ماهنامه مثلث شماره 330
ماهنامه مثلث شماره 330
انقالبیون
در انتخابات 96
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی 1 /ابان 88 / 1395صفحه 6000/تومان
مثلث در پروندهای ویژه از ارایش جدید
انتخاباتی خبر میدهد
مخالفت با ایدهکثرت
در عین وحدت
در اردوگاه اصولگرایان برای
انتخابات 96چه میگذرد؟
در مورد دالیل کنارهگیری علی جنتی از وزارت ارشاد
گمانههایمختلفیمطرحشدهاست
استعفای
رازالود
شوک برایاحیاء
پس از استعفای جنتیکه براساس خواست
روحانی بود ،او ترجیح داده برای احیای
دولتش فانی وگودرزی را هم تغییر دهد
پایان وزیر چپگرا
محمود گودرزی
باالخره از وزارت ورزش رفت
ترامپ هنوز
نفس میکشد
رسواییهای اخالقی دونالد
ترامپ ،تاثیری بر ارای او
نگذاشته است
خداحافظی با
دبیرکل بیعرضه
گوترش
دبیرکل جدید
سازمان ملل کیست؟
نمیخواستیم
با هم رقابتکنیم
گفتوگو با هادی مقدم دوست
درباره «هیهات»
جلد
د
و
م
ترامپهنوزنفسمی کشد
ترامپهنوزدرمیانالیه هایحاشیه ایوپیرامونیجامعهامریکامحبوبیتدارد
مرفهنبودنمتصدیانامور
درنظاماسالمی
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
من یک نکتهای عــرض میکنم و این
برای این نیســت که از دولت یا از ارگانهای
دیگر تعریف کنم ،این یک واقعیتی است که
من عرض میکنم و شاید شــماها هم مطلع
هستید و توجه دارید.
یکــی از عنایــات بزرگــی کــه خدای
تبارک و تعالــی به جمهوری اســامی و این
نهضت اســامی عنایت فرموده این اســت
که متصدیان امور ،چه انهایی که در مجلس
خدمت میکننــد و چه انهایی کــه در دولت
خدمت میکنند ،چــه انهایی کــه در ارتش
هســتند ،همۀ اینها از ان قشر مرفه نیســتند؛ از ان قشری
که همه توجهشــان به این اســت که برای خودشان مقام
درســت کنند و برای خودشــان کارهایی انجام بدهند ،ولو
بر ضد خلق باشــد .شــما اگر توجــه کنید بــه حکومتهائی
کــه در تاریخ بوده اســت و خصوصــ ًا در این پنجاه ســال،
مالحظه میکنید کــه انهایی که در راس امــور بودند ،انها
از ایــن « ُملک»ها و «ســلطنه»ها و ـ عــرض میکنم که ـ
از این ســنخ مردم و ـ به اصطالح ـ از اشــراف بودند .وقتی
که اشراف ـ به قول خودشــان ـ و اعیان و متمکنین و یال و
کوپالدارها متصدی امور یک کشور شدند ،قهر ًا اینها مردم
را به حساب نمیاورند .این یک امر قهری است و در مقابل
یک قدرتمند بزرگتر ،از خودشان خاضعاند و در مقابل ضعفا
و ملت خودشان ،جابر و ستمگر .شما اگر مالحظه فرموده
10- 17
خبرنامه
خطر نفوذ فرهنگی سیاسی در پسابرجام
نمازی ها در زندان
خطر نفوذ فرهنگی سیاسی در پسابرجام
فالوئرهایی که یکباره تبدیل به ارزش شدند
18- 21
گفتارها
چشم انداز خاکستری
انفعال واشنگتن
سازمانی از جنس شیشه
گزاره برگ ۱۸ماده ای
26- 49
سیاست
شوک برای احیاء
استعفای رازالود
انقالبیون در انتخابات 96
توکلی :نمی ایم
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
باشید ،معاملۀ این دولتهایی[را]که ما داشتیم سابق ،با مردم
مقایســه کنید و معاملهشان را با ســفارتخانههای خارجی،
اینها شخصیت خودشان را ـ شخصیت هم نداشتند ـ بکلی
از دســت میدادند .و به ان چیزی که در ذهن من اســت،
یکی از سفرا ـ حاال یا ســفیر انگلیس بود ،یا یک جای دیگر
ـ ان صدر اعظم وقت را پاشــد گلویش را گرفت توی اتاق و
زد او را به دیوار .در مقابل او ،انها ســپر میانداختند ،لکن
در مقابل مردم ،ان قدر به مــردم ظلم میکردند و ان قدر به
خیال خودشــان به بزرگی و امثال ذلک رفتار میکردند که
همه میدانید .وقتی بنا شد که متصدی یک امور کشوری،
قشــر اشــراف ـ به اصطالح خودشــان ـ اعیان ،مرفهها و
صاحــب امــوال و ـ نمیدانم ـ پــارک و اتومبیلهــا و کذا و
کذا ،یا ان وقت کالســکهها و ان حرفها باشد ،این یکی از
مصیبتهای بزرگی اســت که در یک ملت هســت.
سر چشمۀ همۀ مصیبتهایی که ملتها میکشند این
است که متصدیان امورشان از قشر مرفه و از اشراف
و اعیان ـ به اصطالح خودشان ـ از انها باشد .و انها
این طور هستند ،اشــراف و اعیان این طور هستند
که تمام ارزشــها را به این میدانند کــه انجایی که
زندگی میکنند بهتر از دیگران باشد ،ان رفتاری که
مردم با انها میکنند ،رفتار عبید با موالی باشد؛ تمام
افکارشــان متوجه به این مسائل اســت .باید حتم ًا
چند تا پارک داشته باشــد ،چند تا باغ داشته باشد در
شــمیران ،در تهران ،در کجا ،تا اینکه بشــود یک
نفر ادم ـ عرض میکنم که ـ نخست وزیر یا یک نفر
ادم وزیر کذا.
50- 61
بین الملل
ترامپ هنوز نفس می کشد
بخت و اقبال ترامپ
خداحافظی با دبیرکل بی عرضه
زیر سایه قدرت های بزرگ
ِ
«هیهات» سینمای ایران
نمی خواستیم با هم رقابت کنیم
وقتی چهار یگانه ،یک چهارگانه می شود
62-67
فرهنگ
چهار بار هیهات از بی توجهی به فیلمنامه
پایان وزیر چپ گرا
کمیته ملی المپیک برنده نزاع بزرگ
راز بزرگنمایی نامه IOCچیست؟
68-75
ورزش
سجادی چه راهی را انتخاب می کند؟
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی -هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
عکس جلد :مجید عسگری پور
انقالبیون
در انتخابات 96
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی 1 /ابان 88 / 1395صفحه 6000/تومان
مثلث در پروندهای ویژه از ارایش جدید
انتخاباتی خبر میدهد
مخالفت با ایدهکثرت
در عین وحدت
در اردوگاه اصولگرایان برای
انتخابات 96چه میگذرد؟
در مورد دالیل کنارهگیری علی جنتی از وزارت ارشاد
گمانههایمختلفیمطرحشدهاست
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
استعفای
رازالود
شوک برایاحیاء
پس از استعفای جنتیکه براساس خواست
روحانی بود ،او ترجیح داده برای احیای
دولتش فانی وگودرزی را هم تغییر دهد
پایان وزیر چپگرا
محمود گودرزی
باالخره از وزارت ورزش رفت
ترامپ هنوز
نفس میکشد
رسواییهای اخالقی دونالد
ترامپ ،تاثیری بر ارای او
نگذاشته است
خداحافظی با
دبیرکل بیعرضه
گوترش
دبیرکل جدید
سازمان ملل کیست؟
نمیخواستیم
با هم رقابتکنیم
گفتوگو با هادی مقدم دوست
درباره «هیهات»
شماره پیامک3000411711 :
هشدار به سعودی ها
خبرنامه
تی
خبرنامه
10
مثلث | شماره 330
تر
یک
رهبر انقالب اســامی ،ایران پیشــرفته و شریف را
نیازمند نسل جوانی شجاع ،تحصیلکرده و انقالبی دانستند.
حضرت ایت اللــه خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اسالمی در دیدار بیش از هزار نفر از نخبگان و استعدادهای
برتر علمی ،جوانان نخبه را هدایای نفیس الهی و امانتی در
دست مسئوالن خواندند و با تاکید بر اینکه حتی لحظه ای
در دفاع از جامعه علمی و نخبگان کشــور کوتاه نمی ایند،
افزودند« :با تکیه بر نخبگان و فرزانــگان و در پرتو ایجاد
نسلی جوان و پر تالش ،ایران بزرگ به کشوری پیشرفته،
قدرتمند ،شــریف ،عزیــز و برافرازنده پرچــم تمدن نوین
اسالمی تبدیل خواهد شد».
رهبر انقالب اسالمی ،نخبگان به خصوص جوانان
نخبه را هدایایی کم نظیر و نفیس و امانت های الهی به ملت
و مســئوالن خواندند و گفتند« :وظیفه مســئوالن در قبال
این هدایای گرانقدر الهی ،مراقبــت از انها و تالش برای
شناسایی و پرورش نخبگان بیشتر است».
ایشان تاکید کردند« :نخبگان نیز در قبال این نعمت
مسئول هستند و باید از طریق احساس مسئولیت و استفاده
از این استعداد و توانایی در مسیر صحیح خود ،شکر ان را
به جا اورند».
رهبر انقالب اسالمی دلیل اصلی تاکید مکرر بر لزوم
قدر دانســتن نخبگان جوان و حمایت از انــان را ،تقویت
بــاور «ما می توانیــم» در جامعــه خواندند و خاطر نشــان
کردند« :متاســفانه در دوران طوالنی قاجار و پهلوی ،ژن
«ناتوانی»« ،نمی توانیــم» و «وابســتگی» را به مردم و
جوانان تزریق و ان را در جامعــه نهادینه کردند و در نهایت
کشور بزرگ و پر از منابع انســانی و مادی و صاحب تاریخ و
تمدن کهن ،به صورت تحقیر امیزی در ذیل غرب تعریف
شد».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای افزودنــد« :در چنین
شرایطی انقالب اســامی ایران تحولی عظیم ایجاد کرد
ِ
انقالب خودبــاوری و اعتماد به نفس ،به جنگ
و در واقع،
وابستگی رفت».
ایشــان ،موضــوع «جهانــی شــدن» و توصیــه
امریکایی ها و اروپایی ها به ایران برای پیوستن به «خانواده
جهانی» را نمونه بارزی از بازتولید فرهنگ وابستگی دانستند
ال سعود با همدســتی رژیم صهیونیســتی تالش می کند برای کشورمان
ناامنی به وجود اورد این تالش ها البته با هوشــیاری و صالبت نیروهای مســلح
و امنیتی ایران ناکام مانده اســت .امنیت مرزها و شــهرها نشــان از ان دارد که
نیروهای امنیتی ایران تسلط قابل تحسینی بر شرایط و اوضاع دارند.
حضرتایت اللهخامنه ای:
ایرانپیشرفتهنیازمندنسلجوانی
شجاع،تحصیلکردهوانقالبیاست
و خاطر نشــان کردند« :مخالفت با پیوستن به انچه طرف
غربی جامعه جهانی می نامد ،به معنای مخالفت با ارتباطات
خارجی نیســت بلکه به معنای مقاومت در مقابل فرهنگ
تحمیلی قدرت های بــزرگ بر اقتصاد ،سیاســت و امنیت
کشور است ».رهبر انقالب اسالمی علت لزوم توجه ویژه و
جدی مسئوالن به موضوع نخبگان را ،اهداف بزرگ پیش
روی نظام اســامی خواندند و گفتند« :نخبــگان ،موتور
محرک رســیدن به این اهداف بزرگ هســتند و مسئوالن
باید به موضوع نخبگان نگاه جدی ،عملیاتی ،دلسوزانه و
پیگیرانه داشته باشند».
حضــرت ایت الله خامنــه ای در ادامه سخنانشــان،
رسیدن نظام اسالمی به اهداف بزرگ خود را نیازمند ایجاد
نســلی شــجاع ،مومن ،تحصیلکرده ،مبتکر ،پیشــگام،
خودباور ،غیور ،پرنشــاط و پرانگیزه خواندنــد و افزودند:
«این نســل که برخالف برخی فضاســازی ها بــه معنای
حقیقی کلمه ،نسلی انقالبی است ،همه وجود خود را صرف
پیشرفت ایران خواهد کرد».
ایشان ،نقش نخبگان را در شکلدهی و انگیزه بخشی
به این نســل جوان ،بســیار مهــم برشــمردند و افزودند:
«نخبگان می توانند با تالش نشــاط اور خود به عنوان یک
موتور محرکه ،نسل جوان یعنی سرمایه های اصلی کشور
ش ترغیب کنند».
را به کار و تال
حضــرت ایت اللــه خامنه ای با اشــاره بــه تاکیدات
مکررشــان از پانــزده ســال قبل دربــاره نهضــت علمی و
نرم افــزاری افزودند« :ایــن حرکت با اســتقبال نخبگان،
اساتید و دانشجویان با نتایج خوبی همراه شده اما با موانعی
روبه رو است که باید انها را شناخت و عالج کرد».
رهبر انقالب اســامی ،کارشکنی های دشمنان را از
جمله این موانع دانستند و افزودند« :عده ای تا کلمه دشمن
تکرار می شود ،ناراحت می شــوند اما این تکرار و هشدار،
همچون تکرار کلم ه شیطان در قران مجید ،با هدف ایجاد
هوشیاری دائم انجام می شود و در واقع« ،شناخت توطئه»
است نه «توهم توطئه».
حضرت ایت الله خامنه ای ،توقف حرکت علمی ایران
را هدف اصلی دشمنان خواندند و خاطرنشان کردند« :اگر
در تحقق این هدف ناکام ماندند ،برای به انحراف کشاندن
ان ،تالش می کنند و اگر نشــد ،روی بدنــام کردن و الوده
کردن ان ســرمایه گذاری خواهند کرد ،بنابراین همه باید
مراقب باشیم با ناشی گری های خود به تحقق این اهداف
کمک نکنیم».
ایشان ،انحراف کارهای تحقیقاتی و پایان نامه ها از
نیازهای واقعی ایران را نمونه ای از کمک به منحرف شدن
حرکت علمی کشور برشمردند و در نمونه ای دیگر در زمینه
بدنام کردن این حرکت افزودند« :فردی را به اسم دانشمند
به کشور دعوت می کنند و او با انتشار عکس تابلوی فروش
پایان نامه ها در ایران جوانان نخبه کشور را بدنام می کند؛
ایا اینگونه افراد واقعا دانشمندند؟»
رهبرانقالب اسالمی با استناد به اطالعات پایگاه های
ی ایــران در
جهانــی افزودنــد« :ســرعت پیشــرفت علم
مقطعی ۱۳برابر متوسط جهان شــد و این سرعت به هیچ
وجه نباید کاهــش یابد بلکه باید بیشــتر شــود ،زیرا دچار
عقب ماندگی های علمی فراوان هستیم».
ایشان افزودند« :برخی مســئوالن در مقابل کاهش
ی ایران
ی کشور می گویند جایگاه علم
سرعت پیشرفت علم
پایین نیامده اســت اما متوجه باشــیم که قرار بود جایگاه
علمی ایران باالتر هم برود نه اینکه صرفا پایین نیاید».
حضــرت ایت الله خامنه ای ،اســیب دیــدن حرکت
علمی کشور را موجب یاس نخبگان و نسل جوان خواندند
و افزودند« :این خســارت بسیار ســنگین ،به راحتی و به
سرعت جبران نخواهد شد و موجب اقبال فرزانگان جوان
به کشورهای دیگر خواهد شد».
رهبر انقالب اسالمی ،شناسایی و جذب استعدادهای
جوان را از وظایف مهم دستگاه ها برشمردند و تذکر دادند:
ی داخل
«قبل از اینکــه بیگانگان در نمایشــگاه های علم
کشور یا با روش های دیگر ،این سرمایه های عظیم را کشف
و جذب کنند ،شــما این جوانان فرزانه را شناســایی کنید و
مورد حمایت قــرار دهید».رهبر انقالب اســامی با بیان
نکاتی که می تواند به حرکت پر برکت علم و فناوری شتاب
دهد ،افزودند« :حمایت از «شــرکت های دانش بنیان»،
«گســترش کمــی و ارتقــای کیفــی ایــن شــرکت ها» و
«دخالت دادن انها در بخش ها و طرح های اصلی کشور»
ضرورت هایی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد».
خانواده نفوذی
نمازی ها در زندان
هشدار فرمانده سپاه:
خطر نفوذ فرهنگی ،سیاسی در پسابرجام
نماز وحدت در موصل
نظ
ر
l
گزار
ش
ا
ول
1
فرمانده کل ســپاه پاســداران انقالب اســامی که
در کنگره ملی ســرداران و 3000شــهید خراسان شمالی
شــرکت کرده بود« ،خطر نفوذ فرهنگی ،سیاسی در کشور
و در پسابرجام» را مورد تاکید قرار داد و گفت که این خطر
وجود دارد اما «برخی مسئوالن به ان توجه نداشته و ان را
جدی نمی گیرند».
سردار سرلشکر محمدعلی جعفری از جمله راه های
سقوط کشورها را دلبســتگی به غرب عنوان کرد و گفت:
«نفوذ فرهنگی ،سیاســی در کشور و در پســابرجام وجود
داشته که برخی از مســئوالن بدان توجه ندارند ،متاسفانه
برخی از مســئوالن ناهماهنگ بــا رهبری نــگاه به بیرون
دارند ،ما نمونه ای نداریم که کشوری به غربی ها دل ببندد
و ساقط نشود.
دلبستگی به خارج از کشور مایه دل نگرانی و دغدغه
است ،ما باید به سرمایه های عظیم نیروهای انسانی توجه
کنیم ،همان طــور کــه در دوران دفاع مقدس توانســتیم
بدون توجه به خارج روی پای خود بایستیم ،باید اکنون هم
این گونه عمل کنیم و راه شهدای واالمقام را ادامه دهیم».
باتوجه به اتفاقات اخیــر در رابطه با تنش میان ایران
و عربســتان ســردار جعفری خبر مهمی نیز در این باره داد
که مورد توجه رســانه های داخلی و خارجــی قرار گرفت.
فرمانده ســپاه تاکید کرد« :عربســتان ،صهیونیست ها و
استکبار برای ناامنی در کشور ما هزینه های زیادی را صرف
می کنند ،ما اطالعاتی داریم که عربستان با در ارتباط بودن
علی گنجی
روزنامه نگار
پیام صحیح و به وقت
l
خسران بزرگ
از همان اغــاز مذاکرات هســته ای
بســیاری از دلســوزان و بــزرگان نظام در
مورد قابل اعتماد نبــودن ایاالت متحده و
پیمان شکنی این کشور هشدار داده بودند.
نکته اما این اســت که برخی مســئوالن با
خوشبینی به طرف مقابل به این هشدارها
توجه نکرده و بــا اجــرای تعهداتی که در
برجام برای ایران متصور شده بودند بدون
توجه به عهد شــکنی طرف مقابل موجب
شــدند تا انها امروز انجام تعهدات خود را
منوط به موضوعاتی خارج از برجام کنند.
سخنان وزیرخارجه امریکا در این مورد خود
گویای زوایــای پیدا و پنهــان این خیانت
امریکا است.
حاال اما شاید چندان هم دیر نباشد.
بایــد مقابــل عهد شــکن ایســتاد و مانند
خودش رفتار کرد .عقب نشــینی در چنین
شــرایطی یا نادیده گرفتن پیمان شــکنی
حتمــا هزینه هــای گزافــی برای کشــور
خواهد داشــت .باید مقابل این خســران
چاره اندیشی کرد.
مثلث | شماره 330
ســردار عزیز جعفری در ســخنرانی خــود به موضوع
مهمی اشاره کرده و گفته است« :ال سعود خائن این روزها
خیال توطئه در کشورهای شیعه نشین را دارد و ما اطالعات
کامل داریم که ال ســعود با همکاری رژیم صهیونیستی در
حال تالش برای ایجاد توطئه در کشــور ما هســتند» ،در
متن این بخش ضمن اعالم یک «خبر» یک «هشــدار»
نیز نهفته است.
ایــن هشــدار کــه ســپاه از تحــرکات انهــا مطلع و
باخبر اســت ،اتفاقا ســکوت و عــدم واکنــش ال صعود و
رژیم صهیونیستی نشان می دهد که پیام صحیح و به موقع
منتقل شده است.
اخیرا تحرکاتی از سوی برخی عناصر در شرق کشور و
همچنین در کرمانشاه و غرب کشور شاهد بودیم که به قصد
ضربه زدن به امنیت موجود در کشور تدارک دیده شده است.
بخش های مختلف نظامی و امنیتی ایران حداقل در دو سال
گذشته توانستند با درایت و هوشیاری ایران را از اسیب های
موجود در منطقه به دور نگهدارند .اتفاقی که حتی ترکیه نیز
نتوانست دامن خود را از ان دور نگهدارد.
معمای تغییر
تغییرات در کابینــه مهمترین خبر در
هفته گذشته بوده است .ســه وزیر کابینه
با تصمیم حسن روحانی از دولت جدا شده
و بــرای وزارتخانه های مذکور سرپرســت
تعیین شــده اســت .صرف نظــر از اینکه
برخی اخبار تایید نشده درباره علت اصلی
تغییر مطرح شــده اســت به نظر می رسد
تغییر کابینــه که امری الزم هــم بوده باید
در بخش هــای دیگری از کابینــه هم رخ
می داده است.
به یک معنا ضعف هــای قابل لمس
دولــت در بخــش اقتصادی نشــانگر این
مساله است که حسن روحانی باید در بخش
اقتصــادی دولــت تجدیدنظرهایی انجام
داده تا در ماه های انتهایی از دولت اولش
بتواند چالش ازار دهنده این حوزه را بر طرف
سازد.
شــاید اگر ایــن تغییــرات در بخش
اقتصادی صورت می گرفــت دیگر امروز
منتقدان ایــن نکته را مطــرح نمی کردند
که این ترمیم بیشــتر جنبه تبلیغاتی داشته
تا کارکردی .حســن روحانی باید با نگاهی
جامع تر به مسائل به این بیندیشد که زمان
برای خدمتگزاری انچنان زیاد نیســت که
فرصت ها را نادیده بگیرد.
خبرنامه
2
با صهیونیست ها برای ناامنی در کشور تالش می کند؛ البته
باوجوداین تالش ها ،امنیت خوبی در جنوب شرقی کشور
مثل سایر اســتان ها وجود دارد که همواره باید این نعمت
بزرگ را شاکر بوده و ان را قدر بدانیم».
فرمانــده ســپاه در ادامه گفــت« :دشــمنان پس از
تحمیل جنــگ ،از طریــق تحریم ها ،جنــگ اقتصادی،
توطئه های مختلفی را علیه کشورمان تدارک دیده و متوجه
شدند که با این اقدامات کارشــان به جایی نرسیده است،
تصمیم به حمله نظامی علیه ایران گرفتند و 11ســپتامبر
را طراحی کرده تا در راســتای مقابله با تروریسم به منطقه
امده و با تجاوز به افغانســتان و عراق ،ایران را به محاصره
اطالعاتی و نظامی خود دراورند».
ســردار عزیز جعفری تاکید داشــت که نیروهای ما
باتوجه به تحوالت منطقه همیشه در حال اماده باش به سر
می برند« :بعــد از انکه حلقه محاصره انان در کشــورهای
همسایه تکمیل شــد به مســاله ناامنی ها در اطراف ایران
پرداختند و این امادگی ها 6سال طول کشید و انان در چند
ســال بعد به دنبال این بوده تا به ایران اسالمی حمله کنند
که ازایــن رو نیروهای ما همواره در حال اماده باش به ســر
می بردند».او همچنین به مشــکالت داخلی اشاره کرد و
گفت« :در کشور خودمان در مسائل ایجابی مشکالتی را در
عرصه های فرهنگی و اقتصادی داریم» و اظهار امیدواری
کرد که در کشــور همت کنند و با درس گیری و تجربه دفاع
مقدس و تفکر بسیجی بر مشکالت غلبه ایند.
مث
لث
11
خبرنامه
بیست سال زندان برای پدر و پسر نفوذی
نمازی ها در زندان
1
هفته گذشته دادستانی اعالم کرد که احکام چند نفر
که در پرونده نفوذ بازداشت شده بودند را صادر کرده است.
