ماهنامه مثلث شماره 323

‫خ‬ ‫ب‬ ‫رویژه‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره سیصد و بیست وسه‪6 /‬شهریور ‪ 88 / 1395‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫در جلسه رئیسجمهور‬ ‫با مجمع روحانیون مبارز‪ ،‬حسن روحانی‬ ‫از عدم حمایت اصالحطلبانگالیهکرد‬ ‫زنگنه و‬ ‫منتقدان‬ ‫قراردادهای جدید نفتیکه با برخی انتقادها مواجه شد‬ ‫در صورت اصالحات چند مادهای منعقد می شود ‪ /‬گزارش‬ ‫مثلث در مورد اصالحاتی که باید در ‪ IPC‬اعمال شود ‪/‬‬ ‫سخنگویکمیسیون انرژی به مثلثگفت؛ وزیرگفته تا‬ ‫رهبری راضی نشوند هیچ قراردادی امضا نمیشود‬ ‫بازگشت تکنوکراتها‬ ‫محمدعلی نجفی ریاست ستاد‬ ‫اصالحطلبان در انتخابات شوراها‬ ‫را برعهدهگرفت‬ ‫ایران – روسیه؛ فاز‬ ‫روابط استراتژیک‬ ‫اصالح طلبان نامزد سایه‬ ‫خواهند داشت‬ ‫استفاده روسیه از پایگاه نوژه‬ ‫نقض حاکمیت ملی نیست‬ ‫گفتوگو با‬ ‫علی صوفی‬ ‫المپیک سیاسی‬ ‫نخواستم تاریخ را تحریفکنم‬ ‫بین طرفداران روحانی و احمدینژاد بر‬ ‫سر نتایج دو المپیک جدال درگرفت‬ ‫توافق برای حمایت‬ ‫اصالحات از روحانی‬ ‫گفتوگو با کارگردان تئاتری‬ ‫درباره مصدق‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ایران – روسیه؛ فاز روابط استراتژیک‬ ‫استفادهروسیهازپایگاهنوژهنقضحاکمیتملینیست‬ ‫لزومپرهیزازتضعیفمسئولین‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫بخواهید که خودتان اداره کنید مملکت‬ ‫خودتــان را‪ ،‬بخواهیــد کــه کمــک کنید به‬ ‫دولتهــا؛ تضعیــف نکنید دولــت را‪ .‬تضعیف‬ ‫نکنید اشخاصی که خدمتگزار هستند‪ .‬تمام‬ ‫این اشــخاصی که االن مشــغول کار هستند‬ ‫اینها خدمت به شما و ملت ما می‏کنند‪ .‬در صدد‬ ‫نباشید که این گروه‪ ،‬ان گروه را عقب بزند و ان‬ ‫گروه‪ ،‬این گروه را‪ .‬هم در صدد این معنا باشید‬ ‫که با هم این کشور را اداره کنید و این مردم را‬ ‫بیدار کنید‪ .‬من طرفدار تمام قشرهایی هستم‬ ‫که به این کشور خدمت دارند می‏کنند‪ .‬متاثرم‬ ‫از اینکه اشــخاصی که دارند به این مملکت‬ ‫خدمت می‏کنند‪ ،‬دســتهایی که می‏خواهد این کشــور را باز‬ ‫به عقب بزنند‪ ،‬اینها را روبروی هم قرار داده اســت‪ ،‬و هرکدام‬ ‫به دیگری اشــکال می‏کنند‪ .‬به جای اشــکال هــر دو با هم‬ ‫عزمتان را جزم کنید که این ملــت را به جلو ببرید‪ .‬این ملت را‬ ‫بیدار کنید‪ .‬ارتش را تقویت کنید‪ .‬دادگاهها را تقویت بکنید‪.‬‬ ‫البته اصالح هم باید بشود‪ .‬اشخاصی که در راس دادگاهها‬ ‫هستند تقویت کنید‪ .‬تا انها بتوانند کارهای خودشان را انجام‬ ‫بدهند‪ .‬اشــخاصی که در راس ارتش و قوای مس ّلحۀ دیگر‬ ‫هستند تایید کنید تا انها بتوانند ارتش را اداره کنند‪ .‬تا بتوانند‬ ‫محول است بخوبی انجام‬ ‫قوای مس ّلحه کارهایی که بر انها ّ‬ ‫بدهند‪ .‬مجلس را که در راس همۀ امور اســت تقویت کنید‪.‬‬ ‫و دنبال این باشــید که یک مجلس قوی قانونگذاری داشته‬ ‫باشیم تا بتوانند مملکت را به راه راست ببرند‪ .‬من با همۀ این‬ ‫‪10- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دولتسرگرمبحث هایانتخاباتینشود‬ ‫چه کسیدستگیرشدهاست؟‬ ‫چالشکنسرت‬ ‫معضلدو تابعیتی هایبانکی‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫نشانه هایشکست‬ ‫روابطتیره‬ ‫استانبولبعدازکودتا‬ ‫قفقاز؛حلقهاتصال‬ ‫‪28- 39‬‬ ‫سیاست‬ ‫توافقبرایحمایتاصالحاتازروحانی‬ ‫بازگشتتکنوکرات ها‬ ‫سرنوشتعارف‬ ‫هنوزبرایائتالف درشورای شهرتصمیمنگرفته ایم‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی (دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫اقتصاد ‪ :‬محمدمهدی صدرزاده (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی و فکرنو‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫فرهنگ‪ :‬شایان ربیعی (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫گروهها هیچ‪ ،‬با هیچ یک از اینها قوم و خویشی ندارم‪ .‬ولی با‬ ‫همۀ این گروهها موافقم مادامی که در پست‏های خودشان‬ ‫رفتار خوب دارند‪ .‬شــما بدانید که در بین ایــن ملت ما االن‬ ‫اشخاصی هســتند گروهکهایی هستند که می‏خواهند یکی‬ ‫یکی اینهایی که مشغول خدمت به این مملکت هستند از نظر‬ ‫مردم بیندازند و انها را از ملت جدا کنند‪ .‬باید توجه داشته باشید‬ ‫که اینها که امدند و مطلبی را گفتند ُم ِچشان را بگیرید که این‬ ‫اقایی که تو می‏گویی فالن اســت‪ ،‬دلیلت چه است؟ ببینید‬ ‫چه خواهد گفت‪ .‬ان کسی که مث ً‬ ‫ال در ارتش است‪ ،‬فرمانده‬ ‫ارتش است اگر گفتند فالن کار را کرده ُمچش را بگیرید که‬ ‫دلیل شما بر این مطلب چه اســت؟ ان که در راس دادگاهها‬ ‫هســت اگر به او اشــکال کردند مچشــان را بگیرید بگویید‬ ‫دلیلت بر این مطلب چه اســت؟ ان وقت خواهید فهمید که‬ ‫دلیلی در کار نیست‪ .‬فقط این است که تبلیغات است‪،‬‬ ‫که می‏خواهند شخصیتها را بشــکنند‪ ،‬و می‏خواهند‬ ‫نتیجه از ان بگیرند‪ .‬و مع‏االسف ملت ما توجه به این‬ ‫مسئله‪ ،‬بسیاریشان کم دارند‪ .‬به این تبلیغات سوئی‬ ‫که نســبت به بعضی از ایــن روحانیون که مشــغول‬ ‫خدمتبهاینملتهستند‪،‬نسبتبهاینهامی‏کنندباور‬ ‫می‏کنند‪.‬اشخاصیراکهمنبیشازبیستسالاست‬ ‫می‏شناسم و می‏دانم چه اشــخاصی هستند لکه‏دار‬ ‫می‏کنند‪ .‬اینها از عیوبی است که در کشور ما هست‪.‬‬ ‫اشخاصی که در ارتش االن دارند خدمت می‏کنند‪ ،‬در‬ ‫ژاندارمری خدمت می‏کنند‪ ،‬در پاسداری دارند خدمت‬ ‫می‏کنند‪ ،‬در بسیج دارند خدمت می‏کنند‪ ،‬کمیته هایی‬ ‫که دارند خدمت می‏کنند‪.‬‬ ‫‪40- 49‬‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫معمای نوژه‬ ‫توافق محرمانه‬ ‫اتحاد خاکستری‬ ‫همکاری ضد تروریستی‬ ‫‪50-63‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫زنگنه و منتقدان‬ ‫‪ 9‬نقطه چالش برانگیز‬ ‫مشکل اصلی کجاست؟‬ ‫دعوای دو رفیق قدیمی‬ ‫‪64-71‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نخواستم تاریخ را تحریف کنم‬ ‫نگاهی به تئاتر سیاسی در ایران‬ ‫یک بام و چند هوا‬ ‫راپورت های اثرگذار‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمدرضا پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‪ -‬علی اکبر پیمانی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر دارابی ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬حسین محمد پورزرندی‬ ‫مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‪ -‬محمدابراهیم محمد پورزرندی‬ ‫علیرضا حسن زاده ‪ -‬دکتر عیسی رضایی ‪ -‬سید حمید خالقی ‪ -‬هادی انباردار‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫توافق برای حمایت‬ ‫اصالحات از روحانی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره سیصد و بیست وسه‪6 /‬شهریور ‪ 88 / 1395‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912-8505848 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫خبرویژه‬ ‫در جلسه رئیسجمهور‬ ‫با مجمع روحانیون مبارز‪ ،‬حسن روحانی‬ ‫از عدم حمایت اصالحطلبانگالیهکرد‬ ‫زنگنه و‬ ‫منتقدان‬ ‫قراردادهای جدید نفتیکه با برخی انتقادها مواجه شد‬ ‫در صورت اصالحات چند مادهای منعقد می شود ‪ /‬گزارش‬ ‫مثلث در مورد اصالحاتی که باید در ‪ IPC‬اعمال شود ‪/‬‬ ‫سخنگویکمیسیون انرژی به مثلثگفت؛ وزیرگفته تا‬ ‫رهبری راضی نشوند هیچ قراردادی امضا نمیشود‬ ‫بازگشت تکنوکراتها‬ ‫محمدعلی نجفی ریاست ستاد‬ ‫اصالحطلبان در انتخابات شوراها‬ ‫را برعهدهگرفت‬ ‫ایران – روسیه؛ فاز‬ ‫روابط استراتژیک‬ ‫استفاده روسیه از پایگاه نوژه‬ ‫نقض حاکمیت ملی نیست‬ ‫المپیک سیاسی‬ ‫بین طرفداران روحانی و احمدینژاد بر‬ ‫سر نتایج دو المپیک جدال درگرفت‬ ‫اصالح طلبان نامزد سایه‬ ‫خواهند داشت‬ ‫گفتوگو با‬ ‫علی صوفی‬ ‫نخواستم تاریخ را تحریفکنم‬ ‫گفتوگو با کارگردان تئاتری‬ ‫درباره مصدق‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫مجادله بر سرکنسرت‬ ‫خبرنامه‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫واکنش هــای تــازه بــه ماجــرای لغــو کنســرت ها‪ ،‬گــزارش ویــژه ایــن شــماره از‬ ‫خبرنامــه اســت‪ .‬در خبرنامــه ایــن هفتــه عــاوه بــر ایــن موضــوع بــه ماجــرای‬ ‫واکنــش حامیــان رســانه ای محمــود احمدی نــژاد بــه احتمــال حمایــت‬ ‫رئیس جمهــور ســابق از عزت اللــه ضرغامــی‪ ،‬خبــر بازداشــت یکــی از اعضــای‬ ‫حاضــر در مذاکــرات هســته ای و برخــی دیگــر از اخبــار مهــم هفتــه پرداخته ایــم‪.‬‬ ‫دولت سرگرم بحث های‬ ‫انتخاباتینشود‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫ رئیس جمهور و اعضای هیات دولت‬ ‫به دیدار رهبر انقالب رفتند‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای ‪،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیات دولت ضمن قدردانی‬ ‫از زحمات و تالش های دولت یازدهم‪ ،‬هفته دولت را فرصتی‬ ‫مغتنم بــرای ارائه گزارش بــه مردم از کارهــای انجام گرفته‬ ‫خواندند و نکات مهمی را در قالب ‪ ۷‬ســرفصل در زمینه های‬ ‫«اقتصاد مقاومتی»‪« ،‬سیاست خارجی»‪« ،‬علم و فناوری»‪،‬‬ ‫«امنیت»‪« ،‬فرهنگ»‪« ،‬برنامه ششم» و «فضای مجازی»‬ ‫به عنوان اولویت های اصلی کشور و نقشه راه دولت یازدهم در‬ ‫یک سال پیش رو بیان کردند‪.‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی بــا تبریــک هفته دولــت‪ ،‬یاد‬ ‫شهیدان رجایی و باهنر را به عنوان «الگوی اخالص‪ ،‬پرکاری‬ ‫و مردمی بودن» گرامی داشتند و با اشــاره به برخی تالش ها‬ ‫برای تطهیر منافقان روســیاه که عامل ایــن جنایت بودند‪،‬‬ ‫افزودند‪«:‬متاسفانهبرخیتالشدارندتابرایاینجنایتکارانی‬ ‫که هزاران نفر از مردم عادی تا مســئوالن و شخصیت های‬ ‫برجستهرابهشهادترساندند‪،‬فضایمظلومیتایجادوچهره‬ ‫نورانی امام راحل(ره) را خدشــه دار کنند اما این دست های‬ ‫خبیث و مغرض به نتیجه نخواهند رسید و همانند گذشته ناکام‬ ‫خواهند ماند‪».‬حضرت ایت الله خامنه ای ســپس به گزارش‬ ‫رئیس جمهور و برخی اعضای دولت‪ ،‬از اقدامات انجام گرفته‬ ‫اشاره و خاطر نشان کردند‪ «:‬این گزارش ها بسیار خوب بودند‬ ‫و باید به اطالع مردم رسانده شود‪ ،‬زیرا سرمایه اصلی‪ ،‬مردم‬ ‫و اعتماد و امید انان است‪».‬ایشان اداره کشور به وسیله قوه‬ ‫مجریه را باتوجه به گستردگی و تنوع مسائل و انتظارات فراوان‬ ‫وهمچنینمسائلومشکالت‪،‬بسیارسختدانستندوبااشاره‬ ‫به گذشت سریع سه سال از عمر دولت یازدهم گفتند‪« :‬دولت‬ ‫باید با برنامه ریزی و جدیــت‪ ،‬حداکثر بهره برداری را برای کار‬ ‫و تالش در یک ســال باقیمانده انجــام دهد‪».‬رهبر انقالب‬ ‫اسالمی دولت را به دوری از حواشی به خصوص در ماه های‬ ‫اینده که همــراه با مباحث انتخاباتی اســت‪ ،‬توصیه کردند و‬ ‫افزودند‪« :‬دولت نباید به هیچ وجه خود را ســرگرم بحث های‬ ‫انتخاباتی کند‪ ،‬بلکــه باید تا اخریــن روز کاری‪ ،‬بــرای کار‪،‬‬ ‫تالش و حل مشکالت برنامه ریزی کند و بهترین تبلیغ برای‬ ‫دولت در راس کار‪ ،‬اقدام و عمل ان دولت است‪«».‬مسائل‬ ‫اقتصادی و اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی»‪ ،‬اولین‬ ‫ســرفصلی بود که رهبر انقالب اسالمی بیان کردند و گفتند‪:‬‬ ‫«امروز مشــکالت و گره های اقتصادی‪ ،‬مســاله اول کشور‬ ‫اســت که باید حل شــوند و حل انها در گرو اجرای صحیح و‬ ‫دقیق سیاست های اقتصاد مقاومتی است‪».‬حضرت ایت الله‬ ‫خامنه ای به سرفصل دوم یعنی «سیاست خارجی» پرداختند‬ ‫و با اشاره به اینکه سیاست خارجی یکی از اولویت های دولت‬ ‫اقای روحانی بوده اســت‪ ،‬افزودنــد‪« :‬من با ایــن موضوع‬ ‫موافقم و همواره معتقد به کار دیپلماسی بوده ام اما باید توان‬ ‫دیپلماسی را به صورت مناسب و متوازن در دنیا توزیع کرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی خاطرنشــان کردند‪« :‬اســیا‪،‬‬ ‫افریقا و امریکای التین باید سهم مناسب خود را در سیاست‬ ‫خارجی کشــور داشــته باشــند‪».‬حضرت ایت الله خامنه ای‬ ‫لزوم اســتفاده از ظرفیت دیپلماســی برای پیشرفت اقتصاد‬ ‫را نیز مورد تاکید قرار دادند‪.‬رهبر انقالب اســامی در ادامه‬ ‫با اشــاره به غیرقابل اتکا بودن رفتارهای ظاهری در فضای‬ ‫دیپلماســی‪ ،‬گفتند‪« :‬تنها چیزی که در دیپلماسی می تواند‬ ‫مورد اعتماد قرار گیرد‪ ،‬کار ثابت‪ ،‬مســلم‪ ،‬امضاشده و قابل‬ ‫احتجاج است‪».‬حضرت ایت الله خامنه ای افزودند‪« :‬انتقاد‬ ‫من به موضوع برجام به بدعهدی و خباثت طرف مقابل مربوط‬ ‫می شود نه عناصر خودمان؛ زیرا مذاکره کنندگان ما به اندازه‬ ‫توان خود تالش شــبانه روزی انجام دادند و مــا قدردان این‬ ‫زحمات هستیم‪».‬رهبر انقالب اسالمی در ادامه سخنان خود‬ ‫به موضوع «علم و فناوری» به عنوان سرفصل سوم نقشه راه‬ ‫دولت اشاره کردند و گفتند‪« :‬کشور برای پیشرفت نیازمند علم‬ ‫و فناوری است و در سال های گذشته پیشرفت های خوبی در‬ ‫این عرصه به دست امد‪».‬چهارمین سرفصلی که رهبر انقالب‬ ‫اسالمی به ان اشاره کردند‪ ،‬موضوع «امنیت» بود‪.‬حضرت‬ ‫ایت اللهخامنه ایگفتند‪«:‬بهلطفخداوندوباتالشوزحمات‬ ‫قابل تقدیر نیروهای نظامی و امنیتی در حالی که کشورهای‬ ‫منطقه مملو از حوادث و ناامنی هســتند‪ ،‬کشــور از یک سپر‬ ‫امنیتی مستحکمی برخوردار است‪».‬ایشان‪« ،‬روحیه انقالبی‬ ‫و دینی مردم» را یکی از عناصر اصلی سپر امنیتی مستحکم‬ ‫سد‬ ‫کشور دانستند و تاکید کردند‪« :‬به هیچ وجه نباید در این ّ‬ ‫دفاعی ملی خللی ایجاد شود‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اســامی با تاکیــد بر اینکه تشــکیالت‬ ‫نظامی و امنیتی کشــور یکی دیگــر از عناصر ســپر امنیتی‬ ‫مستحکمکشوراست‪،‬خاطرنشانکردند‪«:‬بایدهموارهبهاین‬ ‫تشکیالت کمک شود و مورد تشویق نیز قرار گیرند‪».‬حضرت‬ ‫ایت اللــه خامنه ای‪ ،‬تجهیــزات و امکانات دفاعی کشــور را‬ ‫سومین عنصر ایجاد سپر امنیتی خواندند و افزودند‪« :‬دشمن‬ ‫از افزایش توان دفاعی و موشکی کشور نگران است؛ بنابراین‬ ‫بایدبهافزایشتواندفاعیکمکوازانحمایتکرد‪».‬مساله‬ ‫«فرهنگ» پنجمین سرفصلی بود که رهبر انقالب اسالمی‬ ‫به عنوان یک اولویت بسیار مهم کشــور بر ان تاکید کردند و‬ ‫افزودند‪« :‬فرهنگ شامل ادبیات‪ ،‬هنر‪ ،‬سبک زندگی‪ ،‬رفتار‬ ‫و اخالق اجتماعی است و دستگاه های فرهنگی در تمام این‬ ‫بخش ها مســئولیت و وظیفه دارند‪».‬ایشان افزودند‪« :‬بنده‬ ‫طرفدار جزم اندیشی‪ ،‬فشار و اختناق در عرصه فرهنگ نیستم‬ ‫بلکه به ازاداندیشی اعتقاد راسخ دارم اما ازاداندیشی به معنای‬ ‫ولنگاری و اجازه دادن به دشــمن برای لطمه زدن نیست‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای با اشــاره به انجــام اغلب کارهای‬ ‫خوب و مفید کشــور به دســت جوانان مومــن و انقالبی این‬ ‫سوال را مطرح کردند که چرا باید تئاتر یا فیلمی تولید شود که‬ ‫تیشه به ریشه ایمان این جوانان بزند؟رهبر انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫عملکرد دســتگاه های فرهنگی را در هر دو سطح «افندی»‬ ‫و «پدافندی» ضعیف ارزیابــی کردند و با تاکیــد بر اهمیت‬ ‫پرداختن به عرصه های متنوع فرهنگــی و همچنین در نظر‬ ‫گرفتن انگیزه ها و سوابق شخصیت های فرهنگی‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫«ایا نباید مســئوالن فرهنگی‪ ،‬ان کســی را که عمرش را در‬ ‫خدمت به دین و انقالب اسالمی گذرانده به فردی که در تمام‬ ‫عمر خود قدمی در راه دین و انقالب برنداشــته و حتی گاهی‬ ‫ضربهنیززدهاست‪ ،‬ترجیحبدهند؟»حضرتایت اللهخامنه ای‬ ‫در جمع بندی این ســرفصل تاکید کردند‪« :‬در فرهنگ باید‬ ‫روحیه ازاداندیشی همراه با برنامه ریزی عادالنه وجود داشته‬ ‫باشد و با هدایت و کمک به رویش های خوب جلوی ضربات‬ ‫فرهنگی گرفته شود‪».‬‬ ‫چه کسی‬ ‫دستگیر شده است؟‬ ‫معضل دو تابعیتی های‬ ‫بانکی‬ ‫چالشکنسرت‬ ‫حسن روحانی شخصا وارد پرونده برگزاری کنسرت ها شد‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫اول‬ ‫‪1‬‬ ‫ث‬ ‫عملی شود‪ ».‬هفته قبل از این سخنان رئیس جمهور‪ ،‬علی‬ ‫جنتی‪ ،‬وزیر ارشــاد در واکنش به سخنان احمد علم الهدی‪،‬‬ ‫امام جمعه مشــهد که مخالف برگزاری کنســرت در مشهد‬ ‫اســت‪ ،‬گفته بود‪« :‬از انجایی که اجرای کنسرت در مشهد‬ ‫مخالفانی از جمله اقــای علم الهدی دارد ما به نظر ایشــان‬ ‫احترام گذاشته و با اینکه کنسرت ها مشکل خاصی نداشت‪،‬‬ ‫از ادامه اجرای انها صرفنظــر کردیم‪ ».‬جنتی تاکید کرد که‬ ‫«کنسرت هادردیگرشهرهایاستانخراسان رضویازجمله‬ ‫سبزوار‪ ،‬نیشابور‪ ،‬چناران و دیگر شهرها اجرا خواهند شد و به‬ ‫هیچوجهقابلپذیرشنخواهدبودکهازاجرایانهاجلوگیری‬ ‫شود‪».‬احمدعلم الهدیدرنمازجمعهمشهدباانتقادازاجازه‬ ‫برگزاری کنسرت در مشهد گفته بود‪« :‬کنار گنبد امام رضا(ع)‬ ‫نمی شودکنسرتبرگزارشود‪،‬اینخالفحیثیتوهویتاین‬ ‫شهر است‪ .‬تو کنسرت می خواهی‪ ،‬مشهدی نباش‪ ،‬برو یک‬ ‫شهر دیگر زندگی کن‪ ».‬علم الهدی همچنین گفت‪« :‬دیگر‬ ‫سر یک لغو کنســرت ما نباید چانه زنی با مردم داشته باشیم‬ ‫و چانه زنی با برخی مسئوالن بر ســر کوته فکری شان‪ ».‬این‬ ‫صبحت هایروحانیاماباواکنش هایمنتقدانمواجهشدبه‬ ‫نحویکهاینصحبت هارادرجهتایجاددوقطبیفرهنگی‬ ‫برای فراموش شدن مشــکالت اقتصادی تحلیل کردند و‬ ‫نوعیبرجستهکردنیکموضوعفرعیدانستند‪.‬‬ ‫جدال روی انتن‬ ‫‪ l‬قاعده بازی‬ ‫فعالیت هــر دو جناح سیاســی برای‬ ‫انتخابــات ریاســت جمهوری تقریبا کلید‬ ‫خورده اســت‪ .‬حاال طیف هــای مختلف‬ ‫در حال رایزنی بــرای تعیین تکلیف در این‬ ‫موضــوع هســتند و گزینه هــای مختلفی‬ ‫روی میزهای تصمیم ســازان قــرار گرفته‬ ‫اســت‪ .‬نکته اما این اســت که هر چه قدر‬ ‫اصالح طلبــان در مورد ایــن فعالیت های‬ ‫خود با احتیاط و تقریبا سکوت خبری رفتار‬ ‫می کنند این چهره های اصولگرا هستند که‬ ‫لحظه به لحظه از تحوالت رخ داده در جناح‬ ‫به رسانه های مختلف از جمله رسانه های‬ ‫اصالح طلــب اطالعــات می دهنــد‪.‬‬ ‫اطالعاتــی که گاه بــا کارهای سیاســی و‬ ‫روانی رقیــب به ضــرر جناح تمام شــده و‬ ‫چهره ســوزی ها شــدت می یابــد‪ .‬گاه هم‬ ‫اختالف عقاید میــان چهره های اصولگرا‬ ‫به مســاله اصلی روی ویترین رســانه های‬ ‫اصالح طلــب تبدیــل می شــود‪ .‬بــه نظر‬ ‫می رسد در قواعد کار سیاسی‪ ،‬حرف نزدن‬ ‫و در پرده نگه داشتن تصمیمات و نظرات‬ ‫هم از جمله قواعد مهم است‪ .‬نکته ای که‬ ‫در این مدت مغفول واقع شــده و برخی از‬ ‫چهره ها شــوق فراوانی دارند برای این که‬ ‫اولین باشند که یک خبر دست اول را منتشر‬ ‫می کنند‪ .‬باید از ادوار قبلی انتخابات درس‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫چند هفته ای است که بحث سنگین در مورد برگزاری‬ ‫کنسرت ها به راه افتاده اســت‪ .‬دایره این بحث ها ابتدا در‬ ‫ســطح وزارتخانه و برخی نهادها بود اما حاال به باالترین‬ ‫سطح رســیده و رئیس قوه مجریه شــخصا وارد این ماجرا‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫شــاید بتوان به این ماجرا از دو زاویه نگاه کرد‪ .‬اول‬ ‫اینکه در مورد برگزاری یا عدم برگزاری چنین برنامه هایی به‬ ‫راحتی می توان هم به قانــون مراجعه کرد و هم به نظرات‬ ‫بزرگان نظام‪.‬اما از این مساله که بگذریم بحث بر سر این‬ ‫اســت که چرا چنین موضوعی تا این حد بزرگ شــده و به‬ ‫موضوع نخست کشور تبدیل شده؛ ان هم در شرایطی که‬ ‫مردم دغدغه های مهمتری از جمله اقتصاد دارند‪ .‬سوال‬ ‫مهم این اســت که ایا ما باید اختالف نظراتمان را در مورد‬ ‫مســائل درجه دو روی انتن ببریم یا درست این است که با‬ ‫همفکری‪ ،‬چاره ای برای مشکالت اصلی مردم بیندیشیم‪.‬‬ ‫نباید یک مساله اساســی را فراموش کنیم‪« :‬مسئوالن و‬ ‫شخصیت ها روی انتن هستند و مردم به صورت مداوم در‬ ‫حال تماشا و رصد انها هستند‪».‬‬ ‫در ســال اخر دولــت اقــای روحانی‬ ‫برخــی گرانی هــا و افزایش قیمــت اقالم‬ ‫ضروری مردم را ازار می دهد‪ .‬در این میان‬ ‫رسانه های دولتی عنوان می کنند که تغییر‬ ‫مسئولیت میان وزارت صنعت و وزارت جهاد‬ ‫موجب شــده که وضعیت جــاری به وجود‬ ‫ایــد‪ .‬همیــن رســانه ها می گوینــد برخی‬ ‫اختالف نظرهــا میان مدیــران اقتصادی‬ ‫ریشــه اصلــی گرانی هاســت‪ .‬واقعیــت‬ ‫این اســت که مردم از دریچــه دیگری به‬ ‫اوضاع نگاه می کنند‪ .‬بــرای انها مهم این‬ ‫نیســت که کدام وزارتخانه یا کــدام مدیر‬ ‫تصمیم اشــتباه گرفته؛ انها در ســطحی‬ ‫کالن تر دولت را مســئول کنتــرل اوضاع‬ ‫می داننــد و انتظــار دارند تا سفرهایشــان‬ ‫الاقل خالی تر از قبل نشــود‪ .‬زندگی برای‬ ‫مــردم با ایــن شــرایط اقتصادی ســخت‬ ‫است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪2‬‬ ‫ن‬ ‫ظر‬ ‫مثل‬ ‫‪ l‬سفره مردم‬ ‫مجادله و مباحثه بر ســر برگزاری کنســرت ها وارد فاز‬ ‫تازه ای شــده اســت‪ .‬در تازه ترین تحول در این مورد حسن‬ ‫روحانیرئیس جمهورازموضعوزیرارشاددربارهعدمبرگزاری‬ ‫کنسرت در مشــهد انتقاد کرده و گفته است‪« :‬وزیر باید تابع‬ ‫قانون باشــد‪ ».‬رئیس جمهور که در مراســم دیدار با جامعه‬ ‫پزشکی کشــور ســخن می گفت‪ ،‬با بیان اینکه «بی قانونی‬ ‫خوب نیست و بی قانونی به نام دین و دلسوزی‪ ،‬بدتر است»‬ ‫گفت‪« :‬افتخار ما این است که کشورمان کشور قانون است‬ ‫وامام (ره)بارهابراینکهحکومتاسالموجمهوریاسالمی‪،‬‬ ‫حکومتقانوناست‪،‬تاکیدکردندچراکهاگرقانونزیرپارود‪،‬‬ ‫سنگرویسنگبندنمی شود‪».‬روحانینسبتبهحاشیه های‬ ‫پیش امده بر سر برگزاری کنسرت در مشهد واکنش نشان داد‬ ‫و گفت‪« :‬یک جا می خواهد کنســرتی برگزار شود‪ ،‬مجلس‬ ‫قانون گذاری شکل می گیرد‪ .‬در حالی که ما مجلس شورای‬ ‫اسالمیداریموهرکسیکهصبحبیدارمی شودویک تریبون‬ ‫پیدامی کندنمی تواندقانونگذاریکند‪،‬ووزیرنیزنبایدتبعیت‬ ‫کندچراکهوزیربایدتابعقانونباشد‪».‬رئیسدولتباتاکیدبر‬ ‫اینکه«ازنظرمنهیچوزیریدربرابرهیچفشارینبایدکوتاه‬ ‫اید و عقب نشینی کند» افزود‪« :‬اگر قرار است قانونی وضع‬ ‫شودبایدازطریقمجلساقدامشودومراحلخودرادرشورای‬ ‫نگهبان طی کند و در نهایت رئیس جمهور ان را ابالغ کند تا‬ ‫علی گنجی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫صدای بسته شدن تلگرام‬ ‫به گوش می رسد‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪1‬‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫دوم‬ ‫چه کسیدستگیرشدهاست؟‬ ‫یک حاشیه جدید پیرامون مذاکرات هسته ای‬ ‫هفته گذشته یک خبر مهم در فضای سیاسی ایران‬ ‫منتشر شد‪ .‬برخی از منابع خبری از دستگیری یک عضو تیم‬ ‫مذاکره کننده به جرم جاسوسی خبر دادند‪ .‬به دنبال این خبر‬ ‫جواد کریمی قدوســی نیز در گفت وگو با یک نشریه اعالم‬ ‫کرد‪« :‬این جاسوس‪ 10‬روز پیش در سفر محمد جواد ظریف‬ ‫به ترکیه جزو تیم سفر بوده اما از همان داخل هواپیما دستور‬ ‫بازداشت وی صادر می شود و وی از داخل هواپیما در ترکیه‬ ‫پیاده نمی شود و به ایران بازگردانده می شود‪ .‬وی در جریان‬ ‫مذاکرات و برجام‪ ،‬در تیم مذاکــرات نفوذ کرده و به عنوان‬ ‫زیر مجموعه تیم بعیدی نژاد رئیس تیم ایرانی در مذاکرات‬ ‫کارشناسی‪ ،‬فعالیت می کرد‪ .‬این جاسوس عالوه بر بانک‬ ‫مرکزی‪ ،‬از یک بانک خصوصی هم حقوق می گرفت چون‬ ‫به عنوان عضو هیات مدیره این بانک هــم بود‪ .‬امریکا به‬ ‫این جاسوس به دلیل فعالیت در کمیته برجام‪ ،‬ماهانه هفت‬ ‫هزار و ‪ 500‬پوند حقــوق می داد‪ .‬این جاســوس عالوه بر‬ ‫حقوق از جاهای مختلف ایــران‪ ،‬از امریکا و انگلیس هم‬ ‫حقوق می گرفت‪».‬‬ ‫این خبر البته از سوی ســخنگوی وزارت امور خارجه‬ ‫تکذیب شــد و در همان روز فــردی که نام برده شــده بود‬ ‫که به عنوان جاســوس دو تابعیتی دســتگیر شــده نیز در‬ ‫مصاحبه ای شایعات مربوط به بازداشت شدنش را تکذیب‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫در همیــن رابطه ســخنگوی وزارت خارجه ادعاهای‬ ‫کریمی قدوسی مبنی بر حضور فرد دستگیر شده در هیات‬ ‫همراه ظریف در ســفر اخیر بــه ترکیه را ادعایــی بی پایه و‬ ‫اســاس‪ ،‬بی ربط‪ ،‬کذب محض و قولی غلــط عنوان کرد‪.‬‬ ‫بهرام قاســمی افزود‪« :‬چگونه ممکن است اقای قدوسی‬ ‫که نمایندگی مردم محتــرم و صادق مشــهد مقدس را در‬ ‫مجلس محترم شورای اســامی بر عهده دارند‪ ،‬در عصر‬ ‫ارتباطــات گســترده که دسترســی به اطالعــات صحیح‬ ‫پیرامون یک سفر سیاسی بسیار سهل و اسان است به خود‬ ‫اجازه می دهد مطالبی غلط را عجوالنــه و بدون هیچ گونه‬ ‫بررسی اولیه بیان کند‪ .‬بی شک علل و انگیزه های اشکار و‬ ‫نهان اظهار چنین سخنان بی اصل و اساسی کامال واضح‬ ‫و روشن است‪ ».‬خبرگزاری نسیم این فرد را دری اصفهانی‬ ‫معرفــی کرد کــه بعــد از تکذیب خبــر از ســوی وی‪ ،‬این‬ ‫خبرگزاری در گزارشــی اعالم کرد نام برده با قرار وثیقه ازاد‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫معضل‬ ‫دو تابعیتی های‬ ‫بانکی‬ ‫صابر کرمی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫جامعه ایران هنــوز خاطــره محمودرضا خــاوری را‬ ‫فراموش نکرده است‪ .‬فردی که با تابعیت دوگانه کانادایی‬ ‫ امریکایی بعد از گذشــت ‪ 4‬ســال هیچ رد و اثــری از او بر‬‫جای نیست‪ .‬از همین رو زمانی که اعالم می شود یک فرد‬ ‫دو تابعیتی دستگیر شده‪ ،‬خبر برای جامعه اهمیت بیشتری‬ ‫پیــدا می کند‪ .‬خصوصا اینکــه این فرد در سیســتم بانکی‬ ‫مشغول به فعالیت است و از ســوی دیگر گفته شده که در‬ ‫بخشــی از مذاکرات برای رفع تحریم هــای بانکی حضور‬ ‫داشته اســت‪ .‬رصد اخبار مربوط به این فرد نشان می دهد‬ ‫اولین بار این خبر اواخر خرداد ماه منتشر شده است‪ .‬حتی‬ ‫برخی ســایت های خبری نام این فرد را مطــرح کردند و از‬ ‫رئیس کل بانک مرکزی ســوال کرده بودند چرا وی باید به‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سرنوشتتحقیق وتفحص‬ ‫بنیادشهید‬ ‫علیالریجانیدرجلسهدیداربافراکسیونشاهدباابراز‬ ‫خرسندیازایجاداینفراکسیونگفت‪«:‬اینفراکسیونیکی‬ ‫ازفراکسیون هایخوبیاستکهنمی توانوجودواثرانراانکار‬ ‫کردوان شاءاللهشمافرزندانشاهدباعثخیروبرکتونورانیت‬ ‫مجلسشوید‪.‬افتخارماوجودشــمافرزندانشهیداستکه‬ ‫شعله هاییازاتشعشقشهداهستید‪».‬رئیسمجلسگفت‪:‬‬ ‫«تحقیقوتفحصازبنیادشهید‬ ‫درمجلسقبلانجامشدوبعدرفت‬ ‫درکمیسیونماندواصالمتوجه‬ ‫نشدیم چه شد و باتوجه به اینکه‬ ‫انجامدوبارهاننیزهزینهچندصد‬ ‫میلیونی دارد‪ ،‬مــا در پذیرش ان‬ ‫تعللمی کنیم‪».‬‬ ‫مذاکرات فرستاده شود‪ .‬از طرف دیگر ازاد بودن این فرد‬ ‫نشــان می دهد که حداقل ادعاهای اقای کریمی قدوسی‬ ‫مبنی بر بازگردانــدن این فرد از ترکیه و بــدون اجازه خروج‬ ‫از هواپیما صحت ندارد‪ .‬همچنیــن می توان گفت ازادی‬ ‫او با قرار وثیقه نیز در این مدت زمان کوتاه نشــان می دهد‬ ‫موضوع نباید چندان مهم باشــد‪ .‬هنوز هیچ دادگاه رسمی‬ ‫برای این فرد تشکیل نشده است‪.‬‬ ‫با این حال می توان گفت بحث حضور افراد دو تابعیتی‬ ‫در سیستم مدیریتی (خصوصا بانکی) مساله مهمی است‬ ‫که دولت و نهادهای نظام باید بیشــتر به ان توجه داشته‬ ‫باشــند‪ .‬اینجا لزوم اســتعالم های بیشــتر از همــه مراجع‬ ‫اطالعاتــی و امنیتی اشــکارتر شــده و می تواند سیســتم‬ ‫مدیریتی کشــور را در مقابل نفوذ مقاوم تر کند‪ .‬دو تابعیتی‬ ‫بودن این فرد و همچنین دســتگیری او بر کســی پوشیده‬ ‫نیست‪ .‬چرا که دادستان کشور نیز این موضوع را تایید کرده‬ ‫است‪ .‬اما نکته مهم اینجاست که اگر در مبادی ورودی به‬ ‫این مشاغل با حساسیت بیشتری عمل شود‪ ،‬طبیعتا با این‬ ‫دست موارد کمتر روبه رو خواهیم بود‪ .‬اتفاقاتی که می تواند‬ ‫پیامی نادرســت از سیســتم مدیریتی کشــور را به خارج از‬ ‫مرزهای کشور مخابره کند‪.‬‬ ‫انتقادازتجزیهکنندگانجبههاصول گرایی‬ ‫سوال از وزیر درباره حسین فریدون‬ ‫محمدحسینصفارهرندی‬ ‫اظهاراتــی داشــت کــه بازتاب‬ ‫گســترده ایپیداکــرد‪.‬اوبدون‬ ‫نام بردنازاحمدی نژادامابااشارهبه‬ ‫حرف هایاوگفتهاست‪«:‬خداوند‬ ‫کســانی را که اولین قدم را برای‬ ‫تجزیهجبههاصولگرابرداشتند‪،‬‬ ‫هدایت کند؛ انهایــی که گفتند‬ ‫«اصالکاریبااصولگراهانداریم»درحالیکهانتخاب شدنشان‬ ‫بربسترهمینجریاناصولگراییبودوهنوزهمحسابانهارا‬ ‫برایمالیستمی کنند‪.‬درارزیابیدولتنهمودهمبایدگفتکه‬ ‫دوعملکردوجودداشتهبه طوری کهدردولتنهماکثرعناصر‬ ‫خدمتگزارانخاصیبودنــدامادریکجاهایییکشــائبهو‬ ‫نخاله هاییواردشدندوکارراخرابکردند‪».‬‬ ‫سید جوادابطحی‪،‬نمایندهمردمخمینی شهردرگفت وگویی‬ ‫ازسوالاعضایکمیسیوناقتصادیدربارهمفاسداقتصادی‬ ‫حسینفریدونازوزیراقتصادخبرداد‪.‬ویتاکیدکرد‪«:‬باالخره‬ ‫وزیراقتصادبایددراینزمینهشفاف سازیکندچراکهفعالصالح‬ ‫نیستمابخواهیماینسوالراازرئیس جمهورمطرحکنیم‪».‬‬ ‫ابطحیاضافهکرد‪«:‬بایددیدوزیراقتصــادبهچهنحویقرار‬ ‫استدربارهپروندهحسینفریدون‬ ‫بهمــاتوضیحدهــد‪،‬درغیراین‬ ‫صورتاگردیدیمشــخص وزیر‬ ‫مستقیماازنحوهفعالیتبرادرخود‬ ‫حمایتکردهاســت‪،‬اینسوال‬ ‫را از رئیس جمهور می پرسیم‪».‬‬ ‫ماجرایحسینفریدونهمچنان‬ ‫برایدولتچالش برانگیزاست‪.‬‬ ‫واکنش رسانه حامی احمدی نژاد به گزارش هفته نامه مثلث‬ ‫اقبال عمومی به احمدی نژاد کامال‬ ‫مختص خود اوست‬ ‫گزارش ائتالف احتمالی میان محمود احمدی نژاد و‬ ‫عزت الله ضرغامی با واکنش یکی از سایت های نزدیک به‬ ‫احمدی نژاد در هفته گذشته روبه رو شــد‪ .‬این سایت که از‬ ‫جمله تریبون های اصلی طیف حامی احمدی نژاد است‪ ،‬با‬ ‫بازنشر گزارش هفته نامه مثلث معتقد بود که این موضوع به‬ ‫منظورضربه زدنبهرقیبمنتشرشدهاست‪ .‬مثلثدرگزارش‬ ‫خود ضمن ارائه برخی شواهد در مورد این ائتالف علت هایی‬ ‫که براســاس ان می توانســت این ائتالف شــکل بگیرد را‬ ‫برشــمرده و نوشــته بود‪« :‬این گمانه پردازی البته حامیانی‬ ‫هم دارد‪ .‬به یک معنــا برخی معتقدنــد عزت الله ضرغامی‬ ‫ می تواندبهچنددلیلنامزدمورداجماعاصولگرایانومحمود‬ ‫احمدی نژاد باشد‪:‬‬ ‫‪ -۱‬او روابط خوبی با محمود احمدی نژاد دارد و فردی‬ ‫مورد اعتماد اوست‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ضرغامی با اصولگرایان رابطه خوبی دارد‪.‬‬ ‫‪ -۳‬او از روابط عمومی باالیی برخوردار است و می تواند‬ ‫در فضای مباحثه و مناظره موفق باشد‪.‬‬ ‫‪ -۴‬او سابقه حضور در انتخابات ندارد و به نوعی چهره‬ ‫تازه ای به شمار می رود‪».‬‬ ‫گزارش مثلــث همچنین به موضوع انتخا بات ســال‬ ‫گذشــته اشــاره کرده و به یکــی از مــوارد مطرح شــده در‬ ‫ تریبون های احمدی نژادی نیز اشــاره ای کرده بود‪ .‬در این‬ ‫گزارشامدهبود‪«:‬یکسایتنزدیکبهمحموداحمدی نژاد‬ ‫سال گذشته در خبری با انتشار اطالعیه ای از سوی گروهی‬ ‫موسوم به «ائتالف فراگیر سوم تیر» خبر داد که «شورای‬ ‫مرکزی این ائتالف سیاسی در جلسه نهم دی ماه‪ ۱۳۹۳‬خود‬ ‫به اتفاق ارا «مهندس سیدعزت الله ضرغامی» را به عنوان‬ ‫کاندیدای مورد حمایت خود در دوازدهمین دوره انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ ۱۳۹۶‬معرفی کرد‪ ».‬در بیانیه ای در‬ ‫این مورد امده بود‪ « :‬با وجود اعتماد متقابل میان مهندس‬ ‫یگفتمان‬ ‫عزت اللهضرغامی بااصولگرایانونیزمدیرانحام ‬ ‫ســوم تیر می توان امیدوار بــود که اجماع همــه نیروهای‬ ‫انقالبی و اصولگرا و حزب اللهی بر سر کاندیداتوری مهندس‬ ‫ضرغامی قابل حصول است‪ ».‬اما ســایت میدان ‪ 72‬که از‬ ‫ تریبون هایاصلیاحمدی نژادیمحسوبمی شودبابازنشر‬ ‫این گزارش درباره ان نوشت‪« :‬گروه های مختلف سیاسی از‬ ‫توصیهمشاوران‬ ‫روحانی به وی‬ ‫فتاح‪ :‬پول پل صدر را ما دادیم‬ ‫در حالــی که شــبکه خبر‬ ‫در حال پخش زنده ســخنرانی‬ ‫روحانی در جمع پزشــکان بود‪،‬‬ ‫به صورت ناگهانی ســخنرانی‬ ‫قطــع و برنامه جهانشــهری ها‬ ‫را پخــش شــد‪ .‬صحبت های‬ ‫ی زمانی قطع شد که او به‬ ‫روحان ‬ ‫اشتباه های دولت احمدی نژاد‬ ‫کنایه زده و گفته بود‪« :‬اگر امکان داشت قطعنامه ها را پاره‬ ‫کنیم‪ ،‬پاره می کردیم اما این امکان وجود نداشت‪».‬‬ ‫رئیس جمهــور بعد از ایــن کنایه خنــده اش گرفت و‬ ‫جمعیت پزشکان حاضر در ســالن نیز به شدت او را تشویق‬ ‫کردند‪ .‬پیش از این احمدی نژاد در اســفند ‪ ۸۵‬با زیرسوال‬ ‫بردن ساختار سازمان ملل متحد گفته بود شما فکر می کنید‬ ‫که اگر جمع شوید و کاغذ پاره صادر کنید‪ ،‬می توانید جلوی‬ ‫ملت ایــران را بگیرید‪ .‬ایــن موضوع بازتاب گســترده ای‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫مخالفتالریجانی‬ ‫باتجزیهفراکسیونوالیت‬ ‫عضوفراکسیونمستقالن‬ ‫مجلس از مخالفــت الریجانی‬ ‫با تجزیه فراکسیون والیت خبر‬ ‫داد و گفت‪« :‬اقــای الریجانی‬ ‫معتقد اســت این فراکســیون‬ ‫زیر مجموعه فراکسیون والیت‬ ‫باشــد تــا فراکســیون والیــت‬ ‫تجزیه نشود و ساختار ان بر هم‬ ‫نخورد‪ ».‬نماینــده مردم قائمشــهر ادامــه داد‪« :‬اعضای‬ ‫فراکسیون مستقالن زیر بار این پیشنهاد نرفتند‪ .‬نظر اقای‬ ‫الریجانی این بــود که یک هیات رئیســه مشــترک بین دو‬ ‫فراکسیون وجود داشته باشد و فراکســیون والیت از سوی‬ ‫مستقالنردنشود‪».‬‬ ‫ رضیانگفت‪«:‬مقررشدشوراییمتشکلازهیات رئیسه‬ ‫دو فراکســیون والیت و مســتقلین تشکیل شــود که اقای‬ ‫الریجانیدرراسانباشد‪.‬احتمالپیوستنفراکسیونامید‬ ‫به این شورا وجود دارد‪».‬‬ ‫ادعای فالحیان درباره «اعدام ها» و‬ ‫عقیدهمنتظری‬ ‫وزیر اســبق اطالعات با‬ ‫تاکید بر اینکه منافقین محارب‬ ‫واهلبغیهستند‪،‬گفت‪«:‬نظر‬ ‫حضــرت امام و همــه علما این‬ ‫است که اهل بغی یعنی کسانی‬ ‫کــه علیــه حکومت اســامی‬ ‫شورشواقداممسلحانهمی کنند‬ ‫و حکم شان اعدام است و شکی‬ ‫در ان وجود ندارد‪».‬‬ ‫فالحیاندرگفت وگویی‪،‬بااشارهبهانتشارفایلصوتی‬ ‫مرحوم ایت الله منتظری گفت‪« :‬بنده هم تعجب کردم چون‬ ‫مبنایفقهیحضرتامامواقایمنتظریدراینموردتفاوتی‬ ‫نداشت‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه نظر حضرت امام این بود که حکم خدا‬ ‫باید اجرا شود ‪ ،‬ادامه داد‪« :‬ایشان معتقد بودند باید حکم خدا‬ ‫رااجراکردوتوجهیبهقضاوتتاریخنبایدبشود‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫پرویز فتاح در جلسه شــورای شهر پیشنهاد عجیبی به‬ ‫شورایشهرتهراندادواظهارداشت‪«:‬ما‪ 40‬هزارخانواده ای‬ ‫کهتحتپوششداریمراتقدیمقالیبافمی کنیمتابتوانیمبه‬ ‫نقاط دیگر ایران رسیدگی کنیم‪ ».‬او گفت‪« :‬این پیشنهاد را‬ ‫مصوب و ما را رها کنید! قبل از حضور در کمیته امداد در بنیاد‬ ‫تعاونسپاهفعالیتمی کردم‪.‬مابهمدیریتشهریکمخدمت‬ ‫نکرده ایمودرواقعشــمامدیونماهســتید؛پولساختپل‬ ‫صدروتونلنیایشراماپرداخت‬ ‫کردیم‪ .‬بنده نمی خواهم لیستی‬ ‫از این اقدامــات را ارائه دهم اما‬ ‫قرارگاهسازندگیبرایشهرتهران‬ ‫کارهایزیادیانجامداده‪،‬حالبا‬ ‫رویگشادهمی گویماکنونوقت‬ ‫جبراناست‪».‬‬ ‫قطعناگهانیسخنان رئیس جمهور‬ ‫از شبکه خبر‬ ‫خبرنامه‬ ‫کانــال خبــری پویــش‬ ‫اصالحــات طــی مطلبــی در‬ ‫تلگراماوردهاســتکــهبرخیاز‬ ‫مشاوران حســن روحانی به وی‬ ‫پیشــنهاد کرده اند که باتوجه به‬ ‫فضایسیاســیپیشرودرانتخاباتایندهدیگــرکاندیدای‬ ‫ریاست جمهورینشود‪.‬پویشاصالحات ازنظرمشیومرام‬ ‫سیاسیجزواصالح طلبانمحسوبمی شود‪.‬برپایهاینخبر‬ ‫اینکانالاصالح طلبدرمطلبخودبه طورمشــخصذکر‬ ‫نکردهاستکهاسامی اینمشاورانچیستاماتاکیدداشتهکه‬ ‫اینافرادازمشاورانموثررئیس جمهورهستند‪.‬درهفته های‬ ‫گذشتهزمزمه هاییمبنیبرعبوراصالح طلبانازروحانیشنیده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مدت ها پیش در حال اماده سازی برای حضور در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری ‪ ۹۶‬هســتند‪ .‬از انجایــی کــه طبق اکثر‬ ‫نظرسنجی های معتبر‪ ،‬شانس پیروزی محمود احمدی نژاد‬ ‫بیش از دیگر گزینه های احتمالی نامزدی انتخابات ســال‬ ‫ایندهاست‪،‬هرکدامازجریاناتبهطریقیسعیبرضربه زدن‬ ‫به رقیب بالقوه خود هستند‪ .‬در این میان‪ ،‬سناریوی معرفی‬ ‫نامزد از ســوی احمدی نژاد‪ ،‬در رســانه های اصالح طلب و‬ ‫حامی دولت دنبال می شود که نمونه ی بارز ان را می توان در‬ ‫پررنگ کردن احتمال حضور ســردار سلیمانی در انتخابات‬ ‫ســال اینده عنوان کــرد‪ .‬در ادامه مطلب این ســایت امده‬ ‫است‪« :‬از عزت الله ضرغامی به عنوان گزینه مورد حمایت‬ ‫احمدی نژاد در انتخابات‪ ۹۶‬نام برده شده است‪ .‬این در حالی‬ ‫اســت که دکتر احمدی نژاد تا این لحظه هیچ اظهارنظری‬ ‫مبنی بر حضور و یا حمایــت از گزینه خاصــی در انتخابات‬ ‫نداشته اســت‪ .‬ضمن اینکه باید بپذیریم اقبال عمومی به‬ ‫احمدی نــژاد کامال مختص خود اوســت و انتقــال پایگاه‬ ‫اجتماعی به فردی‪ ،‬اگر نگوییم غیر ممکن لیکن قطعا بسیار‬ ‫دشوار است‪ .‬از این رو باید گفت هدف اصلی از دنبال کردن‬ ‫چنین سناریو هایی بیش از هر چیز در جهت دلسرد کردن و‬ ‫البته اختالف افکنی بین نیروهــا و حامیان جریان انقالبی‬ ‫صورت می پذیرد‪ ».‬مثلث در پایان گزارش خود تاکید کرده‬ ‫بود که به نظر می رســد که محمود احمدی نژاد و عزت الله‬ ‫ضرغامی درجلسهاخیرشانبایکدیگردرموردانتخاباتسال‬ ‫اینده با یکدیگر سخن گفته باشند‪ .‬هر دو شخصیت در این‬ ‫مورد فعال سکوت کرده اند اما برای تحلیلگران سیاسی حتما‬ ‫عزت اللهضرغامی یکیازگزینه هایمحتملبرایحضوردر‬ ‫انتخابات ب ه شمار می رود‪ .‬شاید یک نگاه اصولگرایانه به این‬ ‫ماجرا این باشد که عزت الله ضرغامی که فردی تیزهوش و‬ ‫با سیاستاست‪،‬حتمادرزمینیکهمحموداحمدی نژاداماده‬ ‫کرده باشد‪ ،‬وارد نخواهد شــد‪ .‬مهندس ضرغامی می تواند‬ ‫نامزد مورد اجماع اصولگرایان باشد‪ ،‬نه فردی برای اجرای‬ ‫نقشهمحموداحمدی نژاد‪.‬البتهدراینمیانسناریوییوجود‬ ‫دارد که نقش هاشمی‪ ۹۲‬را برای احمدی نژاد قائل می شود و‬ ‫معتقداستکهمی توانارایاحمدی نژادرادرصورتحاضر‬ ‫ی روانه کرد‪ .‬باید دید‬ ‫نشدن در انتخابات به ســمت ضرغام ‬ ‫واکنش این دو فرد به این شایعه چیست‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫دیدار ائمه جماعات استان تهران با رهبر انقالب‬ ‫دیدار روسای مجلس ایران و مالزی‬ ‫اهدای مدال های المپیادهای علمی نخبگان به رهبری‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اولین نشست خبری سخنگوی وزارت امور خارجه‬ ‫در حاشیه مجلس‬ ‫دیدار ظریف با رئیس جمهور کوبا‬ ‫تجلیل روحانی از برگزیدگان جامعه پزشکی‬ ‫جلسه شورای انقالب فرهنگی به ریاست روحانی‬ ‫افتتاح نمایشگاه دولت ملت‬ ‫استقبال عجیب از علیرضا فغانی‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫حرکت جنجالی دونده اتیوپیایی‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫شایعاتیدربارهتلگرام‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬ســخنگوی دولــت در مصاحبــه خــود خبــر از‬ ‫هماهنگی کامل اعضای دولــت و مدیران اجرایی‬ ‫قو فتق امور جاری کشور می دهد‪ ،‬ولی‬ ‫کشور برای رت ‬ ‫از ان طرف اقای ترکان رئیس مناطق ازاد در برنامه‬ ‫تلویزیونی از انواع ناهماهنگی و وجود سیاست های‬ ‫مختلف در دولــت نام می برد و حتــی وزیر صنعت و‬ ‫تجارت را تهدید می کند‪ .‬باالخره برای ملت روشــن‬ ‫بکنند چه کسی راست می گوید؟ مسئوالن بهتر است‬ ‫وقت حرف زدن به معنی ان هــم توجه کنند! وقتی‬ ‫می گویند به مجلس ربطی ندارد‪ ،‬یعنی به مردم ربطی‬ ‫ندارد‪ .‬نمایندگان منتخب مردم اند‪.‬‬ ‫‪ l‬کســی که می خواهد ایــن قراردادهــای نفتی‬ ‫را بــا شــرکت های خارجی ببنــدد در مورد کرســنت‬ ‫ان خســارات بــزرگ را به کشــور وارد کــرد‪ .‬چرا به‬ ‫قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬مهر محرمانه می زند؟‬ ‫‪ l‬پرونده ویژه مثلث در مــورد ایت الله منتظری در‬ ‫کنــار پرونده هایی که چند نشــریه اصولگرا منتشــر‬ ‫کردند کار خوبی بود‪ .‬فقط کاش این مساله به همین‬ ‫یک هفته ختم نشود و در اینده هم این روشنگری ها‬ ‫ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫‪ l‬قیمت مرغ گرم اگر همین طور افزایش پیدا کند تا‬ ‫چند ماه دیگر به قیمت گوشت قرمز نزدیک می شود!‬ ‫هیچ گاه قیمت مــرغ تا به امــروز به هشــت هزار و‬ ‫دویست تومان نرسیده بود‪.‬‬ ‫‪ l‬نمی دانم مجلس و دولت با چه حســاب و کتابی‬ ‫حقوق بازنشســتگان را بــا این همه گرانــی و اجاره‬ ‫خانه های باال معین می کنند؟‬ ‫‪ l‬هر دوره از قبوض انرژی که به دســت مشترکین‬ ‫می رســد‪ ،‬مبلغ مالیات‪ ،‬ابونمان و‪ ...‬از ماه گذشته‬ ‫بیشــتر شــده اســت ایا هیچ نهاد نظارتی و بازرسی‬ ‫نمی خواهد جلــوی این رشــد قیمت هــا را بگیرد؟‬ ‫چــرا به جــای رو بــه راه کــردن معیشــت مــردم با‬ ‫سخت گیری های پی درپی به دنبال کوچک تر شدن‬ ‫ســفره های خانواده ها هســتند؟ ایا واقعا کسی در‬ ‫دولت صدای مردم را می شنود؟‬ ‫نگرانی ها دربــاره فعالیت های شــبکه های مجازی‬ ‫افزایش یافته اســت‪ .‬در حالی که وزیر ارتباطات به دیدار‬ ‫ایت الله مکارم شــیرازی رفته بود‪ ،‬نگرانی های این مرجع‬ ‫تقلید به این وزیــر انتقال داده‬ ‫شده اســت همزمان خود وزیر‬ ‫نیز اظهاراتی داشت که تقریبا‬ ‫می توان گفت اولین بار است‬ ‫نشــانه هایی از بســته شــدن‬ ‫تلگرام در ایران از سوی دولت‬ ‫به گــوش می رســد‪ .‬در همین‬ ‫حال سایت گرداب اعالم کرد‬ ‫که تعدادی از افــرادی که در‬ ‫حوزه های ضد امنیت اخالقی‪،‬‬ ‫چرخــه مدلینــگ مجرمانــه و‬ ‫توهین به عقاید دینی مردم فعالیت می کردند‪ ،‬شناســایی‬ ‫و دستگیر شــدند‪ .‬ســایت گرداب که اطالعات مربوط به‬ ‫این موضوع را منتشــر کرده معتقد اســت که این اقدام در‬ ‫پی افزایش سطح مطالبات عمومی جامعه برای برخورد با‬ ‫مجرمان مجازی و با هدف حمایت از کیان خانواده و جامعه‬ ‫اسالمی صورت گرفته اســت‪ .‬بر همگان روشن است که‬ ‫گسترش روز افزون شبکه های اجتماعی در کنار مزایای ان‪،‬‬ ‫اسیب های فراوانی را نیز ایجاد کرده است‪ .‬افزایش بیش از‬ ‫پیش محتوای ضد اخالقی و ضد ارزشی که کیان خانواده را‬ ‫هدف قرار داده‪ ،‬از جمله این اسیب هاست‪.‬‬ ‫این افراد که در پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی‬ ‫تلگرام‪ ،‬واتس اپ و اینستاگرام فعالیت می کردند‪ ،‬بر اساس‬ ‫بندهای الف و ب فهرســت مصادیق محتــوای مجرمانه‬ ‫مورد تعقیب قضایی قرار گرفته اند‪ .‬در این اقدام‪ ،‬مدیران‬ ‫‪ 450‬صفحــه‪ ،‬کانــال و گــروه در شــبکه های اجتماعی‬ ‫مذکور‪ ،‬دعوت‪ ،‬احضار یا دستگیر شده اند‪ .‬نکته مهم انکه‬ ‫گزارش های مردمی ارسالی به سامانه گرداب تعاملی نقش‬ ‫موثری در شناسایی این افراد داشته است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر ایت الله مکارم شیرازی در مورد فضای‬ ‫مجازی به وزیر ارتباطات گفته بود‪« :‬بر اساس امار بخش‬ ‫قابل توجهی از مردم ‪ 5‬تا ‪ 9‬ســاعت در روز با تلگرام ارتباط‬ ‫دارند در حالی که کشــورهای غربی در ماه ‪ 16‬ســاعت از‬ ‫پیام تبریک ایت الله علم الهدی به کیمیا علیزاده‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪ l‬نمایندگانــی که با رای مردم بــه مجلس راه پیدا‬ ‫کردنــد لطفا طرحــی را ارائه کنند که بــه موجب ان‬ ‫یک نفر بعد از دو دوره ریاست جمهوری نتواند برای‬ ‫دوره ســوم نامزد شــود‪ .‬همانند بعضی کشــورهای‬ ‫توسعه یافته‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر می رســد در دولــت اراده ای برای اجرای‬ ‫طرح خرید کاالی ایرانی وجود ندارد مثال در وزارت‬ ‫اموزش و پرورش کارت خرید اقساطی به کارمندان‬ ‫دارای حقوق زیر یک میلیــون و پانصد هزار تومان‬ ‫داده می شود‪ .‬معلوم است که کســی با این حقوق‬ ‫قدرت خرید اقساطی ندارد چنین شخصی خیلی هنر‬ ‫داشته باشــد‪ ،‬باید بتواند ‪ 30‬روز ماه را با این حقوق‬ ‫سر بکند‪.‬‬ ‫این شــبکه اســتفاده می کنند‪ ».‬ایت الله مکارم شــیرازی‬ ‫ایجاد شبکه ملی اطالعات در فضای مجازی را راهکاری‬ ‫برای رفع مشــکل شــبکه اجتماعی تلگرام خواند و ادامه‬ ‫داد‪ :‬پهنای باندی که در اختیار‬ ‫تلگرام قرار گرفته باید به شبکه‬ ‫ملی اختصاص یابــد تا در این‬ ‫شبکه مردم به اطالعات مورد‬ ‫نیاز دسترســی مطلوب داشته‬ ‫باشند‪ .‬این مرجع تقلید اضافه‬ ‫کرد‪« :‬روز گذشــته با شنیدن‬ ‫گزارش های فضــای مجازی‬ ‫نســبت بــه وضعیــت جوانان‬ ‫کشــور و تهاجم ضد فرهنگی‬ ‫دشمن گریه کردم‪ ،‬اما این درد‬ ‫بی درمان نیســت‪ ،‬دولت از پهنــای باندی کــه در اختیار‬ ‫تلگرام قرار می دهد درامدزایی می کند اما این درامد ارزش‬ ‫اسیب های فرهنگی و اجتماعی را ندارد‪».‬‬ ‫در همین زمینه محمود واعظی در نشست صمیمانه‬ ‫با طالب برای اولین بار اعالم کرد که احتمال بسته شدن‬ ‫تلگرام وجود دارد‪ .‬وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات با بیان‬ ‫اینکه قبول نداریم که فعالیت تلگرام در کشــور ادامه پیدا‬ ‫کند‪ ،‬گفت‪« :‬ما باید شــبکه اجتماعی بومی خود را داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬این کار منطقی نیســت و از نظر امنیتی هم درست‬ ‫نیست که اطالعات‪ 20‬میلیون کاربر در خارج از خاک ایران‬ ‫ذخیره شود و انها بتوانند روی این اطالعات دخل و تصرف‬ ‫داشته باشــند‪ ».‬وزیرارتباطات البته بر مســاله فیلترینگ‬ ‫هوشــمند تاکید داشــت و گفت‪« :‬برخــی می گویند همه‬ ‫فضاها را ببندید و مهم نیست که خیلی از اندیشمندان نتوانند‬ ‫از بســتر اطالعات اســتفاده کنند و اگر بتواننــد می گویند‬ ‫اینترنت هم می خواهیم برای چــه‪ ،‬اما برخی هم مانند من‬ ‫معتقدند که اینقدر باید امکانات را بــاال ببریم تا بتوانیم در‬ ‫جنگ تکنولوژی حضور مثمر ثمر داشته باشیم و با توسعه‬ ‫فیلترینگ هوشــمند و تولید محتوا بــا مطالب غیراخالقی‬ ‫مقابله کنیم‪ ».‬به نظر می رسد با وجود مخالفت های دولت‬ ‫با بسته شــدن فضای مجازی از جمله تلگرام این احتمال‬ ‫هست که این اپلیکیشن بسته شود‪.‬‬ ‫تکذیب فیلترینگ تلگرام‬ ‫وارونه کردن بوعلی سینا‬ ‫در روز پزشک بسیاری از کاربران شبکه های مجازی‬ ‫با انتشــار تصاویر از پزشکان تقدیر و تشــکر کردند‪ .‬اما در‬ ‫عین حال برخی هم بودند که همچنان به این قشر اعتراض‬ ‫داشــتند ‪ ،‬از جمله حامد بهداد‪ .‬برخی از بازیگران ســینما‬ ‫بعد از فوت عباس کیارستمی نســبت به عملکرد پزشکان‬ ‫انتقادات تندی را روا داشــتند‪ .‬از ان جمله حامد بهداد در‬ ‫یک پست اینستاگرامی عکس ابوعلی سینا را در اینستاگرام‬ ‫خود به صورت وارونه منتشــر کرد و تنها به نوشــتن اســم‬ ‫«عباس کیارســتمی» در زیــر ان اکتفا کرد‪ .‬انتشــار این‬ ‫تصویر بازتاب های زیادی داشت‪ .‬بهداد در ماه های اخیر‬ ‫پست های زیادی را در انتقاد به پزشکان منتشر کرده بود‪.‬‬ ‫در زیر به برخی از این واکنش ها به پست حامد بهداد اشاره‬ ‫می کنیم‪:‬‬ ‫*اقای حامد بهداد تو در چه مقامی هستی که با زبان‬ ‫کنایه در عکس هــا و متن های خودت جامعه پزشــکی را‬ ‫خطاب قرار میدهی‬ ‫*‏‏‏‏‏‏‏‏خدا خودش حامد بهداد رو شفا بده‬ ‫‏‏‏‏*حامد بهداد برداشته عکس ابوعلی سینا رو برعکس‬ ‫کرده‬ ‫*اخه چه ربطی به ابو علی سینا داره‬ ‫*هیچ وقت تر و خشک رو با هم نسوزونید‬ ‫*حامد بهداد مثــا رفته به پزشــک ها اعتراض کنه‬ ‫عکس ابوعلی سینا رو برعکس گذاشته‬ ‫*اینجاست که فرق هنرمند و سلبریتی مشخص میشه‬ ‫*اقای بهداد بد نیست بدونید که کتاب قانون بوعلی‬ ‫سینا تا دهه ‪ ۱۹۹۰‬تو دانشــکده های سراسر اروپا تدریس‬ ‫میشد‬ ‫*نه تنها شــما بلکــه مشــهور ترین‪ ،‬باهوشــترین‪،‬‬ ‫پولدارترین و قدرتمندترین فرد حال حاضر دنیا نمیتونه به‬ ‫شیخ الرئیس توهین کنه‬ ‫دختری که به خاطر پیوند کبد مرد‬ ‫حسین شریعتمداری در یادداشتی در روزنامه کیهان با تیتر «هر‬ ‫دو بیکارند اما این کجا و ان کجا؟!» نوشــت‪« :‬جای این پرســش از‬ ‫رئیس جمهور محترم اســت که برگزار نشدن فقط کمتر از یک درصد‬ ‫کنســرت های موســیقی در مقایســه با مشــکالت فراوان مردم چه‬ ‫جایگاهی دارد که به یکی از دغدغه های اصلی جنابعالی تبدیل شده‬ ‫است؟!» مدیرمسئول کیهان در این باره می نویسد‪« :‬چند ماهی است‬ ‫ت با انجام برخی از انها از سوی‬ ‫که ماجرای برگزاری کنسرت ها و مخالف ‬ ‫رئیس جمهور‪ ،‬وزیر ارشاد و روزنامه ها و رسانه های حامی دولت به یکی‬ ‫از مسائل اصلی کشور تبدیل شده و مشکالت دیگری که مردم در زندگی روزمره خود با ان دست به گریبان هستند را به‬ ‫حاشیه رانده است! این سر و صدا و هیاهو در حالی است که به گفته اقای رحمانی فضلی‪ ،‬وزیر محترم کشور «کمتر از یک‬ ‫درصد کنسرت ها لغو شده است»‪ .‬اگر نظر این مقام رسمی دولت را مالک و معیار قضاوت در این باره بدانیم که به یقین‬ ‫رئیس جمهور محترم نباید نظر رسمی وزیر کشور و عضو کابینه خود را نفی کند‪ ،‬به این نتیجه قطعی می رسیم که ماجرای‬ ‫کنسرت ها و سر و صداهای پیرامونی ان در یک کلمه «هیاه و برای هیچ»! است‪ .‬ایا غیر از این است؟! ایا تصور نمی کنید‬ ‫که برخی از مشاوران شما با ارائه این گونه مشاوره ها به حضرتعالی به دنبال حاشیه سازی برای فرار از پاسخگویی در قبال‬ ‫وعده های بر زمین مانده دولت به مردم هستند؟! اقای رئیس جمهور ! نگاهی به اطراف بیندازید! بیش از ‪ ۸‬میلیون نفر از‬ ‫مردم این مرز و بوم با بیکاری و در نتیجه سختی معیشت دست به گریبانند‪ ،‬ایا رسیدگی به شرایط دشوار انان باید دغدغه ‬ ‫شما باشد یا خواسته یک مشت مرفه بی درد که از برگزار نشدن فالن کنسرت موســیقی خالف اخالق عصبانی شده و‬ ‫رگ های گردنشان بیرون زده است؟! ان‪ 8‬میلیون بیکار نگران تامین معیشت خود هستند و جماعت مرفهان بی درد نگران‬ ‫سپری کردن اوقات بیکاری خویش! هر دو بیکارند‪ ،‬اما‪ ،‬این کجا و ان کجا؟! «‬ ‫روحانی مقصر اصلی است‬ ‫صادق زیبا کالم در رابطه بــا اختالفات درون کابینــه روحانی به‬ ‫روزنامه افتاب یزد گفته‪« :‬این مســاله در هر صورت خوشایند نیست و‬ ‫قطعا ظرف روزهای اینده مخالفین دولت ان را دســت خواهند گرفت‬ ‫و مانند داســتان حقوق های نجومی ان را همچون بیرقی کرده و علیه‬ ‫دولت به اهتزاز در می اورند‪ ،‬در عین حال باید گفت اختالف نظر میان‬ ‫اعضای دولت‪ ،‬اعضای یک حزب‪ ،‬اعضای هیات رئیسه مجلس و‪...‬‬ ‫وجود دارد و یک امر طبیعی محسوب می شود‪ ،‬اما این اختالفات نباید‬ ‫ان قدر عمیق و عمیق تر شود و به این صورتی که هم اکنون شاهد ان هستیم‪ ،‬برسد‪ .‬من معتقدم در این قضیه بیش از اقای‬ ‫ترکان و نعمت زاده‪ ،‬اقای روحانی و معاون اول ایشان اسحاق جهانگیری مقصر هستند‪ .‬زیرا این افراد قطعا از اختالف‬ ‫بین ترکان و نعمت زاده اگاهی داشتند‪ ،‬البته مهندس ترکان رسما عضو کابینه نیستند ولی یکی از چهره های نزدیک به‬ ‫اقای روحانی و اثرگذار هستند و وجود ایشــان دســت کمی از یک وزیر ندارد‪ ».‬وی در ادامه گفته‪« :‬من معتقدم اقای‬ ‫روحانی و اســحاق جهانگیری باتوجه به اگاهی که از این اختالف داشتند باید دخالت می کردند چون انچه مسلم است‬ ‫این اختالفات یک شبه به وجود نیامده و مدت ها از اختالف بین این دو عضو کابینه است‪ ،‬در نهایت و این اختالف بین‬ ‫این دو عضو کابینه می گذرد و این اختالف عمیق تر شده به اینجا رسیده است‪ .‬من از این جهت معتقدم که اقای روحانی‬ ‫و اسحاق جهانگیری مقصرند‪ ».‬زیبا کالم در ادامه می گوید‪« :‬من معتقدم این اختالفات مسبوق به سابقه بوده و تنها به‬ ‫این مساله محدود نمی شود و این اختالفات ریشه های عمیق تری دارد ‪ .‬در کل اقای ترکان نباید چنین واکنش سنگینی‬ ‫را به صحبت های نعمت زاده نشان می دادند‪».‬‬ ‫در لواسان چه خبر است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫روزنامه ارمان در گزارشــی با عنوان «تصمیم بزرگ در لواسان»‬ ‫نوشــت‪« :‬ناطق نوری این روزها کجاســت؟ جفاســت که پاسخ این‬ ‫پرسش «خبر ندارم» یا «مشغول استراحت است» باشد‪ ».‬این روزنامه‬ ‫در ادامه می نویســد‪« :‬ان طور که «ارمان امروز» شــنیده است‪ ،‬این‬ ‫روزها ماشین هایی با سرنشینان اشنا در لواسان تردد دارند؛ سرنشینانی‬ ‫که تصمیم انها برای هر طیف سیاســی تصمیم نهایی تلقی می شــود‬ ‫و به عبارتــی حضور انها بــه معنی حذف واســطه هایی اســت که درز‬ ‫محتوای جلسات از سوی انها ســبب التهاب در فضای سیاسی کشور‬ ‫می شود‪ .‬شاید بتوان پیش بینی کرد که بزرگان در این جلسات بر سر چه موضوعاتی با یکدیگر صحبت می کنند‪ .‬برخی‬ ‫بر این موضوع تاکید دارند که معرفی کاندیدا برای انتخابات ســال ‪ ۹۶‬مهم ترین موضوع بحث در این جلســات است‬ ‫که این تصور به طور کامل صحیح نیست‪ ،‬چراکه این بزرگان و مدعوین به نشست لواســان اما و اگری برای حمایت از‬ ‫حســن روحانی در انتخابات ‪ ۹۶‬ندارند‪ ،‬بلکه دغدغه انها تکروی ها و بر طبل جدایی زدن برخی طیف هایی اســت که به‬ ‫نام اصولگرا وارد میدان شدن د اما در بزنگاه های مهم با اعالم اســتقالل و معرفی کاندیدای مجزا سبب به هم ریختگی‬ ‫اردوگاه اصولگرایی و نارضایتی حامیان این جریان می شــوند‪ .‬میهمانان نشست های لواسان این روزها به دنبال یافتن‬ ‫راهکاری برای ممانعت از سنگ اندازی در مسیر روحانی برای پیروزی قاطع تر از سال ‪ ۹۲‬در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ ۹۶‬هستند‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫هفته گذشته انتشــار تصاویر لطیفه دختر افغانی که‬ ‫در بیمارستان نمازی شیراز درگذشــت‪ ،‬در فضای مجازی‬ ‫گفت وگوهای زیــادی را پدید اورد‪ .‬گفته می شــد که این‬ ‫ن مــورد عمــل جراحی قرار‬ ‫کودک بــه خاطــر افغانی بود ‬ ‫نگرفته اســت‪ .‬این موضوع درست در اســتانه روز پزشک‬ ‫به بحثی فراگیر در فضای مجازی تبدیل شــد تا جایی که‬ ‫وزیر بهداشــت ضمن مثبت ارزیابی کردن تصویب قانون‬ ‫ممنوعیت پیوند عضو برای اتباع بیگانه‪ ،‬توضیحاتی در مورد‬ ‫وضعیت پزشکی«لطیفه» ‪ -‬دختر افغان که در بیمارستان‬ ‫نمازی درگذشت ‪ -‬ارائه داد‪ .‬سیدحسن قاضی زاده هاشمی‬ ‫ضمن بیان این موضوع کــه اکثر کشــورهای دنیا قانون‬ ‫ممنوعیت پیوند اعضا برای اتبــاع خارجی را وضع کردند تا‬ ‫مانع از فروش اعضای بدن شــوند‪ ،‬به برخی اســتثناها در‬ ‫پیوند عضو بــرای اتباع بیگانه از جملــه «لطیفه رحمانی»‬ ‫دختر ‪ 12‬ســاله افغان اشــاره کرد و گفت‪« :‬صدور مجوز‬ ‫برای این اســتثناها در اختیار وزارت بهداشت است و من‬ ‫نیز در این زمینه همه اختیاراتم را به چند نفر تفویض کردم؛‬ ‫در شیراز اقایان دکتر ملک حسینی و دکتر طالبیان از جمله‬ ‫افرادی هستند که می توانند نســبت به این استثناها ورود‬ ‫یابند که البته این دو پزشک جزو اطبای این کودک بودند‪.‬‬ ‫قاضی زاده هاشمی تصریح کرد‪« :‬بیماری لطیفه رحمانی‬ ‫نیز بسیار پیشرفت کرده بود تا جایی که اصال امکان پیوند‬ ‫کبد وجود نداشت؛ حتی باتوجه به اینکه می توان بخشی از‬ ‫کبد پدر یا مادر را به بیمار پیوند بزنند اما به جهت پیشــرفت‬ ‫بیماری امکان عمل جراحی نبود‪.‬‬ ‫هر دو بیکارند‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪17‬‬ ‫ترکیه جدید‬ ‫گفتارها‬ ‫تحوالت جدیــد در ترکیه بعــد از کودتا نشــان می دهد که‬ ‫تغییراتی در سیاســت خارجــی ترکیه در حال وقوع اســت‪ .‬در‬ ‫گفتارهای این شــماره عالوه بر این موضوع به اختالفات عمان‬ ‫و عربستان ‪ ،‬شکست سیاست های امریکا در منطقه و تحوالت‬ ‫منطقه قفقاز پرداخته ایم‪.‬‬ ‫نشانه هایشکست‬ ‫سیاست هایکاخسفیددرغرباسیا باچالش هایجدیمواجهشدهاست‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪1‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫کارشناســان و تحلیلگــران مســائل بین الملــل و‬ ‫منطقــه متفق القول هســتند که تحوالت منطقه به ســود‬ ‫ایاالت متحده امریکا و منافع این کشــور پیش نمی رود‪.‬‬ ‫دموکرات ها و جمهوریخواهان کاخ سفید از ابتدای هزاره‬ ‫سوم تا کنون از هیچ گونه تالشی در جهت نابودی منطقه‬ ‫و جهان اسالم دریغ نورزیده اند اما روز به روز بیشتر در نیل‬ ‫به اهداف خود ناکام مانده اند‪ .‬مناســبات ایران و ایاالت‬ ‫متحده امریکا در برهه فعلی‪ ،‬در چنین فضایی قابل تحلیل‬ ‫اســت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬هر گونه تحلیلی در این خصوص‬ ‫بدون در نظــر گرفتن انچــه در منطقه و نظــام بین الملل‬ ‫می گذرد ابتر و ناقــص خواهد بود‪ .‬هم اکنون واشــنگتن‬ ‫با ایران قدرتمندی مواجه اســت که نه تنها با درایت خود‬ ‫شرایط منطقه را به ضرر اهداف کاخ سفید تغییر داده‪ ،‬بلکه‬ ‫در حوزه سیاست داخلی خود نیز دارای مقبولیت عمومی و‬ ‫مردمی است‪.‬از این رو استیصال واشنگتن در مقابل ایران‬ ‫قدرتمند روز به روز عینیت بیشتری می یابد‪.‬‬ ‫واقعیت امر این اســت که هر اندازه زمان می گذرد‪،‬‬ ‫بر شدت و ضریب اســیب پذیری ایاالت متحده امریکا در‬ ‫منطقه افزوده می شود‪ .‬اخیرا رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در سخنان حکیمانه خود تاکید فرمودند که به برکت اسالم‬ ‫انقالبی و انقالب اســامی امریکا در غرب اسیا زمین گیر‬ ‫شده اســت‪ .‬هم اکنون‪ ،‬سه کشور یمن‪ ،‬ســوریه و عراق‬ ‫به ســه نماد شکســت ایاالت متحده امریــکا و مهره ها و‬ ‫مزدوران منطقــه ای این کشــور در منطقه و غرب اســیا‬ ‫تبدیل شده اند‪.‬‬ ‫در کشور سوریه‪ ،‬پیشروی ارتش و نیروهای مقاومت‬ ‫ادامه داشــته و در حلب و الذقیه توان تروریست ها روز به‬ ‫روز بیشتر تحلیل می رود‪.‬این در حالیست که اصلی ترین‬ ‫برنامه غرب و در راس ان ایاالت متحده امریکا‪ ،‬سرنگونی‬ ‫نظام سوریه بوده است‪ .‬با این حال متعاقب ‪ 5‬سال مقاومت‬ ‫پیوسته و جانفشانی در مســیر مقاومت‪ ،‬واشنگتن به این‬ ‫هدف شوم خود دست نیافته است‪ .‬پمپاژ انواع سالح ها و‬ ‫امکانات مالی به گروه های متوحش تکفیری و تروریستی‬ ‫نیز نتوانســته اســت منجر به تضعیف محــور مقاومت در‬ ‫سوریه شود‪ .‬بی دلیل نیست که رسانه های غربی صراحتا‬ ‫از شکست غرب و ارتجاع عرب در ســوریه خبر می دهند‪.‬‬ ‫گروه های تکفیری و تروریســتی در سوریه هر روزه خود را‬ ‫در موقعیتی سخت تر و تنگنایی بیشــتر می بینند ؛ روندی‬ ‫که تــا نابودی کامــل گروه هــای تکفیری ادامــه خواهد‬ ‫یافت‪ .‬ایاالت متحده امریکا اصلی ترین بازنده این معادله‬ ‫محسوب می شود‪.‬‬ ‫ «یمن» نماد دیگر شکست ایاالت متحده امریکا و‬ ‫هم پیمان متوحش ان یعنی ال سعود محسوب می شود‪.‬‬ ‫در کشــور یمن‪ ،‬تجاوز ال ســعود و متحدانش علیه ملت‬ ‫مظلوم و بی دفاعی که تنها سالحشــان ایمان و اعتقاد به‬ ‫عدم مداخله اجانب اســت یک ســال و نیمه شده است‪.‬‬ ‫عربستان ســعودی تصور می کرد در عرض ‪10‬روز خواهد‬ ‫توانست صنعا و عدن را به کنترل کامل خود در اورده و نظام‬ ‫مردمی شــکل گرفته در یمن را ســرنگون کند‪ .‬اما نتیجه‬ ‫یک سال تجاوز ســعودی ها‪ ،‬چیزی جز شکست سنگین‬ ‫ریاض و هالکت تعداد زیــادی از نیروهــای متجاوز و از‬ ‫همه مهم تر‪ ،‬بقای انقالب یمن نبوده است‪.‬انصارالله طی‬ ‫یک سال و نیم اخیر نشــان داد که الیق ترین گزینه برای‬ ‫هدایت تحوالت سیاسی صنعا محسوب می شود‪ .‬انصارالله‬ ‫هم در عرصه دیپلماتیک و هم در عرصه نظامی عرصه را بر‬ ‫رقیب سعودی خود تنگ کرده است‪ .‬در این میان‪ ،‬امریکا‬ ‫ارزوهای شوم خود در یمن را نیز بر باد رفته می بیند‪.‬‬ ‫ال سعود با شکست سختی که در یمن متحمل شده ‪،‬‬ ‫هزینه های شکست امریکا را نیز در غرب اسیا افزایش داده‬ ‫است‪ .‬حتی ال سعود با بهره گیری از کمک های القاعده نیز‬ ‫نتوانسته اند اقدامی در خصوص مصادره انقالب ملت یمن‬ ‫و نابودی این حرکت عظیم مردمی صورت دهند‪ .‬ملت یمن‬ ‫توانسته است ال سعود را تحقیر کرده و شکاف های موجود‬ ‫در دربار ســعودی ها را از این طریق تشــدید کند‪ .‬چندی‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫عراق‪ ،‬ســومین نمــاد شکســت امریکا‬ ‫در غرب اســیا محســوب می شــود‪ .‬در‬ ‫کشــور عــراق نیــز همچنان پیشــروی‬ ‫نیروهــای مردمــی و ارتش این کشــور‬ ‫علیه تکفیری ها ادامــه دارد‪ .‬ملت عراق‬ ‫به خوبی در جریان نقشــه شــوم ایاالت‬ ‫متحده امریکا در خصــوص تجزیه این‬ ‫کشــور قرار گرفته و با تمام تــوان با این‬ ‫طرح غربی‪-‬عبری مواجهه کرده است‬ ‫گفتارها‬ ‫پیش کالین پاول وزیر امور خارجه اســبق ایاالت متحده‬ ‫امریکا به صورتی صریح عربستان را بازنده و شکست خورده‬ ‫جنگ یمن دانســت‪ .‬بســیاری دیگر از تحلیلگران غربی‬ ‫و منطقه ای نیــز دیگر نمی توانند چشــمان خــود را روی‬ ‫شکست سنگین ســعود ی ها در یمن بسته و به توجیه این‬ ‫ناکامی بزرگ بپردازند‪.‬‬ ‫عراق‪ ،‬ســومین نماد شکســت امریکا در غرب اسیا‬ ‫محسوب می شود‪ .‬در کشــور عراق نیز همچنان پیشروی‬ ‫نیروهــای مردمــی و ارتش این کشــور علیــه تکفیری ها‬ ‫ادامــه دارد‪ .‬ملت عراق به خوبی در جریان نقشــه شــوم‬ ‫ایاالت متحده امریکا در خصوص تجزیه این کشــور قرار‬ ‫گرفته و با تمام تــوان با این طــرح غربی‪-‬عبری مواجهه‬ ‫کرده است‪ .‬حشد الشعبی عراق در بر هم زدن نقشه های‬ ‫ایاالت متحده امریکا نقش پررنگــی دارد‪ .‬این نیروهای‬ ‫مردمی عراق هســتند که با تمام تــوان از حاکمیت ارضی‬ ‫خود حمایت کرده و روز به روز بر تلفات مزدوران داعشــی‬ ‫امریکا می افزایند‪ .‬این در حالیســت که امریکا نه تنها در‬ ‫عراق به دنبال نابودی داعش نیست‪ ،‬بلکه در صدد تشدید‬ ‫بحران امنیت از طریق تقویت تکفیری هاست‪.‬‬ ‫عالوه بر این ســه مورد‪ ،‬ایاالت متحــده امریکا در‬ ‫کشورهایی مانند افغانستان و بحرین نیز نتوانسته است به‬ ‫اهداف اعالمی و از پیش تعیین شده خود دست پیدا کند‪.‬‬ ‫افغانستان عمال به نماد ناکامی امریکا و ناتو تبدیل شده و‬ ‫در بحرین نیز ملت انقالبی این کشــور در اوج مظلومیت‬ ‫اما با صالبت و امیدوار در مقابــل رژیم منحوس ال خلیفه‬ ‫ایستاده اند‪ .‬بدیهی است که در چنین شرایطی امریکا در‬ ‫اینده ای نزدیک محکوم به شکســت خواهد بود‪ .‬امریکا‬ ‫در صدد بود پس از وقوع بیداری اسالمی د ر منطقه‪ ،‬جنگ‬ ‫نیابتی علیه جهان اسالم را شکل دهد اما هر روزه هشیاری‬ ‫و اگاهی مسلمانان منطقه نســبت به ماهیت بازی و رفتار‬ ‫امریکا رو به افزایش است‪ .‬همین مســاله به پاشنه اشیل‬ ‫امریکا و مهره های ان تبدیل خواهد شد‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگری که باید در ایــن خصوص مدنظر‬ ‫قرار داد‪ ،‬بــه اینده ایــاالت متحده امریکا در غرب اســیا‬ ‫باز می گردد‪ .‬فارغ از اینکه چه کســی ( ترامپ یا هیالری‬ ‫کلینتــون) در انتخابات ریاســت جمهوری ســال ‪2016‬‬ ‫میالدی بتواند در راس معادالت سیاســی واشنگتن قرار‬ ‫گرفته و راهی کاخ سفید شــود‪ ،‬باید این حقیقت را مدنظر‬ ‫قــرار داد که ایاالت متحــده قدرت مواجهــه با معضالت‬ ‫موجود و مدیریت تحوالت منطقه را از دســت داده است‪.‬‬ ‫از این رو رئیس جمهور بعدی و به عبارتی جامع تر‪ ،‬روسای‬ ‫جمهور بعدی ایــاالت متحــده امریکا نیــز در مواجهه با‬ ‫تحوالت منطقه شکست خورده ای مطلق خواهند بود‪.‬‬ ‫اما ســوال اصلی اینجاســت که تکلیــف جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در چنین شرایطی چیست؟ به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫در شرایطی که ایاالت متحده امریکا روز به روز در منطقه‬ ‫ضعیف تر می شود‪ ،‬چه تکالیفی بر دوش جمهوری اسالمی‬ ‫ایران به عنوان ام القرای جهان اسالم است؟یکی از این‬ ‫وظایف‪ ،‬تقویت امت اسالمی اســت‪ .‬در اندیشه حضرت‬ ‫امام خمینی (ره)‪ ،‬ما با کلیــد واژه و مفهومی متعالی به نام‬ ‫«امت اســامی» مواجه هســتیم‪ .‬در چنین شرایطی هر‬ ‫انچه منجر به تفرقه‪ ،‬چند دســتگی و نزاع در جهان اسالم‬ ‫و میان کشورهای اسالمی شود مذموم و نکوهیده است‪.‬‬ ‫مقام معظــم رهبری چندی پیش و قبــل از اینکه تحرکات‬ ‫داعش و گرو ه های تکفیری تا این اندازه در عراق تشدید‬ ‫شــود‪ ،‬در این خصوص هشــداری جدی دادند‪ .‬ایشــان‬ ‫تاکید فرمودند‪:‬‬ ‫« یکــی از خطرناک تریــن چیزهایــی کــه نهضت‬ ‫بیــداری اســامی را تهدیــد می کنــد‪ ،‬اختالف افکنی و‬ ‫تبدیل این نهضت هــا به معارضه های خونیــن فرقه ای و‬ ‫مذهبی و قومی و م ّلی است‪ .‬این توطئه هم اکنون از سوی‬ ‫ســرویس های جاسوســی غرب و صهیونیســم‪ ،‬با کمک‬ ‫دالرهای نفتی و سیاستمداران خودفروخته‪ ،‬از شرق اسیا تا‬ ‫شمال افریقا و به ویژه در منطقه عربی‪ ،‬با جد و اهتمام دنبال‬ ‫می شود و پولی که می توانست در خدمت بهروزی خلق خدا‬ ‫باشــد‪ ،‬خرج تهدید و تکفیر و ترور و بمبگــذاری و ریختن‬ ‫خون مســلمانان و برافروختن اتــش کینه های درازمدت‬ ‫ شود‪ .‬انها که قدرت یکپارچه اســامی را مانع هدف های‬ ‫خبیث خــود می دانند‪ ،‬دامن زدن به اختــاف ها در درون‬ ‫امت اسالمی را اســانترین راه برای مقصود شیطانی خود‬ ‫یافته اند و تفاوت های نظری در فقه و کالم و تاریخ و حدیث‬ ‫را ‪ -‬کــه طبیعی و اجتناب ناپذیر اســت ‪ -‬دســتاویز تکفیر و‬ ‫خونریزی و فتنه و فساد ساخته اند‪».‬‬ ‫معظم لــه فعال کــردن «گروه های تروریســتی» را‬ ‫از دیگــر روش هــای امریکا بــرای مقابله با کشــورهایی‬ ‫برشمرده اند که حاضر نیستند زیر بار زور امریکا بروند‪.‬‬ ‫پیرو رصد هوشمندانه رهبر معظم انقالب‪« ،‬داعش»‬ ‫یک جریان نیســت بلکه جزئی از یک نقشــه است‪ .‬این‬ ‫موضوع باید در رصد امنیتی اوضاع منطقه نیز در نظر گرفته‬ ‫شــود‪« .‬داعش» هم اکنون یک متغیر امنیتی مســتقل‬ ‫محسوب نمی شود بلکه متغیری وابسته به غرب و ارتجاع‬ ‫عرب است‪ .‬از این رو در ریشه یابی امنیتی تحرکات داعش‬ ‫باید روی مصادر اصلی و حامیان واقعی ان متمرکز شــد و‬ ‫تمرکز بر «صحنه عملیات میدانی در جنگ» ما را از «رصد‬ ‫جامع میدان نبرد واقعی» دور نکند‪.