازهمانابتدا،شای دجزانکهجیبعده ایدالل
راپرکند،قرارنبودهبرایملتگشایشیبهارمغانبیاورد».
طلبان
نئواصالح
پیرو اسالف خود نیستند
روزنامه شرق نیز در گزارشــی با عنوان «رمزگشایی از پرونده بانک
دی» نوشــت« :تخلفات بانک دی یکی از بخش های مفصل گزارش
تحقیق وتفحص مجلس نهم از بنیاد شــهید بود ».شــرق پیش از این
در گزارشــی ،برخی از ناگفته های این تحقیق وتفحــص مانند پرداخت
تســهیالت ٥٠٠میلیاردریالی به شــرکت «ا.گ » کــه پنج برابر بیش از
سقف مجاز اعتباری این شرکت بوده و بدون ضمانت الزم پرداخت شده
و برنگشــته؛ پرداخت اعتبارات ٢٠٠میلیاردریالی به شرکت اهن و فوالد
«ل» باز هم بدون اخذ ضمانت الزم و بدون بازگشــت پول ،تســهیالت
١٠میلیاردتومانی شــرکت«ر.د.گ» ،تســهیالت ٢٠میلیاردتومانی شــرکت «گ.الف» که در ان ضمائمی از جعل مهر و
امضا نیز وجود دارد؛ تسهیالت ٢٠میلیاردتومانی شرکت ســرمایه گذاری «ت.ا.م» که در ان موضوع «تبانی منجر به ضرر و
زیان سهام داران و مشتریان بانک» نیز مطرح است؛ تسهیالت ٢٠میلیاردتومانی شــرکت بازرگانی «م.م.ک» ،تسهیالت
٢٧میلیاردتومانی شرکت «ع.م.گ» ،تسهیالت ١٠میلیاردتومانی شرکت «پ.ز» در زمینه مجتمع های خدماتی و رفاهی،
ن را منتشر
تسهیالت٢٠میلیاردی شرکت لیزینگ «ش» و تخلفات در افزایش تسهیالت سایپا از ٣٠میلیارد به ٦٠میلیارد توما
ن وجود ســازمان فرهنگی و ســیاحتی کوثر که این نوع تخلفات در پرونده ان وجود دارد ،یکی از مختصرترین
کرده بود .با ای
بخش های گزارش تحقیق وتفحص بنیاد شهید را به خود اختصاص داده و همچنان بانک دی به همراه زیرمجموعه هایش،
در کنار سازمان اقتصادی کوثر و هلدینگ های زیرمجموعه ان ،رکورد دار تخلفات در گزارش تحقیق وتفحص مجلس نهم از
بنیادشهید هستند .
ماستمالیبرخطاهایپزشکی
روزنامه جوان نیز در گزارشــی با تیتر «خط ماســتمالی بر خطاهای
پزشــکی!» ضمن اشــاره به انچــه باید دربــاره حقــوق بیمــاران بدانیم
می نویسد «:می گویند خطای پزشکی بخشــی از پزشکی است ولی وقتی
اینخطامستقیمباجانانسانمرتبطاستایابازهمبایدبههمینسادگیاز
کنارش گذشت؟ مگر پزشک و پرستار قسم نمی خورند که در جریان درمان
بیماران هیچ گونه کوتاهی و مباالتی نداشــته باشــند ،پس چرا وقتی پای
درد دل بیماران می نشینیم از عدم توجه و رسیدگی به انها گله دارند و حتی در
یکموردتنهابهدلیلخراببودناسانسور،بیماررابهبخشمربوطهانتقال
نمی دهند تا مداوای الزم روی او انجام شود و بیمار بعد از چند ساعت جلوی چشمان همراهانش فوت می کند .در طول سال چه
تعداد بیمار بر اثر خطای پزشکی جان خود را از دست می دهند؟ حتما پیش امده شما هم هنگامی که برای انجام عمل جراحی
یکیازبستگاندرجهیکخودبهبیمارستانمراجعهکرده ایدبرگه ایراجلویشماگذاشته اندتابه عنوانهمراهبیمارباامضایان
برگه رضایت خود را برای این عمل جراحی اعالم کنید .امضایی که همه موارد را به گردن بیمار می اندازد و به عبارتی تمام راه ها را
برایشکایتازپزشکوکادرپزشکیرویشمامی بندداماباتماماینصحبت هابایدبدانیمکهقانونیوجودداردتاپزشکیاکادر
پزشکیخاطیرابهپایمیزمحاکمهبکشاندولیدرابتدابایدبدانیماینقوانینچیست.شنیده هاحاکیاستکهاینرضایتنامه ها
از بیماران خارجی که برای درمان به کشور ما می ایند گرفته نمی شود ،یعنی انها زیر بار امضای چنین رضایتنامه ای که هر حقی
را از انها سلب می کند نمی روند .با این بیماران مطابق قانون پزشکی بین المللی رفتار می شود و پرسش اخر اینکه قانون پزشکی
بین المللی چگونه است که بیماران خارجی به علت تمایز این قانون با قانون کشور ما زیر بار امضای رضایتنامه ها نمی روند؟ »
علت مرگ مسعود رجوی
مثلث | شماره 319
محمدکاظم انبارلویی در ســرمقاله روزنامه رســالت درباره سالگرد
عملیات مرصاد و بسته شــدن طومار فرقه رجوی به گذشته جنایتبار این
فرقه اشاره کرد و درباره علت مرگ مسعود رجوی و اینده این گروه نوشت:
«نشست اخیر منافقین در پاریس یک رونمایی از فعالیت جدید منافقین
بود .منافقین امروز همچنان در اســتخدام پنتاگون و ســیا هستند که به
اجاره نشینی رژیم ســعودی رفتند .جیره جنگی و غذایی منافقین تا دیروز
به عهده صدام بود ،امروز سعودی ها ان را قبول کردند .سعودی ها مرگ
رجوی را در نشست پاریس اعالم کردند .معلوم شد رجوی 7سال پیش به دلیل افراط در مسائل جنسی ،ایدز گرفته و مرده است
و خبری از او نیست .فرقه را به یک زن روسیاه سپرده است که کار اصلی او تدارک و تنظیم برنامه حرمسرای مسعود رجوی بود».
به اعتقاد این روزنامه نگار غرب می خواهد یک بار دیگر از این افراد استفاده کند 28« :سال است از شکست منافقین در عملیات
مرصادمی گذرد.کادرهایترورانهاپیروفرتوتشده اندواغلبانهادرمرصادبهجهنمرفتند،اماامریکایی هاوسعودی هاامروز
انتظار دارند ماشه ترور و عملیات تروریستی را با انگشت منافقین در ایران بچکانند .باید دید نسل جدید منافقین که در خارج از
کشور در عراق و اروپا و امریکا سال ها در عیش و نوش و فساد اخالقی غوطه ورند قادر به چکاندن ماشه ترور هستند؟ منافقین
حال عملیات ندارند ،ترجیح می دهند در رخنه ،نفوذ و جاسوسی خدمات خود را استمرار ببخشند ،اما امریکایی ها و سعودی ها
می گویند فصل ،فصل ترور و تروریسم است .باید دید پاسخ منافقین و استعداد انان در پذیرش این درخواست چیست؟ از نظر
ملت ایران ،منافقین مرده اند ولو اینکه بتوانند صدایی از خود به کمک سعودی ها و امریکایی ها دراورند .تاریخ معاصر ،انقراض
انهارادرمرصادثبتکردهاست.جماعتیکهازاینفرقهمانده اندیکجماعتخوش نشینشهوت پرستهستندکهتنهاهزینه
برای اربابانشان دارند و درامد انها برای امریکا و سعودی ها جز رسوایی نیست».
خبرنامه
عبدالله گنجــی در کانال تلگرامــی اش درباره ائتالف
روحانــی و اصالح طلبــان اظهارنظری داشــت .بحث عبور
اصالح طلبان از روحانــی یا دور زدن اصالح طلبان توســط
روحانی ایــن روزها در فضای مجــازی و کانال ها و صفحات
اصالح طلبان به شدت پیگری می شود .مدیرمسئول روزنامه
جوان در این باره می نویســد« :تشــکیل فراکســیون جدید
در مجلس از دل فراکســیون امید؛ به شــدت پدر ســاالران
اصالح طلب را به هم ریخته است به صورتی که از عرب سرخی
گرفته تا تاج زاده بر عدم عبــور از روحانی تاکید دارند .به نظر
می رسد روحانی با گردش مالیم به راست یا تظاهر به گردش،
ریســمان نیم بند اتصال تجدید نظر طلبان به نظام را متزلزل
کرده اســت و این جماعت که هنوز موفق به اعتمادسازی در
نظامنشده اندبه شدتنگرانهستند.عدمانسجامفراکسیون
امید در مجلس تعجب جریان اصالاحات را برانگیخته است
تا جایی که از «مدیریت بیرونی» و «کم تجربگی» یا «دفن
اخالق» نام می برند .صادقی نماینده تهران علت تشــکیل
فراکسیون جدید را ترس این جماعت از رد صالحیت در اینده
می داند .اما بنده معتقدم اشــتباهات ساختار شکنانه اسالف
از یک سو و توقع پدرســاالران از نئو اصالح طلبان برای قرار
گرفتن در ریل سابق باعث شده است نمایندگان اصالح طلب
مجلس فعلی اینطور خود را بنمایانند که پیرو اسالف نیستند و
به خدمت در چار چوب نظام فکر می کنند .علت شکل گیری
فراکسیون جدید را باید در این فضا جست وجو کرد.
رمزگشایی از تخلف بانک دی
بررسی رسانه ای هفته
15
مار در استین
گفتارها
هرچه به جلو پیش می رویم کشورهای اروپایی که با ب ه وجوداوردن داعش نقش
جدی در بی ثباتی خاورمیانه داشتند ،خود نیز در معرض تهدیدها قرار می گیرند .در
مجموعاینتحوالتنشانمی دهدکهاروپایی هابیشترموردتهدیدهایامنیتیتوسط
تکفیری هاقرارمی گیرند .با اینحالمتاسفانهدولت هایاروپاییهمچنانبه دنبالاین
هستندکهباتشدیدتدابیرامنیتیوکنترلبیشتراتباعخودازسفرانهابهخاورمیانهو
شمالافریقاجلوگیریکنند.
گرگ هایتنها
داعشدراروپا ازچهکسانیعضو گیریمی کند؟
علیرضا شیخ عطار
قائم مقام اسبق وزارت امور خارجه
و سفیر سابق ایران در المان
گفتارها
16
مثلث | شماره 319
1
عملیات های داعش در کشورهای اروپایی ،این روزها
بیش از هرچیز ضرورت بررسی ریشه های شکل گیری این
گروه را نمایان کرده اســت .شکل گیری گروهی که برخی
ان را پروژه مهندسی شده قدرت های سلطه و سازمان های
اطالعاتی بزرگ با هدف اختالف افکنی میان مســلمانان
می دانند که یک نتیجه ان کاهش خطر امنیتی علیه بقای
رژیم صهیونیستی است .دلیل این امر نیز معطوف کردن
ذهن مسلمانان از مشکل فلســطین به ماجراجویی هایی
مانند انچه داعش در منطقه و حتی اروپــا انجام می دهد،
است .این اما همه ماجرا نیست؛ در کنار همه این ها باید از
جذب نیروی داعش در کشورهای مختلف یاد کرد که بدون
وجود بسترهای الزم امکانپذیر نبود .این گروه تالش خود را
برای جذب نیروهایش از میان جوان هایی متمرکز کرد که
از منظر اجتماعی با سرکوب روبه رو شده اند به ویژه جوانان
مســلمانی که در جوامع دیکتاتــوری و تحت تبعیض های
شــدید اقتصادی و اجتماعی زندگی می کننــد؛ جوانانی از
شمال افریقا ،عربســتان یا برخی کشــورهای خاورمیانه.
جامعه هدف داعش برای جذب نیرو به این کشورها محدود
نماند؛ این گروه کشــورهای اروپایی را نیز برای جذب نیرو
مورد توجه قرار داد؛ انجا که برخی مسلمانان ساکن اروپا به
ویژه نسل دوم و سوم مهاجران مسلمان و اعراب در شرایط
تبعیض و تحقیر توســط ســاکنان غربی این ســرزمین ها
زندگی می کنند به این گروه پیوســتند که تعداد بسیاری از
انها را مسلمانان فرانسه و در وهله بعد مهاجران در انگلیس
و المان تشــکیل می دهند .انچه می توان از ان به عنوان
مهمترین روش عضوگیری داعشــی ها یاد کرد استفاده از
فضای سایبری است .خروج رسانه ها از انحصار گروه های
رســانه ای و قدرت های سیاســی و اقتصــادی و پیدایش
فضای سایبری سبب شده تا افراد با کمترین هزینه محتوای
مد نظر خود را در شبکه های مختلف اجتماعی منتشر کرده
و مخاطبانی از سراسر دنیا بیا بند .این امر دسترسی داعش
را بــرای یافتن افرادی بــا گرایش های رادیکال تســهیل
کرده است.
با این همه ،این پرســش بــه ذهن متبادر می شــود
که چرا داعشی ها بیشــترین جذب نیرو را از کشور فرانسه
داشتند و اکنون نیز فرانسه را به عنوان یکی از اصلی ترین
اهداف حمالت خود در نظرگرفتند؟ در این باره باید به اصول
رفتار فرانســه با اتباع کشــورهایی که در گذشته به عنوان
مستعمره ان کشور بودند و به فرانسه مهاجرت کردند اشاره
کرد؛ اتباعــی از کشــورهای الجزایر ،مراکــش و تونس.
فرانســوی ها حتی در دوره اســتعمار هم رفتاری خشن تر
نسبت به کشورهایی چون انگلستان یا سایر استعمارگران
داشــتند .نمونه ان را به خوبی می توان در الجزایر یافت.
شاید بتوان فرانسه را تنها کشوری معرفی کرد که مهاجرین
از مستعمرات ،به صورت حاشیه نشینی در اطراف پاریس
و شهرهای بزرگ ان سکنی گزیده و در طول سالیان اخیر
نیز بارها بحران ها و شــورش های اجتماعــی را افریدند.
این حالتی اســت که می توان از ان به عنــوان انبار باروت
انفجارهــای اجتماعی یاد کــرد؛ موضوعی کــه در دیگر
کشورهای مهاجرپذیری نظیر المان کمتر دیده می شود.
شاید دلیل این امر ان است که ترک ها بیشترین مهاجران
المان را تشــکیل می دهنــد و ماهیت فرهنگــی متفاوتی
نســبت به ســایر اقوام دارند و به دنبال گروه های رادیکال
مســلح نیســتند .به همین دلیل اســت که اتباع مسلمان
المان کمترین تعداد نیروهای اروپایی داعش را تشــکیل
می دهند و این تعداد کم نیز اکثــرا به عرب تبارهای المان
اختصاص دارد.
با این همه از سوی دیگر حضور نظامی و خشن فرانسه
در کشورهای فرانکوفون حتی پس از استقالل انها نیز قابل
ذکر است؛ موضوعی که باز هم متفاوت از سایر کشورهای
اروپایی است .برخوردهای تبعیض و تحقیرامیز فرانسه با
مسلمانان مهاجر موجب احســاس تاریکی اتیه و داشتن
اینده ای نامشخص در بین انها شده است بنابراین فرانسه
در زمره کشــورهایی قرار می گیرد که بیشــترین اعضای
داعش از انجا به این گروه تروریســتی پیوســته اند .اینها
همه سبب می شود جریانات اســامی به گونه ای دیگر به
فرانسه بنگرند.
نکته انجاست که افراد جذب شده به داعش از اروپا،
در راســتای پروژه مهندســی شــده قدرت های سلطه که
پیش تر به ان اشاره شد ،تســهیالتی را در اختیار داشته و
دارند که از سوی همین قدرت ها برای انه ا فراهم می شود.
برای مثال می توان از کشور ترکیه یاد کرد که ورود جوانان
پیوســته به داعش به ان ،به عنوان کانال عبور به سوریه با
وجود سرویس های اطالعاتی و انتظامی قوی این کشور،
به اسانی میسر بود.
پس از فرانسه ،مسلمانان پاکســتانی تبار انگلستان
عاقبت سیاست کج دار و مریز
کشورهای اروپایی باید ریشه تروریسم را خشک کنند
عبدالرضا فرجی راد
2
سفیر سابق ایران در نروژ
مثلث | شماره 319
حمالت گروه های تروریستی در فرانسه در کشورهای
اروپایی در حال افزایش است .هرچند حمالتی از این دست
در کشورهای دیگر اروپایی از جمله بلژیک نیز رخ داده اما
یک سوال جدی در این میان مطرح است ،اینکه چرا تعداد
حمالتی از این دست در فرانســه بیش از کشورهای دیگر
صورت می گیرد .عوامل موثر در این زمینه متعدد هســتند
اما جدی ترین عامل جمعیت زیاد مهاجران عربی اروپا در
فرانسه اســت .در المان یا اتریش بیشــتر مهاجران کرد و
ترک یا از اسیای مرکزی هستند و اعراب در المان به نسبت
فرانســه حضور بســیار محدودتری دارند ،مضاف برانکه
المان چندان سیاست های فعالی را در خاورمیانه پیگیری
نمی کند .بنابراین به دلیل حضور اعراب در فرانسه ،داعش
راحت تر می تواند اقدامات تروریســتی خود را انجام دهد.
از طرف دیگر فرانســه نقش پررنگ تری به نســبت المان
یا ســایر کشــورهای اروپایی در ائتالف ضدداعش داشته
و رســانه های این کشــور پیش از حمالت تروریستی خبر
از اعزام یک ناو را به منطقه تحت عنــوان مبارزه با داعش
داده بودند.
در حقیقت فرانســه در عملیات های نظامی در عراق
و ســوریه حضور دارد .بــا این حــال گفته شــده از حدود
1300عملیات نظامی که فرانســوی ها در عراق و سوریه
با عنوان مبارزه با داعش انجام داده انــد ،تنها کمتر از 10
عملیات ان در ســوریه بوده و حجم بیشــتری از اقدامات
نظامی فرانسه متمرکز بر عراق بوده است .این بدان خاطر
است که هرچند غرب و فرانسه شعار مبارزه با داعش را دنبال
می کردند و در عــراق عملیات هایی انجــام می دادند ،اما
همین دولت ها به دلیل مخالفت با بشار اسد رغبت بیشتری
به پیشروی داعش در سوریه برای تضعیف بشار اسد دارند،
بنابراین فرانسه در سوریه عملیات گسترده ای علیه داعش
تا کنون انجام نداده اســت .از این رو اقدامات تروریستی
اخیر در فرانسه نوعی پیام سیاسی برای کشورهای اروپایی
و به ویژه فرانســه اســت .موضوع اصلی این است که باید
ریشه داعش را شناخت و کشــورهای اروپایی باید به دنبال
این سوال باشند که داعش 12لشکر با بهترین سالح های
جنگی را از کجا می اورد؟ راهکار از بین رفتن داعش خارج
از سوریه ،عراق و عربستان است .ریشه این تروریست ها
در خارج از این کشــورها باید خشــکیده شــود .ریشه این
تروریست ها انجا اســت که برای انها فکر می کنند و منابع
مالــی و نظامی بــرای انها ارســال می کنند و تــا زمانی که
کشــورهای اروپایــی منافع اقتصــادی خود را بــه امنیت
شهروندانشــان ترجیح می دهند انتظار وقــوع این حواث
می رود .بنابراین باید پذیرفت کشــورهایی هســتند که به
داعش کمک می کنند و اروپایی ها نیز امادگی ندارند که از
منافع مادی چند صد میلیاردی خود بگذرند و این کشورها را
رها کنند .براین اساس کشورهای غربی در این زمینه کامال
مسئول هستند و خود غربی ها هم از این مساله اگاه هستند،
چــون از ابتدا هــم غربی ها و هــم برخی اعــراب با هدف
کنارزدن دولت بشار اسد از این گروه های تروریستی حمایت
کردند .این موضوع هم به دلیل منافعی است که غرب در
کشورهای حاشیه نشین خلیج فارس دارد و امنیت مردم خود
را فدای بقای دولت های پادشــاهی و شیوخ کرده است.
پس راه حل مبارزه با تروریســم؛ تغییر ســاختار دولت های
تروریست پرور است .غرب باید نقش حکومت های جنوبی
خلیج فارس را در تشکیل ،سازماندهی و حمایت از گروه های
تروریســتی در منطقه به اطــاع افکار عمومی برســاند و
حمایت خود را به جای دولت هایی که تجهیزات و امکانات
و ماشین االت پیشــرفته را در اختیار گروه های تروریستی
قرار می دهند ،متوجه مبارزه واقعی با منشا تروریست کند.
در اروپای شــمالی بعد از فروپاشــی اتحــاد جماهیر
شوروی ،گروه های متعلق به جریان نئونازیسم دوباره جان
دیگری گرفتند و شاید بهتر باشد بگوییم که این روند حدود
دو دهه است که شروع شــده اما نمی خواهیم بگوییم این
اقدام ها منتسب به انهاست ،بلکه تفکر جریان نئونازیسم
در شمال اروپا در کشــورهای نوردیک اسکاندیناوی مانند
سوئد ،نروژ و دانمارک بیشتر مشهود است و در المان بیش
از دیگر کشــورهای اروپایی اســت و اینهــا از المان تاثیر
گفتارها
بیشــترین تعداد اروپاییان پیوســته به داعش را در اختیار
دارند و اتباع مســلمان المان کمترین تعداد اروپایی های
داعشــی را به خود اختصاص داده انــد .در همه اعضای
داعش کــه از اروپا به این گروه پیوســته اند وجود دو نقطه
اشتراک مشهود است؛ این افراد یا در کشورهای خود دچار
دیکتاتوری و ســرکوب بوده اند یا در کشورهای اروپایی که
به ان مهاجرت کردند با تبعیض و تحقیــر روبه رو بوده اند.
بیکاری ،ارتزاق از مســتمری پناهندگی ،شغل های سطح
پایین و حتی محروم ماندن از تحصیل ازجمله تبعیض هایی
است که در کشورهای اروپایی برای مهاجران مسلمان روا
داشته می شــود و عقده هایی را شــکل می دهد که در این
افراد به شکل پیوســتن به گروه های رادیکال و تروریستی
بروز می یابد .بر این اســاس پیوستن بسیاری از مسلمانان
جوان جهان به به نیروهــای داعش به دلیل تبعیض هایی
که کشورهایشان بر انان روا داشته اند قابل کتمان نیست .از
یک سو تامین منابع مالی نیروها و از سوی دیگر وعده های
ایدئولوژیــک و اخروی می تواند مشــوق های خوبی برای
نیروگیری داعش به حساب بیاید.
با این همه و بر اســاس انچه گفته شــد ،فرانســه از
این منظر اسیب پذیرترین کشــور اروپایی است هرچند که
احتمال چنین اسیب هایی در سایر کشورهایی اروپایی نیز
بر اساس انچه در ماه های اخیر شاهد بودیم وجود دارد ،چه
انکه این اســیب پذیری عالوه بر اتباع پیوسته به داعش،
به خالءهای امنیتی نیز بازمی گــردد .مصاحبه اخیر خانم
ســاندرا مســئول کنترل دوربین های پلیس شهر نیس در
مورد تحت فشــار قرارگرفتن از ســوی رئیس پلیس نیس
برای کتمان عدم حضور کافی پلیس در محل حادثه نیس
شاهد قوی بر این مدعا است .این همان موضوعی است که
درباره چرایی پیشگیری نشدن از عملیات های تروریستی
در کشــورهای اروپایی مطرح می شــود ،چه انکه بهترین
مقابله با عملیات های اینگونه ،اقدامات اطالعاتی است.
دلیل دیگری که بر ناموفق بودن در مقابله با عملیات های
تروریستی داعش مترتب است ،در این نکته نهفته که این
سازمان های اطالعاتی در برهه ای گروه های تروریستی در
خاورمیانه را امداد و تجهیز می کردند و حاال با قدرت یافتن
این گروه ها ،از دســترس کنترل ســازمان های اطالعاتی
خارج شــده و به تهدیدی علیه کشــورهای اروپایی تبدیل
شده اند.
از ســوی دیگــر ،یکــی از تاثیــرات عملیات هــای
تروریســتی داعــش را می توان بــر رفتارهای سیاســی و
اجتماعــی برخــی گروه ها در کشــورهای اروپایــی درباره
مهاجران بررســی کرد؛ گروه های راست گرای افراطی که
در سراسر اروپا حضور دارند مهاجران را علیه منافع ملی خود
می دانند و اقدامات خشونت بار برخی گروه های تروریستی
که منجــر به برهم خــوردن امنیت در کشــورهای اروپایی
می شــود را گواهی بر این مدعا می خوانند .انها خواســتار
انند که از ورود مهاجران به کشــورهای اروپایی جلوگیری
شــود .این گروه ها به دلیل انچه ناتوانــی دولت در انجام
این کار می خواننــد ،خود را موظف بــه اقداماتی می دانند
که با خشونت به ترس و ارعاب مهاجران برای ورود به اروپا
بینجامد .در سال های اخیر نیز شاهد ان بوده ایم که احزاب
راست گرای افراطی با چنین عقایدی در اروپا رشد زیادی
داشته اند که از ان میان می توان به رشــد احزاب اینگونه
در کشور هلند اشاره کرد که توانســته اند کرسی های قابل
توجهی از پارلمــان را به دســت اورده و وارد ائتالف دولت
شوند .با این حال توجه به این نکته ضرورری است که رشد
گروه ها و احزاب راست افراطی در کشــورهای اروپایی به
این معنا نیست که اروپا به ســرعت به سمت فراگیر شدن
و قدرت گیری این گروه ها پیش می رود ،چراکه اروپاییان
کماکان خاطرات پیش از جنگ جهانی دوم را به یاد دارند و
تسلط این گروه ها بر اروپا به نظر ناممکن است.
17
گفتارها
18
مثلث | شماره 319
گفتارها
می پذیرند .مســیر حرکت این گروه ها روز به روز به ســمت
اروپای شرقی مانند لهستان ،مجارستان ،جمهوری چک و
بالکان کشیده می شود و در واقع قدرتشان بیشتر می شود و
نگرانی کشورهای اروپایی به ویژه المان و اتریش ،در اوج
گرفتن این گروه ها کامال حس می شود.
از یک طــرف تفکری در حال شــکل گرفتن اســت
که تا حدی ریشــه در تاریخ اروپا و جنگ های جهانی دارد
و مقداری هم با مهاجرت های افــراد از قاره های مختلف
به خصوص خاورمیانه به اروپا صــورت می گیرد و افزایش
ایــن مهاجرت ها و چنــد رنگ بــودن مــردم در خیابان ها
تعصباتی را ایجاد کرده که نگران این هســتند که فرهنگ
و نمادهای اروپایی تغییر کند و تضعیف شــود به طوری که
در این کش و قوس ،یعنی رشــد مهاجرت و رشد این تفکر
در اروپا ،می بینید که یک گروهک تروریستی مانند داعش
شکل می گیرد که این گروه در واقع تفکری را ترویج می دهد
که این تفکر از نگاه اروپایی ها به ویژه افرادی که تفکرات
نژاد پرستانه دارند ،بسیار خصمانه به نظر می رسد و احساس
می کنند که تهدیدهایی به طور مستمر از جانب داعش برای
انها وجود دارد.
اروپایی ها به ویژه گروه های نژادپرست بر این باورند
که باید عکس العملــی در مواجهه و مقابلــه با تهدیدهای
داعش در اروپا انجام بدهند بنابراین تهدیدات و اقدام های
داعش با بریدن ســر اروپایی ها ،گردن زدن انها و نمایش
دادن تصاویر و فیلم های انها در فضای مجازی و رسانه ها
و با خوانــدن ایاتی از قران و به اســم دین اســام صورت
می گیرد و از ان طرف می بینیــد که این گروه های اروپایی
متعصب هیچ اشنایی با اسالم و ایات قران ندارند و باورشان
این است که اسالم چنین فرهنگی ر ا ترویج می دهد و اینها
در درجه اول یک نگرش منفی به دینی غیر از دین خود پیدا
می کنند و سپس می خواهند به مقابله با ان برخیزند که قبل
ا ز ظهور داعش زمینه های ان فراهم بود.
برمبنای اخباری که تا کنون منتشر شده به جز مواردی
که در رابطه با گســترش عملیات نظامی ضد داعش گفته
شــده ،صحبت خاص و مهمی در رابطه بــا روابط خارجی
فرانسه یا سیاست خارجی این کشــور با کشورهای منطقه
در خاورمیانه پس از حوادث این کشور دنبال نشده است.
چون قراردادهــای چند صدمیلیــاردی فرانســه و غرب با
کشورهای جنوبی خلیج فارس همچنان پابرجا و حتی روبه
گسترش است .همچنین هدف غرب و برخی اعراب حذف
دولت بشار اسد در سوریه اســت .بنابراین به نظر نمی رسد
که غرب و به ویژه فرانســه چندان در سیاست های خود در
قبال خاورمیانه و رابطه خود با شیخ نشــینان خلیج فارس و
همچنین مساله ســوریه به دنبال تغییرات اساسی و درک
واقعیت های موجود باشد.
در هر صورت باید یاداور شــد که با افزایش حمالت
تروریستی در فرانسه جناح دست راست در این کشور تقویت
شده و حزب دست راستی فرانسه به احتمال زیاد می تواند
طرفداران بیشــتری را به خود جذب کند .هر چند افزایش
حمالت تروریستی در کشورهای اروپایی اثر دومینویی بر
تقو یت احزاب افراطی در دیگر کشورها را نیز دارد.
در این میان ،تاثیر حمالت تروریســتی بر همگرایی
میان کشــورهای اروپایی نیز مطرح اســت ؛ امری که باز
هم بــه وقایعی کــه در اینده رخ می دهد وابســته اســت.
برای کشــورهای اروپایی ،به خصوص فرانســه ،المان،
بلژیک و هلند کــه خود را از بانیان اتحادیــه اروپا می دانند
و بــرای حفــظ همگرایــی میــان کشــورهای اروپایــی
تالش هــای زیادی صــورت گرفته ،حمالت تروریســتی
داعش بسیار ســنگین بوده و خواهد بود ،تصور می کنم از
این پس کشــورهای اروپایی باالخص چهار کشــور فوق
برای حفظ ایــن همگرایی و حتی تشــدید ان برنامه هایی
را ارائه دهند.
نفوذ داعش را باید در ویژگی های جمعیتی و اجتماعی فرانسه جستجو کرد
جهانی شدنتروریسم
مرتضی مکی
کارشناس مسائل اروپا
3
پس از کشتار مسلحانه در پاریس ،فرانسه بار دیگر
شاهد عملیات تروریستی در سواحل شهر نیس خود بود.
تکرار حوادث تروریستی در فرانسه گوشزدی به کشورهای
اروپایی مبنی بر این است که تروریســم مرز نمی شناسد.
تحوالت خاورمیانه در طول چهار ســال گذشــته نشــان
داده که مفهــوم امنیت و تهدید به صــورت بنیادین تغییر
کرده اســت .دولت های اروپایی قبال تصور می کردند که
درگیری های به راه افتاده در کشــورهایی مانند ســوریه،
عراق و لیبی به گونه ای اســت که موجی از اتباع عرب تبار
مقیم اروپا راهی این کشورها می شوند و این مساله به نوعی
می تواند فاز مثبتی برای اروپا به همراه داشته باشد و بدین
شکل اروپا می تواند خود را از نیروهای افراط گرا برهاند که
این یک تصور سطحی و بیهود ه بود.
اتفاقــات اخیر عمال نشــان داده اســت کــه دیگر
تهدیدهای تروریســتی مرز نمی شناســد و تنها محدود به
کشــورهای خاورمیانه و شــمال افریقا نیســت .هرچه به
جلو پیش می رویم کشــورهای اروپایی که نقش جدی در
بی ثباتی خاورمیانه داشتند خود نیز در معرض این تهدیدها
قرار می گیرند .در مجموع این تحوالت نشان می دهد که
اروپایی ها بیشتر مورد تهدیدهای امنیتی توسط تکفیری ها
قرار می گیرند .متاســفانه دولت هــای اروپایی همچنان
به دنبال این هســتند که با تشــدید تدابیر امنیتی و کنترل
بیشتر اتباع خود از ســفر انها به خاورمیانه و شمال افریقا
جلوگیری کنند .اگرچه ممکن اســت در کوتــاه مدت این
اقدامات به نوعی تهدیدات را کاهش دهد اما در بلندمدت
تاثیر چندانی برای رفع چنین تهدیدهایی نخواهد داشت.
در ایــن میــان فرانســه بیشــترین اســیب را از
تروریسمی که در حال جهانی شدن است می بیند که این
موضوع به ویژگی های فرانســه از نظــر تاریخی و ترکیب
جمعیتی باز می گردد .فرانسه پرشــمارترین اقلیت مهاجر
در اروپــا را دارد .هفت میلیون مهاجــر دارد که 10درصد
جمعیت این کشور را تشــکیل می دهند .بخش عمده این
مهاجران از کشورهای شــمال افریقا و مستعمرات سابق
فرانسه است .بنابراین دلیل اینکه بیشترین تعداد حمالت
تروریســتی در فرانســه صورت می گیرد نیز از انجا نشات
می گیرد که فرانسه بیشــترین جمعیت مسلمان را در اروپا
دارد .به دلیل شــرایط نامناســب مهاجران در این کشور،
تبعیض هایی که در امور مختلــف به خصوص در ارتباط با
مهاجران صورت می گیرد ،شــاهد افزایش شــکاف های
قومی ،نــژادی ،فرهنگــی و در کل اجتماعی و اقتصادی
گفتارها
مثلث | شماره 319
حوادث تروریستی فرانسه
ریشه های داخلی دارد
گفتارها
در این کشــور هســتیم .به دلیل تبعیض هایی که صورت
می گیــرد این اقلیت ها در کلونی هایی ســاکن می شــوند
که موجب جدایــی میان مهاجــران با دیگر شــهروندان
فرانسوی می شود که این موضوع زمینه های بروز پیوستن
این افراد به گروه های تروریستی را ایجاد می کند .از انجا
که حدود ده درصد جمعیت اروپا مسلمان هستند بنابراین
خطر بروز چنین حوادثی در دیگر کشورها نیز وجود دارد.
به خصوص انکه حوادث تروریســتی در چند ســال اخیر
تنها در فرانســه صورت نگرفته ،بلکه در بلژیک نیز چنین
حوادثی به وقوع پیوست .در این شرایط کشورهای دیگر
نیز در اروپا به لحاظ نفوذ تروریست ها اسیب پذیر هستند و
در این میان می توان به کشورهایی چون بلژیک و المان
اشــاره کرد که شــکاف های عمیق قومی و نژادی در انها
وجود دارد بنابراین انها نیز باید اقدامات امنیتی بســیاری
را مدنظر قرار دهند تا شاهد چنین حوادثی نباشند .این در
حالی است که در کشورهایی چون انگلیس ،سوئد و هلند
نیز که اقلیت های بی شمار مهاجر وجود دارند اما تبعیضات
ی و نژادی بسیار کم رنگ است ،کمتر شاهد بروز چنین
قوم
حوادثی هستیم.
یک نکته حائز اهمیت دیگر اینکه البی صهیونیست
بیشــترین نفوذ را در میان کشــورهای اروپایی در فرانسه
دارد .ایــن البی نقش جــدی در ترویج اسالم هراســی در
اروپا ایفا می کنــد که این موضــوع نیز به عنــوان عاملی
جدی در بروز حوادث تروریســتی مطرح است .احساس
نابرابری انگیزه چنین حمالت تروریستی را ایجاد می کند و
دستگاه های امنیتی نمی توانند چنین اتفاقاتی را پیش بینی
کنند زیرا نوع تهدیداتی که در اروپــا رخ می دهد متفاوت
اســت .یک فرد در یک کامیون خالی به کشــتار جمعیت
وســیعی می پردازد .بنابراین چون نوع حمــات در حال
تغییر است دســتگاه های امنیتی به سادگی نمی توانند به
پیشگیری در این زمینه بپردازند .از سوی دیگر ویژگی های
حمالت تروریســتی در حال تغییر اســت ،دســتگاه های
امنیتی نیز نمی توانند با تشدید فضای امنیتی از بروز چنین
حوادثی جلوگیری کنند.
با این وجود ،حمالت تروریستی حوادث در فرانسه
این نظریه را تائید می کند کــه بی توجهی به رفتن هزاران
تن از شــهروندان اروپایی به ســوریه و عراق برای ملحق
شدن به گروه های تروریستی و تکفیری ،می تواند خطرات
بالقوه ای برای جوامع غربی نیز داشته باشد.
از سوی دیگر ،فرانسه در چند سال اخیر نقش پر رنگی
در شکل گیری و تقویت گروه های تروریستی به خصوص
داعش در سوریه و عراق داشته اســت .از انجا که پس از
حوادث پاریس فضای احساسی و نگرانی بر فرانسه سایه
انداخته است ،بنابراین توجه رســانه ها و محافل سیاسی
جهان بــه رویدادهای فرانســه جلب می شــود .موجی از
محکومیت این اقدام توسط اکثر شخصیت های سیاسی
جهان به خصوص کشورهای اســامی به فرانسه ارسال
شد وهمین موضوع موجب شد تا ائتالف بر ضد داعش تا
حدودی نقش پررنگ تری بگیرد.
ایــن موضــوع در حالی اســت که بخــش مهمی از
نیروهای داعش جوانانی هســتند که از کشورهای غربی
ن نفر از تروریست های گروه های تکفیری،
می ایند .هزارا
پس از کشتار بی رحمانه مردم مســلمان در عراق ،سوریه
و ...به زادگاه خود در غرب باز می گردند و مرتکب جنایات
تروریستی جدیدی می شــوند .رفتن این افراد به سوریه،
عراق و یمن برای الحاق به گروه های تروریستی و تکفیری
مانند القاعده و داعش ،براینــد تعریف دو گانه دولت های
غربی ،از جمله فرانسه از تروریسم است .غربی ها تروریسم
را به تروریسم خوب و تروریســم بد تقسیم بندی کرده اند.
تروریســمی که منافع و امنیت جان شهروندان کشورهای
غربی و دولت های متحدشان را به خطر بیندازد ،تروریسم
بد اســت .اما اگر همین گروه های تروریســتی در خدمت
سیاست های دولت های غربی باشند و جان هزاران شهروند
مسلمان را در کشورهای اســامی بگیرند واکنشی به ان
نشان داده نمی شــود و ان را خشــونت و افراطی گری در
کشورهای اسالمی می دانند و به اسالم نسبتش می دهند.
دولت های غربی بــه این هم بســنده نمی کنند و در
موارد بسیاری برای پیشبرد سیاست هایشان از گروه های
تروریستی اســتفاده می کنند .نمونه ان اقدامات داعش
و دیگر گروه های تکفیری و تروریســتی در عراق و سوریه
و لبنان است .دولت فرانســه و متحدان اروپا یی ان برای
بحران افرینــی در ســوریه و ســرنگونی دولت اســد ،به
شــکل دادن ،تقویت و تســلیح گروه های تروریســتی و
تکفیری پرداختند .دولتمردان غربی بر این باور بودند که
با تجمع تروریست های تکفیری و جنایتکار در سوریه ،از
گزند انها در کشورشان در امان خواهند بود و عالوه بر این،
اهداف غرب در خاورمیانه ازجمله ســرنگونی دولت اسد
نیز تحقق می یابد .از همین رو ،راه اعزام هزاران شهروند
اروپایی را به سوریه و لبنان هموار کردند .در واقع گروه های
تروریســتی و تکفیری به راحتــی در کشــورهای اروپایی
مزدور جذب شدند و انها را از طریق ترکیه و اردن به سوریه
و عراق منتقل کردنــد .مقاومت مردم ســوریه و عراق در
برابر گروه های تروریستی و تکفیری ،سیاست دولت های
غربی را به شکست کشاند و اکنون هزاران شهروند اروپایی
با کوله باری از تجربــه جرم و جنایت علیه مســلمان های
بی گناه ،به کشور خود باز می گردند .طبق امار رسمی حدود
200نفــر از هزار تبعه فرانســه که به ســوریه و عراق رفته
بودند به فرانسه بازگشته اند و بمب ساعتی برای امنیت این
کشورها محسوب می شوند .حوادث پاریس ،زنگ خطری
برای سایر دولت های اروپایی است.
در این میان بایــد تاکید کرد که یکــی از برندگانش
اقدامات تروریستی به قدرت رسیدن احزاب راست افراطی
در اروپا اســت .در انتخابات هایی که برگزار شــد شــاهد
افزایش گرایش به احزاب راســت افراطی هستیم که این
موضوع موجب افزایــش تنش ها در کشــورهای اروپایی
خواهد شــد .این موضوع نه تنها در فرانسه بلکه به شکل
دومینو واری در کشورهای دیگر نیز در حال افزایش است
که این موضوع مخاطراتی را با خود به همراه دارد.
19
گفتارها
کابوسافراط گرایی
فرانسه نماد لیبرالیسم سکوالر در جهان است
وقتــی سکوالریســم به عنــوان یکــی از مهمترین
دستاوردهای مدرنیته ،به اصلی مهم در دنیای غرب تبدیل
شد ،کمتر کســی گمان می کرد کابوس افراط گرایی دینی
این گونه در قرن 21گریبانگیر غرب شود.
افراط گرایی دینی و تروریسم مذهبی اگرچه به عقیده
بسیاری خود محصول جهانی شدن و مدرنیته است ،اولین
باردرقرنحاضر،باخلقحوادث 11سپتامبربهشکلیاشکار
به عنواننماددنیایمدرن،بهغرباعالنجنگکرد.
انها در شــهر نیس به مرگ بیش از 80تن منجر شد .اروپا
اکنون با اشــکال مختلف و جدی از تهدیدات تررویســتی
روبه رو است که توسط شهروندان خود عملیاتی می شود و به
تحوالت خاورمیانه و گروه های تروریستی فعال در منطق ه و
ص گروه داعش پیوند خورده است .اولین تهدید
به طور خا
تروریستی متوجه ان دســته از شــهروندان اروپایی است
که برای پیوســتن به گروه های مســلح فعال در خاورمیانه
به عراق و ســوریه ســفر کرده اند .تخمین زده می شود که
بیش از پنج هزار اروپایی ،از جمله بیش از 900فرانســوی،
به گروه های تروریســتی در خاورمیانه پیوســته اند .اگرچه
کابوس بازگشــت این «تروریست های خودی » با حمالت
پس از ان غرب به رهبری امریکا ،جنگ با تروریســم
ر ا اغاز کر د اما این پدیده در اشکالی پیچیده تر و قدرتمندتر
ظاهر شد و این بار حمالت مرگبارتری را در خاک کشورهای
غربی ســازماندهی کــرد .عجیب تر انکه ایــن بار حمالت
تررویستی در کشورهای غربی نه از سوی دشمن بیگانه بلکه
توسط شهروندان غربی اجرا شد.
اگر در یازده ســپتامبر 2001نوزده تروریست از اتباع
عربستان ،امارات ،مصر و لبنان خاک امریکا را هدف قرار
ت ترویستی اخیر در فرانسه ،بلژیک و امریکا
دادند ،حمال
را اغلب کســانی انجام دادند که در خاک این کشــورها به
دنیا امده بودند .امریکا و متحدانش در سال 2001با هدف
مبارزه با تروریســم مذهبی که در ان زمان در کالبد القاعده
تجسم یافته بود ،به افغانســتان و عراق لشکرکشی کردند
و بخش هایــی از پاکســتان و یمن را هــدف حمله هوایی
قرار دادند ،با این حال 15ســال پس از جنگ با تروریســم
( ،)WOTاین بار تروریســت ها نه تنها خاورمیانه و شــمال
افریقا را در اتش درگیری و خشــونت گرفتار کرده اند ،بلکه
کمتر کشوری در جهان است که از گزند حمالت خشونت بار
انها در امان باشد .این تروریسم ،بر خالف سال های اغازین
قرن بیست و یک ،حوزه جغرافیایی محدودی ندارد و اکنون
مرزهای غرب و به ویژه کشورهای اروپایی را نیز در نوردیده
است .تنها در هشت ماه اخیر ،شهرهای اروپایی دست کم
صحنه سه حمله تروریســتی گســترده بوده اند که اخرین
سال 2015در فرانسه و دانمارک به حقیقت پیوست ،با این
حالمقابلهباخطراین عناصرپیشانی سفیددشمن،اسان تر
از روبه رو شدن با تهدید ان دسته از شهروندان اروپایی است
که با وجود گرایش به افراط گرایی مذهبی ،به عراق و سوریه
سفر نکرده اند .در اخر خطر خاموش اما جدی تر به ان دسته
از شــهروندانی باز می گردد که به اصطــاح به انها «گرگ
تنها» می گویند ،یعنی کســانی که با وجود الهام گرفتن از
گروه های تروریســتی مانند داعش ،هیــچ رابطه عملیاتی
با ایــن گروه ها ندارنــد .رصد این بمب های ســاعتی برای
دستگاه هایاطالعاتیکشورهایغربیدرعملغیرممکن
اســت .تروریســت های اروپایی اگرچه همگی مســلمان
هستند اما چندان دلبســته فرهنگ اســامی نیستند و در
بسیاری از موارد حتی به شعائر اسالمی نیز پایبند نبوده اند.
بیشتر انها جوانان 18تا 36ساله ای هستند که سابقه ارتکاب
به جرایم کوچک ،نوشــیدن الکل یا مصرف مواد مخدر را
داشته و اغلب در خانواده های مهاجر و در حومه شهر بزرگ
شده اند .از این رو به نظر می رسد برای فهم دقیق این تهدید
جدی ،به جای تمرکز بر فرهنگ بیگانه باید ریشه مشکل را
در شــرایطی دید که زمینه تقویت گرایش به افراط گرایی را
میان جوانان اغلب مهاجرتبار اروپایی فراهم کرده است.
با نگاهی به پیشینه تروریست های اروپایی می توان
گفت ،این افراد با وجود انکــه در خاک اروپا به دنیا امده اند
و به خوبی به زبان کشــورهای متبوع خود صحبت می کنند
ازاده طاهری
کارشناس مسائل اروپا
گفتارها
20
مثلث | شماره 319
4
اما هرگز نتوانسته اند در جامعه میزبان ادغام شوند و همواره
در حاشــیه قرار گرفته اند .بریدن از ریشه های فرهنگی که
اصالتا به ان تعلق دارنــد و بیگانگی با فرهنگــی که در ان
بزرگ شــده اند و زندگی می کنند ،انها را در شرایط دشوار و
ناامید کننده ای قرار می دهد .اگر به این شرایط چاشنی فقر
و بیکاری را نیــز اضافه کنید ،با جوانان اشــوبگر و ناراضی
روبه رو می شویم که به دنبال راهی برای تعریف هویت خود
هستند و در این میان گرایش به گروه های افراطی راه حل
اغوا کننده ای به نظر می رسد.
پذیرش و ادغام گروه های اقلیت تازه وارد در دهه های
اخیر به یکی از مهم ترین مشــکالت کشــورهای اروپایی
بدل شــده اســت.از این رو راهبرد ادغــام ()integration
گروه های مهاجر و اقلیت در کشــور میزبان ،از سوی این
کشورها دنبال شــد .هدف از راهبرد ادغام اروپایی ،تالش
برای تبدیل گروه های مهاجر و اقلیت به بخشــی از جامعه
مقصد بود .در این راهبرد برقراری نوعی تعامل میان گروه
اقلیت و اکثریت با تاکید بر حفــظ هویت گروه اقلیت دنبال
می شود .با این همه در بسیاری از کشورهای اروپایی ،ادغام
گروه های اقلیــت در عمل به تالش برای همگون ســازی
( )assimilationو همســانی انها با گروه اکثریت بدل شد.
بر این اســاس به جای تعامــل میان دو گروه ،تالش شــد
گروه های مهاجــر در فرایندی یکجانبه کــه تنها به معنای
تغییر در گروه های اقلیــت بود ،در جوامــع اروپایی هضم
شوند .مساله پوشش زنان مســلمان در کشورهای اروپایی
شــاید یکی از بارزترین نمونه های این رویکرد یک ســویه
در برابر گروه های اقلیت باشــد .در اینجا جوامع اروپایی به
جای پذیرش تفاوت های فرهنگی تالش می کنند پوشش
زن مسلمان را با پوشش های رایج در این کشورها یکسان
ســازند .در حقیقت کشــورهای اروپایی به جــای پذیرش
تفاوت هایموجودتالشمی کنندانهارابهنفعگروهاکثریت
حذف کنند .از این منظر شاید بتوان درک کرد که چرا فرانسه
بیش از سایر کشورهای اروپایی در برابر حمالت تروریستی
اسیب پذیر است .فرانسه نماد لیبرایســم سکوالر در غرب
است و به طور سختگیرانه ای ارزش های الئیک را به اجرا
گذاشته است .به طور مثال فرانسه ،سخت ترین قوانین را
در رابطه با داشتن حجاب اســامی در اماکن عمومی ،در
میان کشورهای اروپایی دارد .تالش برای اجبار ارزش های
جمهوری فرانسه و قوانین سکوالر ،بی شک راه حل خوبی
برای ادغام گروه های اقلیت ان هم برای کشوری نیست که
بیشترین جمعیت مسلمان را در غرب اروپا دارد.
اگر به خشم فروخورده مســلمانان فرانسه ،جمعیت
باالی جوانــان بیکار در حومه شــهر ،شــرکت در عملیات
برون مرزی در برخی از کشورهای اسالمی ،سابقه طوالنی
استعمار و ضعف نهادهای اطالعاتی و امنیتی را هم اضافه
کنیم ،چندان عجیب نخواهد بود اگر این کشــور بیشــتر
از همســایگان اروپایــی اش قربانی حمالت تروریســتی
شده باشــد .نکته دیگری که نباید از ان غافل شد ،تقویت
افراط گرایی ملی در کنار افراط گرایی دینی در کشــورهای
اروپایی است که در چرخه شومی یکدیگر را تقویت می کنند.
بحران مالــی و این اواخر هجوم ســیل پناهجویان،
اســتانه تحمل جوامــع اروپایی را نســبت بــه مهاجران و
اقلیت های قومی و نــژادی پاییــن اورده و همزمان زمینه
تقویت گروه های راست افراطی را فراهم کرده است .در این
میان حمالت تروریستی موجب شده است این نارضایتی ها
بر مسلمانان اروپایی متمرکز و اسالم هراسی در این جوامع
تقویت شود.
تشــدید حمالت به مســلمانان اروپایی در راســتای
مقابله افراطیون ملی گرا با انچه «اســامی شــدن اروپا»
نامیده می شــود ،فشــار بر ایــن گــروه اقلیــت را افزایش
می دهد بستر مناسبی برای تقویت گرایش به افراط گرایی
فراهم می کند.
باطل السحر امریکا در ترکیه
فرصتی برای بازگشت اردوغان
حنیف غفاری
روزنامه نگار
1
مثلث | شماره 319
هشدار یونکر در خصوص وضع مجازات
اعدام برای کودتاگران در ترکیه تا کنون
از زبان دیگر سیاستمداران اروپایی نیز
بیان شده اســت .با این حال رجب طیب
اردوغان رئیس جمهــور ترکیه و بن عالی
ییلدیریــم نخســت وزیر ایــن کشــور
همچنان بر موضع اولیه خود در خصوص
اعدام افراد خیانتکار تاکید دارند
انکارا در اروپای واحد اغاز شد .رویاهای اردوغان در نتیجه
پذیرش قواعد بازی قمار امریکایی ها تغییر کرد .او تصمیم
گرفت ســلطان و نماد قدرت مطلق در ترکیه شود و اسالم
سکوالری که از ســوی امریکا نیز حمایت می شد را به یک
الگوی فراگیر در جهان اسالم تبدیل کند .او می خواست
عضوی از اعضای اروپای واحد باشــد و به ژاندارم منطقه
امریکایی ها تبدیل شود .رویای تبدیل شدن به یک قدرت
مطلق لحظه ای از ذهن اردوغان دور نمی شد.
افرادی ماننــد احمد داوود اوغلو (کــه از همان ابتدا
معمار سیاســت خارجی حزب عدالت و توســعه بــود) نیز
توهمات اردوغــان را تئوریزه می کردند تــا رئیس جمهور
ترکیه در بازی مســتمر قمــاری که با واشــنگتن اغاز کرده
بود لحظه ای دچار تردید نشــود.اردوغان تا ســال 2011
میالدی خود را برنده قمار با مقامات امریکایی می دانست.
او به بخشی از اهداف خود مانند تبدیل شدن به یک قدرت
در ترکیه رســیده بود و بخشــی از اهداف وی در خصوص
پیوســتن به اروپای واحد نیز بــا کندی ولی مســتمر طی
می شــد.با اغاز بحران ســوریه ،قماربــازان امریکایی که
طی چند ســال اطمینان اردوغان را نسبت به خود به دست
اورده بودند،از اردوغان خواســتند تا بــه کاتالیزور و حتی
عامل اصلی سقوط اسد از قدرت تبدیل شود .اردوغان در
پذیرش این مسئولیت لحظه ای شک نکرد و حتی نگاه های
تردید امیز افرادی مانند عبدالله گل وی را از تصمیم و قمار
خطرناکش باز نداشت.مطابق انچه امریکایی ها به اردوغان
وعده داده بودند ،پس از دو ماه حکومت اسد سقوط می کرد
و پس از ان ،اردوغان پای میز مذاکرات با اروپای واحد بر
سر پیوستن به این مجموعه به عنوان یک قدرت بی رقیب
مورد شناسایی قرار می گرفت و همین موضوع روند عضویت
انکارا در اتحادیه اروپا را تسریع می کرد...
هم اکنــون در ســال 2016میــادی قــرار داریم:
مذاکرات ترکیه و اتحادیه اروپا در عمل متوقف شده است،
بشار اسد در قدرت باقی مانده و نظام سوریه سقوط نکرده
اســت ،حزب عدالت و توســعه پس از ســال ها در کسب
اکثریت پارلمان ناکام مانده اســت ،بسیاری از شهروندان
ترکیه ای که از ســال 2002تاکنــون از اردوغان به عنوان
فردی معقول یاد می کردند هم اکنون از وی به عنوان یک
دیکتاتور متوهم نام می برند ،مناسبات اردوغان و کشورهای
منطقه خدشه دار شده است ،نشانه ها و مولفه های انشعاب
در حزب عدالت و توسعه مشاهده شده و از همه بدتر ،وقوع
کودتای ترکیه امنیت و ثبات این کشــور را در معرض خطر
قرار داده اســت ؛کودتایی که مطابق شــواهد و مستندات
موجود از ســوی ایاالت متحده امریکا برنامه ریزی شده و
برخی کشورهای عربی منطقه از جمله عر بستان سعودی
نیز نسبت به ان اگاه بوده اند.
بدیهی است که در چنین شرایطی اردوغان تنها یک
راه دارد و ان تمرکز بر معادالت جهان اسالم ،تغییر کامل
سیاست ها و استراتژی ها در قبال ســوریه و عراق ،جبران
مافات در سوریه و عراق،جبران گذشته ها و فاصله گیری
از ایاالت متحــده امریکا و در یــک کالم مرزبندی با غرب
است .در صورتی که رئیس جمهور ترکیه این اقدام را صورت
ندهد ،د راینده با خطرات بیشتری از سوی دوستان ظاهری و
دشمنان واقعی خود یعنی امریکا و کشورهای مرتجع عربی
مواجه خواهد شد .ایا رئیس جمهور ترکیه پیام های کودتا
در ترکیه را درک کرده است؟ ایا وی دریافته که در ماورای
حرکت بالگردها بر فراز استانبول و انکارا چه دستان پنهانی
نهفته بوده است؟ ایا وی دوستان و دشمنان واقعی خود را
در جریان کودتای اخیر شناخته است؟پاسخ این سواالت
در اینده ای نزدیک مشخص خواهد شد .سرنوشت سیاسی
اردوغان و متعاقبا کشــور ترکیه در گرو پاســخ دهی به این
سواالت مهم ،کلیدی و اساسی خواهد بود ،سواالتی که
بهتر است اردوغان هر چه سریع تر به انها پاسخ دهد...
گفتارها
در حالی کــه عضویــت در اتحادیه اروپــا همچنان
از اصلی ترین اهداف سیاســت خارجی انکارا محســوب
می شود ،مقامات اروپای واحد همچنان نسبت به عضویت
ترکیه در مجموعه خود چراغ سبز نشان نمی دهند .این روند
پس از کودتای اخیر در ترکیه تشدید شده است.
اظهارات اخیر رئیس کمیســیون اروپا نشان دهنده
فاصله گیری ترکیه از هدف اصلی خــود مبنی بر عضویت
در اروپای واحد اســت .ژان کلود یونکــر در این خصوص
اظهار کرده است« :ترکیه هم اکنون در موقعیتی قرار ندارد
که به زودی به عضویت اروپای واحد در اید .در صورتی که
ترکیه مجازت اعدام را (در قبال کودتاگران) از ســر گیرد،
روند عضویت ایــن کشــور در اتحادیه اروپا فــورا متوقف
خواهد شد».
در خصوص اظهــارات یونکر نکاتی وجــود دارد که
نمی توان به سادگی از کنار ان گذشت :نخست اینکه موضع
یونکر مبنی بر عدم عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا معلول
کودتای صورت گرفته در این کشور و تبعات ان نیست زیرا
قبل از وقوع کودتا نیز مقامات اروپایــی نظیر انگال مرکل
و فرانســوا اوالند تاکید کرده بودند پروســه عضویت ترکیه
در اتحادیه اروپا ســخت و زمانبــر خواهد بــود .مخالفت
برخی کشــورهای عضو اتحادیه اروپا با عضویت ترکیه در
این مجموعه ،عدم حل و فصل بحران قبرس ،مناقشــات
حقوق بشری میان اروپا و انکارا ،موانع تجاری و اقتصادی
موجود و....جملگی منجر به ایجاد چشــم اندازی تاریک
در مذاکرات ترکیه و اروپای واحد گردیده است .بنابراین،
موضع اخیر ژان کلــود یونکر به عنوان رئیس کمیســیون
اروپا ،صرفا برخاسته از کودتای صورت گرفته از ترکیه و اثار
و عواقب ان نیست.
نکتــه دوم اینکه هشــدار یونکــر در خصوص وضع
مجازات اعدام برای کودتاگردان در ترکیه تا کنون از زبان
دیگر سیاستمداران اروپایی نیز بیان شده است .با این حال
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و بن عالی ییلدیریم
نخســت وزیر این کشــور همچنان بر موضع اولیه خود در
خصوص اعدام افراد خیانتــکار تاکید دارند.این موضوع،
چالش تازه ای در مناســبات ترکیه و اتحادیه اروپا به وجود
اورده که حل و فصــل ان در اینده ای نزدیــک امکانپذیر
نخواهد بود.
نکتــه ســوم اینکــه ترکیــه به شــدت نســبت بــه
کارشــکنی های مســتمر برخی ســران اروپایی در پروسه
عضویت خود در اتحادیــه اروپا معترض اســت .مقامات
ترکیــه ای تصور می کردند پس از شکســت ســارکوزی در
انتخابات ریاســت جمهوری ســال 2012در فرانسه ،روند
عضویت این کشور در اروپا تســریع خواهد شد .سارکوزی
از اصلی ترین مخالفان عضویت ترکیه در اروپا بود .با این
حال هم اکنون با گذشت چهارســال از برگزاری انتخابات
فرانســه ،بر تعداد موانع عضویت ترکیــه در این مجموعه
افزوده شده است .نکته قابل تامل اینکه تحوالت سیاسی در
برخی کشورهای اروپایی نظیر اتریش و فرانسه به گونه ای
اســت که ممکن اســت مخالفان مطلق عضویــت ترکیه
در اتحادیه اروپا را به قدرت بازگرداند .در چنین شــرایطی
احتمال عضویت ترکیه در اروپای واحد به ســمت «نقطه
صفر» میل پیــدا خواهد کرد .چندی پیــش انگال مرکل،
صدر اعظم المان تاکید کرد که عضویت ترکیه در اتحادیه
اروپا روندی زمانبر بوده و نمی توان زمان معینی را برای ان
پیش بینی کرد .دیوید کامرون نخست وزیر سابق انگلیس
نیز در اظهاراتــی کنایه امیز تاکید کرد که شــاید عضویت
ترکیه در اتحادیه اروپا تا سال 3000میالدی میسر نباشد!
این اظهارات دیویــد کامرون با نارضایتی شــدید مقامات
ترکیه ای مواجه شد .اما واقعیت امر این است که هماهنگی
و موافقت هر 28عضو اتحادیه اروپا جهت تکمیل پروسه
عضویت ترکیــه در اروپای واحــد الزم و ضــروری به نظر
می رســد .با این حال هم اکنون کمترین نشانه ای دال بر
این امادگی (حتی تا ســال های نزدیک) وجــود دارد .در
چنین شرایطی وقوع کودتا در ترکیه نیز بر پیچیدگی شرایط
موجود افزوده است.بی دلیل نیست که برخی کارشناسان
و تحلیلگران مســائل ترکیه معتقدند بهترین راه اردوغان
اعالم داوطلبانه قطع پروسه عضویت در اروپاست.
رجب طیب اردوغان پس از پیــروزی در حزب 2002
میالدی ســر از پای نمی شــناخت.پس از ســال ها رنج و
نکبت ناشی از حضور دولت های الئیک و همچنین تحمل
چهره های خشــن ژنرال هایی که برای ایجــاد کودتا علیه
دولت های مردمی دست به ماشه بودند،ملت ترکیه به چند
قدمی ازادی و رهایی از دیکتاتوری رســیدند .شنیدن نام
افرادی مانند عبدالله گل و اردوغان مایه ارامش بســیاری
از شهروندان ترکیه ای بود .رویکرد اقتصادی موفقیت امیز
حزب عدالت و توسعه و سوابق مثبت انها در شهرداری های
ترکیه (تا قبل از ســال 2002میــادی) و از همه مهم تر،
ماهیت متفاوت این حزب با احزاب الئیــک ،از ادیرنه در
غربی ترین نقطــه تا اردهان در شــرقی ترین نقطه ترکیه را
غرق در امید و ارزو کرده بود.
اردوغــان روز بــه روز بیشــتر در ابــادی کشــورش
می کوشــید و از توان اقتصادی و شهرسازی باالی حزب
متبوع خود نیز در مســیر و مجرای جلــب رضایت مردمی
اســتفاده می کرد .توطئه هــای دادگاه قانون اساســی و
ژنرال های نگران از بازگشــت اســامگرایی بــه ترکیه در
راستای انحالل حزب عدالت و توســعه بارها نقش بر اب
شد.درست در چنین نقطه ای بود که امریکا تصمیم گرفت
اردوغان را پای میز قمار بنشاند.
اردوغان که «پیوســتن به اتحادیه اروپا» را یکی از
اهداف کالن سیاســت خارجی خود می دانست ،با تصور
اینکه در سایه حمایت واشنگتن می تواند به این هدف مهم
دســت یابد پای میز قمار حاضر شــد .چندی نگذشت که
اردوغان به «پسر خوب» امریکا تبدیل شد .رئیس جمهور
ترکیه با مشــاهده تعاریف و تمجیدات افرادی مانند جورج
بوش و دیک چنی سر از پای نمی شناخت .مذاکرات ترکیه
و اتحادیه اروپا در ســایه حمایت هــای امریکا از عضویت
گفتارها
21
گفتارها
اســامگرا و مخالف سکوالریســم اعالم کــرد و علیه ان
اعالن جرم کرد ولی در نهایت دادگاه عالی ترکیه با ۶رای
موافق در برابر ۵رای مخالف با پیشــنهاد دادستان برای
جلوگیری از فعالیت سیاسی حزب مخالفت کرد.اردوغان
و اک پارتــی همواره در تمامی این ســال ها مــورد تهدید
نظامیان و دستگاه قضایی این کشور بوده است.
فتح اهلل گولن
کودتایی که تبدیل به دام شد
ترکیه روزهای تعیین کننده ای را پشت سر می گذارد
حسین یزدی
روزنامه نگار
2
بسیاری بعد از شکست کودتا در ترکیه گفتند که این
کودتا سناریویی از پیش طراحی شده توسط اردوغان بوده و
او این کودتا را طراحی کرده بود تا به بهانه ان مخالفین خود
را ســرکوب و پایه های حکومت خود را برای تشکیل یک
دیکتاتوری استوارتر کند ،چیزی که به نظر اشتباه می رسد
اما استدالل مخالفین اردوغان را هم نمی شود باتوجه به
حجم گسترده بازداشت هااز فردای کودتا نادیده گرفت .
در این یادداشت تالش شده است پاسخی منطقی به این
سوال داد که چرا کودتای نیمه شب ۱۵ژوئیه شکل گرفت
و عامالن ان چه کسانی بودند؟
در شــب کودتا و پس از حضور مردم در خیابان ها به
دعوت اردوغان ،اســتانبول اولین شهری بود که از دست
کودتاچیان ازاد شــد و اردوغان بالفاصله به این شهر امد
و در جمع حامیان خود به انها گفت به شما گفته بودم انها
می خواهند کودتا کنند ولی شما ان را جدی نگرفته بودید.
گفتارها
22
مثلث | شماره 319
ارتش و دستگاه قضایی
ارتــش در جمهــوری ترکیــه همــواره نقــش
تعیین کننده ای داشــته اســت « .اتاتورک» و «عصمت
اینونو» نخست وزیر ترکیه ،هر دو از ژنرال های امپراتوری
عثمانی بودند کــه جمهوری ترکیه را پایه گــذاری کردند،
اتاتورک که خود را پدر ملت ترک می دانست پس از مرگش،
ارتش میراث دار او شد و نقش پدری را بر ملت ترک بر عهده
گرفت و خود را حافظ میراث اتاتورک و ایدئولوژی کمالیسم
و حکومت سکوالریســم در این کشور اعالم کرد و در یک
صد سال اخیر هر زمان دولتی باب میل امرای ارتش نبود با
کودتا ان را ساقط کردند و پس از مدتی با برگزاری انتخابات
دولتی جدید بر ســر کار اوردند ،اخرین کودتای انها علیه
دولت اســام گرای نجم الدین اربکان در سال ۱۹۹۷بود
که به بهانه حفظ سکوالریسم و ارمان های کمال اتاتورک
او را از مقام نخســت وزیری ســاقط کردند .اسالمگرایان
ترکیه پس از کودتا علیه اربکان دست از فعالیت برنداشتند
و بالفاصله حزب فضیلت را در سال ۱۹۹۸تاسیس کردند
که این بار دستگاه قضایی این کشور قبل از انکه این حزب
به قدرت برســد از طریــق دادگاه قانون اساســی ان را در
سال ۲۰۰۱منحل کرد و در همان سال شاگردان اربکان
با اســتفاده از تجربیات گذشــته حزب عدالت و توسعه یا
همان ا ک پارتی را تاســیس کردند ولــی دیگر هرگز خود
را اســامگرا معرفی نکردند بلکه خود را افرادی سکوالر و
وفادار به اتاتورک اعالم کردند ،انها باالخره در سال ۲۰۰۳
موفق شدند اکثریت پارلمان ترکیه را از ان خود کنند و رجب
طیب اردوغان به مقام نخست وزیری رسید و در سال ۲۰۰۷
انها موفق شدند بیش از دو سوم کرسی های پارلمان ترکیه
را از ان خود کنند و اک پارتی کل ساختار سیاسی در ترکیه
را به دســت گرفت و عبدالله گل به مقام ریاست جمهوری
رســید .از همان بدو تاســیس ا ک پارتــی ،نظامیان ترک
همواره در حال مبارزه با این حزب بودند ،در ســال ۲۰۰۷
و در زمان انتخاب عبدالله گل به مقام ریاســت جمهوری،
یاشار بیوک انت رئیس وقت ستاد نیروهای مسلح ترکیه،
اطالعیه ای روی سایت اینترنتی ستاد گذاشت و مخالفت
ارتش را بــا ریاســت جمهوری یک فرد اســامگرا اعالم
کرد اما ا ک پارتــی به انچنان قدرتی رســیده بود که دیگر
فرماندهی کل قوا هم در دستانش بود و با تغییر چند فرمانده
ارتش همه چیز را تحت کنترل خود دراورد.
در سال ۲۰۰۸این بار دادستان ارشــد ترکیه بود که
علیه ا ک پارتی اعالم جرم کرد و ایــن حزب را یک حزب
گولن که در طول عمر خود مشغول تدریس نسخه ای
پیشرفته از اسالم با عنوان «اسالم اناتولیایی» که مبتنی
بر اموزه های یک عالم اســامی به نام سعید نورسی بوده
است ،از چهره های روشــنفکری دینی در میان اهل سنت
محسوب می شود که عمیقا معتقد به مدارا و تسامح است؛
او معتقد به گفت وگوی بین ادیان الهی و پیروان کتاب های
اسمانی است و خود او برای چنین گفتمان هایی با واتیکان
و برخی مراکز مذهبی یهودی بارها پیشــقدم شده است ،
اما به شــدت با شــیعیان مخالف اســت و نگاهی منفی به
ایران دارد.
گولن با اســتفاده از تمکن مالی موفق شــده است
مجموعه ای تاســیس کند که به دنبــال خدمت عمومی و
اموزشی برای همه مردم است ،گفته می شود این مجموعه
۴میلیون نفر را تحت پوشش خود دارد و تبدیل به جنبشی
بزرگ تحت عنوان جنبش گولن شده است.جنبش گولن
شامل مدارس ،دانشگاه ها ،موسسه های حرفه ای و کاری
و حتی ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی است .گولن در
ترکیه ۳۰۰مدرسه و در دنیا بیش از ۱۰۰۰مدرسه دارد .او
در ابتدا از حامیان ا ک پارتی و از همراهان اردوغان بود اما
به مرور زمان انچنان با اردوغان دچار اختالفات عمیق شد
که ترکیه را ترک کرد و اکنون در پنسیلوانیای امریکا زندگی
می کند .گولن با نفوذی اختاپوس وار که در پلیس و سیستم
قضایی ترکیه داشــت سال گذشته و در اســتانه انتخابات
پارلمانی ترکیه اقدام به شنود مکالمات تلفنی رئیس جمهور
و دیگر ســران حزب کرده بود و با انتشار فایل های صوتی
این شنودها در شبکه های اجتماعی بحرانی عمیق برای
اک پارتی ایجاد و سران این حزب را متهم به فساد کرد.
مثلث کودتا
حال مخالفان اک پارتی و اردوغان پس از ۱۳سال
زمامداری تبدیل به یک مثلث شدند ،ارتش ،قوه قضاییه و
گولن ؛ مخالفینی که از بدو تاسیس اک پارتی و در طی این
سال ها از هر طریقی برای ساقط کردن ان تالش کردند.
انتخابات پارلمانی اخیر ترکیه به مخالفین نشان داد
اردوغان پس از ۱۳سال زمامداری ،مردم هنوز خواهان او
هستند ،کسی که برای ترکیه رشد اقتصادی باالی ۷درصد
به ارمغان اورده است و ترکیه را تبدیل به کشوری قدرتمند
و صاحب نفوذ در منطقه و جهان کرد و او اکنون تبدیل به
شخصیتی هم وزن اتاتورک برای ترک ها شده است که به
راحتی نمی توان او را حذف کرد.
این انتخابات نشــان داد احزاب اپوزیســیون ترکیه
همچون حزب سوسیالیست دموکرات جمهوری خلق که
خود اتاتورک پایه گذار ان بــود و حزب حرکت ملی که یک
حزب ملی گرا و پان ترک هســت جایگاه اجتماعی خود را
در میان مردم این کشــور از دســت داده انــد و این احزاب
فاقد چهره و شخصیتی قدرتمند هســتند که بتواند رهبری
مخالفان را به دســت بگیــرد و برنامه ای برای رســیدن به
قدرت و کســب اعتماد مردم ارائه کنند و در این ۱۳ســال
دوری از قدرت تمام ســرمایه اجتماعی و سیاســی احزاب
اپوزیسیون از دست رفته است و نمی توان روی انها حسابی
باز کرد تا از طریق انتخابــات و صندوق های رای ،دولت ا
ک پارتی را ساقط کنند و تنها راه حذف این حزب و اردوغان
در کوتــاه مدت کودتــا بــود .اردوغان همان گونــه که در
گ
فتارها
گفتارها
جمع هوادارانش گفته بود منتظــر کودتای انها بود و قطعا
سازمان امنیت ترکیه (میت) در این مدت عناصر کلیدی و
تاثیر گذار مثلث مخالفین را شناســایی کرده بود .اردوغان
به دلیل پیش بینی کودتا به طور قطــع راه های مقابله با ان
را شناســایی کرده بود ،در شــب کودتا نیروهــای پلیس و
هواداران اردوغــان در ارتش در اماده بــاش کامل بودند،
حتی اردوغان به این نیز اکتفا نکرده بود و شــبه نظامیانی
از جوانان حامی خود درســت کرده بود که در فردای کودتا
در حالــی که مسلســل های کوچک به دســت داشــتند و
جلیقه های پلیس بر تن کرده بودند در خیابان های استانبول
و انکارا قابل مشاهده بودند .مســاجد ترکیه همگی اماده
این امر بودند ،بعد از مصاحبه اردوغان با سی ان ان ،انها
به طور یکپارچه و انگار مطابق یک دستورالعمل اماده از قبل
شــروع به پخش اذان کردند و مرتب از مردم می خواستند
که به خیابان ها بیایند و همین بســیجی که مساجد ایجاد
کــرده بودنــد در کنــار یگان های پلیــس بالفاصلــه وارد
خیابان های انکارا و استانبول شدند و به مقابله با کودتاچیان
برخاستند.
ریشه کنی ویروس کودتا
اردوغان همان گونه که اشاره شد کودتا را شناسایی
کرده بود اما زمان انجام ان را نمی دانســت و بعد از انجام
کودتــا تمامی اقدامات ضــد کودتا یک به یــک و بدون
وابستگی به ارتش انجام شــد و کودتا بعد از چند ساعت با
حضور گسترده مردم شکست خورد .میت و شبه نظامیان
ا ک پارتی با طلوع افتاب به ســراغ عناصر تشکیل دهنده
مثلث کودتا کــه از قبل شناســایی کــرده بودنــد رفتند و
بالفاصله ژنرال ها و افسران حامی کودتا در همان ساعات
اولیه بازداشت شدند ،سپس به سراغ دستگاه قضایی رفتند
و مخالفین خود را در این دستگاه بازداشت و یا از کار معلق
کردند و در نهایت به دانشــگاه ها و مــدارس گولن یورش
بردند و عناصر وابسته به شبکه او را در این مراکز بازداشت
و یا تعلیق کردند ،تمامی کارمندان دولت که به نوعی طی
این ســال ها ارتباطی با جنبش گولن داشــتند از کار معلق
شــدند ،اردوغان کودتاچیــان را ویروس هایــی نامید که
باید ریشه کن شوند و او به طور ریشــه ای با این عناصر به
مقابله برخاست.
دامی برای مخالفین و تولد ترکیه اردوغانی
پیرو تعویض لباس رژه کاروان ایران در المپیک ریو
احسان رستگار
روزنامه نگار
سه شماره پیش ،نقدی نوشتم درباره حمله ایرانی ها
به صفحه هافبک فرانســه یعنی پایه یا پایــت .اما اتفاقی
که افتاد ،این بــود که گویا فضای مجازی و اینســتاگرام و
تلگرام ،شود سبب خیر گاهی ،اگر مسئوالن هوشیار باشند
و خدا خواهد...
داســتان از این قرار بود که همه دیدیم و شنیدیم که
عکس هایی منتشرشد ازتصاویر مراسم رونمایی از لباس رژه
کاروان المپیک جمهوری اسالمی ایران در مراسم افتتاحیه
بازی های المپیک ریو .۲۰۱۶بالفاصلــه از همان روز ،در
اینســتاگرام و تلگرام ،موجی از انتقاد طیف ها و اشخاص
گوناگون بــه راه افتاد .همگی متفق القول غافلگیر شــده
بودندازاینطراحیولباس ها.لباسشبیهلباسخدمتکاران
دهه هفتاد طراحی شده بود .از ناهماهنگی رنگ ها گرفته تا
بدقواره بودن و طراحی بدسلیقه ،همه را متعجب کرده بود.
یکروزبعد،طرحیجدیدازلباس هاتوسططراح هایی
خالق و دســت به قلم ،روی کانال های تلگرام و صفحات
اینســتاگرام قرار گرفــت .طرح هایی بود اراســته ،زیبا و با
رعایت شئونات اسالمی.
امروز اعالم شد که همان طرح ها -که از جانب مردم
و کاربران مجازی نیز مورد استقبال قرار گرفته -تایید شده و
یدرهمینهفته،ازانرسمارونماییشود.
بناستدرمراسم
پیرو این اتفاقات ،ذکر نکات زیر مفید به نظر می رسند:
-۱قطعا اگر انتقادات تند یا بی تعارف بگوییم ،هجمه
کاربران به این طراحــی نازیبا نمی بود ،شــاهد رژه کاروان
کشورمان و مورد تمســخر واقع شدنشــان در ابعاد جهانی
می بودیم؛ دقیقا همان افتی که بعد از حمله کاربران ایرانی
به صفحه پایه ،دامن گیرمان شد .پس در این مورد ،استثنائا
ما از مواهب فضای مجازی بهره مند شدیم و انتقادی مردمی
و گسترده ،باعث شد که با هم و به لباس ایران بخندیم ،پیش
از انکه دنیا به ما هنگام رژه بخندند.
پس بدیهی است که مانند هر ابزاری ،این ابزار تلگرام و
اینستاگرامنیزمی تواندبه عنوانابزاریفراگیردرانتقادیاامر
به معروف و نهی از منکر به کار گرفته شود؛ نهی از منکر یک
یو نتیجتا برکنارشدن
وقت افشای فیش های حقوقی نجوم
مدیران گردن کلفت می شــود و امر به معروف نیز می تواند
جایگزین کردن یک طراحی شکیل و اسالمی به جای یک
لباس نازیبا و مضحک شود.
-۲اینکــه چگونه کمیتــه ملی المپیــک ،از طراحان
حرفه ای در طراحــی و دوخت لباس ها اســتفاده نکرده یا
این فکر اصال به ذهنش خطور نکرده ،جای بسی تعجب و
سوال دارد .اینکه به رغم مزون های متعدد در شهر تهران
و در دســترس بودن انها بــرای کمیته ملــی المپیک ،چرا
حتی یک طرح پیشــنهاد از مزون های معروف و طراحان
نامی لباس گرفته نشده ،جای ســوال دارد و اینکه وقتی ما
نمی توانیم حتی یک لباس رسمی شکیل و اراسته با رعایت
شئونات اســامی را ســامان دهیم و بر تن ملی پوشانمان
کنیم ،چطور کارگروهی تشکیل داده ایم به نام ساماندهی
مد و لباس که می خواهد حجاب و پوشش مردم کل کشور
را ساماندهی کند؟
-۳با اتفاقاتی که در این فقره رخ داد ،به نظر می رسد که
یا باید کارگروه ساماندهی مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد
اســامی ،اول فکری به حال پوشــش نهادها و فضاهای
تحت مدیریت دولت و نظام کند و سپس به سراغ فضاهای
عمومی برود تا بدین ترتیب ،مردم بتوانند با مشاهده پوشش
کارمندان رســمی وزارتخانــه و نهادهای تحــت مدیریت
حاکمیت (چه نهادهای قوه مجریه و چــه غیردولتی) ،به
جمع بندی برســند که انچه قانون و نظام از انها انتظار دارد
و الگویی که نهادهای نظارتی در پی تحقق انند ،دقیقا چه
حدود و ثغوری دارد تا بتوانند راحت تر از ان الگوبرداری کرده
و در صورت تمایل ،استفاده کنند.