عباس جعفری دولت ابادی،دادســتان تهران با اشــاره به
اینکه در حوزه های امنیتی ،اقتصادی و مالی پرونده های
بسیار مهمی در دادسرای تهران مفتوح است که به لحاظ
برخی مالحظات ،ذکر جزییات انها ممکن نیســت ،برای
نمونه متهمان باقر و ســیامک نمازی ،فرهــاد عبدصالح،
کامران قادری ،نزار زکا و علیرضا امیدوار به اتهام جاسوسی
و همکاری با دولت امریکا هر یک به ده سال حبس محکوم
شده اند .سیامک نمازی یک ایرانی امریکایی است که پس
از توافق هسته ای قصد ورود به ایران را داشت که دستگیر
خبرنامه
12
مثلث | شماره 330
2
صابر کرامت
خبرنگار
شــد .خبرهای اولیه حاکی از ان بود که یکــی از مدیران
دفتر برنامه ریزی استراتژیک کمپانی نفتی «کرسنت» در
تهران دستگیرشده اســت .بعدها مشخص شد که نمازی
44ساله از موسسان شرکت «اتیه بهار» بوده است؛ جالب
است که این شرکت متهم به داللی در قرارداد کرسنت بود.
این شرکت عالوه بر مشاوره به کرسنت و داللی در قرارداد
گازی مشهور به قرارداد کرسنت ،که منجر به خسارت های
بسیاری تا به امروز برای طرف ایرانی شده است ،با استات
اویل و شل نیز همکاری داشته است.
شــرکت کنندگان در کنفرانــس قبرس در ســال 78
هیچ گاه فکر نمی کردند که ارائه مشــترک تریتا پارســی و
سیامک نمازی در ان کنفرانس به تشکیل سازمانی بینجامد
که مدعی است تا امروز 70هزار عضو را با خود همراه کرده
است .این ارائه مشترک خالصه ای از ان چیزی بود که این
دو بعدها در قالب نایاک تاسیسش کردند؛ اما این نهاد با این
تعداد عضو چطور تامین مالی می شود؟ جالب است بدانید
که این نهاد به واسطه نهاد منتسب به سازمان سیای امریکا
تامین مالی می شود .انجمن بین المللی مدیران ایرانی هم
نام ســیامک نمازی را در تاریخچه خود دارد .انجمنی که
در کانادا به ثبت رســیده اما مدعی است که به خاطر ترویج
دانش مدیریت در ایران شــکل گرفته است .اما یک نقطه
به شدت مبهم درکارنامه سیامک نمازی وجود دارد که گفته
می شود بیشترین حکم در این ارتباط بوده است .پروژه ای
که سیامک نمازی با مرکز ویلسون با موضوع تحریم دارویی
ایران کارکرده است .پروژه ای که چندین ماه وقت سیامک
نمازی را در ایران گرفت .گفته شده است که سیامک نمازی
به دنبال ارائه راهکار برای تنگ کــردن حلقه تحریم های
دارویی در ایران بوده است.
خانواده
نفوذی
پدر و پسر نمازی که هر کدام به 10سال زندان محکوم
شده اند ،زندانیانی عادی نیســتند .این را نه فقط از احکام
ت انها بلکه از روی حساسیت های ویژه ای
صادره و ارتباطا
که در مورد ان ایجاد شــده است ،می شــد فهمید .برخی
معتقدند او شاه مهره غرب اســت .کار در مورد انها به جایی
رسید که همسر محمدعلی کلی در نامه ای خواستار ازادی
سیامک نمازی و پدرش محمدباقر نمازی شد .چند روز پیش
از صدور حکم نیز تریتا پارسی از انجمن نایاک در توئیتری
نوشــت« :امروز دقیقا یک ســال از زندانی شدن دوستم،
سیامک نمازی در ایران می گذرد .ایران باید او و پدرش را ازاد
کند.همین االن».کریمی قدوسی،نمایندهعضوکمیسیون
امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مورد این موضوع
معتقد اســت« :نمازی یکی از شــاه مهره های نفوذ امریکا
در ایران اســت و در واقع مشــاور امنیت ملی امریکایی ها
محسوب می شــود .امریکایی ها برای رها کردن سیامک
نمازی حاضر به سرمایه گذاری کالن هســتند ».او تاکید
دارد« :اطالعاتی که از نقش ســیامک نمازی درباره نفوذ
در ایران داریم ،نشــان می دهد که وی از افرادی همچون
جیسون رضاییان در راستای همکاری با امریکایی ها بیشتر
فعال بوده و پرونده وی در راســتای نفــوذ در ایران از لحاظ
فرهنگی ،کادرســازی و اموزشــی ابعاد پیچیده ای داشته
است».حساسیت هارویاینپروندهنشانمی دهدکهماجرا
برای هر دو طرف از درجه اهمیت باالیی برخوردار اســت.
ارتباطات تشکیالتی نمازی ها با نایاک که برای رابطه میان
ایران و امریکا تالش می کند ،از نقاط برجســته این پرونده
اســت .تا جایی که مشخص است ســیامک نمازی ارتباط
مســتقیم و خوبی با «تریتا پارســی» ،مدیر نایاک داشت.
نایاک از ارتباطات گسترده ای با برخی دیپلمات های ایرانی
که رفت وامد زیادی به بنیاد برادران راکفلر داشتند ،برخوردار
بود و از هر دو طرف ایرانی و امریکایی به نمازی ها نزدیک
بود .با این حال ،هنوز سرنوشت این حکم و احتمال تبادل
انها مشخص نیست.
شیخ االسالم ،سفیر ایران در سوریه
یسازیموضوعی
دو قطب
شکایتستادجلیلیازیکنماینده
برخیاعضایکمیسیونامنیتملیوسیاستخارجی
مجلس شورای اســامی در گفت وگوهای خود در راهروی
پارلمان ،خبر از سفر مدیرکل سابق امور بین الملل مجلس به
سوریهدادند.نمایندگانتاکیدداشتندکهحسینشیخ االسالم
طیروزهایایندهسفیرایراندرسوریهخواهدشدوبرایاغاز
فعالیت خود در سفارت ایران به دمشــق خواهد رفت .اخیرا
دوره پنج ساله سفارت سفیر ایران در سوریه به پایان رسیده و
قرار است وی به ایران باز گردد.
بشار اسد و همچنین همسرش
با تقدیر و تشــکر از سفیر ایران
از زحمــات او قدردانــی کردند.
شیخ االسالمنیزباسابقهفعالیت
دراینحوزهاحتمالحضورشدر
سوریهوجوددارد.
حجت االســام علــی
ســعیدی (نماینده ولی فقیه در
سپاه پاســداران) در گفت وگو با
صبح نو گفت ،دوقطبی ســازی
جبهــه ای فعال بــا نهــی اقای
احمدی نژادحلشدهولیعده ای
دنبال دو قطبی سازی موضوعی
هســتند؛ یعنی تقابل بین برجام
و مخالف برجام .در برجام هم رهبر معظم انقالب با هنرمندی
برجام را محدود کردند و گفتند مذاکــره در این چارچوب ،ولی
اقایان چون دنبال اصل_مذاکــره و ارتباط_با_امریکا بودند؛
برجام 2و 3را دنبال می کردند یعنی ما ســرمایه های داخلی را
عرضهکردیمودادیمبعدنوبتمی رسدبهسرمایه هایخارجی
وبیرونییعنیقدرتنفوذمعنویمادریمن،فلسطین،سوریه.
ظفرمند،مسئولستادسعیدجلیلیدرانتخاباتسال92
درکاشانباتکذیبادعایمحمودصادقیدربارههزینهشدن
دومیلیاردازپولبورسیه هایوزارتعلومدرستادجلیلیگفت:
«از اقای صادقی می خواهیم تا هر ســند و مدرکی در این باره
دارند منتشر کنند تا سیه روی شــود هر که در او غش باشد».
وی با بیان اینکه عده ای برای رد گم کردن در افکار عمومی
بدون هیچ ســند و مدرکی به هر
که می خواهند تهمت می زنند،
گفت« :اقــای صادقــی برای
ادعایخوداگرکوچکترینسند
ومدرکیداشتانرابسیارزودتر
از این ارائه می کرد .ما از ایشان
شکایت می کنیم تا در دادگاه به
ادعایویرسیدگیشود».
خبرنامه
حسین انتظامی ،نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت شد
استقبال از انتخابات الکترونیکی
حســین انتظامی با کســب حدود 72درصد ارا یعنی
1126رای به عنــوان نماینــده مدیران مســئول در هیات
نظارت انتخاب شد.
دبیر هیــات نظارت بــر مطبوعــات با اعــام میزان
مشــارکت 52درصــدی مدیــران مســئول در انتخابــات
الکترونیکــی نماینده مدیران مســئول در هیات نظارت بر
مطبوعات گفت 1565« :نفر در انتخابات شرکت کردند».
ســید عالءالدین ظهوریان با اعالم این خبر افزود:
«از میان 3هزار و 39واجد شرایط 1565 ،مدیر مسئول در
انتخابات شرکت کردند که از این میزان ،حسین انتظامی
با کســب حدود 72درصــد ارا یعنــی 1126رای به عنوان
نماینده مدیران مســئول در هیات نظارت انتخاب شــد».
وی همچنین محمود اســعدی با 76رای ،محمد فاضلی
مصلح ابادی با 37رای ،نســرین ابراهیمی ســاعتی با 34
رای را نفرات بعدی اعالم کرد .به گفته دبیر هیات نظارت
بر مطبوعات 94 ،درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی پس
از انتخابات الکترونیکی نیز به برگزاری به شیوه الکترونیکی
رای داده انــد .اما انتخابــات نماینده مدیران مســئول در
هیات نظارت بر مطبوعــات در محل معاونت مطبوعاتی و
به صورت الکترونیکی برگزار شــد در حالیکه که پنج نفر از
کاندیداهای این دوره پیش از اغاز انتخابات ،انصراف خود
را اعالم کردند .انصراف دهنــدگان از این دور از انتخابات
نماینــده مدیران مســئول در هیات نظارت بــر مطبوعات
عبارتند از سیدنظام الدین موسوی «مدیرعامل خبرگزاری
فارس» ،سید محمد خرازی «روزنامه وقایع االتفاقیه» ،رضا
کالنی «ماهنامه محیط زیست» ،محمدحسین فرهادیان
«پایگاه خبری همدانستان» و حسین خاکزاد شاهین دشتی
«پایگاه خبری خزر برخط» .امســال انتخابات نمایندگان
مدیر مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات برای نخستین بار
به صورت الکترونیکی توســط دبیرخانه هیــات نظارت بر
مطبوعات برگزار شد.
نماینده قوه قضائیه در هیات نظارت بر مطبوعات در
حاشــیه این انتخابات در ســتاد انتخابات نماینده مدیران
مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات با بیان اینکه انتخابات
الکترونیکی برای نخســتین بار اســت در هیات نظارت بر
مطبوعات برگزار می شود ،گفت« :روند الکترونیکی برگزار
شدن این انتخابات خوب است».
ناصر ســراج افزود« :در بازدید به عمــل امده تعداد
نظرفیروزابادی
دربار ههاشمی
احتمالبرگزاریهمایشسراسری
اصالح طلبان
سیف در نامه ای به روحانی :
بدهی هاراتسویهکنید
ســایت پایــش بــه نقل
از یــک منبــع مطلع نوشــت:
«ولی اللــه ســیف ،رئیس کل
بانک مرکزی به تازگی با ارسال
نامــه ای بــه رئیس جمهــور
خواستار بازپرداخت بدهی های
دولت به این بانک شده است».
او در نامه به روحانی تاکید کرده
در حالی که بانــک مرکزی همواره بــر بانک های دولتی و
خصوصی فشــار می اورد تا ترازنامه خود را هر سال منتشر
کنند ،خود بانک مرکزی در دو سال گذشت ه ترازنامه مالی اش
را منتشر نکرده است.گفته می شود سیف اعالم کرده که در
صورت انتشار ترازنامه سال های 93و ،94استقراض های
دولت از بانک مرکزی و مبالغی که دولت ملزم بوده به حساب
خزانه واریز کند و نکرده است ،مشخص می شود و این به
نفع دولت نیست .
سیدعلیخمینیامامجمعهمی شود؟
سیدعلی خمینی به رغم
سن پایین ،خیلی زود توانسته
پله ها ی ترقــی را د ر نــوردد؛
پله ها یی که اخرینش رسیدن
به جایگاه سخنرانی ها ی پیش
از خطبه ها ی نمازجمعه ان هم
در شهری مثل قم بوده است!
سید علی خمینی در جمعه ای
که گذشــت ســخنران پیش از خطبه ها ی نمازجمعه قم
بود .گویا شورای سیاستگذاری ائمه جمعه ،به سید علی
خمینی اعتمــاد دارد و از همیــن روی او را به عنوان یک
ســخنران در نمازجمعه انتخاب کرده اســت .این شــورا
که معموال ســخنرانان پیش از خطبه هــا ی نمازجمعه را
براســاس مناســبت ها برمی گزیند ،با انتخاب ســیدعلی
خمینی در نخســتین نمازجمعه بعد از عاشــورا ان هم در
شهر قم نشان داد که حساب ویژه ای روی «یادگار امام»
باز کرده است.
مثلث | شماره 330
ارش حبیبی ،مسئول دبیرخانه کمیته انتخابات جبهه
اصالح طلبان گفت« :دنبــال برگزاری همایش سراســری
اصالح طلبان هستیم .ما از همه احزاب اصالح طلب برای
برگــزاری این همایش دعــوت می کنیم و هــر حزبی هم که
درخواســت ما را قبول کرد ،در خدمت انها هستیم ،اما هنوز
زمان برگزاری این همایش مشخص نیست .ما این همایش
را در قالــب شــورای هماهنگی
جبهــه اصالح طلبــان برگــزار
می کنیم».
ایــن شــورا بــا شــورای
هماهنگیاصالحاتکهدبیرکلی
موقــت ان را اکنــون تاجرنیــا
بر عهدهدارد،متفاوتاست.
دبیــرکل حــزب موتلفــه
اســامی با اشــاره به مســاله
وحــدت اصولگرایــان بــرای
انتخابات گفت« :حزب موتلفه
اسالمی از سه ماه گذشته تمام
ظرفیت خــود را جهت ائتالف
اصولگرایان به خصوص برای
انتخابــات ریاســت جمهوری
به کار گرفته اســت ».محمدنبــی حبیبی افــزود« :ما در
دوره های مختلــف انتخاباتی اعــم از انتخابات مجلس و
ریاســت جمهوری ،کاندیداهای اختصاصــی خودمان را
داشته ایم ».دبیرکل حزب موتلفه اســامی با بیان اینکه
ما همــواره گفته ایم اگــر اصولگرایان کاندیــدای موتلفه
اســامی را انتخاب کنند ،از انها تشــکر می کنیم ،گفت:
«اگر اصولگرایان برای انتخابات ریاست جمهوری 96به
ائتالف رسیدند ،نامزد موتلفه اسالمی را به جلسات ائتالف
معرفی می کنیم و هر تصمیمی در ان جلســات گرفته شد
تابع خواهیم بود».
خبرنامه
سرلشــکر فیروزابادی در
گفت وگو با فارس دربــاره اقای
هاشــمی گفت« :راجع به اقای
هاشــمی جمله اخری را عرض
می کنم و ان اینکــه بعد از وفات
امام(ره) اقای هاشــمی مســیری را طی کرد .اشکال اقای
هاشمیایناستکهبهتشخیصخودشعملمی کند.اقای
ِ
والیتوالیتفقیهاعتقاددارد،بهشخصحضرت
هاشمیبه
ایت الله امام خامنه ای عزیز هم اعتقاد دارد .معتقد است که
حضرت اقای خامنه ای ،ولی فقیه اســت ،معتقد اســت که
امام(ره)حکومتاسالمیرابرمبنایوالیتفقیهبناگذاشتهو
قبولدارد ،امااقایهاشمیدرادارهجامعهانچهرا بایدبر اساس
حکموالیتفقیهعملشود،براساسنظرخودنظرمی دهد».
شــرکت کنندگان خوب اســت و مــن فکر می کنــم برای
اولین بار این انتخابات در دور اول به ســرانجام می رسد و
نماینده مدیران مسئول انتخاب می شود ».وی در جواب
ســوالی مبنی بر اینکه این انتخابات الکترونیکی می تواند
نمونه ای برای انتخابات پیش رو باشد ،تصریح کرد« :این
انتخابات فقط 3هزار و 28رای دهنــده دارد اما انتخابات
ریاست جمهوری یا مجلس شورای اسالمی رای دهندگان
کثیــری دارد اما می توان بررســی های بیشــتری راجع به
برگزاری الکترونیکی انتخابات انجام داد».
اما برگــزاری انتخابــات بــه صــورت الکترونیکی با
استقبال رسانه ها مواجه شــد .در اظهارنظری در این مورد
منصور مظفری – مدیر مســئول روزنامه افتاب یزد – درباره
الکترونیکی شــدن انتخابات هیات نظــارت بر مطبوعات
گفته اســت« :در مجمــوع برگــزاری انتخابــات نماینده
مدیران مســئول در هیات نظارت بر مطبوعات به صورت
الکترونیکی ،امری بسیار شایسته و پسندیده است؛ چرا که
از هر لحاظ می توان از این کار برداشــت های مثبتی کرد؛
به عنوان مثال می توان به کاهش هزینه ها اشــاره کرد که
برای دولت بسیار خوب است».
او ادامه داد « :هر سال برگزاری انتخابات برای هیات
نظارت بر مطبوعات با هزینه های زیادی همراه بوده است.
هر ساله باید تمام مدیران مســئول از تمام نقاط کشور در
تهران دور هم جمع شــوند تا بتوانند رای بدهند و به همین
خاطر هیچ وقت سابقه نداشته است که در مرحله اول حضور
مدیران مســئول به حد قبول برســد و انتخابات به مراحل
بعدی کشیده می شد».
همچنیــن حجت االســام محمدمهــدی محققی
– مدیر مسئول خبرگزاری رسا -درباره محاسن الکترونیکی
شــدن انتخابات اعضای هیات نظارت بــر مطبوعات نیز
اظهار کرد« :این اتفــاق باعث تحقق عدالت رســانه ای
و فراهم شــدن حضور بیشــتر افراد می شــود .در مراحل
قبل که انتخابات به صورت ســنتی برگزار می شــد ،برای
برگزاری نیازمند حضور افراد بودیم که ابهاماتی نیز در این
زمینه به وجود می امد؛ به عنوان مثال برای اوردن مدیران
مســئول از شهرســتان ها امکاناتی را فراهم می کردند که
ف و حدیث هایی در این باره وجود داشــت؛ ولی
بعضا حــر
اکنون با الکترونیکی شدن انتخابات این ابهامات برطرف
می شود».
تابعتصمیمائتالفاصولگرایانهستیم
13
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
دیدار جمعی از نخبگان کشور با رهبر انقالب
دیدار وزیر خارجه ساحل عاج با الریجانی
دومین سالگرد ارتحال ایت الله مهدوی کنی
خبرنامه
14
مثلث | شماره 330
حضور ایت الله نوری همدانی
در تشییع شهید مدافع حرم
صحن علنی مجلس
اختتامیه کنگره ملی سرداران و
۳۰۰۰شهید خراسان شمالی
دیدار معاون وزیرخارجه برزیل با والیتی
تشییع پیکر شهید مدافع حرم در لبنان
مثلث | شماره 330
خبرنامه
عملیات ازادسازی موصل
اخرین ضیافت ناهار دوران ریاست جمهوری اوباما
15
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lچرا همه رســانه ها تحمل می کنند تا فیلم ها به
جشنواره فیلم فجر برسد و بعد در مورد انها گزارش
تهیه می شود؟ چرا هیچ وقت از مراحل ساخت یک
فیلم خوب گزارش نمی کنید؟
lوقتــی که اعضــای شــورای شــهرها از بین
کشــتی گیران و فقط به واســطه شهرتشــان وارد
شوراها می شــوند و به افراد صاحب نظر و کسانی
که می تواننــد اینده اقتصادی و فرهنگی شــهرها
را درســت پیش بینی کننــد ،فرصت حضــور داده
نمی شــود ،تبعات ان را نیز بایــد پذیرفت ولی اگر
از دانشــگاهیان ،فرهنگیان ،کســبه ،پزشکان،
مهندسان و کارافرینان حمایت کنند و میدان برای
حضور انهــا فراهم شــود ،قطعا اینده روشــنی در
انتظار شهرهای ما خواهد بود.
lقانــون حمایــت از فرزنــداوری در این دولت
کامــا بــه فراموشــی ســپرده شــد و موضــوع
نگران کننــده پیری کشــور ،ظاهرا به فراموشــی
سپرده شده است.
lاظهارات جان کری در مورد عدم حمایت ایران
از حزب الله و سوریه نیازمند واکنش های قاطع تری
از سوی دستگاه دیپلماسی بود.
lدو قلــم از اجناس مصرفی کــه پرمصرف هم
هســتند به میزان زیادی افزایش قیمت داشــته.
دولت ســهم افزایش نرخ گوشــت و برنج در تورم
را چگونه محاســبه می کند که نرخ تــورم تغییری
نمی کند؟
lمن یکــی از هــزاران متقاضی مســکن مهر
شهر جدید هشتگرد هســتم ،تمام پول تعهد را در
همان چهار سال قبل پرداخت کرده ام اما به خاطر
بدعهدی دولت هنوز مســتاجرم و سالی یک سوم
حقوق خود را برای اجاره از دست می دهم!
16
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
فالوئرهاییکهیکبارهتبدیلبهارزششدند
450میلیون ارزش فالوئرهای خانم بازیگر
متاسفانه امروزه دنیای فضای مجازی تبدیل به رقابتی
نرم بین مخاطبان برای جذب و باال بردن فالوئرهایی شده
که بــا ایجاد رقابــت کاذب پای کاســبان و دالالن فروش
فالوئر را به این بازار باز کرده اســت .برخی کاربران فضای
مجازی و شبکه های اجتماعی با غرق شدن در دنیای وب
می کوشند با لطایف الحیلی فالوئرهای (دنبال کننده ها) خود
را افزایش دهند و در این مسیر هم برخی شرکت ها و افراد با
سوء استفاده از فضای به وجود امده از این سفره برای خود
مال و اموالی به دست می اورند.
متاسفانه در همین راستا هم خیلی ها به محض دیدن
پروفایل فردی نگاهشان به نوار ابی باالی صفحه دوخته
می شود و عددی که نشان می دهد چند نفر این شخص را
دنبال می کنند .در این مســیر که برخی دختران و پســران
اعتیادگونه و با ســرعت باال به دنبال افزایــش فالوئر های
خود هستند و تعدادی از انها یک شبه معروف شدند و کلی
طرفدار پیدا کرده و سعی کردند الیک خور خود را باال ببرند.
اگر روزگاری در فیس بوک ســقف تعــداد ِفرِندهای
(دوستان) شخص پنج هزار نفر بود و این عدد بسیار باالیی
برای شمار مخاطبان یک شخص محسوب می شد ،امروز
دیدن عددهایی مانن د k10باالی صفحه افراد عادی امری
عجیب و دور از ذهن نیست .ستاره های مجازی ،بازیگران
و ورزشکاران هم چون محبوب تر هستند دم دست تر برای
مخاطبان شبکه های مجازی به حساب می ایند و لقمه ای
چرب برای دالالن بازار فروش فالوئر.
کاســبان بازار فروش فالوئر قیمت های باو رنکردنی
بــرای افزایش مخاطبــان مجــازی را پیشــنهاد می دهند
به طوری که هر هزار فالوئر را بین 130تا 180هزار تومان
قیمت می دهنــد و بر همین اســاس دالالن بــازار فروش
فالوئر ،ارزش فالوئر خانــم بازیگر ایرانــی را 450میلیون
تومان تخمین می زنند .ایا اساسا افزایش 200هزار فالوئر
ان هم با قیمت هر 1000فالوئر 130هزار تومان می تواند
ارزش 26میلیون تومانی داشته باشد ؟ باتوجه به داغ بودن
تب این موضوع این سوال مساله ساز می شود که ایا نفس
چنین موضوعی یعنی احساس رضایت از افزایش مخاطبان
اســیب اجتماعی محســوب می شــود یا موضوع عجیبی
lما بازنشســته ها بــه کارت اعتباری با داشــتن
دختر و پســر دم بخت خیلی نیاز داریم .باتوجه به
اینکه حقوق ما هم از بانک رفاه پرداخت می شود
مشــکل ضامن نداریم .یکی به مدیــر بانک رفاه
اطالع بدهــد تکانی به خودشــان بدهنــد .ثواب
دارد.
است؟ در این بین ،شرکت ها و افراد با فراهم اوردن شرایط
خریدن الیک یا افزایــش فالوئر خصوصا در اینســتاگرام
اقداماتی را انجام می دهند که بعــد از واریز مبلغ مورد نظر
به دنیای ســتاره های اینســتاگرام البته به صورت مجازی
وارد می شوید.