‬‬ ‫در نهایت اینکــه باید همــگام با افزایــش نمادها و‬ ‫نشــانه های شکســت و ناکامی ایاالت متحده امریکا در‬ ‫غرب اسیا و جهان اســام‪ ،‬رصد هوشمندانه ای نسبت به‬ ‫اوضاع جاری صورت داد و مراقب توطئه های واشــنگتن‬ ‫و مهره های منطقه ای ان بود‪ .‬از ســوی دیگــر‪ ،‬باید این‬ ‫حقیقت را مدنظر قرار داد که هر گونه عقب نشینی از اصول‬ ‫و استراتژی های سیاست خارجی کشورمان که برگرفته از‬ ‫ارمان های ماست‪ ،‬منجر به وقاحت و سوءاستفاده دشمنان‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫سال های پس از وحدت یمن تاکنون همواره باعث درگیری‬ ‫حوثی ها با دولت شــده اســت‪ .‬در حال حاضــر ‪ 42‬درصد‬ ‫جمعیت‪ 22‬میلیون نفری یمن را شیعیان تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫حوثی ها شیعیان زیدیه هستند که هم اکنون در قالب گروه‬ ‫انصار الله شامل بخش های سیاسی و نظامی‪ ،‬کنترل استان‬ ‫صعده در شمال یمن را در دست دارند‪.‬‬ ‫خواسته حوثی ها اکنون چیست؟‬ ‫عربستانوعماندچاراختالفشده اند‬ ‫روابط تیره‬ ‫دکتر احمد معنوی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫کارشناس مسائل ژئوپلتیک‬ ‫تحوالت اخیر یمــن و نقش حوثی هــا در ایجاد این‬ ‫تحوالت‪ ،‬بستری را به وجود اورده که در چارچوب ان به رغم‬ ‫بحران داخلی یمــن‪ ،‬روابط عمان و عربســتان را نیز دچار‬ ‫سردرگمی کرده اســت؛ عمان که همواره ســعی در بهبود‬ ‫شــرایط دارد اکنون از سوی عربســتان متهم به همکاری‬ ‫با ایران و نزدیکی به مواضع حوثی ها شــده است‪ .‬در این‬ ‫یادداشــت ســعی داریم تا ضمن معرفی جنبش حوثی ها‬ ‫به دالیل بروز شــرایط فعلی و روابط انها با حکومت یمن و‬ ‫مواضع عمان در این تحوالت اشاره کنیم‪.‬‬ ‫جنبش حوثی‪ ،‬نخستین بار در سال ‪ 1990‬ابراز وجود‬ ‫کرد‪ .‬فعالیت اولیه این جنبش‪ ،‬محدود به ارائه اموزش های‬ ‫دینی به جوانان و تربیت و کادرســازی می شــد‪ .‬ســازمان‬ ‫جوانان مومن این جنبش دو مرحله را پشت سر نهاد؛ مرحله‬ ‫تاسیس و شکل گیری که از سال‪ 1990‬و کمی پس از اعالم‬ ‫وحدت دو یمن در برخی از مناطق استان صعده اغاز شد و‬ ‫مرحله دوم‪ ،‬که مرحله رویارویی مســلحانه یا سازمان دهی‬ ‫مســلحانه علنی معروف به جامعه حوثی اســت و از ســال‬ ‫‪ 2004‬اغاز شد‪ .‬از این مقطع زمانی به بعد‪ ،‬جماعت حوثی به‬ ‫گروه های نظامی تبدیل شد که دارای بعد ایدئولوژیک بود‪.‬‬ ‫این گروه های نظامی طی چهار سال پنج جنگ مسلحانه را‬ ‫با ارتش یمن ســامان دادند اما دامنه عملیات جنگ پنجم‬ ‫گسترده تر بود بنابراین در مناطق صعده محدود نماند و به‬ ‫مناطقی کشیده شد که به طور سنتی‪ ،‬گرایش زیدی هادوی‬ ‫دارند‪ .‬به طور کلی حوثی ها تالش دارند که شیعیان زیدی‬ ‫ی عشری است‪ ،‬‬ ‫در یمن را به شیعه واقعی که همان شیعه اثن ‬ ‫ترغیب کنند‪ .‬حوثی ها در واقع بازوی مسلح شیعیان استان‬ ‫شیعی نشــین صعده هســتند که در برابر تهاجمات دولت‬ ‫مرکزی به دفاع برخاسته اند‪.‬‬ ‫در خصــوص اختالف ایــن جنبش با دولت شــایان‬ ‫ذکر اســت که عبدالملک الحوثی رهبر فعلــی حوثی ها و‬ ‫برادر حســین حوثی بارها بر این موضــوع تاکید کرده که‬ ‫خواسته هایی دارند که دولت مرکزی به ان توجه نمی کند‪.‬‬ ‫اختالف دیدگاه سیاسی با حکومت مرکزی در مورد امریکا و‬ ‫اسرائیل‪ ،‬بی توجهی دولت به وضعیت خاص استان صعده‬ ‫و انجام نشدن اقدامات عمرانی از جمله مسائلی است که از‬ ‫حوثی ها اکنون خواهان استعفای کابینه این کشور‬ ‫هســتند و به همین دلیل طرفداران انها هر روز به تجمع و‬ ‫تظاهرات خود در مراکز اصلی پایتخت یمن ادامه می دهند‪.‬‬ ‫بر همین اســاس طی چند روز گذشــته نیــز جمعیت قابل‬ ‫توجهی از هواداران حوثی ها در یمن در مخالفت با مداخله‬ ‫نظامی کشــورهای عرب به رهبری عربستان سعودی و در‬ ‫حمایت از «شورای عالی سیاسی» که به تازگی تشکیل شده‬ ‫و از سوی همین گروه حمایت می شود‪ ،‬در صنعا به خیابان‬ ‫امدند‪ .‬باید گفت از انجا که تظاهــرات اعتراضی حامیان‬ ‫حوثی ها در یمن اکنــون به عرصه قدرت نمایی شــیعیان‬ ‫این کشور تبدیل شده بنابراین عربستان تحرکات ایران را‬ ‫باعث این تحوالت می داند‪ .‬این تظاهرات در حالی رخ داد‬ ‫که با ابتکار عمان نشست هایی در خصوص اتخاذ مواضع‬ ‫مشــترک مابین حوثی ها و دولت مرکزی در حال انجام بود‬ ‫ولی همزمان‪ ،‬با شکست مذاکرات میان دولت و حوثی ها‬ ‫در یمن‪ ،‬این کشور با سرنوشت مبهمی روبه روست‪.‬‬ ‫شکست مذاکرات میان دولت یمن و حوثی ها پس از‬ ‫ان روی داد که حوثی ها از تصمیم قبلی خود برای مشارکت‬ ‫در کابینه اینده عقب نشینی کردند‪ .‬انها گفته اند تا زمانی که‬ ‫رئیس جمهور یمن تصمیم افزایش قیمت بنزین را لغو نکند‬ ‫در کابینه اینده مشارکت نخواهند کرد‪ .‬پیش از این تحوالت‬ ‫رئیس جمهور یمن به حوثی ها پیشنهاد کرده بود در صورت‬ ‫پایان دادن به تجمع اعتراضــی انها در صنعا‪ ،‬کابینه فعلی‬ ‫یمن در مدت یک ماه اینده استعفا می دهد و کابینه جدید با‬ ‫مشارکت حوثی ها تشکیل خواهد شد‪.‬‬ ‫اما شکست ماموریت هیات مذاکره کننده اعزامی از‬ ‫سوی رئیس جمهور یمن برای مذاکره با حوثی ها نگرانی ها‬ ‫را درباره اغاز خشــونت ها در پایتخت یمن بــه وجود اورد‪.‬‬ ‫به دنبال این شکســت ده ها هــزار یمنــی در پایتخت این‬ ‫کشور دســت به تظاهرات زدند تا حمایت خود از حوثی ها‬ ‫را اعالم کنند چراکه رئیس شــورای حکومتــی جدید این‬ ‫گروه متعهد شده که دولت را در روزهای اینده به طور کامل‬ ‫تشکیل دهد‪.‬‬ ‫همزمان با تظاهرکنندگان که میدان «الســبعین» را‬ ‫پر کرده بودند‪ ،‬صالح الصمد‪ ،‬یکی از رهبران حوثی‪ ،‬برنامه‬ ‫این شورا برای اداره این کشور جنگزده در صورت شکست‬ ‫مذاکرات صلح را اعالم کرد و به هیات مذاکره کننده حوثی‬ ‫در مسقط دستور داد که با نماینده سازمان ملل که رهبری‬ ‫مذاکرات را دارد‪ ،‬مذاکره نکنند‪ .‬اعالم تشــکیل حکومت‬ ‫برای اداره یمن از سوی حوثی ها با همراهی «کنگره مردمی‬ ‫ یمن» به رهبری علی عبدالله صالح‪ ،‬اداره ان بخش هایی‬ ‫از یمن را که تحت کنترل حوثی ها و صالح اســت‪ ،‬وارد فاز‬ ‫رســمی کرد‪ .‬این تظاهرات یکی از بزرگترین تظاهرات از‬ ‫زمان اغاز جنگ در یمن بود؛ این اعتراض گسترده مردمی‬ ‫ در حالی انجام شــد که ائتالف عربی به رهبری عربستان‪،‬‬ ‫منصور هادی را به عنوان رئیس جمهور کشــور می شناسد‬ ‫بنابراین حمالت هوایی و زمینی خود را شــدت بخشیده و‬ ‫معتقد اســت روابط ایران و عمان به وجود اورنده شــرایط‬ ‫جدید است و به همین دلیل اکنون عمان را متهم به نزدیکی‬ ‫به حوثی ها کرده است‪.‬‬ ‫موضع عمان در قبال بحران یمن‬ ‫به رغم اتهام های عربستان باید گفت عمان در قبال‬ ‫گفتارها‬ ‫جنگ یمن همــواره موضعی بارز اتخاذ کــرده و با تصمیم‬ ‫جنگ مخالفت کرده که این موضع گیری تمجید حوثی ها‬ ‫در یمن را به دنبال داشت‪ .‬زمانی که همه کشورهای شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس سفارت خود را از صنعا به عدن منتقل‬ ‫کردند اما عمان این کار را نکرد و این نشانه بیطرفی دائم با‬ ‫هر قیمتی است‪.‬‬ ‫عمان در حــال حاضر به دنبــال قانع کــردن عبد ربه‬ ‫منصور هادی بــرای پذیــرش گفت وگو میــان گروه های‬ ‫سیاسی یمنی در مسقط است به ویژه که حوثی ها مشکلی‬ ‫با این موضوع ندارند‪.‬‬ ‫دالیل تنش عمان و عربستان‬ ‫در شرایط فوق گفته می شود که بحرانی سخت میان‬ ‫عربستان ســعودی و عمان به وجود امده است‪ .‬عربستان‬ ‫عمان را متهم می کند که در ســایه روابط رو به گسترش و‬ ‫بسیار مثبت میان مسقط و تهران‪ ،‬به حوثی ها گرایش پیدا‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫به خصوص که این روابط در ماه های اخیر ابعاد تازه ای‬ ‫به خود گرفته و متفاوت از توازنی اســت کــه پیش از این‬ ‫عمان تالش می کرد در روابط خود با عربستان حفظ کند‪.‬‬ ‫عربستان همچنین از عمان ناراحت است که نتوانسته‬ ‫هیات اعزامــی حوثی ها بــرای مذاکره در کویت شــامل‬ ‫نمایندگان حوثی ها و علی عبدالله صالح‪ ،‬رئیس جمهوری‬ ‫ســابق را که در قالب «کنگره سراسری ملی» به مذاکرات‬ ‫کویت رفته بود راضی کند که محل مذاکرات را ترک نکند‬ ‫و به صنعا باز نگردد‪.‬‬ ‫اعضای هیات یمنی حوثی در ماه گذشــته میالدی‬ ‫بعد از انکــه مذاکرات کویــت به نتیجه نرســید و دو طرف‬ ‫نتوانســتند به راه حلی بــرای پایان دادن بــه جنگ جاری‬ ‫برســند‪ ،‬محل مذاکرات را ترک کردند و به مسقط رفتند‪.‬با‬ ‫بروز شرایط کنونی به نظر می رســد جهت بازگشت به روند‬ ‫مذاکرات صلح‪ ،‬دولت عربستان بایستی از مواضع خصمانه‬ ‫خود کوتاه امده و بــا نگرش مثبت بــه فعالیت های عمان‬ ‫و نمایندگان حوثی ها خوشبین باشــد؛ در غیر این صورت‬ ‫ممکن است شاهد گســترش تظاهرات به شهرهای دیگر‬ ‫و چه بســا اعالم رســمی حکومــت از ســوی حوثی ها در‬ ‫سراسر یمن باشیم؛ اقدامی که ممکن است باعث افزایش‬ ‫تحرکات نظامــی و ایجــاد خســارت های جبــران ناپذیر‬ ‫شود‪.‬‬ ‫تضعیف و پاکسازی در ارتش و پیشروی سریع اکراد سوریه‬ ‫در منطقه برایش پیش امده است‪.‬‬ ‫البتــه رجب طیــب اردوغان اگاه اســت بســیاری از‬ ‫مقامات ارتش کــه طی تالش بــرای کودتا بــه او وفادار‬ ‫ماندند‪ ،‬به شدت از تالش های قبلی دولت او برای مذاکره‬ ‫پک ک دلخور بودند‪ .‬بنابراین اینک زمان ان نیست که‬ ‫با ‬ ‫اردوغان با کوتاه امدن از جنگی که ارتش خواهان ان بود‪،‬‬ ‫بین خود و این گروه از حامیانش فاصله بیندازد‪.‬‬ ‫البته امیزه ای دولتی در ترکیه که به شکل فزاینده ای‬ ‫خشــمگین و ضد امریکایی اســت و بر بقای خود متمرکز‬ ‫پک ک که به طور بالقوه اعتماد به نفس بیشتری‬ ‫است‪ ،‬با ‬ ‫دارد‪ ،‬می توانــد جنگ را از این هم شــدیدتر کنــد‪ .‬در این‬ ‫صورت حفظ همزمــان ترکیه و اکــراد در جنگ با داعش‪،‬‬ ‫برای واشنگتن دشوار خواهد شد‪ .‬کودتای نافرجام مذکور‬ ‫در ترکیه ممکن است موازنه جنگ را تغییر دهد‪ ،‬اما سبب‬ ‫نمی شود حکومت حزب عدالت و توسعه و نیز پ‪.‬ک‪.‬ک‪،‬‬ ‫در اســتراتژی بنیادین خود تجدید نظر کنند‪ .‬این نیز خطر‬ ‫تشــدید جنگ را به همراه دارد که به شــکل قابل توجهی‬ ‫جنگ طوالنی مدت واشــنگتن علیه داعــش را پیچیده تر‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫ارتش‬ ‫استانبول بعد ازکودتا‬ ‫جمهوری ترکیه از نگاهی متفاوت‬ ‫احمد مرجانی نژاد‬ ‫پژوهشگر مسائل بین الملل‬ ‫تداوم درگیری پ‪.‬ک‪.‬ک و دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫جنــگ خونیــن حکومــت حــزب عدالت و توســعه‬ ‫ترکیه بــا پ‪.‬ک‪.‬ک‪ ،‬پس از وقوع کودتــای نافرجام اخیر‬ ‫همچنان تداوم دارد‪ .‬البته دولت ترکیه به شکل چشمگیری‬ ‫عملیات هایش را کاهش داده است اما پ‪ .‬ک‪.‬ک همچنان‬ ‫حمالتش را ادامه می دهد و حتی یکی از رهبران ان اعالم‬ ‫کرد که این گروه «دامنه جنگ را گسترش داده و به شهرها‬ ‫می کشاند‪ ».‬در حال حاضر هر دو طرف برای ادامه جنگ‬ ‫دالیل راهبردی عمیقی دارند‪ .‬پ ک ک‪ ،‬احساس می کند‬ ‫که در این برهه زمانــی فرصت هایی اســتثنایی همچون‬ ‫گفتارها‬ ‫با وجود گذشــت بیش از یک ماه از کودتای نافرجام‬ ‫در ترکیه اما ان رویداد همچنان محل بحث قرار دارد؛ البته‬ ‫باید توجه داشــت که کودتای نافرجــام ‪ 15‬ژوالی ‪2016‬‬ ‫در ترکیه‪ ،‬پدیده ای جدید و رویدادی شــگفت انگیز نبود‪.‬‬ ‫زیرا در طول تاریخ جمهوریت‪ ،‬شــیوه اعمــال کودتاهای‬ ‫نظامی اقدامی متداول در راســتای بازگرداندن وضعیتی‬ ‫سکوالرتر و نزدیک تر به ارای کمالیست ها و یا خاتمه دادن‬ ‫به یک دوره رهبریت سیاســی غیر قابل کنترل بوده است‪.‬‬ ‫ناکامی حکومت حزب عدالت و توســعه در حفظ سیاست‬ ‫خارجــی چند بعــدی و بلندپروازانه‪ ،‬اقتدارگرایی سیاســی‬ ‫داخلی‪ ،‬رسوایی اقتصادی‪ ،‬بحران پناهندگان‪ ،‬اغاز مبارزه‬ ‫نظامی با حزب کارگران کردستان (پ‪.‬ک‪.‬ک)‪ ،‬پاکسازی‬ ‫کمالیست ها و گولنیست ها و‪ ...‬سبب ایجاد نگرانی هایی‬ ‫شد که یک بار دیگر به اعتراض و کودتا منجر شد‪.‬‬ ‫ارتش ترکیه از زمان شکل گیری جمهوریت‪ ،‬همیشه‬ ‫با سیاستمداران غیر نظامی فاصله داشته است‪ .‬اما این بار‬ ‫در ترکیه حکومت حزب عدالت و توســعه یعنی مسلمانان‬ ‫محافظه کار به قدرت رســیدند کــه این مســاله فاصله را‬ ‫چند برابر کــرد‪ .‬اگر چه حکومت حزب عدالت و توســعه تا‬ ‫حدی در ایجاد موازنه در برابر دســتگاه های ارتش موفق‬ ‫ظاهر شد‪ ،‬اما این بدین معنی نیست که خواهان از بین بردن‬ ‫ارتش باشند‪ ،‬بلکه بیشتر در پی کنترل بر ارتش بوده اند‪ .‬از‬ ‫انجایی که ارتش در ترکیه جزئی کلیدی از ساختار داخلی‬ ‫این کشور است‪ ،‬این مساله همچنان حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫تالش ها برای کنترل مداخله نظامی در عرصه سیاســی با‬ ‫هدف رسیدن به موفقیت کامل با دشــواری های بسیاری‬ ‫روبه روست‪ .‬فشار ارتش بر سیاســت تا حد زیادی محدود‬ ‫شده است‪ .‬اما با این حال نیروهای مسلح هنوز هم به طور‬ ‫کامال تحت نظارت غیرنظامیان نیستند‪ .‬این در واقع یکی‬ ‫از عوامل اصلی اســت کــه راه را برای کودتــای نافرجام‬ ‫اخیر هموار کرد‪ .‬کودتاها در ترکیه نشــان از ریشــه های‬ ‫عمیق دســتگاه های ارتش در ترکیه دارد‪ :‬بیش از نیمی از‬ ‫رئیس جمهورهای ترکیه سابقه حضور در ارتش را داشته اند‪.‬‬ ‫اینک حکومت حزب عدالت و توســعه ترکیه در حال ورود‬ ‫به فاز دوم روند اصالحات است‪ .‬هدف غائی تغییر معادله‬ ‫مدنی‪ -‬نظامی به نفــع غیر نظامیان اســت‪ ،‬در واقع ایامی‬ ‫ طالیی و فرصتــی کلیــدی در انتظــار ترکیه اســت‪ .‬اگر‬ ‫اصالحات به طــور جامع انجام شــود ایــن دوره می تواند‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫جهشی در روابط مدنی‪ -‬نظامی این کشور ایجاد کند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫مهندسی اجتماعی در کردستان‬ ‫طی دوران حکومت حــزب عدالت و توســعه برای‬ ‫اولین بار‪ ،‬اردوغان طی سخنرانی در دیاربکر در سال ‪2013‬‬ ‫استفاده تاریخی از کلمه «کردستان» را مطرح ساخت اما‬ ‫اینک به دلیل اغاز مبارزه نظامی با پ‪.‬ک‪.‬ک در موقعیتی‬ ‫بحرانی قرارگرفته است‪ .‬این در شرایطی است که کردهای‬ ‫سوریه در حال مبارزه با داعش می کوشند برنامه ایجاد یک‬ ‫سیستم جدید فدرال در شمال را نهایی کنند‪.‬‬ ‫جنبش کردهــا در ترکیه به ویــژه پ‪.‬ک‪.‬ک‪( .‬حزب‬ ‫کارگران کردستان) به همراه تمام نمایندگی های سیاسی‬ ‫کرد در ترکیه می تواند این وضعیت را فرصتی برای تسهیل‬ ‫اتحاد کردها‪ ،‬توسعه روابط با دیگر بازیگران سیاسی و اغاز‬ ‫مجدد روند صلح به عنوان راه حلی واقعی برای مقابله موثر‬ ‫با اختالل داخلی در نظر بگیــرد‪ .‬پس از اغاز جنگ داخلی‬ ‫در سوریه‪ ،‬اینک گروه های کوچک یا بزرگ اوارگان سوری‬ ‫در اغلب اســتان های ترکیه مشاهده می شــوند‪ .‬بیش از‬ ‫یک ســوم از ‪ 2750000‬اواره ســوری در ترکیه در جنوب‬ ‫شــرق به ســر می برند که در میان عوامــل ان باید عمدتا‬ ‫به خویشــاوندی و تعلقات فرهنگی ایــن اوارگان به مردم‬ ‫مرزنشین جنوب شرق اشاره کرد‪« .‬ایهان کایا» استاد روابط‬ ‫بین الملل دانشــگاه ادعا کرد که تالشی برای «مهندسی‬ ‫اجتماعی» به منظــور تعدیل جمعیت کرد جنوب شــرق و‬ ‫مهار ناسیونالیسم کردی در جریان اســت‪ .‬اگر چه «مراد‬ ‫اردوغان» رئیس مرکز پژوهش های مهاجرت و سیاســت‬ ‫در دانشــگاه حاجت تپه انکارا‪ ،‬ادعای مهندسی اجتماعی‬ ‫را قبول ندارد و هجوم غیر قابل محاســبه مهاجران و عدم‬ ‫برنامه ریزی دولت را دالیل معضل مذکور معرفی می کند‪.‬‬ ‫جمعیت بومی ‪ 9‬استان جنوب شــرق ترکیه‪ ،‬بیش از‬ ‫‪ 8900000‬تن است‪ .‬مسلما جذب جمعیتی از اوارگان به‬ ‫میزان یک هشتم جمعیت منطقه‪ ،‬کار اسانی نیست‪ .‬در این‬ ‫مناطق‪ ،‬تنش های اجتماعی و جرم و جنایت رو به افزایش‬ ‫است‪ .‬مشــکالت اقتصادی اوارگان و فقری که از دیرباز‬ ‫مردم بومی را به تنگ اورده است‪ ،‬ترکیبی خطرناک را شکل‬ ‫می دهد که می تواند به راحتی با جرقه ای شعله ور شود‪.‬‬ ‫همچنین منطقــه مذکور که اکثریــت جمعیت ان را‬ ‫کردها تشــکیل می دهند‪ ،‬تبدیل به منطقــه ای با جمعیت‬ ‫قابل توجهی از اعراب خواهد شــد‪ .‬البته گروه های عرب‬ ‫بومی از قبل هم در برخی از استان های جنوب شرق به ویژه‬ ‫شانلی اورفا و ماردین سکونت دارند‪ .‬چنین تغییری در بافت‬ ‫جمعیتی احتماال پیامدهای سیاسی خاص خود را خواهد‬ ‫داشت‪ .‬ضمن انکه امکان دارد تنش ها میان بومیان کرد‬ ‫و سوری های معارض دولت بشار اسد که از حمایت حزب‬ ‫حاکم عدالت و توسعه برخوردار هستند‪ ،‬نیز افزایش یابد‪.‬‬ ‫در حالی که اقدامات عوامل بین المللی و منطقه ای‪،‬‬ ‫حاکــی از تغییــر جهت سیاســت های منطقه ای اســت‪،‬‬ ‫تعریف مجدد ترکیه بر اساس یک چشم انداز روشن داخلی‬ ‫و خارجی و نــوع سیاســت های اجرایی رهبــری حکومت‬ ‫حزب عدالت و توســعه تا حد زیادی تعییــن کنندۀ ماهیت‬ ‫ساختار سیاســی اتی ترکیه خواهد بود‪ .‬در این راستا برخی‬ ‫صاحب نظران مسائل ترکیه ســاختار مذکور را بدین شکل ‬ ‫ترسیم می کنند‪:‬‬ ‫ صلح یا جنگ با کردها‬‫ اتخاذ سیاست گفتمان و تعامل اجتماعی یا تداوم‬‫درگیری با احزاب سیاسی رقیب در مورد قانون اساسی جدید‬ ‫ سیاســت خارجی همراه بــا تجدیدنظــر و کاهش‬‫مداخله در امور منطقه‬ ‫ عضویت یا عدم عضویت در اتحادیه اروپا‬‫ دوری نســبی از غــرب و نزدیکی نســبی به ائتالف‬‫روسیه ‪ -‬ایران‬ ‫قفقاز؛ حلقه اتصال‬ ‫سید محمدرضا دماوندی‬ ‫کارشناس امور بین الملل‬ ‫خاورمیانه از ابعــاد مختلف دارای اهمیت اســت‪ .‬این‬ ‫اهمیت با نگاه به ذخایر عظیم و متنوع زیر زمینی از جمله نفت‬ ‫و گاز معنی ژئواکونومیکی؛ باتوجه به گذشــته پر فــراز و فرود‬ ‫تاریخی و اثر بخشــی بر تحوالت جهانی معنی ژئوپلتیکی و با‬ ‫مشاهده حلقه وصل میان شرق و غرب معنی ژئواستراتژیکی‬ ‫خود را بهتر نمایان می سازد‪ .‬ساده ترین دلیل برای اهمیت این‬ ‫ هارتلند کره خاکی ان است که در سال های اخیر سرتیتر اخبار‬ ‫جهانتحوالتخاورمیانهوجنگ هاولشکر کشی هایچندباره‬ ‫به این منطقه است‪ .‬بدون شــک قلب خاورمیانه‪ ،‬ایران است‬ ‫زیراتمامانجایگاهویژهخاورمیانهبدوندرنظرگرفتنموقعیت‬ ‫جغرافیایی‪ ،‬نقش و کارکرد ایران اصالت و اثر گذاری خود را از‬ ‫دست خواهد داد‪ .‬فهم اهمیت ایران نیز چندان نیاز به دالیل‬ ‫پیچیدهبرای اثباتندارد‪،‬اگرایرانفاقداهمیتبودقدرت های‬ ‫جهانیسال هاوقتبرایمذاکرهدرقالب‪ 5+1‬صرفنمی کردند‬ ‫یاشاه بیتمناظره هایکاندیداهایانتخاباتریاست جمهوری‬ ‫امریکا‪ ،‬ایــران نمی بــود‪ .‬از جمله دالیل اهمیت کشــورمان‬ ‫موقعیتویژهجغرافیاییاستکهدرکنارشبکهگستردهجاده ای‬ ‫و ریلی که هر روز به وسعت ان افزوده می شود‪ ،‬امکان اتصال‬ ‫لو نقل کشورهای همســایه را فراهم می اورد و‬ ‫به خطوط حم ‬ ‫موجبمی شودتاایرانبهچهار را هترانزیتیتبادلکاالدرشرق‬ ‫و غرب و جنوب وشمال تبدیل شود‪ .‬هند و پاکستان در نزدیکی‬ ‫و شرق اسیا در دوردست برای ارتباط زمینی با غرب اسیا و اروپا‬ ‫و بالعکس چشم به راه های مواصالتی ایران دارند‪ .‬کشورهای‬ ‫حاشــیه خلیج فارس برای دسترســی به روســیه و کشورهای‬ ‫مشترک المنافع گزینه ای بهتر از ایران ندارند و عالوه بر تمام‬ ‫مزیت ها‪ ،‬بهره مندی از همجواری با خلیــج فارس که امکان‬ ‫ ترانزیتترکیبیکاالرابینتمامکشورهایمنطقهوفرا منطقه ای‬ ‫فراهم می اورد‪ ،‬امتیاز طالیی کشــورمان در تبدیل شــدن به‬ ‫محور اصلی ترانزیت کاالست‪ .‬در دهه های اخیر حجم اصلی‬ ‫ ترانزیت کاال از طریق کشورمان به اروپا متمرکز بر ترکیه بوده‪.‬‬ ‫اینوابستگیبیشازحدبهتنهاگزینه‪،‬مشکالتیرادرراهتبادل‬ ‫کاال فراهم اورده است‪ .‬افزایش ناگهانی تعرفه از سوی ترکیه‪،‬‬ ‫وقوع نا امنی در این کشــور به ویژه در مناطق شــرقی از جمله‬ ‫موضوعاتی بوده که نشان داد می بایست به فکر تنوع بخشی‬ ‫در راه های ارتباطی بود‪ .‬همچنانکه پس از فروپاشــی اتحاد‬ ‫جماهیر شوروی در ســال ‪ 1991‬و ایجاد کشورهای جدید که‬ ‫برخی با ما دارای مرز مشترک بوده و برخی دیگر با واسطه در‬ ‫تعامل با ایران قرار گرفتند ضرورت توســعه راه های ارتباطی‬ ‫را اجتناب ناپذیر می کرد‪ .‬مجموع این عوامل یعنی موقعیت‬ ‫سرزمینی‪ ،‬نیاز بازار داخلی به واردات و توجه به توسعه صادرات‬ ‫و امکان ایجاد درامد از طریق ارائه خدمات در ترانزیت کاال‪،‬‬ ‫ضرورت نگاه خاص به ایجاد و تکمیل زیرساخت های مرتبط‬ ‫لو نقل‪ ،‬توسعه بنادر‪ ،‬خطوط ریلی‪ ،‬جاده ها و فرودگاه ها‬ ‫با حم ‬ ‫و در نهایت برقراری پیوند با شــریان های ترانزیت در منطقه‬ ‫را الزام اور کرده اســت‪ .‬خلیج فارس از دیرباز یکی از راه های‬ ‫ارتباطی و تبادل کاال بین ایران با کشورهای دیگر بوده است‬ ‫اما با اتصال ریلی ایران به ترکمنستان در محدوده سرخس به‬ ‫تجن که خلیج فارس را به اسیای مرکزی متصل کرد‪ ،‬ظرفیت‬ ‫جدیدی د ر ترانزیت کاال برای کشــور به وجود امد و منجر به‬ ‫طرح ایده های متنوعی در جهت ایجاد ظرفیت های مشــابه‬ ‫گردید‪ .‬یکی از این ایده ها ایجاد کریدور جنوب به شمال و در‬ ‫گام بعدی ایجاد شبکه ای برای رسیدن به دریای سیاه که از‬ ‫ان به عنوان گزینه دوم دسترسی به اروپا نیز نام برده می شود‪،‬‬ ‫بود‪.‬موافقت نامهکریدورحمل ونقلبین المللیشمال‪-‬جنوب‬ ‫در شهریور ماه ‪ ۱۳۷۹‬در سن پترزبورگ به امضای وزرای حمل‬ ‫و نقل سه کشــور ایران‪ ،‬هند و روسیه و ســپس عمان رسید و‬ ‫یک ســال بعد با تصویب مجلس شورای اســامی به مرحله‬ ‫اجرا درامد‪ .‬در ان زمان براوردها نشــان مــی داد این کریدور‬ ‫که مهمترین حلقه تجارت بین اسیا و اروپا است در مقایسه با‬ ‫مسیرهای سنتی از نظر مســافت و زمان تا ‪ ۴۰‬درصد کوتاه تر‬ ‫و از نظر هزینه تا ‪۳۰‬درصد ارزانتر است‪ .‬اما قدم بعدی ایجاد‬ ‫ارتباط بین خلیج فارس با دریای سیاه است؛ طرحی جذاب با‬ ‫کشــورهای متعدد عالقه مند به همکاری با توجیه اقتصادی‬ ‫باال‪ .‬بــرای انجام این طرح می بایســت اقداماتــی در درون‬ ‫کشور و کشورهای واقع در مسیر به عمل اید‪ .‬در داخل‪ ،‬مسیر‬ ‫لو نقل جاده ای از بنادر جنوبی کشور تا مرزهای مشترک‬ ‫حم ‬ ‫با کشور اذربایجان و ارمنستان مورد بهره برداری است که در‬ ‫برخی نقاط نیاز به اصالح دارد از جمله کوتاه سازی مسیر تبریز‬ ‫به نوردوز در مرز ارمنســتان؛ پروژه ای ‪ 150‬کیلومتری که در‬ ‫سال ‪ 89‬اغاز شده اســت و به دلیل کمبود اعتبارات با کندی‬ ‫لو نقل ریلی‪ ،‬راه اهن‬ ‫در دست ساخت است‪ .‬اما در مسیر حم ‬ ‫کشورمان برای اتصال به خط ریلی اذربایجان نیازمند احداث‬ ‫خطوط فرعی در مســیرهای قزوین – رشت – اســتارا و برای‬ ‫امکان اتصال به خطوط ریلی در ارمنستان نیازمند احداث خط‬ ‫فرعی جلفا – نوردوز است‪ .‬کشورهای اذربایجان‪ ،‬ارمنستان و‬ ‫گرجستان نیز می بایست نسبت به بهسازی و استاندارد سازی‬ ‫جاده هــای مواصالتی خود که امکان پذیــرش حجم باالی‬ ‫کامیون ها و تریلرهای حامل کاال را داشــته باشــند به عمل‬ ‫اورند‪ .‬در واقع کریــدور خلیج فارس به دریای ســیاه از بنادر‬ ‫خلیج فارس اغاز و در ادامه از دو مسیر اذربایجان و ارمنستان‬ ‫وارد گرجستان شده و تا بنادر این کشور در دریای سیاه ادامه‬ ‫پیدا می کند و در این نقطه با استفاده از کشتی های مسیر به‬ ‫سمت بلغارستان و دیگر کشورها ادامه پیدا می کند‪ .‬ضرورت‬ ‫احداث این کریدور کارشناســان فنی شــش کشــور ایران‪،‬‬ ‫اذربایجان‪ ،‬ارمنستان‪ ،‬گرجستان‪ ،‬بلغارســتان و یونان را در‬ ‫ماه هایگذشته دورهم جمعکردتا مقدماتتهیهپیش نویس‬ ‫لو نقل شش کشور‬ ‫موافقت نامه ای را برای امضای وزرای حم ‬ ‫یاد شده فراهم کنند‪ .‬موافقتنامه ای که در همین ابتدای راه با‬ ‫استقبال کشورهایی همچون رومانی و عمان برای پیوستن به‬ ‫انروبه روشدهاست‪ .‬امادربینکشورهایحوزهقفقازکهحلقه‬ ‫وصل خلیج فارس به دریای سیاه است‪ ،‬ارمنستان بیشترین‬ ‫تالش برای جذب ســرمایه گذار برای احداث و اصالح جاده‬ ‫و خطوط ریلی خود را کرده اســت‪ .‬کارن چشماریدیان‪ ،‬وزیر‬ ‫سابق اقتصاد ارمنستان در سفر ابان ماه سال گذشته به تهران‬ ‫اعالم کرده بود‪« :‬عملی شــدن پروژه اتوبان شمال ‪ -‬جنوب‬ ‫برای توسعه اقتصادی ارمنستان و توســعه روابط اقتصادی‬ ‫ایــران ‪ -‬ارمنســتان اهمیت خاصــی دارد‪ .‬ســاخت راه اهن‬ ‫ارمنســتان و اتصال به شــبکه خط راه اهن ایران نیز برای دو‬ ‫منظور صورت خواهد گرفــت؛ اول اینکه ارتباط خط راه اهن‬ ‫برقرار شود و دوم انکه این ارتباط برای جاده ابریشم نیز مورد‬ ‫استفاده قرار خواهد گرفت که می تواند هم برای منطقه و هم‬ ‫برای روابط دو جانبه مفید باشد و در توسعه روابط اقتصادی نیز‬ ‫این ارتباط خط راه اهن تاثیرگذار خواهد بود‪ ».‬همین اهمیت‬ ‫ویژهبرایارمنستاندرشهریورسالگذشتههویکابراهامیان‬ ‫نخست وزیر ان کشور را روانه پکن کرد تا مقامات چینی رابرای‬ ‫ســرمایه گذاری‪ 3/5‬میلیارد دالری در پــروژه احداث خط اهن‬ ‫ارمنســتان به ایران متقاعد کند؛ پــروژه ای که بنابر پیش بینی‬ ‫گاگیکبیگلریانوزیرحملونقلارمنستانقراراستدربخش‬ ‫جادهتاسال‪ 2020‬ودربخشریلیاززماناغازطیششسال‬ ‫به پایان برســد‪ .‬نکته حائز اهمیت در راه اندازی کریدور خلیج‬ ‫فارس به دریای سیاه ان است که پروژه یک همکاری برد ‪-‬برد‬ ‫برای تمام کشورهای مشارکت کننده است و از این روست که‬ ‫همگی تالش دارند تا با اصالح زیر ساخت های خود بهترین‬ ‫نتیجهازاینهمکاریرابه دستاورند‪،‬عالوهبراینکهاینطرح‬ ‫صلح امیز می تواند زمینه ساز برقراری تفاهم و ایجاد همکاری‬ ‫میاناذربایجانوارمنستانبامحوریتایراننیزباشد‪.‬‬ ‫فکـر نـو‬ ‫از دریچه ای دیگر‬ ‫ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه‬ ‫علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست‪،‬‬ ‫دانشــگاه‪ ،‬حوزه های علمیه‪ ،‬فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم‪ .‬در واقع‬ ‫این صفحات‪ ،‬صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت‪ .‬نوعی عقالنیت‬ ‫ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند‪.‬‬ ‫تضاد داروینیسم و خداباوری‬ ‫درباره نزاع میان دین و تکامل در زیست شناسی‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫زنان اندیشه‬ ‫شاید هنوز باشــند کســانی که بر این باور منسوخ‬ ‫پافشــاری کنند که زنان نمی توانند فیلســوف باشــند یا‬ ‫فلسفه ورزی کنند‪ .‬برای رد عقیده نسنجیده و غلط کافی‬ ‫است نگاهی به کتاب خواندنی و کوچک «کوگیتو‪ :‬زنان‬ ‫اندیشه» بیندازند‪ .‬کتابی که به تازگی نشــر جاوید ان را‬ ‫منتشرکرده‪،‬گفت وگوهاییجذابوصدالبتهتخصصی‬ ‫از سوی مجله فلســفی کوگیتو با چهار تن از فیلسوفان‬ ‫زن برجســته جهان؛ مری وارناک‪ ،‬جین همپتن‪ ،‬مارتا‬ ‫نوسباومونانسیکارترایت‪.‬محبوبهمهاجر‪،‬مترجمنامدار‬ ‫حوزه زنان این کتاب را ترجمه کرده اســت‪ .‬گفت وگوها‬ ‫زیرنظر اندرو پایل‪ ،‬سردبیر پیشین مجله کوگیتو انجام‬ ‫شده است‪ .‬او خود مدرس فلســفه در دانشکده فلسفه‬ ‫دانشگاه بریستول بوده است‪ .‬از قضا بخش مصاحبه از‬ ‫مهم ترین بخش های مجله است و پایل در اهمیت این‬ ‫بخش می گوید‪« :‬شــاید خواننده نااشنا با فلسفه نتواند‬ ‫کتاب ها و مقاله هایی را که اعتبار یک متفکر بسته به ان‬ ‫است‪،‬بخواندوبفهمداماهرکسیباخواندنمصاحبه ای‬ ‫دوستانه در ‪ 10‬صفحه می تواند مطالبی درک کند و جان‬ ‫کالم یک اثر و شخصیت نویســنده ان اثر دستگیرش‬ ‫شود‪ .‬مسلما همین ویژگی اخر نشــان می دهد که چرا‬ ‫مصاحبه همیشه مطالب جذاب و خواندنی است‪ » .‬در‬ ‫اغاز کتاب یادداشــتی کوتاه از مری وارناک می خوانیم‬ ‫با این عنوان که فیلسوف کیســت‪ .‬با وارناک فیلسوف‬ ‫اخالق برجســته معاصر همچنیــن گفت وگویی درباره‬ ‫مکتب اصالت وجود‪ ،‬اموزش و پرورش و فلسفه اخالق‬ ‫در کتــاب می خوانیم‪ .‬گفت وگوی بعــدی درباره هابز و‬ ‫سنتقرارداداجتماعیباجینهمپتن‪،‬فیلسوفسیاسی‬ ‫شناخته شــده و استاد فلســفه دانشــگاه اریزونا است‪.‬‬ ‫او نوشــته های زیادی درباره فلسفه سیاســی و حقوق‬ ‫دارد‪ .‬گفت وگوی سوم با مارتا نوسباوم است‪ ،‬فیلسوف‬ ‫اخالق برجسته معاصر و استاد حقوق و فلسفه اخالق‬ ‫در دانشگاه شــیکاگو که برخی اثارش درباره ارسطو در‬ ‫فارسی نیز ترجمه شده است‪ .‬گفت وگو با نوسباوم در این‬ ‫کتاب درباره فلسفه اخالق اســت‪ .‬باالخره گفت وگوی‬ ‫چهارم با نانسی کارترایت‪ ،‬استاد فلسفه‪ ،‬منطق و روش‬ ‫علم در مدرســه عالی اقتصاد لندن است‪ .‬او مقاله های‬ ‫متعددی در باب فلسفه علم و دو کتاب به نام های چگونه‬ ‫قوانین فیزیک کاذب درمی ایند و ظرفیت های طبیعت‬ ‫و اندازه گیری انها منتشر کرده است‪ .‬کارترایت‪ ،‬رئیس‬ ‫مرکز فلسفی علوم طبیعی و اجتماعی و استاد فلسفه در‬ ‫دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو و از اعضای فرهنگستان‬ ‫بریتانیا‪،‬انجمنفلسفهامریکا‪،‬فرهنگستانهنرهاوعلوم‬ ‫امریکاست‪ .‬گفت وگو با او پیرامون موضوع میان علم و‬ ‫سیاست انجام شده است‪.‬‬ ‫امروزه زیست شناسی و پرسش از منشاء حیات به یکی‬ ‫از دغدغه های اصلی دانشمندان و حتی انسان های عادی‬ ‫بدل شده و در این میان فلسفه زیست شناسی به عنوان یکی‬ ‫از زیرشاخه های علم فلســفه تالش می کند تا پاسخگوی‬ ‫ی خود در‬ ‫پرسش هایی باشد که علم زیست شناسی به خود ‬ ‫پاسخگویی به انها ناتوان بوده است‪.‬‬ ‫چالش میان برخی افراد بنیادگرا با دانشــمندان هم‬ ‫ســابقه دارد و اســناد کافی برای ان موجود اســت‪ .‬شاید‬ ‫مشــهورترین نمونه‪ ،‬درگیری گالیله با کلیسای کاتولیک‬ ‫باشد‪ .‬در ‪ ،۱۶۳۳‬دادگاه تفتیش عقاید گالیله را وادار کرد که‬ ‫از اندیشه های کوپرنیکی خود دست بشوید و نیز محکومش‬ ‫کرد که باقی عمر را در فلورانس در حصر خانگی به سر برد‪.‬‬ ‫کلیسا با نظریه کوپرنیکی به این اعتبار مخالف بود که ان را‬ ‫مغایر کتاب مقدس می یافت‪.‬‬ ‫اما مهم تریــن برخورد علم و دیــن در دوران اخیر که‬ ‫همچنان بحث ان داغ و جنجالی اســت‪ ،‬نزاع شدیدی بود‬ ‫که بین داروینیست ها و خلقت باوران در ایاالت متحده رخ‬ ‫داد و همچنان بحث های اینگونه در میان تکامل گرایان و‬ ‫خلقت باوران زنده و پویاست‪.‬‬ ‫مخالفت کردن بــا نظریــه تکامل دارویــن از منظر‬ ‫الهیات‪ ،‬موضوع تازه ای نیست‪ .‬هنگامی که منشاء انواع‬ ‫در سال ‪ ۱۸۵۹‬چاپ شد‪ ،‬روحانیون انگلیسی بی درنگ به‬ ‫نقد ان پرداختند‪ .‬دلیل ان هم روشــن بود‪ ،‬بر وفق نظریه‬ ‫داروین همه گونه هــای موجود‪ ،‬از جمله انســان‪ ،‬اجداد‬ ‫مشترک دارند و صورت فعلی انها محصول تحولی طوالنی‬ ‫است‪ .‬این نظریه به وضوح با روایت سفر پیدایش که قائل‬ ‫اســت خداوند همه موجودات زنده را در عرض شــش روز‬ ‫افرید تعــارض دارد‪ .‬بنابراین هیچ چاره ای نیســت؛ یا باید‬ ‫نظریه داروین را پذیرفت یا انچه در کتاب مقدس امده؛ هر‬ ‫دو را با هم نمی توان قبول داشت‪.‬‬ ‫البته این موضوع در دین اسالم متفاوت است و ایات‬ ‫قران درباره خلقت جهان و افرینش انسان به گونه ای سخن‬ ‫گفته که به طور قطعی و مطلق نمی توان گفت قران قائل به‬ ‫خلقت انسان به صورتی دفعی است و تدریج را رد می کند؛‬ ‫به همین دلیل هم متفکران سرشــناس اســامی و شیعی‬ ‫همانند ایت الله شــهید مرتضی مطهری نیز نظریه تکامل‬ ‫را کامال رد نمی کنند‪ .‬بعضی از طرفداران سرسخت نظریه‬ ‫داروین هم راه هایی را پیدا کرده اند تا ایمان مسیحی خود را‬ ‫با اعتقاداتشان به تکامل اشتی دهند‪.‬‬ ‫برخی از زیست شناسان بلنداوازه در زمره این اشخاص‬ ‫هستند‪ .‬اما در ایاالت متحده و به خصوص در ایاالت جنوبی‬ ‫این کشــور‪ ،‬همچنان بسیاری از پروتســتان های انجیلی‬ ‫راضی نیستند معتقدات دینی شان را به مقتضای یافته های‬ ‫علمی دســتخوش جرح و تعدیل کنند‪ .‬این نزاع همچنان‬ ‫میان علم و دین به طــور عینی حتی در کشــورهایی مانند‬ ‫امریکا برقرار است و تضاد مشهود در این میان بیشتر از همه‬ ‫علوم میان زیست شناسی به قرائت داروینی با خلقت گرایی‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫مزاحمت روشنفکری برای علم‬ ‫تقی ازادارمکی‬ ‫تقی ازادارمکی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران‬ ‫با برشمردن جریان های موجود در جامعه شناسی ایرانی و‬ ‫بیان نقاط ضعف و قوت جامعه شناســی در ایران توهمات‬ ‫روشنفکری را مزاحم دانش جامعه شناسی می داند‪.‬‬ ‫او دربــاره نقاط قــوت جامعه شناســی ایــران چنین‬ ‫می گوید‪« :‬یک حســن اساســی که جامعه شناسی ایران‬ ‫پیدا کرده‪ ،‬زنده بودن ان اســت و در درون ان گفتمان ها‪،‬‬ ‫رویکردهــا و فضاهــای متفاوت جــاری اســت‪ .‬من روی‬ ‫متفکران مســلمان بســیار کار کرده ام اما زمانی که بحث‬ ‫جامعه شناسی اسالمی مطرح شد بسیاری از ادم ها مقاومت‬ ‫کردند‪ .‬من در جــواب گفتم ببینید یکی از نقاط درخشــان‬ ‫جامعه شناســی در ایران‪ ،‬ظهور جامعه شناســی اسالمی‬ ‫اســت‪ .‬این را من به عنوان حســن جامعه شناســی ایران‬ ‫می دانم نه ضعف ان‪».‬‬ ‫او ضعف هــای جامعه شناســی در ایــران را نیز بیان‬ ‫می کند؛ انجا که می گوید‪« :‬ضعف جامعه شناسی در ایران‬ ‫یکی این است که به خاطر فقدان یا ضعف اکادمی‪ ،‬گفتمان‬ ‫مرکزی یا مفهوم مرکزی ان گم است و برای همین قابلیت‬ ‫رفتن به سمت پوپولیســم را دارد‪ .‬مثال یک تیمسار‪ ،‬معلم‬ ‫یا یک مدیر می تواند به عنوان جامعه شــناس جلوه کند تا‬ ‫یک جامعه شــناس که در درون ان کار می کند‪ .‬االن این‬ ‫ضعف جامعه شناسی در ایران است که ناشی از بی کانونی‬ ‫جامعه شناســی ایرانی اســت‪ ».‬ارمکی از سیاست زدگی‬ ‫به عنــوان یکی دیگــر از ضعف هــای جامعه شناســی یاد‬ ‫می کند‪« :‬به خاطر اینکه نهاد علم در ایران تابع امر سیاسی‬ ‫است‪ .‬ضعف دیگر هم این است که در کنار جامعه شناسی‬ ‫با همه ان روایت ها چیزی به نام فضای روشنفکری در ایران‬ ‫وجود دارد‪ .‬این فضا خیلی متوهم تر از ان چیزی است که‬ ‫خودش را دانشمند جلوه بدهد‪ .‬این هم یکی از مزاحم های‬ ‫اصلی جامعه شناسی علمی در ایران است‪ .‬در ایران ما یک‬ ‫مشکل اساســی داریم که روشــنفکری و سیاست مزاحم‬ ‫علم اســت‪ .‬در کاری که وبر می کند تکلیف سیاستمدار و‬ ‫روشنفکری با جامعه شناس معلوم است‪ .‬در جامعه شناسی‬ ‫ایران ما همچنان به صورت ترکیبی رفتار می کنیم‪».‬‬ ‫دوران پسا شهرزاد‬ ‫فرهادی باالتر از کیارستمی‬ ‫دوران پسا شهرزاد‬ ‫صد فیلم برتر قرن بیست ویکم‬ ‫معرفی شدند‬ ‫عاشقان حقیقی در دنیای‬ ‫مجازی‬ ‫درباره رمان « مفید در برابر باد شمالی»‬ ‫ابن سینا از منظر ابراهیمی دینانی؛‬ ‫ارسطویینبود‬ ‫مراســم بزرگداشــت بوعلی ســینا‪ ،‬حکیم هزاره ها و‬ ‫تجلیل از مقام عبدالله انوار هفته گذشته با حضور برخی از‬ ‫اساتید فلسفه در فرهنگسرای ابن سینا برگزار شد‪.‬‬ ‫غالمحسین ابراهیمی دینانی‪ ،‬چهره ماندگار فلسفه‬ ‫یکی از سخنرانان این مراسم بود‪ .‬او گفت‪« :‬جهانی که ما‬ ‫و انسان های کره زمین در ان زندگی می کنیم جهان زمان و‬ ‫مکان است و هر ادمی در زندگی اش برداشت مخصوص‬ ‫به خود را دارد؛ در واقع هر انســانی دارای یک جهان بینی‬ ‫است‪ .‬اگر کسی جهان معقول را نپذیرد ازاد نیست؛ ممکن‬ ‫است زندگی کند ولی ازادی عمل ندارد و این ازاد بودن وجه‬ ‫تمایز میان انسان و حیوان است‪».‬‬ ‫استاد فلسفه دانشگاه تهران ســخنانش را این گونه‬ ‫ادامه داد‪« :‬نظیر ابن ســینا زیاد نیســت‪ .‬اگرچه ســقراط‬ ‫و افالطــون را نمی توان نادیــده گرفت و انهــا هم حکیم‬ ‫هزاره ها هستند‪ .‬نکته قابل توجه اینکه مناطقی مثل یونان‬ ‫در دوره ای معجزه شــد و افرادی مثل سقراط‪ ،‬افالطون و‬ ‫ارسطو را تربیت کرد اما ایران فقط یک ابن سینا تربیت کرد؛‬ ‫البته من ابن سینا را از سقراط و افالطون کمتر نمی دانم‪».‬‬ ‫دینانی سپس به بخشی از اثار ابن ســینا اشاره کرد و‬ ‫چنین گفت‪« :‬ابن ســینا در یکی از اثار خود گفته است که‬ ‫اگر اثار افالطون اینهایی است که به دست من رسیده پس‬ ‫معلوم است او ادم بی سوادی بوده است‪ .‬این حکیم حتی‬ ‫افالطون را هم قبول نداشته؛ البته ارسطو را می پسندد و این‬ ‫پســندیدن به معنای اینکه او ارسطویی باشد‪ ،‬نیست چون‬ ‫برخی ابن ســینا را ارســطویی می دانند درحالی که ابن سینا‬ ‫حرف ها و اثــاری دارد که حتی به ذهن ارســطو هم خطور‬ ‫نکرده است‪ ،‬بنابراین کسانی که این عقیده را دارند از روی‬ ‫نادانی حرف می زنند‪».‬‬ ‫چهره ماندگار فلســفه یاداور شــد‪« :‬ابن ســینا یک‬ ‫پزشــک بی نظیر بود و ســال ها کتــاب «قانــون» او منبع‬ ‫دانشــگاه های مطــرح اروپایی بوده اســت‪ .‬اگر به اســم‬ ‫کتاب های ابن ســینا توجه کنید می بینید که شفا‪ ،‬اشارات‬ ‫و تنبیهات و نجات فلسفی و قانون در حوزه طب است‪ .‬چرا‬ ‫قانون او در حوزه طب و شــفا در حوزه فلسفه است؟ چون‬ ‫ابن سینا فلسفه را شفای روح و شفای روح را از شفای جسم‬ ‫مهم تر می داند و معتقد است فلســفه انسان را از گمراهی‬ ‫نجات می دهد‪ .‬اشارات و تنبیهات او هم ممزوجی از فلسفه‬ ‫و عرفان است‪ ».‬استاد بازنشســته دانشگاه تهران گفت‪:‬‬ ‫«شیخ الرئیس اولین عارفی است که عرفانش مغفول مانده‬ ‫اســت‪ .‬ابن ســینا از علوم زمان خودش چیزهای بسیاری‬ ‫می دانسته ولی فلســفه او چیز دیگری است که متاسفانه‬ ‫مغفول واقع شده و هنوز احتیاج به خواندن دارد‪».‬‬ ‫فرهادی باالتر از کیارستمی‬ ‫صد فیلم برتر قرن بیست ویکم معرفی شدند‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اگرچهدولتبنارابرکاهشنرخسودبانکیگذاشته‪،‬اما‬ ‫جمعیازبانک هاباارسالنامه ایبهولی اللهسیفرئیس کل‬ ‫بانک مرکزی‪ ،‬خواستار شناور شدن نرخ سود بانکی شدند‪.‬‬ ‫دولتچندماهیاستتصمیمگرفتهتانرخسودتسهیالت‬ ‫و ســپرده ها را کاهــش داده و ان را با یک خیــز ارام‪ ،‬به نرخ‬ ‫تورم نزدیک کنــد؛ همان چیزی که مدت ها اســت فعاالن‬ ‫اقتصادی به دنبال ان هستند و معتقدند اکنون که نرخ تورم‬ ‫به ســمت کاهش و تک رقمی شــدن پیش رفته است‪ ،‬باید‬ ‫نرخ سود هم به تناسب تورم‪ ،‬ســیر نزولی را در پیش بگیرد و‬ ‫بانک ها و دولت‪ ،‬شــرایط را برای نزدیک شــدن به این نرخ‬ ‫مهیاکنند‪.‬ازسویدیگر‪،‬تعییندستورینرخارزهمهمواره‬ ‫موردچالش بوده و بانک مرکزی نیز خط مشی خود را تعیین‬ ‫غیردستوری نرخ ســود بانکی اعالم کرده است‪ .‬هم اکنون‬ ‫اما با کاهش پلکانی نرخ ســود بانکی و زمزمه های کاهش‬ ‫مجدد ان‪ ،‬برخی از ســپرده گذاران نگران شده اند که مبادا‬ ‫کاهش مجدد‪ ،‬پس اندازهای انها را در این فضای نامساعد‬ ‫کسبو کاردچارمشکلکردهوبانرخسودکمتریمواجهکند؛‬ ‫به خصوص اینکه اکنون هیچ مسیری مطمئن تر از سپرده‬ ‫بانکی برای سرمایه های خرد نیست و مردم طبقه متوسط‪،‬‬ ‫راهیجزسپردنمنابعمالیخودکهشایدپس اندازیکعمر‬ ‫باشد‪،‬بهجاییمطمئن ترازبانک هاندارند‪.‬یکمقامبانکی ‬ ‫در این باره می گوید‪« :‬به دلیل کاهش نرخ سود‪ ،‬اخیرا فقط‬ ‫از یکی از بانک هــای خصوصی حدود هفت هــزار میلیارد‬ ‫تومان سپرده خارج شده است‪ .‬مدیران برخی بانک ها اخیرا‬ ‫در نامه ای به رئیس کل بانک مرکزی نسبت به کاهش نرخ‬ ‫سود اعتراض کرده و عنوان کرده اند که این کار باعث خروج‬ ‫گسترده سپرده های مردم از بانک ها شده است‪ ».‬این مقام‬ ‫بانکی می گوید‪« :‬بانک ها در نامه به سیف عنوان کرده اند‬ ‫کهجریانخروجسپردهازبانک هادوخطرجدیدرپیدارد؛‬ ‫نخستخطرورشکستگیبانک هاودیگراینکهاینسپرده ها‬ ‫پس از خــروج از بانک ها به بازارهایی همچــون طال و ارز و‬ ‫مسکن سرازیر شده و تورم شدیدی را در این بخش ها ایجاد‬ ‫می کند‪ ».‬به گفته او‪ ،‬بانک ها از رئیــس کل بانک مرکزی‬ ‫خواسته اندبانک هایخصوصیامکانیابنددربارهنرخسود‪،‬‬ ‫خودشان تصمیم گیری کنند‪ .‬البته بهمن عبداللهی‪ ،‬عضو‬ ‫شورای پول و اعتبار نیز درباره کاهش دوباره نرخ تورم طبق‬ ‫اعالمبانکمرکزیومرکزاماروطرحدوبارهکاهشنرخسود‬ ‫بانکیمتناسببانرختورمگفتهاست‪«:‬شورایپولواعتبار‬ ‫به دنبال این اســت که نرخ سود تسهیالت بانکی را کاهش‬ ‫بدهد‪.‬برایناساس‪،‬اخرینتصمیمی کهشورایپولواعتبار‬ ‫درزمینهکاهشنرخسودبانکیگرفتهمربوطبهیک ماهپیش‬ ‫استوباتوجهبهاینکهنرختورمدوبارهکاهشیافتهودرنرخ‬ ‫نقطهبهنقطهحدود‪ ۷‬درصدشده‪،‬به نظرمی رسدکهجادارد‬ ‫دوباره نرخ سود تســهیالت بانکی کاهش یابد‪ ».‬او معتقد‬ ‫است‪« :‬این برنامه دوباره در دســتورکار شورای پول و اعتبار‬ ‫اســت و احتماال ظرف یک ماه اینده دوباره تجدیدنظری در‬ ‫نرخسودبانکیصورتخواهدگرفت‪».‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫خبرگزاری بی بی ســی در نظرســنجی ای که از ‪١٧٧‬‬ ‫منتقد ســینما صورت داده‪ ١٠٠ ،‬فیلم برتر سینمای جهان‬ ‫را از ســال ‪ ٢٠٠٠‬معرفــی کرده اســت‪ .‬دیدن نــام عباس‬ ‫کیارســتمی و اصغر فرهادی در این جــدول دور از انتظار‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه شــگفتی این جدول جای گرفتن فیلم «ده»‬ ‫(‪ )٢٠٠٢‬در رتبه نودوهشتم و «کپی برابر اصل» (‪)٢٠١٠‬‬ ‫در رتبه چهل وششم و جای گرفتن «جدایی نادر از سیمین»‬ ‫(‪ )٢٠١١‬در رتبــه نهم ایــن جدول اســت‪ .‬همچنین فیلم‬ ‫ن شــده «مثل یک عاشــق» (‪ )٢٠١٢‬کیارستمی‬ ‫تحســی ‬ ‫ در این فهرســت جایگاهی ندارد‪ .‬همین موضــوع خبر از‬ ‫ارای گوناگون منتقدانی که ذائقه و ســلیقه سینمایی شان‬ ‫مشخص نیست‪ ،‬می دهد‪ .‬مســتند داستانی «ده» با بازی‬ ‫مانیا اکبــری و امین ماهــر‪ ،‬نامزد نخل طالی جشــنواره‬ ‫فیلم کن ‪ ٢٠٠٢‬شــد و پیش از این مجله سینمایی «کایه‬ ‫دو ســینما» جایگاه اول بهترین اثار سینمایی ساخته شده‬ ‫در ســال ‪ ٢٠٠٢‬را به طور مشــترک به این فیلم و «مسائل‬ ‫محرمانه» داده بود‪« .‬کپی برابر اصل» نیز با بازی ژولیت‬ ‫بینوش و ویلیام شیمل در جشنواره فیلم کن ‪ ٢٠١٠‬نمایش‬ ‫داده شــد و جایزه بهترین بازیگری این جشــنواره را برای‬ ‫بینوش به ارمغان اورد‪« .‬جدایی نادر از سیمین» پنجمین‬ ‫ســاخته اصغر فرهادی جوایز بهترین فیلــم خارجی زبان‬ ‫اکادمــی اســکار‪ ،‬گلدن گلوب و ســزار را به دســت اورد‪.‬‬ ‫همچنین این فیلم خــرس طالیی بهتریــن فیلم و خرس‬ ‫نقره ای بهترین بازیگری زن و مرد شصت ویکمین جشنواره‬ ‫فیلم برلین را از ان خود کرد‪ .‬فیلم نئونوار «جاده مالهالند»‬ ‫(‪ )٢٠٠١‬از دیوید لینچ‪« ،‬در حال وهوای عشق» (‪)٢٠٠٠‬‬ ‫از وونگ کار وای‪« ،‬خون به پا خواهد شــد» (‪ )٢٠٠٧‬پل‬ ‫توماس اندرسون‪« ،‬شهر اشباح» (‪ )٢٠٠١‬هایائو میازاکی‪،‬‬ ‫«پســربچگی» (‪ )٢٠١٤‬ریچارد لینک لیتر‪« ،‬درخشــش‬ ‫ابدی یک ذهن پاک» (‪ )٢٠٠٤‬میشــل گونــدری‪« ،‬درخت‬ ‫زندگی» (‪ )٢٠١١‬ترنس مالیک‪« ،‬یی یــی» (‪ )٢٠٠٠‬ادوارد‬ ‫یانگ‪« ،‬جدایی نــادر از ســیمین» (‪ )٢٠١١‬اصغر فرهادی‬ ‫و «جایی بــرای پیرمردها نیســت» (‪ )٢٠٠٧‬جوئــل و ایتان‬ ‫کوئن فیلم هایی هســتند که رتبه یک تا‪ 10‬ایــن جدول را به‬ ‫خود اختصــاص داده اند‪ .‬در توضیح این نظرســنجی چنین‬ ‫نوشــته اند‪« :‬برای تعیین ‪ ١٠٠‬فیلم برتــر امریکایی از ‪٦٢‬‬ ‫منتقد فیلم نظرســنجی کردیم‪ .‬اما برای این جدول از ‪١٧٧‬‬ ‫منتقد فیلم جهان نظرسنجی کردیم‪ .‬برخی از این منتقدان‬ ‫برای روزنامه ها معرفی فیلم می نویسند و برخی دانشجویان‬ ‫رشته سینما و سینماگران هستند‪ .‬برای دستیابی به اهداف‬ ‫جدول برتریــن فیلم های قرن بیســت ویکم و از انجایی که‬ ‫سال ‪ ٢٠٠٠‬تحولی در سینمای جهان رقم زد و شاهد ظهور‬ ‫کالســیک هایی جدید از اســیا بودیم‪ ،‬تصمیم بر این شد‬ ‫فیلم هاییراکهسال‪ ٢٠٠٠‬ساخت هشده اند‪،‬درنظربگیریم‪».‬‬ ‫خروج سپرده های‬ ‫بانکی کلید خورد‬ ‫‪25‬‬ ‫جریان معرفتی‪ ،‬نه سیاسی‬ ‫عبدالحسین خسروپناه از داعش می گوید‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اعتراض دانشگاه به‬ ‫سم پاشیدرجنگل‬ ‫«نابودی‪ ٤٠‬میلیوندرختشمشاددرجنگل های‬ ‫شــمال»‪« ،‬خطر نابودی ذخیره گاه شمشــاد ایران»‪،‬‬ ‫«لزوم تشکیل ستاد بحران برای جنگل های شمال» و‬ ‫«کمبودبودجهبراینجاتجنگل هایهیرکانی»؛اینها‬ ‫فقطبخشیازتیترهاوعناوینیاستکههفتهگذشتهدر‬ ‫رسانه های مختلف درباره بروز یک افت به نام «شب پره‬ ‫شمشاد» در جنگل های شمال منتشر شد؛ حشره ای که‬ ‫در بروشورهای سازمان جنگل ها و مراتع کشور از ان با‬ ‫عنوان «یک افت خطرناک و جدید» یاد شده است‪.‬‬ ‫درچنینشرایطی کههمهبه طورقطعیاز«نابودی‬ ‫جنگل ها»صحبتمی کنند‪،‬مسئوالنسازمانجنگل ها‬ ‫از تشکیل «ســتاد بحران» و نیاز به «مقابله سریع» و‬ ‫«لزوم تامین بودجه کافی» بــرای رفتن به جنگ با این‬ ‫مشکل سخن می گویند‪ .‬راهکاری که براساس خبرها و‬ ‫بروشورهایمنتشرشده‪،‬استفادهازسمومشیمیاییبرای‬ ‫ازبین بردن این افت بخش ثابتی از ان است‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال در بروشــوری که به همین منظور اداره کل منابع‬ ‫طبیعیوابخیزداریاستانمازندرانتهیهکرده‪،‬بهترین‬ ‫روش مهار این افت به این شــرح توصیه شــده است‪:‬‬ ‫«کانون کوبی با تلفیق همزمان ایــن روش ها‪ :‬کنترل‬ ‫مکانیکی‪ :‬جمع اوری و انهدام برگ ها و سرشاخه های‬ ‫حاوی الرو و شفیره‪ ،‬هرس سرشــاخه ها و انهدام انها‪.‬‬ ‫کنترل میکروبیولوژیکی‪ :‬استفاده از فراورده های ‪ B.t‬و‬ ‫بوواریا به صورت محلول پاشی در سنین الروی‪ .‬کنترل‬ ‫هورمونی‪ :‬اســتفاده از دیمیلین در سنین اولیه الروی‪.‬‬ ‫کنترل شیمیایی‪ :‬استفاده از سموم سیستمیک‪ ،‬تماس‬ ‫و گوارشی مناسب مانند سایپرمترین علیه الروها‪».‬‬ ‫در این شــرایط‪ ٤٦ ،‬نفــر از شناخته شــده ترین و‬ ‫برجســته ترین اســتادان دانشــگاهی ایرانــی‪ ،‬از‬ ‫حشره شــناس و بوم شــناس و گیاه شــناس‪ ،‬دست به‬ ‫نگارش نامــه ای زده اند کــه جان مایه اصلــی اش این‬ ‫است‪« :‬سم پاشــی نه تنها راهکار مقابله با این معضل‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه خود منجر به بروز مشکالتی بسیار بزرگ تر‬ ‫وخطرناک تربرایجنگل هایهیرکانیکشورمی شود‪».‬‬ ‫بهگفتهایناستادان‪،‬تجربهدیگرکشورهانشانمی دهد‬ ‫کهبه کارگیریروش هایایمنیابیولوژیکبسیارموثرتر‬ ‫وسازگاربامحیط زیستاست؛به ویژهانکهاینافتفقط‬ ‫برگ و کمی از پوســته درختان را می خورد و نمی توان‬ ‫فعالیت ان را برابر با مرگ و نابودی درختان دانست‪ .‬این‬ ‫نامهدرحقیقتواکنشیبی پردهوجدیبهاقداماتیاست‬ ‫که مسئوالن سازمان جنگل ها و مراتع کشور و همچنین‬ ‫سازمان حفظ نباتات برای مقابله با این افت در دستورکار‬ ‫قرار داده اند‪ .‬نگاهی به سابقه اخبار درباره این افت نشان‬ ‫می دهدحشرهافتشب پرهشمشادکهیکافتخارجی‬ ‫و جدید برای طبیعت ایران محسوب می شود‪ ،‬اولین بار‬ ‫در خردادماه امســال در پارک بنفشه چالوس و محوطه‬ ‫هتل هایت و نمک ابرود مشاهده شد اما در ادامه دامنه‬ ‫اثرگذاری این افت از اســتارا‪ ،‬در غرب استان گیالن تا‬ ‫شرق استان مازندران افزایش یافته است‪ .‬تنها گیاهی‬ ‫که این افت در جنگل های هیرکانی شمال ایران به ان‬ ‫حمله کرده‪ ،‬شمشاد خزری‪ ،‬یکی از گونه های پهن برگ‬ ‫و همیشه سبز جنگل های شمال ایران است‪.‬‬ ‫رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان‬ ‫این نظر که امروز قصه وهابیت و سلفی گری تنها به حنابله‬ ‫بازنمی گردد‪ ،‬این گونه می نویسد‪« :‬پس از انقالب اسالمی‬ ‫ایران‪ ،‬تقابل شیعه و سنی توسط استعمارگران در دنیا مطرح‬ ‫شده و جمهوری اســامی ایران را جمهوری شیعی مطرح‬ ‫می کنند‪ .‬با اینکه امام بســیار هوشــمندانه مساله تقریب‬ ‫مذاهب و ارتباطات گســترده بین علما را مطرح کرد تا این‬ ‫تفکر انقالبی شیعی و اهل ســنت مطرح نشود اما معاندان‬ ‫تالش کردند دعوای شیعه و سنی درست کنند‪».‬‬ ‫خســروپناه به نقش عربستان اشــاره می کند و ادامه‬ ‫می دهد‪« :‬عربستان در این حوزه خیلی سرمایه گذاری کرد‬ ‫و از همان ابتدا هم رژیم صهیونیستی را به رسمیت می شمرد‬ ‫و با قیــام ناسیونالیســتی عربی موافق نبــود‪ .‬انها مخالف‬ ‫اخوانی ها و جمال عبدالناصر بودند‪ .‬اعراب در این شرایط‬ ‫از این فرصت استفاده کردند تا قدرت ایران را در منطقه کم‬ ‫کنند و عربستان تالش داشت تا خود را جایگزین ایران کند؛‬ ‫به همین خاطر هزینه هایی که می کنند برای این است که‬ ‫بیشتر این تفکرات را به کل منطقه تعمیم دهند‪».‬‬ ‫او با اشاره به شخصیت الوانی می نویسد‪« :‬او که اهل‬ ‫اســیای صغیر و البانی بوده و از بچگی با پدرش به سوریه‬ ‫مهاجرت می کنــد و گرایش های ابن تیمیــه ای هم دارد‪،‬‬ ‫امروز اثارش مرجعیتی بین اهل سنت دارد‪ ،‬همین جاست‬ ‫که یک پارادوکس معرفتی احساس می کنیم‪».‬‬ ‫رئیس موسســه پژوهشــی حکمت و فلســفه ایران‬ ‫می گوید‪« :‬من در برخی مراکز علمی وهابی ها در مکه‬ ‫و مدینه رفتم‪ .‬بنابراین صرفا این طور نیست که اینها یک‬ ‫کار تبلیغی و سیاسی و نظامی انجام دهند‪ ،‬کار معرفتی‬ ‫هم انجام می دهند و هزینه هم می کنند‪ ،‬بنابراین اکنون‬ ‫وهابیت را نباید صرفا یک مذهب انشعاب یافته از حنابله‬ ‫بدانیم‪ ،‬بلکه امروز ســلفیت و وهابیــت در حال مترادف‬ ‫شدن با اهل سنت است‪ ،‬ولو بسیاری علمای اهل سنت‬ ‫هم منتقد این شــرایط باشــند؛ ولی من حیث المجموع‬ ‫این تاثیرپذیری هســت‪ .‬همــه این تاثر هــم به لحاظ‬ ‫مالی نیســت‪ ،‬بلکه مباحث معرفتی هم مطرح است‪».‬‬ ‫خسروپناه از همین رو جریان داعش را بیشتر یک جریان‬ ‫معرفتی می داند تا یک جریان سیاسی‪« :‬معاویه از امثال‬ ‫ابوهریره و‪ ...‬هزینه کرد که روایاتی درباره جایگاه شــام‬ ‫نوشته شود تا شام ام القرای اسالمی شود‪ .‬االن قداستی‬ ‫که بین اهل سنت شام وجود دارد‪ ،‬کمتر از مدینه و مکه‬ ‫نیســت و در روایات اخرالزمانی شــان هم به دلیل اینکه‬ ‫اصل مهدویت را قبول دارند‪ ،‬این است که می گویند همه‬ ‫حرکت ها از شام شروع می شود‪».‬‬ ‫اومعتقداست‪«:‬داعشفقطایننیستکهعده ای‬ ‫بیایند و در نقطه ای بجنگنــد‪ ،‬بلکه بحث معرفتی هم در‬ ‫میان است‪ ،‬البته استعمار از این بحث استفاده می کند‬ ‫و هزینه می کند‪ .‬االن کسانی که با داعش هستند الزاما‬ ‫سلفی نیستند‪ ،‬بلکه حنفی و دیگر شاخه های سنی هم در‬ ‫انها دیده می شود‪».‬‬ ‫دوران پسا شهرزاد‬ ‫سینمای خانگی به کدام سو می رود؟‬ ‫وقتــی ســریال شــهرزاد بــه موفقیتی عجیــب بین‬ ‫مخاطبان دســت یافــت‪ ،‬در مقایســه بــا ســریالی تقریبا‬ ‫هم مضمــون که همزمان از ســیما پخش می شــد‪ ،‬توجه‬ ‫همه دوباره به رســانه های تصویری خانگی جلب شــد‪ .‬در‬ ‫ســال ‪ ١٣٧٢‬پس از مصوبه شــورای انقــاب فرهنگی در‬ ‫‪ ١٣٧١‬مبنی بر ایجاد نهادی برای ارتقای فرهنگ تصویری‬ ‫مخاطب و مقابله با تب ویدئو‪ ،‬ابتدا موسســه رســانه های‬ ‫تصویری در تشکیالت وزارت فرهنگ و ارشاد تاسیس و تا‬ ‫سال ‪ ١٣٧٩‬به تنهایی و از ان سال تاکنون در کنار موسساتی‬ ‫خصوصی که وجودشان به تشکیل اتحادیه موسسات رسانه‬ ‫خانگی انجامید‪ ،‬به مســئولیت خود ادامه می دهد‪ .‬در این‬ ‫مدت عمده کار این موسســات‪ ،‬توزیع فیلم و سریال بود و‬ ‫کم کم به تولید فیلم های ویدئویی و سریال روی اوردند که‬ ‫پس از چند ازمون و خطای ناموفق در زمینه سریال اجتماعی‬ ‫و حتی طنز‪ ،‬ناگهان موفقیت سریال شهرزاد‪ ،‬امید و اعتماد‬ ‫مخاطب به میزان زیادی ترمیم شــد‪ .‬این بیان‪ ،‬تاریخچه‬ ‫مختصری بود که برای ورود به بحث درباره اهمیت و جایگاه‬ ‫ویدئوی خانگی الزم به نظر می رسد‪ .‬دالیل فراوانی از جمله‬ ‫امتناع مخاطب از رفتن به سینما ‪ ،‬ترجیح مخاطب در برخورد‬ ‫راحت تر و ارزان تر با محصــوالت فرهنگی در منزل و برخی‬ ‫دالیل دیگر‪ ،‬باالخص در سیما و ســینما و کمی بازتر بودن‬ ‫ان در شبکه خانگی‪ ،‬اهمیت شبکه های خانگی را روزبه روز‬ ‫افزایش داد؛ به طوری که شرکت های مهم سینمایی نظیر‬ ‫متروگلدویــن مایر‪ ،‬فاکس قرن بیســتم‪ ،‬کلمبیــا پیکچرز‬ ‫و‪ ...‬در کنــار کمپانی های عظیــم تلویزیونی همچون‬ ‫‪ HBO‬به ســوی پخش محصوالت تصویری در شــبکه‬ ‫خانگی روی اورده اند و با ارائه ســریال هایی چون بازی‬ ‫تاج وتخت‪ ،‬برکینگ بد‪ ،‬انتقام‪ ،‬فرینج‪ ،‬فرندز و‪ ...‬بازار‬ ‫و مخاطب عظیمی به دست اورده اند‪ .‬اکنون باید به این‬ ‫نکته توجه کرد که پس از شهرزاد‪ ،‬سریال موفقی تولید‬ ‫نشــده که تا حدی طبیعی اســت و قاعده این نیست که‬ ‫تمام محصوالت این گونه باشند‪ .‬عوامل متعددی مثل‬ ‫توانایی بازیگران‪ ،‬تیم کارگردانی‪ ،‬نویسندگان‪ ،‬انتخاب‬ ‫مضمون باتوجه به شناخت از تمایالت اجتماعی‪ ،‬توجه‬ ‫به اولویت های ذهنی مخاطب‪ ،‬عوامل فنی و بسیاری از‬ ‫ریزبینی های دیگر که به تهیه کننده و شناخت او بستگی‬ ‫دارند‪ ،‬در این موفقیت ها دخیل هســتند و از سوی دیگر‬ ‫خطرناک اســت؛ چون ممکن اســت به تقلیــد و کپی‬ ‫بینجامد و لوث کننده موفقیت هاست‪ .‬دوم حفظ موفقیت‬ ‫است که احســاس اشــباع و لذت از چنین موفقیتی که‬ ‫به بسته شــدن تفکر و نواوری می انجامد‪ ،‬نابودگر ان و‬ ‫احساس مسئولیتی در قبال مخاطبی که خود سازندگان‬ ‫توقع او را بــاال برده اند و دقت به این امر که او شایســته‬ ‫چیزی برتر از محصول ارائه شــده قبلی است‪ ،‬مقوم ان‬ ‫خواهد بود‪ .‬سوم نقش نهادهای حمایتی از قبیل دولتی‬ ‫یا اتحادیه های مختلف اســت که بــا واقع بینی و رصد‬ ‫ضعف ها و قوت ها‪ ،‬این شــبکه های فرهنگی را حمایت‬ ‫کنند و با اعتماد به انها‪ ،‬از هدایت انان پرهیز کنند‪.‬‬ ‫اعتراض‬ ‫روی دیوار‬ ‫گرافیتــی کــه بنکســی‪ ،‬هنرمنــد خیابانــی در ان‬ ‫نظارت های دولتی را به باد ســخره گرفته بود از روی دیوار‬ ‫برداشته شــد؛ اتفاقی که با ترس از تخریب این اثر همراه‬ ‫شده است‪ .‬بنکسی نقاشی «جاسوس باجه تلفن» را اوریل‬ ‫‪ ٢٠١٤‬روی دیوار خانه ای در چلتنهام منطقه گلسترشــایر‬ ‫انگلســتان کشــید‪ .‬در این تصویر ســه مامــور مخفی که‬ ‫پالتوی بلند به تن و کاله لبه دار به ســر دارند با اســتفاده از‬ ‫دســتگاه های شــنود به مکالماتی که در باجــه تلفن کنار‬ ‫این دیوار صورت می گیرد‪ ،‬گــوش می دهند‪ .‬خانه ای که‬ ‫این نقاشــی دیواری روی ان کشــیده شــده چند کیلومتر‬ ‫ان طرف تر از ســتاد ارتباطات دولت انگلیس‪ ،‬یعنی خانه‬ ‫اقدامــات نظارتی دولت انگلیس واقع شــده اســت‪ .‬این‬ ‫نقاشی دیواری درســت چند ماه پس از افشــاگری ادوارد‬ ‫اسنودن از شنود تلفنی گســترده توسط دولت های غربی‪،‬‬ ‫روی این دیوار ظاهر شــد‪ .‬شنبه بیستم اگوست‪ ،‬زمانی که‬ ‫عکس هایی از روکش هایی که با داربست روی دیوار خانه را‬ ‫پوشاندند در فضای مجازی منتشر شد ‪ ،‬ترس تخریب شدن‬ ‫این اثر هنری نیز به وجود امد‪ .‬عکس های این صحنه نشان ‬ ‫می دهند دیواری که این نقاشی روی ان کشیده شده ان قدر‬ ‫خراش داده شده که کپه ای از خرده سنگ روی زمین ریخته‬ ‫درباره ویژگی های نبی‬ ‫تفسیرصحیفهسجادیه‬ ‫شده؛ هرچند مشخص نیست این اثر طی ساختمان سازی‬ ‫از بین رفته یا پیش از ان از روی دیوار برداشته شده است‪.‬‬ ‫خانه ای که نقاشی روی دیوار ان کشیده شده ماه ژانویه به‬ ‫قیمت ‪ ٢١٠‬هزار پوند برای فروش گذاشته شده بود اما در‬ ‫اگهی قید شده بود که خانه تحت تعمیر قرار دارد‪ .‬برخی بر‬ ‫این باورند که این اثر به خاطر انجام تعمیرات برداشته شده‬ ‫است‪ .‬شورای شهر چلتنهام فوریه ‪ ٢٠١٥‬با صدور طرحی از‬ ‫پاک کردن این اثر بدون اجازه شورا جلوگیری کرده است‪.‬‬ ‫این نخستین باری نیست که اثار هنری بنکسی بحث هایی‬ ‫را پیش می اورد‪ .‬سال گذشته قاضی دادگاه عالی به مالکان‬ ‫دیواری که بنکســی روی ان گرافیتی کشیده بود‪ ،‬دستور‬ ‫برداشــتن تصویر و انتقال ان به امریکا و سپس بریتانیا را‬ ‫داد‪ .‬بنکســی ســپتامبر ‪ ٢٠١٤‬گرافیتی «‪ »Art Buff‬را که‬ ‫در ان زنی به پایه مجسمه خالی نگاه می کند روی دیواری‬ ‫کشید؛ درست مانند گرافیتی جاسوسی باجه تلفن که بارها‬ ‫تخریب شــده‪ ،‬این تصویر نیــز بالفاصله پس از کشــیده‬ ‫شدنش تخریب شد‪ .‬بنکسی نام مســتعار هنرمند گرافیتی‬ ‫فعال‪ ،‬منتقد سیاســی‪ ،‬کارگردان و نقاش بریتانیایی است‬ ‫که هنر خیابانی و طعنه امیز او روی دیوار شهر های مختلف‬ ‫دنیا شهرت جهانی دارد‪.‬‬ ‫عاشقان حقیقی در دنیای مجازی‬ ‫درباره رمان« مفید در برابر باد شمالی»‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫از نحوه حمد کردن امام‬ ‫ســجاد(ع) این گونه استفاده‬ ‫می کنیم که باطن حمد بسیار‬ ‫گســترده اســت و حمد فقط‬ ‫لقلقه زبان نیســت که بر زبان‬ ‫بیاوریم و تمام شود؛ می تواند‬ ‫همــه هســتی و نعمت های‬ ‫خداوند را شــامل شــود‪ .‬امام‬ ‫باقر(ع)مرکبخودراگمکردند‬ ‫و به خداوند عرضه داشت که اگر گمشده من پیدا شود‪ ،‬تو‬ ‫را به جامعیت حمد می کنم‪ .‬وقتی مرکب پیدا شد‪ ،‬فرمود‪:‬‬ ‫«الحمدلله رب العالمین‪ ».‬پرســیدند حمد جامع همین‬ ‫است؟امامباقر(ع)فرمود‪«:‬بله‪».‬یعنیهمینالحمدلله‬ ‫رب العالمین یک حمد جامع اســت؛ تمــام نعمت های‬ ‫خداوند را که پروردگار برای تربیت موجودات به کار برده‪،‬‬ ‫شــامل می شــود‪« .‬حمدا نزاحم به مالئکته المقربین و‬ ‫نضام به انبیائه المرسلین فى دار المقامه التى ال تزول‪ ،‬و‬ ‫محل کرامته التى ال تحول‪« ».‬حمدا»‪ ،‬مفعول مطلق و‬ ‫عبارتی است که به گذشته تعلق دارد و معنایش این است‬ ‫که خدایا من به گونه ای تو را ســتایش می کنم که شامل‬ ‫این امور بشــود‪ .‬یکی از انها این است که خدایا من تو را‬ ‫به گونه ای حمد می کنم که به قدری مــن را به تو نزدیک‬ ‫کند که حتی از مالئک مقرب تو نزدیک تر به تو باشــم؛‬ ‫به گونه ای که مزاحم مالئکه برای حمد تو شوم‪ ».‬البته‬ ‫در عالم معنا‪ ،‬مزاحمت معنایی نــدارد؛ برای مثال اگر در‬ ‫همین جایی که ما حضور داریم هــزاران مالئکه حضور‬ ‫داشــته باشــند‪ ،‬هیچ مزاحمتی برای یکدیگر ندارند؛ از‬ ‫این رو‪ ،‬برخی گفته اند که مزاحمت برای تشــبیه است نه‬ ‫اینکه حقیقتا اگر انسان ها در کنار مالئکه به قرب خداوند‬ ‫برسند‪ ،‬مزاحمت هایی ایجاد کنند‪ .‬این از باب تشبیه است‬ ‫کهبهبزرگینزدیکمی شوندویکنفربراینزدیک کردن‬ ‫خود‪ ،‬برای دیگران زحمت ایجــاد می کند؛ این به دلیل‬ ‫شدت نزدیکی است که می فرماید ما به گونه ای تو را حمد‬ ‫می کنیم که جایی برای مالئکه مقربین نباشد و ما نسبت‬ ‫به مالئکه به تو نزدیک تر باشیم‪ .‬یکی از اثار حمد الهی‪،‬‬ ‫تقرب به خداوند اســت؛ به گونه ای که انسان از مالئکه‬ ‫مقرب نیز به خداوند نزدیک تر شــود‪ .‬مراد از قرب‪ ،‬قرب‬ ‫معنوی است و نه مکانی که در قران هم به ان اشاره شده‬ ‫است‪.‬مامی گوییمکهشخصینزددیگرانقربومنزلتی‬ ‫دارد؛ منظور این نیست که از لحاظ مکانی و زمانی نزدیک‬ ‫است‪،‬بلکهجایگاهومنزلتمعنویدارد‪«.‬ونضامبهانبیائه‬ ‫المرسلین»؛ نضام صیغه متکلم مع الغیر است‪ .‬یعنی ما با‬ ‫انبیای تو جمع شویم و به وسیله انها به تو نزدیک شویم‪.‬‬ ‫اینجا دو مســاله وجود دارد؛ نخست اینکه تقدم مالئکه‬ ‫بر انبیا از باب تقدم شــرافتی و فضیلتی نیست‪ ،‬بلکه این‬ ‫تقدم‪ ،‬ترتیبی اســت؛ چراکه مالئکه واسطه میان خدا و‬ ‫انبیاهستند‪.‬نکتهدومایناستکهبرخیشارحینگفته اند‬ ‫از انبیائه المرسلین استفاده می کنند که پیامبران مرسل را‬ ‫می گویند؛ بدین معنا که ما دو قسم نبی داریم؛ یک گروه‬ ‫انبیایی که نبی هستند اما رسول نیستند و گروه دوم رسول‬ ‫هستند‪ .‬از باب اصطالح منطقی‪ ،‬عموم و خصوص من‬ ‫وجه است؛ بدین معنا که همه رسوالن نبی هستند اما همه‬ ‫انبیا رسول نیستند‪ .‬نبی کسی است که از خدا خبر می دهد‬ ‫و وظیفه تبلیغ ندارد اما رســوالن صاحب شریعت و کتاب‬ ‫هستند و ماموریت شان تبلیغ و هدایت مردم است‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫رمان «مفیــد در برابــر باد شــمالی» نوشــته دانیل‬ ‫گالتائور که به تازگی از المانی به فارسی ترجمه شده است‪،‬‬ ‫بن مایه ای دارد از عشق و تفاوت در محتوا و فرم در نام ان‬ ‫به روشنی به چشم می خورد‪.‬‬ ‫«مفید در برابر باد شمالی» روایت ماجرای عاشقانه ای‬ ‫میان دو انسان متعهد است که در ظاهر مشکلی با زندگی‬ ‫و روابط شــان ندارنــد و اتفاقــا برنامه ‬ ‫زندگی شان مشخص است‪ .‬این رابطه ‬ ‫عاشــقانه از ورای زندگــی روزمره این‬ ‫دو بیرون می زند و تبدیل می شــود به‬ ‫ توفانی که همه چیز را از جای خودش‬ ‫بلند می کند و همراه خود می برد‪ .‬کتاب‬ ‫ی عجیب‬ ‫از همان اغاز خواننده را با فرم ‬ ‫و کمتــر دیده شــده روبــه رو می کند و‬ ‫ادعای متفاوت بودن خود را این گونه‬ ‫به رخ می کشد‪.‬‬ ‫رمــان از فــرم منحصربه فــرد و‬ ‫جذاب رفت وبرگشــت ایمیل استفاده‬ ‫می کند‪ .‬در یک دوره طوالنی دوساله‬ ‫تعداد نامحــدودی نامــه الکترونیک‬ ‫میــان دو نفــر رد وبــدل می شــود‬ ‫که نویســنده‪ ‎‬المانــی‪ ،‬عناصر قصــه‪ ،‬شــکل گیری ان‪،‬‬ ‫شــخصیت پردازی‪ ،‬ســیر شــخصیت ها و محتوای بسیار‬ ‫جذاب و چند الیه داستان را‪ ،‬از زبان شخصیت هایش و در‬ ‫قالب همین ایمیل ها منتقل می کند‪.‬‬ ‫دغدغه اصلــی مفیــد در برابر بــاد شــمالی‪ ،‬دنیای‬ ‫مجازی و رابطه های مجازی است‪ .‬نویسنده تالش می کند‬ ‫شکل گیری یک عشق افســانه ای و افالطونی و تمام عیار‬ ‫را در دنیای مجازی نشان دهد‪ .‬حتی ممکن است فرضیه‬ ‫جالب تری هم در ذهن خواننده بسازد؛ اینکه شاید عشق‪،‬‬ ‫به معنی افالطونی اش‪ ،‬تنها در این جهان مجازی معنا پیدا‬ ‫می کند‪ .‬شــاید دنیای مجازی همان نیمه گمشــده عشق‬ ‫افالطونی اســت و ماموریت دارد ان را به حقیقت برساند‪.‬‬ ‫نویسنده دنیای مجازی را فرصتی معرفی کرده که می توان‬ ‫با ورود به ان از ظواهر و سطحی نگری‬ ‫فاصله گرفت‪.‬‬ ‫رمان‪ ،‬ماجرای عشقی سوداگرانه‬ ‫و افســانه ای بین دو شــخص متعهد‬ ‫اســت؛ تمامی این ماجــرا از اغــاز تا‬ ‫انتها‪ ،‬در رفت و برگشت ایمیل ها شکل‬ ‫می گیرد؛ عشقی فارغ از خواهش ها و‬ ‫حسادت ها و دخالت های جسم‪ ،‬انچه‬ ‫بشر انگار از روز اول در جست وجوی ان‬ ‫بوده و هرگز نیافته است‪.‬‬ ‫انچــه ادم هــا را از زندگی هــای‬ ‫بــدون دردســر و منطقی شــان جــدا‬ ‫می کند و برای شنیدن حرفی‪ ،‬ساعت ها‬ ‫روبه روی پنجره ای کوچک می نشاند‪.‬‬ ‫عنوان جسورانه رمان در کنار فرم بسیار‬ ‫جالب تر و جســورانه تر ان که انگار به تجربه های هر کدام‬ ‫از ما در دنیای مجازی نزدیک می شــود‪ ،‬سه گانه جسارت‬ ‫نویسنده را در نام‪ ،‬فرم و شخصیت پردازی تکمیل می کند‪.‬‬ ‫جز ئیات پرداخت شده در رمان نشان می دهد برای ساختن‬ ‫دیالوگ ها و جمع بندی ِمطالعات روان شناســی ساعت ها‬ ‫وقت صرف شــده و چه بســا تجربه های مشــابه نویسنده‬ ‫دستمایه هایی عالی برای نوشتن چنین رمانی شده است‪.‬‬ ‫بخشبیستم‪/‬استادمهدیقاسمی‬ ‫‪27‬‬ ‫مباحثه سرنوشت ساز‬ ‫سیاست‬ ‫میان طیف چپ و راســت جریان اصالح طلب در مورد نحــوه ورود به‬ ‫انتخاباتریاست جمهوریوالبتهچگونگیراهبریجناحچپاختالفعقیده‬ ‫به وجود امده و نظرات مختلفی بیان شده است‪ .‬در پرونده ای در این مورد به‬ ‫بحث و بررسی پرداخته ایم‪.‬‬ ‫توافق برای حمایت‬ ‫اصالحات از روحانی‬ ‫درجلسهرئیس جمهوربامجمعروحانیونمبارز‪،‬‬ ‫حسنروحانی ازعدمحمایتاصالح طلبان گالیه کرد‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اصالح طلبان نامزد سایه‬ ‫خواهند داشت‬ ‫‪28‬‬ ‫هنوز برای ائتالف در شورای ‬ ‫شهرتصمیمنگرفته ایم‬ ‫علی صوفی‬ ‫غالمرضا انصاری‬ ‫‪1‬‬ ‫شاید تعبیر چندان نادرستی نباشــد که بگوییم هر چه به‬ ‫انتخابات نزدیک تر می شــویم اختالفــات اصالح طلبان هم‬ ‫جدی تر می شود‪ .‬انها اکنون در دو سطح بدنه و تصمیم سازی‬ ‫دچارچالششده اند‪.‬مساله ایکهبهگعده نشینی هایسیاسی‬ ‫خودشانخالصهنشدهوبهرسانه هاکشیدهشدهاست‪.‬‬ ‫درسطحبدنهطیف هاییازاصالح طلبانراهدیگریبرای‬ ‫خودبرگزیده اندومی خواهندازمعبریدیگرواردپروژهانتخابات‬ ‫شوند‪ .‬در سطح تصمیم سازی هم بحث جدیدی راه افتاده بر‬ ‫این مبنا که باید تغییر لیدر داد تا فضا را برای تنفس و حتی بهتر‬ ‫دیده شدنبازکرد‪.‬‬ ‫تاکتیک راست گرایان‬ ‫بنیاد باران مخالف تحرکات جدید‬ ‫کارگزارانی هاست‬ ‫پروژه راستگرایان اصالح طلب‬ ‫یک صدای جدی د میان طیفی از اصالح طلبان شــنیده‬ ‫می شــود که از فحوای ان می توان فهمید تمایلی برای تغییر‬ ‫در بخش تصمیم سازی پدید امده اســت‪ .‬این مساله اگر چه‬ ‫به صراحت و روشــنی بیان نمی شــود اما بیان برخی اظهارات ‬ ‫یاتمایالتنشانازانداردکهاتفاقاتیدرحالوقوعاست‪.‬‬ ‫از قرار بخشی از جریان اصالحات که از قبل هم با نقش‬ ‫بنیادبارانوطیفچپدرتصمیم سازی هامخالفبود‪،‬حاالدر‬ ‫استانهتصمیم گیریبرایانتخاباتریاست جمهوریفعال تراز‬ ‫گذشتهشدهوبناداردتاشکلکاررابهنحوهدیگریتعیینکند‪.‬‬ ‫شایدچنیناستکهمحمدعطریانفربهروشنیمی گوید‪«:‬اقای‬ ‫عبداللهنوریفعالاست‪.‬اوجزوشخصیت هایانگشت شماری‬ ‫است که نقش موثری در هدایت افکارعمومی اصالح طلبان‬ ‫دارد‪.‬ویجلساتهمفکری‪،‬ارتباطاتسیاسیخودشرادارد‪.‬‬ ‫یکمترامکان‬ ‫بههرحالاالنباتوجهبهاینکهجناباقایخاتم ‬ ‫حضور رســانه ای دار د و ممنوع التصویر و ممنوع البیان است‪،‬‬ ‫چند روزی اســت صداهای مخالفی هم‬ ‫شنیده می شود که نشــان از برنتابیدن‬ ‫خواســت های ژنرال های اصالح طلب‬ ‫اســت‪ .‬این اختالفات گویا ادامه همان‬ ‫اختالف نظرهای انتخابات مجلس دهم‬ ‫است و حاال دوباره سر باز کرده‬ ‫اقای نوری صاحب اثر است و همان تفکر را نمایندگی می کند‪،‬‬ ‫در واقع نقش او رسمی است و خیلی هم نگاه او معتدل است و‬ ‫شاید اگر این بیاناتی که در این گفت وگو عرض کردم یک بیان‬ ‫اعتدالی به حساب بیاوریم نگاه اقای نوری و گفتمان سیاسی‬ ‫او از مواضعی که من دارم‪ ،‬معتدل تر و راهگشــا تر است‪ ».‬به‬ ‫یک معنا برخی تحلیل ها بر این پایه اســتوار اســت که طیف‬ ‫راســت جناح اصالح طلب تالش می کنند تا بــازوی قدرتمند‬ ‫طیف چپ برای تصمیم گیری ها را کم اثر تر کنند‪ .