مثلث | شماره 319
گفتارها
در واقــع کودتا تبدیل به دامی شــد بــرای مخالفین
ا ک پارتی که اردوغان و حزب مطبوعش انتقام تمامی این
سال ها از ۱۹۹۷تا به امروز را از انها بگیرد .اکنون اردوغان
همان گونه که کمال اتاتورک ،ترکیه نوین خود را ســاخت
فرصت دارد تا ترکیه خود را بسازد و همان گونه که اتاتورک
ریشــه اســام گرایان را ســوزاند اکنون اردوغان ریشــه
کمالیسم ها را خواهد سوزاند .بسیاری معتقدند که اردوغان
حکومتی دیکتاتور خواهد ساخت اما من معتقدم اردوغان
ســاختار حکومتی ترکیــه را از پارلمانی به ریاســتی تغییر
خواهد داد و طی یکی دو ســال اینده چهره هایی از حزب
او جدا خواهند شــد و حزبــی جدید تاســیس خواهند کرد
و با حزب عدالت و توســعه برای کســب قــدرت به رقابت
خواهند پرداخت و ترکیه چهره ای سیاسی با هویت مذهبی
و ملی خود به جای هویت غربــی اش پیدا خواهد کرد .به
نظر نمی رســد اردوغان منافع عضویــت در اتحادیه اروپا
و یا مانــدن در ناتو را فدای انتقام گیــری و حذف فیزیکی
کودتاچیان بکند و حتی اگر قانونی شــدن حکم اعدام را
هم در پارلمان به تصویب برساند ،تنها بحث اعدام جهت
ایجاد رعب و وحشت در دل مخالفین و گرفتن امتیازهای
فــراوان از اروپا خواهد بــود .باید منتظر نشســت و ترکیه
اردوغان را که از فردای کودتا متولد شده است ،رشد و بلوغ
ان را نظاره کرد.
متهمکیست؟
23
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
ف
کر
ا
و
ل
بیکاری به اشفتگی هنجارها منجر شده است
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 319
گفت وگوی هفته نامه مثلث با دکتر داور شیخاوندی
چنــدی پیــش دکتــر فرهــادی ،وزیــر علــوم
دولت یازدهــم از باال بــودن نرخ بیــکاری میان
فار غ التحصیالن دانشــگاهی خبر داده اســت.
البتــه این گونه امارها از ســوی نهادهــای دیگر
همچــون وزارت کار و مرکز امار ایــران نیز ارائه
شده است .به نظر شما ،مهم ترین علت افزایش
بیکاران دانشگاهی در سال های اخیر چیست؟
این معضل البته مربوط به سال های اخیر نیست،
بلکه مشکلی اســت که جامع ه ما از سال ها پیش از ان رنج
می برد .اگر صحبت بر سر این است که میزان نرخ بیکاران
در حــوزه فارغ التحصیالن دانشــگاهی باال رفته اســت،
عجیب نیســت؛ چراکه در ســایر حوزه ها نیز باال می رود.
علت این مساله این اســت که معموال شغل کمتری برای
تحصیل کرده ها وجود دارد و تعداد قابل توجهی از جوانان
به موج فارغ التحصیالن افزوده می شوند .در شرایط فعلی
به ویژه در زمینه رشــته های فنی و طبی که سرمایه گذاری
روی این رشــته ها به انــدازه کافی صورت نگرفته اســت،
دانشــگاه ها همچنــان فارغ التحصیــان جدیــدی را به
جامعه عرضه می کنند .به همین دلیل ســرمایه انسانی که
عبارت اســت از مهارت های باالی انســانی و توقع یافتن
کار مناســب در رشــته های تحصیلی مرتبط ،برای یافتن
شغل مناسب مشــکالت فراوانی دارند .برای مثال ،تعداد
دکتر داور شــیخاوندی ،اســتاد جامعه شناســی
دانشگاه می گوید« :درباره اشتغال ،فرض بر این بود که
برجام به نتیجه مطلوب برسد و سرمایه گذاری صورت
بگیرد تا اشــتغال روی ریل خود قرار گیرد اما متاسفانه
تا امروز چنین اتفاقی رخ نداده اســت .سرمایه گذاری
و وارد شدن نیروی انســانی مطلوب ،پروسه زمان بری
اســت .دولت باید در ایــن زمینــه وارد عمل شــود اما
امکانات مالی دولت بســیار محدود اســت ».او معتقد
اســت که این اتفاق اســیب های اجتماعی را افزایش
داده و این مساله نوعی اشــفتگی در پی دارد که به ان
اشــفتگی هنجارها می گوییم؛ به گونه ای که به اوضاع
انارشــیک ختم می شــود و در ان هر فردی برای بقای
خود ،هر کاری را مجاز می داند.
بسیاری از دانشجویان رشــته های پزشکی حدود 10سال
در دانشگاه ها درجا می زنند ،در حالی که بیش از 27درصد
فارغ التحصیــان این رشــته ها ،بیکار هســتند .برخی از
انها حتی به کارهای دیگری همچــون فروش کاالیی که
درخور شــان و شخصیت اجتماعی شــان نیست ،مبادرت
ورزیده اند .برخی دیگر نیز حاضر بوده اند که نقش پرستار
را ایفا کنند اما متاســفانه اقدامات جدی برای به کارگیری
انها صورت نگرفته اســت .حتی زمانی قرار بر این شد که
این افراد را به کشورهای دیگر اعزام کنند اما چنین اقدامی
نیز صــورت نگرفت و اگر هم انجام شــده باشــد ،در قبال
خیل عظیم فار غ التحصیالن این رشــته ها بسیار محدود
بوده است .این موضوع البته درباره رشته های دانشگاهی
دیگر نیز صــدق می کند .ما فارغ التحصیــان توانمندی
در رشــته هایی همچون الکترونیک داریم اما متاســفانه
ی چندانی برای این رشته وجود ندارد.
موقعیت اســتخدام
اگر سرمایه گذاری را برای این نوع رشــته ها قائل باشیم،
ضرر و زیــان مالی ان بیش از ان چیزی اســت کــه درباره
اشــتغال صورت می گیرد .به عبارت دیگر ،سرمایه ای که
روز به روز افزایش یابد ،پســرفت می کند و ضرر و زیان ان
بسیار بیشتر از افرادی است که تخصص های پایین تری
دارند؛ چراکه دارندگان تخصص های پایین تر راحت تر از
این افراد می توانند شغل نسبتا مناسبی را بیابند تا دارندگان
تخصص های باالتر .این مســاله در برخی مــوارد درباره
خانم ها و در موارد دیگر درباره اقایان مشــهود اســت؛ به
عبارت بهتر ،عامل جنســیت نیز در بیــکاری و ضرر و زیان
اقتصادی فارغ التحصیالن بیکاری ایفای نقش می کند.
از چه منظری؟
در برخی از مشــاغل که مردان می توانند تحرک
الزم را داشــته باشند و به شــهرهای دیگر یا حتی روستاها
برونــد؛ درحالی کــه بــرای زنان هم رشــته ای انهــا چنین
امکاناتی بسیار محدود است و هم خانواده ها به راحتی اجازه
نمی دهند که دختران شان به راه های دور بروند و هم اینکه
در مناطق دورافتاده امکانات مناسب برای زنان شاغل وجود
ندارد .از این رو ،نرخ بیکاری زنان بیشتر از مردان است.
شما به دو نکته اشاره کردید؛ یکی پیش گرفتن
مشاغل کاذب از ســوی برخی فار غ التحصیالن
دانشــگاهی و دیگــری اشــتغال در کارهــای
غیرمرتبط با رشــته تحصیلی دانشگاهی .برای
اینکــه چنین اتفاقــی در اینده تکرار نشــود ،چه
راهکارهایی وجود دارد؟
درباره اشتغال ،فرض بر این بود که برجام به نتیجه
مطلوب برســد و ســرمایه گذاری صورت بگیرد تا اشــتغال
روی ریل خود قرار گیرد اما متاســفانه تا امروز چنین اتفاقی
رخ نداده است .ســرمایه گذاری و وارد شدن نیروی انسانی
مطلوب ،پروســه زمان بری اســت .دولت باید در این زمینه
وارد عمل شود اما امکانات مالی دولت بسیار محدود است
و ان گونه که اعالم کرده اند ،در تامیــن یارانه ها و پرداخت
حقوق کارمندان دولت نیز با مشکل مواجه است .در برخی
بیمارستان هاپرستارهابسیاراندکهستندوامکاناستخدام
انها میسر نیست؛ از این رو پرســتاران الزم برای رسیدگی به
وضعیت بیماران در بیمارستان ها وجود ندارد .هرچند اعالم
شده که اقتصاد کشــور رو به رشد اســت اما در حوزه نیروی
انسانی ،تاثیر چندانی نگذاشته و در اینده نزدیک نیز نخواهد
گذاشت؛ مگر اینکه اقدام عاجلی در صدور نیروی انسانی به
کشورهایهمسایهصورتگیرد.البتهبایدگفتکهمتاسفانه
مارابطهمطلوبیباکشورهایهمسایهنداریموانهانیزشرایط
اقتصادی چندان مطلوبی ندارند .بنابراین درها بسته است و
تقاضا روز به روز افزایش می یابد.
این مساله می تواند زمینه ســاز برخی معضالت
اجتماعی و مشــکالت خانوادگی و فردی باشد.
این معضالت را چگونه می توان تفسیر کرد؟
متاســفانه قابل انکار نیســت که این اتفاق سبب
تلقی فرهنگ مابانه از علم
پاسخ سید جواد میری به حاتم قادری
خسرو باقری
شــده که ضریب اســیب های اجتماعی دائما بــاال برود.
امار خودفروشــی و مجادله هــای خانوادگــی و اجتماعی
افزایش یافته اســت ،ازدواج حالت ایستایی دارد و طالق
رو بــه افزایش اســت و خودکشــی ،اعتیاد و اســیب های
اجتماعی رو به رشد است .زمانی میزان ازدواج حدود 900
هزار و طالق حدود 150هزار مــورد بود ،درحالی که امروز
میزان طالق به 200هزار مورد رســیده و برای ازدواج رقم
700هزار مورد ثبت شــده اســت؛ البته نباید این موضوع
را نادیده گرفت که میزان جمعیت مــا افزایش یافته و باید
این امار روبه رشــد باشــد .اینها عواقب اجتماعی بیکاری
فارغ التحصیالن دانشگاهی است .بنابراین عجیب نیست
که ساالنه حدود 15میلیون پرونده در دادگستری تشکیل
می شــود .مســالمت ،صفا و صمیمیت در جامعه کاهش
می یابــد و خشــونت در خانواده هــا و در خیابان ها افزون
می شود .امنیت در ســطح جامعه کاهش می یابد و میزان
تجاوز و جرائم اجتماعی روند رو به رشــد را تجربه می کند.
این درحالی اســت که تعداد قاضی های دادگستری برای
رسیدگی به پرونده ها کمتر از میزان الزم است .این مساله
نوعی اشــفتگی در پــی دارد که به ان اشــفتگی هنجارها
می گوییم؛ به گونه ای که نمی توانند جلوی ان را بگیرند و به
اوضاع انارشیک ختم می شود که در ان هر فردی برای بقای
خود ،هــر کاری را مجاز می داند .اینهــا عواقب اجتماعی
بیکاری میان جوانان اســت که امیدواریم این مســاله از
سطح فعلی فراتر نرود و امنیت افراد در حوزه های عمومی به
مخاطره نیفتد.
بارها اعالم شده که برخی رشته های دانشگاهی
باالترین میزان بیکاری را در ســطح جامعه دارند
و برخی از انها به طور کامل اشــباع شده اند .چرا
ی بــرای کاهــش فار غ التحصیــان این
اقدامــ
رشته ها صورت نمی گیرد؟
بارهــا در این باره صحبت هایی شــده اســت اما
زمانی که پای عمل به میان می اید ،کاری انجام نمی شود.
البته انها در پاسخ به این مســاله می گویند که برای تامین
نیروی انسانی الزم در این رشته ها در اینده ،سرمایه گذاری
الزم است ،اما باید گفت که ما چنین برنامه ریزی را نداریم
و اگر بتوانیم وضعیت موجود را حفظ کنیم ،بســیار زرنگی
کرده ایم .یکی از کارهایی که از ســال ها پیش باید انجام
می شد ،این است که به جای دانشگاه های علوم پزشکی،
هنرسراها را افزایش دهند؛ چراکه مشاغل جدید و رشته های
جدیدی ایجاد شده اســت .تخصص های جدیدی ایجاد
شده است که متاســفانه ما از انها بی بهره ایم و بسیاری از
افراد ناشــی بدون تربیت حرفه ای هنــری وارد این کارها
می شوند و به جای سازندگی ،ضرر و زیان به خود و دیگران
تحمیل می کنند .ما در سال های گذشته که در برنامه های
پنجم و ششم شرکت می کردیم ،بر توسعه هنرسراها تاکید
داشتیم که دانش اموزان دیپلمه ای که هنر چندانی ندارند،
وارد بازار کار نشوند .خرده تکنسین ها هم درامد بسیار خوبی
دارند و هم می توانند شغل ایجاد کنند؛ در نتیجه تولید اینها
در تمام سطوح الزم اســت .این اتفاق حتی در حرفه هایی
مانند بنایی نیز باید رخ دهد؛ نه اینکه هر کسی ادعا کند من
می توانم اجر روی اجر بگذارم .باید یک اقدام تمام عیار در
حوزه متوسط نیروی انســانی و حوزه پزشکی صورت گیرد
که با ســرمایه کمتر و مدت زمان کوتاه تر ،می توانند تولید
بیشتری انجام دهند اما گویا کسی را با کسی کاری نیست؛
به وضع موجود بسنده کرده اند که متاسفانه روز به روز بدتر
می شود.
درباره یک بحران
محمدعلی الستی
جامعه شناس ارتباطات
نک
ت
ه
ها
۵۳ lدرصــد ایرانیان در شــبکه های
اجتماعی
ســیدمرتضی موســویان ،رئیــس مرکز
رســانه های دیجیتال در همایش فرصت های
سرمایه گذاری و کسب وکار در فناوری اطالعات
و ارتباطات ،با ارائه امار استفاده کاربران ایرانی
از شــبکه های اجتماعی و بازی های رایانه ای
گفت« :ایرانی ها حدود 5تا ۹ســاعت از وقت
خود را در شــبکه های اجتماعی می گذرانند».
او همچنیــن گفــت ۵۳« :درصد مــردم ایران
حداقل عضو یک شبکه اجتماعی هستند و ۷۲
درصد جوانان ۱۸تا ۲۹سال در این شبکه های
اجتماعی عضویت دارند».
lایا نسل جدید منفعل است؟
ناصر فکوهی ،اســتاد دانشــگاه تهران
و مدیر موسســه انسان شناســی و فرهنگ ،در
بررسی ابعاد تغییر نسل در جامعه ایران ،معتقد
اســت« :جوانان مــا در هر گــروه اجتماعی و
اقتصــادی و با ریشــه های مختلــف ،همگی
با بحــران هویت یابــی روبــه رو هســتند؛ زیرا
هویت هایی که بتوانند انهــا را در خود بگیرند،
مبهم هستند و به شدت دســتکاری شده اند».
او می گوید« :نظام های ارزشــی دینی ،عرفی
و مدرنی کــه جامعه ما در طول صدســال اخیر
تجربه کرده ،نظام های با ارزشــی هستند که ما
نتوانسته ایم از انها در جهت تغییر شرایط جامعه
به خوبی استفاده کنیم .البته روشنفکران نیز در
حباب خود قرار گرفته و نتوانســته اند به وظیفه
خود عمل کنند».
lپایــان ماموریت ایت اللــه اراکی در
مجمع تقریب
ی که مدت ماموریت ایت الله اراکی
درحال
در مجمــع جهانی تقریب مذاهب اســامی به
پایان رســیده ،برخی رســانه ها حجت االسالم
احمد مبلغی ،رئیس دانشگاه مذاهب اسالمی
و عضــو خبرگان رهبــری را جدی تریــن گزینه
برای جانشــینی او معرفی می کنند .حکم مقام
معظم رهبری برای انتصاب ایت الله محســن
اراکی به دبیرکلــی مجمع تقریب ،در بیســتم
تیرماه ۱۳۹۱صادر شده بود و اکنون این مدت
به پایان رســیده؛ بنابراین دبیرکل جدید مجمع
جهانی تقریب مذاهب اسالمی به زودی معرفی
می شود.
مثلث | شماره 319
در بیــان علــل افزایــش بیــکاری فارغ التحصیالن
دانشــگاهی و راهکارهای رفع ان باید گفت که با شناخت
استعدادها ،تعدیل در پذیرش دانشجو با ایجاد فرصت های
شــغلی و ارائــه امــار درســت می توان مشــکل اشــتغال
فارغ التحصیالن دانشگاهی را حل کرد .این اتفاق مستلزم
وجود هماهنگی بین پیش بینی های موجود از نیاز بازار کار و
ظرفیت پذیرش دانشگاه هاست .ضعف در ارائه اطالعات
اماری موثق و برنامه ریزی باعث شــده که شــرایط اشتغال
در حوزه هــای تخصصــی برای یــک دانشــگاهی فراهم
نباشــد .امروز بســیاری از فارغ التحصیالن دانشگاهی در
شغل های غیرمرتبط مشــغول به کار هستند .در بسیاری از
موارد ،حقوق و مزایای تعلق گرفته به انها حتی کفاف زندگی
دانشجویی را هم نمی دهد و این امر سبب شده که خیلی ها
از تخصص شــان برای اشــتغال اســتفاده نکنند .بیکاری
برای فارغ التحصیالن دانشگاهی درعین حال اسیب های
اجتماعی نیز به همــراه دارد .وقتی برای فارغ التحصیالن
لیسانس ،فوق لیســانس و دکترا که از نظر انرژی و علمی و
تخصصیدرسطحقابل قبولیبودهوامادهبهره وریهستند ،
کاری در بازار کار تعریف نشده باشد ،انها دچار سرخوردگی
شده و خود و خانواده هایشان نیز تحت شرایط نامناسب مالی
یکهقصدادامه
وعاطفیقرارمی گیرند.اینامربرایدیگران
تحصیل دارند به صورت الگوی نامناسبی درمی اید و افراد را
از ادامه تحصیل و کســب علم و تخصص ناامید می کند.
بحران های روحی ،روانی ،معنوی ،باال رفتن سن ازدواج و
ازهم گسیختگیبسیاریازخانواده هاازدیگرعوارضناشی
از وضعیت نابسامان اشتغال دانش اموختگان دانشگاهی
است .جوانی که با ذوق و شوق ،انرژی و با هزار امید و ارزو
ی امیدها و ارزوهایش
وارد دانشگاه می شود و ســپس تمام
به باد می رود ،دچار سرخوردگی و افســردگی خواهد شد و
فرصت اقدام مثبت و ایجاد بلوغ در خود و توســعه یافتگی
فردی و اجتماعی را از دســت می دهــد .او به دلیل فقدان
انگیزه ها دیگر قادر نخواهد بود عضو کارامدی برای جامعه
خود باشــد .باید یاداوری کرد که یکی از مشــکالت کالن
کشــور در عرصه اموزشــی ،عدم شناسایی اســتعدادهای
تحصیلی است؛ به همین دلیل افراد در حوزه ای که در ان
اســتعداد دارند حرکت نکرده و از تحصیالت شان لذت ن
می برند.
درباره تصویر
ایت اهلل طالقانی در روزنامه شرق
جامعه شناسی
بازگشت شریعتی به دانشگاه؟
با دست های خالی
25
شهید یا شیخ مقتول؟
ی دینانی از شیخ اشراق
روایت ابراهیم
جامعه شناسی
26
مثلث | شماره 319
بحران معرفت شناختی
معنا و مفهوم «بحران معرفت شناختی» چیست؟
برای درک این موضوع شاید بهتر باشــد پیش از هر چیز
زندگی عادی انســان هایی را در نظر بگیریم که در چنین
بحران هایی گرفتارند؛ مثال فــردی را در نظر بگیرید که
گمان می کرد اعتبار و جایگاهی نزد کارفرما و همکارانش
ی که قبل
داشته اما ناگهان از کار اخراج می شود؛ یا کس
از ورود به جمعی تصور می کرد همه اعضا از دوســتانش
هستند اما ناباورانه اجازه ورود به ان جمع را پیدا نمی کند؛
ی که عاشــق می شــود و نیاز دارد بفهمد معشوق
یا کســ
واقعا چه احساســی نســبت به او دارد؛ یا کسی که عشق
خود را به دیگری از دســت داده و می خواهد بداند چگونه
می توانســته در این باره چنین به اشــتباه افتاده باشد .در
همه این موارد نسبت «انچه به نظر می رسد وجود دارد» با
«انچه واقعا وجود دارد» ،چگونه تعیین می شود ،چگونه
به فهم ما درمی اید و چه اهمیتی دارد؟ چگونه اســت که
افراد در موقعیت هایی مشابه دچار شک و تردید عمیقی
می شوند و چگونه می کوشند از شرشان رها شوند و بر این
بحران ها فائق ایند؟
السدیرمک اینتایردرکتاب«بحرانمعرفت شناختی
(روایت دراماتیک و فلســفه علم)» در چند بخش کوتاه
می کوشد به این پرسش ه ا پاسخ دهد .او در کتاب حاضر
به بررسی «راهی برای شناخت زمانه» پرداخته و در ادامه
به تشــریح «بحران های معرفت شــناختی» می پردازد.
مک اینتایر در ایــن کتاب تالش دارد دســته ای از روابط
مفهومی را مطرح کند که مفاهیم دیگــری مانند بحران
معرفت شناختی،روایت،سنت،علومطبیعی،شک گرایی
و جنون را بــه یکدیگر پیونــد می زند .او تاکیــد دارد «در
دسته ای از مناقشات اخیر ،پیوندهای بین این مفاهیم،
خود به صورت یکی از مســائل محوری درامده اســت».
منظور او مباحثه هایی اســت که از مواجهه میان فلسفه
علم و توماس کوهن و دیدگاه های ان دســته از فالسفه
علم شکل گرفته که به نحوی میراث داران کارل پوپر به
حسابمی ایند.
حیات فکری مک اینتایر ،نشان دهنده بحران های
معرفت شناختیمهمی استکهپشت سرگذاشتهاست.او
که در دوران دانشجویی و سال ها پس از ان به مارکسیسم
گرایش داشت ،بعد از ٥٠سالگی به مذهب کاتولیک روی
اورد و از ان پس ،اندیشه ورزی هایش از منظر نوارسطویی
اکویناسی شکل گرفت و دنبال شد .از این رو ،مک اینتایراز مدافعان جدی ارسطوگرایی شناخته می شود .بسیاری
او را برجســته ترین متفکر منتقد فلســفه اخالق متجدد
و نهضت روشنگری می دانند .او فیلســوفی است که در
زمره جماعت گرایــان قرار می گیــرد و اهمیتش به خاطر
سهم داشتن در فلسفه اخالق و فلسفه سیاسی است؛ با
این حال ،برخالف گفته ها ،بازگشــت او به سنت ،همراه
با تجدید نظرهایی است که از تجربه تجددخواهی غرب
ناشی می شود .مک اینتایر را از برجسته ترین فیلسوفانی
می داننــد کــه در برابــر جریانات مدرنیســم ایســتاده و
عمیق ترین نقد را متوجه ان کرده است .او غالبا در اثارش
با رویکردی انتقادی موضوعات رایج در فرهنگ غرب را
بررسی می کند .از این میان می توان به نقد منفعت طلبی،
لیبرالیسم و مدرنیسم در اخالق و سیاست اشاره کرد.
همایش بزرگداشــت روز شیخ اشــراق شهاب الدین
سهروردی با حضور حجت االسالم عبدالحسین خسروپناه ،
غالمحسین ابراهیمی دینانی ،ایت الله یدالله یزدان پناه،
ایت الله ســیدمصطفی محقق دامــاد ،غالمرضا اعوانی،
رحیــم اعوانی ،نجفقلــی حبیبی و جمعی دیگر از اســاتید
حوزه فلسفه و حکمت کشور ،سه شنبه گذشته در موسسه
پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
در ایــن مراســم ،غالمحســین ابراهیمی دینانــی
ســخنرانی خود را بــا موضوع «هیوال در شــیخ اشــراق»
این گونه اغاز کرد 800« :سال است که شیخ اشراق شهید
شده اما او به شیخ مقتول معروف است ،خوشحال هستم
که بعد از 800ســال بزرگداشــتی امروز برای او مشــاهده
می کنم .شیخ اشراق حکیم نور است و فلسفه اش فلسفه
نور و روشنایی است».
او با تاکید بر اینکه شیخ اشراق در ایران شناخته نشده،
اظهار داشت« :اعراب در سوریه شیخ را کشتند ،ایرانی ها
هم او را به خوبی نمی شناسند؛ چراکه او حکمت خسروانی را
احیا کرده است .حکمت خسروانی حکمتی است که غرب
و شرق با ان معاند هســتند .تمام دنیا با ایران باستان عناد
دارد .شیخ اشراق در ان ســال ها تالش کرده این حکمت
ن مهر
را احیا کند و این حکمت همان حکمت زرتشت و ایی
و نور اســت ».این چهره ماندگار فلســفه ایران با اشاره به
اینکه فلســفه دان های ما از روی نادانی معتقدند که شیخ
اشراق قائل به اصالت ماهیت است ،ادامه داد« :او قائل
به اصالت نور است و اختالفش با مالصدرا نیز لفظی است.
م اما معتقدم مالصدرا
بنده قائل به حکمت صدرایی هســت
مقداری یونانی زده اســت ،درحالی که ســهروردی ایرانی
خالص است و فلســفه نور را برای نخستین بار مطرح کرده
است؛ بنابراین او قائل به اصالت نور بوده است».
او با تشریح بخشی از زندگی و فعالیت های سهروردی
گفت« :سرنوشت غم انگیز او در 38ســالگی با سفرهای
فراوانی که داشــته و کتاب های زیادی که نوشــته است،
بسیار جالب توجه اســت .در نهایت شیخ با صراحت ،منکر
ت اما امروز فهم این
هیوالست .هیوال نیز ماده نخستین اس
حرف دشوار اســت؛ چراکه زبان علم متفاوت شده است.
هیوال چیزی است که فقط می پذیرد و منفعل محض است،
یک ذره کمتر از هیوال ،نیستی اســت ،بنابراین هیوال مرز
هستی و نیستی تعریف می شود .شیخ اشراق معتقد است
م اما به حکــم اینکه اثبات هیوال عقالنی
که ما هیوال نداری
اســت ،هیچ عاقلی نمی تواند ان را انکار کند .این درحالی
است که سهروردی هیوالی مشائی را به گونه ای انکار کرده
است اما او قائل به اصالت خیال و عالم مقدار است .شیخ
معتقد است که تخیالت در ذهن ما نیست ،ما در عالم خیال
هستیم ،بنابراین وی در عالم خیال و عقل زندگی می کند».
دینانی با بیان اینکه کمتر کســی به ایــن نکته توجه
کرده که هر چیزی ُبعد و اندازه دارد و هر اندازه ،مقدار معینی
دارد ،بنابراین معین بدون مطلق نمی شــود ،توضیح داد:
«شیخ اشــراق نیز این مقدار مطلق را به جای هیوال گرفته
است ،پس شیخ به یک معنی منکر هیوال و به معنی دیگر،
هیــوال را اثبات می کند .در ایــن روزها جا دارد تــا ما بر اثار
تمثیلی ،فارسی ،عربی و عالم خیال سهروردی کار کنیم».
او در پایان اظهار داشت« :سهروردی با اثبات عالم
خیال ،متصل بین ملک و ملکوت شد و عالم ماده و اخرت را
به هم وصل کرد .شیخ خودش در ملکوت زندگی کرد ،اما او
را در عالم ماده به شهادت رساندند .اگر امروز ما عالم خیال
سهروردی را بشناسیم ،جهان ما تغییر می کند .فردوسی،
سهروردی حماســی است و ســهروردی ،فردوسی حکیم
است؛ بنابراین او فلسفه ایران را مقابل یونان قرار داد».
تلقی فرهنگ مابانه از علم
خسرو باقری
خسروباقری،استاددانشکدهروانشناسیوعلومتربیتی
دانشگاه تهران در نشست علمی « مرز عینیت و ذهنیت در
علوم انسانی با نگاهی انتقادی به نفی و اثبات علوم انسانی
اســامی» که در مرکز الگوی اســامی
ایرانی پیشرفت برگزار شــد ،با بیان اینکه
بعد از انقالب این دغدغه وجود داشته که
علوم انسانی را با فضای جامعه و فرهنگ
جامعه ایجاد کنیم ،گفت« :اگر بخواهیم
در دانشــگاه ها در خصوص علوم انسانی
جایگزینی داشته باشــیم ،باید تصور خود
را از علوم انســانی ،درست اخذ کنیم ».او
گفــت« :در جامعه ما واکنــش نیرومندی
نســبت به علوم انســانی غربی وجود دارد
که دیدگاه منفی نســبت به ان داشته و ان
را طرد می کند .این مســاله نشــان می دهد تلقی ما از علوم
انسانیتلقیفرهنگ مابانهاست.اگربافرهنگغربمشکل
داریم ،درواقع با علوم انسانی ان هم مشکل خواهیم داشت
و خودمان باید دانش تولید کنیم ».باقری به بیان دو دیدگاه
درموردعلومانسانیپرداختوگفت«:علمشعرنیست،علم
مثل عکاسی است .دانشمندان جامعه شناس می خواهند
واقعیت جامعه را نشان دهند .ناگزیر یک عنصر سلیقه ای و
زاویه دید در دانشمندان رسوخ می کند؛ این
زاویه دید می تواند فرهنگ باشد .زاویه دید
برای دیدن واقعیت اســت نه خیال ورزی.
اگر چنین باشد ،علوم انســانی نه ان چنان
واقع گرا اســت ،نه ان چنان ذهنیت گرا».
استاد دانشگاه تهران گفت« :دانشمندان
باید دغدغه حقیقت داشته باشند و عالم باید
واقعیت ها را بشناسند .اگر به فرهنگ گرایی
و جهت گیری های تام و تمــام روی اوریم،
دانشگاه نابود می شود ،چون دانشمندی که
عینیت ها را فراموش کند ،قربانی توهمات
می شود.مابایدتصورخودراازدانشاصالحکنیمودانشگاه
اسالمیدرپسانتصورشکلگیرد.به نظربندهعلمانسانی
امیزه ای از ذهنیت و عینیت است و مثل تار و پود در هم تنیده
شده است».
بازگشت شریعتی به دانشگاه؟
ســی ام خردادماه 95و در روزهای میانــی ماه مبارک
رمضان ،بنیاد باران به مناســبت ســالگرد درگذشــت علی
شریعتی میزبان نشستی تحت عنوان «شــریعتی و دوران
ما» بود .بخشی از این نشست که حاتم قادری ،استاد علوم
سیاسی دانشگاه تربیت مدرس در ان با موضوع «شریعتی در
محاق» به بیان نظرات خود پرداخت ،با انتقادهایی از سوی
حامیانشریعتیمواجهشد .قادریدرایننشستگفتهبود:
«اولین مطلبی که از شریعتی خواندم ،در دبیرستان و همین
«اری ،این چنین بود برادر» بــود .من او را هیچ وقت ندیدم
اما امروز از شریعتی عبور کرده ام و معتقد هستم باید او را نقد
کرد .من به عنوان مخاطب ،یک تعریف سه گزینه ای از او
دارم که «خرد ه بورژوای رمانتیک عصیانگر» است .همین
بود که ما را مخاطب شــریعتی کرده بود و او هم سخنگوی
ما بود ».این استاد دانشگاه با بیان اینکه «سال هاست به
این نتیجه رسیده ام که شریعتی ،یک شخصیت رمانتیک
بود» گفت« :ما اشــتباهاتی کردیم و فکر می کنم اســام
یک تفســیر نهایی دارد .چه کسی بهتر از شــریعتی با ان
صدای مسحورکننده می توانست بگوید این اسالم واقعی
است و به من جوان بگوید ایدئولوژی تو بهترین است .در
صدای شــریعتی خطابه رمانتیک موج می زند و با مطهری
و کافی متفاوت است .شریعتی مبانی نظری را به خودمان
واگذار کــرد ».او با انتقاد از شــریعتی گفت« :شــریعتی
فرصت اندیشیدن نداشت ،خود هم می گوید که عجله دارد.
روشنفکردهه 40و 50همیشهعجلهداشتوفرصتاندیشه
نداشت؛ چون نسبت به همه چیز باید موضع می گرفت .او
باید نسبت به فالن اثر هنری و جنبش اجتماعی حرف می زد
و برای اندیشیدن فرصت نداشت ».سیدجواد میری ،عضو
ی پژوهشــگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
هیات علم
اما در واکنش به این سخنان گفته است« :درست است که
شــریعتی «اری ،این چنین بود برادر» را گفته ،اما این تنها
قسمتی از خطابه هایی بود که وی در برهه ای از زمان برای
تهییج اجتماعی مثال برای اینکه مردم بتوانند برای احقاق
خودشــان حرکتی جنبشــی ایجاد نمایند ،این سخنرانی را
انجام داد ».او ادامه داد« :بسیاری از مشکالت ،معضالت
و پیچیدگی های جامعه امروزی ایران را بســیاری از مردم،
اندیشمندان و دانشگاهیان به شــریعتی نسبت می دهند.
باید بتواننــد این ادعاها را به طور علمی و مســتدل نشــان
دهند اما حقیقت امر این است که بسیاری از دوستان مثال
اقای قادری و حتی کســانی نظیر دکتر اشتیانی و دیگرانی
که به نقد شــریعتی می پردازند ،به طور مستدل و نظام مند
به اثار او ارجــاع نمی دهند ».میری معتقد اســت که امروز
شریعتی هنوز ناشناخته اســت« :برخی می گویند شریعتی
پدر ایدئولوژی بود ،برخی می گویند شریعتی جامعه شناس
نبود ،برخی معتقدند شــریعتی روشــنفکر دینی بود و برخی
دیگر می گویند اصال روشنفکر نبود .اساسا در مورد شریعتی
تحقیقی منسجم در دانشگاه های ما انجام نشده و افکار و
اثار او به طور یک واحد درسی تدریس نمی شود و این یک
معضل است».
جهان فلسفی کوبریک
کارگردانی که اگزیستانسیالیسم را در سینما برجسته کرد
نشریهامریکاییفوربسبااشارهبهتمایلایرانبرای
صادرات گاز به اروپا نوشــته است که صنعت گاز ایران در
سال های گذشــته هدف تحریم های امریکا و اروپا قرار
داشته و این مساله سبب محدود شدن ورود سرمایه گذاری
مســتقیم خارجی و انتقال تکنولوژی به این صنعت شده
اما ایران از مقادیر فراوانی ذخایر گازی برخوردار اســت و
تمایل دارد در زمینه صــادرات بین المللی گاز به بازیگری
عمده تبدیل شود.
ایران پس از لغو تحریم های غرب ،قصد دارد به یک
بازیگر مهم در بازار به سرعت در حال جهانی شدن گاز بدل
شود .امروز گاز معامله شده 30 ،درصد کل انرژی مصرفی
جهانراتشکیلمی دهدواینرقمتاسال،2025بهمیزان
30درصد افزایش خواهد یافت .براســاس کنوانســیون
تغییرات اب وهوایی پاریس که نوامبر گذشته به تصویب
رسید ،گاز به ســوخت اصلی مورداستفاده جهانی تبدیل
خواهدشدومیزانتقاضایجهانیبرایگازبهمیزان 6تا8
میلیارد فوت مکعب در روز در حال افزایش است.
ایران ســاالنه حدود شــش تریلیون فــوت مکعب
گاز تولید می کند و مصرف داخلی این کشــور تنها اندکی
کمتر از این رقم اســت .تولید گاز ایران تا سال 2030به
10تریلیون فوت مکعب خواهد رســید .ایران دارای نرخ
موفقیت باالیی در زمینه اکتشــاف گاز است .این نرخ در
ایرانبه 79درصدمی رسددرحالی کهنرخمتوسطموفقیت
جهانی 30تا 35درصد است .با وجود تحریم های غرب،
تولید گاز ایران با بهره برداری از فازهای بیشت ر و جدیدتر
پارس جنوبی در حال افزایش اســت .میدان گازی پارس
جنوبی که قطر نیز مالکیت بخشی از ان را در اختیار دارد،
در 24فاز توسعه یافته است .حدود نیمی از فازها تکمیل
شده اند و ایران امیدوار اســت مابقی فازها تا سال 2018
تکمیل شود .پارس جنوبی که در فاصله 60مایلی ساحل
ایران قرار گرفته ،حدود 40درصــد از ذخایر گازی ایران
را در خود جای داده اســت .ایران فقط یک درصد از کل
تجارت گاز جهــان را به خــود اختصاص داده اســت اما
تکمیل زیرســاخت های صنعت گاز ایران بدان معناست
که این کشور می تواند عالوه بر ترکیه ،به هند ،پاکستان،
کویت و امارات گاز صادر کنــد .کاهش یارانه مصرف نیز
می تواندباکاهشمصرفداخلی،گازبیشتریرادراختیار
بخش صادرات قــرار دهد .ایران همچنیــن در حال کار
روی چند گزینه برای پیوستن به همان «کلوب بین المللی
ال ان جی» اســت که امریــکا هم عضو ان اســت .اروپا
نیز یکی از بازارهای هدف میان مــدت و بلندمدت ایران
است .این بدان معناست که ایران در رقابت با امریکا قرار
دارد« .بیش از نیمی از ال ان جی صادراتی امریکا به بازار
اروپا می رود ».هدف گذاری ایران برای شــروع صادرات
ال ان جی تا سال 2018واقع بینانه به نظر نمی رس د اما این
هدف می تواند پس از سال 2020محقق شود .اهمیت
این داستان برای صنعت گاز امریکا کامال روشن است؛ در
دنیایی که مصرف گاز تا سال 2030میالدی با حدود 40
درصد افزایش به 470میلیارد فوت مکعب در روز خواهد
رســید ،افزایش صادرات گاز ایران تاییــد می کند که چرا
امریکا باید به طور مداوم از اهداف صادرات انرژی خود و
ارتباطاتش با متحدانش در امریکای شمالی حمایت کند.
مثلث | شماره 319
اســتنلی کوبریک یکی از بزرگ ترین کارگردان های
ســینمای امریکاســت .مجموعه فیلم هــای او که اغلب
ی هستند ،تمام وجوه حیات اجتماعی و فردی
اقتباسات ادب
انســان را دربرمی گیرد؛ از فرهنگ پســت و واال تا عشق و
جنسیت ،تاریخ ،جنگ ،جرم و جنایت ،جنون ،سفر فضایی،
تربیت اجتماعی ،هــوش مصنوعی و تکنولــوژی .از این
منظر ،فیلم های او بازنمایی ابعاد متمایز واقعیت است که
ی ترکیب می کنــد؛ انگاره ای که
انها را در انگاره ای فلســف
قرابت و شباهت زیادی با فلسفه وجودی دارد .این ادعای
کتاب «جهان فلسفی استنلی کوبریک» است که اخیرا به
فارسی منتشر شده است؛ یکی از معدود اثاری که سینمای
کوبریک را به دقت در پس زمینه فلســفه اش بررســی کرده
است .این کتاب می کوشد نشان دهد که «در قلب سینمای
کوبریک ،فلسفه اگزیستانسیالیستی قرار دارد که تصویرگر
سوژه منفردی است که با زندگی و مرگ به تنهایی مواجه شده
و می کوشد معنایی در یک جهان ســرد و بی احساس خلق
کند ».در جهان کوبریک فیلم برای فلسفه ساخته می شود
و بر هر انچه فلســفه درباره واقعیت و بازنمایی ،درباره هنر و
محاکات ،درباره زبان و بیان ،درباره بازیگران و کاراکترها،
درباره شــکاکیت و جزم گرایی و درباره حضور و غیاب گفته
پرتو تازه ای می افکند .جری گودیناف ،نظریه پرداز فیلم ،در
یکی از مقاالتش این پرسش را مطرح می کند که فیلسوف
چه دلیلی برای رفتن به ســینما می تواند داشته باشد؟ او به
چهار دلیل عمده اشاره می کند که طبق انها فیلسوف از ان
حیث که فیلسوف است ممکن است پایش به سالن سینما
و تماشای فیلم باز شود؛ از تفریح و ســرگرمی تا انچه ذیل
بحث کلی فلسفه فیلم مطرح می شود .به این اعتبار که اگر
شاخه هایی مثل فلســفه علم یا فلسفه زبان به مبنایی ترین
مفروضات و پیش فرض های مفهومی و غیرمفهومی علم
و زبان می پردازند ،فلسفه فیلم نیز به پرسش هایی کلیدی
درباره تکنیک ها ،منابع و پیش فرض های پایه سینما پاسخ
می دهد .در نظر او فیلســوف «فلســفه فیلــم» را به منزله
رهیافتش انتخاب می کنــد و فیلم می تواند بــرای پاره ای
مضامین و مســائل بغرنج فلســفی «تمثیل» یا «ازمایش
فکری» فراهم اورد؛ یعنی ســناریویی تخیلــی درباره یک
مبحث پیچیده فلسفی .این نگاه شــاید نقطه اغاز مناسبی
برای مطالعه این کتاب باشد .کتاب حاضر شامل مجموعه
مقاالتی درباره کوبریک است که جرالد جی ابرامز جمع اوری
کرده اســت .این کتاب در پنج بخش همــراه تصاویری از
اســتنلی کوبریک و اثارش نگاهــی دارد بــه جهان بینی و
اندیشــه های او .در بخش اول باعنوان «سوژه و جنگ»،
چهار فیلم جنگی «ترس و هــوس»« ،راه های افتخار»،
«دکتر اســترنجالو» و «غالف تمام فلزی» را در سه مقاله
بررســی می کند .بخش دوم ،باعنوان «سوژه و عشق» به
سه داستان عاشقانه کوبریک «بوســه قاتل»« ،لولیتا» و
«چشمان باز -بسته» اختصاص دارد .بخش سوم معطوف
است به «سوژه و معنای زندگی» با دو مقاله ای که به نگرش
کوبریک دربــاره معنای زندگــی و بی معنایــی می پردازد.
بخش چهــارم تحت عنوان «ســوژه و تاریخ» به ســه فیلم
«اسپارتاکوس»« ،بری لیندون» و «درخشش» اختصاص
دارد و در بخش اخر باعنوان «سوژه و اینده» درباره نهیلیسم و
اراده ازاد در فیلم های کوبریک بحث می شود.
ایران از 2020
رقیب گازی امریکا می شود
جامعه شناسی
پاسخ سید جواد میری به حاتم قادری
27
با چشم راست هم ببینیم
تابستان داغ
جامعه شناسی
28
مثلث | شماره 319
ایا 2016گرم ترین سال زمین است؟
روزهــای داغ تابســتان امــده و دمای هــوا ،هر
روز بیشتر می شــود .مردادماه را می توان گرم ترین یا
شاید یکی از دو ماه گرم سال دانست؛ ان قدر که فریاد
اهالی شــهرهای جنوبی ایران درامده اســت .هر روز
عکس هایی از اثــار افزایش دمای هوا در شــهرهای
جنوبی و جنوب شــرقی و غربی کشــور دست به دست
می شــود و دماسنج هاســت که درجه های ٥٠به باال را
نشان می دهند .در خبرها امده بود که ماه ژوئن گذشته،
گرم ترین ژوئن تاریخ شناخته شــد .بنابر گزارش های
سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایاالت متحده امریکا،
دمای ژوئن سال 0.9 ،2016درجه سلسیوس بیشتر از
میانگین دمای قرن بیستم شد .در این میان ،گازهای
گلخانه ای در جهان ،تاثیر بســزایی در افزایش دمای
کره زمین داشته که هر سال تاثیرات بیشتری به دنبال
خواهد داشت .علیرضا مســاح ،سرپرست گروه های
اســیب پذیری و انطباق طرح ملی تغییــر اب و هوا در
سازمانمحیط زیستعواملگوناگونیرادراینافزایش
دما در دهه های اخیــر موثر می داند .او معتقد اســت
چند عامل روی افزایش دما می تواننــد تاثیر بگذارند؛
پدیده های دورپیونــد مانند ال نینیــو ،عوامل طبیعی
همچون فعالیت های خورشیدی یا نزدیک شدن مدار
زمین به دور خورشــید و افزایش گازهــای گلخانه ای.
مســاح درباره دوره های زمانی و احتمــال افزایش دما
نیز می گوید« :مــا دو موضوع داریم؛ یکــی اینکه در
گذشته افزایش دما مربوط به کدام عامل است و دیگر
اینکه در اینده چه اتفاقی می افتد .گذشته چندان مهم
نیست اما اینکه میزان این افزایش در اینده چه خواهد
شد ،پیش بینی هایی داریم که مدل هایی هستند به نام
«گردشعمومیجو»؛دراینمدل هاوضعیتگازهای
گلخانه ای را درنظــر می گیرند و وضعیــت متغیرهای
اقلیمی را پیش بینی می کنند .در این مدل ها ،نســبت
دوره 2016تا 2035میالدی را به دوره 20ساله گذشته
که از 1986تا 2005بود درنظر گرفتند که مشخص شد
یک تا 1/5درجه افزایش دما نسبت به ان دوره خواهیم
داشــت ».معضل گازهای گلخانه ای که در کاپ 21
پاریس مطرح شــد ،به قدری جدی بود که کشورهای
توسعه یافته متعهد شدند تا ســال 2100میزان انتشار
گازهای گلخانه ای شــان را به حدی برســانند که زمین
فقط دو درجه گرم تر شود .کشــورهای در حال توسعه
نیز در کنار انها ،تعهد به مشــارکت دادنــد .علی اصغر
رجبی ،رئیس مرکز ملی هوا و تغییرات اقلیم ســازمان
محیط زیست با اشاره به سناریوی نوشته شده در IPCC
(هیات بین الدولی تغییر اقلیم) در خصوص پیش بینی
دمای هوا با تاثیر از گازهای گلخانه ای تا ســال 2100
گفته اســت« :چنانچه وضعیت به همین شکل پیش
برود ،مدل های مختلفی را می توان پیش بینی کرد .در
IPCCسناریویی را تا سال 2100شبیه سازی کردند که
نشان می دهد از 1850که انقالب صنعتی شروع شد،
سیر دما را رکورد کردند .اعالم کردند از حاال به بعد اگر
این روند ادامه دار باشــد ،می تواند افزایش های بیشتر
هم داشته باشد .در بدترین ســناریوها ،افزایش دما را
نسبتبهسال 1850تاپنجدرجههمپیش بینیکردند».
روایت خسروپناه از هند
حجت االســام عبدالحســین خســروپناه ،رئیس
موسســه پژوهشــی حکمت و فلســفه ایران در تازه ترین
برنامــه «ســیم و زر» شــبکه چهــارم ســیما با اشــاره به
عالقه مندی گرایش هــای مختلف هندی بــه ایرانیان و
اهل بیت(ع) با اشــاره به اتفاقاتی که در ســفر اخیرش به
هندوســتان افتاده ،گفت« :خیلی عجیب است که مردم
هند چه مســلمانان شــیعه و اهل ســنت و چــه هندوها و
ســیک ها زمانی که می فهمیدند ما از ایران امدیم احترام
خاصی بــه ایرانیان می گذاشــتند و در واقع خودشــان را
از نژاد اریایــی و ایران می دانســتند .نکتــه جالب تر هم
این اســت که محبت به اهل بیت(ع) در بیــن مردم هند
هم زیاد اســت .در شــیعیان که واضح است و اهل سنت
هندوستان نیز با وجود اینکه گرایشات ضدشیعی و خشن
از سوی یهودیان وجود دارد اما انها قریب به اتفاق محبت
زیاد به اهل بیت(ع) دارند و برخی کتب متعدد نســبت به
اهل بیت(ع) نوشته اند».
او همچنین گفت« :هندوییســم انشــعابات زیادی
دارد اما یکی از رهبران هندوهــا که طرفداران زیادی هم
دارد شال مشکی و ســیاهی بر گردن داشــت و می گفت
من به عشــق امام حســین(ع) این شــال را هیچ زمان در
نمی اورم بنابرایــن اینها به امام حســین(ع) خیلی ارادت
دارند و روز عاشورا در هندوستان همچون عید فطر تعطیل
رسمی است».
خسروپناه با ذکر خاطراتی از سفر به هندوستان ادامه
داد« :بــه هر معبدی می رفتیــم به ما احتــرام فوق العاده
می گذاشــتند ،حتی به احتــرام ما خم می شــدند ،برخی
مرتاض هــا زیلــو و فــرش منــدرس زیــر پایشــان را هم
برمی داشــتند تا مــا روی ان بنشــینیم ،مخصوصا وقتی
می فهمیدند که از ایران امده ایم .مردم هند خیلی عجیب
هستند؛ چه مسلمانان و چه هندوها با گرایش های مختلف
از ســیک ها و جین ها وقتــی می فهمیدند که مــا از ایران
امدیم احترام خاصی قائل بودند و می گفتند ما هم اریایی
هســتیم و از منطقه اریا به هند امده ایم و در واقع خود را از
نژاد ما می دانستند».
خسروپناه یاداور شــد« :البته برخی تالش می کنند
گرایش های ضدشیعی و اسالمی ایجاد کنند اما اهل سنت
هند محبت فوق العاده ای به اهل بیــت(ع) دارند و برخی
کتب متعدد در فضائل و مناقب اهل بیت دارند .شــخصی
به نام خســرو قاســم در انجا بود که بیــش از صد کتاب در
مناقب اهل بیت(ع) به زبان عربــی و اردو چاپ کرده بود.
او می گفت مکرر خواب امیرالمومنین(ع) را می بینم و در
شب قدر ماه رمضان می گفت خواب دیدم که حضرت سه
قطعه نان به من داد».
رئیس موسســه پژوهشــی حکمت و فلســفه ایران
تاکید کرد« :برخی هند را با چشــم چــپ می بینند .گاهی
الودگی های خاصی را که در محیط زیستشــان است تنها
می بینند ،درحالی که هند را باید با چشــم راســت هم دید!
برخی بزرگان می گویند مردم دو دسته اند یا هند را دیده اند
یــا ندیده اند .انچه مهم اســت ایــن بزرگانی اســت که از
گرایش های مختلف محبت به اهل بیت دارند».
او در ادامــه گفــت« :برخــی رهبران هنــدو عالقه
عجیبی به نهج البالغه دارند .یک فرد هندو بود که اعتقاد
داشت من ایه الکرسی را شــهود کردم و ان را می خوانم،
یعنی می گویم اگر ما بتوانیم این ارتباطات را با هم داشته
باشــیم قناعت و ساده زیســتی اینها بســیار جالــب و این
ساده زیستی در سراسر مردم هند اشکار بود».
خداحافظی با جعبه جادو
مهران مدیری دیگر با تلویزیون همکاری نمی کند
«حوصله ندارم و خیلی وقت اســت کــه حالم خوب
نیست .یک نوع دگردیسی نیاز است برای ترک تلویزیون
و سینمای خانگی به سمت سینما؛ برای اینکه از این شکل
کار خسته و اشباع شده ام .اصال دیگر دوست ندارم و ارضا
نمی شــوم ».اینها حرف هــای مهران مدیــری روی انتن
تلویزیون در برنامه هفت است.
کارگردان و بازیگر سینمای ایران که در نخستین روز
مردادماه در برنامه تلویزیونــی هفت حضور پیدا کرده بود،
با اعالم اینکه دو ماه دیگر فیلم سینمایی خود را می سازد،
گفت« :دو فیلمنامه دارم که یکی کمدی اســت و دیگری
تلخ و عجیب اما در این ســال ها به دلیــل انکه مدام درگیر
تلویزیون یا شــبکه نمایش خانگی بودم ،امکان ســاخت
فراهم نشد ».او ادامه داد« :دلیل نساختن فیلم سینمایی
در این سال ها ،ترس از ساخت فیلم سینمایی کمدی نبود،
بلکه ترس از ســاخت فیلم به طور کلی بود .با وجود اینکه
تجربه من کم نیســت اما برای ســینما کم است و دوست
داشــتم وقتی به ســینما می ایم خیلی حرفه ای باشــم».
مدیری گفت« :نام فیلمی که می خواهم بســازم «ساعت
۵عصر» اســت که یک فیلم کمدی است .فیلم سخت و
خیابانی و بسیار شلوغ و پرجمعیتی است .ممکن است در
هر ســکانس بین 600تا 700نفر حضور داشته باشند اما
فیلم تنها یک بازیگر اصلی دارد و باقی مردم اند ».او که این
شب ها برنامه دورهمی را روی انتن دارد ادامه داد« :داستان
فیلمی که می خواهم بسازم از هفت صبح تا پنج بعدازظهر
یک فرد را در تهران روایت می کند که ان روز اخرین فرصت
ان فرد اســت که باید کاری را انجام دهد .فیلم مثل گلوله
برفی اســت که هرچه جلوتر می رود بزرگتر می شود و ریتم
مدام تندتر می شود و دیوانه وار بودن ماجرا بزرگتر و موضوع
عظیم تر می شود .فیلم موضوعی به شدت اجتماعی دارد
که هر روز با ان مواجه هستیم اما به ان توجهی نمی کنیم».
این طنزپرداز در بخشــی دیگر از ســخنانش در این
برنامه تلویزیونی گفت« :بعد از برنامه دورهمی دیگر کاری
برای شبکه نمایش خانگی و تلویزیون نخواهم ساخت و به
تولید سالی یک فیلم سینمایی کفایت می کنم .من از 365
روز ســال 360روز ســال را کار کرده ام و فکر می کنم باید
استراحت کنم ».او با اشاره به خداحافظی خود از تلویزیون
اظهار داشــت« :تصمیم دارم در ادامه مســیر فیلمسازی
خود حرف های تندتر و بزرگتری در حوزه سیاست و فرهنگ
و اجتماع بزنم که جای این حرف ها در تلویزیون نیســت و
محدودیت های ان نمی گذارد و به نظرم در شبکه نمایش
خانگی و ارشاد بهتر می شــود اینها را بیان کرد ».مدیری
ادامه داد« :کار کردن در تلویزیون بســیار ســخت شده و
سختگیری زیادی صورت می گیرد و همین حاال در برنامه
ی نیز سختگیری زیادی است».
دورهم
با دست های خالی
شرافت روح
تفسیرصحیفهسجادیه
درباره سانسور تصویر ایت الله طالقانی در روزنامه شرق
سال خرگوش
روزنامه نگاری که به جست وجوی معنا رفت
در ســوره الرحمن نیز
کلمه برزخ امده است .ابتدا
ــر َج ا ْل َب ْح َر ِ
ین
می فرمایدَ « :م َ
ی ْل َت ِق ِ
یــان » و ســپس بیــان
می فرمایدَ « :بین َُهما َب ْر َز ٌخ ال
ْیب ِغ ِ
یــان یخرج منهمــا اللولو
و المرجــان ».در یکــی از
شــبکه های اجتماعی تصویری از دو دریای شــیرین
و شور منتشر شــده بود که در کنار یکدیگر هستند اما
در عین حال ،فاصله ای میان انها وجود دارد .این یکی
از معجزات الهی است که جاده ای میان دو دریا وجود
دارد که یک سوی ان اب شور است و در سوی دیگر،
اب شیرین .این خشکی که به ان برزخ می گویند ،مانع
از ان است که این دو قسمت به یکدیگر متصل شوند.
برزخ در این ایه به معنای لغوی ان است؛ یعنی
حدفاصل .در جای سومی نیز برزخ در قران ذکر شده
اســت که بازهم معنای لغوی مدنظر اســت .به عالم
برزخ ،عالم مثــال و عالم ارواح هــم می گویند .مراد
از عالم ارواح این اســت که انســان بعد از انتقال از
عالم دنیا ،به این عالم می رود .زمانی که مرگ انسان
فرامی رســد ،یعنی روح او از بدنش خارج می شــود،
روح او از عالم دنیا به عالم دیگــر انتقال می یابد .از
انجایی که روح بدون جســم ،تعیــن خارجی ندارد،
در هر عالمی کــه بخواهد تحقق یابد ،نیازمند جســم
اســت .روح ما قبل از جسم خلق شــده و بعد خداوند
این روح را وارد جســم کرده اســت .زمانی که جنین
به چهارماهگی می رسد ،خداوند در او روح می دمد؛
یه ِمن ُّر ِ
« َنف َْخ ُت ِف ِ
وحــى» .نباید مانند برخی نگاه کرد
که می گویند خداونــد روح را تجزیه می کند و خداوند
سراســر روح اســت که ان را بر موجودات می دمد.
«ی» در «روحــی» ،اضافه تشــریفی اســت؛ روح
من .خداوند می خواهد شــرافت این روح را به عنوان
امانــت الهی به مــن و شــما بفهمانــد و از این رو ان
را به خودش نســبت می دهد و می گویــد من از روح
خودم بر شــما دمیدم .برای مثال ،به کعبه و مسجد
می گوییم بیت الله؛ بــه امام حســین(ع) می گوییم
ثاراللــه .اما این به معنای ان نیســت کــه خداوند در
کعبه و مســجد ســاکن اســت یا خداوند خون دارد و
خونش در رگ های امام حســین(ع) است ،بلکه این
خون به قدری شرافت دارد که من برای بیان عظمت
و شــرافتش ،ان را به خود نســبت می دهم .خداوند
در قــران می فرمایــد« :نَا َقه اللــه»َ ،
«ا ْرض ال َّل ِه»،
«روح اللــه» و ...در ادبیــات عرب به ایــن اضافه،
اضافــه تشــریفی می گویند؛ یعنی کســب شــرافت
می کند.
خداوند از ناقه حضرت صالح(ع) که با معجزه از
دل کوه به وجود امد ،تحت عنوان شتر خدا یاد می کند
اما معنایش این نیســت که خداوند شتر دارد یا ندارد،
بلکه این شتر به قدری شــرافت دارد و عظیم است که
من ان را به خود نســبت می دهــم .زمانی که مرگ ما
می رسد ،روح ما از جســم مادی بیرون می اید و وقتی
می خواهد وارد عالم برزخ شــود ،نیازمند یک جســم
مثالی است.
مثلث | شماره 319
رمان «سال خرگوش» نوشته ارتو پاسیلینا ،نویسنده
فنالندی بــا ترجمه فرنــاز تیمورازف از ســوی انتشــارات
کتاب سرای نیک منتشــر شده است« .ســال خرگوش»
داستان روزنامه نگاری اســت به نام کارلو واتانن که شغلش
را رها می کند و راهی جنگل های فنالند می شــود .واتانن
این کار را برای جســت وجوی زندگی واقعی و ارزش هایی
راســتین و برای مقابله با پوچی و بی معنایــی زندگی مدرن
انجام می دهد .او از شغلش خسته شده و سال هاست که از
ش ناراضی است .او روزهایش را با ازردگی
زندگی زناشویی ا
می گذراند تا اینکه یک روز در راه برگشــت از یک مصاحبه
کســل کننده اتفاقی می افتــد .عکاســی که او را همراهی
می کند با ماشین بچه خرگوشی را زیر می گیرد و روایت رمان
از همین اتفاق شکل می گیرد .برخورد واتانن با این اتفاق
جور دیگری اســت؛ او خرگوش را دنبــال می کند و همین
مقدمه اغاز ســفری می شود تا به واســطه ان هیجان را به
زندگی اش برگرداند؛ ان هم درحالی که دوست عکاسش او را
رها کرده و رفته است .رفتن واتانن به جنگل را می توان فرار
او از زندگی قبلی اش در جامعه مدرن قلمداد کرد .او با این
تصمیم در واقع بر این انتخاب صحه می گذارد .اما «سال
خرگوش» بازتابی از زندگی روزمره مردم فنالند هم هست و
در سراسر ان با صحنه هایی از این زندگی روبه رو می شویم.
توصیفات ارتو پاسیلینا در این رمان در حقیقت ادای دینی
اســت به این زندگی در مقایســه با جامعه مدرنــی که قرار
است به بهانه فرار ،ان را نقد کند .داستان زندگی ارتو تاپیو
ت کمی از رمانش یعنی «سال خرگوش»
پاسیلینا هم دســ
ندارد .پاسیلینا خودش هم روزنامه نگار بوده است .او بعدها
زندگی متفاوتی را تجربه می کند و بعد از فراز و نشیب هایی
در زندگی حرفــه ای اش ،روزنامه نــگاری را کنار می گذارد
و نوشــتن رمان «ســال خرگوش» را اغاز می کند«.سال
خرگوش» بعدتر موفقیت بیشتری را برای این نویسنده رقم
می زند و نام این رمان به عنوان معروف ترین اثر پاسیلینا سر
زبان ها می افتد .پاسیلینا «سال خرگوش» را در سال 1975
نوشت« .ســال خرگوش» در همان سال به عنوان یکی از
پرفروش ترین کتاب ها در فنالند و فرانسه انتخاب می شود.
ن ترجمه می شــود و سه جایزه بین المللی را
رمان به 18زبا
برای پاسیلینا به ارمغان می اورد .موفقیت ها ادامه می یابد
و بعدتر دو فیلــم با اقتباس از «ســال خرگوش» ســاخته
می شود .زبان صریح ،بی پیرایه و شوخ و شنگ این نویسنده
در رمان «ســال خرگوش» از نقاط قوت اثار پاســیلینا هم
هست .رمانی با روایتی واقع گرا که در انها با وجود ساختار
اتفاقی و تصادف گونه روایت و ماجراها به واســطه وجود
یک شخصیت واحد ،در نهایت به صورت یک اثر یکپارچه
و منظم به نظر می رسد .او برای این کار از طنز هم استفاده
می کند و با اســتفاده از لحنی هجوامیز برای خواننده اش
جذابیتی تاثیرگــذار ایجاد می کند .همیــن موضوع باعث
می شود که خواندن اثار او صورت سهل و ممتنعی پیدا کند.
قاسمی
جامعه شناسی
روزنامه شــرق تصویر صفحه اول شــماره سه شــنبه
گذشــته خود را به مرحــوم ایت الله ســید محمود طالقانی
اختصاص داد؛ تصویری که مناسبت قرار گرفتن ان روی
صفحه نخســت این روزنامه ،ســالروز برگزاری نخســتین
نمازجمعه پــس از انقالب به امامت ایــن روحانی انقالبی
سرشناس است.
انتشار این تصویر اما با حاشیه های فراوان همراه شد؛
در این تصویر ســیگاری که در دست
ایت الله طالقانی است سانسور شده
در حالی که حالت دست به خاطر این
است که یک نخ سیگار در دست خود
دارد .پس از انتشــار تصویر صفحه
نخست روزنامه شــرق در شبکه های
اجتماعی ،موجی از واکنش ها نسبت
به ان اغاز شد؛ برخی رنگ وبوی طنز
به ان بخشــیدند و برخــی دیگر این
اقدام را به تیغ نقد کشیدند.
ایــن واکنش هــا امــا مهــدی
رحمانیــان ،مدیرمســئول روزنامه شــرق را بــه اظهارنظر
واداشــت .او در گفت وگویی با میزان دربــاره این موضوع
چنین گفت« :عکس با سیگار را دقیقا نمی دانم ممنوعیت
قانونی دارد یا نه ولی تا انجایی که می دانم محدودیت دارد؛
یعنی رسانه ها خیلی مجاز نیستند ان را کار کنند ».او با بیان
اینکه ما در روزنامه شرق خواســتیم عکس متفاوتی را کار
کنیم و عکس منتشرشــده از ایت الله طالقانی هم به دلیل
کیفیت باالی ان انتخاب شــد ادامــه داد« :وقتی عکس
ایت الله طالقانی همراه با سیگار باشد نوعی ترویج و تبلیغ
سیگار هم محسوب می شــود و ما خواستیم که این اتفاق
نیفتد و با فتوشــاپ ،قســمتی از عکس را که سیگار در ان
مشخص است حذف کردیم».
مهدی طالقانی ،فرزند ایت اللــه طالقانی در این باره
گفت« :هرچند ســیگار کشــیدن نزد
برخی عادت بدی اســت اما ایشــان
ابایی از ابراز این مساله نداشتند .حاال
اینکه چرا یک رســانه به خــود اجازه
می دهد این وجهــه طالقانی را حذف
کند ،مــن نمی دانــم اما با ایــن روال
شاید فردا دوســتان عالقه پیدا کنند
عمامه ایشــان را حــذف کنند ،چون
به مذاق شــان خوش نمی اید .اینکه
بخشــی از حرف ها و نظرات طالقانی
و هر فرد دیگری نقل می شود اما سایر
بخش های ان به دلیل اینکه خوشایند ما نیست حذف شود،
کار بسیار غلط و ناشایستی است که متاسفانه رواج هم پیدا
کرده است».
این درحالی اســت که ماهنامه نسیم بیداری ابان ماه
،89این تصویر ایت الله طالقانی را بدون سانسور روی جلد
خود منتشر کرده بود.
بخش شانزدهم /اســتاد مهدی
29
سیاست
دوراهی اصولگرایان
اکنون در جناح اصولگرا دونگاه متفاوت در مورد نوع ورود به انتخابات ریاست جمهوری
وجود دارد .یک طیف معتقد است که باید جناح اصولگرا یک نامزد اختصاصی داشته باشد
و طیف دیگر بر این باور است که باید از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری حمایت
کنیم .این موضوع را در پرونده این هفته بررسی کرده ایم.
ائتالف اصول گرایان راست گرا با روحانی
واکنشطیفچپاصول گرایانبهحمایت«اصول گرایانمحافظه کار»
ازروحانیچهخواهدبود؟
سیاست
30
مثلث | شماره 319
اصول گ رایان بر اساس نظر افکار
عمومیدربارهروحانی
تصمیمم ی گیرند
ناصر ایمانی
احمدی نژادبیاید،انتخابات
تبدیلبهموضوعیطبقاتی
م ی شود
عبدالرضا داوری
1
در میــان بحث های سیاســی کــه ایــن روزها اهل
سیاست و رسانه به ان مشغولند ،انتخابات ریاست جمهوری
سال 96بســیار مورد توجه قرار گرفته اســت .انتخاباتی
بســیار مهم که البته اوضاع پیچیده این دوره زمانی ان را
با معادالتی متعدد در هم امیخته و شــرایط را برای تحلیل
سخت کرده است.
همین چنــد وقت پیــش بحث بر ســر این بــود که
اصالح طلبان ممکن اســت از حســن روحانی عبور کنند.
این گزاره را البته اصولگرایان مطرح نمی کردند ،کسانی
از اصالح طلبان این تحلیل را بنا به شرایطی که از سال 96
پیش بینی می کردند بیان کرده بودند .مالک انها نامزدی
احتمالی محمود احمدی نژاد بود و البته ناتوانی احتمالی
حســن روحانی در مواجهه سیاســی با او .برخــی دیگر از
اصالح طلبان هم حسن روحانی را صاحب دولت استثنایی
می دانســتند و با این تحلیل که دوره شــرایط اســتثنایی
به سر امده دوران سیاســت ورزی او را نیز به سر امده تلقی
می کردند .ایــن اما همه ماجرا نیســت؛ حــاال در تحلیل
شرایط پیرامون حسن روحانی نحوه مواجهه اصولگرایان
با او هم محل بحث شــده اســت .برخی اصولگرایان که
عمدتا در بخش راست این جناح قرار دارند بی پروا می گویند
می توان از حسن روحانی حمایت کرد و برخی دیگر هم در
بررســی شــرایط پیش رو تاکید می کنند که حسن روحانی
برنده قطعی انتخابات سال اینده است و بهتر است پتانسیل
جناح خرج مبارزه سیاســی با او نشــود .تازه ترین حرف در
این مورد را هم مرتضی نبوی زده است .او گفته که حسن
روحانی برنده انتخابات است و بهتر است اصولگرایان روی
انتخابات شوراها سرمایه گذاری کنند.
هر چقدر ک ه طیف ســنتی تمایالتــش را به
حمایت از حســن روحانی اعالم می کند و از
بیان ان چندان ابایی ندارد اما در طیف چپ
جناح اوضــاع به گونه ای دیگر اســت .انها
اصرار دارند باید یک گزینه برای انتخابات از
سوی جناح معرفی شود ولو اینکه ان گزینه
در انتخابات پیروز نشود .به بیان دیگر انها
معتقدند حسن روحانی و دولتش جای نقد
بســیاری دارد و حمایــت جنــاح اصولگرا از
او برای دور دوم انتخابــات به صالح جناح
نیست
زمزمه های ائتالف
طیف راست اصولگرایان به دنبال
حمایت از روحانــی در انتخابات
است
گرفته ،می تواند به صورت گسترده و قویتر برای انتخابات
ریاست جمهوری نیز شکل بگیرد و اگر این ائتالف بتواند
برای ان انتخابات اصالح و تعدیلی نیز در خود شکل دهد
قطعا می تواند تاثیرگذار باشد .تصور می کنم این مجموعه
مجددا دور هم جمع خواهد شــد و گفت وگــو خواهد کرد
و راهکارهایــی را دنبال می کند تــا در انتخابات های اینده
ریاست جمهوری ،مجلس بعدی و انتخابات شورای شهر
موثر باشند» .
مصباحی مقــدم البتــه در ایــن مصاحبه یــک نکته
بســیار مهم را مطرح کرده بود؛ او گفتــه احتمال حمایت
اصولگرایــان از روحانی وجــود دارد« :ایــن را بگویم که
اینطور نیســت که شــرایط اقای روحانی شــرایطی باشد
که مــورد اقبال اصولگرایــان قرار نگیرد و محتمل اســت
مجموعــه اصولگرایان در انتخابات ریاســت جمهوری از
ایشان حمایت کند و اگر گزینه بهتری نداشته باشیم حتما
وارد گفت وگو با ایشــان خواهیم شــد .من این موضوع را
نفی نمی کنم اما اگر شــرایط اقتضا کند و کسی به میدان
رقابت با اقای روحانی بیاید ،حتما باید به گونه ای باشد که
همه اصولگرایان پشت او باشــند که اگر این اتفاق بیفتد
برنده انتخابات خواهیم بــود ».عالوه بر مصباحی مقدم،
حســن ســبحانی نیا نیز در این باره اظهاراتی داشت که به
سر تیتر بســیاری از رسانه ها تبدیل شــد .او فعال سیاسی
اصولگراست که کارنامه شــش دوره حضور در مجلس را
با خود به همراه دارد .او به عصر ایــران گفته بود« :قطعا
حمیدرضا ترقی گفته
است« :دولت یازدهم
تاکنون اقدامات مثبت
زیادی انجام داده که
شایسته تقدیر است».
مثلث | شماره 319
مرتضی نبوی می گوید:
«روحانی برنده انتخابات است
و اصولگرایان باید به انتخابات
شورای شهر فکر کنند».
یکی از گزینه های مطرح برای تمام جریان های سیاسی
در انتخاب اینده حسن روحانی است».
حرف های سبحانی نیا مکمل ان بخش از اظهارات
مصباحی مقدم بود که گفته بود« :این را بگویم که اینطور
نیست که شــرایط اقای روحانی شرایطی باشــد که مورد
اقبــال اصولگرایان قرار نگیرد و محتمل اســت مجموعه
اصولگرایــان در انتخابات ریاســت جمهوری از ایشــان
حمایت کند و اگر گزینه بهتری نداشــته باشیم حتما وارد
گفت وگو با ایشان خواهیم شد».
سبحانی نیا همچنین با بیان اینکه پایگاه اصلی حسن
روحانی اصولگرایی اســت ،افزود« :روحانی عضو جامعه
روحانیت مبارز بوده و در سال هایی هم که نماینده مجلس
بودند به عنوان نامزد جامعه روحانیت در انتخابات شرکت
می کردند اما رفتارها و حمایت هــای جریان اصالحات از
او در این ســال ها شاید باعث شــود برخی از اصولگرایان
در حمایت از او دچار شک شــوند ،درست مانند انتخابات
ریاست جمهوری ».92
امــا در صورتــی کــه احمدی نــژاد وارد انتخابــات
شــود انها بر ســر دوراهــی خواهند مانــد که میــان او و
روحانی یــک نفــر را انتخاب کننــد .به نظر ســبحانی نیا
اصولگرایان در این صورت به دو قسمت تقسیم می شوند.
ســبحانی نیا می گوید« :گروهی مانند جبهــه پایداری از
حامیان احمدی نژاد هســتند اما بخشــی دیگــر به دلیل
رفتارهــای احمدی نــژاد در دوران ریاســت جمهوری به
ویژه ماجرای خانه نشــینی حاضر نیستند از او در انتخابات
ریاست جمهوری یا هیچ انتخابات دیگری حمایت کنند».
این طیف به اعتقاد او و بســیاری دیگر از روحانی حمایت
خواهند کرد .محسن کوهکن ،نایب رئیس جبهه پیروان
خط امام و رهبری نیز دربــاره احتمال حمایت اصولگرایان
از کاندیداتوری روحانی برای انتخابات سال 96می گوید:
«من فکر می کنم به هر میزان که دولــت در پیاده کردن
اقتصاد مقاومتی موفق شــود و در این مدت کوتاه ،کشور
را از رکود خارج کرده و نرخ بیــکاری را پایین بیاورد ،توجه
اصولگرایــان به ســمت روحانی جلب خواهد شــد .من با
دوســتانم که صحبت می کنم برداشــتم این است که اگر
دولت در بخش اقتصادی به خصــوص اقتصاد مقاومتی
گام محسوســی برای مردم بردارد نقطه ای خواهد بود که
گرایشات به سمت او بیشتر می شود».
حجت االســام ابراهیمی ،عضو دیگــر این جامعه
هم با اشــاره به اینکه این ســخن جز و اظهارات شخصی
مصباحی مقدم بوده و در جلسه جامعه مطرح نشده ،گفته
بود که احتمال یک دوره ای شــدن روحانی بعید است اما
غیرممکن نیست .موسی قربانی ،دیگر چهره اصولگرا نیز
در مورد وضعیت روحانی در دوره بعدی انتخابات مجلس
سیاست
ایا اصولگرایــان بنا دارنــد در انتخابات ســال اینده
نامزد معرفی کنند؟ پرسشی مهم که البته چند وقتی است
پاسخ هایی جدی تر برای ان بیان می شــود .اگر تا دیروز
چهره های سیاســی می گفتند ســخن گفتن در این مورد
زود اســت و فعال نبایــد وارد این ماجراها شــد ،اما اکنون
راحت تر به بیان نظــر خود در این مــورد می پردازند .یک
نکته مهم در این مورد این است که اساسا دو جناح چگونه
با حســن روحانی به عنــوان رئیس دولت مســتقر مواجه
خواهند شــد .چه اینکه او به لحاظ قانونــی می تواند یک
دوره دیگر رئیس جمهور باشــد و همیشه هم اینگونه بوده
که روســای جمهوری برای دور دوم شانس داشته اند و در
ساختمان ریاست جمهوری باقی مانده اند.
در این ســوی میدان برخــی اصولگرایان می گویند
حتما باید نامزد معرفی کرد و برخی دیگر می گویند می شود
حتی از روحانی هم حمایت کرد.
اظهارنظــر ابتدایــی در ایــن مــورد را غالمرضــا
مصباحی مقــدم مطرح کــرد .او گفته بــود« :پیش بینی
من این اســت ائتالفی که برای انتخابات مجلس شکل
تاکتیک سنتی ها
احزاب و شخصیت ها
31
احزاب و شخصیت ها
می گویــد« :روحانی اگر در یک ســال باقیمانــده بتواند
شــعارهای خود را محقق کند به ویــژه در زمینه اقتصادی
می تواند امید داشته باشــد که برای بار دوم راهی پاستور
شود و حتی اگر این شرایط به وجود بیاید احتمال حمایت
اصولگرایان از روحانی نیز وجود دارد».
در اظهارنظــری مرتبــط در ایــن مــورد ایت اللــه
موحدی کرمانی با بیان اینکه جلسات ائتالف اصولگرایی
تمام نشــده ،گفته است« :جلســات همگرایی نیروهای
انقالبی هر زمان الزم باشــد ،برگزار خواهد شد ».وی در
پاســخ به ســوالی درباره زمان اغاز برنامه جریان اصولگرا
برای انتخابات ریاست جمهوری اتی تصریح کرده بود« :به
انتخابات ریاســت جمهوری زمان زیادی مانده است ،اما
زمانی که ضرورت پیدا کند ،جلسات(وحدت اصولگرایی)
اغاز خواهد شد».
محمد کوثری می گوید روحانی در عرصه سیاســت
خارجی خوش بین اســت .نماینــده مجلس نهــم درباره
اینکه چرا حاضر نیســتند از روحانی در ســال 96حمایت
کنند ،اظهــار می کند« :اقای روحانی خوش بین اســت و
چون خوش بین است ،نمی اید این مساله را برای خودش
جابیندازد که این دشمن بارها علیه ما دشمنی کرده است،
بیاییم این را مالک قرار دهیم که این دشمن درست شدنی
نیست ،یعنی دلش برای ما که هیچ ،دلش برای انهایی که
می خواهند مستقل باشند هم نمی سوزد».
سیاست
32
مثلث | شماره 319
پیشنهاد نبوی
اما تازه ترین تحــول در این مورد ســخنان مرتضی
نبوی ،مدیرمسئول روزنامه رسالت است .او که پیش از این
بحث تشکیل پارلمان اصولگرایی را به میان کشیده بود و
دامنه بحث در مورد اصولگرایان را گسترده کرده بود حاال
در تازه ترین اظهارنظر سیاسی اش گفته است« :برداشت
من این اســت کــه روحانی بر کرســی ریاســت جمهوری
می نشیند.
مردم ایــران به هر رئیس جمهــوری دو دوره فرصت
ریاســت جمهوری می دهند ».برای همیــن توصیه نبوی
به اصولگراها این اســت کــه روی انتخابات ٩٦بی جهت
ســرمایه گذاری نکنند و به جــای ان بر انتخابات شــوراها
متمرکز شــوند« :درباره انتخابات ٩٦هم حرفی از جانب
اصولگرایان ندارم ولــی از نظر توصیــه ای بهتر می دانم
اصولگرایان سرمایه گذاریشــان را روی انتخابات شوراها
انجــام دهنــد تــا ریاســت جمهوری .چراکــه به هرحال
اقــای روحانــی دور دومــش اســت و کاندیــدای اصلی
ریاست جمهوری دور دوازدهم ،ایشان است».