این افراد با استفاده از صفحه های غیرفعالی که در
اینستاگرام وجود دارد ،بخشــی از این فالوها و الیک ها را
ایجاد و بخشی دیگر را هم با ســاخت اکانت های مجازی
به عنــوان کاربر فعــال معرفی می کنند ،بخــش زیادی از
این افزایش هــم در فاصله چنــدروز در صفحه اشــکار و
غیرمحســوس از صفحه مشــتری کسر می شــود .البته
از انجایــی که ایــن درخواســت چندان معمول نیســت،
مشــتری ها دسترســی ای برای اعتراض ندارنــد و کمتر
سایتی وجود دارد که این تخلفات را پاسخ دهد یا پیگیری
اشکال کند.
تو گویی در این باره ،با بیان
روح الله مومن نسب درگف
اینکه شبکه های اجتماعی نظیر اینستاگرام بر مبنای دیده
شدن افراد ،ساخته شــده می گوید« :اینگونه شبکه ها به
افراد ،خودمحوری و فردمحوری را الق ا می کنند به شکلی که
هر چقدر دیده شوی ،گویی محبوب تر هم هستی ؛ بنابراین
افراد به دنبال راهکارهای متفاوت برای بیشتر دیده شدن
در این شبکه ها هستند».
این کارشــناس فضای مجازی معتقد است که برای
بیشتر دیده شدن ،لزوما الزم نیست با چشم سر دیده شوی،
بلکه حس دیده شــدن هم کافی اســت که متاسفانه بین
بازیگران هم اکنون رقابتی کاذب بــرای افزایش فالوئرها
وجود دارد یا اینکــه برخی افراد ثروتمند هم با اســتفاده از
راهکارهای گوناگون می کوشند که بیشتر دیده شوند.
مومن نســب بــا تاکید بــر اینکــه اولیــن بالیی که
سکوالریســم موجود در شــبکه های اجتماعی در فضای
ی است ،تصریح
عمومی جامعه به وجود می اورد ،فردمحور
می کند« :وجود تعداد زیاد عکس های سلفی در شبکه های
اجتماعی نشــان دهنده فردمحوری و خودمحوری است،
چرا که افراد می کوشــند تــا دیگران از انهــا تعریف کنند،
درحالی که همه عکس ها در قدیم االیام جمعی بود.
نظر محسن رضایی درباره دولت و مردم
lدر قضیه برجام ،ایران بــه تعهداتش به خوبی
عمل کرد و حســن نیتش را نشــان داد ،در مقابل
امریکایی ها بــا غارت و چپــاول امــوال ایران به
عناوین مختلف کارشکنی کردند.
مثلث | شماره 330
خبرنامه
lوقتــی بانــک مرکــزی به جــای حمایــت از
تولید کننده هــای داخلی و افزایــش توان تولیدی
و صنعتــی کشــور ،از تولید حمایــت نمی کند و در
عوض به حمایت بانک ها برای دریافت سود بیشتر
و چشم پوشی از تخلفاتشــان ادامه می دهد ،باید
در انتظار روزهــای بدتر از این بود و شــاهد روزی
خواهیم بود که برای خرید لوازم صنعتی دستگاه ها
و تجهیزات ،التماس خارجی ها را بکنیم.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
تبلیغ دینی در جمکران
نماز وحدت در موصل
در بحبوحه اغاز عملیات ازادسازی موصل ،تصویری
از رزمندگان شــرکت کننده در این عملیات منتشر شده که
گویای وحدت بین شیعه و سنی است .رزمندگان در استانه
اغاز این عملیات با برپایی نماز جماعت وحدت بین خود را
به نمایش گذاشتند.
این عملیات که با فرمــان تلویزیونی حیدر العبادی،
نخست وزیر این کشــور اغاز شــد ،طبق گزارش ها حدود
30هزار نیروی عراقی در ان عملیات حضور دارند .شــهر
موصل در شمال عراق در دو سال گذشته مرکز اصلی تجمع
نیروهای گروهک تروریســتی داعش بوده اســت .بافت
مذهبی شهر موصل را اکثریت اهل سنت و اقلیت هایی از
شیعیان و مسیحیان تشکیل می دهند .با هجوم نیروهای
داعش به این شهر ،عده ای از مردم خانه و کاشانه شان را
ترک و به شهرهای دیگر مهاجرت کردند.
همزمان بــا ایــن عملیات سید حســن قاضــی زاده
هاشمی ،وزیر بهداشــت با انتشــار متنی در وصف سردار
سلیمانی در کانال تلگرامی اش در رابطه با از خودگذشتگی
بزرگمردانی چون ســردار قاسم سلیمانی اشــاره داشت و
عنوان کرد که عزیزانی چون سردار رشید سپاه اسالم ،حاج
قاسم ســلیمانی که نام شــان از مرزهای ایران عزیز فراتر
رفتــه ؛ نام هایی که برای دشــمنان خدا و خلق او ،نشــانه
غضب الهی و برای مردم منطقه نماد ارامش و امنیت است.
قاضی زاده هاشــمی نوشــت« :پس از اغاز عملیات
ازاد ســازی موصل ،به تــاش بزرگمردانی چون ســردار
حاج قاسم سلیمانی می اندیشم که نام شان برای دشمنان
خدا و خلق خدا؛ نشــانه غضب الهی و بــرای مردم منطقه
نماد ارامــش و امنیت اســت .طــی روزهای گذشــته که
عملیات ازاد سازی موصل اغاز شــد ،فکرم به شدت درگیر
تالش بزرگمردانی اســت که از خودگذشــتگی سال های
دفاع مقــدس را در ذهن ها زنده کرده انــد .عزیزانی چون
سردار رشید سپاه اســام ،حاج قاسم سلیمانی که نام شان
از مرزهای ایران عزیز فراتر رفته است؛ نام هایی که برای
دشــمنان خدا و خلق او ،نشــانه غضب الهی و برای مردم
منطقه نماد ارامش و امنیت است .خوشا بر احوال ایشان
و درود پروردگار بر پدران و مادرانــی که در پناه تقوا ،مهر و
اخالق نیک شان؛ چنین دالورانی خداجوی ،حقیقت خواه
و حامی مظلومان تربیت یافته اند.
به ســهم خود در برابر این دلیرمردان که برای حفظ
امنیت و تامین سالمت هموطنان و دفاع از حرم اهل بیت
عصمت و طهارت از جان خود گذشته اند ،سر تعظیم فرود
می اورم».
سراب دوستیابی اینترنتی
بررسی رسانه ای هفته
روزنامه جام جم با انتخاب عنوان سراب ازدواج در دوستی های
اینترنتی ،به موضوع ازدواج های اینترنتی و ســایت های دوســتیابی
پرداخته و درباره ان می نویســد « :همدیگر را می بینند و در یک نگاه
دلباخته می شــوند .خودشان اســم این حس را عشــق می گذارند و
خانواده هایشان دام .به امید فردای قشنگ و زندگی مشترک قشنگ تر
قدم در مهلکه ای می گذارند که بعدها دامنگیرشان می شود ».شبنم
نداف ،روان شناس و مشاور خانواده درباره اثار مخرب این دوستی ها
در اینترنت می گوید« :بسیاری افراد فکر می کنند اثار و صدمات روحی
ی دوستی های خیابانی فقط به زنان وارد می شود ،اما این موضوع صددر صد اشتباه است .در این روابط مردان هم
و جسم
به اندازه زنان شکست می خورند و اسیب می بینند .حتی بسیاری از زنان هستند که با هدف گرفتن مهریه یا باج و ...وارد
زندگی مردان می شوند و از راه همین ارتباطات خیابانی و اینترنتی طعمه خود را پیدا می کنند ».این روزنامه در ادامه گزارش
خود به معضل این سال ها که با ورود شبکه های اجتماعی بیشتر نمایان شده اشاره کرده و ادامه می دهد« :در سال های
اخیر با گسترش شبکه های اجتماعی دوستی های خیابانی جای خود را به دوستی های اینترنتی داده که سرانجامی جز
هتک حیثیت ،اخاذی ،تجاوز و قتل ندارند .مجرمان هنگام معرفی خود ،مهندس و دکتر با وضع مالی خوب می شوند و
گاهی عکس های پروفایلشان دزدی و متعلق به افراد دیگر است».
ماجرای ضیافت 5نفره جماران
روزنامه ارمان در گفت وگویی با عبدالله ناصری با عنوان «ماجرای
ضیافت شام ۵نفره در جماران» می نویسد«« :مهم ترین عضو کابینه
پس از اقای روحانی ،اقای نهاوندیان اســت که در سه ســال گذشته
شــخص دوم دولت بوده اســت .حیطــه اختیارات اقــای نهاوندیان
در نهاد ریاســت جمهوری ابتدا دارد اما انتها نــه .این وضعیت پس از
حاشیه سازی برای اقای فریدون تشدید شده و اقای نهاوندیان عمال
به «مرد شــماره دو» دولت تبدیل شده اســت ».جمالت باال سخنان
دکتر عبدالله ناصری فعال سیاســی اصالح طلب و استاد دانشگاه در
گفت وگو با «ارمان امروز» است .وی در بخش دیگری از این گفت وگو در مورد ماجرای ضیافت شام می گوید« :یکی از
دغدغه های اصلی حامیان اقای روحانی فضای باز سیاسی بود و به همین دلیل انتخاب اقای رحمانی فضلی برای بسیاری
از حامیان اقای روحانی جای سوال و تردید جدی داشت .در همان مقطعی که اقای روحانی به تازگی اقای رحمانی فضلی
را به عنوان وزیر کشور به مجلس معرفی کرده بود یک ضیافت شــام در منزل یکی از بزرگان کشور در جماران با حضور
ایت الله هاشمی ،ایت الله سید حسن خمینی ،اقای ناطق نوری ،رئیس دولت اصالحات و اقای روحانی برگزار می شود.
در این جلسه هر چهار نفری که به جز اقای روحانی در جلسه حضور داشتند به اقای روحانی تاکید می کنند که با چانه زنی با
رهبر معظم انقالب فرد دیگری را معرفی کند .از دو نفر یعنی اقای محمد شریعتمداری و همچنین محمد فروزنده به عنوان
جایگزین نام برده شده بود .اقای روحانی نیز در این جلسه به صورت تلویحی نظر جمع را می پذیرد اما در واقعیت از این
تغییر اجتناب می کند .اقای روحانی به صورت تعمدی لیست اعضای دولت را از همه مخفی کرده بود و برای اینکه کسی
متوجه نشود در یک اقدام غیرمنتظره در روز تحلیف لیست را از جیب خود بیرون اورده و به اقای الریجانی به عنوان رئیس
مجلس تحویل داد».
بازی انتخاباتی دولت
مثلث | شماره 330
خبرنامه
روزنامه جوان در گزارشی با تیتر «بازی انتخاباتی دولت با ترمیم
حوزه های رای ساز» نوشت« :ســه حوزه فرهنگ و جوانان ،اموزش و
پرورش و فرهنگ و ارشــاد اسالمی حوزه هایی هســتند که از باالترین
ظرفیت موج ســازی در جامعه برخوردار هســتند .البته ایــن نکته هم
قابل رد نیســت که اتفاقا هر ســه حوزه نیز با مشــکالت مهمی روبه رو
هستند».بخش فرهنگ مدت هاســت که با انتقادات فراوانی از سوی
اهالی فرهنگ از گرایش های مختلف سیاسی روبه رو است .در این میان
بحث کنسرت ها نیز به عنوان یک معضل برای این وزارتخانه مطرح شد .این مساله زمانی پررنگ تر شد که بحث کنسرت ها
به عنوان یک معضل ملی مطرح شد؛ بحثی که هیچ گاه در این قد و قواره نبود و برخی دست های پشت پرده قصد داشت این
موضوع را به یک عامل مهم برای ایجاد دو قطبی در کشور تبدیل کند.وزارت اموزش و پرورش نیز با میلیون ها دانش اموز
و معلم سر و کار دارد که اتفاقا در چند روز اخیر نیز با صندوق فرهنگیان بسیار پرسروصدا شده است .درباره وزارت ورزش و
جوانان نیز وضع روشن است .با تمام این توضیحات می توان حدس زد که حتی اگر جانشینان وزرای برکنار شده عملکرد
بهتری نیز داشته باشند ،تنها به دلیل فرا رسیدن انتخابات است .انتخاباتی که اتفاقا به خاطر ضعف های اقتصادی موجود
می تواند تبدیل به معضلی برای دولت و شخص روحانی شود.در این میان سوال اصلی که ذهن ناظران را به خود مشغول
کرده این است که ایا تغییرات وزرا به موارد فوق محدود می ماند یا باید انتظار کشیده شدن ان را در ماه های پایانی به حوزه
اقتصاد داشت .سوال دیگر این اســت که قضاوت مردم چه خواهد بود و تغییرات فوق در خدمت رسانی به مردم تفاوتی
ایجاد می کند یا نه؟ در مجموع می توان گفت« :این رفتارها چندان بی شباهت به تصمیمات احمدی نژاد نیست که در سال
پایانی دولت نهم دست به تغییرات گسترده زد .اکنون باید منتظر ماند تا ببینیم دامنه این تغییرات چند ماه مانده به انتخابات
ریاست جمهوری تا کجا پیش خواهد رفت».
17
رایزنی در لوزان
گفتارها
دور جدیدی از مذاکرات درباره سوریه در لوزان سوئیس برگزار شد
که البته نتیجه ای دربر نداشت .در این مذاکرات که ایران نیز در سطح
وزیر حضور داشت ،وزرای خارجه بنا داشتند به راه حلی سیاسی برای
حل بحران سوریه دست پیدا کنند.
چشم اندازخاکستری
اینده مذاکرات صلح سوریه امیدوارکننده نیست
جعفر قنادباشی
گفتارها
18
مثلث | شماره 330
1
کارشناس مسائل خاورمیانه
اززمانبرگزارینشستژنو 1کهباکوشش های«اخضر
ابراهیمی» نماینده وقت سازمان ملل در10تیرماه1391و به
منظور یافتن راهی برای حل و فصل مســالمت امیز مسائل
سوریه تشکیل شد ،بیش از چهارسال ســپری شده و در این
فاصله ،نشســت هایی از این دســت ،در ژنو (ژنو 2و ژنو ) 3و
در وین (وین 1و وین ) 2برگزار شده است ،ولیکن در عرصه
چ یک از این نشســت های بین المللــی در توقف و
عمل هی
کاهش خونریزی های پنج سال و نیمه در سوریه نقشی ایفا
نکرده است .در فاصله زمانی برگزاری ژنو 1تا برگزاری نشست
هفته گذشته در «لوزان ســوئیس» ،رودررو یی های نظامی
و مسلحانه داخلی در سوریه گسترش و شدتی بی اندازه پیدا
کردهوحتیتامرز هایشعله ورشدنیکجنگجهانیبزرگ
پیشرفتهاست.
در واقع زمانی که خبر برگزاری نشســت هفته گذشته
«لوزان» انتشار یافت ،تصور بسیاری این بود که این نشست
کوششــی به منظور جلوگیری از یک رویارویــی بزرگ میان
قدرت هایی اســت که اینک فراتــر از جنگ هــای نیابتی و
وکالتی ،به صورت مســتقیم رودرروی یکدیگر قرار گرفته و
به اردوکشــی های نظامی تازه ای در سوریه و مناطق اطراف
ان مبادرت کرده اند،حال انکه نشســت «لوزان» با میزبانی
امریکا،باهدفبسیارمحدودتریتشکیلشدوازانجهتکه
موضوعایندهسوریهراموردبحثقرارنمی داد،هیچشباهتی
بهنشست هایقبلیدر«ژنو»و«وین»نداشت.
در فضاهای رســانه ای از نشســت «لوزان» به عنوان
تازه ترین کوشــش امریکا و متحدین منطقــه ای اش برای
رهایی تروریســت های در محاصره قرار گرفته در حلب ،یاد
می شــود ؛ موضوعی که تفاوت نشســت «لــوزان» را نیز با
نشست هایی که در اردیبهشت امسال و ابان ماه سال گذشته
در«وین»پایتختاتریشبرگزارشد،اشکارمی کند.چنانکه
در نشست «لوزان» ،دیگر سخنی در خصوص اینده سوریه
و نقشــه راه مر بوط به ان ،به میان نیامده است ،بلکه تاکید
امریکاوعربستانودیگرمتحدین شاندرنشست«لوزان»،
این بوده اســت که حمالت علیه گروه های مسلح در حلب و
عملیات ارتش سوریه در این شــهر ،باید فورا متوقف شود؛
ان هم درحالی که ارتش سوریه و روسیه در نبردهای حلب به
موفقیت های چشمگیری دست یافته و در استانه ازادسازی
کامل این شــهر قرار گرفته اند .در مقابل ســوریه و روســیه
بر خواسته قبلی خود پای فشــرده و خواهان ان بوده اند که
حساب «جبهه فتح الشام» یعنی همان «جبهه النصره» که
متحد القاعده است ،از حســاب دیگر گروه های تروریستی
جداشدهواینگروهکتروریستی،همچوندیگرگروه های
معارضمسلحکهدرحلبیاشهرهاومناطقاطرافانمستقر
هستند ،مشمول حمایت های تســلیحاتی و سیاسی طرف
مقابلقرارنگیرد.
خبرنگاران مستقر در «لوزان» در پایان نشستی که با
حضور وزرای امورخارجه ایران ،روسیه ،عراق و مصر از یک
طرف و وزرای امورخارجه امریکا ،عربستان ،قطر و ترکیه از
طرف دیگر تشکیل شد ،از بی نتیجه بودن ان سخن گفتند.
زیرا به گفته این خبرنگاران ،در پایان نشست «لوزان»،هیچ
مصاحبهمطبوعاتیبرگزارنشدومفادیکهنشاندهندهتوافق
طرف های شرکت کننده بر سر موضوعات مورد بحث باشد،
ارائه نگردید .البتــه «جان کری»،وزیر امور خارجه امریکا،
در پایان این نشســت از بررســی ایده های متعــددی برای
ی سخن گفت که در گفت وگوهای
توقف درگیری های داخل
چهار ساعت و نیمه توافقی بر سر ان صورت نگرفته و نیاز به
یبیشتردرنشست هایایندهدارد.چنانکهبراین
گفت وگوها
اساس،ازبرگزاریقریب الوقوعنشستیدرلندننیزسخنبه
میان امد و حتی خبرهایی درباره ترکیب تازه ای از کشورهای
شرکت کنندهدرنشستلندنهممنتشرشد.
به هر ترتیب نشســت بی نتیجه «لوزان» ضمن انکه
از اختالفات شدید و فاصله عمیق موجود میان طرف های
شرکت کننده خبر می داد ،از سوی دیگر ،بیانگر این موضوع
بود که در مقطع کنونــی هیچ یک از طرف ها ،از گســترش
خطرسازرویارویی هاینظامیوگسترشدامنهجنگاستقبال
نمی کند و خواهان ان اســت که شــدت درگیری ها از سطح
کنونیفراترنرود.
حال در این صحنه ،مقامات واشــنگتن شاید بیش از
دیگرکشورهایشرکت کننده،بامشکل روبه روبودندوباتوجه
به مالحظات مختلف داخلی در امریکا و همچنین برخی از
مالحظاتمهممنطقه ای،می کوشیدندتانتایجیکهمی تواند
دغدغه هایواشنگتنرادرمقطعزمانیکنونیکاهشدهد،از
نشست«لوزان»استخراجکنند.شایدبههمینعلتهمبود
که پیشنهاد ایران برای تغییر ترکیب کشورهای شرکت کننده
در نشست «لوزان » پذیرفته شد و کشورهای عراق و مصر در
کنار ایران و روسیه قرار گرفته و در مقابل چهار کشور امریکا،
عربستان،قطروترکیه ،ترکیب 4+4رابهوجوداوردند.
تردیدی نیســت که فضــای انتخاباتــی در امریکا و
نگرانی دموکرات های حاکم از پیدایش شرایطی غیر قابل
پیش بینی در منطقه ،بر نشســت «لوزان» ســایه انداخته
بود و مقامات دستگاه دیپلماسی امریکا را وامی داشت تا از
ریسک های احتمالی و ریسک های تازه ایجاد شده ،پرهیز
کنند .در این حال ،اعمال فشــار البی های صهیونیســتی
که از مقامات واشــنگتن می خواهند تا از هر گونه موفقیت
گفتارها
تعیین کننده نظام سیاسی ســوریه جلوگیری کرده و راهبرد
صیانت از امنیت رژیم صهیونیســتی را نیز در این خصوص
عملی کنند ،از دیگر دغدغه های واشنگتن بوده و هست.
همچنانکه در صحنه ای دیگر ،ارتجاع عربی نیز از واشنگتن
می خواهد تا اجازه ندهد گروهک های مســلح معارض در
ســوریه با ادامه عملیات ارتش ســوریه و روسیه مضمحل
شده و از میان بروند.
بنابراین امریکا ،ضمن دعوت از طرف های حاضر در
مناقشات مرتبط با سوریه ،موضوع ضرورت توقف حمالت
به مواضع گروهک های تروریســتی را به عنوان دستورکار
نشســت لوزان تعیین کــرد و ایــن درحالی اســت از طرح
مباحث ُپر مناقشــه مربوط به موضوع «پرواز ممنوع بر فراز
مناطق شمالی ســوریه» نیز پرهیز کرد .بنابراین می توان
گفت که نشست لوزان از دیدگاه امریکا ،نه کوششی برای
تعیین ساختار سیاسی اینده ســوریه ،بلکه کوششی برای
بازداشتن سوریه و روسیه از دستیابی به موفقیت های بیشتر
بوده و این به خودی خود ،موقعیت بسیار ضعیف امریکا را
در معادالت کنونی حاکم بر منطقه نشــان می دهد .اما در
طرف مقابل ،شــرایط کامال متفاوت اســت :زیرا روسیه و
سوریه در صدد بهره برداری های سیاسی از عملیات نظامی
موفقیت امیز چند ماه گذشــته خود در اطراف حلب و دیگر
نقاط سوریه هستند .چنانکه با اتخاذ این راهبرد در نشست
لوزان شرکت کردند و کوشــیدند تا بار دیگر بر این خواسته
خود تاکید کنند که «جبهه فتح الشام» یعنی همان «جبهه
النصره» به طور رسمی و عملی ،مورد حمایت های گسترده
امریکا قرار نگیرد ؛ موضوعی که مقامات عربســتان نسبت
انفعال واشنگتن
امریکایی ها چوب الی چرخ مبارزه با تروریسم در سوریه می گذارند
احمد مرجانی نژاد
مترجم و پژوهشگر
2
مواضع غرب به رهبری امریکا
-1فشار به مسکو و متحدانش از طریق درگیر کردن و ایجاد
هزینه
-2کسباعتمادواطمینان دهیبهمتحدین
-3ارائهنمایشتبلیغیوانسانیبرایانتخاباتداخلیامریکا
مواضع روسیه
-1تضعیف ائتالف شــکل گرفته علیه مشــارکت مسکو در
پروندهحلبوسوریه
-2بستر ســازی برای نمایش چهره جدید مســکو به عنوان
بازیگریمتعهد،اجماع سازوغیرهولناک
-3بهره مندی از ســطوح دیگر بین المللی ،فرانسه و المان
درچارچوب فرایند نرماندی که نتایج ان به پرونده اوکراین گره
خوردهاست
-4تلطیف نگرانی غرب و حامیانش از شکل گیری ائتالف
مسکو-دمشق-تهران-حزب الله
-5ممانعت از ورود گروه های تروریســتی به ویژه داعش به
کشورهایاسیایمرکزی
مواضع جمهوری اسالمی ایران
تحلیل:
در نشســت های قبلی همواره بحث اصلی بر رفتن بشار
مثلث | شماره 330
-1حفظ و تداوم جبهه مقاومت در راستای محاسبه منافع،
سهمودستاوردجمهوریاسالمیایران
-2ارتقاءنفوذوسطحاثر گذاریدرمسائلمنطقه
ت لوزان هیچ
اســد و کناره گیری وی از قدرت بود .اما در نشس
پیش شرطی مطرح نشد و کشورهای مختلف بر حسب منافع و
اهداف وارد این مذاکرات شده اند .اما شکاف عمیق در مواضع
علنی طرفین ،دســتیابی به یک توافق بزرگ را در لوزان دور از
تصور ساخته و در خوشــبینانه ترین حالت ،توافق برای ادامه
مذاکراتدرخصوصچارچوبیمشخصحاصلخواهد شد.از
سویی در حالی که امریکا قصد دارد از این فرصت برای متقاعد
کردن روسیه برای توقف حمالت هوایی علیه مخالفین مبارز
سوری« ،تروریست هایمیانه رو»استفادهکند،تهرانومسکو
دو متحد کلیدی دمشق تصمیم گرفته اند این بار بدون توقف
حمالتوبهصورتموازیبهمذاکراتسیاسیدرلوزانفرصت
دهند .زمانی مذاکرات در بحران های منطقه ای و بین المللی
به دنبال راه حل برامده و برون رفت از بحران را به وجود می اورد
که در جبهه جنگ و نزاع بحران شاهد اوج گرفتن درگیری ها تا
سرحد نابودی شــود .البته درگیری نظامی و ورود بحران به فاز
درگیری مستقیم میان قدرت های بین المللی نیز راه حلی برای
برون رفت از بن بست ســوریه نخواهد بود .مسلما ورود به یک
تحرک نظامی هدفمند و تعادل بخش در ســوریه و به موازات
ان ،قبول تعیین و تکلیف این نبرد بر سر میز مذاکره در نهایت
می تواندوضعیتسوریهراازاینشرایطخارجکند.بنابراینباید
گفتترکیبیازدوسناریویمذکوربیشترامکانبروزپیدامی کند.