‬برخی حتی‬ ‫می گوینداصراربرنامعبداللهنوری‪،‬گرفتندستباالستتادر‬ ‫نهایت طیف چپ به جایگزین شدن فرد دیگری در جناح چپ‬ ‫برای رهبری جریان اصالحات راضی شــود‪ .‬گویا راستگرایان‬ ‫ی را زودتر از انچه تصور می شد‬ ‫اصالح طلب پروژه عبور از خاتم ‬ ‫کلیدزده اند‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫است‪.‬برخیتحلیل هاهممی گویدکهاینجلسهبرپایهارزیابی‬ ‫اخیر سعید حجاریان مبنی بر نزدیک شــدن حسن روحانی به‬ ‫اصولگرایان تشــکیل شده است‪ .‬شــاید بتوان نشانه درستی‬ ‫تحلیلسعیدحجاریانرادراینسخنانعلییونسیازنزدیکان‬ ‫رئیس جمهور است دید‪ .‬انجا که او گفته است‪« :‬به نظر من بد‬ ‫نیستکهروحانینگرانی هایعقالیاصولگراراموردتوجهقرار‬ ‫دهد و سعی کند در برخی مسائل نظرات انها را نیز تامین کند‪،‬‬ ‫که البته ایشان در بسیاری موارد به این نگرانی هم توجه دارند‪.‬‬ ‫انها هم نگرانی های بین المللی و اقتصادی دارند که تا حدی‬ ‫نگرانی های شان قابل درک است‪ .‬دولت باید به انها اطمینان‬ ‫دهد که به خواســته های انها بی توجه نیســت‪ ».‬هنوز حسن‬ ‫روحانیواکنشیبهاینماجراهانشاننداده‪،‬اکت هایسیاسی‬ ‫واظهاراتاونیزهنوزنشانیازتغییردرنگرشاونداشتهاست‪.‬‬ ‫دیدار خاتمی و روحانی‬ ‫ســوی دیگر برخی از بزرگان جریان اصالحــات در دیدارهای‬ ‫مستقیم با اقای روحانی هشدارها و نگرانی های خود را نسبت‬ ‫به انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 96‬به اقای روحانی اعالم‬ ‫کرده اند‪ .‬به عنوان نمونــه یکی از بزرگان جریــان اصالحات‬ ‫به صراحت به اقای روحانی عنوان کرده که اگر همین مســیر‬ ‫خود را در اینده نیز ادامه بدهد‪ ،‬ممکن اســت پایگاه رای خود‬ ‫را از دست بدهد و سال‪ 96‬در پاستور نباشد‪ .‬این چهره برجسته‬ ‫جریان اصالحات همچنین به اقای روحانی ضرورت تغییر در‬ ‫برخی نگرش ها و مدیریت های دولت را گوشزد کرده است‪».‬‬ ‫جمع بندیناصریشایدازاخبارجلساتمحرمانهاصالح طلبان‬ ‫و روحانی مهم تر بود‪« :‬در این جلسه که در منزل اقای روحانی‬ ‫برگزارشده به اقای روحانی در این زمینه هشدار های الزم داده ‬ ‫شدهکهایشاندارایسازمانرایمستقلنیستونبایدباطناب‬ ‫پوسیده برخی افراد به چاه برود‪ .‬بدون شک سازمان رای اقای‬ ‫روحانی در انتخابات ریاست جمهوری اینده جریان اصالحات‬ ‫خواهد بود و کســی نمی تواند این مســاله را کتمان کند‪ .‬اگر‬ ‫کســی دچار توهم شده و احســاس می کند اقای روحانی جدا‬ ‫از ارای اصالح طلبان می تواند رئیس جمهور شود‪ ،‬سخت در‬ ‫اشتباه است و این اشــتباه ممکن است به قیمت بسیار گزافی‬ ‫تمامشود‪».‬‬ ‫بر اســاس تازه ترین اخبار موســوی خوئینی ها گزارشی‬ ‫از جلســه اش با روحانی را در جلســه مجمع روحانیون مطرح‬ ‫کرده و مباحثه ای طوالنی در این مورد صورت گرفته است‪ .‬در‬ ‫محافل سیاسی دیدار موسوی خوئینی ها با حسن روحانی یک‬ ‫جلسه بسیار تند ارزیابی شــده و در محافل رسانه ای هم از این‬ ‫جلسه به عنوان فرصتی برای تهدید حسن روحانی تعبیر شده‬ ‫دراینمیانبرخیخبرهانیزحکایتازاین داردکهحسن‬ ‫روحانی به مجمع روحانیون مبارز رفته‪ .‬شــنیده شده است که‬ ‫در این جلسه حســن روحانی انتقادات تندی را از رئیس دولت‬ ‫اصالحات انجام داده و به او گفته است که خاتمی در طول این‬ ‫سه سال حمایت روشــنی از او و دولتش نداشته است و حاضر‬ ‫نشدهکهدرحمایتازاوهزینهبپردازد‪.‬امااینکهطرفمقابلبه‬ ‫اوچهگفتهاسترایکیازچهره هایاصالح طلبانروایتکرده‬ ‫است‪ .‬رسولی گفته است‪« :‬پس از اینکه حامیان اقای روحانی‬ ‫که در انتخابات مجلس با اصالح طلبان ائتالف کرده بودند به‬ ‫عهدخودوفانکردند‪،‬گفت وگوییبینرئیسدولتاصالحاتو‬ ‫اقایروحانیانجامشد‪.‬دراینگفت وگورئیسدولتاصالحات‬ ‫گالیهخودواصالح طلبانراازاینمسالهبهاقایروحانیمنتقل‬ ‫کرده اســت‪ .‬نکته مهم درباره بدعهدی حامیان اقای روحانی‬ ‫کج رفتاری برخــی از وزرای دولت برخــاف جهت گیری این‬ ‫ائتالف بوده است‪ .‬گویا در این جلسه اقای روحانی این گالیه‬ ‫راپذیرفته اندوعنوانکرده اندبهاینوزراتذکرخواهندداد‪».‬در‬ ‫این جلسه اعضای مجمع از روحانی خواسته اند که در فضای‬ ‫سیاستداخلیفعال ترعملکندکهروحانیگفتهاگرمنچنین‬ ‫کردمولیشمابه دنبالگزینهدیگریرفتیدان وقتوضعیتچه‬ ‫می شود‪.‬درنهایتاماباوساطتخاتمیقراربهحمایتازروحانی‬ ‫شدهودرعین حالقرارشدهروحانیهماقداماتیانجامدهد‪.‬‬ ‫حمایت مشروط‬ ‫در میانه این مجادالت هنوز هســتند اصالح طلبانی که‬ ‫اصرار دارند به جای عبور از حسن روحانی باید همچنان گزینه‬ ‫حمایت مشروط را روی میز داشــت‪ .‬چه اینکه شکوری راد در‬ ‫گفت وگو با روزنامه اعتماد این گونه در این مورد ســخن گفته‬ ‫است‪« :‬عده ای ‪ -‬از اصالح طلبان ‪ -‬معتقدند بدون اما و اگر باید‬ ‫ازهمینامروزاعالمکنیمکهتنهاوتنهاازحسنروحانیحمایت‬ ‫هشدار به اقای رئیس جمهور‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫علی یونسی گفته حسن روحانی‬ ‫باید به نگرانی های برخی‬ ‫اصولگرایان توجه کند‬ ‫موسوی خوئینی ها‬ ‫دیداری با حسن روحانی‬ ‫داشته و به او هشدارهایی‬ ‫در مورد انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری‬ ‫داده است‬ ‫سیاست‬ ‫درســت در همین میانه است که یک رســانه نزدیک به‬ ‫هاشمی رفسنجانی یک خبر محرمانه را منتشر کرده و اطالع‬ ‫داده که از ســوی اصالح طلبان یک نماینده مهم راهی منزل‬ ‫حسنروحانیشدهاست‪.‬‬ ‫ایــن رســانه گفتــه کــه موســوی خوئینی ها جلســه‬ ‫تعیین کننده ای با رئیس جمهور داشــته است‪ .‬اگر چه هنوز به‬ ‫صورت رسمی محتوای این دیدار رســانه ای نشده اما یکی از‬ ‫چهره هایبنیادبارانبهصورتغیر مستقیمبخش هاییازاین‬ ‫دیدار را بیان کرده است‪ .‬عبدالله ناصری گفته است‪ ...« :‬از‬ ‫‪29‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫می کنیم‪ .‬در مقابــل‪ ،‬عده ای دیگر می گوینــد تداوم حمایت‬ ‫اصالح طلبان ازروحانی باید منوط به بررسی عملکرد وی و اغاز‬ ‫گفت وگوهایسازندهباروحانیودولتمردانشباشد‪.‬انهاحمایت‬ ‫بی چون و چرا از روحانی را معادل نفی نقد او می دانند و معتقدند‬ ‫مسدودکردنراهنقددولتبااعالمحمایتبی چونوچراعدول‬ ‫ازهویتاصالح طلبانهاست‪».‬‬ ‫صریح تریــن حرف ها را هم شــاید منتجب نیا قائم مقام‬ ‫اعتماد ملی زده باشــد‪ .‬او گفته اســت‪« :‬بدون شک حمایت‬ ‫اصالح طلبان از اقای روحانی در ســه ســال گذشته بیشتر از‬ ‫اعضای دولت بوده است‪ .‬ما انتظار داریم به همان اندازه که از‬ ‫دولتحمایتمی کنیمدولتنیزگوشهچشمی بهاصالح طلبان‬ ‫داشتهباشد‪.‬روحانینبایدازاینکهازاصالح طلبانحمایتکند‬ ‫واهمه ای داشته باشد‪ .‬برای برخی فرا حزبی و فراجناحی عمل‬ ‫کردن نوعی افتخار اســت‪ .‬به نظر من در شــرایط کنونی این‬ ‫رویکردافتخارامیزنیست‪،‬بلکهاشتباهاست‪».‬‬ ‫الترناتیوهای روحانی‬ ‫اما در این میان هســتند اصالح طلبانی که معتقدند‬ ‫حسن روحانی چندان شانســی برای پیروزی ندارد و باید از‬ ‫همین حاال فکر الترناتیو بود‪ .‬انچنان که برخی رسانه های‬ ‫اصالح طلب عنوان می کنند سه نفر بیش از سایرین در این‬ ‫مورد مطرح هســتند؛ محمدرضا عارف‪ ،‬محمد علی نجفی‬ ‫و اســحاق جهانگیری‪ .‬ارمان در این مورد نوشــته است‪:‬‬ ‫«مواضع دو پهلوی ایــن روزهای عــارف در قبال دولت و‬ ‫همچنین سکوت معنادار وی در مجلس به این شائبه دامن‬ ‫زده است‪ ».‬این روزنامه فرد دیگری که احتمال جایگزینی‬ ‫برای روحانی را دارد «نجفی» دانســته و نوشــته اســت‪:‬‬ ‫«گزینه دیگری که از پتانسیل باالیی برای الترناتیوسازی‬ ‫برای روحانی برخوردار است محمدعلی نجفی سیاستمدار‬ ‫کارکشته ای اســت و در عرصه سیاســی ایران هم حضور‬ ‫دارد و هم ندارد‪ .‬بدون شک محمدعلی نجفی از پتانسیل‬ ‫باالیی برای رای اوری بین اصالح طلبان برخوردار است و‬ ‫مورد اقبال بدنه اجتماعی جریان اصالحات نیز قرار خواهد‬ ‫گرفت‪ ».‬روزنامــه ارمان همچنین از اســحاق جهانگیری‬ ‫به عنوان پرشانس ترین کاندیدای احتمالی نام برد و نوشت‪:‬‬ ‫«اســحاق جهانگیری معاون اول روحانی است‪ .‬از گوشه‬ ‫و کنار نیز خبر می رســد که برخی از اصالح طلبان در حال‬ ‫زمینه سازی برای بیان چنین مساله ای در اتاق فکر جریان‬ ‫اصالحات هستند‪ .‬به همین دلیل به نظر می رسد الترناتیو‬ ‫جریان اصالحات در شــرایط کنونی نه عارف و نه نجفی و‬ ‫بلکه اسحاق جهانگیری خواهد بود‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫شورش در بدنه‬ ‫تحوالتجناحاصالح طلبتنهادربخشمربوطبهسران‬ ‫و تصمیم سازان خالصه نمی شود‪ .‬چند روزی است صداهای‬ ‫مخالفیهمشنیدهمی شودکهنشانازبرنتابیدنخواست های‬ ‫ژنرال هایاصالح طلباست‪.‬ایناختالفاتگویاادامههمان‬ ‫اختالف نظرهای انتخابات مجلس دهم اســت و حاال دوباره‬ ‫ســرباز کرده‪ .‬محمدجواد حق شــناس‪ ،‬عضو شورای مرکزی‬ ‫حزباعتمادملیدرمورداختالفاتشورایعالیاصالح طلبان‬ ‫گفته است‪« :‬قرار است جمعی از درون شورا انتخاب شوند و با‬ ‫گروه هاییکهنظراتمتفاوتدارندبهجمع بندیبرسندوگزارش‬ ‫رابهشوراارائهکنند‪.‬قراربراینشدکهجمعیازاعضایشورابه‬ ‫ریاستایت اللهموسوی تبریزیمسئولارائهاینگزارشباشند‪.‬‬ ‫اکنون باید منتظر اماده شــدن این گزارش باشیم‪ ».‬و البته در‬ ‫همین فاصله‪ ،‬قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی از تشکیل‬ ‫کمیته انتخابات جمعی از احزاب اصالح طلب خبر داده است‪.‬‬ ‫یک تشکیالت موازی که قرار است به تصمیم گیری در مورد‬ ‫انتخاباتاقدامکند‪.‬‬ ‫رســول منتجب نیا گفته اســت‪« :‬با توجه بــه ضرورت‬ ‫تقویت احزاب و لزوم توســعه فعالیت های حزبی و با عنایت به‬ ‫اسیب شناســی اقدامات تعدادی از اصالح طلبان در دهمین‬ ‫دوره مجلس شــورای اسالمی‪ ،‬در نشســت جعمی از احزاب‬ ‫اصالح طلبکمیتهانتخاباتبهمنظورمدیریتدوازدهمیندوره‬ ‫انتخاباتریاست جمهوریوپنجمیندورهانتخاباتشوراهای‬ ‫اسالمیشهروروستاتشکیلشد‪.‬دراینکمیتهجمعیازاحزاب‬ ‫اصالح طلبعضویتدارندومشخصاتستاداجراییانمتعاقبا‬ ‫اعالم خواهد شد‪ ».‬اما یک عضو شورای عالی سیاستگذاری‬ ‫اصالح طلبان در واکنش به اظهارنظر رسول منتجب نیا مبنی‬ ‫بر تشکیل کمیت ه انتخاباتی اصالح طلبان با حضور جمعی از‬ ‫احزاباصالح طلبباهدفمدیریتانتخابات‪،۹۶‬گفتهاست‪:‬‬ ‫«ارتباطی میان چنین کمیته ای با شورای عالی سیاستگذاری‬ ‫اصالح طلبان که متشــکل از چهره ها و احزاب اصالح طلب‬ ‫است‪،‬وجودندارد‪.‬البتههرحزبیمی تواندبرایخودسازوکاری‬ ‫رافراهمکند؛مثالبتوانددرانتخاباتشوراها‪،‬کاندیداهایخود‬ ‫را معرفی کند و به صحنه بیاورد تا در نهایت بتواند با گروه های‬ ‫دیگربهاجماعبرسد‪.‬اگرمنظوراقایمنتجب نیاایناستچند‬ ‫حزب و تشکل اصالح طلب می خواهند دور یک میز بنشینند و‬ ‫برایانتخاباتبهکاندیداهایمشترکبرسند‪،‬طبیعتامی تواند‬ ‫چنین کاری انجام شود؛ چراکه احزاب قانونا چنین جایگاهی را‬ ‫دارند که بتوانند نامزدهای خود را معرفی کنند‪ .‬این مســاله در‬ ‫انتخاباتمجلسنیزوجودداشت؛احزابمختلف‪،‬نامزدهای‬ ‫خودرامعرفیمی کردندوزمانی کهکاربهتهیهفهرستمی رسید‪،‬‬ ‫گروه ها دور هم جمع می شــدند و براســاس ســازوکار درنظر‬ ‫گرفته شده‪ ،‬کاندیداهای معینی را انتخاب می کردند‪ .‬اکنون‬ ‫نیزچنیناتفاقیرخخواهدداد منمتوجهنمی شوممنظوراقای‬ ‫منتجب نیاازایناقدامچیست؟اگرهمانروشیباشدکهعرض‬ ‫کردم طبیعی است که هر حزبی حق دارد چنین اقدامی انجام‬ ‫دهد‪ ».‬هر چههستبهنظرمی رسدازهمینامروزکهفاصله ای‬ ‫چندماههتاانتخاباتباقیاستبرخیاصالح طلبانسازدیگری‬ ‫کــوک کرده اند و این بار بنــا ندارند زیر بار تصمیمات شــورای‬ ‫ی پیش رو که تصمیم ســازی ژنرال های‬ ‫عالی بروند ؛ طیف ها ‬ ‫اصالح طلبراقبولندارند‪.‬‬ ‫بار دیگر عارف‬ ‫محمد رضا عارف اگر چه این بار به صراحت اعالم کرده‬ ‫که بحث عبور از روحانی را قبول ندارد اما حرف های تندی هم‬ ‫زدهاستکهبرخیمی گویندبیانایناظهاراتوافزایششیب‬ ‫انتقاد از دولت توسط محمد رضا عارف می تواند نشانه ای باشد‬ ‫ازروزهایسختحسنروحانیواصالح طلبان‪.‬اودرتازه ترین‬ ‫ســخنانش گفته اســت‪« :‬روندی که دولت تدبیر و امید اغاز‬ ‫کرد با توجه به مشــکالتی که در گذشته وجود داشت‪ ،‬روندی‬ ‫امیدوار کنندهاستامااگربخواهیمنسبتبهفرصت هاییکهدر‬ ‫این چند سال از دست دادیم تمرکز کنیم سواالت زیادی وجود‬ ‫دارد‪.‬به خصوصاینکهچراازفضاییکهدراسفند‪ 94‬درکشورو‬ ‫به خصوصدرتهراناتفاقافتاداستفادهنشدواینجایسوال‬ ‫جدی دارد و باید تاسف خورد که تا چه زمانی باید فرصت سوزی‬ ‫کنیم؟ نمی توان چهار سال گذران امور کرد و بعد دوباره از مردم‬ ‫رای خواست‪.‬‬ ‫ما یک تعهدی نسبت به رای مردم داریم و باید با کمک‬ ‫حامیان تفکر اصالح طلبی پاسخگوی رای مردم باشیم‪ .‬پیام‬ ‫مردم در اســفند ‪ 94‬پیام تغییر بود چون مــردم معتقد بودند از‬ ‫امکانات کشور برای پاســخگویی به نیازهای مشروع و اولیه‬ ‫انان اســتفاده نمی شــود‪ .‬به کســانی که دیروز برای پیروزی‬ ‫اصالح طلبان تالش کردند و شــش ماه دیگر هم بــاز باید به‬ ‫عرصه بیایند‪ ،‬صادقانه بگویم مسائلی مطرح شده است که به‬ ‫خاطر پایبندی به شعار اصلی جریان اصالح طلبی یعنی امید‪،‬‬ ‫ارامش و رونق اقتصادی به این نتیجه رسیدیم که این مسائل‬ ‫فعالمطرحنشودوتالشخودراصرفپاسخگوییبهمطالبات‬ ‫وخواسته هایمردمکنیم‪».‬‬ ‫اصالح طلبانوروحانیراهپرفرازونشیبیخواهندداشت‬ ‫تا‪ 29‬اردیبهشت‪.1396‬‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫نامزدسایه‬ ‫خواهندداشت‬ ‫گفت وگوی مثلث با علی صوفی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫کمتــر از هشــت مــاه بــه ثبت نــام نامزدهــای‬ ‫انتخابــات ریاســت جمهوری دوازدهــم باقــی‬ ‫اســت‪ .‬اصالح طلبان چه تصمیمی برای حضور‬ ‫در این عرصه دارند؟‬ ‫اصال ح طلبــان فعالیت هــای انتخاباتــی‬ ‫مستمرشــان ادامه دارد و به هر حال از هــر انتخاباتی که‬ ‫فارغ می شــوند بالفاصله ســازوکار حضــور در انتخابات‬ ‫بعــدی و مشــارکت حداکثری بــرای انتخابــات بعدی را‬ ‫شروع می کنند‪ .‬اصالح طلبان درباره انتخابات شوراهای‬ ‫اسالمی شهر و روســتا و انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 96‬هم به همین قاعده پیــش می روند‪ ،‬منتها با تجربیاتی‬ ‫که از انتخابات گذشــته مخصوصا تکثر کاندیدا در سال‬ ‫‪ 84‬و شکســتی که خوردنــد و اجماع ســال ‪ 92‬و پیروزی‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اقــای خاتمی برای انتخابات مجلس شــورای اســامی‬ ‫سال ‪ 94‬زیر نظر شورای مشــورتی‪ ،‬شورایی تحت عنوان‬ ‫شورای راهبردی تشــکیل داد‪ ،‬اقای دکتر عارف هم یک‬ ‫سازمان انتخاباتی مستقلی خودشان تشکیل داده بود به‬ ‫هر حال این شورای عالی سیاســتگذاری در واقع تجمیع‬ ‫شورای راهبردی‪ ،‬سازمان انتخاباتی دکتر عارف و شورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات بــود و فعال شــد و انتخابات‬ ‫مجلس دهــم را پیش برد اما برای ادامــه فعالیت خودش‬ ‫نیاز به بررســی هایی داشــت چون این شــورا در مقطعی‬ ‫تشــکیل شــد که انتخابات مجلس قرار بود برگزار شود و‬ ‫حاال دســتورکارش می خواهد تغییر کنــد‪ ،‬بنابراین بعد از‬ ‫ارزیابی عملکرد دوشــنبه ‪ 25‬مرداد گزارشی خدمت اقای‬ ‫سیاست‬ ‫که به دســت اوردند و اجماعی که در ســال ‪ 94‬داشــتند‪،‬‬ ‫توانستند به سازوکاری برســند و نهادی را به وجود بیاورند‬ ‫که شــامل حضور همه اصالح طلبان و تحقق استراتژی‬ ‫اجماع اصالح طلبان شــده و ان نهاد‪ ،‬نهاد شورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری است‪ .‬شورای عالی سیاســتگذاری بعد از‬ ‫فراغت از انتخابات مجلس شــورای اســامی به بررسی‬ ‫دستاوردهای فعالیت خود و ارزیابی عملکردش پرداخت‬ ‫و برای ان یک زمانی را مقرر کرد کــه بتواند در بین اعضا‬ ‫و همچنین در اســتان ها نظرســنجی کند‪ ،‬یک ارزیابی از‬ ‫عملکردش داشته باشد و گزارشــی را برای ارائه به جناب‬ ‫اقای خاتمی به عنوان منشا تشــکیل این نهاد تهیه کند‪.‬‬ ‫در واقع شــورای عالی سیاســتگذاری بر مبنای تقاضای‬ ‫شــورای هماهنگــی جبهه اصالحــات و موافقــت اقای‬ ‫خاتمی تشــکیل شــد‪ .‬به هر حــال این ارزیابــی صورت‬ ‫گرفت‪ ،‬نظرسنجی انجام شد و خوشبختانه تقریبا می توان‬ ‫گفــت در اســتان ها هیچ مخالفتــی با ادامه کار شــورای‬ ‫عالی سیاســتگذاری دیده نشــد و در نظرســنجی که بین‬ ‫اعضای شورای عالی سیاستگذاری شد انجا هم مخالفتی‬ ‫نبود‪ .‬البته هســتند احزابی که نظرشان این است که تمام‬ ‫فعالیت هــای انتخاباتی باید منحصر در احزاب شــود‪ .‬در‬ ‫مقابل نظر دیگری وجود دارد که احزاب به دلیل شــرایط‬ ‫سیاسی کشــور و محدودیت هایی که برای فعالیت دارند‬ ‫و در گذشته نیز احزابی توانســتند فراگیر شوند اما منحل‬ ‫شــدند بنابراین احــزاب پوشــش الزم بــرای اینکه مرجع‬ ‫تصمیم گیری برای همه اصالح طلبان باشــند‪ ،‬نیستند و‬ ‫نمی شــود جمع کثیری از اصالح طلبان بیــرون احزاب را‬ ‫که تاثیرگذار هم هســتند نادیده گرفت‪ ،‬بر همین اساس‬ ‫‪2‬‬ ‫علی صوفی می گوید‪« :‬از اقــای روحانی انتظار‬ ‫اســت کابینه را ترمیم کنــد‪ .‬من خــودم تحلیلم این‬ ‫است که مدیریت میانی دستگاه های دولتی همچنان‬ ‫دســت نخــورده از ســابق باقــی ماندند و اســتان ها‬ ‫مخصوصا فرمانداران به هیچ وجه کارنامه قابل قبولی‬ ‫ندارنــد و مــورد رضایت مــردم نیســتند‪ ».‬وی تاکید‬ ‫می کند‪« :‬اصالح طلبان همه مفروضات درباره حضور‬ ‫نداشــتن روحانی در انتخابــات ریاســت جمهوری را‬ ‫مد نظر قرار می دهند‪ ،‬برهمین اساس کاندیدای سایه‬ ‫در نظــر می گیرند‪ ».‬عضو شــورای سیاســت گذاری‬ ‫اصالح طلبان درباره جایــگاه عبدالله نوری در جریان‬ ‫اصالحات نیــز یاداور می شــود‪« :‬بدیلی بــرای اقای‬ ‫نوری قطعا در یک سطحی کاریزما دارد و در ان سطح‬ ‫می تواند فعال باشــد منتهــا در شــرایط فعلی لیدری‬ ‫خاتمی در جریان اصالحات بدیلی ندارد‪».‬‬ ‫خاتمی داده شد‪ .‬بعد از ارائه گزارش نقطه نظرات‪ ،‬انتقادها‬ ‫و پیشــنهادهایی برای ادامه کار این شــورا مطرح شــد و‬ ‫اینکه الزم اســت اصالحات و تجدیدنظر در برخی ارکان‬ ‫شورا انجام شــود و اینها در انجا مطرح و به بحث گذاشته‬ ‫شد‪ ،‬نهایتا نتیجه نظرسنجی انجام شده ادامه کار شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری بود‪ ،‬بنابراین اقای خاتمی هم عملکرد‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری را مثبت ارزیابی کرد و فعالیت‬ ‫شورای عالی سیاســتگذاری قطعی شد‪ .‬البته مقرر کردند‬ ‫که شورای عالی سیاستگذاری با اصالحاتی به کار خودش‬ ‫ادامه دهد و ماموریتش برگزاری انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫و انتخابات شوراهای اسالمی شهر و روستای در سال ‪96‬‬ ‫باشد بنابراین اصالح طلبان در این مقطع به زودی فعالیت‬ ‫جدید شورای عالی سیاستگذاری را شروع خواهند کرد و در‬ ‫این نهاد‪ ،‬انتخابات شــورا و انتخابات ریاست جمهوری را‬ ‫مورد بررسی قرار می دهند و سازوکار الزم را برای مشارکت‬ ‫حداکثری در این دو انتخابات به وجود می اورند‪.‬‬ ‫ترکیب شــورای عالــی سیاســتگذاری تغییری‬ ‫هم خواهد کــرد؟ ترمیم و اصالحــی هم صورت‬ ‫می گیرد؟‬ ‫ان ترکیــب کلی که وجــود دارد یعنی شــورای‬ ‫راهبردی جبهه اصالحات‪ ،‬سازمان انتخاباتی دکتر عارف‬ ‫و شــورای هماهنگی جبهه اصالحات به عنوان محور کار‬ ‫خواهد بود اما ممکن اســت تعدادی از شــخصیت های‬ ‫حقیقی یا تعدادی از احزابی که بیرون ماندند به این شورا‬ ‫اضافه شــوند و یک جرح و تعدیلی در اعضــای حقیقی و‬ ‫احزاب شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان صورت‬ ‫بگیرد‪.‬‬ ‫جرحش کجــا خواهد بــود؟ ایا حــزب اعتدال و‬ ‫توسعه خارج خواهد شد؟‬ ‫خیر‪ ،‬بیشتر جرحش ممکن اســت متوجه افراد‬ ‫حقیقی باشد‪.‬‬ ‫مثال شخصیت هایی که نماینده حزب نیستند؟‬ ‫بلــه‪ ،‬چــون انجــا شــورای هماهنگــی جبهه‬ ‫اصالحات داریم‪ ،‬تــازه انها نمایندگانی را می فرســتند که‬ ‫ان نمایندگان هم تغییر می کنند‪ .‬ممکن اســت در همین‬ ‫اعضای حقیقی شــورای عالی سیاستگذاری‪ ،‬اصالحاتی‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬حاال ممکن است جرحی نباشد و فقط اضافه‬ ‫شوند‪ .‬به هر حال قرار است این مســاله مورد ارزیابی قرار‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫تعداد اعضای شــورای عالی سیاســتگذاری به‬ ‫چند نفر می رسد؟‬ ‫تعداد فعلی که ‪ 42‬نفرند ولی ممکن است به ‪60‬‬ ‫نفر هم برسند‪ .‬البته عدد ‪ 60‬را تقریبی گفتم‪.‬‬ ‫به نظر شما اینکه تعداد زیادتر شود تصمیم گیری‬ ‫می خواهــد روی حــوزه انتخابــات شــوراهای‬ ‫اسالمی شهر و روستا برود یا انکه برای مصداق‬ ‫دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز‬ ‫تصمیم گیری خواهد شد؟‬ ‫برای ریاســت جمهوری هم قطعا تصمیم گیری‬ ‫خواهد شــد‪ ،‬منتها نحوه همکاری با اقای روحانی خواهد‬ ‫بود چون بــه هر حــال اصالح طلبان کاندیدای شــان در‬ ‫ســال ‪ 92‬اقای روحانی بود و طبعا اقای روحانی برای دور‬ ‫بعد هم کاندیــدا خواهد بود و در صــورت کاندیداتوری او‬ ‫اصالح طلبان در مقابلش کاندیدایــی را معرفی نخواهند‬ ‫کرد و رقابت درونی صورت نخواهد گرفت‪ .‬یعنی به هر حال‬ ‫کاری است که از گذشته اصالح طلبان تجربه کردند و به‬ ‫ان رســیدند‪ .‬البته همه این صحبت هایی که مطرح کردم‬ ‫نظر شخصی و تحلیل خودم است ولی اصلش را باید دید‬ ‫بعد از تشکیل شورای عالی سیاستگذاری‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫انجا به چه جمع بندی می رسند ولی نظرم این است که بعید‬ ‫است بخواهند به جمع بندی دیگری برسند‪ ،‬به عبارت بهتر‬ ‫‪31‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫بعید است که بخواهند از اقای روحانی عبور کنند یا تن به‬ ‫یک رقابت داخلــی بدهند‪ .‬این اتفــاق خیلی خیلی بعید و‬ ‫تقریبا محال است اما به هر حال یک فرض هم این است‬ ‫که به دالیلی اقای روحانی نتواند در انتخابات بعدی حضور‬ ‫پیدا کند‪ ،‬ان وقــت اصالح طلبان باید بگردنــد ببینند چه‬ ‫گزینه ای را می توانند مطرح کنند‪.‬‬ ‫یعنی احتمــال اینکه اقای روحانــی ردصالحیت‬ ‫شود را در نظر می گیرید؟‬ ‫این مورد و انکه اصال خود اقای روحانی نخواهد‬ ‫و جمع بندی اش این باشــد که کاندیدا نشــود یا شــرایط‬ ‫به گونه ای باشد که اجازه ندهد او کاندیدا شود‪ .‬به هر حال‬ ‫اینها فرض محال نیست‪ .‬مفروض است‪ ،‬باالخره انسان‬ ‫است و خدای نکرده شاید اتفاق دیگری پیش بیاید‪ .‬به هر‬ ‫حال اصالح طلبان ان وقت برای ان شرایط فوق العاده و‬ ‫اضطراری تصمیم خاصی می گیرند‪.‬‬ ‫وقتی ثبت نــام نامزدهــا انجام و اقــای روحانی‬ ‫ردصالحیت شــود دیگــر اصالح طلبــان چطور‬ ‫می خواهنــد تصمیم گیــری کنند وقتــی موعد‬ ‫ثبت نام تمام شده است؟‬ ‫تصمیم گیری با همه مفروضات است‪.‬‬ ‫یعنی کاندیدای در سایه خواهند اورد؟‬ ‫به هر حال احتیاط این را حکم می کند‪.‬‬ ‫االن گزینه های مربوط به انتخاب «کاندیدای در‬ ‫سایه» مشخص هستند؟‬ ‫خیر هنوز صحبتی نشده است‪.‬‬ ‫یعنی حتی گزینه های احتمالی لیست نشده که از‬ ‫میان انها به چند گزینه نهایی برسید؟ به عبارت‬ ‫دیگر درباره اقایان ظریــف‪ ،‬جهانگیری و عارف‬ ‫هیچ صحبتی نشده اســت که یکی از انها نقش‬ ‫کاندیدای در سایه را ایفا کند؟‬ ‫خیر‪ ،‬ممکن است مصادیقی به ذهن کسی برسد‬ ‫ولی هیچ جا هیــچ صحبتی و بحثی بــرای تصمیم گیری‬ ‫در ایــن زمینــه صــورت نگرفتــه اســت‪ .‬شــورای عالی‬ ‫سیاستگذاری بعد از اینکه این مرحله را پشت سر گذاشت‬ ‫و برای انتخابات اینده اغاز به کار کرد‪ ،‬ان وقت در شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری این بحث ها صورت خواهد گرفت‪.‬‬ ‫این کاندیدای در سایه که می خواهد در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 96‬ثبت نام کند‪ ،‬هماهنگ‬ ‫با اقای روحانی است یعنی اقای روحانی می داند‬ ‫که یــک نامزدی بــا نیتی روشــن از جناح‬ ‫اصالحات می خواهد بــرای انتخابات‬ ‫نام نویسی کند؟‬ ‫بله‪ ،‬قطعا باید هماهنگ باشد‪.‬‬ ‫یک نکته ای را بعضی اصالح طلبان‬ ‫مطــرح کردنــد دربــاره اینکه چک‬ ‫سفید امضابهاقایروحانینمی دهند‬ ‫و حتما برای او شرط گذاری می کنند‪،‬‬ ‫نظــر شــورای عالی سیاســتگذاری‬ ‫جریان اصالحات چیست؟ ایا شروطی‬ ‫هــم بــرای حمایــت از اقــای روحانی‬ ‫می گذارد یا خیر؟‬ ‫معموال زمانی که انتخاباتی برگزار می شود‬ ‫با دو حالت مواجه می شــویم ‪ ،‬یکی انکــه انتخاباتی‬ ‫رقابتی باشد‪ ،‬دوم انکه انتخابات از حالت‬ ‫رقابتی خارج شــود‪ .‬انتخابــات رقابتی زمانی اســت که ما‬ ‫بتوانیــم کاندیــدای حداکثــری خودمــان را روی صحنه‬ ‫بیاوریم برای همین انتخابات سال ‪ 92‬را انتخابات رقابتی‬ ‫نمی دانیم چون کاندیدای حداکثــری ما اقای خاتمی بود‬ ‫که اجازه پیدا نکرد بیایــد و بعد اقای هاشــمی بود که امد‬ ‫و ردصالحیت شــد‪ ،‬بنابرایــن در یک چنیــن وضعیتی که‬ ‫انتخابات از حالت رقابتی خارج می شود‪ ،‬شکل مبارزاتی به‬ ‫خود می گیرد‪ .‬به این معنا که ما استراتژی مان این بود که‬ ‫اجازه ندهیم از جریان مقابل کسی بتواند دوباره حاکمیت را‬ ‫به دست گیرد یعنی به صورت سلبی عمل خواهیم کرد‪ .‬کما‬ ‫اینکه در سال ‪ 92‬نیز برای اینکه در صحنه بمانیم و بتوانیم‬ ‫کاندیدای رقیب را از صحنه خــارج کنیم همچنان که انها‬ ‫کاندیدای ما را از صحنه خارج کــرده بودند‪ ،‬ما هم باید راه‬ ‫خود را ادامه می دادیم تا بتوانیم کاندیدای رقیب را از صحنه‬ ‫خارج کنیم‪ .‬به هر حال سازوکاری فراهم شد و یک اجماع‬ ‫و اتفاق نظری به وجود امد‪ .‬همین حس در مردم دیده شد‬ ‫یعنی مردم با حس احســاس خطر پای صندوق های رای‬ ‫امدند و ایفای نقش کردند‪ .‬اقای روحانی اساسا اعالم کرد‬ ‫که من اصالح طلب نیســتم بنابراین اساسا اصالح طلبان‬ ‫کاندیدایی در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 96‬نداشتند‪.‬‬ ‫اقای عــارف که اصالح طلب بود براســاس تشــخیص و‬ ‫در خواست شورای مشورتی و شخص اقای خاتمی به نفع‬ ‫اقای روحانی کنــار رفت و انتخابات به این شــکل درامد‪.‬‬ ‫در ســال ‪ 94‬انتخابات مجلس شورای اسالمی هم همین‬ ‫حالت رخ داد‪ .‬یعنی وقتی ردصالحیت های گسترده پیش‬ ‫امد و تمام کاندیداهای حداکثری جریان اصالحات حذف‬ ‫شدند فقط یک راه برای ما باقی ماند و ان اینکه اجازه ندهیم‬ ‫مجلس نهم تکرار شود و ترکیب مجلس هر طور شده تغییر‬ ‫کند و استراتژی نیز بر همین مبنا قرار گرفت‪ .‬باز مردم با ما‬ ‫برای رقابت همراه شدند و ما لیستی که دادیم در ان افرادی‬ ‫که برای مردم شناخته شده باشند وجود نداشت اما از مردم‬ ‫خواستیم به لیست ائتالف امید رای دهند تا ان لیست رقیب‬ ‫حذف شود‪ ،‬مردم هم امدند و همین کار را انجام دادند‪ .‬در‬ ‫انتخابات سال اینده ریاست جمهوری با این تخریب هایی‬ ‫که علیه اقــای روحانی شــروع شــده و اهانت هایی که به‬ ‫او می شــود و اینکه بــه هر حــال می خواهنــد او را به این‬ ‫نتیجه برســانند که کاندیدا نشــود یا اینکه اگر کاندیدا شد‬ ‫ردصالحیت کننــد‪ ،‬ان وقت صحنه‬ ‫انتخابات عوض خواهد شــد و انگیزه ای بــه وجو د می اید‬ ‫برای اینکه به هر شــکلی از اقای روحانی حمایت شــود و‬ ‫دیگر قید و بند و شــرطی نخواهد بود‪ ،‬اما اگر انتخابات در‬ ‫یک فضای ارام و رقابتی برگزار شــود طبعا از اقای روحانی‬ ‫انتظاراتی خواهد بود‪ ،‬طبعا در جامعه هم این طور نخواهد‬ ‫بود که مردم بخواهند سلبی پای صندوق های رای بروند‪.‬‬ ‫بلکه ســعی می کنند ایجابی و با امید به اقــای روحانی به‬ ‫صحنه بیایند و ایــن امید را اقای روحانــی باید ایجاد کند‪.‬‬ ‫اینجاست که پای شرط و شــروط به میان می اید که اقای‬ ‫روحانی چطور می تواند امید ایجاد کند‪ ،‬چه طور می تواند با‬ ‫عقبه رای خودش تماس داشته باشد‪ ،‬چطور می تواند عقبه‬ ‫رای خودش را برای انتخابات سال اینده تجهیز به امید کند‬ ‫که در چهار سال اینده قرار است یک مدیریت قابل قبول‪،‬‬ ‫کابینه قابل قبول و یک عملکرد بهتر در پیش رو باشد‪ .‬این‬ ‫سواالت قطعا مطرح خواهد شــد و ممکن است در سطح‬ ‫ســران اصالحات مطرح شــود یا ممکن اســت از طریق‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری این شرط و شروط بیرون بیاید‬ ‫و به اقای روحانی منعکس شود‪.‬‬ ‫حاال این شــرط و شــروط چه جنســی می تواند‬ ‫داشته باشد مثال در بحث چینش کابینه است یا‬ ‫بحث گفتمانی؟ در چه قالبی خواهد بود؟‬ ‫در بحث گفتمانی اقــای روحانی مواضع خوبی‬ ‫داشــت و مواضع او امیدوارکننده و مورد قبــول عقبه رای‬ ‫او بود اما در تشــکیل دولت و چینش کابینه این مقبولیت‬ ‫وجود ندارد ولی پذیرفته شــد که مجلس نهــم یک مانع‬ ‫بزرگی بر ســر راه تشــکیل دولت و تغییــر مدیریت میانی‬ ‫دولت و اصالحــات الزم در خــود دولت و دســتگاه های‬ ‫دولتی بود اما بعد از اینکه مجلس نهم کنار گذاشته شد و‬ ‫ی و پشتیبان دولت‬ ‫مجلس دهم با ترکیبی که اکثریتش حام ‬ ‫هستند روی کار امد‪ ،‬از اقای روحانی انتظار است کابینه را ‬ ‫ترمیم کند‪ .‬من خودم تحلیلم این است که مدیریت میانی‬ ‫دستگاه های دولتی همچنان دست نخورده از سابق باقی‬ ‫ماندند و اســتان ها مخصوصــا فرمانداران بــه هیچ وجه‬ ‫کارنامه قابل قبولــی ندارند و مورد رضایت مردم نیســتند‪،‬‬ ‫خیلی از استانداران هم ممکن است به همین وضع باشند‪.‬‬ ‫در زمینه معیشــتی مردم هم به هر حال ما باید شاهد یک‬ ‫رونق اقتصادی باشیم که دولت به دالیلی هنوز نتوانسته ‬ ‫به رونق اقتصادی برسد‪ .‬به هر حال مجموعه عواملی که‬ ‫االن وجود دارنــد و باعث نارضایتی هســتند باید برطرف‬ ‫شــوند‪ .‬حاال برخی از ایــن نارضایتی ها در اقشــار پایین‬ ‫جامعه است که بیشتر جنبه معیشتی دارد‪ .‬بخشی می اید‬ ‫در اقشار متوســط جامعه که ان وقت هم جنبه معیشتی و‬ ‫هم جنبه سیاسی دارد‪ ،‬بخشی هم در سطح نخبگان مطرح‬ ‫می شود که بیشتر جنبه گفتمانی ممکن است داشته باشد‪.‬‬ ‫به هر حــال االن این انتظار از اقــای روحانی وجود دارد‪.‬‬ ‫تحقق این انتظار از مطالباتی اســت که به اقای روحانی‬ ‫بار می شــود‪ .‬اقای روحانی باید به نوعی پاسخگوی این‬ ‫مطالبات باشد‪.‬‬ ‫یعنی کابینه باید اصالح طلب تر شود؟‬ ‫حاال لزومــا اصالح طلب تــر نه اما بایــد کابینه‬ ‫کارامدتر شود‪ ،‬کابینه ای باشــد که هر یک از وزرا بتوانند‬ ‫عملکرد اجرایی وزارتخانه تحت مســئولیت خود را تغییر‬ ‫دهند و از این حالت در بیاورند‪ .‬کابینه ای باشد که نخواهد‬ ‫محافظه کارانه عمل کند و این شجاعت را‬ ‫داشته باشــد که بتواند اصالحات الزم را‬ ‫برای کسب رضایت مردم در بین مدیران‬ ‫میانی وزارتخانه ها اعمال کند‪.‬‬ ‫داســتـــــان رفــــــتن اقـــــای‬ ‫موســوی خوئینی ها به خانه اقای‬ ‫روحانــی و برای هشــدار دادن به‬ ‫رئیس جمهور چه بود؟‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫شورایی یا غیر شورایی کنیم»‪.‬‬ ‫این ســه نفر که بــرای مثلث رهبــری اصالحات‬ ‫پیشنهاد شدند چه کسانی بودند؟‬ ‫یک نفر اقای عبدالله نوری‪ ،‬یک نفر اقای خاتمی‬ ‫و نفر سوم یادم نیست ولی به هر حال این بحث ها مطرح‬ ‫شد‪ ،‬کسان دیگری هم هستند که داعیه حضور در شورای‬ ‫رهبری جریــان اصالحــات را دارند‪ .‬به هر حــال افرادی‬ ‫هســتند که می گویند نباید رهبری اصالحات فردی باشد‬ ‫و تحت این عناوین اعتراض خودشان را مطرح می کنند‪.‬‬ ‫به نظر شــما اگر اقای روحانــی بیاید به صحنه و‬ ‫کارت ورود بگیرد و تک نامــزد جریان اعتدال و‬ ‫اصالحات باشــد باالتر از ســال ‪ 92‬رای می اورد‬ ‫یا کمتر؟‬ ‫فکــر می کنم که به هــر حال بــا عملکردی که‬ ‫مخصوصا در عرصه بین المللی داشت این می تواند یک‬ ‫امتیاز مثبتی برای او باشــد و هجمه ای کــه طرف مقابل‬ ‫خواهد کرد امتیاز مثبتی برای اقــای روحانی خواهد بود‪.‬‬ ‫قطعــی نمی توان گفت ولــی پیش بینی می شــود که اگر‬ ‫اصالح طلبان بیاینــد و اگر ما بتوانیــم ان عقبه رای اقای‬ ‫روحانی را پای صندوق های رای دوباره بیاوریم قطعا رای‬ ‫او بیشتر خواهد بود ولی در اینکه اگر اقای روحانی دست‬ ‫به تغییراتی نزند و اقدام جدی را انجام ندهد ایا می شــود‬ ‫مردم را پای صندوق هــای رای کشــاند از نظر من محل‬ ‫ تردید اســت چون به هر حال این نارضایتــی وجود دارد‪،‬‬ ‫به رغم اینکه اقای روحانی عملکــرد قابل قبولی دارد ولی‬ ‫توقعات و انتظارات مردم بیش از اینها است و این البته در‬ ‫مدت اینده قابل ترمیم است‪ .‬بستگی به اراده اقای روحانی‬ ‫دارد و همکاری که با فراکســیون امید در مجلس خواهد‬ ‫داشــت و عزم و اراده ای که برای اصالح ساختار موجود‬ ‫در دولت خواهد داشــت‪ .‬اگر این کار را بکند در این مدت‬ ‫هم می تواند ایــن نارضایتی را تا حدی رفــع کند ولی این‬ ‫نارضایتی که االن موجود است قابل تامل است‪.‬‬ ‫شــما بفرمایید اصالح طلبان تا انتخابات انتظار‬ ‫دارنــد وزیر عوض شــود یــا تغییر اســتاندار و‬ ‫فرماندار کفایت می کند؟‬ ‫اســتانداران و فرمانداران در بیــن همه مدیران‬ ‫نقش حاکمیتی شان بیشتر اســت‪ .‬بعضی از وزارتخانه ها‬ ‫هســتند که مدیرانشــان در مناطق بخشــی‪ ،‬تخصصی و‬ ‫تولیــدی عمل می کننــد ولی فرمانــداران و اســتانداران‬ ‫نقش حاکمیتی و اشــراف بر دســتگاه های اجرایی دارند‬ ‫و می تواننــد تحول افریــن در منطقه شــوند بنابراین قادر‬ ‫هستند امید زیادی در مردم و ارتباطات مردم ایجاد کنند‪.‬‬ ‫شاید بگوییم در سطح نخست بیشــتر نگاه به این قشر از‬ ‫مدیران اســت در مرحله بعد باقی مدیران هستند که طبعا‬ ‫انها هم تاثیرگذارند‪.‬‬ ‫یعنــی قبــل از انتخابــات ریاســت جمهوری‬ ‫انتظار شما در ســطح فرمانداران و استانداران‬ ‫اصالحاتی اتفاق بیفتد؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫تا اینکه در ترکیب کابینــه و وزرا بخواهد تغییر و‬ ‫جابه جایی اتفاق بیفتد؟‬ ‫بله‪ .‬همین طور است‪.‬‬ ‫اگر این اتفاق نیفتد‪ ،‬اصالح طلبان دیگر از اقای‬ ‫روحانی حمایت نمی کنند؟‬ ‫اصالح طلبــان حمایــت خواهند کــرد اما اینکه‬ ‫قدرت ان را داشته باشند که مردم را پای صندوق های رای‬ ‫بکشانند این قدرت ضعیف خواهد شــد‪ ،‬اما ممکن است‬ ‫اصالح طلبان مثل شــورای عالی سیاســتگذاری‪ ،‬سران‬ ‫اصالحات و فراکسیون امید همه تصمیم بگیرند و اعالم‬ ‫کنند همه از اقای روحانی حمایــت می کنیم اما مردم باید‬ ‫یک امیدی داشته باشند که پای صندوق های رای بیا یند‬ ‫یا یک خطر عظیمی مثل ســال ‪ 92‬و سال ‪ 94‬را احساس‬ ‫کنند که پای صندوق های رای بیایند‪.‬‬ ‫ایا لیستی تهیه کردید که از نظر جبهه اصالحات‬ ‫چند درصــد یا چــه تعــداد فرماندار و اســتاندار‬ ‫باید عوض شــوند؟ شــما یــک جایــی گفتید ما‬ ‫می خواهیــم با اقــای روحانــی مذاکــره کنیم‪،‬‬ ‫می خواهید چه پیشنهادی به او بدهید؟ در واقع‬ ‫ایا می خواهید بگویید این تعــداد فرماندار و این‬ ‫تعداد اســتاندار باید تغییر کنند تا اصالح طلبان‬ ‫بتوانند بدنــه رای خود را پر قــدرت در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری ســال ‪ 96‬پــای صندوق های‬ ‫رای بیاورند؟‬ ‫این لیست موجود است و کامال کارشناسی شده‬ ‫در دســترس اســت‪ .‬ما هر موقع الزم شــد می توانیم این‬ ‫لیست را به اقای روحانی ارائه کنیم بنابراین امر پوشیده ای‬ ‫نیست و دسترسی به این لیست خیلی زحمت ندارد بنابراین‬ ‫فکر می کنم اگر الزم باشــد و اگر اقــای روحانی هم این‬ ‫احساس را داشته باشــد که بخواهد این تغییر را به وجود‬ ‫اورد خیلی راحت و خیلی ســریع می توان این لیست را در‬ ‫اختیار او قرار داد‪.‬‬ ‫شــما صحبت از مذاکره با اقای روحانی کردید‪،‬‬ ‫پس نمی خواهید با او به گفت وگو بنشینید و این‬ ‫لیست و سایر پیشنهادهای خود را ارائه بدهید؟‬ ‫م من می خواهم با اقای روحانی‬ ‫من هیچ جا نگفت ‬ ‫مذاکره کنم‪.‬‬ ‫اما گفتید اماده مذاکره هستیم؟‬ ‫در شورای مشورتی اقای خاتمی چند نفر تعیین‬ ‫شــدند که مســتمرا با معاون اول رئیس جمهور در تماس‬ ‫هستند و این مسائل را منعکس می کنند‪.‬‬ ‫پس حتما نبایــد یک هیاتــی از اصالح طلبان به‬ ‫مالقات اقای روحانی برود‪ ،‬در حد انتقال مباحث‬ ‫به معاون اول رئیس جمهور کفایت می کند؟‬ ‫بله‪ ،‬یعنی اگر اطالعــات بخواهند این اطالعات‬ ‫داده می شود ولی ان اراده باید باشد‪ .‬کما اینکه به هر حال‬ ‫شنیده شــده بود که اقای روحانی اردیبهشت ماه قرار است‬ ‫یک تغییری در کابینه بــه وجود اورد بعــد ان وزارتخانه ها‬ ‫را به حالت سرپرســتی اداره کند تا مقطــع اغاز کار مجلس‬ ‫جدید‪ ،‬بعد وزرای خودش را معرفی کند اما این اتفاق نیفتاد و‬ ‫معنایش این نبود که خبر درست نبود‪ .‬این خبر درست بود ولی‬ ‫در اراده و عزم او تغییری به وجود امد‪ .‬چرایی این اتفاق را ما‬ ‫نمی دانیم اما خبر کامال موثق و تایید شده است‪.‬‬ ‫در حال حاضــر ایــن عــزم را در اقــای روحانی‬ ‫می بینیــد کــه تغییــر در حــوزه اســتانداران و‬ ‫فرمانداران ایجاد کند؟‬ ‫خیر نمی بینیم و همین نگران کننده است‪.‬‬ ‫این افرادی که دیدگاه ها را از شــورای مشورتی‬ ‫به اقای جهانگیری منتقل می کنند چه کســانی‬ ‫هستند؟‬ ‫اسامی را دقیق نمی دانم ولی ‪4-5‬نفر از شورای‬ ‫مشورتی هستند که هر ماه مرتب با اقای جهانگیری جلسه‬ ‫دارند و این مسائل را منعکس می کنند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫من فقط این خبر را دیــدم و در جریان جزئیاتش‬ ‫نیستم چون بعد اقای عبدالله ناصری مطالبی این را گفت‬ ‫بدون انکه از اقای موسوی خوئینی ها نام ببرد و اعالم کرد‬ ‫که «برخی سران اصالح طلب با اقای روحانی اتمام حجت‬ ‫کردند» اما من جزئیات این ماجرا را نشنیدم و حتی تاییدش‬ ‫را هم نگرفتم‪.‬‬ ‫هرچند اقای ناصری از عنوان ســران اصالحات‬ ‫اســتفاده کرد اما بعد در خبرهای دیگر نام اقای‬ ‫موســوی خوئینی ها امد‪ .‬ایا این اقــدام تصمیم‬ ‫تشــکیالتی بود یا خود اقای موسوی خوئینی ها‬ ‫براساس نظر شخصی پیش اقای روحانی رفت؟‬ ‫چون اصــا جزئیات ایــن دیــدار را نمی دانم و‬ ‫تاییدش را نگرفتم بنابراین نمی توانم درباره اش اظهارنظر‬ ‫کنم‪.‬‬ ‫ صحبتی را اقای عطریانفر در مصاحبه ای اعالم‬ ‫کرد و گفت که اقای عبدالله نوری االن در جریان‬ ‫اصالحــات فعال اســت و حتی محوریــت دارد‪،‬‬ ‫ان معذوریت هــا و محدودیت هایــی همچــون‬ ‫ممنوع التصویری و ممنوع البیانی که اقای خاتمی‬ ‫دارد اقای عبدالله نوری نــدارد و می تواند نقش‬ ‫مکمل اقای خاتمی باشد و عرصه هایی که اقای‬ ‫خاتمی نمی تواند حضور پیدا کند اقای نوری وارد‬ ‫شــود‪ ،‬االن اقای عبدالله نوری کجــای جریان‬ ‫اصالحات است؟‬ ‫اقای عبدالله نوری یکی از چهره های برجســته‬ ‫اصالح طلــب و تاثیرگــذار هم اســت‪ ،‬اما بحــث رهبری‬ ‫اصالحات یک تصمیم تشکیالتی یا یک انتصاب از طرف‬ ‫یک مرجع نبوده و یک کاریزمایی است که شخص باید در‬ ‫جامعه پیدا کند بنابراین اقای خاتمی ممنوع التصویر باشد‬ ‫یا نباشد‪ ،‬ممنوع البیان باشد یا نباشد مهم این است که این‬ ‫ارتباط از طریق فضای مجازی با مردم برقرار اســت و این‬ ‫کاریزمایی که او دارد این تاثیر را در مردم به وجود می اورد‪.‬‬ ‫اقای نوری هم حوزه نفوذی دارد و قطعا در یک ســطحی‬ ‫کاریزما دارد و در ان ســطح می تواند فعال باشد‪ ،‬منتها در‬ ‫شرایط فعلی اقای خاتمی بدیلی ندارد‪.‬‬ ‫االن چه طیف هایی به اقای عبدالله نوری نزدیک‬ ‫هســتند‪ .‬احســاس می شــود کارگزاران خیلی‬ ‫نزدیک به اقای نوری عمل می کند؟‬ ‫اقایان عطریانفر‪ ،‬کرباسچی‪ ،‬نجفی و جهانگیری‬ ‫به اقای عبدالله نــوری نزدیک هســتند‪ ،‬در کل می توان‬ ‫گفت خیلی از اعضای شــورای مرکزی کارگزاران با اقای‬ ‫عبدالله نــوری ارتباط دارند ولی این مســاله فقط منحصر‬ ‫به انها نیست‪ .‬در بین نخبگان سیاســی‪ ،‬مدیران اجرایی‬ ‫ادوار کسانی هســتند که در منزل اقای نوری جلسه دارند‬ ‫و با او رفــت و امد دارند و به طور مرتــب اوضاع را تحلیل و‬ ‫رصد می کنند‪.‬‬ ‫این جمله اقای عطریانفر تصادفــی بود یا واقعا‬ ‫پیش فرض و پیامی دارد؟ چون او یک زمانی گفت‬ ‫«اقای الریجانی برای ریاســت مجلس به اقای‬ ‫عارف ارجح اســت»‪ ،‬این حرف زمان انتخابات‬ ‫هیات رئیسه مجلس معنا پیدا کرد که گالیه اقای‬ ‫عارف و دوســتانش را هم به دنبال داشــت‪ ،‬این‬ ‫صحبتی که اقای عطریانفر درباره اقای عبدالله‬ ‫نوری مطرح کرد تصادفی است یا پیام دارد؟‬ ‫به هــر حال اقــای عطریانفــر در گذشــته هم‬ ‫این بحث را مطــرح کرده بود یعنی بحث شــورای رهبری‬ ‫اصالحات مطرح شد‪ .‬مثلثی را مطرح کرده بودند نامه ای‬ ‫حتی به اقای خاتمی نوشته شده بود و اقای خاتمی همین‬ ‫جواب ها را داد و گفت «من چه کاره ام که بخواهم در این‬ ‫رابطه تصمیم بگیرم‪ .‬هیچ جایی تصمیم گرفته نشــده که‬ ‫رهبری اصالحات تعیین شــود کــه االن بخواهیم این را‬ ‫شنیده شده بود که روحانی اردیبهشت ماه‬ ‫قرار است تغییری در کابینه به وجود اورد‬ ‫بعد ان وزارتخانه ها را به حالت سرپرستی‬ ‫اداره کند تا مقطع اغاز کار مجلس جدید‪،‬‬ ‫بعد وزرای خودش را معرفــی کند اما این‬ ‫اتفاق نیفتاد و معنایــش این نبود که خبر‬ ‫درســت نبود‪ .‬این خبر درست بود ولی در‬ ‫اراده و عزم او تغییری به وجود امد‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫ماموریت اقای دکتر‬ ‫فعالیت های اصالح طلبــان برای انتخابات شــورای شــهر افزایش‬ ‫چشم گیری داشته اســت‪ .‬تازه ترین خبر این اســت که محمدعلی نجفی‬ ‫ماموریت مهمی برای ســاماندهی اصالح طلبان در ایــن انتخابات برعهده‬ ‫گرفته؛ فردی که از او به عنوان گزینه جناح چپ برای شــهرداری اینده یاد‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫بازگشتتکنوکرات ها‬ ‫محمدعلینجفیریاستستاداصالح طلبان‬ ‫درانتخاباتشوراهارابرعهدهگرفت‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اصالح طلبان ارام و بی صدا راه تصاحب «بهشــت»‬ ‫را جســت وجو می کنند و انچنان که برخی اخبار درگوشــی‬ ‫حکایت دارد جلســات متعددی در این مورد برگزار شــده و‬ ‫هماهنگی های زیادی صورت گرفته است‪ .‬یک خبر مهمتر‬ ‫هم این است که برخی می گویند پیغام هایی از خیابان یاسر‬ ‫به پاســتور رفته اســت برای یک معامله سیاسی‪ .‬حمایت‬ ‫از حســن روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری در ازای‬ ‫حمایت حسن روحانی از فهرست اصالح طلبان در شورای‬ ‫شهر‪ .‬یک لیست دو طرفه که یک طرفش عکس روحانی‬ ‫و ارم حمایت اصالح طلبان اســت و ان طرف دیگرش نام‬ ‫‪ 21‬عضو شورای شهر به همراه حمایت از حسن روحانی‪.‬‬ ‫ماموریت ویژه اقای دکتر‬ ‫همین چند ماه پیش بود که روزنامه اعتماد نوشــت‪:‬‬ ‫«بر اساس اخرین اخبار هیاتی به ریاست محمد علی نجفی‬ ‫از سوی شورای مشــورتی رئیس دولت اصالحات موظف‬ ‫شــده تا ضمن بررســی وضعیت انتخابات شــورای شهر‬ ‫نتایج فعالیت های خود را به طور مســتمر در اختیار شورای‬ ‫عالی سیاســتگذاری اصالح طلبان قرار دهــد‪ .‬همچنین‬ ‫بر این اساس پیشــنهاد حضور محمدعلی نجفی و محمد‬ ‫حقانی‪ ،‬عضو فعلی شــورای شــهر تهران در شورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری اصالح طلبان داده شده اســت‪ .‬باتوجه به‬ ‫احتمال بــاالی حضور این دو چهره سیاســی در شــورای‬ ‫عالی سیاســتگذاری تغییــرات اندکی در ترکیــب اعضا به‬ ‫وجود خواهد امد که تمامی انها با نظر نهایی رئیس دولت‬ ‫اصالحات انجام می شود‪ ».‬حاال در اظهارنظری جدید در‬ ‫این مورد احمد حکیمی پور‪ ،‬رئیس فراکسیون اصالح طلبان‬ ‫شورای شهر‪ ،‬درباره مسئولیت محمدعلی نجفی در کارگروه‬ ‫اصالح طلبان برای انتخابات شوراها گفته است‪« :‬کار گروه‬ ‫نجفی حدود دو ماه پیش تعیین شــد تا در یــک بازه زمانی‬ ‫نحوه ورود اصالح طلبــان به شــوراها را برنامه ریزی کند و‬ ‫طرحش را پیشنهاد دهد‪ .‬این کارگروه همچنین مسائلی که‬ ‫مبتالبه انتخابات شوراهاست از جمله شاخص کاندیداهای‬ ‫انتخابات شورای شــهر‪ ،‬برنامه اصالح طلبان در مدیریت‬ ‫شهری و مشــکالت در زمینه قانونی و راهکارهای ان را در‬ ‫این حوزه ها‪ ،‬بررســی کارشناســی کرده و گزارش ان را به‬ ‫نهادهای تصمیم گیر اصالح طلــب می دهد‪ .‬این کارگروه‬ ‫تقریبا در مراحل اخر کار اســت و امیــدوارم نجفی در یک‬ ‫مصاحبه نتیجه را به اطالع عموم برساند‪».‬‬ ‫عضو شــورای شــهر تهران در پاســخ به این سوال‬ ‫که ایا نجفی مسئول ســتاد اصالح طلبان برای انتخابات‬ ‫شوراها شده یا خیر‪ ،‬گفته اســت‪« :‬هنوز ستادی تشکیل‬ ‫نشده است‪ .‬این کمیته نحوه ورود اصالح طلبان به شوراها‬ ‫را برنامه ریــزی می کنــد و نهادهای تصمیم گیــر در جبهه‬ ‫اصالحات‪ ،‬تصمیم نهایی را خواهند گرفت‪ .‬نجفی باتوجه‬ ‫به تجربه و وجاهتی که در مجموعــه اصالح طلبان دارد و‬ ‫سابقه شش ساله حضور در شورای شهر‪ ،‬می تواند کمک‬ ‫مناسبی در این زمینه به اصالح طلبان کند‪ .‬من از این منظر‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫که تسلط بر موضوع دارد‪ ،‬وی را فرد جامعی می دانم‪».‬‬ ‫اما تازه ترین خبرها حکایت از ان دارد که محمد علی‬ ‫نجفی قرار اســت نقش دیگری را در جناح اصالحات ایفا‬ ‫کند‪.‬‬ ‫علی صوفی با اعالم این خبر که ماموریت محمدعلی‬ ‫نجفی در شورای عالی سیاســتگذاری پایان یافت‪ ،‬اظهار‬ ‫داشــت‪« :‬در مورد ماموریتی که به اقای نجفی داده شــد‬ ‫مقــداری خلط مبحــث شــد‪ .‬ماموریتی که رئیــس دولت‬ ‫اصالحات در جلســه شورای مشــورتی به اقای نجفی داد‬ ‫درراستای بررسی طرح ســاختاری شوراهای شهر و روستا‬ ‫بوده است و رئیس دولت اصالحات در جلسه دوشنبه شب‬ ‫اعالم کرد که این ماموریت پایان یافته است‪ .‬صرفا همین‬ ‫وظیفه بوده است‪».‬‬ ‫جلســه در حضور رئیس دولت اصالحــات و در دفتر‬ ‫ایشــان بوده اســت‪ .‬بنا بر نتیجه این جلســه شورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری بــه کار خــود ادامــه خواهــد داد ولی در‬ ‫مورد ترکیب شــورا و تعــدادی از اعضای ان بنا شــد بعدا‬ ‫تصمیم گیری شود و کار گروهی روی این موضوع کار کند و‬ ‫ترکیبش را مشخص کند‪ .‬اصل شورا با ان ماهیت و رسالتی‬ ‫که درباره انتخابات داشت ادامه خواهد یافت‪ .‬نهادی به نام‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری برای ساماندهی امور انتخابات‬ ‫به کارش ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫عضو شورای عالی سیاست گذاری اصالح طلبان بیان‬ ‫داشــت‪« :‬ما نواقصی را مطرح نکردیم‪ .‬برخی دوستان از‬ ‫شــورای هماهنگی جبهه اصالحات نواقصی را برشمردند‬ ‫که بیشتر معطوف به ترکیب شورای عالی بود و دربرگیرنده‬ ‫اصل شورا نبود‪ .‬کمیته ای که به بررسی اصالح ساختار ها‬ ‫و ترکیب شــورای عالی می پــردازد از دل همــان اعضای‬ ‫شــورای عالی سیاســتگذاری انتخاب خواهد شد‪ .‬اقای‬ ‫عارف همچنان از نظر اقای خاتمی جایگاه خود را خواهد‬ ‫داشــت‪ .‬به هر حال این بایــد با یک پروســه دموکراتیک‬ ‫تصمیم گیری شود‪ .‬این مساله به نظر شخص اقای عارف‬ ‫هم بستگی دارد که بخواهد نقش خود را به چه صورت ادامه‬ ‫دهد‪ .‬لیکن احتمال اینکه ریاست شورای عالی را به عهده‬ ‫نداشته باشند‪ ،‬کم و بعید اســت‪ .‬اصالح طلبان باتوجه به‬ ‫جمیع شرایطی که در کشــور حاکم است ترجیح می دهند‬ ‫به صورت جبهه ای حرکت کنند و زمینه برای فعالیت احزاب‬ ‫فراهم نیســت‪ .‬بنابراین فعالیت حزبی برای اصالح طلبان‬ ‫بــا محدودیت هــا و چالش های جــدی مواجه اســت‪ .‬از‬ ‫همین رو احزاب توانسته اند ان چنان که باید فراگیر شوند‬ ‫و جبهه اصالح طلبان را تحت پوشــش قرار دهند‪ .‬احزاب‬ ‫بزرگی که االن وجود دارند نتوانســته اند نقش مهمی را در‬ ‫سیاست ورزی ها و در بزنگاه های انتخاباتی داشته باشند‪.‬‬ ‫شرایط به گونه ای است که اجازه نمی دهند احزاب به چنین‬ ‫وضعیتی برســند‪ .‬رفتارهایی که گذشته با احزاب شده این‬ ‫مساله را نشــان می دهد‪ .‬از طرفی زمینه و بستر الزم برای‬ ‫احزاب فراگیر نیز وجود نــدارد‪ .‬حزب فراگیر اصالح طلب‬ ‫احتمــاال محدودیت های زیــادی را باید تحمــل کند که‬ ‫از انــرژی حرکت اصالح طلبــان می کاهد‪ .‬حتی شــورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات که احزاب را ســاماندهی کرد‬ ‫نتوانست فراگیر باشد و اقای خاتمی ناچار شد شورای عالی‬ ‫سیاســتگذاری را به وجود اورد‪ .‬بنابرایــن موانع پیش روی‬ ‫حزب فراگیر اصالح طلب زیاد است و فعال شدنی نیست‪».‬‬ ‫برنامه ریزی برای انتخابات سال ‪ 96‬شورای شهر هستند‪.‬‬ ‫این چهره اصالح طلب که از سوی خاتمی مامور پروژه‬ ‫به سرانجام رساندن اصالح طلبان در شورای شهر‪ 96‬است‪،‬‬ ‫اخیرا طرح نهایــی اصالح طلبان را بــرای تایید به محمد‬ ‫خاتمی ارائه کرده است‪.‬‬ ‫طرح اصالح طلبــان که طبق برخی اخبــار بعضی از‬ ‫چهره های اصالح طلب نیز بر ان تاکید ویژه ای داشته اند؛‬ ‫حضــور مســتقل اصالح طلبــان در انتخابات اســت‪ .‬در‬ ‫این طرح تاکید شــده کــه اصالح طلبان باید مســتقل از‬ ‫حامیان دولت در انتخابات شــورای شــهر تهــران حضور‬ ‫پیدا کنند‪ .‬این جریان معتقد اســت که برچسب حمایت از‬ ‫دولت به اصالح طلبــان نباید بخــورد و باتوجه به وضعیت‬ ‫نامناسب دولت در حوزه های معیشتی مردم صالح نیست‬ ‫ائتالفی بــا جریان دولت داشــت‪ .‬گفته می شــود یکی از‬ ‫مشــاورین حســن روحانی با شنیدن این قســمت از طرح‬ ‫اصالح طلبان بسیار براشفته اســت و به (م‪.‬ج) پیغام داده‬ ‫که عدم ائتــاف با دولت در انتخابات شــورای شــهر ‪96‬‬ ‫برای اصالح طلبــان گران تمام خواهد شــد‪ .‬این گزارش‬ ‫می افزایــد‪« :‬اصالح طلبــان در این طرح مقرر شــده که‬ ‫در ایام باقی مانــده تا انتخابات برخــی چهره های مردمی‬ ‫ اصالح طلبان و بعضــی از اعضای اصالح طلب شــورای‬ ‫شهر همانند مســجدجامعی با حضور گسترده و پیوسته در‬ ‫مناطق مختلف تهران به ویــژه مناطقی که احتمال ریزش‬ ‫ارای اصالح طلبان است با مردم به صورت چهره به چهره‬ ‫ارتباط گیری کنند‪ .‬حتی یکــی از اصالح طلبان حاضر در‬ ‫جلســات فوق الذکر(م‪.‬ح) مدل ارتباط گیــری با مردم به‬ ‫ســبک احمدی نژاد در دوران شــهرداری را داده اســت!‬ ‫گفتنی اســت برخی اعضای اصالح طلب دولت این طرح‬ ‫اصالح طلبان را بســیار پســندیده اند و حتــی وعده برخی‬ ‫کمک های مادی و معنوی را به انها داده اند‪».‬‬ ‫چه کسی گزینه شهرداری است؟‬ ‫در میان گمانه زنی ها در مورد تصمیمات اصالح طلبان‬ ‫برای انتخابات شورای شــهر و تحوالت بعد از ان سیاست‬ ‫افکار نیوز نوشــته اســت‪« :‬شــنیده ها حاکی از ان است‬ ‫اصالح طلبان که این روزها به شــدت به دنبــال انتخابات‬ ‫شورای شــهر ســال ‪ 96‬هســتند محمدعلی نجفی عضو‬ ‫کارگزاران را قرار اســت به عنــوان کاندیدای شــهرداری‬ ‫تهران معرفــی کنند‪.‬اصالح طلبــان معتقدنــد انتخابات‬ ‫شــورای شــهر ‪ 96‬از جهاتی بســیار مهمتــر از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ 96‬است چه اینکه از رهگذر این انتخابات‬ ‫است که می توان ســرمایه اجتماعی کسب شــده را برای‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری ‪ 1400‬ذخیــره کرد‪.‬به همین‬ ‫دلیل اصالح طلبان با اجماع روی روحانی در انتخابات ‪96‬‬ ‫به دنبال کســب پیروزی و اکثریت ارا در انتخابات شورای‬ ‫شهر ‪ 96‬هستند که از این طریق بتوانند شهرداری تهران را‬ ‫که به گفته انها به اندازه یک دولت قدرت دارد را در اختیار‬ ‫بگیرند‪ .‬گفتنی اســت کــه محمدعلی نجفــی عضو حزب‬ ‫کارگزاران است که ریاست ســتاد انتخاباتی روحانی برای‬ ‫ســال ‪ 96‬و همچنین ســتاد انتخابات اصالح طلبان برای‬ ‫شورای شهر را به عهده خواهد داشت‪».‬‬ ‫خداحافظی با عارف‬ ‫هــر چقــدر کــه نــام محمد علــی نجفــی در میان‬ ‫اصالح طلبان پررنگ می شود نام محمد رضا عارف هم به‬ ‫موازاتش کم رنگ تر می شــود‪ .‬بر همین اساس است که‬ ‫این روزها از ســوی محافل اصالح طلب شنیده می شود‪:‬‬ ‫«شــورای عالی سیاســتگذاری انتخابــات اصالح طلبان‬ ‫با تصمیم شورای مشــورتی خاتمی قرار شــده است که با‬ ‫تغییراتی برای انتخابات ســال ‪ ۹۶‬همچنــان فعال بماند‪.‬‬ ‫با توجه به مشــغله محمدرضا عارف در ریاست فراکسیون‬ ‫امید مجلس‪ ،‬به نظر می رسد یکی از تغییرات شورای عالی‬ ‫برای انتخابات جدید‪ ،‬انتخاب رئیسی جدید برای ان است‪.‬‬ ‫محمدعلی نجفی که ریاست کمیته انتخابات شوراها را در‬ ‫سال ‪ ۹۲‬برعهده داشــته و برای انتخابات سال ‪ ۹۶‬نیز این‬ ‫مســئولیت را بر عهده دارد‪ ،‬از محتمل تریــن گزینه های‬ ‫ریاست شورای عالی سیاستگذاری انتخابات اتی است‪».‬‬ ‫به نظر می رســد تــا اینجــای کار زور طیف راســت‬ ‫اصالحات به طیف چپ چربیده و انها بی سر و صدا در حال‬ ‫حذف محمد رضا عارف هستند‪ .‬اگر اوضاع به همین نحو‬ ‫پیش برود پیش بینی تحلیلگرانی که می گفتند محمد رضا‬ ‫عارف نقش خود را برای اصالح طلبان ایفا کرده و انها دیگر‬ ‫برای او چندان نقشی قائل نیستند تحقق یافته است‪ .‬گویا‬ ‫زمان بازنشستگی عارف فرا رسیده است‪ .‬حاال محمد علی‬ ‫نجفی به جای او امده است‪.‬‬ ‫بحران کاهش اعضا‬ ‫یک نکته که حتمــا اصالح طلبان را با محدودیت ها‬ ‫وســختی هایی مواجه خواهد ســاخت کاهــش ‪ 10‬نفره‬ ‫اعضای شوراست‪ .‬بر اســاس طرحی که مجلس در سال‬ ‫گذشــته ان را تصویب کرد در مورد شــهر تهران‪ ،‬پیش از‬ ‫این تعداد اعضای اصلی شورای شــهر ‪ ۳۱‬عضو و تعداد‬ ‫اعضای علی البدل هم ‪ ۱۲‬عضو بود که حاال این تعداد با‬ ‫مصوبه مجلس و تایید شورای نگهبان به ‪ ۲۱‬عضو اصلی‬ ‫و ‪ ۱۱‬عضو علی البدل کاهش یافته است‪ .‬این یعنی اینکه‬ ‫البی های سیاســی بســیار افزایش خواهد یافــت و افراد‬ ‫زیادی از اصالح طلبان شانس حضور در شورا را نخواهند‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سایت پارس نیوز هفته گذشــته یک گزارش در مورد‬ ‫فعالیت های اصالح طلبان برای شورای شهر منتشر کرد‪.‬‬ ‫این سایت نوشت‪« :‬اصالح طلبان این روزها فعالیت جدی‬ ‫را با هدف انتخابات ســال اینده شورای شهر تهران شروع‬ ‫کرده اند‪ .‬اصالح طلبان با برگزاری جلسات متعدد محفلی‬ ‫در منزل یکی از چهره های اصالح طلب‪ ،‬به شدت در حال‬ ‫برخی خبرها حکایت از ان دارد‬ ‫که احمد مسجدجامعی گزینه‬ ‫اصالح طلبان برای ریاست‬ ‫شورای شهر خواهد بود‬ ‫محمدعلی نجفی با حمایت طیف‬ ‫راست اصالح طلبان جایگزین‬ ‫محمدرضا عارف شده است‬ ‫سیاست‬ ‫جلسات مخفی؟‬ ‫‪35‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫هنوز برای ائتالف در شورای شهر تصمیم نگرفته ایم‬ ‫گفت وگوی مثلث با غالمرضا انصاری‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫کمتر از ‪ 9‬ماه به انتخابات شــوراهای اســامی‬ ‫شهر و روســتا باقــی اســت‪ .‬اصالح طلبــان چه‬ ‫برنامه ای برای این رقابت دارند؟‬ ‫کمیته ای با مسئولیت اقای دکتر نجفی از طرف‬ ‫اقای خاتمی مامور شــد و این کمیتــه دارد روی ضوابط و‬ ‫معیارهای نمایندگان مردم در شــورای شهر کار می کند‪.‬‬ ‫هنوز تصمیم جــدی گرفته نشــده و تا جایــی که اطالع‬ ‫دارم با لیســت منســجم و واحد در انتخابــات حضور پیدا‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫االن بحــث اغــاز کار مجــدد شــورای عالــی‬ ‫سیاســتگذاری اصالح طلبــان مطــرح اســت‪،‬‬ ‫باالخــره شــورای عالــی سیاســتگذاری درباره‬ ‫انتخابــات شــوراهای اســامی شهر و روســتا‬ ‫تصمیم گیر اســت یا کمیته ای که زیر نظر دکتر‬ ‫نجفی کار می کند؟‬ ‫ان کمیتــه ضوابط را امــاده می کنــد در اختیار‬ ‫شورای عالی سیاســتگذاری قرار می دهد‪ ،‬شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری همان طور که در انتخابات مجلس عمل کرد‬ ‫در انتخابات شوراهای اسالمی شهر و روستا ورود می کند‬ ‫و اصالح طلبان با برنامه منســجم و واحد در صحنه رقابت‬ ‫حضور خواهند یافت‪.‬‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان برای‬ ‫شوراهای سراسر کشــور برنامه تدوین می کند‬ ‫یا فقط تمرکزش را روی شهر تهران می گذارد؟‬ ‫همــان روال مجلــس دنبال خواهد شــد‪ ،‬یعنی‬ ‫یکسری شوراهای استانی تشــکیل می شود و شوراهای‬ ‫‪2‬‬ ‫غالمرضا انصاری‪ ،‬عضو‬ ‫شورای شــهر چهارم تهران‬ ‫و قائم مقام حزب اتحاد ملت‬ ‫ایران می گویــد‪« :‬انتخابات‬ ‫شــوراها جدی خواهــد بود و‬ ‫فعال بحثی که هســت اینکه‬ ‫اصالح طلبان با یک لیســت‬ ‫کامل و جامع حضور پیــدا می کنند و بحــث ائتالف با‬ ‫حزب اعتدال و توســعه یا اعتدالیــون موضوع بعدی‬ ‫اســت که هنوز صحبتی روی ان نشده است‪« .‬عضو‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان تاکید کرد‪:‬‬ ‫«در انتخابات مجلس شورای اسالمی به طور گسترده‬ ‫علیه لیست امید تبلیغ شد که انگلیسی است که این‬ ‫مساله اثر کامال مثبتی روی جهت دهی مردم در اقبال‬ ‫به لیست امید داشــت‪ ،‬بنابراین در انتخابات شورای‬ ‫شهر نیز هرچه حرکات غیرمنطقی بیشتر شود به ضرر‬ ‫دوستان اصولگرا تمام خواهد شد‪».‬‬ ‫اســتانی مســتقلند‪ ،‬در مواردی که اختالف نظری باشــد‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری دخالت می کند‪.‬‬ ‫چرا از همان ابتدا شــورای عالی سیاستگذاری‬ ‫مسئول تدوین ضوابط و معیارها برای انتخابات‬ ‫شوراهای اسالمی شهر و روستا نشد؟‬ ‫اصال فرقی نمی کند‪ ،‬چون کار زیر مجموعه شورا‬ ‫انجام خواهد شــد‪ .‬افراد حاضر در کمیته هم اکثرا عضو‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری هستند‪.‬‬ ‫منظــور از تعریــف ضوابــط بــرای انتخابــات‬ ‫شوراهای شهر و روستا چیست؟ ایا فاکتورهایی‬ ‫همچون سن‪ ،‬تخصص‪ ،‬تجربه کاری و مسائلی‬ ‫از این دست را می خواهند مشخص کنند؟‬ ‫معیارها‪ ،‬تخصص‪ ،‬چارچوب کلیات برنامه برای‬ ‫شــوراها و مجموعه و نیازهای الزم دربــاره اصالح قانون‬ ‫تعیین می شــود‪ .‬در واقع بیشــتر بحــث روی کلیات بود‪،‬‬ ‫دربــاره جزئیات قطعا شــورای عالی سیاســتگذاری ورود‬ ‫خواهد کرد و مثل مجلــس که برنامه منســجمی را برای‬ ‫لیست امید مشخص و از نامزدهای انتخاباتی میثاق نامه‬ ‫دریافت کردند‪ ،‬همان روال را مــاک عمل در انتخابات‬ ‫شوراها قرار می دهد‪.‬‬ ‫بحث انتخابات ریاســت جمهوری نیــز قطعا همان‬ ‫ســتادی که از طرف اقای رئیس جمهور مامور شــود که‬ ‫احتماال مســئولیتش با اقای دکتر نجفی است ذیل ان ما‬ ‫فعالیت های خودمان را انجام خواهیم داد‪.‬‬ ‫بــه بحــث میثاق نامه اشــاره کردید‪ ،‬امــا برخی‬ ‫افراد مثــل اقایان نعمتی و جاللی که در لیســت‬ ‫امیــد بودنــد و از حــوزه انتخابیه تهــران‪ ،‬ری‪،‬‬ ‫اسالمشهر و شمیرانات راهی مجلس شدند بعدا‬ ‫گفتند ما میثاق نامه ای را امضا نکردیم‪ ،‬این یک‬ ‫معیار جدید برای قرار گرفتن نامزدها در لیســت‬ ‫شوراها ست؟‬ ‫این اقایان که به نام های انها اشاره شد به عنوان‬ ‫ســهمیه اقای الریجانی در لیســت امید اضافه شــدند‪.‬‬ ‫ما در امار کلی که از لیســت امید اعالم شــد دوســتان را‬ ‫به عنــوان نامزدهای اصلــی خودمان نداشــتیم‪ ،‬فقط از‬ ‫انها در انتخابات مجلس شــورای اسالمی حمایت کردیم‬ ‫همان طور که از اقای الریجانی حمایــت کردیم‪ .‬بله انها‬ ‫میثاق نامه را امضا نکردند‪.‬‬ ‫برای انتخابات شوراهای اسالمی شهر و روستا‬ ‫چطور ایــا با جریــان اقــای الریجانــی ائتالفی‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫انتخابات شورای شهر دوره چهارم کامال‬ ‫تحت تاثیر انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫قــرار گرفــت اما ایــن دفعه چــون اقای‬ ‫روحانی حضــور دارد و پایــگاه توده ای و‬ ‫رای باالیی بــرای او پیش بینی می کنیم‬ ‫احساسم این است که انتخابات شوراها‬ ‫خیلی جدی تر از دوره چهارم خواهد بود‬ ‫سیاست‬ ‫می کنید یا خیر؟‬ ‫بســتگی بــه شــرایط روز دارد‪ .‬شــورای عالــی‬ ‫سیاستگذاری تصمیم می گیرد‪ .‬هنوز صحبتی انجام نشده‬ ‫است‪ .‬انشاءالله وقتی تصمیم گرفته شد ‪ ،‬سخنگوی شورا‬ ‫اعالم می کند‪.‬‬ ‫اما خیلی هــا ناخشــنود بودند از اتفاقی که ســر‬ ‫انتخابات هیات رئیسه مجلس افتاد‪ ،‬می گفتند‬ ‫ما در ترکیب ائتالفی که داریم بازنگری می کنیم‪،‬‬ ‫به نظــر شــما ضرورتی بــه بازنگــری در ائتالف‬ ‫اصالح طلبان بــا جریان اقــای الریجانی وجود‬ ‫دارد یا خیر؟‬ ‫مساله ای که در انتخابات مجلس شورای اسالمی‬ ‫مهم بود پیشگیری از حضور افراد رادیکال بود که فضای‬ ‫سیاســی کشــور را متشــنج کرده بودند‪ .‬اصال حضور در‬ ‫انتخابات جنبه ایجابی نداشــت بلکه بیشــتر جنبه ســلبی‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫انشــاءالله بحث انتخابات شــوراها قطعا بــا برنامه‬ ‫منســجم تر و اهداف مشــخصی خواهد بود که انشاءالله‬ ‫شــورای عالی سیاســتگذاری روی ان کار خواهد کرد که‬ ‫هنوز اقدامی درباره انتخابات شــوراهای اسالمی شهر و‬ ‫روستا انجام نشده است‪.‬‬ ‫ترکیب شورای شــهر تهران برای دوره بعد چند‬ ‫نفر خواهد شد؟‬ ‫تغییراتی که مجلس در قانون داده اســت تعداد‬ ‫اعضای شورای شهر تهران در دوره بعد ‪ 21‬نفر است‪ ،‬اگر‬ ‫تا زمان انتخابات سال ‪ 96‬این قانون بازنگری شود یا الیحه‬ ‫دولت برسد این تعداد به ‪ 70‬تا ‪ 80‬نفر افزایش پیدا می کند‬ ‫اما اگر اتفاقی نیفتد طبق قانون‪ ،‬دوره پنجم شورای شهر‬ ‫تهران ‪ 21‬عضو خواهد داشت‪.‬‬ ‫با توجــه بــه ترکیــب ‪ 21‬نفــره همــه ‪ 13‬عضــو‬ ‫فراکسیون اصالح طلبان شــورای شهر چهارم‬ ‫در لیست دوره پنجم قرار می گیرند؟‬ ‫نمی دانم باید معیارها مشخص شود بعد براساس‬ ‫ان معیارها افــراد را ارزیابی کنند پــس از طی این مراحل‬ ‫است که معلوم خواهد شد چه کسانی هستند و چه کسانی‬ ‫در لیست انتخابات شورای شهر تهران نخواهند بود‪.‬‬ ‫به نظر شــما اتفاقی که در شــورای شهر چهارم‬ ‫تهران ســر موضوع خانــم راســتگو پیش امد‬ ‫یا در انتخابات مجلــس اقایان کاظــم جاللی و‬ ‫نعمتی به اهداف لیست امید پایبند نماندند و در‬ ‫انتخابات هیات رئیســه مجلس به ریاست اقای‬ ‫الریجانی رای دادند‪ ،‬در انتخابات شورای شهر‬ ‫پنجم تکرار می شــود یا خیر؟ به عبارت بهتر ایا‬ ‫میثاق نامه بــرای نامزدها مشــخص می کند که‬ ‫گزینه اصالح طلبان برای تصدی عنوان شهردار‬ ‫یا ریاســت شورای شهر چه کســی است و همه‬ ‫متعهد می شوند به او رای دهند؟‬ ‫تا انتخابات حزبی نشود و لیست ها منبعث از یک‬ ‫برنامه مشخص نباشــد این اتفاق همیشه محتمل است‪،‬‬ ‫حتی در کشورهای توسعه یافته که احزاب با هویت حضور‬ ‫پیدا می کنند ایــن رفتارهای شــخصی اتفــاق می افتد‪،‬‬ ‫حاال فردی در قالب یک لیســت رای می اورد وقتی ورود‬ ‫به مجلس پیدا کرد از ان لیســت انصراف می دهد یا پس‬ ‫از ان به صورت مســتقل عمل می کند یا به جریان مقابل‬ ‫می پیوندد‪.‬‬ ‫اینها بستگی به رفتار شــخصی دارد و تاثیراتش نیز‬ ‫مســتقیم روی خود اشــخاص اثر خواهد گذاشت‪ ،‬قطعا‬ ‫کاری که در شورای شهر دنبال خواهد شد با برنامه خواهد‬ ‫بود که برنامه شــامل انتخاب شــهردار هم می شــود و به‬ ‫احتمال زیــاد میثاق نامه ای نیز تنظیــم و از نامزدها تعهد‬ ‫گرفته خواهد شد‪.‬‬ ‫با توجه بــه اینکه چهره هــای اصالح طلب کارت‬ ‫ورود بــه انتخابات مجلس شــورای اســامی را‬ ‫نگرفتند‪ ،‬ایا احتمال دارد که برای شــورای شهر‬ ‫اصالح طلبان چهره های خودشان را وارد کنند؟‬ ‫به هرصورت انتخابات شــوراها انتخابات پرشور‬ ‫و حضور همه جریانات سیاســی در ان جدی تر از مجلس‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫یعنی بــه نظــر شــما هــم اصالح طلبــان و هم‬ ‫اصولگرایــان چهره های قوی تری را نســبت به‬ ‫دوره قبــل وارد کارزار انتخابات شــورای شــهر‬ ‫تهران می کنند؟‬ ‫احتماال بله این طور است‪.‬‬ ‫پیش بینی خودتان چیست؟ فکر می کنید چقدر‬ ‫شــانس پیروزی وجــود دارد؟ ایا انتظــار دارید‬ ‫همچــون انتخابات مجلس که لیســت امید ‪30‬‬ ‫بر هیچ رقابت را در تهــران از اصولگراها برد‪ ،‬در‬ ‫انتخابات شــورای شــهر تهران نیز ‪ 21‬بر هیچ‬ ‫اصالح طلبان پیروز شوند؟‬ ‫بیش از ‪ 70‬تا ‪ 75‬درصد مــردم اصالح طلبند و به‬ ‫مبانی اصالح طلبی پایبندند‪ .‬اگر در انتخابات شــوراهای‬ ‫شهر و روســتا و ریاســت جمهوری حضــور مــردم پــای‬ ‫صندوق های رای جدی باشد همان اتفاقی که در انتخابات‬ ‫مجلس افتاد در انتخابات شوراها قابل تکرار است‪.‬‬ ‫اما به نظر می رســد فضــای انتخابــات مجلس‬ ‫شورای اســامی با انتخابات شــورای شهر در‬ ‫تهران متفاوت باشد‪ ،‬در مجلس سه دوره متوالی‬ ‫هفتم‪ ،‬هشــتم و نهــم اکثریت قریب بــه اتفاق‬ ‫نامزدهــای اصولگرا از حــوزه انتخابیه تهران به‬ ‫مجلس راه یافتند اما در دوره دهم مردم یک رای‬ ‫سلبی به لیســت اصولگرایان دادند و خواستند‬ ‫فرصتی هم به اصالح طلبان بدهند‪ ،‬این وضعیت‬ ‫متفاوت از شــورای شــهر اســت که نزدیک به‬ ‫‪ 10‬ســال ترکیبــی از نماینــدگان اصالح طلب و‬ ‫اصولگــرا در ان حضور دارند و حتــی هم اکنون‬ ‫یک فراکســیون قوی اصالح طلبان در شورای‬ ‫شهر فعالیت می کند‪ .‬با در نظر گرفتن این مقدمه‬ ‫بفرمایید ایا همچنان شکل گیری یک رای سلبی‬ ‫به جناح رقیب را در انتخابات شورای شهر پنجم‬ ‫انتظار دارید؟‬ ‫من معتقدم خاطره وقایع دولت های نهم و دهم و‬ ‫شورای دوم و سوم از ذهن مردم پاک نشده است بنابراین‬ ‫رای ســلبی به طور قطع و یقین خواهد بــود‪ ،‬رای ایجابی‬ ‫نیز قطعا به برنامه کاربردی تر‪ ،‬منســجم تر و قوی تر داده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫وضعیت جناح رقیــب خود را چطــور می بینید؟