نبوی در ادامه گفته است« :چندماهی است که اقای
رئیس جمهور هم وغم و تاکید خود را روی اقتصاد گذاشته
و پذیرفته است که اقتصاد اولویت نخست مطالبات مردم
است .مردم هم در سال ٩٢به ایشان برای وعده شان مبنی
بر به حرکت درامدن چرخ هــای اقتصادی رای دادند ».او
از واکنش دولــت در ماجرای افشــای فیش های حقوقی
نامتعارف هم تمجید کرده و گفته است« :همین که دولت
یازدهم پذیرفته که درباره فیش های حقوقی غیرمنصفانه
خط قرمزی را در نظر نمی گیرد و با ان برخورد می کند خیلی
اقدام خوبی است».
نبوی حتی به مقایســه تعامــل این دولــت با دیگر
قوا در مقایســه با دولت قبل پرداخته و گفته است« :نوع
برخــورد رئیس جمهور قبلی بــا دیگر قــوا ،خیلی متفاوت
بود .به نظــر من تعامل بیــن قوا در زمان روحانی نســبت
به دولت قبل خیلی فــرق کرده و دیگــر در صحنه بیرونی
شــاهد ان اختالفاتی که در زمان احمدی نژاد بین قوا رخ
می داد ،نیستیم ».مدیرمسئول رســالت دو روز پیش هم
در گفت وگوی دیگری ،در مشی همدالنه با دولت ،هم در
ماجرای اقتصاد و هم پرونده هسته ای گفته بود« :جناب
به نظــر می رســد هر چــه بــه انتخابات
نزدیــک می شــویم طیــف ســنتی به حســن
روحانــی نزدیک تر شــده و طیف چــپ جناح
به معرفــی یــک نامــزد نزدیک تر می شــود.
بایــد دیــد گزینــه طیفــی کــه معتقد اســت
بایــد نامــزد اصولگــرا معرفی کرد چه کســی
است؟
اقای رئیس جمهور در تبلیغات ریاســت جمهوری مطالبی
ارائه کردند و قرار شد هم چرخ ســانتریفیوژها و هم چرخ
کارخانه ها بچرخد که مورد اقبال مــردم قرار گرفت .البته
دولت در همین مســیر هــم حرکت کــرد و همان طور که
مقام معظم رهبری گفتند ،تیــم اقتصادی تالش فراوانی
کرد و کار فوق العاده سنگین بود .مذاکره کنندگان در حدی
هم که توانســتند ،دســتاوردهایی را نصیب ایران کردند
که یکی از انها به رسمیت شناخته شــدن حق غنی ســازی
هسته ای ایران بود».
این ســخنان مرتضی نبوی را برخی محافل سیاسی
و البته برخی رســانه ها ،چرخش راســت ســنتی به سمت
حســن روحانی تعبیــر کرده انــد .چــه اینکه نشــانه این
چرخش سیاسی را ســخنان دیگر اصولگرایان این طیف
دانســته اند .از جمله ایــن اظهارات ،ســخنان حمید رضا
ترقی اســت .حمیدرضا ترقــی ،معــاون بین الملل حزب
موتلفه اســامی ،اخیرا گفته که دولــت یازدهم تاکنون
اقدامات مثبت زیادی انجام داده که شایسته تقدیر است
اما باید به موضوع معیشت مردم بیشتر توجه کند .او گفته :
«اصولگرایــان درباره انتخابات ریاســت جمهوری ســال
اینده هنوز تصمیمــی نگرفته اند اما جریــان اصولگرایی
تاکنون هر ضربه ای خــورده ،از محمود احمدی نژاد بوده
و این اشــتباه را نباید تکرار کند .اصوال برگشــت به سمت
احمدی نژاد در ذهــن اصولگرایان خطور هــم نمی کند.
برخی اصولگرایــان از عملکرد اقای احمدی نژاد شــدیدا
ناراحت هســتند چون انهــا معتقدند برخــی عملکردهای
ایشان به اصولگرایی ضربه زده و با ترجیح حاشیه پردازی
بر پرداختن به مســائل اصلی کشــور ،مردم را نســبت به
اصولگرایان بدبین کرده بود .به هر حال این نظر برخی از
اصولگرایان است».
ترقی با اشاره به اینکه ما منکر زحمات دولتمردان و
تالش های دولت ها نیستیم و می دانیم که کشور با کمبود
بودجه و اعتبارات روبه رو ست ،گفته« :معتقدم تنها راه حل
فوری برای حل مشــکالت مردم ،توجه بــه اقتصاد خرد
اســت .ما از دولت می خواهیم به اقتصــاد داخلی و توان
داخلی توجه بیشتری داشته باشد».
شروط اصولگرایان
اما مرتضی نبوی در این موضعــی که گرفته چندان
هم تنها نیست .از جمله اینکه محمد رضا باهنر که دبیرکل
جبهه پیروان اســت و در واقع بزرگترین تشــکل سیاسی
راســت ســنتی را هدایت می کند چندی پیش سخنی هم
جنس او مطــرح کرده بــود .او دربــاره احتمــال حمایت
اصولگرایان از روحانی اظهار کرده بــود« :ما برای اینکه
از اقای روحانی حمایت کنیم یا خیر ،شرط مهمی داریم.
باید ببینیم در ماه های اتی عملکرد دولت چگونه است».
باهنر در پاســخ به این ســوال که کمال ســجادی،
ســخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری کــه گفته بود
تاکنون 30گزینه برای ریاست جمهوری را بررسی کرده اند،
پس چطور می گوید که این جبهه تا اســفند ماه وارد بحث
نمی شود ،اظهار کرده بود « :این مســائل با هم مغایرت
ندارد .ممکن است 30نفر در لیست باشند و اقای روحانی
یکی از ان 30نفر است .اینکه می گوییم تا چند ماه دیگر
گزینه ای معرفی نمی کنیم معنایش این نیست که اوضاع
را رصد نمی کنیم .بلکه ما هر روز بحث کرده و موضوعات را
رصد می کنیم اما تصمیم نهایی اینکه از چه کسی حمایت
می کنیم را ان زمان می گیریم».
این سخنان محمد رضا باهنر با واکنش تند طیف چپ
اصولگرایان مواجه شــده بود .چه اینکه زهره طبیب زاده
در واکنش به اظهارت محمدرضا باهنر در نشســت خبری
ماهانه جامعه مهندســین پیرامون حمایت اصولگرایان از
روحانی در انتخابات ســال 96در قبال پذیرفتن شروطی
گفت« :باهنر نباید خود را نماینده و سخنگوی تمام احزاب
اصولگرایان تلقی کند».
عضــو جبهــه پایــداری با بیــان اینکــه باهنــر نظر
شــخصی اش را در این باره مطرح کرده ،اظهار داشــت:
«وی مجوز ســخنگویی مجموعه اصولگرایان را ندارد».
وی با اشاره به اینکه اکثر گروه های اصولگرا به طور اساسی
با روحانی اختالف نظر دارند ،تصریــح کرده بود« :غالب
احزابی که در شورای ائتالف اصولگرایان حضور دارند با
مبانی فکری و عملی روحانی اختالف دارند».
طبیب زاده با بیان اینکه ممکن اســت جبهه پیروان
خط امام و رهبری که باهنر ریاست ان را برعهده دارد قصد
حمایت از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 96
را داشته باشد ،اظهار داشــت« :البته از انجایی که جبهه
مذکور نیز متشــکل از جریان های مختلفی اســت ،بعید
می دانم همه ان جریانات با باهنر همفکر باشند».
عضو جبهه پایداری در پایان خاطرنشان کرد« :قطعا
ســایر احزاب طیف اصولگرایی با دیــدگاه باهنر در زمینه
حمایت از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 96موافق
نخواهند بود».
امــا برخــی دیگــر از اصولگرایــان هم از ســخنان
محمد رضــا باهنر حمایــت کرده بودنــد .از جملــه اینکه
حســین کنعانی مقدم،عضو جبهه ایســتادگی گفته بود:
«حمایت اصولگرایان از روحانی تنها با اجرای چند شــرط
محقق خواهد شــد ».حســین کنعانی مقــدم در رابطه با
حمایت اصولگرایــان از روحانــی در انتخابات 96گفت:
«اصولگرایان هنوز بر این موضــوع که در انتخابات 96از
روحانی حمایــت کنند به اجماع نرســیدند اما این موضوع
قابل بررســی اســت .روحانی اگر بــه موضوعاتــی مانند
برجام ،اقتصــاد مقاومتــی و رونق اقتصــادی و فرهنگی
کشور در این یک سال باقی مانده توجه کند می تواند رای
اصولگرایان را به دست اورد .برای حمایت از حسن روحانی
بین اصالح طلبان و اصولگرایــان رقابتی وجود دارد و اگر
شروط مزبور رعایت شــود احتمال حمایت اصولگرایان از
روحانی وجود دارد .موضوع اصالح طلب یا اصولگرا بودن
روحانی در حمایت از وی مطرح نیســت زیرا اصولگرایان
به دنبال اینکه یک خط و جناح حاکم شــود نیســتند بلکه
به دنبال این هستند که مسائل و مشکالت کشور به خوبی
حل شود».
ناصــر ایمانــی ،تحلیلگر سیاســی اصولگــرا هم با
اشــاره به احتمال حمایت اصولگرایان از حســن روحانی
در انتخابات ریاســت جمهوری ســال اینده گفته اســت:
«ممکن است شرایط کشور در سال اینده به گونه ای باشد
که اصولگرایان صالح بداننــد از روحانی حمایت کنند».
اگرچه او درعین حال معتقد اســت که اصولگرایان برای
انتخابات سال اینده گزینه های زیادی دارند و مشکل شان
تعدد چهره است.
فردی غیر از روحانی؟
هر چقدر که طیف ســنتی تمایالتش را به حمایت از
حسن روحانی اعالم می کند و از بیان ان چندان ابایی ندارد
اما در طیف چپ جناح اوضاع به گونه ای دیگر است .انها
احزاب و شخصیت ها
اصرار دارند باید یک گزینه برای انتخابات از ســوی جناح
معرفی شــود ولو اینکه ان گزینه در انتخابات پیروز نشود.
به بیان دیگر انها معتقدند حسن روحانی و دولتش جای نقد
بســیاری دارد و حمایت جناح اصولگرا از او برای دور دوم
انتخابات به صالح جناح نیست.
در اظهارنظری در این مورد حسین نجابت به خبرنگار
مثلث درباره اینکــه اصولگرایان با یک نامــزد حداقلی به
مصاف روحانی می ایند یا یک نامزد حداکثری ،به خبرنگار
مثلث گفته اســت« :االن صحبت درباره این موضوع زود
است .تمایالتی درباره حمایت از دولت در جناح اصولگرا
وجود دارد اما منطق باید پشت ان باشد .اگر اقای روحانی
و دولتش را عامل توســعه همراه با ارامش و عزت کشــور
می دانیم باید از او حمایت کنیم امــا االن چنین ویژگی از
دولت دیده نمی شود».
حسین نجابت در ادامه گفت وگوی خود درخصوص
برنامه اصولگرایان در خصوص انتخابات 96گفته است:
«اصولگرایان باید اوال به ســرعت اصول خودشــان را از
نظر تئوریک پاالیش کنند ،ان را دقیق و شفاف به جامعه
بگویند و سپس یک ساختار سیاســی متناسب با ان ایجاد
کنند».
وی درباره صحبت هایی مبنی بر حمایت طیف سنتی
به ویــژه جامعــه روحانیت مبــارز از روحانــی در انتخابات
ریاست جمهوری ســال 96تصریح کرد« :باید پاسخ این
سوال روشــن شــود که ایا االن نقش افرینی به تنهایی در
جامعه روحانیت مبارز تهران و موتلفه تعیین کننده است؟
به نظر جواب منفی اســت .هم اکنون توجه به اندیشه نو
با حضور و نقش افرینی جوان هــای فعال باید مدنظر قرار
گیرد .نیرو های سنتی در جناح راســت دیگر تعیین کننده
نخواهند بــود ،انها بایــد در موضعگیری های خودشــان
تجدید نظر کنند.
اینکــه روحانیت مبارز فکر کند یــک موضعی بگیرد
و کل جناح راست پشت ســر این موضع می اید ،خیر این
طور نیست چون موضعگیری های غلطی داشته است».
در عین حال امیر محبیان ،تحلیلگر اصولگرا در گفت وگو
با وقایع اتفاقیــه تاکید می کنــد« :اجمــاع اصولگرایان
فعال روی یک گزینه اصولگرا دشــوار اســت؛ چه رسد به
انکه روی شــخص اقای روحانی ان هم با اصالح طلبان
اجماع کنند».
کدام نامزد می اید؟
مثلث | شماره 319
هفته نامه مثلث پیش تر در یکی
از شماره های خود به حمایت
راست سنتی از حسن روحانی
اشاره کرد
روزنامه صبح نو در
صفحه اول خود از حسن
روحانی به عنوان اولین
رئیس جمهور یک دوره ای
یاد کرده بود
سیاست
در همین رابطه البتــه وقتی ســخن از عدم حمایت
اصولگرایــان از روحانــی به میــان می اید این ســوال در
ذهن نقش می بندد کــه پس اصولگرایان بــا کدام گزینه
در انتخابات حاضر خواهند شــد؟ غالمعلــی حدادعادل
در همیــن زمینه و البتــه در مــورد امادگــی اصولگرایان
برای حضــور در انتخابات ریاســت جمهوری ســال اینده
گفتــه اســت« :این انتخابــات ازمــون مهم و ایســتگاه
سیاســی حساســی اســت ،اصولگرایان تالش می کنند
در ان بــه وظیفــه خــود عمــل نمایند.اصولگرایــان
هنــوز بــه جمع بنــدی مشــخصی بــرای معرفــی چهره
واحــد در انتخابــات ریاســت جمهوری اتی نرســیده اند
و بررســی ها ادامــه دارد .تجربــه وحــدت در تهــران در
انتخابــات 1394مجلس شــورای اســامی نیــز گرچه
به پیــروزی مــا منجر نشــد ولــی تجربــه خوبی بــود که
امیدواریــم در انتخابات اینــده کمکی بــرای این جریان
باشد».
حمیدرضــا ترقی ،عضــو شــورای مرکــزی موتلفه
اســامی در خصوص انتخابات اتی ریاســت جمهوری و
برنامه اصولگرایــان و تحرکات انتخاباتــی احمدی نژاد،
قالیباف ،جلیلــی و فتاح بــه خبرنگار مثلث گفته اســت:
«احمدی نژاد 2-3سخنرانی داشت ،بعد از ارزیابی اوضاع
و تحلیل شرایط در جلسات داخلی به این جمع بندی رسید
که ورود به انتخابات ریاســت جمهوری مصلحت نیســت
چــون موضوع بررســی صالحیــت در شــورای نگهبان،
قطع پشتیبانی بســیاری از هواداران گذشته به علت باقی
ماندن بر نظر حمایت از مشایی ،ناتوانی در پاسخگویی به
مواضع دولت روحانی در قبال عملکرد دولت نهم و دهم و
وجود محدودیت ها برای ســفر های استانی عمده دالیل
جمع بندی یادشده بود».
این فعال سیاســی اصولگــرا در گفت وگــو با مثلث
انالیــن درباره وضعیــت محمدباقــر قالیباف نیــز یاداور
شــد« :از انجــا کــه او هم اکنــون در معــرض نقد های
مختلف جریان اصالحات اســت هر اقدامــی انجام دهد
تلقی به تحــرکات انتخاباتی می شــود ،در حالــی که این
تحلیل بــا واقعیــت فاصلــه دارد ».وی در ادامــه درباره
احتمــال کاندیداتــوری فتاح نیــز اظهار کــرد« :او تمام
تمرکز خــود را بر تغییــر مدیریــت کمیته امــداد متمرکز
کرده و شــدیدا ورود به عرصــه ریاســت جمهوری را نفی
می کند» .
ترقی درباره احتمال نامزدی سعید جلیلی نیز گفت:
«قبال او یک زمینه رایی داشــت اما ایــن زمینه رای امروز
وجود ندارد ،سال 92اقای جلیلی با حمایت جبهه پایداری
به میدان رقابــت امد ،حرف جدیدی هم نــزد که بتواند از
حمایت یک پایــگاه اجتماعی برخوردار شــود ،االن هم
عالوه بر فقدان گفتمان نــو و زمینــه رای ،تیم کاری که
نشــان دهد با همکاری انهــا می تواند گرهی را بــاز کند با
خود ندارد».
حمیدرضا ترقی در ادامه تاکید کرد« :پیش بینی ان
اســت که اگر هیالری کلینتون رئیس جمهور امریکا شود
گشــایش هایی در رفع جدی تحریم ها صورت می گیرد و
این مساله می تواند مقداری مشــکالت اقتصادی کشور
را بهبود ببخشد».
طبیعتا در چنین وضعیتی رقابت سیاســی با حســن
روحانی جــدی نخواهد بود .در اظهارنظری دیگر حســن
بیــادی در تحلیل شــرایط فعلی و وضعیــت اصولگرایان
گفته اســت « :درون جریــان اصولگرایی وحــدت وجود
ندارد .برخــی موافق حمایــت از اقای روحانی هســتند و
برخی مخالف ان هســتند و نمی توانند به وحدت برسند و
همنظر شوند.
نظر من این اســت که اگــر واقعا عزم شــان را جزم
کرده اند که با اقــای روحانی رقابت کنند کســی جز اقای
قالیبــاف نمی تواند ایــن کار را برای اصولگرایــان انجام
دهد .تخریب هایی هم که االن در مورد شهرداری می شود
به این دلیل اســت که تنها کســی که می تواند فعال شود
و حرفی برای گفتن داشــته باشــد اقای قالیباف اســت.
ا حتمال اینکه بیــش از ٥٠درصــد جناح راســت از اقای
روحانی حمایت کنند وجود دارد البته به شــرطی که اقای
قالیباف نیاید .اقای روحانی یک اصولگرای اصالح طلب
است .فرد مستقلی نیست و سوابق او نشان داده که یک
اصولگراست.
حتی اوایل انقــاب یک اصولگرای تنــدرو بود و به
مرور نظراتش تغییر کرد.احمدی نژاد نوعا در شــهرهای
کوچک خصوصا روســتاها جایگاه ویژه ای دارد .دلیل ان
هم این اســت که او توجه به این بخش ها دارد .توانسته
اعتماد مردم ضعیف را به دســت اورد اما در کالنشــهرها
احمدی نژاد رایی ندارد .بنابراین اگــر اقایان احمدی نژاد
و قالیبــاف بیایند اقــای روحانــی موفقیتش را از دســت
خواهد داد .بــه نظر مــن انتخابات در این صــورت برای
اقــای احمدی نــژاد و قالیبــاف بــه دور دوم می رســد.
جایگاهی که احمدی نــژاد در شــهر های کوچک دارد و
اقای قالیباف در شــهرهای بزرگ دارد باعث می شــود که
اقای روحانی رایــش را از دســت خواهد داد و شکســت
خواهد خورد».
با این تفاســیر به نظر می رســد هر چه بــه انتخابات
نزدیــک می شــویم طیــف ســنتی بــه حســن روحانــی
نزدیک تر شــده و طیف چــپ جناح به معرفــی یک نامزد
نزدیک تر می شــود .بایــد دید گزینــه طیفی کــه معتقد
اســت بایــد نامــزد اصولگــرا معرفــی کــرد چه کســی
است؟
به بیان دیگر مســاله مهم این اســت که طیف چپ
اصولگرایان چه واکنشــی به تصمیمی که راســت سنتی
برای حمایت از حسن روحانی گرفته نشــان خواهد داد .
ایا انها تنها بــه معرفی گزینه مورد نظر خــود می پردازند یا
اینکه تالش می کننــد در گعده های سیاســی و محرمانه
خود طیف ســنتی را مجــاب کنند کــه از حســن روحانی
حمایت نکرده و یا اینکه حتی اگر از نامزد انها نیز حمایت
نمی کنند نقشــی خنثــی در انتخابات داشــته باشــند .در
همین راستاســت که ماجرای منتفی شدن جلسات گروه
4در زمــان انتخابــات مجلــس دهم بــرای ما یــاداوری
می شود .جناح اصولگرا روزهای تعیین کننده ای پیش رو
دارد .بــه نظر می رســد که اصــول گرایان راســت گرا به
ائتالفی با حســن روحانی رســیده اند و تالش می کنند تا
دیگر اصول گرایان را به عدم رقابت با روحانی قانع کنند.
33
بازگشت به محافظه کاری
چراراست سنتیمایلبهحمایتازروحانیاست؟
سیاست
34
مثلث | شماره 319
2
علی گنجی
خبرنگار
انچه از اظهار نظرها و ســخنان پی در پی چهره های
راست سنتی به نظر می رسد ،این است که این طیف نظرش
به حمایت از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری
اینده است .این یک حدس ســطحی و ساده نیست .یک
نکته اشکار اســت که شخصیت های راســت سنتی ان را
نمایان کرده اند .چه اینکه روزی غالمرضا مصباحی مقدم
صریحا می گوید احتمال حمایــت اصولگرایان از روحانی
وجود دارد ،محمد رضا باهنر این حمایت را مشروط می کند
و در واقع ان را رد نمی کند ،ســید مرتضی نبوی به نیکی از
دولت روحانی و تغییر برخی رویکردهای ان سخن به میان
می اورد و نسبت افرادی همچون علی الریجانی ،علی اکبر
والیتی و علی اکبــر ناطق نوری با حســن روحانــی تقریبا
مشخص اســت .همین کدهای خبری برای اهل تحلیل
کفایت می کند که به این نتیجه برســند که راســت سنتی
به گزینه حمایت از حســن روحانی به صــورت جدی فکر
می کند .حاال سوال مهم این اســت که علت این تصمیم
راست سنتی چیست؟ شــاید در بررســی همه جوانب این
مساله بتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
-1اولین نکته می تواند این باشد که اگرچه نقدهایی
به حسن روحانی از سوی اعضای طیف راست سنتی وارد
است اما واقعیت این است که حسن روحانی خود جزوی از
همین طیف بوده و به عنوان یک چهره محافظه کار شناخته
می شده است .او که از اعضای جامعه روحانیت مبارز است
در همین انتخابات خبرگان هم در صدر فهرست این تشکل
سیاسی قرار گرفت .به بیان دیگر حمایت از حسن روحانی
نمی تواند حمایت از یک فرد غیر خودی تلقی شود.
-2راست سنتی اگر چه بعد از تحوالت دوران محمود
احمدی نژاد قرابت های سیاسی بیشتری با طیف چپ جناح
اصولگرا در نقد مشترک از رئیس جمهور وقت پیدا کرد اما
با رفتن او غیر از مواقع انتخابات بر سر موضوعات دیگری
همچون برجام انچنان نزدیکی فکری با طیف چپ نداشته
و به خوبی می شود نقاط افتراق سیاسی را دید .به بیان دیگر
راست ســنتی در موضوعات مهمی همچون برجام هرگز
نخواسته همصدا با طیف چپ باشد.
-3در ادامه همین بنــد دوم می توان به این مســاله
هم به صورت جداگانه اشــاره کرد که راست سنتی نتیجه
انتخابات تهران را که به شکســت جناح اصولگرا انجامید
متوجه اقدامــات و تاکتیک هــای ضد برجامی طیف چپ
می داند .چــه اینکــه در همین زمینــه معتقد اســت عدم
رای اوری چهره هایی همچــون ابوترابی فرد هم به همین
جهت بوده و مردم حســاب همه جنــاح را مانند طیف چپ
دانسته اند .در همین رابطه البته برخی از همان بسته شدن
لیست های انتخاباتی می گفتند که سهم طیف چپ بیشتر
از ســنتی ها بوده و در واقع طیف راســت ســنتی به حاشیه
رفته است.
-4طیف راســت ســنتی در مواجهه با دولت حســن
روحانی اگرچه نقدهایی بــه ان دارد اما به صورت وجودی
با ان مخالف و این درســت خالف اعتقاد طیف چپ جناح
است .انها می گویند دولت نقاط ضعفی داشته از جمله اینکه
همه تخم مرغ هایش را در سبد مذاکرات چسبیده بوده و به
مباحثی همچون اقتصاد مقاومتی توجه کافی نداشته اما
انها در ادامه می گویند که دولــت متوجه این نقطه ضعف
شــده و اکنون به طیف ضعیف توجه می کند و دنبال بهبود
اقتصاد اســت .نمونه این اعتقاد را می تــوان در اظهارات
مرتضی نبوی دید.
-5طیف راســت ســنتی بر این باور اســت که باید با
حمایت از حسن روحانی و تالش برای حفظ او در قدرت و
حمایت اشکار از او اجازه نداد که جناح اصالح طلب حسن
روحانی را مصادره کند .به یک معنا طیف سنتی بر این باور
است که رقیب سازی از حسن روحانی کار جناح اصولگرا را
یکسره خواهد کرد .به این شکل که کل جناح را مقابل فردی
قرار می دهد که به احتمال بسیار باال رئیس جمهور دوره بعد
هم هســت .باتوجه به قدرت پیدا کردن اصالح طلبان که
نشانه اش در مجلس دهم نمایان شده دور شدن از قدرت
رســمی حتما اصولگرایان را با چالشی بزرگ مواجه خواهد
ساخت و همزمان رقیب را قدرتمند تر .بر همین اساس انها
با حمایت از دولت هم می توانند ســهمی از قدرت رســمی
کشور داشته باشند هم جا را به صورت کامل در اختیار رقیب
قرار ندهند و هم اینکه عرصه را برای بازگشت به قدرت بعد
از دوران حســن روحانی اماده کنند .به بیان ســاده تر انها
می خواهند سهمی از قدرت مستقر داشته باشند و بازی را در
سطح عملی و نه فقط در سطح ارمانی دنبال کنند.
با این تفاســیر به نظر می رســد راســت ســنتی برای
انتخابات پیش رو برنامه ای مــدون دارد .برخی می گویند
راست سنتی یا به صورت شــفاف از حسن روحانی حمایت
رســمی خواهد کرد و برخی دیگر می گویند راســت سنتی
با معرفی یک کاندیــدای ایذایی تــاش خواهد کرد رای
اصولگرایان را شکســته و زمینه رای اوری حســن روحانی
را افزایش دهند .بر همین اســاس انهــا نامزدی علی اکبر
والیتی در انتخابات قبل را هم یاداوری می کنند .در تحلیلی
پیچیده تر برخی می گویند پای هاشمی رفســنجانی هم در
تاکتیک در میان است .به بیان دیگر این تاکتیک در ادامه
همان تاکتیک سال دوم است.
اصول گرایان
براساس نظر
افکارعمومیدرباره
روحانیتصمیممی گیرند
گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی
امید کرمانی ها
خبر نگار
بــرای سرنوشــت اقــای روحانــی در انتخابات
ریاست جمهوری سال 96دو دیدگاه مطرح است؛
عده ای از تک دوره ای شــدن او سخن می گویند
اما در مقابل کسانی همچون اقای مرتضی نبوی
و اقای ســلیمی نمین معتقدند چهار ســال دیگر
هم او سکان هدایت دستگاه اجرایی را در اختیار
خواهد داشت نظر شما چیست؟ کدام دیدگاه را به
واقعیت نزدیک تر می دانید؟
اوال طــرح مباحث ریاســت جمهوری یک ســال
مانده به روز انتخابات را نادرست می دانم .نباید االن فضای
رســانه ای ما به ســمت انتخابات ریاســت جمهوری سوق
پیدا کند چون اقدامی زودهنگام اســت که به کشور اسیب
می زند .ثانیا واقعا شــرایط خیلی سختی است ،دولت االن
مشــکالت بســیار زیادی برای اداره کشــور دارد .از یک
طرف مسائل اقتصادی کشــور روی دوش دولت سنگینی
می کند .دولــت این امیدواری را داشــت با اجــرای برجام
شــرایط اقتصادی کشــور خیلی بهتر از این شــود اما این
اتفاق نیفتاد یا تا حد خیلــی کمی رخ داد .نه بــه اندازه ای
که دولت انتظار داشت و برنامه ریزی کرده بود .نکته دیگر
انکه قیمت نفت در دو ســال برخالف پیش بینی ها کاهش
پیدا کرد و این هم مشــکلی برای دولت و اداره کشور شد.
موضوع بعدی مورد اشاره ،سیستم مدیریتی بدون تحرک
و بدون جسارت دولت در یکســری تصمیم گیری هاست،
یعنی دولت کند اســت و این هم مشــکالت را بــرای اداره
کشــور بیشــتر می کند .گرچه مدیران کهنه کار هستند اما
خیلی محافظه کارند و تصمیم های جــدی و اصولی برای
نو سال و هم
حل مشکالت نمی گیرند ،این هم به دلیل س
به دلیل ان است که احساس نمی کنند خیلی پشتوانه ای در
درون نظام دارند ،بنابراین خیلی انگیزه الزم برای ریســک
کردن در انها دیده نمی شود و این مساله شرایط را دشوارتر
می کند .مساله دیگر انتقادهای منتقدان است که مرتب به
دولت وارد می شود که خیلی از اینها منصفانه نیست و دولت
را به لحاظ روانی بهم می ریزد و فشار زیادتری را به دولت وارد
می کند .نکته اخر هم صف بندی است که اقای روحانی با
جریان اصولگرا انجام داد و تمام پل های پشت سر خود را
خراب و فقط با ورق اصالح طلبان بازی کرد .اصالح طلبان
هم از ابتدا کامال مشــخص بود که به اقــای دکتر روحانی
به عنوان یک وسیل ه برای عبور شرایط بحرانی نگاه می کنند
و بــرای همین در کوچکترین مســائلی که پیــش می اید،
اوال فشــار زیادی را به دولت برای طرح مطالبات شان وارد
می کنند و از طرف دیگر اقای روحانی را خودی نمی دانند.
در واقع بــه او به عنوان کســی نگاه می کنند که باید ســوار
ماشین او شد و مسیری را رفت و بعد پیاده شد بنابراین در یک
زمان هایی برای دولت مایه نمی گذارند و پشت دولت را خالی
می کنند چون اعتقادی به این دولــت و مدیران اصلی اش
که از کارگزاران هستند ندارند .بعد از انتخابات مجلس هم
فشــارها مقداری روی دولت از ناحیه اصالح طلبان بیشتر
کســی حمایت کنند و طیف هایی دیگر از کسی دیگر .این
احتمالش نزدیک به صفر اســت بنابراین باید منتظر ماند و
دید مجموعه اصولگرایان ایــا مثل انتخابات مجلس که با
یک وحدت خوبی حضور پیدا کردند و هیچ کدام از طیف ها
از تصمیمات شورای ائتالف تمرد نداشتند برای انتخابات
ریاســت جمهوری نیز همین حالت تکرار می شــود و قطعا
تصمیم جمعی خواهنــد گرفت؟ البته همــه گزینه ها روی
میز است .یعنی اینکه جبهه اصولگرایان در زمان انتخابات
ریاست جمهوری چه تصمیمی را در مجموع بگیرند این یک
مثلث | شماره 319
موضوعیاستکهشایدمجموعشرایطسیاسیوبین المللی
کشــور ،مصلحت اصولگرایان ،نوع تصمیماتی که جناح
مقابلمی گیرد،وضعیتدکترروحانینزدافکارعمومیو...
بر ان تاثیر می گذارد .اینکه به لحاظ مصالح ملی یا جناحی
اصولگراهاملزمشوندواحساسوظیفهکنندکهازاقایدکتر
روحانیحمایتکننداینموضوعمنتفینیستولیامکانش
خیلی ضعیف است .کسانی همچون اقای باهنر و دیگران
هم که صحبت هایی را مطرح می کنند منظورشــان همین
است .ولی قاعدتا اصل برای اصولگرایان این است که نامزد
خودرامعرفیکنندوحتیاگرنامزدخاصیرانخواهندمعرفی
و حمایت کنند ممکن است سکوت کنند ،یعنی سکوت انها
امکانش به لحاظ عقالنی بیشــتر از حمایت شــان از اقای
روحانی است .یعنی به ترتیب می توان گفت اصولگرایان به
احتمال زیاد نامزد معرفی می کنند به احتمال ضعیف سکوت
می کنند و به احتمــال ضعیف تر از اقــای روحانی حمایت
می کنند چون اقای روحانی تا االن تمام پل های پشت سر
خودش را برای ارتباط با اصولگرایان خراب کرده و دلیل ندارد
اصولگرایان بخواهند بهسمت اوپل بزنند ،مگر اینکهشرایط
بسیار ویژه ای پیش بیاید.
به نظر شــما اصولگرایان حداکثری پای رقابت با
اقای روحانی می ایند یا حداقلی؟
دقیقا بســتگی به شــرایط دارد یعنی اصولگرایان
صحنه را رصد می کنند .فاکتور مهــم در این زمینه عملکرد
دولت نزد افکار عمومی است .باید دید براورد اصولگرایان
از مجموع افکار عمومی چیســت .البتــه اصولگرایان در
انتخابات مجلس در برداشت از افکار عمومی مردم تهران
دچار یک خطــای بزرگ شــدند اما در مجموع کشــور این
خطا تا این حد بزرگ نبود .انتخابات ریاست جمهوری چون
یک نفر در کل کشور قرار است انتخاب شود این وضعیت
را ندارد ،بنابراین اصولگرایان راحت تر می توانند براســاس
افکارعمومیکلکشورتصمیم گیریکنند.اگراصولگرایان
ببینند که اقای روحانی حتما در انتخابات ریاست جمهوری
رای نمی اورد حتما با حضور حداکثری و با نیت کسب کرسی
ریاست جمهوری پا به میدان رقابت می گذارند.
اقای عطریانفر در یک مصاحبه گفته اصولگرایان
که نمی توانند از مریخ شخصیت سیاسی بیاورند
نهایتا از بین همیــن گزینه های موجود خود یکی
را انتخاب می کنند که اینها نیز هیچ کدام قدرت
رقابت با اقای روحانی را ندارند ،نظر
شما چیست؟
اقــای عطریانفــر تصــور
می کند برای رئیس جمهور شدن حتما
گزینه های خاصی باید بــه صحنه باید
که مــادرزاد رئیس جمهور متولد شــده
باشد ،حال انکه این طور نیست .اقای
ســیدمحمد خاتمی کــه در ســال 76
انتخاب شد تا 3یا 4ماه قبل از ان اصال
شــاید مردم او را نمی شــناختند .زمانی
او وزیر ارشــاد بود ولی یــک دفعه امد و
رئیس جمهور شــد در صورتــی که خود
او و حزب کارگزاران نیــز این احتمال را
نمی دادند .ســال 84تا چند ماه قبل از
انتخاباتریاست جمهوریهیچاصولگرا
و اصالح طلبی کمترین شانسی را برای
پیروزی اقای احمدی نژاد قائل نبودند.
یادمان نرود خــود اقای روحانــی نیز با
کســب 50/5درصــد ارا رئیس جمهور
شــد ،یعنی ناپلئونی کامــل .پس برای
رئیس جمهور شــدن احتیاجی نیســت
که فرد خاصــی بیاید که حتمــا در قد و
قــواره رئیس جمهــور باشــد .همیــن
شــخصیت های اصولگرا کــه در ادوار گذشــته انتخابات
ریاست جمهوری کاندیدا بودند اگر بیایند و مردم عملکرد این
دولت را در مجموع ضعیف قلمداد کنند حتی ممکن است
یک کاندیدای اصولگرا که در دوره قبلی کمترین رای را اورد
رئیس جمهور شود.
یــک تئــوری را اصولگرایــان در ادوار گذشــته
انتخابات ریاست جمهوری به ویژه سال 84و 92
دنبال می کردنــد که همه گزینه های خــود را وارد
صحنه می کردند تــا انها برنامه هــا و دیدگاه های
خود را بگویند ،در نهایت کسی که بیشترین اقبال
را کسب کرد بماند و بقیه از صحنه خارج شوند و
ظرفیت رای خود را پشت سر تک نامزد باقیمانده
در صحنه بیاورند اما عمال در هــر دو دوره اجرای
این تئوری با شکســت مواجه شــد .به نظر شما
اصولگرایان بــرای رقابت با اقــای روحانی با یک
سیاست
شــد .مجلس جدید هم نتوانســت به دولت برای خروج از
فشار کمکی کند چون این مجلس با ترکیبی که دارد اساسا
توانایــی این کار را نــدارد .در مجموع شــرایط برای دولت
مساعد نیست .به همین دلیل به نظر می رسد در طول هفت
تا هشــت ماه اینده اوضاع دولت بهتر که نمی شــود هیچ،
حتی شاید به لحاظ رکود اقتصادی بدتر هم بشود ،بنابراین
منتقدان نیز بهانه بیشتری برای انتقاد از دولت دارند .در کل
وضعیت دولت برای انتخابات ریاســت جمهوری مطلوب
نخواهد بود .هر چقدر که وضعیــت دولت و عملکرد دولت
در افکار عمومی بخواهد برای انتخابات ریاست جمهوری
تضعیف شود ،طمع ها هم برای اینکه این دولت انتخابات
ریاســت جمهوری دور بعد را از دست بدهد بیشتر می شود.
یعنی هر دو جناح احســاس می کنند می شود کاری کرد که
دور بعد عرصه ریاست جمهوری را در اختیار بگیرند .در این
زمینهاصولگراهابیشترطمعخواهندکردچوناصالح طلبان
در موقعیتی نیســتند که بخواهند به گزینه های دیگر برای
ریاســت جمهوری فکر کنند چون گزینه ای فعال ندارند که
هم تایید صالحیت شــود و هم بتواند ارای مــردم را جذب
کند اما اصولگراها احســاس می کنند از ایــن جهت جلوتر
هســتند و کاندیداهای بیشــتری دارند که صالحیت شان
تایید می شود ،ضمن انکه عملکرد نه چندان مناسب دولت
اقای روحانی را هم یک سکوی پرشی برای خود به عرصه
ریاست جمهوری تصور می کنند .باید دید چه پیش می اید
ولــی در کل اوضاع خیلی بــرای دکتر
روحانی مساعد نیست ،بلکه روز به روز
نیز پیچیده تر خواهد شد.
پس علت انکــه اقای مرتضی
نبــوی این قدر محکــم گفتند
اقــای روحانــی رئیس جمهور
دو دوره ای است و اصولگرایان
بیشــتر تمرکــز خــود را روی
شــوراهای شــهر و روســتا
بگذارند چه بود؟
اقای نبــوی عمدتــا ناظر بر
انتخابات شوراها این حرف را زد .یعنی
می خواســت و تاکید کرد بهتر اســت
اصولگرایان حواس شان به انتخابات
شــوراها باشــد و خیلی ذهنیت شان به
ســمت انتخابــات ریاســت جمهوری
نرود که انتخابات شــوراها را رها کنند.
البته از طرف دیگر صحبت های اقای
نبوی را در جهت مصالح ملی می دانم.
شــرایط دولت به اندازه کافی پیچیده
و ســخت اســت که یک ســال قبل از
ریاســت جمهوری صحبت از این شود
که کار این دولت تمام است .این حرف
برای وزرا و مدیران ارشــد دولت در یک ســال اینده اصال
خوب نیســت .تا همیــن االن مدیران عالی رتبه کشــور به
لحاظ انگیزه و شجاعت تصمیم گیری و اجرا دچار مشکلند
چه رسد به اینکه به انها اعالم شــود که کارشان تمام است
چوندراینصورتبهکلکنارمی کشند.بنابرایناقاینبوی
می خواست یک امیدواری به مدیران کشور بدهد که تا پنج
سال دیگر هم هستند.
بعد از صحبــت اقای نبــوی این تفکــر و دیدگاه
تقویت شد که اصولگرایان سنتی دارند به سمت
حمایت از اقای روحانی می روند؛ شما این نگاه را
رد می کنید؟
اوال جبهــه پیــروان خط امــام و رهبری مســلما
در داخــل مجموعه اصولگرایــان تصمیم گیــری خواهد
کرد .یعنی وحــدت اصولگرایان را به هــم نخواهد زد یعنی
این طور نخواهد شــد کــه طیف هایــی از اصولگرایان از
3
ناصر ایمانی معتقد است« :هدف مرتضی نبوی
از اینکه اعالم کرد روحانی رئیس جمهوری دو دوره ای
است ان بود که می خواست یک امیدواری به مدیران
اجرایی کشور بدهد تا انها یک سال مانده به انتخابات
ریاست جمهوری دست از کار نکشند ».این تحلیلگر
مسائل سیاســی ســختی ها و دشــواری های دولت
روحانــی را بر می شــمرد و می گویــد« :هــر چقدر که
وضعیت دولت و عملکرد دولت در افکار عمومی برای
انتخابات ریاست جمهوری تضعیف شود طمع ها هم
برای اینکه این دولت انتخابات ریاست جمهوری دور
بعد را از دست بدهد بیشتر می شود».
احزاب و شخصیت ها
35
سیاست
36
مثلث | شماره 319
احزاب و شخصیت ها
نامزد می ایند یا چند نامزد؟
یک تئوری را اصولگرایان از انتخابات سال 84در
قالب شورای هماهنگی نیروهای انقالب پیگیری کردند و
ان این بود که یک تعدادی شخصیت سیاسی را به صحنه
رقابت فرســتادند و انها به طور جدی با قصد رئیس جمهور
شــدن با هم رقابت کردند ،قرار ان بــود که در یک مقطعی
نزدیک به انتخابات افکارسنجی شود تا مقبول ترین نامزد
بماند و بقیه صحنه رقابت را به نفع او ترک کنند .متاســفانه
بخشی از این تئوری در سال 84و 92انجام شد و بخشی نیز
عملیاتینشد.یعنیانقسمتیکهقراربودچندنفربهصحنه
رقابت بروند اتفاق افتاد اما انجا که قرار بود چند نفر از صحنه
خارج شوند این کار انجام نشــد .نتیجه ان بود که شورای
هماهنگینیروهایانقالبوقتیناماقایالریجانیرااعالم
کرد اقای احمدی نژاد ،اقای قالیباف و اقای محسن رضایی
قبول نکردند که به نفع اقای الریجانی از صحنه رقابت خارج
شوند تنها کسی هم که از صحنه خارج شد اقای توکلی بود.
اما اقای والیتی هم انصراف داد؟
اقای والیتی به خاطر اقای هاشمی اعالم انصراف
کرد .یعنی خروجش به خاطر تصمیم شــورای هماهنگی
نیروهای انقالب نبود .همین تئوری در ســال 92در قالب
ائتالف سه نفره باز هم ازموده شد و باز هم جواب نداد .یعنی
همه امدند اما انهایی که باید خارج می شدند کنار نرفتند و کار
به جایی رســید که بزرگان جریان اصولگرایی زنگ می زدند
اقایان را پیدا و انها را راضی به اعالم انصراف کنند ،اما انها
رد تماس می کردند(خنده) .البته این تئوری درستی است اما
حداقل اصالح طلبان نمی توانند از این تئوری بهره بگیرند
چون گزینه ای ندارند و اصولگرایان نیز دو دوره ان را ازمودند
و موفق به اجرایش نشدند.
فکر می کنید در سال 96مقابل اقای روحانی موفق
شوند که به ان جامه عمل بپوشانند؟
طیف های مختلف اصولگرایان اعم از سنتی ها،
تحولخواهان (ایثارگران و رهپویان) و پایداری ،طیف اقای
قالیباف و طیف اقای رضایی به جز جریان اقای الریجانی
ی نه در به دست اوردن نتیجه انتخابات
بعد از چند سال ناکام
مجلس یا انتخابات ریاســت جمهوری بلکه در رســیدن به
وحدت باالخره توانســتند ســال 94به یک وحدت نســبی
در انتخابات مجلس دهم برســند .این اتفاق اصولگرایان
را قدری امیدوار کرده که بتوانند ســال 96نیــز با موفقیت
این تئوری را پیاده کنند یعنی اگر اوضاع مســاعد باشــد با
هماهنگی قبلی چند نامزد را به صحنه رقابت بفرســتند و در
نهایت یک نفر بماند .البته کار سختی است .چون انتخابات
ریاســت جمهوری خیلی شــیرین است و ســخت می شود
افراد وارد میدان رقابت شــده را از صحنه خــارج کرد چون
فرد می رود چند جا سخنرانی می کند و جمعیت به تشویق او
می پردازند و واقعا احساس ریاست جمهوری پیدا می کند.
این تئــوری خوبی اســت و هم اکنون در امریــکا نیز تقریبا
به همین شکل اســت .چندین نفر از هر حزب وارد صحنه
می شوند ،رقابت می کنند در هر مقطعی بر حسب نظرسنجی
کم اقبال ترین شــخصیت از صحنه خارج می شود تا نهایتا
یک نفر باقی می ماند .همین تئوری را اصولگراها از ســال
84دنبال می کردند.
به فرض که این تئوری تا حــدودی جواب داد و از
6یا 8شــخصیتی که به میدان رقابت پا گذاشته
بودند به جــز 2یــا 3نفر بقیــه کنار رفتنــد ،این
نامزدهای باقیمانده در نهایت مثل سال 92با هم
تقابل می کنند یا سعی خواهند کرد در برابر اقای
روحانی نقش مکمل هم شوند؟
ســال 92برای اینکه هماهنگی نبــود نامزدهای
اصولگــرا با هــم تقابــل کردنــد .اگر انهــا بتواننــد برای
انتخابات ریاست جمهوری سال 96در یک مرکزیتی با هم
هماهنگ کنند که در نهایت دو نامــزد در صحنه انتخابات
ریاست جمهوری باقی بمانند دیگر تقابلی را شاهد نخواهیم
بود بلکه در بیان مسائل و کسب رای اقشار اجتماعی و جامه
هدف تقســیم کار می کنند .البته کار ســختی است چون
می بینیم مردم در ســی و هفت سال گذشــته همواره دوره
مسئولیت یک رئیس جمهور را هشــت ساله دیدند بنابراین
این مساله بر سختی کار می افزاید.
به نظر شما ایا هنوز برجام ظرفیت رای اوری برای
اقای روحانی دارد یا خیر؟
اگر بخواهیم با اغماض می توانیم جامعه ایران را
درباره توقعات از برجام به دو دسته تقسیم کنیم؛ یک دسته
مشکل اقتصادی ،مالی ،معیشتی و اشتغالی دارند اما دسته
دیگر مطالبات اقتصادی در اولویت نخست شــان نیســت
.برای انها مهم این است که کشور از محدودیت بین المللی
در بیاید و بتواند با کشورهای بزرگ دنیا مراوده خوبی داشته
باشد و ارتباط ها برقرار شود .عمدتا مردم شهرهای کوچک
جزء گروه اول و مردم شهرهای بزرگ جزء گروه دوم هستند.
بعد از شش ماه از زمان اجرای برجام می توان گفت گروه اول
دچار یکسری سرخوردگی شدند چون دیدند اتفاق ویژه ای
نیفتاد اما گروه دوم تا حدودی به خواسته خود رسیدند .حاال
باید دید مجموع جامعه ایران چقدر در گروه اول و چقدر در
گروه دوم قرار دارند و بعد قضاوت کرد برجام چقدر می تواند
برای این دولت در صحنه انتخابات کارساز باشد.
اگــر اقــای روحانــی بــه مرحلــه دوم انتخابات
ریاست جمهوری برود رای می اورد یا خیر؟
خیــر ،من در انتخابات ســال 84بــه صراحت در
مصاحبه هایم می گفتم و در سرمقاله هایم می نوشتم که اگر
انتخابات به دور دوم برود و اقای هاشــمی یکی از دو نامزد
حاضر در ان مرحله باشــد حتما نامزد مقابل اقای هاشمی
پیروز می شــود .این حرف را به همــان محکمی می توان
درباره نتیجه دور دوم انتخابات سال 96هم گفت.
اصولگراها در انتخابات مجلس شورای اسالمی
حوزه انتخابیه تهران سی بر هیچ به لیست امید
باختند .در انتخابات شــوراها ایا میدان رقابت را
با چنین نتیجه مشابهی به رقیب واگذار می کنند
یا انکــه شــرایط کامال متفــاوت اســت و از االن
نمی توان قضاوتی داشت؟
اوال چون انتخابات ریاســت جمهوری و شــوراها
همزمانبرگزارمی شودتاثیرمتقابلروییکدیگرمی گذارند.
در واقع انتخابات ریاســت جمهوری خیلــی روی انتخابات
شوراها تاثیر می گذارد .درست مثل انتخابات هفتم اسفند
که خیلی رای مردم در انتخابات مجلس شــورای اسالمی
روی انتخابــات مجلس خبــرگان تاثیر گذاشــت یعنی اگر
انتخابات مجلس خبرگان روز چهاردهم اسفند برگزار می شد
نتیجه انی نبود که شاهدش بودیم بلکه متفاوت می شد .در
واقع هر کسی سال 96رئیس جمهور شود نتیجه انتخابات
شوراها نیز متناسب با گرایش سیاسی او رقم می خورد .ثانیا
در تهران مردم برخالف انتخابات مجلس که از نمایندگان
اصولگراعمدتابهخاطرمخالفت شانبامسالهبرجامرضایت
نداشتند ،اجماال از عملکرد شــهردار و شورای شهر راضی
هستند و نمره قبولی به انها می دهند.
پس نمی توان نتیجه انتخابات مجلس در حوزه
انتخابیه تهــران را به نتیجه انتخابات شــورای
شهر تعمیم داد؟
خیــر ،چون مردم ایــن قیــاس را می کنند که چه
کسی قرار است جای اقای قالیباف را بگیرد و بهتر از او عمل
کند .وقتی این گزینه را در ذهن می اورند اکثرا نظرشان این
می شــود که خیلی هم گزینه ای وجود ندارد که جای اقای
قالیبافبیایدوبهترعملکند،نهایتاهمسطحبلکهضعیف تر
برای شهر کار خواهد کرد بنابراین نمی توان نتیجه گرفت
کلاعضایشورایشهرتهرانمانندانتخاباتمجلسحوزه
انتخابیه تهران همه اصالح طلب خواهند شد.
اصول گرایانباید
صبوریکنند
پیشنهاد مرتضی نبوی را
باید جدی گرفت؟
احسان رستگار
روزنامه نگار
4
«درباره انتخابات 96هم حرفی از جانب اصولگرایان
نــدارم ولی از نظر توصیــه ای بهتر می دانــم اصولگرایان
سرمایه گذاری شــان را روی انتخابات شوراها انجام دهند
تا ریاســت جمهوری .چرا که به هر حال اقای روحانی دور
دومش اســت و کاندیدای اصلی ریاســت جمهوری ،دور
دوازدهم ،ایشان است».
این ها اخرین اظهارات ســیدمرتضی نبــوی ،مدیر
مسئول روزنامه رســالت و عضو شورای عالی حل اختالف
قوا بود .هنوز قریب ۱۰ماه به انتخابات ۹۶مانده ،اما طبیعی
اســت که رســانه های جریان های رقیب دولــت یازدهم،
شــروع به اظهارنظر و گمانه زنی کنند .مثــا هفته پیش،
یکی از روزنامه های اصولگــرا ،روحانی را «رئیس جمهور
تــک دو ره ای» خواند که بیــش از انکه ناشــی از تحلیلی
واقع بینانه باشــد ،بوی رقابت سیاســی صرف می داد .در
احزاب و شخصیت ها
مثلث | شماره 319
سیاست
مقایســه با چنین اظهارنظرهایی ،نظر اقای نبوی از حیث
انصاف و واقع بینی ،بســیار قابل اعتنا تر است .حول این
موضوع ،ذکر نکات زیر مفید به نظر می رسد:
-۱در یادداشــت های قبلــی ،مکــررا ذکر شــده که
بدعهدی امریــکا و نتیجتــا نافرجام ماندن برجــام در رفع
تحریم ها و نیز افشای فیش های حقوقی نجومی مدیران
ارشــد دولت یازدهم ،اگرچه بی شــک ،به اعتمــاد مردم
نسبت به این دولت و شــخص رئیس جمهور لطماتی وارد
کرده است ،اما این اصال بدان معنا نبوده که رئیس جمهور
بعدی ،شخصی جز حسن روحانی می تواند باشد .برخی از
رسانه ها ،نقش داشتن برادر رئیس جمهور ،حسین فریدون
را در ماجرای انتصاب بــا اصرار و اجبار رئیــس بانک رفاه
کارگران از لطمات سنگینی دانستند که به وجاهت و شانیت
رئیس جمهور وارد شــده اســت .اگرچه نقدهای مطروحه
به مداخالت برادر رئیس جمهــور در امور مختلف ،عمدتا
پر بیراه نیست ،اما اینکه بعضی از رســانه ها و جریان های
سیاســی گمان می کنند که با هتک حیثیت رئیس جمهور
از طریق افشــای ورودهای بیجــای بــرادرش ،مردم در
انتخابات ۹۶از روحانی رویگردان می شوند ،یک ارزیابی
نادرست است .هرچقدر هم این جنس اثرگذاری های برادر
رئیس جمهور و افشاگری هایی از جنس فیش های حقوقی
صورت گیرد ،باز هم نگاه مردم هنو ز به اختالس ســه هزار
میلیــاردی و ا تفاق هایی کــه در دولت نهم و دهــم افتاد،
منفی تر خواهد بود.
مضاف بر اینکه ،این نکته نیــز کمابیش مورد توجه
مردم بوده که از ابتدای استقرار دولت یازدهم ،مخالفان و
منتقدان شخص روحانی ،اعضای کابینه و گفتمان دولت
تدبیر و امید ،چه در صدا و سیما و چه در رسانه هایی دیگر
که عمدتا مستقیما یا غیرمستقیم از بیت المال تامین بودجه
می شــوند ،خیلی صریح و بیرحمان ه مورد انتقاد قرار داشته
است .نکته اینجا نیســت که نقد این دولت باید با تعارف یا
کج دار و مریز صورت می گرفته ،بلکه بحث این جاست که
چرا در دولت سابق و دوران احمدی نژاد ،همین رسانه ها،
نسبت به بی قانونی های علنی دولت ،بسیار محافظه کارانه
و بلکه اکثرا ماله کشانه برخورد می کرده اند و حال این قدر
بی باک ،مقابل رئیس جمهور مستقر می ایستند؟
الغرض؛ برخی از نظرســنجی های منتشره گواه این
است که مردم نسبت به روحانی ،اعتماد سال ۹۲را ندارند،
اما این هیچ ربطی به رای نیاوردن روحانی در سال ۹۶ندارد.
مردم در مقام مقایسه ،به گزینه ای رای نمی دهند که به او
کامال اعتماد دارند ،بلکه به گزینه ای رای می دهند که ولو
اندکی او را بیشتر می پسندند .این انتخاب در سال ۹۶حسن
روحانی خواهد بود.
-۲اصولگرایان یک نکته را درســت فهم نکرده اند،
برخالف اصالح طلبان ،و ان این اســت که قــرار نبوده و
نیســت که انتقادات یا تقابل سیاســی با یک دولت یا یک
جریان یا یــک گفتمان ،الزامــا منجر به پیــروزی انان در
نزدیک ترین انتخابات شــود ،بلکه بناست که طی بازه ای
میان مدت یا حتی بلند مدت ،رقیب از راه به در شود .فارغ
از ارزش های اســامی -که یک سیاستمدار مسلمان باید
به انها همواره پایبند باشــد -یک برنامه ریزی دقیق هشت
ساله بهتر اســت از برنامه ریزی های هیجانی ۲تا ۴ساله.
این درسی است که اصالح طلبان به خوبی ان را اموختند،
چون خوشــبختانه یا متاســفانه ،اصالح طلبــان ،بهتر از
اصولگرایان ،کارهای گروهی-تشــکیالتی ،اندیشــه ای
و اســتراتژیک را اموخته و به کار می گیرند ۸ .سال انزوای
اصالح طلبان ،نتیجه اش این شــد که امروز پر قدرت تر از
بسیاری از مقاطع ،دارند با نیروهای بسیار متوسط و بدون
دانه درشت ها و شاه مهره هایشــان ،فتح سنگر به سنگر را
کمابیش محقق می کنند.
اصولگرایان به دالیل عدیده از جمله همواره نزدیک
بودنشان به قدرت و سهمی دائمی داشتن شان در بسیاری
نهادها ،بدعادت شــده و قــدری صبوری کردن برایشــان
غیرقابل هضم اســت .این روحیه می تواند باعث خسارت
ارا ی مستقیم به این جریان شــود؛ بدین ترتیب که جز در
مناصبی که نیازی به رای مســتقیم مردم ندارد ،در مابقی
سمت ها ،اصولگرایان -ولو با رقابتی نزدیک -معموال مغلوب
اصالح طلبان خواهند شد ،چون وجهه ای که به راستی یا
دروغ ،اصالح طلبان در ذهن بســیاری از مــردم از خود به
تصویر کشیده اند ،طیفی سیاسی است که برای ماندن در
قدرت ،واقعا رقابت می کند در حالی که حاکمیت هم چنان
دل خوشــی از انان ندارد و از انجا که مردم بسیار نسبت به
جریان ها و رجالی کــه در ضعف قــرار می گیرند ،دل رحم
می شوند ،این محبت ها اغلب شــامل حال اصالح طلبان
می شود .این همان معجزه صبور بودن اصالح طلبان است
که نتیجه اش می شود «محبوبیت تدریجی ولی فراگیر و برد
در انتخابات های مختلف».
الغرض؛ اصالح طلبان به مقتضیــات کار گروهی و
حزبی ،به عنوان تنها ابزار پیــروزی ایمان دارند ،حال انکه
اصولگرایان ،هنوز به رجای رقابت ،ترجیحشــان بر حذف
و نتیجه گرفتن در بازه های ۴ ،۳ســاله اســت ،حال انکه
یک جریان سیاسی باید اماده باشد تا هر لحظه ۸ ،۷سال
انزوا را تجربه کند و پس از مدتی تجدید قوا و کادرسازی ،با
نیروهایی جدید و کارام د بتواند جایگاه های از دست رفته را
بازپس گیرد؛ موضوعی که معموال اکثر اصولگرایان ،اساسا
صبر و تحمل ان را ندارند.
-۳تجربــه انتخابات مجلس دهــم و خبرگان پنجم،
بیــش از پیش به اصالح طلبــان ثابت کرد کــه به راحتی،
بدون داشتن چهره های شناخته شده و باتجربه می توانند
بیشترین سهم را در انتخابات های شورایی از ان خود کنند.
نگارنده معتقد اســت که بی شک ،پیروز بیشــترین تعداد
صندلی های پنجمین انتخابات شوراهای اسالمی شهر و
روستا ،اصالح طلبان خواهند بود ،همان طور که در مجلس
دهم ،فهرست امید توانست بیشــترین صندلی ها را از ان
خود کند ،چرا که این بار دیگر بدون شــورای نگهبان انها
می توانند با قدرت کامل ،مقابــل اصولگرایان صف ارایی
کنند ،ایضا ،رفع نواقص تشکیالتی از جمله سهم دادن به
افراد غیرخودی در برخی از فهرست های امید ،این بار خیلی
دقیق تر مورد مالحظه قرار خواهد گرفت تا تمامی ظرفیت ها
در اختیار سرمایه های باتجربه و جوان اصالح طلبان قرار
گیرد .پیروزی انتخابات شورای شهر تهران و سهم عمده
داشــتن در ۲۱نفر این شــهر ،برای هر دو جریان ،بسیار
حیثیتی تر است تا پیروزی فهرســت ۳۰نفره در انتخابات
مجلس ،چرا که سرنوشت شهردار بعدی را نیز همین شورا
ت که تصاحب شهرداری
تعیین خواهد کرد و ناگفته پیداس
تهران برای همه جریان ها ،به مثابه پیروزی در شــهراورد
استقالل-پرسپولیس بوده و از نظر القای میزان احساس
موفقیت ،کم از شب قهرمانی نیست.
تفاوت محســوس شــورای شــهر تهران با مجلس
دهم و خبرگان پنجم ،این خواهد بود که از شــورای پنجم
شهر تهران ،شــهردار هم جهت با فهرســت پیروز بیرون
خواهد امد و ریاســت الریجانی بر مجلس دهم و ایت الله
جنتی بر خبرگان پنجم ،در شورای شهر تهران پنجم تکرار
نخواهد شد ،چرا که هماهنگ شدن ۱۳ ،۱۲نفر از ۲۱نفر
شورای شــهر ،این بار به پیچیدگی دوره های قبل نبوده و
ن اجازه نخواهنــد داد بااتفاقاتی از جنس رای
اصالح طلبا
خانم الهه راســتگو ،مجددا نتیجه بــازی در دقیقه نود به
ضررشان عوض شود.
الغــرض؛ پیشــنهاد ســیدمرتضی نبــوی مبنــی بر
ســرمایه گذاری روی شــوراها به جای ریاست جمهوری،
منطقی و ضروری اســت ،امــا در واق ع عینیــت یافتن این
پیشنها د در حد حذف نشــدن کامل اصولگرایان از صحنه
شوراها مخصوصا شورای شهر تهران است ،نه به معنای
پیروزی این جریان ،مخصوصا در شورای شهر تهران که
بسیار حیثیتی و تعیین کننده و در حد چند وزارتخانه است.
-۴اینکــه عمــده داشــته های یک جریــان ،صرف
سرمایه گذاری کردن روی اختالفات داخلی و بزر گ نمایی
انتقادات درون حزبی یک جناح باشــد ،بیــش از انکه هنر
باشد ،نشــان دهنده ضعف ان حزب اســت که نمی تواند
همزمان خود را تقویت و دیگری را تضعیف کند ،بلکه فقط
می تواند دیگری را تضعیف کند.
بســیاری از جریان هــا ،دغدغه شــان را متمرکــز
کرده اند روی اینکه عارف می اید یا خیر یا فالن شخصیت
اصالح طلــب مقابل روحانی می ایســتد یا نــه ،حال انکه
همان طور که در تحلیل های گذشــته ،بــه دفعات عرض
شده ،سر بزنگاه ،اصالح طلبان به خوبی عبرت گرفته اند که
دیگر اشتباهاتی از جنس ۸۴و ۸۸را هرگز نباید تکرار کنند
وگرنه با دستان خود ،برای یک دهه دیگر از صحنه سیاست
حذف خواهند شد.
حداقل اتحاد اصالح طلبان در دهه نود ،اتحادی از
جنس انتخابات مجلس دهــم و خبرگان پنجم بود که یک
پیروزی بسیار شیرین را برای انان به ارمغان اورد.
الغــرض؛ ابرومندانه تــر و غرورامیزتر ان اســت که
اصولگرایان ،عمده انرژی خود را ذخیره کنند برای انتخابات
شورای شهر پنجم و ریاســت جمهوری سیزدهم و مجلس
یازدهم ،تا بلکه بتوانند پیروزی هایــی که اصالح طلبان با
کادرسازی های تشکیالتی به ان رسیدند را تکرار کنند .این
واقعیت را باید پذیرفت که انســجام درونی اصالح طلبان،
ن هوشمندتر از
از اصولگرایان بیشتر اســت و اصالح طلبا
انند که بگذارند رقیب از شکاف های داخلی انان برای برد
خود بهره ببرد.
37
احزاب و شخصیت ها
رضا حیدری
روزنامه نگار
سیاست
38
مثلث | شماره 319
5
تورمساختارهایتصمیم گیر
تاملی برانچه عمل اصولگرایان را در اینده با چالش مواجه می کند
هنوز یک ســال به پایــان کار دولت یازدهــم مانده
اســت ،اما از هم اکنون تمامی کنشگران سیاسی به تکاپو
افتاده انــد تا یا ســهم خــود را در جریان رقابــت انتخابات
ریاست جمهوری افزایش دهند و یا بتوانند صندلی پاستور را
از ان خود کنند .اما در این میان هیجان و تحرک سیاسی،
از ســوی جریان اصولگرا بیشتر اســت؛ چرا که از یک سو
انتخابات ریاســت جمهوری دور قبل را از دست داده است
و از سوی دیگر نیز پس از 12ســال استیالی کامل بر قوه
مقننه بخش قابل توجهی از صندلی های ســبز بهارستان
را به جریان رقیب خــود واگذار کــرده و در تهران متحمل
شکست شده است.
در یک سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری عدم
حضور اصولگرایان وزین و رســانه ای در مجلس شــورای
اســامی ،هر چند از لحاظ ساختاری خوشــایند نیست اما
این امکان را به این نیروها خواهــد داد که با فراغت خیال
راحت تری توان خویش را برای حضور در انتخابات ریاست
جهــوری اماده کننــد .در واقع تــوان تشــکیالتی جریان
اصولگرا در حال حاضر از وضعیت بهتری نسبت به جریان
رقیب برخــوردار اســت ،چرا کــه بخش اعظــم نیروهای
«فکری-ستادی» جریان اصالح طلب درگیر سازوکار قوه
مقننه شده و این امر بیش از انکه انان
را مهیای کنش سیاسی دیگری نماید
در جایگاه پاسخگویی قرار داده است و
نقصان یا کم کاری انان موجب خواهد
شد که در دور بعدی شاید نتوانند رای
اعتماد از مردم گرفته و مجددا خود را
وکیل المله معرفی کنند.
در واقــع شکســت نســبی
اصولگریــان در دو دوره انتخابــات
اخیر ،عالوه بر اینکه انه ا را مصر بر به
دست گیری مجدد ساختارهای قدرت
کرده اســت ،این امکان را مجددا در
اختیار دارند که بتوانند در یک ســال
باقی مانــده بــا تقویت «شــبکه های
انســانی» خــود با قــدرت بیشــتری
اقدامات سیاســی خود را معطوف به
بازپس گیــری قدرت کننــد .هر چند
که وضعیت کلی اردوگاه اصولگریان
نیز در وضعیت مطلوب قرار ندارد .در
واقع با بازبینی و تعمق در رفتار سیاسی
جریان اصولگرا متوجه خواهیم شد که حضور انها در رقابت
لو فصل کردن برخی
انتخابات ریاست جمهوری منوط به ح
از ایرادات رفتاری ،به خصوص رفتارهای جمعی سیاســی
انان است.
در واقع در اسیب شناســی جریــان اصولگرا در حوزه
عمل؛ باید به دو ســطح کنــش رفتاری جمعی (در ســطح
نخبگان) و کنش رفتاری فردی (در سطح بازیگران) دقت و
این دو سطح را به صورت جداگانه تحلیل کرد.
در واقــع در اسیب شناســی اقدامات عملــی جریان
اصولگرا در حوزه رفتار جمعی می توان به چند نقصان کلی،
اما بسیار مهم و حائز اهمیت اشاره کرد که عبارتند از:
تنوع و تکثر مراجع فکری-ستادی(اعم از هیئات،
جریان های مختلف سیاســی ،مراجع دینــی ،چهره های
مقبول و)...
حضــور بازیگران مســتقل منســوب بــه جریان
اصولگــرا (چــه در انتخابــات ریاســت جمهوری و چه در
انتخابات مجلس)
عــدم وحدت رویــه و ادبیــات مشــترک در میان
نیروهای اصولگرا
عدم ســازوکار معین در جهت تعیین رفتار سیاسی
جمعی
که هر یک از مــوارد فوق الذکر بــه تنهایی می تواند
اقدامات هر جریان سیاســی را با نقصــان در عمل مواجه
ســازد .در واقع به دلیل تکثر مراجع فکــری و تصمیم گیر
در این جریــان فرایند اقنــاع در میان اصولگرایان بســیار
طوالنی تر از جریان رقیب است و کنش سیاسی به صورت
کالن و واحد بــا چالش های فراوان تری نســبت به رقیب
صورت می گیرد .در واقع فراینــد «اقناع» و بعد «اجماع»
روی شــخص خاص در دوران ریاســت جمهوری -و یا هم
نظری روی لیستی واحد در فرایند انتخابات شورای مجلس
اسالمی؛ به دلیل انچه که می توان ان را «تورم ساختارهای
تصمیم گیر» نامید با کنــدی و همراه بــا چا نه زنی فراوان
همراه اســت و از انجایی که در فرایند اقناع باید بیشترین
رضایت مندی صورت بگیرد؛ از ایــن رو هرگز نمی توان به
یک گزینه مطلوب حداکثری برای نخبگان و بدنه کنش گر
دست پیدا کرد .از این رو جریان اصولگرا باید نسبت خود را
با این تورم های ساختاری تصمیم گیر روشن کرده و خود را
در حوزه تصمیم گیری و تصمیم سازی چابک تر کند.
تنــوع و تکثر مراجع فکــری تصمیم گیــر در جریان
اصولگرا ،یکی از ریشه های اساسی و ضعف در حوزه عمل
اســت ،چرا که تکثر در کاندیداها و لیست ها ،کنش های
فردی نخبگان ،روش های گوناگــون رفتاری و تبلیغاتی،
عدم وحدت رویــه و ادبیات مشــترک و حضــور بازیگران
مستقل و ...را متاثر از خود کرده است.
به بیان دیگر و باتوجه به تکثــر و تنوع مراجع فکری
در این جریان در هر دوره شاهد ان هســتیم که بخشی از
نیروهای سیاســی به صورت تکلیف مدارانــه وارد عرصه
انتخابات می شوند و همین امر معادالت بازی را به ضرر این
جریان رقم می زند که مشهود ترین این اقدامات حضور سه
شخصیت اصولگرا در مناظرات انتخابات ریاست جمهوری
دور یازدهم بود که در نهایت هیچ سازوکار معین و مشخصی
برای انصــراف هریک از انهــا به نفع کل جریــان تعریف
نشد .این امر در حالی بود که در جریان رقیب تالش های
بی وقفه ای صورت داد که عارف بــه نفع روحانی کنار رفته
و یک کاندیــدا به عنوان نیروی شــاخص ایــن جریان به
فعالیت ادامه دهد که در نهایت نیز هرچند با رای شکننده،
اما پس از 8سال توانستند ســکان قوه مجریه را مجددا به
دست گیرند.
در کنار این بخــش از نقصان های بیان شــده ،باید
نحوه کنش فردی در سطح بازیگران سیاسی را نیز اضافه
کرد .اساســا کنش سیاسی جناح راســت مذهبی و یا انچه
که به عنوان اصولگرا شــناخته می شــود به مراتب دارای
پیچیدگی بیشــتری نســبت به بازیگران سیاســی جریان
رقیب است.
در واقع کنش فــردی نیروهــای اصولگــرا ،عالوه
بر اینکه متاثــر از فضای جامعه و مقتضیــات زمانه اعم از
علمیت ،تخصص،تعهد و ...هســت مضاف بر ان با یک
مولفه بســیار عمیق دینی به نام «حجت شرعی یا تکلیف
دینی» نیز همراه است و بازیگران سیاسی و میدانی جریان
اصولگرا عــاوه بر اینکه در حــوزه نظری باید اغنا شــوند
بلکه در حوزه شــرعیات نیز باید برای خود حجت و سندی
متقن داشته باشند که رفتار انها را موجه
نشــان دهد ،حجتی کــه عمدتا بدون
نگاه بــه یک سیاســت ورزی عقالنی و
درست پایه ریزی می شود و به جای انکه
«عمل به تکلیف معطوف به نتیجه» را
خروجی دهد« ،تکلیف مداری صرف»
که نه منجر به ادای تکلیف می شــود و
نه نتیجه را بــروز می دهد ،این امر خود
زمینه ایجاد تعدد ســاختارها را به وجود
مــی اورد و ایــن زمانی به یــک چالش
بدل خواهد شــد کــه در حــوزه عمل،
بین «مصلحت سیاســی» و «تکلیف
سیاسی» دوگانه ایجاد شود که حاصل
این دوگانه سردرگمی و انفعال بازیگران
سیاســی اصولگرا خواهد شد .خالصه
انکه جریان اصولگرا هم در حوزه کالن
و کنش جمعــی باید در خــود تغییراتی
را ایجــا د کند که این تغییــرات نیز باید
به سمت سبک ســازی ان پیش برود و
هم باید بتواند تنوع و تعدد فاکتورهای
کنش سیاســی در حوزه فردی را اصالح و بهبود ببخشید،
در غیر این صورت باید مجددا شــاهد سردرگمی نیروهای
میدانی این جریان باشیم ،هر چند که اصولگرایان در دوره
دهم انتخابات مجلس شورای اسالمی نشان داده اند که
به ســمت این تغییرات رفته اند .ان چیزی کــه این روزها
تحت عنوان پارلمان اصولگرایی از سوی برخی چهره های
جریان اصولگرا به رهبران اجرایی-تشکیالتی این جریان
داده می شود موید همین امر و تالشی در راستای اصالح
ساختارهای تصمیم گیری است که این روزها کنش جریان
اصولگرایــان را با کندی مواجه کرده اســت .این دســت
اقدامات و تالش هــای از این دســت نوید دهنده روزهای
بهتری در حوزه عمل برای اصولگرایان است.
احزاب و شخصیت ها
گزا
رش
تاکتیکپیچیدهسنتی ها
باهنر رقیب روحانی می شود؟
6
اکنــون که در نیمه تابســتان به ســر می بریــم بازار
سیاست در ایران هم داغ شده است به همان گرمای مرداد
ماه تهران! حــاال پای نام ها به میان امــده و گمانه زنی ها
دیگر حول چند نام خاص و قدیمــی نمی چرخد .کار حتی
به انجا رسیده که یک عضو ارشد کارگزاران ،حزب نزدیک
به هاشمی رفسنجانی از احتمال نامزدی محمد رضا باهنر
سخن به میان اورده اســت .هر چند خود محمد رضا باهنر
این گمانــه را تکذیب کــرده اما معموال در ایــران اینگونه
تکذیب ها ان هم در مورد انتخابات چندان نمی تواند سند
قابل اتکایی بــرای جلوگیری از گمانه پــردازی و نیاوردن
احتماالت در بررسی معادالت باشد.
پیش بینی اقای عطریانفر
تکذیب اقای «البی من»
این اظهارات محمد عطریانفر با واکنش های زیادی
در فضای سیاســی و رســانه ای مواجه شــد و از این خبر
تحلیل های مختلفی هم به میان امد .محمد رضا باهنر اما
بالفاصله مصاحبه کرد و گفت« :بنــده به هیچ وجه قصد
کاندیداتوری در انتخابات پیش رو را ندارم».
رئیس جبهــه پیــروان خط امام و رهبــری البته فقط
به همین تکذیب هم بســنده نکرد و در ادامه بابیان اینکه
درصورتی که دولت روحانی چندین اقدام اساســی انجام
ندهد ،در دور دوم رای گیری دچار مشــکل خواهد شــد،
گفت« :اگر روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری سال
اینده به دور دوم برســد؛ مردم هر فردی را که در مقابل او
قرار بگیرد ،انتخاب خواهند کرد».
یک شخصیت متفاوت
مثلث | شماره 319
ســال های زیــادی اســت که دفتــر ایــن مهندس
سیاستمدار در خیابان خردمند شمالی قرار دارد .این دفتر
یک تابلوی کوچک روی دیوارش در خیابان نصب شــده
که روی ان نوشته شده «جام»؛ اختصاری است از جامعه
اسالمی مهندسین .یعنی همان تشکلی که او سال هاست
سیاست
محمــد عطریانفر که عضو ارشــد حــزب کارگزاران
سازندگی است هفته گذشــته در یک مصاحبه گفته بود:
«رقیب روحانی در انتخابات ۹۶باهنر اســت .تنها گزینه
پیــش روی اصولگرایــان که تاکنون شــانس خــود را در
انتخابات ریاست جمهوری نیازموده محمدرضا باهنر است.
این در حالی است که باهنر از هوش سیاسی ،رفتار حزبی،
اعتماد به نفس الزم و مشی اعتدالی مناسبی برخودار است
و ســابقه طوالنی او در کار حزبی و همچنیــن در مجلس
شــورای اســامی به او جرات حضور می دهــد ».محمد
عطریان فر البته تنها کســی نیســت که می گوید احتمال
نامزدی باهنر وجود دارد .سال گذشــته محسن کوهکن
گفته بود ممکن است باهنر خود را برای ریاست جمهوری
اماده کند.
«احمد شــیرزاد» فعــال سیاســی اصالح طلب هم
پیشتر گفته بود« :اصولگرایان اگر قصد رقابت با روحانی
را داشته باشند حول محور محمدرضا باهنر اجماع خواهند
کرد .زیــرا او تا امروز کاندیدای ریاســت جمهوری نبوده و
شکســتی در کارنامه خود ندارد .همچنین مهندس باهنر
از مشکالت کشــور به خوبی اگاه اســت و تجربه اجرایی
باالیــی دارد ».شــیرزاد در این بــاره توضیــح داد« :اگر
باهنرکاندیدا شــود انتخابات دو قطبی خواهد شــد .البته
باهنر یک اصولگرای جدی اســت اما بــه هیچ وجه تندرو
نیســت و قدرت مدیریت قوی دارد ».وی در مقام قیاس
باهنر با احمدی نــژاد گفت« :رئیس جمهور شــدن باهنر
به معنی بحران در معنای دولت های نهم و دهم نیســت.
اگر چنیــن انتفاقی بیفتــد و باهنر قبول کند کــه در مقابل
روحانی کاندیدا شــود فضای انتخابــات مانند ۷۶خواهد
شد؛ دو جناح با تمام قوا رقابت خواهند کرد .در هر صورت
شانس روحانی باالســت .زیرا برنامه های روحانی دارای
بدنه اجتماعی است و باهنر و هر اصولگرای دیگری فاقد
این مولفه است ».در همین خصوص ،محمدنبی حبیبی،
دبیرکل حزب موتلفه اســامی ،بااشــاره به اینکه هنوز در
ابتدای کار انتخابات ریاست جمهوری هستیم اظهار کرد:
«با وجود برگزاری جلسات ،هنوز درباره موضوعی تصمیم
گرفته نشده است ».وی افزود« :هنوز فرصت کافی درباره
انتخابات وجود دارد .درحال حاضر اصولگرایان کم و بیش
مشغول بحث و تبادل نظر درباره انتخابات هستند اما هنوز
به هیچ جمع بندی راجع به افراد نرسیده اند».
39
احزاب و شخصیت ها
سیاست
40
مثلث | شماره 319
دبیرکلــی اش را بر عهــده دارد .با همه ایــن حرف ها باید
بگوییم که محمد رضا باهنر یک شــخصیت کامال صریح
و رک است .او بدون رودربایستی حرف هایش را می زند و
کمتر پیش می اید که سوالی را بی پاسخ بگذارد .نمی توان
مطلق گفت که او طرفدار فالن فرد یا فالن جریان سیاسی
است و انگاه بر اســاس همین قرابت سیاسی تحلیل کرد
که او در مواقع مختلف چه تصمیمی خواهد گرفت یا چه
موضعی اتخاذ خواهد کرد.
او در لحظه تصمیــم می گیرد و ممکن اســت حتی
ان تصمیم خالف نظر جریان سیاســی نزدیک به خودش
هم باشــد .چنین اســت که در مجلــس نهم بارهــا دیده
شــدخ که او تصمیمــش خالف نظر فراکســیون رهروان
و علی الریجانــی بوده و بارها هم خالف نظر فراکســیون
اصولگرایان و غالمعلی حدادعادل تصمیم گرفته است.