سناریوی مذاکره در لوزان بر سر سوریه ،یک اقدام مستمر و در
ادامهکنشسیاسیمیانبازیگراناصلیدربحرانسوریهاست.
به هر تقدیر دیپلماسی و سیاســت ورزی در جهت حل و فصل
بحران سوریه پشت میز مذاکره باید ادامه یابد .این مذاکرات
اگرچه فرازونشیب های زیادی داشــته اما در نهایت نتوانسته
تا وضعیت فعلی به رغم تمام تاکیــدات بازیگران بین المللی و
منطقه ای،راه حلیراپیشرویبحرانسوریهبگذارد.اینجمله
بارهاتکرارشده کهبحرانسوریهراه حلنظامیندارد .مهم ترین
موضوعی که باید کشــورهای حاضر در نشست لوزان روی ان
بحث کنند ،کمک به تروریست ها و عدم حمایت از این گروه ها
در سوریه است .اما دستورکار اصلی که امریکا و هم پیمانان ان
در پیش گرفته اند ،بحث اتش بس اســت که در واقع اجرایی
شدناینامربهمعنیبازگشتبهخانهاولاست.مسلمامسکوو
یدولتومردمسوریه،
تهرانبه عنوانمهم ترینبازیگرانحام
تمرکزاصلیرارویقطعحمایت هایامریکاورژیم هایمرتجع
عربی از تروریســت ها خواهند گذاشــت که این امــر در اینده
می تواند زمینه سا ز ازاد ســازی مناطق مختلف سوریه و امکان
دسترسیسریع تربهفرایندیسیاسیشود.سوریهامروزفراتراز
جغرافیایبرخوردمعارضینوتروریست هابادولتبشاراسد،در
الیه بیرونی خود تحت تاثیر اصطکاک میان قدرت های بزرگ
برای شکل دادن به جغرافیای سیاسی اینده منطقه خاورمیانه و
تمایلبهسمتوسویاسیایشرقیاست.اینکسوریهنیازمند
تصمیم گیریبزرگجهانیاستوتصمیم گیریمذکورمنوطبه
اقداماتعاجلوبزرگاست.به هر حالمی توانابرازداشتکه
ایندهنشستلوزانچندانامید وار کنندهنیست.
گفتارها
دور تازه مذاکرات درباره سوریه با میانجی گری امریکا و
روسیه برای دستیابی به توافقی تازه برای برقراری اتش بس،
روز شــنبه ۱۵اکتبر ( ۲۴مهر) در لوزان سوئیس اغاز شد .این
مذاکرات در هتل Beau Rivage Palaceبرگزار گردید؛ همان
هتلی که دیپلمات های ایــران و قدرت های جهانی برای چند
هفته و طی مذاکرات هسته ای در ان حضور و اقامت داشتند.
در این دور از مذاکرات عالوه بر نماینده ســازمان ملل ،وزرای
خارجه و مسئوالن کشورهای امریکا -روسیه -ایران ،عربستان
سعودی ،ترکیه ،قطر ،عراق ،مصر و اردن هم حضور داشتند.
پس از چهار ساعت مذاکره مداوم میان 9کشور شرکت کننده
در مذاکرات مذکور ،همان گونه که پیش از این نیز بسیاری از
تحلیلگران اشاره کرده بودند ،نتیجه مشخص و فوری از این
مذاکرات به دست نیامد .تنها نتیجه مثبت این مذاکرات این
بود که همه کشورهای شــرکت کننده در این نشست ،بر ادامه
گفت وگوها تا رسیدن به یک راه حل مشخص تاکید کرده اند.
گفته می شود ماهیت نشست لوزان یک طرح با جوهره روسی
اســت که بر اســاس این طرح ،مســکو خواهان دستیابی به
بیشترین دســتاورد اســت؛ از این رو در مذاکرات لوزان ،هیچ
طرف اروپایی حضور نداشــت ،اما وزرای اروپایــی هم رای و
هم نظر با امریکا در مســاله سوریه ،روز یکشــنبه 16اکتبر در
لندن دیداری با جان کری ،وزیر امور خارجه امریکا داشــتند و
به رایزنی پرداختند .انها طی مصاحبــه مطبوعاتی ،توپ را به
زمین مسکو -دمشــق انداختند و تلویحا خواستار قطع کشتار
افراد غیر نظامی ،رعایت قواعد جنگی و تالش برای اتش بس
و صلح شــدند .تردیدی نیست که عربســتان سعودی و دیگر
متحدانش هم خواســتار پایان فوری حمالت علیه گروه های
مســلح در حلب و توقف عملیات ارتش ســوریه در این شــهر
هستند؛دلیلاینامرنیزمشخصانزدیکبودندستیابیارتش
سوریه و روسیه به موفقیت در حلب است .هم چنین اعالم شد
که مخالفین مورد حمایت ترکیه شهر دابق ،پایگاه مهم گروه
داعش را تصرف کرده اند .مجموعه شرایط میدانی حاکی از
ق تهران
ان است که دست کم در شرایط کنونی ،مسکو ،دمش
قصد ندارند عملیات ازادسازی حلب را که بسیار برای ان هزینه
کرده اند ،متوقف کننــد و تالش دارند این عملیــات را تا زمان
دستیابیبهموفقیتادامهدهند.بااینحال،پیگیریهمزمان
روند مذاکرات بین المللی ،می تواند دست کم زمینه ای را برای
به ثبات رسیدن اوضاع پس از این امر فراهم نماید« .رویترز»
مدعی اســت دعوت از ترکیه ،عربســتان ،قطر و ایران برای
شرکتدرمذاکراتلوزان،بهابتکار «جانکری»صورتگرفته
تا با دخیل کردن مهم ترین حامیان دولت سوریه و معارضین،
بخت موفقیت مذاکرات را افزایش دهد .از ســوی دیگر گفته
می شود«:درابتداتهرانرغبتچندانیبرایحضوردرمذاکرات
نداشتامااصرارمسکووحضورکشورهایعراقومصردراین
مذاکرات که منجر به برقراری توازن قوا در مذاکرات شــد ،در
نهایت وزیر امور خارجه ایران را عازم سوئیس کرد ».خبرگزاری
تسنیم نیز گزارش داد« :ظریف در گفت وگو با سرگئی الوروف
و فدریــکا موگرینی ،رئیس سیاســت خارجی اتحادیــه اروپا،
پیشنهادهایجمهوریاسالمیایرانرابرایحلبحرانسوریه
ارائه داده و طرف های مقابل نیز خواستار حضور ایران در این
نشستمی شوندکهایراننیزمتقابالشروطیبرایحضورخود
در این نشست تعیین می کند ».بر اساس این گزارش ،طرف
روس و بقیه طرف ها نیز با پذیرش برخی شروط ایران ،تهران را
برایحضوردرایننشستراضیمی کنند .
به ان حساسیت بسیار زیادی دارند .شــاهد بودیم که وزیر
امورخارجه عربستان دو روز بعد از نشست لوزان به صورت
مستقیم در این خصوص ،ابراز نگرانی کرد و طی سخنانی
که نشاندهنده شکست تالش های دیپلماتیک ریاض بود
افزود« :توازن قدرت در سوریه را باید با ارسال سالح های
مرگبار بــرای معارضان تغییر دهیم .مــا در این خصوص با
شرکایخودازجملهامریکاوانگلیسگفت وگوهاییراانجام
داده ایم و گام هایی در حال برداشته شدن است».
در واقع شــاید به دلیل این گونه اظهــارات هم بود که
اتش بس یک طرفه و 8ساعته اعالم شده از طرف روسیه،
موردقبولگروهک هایتروریستیحاضردرحلبقرارنگرفت
و این گروهک ها ،از فرصت اعالم شــده برای خروج امن از
حلباستفادهنکردند.
19
گفتارها
سازمانیازجنسشیشه
ایا گوترش با بان کی مون تفاوت دارد؟
حنیف غفاری
4
روزنامه نگار
ســرانجام دوران ماموریــت بان کی مــون به عنوان
دبیرکل ســازمان بین الملل متحد به پایان رســید و انتونیو
گوترش ۶۷ســاله به عنــوان دبیرکل جدیــد این مجموعه
برگزیده شد .سوال اصلی اینجاســت که ایا تغییر دبیرکل
ســازمان ملل متحد می تواند منجر به تغییر در رویکرد این
سازمان در نظام بین الملل و حساسیت بیشتر این سازمان
نســبت به بحران های جهانی شود؟ ایا ســاختار حاکم بر
ســازمان ملل متحد اجازه مانور ازادانه دبیــرکل را در قبال
بحران های بین المللی خواهد داد؟
ناکارامدی ســازمان های بین المللــی و در ر اس انها
ســازمان ملل متحد در مواجهــه با بحران هــای جهانی و
خصوصا انچه در منطقه و جهان اســام می گذرد بر هیچ
کس پوشــیده نیســت .جاری بودن روح ســلطه در کالبد
ســازمان های بین المللــی منجر بــه ایجاد و تشــدید این
ناکارامدی مزمن شده است .در چنین وضعیتی جا به جایی
دبیر ســازمان ملل متحد ،صرفا جنبه ظاهری و تشریفاتی
دارد.
ساختار شورای امنیت سازمان ملل متحد به گونه ای
اســت که شــخص دبیرکل ،قدرت مانور زیــادی در قبال
بحران های جهانی ندارد .فراتر از انچه ذکر شد ،وابستگی
برخی دبیران کل ســازمان ملل متحد مانند بان کی مون به
جریان ســلطه سبب می شود تا شــخص دبیرکل ،عمال به
مجری سیاست های جریان ســلطه در راس سازمان ملل
تبدیل شود .کارنامه سیاه بان کی مون این مساله را به خوبی
اثبات می کند.
به لحاظ ظاهری ،دبیرکل ســازمان ملل متحد نقش
ی در ساختار ســازمان ملل دارد .او ظیفه دارد
حقوقی مهم
اخبــار و اطالعات و داده هــای مهم را در قبــال حوادث و
بحران های جهانی تجمیع کرده و به شورای امنیت و مجمع
عمومی سازمان ملل متحد گزارش دهد .همچنین دبیرکل،
دبیر و مدیر مجمع عمومی ســازمان ملل متحد محسوب
می شــود .با این حال ایــن جایگاه ظاهــری ،در البه الی
مناسبات قدرت در سازمان ملل متحد کمترین ارزشی ندارد!
دبیرکل ســازمان ملل متحد معموال متغیری وابسته
به مناســبات قدرت در این مجموعه محسوب می شود ،نه
یک شــخصیت حقوقی مســتقل! اگرچه برخی از دبیران
کل ســازمان ملل متحد مانند پرز دکوئیار و کوفی عنان در
دوران حضور خود در مســند دبیرکلی سازمان ملل متحد،
برخی اقدامات را بر خالف نظر جریان سلطه صورت دادند،
اما این اقدامات اوال بســیار محدود بــود و ثانیا ،در نهایت
این قدرت های بزرگ با حق وتوی خــود بودند که در قبال
بحران های بین المللی(که اتفاقا ساخته و پرداخته دست
خود انها بوده و هست) تصمیم گیری می کردند.
در اینجا به دور باطلی می رســیم که تنها راه مواجهه
با ان اصالح ساختار ســازمان ملل متحد است .در دوران
دبیرکلی بان کی مون ،دغدغه اصالح ساختار سازمان ملل
متحد بارها از سوی فعاالن مستقل بین المللی مورد توجه
و استناد قرار گرفت .بان کی مون نه تنها از قدرت حداقلی
خود در مسند دبیرکلی ســازمان ملل متحد برای مواجهه با
بحران های جهانی اســتفاده نکرد ،بلکه همواره در زمین
جریان ســلطه بازی کرد تا مبــادا به جایــگاه وی در راس
معادالت اجرایی سازمان ملل لطمه ای وارد شود!
ســکوت وقیحانه بان کی مــون در مقابــل جنایات
رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و همچنین سکوت وی در
قبال کشتار سیاهپوستان در ایاالت متحده امریکا و از همه
مهم تر ،همراهی وی با نسل کشــی مسلمانان در سوریه و
عراق و گرفتن پول از عربستان جهت حذف رژیم جنایتکار
ال سعود از فهرست سیاه ناقضان حقوق کودک ،لکه های
ننگ پاک نشدنی و بزرگی در کارنامه سیاسی وی محسوب
می شــود .بدون شــک افکار عمومی دنیا از بان کی مون
به عنوان دبیرکلــی واقعی در راس ســازمان ملل متحد یاد
نخواهند کرد.
همان گونه که اشاره شد ،نقش قدرت های بزرگ در
انتخاب دبیرکل ســازمان ملل متحد موضوعی نیست که
بتوان ان را کتمان کرد .شورای امنیت در انتخاب دبیرکل
نقش اساسی دارد و اگر البی های اولیه و قدرتمند حاکم بر
شورای امنیت نســبت به فردی در تصدی گری این سمت
اطمینان نداشته باشند یا نسبت به مواضع وی منتقد باشند،
اساسا اجازه تصدی گری این پست به وی داده نمی شود و
فرد مورد نظر در همان مرحله اولیه از تصدی گری پســت
دبیرکلی کنار گذاشته می شــود .بنابراین نقش قدرت های
بزرگ در این پروسه غیر قابل انکار است.
با توجه بــه این مــوارد ،نمی توان نســبت به حضور
گوتــرش در ســمت دبیرکلــی ســازمان ملل متحــد نگاه
خوشبینانه ای داشت .تا زمانی که ساختار سازمان ملل متحد
و شــورای امنیت اصالح نشــود ،تغییر دبیرکل ،کمترین
تغییری در این مجموعه ایجاد نخواهد کرد؛ حقیقت تلخی
که افکار عمومی دنیا ان را پذیرفته اند.
اگرچه این روزها رســانه های غربی مانور ویژه ای بر
سر انتخاب دبیرکل جدید سازمان ملل متحد می دهند اما
واقعیت امر این اســت که در صورت عدم اصالح ساختار
ســازمان ملل متحد و رهایی این ســازمان از انقیاد سلطه
امریکا و متحدانش ،اساسا تغییر دبیرکل سازمان ملل متحد
چیزی جز یک امر تشریفاتی نخواهد بود.
عدم اســتقالل ســازمان ملل متحــد در مواجهــه با
بحران های بین المللی و بازی دبیرکل در زمین قدرت های
بزرگ در جریان بســیاری از بحران های بین المللی امری
اشــکار بوده اســت .به عنوان مثال ،فعل و انفعال صورت
گرفته در خصوص گنجاندن و حذف نام عربستان سعودی
در لیست سیاه سازمان ملل متحد ،پرده از ماهیت نهادهای
بین المللی و نفوذ جریان ثروت و قدرت در این ســازمان ها
برداشته اســت .اصالح ســاختار ســازمان ملل متحد به
دغدغه ای مهم در بین ملت های دنیا تبدیل شــده است ؛
دغدغه ای که نسبت به ان هنوز پاسخی داده نشده است.
در هر صــورت صبر ملت هــای دنیا در برابر ظلــم بی حد و
حصر شــورای امنیت در حق بشــریت نیز حد معینی دارد.
اقدام اخیر ســازمان ملل متحد در حذف نام عربســتان از
لیست ســیاه نشــان داد که این ســازمان دیگر نمی تواند
مرجعی برای اســتیفای حقوق حقه ملت های دنیا باشــد.
در حالی که ال ســعود بی رحمانه به کشتار ملت یمن ادامه
می دهند،شاهد تعظیم ســازمان ملل در برابر این جنایات
هستیم.
هم اکنون ،متعاقب اعتراف تلــخ بان کی مون مبنی
راهی برای تحقق فرهنگ تحزب و ارتقای سالمت انتخابات ها
احسان رستگار
روزنامه نگار
بیســت و چهارم مهرماه ،رهبر انقالب سیاست های
کلی هجده گانه انتخابات را ابالغ کردند.
دو مورد از ۱۸مورد ،بیــش از مابقی نظر نگارنده را به
خود جلب کردند؛ مورد ۴و .۵
-۱در مورد ۴امده:
«تعیین حدود و نوع هزینه ها و منابع مجاز و غیرمجاز
انتخاباتــی ،شفاف ســازی منابع و هزینه هــای انتخاباتی
داوطلبــان و تشــکل های سیاســی و اعــام بــه مراجع
ذی صالح و اعمال نظــارت دقیق بر ان و تعیین شــیوه و
چگونگی برخورد با تخلفات مالی».
این نکته ،تماما غیر مستقیم اشــاره دارد به لزوم سر
و ســامان گرفتن تدریجی فعالیت های حزبــی که جز ان
مسیری برای شفاف سازی مستمر مالی و انتخاباتی برای
جریان های مختلف وجود ندارد .از شایع ترین و متاسفانه
مبتال به تریــن روش هایی کــه برای پولشــویی در فضای
سیاســی رخ می دهد ،اســتفاده از منابع مالی مشــکوک و
مســاله دار در انتخابات هاســت .بدین ترتیب افرادی که
با پول های مشــکوک و کثیف وارد نهادهای تصمیم گیر
و تصمیم ســاز می شــوند ،باید بعد از ورود ،خواسته های
نامشــروع صاحبــان ان پول های کثیــف و مســاله دار را
براورده کنند.
مضاف بر اینکه اعالم هزینه هــای انتخاباتی از این
پس به عنوان اسرار محرمانه ستادهای انتخاباتی به شمار
نمی رود و همه جریان ها و افراد موظفند تا مخارج انتخاباتی
و تبلیغاتی خــود را در اختیار رســانه ها و افکار عمومی قرار
دهند تا این روند ،به تدریج موجب ارتقای سالمت انتخابات
و افزایش اعتماد مردم به سالمت مالی و اخالقی نامزدهای
مد نظرشان شود.
-۲در مورد ۵می فرمایند« :ممنوعیت هرگونه تخریب،
تهدید ،تطمیع ،فریب و وعده های خارج از اختیارات قانونی
و هرگونه اقدام مغایر امنیت ملی نظیر تفرقه قومی و مذهبی
در تبلیغات انتخاباتی».
ممنوعیــت وعده های خــارج از اختیــارات و فریب
محسوب شدن ان ،موردی بسیار مبتال به در انتخابات های
مختلف در کشور بود؛ از اینکه یک نامزد ریاست جمهوری
با علم به غیرقابــل اجرا بودن وعــده ای مبنی بر رفع برخی
محدودیت ها به رغم مخالفت صریح ولی فقیه و حاکمیت،
وعده ای را به عنــوان شــعار انتخاباتی خــود برمی گزیند
تا اینکه یــک نامــزد انتخابــات مجلس ،به جــای وعده
قانون گذاری هــای مفید و صیانت از حقــوق ملت و مردم
منطقــه اش در مقابل بی قانونی ها و تضییــع حقوق انان و
تالش در راســتای احقاق حقوق ان هــا ،وعده هایی را به
مردم عرضه می کند که از وظایف عمرانی و اجرایی شهردار
و استاندار و بخشــدار و وزارتخانه های دولتی مانند وزارت
صنایع و وزارت راه و شهرسازی و امثالهم است.
از این پــس ،نهادهای نظارتی مبتنی بــر این قانون
هجده گانه ،نظارتی را اعمال می کنند کــه از فریب دادن
مردم جلوگیری کند و نامزدهای مختلف در انتخابات های
چهارگانــه ،معقول تــر و واقع بینانه تر به مردم در باغ ســبز
نشان دهند.
این قســمت از مورد ،۵یاداور فراز زیر از ســخنرانی
رهبــری در مرســم بیســت و چهارمیــن ســالروز رحلــت
امام خمینی(ره) است که می فرمایند:
«بعد هم وعده های نشدنی ندهند .من به نامزدهای
گوناگون عرض می کنم جوری حرف بزنید که اگر در خرداد
ســال اینده نوار امروز شــما را جلوی خودتان گذاشــتند یا
پخش کردند ،شرمنده نشوید؛ جوری وعده بدهید که اگر
چنانچه ان وعده را بعدا به رخ شما کشیدند ،مجبور نباشید
تقصیر را گردن این و ان بگذارید که نگذاشتند ،نشد .کاری
را که می توانید انجام دهید ،وعده بدهید».
سخن اخر:
در تبیین هر مورد از ۱۸مورد ابالغیه انتخاباتی رهبر
انقالب ،الزم است و می توان ساعت ها سخن گفت و ده ها
صفحه نوشــت ،اما انچه که در روح این قانون باالدستی
ملمــوس و قابل مشــاهده اســت ،اوال بسترســازی برای
نقش افرینی موثرتر رسانه ها به مثابه چشمان بیدار مردم و
نظارتی دموکراتیک جهت تحقق بعد جمهوریت ذیل لوای
اسالمیت نظام است و ثانیا موید این واقعیت تلخ است که
بسیاری از تخلفاتی که برخی از ان با عنوان سیاه نمایی یاد
می کردند ،به نظر انتقاداتی کمابیش درست یا الاقل تامل
برانگیز به شمار می روند .برخی از این واقعیت تلخ در فتنه
۸۸درس عبرتی شد تا از انتخابات ۹۶به بعد با نصب العین
قرار دادن قانون ۱۸ماده ای انتخابات و دقت در تبیینی که
با روح این ابالغیه تضاد نداشته باشد ،جهشی در راستای
ارتقــای کیفیــت ورود افــراد صالح تر و تصحیــح و بهبود
سالمت فرایند انتخابات محقق شود.
مثلث | شماره 330
گفتارها
بر اینکه وی با فشار ســعودی ها مجبور به حذف نام انها از
لیست ســیاه جنایت علیه ملت یمن شده اســت ،بار دیگر
دغدغه اصالح ساختار سازمان ملل ذهن ملت های دنیا ر ا
به خود مشغول کرده است .برگزاری مجمع عمومی سازمان
ملل متحد در سپتامبر هر سال مولد دغدغه های ثابتی در
اذهان بشری اســت .یکی از این دغدغه ها اصالح و بلکه
ایجاد تغییر بنیادین در ساختار سازمان ملل متحد است .در
این خصوص معموال پیشــنهادهای زیادی از سوی سران
برخی کشــورها صورت می گیرد اما قوه حاکم بر شــورای
امنیت ســازمان ملل متحد ایجاد تغییر در این مجموعه را
بر نمی تابد.
واقعیت امر این اســت کــه ایجاد تغییر در ســاختار
سازمان ملل متحد با دو مانع اساسی روبه روست:
نخســتین مانع حضور جریان های سلطه در شورای
امنیت سازمان ملل اســت.در این میان پنج قدرت جهان
امروز که خود را وارث نظام بین الملل پس از جنگ جهانی
دوم می دانند در مقــام تصمیم گیرنــده و قاضی تحوالت
جهانی برامده و بــا حق وتویی که در اختیــار دارند همواره
نظام بین الملل را به وجه المصالحه خود تبدیل کرده اند.
در چنین شــرایطی همیــن قدرت های بــزرگ هرگز
ایجاد تغییر در ساختار شورای امنیت و متعاقبا سازمان ملل
متحد را بر نمی تابند.در این خصوص قدرت های بزرگ هر
انچه حق وتــوی انها را وتو کند وتو می کننــد! از این حیث
اصالح ســاختار ســازمان ملل متحــد نمی تواند مصدری
درون سازمانی داشته باشد.
بدیهی است که سازمان ملل متحد فی نفسه تغییر را
در خود ایجاد نمی کنــد و بالعکس ،در صدد حفظ وضعیت
موجود اســت .بر این اساس ساختار ســازمان ملل متحد
به گونه ای است که خود تغییر نمی کند و در برابر تغییر نیز
مقاومت می کند.
دومین مانع در اصالح ساختار ســازمان ملل متحد
عدم اتحاد بازیگران غیر دولتی نظام بین الملل و ملت های
جهان در راستای ایجاد چنین تغییر گسترده ای است .در
حال حاضر با اســتفاده از ابزارها و امکانات ارتباط جمعی
می توان تغییر ســاختار ســازمان ملل متحــد را به عنوان
مطالبه ای فراگیر در نظام بین الملل مطرح کرد.
همچنین می توان با بررسی موردی عملکرد سازمان
ملل متحد در مــواردی مانند جنگ ســوریه ،جنگ یمن،
جنگ عراق ،جنگ افغانســتان ،جنگ بالکان ،جنگ 33
روزه ،جنگ هــای غزه ،تحــوالت ســودان و ....ناکامی
این سازمان در مواجهه با تحوالت بین المللی را به تصویر
کشید.