‬ ‫هم اکنــون اقایــان قالیبــاف ‪ ،‬احمد ی نــژاد و‬ ‫گروه هــای مختلــف اصولگــرا بــرای انتخابات‬ ‫شورای شهر تهران برنامه دارند‪ ،‬ایا اصولگرایان‬ ‫در قالــب یــک لیســت پا بــه میــدان رقابــت با‬ ‫اصالح طلبان می گذارند؟‬ ‫انچه شواهد و قرائن نشان می دهد بعید می دانم‬ ‫انها به انسجام و یکدستی برسند‪ .‬البته برای کل کشور دو‬ ‫لیست قوی منتسب به دو جریان اصالح طلب و اصولگرا‬ ‫می تواند مفیدتر باشــد‪ .‬چون مجبور می شــوند با برنامه و‬ ‫چهره های شــاخص تر وارد انتخابات شوند که این مساله‬ ‫به کارامدی بیشتر شورای شهر می انجامد‪.‬‬ ‫از انجا که شــما معتقدید جناح رقیب اصالحات‬ ‫چند لیســتی خواهد بــود‪ ،‬پس می تــوان گفت‬ ‫رقابــت دو قطبی را در انتخابات شــورای شــهر‬ ‫تهران شاهد نخواهیم بود؟‬ ‫از نظر شخصی و جریانی اگر اصولگرایان متکثر‬ ‫بیایند به نفع ما ست اما منافع کالن کشور در این است که‬ ‫دو لیست منسجم اصالح طلبان و اصولگرایان با هم رقابت‬ ‫کنند چون نتیجه بهتری برای کشور خواهد داشت‪.‬‬ ‫اصالح طلبان چطور؟ انها به چه شکل وارد صحنه‬ ‫می شوند؟‬ ‫ما نیز با یک لیست واحد خواهیم امد‪.‬‬ ‫انشــقاقی در ائتالف اعتــدال و اصالحات برای‬ ‫انتخابات شوراها رخ نخواهد داد؟‬ ‫به هرصورت مجموعه اصالح طلبان مورد بحث‬ ‫اســت‪ ،‬لیســت اصالحات با احتمال قریب به یقین یک‬ ‫لیست واحد خواهد بود‪.‬‬ ‫صحبتی دربــاره باقــی مانــدن اصالح طلبان با‬ ‫اعتدالیون وجود دارد یا خیر؟‬ ‫هنوز جلسات شورای عالی سیاستگذاری درباره‬ ‫انتخابات شورای شهر و روستا تشکیل نشده است‪ .‬بیشتر‬ ‫بحث مجلس بود حاال قرار است موضوع جلسات جدی تر‬ ‫درباره انتخابات شوراها باشد‪.‬‬ ‫به نظر شما ســایه انتخابات شــورای شهر روی‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری می افتد یا برعکس‬ ‫می شود‪ ،‬معادالت انتخابات ریاست جمهوری بر‬ ‫انتخابات شورای شهر تاثیر می گذارد؟‬ ‫بــا توجه بــه حضــور اقــای روحانــی در عرصه‬ ‫انتخابــات ریاســت جمهوری و اینکه رقیب جــدی برای‬ ‫او نمی بینیم‪ ،‬احساســم این اســت که انتخابات شورای‬ ‫شــهر به خصوص در کالنشــهرها پرشــورتر از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری خواهد بود‪.‬‬ ‫حاال نسبی است‪ .‬انتخابات شورای شهر دوره چهارم‬ ‫کامال تحت تاثیر انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفت اما‬ ‫این دفعه چون اقای روحانی حضور دارد و پایگاه توده ای‬ ‫و رای باالیی بــرای او پیش بینی می کنیم احساســم این‬ ‫است که انتخابات شــوراها خیلی جدی تر از دوره چهارم‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫بعضی ها این را قبول ندارند و می گویند سال ‪92‬‬ ‫با وجودی کــه اقای روحانی رئیس جمهور شــد‬ ‫اما اصالح طلبان در شورای شــهر جناح اقلیت‬ ‫را تشــکیل دادند بنابراین در انتخابات سال ‪96‬‬ ‫همین ترکیــب فعلی بــا تغییرات جزیــی تکرار‬ ‫خواهد شد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫خیر‪ ،‬انتخابات شــوراها جدی خواهد بود و فعال‬ ‫بحثی است که ما با یک لیســت کامل و جامع حضور پیدا‬ ‫می کنیم) حاال بحث ائتالف با حزب اعتدال و توســعه یا‬ ‫اعتدالیون موضوع بعدی اســت که هنــوز صحبتی روی‬ ‫ان نشده است‪.‬‬ ‫از صحبت های شما و سایر اصالح طلبان این طور‬ ‫احساس می شود که بیشــتر تمرکز خود را روی‬ ‫انتخابات شورای شهر و گرفتن کرسی مدیریت‬ ‫شهری گذاشتید تا انتخابات ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫این برداشت را قبول دارید؟‬ ‫خیر‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری قطعا رها نشده‬ ‫اســت‪ .‬اینکه بحثی نداریم علتش ان است که کاندیدای‬ ‫ما اقای روحانی است مگر اینکه خودشــان نیایند که این‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫هم بعید است چون ستادشان را هم دارد مشخص می کند‬ ‫و اقای نجفی مسئول ستاد انتخابات اقای روحانی است‪.‬‬ ‫بحثی روی نامزد انتخابات ریاســت جمهوری نیست چون‬ ‫تفاهم کلی روی حمایت از اقای روحانی است و معتقدیم‬ ‫او می تواند در جهت حل و فصل مشکالت کشور اقدامات‬ ‫موثری را انجام دهد‪.‬‬ ‫اینکــه اقــای نجفــی مشــترک رئیــس کمیته‬ ‫اصالح طلبان بــرای تعیین ضوابــط نامزدهای‬ ‫انتخابات شــوراها و رئیس ستاد انتخابات اقای‬ ‫روحانی شــده اســت چه پیامــی دارد؟ ایــا نگاه‬ ‫حزب کارگزاران در نحــوه ورود اصالح طلبان به‬ ‫انتخابات شوراها غالب خواهد بود؟‬ ‫خیــر‪ ،‬صحبتــی در شــورای مشــاوران اقــای‬ ‫خاتمی از یک ســال پیش مطرح بود تا اصالح طلبان در‬ ‫انتخابات شــوراها حضور برنامه ای پررنگی داشته باشد‪،‬‬ ‫در ترکیب کمیته هم همه دوستان تاثیرگذار در گروه های‬ ‫اصالح طلب حاضر بودند‪ .‬ضمن انکه این انسجام به طور‬ ‫جدی در مجموعه اصالح طلبان وجود دارد‪ ،‬کار جمعی را‬ ‫در دستور کار داریم و این کار جمعی را به طور جدی دنبال‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫اقای هاشمی چه نقشی در این حوزه ایفا خواهد‬ ‫کرد؟‬ ‫اقای هاشــمی اگر توصیه ای بخواهند داشــته‬ ‫باشند در چارچوب کمک به وحدت اصالح طلبان خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫بعد از انتخابات شــورای شــهر چهــارم اقایان‬ ‫مهرعلیــزاده و محســن هاشــمی گزینه هــای‬ ‫اصالح طلبان برای قرار گرفتن در جایگاه شهردار‬ ‫تهران بودند‪ ،‬ایا در دوره پنجم شــورای شــهر‬ ‫هم گزینه اصالح طلبان برای شهرداری تهران‬ ‫همین اقایان هستند؟‬ ‫معلــوم نیســت‪ .‬دوســتان االن دارنــد روی‬ ‫تدویــن برنامــه کار می کننــد‪ ،‬برنامه که مشــخص شــد‬ ‫درباره اولویت بندی نامزدها متناســب با برنامه و شــرایط‬ ‫تصمیم گیری می شود‪ .‬همان طور که االن نمی دانیم چه‬ ‫کسانی درون لیست شوراهای اصالح طلبان قرار می گیرند‬ ‫قطعا روی نامزدهای شهرداری امکان اظهارنظر نیست‪.‬‬ ‫ایا اصالح طلبان لیســت انتخابات شورای شهر‬ ‫تهران را همراه با شــهردار مطلــوب خود اعالم‬ ‫می کنند؟‬ ‫معلوم نیست‪ .‬کمیته ای که از طرف شورای عالی‬ ‫برای این کار مامور می شود مشخص می کند‪.‬‬ ‫زمان تصمیم گیری مشخص است؟‬ ‫خیر‪ ،‬فکر می کنم از هفته دوم شــهریور جلسات‬ ‫شــورای عالی سیاســتگذاری اصالح طلبان برقرار شود و‬ ‫سه کمیته تدوین برنامه‪ ،‬استان ها و تعیین نامزدها شکل‬ ‫می گیرد و کار خود را اغاز می کنند‪.‬‬ ‫اقای عطریانفر جایــی گفته که امیدوار اســت‬ ‫شــورای اســامی شــهر تهران در دوره پنجم‬ ‫یکدست اصالح طلب نشود چون پیروزی قاطع‬ ‫طرف پیروز را متوهم می کند‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫من هم معتقدم جریان یکدســت خوب نیســت‪.‬‬ ‫همه گروه ها متناســب با ظرفیت و پایگاه مردمی که دارند‬ ‫حق دارند در شورای شهر حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫یعنــی اگــر شــورای شــهر پنجــم یکدســت‬ ‫اصالح طلب شــود‪ ،‬تجربه شــورای شــهر اول‬ ‫تکرار نمی شود؟‬ ‫ق بود‪...‬‬ ‫به نظرم شورای شهر اول بسیار موف ‬ ‫اما ان قدر بین اعضای شــورای شــهر اختالف‬ ‫سلیقه به وجود امد که منحل شد؟‬ ‫خیر‪ ،‬اگر هدفمند و درون چارچوب باشد وضعیت‬ ‫با دهه هفتاد خیلی تفاوت کرده است‪ .‬هم اصالح طلبانی‬ ‫که امروز در صحنه هستند نگاه شان هدفمندتر شده و هم‬ ‫دوستان اصولگرا رفتارشان عوض شده است‪ .‬باید تالش‬ ‫کنیم رقابت منطقی و در چارچوب برنامه باشــد‪ .‬شــورای‬ ‫اول موفق بود و قانونگــذاری موثری انجــام داد‪ .‬هرچه‬ ‫االن به لحاظ زیرساختی در شورای شهر داریم محصول‬ ‫عملکرد شورای شهر اول است‪ .‬شورای شهر دوم و سوم‬ ‫جز کارهای روزمره اقدام دیگری را انجام ندادند‪ .‬شورای‬ ‫شهر چهارم نیز با وجود حضور پررنگ تر اصالح طلبان ولی‬ ‫مدیریت به عهده دوســتان اصولگرا ست و همان کارنامه‬ ‫ناموفق شورای دوم و ســوم در مدیریت شورا کامال تکرار‬ ‫شد‪ ،‬قطعا اگر دوســتان اصولگرا برنامه داشتند و با هدف‬ ‫می امدند و قبل از ورود مشخص می کردند در طول چهار‬ ‫ســال چه اهدافی را دنبال خواهند کــرد وضعیت بهتری‬ ‫حاصل می شد‪.‬‬ ‫ما به هر حــال برنامه داشــتیم و در چارچــوب برنامه‬ ‫اعالمی ســعی کردیم عمل کنیــم ولی خب تعــداد ارا در‬ ‫تصمیم سازی های شورا تعیین کننده اســت و ما اکثریت‬ ‫نداشتیم‪ .‬در کل معتقدم شورای اول موفق بود و با حضور‬ ‫چهره های مختلف در شورای شهر نه تنها مخالف نیستیم‬ ‫بلکه اســتقبال می کنیم چون وجود تضارب ارا در شورای‬ ‫شهر سازنده است‪.‬‬ ‫ایا به نظر شما بازگشت رســمی اصالح طلبان به‬ ‫قدرت از شورای شهر و شهرداری اتفاق خواهد‬ ‫افتــاد؟ چــون در انتخابــات ریاســت جمهوری‬ ‫اصالح طلبان می گویند ما کاندیدای اصالح طلب‬ ‫اختصاصی نداشتیم‪ ،‬در مجلس شورای اسالمی‬ ‫نیز هدف مان جلوگیری از ورود تندروهای جریان‬ ‫رقیب به خانه ملت بود‪ ،‬حاال در شــورای شــهر‬ ‫این اتفاق می افتد که اصالح طلبان قبول کنند و‬ ‫بپذیرند که اولین رکن اجرایی و تصمیم گیری را‬ ‫در اختیار گرفتند؟‬ ‫به هر صورت ما معتقدیم که رفتار اصالح طلبان‬ ‫توام بــا برنامــه اســت‪ .‬همان طور کــه ‪ 70‬درصــد مردم‬ ‫اصالح طلب هستند و بخش قابل توجهی از شخصیت ها‬ ‫و اندیشمندان جامعه در این حوزه قرار دارند‪ ،‬قطعا هر جا در‬ ‫اختیار اصالح طلبان قرار بگیرد با تحول و نواوری در کارها‬ ‫و برنامه ها اثار مثبتش نمایان خواهد شد‪.‬‬ ‫شورای شهر پنجم اگر در اختیار اصالح طلبان‬ ‫قرار بگیــرد رابطه خــودش را با دولــت چه طور‬ ‫تعریف می کند؟‬ ‫همان رفتاری که امروز با دولت داریم ادامه پیدا‬ ‫می کند‪ ،‬یعنی اگر مدیریت شورای شهر و شهرداری به طور‬ ‫کامل در اختیار اصالح طلبان قرار بگیرد انتقاد منصفانه از‬ ‫ضعف های دولت و کمک جدی به پیشبرد برنامه دولت از‬ ‫اهداف ما در شورای شهر پنجم خواهد بود‪.‬‬ ‫اگر تبلیغات منفی علیه لیست اصالح طلبان در‬ ‫انتخابات شورای شــهر تهران صورت بگیرد به‬ ‫نفع یا به ضرر شما می شود؟‬ ‫در انتخابــات مجلس شــورای اســامی به طور‬ ‫گسترده علیه لیست امید تبلیغ شد که لیست غیر اصولگرا‬ ‫انگلیسی است و اثر کامال مثبتی روی جهت دهی مردم در‬ ‫اقبال به لیست امید داشت‪.‬‬ ‫هرچه حرکات غیرمنطقی بیشتر شود به ضرر دوستان‬ ‫اصولگرا تمــام خواهد شــد‪ .‬این حــرکات غیرمنطقی نیز‬ ‫از ســوی افــراد و گروهای رادیــکال صــورت می گیرد تا‬ ‫این نیروهــا طرد نشــوند و امــکان حضور افــراد معتدل‬ ‫و معتقــد و هدفمنــد در جریــان اصولگرایــی فراهــم‬ ‫نیاید تاثیرات حــرکات غیرمنطقی جناح مقابــل می تواند‬ ‫به ضرر جریان اصولگرا تمام شــود و این قطعــا به نفع ما‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫سرنوشتعارف‬ ‫رئیس فراکسیون امید چه نقشی در‬ ‫جناح اصالح طلب خواهد داشت؟‬ ‫مسعود ندافان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪3‬‬ ‫مصائب عارف تمامی ندارد؛ این روزها مرد «ساکت»‬ ‫و «کتــوم» اصالحات زبــان به «گالیه» و «شــکوه» از‬ ‫یارانش گشــوده اســت؛ او از «هویت اصالح طلبانه» و‬ ‫«انتخابات ریاســت جمهوری ‪ »96‬و «اصالحات نیاز به‬ ‫پدرخوانده ندارد» ســخن می گوید‪ ،‬مرجع ضمیر سخنان‬ ‫وی غایب اســت زیرا محمدرضــا عارف هنــوز از دریچه‬ ‫«محافظــه کاری» به سیاســت می نگــرد؛ هرچند عارف‬ ‫متاخر دشمنان دوست نمای خود را پس از سالیان طوالنی‬ ‫شناخته است‪.‬‬ ‫انصراف اجباری‬ ‫گام اول اصالحــات بــرای بازگشــت به قــدرت در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم اغاز شد؛ ان هنگامی که‬ ‫ارایش سیاســی کشــور تابع رخدادهای پس از انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری دهم بود‪ ،‬اصالح طلبانی که از پذیرش‬ ‫رای مردم در خرداد ‪ 88‬ابا داشتند‪ ،‬بار دیگر برای تغییر از‬ ‫کف خیابان به صندوق رای پناه اورده بودند‪.‬‬ ‫فرجام محمدرضا عارف تنهــا نامزد اصالح طلبان با‬ ‫مرقومِ دســتوری رئیس دولت اصالحــات به «انصراف»‬ ‫ختم شــد؛ حســن روحانی کلیددار پاســتور شــد و عارف‬ ‫گوشه نشــین بنیادش در خیابان جمال زاده شــمالی شد؛‬ ‫در ان هنگامه نشریه اسمان‪ ،‬از نشریات نزدیک به حزب‬ ‫کارگزاران ســازندگی‪ ،‬پــس از کامیابی حجت االســام‬ ‫روحانــی با نادیــده گرفتن ایفــای نقش نامــزد انصرافی‬ ‫اصالحــات جایــگاه سیاســی محمدرضــا عــارف را نــه‬ ‫«فرمانــده» بلکه «بازمانــده» توصیف کرد که از ســوی‬ ‫اصالح طلبان جدی گرفته نمی شود‪.‬‬ ‫سکوت محمدرضا عارف پس از دو سال شکست؛او‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫رای اول تهران در انتخابات مجلس شــورای اسالمی را‬ ‫معیاری برای بازگویی گذشــته تلخ خــود می داند؛ خرداد‬ ‫تلخ ‪ 92‬که بزرگان اصالحات او را به راحتی کنار گذاشتند و‬ ‫عارف معیار تصمیم گیری انان را «نظربازی» می داند و در‬ ‫همین راستا گفت‪« :‬من در سال ‪ 92‬در شرایطی کنار رفتم‬ ‫که نتیجه نظرسنجی هایی که به دستم رسیده بود‪ ،‬نشان‬ ‫می داد می توانم پیروز شــوم‪ .‬کاری به نظر سازی ها ندارم‬ ‫اما نظرســنجی ها نشــان می داد که می توانم پیروز شوم‪.‬‬ ‫افتخار می کنم راحت از قدرت گذشــتم‪ ».‬و از ســخنان‬ ‫فعاالن سیاسی اصالحات با تعبیر «انگ» و برچسب های‬ ‫«امنیتی» و «بدلی» یادکرد و اظهار داشــت‪« :‬من خیلی‬ ‫فحش خوردم‪ .‬انگ هایی به من زدند که ســابقه نداشت‪.‬‬ ‫اتهام اصالح طلب بدلی به من زدند‪ .‬حتی گفتند امنیتی ها‬ ‫به تو گفته اند که کاندیدا شوی!»‬ ‫فریب سیستماتیک‬ ‫گام ســوم اصالح طلبان بــرای انتخابات شــورای‬ ‫شهر و ریاســت جمهوی دوازدهم اغازشده است و باز هم‬ ‫شاهد دوقطبی کارگزارانی ها‪ -‬حامیان عارف برای استیال‬ ‫برنهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز اصالحات هستیم‪.‬‬ ‫راست نشین های جریان اصالحات‪ ،‬عارف را «سرخورده‬ ‫از شکست» می دانند و حامیان رئیس فراکسیون امید‪ ،‬او‬ ‫را بهترین حامل هویت اصالحــات در چارچوب حاکمیت‬ ‫قلمداد می کنند؛ به تعبیــر کارگزارانی ها کنش معطوف به‬ ‫هدف به عنوان یک کنشگر عقالنی با اتخاذ عقل ابزاری را‬ ‫برای اصالحات درنظر گرفته اند ولی عارف کنش معطوف‬ ‫به عاطفه را دستورکار دارد‪.‬‬ ‫در این روزگار ســخت‪ ،‬سرنوشت عارف به تمهیدات‬ ‫سیاست ورزی جســورانه او بر می گردد؛ او برای استمرار‬ ‫ریاست خود بر شورای عالی سیاستگذاری اصالحات –حتی‬ ‫به صورت صوری ‪ -‬باید از ســد تکنوکرات های کارگزارانی‬ ‫عبور کند و این نیازمند جسارتی بیشتر از گذشته است و از‬ ‫سوی دیگر تکرار کمدی اشــتباهات برای او به مثابه بدل‬ ‫شدن وی به «بازیگری حاشــیه ای» با ابزار بسیج کنندگی‬ ‫سرمایه اجتماعی مناسب برای اهداف کارگزارانی ها است‪.‬‬ ‫عارف در دوگانه ســرباز «محبوب» و سردار«مغضوب»‬ ‫گرفتار شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫در این روزگار ســخت‪ ،‬سرنوشت عارف‬ ‫به تمهیدات سیاست ورزی جسورانه او‬ ‫برمی گردد؛ او برای استمرار ریاست خود‬ ‫بر شورای عالی سیاستگذاری اصالحات‬ ‫– حتــی به صورت صــوری – باید از ســد‬ ‫تکنوکرات های کارگزارانی عبور کند و این‬ ‫نیازمند جسارتی بیشتر از گذشته است‬ ‫تمنای ریاست‬ ‫سیاست‬ ‫گام دوم اصالحــات باهــدف تســخیر پارلمــان‬ ‫و با ایده فتح ســنگر به ســنگر شــروع شــد؛ جریان میان‬ ‫نهادهای موازی تصمیم گیری در بدنه اصالحات امکان‬ ‫گسســت زودهنگام را فراهم می ســاخت ولی با اشــارت‬ ‫هاشــمی رفســنجانی به حســین کمالی و پذیرش رئیس‬ ‫دولت اصالحات نهادی جدیــد برای تصمیم گیری ایجاد‬ ‫شد؛شورای عالی سیاست گذاری اصالح طلبان در استانه‬ ‫انتخابات دهم مجلس شورای اسالمی اعالم موجودیت‬ ‫کرد تا فعالیت های انتخاباتی اصالح طلبان را سامان دهد‪.‬‬ ‫این شورا از اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل شد‪.‬‬ ‫به این شــکل که هم برخی از دبیــران کل احزاب و‬ ‫فعاالن حزبــی در ان عضویت داشــتند و هــم چهره های‬ ‫سیاسی‪ .‬شورا متشــکل از یک هیات رئیسه و سه کارگروه‬ ‫بود که ریاست ان را محمدرضا عارف براساس رای گیری‬ ‫درونی به دست اورد‪.‬‬ ‫کارگروه اســتان ها به ریاســت حســین مرعشــی‪،‬‬ ‫کارگروه راهبردی به ریاســت حســین کمالــی و کارگروه‬ ‫تعامل به ریاست محسن رهامی‪ ،‬سه کارگروه شورای عالی‬ ‫سیاســت گذاری بود‪ .‬عالوه بر محمدرضا عارف به عنوان‬ ‫رئیس‪ ،‬حسین موسوی تبریزی و حجت االسالم عبدالواحد‬ ‫موسوی الری معاونان رئیس‪ ،‬الهه کوالیی و الهام فخاری‬ ‫هم به عنوان منشــی‪ ،‬ترکیب هیات رئیســه را شکل داده‬ ‫بودند‪ .‬بعدا رئیس ســتاد ائتالف اصالح طلبان یعنی علی‬ ‫صوفی هم به این جمع اضافه شد‪.‬‬ ‫در ان مقطــع نیــز کارگزارانی هــا بــرای ریاســت‬ ‫محمدرضا عارف «شــرط گذاری» کــرده و فضای مانور‬ ‫سیاسی وی را مشــخص کردند؛ نشریه صدا ارگان حزب‬ ‫کارگزاران سازندگی به عارف خاطرنشان می کند که باید‬ ‫ابتدا جایگاه خود را بشناسد و بداند جایگاه وی «موقتی»‬ ‫است و یکی از اعضای کمیته سیاســی حزب کارگزاران‬ ‫ســازندگی با تاکید بر «موقتی بودن» نوشت‪« :‬ساختار‬ ‫خــود را «موقتی و مقطعــی» (فعــا‪ :‬انتخابات مجلس‬ ‫دهم) می داند و پس ازان نیز خودبه خود منحل می شــود‬ ‫یا به اشــکال دیگری ارتقا می یابــد» و همچنین باید در‬ ‫گام دوم «توجه به رونــد چارچوب ها و مناســبات درون‬ ‫جبهه ای» اســت‪ .‬عارف در این مرحله کار دشــوارتری‬ ‫نســبت به مرحله اول دارد‪ .‬چراکه او برخــاف اکثریت‬ ‫قریب به اتفــاق اعضای شــورای عالــی اصالح طلبان‬ ‫جایــگاه دبیرکلی یا عضویت ارشــد دریکــی از احزاب و‬ ‫گروه های سیاســی اصالح طلب را ندارد و انتخاب او به‬ ‫عضویت هیات رئیسه شورای عالی هم‪ ،‬مبتنی بر جایگاه‬ ‫و موقعیت شــخصی او و احترام ناشــی از فــداکاری در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری بوده است‪».‬‬ ‫مهم ترین رویارویــی عارف در انتخابــات مجلس با‬ ‫حامیان حســن روحانی رخ داد و اولیــن تهدید ناظر برای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری اصالح طلبان نسبت به دولت‬ ‫پیش از انتخابات هفتم اســفند ‪ 94‬و با نشانه گیری پاشنه‬ ‫اشــیل انان اغاز شــد؛ تهدید عارف هنگامــی رخ داد که‬ ‫تصمیم جدی عبور حزب اعتدال و توســعه‪ ،‬نزدیک ترین‬ ‫حزب بــه دولــت یازدهــم‪ ،‬از شــورای سیاســت گذاری‬ ‫اصالحات رقم خــورد‪ .‬محمدرضــا عارف دربــاره تعامل‬ ‫جریان اعتدال با اصالح طلبان در انتخابات مجلس گفت‪:‬‬ ‫«توصیه ما به دوســتانمان در جریان اعتدال این اســت‬ ‫که همان گونه که در انتخابات ‪ 92‬بــا وحدت و همگرایی‬ ‫موجب پیروزی اقای روحانی شــدیم در انتخابات مجلس‬ ‫هم بهتر است با ارائه یک لیســت واحد زمینه ساز پیروزی‬ ‫تفکر اصالح طلبــی و اعتدال گرایی شــویم و تدبیر حکم‬ ‫می کند دوستان جریان اعتدال راه خود را از اصالح طلبان‬ ‫جدا نکنند تا ان شاءالله در انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 96‬هم با مشکالتی روبه رو نشویم‪ ».‬اما شرایط با پذیرش‬ ‫سهمیه دولت از لیست امید باوجود نارضایتی عارف ختم به‬ ‫خیر شد‪ .‬لیست امید مقتدرانه در تهران پیروز شد و نوبت به‬ ‫تک تازی نفر اول مردم تهران در انتخابات مجلس شورای‬ ‫اسالمی رســید‪ .‬اما باز هم پای «کارگزارانی ها» در میان‬ ‫بود؛ انها خواهان «توافق» برای ریاســت مجلس بودند‪،‬‬ ‫«توافقی» که به منزله تکرار «انصراف» محمدرضا عارف‬ ‫بود؛ باز تیم رسانه ای کارگزارانی ها جلودار بود؛ هفته نامه‬ ‫صدا از «ممنوع المقامــی» عارف روایت کرد و نوشــت‪:‬‬ ‫«شاید نیاز باشد عارف ایثاری را که در بهار ‪ 92‬صورت داد‪،‬‬ ‫دیگربار در بهار ‪ 95‬تکرار کند‪ ...‬حکم ازلی برای عارف هم‬ ‫ممنوع المقامی باشد‪.‬‬ ‫او باید بــاده قدرت را به لب رســاند‪ ،‬اما ننوشــد تا در‬ ‫عوض‪ ،‬بتوانــد جرعه ای یــا باریکه ای اب به لب لشــکر‬ ‫تشــنگان برســاند‪ .‬عارف در بهار ‪ 92‬جام را ننوشــید و به‬ ‫روحانی سپرد‪ .‬شاید این بار‪ ،‬حکم ازلی این باشد که جام را‬ ‫به رقیبی فیلسوف بسپارد‪».‬‬ ‫این بار محمدرضا عارف در پاســخ بــه کارگزارانی ها‬ ‫لقــب «عافیت طلبان» اصالحات که مانع از «ریاســت»‬ ‫وی در بهارستان شدند؛ داد و در همین راستا اظهار داشت‪:‬‬ ‫«ما هیــچ وقت حق تصمیم فــردی نداریــم و باید به طور‬ ‫جدی جلوامده و کارکنیم‪ ،‬در فضای رســانه ای ایجادشده‬ ‫از رقیب گله ندارم اما از مدعیان تحلیلگرای اصالح طلب‬ ‫گله دارم چراکه عده ای تحلیلگرای عافیت طلب می گویند‬ ‫که باید بپذیریم حاکمیت ما را در رده باال راه نمی دهد پس‬ ‫در همین رده پایین تــر خود را حفظ کنیــم‪ ».‬اما بار دیگر‬ ‫سیاســتمداری یزدی اصالحات شکست خورد تا گام دوم‬ ‫«فریب سیستماتیک» برای او باشد‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫اتحاد علیه داعش‬ ‫سیاس ‬ ‫تخارجی‬ ‫با اعالم خبر حضور هواپیماهای روســیه در پایــگاه هوایی نوژه در همدان کارشناســان روابط‬ ‫بین الملل از اغاز روابط راهبردی و اســتراتژیک میان ایران و روسیه سخن می گویند‪ .‬به نظر می رسد‬ ‫تحوالتسوریهوضرورتمهارتروریسمداعشی‪،‬روسیهوایرانرادرماه هایاخیربیشازپیشبهیکدیگر‬ ‫نزدیک کرده اســت‪ .‬یکی دیگر از نشانه های این روابط استراتژیک اســتقرار کامل سامانه اس‪300‬‬ ‫در ایران است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ یک‬ ‫معمای «نوژه»‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫استفادهروسیهازپایگاهنوژهموجبمباحثفراوانی‬ ‫درسطحسیاسیونوکارشناسانشدهاست‬ ‫توافق محرمانه‬ ‫حضور روسیه در پایگاه نوژه در‬ ‫راستای امنیت و منافع ملی ایران‬ ‫است‬ ‫‪1‬‬ ‫برخی می گویند ســخنان تند وزیر دفاع در تلویزیون‬ ‫باعث شــده که هواپیماهای روســی از ایران بروند‪ .‬برخی‬ ‫دیگر امــا از جمله علــی الریجانی درســت در نقطه مقابل‬ ‫کسانی هســتند که از پایان حضور روس ها خبر می دهند‪.‬‬ ‫چرا کــه ر ئیس مجلــس می گوید ایــن ماجرا هنــوز پایان‬ ‫نیافته است‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که حضور جنگنده های روسی در‬ ‫ایران به یکی از مهمترین خبرهای رســانه های دنیا در دو‬ ‫هفته اخیر تبدیل شــده و حاال با رفتن این بمب افکن ها از‬ ‫ایران همچنان حاشیه های پیرامون این ماجرا ادامه دارد‪.‬‬ ‫داستان یک فرودگاه‬ ‫در حالی که جنگ در حلب سوریه به شدت باال گرفته‬ ‫بود و صحنه پیچیده ای در دانشگاه نظامی به عنوان اخرین‬ ‫زمین باقیمانده برای تکمیل محاصره حلب شــکل گرفته‬ ‫بود‪ ،‬انتشــار یک خبر که چند عکس هم به ان الحاق شده‬ ‫بود همه چشــم ها را به ایران دوخت؛ به همدان به پایگاه‬ ‫هوایی مشــهور به نوژه‪ .‬ماجــرا از این قرار بــود که برخی‬ ‫رسانه های غربی ادعا کردند هواپیماهای جنگی روسیه در‬ ‫پایگاه هوایی همدان مستقر شده و برای عملیات در سوریه‬ ‫اماده می شوند‪.‬‬ ‫این رسانه های خارجی تصاویری از بمب افکن های‬ ‫استراتژیک روسی‪ TU-22M3‬را در یک فرودگاه منتشر کرده‬ ‫دبیر شــورای عالی امنیت ملــی ایران در‬ ‫واکنش به خبر استقرار بمب افکن های روسیه‬ ‫در استان همدان برای بمباران داعش در سوریه‬ ‫گفت که تهران و مسکو برای مبارزه با تروریسم‬ ‫تبادل ظرفیت و امکانات دارند‪ .‬علی شــمخانی‬ ‫در گفت وگو با ایرنا ایــن موضوع را مطرح کرد و‬ ‫گفت‪« :‬همکاری های تهران ‪ -‬مسکو برای مبارزه‬ ‫با تروریسم در سوریه راهبردی است و ما در این‬ ‫زمینه تبادل ظرفیت و امکانات داریم‪».‬‬ ‫‪ ،22-Tu‬جنگنده‪ -‬بمب افکن های پیشرفته سوخو‪ 34-‬هم‬ ‫در پایگاه هوایی همدان مستقر شــده اند‪ .‬این جنگنده ها‬ ‫مواضع داعش و النصره در حلب‪ ،‬دیرالزور و ادلب را هدف‬ ‫قرار داده انــد‪ .‬هنوز تعداد ایــن هواپیماهای جنگی اعالم‬ ‫نشــده و مقامات ایران نیز واکنشی نشــان نداده اند‪ .‬طبق‬ ‫توافق روســیه با ایران برای اســتفاده از پایگاه نوژه جهت‬ ‫عملیات در سوریه‪ ،‬زمان پرواز جنگنده ها و بمب افکن های‬ ‫این کشور تا ‪ 60‬درصد کاهش یافته که هم از هزینه حمالت‬ ‫ضد داعش کاسته و هم بر دقت این حمالت می افزاید‪.‬بر‬ ‫این اســاس‪ ،‬فاصله پروازی از فــرودگاه نظامی « ُمدزُک»‬ ‫در جنوب روســیه تا شهر «تدمر» در ســوریه حدود ‪2150‬‬ ‫کیلومتر است که این فاصله از پایگاه نوژه به ‪ 900‬کیلومتر‬ ‫کاهش می یابد‪.‬دلیل این امر‪ ،‬مناسب نبودن پایگاه هوایی‬ ‫«حمیمیم» در «الذقیه» برای فرود چنین بمب افکن هایی‬ ‫اعالم شــده اســت‪ .‬بمب افکن های ‪ 22M3-TU‬یکی از‬ ‫بزرگترین هواپیماهــای جنگی در نوع خودش اســت‪ .‬در‬ ‫تحولی دیگر هفته گذشــته وزارت دفاع روســیه رســما از‬ ‫ایران درخواســت کرده بود تا از حریم هوایی کشــورمان‬ ‫برای عبور موشک های کروز جهت هدف قرار دادن دقیق‬ ‫پایگاه های تروریست ها در سوریه استفاده کند‪ .‬رسانه های‬ ‫روسی معتقدند تحوالت اخیر نشان دهنده بهبود قابل توجه‬ ‫روابط ایران و روسیه است‪ .‬دریادار «کومویودوف» رئیس‬ ‫کمیته دفاعی دوما در خصوص اســتفاده از پایگاه هوایی‬ ‫ایران برای انجام حملــه جنگنده های روســیه به مواضع‬ ‫داعش در ســوریه گفت که این اقدام به ذخیره ســوخت و‬ ‫افزایش حجم بــار بمب هایی که بمب افکن های روســیه‬ ‫می تواننــد ان را حمل کنند‪ ،‬می شــود‪ .‬نشــریه «مســکو‬ ‫تایمز» گزارش کرد که اســتفاده از پایگاه هوایی همدان‪،‬‬ ‫زمان پرواز برای جنگنده های روســیه را بیش از نیم ساعت‬ ‫کاهــش می دهد‪.‬طبق این گــزارش‪ ،‬بمب افکن ها پیش‬ ‫از این‪ ،‬حمــات هوایی علیه مواضع داعش در ســوریه را‬ ‫از جنوب روســیه انجام می دادند‪« .‬کنستانتین سیکوف»‬ ‫رئیس اکادمی مصائب ژئوپولتیکی می گوید که اســتفاده‬ ‫از پایگاه هوایی ایران‪ ،‬قابلیت حمالت هوایی روسیه را تا‬ ‫حد زیادی افزایش می دهد‪.‬وی به شــبکه «ریانووستی»‬ ‫گفت‪« :‬پرواز (به ســوریه) از موزدوکا (در روســیه) حدود‬ ‫سه هزار کیلومتر اســت و به بمب افکن ‪ ،22M3-Tu‬اجازه‬ ‫می دهد که حداکثر بار بمب را بیــن ‪ 5‬تا ‪ 8‬تن حمل کند‪».‬‬ ‫ســیکوف تصریح کرد‪« :‬بهره وری مبارزه سه برابر افزایش‬ ‫یافته است‪».‬‬ ‫اولین واکنش ها از تهران‬ ‫در واکنشــی ابتدایی به اعالم این خبر‪ ،‬ســخنگوی‬ ‫وزارت خارجــه امریکا بــا بیان اینکــه واشــنگتن فعال در‬ ‫حال ارزیابی اقدام روســیه در ایران اســت‪ ،‬گفت استقرار‬ ‫بمب افکن هــای روس در ایران «مایه تاســف» اســت‪.‬‬ ‫«مارک تونر» ســخنگوی وزارت خارجه امریــکا گفت که‬ ‫واشنگتن فعال در حال ارزیابی مساله اعزام بمب افکن های‬ ‫روس به ایران اســت‪ .‬تونر که در نشســت خبــری روزانه‬ ‫صحبت می کرد‪ ،‬گفت اســتقرار بمب افکن های روس در‬ ‫ایران «مایه تاســف» اســت‪ ،‬اما «موجب غافلگیری» یا‬ ‫«شوکه شدن» واشنگتن نیست‪ .‬سخنگوی وزارت خارجه‬ ‫امریکا همچنین گفت باتوجه به شــرایط کنونی بحران در‬ ‫سوریه‪ ،‬اقدام روسیه «کمک کننده و مفید» نیست‪ .‬تونر در‬ ‫پاسخ به این سوال که ایا این اقدام نقض قطعنامه شورای‬ ‫امنیت علیه ایران نیست‪ ،‬گفت‪« :‬ممکن است که اینطور‬ ‫باشــد‪».‬تونر با این حال گفت که واشــنگتن همچنان به‬ ‫مذاکره‪ ،‬گفت وگو و دیپلماســی با روســیه ادامه می دهد‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬با این حال هیچ کس نباید این توهم را داشته‬ ‫باشــد که از طریق نظامی می توان بحران را حل کرد یا به‬ ‫پیروزی رسید‪ ».‬در همین حال و در تحولی دیگر‪« ،‬حیدر‬ ‫العبادی» نخست وزیر عراق اعالم کرد که این کشور تحت‬ ‫شرایطی‪ ،‬اجازه استفاده روسیه از حریم هوایی خود را صادر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مجادله در بهارستان‬ ‫انتشــار این خبر اما به مذاق برخی چهره های ایرانی‬ ‫خوش نیامد‪ .‬در مجلس این حس وضوح بیرونی بیشتری‬ ‫داشت‪ .‬منتقدان می گفتند حضور روس ها برخالف قانون‬ ‫اساسی است‪ .‬برای مثال حشمت الله فالحت پیشه نماینده‬ ‫مردم اسالم اباد غرب در مجلس دهم‪ ،‬با اشاره به دو اصل‬ ‫قانون اساسی در صحن مجلس گفت که «بر اساس اصل‬ ‫‪ 146‬قانون اساسی استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در‬ ‫ت منتها شاید‬ ‫کشور حتی برای استفاده صلح امیز ممنوع اس ‬ ‫ناظر به بند یک اصل ‪ 176‬به احتمــال زیاد بحث وظایف‬ ‫شــورای عالی امنیت ملی در این خصوص مطرح شود که‬ ‫به نظر بنده این وظایفه اســت و جزو اختیارات محســوب‬ ‫نمی شود‪ .‬اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم است که چنین‬ ‫امکانــی در اختیار یک قــدرت خارجی در ایران گذاشــته‬ ‫می شــود‪ ،‬بنابراین طبق ماده ‪ 110‬ایین نامه در این رابطه‬ ‫توضیحی ارائه دهید که اقدامات صیانتی الزم وجود دارد و‬ ‫چه میزان می توان در نوسانات سیاست روس ها اعتماد کرد‬ ‫و اسمان کشور را در اختیار انها قرار داد‪».‬‬ ‫این اخطار قانون اساســی البته در حالی بیان می شد‬ ‫که خبرگزاری اسوشیتدپرس ساعاتی قبل از ان در خبری از‬ ‫پرواز جنگده های روسیه برای دور دیگری از بمباران سوریه‬ ‫از ایران خبر داده بود‪.‬‬ ‫این خبرگزاری در خبری به نقل از وزارت دفاع روسیه‬ ‫نوشــت‪« :‬هواپیما های سوخو ‪ 34‬روســیه پس از پرواز از‬ ‫پایگاه هوایی نوژه در اســتان همدان ایــران مواضع گروه‬ ‫تروریستی داعش در استان دیرالزور سوریه را بمبارن کردند‬ ‫و در نتیجه دو مقر فرماندهی و یک اردوگاه نظامی داعش‬ ‫منهدم شــده و بیش از ‪ 150‬شــبه نظامی از جمله مزدوران‬ ‫خارجی کشته شدند‪.‬وزارت دفاع روسیه ضمن اعالم این‬ ‫مطلب اضافه کرد که هواپیما های روسی حامل بمب های‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اما دبیر شــورای عالی امنیت ملی ایــران در واکنش‬ ‫به خبر استقرار بمب افکن های روســیه در استان همدان‬ ‫برای بمباران داعش در ســوریه گفت که تهران و مســکو‬ ‫برای مبارزه با تروریســم تبادل ظرفیــت و امکانات دارند‪.‬‬ ‫علی شــمخانی در گفت وگو با ایرنا این موضــوع را مطرح‬ ‫کرد و گفــت‪« :‬همکاری های تهران ‪ -‬مســکو برای مبارزه‬ ‫با تروریســم در ســوریه راهبردی اســت و ما در این زمینه‬ ‫تبادل ظرفیــت و امکانات داریــم‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬با‬ ‫همکاری های سازنده و گسترده میان ایران‪ ،‬روسیه‪ ،‬سوریه‬ ‫و جبهه مقاومت‪ ،‬شرایط برای تروریســت‪‎‬ها بسیار دشوار‬ ‫شــده و این روند با اغاز عملیات جدید و گسترده تا نابودی‬ ‫کامل ان‪‎‬ها ادامه خواهد داشت‪».‬‬ ‫واکنش امریکا‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫و مدعی شدند که روســیه انها را در پادگان هوایی «نوژه»‬ ‫مستقر کرده تا از این منطقه به تروریست های سوریه حمله‬ ‫کند‪ .‬وبگاه خبری «المصدر» ادعا کرد طبق توافق روسیه‬ ‫با ایران برای اســتفاده از پایــگاه نوژه جهــت عملیات در‬ ‫سوریه‪ ،‬زمان پرواز جنگنده ها و بمب افکن های این کشور تا‬ ‫‪60‬درصد کاهش یافته که هم از هزینه حمالت ضد داعش‬ ‫کاســته و هم بر دقت این حمالت می افزاید‪ .‬ســاعتی از‬ ‫اعالم این خبر نگذشته بود که مقامات وزارت خارجه روسیه‬ ‫رسما تایید کردند تعدادی هواپیمای جنگی به ایران اعزام‬ ‫و در پایگاه هوایی نوژه همدان مستقر کردند‪ .‬وزارت دفاع‬ ‫روسیه هم اســتقرار بمب افکن های این کشور در ایران را‬ ‫تائید و اعالم کرد که این هواپیماها برای حمله به مواضع‬ ‫داعش در سوریه به کار گرفته می شوند‪ .‬بنا بر اعالم وزارت‬ ‫دفاع روسیه‪ ،‬تهران و مسکو توافق نامه ای را امضا کرده اند‬ ‫که به روس ها اجازه می دهد بمب افکن های راهبردی خود‬ ‫را در پایگاه شــکاری «نوژه» همدان مستقر کند‪.‬به نوشته‬ ‫وبگاه شــبکه «راشاتودی» روســیه همچنین اعالم کرده‬ ‫بمب افکن هایی که در ایران مستقر شده اند‪ ،‬تاکنون چند بار‬ ‫مواضع تروریســت ها را در ســوریه هدف حمالت هوایی‬ ‫قرار داده اند‪.‬عالوه بر بمب افکن های دوربرد استراتژیک‬ ‫اتحاد خاکستری‬ ‫همیشه نباید در روابط بین الملل‬ ‫دیگران را شریک غیرقابل اعتماد‬ ‫دانست‬ ‫تقسیم کار دوجانبه‬ ‫استفاده روسیه از پایگاه نوژه‬ ‫نقض حاکمیت ملی نیست‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫هوایی ‪ 500— OFAB‬بودند‪.‬‬ ‫در این میان اما علی الریجانی که هم عضو شــورای‬ ‫عالی امنیت ملی اســت و هم رئیس مجلس در پاســخ به‬ ‫منتقدانی همچون فالحت پیشه گفت‪« :‬باید توجه داشت‬ ‫ایران پایگاهی در اختیار کشوری قرار نداده و اینکه با روسیه‬ ‫به عنوان متحد در مســائل منطقه مانند ســوریه همکاری‬ ‫داریم به این معنا نیست که ما پایگاه به روسیه از نظر نظامی‬ ‫داده ایم و اگر در رسانه ها کسی این را مطرح کرده ‪ ،‬موضوع‬ ‫تکذیب می شود‪».‬‬ ‫رئیس مجلس شورای اســامی که به اخطار قانون‬ ‫اساسی فالحت پیشه پاسخ می گفت‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬ایران‬ ‫یک همکاری با روسیه دارد و این به دلیل بحران تروریستی‬ ‫که توسط برخی از کشورهای مخرب منطقه و امریکایی ها‬ ‫ایجاد شده است بنابراین ما فکر می کنم روسیه تلقی درستی‬ ‫از منطقه پیدا کرده و در این یک سال اخیر همکاری انها با‬ ‫ایران در زمینه حل بحران تروریســتی در منطقه اغاز شد‪.‬‬ ‫در مساله ســوریه همکاری نزدیکی با روس ها داریم و فکر‬ ‫می کنیم بعد از این مدت روشــن شــد که نظرات ایران در‬ ‫مســاله ســوریه که مراقبت می کرد مبنی بر این که در کل‬ ‫منطقه اشوب به پا نشود‪ ،‬صحیح بوده است‪ .‬خرسندیم از‬ ‫اینکه روسیه در مساله یمن نیز توجه بیشتری پیدا کرده است‬ ‫ن تروریستی‬ ‫بنابراین ارا ی ایران با این کشــور در حل بحرا ‬ ‫منطقه نزدیک است و همکاری در این خصوص با روس ها‬ ‫انجام می شود‪ ،‬اما به هیچ وجه هیچ پایگاه نظامی به روسیه‬ ‫و نه به هیچ کشور دیگری داده نشده است‪.‬‬ ‫همسو با علی الریجانی‪ ،‬رئیس کمیسیون امنیت ملی‬ ‫و سیاست خارجی مجلس پرواز هواپیماهای روسی از پایگاه‬ ‫نوژه را بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی عنوان کرد‪.‬‬ ‫عالءالدین بروجردی البته تاکید کرد‪« :‬انچه انجام‬ ‫می شود این است که اجازه سوخت گیری به جنگنده های‬ ‫روســی در چارچوب همــکاری دو جانبــه و چهارجانبه بین‬ ‫ایران‪ ،‬روسیه‪ ،‬ســوریه و عراق انجام می شود که بر اساس‬ ‫مصوبه شورای عالی امنیت ملی است‪».‬‬ ‫اما حشمت الله فالحت پیشه در انتقاد به این تصمیم‬ ‫تنها نبود‪ .‬چه اینکه محمود صادقی‪ ،‬نماینده اصالح طلب‬ ‫تهران با اشاره به صدور اجازه برای استفاده از پایگاه نظامی‬ ‫نوژه توســط جنگنده های روســی خبر داد که در نامه ای با‬ ‫امضای حدود‪ ۲۰‬نفر از نمایندگان مجلس از اقای الریجانی‬ ‫به عنــوان رئیس مجلــس بنابر اصــل ‪ ۶۹‬قانون اساســی‬ ‫درخواست کرد ه اند که نسبت به برگزاری نشست غیرعلنی‬ ‫با حضور مســئوالن ذی ربط در این خصوص اقدام شود‪.‬‬ ‫باتوجه به شــرایط حساس امنیتی در ســطح منطقه و لزوم‬ ‫برخورد جدی با خطر افراط گرایی که منجر به تصمیم مراجع‬ ‫ذیربط نســبت به صدور اجازه به جنگنده های روسیه برای‬ ‫استفاده از پایگاه نظامی نوژه شده و همچنین نظر به لزوم‬ ‫اطالع نمایندگان ملت از دالیل و پیامدهای این تصمیم که‬ ‫می تواند موجب تقویت همگرایی و هماهنگی بیشتر قوای‬ ‫سه گانه در مقابله با تهدیدات امنیتی شود‪ ،‬این درخواست‬ ‫را مطرح کر ده اند‪.‬‬ ‫عالوه بر محمود صادقی‪ ،‬برخی دیگر از نمایندگان‬ ‫از جمله علی مطهــری نایب رئیس مجلــس‪ ،‬محمدجواد‬ ‫فتحی‪ ،‬علیرضا حیدری‪ ،‬مصطفی کواکبیان‪ ،‬ســیدفرید‬ ‫موسوی‪ ،‬محسن علیجانی زمانی‪ ،‬ســیده فاطمه ذوالقدر‬ ‫و حجت االســام احمد مازنــی ‪-‬نمایندگان مــردم تهران‬ ‫در مجلس‪ -‬همچنین قاســم میرزایی نیکــو نماینده مردم‬ ‫دماوند و فیروزکوه‪ ،‬محمــد بیرانوندی نماینــده خرم اباد‪،‬‬ ‫علی وقف چی نماینــده اصولگرای زنجان‪ ،‬حشــمت الله‬ ‫فالحت پیشه نماینده اصولگرای اسالم ابادغرب و داالهو‬ ‫و از اعضای کمیســیون امنیت ملی و سیاست خارجی که‬ ‫ن در تذکری شفاهی خواستار‬ ‫در جریان نشست علنی پارلما ‬ ‫ارائه توضیح رئیس مجلس در این باره شده بود و همچنین‬ ‫داوود محمدی دیگــر نماینده اصولگرای مــردم قزوین و‬ ‫رئیس کمیسیون اصل نود مجلس ‪ ،‬به همراه تعدادی دیگر‬ ‫از نمایندگان مجلس‪ ،‬از دیگر امضاکنندگان این نامه بودند‪.‬‬ ‫مصاحبه جنجالی اقای وزیر‬ ‫در میانــه همیــن اظهارنظرهــا ناگهان وزیــر دفاع‬ ‫در مصاحبــه ای جمالتی را به زبــان اورد که هــم برای او‬ ‫دردسر ساز شد و هم شاید حاشیه های پیرامون این اظهارات‬ ‫بود که موجب شد روس ها فعال از همدان بروند‪.‬‬ ‫اعتراض ها به این بخــش از مصاحبه دهقان بود که‬ ‫او در پاسخ به ســوالی درباره اعتراض نمایندگان مجلس و‬ ‫اینکه حضور هواپیماهای روســی در ایران باید در مجلس‬ ‫بررســی شــود‪ ،‬گفته بود‪« :‬این موضوع ربطی به مجلس‬ ‫ندارد‪ .‬این کار تصمیــم نظام در جهت مقابلــه با داعش و‬ ‫تروریست ها در سوریه بوده است‪ .‬ما به هیچ عنوان پایگاهی‬ ‫در اختیار روس ها نگذاشــتیم و طرح ایــن موضوع نوعی‬ ‫مغلطه است‪ ،‬بلکه ما تسهیالتی برای عملیات مورد توافق‬ ‫طرفین علیه داعش در سوریه در اختیار انها قرار دادیم تا هر‬ ‫زمان که الزم باشد به روس ها اجازه استفاده از پایگاه هوایی‬ ‫نوژه را خواهیم داد و ممکن است هواپیماهای انها در انجا‬ ‫مسلح شوند یا تغییرات جزئی هم صورت بگیرد‪».‬‬ ‫این مصاحبه بازخوردهای زیادی داشــت و اعتراض‬ ‫نمایندگان مجلــس را برانگیخت‪ .‬در ادامــه واکنش ها به‬ ‫این اظهارات سردار سرتیپ دوم پاسدار رضا طالیی نیک‪،‬‬ ‫معاون حقوقی و امــور مجلس وزارت دفــاع تالش کرد تا‬ ‫حجم حاشیه ها را کم کند‪ .‬او در مصاحبه ای گفت‪«:‬منظور‬ ‫وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح این است که اینگونه‬ ‫پشتیبانی های عملیاتی نیاز به مصوبه مجلس ندارد و توسط‬ ‫مراجع مذکور در چارچوب قوانیــن و مقررات‪ ،‬هماهنگ و‬ ‫اجرا می گردد‪».‬اما ســطح واکنش ها انچنان باال رفت که‬ ‫وزیر دفاع در مصاحبه ای که در تلویزیون داشــت جمالت‬ ‫دیگری را گفت تا هم گفته های پیشــین خــود را تصحیح‬ ‫کرده باشــد و هم اعتراضــش را به اصل علنی شــدن این‬ ‫ماجرا نشان دهد‪.‬‬ ‫در واقع ســخنان جدید وزیــر دفاع حکایــت از این‬ ‫داشت که بنا نبوده حضور روس ها در ایران رسانه ای شود‬ ‫و روس ها در این مورد به صــورت یکطرفه اقدام کرده اند‪.‬‬ ‫او در گفت وگوی ویژه خبری به بیان علت رســانه ای شدن‬ ‫این ماجرا از ســوی روس ها پرداخــت و گفت‪ «:‬روس ها‬ ‫عالقه مندند که نشان دهند ابر قدرت هستند و می توانند در‬ ‫روند های امنیتی اثر گذار باشند‪ ،‬از طرفی مایلند خود را در‬ ‫صحنه عملیات در سوریه عامل اثر گذار نشان دهند تا قادر‬ ‫باشــند با امریکایی ها مذاکره کرده و ســهم خودشان را در‬ ‫اینده سیاسی سوریه تضمین کنند و البته در این زمینه نوعی‬ ‫خودنمایی و بی معرفتی وجود داشته است‪».‬‬ ‫این تذکر را بدهم که نسبت به مجلس درست حرف نزدند‪.‬‬ ‫باید ادب حکمرانی را در این مســائل رعایــت می کردند‪.‬‬ ‫امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقالب اسالمی بارها تاکید‬ ‫کرده اند مجلس در راس امور است بنابراین از همه دوستان‬ ‫می خواهیم که به این ســاختار نظام و درجات نظام توجه‬ ‫کافی داشته باشند‪» .‬‬ ‫دهقان که تمام تالشش را کرده بود تا اظهارات خود‬ ‫را تصحیح کند در واکنش به این ســخنان علی الریجانی‬ ‫نامه ای به مجلس فرســتاد و این توضیح را ذیل ان مطرح‬ ‫کرد‪« :‬ضمن ابراز تاسف از سوءتفاهم ایجاد شده تصریح‬ ‫می گردد انچه مــن گفتم بــه هیچ عنوان تضعیف شــان‬ ‫و جایگاه مجلــس یا نماینــدگان نبوده و بلکــه منظور این‬ ‫بود که اتخــاذ چنین تصمیمــی نیاز بــه تصویب مجلس‬ ‫ندارد‪» .‬‬ ‫چرا روس ها رفتند؟‬ ‫اگر سخنان علی الریجانی در مورد تمام نشدن حضور‬ ‫روس ها در همدان را نادیده بگیریم و اخبار رسمی دو دولت‬ ‫در این مورد را مبنــای تحلیل قرار دهیــم‪ ،‬حاال مهمترین‬ ‫سوال این است که چرا ماموریت بمب افکن های روسی در‬ ‫نوژه متوقف شده است‪.‬‬ ‫اسپوتیک که یک خبرگزاری روسی است در این مورد‬ ‫نوشته است‪«:‬پرواز هواپیماهای روســیه از پایگاه نوژه از‬ ‫مدتی قبل از اعالم رسمی ان انجام می شده و اصلی ترین‬ ‫دلیل اســتفاده از این پایگاه‪ ،‬غافلگیری تروریســت ها در‬ ‫ســوریه بوده؛ چون همه پروازهای هواپیماهای روسیه از‬ ‫داخل سوریه و حتی از خاک روســیه توسط ماهواره های‬ ‫امنیتــی رصد می شــده و در بســیاری از مــوارد قبــل از‬ ‫بمباران‪ ،‬اهداف تروریســت ها مطلع می شدند تا خود را به‬ ‫پناهگاه های مناسب برسانند‪ .‬از این رو‪ ،‬با لو رفتن عمدی‬ ‫یا سهوی ماجرا‪ ،‬این عنصر اصلی از بین رفت و این پایگاه‬ ‫بیش از پیش مورد توجــه همه قرار گرفــت و طبیعتا فعال‬ ‫بهتر است که فرودگاه دیگری برای انجام چنین عملیاتی‬ ‫استفاده شود تا این فرودگاه از توجه رسانه ها و ماهواره های‬ ‫امنیتی و اطالعاتی دور شود‪».‬‬ ‫در مورد اینکه چــرا روس ها رفته انــد برخی معتقدند‬ ‫رســانه ای شــدن این ماجرا و بیان اظهارات همراه گالیه‬ ‫وزیر دفاع ایران موجب رفتن روس ها شــده و برخی دیگر‬ ‫نیز می گویند اســاس رســانه ای شــدن این ماجرا و ایجاد‬ ‫هزینه های سیاســی موجبات توقف را پدید اورده اما حاال‬ ‫هر چه هست دو طرف بر سر یک نکته ا شتراک نظر دارند‪.‬‬ ‫انها می گویند این توقف مقطعی اســت و احتمال بازگشت‬ ‫روس ها وجود دارد‪.‬‬ ‫پایان یک ماموریت‬ ‫زمان زیادی از این اظهارنظر وزیر دفاع نگذشته بود‬ ‫که ســخنگوی وزارت خارجه ایران خبــر داد که ماموریت‬ ‫هواپیماهای روســی در همدان پایان یافته و انها ایران را‬ ‫ترک کرده اند‪ .‬وزارت دفاع روسیه هم این خبر را تایید کرد‬ ‫تا پرونده این ماجرا برای مدتی بسته شود‪ .‬در این میان اما‬ ‫علی الریجانی یک خبر دیگر داده که بار دیگر موجب شده‬ ‫این پرونده همچنان باز بمانــد‪ .‬او گفته‪ «:‬پروازها متوقف‬ ‫نشده و ایران در مبارزه با تروریسم با روسیه اتحاد دارد و در‬ ‫پایگاه همدان هم به هیچ قــدرت جهانی پایگاه های دائم‬ ‫ندادیم‪ .‬درخواست شــما بیاید حتما رسیدگی می کنیم‪» .‬‬ ‫این پاسخ صریح علی الریجانی به تذکر یکی از نمایندگان‬ ‫مجلس در صحن علنی بود‪ .‬اما علــی الریجانی در همین‬ ‫جلســه ای که این پاســخ را داده یک تذکر تند و تیز هم به‬ ‫وزیر دفاع داده اســت‪ .‬او گفته‪ «:‬الزم است به وزیر دفاع‬ ‫سردار دهقان‪ :‬ما به هیچ عنوان‬ ‫پایگاهی در اختیار روس ها‬ ‫نگذاشتیم و طرح این موضوع‬ ‫نوعی مغلطه است‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫توافقمحرمانه‬ ‫استفادهروسیهازپایگاهنوژهدرراستایامنیت ومنافعملیایراناست‬ ‫رسول موسوی‬ ‫‪2‬‬ ‫رئیس پیشین مرکز مطالعات اسیای مرکزی و‬ ‫قفقاز در وزارت امور خارجه‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫همــکاری ایران و روســیه در پایگاه نــوژه همدان در‬ ‫راســتای همکاری‪‎‬های دو کشــور در مبارزه علیه تروریسم‬ ‫قابل تجزیه و تحلیل اســت‪ .‬چرا که پیش از این نیز تهران‬ ‫و مســکو در مبارزه با تروریسم در ســوریه همکاری‪‎‬هایی را‬ ‫تجربه کرده بودند‪.‬‬ ‫اما بازتاب این همکاری بیش از انکه محتوایی باشــد‬ ‫رســانه‪‎‬ای و سیاســی شــده اســت‪ .‬اوال باید توجه داشت‬ ‫همان طورکهبارهامقاماتکشورتاکیدکردندهیچپایگاهی‬ ‫در اختیار روســیه قرار نگرفته بود‪ .‬زیرا در اختیار گذاشــتن‬ ‫پایگاه به یک کشور دیگر‪ ،‬روال و روند ویژه‏ای دارد و جدای‬ ‫از اینکه استقرار پایگاه در کشور خالف قانون اساسی است‬ ‫معاهداتبلند مدتبایدبهتصویبمجلسبرسد‪،‬امادرایران‬ ‫چنین فرایندی را شــاهد نبودیم‪ .‬مطابق انچه مطرح شده‬ ‫در این همکاری‏ها قرار اســت از ظرفیت‏های همکاری دو‬ ‫کشور استفاده شود‪ .‬این نوع همکاری در بین کشورها رایج‬ ‫است‪ .‬باید توجه داشت که با در نظر گرفتن سطح همکاری‬ ‫ایران و روسیه این موضوع کامال طبیعی بود‪ .‬بنابراین این‬ ‫امکان وجود داشت که با این قضیه راحت تر از انچه امروز‬ ‫می‪‎‬بینیم برخورد شود‪ .‬کسانی که دغدغه و نگرانی استقرار‬ ‫پایگاه نظامی در کشور را داشتند خیلی اسان تر می‪‎‬توانستند‬ ‫از مسیرهای مشخص و تعبیه شده در قانون اساسی برای‬ ‫پیگیری این مساله استفاده کنند‪ .‬بر اساس اصل ‪ 46‬قانون‬ ‫اساسی‪ ،‬تفسیر قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان است‬ ‫و نمایندگان مجلس می‏توانستند از شورای نگهبان تفسیر‬ ‫این اصل را درخواست کنند‪.‬‬ ‫بنابراین بــه عقیده مــن در این قضیه تاحــدودی در‬ ‫داخل کشــور و در میان نهادهای مختلف می‏شد که بهتر‬ ‫از این برخورد شــود‪ .‬مســلما در همکاری علیه تروریســم‬ ‫این گونه همکاری‏ها نه مورد اول بــوده و نه اخری خواهد‬ ‫بود‪ .‬یعنی پیش تر نیز سلســله همکاری هایی میان ایران و‬ ‫کشورهای دیگر وجود داشته است‪ .‬مگر کشوری می‪‎‬تواند‬ ‫بدون همکاری های محرمانه و ســری‪ ،‬امنیت ملی کشور‬ ‫خود را تضمین کند‪ .‬قرار نیست همه چیز در کف خیابان ها‬ ‫یا رســانه ها دنبال شــود‪ .‬البته همواره به صــورت منطقی‬ ‫و مطابق راه حل های تعبیه شــده قانونــی‪ ،‬راه هایی برای‬ ‫کســب اطالعات مســئوالن وجود دارد‪ .‬بنابراین ما باید از‬ ‫ظرفیت‪‎‬های قانونی برای برخورد با موضوعات استفاده کنیم‬ ‫نه از ظرفیت‪‎‬های رسانه‪‎‬ای‪.‬‬ ‫بنابراین ایران و روســیه همکاری‏هــای نظامی علیه‬ ‫گروه‪‎‬های تروریستی در سوریه دارند‪ .‬در این ارتباط ممکن‬ ‫است این همکاری‪‎‬های نظامی‪ ،‬اشکال مختلفی پیدا کند‪.‬‬ ‫اما اگر موضوع سوریه شکل دیگری به خود بگیرد و به سمت‬ ‫حل بحران برود‪ ،‬ممکن است همکاری های تهران‪-‬مسکو‬ ‫نیز از شــکل همکاری های نظامی به شکل همکاری های‬ ‫دیگر خود را نشان دهد‪ .‬همچنین طی تحوالت اخیر میان‬ ‫ترکیه و روســیه و دیدارها و رایزنی های مقامات سه کشــور‬ ‫ایران‪ ،‬روسیه و ترکیه در خصوص ســوریه و سپس همین‬ ‫بحث نوژه‪ ،‬این مســاله مطرح می‪‎‬شــود که روابط تهران و‬ ‫مسکو به سمت استراتژیک شدن حرکت می‪‎‬کند‪ .‬در رابطه‬ ‫با این موضوع باید به چند نکته اشــاره کنم؛ نخست اینکه‪،‬‬ ‫زمانی کــه رئیس جمهور ایــران برای شــرکت در اجالس‬ ‫سه جانبه ایران‪ ،‬روسیه و اذربایجان به باکو سفر می‪‎‬کردند‪،‬‬ ‫در سخنانی اشــاره کردند که روابط ایران و روسیه به سمت‬ ‫روابط اســتراتژیک در حال حرکت اســت‪ .‬ثانیــا والدیمیر‬ ‫پوتین‪ ،‬رئیس جمهوری روسیه نیز در مصاحبه‪‎‬ای اعالم کرد‬ ‫که بعد از برجام روابط ایران و روســیه به ویژه در بحث‪‎‬های‬ ‫هسته‪‎‬ای‪ ،‬سمت و سوی استراتژیک به خود گرفته است‪.‬‬ ‫پس در سطوح باال‪ ،‬روابط تهران‪-‬مسکو به سمت معادالت‬ ‫استراتژیک در حال حرکت اســت‪ .‬همچنین مسلما روابط‬ ‫ایران و روسیه به سمتی در حال حرکت است که این روابط‬ ‫روز به روز گسترش بیشتری خواهد داشت‪.‬‬ ‫در حال حاضر روند تحوالت خاورمیانه بسیار سخت و‬ ‫پیچیده است‪ .‬بخش عمده ای از نیروهایی که در سوریه در‬ ‫حال جنگ هستند‪ ،‬به نوعی از مجموعه فدراسیون روسیه‬ ‫به ان منطقــه رفته اند‪ .‬به عنوان مثال چچن و داغســتان و‬ ‫جمهوری های مرکزی‪ ،‬اینگوش و داغستان جمهوری هایی‬ ‫درون فدراسیون روسیه هســتند؛ به این معنی که این افراد‬ ‫پاسپورت های روسی دارند‪ .‬با تهدیداتی که روس ها از جانب‬ ‫انها دارند‪ ،‬اگر مسکو بخواهد کشــور خود را حفظ کند‪ ،‬باید‬ ‫در این زمینه تمهیدات الزم را در نظر بگیرد‪ .‬روسیه از سمت‬ ‫غرب نیز دارای مشکالت دیگری اســت؛ حوادث اوکراین‬ ‫هم امنیت سرزمینی روســیه از سمت این کشــور را تهدید‬ ‫می کند طرح الحاق اوکراین به ناتو و بحث احتمالی الحاق‬ ‫گرجستان به ناتو برای روسیه تهدید به شمار می اید‪ .‬بنابراین‬ ‫برای مقابله با این قضیه توجه به جنوب از طریق اذربایجان‬ ‫که بخشی از حوزه امنیتی روسیه اســت و همچنین ایران‪،‬‬ ‫روسیه می تواند خود را از طریق معادالت خود با شرق همانند‬ ‫چین ‪ -‬که با ان رقابت دارد ‪ -‬و غرب مانند ناتو‪ ،‬متوازن کند و از‬ ‫این تنگنا نجات دهد‪ .‬به عقیده اینجانب اگر با این رویکرد به‬ ‫اینموضوعنگاهکنیممی توانیمازاینفرصتکهبرایایران‬ ‫شکل گرفته استفاده کنیم‪ .‬باید توجه داشت که سیاست در‬ ‫دنیا این نیست که فقط به دنبال اجرای طرح های خود باشیم‬ ‫بلکه باید از سیاست های دیگران و فرصت هایی که به وجود‬ ‫می‪‎‬اید نیز اســتفاده کنیم‪ .‬برای ایران فرصت های زیادی‬ ‫صورت می گیرد ولی به نحو احسن از ان استفاده نمی شود‪.‬‬ ‫به عنوان مثال سقوط طالبان‪ ،‬سقوط صدام‪ ،‬تحوالت جهان‬ ‫عرب‪ ،‬فروپاشی شــورو ی و تحوالت همســایگان همگی‬ ‫برای ایران فرصت بــود‪ .‬انچه درحال حاضــر درخصوص‬ ‫روسیه مطرح است نیز برای ما یک فرصت به شمار می رود‪.‬‬ ‫در خصــوص ضــرورت همکاری‏هایی از این دســت یعنی‬ ‫استفادهازظرفیت هاینظامییکدیگربهصورتموقتباید‬ ‫اشاره کنم که در حال حاضر ایران و روسیه در عرصه مبارزه با‬ ‫تروریسم و افراط گرایی‪ ،‬برهم نزدن نظم منطقه‏ای‪ ،‬حفظ‬ ‫وضع موجود منطقه و عدم تغییر مرزها منافع مشترکی دارند‪.‬‬ ‫البته ممکن اســت روس‏ها در رابطه با خاورمیانــه با ایران‬ ‫نظرات همسوی بیشتری داشته باشند اما به عنوان مثال در‬ ‫ارتباط با اروپا یا اوکراین نظرات دو کشور متفاوت تر است‪.‬‬ ‫اما در منطقه خاورمیانه تهدیدات ایران و روسیه همسو است‬ ‫بنابراینتازمانیکهاینتهدیداتهمسوباشد‪،‬همکاری های‬ ‫تهران و مسکو ادامه پیدا خواهد کرد‪ .‬از سوی دیگر ایران و‬ ‫روسیه دو کشور همسایه هستند و در جهان امروز کشورهای‬ ‫همسایه به ســمت گســترش همکاری ها حرکت می کنند‪.‬‬ ‫تهران و مسکو در منطقه بسیار حساس اسیای مرکزی‪ ،‬حوزه‬ ‫خزر و قفقاز منافع مشترک بسیاری دارند و این مساله بیانگر‬ ‫لزومهمکاریبیشتردوکشوراست‪.‬عالوهبراینیکسلسله‬ ‫نیازهایی ایران دارد و یک سلسله نیازهایی نیز روسیه دارد که‬ ‫در عرصه اقتصاد داخلی دو کشور قابل دست یافتن است‪.‬‬ ‫روسیه‪ ،‬کشوری است که به لحاظ توسعه فن اوری و صنایع‬ ‫نظامی و هوا فضا کشوری پیشرفته به شمار می‪‎‬رود و این در‬ ‫حالیاستکهجمهوریاسالمیایراننیازهاییدراینرابطه‬ ‫دارد و می تواند از این فرصت همکاری با روسیه بهره ببرد‪ .‬در‬ ‫داخل کشور نیز ما ظرفیت های اقتصادی در زمینه تولیدات‬ ‫مختلف داریم که برای روسیه قابل دسترسی است‪ .‬بنابراین‬ ‫زمینه های همکاری ایران از تجارت خرد تا تجارت و مبادله‬ ‫فن اوری های نوین با روسیه فراهم است و می توانیم از این‬ ‫فرصت استفاده کنیم‪ .‬در نهایت اینکه تحوالت بین المللی و‬ ‫شکل گیری تهدیدات جدید و منافع مشترک در مقابله با این‬ ‫تهدیدات‪ ،‬فعال برای یک روند بلند مدت ایران و روسیه را در‬ ‫کنار هم قرار می دهد تا دو کشور علیه این تهدیدات مشترک‬ ‫اقدام کنند‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫ایران و روسیه وارد فاز‬ ‫روابط استراتژیک شده اند‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با میرقاسم مومنی‪ ،‬مدیر موسسه ابرار نوین‬ ‫شکل‪‎‬گیری چنین ارتباطی میان روسیه و ایران و‬ ‫همکاری در نوژه بر سر مبارزه با تروریسم را از چه‬ ‫ابعادی می توان مورد بررسی قرار داد؟‬ ‫سیاست واحد ایران و روسیه در مقابله با تروریسم‪،‬‬ ‫همکاری های دو جانبه دو کشور در موضوع حمایت از دولت‬ ‫قانونی بشار اسد و حضور مستشاران نظامی ایران و روسیه‬ ‫جهت امــوزش نیروهای ارتــش ســوریه‪ ،‬همکاری هایی‬ ‫هستند که در ‪ 3‬سال گذشته در مناطق جنگی سوریه وجود‬ ‫داشته اســت‪ .‬با این وجود همکاری‪‎‬های مشترک ایران و‬ ‫سوریه جهت مقابله با تروریسم در حال توسعه است و باتوجه‬ ‫به پیشــرفت ها و پیروزی‪‎‬های ارتش ســوریه در مواجهه با‬ ‫تروریست ها‪،‬ایرانوروسیه به عنوانکشورهایحامی دولت‬ ‫قانونی سوریه جهت از بین بردن گرو ه‪‎‬های تروریستی با هم‬ ‫همکاری می‪‎‬کنند‪ .‬به همین جهت اســتفاده از پایگاه نوژه‬ ‫از ســوی روســیه می تواند در قالب همکاری های مشترک‬ ‫دوجانبه تعریف شود‪ ،‬چرا که در شــرایط فعلی اتحاد ایران‬ ‫و روسیه در مبارزه با تروریســم و حمایت از دولت اسد زمینه‬ ‫را برای سایر همکاری های دو جانبه نیز مهیا کرده است‪.‬‬ ‫به طورکلیباتوجهبهاینکهچنیناقدامی(استفاده‬ ‫از پایگاه نظامی ایران توســط یک کشــور دیگر)‬ ‫الاقل از سوی جمهوری اسالمی ایران بی سابقه‬ ‫بود‪ ،‬دالیل شــکل گیری این نوع همــکاری را چه‬ ‫می‏دانید؟‬ ‫همکاری ایران و روســیه در استفاده از پایگاه نوژه‬ ‫ همدان از سوی دولت روسیه از یک سو نشان دهنده اهمیت‬ ‫مبارزه با تروریسم در منطقه و سوریه است و از سویی دیگر‬ ‫این موضوع میزان روابط استراتژیک ایران و روسیه را نشان‬ ‫می‏دهد؛ حضور یک کشور ثالث در استفاده از پایگاه های‬ ‫نظامی و هوایی بر اســاس نوع روابط دو جانبــه و میزان ان‬ ‫قابل بررسی و ارزشــیابی اســت‪ .‬اینکه جمهوری اسالمی‬ ‫ایران اجازه اســتفاده از این پایگاه را به دولت روسیه داده‪،‬‬ ‫نشان دهنده عمق روابط استراتژیک دو کشور در عرصه‪‎‬های‬ ‫نظامی و سیاسی است و وجود تهدیدات و دشمنان مشترک‬ ‫در منطقه و لزوم همکاری دوجانبه برای مبارزه با انها‪ ،‬نقش‬ ‫اساسی در نزدیکی تهران و مسکو داشته است‪.‬‬ ‫این نوع همکاری‏های ایران و روســیه حاوی چه‬ ‫پیامی برای کشورهای جهان است؟‬ ‫حضور هواپیماهای جنگی روسیه در پایگاه نوژه‬ ‫‪3‬‬ ‫اعــام حضــور برخــی‬ ‫جنگنده های روسیه در پایگاه نوژه‬ ‫ همدان برای ســوختگیری و حمله‬ ‫علیه مواضــع داعش در ســوریه‬ ‫موجی از واکنش هــا و انتقادات را‬ ‫در پی داشت‪ .‬اما یکی از مهمترین‬ ‫مباحثی که بعد از این خبــر مورد توجه قرار گرفت این‬ ‫بود که ایا در نوع روابط ایران و روسیه تغییری حاصل‬ ‫شده است ؟ میرقاسم مومنی‪ ،‬مدیر موسسه مطالعات‬ ‫بین المللی چشــم انداز ابرار نوین و کارشناس مسائل‬ ‫قفقــاز در گفت وگو بــا مثلــث در این رابطــه گفت که‬ ‫همکاری ایران و روسیه در اســتفاده از پایگاه نوژه در‬ ‫همدان از سوی دولت روسیه از یک سو نشان دهنده‬ ‫اهمیت مبارزه با تروریسم در منطقه و سوریه است و‬ ‫از سویی دیگر این موضوع میزان روابط استراتژیک‬ ‫ایران و روسیه را نشان می‏دهد‪.‬‬ ‫همدان و استفاده از این پایگاه حاوی پیام سیاسی و نظامی‬ ‫به کشــورهای منطقه خلیج فارس و عربــی و بیش از انها‬ ‫برای امریکا و اروپا اســت‪ .‬باتوجه به موقعیت جغرافیایی‬ ‫ایران در منطقه و موقعیت استراتژیک پایگاه نوژه‪ ،‬حضور‬ ‫نظامی هواپیماهای روسیه در این پایگاه معادالت نظامی‬ ‫منطقه را دچار تغییر و تحول عمیقــی می‪‎‬کند‪ .‬روس‪‎‬ها از‬ ‫سال‪‎‬های گذشته و از زمان پطرکبیر حضور در اب‪‎‬های گرم‬ ‫خلیج فارس را ارزو داشتند و در طول تاریخ سیاسی روسیه‬ ‫و شوروی سابق حضور نظامی در خلیج فارس می‪‎‬توانست‬ ‫ضامن امنیت ملی روســیه شــود‪ .‬از ســویی دیگر حضور‬ ‫روسیه در پایگاه نوژه پیامی برای امریکا و هم پیمانان انها‬ ‫در خاورمیانه و منطقه داشت بر این اساس که عمق روابط‬ ‫ایران و روسیه نسبت به تحوالت منطقه را نشان می‏دهد‪.‬‬ ‫همچنین روســیه با حضور در پایگاه نــوژه امتیازات زیاد و‬ ‫اســتراتژیکی از نظر نظامی و امنیتی در منطقه به دســت‬ ‫می‪‎‬اورد و این امر قدرت چانه زنی روســیه بــا امریکا را باال‬ ‫می‪‎‬برد‪ .‬به همین جهت حضور نظامی روسیه در پایگاه نوژه‬ ‫بیشتر از جنبه قدرت نمایی روسیه در مقابل امریکا و اروپا در‬ ‫خصوص همکاری‪‎‬های نظامی و امنیتی انها با کشورهای‬ ‫عربی قابل ارزیابی است‪.‬‬ ‫وزیر دفاع ایــران اخیرا در ســخنانی در واکنش‬ ‫به اعــام حضور روس‪‎‬هــا در پایگاه نــوژه گفتند‬ ‫که روســیه با اعالم این خبر نوعــی خودنمایی و‬ ‫ بی معرفتی از خود بروز داده اســت‪ .‬به نظر شــما‬ ‫مســکو با چه هدفی زودتــر از تهران ایــن خبر را‬ ‫اعالم کرد؟‬ ‫در خصوص امکان استفاده روسیه از پایگاه نظامی‬ ‫نوژه و با عنایت به صحبت های دکتر دهقان‪ ،‬وزیر دفاع باید‬ ‫گفت که ایشان مساله حضور جنگنده‪‎‬های روسیه در پایگاه‬ ‫نوژه را موقتی و در قالب تفاهم نامــه دو جانبه اعالم کردند‪.‬‬ ‫همچنین وزیر دفاع ایران این موضوع را موضوعی طبیعی‬ ‫در روابط دو جانبه دو کشــور اعالم کردند‪ .‬بــا این اوصاف‬ ‫بحث روابط نظامی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی ایران و روسیه در‬ ‫حال توسعه اســت و حضور هواپیمای روسیه در همدان بنا‬ ‫به درخواست دولت سوریه بوده است‪ .‬به این رو ایران جهت‬ ‫مبارزه با زیاده خواهی‪‎‬های برخی کشــورهای عربی و حفظ‬ ‫تمامیت ارضی کشور امکان همکاری با روس‪‎‬ها را در مورد‬ ‫منافع مشــترک قبول کرد‪ .‬اما باید توجه داشت روس‪‎‬ها در‬ ‫انتشار این خبر به صورت یکجانبه بیشتر به دنبال امتیازگیری‬ ‫از امریکایی‪‎‬ها و برخی کشــورهای عربی بودند‪ .‬باتوجه به‬ ‫جریانمذاکراتدولتسوریهومخالفانوحضورکشورهای‬ ‫منطقه و اروپا‪ ،‬روسیه با اعالم این خبر سعی کرده معادالت‬ ‫سیاسی‪ ،‬امنیتی و نظامی موجود را به نفع خود تغییر دهد و‬ ‫امکان مبارزه و اخذ امتیــاز و معامله با امریکایی‪‎‬ها را فراهم‬ ‫اورد‪ .‬اما باید توجه داشت که این موضوع یک مساله ملی‬ ‫است که به نوعی به امنیت ملی ایران نیز مربوط می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫کمی همراجعبه منافع وتهدیدات مشترک ایران و‬ ‫روسیه به ویژه در مبارزه با تروریسم توضیح دهید ‪.‬‬ ‫در خصوص منافع مشترک ایران و روسیه در مبارزه‬ ‫با تروریسم بایستی گفت که این موضوع در حال حاضر یک‬ ‫موضوع بین المللی و جهانی است‪ .‬گروه‪‎‬های تروریستی در‬ ‫واقع سازمان های غیر قانونی هستند که متعلق به هیچ ملیت‬ ‫و کشور خاصی نیستند بلکه مزدورانی هستند از کشورهای‬ ‫مختلف بــا نژادها و زبان های گوناگون که از ســوی برخی‬ ‫سرویس‪‎‬های اطالعاتی سازمان دهی و هدایت می‪‎‬شوند‪.‬‬ ‫برخی کشــورها بر اســاس نیاز خود و در راســتای اهداف‬ ‫خاصی از این گروه ها حمایت می‪‎‬کنند‪ .‬مبارزه با تروریســم‬ ‫از سوی روسیه و ایران در واقع در جهت حفظ امنیت ملی و‬ ‫منافع ملی کشور است و به همین جهت دو کشور در مبارزه‬ ‫با تروریسم بسیار جدی هستند‪ .‬از نظر اینکه این گروه‪‎‬ها چه‬ ‫تهدیداتی می‪‎‬توانند داشته باشند باید گفت چون این گروه‪‎‬ها‬ ‫را از نظر حقوقی به کشور یا سازمان خاصی نمی‪‎‬توان وابسته‬ ‫کرد و مبارزه با انها بســیار هزینه بر و سخت است‪ .‬از این رو‬ ‫مبارزه با گروه‪‎‬های تروریستی در شرایط فعلی منطقه‪‎‬ای از‬ ‫اولویت‪‎‬های کشورهاست‪.‬‬ ‫باتوجه به جریانات سیاســی و امنیتــی که در منطقه‬ ‫خاورمیانه به ویژه در عراق‪ ،‬ســوریه‪ ،‬یمن و لیبی شــکل‬ ‫گرفته و خلــف وعده امریکا به روســیه در زمــان حمله به‬ ‫لیبی‪ ،‬در شرایط فعلی دولت روســیه به هیچ عنوان حاضر‬ ‫به قبول شــرایط واشــنگتن در خصوص ســوریه نیست و‬ ‫خواستار گرفتن امتیازات ملموســی هست‪ .‬مسکو دیگر‬ ‫وعده و وعیدهای امریکا را قبول نمی‪‎‬کند و به همین جهت‬ ‫ایران نقش اساســی در این معادله دارد‪ .‬حضور ایران در‬ ‫هر طرف دعوا امکان پیروزی را حتمی می ‪‎‬کند؛ اما باتوجه‬ ‫به سوابق دولت روســیه در بدقولی‪‎‬ها و استفاده ابزاری از‬ ‫روابط خود با ایران در چانه زنی‪‎‬های سیاسی خود با امریکا‬ ‫در گذشته و به خصوص راجع به پرونده هسته ای و تکمیل‬ ‫نیروگاه بوشهر‪ ،‬امیدواریم مسئوالن کشور در قبال این نوع‬ ‫همکاری های استراتژیک دســتاوردهای ملموسی برای‬ ‫کشور و مردم به دست اورده باشند و نه اینکه بهانه معامله‬ ‫روس‪‎‬ها با امریکا شده باشیم‪.‬‬ ‫اتحادخاکستری‬ ‫‪4‬‬ ‫سردبیر دیده بان روسیه‬ ‫روابط ایران و روســیه همواره دســتخوش نگاه های‬ ‫سیاه و سفید بوده است‪ ،‬بدان معنا که برخی در ایران‪ ،‬روسیه‬ ‫را چنان ســفید می بینند که گویی منافع ملی روسیه و منافع‬ ‫ملی کشورمان همواره در یک راستا هستند؛ از سوی دیگر‬ ‫عده ای نیز همه امال خود را در ارتباط با غرب می دانند و از‬ ‫این رو روس ها را همواره همسایه ای نامطمئن می خوانند‪.‬‬ ‫بدون شــک روســیه نیز همچــون دیگر کشــورها به طور‬ ‫نســبی برای جمهوری اســامی ایران می تواند تهدیدها‬ ‫و فرصت هایی در برداشــته باشــد و این هنر سیاستمردان‬ ‫و دیپلمات های یقه ســفید وزارت امور خارجه کشــورمان‬ ‫است که با کنشــی مبتنی بر منافع ملی جمهوری اسالمی‬ ‫ایران از فرصت ها بهره برداری کنند و مانع بروز تهدیدها و‬ ‫چالش ها شوند‪.‬‬ ‫در کشــور ما به ویژه در دولت یازدهــم‪ ،‬به رغم انکه‬ ‫دیپلماسی در موضوع پرونده هسته ای ایران شکل گرفت‬ ‫اما شــاید بتوان مدعی بود در حوزه رسانه شاهد دیپلماسی‬ ‫فعالی نبوده ایم که به نظر می رسد یکی از دالیل ان انتخاب‬ ‫سه سخنگو و رئیس اداره دیپلماسی رسانه ای طی مدت سه‬ ‫سال گذشته است‪.‬‬ ‫در دوران مذاکرات هســته ای همــواره اخباری ضد‬ ‫و نقیض از رســانه های غربی و روســی به گوش می رسید‬ ‫که دیپلمات هــای ایرانــی ان را شــیطنت طــرف مقابل‬ ‫می دانستند‪ .‬موضوعی که ابر محرمانه بودن مذاکرات بر ان‬ ‫سایه می افکند‪ .‬اما این ابهام رسانه ای تنها مختص به روابط‬ ‫با غرب نبود‪ ،‬بلکه روابط با روســیه را نیــز در بر می گرفت‪.‬‬ ‫این روند هم اکنون نیز ادامه یافته و اوایل بهار سال جاری‬ ‫رسانه های روسی از تحویل سامانه اس ‪ 300‬به ایران خبر‬ ‫دادند ؛ خبری که در ابتدا با ســکوت مقامات ایرانی رو به رو‬ ‫شــد و پس از برخی تکذیب ها باالخره تاکید شــد؛ درست‬ ‫همانند انچه درباره موضوع استفاده روسیه از پایگاه هوایی‬ ‫نوژه صورت گرفته است‪.‬‬ ‫در ایــن میان یک نکته به خوبی مشــخص اســت؛‬ ‫عدم موضع گیری شــفاف و به موقع از سوی یقه سفیدان‬ ‫وزارت امور خارجه ســبب می شود فضای تحلیل در اختیار‬ ‫دو جریان مطلق گرای داخلی در حوزه روسیه که در باال از‬ ‫انها یاد شــد قرار گیرد و نهایتا نقطه ای تاریک در روابط دو‬ ‫کشور باقی بماند‪.‬‬ ‫جایگاه معرفت در دیپلماسی میان ایران و روسیه‬ ‫ایــا فضــای مناســب رســانه ای در حــوزه بررســی‬ ‫همکاری های ایران و روسیه وجود دارد؟ واقعیت ان است‬ ‫که رسانه یکی از بسترهای مهمی است که می تواند روابط‬ ‫دو کشــور را به همگرایی یا واگرایی بکشــاند و جمهوری‬ ‫اسالمی ایران و روسیه نیز از این موضوع مستثنی نیستند‪.‬‬ ‫رسانه ها در فدراسیون روسیه همواره از این اختیار برخوردار‬ ‫هســتند که روابط ایــران و کشورشــان را بر اســاس نقطه‬ ‫نظرات خود بررسی کنند‪ ،‬نقطه نظراتی که بعضا ان قدر تند‬ ‫اســت که در داخل ایران قابل انتشار نیســت‪ .‬اما از سوی‬ ‫دیگر در داخل ایران برخــی معتقدند که نبایــد روس ها را‬ ‫نقد کرد و حتی اگر فرضا سخن از تعلل کرملین در تحویل‬ ‫اس‪ 300‬به میان اید‪ ،‬بــاز هم با ادبار انهــا رو به رو خواهد‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اگر ما بی تدبیر باشــیم‪ ،‬خواه روســیه همســایه ما باشد و‬ ‫خواه امریکا‪ ،‬دچار چنین اتفاقات تلخی خواهیم شد‪ .‬اگر‬ ‫اس‪ 300‬به ایران تحویل داده شده‪ ،‬دیپلمات های ما باید‬ ‫بسیار هوشــمندانه تر از این عمل نمایند که با چالش تائید‬ ‫و تکذیب گفته های رسانه های روســی رو به رو شوند‪ .‬اگر‬ ‫دیپلمات های دولت یازدهم با دیپلماسی مبتنی بر معرفت‬ ‫قصد مذاکره دارند پس از انکه بارها طی ســه سال گذشته‬ ‫مالحظه کرده اند که روس ها بر اساس منافع ملی خود گام‬ ‫بر می دارند و از دیپلماسی رسانه ای نیز بهره می برند‪ ،‬بهتر‬ ‫است از این حوزه نیز بیشتر بهره برداری کنند‪.‬‬ ‫حال باید توجه داشــت که دو کشــور ایران و روسیه‬ ‫به دلیل تقابل با هژمونی غرب از یک ســو و سیاست های‬ ‫نزدیک به یکدیگــر در ســوریه در دوران کنونی می توانند‬ ‫همکاری های راهبردی گسترده ای داشته باشند‪ .‬ایران به‬ ‫دلیل موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک حساس خود در‬ ‫روس ها حمالت نظامی خود را اغاز کردند شــاهد ســقوط‬ ‫هواپیمای مسافربری شــان در مصــر بودند یــا زمانی که‬ ‫کشورهای اروپایی تصمیم به حمایت از کمپین ضد داعش‬ ‫گرفتند موج حمالت تروریستی به سوی اروپا کشیده شد‪.‬‬ ‫از این رو باید فرصت ها و هزینه هــای اینکه هواپیماهای‬ ‫روسی از ایران برخیزند و نیروهای داعش را هدف قرار دهند‬ ‫را نیز در نظر داشت‪.‬‬ ‫در پایان باید بار دیگر تاکید کرد که همیشــه نباید در‬ ‫روابط بین الملل دیگران را شریک غیر قابل اعتماد بدانیم‪،‬‬ ‫چرا که اگر بر اســاس منطــق و منافع ملــی گام برداریم‪،‬‬ ‫می توان با همه کشورها در چارچوبی صحیح تعامل کرد‪.‬‬ ‫ویلیام شکسپیر در جایی گفته اســت‪ :‬به همه عشق بورز‪،‬‬ ‫به تعداد کمی اعتماد کن و به هیچ کس بدی نکن‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد اجرای این پند در سیاست خارجی می تواند عزت و‬ ‫اقتدار یک کشور را به خوبی حفظ کند‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫شد‪ .‬همین ضعف رسانه ای سبب می شود همسایه شمالی‬ ‫ما با ذکاوت و هوشمندی در مقاطع خاص به جریان سازی‬ ‫خبری مبتنی بر راهبرد و منافع شخصی خود بپردازد و نتیجه‬ ‫انکه‪ ،‬برخی مقامات کشــور با اشــاره به اعالم خبر حضور‬ ‫جنگنده های روســیه در همدان‪ ،‬از بی معرفتی انها سخن‬ ‫به میان می اورند؛ موضوعی که نشان می دهد دولتمردان‬ ‫ما صادقانه بیشــتر به دنبال معرفت هســتند تا دیپلماسی‬ ‫رسانه ای‪.‬‬ ‫بســیاری از ما ایرانیان همــواره از روس هــا به دلیل‬ ‫عهدنامه های ننگین ترکمنچای و گلســتان گله می کنیم‬ ‫و انها را همســایه ای غیر قابل اطمینــان می دانیم‪ .