خودش اما در مورد نسبت سیاسی اش با این دو فراکسیون
به هفته نامه مثلث چنین گفته بود« :در مجلس خاستگاه
من فراکسیون رهروان اســت .در این سه سالی که برای
نایب رئیســی مجلــس کاندیدا شــدم و رای هــم گرفتم
می توانم بگویم عموما اعضای فراکسیون اصولگرایان به
من رای ندادند .من در مجلس دارم با فراکسیون رهروان
کار می کنم ،شــاید یک ســری نقدهای داخلی هم به هم
داشته باشیم یا ممکن است چندنفر از اعضای فراکسیون
اصولگرایان هم من را قبول داشته باشند و به من رای دهند
اما در مجلس خاســتگاه من فراکســیون رهروان والیت
اســت ».اما محمد رضا باهنر را در شــمارش ارا هرگز یک
رای نشمرده اند.
به این معنا که هر وقت خواسته اند معادالت مجلس
را پیش بینی و تحلیل کنند این فاکتور را هم منظور کرده اند
که نظــر محمد رضا باهنر چیســت؟ چه اینکه او همیشــه
یک طیف از نمایندگان را داشــته و البته چنین اســت که
او را ســلطان البی پارلمان هم نامیده اند و بســیار در مورد
توانایی های او در این مورد سخن گفته اند.
او روزهای مهمی را در پارلمان گذرانده ؛از ایامی که
ذیل ریاست علی اکبر ناطق نوری در مجلس پنجم به نوعی
هدایتگر اصولگرایان به شمار می امد و در هنگامه تشکیل
دولت ســید محمد خاتمــی روزهای داغــی را در مجلس
سپری کرد تا دورانی که در مجالس بعدی با پدیده محمود
احمدی نژاد مواجه شد.
حاال اگرچه خــودش می گوید تاثیــری ان چنانی بر
دولت احمدی نژاد نداشته و حتی از انتخاب محمد مهدی
زاهــدی تــا 48ســاعت در بهت و حیــرت بــوده اما همه
کســانی که تحوالت دولت و مجلس را در دوران صدارت
محمدرضا باهنر به مثلث
گفته بود همیشه تالش کرده
کارگردان باشد ،نه بازیگر
احمدی نژاد رصد کرده اند از مواجه های پی در پی و البته
مستقیم و غیر مستقیم خاطراتی به یاد دارند .شاید چنین
بود که در یک مورد احمدی نژاد پاســخ به انتقادهای او را
رسانه ای کرد و گفت« :شنیده ام برخی از نمایندگان البته
دو نفر گفته اند چهــار نفر یا پنج نفر از وزرای پیشــنهادی
حتمــا رای نمی اورند ،نمی دانــم این موضــوع را از کجا
می گوینــد چرا کــه االن مجلس تعطیل اســت و رای هم
مخفی است.
ایا ان فرد تصمیم گرفته است کاری کند که پنج نفر
از وزرا رای نیاورند که این خیلی بد است و به نظرم از تعامل
سازنده به دور اســت و روش درســتی برای پیگیری امور
کشور نیســت ».باهنر البته نســبت چندان نزدیکی هم با
دولت حسن روحانی نداشته اســت .او اگر چه در مواقعی
همچون برجام و رای اعتماد به برخــی وزیران به حمایت
پرداخته اما براینــد اقدامات و مواضعــش ان چنان نبوده
که بگوییم او به اندازه علی الریجانی حامی دولت یازدهم
بوده است.
کارگردانم نه بازیگر!
محمد رضــا باهنر همیشــه تالش کــرده کارهایش
را در البــی پیش ببرد .او بســیار ارام اســت و چندان وارد
جنجال های ان چنانی نمی شــود .مرد پشت پرده سیاسی
ایران اعتقاد دارد که نباید در زمین دیگران بازی کند .او در
مصاحبه ای که با سالنامه مثلث داشت گفته بود« :برخی
رســانه های اصالح طلب و حتی برخی دوستان تند ما هم
برای من خواب می بینند .ما که با مدیریت انها نباید زندگی
کنیم .یکی می گفت اگر شما بین دوراهی قرار بگیرید که
یک طرف دکتر الریجانی و یک طرف پایداری باشد کدام
را انتخاب می کنید؟ من گفتم طوری مدیریت می کنم که
بین این دوراهی قرار نگیرم .من که بازیگر نیستم که یک
نفر کارگردانی ام بکند ،ما باید طوری کارگردانی کنیم که در
این دوراهی قرار نگیریم».
فعالیتهای سیاسی
به طور خالصه و فهرســت وار می توان فعالیت های
باهنــر را این گونه لیســت کــرد« :عضو شــورای مرکزی
حــزب جمهــوری اســامی ،عضــو شــورای مرکــزی
جامعــه اســامی مهندســین ،نایب رئیس جبهــه پیروان
خط امــام و رهبری ،دبیرکل جامعه اســامی مهندســین،
رئیــس فراکســیون اصولگرایــان مجلــس هفتــم،
نایب رئیــس فراکســیون اصولگرایــان مجلس هشــتم،
عضو شــورای مرکزی جبهه متحد اصولگرایان ،مســئول
تشــکیالت اســتان تهرانحزبجمهوریاسالمیباحکم
حضرتایت اللهخامنه ای ،عضو موسس شورای هماهنگی
نیروهای انقــاب ،عضویت در کمیســیون های عمران،
ی طی ادوار مختلف نمایندگی ،نایب رئیس
اقتصا د و اجتماع
وعضو کمیسیون بودجه در کمیسیون بودجه های ساالنه ،
عضویت همزمان در دو کمیســیون زیربنایی و سیاســی و
امنیتی مجمع تشخیص مصلحت نظام ،عضو کمیسیون
تدوین سند چشم انداز بیست ساله در مجمع تشخیص ،از
مجلس چهارم به بعد عضو ارشــد فراکسیون اصولگرایان
مجلس ،فعالیت مستمر سیاســی طی سال های متمادی
از عضویت در حــزب جمهوری تا تشــکل های همســو با
روحانیــت ،شــرکت در اجالس های مختلــف بین المللی
به عنوان نماینده جمهوری اســامی ایران به ویژه اجالس
بین المجالس».
همچنین سمت ها و سوابق مدیریتی او شامل موارد
زیر می شــود :نمایندگی هفت دوره مجلس در دوره های
دوم و هفتم از کرمان و ادوار سوم ،چهارم ،پنجم ،هشتم
و نهــم از تهــران ،عضــو هیات رئیســه در دوره چهارم و
پنجم ،نایب رئیس مجلس در دوره هفتم ،هشــتم و نهم ،
عضویت در کمیســیون های عمران ،اقتصاد ،اجتماعی
و کمیســیون تلفیق ،نایب رئیس و عضویت در کمیسیون
بودجه ،عضو ارشــد فراکســیون اصولگرایان مجلس از
دوره چهارم ،معاون اســتاندار کرمان ،رئیس کمیسیون
تلفیق برنامه پنجم و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
برای دو دوره.
تاکتیک باهنر
واقعیت این اســت که عدم ثبت نــام او در انتخابات
مجلس دهم ،بســیاری را به شــوک فرو برد .مردی که در
مقاطع بســیار زیاد و مهمی حضــور داشــت ،در اقدامی
متفــاوت از ثبت نام خــودداری کــرد ،درحالــی که هیچ
اطالع رســانی در این باره صــورت نگرفته بــود .خودش
نیز توضیــح داد کــه تعمــدا این موضــوع را بــه صورت
محرمانه نگاه داشــته است .اما همین مســاله باعث شد
تا گمانه زنی های بســیاری درباره علت عدم حضور وی در
پارلمان صورت بگیرد .مهمترین این گمانه ها به این مساله
باز می گشت که باهنر به این نتیجه رسیده است که در این
انتخابات رای نمی اورد .خودش این نظر را قبول نداشته و
می گوید که از باخت هیچ واهمه ای نداشته است« :بنده
از چند ماه پیش با خود یک جمع بندی داشــتم که در این
دوره از انتخابات شــرکت نکنم .برای اینکه به یک نتیجه
مطلوب برسم سعی کردم به صورت محرمانه و در پوشش
تصمیم گیری کنم.
بنده می دانستم اگر عده ای متوجه این تصمیم شوند
مرا در رودربایســتی قرار می دهند ،به همین منظور اعالم
نکردم .البته برخی با خود فکر کردند که چون رای نمی اورم
ثبت نام نکردم اما بایــد به ان برخی ها بگویــم که بنده در
مجلس ششم احساس می کردم که اگر کاندیدا شوم رای
نمی اورم اما هرگز صحنه را ترک نکردم .بنده به طور قطع
اطمینان دارم که اصولگرایــان در این دوره پیروز خواهند
شد ،البته اصالح طلبان نیز اقلیت قدرتمندی را در این دوره
تشکیل داده اند».
باهنر معتقد اســت کــه همین مقــدار حضورش در
سیاســت کفایت می کنــد و فعالیتــش را در بعــد دیگری
ســاماندهی خواهد کرد« :بنده احســاس می کنم حضور
28ساله ام در مجلس کافی اســت و هم اکنون هم خیالم
راحت اســت که اصولگرایــان برنده رقابت هســتند و هم
معتقــدم کــه خیلی ها بهتــر از بنــده هســتند و می توانند
نایب رئیســی مجلس را به عهــده بگیرنــد ،بنابراین توهم
ندارم که بگویم جایگزینی برای بنده نیســت .ان شاءالله
از این بــه بعــد در ســاماندهی فعالیــت اصولگرایی قدم
برمی دارم و امیدوارم بتوانم نقش مطلوب و شایســته ای
ایفا کنم».
از همین زاویه برخی معتقدند که او ســطح فعالیتش
را باالتــر می برد و باتوجه بــه تجربیاتــش در ارتباط میان
گروه هــای اصولگرایی و البی میان چهره های شــاخص
این جریــان ،در جایگاهی باالتر خواهد نشســت .برخی
هم از قصد باهنر بــه رقابت با روحانی ســخن می گویند.
این وســط یک چهره نزدیک بــه محمد رضــا باهنر یعنی
محســن کوهکن گفته ممکن اســت باهنر خــود را برای
ریاست جمهوری اماده کند؛ گمانه ای که چندان نمی تواند
دور از واقعیت باشد.
برخی بر ایــن باورند که حضــور محمد رضا باهنر در
انتخابات تاکتیک راســت سنتی اســت برای عدم اجماع
اصولگرایان در انتخابات و شکســتن رای انها تا حســن
روحانی با خیالی اســوده بتواند دور دوم ریاست جمهوری
را اغاز کند .گمانه ای کــه بیش از ســایر گزینه ها مد نظر
اســت .حاال ســوال مهم این روزهای ما این است« :ایا
ان اصولگرا که بــا روحانی رقابت خواهــد کرد محمد رضا
باهنر است؟»
نقشهمحمود
سیاست
رئیس جمهور سابق جلســات محرمانه برگزار می کند و برای ادامه
سفرهای استانی اش برنامه ریزی کرده است .نزدیکانش می گویند او
هنوز حرفی دربار ه تصمیمــش برای کاندیداتوری نــزده اما تحلیلگران
معتقدند اقدامات جدید او احتمال نامزدی اش را افزایش داده است.
نامزدی قطره چکانی
تاکتیکاحمدی نژادبرایانتخابات 96چیست؟
1
مثلث | شماره 319
جلسات محرمانه
نکته مهم این اســت که محمــود احمدی نژاد فعال
سیاست
او دوباره چمدان سفرش را بسته است؛ قرار است یک
سفر استانی دیگر برود مثل همه سفرهایی که بعد از دوران
ریاست جمهوری اش رفته؛ هرچه تعداد این سفرها بیشتر
می شود این گمانه قدرت بیشتری می یابد که او بنای حضور
در انتخابات را دارد .او فرد بســیار زیرکی است این را حتی
منتقدان سرسختش نیز باور دارند .از سر همین زیرکی اش
هم هســت که در تمام ســخنرانی هایش فعــا حرفی از
بازگشت نمی زند و سر جدال باز نمی کند با مردان سیاست
ایران.او کــه در روزهای نه چنــدان دور صدارتش «حرف
زدن» را به مثابه بهترین ابراز برای رقابت های سیاســی و
مبارزه اش با رقبا می دانســت ،حاال بیش از همیشه ساکت
است .در قاب دوربین های عکاسان خبری جا می گیرد اما
برای ضبط صوت های خبرنگاری چیزی جز مزاح های سرد
و بی روح باقی نمی گذارد .تاکتیک او فعال همین است؛ اگر
در دوران صدارتش روز و شب های پر استرسی را برای اهل
سیاست درست کرده و حتی شاید برخی شب ها خودش هم
از این استرس سر راحت بر بالین نمی گذاشت امروز ارام تر
از همیشه خود را نشــان می دهد و تالش می کند حتی در
بدترین شرایط هم ســپری از ســکوت و «حرف نزدن» را
مقابل خود نگه دارد.
بازی با نامزدی
حتی اگــر نزدیکتریــن یــاران حلقه ابتدایــی او هم
همچنان اصرار کنند که در جلسات خصوصی هم سخنی
از بازگشــت و تمایلش برای نامزدی نگفته ،باورش خیلی
سخت است که بگوییم محمود احمدی نژاد به کاندیداتوری
فکر نمی کند .این را خیلی ها معتقدند که او در حال واکاوی
شــرایط موجود اســت .نکته مهم این اســت که محمود
احمدی نژاد از مولفه های مهم انتخابات پیش رو اســت.
حضور یا عدم حضور شــکل و صورت فضــای انتخابات را
تغییــر خواهد داد .حتی بهتر اســت این جملــه را اینگونه
هم تکمیل کرد«:صرف نظر از اینکــه احمدی نژاد تایید
صالحیت بشــود یا رد صالحیت ،اعالم حضور و شــرکت
در مبارزات انتخاباتی در فاز زمانــی باقیمانده تا اعالم نظر
شــورای نگهبان هم می تواند معادالت انتخابات را تغییر
دهد ».او فعال فضا را ازمایش می کند و ساخت های قدرت
در ایــران را با پالس هایی که ارســال می کند می ســنجد.
ی در سر دارد.
احمدی نژاد برنامه مهم
بنا ندارد پتانســیل هایش را در فضای عمومی و در ساخت
قدرت خرج کند .او تجربه زیادی از مواجهه با ساخت قدرت
در ایران دارد و بارها بــا نهادهای مختلف قدرت زورازمایی
کرده اســت .او فعال چراغ خاموش حرکت کرده و جلسات
محرمانه برگزار می کنــد .تازه ترین خبر در ایــن مورد این
است که او هفته گذشته نشستی با حضور وزرا ،فرمانداران
و ...وقت خود برگزار کرده اســت .در فضای مجازی خبر
این نشست به عنوان نشســت انتخاباتی که با حضور 100
نفر از فرمانداران و برخی وزرای سابق که در سکوت خبری
و با تدابیر حفاظتی برگزار شده ،منتشر شده است .براساس
پیگیری های انجام شده ،مرتضی تمدن ،استاندار سابق
تهران برگزاری نشســت انتخاباتی احمدی نژاد را رد کرد و
گفت« :نشســت های احمدی نژاد هفتگی و بعضا ماهانه
برگزار می شــود ».وی در ادامه افزود« :نشستی با حضور
اقشــار مختلف(وزرا ،فرمانداران ،اســتانداران ســابق)
برگزارشده اما موضوع انتخابات در این جلسه مطرح نشده
است ».تمدن با اشاره به اینکه احمدی نژاد اصال نشست
انتخاباتی برگزار نمی کند ،تاکید کرد« :نشست برای تبیین
اندیشه های امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری است».
درهمین حال هفته گذشته یک خبر دیگر هم منتشر
41
سیاست
42
مثلث | شماره 319
احزاب و شخصیت ها
شــد .یکی از اســاتید حوزه علمیه گفت« :اطالع دارم به
صورت مخفیانه از اساتید و علمای حوزه برای نشست هایی
در تهران با حضور احمدی نژاد دعوت رســمی شــده تا در
این نشست ها هماهنگی های الزم را برای انتخابات اینده
ریاست جمهوری داشته باشــند ».در واکنش به این خبر،
ایت الله ســیدمحمد غــروی گفت« :این قبیــل تحرکات
را نبایــد جدی گرفــت ،در منــزل اقایان علما کــه به روی
هیچ کسی بســته نیســت ،برفرض هم این دیدارها انجام
شــود ،چه نتیجه ای می خواهد به همراه داشــته باشــد.
شــخصیت ها و علمایی که جایگاه داشــته باشند ،مطمئنا
به احمدی نژاد اجازه مالقات نمی دهند ،اما افرادی که در
رده های پایین جای می گیرند ،ممکن است دست به چنین
دیدارهایی بزنند ».ایت الله غروی با تاکید بر این نکته که
«چه ره های شناخته شده و تاثیرگذار روحانیت ،اجازه دیدار
به احمدی نــژاد نمی دهند که از این طریــق راه برای او باز
نشود» ،اظهار کرد« :احمدی نژاد در مقطعی قرار گرفته که
بنا بر مقتضیات سیاسی دست به چنین تحرکاتی می زند».
او معتقد است که «احمدی نژاد اگر هم بخواهد بیاید،
نه تنها زمینه الزم برای حضور ندارد بلکه شورای نگهبان هم
او را تایید صالحیت نمی کند .عالوه بــر این احمدی نژاد
پرونده های مفتوحه ای دارد».
عضو جامعه مدرســین قم گفت« :باید دو نکته را در
مورد احمدی نژاد و حرکات انتخاباتی اش در نظر داشــت؛
اوال احمدی نژاد جرات نمی کند در این زمینه حاضر شود.
نکته دوم اینکه یک عده ای از علما دفعه پیش با حسن نیت
با احمدی نژاد رفتار کردند اما گمان نمی کنم این بار فردی
از روحانیت به ایشان روی خوش دهد».
ایت الله غروی ،این حــرکات احمدی نژاد را اینگونه
تعبیر می کنــد« :احمدی نــژاد با ایــن حــرکات تبلیغاتی
می خواهد فقط نشــان دهد که در صحنه حاضر است .اما
روحانیــون هرگز تجربه تلخ شــان با احمدی نــژاد را تکرار
نخواهند کرد».
در اظهارنظــری دیگر درباره نشســت های محرمانه
احمدی نــژاد عبدالرضــا داوری گفتــه اســت« :در ایــن
مورد مجاز نیســتم اطالعاتی بدهــم و باید اخبــار مربوط
به این مســائل را از اقای جوانفکر بپرســید .ضمن اینکه
برگزاری چنین نشست هایی موضوع عجیبی نیست .اقای
احمدی نژاد به صورت ادواری مدیران خود را از ســال ۹۲
به بعد دعــوت می کند و جلســه های منظمی بــا مدیران،
اســتانداران و برخی وزرای دولت های نهم و دهم دارد که
این مساله عجیبی نیست».
او با بیان اینکه این جلســه هم برای اولین بار برگزار
نشده است ،تصریح کرد« :در سه سال اخیر پس از پایان
دولت دهم ،اقای احمدی نژاد به صــورت ادواری با وزرا و
مدیران ارشد خود جلسه دارد .این نشست ها همیشه بوده
ولی یکی از ســایت های خبری مطلبی را بــه دروغ از این
نشست منتشر کرد که برای همین حساسیت ها را نسبت به
نشست اخیر برانگیخته است».
مشــاور وزیر کشــور در دولت دهم یاداور شد« :این
سایت خبری مدعی شده بود که اقای مشایی در این نشست
سخنرانی کرده است؛ در حالی که این خبر از اساس دروغ
بود و دفتر مشایی هم این خبر را تکذیب کرد .ضمن اینکه
اصال اقای مشایی در این نشست حضور نداشته است».
او در پاسخ به این ســوال که باتوجه به اینکه نشست
در محل ساختمان ایرانیان برگزار شده ایا مجوزهای الزم
وجود داشته است ،با بیان این موضوع که این جلسه مرتبط
با دانشــگاه ایرانیان نبوده است ،خاطرنشان کرد« :جلسه
در محل ساختمان ایرانیان برگزار شــده بنابراین نیازی به
مجوز نبود .ســاختمان دانشــگاه ایرانیان متعلق به دولت
نیست که بخواهد برای برگزاری نشســت در این محل به
ما مجوز بدهد».
محمود تغییر کرده است؟
اما ایا محمــود احمدی نژاد که گویا اســبش را برای
ورود دگر باره به قدرت زین کرده تغییر کرده اســت؟ او که
اسفندیار رحیم مشــایی را به دیاری بســیار دور تر از تهران
فرستاده ،نســبت به روزهای پر اعتراض اصولگرایان چه
تغییراتی داشــته اســت؟ واقعیت این اســت که محمود
احمدی نژاد هر چه زمان می گذرد تغییرات فراوانی می کند.
این را می توان از سیر حرکتی او و کارنامه اش در همه این
ســال هایی که گذشــته فهمید .این مهم ترین مساله ای
است که اصولگرایان اکنون در ســال 95باید به ان توجه
کننــد .او روی یــک منحنی حرکت کــرده و هرگــز ثابت و
خطی نبوده اســت .اگر به همان دوران سوم تیر بازگردیم
مشــاهده می کنیــم کــه اصولگرایانی که نامزدهایشــان
نتوانســته بودند به جای خاتمی وارد پاستور شوند به سبب
قرابت های پیشــین سیاســی با احمدی نژاد پیــروزی او را
پیروزی خود می دانســتند و می گفتنــد رئیس جمهور نهم
یک اصولگراســت .احمدی نژاد که حاال از شهر به کشور
رسیده بود و هنوز فارغ از بدنه سیاسی بود ،با اصولگرایان
همراه شد .فهرســت پیشــنهادی به کابینه اش را که نگاه
می کردی راستگرایانی را نظاره می کردی که سوار اتوبوس
او برای ورود به ســاختمان ریاســت جمهوری اماده شــده
بودند؛ مسافرانی که البته مسیرشــان با راننده یکی نماند.
احمدی نــژاد اول ،احمدی نژاد اصولگرایــان بود با وجود
برخی اختالفات که ســر باز می کرد .ایــن دوران حداقل
تا ســال 88ادامه داشــت .زمــان اما هر چه می گذشــت
احمدی نژاد سیاسی و سیاسی تر می شد .او ماهیت قدرت
را شناخته بود .حاال تمام تالشش بر هم ریختن ساختارهای
پیشین و پدید اوردن ســامانی تازه بود .او گویا صحنه را از
زاویه ای دیگر می دید و قدرت را از ســطحی دیگر در حال
تجربه کردن بود .او خود را در پوزیشــنی قرار داده بود که
بزرگترین هوادار ملت باوری و وطن دوستی (ناسیونالیسم)
به شمار بیاید .این اما همه وجهه جدید او نبود .احمدی نژاد
همچنان شعارها و مواضعی را مطرح می کرد که در دنیای
اسالم و داخل کشور به شــخصیتی مهم تبدیل شده بود.
برخــی عنــوان می کردنــد او می خواهد خــود را تبدیل به
مصدق اسالمی کند و میان ملی گرایی و وجهه مذهبی اش
با گرایش های اقتصادی اش ترکیبی جدید ایجاد کند .حاال
دیگر رک و صریح می گفت به هیچ وجه وامدار اصولگرایان
نیســت چرا که انها برای پیروزی در انتخابات کمکی به او
نکرده بودند .همبستگی های پیشین در حال رنگ باختن
بود و او خود مدلی دیگر در ذهن داشــت .رفقای اصولگرا
یا خــود از کابینــه رفتند یا محمــود احمدی نــژاد حکم به
خداحافظی شــان داد .کار بــه انجا رســید کــه در اخرین
جلســات هیات دولت همه مخالفان را از کابینه جدا کرد و
حتی با انکه حکم به رفتن حسین صفار هرندی هم داده بود
اما برای از دست نرفتن مشروعیت دولت تا روز پایان دولت
نهم مجبور به تحمل یکدیگر شدند .این همان نقطه عطفی
اســت که جهت حرکت محمــود احمدی نــژاد را از جهت
حرکت اصولگرایان متمایز می کند .چه اینکه حاشیه ها از
همان روز اول دولت دهم شروع می شود .حاال همه با یک
احمدی نژاد متفاوت روبه رو بودند .فردی که به هر طریقی
اما ایــا احمدی نژاد کــه گویا اســبش را
بــرای ورود دگر باره به قــدرت زین کرده
تغییر کرده است؟ او که اسفندیار رحیم
مشایی را به دیاری بسیار دور تر از تهران
فرستاده ،نسبت به روزهای پر اعتراض
اصولگرایان چه تغییراتی داشته است؟
واقعیت این است که احمدی نژاد هر چه
زمان می گذرد تغییرات فراوانی می کند
پای اســفندیار رحیم مشــایی ایســتاده بود .ان دو حاال با
ازدواج فرزندانشان ،خویشاوند هم شده بودند.
کابینه دیگر مخالفی را درون خود نداشت .رفقا به رقبا
تبدیل شده و رسانه های اصولگرا با نقد گسترده رفتارهای
احمدی نژاد و دولتمردانش روزهای سختی را برای او مهیا
کرده بودند .این اما همه فضای پیش رو برای احمدی نژاد
نبود .او مقابلش اصالح طلبانی را داشت که با واگذار کردن
انتخابات ســال ،88به نقد و مخالفت با او و تصمیماتش
ادامه می دادند .مضاف بر همه اینها ماجرای خانه نشینی
11روزه او که از جانــب هواداران دو اتشــه اش دور کاری
و از جانب مخالفانش قهر و به طنز 11ســپتامبر نام گرفته
بود ،صحنه را به کلی تغییر داد .اصولگرایان دیگر حجتی
برای دفاع از او نداشتند .نقدها حاال وجهی متفاوت یافته
بود .حتی مطرح شد که طرحی برای بررسی عدم کفایت او
در دستورکار برخی نمایندگان شاخص مجلس قرار گرفته
بوده اســت .ان ماجرا با همه حاشــیه هایش پایان یافت.
احمدی نژاد اما تنها شــده بود؛ تنها تر از همیشــه .چنین
بود که رخی دیگــر از او مقابل افکار عمومــی قرار گرفت.
یک تنه مقابل انتقادها می ایستاد و نقدها را از تریبون های
مختلف شخصا و البته رک و صریح پاسخ می داد .او نوعی
سیاست ورزی عمومی را به عنوان دســتورکار خود برگزیده
بود .مخاطبــش را مردم قرار مــی داد و گاه با بهره مندی از
انتن های مستقیم سیما و گاه تریبون های مهم سفرهای
استانی ،به افشــاگری و بیان پشــت پرده ها می پرداخت.
این رفتار او ،احمدی نژاد را به فردی غیر منتظره و غیر قابل
پیش بینی تبدیل کرده بود.
کسانی که به این تصمیم می رسیدند باید از او انتقاد
کنند ،البد خود را از همان ابتدا اماده پاسخ های تند و صریح
متقابل می کردند .جراحی او در اقتصاد و اجرای هدفمندی
یارانه ها طرفداران او را در شــهر ها و حاشــیه ها دو چندان
کرده بود .حاال او می گفت ســهم فقرا را از پولدارها گرفته
و به طور مساوی میان ملت تقسیم کرده است .این کار او
برایش عقبه ای ایجاد کرده بود که احمدی نژاد را استوار تر
از قبل ساخته بود.
انتقادها و اعتراض ها البته کم اثر هم نبود .دوستان
او که با تابلوی دولت وارد انتخابات مختلف از شورا گرفته تا
مجلس می شدند ،نتیجه چندانی به دست نمی اوردند .شاید
این از پیچیدگی های رفتار سیاسی مردم ایران به شمار اید.
زمان برای محمود احمدی نژاد و البته سیاسیونی که خود را
مقابل او می دیدند به گونه ای متفاوت می گذشت .اکنون
دیگر احمدی نژاد فقط دنبال پاسخ دادن نبود .او حاال خود
زمین بازی را تعیین می کرد .به ناگاه تصمیم می گرفت و به
ناگاه نامه ای می نوشت .وارد فاز رویارویی با مجلس شد و
البته قوه قضائیه را هم بی نصیب نگذاشــت .می گفتند او
فردی بسیار باهوش اســت و می داند چگونه ساختارهای
رسمی را به چالش بکشد .پاستور در ماه های اخر صدارت
احمدی نژاد هر روز با سوژه های جالبی مواجه بود .محمود
احمدی نژاد که بارها روی خطوط تیز قرمز حرکت کرده بود،
حاال در ماه های اخر جای خطوط قرمز را هم تغییر داده بود.
می گفتند احمدی نژاد می خواهد در پاستور بماند .می گفتند
می خواهد از مدل پوتین -مدووف استفاده کند .این را نه
در سال اخر بلکه از همان روز اول دولت دومش می گفتند.
انجا که او سفت و سخت پای رفیق و فامیلش یعنی اسفندیار
رحیم مشایی ایســتاد .احمدی نژاد می دانســت اسفندیار
رحیم مشایی ممکن اســت نتواند از فیلتر شورای نگهبان
عبور کند اما باز یک تصمیم غیر منتظــره گرفت و به تمام
دولتی هایی کــه در انتخابات ثبت نام کرده بودند دســتور
انصراف داد .حاال او مانده بــود و مدودفش .مدودف اما
مدودف نشــد .شــورا او را تایید صالحیت نکرد .انچه رخ
داد این بود که او از خــرداد 92در تحولی غیر منتظره یک
احمدی نژاد دیگر شده بود .واقع نگری در پهنه رفتارهای
احزاب و شخصیت ها
احمدی نژادبیاید،انتخاباتتبدیلبه
موضوعیطبقاتیمی شود
گفت وگوی مثلث با عبدالرضا داوری
مثلث | شماره 319
جلســه اقــای احمدی نــژاد بــا اســتانداران و
فرمانداران دولت نهــم و دهم با چه هدفی برگزار
شد؟
این نوع جلســاتی کــه بعضا برایش خبرســازی و
حاشیه ســازی می شود جلســات جدیدی نیســتند ،اقای
احمدی نژاد در سه ســال اخیر شــاید حداقل سالی دو بار
با اســتانداران و فرمانداران دولت خود جلســه می گذارد
بنابرایــن رخــداد جدیــدی نیســت .در واقــع جلســاتی
هســتند که او به طور ادواری با مدیران دولت نهم و دهم
برگزار می کند.
متاسفانه یک سایت خبری حاشیه سازی بدی برای
این جلسه کرد و بحث سخنرانی مهندس مشایی را در ان
نشست منعکس کرد که این مســاله از اساس کذب بود.
اقای مهندس مشــایی در این جلســه ای که اعالم شــد
حتی به عنوان یکی از حضار هم حضور نداشــت چه برسد
به عنوان سخنران پشت تریبون برود.
چرا محتوای این جلســات رســانه ای نمی شود
یا اجازه نمی دهند خبرنگاران در این نشســت ها
حضور پیدا کنند؟
مگر جلســات اقای خاتمی رســانه ای می شود یا
خبرنــگار در نشســت های او حضور پیدا می کنــد یا اقای
هاشــمی وقتی با مدیــران مختلــف دیــدار دارد خبرنگار
برای پوشــش این نشســت ها دعوت می شــود؟ طبیعی
اســت باالخره جلســات پروتکل هــای خاص خــود را به
لحــاظ رســانه ای دارنــد و بر اســاس همیــن پروتکل ها
عمل می شود.
خودتان نمی توانید مدیریت شده یکسری اخبار
را از نشست های اقای احمدی نژاد اطالع رسانی
کنید؟
این اتفاق می افتد و سایت اقای احمدی نژاد اخبار
این جلسات را بیرون می دهد.
منظور انکه به لحظه باشد نه انکه بعد از چند روز
اطالع رسانی صورت گیرد؟
حاال هر طوری انجام شــود ،ان دوستان تکلیف
خود می دانند که برای این نشست ها حاشیه سازی کنند.
می گوینــد اقــای احمد ی نــژاد در جلســه بــا
اســتانداران و فرمانــداران اعالم کــرده «به هر
اســتانی می روم با دعــوت بــرای کاندیداتوری
مواجه می شــوم و اگــر وارد شــوم رد صالحیت
نخواهــم شــد و بــه نفــع هیچ کــس نیــز کنار
سیاست
احمدی نژاد نشــان می دهد که او از همان روز اول خرداد
احمدی نژاد دیگری شــده بود .باز وجهــی و رخی دیگر از
احمدی نژاد .گویا هــوش او در خرداد 92و شــناختش از
ماهیت قدرت در ایران برای او نقشــه راهــی دیگر فراهم
کرده بود .بدین سان شــد که احمدی نژاد برای ماندن در
عرصه سیاست رسمی ترجیح داد دیگر خطوط قرمز را بیش
از این جابه جا نکند.
حرف و حدیث زیاد اســت ،برخی می گویند این فقط
یک مانور تبلیغاتی برای زندهساختن یک جریان و خروج
احمدی نژاد از حالت امپاس رســانه ای به جهت وضعیت
برخی یاران ســابقش در زندان و تفســیرهای ســنگین در
مورد عملکرد دولت اوســت .برخی دیگر اما می گویند این
نشانه ها دیگر شکی باقی نمی گذارد که هدف احمدی نژاد
فرار تر از یک کار تبلیغاتی اســت .می گویند او عزم پاستور
کرده و اراده اش هم در این مورد بســیار جدی است ،مگر
اینکه چــراغ مقابل او از جانــب حاکمیت قرمز شــود .اما
نکته مهم در این میان این اســت که اگر فرض را بر امدن
محمــود احمدی نژاد بــه عرصه رقابت ریاســت جمهوری
بگذاریم ،ان وقت چگونه باید با این پدیده سیاسی مواجه
شد؟ به یک معنا مســاله مهم این اســت که صرف نظر از
نوع واکنش اصالح طلبان و ســایر جریان های سیاســی،
اصولگرایان چطور باید با این ماجرا مواجه شوند؟ واقعیت
این است که در شــرایط فعلی و در بهار ســال 95در میان
اصولگرایان تفــاوت نظر در ایــن مورد وجــود دارد .پس
چنین ماجرایی ایجاب می کند تحلیلی جامع از نوع حرکات
سیاسی محمود احمدی نژاد در ســال های گذشته داشت
و ان وقت اصولگرایان را تشــویق کرد که چه تصمیمی در
مورد محمود احمدی نژاد بگیرند و البته مهم تر از ان به این
سوال هم پاسخ داد که اکنون در شــرایط فعلی پیروزی با
احمدی نژاد در انتخابات مهم است یا حفظ پرنسیب و اصول
اصولگرایی ولو به قیمت عدم شکســت حسن روحانی .در
چنین شرایطی است که محمود احمدی نژاد نشانه هایی از
بازگشتش را به نمایش گذاشته است .اگر قرار باشد رک و
صریح تحلیل کنیم واقعیت این است که در برابر اکت های
جدید احمدی نــژاد تحلیل ها و نظــرات متفاوتی در میان
اصولگرایان به وجود امده است .طیفی از اصولگرایان بر
این باورند که محمود احمدی نژاد تنها گزینه رای اوری است
که می تواند حسن روحانی را تبدیل به اولین رئیس جمهور
یک دوره ای ایران کند .انها برای این ادعای خود تحلیل ها
و کدهایی را هم ارائه می دهند .از نظر ســنجی ها ســخن
به میــان می اورنــد و از توان او بــرای جــذب ارای طبقه
ضعیف روایت می کننــد .می گویند محمــود احمدی نژاد
بر اساس قانون اگر دوباره رئیس جمهور شود تنها یک دوره
می تواند در ساختمان ریاست جمهوری باقی بماند .برخی
طرفــداران می گویند اگــر از او حمایت کنیــم او می تواند
دوباره اصولگرایان را به قوه مجریه بازگرداند و مقابل جریان
متمایل به هاشمی رفسنجانی بایستد .می گویند او دولت
بعدی را با همین وضعیت به اصولگرایان خواهد سپرد.
در مقابل این دیدگاه اما طیف دیگری از اصولگرایان
که البتــه گویا اکثریــت هم دارند بــر این باور هســتند که
محمود احمدی نژاد شــرایط حمایت توســط اصولگرایان
را مدت هاست از دست داده اســت .برای اصولگرایان در
شرایط حاضر مساله فقط حضور در انتخابات نیست .برای
اصولگرایان ،اسالم و رهبری و مردم مهم است .اینکه چه
کســی می تواند بهتر از دیگران در این وضعیت به اصول
اصلی مورد توجه ایــن جناح جامه عمل بپوشــاند .باید به
روزهــای بدون احمدی نــژاد فکر کنیم .شــاید حمید رضا
ترقی یکی از بهترین تحلیل ها را در این مورد داشته باشد.
او گفته اســت« :جریان اصولگرایی تاکنون هر ضربه ای
خورده ،از محمود احمدی نژاد بوده اســت و این اشتباه را
نباید تکرار کند».
43
احزاب و شخصیت ها
سیاست
44
مثلث | شماره 319
نمی روم» ،ایا این صحبت انجام شده است؟
این صحبــت مربوط به بهمن ســال 83اســت،
زمانی که اقای احمدی نژاد شــهردار تهران بود و ســران
جریان اصولگرا در جلســه ای واقع در شهرک غرب اقای
احمدی نژاد را تهدیــد می کنند و گفتند اگــر وارد نامزدی
شود قلم های پایش را می شــکنند ولی اقای احمدی نژاد
به تهدیدهای انها توجه نکرد وارد صحنه شــد و یکسری
صحبت ها را مربوط بــه انتخابات نهم ریاســت جمهوری
انجام داد .متاسفانه رسانه ها شیطنت کردند و صحبت های
سال 83اقای احمدی نژاد را در سال 95یعنی 12سال بعد
باز نشر دادند ،بنابراین این صحبت ها برای سال 83است.
اقای احمدی نژاد صحبت جدیدی نداشته است اما امروز
نظرسنجی ها نشــان می دهد که اقای احمدی نژاد در غیر
از 10شهر اول کشــور همچون تهران ،اصفهان ،تبریز،
شــیراز و مشــهد که جمعیت باالی 3میلیون نفر دارند در
قاطبه مناطق کشور رایش حدود 65تا 70درصد و در این
10شهر حدود 55درصد است.
انتخابات یک امر نســبی اســت یعنی ارای افراد در
ان محدوده ای که دارند رقابت می کنند نسبت به محدوده
دیگر تغییر می کند یعنی ممکن است رای اقای روحانی در
رقابت با اقای قالیباف یک مقدار باشد و در رقابت با اقای
احمدی نژاد چیز دیگری باشــد .اقای روحانی در رقابت با
اقای احمدی نژاد حداکثر 30تا 35درصد در سراسر کشور
می تواند رای داشته باشد.
اگر کاندیداهای اصولگرا اضافه شوند این معادله
به نفع اقای روحانی تغییر می کند؟
خیر ،به شــرط امدن اقای احمدی نژاد انتخابات
بعدی سیاسی نیســت بلکه انتخابات اجتماعی و توده ای
است.
تجربه نشان می دهد که 80درصد رای دهندگان
در ایران دو هفته اخر تصمیم می گیرند که به چه
کسی رای دهند ،بنابراین اماری که شما می گویید
خیلی شکننده است ،این را قبول ندارید؟
بلــه ،این نکته درســت اســت بــه شــرط اینکه
انتخابات سیاسی باشد .معتقدم حضور اقای احمدی نژاد
باعث می شــود فضای گفتمانــی رقابت هــای انتخاباتی
از درگیری های سیاســی-جناحی تبدیل بــه درگیری های
اقتصادی-طبقاتی -اجتماعی می شود .اقای احمدی نژاد
ظرفیت چنین کاری را دارد اما به شــرطی کــه بیاید وگرنه
چنین اتفاقی نمی افتــد و همان چهره هــای متعارفی که
همه انها را می شناســند نامزد انتخابات می شــوند و با هم
رقابت های صوری می کننــد و هیچ تضاد جــدی نیز بین
انها مشــاهده نخواهد شــد .نهایتا 30تــا 40میلیون نفر
هم پای صندوق های رای می ایند اما رقابت واقعی شکل
نمی گیرد.
خیلی ها شــخصیت سیاســی اقای احمدی نژاد
و اقای جلیلی را مشــابه هم می داننــد ،اگر اقای
جلیلــی بیاید ارای اقــای احمدی نژاد شکســته
نمی شود؟
اقای احمدی نــژاد در نظرســنجی های
ادواری کــه نهادهــای خــاص کشــور
روی چهره ها و گروه هــای مرجع انجام
می دهند در حــوزه سیاســی -اجتماعی
جزو دو نفری است که می تواند کنشگری
موثر در سطح جامعه داشتند باشند
2
داوری
عبدالرضــا
می گویــد « :مــن هفتــه دوم
فروردین بود که یک جلسه ای
خدمت اقای احمدی نژاد بودم
انجا شنیدم در سال 95بیش
از 500درخواست برای حضور
در مناطــق مختلف ،شــهرها ،حســینه ها ،مســاجد
و روســتاها به او رســیده بــود و در واقع اصــا برای
زمان بندی این برنامه ها دچار مشکل بودند .یعنی اگر
می خواستند به همه این درخواســت ها جواب مثبت
دهند باید هر دو روز سه برنامه می گذاشتند .من قبول
دارم نســبت به ســال ماقبل 95دوره تناوب برنامه ها
افزایش پیدا کرده است اما این خیلی برنامه ریزی شده
نیســت » .با او در مورد جدیدترین خبرهــا پیرامون
محمود احمدی نژاد گفت وگو کردیم.
خیر ،اقــای جلیلــی به لحــاظ گفتمانــی خیلی
نمی تواند فضــای انتخاباتــی را اجتماعی کنــد .او یک
بوروکــرات حزب اللهی اســت .در صحنــه انتخابات تنها
جریانی کــه می تواند اقای روحانــی را تهدید کند جریانی
است که گفتارهای انتخابات را از دل پدیده های اجتماعی
استخراج و فضا را اجتماعی کند .معتقدم اقای روحانی در
فضای دوقطبی اصالح طلب -اصولگرا حتما پیروز می شود
چون تمام اصالح طلبان و بیــش از 50درصد اصولگراها
حتما از او حمایت می کنند بنابراین پیــروز انتخابات لقب
می گیرد.
شــخص اقای احمدی نــژاد نیازی بــه حمایت
گرفتن از تشکل های اصولگرا نمی بیند؟
خیر ،او ســال 84یا 88چه زمانی از تشکل های
اصولگرا حمایت گرفت؟ اقای احمدی نژاد نیاز به حمایت
توده هــا دارد که ایــن حمایــت را نیز همراه خــود خواهد
داشت .در واقع اصولگراها هســتند که باید برای جایابی
درســت انتخابات ســال 96به ســمت اقای احمدی نژاد
بیایند.
اما اصولگراها به احتمال حضور اقای احمدی نژاد
در صحنه انتخابات روی خوش نشان ندادند؟
روی خوش نشان دادن اصولگراها به پدیده های
سیاســی با چــه وزن اجتماعــی رو به رو می شــود .همین
انتخابات هفتم اســفند واقعیــت صحنه را نشــان داد که
اصولگرایــان به لحاظ ســازمان تولید رای وزنــی ندارند.
ممکن اســت با ابزارهایی که نهادهــای امنیتی و نظارتی
دارنــد اصولگرایــان بتواننــد کار تخریبی علیــه یک فرد
کنند امــا ان کار هم کار تخریبی سیســتمی اســت نه کار
تخریبی اجتماعی .مثال اینها 2سال علیه مهندس مشایی
فضاســازی کردند تا میوه کار خود را در انتخابات سال 92
بچینند و اقای مشایی ردصالحیت شــود .به عبارت دیگر
اصولگراها حتی نمی توانند کســی را در فضای اجتماعی
تخریب کنند.
االن چه تشــکل هایی از جریان اصولگرا سمت
اقای احمدی نژاد امدند؟
اال قاطبه کســانی کــه در دولت قبل مســئولیت
داشتند و همچنین چهره های سیاســی که شاید به نوعی
در چارچوب جبهه پایداری طبقه بندی می شوند مثل اقای
حسینیان ،رسایی ،کوچک زاده و نبویان از حضور و فعالیت
اقای احمدی نژاد استقبال کردند.
یک صحبتی اقــای عبدی مطرح کــرده بود که
اقــای احمدی نژاد بــدون پول نفــت هیچ کاری
نمی تواند بکند ،نظر شما چیست؟
اقای عبدی یــک تحلیل اقتصاد -سیاســی دارد
من در مناظره ای سال 92در هفته نامه اسمان پاسخ او را
دادم .معتقدم مبانی تحلیل او اشــتباه است .اقای عبدی
معتقد اســت که اقای احمدی نژاد محصــول قیمت نفت
است ،یعنی نفت گران می شود اقای احمدی نژاد با توزیع
پول نفت تولید قدرت می کند .در حالی که این طور نیست
چون در دو ســال اخر دولت دهم با وجــود محدودیت ها
زمینه اجتماعی اقای احمدی نژاد از بین نرفت.
چــرا اقــای احمد ی نــژاد روشــن نمی کنــد
باالخــره تصمیــم بــرای حضــور در انتخابــات
ریاست جمهوری سال 96دارد یا خیر؟
اقــای احمدی نژاد اگــر تصمیم بگیــرد که بیاید
ان قدر صداقت و صراحت و شجاعت دارد که این را بگوید
اما هنوز جمع بندی درباره ایــن موضوع ندارد .اصال راجع
به ان صحبت نمی کند ،حتی در جلسات خصوصی درباره
بحث انتخابات صحبت نمی کند .رغبتی هم ندارد .اصال
مخالف ان اســت که فضای کشور خیلی سریع انتخاباتی
شود .اصال یکی از نقدهای اقای احمدی نژاد به مشکالت
توسعه ای ایران ان است که دائم فضای کشور هر دو سال
یک بار انتخاباتی می شود.
او می گویــد ما باید ســعی کنیم انتخابــات در زمان
خودش بررســی شــود ،نه کل یک دوره ،یک سال و نیم
پایانی هر دولتی درگیر مباحث انتخاباتی شود.
اگر اقای احمدی نژاد هنوز تصمیمی برای حضور
در انتخابات ریاست جمهوری نگرفته است ،پس
این همه دیدار ،سفر و سخنرانی که دارد ،با چه
هدفی انجام می شود هیچ کدام از موارد در قبل
از انتخابات مجلس دهم نبود یا اصال رســانه ای
نمی شــد اما چه اتفاقی افتاد کــه بالفاصله بعد
از انتخابــات مجلس به شــدت تحــرکات اقای
احمدی نــژاد به طور برجســته و پررنگ و مداوم
انجام می شــود ،از تحــرکات او بر می اید که به
زبان بی زبانی می گوید از بازیگران اصلی صحنه
رقابت سال 96است؟
اقای احمدی نــژاد برای اینکه بگویــد در صحنه
هســتم نیازی نیســت ایــن کار هــا را انجام دهــد .اقای
احمدی نژاد در نظرسنجی های ادواری که نهادهای خاص
کشــور روی چهره ها و گروه های مرجع انجام می دهند در
حوزه سیاســی -اجتماعی جزو دو نفری است که می تواند
کنشگری موثر در سطح جامعه داشــتند باشند ،یعنی این
دو نفر پیام هایشــان برای جامعه موثر اســت ،این دو نفر
یکی اقای خاتمی در حــوزه اصالح طلبــان و یکی اقای
احمدی نژاد در ســطح توده های مردمی اســت .بنابراین
اقای احمدی نژاد اصال نیازی ندارد که خود را مطرح کند
چون مطرح است.
پس علت واقعی شدت یافتن تحرکاتی همچون
دیدار با استانداران و فرمانداران دولت های نهم
و دهم چیست؟
من هفتــه دوم فروردیــن بود که یک جلســه ای
خدمت اقای احمدی نژاد بودم انجا شــنیدم در ســال 95
بیش از 500درخواســت برای حضور در مناطق مختلف،
شهرها ،حســینه ها ،مساجد و روســتاها به او رسیده بود و
در واقع اصال برای زمان بندی این برنامه ها دچار مشــکل
بودند.
یعنی اگــر می خواســتند به همه این درخواســت ها
جواب مثبت دهند باید هر دو روز سه برنامه می گذاشتند.
من قبول دارم نسبت به سال ماقبل 95دوره تناوب برنامه ها
افزایش پیدا کرده اســت اما این خیلی برنامه ریزی شــده
نیســت .فشــار افکارعمومی و تقاضا بــرای حضور اقای
احمدی نــژاد خیلی باالســت .خود من هفتــه ای چهار تا
پنج نامه دعوت را به دفتر اقای احمدی نژاد منتقل می کنم،
بنابراین از طرف مردم فشار است و نباید این مساله را خیلی
سیاسی دید.
سیاست
تولد یک فراکسیون
فراکســیون ســوم در مجلس باالخره تشــکیل شــد .از قرار این
فراکسیون که جنسی شــبیه فراکســیون رهروان در مجلس نهم دارد
بناست به بازوی تشکیالتی علی الریجانی در پارلمان دهم تبدیل شود.
تشکیل این فراکسیون معادالت جدیدی را در مجلس ایجاد کرده است.
نسبتفراکسیوناعتدالباالریجانیوروحانیچگونهاست؟
صدای پای رهروان
مثلث | شماره 319
سیاست
45
1
پارلمان
ان دســته از تحلیلگرانــی کــه جدایــی رســمی
اعتدال گرایــان و اصالح طلبان در پارلمــان را پیش بینی
می کردند ،حاال درســتی گمانه شــان اثبات شده و اکنون
اهل سیاست و تحلیل مشغول بررســی این مساله هستند
که پیدایش فراکسیون سوم مجلس چه پیامدهایی دارد و
ارایش نیروهای سیاسی این مجلس متفاوت ،چه تاثیری
در الف) رابطه مجلس دهم با دولت مستقر ب) انتخابات
ســال 96ج) ارایش نیروهای سیاســی در ســطح کشــور
خواهد داشت.
اکنون انچه رخ داده این اســت کــه کاظم جاللی و
دوستانش راه خود را از همراهان خود در انتخابات 94جدا
کرده و خودشان یک فراکسیون جدید راه انداخته اند.
فراکسیون اقای دکتر
سیاست
46
مثلث | شماره 319
شــایعات زیاد بود؛ شــایعاتی که بعد از اعالم نتایج
انتخابات مجلس دهم شکل گرفته بود .مبنای این شایعات
تصمیم یاران الریجانی برای تشکیل یک فراکسیون مجزا
از اصالح طلبان بود .همان زمان خیلی ها بر این باور بودند
که علی الریجانی و دوستانش تنها تا زمان پایان انتخابات
هیات رئیسه ،ائتالف با اصالح طلبان را ادامه خواهند داد.
علی الریجانی در همان اندک زمان باقیمانده به انتخابات
هیات رئیسه خط و نشانش را برای اصالح طلبان کشید اما
دوستان و همراهان الریجانی زمان بیشتری را برای تدوام
ائتالف صرف کردند.
حاال که محمد رضا عارف دلخور از هم لیســتی های
خود است و سکوت پیشه کرده ،رهروانی های سابق سکوت
را بیش از این جایز نداسته و خبر جلسات محرمانه خود را به
بیرون درز داده اند.
خبری که حکایت از تشــکیل فراکسیون دارد و البته
فضای تحلیل های سیاســی را بســیار تغییــر داده؛ حاال
معادالت فراوانی وجود دارد که باید تعیین تکلیف شود.
خبر اول را غالمعلی جعفرزاده ایمن ابادی مطرح کرده
است .او در جمع خبرنگاران با اشاره به تشکیل فراکسیون
سوم مجلس دهم گفته است« :اولین جلسه این فراکسیون
با حضور 40نفر هیات موسس برگزار شد و اساسنامه ان نیز
به تصویب رســید .در این جلســه کاظم جاللی ،به عنوان
رئیس انتخاب شد و بنده و مهدی فرشادان به عنوان نواب
اول و دوم رئیــس برگزیده شــدیم ».نماینده مردم رشــت
همچنیــن مهرداد الهوتی را ســخنگوی این فراکســیون
عنــوان کــرد و از عبدالرضــا عزیزی ،ســمیه محمودی و
سیدمحسن علوی به عنوان دبیران و کارپرداز فراکسیون
اعتدال نام برده اســت .در حال حاضر بیش از 80نماینده
پای برگه حضور در فراکسیون را امضا کرده اند اما او معتقد
کاظم جاللی ریاست جدید فراکسیون
را برعهده گرفته است
است تعداد افراد حاضر در فراکسیون به قدری خواهد شد
که فراکســیون اکثریت می شــود .او البته این خبر را هم
مطرح کرده اســت« :تعدای از اعضای فراکسیون های
والیت و امید به ما در فراکســیون اعتدال پیوســته اند».
سمیه محمودی نماینده شهرضا استان اصفهان به عنوان
دبیر فراکسیون جدیدالتاسیس ماجرای فراکسیون جدید
را این گونه نقل می کند« :حدود ۱۰۰نفر به صورت مستقل
وارد مجلس شدند .از ابتدا هم قرار بر این بود که فراکسیونی
برای این طیف تشــکیل شــو د اما هدف این فراکســیون
سیاسی نبوده و به دنبال ســهم خواهی و مباحثی همچون
ریاست مجلس و هیات رئیســه هم نبود .بنابراین جلسات
را به تعویق انداختیم تا امروز که هم تکلیف هیات رئیسه و
هم کمیسیون ها مشخص شود و خارج از مباحث جناحی
و سیاسی بتوانیم با عقالنیت و تدبیر تصمیم گیری کنیم.
به همین جهت نخســتین جلســه در ســاعت شش و سی
دقیقه روز پایانی این هفته برگزار شد .در این جلسه کلیات
اساسنامه فراکســیون به تایید اعضا رسید و جزئیات ان در
جلسات اتی مشخص خواهد شد .از دیگر تصمیمات این
جلسه ،انتخاب هیات رئیسه بود تا این هیات بررسی های
الزم را انجام دهد و هیات رئیسه دائم را تشکیل دهیم .اکثر
افرادی که در این فراکســیون حضور دارند ،از فراکسیون
والیت امده ان د اما از فراکسیون امید من شخصی را ندیدم،
ولی بعد برخی امدند و اعالم امادگی کردند که در جلسات
اینده حضور پیدا کنند که البته من اســامی انهــا را ندارم.
در نخستین جلســه افرادی که حضور داشتند ،مستقلینی
بودند که از اول رای انها با فراکســیون والیت بود .در این
فراکسیون مباحث سیاسی و جناحی مطرح نمی شود ،بلکه
به دنبال عقالنیت و تدبیر هستند ،یعنی بدون در نظر گرفتن
مسائل سیاسی درباره موضوعات تصمیم گیری می کنند.
این وجه تمایز این فراکسیون با دیگر فراکسیون هاست».
داستان مبهم یک فراکسیون مبهم
تشکیل این فراکســیون جدید اما با ابهامات عجیب
و غریبی هم مواجه است .درست در شرایطی که بر اساس
نشانه های موجود می توان ادعا کرد این فراکسیون منسوب
به علی الریجانی اســت و او فرمان تشــکیل چنین جمعی
را صادر کرده ،برخی اظهارنظرهــای دیگر نقاط مبهمی را
در این ماجرا پدید اورده اســت .برای مثــال ،جعفرزاده در
اظهارنظری گفته اســت« :ما نه اصالح طلب هستیم و نه
اصولگرا و کار خودمان را انجام می دهیم و به همان میزان
که احتمال دارد در انتخابات هیات رئیســه اجالسیه دوم
از الریجانی حمایت کنیم ،احتمال دارد گزینه خودمان را
معرفی کنیم .بدیهی است که اگر این فراکسیون تصمیم به
معرفی نامزدی در مقابل الریجانی اتخاذ کند ،ان فرد کسی
جز «کاظم جاللــی» نخواهد بود!» نماینده مردم رشــت
در بخش دیگری از صحبت های خود از پیشنهاد جدیدی
پرده برداری کرد که تشکیل «شورای عالی فراکسیون ها»
نام دارد .او با اشــاره به دیدار خود بــا رئیس مجلس دهم،
عنوان کرد« :پیشنهادی که برای اقای الریجانی داشتیم
این بود که پس از تشــکیل هر سه فراکســیون مجلس،
شورای عالی فراکســیون های سیاسی مجلس را متناسب
با تعداد اعضا شــکیل دهیم ».جعفــرزاده گفت« :بر این
ن مستقلین شــرط و شروطی در
اســاس ،ما در فراکســیو
اساســنامه قرار می دهیم که هیچ عضــوی حق عضویت
در فراکســیون های دیگر یا حضور در جلســه های انها را
نداشته باشد و دیگر فراکسیون ها نیز به همین ترتیب عمل
می کنند و تعداد اعضای دقیق هریک از فراکســیون های
سه گانه مجلس مشخص می شود .در ادامه شورای عالی
فراکسیون های سیاسی مجلس ،به نسبت درصدی که از
کرســی های مجلس در اختیار دارند ،تشکیل می شود».
عضو هیات رئیسه موقت فراکسیون مستقلین یاداور شد:
«در این شــرایط ،فارغ از اینکه کدام فراکسیون در اقلیت
اســت و کدام در اکثریت ،شــورای عالی فراکســیون ها
متشکل از نمایندگان هر ســه فراکسیون تشکیل می شود
و در نهایــت ،بــا انجام رای گیــری ،رئیس شــورای عالی
فراکســیون های مجلس مشخص می شــود ».او افزود:
«هرکســی که در شــورای عالی رای بیشــتری بیاورد ،به
ریاست شورای عالی می رسد .در این رای گیری الریجانی،
عارف و جاللی قــادر به رقابــت خواهند بــود و البته افراد
دیگری نیز می توانند شانس خود را بیازمایند».
اما در اظهارنظری دیگر مهرداد الهوتی ،سخنگوی
فراکسیون مستقلین ،تشــکیل این فراکســیون جدید را
ادامــه راه فراکســیون «رهروان والیت» دانســته و گفته
است« :افرادی در مجلس هستند که تفکر معتدلی را دنبال
می کنند .مــا در مجلس نهم فراکســیون رهروان والیت را
داشتیم که همین نقش را ایفا کرد و در ان از اصالح طلبان
معتدل مثل اقای تاجگردون تا اصولگرایان معتدل حضور
داشتند ».الهوتی بابیان اینکه فراکسیون مستقلین با ۴۰
عضو هیات موســس کار خود را اغاز کــرده ،تصریح کرد:
«درحال حاضر تعداد اعضای فراکسیون به ۸۰نفر رسیده
و از هر دو فراکسیون سیاسی در این فراکسیون عضویت
پیداکرده اند .البته ما اصراری به تعــداد نفرات نداریم و از
نظر ما مهم این اســت که موضع واحد و مشــترکی داشته
باشــیم ».از ســوی دیگر ،محمدرضاتابش در واکنش به
تشکیل هیات رئیسه فراکسیون مســتقلین گفت« :قطعا
تشکیل فراکسیون های سیاسی به بالندگی مجلس یاری
می رســاند اما انچه مسلم است ،تشــکیل این فراکسیون
هیچ تاثیــری در روند حرکتــی و عملکرد فراکســیون امید
ن امید در واکنش
نخواهد داشــت».نایب رئیس فراکسیو
ن والیت ،تحت عنوان
به احتمال احیای فراکسیون رهروا
فراکسیون مستقلین افزوده اســت« :اگر این فراکسیون
همان رهروان والیت مجلس نهم باشد که درواقع با همان
فراکسیون اصولگرای قبلی روبه رو خواهیم بود که همکاران
اصولگرای بنده در مجلس نهم و دهم ،تا این لحظه قادر به
احیای ان نشده اند ».تابش تصریح کرد« :اسامی جدید،
ماهیت افراد و گروه های سیاســی را دگرگــون نمی کند و
هر فراکسیونی که در مقابل فراکســیون«امید» تشکیل
شــود ،طبیعتا فراکســیون اصولگرایی خواهد بــود و اگر
منظور از تشــکیل این فراکســیون جدید ،احیای رهروان
والیت مجلس نهم باشد که دیگر بحثی در رابطه با گرایش
اصولگرایی این فراکسیون وجود ندارد و تشکیل دهندگان
این فراکســیون باید صریحا این موضوع را اعالم کنند».
همچنین ،ابراهیم نکو ،فعال سیاسی ،تشکیل فراکسیون
جدید را اســباب ماتم زدگی سیاسی افکارعمومی دانست.
پارلمان
او گفت« :مــردم زمانی تصمیم و اراده ای شــکل دادند و
گروهی به نام لیست امید را به مجلس فرستادند تا مطالبات
انها را دنبال کنند اما این انشقاق ها در مجلس از طرفی نفرت
افراد تعیین کننده انتخاباتی را به دنبال خواهد داشــت و از
طرف دیگر انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم را تحت
تاثیرقرار خواهد داد ».نکو افزود« :افــرادی که به اعتبار
لیســت امید به مجلس راه یافتند و می خواهند فراکسیون
مستقل را تشکیل دهند ،متضرر اصلی خواهند بود و مردم
به انها اعتماد نخواهند کرد».
روایت دولتی ها از یک ابهام
ن پیچیده شده است
ماجرای فراکسیون سوم ان چنا
که حتی رســانه های نزدیک به دولت هم به این داســتان
نگا هی ابهام امیــز دارند .خبرگزاری دولتــی ایرنا و روزنامه
دولتی ایران در مطالبی به صورت جداگانه به این مســاله
پرداخته و البته ابهامات این مساله را نیز پر رنگ کرده اند.
روزنامه ایــران در تحلیلی در این مورد نوشــت« :اما و اگر
درباره فراکسیون مستقلین کم نیست .همین دیروز بهروز
نعمتی درباره تشکیل فراکسیون مستقلین به «ایران» گفت
که به هیچ عنوان در جریــان تحوالت ناظر به این موضوع
نیست و در جمع اعضای این مجموعه قرار نمی گیرد .او هم
یکی از نزدیک ترین چهره های پارلمانی به علی الریجانی
است .در واقع به واســطه اعتبار ناشــی از همین نزدیکی
بود که او و کاظم جاللی توانســتند وارد لیست نامزدهای
«امید» در تهران شوند .ایا می شود از میان دو چهره وابسته
به رئیس مجلس ،یکی رئیس فراکسیون مستقلین شود و
دیگری اصال خبری از تشکیل این فراکسیون نداشته باشد؟
البته ان هم دو چهره ای که بارها نشان داده اند تا چه اندازه
در هماهنگی با یکدیگر مهــارت دارند .البته هنوز موضوع
دیگری هم در میان است .تعداد اعضای این فراکسیون
چند نفر اســت؟ پاسخ به این ســوال وزن فراکسیون سوم
و تا حدودی نوع مناسبات سیاســی پارلمان بعد از تشکیل
ان را مشــخص خواهد کرد .اما دیروز همزمان ســه عضو
فراکسیون جدید سه روایت متفاوت از تعداد اعضای این
مجموعه ارائه دادند؛ غالمعلی جعفرزاده در گفت وگو با ایلنا
گفت که عدد اعضا 30نفر است .مهرداد الهوتی به باشگاه
خبرنگاران توضیح داد« :بیش از 80نماینده به عنوان هیات
موسس این فراکسیون هستند که پیش بینی می شود تعداد
اعضای موسس به 100نماینده برسد» و نهایتا محمدعلی
فرشادان از حضور 72نفر در فراکسیون سوم سخن گفت.
البته جعفرزاده که از عضویت 30نفر سخن گفته ،اشاره ای
هم به عدد 80نماینده کرده و توضیح داده اینها مربوط به
تعداد افرادی است که تا اینجا برای عضویت در فراکسیون
مســتقلین «اعالم تمایل» کرده اند .اما هر چه باشــد ،به
نظر تشکیل اصل فراکســیون موضوعی است که باید ان
را به عنوان یک واقعیت سیاســی جدیــد در مجلس دهم
پذیرفت .هر چند بعید به نظر می رســد کــه علی الریجانی
شــخصا به این مجموعه بپیوندد .ماندن او در فراکسیون
«والیت» و حضور هوادارانش در فراکســیون مســتقلین
بهترین فرصت برای زیر نگین داشــتن هــر دو مجموعه
سیاسی بهارستان است».
در مــورد ائتالف بــا اصالح طلبــان نداشــت .او حتی در
اظهارنظرهایش به صورت کامال ارام تالش می کرد حد و
مرز هایش را با این جناح به نمایش بگذارد .چه اینکه حتی
برخی اظهارنظرهای او درباره برجام یا فیش های حقوقی
موجب شــد برخی تحلیل کنند او تالش می کند خود را به
اصولگرایان نزدیک تر کند .حاال اما با اعالم تشکیل یک
فراکسیون جدید مساله پیچیده شده است .برخی تحلیل
می کنند که این فراکسیون تاکتیک سیا سی علی الریجانی
برای بازنگه داشتن دست خود در بازی های سیاسی است.
برخی دیگــر می گویند این فراکســیون خــروج ارام یاران
اوســت که نزدیکی اش را به جریان پایداری و برخی دیگر
از اصولگرایان بــر نتابیده اند .برخی دیگــر هم می گویند
این پیامی برای هر دو فراکسیون مجلس است که جریان
نزدیک به الریجانی را زیر سایه خود ندانند .حاال اما هر چه
هست علی الریجانی تحت فشــار قرار گرفته تا موضعش
را در این مورد شــفاف کند .در همین راستاســت که حمید
رضا فوالدگر عضو فراکســیون والیت گفته اســت« :اگر
الریجانی بخواهد در فراکسیون والیت نباشد ،ممکن است
در انتخابات هیات رئیسه سال اینده مشکالتی ایجاد شود.
بنابراین ایشان عضو فراکسیون والیت باقی می ماند».او
درباره اعالم موجودیت فراکســیون سوم در مجلس دهم
اظهار کرده اســت« :ما باید شــرایط جدید را بررســی و با
دوستان فراکســیون والیت هم اندیشــی کنیم » .نماینده
مردم اصفهان در مجلس شورای اسالمی درباره علل تاخیر
فراکســیون والیت در برگزاری مجمع عمومــی و انتخاب
هیات رئیسه نیز گفت « :تعلل برای همین بود که جامعیت
فراکسیون از دست نرود اما با اعالم خبر تشکیل فراکسیون
سوم ،باید اعضای هیات موســس فراکسیون والیت دور
هم جمع شوند تا ببینند در شــرایط جدید چه می شود کرد .
علت تاخیر این بود که می خواســتیم فراکســیون والیت
جامع بماند و همه ســایق در ان حضور داشته باشند ،در
غیر ایــن صورت ،زودتــر از این هم می توانســتیم مجمع
عمومی را داده و هیات رئیســه انتخاب کنیــم ».فوالدگر
تاکید کرد« :قرار این بود که فراکسیون مستقلین تشکیل
نشــود و همان افرادی در فراکســیون والیت باشند که در
جلسات زمان انتخاب هیات رئیســه حضور داشته باشند.
فراکســیون والیت در زمان انتخاب هیات رئیسه تشکیل
شــد و جلســات محدودی را در ان زمان برگزار کرد که به
ریاســت اقای الریجانــی و انتخابات هیات رئیســه منجر
شد .بعد از ان ،جلســه ای نبود و تنها یک جلسه مشورتی
برای حقوقدان های شــورای نگهبان برگزار شــد .در بقیه
مواقع اعضا درحال رایزنی بودند برای اینکه جلسه مجمع
عمومی تشکیل شود و فراکسیون اساسنامه اش را انتخاب
کند و بر اساس ان اعضای شــورای مرکزی و هیات رئیسه
انتخاب شــوند ».وی درباره موضع رئیس مجلس نسبت
به فراکســیون ســوم نیز گفت « :اقــای الریجانی رئیس
فراکســیون والیت اســت و خودش باید کمک کند تا این
بحث جمع شــود .اما اگر او بخواهد در فراکسیون والیت
نباشد ،ممکن اســت در انتخابات هیات رئیسه سال اینده
مشــکالتی ایجاد شود ،بنابراین ایشــان عضو فراکسیون
والیت باقی می ماند ».امــا در اظهارنظــری دیگر در این
مورد جعفرزاده ایمن ابادی در پاســخ به این ســوال که ایا
الریجانی موافق تشکیل فراکســیون سوم است ،گفت:
«من شــنیده ام برخی همکاران می گویند اقای الریجانی
مخالف تشــکیل فراکسیون سوم اســت اما من باتوجه به
شناختی که از رئیس مجلس دارم ،معتقدم وی با تشکیل
فراکســیون ســوم مخالف نیســت ».به گفتــه جعفرزاده
ایمن ابادی الریجانی به تضارب ارا در مجلس اعتقاد دارد
و از تکثر ارا استقبال می کند که امیدوارم دوستان اصولگرا
و اصالح طلب اجــازه دهند صداهای دیگــری در مجلس
شنیده شــود .در تحلیلی دیگر در این مورد روزنامه شرق ا ز
شرایط موجود به عنوان «وضعیت عجیب الریجانی» یاد
کرده و نوشــته اســت« :الریجانی یک روز بعد از نشستن
بر مسند ریاست فراکســیون والیت ،با رای اصولگرایان و
برخی از اعتدالیــون و رهروانی های مجلس نهم به عنوان
ی که تنها
رئیس مجلس دهم نیز انتخاب شد و دیروز در حال
٥٣روز از اعالم خبر ریاست الریجانی بر فراکسیون والیت
می گذشــت ،یاران و نزدیکان او ،فراکســیونی با ریاست
نزدیک ترین چهره به الریجانی یعنی کاظم جاللی تشکیل
دادند .برخی اظهارنظرهای انان از براورد ٨٠عضو برای این
فراکسیون خبر می دهد .فراکسیونی که مهم ترین محور
ان خود شخص الریجانی اســت و در این بین جالب ترین
وضعیــت ،وضعیت خود الریجانــی خواهد بــود .او فعال
رئیس فراکسیون والیت است و همراهانش در فراکسیون
اعتدال گردهم امده اند .حاال باید دیــد که الریجانی هم
مانند یارانش ،از فراکسیون اصولگرایان جدا می شود و انها
باید برای خود به دنبال رئیــس جدیدی بگردند یا همچنان
پدر معنوی فراکسیون اعتدال ،بر مسند ریاست فراکسیون
رقیب یعنی فراکسیون اصولگرایان خواهد نشست تا این
وضعیت نزدیک به کمدی ادامه داشته باشد».
همراه با دولت؟
نکته مهم در مورد این فراکسیون جدید نامی است که
برای ان برگزیده شده است .اعتدال در واقع عنوانی است
که جریان سیاسی نزدیک به دولت برای خود برگزیده است.
به بیان دیگر این استنباط پدید امده است که استفاده از این
مساله علی الریجانی
مثلث | شماره 319
سمیه محمودی برگزیده شدن
عنوان اعتدال برای فراکسیون
جدید را تکذیب کرده است
محمود صادقی ،از چهره های
اصالح طلب مجلس از تشکیل
فراکسیون جدید استقبال نکرده
است
سیاست
شــنبه هشــتم خرداد یک خبر روی خروجی رسانه ها
رفت که ابهام بر سر ریاست علی الریجانی و نحوه مواجهه
اصولگرایان بــا ان را پایان داد .بر اســاس خبری که چند
نماینده در اختیار رسانه ها قرار داده بودند ،علی الریجانی
در جلسه فراکســیون والیت به عنوان رئیس انتخاب شد و
البته تصمیم فراکســیونی هم بر این مبنا قرار گرفت که او
برای ریاســت مجلس هم تحت حمایت اصولگرایان قرار
بگیرد .از ان زمان تــا کنون علی الریجانــی هیچ حرکتی
47
سیاست
48
مثلث | شماره 319
پارلمان
عنوان توسط یاران علی الریجانی برای برداشت از پتانسیل
دولتی ها بوده است .هفته گذشته در تحلیلی در این مورد
برخی رســانه های نزدیک به اصالح طلبان نوشته بودند:
« تا اینجای کار به نظر می رسد طیف نزدیک به الریجانی
با رهبری کاظم جاللــی ،برای انشــعاب از اصالح طلبان
و اصولگرایان ،روی نمایندگان نزدیک به دولت حســاب
ویژه ای کرده اند و به همین دلیل اســت که نام «اعتدال»
را هم برای فراکسیون خود برگزیده اند .به این ترتیب همه
انتقادهــای اصالح طلبان از منتســبان به حــزب اعتدال
و توســعه اکنون رنگ وبوی واقعیت می گیــرد؛ چرا که در
جریان ریزش ارای عــارف در انتخابــات رئیس مجلس،
برخی از چهره های اصالح طلب اعــام کردند نمایندگان
نزدیک به حزب اعتدال و توسعه ،برخالف قول وقرارهایی
که با فراکسیون امید داشتند ،به الریجانی رای داده اند .در
ان زمان ،اسماعیل شــجاعی ،عضو شورای مرکزی حزب
اعتدال و توســعه ،در گفت وگو با تســنیم ،این موضوع را
تکذیب کرده و مدعی شده بود برخی افراد شکست خود در
انتخابات ریاست مجلس را به گردن دیگران می اندازند».
اما در این میان برخی اعضای این فراکسیون عنوان اعالم
شده توسط الهوتی را تکذیب می کنند.
ســمیه محمودی نماینده شــهرضا به عنــوان دبیر
فراکسیون جدیدالتاسیس در این مورد با تکذیب برگزیده
شــدن عنوان اعتدال گفته اســت« :هنوز نامی برای این
فراکسیون مشــخص نشــده اســت .باید نامی برای این
فراکسیون انتخاب کنیم که به اهداف تشکیالت نزدیک
باشد .در این فراکسیون فرد تصمیم گیری نمی کند ،بلکه
افراد باید با هم تصمیم گیری کنند .در نخستین جلسه هم
درباره نامگذاری صحبتی به میان نیامد .صرفا در این جلسه
کلیات اساســنامه مصوب و هیات رئیســه موقت انتخاب
شدند و موضوعی خارج از موارد پاشیده در جلسه فراکسیون
مطرح نشد .حتی در اساسنامه جای نام خالی است».
حاال اما یــک تحلیل دیگــر هم وجــود دارد .برخی
با تاکید می گویند این فراکســیون جدیــد حاصل تصمیم
حامیان الریجانی و حزب اعتدال و توسعه است ،چه اینکه
حتی در این مورد شاید بتوان از وجود یک مثلث نامرئی هم
ت و کاظم جاللی.
نام برد؛ مثلثی با حضــور واعظی ،نوبخ
بهتر است به گذشته بازگردیم.
در شامگاه ٢٩اردیبهشــت و در فاصله ١٠روز به اغاز
کار مجلــس جدید ،حزب اعتدال و توســعه ،نشســتی در
سالن امفی تئاتر اجالس سران برگزار کرده بو د که سخنان
محمدباقر نوبخت ،سخنگوی دولت و دبیرکل حزب اعتدال
و توسعه ،در جهت حمایت از فراکسیون امید بود اما انچه در
مجلس اتفاق می افتاد ،ماجرایی دیگر را حکایت می کرد.
نوبخت در نشســت ٢٩اردیبهشــت حــزب اعتدال
و توســعه که با حضور چهره هایی مانند علــی جنتی ،وزیر
فرهنــگ و ارشــاد ،محمــود واعظــی ،وزیــر ارتباطات،
محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید ،علی الریجانی،
رئیس مجلس نهم ،فاطمه هاشمی و جمعی از نمایندگان
مجلس دهم برگزار شــده بود ،صراحتا گفت« :چیزی که
ازموده شــد و نتیجه مثبت داد؛ چــرا در مجلس هم تکرار
نشود؟ مجلس هم می تواند با همین چارچوب فراکسیون
امید با اجزا و اضالع بیشــتر شــکل بگیرد .حتی دوستانی
که ان موقع هم در این مجموعه ائتالف حضور نداشتند،
می توانند به این جمع بپیوندند .دولت عالقه مند اســت در
همین چارچوبی که شکل گرفته ،به صورت دموکراتیک،
رقابت ها انجام شــود .هر چه نتیجه بود ،همــه باید به ان
احتــرام بگذاریم .ضمن اینکــه از انشــقاق و تفرق به دور
خواهیم بــود و در همین چارچــوب فراکســیون امید که
می تواند موسع تر و کامل تر شود رقابت ها شکل بگیرد».
این ســخنان در شــرایطی بیان می شــد کــه عارف
به عنوان رئیس فراکســیون امید در جلســه حضور داشت
یک تحلیل دیگر هم وجود دارد .برخی با
تاکید می گویند این فراکسیون جدید حاصل
تصمیــم حامیــان الریجانی و حــزب اعتدال
و توســعه اســت ،چه اینکه حتی در این مورد
شاید بتوان از وجود یک مثلث نامرئی هم نام
برد؛ مثلثی با حضور واعظی ،نوبخت و کاظم
جاللی .بهتر است به گذشته بازگردیم
و علــی الریجانی که برای ریاســت مجلــس دهم تالش
می کرد ،حاضر نشده بود به اعضای فراکسیون امید بپیوندد
اما نوبخت در حضور این دو می گفت فراکسیون امید باید
ائتالف را ادامه دهد و معلوم نیست مخاطب این سخن چه
کسی بود؛ چرا که یک هفته بعد از ان نشست حزبی ،علی
الریجانی به همراه دو ســهمیه اعتدال و توسعه در لیست
امید ،یعنی بهروز نعمتی و کاظم جاللی و بسیاری دیگر از
منتسبان به اعتدال و توسعه و دولت ،در کنار اصولگرایان
مخالف دولت ،تاسیس رسمی فراکسیون جدید خود با نام
«والیت» را اعالم کردند .تنها یک روز مانده به بازگشایی
مجلس ،یعنــی در غــروب جمعه هفتــم خــرداد هم خبر
رســید اعضای فراکســیون اصولگرایان با نام فراکسیون
«والیت» ،علی الریجانی را به عنوان رئیس فراکســیون
انتخاب کرده انــد .این پیچیدگی های سیاســی به همراه
برخی نشــانه ها گویا موید این خبر است که ائتالفی پشت
پرده شــکل گرفته اســت .یک ائتالف برای راحت شدن
خیال دو نفر؛ «علی الریجانی و حسن روحانی».
واکنش های اصالح طلبان
امــا اصالح طلبــان گویــا از تصمیمات ایــن مثلث
با خبر شــده اند .انها از ایــن اتفاق ناخشــنودند و می توان
نشــانه های ان را ر در ســخنان محمود صادقی دید .این
نماینده اصالح طلــب مجلس دهم درباره علت پیوســتن
نمایندگان فراکسیون امید به فراکسیون اعتدال می گوید:
«هنگامی که دلیل این تصمیم را از این نماینده پرســیدم،
توضیــح داد که یکــی از دالیلی کــه منجر بــه اخذ چنین
تصمیمی از سوی او و چند نماینده دیگر عضو فراکسیون
امید برای حضور در فراکسیون مستقالن شده ،این است
که از حضور در فراکسیون امید نگران هستند».
وی می افزایــد« :بــا این وجــود ،به نظــرم ترس از
ردصالحیت ،ترســی موهوم و بــه عبارت بهتــر بهانه ای
غیرموجه اســت؛ چراکه قطعا شــورای نگهبان عضویت
یک نماینده در فراکسیونی سیاســی را مبنای ردصالحیت
قرار نمی دهــد ».صادقی البته این ســخنان را هم مطرح
کرده اســت« :تشکیل فراکســیون مســتقالن نه تنها به
زیــان هیچ یــک از دو فراکســیون امید و والیت نیســت،
بلکه درمجموع برای شفاف تر شــدن فضای مجلس مفید
نیز هســت .این شــفافیت به مردم و رای دهندگان کمک
خواهد کرد که در موســم انتخابات متناسب با مواضع هر
نماینده ،کاندیدای مطلوب خود را انتخاب کنند و نامزدهای
انتخاباتی نیــز نمی توانند به قول اقــای کواکبیان با یکی
عکس یادگاری بگیرند و به دیگری رای بدهند!»