بنابر این در وهله اول باید ناکارامدی ســازمان ملل
متحد برای افکار عمومی دنیا ترســیم شــود .این مساله
با اســتناد به ضعف عملکرد ســازمان ملل طی ســال ها و
دهه های اخیــر کامال قابل تصور اســت .در مرحله بعدی
تئوریسین ها و استراتژیست های مستقل نظام بین الملل
باید وضعیت مطلوب را ترسیم کرده و ساختار جایگزین را
برای بشریت تشــریح نمایند .تشریح این ساختار وضعیت
مطلــوب را برای ما مشــخص می کند و گــذار از وضعیت
موجود به وضعیت مطلوب را امکان پذیر می سازد.
مرحله نهایی نیز مرحله گذار اســت ؛ جایی که در ان
ضعف وضعیت فعلی و مختصات وضعیت مطلوب ترسیم
شده و نوبت به حرکت نهایی می رسد.
بنابر این اصالح ســاختار ســازمان ملل متحد امری
ساده نیســت اما باید ان را در پروســه ای هدفمند قرار داد
و این پروســه را از مصدری خارج از سازمان ملل متحد و با
نقش افرینی مستقل بازیگران غیر دولتی در نظام بین الملل
هدایت کرد .فراموش نکنیم که در نگاه رئالیســتی اساسا
ساختاری که خود را صاحب قدرت می داند دست به تغییر
خود نمی زند!
سیاست های ۱۸ماده ای
گفتارها
21
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
ریشه های عمیق بی فکری در ایران
جمادی از علل کتاب نخواندن می گوید
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 330
ارتش ایران ساسانی
نوشته دیوید نیکول با ترجمه محمد اقاجری توسط
نشــر ققنوس منتشــر و راهی بازار نشر شــد .دیوید
نیکول نویسنده این کتاب و کارشناس تاریخ نظامی،
اثار گوناگونی را در این زمینه به چاپ رسانده است.
نوشــته های او موضوعات نظامی متنوعی از جمله
بررســی جنگاوران ارتش های عــرب در نبردهای
سده بیستم ،تا پژوهش درباره نخستین ارتش های
اسالمی ،لشکرکشی های اتیال ،تشکیالت نظامی
روم و بیزانس و سلوکی و جنگجویان صلیبی را شامل
می شــود .ارتش ایرانی ساســانیان ،بیش از چهار
قرن پاسداری از خاک ایران را به عهده داشت و در
سراسر این چهار قرن ،دشمنان زیادی را که پیرامون
مرزهای ایران حضور داشتند ،ناکام گذاشت .کتاب
«ارتش ایران ساسانی» جنبه های فنی این ارتش را
به مخاطب معرفی می کند .این کتاب حاوی مطالبی
درباره استفاده از رکاب ،تعداد تیرهای کمانداران،
تاثیر سنن ایران بر ارتش های اســامی و اروپایی
و ...است .نسخه اصلی این کتاب در سال ۱۹۹۶
منتشر شده و پیش از شروع مطالب اصلی« ،مقدمه
مترجــم»« ،خاندان ساســانی و شــرح کوتاهی از
رویدادهای مهم تاریخی» و «دودمان ساســانی»
درج شــده اســت .بدنه اصلی کتاب «ارتش ایران
ساسانی» نام دارد که شامل این بخش ها می شود:
مقدمه ،ویژگی های شاهنشــاهی ساســانی ،پیش
زمینه اشــکانی ،حکومــت ساســانی و ارتش ان،
راهبردها و رزم شیوه ها ،ارتش شــاهی ،سربازان و
دژهای مرزی ،اصالحات نظامی در ارتش در پایان
دوره ساسانی ،ارتش های تابعه .در قسمتی از این
کتاب می خوانیم« :براساس منابع ارمنی سده چهارم
میالدی ،ساسانیان شمشیرهای بلندی را زیر پهلوی
چپ و شمشــیر کوتاهی را پایین پهلوی راست خود
می اویختند .جنگجو نخست بایستی جامه ای گشاد
به تن می کرد و سپس نخستین کمربند را می بست
و به دنبال ان کمربند شمشــیر را می بست که هر دو
شمشــیر کوتاه و بلند از ان اویخته می شــد .سپس
شلوار می پوشید و پاپوش ها را می بست و سرانجام
خنجری کوچک بــه کمر می زد کــه «چین های»
شلوار گشــاد روی ان را می پوشــاند .تا سده ششم
میالدی تماس های ایرانیان با مهاجمان اســیای
میانه سبب بروز تغییرات کوچکی در نیام شمشیرها
و نیز زره و کمان ها گردید» .
سیاوش جمادی ،نویســنده و مترجم
اثار فلسفی و ادبی در یادداشتی می نویسد:
«دربــاره انتشــار انبــوه کتاب هایــی که به
محتوای انها ایراداتی وارد است و ضربه زدن
انها به روند اندیشــه و علم اموزی ،می توان
گفت در اینجا معلول با علت خلط شده است.
بی فکری در فرهنگ ما ریشه ای عمیق تر و
بنیادی تر از این دارد که ما علت ان را موکول
کنیم به زحماتی که یک اســتاد می کشــد تا
به طــور مثــال فراورده های اندیشــه مدرن
را ترجمه و منتقل کند .بی فکری در فرهنگ ما ریشــه های
بســیار عمیق و بنیادیــن دارد ».این مترجم اثار فلســفی
می گوید« :اینکــه اثار زیادی تالیف یا ترجمه شــده اند که
محتوای چندانی ندارند واقعیتی در بازار نشر جامعه ماست
اما همه اینها معلول هستند و نه علت ،ما باید یاد بگیریم که
باالخره از خود انتقاد کنیم و صرفا به ملیت ،فرهنگ و تاریخ
خود مباهات نکنیم .مساله بحران محتوا وجود دارد ،بازار
نشر ما بازار ایده الی نیست و در ان حتی نخستین قانون نشر
یعنی کپی رایت نیز رعایت نمی شــود ،بنابراین مترجمِ اول
نیز نمی تواند هیچ انحصاری روی کار خود داشته باشد .با
این حال ،من این مساله که کسانی قلم به دست می گیرند
و می خواهند برای ترجمــه وقت بگذارنــد -هرچند ترجمه
صحیحی نباشــد -را منفی ارزیابی نمی کنــم ،زیرا در یک
ی وجود
فرایند ،این جریان را می بینم .در ترجمه ،صرفه ماد
ندارد و بنابراین ،اینکه با این شرایط ،کسانی فارغ از مادیات
قلم به دســت می گیرند و برای ترجمه اهتمام می ورزند امر
میمونی است .موضوع این است که ما نقد ترجمه نداریم».
جمادی همچنین می نویســد« :اگر بنا باشد
نهادی به وجــود بیاید تا زبــان را کنترل کند
به جای کنترل ترجمه ممکن است از سانسور
سر دربیاورد زیرا در فرهنگ ما سانسور یک امر
درونی شده است .مشکل با ایجاد یک نهاد،
حل نخواهد شد زیرا ان نهاد بالفاصله به یک
مرجع اقتدار تبدیل شده و پای دستگاه های
دیگر نیز به میان کشــیده خواهد شــد که به
موازات انتخاب ،محتوا را نیز کانالیزه کرده و
ازادی را از مترجمان سلب می کند ».او درباره
کتاب نخواندن در جامعه می نویســد« :کتــاب نخواندن
در جامعه مــا دالیل پیچیــده و متعــددی دارد .مطالعه به
عدم دغدغــه معیشــت ،فراغت ،احســاس همبســتگی،
هدفمندی و انگیزه نیاز دارد .فقدان همبســتگی با مسائل
جدید ،ریشه در وضعیت اقتصادی ،ابهام درباره اینده و پایین
بودن ضریب امید اجتماعی دارد .در واقع ،مشکل در جای
دیگری است و برخی راه را اشتباه می روند .من محتوای همه
ترجمه ها را تایید نمی کنم و قبــول دارم که برخی ترجمه ها
انســان را به تعجب وامی دارند .به طور مثال فهم اندیشــه
هگل به خودی خود دشوار است و نقد یک مترجم مبتدی
نیز به ان بیشتر دامن خواهد زد اما این را نیز نمی پذیرم که
کسی کهعالقه مندینشاندادهودراینشرایطبرای ترجمه
وقت گذاشته را تخریب کنم .راه حل این مشکل ،کمک به
مترجمان جوان است تا بتوانند با بافت فکری اندیشمندان
مختلف اشــنا شــده و بعد از ان ،برای ترجمه اقــدام کنند.
راه حل ،تصحیح است نه تخریب و محکوم کردن و این امر
نیز از طریق نقد امکان پذیر است».
سطح پایین اطالعات عمومی
کریممجتهدی
کریممجتهدی،چهرهماندگارفلسفهدربارهارج نهادن
بر حوزه فرهنگ ایرانی و اســامی و با انتقاد از ســطح پایین
اطالعاتعمومیمی گوید«:متاسفانهنکتهموردغفلتاین
استکهماافکاراندیشمندانبزرگخودمانازابن سیناگرفته
تا سایر حکما و فالسفه ،ادبا و فضال به خوبی نمی شناسیم.
اینهاگذشتهماراتشکیلمی دهندکهبایددرتاریخدرگردش
باشند».اوبااشارهبهاینکهیکیازکسانی کهازشرق شناسان
بهاینحوزهمبادرتزیادیکرده ،هانریکربنبودهکهدراین
زمینهمااثارزیا دترجمه ایهمازاوداریم،معتقداست«:کربن
بهایرانبسیارعالقهداشتهودرراستایشناختایرانتالش
زیادیهمانجامدادهاست،چرادرداخلکشورخودمانچنین
کسانیراکمترمی بینیم؟»چهرهماندگارفلسفهبابیاناینکه
مفاهیممهمی همچون«عشق»و«معنویت»رادرتاریخمان
موردغفلتقرارداده ایم،می گوید«:درمطالعاتشرق شناسان
به خوبیمی توانیمبهاینمفاهیمپیببریم؛کمااینکهفالسفه
و بزرگان خودمان بسیار در حوزه غور داشتند ما نیز باید بیشتر
اهتمامکنیم».اوبااشارهبهاهمیتفهممفهوماسالموایران
به عنوانعناصرتمدنیمابه عنوانیکایرانیمسلمان،تاکید
می کند« :امروز شاهد هســتیم که تحریفات زیادی تاریخ را
فرا گرفته اســت ،نباید اجازه چنین چیزی را بدهیم و راهکار
ان نیز رفع نواقص ذهنی خــود و افزایش اطالعات عمومی
در حوزه فرهنگ و تاریخ مملکت خودمان است ».مجتهدی
همچنین می گوید« :بســیاری از تحریفات و شبهات ذهنی
خود ما و شبهاتی که دیگران برای ما ایجاد می کنند با مراجعه
به کتب بزرگان رفع می شود .معنویت امروز می تواند ارمغانی
برای جامعه بشری باشد ،منظورم معنویتی به دور از تحریف
و نقص و اشتباه اســت ».او معتقد است« :خالهای دنیای
امروزبامراجعهبهفرهنگاصیلماومعنویتاسالمیبرایمان
قابل رفعخواهدبود،لطفادراینزمینهبیشترمطالعهکنیموکار
رابهایندگاننسپاریم».
پایان رویای شهرزاد
تحول بدون نظریه میسر نیست
سرمایه گذار عظیم ترین پروژه خصوصی
دیدگاه غالمی درباره تحول در حوزه
تلویزیونی بازداشت شد
ریشه های عمیق بی فکری در ایران
جمادی از علل کتاب نخواندن می گوید
تبیین اقتصاد مقاومتی ب ه مثابه «گفتمان»
انتقاد از نئولیبرالیسم در اقتصاد ایران
ایین گشایش سلسله نشســت های «جایگاه اقتصاد
مقاومتی در گفتمان فرهنگی ایران» با حضور ســیدعباس
صالحیسرپرستوزارتفرهنگوارشاداسالمی،غالمرضا
غفاری رئیس دانشــکده علوم اجتماعی دانشــگاه تهران،
حسینراغفراقتصاددانوناصرفکوهیانسان شناساستاد
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در تاالر گفت وگوی
این دانشکده برگزار شد .صالحی در این نشست با بیان اینکه
بابرنامهضربتیوعجله اینمی توانگفتمانریشه دارایجاد
کرد،اظهارداشت «:پنجمولفهگفتمان سازیدرسیاست های
اقتصاد مقاومتی شامل «درون زایی نه درون گرایی به معنای
اســتفاده از همه ظرفیت هــای داخلــی»« ،برون گرایی به
معنای تعامل ســازنده با تمــام جهــان»« ،مردمی بودن»،
«عدالت محوری بــه معنایی که احاد مردم از دســتاوردهای
اقتصادیبهره مندشوند»و«دانش بنیانبودنبه جایاتکابه
منابعطبیعیزودگذر»است.اگراینپنجمولفهرعایتشودما
بایدازالفاظرایجفاصلهبگیریم».معاونفرهنگیوزیرارشاد
با اشاره به اینکه واژه اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریم های
ل 89مطرح شــد ،توضیح داد« :این واژه بد متولد شده
ســا
است؛ ضمن اینکه سیاسی شده و احساس می شود رویکرد
اقتصادجنگیوتحریمی دارد،نهبه عنوانرویکردی کهپشتوانه
نظری مهمی دارد ».حســین راغفر نیز در این نشست درباره
رابطهبیناقتصادوفرهنگواینکهایااقتصادمقاومتیدربستر
تحولجامعهایرانقابل تحققاستیاخیر ،گفت«:اقتصاد
ایران براساس شرایط موجود قادر به خلق شغل نیست و سود
در بخش بسیار باالی جامعه است ،عمال این اقتصاد قادر به
زایشوایجادشغلنیست؛چراکهدرخدمتمردمکارنمی کند
درحالی کهیکیازمحورهایاقتصادمقاومتیخدمتبهمردم
اســت ».او با تاکید بر اینکه فرهنگ نئولیبرال افراد جامعه را
دچار اختالل روانی می کند ،گفت« :مشخصه این فرهنگ
ازکارافتادگیفرایندهایفکریوپاسخگوییعاطفیضعیف
است».همچنینناصرفکوهیاستادجامعه شناسیدانشگاه
تهراندرایننشستباتاکیدبراینکهجهانایندهاگربخواهد
براساسساختارمرکز-پیرامونادامهبدهد،نمی تواندبماندو
بایدمرکزیتازبینبرودوراهشنیزهمینجهانکلیتاست،
گفت« :امروز مهم نیســت که ما برنده جایزه اســکار شویم،
مهم این است که سینمای ایران چه وضعیتی داشته باشد؟
مهم نیست که جوایز جهانی ما چقدر باشد مهم این است که
وضعیت دانش اموزان و دانشجویان ما به طور عمومی چطور
است؟» استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران اظهار داشت:
«جامعهایراندرحالحاضرپتانسیلبسیارباالییدارد؛چراکه
جمعیت ان جوان است و همین جمعیت می تواند بزرگترین
خطروبزرگترینشانسباشد.اگرمااینرابه لحاظاقتصادی
موردبهره برداریقراردهیم،مسلمابهشرایطخوبیمی رسیم.
۳۰سال هم بیشتر وقت نداریم تا جوانان امروز به پیران اینده
تبدیل شــوند .همه اینها با فاصله گرفتن از الگوی نولیبرالی
امکان پذیرخواهدبود».
اصالت ایرانی و اعتبار اجرایی
نگاهی به نمایش روایت عاشقانه
مثلث | شماره 330
این بار هم نئولیبرال ها از نوبل اقتصــاد باز ماندند.
هرچندمانندسال هایپیشنهادگراهاهمدرصدرجدول
اقتصاددانان جهان ننشســتند و انها هم ناکام بودند .دو
اقتصــاددانازرســتهنئوکالســیک هاتوانســتندجایزه
٩٢٨هزاردالری نوبــل را به خانه ببرند؛ یکی انگلیســی و
دیگری فنالندی؛ هر دو ســاکن امریکا .انها پیرو نظریه
«قرارداد» هســتند و به اقتصاد نگاهی خرد دارند .این دو
نفراقتصادرابامحورریاضیاتمی بینندوســعیمی کنند
جهان انســانی را با دالیل عقالیی-ریاضی تحلیل کنند.
هرچنددقیقانئوکالســیکبهحســابنمی اینــداماپیرو
همانمکتبوازتحلیلگرانتئوریقراردادهستند.دلیل
برنده شدن نوبلشان هم کمک به درک مسائل اقتصادی
مانندپرداختمبتنیبرعملکردبرایمدیرانارشد،عنوان
شده اســت .پیش از این بارها نظریه پردازان حوزه تئوری
قراردادها توانســته اند برنده جایزه نوبل اقتصاد باشــند.
نمونه هایش هم افرادی مانند رونالد کوز ١٩٩١میالدی،
هربرتسیمون،١٩٧٨ویلیامویکریوجیمزمیرل،١٩٩6
جورجاکرلوف ،جوزفاستیگلیتزومایکلاسپنسدرسال
٢٠٠١میالدیوحاالهماولیور هارتوبنگتهولمستروم.
بنکتهولمستروم،اقتصاددان67سالهفنالندیکهاکنون
استادموسسهفناوریماساچوستاست(ام ای تی،) MIT
مدرککارشناسیخودرادررشتهریاضیوعلومازدانشگاه
هلسینکی و مدرک کارشناسی ارشــد را در رشته پژوهش
عملیاتی و دکترای خود را از دانشــگاه اســتنفورد در سال
٢٠١6دریافتکرد.اولیو رهارتامریکایینیزدارایاصالت
انگلیسیاست؛اواکنوناستاددانشگا ههاروارداست.گویا
تحقیقاتایندو،توجیه کنندهپرداخت هایباالتربهمدیران
سطوحباالســت.بهاینمعناکهدرقالبنظریهدستمزد-
کارایی،اینهادرپیتوجیهاینموضوعهستندکهحقوقو
مزایایباالترمتناسببامسئولیتافرادمی تواندبهره وری
را ارتقا دهد .به هر روی ،کمیته نوبل باز هم جایزه اش را به
اقتصاددانانیدادهکهپیش برندهدانشمتعارفاقتصادبه
حسابمی ایند.نقدیکههموارهبهاینکمیتهوجودداشته،
پرهیزازنوگراییدراعطاینوبلبهاقتصاددانانینواندیش
بوده اســت .این جایزه درســت نقطه مقابل نوبل ادبیات
است.جایزه ایکهامسالبه«بابدیلن» ،ترانه سراوشاعر
امریکایی،دادهشدتافصلجدیدیدرجوایزنوبلادبیات
باشد.حاالدیلن،خوانندهواهنگساز،درکناررمان نویسان
مهمی مانندمارکز،ساراماگوویوسانوبلدارد.گاردیندراین
بارهنوشتهاست:باتوجهبهاینکه اقتصاددانان در سال های
گذشتهنتوانستندبحرانمالیسال۲۰۰۸راپیش بینیکنند
یاخروجانگلیسازاتحادیهاروپارادراحتماالتخودبرای
ایندهاقتصاددنیادرنظربگیرند،دربررسی هایایندهاقتصاد
دنیا تا حد زیادی نادیده گرفته شــده اند .نام هیچ کدام از
ایندوبرندهنوبلاقتصاددر میانافرادینبودکهموسسه
تامسونرویترزپیش بینیکردهبودنوبل ٢٠١6رامی برند.
جامعه شناسی
«روایت عاشقانه» برگرفته از شاهنامه است که محمد
چرمشیر براساس داستان رستم و سهراب ان را به نام روایت
عاشــقانه ای از مرگ در ماه اردیبهشت نوشته و منتشر کرده
و البته بیشتر ان وضعیت را تخیل کرده است .بابک دقیقی
نیز برداشت خودش از متن چرمشیر را به صحنه اورده است.
هدف این اســت که نظرگاه اجرایی که براساس همخوانی
با پروژه بدن و اشیاســت ،در این اجرا شدنی باشد .در اینجا
نشان می دهند رستم از پهلوانی و جنگ و دعوا خسته است
و به سمنگان دژ می رود .البته بردن اسب به دست سربازان
تورانی و بازپس گرفتنش بهانه می شــود که رســتم ســر از
سمنگان دژ دراورد که دخمه زنانه است و در ان مردی انگار
راه ندارد و زنان نیز بیشــتر از انکه حال وهوای زنانه داشــته
باشند ،خوی مردانه گرفته اند و دچار رفتارهای خشن شده اند
و ظروف اشپزخانه شان شده است کاله خود و سپر و باید که
اماده باشند که اگر جنگی شروع شد ،پیش قدم شوند .انگار
حال وهواینمایشفمینیستیباشدواینزنانخشنوبداخم
اماده ترند برای حال وهوای مردانه و خشونت و از ان سو نیز
رستم از خشونت بیزار اســت و به دنبال فرصتی است برای
اینکه خود را برای یک زندگی ساده اماده کند و از ُرفت وروب،
اشپزی و خانه داری لذت ببرد .این همان قصه دیدار رستم و
تهمینهاستکهدرانرخشبهانهوصلتاستچونتهمینه
نیز از این حال وهوای مردانه بیزار است و دلش ازدواج و مرد
می خواهد که اتفاق هم می افتد .اما دیدار کوتاه است و در
انهمیکفرزندپسربه نامسهرابدردامنتهمینهمی ماند.
در اینجا اشــیا حضور موثری در نمایش دارند و از ان حالت
معمولی خارج می شوند و پیش برنده فضا هستند و در القای
شخصیت هاموثرندومی توانندمفاهیمرابرایتماشاگرانبه
شکلموثریبنمایانند.بازیگرهاهمحضورتاثیرگذاریدارند.
با انکه همه مرد هستند ،اما هم زن بودن و هم حس زنانه یا
مردانه و حتی اسب را به زیبایی نمایان می کنند .البته بازی ها
به مرحله تاثیرگذاری مســتقل که بایــد در خالقیت بازیگر
نمایان شود ،نمی رسد ،مگر علی نفیسی که توان بیشتری
دارد و می داند چگونه در بازیگری اش ضمن نقش افرینی در
اتکای به بیان بهتر بتواند به ارتباط بهتری با مخاطب برسد.
بابکدقیقینشانمی دهدکهازپژوهشغفلتنمی کندودر
تبیین متن به اجرا متکی به مطالعات قابل استنادی است و
برایاینمنظوربهداده هایمعتبرواجراییمتکیاست.این
زیباست که انها سال هاست در کرمان چنین روالی را مطالعه
می کنند و در دل تمرین ها به دنبال ارائه تئاتری نوین هستند
که در ان اصالت های ایرانی در کنار خالقیت اجرایی با هم
پیش می روند که همه چیز باورمندانه در اختیار مخاطبانش
قرار گیرد.
نوبل اقتصاد به
نئوکالسیک هارسید
23
تحول بدون نظریه میسر نیست
دیدگاه حجت االسالم غالمی درباره تحول در حوزه
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 330
عواملخشکسالی
و بی ابی در ایران
پرویز کردوانی ،جغرافیدان و پدر کویرشناسی
ایران ،می گوید« :ما ســه چیز اختراع کردیم تا هر
چقدر می توانیم اب استفاده کنیم؛ در ابتدا به دنبال
اب های زیرزمینی رفتیم ،ان زمان برای استفاده از
اب هایزیرزمینی،قناتحفرکردهبودیمامااینبرای
انسان کافی نبود و چاه را اختراع کرد .ارام ارام مرکز
شــهرهای مختلف ایران به البوم حفر چاه ها تبدیل
شدند ».پدر کویرشناســی ایران می گوید« :وقتی
چاه ها را ساختند ،متوجه شدند اب ها تمام می شود؛
به همین دلیل گفتند چاه های عمیق و نیمه عمیق
بســازیم .این چاه های نیمه عمیق و عمیق بود که
کشــور ما را بیچاره کرد ».او تاکید می کند« :سد ها
دومیناختراعمابود،درگذشتهرودهاجریانزیادی
داشــتند و منجر به مرگ افراد زیادی می شد و اب را
برای استفاده هم نمی شــد کنترل کرد .بعد از دیدن
ی که
این مشکالت ،سد ها ساخته شــد .اولین کار
سدها می کنند ،مدیریت اب اســت زیرا ما ابی را که
جاریاستنمی توانیمکنترلکنیم.باساختنسدها
توانســتیم اب ها را ذخیره کنیم امــا مرحله بعد را که
مدیریت سد بود ،متاسفانه درست انجام ندادیم».