‬برخی‬ ‫از ما نیز بــه موضوع هایی چون تعلل روس هــا در تحویل‬ ‫نیروگاه بوشهر‪ ،‬اس ‪ 300‬و اکنون اســتفاده نظامی انها از‬ ‫پایگاه نوژه همدان اشاره می کنیم و بر تاریک بودن روابط‬ ‫با روسیه تاکید بیشــتری می کنیم اما واقعیت ان است که‬ ‫غرب اسیا همواره مورد توجه قدرت های بزرگ جهانی بوده‬ ‫است‪ ،‬توجهی که با تدبیر می توان بر اساس منافع ملی از‬ ‫ان بهره برداری کرد‪ ،‬در حالی که با بی تدبیری به محلی برای‬ ‫بهره برداری ابرقدرت ها تبدیل می شود‪ .‬‬ ‫در شــرایط کنونی از میان برداشــتن داعش و ایجاد‬ ‫ثبات در سوریه هدف راهبردی مشترک ایران و روسیه است‬ ‫و از این رو همکاری های این دو کشــور بسیار مفید است‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬همکاری های ایران و روسیه در نوژه را نمی توان‬ ‫محکوم کرد اما باید به دو نکته توجه داشت‪ :‬نخست؛ اگر‬ ‫دولت در تصمیم خود برای این همکاری اطمینان دارد‪ ،‬به‬ ‫درستی در حوزه رسانه ای نیز سیاستگذاری کند تا با ایجاد‬ ‫اخبار ضد و نقیض فضا را برای پیشــبرد تک سویه اهداف‬ ‫شریک خود مهیا نســازد و اعتماد ملت خود را نیز پشتوانه‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫دوم؛ توجه داشته باشیم که داعش با هر کشوری که‬ ‫به صورت مســتقیم به مقابله با انها پرداخته واکنش جدی‬ ‫نشان داده اســت‪ .‬ایران تا کنون به صورت مستشار و طی‬ ‫سال گذشــته وارد فضای تقابل زمینی با داعش شده بود‪،‬‬ ‫موضوعی که سبب شهادت بسیاری از هموطنانمان برای‬ ‫ب( س) شد‪ .‬اما زمانی که‬ ‫دفاع از حریم واالی حضرت زین ‬ ‫همیشه نباید در روابط بین الملل دیگران را شریک غیرقابل اعتماد دانست‬ ‫احمد وخشیته‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪45‬‬ ‫همکاری ضد تروریستی‬ ‫مسکو به دنبال برقراری روابط نظامی و امنیتی با تهران است‬ ‫شعیب بهمن‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪5‬‬ ‫کارشناس مسائل روسیه‬ ‫توافقی کــه بیــن ایــران و روســیه مبنی بــر انجام‬ ‫عملیات‪‎‬های مشترک در مبارزه با تروریسم و پایان بخشیدن‬ ‫به بحران سوریه حاصل شــده دارای ابعاد مختلفی است‪.‬‬ ‫یک بخش از این همکاری‪‎‬ها در حوزه ســرزمین و فضای‬ ‫سوریه انجام می‪‎‬شود که طی ماه‪‎‬های گذشته این روند پیش‬ ‫رفته است‪ .‬بخش دیگر به همکاری های نظامی مشترک دو‬ ‫کشور ایران و روسیه مرتبط می شود‪ .‬همکاری در حوزه در‬ ‫اختیار گذاشتن ظرفیت‪‎‬ها و امکانات دو کشور جهت بحث‬ ‫مبارزه با تروریسم نیز در این قالب می‪‎‬گنجد‪ .‬بنابراین توافقی‬ ‫که میان دو کشــور در رابطه بــا اســتفاده از ظرفیت‏های‬ ‫یکدیگر صورت گرفته در همین راستاست و پایگاه هوایی‬ ‫نوژه با این هدف در اختیار روس ها قــرار گرفت که بتوانند‬ ‫از این پایگاه‪ ،‬عملیات هایی را علیه گروه‪‎‬های تروریســتی‬ ‫مســتقر در خاک ســوریه انجام دهند‪ .‬البته این اقدام هم‬ ‫برای ایران و هم در سطح منطقه و ســطوح جهانی دارای‬ ‫ابعاد و پیامدهای مختلفی بود‪ .‬این پیامدها را می توان به دو‬ ‫سطح داخلی و خارجی تقسیم بندی کرد‪ .‬در سطح داخلی‬ ‫مخالفت هایی صورت گرفت که ریشه در تذکر برخی از افراد‬ ‫و اشخاص در خصوص مغایرت در اختیار گذاشتن پایگاه‬ ‫هوایی به روس ها بود و مباحثی توســط برخی درباره نقض‬ ‫اصل ‪ 147‬قانون اساســی مطرح شــد؛ مطابق این اصل‬ ‫دولت اجازه نــدارد پایگاه های نظامی کشــور را در اختیار‬ ‫کشورهای خارجی قرار دهد‪ .‬البته در مقابل این مخالفت ها‪،‬‬ ‫نظر اساســی تر این بود که جمهوری اسالمی ایران پایگاه‬ ‫نظامی در اختیار هیچ کشور خارجی قرار نداده که این اصل‬ ‫قانون اساسی مورد نقض واقع شود‪ .‬عالوه بر این مطابق‬ ‫ اصل ‪ 167‬قانون اساسی در شرایطی که امنیت ملی کشور‬ ‫با تهدید مواجه باشــد دولت می تواند از تمام ظرفیت های‬ ‫موجود برای مقابله با این تهدیدات اســتفاده کند‪ .‬به نظر‬ ‫می رســد که بحث عملیات های مشترک ایران و روسیه در‬ ‫پایگاه هوایی همدان نیز در همین راستا قابل بحث و بررسی‬ ‫است‪ .‬در ابعاد منطقه ای و بین المللی هم عموما کشورهای‬ ‫عربی و کشورهای غربی و به ویژه امریکایی ها نسبت به این‬ ‫مساله موضع گیری منفی داشتند و بر این باورند که با چنین‬ ‫همکاری هایی‪ ،‬روابط ایران و روسیه در سطوح منطقه ای‬ ‫در حال نزدیک شدن به یکدیگر است‪ .‬این مساله حکایت‬ ‫از دوام و قوام اتحاد و ائتالف نظامی میان روسیه‪ ،‬ایران‪،‬‬ ‫سوریه و عراق دارد‪.‬‬ ‫پیش از این برخی عنوان می کردند که ائتالف نظامی‬ ‫میان این چهار کشور وجود ندارد و تنها نمایشی از سوی این‬ ‫کشورهاســت‪ ،‬اما همکاری‪‎‬های اخیر که در حوزه همدان‬ ‫ نمود پیدا کرد نشــان داد که این ائتالف همچنان با قوت‬ ‫به کار خــود ادامه می‪‎‬دهد‪ .‬این مســاله برای کشــورهای‬ ‫غربی و عربی که خواهان براندازی دولت قانونی ســوریه‬ ‫ی‪‎‬اید و باعث نارضایتی‬ ‫هستند‪ ،‬امری ناخوشایند به شمار م ‬ ‫انها شده است‪.‬‬ ‫بنابراین این کشورها انتقاداتی را در این رابطه مطرح‬ ‫کرده‪‎‬اند که بخشی از این انتقادات به مباحث داخلی مربوط‬ ‫می‪‎‬شود‪ .‬یعنی رسانه‪‎‬های خارجی تالش دارند این همکاری‬ ‫را در راســتای نقض اصل نه شــرقی نه غربی در سیاســت‬ ‫خارجی ایران عنوان کنند و از طرف دیگر مقامات سیاسی‬ ‫دولت های غربی و عربی نیز سعی می کنند علیه این مساله‬ ‫موضع رسمی اتخاذ کنند و نارضایتی خود را نشان دهند‪.‬‬ ‫همچنین در خصوص صحبت های ســردار دهقان‬ ‫مبنی بر اینکه روس‪‎‬ها با اعالم خبر حضورشــان در پایگاه‬ ‫نوژه به نوعی بی معرفتــی کردند باید گفت کــه قرار اولیه‬ ‫این بود که به هر حال ایــن عملیات ها به صورت محرمانه‬ ‫صورت بگیرد‪ .‬کمااینکه پیش از این نیز یک بار دیگر شاهد‬ ‫چنین اتفاقی بودیم و جنگنده های روسیه از پایگاه هوایی‬ ‫نوژه به پرواز درامده و به ســمت خاک ســوریه رفته بودند‪.‬‬ ‫این بار نیز قرار بر این بــود که عملیات محرمانه باقی بماند‬ ‫اما به نظر می رســد باتوجه به هماهنگی هایی که روس‪‎‬ها‬ ‫با امریکایی‪‎‬ها در خصوص پرواز در فضای ســوریه دارند‪،‬‬ ‫ناگزیر شدند که این مساله را رســانه‏ای کنند‪ .‬از زمانی که‬ ‫روسیه برای عملیات هوایی در ســوریه حاضر شد توافقی‬ ‫ی‪‎‬ها صورت گرفــت مبنی بر اینکه‬ ‫بین روس‪‎‬هــا و امریکای ‏‬ ‫پروازهای خودشــان و محدوده پروازی خود را به یکدیگر‬ ‫اطالع دهند تا از این طریق از هرگونه تصادم هواپیماهای‬ ‫جنگی با یکدیگر جلوگیری کنند‪ .‬بنابراین در این خصوص‬ ‫و در رابطه با پرواز هواپیماهای روسیه از پایگاه ایران بدون‬ ‫شــک این اطالعات میان مسکو و واشــنگتن تبادل شده‬ ‫است‪ .‬به نظر می رسد روســیه از این مساله واهمه داشت ‬ ‫که این موضوع برای نخستین بار توسط امریکایی‪‎‬ها افشا‬ ‫شود و شــاید به همین دلیل بود که روس‪‎‬ها در اعالم این‬ ‫خبر پیش دستی کردند‪ .‬البته ممکن است این پیش دستی‬ ‫کردن در هماهنگی با ایران نبوده باشد و به همین دلیل نیز‬ ‫مقامات ایــران از جمله وزیر دفاع نارضایتــی خود را از این‬ ‫مساله اعالم کردند‪.‬‬ ‫باید توجه داشــت که تا به امروز ایران پایگاه نظامی‬ ‫در اختیار هیچ کشــور خارجی از جمله روســیه قرار نداده ‪،‬‬ ‫بلکه برای انجام عملیات‪‎‬های مشــترک در خاک ســوریه‬ ‫از این پایگاه استفاده می‏شــود‪ .‬عموما حمالتی که از این‬ ‫پایگاه صورت گرفته یا در اینده اگر حمالتی صورت بگیرد‪،‬‬ ‫در راستای حمایت از نیروی زمینی و ارتش سوریه و جبهه‬ ‫مقاومت بوده اســت‪ .‬بنابراین اگر همــکاری در این حوزه‬ ‫صورت گرفته یک همکاری کامال مشترک و با برنامه ریزی‬ ‫قبلی بوده است‪.‬‬ ‫درباره همکاری های ایران و روسیه در سطوح نظامی‬ ‫نیز باید تاکید کنم که تحوالت منطقه خاورمیانه باعث شده‬ ‫که روس ها تمایل بیشــتری به افزایش همکاری نظامی‪،‬‬ ‫اطالعاتی و امنیتی با ایران نشان دهند‪ .‬مسکو به قدرت‪،‬‬ ‫توان تاثیرگــذاری و در واقع حوزه بازیگــری در این منطقه‬ ‫کامال واقف هستند و معتقدند که ایران نقش تاثیرگذاری در‬ ‫شکل گیری مرزهای جغرافیایی و نقشه اینده خاورمیانه ایفا‬ ‫خواهد کرد‪ .‬از این رو‪ ،‬روســیه باتوجه به اهداف همسانی‬ ‫که با ایران در خصوص ســوریه و دیگر مسائل منطقه‪‎‬ای‬ ‫دارند‪ ،‬این تمایل در انها به وجــود امده که همکاری‪‎‬های‬ ‫نظامی شان را با ایران گسترش دهند‪ .‬کما اینکه مشاهده‬ ‫کردیم مســکو اخیرا ســامانه دفاعی اس ‪ 300‬را به ایران‬ ‫تحویل داد و همکاری های نظامی دو کشــور در ســوریه‬ ‫نیز همچنان تداوم دارد‪ .‬بنابراین وجود منافع مشــترک در‬ ‫سطح منطقه خاورمیانه‪ ،‬وجود تهدیدات مشترک از ناحیه‬ ‫تروریسم و افراط گرایی مذهبی و همچنین تمایل روس‪‎‬ها‬ ‫به برقراری موازنه منطقه‪‎‬ای در سطح خاورمیانه باعث شده‬ ‫که مسکو تمایل بیشتری نسبت به برقراری روابط نظامی و‬ ‫امنیتی با ایران از خود نشان دهد‪ .‬ضمن اینکه نوع نگاه و‬ ‫رویکرد روسیه نسبت به خاورمیانه با رویکرد ایاالت متحده‬ ‫امریکا در تضاد اســت و منافع روس‪‎‬‏ها ایجاب می کند در‬ ‫منطقه خاورمیانه با کشورهایی که دارای ضدیت با امریکا‬ ‫هستند همکاری بیشتری داشته باشند‪ .‬دراین رابطه ایران‬ ‫به عنوان یک بازیگر شاخص به شمار می اید و همین مساله‬ ‫باعث شده که مسکو تمایل بیشــتری به گسترش روابط با‬ ‫ایران داشته باشد‪.‬‬ ‫جنگ جهانی در زمین سوریه‬ ‫استفادهروسیهازپایگاهنوژه‬ ‫بهنبردعلیهتروریسمقوتمی بخشد‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫هفتم مهرماه سال گذشته (‪ ،)94‬زمانی که خبر حضور‬ ‫پررنگ جنگنده بمب افکن های روسی در نبرد ُپرابعاد و بسیار‬ ‫پیچیده ســوریه‪ ،‬به صورت علنی و رســمی انتشار یافت‪،‬‬ ‫دیدگاه های موجود درخصوص اوضاع میدانی سوریه نیز‬ ‫با ملحو ظ کردن این حضور موثر‪ ،‬تغییراتی جدی را تجربه‬ ‫کرد و به موازات ان‪ ،‬این اندیشه که در ورای این عملیات‬ ‫ت ادامه فعالیت‬ ‫برون مرزی‪ ،‬چه تمهیداتی خواهد توانســ ‬ ‫جنگنده های روسی را تا تحقق اهداف تعیین شده تضمین‬ ‫کند‪ ،‬به یکی از مباحث داغ نظامی‪ -‬سیاسی تبدیل شد‪.‬‬ ‫در این حال کارشناسان نظامی و صاحبنظران رشته‬ ‫روابط بین الملل‪ ،‬در تشــریح اوصاف و ویژگی های جدید‬ ‫نبردها در ســوریه‪ ،‬از عبارت «جنگ جهانــی در چارچوب‬ ‫محدود» استفاده کردند و در بررسی توانمندی های هریک‬ ‫از طرف های درگیــر دراین نبرد‪ ،‬از الزامــات و ضروریاتی‬ ‫ســخن به میان اوردند که در عرصه لجستیک و پشتیبانی‬ ‫بایــد از قابلیت های الزم برای دسترســی و بهــره برداری‬ ‫برخوردار باشــند‪ .‬البته در ایــن بررســی‪ ،‬مجموعه ای از‬ ‫توانمندی های زمینی‪ ،‬هوایی ودریایی قدرت های درگیر‬ ‫در نبردهای ســوریه و همچنین دیگر قابلیت های نظامی‬ ‫کشــورهای ذی نفع مورد محاســبه قرار گرفت و تصورات‬ ‫تازه ای از نبردهایی که ابتدا در محدوده های بسیار کوچک‬ ‫و با سبک ترین سالح ها اغاز شده بود‪ ،‬پدید امد؛ تصورات‬ ‫یا به عبارت بهتر برداشت هایی که وظایف تازه ای را ایجاب‬ ‫می کرد و مسئولیت های ســنگین تری را متوجه هریک از‬ ‫طرف های درگیر می ساخت‪.‬‬ ‫بدیــن ترتیــب از دیــدگاه اغلــب کارشناســان و‬ ‫صاحبنظران‪ ،‬نبردهای ســوریه‪ ،‬دیگر یک جنگ داخلی‬ ‫ســاده و عادی نبودنــد و به ناگزیــر‪ ،‬بایــد در قالب کامال‬ ‫متفــاوت و در دســته بندی جدیــدی مــورد مطالعــه قرار‬ ‫می گرفتند‪ .‬البته قبل از ان‪ ،‬یعنی از حدود ســه سال پیش‬ ‫این موضــوع که جنگ درســوریه یک «جنــگ جهانی»‬ ‫است‪ ،‬مورد اشاره برخی از محافل سیاسی و رسانه ای قرار‬ ‫گرفته بود؛ چنانکه حتی بعضی از این محافل با استناد به‬ ‫مباحث «اخرالزمانــی» و تحت عنــوان واژه هایی همانند‬ ‫«ارماگدون» جهانی بودن این جنگ را با زبان ها و عناوین‬ ‫مختلــف زمزمــه می کردند‪ .‬پیداســت که جهانــی بودن‬ ‫جنگ های داخلی ســوریه‪ ،‬اقتضائات خاص خود را دارد‬ ‫و وظایف خاصی را بردوش همه کشــورهایی که به نوعی‬ ‫درنتایج ان ذی نفع هستند‪ ،‬می گذارد که با وظایف عادی‬ ‫انها تفاوتی جدی دارد‪.‬‬ ‫در نگرشــی دیگر و درمجموعــه تحلیل هایی که در‬ ‫فاصله یک ســال اخیر‪ ،‬در خصوص رویداد های سیاسی‬ ‫و نظامی ســوریه ارائه می شد‪ ،‬ســخن از ان بودکه‪ :‬جنگ‬ ‫داخلی در سوریه‪ ،‬از حالت جنگ وکالتی و نیابتی خارج شده‬ ‫و به تدریج‪ ،‬درحال تبدیل شــدن به جنگ مســتقیم میان‬ ‫طرف های اصلی است‪ .‬ضمن انکه در بخش هایی از این‬ ‫صحنه های میدانی‪ ،‬جنگ های وکالتی و نیابتی نیز به قوت‬ ‫خود باقی اســت و ضرورت به کارگیری انــواع جدی ترین‬ ‫عملیات افندی وپدافندی مربــوط به جنگ های نامتقارن‬ ‫را طلب می کند‪ .‬این بدین معناســت که نه تنها هیچ یک از‬ ‫نیروهای زمینی‪ ،‬هوایی ودریایی‪ ،‬به تنهایی‪ ،‬نمی توانست‬ ‫در این جنگ پیچیده و ُپرابعاد حضوری مثمر ثمر داشــته‬ ‫باشــد‪ ،‬بلکه نبردهای کالســیک (با عملیات ارتش های‬ ‫منظم ) و نبردهای چریکی (با عملیــات کماندو یی ) نیز به‬ ‫صورت جداگانه کاری از پیش نمی بردند‪.‬‬ ‫در واقع مجموعه این مسائل و محاسبات سبب شد‬ ‫تا موضوع ضرورت حضور هواپیماهای جنگی روســیه در‬ ‫صحنه های نبرد سوریه بیش از پیش اشکار شود و نظامیان‬ ‫روســی برنامه های متعددی را برای ایــن حضور طراحی و‬ ‫تدوین کنند؛ ضمن ان که در این طراحی‪ ،‬توانمندی های‬ ‫موشکی روســیه نیز مورد محاســبه قرار گرفت و بر اساس‬ ‫ان‪ ،‬پرتاپ موشــک های دوربرد ازخاک سوریه و یا پرتاب‬ ‫موشک های دریا به زمین از ناوها یا زیر دریایی های مستقر‬ ‫در دریــای مدیترانه (در نزدیکی ســواحل ســوریه )‪،‬جنبه‬ ‫عملیاتی پیدا کرد‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬شرایط جبهه های نبرد در سوریه از یک‬ ‫طرف و قابلیت های هواپیمایی جنگــی برای حضور موثر‬ ‫در این نبرد از سوی دیگر‪ ،‬روســیه و همپیمانان این کشور‬ ‫را واداشــت تا در اغلــب طراحی های عملیاتــی‪ ،‬جایگا ه‬ ‫ویژه ای را به نقش افرینی جنگنده بمب افکن های روســی‬ ‫اختصاص دهند و بی ســابقه ترین تاکتیک هــای افندی‬ ‫وپدافندی جنگ های متقارن را با بهره بــرداری از قابلیت‬ ‫این نوع هواپیما ها به اجرا در اورند‪ .‬هواپیماهایی که البته‬ ‫کارامدی شــان به بسیاری از عوامل بســتگی دارد و بدون‬ ‫درنظر گرفتن این عوامــل‪ ،‬بخش اعظم قابلیت های خود‬ ‫را از دست می دهند‪.‬‬ ‫در میان این عوامل محل اســتقرار این هواپیماها و‬ ‫پایگاهی که از ان به پرواز درمی ایند‪ ،‬اهمیتی بســیار زیاد‬ ‫ن دارد‪ ،‬چنانکــه عالوه بر مجموعه ای از شــرایط‬ ‫و فــراوا ‬ ‫و ویژگی های فنــی‪ ،‬امنیت این پایگاه ه ا نه تنها از نقشــی‬ ‫حیاتی برخوردار است‪ ،‬بلکه چنانچه در نزدیکی صحنه های‬ ‫نبرد قرار گیرند‪ ،‬هزینه های تامین امنیت ان ها‪ ،‬به شــدت‬ ‫افزایش پیدا می کنــد‪ .‬به ویژه در شــرایط کنونی ســوریه‬ ‫که انــواع مخرب ترین عملیــات انفجــاری‪ ،‬از رایج ترین‬ ‫اقدامات گروهک هــای تکفیری ومعارض اســت و حتی‬ ‫این امکان برای این گروهک های معارض وجود دارد که‬ ‫با ابتدایی تریــن خمپاره اندازها‪ ،‬گرانبهاترین هواپیماهای‬ ‫جنگــی مســتقر در پایگاه های واقــع در ســوریه را منهدم‬ ‫ کنند‪ .‬اینجاست که تمایل به اســتقرار تعداد قابل توجهی‬ ‫از هواپیماهای روسی در پایگاه این کشور واقع در نزدیکی‬ ‫«بندر طرطوس»‪ ،‬بــه حداقل کاهــش پیدامی کند و این‬ ‫دقیقا زمانی است هرگونه عملیات زمینی هم پیمانان روسیه‬ ‫در سوریه‪ ،‬بدون پشتیبانی هوایی‪ ،‬عملیاتی بی نتیجه یا با‬ ‫نتیجه محدود خواهد بود‪.‬‬ ‫البته فرضیــه مبتنی بر بهره بــرداری از هواپیماهای‬ ‫نظامــی دور پرواز و جنگنــده بمب افکن هــای قاره پیمای‬ ‫روســیه‪ ،‬از جمله فرضیات دیگری است که طی شش ماه‬ ‫گذشــته‪ ،‬در مواردی جنبه عملی پیدا کــرده‪ ،‬همچنان که‬ ‫از هواپیماهای مســتقر بر ناوهواپیمابر روسیه در مدیترانه‬ ‫نیز درمواردی استفاده شده است‪.‬ولیکن هرکدام از این دو‬ ‫نوع بهره برداری هم به علت مالحظات نظامی‪ ،‬جغرافیایی‬ ‫و اقتصادی با دشواری هایی همراه بوده است‪ .‬مالحظاتی‬ ‫که بعضا به ضرورت هــای جلوگیــری از بهره برداری های‬ ‫سوء رقبای جهانی ســوریه ارتباط پیدا می کند‪ .‬زیرا روسیه‬ ‫همزمان با تحمل فشــارهای نظامی واقتصادی ناشــی از‬ ‫بحران اوکراین عالقه مند نیســت که رقبای غربی خود را با‬ ‫تحرکات نظامی در مدیترانه‪ ،‬به واکنش های جدیدی ترغیب‬ ‫کند و با بهره برداری ازهواپیماهای قاره پیمای خود‪ ،‬سطوح‬ ‫منازعه جاری در ســوریه را به ســطوح یا دامنه ای غیرقابل‬ ‫کنترل ارتق ا بخشد‪ .‬در واقع باتوجه به جمیع این محاسبات و‬ ‫با در نظر گرفتن فهرستی طوالنی از یک سلسله مالحظات‬ ‫اســت که موضوع بهــره بــرداری از پایگاه هایــی واقع در‬ ‫کشورهای همجوار سوریه و یا کشورهای نزدیک‪ ،‬به عنوان‬ ‫یک راه حل مناسب مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬موضوعی‬ ‫که دشــمنان نظام ســوریه و حامیان غربی گروهک های‬ ‫تروریســتی نی ز به دقت ان را رصد می کنند و می کوشــند تا‬ ‫با راه انداختن موجی ازمخالفت ها‪ ،‬بر سر راه نقش افرینی‬ ‫موثر هواپیماهای روسی‪ ،‬موانعی بازدارنده ایجاد کنند ‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫تقسیم کار دوجانبه‬ ‫استفاده روسیه از پایگاه نوژه نقض حاکمیت ملی نیست‬ ‫حسن بهشتی پور‬ ‫کارشناس مسائل منطقه قفقاز‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪7‬‬ ‫انتشار خبر استقرار تعدادی از جنگنده بمب افکن های‬ ‫روســیه در پایگاه هوایی نوژه همدان و حملــه به مواضع‬ ‫تروریست‪‎‬های وابسته به داعش و جبهه النصره در سوریه‬ ‫از ان منطقه‪ ،‬واکنش‪‎‬هــای مختلفی را به ویــژه در داخل‬ ‫ایران در پی داشت؛ زیرا در ‪ 37‬سال پس از پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی در ایران‪ ،‬نخستین بار است که پایگاهی نظامی در‬ ‫اختیار یک کشور خارجی قرار داده می شود تا علیه نیروهای‬ ‫تروریستی در یک کشور دیگر استفاده شود‪ .‬اما باید توجه‬ ‫داشت که براســاس اخبار و اظهارات مســئوالن‪ ،‬استقرار‬ ‫بمب افکن های روســیه در پایگاه نوژه به معنای ان نیست‬ ‫که ایران این پایگاه را به مسکو اجاره داده باشد یا مدیریت‬ ‫ان برعهده روس ها باشــد‪ ،‬بلکه در این‬ ‫پایگاه خدمات لجستیکی‪ ،‬پشتیبانی‪،‬‬ ‫راداری و سوخت گیری به جنگنده های‬ ‫روس ارائه داده می شود‪ ،‬به همین خاطر‬ ‫نمی توان ان را نقــض حاکمیت ملی یا‬ ‫اصل ‪ ۱۴۶‬قانون اساسی دانست‪.‬‬ ‫همچنیــن مدیریــت و فرماندهی‬ ‫پایگاه شــکاری نوژه همــدان در اختیار‬ ‫فرماندهان ایرانی است و هدف استقرار‬ ‫ایــن بمب افکن هــا‪ ،‬حمله بــه مواضع‬ ‫گروه های تروریســتی در سوریه است‪.‬‬ ‫خط پروازی این جنگنده ها هم مشخص‬ ‫است و توسط ایران مدیریت می شود تا‬ ‫تداخلی با دیگر خطوط پروازی نداشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫همــکاری ایــران بــا روســیه‬ ‫علیه تروریســت ها در ســوریه طی پنج‬ ‫ســال گذشــته در شــکل‪‎‬های متعدد و‬ ‫متفاوتی بوده که در عالی ترین سطحش‬ ‫به همکاری نظامی در داخل یک پایگاه‬ ‫هوایی ایران رسیده اســت‪ .‬از انجا که‬ ‫روسیه از پایگاه نوژه همدان صرفا برای‬ ‫سوختگیری و پشــتیبانی های معمول‬ ‫راداری در عملیات های هوایی استفاده‬ ‫می کند‪ ،‬نمی توان این حضور نظامی را‬ ‫به معنای دادن امتیاز برای تشکیل یک‬ ‫پایگاه نظامی تلقی کرد‪ .‬در عین حال از‬ ‫ابتدای حضور نظامی روسیه در سوریه‪ ،‬یک نوع تقسیم کار‬ ‫میان تهران و مسکو صورت گرفته بود که روس ها پوشش‬ ‫هوایی را برعهده داشتند و مواضع تروریست ها در سوریه را‬ ‫بمباران می کردند و ایران و حزب الله در کنار ارتش سوریه‬ ‫روی زمین حضور دارند‪.‬‬ ‫عالوه بر این عملیات مشترک علیه تروریست‪‎‬ها در‬ ‫سوریه به عنوان طراحی یک عملیات نظامی مشترک نشان‬ ‫دهنده ارتقا ی ســطح همکاری های دو کشــور محسوب‬ ‫می شود‪ .‬شاید به خاطر همین موضوع‪ ،‬کشورهای رقیب در‬ ‫سوریه با نگرانی این تحول جدید را دنبال می‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫همچنین تداوم چنین همکاری‏هــای دو جانبه بین‬ ‫تهران و مســکو برخالف روندی است که در اخبار چند روز‬ ‫اخیر گفته می‪‎‬شد روسیه با امریکا بر سر طرح مشترکی در‬ ‫سوریه به توافق رسیدند اما ایران با این طرح به دلیل انکه‬ ‫خواســت مردم ســوریه را نادیده می گرفت‪ ،‬مخالف بود‪.‬‬ ‫درحالی که وارد شدن جنگنده های روسیه در جنگ حلب و‬ ‫استفاده از پایگاه هوایی نوژه همدان در ایران نشان می دهد ‬ ‫که روسیه همچنان به همراه متحدان خود تالش می کند‬ ‫معادالت کنونی قدرت در صحنه سیاسی – نظامی سوریه را‬ ‫به نفع امریکا و متحدانش برهم نزند‪.‬‬ ‫ســوال مهمی که در اینجا مطرح می شود اینکه این‬ ‫همکاری جدید بین روسیه و ایران تا چه حد برای اینده بشار‬ ‫اسد در سوریه تاثیرگذار است؟ به ویژه انکه قرائن و شواهد‬ ‫نشــان می‪‎‬دهد ترکیه نیز با اصالح سیاســت های گذشته‬ ‫خود درباره اینده سوریه تصمیم گرفته است به جمع ایران‬ ‫و روسیه بپیوندد‪.‬‬ ‫در پاســخ به این ســوال مهم باید گفــت اوال ترکیه‬ ‫به صورت تاکتیکی ســعی دارد از طریق نزدیک شــدن به‬ ‫روسیه و ایران‪ ،‬امریکا را تحت فشار قرار دهد تا واشنگتن‬ ‫مجبور شود با درخواست انکارا درباره تحویل فتح الله گولن‪،‬‬ ‫این ناراضی ترکیه‪‎‬ای مقیم پنســیلوانیای امریکا‪ ،‬موافقت‬ ‫کند‪ .‬بنابراین نباید نزدیک شدن ترکیه را به مواضع ایران و‬ ‫روسیه در سوریه یک اقدام راهبردی تلقی کرد‪.‬‬ ‫ثانیا با درنظــر گرفتن ایــن واقعیت کــه جنگ علیه‬ ‫تروریســت‪‎‬ها در ســوریه تنها راه حل نظامی ندارد‪ ،‬باید به‬ ‫سایر زمینه‪‎‬های فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی که وجود‬ ‫تروریست‪‎‬های داعشی را در سوریه و عراق تقویت می‪‎‬کند‪،‬‬ ‫توجه کرد‪ .‬بر این اساس حمالت نظامی روسیه از ایران یا‬ ‫هر جای دیگر علیه تروریست‪‎‬ها می تواند موثر و مهار کننده‬ ‫باشد‪ ،‬اما راه حل ریشه‪‎‬ای نیست‪ .‬درواقع از میان برداشته‬ ‫شدن جبهه النصره و داعش راهکار نظامی ندارد و این کار‬ ‫تغییر فوق العاده ای در اوضاع این کشــور ایجاد نمی کند‪.‬‬ ‫برای مثــال داعش دارای ریشــه فرهنگــی و اعتقادی در‬ ‫سوریه و عراق است و این ها گروه هایی هستند که در جامعه‬ ‫نفوذ دارند‪ .‬به عالوه از ســرویس های اطالعاتی و امنیتی‬ ‫کشورهای رقیب نیز بهره مند می شوند‪ .‬بنابراین برخوردهای‬ ‫نظامی تنها به صورت مقطعی می تواند انها را مهار کند‪.‬‬ ‫بــرای ریشــه کن کــردن داعــش و همــه‬ ‫گروه‪‎‬های تروریستی تکفیری الزم است بسترهای موجود‬ ‫در سوریه و عراق شــناخته شــود و برای قطع کمک‪‎‬های‬ ‫کشورهای حامی تروریست‪‎‬ها تالش همه جانبه ای صورت‬ ‫گیرد‪ .‬کسانی که فضای مجازی روی اینترنت در اختیار گروه‬ ‫ی‪‎‬دهند و افرادی که برای خرید نفت ازداعش‬ ‫داعش قرار م ‬ ‫داللی می کنند و باالخره همه کسانی که اسلحه و مهمات‬ ‫در اختیار انها قرار می‪‎‬دهند‪ ،‬مسئول هستند‪.‬‬ ‫در این میان تبلیغات اغوا کننده رسانه های غربی برای‬ ‫اینکه همکاری نظامی روسیه و ایران را به نوعی وابستگی‬ ‫ایران به روســیه تعبیر کنند تا افکار عمومــی داخل ایران‬ ‫را علیه این همــکاری برانگیزند‪ ،‬در عمــل بی نتیجه ماند‪.‬‬ ‫اگرچه الزم بود از پیش اقدام‪‎‬های رسانه ای هماهنگ شده‬ ‫در تبیین این همکاری نظامی بین مسکو و تهران به عمل‬ ‫می امد اما با سخنان مسئوالن درباره تبیین این اقدام روسیه‬ ‫در پایگاه همدان و اشاره به مصوبه شورای عالی امنیت ملی‬ ‫در این باره تمامی شبهات مطرح شده از‬ ‫بین رفت‪.‬‬ ‫نکتــه مهم تراینکــه امریکایی ها‬ ‫تالش کردنــد اقــدام روســیه را ناقض‬ ‫بند پنجــم پیوســت ‪ B‬قطعنامــه ‪2231‬‬ ‫شورای امنیت نشــان دهند‪ .‬در حالی که‬ ‫در عمل این همکاری هیــچ ارتباطی به‬ ‫موضوع قطعنامه شــورای امنیت درباره‬ ‫ایران نداشــت ‪ ،‬زیرا ایران درمبارزه علیه‬ ‫تروریسم دریافت کننده اقالم نظامی از‬ ‫سوی روسیه نبوده اســت‪ .‬روسیه صرفا‬ ‫از خدمات پشتیبانی پایگاه نوژه بهره مند‬ ‫می شــود در حالی که درمتن قطعنامه در‬ ‫اختیار قرار دادن ادوات نظامی به ایران‬ ‫به هر شکل تا پنج ســال منع شده است‪.‬‬ ‫استفاده از خدمات پشتیبانی هوایی منع‬ ‫قطعنامه ای برای ایران ندارد‪.‬‬ ‫در نهایــت اینکه ایران و روســیه با‬ ‫شــروع همکاری در پایگاه نوژه همدان‬ ‫یــک گام مهــم در راســتای ارتقــای‬ ‫همکاری هــای خود به ســطح راهبردی‬ ‫انجــام داده انــد اگرچه هنوز دو کشــور‬ ‫نتوانسته اند همکاری های اقتصادی خود‬ ‫را بیش از ســقف دو میلیارد دالر در سال‬ ‫افزایش دهند‪ .‬بــا این حال تجربه جنگ‬ ‫هوایی در سوریه و هماهنگی کامل ان با‬ ‫عملیات ارتش سوریه و نیروهای مقاومت‬ ‫نشــان دهنده این واقعیت اســت که جنگ در سوریه وارد‬ ‫مرحله جدیدی شده است‪ .‬اگر ترکیه هم متقاعد شده باشد‬ ‫که باید درباره سیاست های گذشته خود تجدید نظر کند در‬ ‫این فرض می توان انتظار داشت که همکاری جدیدی بین‬ ‫ایران و ترکیه و روسیه درباره سوریه ولو به صورت تاکتیکی‬ ‫شکل بگیرد‪ .‬باید دید طرف مقابل یعنی امریکا و متحدانش‬ ‫چه تاکتیکی برای مقابله با این موضوع در پیش می گیرند‪.‬‬ ‫ایران و روسیه در سوریه طرف غربی را متقاعد کردند‬ ‫که سوریه‪ ،‬لیبی نیست و باید درباره رفتن اسد تجدید نظر‬ ‫کنند‪ .‬امروز هم همکاری نظامی ایران و روسیه در باالترین‬ ‫ســطح ممکن پس از پیــروزی انقالب اســامی در ایران‬ ‫این پیام را به دنیــا منتقل می‪‎‬کند کــه دوره تصمیم گیری‬ ‫قدرت‪‎‬های بزرگ برای اینده دولت‪‎‬ها به سر امده است‪.‬‬ ‫در انتظار مجوز‬ ‫بیژن نامدار زنگنه حاال تمام فکر و ذکرش این شده که بتواند مجوز متن‬ ‫جدید قرارداد های نفتی را کسب کند‪ .‬او روز سختی را در پارلمان داشته و گویا‬ ‫توانسته برخی منتقدان را راضی کند‪ .‬در این میان او باید ‪ 15‬ایراد اساسی به‬ ‫این متن را مرتفع کند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫زنگنه و منتقدان‬ ‫قراردادهایجدیدنفتیکهبابرخیانتقادهامواجهشد‬ ‫درصورتاصالحاتچندماده ایمنعقدمیشود‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪1‬‬ ‫«مردم نامحرم نیســتند اما نخواســتیم دشــمنان ما‬ ‫بشــنوند»؛ این پاســخ علی الریجانی بود به منتقدانی که‬ ‫تمام تالششان را کردند تا جلسه مهم مجلس با بیژن زنگنه‬ ‫علنی باشــد و از رادیوو تلویزیون پخش شــود‪ .‬یک جلسه‬ ‫سرنوشت ساز با وزیر نفت ان هم بر سر قرار دادهای جدید‬ ‫نفتــی ‪ ،‬قراردادهایی که مجلس نهم در مــورد ان روزهای‬ ‫پرتنشی را ســپری کرد و نمایندگان شاخصی از ان پارلمان‬ ‫تا روزهای اخر به مجادالتی ســنگین با بیــژن زنگنه برای‬ ‫منتفی کردن این ایــده وزیر کابینه روحانــی پرداختند‪ .‬نه‬ ‫عمــر ان مجلس به تعییــن تکلیف ایــن قرار داده ا قد داد‬ ‫و نه عمر پارلمانتاریســت بودن بســیاری از ان چهره های‬ ‫شاخص منتقد‪.‬‬ ‫حاال اما کار برای بیژن زنگنه چندان هم سهل و اسان‬ ‫نشده است‪ .‬نهادهای باال دســتی با ورود به این ماجرا ‪15‬‬ ‫ایراد قابل توجه به متن گرفته انــد و وزیر نفت که می گوید‬ ‫این دغدغه ها ر برطرف کرده راهی بهارســتان شــده تا به‬ ‫نماینــدگان جدید کل ماجــرا را توضیح دهد؛ یک جلســه‬ ‫غیر علنی که برخی حاضران ان می گویند زنگنه توانســته‬ ‫بخشی از نگرانی ها را بر طرف کند‪.‬‬ ‫می گویند قرار است اصالحات جدید به هیات تطبیق ‬ ‫برود تا در نهایت این موضوع تعیین تکلیف شود‪.‬‬ ‫جلسه پرحاشیه‬ ‫بعد از انکه علــی الریجانی با رای گیــری در صحن‬ ‫توانســت جلســه علنی را به غیرعلنی تغییر وضعیت دهد؛‬ ‫بیژن زنگنه به بهارســتان رسید و جلســه طوالنی خود را با‬ ‫نمایندگان از ساعت ‪ ٨‬و ‪ ٢٠‬دقیقه صبح اغاز و نزدیک به دو‬ ‫ساعت گزارش مبســوطی از قراردادهای نفتی ارائه کرد‪.‬‬ ‫وزیر نفت گفت که« ســه مدل قرارداد نفتی در دنیا داریم‪.‬‬ ‫یک مدل از این قراردادها امتیازی هستند‪ .‬مانند انچه قطر‬ ‫انجام می دهد و امتیــاز یک چاه نفتی را بــه طرف قرارداد‬ ‫واگذار می کند و درصدی از ان را دریافت می کند که البته‬ ‫این نوع قراردادها در حال کمرنگ شدن هستند‪ .‬مدل دیگر‬ ‫این قراردادها مشارکت در تولید است به این ترتیب که نفت‬ ‫موجود در مخزن متعلق به کشور میزبان است اما تاسیسات‬ ‫و بخشی از تولید متعلق به سرمایه گذار خواهد بود و سومین‬ ‫مدل از این قراردادها‪ ،‬قراردادهای خدماتی هســتند و در‬ ‫این مدل نفت مخازن‪ ،‬تاسیسات و بخشی از نفت تولیدی‬ ‫در مالکیت دولت است و سرمایه گذار درصدی از تولید را در‬ ‫قبال تکنولوژی ای کــه وارد می کند دریافت می کند و هیچ‬ ‫مالکیتی ندارد‪ ».‬زنگنه در سخنانش تاکید کرد که به دنبال‬ ‫قراردادهایی از نوع سوم هستیم‪ .‬او توضیح داد که دو نکته‬ ‫موجب شده تا به طور جدی به این قراردادها نگاه کنیم‪ .‬اول‬ ‫میادین مشترک با کشور های عراق‪ ،‬کویت‪ ،‬قطر‪ ،‬امارات‬ ‫و عربستان‪ .‬دوم و مهم تر از ان افزایش ضریب بازیافت از‬ ‫‪ 9‬نقطه چالش برانگیز‬ ‫چه اصالحاتی در قراردادهای جدید‬ ‫نفتی اعمال می شود؟‬ ‫شده که در قراردادها راســا وارد شــود و نیازی به تصویب‬ ‫انها در مجلس نیســت‪ .‬بعد از ان کمال الدین شــهریاری‬ ‫نماینده بوشهر‪ ،‬غالمرضا تاجگردون نماینده گچساران‪،‬‬ ‫محمدعلی وکیلی و الیاس حضرتی نماینــدگان تهران در‬ ‫دفاع از قراردادهای جدید نفتی سخن گفتند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫هدایت الله خادمی نماینده ایذه‪ ،‬محمــد دهقانی نماینده‬ ‫طرقبه و ولی ملکی نماینده مشکین شهر به عنوان مخالف‬ ‫سخن گفتند‪ .‬مخالفین عمدتا بر این محور تاکید می کردند‬ ‫که شرکت های خارجی در گذشــته هیچ تکنولوژی منتقل‬ ‫نکردند و بود و نبــود انها برای ما فرقی نــدارد‪ .‬اما زنگنه به‬ ‫انها پاســخ داد که این ادعا غیرمنطقی است‪ ،‬چرا که مثال‬ ‫ما شــرکت زیمنس را وارد کردیــم و توانســتیم از قبل ان‬ ‫تکنولوژی ساخت توربین ها را یاد بگیریم‪.‬‬ ‫ خوانش یک نامه مهم از سوی وزیر نفت‬ ‫محمد خالدی سردشــتی‪ ،‬عضو کمیســیون انرژی‬ ‫مجلس دهم خالدی با بیان اینکه وزیــر نفت در مجلس با‬ ‫توضیحات خود‪ ،‬بخشــی از سواالت را پاســخ داد‪ ،‬گفته‬ ‫است‪« :‬از سوی دیگر نامه ای ‪١٥‬بندی در این رابطه ارسال‬ ‫شد که مسائل مربوط به این موضوعات در ان مطرح شده‬ ‫بود‪ .‬بنابراین هرکدام از بندهایی که در این نامه امده بود را‬ ‫هم بررســی کردیم‪».‬او با بیان اینکه نامه رهنمودی بود‪،‬‬ ‫می افزاید‪« :‬کمیســیون انــرژی از محتــوای ان اگاهی‬ ‫داشــت‪ .‬وزیر نفت هم با در دست داشــتن این نامه در این‬ ‫نشســت حضور یافت و بند به بند این نامه را تشــریح کرد‪.‬‬ ‫چکیده و عصاره این نامه استفاده از تکنولوژی های نوین‪،‬‬ ‫برداشت صیانتی حوزه نفت و بهره گیری از توان داخلی در‬ ‫ذیل سیاســت های اقتصاد مقاومتی بود که این دغدغه ها‬ ‫مطرح و رفع شــد‪ ».‬عضو کمیســیون انرژی مجلس بیان‬ ‫کرد‪«:‬بر ایند این جلســه برای دولت و مجلس این بود که‬ ‫این قراردادها از نظر حقوقی‪ ،‬ملی و پدافندی و امنیت ملی‬ ‫جمع بندی کلی داشته باشند و سپس وارد انعقاد قراردادهای‬ ‫نفتی شویم‪».‬‬ ‫سرنوشت یک قرارداد‬ ‫علی الریجانی تالش فراوانی‬ ‫کرد تا جلسه با زنگنه به صورت‬ ‫غیر علنی برگزار شود‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سخنگوی هیات رئیســه مجلس پس از اتمام جلسه‬ ‫غیرعلنی برای بررسی قراردادهای نفتی گفت که جمع بندی‬ ‫این جلســه اعمال اصالحــات الزم در قراردادهای نفتی‬ ‫بود و بر همین اســاس اصالحات مورد نظر توســط رئیس‬ ‫مجلس بــه رئیس جمهور اعالم می شــود‪ .‬بهــروز نعمتی‬ ‫در جمع خبرنــگاران پارلمانــی گفت‪« :‬برخــی نمایندگان‬ ‫با وجود مخالفت با ایــن قراردادهای نفتی نظرشــان این‬ ‫است که قراردادها اجرایی شود اما برخی دیگر با مجموعه‬ ‫قراردادها مخالف هســتند‪ ».‬وی با بیان اینکه در جلســه‬ ‫غیرعلنی موافقین قراردادهای نفتــی اظهاراتی را مطرح‬ ‫کردند‪ ،‬افزود‪« :‬در این جلسه همچنین مطرح شد ایرادات‬ ‫‪ ۱۵‬گانه ای که به مجموعه ســتاد اقتصاد مقاومتی ارجاع‬ ‫شــده بود به صورت دقیق مد نظر قرار گرفته و وزارت نفت‬ ‫این موارد را رفــع کند‪ ».‬به گفتــه نعمتی‪ ،‬در این جلســه‬ ‫اسماعیلی به عنوان رئیس هیات تطبیق مصوبات‪ ،‬اتفاقات‬ ‫یازده ماه گذشــته را شــرح داد و مواردی کــه باید اصالح‬ ‫شــود را جمع بندی کرد که امروز توســط رئیس مجلس به‬ ‫رئیس جمهور جهت اصالح ارجاع خواهد شد‪ ،‬از جمله این‬ ‫اصالحات حاکمیت مخازن‪ ،‬انتقال تکنولوژی و مســائل‬ ‫حاکمیتــی‪ ،‬حضور شــرکت های مختلف ایرانــی‪ ،‬رعایت‬ ‫فورســماژور که بعضا در تحریم ها مدنظر است و شفافیت‬ ‫است که باید اعمال شود‪ .‬سخنگوی هیات رئیسه مجلس‬ ‫ادامه داد‪« :‬باتوجه به جلســاتی که در طول هفته تشکیل‬ ‫شده بود موارد برای اصالح جمع بندی و به دولت ارائه شد‪،‬‬ ‫نظر هیات تطبیق مصوبات هم اعمال این اصالحات است‪.‬‬ ‫حاال سوال مهم این است که نهایتا سرنوشت این قرارداد‬ ‫چه خواهد شــد؟ ایا مجلس بیش از ایــن می تواند در این‬ ‫زمینه ورود کند یا اینکه از ســاز و کار دیگری این قراردادها‬ ‫اجرایی خواهد شد‪ .‬نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس‬ ‫شورای اســامی اعالم کرده که قرار نیست طرحی درباره‬ ‫بررسی قراردادهای نفتی در مجلس ارائه شود‪ ».‬بر اساس‬ ‫گفت وگوی «ایرنا» با حسین امیری خامکانی‪ ،‬نایب رئیس‬ ‫کمیسیون انرژی مجلس‪ ،‬نظرات هیات تطبیق مصوبات‬ ‫دولت بــا قوانین بــرای نمایندگان فصل الخطاب اســت‪.‬‬ ‫اشاره این نماینده مجلس به پیش نویس «شرایط عمومی‪،‬‬ ‫ساختار و الگوی قراردادهای باالدستی نفت و گاز» است که‬ ‫در میانه مردادماه امسال در هیات وزیران به تصویب رسیده‬ ‫و برای تطبیــق با قوانین‪ ،‬به «هیــات تطبیق مصوبه های‬ ‫دولت با قوانین» که زیرمجموعه مجلس شورای اسالمی‬ ‫است ارسال شده اســت‪ .‬به گفته امیری خامکانی مجلس‬ ‫و هیــات تطبیق مصوبــات دولت بــا قوانیــن در پارلمان‪،‬‬ ‫شیوه نامه قراردادهای نفتی را بررســی خواهند کرد و هیچ‬ ‫ورودی به بحــث جزئیات قراردادها نخواهد داشــت‪ .‬او با‬ ‫بیان اینکه هیات تطبیق مصوبات دولت بــا قوانین نیز در‬ ‫حال بررسی این شیوه نامه نگارش قراردادهای نفتی است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬قرار نیســت هیچ طــرح یا الیحه ای در جلســات‬ ‫علنی مجلس و کمیسیون انرژی درباره قراردادهای نفتی‬ ‫مطرح و بررسی شود؛ بلکه فقط شفاف سازی و اجرای ُبعد‬ ‫نظارتی اســت که در کمیســیون انرژی مطرح می شود‪».‬‬ ‫امیری خامکانی همچنین با اشــاره به اینکه این قراردادها‬ ‫در جلســه کمیســیون انرژی با حضور منتقدان و موافقان‬ ‫قراردادهای نفتی بررســی شــد تاکید کرد کــه نتایج این‬ ‫جلســه به صورت گزارشــی به رئیس مجلس و نمایندگان‬ ‫ارائه می شود‪ .‬پیش از این نیز قربانعلی مهری‪ ،‬دبیر هیات‬ ‫تطبیق مصوبات دولت با قوانین از بررسی شیوه نامه انعقاد‬ ‫قراردادهای نفتی خبر داده و گفتــه بود که دولت می تواند‬ ‫پس از رفع چند ایراد جزئی‪ ،‬شــیوه نامه انعقاد قراردادهای‬ ‫نفتی را اجرایی کند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫میدان های نفتی موجود است‪ .‬وزیر نفت توضیح داد که در‬ ‫حال حاضر ضریب بازیافت ما از چاه های نفت بسیار پایین‬ ‫و حدود ‪ ٢٨‬درصد است در حالی که این رقم برای کشوری‬ ‫مانند عربستان بین ‪ ٦٠‬تا ‪ ٧٠‬درصد است‪ .‬به این ترتیب ما‬ ‫از چاهی که به اندازه هزار بشکه نفت دارد تنها می توانیم به‬ ‫اندازه ‪ ٢٠‬بشکه نفت برداشت کنیم‪ .‬به گفته او علت اصلی‬ ‫این امر به روز نبودن ابزارهای مــا در چاه های نفت و عدم‬ ‫بهره مندی از فناوری های جدید است‪ .‬این در حالی است‬ ‫که یک دالر ســرمایه گذاری در این عرصه به اندازه ‪ ٦‬دالر‬ ‫برای ایران سود خواهد داشــت‪ .‬زنگنه به نمایندگان گفت‬ ‫تمام تالش دولت این اســت که بتوانیــم ضریب بازیافت‬ ‫را یک درصــد افزایش دهیــم ‪ ،‬و بعد بــرای اینکه اهمیت‬ ‫این یک درصد برای انها به خوبی نمایان شــود‪ ،‬گفت که‬ ‫یک درصد برابر با ‪ ٨‬میلیون و ‪ ٥٠٠‬هزار بشکه نفت است‪ .‬اما‬ ‫طوالنی ترین بخش سخنان زنگنه درباره نوع قراردادهای‬ ‫نفتی بود؛ او اصرار داشــت کــه قراردادهــای جدید نفتی‬ ‫بر اســاس منافع ملی تنظیم شده و نســبت به قراردادهای‬ ‫پیشین برتری دارند‪ .‬او توضیح داد که در قراردادهای نفتی‬ ‫از سال ‪ ،٧٤‬اکتشاف‪ ،‬توسعه و بهره بر داری به صورت بیع ‬ ‫متقابل بود اما طرف قرارداد می توانست کار را در هر مرحله‬ ‫رها کند‪ .‬به این ترتیب که مثال طرف قرارداد می توانســت‬ ‫بعد از انجام اکتشاف مراحل توسعه یا بهره برداری را انجام‬ ‫ندهد‪ .‬در حالی که در شهریور ‪ ٩٤‬دولت مصوب کرد که در‬ ‫این قراردادها هر ســه مرحله باید به صورت پیوسته انجام‬ ‫شــود‪ .‬بنا بر توضیحات زنگنــه قراردادهــای نفتی جدید‬ ‫به گونه ای اســت که اگر عملیات طرف قــرارداد منجر به‬ ‫تولید نشــود دولت تنها ‪ ٥٠‬درصد رقم طی شده را پرداخت‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬در حالی که در قراردادهای دولت صد در صد‬ ‫سود‪ ،‬هزینه و پاداش را به طرف مقابل پرداخت می کرد‪.‬‬ ‫زنگنه گویا در این جلسه توضیح داده است که منظور‬ ‫از شرایط ویژه بازگشــت احتمالی تحریم هاســت‪ .‬در این‬ ‫شرایط اگر ادامه تولید متوقف شــود ایران دیگر به طرف‬ ‫قرارداد مبلغی را پرداخت نخواهد کرد تــا زمانی که دوباره‬ ‫تولید در ان میدان نفتی از ســرگرفته شود‪ .‬در این صورت‬ ‫ایران خســارتی نخواهد دید و طرف ســرمایه گذار متضرر‬ ‫خواهد شد‪ .‬زنگنه به نمایندگان گفت که دولت و وزارت نفت‬ ‫بیش از یک سال و نیم روی این قراردادها کارکرده اند و این‬ ‫را هم گفت کــه در قراردادهای جدید تمــام تجهیزاتی که‬ ‫سرمایه گذار وارد می کند حتی یک پیچ کوچک‪ ،‬متعلق به‬ ‫شرکت نفت خواهد بود‪ .‬به گفته او‪ ،‬مزیت دیگر قراردادهای‬ ‫جدید حداکثر مدت زمــان قرارداد اســت‪ .‬زنگنه گفت که‬ ‫حداکثر ایــن مدت زمــان در قراردادهای جدید ‪٢٠‬ســال‬ ‫اســت‪ .‬حداکثر مدت زمان قراردادهای نفتــی از مواردی‬ ‫بود که منتقدانی همچون احمــد توکلی تاکید زیادی روی‬ ‫ان داشــتند‪ .‬اغلب انها این مدت زمان را ‪ ٥٠‬ســال عنوان‬ ‫می کردند اما زنگنه تاکید کرد این مدت زمان در قراردادهای‬ ‫جدید تنها ‪ ٢٠‬سال است‪.‬‬ ‫بعد از ســخنان وزیر‪ ،‬تعدادی از نمایندگان موافق و‬ ‫مخالف ســخن گفتند‪ .‬از جمله فریدون حســنوند‪ ،‬رئیس‬ ‫کمیســیون انرژی در دفاع از این قراردادها ســخن گفت‪.‬‬ ‫او گفت که برای نخستین بار در کمیســیون انرژی کمیته‬ ‫قراردادها را تشــکیل داده اســت که این کمیته لحظه به‬ ‫لحظه مسائل مربوط به قراردادها را دنبال می کند‪ .‬او البته‬ ‫بر این نکته هــم تاکید کرد کــه طبق مــاده ‪ ٧‬و ‪ ١٣‬قانون‬ ‫وزارت نفت مصوب سال ‪ ٩١‬به وزارت نفت این اختیار داده‬ ‫مشکل اصلی کجاست؟‬ ‫قرارداد های نفتی بدون اصالح‬ ‫ایرادات نباید اجرا شود‬ ‫جدال پیرمرد های کابینه‬ ‫اکبر ترکان به محمدرضا نعمت زاده‬ ‫اعتراض تندی کرده است‬ ‫‪51‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ 9‬نقطه چالش برانگیز‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪2‬‬ ‫چه اصالحاتی در قراردادهای جدید نفتی اعمال می شود؟‬ ‫سال هاست فعاالن صنعت نفت براین باورند که مدل‬ ‫فعلی قراردادهای نفتی کشور پاسخگوی نیاز صنعت نفت‬ ‫نیســت‪ .‬مدل خشــک و لحن امرانه قراردادهای موجود‬ ‫موجب شده که ایران توان رقابت در جذب سرمایه گذاری‬ ‫خارجی را از دســت بدهد و شــرکت های طــراز اول نفتی‬ ‫جهان‪ ،‬عطای حضور در بازار ایران را به لقایش ببخشــند‪.‬‬ ‫در این قراردادها نه چاره ای برای قهر پیمانکاران اندیشیده‬ ‫شــده و نه در بازار به شدت رقابتی ســرمایه گذاری نفت در‬ ‫جهان‪ ،‬انگیــزه و رغبت چندانــی برای ســرمایه گذاران و‬ ‫شــرکت های بزرگ نفتی برای حضــور در ایران پیش بینی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫بررســی الگوهــای موجــود در قراردادهــای نفتی‬ ‫جهان نشــان می دهد این قراردادها در سه شکل مالکیت‬ ‫انحصــاری یــا ‪ ،Concession‬مشــارکت در تولیــد یــا‬ ‫‪ Production Sharing Agreement‬و خریــد خدمــت یا‬ ‫‪ Service Contracts‬است‪ .‬رایج ترین نوع قراردادهایی که‬ ‫امروزه وجود دارد‪ ،‬مالکیت انحصاری است‪ ،‬اما روز به روز از‬ ‫تعداد این قراردادها کاسته و بر تعداد قراردادهای مشارکت‬ ‫در ســرمایه گذاری یا‪ Joint Venture‬افزوده می شود‪ .‬اما‬ ‫کشــورهایی هم هســتند که بنا به دالیلی همچنان ترجیح‬ ‫می دهند از قراردادهای خرید خدمت استفاده کنند‪ ،‬ایران‬ ‫هم یکی از این کشورهاســت کــه به خاطــر تاکید قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی ایران بر ملی بودن نفت ترجیح‬ ‫داده اســت قراردادهای نفتی خــود را از نوع خرید خدمت‬ ‫انتخاب کند‪.‬‬ ‫اما تا پیش از این قرار داد جدیدی که اذر ماه امسال‬ ‫معرفی شد‪ ،‬مدل قرار دادهای نفتی ایران‪« ،‬بیع متقابل»‬ ‫بود‪ .‬قراردادهــای بیع متقابل باتوجه بــه محدودیت های‬ ‫محیطی و حقوقی کشور تنظیم شده است‪ .‬این نوع قرارداد‬ ‫تقریبا از نظر تئوری اکثر نگرانی های طرف ایرانی را برطرف‬ ‫می کند‪ .‬مالکیت و حاکمیت به غیر منتقل نمی شود‪ ،‬دولت‬ ‫ایران هیــچ تعهدی بــرای بازپرداخت هزینه هــای انجام‬ ‫گرفته در شــرکت پیمانکار ندارد‪ ،‬ریســک سرمایه گذاری‬ ‫بر عهده پیمانکار گذاشته شده‪ ،‬پیمانکار به استفاده حداقل‬ ‫‪ 51‬درصد از توان فنــی داخلی اجبار شــده‪ ،‬مبنای داوری‬ ‫حقوقی در صورت بروز مشکل‪ ،‬دادگاه های ایرانی معرفی‬ ‫شــده اند‪ .‬بهره برداری از پروژه‪ ،‬در اختیار شرکت ملی نفت‬ ‫ایران اســت‪ ،‬پیمانکار هیچ حقی از تاسیســات ندارد و در‬ ‫صورتی که نظارت جامع و دقیقی بر تعهدات فنی پیمانکار‬ ‫اعمال شــود‪ ،‬این قرارداد می تواند تامین حداکثری منافع‬ ‫ملی را در پی داشته باشد‪.‬‬ ‫اما به این مــدل قرار داد ها حتــی در همان زمانی که‬ ‫برای اولین بار معرفی شد هم انتقاد هایی وارد بود‪ ،‬سوای‬ ‫انتقاد های داخلی به این مدل قرار داد ها‪ ،‬عمده مشــکل‬ ‫در غیر جذاب بودن ایــن قرارداد ها بــرای خارجی ها بود؛‬ ‫شــرکت های نفتی عموما بورسی هســتند و وقتی در یک‬ ‫قرار داد بیع متقابل وارد می شــوند می توانند بر این اساس‬ ‫به اندازه ســهمی که از ذخیره مخزن دارند بر ارزش سهام‬ ‫خود اضافه کنند‪ .‬مشکل نوع ایرانی بیع متقابل اما این بود‬ ‫که شرکت های خارجی ســهمی در ذخیره مخازن نداشتند‬ ‫و بنا بر این از این امتیاز محروم می شــدند و این موضوع از‬ ‫جذابیت سرمایه گذاری در ایران کم می کرد‪.‬‬ ‫این مســاله را باید در کنار شــرایط دیگــر اقتصادی‬ ‫تحلیل کرد؛ در سال های گذشته با افزایش پی در پی قیمت‬ ‫نفت و تحقق قیمت های افســانه ای ‪ 100‬دالری و بیشتر‬ ‫برای هر بشکه نفت‪ ،‬سرمایه گذاری در میدان های سخت‬ ‫هم برای شرکت های نفتی ســود اور شد در نتیجه جذابیت‬ ‫قرار دادهای نفت ایرانی باز هم پایین تر امد‪.‬‬ ‫ریســک اقتصادی باالی ســرمایه گذاری در ایران‪،‬‬ ‫نه تنها شــرکت هایی که قبال در ایران فعالیــت می کردند‬ ‫را کم کم بــه کوچ از ایــران وادار کرد‪ ،‬بلکــه جلوی جذب‬ ‫سرمایه گذاری ها و حضور شــرکت های جدید را هم گرفت‬ ‫تا در نهایت چیزی به غیر از چند شــرکت درجه چندم چینی‬ ‫که هیچ تعهدی به اجرای به موقع تعهدات خود نداشتند‪،‬‬ ‫شرکت دیگری در ایران باقی نماند‪.‬‬ ‫در دنیا دو مدل کلــی برای «قراردادهــای خدماتی‬ ‫نفتــی» وجــود دارد‪ .‬یــا بــه ازای تولیــد نفت به شــرکت‬ ‫تولید کننده پول پرداخت می شــود که این همان مدل بیع‬ ‫متقابل اســت و خــودش انواعی دارد‪ ،‬مثــل قراردادهای‬ ‫بای بک که درصدی از هزینه ها را به عنوان سود به پیمانکار‬ ‫می دهند‪ .‬مدل دوم این است که به صورت دالر بر بشکه‪،‬‬ ‫به ازای تولید هر بشکه سودی به پیمانکار تعلق می گیرد‪.‬‬ ‫چنین مدلی به «مدل ریسکی» معروف است‪ .‬قرارداد های‬ ‫نفتی کشــور هایی ماننــد عراق شــبیه مدل دوم اســت‪.‬‬ ‫کشورهای دیگر نظیر مکزیک‪ ،‬اکوادور و‪ ...‬هم از چنین‬ ‫مدلی اســتفاده کرده اند‪ .‬یعنی بــه ازای افزایش تولید هر‬ ‫بشکه‪ ،‬سودی به پیمانکار می دهند که این مدل در مجموع‬ ‫انعطاف پذیر تر اســت و طراحان قرار داد های جدید نفتی‬ ‫ایران نام ان را ‪ IPC‬گذاشته اند‪.‬‬ ‫ان طور که وزیر چندی قبل از رونمایی رسمی از مدل‬ ‫جدید قرارداد های ایران گفته بود‪ ،‬در مدل جدید بنا بر این‬ ‫اقتصاد‬ ‫بود که حلقه های مختلف صنعت نفت (اکتشاف‪ ،‬توسعه و‬ ‫تولید) به صورت یکپارچه واگذار شود تا شرکت های خارجی‬ ‫با چنین قراردادی‪ ،‬انگیــزه ای برای حضور در صنعت نفت‬ ‫ایران داشته باشند‪ .‬بنای این قرار داد ها عالوه بر افزایش‬ ‫جذابیت سرمایه گذاری در ایران‪ ،‬بر مشارکت شرکت های‬ ‫ایرانی همراه با شــرکت های خارجــی در پروژه های نفتی‬ ‫ایران بود‪ .‬عــاوه بر این وزیــر ابراز امیــدواری کرده بود‬ ‫این قرارداد ها به انتقال تکنولوژی به ایران ســرعت ده د و‬ ‫طوالنی مدت بودن ان کمک کند که طرف خارجی درگیر‬ ‫در میــدان نفتی خــود را متعهد به مراقبــت از میدان های‬ ‫نفتی کند‪ ،‬همچنین با در نظر گرفتن پاداش برای استفاده‬ ‫از تکنولوژی های جدید‪ ،‬انتقــال فناوری های روز به ایران‬ ‫ســرعت بگیرد و در کنــار همه اینهــا تولید نفــت ایران در‬ ‫کوتاه مدت افزایش پیدا کند‪.‬‬ ‫اما همان طور که خود زنگنه هــم تاکید کرده بود‪ ،‬به‬ ‫مدل جدیــد قرار داد های نفتی ایران کــه پیش از رونمایی‬ ‫رســمی اش به تصویب هیات وزیران‪ ،‬شــورای نگهبان و‬ ‫هیات بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین رسیده بود‬ ‫هم مشابه مدل قبلی و بیع متقابل انتقاد هایی وارد است‪.‬‬ ‫اما زمان زیادی از برگزاری کنفرانس تهران و رونمایی‬ ‫از مــدل قراردادهــای جدید نفتــی ایران موســوم به ‪IPC‬‬ ‫نگذشــته بود که واکنش های داخلی اغاز شــد‪ .‬بعضی از‬ ‫مسئوالن و کارشناســان نفتی‪ ،‬مدل قراردادهای خدماتی‬ ‫را با وجود ابهاماتی که دارد یک فرصت ایده ال برای جذب‬ ‫سرمایه گذاری شرکت های بین المللی و تامین کننده منافع‬ ‫ملی ارزیابی می کردند و برخی هم ان را ترکمنچای دیگری‬ ‫می خواندند که نه تنها هیچ نفعی برای کشــور ندارد‪ ،‬بلکه‬ ‫طولی نمی کشد که به وابستگی شــدید صنعت نفت و گاز‬ ‫کشور منجر شود‪.‬‬ ‫همه انتقادها‪ ،‬مجادالت و مباحثات موجب شــد که‬ ‫دولت موظف به تغییــر در بخش هایی از متن قراردادهای‬ ‫جدید شود‪.‬‬ ‫شــرایط عمومی قراردادهای جدید نفتی و همچنین‬ ‫نحوه نظارت بــر انعقاد و اجــرای قراردادها که سه شــنبه‬ ‫‪ ۱۹‬مردادماه امســال بــرای دومین بار در روزنامه رســمی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران به چاپ رســید‪ ،‬با تغییراتی جدید‬ ‫مواجه خواهند شد‪.‬‬ ‫تغییرات تازه‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫برخی متن جدید قراردادهای نفتی را ترکمنچای‬ ‫دیگری می خوانند که نه تنها هیچ نفعی برای کشور‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه طولی نمی کشد که به وابستگی شدید‬ ‫صنعت نفت و گاز کشور منجر می شود‬ ‫اقتصاد‬ ‫بررسی ها نشــان می دهد متن قرار دادها در مجموع‬ ‫‪ ۹‬تغییر خواهند کرد که شامل حذف‪ ،‬اصالح‪ ،‬اضافه شدن‬ ‫جمله‪ ،‬اضافه شدن کلمه و مواردی از این دست است‪ .‬یکی‬ ‫از مهم ترین این تغییرات ارجاع نمونه سند محرمانگی میان‬ ‫وزارت نفت و شرکت های خارجی به «شورای عالی امنیت‬ ‫ملی» برای تصویب اســت‪ .‬همچنین به دنبال انتقادهای‬ ‫شــدید از مدت زمان این قراردادها‪ ،‬قیدی کــه به وزارت‬ ‫نفت اجازه مــی داد در صــورت تعریف پروژه هــای ازدیاد‬ ‫برداشــت‪ ،‬زمان قرارداد را بیش از ‪ ۲۰‬ســال تمدید دهد‪،‬‬ ‫حذف خواهد شد‪.‬‬ ‫در نخســتین مورد از اصالحات مــورد نظر می توان‬ ‫به ارائه ســبدی از الگوهــای مختلف بــرای قراردادهای‬ ‫باالدســتی نفت و گاز شــامل الگوهــای قراردادهای بیع‬ ‫ل و قراردادهای جدید موضوع این تصویب نامه اشاره‬ ‫متقاب ‬ ‫کرده که این موضوع در ماده ‪ ۱۲‬متــن قراردادهای نفتی‬ ‫دولت لحاظ شده و به تصویب هیات وزیران رسیده است‪.‬‬ ‫در ماده ‪ ۲‬قراردادهای نفتی که به انواع قراردادهای‬ ‫ایــن تصویب نامه می پــردازد‪ ،‬بر اســاس ایراد شــماره ‪۲‬‬ ‫تبصره ای افزوده خواهد شد که طبق ان قراردادهای نفتی‬ ‫موضوع این مصوبه در محدوده های زیر به اجرا در خواهد‬ ‫امد‪« :‬قراردادهای توسعه مخازن مشترک»‪« ،‬قراردادهای‬ ‫اکتشــاف‪ ،‬توســعه و بهره برداری از میادین و مخازنی که‬ ‫اکتشــاف نشــده اســت»‪« ،‬قراردادهای بهره برداری از‬ ‫مخازن با ضریب بازیافت زیر ‪ ۲۰‬درصد و میادین و مخازن‬ ‫دریای خــزر» و «دریای عمان و مناطق شــرق و شــمال‬ ‫کشور» در نهایت طبق این تغییرات موارد استثنا به تصویب‬ ‫هیات وزیران خواهد رسید‪.‬‬ ‫حاکمیت و رعایت قوانین جمهوری اســامی ایران‬ ‫مورد ‪ ۳‬از موارد اصالحی بود که در ماده ‪۱‬و ‪ ۳‬متن قراردادها‬ ‫از سمت دولت لحاظ شده است‪ .‬طبق این مواد قانون حاکم‬ ‫بر قراردادها‪ ،‬قانون جمهوری اسالمی ایران است و اعمال‬ ‫حق حاکمیت و مالکیت عمومی بر تمامــی منابع و ذخایر‬ ‫نفت و گاز طبیعی کشور از طریق وزارت نفت به نمایندگی از‬ ‫طرف جمهوری اسالمی ایران است‪ .‬ضمن انکه در ماده‬ ‫‪ ۱۱‬قراردادها ذکر شده که نفت‪ ،‬گاز یا میعانات گازی و نیز‬ ‫هرگونه فراورده های جانبی حاصــل از تولید کال متعلق به‬ ‫کارفرماست‪ .‬این موارد به تصویب هیات وزیران رسیده و‬ ‫در متن قراردادها گنجانده شده است‪.‬‬ ‫اما به واسطه ایراد شماره ‪ ،۴‬اصالحیه دیگری تحت‬ ‫این عنوان وارد شــده اســت که الزام واگذاری مسئولیت‬ ‫اعمــال وظایــف حاکمیتی مصــرح در قانــون وظایف و‬ ‫اختیارات وزارت نفت در تدویــن و اجرای این قراردادها بر‬ ‫عهده وزارت نفت اســت که قابل واگذاری نیســت‪ .‬طبق‬ ‫این مــورد‪ ،‬وزارت نفت بایــد اعمال وظایــف حاکمیتی و‬ ‫تنظیم گری بر عملکرد شرکت های مجری پروژه های نفت‬ ‫و گاز و شــرکت های تابعه خود را به طور کامل انجام دهد‪.‬‬ ‫دولت برای اصالح این مســاله پیش از این‪ ،‬ماده شــماره‬ ‫‪ ۵‬را با عنوان نحوه نظارت بر انعقــاد و اجرای قراردادهای‬ ‫نفتی به متن قرارداد افزوده بود‪ .‬اما این بند نیز در اصالحیه‬ ‫جدید به متن زیر تغییر خواهد کرد‪« :‬برای تدوین راهبردها‬ ‫و سیاست ها‪ ،‬ارزشیابی و نظارت بر اجرای مدیریت مخازن‬ ‫برای تولیــد صیانتــی (‪ )EOR,IOR,IGR,EGR‬بــا رویکرد‬ ‫انتقال و توســعه فناوری‪ ،‬الزم است ســاختار و تشکیالت‬ ‫متناسب جهت بررسی و نظارت بر اجرای قراردادهای نفتی‬ ‫موضوع این مصوبه (در حوزه های فنی‪ ،‬زیست محیطی‪،‬‬ ‫مالی‪ ،‬ایمنی‪ ،‬بهداشــتی و‪ )...‬و انتقال و توســعه فناوری‬ ‫به شرکت های اکتشاف و تولید و بهره برداری (‪ )E&P‬و نیز‬ ‫پیمانکاران عمومی (‪ )GC‬و سازندگان تجهیزات و اموزش‬ ‫نیروی انســانی ایرانی و تنظیم روابط در وزارت نفت ایجاد‬ ‫شــود‪ ».‬در متن پیشــین شــرایط عمومی مصوب دولت‬ ‫«وزارت نفت» مسئول بررسی و نظارت بر قراردادهای نفتی‬ ‫شناخته می شد که در پی اصالحات جدید مسئولیت بررسی‬ ‫و نظارت بر قراردادها بر عهده «تشکیالت متناسب» خواهد‬ ‫بود‪ .‬این تغییــر احتماال با هدف محدود کــردن اختیارات‬ ‫وزارت نفت بر اســاس قانون نفت مصوب سال ‪ ۹۱‬صورت‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫اجرای اصــل ‪ ۴۴‬قانون اساســی و تاکیــد بر تنظیم‬ ‫قراردادهــا به گونــه ای که شــرکت های توانمنــدی برای‬ ‫فعالیت های داخلــی و خارجی در حوزه باال دســتی نفت و‬ ‫گاز شکل گیرد نیز ازجمله اصالحات درخواستی در موارد‬ ‫‪۱۵‬گانه بود که دولت در بند الف ماده ‪ ۴‬بدان پرداخته بود‪.‬‬ ‫طبق این بند در هر قرارداد سیاست های اجرایی و اقدامات‬ ‫عملیاتی بــرای تحقق مفاد این بند باید به عنوان پیوســت‬ ‫فناوری قــرارداد اورده شــود‪ .‬این اصــول در تبصره های‬ ‫‪۱‬و‪ ۲‬این مــاده مورد تاکید قرار گرفته اســت‪ .‬این ماده که‬ ‫به تصویب هیات دولت رســیده بود‪ ،‬با وارد شــدن تبصره‬ ‫سوم اصالح خواهد شد‪ .‬طبق این تبصره «جهت حمایت‬ ‫از شــرکت های اکتشــاف و تولید‪ E&P‬ایرانــی‪ ،‬دولت در‬ ‫تامین تســهیالت مالی از بانک ها برای انها اولویت قائل‬ ‫خواهد شد‪ .‬‬ ‫مورد ‪ ۶‬از ایرادات دال بر این است که تنظیم چارچوب‬ ‫حقوقــی و فنی قراردادها بدان گونه باشــد کــه در صورت‬ ‫بازگشت تحریم ها کشور متحمل زیان نشود و امکان طرح‬ ‫دعاوی در دادگاه های بین المللی علیه طرف ایرانی فراهم‬ ‫نشــود‪ .‬در این راستا دولت وعده داده اســت که ذیل ماده‬ ‫‪ ۱۴‬بندی بدین عنوان وارد کند‪« :‬در تدوین قراردادها باید‬ ‫بندهای ‪ ۱۴‬و ‪ ۱۵‬قطعنامه شــماره ‪ ۲۲۳۱‬و بنــد ‪ ۳۷‬برجام‬ ‫رعایت شود‪».‬‬ ‫تعیین ســقف تولید روزانه بــرای قراردادهای نفتی‬ ‫مورد ‪ ۷‬از ایرادات وارده بر قراردادهای نفتی اســت‪ ،‬طبق‬ ‫این ایراد‪ ،‬تولید روزانه یک میلیون بشکه نفت خام و ‪۲۵۰‬‬ ‫میلیون متر مکعب گاز طبیعی مورد تاکید قرار گرفته است‬ ‫که این مورد نیــز در متن اصالحیه دولت عینا وارد شــده و‬ ‫در اصالحیه تصویبنامه هیات وزیران مفــاد بند ‪ ۷‬تصریح‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫مورد هشــت از مــوارد ‪۱۵‬گانــه را می تــوان یکی از‬ ‫اصالحات اساســی دانســت‪ .‬ماده ای که در ان «شورای‬ ‫عالی امنیــت ملی» به عنــوان یکــی از ارکان اصلی نظام‬ ‫وارد قراردادهــای نفتی می شــود‪ .‬پیش از ایــن و در ماده‬ ‫‪ ۱۳‬شــرایط عمومی قراردادهــای جدید نفتی کــه دال بر‬ ‫تامین شرایط محرمانگی قراردادهای نفتی است‪ ،‬نوشته‬ ‫شــده بود که پیش از تحویل اطالعات مخازن نفت و گاز‬ ‫به شــرکت های طرف مذاکره با شــرکت ملی نفت ایران یا‬ ‫شــرکت هایی که مایل به حضــور در مناقصه های مربوط‬ ‫بــه اجــرای طرح های موضــوع ایــن مصوبه هســتند (و‬ ‫صالحیت اولیه ایشــان به تایید شــرکت ملــی نفت ایران‬ ‫‪53‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫رسیده)‪ ،‬این شرکت ها بای د سند رازداری و حفظ محرمانگی‬ ‫(‪ )Confidentiality Agreement‬ایــن اطالعــات را به‬ ‫امضا برسانند و طی ان متعهد شوند که مدیران‪ ،‬کارکنان‪،‬‬ ‫کارشناسان و دیگر افراد ذی ربط شــرکت امضا کننده سند‬ ‫مذکور و نیز شــرکت های تابعه ان که حسب ضرورت باید‬ ‫بدین اطالعات دسترسی داشته باشند‪ ،‬اطالعات دریافتی‬ ‫را مطابق با مفاد ســند یادشــده به شــکل کامال محرمانه‬ ‫نگاه خواهند داشــت و بدون مجوز شرکت ملی نفت ایران‬ ‫(و ترتیباتی که در ســند یادشده مشــخص می شود)‪ ،‬این‬ ‫اطالعات را در اختیار هیچ شخص ثالثی قرار نخواهند داد‬ ‫و هرگاه مشخص شود که این اطالعات به صورت غیرمجاز‬ ‫در اختیار اشخاصی قرار گرفته‪ ،‬طرف مقابل در برابر شرکت‬ ‫ملی نفت ایران‪ ،‬ملزم به جبران خسارات ناشی از عدم انجام‬ ‫تعهدات موضوع ســند رازداری و حفظ محرمانگی خواهد‬ ‫بود‪ .‬اکنون اما به واسطه این درخواست از موارد ‪۱۵‬گانه که‬ ‫سازوکارهای ِاعمال و رعایت مالحظات امنیتی و حفاظتی‬ ‫شفاف تعیین و خطرات و ریسک های قرارداد برای طرفین‬ ‫مشخص گردد‪ .‬چارچوب قراردادها به گونه ای تنظیم شود‬ ‫که امکان هرگونه سوءاستفاده از این قراردادها علیه کشور‬ ‫توسط طرف خارجی سلب شود‪.‬‬ ‫ایــراد وارد شــده بــر قراردادهــای جدیــد نفتــی‪،‬‬ ‫طبق اســتنباط ها بیــش از هر چیــز دال بــر محکم کاری‬ ‫در زمینه عدم وجود راهــی برای اعمال شــرایط متنوع بر‬ ‫قراردادهــا در زمــان انعقاد‪ ،‬مطرح شــده اســت‪ .‬در این‬ ‫ایراد بر این مســاله تاکید شــده است که شــروط عمومی‬ ‫(‪ )General Conditions of Contract‬تمامی قراردادهای‬ ‫موضوع این تصویب نامه مشــتمل بر شــروط همســان و‬ ‫استاندارد قراردادها باید در چارچوب مفاد این تصویب نامه‬ ‫تنظیم شود‪ .‬مســاله ای که به نظر می رسد ماده ‪ ۱۴‬شرایط‬ ‫عمومی قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬برای تامین همین دیدگاه‬ ‫نگاشته شده است‪ .‬طبق این ماده در تنظیم متن هر قرارداد‬ ‫و پیوست های ان‪ ،‬عالوه بر مراعات مواردی که به صراحت‬ ‫در همکاری با شــرکت های بین المللی و دسترسی انها به‬ ‫اطالعات محرمانه میادین نفتی کشــور در این قراردادها‬ ‫در شورای عالی امنیت ملی مورد رسیدگی و جمع بندی قرار‬ ‫گیرد‪ ،‬جمله ای به بند ‪ ۱۳‬اضافه خواهد شد که شورای عالی‬ ‫امنیت ملی را نیز در قراردادهای نفتی دارای نقش خواهد‬ ‫کرد‪ .‬طبق این جمله «متن سند نمونه رازداری و محرمانگی‬ ‫به تصویب شورای عالی امنیت ملی خواهد رسید‪».‬‬ ‫اما مساله عدم باز بودن روزنه هایی برای سوءاستفاده‬ ‫طرفین خارجی از قراردادها یکی از دیگر موارد ‪۱۵‬گانه ای‬ ‫است که پیش از ابالغ شرایط عمومی قراردادها در اواسط‬ ‫مرداد ماه طرح شده بود و در نهایت در ماده ‪ ۹‬این قراردادها‬ ‫که تمام هزینه های مســتقیم‪ ،‬هزینه های غیرمســتقیم‪،‬‬ ‫هزینه های تامین مالی متعلقه براســاس قرارداد (حســب‬ ‫مورد) و هزینه هــای بهره بــرداری طرح اعــم از عملیات‬ ‫اکتشافی‪ ،‬توسعه ای‪ ،‬طرح های بهبود یا افزایش ضریب‬ ‫بازیافت از ابتدا تا انتها توســط پیمانــکار تامین و به موقع‬ ‫پرداخت می شود‪.‬‬ ‫پیــش از نگارش ایــن بند مــورد ‪ ۹‬از مــوارد ‪۱۵‬گانه‬ ‫خواســتار این بود که تعهــدات طرفین قــرارداد (به ویژه‬ ‫درخصوص به کارگیری فناوری های نوین‪ ،‬انتقال فناوری و‬ ‫دانش فنی و برداشت صیانتی از میادین) به طور متوازن و‬ ‫در این مصوبه بدان ها اشاره شــده‪ ،‬باید حقوق‪ ،‬تعهدات‬ ‫و مســئولیت های طرفین قــرارداد در زمینه های مختلف‬ ‫مانند فرایند حسابداری و حسابرسی‪ ،‬روش انجام پرداخت‬ ‫یا باز پرداخــت مالی‪ ،‬بازرســی فنی‪ ،‬تعمیــر و نگهداری‪،‬‬ ‫روش هــای اندازه گیری تولیــد‪ ،‬اموزش نیروی انســانی‪،‬‬ ‫سالمت‪ ،‬ایمنی و محیط زیست‪ ،‬واردات و صادرات‪ ،‬بیمه‪،‬‬ ‫محرمانگی‪ ،‬شرایط خاتمه و فســخ قرارداد‪ ،‬فورس ماژور‪،‬‬ ‫رهاســازی منطقه قراردادی‪ ،‬نحوه حل و فصل اختالفات‬ ‫و زبان قــرارداد نیز به روشــنی در متون یادشــده تعریف و‬ ‫مشخص شود‪.‬‬ ‫در مورد ایراد ‪ ۱۱‬وارده بــر قراردادهای جدید نفتی‪،‬‬ ‫اضافه شــدن بند ‪ ۵‬به تصویب نامه نحوه نظارت بر انعقاد و‬ ‫اجرای قراردادهای جدید که به طور کلی در مصوبه اذر ماه‬ ‫سال گذشته دولت وجود نداشــته و بعدا اضافه شد؛ برای‬ ‫تامین نظر کارشناسان اضافه شده است‪ .‬این بند خواستار‬ ‫این بوده که نهاد تنظیم گری مدیریت مخازن با محوریت‬ ‫توســعه فناوری برای تولید صیانتی که مســئولیت تعیین‬ ‫چارچوب ها و راهبردها و شیوه های مدیریت مخازن و انتقال‬ ‫و توسعه فناوری در حوزه نفت و گاز را برعهده دارد در وزارت‬ ‫نفت تشکیل شود‪ ،‬تا نقشــه راه مدیریت مخازن و انتقال و‬ ‫توســعه دانش فنی و فناوری های مورد نیاز برای هر یک از‬ ‫قراردادها تعیین و فرایند انتقال ان به شرکت های اکتشاف‪،‬‬ ‫توسعه و بهره برداری (‪ ،)E&P‬پیمانکاران عمومی (‪ )GC‬و‬ ‫سازندگان تجهیزات و اموزش نیروی انسانی مشخص و بر‬ ‫اجرای ان نظارت کند‪.‬‬ ‫مورد ‪ ۱۲‬از مــوارد ‪۱۵‬گانه در مورد تشــکیل نهادی‬ ‫کامال فنی و تخصصــی برای به عهده گرفتن مســئولیت‬ ‫تدوین‪ ،‬کنتــرل و نظارت بــر جنبه های فنــی و تخصصی‬ ‫قراردادها ســت‪ .‬پیــش از این بنــد «ع» ماده ‪ ۱‬شــرایط‬ ‫عمومی قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬به همین منظور و با این‬ ‫کلمات اضافه شده بود «خط پایه مذکور (منظور خط پایه‬ ‫تخلیه مخازن نفتی) باید به تایید شــورای عالی مهندسی‬ ‫مخازن نفت برسد‪ .‬وظایف‪ ،‬ترکیب و نحوه انتخاب اعضا‬ ‫و تصمیم گیری این شورا به پیشنهاد وزیر نفت به تصویب‬ ‫هیات وزیران خواهد رسید» اکنون اما کلمه «ساختار» به‬ ‫این بند اضافه شده و سعی بر این شده تا بند به خواسته مورد‬ ‫‪ ۱۲‬نزدیک تر شود‪.‬‬ ‫اما تصویب نامه دولت در خصــوص نحوه نظارت بر‬ ‫انعقاد و اجرای قراردادهای جدید نفتی نیز که ‪ ۱۹‬مرداد ماه‬ ‫به همــراه شــرایط عمومــی در روزنامه رســمی جمهوری‬ ‫اســامی ایران به چاپ رســید؛ با تغییراتی مواجه خواهد‬ ‫شــد‪ .‬طبق اطالعات موجود و براســاس مورد ‪ ۱۳‬از موراد‬ ‫ی که خواســتار‬ ‫‪۱۵‬گانه ایــرادات بر قراردادهای جدید نفت ‬ ‫این است که برای اطمینان از انطباق قراردادهای منعقده‬ ‫با قوانین و مقررات مربوطه (به ویژه مصوبه اصالح شــده‬ ‫شرایط عمومی‪ ،‬ســاختار و الگوی قراردادهای باالدستی‬ ‫نفت و گاز)‪ ،‬ضروری است هیاتی با صالحیت حقوقی‪ ،‬فنی‪،‬‬ ‫مدیریتی‪ ،‬سیاسی و امنیتی تشکیل شده و مسئولیت انطباق‬ ‫قراردادهای منعقده بــا قوانین و مقــررات را به طور دقیق‬ ‫مورد کنترل و نظارت قرار دهد‪ .‬بدیهی اســت اعضای این‬ ‫هیات باید ضمن برخورداری از صالحیت ها و توانایی های‬ ‫تخصصی‪ ،‬از فرصت مناســب برای انجام وظایف محوله‬ ‫برخوردار باشــند‪ ،‬بند ‪ ۶‬به بندهای پنج گانه نحوه نظارت بر‬ ‫‪ IPC‬افزوده خواهد شد‪ .‬طبق این بند‪ ،‬بررسی عدم مغایرت‬ ‫قراردادهای منعقده با مصوبه دولت در خصوص شــرایط‬ ‫عمومــی قراردادهای نفتــی برعهده هیاتــی با صالحیت‬ ‫حقوقی‪ ،‬فنی‪ ،‬مدیریتی‪ ،‬سیاســی و امنیتی خواهد بود که‬ ‫اعضا‪ ،‬وظایف و نحوه عمل این هیات توسط سران سه قوه‬ ‫مشخص خواهد شد‪ .‬نحوه ترکیب این اعضا و چالش هایی‬ ‫که بر ســر راه انتخاب انها ایجاد خواهد شــد‪ ،‬به طور قطع‬ ‫از دشواری های جدید بر ســر راه قراردادهای جدید نفتی‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین مــورد ‪ ۱۴‬از ایــرادات ‪۱۵‬گانه‪ ،‬خواســتار‬ ‫«تنظیم گری»‪« ،‬ثبت»‪« ،‬ضبط» و مکتوب شدن تمامی ‬ ‫مذاکرات و مصوبات مرتبط با قراردادهای نفت و گاز بوده‬ ‫ که به واسطه ان بند ‪ ۷‬نیز به بندهای پنج گانه نحوه نظارت‬ ‫بر قراردادهای جدید نفتی اضافه می شود‪ .‬براساس بند ‪۷‬‬ ‫تمامی مذاکرات و مصوبات جلسات رسمی مربوط به انعقاد‬ ‫قراردادهای نفت و گاز باید ثبت و ضبط و مکتوب شــده و‬ ‫اسناد ان به طور مناسب ضبط و نگهداری شود‪.‬‬ ‫در نهایت بررســی ها نشــان می دهند یکــی از دیگر‬ ‫مواردی که در این قراردادها تغییر خواهد کرد‪ ،‬قیدی است‬ ‫که در ماده ‪ ۷‬شرایط عمومی قراردادهای نفتی‪ ،‬این اجازه‬ ‫را بــه وزارت نفت می داد که در صــورت تعریف پروژه های‬ ‫ازدیاد برداشت‪ ،‬زمان قرارداد را از ‪۲۰‬سال به باالتر تا سقف‬ ‫‪۵‬سال تمدید کند‪ .‬در نسخه تغییر یافته این شرایط‪ ،‬چنین ‬ ‫بندی حذف خواهد شــد‪ .‬بســیاری از کارشناســان اعتقاد‬ ‫دارند طوالنی بودن زمان حضور شــرکت های بین المللی‬ ‫در میادین نفتی باعث افزایش انگیزه انها در نوع فعالیت در‬ ‫میادین نفت و گاز خواهد بود‪ .‬کوتاه مدت بودن قراردادهای‬ ‫بیع متقابل یکی از مهم ترین انتقادهایی بود که شرکت های‬ ‫بین المللی در ان زمان وارد می کردند‪.‬‬ ‫قتصاد‬ ‫ااقتصاد‬ ‫بیم و امیدهای اقای وزیر‬ ‫بیژننامدار زنگنه‬ ‫‪3‬‬ ‫در تمام مدتی که مذاکرات هســته ای در جریان بود‬ ‫اتفاقات عجیب و غریبی هم برای نفــت افتاد؛ از ماجرای‬ ‫کرســنت گرفته تا تالطــم قیمت ها‪ .‬مدتی هــم با خباثت‬ ‫سعودی ها قیمت ان قدر پایین امده که می گفتند یک بشکه‬ ‫حسن روحانی در اذر ‪ ۱۳۸۱‬و از جایگاه دبیر شورای‬ ‫عالــی امنیت ملی با ارســال نامــه ای خطاب بــه خاتمی‪،‬‬ ‫رئیس جمهور وقت‪ ،‬به عملکرد بیژن زنگنه‪ ،‬وزیر نفت کابینه‬ ‫اصالحات اعتراض کرد و اقدام وی در انعقاد قرارداد نفتی‬ ‫کرسنت با شرکت کرسنت پترولیوم را غیرقانونی و از طریق‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫شیخ الوزرای کابینه!‬ ‫روزی معترض‪ ،‬روزی مدافع!‬ ‫اقتصاد‬ ‫شاید در روزهایی که محمد جواد ظریف چندان خبرساز‬ ‫نیست و روزهای کاری اش را در ماموریت امریکای التین‬ ‫سپری می کند و با فیدل کاسترو عکس یادگاری می اندازد‬ ‫بتوان این ادعا را مطرح کرد که بیژن زنگنه بیش از سایرین‬ ‫مورد توجه رسانه ها و محافل سیاسی و اقتصادی قرار گرفته‬ ‫اســت‪ .‬حاال که در ماه های اخر دولت حسن روحانی قرار‬ ‫داریم‪ ،‬خیلی ها معتقدند رئیس جمهور اساس کارش را روی‬ ‫همین دو وزیر در کابینه اولش اســتوار کرده؛ محمد جواد‬ ‫ظریف و بیژن نامدار زنگنه‪.‬‬ ‫روحانی دو سال سخت را با محمد جواد ظریف پشت‬ ‫سر گذاشت تا با برجام برای خود معبری باز کند برای عبور‬ ‫از چالش های اقتصادی‪ .‬او بنا را بر این گذاشــته بود که از‬ ‫دیپلماسی به اقتصاد برسد‪ .‬او هر کاری می توانست کرد تا‬ ‫باالخره با ایاالت متحده و متحدانش به توافق برسد‪ .‬اکنون‬ ‫که برجام به امضا رسیده و یک ســال از عمرش هم سپری‬ ‫شــده این بیژن نامدار زنگنه اســت که قرار است جانشین‬ ‫ظریف شود و بار ایده های روحانی را تا این مدت باقی مانده‬ ‫از دولتش بر دوش بگیرد‪.‬ساده تر ش این است‪ «:‬روحانی‬ ‫حســاب ویژه ای روی این وزیر باز کرده است‪ ».‬می گویند‬ ‫پلن جدید روحانی بر محور نفت استوار شده است‪ .‬خودش‬ ‫به کنایه به مخالفانش گفته در حال اداره کشور با نفت ‪30‬‬ ‫دالری است نه نفت ‪ 147‬دالری‪ .‬این طعنه او به مخالفان‬ ‫دولتش است که سال های پردرامد نفتی در دوران محمود‬ ‫احمدی نژاد را به انها یاداوری می کند‪ .‬اقای پرزیدنت خوب‬ ‫می داند که همچون برجام چندان راه ساده ای برای اجرای‬ ‫ایده اش نــدارد‪ .