امــا از زاویه ای دیگــر خبر اعالم شــکل گیری یک
فراکســیون جدیــد در مجلــس دهم بــه ریاســت کاظم
جاللی باعث موضع گیری های متفــاوت و گاهای کامال
متناقض رســانه های اصالح طلب در این باره شده است.
در حالی که روزنامه شرق از تشــکیل فراکسیون جدید در
مجلس اســتقبال کرده و ان را باعث تقویت جناح دولت و
اصالح طلبان در مجلس دانسته است ،روزنامه افتاب یزد
تشکیل این فراکسیون را سبب کاهش اعضای فراکسیون
امید به ۷۰نفر و تهی شدن ان دانست.
در حالی که روزنامه اصالح طلب شــرق در سرمقاله
خود با عنــوان متارکه مبارک به اســتقبال از تشــکیل این
فراکســیون رفتــه و ان را باعــث تقویــت جنــا ح دولت و
اصالح طلبان در مجلس دانســته ،روزنامــه افتاب یزد در
سرمقاله خود با عنوان دفن اخالق که به قلم مدیرمسئول
نگاشته شده ،تشکیل این فراکسیون را باعث تهی کردن
فراکسیون امید و رساندن تعداد اعضای ان به 70نفر تعبیر
کرده است.
در بخشی از سرمقاله شرق امده است« :زنگ پایان
ائتالف اعتدالیون با فراکســیون والیــت ،همزمان بود با
ِ
فراکســیون تــازه ای از ائتــاف اصولگرایان و
اغاز به کار
اعتدالیون .این کنش سیاســی منجر بــه افزایش قدرت
دولت روحانی در مجلس می شــود .اینک حسن روحانی،
هم از حمایت فراکســیون نورســیده برخوردار است و هم
از طرف اصالح طلبان پشتیبانی می شــودِ .
مثلث دولت/
اصالح طلبان /اصولگرایان -اعتدالیون ،مثلثی است که
هریک از فراکســیون ها تالش می کنند تا نســبتی دقیق
و هوشمندانه با راس ان داشته باشــند .در واقع باقیمانده
فراکسیون والیت از این ارایش بیرون گذاشته شده است
و انها برای اثرگذاری در مجلس یا براوردن خواسته هاشان
ناگزیر ند تن به مصالحه با یکی از این دو فراکسیون بدهند و
بعید است در این کار اصالح طلبان را برگزینند».
ادعای ســردبیر شــرق درباره تقویت جنــاح دولت و
اصالح طلبان با تشکیل فراکســیون جدید در حالی است
که مدیرمسئول افتاب یزد نوشته اســت« :اکنون پس از
گذشت هفته ها از ان ماجرا ،تحوالت جدید در پارلمان نشان
می دهد که هم سخن افتاب یزد مبنی بر رفتار غیراخالقی و
خارج از شئون فراکسیونی عده ای از نمایندگان فراکسیون
امید درســت بوده اســت و هم پیش بینی اینکــه در اینده
نه چندان دور باز هم شــاهد چنیــن رفتارهایــی به مراتب
وقیحانه تر خواهیم بود».
این روزنامه می افزاید« :تشــکیل فراکســیون سوم
به ریاســت کاظم جاللــی و حمایت هــای پیــدا و پنهان
وزرای دولت در ســکوت حســن روحانی از تشکیل چنین
فراکســیونی ،بخش دیگری از پروســه از ســکه انداختن
فراکسیون امید در مجلس دهم است .از همان زمانی که
زمزمه های تشکیل این فراکســیون شنیده شد مبرهن بود
که هدف تهی کردن فراکســیونی اســت که ریاست ان بر
عهده عارف است ».
این رســانه اصالح طلب مطرح می کنــد« :از منظر
کمیت به نظر می رسد در این ماجرا متضرر اصلی فراکسیون
امید اســت و بس .به هرحال فراکســیون والیت یا همان
اصولگرایــان از اول هم بنا نبــود در اکثریت باشــند و این
فراکســیون امید بود که ادعای اکثریت را داشت .باتوجه
به تشــکیل فراکســیون ســوم در حال حاضر فراکسیون
اصالح طلبان از گذشته نحیف تر شده و به عدد 70رسیده
است».
این روزنامه در ادامه تبعــات منفی چنین رویکردی را
دامنگیر حسن روحانی می داند و هشدار می دهد « :اقایان
دولتی کمتر از یک ســال دیگر و همیــن نمایندگان چهار
ســال دیگر مجددا به رای مــردم نیاز دارنــد .ضمن انکه
روشن است حسن روحانی ازانجایی که پایگاهی در میان
اصولگرایان ندارد ،سال 96مثل سال 92بازهم چشمانش
به اصالح طلبان خواهد بود .اگر مشاوران به او اطالعات
غلط ندهند ،قطعا جناب رئیس جمهور ملتفت هســتند که
«اصالح طلبانه سخن گفتن» اما «گردش به سمت راست
داشتن» نان سیاسی ندارد ».هر چه هست به نظر می رسد
یک بازی سیاســی بسیار پیچیده توسط حســن روحانی و
علی الریجانی شکل گرفته اســت .این گمانه چندان دور
از ذهن نیست.
پارلمان
عهدشکنینکردیم
گفت وگویمثلثبامهردادالهوتی
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
مثلث | شماره 319
نماینده معتدل کنــار هم قــرار بگیر ند و قرار هم نیســت با
فراکسیون های سیاسی دیگر مجلس تقابل و برخورد و دعوا
داشته باشیم .من متوجه علت حساسیت های به وجود امده
در کشــور درباره تشکیل این فراکســیون جدید نمی شوم،
معتقدم هر سه فراکسیون سیاسی مجلس در بیشتر مواقع
با هم می نشــینند و درباره موضوعات مطروحه در دستورکار
مجلس به تفاهم نظر می رسند .همه نمایندگان منافع ملی
و مصالح کشور و ملت را اولویت قرار می دهند بنابراین منعی
برایتحققحداکثریاینمنافعنمی بینند.
در موضوعاتــی کــه تفاهــم و اجماع میان ســه
فراکسیون برقرار نمی شود چه اتفاقی می افتد؟
در چنین حالتی چون فراکسیون ما بیشترین تعداد
نماینده را در مجلس عضو خود دارد تصمیم گیری می کند.
هم اکنون فراکسیون جدید چند عضو دارد؟
در حــال حاضــر 80نماینده لیســت عضویت در
فراکســیون اعتدال را امضا کردند و مطمئن هستیم وقتی
مجلس کار خود را در نیمه مرداد از ســر گیرد تعداد اعضای
فراکسیون از 100تجاوز خواهد کرد.
فراکسیون جدید نســبت خود را با دولت چگونه
تعریفمی کند؟
وقتی در فراکسیونی از مجلس موضوع استیضاح
وزرای دولت مطرح شد...
سیاست
ســومین فراکســیون سیاســی مجلــس قبل از
تعطیالتتابستانیورفتننمایندگانبهحوزه های
انتخابیهخودتشکیلجلسهداد،به عنوانسخنگو
بفرمایید چــه نیــازی به اعــام موجودیــت این
مجموعه جدید در نهاد قانونگذاری بود؟
طبق انچه اعالم شد فراکسیون با 40نفر از اعضای
هیات موسس جلسه گذاشت و کلیات اساسنامه فراکسیون
تصویب شد و براساس ان هیات رئیسه موقت خود را انتخاب
کرد .امار ما نشان می دهد حدود 80نماینده مجلس همان
روز تمایل پیدا کردند که در فراکسیون عضو شوند و فعالیت
پارلمانی خود را در این قالب ادامه دهند.
از انجــا که ما حــز ب در کشــور نداریم شــکل گیری
فراکســیون های جدیــد براســاس تفکر مجموعــه ای از
نمایندگان امری طبیعی اســت چون تفکــر معتدلی در هر
جریان سیاسی وجود دارد ،بنابراین نیروهای معتدل هر دو
جریانبراینباورهستندکهاگردرکنارهمباشندبدونافراط
و تفریط می توانند بــه اتخاذ تصمیمات بزرگ ملی کشــور
کمککنند.مثالدرمجلسنهمجریانچپنداشتیمولیبر
فراکسیون رهروان والیت جریان معتدلی حاکم بود که حتی
اصالح طلبان نیز در ان حضور داشتند.
فراکسیون رهروان چون تفکر معتدل داشت و پایبند
به تصمیمات کالن مملکتی بود بــه تصویب اجرای برجام
در کشــور کمک کرد .در همان زمان جریان سیاسی مقابل
تحرکاتی انجام می دادند که قابل تامل بــود .رهبر انقالب
مذاکره کنندگان هســته ای را امین ،غیور ،شجاع و متدین
خواندنــد حال انکــه جریان مخالــف برجام اعضــای تیم
مذاکره کننده هسته ای ایران را در زمانی که به مجلس امده
بودند تهدید کرد که در قلب راکتور اراک داخل سیمان دفن
می کندیابهانهاتوهینمی کرد.اینمواردمصداقبارزافراط
و تفریط است .مردم دیگر از این مجادالت سیاسی خسته
شدند و از وکالی خود در مجلس توقع دارند به مشکالت انها
به ویژه در حوزه اقتصادی و معیشتی توجه کنند.
چرا مردم تهران 30نامزد یک لیست را کنار گذاشتند
و 30نفر لیســت مقابــل را راهــی خانه ملــت کردند ،چون
می خواهند از این تغییر یک نتیجه ای بگیرند تا مشــکالت
اقتصادی حل شــود ،بنابراین ما تصمیم گرفتیم این تعداد
2
مهرداد الهوتی ،نماینده
لنگــرود در مجلــس شــورای
اســامی معتقــد اســت:
«فراکسیون اعتدال بیشترین
تعــداد نماینــده را در مجلس
عضــو خــود دارد و نســبت به
فراکســیون امید بیشــتر می خواهد بــه دولت کمک
کند ».سخنگوی فراکسیون اعتدال مجلس تعریف
شــدن این فراکســیون را ذیل فراکســیون والیت رد
می کنــد و یــاداور می شــود« :فراکســیون اعتدال،
مجموعه ای مستقل اســت ».وی به شخصه بر این
باور اســت که چون الریجانی تفکر اعتدالی دارد و به
اتخاذ تصمیمات مهم و راهگشــا برای مملکت کمک
می کند و افراط و تفریط در کارش نیست بنابراین نگاه
او به فراکسیون اعتدال نزدیک تر است .
منظورتان فراکسیون امید است؟
ما االن هیچ اســتیضاحی را در این مقطع زمانی به
صالح کشور نمی دانیم مگر انکه یک اتفاق یا تخلف بزرگ
و مهم و تاثیرگذاری بیفتد که الزم باشد مجلس براساس ابزار
نظارتیخودازوزیرتوضیحبخواهدامااالنکهشرایطعادی
در کشور برقرار است اگر وزیر عزل شود و سرپرست بخواهد
متولی اداره یک وزارتخانه شود ،سه ماه انجا را مدیریت کند
سپس وزیر جدید سکان هدایت را به دست بگیرد خب او نیز
مدتیرانیازداردکهبرامورانوزارتخانهاشرافپیداکندیعنی
عمالفرصتیکسالاخردولتاقایروحانیکهبایدنتیجه
عملکرداجراییسهسالگذشتهبروزوظهورپیداکندازدست
می رودبنابرایناستیضاحدروضعیتکنونییعنیاذیتکردن
مردم و اذیت کردن دولت .مــا می خواهیم به دولت کمک
کنیمکلیاتاساسنامهفراکسیونماتصویبشدحاالممکن
استدرمجمععمومیدوستاننظراتیداشتهباشندوبرخی
بندها تغییر کند .از ابتدایی که خواستیم فراکسیون جدید را
راه اندازی کنیم گفتیم پایبندی به والیت فقیه و رهبری اصل
اول فراکسیون است و این مجموعه فارغ از افراط و تفریط
برایتحققمنافعملیومصالحکشوروملتتالشمی کندو
هدف ما این است که چند اتفاق بزرگ و اساسی را در مجلس
شکلبدهیم.
چرا تشــکیل فراکســیون جدیــد نه خوشــایند
فراکسیون والیت شــد و نه خوشایند فراکسیون
امید؟
نمی دانم ،انها خود باید بگویند چرا چنین موضعی
گرفتنــد .مگر وقتــی فراکســیون های دیگــر در مجلس
تشکیل شد با چنین واکنش ها و نگرانی هایی مواجه شدند.
وقتی نگاهی به بنرهای انتخاباتی من شــود ،هر ســه دوره
مســتقل نامزد نمایندگی مجلس شــدم حاال شــاید جریان
سیاسی خاصی از من حمایت کرد اما مستقل بودم .تشکیل
فراکسیون رهروان والیت در مجلس نهم تجربه خوبی بود
و خیلی جاها به تحقق منافع ملی کمک کرد بنابراین با رفع
نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت فراکسیون رهروان می شود
فراکسیون جدید را کارامدتر کرد.
نگاه اقای الریجانی به فراکسیون جدید چیست؟
جایگاه حقوقی اقای الریجانی ایجاب می کند که
به عنوان رئیس مجلس از هر سه فراکسیون حمایت کند اما
شخصا معتقدم دکتر الریجانی تفکر اعتدالی دارد و به اتخاذ
تصمیمات مهم و راهگشا برای مملکت کمک می کند چون
49
سیاست
50
مثلث | شماره 319
پارلمان
افراط و تفریط در کارش نیست بنابراین نگاه او به فراکسیونی
نزدیک تر است که چنین خصیصه را داشته باشد .ما هم دور
هم جمع شدیم که چنین همراهی را داشته باشیم.
اقایتابشگفتههرفراکسیونیمقابلفراکسیون
«امید»قرارگیرداصولگراست،نظرشماچیست؟
ما بــرای خود نقطه مقابلی تعریــف نکردیم .همه
فراکســیون های مجلس را در کنار هم می دانیم و قطعا در
خیلیازموضوعاتهرسهفراکسیونفهموتصمیممشترک
خواهند داشــت .ثانیا به فرض فراکسیون سوم در مجلس
تشکیل نمی شد دو فراکســیون والیت و امید دائم اختالف
می کردند و موضع تقابلی می گرفتند اما حاال که فراکسیون
سوم شکل گرفت خیلی منطقی می توان گفت هدف هر سه
فراکسیون تعالی ایران است اما هر تفکری راهی را برای نیل
به این مقصود در نظر دارد بنابراین هیچ اشکالی وجود ندارد.
باز هم تاکید می کنم فراکسیون اعتدال نقطه مقابل
هیچ فراکسیونی در مجلس نیست .ثالثا معتقدم فراکسیون
اعتدال نسبت به فراکسیون امید بیشتر می خواهد به دولت
کمککند.
همینفراکسیونامیدبودکهزمزمهاستیضاحرامطرح
کرد ،حال انکه ما اصال چنین اعتقادی نداریم .قرار نیست
ما نقطه مقابل دولت شــویم .قطعا فراکســیون ما با دولت
می نشیند و برای حل مشکالت اقتصادی به فهم مشترک
می رسد در این صورت استکهتصمیم مجلس جنبه اجرایی
پیدا می کند چون تایید دولت را هم با خود دارد.
اقای نعمتی اعالم کرده فراکسیون اعتدال ذیل
فراکسیون والیت است ،نظر شما چیست؟
اقــای نعمتی نظر شــخصی خود را گفته اســت.
به عنوانسخنگویفراکسیونمی گویمفراکسیوناعتدال،
مجموعه ایمستقلاستکهکارخودراانجاممی دهد.شاید
در برخی جاها م ا نقطه نظرات مشترکی با فراکسیون والیت یا
فراکسیون امید یا هر دوی انها داشته باشیم ولی ذیل هیچ
کدام از دو فراکسیون یادشده تعریف نمی شویم.
اقای عارف برای ریاست مجلس 105رای اورد و
می توان گفت کف تعداد اعضای فراکسیون امید
105نفر است ،از انجا که شما می گویید 80امضا
برای تشکیل فراکســیون جدید جمع کردید این
نتیجه حاصل می شود که رتبه بندی فراکسیون ها
در مجلس بــه ترتیب شــامل فراکســیون امید،
فراکســیون والیت و فراکســیون اعتدال است،
چطور بر این باور هستید که فراکسیون نخست
مجلس را تشکیل دادید حال انکه به لحاظ عددی
در رتبه سوم قرار دارید؟
خیر این طور نیســت .مطمئن هســتیم اعضای
فراکســیون از 100نفر بیشــتر اســت اخرین جلسه ای که
فراکســیون امید داشــت حدود 70نماینــده در ان حضور
یافتند .فارغ از این مساله ،کسی که در فراکسیون اعتدال
عضو می شــود دیگر نباید در سایر فراکســیون های امید و
والیت عضو باشد.
شما فراکسیون های سیاسی مجلس را به لحاظ
عددی چطوررتبه بندی می کنید؟
معتقدم فراکســیون اعتدال اکثریــت مجلس را
خواهدداشتوفراکسیونوالیتوفراکسیونامیدبهترتیب
در رتبه های بعدی قرار می گیرند.
فراکسیون والیت چند عضو خواهد داشت؟
بعد از تعطیــات مجلس که نماینــدگان مردم از
حوزه هــای انتخابیــه خــود بر می گردند و مجمــع عمومی
فراکسیون اعتدال برگزار می شود ،بهتر می توان درباره وزن
عددی سه فراکسیون والیت ،امید و اعتدال اظهارنظر کرد.
به عبارت دیگر پاسخ به این سوال بســتگی به پایان یافتن
پروسه عضوگیری فراکســیون اعتدال دارد بعد ریز اسامی
اعضای فراکسیون را اعالم می کنیم.
بــه نظر شــما تشــکیل فراکســیون اعتــدال به
شفاف ســازی فضــای سیاســی مجلــس کمک
می کند؟
نباید حساسیت نشان داد .ما می گوییم هدف باید
تعالی و عزت نظام جمهوری اســامی ایران باشد و هر سه
فراکســیون نیز چنین هدفی را دنبال می کنند حاال راه های
رسیدن به هدف یادشده متفاوت است اشکالی ندارد .همه
بایدتالشکنندتا انهدفتغییر نکند.
ایا شــکل گیری فراکســیون اعتدال بر ابهامات
فضای سیاســی مجلــس افــزود یا معــادالت را
شفاف تر کرد؟
من احســاس می کنم صداها و سالیق متفاوت و
متنوعموجبتعالیبیشترکشورمی شود.
اعضای فراکسیون والیت معتقدند کسانی که به
نام مستقل و اعتدالی از این فراکسیون جدا شدند
و فراکسیون اعتدال را تشکیل دادند عهدشکنی
کردند،پاسخشماچیست؟
خیر عهدشکنی اتفاق نیفتاد .یک تفکر در مجلس
وجود دارد که خواست تشکیالت مختص به خود را داشته
باشد.کسینمی تواندفکروشخصیتمنراعوضکند.من
معتقد به تفکر اعتدالی هســتم و تندروی و کندروی را قبول
ندارم بنابراین همین مشی و رویه را دنبال خواهم کرد.
اثارتشکیلفراکسیوناعتدالقراراستکجاخود
را نشان دهد؟
در همه مباحث .فراکســیون اعتــدال پرکارترین
مجموعه مجلس خواهد بود .کســانی که در فراکســیون
اعتدالعضویتپیداکردندکارشناس ترینومتخصص ترین
افراد مجلس هستند .هر هفته شــورای مرکزی فراکسیون
جلســه خواهد داشــت و تاثیر این جلســات در تصمیمات
بزرگ مجلس نمایان می شــود یعنی انجاهایی که احساس
می کنیم ورود ما به صالح کشور و نظام است این کار را انجام
خواهیم داد.
چرا اعــام موجودیت فراکســیون اعتــدال قبل
از انتخابــات هیات رئیســه مجلــس و انتخابات
هیات رئیســه کمیســیون های تخصصی انجام
نشد؟
ما این کار را نکردیم چون تحلیل و تفسیر نشود که
هدف از شکل گیری فراکســیون اعتدال در اختیار گرفتن
مدیریت تعدادی کمیسیون تخصصی مجلس بود یا فالن
کرسیازهیات رئیسهمجلسراقصدداشتکسبکند،پس
چون می خواستیم حرف و حدیث هایی از این دست شکل
ن بعد موکول
نگیرد اعالم موجودیت فراکســیون را به زمــا
کردیم که هیات رئیسه های ســال نخست کمیسیون های
تخصصی مشــخص شــوند تا اغاز کار فراکســیون بدون
حاشیهباشد.
فراکســیون اعتدال برای انتخابات هیات رئیسه
مجلس و انتخابات هیات رئیسه کمیسیون های
تخصصیدرسالایندهبرنامهداردیاکالمی خواهد
وارد این موضوعات نشــود و فقط تمرکز خود را بر
تصمیم گیری های بزرگ و جلــو بردن موضوعات
مهم بگذارد؟
طبیعی است وقتی که فراکسیون اعالم موجودیت
کرده و مشغول فعالیت است در همه زمینه ها برنامه خواهد
داشت.
فراکســیون اعتدال نســبتش را با فراکســیون
امید و فراکســیون والیت یا به عبارت روشــن تر
اصولگراها و اصالح طلبان مجلس چطور تعریف
می کند؛ چون دو دیدگاه وجود دارد یکی می گوید
فراکسیون اعتدال نزدیک فراکسیون والیت عمل
می کند دیدگاه دیگر نظری کامال متفــاوت دارد و
معتقد است فراکسیون اعتدال با فراکسیون امید
همسویینشانخواهدداشت،نظرشماچیست؟
ما خــود را پیرو رهبری معظــم می دانیم .هر راهی
که ایشــان ترســیم کنند ما در همان راه قــدم بر می داریم.
مطمئنا فراکســیون اعتدال مصالح و منافع ملی را پیگیری
می کند و افراط و تفریط نخواهد داشــت بنابراین نمی توان
گفت نزدیک به کدام فراکســیون فعالیت می کند چون در
تصمیم گیری هایش نگاه سیاســی و جریانــی را ارجحیت
نمی دهد.
برخی معتقدند همان طور که اقای روحانی اعالم
کردنهاصولگراونهاصالح طلباست،فراکسیون
اعتدال نیز دنبال تقویت جریان ســوم در عرصه
سیاسی کشور است؛ ایا همین طور است؟
هرچه که می خواهد برایش اسم بگذارند .ما از تفکر
مستقلواعتدالیسخنمی گوییم.
اما خیلی هــا معتقدند کــه واژه مســتقل اصال در
ادبیاتسیاسیمعناومفهومی ندارد،مگرمی شود
کسی گرایش سیاسی نداشــته باشد ،نظر شما
چیست؟
در کشــور ما حزب فراگیــر وجود ندارد انشــاء الله
برسیم به جایی که احزاب سامان یافته داشته باشیم و برای
اداره کشور کادرسازی کند .اگر کسی عضو حزب فراگیری
در کشور بود ،وقتی وارد مجلس شــود ،موظف است که از
تفکر حزبی خودم دفاع کند اما وقتی چنین حزب یا احزابی در
کشور نیست هرکسی برداشت و نگاه خود را در مجلس دنبال
می کند .اگر اصولگرایی و اصالح طلبی درست تعریف شود
همه افراد هم اصولگرا و هم اصالح طلب هستند چون همه
ما پایبند به ارزش های انقالب هســتیم و در ادامه مسیری
که می رویم متناســب با شــرایط و اوضاع اصــاح روش و
مشــی را درنظر بگیریم تا با سرعت بیشتری به سوی مقصد
حرکتکنیم.
سوالم را طور دیگری می پرسم؛ شما اصالح طلب
هســتید ،اقای جاللی اصولگرا است ،نمی شود
ط مشی
گفت اعضای فراکسیون اعتدال هیچ خ
سیاسی ای ندارند و مستقل هستند .قبول دارید
کسی این حرف را باور نمی کند؟
اعتدال یک خط مشی سیاســی و به دور از افراط و
تفریطاست.
برخی می گویند اصــا واژه اصالح طلب معتدل و
اصولگرای معتدل غلط است ،پس شما این نگاه
را رد می کنید؟
چرا وجود ندارد مگر همه باید مثل هم باشند.
این گفتــه را که «شــکاف در فراکســیون والیت
و عضویــت برخی اعضــا در فراکســیون اعتدال
ماحصــل بی برنامگی در فراکســیون والیت بود»
چقدر قرین به واقعیت می دانید؟
این افــراد در قالب دو فراکســیون امیــد و والیت
نمی توانستند قرار بگیرند .یا باید بالتکلیف می ماندند یا در
قالبفراکسیونسومی متشکلمی شدند.
یعنی تشکیل فراکســیون اعتدال اصال ربطی به
بی برنامگی فراکسیون والیت نداشت؟
اصال این طور نیست .انها برنامه های خود را دارند.
یک دیدگاه انتقادی دیگر نیز که درباره تشــکیل
فراکســیون اعتدال مطرح می شود این است که
عدم شــفافیت در بستن لیســت های انتخاباتی
باعث شد خیلی از کسانی که در لیست امید بودند
درمجلسدهمبهجایانکهعضوفراکسیونامید
شوند ،فراکســیون اعتدال را تشکیل دادند ،نظر
شماچیست؟
من این بحث ها را رد می کنم .هرکس اساســنامه
فراکســیون اعتدال را مطالعه کند خیلی از ابهامات برایش
روشن خواهد شد.
پارلمان
الترناتیو روحانی ،تکنسین تشکیالت یا اقای رئیس؟
کنکاشی در خصوص سیاست ورزی علی الریجانی و شکل گیری فراکسیون اعتدال
علی پرنا
روزنامه نگار
3
مثلث | شماره 319
سیاست
سیاســت ورزی در جامعه ایران همیشــه فرد محور
بوده اســت و همیشــه این افــراد بوده اند کــه در مقاطع
حساس و سرنوشت ساز ،تاریخ این کشــور را رقم زده اند.
گویی ایــن ارثیه ای بــوده از نیــاکان به سیاســت مردان
امروز جامعــه ایران .حتی مصــدق نیز کــه در راس یک
تشکیالت توانست به نخست وزیری برســد هم در انتها،
تک رویی ،تندرو شــد و شــرایطی را به وجود اورد تا دولت
ملی وی توســط امریکایی ها و انگلیســی ها ساقط شود.
به هر سوی سیاست ورزی فردگرایانه همیشه دال مرکزی
کنش سیاستمداران ایران بوده است .این رفتار شاید ارثیه
تفکر شاه محوری در تاریخ ایران باشد .انجا که همیشه و
همه چیز باید مطلوب میل ملوکانه باشد و این فرد است که
حاکم بوده و در نهایت اوست که باید حکم کند .این اندیشه
مطلق انگاری فردگرایانه هیچ گاه از تفکر سیاسی و اجرایی
مسئوالن کشور خارج نشد .این نوع رفتار ارثیه ای است که
باید ان را بخشــی از خلق تک تک ایرانیان دانست و نباید
ن زودی ها از خلق
انتظار داشت که جامعه ایران ان را به ای
رفتاری خود کنار بگذارد.
فضای سیاسی این روزهای جامعه ایران نیز متاثر از
این خلق ایرانی هســت ،در عالم سیاست ایران این افراد
هستند که محور قرار می گیرند و ارزش فرد بیش از ارزش
ساختار اهمیت دارد .به بیان دیگر هاشمی رفسنجانی به
ماهو رفسنجانی بودن ارزشمند اســت نه به عنوان رئیس
مجمع تشــخیص مصلحــت نظــام و حســن روحانی به
ماهو حســن روحانی بودن دارای اعتبار است نه به عنوان
رئیس جمهور جامعه ایران.
فرد محوری سیاسی؛ خوب یا بد ،هر چه که هست و
هر چه که باشد مبنای رفتار سیاسی مردم ایران نیز هست؛
انجایی که مردم جامعه ما در انتخابات ریاست جمهوری نیز
بیش از انکه به دنبال یک مدیر الیق و توانمند باشند بیشتر
به دنبال یک منجی یا ابرقهرمان می گردند تا او همه چیز را
یک شبه و تنها با قدرت ایزدی خود حل کند.
اما ایــن نکته رفتــاری انجا جالب تــر خواهد بود که
این نوع رفتارهای فردگرایانه سیاســی را در مجلس شاهد
باشیم .مجلس به دلیل ذات شورایی و تشکل گرای خود
محل البی ها ،رفاقت ها و اقدامات جمعی است .مجلس
همان تشکیالت است .اما در همین مجلس این فرد است
که بازیگر میدان است و اوست که نقشه رفتار سیاسی ان را
تعیین و تدبیر می کند.
جدال بر ســر ریاســت علی الریجانی و عارف خود
نوعی از همین رفتارهاســت ،هرچند گروه های گوناگونی
برای ریاســت این دو در رقابت با یکدیگر بودند اما شاهد
ان بودیم که بیش از انکه اعتبار تشــکیالت عامل حضور
الریجانی در مسند ریاست مجلس باشد ،سرمایه اجتماعی
و ارزش رفتاری (بخوانیــد کاریزما) او بود کــه دیگران را
مجاب کرد که رای به ریاست او بدهند.
الریجانی شخصیت قابل تاملی دارد و البته سابقه ای
جالب تر .از حضور در سپاه پاســداران انقالب اسالمی تا
ریاست بر صداو سیما و شورای عالی امنیت ملی و در نهایت
ریاســت مجلس .وی بازی سیاســت را خوب مشق کرده
است ،ارتباط مناسبی با مراجع سنتی قدرت در جامعه ایران
داشــته و زبان انها را خوب می داند و از سوی دیگر ارتباط
مثبت با جریان های منتقد و رقیب خود برقرار کرده است.
از سوی دیگر حضور مداوم او در مسند مجالس هشتم الی
دهم مجلس شــورای اسالمی نشــان از فهم درست او از
بازی سیاسی در ایران است.
الریجانی همان سیاستمدار قابل اعتماد نخبگان دو
جریان اصولگرا و اصالح طلب است که هیچ گاه محبوب
بدنه حامی این دو جریان نشد.
حضور او به عنوان رئیس مجلســی که اعتدالیون و
اصالح طلبان خود را برنده قطعی ان می دانند و محمد رضا
عارف سر لیست اصالح طلبان خود را اماده به دست گیری
ان می کــرد بازتاب همان اعتماد بــود .در واقع الریجانی
همیشه نقش «دست انداز سیاســی» را خوب بازی کرده
و توانسته است که در مقابل تندروی ها دو جریان سیاسی
کشــور خوب موضــع بگیــرد و ان را تعدیل کنــد .نقش
«مصلحت گرای ریش سفیدانه» را به خوبی ایفا می کند.
به هر صورت شخصیت و رفتارهای بسیار پیچیده ای دارد
که تحلیل وی را سخت می کند.
از طرف دیگر قدرت الریجانی در ایجاد تشــکیالت
و ســازوکاری مناســب حال خود مثال زدنی اســت ،اینکه
وی می تواند به راحتی و در غیاب کســانی چــون باهنر و
سایر نیروهای نزدیک خود هنوز قدرت بازیگری و طراحی
برنامه ریزی سیاسی خود را حفظ کند جالب توجه است .وی
حتی با عدم حضور افرادی چون باهنر نیز می تواند بازیگر
باشد و جنجالی ترین اقدام این روزهای او را باید شکلدهی
به فراکسیون سوم مجلس (اعتدال) دانست.
برخی بر این باورند که تشــکیل فراکسیون اعتدال
ان هم توسط کســانی به جریان اصولگرایی نزدیک ترند
بازی صورت گرفته از سوی الریجانی است تا بتواند تمرکز
و قدرت مانور سایر فراکسیون ها و به خصوص طرفداران
امید را کمتر کند اما به اعتقاد نگارنده تشکیل فراکسیون
اعتدالیون توســط افرادی کــه از نزدیــکان الریجانی و
اعضای ســابق رهروان والیت کــه ارتباط مناســبی نیز با
اصولگرایان سنتی نداشتند ،بیش از انکه یک رفتار درون
مجلسی و تغییر ارایش سیاسی ان باشــد ،بیشتر تالشی
سیاســتمدارانه برای ایجاد یک «برند سیاسی جدید» در
فضای جامعه ایران است.
باید این نکته را پذیرفت که هــر دو جریان اصولگرا
و اصالح طلب هــر یک به اندازه کافی دارای اشــتباهات
51
سیاست
52
مثلث | شماره 319
پارلمان
سیاســی ،اجتماعی و اقتصادی بوده اند و مــردم نیز رفتار
مدیریتی ایــن دو جریــان را کــم و بیــش درک و تحلیل
کرده انــد .بنابرایــن ایــن برند هــا دیگــر ارزش تولیــد و
بســیج کنندگی ســابق را ندارد چرا که جامعه ایران دارای
تغییر و تحوالت زیادی است و هیچ گاه مزاج سیاسی ثابتی
نداشته است .همیشــه به دنبال چشــیدن و تجربه کردن
مســائل جدید تری اســت که بخشــی از ان نیز به جوانی
جامعه بازمی گردد .بنابراین تالش برای ایجاد یک موج نو
یا جریان ســوم را می توان الزمه تغییــر و تحول در جامعه
ایران دانســت« .برند ســازی» توســط الریجانی و افراد
نزدیک به وی انجا تقویت می شود که غالمعلی جعفرزاده
ایمن ابادی نایب اول فراکسیون سوم (اعتدال) در اظهار
نظری جالب اشاره کرده« :ما نه اصالح طلب هستیم و نه
اصولگرا و کار خودمان را انجــام می دهیم ».در واقع فرار
و گریــز از برند های اصولگرایی و اصالح طلبی به مســاله
فراتر از تحوالت مجلس اشــاره دارد .شــاید بتــوان ان را
زمینه هایی برای ایجاد یک جریان نو در فضای سیاســی
جامعه دانست.
در این بین نقش رئیس دولت نیز قابل تحلیل است.
حســن روحانی هرچند با کالن شــعار اعتدال توانست تا
حدودی فضای دو قطبی را بشکند و خود را مستقل معرفی
نماید اما او نتوانســت در قامت رئیــس دولت خوب ایفای
نقش کند و با انتصابــات ،رفتارهــا و موضع گیری ها خود
بیشتر و بیشتر به جریان اصالحات نزدیک شد و امروز مردم
بیش از انکه روحانی را شخصی مستقل بشناسند وی را یک
اصالح طلب معتدل می خوانند.
الریجانی سیاست ورزتر از روحانی است .اینکه واژه
اعتدال توانسته است فضای جامعه را دستخوش تغییرات
قرار دهد ،بر کسی پوشیده نیست اما روش اجرای روحانی
مناســب نبود؛ چیزی کــه الریجانی به خوبــی از پس ان
برامده است.
استفاده مناســب از کالن شــعاری جدید اما با روش
اجرایــی متفــاوت .کافی اســت نیم نگاهی بــه اقدامات
الریجانی به عنوان رئیس مجلس انداخت تا متوجه شــد
که وی به انــدازه کافی در جلــب اعتماد نخبــگان هر دو
جریان موفق عمل کرده اســت .شاید گزینه حداکثری دو
جریان هم نباشــد اما یقینا تنش شدیدی در خصوص وی
نیز وجود ندارد.
حســن روحانــی از وضعیــت مطلوبی بــرای حضور
مجــدد در انتخابات ریاســت جمهوری برخوردار نیســت
و از ســوی دیگر اصولگرایــان نیز چند صباحی اســت که
با محمود احمدی نــژاد درگیــر شــده اند و ارامش فکری
مناســب ندارند ،هر چند باید به این نکته تلــخ نیز اعتراف
کرد که گزینه حداکثری مناســبی نیز ندارند و یا نیافته اند.
وضعیت اصالح طلبان نیز مشابه اســت ،انها نیز شخص
جامع الشــرایطی را در تشــکیالت خود ندارند و امید های
نیم بندی به افراد حاضر در بدنه دولت دارند.
تالش هــای امــروز الریجانــی و نزدیــکان وی در
خصوص تشکیل فراکســیونی با نام اعتدال و با اعضای
ترکیبــی در درون مجلس را باید بیــش از تغییر و تحوالت
مجلس تحلیل کرد.
هرچند پیش بینی انچــه می خواهد رخ بدهد شــاید
قریب به محال باشد اما اگر بحث بر سر شخص الریجانی
باشــد باید گفت وی بدیل کامــل روحانــی در دل جریان
اصولگرایی است که تنها کافی است با برندی متفاوت وارد
کارزار انتخابات ریاست جمهوری شود.
البته اینکــه وی در این انتخابات احســاس تکلیف
می کند یــا همه این اقدامــات ایجاد ارزش انباشت شــده
برای اینده اســت را فقط زمان مشــخص خواهــد کرد اما
اینکه الریجانی تمایل دارد رئیس جمهور باشــد بر کســی
پوشیده نیست.
افکار فراکسیون اعتدال نزدیک به
فراکسیون امید است
گفت وگویمثلثبامحمدعلی پورمختار
تشکیل فراکســیون اعتدال در مجلس ضرورت
داشت یا خیر؟
باالخره فراکسیون های سیاســی و غیرسیاسی
در مجلس تشــکیل می شــوند .هم اکنون 20فراکسیون
تخصصی در مجلس تشــکیل شــده اســت .تعدادی از
کســانی که حس می کردند با راه اندازی فراکسیونی تحت
نام اعتدال می توانند اثرگذارتر باشند دور هم جمع شدند و
مجموعه ای را شکل دادند اما به شخصه معتقدم از انجا که
اکثریت نمایندگان عضو فراکسیون والیت شدند ،تشکیل
فراکســیون اعتدال شــاید خیلی نیاز نبود ،منتها در عمل
دیدیم یک بخشی از همین کســانی که عضو فراکسیون
والیت بودند ،در مرحله انتخاب هیات رئیسه مجلس ،طور
دیگری در صحن عمل کردند و به کاندیداهای فراکسیون
امید رای دادنــد .طبیعتا این مســاله ناشــی از ان بود که
احتماال اعتقاد داشــتند ،در این حوزه مقــداری به صورت
اکثریتی نمی شــود کار کرد ،بر همین اســاس بیشتر نگاه
فردی و شخصی خود را دنبال کردند .امروز نیز انها معتقدند
تشکیل چنین فراکسیونی می تواند در شکل گیری مدیریت
شایسته تر مجلس تاثیرگذار باشد.
شما دوره گذشته عضو فراکسیون رهروان والیت
بودید ،االن خیلی ها تشکیل فراکسیون اعتدال را
به فراکسیون رهروان تشبیه می کنند ،به نظر شما
چنین شباهتی وجود دارد یا خیر؟
به نظر من خیر ،این دو فراکسیون وجه تشابهی
با هم ندارند چون دیدگاه های شــان متفاوت هســتند .به
عالوه انکه تشکیل فراکسیون جدید فعال در حد تعدادی
امضا ست که یکی از دوســتان نماینده امضا گرفت چراکه
فعال نه عنوان و نه هیات رئیسه ای دارد.
4
محمدعلی پــور مختــار معتقــد اســت:
«نیــازی بــه تشــکیل فراکســیون اعتــدال د ر
مجلس نبــود».وی تشــبیه فراکســیون اعتدال
بــه فراکســیون رهــروان والیــت را ناد رســت
می خوانــد و می گویــد« :برخی نماینــدگان بعد از
اطــاع از ماجرایی کــه در انتخاب هیا ت رئیســه
و رئیــس فراکســیون جدیــد ر خ داد،امضــای
خــود را از عضویــت در ایــن فراکســیون پــس
می گیرنــد و به فراکســیون امیــد یا فراکســیون
والیــت متمایــل می شــوند ».پورمختــار که خود
نیــز از امضاکننــدگان لیســت 80نفری تشــکیل
فراکســیون جدیــد سیاســی در مجلس اســت،
توضیــح می دهــد کــه دســت اندرکاران تشــکیل
این فراکســیون دنبــال یک ســازوکارهای خاصی
هســتند ،بنابراین او روند اصولگرایی خود را حفظ
می کند و عضو فراکســیون جدید نمی شود.
البتــه فراکســیون جدیــد هیات رئیســه موقت
خود را شــناخت و اقــای جاللی رئیــس ،اقایان
فرشادان و جعفرزاده نواب رئیس ،اقای الهوتی
سخنگو ،خانم سمیه محمودی و اقای عبدالرضا
عزیزی دبیران و سید محســن علــوی کارپرداز
فراکسیون شدند ،پس نمی توان گفت تشکیل
این فراکســیون در حد جمع اوری امضا اســت،
قبول دارید؟
مــن در جریان جزئیات کار نیســتم ولــی در هر
پارلمان
مثلث | شماره 319
سیاست
صورت معلوم شــد این مجموعه خــارج از اصولگرایان و
فراکســیون امید اســت و مربوط به همین گروهی هستند
که اتفاقات خارج از تصمیم فراکسیون والیت را رقم زدند.
شما دوره گذشته عضو فراکسیون رهروان والیت
بودید ،ایا حاال عضو فراکسیون جدید می شوید؟
تا ایــن حد بــرای من معتبر اســت کــه باالخره
چارچوب های اصلی اصولگرایی را حفظ کند .در غیر این
صورت خیر ،هیچ وقت عضویت انجا را نمی پذیرم.
طبق اساسنامه فراکسیون جدید ،هر کس عضو
اینمجموعهمی شود،دیگرنبایدحتیدرجلسات
فراکســیون های سیاســی مجلس شرکت کند،
با این تفاسیر شــما چه تصمیمی می گیرید؟ ایا
می پذیرید عضو فراکسیون جدید شوید یا خیر،
همچنان در عضویت فراکسیون والیت می مانید؟
متاســفانه غیــر اســم ،تحرکــی یــا اقدامی از
فراکســیون والیت ندیدیــم ،یعنــی یک اســمی را اقای
الریجانی روی این مجموعه گذاشت و ما استقبال کردیم
چون بحــث والیــت و والیتمــداری و خط والیــت مطرح
شــد .منتها به نظر می اید در این حوزه اتفاقاتی می افتد و
تغییراتی حاصل می شود و به نوعی می توان گفت مدیریت
می شود که این فراکسیون والیت جا نیفتد .در کل من روند
اصولگرایی خودم را حفظ می کنم و بعید می دانم عضو این
فراکسیون شوم.
گفته می شــد بی برنامگی در فراکسیون والیت
باعث شــد برخی اعضای این فراکسیون عضو
فراکســیون اعتدال شــوند یا به حضــور در ان
مجموعه تمایل پیدا کنند ،نظر شما چیست؟
من هم این مساله را تایید می کنم و به نظر می رسد
فراکسیون والیت در حد اسم است یعنی فقط اسمی روی
مجموعه گذاشته شد ولی بعدا خیلی از دوستانی که در ان
جلسه حضور داشــتند از بی برنامگی ،عدم انسجام ،عدم
داشتن ســاختار و هیات رئیســه و تشکیل نشدن جلسات
فراکسیون و تصویب اساسنامه گله مند شدند بنابراین همین
دلیلی می شود که بخشی به این سمت سوق پیدا کنند ولی
در کل اعضای فراکسیون اعتدال تعداد کمی خواهند بود
و از 30تا 40نفر بیشتر نمی شوند.
امــا اعضــای هیات رئیســه موقت فراکســیون
اعتدال این طور بیــان می کنند که 80امضا برای
شکل گیری این فراکســیون جمع کردند و بعد از
تعطیالت مجلس تعداد اعضا به بیش از 100نفر
می رسد ،یعنی شما این صحبت را رد می کنید؟
فعال نمی دانم روند شکل گیری این فراکسیون
چطور اســت ولی اقای نعمتی چهارشــنبه 30تیر لیستی
را اورد ،چون ما ارتباط دوســتانه و نزدیکی بــا هم داریم،
به من گفت می خواهیم یک فراکســیون تشکیل دهیم .
خواست من امضا کنم که من هم امضا کردم .اگر منظور از
تشکیل فراکسیون جدید این باشد و به همین ترتیب امضا
گرفته باشند ،حتما تعدادی در چنین فراکسیونی عضویت
نخواهند داشت و از عضویت خود انصراف می دهند .چون
این روند خاصی است و معلوم می شود خیلی با عجله شکل
گرفته است .در واقع همان روزی که جمع اوری امضا شد،
همان روز هیات رئیسه موقت فراکسیون را انتخاب کردند.
این نشــان می دهد که بعضی اقایان دنبال ســازوکارهای
خاصی هستند.
همین االن خط مشی فراکسیون جدید مبهم به
نظر می رسد ،اقای نعمتی گفته این فراکسیون
ذیل فراکســیون والیت اســت اما اقای الهوتی
سخنگوی فراکسیون این صحبت اقای نعمتی
را رد کــرد و گفت فراکســیون جدید مســتقل از
فراکسیون امید و والیت عمل می کند ،این اتفاق
نشان می دهد ،مواضع و جایگاه فراکسیون قبل
از اعالم موجودیت ان طور که باید محکم نشده
است ،قبول دارید؟
طبیعتا همین است و در همین حد اختالف نظر
اســت .به عالوه اینکه حاال من خودم از لحاظ ماهیتی و
ســاختاری تعریفی از اعتدال ســراغ ندارم .اقای روحانی
اعتدال را مطرح کرد اما اعتدال فقط یک رفتار است و فاقد
ساختار مشخص و ماهیت تعریف شده ،بنابراین می بینیم
در دولتی که شعارش اعتدال است از اصولگرایان معتدل
در ان وجود دارد تا اصالح طلبان تند و مساله دار .اگر قرار
باشد تحت این عنوان چنین مجموعه ای تشکیل شود ،یک
ملغمه ای خواهد شد و حتما وفاق در ان نخواهد بود ،بلکه
ممکن است دنبال هدف خاص سیاسی باشد که چون انجا
منافع مشــترک وجود دارد به طور موقت یک اتفاق نظری
حادث شود ولی بعد این نمی تواند ادامه پیدا کند.
این دیدگاه وجــود دارد که برخــی نمایندگان به
دلیل ایفای نقش کلیدی تر و جایگاه داشــتن در
معادالت مجلس دست به تشــکیل فراکسیون
جدید زدند ایا این طور اســت که هدف تشــکیل
این فراکســیون فقــط تاثیرگــذاری بیشــتر در
تصمیم گیری های مجلس بود؟
فراکســیون ها معموال با همین رویکرد تشکیل
می شوند که باالخره یک جمعی یا همه یا بخشی یا انهایی
که مثال خودشان ســردمدار تشکیل فراکســیون هستند
نقش بیشتری در مدیریت مجلس ایفا کنند که این یک امر
شناخته شــده ای است که از گذشــته در مجالس مختلف
بوده و تشــکیل این فراکســیون هم در همین حوزه قابل
توجه است.
به نظر شــما تشــکیل فراکســیون جدیــد روند
موضع گیری هــا و فضــای سیاســی مجلــس را
شــفاف تر می کند یا به فضای ابهامی و غبارالود
دامن می زند؟
فعال اعتدال شده قدم برداشتن در مسیری کامال
غیرشــفاف و مبهم ،بنابراین به نظر می ایــد کار را مبهم تر
می کند و فقط به صورت موردی ممکن است ورود کند بدون
انکه چهره واقعی خودش را نشان دهد و بعد که بررسی شود
بگویند ما موافق یا مخالف بودیم یعنی براســاس جریانی
که در ان موضوع اکثریت است موضع خود را وفق دهد.
به نظر شما این اشــکال به عدم شفافیت نحوه
بستن لیست امید بر نمی گردد؟ چون لیست امید
اول اعالم می کردند 168نماینده مجلس دهم با
لیست امید وارد مجلس شدند اما ارای انتخابات
هیات رئیسه موقت نشــان داد که اقای عارف از
105رای بیشــتر ندارد ،ایا این عدم شفافیت به
انجا بر نمی گردد؟
البته بزرگنمایی موفقیت لیست امید روزهای اول
خیلی با تبلیغات رسانه ای همراه بود و مدیریت این کار در
خارج از مجلس انجام می شد تا به نوعی که با جو رسانه ای
قوی و غالب این مساله را بر مجلس تحمیل می کنند ولی
واقعیت در روز رای گیری خود را نشان داد و این اتفاق افتاد
و بنابراین االن فضا شــفاف اســت .در هر صورت به نظر
می اید فراکسیون جدید به نوعی همان مسیر اصالح طلبان
را دنبال می کند.
یعنی شما می گویید این فراکسیونی که تشکیل
شــده اســت نزدیک بــه فراکســیون امید عمل
می کند؟
به نظر این طور می اید.
اگر بخواهید فراکسیون های سیاسی مجلس را
رتبه بندی کنید از نظر عددی ترتیب فراکسیون ها
به چه صورت در می اید؟
با این شــکلی که من دارم می بینم بــه نظر می اید
دیگر فراکســیونی به نام والیت شــکل نخواهــد گرفت و
معتقدم فراکســیون اصولگرایان باید تشــکیل شود و بین
125تا 130عضو خالص اصولگرا خواهد داشــت .چنین
فراکسیونی هر چند اکثریت کرسی های مجلس را در اختیار
نخواهد داشــت ولی در تعامل با فراکســیون امید یا جدید
می تواند در مدیریت مجلس تاثیرگذار باشد.
اگــر ارای اقــای عــارف در زمــان انتخابــات
هیات رئیســه موقت مجلس را مــاک بگیریم،
اعضای فراکســیون امید بیشــتر از ان می شود
یا کمتر؟
بخشی از نمایندگان در لیســت امید بودند و بعد
هم در جلسات فراکســیون امید شرکت داشــتند اما امروز
تعداد اعضای فراکسیون امید به حدود 70نفر کاهش پیدا
کرده است .نشــانه این حرف ان اســت که هفته گذشته
برای انتخاب هیات رئیسه فراکسیون امید نمایندگان عضو
دعوت به جلسه شده بودند اما بیش از 70نفر در ان جلسه
شرکت نکردند و بعضی از کســانی هم که دیگر وابسته به
این فراکسیون بودند ،حتی حاضر نشدند برای هیات رئیسه
کاندیدا شوند.
یعنی نمایندگانی که می خواستند در فراکسیون
جدید عضو شــوند دیگــر کاندیــدای حضور در
هیات رئیسه فراکسیون امید نشدند؟
به نظر می اید این طور باشد.
هم اکنون 286نماینده در مجلس حضور دارند.
اگر 130نماینده عضو فراکسیون اصولگرایان و
40نفر عضو فراکسیون جدید شوند پس تعداد
اعضای فراکســیون امید 116نماینده است نه
70نماینده؟
به نظر من حاال ممکن است برخی نمایندگان بعد
از اطالع از ماجرایی که در انتخاب هیات رئیســه و رئیس
فراکسیون جدید رخ داد امضای خود را از عضویت در این
فراکســیون پس بگیرند و به فراکسیون امید یا فراکسیون
والیت متمایل شوند.
در مجمــوع فراکســیون اصولگرایــان 130عضو،
فراکســیون امید حدود 80عضو و فراکسیون اعتدال نیز
حدود 70عضو خواهد داشت.
53
بستراجتماعی کودتا
بین الملل
کارشناسان بر این باورند که کودتای نافرجام اخیر بدون زمینه های اجتماعی و سیاسی امکان بروز و
ظهور پیدا نمی کرد .این زمینه اجتماعی را می توان در دو بستر متفاوت مد نظر قرار داد .از یک طرف نفوذ
گستردهجریانفتح اللهگولندرساختارسیاسیوامنیتیوحتینظامیترکیهبود وازطرفدیگراقدامات
چندسال اخیر اردوغان برای تمرکزگرایی بیشتر در قدرت .به دلیل همین دو عامل متضاد هم بود که برخی
نظامیاندرسطوحمیانیسعیکردندباانجامکودتاییاردوغانراازقدرتخلعیدکنند.
تی
تر
یک
توطئهامریکایی
بین الملل
54
مثلث | شماره 319
گولنوهوادارانشدرسیستمسیاسیترکیهنفوذکردهبودند
کودتا بعد از کودتا
هدف اردوغان از اعالم وضعیت
فوق العاده چیست؟
ردپای گولن
ایا کودتا در ترکیه
زمینه اجتماعی داشت؟
رحیم رئیس نیا
1
پژوهشگر مسائل ترکیه
پــس از وقــوع کودتــای 15ژوئیــه ،رجــب طیب
اردوغان ،رئیس جمهور ترکیه ،فتح الله گولن و یارانش را
طراح اصلی این کودتای نافرجام معرفی کرد.
فتح الله گولــن ،واعظ ،نویســنده و مدرس اخالق
و الهیات اســت که از ســال 2000میــادی در تبعیدی
خودخواسته در ایالت پنســیلوانیای امریکا به سر می برد.
برخی رسانه ها وی را شخصی محافظه کار و وابسته به غرب
اعالم می کنند ،در مقابل به نظر می رسد که جنبش گولن
از نگاه غرب یک جنبش متبوع بوده و مورد حمایت است.
جریان گولنیست وابسته به فتح الله گولن ،روحانی
در تبعید ســاکن ایالت پنســیلوانیا در امریکا ،یک جریان
فرقه ای مذهبی اســت که دارای تشکیالت سیاسی بوده
که مبنــای اقدامات ایــن جنبش ،فعالیت هــای فرهنگی
پیروان گولن طرفدار امت اسالمی هستند
و ریشــه تفکرات انها در تفکــرات بدیع الزمان
سعید نورســی ،بنیانگذار گروه نورچی است و
گولنیســت ها موافق نظام ســرمایه داری غرب
هســتند .طرفداران اردوغان اگر چه اسالمگرا
هســتند اما تاحدود ی ملی گرا هســتند ولی نه
به اندازه کمالیســت ها .در واقع طرفداران انها
امیزه ای از اسالمگرایی و عثمانی گری دارند
فتح الله گولن
روحانی در تبعید ساکن ایالت
پنسیلوانیا در امریکاست
رجب طیب اردوغان خواستار
استرداد گولن است
مثلث | شماره 319
همچنین گفته می شــود بســیاری از فرماندهان ارتش و
قضات که از چند سال پیش به اتهامات مختلف در زندان به
سر می بردند ،در واقع انها به دلیل پرونده سازی های انجام
شده توســط افراد گولن در زندان هســتند تا گولنیست ها
با کنار زدن دیگران بتوانند به ســطح عالــی در ارگان های
نظامی دســت یابند .در همین راســتا می تــوان به ایلکر
باشبوغ رئیس پیشین ســتاد مشــترک ارتش ترکیه اشاره
کرد .وی در ژانویه 2012به اتهام «رهبری یک ســازمان
تروریســتی برای ســرنگونی دولت منتخب» دســتگیر و
به حبس ابد محکوم شــد 26 ،مــاه زندانی بود امــا بعدا با
حکم دادگاه عالی جزایی ازاد شــد .عــاوه بر او 275تن
دیگر نیز در پرونــده توطئه برای کودتا به ســال ها حبس
محکوم شدند.
برخی بر ایــن با ورند کــه تمــام اقدامــات فتح الله
گولن و افــراد وی در داخل ترکیه با اطالع دســتگاه های
امنیتی اطالعاتی امریکا انجام گرفته و حتی ان را توطئه
امریکایی نامیدند .از طرف دیگر برخی تحلیل هایی وجود
دارد مبنی بر اینکه باتوجه به گســتردگی فعالیت های این
گروه تامین بودجه این جریان کار بســیار دشواری است،
برهمین اســاس باید از سوی کشــورهایی حمایت شوند،
باتوجه به موقعیت اســتراتژیکی ترکیه در منطقه و باتوجه
به شرایط حاکم در منطقه ،بعید نیست واشنگتن بخواهد
از طریق گولن زمام قدرت را از دســتان اردوغان بگیرد و
کنترل را به دست اورد.
در این میان دالیل بسیاری برای بروز اختالفات میان
اردوغان و گولن به عنوان دو دوســت قدیمی و دو دشمن
جدید از ســوی تحلیلگران و صاحب نظران بیان می شود
اما یکی از ریشه های اصلی این امر ،جنگ قدرت است.
روزی این دو مرد همدست و همکار علیه عناصر دیگر
در ترکیه بودند اما پس از مطرح شدن مسائل رشوه گیری
و پولشــویی ،اختالس و فســاد اختالفات میان دو طرف
افزایش یافــت و گولن و اردوغــان راه خــود را از هم جدا
کردند.
در واقع پیروان گولن طرفدار امت اسالمی هستند و
ریشــه تفکرات انها در تفکرات بدیع الزمان سعید نورسی،
بنیانگذار گروه نورچی اســت و گولنیســت ها موافق نظام
ســرمایه داری غرب هســتند .طرفداران اردوغان اگر چه
اسالمگرا هســتند اما تاحدود ی ملی گرا هستند ولی نه به
اندازه کمالیســت ها .در واقع طرفداران انهــا امیزه ای از
اسالمگرایی و عثمانی گری دارند.
اکنون با گذشت چندین روز از وقوع کودتای نافرجام
15ژوئیه در ترکیه و اعالم وضعیت فوق العاده در این کشور
به مدت سه ماه ،هر روز بازداشت ها در ارگان های مختلف
دولتــی ،موسســات ،مــدارس و دانشــگاه ها و نیروهای
مســلح ترکیه انجام می گیرد .بسیاری از شهروندان ترکیه
از کارهایشــان برکنار شــده اند .دیگر کســی نمی تواند با
اسودگی سر به بالین بگذارد ،رئیس جمهور ترکیه دست به
تصفیه بزرگی زده اســت .رئیس جمهور ترکیه اظهار کرد،
به پاکســازی انچه وی «ویروس» عامــل کودتای جمعه
شب در این کشــور در همه نهادهای دولتی خواند ،ادامه
خواهد داد.
پس از کودتــای نافرجــام ،در بســیاری از محافل
سیاسی و رسانه ای این سوال مطرح شد که «ایا مجازات
اعدام به قوانین جزایی ترکیه بازمی گردد؟» ،مقامات ترکیه
از جمله رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از احتمال
احیای حکم اعدام در سیستم قضایی ترکیه خبر داد ،این
در حالی است که مجازات اعدام بیش از ۲۵سال است که
در ترکیه اجرا نشده است .این مجازات به طور رسمی حدود
۱۲سال پیش ،در ژوئیه سال ۲۰۰۴از قانون ترکیه به دنبال
مذاکرات برای پیوستن به اتحادیه اروپا حذف شد.
اکنون وزارت خارجه امریکا درباره درخواست رسمی
مقامات ترکیه مبنی بر اســترداد فتح الله گولن بر اســاس
معاهدات موجود میان دوکشــور اعالم می کند که دولت
انکارا اگر شــواهد و اسناد معتبر و قابل اســتنادی مبنی بر
دست داشتن گولن در کودتای 15ژوئیه ارائه کند ،وی را
به ترکیه تحویل می دهند.اما باتوجه به شــر ایط موجود به
نظر نمی رسد که دســت کم تا زمان بر سرکار بودن باراک
اوباما ،رئیس جمهور کنونی این کشور و برگزاری انتخابات
ریاســت جمهوری در امریکا ،این اقدام را انجام دهند .با
وجود جدیت اردوغان و دولت ترکیه مبنی بر باز پس گرفتن
گولن و محاکمه وی ،در کل اســترداد فتح الله گولن بعید
به نظر می رسد.
بین الملل
اســت .این جنبش در سراســر ترکیه مدارس و موسسات
اموزشی داشــته و حتی در کشــورهای افریقایی و منطقه
هم شعبه دارد .گو لنیســت ها کامال گوش به فرمان و پیرو
رهبری فتح الله گولن هســتند .در این ســازمان سلســله
مراتبی وجود دارد که فرمان ها و دستورات از باال به پایان
هدایت می شود .در دوران دوستی حزب عدالت و توسعه
به رهبری رجب طیــب اردوغان و فتح اللــه گولن ،پس از
اینکــه اک پارتی بــه قدرت رســید ،گولن پیــروان خود را
وارد سازمان ها ،موسسات ،دانشــگاه ها و وزارتخانه ها و
ارگان های نظامی کشور کرد.
در ان زمان یکــی از دالیل اینکــه نیروهای گولن و
اردوغان در ارتش و دیگر ارگان های نظامی نیز وارد شدند،
این بود که قدرت ارتش را که تــا ان زمان کودتاهایی برپا
کرده بود ،تضعیف کــرده و قابل کنترل کننــد .اما همین
کادرهای نظامی دســت پروده گولن کودتای 15ژوئیه را
ترتیب دادند .در حــال حاضر حزب مــردم جمهوریخواه
به عنوان بزرگترین حزب اپوزیسیون ترکیه و حزب جنبش
ملی گرا نیز از این پاکســازی های گولنیســت ها به نوعی
حمایت می کنند.
در واقع با مروری بر تحــوالت ترکیه می توان به این
نتیجه رسید که تحرکات جریان گلونیست ها کامال مشهود
بوده و دراین باره هیچ شکی وجود ندارد .درواقع با مطرح
شدن پرونده های رشــوه و فساد در سال 2013اختالفات
میان اردوغان و گولن اوج گرفت .اردوغان از دولت موازی
صحبت کرده و می کند و به پاکســازی ها ادامه می دهد.
نفر دوم
چرا مایک پنس و تیم کین
به عنوان معاونان ترامپ و هیالری
انتخاب شدند؟
55
بین الملل
ردپای گولن
ایا کودتا در ترکیه زمینه اجتماعی داشت؟
علی قائم مقامی
بین الملل
56
مثلث | شماره 319
2
کارشناس مسائل ترکیه
پس از کودتــای 15ژو ئیــه رجب طیــب اردوغان،
رئیس جمهــوری ترکیــه ،فتح الله گولن متحــد قدیمی و
دشــمن جدید خود را به عنوان متهم اصلــی این کودتا در
ترکیه اعالم کرد و خواهان استرداد وی از امریکا شد .در
همین راســتا قرار اســت وزیر خارجه ترکیه برای پیگیری
اســترداد فتح الله گولن ،روحانی ترکیه ای متهم به دست
داشــتن در کودتای ترکیه بــه امریکا بــرود .وزیر خارجه
ترکیه در این باره گفته اســت« :در صورتی که واشــنگتن
از تحویــل دادن گولن خــودداری کند طبعــا در روابط دو
طرف تاثیر خواهد گذاشت و این روابط مورد بازنگری قرار
می گیرد ».اما این روزها این ســوال مطرح می شــود که
ریشــه های اختالف میان گولن و اردوغان چیست؟ اگر
بخواهیم تفکرات فتح الله گولن و پیروانش را مورد بررسی
قرار دهیم باید ریشه اصلی تفکرات وی را در بدیع الزمان
نورسی ،بنیانگذار گروه نورچی جست وجو کنیم .وی یکی
از مفتی های بزرگ ترکیه محســوب می شــود کــه درباره
اسالم تحقیقات بســیاری انجام داده و شاگردان بسیاری
داشته است ،وی به مدت هشت سال توسط دولت ترکیه
تبعید شد .او اثار بسیاری از خود بر جای گذاشت و در سال
۱۹۶۰میالدی بر اثر ابتال به بیماری ذات الریه درگذشت.
وی طرفدار اتحاد اســامی بود اما در دهــه 60میالدی
سازمان امور دیانت ترکیه وی را به عنوان یک فرد منحرف
معرفی کرد و شاگردانش مورد تعقیب قرار گرفتند .فتح الله
گولن یکی از شاگردان دسته دوم بدیع الزمان نورسی بود
که در ســازمان امور دیانت فعالیت کرده و مفتی بزرگی در
شهرهای مختلف این کشــور بود .وی مداوم در مساجد
سخنرانی می کرد که به «واعظ گریان» معروف بود.
در واقــع ،فتح اللــه گولــن متولــد 1941یکــی از
روستاهای استان ارزروم بوده و درسال 1958در امتحان
واعظی ســازمان امور دیانت پذیرفته شــده و به «واعظ و
خطیب گریان» شهرت پیدا کرده و سال 1963در ارزروم،
انجمن مبارزه با کمونیســم را تاســیس کرد .وی اواســط
دهــه « 1970وقــف اک یــازی» را تاســیس و همکاری
خود را با شبکه های فراماسونری گســترس داد .فتح الله
گولن به رغــم اینکه تحصیــات عالیه نــدارد و از مقام و
موقعیت رسمی برخوردار نیست ،ولی از موقعیت و پروتکل
بین المللی برخوردار بوده با پاپ و سیاستمداران عالی رتبه
امریکا و دول اروپا یی گفت وگو و تبادل نظر می کند .وی از
کودتاهای نظامی 12سپتامبر 1980و کودتای 28فوریه
1997حمایت کــرده و ترکیه را در همان دوران کشــوری
دموکراتیک خواند .فتح الله گولن با وجود انکه به اصطالح
اسالمگراســت ،اما در همه مراحل زندگی و فعالیت خود
نظریــه «همه چیز درشــرایط جنگی مباح اســت» را اجرا
می کند .در سال ۱۹۹۹ویدیوئی در ترکیه منتشر شد و در ان
به نظر می رسد که گولن به پیروانش می گوید که باید سعی
کنند به ساختارهای موجود قدرت نفوذ کنند.
گولن در این ویدئو می گوید« :شما باید بدون اینکه
کســی متوجه حضورتان شــود ،در شــریان های سیستم
رخنه کنید ،تا اینکه به تمام مراکز قدرت برســید .شما باید
صبر کنید تــا همه قــدرت حکومت بدســت تان بیفتد؛ تا
موقعی که همه قدرت نهادهای منبعث از قانون اساســی
در کنارتان قرار گیرد ».پس از انتشــار ایــن ویدئو ،گولن
به تالش برای تضعیف حکومت سکوالر ترکیه متهم شد.
او به امریکا رفت .اگر چــه گولن خود را وابســته به گروه
نورچی می داند اما تفکــرات وی با تفکــرات اصیل گروه
نورچی به خصوص بدیع الزمان نورسی بنیانگذار این گروه
متفاوت اســت .وی از دهه 70میالدی از شاخه جماعت
نور جدا شد .پیروان فتح الله گولن مخالف شدید کمونیسم
و طرفدار امریکا و اسرائیل هســتند و اسرائیل را به عنوان
یک دولت مشروع قبول دارند .وی حتی در ماجرای حمله
نیروهای صهیونیستی به کشــتی مرمره با انتقاد از دولت
ترکیه اعالم کرد که این کشــتی می بایســت از نیروهای
اسرائیلی اجازه کسب می کرد.
گولن در طول این مدت صدها موسســه در امریکا و
چندین مدرسه ،دانشگاه و موسسات اموزشی در 160کشور
دیگر مانند شمال عراق ،افغانستان و کشورهای افریقایی و
اسیای میانه تاسیس کرده و همچنین حدود 1000موسسه
اموزشــی و د انشــگاه در شــهرهای مختلف ترکیــه دارد.
همچنین یک تشکل کارفرمایان و ســرمایه گذاران به نام
توسکن تاســیس کرده و حدود 30میلیارد دالر سرمایه در
جریان دارد .به طور کلی قدرت مالی وی حدود 150میلیارد
دالری تخمین زده می شــود که در واقع گولن در طول 12
سال که با اردوغان متحد بود ،پیروانش در وزارتخانه های
ترکیه از جمله وزارت دادگســتری ،اطالعــات ،نیروهای
مسلح ترکیه نفوذ کرده اند .گولن و طرفداران وی تفکرات
ضد شیعه دارند و با وجود ادعایش مبنی بر لزوم ایجاد وحدت
اسالمی ،همواره تالش کرد ه که باعث افزایش دشمنی ها
میان شیعیان و اهل تسنن شــوند .در همین راستا اگر چه
وی در باطن مخالف علوی هاســت امــا می خواهد انها را
جذب گروه خود کند و در همین راستا مدعی است که ایران
به عنوان یک کشور شیعه می خواهد میان علویان نفوذ کند.
همچنین گولن به شــدت مخالف انقالب اســامی
ایران است و اظهارات تندی علیه ایران بیان کرده است.
در همین راســتا اگرچــه گولن اسالمگرا ســت اما با
نجم الدیــن اربکان مخالف بــود و اعالم می کــرد که وی
طرفدار اســام سیاســی و طرفدار انقالب اسالمی ایران
اســت .در این میان اگــر بخواهیم علت بــروز اختالفات
میان اردوغان و گولن را مــورد واکاوی قرار دهیم ،باید به
پیشــینه این روابط اشــاره کنیم .با پیروزی حزب عدالت و
توســعه در ترکیه ،با وجود اختالفات ســابق جماعت نور با
اربکان ،شــاگردان اربکان یعنی اردوغــان و عبدالله گل
که در قالب عدالت و توســعه فعالیت سیاسی خود را ادامه
می دادند اتحاد با گولن را ترجیح دادند و بیش از یک دهه
به دوستی و اتحاد با یکدیگر پیروز تمامی انتخابات بودند و
توانستند اکثر رقبای سیاسی خود را چه در انتخابات و چه از
طریق قضایی شکست دهند .اگر چه زمزمه های اختالف
میان دو طرف از ســال 2010اغاز شد اما اختالفات میان
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و فتح الله گولن
از دسامبر 2013شــدت گرفت .اردوغان طرحی در اواخر
۲۰۱۳بــرای پایان دادن به فعالیت هــای درس خانه های
گولن در ترکیه داد که باعث خشم گولن شد زیرا این مراکز
درامد فراوانی را نصیب جماعت گولــن می کرد .در مقابل
این گروه نیز برخی از اختالس های اردوغان را افشا کردند
که از ان زمان انتقادات لفظی میان اردوغان و گولن اغاز
شد .ســپس گولنیســت ها ویدوئی از کامیون های متعلق
به وزارت اطالعات ترکیه منتشــر کردند کــه در ان تحت
عنوان ارسال کمک های انســانی به ترکمن های سوری،
سالح هایی به گروه های تروریســتی مانند داعش و جبهه
النصره ارسال می کردند ،انتشار این فیلم جنجال بزرگی در
ترکیه به وجود اورد.
اکنون پس از وقوع کودتای 15ژوئیه اردوغان اعالم
کرده که همه افراد وابســته بــه گولن را از دســتگاه های
مختلف دولتی ،اموزشی و وزارتخانه های دولت پاکسازی
خواهد کرد .همچنین از دولت امریکا در خواســت رسمی
کرده تــا فتح الله گولن را که در ایالت پنســیلوانیا ســاکن
اســت ،تحویل مقامات ترکیه دهد .اما امریــکا بیان کرد
اسناد ارائه شــده به روشــنی ثابت کند که گولن در کودتا
دست داشته اســت .در همین راستا مولود چاووش اوغلو
در مصاحبه با شــبکه خصوصی ان تی وی گفت« :ارتباط
بین سربازانی که در کودتای 15ژوئیه شرکت داشته و شبکه
گسترده گولن کامال اشکار و روشن است و ترکیه هر اقدام
سیاســی و قانونی را برای بازگرداندن گولن انجام خواهد
داد» اما به طور کلی ،این اظهارات مقامات امریکا نشان
می دهد که امریکا به نوعی از تحویل گولن به دولت انکارا
خودداری می کند.
گولن در ترکیه دولت پنهانی داشت
تو گو بامحمدعلیدستمالی،کارشناسمسائلترکیه
گف
مثلث | شماره 319
غافل از اینکه فتح الله گولن و شاگردانش در میان نیروهای
پلیس،سرویساطالعاتی،MITقوهقضائیه،دربازاربورس،
رسانه ها و بســیاری از جاهای دیگر نفوذ کرده بودند .حزب
عدالت و توسعه تصور می کرد گولن به این اندازه ای که در
این حوزه ها نفوذ دارد در ارتش نفوذی ندارد و منطق شان هم
این بود که همیشه ارتش ترکیه یک ارتش الئیک و ضد دین
بوده و هیچ کسی نمی توانست تصور کند که شاگردان گولن
در ارتش الئیک و ضد دینــی ترکیه تا بدین حــد نفوذ کرده
باشند .اما این تصور کامال باطل و غلط بود .بنابراین نه تنها
حزب عدالت و توســعه به عنوان حزبی که 15سال در یک
کشــور مهم قدرت را در اختیار دارد بلکه تحلیلگران داخلی
و خارجی نیز دچار این اشــتباه محاسباتی شــدند که گولن
نمی تواند در یک ارتش الئیک نفوذ داشته باشد .البته امروز
دیگر اسناد افشا شده و سندهای محرمانه ای به دست امده
که نشان می دهد که اساسا خیلی پیش از انکه حزب عدالت
و توسعه تاسیس شود یعنی ســال های اغازین دهه 90و از
زمان تورگوت اوزال ،گولن به صــورت مخفیانه تعدادی از
شاگردان نوجوان خود را که در دبیرستان های تحت الحمایه
بین الملل
نظامیانــی که در کودتــای اخیر ترکیــه به میدان
امدند چه کســانی بودند و در واقع اتاق فرماندهی
انها کجا بود؟
من معتقــدم که ارتــش ترکیه در دهه هــای اخیر
همیشــه ظرفیت و توانمندی این را داشــته که برای تغییر
حکومت به میدان بیاید .انها یک حافظه و ســنت تاریخی
برای مداخله در حوزه سیاست دارند که قله این مداخالت که
بسیار خشن ،اثرگذار و تاریخی بود ،کودتای 1980به رهبری
ورن بود .کودتای 1980بسیاری از معادالت
ژنرال کنعان َا َ
حقوقی،سیاسی،اجتماعی،فرهنگیواقتصادیدرترکیهرا
رقم زد و بر تمام زوایای زندگی اجتماعی ترک ها اثر گذاشت.
از چپ چپ افراطی کمونیست گرفته تا گروه های افراطی،
کرد ناسیونالیســت ،اســامگرای افراطی و اســام گرای
متعادل ،همه و همه طی این کودتا ضربه خوردند و بسیاری
از انها سابقه بازداشت ،شکنجه ،زندان و تحقیر را در حافظه
خود دارند.
بنابراین پــس از ان کودتا این حافظــه تاریخی برای
ترک ها به وجود امد که کودتا ،تلخ ترین و سیاه ترین اتفاقی
است که برای تغییر معادالت سیاسی می تواند در یک کشور
رخ دهد .باوجود اینکه چنین شــرایطی در ترکیه تجربه شد
اما در دوران مســئولیت نجم الدین اربکان ،نخســت وزیر
اسالمگرای ترکیه باز هم یک کودتای دیگر اتفاق افتاد که
البته این کودتا که به عنوان کودتای پست مدرن در ادبیات
سیاسی ترکیه نام گرفته ،جلوه خیابانی چندانی نداشت .طی
ان کودتا فقط چند تانک به خیابان ها امدند و یک یادداشت
کوتاهتهدیدامیزبهدستاربکانرسیدکهیاکناره گیریکنیا
تمامکشوررابرهممی ریزیم.بنابرایناربکانصالحرادراین
دید که از قدرت کناره گیری کند .بعد از اینکه اربکان از قدرت
کناره گیری کرد ،او و تمام شاگردانش که یک طیف گسترده
اسالم گرایترکیههمچونرجاییکوتان،مصفیکمالاک،
اردوغان ،عبدالله گل ،بلنت ارنچ و دیگران را شامل می شد،
همگیبهمدتچندسالازفعالیتسیاسیوحزبیمنعشدند
ت اثر گذاشت.
و کودتا ،بدون سروصدا بر سیاس
کودتایاخیردرترکیهتفاوت هاییباکودتاهایپیشین
دارد؛ نخست اینکه ارتشی که بعد از جریان ارگن اکن شکل
گرفت ،بسیار متفاوت اســت .درواقع بسیاری از ژنرال های
مهم و زبده ارتش ترکیه از جمله ژنرال ایلکر باشبوغ ،فرمانده
ســابق کل نیروهای مســلح ترکیه ،طی پرونــده ارگن اکن
ن و دیگر اعضای
بازداشــت شــد ه بودند و بنابراین اردوغــا
حزب خیالشان اسوده شــده بود که در ارتش هیچ ظرفیت و
توانمندی برای اینکه چند ژنرال را گرد هم اورد و انها را تبدیل
به یک تیم واحد کند که حکومت را تغییر دهند ،وجود ندارد.
3
محمدعلــی دســتمالی،
کارشــناس مســائل ترکیه در
گفت وگو با هفته نامه «مثلث»
به بررسی ریشه های اجتماعی
جریــان فتح اللــه گولــن در
جامعه ترکیه و تضادهای این
جریان با حزب عدالت و توســعه پرداخــت .به گفته
این کارشــناس ،اقدامات گولــن را نمی توان یک کار
اجتماعی گسترده در ترکیه به شــمار اورد و او با تمام
طیف های جامعه کار نمی کند بلکه یک کار نخبه گزینی
و اقدام روی طیف خاصــی از اســامگرایان ترکیه را
در دستورکار داشــت .البته دستمالی معتقد است که
این چالشــی که در شــرایط کنونی به وجود امده برگ
برنده را در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار می دهد
چرا که جریان فتح اللــه گولن هر اندازه کــه ثروتمند
و قــوی و دارای جریان های با نفوذ باشــد ،اما قدرت
سیاسی و اجرایی را در دست ندارد و با این ریزش های
بســیار وســیع در کادرهای این جریان و پاکســازی
انها در ترکیه می توانیم شــاهد این باشــیم که از این
به بعد جریان وابســته به گولن در ترکیــه در یک الیه
اجتماعی خاصی امکان ادامه حیات داشــته باشــد و
نتواند همچون گذشته و در سایه به عنوان یک دولت
پنهانی عمل کند.
ایشان تحصیل می کردند ،وارد دبیرستان ارتش کرد ،انان را
بهشکلمحرمانهرشدداد،امکان ترقیسازمانیانهاراایجاد
کرد و ثمره ان سرمایه گذاری دو دهه پیش ،امروز مشاهده
می شود .بنابراین می توان گفت که؛ بخشــی از نظامیانی
که کودتا کردند نسل نوینی از فرماندهان ارتش و ژاندارمری
ترکیه هستند که به جریان گولن وابستگی دارند.
کمی راجع به اســنادی که امروزه رو شــده است
توضیحدهید.
سندیکهاخیرادرترکیهخیلیجنجالکردمربوطبه
سرگردی می شود که صاحب مقام رئیس دفتری رئیس ستاد
کل نیروهای مســلح ترکیه بود .او پس از بازداشت اعتراف
کرده در دورانی که وارد دبیرســتان ارتش شــده ،برگه های
امتحانی و اوراق سواالت را از طریق جریان اسالمی فتح الله
گولن دریافت کرده و با اتکا به ان ســواالت ،توانسته در ان
ازمون نفر اول شود و در دبیرستان ارتش خیلی زود پیشرفت
کند .همین فرد به مدت 22سال به عنوان یک افسر عالیرتبه
ارتش بدون انکه کسی راز او را بفهمد بر سر کار بوده و در چند
سال گذشــته تمام مکالمات روزانه و شــبانه ژنرال خلوصی
اکار ،رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و فرماندهان پیشین
را در اختیار نیروهای گولن می گذاشــته است .این گردونه
ضدامنیتی قوی فقط یک اقدام زیرزمینی و پنهانی نیســت
بلکه مبتنی بر یک جریان اجتماعی خاص است .البته از این
دست اسناد کشف شده در نیروی هوایی ،ژاندارمری ،پلیس
و قو ه قضائیه ،بسیار است.