کردوانی تاکید می کند« :وقتی ســد را ساختند باید
میزانی از اب را به باتالق هــا اختصاص می دادند،
میزانی دیگر را برای کشــاورزی و مابقی را برای اب
صنعت و اب شــرب .یعنــی اگر ســهم دریاچه ها و
باتالق ها را بعد از ساخت ســد باز می کردند و سهم
کشــاورزی هم می دادند ،اب باقی مانــده هم برای
شهر و هم برای صنعت کافی بود .اما قانون دیگری
تصویب کردند که در ابتدا اب ســدها باید به شهرها
اختصاصدادهشود،دومصنعتواگرابیباقیماند
برای کشاورزی .در این قانون حتی ابی به تاالب ها و
باتالق هاهماختصاصدادهنشد.انزمانمی گفتند
اگر اب به دریاچه ارومیه یا باتالق گاوخونی می رسد
تلف می شود .اما االن نظرشــان تغییر کرده و حتی
سازمان محیط زیست می گوید باتالق و تاالب باید
اولویت اول اب ســدها باشند .به طور خالصه اینکه
ابتداچاه هاراساختندوسپسسدهاراونامهردوراهم
عامل توسعه گذاشتند .اما در مدیریت سدها اشتباه
کردندوابسدهارابهشهرهااختصاصدادند ».پدر
کویرشناسی ایران می گوید« :سد و چاه عامل تمدن
بودند و سومی هم نماد تمدن است؛ شیر و شیلنگ.
در گذشته می خواستیم اب بیاوریم با االغ و کوزه اب
می اوردیــم .اگر یک کودک اب خــود را می ریخت
مادرش او را تنبیه می کرد زیرا نمی توانست دوباره اب
بیاورد .پس از ان دوران ،شیر و شیلنگ ساخته شد و
به نماد تمدن تبدیل شدند ،وقتی شیر و شیلنگ را در
ایران اوردند دیگر از جارو استفاده نشد ،کارواش ها
از اب زیادی اســتفاده کردند .نگفتند باید به اندازه
استفادهکنیمازشیروشیلنگ،بهمقدارزیاددرحمام
و اشپزخانه از اب استفاده کردیم و این شد که به این
روز افتادیــم .هر مقدار چاه بود ســاختند و هنوز هم
می سازند،سدهایزیادیهمزدیمازشیلنگاستفاده
کردیمواینشدکهبهاینجارسیدیم».
حجت االسالمرضاغالمی ،رئیسمرکزپژوهش های
علومانسانیاسالمیصدراپیرامونتحولدرحوزه هایعلمیه
می گوید« :تردیدی نیست که امروز حوزه نیازمند یک تحول
عمیق ،همه جانبه و سریع است .این اتفاق باید سال ها قبل
می افتاد اما به هر دلیل ،به جز یک ســری کارهای جزئی که
البته در جای خود قابل تقدیر اســت ،کار بزرگ و چشمگیری
انجام نشــد ».او می گوید« :طبیعی اســت این تحول ،هم
شامل امور زیربنایی می شود و هم روبنایی .برای مثال ،نظام
اموزشی حوزه ،نظامپژوهشی حوزه ،نظام تبلیغی حوزه،همه
این نظامــات نیازمند تغییرات جدی هســتند و مبنای تغییر،
نیازهایکالنوجدیانقالباسالمیدرداخلوخارجکشورو
همچنینشبه انقالبیاستکهازناحیهظهورفناوری هایجدید
وگسترشکالن شهرهاو...درشیوهزندگیمردمبهوجودامده
است ».رئیسمرکزپژوهش هایعلومانسانیاسالمیصدرا
با بیان اینکه حوزه های علمیه ظرفیت های منحصر به فردی
دارندکهبخشمهمی ازانمولودانقالباسالمیاست،تاکید
می کند« :روشن است که ساختار ،منابع و جهت گیری های
فعلی ،توان به فعلیت رســاندن ظرفیت های حوزه را ندارد و
قســم مهمی از این ظرفیت ها در حال ضایع شدن است».
غالمی با تاکید بر اینکه حوزه امروز همچنان با عقب ماندگی
قابل توجهیروبه رواستمی گوید«:اینعقب ماندگیطی۲۰
سالگذشتهکاهشپیداکردهاماهنوزوجوددارد.دراموزش،
حقیقتابسیاریازنیازهایروزموردغفلتاست.حتیدردروس
اصلی حوزه ،حفظ سنت ها مانع از این نمی شود که نیازهای
روز مورد بی توجهی قرار گیرد اما متاســفانه این اتفاق افتاده
است ».اودربخشیدیگرازاظهاراتشبیانمی کند«:امروز
هر کجا حوزه های ما کم کاری کرده اند یا با عقب ماندگی
روبه رو هستند ،شاهد عرفی گرایی هستیم و از انجایی که
غرب کانون عرفی گرایی در جهان اســت ،نســخه های
به ظاهر جذاب غربی ،خیلی سریع جایگزین نسخه های
اسالمیمی شود ».رئیسمرکزپژوهش هایعلومانسانی
اسالمی صدرا تاکید می کند« :حوزه های علمیه شیعی،
حوزه هایتحول گرامحسوبمی شوندواینتحول گرایی،
مرهونوجودنهاداجتهاددرحوزه هاست.درطولتاریخ،
بارهاتحوالتبزرگی درحوزهبه وجودامدهاست.خودتولد
اصولفقهیکیازاینتحوالتاست،گسترشعلومعقلی
در حوزه ها ،یکی از این تحوالت است ».غالمی در ادامه
می گوید«:شکل گیریتمدننویناسالمی،درگروتحول
درحوزهاست.بااینحال،منمعتقدمتحول افرینیبدون
وجودیکفکرونظریهروشنمیسرنیست.تحولیکهمقام
معظم رهبری از ان سخن به میان اوردند و روی ان اصرار
نیز دارند ،تحولی عمیق و هوشمندانه است نه یک تحول
شکلیوویترینی.برایناساس،درحالحاضر،بخشیاز
ارادهحوزهدرتحول افرینی،بایدمصروفرسیدنبهتئوری
تحول باشد ».او درباره نســبت حوزه های علمیه با علوم
انسانینیزچنینمی گوید«:تحولبنیادیندرعلومانسانی
که نقش اساسی در اداره کشــور دارد ،یکی از برنامه های
راهبردی و حیاتی انقالب اســامی اســت و حوزه در ان
سهم منحصربه فرد دارد .کانون تحول در علوم انسانی و
شکل دهی به علوم انسانی اســامی ،حوزه ها هستند اما
متاسفانهاینموضوععمدتادرحاشیهحوزهموردتوجهاست
نهدرمتنحوزه».
پایان رویای شهرزاد؟
سرمایه گذارعظیم ترینپروژهخصوصیتلویزیونی
بازداشت شد
سرنوشت ســیدمحمد امامی ،ســرمایه گذار سریال
شهرزاد ،بی شباهت به پایان این ســریال نیست؛ تعلیقی
که مشخص نبود این ســریال به فصل بعدی خواهد رسید
یا خیر؟ امامی همان تهیه کننده ای اســت کــه با قدرت از
استاندارد سریال سازی در شــبکه نمایش خانگی صحبت
می کرد و برخــی از این استاندارد ســازی ها را به واســطه
ســرمایه گذاری و صــرف پــول در جهت کیفیــت هرچه
بهتر ساخت این گونه ســریال ها می دانســت که به گفته
بسیاری از تهیه کننده های ســینما ،معادالت را در سیستم
پرداخت های ســینما تغییر داد .پس از انتشــار اخباری از
بازداشــت این ســرمایه گذار و بالتکلیفــی پروژه هایی که
به واسطه سرمایه گذاری او به مرحله تولید رسیده اند ،یک
نماینده مجلــس فاش کرده که تهیه کننده شــهرزاد درگیر
یک اختالس هشــت هزار میلیارد تومانی شــده اســت.
تابناک نیز از فصل تــازه پرونده محمد امامــی خبر داده و
مدعی شده ســید محمد امامی ،مالکیت «ابد و یک روز»
را در اختیار داشــته ،در «خوب ،بد ،جلف» ساخته پیمان
قاسمخانی نیز سرمایه گذار بوده و ٣٠٠میلیون از سرمایه
«کاناپه» ،اثر تازه کیانوش عیاری را هم تامین کرده است.
«فروشنده»« ،محمد رســول الله» و «دراکوال» سه فیلم
سینمایی ای است که گفته شده رایت شبکه خانگی اش از
سوی او خریداری شده و ظاهرا مذاکراتی برای خرید رایت
«نهنگ عنبر »٢و «گشت »٢از سوی امامی نیز انجام
شده است .انچه اکنون با دستگیری امامی عیان شده،
در ماه های گذشته به طور غیررســانه ای نمود بیشتری
داشته است.
اما انچه به ابهام های پرونده شهرزاد و سرمایه گذار
دربندش افزوده ،افشاگری یک نماینده مجلس درباره
سید محمد امامی است .امیر خجسته ،نماینده و رئیس
فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی و اداری مجلس،
از یــک پرونده هشــت هــزار میلیاردتومانــی صحبت
کرده که ظاهرا قرار اســت در جریان رســیدگی به ان،
اشــخاص دیگری نیز دستگیر شــوند .حاال سرنوشت
تولیــد محبوب ترین محصول شــبکه نمایش خانگی،
در هاله ای از ابهام فرورفته اســت .خجسته درباره رقم
این اختالس و پیگیری های مجلس دراین باره به خانه
ملت گفته است« :با توجه به اینکه قریب به هشت هزار
میلیارد تومان تخلف مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان
صورت گرفته ،تحقیق وتفحص را با قاطعیت در مجلس
پیگیری خواهیم کــرد و به طور حتم بایــد متخلفان در
صندوق ذخیره فرهنگیان مشخص شوند».
این نماینده مجلس همچنین از دســتگیری افراد
بیشــتری در رابطه با این پرونده خبر داده است« :افراد
دیگری هم به همین زودی دستگیر خواهند شد».
کن لوچ علیه بی بی سی
دستکاری اخبار با اهداف سیاسی
کن لوچ ،کارگردان سرشــناس بریتانیایی پوشــش
اخبار در شبکه بی بی سی را به شدت سیاسی خواند و از این
شبکه خبری انتقاد کرد .براساس خبری که گاردین منتشر
کرده ،این فیلمســاز بریتانیایی با هدف گرفتن بی طرفی
بی بی سی ،پوشش خبری در این شبکه را به شدت سیاسی
و دستکاری شده خواند.
کن لوچ کــه از حامیان جنــاح چپ اســت ،در فیلم
جدیدش که برنده نخل طالی کن شد ،تالش های مردی
را تصویر کرده که در برابر سیستم تامین اجتماعی بریتانیا
ایســتاده و ان را نقد می کند .ســازنده فیلم «مــن ،دانیل
بلیک» گفت بی بی سی نیاز دارد که دموکراتیزه شود .این
کارگردان برجســته فضای بی بی ســی را بــرای کار کردن
فاســد خوانده و گفته است« :درک از
تنوع انقدر در این شبکه متفاوت است
که می تواند به یک درام بدل شــود و
مفهوم خبر در این شبکه باید به چالش
کشیده شود ».کن لوچ به رادیو تایمز
گفته است« :بی بی سی کامال بر نقش
خود در شــکل دادن به اگاهی مردم
واقف اســت و انچه باید دانست این
اســت که باید به حرف مــردم گوش
کرد درحالی که اخبار این شبکه بسیار
دستکاری شده و سیاسی است».
سخنگویبی بی سیبهاظهارات
کن لوچ واکنــش نشــان داده و گفته
است « :بی بی سی مستقل است و به دستورالعمل سردبیری
خودعملمی کندکهبی طرفیازجملهانهاست».ویتاکید
کرده است که این شبکه بیش از هر شبکه دیگری با اعتماد
مردم مواجه اســت و بیشتر مردم انگلســتان بر همین باور
هستند .کن لوچ بارها چنین رابطه ای با بی بی سی داشته و
ماه پیش نیز در کالج دانشگاه لندن نوع پوشش دادن اخبار
در بی بی سی را جانبدارانه خواند.
این در حالی اســت که کارگردان نامــدار بریتانیا ،از
سابقه قدیمی همکاری با بی بی ســی برخوردار است و ۵۰
ســال پیش فیلم «کتی به خانه برگرد» را برای بی بی سی
ساخت که فیلمی خانوادگی درباره بی خانمان ها بود« .من
دنیل بلیک» نیز با همکاری همین شبکه ساخته شده است.
ارواح مردگان
درباره رمان «پیاده»
تفسیرصحیفهسجادیه
بخش بیست و چهارم /استاد مهدی قاسمی
مثلث | شماره 330
خداونــد بــه
امامانومعصومین
علیهم ا لســا م
تسلط و قدرتی عطا
فرموده اســت که
امام ســجاد(ع) به
ان اشاره می فرماید
و بیــان می کند که
خداونــد قدرتی به
ما داده است که ما
به واسطه قدرت بر
همــه مخلوقــات
فضیلت یافته ایم و خداوند ما را بر همگان برتری داده
است ،پس خداوند را شکر می کنیمَ .ج َع َل یعنی َج ْعل
الهی اســت و خداوند برای ما این گونه خواسته و قرار
داده اســتَ « .ف ّ
کل خَ ِلیق َِت ِه ُم ْنقَا َدهٌ َلنَا ِب ُق ْد َر ِت ِه َو َص ِائ َرهٌ
اع ِتنَا ِب ِع ّز ِت ِه».
ِا َلى َط َ
این عبارات ظرایف بســیاری دارند اما من عمق
انها را نمی توانم درک کنم؛ مطالعه مختصری می کنم
و ان را خدمت شــما عرض می کنم .این جمالت امام
سجاد(ع) مضامین بسیار زیبا و عمیقی دارد که نیازمند
توجه اســت« .خَ ِلیقَه» بــه معنای مخلوق اســت اما
می گویند حرف «تا» برای انتقال اسم به صفت است.
خَ ِلیق بــر وزن فعیل می اید و مصدر بــه معنای مفعول
«ص ِائ َره ای ِ
راج َعه».
است؛ خَ ِلیقَه یعنی مخلوقَ .
قدرت هم با عزت تفاوتی دارد و یکی نیســت.
قدرت به معنای توانایی اســت و معنایش مشــخص
است؛ ا ن الله علی کل ٍ
شئ قدیر« .یا قادر»؛ قدرت
علی االطــاق و بی نهایت .اما عزت یــک معنایش
نفوذناپذیر اســت .بــرای مثــال قــران را «عزیز»
یــه ا ْل َب ِ
«ل ْیا ِت ِ
کتــاب عزیزَ .
اط ُل ِم ْن
می نامند؛ ِا نَّه َل
ٌ
ین یدَ ِ
َب ِ
ــن خَ ْل ِف ِه ».کتاب عزیز اســت یعنی
یــه َو َل ِم ْ
هیچ باطلــی و انحرافی در ان نفوذ نــدارد و در برابر
افــکار بشــری ،انحرافــات و بدعت هــا نفوذناپذیر
است.
خداوند عزیز اســت یعنــی کســی نمی تواند در
خداوند نفوذ کنــد؛ خداوند در برابــر مخلوقش حالت
ــکل َم ِ
ــکل خَ ِلیق َِت ِ
ــه یعنی َف ّ
انفعالی نــداردَ .ف ّ
خلوق ِه.
ُم ْنقَا َدهٌ یعنــی مطیعَ .ف ّ
ــکل خَ ِلیق َِت ِه ُم ْنقَا َدهٌ َلنَــا ِب ُق ْد َر ِت ِه
یعنی خداوند به وسیله قدرتش همه خلقش را مطیع و
اع ِتنَا ِب ِع ّز ِت ِه؛ یعنی
فرمانبر ما کرده استَ .و َص ِائ َرهٌ ِا َلى َط َ
خداوند به برکت قدرت و عزتش چنین کاری است .یک
تجلی اسم قدرت الهی این است که همه مخلوقینش
را مطیع ما کرده است.
همچنین یک تجلی عزت خداوند این است که
طاعت همه موجودات را به سمت ما جهت داده است
که از ما اطاعت کنید؛ چراکه اطاعت از معصوم(ع) و
ولی خدا ،اطاعت از خداوند تبارک و تعالی است .یکی
از «ما» پیغمبر(ص) است .انجایی که امام سجاد(ع)
می فرماید «لنا» (برای ما) ،حضرت رسول اکرم(ص)
را نیز شــامل می شــود .خداوند متعال در قران کریم
می فرمایدَ « :و َمن ِ
طاع الله»؛ هر
الرســول َفقَد َا َ
یطعِ َّ
کسی از پیامبر(ص) اطاعت کند ،از خداوند فرمانبری
کرده است.
جامعه شناسی
رمــان «پیــاده» از اثــاری اســت که به ســهولت
خوانــده می شــوند .فضای پــادگان ،فضایی اســت که
بســیاری از مخاطبان با ان اشــنا هســتند امــا کار حمید
بابایی صرفا بازنمایاندن فضایی اشــنا نیست .او مترصد
است دیگر مکان خویش را بســازد؛ دیگرمکانی که برای
ســرایت یافتن ،بســیاری از نشــانه های واقعی را به کار
می گیرد و بازتولید می کند.
این تمهید در رمان کارکردی دوگانه یافته اســت:
از ســویی موجب ایجاد قرابت خواننده با متن شــده و از
ســویی دیگر با تغییر شــکل و همانا تغییر ماهیت یافتن
کارکرد مکان ها و چیزها ،به نوعی برخورد اشنایی زدایانه
رسیده است.
امید شیدایی ،جوان تحصیلکرده ای است که مانند
سایر هم صنفان خویش به سربازی امده است .او می داند
به اجبار ،دو سال را در پادگان ســپری خواهد کرد .او در
مرزی لغزنده از جهان ذهن و دنیای بیرونی ،یعنی محیط
تکراری و غم انگیز پادگان زندگی می کند.
ســوژه های دیریاب ذهــن امید ،کتاب ،موســیقی
و عشــقش بــه دختری به نــام غزل ،بخشــی از هســتی
درونی او را می ســازد و رویدادهــای تکرارپذیــر زندگی
سربازی ،به مثابه اموری محتوم ،بخش بیرونی زندگی اش
را قابل لمــس می کنــد .نثر رمــان «پیاده» یکدســت و
سهل خوان است و سیری خطی دارد .از ابتدا به خواننده
وامی نمایانــد که اثری رئالیســتیک اســت .هرچه پیش
می رویــم ،رگه هایــی از ابهــام و تعلیــق ،در قالب ورود
عناصر شــگفت به بدنه روایت ،خواننــده را دچار ابهام و
سوال می کند .در بطن این روزمرگی چه چیز می تواند اثر
را از ســقوط کامل به گرداب تکرار و کلیشه نجات دهد؟
شــاید این رمز موفقیت رمان «پیاده» اســت .درست از
نیمه رمان ،چاشــنی دینامیت شــگفتی منفجر می شود.
یکی از انبارهای اسایشــگاه بر اثر نشت گاز منفجر شده
اســت .ســربازان در فضایی تاریک و مهیــب به اطفای
حریق مشغول اند.
راوی داســتان گیج اســت و نمی داند چه رخ داده
است .تردستی روایی یا تغییر استراتژی متن در این نقطه
رخ می دهد .رمان نویس به جای برخوردی شــیفته وار با
این حادثه ،ســعی در کوچک جلوه دادن ان دارد .راوی
(قهرمان داســتان) درصدد کتمان چیزی نیست .او نیز
به قدر خواننده و نه بیشتر می داند.
در ادامه خواننده شاهد اتفاقات ریز و درشتی است
که در پادگان می افتد .نویسنده «پیاده» شتابزده نیست
و قصد ندارد از نیمه دوم رمان اهنگی شــتابان بیافریند.
قدری جلوتر ،از فصل پانزدهم به بعد شاهد نوعی از تجلی
یا گره گشایی هســتیم .بســیاری از کدها معنا می یابند و
حس وقــوع فاجعه ای شــوم ،پیش از وقــوع خواننده را
درگیر می کند.
فرمانبریخلق
25
سیاست
ترمیمکابینه
سه وزیر دولت حسن روحانی از کابینه جدا شدند و سه سرپرست برای
مدیریت وزارتخانه ها انتخاب شــدند .این تغییرات در دولت با تحلیل ها و
تفسیرهایی مواجه شده و انتشار برخی اخبار تایید نشده در فضای مجازی و
سیاسی شرایط را در این مورد پیچیده کرده است.
شوک برای احیاء
درحالی کهضعفاصلیدرمیانوزرایصنعتیواقتصادیاست
روحانی 3وزیرفرهنگی،اجتماعیراتغییرداد
سیاست
مثلث | شماره 330
انقالبی گری مدل 1395
26
اصالح طلبان هم می توانند
زیرچتر انقالبی ها قرار بگیرند
محمد سعید احدیان
مهدی فضائلی
1
یک اتفاق غیر منتظره؛ «خانه تکانی در دولت» .حاال
حسن روحانی درست چند ماه مانده به انتخابات کابینه اش
را دستخوش تغییراتی کرده اســت .تا لحظه نگارش این
گزارش سه وزیر استعفا داده اند و همچنان زمزمه هایی از
برخی تغییرات دیگر به گوش می رسد.
این رویــداد حتما از ان جهت غیر منتظره اســت که
حسن روحانی تا کنون که از عمر دولتش چندان زمانی باقی
نمانده از تغییر ابا داشت و تالش می کرد تا با همان افرادی
که از ابتدا برگزیده بود کار دولت اولش را به پایان برساند.
اکنون هر چه هست سه وزیر دولت او تغییر کرده اند
و افرادی برای سرپرستی انتخاب شــده اند .گمانه زنی ها
برای گزینه های وزارت شروع شده و هر کس بنا به تحلیلی
نام افرادی را فهرست می کند .در چنین شرایطی است که
ابتدا باید با شرح انچه در هفته گذشته رخ داده هم به روند
این تغییرات پرداخــت و هم با بررســی زمینه ها به چرایی
ان هم نگاه کرد .به دیگر ســخن اینکه باید به این مساله
پرداخت که چرا حســن روحانی به تصمیم ترمیم رسیده و
چرا این ترمیم را به جای اعمــال در بخش های ضعیف و
پرچالش دولت یعنی اقتصاد به بخش اجتماعی و فرهنگی
اورده اســت؟ ایا این تغییر از ســر تدبیر بوده یا صرفا یک
حاشیه غیر منتظره دولت را به این تصمیم رسانده است؟
سابقه ترمیم
حرف و حدیث ها در مورد ترمیم کابینه البته مربوط
به اکنون نیســت .اصالح طلبان و اصولگرایان از همان
ابتدای تشــکیل کابینه هر کــدام به فراخور نگاهشــان
موج جدید زمزمه تغییر از شــایعاتی درباره
رفتن و استعفای علی جنتی اغاز شد .گفته
شد که او نامه ای نوشته برای کناره گیری از
پستوزارت.شایعهدهانبهدهانمی گشت
و برخی گفتند این ماجرا ادامه همان جدال ها
برسرکنسرتاست،برخیگفتندباروحانی
مجادله ای پیدا کرده و این وســط کســان
دیگری هم پیدا شــدند که خبرهایی از یک
مسالهشخصیداشتند
حســن روحانــی کابینــه را بــا
تغییراتی مواجه کرده است
برخالف تصور اولیه ،برخی استانداران توانایی کافی را
برای اداره استان ندارند .بنابراین تغییرات در دولت اتفاق
خواهد افتاد؛ هم در سطح وزرا و هم در سطح استاندارها.
انتخاب اســتانداران عمال با موافقت هیات دولت انجام
می شــود .فقط وزیر کشــور و رئیس جمهــور در این باره
تصمیم نمی گیرند .استاندارانی که انتخاب شده اند مورد
تایید هیات دولت هستند و البته هیچ کس هم نمی تواند
ادعا کند که بهترین انتخاب ها انجام شــده است ».این
جمله حســام الدین اشــنا و حرف رئیس جمهور در شیراز
سراغازی پر ماجرا برای رســانه ها و محافل سیاسی بود.
روحانی در سفر به شیراز در مقابل پرسش خبرنگاران که
از او در مورد احتمــال تغییرات در کابینه پرســیده بودند
اعالم کرده بود که اگر نیاز باشد کابینه را تغییر می دهد.
حاال همه لیســت هایی داشــتند که نــام افــراد رفتنی و
گزینه های امدنی در ان ثبت بــود .گمانه ها فزونی یافته
و تحلیل ها یکی پس از دیگری نگاشــته می شــد .زمان
اما هر چه گذشــت خبری از تغییر نبود .به شکل محدود
استاندارانی تغییر یافتند و معاونانی جایگزین شدند ،این
اما ان اتفاقــی نبود که همه منتظرش بودنــد .معلوم بود
روحانی فکر دیگری دارد و ترمیــم را برای دوره ای دیگر
گذاشته است.