‬این بار اما صورت ماجــرا کمی فرق کرده‬ ‫اســت‪ .‬مخالفان او فقط در محدوده افرادی که او به انها‬ ‫لقب دلواپس داده بود خالصه نمی شود‪ .‬پای قراردادهای‬ ‫بــزرگ نفتی درمیان اســت و یــک مدل جدیــد؛ ‪Iranian‬‬ ‫‪ .PetroleumContract‬دامنه منتقدان هم خیلی بزرگتر از‬ ‫ان است که او تصورش را داشته‪.‬‬ ‫اب گرانتر از طالی سیاه ما شده است!‬ ‫بیژن زنگنــه در این مدت ایده های متعددی داشــته‬ ‫برای عبــور از چالش های مهم این حــوزه‪ .‬حامیان دولت‬ ‫می گویند اگر کسی بتواند ایران را از این شرایط سخت عبور‬ ‫دهد بهتر از زنگنه نمی توان فردی را پیدا کرد‪ .‬مخالفانش‬ ‫امــا می گویند هر وقت زنگنه وزیر شــده اوضــاع خرابتر از‬ ‫همیشه شده است‪.‬‬ ‫اما بیژن زنگنه کیست؟ او در دولت جنگ شش سال‬ ‫وزیر جهاد سازندگی بود‪ ،‬در دولت هاشمی رفسنجانی هشت‬ ‫سال به عنوان وزیر نیرو فعالیت کرد و در دولت محمد خاتمی‬ ‫هشت سال عهده دار وزارت نفت بود‪ .‬زنگنه به جهت سابقه‬ ‫طوالنی در مدیریت کالن اجرایی و حضور در وزارتخانه های‬ ‫دولت های مختلف ایران (‪ 24‬ســال) به «شــیخ الوزراء»‬ ‫مشهور است‪ .‬بیژن زنگنه در سال ‪ ۱۳۵۰‬به رشته مهندسی‬ ‫عمران دانشگاه تهران راه یافت و در ســال ‪ ۱۳۵۶‬با درجه‬ ‫کارشناسی ارشــد مهندســی عمران با کســب رتبــه ممتاز‬ ‫فارغ التحصیل شد‪ .‬زنگنه از سال ‪ ۱۳۵۶‬به عضویت هیات‬ ‫علمی دانشــگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی درامد‬ ‫و به تدریــس در این دانشــگاه پرداخت و در ســال ‪۱۳۸۵‬‬ ‫در جایگاه اســتاد تمام و عضو هیات علمی این دانشــگاه‬ ‫بازنشســته شــد‪ .‬بیژن زنگنه گرایش اصالح طلبی دارد و‬ ‫البته دارای ســابقه عضویت در حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫و بنیاد باران‪ .‬او فعالیت سیاســی خود را از ســال ‪ ۱۳۵۹‬در‬ ‫جایگاه معاونت فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشــاد اســامی‬ ‫اغاز کرد‪ .‬زنگنه عالوه بر پیشینه ‪ ۲۴‬ســال وزارت (تا سال‬ ‫‪ )۱۳۹۴‬در دولت های چهارم‪ ،‬پنجم‪ ،‬ششم‪ ،‬هفتم‪ ،‬هشتم‬ ‫و یازدهم ایــران‪ ،‬همچنین از ســال ‪ ۱۳۶۲‬تا ‪ ۱۳۸۴‬عضو‬ ‫شورای اقتصاد بود و در فاصله ســال های ‪ ۱۳۷۵‬تا ‪۱۳۹۰‬‬ ‫نیز به عنوان یکی از اعضای مجمع تشــخیص مصلحت‬ ‫نظام فعالیت کرد‪.‬‬ ‫واسطه دانسته و این قرارداد را دارای اثار منفی فراوان برای‬ ‫جمهوری اسالمی ایران دانسته بود‪ .‬روحانی اما در جلسه‬ ‫رای اعتماد مجلــس به وزرای دولــت یازدهم ضمن دفاع‬ ‫از عملکرد زنگنــه در وزارت نفت‪ ،‬به مخالفــان اعالم کرد‬ ‫که مولف نامه مذکور شخص وی اســت‪ .‬در خالل جلسه‬ ‫بررسی رای اعتماد به زنگنه‪ ،‬احمد توکلی‪ ،‬نماینده تهران‬ ‫ضمن اعالم نظر مخالف خود به وزارت زنگنه‪ ،‬انتخاب او را‬ ‫برای وزارت نفت ایران مفید دانسته و گفته بود‪« :‬در وزارت‬ ‫نفت به خاطــر اینکه چند دوره صــدارت غیرنفتی ها اتفاق‬ ‫افتاد‪ ،‬یک نوع دلخوری و به نوعی سرافکندگی به طور کلی‬ ‫وجود دارد و وقتی اقای زنگنه خواست وزیر بشود نشاطی‬ ‫در کارکنان نفت ایجاد شد که ممکن بود کارایی را باال ببرد‪.‬‬ ‫حتی گروه های وطن دوست استقالل طلب نفتی جنوب هم‬ ‫اکثرشان از ایشــان حمایت کردند‪ ».‬روحانی هم در پایان‬ ‫دفاعیات خود از وزرای پیشــنهادی‪ ،‬در دفــاع از عملکرد‬ ‫زنگنه به نمایندگان مجلس یاداوری کرد که حتی یک هفته‬ ‫اداره وزارت نفت تحت نظر سرپرست‪ ،‬هزینه های سنگینی‬ ‫برای کشور خواهد داشــت و از نمایندگان خواست به وی‬ ‫رای اعتماد بدهند‪ .‬در پایان جلسات بررسی رای اعتماد به‬ ‫کابینه پیشنهادی حســن روحانی بیژن نامدار زنگنه با ‪۱۶۶‬‬ ‫رای موافــق‪ ۱۳ ،‬ممتنع و ‪ ۱۰۴‬مخالف‪ ،‬موفق به کســب‬ ‫رای اعتماد نمایندگان مجلس نهم شــد و برای سومین بار‬ ‫به عنوان وزیر نفت در دولت های ایران انتخاب شد‪ .‬او در‬ ‫این دوسال و اندی از عمر وزارتش با اتفاقات سختی مواجه‬ ‫شده و اکنون که ایده تازه ای برای قراردادهای نفتی داده‪،‬‬ ‫حتما روزهای پرچالشی را پیش رو دارد‪.‬‬ ‫حاال بیژن نامدار زنگنه یــک پرونده قطور را در اختیار‬ ‫دارد که تمام تالشــش را می کند چراغ ســبز اجرایی شدن‬ ‫ان را بگیرد‪ .‬پرونده ای که برخی ان را ناجی اقتصاد کشور‬ ‫می دانند و برخــی دیگر ان را زمینه بازگشــت بــه روزهای‬ ‫قبل از مصدق‪ .‬اگر بیژن زنگنه بتوانــد از موانع عبور کرده‬ ‫و مجوزهای الزم را بگیرد به مهمتریــن وزیر کابینه تبدیل‬ ‫خواهد شــد که طرحی بزرگ را برای اجــرا در اختیار دارد‪.‬‬ ‫اقای وزیر روزهای حساســی را در ســاختمان وزارت نفت‬ ‫ســپری می کند‪ .‬او تا اینجای کار توانسته یک توافق کلی‬ ‫را بگیرد‪ ،‬برای پارلمان نشین های جدید توضیحات تقریبا‬ ‫قانع کننده ای بدهد و همه امیدش به هیات تطبیق است‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫وزیرگفت تا رهبری راضی نشوند‬ ‫هیچکارینمی کنم‬ ‫گفت وگوی مثلث با اسدالله قره خانی‪ ،‬سخنگوی کمیسیون انرژی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سینا کنعانی زاده‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای قره خانی! مســاله قراردادهای جدید نفتی‬ ‫گویا در این چند وقت زمان زیادی از کمیسیون‬ ‫انرژی گرفته اســت‪ .‬لطفا برای شروع گفت وگو‬ ‫بفرمایید که در جلســه غیر علنی هفته گذشــته‬ ‫با وزیر نفت چه بحث هایــی در این مورد صورت‬ ‫گرفت؟‬ ‫کمیسیون انرژی باتوجه به وظایف‪ ،‬مسئولیت ها‬ ‫و تخصصی که دارد بــه مطالعه دقیق الگــوی قراردادها‬ ‫مبــادرت کرده اســت‪ .‬مــا از صاحب نظــران‪ ،‬منتقدین‪،‬‬ ‫دانشــگاهیان‪ ،‬مدیران و مطلعین در صنعت نفت دعوت‬ ‫کردیــم و در این زمینه بحث های زیادی هم مطرح شــد‪.‬‬ ‫نهایتا ایرادات یا ابهاماتی که در این الگو وجود داشــت را‬ ‫اعالم کردیم که در کنار سایر اقداماتی که باقی نمایندگان‬ ‫انجام دادند منجر به برگزاری جلســه هفته گذشته با وزیر‬ ‫نفت شــد‪ .‬در این جلســه وزیــر محترم اعــام کردند که‬ ‫شبهات یا ایرادات را برطرف می کنند‪.‬‬ ‫بیشتر ابهام ها روی کدام نقاط است و در جلسه‬ ‫مجلس روی چه بخش هایی حساســیت نشان‬ ‫داده شد؟‬ ‫‪4‬‬ ‫اســدالله قره خانــی‪،‬‬ ‫سخنگوی کمیسیون انرژی‬ ‫مجلس دهم است‪ .‬او تسلط‬ ‫خوبی روی متن قراردادهای‬ ‫جدید نفتــی دارد‪ .‬او در عین‬ ‫اینکه می گوید این قراردادها‬ ‫هنوز بخش هایی دارد که باید‬ ‫در مــورد ان بحث و بررســی‬ ‫صورت گیرد اما در عین حــال مانند برخی از منتقدین‬ ‫مجلس نیســت که نگاه منفی به اصل موضوع داشته‬ ‫باشد‪ .‬با او در این مورد گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫دربحــث مالکیت مخــازن تصور بر ایــن بود که‬ ‫مالکیت بــه طرف مقابل داده می شــود ولــی وزیر اعالم‬ ‫کرد که مالکیــت یعنی هم مخــزن و هم انچــه از مخزن‬ ‫بهره برداری می شــود و هم تاسیساتی که در مخزن نصب‬ ‫می شود‪ ،‬تماما به شرکت ملی نفت ایران تعلق دارد‪ .‬نکته‬ ‫دیگری که بحث شد‪ ،‬بحث برداشــت صیانتی بود و برای‬ ‫این مورد که ایا برداشت صیانتی می شود یا نمی شود قرار‬ ‫شد یک هیات مالی برداشــت صیانتی از مخازن تشکیل‬ ‫شود که انها رصد کنند‪ .‬قسمت سوم‪ ،‬بحث انتقال دانش‬ ‫و تکنولــوژی و مباحث امنیتی نظام اســت که مطرح بود‪.‬‬ ‫قرار شد قبال وزارت نفت کمیته ای متشکل از افرادی که‬ ‫در خود وزارت نفت تعیین می شوند‪ ،‬به دولت معرفی کرده‬ ‫تا دولت انها را تائید کند‪ .‬همچنین قرار شد نمایندگان ان‬ ‫کمیته به نوعی نمایندگان روسای قوا باشند‪ .‬بحث انتقال‬ ‫دانش فنی و تکنولوژی هم مورد تاکید قرار گرفت و عنوان‬ ‫شــد که تمامی ایــن فعالیت هایی که صــورت می گیرد با‬ ‫مشارکت شــرکت های ایرانی انجام گیرد‪ .‬بنا شد مدیریت‬ ‫بهره بــرداری از مخزن و فروش نفتی که از انجا به دســت‬ ‫می اید به وسیله خود وزارت نفت انجام گیرد نه اینکه انها‬ ‫نسبت به فروش اختیار داشته باشند‪ .‬این موارد مطرح و با‬ ‫منویات مقام معظم رهبری و هم با قوانین باالدستی و هم‬ ‫اصالحات انطباق داده شد و در نهایت از ناحیه مجلس به‬ ‫هیات دولت ارسال شد‪.‬‬ ‫این تحوالت در جلسه یکشنبه رخ داد؟‬ ‫ایــن اتفاقــات روز دوشــنبه پــس از ان جلســه‬ ‫غیر علنی افتاده و به دولت اعالم شده است‪.‬‬ ‫بعد از این ابــاغ‪ ،‬اوضاع چگونه می شــود ؟ چه‬ ‫ســاز و کاری برای تعیین تکلیف متن قراردادها‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫یکســری تغییرات انجام گرفت یا اینکه یکسری‬ ‫اصالحات باید صــورت بگیرد یا اضافات و پیشــنهاداتی‬ ‫دارد‪ .‬اینها که به هیات دولت رفت‪ ،‬مورد بررسی دولت واقع‬ ‫شده و نظر خودش را اعالم می کند‪ .‬یا به عبارتی همه انچه‬ ‫از ناحیه مجلس رفته را می پذیرد که در این صورت مجددا‬ ‫به مجلس اعالم می کند و مجلس هم قاعدتا همان موارد‬ ‫قبلی را که اعالم شــده به هیات تطبیق ارائه داده و هیات‬ ‫تطبیق هم در صورتی که مغایرتی نداشته باشد برای اجرا به‬ ‫دولت ابالغ می کند‪ .‬ولی اگر دولت نظرات دیگری داشته‬ ‫باشد که ما نمی دانیم در هر صورت باید پس از این تصویب‬ ‫از انجا که تغییراتی در ان وجود دارد‪ ،‬حتما مجددا به هیات‬ ‫عالی تطبیق مجلس ارائه دهد‪.‬‬ ‫بعد از جلســه غیر علنی مجلس برخی رســانه ها‬ ‫اعالم کردند که اقای زنگنه توانسته مخالفینش‬ ‫را متقاعــد کنــد امــا در عیــن حــال از برخــی‬ ‫اظهارنظرها اینگونه استنباط می شود که برخی‬ ‫نگرانی ها پا برجاست‪ .‬عمده نقاطی که مخالفان‬ ‫نقد دارند و هنوز هم بعد از جلسه نقدشان برطرف‬ ‫نشده‪ ،‬کجاست؟‬ ‫ببینید! عمــده بحث‪ ،‬مدیریت ایــن قراردادها و‬ ‫توجه به حاکمیت شرکت ملی نفت است‪ .‬بحث امنیتی ما‬ ‫که بعضی موارد محرمانه است که اسرار مملکت یا میادین‬ ‫محفوظ بماند‪ .‬بعضا برخی دوســتان باور ندارند که دولت‬ ‫تغییراتی را انجام می دهد‪ .‬یک بخش از نگرانی ها مربوط‬ ‫به این موضوع اســت‪ .‬بخش دیگر هم معتقدند کسی که‬ ‫خودش نفت را برداشــت کرده و می فروشــد احتمال دارد‬ ‫که ان را در اختیار دشمنان ما قرار دهد‪ .‬در این مورد دولت‬ ‫پذیرفت که به هیچ عنوان ان شــرکت ها حق فروش نفت‬ ‫را ندارند و در ابتدای قرارداد یک فــی درنظر می گیرند که‬ ‫براســاس ان فی عمل می کنند‪ .‬ان فی هم بدین صورت‬ ‫است که اوال ‪ 50‬درصد انچه تولید می شود به عنوان بهره‬ ‫مالکانه است و ‪ 50‬درصد دیگر است که در قرارداد تعیین‬ ‫تکلیف می شود و بخشی از ان بابت بازپرداخت هزینه های‬ ‫انجام شده با ان نرخی اســت که در توافق اولیه به توافق‬ ‫رسیده اند‪.‬‬ ‫نگران انتقال دانش و تکنولوژی و برداشت صیانتی‬ ‫بودند‪ .‬در مــورد برداشــت صیانتی طی قــرارداد امده که‬ ‫هیاتی به مطالعه خواهند پرداخت یا به عبارتی یک سیستم‬ ‫رگوالتوری برای این درنظر می گیرند‪ .‬یا احتمال دارد اگر‬ ‫شــرکت نفت خودش افراد را تعیین کند‪ ،‬انچنان که باید و‬ ‫شــاید نظارت الزم را نداشته باشــند‪ .‬نظارت بر این کار بر‬ ‫عهده نمایندگان روســای قوا گذارده شده که یک مبحث‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫جدیدی اســت‪ .‬یک شــورای عالی نظارت هم داریم که‬ ‫یکی از اعضای اصلی ان دادســتان کل کشــور اســت و‬ ‫رئیس کمیسیون انرژی و رئیس کمیسیون بودجه به عنوان‬ ‫ســه نفری که اگر در ان جلســه نباشند‪ ،‬جلســه رسمیت‬ ‫پیدا نمی کند‪ .‬در واقــع اینها بر اجــرای قراردادها نظارت‬ ‫می کنند‪ .‬اگر این اتفاقات بیفتد خودبه خود نگرانی ها رفع‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫اما منتقدین بر این باورند طرفی که قرار است با‬ ‫او قرارداد ببندیم باید سابقه خیانت یا بدعهدی‬ ‫به ما را نداشته باشد‪ .‬مثال استات اویل یا توتال‬ ‫یک دوره به مــا خیانت کردند یا در مورد شــرکت‬ ‫زیمنــس هم بــه یــاد دارید کــه راه جاسوســی‬ ‫ســرویس اطالعاتی اســرائیل را باز کرد‪ .‬راجع‬ ‫به این بفرمایید که با چه شــرکت هایی می توان‬ ‫قرارداد بست؟‬ ‫اینکه بخواهیم به شــرکت هایی که هم ســرمایه‬ ‫و هم تکنولوژی دارند‪ ،‬خوشــبین باشــیم‪ ،‬چندان شدنی‬ ‫نیست‪ .‬قدر مسلم اســت که به نوعی پیدایش‪ ،‬مالکیت‪،‬‬ ‫سهام و سیاست گذاری این شرکت ها در دست غربی هاست‬ ‫و ما باید چفت و بست کارمان را محکم کنیم تا روزنه های‬ ‫نفوذ انها را دقیقا ببندیم و نباید خوشبینانه برخورد کنیم‪.‬‬ ‫در این قرارداد جدید این مساله که عنوان کردید‬ ‫در جایی پیش بینی شده است؟‬ ‫من باب مثال اگر داوری بخواهد در دســت انها‬ ‫باشــد محتمل اســت که هم داوری بین المللی را در نظر‬ ‫بگیرند و هم کمیت داوری را‪ .‬در اینجا توصیه شد که این‬ ‫داوری حتما در ایران باشــد‪ .‬قوانین هم بین المللی نباشد‬ ‫بلکه قوانین جمهوری اســامی باشــد ‪ .‬یا احتمال دادیم‬ ‫باتوجه به اینکه فورس ماژور بــرای قراردادها در مواردی‬ ‫وجود دارد ممکن اســت حوادثی اتفاق بیفتد که خارج از‬ ‫اراده طرفین باشــد که در انجا دیگر نمی تــوان جریمه یا‬ ‫سایر موارد را لحاظ کرد‪ .‬ما احساس کردیم که احتماال از‬ ‫این داســتان فورس ماژور مثال در تحریم ها سوءاستفاده‬ ‫شود و ما را تحریم کنند و بگویند که این فورس ماژور بوده‬ ‫و باید ان قدر هزینه دهید یا سایر موارد دیگر‪ .‬ما تحریم ها‬ ‫را از ان شرایط فورس ماژور مستثنی کردیم که اگر اتفاق‬ ‫بیفتد هیچ حقی برای انها وجود نخواهد داشت یا اینکه ما‬ ‫تعهدی را در قبال انها نخواهیم داشت‪ .‬اینها مواردی بود‬ ‫که به ذهن خیلی از دوستان رســید و در این اصالحیه ها‬ ‫وارد شده است‪.‬‬ ‫بحث دیگری که منتقدین مطرح می کنند مربوط‬ ‫به زمــان قرارداد اســت و معتقدنــد در یک دوره‬ ‫معمولی بین ‪ 5‬تا ‪ 7‬سال طول می کشد که یک چاه‬ ‫به حد ثابتی از سقف تولید برســد اما در قرارداد‬ ‫جدید اینطور نیست که بعد از ‪ 7‬سال بروند بلکه‬ ‫می خواهند بین ‪ 20‬تا ‪ 25‬سال بمانند‪ .‬اگر در این‬ ‫زمان به هــر دلیلی اعم از تحریم یا درخواســت‬ ‫اوپک بخواهد مثال یک چاه را کم کند‪ ،‬حتما باید‬ ‫به شرکت خارجی خسارت پرداخت کنیم!‬ ‫نه‪ ،‬اینطور نیســت‪ .‬مثال شــرکتی تعهد کرده که‬ ‫من حیث المجموع قصد حفــاری ‪ 30‬چــاه را دارد و طبق‬ ‫قرارداد اولیه ‪100‬هزار بشــکه باید تولید کند‪ .‬این شرکت‬ ‫فعالیت خود را انجام می دهد ولی تولیــدش به ‪100‬هزار‬ ‫بشــکه نمی رســد و مثال به ‪40‬هزار بشــکه می رســد‪ .‬در‬ ‫اینصورت ما دیگر تعهــد بازپرداخت براســاس ‪100‬هزار‬ ‫بشکه را نداریم‪ .‬ما براساس ‪40‬هزار بشکه عمل می کنیم‬ ‫و ‪ 50‬درصد را برای مالکان وزارت نفت در نظر می گیریم و‬ ‫‪ 20‬هزار بشکه باقی می ماند‪.‬‬ ‫از این ‪ 20‬هــزار بشــکه هزینه های خــودش را که‬ ‫برای ‪100‬هزار بشکه انجام داده بود‪ ،‬می گیرد‪ .‬چون اگر‬ ‫نتوانست به ان سقف برسد این مدت که دوره بازپرداخت‬ ‫است‪ ،‬طوالنی می شــود‪ .‬ما اجازه نداریم و یا برای او این‬ ‫حق را قائل نشدیم شــاید پروژه دیگری را داشته باشد که‬ ‫همان ‪100‬هزار بشکه را تولید کرده باشد اما به هیچ عنوان‬ ‫اجازه ندارد که هزینه این پــروژه را از ان پروژه دیگر که به‬ ‫حد توان رســیده‪ ،‬دریافت کند‪ .‬مثال اگر ما مدت را کوتاه‬ ‫کردیم و مثال به ‪ 10‬سال رساندیم‪ ،‬هرکدام از این مراحل‬ ‫طوالنی است‪ .‬اکتشاف نیازمند یک زمان مشخص است‪.‬‬ ‫مثال زمان اکتشاف و تولید و توزیع حدود ‪ 8 ،7‬سالی طول‬ ‫می کشــد‪ .‬در زمانی که به بهره برداری می رسند‪ ،‬احتمال‬ ‫دارد با یک مکانیزم هایی حداکثر بهره بــرداری را در یک‬ ‫ دوره ‪ 3‬یا ‪ 4‬ساله ارائه دهند‪ .‬همیشه در چاه ها مراحل اولیه‬ ‫تولید در ســال های اولیــه پایین اســت و ارام ارام نمودار‬ ‫افزایش یافتــه و بعد دوباره کاهش پیــدا می کند‪ .‬اینها در‬ ‫یک دوره خاصــی کارها و فعالیت هایــی را روی میادین و‬ ‫چاه هــای نفت انجام می دهند و انجاســت کــه ماکزیمم‬ ‫تولید را گرفته و به ما اعــام می کنند که حاال به این نقطه‬ ‫رسیدیم‪ .‬بنابراین سرمایه گذاری که قرار بوده بازپرداخت‬ ‫شود را با همین ِرنج تولید به ما بدهید‪ .‬دو سال بعد یکمرتبه‬ ‫چاه افت پیدا می کند‪.‬‬ ‫مثال اگر چنانچــه در این میدان ‪100‬هــزار تا تولید‬ ‫داشــتیم‪ ،‬یکمرتبه به ‪ 30‬تا ‪40‬هزار تا می رسد‪ .‬اینجاست‬ ‫که ما ضرر می کنیم اما اگر او حضور داشــته باشد‪ ،‬ناگزیر‬ ‫است که برداشــت صیانتی را از مخزن انجام دهد‪ .‬چون‬ ‫مخزن در ابتدا یک تعریف و براوردی را دارد‪ .‬ان زمان به ما‬ ‫واگذار می کنند و بعد برای برداشت صیانتی‪ ...‬کمااینکه‬ ‫بعضی از چاه ها را االن حدود ‪ 20‬درصد برداشت می کنیم‬ ‫درصورتی که در چاه های عربســتان حــدود ‪ 40‬و در نروژ‬ ‫حدود ‪ 60‬درصد اســت‪ .‬یعنی تمام نفت مان باقی خواهد‬ ‫ماند‪ .‬یکــی از دغدغه های خاطری که داریــم و در اینجا‬ ‫پررنــگ دیدیم‪ ،‬همین بحث اســت که اینهــا ‪ 21‬روز این‬ ‫تولید را به ما نشان می دادند و می گفتند که تحویل بگیرید‬ ‫و قرارداد دیگر خاتمه یافته است‪ .‬اما در اینجا این حالت را‬ ‫ندارد ان هم به خاطر تجربیات گذشته است که در بعضی‬ ‫از چاه ها می بینیم‪.‬‬ ‫در بحث فی گفته شــده کــه بــه ازای کاهش یا‬ ‫افزایش تولیــد مبلغی تحت عنوان فــی باید به‬ ‫طرف خارجی پرداخت شود‪ .‬این مترادف با همان‬ ‫است که شما می فرمایید؟‬ ‫از انجا که ما نمی خواهیم به انها نفت دهیم باید‬ ‫براوردی داشته باشــیم و یک فی برایش تعیین کنیم‪ .‬فی‬ ‫می تواند عوارض یا مالیات باشد‪.‬‬ ‫نکته همین جاســت‪ .‬یکی از نقاط ضعفی که به‬ ‫قرارداد وارد است این است که می گویند میزان‬ ‫و تراز فی مشخص نیست‪.‬‬ ‫بعضی از چیزهای دیگر هم مشــخص نیســت!‬ ‫ما هنوز قــراردادی را با فردی تنظیــم نکرد ه ایم‪ .‬ما الگو و‬ ‫ساختار قرارداد را داریم و خیلی از چیزها عدد و رقم است‪.‬‬ ‫مثل همین برداشت صیانتی که هر مخزنی یک تعریفی را‬ ‫دارد و نمی توانیم برای همه مخازن یک تعریف واحدی را‬ ‫در نظر بگیریم و بر ان اساس جلو برویم‪ .‬یا سرمایه ای که‬ ‫شرکت ها در نظر می گیرند همه جزو مسائل است‪.‬‬ ‫برخــی از منتقدیــن معتقدند که این قــرارداد ما‬ ‫را به دوران قبــل از مصدق می برد‪ .‬شــما این را‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫نه‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫قراردادهــا اصــوال بــه ســه شــکل اســت؛ یــا‬ ‫قراردادهای امتیازی است که در دوره مصدق قراردادهای‬ ‫امتیازی بوده است‪ .‬این قراردادها به این صورت است که‬ ‫امتیاز فالن مخــزن یا معدن را واگــذار می کنیم و با هیچ‬ ‫چیز دیگری کار نداریم‪ .‬طرف مقابــل هم به تکنولوژی و‬ ‫گران و ارزان شدن ان در ســطح بین المللی کاری ندارد‪.‬‬ ‫ان زمان ایــن قراردادها اینگونــه بوده اســت‪ .‬بعضی از‬ ‫قراردادها هم تحت عنوان قراردادهای مشارکتی است که‬ ‫در ان رقم مشارکت متفاوت است‪ .‬یک موقع دولت عراق‬ ‫اســت‪ ،‬یک موقع هم عمان‪ ،‬نروژ‪ ،‬امریکا یا کاناداســت‬ ‫که عنــوان می کننــد ســرمایه گذاری انجــام می دهند و‬ ‫دانش فنــی را هم می اورنــد و تعریفی از ســرمایه و حجم‬ ‫سرمایه گذاری ونوع تکنولوژی می شود‪ .‬من باب مثال در‬ ‫گذشته اگر می خواستیم از معدن استفاد کنیم دینامیت کار‬ ‫می گذاشتیم و معدن را منفجر می کردیم که ‪ 40‬درصد ان‬ ‫نابود می شد و مابقی سنگ ها را برای برش می بردیم‪ .‬ولی‬ ‫االن با یک سیم برش ایجاد می کنند و االن ریزش معدن‬ ‫ما به حداقل با ‪ 2‬درصد ضایعات رســیده است تا اینکه ‪30‬‬ ‫یا ‪ 40‬درصد‪ .‬اگر تکنولوژی و سرمایه گذاری این شرکت ها‬ ‫را ببینیم در قسمت برق و بهره برداری متفاوت از همدیگر‬ ‫هســتند‪ .‬بعضی ها هــم خدمات و تاسیســات هســتند و‬ ‫به عنوان حق العمل کاری و نه بهره برداری هستند‪ .‬ما اینجا‬ ‫یک ســرمایه گذاری کالن برای اکتشاف‪ ،‬توصیف‪ ،‬برق‬ ‫و بهره برداری مخــازن را الزم داریم که چیزی حدود ‪150‬‬ ‫هزار میلیارد تومان قصد سرمایه گذاری داریم‪ .‬تا موقعی‬ ‫که خودمان نداریم باید چکار کنیم؟ یا اینکه تکنولوژی برتر‬ ‫روز را الزم داریم‪.‬‬ ‫امــا جــواب شــما را اینگونــه می دهند کــه این‬ ‫ابرپروژه های نفتی را بدون خارجی ها ساختیم‪.‬‬ ‫خــب‪ ،‬بــدون خارجی هــا انجــام دادیــم کــه‬ ‫بازیافت مان از برداشت ما حدود ‪ 20‬یا ‪ 13‬درصد است‪ .‬این‬ ‫هدر دادن نیســت؟ تا اینکه اگر ما یک درصد از مخازمان‬ ‫را بخواهیم بازیافت تولید کنیم‪ ،‬حــدود ‪ 300‬میلیارد دالر‬ ‫انتفاع داریم‪.‬‬ ‫وقتی در قطر در قسمت حفاری ها حدود ‪ 10‬کیلومتر‬ ‫وارد مخازن ما می شود و می برد و ما هم نمی توانیم کاری‬ ‫انجام دهیم یا میادین مشــترک نفتی که با عراق داریم و‬ ‫نفت عراق ‪500‬هزار بشــکه بیشــتر از تولید ماست‪ .‬مگر‬ ‫قطر خــودش تکنولوژی یا ســرمایه دارد امــا همین االن‬ ‫یک قرارداد خیلی اوپن بــه صورتی که‪ 30‬درصد به توتال‬ ‫و ‪ 70‬درصد مال خودش باشد‪ ،‬بسته است‪ .‬یعنی قطر که‬ ‫با ما مشترک است و ‪ 50‬درصد از ناحیه خودش است و ‪50‬‬ ‫درصد از ایران‪ 50 ،‬درصد خودش را که می گیرد‪ 20 ،‬درصد‬ ‫دیگر هم که می گیرد و یک ریال هم هزینه نمی کند‪ .‬این‬ ‫از زیر پای ما دارد می برد‪ .‬من خودم یک نیروی مستقلم و‬ ‫تفکرات من هم مشخص است اما ما در برابر نسل جدید و‬ ‫اینده مان مسئولیت داریم‪.‬‬ ‫انچه را که من به عنوان یک کارشــناس می فهمم و‬ ‫تحت تاثیر مباحث سیاسی نیستم‪ .‬یک روزی برای وجب‬ ‫به وجب خاکمان جوانانی را دادیم‪ .‬این زمین فقط همان‬ ‫ســطح زمین نیســت‪ .‬هم رو و هم عمــق و ِ‬ ‫دل این زمین‬ ‫مهم اســت‪ .‬االن قطر از دل و پایین زمین ما می کشــد و‬ ‫می برد‪ .‬ما باید چکار کنیم؟ بایستیم و دست روی دست هم‬ ‫بگذاریم و ‪ 5‬ســال دیگر هم عقب بیندازیم‪ .‬نتیجه همین‬ ‫چیزی که تا االن بوده‪ ،‬خواهد شــد و قطر برده اســت‪ .‬با‬ ‫برخی از منتقدین هــم صحبت کرده ام‪ .‬درکمیســیون به‬ ‫دکتر درخشــان گفتم با وجود داشتن میادین مشترک باید‬ ‫چکار کنیم؟ دست روی دســت بگذاریم و فعالیت نکنیم؟‬ ‫گفت با همین قرارداد میادین مشترک را پیش ببرید اما در‬ ‫تلویزیون یا جای دیگری حــرف دیگری می زند! ما در هر‬ ‫صورت مصالح کالن و امنیت ملــی را در نظر داریم‪ .‬مقام‬ ‫معظم رهبری هم فرمودند که اصالحاتی نیاز دارد اما اصل‬ ‫ان را رد نکردند‪.‬‬ ‫وزیــر هــم عنــوان کــرده کــه بــدون رضایــت‬ ‫مقام معظم رهبری کاری را انجام نمی دهد و تا خاطر ایشان‬ ‫جمع نشود‪ ،‬اصال کاری را انجام نمی دهم‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫باید ‪ 15‬ایراد مشخص را اصالح کنند‬ ‫گفت وگوی مثلث با رئیس کمیته حقوقی و قراردادهای کمیسیون انرژی مجلس‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫سعید مروجی‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای ناصری نژاد! برای شروع گفت وگو بفرمایید‬ ‫اصال چرا دولت به این نتیجه رســیده اســت که‬ ‫باید متن جدیدی برای قراردادهای نفتی داشته‬ ‫باشد؟‬ ‫واقعیت این است که ما در بحث استفاده از ذخایر‬ ‫نفت و گاز مشکل داریم؛ در بحث تولید‪ ،‬اکتشاف‪ ،‬توسعه‬ ‫و بازیافت‪ .‬یک سری مخازن نفتی داریم که سال های سال‬ ‫است تولید می کنیم و االن تا حدودی کیفیت شان پایین‬ ‫امده و تولیدشان کمتر شده اســت‪ .‬این مشکالتی است‬ ‫که وجود دارد و همه هم قبول دارند‪ .‬دولت دنبال راهکاری‬ ‫اســت تا بتواند بهره برداری را افزایش دهد‪ .‬مخصوصا در‬ ‫بحث میادین مشترک شرکایی داریم که برداشت می کنند‬ ‫و طبیعتا باید با انها رقابت کنیم و اگــر پیش نیفتیم الاقل‬ ‫پس هم نیفتیــم‪ .‬واقعا ایــن نگرانی جدی اســت و همه‬ ‫دلسوزان نظام و کشور در این مورد دغدغه دارند‪ .‬اما ما باید‬ ‫در این باره چه کار کنیم و چه راهی را برویم که این معضل‬ ‫مهم اقتصادی در کشور حل شود؟ در این مورد یک سری‬ ‫الگوها و راه هایی پیشــنهاد و سفارش شــده و بحث های‬ ‫مختلفی شــده اســت‪ .‬قبال قراردادهایمان به صوت بیع‬ ‫متقابل بود و مــا به صورت بیع متقابل یک ســری کارها را‬ ‫کردیم‪ .‬ولی ان هم محدود بود و تا جای مشــخصی رسید‬ ‫‪5‬‬ ‫مجید ناصری نژاد‪ ،‬رئیس‬ ‫کمیتــه حقوقــی و قراردادها و‬ ‫امــور بین الملــل کمیســیون‬ ‫انــرژی اســت‪ .‬او می گویــد‬ ‫ایراداتی از نهادهای باالدستی‬ ‫به قراردادهــای جدیدی نفتی‬ ‫گرفته شده اما کلیات این متن‬ ‫جدید رد نشــده اســت‪ .‬این عضو کمیســیون انرژی‬ ‫تاکید می کند اگر این ‪ 15‬ایراد برطرف شــود می توان‬ ‫این قراردادها را اجرایی کرد‪ .‬با او در این مورد گفت وگو‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫و االن دیگر به ان صورت قدرت مانور نداریم‪ .‬یک ســری‬ ‫الگوهای قراردادهای جدید موسوم به ‪ IPC‬امده شده که‬ ‫ما یک قرارداد جدیدی ببندیم و اکتشاف‪ ،‬توسعه و تولید را‬ ‫به یک شریک خارجی بدهیم و از انچه تولید می شود مدتی‬ ‫در اختیار داشته باشد‪ .‬این یک سری اشکاالت ب ه ایده وارد‬ ‫شده و حساسیت هایی را برانگیخته است‪.‬‬ ‫عمــده حساســیت ها روی کــدام بخــش از‬ ‫قراردادهاست؟‬ ‫بیشــتر نگرانی این اســت که از یک جــا به طور‬ ‫کامل مخزن را تحویل یک شــرکت خارجــی دهیم‪ .‬این‬ ‫برای مدت ‪ 20‬تا ‪ 25‬سال نگران کننده است و عده ای این‬ ‫را دخالت در امر حاکمیتی می دانستند‪ .‬معتقد بودند که ما‬ ‫امور حاکمیتی را به دست دیگران می دهیم و قبال این کار را‬ ‫نمی کردیم‪ .‬حداقل بحث تولید را خودمان انجام می دهیم‬ ‫و اکتشاف و توسعه را می توان به دیگری سپرد‪ .‬این سبب‬ ‫می شود که توان داخلی تضعیف شود؛ بحث های این گونه‬ ‫مطرح است‪ .‬نگرانی بیشتر این بود که بحث امور حاکمیتی‬ ‫رعایت نشود و شرکت های عظیم نفتی‪ ،‬بر منابع و مخازن‬ ‫ما مسلط شوند و در این قضیه مشکل ایجاد شود‪ .‬االن با‬ ‫حساسیت هایی که مقام معظم رهبری در این قضیه نشان‬ ‫دادند و اشــکاالتی که حــدود ‪ 15‬بند گرفتــه بودند‪ ،‬قرار‬ ‫بر این شــد که اصالح شود‪ .‬یعنی در جلســه غیرعلنی که‬ ‫مطرح شد‪ ،‬دولت متعهد شــد که دغدغه های مقام معظم‬ ‫رهبری و دلسوزان نظام را رفع کند‪ .‬کلیت امر اینکه باالخره‬ ‫به یک راه حل معقول و منطقی برسیم که تقریبا مورد قبول‬ ‫همه است به شرطی که مصالح نظام و کشور رعایت شود‪.‬‬ ‫در جلســه غیر علنــی مجلــس با وزیــر نفت چه‬ ‫اتفاقــی افتاد‪ .‬ایــا تحول تــازه ای در ایــن مورد‬ ‫به وجود امده است؟‬ ‫اتفاق خاصی نیفتاد جز اینکه وزیر به طور مبسوط‬ ‫مسائل را بیان کرد‪ .‬واقعیت ها را تشــریح کرد و دوستانی‬ ‫که منتقد و مخالف بودند‪ ،‬بحث کردند‪ .‬کمیسیون‪ ،‬هیات‬ ‫تطبیق و اقــای الریجانی هم اظهارنظــر کردند و خالصه‬ ‫اینکه تا وقتی دغدغه های مقام معظم رهبری به طور کامل‬ ‫رفع نشود‪ ،‬قراردادها به مرحله اجرا نرسد‪.‬‬ ‫دو بحث اینجا مطرح شد؛ یک بحث اینکه برخی‬ ‫قرارداد های نفتی بدون اصالح ایرادات نباید اجرا شود‬ ‫حمید رضا فوالدگر‬ ‫عضو کمیسیون صنایع و معادن‬ ‫‪6‬‬ ‫اگر دولت در این مدت باقیمانده نسبت به رفع ایرادات‬ ‫قراردادهــای نفتی اقدام کند‪ ،‬ایــن قراردادها می تواند در‬ ‫راســتای منافع ملی قرار گیرد‪ ،‬در غیر ایــن صورت انجام‬ ‫انها به صالح کشــور نیســت‪ .‬در اصل اینکه ما باید برای‬ ‫ســرمایه گذاری‪ ،‬مشــارکت و جذب ســرمایه گذار خارجی‬ ‫تالش کنیم شکی نیست‪ .‬در مشارکت برای سرمایه گذاری‬ ‫در حــوزه نفت و توســعه میادین نفتی (چه اکتشــاف‪ ،‬چه‬ ‫استخراج و چه فراوری) بحثی نیست‪ ،‬یعنی در سیاست های‬ ‫اقتصاد مقاومتی و برنامه ششم توسعه هم موارد این چنینی‬ ‫وجود دارد‪ .‬ما در طول ســال های گذشــته به دلیل تاثیر‬ ‫تحریم ها و دیگر موارد‪ ،‬مقداری کوتاهی کردیم و در بحث‬ ‫سرمایه گذاری در میادین نفتی به ویژه در میادین مشترک‬ ‫از رقبای خود عقب ماندیم‪.‬‬ ‫در ِ‬ ‫اصل ســرمایه گذاری تردیدی نیست اما مشکل‬ ‫اصلی ما مدل قراردادهای نفتی و نحوه اجرای ان اســت‬ ‫که باید به نحوی باشــد که منافع ملی و مصالح کشــور در‬ ‫ان لحاظ شــود تا از این طریق حاکمیت ایران را برمعادن‬ ‫نفتی حفظ کنیم‪ .‬اگر از فناوری خارجی استفاده می شود‪،‬‬ ‫این فناوری باید منتقل شود و شرکت های داخلی باید وارد‬ ‫شــوند و از ظرفیت تولید داخلی استفاده کنند‪ .‬با یک مدل‬ ‫و الگو نمی شــود انواع قراردادها را تنظیــم کرد ؛ ما ممکن‬ ‫اســت در عمق خلیج فارس و دریای خزر مخازن مشترکی‬ ‫داشــته باشــیم اما چون نوع پروژه ها متفاوت است با یک‬ ‫مدل نمی توان انها را بســت‪ .‬حتی اگر چنین قراردادهایی‬ ‫بلند مدت هم باشــد درصورت بروز مشکالت در اینده‪ ،‬این‬ ‫امکان را از ما خواهند گرفت که این قرارداد را ابطال کنیم‪.‬‬ ‫اینها نکاتی است که باید در نظر گرفت و ان چیزی که بیشتر‬ ‫دغدغه منتقدین قراردادهای نفتی است در این مورد است‪.‬‬ ‫جلساتی که تاکنون درباره الگوی جدید قرارداد های نفتی‬ ‫تشکیل شده‪ ،‬یک مرحله کامل در هیات تطبیق مصوبات‬ ‫دولت بررسی و مشکالت و ایرادات ان مطرح شد و تمام این‬ ‫موارد به مقام معظم رهبری گزارش شده است؛ نهایتا یک‬ ‫سری از ان موارد اصالح شــده اما طبق اخرین گزارشات‪،‬‬ ‫مشخص شده که هنوز این ایرادات باقی مانده است و مقرر‬ ‫شــد هیات تطبیق بررسی مجدد داشته باشــد و دولت این‬ ‫اشــکاالت را برطرف کند‪ .‬اگر ایــرادات موجود در الگوی‬ ‫جدید قراردادهای نفتی رفع شــود قراردادهــا قابل انجام‬ ‫است اما اگر این ایرادات باقی بماند‪ ،‬هرگز به نفع منافع ملی‬ ‫نخواهد بود‪ .‬اگر دولت در این مدت باقیمانده نسبت به رفع‬ ‫ایرادات اقدام کند‪ ،‬این قراردادها می تواند در راستای منافع‬ ‫ملی قرار بگیرد اما اگر رفع نشود طبعا انجام انها به صالح‬ ‫کشور نیست‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫معتقد بودند بعد از جلسه غیرعلنی‪ ،‬مجلس قانع‬ ‫شده و منتقدین هم راضی شــدند و بحث دیگر‬ ‫هم اینکه فضا همان فضای قبلی اســت و اتفاق‬ ‫جدیدی هم نیفتاده‪ .‬سوال این است که باالخره‬ ‫منتقدین راضی شدند یا نشدند؟‬ ‫انصافا فضا قدری بهتر شــد ‪ ،‬نــه اینکه منتقدین‬ ‫راضی شده باشند‪ .‬واقع این اســت که ما والیت و رهبری‬ ‫نظــام را پذیرفتیم و معنای والیت پذیری این اســت که ما‬ ‫همراه والیت باشیم و پشت والیت حرکت کنیم‪ .‬نه جلوتر‬ ‫برویم و نه عقب بمانیم‪ .‬معظم له یک ســری اشکاالت را‬ ‫مطرح می کنند و کلیات امر را پذیرفته شــده می دانند‪ ،‬به‬ ‫شرطی که این دغدغه ها رفع شــود‪ .‬اگر نتیجه این باشد‬ ‫که نظر والیت فقیه این است که این مسائل مرتفع شده و‬ ‫ایرادی نیست‪ ،‬ما نباید جلوتر از ایشان حرکت کنیم‪.‬‬ ‫ایا بحث اینکه قرارداد ‪ IPC‬بازگشــت به دوره قبل‬ ‫مصدق است را قبول دارید؟‬ ‫نه‪ ،‬به این صورت قبــول ندارم‪ .‬اگر مقام معظم‬ ‫رهبری در این بحث وارد نمی شــدند باالخــره ما هر کدام‬ ‫نظر خودمان را می دادیم ولی وقتی ایشــان وارد شــدند و‬ ‫یک سری اشــکاالت را وارد کردند و به دولت تذکر دادند‬ ‫که اشکاالت را رفع کنند‪ .‬معنایش این است که کلیت امر‬ ‫مشکل اصلی ندارد و فقط باید این اشکاالت رفع شود‪.‬‬ ‫پس شما جزو ان دسته از منتقدینی که معتقدند‬ ‫دولت خیانت می کند‪ ،‬نیستید‪.‬‬ ‫نه‪.‬‬ ‫پس شما جزو کدام دسته از منتقدان هستید؟‬ ‫من انتقادم به این اســت که باید مصالح واقعی‬ ‫کشور را مالحظه کنیم و خدای ناکرده نه دنبال رفاه ذلیالنه‬ ‫هستیم و نه استقالل به نحوی که مردم ذلیل و خوار شوند‪.‬‬ ‫ما یک رفاه مستقالنه می خواهیم؛ چیزی که هم استقالل‬ ‫کشور را داشته باشیم و هم بتوانیم به یک رفاه برسیم‪ .‬این‬ ‫دو را باید با هم داشته باشیم‪ .‬یعنی نه رفاه را فدای استقالل‬ ‫کنیم و نه استقالل را فدای رفاه‪ .‬بلکه به نحوی استقالل‬ ‫کشــور را حفظ کنیم و رفاه مــردم را هم مالحظــه کنیم و‬ ‫مصالح کلی نظام را در تصمیمات مان رعایت کنیم و واقعا‬ ‫مطیع محض والیت فقیه باشیم‪ .‬بحث من این است؛ اگر‬ ‫اینها تامین شود‪ ،‬ما مشکل جدی با کسی نداریم‪.‬‬ ‫به لحاظ فنی شــخصا به کجای این قرارداد نقد‬ ‫دارید و فکر می کنید باید تقویت شود؟‬ ‫واقعــا معتقدم باید طوری باشــد کــه تولید را به‬ ‫توان داخلی بدهیم و اجازه دهیم شــرکت های خارجی به‬ ‫شرطی وارد شوند که حداکثر استفاده و مانور را به صنعت و‬ ‫شرکت های داخلی و دانشمندان داخلی خودمان بدهیم‪.‬‬ ‫خدای ناکرده رویکرد این طور نباشــد که از هول حلیم در‬ ‫دیگ بیفتیم و هرچه در این مدت کار شده و زحمت کشیده‬ ‫شده‪ ،‬فراموش شــده و به طرف خارجی بدهیم و دیگر به‬ ‫نقطه صفر برگردیم و همیشه نیازمند انها باشیم‪.‬‬ ‫برخی می گوینــد زمان ایــن قرارداد ‪ 20‬ســال و‬ ‫برخی دیگر از ‪ 50‬سال می گویند‪ .‬زمان قراردادها‬ ‫باالخره چند سال است؟‬ ‫انچه در متن هست ‪ 20‬الی ‪ 25‬سال است‪.‬‬ ‫در نهایت قرار شد چه اتفاقی بیفتد؟‬ ‫قرار شد اشــکاالتی که گرفته شده رفع شود‪ .‬به‬ ‫نظر مجلس برسد و از طریق مجلس اجرایی شود‪.‬‬ ‫یعنی در قالب الیحه به مجلس می اید؟‬ ‫نه‪ ،‬بــه هیات تطبیــق ابالغ می شــود و صحن‬ ‫نخواهد امد‪ .‬چون فعال قانونی نداریم که حتما به صحن‬ ‫بیاید و صحن نظر دهد‪.‬‬ ‫یعنی به هیات تطبیق رفته و از انجا به دولت برای‬ ‫اجرا ابالغ می شود؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫مشکل اصلی کجاست؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪59‬‬ ‫پس لرزه های یک مصاحبه‬ ‫اکبر ترکان اظهارات تندی داشــته علیــه رفیق و همــکار قدیمی اش‬ ‫محمدرضا نعمت زاده‪ .‬او در یک برنامه تلویزیونی وزیر صنعت را تهدید کرده و‬ ‫با لحن نامناسبی با او سخن گفته است‪ .‬این مساله البته ریشه هایی دارد و به‬ ‫ماجراهای بعد از تشکیل دولت حسن روحانی بازمی گردد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫دعوای دو رفیق قدیمی‬ ‫اکبرترکان بهمحمدرضا نعمت زادهاعتراضتندیکردهاست‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سامان ولی زاده‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫یک جدال عجیب و غریب میان اعضای کابینه حسن‬ ‫روحانی؛ مخالفان دولت نام ان را جنگ پیرمردهای دولت‬ ‫گذاشته اند و حامیان دولت هم لب به اعتراض گشوده اند‬ ‫که چرا این «بی ادبی» روی انتن رفته است‪.‬‬ ‫یک ســر این ماجرا باز اکبر ترکان اســت و ان سوی‬ ‫دیگرش این بار نعمت زاده و اندکی هم احمد توکلی و برخی‬ ‫چهره های خارج از دولت‪ .‬نگاهی به تحوالت دولت از اغاز‬ ‫تا کنون نشان می دهد اختالف ترکان و نعمت زاده از زمانی‬ ‫جدی شــد که ترکان به مناطق ازاد رفت و او معتقد بود در‬ ‫دوره قبلــی بعضی به بهانه تاســیس واحدهــای تولیدی‪،‬‬ ‫زمین خواری کرده بودند‪ .‬اما با این حال وزارت صنعت بدون‬ ‫هماهنگی مناطق ازاد‪ ،‬تسهیالت را در اختیار همان افراد‬ ‫قرار داده است‪.‬‬ ‫نعمت زاده یکبار هــم گفته بود بعضــی خودروهای‬ ‫لوکــس از مناطــق ازاد تجاری خــارج می شــوند که این‬ ‫اظهارنظر هم چندان خوشایند اکبر ترکان نبود‪ .‬نامه نگاری‬ ‫چهار وزیر به رئیس جمهور و اعتراضشان به ماجرای تعیین‬ ‫قیمت خوراک پتروشــیمی ها (ضمن هشــدار نســبت به‬ ‫وضعیت رکود اقتصادی) پرده دیگری از اختالفات ترکان‬ ‫و نعمت زاده بــود‪ .‬ان زمان ترکان این چهــار وزیر را متهم‬ ‫کرد که برای وزارتخانه متبوعشــان دنبــال مفت خواری و‬ ‫ویژه خواری هستند‪.‬‬ ‫حمله با تمام قوا‬ ‫داستان از این قرار است که اکبر ترکان در یک برنامه‬ ‫تلویزیونی در واکنش به نقدهــای نعمت زاده وزیر صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت به یکباره به خــروش امد و گفت‪« :‬گمرک‬ ‫ایران ابتدا ورود کاال را ســند می زنــد و کاال پس از ان وارد‬ ‫گمرک مناطق ازاد می شــود‪ ».‬گفته های اقای نعمت زاده‬ ‫درباره قاچاق در مناطق ازاد اصال صحت ندارد‪ .‬ترکان در‬ ‫پاسخ به ســوال مجری که ایا این مناطق تاثیرگذار هستند‬ ‫یا خیر؟ گفت‪« :‬ایا قشــم امروز مثل قشــم ‪ 20‬سال پیش‬ ‫اســت؟ می توان وضعیت قشــم امروز را با وضعیت جزیره‬ ‫هرمز بررسی کرد‪».‬‬ ‫دبیر مناطــق ازاد در ادامه بعد از پخش گزارشــی از‬ ‫اقتصاد‬ ‫صحبت های منتقدان در خصوص مشــکالت مناطق ازاد‬ ‫تاکید کرد‪« :‬در خصوص صحبت های اقای نعمت زاده که‬ ‫به انتقال بار ب ا تریلی و نیسان از مناطق ازاد به داخل کشور‬ ‫صحبت کرد باید گفت که مگر می شود بدون ثبت گمرکی‬ ‫جنســی برود و بیاید؟»وی ادامه داد‪« :‬خجالت می کشم‬ ‫راجع به نعمت زاده حرفی بزنم و توصیه می کنم به ایشان که‬ ‫ بی هوا حرف نزنند که من از کوره در نروم‪ ».‬وی همچنین در‬ ‫مورد ثبت شرکت ها در مناطق ازاد خاطرنشان کرد‪« :‬محال‬ ‫است دو شرکت با یک کدپستی ثبت شوند چون یک شرکت‬ ‫در منطقه ازاد و در سازمان ثبت مرکزی هم ثبت می شود‪».‬‬ ‫انتقاد بی سابقه از توکلی‬ ‫اما اکبر ترکان انچنان عصبانــی و بر افروخته بود که‬ ‫دایره انتقاداتش را منحصر بــه نعمت زاده نکرد و در بخش‬ ‫دیگر اظهاراتــش کنایه ای ســنگین به احمــد توکلی زد‪.‬‬ ‫ترکان با اشــاره به صحبت های احمــد توکلی در خصوص‬ ‫شکســت مناطق ازاد گفت‪« :‬منطقه ازاد شکســت خورده‬ ‫اســت یا اقای توکلی؟» اشــاره تــرکان احتمــاال به رای‬ ‫نیاوردن توکلی در دهمین دوره انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اســامی بود که از حوزه انتخابیه تهران نامزد شــده بود‪.‬‬ ‫دبیر شورای عالی مناطق ازاد در ادامه گفت‪« :‬باید بگویند‬ ‫در کدام یک از اهداف مشخص شده برای مناطق ازاد ما‬ ‫شکست خورده ایم ولی باید گفت که هنوز به مطلوب خود که‬ ‫رهبری تعیین کرده اند نرسیده ایم‪».‬‬ ‫اشــاره ترکان به این باز می گشــت که توکلی پیش تر‬ ‫گفته بود‪« :‬مناطق ازاد صد در صد شکســت خورده هستند‬ ‫و تکثیر انها بــه دلیل سوءاســتفاده از زمیــن رخ می دهد‬ ‫زیرا قبل از اینکه این مناطق ازاد اعالم شــوند عده ای که‬ ‫مطلع هستند زمین های انجا را ارزان می خرند و بعد خیلی‬ ‫گران تر می فروشند و ســود می کنند‪ ».‬ترکان در عین حال‬ ‫تالش کرد تا به این انتقاد هم پاســخ دهد که می گویند او‬ ‫ابوالمشاغل دولت اســت‪ .‬اکبر ترکان با اشاره به اینکه در‬ ‫ت سرپرســتی چهار نهاد به او سپرده‬ ‫ابتدای دولت مسئولی ‬ ‫شد‪ ،‬گفت‪« :‬همگی این مسئولیت ها را تا دو ماه بعد از ان‬ ‫تحویل دادم و تنها به عنوان دبیر مناطق ازاد به همکاری با‬ ‫دولت پرداختم و عالوه بر این در سمت مشاور رئیس جمهور‬ ‫فعالیت می کنم‪ .‬ماهی یک بار در جلســات دانشــگاه ازاد‬ ‫حضور دارم و هیچ گونه حقوقی از این بابت از دانشگاه ازاد‬ ‫دریافت نمی کنم‪».‬‬ ‫دو روز بعد احمد توکلی در واکنــش به اظهارات اکبر‬ ‫ترکان علیه خود گفت‪« :‬ترجیح می دهم سکوت کنم و وقت‬ ‫خود را به جای مشاجره با ترکان صرف رسیدگی به امور مردم‬ ‫و صحبت با نمایندگان و کارشناسان کنم‪».‬‬ ‫واکنش اقای وزیر‬ ‫اعتراض بهارستان‬ ‫در مجلس نیز انتقادهای تند تــرکان بازتاب ویژه ای‬ ‫داشــت‪ .‬محمدرضــا پورابراهیمــی‪ ،‬رئیس کمیســیون‬ ‫اقتصادی مجلس هم در واکنش بــه صحبت های ترکان‬ ‫گفته بود‪« :‬اقای ترکان اخیرا صحبت های بسیار ناپسندی‬ ‫درباره مناطــق ازاد و هجمه ای به ســازمان بازرســی کل‬ ‫کشور‪ ،‬وزارت اطالعات و وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫و همچنین مجلس شورای اسالمی داشته که قابل برخورد‬ ‫است و باید از نمایندگان ملت در مجلس عذرخواهی کند‪».‬‬ ‫رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه اطالعات‬ ‫ی به‬ ‫نادرستی که اقای ترکان در رسانه ملی دادند‪ ،‬بی احترام ‬ ‫مجلس و نمایندگان ملت است‪ ،‬گفت‪« :‬اقای ترکان باید از‬ ‫نمایندگان مجلس عذرخواهی کند‪».‬‬ ‫محمدرضا پورابراهیمی‪ ،‬نماینده مردم کرمان و رئیس‬ ‫کمیســیون اقتصادی مجلس در نشســت علنــی پارلمان‬ ‫در تذکری با اســتناد به بنــد ‪ ۱۱‬مــاده ‪ ۲۴‬ایین نامه داخلی‬ ‫خانه ملت‪ ،‬نســبت به اظهارات اخیر تــرکان درباره مناطق‬ ‫ازاد به شدت انتقاد کرد‪« :‬اقای ترکان اخیرا صحبت های‬ ‫بسیار ناپســندی درباره مناطق ازاد و هجمه ای به سازمان‬ ‫بازرســی کل کشــور‪ ،‬وزارت اطالعــات و وزارت صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت و همچنین مجلس شورای اسالمی داشته‬ ‫که قابل برخورد اســت و باید از نمایندگان ملت در مجلس‬ ‫عذرخواهی کنــد‪ ».‬وی همچنین گفت‪« :‬به اســتناد بند‬ ‫یک سیاست های اقتصاد مقاومتی حوزه عمل مناطق ازاد‬ ‫مشخص شــده و ما ان را در کمیســیون اقتصادی بررسی‬ ‫و مصوب کردیم؛ اطالعات نادرســتی کــه اقای ترکان در‬ ‫رسانه ملی دادند‪ ،‬بی احترامی به مجلس و نمایندگان ملت‬ ‫است‪».‬‬ ‫پاسخ های تازه ترکان‬ ‫ترکان در واکنش به ســخنان سراج می گوید‪« :‬بارها‬ ‫به ایشان گفته ایم که یک ســرمایه گذار بخش خصوصی‬ ‫مجموعه ای از ســه اپارتمان را در یکی از برج های کیش‬ ‫تجهیز کرده تا برای شــرکت هایی که برای نخستین بار به‬ ‫ثبت شرکت می پردازند‪ ،‬ادرس موقت بدهد‪ ».‬او در تکمیل‬ ‫ســخنان خود درباره این فرایند که به گفته او روالی عادی‬ ‫در همه مناطق ازاد جهانی اســت‪ ،‬تصریــح می کند‪« :‬در‬ ‫کیش زمانی به فردی غرفه تجاری می فروشیم که اجازه و‬ ‫پروانه فعالیت اقتصادی گرفته باشد و زمانی به فرد‪ ،‬پروانه‬ ‫اقتصادی می دهیم که ادرس داشته باشــد؛ بنابراین این‬ ‫مجموعه‪ ،‬به هر شــرکتی که قصد ثبت داشته باشد‪ ،‬یک‬ ‫میز می دهــد تا بر مبنــای ان‪ ،‬ادرس اولیــه و موقت برای‬ ‫دریافت پروانه فعالیت ارائه دهد؛ بنابراین اول فرد باید یک‬ ‫ادرس موقت به منطقه ازاد بدهد تا پروانه صادر شود و پس‬ ‫از دریافت پروانه و جایابی‪ ،‬به مکان مد نظر شرکت انتقال‬ ‫یابد‪ ».‬ترکان با تاکید بــر اینکه این سیســتم برای ادرس‬ ‫موقت دایر شــده اســت‪ ،‬می افزاید‪« :‬این فرایند‪ ،‬فرصت‬ ‫کافی را در اختیار شرکت ها می گذارد تا برای شرکت خود‪،‬‬ ‫مکان مد نظر را خریداری کرده و تاسیسات شغل خود را برپا‬ ‫کنند و سپس ادرس شرکت را به مکان جدید منتقل کنند‪».‬‬ ‫او با اشاره به اینکه گاهی شرکت هایی به ثبت می رسند اما‬ ‫فعال نمی شــوند یا یک معامله انجــام داده و بعد متوقف‬ ‫می شوند‪ ،‬می گوید‪« :‬سال به سال شرکت های متوقف را‬ ‫رصد می کنیم و در صورت توقف‪ ،‬مجوز فعالیت انها را نیز‬ ‫مباحثه با رئیس سازمان بازرسی‬ ‫با گذشت دو روز از نطق های جنجالی ترکان و‬ ‫عدم واکنش سایر مقامات دولت تدبیر و امید به این‬ ‫دعوای مشاور و وزیر‪ ،‬نعمت زاده در جمع خبرنگاران‬ ‫حاضر شد و بدون انکه چهره ای عبوس از خود‬ ‫نشان دهد‪ ،‬موضوع را به شوخی گرفت و دیواری‬ ‫کوتاه تر از اصحاب رسانه پیدا نکرد‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫اما ماجرای حاشــیه های پیرامون سخنان جنجالی‬ ‫ترکان به احمد توکلی و نعمت زاده ختم نشد‪.‬‬ ‫تــرکان‪ ،‬دبیــر شــورای عالی مناطــق ازاد‪ ،‬به تازگی‬ ‫اظهارات سراج رئیس ســازمان بازرسی کل کشور مبنی بر‬ ‫ثبت ‪ ۹‬هزارو ‪ ۳۰۰‬شــرکت صوری در جزیــره کیش و ثبت‬ ‫دو هزارو ‪ ۸۰۰‬شــرکت به نام یک واحد اپارتمان را تکذیب‬ ‫و گفته که بهتر است اقای ســراج به عنوان رئیس سازمان‬ ‫بازرســی کل کشــور‪ ،‬اگر مدارکی درخصوص مطالبی که‬ ‫فرموده انــد دارند به ما بدهند تا بررســی کنیم و اگر صحت‬ ‫داشــت‪ ،‬ان گاه موضوع رسانه ای بشــود‪ .‬سراج در همین‬ ‫ارتباط گفــت‪« :‬اتفاقا ما اشــتباه کردیم و کــم گفتیم زیرا‬ ‫طبق نامه ســازمان مناطق ازاد‪ ،‬تا تاریخ ‪ ۳۱‬تیر امســال‪،‬‬ ‫‪ ۱۰‬هزارو ‪ ۹۶۱‬شــرکت در منطقه ازاد کیش به ثبت رسیده‬ ‫که از این تعداد فقط چهار هزارو ‪ ۲۹۹‬شرکت به ادرس یک‬ ‫اقتصاد‬ ‫بــا گذشــت دو روز از نطق هــای جنجالی تــرکان و‬ ‫عدم واکنش سایر مقامات دولت تدبیر و امید به این دعوای‬ ‫مشــاور و وزیر‪ ،‬نعمت زاده در جمع خبرنگاران حاضر شد و‬ ‫بدون انکه چهــره ای عبوس از خود نشــان دهد‪ ،‬موضوع‬ ‫را به شــوخی گرفت و دیواری کوتاه تر از اصحاب رســانه‬ ‫پیدا نکرد‪.‬‬ ‫وزیر صنعت و معدن عنوان کرد‪« :‬از این برادر خوبم‬ ‫گله و شکایتی ندارم چرا که ممکن است شما خبرنگاران او‬ ‫را سوال پیچ کرده باشید و ایشــان در نتیجه سواالت شما‬ ‫عصبانی شده باشــد؛ من از حامیان منطقه ازاد هستم ولی‬ ‫بــا واردات کاال به ســرزمین اصلی از ایــن مناطق موافق‬ ‫نیستم‪».‬‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت با بیان اینکه از حامیان‬ ‫مناطق ازاد اســت‪ ،‬گفت‪« :‬اما راجع به اینکه این مناطق‬ ‫چگونه باشد بحث دارم و مخالف هســتم‪ ،‬با اینکه در این‬ ‫مناطق فروشــگاه بزنیــم و از انجا کاال به ســرزمین اصلی‬ ‫وارد کنیم‪ .‬اگر قرار است کاالیی را به کشــور وارد کنیم از‬ ‫غیر مناطق ازاد این کار انجام شود‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به منطقه ویژه اقتصادی بندر امام (ره)‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬در این منطقه فقط تولید و صادرات انجام می شود‬ ‫همچنین در منطقــه ویژه اقتصادی عســلویه فقط صنایع‬ ‫ی و پاالیشــگاه گاز برای صادرات تاسیس شده‬ ‫پتروشــیم ‬ ‫است و در انجا فروشگاهی برای عرضه کاال وجود ندارد‪ ».‬‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت با تاکید بر اینکه باید از مناطق‬ ‫ازاد حمایت کرد تا تولید در انجا رونق بگیرد‪ ،‬گفت‪« :‬ممکن‬ ‫است یک سرمایه گذار خارجی قصد سرمایه گذاری در این‬ ‫مناطق را داشته باشد بنابراین ما باید شرایط و بستر را برای‬ ‫انها فراهم کنیــم‪ .‬قطعا نظر جناب اقای تــرکان به عنوان‬ ‫مسئول دبیرخانه مناطق ازاد نیز همین است‪.‬‬ ‫من به عنوان عضو شورای عالی مناطق ازاد معتقدم‬ ‫که باید مدیران تولید محــور و صادرات نگر در این مناطق‬ ‫فعالیت کنند‪».‬‬ ‫واحد اپارتمانی در برج صدف کیش ثبت شــده است‪ ».‬به‬ ‫گفته رئیس ســازمان بازرسی کل کشــور همچنین از این‬ ‫‪ ۱۰‬هزارو ‪ ۹۶۱‬شرکت‪ ،‬دو هزارو ‪ ۲۰‬شــرکت به ادرس یک‬ ‫واحد اپارتمان در بازار ونوس ثبت شده است‪ .‬سراج گفت‪:‬‬ ‫«از اقای ترکان تعجب می کنم که این قدر اطالعاتشان کم‬ ‫است‪ ».‬دبیر شورای هماهنگی مناطق ازاد تجاری‪ -‬صنعتی‬ ‫و ویژه اقتصادی با اشــاره به نحوه ثبت شــرکت ها در این‬ ‫مناطق گفته بود‪« :‬پس از اینکه شــرکت ها در مناطق ازاد‬ ‫ثبت می شوند‪ ،‬باید ترازنامه ســاالنه که یکی از مهم ترین‬ ‫گزارش های مالی است و وضعیت دارایی‪ ،‬بدهی و سرمایه‬ ‫واحد تجاری را در تاریخ مشخصی نمایش می دهد‪ ،‬بدهند‬ ‫و اگر شرکتی در مناطق ازاد باشد ک ه ترازنامه ساالنه خود را‬ ‫برای بررسی ارائه نکند‪ ،‬قطعا جلوی ادامه فعالیت ان گرفته‬ ‫می شود و اینکه شرکتی در مناطق ازاد باشد که صرفا نسبت‬ ‫به صدور فاکتور برای فرار از مالیات اقدام کند‪ ،‬بعید می دانم‬ ‫وجود خارجی داشته باشد‪».‬‬ ‫‪61‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫متوقف می کنیم‪ ».‬او با اشــاره به گزارش عملکرد از سوی‬ ‫مدیرعامل منطقه ازاد کیش گفت‪« :‬در ســال ‪ ،٩٤‬باتوجه‬ ‫به انحــال‪ ،‬توقف فعالیــت و انتقال برخی شــرکت های‬ ‫ثبت شده تعداد ‪ ١٥٦٦‬شرکت مجوز فعالیت اقتصادی خود‬ ‫را از سازمان منطقه ازاد کیش دریافت کرده اند که هر یک‬ ‫در محل مستقل و منحصربه فرد و مرتبط با فعالیت در منطقه‬ ‫ازاد کیش‪ ،‬فعالیت می کنند‪ ».‬بــه گفته او‪ ،‬این گزارش به‬ ‫این معناست که شرکتی ممکن است ‪ ٢٠‬سال پیش در ان‬ ‫منطقه به ثبت رســیده؛ اما بعد متوقف شــده باشد‪ .‬ما این‬ ‫شرکت را شرکت زنده قلمداد نمی کنیم‪ .‬ترکان در واکنش به‬ ‫سخنان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در قالب پرسش‬ ‫اورده‪« :‬چرا اقای ســراج از این فرایند خوششان نمی اید؟‬ ‫تعجب می کنم‪ .‬این فرایند چه کســی را نگران می کند؟ با‬ ‫این فرایند چه ضرری به اقای سراج وارد می شود؟ کجای‬ ‫این فرایند خالف است؟ به کجای کشور ضرر می خورد؟ چرا‬ ‫اقای سراج از این موضوع ناراحت است؟»‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫مقصر کیست؟‬ ‫مجادله ســنگین لفظی که اکبر ترکان به راه انداخته‬ ‫البته واکنش هــای دیگری هم داشــت‪ .‬مهدی محمدی‬ ‫در این مورد نوشــته اســت‪« :‬نشــانه ها می گویــد درون‬ ‫دولت فروپاشیده اســت‪ .‬اکبر ترکان دستش اگر می رسید‬ ‫نعمت زاده را به خاک و خون می کشــید! کسی هم ظاهرا‬ ‫نیست که میانه کار را بگیرد و دعوا را جمع کند‪ .‬وزرا ان طور‬ ‫که دورادور می تــوان فهمید رئیس جمهــور را همان قدر‬ ‫می بینند که مردم عادی؛ یعنــی «تقریبا هیچ»! خالصه‪،‬‬ ‫دولتی که نمی تواند اندرونی خود را جمع کند‪ ،‬توقع بیجایی‬ ‫است که انتظار داشته باشیم مشکالت کشور را حل کند‪».‬‬ ‫اما غیر از اصولگرایان که به ایــن اتفاقات در دولت‬ ‫واکنش نشــان داده اند اصالح طلبان هم لب به اعتراض‬ ‫گشوده و به تحلیل ماجرا پرداخته اند‪.‬‬ ‫روزنامــه اعتمــاد در ایــن مــورد نوشــت‪« :‬یکی از‬ ‫بدترین مواردی که در زمان دولت پیش شــاهد ان بودیم‪،‬‬ ‫برخوردهایی تند و با ادبیات غیرمودبانه از سوی مسئوالن‬ ‫علیه دیگران بود‪ .‬در واقع مردم و جامعــه فقط نیازمند ان‬ ‫نیستند که نان و اب انان تامین شود‪ ،‬بلکه چیزهای دیگری‬ ‫نیز برای جامعه انسانی اهمیت دارد که باید انها را نیز رعایت‬ ‫کرد‪ .‬از جمله این نیازهــا رواج ادبیات ارام بخش و منطقی‬ ‫میان مسئوالن کشور است‪.‬‬ ‫وقتی که دستور خداوند بر مجادله احسن مومنان با‬ ‫غیر از خودشان برای دعوت به سوی اوست‪ ،‬چگونه است‬ ‫که ما نمی توانیم با خودمــان گفت وگوی نیکویی را ترتیب‬ ‫دهیم؟ ان هم از رسانه ای که برنامه هایش در منظر عمومی‬ ‫دیده و شنیده و ضبط می شــود و از همه مهم تر اینکه این‬ ‫مجادله غیراحســن میان دو نفر از اعضا و نزدیکان دولت‬ ‫صورت گیرد و باالخره بدتر از همــه اینکه این کار در هفته‬ ‫دولت رخ داده اســت؛ هفتــه ای که برای بررســی و نقد و‬ ‫بزرگداشــت کارنامه دولت تعیین شده اســت‪ ».‬اعتماد در‬ ‫ادامه نوشــته است‪« :‬مســاله مهم در پاســخ اقای ترکان‬ ‫است‪ .‬فرض کنیم که ادعاهای وی در نقد اظهارات اقای‬ ‫نعمت زاده کامال درست باشــد‪ ،‬ایا نیازی به استفاده از این‬ ‫ادبیــات غیرمحترمانه و تهدیدامیز بود؟ اگر کســی حرف‬ ‫مســتدل و دقیقی دارد‪ ،‬نیــازی به همراه کــردن این گونه‬ ‫کلمات با اســتدالل خود ندارد‪ .‬حتی اگــر دو نفری هم با‬ ‫یکدیگر و به صورت خصوصی ســخن بگویند نباید از این‬ ‫الفاظ و ادبیات اســتفاده کنند‪ ،‬چه رسد به اینکه در محضر‬ ‫میلیون ها نفر مردم سخن گفته شود‪».‬‬ ‫اما صادق زیبا کالم به گونه ای دیگر به این ماجرا نگاه‬ ‫کرده اســت‪ .‬او در این رابطه می گوید‪« :‬این مساله در هر‬ ‫صورت خوشایند نیست و قطعا ظرف روزهای اینده مخالفین‬ ‫دولت ان را دست خواهند گرفت و مانند داستان حقوق های‬ ‫نجومی ان را همچون بیرقی کــرده و علیه دولت به اهتزاز‬ ‫در می اورند‪ ،‬در عین حال باید گفت اختالف نظر در میان‬ ‫اعضای دولت‪ ،‬اعضای یک حزب‪ ،‬اعضای هیات رئیسه‬ ‫مجلس و‪ ...‬وجود دارد و یک امر طبیعی محسوب می شود‪،‬‬ ‫اما این اختالفات نباید ان قدر عمیق و عمیق تر شود که به‬ ‫این صورتی که هم اکنون شــاهد ان هســتیم‪ ،‬برسد‪ .‬من‬ ‫معتقدم در این قضیه بیش از اقایان تــرکان و نعمت زاده‪،‬‬ ‫اقــای روحانی و معاون اول ایشــان اســحاق جهانگیری‬ ‫مقصر هستند‪ .‬زیرا این افراد قطعا از اختالف بین ترکان و‬ ‫نعمت زاده اگاهی داشتند البته مهندس ترکان رسما عضو‬ ‫کابینه نیستند ولی به هر حال یکی از چهره های نزدیک به‬ ‫اقای روحانی و اثرگذار هســتند و وجود ایشان دست کمی‬ ‫از یک وزیر ندارد‪ ».‬وی در ادامه می افزاید‪« :‬من معتقدم‬ ‫اقایــان روحانی و اســحاق جهانگیری باتوجــه به اگاهی‬ ‫که از ایــن اختالف داشــتند باید دخالــت می کردند چون‬ ‫ انچه مسلم است این اختالفات یک شــبه به وجود نیامده‬ ‫و مدت ها از اختــاف بین این دو عضــو کابینه می گذرد و‬ ‫این اختالف عمیق تر شــده و به اینجا رسیده است‪ .‬من از‬ ‫این جهت معتقدم که اقایان روحانی و اسحاق جهانگیری‬ ‫مقصرند چون انها باید دخالت می کردند و نمی گذاشتند که‬ ‫کار به اینجا برسد‪ .‬انها باید حکمیت می کردند و به گونه ای‬ ‫مسائلی را که اختالفات را بین این دو به وجود اورده‪ ،‬حل‬ ‫می کردند‪ ،‬اما متاسفانه این کار را نکردند و این اختالفات‬ ‫عمیق تر و گســترده تر شــد و در نهایت به این وضعیت بد‬ ‫در امده است‪ .‬از فردا رسانه های اصولگرا که منتظر چنین‬ ‫چیزی هستند به این مساله هجوم می برند و مانند داستان‬ ‫فیش های حقوقی برای ماه ها علیه دولت روحانی خوراک‬ ‫تبلیغاتی تهیه می کنند‪».‬‬ ‫اصالحات در کابینه‬ ‫علی صوفی‪ ،‬وزیر تعاون نیــز در دولت اصالحات در‬ ‫رابطه با اختالفات به وجود امده میــان ترکان و نعمت زاده‬ ‫می گوید‪« :‬این مساله اقتصادی است که به چالش کشیده‬ ‫شده اســت؛ به هر حال مناطق ازاد می تواند امکان جذب‬ ‫سرمایه گذاری خارجی را فراهم کند و تولید کنندگان داخلی‬ ‫را تشویق کند تا در ان مناطق سرمایه گذاری کنند تا بتوانند‬ ‫با امتیازاتی که از این طریق می گیرند کاالیشان را به خارج‬ ‫از کشــور صادر کنند و در عرصه بین المللــی رقابت کنند‪.‬‬ ‫این سازوکاری است که در بســیاری از کشورهای جهان از‬ ‫ان استفاده شــده و هم اکنون نیز رایج است‪ .‬منتها برخی‬ ‫از اقتصاددانان هســتند که ان را منفــی ارزیابی می کنند‪.‬‬ ‫به هرحــال انچه بنده در رابطه با مســاله قاچــاق به تجربه‬ ‫دیده ام‪ ،‬قاچاق با مناطق ازاد ارتباط دارد‪ ،‬ولی پدیده قاچاق‬ ‫با مناطق ازاد ارتباط دارد ولی پدیده قاچاق مساله ای است‬ ‫که منحصــر به مناطق ازاد نیســت‪ .‬اگــر بخواهند قاچاق‬ ‫را کنترل کنند باید ان را در همه جا کنتــرل کنند‪ ،‬عوامل و‬ ‫عناصر ان را شناسایی کنند و انها را محدود کنند‪ .‬من معتقد‬ ‫هســتم اینگونه حمله کردن به مناطق ازاد که اشــتغاالت‬ ‫بســیاری را به وجود اورده و بــه زندگی مردم گــره خورده و‬ ‫وابسته اســت‪ ،‬دردی از اقتصاد ما را دوا نمی کند‪ ،‬من باور‬ ‫دارم که چاره کار را در جایی دیگر باید جست و حق را به اقای‬ ‫ترکان می دهم‪ ».‬وی در پاســخ به این سوال که ایا حسن‬ ‫ی کرده یا‬ ‫روحانی برای خاتمه دادن به این اختالفات اقدام ‬ ‫خیر ؟گفت‪« :‬به نظرم مساله عمیق تر از این صحبت هاست‬ ‫و روحانی باید به یکسری اصالحات در کابینه خودش دست‬ ‫می زد و تغییراتی را در ان به وجود می اورد و به این مسائل‬ ‫خاتمه می داد‪ .‬قطعــا روحانی هنوز این فرصــت را دارد تا‬ ‫بتواند تغییرات بنیادین و اساســی را انجام دهد و یک تیم‬ ‫ی را به وجود بیاورد تا هم مردم امیدوارتر‬ ‫هماهنگ و منسجم ‬ ‫شوند و هم انکه در این فرصت باقیمانده بتواند تحرکی را در‬ ‫وضعیت اقتصادی به وجود اورد‪».‬‬ ‫باالبردن دست ها‬ ‫مقابل اقای ترکان‬ ‫محمد رضا نعمت زاده با واکنش تند‬ ‫دوست قدیمی اش مواجه شده‬ ‫‪3‬‬ ‫وقتی روحانی‪ ،‬محمد رضا نعمــت زاده را که پیش از‬ ‫انتخابات‪ ،‬ریاســت ســتادش را بر عهده داشت‪ ،‬به عنوان‬ ‫وزیر پیشنهادی وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت به مجلس‬ ‫معرفی کرد‪ ،‬خیلی ها تعجب کردند‪ .‬همه حرف بر سر این‬ ‫بود که این وزیر با این سن و سالش نمی تواند وزارتخانه ای‬ ‫به ان بزرگی را هدایت کند‪ .‬شــاید چنین بود که روز بررسی‬ ‫صالحیت وزرای پیشــنهادی‪ ،‬روز خوبی برای نعمت زاده‬ ‫نبود‪ .‬مخالفانش او را برای تصدی وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت‪ ،‬سالخورده می پنداشتند و عضویت در هیات مدیره‬ ‫شــرکت های خصوصی را به عنــوان یکــی از نقاط ضعف‬ ‫او برشــمردند‪ .‬در یک کالم‪ ،‬مخالفان بــرای جلوگیری از‬ ‫صدارت نعمت زاده از هیچ تالشــی دریغ نکردند‪ .‬یکی از‬ ‫مخالفان وزارت نعمت زاده‪ ،‬بر این عقیــده بود که او توان‬ ‫بازدید و رســیدگی به پروژه ها را ندارد و عده ای نیز عملکرد‬ ‫وزارت او را در دولت ســازندگی مورد انتقاد می دانســتند‪.‬‬ ‫نعمت زاده نیز البته در دفاع از خویش و در واکنش به کسانی‬ ‫که سن و ســال او را مبنای مخالفت خود قرار داده بودند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬تا این سن حتی یک بار هم سکته نکرده ام‪ ».‬اما‬ ‫نعمت زاده‪ ،‬مخالفانی هم در میان بازرگانان و فعاالن حوزه‬ ‫بازرگانی داشــت؛ اما وجود این مخالفت ها نیز مانعی برای‬ ‫ورود نعمــت زاده به وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت نشــد‪.‬‬ ‫مخالفان مجلس نشــین‪ ،‬هنوز شمشیرهایشان را برای او‬ ‫غالف نکرده اند‪.‬‬ ‫نعمت زاده در سال ‪ ۱۹۶۸‬کارشناسی خود در مهندسی‬ ‫محیط زیســت را از دانشــگاه ایالتی کالیفرنیا در سن لوئی‬ ‫مدیرجنجالی‬ ‫‪2‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اکبر ترکان از کابینه احمدی نژاد تا روحانی را در دایره اعتراض و نقد قرار داده‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫ابیسپو دریافت کرد‪ .‬سپس تحصیل مدیریت در دانشگاه‬ ‫کالیفرنیا‪ ،‬برکلی را نیمه کاره رها کرد و به ایران برگشت ‪ .‬پس‬ ‫از انقالب او ‪ ۱۰‬ماه در سال ‪ ۱۳۵۸‬وزیر کا ر و بین سال های‬ ‫‪ ۱۳۵۹‬تا ‪ ۱۳۶۰‬و ســپس از ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۷۶‬بــه ترتیب در‬ ‫دولت های محمدعلی رجایی و اکبر هاشمی رفســنجانی‬ ‫وزیر صنایع بوده اســت‪ .‬نعمت زاده معاونت وزارت نفت در‬ ‫امور پتروشیمی در دولت اول و دوم سید محمد خاتمی بود‪.‬‬ ‫او سمت هایی چون معاونت ســازمان صنایع دفاع‪ ،‬رئیس‬ ‫هیات مدیره و مدیرعامل توانیر را نیز برعهده داشته است‪.‬‬ ‫نعمت زاده معاونــت وزارت نفت و مدیرعامل پتروشــیمی‬ ‫ در دوران ریاســت جمهوری محمد خاتمی بــود و به دلیل‬ ‫اقدامات توســعه ای در ایــن دوره‪ ،‬پدر پتروشــیمی ایران‬ ‫لقب گرفت‪.‬‬ ‫او توسط وزیر نفت کابینه اول احمدی نژاد به عنوان‬ ‫معاون وزیــر در امور پخــش و پاالیــش و مدیریت عامل‬ ‫شــرکت ملی پاالیش و پخــش فرا ورده های نفتــی ایران‬ ‫منصوب شد و مسئول اجرای برنامه ســهمیه بندی بنزین‬ ‫(بزرگ ترین پروژه ‪ IT‬کشور) در تابستان ‪ ۱۳۸۶‬بود‪ .‬پس از‬ ‫اتمام پروژه‪ ،‬وزیر او را به ســمت مشاور عالی خود منصوب‬ ‫کرد‪ .‬نعمت زاده پس از مصاحبه بــا روزنامه اعتماد و انتقاد‬ ‫از عملکرد احمدی نــژاد و متفاوت دانســتن وی با رجایی‬ ‫بالفاصله از ســمت مشــاور ارشــد وزیر نفت برکنار شده و‬ ‫بازنشسته شد‪ .‬او اما پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان‬ ‫رئیس جمهور بــه وزارت صنعت رفت‪ .‬رابطــه او با مجلس‬ ‫نهم همیشــه پر از چالش بــوده اســت‪ .‬در ‪ ۲۴‬تیر ‪،۱۳۹۳‬‬ ‫نعمت زاده به دلیل عدم پرداخت مســتمری بازنشستگان‬ ‫صنعت فوالد از مجلس شورای اسالمی کارت زرد گرفت‪.‬‬ ‫پیش از وی علی طیب نیــا‪ ،‬رضا فرجی دانــا‪ ،‬علی جنتی‪،‬‬ ‫علی اصغر فانی و عبدالرضا رحمانی فضلی از مجلس کارت‬ ‫زرد گرفته بودند ‪ ۹ .‬دی ‪ ،۱۳۹۳‬نعمت زاده برای دومین بار‬ ‫برای پاسخ به سواالت نمایندگان در مجلس حضور یافت‬ ‫که این بار نیز با کســب ‪ ۱۰۲‬رای موافق‪ ۸۹ ،‬رای مخالف‬ ‫و ‪ ۱۵‬رای ممتنــع از مجموع ‪ ۲۱۸‬رای ماخوذه نتوانســت‬ ‫نمایندگان را قانع کنــد‪ .‬در ‪ ۱۶‬اذر ‪ ،۱۳۹۴‬نعمت زاده برای‬ ‫سومین بار برای پاسخ به سوال حمید رسایی مبنی بر دلیل‬ ‫عضویت نعمت زاده در هیات مدیره ده ها شرکت خصوصی‪،‬‬ ‫در مجلس حضور یافت اما این بار نیز نمایندگان از پاسخ وی‬ ‫قانع نشدند و با ‪ ۷۳‬رای موافق‪ ۱۰۶ ،‬رای مخالف و ‪ ۱۰‬رای‬ ‫ممتنع از مجموع ‪ ۱۸۹‬رای ماخوذه‪ ،‬سومین کارت زرد را به‬ ‫وزیر صنعت دادند‪ .‬پیش از نعمت زاده‪ ،‬علی طیب نیا‪ ،‬وزیر‬ ‫اقتصاد دولت یازدهم نیز سه کارت زرد از مجلس دریافت‬ ‫کرده بود‪ .‬نعمت زاده ایجاد کننــدگان کمپین خرید خودرو‬ ‫صفر ممنــوع را که یــک کمپین خودجوش بــرای تحریم‬ ‫محصوالت دو خودروساز ایران خودرو و سایپا ست‪ ،‬خیانت‬ ‫به کشــور قلمداد کرده بود‪ .‬این اظهارنظر وی دردسرهای‬ ‫زیادی برایش ایجاد کرد‪ .‬حاال در روزهــای اخیر نقد او به‬ ‫اکبر تــرکان به صــورت غیر منتظره ای با واکنش دوســت‬ ‫قدیمی اش مواجه شده؛ اعتراضی تند که همه از جمله خود‬ ‫نعمت زاده را متعجب کرده است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫وقتی سخن از «نعمت زاده» و «ستاد انتخاباتی» و‬ ‫«حسن روحانی» به میان می اید‪ ،‬باید یادی هم از «اکبر‬ ‫ترکان» کرد‪ .‬مردی که در تصاویــر تبلیغاتی به جامانده از‬ ‫روزهای باقیمانــده از انتخابات‪ ،‬دوشــادوش نعمت زاده‬ ‫دیده می شد‪.‬‬ ‫تصور ناظران این بود که روحانی یکی از وزارتخانه ها‬ ‫را برای ترکان در نظر گرفته است‪ .‬اما فهرست پیشنهادی‬ ‫وزرا‪ ،‬خــط بطالنــی بر ایــن گمانه ها کشــید‪ .‬ســخنان‬ ‫ضدونقیضی بــه گوش می رســید که او به دلیــل بیماری‬ ‫کلیوی از پذیرش پیشنهاد وزارت سر باز زده است‪.‬‬ ‫اما پست هایی که در مدت زمانی اندک به او سپرده‬ ‫شــد‪ ،‬خیلی زود‪ ،‬منتقدان دولــت روحانی را بــه واکنش‬ ‫واداشــت و انان به تالفــی انچه در مورد «غالمحســین‬ ‫الهام» مطرح بــود‪ ،‬عنوان «مرد چندشــغله دولت» را به‬ ‫ترکان اطالق کردند‪.‬‬ ‫او مشــاور ارشــد رئیس جمهور ایران بــود و دبیری‬ ‫شــورای هماهنگی مناطــق ازاد تجاری‪-‬صنعتــی و ویژه‬ ‫اقتصادی را نیــز بر عهده داشــت‪ ،‬عضویت در شــورای‬ ‫اقتصــاد و سرپرســتی موقــت ســازمان فضایــی ایران‪،‬‬ ‫شــورای عالی امــور ایرانیــان‪ ،‬معاونت امــور بین الملل‬ ‫ریاست جمهوری و دبیرخانه جنبش عدم تعهد‪ ،‬مناصبی بود‬ ‫که ترکان مسئولیت ان را بر عهده داشت‪.‬‬ ‫البته او به ریاســت ســازمان نظام مهندســی کشور‬ ‫منصوب شده بود‪ .‬اما انچه ترکان را به چهره جنجالی دولت‬ ‫تبدیل کرد‪ ،‬ســخنان او در مورد فســادهای میلیاردی در‬ ‫دولت های نهم و دهم بود‪ .‬او در اظهارنظری‪ ،‬مدعی بود‬ ‫که به اسنادی در خصوص فسادهای مالی در مناطق ازاد‬ ‫دست پیدا کرده است‪.‬‬ ‫به هر حال ترکان را بــا مصاحبه های عجیب و غریب‬ ‫و جنجالی اش می شناســند‪ .‬درگیری هایش با حمید بقایی‬ ‫بر سر دانشگاه ایرانیان و مصاحبه های جنجالی اش درباره‬ ‫مناطق ازاد از او شخصیتی ساخته که برای افکار عمومی‬ ‫جذاب است‪ .‬یکی از اقدامات جنجالی ترکان اما انتقاد تند‬ ‫به نامه نگاری اقتصادی چهار وزیر کابینه به روحانی بود‪.‬‬ ‫نامه چهار وزیر کار‪ ،‬صنعت‪ ،‬دفاع و اقتصاد به رئیس جمهور‬ ‫که چندی قبل رســانه ای شــد با موضع گیری جالب اکبر‬ ‫ترکان همراه بــود‪ .‬او ابتــدا در مصاحبه ای بــا خبرگزاری‬ ‫تسنیم در مورد اهداف وزرایی که این نامه را نوشتند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«انها به دنبال رانت خوراک ارزان برای پتروشیمی بودند و‬ ‫هر کدامشــان به یک دلیلی این نامه را امضا کردند» و به‬ ‫نوعی با این صحبت هایش چهار وزیر مورد اشاره را متهم‬ ‫به رانت خواری کرد‪.‬‬ ‫وی در ادامه همین مصاحبه گفت‪« :‬اما در این میان‬ ‫سوال پیش می اید که انگیزه اقای دهقان و اقای ربیعی‪،‬‬ ‫وزیــر کار چه بود؟ ‪90‬درصد پتروشــیمی ها بــرای این دو‬ ‫وزارتخانه و تحت مدیریت این دو وزیر است‪ ،‬پس دوست‬ ‫دارند خــوراک ارزان بگیرند‪ .‬مگر چه کســی از پول مفت‬ ‫بدش می اید؟ همه خوششــان می اید‪ .‬بنابراین انها با این‬ ‫انگیزه ها نامه را امضا کردند‪» .‬‬ ‫او بعــد از متهم کــردن چهــار وزیر کابینــه روحانی‬ ‫به رانت خــواری و مفتخــوری در مصاحبه با یــک روزنامه‬ ‫اصالح طلب تصریح کرد‪« :‬من هیچ گاه نگفته بودم چهار‬ ‫وزیری که نامه بــه روحانی را امضا کــرده بودند‪ ،‬مفتخور‬ ‫یا رانتخوار بودنــد‪ .‬در دولت یازدهم و هیــات دولت هیچ‬ ‫اختالفی وجود ندارد»‪ ...‬او این روزها با اظهارات تندش‬ ‫علیه نعمت زاده‪ ،‬همان دوست و یار قدیمی اش زیر سوال‬ ‫رفته است‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫راپورت های اقای دکتر‬ ‫فرهنگ‬ ‫تئاترراپورت هایشبانهدکترمصدقباروایتاصغرخلیلیبهمدت‪ 40‬روزازبیستمتیرماه‬ ‫در تاالر وحدت روی صحنه رفت‪ .‬استقبال قابل توجه مخاطبان و برخی از چهره های سیاسی‬ ‫از این تئاتر باب بازخوانی تئاتر سیاسی در ایران را دوباره باز کرد‪ .‬این نمایش موافقان و مخالفان‬ ‫زیادی داشت‪ .‬منتقدان باور داشتند که خلیلی بیش از اندازه روایت را به نفع مصدق نقل کرده‬ ‫است و از نقش ایت الله کاشانی سخنی به میان نیامده است‪ .‬به بهانه این نمایش «مثلث» به‬ ‫تاریخچه تئاتر سیاسی در ایران می پردازد‪ .‬به هرحال تئاتر سیاسی همواره موافقان و مخالفان‬ ‫مشخصوسرسختیداشتهاست‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫نخواستمتاریخراتحریفکنم‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫گفت وگو بااصغرخلیلی‬ ‫کارگردانتئاتر«راپورت هایشبانهدکترمصدق»‬ ‫اقــای خلیلــی! درباره نــگارش این نمایشــنامه‬ ‫بگوییــد ‪ .‬گویا دو ســال بــرای نوشــتنش زمان‬ ‫صرف کرده اید‪ .‬در این دو ســال چه بخش هایی‬ ‫از شــخصیت مصــدق برایتان جالب تــر بود که‬ ‫می خواستید روایتش کنید؟‬ ‫بله‪ ،‬درست است‪ .‬همان طور که شما هم گفتید‪،‬‬ ‫من برای تنظیم این نمایشــنامه ‪ ٢‬سال وقت گذاشتم‪ .‬دو‬ ‫سال ســختی بود و مدام باید کتاب و مجله و فایل صوتی‬ ‫و‪ ...‬را مرور می کــردم و درباره اش فکر می کردم‪ .‬خالصه‬ ‫هرچیزی که درباره مصدق به دســتم می رسید می خواندم‬ ‫یا می دیدم یا گوش می کردم‪ .‬بخش بسیار بزرگی از اسناد‬ ‫مربوط به این چهره تاریخی کشــور را مرور کردم‪ .