اساسا مهمترین اختالف و تفاوت نظر بین حزب
عدالت و توســعه و جریان گولن چیســت و تضاد
منافع بین این دو جریان ترکی از کجا اغاز شد؟
به طــور کلی به لحــاظ نگرش دینــی ،اعتقادی و
مبانی ایدئولوژیک بین حزب عدالت و توسعه به عنوان یک
حزب محافظه کار اسالمگرا و جریان گولن به عنوان جریان
اســامی و صوفی ،تفاوت های بنیادین و ملموســی وجود
ندارد.کمااینکهمادرچندسالاخیرکهاردوغاننخست وزیر
بود ،دیدیــم که گولن به مثابه یک مرشــد و اســتاد ،دولت
را هدایت می کــرد و در پروژه های بزرگ سیاســی ،امنیتی،
حقوقی و اجتماعی ،دولــت اردوغان همیشــه نماینده ای
را به پنســیلوانیای امریکا اعزام می کرد تا رضایت اســتاد را
جلب کرده و از او مشــاوره بگیرد که چه سیاستی به صالح
ترکیهاست.
اما تضاد منافــع جریان اردوغان و گولنیســت ها پس
از تحوالت امنیتی زمان مســئولیت هــاکان فیدان ،رئیس
سرویس اطالعاتی میت ( )MITترکیه بروز و ظهور یافت .در
ان زمان فیدان تحول خاصی را در منابع انسانی و تجهیزاتی
ســرویس اطالعاتی میت بــه وجود اورد و جریان کشــف،
57
بین الملل
58
مثلث | شماره 319
بین الملل
نظارت و ارسال اطالعات به مقامات را تغییر داد .به واسطه
فعالیت ها و اقدامات مثبت هاکان فیدان در میت ،اردوغان
توانستکشفکندکهجریانگولناقداماتزیرزمینیبسیار
گســترده ای انجام داده و می دهد و در حوزه های کثیری از
امور سیاســی ،اجتماعی ،فرهنگی ،اقتصادی و رسانه ای
پروژه هــای بزرگی را در دســت عمل دارد که ایــن اقدامات
می تواند زیر پای حزب عدالت و توسعه را خالی کند .یکی از
این حوزه های اختالف عدالت و توسعه و گولن ،مدارس و
مراکز اموزشی و دبیرستان های تقویتی کنکور در ترکیه بود
کهتعدادشانبسیارزیاداست.درترکیهکنکوراهمیتزیادی
داردواساسامنابعمالیواقتصادیعظیمی دراینحوزهوجود
دارد که قبال در قبضه شــاگردان گولن بود و ساالنه صدها
میلیوندالرازاینکالس هایتقویتیعایدگولنمی شد.اما
اردوغان این کالس ها را تعطیل کرد و بخش کثیری از این
اموزشگاه ها به دولت منتقل شد؛ اینجا اغاز اختالفات مادی
و اقتصادی دولت و جریان گولن بود .اما بعد از انکه عدالت
و توســعه دریافت که جریان گولن در رسانه ها نیز اقدامات
امنیتی انجام می دهد ،حساسیتش روی این جریان بیشتر
شد .شاهد بودیم که چند سال پیش قرار بود محموله ای از
سوی سرویس اطالعاتی میت برای مخالفان سوری ارسال
شود ،اما جریان گولن با اســتفاده از خبرنگاران و نیروهای
ژاندارمی وابسته به خود ،انها را لب مرز گرفتند ،تریلی های
حاوی سالح و مهمات را بازدید کردند و در واقع گولن باعث
شــد که بین ژاندارمری و میــت ترکیه اختالفاتــی به وجود
بیاید و به روی هم اسلحه بکشــند .از انجا بود که اردوغان
وحشت زده شد و دست به تحقیقات گســترده ای زد .در ان
مقطع دریافتند که حتی در اتاق خــواب اردوغان از مدت ها
پیش دستگاه شنود کار گذاشته شده و گولن تمام مکالمات
اردوغان را طی ان سال ها توانسته شنود کند .همچنین در
پرونده مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک اختالف نظر
ی بین گولن و اردوغان وجود داشت .گولن معتقد
بسیار جد
بود که نباید به پ.ک.ک بها داده شــود بلکه باید با جامعه
کردی در ترکیه به شکل دیگری کار شود .اما اردوغان بدون
کسبرضایتگولنواردحوزهمذاکراتصلحشدایندرحالی
استکههمراهانگولنبانهادهایاقماریترکیهمانندحزب
دموکراتیکخلق هاواردتعاملشدندوبه طورپنهانیاسلحهو
مهماتدراختیارانهاگذاشتند.گولندرشعله ورکردنجنگ
جدیدی که اکنون در ترکیه در جریان است نیز نقش مهمی
دارد.دریککالم،اینتضادمنافعبهجاییرسیدکهاردوغان
بههیچوجهنمی توانستحضورهیچیکازنیروهایوابسته
به گولن را در هیچ نهادی تحمل کند .واقعیت این است که
اسنادی که بر اساس ان حدود 70هزار نفر در وزارت اموزش
ملی ،امور خانــواده ،قوه قضائیه ،رســانه ها ،وزارت دارایی
و بســیاری از نهادهای دیگــر اخراج شــدند از مدت ها قبل
جمع اوری شــده بود و تضاد منافع میان گولن و اردوغان به
سمت و سویی رفت که باید به یک نقطه اوج می رسید؛ نقطه
اوج این تضادها نیز همین کودتــای نافرجامی بود که ما در
ترکیه شاهد بودیم.
اگر بخواهیم کمی به کودتای اخیــر بپردازیم از
لحاظ جامعه شناســی طیفــی که با گولــن همراه
هستند با طیف حامی اردوغان و عدالت و توسعه
چه تفاوت هایی دارند؟
فتح الله گولــن از مدت ها پیش زمانی که دســت
به این فعالیت های گسترده زد ،همیشــه بر این باور بود که
فعالیت حزبی برای او و شاگردانش مناسب نیست .گولن به
خوبی می دانست که در جامعه ترکیه تاسیس یک حزب در
81استان کشور ،از هر نظر هزینه های بسیار سنگینی دارد
و هدایت حزب در جامعه ای پر از ریســک و تنش ،خطرات
فراوانی به دنبــال دارد و به عنوان مثــال ،درواقع در هر دوره
انتخاباتی که حزب جدید التاسیسی به حاشیه برود ،نه تنها
صدها میلیون دالر ضرر و خسارت به بار می اورد بلکه موجب
بیکاری هزاران نفر خواهد شد .بنابراین گولنیست ها دست
به یک حرکت گسترده زیرزمینی زدند و نه تنها در ترکیه بلکه
در بسیاری از کشورهای اسالمی و به ویژه در اسیای میانه و
بعد از ان در اروپا و افریقا فعالیت های خود را توسعه دادند.
انها اقدام به تاسیس مدارس ،خانه فرهنگ ها ،دانشکده ها
و دانشــگاه هایی کردند که بتواند جمع کثیری از نخبه های
اسالمی را در تمام کشــورها بر اســاس اموزه های فکری،
فلسفی و سیاسی خود تربیت کند .امروز گولن در 145کشور
دنیا مدرسه دارد؛ مدارسی که فرزندان رجال سیاسی ،اغنیا
و ثروتمندان و نجیب زادگان کشــورهای مختلف با کیفیت
اموزشی بسیار باالیی به زبان های انگلیسی ،عربی و ترکی
استانبولی تحصیل می کنند .بنابراین گولن با اتکای به این
کارتلبین المللیاموزشی،سیاسیواقتصادیصاحبلشکر
پرشماری از کادرهایی می شود که انها می توانند بر سرنوشت
کشورهایخودبهصورتمستقیموغیرمستقیمتاثیربگذارند
و گولن را برای رسیدن به ان امال و اهداف خاصی که دارد،
کمک کنند .در ترکیه نیــز این روش را بــه کار گرفتند یعنی
حامیان گولن در عوض انکه مانند اردوغان و دیگر رهبران
ترکی ،یک حزب تاســیس کنند در این مسیر قدم گذاشتند
که فقط با یک قشر خاصی از جامعه کار کنند؛ درواقع انها به
کشف نخبگان جامعه روی اوردند.
ک از شبکه
چندی پیش در یک برنامه مســتند که از ی
تلویزیونی ترکیه پخش شد ،نشان می داد که تیم شاگردان
نخبه گولن از کف جامعه روی خانواده های فقیر و مستمند
متمرکز شــده اند و انها را به دو دسته تقســیم کرده اند .یک
دســته از خانواده های فقیر را فقط ارتــزاق و تغذیه کرده اند
تا زندگی شــان ادامه پیدا کند اما در خصوص دســته دیگر
وقتــی مشــاهده می کردند که یــک خانــواده فقیری یک
فرزند نخبــه دارد او را در مدارس خودشــان جــذب کردند و
گروهی از نخبگان را که بیش از سایر نخبه ها رشد فکری و
هوشی داشتند به خانه های تیمی پنهانی بردند .یک یا چند
«اقابیگ» یا خــان داداش این خانه هــا را اداره می کنن د و
وظیفه هدایت دینی و اخالقی این بچه ها را به عهده دارند.
یکی از دادســتان هایی که در جریان ایــن کودتا به عنوان
خائن بازداشت شــده از همان کودکان فقیری است که 20
سال پیش در ان خانه ها تحصیل کرده است .با جمع بندی
این مصادیق و شواهد به این نتیجه می رسیم اساسا اقدامی
که گولن انجام داده ،یک کار اجتماعی گسترده نبوده که با
تمام طیف های جامعه کار کند بلکه یک کار نخبه گزینی و
اقدام روی طیف خاصی از اسالمگرایان ترکیه بوده است.
البته این طیف نیز ان قدر پرشمار و پرجمعیت نبوده که بتواند
بدنهیکحزبسیاسیرابه وجوداوردوازاینطریقحکومت
را تغییر دهد.
در مقابل اردوغان و یارانش در حزب عدالت و توسعه
تالش کردند که طیف بسیار گسترده ای از محافظه کاران
اسالمگرایترکیهرایاریدهندتابهمیدانسیاست،تحزب،
اقتصاد و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی وارد شــوند تا به
واسطهاینهابتوانندحکومتراحفظکنند.
به نظر شــما در جامعه امروزی ترکیه کدام طیف
موفق تــر عمــل کرده اند؛ طیــف گولن یــا طیف
اردوغان؟
شاهد بودیم که چند سال پیش قرار بود
محموله ای از سوی سرویس اطالعاتی
میت برای مخالفان سوری ارسال شود،
اما جریان گولن با استفاده از خبرنگاران
و نیروهای ژاندارمی وابسته به خود ،انها
را لب مرز گرفتند
به نظر من هر دو طیف ،نسبت به میزان توفیق در
دســتیابی به اهداف و تقویت توانایی هایشان موفق عمل
کرده اند؛ زیرا اردوغان و سران حزب عدالت و توسعه در 15
ســال اخیر در یافتن یاران و هواداران جدید و افزایش ارا و
کرسی های مجلس همواره موفق عمل کرده اند .یعنی ارای
انهاهمیشهسیرصعودیداشتهوبراینخستینباردرکشور
ترکیه یک حزب محافظه کار به میدان امده که توانســته به
مدت 14،15سال قدرت را در دســت بگیرد و با هیچ حزب
دیگری سهیم و شریک نشود .موفقیت گولن نیز انجاست
که او نه تنها در ترکیه توانســته شــرکت های بســیار عظیم
رسانه ای ،اجتماعی ،اقتصادی و بازار و بانک ها را در اختیار
بگیرد بلکه در کشورهای دیگر نیز ،او و شاگردانش مدام در
حال رشد بوده اند و دبیرستان ها و دانشکده های جدیدی را
افتتاح کرده اند .بنابراین در خارج از مرزهای ترکیه هم برای
خودشانصاحبقدرتیبسیاربزرگشدندوهمالبتهاینرانیز
باید گفت که قدرت شان تبدیل به ابزاری برای تقویت قدرت
نرم ترکیه شده است.
درنهایتاینکهچهسرانجامی رابرایفعالیت های
ایندوجریانمخالفدرترکیهبعدازکودتایناکام
اخیرپیش بینیمی کنید؟
چالشــی که در شــرایط کنونی به وجود امده برگ
برنده را در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار می دهد چرا که
جریان فتح الله گولن هر اندازه که ثروتمنــد و قوی و دارای
جریان های با نفوذ باشــد ،اما قدرت سیاسی و اجرایی ندارد
و با این ریزش های بسیار وســیع در کادرهای این جریان و
پاکسازی انها در ترکیه می توانیم شاهد این باشیم که از این
به بعد جریان وابسته به گولن در ترکیه در یک الیه اجتماعی
خاصوبسیارمحدودامکانادامهحیاتداشتهباشدونتواند
همچون گذشــته و در ســایه و در خفا به عنوان یک دولت
پنهانیعملکند.
همچنین از این پس در حوزه جامعه شناســی سیاسی
در ترکیه شاهد این خواهیم بود که حزب عدالت و توسعه به
عالوه بخشی از ملی گرایان اسالمگرا که زیر چتر دو حزب
حرکت ملی« »MHPبه رهبری دولت باغچلی و حزب وحدت
بزرگ«»BBPبهرهبریمصطفیدستیجیهستند،همچنان
در میدان حفاظت از این دولت و حکومت باقی خواهند ماند.
بهبیاندیگراگردرحوزهسیاسیترکیهاتفاقخاصوویژه ای
رخ ندهد باتوجه به سیمایی که از احزاب مخالف در مجلس
ملی ترکیه می بینیم و باتوجه به سیر نزولی و قهقرایی جلب
ارای هواداران در احزاب مخالــف دولت فعلی ترکیه ،تمام
شواهد نشــان می دهد که قدرت و امکان هدایت در جامعه
فعلی ترکیه هم امروز و هم در چند سال اینده ،در اختیار حزب
عدالت و توسعه خواهد بود .در نهایت اینکه حزب جمهوری
خلق « »CHPبه رهبــری کمال قلیچدار اوغلــو ،به عنوان
نخســتین حزب تاریخ جمهوری ترکیه که توسط مصطفی
اتاتورک ایجاد شــده ،طی این ســال ها هیچ گاه نتوانسته
طیف های جدیدی از مردم ترکیه را به عنوان هواداران خود
به میــدان بیاورد .چرا کــه دچار مشــکالت عمیق فکری،
سیاسی و رهبری شده است .در عین حال حزب حرکت ملی
به عنوان یک حزب ترک افراط گرا نیز همین مشکل را دارد و
حزب دموکراتیک خلق ها « »HDPبه رهبری صالح الدین
دمیرتاش نیز به دلیل اینکه برچسب تروریسم به ان زده شده
و به پ.ک.ک وابسته است ،راهی برای رشد و توسعه ندارد.
درنتیجهتنهافاکتوریکهفعالبرایپیروزیسیاسیدرترکیه
وجود دارد این که محافظه کاران اسالمگرا همچنان از حزب
عدالت و توسعه حمایت کنند تا این حزب بتواند پرو ژه های
اقتصادی مدنظرش را عملیاتی کند و به مســیر خود ادامه
دهد و ما شاهد ان باشیم که در ســال 2023میالدی یعنی
یکصدمین سالگرد تاســیس جمهوری ترکیه ،هدف رجب
طیب اردوغان که تبدیل ترکیه بــه یکی از 10اقتصاد بزرگ
دنیاست ،محقق شود.
اردوغان در دام اقتدارگرایی
اردوغان با اتخاذ سیاست تسویه حســاب با نیروهای فتح الله گولن پس از کودتای نافرجام
ترکیه در تالش است که نظم ایده ال خود را در این کشور حکمفرما کند .او در این ایده ال گرایی
خود اقتدارگرایی بیشتر و تبدیل نظام پارلمانی به ریاستی را می جوید .از همین رو وقوع کودتای
نافرجام زمینه ها و بسترهای الزم را برای تحقق جاه طلبی های اردوغان فراهم کرده است.
بین الملل
کودتا بعد ازکودتا
هدفاردوغانازاعالموضعیتفوقالعادهچیست؟
دکتر بهرام امیراحمدیان
استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ترکیه
1
مثلث | شماره 319
بین الملل
در اغلب رســانه های ایران که درباره کودتای ترکیه
مطالبی منتشــر کرده انــد ،در یک مــورد اتفاق نظر وجود
دارد و ان اینکــه کودتــا از ســوی رجب طیــب اردوغان،
رئیس جمهوری ترکیه برنامه ریزی شــده بود تا نســبت به
حذف و تصفیه مخالفان بهانه ای داشــته باشد .در توجیه
این تحلیل ،انها بگیر و ببندهای گسترده شتاب الود یک روز
بعد از کودتای نافرجام را شاهد می اورند .اینکه گفته شود
دولتی بخواهد برای منظوری خاص کودتایی را ساماندهی
کند کــه در ان تعــداد بیــش از 250نفــر از کودتاچیان و
هواداران دولت کشته شــوند و تعدادی هواپیمای نظامی
ساقط و برخی ساختمان های دولتی گلوله باران و وسایل
نقلیه جنگی و نظامی تخریب شــوند ،این دولت بی شــک
از سوی ملت همان کشور محکوم می شــود .در حالی که
واکنش مردم و حتی احزاب مخالف و حتی کردهای ترکیه
هم مثبت بود .این فــرض می تواند به ظن قــوی از بنیان
گمانه نادرستی باشد .زیرا در کشــوری که احزاب سیاسی
قدرتمند و مخالفان حزب حاکم به دنبال یافتن کوچکترین
خطای ان حزب هستند ،می توانست ابزاری برای اسقاط
دولت به شــمار رود .ولــی در کودتای ترکیــه و در مراحل
خنثی سازی ان ،هواداران دولت و حزب حاکم و حتی دیگر
احزاب جریان کودتا را محکوم کردند .اما یک نکته اساسی
در مورد کودتای ترکیه وجود دارد ،این موضوع که ایا دولت
اردوغان از پیش از انجام کودتــا از برنامه ان با خبر بوده یا
نه؟ ارزیابی صحت این گمانه بســیار مهم تر از این اســت
که بخواهیم به نظریه توطئه و احتمــال دخالت دولت در
کودتا تکیه کنیم .این احتمــال وجود دارد که دولت ترکیه
پیش از انجام کودتا از ان مطلع شــده باشد و با امادگی در
برابر اجرای این کودتا ،یک ضد کودتا را ترتیب داده باشد.
در برخی گمانه زنی ها گفته شده که روس ها با استقرار
سیستم شنود قدرتمند در پایگاه حمیمیم در سوریه ،متوجه
انجام کودتا شــده و به اردوغان خبر داد ند تــا ان را خنثی
کند .نخست اینکه روســیه از اردوغان دل خوشی ندارد و
او را در ماجرای حضور داعش در ســوریه و مخالفت علنی
ترکیه با سوریه و مخالفت با ادامه حکومت اسد مورد انتقاد
قرار می دهد .بنابراین نمی توان پیش بینی کرد که روســیه
به اردوغان در خنثی ســازی کودتا کمک کرده باشــد ،این
مورد بیشــتر جنبه تبلیغاتی برای تجهیزات شــنود روسیه و
جلب مشتری صورت گرفته است .برخی دیگر نجات جان
اردوغان و خنثی سازی کودتا را به ایران نسبت می دهند .هر
دو مورد در شک و تردیدند و در رسانه های معتبر بین المللی
منعکس نشده اند.
پس از خنثی ســازی کودتا که می تــوان ان را مقابله
ی که
فضای مجــازی و موبایل بــا تانک نام نهــاد ،هنگام
تانک ها با اســتفاده از فرصت و طی برنامه ای قصد انجام
کودتا داشتند ،رئیس جمهور اردوغان از مردم و هواداران
59
بین الملل
بین الملل
60
مثلث | شماره 319
خود می خواهد به خیابان ها بریزند و مانع پیشروی تانک ها
و موفقیت کودتا گران شوند .این مورد شاه کلید حل معمای
کودتاست.
اقدامات شــخص رئیس جمهور پس از خنثی سازی
کودتا ،شتاب الود ،نســنجیده ،غیرمعقول و انتقامجویانه
و فجیعانه بوده اســت که از ارزش های دموکراتیک عاری
و به فضای پارلمانتاریستی و هوشمندانه دموکراسی ترکیه
لطمه ای شدید وارد کرده است.
فردای روز خنثی ســازی کودتا فهرســت بلند باالیی
از کارکنان دولت شــامل قضات و نیروهای نظامی منتشر
شــد .طبیعی بود که این تعداد نمی توانست حاصل فرایند
بررسی و دادررســی پس از کودتا و به سبب عاملیت انها در
کودتا تنظیم شده باشد که انها را از کار برکنار یا دستگیر کرده
باشند .در واقع دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه ،از
گذشته یک سری فهرست های سیاه اماده و حاضر داشتند
که از مخالفان خود ترتیب داده بودنــد و برای تصفیه انها
به دنبال مجوزی برای دستگیری یا بهانه ای برای سرکوب
انان بودند که کودتا این بهانه را به اردوغان داد .به خصوص
در مورد مراکز اموزشی وابسته یا نزدیک یا همفکر با فتح الله
گولن ،نظامیانی کــه تصور می رفت ممکن اســت قرابت
فکری با این جریان داشته باشند ،معلمین ،قضات ،اساتید
دانشگاه و حتی کارمندان ســاده دولتی جزو این فهرست
بودند .این فهرست ها از گذشته وجود داشت و اماده بود.
این اقدام نسنجیده نشــان داد که شخص اقای اردوغان
با اینکه یک سیاســتمدار کهنه کار بود ،نتوانست بر کینه و
نفرت خود از فتح الله گولن استاد و مرشد خود ،غلبه کند و
این چنین بی گدار به اب زد و خود را رسوا کرد.
موج دستگیری ها همچنان ادامه یافت .این اقدامات
عجوالنه موجب انتقاد شــخصیت ه ا و دولت ها شــد .این
روش پاکســازی نمی تواند اردوغان را از دســت مخالفان
نجات دهــد .زیــرا چنین اعمالــی در فضــای بین المللی
بازتاب هــای منفی خواهد داشــت .کتک زدن ســربازان
مشــارکت کننده در کودتا در مال عام ،جلب مقامات عالی
رتبه نظامی(شامل حدود 100ژنرال) ،قضات و دستگیری
انان به شیوه ای نمایشی و نشــان دادن ان در رسانه های
تصویری همه نشــان از یک عکس العمــل انتقام جویانه
دارد .وقتی یک ســرباز یا درجه دار و افســر جزء از مافوق
دســتور می گیرد که عملیاتی انجام بدهد ،اگر سر باز بزند
تمرد کرده و دادگاهی نظامی می شــود .بنابراین سربازی
که مطابق دستور فرمانده اش عمل کرده است ،نمی تواند
محاکمه شــود .ارتش یک سلســله مراتبی دارد .ســرباز
حق تمرد از دســتور فرمانده اش را نــدارد .بنابراین وقتی
برخوردهای سخت و مجازات های سنگینی برای سرباز در
نظر گرفته شــود ،در افکار عمومی ،در کشورهای خارجی
برخی می گویند پاکسازی ها
نمی تواند اوضاع اردوغان را
چندان تغییر دهد
بازتاب بســیار بدی بــرای اردوغان و دولــت ترکیه خواهد
داشت.
این برنامه پاکسازی و سرکوبی که دولت اردوغان به
بهانه کودتا شروع کرده ،در اینده ای نزدیک بیشترین ضربه
را به وحدت ملی در ترکیه خواهد زد.
اکنون ده ها هزار نفر از کار برکنار و بازداشت شده اند.
هزاران پلیس خلــع درجــه و از کار اخراج شــده اند .اینها
اکنون یک نیروی مخالف بالقوه برای دولت هستند .یک
نیروی نظامی و امنیتی اموزش دیده و مجرب که از دولت
زخم خورده اند .این ها امکان دارد در جریان های براندازی
و جریان هــای مخالف دولت یا هرگونــه مخالفت حزبی یا
سندیکایی ،به عنوان نیروی بالقوه مخالف دولت ،بپا خیزند.
انحالل گارد ریاست جمهوری هم از داستان های دیگری
است که شتاب الو د است .همه را با یک اتهام از کار بر کنار
کردن کاری نادرست است .اگر دولت ترکیه نتواند سیاست
اشتی جویانه تری به کار ببرد ،به دست خود نیروی مخالف
ی از قضــات ،کارمنــدان عالی رتبــه ،نظامیان
و با کیفیتــ
مجرب ،پلیس ا زش دیده ،گارد ریاست جمهوری ،ارتشی
کارامد برای انجام یک انقالب و براندازی یا حتی کودتایی
دیگر فراهم اورده که اماده کار زار هستند و به اندازه کافی
انگیزه دارند.
چیزی که بعد از این دولت اردوغان را تحت تاثیر قرار
خواهد داد ،تعمیق همین نارضایتی ها و مخالفت ها ست.
اکنون ده ها هزار نفری که اخراج و بازداشــت شده اند ،هر
یک خانواده ای و بستگانی دارند که از برهم خوردن اوضاع
اجتماعی و امنیتی بســتگان خود ناراضی خواهند بود که
خودشــان یک جمعیت میلیونی مخالف دولت را تشکیل
خواهند داد.
حتی اگر فرض کنیم که امروز دولت حزب عدالت و
توســعه ۵۰درصد از ارای عمومی را هم داشته باشد ،اگر
نارضایتی هــا انچنان عمــق پیدا کند کــه ۵۰درصد دیگر
جمعیت در مخالفت با دولت با یکدیگر متحد شوند ،انگاه
دیگر راهی جز کناره گیری از قدرت برای شخص اردوغان
وجود ندارد .به نظر می رسد این بار اردوغان موفق به گریز
از مهلکــه نخواهد بــود .بحران های اقتصادی ناشــی از
ترورز ،بحران روابط با روسیه ،پناهندگان سوری ،کاهش
درامدهای ارزی ناشی از توریســم و ...دولت اردوغان را
به زانو در می اورد که در کنار عدم مشروعیت ان را به چالش
خواهند کشید.
پاکسازی کسانی که سطح وفاداری انها به رجب طیب
اردوغــان ،رئیس جمهور ترکیــه ،کافی تشــخیص داده
نمی شود روز های بعد گسترش یافت و شامل اموزگاران و
روسای دانشکده ها و اصحاب رسانه ها شد.
دولت می گوید این افراد متحدان فتح الله گولن فرد
ساکن امریکا هســتند .اقای گولن اتهام هدایت شورش
علیه دولت را رد می کند.
بنعالی ییلدریــم نخســت وزیر ترکیه گفــت که این
روحانی هدایت یک «سازمان تروریستی» را بر عهده دارد.
ت که انها را ریشه کن خواهیم کرد.
او در پارلمان گف
به گزارش رســانه های ترکیه امار اخــراج و تعلیق ها
چنین است:
• ۱۵۲۰۰اموزگار و خدمه اموزشی اخراج شده اند
• به ۱۵۷۷رئیس دانشکده دستور استعفا داده شده
• ۸۷۷۷کارمند وزارت کشور برکنار شده اند
• ۱۵۰۰خدمه وزارت دارایی اخراج شده اند
• ۲۵۷نفــر از کارکنــان دفتر نخســت وزیری اخراج
شده اند.
در این شرایط دولت ترکیه بر اساس تصمیم شورای
امنیت ملی که با حضور اقای اردوغان تشــکیل جلسه داد
ســه ماه وضعیت اضطراری اعالم کرد .براســاس قوانین
موجود ،اختیارات زیادی به هیات دولت داده می شــود و
فرمان رئیس جمهور فرای قانون است و مجلس ملی ترکیه
نمی تواند مصوبــات ان را نادیده بگیــرد .در حقیقت قوه
قانونگذاری مجلس در این دوره تعلیق می شود .اختیارات
زیادی در دســت رئیس جمهور قرار می دهد تا هر اقدامی
را صورت دهد.
فدریکا موگرینــی ،نماینده عالی سیاســت خارجی و
یوهانس هان کمیســر اتحادیــه اروپا در بیانیــه ای گفتند
که نگران تصمیم ترکیه برای اعــام وضعیت فوق العاده
هستند.
وضعیت اضطــراری به رهبــران ترکیــه «اختیارات
گسترده ای برای اداره امور با حکم حکومتی» می دهد.
دو مقام بلندپایه اتحادیه اروپا رجب طیب اردوغان،
رئیس جمهوری ترکیه را ترغیب کردند به حاکمیت قانون،
حقوق و ازادی ها احترام بگذارد.
به عالوه انها در مورد تصمیم ترکیه برای معلق کردن
پایبندی به کنوانسیون اروپایی حقوق بشر هشدار دادند و
گفتند که این کشور باید شرایطی که تعلیق را مجاز می کند
رعایت کند.
در ایــن شــرایط هــواداران اردوغــان بــا ترتیــب
نمایش های خیابانی از دولت خواســتار اعدام کودتاگران
شده اند .رئیس جمهور با اتکا به این تقاضا اعالم کرده اگر
مجلس ملی تصویب کند می توان دوباره قانون اعدام را که
12سال پیش ملغی شده بود ،دوباره ابقا کرد.
اتحادیه اروپا نیز در موضعی رســمی اعالم کرده که
کشوری که در ان ارزش های دموکراتیک اروپایی در نظر
گرفته نشود نمی تواند جزو اتحادیه اروپا شود .رئیس جمهور
اردوغان نیز در واکنش به این موضع ضمن انتقاد از اتحادیه
اروپا اعالم کرده که ترکیه از بسیاری از جنبه های قانونی و
حقوقی و اقتصادی از برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا
جلوتر اســت ولی اتحادیه اروپا ترکیه را ســال های درازی
است که در انتظار عضویت نگا ه داشته است.
در یک جمع بندی می توان گفت که ترکیه در اینده با
ی گسترده ای روبه رو خواهد شد ،مگر انکه هرچه
ناارامی ها
زودتر مساله تبلیغاتی و احساسی برخورد با عوامل کودتا را
تصحیح و ارام کند .می دانیم که اردوغان برای جلوگیری
از احتمال کودتا ،بــا اصالح قانون اساســی از اختیارات
نظامیان کاست .از این رو در بخشی از ارتش که قبال و در
دوره های مختلف مورد پاکسازی قرار گرفته بود ،مخالفانی
برای اردوغان شکل گرفته اســت .خیلی از کمالیست ها
و پان ترکیست های ترکیه ،نفوذشــان را در ارتش از دست
دادند .اســامگراهایی که جایگزین ایــن نیروهای قبلی
شده بودند هم اغلب از میان کســانی بودند که علقه هایی
نسبت به فتح الله گولن داشتند ،یا اینکه در مدارس او درس
خوانده بودند .با این حال نباید تصور کرد که ادعای دولت
ترکیه مبنی بر وابســته بودن این کودتا بــه فتح الله گولن
یکسره صحیح است.
فتح الله گولن مخالفی از جنس خود اردوغان است.
بعــد از جدایی جریان گولــن ،اردوغان تــاش می کند تا
موسســات وابســته یا هوادار فتح الله گولن را تعطیل کند
و از نفــوذ او بکاهد .یــک جریان دیگر مخالــف اردوغان
هم بود که دولت اردوغان توانســت ان را شناسایی کند و
سرکوب شدند .یک جریان شامل پان ترکیست ها که کنار
گذاشته شدند .این جریان اگرچه در ظاهر سرکوب شده ولی
به عنوان یک اندیشه حتی نادرست هوادارانی دارد که در
کنار دیگر جریان ها همچون علوی ها مخالفان زیر خاکستر
برای خیزش هستند و کردها هم ارام ننشسته اند و مترصد
برای فرصتــی مناســب اماده می شــوند .از ســوی دیگر
کمالیست ها ،هواداران ترکیه سکوالر و هوادار جمهوری
الئیک مصطفی کمال پاشــا ،پان ترکیســت ها ،کردها و
هواداران فتح الله گولــن اصلی ترین جریان های مخالف
اردوغان در ترکیه هستند.
سایه اضطراب سیاسی بر اناتولی
2
کارشناس مسائل ترکیه
ایجاد شد را تشــدید و تعمیق نماید .اردوغان بعد از حوادث
ان سال نیز احتمال کودتای ارتش را پیش روی خود می دید
اما با تاخیری سه ساله این اتفاق روی داد و البته فرزند کودتا
مرده متولد شد تا اردوغان فرصت حکمرانی مطلق العنان را
به دست اورد .فرصتی که شاید در اینده ای نه چندان دور به
تهدیدی جدی علیه وی و ترکیه تبدیل شود.
در حال حاضر با تبلیغاتی کــه اک پارتی علیه ایاالت
متحده به عنوان طراح کودتا داشته ،فضای ضد امریکایی
در ترکیه باال گرفته است ،از این رو احتماال سفر وزیر خارجه
ترکیه به امریــکا که اعالم کرده در موضوع اســترداد گولن
انجام می گیرد در راستای جلوگیری از تنش بیشتر در روابط
دو طرف است .از طرفی امریکا هر گونه دخالت در این کودتا
را رد و اســترداد گولن را طبق قوانین امریکا قابل رســیدگی
عنوان کرده است که به نوعی می توان ان را امتناع امریکا از
استردادویتعبیرکرد.دراینراستا«اسماعیلحقیپکین»
رئیس ســابق اطالعات ارتش ترکیه ضمن اینکه کودتای
اخیر را کودتایی نظامی علیه ارتــش و با هدف تضعیف ان
می داند در بعد منطقه ای معتقد است امریکا با هدف تجزیه
سوریه و تاسیس دولت کردی در جوار ترکیه کودتای اخیر را
طراحی کرده است.
در حوزه مســائل منطقه ای به نظر می رسد با کودتای
اخیر و تسویه حســاب های داخلی که در ترکیــه در جریان
از سوی دیگر تضعیف همکاری های انکارا -ریاض می تواند
تاثیر مهمی بر سرنوشــت گروه های تروریســتی در سوریه
و اینده سیاســی این کشــور نیز برجای گذارد .ترکیه اکنون
حساسیت بیشتری برای تعامل با کشورهایی دارد که در انها
کودتا صورت گرفته است .شــاید اقدامات اردوغان پس از
کودتایاخیر،انتقامجوییازکودتاییباشدکهعلیهمرسیو
جماعت اخوان المسلمین در مصر به وقوع پیوست .پس از
کودتای مصر که در سال 2013رخ داد موج دستگیری های
گسترده علیه جماعت اخوان المســلمین از سوی نظامیان
مصریبهرهبریالسیسیتیرگیروابطانکارا-قاهرهرابه دنبال
داشت .در روزهای اخیر نیز مصر با ممانعت از صدور بیانیه
سازمان ملل در حمایت از دولت قانونی ترکیه نشان داد که از
کودتاچیان ترکیه حمایت می کند .در همین چارچوب قاهره
اعالم کرده برای پناهندگی گولن که در پنسیلوانیای امریکا
به سر می برد امادگی دارد .این روند نشان می دهد نمی توان
چشم انداز نزدیکی برای بهبود روابط انکارا و قاهره داشت.
دربعدبین المللینیزاقداماتشدیداکپارتیعلیهمخالفین
و کودتاچیان تاثیرات منفی بــر روابط ترکیه و پایتخت های
غربی برجای خواهد گذارد .در همین راستا در روزهای اخیر،
کشورهای اروپایی انتقاداتی را به برخوردهای دولت ترکیه با
مخالفین مطرح کرده اند که نشان می دهد تنشی موقت در
روابط ترکیه با اروپا در حال شکل گیری است.
مثلث | شماره 319
رجب طیب اردوغان پس از رویدادهای دو سال اخیر در
ترکیه و ناارامی های ناشی از تروریسم ،کاهش ارای عمومی
ی و انزوای ناشی از سیاست های منطقه ای
اک پارتی و ناکام
تالشداشتتاحیاتسیاسیخودرادرصحنهسیاسیترکیه
بازیابی و تقویت کند .در همین راســتا تغییراتی را در سطح
نخست وزیر اعمال کرد و با کنار گذاردن داووداوغلو از این
ســمت ،فرصت را برای اعمال تغییرات به ویــژه در عرصه
خارجی مهیا ساخت تا از بن بستی که ترکیه در ان گرفتار امده
ی که کودتا در بامداد 16ژوئیه در
بود ،رهایی یابد .اما هنگام
دو شهر انکارا و اســتانبول روی داد ،فرصت اردوغان برای
تجدید قدرت سیاســی اش در ترکیه افزایش یافت .در واقع
اردوغان توانست با بسیج نیروهای وابسته به خود از طریق
شــبکه های اجتماعی و بلندگوهای مساجد در خیابان های
انکارا و اســتانبول اقتدار خــود را در صحنه سیاســی ترکیه
بازیابی کند .با این حال با گذشت بیش از یک هفته از کودتا،
تداوم حضور طرفداران اردوغان در خیابان های شهرهای
انکارا و استانبول ،عرصه را بر کودتاچیان و مخالفین سیاسی
دولت اک پارتی تنگ تر ســاخته اســت .اعــام وضعیت
فوق العاده در ترکیه و اختیارات فراقانونی اردوغان ،فعالیت
احزابرامحدودکردهاست.ییلدیری مابرازداشته«:کودتای
شــانزده ژوئیه لکه ننگی برای دموکراســی این کشور بوده
است اما حوادث این روزها نشــان می دهد کودتایی عمیق
و فراگیر علیه دموکراسی در ترکیه توســط دولت اک پارتی
در حال شــکل گیری اســت ».بازداشت های گســترده در
چند روز اخیر نگرانی های زیــادی را در داخل و خارج ترکیه
برانگیخته است .تا کنون حدود سی و پنج هزار عضو ارتش،
پلیس ،دستگاه های قضایی و ادارات دولتی به اتهام ارتباط
با کودتا و جریان فتح الله گولن بازداشت شده اند .همچنین
به روسای تمامی دانشگاه ها نیز دستور داده شده تا استعفای
خود را اعالم کنند و مدارک بیســت و یک هزار معلم مدرسه
خصوصی نیز باطل شــده اســت 1600 .موسسه اموزشی
خصوصیمرتبطباجریانگولننیزتعطیلشدهاست.بانک
اسیا در ترکیه نیز به اتهام وابستگی به جماعت گولن منحل
شد .از سوی دیگر با تداوم پاکسازی ده ها هزار نفر از ارتش
و دیگر نهادهای دولتی ترکیه و تکاپو برای جایگزینی افراد
جدید در واقع به نوعی سیستم حکومتی و دولتی ترکیه دچار
خدشهشدهونگرانیازاحتمالتکرارناارامی ها،جامعهترکیه
را در اضطراب نگاه داشته است .رویکرد اردوغان بعد از این
کودتامی توانستبهسمتانسجامداخلیترکیهپیشبروداما
به نظر می رسد رئیس جمهور نگران از رفع نشدن کامل خطر
و کودتایی دیگر است .افکان اال ،وزیر کشور ترکیه گفت ه اگر
سیستم موجود اداری تغییر نکند احتمال یک کودتای دیگر
در پنج ســال اینده وجود دارد .در این میان رئیس جمهور و
نخست وزیر ترکیه از ضعف اطالعاتی و امنیتی ترکیه سخن
به میان اورده اند و هر دو ابراز داشــته اند که انجام کودتا در
کشور را در شب حادثه از افراد نزدیک به خود دریافته اند .در
رسانه هایترکیهزمزمه هایتغییردرراسسیستماطالعاتی
ی هاکان فیدان مطرح شــده است .از سوی
ترکیه و برکنار
دیگر به نظر می رســد رفتارهای تحقیرامیز روزهای اخیر با
نظامیان غیر از یک پاکسازی گســترده درون ارتش است.
این رفتارها می تواند تاثیرات جبران ناپذیری در بدنه ارتش در
بین الملل
ترکیه که از دیرباز جایگاه رفیعی داشت ه برجای گذارد و تبعات
سنگینیبرایامنیتملیترکیهبههمراهداشتهباشد.ارتشی
که در جنگ با پ.ک.ک در مناطق کردنشین شرق و جنوب
شرق به سر می برد و با داعش در سوریه درگیر است .به نظر
می رســد ترکیه در این دو مصاف ضربه های سختی خواهد
خورد .از سوی دیگر به نظر می رسد اردوغان با انحالل گارد
ریاســت جمهوری در پی ایجاد نیرویی وفادار به خود است
تا در حوادثی مشابه غافلگیر نشــود .این نیروها پیش تر در
حوادث پارک گزی در قالب لباس شخصی ها ظاهر شدند،
ولی اردوغان قصد دارد تا انها را سامان مند و متشکل نماید.
اما اردوغان با رویکردی که در پیش گرفته گسســتی
اجتماعــی را در ترکیــه پیش می بــرد کــه می تواند فضای
دوقطبی که بعد از حوادث پارک گزی در سال 2013در ترکیه
اســت ،در اینــده ای نزدیــک شــاهد کاهش تــوان ترکیه
برای حمایت هــای نظامی از تکفیری ها در ســوریه به ویژه
جبهه النصــره خواهیم بــود .از ســوی دیگر از انجــا که در
پساکودتا تمرکز عمده اردوغان و اک پارتی به مسائل داخلی
خواهدبود،می توانانتظارداشتاینموضوعباعثافزایش
شــتاب مدیریت اختالفات با همسایگان شــود .در همین
چارچوب انتخاب مسکو از ســوی اردوغان به عنوان اولین
مقصد سفر خارجی در دوره پساکودتا می تواند نشانه هایی از
تغییر رویکرد ترکیه در قبال سوریه باشد .این تغییر رویکرد در
اظهارنظر اخیر اردوغان بعد از کودتا نیز قابل مشاهده است
که ابراز داشته انکارا روابط خود با کشورهای همسایه را بهبود
خواهد بخشید .در این راستا موضع مدبرانه ایران بعد از این
کودتااحتماال زمینه سازگسترشوتعمیقروابطتهرانانکارا
خواهد شد .در ســوی مقابل موضع محتاطانه عربستان در
قبال کودتا و هجمه رســانه های ضد اخوانی ال سعود علیه
اردوغان از نخستین روز کودتای نظامی می تواند تاثیر منفی
در روابط ریاض و انکارا برجای گذارد .به هر روی عربستان
با ترکیه بر سر رهبری کشورهای ســنی رقابت دارد و تمایل
ریاض برای کنار رفتن اردوغان از این منظر قابل درک است.
توان نظامی ترکیه در حوزه تحوالت منطقه ای کاهش می یابد
حسن اشرفی
بین الملل
61
بین الملل
کودتای جدید
نظامیان به نیروهای مطیع اردوغان تبدیل می شوند
دکتر افشین زرگر
3
عضو هیات علمی دانشگاه ازاد اسالمی واحد کرج
بین الملل
62
مثلث | شماره 319
ترکیه روزهای پرالتهابی را سپری می کند؛ رجب طیب
اردوغان سرمست از شکســت کودتا و عصبانی از طغیان و
سرکشی دوباره نظامیان ،تصفیه گســترده ای را اغاز کرده
اســت .نیروهای نظامی ،نظــام قضایی ،نظــام اموزش و
پرورش،دانشگاه ها،بخش هایمختلفاداری،اقتصادی،
لو نقل و ...هزینه های ســختی را متحمل
سیاســی و حم
شــده اند ؛ گویی دولت اردوغان مدت ها بــود که دنبال یک
ی مخالفین
بهانه خوب می گشــت تا خط قرمزی روی اسام
خود بکشد ؛ مخالفینی که در فهرســت بلند باالیی نام های
شان درج شده و حال باید حذف شوند ،رهسپار زندان شوند
و یا شغل شــان را ترک کنند .هزاران نفر زیر تیغ تصفیه قرار
گرفته اند،کسانیکهمتهم اند باگولنوجریانمخالفدولت
هم سفره بوده ان د یا در مکتب مدافع اسالم اناتولیایی تربیت
شده اند .اردوغان در ســرکوب مخالفین خود جدی است،
تا حدی که از بازگرداندن مجــازات اعدام صحبت می کند،
حرفی که کام اروپا را تلخ می کند تا به زمام داران ترکیه اخطار
چو خم تر
دهد :حواس تان جمع باشد ،راه طوالنی تا اروپا پر پی
ودورترخواهدشد.امادولتعدالتوتوسعهگوشششنوای
این تهدیدات نیست ،حداقل در این روزهای پسا کودتا که
می خواهدبههرطریقمخالفینخودرابهسخت ترینشکل
مجازات کند.
جمهوری ترکیه ،این کشور اوراسیایی که یک پایش
در اروپاســت و بقیه بدنش در اسیاســت ،در طــول حیات
خود(حدود 93سال)کمکودتاندیدهاست.مردمشروزهای
بسیار بدتر از این را قبال بارها دیده و رژه تانک ها و پوتین های
نظامیرادرخیابان هایشبهسختیتحملکردهاست.ارتش
هموارهعنصرتعیین کننده ایدرسرنوشتسیاسیاینکشور
بودهوبرای دفاعازمیراثاتاتورکواصول الئیکهیچابایی
ازبرانداختندولت هایحاکمنداشتهودراینزمینهازتجربه
الزم برخوردار بوده اســت .اما این بار اردوغان که بســیاری
از مردم ترکیه چند سالی اســت او را اخرین امپراتور عثمانی
می نامند ،با تجربه تر و زیرکانه تــر از انها عمل کرده و طومار
ارتش(حداقل بخش ناراضی) و در پی ان کل مخالفینش را
ترکیه تغییر نگاه به روسیه را
اغاز کرده است
پیچیده است .نظامیان مغرور و مفتخر دیروز ،باید به نیروی
حرف شنوومطیعامروزتبدیلشوند،دولتاردوغانبر خالف
زمامداران گذشــته تمرد انها را تحمل نمی کند ،زمانه تغییر
کردهاست،حالبایدنظامیانمودبومنظمدرکالسدرس
اردوغان و دستگاه سیاسی او بنشــینند با الفبای جدید اشنا
شــوند و رفتار کنند .دولت اردوغان هم عصبانی است و هم
ی و این نوید تحوالت و وقایع بزرگ در کشور
سرمست از پیروز
ترکیه را می دهد .ترکیه ابستن حوادث جدید است ،مرد بیمار
اروپا در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ،مجددا دمای بدنش
باال رفته و حال و روزش خوش نیست.
اقداماتدولتاردوغاندرروزهایاخیر،کم اهمیت تر
و چالش افرین تــر از خود کودتــای نافرجام نیســت و این
اقدامات ان قدر سخت و خشن بوده که برخی از ان به یک
کودتای جدید یاد می کننــد .کودتاچیــان در مقابل دولت
اردوغان ســر تســلیم فرود اوردند و حال باید بنشــینند و از
اردوغان درس یاد بگیرند «زدی ضربتی ،ضربتی نوش کن»
به ضربتی که خیلی ســخت تر از حرکت کودتا گران است.
اردوغان به دنبال چیست؟ و این اقدامات در سطح داخلی و
خارجی چه تاثیراتی بر ترکیه خواهد گذاشت؟
دولتاردوغانکهدرسال هایاخیرباافزایشتدریجی
اعتراضات و کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه روبه رو
بوده و در چند مرحله به بهانه های مختلف اقدام به سرکوب
مخالفین(ماننــد غائله ارگناکن) کرده اســت ،ایــن بار نیز
می خواهدازیکبحرانبزرگ،فرصتچشمگیرتریبسازد ؛
فرصتیبرایتثبیتپایه هایحکومتخودوشایدطوالنی تر
ســاختن زمامداری خود ،همچــون یک امپراتــور واقعی.
اردوغان که در سال های اخیر تمام تالش خود را برای مهار
ارتش معطوف کرده ،از این بحران هــم به خوبی در جهت
کشیدندندان هاینظامیانقدرتمندسابقاستفادهمی کند،
انها باید برای همیشه مقهور شــوند ،تا دیگر حتی کودتا به
مخیله شانهم خطورنکند.همچنیندولتاردوغاندر صدد
است با تصفیه های گسترده ،نظام سیاسی ،اداری ،اموزشی
و نیروهای مسلح کشــور را یک دســت و یک پارچه سازد.
حدود 14سال از زمامداری حزب عدالت و توسعه می گذرد
و حال اردوغان می خواهد با حذف و سرکوب مخالفین ،این
زمامداری را تثبیت و تداوم ببخشد .اردوغان و حزبش هنوز
سودای قدرت در سر دارند ،امده اند تا بمانند و امادگی شان
را با مانورهای اخیر در سطح کشور ترکیه به خوبی به نمایش
می گذارند.
اما تاثیرات و پیامدهای اقدامــات دولت اردوغان در
دوره پس از کودتای نافرجام را می توان در چند سطح مورد
توجه قرار داد:
.1ســطح داخلی :اگرچــه دولت اردوغــان تالش
دارد با یک دست کردن قدرت و یک پارچه ساختن دستگاه
سیاسی ،اداری و نظامی ،جلوی بروز تهدیدات مشابه را در
اینده بگیرد ،ولی اتخاذ سیاســت های بسته و سخت گیرانه
می تواند مخالفین را تحریک کرده و به تدریج پایگاه مردمی
حزب عدالت و توسعه و شــخص اردوغان را تضعیف کند.
بازداشت یا از کار برکنار کردن چند ده هزار نفر طی چند روز،
به هیچ وجه وضعیت خوبی قلمداد نشده و بخشی از جامعه
را کامال در موضع مخالفت نگاه مــی دارد .از لحاظ داخلی
شکاف های سیاسی را عمیق تر کرده و عده زیادی از مردم
را به جبهه مخالفین سوق می دهد .همچنین این امر برای
کشــوری که داعیه دموکراســی دارد به هیچ وجه شــرایط
مطلوبی قلمداد نشــده و کامال موید ان خواهد بود که نظام
سیاسی دو رگه ترکیه (شــبه اقتدارگرا) به سوی اقتدارگرایی
عیانجهتیافتهاست.همچنینسیاست هایبستهومشت
اهنین دولت اردوغان ،معارضین قومی(خاصه کردها) را در
تقابل با دولت مرکزی ثابت قدم تر می کند .تضعیف ارتش و
تحقیر ان (ضرب و شتم ،تنبیه و مجازات های سخت) ،نهاد
تامین کننده نظم در دو سطح داخلی و خارجی را در سال های
اتی سست و کم انگیزه می کند .اگر حمایت مردم از دولت و
ایستادگیدرمقابلکودتاچیان،امریمثبتونوید دهندهرشد
دموکراسیقلمدادمی شود،رفتارهایخشندولتدرروزهای
پسازکودتا ،تضعیفکنندهدموکراسیخواهدبود.بایدبدین
نکته نیز اشاره کرد که هرچند سیاست های سرکوب گرایانه
و ســخت گیرانه دولت اردوغان شــاید به تثبیــت و تحکیم
پایه های حکومت وی و حزب عدالت و توســعه بی انجامد،
ولیبه طورکلیتضعیف کنندهکشورترکیهخواهدشد.
.2ســطح خارجی :تاثیر اقدامات دولــت اردوغان
در روزهای پــس از کودتا را می توان در ســطح منطقه ای،
ی و روابط دوجانبه ان با برخی کشــورهای خاص
بین المللــ
مورد توجه قرار داد .در ســطح منطقه ای و بین المللی ،چه
س از ان ،اسیب جدی
خود کودتای نافرجام و چه اقدامات پ
به اعتبار ،وجهه و پرســتیژ کشــور ترکیه وارد کرده اســت.
کشوریکهناگهانخیابان هایشپرازتانکوسربازمی شود
یا در اسمانش جنگنده ها جوالن می دهند و تالش می شود
انتقال قدرت از راهی غیر از صندوق های رای انجام گیرد،
بدون تردید کشوری شــکننده شناخته می شود .کشورهای
دستخوشکودتانشانمی دهندکهتاچهاندازهازلحاظ دولت
سازی پرمشکل هستند و به هیچ وجه از لحاظ ثبات سیاسی
وضعیت خوبی ندارند .همچنین در جایی که در خیابان ها،
بو شتم قرار می گیرند
نظامیان توسط مردم عادی مورد ضر
یا تازیانه می خورند ،فوج فوج کارمندان ،قضات ،نظامیان،
معلمین و ...بازداشت می شــون د یا از کار برکنار می گردند،
ضعف و ناکارامدی دولت عیان می شــود .این به معنای از
دست رفتن نظم و وقوع ترک های بزرگ در مشروعیت نظام
سیاسی دارد .وقتی ناظران از بیرون به ترکیه نگاه می کنند،
چنین وقایعی خبر از ضعف شــدید دولت ترکیه و سســت و
متزلزل بودن ان می دهد.
از انجایی که دولت ترکیه درگیر مســائل داخلی خود
شــده و باید اولویت را به حل مشــکالت داخلــی بده د و در
وا قع هزینه های سنگینی را در این زمینه متقبل شود ،به طور
طبیعینمی تواندباازادیعملبهتری(درمقایسهباگذشته)
در محیط پیرامونی خود عمل کند .این امر می تواند موجب
کنار گذاشتن سیاست خارجی جاه طلبانه و مداخله جویانه و
تهاجمی و فعال گرا یانه کشــور ترکیه در منطقه خاورمیانه و
محیط پیرامونی خود در اســیای مرکزی و قفقاز شود .تغییر
جهتورفتاردرسیاستخارجیترکیهدردورهپسازکودتای
نافرجام شاید اجتناب ناپذیر بنماید .برای اینکه جلوی اطاله
کالم گرفته شود به طور موردی به چند نکته اشاره می شود:
الف-ترکیه ،ایاالتمتحدهوناتو:شایددرکوتاه مدت
تنش هایی بین ترکیه و غرب و بــازوی امنیتی اش ناتو روی
دهد ،ولی در میان مدت و بلندمدت شــاهد تغییر بزرگی در
روابط دو طــرف نخواهیم بود .ترکیه چند دهه اســت که در
اتحاد با غرب به سرکردگی ایاالت متحده قرار داشته و عضو
ناتواست.ازهرنظر(ژئوپلتیکی،زیر ساختارهایاقتصادی،
سیاسی و نظامی و از همه مهم تر هویت دولت ترکیه) ترکیه
کماکان عضو مجموعه غرب و ناتو خواهد بود.
ب -ترکیه و اتحادیه اروپا :ترکیه چندین دهه اســت
که عضویــت در اتحادیه اروپا را به عنوان اولویت سیاســت
خارجی خود قرار داده است .در ســال های اخیر به واسطه
برخی مســائل ،چالش های جدی پیشروی عضویت ترکیه
در اتحادیه اروپا ایجاد شــده اســت .به نظر می رســد اغاز
واگراییدرخوداتحادیهاروپا(بریگزیتودیگرخواسته های
خروج از اتحادیــه) و نیز مخالفــت جدی اتحادیــه اروپا با
سیاست هایسختگیرانهوبستهدولتترکیهدرقبالمخالفین
بین الملل
و عدم تطابق رفتارهای ترکیه با اســتانداردهای حقوق بشر
و دموکراســی اروپایی ،فاصله عضویت ترکیــه در اتحادیه
اروپا را بســیار طوالنی تر نماید .ترکیه با چنین سیاست های
بسته و اقتدارگرایانه مورد غضب کشــورهایی مانند المان،
فرانســه و ایتالیا قرار گرفتــه و روابط دو طــرف را پر تنش تر
ساختهاست.
ج -ترکیه و روسیه :روابط روسیه و ترکیه که در چند
ماه اخیر به واسطه اختالف دو کشور در قبال سوریه و مورد
هدف قرار گرفتن جنگنده روسیه توسط جنگنده های ترکیه
و اتفاقات پس از ان ،بسیار پر تنش شده بود ،به نظر مدتی
است که در مسیر عادی شــدن پیش می رود .البته تغییر
نوع نگاه ترکیه به روســیه که از روزهای قبل از کودتا اغاز
شده بود و اتخاذ موضع محکم روســیه در محکوم کردن
کودتا و حمایــت از دولت اردوغان ،روابــط دو طرف را به
سوی بهبودی سوق می دهد .البته وجود برخی اختالفات
طبیعی ژئوپلتیک و زیرســاختارها بیــن دو طرف ،امیدها
برای دگرگونی بنیادی در روابط را کماکان پر تردید نشــان
می دهد.
د -ترکیه و ایران :در سال های گذشته ،منافع ایران
و ترکیه در حوزه های مختلف (عراق ،ســوریه ،خاورمیانه
به طور کل ،قفقــاز و )...عمدتا متعــارض و متضاد بوده
اســت .نوع موضع ایران در قبال کودتای ترکیه(محکوم
کردن کودتا و حمایت از دولت قانونــی حاکم ،ان هم در
لحظه های اول شکل گیری کودتا) می تواند زمینه بهبودی
روابط دو کشور را فراهم کند .البته کماکان بخش مهمی از
منافع دو کشور در قبال عراق ،سوریه و ...متعارض باقی
خواهد ماند و ایــن کماکان مانع بزرگــی در تحول و تغییر
جهت بزرگ در روابط دو کشور شناخته می شود.
ل -ترکیه و جهان عرب :بخشی از جهان عرب متهم
به حمایت از کودتاچیان (مانند عربستان سعودی) و برخی
هم پشــتیبان دولت حاکم(مانند قطر) شــناخته می شوند.
بدون تردید نوع مواضع این کشورها در قبال کودتا بر روابط
انها با ترکیه تاثیرگذار خواهد بود .ولی به نظر می رسید منافع
ترکیه کماکان در راستای حفظ وضع موجود در روابطش با
کشــورهای خاورمیانه تعریف خواهد شد .ترکیه با اسرائیل
نیز دارای پیمان امنیتی بوده و همچون موضعش نسبت به
روسیه ،کماکان در مســیر حفظ روابط و بهبودی ان حرکت
خواهد کرد.
دست باالی سلطان
ترکیه هنوز تابع فرهنگ سیاسی اقتدارگراست
جعفر حق پناه
کارشناس مسائل ترکیه
4
مثلث | شماره 319
کرد .از سوی دیگر بی کفایتی و ضعف مخالفانش نیز به او
کمک خواهد کرد .اما اینکه ایا اردوغان برنده جامعه ترکیه
و ساختار سیاسی در این کشور خواهد بود یا خیر به نظر من
پاسخ منفی است .بین دولت و نظام باید تفاوت قائل شد اگر
ما اردوغان را برابر با نظام سیاسی ترکیه تلقی نکنیم و این
اتفاقات بیش از این رادیکال تر شــود عمال همان استقرار
فرهنگ سیاســی اقتدارگرایی خواهد بود .بــا این تفاوت
که نوعی یکپارچگی و یکدســتی به حاکمیت می دهد که
می تواند فســاد را گســترده تر کند و نظارت و کنترلی نیز بر
ان نباشد.
در این شــرایط که نهادهــای مدنــی و ازادی های
رســانه ای کمرنگ تر می شــود ،نمی توان خیلی امیدوار
ت و رو به جلویی
بود که بســتر حرکت جامعه ترکیه روند مثب
داشته باشد.
البته من به شــخصه به جامعه ترکیه امیدوار هستم؛
چرا که جامعه ترکیه یک جامعه پیشرو است که در ان اصل
ازادی و ازادی های مدنی نهادینه شــده اســت .بنابراین
این جامعه در بلند مدت اگر مشــاهده کننــد این جریان به
ضررشان است مقاومت هایی در برابر ان انجام خواهند داد.
اگر اقدامات رادیکالی دستگاه حاکم یعنی حزب عدالت و
توسعه ،موسمی و کوتاه مدت باشد و به سرعت به روند اشتی
ملی روی بیاورد ،مردم از این مشــی استقبال خواهند کرد
اما اگر این اتفاق رخ ندهــد باید نگران بود .چون از طرفی
این گروه های مخالف و کســانی که از نهادهای مختلف
پاکســازی شــده اند از نخبگان جامعه به شــمار می روند،
ارتباطات خوبی با هــم دارند و قدرت شبکه ســازی دارند.
بنابرایــن این ها در اینــده می تواننــد مزاحمت هایی برای
اردوغان ایجاد کنند .از ســوی دیگر یــک خالء کارامدی
در جامعه ایجاد خواهد شــد زیرا هزاران نخبه از مشــاغل
گوناگون حذف شده اند ،بنابراین پیامدهای این اقدامات
را می توان حتی در حوزه های اقتصادی نیز مشاهده کرد.
در نهایت اینکه نقش احزاب در ترکیــه را نیز نباید از
توجه دور داشــت؛ احزاب مخالف حزب عدالت و توسعه
باوجود اینکه مخالف دولت هســتند اما در پارلمان و سطح
عمومی جامعه از قــوت و اعتبار باالیی برخوردار نیســتند
و ابزارهــای الزم را نیز در اختیــار ندارند .فضــای امنیتی
شــده فعلی ترکیه نیز این احزاب را بیشــتر به حاشیه سوق
می دهد .بنابراین صدای انهــا در میان هیاهوی دولت گم
می شود .پس این را باید در نظر داشته باشیم که این گروه ها
نمی توانند مخالفت موثری علیه حزب حاکم داشته باشند
اما به هر حال انتقادات خود را مطرح خواهند کرد.
بین الملل
در ترکیه طــی دوره هــای معاصر همــواره فرهنگ
سیاسی حذف مخالف و نابردباری مقابل دگرباش ها ،امر
جدیدی نبوده و به همین دلیل است که در این کشور چهار
کودتای موفق و یــک کودتای ناموفق به وقوع پیوســته
اســت .ادبیات سیاســی در ترکیه به رغم توســعه سیاسی
قابل توجهی که بخش های زیادی از جامعه مدنی داشتند
در میان طیفی از نخبگان سیاسی همچنان تابع ان فرهنگ
سیاسی اقتدارگرا هســت و از این جهت مشاهده می کنیم
که حتی قبــل از وقوع کودتــا نیز مراودات بیــن نخبگان
سیاسی خیلی پیرو معادالت قانونی نبود .ما شاهد هستیم
که هرگاه دولت دست باال را به دالیلی پیدا می کرد ،نوعی
برخورد حذفی با مخالفانش در پیش می گرفت .از جمله در
عملیات ارگناکن ،امنیتی ســازی فرایندهای انتخاباتی از
سال قبل اشکار می شود .در همه این مراحل بخش هایی
از مخالفان به تدریج حذف شده اند .این روال بعد از کودتا
به دلیل شــرایط اســتثنایی و بحرانی که به وجود امده به
یکباره تشــدید شــده و می بینیم که اگر در پرونده ارگناکن
در مجموع حدود 250افسر نظامی تســویه شدند این بار
هزاران نفر را در برگرفته است .همچنین برای نخستین بار
شاهد هستیم که دامنه پاکسازی ها و تسویه ها به حوزه های
دیگر نیز تسری پیدا کرده است .به دلیل احساس نگرانی
گســترده ای که حزب عدالت و توسعه از شــبکه گسترده
مخالفان خود دارد ،دست به این تسویه حساب عظیم زده
است .تلقی انها این اســت که مخالفان در همه حوزه ها و
اجزای اجتماعی ،سیاسی و اداری کشور نفوذ پیدا کرده اند
بنابراین دامنه پاکســازی ها خیلی گســترده شــده است.
تلقی حزب عدالت و توسعه این است که دولت موسوم به
دولت سایه که ان را منتسب به جماعتی ها و حزب فتح الله
گولن می کننــد ،در همه بخش های جامعه نفوذ و رســوخ
پیدا کرده اند؛ از جمله در نظام اموزشی که از کالس های
کنکور تــا دانشــگاه ها را در برمی گیــرد ،در حوزه رســانه،
قوه قضائیه ،بازار و بورس ،در ساختارهای سیاسی حتی در
نهاد نخست وزیری و ریاست جمهوری ،در میان نیروهای
پلیس و نیروهای مسلح.
حزب حاکم معتقد است که این سیستم یک شبکه ای
بوده که همه اجزای ان با هم ارتبــاط دارند به همین دلیل
باید همه این غده ســرطانی از بین برود و همه سلول های
الوده شناسایی و پاکسازی شود .البته در این شرایط ممکن
اســت اطالعات دقیقی در دست نباشد و بســیاری از افراد
بی گناه نیز عمال درگیر شوند و ناخواسته تسویه شوند .اما در
هر صورت تلقی دولت اردوغان از این جریان ،یک جریان
شبکه ای بسیار استثنایی است و بنابراین گمان می کنند که
اقدامات شان با نوعی مشروعیت مواجه است و می توانند
هر نوع برخوردی با مخالفان داشته باشند.
همچنین انها حاضر هستند که هزینه اقدامات شان
را نیز بپردازند .بنابراین به نظر می رســد ایــن بها را حتی در
بعد مشــروعیت ترکیه و اعتبــار بین المللی این کشــور نیز
می خواهند بپردازند .اعالم وضعیت فوق العاده سه ماهه،
بازتاب های منفی زیادی در خارج و به ویژه در اتحادیه اروپا
داشــته و امر مثبتی تلقی نمی شود اما برای حزب عدالت و
توســعه ظاهرا مقابله با جریان رقیب و دولت سایه اولویت
مهم تری اســت و به همین خاطر به چنین سیاســت های
روی اورد ه و به نظر می رسد که این سیاستها را فعال ادامه
خواهد داد.
معموال در ادبیات سیاسی این موضوع رایج است که
قدرت ،فســاداور اســت .بنابراین اگر در نظام های حاکم
باالنس و تعادل وجود نداشــته باشــد هر جریانی از درون
ممکن است دچار فســاد شــود .اتفاقا همان نقاط قوت و
قدرت منجر به نقاط ضعف و تحلیل رفتن ان نظام خواهد
شــد .در مورد ترکیه نیــز در کوتاه مدت اردوغــان احتماال
می تواند پاکسازی گسترده ای داشته باشد و از اقبال نسبتا
باالی عمومی نیــز برخوردار اســت .چرا که بــرای مردم،
امنیــت ،کاالی گرانبهایی اســت که انهــا حاضرند حتی
ازادی شــان را فدای ان کنند .این وضعیت امروز در ترکیه
جاری اســت و من تصور می کنم اگر بــه زودی انتخاباتی
در پیش باشد اردوغان ارای بســیار خوبی را جذب خواهد
نتیجهانکه:
ترکیــه بیشــتر متوجــه مســائل داخلــی خــود
می شود(بیشتر در خود فرو می رود).
شکاف های سیاسی داخلی به رغم تالش دولت
می تواند افزایش یابد.
پایه های حکومت اردوغان در کوتاه مدت تقویت
می شود ولی احتماال در میان مدت و بلندمدت جایگاه ان
سست می شود.
تقویــت پایه هــای حکومت اردوغــان به بهای
تضعیف کشور ترکیه ،جایگاه ،اعتبار و پرستیژ ان در سطح
منطقه ای و بین المللی حاصل می شود.
اولویت مســائل داخلی موجب می شود ترکیه از
سیاست جاه طلبانه ،بلندپروازانه و مداخله و مواجهه جویانه
خصوصا در محیط پیرامونی حداقل در کوتاه مدت دست
بردارد.
تنش در روابط ترکیه و اتحادیه اروپا به واســطه
سیاســت ها و اقدامــات خشــن و ســرکوب گرایانه دولت
اردوغان افزایش یافتــه و راه عضویــت در اتحادیه اروپا
طوالنی تر می گردد.
63
بین الملل
اردوغان پایگاه اجتماعی خود را از دست می دهد
اردوغاننامطمئن
جعفر قنادباشی
کارشناس مسائل خاورمیانه
بین الملل
64
مثلث | شماره 319
5
اعالم وضعیت فوق العاده سه ماهه ،به خودی خود
کافی اســت تا نمایی از اینده تحوالت داخلــی دوران بعد
از کودتای نافرجام ترکیه را اشــکار کند و چشــم اندازی از
تحوالت احتمالی در سیاســت خارجی این کشور ر ا ترسیم
نماید .زیــرا اعالم ایــن «وضعیت فوق العــاده» یا همان
«وضعیت اضطراری» به معنای ان است که نظام سیاسی
ترکیه ،وجود خطــری بالقوه در کشــور را (کــه هر لحظه
ممکن است به خطری بالفعل تبدیل
شود) تائید می کند و در همان حال،
به این امــر نیز اذعــان دارد که مهار
تحرکات مخالــف در حالت عادی،
برایش میسر نیســت و به ناگزیر باید
به اعالم وضعیت فوق العاده و اجرای
مقررات مربوط به ان متوسل شود.
به عبارت دیگــر اجرای مــاده 120
قانون اساســی ترکیــه در خصوص
برقراری وضعیت اضطراری ر ا نباید و
نه می توان به معنی توانمندی دولت
اردوغان در شــرایط کنونی تفســیر
کرد؛ بلکه بــه صورتی ناخواســته،
ناتوانی دولت اردوغان و حزب تحت
سرپرســتی اش را در حفــظ اقتدار و
تامین امنیت اشکار می کند .شاید به
همین علت هم هست که اردوغان و
افراد نزدیک به وی ،کوشیده اند تا در
شهر های بزرگ ترکیه ،گردهمایی ها
و اجتماعات بزرگی از طرفداران خود
تشــکیل دهند و به وســیله این گونه
مانورهای تبلیغاتی ،به مخالفان خود
در داخل و خارج این کشــور گوشزد
کنند کــه در مصاف هــا و زورازمایی هــای احتمالی اینده،
بخش عظیمی از جمعیت ترکیه ،انها را همراهی و حمایت
خواهد کرد.
اما نکتــه مهم دیگــری کــه در این صحنه اشــکار
می شود ،چگونگی پیوند میان دولت و ارتش ترکیه است،
به این ترتیب که توســل بــه نمایشــی از گردهمایی های
مردمی ،به مثابه اعتراف به این واقعیت اســت که «حزب
عدالت و توســعه» به رهبری اردوغان ،پایــگاه قبلی خود
در میان نظامیــان را از دســت داده و در شــطرنج قدرت،
مهره اجتماعات مردمــی را در برابر نیروهای مســلح قرار
داده است.
پیداست که چنین ترکیبی از تعامالت سیاسی و نظامی
ت اینده اطمینان بخشــی را برای جمعیت
نخواهد توانســ
هشتاد و چند میلیونی ترکیه فراهم کند .در این باره ،دو عامل
مهم ،بیش از دیگر عوامل نقش افرینند و تاثیر بیشتری بر
مجموع تحوالت سیاسی ،نظامی و اقتصادی اینده ترکیه
برجا می گذارند :عامل نخست ،جایگاه تاثیر گذار ،قدرتمند
و ســنتی نظامیان در ساختار قدرت این کشــور است که با
وجود کاهش شدید مراتب و درجات ان در یک دهه اخیر،
هنوز از عوامل انگیزه بخش در عرصه تعامالت سیاســی
به شــمار می رود و بنابه قاعده می توانــد نظامیان ترکیه را
به مداخله در امور سیاســی ترغیب کند و امــا عامل دوم،
جریحه دار شدن احساسات نظامیانی است که دستگیری،
بازداشت و برکناری خفت بار همکاران خود را نوعی اهانت به
مقام نظامی شان می دانند و ترجیح می دهند تا به هروسیله
ممکن ،از انها اعاده حیثیت شود.
در ترســیم چشــم انداز اینده ترکیه و بررسی تاثیرات
کودتای نافرجام اخیر بر سیاست داخلی و خارجی کشور،
امور بســیار مهم دیگری نی ز دخیل خواهند بود و چگونگی
روند تحــوالت اینده ترکیــه را رقم خواهنــد زد :چنانکه در
ترسیم اوضاع اینده در عرصه داخلی ،تنها نباید به برنامه ها و
راهبردهای حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب حاکم اتکا
کرد ،بلکه به زخم های عمیقی که از ناحیه عزل و برکناری
بیش از 60هزار نفر بر پیکر ساختار اداری ،اموزشی ،قضایی
و نظامی واردشده باید توجه کرد که بنا به تجارب مختلف،
عوارض و واکنش های زیانبخشــی را ممکن است در پی
داشته باشد.
این در حالی اســت کــه ویژگی ها و شــاخصه های
مرتبط با اعــام وضعیــت فوق العاده هم ،به ســهم خود
بازتاب های نه چندان مطلبی را به دنبال خواهند داشــت.
چراکه بر اساس ضوابط مربوط به وضعیت فوق العاده ،این
شخص اردوغان و دوستان بسیار نزدیکش هستند که نقش
قوه مقننه را نیز ایفا می کنند و با ارا ی خود ،چگونگی پیشبرد
سیاست هایشان و همچنین چگونگی روند تحوالت سه ماه
اینه ترکیه را تعیین می نمایند؛ امری که قاعدتا مخالفت های
بسیاری را برمی انگیزد و باتوجه به تفاوتی که در مقایسه با
گذشته ،در فضای سیاسی ایجاد می کند ،برای بسیاری از
مردم این کشور قابل تحمل نخواهد بود.
با عنایت به انچه گفته شــد ،صحت ایــن گفته که:
«کودتای نافرجام ترکیه ،سرمنشــاء یک سلسله تغییرات
حتمی در روند تحوالت و همچنین در ساختار سیاسی این
کشور خواهد بود» به اثبات می رسد و از پیدایش ترکیه ای
متفاوت در دوران پس از کودتا خبر می دهد .البته صر فنظر
از گمانه زنی ها و احتماالت مطرح شــده ،موضوع اجرای
طرح های وســیع تصفیه در نهادهای سیاســی ،قضایی،
اموزشــی و نظامی ترکیه ان هم ،براساس مخالفت جدی
و همه جانبه با شخص «فتح الله گولن» و تخلیه نهاد های
نامبرده از هواداران وی ،به معنی تغییر ماهوی بخش بزرگی
از فعالیت ها در این کشور و پیدایش خالء هایی است که به
زودی و با سهولت پر نخواهد شد .در این خصوص نگاهی
به امار ارائه شده درباره تعداد افراد اخراجی و معزول در هر
بخش ،می تواند گویای تغییرات مورد اشاره باشد؛ به ویژه
انکه اغلــب این افــراد در جایگاه های موثر و پســت های
حساس قرار داشته اند:
از مجموع بیــش از 60هزار نفر برکنار شــده ،حدود
13هزار نفر به اتهام مشارکت مســتقیم در کودتا بازداشت
شــده اند که به تفکیک عبارتنــد از 109ژنــرال و فرمانده
بلندپایه ارتش 2107 ،قاضی و دادســتان 8831 ،ســرباز
و افســر ارتش 1363 ،پلیس 33 ،مدیر شرکت و سازمان،
689شهروند عادی از کار برکنار شدگان شده اند50469 .
نفر هــم از معلمــان ،علمــای دینی،
خبرنگاران ،نیروهای ارتش و پلیس،
کارمنــدان وزارت اوقــاف و ...از کار
برکنار شده اند.
20هزار معلــم 3007 ،کارکنان
رسانه8 ،هزار پلیس و نیروی ارتش و
نیروی امنیتــی 1583 ،کارمند655 ،
روحانی دینی 124 ،قاضی و دادستان
در میان عزل شــدگان هســتند .و اما
امــار موسســات و نهادهایــی کــه با
تعطیل شدن انها می توان به تاثیرات
نامطلوبی که برجا خواهند گذاشــت
اندیشید:
2341مدرســه ،دانشــگاه،
موسســات خیریه به دســتور دولت و
با امضای اردوغان تعطیل شده اند.
از این تعــداد 1058دانشــگاه
و مدرســه 1229 ،موسســه خیریــه،
35موسسه پزشــکی و 19سندیکای
کارگری هستند.
جدا از مباحث اماری ،اقدامات
اردوغــان در تصفیــه ســاختارهای
سیاســی ،فرهنگــی ،نظامــی و...
از یک طــرف و اعمــال مقررات خشــک و خشــن حالت
فوق العاده از طرف دیگر ،تصویر بسیار نامطلوبی را از دوران
تازه حکومت اردوغــان ارائه خواهد کــرد و در حالی که او
کوشید ه تا با مهره چینی های جدید در کابینه و کنار گذاشتن
«داوود اوغلو» ذهنیت گذشته در خصوص زمامداری اش
را تغییر دهــد ،وی را در برابر ســوءظن های فلج کننده ای
(که با تبلیغات رایــج ضد اخوانی تقویت نیز خواهد شــد)
قرار خواهد داد.
چنانکهبرگزاریچندینگردهمایینسبتاقابل مالحظه
در کشــورهای اروپایــی علیــه اعمــال مجازات هــای
ســخت برضد کودتاگران ،بــه تنهایی ،بیانگــر وجود این
ذهنیت ها و همچنین عزم هایی اســت کــه برای تضعیف
موقعیت حزب عدالت و توسعه جزم شده و نوعی زمینه چینی
برای کاهش توانمندی های ترکیه در رقابت های اقتصادی
به ویژه در حوزه های مورد نظر غرب را کلید زده است .تمامی
این موارد براین امر داللت دارد که اردوغان ،باید برای خنثی
کردن بســیاری از فشــارها ،به ناگزیر از سیاست پرهزینه
مداخله در سوریه دست بردارد و راهی را که قبل از کودتا در
این خصوص اغاز کرده بود ،ادامه دهد.
بین الملل
راه دشوارطیب
اقدامات اردوغان فقط بازتاب های داخلی نخواهد داشت
سید محمدرضا دماوندی
کارشناس مسائل بین الملل
6
مثلث | شماره 319
بین الملل
دو هفته از اقدامات بخشــی از نظامیان ترکیه علیه
حکومت رجب طیب اردوغان که با تردیــد نام کودتا بر ان
اطالق می شود ،می گذرد.
ترکیــه زایــش یافتــه از بســتر امپرا تــوری عثمانی
فروپاشــیده شــده پس از جنگ جهانی اول ،طی قریب به
صد سالی که از زمان تاسیس ان در 1923می گذرد تا پیش
از جمعه شب 15جوالی ،چهار کودتای دیگر را تجربه کرده
بود .برای مردم ترکیه ،وقوع کودتا در دهه های پایانی قرن
بیستم تبدیل به یک رویه جاری شــده بود؛ کودتاهایی که
خاطره ای تلخ بر ذهن مردم و تاریخ ان کشور باقی گذاشته
اســت 27 .مه 1960کودتای ژنرال جمال گورســل علیه
نخست وزیر عدنان مندرس 12 ،مارس 1971کودتا علیه
نخست وزیر سلیمان دمیرل 12 ،سپتامبر 1980کودتای
ژنرال کنعان اورن علیه نخســت وزیر سلیمان دمیرل28 ،
ن » علیه دولت
فوریه 1997کودتای معروف به «پست مدر
نجم الدین اربکان.
با ورود بــه قرن بیســت و یکم و طی دهــه اول این
قرن و انجــام نگرفتن کودتایــی دیگر ،به نظر می رســید
جناح های فعال در درون نظام حاکمیتی ترکیه نحوه برقراری
تعامل بین دیدگاه های گوناگون و بهره گیری از ابزارهای
دموکراســی را انتخاب بهتری برای تداوم حیات سیاســی
انتخاب کرده اند؛ اما تحوالت نظامی در شــب 15جوالی
2016که از ان با عنوان شبه کودتا یاد می شود ،مهر باطلی
بر این تصور زد و تاریخ کودتاهای ان کشور و نقش پر رنگ
ارتش در فرا زو فرودهای سیاسی ترکیه را یاداوری کرد .اما
این کودتا با چهار کودتای قبلی کامال متفاوت است ؛ چهار
کودتای قبلی با موفقیت به انجام رسیده بود لیکن کودتای
15جوالی اغاز نشده با سرعتی شــگرف با شکست پایان
پذیرفت .در کودتاهای قبلی مقامات سیاسی از کار برکنار و
برخی اعدام می شدند .در این کودتا نیز ،نظامیان کودتاگر
همگی دستگیر ،از کار برکنار و برخی در معرض اعدام قرار
دارند .اگر کودتاهای پیشین تنها دارای کارکردهای داخلی
بوده و منجر بــه تقویت جایگاه ارتش در مناســبات درونی
جامعه ترکیه می گردید ،کودتای اخیر و حوادث پس از ان
عالوه بر ایجاد تغییراتی در ساختار و کارکرد نظام سیاسی
ترکیه بر روند تحوالت منطقــه ای هم اثر گذار خواهد بود و
قطعا نقش و جایگاه ارتش را دچار چالش خواهد کرد که ان
هم به نوبه خود تغییراتی را ب ه دنبال خواهد اورد.