دولت و مجلس جدید
مســاله لزوم انجــام تغییــرات در دولت بــا برگزاری
انتخابات مجلس و تغییر چهره قوه مقننه که این بار دولت
حامیان به مراتب بیشــتری برای خود در ان می دید ،وارد
پروسه جدیدی شد .برخی سیاســیون به ویژه چهره های
اصالح طلب بــا افزایش تعداد چهره هــای اصالح طلب،
معتــدل و میانه رو اصولگرای مجلس فضــا را برای انجام
مورد مبهم اقای وزیر
موج جدید زمزمه تغییر از شــایعاتی دربــاره رفتن و
استعفای علی جنتی اغاز شد .گفته شد که او نامه ای نوشته
برای کناره گیری از پست وزارت .شــایعه دهان به دهان
می گشــت و برخی گفتند این ماجرا ادامه همان جدال ها
بر سر کنسرت اســت ،برخی گفتند با روحانی مجادله ای
پیدا کرده و این وســط کســان دیگری هم پیدا شدند که
خبرهایی از یک مساله شخصی داشتند .هر چه بود گذشت
زمان ماجرا را جدی تر کرد .حاال دیگر همه منابع خبرهایی
از رفتن علی جنتی داشــتند .اولین مقام دولتی که در این
مورد واکنش نشان داد .حسام الدین اشنا بود .او رفتن علی
جنتی را تکذیب نکرد .پــس از ان علی جنتی هم خودش
پاســخی برای این ســوال نداشــت و همه چیز را به اینده
گودرزی بعد از انتشار
اخباری مبنی بر استعفایش
به رئیس جمهور برای
کناره گیری نامه نوشت
مثلث | شماره 330
فانی در حالی که استعفای
خود را تکذیب می کرد
در نهایت از پستش
کناره گیری کرد
تغییرات در سطح وزیران مناسب ارزیابی می کردند تا جایی
که فشارهای زیادی به دولت برای انجام تغییرات وارد امد
و خبرهای مختلفی در رسانه ها درباره احتمال تغییر 4تا 5
وزیر و جا به جایی برخی معاونان منتشر شد.
محمد باقر نوبخت ،ســخنگوی دولــت در ان برهه
درباره احتمال انجام تغییــرات در دولت گفته بود« :طبق
اصل ١١٣قانون اساسی ،رئیس جمهوری مسئول اجرای
قانون در کشور و پس از مقام معظم رهبری عالی ترین مقام
در کشور اســت و در این پیوند نیز دارای اختیاراتی است.
در مقابل اختیاراتی که رئیس جمهوری بر عهده دارد ،مردم
نیز مطالباتی از وی دارند که طبیعی است رئیس جمهوری از
عملکرد خود و مجریان کشور ارزیابی داشته باشد و در این
ارزیابی ها ،جابه جایی برخی افراد نیز ضروری باشــد .این
در حالی است که بنده در مقام جایگاهی که دارم از تعداد
این جابه جایی ها اطالعی ندارم ».او چند روز پس از این
موضع گیری در فروردین ماه 95در چرخشی 180درجه ای
اعالم کرده بود که «دولت بنایی بر تغییر در این وزارتخانه
و حتی وزارتخانه های دیگر ندارد».
البتــه در همــان زمــان محمدعلی نجفی ،مشــاور
رئیس جمهور دربــاره خانه تکانی در کابینــه دولت ان هم
بعد از ســال نو گفته بود «رای مردم در انتخابات مجلس
نشان دهنده خواست انها برای تغییر است و این خواست
انها فقط در حد مجلس خالصه نمی شود .یعنی انها انتظار
دارند که در سطح دولت یا حتی خارج از دولت هم تغییراتی
ایجاد شود ،بنابراین من فکر می کنم اگر بخواهیم به رای
مردم احترام بگذاریم و به ان توجه کنیم یکی از اقداماتی
که باید در این راستا انجام شود ،ترمیم کابینه است .حاال
اینکه این ترمیم کابینه در کدام یــک از وزارتخانه ها و در
چه سطحی انجام شود بســتگی به صالح دید اقای دکتر
روحانی دارد».
سیاست
به موضوعات مختلف خواســت هایی بــرای تغییر برخی
چهره ها داشتند .نکته اما این بود که حسن روحانی همه
توجه خود را متوجه برجام کرده و هر مساله ای را منوط به
نتیجه مذاکرات کرده بود .وقتی مذاکرات به نتیجه رسید
گمانه ها برای تغییرات هم افزایش یافت .هر چه بود یک
بحث مهم به میان امده بود؛ «کابینه باید با تغییر مواجه
شود» .این را فقط اصولگرایان منتقد و اصالح طلبان به
وزرای خاصی از دولت نمی گفتند .می شــد این سخنان
را هم از درگوشی های برخی موثران در تصمیمات اقای
رئیس جمهور شنید و هم در مصاحبه های انها رصد کرد.
چه اینکه حتی حسام الدین اشنا در مصاحبه با یک رسانه
این گونه از پشــت پرده اراده تغییــر و بحث های داخلی
تصمیم سازان روایت کرده بود« :گزارش ها و بررسی های
ما نشــان می دهد که پــس از انتخاب وزیــر اطالعات،
ارامش خوبی به فضای داخلی نشســته اســت .در حوزه
وزارت کشــور رئیس جمهــور بــا انتخاب وزیر کشــوری
که برای شــخص رئیس جمهور مورد اعتمــاد بود و او را
فراجناحی می دانست سعی کرد این پیام را به جامعه بدهد
که با یک دوره توام با ارامشی مواجه خواهیم بود .برخی
از سفرهای استانی برای تیم رئیس جمهور روشن کرد که
فصل تغییر
سیاست
27
سیاست
موکول کرد .سخنگوی دولت هم خواست همه صبر کنند
تا تکلیف این ماجرا روشن شود.
سه شــنبه اما روز تغییر بــود .خبر امد که اســتعفای
جنتــی پذیرفته شــده و او دیگر به دفترش در ســاختمان
بهارستان نرفت.
پایان روزهای «محمود گودرزی»
همان روز سه شنبه یک وزیر دیگر هم رفت؛ محمود
گودرزی .وزیری که موج نارضایتی موجود از او ماه ها بود
که احتمال کنار گیری اش را شدت می بخشید .با این همه
اما احتمال رفتــن محمود گودرزی از ســاختمان خیابان
سئول از ابتدای هفته قبل شــدت گرفت .جایی که با بلند
شدن زمزمه اســتعفای وزیر ارشاد ،خبر از ترمیم کابینه در
بخش های دیگر هم امد .وزارت ورزش و جوانان هم یکی
از نخستین حدس ها برای تغییر بود .خبر گویای این مساله
بود که وزیر ورزش و جوانان پس از یک جلســه با حســن
روحانی ،رئیس جمهور ترجیح داده که استعفا بدهد .کمی
بعدتر اما خبر از سوی روابط عمومی وزارت ورزش تایید و
عبدالحمید احمدی ،معــاون فرهنگی اموزش و پژوهش
وزارت ورزش و جوانان در گفت وگو با میــزان ،این خبر را
تایید کرد .ســاعاتی بعد اما خبرهای دیگــری هم امد که
وزیر ورزش و جوانان از کارکنان وزارتخانه نیز خداحافظی
کرده و محل کار خود را ترک کرده اســت؛ مســاله ای که
نشان می داد اســتعفای گودرزی نیز پذیرفته شده است.
با این همه خبرهای تکمیلی تــر از جایگزین های محمود
گودرزی همچنان نامشــخص بــود .خبرهــا از مذاکره با
مرتضی بانک ،رضا صالحی امیری ،محسن مهرعلیزاده،
نصرالله سجادی و مسعود سلطانی فر بیرون امد .در مورد
سرپرست وزارت ورزش و جوانان نیز خبرگزاری فارس خبر
داد که «بعد از اســتعفای گودرزی و طبق قانون ،معاون
توسعه منابع و پشتیبانی وزارت ورزش به عنوان سرپرست
این وزارتخانه موقتا امور کار را در دســت خواهد گرفت تا
دولت به طور رسمی سرپرست را معرفی کند ،اما در ساعات
انتهایی سه شــنبه شب اعالم شد که ســجادی سرپرست
وزارتخانه شده است.
متن استعفای محمود گودرزی هم البته در همان روز
چهارشنبه منتشر شد که در ان امده بود« :بابت اعتمادی
که ظرف سه سال گذشته به اینجانب مبذول فرمودید بسیار
سپاسگزارم و خشنودم اگر توانسته ام باری ولو اندک و حقیر
از دوش دولت بزرگــوار بردارم .همانگونه که اســتحضار
دارید چند ماه قبل نیز استدعا کردم که اجازه بفرمایید تا در
ســنگری دیگر ارائه خدمت بدهم .مجددا استدعا دارم با
استعفای اینجانب موافقت بفرمایید.
همواره دعاگــوی حضرتعالی هســتم و ارزو دارم در
تحقق اهداف عالیه نظام و برنامه های دولت کریمه تدبیر
و امید موفق و موید باشید».
سیاست
28
مثلث | شماره 330
استعفای متفاوت
در حالی که از اواســط هفته اخبار منتشــره حاکی از
کناره گیری ســه نفــر از وزرای کابینه – ارشــاد ،اموزش و
پــرورش و ورزش -بود؛ وزارت امــوزش و پرورش این خبر
را تکذیب می کرد .اســتعفای جنتی و گودرزی همان روز
سه شنبه به تایید نهایی دولت رسید و صبح چهارشنبه جلسه
هیات دولت بدون حضور این دو وزیر تشکیل شد.
اما فانی ،مانند همه وزرا به جلسه هیات دولت امد و
این حضور ،استعفای وزیر اموزش و پرورش را در ابهام قرار
داد .در همه این مدت سایت های خبری اصالح طلب به
استعفای فانی و لزو م ترمیم کابینه اشاره می کردند در حالی
که اساسا استعفایی صورت نگرفته بود.
همه اینها در حالی است که برخی نمایندگان مجلس
هفته گذشته طرح استیضاح وزیر اموزش و پرورش را کلید
رئیس جمهور ســرانجام و در پاســخ
به نامه وزیر امــوزش و پرورش ،وزیر
خود را برکنار کرد و بطحایی به عنوان
سرپرست این وزارتخانه منصوب شد
تا ختمی بر ماجــرای پرکش و قوس و
هفته ســخت و طاقت فرســای فانی
باشد
زده بودند و قرار بود هفته جاری فانی برای محک اطمینان
مجدد نمایندگان به مجلس برود.
وزیر اموزش و پــرورش عصر چهارشــنبه با نگارش
نامه ای خطاب بــه رئیس جمهور؛ شــائبه ها را تا حدودی
برطرف کرد .مشــخص اســت که دولت در ایــن چند روز
می کوشید تا فانی ،خود هزینه حذفش از کابینه را بپردازد
اما فانی به سادگی زیر بار نرفته است.
نامه اخیر فانی و اعالم امادگی او برای ادامه حضور
در کابینه و پاســخگویی به مجلس در اســتیضاح نشــان
می دهد فانی به رغم فشارهای رســانه های حامی دولت،
به میل خود حاضر به استعفا نبوده و احتماال دو وزیر دیگر
نیز به همین سرنوشت دچار شده و واژه استعفا ،برای این
اقدام سه وزیر ،لفظ مناسبی نیست یا حداقل باید گفت این
وزرای دولت ،مجبور به استعفا شــده اند .در نامه متفاوت
فانی امده بود« :پس از اطالع از نظر جنابعالی درخصوص
ضرورت ترمیم کابینه که در جلسه روز چهارشنبه 28مهرماه
95هیات محترم دولت ابراز فرمودید؛ به رغم امادگی کامل
برای حضور در جلســه اســتیضاح و ارائه گزارش عملکرد
ســه ســاله وزارت اموزش و پرورش در دولت تدبیر و امید
و پاســخ به ســواالت نمایندگان محترم مجلس شــورای
اسالمی ،بدین وسیله امادگی خود را برای عمل به هرگونه
تصمیم حضرتعالی درخصوص ادامه کار خویش نیز اعالم
می نمایم .واالمرالیکم».
رئیس جمهور سرانجام و در پاسخ به نامه وزیر اموزش
و پرورش ،وزیر خــود را برکنــار کرد و بطحایــی به عنوان
سرپرست این وزارتخانه منصوب شد تا ختمی بر ماجرای
پرکش و قوس و هفته سخت و طاقت فرسای فانی باشد.
ترمیم عجیب
نکته اما این است که اگر چه برخی رسانه های حامی
ل ترمیم کابینه
دولت می گویند دولت از مدت ها پیش به دنبا
بوده اما برخی اخبار حکایت از ان دارد این تغییر چندان هم
بر ســر برنامه ریزی و هدف از پیش تعیین شده نبود و گویا
یک حاشیه غیر منتظره دولت را وارد چنین وضعیتی کرده
است .در این میان اما برخی منتقدان می گویند دولت باید
تغییر را در بخش های ضعیــف دولت یعنی بخش اقتصاد
انجام می داده و ترمیم صورت گرفته در این سه وزارتخانه
چندان کارکردی ندارد.
از جمله افرادی که در این مورد به ابراز نظر پرداخته
رضا سراج اســت .این تحلیلگر مسائل سیاســی با تاکید
بر اینکــه تغییرات در کابینــه جنبه کارامدی نــدارد ،گفته
اســت« :پروژه دولت انتخاباتی است و قرار است در بازی
برد ـ برد ظرفیت ایــن وزارتخانه ها بــرای انتخابات 96به
حامیان روحانی داده شود ».او با بیان اینکه قریب 39ماه
از عمر دولت روحانی می گذرد و ما اکنون شاهد تغییراتی
با مضمون تغییر کابینه هستیم ،اظهار داشته است« :اگر
نگاهی به کارنامه دولت داشــته باشیم ،می شود گفت که
ایشان نه تنها چیزی برای ارائه ندارد ،بلکه در ارزیابی های
مردم نیز رضایت قابل قبولی را نتوانسته کسب کند .دلیل
این بی کارنامه بودن این اســت که ایشــان بیش از 150
وعده اقتصادی همچــون حل مشــکالت در 100روز و
سرشــار کردن مردم از درامد را داده بودند ،ولی هیچ کدام
عملی نشــد .انچه در عمل اتفاق افتــاد رکودی عمیق در
شش حوزه و تنگتر شدن سفره معیشت مردم بود».
تحلیلگر مسائل سیاسی بابیان اینکه انتظار از دولت
ترمیم مشــکالت اقتصادی حداقل پس از شکل گیری
مجلس جدید بــود ،تصریح کرده اســت« :ایــن انتظار
محقق نشد تا اینکه زنگ استعفاهای زنجیره ای به صدا
درامد و دو وزیر و احتماال ســه وزیر عزل شــدند .با این
تفاسیر این تغییرات جنبه کارامدی ندارد که اگر داشت،
باید در وزارتخانه هایی ترمیم صورت می گرفت که ارتباط
مســتقیم با معیشــت و رونق اقتصادی داشــته باشد».
سراج با بیان اینکه تغییرات دقیقا در حوزه هایی است که
ظرفیت های انتخاباتی و شبکه سازی دارند ،اظهار داشته
اســت« :هدف و پروژه انتخاباتی اســت و در این پروژه
بناســت در یک بازی برد ـ برد ظرفیت این مجموعه ها به
حامیان روحانی داده شــود تا بتوانند در جهت حمایت از
دولت در انتخابات 96فعالیت کننــد .همچنین ظرفیت
این مجموعه هــا به پیــروزی حامیان اقــای روحانی در
انتخابات شورای شهر کمک باالیی خواهد کرد ».سراج
با تاکید بــر اینکه افزایش تعامل بــا جریان اصالحات از
اهداف دیگر دولت از انجام این تغییرات است ،تصریح
کرده است« :می خواهند به جامعه این تصویر را القا کنند
که در راستای کارامدی ،ترمیم کابینه را در دستورکار قرار
داده ایم ،ولی جامعــه باید این را بداند کــه این تغییرات
منجر به کارامدی نخواهد شــد ».محمــد ایمانی هم در
یادداشــتی تلگرامی در این مورد نوشــت« :ترمیم یک
تیم ،گاه به جابجایی چنــد بازیکن اســت و گاه به تغییر
مربی و برنامه ان .مشــکل دولت بیــش از اولی ،همین
دومی است .به تعبیر اقای زیباکالم «کجای دولت نیاز
به ترمیم و تغییر نــدارد؟» که از وزیران ورزش ،ارشــاد
و اموزش و پرورش شــروع کرده اند؟ دولــت با مردودی
معدل کل مواجه اســت نه تجدیدی در یکی ،دو درس.
به قول رمضانــزاده اقای روحانی حتی یــک روز هم کار
اجرایی نکــرده و ضعف چینــش وزرا از همین جا ناشــی
می شــود .دولت در این 39ماه مگر جــز وزارت خارجه،
وزارتخانه و کار دیگری هم از نظر رئیس جمهور داشــته
اســت؟ مثال در وزارتخانه های صنعت (تحت نظر رئیس
ستاد انتخاباتی روحانی در ســال ،) 92راه و شهرسازی،
اقتصاد ،جهاد کشــاورزی ،نفت ،رفاه و ...اوضاع بهتر
اســت؟ ...طرحی نــو باید .عالمــی از نو ببایــد و ادمی ؛
اگرنه کجای لحــاف چهل تکــه دولت ائتالفــی نیاز به
وصله و پینــه ندارد؟!» مهــدی محمــدی ،دیگر چهره
اصولگرا هم در کانال تلگرامی خود نوشت« :اراده اقای
روحانی برای تغییر ســه وزیر هیچ معنایی جز اغاز تدارک
انتخاباتی از درون دولت ندارد .حوزه هایی تغییر خواهند
کرد که نگرانی از نارضایتی در انها جدی است و در عین
حال ظرفیت شبکه ســازی انتخاباتی در انها وجود دارد.
برای مردم که نه ،اگر امروز دستی به کابینه زده اند برای
انتخابات اســت؛ بنابراین از ان سیاســت بازی درخواهد
امد اما کار ،نه!»
محمد سعید احدیان ،مدیر مسئول روزنامه خراسان
هم همسو با این اظهارات در یادداشتی تلگرامی به تحلیل
تغییرات اخیر در دولت پرداخت .او نوشت« :باالخره خبر
استعفای ســه وزیر امد .غیر از اســتعفای اقای جنتی که
ارتباطی به مسائل حوزه کاری ایشان یعنی فرهنگ نداشت
و به مســائل مربوط به شخص خود ایشــان بر می گشت،
اســتعفای وزرای امــوزش و پــرورش متاثــر از انتقادات
گســترده مجموعه های ذیل این دو وزیر یعنی معلمان و
اهالی ورزش بود .فارغ از درستی یا نادرستی این تصمیم
چند ماه مانده به انتخابات ،ســوال اصلی این است که ایا
اقای رئیس جمهــور واقعا اطالعی از وضعیت تاســف بار
سیاست
مســائل مرتبط با حوزه های زیرمجموعه اقای نعمت زاده
ندارند؟ ایا نمی دانند صنایع بزرگ و کوچک در چه شرایطی
به ســر می برند و هیچ متولی پای کاری که مسائل شان را
از طریق او حل کنند ،نمی بینند؟ وضعیت بازرگانی کشور،
وجود قاچاق گســترده در کشــور ،عدم حل مسائل بانکی
وارد کنندگان مــواد اولیه به رغم برطرف شــدن تحریم ها
در بانک هــای کوچــک ،عدم اســتفاده از فرصــت بازار
بزرگ روســیه و....از چشــم رئیس جمهور پنهان است؟
شــاید فعاالن حوزه های مربوط به ایشــان هم باید دست
به اعتراض هــای مدنی می زدند که صدایشــان به گوش
رئیس جمهور برســد .قریب به اتفاق فعــاالن اقتصادی،
گروه های مختلف سیاســی از طیف های مختلف و حتی
بســیاری از دولت مردان بر ضرورت تغییر وزیر پا به ســن
گذاشــته صنعت و معدن و تجــارت تاکیــد دارند .کاش
حال که دولت تصمیم گرفته در کنار وزیر ارشاد ،چند ماه
مانده به انتخابات دســت به تغییرات پرریسک در کابینه
بزند ،فکری هم برای مهمترین وزارتخانه موثر در تولید و
اشتغال کشور کند».
فرش قرمز اصالح طلبان
مثلث | شماره 330
در موضعی متفاوت اما اصالح طلبان به استقبال این تغییرات رفتند .در همین رابطه
محمد رضا عارف ،رئیس فراکسیون امید با اشاره به اینکه تغییرات در دولت دیر
اتفاق افتاد ،گفت« :هر وزیر جدیدی که می اید باید برای پنج سال اینده
برنامه ریزی کند».
سیاست
در موضعی متفاوت اما اصالح طلبان به استقبال این
تغییرات رفتند .در همیــن رابطه محمد رضا عارف ،رئیس
فراکســیون امید با اشــاره به اینکه تغییرات در دولت دیر
اتفاق افتاد ،گفت« :هر وزیر جدیدی که می اید باید برای
پنج سال اینده برنامه ریزی کند .احساس عمومی این بود
که باتوجه به همسویی بیشتر میان دولت و مجلس ،کابینه
ترمیم شود که خوشبختانه این اتفاق افتاد».
رئیس فراکســیون امید مجلس شــورای اســامی
در پاسخ به این ســوال که ایا تغییرات باید در همین نقاط
اتفاق می افتاد ،گفت« :باالخره نظر دولت اســت و البته
ایــن تغییرات در راســتای مطالبات فراکســیون امید هم
هســت و هنوز هم مطالباتی وجود دارد کــه امیدواریم در
ادامه محقق شود».
وی با ابراز امیدواری نســبت به تعامل مناسب دولت
و مجلــس برای گزینه هــای جایگزین خاطرنشــان کرد:
«فراکسیون امید پیشــنهادی برای گزینه های جایگزین
نباید بدهد اما کمک می کنیم که وزرای شایسته و برجسته
و اهل فن انتخاب شوند ».عارف با تاکید براینکه هیچ کدام
از وزرای جایگزین نباید برای چند ماه اینده و تا اخر عمر این
دولت برنامه ریزی کنند ،تصریح کرد« :هر وزیر جدیدی که
می اید باید برای پنج ســال اینده برنامه ریزی کند تا بتواند
برنامه جامعی را برای دو دوره داشته باشد».
وی دربــاره ضرورت تغییــر بــرای وزرای اقتصادی
کابینه هم گفت« :نیاز به تحرک جدید در بخش اقتصادی
هست ،هرچند دولت دســتاوردهای خوبی در این بخش
داشته و امار و شاخص ها گویای این مطلب است اما باید
این دستاوردها در زندگی روزمره مردم حس شود و ما فکر
می کنیم دولت باید تحرک بیشتری داشــته باشد تا مردم
دســتاوردهای اقتصادی را حس کنند به ویــژه در بخش
اشتغال که نگرانی اغلب خانواده هاست و ان شاءالله بخش
اقتصاد بتوانــد با برنامه ریزی جدی تر به اشــتغال اولویت
جدی تر بدهد».
نماینــده مردم تهران در مجلس شــورای اســامی
درباره این مطلب که حامیان دولت اســتعفای علی جنتی
را عقب نشــینی دولت در برابر مخالفان ارزیابی می کنند،
گفت« :من این نگاه را ندارم و این جمع بندی دولت روی
کابینه اش اســت و به طور طبیعی این اتفــاق می افتد .ما
امیدواریم هر ترمیمی در کابینه صورت می گیرد مثبت باشد
و تحرک بیشتری را در بخش های ذیربط انجام دهد .نظر
شخصی من این است که اگر دولت دو سه ماه زودتر اقدام
می کرد بهتر بود ولی باز هم االن زمان خوبی است و من از
اقای روحانی بابت این تغییرات تشــکر می کنم ».محمد
کیانوش راد ،فعال سیاسی اصالح طلب هم در اظهارنظری
در این مورد گفــت« :وزارت ورزش و اموزش و پرورش به
تغییر نیاز داشت .گذشــت سه سال از عمر دولت ،فرصت
خوبی برای ارزیابی و بررسی عملکرد وزارتخانه هاست که
باید توسط خود دولت انجام می گرفت .نفس تغییر و تحول
اگر بر اساس فشــارهای سیاسی و بده بستان های رایج در
بافت قدرت صورت نگیرد ،اشکالی ندارد و اگر مبتنی بر کار
کارشناسی دقیق و برای عملکردی انجام گیرد ،می تواند
مفید باشد ،مشروط بر انکه هرگونه تغییری در جهت ارتقای
سطح کارامدی در دستگاه اجرایی و رضایتمندی حامیان
دولت صورت گرفته باشد .بدین ترتیب اگر پذیرش استعفا
در جهت تقویت کابینه و مصمم تر شدن دولت در پیگیری
اهداف و برنامه های اعالم شــده از ســوی روحانی باشد،
باید از تغییرات کابینه حمایت کرد ».وی در ارزیابی خود از
اســتعفای وزیر اموزش و پرورش ،گفت« :عملکرد وزارت
شو پرورش از رضایتمندی قابل قبولی برخوردار نبوده
اموز
است .این وزارتخانه به تحرک بیشــتر و ارتقای موقعیت
اموزش و پرورش و معلمان و دبیران نیاز دارد».