‬خالصه‬ ‫همه اینها گذشت و من همه اینها را به کار گرفتم تا موضوع‬ ‫را یکجانبه بررسی نکرده باشــم و سعی کردم در جمع اوری‬ ‫محتوایی که می خواهم‪ ،‬جانبداری نکنم و بیشتر کارم را به‬ ‫واقعیات نزدیک کنم تا به زبانی که می خواهم برسم‪ .‬من‬ ‫زمان زیادی را صرف نمایشــنامه کردم‪ .‬بدون اغراق یک‬ ‫سال و نیم به طور مطلق زندگی من و همسرم و حتی منزل‬ ‫ما پر از چیزهایی بود که به دکتر مصدق ربط داشت‪ .‬برای‬ ‫همین حساسیتی که روی نمایشنامه داشتم خیلی تالش‬ ‫کردم نمایشنامه ای بنویســم که هم بار دراماتیک ان باال‬ ‫باشد هم نوع داســتان پیش رونده اش‪ .‬اینکه چقدر موفق‬ ‫بوده ام را باید در زمان اجرا گفت‪.‬‬ ‫«راپورت های شــبانه دکتر مصدق» بــا زاویه دید و‬ ‫نگاهی خاص به زندگی مصدق پس از ملی شــدن صنعت‬ ‫نفت و کودتا می پــردازد و هیــچ چیز در این اثــر تحریف‬ ‫نشــده اســت‪ .‬نکته جالب توجه در تئاترهای تاریخی این‬ ‫است که داستان های تاریخی تکرار می شوند و از این نظر‬ ‫ی خواند‪ .‬یعنی تاریخ هیچ وقت گذشته‬ ‫نمی توان انها را قدیم ‬ ‫نمی شود‪ .‬مصدق های زیادی در تاریخ ما هستند که برای‬ ‫کشورمان کارهای بزرگی کرده اند‪ .‬البته نباید با این مقدمات‬ ‫فکر کنید که با یک اثر مستند روبه رو هستید‪ ،‬این اثر مستند‬ ‫نیست و فضای ان نیز معطوف به افکار عمومی و رسانه ها‬ ‫در دوره مصدق است‪.‬‬ ‫شــما می گویید که تحقیق زیادی درباره مصدق‬ ‫انجام داده اید اما در نمایشنامه شما جای بسیاری‬ ‫از چهره های موثــر ان دوران کــه از قضا ارتباط‬ ‫بســیاری نزدیکی با مصــدق داشــته اند‪ ،‬خالی‬ ‫است؛ از ایت الله کاشانی بگیرید تا دکتر حسین‬ ‫فاطمی‪ .‬می خواستید با کمرنگ نشان دادن این‬ ‫شخصیت ها مصدق را صرفا به لحاظ دراماتیک‬ ‫برجسته کنید یا نقش تاریخی اش را بیان کنید؟‬ ‫اگر منظورتان تحریف تاریخ باشــد که نه‪ ،‬هرگز‬ ‫قصدی در بیــان تحریف شــده تاریــخ نداشــته ام‪ .‬فکر‬ ‫می کردم اگر همه شــخصیت های موثــر را وارد کار کنم‪،‬‬ ‫وجه دراماتیک اثر کمرنگ می شود‪ .‬در واقع ان وقت یک‬ ‫تئاتر مســتند خواهیم داشــت‪ .‬در حالی که همان طور که‬ ‫گفتم من از مستند شــدن کار پرهیز داشتم‪ .‬سعی کردم تا‬ ‫بدون ایجاد کمترین انحراف از خط اصیل تاریخی‪ ،‬صرفا‬ ‫مصدق و زندگی اش را روایت کنم‪ .‬البته با شخصیت های‬ ‫تاریخی دیگری از جمله ایت الله کاشــانی در این نمایش‬ ‫بیگانه نیستیم‪ .‬کاشانی در صحنه روزولت دوم مان حضور‬ ‫دارد‪ .‬ما او را در این صحنه خیلی کمرنگ بازنمایی کردیم‬ ‫ولی در واقع به دلیل تعمدی‪ ،‬او را وارد قصه مان نکرده ایم‪.‬‬ ‫البته این را بگویم که من از ابتدا در نمایشنامه ام به موضوع‬ ‫اقای کاشــانی نپرداختم‪ .‬ما می خواستیم تمرکز مخاطب‬ ‫بر روند برنامه ریزی کودتاچیان و شــخصیت دکتر مصدق‬ ‫باشــد‪ .‬در واقع با مینیمال کردن ان واقعه تاریخی از منظر‬ ‫شــخصیت ها‪ ،‬صحنه ارایــی کودتا و واکنش هــای دکتر‬ ‫مصدق زیر ذره بین رفته اســت‪ .‬ضمن اینکــه باید بگویم‬ ‫عــده ای از افــراد در تاریخ مصــدق‪ ،‬در یک برهــه ای از‬ ‫زمان یکباره مخالف او شــده و مسیرشــان تغییر می کند‪،‬‬ ‫اگر می خواستیم در این نمایش علل اختالف این افراد و‬ ‫‪ 100‬دقیقه مصدق‬ ‫روایت های بریده بریده از زندگی نخست وزیر‬ ‫مخلوع ایران در تاالر وحدت‬ ‫‪1‬‬ ‫تئاتر راپورت های شبانه دکتر مصدق‪ ،‬از بیستم‬ ‫تیرماه امسال تا دو روز مانده به شهریور در تاالر وحدت‬ ‫روی صحنه بود‪ .‬اصغر خلیلی کارگــردان با تجربه اما‬ ‫هنوز جوان این تئاتر ‪ ،‬چنان که خودش می گوی د مدت‬ ‫دو سال برای نگارش این نمایشنامه کار کرده است‪ .‬او‬ ‫در این گفت وگو جوانب مختلف پرداختن به شخصیت‬ ‫مصدق از یک ســو و شــیوه بازنمایی شخصیت های‬ ‫دیگر فعاالن همــدوره با مصــدق را توضیح می دهد‪.‬‬ ‫خوانــدن ایــن گفت وگــو می توانــد درک و دریافــت‬ ‫بهتری درباره نگاه تئاتری ها به رویدادهای سیاســی‬ ‫ارائه کند‪ .‬اصغر خلیلی ســال گذشــته بــرای طرح و‬ ‫ایده نمایش خیابانــی «فیگور» در ســی و چهارمین‬ ‫جشــنواره تئاتر فجر تقدیر شــد‪.‬‏هم چنین دریافت‬ ‫جایزه اول کارگردانی و نمایشنامه نویسی «اترار نامه»‬ ‫از جشنواره بین المللی تئاتر فجر‏و بسیاری جوایز دیگر‬ ‫در کارنامه این کارگردان تئاتر به چشــم می خورد‪ .‬او‬ ‫همچنین کارگردانی نمایش های «الیور توئیست» و‬ ‫«خرمشهر‪ »۱۱‬را نیز در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫هرگز قصدی در بیان تحریف‬ ‫شده تاریخ نداشته ام‪.‬‬ ‫فکر می کردم اگر همه‬ ‫شخصیت های موثر را وارد‬ ‫کار کنم‪ ،‬وجه دراماتیک اثر‬ ‫کمرنگ می شود‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫دیده اند‪ .‬روزهای اول خانواده مســتقیم و غیرمســتقیم و‬ ‫دوســتان دکتر مصدق که در ان زمان بودند کار را دیدند و‬ ‫همه اتفاقات و حوادثی که در این نمایش مطرح می شود‬ ‫را تایید کردند‪ .‬در واقع طیفی که این نمایش را قبول ندارند‬ ‫و در بعضــی از خبرگزاری ها هم این نمایش را به اشــکال‬ ‫مختلف زدند‪ ،‬نقدشــان بر این اســت که چرا مــن در این‬ ‫نمایش به شخصیت ایت الله کاشانی نپرداختم‪ .‬اما اینکه‬ ‫چرا از این شخصیت اســتفاده نکردم چیزی است که باید‬ ‫تماشاگر بیاید و کار را ببیند تا متوجه علت ان بشود‪.‬‬ ‫به گمانم این تفاوت برداشت ها ناشی از ان است‬ ‫که شاید تئاتر شما در بین مستند یا داستانی یک‬ ‫حرکت اونگی دارد‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫باید دید چه مرزی میان تئاتر مســتند و داستانی‬ ‫می توان قرار داد‪ .‬شــما برای اینکه بگویید صرفا مصدق‬ ‫اســت و ادم های اطرافش‪ ،‬نمی تواند مستند باشد‪ .‬از نظر‬ ‫کلیت شکلی که یک تئاتر مســتند باشد‪ ،‬بله قبول دارم که‬ ‫سر وشکل تئاتر ما مستند طور اســت‪ .‬اما از نظر محتوایی‬ ‫قبول ندارم‪ .‬براساس دایره وسیع تئاتر مستند حرف می زنم‪.‬‬ ‫یک ســری دالیل هم دارم‪ .‬در بروشــور هم درج کردم که‬ ‫حوادث و اشــخاص در اثر مــن صحیح و وفادار اســت‪.‬‬ ‫توالی زمان نــدارد‪ .‬مثال می زنم رفراندمــی که در نمایش‬ ‫رخ می دهــد در تاریخی در ‪ ١٣٣٢‬اتفــاق می افتد‪ .‬من در‬ ‫نمایش‪ ،‬رفراندم را در جایی مطرح می کنم که پیش برنده‬ ‫بار دراماتیک اثر باشد‪ .‬جایی می گذارم که در هم افزایی و‬ ‫انتقال کالم کمک کند‪ .‬شما از منظر افکار عمومی ببینید‪.‬‬ ‫اگر می خواستم توالی زمان را رعایت می کردم ابتدا باید این‬ ‫صحنه را نشان می دادم و بعد صحنه دیگر‪ .‬پس بخشی از‬ ‫مستند را به هم ریختم‪ .‬در تاریخ درباره دختر مصدق ان قدر‬ ‫که من بدان پرداختم‪ ،‬نداریم‪ .‬بگردید هم بسیار کم است‪.‬‬ ‫من به خاطر بار دراماتیک ســراغ دختر مصدق رفتم‪ .‬وارد‬ ‫خانه مصدق شــدم‪ .‬این بخش‪ ،‬کار را از تئاتر مستند دور‬ ‫می کند‪ .‬ولی اشخاص‪ ،‬نماینده ها و خیلی از اتفاقات مستند‬ ‫است‪ .‬بر همین اساس با ترکیب این دو زاویه دید نمی شود‬ ‫مطلق گفت این یک تئاتر مستند یا بیوگرافی است‪.‬‬ ‫از ایــن موضوع بگذریــم چون به هــر حال زمان‬ ‫اجرا به پایان رســیده اســت‪ .‬نکتــه دیگری که‬ ‫می خواستم درباره اش بپرسم‪ ،‬وضعیت استقبال‬ ‫تماشــاگران اســت‪ .‬بســیاری از مخاطبــان در‬ ‫روزهای اول استقبال پرشــوری داشتند اما گویا‬ ‫خیلی از نمایــش راضــی نبودند‪ ،‬بــه نحوی که‬ ‫دیگــران از دیدن نمایش منــع می کردند‪ .‬این را‬ ‫تایید می کنید؟‬ ‫راستش بعد از شــروع خوبی که داشتیم ناگهان‬ ‫برای یک مرتبه تماشاگر ما ان قدر پایین امد که برای خود‬ ‫ما سوال برانگیز شــد‪ .‬چون در ان هفته به شدت و به طور‬ ‫وسیع بار منفی درباره نمایش پخش شد و من واقعا نمی دانم‬ ‫که ایــن جریان از کجا شــارژ و ســازماندهی می شــد‪ .‬اما‬ ‫خوشبختانه پس از ان مجددا وضعیت استقبال تماشاگران‬ ‫از کار به حالت اولیه برگشــت‪ .‬فکر نمی کنم تماشاگران از‬ ‫نمایش ناراضی بوده باشــند‪ .‬چون همان طور که می دانید‬ ‫ت ‪10‬روز دوباره تمدید شد و ما از روز ‪ 20‬تا ‪39‬‬ ‫تئاتر ما به مد ‬ ‫مرداد ماه اضافه بر زمان پیش بینی شده روی صحنه رفتیم‪.‬‬ ‫پرداختن بــه موضوع سیاســی در تئاتــر چقدر‬ ‫برایتان جذابیت دارد؟‬ ‫البته من دردسرهای زیادی برای این کار متحمل‬ ‫شــدم اما نباید از انصاف دور بود که هیچ نهــاد یا ارگانی با‬ ‫من برخورد بدی نداشــت‪ .‬البته خب طبیعتا همیشه برخی‬ ‫مخالفت ها وجود دارد که از طرف برخــی مخاطبان تئاتر‬ ‫ممکن اســت اظهار شــود‪ .‬تئاتر سیاســی از این نظر که‬ ‫موضوع های مورد اطالع مردم را بازنمایی می کند همواره‬ ‫با مخالفت هــا و موافقت های متعددی رو به رو می شــود‪.‬‬ ‫اینها در تئاتر طبیعی است‪ .‬خوشبختانه مخاطبان تئاتری‬ ‫و نهادهای دولتی مربوط به تئاتر هم صبر و تحملشــان به‬ ‫ویژه در این حوزه باالســت و فضا برای بیان مشــکالت و‬ ‫نقدهای سیاســی باز اســت‪ .‬به هر حال تجربه خوبی بود‪.‬‬ ‫در برنامه ریزی اینده ام می خواهــم روی زندگی دو کاراکتر‬ ‫سیاســی کار کنم ولی نیاز به تحقیقات زیادی دارد فقط در‬ ‫همین حد می توانم بگویم که یکی از انها درباره زنی است در‬ ‫حرمسرای ناصرالدین شاه که فرد بسیار سیاستمداری بوده‬ ‫و خیلی دوست دارم که روی داستان ان کار کنم‪.‬‬ ‫نمی خواهید بگویید چه کسی است؟‬ ‫فعال اگر نگویم بهتر اســت‪ .‬سعی می کنم بیشتر‬ ‫کار تحقیق روی شخصیت ها را به درستی به انجام برسانم‬ ‫و از حاشیه های احتمالی دور باشم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تمام مسائل جانبی پیرامون ان را به تصویر بکشیم‪ ،‬زمان‬ ‫ش تا چهار ‪ ،‬پنج ســاعت افزایش می یافت‪ .‬نه‬ ‫اجرای نمای ‬ ‫انکه بگوییم تیپ سازی کردیم‪ ،‬مجموعه ای از یک سری‬ ‫افراد را که در ایــن نگرش وجود داشــتند‪ ،‬در این کاراکتر‬ ‫تلفیــق کردیم‪ .‬مثــا دکتر شــایگان و دکتر فاطمــی را با‬ ‫یکدیگــر ترکیب کردیم‪ .‬اگر نمایشــنامه اولیــه ما را اال ن‬ ‫ببینید‪ ،‬در صحنه نمایندگان‪ ،‬یکــی از بازیگرهای ما با نام‬ ‫شــایگان بازی می کند؛ اما در میدان بهارستان با نام دیگر‬ ‫ی و شایگان‪ ،‬بلکه با ‪6،7‬‬ ‫بازی می کند‪ .‬نه تنها با دکتر فاطم ‬ ‫کاراکتر دیگرمان نیز این برخورد را کرده و انها را با یکدیگر‬ ‫تلفیق کردیم‪.‬‬ ‫ن نکته ای که می گویید ممکن است برخی‬ ‫خب ای ‬ ‫شبهه ها را تشــدید کند‪ ،‬مگر می توان فاطمی را‬ ‫حذف کرد و در قالب شایگان بازنمایی اش کرد؟‬ ‫اصوال جایــگاه فاطمی در جریان مصدق بســیار‬ ‫مشهودتر و پررنگ تر است‪ .‬ضمن اینکه بازنمایی‬ ‫ایت الله کاشــانی هم در حدی است که مخاطب‬ ‫فکر می کند بــا یک اثر سفارشــی روبه رو شــده‬ ‫است‪ .‬اصال می پذیرید سفارشی بودن این کار را؟‬ ‫ نه‪ ،‬هرگز‪ .‬اصال این چنین نبوده و نیست‪ .‬قبال هم‬ ‫چندبار با این اتهام روبه رو بوده ام و البته اگر بشود اسمش را‬ ‫اتهام گذاشت‪ .‬زمانی که تصمیم به نگارش این نمایشنامه‬ ‫گرفتم‪ ،‬اصال به کســی نگفتم که می خواهم چنین کاری‬ ‫انجــام دهم‪ .‬ایــن نمایــش محصول بخــش خصوصی‬ ‫اســت‪ ،‬تمام و کمال؛ هیچ گونه حمایتی از ما نشد و صفر‬ ‫تا صد هزینه هــا را خودمان پرداخته ایم؛ این شــایعه های‬ ‫غیر منصفانه برایم حیرت اور است‪ ،‬نمی دانم ایجاد چنین‬ ‫شایعاتی چه فایده ای برای برخی دارد‪ .‬در این اثر نمایشی‬ ‫به زندگی و فعالیت های دکتر مصدق نگاه حقیقت گرایانه ای‬ ‫داشته ام‪ ،‬به این ترتیب که برای نگارش متن ابتدا حقیقت‬ ‫موضوع را مورد کنکاش قرار دادم تا به نتیجه درست برسم‬ ‫و قضاوت را به تماشــاگر واگذار کنم تا مخاطب برداشت‬ ‫ســوم از این اتفاقات را انجــام دهد‪ .‬بنابراین بــه زندگی و‬ ‫فعالیت های دکتــر مصدق نگاه جانبدارانه نداشــته ام‪ .‬به‬ ‫هر حال واقعیتــی را باید اعتراف کنم و ان‪ ،‬این اســت که‬ ‫این نمایش به جز اینکــه از نظر اجرای یک اثر نمایشــی‬ ‫برای خودم تجربه و دســتاوردهای خیلی خوبی داشت‪ ،‬از‬ ‫نظر پرداختن به یک موضوع چالشــی نیز برایم یک سری‬ ‫درس های خیلی جالب داشــت کــه مطمئنــا در کارهای‬ ‫اینده ام از این درس ها استفاده می کنم‪.‬‬ ‫ما زمانی که این نمایش را می خواســتیم تولید کنیم‬ ‫اقای راد حرف جالبی زدند و گفتند که منتقدان دو دســته‬ ‫هستند؛ یا منفی یا مثبت و حد وسط و میانه رو ندارند‪ .‬واقعا‬ ‫هم همین طور اســت‪ ،‬یک طیف موافــق صددرصد این‬ ‫نمایش هســتند و یکســری مخالف صددرصد‪ .‬این برای‬ ‫خودم که از اول چنین تصوری داشــتم باعث خرســندی‬ ‫است‪ .‬البته برخی از نگاه ها را که منتقدان مطرح کردند را‬ ‫قبول ندارم چون که این نمایش ما اصال نمایش قصه پرداز‬ ‫نیست و یک نمایش مستند اســت‪ .‬به هر روی خوب‪ ،‬بد‪،‬‬ ‫اشتباه یا درســت به نظر من عینکی که منتقدان با ان این‬ ‫نمایش را نگاه کردند اشــتباه اســت چون مــن اصال این‬ ‫نمایش را بر اســاس اصول نمایش مستند تنظیم کردم‪ ،‬نه‬ ‫نمایشی که دارای درام و قصه باشد‪ .‬درباره مستندات این‬ ‫کار من خیلی تالش کردم که مســتندات حقیقی را به کار‬ ‫ببرم‪ .‬در واقــع طیف های مختلفی ایــن نمایش را تاکنون‬ ‫راپورت های اثرگذار‬ ‫مصدق واقعی‬ ‫به تصویر کشیده شد‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪2‬‬ ‫روایت های بریده بریده از زندگی نخست وزیر مخلوع ایران در تاالر وحدت‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫نمایش «راپورت های شــبانه دکتر مصــدق» که با‬ ‫محوریت زندگی رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران‬ ‫نوشته شده‪ ،‬به مدت ‪ 40‬روز از بیســتم تیرماه تا ‪ 29‬مرداد‬ ‫ماه با تهیه کنندگی محمدرضا منصوری روی صحنه رفت‪.‬‬ ‫اجرای این تئاترتازه ترین تولید گروه تئاتری «تجربه‬ ‫نو» بــه نویســندگی و کارگردانــی اصغر خلیلی اســت که‬ ‫برهه هایی از زندگی دکتر محمد مصدق یکی از معروف ترین‬ ‫چهره های سیاســی معاصر ایران را به تصویر می کشــد‪.‬‬ ‫مرور کودتا و خیانت های صورت گرفته در حق دکتر محمد‬ ‫مصدق در هفته های پایانی نخست وزیری اش خط اصلی‬ ‫قصه نمایش است‪.‬‬ ‫روایت موازی زندگی مصدق و همراهان و دشمنانش‬ ‫بر اساس مستندات تاریخی صورت می گیرد و برای ایجاد‬ ‫بافــت دراماتیک قصه برخــی شــخصیت هایی که وجود‬ ‫تاریخی ندارند نیز به داستان اضافه شده اند‪.‬‬ ‫ نمایش بــا پخش صدای واقعی مهدی میراشــرافی‬ ‫(نماینده مجلس) در سال ‪ ۱۳۳۲‬اغاز می شود که مصدق را‬ ‫خائن به ملت خطاب می کند‪ .‬پخش این بیانیه رادیویی از‬ ‫همان ابتدا مخاطب را به شکل مناسبی در فضای تاریخی‬ ‫و ملتهب نمایش قرار می دهد‪.‬‬ ‫اصغر خلیلــی‪ ،‬کارگردان نمایش‪ ،‬دربــاره موضوع و‬ ‫ســوژه این تئاتر می گویــد‪ :‬علت اینکه چرا بیــن این همه‬ ‫رجال سیاسی و فرهنگی ســراغ دکتر مصدق رفتم به دلیل‬ ‫ان ساختار و مجموعه اتفاقاتی اســت که در طول زندگی‬ ‫دکتر مصدق بــرای او رخ می دهد ؛ وضعیــت دراماتیکی‬ ‫که مصدق در ان قرار دارد و یک عالقه مندی شخصی به‬ ‫شخصیت مصدق‪.».‬‬ ‫به هر حال تحقیق و نگارش این نمایشــنامه دو سال‬ ‫زمان برده است‪ ،‬یک سال و نیم صرف تحقیق شده است‬ ‫‪66‬‬ ‫‪ 100‬دقیقه مصدق‬ ‫و شش ماه نیز صرف نوشتن‪ .‬خلیلی در این باره می گوید ‪:‬‬ ‫«مطالعات بسیار وسیع شــامل روایت ها و کتاب ها و حتی‬ ‫اثار مســتند و فایل های صوتی‪ .‬همه اینها را به کار گرفتم‬ ‫تا موضوع را یکجانبه بررســی نکرده باشم و سعی کردم در‬ ‫جمع اوری محتوایی که می خواهم جانبداری نکنم و بیشتر‬ ‫کارم را به واقعیات نزدیک کنم تا بــه زبانی که می خواهم‬ ‫برسم‪».‬‬ ‫بازیگران‬ ‫در نمایــش «راپورت های شــبانه دکتــر مصدق»‪،‬‬ ‫فرهــاد ائیش (دکتــر مصــدق)‪ ،‬رویــا میرعلمی (خدیجه‬ ‫دختر مصدق)‪ ،‬ایرج راد (روزولت)‪ ،‬علیرضا زمانی نســب‬ ‫(رشیدیان)‪ ،‬علیرضا ارا (سرلشــگر زاهدی)‪ ،‬علی نیکزاد‬ ‫(رئیس مجلس)‪ ،‬رضا بهبودی (نماینده موافق)‪ ،‬خســرو‬ ‫امیری (نماینــده فــدوی)‪ ،‬امیــن زارع (نماینــده ممتنع‬ ‫مجلس)‪،‬علی محمد رادمنــش (نماینده مخالف)‪ ،‬نرگس‬ ‫محمدی (خانوم رئیس) وخســرو احمدی (گنده الت) به‬ ‫همراه جمع دیگری ا ز هنرمندان بازی می کردند‪.‬‬ ‫عوامل نمایش‬ ‫همچنین محمدرضــا منصوری تهیه کننــده‪ ،‬حیدر‬ ‫رضایی دستیار کارگردان و برنامه ریز‪ ،‬شیوا دیناروند دستیار‬ ‫دوم کارگردان‪ ،‬مهال پاکدامن منشی صحنه‪ ،‬سارا کریمیان‬ ‫منشی صحنه کودتا‪ ،‬بهزاد بابایی مدیر صحنه‪ ،‬سیدحسین‬ ‫رضایــی مدیر صحنــه کودتا‪ ،‬متین ســلیمی پژوهشــگر‬ ‫سیاسی‪ ،‬اصغر خلیلی طراح صحنه‪ ،‬علی طهرانچی طراح‬ ‫اکساســوار صحنه و مدیر ســاخت دکور‪ ،‬مازیــار رافتی‪،‬‬ ‫امیررضا هرمزی‪ ،‬فراز فرازبخت‪ ،‬فاطمه احمدی‪ ،‬مجتبی‬ ‫خلیلی دســتیاران ســاخت دکور‪ ،‬علی تهرانچی ســاخت‬ ‫مجسمه‪ ،‬الهام شــعبانی طراح لباس‪ ،‬سما ســتوده‪ ،‬مبینا‬ ‫استادعلیرضا دستیار لباس‪ ،‬زهره سلیمی پناه خیاط‪ ،‬مسعود‬ ‫رنجبر طــراح نور‪ ،‬ماریــا حاجیها طراح گریــم‪ ،‬محمدرضا‬ ‫منصوری اواز و موســیقی‪ ،‬مهراد نوبخت پور تنظیم کننده‬ ‫قطعات موســیقی‪ ،‬علی ســلیمانی مجری طــرح‪ ،‬پیمان‬ ‫شــیخی مدیر اجرایی‪ ،‬غزل نهانی و مهرانگیــز قهرمانی‬ ‫روابط عمومی‪ ،‬امیر قالیچی تبلیغات مجازی‪ ،‬مهدی اشنا‬ ‫و فهیمه حکمت اندیش عکاس‪ ،‬مریم سلیمی مدیر بخش‬ ‫روابط بین الملل‪ ،‬یحیی پاکدل گرافیک تئاتر‪ ،‬سینا پاکدل‬ ‫تصویربــرداری و علیرضا شــمدانی به عنــوان مدیر تولید‬ ‫حضور داشتند‪.‬‬ ‫اظهارنظر فرهاد ائیش‬ ‫متن از نظر تاریخی جذاب بــود‪ .‬نگرانی من این بود‬ ‫که ایا با شــخصیت مصدق می خواهد مثبت برخورد بشود‬ ‫یا منفی‪ .‬وقتی دیدم که مثبت اســت‪ ،‬قبــول کردم؛ وگرنه‬ ‫قبول نمی کردم؛ چون او شخصیتی است که ممکن است‬ ‫اشتباهات زیادی کرده باشد؛ اما قدیمی ها و وطن پرست ها‬ ‫دوســتش دارند‪ .‬حاال خودم زیاد هم وطن پرســت نیستم‬ ‫و بیشــتر بین المللــی فکر می کنــم؛ ولــی به هرحال یک‬ ‫شخصیت دوست داشتنی بود‪ .‬مصدق خیلی شباهت دارد‬ ‫با سقراط‪.‬‬ ‫سقراط هم جام شوکران را نوشید‪ .‬مصدق هم روزی‬ ‫که خانه اش را بمباران کردند نمی خواست برود؛ می گفت‬ ‫می خواهم همین جا بمانم‪ .‬هفتادوسه‪ ،‬چهار سالش بود‪،‬‬ ‫فکر می کرد ادم هایی بوده اند مثل سقراط که جام شوکران‬ ‫را خورده و یک قهرمان مانده اند‪ .‬او را به زور برده اند‪.‬‬ ‫من در خانه مصدق یک عکس از مجسمه ای دیده ام‬ ‫کــه از گاندی بــود‪ .‬فکر می کنم بــه نوعی بــا گاندی هم‬ ‫فرهنگ‬ ‫همذات پنداری می کرد‪ .‬بــرای بازی در ایــن نمایش من‬ ‫دنبال میانبری بودم تا از طریــق دریافت هایم روح مصدق‬ ‫را اســتنتاج کنم و اگر بتوانم ان را زیر پوست خودم بیاورم‪.‬‬ ‫اما تا االن موفق نبوده ام؛ اما از نظر حســی اقای مصدق‬ ‫را می شناســم‪ .‬اینکه زیر پوســتم می اید‪ ،‬در ‪ ٢٠‬دقیقه ای‬ ‫که روی صحنه هستم‪ ،‬شاید چهار دقیقه اش می اید و بعد‬ ‫می رود‪ .‬حاال یا او لجوج اســت یا من خیلی پشتکار ندارم‪.‬‬ ‫نمی دانم!‬ ‫حاشیه های داغ تئاتر راپورت ها‬ ‫یکــی از عادت‪‎‬هــای تــازه معمــول شــده روابــ ‬ ‫ط‬ ‫عمومی های تئاترها‪ ،‬کشــاندن پای چهره های سیاســی‬ ‫به سالن است‪ .‬تئاتر راپورت های شــبانه دکتر مصدق نیز‬ ‫باتوجه به مضمون سیاســی اش تالش کرد تا بیشــترین‬ ‫تعداد چهره های سیاسی را برای تماشــای این نمایش به‬ ‫تاالر وحدت بکشاند‪.‬‬ ‫یکی از چهره هایی که قرار بود به تماشــای این تئاتر‬ ‫برود‪ ،‬رئیس دولت اصالحات بود که البته با منع دادستانی‬ ‫ویژه روحانیت از تماشای تئاتر بازماند‪ .‬این در حالی است‬ ‫که سیدمحمد خاتمی در تماسی با تهیه کننده این تئاتر علت‬ ‫عدم حضورش را کسالت عنوان کرده بود‪.‬‬ ‫همزمان با این اتفاق رسانه ها خبره ا و یادداشت های‬ ‫متعددی درباره این رویداد و تصمیم «دادستانی تهران»‬ ‫منتشــر کردند که البته با واکنش اصالحی این دادستانی‬ ‫مواجه شد‪.‬‬ ‫جعفری دولت ابادی در هشتمین نشست دادستانی‬ ‫تهران با توصیه به رســانه ها مبنی بر اینکه در انتشار اخبار‬ ‫قضایی و اظهارات مسئوالن دقت کنند‪ ،‬در واکنش به انتشار‬ ‫خبر منع حضور رئیس دولت اصالحات در تاالر وحدت برای‬ ‫تماشای یک تئات ر گفت‪ :‬رسانه ها در انتشار اخبار قضایی و‬ ‫اظهارات مسئوالن دقت کنند‪ .‬هر اتفاقی که در تهران رخ‬ ‫می دهد را به دادسرای تهران مرتبط می کنند‪ .‬شهر تهران‬ ‫دو دادستان دیگر شــامل نظامی و ویژه روحانیت نیز دارد‬ ‫و موضوع انعکاس خبر منع حضور فــردی در تهران برای‬ ‫مشــاهده یک تئاتر در ســایت های خبری مرتبط با اقدام‬ ‫دادستانی ویژه روحانیت بوده است‪ ،‬نه دادستانی تهران‪.‬‬ ‫افــزون بــر خاتمــی ‪ ،‬چهره هــای دیگــری از جمله‬ ‫محمدرضا عارف‪ ،‬عبــاس اخوندی‪ ،‬اکبر تــرکان‪ ،‬صادق‬ ‫زیباکالم و‪ ...‬از این نمایش دیدن کردند‪.‬‬ ‫همچنین اصغر خلیلی کارگردان راپورت های شبانه‬ ‫دکتر مصدق این نمایش را به حسن روحانی تقدیم کرده و‬ ‫او را «مرد امید ایران» خوانده است‪.‬‬ ‫اجرا و فروش‬ ‫‪3‬‬ ‫تئاتری ها چه فرایندی را برای بیان موضوعات سیاسی‬ ‫ روی صحنه برگزیده اند؟‬ ‫اغاز تئاتر سیاسی در ایران‬ ‫با طلوع مشروطیت در ایران به سال ‪ 1324‬هجری‬ ‫قمری‪ ،‬جوش و خروش عجیبی در زمینه ادبیات و فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫همان گونه که معروف اســت و همه کس می دانند‬ ‫ریشــه اصلی هنر نمایــش در ایران به گونه هــای تعزیه و‬ ‫روحوضی برمی گردد‪ .‬تئاتر مدرن از دوره ناصری در عهد‬ ‫قاجار وارد ایران می شود‪ .‬جالب است که ورود تئاتر مدرن‬ ‫به ایران از همان ابتدا با اجرای تئاترهای سیاسی نیز همراه‬ ‫است‪ .‬از این نظر اغاز هنر تئاتر مدرن در ایران در واقع اغاز‬ ‫تئاتر سیاسی نیز هســت‪ .‬گرچه واضح است که می توان‬ ‫ریشه ها و رگه های سیاسی پرررنگی نیز در دو گونه تعزیه و‬ ‫روحوضی ها جست وجو کرد‪ .‬با این مقدمه کوتاه می توان‬ ‫گفت که تئاتر در ایران از هر حیث ریشــه های سیاســی و‬ ‫ظلم ستیزانه داشته و در دوران معاصر نیز‪ ،‬درونمایه های‬ ‫سیاســی اش را حفظ کرده اســت‪ .‬با این همــه اغاز تئاتر‬ ‫سیاســی به معنای متداول و مدرن ان در ســال ‪ 1286‬و‬ ‫تقریبا همزمان با اغاز نهضت مشروطیت در ایران بود‪.‬‬ ‫به وجود امــد و تئاتر هم چون ســایر بخش های فرهنگی‬ ‫و هنر یــاز ایــن تحول عظیــم بهره منــد شــد‪ .‬جماعات‬ ‫هنرپیشگان و تئاترهای متعددی در این دوره پدید امد‪.‬‬ ‫اولین اینها‪ ،‬تئاتر فرهنگ بود که در عمارت مسعودیه‬ ‫نمایش می داد‪ .‬یعنی بنایی بود که به اســم مســعود میرزا‬ ‫ظل السلطان معروف بود و بعدها شد وزارت فرهنگ‪.‬‬ ‫بعضی از اعضای تئاتر فرهنگ در رشته های دیگری‬ ‫شــهرت پیدا کردنــد کــه از ان جمله بودنــد‪ :‬محمد علی‬ ‫فروغی‪ ،‬عبداله مستوفی ‪ ،‬علی اکبر داورفر‪ ،‬فهیم الملک و‬ ‫سید علی نصر یعنی کسی که او را پدر تئاتر ایران نامیده اند‪.‬‬ ‫تئاتر دومی‪ ،‬تئاتر ملی نام داشت که از قضا سید علی‬ ‫نصر نیــز عضو ان بــود‪ .‬ایــن تئاتــر را ســید عبدالکریم‬ ‫محقق الدوله در ســال ‪ 1329‬هجری قمری بنا کرد‪ .‬مرکز‬ ‫فعالیت این گــروه‪ ،‬در محل هتل فــاروس در الله زار بود‬ ‫و شــاید بتوان گفت که الله زار‪ ،‬مرکــز فعالیت های تئاتر‬ ‫تهران شد‪ .‬در ســال ‪ 1334‬هجری قمری‪ ،‬سید علی نصر‬ ‫ضمن بازگشت از ســفر اروپا‪ ،‬کمدی ایران را تاسیس کرد‬ ‫که ‪10‬سال باقی بود و این موسسه‪ ،‬اولین موسسه منظم‬ ‫فرهنگ‬ ‫همان طــور که گفت ه شــد این نمایش از روز بیســتم‬ ‫تیرماه در تاالر وحدت روی صحنه رفت و قرار بود به مدت‬ ‫یک ماه یعنی تا ‪ 19‬مرداد ماه روی صحنه باشد‪ .‬باتوجه به‬ ‫استقبال نســبی مخاطبان تئاتر از کار اخیر اصغر خلیلی‪،‬‬ ‫زمان اجرای این نمایش تا ‪10‬روز تمدید شد و راپورت ها تا‬ ‫‪ 29‬مرداد ماه روی صحنه تاالر وحدت ماند ‪ .‬این نمایش هر‬ ‫روز ساعت ‪ 18‬به مدت یک ساعت و ‪ 40‬دقیقه اجرا می شد‪.‬‬ ‫بلیت های ایــن نمایش بر اســاس جانمایی صندلی‬ ‫در ســالن به ترتیب با قیمت ‪ 45 ،40 ،25‬و ‪ 55‬هزار تومان‬ ‫فروش رفت که در نوع خود در مقایسه با سایر تئاترها اندکی‬ ‫گران تر بود‪ .‬پیش فــروش بلیت های ایــن نمایش از روز‬ ‫ششــم تیرماه یعنی بیش از ‪20‬روز قبــل از اجرای نمایش‬ ‫اغاز شده بود‪ .‬اگرچه تا کنون رقم دقیق فروش این نمایش‬ ‫اعالم نشده اما به هر حال به نظر می رسد که مجموع فروش‬ ‫این تئاتر در طول زمان برگزاری با احتســاب کمی بیش از‬ ‫‪ 200‬نفر تماشــاگر در هر شــب اجرا‪ ،‬به رقمی حدود ‪300‬‬ ‫میلیون تومان رسیده باشد‪.‬‬ ‫نگاهی به تئاتر سیاسی در ایران‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تهران به شــمار می رفت و وزارت تئاتر ایران‪ ،‬این تئاتر را‬ ‫به رسمیت شناخت‪.‬‬ ‫بســیاری از هنر پیشــگان نامــی ان دوران در ایــن‬ ‫تئاتر‪ ،‬فن هنرپیشــگی را فرا گرفتند کــه از ان جمله اند‪:‬‬ ‫بهرامی‪ ،‬رفیع حالتی‪ ،‬فضل الله بایگان‪ ،‬غالمرضا فکری‪،‬‬ ‫علی اصغر گرمسیری‪.‬‬ ‫تا پیش از تاســیس «تئاتر ملی» انجمن ها و مراکز‬ ‫مختلف تحــت عناوین گوناگــون از تئاتر برای پیشــبرد‬ ‫هدف های سیاسی و تبلیغاتی خود استفاده می کردند‪،‬اما‬ ‫«تئاتر ملی» که ریاست ان را عبدالکریم خان محقق الدوله‬ ‫به عهده داشــت‪ ،‬امکانات و بودجه خود را از محل خیریه‬ ‫اموزش و پرورش تامین می کرد و مستقال در اختیار نمایش‬ ‫و اجرای تئاتر قرار داد‪.‬‬ ‫فعالیت های چند ســاله «تئاتر ملی»موجب شد که‬ ‫تئاتر همچون هنری مســتقل که حتی قادر اســت از نظر‬ ‫مالی خود را تامین کنــد از طرف مقامات رســمی و مردم‬ ‫شناخته شود و شوق و شوری در میان مردم نسبت به تئاتر‬ ‫بر انگیخته شود‪.‬‬ ‫حتــی عــده ای از دانشــجویان که بــرای تحصیل‬ ‫به خارج رفتــه بودند‪ ،‬در رشــته تئاتر تحصیــل کردند و با‬ ‫دست های پر علمی و هنری به ایران بازگشتند و بنای تئاتر‬ ‫نوین ایران را طرح ریزی کردند‪.‬‬ ‫باید دانست که در جریان مشروطیت مردم ایران به‬ ‫حقوقی واقف شدند که پیش از ان از وجود ان اگاه نبودند‪.‬‬ ‫در کشــور ما حزب های مختلف‪ ،‬هر چند به شــیوه سنتی‬ ‫وجود داشت‪،‬اما تئاتر وجود نداشت‪.‬‬ ‫بنابراین به گمان عده ای از روشــنفکران‪ ،‬تاســیس‬ ‫تئاتر‪،‬گذشــته از ارزش هایی که بر قفــس نمایش مرتبط ‬ ‫بود‪،‬نمادی از ترقی و رشد فکری تلقی می شد‪.‬‬ ‫شــرایط تئاتر ایــران در فاصله ســال های ‪ 1320‬تا‬ ‫‪ 1322‬را شــماری پژوهندگان به ســبب گستردگی اجرای‬ ‫صحنه و رشد تئاتر «دوران صحنه » نامیده اند‪.‬‬ ‫این دوران به دلیل اســتقبال جامعه تماشــاگران و‬ ‫مخاطبان از تئاتر صحنه به یاد ماندنی است‪ .‬در ان سال ها‬ ‫تولیدات ســینمای ایران به لحاظ کیفی و کمی در حدی‬ ‫نبود که بتواند پاسخگوی مخاطبان باشد‪.‬تلویزیون هنوز‬ ‫به ایران نیامــده بود‪.‬رادیو به میزانی که باید در دســترس‬ ‫مردم قرار نداشت‪.‬‬ ‫به دلیــل در صــد بــاالی بی ســوادی در کشــور از‬ ‫مطبوعات اســتقبال چندانی نمی شــد و به همین دلیل از‬ ‫فعالیت های نمایشی استقبال مناسبی به عمل می امد‪.‬‬ ‫انگیزه تماشــاگران متفاوت بــود و گروهی به قصد‬ ‫صرفا ســر گرمی و شــماری به دلیل گرایش های سیاسی‬ ‫خود نمایش های مورد نظرشــان را برای تماشــا انتخاب‬ ‫می کردند‪ .‬شکل های پذیرش جامعه از تئاتر و جو سیاسی‬ ‫حاکم بــر کشــور‪ ،‬زمینه ای بــرای انتخاب و اجــرای اثار‬ ‫نمایشــی بود‪ .‬تئاتر در این دوره ظرفیتی بالقوه برای تبلیغ‬ ‫سیاسی رایج و جذب افراد به سوی احزاب نو پا داشت‪ .‬به‬ ‫همین دلیل بود که بخش مهمی از فعالیت های نمایشی‬ ‫ـ ترجمه و نگارش و اجــرا ـ ملهم از خطوط سیاســی رایج‬ ‫ان روزگار شــد و باالخره یکی از مهمترین اتفاق های این‬ ‫دوره شــکل گیری «گروه تئاتر ملی» با هدف دستیابی به‬ ‫نمایش هایی با هویــت ایرانی بود‪ .‬سر پرســت این گروه‪،‬‬ ‫شاهین سرکسیان بود‪ .‬کسانی چون عباس جوانمرد و علی‬ ‫نصیریان در پایه گذاری این گروه به او پیوستند و بازیگرانی‬ ‫پر سابقه چون رقیه چهره ازاد و عصمت صفوی با این گروه‬ ‫همکاری کردند‪ .‬تشــکیل این گروه با اســتقبال محافل‬ ‫روشنفکری و ادبی روبه رو می شود‪.‬‬ ‫تئاتر سیاسی بعد از انقالب‬ ‫در ســال های نخســت انقالب اســامی‪ ،‬تئاتر نیز‬ ‫همچــون دیگــر فعالیت هــای هنری بــه خاطر شــرایط‬ ‫سیاســی ‪-‬اجتماعی ان روزها دچار تغییراتی شد و به دلیل‬ ‫عدم برنامه های مشخص با رکود همراه بود‪.‬‬ ‫در این ســال ها هنرمنــدان حرفه ای تئاتــر یا راهی‬ ‫سینما و تلویزیون شدند یا این کار را به کلی کنار گذاشتند‪.‬‬ ‫چند نفر نیز تن به مهاجرت دادند‪ .‬با این همه در ســال ‪58‬‬ ‫در مجموع ‪23‬نمایش در تهران به صحنه رفت‪ .‬در ســال‬ ‫بعد نیــز ‪ 19‬نمایش و در ســال ‪ 60‬نیز تنهــا ‪ 16‬نمایش در‬ ‫تاالرهای تهران به اجرا در امد‪.‬‬ ‫از ســال ‪ 61‬بــا روی کار امــدن مســئوالن جدید و‬ ‫سیاســتگذاری های مرکــز هنرهــای نمایشــی تولیدات‬ ‫تئاتری رو به افزایش گذاشــت و با برگزاری جشنواره های‬ ‫مختلف تئاتری امار تولیدات باال رفت‪.‬به هر حال در دهه ‬ ‫اول پس از انقالب رشد تئاتر همچون دیگر هنرها چندان‬ ‫شتابنده نبود و فضای سیاسی و اجتماعی ناشی از پیروزی‬ ‫انقالب و هجمه های خارجی به کشــور و جنگ تحمیلی‪ ،‬‬ ‫به حوزه فرهنگ کشــور چندان فضایی برای اظهار وجود‬ ‫نمی داد‪ .‬در این دوران اثار کســانی همچون اکبر رادی و‬ ‫بهرام بیضایی شیوه های پرداختن به موضوعات سیاسی و‬ ‫فرهنگی را در تئاترهای سیاسی متحول کرد‪.‬‬ ‫نمایشــنامه هایی همچون مرگ یزدگــرد‪ ،‬فتحنامه‬ ‫کالت و سهراب کشــی از بیضایــی و پلــکان‪ ،‬تانگــوی‬ ‫تخم مرغ داغ و اهسته با گل سرخ از اکبر رادی با رگه هایی‬ ‫سیاسی – اجتماعی شــیوه های تازه بیان سیاسی در تئاتر‬ ‫ایــران را پایه ریــزی کردند‪ .‬ایــن نمایشــنامه ها هرگز به‬ ‫صراحت با موضوع سیاسی مواجه نشدند و وجه دراماتیک‬ ‫انها بسیار پررنگ تر از وجه سیاســی انها ست با این وجود‬ ‫بســتر اصلی قصه در برخی نمایشــنامه ها همچون مرگ‬ ‫یزدگــرد‪ ،‬ذاتــا سیاســی‪-‬تاریخی اســت و در برخی دیگر‬ ‫همچون تانگوی تخم مرغ داغ بیشتر اجتماعی‪-‬سیاسی‬ ‫است‪.‬‬ ‫با این حال در دهه هفتاد و هشــتاد نسل جدیدی از‬ ‫نمایشنامه نویســان و کارگردانانــی وارد صحنه شــدند که‬ ‫متاثر از نمایشــنامه های بیضایی و رادی به دنبال راه های‬ ‫جدیدی برای بیان هنری می گردند و این جست وجو را در‬ ‫اثارشــان منعکس می کنند‪ .‬در این دوران و پس از پایان‬ ‫جنگ تحمیلی‪ ،‬نظارت نهادهای دولتی بر اجرای تئاترها‬ ‫بیشــتر شــد و یله بودن این حوزه که از ابتدای انقالب به‬ ‫واسطه شرایط انقالبی به وجود امده بود‪ ،‬با نظارت وزارت‬ ‫ارشاد‪ ،‬محدود شد‪.‬‬ ‫در برخی از دولت ها نظارت بســته بر اجرای تئاترها‬ ‫باعث شد که گروه هایی زیرزمینی شکل بگیرند و تئاترهایی‬ ‫کــه اصطالحــا خط قرمــزی هســتند را روی صحنه های‬ ‫زیرزمینی ببرند‪ .‬بر همین اساس در سال های دهه گذشته‬ ‫نوعی تئاتر خانگی یا زیرزمینی شکل گرفت که برای فرار از‬ ‫ممیزی دستگاه های نظارتی در فضاهای خصوصی عرضه‬ ‫می شــود‪ .‬اگرچه این گروه های تئاتری عمدتا با هدف رد‬ ‫کردن خــط قرمزها و ممیزی های اخالقی شــکل گرفتند‬ ‫اما برخی نیز موضوعات سیاسی تند و تیزی را در اجراهای‬ ‫خود دنبال کردند‪.‬‬ ‫در برخی از دولت ها نظارت بسته بر اجرای‬ ‫تئاترها باعث شد که گروه هایی زیرزمینی‬ ‫شــکل بگیرند و تئاترهایی کــه اصطالحا‬ ‫خط قرمــزی هســتند را روی صحنه هــای‬ ‫زیرزمینــی ببرنــد‪ .‬اگرچه ایــن گروه های‬ ‫تئاتری عمدتا با هدف رد کردن خط قرمزها‬ ‫و ممیزی هــای اخالقی شــکل گرفتند اما‬ ‫برخی نیز موضوعات سیاسی تند و تیزی‬ ‫را در اجراهای خود دنبال کردند‬ ‫تئاتر سیاسی در سال های اخیر‬ ‫به هر حال حیات تئاتر سیاسی همواره در تاریخ پس‬ ‫از انقالب حفظ شــد و به ویژه پس از پایــان دولت دهم‪،‬‬ ‫تئاترهای سیاسی در تماشــاخانه های خصوصی افزایش‬ ‫پیدا کردند‪.‬‬ ‫از سال ‪ 92‬تئاترهای سیاسی چشمگیر و پرتماشاگری‬ ‫روی صحنــه رفتنــد‪ .‬در این ســال «تیغ و اســتخوان»‬ ‫بــه کارگردانــی منیــژه محامــدی‪« ،‬بیوه هــای غمگین‬ ‫ســاالر جنگ» به کارگردانی شــهاب الدین حســین پور‪،‬‬ ‫«پوتین های عموبابا» به کارگردانی شهرام کرمی ‪« ،‬تعبیر‬ ‫یک رویا» به کارگردانی خیرالله تقیانی پور‪« ،‬خرمگس»‬ ‫به کارگردانی علی عابدی‪« ،‬سیندرال» به کارگردانی جالل‬ ‫تهرانی و «مرگ تصادفی یک انارشیســت» به کارگردانی‬ ‫مصطفــی عبداللهی رگه های سیاســی‪ -‬اجتماعی نســبتا‬ ‫پررنگی داشتند‪.‬‬ ‫امــا رونــد تئاترهای سیاســی در ســال ‪ 93‬شــتاب‬ ‫گرفت و بــا روی کار امــدن دولت جدید‪ ،‬گویــا تئاتری ها‬ ‫جسارت بیشتری را در انتخاب موضوع های سیاسی خرج‬ ‫کارهایشان کردند‪.‬‬ ‫در سال ‪« 93‬پاییز» نادر برهانی مرند‪« ،‬گفت و گوی‬ ‫فراریــان» میالد شــجره‪« ،‬دهانــی پر از کالغ» قاســم‬ ‫عبداللهی‪« ،‬زمســتان ‪ »66‬علی جعفری‪« ،‬دیوارها»ی‬ ‫مارال پردلی بهروز‪« ،‬جنگ شــب ها می رسد» سید بهرام‬ ‫سروری نژاد‪« ،‬شــبی بیرون از خانه» رامین معصومیان و‬ ‫فرید قادر پناه و‪ ...‬روی صحنه رفتند‪.‬‬ ‫اما در ســال ‪ 94‬تئاترهای سیاســی شــدت و حدت‬ ‫بیشتری گرفتند و این روند در سال ‪ 95‬نیز ادامه یافت‪ .‬پیام‬ ‫دهکردی‪ ،‬تئاتر «کسی نبود بیدارمان کند» را روی صحنه‬ ‫برد و علــی رفیعی نمایش «خاطــرات و کابوس های یک‬ ‫جامه دار از زندگی و مرگ امیرکبیر» را‪ .‬همچنین « مضحکه‬ ‫شبیه قتل» حسین کیانی‪« ،‬بهمن» افروز فروزند‪ « ،‬استثنا‬ ‫و قاعده» ســعید میرزایی و «خانه کاغذی» محمد برومند‬ ‫در ســال ‪ 94‬روی صحنه رفتند که مضمون های پنهان و‬ ‫هویدای سیاسی را در قصه خود جا داده بودند‪.‬‬ ‫همچنین در ســال جاری نیــز تئاتر «افســانه ببر»‬ ‫به کارگردانی هادی عامــل و «راپورت های شــبانه دکتر‬ ‫مصدق» به کارگردانی اصغر خلیلی روی صحنه رفتند که‬ ‫رگه های پر رنگ سیاسی داشتند‪.‬‬ ‫تبصره ای درباره تئاتر سیاسی در سال های اخیر‬ ‫تئاتــر سیاســی در ســال های اخیر به لحــاظ فرم و‬ ‫زیبایی شناســی بصری و همچنین به لحــاظ محتوایی از‬ ‫نظر نشانه شناسی و بیان ســمبلیک به بلوغ رسیده است‪.‬‬ ‫زبان هنر تئاتــر در واقع بــا بهره گیری از طنــز و کمدی‪،‬‬ ‫بیان موضوعات سیاسی را در دســتورکار خود قرار داده و‬ ‫مخاطبان خود را به گفت وگو دعوت می کند‪.‬‬ ‫جالب ان اســت که در تئاترهای چند ســال اخیر به‬ ‫جای برجســته شــدن موضوع های سیاســی‪ ،‬مضامین‬ ‫سیاســی مد نظر تئاترها قرار گرفته است‪ .‬به این معنی که‬ ‫به جای ارجاع خاص به اشخاص یا رویدادهای سیاسی‪ ،‬‬ ‫فرایندهای امر سیاســی و کنش سیاســی مورد توجه قرار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫می توان گفت کــه در همــه اثار تئاتری چند ســال‬ ‫اخیر‪ ،‬تنها وجه مورد نظر تئاتری ها پرداختن به حوزه داخلی‬ ‫سیاسی بوده و کمتر کســی روابط بین المللی و دیپلماسی‬ ‫بین المللی را در کانون قصه نمایشــش قــرار داده‪ .‬با این‬ ‫همه می توان گفت که تئاترها بر خــاف تئاترهای کمتر‬ ‫به صراحــت به موضوعــات سیاســی پرداخته انــد اما به‬ ‫لحاظ اثرگذاری و پرداختن به ریشــه های اکت سیاسی‪،‬‬ ‫این تئاترها در مقایســه با تئاترهای یکی‪ ،‬دو دهه گذشته ‬ ‫ سیاسی تر شده اند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫بار روزنامه نگاری سیاسی بر دوش تئاتر‬ ‫گفت وگوبامهدیجلیلی‪،‬پژوهشگرحوزهفرهنگورسانه‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫امکان مضاعفی می داد تا از طرف مردم پذیرفته شود و در‬ ‫روند تکامل خود تبدیل بــه محملی برای گفتن حرف های‬ ‫مگو باشــد‪ .‬حرف هایی که دو پهلو بود و مانند بســیاری از‬ ‫نمونه های مدرن می شــد از انها معناهای متفاوت قرائت‬ ‫کرد‪ .‬اینجا بود که رنــدی ایرانی کمک می کرد حرف هایی‬ ‫در قالب تئاتر زده شود که امکان گفتن انها در سایر رسانه ها‬ ‫ممکن نبــود‪ .‬به عنوان مثــال تغییر شــکل روحوضی ها و‬ ‫اشعاری که در انها استفاده می شد در کنار تئاترهای اقتباسی‬ ‫از نمایشنامه نویسان بزرگ جهان نشان دهنده این بود که‬ ‫جهان تئاتر دانسته یا نادانسته سعی در پوشش دادن گستره‬ ‫وسیعی از مخاطبان عوام و فرهیخته زیر بیرق تئاتر داشت‪.‬‬ ‫البته در اینجا وقتی از تئاتر حرف می زنم ان را به عنوان یک‬ ‫رسانه می بینم و بنابراین کارکردهای رسانه ای ان را به ویژه‬ ‫در حوزه سیاسی بیشتر مورد تحلیل قرار می دهم‪ .‬باید توجه‬ ‫داشته باشیم که رسانه ها ارتباطی ارگانیک با یکدیگر دارند‪.‬‬ ‫به این معنا که براینــد فعالیت انها در نهایــت منجر به بروز‬ ‫صدای مردم می شود‪.‬یعنی اگر جایی یک رسانه را ساکت‬ ‫کنند‪ ،‬اندام های دیگر این هیــکل کار انتقال معنا را انجام‬ ‫خواهند داد ‪ ،‬حــال به زبانی دیگر یا به شــمایلی دیگر‪ .‬بعد‬ ‫از گذشت چند ســالی از کودتای ‪ 28‬مرداد و زمانی که فضا‬ ‫برای فعالیت های سیاســی تا حدودی باز شد ‪ ،‬بخش های‬ ‫دیگر این اندام رســانه ای که در معرض دیــد عموم بودند‬ ‫تحرک بیشتری به خود گرفتند و بار بیان عقاید مردم تا حد‬ ‫زیادی از روی دوش تئاتر برداشــته شــد‪ .‬وقتی در ارتباط‬ ‫ارگانیک جهان رسانه ای تلویزیون و رادیو و روزنامه ها توان‬ ‫خود را بازیافتند‪ ،‬در عصر طالیی فرهنگ ایران یعنی دهه‬ ‫فرهنگ‬ ‫اقای جلیلی! در یک قرن اخیر همواره مفهومی به‬ ‫نام تئاتر سیاسی در فضای روشــنفکری ایران‬ ‫وجود داشــته است‪ .‬از نظر شــما تئاتر سیاسی‬ ‫دقیقا چه تعاریف و مصادیقی دارد ؟‬ ‫بهتر است تئاتر سیاســی را از یک منظر تاریخی‬ ‫تعریف کنیم‪ .‬تئاتر بــه معنای غربی ان وقتــی در ایران پا‬ ‫گرفت‪ ،‬مفهومی سیاسی نداشــت‪ .‬تئاتر از زمانی سیاسی‬ ‫شــد که قدرت در ایــران شــکل دیگری به خــود گرفت و‬ ‫رســانه ها معنای دیگــری پیــدا کردند‪ .‬ســال های بعد از‬ ‫مشروطه‪ ،‬ســال های اغازین حکومت رضا خانی و بعد از‬ ‫ان سال های منتهی به کودتای ‪ 28‬مرداد روزگارانی بودند‬ ‫که تئاتر سیاسی در کنار انواع دیگر تئاترها کمابیش وجود‬ ‫داشــت‪ .‬اما بعد از کودتای ‪ 28‬مرداد ‪ 32‬و ظهور شــعبان‬ ‫ بی مخ های متعــدد در عرصه های مختلف از سیاســت و‬ ‫نظمیه و ارتش گرفته تا فرهنگ و دانشگاه‪ ،‬تئاتر سیاسی‬ ‫هم رنگ و بوی دیگری پیدا کرد‪ .‬در این دوره از تاریخ ایران‬ ‫به سبب محدودیت شدیدی که در عرصه فرهنگ و به ویژه‬ ‫برای روزنامه نگاری سیاسی واجتماعی به وجود امده بود‪،‬‬ ‫اهالی ادب و روشــنفکران به دنبــال گریزگاهی برای بیان‬ ‫حرف هایشان بودند‪.‬عده ای از انها مانند صدرالدین الهی‬ ‫سر از جاهایی مثل روزنامه نگاری ورزشی دراوردند تا در ان‬ ‫حرف های سیاسی بزنند و گروهی هم به سمت تئاتر رفتند‬ ‫تا از صحنه نمایش ایرانی به عنوان رسانه ای جایگزین دیگر‬ ‫رسانه های تعطیل شده یا به محاق رفته استفاده کنند‪.‬‬ ‫منظورتان این است که تئاتر در برهه هایی از زمان‬ ‫بار روزنامه نگاری سیاســی را بر دوش کشــیده‬ ‫است؟‬ ‫نه به صــورت کامل‪ .‬منظورم این اســت که تئاتر‬ ‫فراتر از مفهوم سرگرمی رفت و کاربرد قدیمی تئاتر به عنوان‬ ‫رسانه شکل شــفاف تر و مســتقیم تری به خود گرفت‪ .‬چه‬ ‫قبول داشته باشــیم چه نه‪ ،‬تئاتر یک رسانه و یک مجرای‬ ‫منحصربه فرد برای انتقال معناست‪ .‬ساده لوحانه است که‬ ‫فکر کنیم تئاتر در طول دوران خودش در ایران تنها محملی‬ ‫برای ســرگرمی بوده‪ .‬تئاتر در برهه های مختلف تاریخی‬ ‫نقشــی فراتر از محلی برای گذران اوقات فراغت داشــته‬ ‫اســت‪ .‬روحوضی ها‪ ،‬ســیاه بازی ها‪ ،‬تئاترهای اقتباسی‬ ‫و حتی تعزیه در روزگاری به معنای واقعــی کلمه تبدیل به‬ ‫رســانه های انتقادی شــده اند‪ .‬قدرت تئاتر برای در لفافه‬ ‫پیچیدن حرف هایی که بیان صریح انها در رسانه های دیگر‬ ‫مثل رادیو و تلویزیون و روزنامه ممنوع شده بود‪ ،‬به این هنر‬ ‫‪4‬‬ ‫مهــدی جلیلــی‪ ،‬پژوهشــگر حوزه رســانه و‬ ‫فرهنگ اســت و پژوهش هــای متعــددی در این‬ ‫بــاره انجــام داده اســت‪ .‬او در ایــن گفت وگــو با‬ ‫اشــاره به ریشــه های تاریخی شــکل گیری تئاتر‬ ‫سیاســی در ایران‪ ،‬این هنر را از موضع یک رسانه‬ ‫مورد بررســی قرار می دهــد‪ .‬جلیلی معتقد اســت‬ ‫که گرایش به سیاســت در تئاتر بیــش از هر چیز‬ ‫نشان دهنده کارکرد رســانه ای این هنر و ناشی از‬ ‫ممنوعیت رسانه های دوران کودتا برای پرداختن‬ ‫بــه موضوعات سیاســی اســت‪ .‬مهــدی جلیلی‪،‬‬ ‫دانشجو ی دوره دکترای ارتباطات دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی است‪.‬‬ ‫ ‪ ،50‬کمتر نشانی از تئاتر سیاسی وجود داشت چون دیگر‬ ‫رسانه ها معناهای مورد نیاز را به مخاطبان منتقل می کردند‪.‬‬ ‫با ایــن تعریف دربــاره تئاتــر سیاســی و کارکرد‬ ‫رسانه ای‪ -‬هنری اش در روزگار معاصر چه می توان‬ ‫گفت؟‬ ‫امروز هم ارتباط ارگانیک بین رسانه ها که در نهایت‬ ‫هیکلی بزرگ از رسانه را تشکیل می دهد‪ ،‬تفاوت چندانی با‬ ‫روزگاران گذشــته ندارد تنها اعضای جدیدی به این رابطه‬ ‫ارگانیک اضافه شده اند که کار انتقال معنا را قدری متفاوت‬ ‫اما بسیار گســترده تر کرده اند‪ .‬تئاتر سیاســی امروز دیگر‬ ‫محلی برای فریاد کردن انچه گفتنش در روزنامه و تلویزیون‬ ‫ممکن نبود‪ ،‬نیست بلکه در رابطه ارگانیک رسانه ها بدل به‬ ‫محلی شده است که در گریز از پیام های انبوه سطحی شده‪،‬‬ ‫به دنبال یاداوری اتفاق های سیاسی و بیان عمیق تر مسائل‬ ‫تاریخی و سیاسی است‪.‬‬ ‫فکر می کنیــد باتوجه به گســترش اســتفاده از‬ ‫رســانه های مجازی و سطحی شــدن محتوای‬ ‫سیاسی مورد اســتفاده در این رســانه ها‪ ،‬تئاتر‬ ‫به دنبال تعمیق دوباره مفاهیم و الگوهای اندیشه‬ ‫سیاسی است؟‬ ‫ببینید‪ ،‬با این شدت و حدت نه! امروز به خاطر تغییر‬ ‫نوع ارتباط و اینکه ارتباطات تعاملی شده است‪ ،‬دیگر نیاز به‬ ‫تئاتری که حرف ها را در لفافه بپیچــد نداریم‪ ،‬چون نیازی‬ ‫به مخفی کردن حرف ها در اســتر دیالوگ ها و میزانسن ها‬ ‫و نورپــردازی و‪ ...‬نداریم‪ .‬امروز تندتریــن و صریح ترین‬ ‫انتقادها در قالب شــبکه های اجتماعی بیان می شــود‪.‬از‬ ‫همین رو است که تئاتر سیاسی دیگر نه مثل سال های بعد‬ ‫ن علیه حکومت را بر‬ ‫از کودتای ‪ 28‬مرداد که وظیفه شورید ‬ ‫دوش می کشید‪ ،‬و نه مثل تئاترهای دهه ‪ 50‬وظیفه تزئین‬ ‫مفهوم ازادی در قالب تئاتر را داشــت‪ ،‬بلکه مانند نیشتری‬ ‫می ماند که بر تنــی می زنند تا گوشــه ای از خاطراتش که‬ ‫در نهاد او مخفی شــده بیرون ریخته و یاداوری کند‪ .‬تئاتر‬ ‫سیاســی امروز می خواهد بگوید که در عمق تاریخ چیزی‬ ‫وجود دارد که نیازمند بازنگری است و نیازمند این است که‬ ‫دوباره دیده شــود‪ .‬هنری مثل تئاتر به عنوان رسانه ای که‬ ‫عمیق‪ ،‬روشــنفکر مابانه و تحلیلگر اســت امروز در ارتباط‬ ‫با سایر رسانه ها نقشــی به خود گرفته که شــبیه به اعصار‬ ‫گذشته او نیست‪ .‬از همین رو است که جنس تئاتر سیاسی‬ ‫امــروز با انچــه د ر‪ 6‬دهه گذشــته وجود داشــت‪ ،‬متفاوت‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫یک بام و چند هوا‬ ‫در نقد تئاتر «راپورت های شبانه دکتر مصدق»‬ ‫محمدرضا ایمانیان‬ ‫منتقد تئاتر‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪5‬‬ ‫نمایش راپورت های شــبانه دکتر مصــدق را در تاالر‬ ‫وحدت به تماشــا نشســتم و فرصتی هم فراهم شد تا قبل‬ ‫از اجرا چند دقیقه ای با یکی از مســئوالن اصلی تولید این‬ ‫نمایش گپی بزنم و بعد از اجرا هم گپی بســیار کوتاه دیگر‬ ‫با تنی چنــد از بازیگران و یکی دیگر از افــراد تاثیر گذار در‬ ‫امر تولید این نمایش و ماحصل ایــن گفت وگوهای کوتاه‬ ‫و دیدن خود نمایش برداشــتی اســت که در ادامه ســعی‬ ‫می کنم بیان کنم‪.‬‬ ‫در تاثیر گذاری و مهم بودن شــخصیت حقیقی دکتر‬ ‫مصدق در روند زندگی نسل های بسیاری از ایرانی ها حتی تا‬ ‫همین لحظه شکی وجود ندارد و ایشان هم به مانند بسیاری‬ ‫از شــخصیت های مهم تاریخ موافق و مخالفینی داشته و‬ ‫دارند‪ .‬حال ما به عنوان گــروه اجرایی تصمیم می گیریم تا‬ ‫بخش هایی از حســاس ترین بزنگاه های زندگی این مرد را‬ ‫در قالب تئاتر برروی صحنه اجرا کنیم‪.‬‬ ‫به نظر من نگارنده بیشــتر از دو رویکرد در این میان‬ ‫قابل تصور نیست‪ .‬یا ما صرفا می خواهیم روایتی نعل به نعل‬ ‫از تاریخ داشته باشــیم و در محدوده ظرف زمان و مکانی‬ ‫خود صرفا روایتگر تاریخ و یا در شــکل دوم ســعی کنیم با‬ ‫نگاه از زاویه های متفاوت و با اندکــی درام پردازی و حتی‬ ‫شخصیت سازی دراماتیک وقایع مهم یک بازه تاریخی را‬ ‫در دل یک درام تاریخی بیان کنیم‪.‬‬ ‫گزینه اول معموال کم دردســر تر و با قضاوت بیشــتر‬ ‫مخاطب مواجه می شود و گزینه دوم به واسطه دراماتیک‬ ‫بودن و قــدرت داســتان گویی بــرای مخاطب بــه ظاهر‬ ‫جذاب تر و البته بــاز هم ســندیت تاریخی وقایــع در نگاه‬ ‫مخاطب با سنگ ترازوی اصل وقایع سنجش می شود‪.‬‬ ‫راپورت های شــبانه دکتر مصدق نمایشــی است که‬ ‫به نظر من راه اول را انتخاب کرده و ســعی کــرده روایتی‬ ‫مســتند گونه از وقایع زندگی دکتر محمد مصدق در اواخر‬ ‫دوران نخست وزیری ایشــان داده باشد‪ .‬بدون استفاده از‬ ‫جنبه های دراماتیک و یا دراماتیزه کردن شــخصیت های‬ ‫خاص‪ .‬حتی خود شخصیت اصلی یعنی دکتر مصدق هم‬ ‫به غیر از صحنه شب بیداری ایشان در کنار تنها دختر باقی‬ ‫مانده در خانه به طور کامل همان چیزی است که مخاطب‬ ‫انتظار دارد‪.‬‬ ‫ســوال اول همیــن جا شــکل می گیرد کــه چرا من‬ ‫به عنوان مخاطب باید بلیت ‪ 55‬هزار تومانی خریداری کنم‬ ‫و بنشینم چیزی را تماشاگر باشــم که رایگان یا با پرداخت‬ ‫مبلغی کمتــر از این در فالن کتاب هــم می توانم خواننده‬ ‫باشم البته با جزئیات بسیار بیشتر‪ .‬این نمایش کدام جنبه‬ ‫کمتر پرداخته شــده را به مخاطب ارائه می دهد و ایا واقعا‬ ‫ماجرای چندماه پایانی زمامداری دکتر مصدق و کودتای ‪28‬‬ ‫مرداد فقط همین بوده است؟ این موضوع که بارها و بارها در‬ ‫رسانه تلویزیون هم شاهدش بوده ایم‪.‬‬ ‫نکتــه دیگری کــه در این اثر قابل مشــاهده اســت‬ ‫خطابه گویی و بیان همــه اتفاقات در دل دیالوگ اســت‪.‬‬ ‫تقریبا هیچ کنش و واکنشی در صحنه بدون دیالوگ اتفاق‬ ‫نمی افتد و همه چیز در قالــب کالم برای مخاطب توضیح‬ ‫داده می شود‪ .‬هیچ میزانسنی را شاهد نیستیم که بدون بیان‬ ‫دیالوگ به ما مفهومی را منتقل کند و همه بازیگران به شیوه‬ ‫خطابه گویی در حال تشریح شخصیت خود و میزان نقش‬ ‫خود در انجام کودتا هســتند‪ .‬تنها در این میان عمو خسرو‬ ‫احمدی به واسطه طنز نمکینی که در قالب شخصیت اضافه‬ ‫کرده‪ ،‬بانو رویا میرعلمی به واســطه کوتاهی و پراحساس‬ ‫بودن شخصیت و فرهاد ائیش نازنین به واسطه جذاب بودن‬ ‫به ذات شخصیت مصدق برای مخاطب و البته بازی اندازه‬ ‫ایشــان‪ ،‬خود را نسبت به دیگر شــخصیت ها اندک برتری‬ ‫می دهند اما متاســفانه باقی کاراکترها به صورت مطلق یا‬ ‫مثبت یا منفی هســتند و بدون اندکی انعطاف روی صحنه‬ ‫مدام در حال بیان دیالوگ ان هم به شیوه خطابه هستند‪.‬‬ ‫در طراحی صحنه هم برای من عجیب است چرا اکثر‬ ‫نمایش های اجرا شــده در تاالر وحدت این قدر به استفاده‬ ‫از سیســتم ماشینی ســالن ترغیب شــده و چرا باید عموما‬ ‫صحنه های برگزاری دادگاه در این ســال با اختالف بسیار‬ ‫زیاد ارتفاع همراه باشد و اصوال این شیوه طراحی چه کارکرد‬ ‫تاثیر گذاری دارد؟ چرا باید قاضــی و هیات منصفه در این‬ ‫ارتفاع بسیار باال قرار بگیرند؟‬ ‫یکــی از اشــتباه ترین کســانی هم کــه در چیدمان‬ ‫بازیگران نمایش جای گرفته‪ ،‬بانو نرگس محمدی است‪.‬‬ ‫نه به واســطه عدم توانایی ایشــان در بازیگــری که اصال‬ ‫نمی خواهم قضاوتش کنم‪ ،‬بلکه به واســطه نوع تونالیته‬ ‫صدای ایشــان که در فضای تاالر وحدت بیشتر به سمت‬ ‫جیغ شدن و یکنواختی حرکت کرده و بعد از چند دقیقه کوتاه‬ ‫برای مخاطب ازار دهنده می شد‪.‬‬ ‫به طور کلی ایــن نمایش از نظر شــخصیت پردازی‬ ‫و جذابیت دراماتیک به نظر شــخص من کیفیت مناســب‬ ‫زیادی ندارد اما اگر قصد داریم روایتی نعل به نعل از تاریخ‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد را این بار روی صحنه تئاتر شاهد باشیم‪،‬‬ ‫ارزش دیدن دارد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬قبل از شــروع اجرا فرصتی شد چند دقیقه ای‬ ‫با یکی از اصلی ترین افراد تولید این نمایش گپی داشــته‬ ‫باشــم‪ .‬نمی دانم باید به حال تئاتر تاســف بخورم یا افرین‬ ‫بگویم به کســانی که بنا به گفته خودشــان بــدون ذره ای‬ ‫دریافتی از نهادهای دولتی یا غیر دولتی و خصولتی و غیره‬ ‫نزدیک به ‪ 800‬میلیون تومان برای تولید این نمایش هزینه‬ ‫کرده اند و در حال حاضر ضرر هم داده اند‪ .‬خب سوال اینجا‬ ‫یو چند ساله این میزان‬ ‫به وجود می اید که شما فرد جوان س ‬ ‫هزینه را به چه پشتوانه و هدفی انجام داده اید؟ مگر نه اینکه‬ ‫شما با کت و شلواری اتو کشیده هر شب سینه سپر می کنید‬ ‫که من صاحب اثر هســتم و من اولین کسی هستم که در‬ ‫تئاتر یک چنین کاری کرده ام و بــه تئاتر خدمت می کنم و‬ ‫با این شــیوه می خواهید برای خود اعتبار و پرستیژ هنری‬ ‫ایجاد کنید؟ بهتر است همه ما بدانیم که هزینه کرد بدون‬ ‫برنامه ریزی درست و حیف و میل کردن بودجه های باداورده‬ ‫نه تنها کمک به عرصه تئاتر نیســت‪ ،‬بلکــه همانند تزریق‬ ‫سمی مهلک در کالبد بدن نیمه جان ان است‪.‬‬ ‫در ضمن فراموش نکنید طول و عرض راهروی تئاتر‬ ‫به اندازه همان ســالن انتظار تاالر وحدت اســت‪ .‬چشــم‬ ‫باز کنیم زیر و بم رفتار و گفتار همــه اهالی تئاتر به وضوح‬ ‫پیداست‪.‬‬ ‫راپورت های اثرگذار‬ ‫مصدق واقعی به تصویرکشیده شد‬ ‫محمد صالح صالحی‬ ‫دانشجوی ادبیات نمایشی‬ ‫‪6‬‬ ‫راپورت هــای شــبانه دکتــر مصــدق از چنــد نظــر‬ ‫تحسین برانگیز است‪ .‬اصغر خلیلی البته در تئاتر کارگردان‬ ‫شناخته شده ای است‪ .‬فضا و روایت تئاتری را می شناسد و‬ ‫با نشانه شناسی در هنرهای بصری بیگانه نیست‪ .‬از همین‬ ‫حیث ‪ ،‬ظرفیت ها و انعطاف پذیری نمایش را می شناسد و به‬ ‫خوبی از ان بهره می برد‪ .‬پویایی و جابه جایی شخصیت ها‬ ‫و نقش ها در میان بازیگران روی صحنه‪ ،‬همین موضوع را‬ ‫گواهی می دهد‪.‬‬ ‫به هر حال یکی از مهمترین نکات تحســین برانگیز‬ ‫درباره نمایــش راپورت ها ارائه تصویــری واقعی تر و کمتر‬ ‫حاشــیه ای از مصــدق در این نمایــش بود‪ .‬البتــه به نظر‬ ‫می رســد که تالش هایی هم برای تطهیر مصدق و بیشتر‬ ‫برجسته کردن او وجود داشته است‪ ،‬اما در نهایت خروجی‬ ‫کار و شــخصیتی که از مصدق در ذهن تماشاگر این تئاتر‬ ‫می ماند‪ ،‬تفاوت بنیادینی با انچه در تاریخ روایت شده ندارد‪.‬‬ ‫همزمانی اجرای این تئاتر با سالروز کودتای سال ‪32‬‬ ‫خود یک اتفاق خوب است که کمک می کند تا مردم ایران‬ ‫اسالمی‪ ،‬تاریخ دوران ستم شاهی را از یاد نبرند و روزهای‬ ‫دشوار ســال های دور و نزدیک را به شــیوه ای شماتیک و‬ ‫بازسازی شده از نزدیک مشاهده کنند‪ .‬این یک اتفاق بزرگ‬ ‫برای فضای هنری و اجتماعی امروز ماست و باید قدردان‬ ‫هنرمندانی باشیم که این فضا را ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫نکته تحسین برانگیز دیگر به یکی از تخصص های‬ ‫قدیمی کارگــردان ربــط دارد‪ .‬اصغــر خلیلی در کســوت‬ ‫طراح صحنــه در طول این ســالیان‪ ،‬همیشــه حرف هایی‬ ‫برای گفتن داشته است‪ .‬در نمایش دکتر مصدق هم دارد؛‬ ‫شــاید مهمترین نقطه قوت او هم همین نکته باشد‪ .‬او به‬ ‫زیبایی طراحی شــب قبل و بعد از کودتای ‪ 28‬مرداد ‪ 32‬را‬ ‫نشان می دهد‪ .‬خیابانی که ساخته بود در نوع خودش زیبا و‬ ‫کم سابقه است‪ .‬خواه ناخواه‪ ،‬این خیابان در ذهن تماشاگر‬ ‫خاص‪ ،‬الله زار به ویژه تقاطع الله زار و اســتانبول به باال را‬ ‫تداعی می کند‪.‬‬ ‫اما جــدا از این مباحث‪ ،‬متاســفانه یا خوشــبختانه‪،‬‬ ‫مخاطبان ولی نعمت هــای اصلی هنر و هنرمند هســتند‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬هر اثر هنری بدون استفاده و ابراز نظر مخاطب‪،‬‬ ‫امکان ادامه حیات نخواهد داشت! تئاتر هم از این قاعده‬ ‫هستی شــناختی‪ ،‬خــارج نیســت‪ .‬منظورم مطــرح کردن‬ ‫یک بحث کلیشــه ای و صحبت از کوتاه کــردن زمان صد‬ ‫دقیقه ای راپورت های شــبانه دکتر مصدق نیســت‪ .‬بلکه‬ ‫سخنم برخورد کارگردان با این زمان پژوهشی نگارشی خود‬ ‫و خروجی کارش است‪.‬‬ ‫کارگردان (در این اثر) ذهنیتی زندگینامه ای دارد‪ .‬این‬ ‫است که او می خواهد همه چیز ان برهه زمانی را به شکلی‬ ‫خطی بگوید؛ یا همه بخش ها و همه افراد را نشان دهد‪.‬‬ ‫این ذهنیت‪ ،‬ذهنیت زندگینامه ای است‪ .‬همین باعث‬ ‫شده که ما او را به عنوان یک کارگردان ناظر و گزارش دهنده‬ ‫ببینیم! درحالی کــه مخاطب خاص و عام همواره شــیفته‬ ‫نویسنده و کارگردانی ضمنی هستند که در ِ‬ ‫بطن تب و تاب‬ ‫داستان‪ ،‬اجزا و ساختار در هم تنیده اثرش حل شده است‪.‬‬ ‫مولفی که گاهی هم مثل یک صاحب نظر در درام‪ ،‬تاریخ‪،‬‬ ‫شهر‪ ،‬حوادث و هستی داستانش‪ ،‬خود را نشان می دهد‪.‬‬ ‫از این زاویــه دید‪ ،‬اصغر خلیلی‪ ،‬در مواجهه با تم ســنگین‬ ‫زندگی دکتر مصدق و ســیالن اطالعات و رویدادهای ان‬ ‫دوره‪ ،‬از کسوت یک راوی ضمنی و تحلیلگر به جامه یک‬ ‫صحبت کننده ناظر و گزارشگر در امده و بی تعارف‪ ،‬دچار ُافت‬ ‫در روایتی موجز و استخواندار شده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫یعنــی او در ســاماندهی کیفــی دریــای داده هــا و‬ ‫اطالعــات تاریخی چنــدان موفق نیســت‪ .‬همچنان هم‬ ‫که اشاره شــد‪ ،‬مشــکل او در این اثر‪ ،‬ذهنیت یا زاویه دید‬ ‫زندگینامه ای است‪ .‬به هر حال به نظر می رسد که کارگردان‪،‬‬ ‫تمرکز باالیی روی یک ساختار واحد از رویدادهای تاریخی‬ ‫ندارد‪ .‬به طوری که با تمام خالقیت ســال های سالش‪ ،‬در‬ ‫اینجا صرفا نقش یک گزارشگر را پیدا می کند‪ .‬بنابر همین‬ ‫عملکرد‪ ،‬مخاطب را هم در مقام یک بیننده و نه تماشــاگر‬ ‫کاوشگر پر از سوال و تفسیر قرار می دهد‪.‬‬ ‫راپورت های شــبانه دکتر مصدق‪ ،‬نــه تنها از حضور‬ ‫برخی ســتاره های تئاتر مثل ایرج راد و فرهاد ائیش ســود‬ ‫می برد؛ بلکه بــه اندازه یک تیم فوتبال بازیگر شــاخص و‬ ‫توانا دارد‪ .‬رضا بهبــودی‪ ،‬رویا میرعلمی‪ ،‬علیرضا ارا‪ ،‬علی‬ ‫نیکزاد‪ ،‬پیمان شــیخی‪ ،‬منوچهر علیپور‪ ،‬خســرو امیری‪،‬‬ ‫علیرضا زمانی نسب‪ ،‬حمیدرضا کاظمی پور‪ ،‬نگین ابدالی‪،‬‬ ‫یزدان منصوری و‪ ...‬برخی بازیگران این نمایش هستند‪.‬‬ ‫ بی شــک یک مخاطب قدیمی تئاتــر نمی تواند به‬ ‫هیچ وجه با دید مغرضانه به شیوه بازی بازیگران نگاه کند؛‬ ‫چرا که از بازی تک تک بازیگــران خاطره ها دارد‪ .‬اما ایا به‬ ‫راســتی باید به کارگردان گفت؛ چرا باید مثال به ایرج راد‪،‬‬ ‫چنین نقشی داد؟ بازیگری با یک کلکسیون بازی درخشان‬ ‫در نقش های تاریخی ایا برای نقش دیگری مناسب نبود؟‬ ‫شاید این پرسش ها نه تنها نگارنده؛ بلکه هر شخص دیگری‬ ‫را هم به برخورد سلیقه ای متهم خواهد کرد! با این حال از‬ ‫ظرفیت های باالی بازیگران می شــد اســتفاده به مراتب‬ ‫باالتری داشت‪.‬‬ ‫فرهاد ائیش در نقش دکتــر مصدق‪ ،‬از لحاظ زندگی‬ ‫عینی نقش‪ ،‬باورپذیر شده است‪ .‬او به دلیل استعداد ذاتی‬ ‫و نزدیکی چهره اش به چهره این شخصیت تاریخی(دکتر‬ ‫مصدق) تقریبا هفتاد‪ ،‬هشــتاد درصد کاراکتــر را با زندگی‬ ‫عینی نقش پرداخت کرده اســت‪ .‬مابقی ابعاد شخصیتی‬ ‫مصدق با ســبک شــخصی فرهــاد ائیش پرداخت شــده‬ ‫اســت‪ .‬ســکوت ها‪ ،‬تامل ها و تفکرهای بیــن صحبت ها‬ ‫و دیالوگ هــای ائیــش؛ نقطه اتــکای ایــن هنرمند برای‬ ‫نشان دادن صد درصدی مصدق است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪71‬‬ ‫جدالِ مدال‬ ‫نتایــج المپیک ریو موجی از واکنش ها را در بر داشــته اســت‪ .‬نکته قابل‬ ‫توجه اما این است که حامیان محمود احمدی نژاد و حامیان دولت یازدهم‬ ‫با مقایســه تعداد مدال ها بــه بحث و مجادلــه در این مــورد پرداخته اند‪.‬‬ ‫اظهارات وزیر ورزش در مورد پتانسیل ورزش ایران نیز این ماجرا را داغ تر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫المپیک سیاسی‬ ‫بینطرفدارانروحانیواحمدی نژاد‬ ‫برسرنتایجدوالمپیکجدالدرگرفتهاست‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫‪1‬‬ ‫المپیک های ســه دوره اخیر؛ حاال عملکرد کاروان‬ ‫ورزش ایران در پکن‪ ،‬لنــدن و ریو باعث شــده تا حامیان‬ ‫محمود احمدی نژاد و حامیان حسن روحانی مقابل یکدیگر‬ ‫قرار بگیرند‪ .‬جنگ لفظی میان این دو دسته اما به خصوص‬ ‫بعد از پایان یافتن المپیک ریو شــدت بیشتری هم به خود‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫طرفــداران احمد ی نــژاد در حالــی حســن‬ ‫روحانی‪،‬رئیس جمهور و دولتش را به بهانه نتایج المپیک‬ ‫‪ 2016‬مورد انتقاد قرار می دهند که نگاهی به نتایج المپیک‬ ‫در پنج دوره اخیر نشــان می دهد در ریــو نتیجه ای بهتر از‬ ‫المپیک ‪ 2008‬به دست امد که در واقع اولین المپیک در‬ ‫زمان دولت احمدی نژاد بود‪.‬‬ ‫برای اثبات این ادعا فقط می توان مدال های کسب‬ ‫شــده و همچنین کاروان المپیک ایران را در ‪ 5‬دوره اخیر‬ ‫یک مرور کلی کرد تا ذوق زدگی حامیان احمدی نژاد چندان‬ ‫هم قابل اعتنا نباشد‪.‬‬ ‫جدول توزیع مدال ها در دولت های مختلف‬ ‫المپیک ‪ 2000‬سیدنی «اولین دولت خاتمی»‬ ‫رتبه کل‪27 :‬‬ ‫المپیک ‪ 2008‬پکن «اولین دولت احمدی نژاد»‬ ‫رتبه کل‪۴۴ :‬‬ ‫المپیک ‪ 2004‬اتن «دومین دولت خاتمی»‬ ‫المپیک ‪ 2012‬لندن «دومین دولت احمدی نژاد»‬ ‫المپیک ‪ 2016‬ریو «اولین دولت روحانی»‬ ‫در ســوی مقابل اما حامیــان دولت روحانــی تاکید‬ ‫می کنند که موافقان دولت احمدی نژاد اجازه ندارند نتایج‬ ‫ریو را حاصل کار دولت دهم برشمرند‪.‬‬ ‫رئیــس اســبق ســازمان تربیت بدنــی در خصوص‬ ‫المپیک ‪ 2016‬و بعضی حاشــیه های ان صحبت هایی را‬ ‫طال ‪3‬‬ ‫نقره ‪0‬‬ ‫برنز ‪1‬‬ ‫طال ‪۱‬‬ ‫نقره ‪۰‬‬ ‫برنز ‪1‬‬ ‫رتبه کل‪۲۹ :‬‬ ‫طال ‪۲‬‬ ‫رتبه کل‪17 :‬‬ ‫طال ‪4‬‬ ‫رتبه کل‪25 :‬‬ ‫طال ‪3‬‬ ‫نقره ‪۲‬‬ ‫نقره ‪5‬‬ ‫نقره ‪1‬‬ ‫برنز ‪۲‬‬ ‫برنز ‪3‬‬ ‫برنز ‪4‬‬ ‫مطرح کرد‪.‬‬ ‫مهرعلیــزاده ابتــدا از پوالدگر‪ ،‬رئیس فدراســیون‬ ‫تکواندو انتقاد کرد و در رابطه با اظهارات وی در خصوص‬ ‫میهماندوست گفت ‪« :‬متاسفانه این تعبیر (مزدور) درست‬ ‫نبود‪ .‬در عالم حرفه ای ورزش مســائل ملیتــی‪ ،‬غیرت و‬ ‫حد ورزش ما کسب ‪ 4‬مدال در المپیک‬ ‫نیست‬ ‫المپیک ریو را باید با المپیک لندن‬ ‫مقایسه کنیم‬ ‫پیش بینی جنجالی‬ ‫مرور کارنامه ورزشی دولت احمدی نژاد‬ ‫و دولت روحانی‬ ‫با پایان یافتن المپیک ریو ‪ 2016‬و کســب هشــت‬ ‫مدال رنگارنگ ‪ ،‬بسیاری این دوره را با دوره های قبل ایران‬ ‫در المپیک مقایسه می کنند‪ .‬درحالی که نقدهای جدی به‬ ‫عملکرد وزارت ورزش درخصوص اداره امور ورزشــی وارد‬ ‫اســت اما تالش برخی جریان ها بــرای بهره برداری های‬ ‫سیاســی از نتایج المپیک ریو کمی تند به نظر می رســد‪.‬‬ ‫چه اگر قرار به مقایســه باشــد و همچنین اگــر بخواهیم‬ ‫نتایج یــک المپیــک را به بد یا خــوب بودن یــک دولت‬ ‫منتســب کنیم‪ ،‬ان وقت خودتان قضاوت کنید که درباره‬ ‫المپیک پکن چــه قضاوت های منفی می توان داشــت‪.‬‬ ‫بهتر اســت به مقایســه المپیک ریو با المپیک های لندن‬ ‫و پکن بپردازیم‪.‬‬ ‫المپیک تابستانی پکن ‪2008‬‬ ‫در این دوره‪ ،‬ایران ‪ 55‬ورزشــکار بــه المپیک اعزام‬ ‫کرد که فقط و فقط موفق شــد دو مدال کســب کند‪ .‬یک‬ ‫مدال برای رشته تکواندو و دیگری هم برای رشته کشتی‬ ‫بود‪ .‬یعنی ‪ 53‬ورزشــکار ایران بدون کسب مدال به کشور‬ ‫بازگشتند‪ .‬این ‪ 55‬نفر برای ‪ 14‬رشــته بود که از این تعداد‬ ‫تنها دو رشــته موفق به کسب مدال شــدند‪ .‬ایران در این‬ ‫دوره از المپیک به رتبه پنجاه ویکم رسید‪.‬‬ ‫المپیک تابستانی لندن ‪2012‬‬ ‫در این المپیک نیز کشورمان ‪ 53‬سهمیه کسب کرد‬ ‫که از المپیک پکن تعداد به نســبت کمتری بــود‪ .‬از این‬ ‫تعداد ‪ 45‬سهمیه برای اقایان و ‪ 8‬سهمیه برای بانوان کشور‬ ‫بود‪ 14 .‬رشته از کشور نیز به این مســابقات اعزام شدند‪.‬‬ ‫این تعداد توانســتند ‪ 12‬مدال به دســت بیاورند که سهم‬ ‫کشتی با کســب ســه مدال طال و یک نقره و دو برنز بیش‬ ‫از دیگر رشــته ها بود‪ .‬البته الزم به ذکر است که سه مدال‬ ‫طالی این رشته از کشتی فرنگی بود که تحت سرمربیگری‬ ‫محمد بنا دریافت شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫پیش بینی وزیر ورزش در استانه رقابت های المپیک‬ ‫حاال به موضوعی تبدیل شــده که گــودرزی به ان افتخار‬ ‫می کند؛ «دیدید من گفته بودم!» محمود گودرزی عقیده‬ ‫داشت نباید توقع مردم را نسبت به مدال اوری کاروان ایران‬ ‫باال برد؛ مخالفانش اظهــارات وی را پیش بینی بدبینانه از‬ ‫سرنوشت کاروان ایران برمی شمردند‪ .‬با این حال اما وزیر‬ ‫ورزش همواره در گفت وگوهای خود تاکید می کرد که نتایج‬ ‫کاروان ایــران در المپیک لندن نباید مــاک ارزیابی این‬ ‫دوره باشد‪ ،‬چرا که در لندن اتفاقی افتاده که ممکن است‬ ‫هرگز تکرار نشــود‪ .‬او اخیرا گفته اســت‪« :‬ما در مجموع‬ ‫‪ 15‬دوره در المپیــک شــرکت کرده ایم کــه ‪ 7‬دوره قبل از‬ ‫انقالب و ‪ 8‬دوره بعد از انقالب بوده و در مجموع ‪ 60‬مدال‬ ‫کســب کردیم‪ ،‬اما ظرفیت ما در دنیای ورزش و المپیک‬ ‫میانگین ‪ 4‬مدال بوده است‪ .‬حاال اینکه در المپیک لندن‬ ‫رتبه ‪ 17‬را کســب کرده ایــم‪ ،‬اتفاق خوبی اســت‪ ،‬اما هم‬ ‫اینکه نباید شــرایط را ارمانی تصور کنیــم و هم نباید یاس‬ ‫را ایجاد کنیم‪».‬‬ ‫گودرزی درباره رســیدن به یک پایداری در کســب‬ ‫مدال در المپیک می گوید‪« :‬برای پایدار کردن روند کسب‬ ‫مدال اول باید شرایط مدال اوری فراهم شود‪ ،‬استعدادها را‬ ‫بشناسیم و این یعنی امایش سرزمین در ورزش‪ .‬االن کامال‬ ‫مشــخص اســت در کدام منطقه باید روی چه رشته هایی‬ ‫ســرمایه گذاری کرد‪ .‬در بعضی رشــته ها هم مثل والیبال‬ ‫استعدادیابی ها صورت گرفته است‪».‬‬ ‫گودرزی در مورد اینکــه ایا از عملکرد ورزشــکاران‬ ‫راضی بودید یا خیر‪ ،‬گفت‪« :‬من بارها در مورد این مساله‬ ‫صحبت کردم خیلی ها گفتند که بدبینانه است یا توقع زدایی‬ ‫صورت می گیرد اما شــما نگاه کنید که ما پیش از انقالب‬ ‫‪ 7‬دوره در المپیــک شــرکت کردیم و پــس از انقالب هم‬ ‫‪ 8‬دوره شــرکت کردیــم کــه در مجموع ‪ 60‬مدال کســب‬ ‫کردیم کــه میانگین ان بــا احتســاب ‪ 12‬مدالــی که در‬ ‫دوره گذشــته به دســت اوردیــم ‪ 4‬مدال می شــود‪ .‬دوره‬ ‫گذشــته یک اســتثنا بود که برخی موارد به وجود می اید‬ ‫اگر ان دوره را حســاب نکنیم میانگین ‪ 3/5‬مدال کســب‬ ‫کرده ایم البتــه باید طرح های اســتعدادیابی برای رشــد‬ ‫و توســعه ورزش داشــته باشــیم اما نباید توقعــات را باال‬ ‫ببریم‪ .‬حــد مــا در ورزش جهان همیــن اســت و باید ان‬ ‫را بپذیریم‪».‬‬ ‫وزیر ورزش و جوانان تاکید کرد‪« :‬باید بر اساس علوم‬ ‫جدید پیش برویم‪ .‬نه اینکه بر اساس تجربه بخواهیم کار را‬ ‫پیش ببریم باید مربیان ما یاد بگیرند که یک تیم متعلق به‬ ‫خود انها نیست و دیواری اهنین به دور ان نکشند که کسی‬ ‫نتواند این تیم را نقد کند و شرایط را ببیند همان اتفاقاتی که‬ ‫در کشتی فرنگی رخ داد و امیدواریم در کشتی ازاد بتوانیم‬ ‫نتایج خوبی کسب کنیم‪».‬‬ ‫اما بخشــی از اظهارات گــودرزی ایــن روزها مورد‬ ‫قضاوت و واکنش افکار عمومی قرار گرفته اســت‪ .‬انجا‬ ‫که خیلی ها اعتقاد دارند او به همه انهایی که در حق شان‬ ‫ناداوری شــد‪ ،‬نگاهــی عادالنه نداشــته اســت‪ .‬به این‬ ‫اظهارنظر وزیر که باعث این جنجال ها شــده دقت کنید؛‬ ‫«در مورد بهداد ســلیمی باید بگویم که در حقش ناداوری‬ ‫شد‪ .‬برای بهداد ســلیمی ارزوی موفقیت می کنم‪ ،‬او نباید‬ ‫نگران باشــد‪ ،‬چرا که همه مردم به ســلیمی به عنوان یک‬ ‫قهرمان نگاه می کنند و امیدوارم او ســال ها بتواند عرصه‬ ‫مدال اوری و قهرمانی اش را حفظ کند‪ .‬قرار است جایزه نفر‬ ‫اول به سلیمی اهدا شود‪ .‬برای مجتبی عابدینی ملی پوش‬ ‫شمشیربازی هم به فراخور شرایطی که وجود دارد جایزه ای‬ ‫در نظر گرفته خواهد شــد‪ .‬فدراســیون جهانی اشتباهی‬ ‫کرد و به ما پیشــنهاد داد که در انتخاب خود دخالت کنیم‬ ‫و یک نفر خاص را از درون صندوق بیــرون بیاوریم اما ما‬ ‫ان را نپذیرفتیــم که البتــه پس از ان فدراســیون جهانی‬ ‫صحبت خــود را به گونــه ای دیگر مطرح کــرد‪ .‬من انچه‬ ‫در رقابت ســلیمی دیدم نــاداوری بود و قضــاوت منطقی‬ ‫رخ نداد‪».‬‬ ‫وزیــر ورزش تاکید کــرده اســت‪« :‬موفقیت هایی‬ ‫که به دســت امــده باعث شــادی مــردم و جامعه شــده‬ ‫اســت‪ .‬البتــه حق کشــی هایی هــم صــورت گرفت که‬ ‫ســابقه تاریخی دارد‪ .‬ما در اینچئون شــاهد این مســاله‬ ‫بودیــم و انتظار هم داشــتیم کــه چنین شــرایطی در ریو‬ ‫هم اتفاق بیفتــد‪ ،‬اما نه بــه این صراحت و وضــوح‪ .‬ارزو‬ ‫می کنم ورزشکاران بتوانند نتایج خوبی بگیرند‪ .‬انها تا این‬ ‫لحظه قهرمان اخالق شده اند و امیدواریم به همین گونه‬ ‫ادامه بدهند‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫همیت اهمیت زیــادی دارد ولی این دلیل نمی شــود که‬ ‫فردی که مطابق اصول حرفه ای و بین المللی اعم از اینکه‬ ‫ورزشکار یا مربی باشد به تیم دیگر رفته ان را مزدور خطاب‬ ‫کنیم‪ ،‬من فکر می کنم انتقال خبر اشــتباه بوده چون بعید‬ ‫است رئیس فدراسیونی چنین حرفی را بزند اگر هم چنین‬ ‫چیزی واقعیت داشته باشد این حرف درستی نیست‪».