ارتش در ترکیه از ارکان قدرت نمایی برای دولت های
مختلف در داخل و خارج ان کشــور محســوب می شود.
فعالیت های دائمی پ.پ.ک علیه حکومت مرکزی همواره
با استمداد طلبی از ارتش مهار شده ،حمالت لفظی و عملی
علیه یونان و ارمنستان در زمان های مختلف متکی به زور
بازوی ارتش بوده اســت .اقدامات توسعه طلبانه در عراق
و ســوریه با اتکا به توان رزمی ارتش محقق شــده است،
رویارویی اخیر با روسیه و عرض اندام در برابر مسکو به اعتبار
ارتش انجام شده و حتی اســتقرار پایگاه هوا یی امریکا در
اینجرلیک عالوه بر موقعیت ژئوپلتیــک ،به دلیل اعتماد
و امکان بهره گیــری از توان پشــتیبانی-رزمی ترکیه انجام
پذیرفته است.
ارتش ترکیه مظهر غرور و اقتدار ملی ترک ها در همه
سال های پر فرا زو نشیب یکصد سال استقرار کشور برخاسته
از ویرانه هــای حکومــت عثمانی بــود ه و بنابــر ماموریتی
که اتاتورک برای ارتــش در قانون اساســی ترکیه مبنی بر
«محافظ و پاسدار قانون اساســی و جمهوریت» قرار داد
و به طور بنیادین بــه ارتش حق دخالت در امور سیاســی را
واگذار کرد ،همواره سایه پر رنگ ارتش در الیه الیه جامعه
احساس شــده اســت .اما کودتای جمعه شب 15جوالی
و اقدامات پس از ان لطمه ســنگینی به باور و شان ارتش
از درون نظامیــان ،نــگاه شــهروندان ترکیــه و همچنین
افکار عمومی در منطقه و جهان وارد کرد.
اگر این حرکت گروهی از نظامیــان ترک یک اقدام
واقعی برای در دســت گرفتن قدرت بوده باشد و بتوان ان
را کودتــا نامید که برخــی در قطعیت ان تشــکیک دارند،
با تصویری کمیــک و گروهبان گارســیا مانند از گروهی از
ژنرال های کار ازموده روبه رو می شویم که بر خالف ظاهر،
هیچ فهم و توانمنــدی از حداقل دانش نظامــی را از خود
بروز نمی دهنــد و تنها مورد نقــد مردم و ناظران هســتند.
کودتاگرانی که بدترین ساعات را برای اغاز عملیات انتخاب
می کنند ،از گرفتن مراکز کلیدی و مادر عاجز هستند ،محل
استقرار رئیس جمهور را نمی دانند و در خیابان از مردم سوال
می کنند! و بدون هیچ اقدام نظامی خاص به راحتی و بدون
توان مقابله تسلیم می شــود .اما نحوه واکنش اردوغان و
حامیان وی در برابر کودتاگران تاثیر افزونتری بر جلوه دادن
ناکار امدی و تحقیر کاریکاتور ارائه شــده از ارتش از خود
برجای می گذارد .شالق زدن سربازان در خیابان و انتشار
عکس های متعدد از ان ،نشان دادن چهره های مضروب
شــده افســران عالی رتبه و همچنین ان گونه که سازمان
عفو بین الملل می گوید شــواهد معتبری گــرداوری کرده
که حاکی از شــکنجه و تجاوز به زندانیان در بازداشتگاه ها
پس از کودتای نافرجام است و این به معنی لکه دار شدن
شرافت ارتشی است که باید شرافت ملتی را پاسداری نماید.
به همه اینهــا اضافه کنید تعدادی هلی کوپتــر ،هواپیما و
ناو جنگی که مفقود شــده اند و با گذشت دو هفته سرنخی
از انان به دست نیامده اســت .این چه ارتشی است که در
بدیهیات وامانده اســت؟ نه می تواند بر اســاس حداقل ها
و برخــورداری از دانش نظامی کودتا کند و نــه می تواند از
شرف خود دفاع کند.
ماحصل کودتا یا شبه کودتا هر چه که باشد و نظامیان
کودتا کننده با هر تفکر و گرایشی بوده باشند ،اکنون ارتش
متهم به تالش برای حذف دموکراســی و محدود ســازی
حقوق مردم شــده که یــاد اور روزهــای ســیاه و تلخ چهار
کودتای 50سال گذشته و از سوی دیگر اردوغان با وجود
نیاز به حمایت ارتش دیگر امــکان کار با نظامیان و روحیه
لطمه دیده شده از تحقیر انان را نخواهد داشت .شخصیت
نظامیان به گونه ای پــرورش می یابد کــه هرچند در ظاهر
هم شــده نوعی اقتدار را بــه دیگران القــا می نماید .یک
نظامی انتظار رفتار احترام امیز از ســوی دیگران را دارد و
سنگین ترین مجازات برای یک نظامی توهین و به سخره
گرفتن ابهت او ست .نظامیان ،زندانی شدن و حتی اعدام
را از تحقیر شدن راحت تر می پذیرند ،از این رو کندن درجات
افراد نظامی در حضور جمع از جمله اقداماتی است که لطمه
ســنگین به اعتبار و هویت فرد نظامی وارد می کند .شالق
زدن نظامیان در خیابان ٬شــکنجه و حتی شایعه تجاوز به
معنی انهدام کامل شخصیت نظامیان ترکیه است که باید
منتظر عواقب ان بود.
دولت اردوغــان در ادامه راه ســختی کــه برگزیده
یا باید همان گونــه که با عذرخواهی از روســیه ســعی در
کاهش تنــش کرد بــا پ.پ.ک نیــز به مصالحه دســت
یابد و دســت از مداخله در عراق و ســوریه بردارد که شاید
و ابســتگی اش به ارتش کم شود یا بدون پشــتوانه ارتش
تمام این موانع را به تنهایی پشت سر بگذارد عالوه بر اینکه
همواره شمشیر داموکلس ارتش را در راه کودتای دیگر که
بسیار ســنگین و خونین بار تر از قبل خواهد بود بر سر خود
احساس کند.
اقدامــات اردوغــان در پاکســازی تمــام مخالفان
خود به بهانه همکاری و همراهی بــا کودتا گران و فضای
مک کارتیســمی واری که در ترکیه حاکم گردانیده بیانگر
ان است که او هر کاری که می تواند از بن بریدن تلقی شود
را انجام می دهد ،فقط باید منتظر ماند و دید این شــاخه با
فرد نشسته روی ان کی فرو خواهد افتاد؟ وصف حال این
روزهای اردوغان در این شعر سعدی دیده می شود که:
یکی بر سر شاخ ،بن می برید
خداوند بستان نگه کرد و دید
بگفتا گر این مرد بد می کند
نه با من که با نفس خود می کند
65
مساله معاونان
بین الملل
دونالد ترامپ و هیالری کلینتون باالخره معاونان خود را انتخاب کردند .ترامپ با معرفی مایک
پنس در تالش است خود را به محافل محافظه کار امریکایی نزدیک تر کند تا از این راه شکاف میان
خود و کادر رهبری حزب را ترمیم کند ،در مقابل هیالری کلینتون نیز با انتخاب تیم کین بیشتر به
راست گرایش پیدا کرده است .تیم کین از جمله سیاست مداران دموکرات است که مخالفت خود
را با سقط جنین اعالم کرده است.
نفردوم
چرا مایکپنسوتیمکینبه عنوانمعاونان
ترامپوهیالریانتخابشدند؟
امیرعلی ابوالفتح
تحلیلگر مسائل امریکا
بین الملل
66
مثلث | شماره 319
1
معرفــی مایــک پنــس به عنــوان نامــزد معــاون
ریاست جمهوری از سوی دونالد ترامپ تالشی بود با هدف
وحدت و اشتی در درون حزب جمهوریخواه که در جریان
انتخابات ریاست جمهوری ســال جاری تقریبا دو پاره شده
است.
مایک پنس فرماندار ایالت ایندیانا ،یک چهره کامال
محافظه کار اســت که در میان جمهوریخواهان تا حدود
زیادی از محبوبیت برخوردار اســت .دیدگاه و مواضع وی
بیشــتر نزدیک به محافظه کاران اجتماعی است .الزم به
ذکر اســت که در درون حــزب جمهوریخواهان جناح ها و
طیف های متعددی وجــود دارد .از جمله محافظه کاران
اجتماعی که معتقد هستند ارزش ها و اصول محافظه کاران
در حوزه فرهنگی و اجتماعی مورد توجــه قرار گیرد و نباید
تحت هیچ شــرایطی از مواضع راســت گرایانه اجتماعی
عدول کرد .در مقابــل ،طیف محافظــه کاران اقتصادی
حضور دارند که شــاکله انها را مباحث اقتصادی و تجاری
تشکیل می دهد .انها معتقدند که برای پیشبرد برنامه های
اقتصادی می توان در موضوعات اجتماعی و فرهنگی به
مصالحه رسید.
باتوجه به این جناح بندی ها ،دونال د ترامپ که تا پیش
ن ملی جمهوریخواهان به شدت مورد
از برگزاری کنوانسیو
انتقاد سران حزب جمهوریخواه قرار داشت و جریان های
محافظه کارانه یا دست راستی فرهنگی و مذهبی در داخل
حزب جمهوریخواهان به شدت به وی می تاختند؛ تصمیم
گرفت که فــردی را از بین جمهوریخواهــان انتخاب کند
که نزدیک به محافل محافظه کار اجتماعی باشد تا نهایتا
بتواند شکاف میان خود و اعضا ی حزب را ترمیم و وحدت
حداکثری ایجاد کند.
اصوال اتخاذ چنین سیاســتی از سوی سیاستمداران
صورت می گرد .حال ممکن اســت حــزب جمهوریخواه
باشــد یا حزب دموکرات .معموال نامزدی که احساس کند
در موضوعاتی نتوانسته افکار عمومی را با خود هماهنگ
و همگام کند و یا اینکه احســاس کمبــود می کند ،تالش
می کند فردی را انتخاب کند که حکم مکمل وی را داشته
باشد .به عنوان مثال ،اگر نامزد ریاست جمهوری شخصی
محافظه کار با شد یک چهره لیبرال را به عنوان معاون خود
انتخاب می کند یا اگر در ســنین جوانی باشد یک شخص
میانســال و ســالخورده را انتخاب می کند .حتی اگر نامزد
ریاست جنوبی از ایاالت شمالی امریکا باشد معاون خود را
از ایاالت جنوبی برمی گزیند .بنابراین این استراتژی موجب
می شــود که معاون رئیس جمهور بتوانــد تمامی طیف ها
یا جریانات موجــود در فضــای داخلی ایــاالت متحده را
مدیریت کند.
با توجه به چنین هدفی معرفی و رونمایی از شخصی
مانند مایک پنس از ســوی دونالد ترامپ دور از ذهن نبود.
البته برگزاری کنوانســیون ملی جمهوریخواهان در شهر
کلیولند ایالــت اوهایو نشــان داد معرفی اقــای پنس هم
نتوانســت اهدافی که ترامپ دنبال می کرد را محقق کند.
گرچه با وجود تمامی تردیدها ترامپ به عنوان نامزد نهایی
معرفی شــد و باید با رقیب خود یعنی هیــاری کلینتون به
مبارزه بپردازد ،اما روزهای برگزاری کنوانسیون چه در درون
مجمع نمایندگان (دلیگیت ها) و چه در بیرون از نشســت؛
با تجمعات و ســر دادن شــعارهای تند همراه بوده است.
به گونه ای که در روز رای گیری برای مشخص شدن نامزد
نهایی چند ایالت تالش کردند تا سران حزب را تحت فشار
قرار دهند و قوانین را به گونــه ای تغییر دهند تا دلیگیت ها
تعهدی نسبت به رای دادن ب ه ترامپ نداشته باشند.
اگر ایــن اتفــاق رخ مــی داد و تعهــد از دلیگیت ها
برداشــته می شــد امکان داشــت کــه شــخص دیگری
به عنوان نامزد جمهوریخواهان معرفی می شد .اما سران
حزب جمهوریخــواه نگران بودند که چنیــن اقدامی حزب
جمهوریخواه را به ســمت جنگ داخلی پیــش ببرد و حتی
منجر به ایجاد انشعاب در حزب شود و نهایتا امکان پیروزی
در ماه نوامبــر را از جمهوریخواهان ســلب کنــد .بنابراین
باتوجه بــه تمامی این انتقــادات و اعتراضات؛ بــا امید به
اینکه حضور مایک پنس در کنار ترامپ بتواند بر سیاســت
و جهت گیری های سیاســی رئیس جمهوری امریکا تاثیر
بگذارد در نهایت اعضا ی حزب ،ترامــپ را به عنوان نامزد
نهایی جمهوریخواهان معرفی کردند.
نکته دیگر این اســت که بین شکســت در انتخابات
2016و قبول کردن ترامپ با تمامی حواشی به عنوان نامزد
نهایی حزب ،جمهوریخواهان ترجیح دادند که سعی کنند
در انتخابات ریاست جمهوری 2016با معرفی ترامپ پیروز
شوند .در حالت فعلی بســیار زود است که بتوانیم قضاوت
کنیم دونالد ترامپ تا چه حد تحت تاثیر دیدگاه های معاون
کلینتون یک گام به پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 2016نزدیک شد
مهدی نیکوئی
خبرنگار
2
نزدیک بــه 100روز تا انتخابات ریاســت جمهوری
2016امریکا باقی مانده است .کلینتون و ترامپ هنوز هم
کارهای زیادی برای جذب ارای شــهروندان کشور خود
دارند ،اما به نظر می رســد که کلینتون مسیر هموارتری را
در پیش دارد.
او با انتخاب تیم کین ،ســناتور ویرجینیا توانســت
تعادل را به کمپین رقابتی خود هدیه کنــد؛ تعادلی که در
جنبه های مختلف شخصیتی و کاری او مشاهده می شود
و می تواند اوضاع را برای ترامپ دشوارتر از پیش کند.
کسب ارای ویرجینیا
انتخاب کین که سابقه خوبی در ایالت ویرجینیا دارد،
می تواند به پیروزی نهایی کلینتون در رقابت با ترامپ کمک
کند .ایالت ویرجینیا از جمله ایالت هایی اســت که به طور
قطعی حامی جمهوریخواهان و دموکرات ها نیســت و از
انها به عنوان ایالت های مردد نام می برند.
معموال نامزدی پیــروز انتخابات ریاســت جمهوری
امریکا می شــود که عالوه بر ایالت های ســنتی متعلق به
خود ،بتواند رای ایالت های ویرجینیا ،ایوا ،میشــیگان و
فلوریدا را کسب کند.
ویرجینیا و به ویژه مرکز این ایالت ،ریچموند ،یکی از
پایتخت های تاریخی جمهوریخواهــان بوده ،اما در چند
انتخابات اخیر مردم این ایالت بارها از دموکرات ها حمایت
کرده اند .به نظر ناظران انتخابات امریکا ،ویرجینیا یکی از
ایالت های کلیدی در رای گیری پاییز امسال است.
تمرکز بر نقطه ضعف ترامپ
دونالــد ترامپ ،یک نامــزد غیرمعمــول و نامتعارف
(چه از نظر شــخصیت ،چــه از نظر رویکردهــای رفتاری
و چه از نظــر تجربه) اســت .او شــاهد یــک جناح بندی
اشــکار در حــزب جمهوریخــواه و در مقابل خود اســت.
دیدگاه هــا و اظهارنظرهای بیش از حد وطن پرســتانه (و
حتی شاید نژادپرســتانه) او باعث شده که این دودستگی
شــدت بیشــتری هم پیدا کند .در این میان کــه اصالت
جمهوریخواهی ترامپ زیر ســوال رفته و دودســتگی در
جمهوریخواهان گسترش یافته ،کلینتون نامزدی معرفی
کرده کــه می تواند بخشــی از ارای جمهوریخواهان را به
سمت خود بکشد.
کین از جناح محافظه کار حزب دموکرات برخاســته
و در برخــی مــوارد ویژگی هــای عقیدتــی مشــابهی بــا
جمهوریخواهان دارد .به عنوان مثال او مخالف شخصی
سقط جنین (هر چند اعالم کرده از حق سقط جنین حمایت
خواهد کرد) و تجارت ازاد است .به این صورت و در زمانی
که سران حزب جمهوریخواهی به انتقاد از نامزد حزب خود
می پردازند ،کیــن به کمک کلینتون می ایــد تا از این اب
گل الود ماهی بگیرد.
حمله به ترامپ
حمایت سندرز
موضع گیــری ســندرز در برابــر انتخاب تیــم کین
به عنوان معاون کلینتون موضوع بســیار مهمی بود که به
نفع نامزد دموکرات ها پیش رفت .ســندرز که شــخصیت
منسجم تر و قابل اعتمادتری نســبت به کلینتون به شمار
می رود و حمایت بســیاری از اقلیت های فکری و نژادی را
همراه داشت ،بارها از کلینتون انتقاد کرده بود.
با ایــن حال ،پــس از انتخاب کین از ایــن انتخاب
حمایت کرد تا اندکی به ابهام هوادار خود پاسخ داده باشد.
او عنوان کرد که شاید اختالف عقایدی با کلینتون داشته
باشــد و حتی فرد دیگری (الیزابــت وارن) را برای تصدی
پســت معاونت کلینتون پیشــنهاد کــرده بــود ،اما جای
هیچ شــکی نیســت که تیم کین و کلینتون انتخاب های
مناســب تری نســبت به نامزدهای جمهوریخواه هستند.
ســندرز با قاطعیت عنــوان کرد کــه به هیچ وجــه تمایل
نــدارد ترامــپ را در پوشــش رئیس جمهور اتــی امریکا
ببیند.
سی ان ان دریک نظرســنجی انجام شده در فاصله
روز هــای 22تــا 24ژوئیــه خبــر داده بود کــه نزدیک به
یک چهارم از طرفداران برنی سندرز رقیب سابق کلینتون
به کلینتون رای نخواهند داد .با این حال ،ممکن اســت
بــا واکنش های صریــح این سیاســتمدار کــه مانند یک
«پیر فرزانه» برای طرفدارانش می ماند ،این نسبت اندکی
بهبود یابد.
البته انتخاب کین ،به خودی خود هم می تواند این
وضعیت را بهبود بخشد .دو سوم مردم امریکا معتقدند که
کلینتون نامزد صادق و قابل اعتمادی نیست .این موضوع
در نظرسنجی اخیر شبکه خبری سی ان ان مطرح شده که
مثلث | شماره 319
غالبا گزینه های معاون اول شــدن در امریکا به این
دلیل انتخاب می شــوند که نقش یک «ســگ شکاری»
را ایفا کنند؛ شــخصی که به طور دائم به رقبــا حمله کرده
و انها را زخمی و خســته کند .کلینتون به چنین شــخصی
نیاز داشــت .در حالــی که ترامــپ همواره بــه کلینتون و
دموکرات ها حمله می کرد و واکنش های کلینتون از شدت
کافی برخوردار نبود ،گزینه کین مطرح شد.
شاید به همین دلیل بود که از الیزابت وارن ،سناتور
ماساچوســت ،به عنوان یکــی از جدی تریــن نامزدهای
معاونت کلینتون نام برده می شــد و حتی حمایت ســندرز
را هم از این گمانه زنی به دســت اورده بــود .وی تا حدی
(به صــورت عمدی و چــه غیراگاهانه) توانایــی افزایش
اعتبار کلینتون و حمله همزمان به اردوگاه رقیب را از خود
نشــان داده اســت .او هفته های گذشــته بارها در توئیتر
یا ســخنرانی های عمومی حمالت ســنگین و سختی به
ترامپ داشت.
با این حــال ،انتخاب کلینتون ،بــه دالیلی کین بود
که البته نشــان داد او هم توانایی خوبی برای یک ســگ
شکاری بودن دارد .نامزد معاون اولی دموکرات ها از همان
ساعت اول معرفی خود به عنوان همراه کلینتون در جریان
رقابت ها ،حمالتش را به ترامپ شــروع کرده و او را به باد
انتقاد گرفت.
تیم کیــن در شــب معارفه خــود به عنــوان معاون
کلینتون گفت« :می خواهم به شما چیزی را از قول هری
ترومن بگویم که می تــوان تصور کرد همیــن پنج دقیقه
پیش گفته شده است.
امریکا بر اساس ترس بنا نشــد .این کشور بر اساس
شــجاعت ،خالقیت و عزم جدی برای انجام دادن کارها
بنا شــد .دوســتان من! هیالری کلینتون سرشــار از این
شجاعت ،خالقت و عزم جدی است ».کین در سخنرانی
خود بارها به نام دونالد ترامپ اشاره کرد و از او خواست که
اوراق مالیاتی خود را منتشر کند.
بین الملل
محافظه کار خود قــرار می گیرد .این نکتــه را باید مد نظر
قرار دهیم که در رده بنــدی نامزدهای حزب جمهوریخواه
در ابتدا ی معرفــی نامزدهــای این حــزب؛ دونالد ترامپ
به عنوان نامزد متعلــق به جناح چپ حــزب جمهوریخواه
تعلق می گرفــت در حالی که شــخصی مانند تــد کروز در
راســتگراترین جناح حزب جمهوریخواه قرار داشت .وی
فردی بود که مورد حمایت جناح مذهبی حزب و مورد ارادت
بســیاری از اعضا ی این حزب قرار داشت .حتی «جنبش
تی پارتی» به عنوان یکی از اصلی ترین و محافظه کار ترین
جریانات منتســب به حزب جمهوریخواه؛ تد کروز و مارکو
روبیو و حتــی فردی مانند جــب بوش را قبول داشــتند و از
انها حمایــت می کردنــد .در حالی کــه در ایــن رده بندی
دونالد ترامپ به مرزی نزدیک می شد که میان دموکرات ها
و جمهوریخواهان کشیده شده است .یعنی تمایل زیادی
به جناح چپ حزب جمهوریخواهــان پیدا می کند و ان هم
به این دلیل اســت که دیدگاه هایی که از سوی وی مطرح
می شود از یک طرف بر کاهش شکاف درامدی در امریکا
و تا حدودی به مباحــث مرتبط با عدالــت اجتماعی تاکید
ن ترامپ شاهد ان هستیم که
دارد .حتی در برخی از سخنا
به فساد سیاسی و سلطه وال استریت بر ساختار اقتصادی
ایاالت متحده از نگاه چپ شبه سوسیالیستی نگاه می شود.
بنابراین باید منتظر باشــیم تــا ببینیم ایا دونالــد ترامپ در
جریان مناظره اصلی میان نامز د نهایی حزب جمهوریخواه
و حزب دموکرات تا چه حدی از نگرش های محافظه کارانه
شخصی مانند مایک پنس تاثیر پذیرفته است .یا اینکه به
تکروی های خود ادامه می دهد و به رغم نشستن بر جایگاه
نامزدی حزب جمهوریخــواه مواضعی را اتخاذ می کند که
مورد اســتقبال ســران حزب جمهوریخواه نیست .به نظر
می رسد که دونالد ترامپ برای پیروزی در انتخابات حاضر
است حتی دیدگاه های عدالت گرایانه جناح چپ امریکا را
اتخاذ کند .اتخاذ این تصمیم شــاید به این امید باشــد که
بتواند به جایگاه هیالری کلینتون و برنی سندرز لطمه بزند
تا بتواند بخشــی از حامیان و طرفداران ســندرز که اعالم
کرده اند بــه کلینتــون رای نخواهند داد را به ســمت خود
متمایل کند تا با موج ســواری روی عنصــر عدالت خواهی
پیروز میدان انتخاب ریاست جمهوری 2016شود.
باید به این نکته توجه شــود که اقای ترامپ از سوی
جناح مذهبی امریکا فردی مومن و معتقد قلمداد نمی شود
و حتی مخالفان وی گفته اند که ترامپ در زندگی شخصی
و حتی در فعالیت تجاری خــود مقید به ارزش های مذهبی
نبوده است و حتی ادعای این بحث را ندارد .بنابراین فردی
به عنوان معاون وی معرفی می شــود که به شدت مذهبی
و حتی به بیان شــهروندان ایالت ایندیانــا که مایک پنس
فرماندار ان اســت؛ یک انســان مذهبــی افراطی قلمداد
می شــود .وی در خصوص حقــوق همجنس گرایان هیچ
مرزی قائل نیست و بر خالف تفکرات دونالد ترامپ که پس
از حوادث و کشتار اورالندو تامین امنیت همجنس گرایان
و حقوق این طیف را محترم شــمرده بود؛ معاون وی این
موضوع را به هیچ وجه قبول ندارد و به طور کلی ان را مردود
و مخدوش اعالم می کند.
به هر حال این تفاوت ها وجــود دارد و حضور مایک
پنس برای تطهیر چهره و عملکرد دونالد ترامپ در راهمین
راســتا قلمداد و ارزیابی می شــود .اما اینکه ترامپ راضی
باشد تا تحت سلطه تصمیمات و سخنان معاون خود قرار
گیرد و یا در مسیری حرکت کند که طیف راستگرای حزب
جمهوریخواه مدنظر دارند؛ مساله ای است که مورد تردید
قــرار دارد ،چراکه شــخصیت فردی دونالد ترامپ نشــان
می دهد که وی تا حد زیادی تحت تاثیــر فرد خاصی قرار
نمی گیرد و معتقد اســت که دیگران باید از او پیروی کنند.
حتی ترامپ اعتقاد دارد که حــزب جمهوریخواه باید تغییر
کند نه اینکه وی دچار تغییر و دگرگونی شود.
حملهکلینتون -کین
بین الملل
67
بین الملل
پیش از انتخاب کین به ســمت معاونت کلینتــون بود .با
این انتخاب و باتوجه به مواضع روشــن و سابقه درخشان
کین ،به نظر می رســد که بی اعتمادی ها به کلینتون هم
کاهش یابد.
توازن بخشی به ارای جمعیتی
نانسی پلوسی ،رهبر حزب دموکرات در کنگره امریکا
چندی پیــش و در یکــی از ســخنرانی هایش ضمن تایید
صالحیت نامــزد نهایــی دموکرات ها گفــت« :کلینتون
بایــد یــک فهرســت تمامــا زنانــه معرفــی کند و بــا این
انتخاب ،به نامزدی تاریخی خود ارزش و اعتبار بیشــتری
ببخشد».
با این وجــود ،کلینتون تصمیمی گرفــت که بتواند
توازن بیشــتری به ارای خود در بیــن گروه های جمعیتی
مختلــف امریکا ببخشــد .او یک مــرد را انتخــاب کرد تا
کمپین او کامال زنانه نباشد و به عنوان یک دولت فمینیست
شناخته نشود.
این موضوع به ویژه برای متقاعد کردن بســیاری از
محافظه کاران و اقشار ســنتی جامعه امریکا بااهمیت بود
که یک مرد را در کنار نامزد ریاست جمهوری مشاهده کنند.
پیش از این انتخاب همچنین گفته می شد در صورتی
که فرد انتخاب شــده هیالری ،یک جوان با تجربه شــد،
می تواند تردیدها را درباره تمام شــدن عصر دموکرات ها
از بین ببرد .با این حال ،نامزد دموکرات ها این ریســک را
به جان نخرید و تصمیم گرفت که در حــال حاضر تنها بر
پیروزی بر انتخابات کنونی تمرکز کرده و برای حل مشکل
بلندمدت حزب خود گامی برندارد.
البته او نیم نگاهــی هم بــه ارای گروه های قومی و
نژادی ســرزمین خود انداخت .کلینتون فردی را انتخاب
کرد که عالوه بر بــه همراه داشــتن ارای با اهمیت ایالت
ویرجینیا مدتی را در هندوراس گذرانده و زبان اســپانیایی
فرا گرفتــه و همین موضوع موجب شــده تــا بتواند بیش
از گذشــته باعــث ایجــاد ارتبــاط نامــزد دموکرات هــا و
التین تبارهای امریکا شود.
این موضوع به ویــژه از انجا اهمیــت دارد که پیش
از این ،بارها ترامپ به اقلیت هــای قومی و نژادی امریکا
توهین کرده و به ویژه در مســاله مهاجرت خشم انها را به
همراه داشته است.
نقطه ضعف اصلی کین
68
موضع گیری در مقابل ایران
مثلث | شماره 319
بین الملل
کین در حوزه سیاســت خارجی و مسائل بین المللی
تجربه چندانی ندارد و بیشــتر حوزه های مسئولیت کنونی
گذشته او مربوط به مسائل داخلی بوده است .این وضعیت
دو اظهارنظر کلی را سبب شده است.
گروهی می گویند باتوجه به سابقه کلینتون در وزارت
امور خارجه امریکا و همچنین ریاست جمهوری شوهرش
بیل کلینتــون ،نامــزد دموکرات ها به دنبال ان اســت که
تصمیمات بین المللــی را در فضایی بســته اتخاذ کرده و
کارها را به میل خود به پیش ببرد .با ایــن حال ،حتی اگر
این مساله هم مطرح نبوده باشد ،تجربه در مسائل خارجی
جزو اولویت هــای کلینتون نبــوده اســت .او می داند که
مردم کشورش به تجربه او در این زمینه تا حدی می توانند
اطمینان کنند و معاون او نیازی ندارد که در این زمینه هم
حرفی برای گفتن داشته باشد.
بعد از توافق هســته ای ایران با پنج کشور قدرتمند
جهان ،در تیر ســال گذشــته ،کنگره امریکا رسیدگی به
این توافق موســوم به برجــام را اغاز کرد .روشــن بود که
مجلس نمایندگان با اکثریت مطلق جمهوریخواهان با ان
مخالفت می کند اما در سنا ،اکثریت جمهوریخواه شکننده
بود .با این حال برخی ســناتورهای دموکرات مثل سناتور
چاک شومر اعالم کردند مخالف توافق هسته ای ایران و
کشورهای پنج به عالوه یک است.
در چنین شــرایطی بود کــه تیم کین و چند ســناتور
دموکرات از جمله الیزابت وارن از توافق حمایت کردند تا
جمهوریخواهان نتوانند با شصت رای ان را تصویب کنند و
حتی مانع وتوی رئیس جمهوری امریکا شوند.
یکــی از تدوین کننــدگان قانــون بررســی توافــق
هســته ای با ایــران اســت .کیــن در اظهاراتــش در ماه
اوت سال ،۲۰۱۵در ســنا ،ضمن حمایت از توافق جامع
هســته ای با ایران گفت ،ایــن توافق که از تولید ســاح
هســته ای در ایران جلوگیری می کند ،تحولی اساسی در
تقویت امنیت جهانی اســت .با این حال ،کین همچنین
همواره از تحریم های اقتصادی امریکا علیه ایران حمایت
کرده است.
موضع گیری در مقابل رژیم صهیونیستی
تیم کین هم دیدگاه هایی مشــابه با کلینتون درباره
مســاله اســرائیل دارد .وی در ســال 2015به گروه ضد
اسرائیل در کنگره پیوست تا سخنرانی بنیامین نتانیاهو را
بایکوت کنند .وب سایت بریت بارت درباره معاون کلینتون
نوشته است« :دموکرات ها سعی می کنند تیم کین ،معاون
اول هیالری کلینتون را با عنوان یک طرفدار اسرائیل در
کنگره نشــان دهند ،این در حالی است که شواهد خالف
این ادعا را نشان می دهد ».تیم کین به گروه ضد اسرائیل
در کنگــره در جهت بایکوت ســخنرانی ماه مــارچ 2015
بنجامین نتانیاهو پیوست.
این سخنرانی اخرین درخواست نتانیاهو علیه توافق
هســته ای ایران بود که ایران را به نقض توافق از طریق
ازمایشات موشک بالستیک متهم می کرد .در ان زمان او
درخواست سخنرانی نتانیاهو را به عنوان یک تالش محض
برای تحت تاثیر قرار دادن انتخابات پیش روی اسرائیل رد
کرد و گفت جمهوریخواهان در تالشند که در مسائل حزبی
اسرائیل دخالت کنند.
خبرگــزاری بلومبرگ در ان زمــان پیش بینی کرد که
تصمیم کین برای بایکوت ســخنرانی می تواند ســال ها
طنین انداز باشــد .الزم به ذکر اســت که کین توسط جی
استریت حمایت شده است .این ســازمان رادیکال جناح
چپ امریکا توســط جورج ســوروس تامین مالی شــده و
به طور جدی به عنوان یک سازمان ضد اسرائیلی شناخته
می شود .با این حال ،واقعیت ان است که هم کین و هم
کلینتون ،حامیان اسرائیل هســتند و این موضوع را بارها
نشان داده اند .اما هر دوی انها مشکالت فراوان و غیرقابل
حلی با رئیس رژیم صهیونیستی و سیاست های بین المللی
انها دارند و به نظر می رسد که در صورت به قدرت رسیدن
انها ،اختالف های امریکا و اسرائیل وارد فاز جدیدی شود.
نتیجه گیری
به نظر می رســد که در مدت باقیمانده تا انتخابات،
ترامپ نقش تعیین کننده ای داشــته باشــد .در یک سال
گذشــته ،او نه تنها نشــان داده کــه فاقد نظــم و انضباط
شایسته یک نامزد ریاست جمهوری است ،بلکه نمی تواند
به میل ذاتــی تخریب گرانه خود هم غلبه کنــد .او تمایل
دارد که در سخنرانی های عمومی ،دست به تخریب افراد
مختلف بزند؛ حتی اگر انها افراد هم حزبی خودش باشند.
اگر کین بتوانــد ترامــپ را ازار دهــد ،دموکرات ها
می تواننــد امیدوار باشــند کــه ترامــپ باز هم شــروع به
خودتخریبی کرده و شــانس پیروزی خــود را در انتخابات
نوامبــر کاهش دهــد .ایــن موضوع بــه ویــژه باتوجه به
توهین های قبلی ترامپ به التین تبارها (یکی از گروه های
هدف کلینتون) امکان پذیری بیشتری دارد.
به نا م ترامپ
به کام هیالری
معاون اولی جنجالی درکنار
کاندیدایپرس رو صدای
جمهوریخواهان
3
مایک پنس ،فرماندار ایالت ایندیانا که در کنوانسیون
حزب جمهوریخواه به عنــوان گزینه دونالــد ترامپ برای
معاونت ریاســت جمهوری معرفی شــد ۵۷ ،ســال دارد.
همسر او معلم بازنشسته مدرسه است و یک پسر و دو دختر
دارد .او که از حامیان جنبش افراطی «تی پارتی» به شمار
می رود ،در کنگره حامیان وفاداری دارد .مایک پنس شش
دوره به عنوان نماینده ایندیانا در مجلس نمایندگان امریکا
خدمت کرده و شــماری از همکاران ســابقش او را دوست
دارند .او از یک شورشــی «تی پارتی» بــه یک رهبر حزب
تبدیل شــد .او رابطه خوبی با حامیان مالــی کمپین های
انتخاباتی دارد .از ایــن نظر او می تواند بــه دونالد ترامپ
که به نســبت هیالری کلینتون منابع مالــی کمتری جمع
کرده ،کمک کنــد .پنس از نظر مســائل اجتماعی فردی
محافظه کار به شــمار می رود .وی عمیقا مذهبی اســت و
حضورش می تواند در کنوانسیون ملی حزب جمهوریخواه
بازتاب خوبی برای دونالد ترامپ داشــته باشد .در حقیقت
یک دلیلی که شــاید ترامپ کریــس کریســتی را در نظر
نگرفته ،همین مورد اســت که او در بین جمهوریخواهان
فردی لیبرال قلمداد می شــود .از سوی دیگر حضور پنس
در ان سمت ،می تواند برای ترامپ در ماجراهای مربوط به
حق ازدواج همجنسگرایان دردسرساز شود .او از سه سال
پیش تاکنون فرماندار ایالت ایندیاناست .او طرفدار کوچک
شــدن دولت و یک محافظه کار مالی است .پنس در مقام
فرمانداری ایندیانا سابقه شناخته شده ای در کاهش مالیات
و احیای اقتصاد دارد.مایک پنس دستور قطع بودجه برای
بین الملل
گروه های کمک به استقرار پناهجویان سوریه در ایندیانا را
صادر کرد .این دســتور از سوی قاضی فدرال تبعیض امیز
شناخته و رد شد.
سیاست خارجی
پنس از قطعنامه مشــترک کنگــره که اجــازه اقدام
نظامی علیه عراق را مــی داد حمایت کــرد .این قطعنامه
مواردی نظیر عــدم پایبندی عــراق به شــرایط توافقنامه
اتش بــس ،۱۹۹۱نظیر مداخله در کار بازرســان اســلحه
ســازمان ملل ،ســرکوب بی رحمانه مردم غیرنظامی اش و
تخاصم عراق علیه امریکا کــه از جمله با تالش برای ترور
رئیس جمهور جورج اچ دابلیو بوش در ســال ۱۹۹۳و اتش
گشودن بر هواپیمای ائتالف که در حال اعمال منطقه پرواز
ممنوع بود را به عنوان دالیل اقدام عنوان می کرد .پنس با
بسته شدن بازداشــتگاه گوانتانامو و محاکمه مظنونین به
تروریسم در امریکا مخالفت کرده اســت .پنس به عنوان
جایگزین پیشــنهاد کــرده رزمندگان متخاصــم در دادگاه
نظامی محاکمه شوند.پنس اعالم کرده از اسرائیل و حق
ان برای حمله به تاسیساتی در ایران به منظور پیشگیری از
توسعه سالح های هسته ای حمایت می کند .او از اقدامات
اســرائیل در اســتفاده از نیروی مرگبار در اجرای محاصره
غزه حمایت کرده و اسرائیل را «محبوبترین متحد امریکا»
خوانده است.
حمایت اولیه از کروز
لوگوی جنجالی
مثلث | شماره 319
اما انتخاب لوگــوی همکاری ترامــپ و پنس تبدیل
به یکی از جنجالی تریــن موضوعات دو روز اخیر انتخابات
امریکا شد .شــکل و فرم لوگو دستاویز تمســخر کاربران
در شــبکه های اجتماعی و اعتراض برخی از کارشناســان
شد.گاردین اخیرا در مقاله ای به قلم «لوسیا گریوز» نوشت
که محافظه کار ســنتی بودن پنس از هر دو جنبه می تواند
برای ترامپ مثبت باشــد و هم منفی .جنبه مثبت اش این
اســت که همه به غیر از «نیوت گینگریــچ» که برای خود
قصر امال ســاخته بود ،از انتخاب این محافظه کار سنتی
راضی و خرسند خواهد بود .دموکرات ها خوشحال هستند
چرا که باور دارند که باتوجه به مخالفت پنس با سقط جنین
و ازدواج همجنس گرایــان ،بــه راحتی می تــوان این دو
موضوع را تبدیل به دســتاویزی برای کوبیدن ترامپ کرد
و جمهوریخواهان هم از این بابت خوشــحال اند که دیگر
با پیوند یک محافظه کاری ســنتی با ترامپ ،پایگاه خود را
در میان ان دسته از مخالفان تعصبی ترامپ حفظ کردند و
ترامپ در میان همه مخالفان موجه شد چرا که دیگر یک
چهره محبوب بــرای همه جمهوریخواهــان در این میان
اســت .ترامپ ،تصور می کند که پیروز قضیه اســت چون
این تاجر موفق همیشــه باور دارد که پیروز اســت .پنس،
تصور می کند که پیروز قضیه اســت چون اگر به زودی در
انتخابات سنا شکست می خورد ،ضرر بسیاری از نظر حیثیت
سیاسی متحمل می شــد اما باتوجه به اینکه اکنون معاون
اول نامزد منتخب مردم و نامزد پیشتاز جمهوریخواهان و
رئیس جمهور احتمالی اینده است ،جای پای خود را سفت
می بیند و احتمال پیروزی وی در انتخابات ســنا زیاد است
و فرضا اگر هم شکســت بخورد ،همچنان دلش به معاون
اولی ترامپ و در صورت راهیابی به کاخ ســفید ،به ریاست
سنا خوش است .اما شاید این انتخاب بتواند برای کلینتون
خرســندی به همراه داشــته باشــد .چرا که یک شــخص
محافظه کار و دچار مشکل با زنان مثل پنس ،می تواند زنان
را کامال به طرف کلینتون متمایل سازد.
بین الملل
او در ابتدا از نامزدی سناتور تد کروز در بین داوطلبان
نامزدیجمهوریخواهاناستقبالکردهبودوپسازپیشرفت
کمپین انتخاباتی ترامپ در ماه مه از او پشــتیبانی کرد.در
دوران معاصر هرگز چنین فرد مذهبی افراطی برای معاونت
ریاست جمهوری توسط یک حزب مهم انتخاب نشده بود
اما پنس به طور گسترده توســط جمهوریخواهان حمایت
می شــود .او از نظر اعتقادات مذهبی یک پیستون تعادل
دارد« :ترامپ میلیاردر پیشــرو کسی اســت که با شوخی و
رشــوه در کنار پنس به عنوان یک موعظه خوان اخالق گرا
که دائم از طریق موعظه او را بــا راه حکومت دینی هدایت
می کند حضــور دارد ».دونالــد ترامپ نامزد پیشــتاز حزب
جمهوریخواه امریکا ،باالخره معــاون اول خود را انتخاب
و رسما طی مراســمی معرفی کرد .معاون اول وی ،مایک
پنس فرماندار ایندیانا یک سیاستمدار کارکشته با تمایالت
محافظه کاری ســنتی اســت که در بین جمهوریخواهان
از اعتبار قابل توجهــی برخوردار اســت و می تواند به مثابه
وزنه تعادل بــه منظور تعادل بخشــی به تنش هــای اخیر
بین ترامپ و محافظه کاران ســنتی و اجتماعی عمل کند.
انتخاب او موجب رضایت همه جمهوریخواهان بود و خط
بطالنی گشــت بر م اه ها کشــش و تنش بین نامــزد نهایی
جمهوریخواهــان و مخالفان وی در ســطح و عمق حزب.
پنس ،از حیث اقتصادی و سیاسی قدرتمند است اما از حیث
اجتماعی دارای چالش ها و ضعف های قابل توجهی است
که یکی از انها مربوط به روابط ضعیف وی با قشر زنان است.
ی در راهیابی
بی شک ،جذب ارای زنان و اقلیت ها نقش مهم
به کاخ ســفید دارد .باید به انتظار نشســت و نظاره گر روند
همکاری تیم ترامپ-پنس در مبارزه با تیم هیالری و معاون
اولش که هنوز مشخص نشده ،بود.
مایک پنس یــک محافظه کار ســنتی بــا تمایالت
مذهبی و مخالف شدید سقط جنین و ازادی های مربوط به
همجنس بازان است .پنس یک سیاستمدار کارکشته مورد
وثوق سران و دانه درشت های حزب جمهوریخواه است.
قطع یقین ،ترامپ با نظر و تایید مستقیم بزرگان و حامیان
مالی حزب او را انتخاب کرده اســت .استراتژیســت ها و
رهبران حزب جمهوریخــواه وی را بهتریــن گزینه از بین
گزینه های ممکن می دانســتند و خط اصلــی را به ترامپ
برای انتخاب او داده اند .انتخاب پنس ،یعنی بازی برد -برد
برای همه طرفین .پنس امــا رابطه خوبی با زنــان ندارد و
ی است .وی
یکی از زن ستیزترین سیاســتمداران امریکای
بر خالف موفقیت های اقتصــادی ،در عمل به اصالحات
اجتماعی ضعیف است .پنس ،یک خصیصه سیاسی دیگر
دارد که ارتباط مســتقیم با کشــور ما دارد .او ،از بزرگترین
مخالفان توافق هســته ای اســت و رویکرد ایران ستیزانه
دارد .پنس ،رابطه بســیار خوبــی با محافظــه کاران تند و
محافظه کاران اجتماعــی دارد و از اولین افــرادی بود که
اغوش باز به روی «تی پارتی» در «کاپیتال هیل» گشود و
حمایتش از الیحه ازادی های مذهبی عمال دموکر ات ها که
ی حقوق همجنسبازان هستند را خشمگین کرد.
بیشتر حام
دونالد ترامپ ،در مراســم معارفه با متلک غیرمســتقیم به
«الیزابت وارن» مشاور کلینتون ،تاکید کرد که نمی خواهد
پنس وی را یک «معاون تهاجمی» ( )Attack Dogبداند
که وظیفه اصلــی او فقط جنگ با رقیب اســت؛ و پنس در
سخنانش ضمن تشکر از انتخابش به عنوان معاون اول،
خود و وظیفــه اش را فراتر از جنگ روانــی و در نقش یک
تصمیم ساز مشــترک دانســت.قرار بود که ترامپ در روز
برگزاری کنوانســیون حق انتخاب رســما معاون اول خود
را معرفی کند اما قوانین ایندیانا دســت او را بســت .طبق
قوانین این ایالت ،یک مقام سیاســی مثل پنس حق ندارد
از 15جوالی تا زمان برگزاری انتخابات سراســری هم در
پست ایالتی مشغول باشد و هم در پست دولتی مثل معاون
اول رئیس جمهور اینده .لذا ،انتخــاب وی باید قبل از 15
جوالی صورت می گرفت .پس از رســمی شــدن انتخاب
پنس« ،مت مورگان» وکیــل وی ،نامــه کناره گیری او از
انتخابات فرمانداری را رسما به ســنا تقدیم کرد« .مایکل
فلین» کــه محتمل ترین گزینه برای معــاون اولی ترامپ
محسوب می شد ،پس از انتخاب «مایک پنس» به عنوان
معــاون اول ،ضمن تبریک ،این انتخاب ترامپ را بســیار
هوشمندانه خواند و وی را به خاطر این انتخابش ،رهبر بزرگ
اینده امریکا دانست .فلین اظهار داشت« :طی 48ساعت
اخیر ،دو بار با ترامپ صحبت کردم و قاطعانه می گویم که او
بهترین کار را با این انتخاب در حق امریکا کرد .انتخاب او
بسیار عاقالنه بود و من او را مردی بزرگ می دانم .می دانید؟
ترامپ ان قدر باشعور و بامالحظه هست که پیش از اعالم
رســمی معاون اولی پنس ،با من تماس گرفت و من را در
جریان قرار داد .او ،احترام بســیاری به من گذاشت و من
این حرکت او را در خور یک رهبر و مدیر شایسته برای امریکا
می دانم ».مایک پنس در جلسه معارفه خود اخطار داد که
به هیچ وجه از تالش علیه هیالری کلینتون تا لحظه اخر
دست نخواهد کشید و از جان و دل تمامی تالشش را نثار
پیروزی شخصی می کند که با ایجاد اشتغال به میلیون ها
ی و غیربومی جان بخشیده است.
نفر در امریکا اعم از بوم
گفتنی است که پنس حتی در زمان رقابت تد کروز با ترامپ
در حالی از کروز اعالم حمایت رسمی کرد که پیوسته ترامپ
را می ستایید .پنس در مراسم معارفه گفت 12« :سال تمام
در کنگره بودم و کامال به ســاز و کار سیاست اشنا هستم و
افرادی چون اقای ترامپ را می شناســم که چقدر دغدغه
فرهنگی و اقتصــادی برای این مردم دارنــد .من قویا و به
تاکید از سیاست های ضد مهاجرتی ترامپ حمایت می کنم.
اگر می گوید مهاجران غیرقانونی باید بروند ،این به صالح
هموطنان ماســت ».پیش تر از این ،پنــس در توئیتی در
سال 2015مخالفت خود با اظهارنظر ترامپ در مورد جنایت
«ســن برناردینو» را ابراز کرده بود .یکی از مشــکالتی که
انتخاب مایک پنس به همراه دارد ،ناشــناخته بودن او در
سطح ملی برای مردم امریکاســت .طبق نظرسنجی اخیر
شبکه ،CBSهشتاد و شــش درصد از مردم گفته اند که او
را اصال نمی شناسند .اما یک عامل در پنس است که او را
برای مردم امریکا جذاب می کند .وی در دوران فرمانداری
خود در ایالت ایندیانا -به رغم ضعف در اصالحات اجتماعی-
کارنامه بسیار درخشان مالی از خود بر جای گذاشت و این
برای مردم امریکا که اقتصاد کشور در حال حاضر برایشان
در درجه اول اهمیت قرار دارد ،بسیار مهم است.
69
رونمایی خبرساز
ورزش
موضوع رونمایــی از لبــاس کاروان المپیکی ورزش ایران هفته گذشــته
واکنش هــای فراوانی را به همــراه داشــت .طراحی و رنگ کت و شــلوار
ورزشــکاران المپیکی ایران هرگز واکنش های مثبتی را باعث نشــد تا در
نهایت کمیته ملی المپیک تصمیم به تغییر طراحی و رنگ لباس ها بگیرد.
تی
تر
یک
چالشلباس
لباس هایجدیدکاروانایران
باانتقاداتفراوانیمواجهشد
1
کمیته ملی المپیک از لباس کاروان ایران در بازی های
المپیک ریو رونمایی کرد .این اتفاق شنبه هفته گذشته رخ
داد .اما این تازه شروع ماجرا بود؛ تنها ساعتی بعد از رونمایی
از لباس کاروان ورزش ایران ،واکنش ها ان قدر شدت گرفت
کهرئیسکمیتهملیالمپیکخیلیزوددستبهعقب نشینی
زد و تاکید کرد که لباس کاروان تغییر خواهد کرد .واکنش ها
ان قدر منفی بود که مدیران کمیته ملی المپیک را شــوکه
کرد .انها چاره ای جز عقب نشینی نداشتند.
ورزش
70
مثلث | شماره 319
تاکی د هاشمی به مجانی بودن لباس ها
شنبه هفته گذشته در حالی مراســم رونمایی از لباس
کاروان ورزشی المپیک ایران در محل اکادمی رونمایی شده
کهدرفاصلهزمانی 13روزهتااغازبازی هایالمپیکخیلی ها
انتظار داشــتند لباس هایی با طراحی ویــژه و خوش رنگ را
مشاهده کنند .کیومرث هاشمی ،رئیس کمیته ملی المپیک
و همچنین نمایندگان لی نینگ در اکادمی حضور یافتند تا از
لباس های کاروان رونمایی کنند اما وقتی انها از لباس های
کاروان ایران رونمایی می کردند ،قطعا تصورش را نمی کردند
که انتقادهای بسیاری انتظارشان را می کشد .هاشمی اما با
افتخار در مورد همکاری با لی نینگ صحبت کرد .او گفت:
« 13روز دیگر تا اغاز بازی ها باقی مانده و در حال اماده شدن
برای اعزام کاروان به محل بازی ها هستیم .تمامی شرایط
اعزام یک کاروان خوب و مطلوب را برای ایران فراهم کردیم
تا قهرمانان به بهترین شکل در بازی ها حاضر شوند».
رئیس کمیته ملــی المپیک تاکید کــرد« :هفته قبل
مراسم بدرقه با حضور رئیس جمهور برگزار شد .توقع مردم
و مسئوالن این است که ورزشکاران در رشته مربوط به خود
عملکرد خوبی داشــته باشــند ،رشــته های مدال اور مدال
بگیرند و بقیه رشته ها رکوردهای خود را ارتقا دهند».
هاشــمی همچنیــن گفــت« :کمیته ملــی المپیک
به عنوان متولی اعزام کاروان به المپیک اقداماتی را انجام
داد .یکی از دغدغه ها البســه بوده است .تهیه البسه های
تخصصی جزو وظایف فدراسیون است اما برای لباس های
عمومی مذاکراتی را با شرکت های مختلف داشتیم و به دنبال
این بودیم هزینه تهیه لباس را متحمل نشویم .در نهایت با
لی نینگ قرارداد را منعقد کردیم و هیچ هزینه ای از طرف ما
پرداخت نشد .البته اولویت ما شرکت های داخلی بودند اما
در نهایت به لی نینگ رســیدیم 1100 .ست ورزشی که هر
ست 18تکه (در مجموع 19هزار تکه) است را برای ما تهیه
کردند .حتی ما هزینه گمرک را نیز پرداخت نکردیم .چهار
میلیارد و 200میلیون تومان هزینه کردند که شــامل تهیه
البسه ،گمرک و ایاب و ذهاب است .باید از شرکت لی نینگ و
نمایندگان انها تشکر کنم ».اما واکنش های منفی بالفاصله
بعد از رونمایی کلید خورد.
منتقدان طراحی لباس کاروان المپیک تاکید داشتند
که لباس هر یک از کشــورها در هر مسابقه ای به خصوص
المپیک و در مراسم رژه ،بیانگر فرهنگ ان کشور است اما
در لباس طراحی شده برای رژه کاروان ایران در ریو نمادی از
پرچم و فرهنگ ایرانی دیده نمی شود و کت و پیراهن و شلوار
و حتی رنگ کفش همخوانی مناسبی با هم ندارند.
معمــوال در بازی هــای المپیــک از رنــگ گرمکــن
ورزشــکاران که برگرفته از پرچم کشورهاســت ،ملیت انها
تشــخیص داده می شــود اما مانند دوره قبل لباس گرمکن
ایرانی هابهرنگابیاست.نگاهیبهلباس هایکاروان های
دیگر حاضر در المپیک نشــان می دهد که اصال احتیاجی
به طراحی های عجیب نیســت و فقط با کمی سلیقه و البته
اشناییبهطراحیوترکیبرنگمی توانلباسکامالمناسب
را طراحی کرد .در واقع دقایقی از رونمایی لباس ایران و لباس
رژه کاروان کشورمان در بازی های المپیک ریو نگذشته بود
که سیل انتقادها در شبکه های مجازی منتشر شده و خیلی از
این شبکه ها با مقایسه لباس کاروان ایران با اشکال مختلف
و لباس رژه کشورهای دیگر ،ان را به تمسخر گرفتند.لباس
کاروان ورزشی یک کشور در مراســم رژه فرصتی است که
یک کشور خود را به دنیا نشان دهد چرا که میلیاردها نفر ان
را تماشــا می کنند و در واقع ویترین یک کشور در افتتاحیه
به معرض نمایش گذاشته می شود .به همین دلیل تمامی
کشورها در تالش هســتند تا بهترین لباس را در مراسم روز
رژه بر تن داشــته باشــند و از بهترین طراحی هــا و رنگ ها
استفاده می کنند تا به نوعی در این ویترین بین المللی بتوانند
بیشترین توجهات را معطوف خود کرده و نماینده فرهنگ
و تاریخ کشور خود باشــند .این در حالی است که با طراحی
لباس کاروان ایران در المپیک ریو به نظر می رسد بهترین
فرصت از ایران گرفته شده و این لباس در ویترین بیشتر از
انکه جلب توجه کند و معرف فرهنگ غنی ایران باشــد ،به
نوعی ضد تبلیغ است! لباسی که نه نشانه ای اسالمی و نه
نشانه ای از طراحی غنی ایرانی ندارد .پیش پاافتاده ترین و
بدیهی تریناصلدرطراحییکلباسهمخوانیو هارمونی
رنگ لباس هاست ،در حالی که در لباس کاروان ایران حتی
این مورد ساده هم رعایت نشده است .در حالی که بسیاری
از کشورهای دنیا از طرح های جذاب ایرانی و فرهنگ اصیل
پارسی در طرح لباس های خود استفاده می کنن د اما در لباس
کاروان ایران کوچکترین طرحی از نمادهای اصیل و سنتی
ایرانی ندارد و اصال از چنین طرحی در لباس رژه کاروان ایران
استفاده نشده است.
این درحالی ست که برای برنامه ریزی و طراحی چنین
مواردی چهار ســال زمان فرصت وجود دارد تا بتوان برای
ان برنامه ریزی داشت و لباسی را با بهترین طرح و با بهترین
کیفیت مهیا کرد .حتی می توان با یک فراخوان بهترین و
بااستعدادترین طراحان را جمع کرد تا لباسی شکیل و نمونه
برای کاروان ایران انتخاب شــو د اما به نظر می رســد برای
کاروان ایران در این چهار سال هیچ فکری برای لباس رژه
نشده و با چشمان بسته و بدون دیدن طرح و رنگ ان ،این
لباس انتخاب شده اســت چرا که لباس به اندازه ای زشت
و غیراســتاندارد اســت که نمی توان پذیرفت این لباس با
چشمان باز انتخاب شده باشد! حتی هنرمندان نیز از لباس
کاروان ورزش ایران انتقاد کردند .رضا کیانیان نســبت به
شرکت لی نینگ چگونه با کمیته ملی
المپیک قرارداد بست
برند ما تحت تاثیر ان لباس های زشت
قرار گرفت
طراحی لباس های کاروان ورزشــکاران ایــران در المپیک
واکنش نشان داد .این هنرمند نام اشنا در صفحه اینستاگرام
خود عکســی از المپیک ریو 2016منتشر کرده و نسبت به
بدسلیقگی در طراحی لباس کاروان ورزشی ایران در المپیک
اعتراض کرد « :واقعا خجالت اور است! به اندازه ای زشت
بودند که دلم نیامد حتی عکس شان را بگذارم روی صفحه.
منظورم لباس های کاروان المپیک ایران است .به گمانم
کمیته ملی المپیک ایران ،برای طراحی لباس های کاروان
ایران ،میان بدترین طراحان مسابقه گذاشته! نه ،باورکردنی
نیست».واکنش هادرشبکه هایاجتماعینیزادامهداشت.
لباس کاروان المپیک ایــران واکنش های زیادی را به دنبال
داشــته اســت .کاربران در فضای مجازی انتقادات زیادی
به این لباس ها کردند .برخی از ورزشکاران انتقاداتی جدی
نسبت به طراحی این لباس ها داشتند .مثال سعید معروف در
صفحهشخصیخوددراینستاگرامنوشته«:رویایالمپیک
ولباس هاییکهبهتربودبهجایرونمایی،به عنوانسورپرایز
در مراسم افتتاحیه دیده می شد(.البته از جنبه مثبتش غافل
نشــیم که به خاطر ســایز بزرگ لباس ها المپیک بعدی هم
میشه پوشید »).سید محمد موسوی هم عکسی از خودش
کهلباس هاالمپیکراپوشیدهانتشاردادهونوشته«:مدیونید
اگهفکرکنیداینمنما!بهترکیبرنگشکاریندارمولیاون
دوستی که یک ماه پیش امد و کلی با دقت اندازه گرفت فکر
می کنم واحد اندازه گیری ش اینچ بوده و یکم از یکم بزرگتر
ی گل زنگ بزنم شاید با
شده واسم یا شاید باید به بهداد سلیم
کتشلوارایشونعوضشده.
پ.ن :االن ٣روزی میشه که یه گروه خبره خیاط دارن
روش کار میکنن ان شاءالله درست میشه».
ب نشینی کمیته ملی المپیک
عق
ســفارش لباس جدید نداریم اما بنا بر خواست عموم مردم
در فرصت باقیمانده با همفکری گروه دیگری از طراحان،
تغییرات الزم را در این زمینــه خواهیم داد تا به لباس فرمی
نسبتا مناسب برسیم .تمام تالش کمیته ملی المپیک بر این
است تا کاروان ورزشی امام رضا(ع) در محیطی ارام و به دور
از هیاهو ،مهیای حضور در المپیک 2016ریو شــود که در
این زمینه از هیچ تالشی فروگذار نکرده و نخواهیم کرد».
لباس کاروان المپیک چطور انتخاب شد؟
بعد از رونمایی لباس های کاروان تیم ملی ایران برای
حضــور در المپیک ریو دوبــاره بحث طراحــی لباس های
ی داغ شد.
ی برای حضور در یک رویداد مهم جهان
تیم مل
پوشــش کاروان ورزشــی ایــران در هــر تورنمنــت
بین المللیهموارهباحاشیه هایزیادیهمراهبودهاست.در
جام جهانی ۲۰۱۴وقتی مسئوالن فدراسیون فوتبال تصمیم
گرفتندنقشپلنگایرانیرابرلباستیم ملیحککنند،بارها
پر رنگی و کمرنگی ان مورد بررسی قرار گرفت .بعد از ان نیز
بارها غیرایرانی بودن پلنگ در تصویر سوژه رسانه ها شد و در
اخر نیز عده ای تصویر انتخاب شده را یک تصویر اینترنتی
ساده و کپی شده از صفحات مجازی دانستند .حاشیه های
لباس تیم ملی فوتبال در ماه های گذشــته نیز با لباس تازه
تیم ملــی فوتبال که برخی ان را شــبیه یــک لباس خانگی
می دانستند ادامه پیدا کرد تا با رونمایی از لباس های کاروان
ورزشی المپیک وارد فاز تازه ای شد .
توضیحات مدیر روابط عمومی کمیته ملی المپیک
مهناز ارمین خود را در یکی از ســایت های ویژه مد
این گونه معرفی کرده است 3« :سال در استانبول ترکیه
طراحی لبــاس و مدلینگ امــوزش دیده ام و از ســوابق
شــغلی ام نیز طراح لباس جــام جهانی برزیل و اســترالیا
و طراح لباس هــای بازی هــای المپیــک 2016برزیل
می شود نام برد ».مهناز ارمین در مورد لباس های بانوان
در المپیک می گوید« :طراحی لباس بانوان ورزشکار در
المپیک ها باید برگرفته از هویت فرهنگی و ایرانی باشد».
وی در ادامه با اشــاره به طراحــی نقوش لبــاس بانوان
ورزشکار در المپیک ۲۰۱۶ریو برزیل گفت« :این لباس
با نام خورشید صلح المپیک ۲۰۱۶طراحی شده است که
در ان گل های شاه عباسی نمادی از خورشید هستند که
با ترکیب رنگ های ابی اسمانی ،سرمه ای و نارنجی پیام
صلح و دوســتی را به ملل مختلف منتقل می کند ».وی
افزود« :این لباس با هدف پاسداشــت بانوان ورزشکار
ایرانی و حضورشــان در مســابقات المپیــک ۲۰۱۶ریو
طراحی شده که شامل مانتو ،شلوار و مقنعه است .لباس
دیگری با عنوان بانوی ابی شــامل ســارافون ،شــلوار و
شومیز همراه با نقوش ظریف اســلیمی طراحی شده که
ویژه پوشــش بانوان ورزشکار کشــورمان در زمان های
مختلف حضور در المپیک ۲۰۱۶ریو است ».وی گفت:
«این لباس الهام گرفتــه از نقوش فرش محمدحســین
نقشه چی شامل نقش هایی از باغ های پرگل قالی ایرانی
است ».ارمین پیش از این به عنوان طراح لباس اهدا یی
در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴برزیل ،لباسی را بر اساس
نقوش فرش طراحــی کرده بــود .جالب اینکــه نماینده
شــرکت اسپانســر کاروان ایران در المپیک ریو از اقدام
کمیته ملی المپیک هنگام رونمایی از لباس های کاروان
ایران انتقاد کرده و گفته« :متاســفانه همزمانی رونمایی
کــت و شــلوار و مانتوها بــا لباس های رســمی لی نینگ
که اسپانســر کاروان ایران به شــمار می رود باعث شــد
تا هجمه های زیادی بــه لی نینگ اورده شــود .در واقع
انتظار نداشــتیم کمیته ملی المپیک این اقدام را انجام
دهد و از این کار انهــا خود ما نیز جا خوردیــم .فقط باید
تاکید کنم که مانتو و کت وشــلوارها ارتباطی به شــرکت
لی نینگ ندارد ».وی گفت« :کت و شــلوارها و مانتوی
بانــوان امروز همزمان بــا لباس های لی نینــگ رونمایی
شد و ارتباطی به ما نداشت و از سوی یک شرکت داخلی
طراحی و دوخته شده اســت .هرچند ما در این خصوص
یک شرکت ایتالیایی را پیشنهاد داده بودیم » .با قرار دادن
صحبت های خانم مهناز ارمین و نماینده شرکت اسپانسر
کاروان ایران در المپیک ریو در کنار هم مشخص می شود
که عمال کت و شلوار و مانتوهای به نمایش گذاشته شده،
طراحی شرکت داخلی و لباس های ورزشکاران که نمونه ای
از انها در عکس زیر مشخص است ،تولید شرکت لی نینگ
چین است .اما این گاف بزرگ از سوی کمیته ملی المپیک
باعث شد تا وزیر ورزش نیز به شــیوه خودش به این ماجرا
ورود کند و در قامت یک بزرگتر عرصه ورزش دستور دهد
که لباس کاروان ورزش ایران خیلی زود باید اصالح شود.
باید دید کاروان ورزش ایران که حاشــیه های اعزامش از
طراحی و رنگ لباسش اغاز شده است ،در ریو چه خواهد
کرد و ماجرای رونمایی از لباس های جدید کاروان ورزش
المپیک ایران به کجا می رسد.
مثلث | شماره 319
محمود عبداللهی ،مدیر روابــط عمومی کمیته ملی
المپیک توضیحاتی درباره لباس کاروان ورزش ایران ارائه
کرد «:کمیته ملیالمپیکیکسالپیشبرای«لباس های
ورزشــی» فراخوانی برگزار کرد .طبق ان فراخوان انجمن
طراحان لباس و مد و پارچه ایران شــرکت کردند و هشت،
نه ماهــی روی طرح کار کردنــد و در نهایت بــه این نتیجه
رســیدند که رنگی برگرفته از اب های نیلگون خلیج فارس
و کاشی های گنبد مسجد شــیخ لطف الله اصفهان و طرح
اســلیمی از طرح های اصیل ایرانی روی لباس ها باشــد.
طراحی لباس ها را به یک کمپانی خوب چینی «لی نینگ»
فرستادیم تا برایمان تولید کردند .خود شخص «لی نینگ»
قهرمان چند دوره ژیمناســتیک المپیک بوده که االن این
کمپانی را تاســیس کرده اســت و حاال ۱۱۰۰ســت لباس
و هر ســت ۱۸تیکه برایمان فرســتاده اســت کــه تا چهار
سال ورزشــکاران را تامین می کند .اشــتباه این بود که دو
لباس ورزشــی و رژه کاروان بــا هم رونمایی شــدند .چون
لباس هــای رژه داخل کشــور تولید شــدند امــا معموال در
المپیک لباس هایی با رنگ های جیغ پوشــیده می شود تا
کاروان به چشم بیاید و من فکر می کنم دلیل انتخاب رنگ
نارنجی نیز به همین دلیل است .البته در «ست» ورزشکاران
یک پیراهن جایگزین همرنگ شلوارشــان نیز وجود دارد.
لباس های ورزشــی کامال برای کمیته رایگان تمام شــده
است .ما می خواستیم کار را به کمپانی داخلی بدهیم .اما
یکی از کمپانی های خوب داخلی که برای ما نمونه هایش
را اورد گفــت اصــا نمی تواند رایــگان بدهــد و در نهایت
می تواند تخفیف قائل شــود .در این المپیک نهایت ۱۵۰
ست از این لباس ها مصرف می شــود و ۸۰۰دست دیگر از
انها برای سال های بعد در انبار می ماند تا در مسابقات دیگر
مصرف شود.
توضیحات طراح لباس رژه کاروان المپیک ایران
بین الملل
چند ســاعت بعد از رونمایی اما کمیتــه ملی المپیک
در پی انتقادات صورت گرفته با انتشار بیانیه ای از اصالح
لباس ها و رونمایی مجدد از انها خبر داد.
کمیته ملی المپیک با انتشار بیانیه ای ضمن احترام
به نقطــه نظرات کارشناســان و مــردم در خصوص لباس
مراسم رژه کاروان ورزشی کشورمان در بازی های المپیک
ریو اورد« :نظر عموم مردم به عنوان حامیان اصلی ورزش
برایمان مهم اســت و به همین خاطر هم با دســتور موکد
رئیس کمیتــه ملی المپیــک در اولین فرصت نســبت به
اصالح موارد مطرح شــده اقدام خواهد شد .خوشبختانه
در البسه ورزشی و با نظر متخصصین از رنگ و طرح ایرانی
و اســامی و برندی با کیفیت و ایده ال اســتفاده شده که
رضایت خوبی را هم به همراه داشــته اســت اما در بخش
لباس فرم مراسم رژه که انتقاداتی را در بر داشت مقرر شد تا
در اسرع وقت اصالحات الزم صورت پذیرد ».در ادامه این
بیانیه امده است« :اگر چه البسه از کیفیت خوبی برخوردار
است اما در بحث طراحی ،ســت کردن و هماهنگ سازی
رنگ ها به خصوص رنگ پیراهن از ســلیقه خوبی استفاده
نشده که قطعا اصالح خواهد شد .متاسفانه عکسی که در
رســانه ها به خصوص فضای مجازی در حال انتشار است
عکسی است بی کیفیت که توســط دوربین موبایل گرفته
شده و به دلیل استفاده از مانکن ثابت شکل و فرم بدی را
نمایان می سازد.
با تمام این تفاسیر اعالم می کنیم انتقاد پذیر هستیم
و به هیچ عنــوان اصراری بــر بی خطا بــودن تصمیمات و
فعالیت هایمان نداریم .بنابراین هر چند فرصت زیادی برای
سازمان لیگ رقم قراردادها را اعالم
کرد
گران ترین ها
مصاحبه های داغ مرد خبرساز در
انزلی
مایلی کهن موفق می شود؟
71
ورزش
برند ما تحت تاثیر ان لباس های زشت قرار گرفت
شرکت لی نینگ چگونه با کمیته ملی المپیک قرارداد بست
اسماعیل براری
نماینده شرکت لی نینگ
ورزش
72
مثلث | شماره 319
2
لی نینگ یکــی از برتریــن شــرکت های تولیدکننده
محصوالت ورزشی در چین اســت که به طور عمده عرضه
کفش،پوشاک،تجهیزاتومتعلقاتبرایمقاصدحرفه ای
و عــادی را تحت برند لی نینگ انجام می دهد .ســاختمان
مرکزی لی نینگ در شهر پکن قرار داشته و این گروه دارای
بخش های مختلف شامل بازاریابی برند ،پژوهش و توسعه،
طراحی ،تولید ،توزیع و خرده فروشــی اســت .اگرچه لوگو
لی نینگ بی شــباهت به لوگوی شــرکت نایکی نیســت اما
طراحی ان بر اساس حروف ال و ان در نام این شرکت انجام
شده است.
افزون بر برنــد لی نینگ ،ایــن گروه ورزشــی تولید،
توســعه ،بازاریابی ،توزیــع و فروش محصوالت ورزشــی
تحت برندهای دیگری را نیز انجام می دهد که از ان جمله
می توان به دابــل هپینــس AIGLE ،و لوتو اشــاره کرد که
این برندها یا تحت مالکیت خود لی-نینگ قرار داشــته و یا
سرمایه گذاری های مشترک را شامل می شوند.
شرکت لی نینگ در سال 1990توسط «لی نینگ»،
قهرمان ســابق المپیک در رشــته ژیمناســتیک ،تاسیس
شد که تا ســال 2007نیز ریاســت هیات مدیره این شرکت
را بر عهده داشــت .لی نینگ در تاالر افتخارات خود کسب
106مدال طال و دو قهرمانی مسابقات جام جهانی را ثبت
کرده است .لی نینگ در رقابت های جام جهانی ژیمناستیک
،1982شش مدال طال از هفت مدال ممکن را کسب کرد
که لقب «شاهزاده ژیمناستیک» را برای او به همراه داشت.
محصوالت برند لی نینگ رشته های ورزشی مختلف مانند
دوومیدانی ،بسکتبال ،بدمینتون ،فوتبال ،تنیس و امادگی
جسمانی را در بر می گیرد.
در سال ،2005لی نینگ سرمایه گذاری مشترکی را با
شرکت فرانسوی ،AIGLEتولیدکننده پوشاک ورزشی ،اغاز
کرد که حقوق انحصاری به عنوان توزیع کننده محصوالت
این شرکت فرانســوی در چین به مدت 50سال را در اختیار
لی نینگ قرار داد .در ســال ،2006لی نینــگ درامد 418
میلیون دالری و سود 39میلیون دالری را ثبت کرد .تا سال
،2007تعداد فروشــگاه های خرده فروشــی این شرکت به
4هزار و 297عدد رسیده بود.
درژانویه،2010لی نینگساختمانمرکزیوفروشگاه
پرچمدار خود در امریکا را در پورتلند ،اورگان افتتاح کرد .در
همان سال ،این شــرکت لوگو و شعار جدید خود را به عنوان
بخشــی از تجدید حیات برند ورزشی لی نینگ معرفی کرد.
در ژانویه ،2011لی نینگ مشارکت خود با شرکت امریکایی
Aquity Groupرا در راستای توسعه ،توزیع و معرفی هرچه
بیشتر برند خود در امریکا اغاز کرد.
بخش کفش های ورزشــی لی نینگ طی چند ســال
گذشته رشد چشمگیری داشته و از خطوط تولید اصلی این
شرکت می توان به کفش های بسکتبال «فالینگ ارمور» و
کفش های دوومیدانی «فالینگ فذر» اشاره کرد .در مارس
،2006کفش لی نینگ 100لیمیتد ادیشن معرفی شد .این
برای نخســتین بار بود که یک برند ورزشی چینی کفشی با
تولید محدود را برای فروش روانه بازار می کرد.
راهبرد لی نینگ بر قراردادهــای حمایت مالی به ویژه
با ورزشکاران و تیم های ورزشی در چین و دیگر کشورهای
جهان به منظور اشنایی هرچه بیشتر با این برند متکی است.
لی نینگ در سال 2006قرارداد همکاری راهبردی با اتحادیه
ملی بســکتبال امریکا یا به اختصار «ان بیای» ،اتحادیه
تنیسورهای حرفه ای ،اتحادیه بسکتبال دانشگاهی چین و
لیگ فوتبال دانشگاهی چین را امضا کرد .تامین لباس های
ورزشی تیم ملی بسکتبال ارژانتین در رویدادهای بین المللی
از جمله المپیک تابستانی 2008و المپیک تابستانی 2012
بر عهده این شرکت بوده اســت .قراردادی مشابه با کمیته
المپیک سوئد نیز به امضا رســید .از سال ،2004تیم های
ملی بســکتبال مــردان و بانوان اســپانیا نیز از پشــتیبانی
لی نینگ برخوردار بوده اند.
لی نینگ با برخی از چهره های سرشــناس بسکتبال
امریکا مانند «بارون دیویس»« ،شــکیل ُانیل»« ،دیمن
جونز»« ،خوزه کالدرون» و «ایوان ترنر» قرارداد همکاری
داشته است .شکیل اونیل در ســال 2006قراردادی چهار
ساله را به ارزش 1/25میلیون دالر با لی نینگ امضا کرد که
بزرگترین معامله این شرکت محسوب می شد .از سال2012
نیز «دوین وید» که ســابقه همکاری با برند جوردن را دارد
همکاری خود با لی نینگ را اغاز کرده است.
در مورد مراسم رونمایی از لباس کاروان ورزش ایران در
المپیک باید بگویم که کت وشلوارها هیچ ربطی به شرکت
لی نینگ نداشت .خود من قبول دارم که این کت و شلوارها
زشت بود و اصال در شان ورزشکاران ایرانی نبود که ان را به
تنکنند.البتهمننظرشخصیخودمرامی گویم.مثلخیلی
ازمردمعزیزمانکهدرشبکه هایاجتماعینیزنسبتبهاین
کت و شلوارها اظهارنظر کردند .خود من و البته دوستانم در
شــرکت لی نینگ ناراحتیم که چــرا لباس ورزشــی کاروان
المپیک را همزمان با لباس های رسمی یا همان کت و شلوار
رونمایی کردند .این کار خوبی نبود .کالس و کیفیت کار ما
که همان تولید لباس های ورزشــی کاروان بود را زیر سوال
برد .من نماینده شــرکت لی نینگ در ایران هســتم .ششم
اردیبهشتسال 94نامه ایبرایکمیتهملیالمپیکنوشتیم
و اعالم امادگی کردیم که تولید البسه کاروان ورزش المپیک
را می توانیم بر عهده بگیریم .ما می دانستیم که در سال ها و
دوره های گذشته ورزشکاران و البته کمیته ملی المپیک از
کیفیت البسه کاروان راضی نبودند .ما می خواستیم در این
مورد کمک کنیم .به اتفاق اقای شجاع و کمال کروک که
شریک لبنانی شرکت محســوب می شوند نیز جلسه ای را با
مسئوالن کمیته ملی المپیک برگزار کردیم .از همان ابتدا
اصرار مــا این بود کــه خیلــی زود کارمان را شــروع کنیم.
به خصوص در بحث طراحی و تولید البسه اصرار داشتیم که
نباید زمان را از دســت بدهیــم .اما متاســفانه کمیته ملی
المپیک این پروسه را مرتب به تعویق انداخت و در نهایت بعد
از 8ماه رفت و امد باالخره این قرارداد به امضا رسید و توافق
صورت گرفت .البته کمیته ملی المپیک مدعی بود که این
فاصله زمانی به این دلیل از دســت رفته است که انها قصد
داشته اند با برندهای مختلف رایزنی کنند و بهترین گزینه را
برای اسپانسری البسه کاروان انتخاب کنند .اما هیچ شرکتی
نتوانست با شرکت ما رقابت کند .لی نینگ خودش قهرمان
المپیکاست.اقایلی نینگ 105مدالطالدرعرصه های
جهانی و المپیــک دارد .در یکی از همین المپیک ها اقای
لی نینگ ســه مدال طال ،دو مدال نقره و یــک مدال برنز
ورزش
بختیاری فردی است که
لباس های جدید را طراحی
کرده است
در واقع ست ورزشی ما هیچ فرقی با یکدیگر ندارد .به هیچ
وجــه از کیفیت لباس ها کــم نکردیم .تمــام این جنس ها
برچسب دارد که وقتی شما کد ان را به سیستم وارد می کنید
نشان می دهد که جنس تولید شده اورجینال است و فیک
نیست .ما نوزده هزار و هشــتصد قلم جنس به کمیته ملی
ی این اقالم برچسب دارد و این اتفاق
المپیک دادیم .تمام
بسیارمهمی است.حتیدرمقطعیکمیتهملیالمپیکاین
دغدغه را داشت که لباس ها دیر برسد .اما در این زمینه هم
مابسیارهمکاریخوبیداشتیموبیشاز 240میلیونهزینه
کردیم که بیش از 300ست ورزشی را در اسرع وقت و با پرواز
امارات به تهران برسانیم .ما با کمیته ملی المپیک این طور
همکاری کردیم .خود من به عنوان نماینده شرکت لی نینگ
14ماه است که درگیر این پروژه هستم و به طور مرتب بر روند
تولید البســه و کیفیت البســه کاروان ورزش ایران نظارت
داشته ام .خیلی جالب است که ما همین لباس ها را به اقای
کی روش دادیم .لباس را که پوشید از کار ما استقبال کرد.