‬‬ ‫محســن مهرعلیزاده ادامــه داد‪« :‬بر عکس ما باید‬ ‫افتخــار کنیم که نه یــک نفر بلکــه ده هــا و صدها مربی‬ ‫ایرانی در خارج از کشــور فعالیت کنند و امــوزش بدهند‪،‬‬ ‫این نشان دهنده اشــراف و نفوذ ورزش ایران است و باید‬ ‫به ان ببالیم‪».‬‬ ‫وی در مورد نتایــج کاروان اعزامی ایران به المپیک‬ ‫ریو گفت‪« :‬در نــگاه اول نتایج بد نبود امــا باید به صورت‬ ‫تحلیلی به این موضوع نگاه کرد‪ ،‬بیشــتر افراد نتایج این‬ ‫المپیک را با گذشته مقایســه می کنند در صورتی که این‬ ‫قیاس اصال درست نیست‪».‬‬ ‫مهرعلیزاده تصریح کرد‪« :‬المپیک حاصل کار یک‬ ‫سال‪ ،‬دو سال یا چهار سال نیست بلکه حاصل کار هشت‬ ‫تا ‪ 10‬سال قبل است‪ .‬به طور مثال در کشتی فرنگی‪ ،‬همه‬ ‫محمد بنا را قبول دارند اما این انتقاد را مطرح می کنند که‬ ‫نباید تیم چهار سال پیش را برای المپیک می اورد‪ .‬با این‬ ‫حال او تیمی را به ریو برد که در لندن موفق شده بود‪».‬‬ ‫مهرعلیــزاده تصریــح کــرد‪« :‬در دورانــی کــه‬ ‫مــن مســئول ورزش کشــور بــودم و اقــای طالقانــی‬ ‫رئیس فدراســیون کشــتی بود محمد بنا از همــان زمان‬ ‫کار خود را شــروع کــرد و بعد از ‪ 8‬ســال در لنــدن نتیجه‬ ‫گرفــت‪ .‬جنــس المپیــک همیــن اســت کــه حاصــل‬ ‫بلندمدت است‪».‬‬ ‫وی ادامــه داد‪« :‬نتایج لنــدن حاصــل کار ‪ 8‬تا ‪10‬‬ ‫ســال پیش از ان بود اما ما در ‪ 8‬سال گذشــته و در دولت‬ ‫نهم و دهم در زمینه سرمایه گذاری در رشته های مختلف‬ ‫ورزشی افت شدیدی داشتیم و ان افت االن دارد خودش‬ ‫را نشان می دهد‪».‬مهرعلیزاده در پاسخ به این سوال که در‬ ‫دولت احمدی نژاد‪ ،‬کشــور از لحاظ مالی کمترین مشکل‬ ‫را داشــت‪ ،‬گفت‪« :‬ان زمان پــول زیاد بود امــا مدیریت‬ ‫نمی شد‪ .‬این مطلب باعث شد که ما توقع زیادی از کاروان‬ ‫ایران نداشــته باشــیم‪ .‬موفقیت لندن حاصل کار ‪ 8‬تا ‪10‬‬ ‫ســال قبل بود اما امروز ما در این بازه زمانی کاری نکردیم‬ ‫که انتظار نتیجه داشته باشیم‪».‬‬ ‫وی ادامــه داد‪« :‬االن بایــد خیلی دقیــق و با نگاه‬ ‫بلندمــدت شــروع بــه کار کنیــم تــا بتوانیــم در المپیک‬ ‫توکیو جایگاه خوبی داشــته باشــیم‪ .‬المپیک حاصل کار‬ ‫درازمــدت و پر مایه اســت و دیگر انکــه مدیریت صحیح‬ ‫اعم از تشــویق و یــک ســری ریزه کاری هــا می تواند به‬ ‫ما کمک کند‪ .‬در این ســه ســال انصافا کارهــای خوبی‬ ‫انجام شــده اما از لحــاظ کار بلندمدت ما هنــوز فعالیتی‬ ‫نداشته ایم‪».‬‬ ‫البته نقدی بــر اظهارات مهرعلیزاده وارد اســت؛ او‬ ‫می گوید حامیان احمدی نژاد حق ندارند از ریو سهم خواهی‬ ‫کنند اما در همیــن مصاحبــه تاکید می کند کــه اتفاقات‬ ‫مثبت ورزش ایــران در المپیک لندن حاصل کار ‪ 8‬ســاله‬ ‫بوده اســت! با همه اینها اما جنگ به شــدت باال گرفته و‬ ‫در این بین فرار از نتایج حداقلی ریو موضوعی اســت که‬ ‫در دســتورکار کمیته ملــی المپیــک و وزارت ورزش قرار‬ ‫گرفته اســت‪ .‬شــاید بهتر اســت کمی به عقب برگردیم‪.‬‬ ‫من با اقای وزیر موافق نیستم‬ ‫حق ورزش ایران بیش از ‪ 4‬مدال است‬ ‫چرا سیاسی ها درباره المپیک دعوا‬ ‫می کنند؟‬ ‫نگاه حداقلی به کاروان ورزش‬ ‫غلط است‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫حد ورزش ما کسب ‪ 4‬مدال در المپیک نیست‬ ‫المپیک تابستانی ریو ‪2016‬‬ ‫در المپیک امســال کــه در برزیل برگزار شــد ایران‬ ‫رکورد کسب سهمیه را شکست و ‪ 64‬ورزشکار را به المپیک‬ ‫اعزام کرد‪ .‬رکورد کسب ســهمیه برای بانوان نیز شکسته‬ ‫شد و ایران ‪ 9‬بانوی ورزشــکار را به این مسابقات فرستاد‪.‬‬ ‫در برخی رشــته ها مثل تیراندازی نیز رکورد کسب سهمیه‬ ‫شکسته شد‪.‬‬ ‫این ‪ 64‬سهمیه از ‪ 14‬رشته به دست امد‪ .‬رشته والیبال‬ ‫هم بــرای اولین بار در تاریــخ المپیک ایــران به المپیک‬ ‫راه یافت‪ .‬ایران در ریو هشــت مدال کســب کرد و در رده‬ ‫بیست وپنجم جای گرفت‪ .‬رشته وزنه برداری در این میان‬ ‫توانست با کســب دو طال‪ ،‬از حیث کیفی بهترین عملکرد‬ ‫را داشته باشد و کشــتی با کسب یک طال و یک نقره و سه‬ ‫برنز از حیث کمی بهترین عملکرد را در رشــته های ایرانی‬ ‫داشت‪ .‬یکی دیگر از مهمترین اتفاقات این دوره نیز کسب‬ ‫مدال برنز توســط کیمیا علیزاده بود که به عنوان اولین و‬ ‫تنها بانوی مدال اور تاریخ المپیک ایران در این دوره و در‬ ‫رشته تکواندو بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫مقایسه اماری سه دوره اخیر‬ ‫در ســه دوره اخیر المپیک به ترتیب‪ ،‬المپیک ریو با‬ ‫‪ 64‬سهمیه‪ ،‬المپیک پکن با ‪ 55‬سهمیه و المپیک لندن با‬ ‫‪ 53‬سهمیه کمترین و بیشترین سهمیه ها را داشته اند‪ .‬در‬ ‫المپیک پکن و لندن کــه در دولت نهم و دهم بود‪ ،‬به طور‬ ‫میانگین یک دهم از سهمیه ها منجر به کسب مدال شد‪.‬‬ ‫در دولت جدید و المپیک ریو نیز رقمــی در همین حدود‪ ،‬‬ ‫یعنی یک دهم از تعداد ســهمیه ها تبدیل به مدال شــد و‬ ‫از نظر درصدی تفــاوت چندانی وجود ندارد‪ .‬این نشــان‬ ‫می دهد که کســب مدال ها ارتباطی با دولت ها نداشــته‬ ‫اســت و این روند برمی گردد به عدم برنامه ریزی مناســب‬ ‫برای ورزش های قهرمانی کشور‪.‬‬ ‫اینکه کشــوری مثل کنیا با ‪ 5‬میلیون نفر جمعیت یا‬ ‫کشــور جامائیکا و نیوزلند و‪ ...‬در المپیــک از ایران رتبه‬ ‫باالتری کسب می کنند نشان می دهد که برای رسیدن به‬ ‫موفقیت باید راه دیگری پیش بگیریم‪.‬‬ ‫اینکه ورزشــکاران ایرانــی بدون مربی هایشــان به‬ ‫المپیک می رونــد و افتخار افرینی می کننــد؛ اینکه بدون‬ ‫داشــتن اســتانداردهای جهانی توانســته اند مــدال اور‬ ‫باشــند؛ اینکه بدون برنامه ریزی مناســب‪ ،‬به المپیک راه‬ ‫پیدا می کنند و‪ ...‬نشان می دهد پتانســیل باالیی در بین‬ ‫ورزشکاران ایرانی است که اگر مکمل ان‪ ،‬یک برنامه ریزی‬ ‫استاندارد و جامع باشد‪ ،‬می توانند بهترین ها را رقم بزنند‪.‬‬ ‫اما نکته جالب اینجاست که برخی مسئوالن چنین نظری‬ ‫ندارند! وزیر ورزش پس از المپیــک ریو طی مصاحبه ای‬ ‫گفته است‪« :‬در شــرایط خوش بینانه ممکن است تعداد‬ ‫مدال های ورزشــکاران ایران بیش از چهار مدال شــود و‬ ‫در حالت بدبینانه کمتر از چهــار مدال بگیریم‪ ،‬به هر حال‬ ‫جایگاه ورزش ایران در دنیا همین است‪».‬‬ ‫واضح اســت که چنین رویکــردی نه تنهــا موجب‬ ‫پیشرفت ورزش نمی شــود بلکه ورزش را در موضع انفعال‬ ‫قرار می دهد و سقف خواسته های ورزش را پایین می اورد‪.‬‬ ‫اظهارات اخیر وزیر ورزش باعث شده تا حامیان دولت در‬ ‫مقام انتقاد از وی براینــد و تاکید کنند اینگونه اظهارنظرها‬ ‫باعث می شود تا مخالفان دولت کنونی میدان تازه ای برای‬ ‫مانورهای سیاسی خود پیدا کنند‪.‬‬ ‫ایا محمود گــودرزی با ادامه این رونــد به مخالفان‬ ‫دولت پــاس گل می دهد؟ اگر مســئوالن بــه ورزش نگاه‬ ‫ملــی داشــته باشــند و تصمیم های ورزشــی با مشــورت‬ ‫پیشکسوت ها انجام شــود ورزش را رو به پیشرفت می برد‬ ‫و رســیدن به رده های باالی المپیک را از رویا به واقعیت‬ ‫می کشاند‪.‬‬ ‫المپیک ریو را باید با المپیک لندن مقایسه کنیم‬ ‫مهندس مصطفی هاشمی طبا‬ ‫رئیس اسبق سازمان تربیت بدنی‬ ‫‪2‬‬ ‫صحبت های وزیر ورزش در مورد حد مدال ایران در‬ ‫المپیک در روزهای اخیر و البته صحبت های قبل تری که‬ ‫در مورد متوسط کسب مدال در المپیک طی ماه های قبل‬ ‫کرده بود مورد انتقاد بنده است‪ .‬ایشان گفته اند حد ورزش‬ ‫ایران در المپیک‪ 4‬مدال است‪ .‬چهار مدال؟ واقعا نمی دانم‬ ‫بر اورد ایشــان برچه اساسی بوده اســت اما ما همین االن‬ ‫هشــت مدال داریم و ان چیزی که داریــم واقعیت ورزش‬ ‫ایران است‪ .‬وقتی که ما می توانیم مدال بیشتری بیاوریم‬ ‫پس حد و توان ما بیش از ان چیزی است که گفته می شود‪.‬‬ ‫شاید عده ای بگویند صحبت های وزیر ورزش مبتنی بر‬ ‫زیرساخت های ورزشی کشور باشــد اما من بعید می دانم؛‬ ‫ایشــان قبل از این هــم صحبتی کرده بودند که متوســط‬ ‫مدال اوری مــا در المپیــک دو مدال اســت‪ .‬در حالی که‬ ‫پیش بینی مدال یک اشتباه است‪ .‬ما باید عملکرد کاروان‬ ‫را با دوره قبل مقایسه کنیم‪ .‬وقتی در یک المپیک موفق به‬ ‫کسب ‪ 12‬مدال می شویم پتانسیل ورزش کشور این کار را‬ ‫کرده اســت و گفتن اینکه ما دو مدال از المپیک خواهیم‬ ‫گرفت دست کم گرفتن نیروی ورزش است‪.‬‬ ‫البتــه این را هم بگویــم که حرف هــای وزیر ورزش‬ ‫تا حدی درســت بــه نظر می رســد بــه خاطر اینکــه مدل‬ ‫ساختار ســازی در ورزش کشــور در ســال های اخیر تغییر‬ ‫نکرده است‪.‬‬ ‫ما در ورزش هایی پتانسیل داریم و از انها می توانیم‬ ‫استفاده کنیم‪ .‬ما در کشــتی ازاد و کشتی فرنگی پتانسیل‬ ‫داریم‪ .‬مگر می شود بدون پتانسیل کســی مدال بگیرد؟‬ ‫اصــا مــدال اوردن در المپیــک اتفاقی نیســت‪ .‬مدال‬ ‫نیاوردن هایی بوده که اتفاقی بوده است‪ .‬یعنی هرجایی که‬ ‫پتانسیل وجود دارد اگر مدال نگیریم یک اتفاق رخ داده‪.‬‬ ‫شاید چند ماه قبل از المپیک رخ دادن یک سری تغییرات‬ ‫خاص در شرایط تیم کشتی فرنگی مشکالت این رشته را‬ ‫حل می کرد و مدال می گرفتند‪.‬‬ ‫من به برنامه ها و شرایط این ورزش ها دسترسی ندارم‬ ‫اما توانایی بچه ها در مســابقات پایین امده بود و شــاید با‬ ‫تغییرات کوچک می شد شــاهد موفقیت در کشتی فرنگی‬ ‫باشیم‪ .‬ما در مسابقات جهانی در طول سه سال اخیر خوب‬ ‫نتیجه گرفته ایم و سهمیه ها را هم کامل به دست اورده ایم‪،‬‬ ‫وقتی روند ما خوب اســت و به نتیجه نرسیدیم حتما اتفاق‬ ‫خاصی رخ داده است‪.‬‬ ‫به عنــوان مثال روند تکواندوی ایران در ســه ســال‬ ‫گذشته خوب بوده است‪ .‬شــاید ما حتی بتوانیم ‪ 2‬یا ‪ 3‬تیم‬ ‫خوب و هم قدرت داشــته باشیم‪ .‬کشــتی ازاد و فرنگی و‬ ‫وزنه برداری در همین حدی که مدال می اوریم‪ ،‬هســتند‪.‬‬ ‫ممکن اســت بگوییم که حد ایران باالتر از این نیست اما‬ ‫نمی توانیم بگوییم حدمان از چیزی که داریم کمتر است‪.‬‬ ‫در همین کشتی ازاد در ‪ 4‬وزن اول ‪ 3‬مدال گرفتیم‪.‬‬ ‫مدال اوری در مســابقات جهانــی و المپیک اتفاق‬ ‫نیست‪ ،‬روندمان همین اســت‪ .‬مثال اگر در دوی صدمتر‬ ‫اقای تفتیان می رفــت و مدال می گرفت اتفــاق بود‪ .‬این‬ ‫نتیجه در دوی صدمتراندازه ما نیســت‪ .‬اما در وزنه برداری‬ ‫و کشــتی و تکواندو مدال اوری حد ماست و باید همان ‪12‬‬ ‫مدال لندن باشد‪ .‬اینکه گفته می شود متوسط مدال گرفتن‬ ‫کاروان ایران دو مدال بوده اصال مالک نیست‪ .‬مالک باید‬ ‫المپیک گذشته باشد‪.‬‬ ‫به هر حال در سال های گذشــته مخصوصا در دهه‬ ‫گذشــته ما چندین بار با افزایش قابل توجــه بودجه مواجه‬ ‫بودیم شاید این سوال مطرح شود که نتایج این روزها تحت‬ ‫تاثیر ان افزایش بودجه نیست؟ باید بگویم که فقط یک بار‬ ‫در روزهایی که امیرخادم در مجلس بود با تالشــی که کرد‬ ‫بودجه ورزش دو برابر شد‪ .‬این هم به خاطر حضور و فشار او‬ ‫بود‪ .‬اما در تمام سال ها هیچ وقت تفاوت چندانی در شرایط‬ ‫مالی به وجود نیامده اســت‪.‬با همه اینها اگر انتظار داشته‬ ‫باشــیم که هر ورزشــکارمان که داخل زمین می رود مدال‬ ‫بگیرد چین باید ‪ 400‬مدال بگیرد‪ ،‬امریکا هم ‪ 350‬مدال‪.‬‬ ‫مردم دوســت دارند ورزشکارانشــان مدال بیاورند اما این‬ ‫هیچ ربطی به نظر کارشناسی ندارد‪.‬اگر قرار باشد که فقط‬ ‫مدال بگیرها داخل زمین بروند که برای دوی ‪100‬متر باید‬ ‫سه شرکت کننده داخل زمین بروند و یکدفعه فینال والیبال‬ ‫را بین ایتالیا و برزیل برگزار کنند و مــدال بدهند‪ .‬المپیک‬ ‫محل مبارزه بهترین هاست‪ .‬اینکه انتظار داشته باشیم هر‬ ‫کسی وارد زمین می شود مدال بگیرد انتظار بیجایی است‪.‬‬ ‫موضوع بعدی که مایلم به ان اشــاره کنم این است‬ ‫که پیشــرفت در کســب مدال های المپیــک کار پایه ای‬ ‫می خواهد‪ ،‬چیــزی نیســت کــه از دو روز و ســه روز قبل‬ ‫شروع شود‪ .‬ما از المپیک ســئول که شروع کردیم و اقای‬ ‫عســگری محمدی یک مدال نقــره گرفــت در این مدت‬ ‫پیشــرفت کرده ایم‪ .‬نتایج المپیک لندن به نظر من کامال‬ ‫طبیعی بود‪ .‬در این دوره اما حتما اشــتباهاتی داشــته ایم‬ ‫که نتوانســته ایم لندن را تکرار کنیم‪ .‬اشــتباهاتی که من‬ ‫نمی دانم چیست‪ .‬اگر ان اشتباهات نبود به صورت طبیعی‬ ‫باید ‪ 12‬مدال کسب می کردیم‪ .‬چون حد ورزش ما همین‬ ‫است‪ .‬ما در این دوره از مســابقات چهره های خوبی چون‬ ‫خانم احمدی‪ ،‬خانم علیزاده‪ ،‬اقای تفتیان و اقای عابدینی‬ ‫داشتیم که چهره های المپیکی ما هستند و در این المپیک‬ ‫نتایج خوبی هم به دست اوردند‪ .‬اینکه بگوییم ورزش ما به‬ ‫رکود رسیده کامال اشتباه است‪.‬‬ ‫ورزش ما در روزهای خوبش قراردارد‪ .‬البته ما در ان‬ ‫ســال هایی که در ورزش بودیم یک پیش بینی داشتیم که‬ ‫طی ‪ 12‬سال جز ‪ 10‬تیم المپیک خواهیم بود‪ ،‬اما برنامه ها‬ ‫اجرا نشد و برخی برنامه های دیگر به هم خورد‪ .‬به هرحال‬ ‫سطح ورزش ما کمتر از ‪ 12‬مدال نیست‪.‬‬ ‫یک مساله را فراموش نکنید و ان هم اینکه در سطح‬ ‫المپیک همه تیم ها گلخانــه ای کار می کنند‪ .‬مثال همین‬ ‫اقای محمد فرح که در المپیک ‪ 2‬مدال طال برای انگلیس‬ ‫اورده اســت ســومالیایی اســت‪ .‬او هم تاثیــر همین کار‬ ‫گلخانه ای در انگلیس اســت‪.‬انها برای کسب مدال طال‬ ‫دونده از ســومالی وارد کرده اند‪ .‬انها برای کسب موفقیت‬ ‫امکانات زیادی در اختیار دارنــد‪ .‬همان مدلی از امکانات‬ ‫که ما در اردوها برای تیم ها فراهم می کنیم‪.‬اگر بخواهیم‬ ‫موفق شــویم در همه جای کشــور باید ورزش را گسترش‬ ‫بدهیم‪ .‬اگر خوب کار کنیم و به جــای دو پرتاب کننده ‪10‬‬ ‫پرتاب کننده داشــته باشــیم ســطح ورزش ایران هم باال‬ ‫خواهد امد‪.‬‬ ‫ما در برخی داریم و در برخی پتانسیل نداریم‪ .‬مثال ما‬ ‫شنا‪ ،‬دوومیدانی و ژیمناستیک عمومی نداریم و نمی شود‬ ‫در این حوزه پیشرفت هم کرد اما تکواندو و کاراته و کشتی و‬ ‫وزنه برداری ورزش عمومی شده و می شود با کار گلخانه ای‬ ‫نتیجه گرفت‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫چرا سیاسی ها درباره المپیک دعوا می کنند؟‬ ‫نگاه حداقلی به کاروان ورزش غلط است‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫‪3‬‬ ‫گمان می کنم حق با مهندس هاشمی طباســت‪ .‬هر‬ ‫دوره ای از المپیک را باید با دوره قبلی مقایسه کرد‪.‬‬ ‫ان وقت متوجه می شــویم که حســاب مان بــا دنیا‬ ‫چند چند است؛ پیشرفت کرده ایم یا عقبگرد داشته ایم‪ .‬در‬ ‫مسیر توسعه ورزش قدم برداشته ایم یا در جهت اسیب زدن‬ ‫به ورزش کشور‪.‬‬ ‫باز معتقدم که نرفتن وزیر ورزش به برزیل نباید باعث‬ ‫شــود که ایشــان خود را ملزم به پاســخگویی درباره افت‬ ‫کاروان ورزشی ایران نداند‪ .‬اتفاقا اقای گودرزی باید پاسخ‬ ‫بدهد که چرا درست همان رشته هایی که مردم چشم امید‬ ‫به انها داشتند ضعیف ظاهر شدند؟ مگر نه اینکه برای قرار‬ ‫گرفتــن در راس برنامه ریزی ها و سیاســت گذاری ها این‬ ‫محمود گودرزی بود که خود را به عنوان رئیس ستاد عالی‬ ‫ورزش المپیک و پارالمپیــک معرفی کرد! مگر نه اینکه او‬ ‫بارها در خصوص المپیکی نبودن فضای ورزش کشورمان‬ ‫واکنش های تندی از خود نشان داد و اساسا نخواست در‬ ‫این زمینه انتقادها را بشــنود‪ .‬مگر نه اینکــه او به منتقدان‬ ‫فضای حاکم بر ورزش ایران در روزهای نزدیک به المپیک‬ ‫نه تنها مجالی برای طرح داوری و درمان مشــکالت نداد‬ ‫بلکه واکنش تندی هم از خود نشان داد‪ .‬حاال همه اینها را‬ ‫پشت سر گذاشته ایم‪ .‬در ریو اتفاقات و کسب مدال طوری‬ ‫بوده که نمی توان به ورزشکاران عزیز کشورمان که اتفاقا‬ ‫مورد توجــه رهبر معظم انقــاب قرار گرفته انــد‪ ،‬خرده یا‬ ‫انتقادی جدی وارد کرد اما از سویی دیگر مطرح کردن این‬ ‫حرف که حد ورزش ما همین است نیز هر ورزشکار جاه طلبی‬ ‫را عصبانی خواهد کرد‪.‬‬ ‫اتفاقا معتقدم اصال حرف خوبی نیست که به عنوان‬ ‫وزیر ورزش یک مملکت بگوییم؛ من که گفته بودم‪ ...‬من‬ ‫که پیش بینی کرده بودم‪ ..‬من‪...‬‬ ‫نه‪ .‬باید تاسف خورد که رشــته هایی که بسیار به انها‬ ‫دل بسته بودیم و چشــم انتظار مدال های رنگارنگ شان‬ ‫بودیم ناکام ماندند‪.‬‬ ‫با این همه اما در میانه این اوضاع حرف کســانی که‬ ‫فراتر از توجه به اصول جوانمردی ســعی می کنند تمامیت‬ ‫ورزشکاران المپیکی را به چالش بکشــند و انگیزه را از انها‬ ‫بگیرند اصال برایم قابل درک نیست‪.‬‬ ‫عده ای طی روزهای اخیر به جای برخورد کارشناسانه‬ ‫من با اقای وزیر موافق نیستم‬ ‫حق ورزش ایران بیش از ‪ 4‬مدال است‬ ‫احسان احمدیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫نکته ها درباره المپیک ریو فراوان اســت؛ از حضور‬ ‫شمشــیرباز ایرانی بین چهــار نفر اول المپیــک می توان‬ ‫به راحتی گذشــت؟ شمشــیربازی که ره صد ســاله را یک‬ ‫شــبه برای ایران پیمــود و اگر نــاداوری در حقش صورت‬ ‫نمی گرفت مــدال طال کمترین حق او بــرای تالش های‬ ‫شــبانه روزی اش بــود‪ .‬شمشــیر بازی کــه فــارغ از تمام‬ ‫مشــکالتی که ورزش ایران دارد یک تنه تمام قدرت های‬ ‫شمشیربازی دنیا را شکست داد‪.‬‬ ‫قضاوت داور ایرانی در المپیک موضوع کم اهمیتی‬ ‫نیست‪ .‬شاید تمام کشورهای اسیا ارزویشان این است که‬ ‫یک داور از کشور انها فینال المپیک را قضاوت کند‪ .‬اما این‬ ‫افتخار نصیب ایران شد‪ .‬اتفاقی که باید ان را به فال نیک‬ ‫بگیریم؛ اتفاق خوبی که در المپیک ریو برای ما رقم خورد‪.‬‬ ‫کار بــزرگ تفتیان‪ ،‬دونــده دوی صدمتر را می شــود‬ ‫فراموش کرد؟ صعود به نیمه نهایی المپیک ان هم با تمرین‬ ‫در زمین های خاکی تربیت حیدریه‪.‬‬ ‫المپیک ریو اتفاقات خوبی برای ما رقم زد؛ این بخشی‬ ‫از واقعیت اســت‪ .‬ورزشــکاران ما نشــان دادند‬ ‫با امکانات کم هم می شــود بیشــتر از میانگین‬ ‫چهار مدال به دست اورد‪ .‬با این حال اقای وزیر‬ ‫ورزش در گفت وگوهــای اخیر خــود بارها نگاه‬ ‫حداقلی اش به کســب مدال توسط ورزشکاران‬ ‫ایرانی را به رخ می کشد‪ ،‬گویی این پیش بینی و‬ ‫دســت کم گرفتن کاروان ورزش کشور تصمیم‬ ‫و سیاست درستی بوده که حاال به محل افتخار‬ ‫نیز تبدیل شــده و دربــاره اش تاکیداتی صورت‬ ‫می گیرد‪ .‬پــس من معتقدم حــد ورزش ما بیش‬ ‫از چهار مدال است؛ این را باید قبول کرد‪ .‬شاید‬ ‫اگر در فدراسیون های جهانی کرسی های مهم‬ ‫داشته باشیم که حقمان را به راحتی زیر پا نگذارند‬ ‫بیش از میانگین چهار مدال به دســت بیاوریم‪.‬‬ ‫شاید اگر در رشته هایی مثل شمشیر بازی و دوی‬ ‫‪ 100‬متر به اندازه فوتبال هزینه کنیم بیش از میانگین چهار‬ ‫مدال به دست بیاوریم‪ .‬شــاید اگر به معنای واقعی به فکر‬ ‫ورزش بانوان و توسعه شان باشــیم بیش از میانگین چهار‬ ‫مدال به دســت بیاوریم‪ .‬حد ورزش ما بیشــتر از میانگین‬ ‫چهار مدال اســت‪ .‬بنابراین با اظهارنظر اقای وزیر ورزش‬ ‫اصال موافق نیستم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫المپیــک ریو با همــه تلخی و شــیرینی هایش تمام‬ ‫شــد‪ .‬المپیکی با ‪ 8‬مدال بــرای ایران؛ یعنــی چهار مدال‬ ‫کمتــر از المپیک لندن‪ .‬اما چــرا بدبینانه بــه المپیک ریو‬ ‫نگاه کنیم؟ المپیک ریو در کنار اشک های‬ ‫بنا و بهداد ســلیمی و حــذف ناباورانه حمید‬ ‫ســوریان اتفاقــات خوبــی هــم بــرای ما‬ ‫ داشــت‪ .‬بی انصافی اســت اگر فقط تعداد‬ ‫مدال هایمــان را با المپیک لندن مقایســه‬ ‫کنیم‪ .‬والیبال ایران در المپیک لندن حضور‬ ‫نداشت اما در ریو بود‪ .‬اتفاقا والیبال در اولین‬ ‫حضورش به مرحله حذفی صعــود کرد و ما‬ ‫نمی توانیم به ســادگی از کنار این موفقیت‬ ‫بگذریم‪ .‬والیبالیست هایی که باید سرشان را‬ ‫باال بگیرند‪ .‬انها کاری که باید را انجام دادند‪.‬‬ ‫نکته بعدی که درباره ریــو باید بگویم‬ ‫این است که المپیک ریو شروعی تازه برای‬ ‫بانوان ایران بود؛ مدال برنز کیمیا علیزاده‪.‬‬ ‫این مدال خیلی لذتبخش بود‪ .‬مدال برنزی‬ ‫که ارزش ان از چند مدال طال هم برای ما بیشــتر اســت‪.‬‬ ‫شاید یکی از شیرین ترین لحظات برای ورزش ایران زمانی‬ ‫بود که کیمیا علیزاده روی ســکوی المپیــک رفت‪ .‬مدال‬ ‫برنز کیمیا علیزاده فقط به المپیک ریو محدود نمی شــود‪.‬‬ ‫چه او راه را برای بانوان ایرانی باز کرد‪ .‬برنزی که سال های‬ ‫بعد نتیجه ان را می بینیم؛ شاید در المپیک توکیو و حضور‬ ‫بانویی دیگر روی سکو‪.‬‬ ‫نایب قهرمانی کشــتی ازاد در المپیــک را نمی توان‬ ‫نادیده گرفت‪ 6 .‬نفر ازادکار و سه مدال؛ یک طال یک نقره‬ ‫و یک برنز‪ .‬حضور یک ایرانی روی ســکوی طالی کشتی‬ ‫ازاد و اتفاق مهم تر؛ بعد از شــانزده ســال دندان گذاشتن‬ ‫روی مدال طال‪.‬‬ ‫ت ترجیحا وجه‬ ‫با موضوع المپیک و یافتن نقاط ضعف و قدر ‬ ‫سیاسی المپیک را برای تسویه حساب های خود برگزیده اند‪.‬‬ ‫این اصال اتفاق خوبی نیست‪ .‬واقعا هم مهم نیست که حق‬ ‫با کدام طرف ماجراست بلکه موضوع مهم تر مغفول ماندن‬ ‫المپیک بعدی اســت؛ المپیکی که حــاال خیلی ها اعتقاد‬ ‫دارند درباره اش باید زود تصمیم گرفت‪.‬‬ ‫بنابرایــن معتقــدم مقایســه کارنامه ورزشــی دولت‬ ‫احمدی نــژاد بــا دولــت روحانی گره گشــا نیســت و البته‬ ‫اسیب های چنین نزاع هایی صرفا ورزش کشور را در شرایط‬ ‫پسرفت قرار می دهد‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫حمیدسوریان‬ ‫حمیـد سـوریان‪ ،‬پسـر طالیی کشـتی ایـران نتوانسـت در رقابت هـای المپیک ریو بـه مدال‬ ‫دسـت پیـدا کنـد و بـا قبـول دو شکسـت از دور رقابت ها کنـار رفت‪.‬‬ ‫بهدادسلیمی‬ ‫بهـداد سـلیمی‪ ،‬نماینده تیم ملـی وزنه برداری در دسـته فوق سـنگین برای‬ ‫تکـرار مـدال طلای المپیـک لنـدن راهـی برزیل شـد اما بـا کمـال تعجب با‬ ‫نـاداوری از دور رقابت هـای المپیـک حـذف شـد و نتوانسـت دومیـن مـدال‬ ‫المپیـک خـود را به دسـت اورد‪.‬‬ ‫رضا یزدانی‬ ‫کاپیتـان کشـتی ازاد ایران بعـد از اینکـه داوران رای به برنده شـدن حریف‬ ‫اذربایجانـی دادند و اعتراض او و رسـول خـادم نتیجه نداد انگیزه قهرمانی‬ ‫خود را از دسـت داد‪.‬‬ ‫جعفر مرادی‬ ‫دونده ماراتن ایران در روز پایانی المپیک با‬ ‫تالش بسیار خود را به خط پایان رساند ‪.‬‬ ‫احسانروزبهانی‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫تنهـا بوکسـور ایرانی حاضـر در المپیک‬ ‫در اولیـن مسـابقه خـود بـا رای داوران‬ ‫بازنـده شـد تا چالشـی جدید میـان او و‬ ‫رئیـس فدراسـیون ایجاد شـود‪.‬‬ ‫والیبالیست هایایران‬ ‫تصویری که کاپیتان والیبال ایران و دو تن از‬ ‫بازیکنان منتشر کردند که تیم ملی والیبال از‬ ‫شرکت در مراسم افتتاحیه خودداری کرده است‬ ‫محمدبنا‬ ‫شـاید دلخراش تریـن صحنـه المپیـک ریـو اشـک های‬ ‫محمـد بنـا بعـد از شکسـت امید نـوروزی در رقابت هـای‬ ‫المپیـک ریـو بـود‪ .‬تیـم محمـد بنـا توانسـت بـا کسـب دو‬ ‫مـدال برنـز کار خـود را در المپیـک ریـو بـه اتمـام برسـاند‪.‬‬ ‫علیرضافغانی‬ ‫علیرضـا فغانـی‪ ،‬داور ارزنـده فوتبال ایران توانسـت‬ ‫بـا داوری هـای با کیفیـت خـود در رقابت هـای فوتبال‬ ‫المپیـک ‪ 2016‬به عنـوان داور رقابـت فینـال انتخاب‬ ‫شـود تـا اولیـن داور ایرانـی باشـد کـه توانسـت در‬ ‫فینـال رقابت هـای فوتبـال المپیـک قضـاوت کند‪.‬‬ ‫کیمیاعلیزاده‬ ‫کیمیـا علیـزاده‪ ،‬تکوانـدوکار وزن ‪ -58‬کیلوگـرم تیم ملـی‬ ‫تکوانـدو ایـران توانسـت در المپیـک ریـو شگفتی سـاز‬ ‫شـود‪ .‬او توانسـت بـا مـدال برنـزی کـه در رقابت هـای‬ ‫تکواندوی المپیک کسـب کـرد نام خود را به عنـوان اولین‬ ‫بانـوی ایرانـی کـه موفـق بـه کسـب مـدال المپیک شـد در‬ ‫تاریـخ ورزش ایـران ثبـت کنـد‪.‬‬ ‫فرزان اشورزاده‬ ‫اشـک های جوان تریـن تکوانـدوکار ایـران کـه لقب سـونامی‬ ‫جهـان را یـدک می کشـید ‪.‬‬ ‫لیال رجبی‬ ‫لیلا رجبـی‪ ،‬قهرمـان ارزنـده پرتـاب وزنـه در‬ ‫رقابت های المپیک نتوانسـت رکوردهـای خود را‬ ‫تکـرار کنـد و از دور رقابت ها کنار رفت‪ .‬اظهارنظر‬ ‫عجیـب یکـی از مجریـان شـبکه ورزش دربـاره‬ ‫ایـن بانـوی ورزشـکار باعث شـد تـا جنجال های‬ ‫فراوانـی در ایـن بـاره ایجاد شـود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫مجتبـی عابدینـی‪ ،‬نماینـده تیم ملـی شمشـیربازی در رقابت های المپیک بـازی اول خـود را با‬ ‫بـرد اغـاز کـرد و تـا نیمه نهایـی بـه پیروزی های خـود ادامـه داد‪ .‬عابدینـی با قبول شکسـت در‬ ‫دیـدار نیمه نهایـی از دور رقابت هـا حـذف شـد و از کسـب مدال بـاز ماند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مجتبیعابدینی‬ ‫‪77‬‬ ‫حامیاناسکاتلندی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫هواداران سلتیک با پرچم فلسطین‬ ‫به ورزشگاه رفتند‬ ‫«با پرچم فلسطین به ورزشگاه بیایید»‪ ،‬این پیامی بود‬ ‫که قبل از بازی رفت دو تیم «سلتیک اسکاتلند» و « هاپوئل‬ ‫رژیم صهیونیستی» در فضای مجازی پخش شد‪ .‬در همان‬ ‫زمان قرعه کشی درســت زمانی که معلوم شد که سلتیک‬ ‫قرار اســت که با تیمی از کشور اشــغالگر قدس به میدان‬ ‫برود‪ ،‬همه می دانســتند کــه هواداران مذهبی ســلتیک‪،‬‬ ‫ارام نخواهند نشست و کاری را انجام می دهند که دو سال‬ ‫قبل هم انجام دادنــد‪ ،‬یعنی به حمایت از مردم فلســطین‬ ‫می پردازند؛ ان هــم نه تنها با اهتزاز پرچم های بی شــمار‬ ‫فلسطینی‪ ،‬بلکه با سر دادن شعارهایی که خوب بلد هستند‪.‬‬ ‫پیش از شــروع این رقابت فعاالن یــک گروه حامی ‬ ‫فلسطین پرچم های فلسطین را در اختیار تماشاگران قرار‬ ‫ی فلسطین‪ ،‬هماهنگی برای‬ ‫دادند‪ .‬بنا به گفته این گروه حام ‬ ‫انجام این اقدام از طریق فیســبوک صورت گرفت و بیش‬ ‫از هزار و ‪ 200‬نفر در ان ثبت نام کردند‪ .‬پلیس اسکاتلند به‬ ‫تماشــاگران اخطار داده بود افرادی که با پرچم فلسطین‬ ‫وارد ورزشگاه شوند‪ ،‬دســتگیر می کند اما فوتبال دوستان‬ ‫اسکاتلندی به هشدارهای پلیس اعتنا نکردند‪ .‬هواداران‬ ‫سلتیک شــب قبل از بازی با پرچم فلسطین در مقابل هتل‬ ‫تیم حریف حاضر شد و هنگام مسابقه هم تماشاگران زمان‬ ‫ورود بازیکنان تیم صهیونیستی و در اثنای بازی‪ ،‬با سردادن‬ ‫شعارها و اهتزاز پرچم فلسطین حمایت خود را از فلسطین و‬ ‫مخالفت خود را با رژیم صهیونیستی نشان دادند‪ .‬همچنین‬ ‫هواداران اسکاتلندی یک سرود مشهور را که در مخالفت‬ ‫با استعمار و اشغالگری ساخته شــده را با صدای بلند فریاد‬ ‫زدند‪ .‬تیم سلتیک در نیمه نخست بازی با نتیجه ‪ 3‬بر صفر‬ ‫از تیم اســرائیلی پیش افتاد و در پایان ‪ 90‬دقیقه با نتیجه‬ ‫‪ 5‬بر ‪ 2‬این تیم را مغلوب کرد‪ .‬امــا این بازی بازتابی فراتر از‬ ‫نتیجه بازی داشت‪.‬‬ ‫همه انتظار داشتند که یوفا ســلتیک را جریمه کنند‪،‬‬ ‫همانند دو ســال قبــل‪ ،‬همان زمانــی که حتــی حریف از‬ ‫اسرائیل نبود و هواداران سلتیک در برابر تیم ریکجاویک‬ ‫ایسلند پرچم های فلسطین را برافراشــته بودند و اتحادیه‬ ‫فوتبال اروپــا یوفا‪ ،‬این تیــم اســکاتلندی را ‪ 15‬هزار پوند‬ ‫جریمه کرداما این مساله برای هواداران سلتیک اهمیتی‬ ‫نداشت و برخی از این فوتبال دوستان گفتند حاضرند برای‬ ‫نشــان دادن مخالفت شــان با حضور تیم های اســرائیلی‬ ‫در این رقابت ها این جریمه را از جیب خــود بپردازند‪ .‬یوفا‬ ‫اعالم کرد بررســی های الزم را در این زمینه انجام خواهد‬ ‫داد و ســرانجام این تیــم اســکاتلندی را جریمــه خواهد‬ ‫کــرد‪ .‬این تهدیــد یوفا باعث شــد که هواداران ســلتیک‬ ‫موج دوم حمایت خــود را از مردم فلســطین انجام دهند و‬ ‫برای جمع اوری کمک نقدی برای مردم فلســطین اقدام‬ ‫کننند‪ .‬انها در اقدامی جالب تر تصمیم گرفتند هر رقمی که‬ ‫یوفا انها را بــه خاطر این کار جریمه کرد‪ ،‬یک پنی بیشــتر‬ ‫برای کمک به فلســطین بپردازند‪ .‬هواداران ســلتیک در‬ ‫اینترنت وب ســایتی به وجود اوردند و موفق شدند هزاران‬ ‫پوند جمع اوری کرده تا به خیریــه ای که برای کمک های‬ ‫دارویی به فلســطینی ها تالش می کند کمک کنند‪ .‬انها از‬ ‫هشــتگ ‪ Matchthefineforpalestine‬کمک گرفتند تا‬ ‫توانستند این پول را جمع اوری کنند‪ .‬در عرض کمتر از ‪24‬‬ ‫ساعت پس از شکل گیری کمپین هواداران سلتیک‪ ،‬مبلغ‬ ‫کمک های خیریه ای که برای مردم فلســطین جمع اوری‬ ‫شد به بیش از ‪ 80‬هزار پوند رسید‪ ،‬یعنی پنج هزار پوند بیش‬ ‫از رقمی که در نظر گرفته شــده بود‪ .‬این مبلغ باال و باالتر‬ ‫رفت و به نزدیگی صد هزار پوند هم رســید‪ .‬این بزرگترین‬ ‫دهن کجی به حکم یوفا محســوب می شد‪ .‬همچنین قرار‬ ‫است لوازم ورزشــی گســترده نیز برای حمایت از کودکان‬ ‫فلسطینی که به ورزش عالقه مند هستند نیز در اختیار مردم‬ ‫این کشور قرار گیرد‪.‬‬ ‫علت حمایت‬ ‫هواداران ســلتیک بســیار مذهبی هســتند‪ ،‬ان قدر‬ ‫مذهبــی کــه بزرگترین جــدال مذهبــی ورزش جهــان را‬ ‫هواداران این تیم مقابل گالســکو رنجرز برگزار می کنند‪.‬‬ ‫یک طرف سلتیکی های کاتولیک و ان طرف رنجرزهای‬ ‫پروتستان‪ .‬این دربی شــهر گالسکو یکی از حساس ترین‬ ‫مسابقات تاریخ فوتبال جهان است اما چرا این مسیحیان‬ ‫متعصب از مردم مســلمان فلســطین حمایــت می کنند‪،‬‬ ‫این را باید از میان پالکاردها و شــعارهایی که در ورزشگاه‬ ‫ســر می دهند‪ ،‬فهمید؛ انجا که روی بعضــی از پالکاردها‬ ‫نوشته شده اســت‪«:‬فوتبال علیه اپارتاید»‪ ،‬یا انجا که در‬ ‫میان شــعارهای خود از مظلومیت یاد می کنند‪ .‬هواداران‬ ‫ســلتیک می خواهند ندای مظلومیت مردم کشــوری که‬ ‫گرفتار نژادپرستی صهیونیستی شده اند را به گوش جهان‬ ‫برســانند‪ .‬انها در این راه حاضر به هر نوع حرکتی هستند‪،‬‬ ‫انها حتی اعتقــاد دارند که این نژاد پرســتی در تکان دادن‬ ‫پرچم ها هم به چشم می خورد‪ .‬ســوال هواداران سلتیک‬ ‫این است‪ ،‬چه تفاوتی میان پرچم کشورها وجود دارد؟ چرا‬ ‫وقتی دربازی های اژاکس امستردام پرچم اسرائیل تکان‬ ‫داده می شود‪ ،‬هیچ قانون یوفا نقض نمی شود و هیچ کس‬ ‫نمی گوید که سیاست در فوتبال دخیل شده است اما پرچم‬ ‫فلسطین این تعبیر را به همراه دارد؟‬ ‫مارتیــن میلیــگان یکــی از ســران اعتراض هــای‬ ‫هواداران سلتیک در بازی با نماینده رژیم صهیونیستی در‬ ‫مورد کارشان به سایت گالســکو الیو گفته‪« :‬تیم هاپوئل‬ ‫اینجاست‪ ،‬در شهر گالسکو‪ .‬انها این فرصت و اجازه را دارند‬ ‫که در همه شهرهای اروپا حاضر شوند و فوتبال بازی کنند‪.‬‬ ‫کشورها از انها استقبال و امنیت انها را تامین می کنند‪ .‬حاال‬ ‫سوال من این است که ایا یک تیم فوتبال فلسطینی هم این‬ ‫اجازه را دارد؟ می تواند این گونه ازاد تمرین کند‪ ،‬مســابقه‬ ‫بدهد‪ ،‬ســفر کند و‪...‬؟ نه‪ ...‬این همان چیزی است که ما‬ ‫به ان اعتراض داریم‪ ،‬این اعتــراض برای ما یک تصمیم‬ ‫شــخصی بود‪ ،‬هیچ کس مجبور نبود به جمع مــا بپیوندد‪،‬‬ ‫همه فرصت انتخاب داشــتند‪ ،‬هم زمان برداشتن پرچم ها‬ ‫و همزمان تامین هزینه مالی‪ .‬خوشــبختانه ثابت شــد که‬ ‫خیلی ها با ما همفکر هســتند ما فقط برای مردم استدالل‬ ‫اوردیم‪ ...‬این نوعی حرکت برای انسانیت است‪ ،‬مردم باید‬ ‫ی وجود دارند که هر روز ممکن اســت جان‬ ‫بدانند که مردم ‬ ‫خود را از دست می دهند‪ .‬ما هر روز شاهد هستیم که حتی‬ ‫کودکان کم سن وسال توسط ســربازان اسرائیلی به زندان‬ ‫انداخته می شوند‪ ،‬مردمان فلســطین مردمانی هستند که‬ ‫زمین شان به ســرقت رفته‪ ،‬خانه شان به ســرقت رفته و در‬ ‫زندان زندگی می کنند‪ .‬ان هم زندانی که هر روز زمین های‬ ‫ان کوچک و کوچکتر می شوند‪ .‬انها به هرجا می روند باید‬ ‫از پست های بازرسی عبور کنند‪ ،‬این اتفاق اگر در هر کشور‬ ‫دیگری رخ مــی داد‪ ،‬همه اعتراض می کردنــد اما گویا در‬ ‫مورد فلسطین کسی این اپارتاید وحشــیانه را نمی بیند‪ .‬ما‬ ‫فقط یک پرچم باال بردیم‪ ،‬پرچم یک کشور را‪ ،‬کشوری که‬ ‫نمی خواهیم فراموش شود‪ ،‬حتی جریمه شدن توسط یوفا‬ ‫هم به نفع ماست و باعث می شود حرکت ما بیشتر دیده شود‬ ‫و صدای ما بلندتر به گوش ها برسد‪ .‬اصول باشگاه سلتیک‬ ‫همواره به دفاع از مردم مظلوم اســت و ما همواره پای این‬ ‫اصل ایستاده ایم‪ .‬خوشبختانه حاال صدای ما شنیده شده‬ ‫و همبستگی را از پیام های خوبی که رسیده‪ ،‬می فهیم‪».‬‬ ‫ســایت گالســکو الیو در پایان این گفت وگو نوشته‬ ‫است که این روزها باشگاه سلتیک بیشتر از همیشه هوادار‬ ‫دارد‪ .‬خیلی از مســلمانان وحتی غیر مسلمانان این حرکت‬ ‫هواداران این باشگاه را تایید کرده اند‪ .‬این تیم شاید حاال‬ ‫محبوب ترین تیم در فلسطین باشد‪ ،‬از غزه تا کرانه غربی‪.‬‬ ‫سوری ها‬ ‫و غیره نام این کارگردان را در حافظه جهان عرب برجسته‬ ‫کرده اســت‪ .‬باســل الخطیب از معدود کارگردانان عرب‬ ‫اســت که در فیلم های خود‪ ،‬خوب به مقاومت و فلسطین‬ ‫پرداخته و اثار پرمخاطبی خلق کرده اســت‪ .‬سریال های‬ ‫جاودانه ای مانند نامه های عشق و جنگ و بازگشت به حیفا‬ ‫و فیلم های مریم و مادر و‪ ...‬تصویر باشکوه و دردمندانه ای‬ ‫از ارزش های مقاومت فلسطین است‪.‬‬ ‫فیلم «سوری ها» ســومین فیلم سینمایی بلند باسل‬ ‫الخطیب در ســه گانه «مریم» و «مادر»است‪ .‬این فیلم‬ ‫بر زندگــی و روزمرگــی هراس الود زنــان ســوریه در زمان‬ ‫جنگ متمرکز می شــود‪ .‬ریما‪ ،‬خبرنگار و عکاس ســوری‬ ‫در طول ماموریت رســانه ای خود در روســتایی که توسط‬ ‫تروریست ها محاصره شــده گرفتار می شود تا شاهد عینی‬ ‫و تاثیر جنگ شــش روزه اعراب و اسرائیل و اشغال جوالن‬ ‫بر سرنوشــت انها می پــردازد‪ .‬یکی دیگــر از کارهایی که‬ ‫مخاطبان ایرانی با ان اشنایی دارند سریال «الغالبون» هم‬ ‫از کارهای باسل الخطیب است‪ .‬سریال «الغالبون» است‬ ‫ان که چگونگی تشکیل مقاومت حزب الله لبنان را از سال‬ ‫‪ ،1982‬هنگام حمله اسرائیل به لبنان تا سال ‪ 1985‬زمان‬ ‫عقب نشینی اسرائیل از شــهر «صور» به نمایش دراورده‬ ‫است‪.‬این سریال که به کارگردانی «باسل الخطیب» کار‬ ‫شده‪ ،‬نوشــته «فتح الله عمر» اســت و در ان از بازیگران‬ ‫معروف لبنانی چون «احمــد الزیــن»‪« ،‬دارین حمزه»‪،‬‬ ‫«عبدالمجید مجذوب» و «پی یر داغر» اســتفاده شــده‬ ‫اســت و تصویربرداری ان اکثرا در شــهرهای جنوب این‬ ‫کشور و همچنین بعلبک و بیروت انجام شده است‪.‬در این‬ ‫سریال بیش از ‪ 100‬بازیگر از لبنان و سوریه بازی کرده اند‪.‬‬ ‫این ســریال حتی از ایران جایــزه دریافت کــرد و در میان‬ ‫برگزیدگان بخش بین الملل جشنواره جام جم به خاطر ایجاد‬ ‫موقعیت های اثرگذار دراماتیک و روایت صادقانه مبارزات‬ ‫مردم فلسطین بهترین فیلم شــد‪ .‬باسل الخطیب پیش از‬ ‫سرنوشت غم انگیز مردم انجا شود و خود را میان چالش های‬ ‫تهدیدامیزی بیابد که وی را ناگزیر به تجدید نظر درباره تمام‬ ‫تصمیماتش در زندگی کند‪ .‬او در دیدار با زینه و یوسف‪ ،‬دو‬ ‫محکوم به مرگ‪ ،‬تعالی در زندگــی و فداکاری را می اموزد‪.‬‬ ‫ن باســتانی به معنی «مردم خورشید»‬ ‫«ســوری ها» در زبا ‬ ‫است‪.‬‬ ‫این اولین باری نیســت که فیلمی از باسل الخطیب‬ ‫بــه نمایش در می ایــد‪ .‬پیش از ایــن فیلم مــادر او هم در‬ ‫بخش بین الملل جشــنواره فیلم فجر بــه نمایش در امده‬ ‫بود‪ .‬این فیلم به زندگی سه زن سوری از سه نسل مختلف‬ ‫این درباره این ســریال گفته بود‪« :‬در زمانی که دشــمنان‬ ‫به دنبال تخریب وجهه مقاومت در لبنان هستند‪ ،‬کار جدید‬ ‫من به دنبال ارائه تصویر واقعی و حقیقــی از این مقاومت‬ ‫و کیفیت تشــکیل ان در سایه شرایط سیاســی‪ ،‬اقلیمی و‬ ‫بین المللی بسیار پیچیده است‪».‬‬ ‫گفتنی است‪ ،‬چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم‬ ‫مقاومت با شعار «تجلی گفتمان فرهنگی انقالب اسالمی»‬ ‫به همت بنیاد فرهنگی روایت و انجمن سینمای انقالب و‬ ‫دفاع مقدس از ‪ 2‬تا ‪ 9‬مهرماه ســال جاری در تهران برگزار‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫فیلمی از باسل الخطیب در جشنواره مقاومت‬ ‫«فیلم «مریم» را درباره حوادث ســوریه تولید کردم‬ ‫و ان را برای جشنواره کن فرستادم؛ انها برای من نامه ای‬ ‫فرســتادند که در ان امده بود فیلــم از ارزش هنری باالیی‬ ‫ی اســت که در جهــان عرب چنین‬ ‫برخوردار اســت و فیلم ‬ ‫چیزی ندیده اند اما برخی قوانین غیرهنری اجازه نمی دهد‬ ‫فیلمی ســوری که توســط وزارت فرهنگ این کشور تهیه‬ ‫شده باشــد در این جشــنواره اکران شــود‪ .‬با روشنی تمام‬ ‫و وضوح کامل مدیران جشــنواره موضع سیاســی خود را‬ ‫درباره حوادث سوریه بیان کردند و از یاد بردند که هنر زبانی‬ ‫جهانی است و این در حالی بود که انان فیلم های هنرمندان‬ ‫معارض ســوری که در خــارج از کشــور تولید شــده بود را‬ ‫پذیرفته بودند‪ ».‬سال گذشته بود که این جمالت خبر ساز‬ ‫شد و نام باسل الخطیب‪ ،‬فیلمساز فلسطینی را سر زبان ها‬ ‫انداخت‪ .‬فیلمسازی که اعتقاد داشت که نه تنها اروپایی ها‬ ‫که کشورهای همســایه هم نمی خواهند فیلم هایی که در‬ ‫مورد حوادث سوریه تهیه می شوند را در جشنواره های خود‬ ‫به نمایش در اورند‪« :‬با صراحت کامل باید بگویم که همه‬ ‫چیز در سوریه تحت محاصره اســت و این محاصره حتی‬ ‫از سوی کشورهای برادر بیشــتر از کشورهای بیگانه است‬ ‫و بیشــتر جشــنواره های عربی حضور فیلم های سوری را‬ ‫رد می کنند و متاســفانه جشــنواره فیلم قاهره که بزرگترین‬ ‫جشنواره فیلم در جهان عرب است مخالف حضور فیلم های‬ ‫سوری است‪ ».‬این فیلمساز اما میهمان ایران است‪ .‬او با‬ ‫فیلم «سوری ها» در بخش بین الملل چهاردهمین جشنواره‬ ‫مقاومت حضور دارد‪.‬‬ ‫باسل الخطیب‪ ،‬کارگردان فلسطینی تبار سوریه ای‪،‬‬ ‫زاده ‪ ۱٩٦۲‬هیلفرسوم‪ ،‬هلند اســت‪ .‬خانواده او‪ ،‬یک سال‬ ‫بعد از تولد وی به ســوریه مهاجرت کــرده و در انجا اقامت‬ ‫گزیدند‪ .‬وی از سال ‪ 1989‬فعالیت هنری خود را در عرصه‬ ‫ســینما و تلویزیون اغاز کرد و تــا کنون بیــش از ‪ 35‬درام‬ ‫تلویزیونی و بیش از ‪ 11‬اثر ســینمایی شایسته تقدیر خلق‬ ‫کرده است‪ .‬وی دانش اموخته کارگردانی فیلم و تلویزیون‬ ‫از موسســه عالی سینمای مســکو (‪ )VGIK‬است‪.‬گذشته‬ ‫از نقش و جایگاه درامای ســوریه در جهان عرب‪ ،‬باســل‬ ‫الخطیــب با ســاختن فیلم ها و ســریال های بســیار مهم‬ ‫تاریخی‪ ،‬اجتماعی و داســتانی نام خود را جاودانه ساخته‬ ‫اســت‪ .‬بســیاری از مخاطبــان تلویزیونی جهــان عرب‪،‬‬ ‫‪ 30‬شــب ماه مبارک رمضان را برای ســال های متوالی به‬ ‫تماشای سریال های سوری و به خصوص سریال های باسل‬ ‫الخطیب گذرانده اند‪ .‬سریال هایی مانند هوالکو خان‪ ،‬نزار‬ ‫قبانی‪ ،‬ابوزید الهاللی‪ ،‬ذی قار‪ ،‬بلقیس و تاریخ سرزمین سبا‬ ‫پیشخوان مجازی‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫دیدار‬ ‫پیام ایت اهلل علم الهدی برای مدال کیمیا علیزاده‬ ‫امیر قلعه نویی و محمد علیزاده‬ ‫استقبال مردم امل از قاسم رضایی‬ ‫‪79‬‬ ‫حیوان ها در غیاب انسان ها‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫نگاهی به انیمیشن پرفروش این روزها‬ ‫دور دور انیمیشن هاســت‪ ،‬ایــن روزهــا فیلم هــای‬ ‫کارتونی بیشــترین خریدار را در گیشــه های جهانی دارد‪،‬‬ ‫پس از موفقیت نسخه سوم پاندای گونگ فوکار و انیمیشن‬ ‫تو جوی دوری کــه توانســتند در نوع خودشــان‬ ‫در جســ ‬ ‫رکورد شکن باشند‪ ،‬یک انیمیشن دیگر این روزها بیش از هر‬ ‫فیلم دیگری در جهان می فروشد‪« .‬زندگی مخفی حیوانات‬ ‫خانگی» کمدی ‪ ۷۵‬میلیون دالری که محصول مشــترک‬ ‫دو استودیوی «ایلومینیشن انترتینمنت» و «یونیورسال»‬ ‫اســت‪ ،‬با حدود ‪ ۶۷۵‬میلیون دالر فــروش جهانی به یکی‬ ‫از موفق ترین فیلم های اکران تابســتان بدل شده است‪.‬‬ ‫موفقیت این انیمیشن کمدی در گیشه و همچنین استقبال‬ ‫نســبی منتقدان باعث شــده ســازندگان «زندگی مخفی‬ ‫حیوانات خانگی» (‪ )The Secret Life of Pets‬دنباله سازی‬ ‫را در دســتورکار خود قرار دهند و مقدمات ســاخت قسمت‬ ‫دوم این انیمیشــن را فراهم کنند‪ .‬یکی از شــاخص ترین‬ ‫موفقیت هــای ایــن انیمیشــن با اکــران در ســینماهای‬ ‫روســیه رقم خورد؛ جایی که فروش افتتاحیــه ان‪ ،‬از مرز‬ ‫‪ ۱۹‬میلیون دالر عبور کرد و در ادامه‪ ،‬با استقبال سینماروها‬ ‫در کشــورهای کرواسی‪ ،‬اســتونی‪،‬یونان‪ ،‬لبنان و پرتغال‬ ‫روبه رو شد‪ .‬از این هفته نیز‪ ،‬سینماهای برزیل‪ ،‬اندونزی و‬ ‫فیلیپین این انیمیشن محبوب را روی پرده می برند‪« .‬زندگی‬ ‫مخفی حیوانــات خانگی» به صورت گســترده در بیش از‬ ‫چهار هزار ســالن نمایش اکران شــد و با استقبال گسترده‬ ‫تماشاگران بسیار بیشــتر از پیش بینی های قبلی فروخت‪.‬‬ ‫انیمیشــن کمپانی یونیورســال در پایان هفته گذشــته با‬ ‫فروشی برابر با ‪ 103/2‬میلیون دالر پرفروش ترین فیلم بود‬ ‫و عالوه بر ایــن عنوان رکورد ششــمین افتتاحیه پرفروش‬ ‫یک انیمیشن در تاریخ سینما را نیز به نام خود ثبت کرد‪ .‬باید‬ ‫یاداور شد که تمامی پنج انیمیشنی که در این فهرست جلوتر‬ ‫از «زندگی مخفی حیوانات خانگی» قرار دارند‪ ،‬دنباله یک‬ ‫انیمیشن موفق بوده اند و از این نظر رکورد «زندگی مخفی‬ ‫حیوانات خانگی» در میان انها بی نظیر است‪.‬‬ ‫قصه این انیمیشــن‪ ،‬قصــه عجیب درگیــری میان‬ ‫حیوانات اهلی شــده و حیوانات وحشی اســت‪ ،‬حیوانات‬ ‫وحشی می خواهند که از حیواناتی که رام انسان ها شده اند‪،‬‬ ‫انتقام بگیرند‪ .‬این انیمیشــن در اپارتمانی در منهتن اتفاق‬ ‫می افتد و ماجــرای زندگی «مکس» اســت که صاحبش‬ ‫یک سگ دورگه شلخته و کثیفی به نام «دوک» را به خانه‬ ‫می اورد و این اتفاق باعث می شود زندگی مکس از این رو‬ ‫به ان رو شود‪ .‬مکس برای مدتی با عواقب این فاجعه کنار‬ ‫می اید و موقعیــت خود در خانه و نظــر صاحبش را متزلزل‬ ‫می بیند‪ ،‬از این رو انواع کار خرابی هایی را که بلد است انجام‬ ‫ می دهد تا دوک را در نظر دیگران خراب کند‪ ،‬روزی دوک که‬ ‫از این رفتار مکس خسته شده است با عصبانیت او را به یکی‬ ‫از خیابان های تاریک منهتن کشانده و باتوجه به بی تجربه‬ ‫بودن مکــس در زندگی خیابانــی‪ ،‬قصد تنها گذاشــتن او‬ ‫را دارد‪ .‬در همیــن هنــگام‪ ،‬ارگانی که وظیفــه جمع اوری‬ ‫حیوانات ولگرد را دارد سر می رسد و هر دو را به پایگاه مرکزی‬ ‫خود منتقل می کند‪ ،‬در همین هنگام با گروهی از حیوانات‬ ‫خانگی رها شــده از طرف صاحبان خود اشــنا می شویم‪،‬‬ ‫گروهی که به صورت مخفیانه دور هم جمع شــده و ارتش‬ ‫مقاومت زیرزمینی برای مقابله با این سبک زندگی حیوانات‬ ‫راه انداخته اند‪ .‬انهــا می فهمند که «اســنوبال» خرگوش‬ ‫سفید زیبا قصد دارد ارتشی از حیوانات سرگردان ایجاد کند‬ ‫تا از حیوانات خانگی خوشحال و صاحبانشان انتقام بگیرد‪.‬‬ ‫اســنوبال که تعصب عجیبی روی خانگی نبودن حیوانات‬ ‫دارد زمانی که متوجه می شــود مکــس به صورت کامل در‬ ‫یک اپارتمان بزرگ شده اســت در مقابل او جبهه گرفته و‬ ‫سنگ های بزرگی را بر سر راهش می اندازد و‪ ...‬بقیه مدت‬ ‫زمان قصه به شــرح چگونگی فرار مکس و دوک از دست‬ ‫اسنوبال و افرادش و اینکه کلویی و گیجت و سایر دوستان‬ ‫مکس به دنبال او می گردند‪ ،‬می گذرد‪.‬‬ ‫این قصه در واقع قصه ای اســت که ما را یاد ســری‬ ‫انیمیشن های «داستان اسباب بازی ها» می اندازد با این‬ ‫تفاوت که به جای اسباب بازی‪ ،‬حیوانات جایگزین شده اند؛‬ ‫به گونه ای که یک کاراکتر همانند «وودی» (که قهرمان و‬ ‫محبوب همه است و اکنون به قلمروش تجاوز شده)‪ ،‬یک‬ ‫شــخصیت همانند «باز الیت یر» (یک تازه وارد گستاخ) و‬ ‫تعدادی از حیواناتی که توســط صاحبانشان طرد شده اند‬ ‫(که این هم نکته کلیدی داســتان اســباب بازی ‪ 3‬بود) در‬ ‫انیمیشن حضور دارند‪ .‬هم چنین پیوندی بین این شخصیت‬ ‫قهرمان و کاراکتر تازه کار که در موقعیتی توســط دوستان‬ ‫قهرمان داســتان نجات داده می شــود‪ ،‬به وجود می اید و‬ ‫تعداد زیادی از المان هایی که باعث می شود این انیمیشن‬ ‫در حال وهوای «داستان اسباب بازی» جلوه کند‪ .‬این یعنی‬ ‫می تواند جواب این سوال باشــد که حیوانات در زمانی که‬ ‫انسان ها نیستند چه می کنند؟ این در خیلی از انیمیشن های‬ ‫نسل جدید دیده می شود‪ ،‬در این انیمیشن ها حیوانات در‬ ‫زمانی که انســان ها حضور ندارند‪ ،‬شخصیت های انسانی‬ ‫می گیرند و جای انها تمام حس های ادمی را بروز می دهند‪.‬‬ ‫ما می بینیم حیوانات خانگی پس از بیرون رفتن مالکان شان‬ ‫و صاحبان خانه از منازل خود چه کارهایی را انجام می دهند‬ ‫و در غیاب مالکان محل زیســت خود چه دســته گل هایی‬ ‫به اب می دهند‪ .‬این نســخه در خیلی از انیمیشن ها دیده‬ ‫شده که گاهی حتی این تکرار می تواند مالل انگیز باشد‪،‬‬ ‫البته این انیمیشن‪ ،‬به خوبی توانسته به سگ ها‪ ،‬گربه ها‪،‬‬ ‫پرندگان و‪ ...‬خصوصیات و ویژگی های انســانی ببخشد‪.‬‬ ‫خصوصیات ذاتی متناسب با هر حیوان هم در کاراکتر انها‬ ‫گنجانده شده است‪ .‬برای مثال‪« ،‬کلویی» همان گونه که‬ ‫در ذات همه گربه ها هســت‪ ،‬نمی توانــد از دنبال کردن و‬ ‫چنگ زدن نوار نوری دست بردارد‪ .‬کریس رینارد و یارو چنی‪،‬‬ ‫کارگردانان انیمیشن «زندگی مخفی حیوانات خانگی» و‬ ‫نویســندگان ان کن داریو‪ ،‬برایان لینچ هستند‪ .‬کسانی که‬ ‫دنیای انیمیشن را دنبال می کنند‪ ،‬می دانند که نام کریس‬ ‫رینارد‪ ،‬بایکی از محبوب ترین انیمیشــن های ســال های‬ ‫اخیر یعنی من «نفرت انگیز» گره خورده است‪ .‬شاید برای‬ ‫شما نام انیمیشــن چندان اشنا نباشــد اما وقتی صحبت از‬ ‫مینیون ها همان موجودات زرد رنگ بامزه ای می شــود که‬ ‫عروســک های ان یکی ازپرفروش ترین عروســک های‬ ‫دنیا بــود‪ ،‬متوجه می شــوید از کــدام انیمیشــن صحبت‬ ‫می کنیم‪ ،‬اگر قصه «زندگی مخفی» را کنار بگذاریم‪ ،‬بین‬ ‫این انیمیشن و انیمیشن «من نفرت انگیز» شباهت های‬ ‫زیادی می بینیم‪ .‬شخصیت های بامزه و دوست داشتنی که‬ ‫البته باتوجه به سابقه «من نفرت انگیز» می شد انتظارش‬ ‫را هم داشت‪.‬فضای شاد و شوخی های کالمی از کیفیت‬ ‫مناسبی برخوردار هســتند‪ .‬شــما تقریبا در هیچ لحظه ای‬ ‫از فیلم ناراحت نمی شــوید و در اخر هم همه چیز شــاد به‬ ‫پایان می رســد‪ .‬یک تجربه خوشــایند که قطعا کودکان را‬ ‫راضی خواهد کرد‪ .‬در مقابل از نــکات منفی ان باید گفت‬ ‫که کیفیت گرافیکی انیمیشــن از زمان اکــران فیلم «من‬ ‫نفرت انگیز» تا بــه امروز تغییری نکرده و به نظر می رســد‬ ‫که از همان سیســتم های چند سال گذشــته برای ساخت‬ ‫«زندگی مخفیانه حیوانات خانگی» استفاده شده است‪ .‬از‬ ‫دیگر ایرادهای این انیمیشن این است که داستان فیلم تا‬ ‫زمانی که درباره فعالیت حیوانات در زمان نبودن صاحبشان‬ ‫است‪ ،‬جذاب و تازه است اما زمانی که به تجربه ای خیابانی و‬ ‫تعقیب و گریز تبدیل می شود‪ ،‬تازگی خود را از دست می دهد‬ ‫و شبیه به انیمیشن های پرتعدادی می شــود که تقریبا در‬ ‫همه شان چنین لحظاتی به چشــم می خورد‪ .‬با وجود این‬ ‫انیمیشــن «زندگی مخفی حیوانات خانگی» صحنه های‬ ‫جذاب زیــادی دارد که باعــث موفقیتش در گیشــه نقاط‬ ‫مختلف جهان می شــود‪ .‬لحظاتی کمــدی و خالقانه که‬ ‫کفه ترازوی نکات مثبت اثر را بسیار سنگین تر از نکات منفی‬ ‫ی نوجوانان ساخته‬ ‫ان می کند‪ .‬اثری که بیشتر جهت سرگرم ‬ ‫شده است و ایده اصلی اش ‪ -‬تا بخشی از فیلم ‪ -‬شاید برای‬ ‫بزرگساالن نیز جذاب باشد‪.‬‬ ‫گلستان در اتش‬ ‫چراغ صبح‬ ‫کتاب زندگینامه شهید رجایی‬ ‫روایتی داستانی از زندگی شهید باهنر‬ ‫«چراغ صبح»زندگی داســتانی شــهید رجایی اســت که جواد فکوری ان را به نگارش‬ ‫دراورده‪ ...‬اصغر فکوری‪ ،‬نویســنده کتاب «چراغ صبح»‪ ،‬زندگینامه این شــهید را به شیوه‬ ‫خطی و کالســیک و بدون پیچیدگی های ســاختاری روایت می کند؛ اما نثر پخته نویسنده‬ ‫و شــگفتی حوادث زندگی محمدعلی رجایی‪ ،‬خواندن داســتان را بــرای مخاطب جذاب و‬ ‫دوست داشتنی می کند‪ .‬او داستان را با ورود شهید رجایی به جلسات سخنرانی ایت الله طالقانی‬ ‫و عالقه مندی اش به ان بزرگوار ادامه می دهد‪ .‬جلســاتی که بیش از گذشته موجب فعالیت‬ ‫محمدعلیرجاییدرزمینهتکثیروتوزیعاعالمیه هایامامخمینی(ره)می شود‪.‬دورانمعلمی‬ ‫ او در بیجار با توصیف های درخشان نویســنده از طبیعت روستا و عالق ه بچه ها به معلمشان‪،‬‬ ‫یکی از فصل های خواندنی کتاب را تشکیل داده است‪ .‬برخی ماجرا ها مثل ماجرای جاسازی‬ ‫اعالمیه ها در جعبه های انگور و رساندن انها به قزوین و در نهایت دستگیری و بازجویی او توسط‬ ‫ساواک به خوبی توانسته اند بار تعلیق داستان را به دوش بکشند‪ .‬ماجرای زندگی ان شهید‪،‬‬ ‫تا پیروزی انقالب و وقوع پی درپی حوادث پس از ان و انتخاب وی به عنوان رئیس جمهور و‬ ‫در نهایت شــهادت ان دولتمرد انقالب ادامه پیدا می کند‪ .‬در قسمتی از کتاب اینگونه امده‬ ‫است‪« :‬حتی سنین کودکی اش هم ان قدر عظمت داشت که می توانست دو محله را که بر سر‬ ‫عزاداری عاشورا نزاع داشتند‪ ،‬با یکدیگر اشتی بدهد؛ داستان هم از میان علم و کتل و صدای‬ ‫ن هیات ها و نقشه محمدعلی برای اشتی انها اغاز می شود‪ .‬بعد می رسد‬ ‫به هم خوردن استکا ‬ ‫به روزهای شاگردی و دست فروشی در سبزه میدان‪ .‬روزهایی که محمدعلی نان و پنیرش را در‬ ‫دستمالی می پیچید و برای فروش کاسه و بشقاب های گلی از خانه بیرون می زد‪»...‬‬ ‫«قصه مردان انقالب از وقتی اغاز شد که مردم این دیار علیه ظلم به پا خاستند‪ .‬انان‬ ‫از هر کوی و برزنی به میدان مبارزه قدم گذاشتند و گوش به فرمان رهبری سپردند که دور از‬ ‫وطن بود‪ .‬شهید محمدجواد باهنر نیز یکی از این مردان بزرگ بود‪ ».‬این بخشی از مقدمه‬ ‫کتاب گلســتان در اتش‪ ،‬روایتی داستانی از زندگی شــهید محمدجواد باهنر نخست وزیر‬ ‫وقت دولت شهید رجایی است‪ .‬این کتاب با نویسندگی ابراهیم حسن بیگی روایتی داستانی‬ ‫از زندگی شهید محمد جواد باهنر است که نویسنده در این اثر سعی کرده از روایت داستانی‬ ‫برای معرفی زندگی شهید محمد جواد باهنر اســتفاده کند تا ابعاد زندگی معنوی این شهید‬ ‫بزرگوار بیش از پیش برای خوانندگان روشــن شــود‪ .‬در بخشــی از این کتاب درخصوص‬ ‫اولین سخنرانی اعتراضی ان شــهید می خوانیم‪ :‬در یکی از سخنرانی هایش در مسجد که‬ ‫اولین سخنرانی او محسوب می شــد توانست مسلط و پرتوان ســخن بگوید‪« :‬همه شما‬ ‫می دانید که اسرائیل یک رژیم اشغالگر است‪ .‬صهیونیست ها با قتل عام بیرحمانه مسلمانان‬ ‫فلسطین و اواره کردن انها‪ ،‬ســرزمینی به وجود اوردند که هیچ مشروعیت شرعی و قانونی‬ ‫ندار د و هیچ کشوری در جهان اســام این رژیم فاسد و ظالم را به رسمیت نشناخت و برخی‬ ‫کشورهای عربی به جنگ با این رژیم اشغالگر برخاستند جز کشور ما که متاسفانه باید بگویم‬ ‫اخیرا این کشور نامشروع و اشغالگر را به رسمیت شناخته است و این عمل از اسالم پیامبر‬ ‫و علی(ع) که همیشه محور حق و دفاع از مظلومین بوده اند‪ ،‬دور است‪ .‬مگر ما پیرو اسالم‬ ‫معاویه ایم که حاضر شدیم یک رژیم اشغالگر و قاتل زن و مرد و کودک مسلمان را به رسمیت‬ ‫بشناسیم‪».‬‬ ‫جهشه‬ ‫یک نمایش دفاع مقدسی در تماشاخانه سرو‬ ‫نمایش جهشه به کارگردانی علی برجی و نویسندگی‬ ‫مرتضی شــاه کرم هر شب د ر تماشاخانه ســر و روی صحنه‬ ‫می رود‪« .‬جهشــه» نمایشی واقع گراســت و عنوان ان به‬ ‫زبان خوزســتانی نوعی وانت معنی می شــود و داستان ان‬ ‫روایتگر محله های مختلفی در خرمشــهر اســت که البته‬ ‫مقارن با جنگ در یکــی از محالت تعــدادی از افراد باقی‬ ‫مانده و شــهر را ترک نکرده اند؛ انها منتظر بازگشت وانتی‬ ‫هســتند که انها را با خود ببــرد اما‪ ...‬جهشــه روایتگر یک‬ ‫لحظه خاص در تصمیم گیری اســت ؛ لحظه ای که ادم ها‬ ‫مجبور هستند که میان رفتن و ماندن تصمیم بگیرند؛ همین‬ ‫لحظه هاست که می تواند جایگاه انسان را مشخص کند و‬ ‫همین لحظه هاست که میان انسان ها تمییز می گذارد‪.‬‬ ‫محمد علی حسینعلی پور‪ ،‬ســهیال هادی زاده‪ ،‬بهناز‬ ‫پور فالح‪ ،‬روزبه اختری‪ ،‬شــادی امیری‪ ،‬اکبر مددی مهر‪،‬‬ ‫بهناز نجفی‪ ،‬امین موذن‪ ،‬پرســتو اراسته‪ ،‬مهرناز احدیان‪،‬‬ ‫بهرام کاظمی‪ ،‬ســیروس ســپهری‪ ،‬علی غالمی‪ ،‬افشین‬ ‫و اعظی‪ ،‬شیرین صنعتگر‪ ،‬المیرا معظمی‪ ،‬سمانه حبیب پور‬ ‫و نگار محمدی بازیگران این نمایش هستند‪.‬‬ ‫کارگردان نمایش در عرصه نمایش های دفاع مقدسی‬ ‫نام اشنایی است‪ .‬علی برجی ‪ 10‬سال است با جشنواره تئاتر‬ ‫دفاع مقدس همکاری مســتمر می کند که از کار های اخر‬ ‫وی می شود به «غریبه»‪« ،‬سال کبیســه عیسی»‪« ،‬بذار‬ ‫یه امشــب بگذره» و «ماه مهر» اشاره کرد‪.‬برجی سه دوره‬ ‫جایزه کارگردانی در جشنواره تئاتر مقاومت را دریافت کرده‬ ‫و دو دوره به عنــوان کار برگزیده به جشــنواره فجر راه پیدا‬ ‫کرده است‪ .‬او درباره نمایش جهشــه گفته است‪ « :‬من در‬ ‫انتخاب متن کمی سختگیر هستم و تالش می کنم همیشه‬ ‫یک کار متفاوت روی صحنه ببرم ‪ .‬وقتی متن اقای مرتضی‬ ‫شاه کرم را خواندم و دیدم یک نگاه متفاوت به دفاع مقدس‬ ‫دارد‪ ،‬تصمیم گرفتم این کار را روی صحنه ببرم‪ .‬این کار به‬ ‫حواشی دفاع مقدس متمرکز است و جبهه و جنگ را از زوایه‬ ‫دیگری می نگرد و من این نگاه متفاوت را دوست داشتم و‬ ‫با وجود پرسوناژهای زیادی که این کار داشت و کار را خیلی‬ ‫سخت می کرد؛ اما تصمیم گرفتم ان را به اجرا گذارم‪ .‬این‬ ‫نمایش اثری ضد جنگ اســت که هیچ کس ان را دوست‬ ‫ندارد و بخشی از جذابیت ان به شمار می رود‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫مفهوم دفاع اســت که با وجود اینکه از جنگ بدتان می اید‬ ‫مجبور می شوید برای دفاع از سرزمین تان با چنین پدیده ای‬ ‫روبه رو شــوید‪ .‬این اثر رئال اســت اما بخش هایی از ان با‬ ‫بهره گیری از تئاتر فیزیکال است‪».‬‬ ‫علیرضا عاقل زاده‪ ،‬رئیس انجمن تئاتر انقالب و دفاع‬ ‫مقدس گفت‪« :‬با توجه به شرایطی که در حوزه تئاتر حاکم‬ ‫است‪ ،‬هر کاری که با موضوع دفاع مقدس باشد‪ ،‬قابل تقدیر‬ ‫ است‪ ،‬البته نه هر کاری‪ ،‬کارهای ضعیف هم باید خود ارتقا ‬ ‫بدهند‪ .‬گروه نمایش جهشه کار پرافتخاری کرده اند‪ .‬همین‬ ‫که گروهی همت کرده با عشــق و زحمت فــراوان و هزینه‬ ‫کاری با موضوع دفاع مقدســی اجرا می کند‪ ،‬پربسیار قابل‬ ‫تقدیر اســت‪ .‬دیدن این کار حس انسانی خوبی داشت که‬ ‫ریتم درســت کار و رگه های طنزی که ایجاد شــده بود این‬ ‫نمایش را جذاب تر می کرد‪».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫تایم به موضوع‬ ‫رابطه فرهنگ‬ ‫با اینترنت‬ ‫پرداخته است‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫دیدار‬ ‫اسیب هایی‬ ‫که در کمین‬ ‫جامعه‬ ‫امریکاست‬ ‫روی جلد‬ ‫اکونومیست‬ ‫رابطه مالیات‬ ‫و هزینه ها در‬ ‫المان از نگاه‬ ‫اشپیگل‬ ‫‪81‬‬ ‫‪82‬‬ ‫بازار‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫بازار‬ ‫گرامیداشت روز پزشک‬ ‫بازار‬ ‫توسط بانک انصار‬ ‫با حضور در مراکز درمانی و اهدای گل بانک انصار‬ ‫روز پزشک را گرامی داشت‬ ‫بانک انصار که همه ساله روز پزشک و زادروز پربرکت و افتخارافرین ابوعلی سینا‬ ‫ی می دارد با برگزاری مراسم ویژه از این قشر ارزشمند‬ ‫دانشمند بزرگ و شهیر ایرانی را گرام ‬ ‫کشور قدردانی کرد‪ .‬امسال نیز به منظور تجلی هرچه بیشتر تعهدات اجتماعی و انجام‬ ‫مســئولیت های اجتماعی خود نسبت به یکی از ارزشــمندترین اقشارجامعه و تحکیم‬ ‫مناسبات پویای خود با پزشــکان گرامی که از وفادارترین مشتریان این بانک به شمار‬ ‫می ایند‪ ،‬با حضور مدیران شعب استان ها در مراکز درمانی منتخب با اهدای شاخه گل‬ ‫از انان تجلیل به عمل اورد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغات‪ ،‬به نقل از معاونــت اعتبارات‪ ،‬برگزاری‬ ‫مراسم تقدیر از مشتریان ویژه پزشک در بیمارستان های محل خدمت انان انجام شد و‬ ‫در روز پزشک مدیران شعب استانی بانک انصار باحضور در مراکز درمانی محل خدمت‬ ‫مشتریان ویژه پزشک در سراسر کشور از این قشر ارزشمند تقدیر کردند‪.‬‬ ‫صو رت هایمالی سال‪ 94‬موسسهاعتباریکوثرتصویبشد‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫بازار‬ ‫مجمع عمومی عادی ســاالنه صاحبان سهام نوبت‬ ‫دوم موسســه اعتباری کوثر صورت هــای مالی منتهی به‬ ‫‪29‬اسفند ماه ‪ 1394‬را تایید کرد‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛‬ ‫در ابتدای مجمع امیر هوشــنگ جنگــی به عنوان رئیس‪،‬‬ ‫شهســواری و افریدی به ترتیب به عنوان ناظــران اول و‬ ‫دوم‪ ،‬محمد رضا عالی پور به عنــوان دبیر مجمع انتخاب‬ ‫شدند و سپس دکتر عیسی رضایی مدیرعامل و نایب رئیس‬ ‫هیات مدیره موسســه اعتباری کوثر گــزارش خود را برای‬ ‫سهامداران قرائت کرد‪.‬‬ ‫دکتر عیســی رضایی بــا ارائه تاریخچــه کوتاهی از‬ ‫فعالیت موسسه اعتباری کوثر و اشــاره به افزایش سرمایه‬ ‫این شــرکت از ‪ 1500‬میلیارد ریال در بدو شروع فعالیت به‬ ‫‪ 6000‬میلیارد ریال در حال حاضر گفت‪« :‬افزایش سرمایه‬ ‫موسســه در ســال جاری با هدف تغییر وضعیت و رویکرد‬ ‫توسعه ای موسسه به بانک صورت گرفته است‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسســه اعتبــاری کوثر با اعــام اینکه‬ ‫در حال حاضر از ‪ 2556‬نفر نیروی انســانی این موسســه‬ ‫‪ 80‬درصد مرد و ‪ 20‬درصد زن اســت‪ ،‬افــزود‪ 80« :‬درصد‬ ‫نیروهای شاغل در موسسه اعتباری کوثر دارای تحصیالت‬ ‫کارشناسی در رشته های حسابداری‪ ،‬علوم بانکی‪ ،‬فناوری‬ ‫اطالعات و مدیریت بازرگانی هستند‪».‬‬ ‫نایب رئیس هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر تصریح‬ ‫کرد‪« :‬در حال حاضر موسسه دارای ‪ 351‬شعبه در سراسر‬ ‫کشور است‪».‬‬ ‫وی بیان کرد‪« :‬تعداد خودپردازهای موسسه اعتباری‬ ‫کوثر ‪ 533‬دســتگاه و پایانه های فروش ‪ 10733‬دستگاه‬ ‫است‪.‬‬ ‫دکتر رضایی بیــان داشــت‪« :‬تعداد ســهام معامله‬ ‫شــده شــرکت ‪ 593885719‬ســهم بــه ارزش بــازاری‬ ‫‪ 10404000000‬میلیون ریال و با قیمت هر سهم ‪1734‬‬ ‫ریال بود‪».‬‬ ‫وی در گــزارش خــود بــه ســهامداران با اشــاره به‬ ‫برنامه های اتی موسســه اعتباری کوثر گفــت‪« :‬بهبود و‬ ‫توسعه مدل کسب و کار‪ ،‬طراحی و پیاده سازی مدل بهینه‬ ‫سیستماتیک ترکیب منابع و مصارف‪ ،‬ارائه خدمات ارزی‪،‬‬ ‫انجام اقدامات الزم جهت تبدیل شــدن به بانک‪ ،‬اصالح‬ ‫در راستای بهینه سازی ساختار مالی‪ ،‬بهبود شاخص های‬ ‫عملکردی و کارایی و مدیریت فروش دارایی های غیر مولد‬ ‫و اموال تملیکی از مهمترین اولویت های موسسه اعتباری‬ ‫کوثر به شمار می اید‪».‬‬ ‫نایب رئیس هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر درباره‬ ‫افتخارات کسب شــده این شرکت در ســال ‪ 1394‬افزود‪:‬‬ ‫«کســب مقام مدیر و پژوهشــگر منتخب نظــام بانکی در‬ ‫پنجمین همایش بزرگداشــت هفته پژوهــش و فناوری در‬ ‫مرکز پژوهشکده پولی و مالی کشور‪ ،‬کسب عنوان «شرکت‬ ‫پیشــرو» و رتبه ‪ 51‬در رتبه بندی ‪ 100‬شــرکت برتر ایران‪،‬‬ ‫کسب عنوان رهبر کارافرین‪ ،‬ثبت نماد کوثر در فرابورس‪،‬‬ ‫کسب رتبه نخست در همایش ملی سالمت مالی و افتتاح‬ ‫اولین قطار‪ 5‬ستاره فدک از جمله افتخارات موسسه در سال‬ ‫گذشته است‪».‬‬ ‫در پی ارائه گزارش مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر‪،‬‬ ‫گزارش حسابرس قانونی (موسسه حسابرسی هوشیار ممیز)‬ ‫برای سهامداران قرائت شد‪.‬‬ ‫پس از قرائت گزارش حسابرس قانونی‪ ،‬دکتر عیسی‬ ‫رضایی به پرســش های سهامداران پاســخ گفت و پس از‬ ‫ان مجمع جهت اتخاذ تصمیم پیرامون دستور جلسه وارد‬ ‫مشورت شد و در نتیجه ان گزارش مالی منتهی به ‪ 29‬اسفند‬ ‫ماه ‪ 1394‬شرکت‪ ،‬تخصیص ‪ 40‬ریال ســود به هر سهم‪،‬‬ ‫انتخاب موسســه هوشــیار ممیز به عنوان بازرس اصلی و‬ ‫موسســه دش و همــکاران به عنوان بــازرس علی البدل و‬ ‫انتخاب روزنامه های دنیای اقتصــاد و اطالعات به عنوان‬ ‫روزنامه های رسمی‪ ،‬به تصویب رسید‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫سرپرست بانک دی خبر داد‬ ‫بانک دی سود سهام سال ‪ 94‬را زودتر‬ ‫از زمان مقرر پرداخت کرد‬ ‫بانک دی با هدف ارج نهادن به اعتماد سهامداران‬ ‫خود به ویژه جامعه ایثارگری پرداخت سود سهام سال مالی‬ ‫‪ 1394‬را زودتر از زمان بندی مقرر اغاز کرد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬علیرضا‬ ‫عاطفی فر ـ سرپرســت بانــک دی ـ اظهار کــرد‪« :‬پس از‬ ‫برگزاری موفق مجمع عمومی عادی ساالنه بانک دی در‬ ‫‪ 31‬تیرماه ‪ 1395‬و تصویب صورت های مالی بانک‪ ،‬مقرر‬ ‫شد پرداخت ســود سهام ســال مالی ‪ 94‬که به میزان ‪120‬‬ ‫ریال به ازای هر ســهم به تصویب مجمــع عمومی عادی‬ ‫ساالنه بانک رسیده بود از اواسط مهرماه اغاز شود که این‬ ‫امر با تالش همکارانــم در بانک دی حــدود دو ماه زودتر‬ ‫انجام شد‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه اغاز پرداخت ســود سهام سال ‪94‬‬ ‫زودتر از زمان مقرر در راســتای تکریم ســهامداران بانک‬ ‫است‪ ،‬ادامه داد‪« :‬با تالش همکاران معاونت مالی و امور‬ ‫ســهام بانک‪ ،‬از اواخر مرداد ماه به تدریج پرداخت ســود‬ ‫سهام اغاز شده و نهایتا تا ‪ 10‬روز اینده سود همه سهامداران‬ ‫حقیقی که اطالعات حساب خود را تاکنون برای این بانک‬ ‫ارســال کرده اند‪ ،‬واریز خواهد شد‪ .‬سایر ســهامداران نیز‬ ‫می توانند با مراجعه به سایت بانک دی‪ ،‬بخش سهامداران‪،‬‬ ‫نســبت به تکمیل فرم مربوطه اقدام و اطالعات حســاب‬ ‫بانکی خود را ارسال کنند تا در اسرع وقت سود سهام ایشان‬ ‫نیز پرداخت شود‪.‬‬ ‫سرپرست بانک دی همچنین در پاسخ به این سوال‬ ‫که بازگشــایی نماد معامالتی بانک در فرابورس چه زمانی‬ ‫خواهد بود؟ اظهار کرد‪« :‬همان گونه که مطلعید بازگشایی‬ ‫نماد شرکت ها مطابق ضوابط و مقررات و از سوی سازمان‬ ‫بورس و اوراق بهادار اعالم می شود و اعالم زمان بازگشایی‬ ‫نماد در حیطه اختیارات بانک نیست‪».‬‬ ‫عاطفی فــر حرکــت بانــک دی را در مســیر تحقق‬ ‫اهداف تعیین شده دانست و افزود‪« :‬خوشبختانه برگزاری‬ ‫موفق مجمع عمومی عــادی و تصویب صورت های مالی‬ ‫و همچنین ارائــه انواع خدمــات و محصــوالت بانکی به‬ ‫مشتریان حکایت از حرکت رو به رشد بانک دی در صنعت‬ ‫بانکداری ایران دارد و امیدواریــم بتوانیم با موفقیت های‬ ‫بیشتر موجبات رضایت سهامداران به ویژه جامعه ایثارگری‬ ‫و دیگر ذی نفعان بانک را فراهم اوریم‪».‬‬ ‫وی بــا بیان اینکــه بانــک دی قــدردان همراهی و‬ ‫همکاری های نهادهای ناظر به ویژه بانک مرکزی و سازمان‬ ‫بورس اوراق بهادار اســت‪ ،‬خاطرنشــان کرد که حرکت در‬ ‫چارچوب قوانین و مقررات پولی و مالی کشــور در اولویت‬ ‫کاری بانک دی قرار دارد‪.‬‬ ‫اغاز فعالیت کارگزاری بانک دی در کنترل پیش پرداخت‬ ‫حساب وکالتی بورس کاال‬ ‫بانک دی بــه لیســت بانک هــای فعــال در فرایند‬ ‫کنترل پیش پرداخت حســاب وکالتی بورس کاال در تمام‬ ‫سامانه های معامالتی بورس کاال و کارگزاری ها اضافه شد‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی‪ ،‬پس‬ ‫از یک سال تالش مســتمر و پیگیری واحد بورس کاالی‬ ‫شرکت کارگزاری دی و کارکنان معاونت فناوری اطالعات‬ ‫و بانکــداری الکترونیک بانــک دی‪ ،‬عملیات ازمایشــی‬ ‫کنترل پیــش پرداخت حســاب های وکالتــی بانک دی با‬ ‫موفقیت انجام شــد و این بانک به لیست بانک های فعال‬ ‫در فرایند کنترل پیش پرداخت حســاب وکالتی بورس کاال‬ ‫در تمام ســامانه های معامالتی بورس کاال و کارگزاری ها‬ ‫اضافه شد‪.‬‬ ‫بر اســاس اعالم مدیرعامل شــرکت کارگزاری بانک‬ ‫دی در حال حاضر تمام مشتریان و کارگزاری های فعال در‬ ‫بورس کاال می توانند از این خدمت بانک دی استفاده کنند‪.‬‬ ‫طی فعالیت دولت تدبیر و امید‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪323‬‬ ‫مشارکت بانک صادرات‬ ‫ایران در اجرا و تکمیل‬ ‫‪ 30‬طرح بزرگ‬ ‫از بدو فعالیت دولت تدبی رو امید بانک صادرات ایران‬ ‫در زمینه اجرا و بهره برداری ‪ 30‬طرح در بخش های مختلف‬ ‫مشارکت داشته است‪.‬‬ ‫به گــزارش روابط عمومــی بانک صــادرات ایران؛‬ ‫این طرح ها در بخش های نیروگاهی‪ ،‬پتروشــیمی‪ ،‬تولید‬ ‫سیمان‪ ،‬دریانوردی و گردشگری به مرحله اجرا در امده اند‬ ‫که عالوه بر اثر بخشی در توسعه اقتصادی کشور منجر به‬ ‫اشتغال افرینی هم شده است‪.‬‬ ‫نیروگاه سیکل ترکیبی ‪ ٤٨٤‬مگاواتی زواره اصفهان‪،‬‬ ‫نیروگاه انرژی گستر جم یزد‪ ،‬سیمان خمسه و مند دشتی‪،‬‬ ‫پتروشیمی ایالم‪ ،‬کشتیرانی بنیاد‪ ،‬شناور مسیر ابی ایران و‬ ‫عمان از جمله طرح های یاد شده هستند‪.‬‬ ‫این گزارش همچنین می افزاید در خالل این مدت‪٨٩‬‬ ‫طرح بزرگ به ارزش اعتباری بالغ بر ‪ ١٣٦‬هزار میلیارد ریال‬ ‫در بررسی های کارشناسانه مورد تایید قرار گرفته و مصوب‬ ‫شــده اند‪ .‬طرح های مصوب در سال اغازین دولت تدبیر و‬ ‫امید شامل ‪ ١٧‬طرح بوده که محل تامین منابع ان صندوق‬ ‫توسعه ملی‪ ،‬منابع داخلی بانک‪ ،‬تفاهم با سازمان ذیربط و‬ ‫بنگاه های اقتصادی زودبازده اعالم شده است‪.‬‬ ‫همچنین در پنج ماهه امسال تاکنون‪ ١٤‬طرح مصوب‬ ‫شده که بالغ بر ‪ ١٠٨٧‬میلیارد ریال‪ ٧٢٥،‬میلیون دالر و ‪٣١١‬‬ ‫میلیون یورو برای این طرح ها در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫بر پایه ایــن گــزارش باتوجه بــه تاکیــد مدیرعامل‬ ‫بانک صادرات برای مشــارکت در اجرای طرح های بزرگ‬ ‫اقتصادی انتظار می رود تا پایان سال جاری شمار بیشتری‬ ‫طرح بزرگ برای تامین و پرداخت تســهیالت به تصویب‬ ‫برسد‪.‬‬