اصرار داشت که ما اسپانسر لباس تیم ملی شویم .اما خب
فدراسیون فوتبال متاسفانه از این پیشنهاد استقبال نکرد و
اجــازه ندادند که بــا تیم ملی فوتبــال ایران نیــز همکاری
قابل توجهی داشته باشــیم .تا جایی که می دانم کی روش
به شــدت از کیفیت لباس های لی نینگ اســتقبال کرد اما
اقایان به هر دلیلی که خودشان بهتر می دانند اجازه ندادند ما
لباس تیم ملی فوتبال را تامین کنیم و با برند دیگری قرارداد
بستند که خودتان از حواشی این همکاری بهتر از من خبر
دارید.هرچندمنمعتقدمفدراسیونفوتبالخیلیزوددوباره
مثلث | شماره 319
بین الملل
گرفت .این موضوع نشــان می دهد که این ورزشکار واقعا
افسانه ای است .چهار دوره اسپانسر کاروان المپیک چین
بوده اســت .همان طور که می دانید کاروان المپیک چین
بزرگترین کاروان ورزشی در دنیاست .یعنی 16سال اسپانسر
کاروان ورزش چین بوده اســت .چین بعد از 16ســال کار
کردن با لی نینگ به طرف نایکی رفت و با انها قرارداد بست.
لی نینگ اسپانسری بســیاری از ورزشــکاران بزرگ دنیا از
تنیسورها گرفته تا بازیکنان NBAرا بر عهده داشته و در این
زمینه کارنامه درخشانی دارد .همین طور خیلی از تیم ها از
جملهتیم ملیکشتیسوئددردورهقبلیبالی نینگهمکاری
داشته اند .نمونه این موارد زیاد اســت .می خواهم بگویم
لی نینگ برند بســیار پراهمیت و شناخته شــده ای اســت.
لی نینگ ابر شرکتی اســت که فقط دو میلیارد دالر در طول
سال گردش مالی دارد .این شرکت فقط 6700شعبه در چین
دارد .در همه جای دنیا شــعبه دارد .در چین شما برندهای
زیادی می بینید .اما لی نینگ یکــی از مهم ترین و بهترین
برندهای چینی اســت .اگرچــه چینی ها با نایکــی قرارداد
بسته اند اما برخی از ورزشکاران چینی همچنان لی نینگ را به
هر برند دیگری ترجیح می دهند و با این شرکت قراردادهای
شــخصی می بندند .از این بحث که بگذریــم می خواهم
عرضکنمکهما 8ماهباکمیتهملیالمپیکمذاکرهداشتیم.
ال اشپورت امد .پیک و جوما و خیلی های دیگر هم امدند تا
کار تولید البسه کاروان ورزشی المپیک را بر عهده بگیرند و
اسپانســر این کار شوند اما شــرکت ما موفق شد نظر مثبت
مســئوالن کمیته ملی المپیک را جلب کنــد .در دوره قبلی
المپیککمیتهملیالمپیکفقط 600میلیونهزینهگمرکی
داده بود اما این بار همه هزینه ها را خود ما بر عهده گرفتیم.
چهار میلیارد و 200میلیون تومان هزینه البسه و گمرکی این
البسه شده که کل این رقم را شرکت لی نینگ پرداخت کرده
است .خود من ورزشکار هســتم و تجربه های بین المللی
دارم .با پرچم محمد رسول الله (ص) دویده ام .با نام و یاد
شهید احمدی روشن دویده ام .در سال 2006در بازی های
اسیایی دوحه قطر نیز با نام خلیج همیشه فارس دویده ام تا به
نوعی مخالفتم با موضوع جعلی خلیج ع رب ی را بیان کرده
باشــم .همه اینها را گفتم تا به این نقطه برسم؛ برای من و
دیگر دوستانم که اعتبار شرکت و البته نام و شان ایران برای
مان اهمیت دارد خیلی مهم بود که ورزشکاران ما قرار است
در المپیک ریو چه لباسی را به تن کنند .سعی کردیم بهترین
جنسراتولیدکنیم.امادراینبینیکنکتهمهموجوددارد.
طراحی و رنگ این لباس بر عهده ما نبوده است .طراحی و
رنگ لباس ها سفارش خود کمیته ملی المپیک است و ما در
این زمینــه هیچ گونه اعمال ســلیقه ای نداشــته ایم .تنها
موضوعی که باعث حساسیت شرکت ما می شود این است
که طراحی لباس ها طوری باشد که نام لی نینگ در لباس ها
دیده شود .چون برای ما تنها این موضوع اهمیت ندارد که
لباس مان را بپوشند بلکه می خواهیم دنیا این برند را ببیند و
ان را به خاطر بسپارد .اساسا خود لی نینگ در مورد طراحی
لباس ها هم یک ســری معیارهایی دارد .اولین طرحی که
کمیته به ما تحویل داد مورد قبول شــرکت ما قرار نگرفت.
لی نینگتاکیدداشتکهچنینطرحیرابهتولیدنمی رساند.
بعد رفتند طراحی شــان را عوض کردنــد .از این بحث هم
بگذریم .همکاری ما بعد از هشــت ماه مذاکره جدی شد و
البته جلســات خوب و مفیــدی را با مســئوالن کمیته ملی
المپیک برگزار کردیم .این را هم بگویم که بسیاری از اقالم
ورزشــی که مد نظر کمیته ملی المپیک بود را خود ما تغییر
دادیموباکیفیتیبهمراتببهترتولیدکردیم.البسه ایگران
و با کیفیت که همه هزینه ها را خود شرکت بر عهده گرفت.
یعنی انچه که به تولید البسه ما مربوط می شود کیفیت بسیار
خوبی دارد .ما 12نمایندگی در ایــران داریم .نمونه همین
لباس ها و کفش های ورزشی که برای کاروان ورزش ایران
تولید کرده ایم در فروشگاه های ما وجود دارد .این اجناس و
به ســمت لی نینگ می اید و با ما مذاکــره می کند .ما قصد
داشــتیم یک میلیارد تومان به تیم ملی پول بدهیم و البته
لباس هاراهمبه طوررایگانبرایتیم ملیفوتبالایرانتولید
کنیم اما خب همان طور که گفتم این اجازه به ما داده نشد.
در مورد مراسم رونمایی باید بگویم که اوال بهتر بود از افراد
زنده در رونمایی لباس های لی نینگ استفاده می شد نه اینکه
لباس ها را با ان شکل به تن مانکن ها کنند و ان انتقادها را به
راه بیندازند .قرار بود این اتفاق در جایی بسیار شیک اتفاق
بیفتد .ما 300ست را به تهران اوردیم و قرارمان این بود که
خودمان هزینه برخی از افراد خوش چهره و خوش اندام را
بدهیم که لباس ها را به تن کنند اما متاسفانه هیچ یک از این
توافقات انجام نشد و در نهایت به ان شکل از لباس های ما
رونمایی شــد.کفش های بســیار بدی برای کت شلوارها
طراحی شــده بود که بوی نفت می داد .خب اینها را خود ما
می دانستیم و نمی خواستیم ان کت و شلوارها با ان طراحی
و رنگ همزمان با لباس های ما رونمایی شود .ما 65ورزشکار
المپیکی داریم که قرار اســت به ریو برونــد .این 65نفر
نماینده 80میلیون ایرانی هســتند .حاال این سوال پیش
می اید که ایــا نمایندگان ورزش ایران بــا این عظمت باید
چنیــن کفش های بی کیفیت و زشــتی را به پــا کند؟ نکته
دیگری را هم باید عرض کنم که به خوبی متوجه شویم ما
در شــرکت لی نینگ تا چه حد نســبت بــه کاری که انجام
می دهیم تعهد داریم و روی مساله کیفیت حساسیت های
خاصی داریم .شما لباس اســتقالل در بازی اول لیگ را
دیدید .خب ان لباس ها برای شــرکت ما بود .به دوستان
مان در باشگاه استقالل گفتیم حتما در مورد سایز لباس ها
به ما اطالع بدهید .چون ســایز ها به طــور کامل اروپایی
هستند .یعنی وقتی شما می گویید الرج می خواهید قطعا
لباس شما ســایز الرج خواهد بود و دیگر نیازی نیست که
ایکس الرج بپوشــید تا در ان لباس راحت باشید .باشگاه
اســتقالل نه تنها در ایــن مورد کوتاهی کــرد بلکه به طور
خودمختار اقایان خیاطی را به رختکــن بردند تا لباس ما را
کمی کوتاه کنند و پارچه ســفیدی به ان بدوزند .این خیلی
اتفاقزشتیبود.اصالتصورنمی کردیمکهباشگاهاستقالل
چنین برخورد غیر حرفه ای داشــته باشــد .خود ما به شدت
حساسیت داریم که به تعهدات مان به خوبی عمل کنیم .در
واقع اگر اشکالی پیش می اید به این دلیل است که طرفین
مذاکره با لی نینگ گاهی فراموش می کنند انها نیز تعهداتی
نسبت به ما دارند.
73
رقابت ۷۸میلیارد تومانی مدعیان قهرمانی
گران ترین ها
گزار
ش ویژه
سازمان لیگ رقم قراردادها را اعالم کرد
برانکــو ایوانکوویــچ ،امیــر قلعه نویــی و یحیــی
گل محمدی بــه ترتیــب گران تریــن مربیان لیــگ برتر
شانزدهم لقب گرفتند.
ســازمان لیگ فوتبال ایران مانند سال های گذشته
رقم قرارداد بازیکنان و کادرفنی شانزده تیم لیگ برتری را
اعالم کرد که برانکو ایوانکوویــچ ،امیر قلعه نویی و یحیی
گل محمدی سه مربی گران قیمت لیگ برتر هستند.
همچنین نعیم سعداوی و صمد مرفاوی با قراردادهای
۳۵۰و ۳۰۰میلیونی در رتبه پانزدهم و شانزدهم قرار دارند.
در ادامه رقم قــرارداد مربیان لیگ برتر را مشــاهده
می کنید:
۱ـ برانکو ایوانکوویچ :دو میلیارد و ۱۹۰میلیون تومان
۲ـ امیر قلعه نویی :یک میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان
۳ـ یحیی گل محمدی :یک میلیــارد و ۳۷۵میلیون
تومان
۴ـ حسین فرکی :یک میلیارد و ۲۵۰میلیون تومان
۵ـ علی دایی :یک میلیارد و ۱۲۰میلیون تومان
۶ـ علیرضا منصوریان :یک میلیارد تومان
۷ـ عبدالله ویسی :یک میلیارد تومان
۸ـ فرهاد کاظمی ۸۰۰ :میلیون تومان
۹ـ مجید جاللی ۷۵۰ :میلیون تومان
۱۰ـ فراز کمالوند ۶۵۰ :میلیون تومان
۱۱ـ نادر دستنشان ۶۰۰ :میلیون تومان
۱۲ـ سیداکبر پورموسوی ۵۰۰ :میلیون تومان
۱۳ـ رسول خطیبی ۵۰۰ :میلیون تومان
۱۴ـ محمدرضا مهاجری ۵۰۰ :میلیون تومان
۱۵ـ نعیم سعداوی ۳۵۰ :میلیون تومان
۱۶ـ صمد مرفاوی ۳۰۰ :میلیون تومان
ورزش
74
مثلث | شماره 319
ت ۷۸میلیاردی مدعیان قهرمانی
رقاب
با انتشــار قرارداد بازیکنان و کادرفنی تیم های لیگ
برتر مشخص می شود که مدعیان قهرمانی در لیگ چقدر
هزینه کرده اند.
فصل شانزدهم لیگ برتر از این هفت ه اغاز شد و تیم ها
نخستین بازی خود را انجام دادند ،اما در پایان هفت ه اول نه
نتایج تیم ها که انتشــار قرارداد تیم های لیگ برتری تمام
حواس ها را به سمت خود جلب کرده است.
پیش از شروع لیگ شــانزدهم از پنج تیم به عنوان
مدعیــان اصلــی قهرمانی نام بــرده می شــد .طبق یک
اصل از پیش نوشته شــده و ثابت در فوتبال ایران هر که
می خواهد قهرمان شود پول بیشتری خرج می کند و حتی
قهرمانی تیمی مثل اســتقالل خوزستان و کسب سهمیه
اسیا توسط تیمی مثل نفت تهران با هزینه های به مراتب
پایین تر از مدعیان در شکســتن این تابوی میلیاردی اثر
نداشته است.
سازمان لیگ فوتبال ایران قرارداد بازیکنان و کادرفنی
تیم ما را منتشــر کرد .طبق این فهرست اعالم شده برخی
تیم های مدعی قهرمانی در لیــگ برتر روی هم رفته بیش
از ۷۸میلیارد و ۲۵۳میلیون تومان فقــط برای بازیکنان و
کادرفنی هزینه کرده اند.
استقالل ،گران ترین مدعی قهرمانی
ابی پوشان تهرانی که ریخت و پاش زیادی در فصل
ل و انتقاالت داشــتند و هر روز خبر پیوستن یک بازیکن
نق
نام اشنای جدید به این تیم منتشر می شد بیشترین هزینه
را برای قرارداد بازیکنان و کادرفنی شان صورت داده اند.
مدیران و مربیان استقالل قطعا حساب ویژه ای روی
پول های خرج کرده خود بازکرده اند که هر روز قول قهرمانی
می دهند .علیرضا منصوریان که از بدو ورود به اســتقالل
برای حریفان خط و نشــان کشیده اســت هم گویا به این
پول های میلیاردی دل بســته و خیالــش از بابت قهرمانی
راحت است.
مجموع هزینه اســتقالل برای بازیکنان و کادرفنی
خود در فصل شــانزدهم ۱۹ ،میلیارد و ۷۴۰میلیون تومان
اســت که بین تیم های مدعــی قهرمانــی و در کل لیگ،
بیشترین هزینه است.
تفاوت ۱۰میلیاردی قهرمان با مدعی قهرمانی!
استقالل تهران در حالی با هزینه نزدیک به ۲۰میلیارد
تومان تیم خود را برای قهرمانی در لیگ برتر بسته که فصل
ی تقریبا نصف این بودجه
قبل ،هم نام خوزستانی اش با رقم
به جام قهرمانی رسید.
استقالل خوزســتان ،امســال هم برای بازیکنان و
کادرفنی اش ۹میلیارد و ۸۳۱میلیــون و ۵۰۰هزار تومان
هزینه کرده که با استقالل تهران کمی کمتر از ۱۰میلیارد
تومان فاصله دارد.
پنــج تیــم اصلی کــه به عنــوان مدعی کســب جام
شانزدهم لیگ برتر معرفی شده اند ،در مجموع رقمی بیش
از ۷۸میلیارد تومان برای بازیکنــان و کادرفنی خود خرج
کرده اند.
هزینه پنج مدعی قهرمان لیگ برتــر فوتبال به این
شرح است:
.1استقالل ۱۹میلیارد و ۷۴۰میلیون تومان
.۲پرســپولیس ۱۷میلیارد و ۸۷۹میلیون و ۵۰هزار
تومان
.۳تراکتورســازی ۱۵میلیــارد و ۵۸میلیــون و ۵۰۰
هزار تومان
.۴ذوب اهن ۱۳میلیــارد و ۴۸۱میلیون و ۵۰۰هزار
تومان
.۵ســپاهان ۱۲میلیــارد و ۹۴میلیــون و ۵۰۰هزار
تومان
فاجعه اینجاســت که برخی تیم های لیگ برتری از
ســال های قبل بدهی های میلیاردی فراوانــی هم دارند و
به جای انکه حق طلبــکاران پرداخت شــود قراردادهای
میلیاردی جدید بسته می شود.
شاید گفته شود که فوتبال حرفه ای است و پرداخت
پول حرفه ای در ان طبیعی و مطابق با ذات فوتبال حرفه ای
است ،اما ســاده ترین اصول حرفه ای ،اخالق و صداقت
است .انها که از باشگاه های لیگ برتری طلب های چندین
ســاله دارند با خواندن ارقام قراردادهای جدید خوشحال
نخواهند شد.
پنج بازیکن گران قیمت لیگ ایران
چه کسانی هستند؟
بر اساس انچه از قرارداد تیم های لیگ برتری اعالم
شده پنج بازیکن گران قیمت لیگ برتر مشخص شدند.
بر اســاس انچه از سایت ســازمان لیگ اعالم شده
است گران ترین بازیکنان لیگ برتر ایران مشخص شدند
که قاسم حدادفی فر از ذوب اهن گران قیمت ترین بازیکن
لیگ برتر لقب گرفت .در بین پنــج بازیکن گران لیگ برتر
نام سه استقاللی دیده می شود و هیچ بازیکن پرسپولیسی
در این فهرســت قرار ندارد .همچنین استقالل خوزستان
به عنوان قهرمان لیگ پانزدهم بازیکنی را در فهرســت ۵
بازیکن گران قیمت لیگ برتر ندارد.
رده بندی گران قیمت ترین بازیکنان لیگ شانزدهم
به این شرح است:
-۱قاسم حدادی فر از ذوب اهن :یک میلیارد و ۴۳۰
میلیون تومان
-۲لوسیانو ادینهو از تراکتورسازی :یک میلیارد و ۴۰۰
میلیون تومان
-۳امید ابراهیمی از اســتقالل :یــک میلیارد و ۲۰۰
میلیون تومان
خســرو حیدری از اســتقالل :یک میلیــارد و ۲۰۰
میلیون تومان
مهــدی رحمتی از اســتقالل :یک میلیــارد و ۲۰۰
میلیون تومان
هرایر مگویــان از اســتقالل :یک میلیــارد و ۲۰۰
میلیون تومان
شــجاع خلیل زاده از ســپاهان :یک میلیارد و ۲۰۰
میلیون تومان
محمد نوری از تراکتورســازی :یــک میلیارد و ۲۰۰
میلیون تومان
-۴ماتیاس چاگو از فوالد خوزســتان :یک میلیارد و
۱۵۵میلیون تومان
-۵جاسم کرار از تراکتورســازی :یک میلیارد و ۱۲۰
میلیون تومان
ورزش
س هفته
عک
حرکتارزشمند
طارمی
مهدی طارمی این روزها ســخت در اندیشه جبران
اســت .او که در فصــل نقل و انتقاالت به بدترین شــکل
ممکن از پرســپولیس جدا شــد و به ریزه اسپور ملحق شد
خیلی زود تصمیمش را عوض کرد و به تهران برگشــت تا
توافقش با ســرخ های پایتخت را نهایی کنــد .او پس از
پیوستن به پرسپولیس در مصاحبه ای خطاب به هواداران
این تیم وعــده داد که رفتارش را اصــاح و دل هواداران
را به دســت خواهد اورد .مهــدی طارمی اما بــا همه این
حواشی بازیکن با اخالقی است .بسیاری از پیشکسوتان
حتی در مقطعی که او به ریزه اســپور رفته بود به واســطه
اخالق خوب این مهاجم در برابــر انتقادهای تندی که به
طارمی می شــد از وی حمایت کردند .این مهاجم خبرساز
پرســپولیس بارها نشــان داده که ادب و متانت را در برابر
بزرگان فوتبال به خوبی به جا می اورد .او در تازه ترین حرکت
ارزشمند خود کفش طالی اقای گلی فصل گذشته خود را
به جانباز پرسپولیسی اهدا کرده تا نشان دهد حمایت ها از
این مهاجم چندان هم بی دلیل نیست .او همچنین جایزه
بهترین بازیکن فصل پانزدهم را نیز بــه خانواده کاپیتان
فقید پرســپولیس یعنی خانواده هادی نوروزی اهدا کرده
است.
مایلی کهن موفق می شود؟
مصاحبه های داغ مرد خبرساز در انزلی
مهدی ربوشه
دبیرگروه ورزش
مثلث | شماره 319
بین الملل
اکنون که با لطف و عنایت ایزد منان ،افتخاری فراتر از
تصورخودجهتخدمتپذیرفته ام،ضمنتشکروسپاسبه
درگاهشوهمچنینتشکرازعزیزانیکهاینمسئولیتخطیر
را برعهده این حقیر ســرپا تقصیر نهاده اند (اعضای محترم
هیات مدیره،مدیرعاملمحترموریاستمحترمهیات مدیره)
و با رخصت از همه پیشکسوتان ورزش استان زیبا ،با مردمی
مهربانومیهمان دوستگیالن(علیالخصوصپدرفوتبال
گیالن استاد صالح نیا) دست نیاز به سوی تمامی مسئوالن
اســتان ،جناب اســتاندار محترم و همکاران گرامی شــان،
نمایندگانمحترماستان،به ویژهنمایندهمحترمانزلی،مدیرکل
محترم ورزش و جوانان ،ریاســت و همکاران محترم هیات
فوتبال استان ،ادارات و نهادهای مختلف شهرستان انزلی
و در نهایت مردم عزیز ،سختکوش و مهربان و میهمان نواز
اســتان ،دراز کرده و عاجزانه تقاضا دارم نه تنها قوی ســپید
ی استان
گیالن ،بلکه سایر باشــگاه های ریشــه دار و مردم
همچون ســپیدرود رشــت را همانند فرزندان خــود حمایت
کرده ،تا مانند کشــورهای مترقی در عرصه ورزش فوتبال از
این ورزش زیبا ،دوست داشــتنی ،مفرح و شادی بخش لذت
برده،تادرکناررقابتسالمبه دنبالرفاقت هایبیشتردرکشور
دوست داشتنی مان ،به ویژه استان گیالن این خطه از میهن
عزیزمانباشیم.
برادرکوچکمردمایران–محمدمایلی کهن
شــروع خیلی خوبی بود؛ این بیانیه شــروع خوبی برای
فعالیتدوبارهمایلی کهندرفوتبالایرانبود.مردیکهحاال
بهانزلیرفتهوبهنظرمی رسدبعدازانبیانیهمثبتتصمیمبه
جوانگراییگرفتهاست؛کاریکهبهاعتقادخیلی هادرانتبحر
دارد .مایلی کهن مربی تیم های باشگاهی مختلفی در ایران
بوده است .او یک بار به مدتدوسالوباردیگربهمدتهفده
روزسرمربیتیم ملیایرانبودویک بارهمسرپرستیتیمامیدرا
درزمانمربی گریمحمدخاکپوربرعهدهگرفت،امااینتیم ها
درحضوراوموفقیتیکسبنکردند.کسبمقامچهارم جهانی
فوتسال ۱۹۹۲ومقامسومجامملت هایاسیا ۱۹۹۶مهمترین
موفقیت هایمایلی کهندرعرصهمربی گریهستند.امااین
موفقیت هادرحالیچشمگیربودندکهاونسلتازه ایازبازیکنان
جوانرابهفوتبالایرانمعرفیکرد.بازیکنانیکهتاسال های
سالبرایتیم ملیخوشدرخشیدند.اخرینتجربهمربیگری
مایلی کهــندرعرصهباشــگاهیبهحضــورشدرگهردرود
برمی گردد.اودرنیم فصلدومفصل،۱۳۹۱–۹۲بهگهردرود
رفت ۲۲.بازیوتنها ۱۱امتیاز؛اینامارخوبیبرایحاجیمایلی
نبود.درانفصلدرفاصلهچهارهفتهبهپایانفصلسقوطگهر
بهلیگیکمسجلشد.حاالمایلی کهندرانزلیراهتازه ایرا
اغازکردهاست؛سرمربیتیمفوتبالملوانانزلیدرگفت وگوبا
هواداراناینتیمگفتهکهملوانبامازیارزارعوپژماننوریبه
دستهاولسقوطکرد.البتهبهتربوداوبااینلحندربارهزارعو
نوریسخننمی گفتواینبازیکنانرابهشکلمحترمانه تری
کنارمی گذاشــت.مایلی کهندرگفت وگوباهوادارانملوان
کهخواهانادامهحضــورمازیارزارعوپژمان نــوریدرملوان
انزلیبودند،گفتهاست«:می گویندمنصداقتدارم،درحالی
کهمنمی گویمحماقتدارم،زیراهمیشهخالفجریاناب
شنامی کنم.درجلسهبامسئوالنملوانهمگفتماگرپولامد
ابتدابهبازیکنانبدهندبعدبهتدارکاتوکادرفنی،بعداگرپولی
ماندبهمنبدهند.فوتبالبرایلذتبردناستاماماازفوتبال
لذت نمی بریم ،ملوان بازیکن خوبی مثل مهیار زحمت کش
دارد».ویدرمورداینکهمردمازاومی خواهندکهزارعونوریرا
درملواننگهدارد،گفت«:منمربیهستم،براساسسالیق
شماعزیزانبازیکنانتخابنمی کنم،اگراین گونهباشدبرخی
خواهانمازیارزارعهســتندوبرخیپژماننورییاســیروس
قایقران را می خواهند .شما مازیار زارع را می خواهید و 50نفر
دیگراینبازیکنرانمی خواهند.اگرشمامی خواهیدمننظر
شما را قبول کنم ،چرا من را اوردید .من کوچک شما هستم و
می روم.منبهخاطرشماهوادارانوشهرانزلیامدم،سیاسی
نیستیمودستوپایهرفردیکهبهشهروکشورمخدمتکند
رامی بوسم».بهنظرمی رسدمایلی کهنشیوهخاصخودش
را در انزلی دنبال می کند .روشــی که کامال لب مرز است .او
حضور لیدرها را در تمرینات ملوان ممنوع کرده است .زارع و
نوریرابهشکلیکهچندانجالبنیستازملوانکنارگذاشته
وحاالهوادارانمنتظرندنتایجمردخبرسازراببینند.ایااوموفق
می شود؟
75
هی یو
دیدار
76
مثلث | شماره 319
کتاب خاطرات سعید ابوطالب
«ماجرا از زمانی اغاز شد که من برای ساخت مستندی
با موضوع شرایط عراق بعد از اغاز حمله نیروهای ائتالف
به رهبری امریکا در ســال ۲۰۰۲( ۱۳۸۲میالدی) به این
کشور سفر کردم تا مســتندی برای شــبکه دوم تلویزیون
ایران بسازیم که اگر تمام می شد نامش را «مرداب سرزمین
افســانه ها » می گذاشــتیم ،اما نشــد .در ایــن ماموریت
محمدناصــر پورصالحــی که پیــش از این در ســال های
دفاع مقدس کنار هم بودیم و تجربه ساخت مستند «صبرا
ی که
و شــتیال» را با هم در لبنان داشــتیم و ســهیل کریم
کمی پیش از این سفر او را می شــناختم و در تولید مستند
«رقص فقر» و «گزارشی از شرق» همراهی ام کرده بود،
حضور داشــتند .من و ســهیل دهم تیرماه در مسیر کوت
به حله به اســارت تفنگدارهای دریایی امریــکا درامدیم و
چهار ماه بعد ازاد شــده ،از مرز شــلمچه توســط نیروهای
انگلیســی تحویل مقامات ایران شــدیم .تابســتان سال
،۱۳۹۰وقتی ساخت فیلم مستند «بنت جبیل » را در لبنان
تمام کردم ،فرصتی پیش امد تا هر روز غروب روی یکی از
صندلی های چوبی منطقه روشه رو به دریا ،پشت به دانشگاه
امریکایی بیروت ( )AUBبنشینم و خاطرات دوران اسارتم
در عراق را مرور کنم و اخرین ســطور ان را جایی تمام کنم
که همه روزه ســاکنین مسلمان و مســیحی بیروت همراه
انبوه گردشگران خارجی ،در ساحل مدیترانه قدم می زنند،
تنها شاید به این دلیل که میان جمعیت یکی از زندانی ها یا
زندان بان های کمپ فرودگاه بغداد یا کمپ بوکا در جنوب
عراق را بیابم»...
این بخشــی از مقدمه کتاب «هی یو» است؛ کتابی
نوشــته یک ســینماگر که بعدها نماینده مجلس شد .این
کتاب با موضوع وقایع نگاری از زندان های امریکا در کشور
عراق نوشته شده که ابوطالب خود نیز مدتی را در ان زندانی
بوده اســت«.هی یو» به گفته ابوطالب به نوعی خاطرات
وی از حضــور و اســارت چهارماهه اش توســط نیروهای
ائتالف در عراق اســت .این کتاب در پنج فصل به رشــته
تحریر درامده و نویســنده در صفحات 235تا 237اسامی
همه ایرانیان زندانی در کمپ بوکا را ذکــر کرده و ماجرای
فرارهــای ناموفق از ایــن کمپ را توضیح داده اســت.در
بخش های پایانی این اثر همچنین نقشــه دستی اردوگاه
مخفی فرودگاه بغــداد و تصویر خانم میجر گرتی ،فرمانده
امریکایی وقت اردوگاه بوکا و سند نقض ابزارهای بین المللی
حقوق بشــر در بازداشــت مستندســازان که توســط دفتر
نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل تهیه شده است و اسناد
دیگری ،در معرض دیده عالقه مندان قرار گرفته است.
مراسم رونمایی
ایین رونمایی کتاب «هی یــو» در حوزه هنری برگزار
شــد .در این مراســم ،چهره هایــی از جمله ســیدمهدی
خاموشی رئیس ســازمان تبلیغات اسالمی ،محمدحسین
صفارهرنــدی ،امیررضــا خادم ،محســن مومنی شــریف
رئیس حوزه هنری ،الهام امین زاده مشــاور رئیس جمهور،
علی دارابی معاون امور اســتان های سازمان صد او سیما،
رضــا میرکریمــی کارگــردان ،علیرضا محجــوب نماینده
مجلس شورای اســامی ،مرتضی سرهنگی ،امیرحسین
رستمی و ...حضور داشتند و اجرای برنامه به عهده مهدی
سلوکی بود .در ابتدا حجت االسالم والمسلمین سید مهدی
خاموشــی رئیس ســازمان تبلیغات اســامی در سخنانی
با اشاره به اشــنایی 25ساله خود با ســعید ابوطالب گفت:
«در ان ســال ها در مدرســه ای با ســعید ابوطالب همکار
بودم و اشــنایی ما به ان زمان بازمی گردد .وجهه انقالبی
و والیی بودن از جمله مســائلی است که در چهره ابوطالب
همیشــه به چشــم می اید .روزگاری ما در ایران با طاغوتی
به نام شــاه می جنگیدیم و می گفتیــم حکومت بر حق باید
مسیری را طی کند که شهدا به ان اعتقاد داشتند ،اما امروز
به اعتراف بسیاری از کشورهای دنیا ،امریکا طاغوت جهان
است و به همراه نظام سلطه با این تفکر که ایران اسالمی
بتواند با اندیشــه انقالبی و والیی اش در جهان میدان دار
باشد ،مخالف هستند .دعوا درواقع بر سر حریت و ازادگی
ماست که تحت لوای دین با نظام سلطه و استکبار مخالف
است .هیچ می دانید که از ابتدای حمله ائتالف جهانی به
عراق تاکنون چند نفر از مردم این کشور شهید شده اند و به
این فکر کرده ایم که چرا با شــعار ازادی ،این مردم شهید
شدند و جالب اینکه امروز در پارلمان انگلیس مطرح شده
که حمله به عراق با ادعای واهی و دروغ نخست وزیر مجوز
گرفته و او باید در این باره پاسخ بدهد».
او در بخشــی از ســخنانش با اشــاره به اینکــه باید
ظرفیت های مقاومــت در منطقه را پاس داشــت ،گفت:
«مدافعان حرم امروزه برای ما مقدس ترین مجاهدان تاریخ
هستند و اگر در خط شان ایستاده اند ،فقط و فقط به خاطر
تقویت جبهه مقاومت در برابر صهیونیسم است و به نظر من
برای تقویت این مساله است که باید رسانه ها توجه بیشتری
به این پدیده داشته باشند».
در ادامه مراسم علی دارابی ،معاون امور استان های
سازمان صدا و سیما در سخنانی با اشــاره به قدمت دیرینه
تاریخ شــفاهی و خاطره نگاری در ایران گفــت« :تاریخ،
رسوم ،فرهنگ و ســنت گذشــته ما را روایت می کند و اگر
امروز می توانیم ســر بلند کنیم و بگوییم 500ســال قبل از
تولد گالیله ،ابوریحان بیرونی و ناصرخســرو درباره حرکت
زمین سخن گفته اند ،محصول تاریخ نگاری است .در حوزه
تاریخ نگاری مقاومت اسالمی کارهای خوبی در کشور انجام
شده اما ما هنوز در ابتدای راه هستیم».
ســید رضا میرکریمی ،کارگردان ســینما نیــز در این
مراسم در سخنانی گفت« :روزی که برای استقبال از اقای
ابوطالب به همراه ابراهیــم حاتمی کیا و مجید مجیدی به
فــرودگاه رفته بودیــم ،صحبت این بود کــه ای کاش این
خاطرات زودتر نوشته شود ،غربی ها از چنین فرصت هایی
بسیار خوب بلد هستند که استفاده کنند ،کار اقای ابوطالب
هم در این کتاب درســت اســت که با تاخیر منتشر شد اما
روایتگر حادثه ای است که تنها به او ارتباط ندارد بلکه جزئی
از تاریخ معاصر انقالب اسالمی است».
پایان کابوس
مرتضی سرهنگی ،مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت
حوزه هنــری نیز در ادامه این مراســم در ســخنانی گفت:
«شاعر عرب می گوید کلمات مانند دانه های گندم هستند
که وقتی کنار هم قرار می گیرند ،گندمزار شــکل می گیرد
و می شــود از ان قرصی نان تهیه کرد .ســعید ابوطالب در
کتابش هم به ما یک قرص نان داده اســت .اگر ابوطالب
این خاطرات را نمی نوشــت تا اخر عمر بــا کابوس هایش
زندگی می کرد .تاریخ های رســمی جنگ درباره کابوس ها
حرف نمی زنند بلکه ادبیات است که می تواند از داخل جنگ
به باطنش برود و ایــن کابوس ها را روایــت کند .ابوطالب
شــانس اورد که وقتی از دنیــای امریکایی ها بازمی گردد،
زنده می ماند ،قلم برداشته و می نویسد و دنیایی را که دیده،
به دســت ما می رســاند .نثر او در این کتاب همانند اموال
شخصی است ،اثر انگشت دارد و به همین خاطر به حوادث
و حقیقت انها نزدیک اســت .یادمان باشد واحد سنجش
خاطرات ،صحنه است و این کتاب هم اکنده از صحنه است
و به همین خاطر خواندنی».
اشتباه نویسنده !
ســعید ابوطالب راوی کتــاب «هی یو» نیــز اخرین
سخنران این مراسم بود.وی در سخنان خود گفت «:بسیار
از من سوال می کنند که چرا انتشار این کتاب طول کشید.
دلیلش این اســت که من وقتی از عراق به ایران برگشتم،
اشتباهی به مجلس رفتم و بعد از ان بود که سرم خلوت شد و
توانستم بنویسم .در این کتاب سعی کردم همه چیز دقیق و
منصفانه روایت شود ،اسناد بسیاری را جمع کردم و اتفاقات
را با دقت ساعت رخدادشان در کتاب اوردم تا بعدها بشود به
انها به عنوان سند استناد کنم .درواقع در اسارت بود که دیدم
امریکایی ها هر انچه برای ُاسرای زیردستشان رخ می دهد
را با دقت یادداشت می کنند تا بعدها سند فعالیتشان باشد.
کتاب من ،امریکایی های بد بسیاری دارد اما چند امریکایی
خوب هم در ان کتاب است؛ از جمله رئیس کمپ بوکا .البته
می دانم که حرف هایی که به ما می زد ،دروغ بود اما کمک
می کرد تا روحیه مان را بیشــتر در ان شــرایط حفظ کنیم.
امیدوارم در رونمایی از ترجمه انگلیسی کتاب بتوانیم از او
برای حضور در ایران و صحبت دعوت کنیم».
نبش قبر
با واکنش بهمن کیارستمی فرزند عباس کیارستمی مواجه
شد و او در مصاحبه ای گفت« :دکتر مازیار پارسا که با عنوان
متخصص عفونی در بیمارســتان جم فعالیت می کنند و به
گفته خودشان پزشک مشاور عباس کیارستمی بودند از دوم
تا پانزدهم فروردین در بیمارستان حضور نداشتند و شخصا
در این زمان پزشک عفونی دیگری را بر بالین او ندیدم .طبعا
انجام عمل جراحی هم بدون تیم جراحی امکان پذیر نیست
و قطعا جراحانی در عمل جراحی ســوم حضور داشته اند؛
اما دکتر احمد میر تنهــا در ان عمل غایــب نبودند و عمل
جراحی چهارم در تاریــخ دوازدهم فروردیــن نیز در غیاب
مجازی را پر کرد که قرار است نبش قبر شود ،این مساله از
سوی خیلی ها تکذیب شد ،از جمله ایرج خسرونیا ،رئیس
هیات بدوی ســازمان نظام پزشکی کشــور که در این باره
گفت« :پس از اتمام جلسات کارشناسی رسیدگی به پرونده
درمانی مرحوم کیارســتمی نتیجه نهایی را اعالم خواهیم
کرد اما فکــر نمی کنم که نبش قبر صــورت گیرد زیرا علت
مرگ مشخص است و احتیاجی به نبش قبر نیست ».ایرج
حریرچی ،سخنگوی وزارت بهداشت در واکنش به برخی
اظهارنظرهــا در مورد نبش قبر عباس کیارســتمی ،گفت:
«اگر خانواده بیماری پس از دفن در مراجع قضایی شکایت
کرده و در خواست نبش قبر برای مشخص شدن علت فوت
را کنند ،در صورت صالحدید بازپرس پرونده دســتور نبش
قبر و نمونه برداری صادر می شود .عباس کیارستمی به علت
خونریزی داخلی مغز جانش را از دست داده است و تاکنون
هیچ دلیل جدیدی برای علت مرگ او به دست نیامده است.
ایشــان انجام شــد »...در این میان یک اظهارنظر دیگر
هم سروصدای بســیاری ایجاد کرد ،اظهارنظری از دکتر
علی نوبخت ،رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس
شورای اســامی .او درباره پرونده «عباس کیارستمی» و
عدم ناظر بر پرونده های پزشکی گفت« :در پرونده پزشکی
ایشان من سوال مطرح کردم که چه کسی جواز دفن برای
ایشان صادر کرده است؟ وقتی شک و ابهام وجود دارد باید
کالبد شکافی صورت می گرفت .اگر باز این شکایت ها ادامه
داشته باشد باید با اجازه دادســتان نبش قبر صورت گیرد و
کالبد شکافی شود ».اینجا بود که یک بمب خبری فضای
به دلیل اینکه احتمال جدیــدی در خصوص مرگ عباس
کیارستمی به دست نیامده اســت ،احتمال اینکه نبش قبر
صورت گیرد بسیار کم اســت ».پس از این تکذیبه ها بود
که دکتــر نوبخت هم در تعدیل حرف هــای قبلیش گفت:
«من در پاســخ به ســوال خبرنگاران در خصوص امکان
بروز قصور پزشکی ،مسائل حقوقی را بیان کردم .این بیان
بنده نشان از تصمیم هیات مربوطه ندارد .منظور من جلب
توجه خبرنگاران به رعایت مســائل قانونی در موارد مبهم
است و نبش قبر کیارســتمی از تصمیمات هیات رسیدگی
به پرونده نیست».
ی همچنان پیگیری می شود
پرونده پزشکی عباس کیارستم
داستان ادامه دارد؛ مرگ عباس کیارستمی کارگردان
صاحب نام ایرانی ان قدر تلخی و بی هنگام بود که همچنان
پیگیری ها ادامــه دارد .پیگیرها ان قدر تداوم داشــت که
رئیس بیمارســتان جم 23 ،روز پس از مرگ کیارستمی در
مقابل خبرنگاران قرار گرفت و نشســت خبری برگزار کرد.
بیمارســتان جــم ،از همان دو ســه روز پس از درگذشــت
کیارستمی ،از سوی خانواده این کارگردان ،دوستدارانش
و جمعی از هنرمندان مورد هجوم قرار گرفت .حاال محسن
تدین فر در یک واکنش شاید دیرهنگام ،درباره روند درمانی
این کارگردان سرشناس ایرانی ،توضیحاتی داد« :او همان
ابتدا تاکید کرد که نمی خواهد وارد مسائل درمانی شود ،چرا
که پرونده در اختیار سازمان نظام پزشکی و در حال بررسی
است ،مراجع قضایی باید به این سواالت پاسخ دهند« :ما
فقط پاسخگوی ســواالت بیمارستانی هســتیم ».رئیس
بیمارستان جم ،در این جلسه اما به جزییاتی هم اشاره کرد.
او درباره هزینه های درمان کیارستمی بود« :در ابتدای ورود
اقای کیارســتمی به بیمارستان تنها شــش میلیون تومان
به عنوان ودیعه از سوی بیمارستان دریافت شد ،این درحالی
است که تمام هزینه های بستری در دو مرحله ١٨٥،میلیون
تومان بود .کیارستمی یکبار ١٧اسفند ٩٤تا ٧اریبهشت ٩٥
بستری شد و یک بار هم از ١١اردیبهشت ٩٥تا ١٣همان
ماه ».او برخی شایعات مبنی بر نبود متخصص عفونی در
جریان درمان این کارگردان کشــورمان را رد کرد و گفت:
«متخصص عفونی هم در روند درمان شان حضور داشته
و همواره در بیمارستان متخصص عفونی حضور دارد .کار
ی را تیم درمان که متشکل از جراحانی
درمان اقای کیارستم
در رشــته های مختلفی که بیمار به ان نیاز داشــت ،انجام
می داد .جراحان عمومی این تیم نیز بسیار باتجربه هستند.
بنابراین تیم درمان برایشان اقدام می کرد ».او در پاسخ به
سوال دیگری درباره اینکه گفته می شود دکتر میر در یکی
از جراحی ها حضور نیافت گفت« :یکبار در جراحی کیسه
صفرای کیارستمی دکتر میر حضور نداشتند ،اما تیم جراحی
حضور داشته و این اقدام را انجام دادند ».رئیس بیمارستان
جم ،در ادامه با بیان اینکه اصل پرونده ها و رونوشت های
درمانی اقای کیارســتمی در اختیار مراجع قضایی اســت،
تاکید کــرد« :بنابراین هرانچه از ســوی مراجــع قضایی
اعالم شــود ،می پذیریم .بحث قصور را نیز باید ســازمان
نظام پزشــکی اعالم کند .امــا باید توجه کــرد که جراحی
عوارض دارد و در هر کجا ممکن است رخ دهد و هیچ کس
نمی تواند ادعا کند کــه جراحی عارضه ای ایجاد نمی کند،
مگر اینکه هیچ جراحی انجام نداده باشد ».این صحبت ها
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 319
دیدار
پست ویژه علی انصاریان برای مادرش
ستاره ها علیه فحاشی در فضای مجازی
علی دایی از جانباز پرسپولیسی گفت
77
اعتراض ستاره سیاه
دیدار
78
مثلث | شماره 319
مایکل جردن سکوتش را شکست
10روز طول کشــید تا شناسایی شــود ،جسدش را
3اگوســت 1993پیدا کردند اما تا 13اگوست هیچ کس
نمی دانست که این جنازه که باتالق ان را نابود کرده؛ متعلق
به پدر یکی از معروف ترین چهره های امریکاست؛ مایکل
جردن .جیمز جردن روز 23جوالی سوار بر ماشین لوکس
قرمز رنگش بود کــه خوابش گرفت .کنار خیابان داشــت
اســتراحت می کرد .تنها هشــت روز مانده بود تا 57ساله
شود و این خودرو گران قیمت را پسرش برای او خریده بود.
جیمز صدایی می شنود ،وقتی چشــمانش را باز می کند دو
جوان سفید پوست به نام های دانیل گرین و لری دمری به
سوی او اتش می گشایند و او را می کشند .شاید در نگاه اول
این قتل به انگیزه سرقت بود اما در الیه های ان ریشه های
نژادپرســتانه ای وجود داشــت که مایکل جــردن را بر ان
داشت تا عاقبت سکوت را بشکند و در هفته ای که گذشت
به اعتراض بپردازد.
این اولین بار است که وی شروع به شکوه و گالیه از
وضعیت اسفبار نژادپرستی در جامعه امریکا می کند و درباره
درگیری های پلیس با سیاهپوستان و خشونت های به وجود
امده در این زمینه ،به صحبــت می پرد ازد« :به عنوان یک
امریکایی ،به عنوان کسی که پدرش را به خاطر خشونت از
دست داده و به عنوان یک سیاه پوست ،عمیقا کشته شدن
و به قتل رســیدن امریکایی -افریقایی هایی که مظلومانه
از دســت می روند ،من را ازار داده و اینکه قانون نمی تواند
مقابل این خشونت ایســتادگی کند و بین رنگ ها اختالف
قائل می شــود ،حتی بیشــتر از ایــن ازارم می دهد .خیلی
زیاد نگران مرگ سیاهپوســتانی هســتم که در درگیری با
پلیس کشته می شوند .از قتل های وحشیانه و نفرت انگیز
پلیس عصبانی هستم .با خانواده هایی که عزیزان شان را
از دست دادند ابراز همدردی می کنم چون به خوبی با این
حس اشنا هستم .توسط پدر و مادری بزرگ شدم که به من
عشق ورزیدن را اموختند .انها به من یاد دادند بدون در نظر
گرفتن نژاد هر انســانی ،به انها احتــرام بگذارم .به همین
خاطر از خشــونتی که اخیرا بیشتر شده اســت ،ناراحت و
نسبت به ان معترض هســتم .می دانم که این کشور بهتر
از این باید باشــد .به همین خاطر دیگر نمی توانم سکوت
کنم .باید راه حلی پیــدا کنیم تا با مردم رنگین پوســت نیز
رفتاری عادالنه داشته باشــند .ماموران پلیسی که زندگی
خود را برای حفاظــت از دیگران می گذارنــد ،باید به انها
ت پیشین
احترام بگذارند و از انها حمایت کنند » .بسکتبالیس
تیم ملی امریکا در ادامه اظهار کرد« :در طول سه دهه اخیر
مشاهده کردم که پلیس چگونه از من و خانواده ام حفاظت
می کند .صمیمانه از انها تشکر می کنم .با این حال می دانم
که خیلی از مردم رنگین پوست ،رفتار متفاوتی نسبت به من
از پلیس دیدند .تصمیم گرفتم به امید اینکه دوباره بتوانیم
با یکدیگر متحد شویم ،کاری انجام بدهم و به همین خاطر
می خواهم یک میلیون دالر به دو سازمان پلیس بین الملل
و حمایت از حقوق شهروندان افریقایی بدهم».
اعتراض ابرستاره
چندی قبل هــم در مراســم ESPYSیا همــان جایزه
برترین ورزشکاران سال هم صدای مبارزه با نژادپرستی از
بسکتبال به گوش رســیده بو د .در این مراسم لبران جیمز
نامزد دریافت جوایز متعددی بود .جایزه بهترین ورزشکار
مرد ،بهترین بازیکن NBAو همچنین جایزه بهترین عملکرد
در راه رسیدن به قهرمانی به لبران جیمز تعلق گرفت اما شاید
انچه از این همه جایزه مهمتر بود ،به خدمت گرفتن شهرت
در راستای کارهای انسان دوستانه بود .چهار تن از بزرگترین
ستاره های حال حاضر بسکتبال امریکا یعنی لبران جیمز،
کارملو انتونی ،کریــس پل و دیان وید بــا لباس های یک
شکل و همانند در کنار هم ایســتادند ،انها که کت و شلوار
مشکی برتن کرده بودند ،از مشکالت سیاه بودن در جامعه
امریکا گفتند و خواستند برای جلوگیری از این همه تبعیض
کاری کرده باشد .انها اعتراض داشتند ،اعتراض به چیزی
که خودشــان ،بی عدالتی ،نژادپرســتی و خشــونت علیه
رنگین پوســتان می خواندند .این اعتراض پس از ان بود
که التون استرلینگ یک جوان سیاهپوست به دست پلیس
کشته شد و سپس کشور امریکا را شلوغی فراگرفت.
این چهار نفــر بیانیه ای را خواندنــد ،بیانیه ای که در
بخشی از ان امده بود« :امشــب یک جشن ورزشی است
اما کدام یک از ما می تواند وضعیت کنونی امریکا را نادیده
بگیرد ،جایی که بی عدالتی ،بی اعتمادی و خشــم جامعه
امریکا را مثل ســرطان در برگرفته .مشکالت تازه نیست،
خشــونت چیز تازه ای نیســت و تبعیض نــژادی هم جدید
نیست ،اینها برگرفته از سیستم ماست ،سیستمی که خراب
است و نیاز به تغییر احساس می شــود .ما اینجا در مقابل
شما با نقش های خود در جامعه ایستاده ایم ،ما نیازمند این
هستیم که دیده بشویم ،به عنوان پدر ،پسر ،برادر ،همسر،
دایی و عمو و به یک افریقایی – امریکایی .نســل پیش از
ما ،نسل افسانه هایی مانند جسی اونز ،محمد علی ،کریم
عبدالجبار ،جیم براون و ...به ما یاد داده اند که چگونه باید
به عنوان یک ورزشکار عمل کنیم.
نگاه نژادی باید متوقف شود ،باید نگاه کردن به رنگ
پوســت ها عوض شــود و فارغ از سفید و ســیاه و قهوه ای
بودن ،بایــد ارزیابی ها انجــام شــود ،انتقام گیری ها باید
متوقف شود .ما در حال حاضر به عنوان ورزشکار وظیفه ای
باالتر از جامعه داریم و می خواهیم خشــونت و بی عدالتی
در جامعه متوقف شــود .ما نمی خواهیم راحت بنشینیم و
احساس مسئولیت می کنیم .خشــونت ما را ناامید می کند
و این قابل قبول نیست ،هر بار که به اینده نگاه می کنید از
خودتان بپرسید که ایا زمان تغییر نرسیده است ؟ ما به عنوان
ورزشــکار حرفه ای باید میراث محمدعلــی را حفظ کنیم،
میراث او عدالت و نفی خشونت است».
اعتراض این قهرمانان به یک پدیده تاســف بر انگیز
اســت .این کشــور هر ســال شــاهد کشته شــدن تعداد
بی شماری از سیاه پوستان به دست پلیس های سفیدپوست
اســت .پلیس امریکا در سال گذشــته میالدی یک هزار
و ۲۰۰نفر را که عمدتا از اقلیت های حاضر در این کشــور
بودند کشته است .سیاه پوســتان ۱۵تا ۳۴ساله ۱۵درصد
از این افراد را تشکیل می دهند .این در حالی است جمعیت
سیاهپوســت ( ۱۵تا ۳۴ســاله) فقط ۲درصــد از جمعیت
ایاالت متحده را شــکل می دهند اما میزان کشــته شدن
انها از ســوی پلیس در مقایســه با هم ســن و ســال های
سفیدپوست انها ،پنج برابر بیشتر است .تحقیقات دو ساله
روزنامه واشنگتن پســت نیز نشــان می دهد ،تیراندازی به
سیاه پوستان 2/5برابر بیشتر از تیراندازی به سفیدپوستان
است .با اینکه کمتر از 10درصد از همه افرادی که کشته
می شوند مسلح نیستند و یک چهارم انها از نظر ذهنی بیمار
بوده اند .طبق امار منتشــر شــده در چهار ماهه اول ســال
جاری میالدی نیز تعــداد قربانیان نژادپرســتی در امریکا
به 71نفر رســید که نقش پلیس در کشــتن سیاه پوست ها
بسیار بارز است.
واقعیت ان اســت کــه تبعیض علیه سیاه پوســتان
در امریکا صرفا محدود به رفتار خشــن پلیس مسلح علیه
جوانان این اقلیت نمی شــود .طبق اعــام مرکز ملی امار
ایاالت متحده 14.2 ،درصد از جمعیــت 313.9میلیون
نفری امریکا را سیاهپوستان تشکیل می دهند ،با این حال
حتی در شهری مانند فرگوســن که سیاهپوستان اکثریت
ان را تشــکیل می دهند ،مناصــب و شــغل ها و امکانات
به طور هماهنگ تقســیم نشــده تا جایی کــه ۹۴درصد از
نیروهای پلیس و افراد برجسته دولت محلی نظیر شهردار
سفیدپوســت هســتند .ضمن انکــه از مجمــوع جمعیت
سیاهان فقط 25درصد از سیاهان توانسته اند منصب های
شغلی به اصطالح یقه سفید در امریکا را از ان خود کنند.
همچنین این مرکز اعالم کرد 11.8درصد مردم این
کشور زیر خط فقر هســتند که این امار برای سیاه پوستان
28.1درصد است .در امریکا 63.9درصد از مردم صاحب
خانه و 36.1درصد از انها نیز اجاره نشــین اند که این امار
برای سیاهپوستان این کشور 42.5درصد صاحب خانه و
57.5درصد اجاره نشین است.
ابو وصال
در طریق معرفت
چاپ سوم کتاب شهید مدافع حرم
خاطرات ایت الله سید رضی شیرازی
کتاب «ابو وصــال» به قلم محدثــه علیجــان زاده روایت زندگی شــهید مدافع حرم
محمدرضا دهقان امیری به چاپ سوم رسید .این کتاب در مدت زمان کمتر از چهار ماه به
شمارگان 10هزار نسخه رسیده و مورد توجه خوانندگان قرار گرفته است .در بخشی از این
کتاب امده است« :هدیه تولد برایم یک رم هشــت گیگ خرید .تالش کرده بود با سلیقه
کادو پیچ کن د اما این طور نبود .هدیه را که باز کردم یک تکه کاغذ الی ان بود .چند بیت شعر
بود که قافیه مهدیه داشت ،با تعجب پرسیدم دو بیتی با قافیه اسم من گفتی؟! ملتمسانه از
من خواست تا صدایش را در نیاورم ،شــعر یکی از دوستانش بود که برای همسرش سروده
بود و همنام من بود( ».به نقل از خواهر شهید)
«مراسم هیات که تمام شــد به سمت حیاط امامزاده رفتیم .شــور و اشتیاق عجیبی
داشــت و تاکید می کرد که به حرفش گوش بدهم .با انگشت اشــاره کرد و گفت که وقتی
شهید شدم مرا انجا دفن کنید .من که باورم نمی شد ،حرفش را جدی نگرفتم .نمی دانستم
که ان لحظه شنونده وصیت پسرم هستم و روزی شــاهد تدفین او در ان حیاط می شوم».
(به نقل از مادر شهید)
شــهید محمدرضا دهقان امیری متولد 26فروردین ماه سال 1374در تهران دیده به
جهان گشود .محمد رضا از نسل چهارم فرزندان حضرت روح الله (ره) بود که برای دفاع از
حرم هجرت کرده و در تاریخ 21ابان ماه ســال 1394با عنوان بسیجی تکاور راهی سوریه
شد و همزمان با اخرین روزهای ماه محرم الحرام در نبرد با تروریست های تکفیری در حومه
حلب طی عملیات محرم خلعت شهادت پوشید.
خاطرات ایت الله سید رضی شــیرازی از روحانیون مبارز انقالبی در کتاب «در طریق
معرفت» روایت می شــود .این کتاب سلســله مصاحبه ها و تحقیق های محمد رحیمی از
شاگردان ایت الله سید رضی شیرازی است که با تدوین و نگارش مرتضی رسولی پور منتشر
می شود.
این اثر شامل خاطرات دوران تحصیل ،تحریم تنباکو و وقایع حساس انقالب اسالمی
و مبارزات این روحانی متعهد و انقالبی است.
مرتضی رسولی پور در مقدمه این کتاب اورده است« :معرفی مقام علمی استاد ایت الله
سید رضی شیرازی در کنار اوصاف نیکوی اخالقی و تقوای او و نشان دادن سیره عملی وی
در سلوک با طبقات گوناگون مردم ،فروتنی ،اعتدال و مردم داری ایشان به رغم دشواری ها
در برنامه دفتر ادبیات انقالب اسالمی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسالمی بود .دشوار از دو
جهت ،یکی از ان روی که هر چه بنویسی ،اگر زمانش نرسیده باشد پذیرش ندارد و هر چه پس
از زمانش اساطیری (که دست نیافتنی است) ،بلکه به عنوان چهره ای تابناک که می توان
هنوز نور و حرارت وجود و حضورش را لمــس کرد و دریافت که چگونــه از میان پرده های
ضخیم تنیده از جهل و مناسبات ناسالم ،از ابشخوری پاک و زالل سیراب گشته ،جوانه زده،
بالیده و در کوره ابتالئات چندین دهه تناور گشــته و در سخت ترین توفان ها ،قامت خود را
همچنان سربلند و مفتخر نگه داشته است .سید رضی شیرازی در زمره فقها و حکمای الهی
شیعی و از نوادگان میرزای شیرازی است .تعداد زیادی از پیروان ادیان مختلف به دستان
وی به دین مبین اسالم و مذهب جعفری روی اورده اند».
به خاطر دختر
فرهاد اصالنی به جایزه اش رسید
فرهاد اصالنی جایزه بهترین بازیگر جشــنواره معتبر
روسیه را به خاطر بازی در فیلم دختر ساخته رضا میرکریمی
به دست اورده بود اما مدتی طول کشــید تا این جایزه به او
رســید .مراســم قدردانی از فرهاد اصالنی و اهدای جایزه
بهترین بازیگر مرد جشنواره مسکو به او با حضور کارگردان
و سایر عوامل فیلم «دختر» در سینما ازادی برگزار شد.رضا
میرکریمی ،کارگردانــی که جایزه اصالنی را در روســیه به
نیابت دریافت کرده بود درباره ایــن جایزه گفت« :به دلیل
گرفتاری های کاری و اتفاق ناگوار فوت عباس کیارستمی
فرصت نشــد مراســم افتتاحیه ای برای فیلم برگزار شود و
افتخارات فیلم در جشــنواره مسکو در حاشــیه ماند و حتی
عوامل فیلم در این جشــنواره غایب بودند .به همین دلیل
تصمیم گرفتیم مراسمی برگزار کنیم تا از عوامل فیلم به ویژه
بازیگری که زحمات زیادی برای سینمای ما کشیده قدردانی
کنیم .فکر می کنم فرهاد اصالنی به نیابت از همه بازیگران
از جمله مریال زارعی و ماهور الوند این جایزه را از جشنواره
مسکو دریافت کرد که تندیس زیبایی هم دارد».
پس از سخنان میرکریمی و حضور چهره هایی چون
مریال زارعــی ،کمال تبریــزی ،فریدون جیرانــی و فرهاد
اصالنی روی صحنه کلیپی از مراســم اهدای جوایز فیلم
«دختر» در جشنواره مسکو برای حاضران پخش شد.
سپس فرهاد اصالنی در سخنانی با بیان اینکه دریافت
این جایزه در استانه 50سالگی افتخاری برای اوست ،ادامه
داد« :برای اینکه نمی خواســتم امشــب با تپق حرف بزنم
متنی را اماده کردم که همسرم زحمت نوشتن ان را کشیده
چون خط خودم اصال خوب نیســت و از همین جا دست او
را می بوسم ،برای حمایتی که در این ســال ها از من کرده
است .خدا را شکر می کنم که این افتخار نصیب من شد اما
متاسفانه موفقیت این فیلم مصادف شد با درگذشت عباس
کیارســتمی که جای او نه تنها در ســینمای ایران بلکه در
سینمای جهان خالی خواهد بود».
اصالنی این جایزه را به خاطر فیلمی به دست اورد که
درباره ان گفته بود« :من این فیلم را با عشــق بازی کردم؛
ی دارد
چون فکر می کنم خانواده در اجتماع ما جایگاه مهم
که اگر در مورد ان صحبت شود و مورد تحلیل و بررسی قرار
بگیرد ،بســیار عالی اســت .من به عنوان یک پدر دغدغه
خودم را نســبت به خانواده دارم و به پــدران و دختران این
کشور توصیه می کنم ،فیلم «دختر» را ببینند و به ان توجه
خاصی داشته باشند».
در ادامه این مراسم مریال زارعی در جمالتی اعتراض
خود را به حذف تصاویرش در تیزرهای تلویزیونی اعالم کرد
و سپس کمال تبریزی برای دادن جایزه روی سن امد.او با
تمجید از بازی های فرهــاد اصالنی گفت« :من تاکنون با
اقای اصالنی کار نکرده ام اما کارهایی که او می کند ویژگی
خاصی دارد و از جمله اینکــه او در کارهایش بازی نمی کند
بلکه نقش هایش را زندگی می کند».
پیشخوان جهانی
هیالری
کلینتون ،سوژه
این شماره
تایم
اشپیگل و
جنگ علیه
دموکراسی در
ترکیه
انتقام اردوغان
تیتر اصلی
اکونومیست
مثلث | شماره 319
دیدار
79
بازار
کسب عنوان شفاف ترین ناشر بورسی در سال 1394توسط بانک انصار
گزارش مجامع عمومی عادی ساالنه و فوق العاده صاحبان سهام
توزیع سود 220ریالی توسط بانک انصار
بازار
80
مثلث | شماره 319
جلســه مجمع عمومی عادی ســاالنه بانک انصار با حضور 67/84درصد از سهامداران در
تاریخ 1395/04/31در محل سالن همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شد .در این جلسه
اعضایهیات رئیسهمجمعانتخابوپسازاعالمرسمیتجلسهتوسطرئیسمجمع،اقایایت الله
ابراهیمی ،مدیرعاملبانکگزارشهیات مدیرهدرخصوصعملکردبانکراارائهکرد.
یدرابتدابهتشریحوضعیتبانکپرداختهوگزارشمختصریازتاریخچه،
اقایدکترابراهیم
فعالیت و ترکیب ســهامداران بانک ارائه کرد و گفت؛ «بانک انصار در حال حاضر با 642شعبه و
5/232نفر نیروی انسانی متعهد و اموزش دیده به ارائه خدمات بانکی در سراسر کشور مشغول به
فعالیت است ».وی بخشی از برنامه ها و فعالیت های انجام شــده در سال 1394را به شرح زیر به
حاضرینارائهکرد:
یریل گذاریبانک هابراینقش افرینیدرعرصهاقتصادمقاومتی
ارائهمدلمفهوم
بروزرسانیسندتحولیبانکوتدویندومینبرنامهسهسالهتحولبانک
تدویندستورالعملشناساییوارزیابیریسک هایعملیاتیفرایندها
راه اندازیشعبهنمونهبانکداریاسالمیتحتنظرعلمایاهلشیعهوسنت
تدوینوابالغدستورالعملکدینگشاخص هایاقتصادمقاومتی
تخصیصوپرداختوامقرض الحسنهبهمزدوجین
اجرای طرح حمایت از تولید ملی (حاتم) در راستای اقتصاد مقاومتی در جهت توسعه و ترویج
کاالیداخلی
تدوینواجرایسیاست هایکنترلقیمتتمامشدهپول
طراحیمحصولجدیداعتباراسنادیداخلیتحتعنوانچرخهSCM
توسعه دستگاهخودپردازوافزایشسهمبازاربانکاز1/3درصدبه 1/9درصد
گسترش خدمات ارزش افزوده در بانکداری مدرن
افزایشامنیتفنیزیرساخت هایفناوریبانک
ارتقایعملکردسیستمیکپارچهبانکی
یسطوحبانک
ارزیابیمیزاناثربخشیکنترل هایداخلیدرتمام
تجزیهوتحلیلوارزیابیریسک هایبانک
اطمینان بخشینسبتبهصحتعملیاتمالیبر اساسسیستمحسابرسیضد تقلب
ارزیابیعملکردمدیریتشعباستان هادرقالبرتبه بندیبر اساسمدلDEAHP
طراحیسیستمنرم افزارییکپارچهکنترلونظارتمبتنیبرریسک
کسبباالتریننشانسالمتاداریدرسال 1394درپنجمینسالمتوالی
اخذگواهینامهاستانداردمدیریترضایت مندیمشتریان
ارزیابیسامانه هایمتصلبهسیستمیکپارچهبانکیوسامانه هایBackOffice
افزایشضریبپایشعملیاتبانکیبهمنظورجامعیتبخشیبهفعالیت هایکنترلی
بروز رسانیسامانهکاوش ALMبراساسالزاماتبانکمرکزی
ایجادزمینهاجرایقانونرفعموانعتولیدرقابت پذیر
اخذرتبهاولدرشفافیتاطالعاتمالیدربینشرکت هایبورسی
انجامفاز دومپروژه بودجه ریزی بر مبنای عملکردABC & PBB
کسبجایزهملیمدیریتمالیایران
بستر سازیوصدورگزارشمالیبین المللیIFRS
طراحیوتدوینمدلمطلوبرفتارسازمانیکارکنانبانک
طراحی،استقراروپیاده سازینظامجامعجذبواستخدام
اصالحوبازنگرینیازسنجیاموزشیمطابقبانیازهایبانک
تهیهشاخصه هاینظارتشرعیازعملیاتبانکیدرسطحشعب
انجاماقداماتپژوهشیدرجهتتوسعهو ترویجبانکداریاسالمی
انتشارفصلنامهتوسعهمدیریتپولیوبانکی،ویژه نامهطرح هایپژوهشی
توسعهپورتالوسامانهاصلیباشگاهمشتریان
ارائهوبهبودخدماتومحصوالتجدید
توسعهمدیریتارتباطبامشتریان()CRM
تالشدرجهتتطبیقپرتفویسرمایه گذاریبانکدرراستایالزاماتبانکمرکزی
معرفیعملیاتاجراییطرحسوپرمارکتمالیدرراستایتکمیلزنجیرهارزشخدماتبانک
برگزاریمحافلاخالقیدرراستایتعمیقمعنویتمدیرانوکارکنان
مدیرعاملبانکانصارباانجامتحلیلیدرخصوصحجموترکیبسپرده هایبانکانصاردر
پایان سال 1394که بالغ بر 232/522میلیارد ریال است ،با اشاره به سیاست های مدیریت قیمت
تمام شده پول و عدم جذب منابع گران ،یکی از دالیل موفقیت بانک انصار را مدیریت اقتصادی
سپرده ها عنوان کردند .دکترابراهیمی همچنین اظهار کرد که نسبت تسهیالت به کل سپرده ها
در بانک انصار ،در پایان ســال 1394حدود 81درصد و در حد مطلوبی بوده و مطالبات غیر جاری
کنیزدرسالموردگزارشرا 4/7درصداعالمکردکهدرمقایسهبامتوسطبانک هایخصوصی
بان
(11/9درصد)فاصلهزیادیرا نشانمی دهد.
بازار
ایشان با ارائه گزارشی در خصوص توسعه تجهیزات بانکداری الکترونیک در بانک انصار
به ذکر امارهای در این زمینه پرداخــت .وی از برتری بانک انصار در حــوزه خدمات کارمزدی
در شبکه بانکی خبر داد و با اشاره به موضوع زیر ســاخت های پیشرفته فناوری اطالعات از ان
به عنوان مزیت رقابتی بانک در این حوزه یاد کرد.
ی در ادامه به جایگاه بانک در بازار سرمایه اشاره کرده و در خصوص عملکرد
دکتر ابراهیم
بانک در بازار سرمایه در سال 1394اظهار کردند که باتوجه به قیمت سهام بانک در پایان سال
و همچنین سود نقدی پرداختی به سهامداران بازده عایدی سهامداران بالغ بر 21/9درصد بوده
است که باالتر از نرخ 15/7درصد صنعت بانکداری است.
وی با اشاره به پیش بینی برنامه های گســترده برای ســال 1395بانک ،تعدادی از این
برنامه ها را به شرح ذیل بیان کرد:
بازنگری شاخص های کلیدی BSCو تدوین و اجرای برنامه های عملیاتی
هوشمندسازی سرویس های کلیدی بانک
تشکیل حلقه های کیفیت در راستای توانمندسازی کارکنان
تهیه و تدوین طرح کیفیت در راستای استانداردسازی و کیفی سازی خدمات بانک
محاسبه اکسپوژر ریسک اعتباری و ارائه راهکارهای بهینه سازی پرتفوی اعتباری
پیاده سازی و محاسبه ریسک بازار
راه اندازی اداره بانکداری اسالمی و اقتصاد مقاومتی
توسعه شعب نمونه بانکداری اسالمی ویژه اهل سنت
تغییر رویکرد از بانکداری شرکتی به کسب و کارSME
تخصیص بهینه منابع با رویکرد اقتصاد مقاومتی در بخش تولید و اشتغال
تعمیق زنجیره ارزش بانک به منظور فروش محصوالت و خدمات
و توسعه عقد مرابحه و کارت اعتباری و طرح حاتم و عقد خرید دین
بومی سازی نرم افزارهای ستادی ،سوئیچ و Coreبانکی
راه اندازی ابزارهای فناوری اطالعات سوپر مارکت مالی
استقرار ابزار هوشمندی کسب و کار ()BI
نصب و راه اندازی تعداد 4000دستگاه پیشخوان مجازی بانک Cashless
راه اندازی سیستم مدیریت فرایند های کسب و کار
بهینه سازی وضعیت امنیت اطالعات بانک در تمامی سطوح
انجام حسابرسی فرایندهای فناوری اطالعات برمبنای الزامات ITILو Cobit
اجرای فاز عملیاتی پروژه قیمت گذاری مبادالت داخلی شعب FTP
توسعه کیفی گزارشگری مالی براساس الزامات بین المللی IFRS
اجرای فاز سوم پروژه نظام بودجه ریزی بر مبنای عملکرد ABC & PBB
انتشار اوراق اجاره صکوک
بهبود و ارتقای نسبت ها و شاخص های مالی و بانکی منطبق با قوانین و مقررات
تدوین سند نیازمندی اموزشی کارکنان بر اساس الزامات کسب وکار بانک
اجرای مراحل عملیاتی بازنگری در طرح طبقه بندی مشاغل بانک
تعمیق معنویت دینی و تحکیم مبانی اعتقادی و رشد فرهنگی کارکنان
تقویت خودباوری و اعتماد به نفس در کارکنان بانک با تکیه بر هویت دینی و ملی
تربیت اجتماعی و توسعه اگاهی سیاسی و اجتماعی کارکنان
تدوین و توسعه برنامه بازاریابی برای محصوالت بانکی
ارائه خدمات باشگاه مشتریان در راستای وفادار سازی و مشتری مداری
طراحی و ارائه خدمات و محصوالت جدید بانکی بر اساس نیاز های اتی مشتریان
استقرار ،گسترش و توسعه سوپرمارکت مالی در شعب منتخب
استفاده از ابزارهای نوین بازار پول و سرمایه جهت تامین مالی
واگذاری سهام شرکت ایرانیان اطلس در بازار بورس
ی در این مجمع از ورود گروه بزرگ ساختمانی ایرانیان
دکتر ابراهیم
بانک انصار رتبه بیشترین سود هر سهم ()EPS
رئیس شورای عالی اقتصاد مقاومتی بانک انصار در این مجمع با اشاره به اقدامات بانک در راستای
تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی گفت« :در ســال گذشــته از طریق ارائه الگوی مورد تایید بانک مرکزی،
کدینگ بانکداری مقاومتی و پیش بینی این کدینگ در سیســتم Core Bankingو همچنین اجرای طرح
حاتم ،بانک را در مسیر اقتصاد مقاومتی ریل گذاری کرده ایم».
در این جلسه بعد از ارائه گزارش مدیرعامل ،گزارش حسابرس و بازرس قانونی قرائت شد و صورت های
مالی و عملکــرد هیات مدیره بانک برای ســال مالی منتهی به 1394/12/29به تصویب رســید .ســپس
هیات مدیره بانک برای دو سال دیگر انتخاب و حسابرس مستقل و بازرس قانونی و روزنامه های کثیر االنتشار
بانک برای سال مالی 1395تعیین گردید ،در پایان باتوجه به تصویب مبلغ 389ریال سود هر سهم شرکت
اصلی (بانک) توسط مجمع ،مبلغ 220ریال سود تقسیمی برای هرسهم ،به تصویب رسید.
بالفاصله پس از مجمع عمومی عادی ساالنه بانک انصار ،مجمع
عمومی فوق العاده بانک با حضور 68/37درصد ســهامداران و با دستور
جلسه افزایش سرمایه بانک تشکیل و پس از ارائه گزارشی در خصوص
ضرورت افزایش سرمایه توسط مدیرعامل ،حســابرس و بازرس قانونی
گزارش بررسی طرح توجیهی این افزایش سرمایه را قرائت کرد .در پایان
مجمع سهامداران بانک با افزایش ســرمایه بانک از مبلغ 8هزار میلیارد
ریال به 10هزار میلیــارد ریال در مرحله اول موافقت و افزایش ســرمایه
تا مبلغ 13/500میلیارد ریــال را در مرحله دوم بــه هیات مدیره تفویض
اختیار کرد.
اطلس به تابلوی اول بازار بورس تهران خبر داد
در سال 1394را بین بانک ها کسب کرد
مثلث | شماره 319
بازار
81
بازار
82
مثلث | شماره 319
بازار
بانک انصار
تراز نامه تلفیقی درتاریخ 29اسفند ماه 1394
بانک انصار
بازار
صورت سود و زیان تلفیقی برای سال مالی منتهی به 29اسفند ماه 1394
مثلث | شماره 319
بازار
83
بازار
مراسم معارفه سرپرست
موسسه اعتباری ثامن برگزار شد
مراسم تودیع جناب اقای محمدحسین نظری توکلی
مدیرعامل ســابق موسســه اعتباری ثامن و معارفه جناب
اقای دکتر محمدابراهیم محمدپورزرندی سرپرست جدید
موسســه اعتباری ثامن بــا حضور اعضــای هیات مدیره،
معاونان و مدیران صف و ســتاد موسســه اعتبــاری ثامن
برگزار شــد .در این مراســم بنیانگــذاران تعاونــی اعتبار
ثامن جنــاب اقایــان دکتر ابرومنــد ،مقدم ،دکتــر اذری،
ذهتابچیــان و برخی از مدیــران بانک مرکزی و سیســتم
بانکی کشــور حضور داشــتند .دکتر محمدابراهیم محمد
پورزرندی دارای دکترای تخصصی مدیریت صنعتی و عضو
هیات علمی و دانشیار دانشــگاه ازاد اسالمی تهران است
که در کارنامه خود تجربه سال ها فعالیت در بازار پول و بازار
سرمایه را دارد .از سوابق ایشــان ،ریاست مرکز تحقیقات
و برنامه ریزی بانک ملت ،مشــاور مدیرعامل بانک ملت،
ریاســت هیات مدیره شــرکت بورس اوراق بهادار تهران،
رئیس هیات مدیره شرکت بیمه ما و بنیانگذار و مدیرعامل
گروه مالی ملت به عنوان اولین گروه مالی سیســتم بانکی
و همچنین عضویت در هیات مدیره شرکت تامین سرمایه
امین که اولین شــرکت تامین سرمایه کشور است به چشم
می خــورد .وی به عنوان چهــره ای شناخته شــده در بازار
سرمایه نظام بانکی کشــور و صاحب تئوری های علمی و
تالیفات متعدد کتب دانشگاهی است که با ماموریت اصالح
ســاختار مالی و تبدیل موسســه به بانک و حضور در بازار
سرمایه عهده دار این مسئولیت شده است.
شماره 4نشریه داخلی موسسه اعتباری کوثر
منتشرشد
به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر ،در این شماره پرونده ویژه ای در رابطه با کاهش نرخ سود و تاثیر ان بر نظام بانکی ایران و همچنین
رویکرد سیستم پولی و بانکی کشور در این زمینه گرداوری شده و فرصت ها و تهدیدهای این مساله را مورد ارزیابی قرار داده است.تحوالت نظام بانکی
در کشورهای اسالمی و راهکار رقابت پذیری بانک ها در عرصه جهانی دو موضوع دیگری است که در ارتباط با همین پرونده مورد واکاوی قرار گرفته و
فضای پیش رو را از جنبه های مختلف بررسی کرده است .بر اساس این گزارش ،این نشریه در ادامه به شرح میزگرد معاونین و مدیران موسسه پرداخته
که طی ان به رویکرد موسسه در رابطه با همسویی با سیاست های دولت و بانک مرکزی در زمینه ساماندهی نظام پولی و بانکی کشور و همچنین کاهش
نرخ سود بانکی اشاره دارد .در شماره چهارم نشریه شمیم کوثر مقاالت و مطالب متنوعی را در زمینه بانکداری اسالمی ،انگیزه های پولشویی ناشی از
قاچاق ،مساله شناسی و موفقیت به رشته تحریر دراورده است.
با حضور عاطفی فر و مهندس بروفرد
بازار
84
مثلث | شماره 319
تفاهمنامه همکاری بین بانک
دی و شرکت سرمایه گذاری
صنعت نفت امضا شد
بانک دی و شــرکت ســرمایه گذاری صنعت نفت با
هدف گسترش ســطح همکاری ها تفاهمنامه ای را امضا
کردند.
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،علیرضا
عاطفی فر ،سرپرست بانک دی در این مراسم اظهار کرد:
«بانک دی در ســالی که مقام معظم رهبری ان را اقتصاد
مقاومتی ،اقدام و عمــل نامگذاری کرده اند ،تالش کرده
اســت در این مســیر گام هایی اجرایی بــردارد ،به همین
منظور حمایت از شــرکت های داخلی و تولیدکنندگان در
اولویت برنامه ها قرار گرفته اســت ».وی با بیان اینکه در
قالب تفاهمنامه های همکاری بانک دی امادگی ارائه انواع
خدمات و محصوالت را به شرکت ها دارد ،تصریح کرد« :در
توافقنامه ای که با شرکت سرمایه گذاری صنعت نفت منعقد
شده در سرفصل های متعددی خدمات پولی و بانکی ارائه
خواهد شد ».به گفته وی بر این اساس بانک دی عالوه
بر انجام تمامی امور اعتباری برای این شــرکت ،در زمینه
اعطای تســهیالت و تامین مالی طرح های ویژه شــرکت
طبق ضوابط و مقررات بانک مرکزی و انجام مشــاوره در
حوزه مالی و بانکی خدمات ارائه خواهد کرد.
مهنــدس کریــم بروفــرد -مدیرعامــل شــرکت
سرمایه گذاری صنعت نفت -نیز با تقدیر از بانک دی برای
انعقاد این تفاهمنامه اظهار کرد« :شرکت سرمایه گذاری
صنعت نفت ،یک شرکت سهامی عام بوده و سهامدار عمده
ان شــرکت ســرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان
صنعت نفت اســت و فعالیــت اصلی ان ســرمایه گذاری
در شــرکت ها ،مجتمع ها و طرح هــای تولیدی ،صنعتی،
تجاری ،خدماتــی ،فرهنگی به منظور ایجــاد ،راه اندازی
و مشارکت در توســعه این گونه واحدهاســت ».موضوع
این تفاهمنامه که به امضای عاطفی فر سرپرســت بانک
دی ،محمدعلــی مورج عضــو هیات مدیــره بانک دی،
کریم بروفرد مدیرعامل و علی اقا بابایی عضو هیات مدیره
شرکت ســرمایه گذاری صنعت نفت رسید ،عبارت است از
ارائه خدمات و تســهیالت ارزی و ریالی بانکی به شرکت
در چارچوب قوانین و مقررات بانکــی در قبال تمرکز منابع
و فعالیت های پولی و بانکی هلدینگ و شــرکت های تابعه
نزد بانک دی.