کیانوش راد درباره تغییر وزیر ورزش نیز گفت« :در
وزارت ورزش به دلیل ادغام ســازمان جوانان و تغییرات
کارکــردی در وزارت ورزش ،ضعف هــای قابل قبولــی
مشاهده می شد که شاید تغییر وزیر تنها راه حل ان نباشد
و دولــت باید با بررســی دقیق تر ســاختار وزارت ورزش،
ســازمان جوانان را مســتقل کند تــا وزارت ورزش به کار
تخصصی خود بپردازد .بخشی از اشکاالت وزارت ورزش
معلول افزایش باری است که به وزارت ورزش وارد شده
است ».اما در موضعی همسو با این اظهارات سخنگوی
هیات رئیســه مجلس هم با مثبت خواندن اهتمام دولت
برای ترمیــم کابینه ،گفت« :از مدت هــا پیش این توقع
وجود داشــت که دولت نســبت بــه ترمیم کابینــه اقدام
کند بنابراین اگــر در مدت باقیمانده تــا پایان عمر دولت
یازدهم افــراد توانمندی برای برخی از وزارتخانه ها ســر
کار بیایند می تواند مثبت باشــد ».بهــروز نعمتی افزود:
«امیدواریــم رئیس جمهــور افرادی که پیــش از این به
مجلس معرفی شــده و نتوانســتند رای اعتماد بگیرند را
مجدد به مجلس معرفــی نکند چون به صالح نیســت و
ممکن اســت حساســیت های قبلی مجددا به وجود اید.
اگــر رئیس جمهــور وزرای توانمند و قــوی را به مجلس
معرفی کند می تواند اثربخش باشــد ،البته بــه نظر بنده
باتوجه به شــرایط فعلی کشــور در موضوعاتی همچون
اشــتغال ،گرانی ،بیکاری ،گردش نقدی و مالی کشــور
به نظر می رســد که دولت بایــد تمرکز بیشــترش را روی
حوزه های اقتصادی قرار دهد و ایــن توقع در بین مردم
وجود دارد .اگر دولــت در حوزه های اقتصادی نســبت
به ترمیم کابینه اقدام کند ،مردم بیشــتر قانع می شــوند
تا اینکه در حوزه هایی همچون فرهنگ و ارشــاد ،ورزش
و حتی امــوزش و پرورش نســبت به ترمیم اقــدام نماید
چون اولویت فعلی کشور موضوعات اقتصادی است».
صادق زیبا کالم در واکنش به تغییرات کابینه با اشاره به
اســتعفای فانی گفت« :یک مشــکل اساسی که در این
وزارتخانه وجود دارد ،این اســت که نمایندگان مجلس
عموما می خواهند مدیران اموزش و پرورش در مناطق با
انها هماهنگی داشته باشند و وقتی وزیر تمکین نکند کار
برای او سخت می شود».
از طــرف دیگــر در وزارت اموزش و پــرورش حدود
۹۰درصــد بودجه بــه پرداخت حقــوق فرهنگیــان تعلق
دارد ،تحت این شــرایط که وزیر کنترلی بر بودجه ندارد،
هر شــخص دیگری هم وزیر باشــد ،نمی توانــد تغییر یا
فعالیت خاصی انجام دهــد .او در ادامه اظهاراتش درباره
ســایر تغییرات هم گفتــه اســت« :در وزارت ورزش هم
مهم تریــن مشــکل اداره شــدن ورزش به شــکل دولتی
اســت .این مشــکل در دو ُبعد قابل بررســی است؛ یکی
بخش باشگاهداری است که در همه جای جهان صنایع،
شرکت ها یا دولت ها نفوذی بر باشگاه ها ندارند و باشگاه ها
خصوصی اداره می شوند ،اما اینجا در ایران همه باشگاه ها
از پرسپولیس و استقالل گرفته تا سپاهان و تراکتور سازی
دولتی انــد و بنابراین همگی زیان ده هســتند و اگر بودجه
دولتی نباشد هیچ کدام از این باشــگاه ها نمی توانند روی
پای خود بایســتند.عالوه بر باشــگاه ها فدراسیون های
ورزشــی هم همواره در کشــور تحت نفوذ دولت هستند،
اگرچه ما برای ریاســت فدراســیون ها انتخابــات برگزار
می کنیم اما همه می دانیم که افراد تحت حمایت دولت ها
به ریاســت می رســند .در واقع تــا وقتــی ورزش در ایران
پدیده ای دولتی است و به سمت خصوصی سازی نمی رود،
فرقــی نمی کند چه کســی وزیر باشــد و نباید بــه تغییری
ملموس در بخش ورزش امیدوار بــود.در مجموع اگرچه
ممکن اســت اصولگرایان روی موج این تغییرات ســوار
شوند و ســر و صدای زیادی به راه بیندازند و بگویند دولت
روحانی با بحران روبه رو شده است ،اما در واقعیت استعفای
29
سیاست
این وزیران تغییری در مســیر دولت ،در فعالیت های اتی
و محبوبیت یــا عدم محبوبیت روحانــی و دولت وی ایجاد
نخواهد کرد».
سیاست
30
مثلث | شماره 330
چرا اقتصادی ها نرفتند
مهمترین نکته ترمیم کابینه که مورد توجه منتقدان
و حتی حامیان دولت بود عدم جابه جایی و تغییر در بخش
اقتصادی کابینه بود .اگر چه در همــان زمان اعالم اخبار
تغییرات حرف و حدیث هایی هم در مــورد تغییر طیب نیا
و نعمت زاده مطرح شد ،اما در نهایت این اتفاق رخ نداد.
حتی علــی طیب نیا به وزیر امــور اقتصــادی و دارایی در
حاشــیه همایش روسای گمرک کشــورهای عضو اکو در
تهران و در جمع خبرنگاران در پاســخ به ســوالی مبنی بر
اینکه در رسانه ها خبر اســتعفای شما از کابینه مطرح شد،
گفت« :این موضوع واقعیت ندارد و استعفا مطرح نیست.
این موضوعات را از رســانه ها می شــنوم ».در واکنش به
خبر اســتعفای نعمت زاده هم معاون مرکــز روابط عمومی
و اطالع رســانی وزارت صنعــت ،معدن و تجــارت گفت:
«اســتعفای نعمت زاده از ســمت خــود در وزارت صنعت
صحت ندارد و وی اکنون در ســفر اســتانی در هرمزگان
به همراه معاون اول رئیس جمهور است».
الیاس حضرتــی از جمله چهره هــای اصالح طلبی
است که به انتقاد از عدم تغییر در بخش اقتصادی پرداخته
است .او در مصاحبه ای در این مورد گفت« :در بخش های
دیگر دولت نظیر وزارتخانه های اقتصادی نیاز به تغییراتی
احساس می شــود و ما معتقدیم تیم اقتصادی دولت هم
باید ترمیم شــود و یک تیم با بینش مشخص اقتصادی،
برنامه مشــترک اقتصــادی و هماهنگی کامــل در حوزه
فعالیت های اقتصادی مســتقر شــود و همیــن طور تیم
اقتصادی دولت باید از یــک فرماندهی واحــد برخوردار
باشــد و عالوه بر اینها اعتقاد داریم این ترمیم و تغییرات
در ســطح مدیران و در سطح اســتاندارانی که بعضا دچار
الزایمر شــده اند باید صورت پذیرد و تیم رســانه دولت نیز
نیازمند تغییرات اصالحی است و حتما الزم است تغییراتی
در کابینه انجام شــود ».در گزارشــی در این مورد سایت
تابناک هم بــه انتقــاد از عدم تغییر در بخــش اقتصادی
پرداخته و نوشته است« :بررسی دالیل و چرایی تغییرات
زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم اگرچه عمده
مشــکالت دولت در حوزه اقتصادی است و مسائلی نظیر
رکود اقتصادی ،بیکاری ،مســائل اقتصادی پســا برجام،
عدم بهبود وضعیت اقتصادی مردم ،عــدم بهبود صنعت
خودروسازی ،مشــکالت معیشتی ،مســائل بانکی و...
همچنان جدی ترین نقایص عملکرد دولت به شمار می رود
و پیش تر هم مشــاور رئیس جمهور به این موضوع اشاره
کرده است ،اما اقای روحانی حاضر نشده تغییری در این
بخش اعمال کند و به سمت ایجاد تغییرات در حوزه های
رای ساز نظیر اموزش و پرورش و وزارت ورزش رفته است؛
این موضوع همــان تحلیــل سیاســی و انتخاباتی بودن
تغییرات را صریحا تائید می کند ».شــهاب طباطبایی هم
که از جمله چهره های اصالح طلب است در مصاحبه ای در
پاسخ به این پرسش که ایا این تغییرات بر زمان فعلی که تا
انتخابات فرصتی باقی نمانده است شائبه انتخابی بودن را
پررنگ می کند یا خیر ،گفته است« :قاعده کلی این است
که اگر سال پایانی دولت اتفاقی در کابینه صورت می گیرد
انتخاباتی بودن این تغییرات بیشتر از احتمال برنامه محور
بودن ان است چراکه انحراف از برنامه ها در همان دومین
سال از دولت مشخص می شود .اول دولت برنامه محبوس
به زمانبندی های خاص اســت البته باز هم تاکید دارم که
نمی تــوان در این خصوص قضاوت قطعــی صورت داد.
امیدواریم هرگونه تغییر و ترمیم در کابینه به نفع مردم و در
جهت بنیه اقتصادی و معیشت مردم باشد».
استعفایرازالود
سیاست
در مورد دالیل کناره گیری علی جنتی از وزارت ارشاد گمانه های مختلفی مطرح شده است
یک استعفای پر ابهام ،عجیب و غیر منتظره .حرف
و حدیث زیاد اســت و گمانه ها انچنان متفــاوت که هنوز
کسی به درســتی و رســمی نمی تواند علت استعفای علی
جنتی را بیان کند .همه چیز از یک شــایعه شــروع شده،
حرف مگویی که دهان به دهان می چرخد .خودش اما در
نامه استعفا به رئیس جمهور گالیه هایی کرده و حرف های
دیگر زده اســت .این وســط کســان دیگری هم هستند
که می گویند دو وزیر مســتعفی دیگر هــم درگیر ماجرای
علی جنتی شده اند .هر چه هســت حاال دیگر علی جنتی
وزیر نیســت .او وزارتخانه جنجالی را ترک کرده و اکنون
همه چشم می چرخانند تا گزینه حســن روحانی برای این
وزارتخانه را پیدا کنند.
خداحافظی نابهنگام
مثلث | شماره 330
سیاست
روزهای اخر ماه مهر برای علی جنتی دوران تلخی
اســت .او البتــه از همان ابتــدای صدارتــش به جهت
سیاست های فرهنگی مورد نقد و اعتراض فراوانی قرار
داشت .از ماجرای کنســرت ها گرفته تا وضعیت کتاب
و مطبوعات .در این میان اما کســی تصــور نمی کرد او
تا قبل از پایان دولت اول روحانی از کابینه جدا شــود.
ناگهان اما شایعاتی مبنی بر استعفای علی جنتی ،وزیر
فرهنگ و ارشــاد اســامی ،مطرح شــد و حتی ســخن
از گزینه های جانشــین بــرای او هم به میــان امد .این
درحالی بود که ســخنگوی وزارت ارشــاد اخبار منتشــر
شــده درباره برکناری یا اســتعفای وزیر ارشاد را تکذیب
کرده و گفته بود« :تا االن نه اســتعفایی صورت گرفته
و نه در دولت بحث خاصی انجام شــده است ».حسین
نوش ابادی در گفت وگــوی تلفنی با اخبار ســیما درباره
شــایعه اســتعفا یا کناره گیری علی جنتی ،وزیر ارشاد از
این وزارتخانــه اظهار کرده بود« :اقــای جنتی در یک
سفر کاری در خارج از کشور به سر می برند و امیدواریم
ایشــان برگردند و خودشــان اظهارنظر خواهند کرد .تا
االن هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است».
حسام الدین اشــنا ،در واکنش به خبرهای استعفای
جنتی گفــت« :من این مســاله را نــه تاییــد می کنم و نه
تکذیب ».وی در پاسخ به این ســوال که گفته شده متن
اســتعفای اقای جنتــی روی میز رئیس جمهور گذاشــته
شده ،اظهار کرد« :قطعا اگر چنین باشد با شروع هفته به
این موضوع رسیدگی می شود و رئیس جمهور نیز به تازگی
از سفر بازگشته اســت ».مشــاور فرهنگی رئیس جمهور
درخصوص احتمال جایگزینی اش به جای علی جنتی نیز
گفت« :این موضوع را هم نه تایید می کنم و نه تکذیب».
این اظهارات و شــایعات در حالی صــورت می گرفت که
علی جنتی برای شــرکت در اجالس وزرای مجمع جهانی
فرهنگ در بالی اندونزی به سر می برد .پایگاه خبری تابناک
هم همزمان با باال بودن احتمال این تغییر در دولت ان را
با حواشــی پدید امده درباره برگزاری کنسرت در قم مرتبط
دانست.
این ســایت در ادامه با اشــاره به تکذیب تغییر وزیر
ارشــاد از ســوی ســخنگوی این وزارت خانه مدعی شد:
«اگر مبنای تغییر برکناری به شــیوه استعفا باشد ،تکذیب
ســخنگوی وزیر فرهنگ و ارشــاد کارکردش را از دســت
می دهد ».فارس نیز نوشت« :شــنیده شده وزارت ارشاد
احتماال بعد از علی جنتی با سرپرســت اداره شود ،در این
راستا نام هایی چون احمد مسجد جامعی ،علی مرادخانی
و حسام الدین اشنا بیشــتر به گوش می رسد .در این میان
ایســنا از صالحی امیری نیز به عنوان جانشینان احتمالی
جنتی در وزارت ارشاد نام برد».
زمان اما هر چه می گذشت صحت خبر بیشتر نمایان
می شــد .واکنش ها هــم دقیقــا همزمان با جدی شــدن
احتمال اســتعفا رنــگ و رخــی دیگر می گرفــت .برخی
اصالح طلبان به استقبال تغییر رفتند و برخی دیگر به انتقاد
از روحانی پرداخته و خواستار عدم تغییر شدند.
محمدجواد حق شــناس ،معاون وزیر ارشــاد دولت
اصالحات در اینستاگرام خود در این باره نوشت« :به نظر
می رسد هرنوع جابه جایی در دولت و پذیرش استعفای وزیر
ارشــاد در صورت صحت ،ضربه ای جدی به دولت تلقی
می شــود و موجب تجری فزون خواهــان و افراط گرایان
خواهد شــد ».عبدالله رمضــان زاده از فعاالن سیاســی
اصالح طلب نیز تاکید کرد« :اگر افرادی جایگزین جنتی
شوند که نه مواضع وی را داشته باشند و نه بتوانند همچون
جنتــی در مقابل فشــارها ایســتادگی کنند ،روند توســعه
فرهنگی کشور مختل خواهد شــد ».حسین دهباشی ،از
اعضای تیم اولیه رسانه ای رئیس جمهور نیز در یادداشتی
با انتقاد از عملکرد وزارت ارشاد دولت یازدهم و با اشاره به
اخبار منتشر شده درباره اســتعفای جنتی نوشت« :خزانه
ارشاد خالی است .امید و اعتماد هنرمندان و فرهنگیان به
ِ
اعتراض همه به سقف رسیده .وزیر
تدبیر و امید به کف و
بعدی بی گمان یا تشنه خدمت است یا قدرت!» وی افزود:
«از حق نگذریم که اقای علی جنتی نیز زحمت کشــیده و
گاهی مقاومت هایی هم کردند».
در این میان اما برخی رسانه های دیگر روایت دیگری
داشــتند .از جمله اینکــه روزنامه صبح نو در گزارشــی در
این مورد نوشــت« :علی جنتــی به دلیلی دیگــر امکان و
شــرایط ادامه کار در پســت وزارت را نــدارد و دولت برای
انحراف افکار عمومی از برکناری وزیر ارشــادش ،مجبور
اســت وزرای دیگری را هم قربانی کند؛ چراکه رســوایی
رسانه ای شدن فیش های نجومی بسیاری از مردم و حتی
حامیان روحانی را از این دولت ناامید کرده است .ناکامی
در رسیدن به اهداف هســته ای و رفع تحریم ها هم مزید
بود بر علت؛ بنابراین عملکرد کابینه روحانی حســابی زیر
ذره بین قرار داشــت ».این روزنامه در گزارش خود ادامه
داده بــود« :طبیعی اســت شکســت اخالقــی کابینه نیز
می توانســت کبریتی باشــد بر انبار اعتماد خشکیده مردم
به دولــت روحانی .بحــث تغییرات در کابینــه روحانی که
همواره در طول این سه سال مطرح بوده ،بیشتر حول دو
وزارتخانه صنعت و کشور بود اما به یک باره بحث تغییر یا
استعفای سه وزیر ارشــاد ،ورزش و اموزش و پرورش همه
را شــگفت زده کرد؛ چراکه اگر قرار بود تغییراتی در کابینه
رخ دهد به دلیل مشکالت اقتصادی و رکود شدیدی که بر
بازار حاکم است باید تغییرات در حوزه اقتصاد رخ می داد،
نه در حوزه فرهنگی و اجتماعی .به نظر می رســد فانی که
استیضاح او در مجلس اعالم وصول شده و گودرزی هم
که عملکرد راضی کننده ای در دولت نداشته است ،همراه
جنتی شده اند تا چندان حواشی وزارت ارشاد و شخص وزیر
دستخوش انتقادات رسانه ای و مردمی نشود».
در این میان اما ســایت مشــرق در گزارشی با لحنی
متفاوت به انتقاد شــدید از اصالح طلبان و برخی حامیان
دولت پرداخت که تالش می کردند اســتعفای علی جنتی
را به دلیل فشارهای منتقدان در مسائلی همچون برگزاری
کنســرت اعالم کنند .مشــرق در این مورد نوشت« :این
تــاش ،هدفــش مظلوم نمایــی و ایجاد یــک دوقطبی
31
سیاست
سیاست
32
مثلث | شماره 330
فرهنگی-ضدفرهنگی در استانه انتخابات ریاست جمهوری
و در واقــع ،تبدیــل کــردن یک تهدیــد کامال جــدی به
فرصتی دلپذیر اســت ،اما یقینا اگر این رویــه ادامه یابد و
دولت و اتاق فکر رسانه ای ان ترجیح دهد به جای شفافیت
و کار در اتاق شیشه ای برای خود بساط مظلوم نمایی فراهم
سازد ،در نهایت اطالعات به شکلی بســیار ضربه زننده تر
درز خواهد کــرد و ان وقت هــم صداقــت رئیس جمهور
دوباره زیر ســوال خواهد رفــت و هم وزیر ارشــاد ممکن
اســت با روایتی اغراق امیز و رنگ و لعاب شــده از ســوی
مخالفانش مواجه گردد .اما باور نکردن این ادعا که رفتن
وزیر به خاطر کنسرت یا هر موضوع فرهنگی دیگری بوده
اســت ،چندان موضوع پیچیده ای نیســت و یک چرتکه
انداختن دم دستی هم نشان خواهد داد که جنتی پیش از
این با طوفان های ســهمگین هم از جایش تکان نخورده
اســت؛ اما این بار گردبادی به راه افتاد که دیگر نه وزیر و
نه دولت توان ایستادگی در برابر ان را نخواهند داشت».
در ادامه گزارش ســایت مشــرق امده بــود« :علی جنتی
در کجای کار کــدام قافیه را واگذار کرده اســت که حاال
بی ِ
حرف پس و پیش باید کلید اتاق بهارســتان را تحویل
بدهد؟ ...بگذریم ...از سر دیگر این کالف سر در گم وارد
ماجرا می شویم؛ در و پنجره اتاق معاونان وزیر هم چندان
چفت و بست محکمی نداشت .برخی حشرات از ریزترین
روزنه ها هم نفوذ می کنند ،چه رسد به پنجره!» این سایت
در ادامه گزارش خود اورده اســت« :ســفرهای مشکوک
بعضی معاونان وزیر و ارتباط های انها با افرادی که وجهه
مناسبی در خارج از کشور نداشتند ازجمله مواردی بود که
مدام محل انتقاد و بحث بود و هیچ گاه کمترین وقعی به ان
گذاشته نشد .ازجمله این سفرها می شود به سفر مخفیانه
«علی مرادخانــی» ،معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشــاد
اسالمی به همراه تیمی از مسئوالن این معاونت به امریکا
اشاره کرد؛ سفری که نهایتا دلیل اصلیش مشخص نشد و
اینکه چه دستاوردی داشته اســت؟ یا دالیل پنهانکاری و
مخفی نگه داشتن این خبر از چشم رسانه ها چه بود؟ البته
که نفوذ همیشه شــاخ و دم ندارد؛ گاهی بســیار هم زیبا و
دلنشین است».
این سایت در پایان مطلب خود اورده بود« :موضوع
برکناری وزیر ارشاد [انگونه که دولت محترم و مشاوران و
اتاق فکر و باقی دست اندرکارانش نیک می دانند] چیزی
نیســت که بخواهند با چند تیتر و تحلیــل و گمانه زنی ان
را وارونه جلوه دهند .انچه نباید می شــد ،شد و حال باید
به ســامت از این مرحله عبور کرد .بی انصافی است که
علی جنتی با انتشار نامه ای
انتقاداتی را از برخی منتقدانش
مطرح کرد
با نجابت و خویشــتن داری هایی که تا کنون در این مورد
شــده ،با ناسپاســی ،بازی سیاسی شــود.دلیل برکناری
جنتی هرچه باشــد (که بیــش از این بنــای ورود به ان را
نداریم) بی شــک موضوعی فرهنگی یا هنری نیســت؛
حتی فرسنگ ها با حوزه فرهنگ و هنر فاصله دارد .با این
اوصاف بهتر است دولت اعتدال در عوض اینکه تالش
کند از این نمد برای خود کاله مظلوم نمایی بسازد و با یک
شهید قربانی فرهنگ بخواهد رای جمع کند ،بهتر است
یا با شفاف سازی برای مردم دلیل این برکناری را توضیح
دهد یا اگر نمی کند ،دست کم با مظلوم نمایی کاری نکند
ِ
اگاهان ماجرا بی هیچ تعارفی اصل ماجرا را برای مردم
تا
بازگو کننــد و یکباره موردی از دولت اعتدال عیان شــود
که حتــی نظر مردم را نســبت به کلمه اعتــدال و اخالق
مخدوش ســازد .ان وقت اوضاع دولت از اینکه هســت
بدتر خواهد شد».
همزمان حسین صفار هرندی نیز گفت :این مساله به
عملکرد برگزاری کنسرت های موسیقی ربطی ندارد؛ وزیر
ارشاد برای مســئولیت دیگری انتخاب نمی شود و شایعه
مسئولیت در ستاد انتخابات بعید است.
استعفا با متن متفاوت
دلیل اســتعفا هر چه بوده ،علی جنتی روز چهارشنبه
به دولت نرفــت تا تصویر صندلی خالــی او کار دولتی ها را
برای اعالم رســمی استعفای او ســاده تر کند .او نامه ای
نوشــته و دالیل دیگری را برای اســتعفای خود ذکر کرده
است.
جنتی در نامه اش اورده اســت« :باتوجه به ماهیت
فرهنــگ و هنــر و اختالف نظــر عمیق شــخصیت های
فرهیختــه در زمینه مســائل فرهنگی و هنری از یکســو و
تالش مخالفان و بداندیشــان برای عقیم ساختن هرگونه
حرکت مثبت فرهنگی این وزارت از اغاز کار تاکنون بیش
از ســایر دســتگاه های اجرایی مورد هجوم بوده و عموم
فعالیت های ان در فضای الوده بــه دروغ پراکنی ،افترا و
اتهامات ناروا مورد تخریب قرار گرفته است.همچنان که
اتاق های فکر پنهان برای تخریب تمامی دســتاوردهای
دولت و ناکارامد نشان دادن ان عزم خود را جزم کرده اند،
اینجانب و همکارانم هرگز خود را خالی از اشکال ندانسته
و همــواره از هر گونه نقد ســازنده اســتفاده کرده ایم ولی
متاسفانه برخی از جریانات سیاسی با زیرپا گذاشتن همه
تعهدات اخالقی ،ســعی در وارونه جلوه دادن مســائل و
بدبین ساختن عالمان و شــخصیت های دینی و متدینین
نســبت به عملکرد وزارت فرهنگ و ارشــاد اسالمی دارند
و انتظــار مــی رود در چند ماه اینــده اینگونه جوســازی ها
تشدید شود.
اینجانب به رغم انکه تمامی توان خود را برای ایجاد
فضای فرهنگی همراه با ارامش و متانــت به کار گرفته و
از حاشیه ســازی ها فاصله گرفته ام در عین حــال خود را
قادر به ادامه خدمت در این عرصه نمی بینم و مایلم دولت
خدمتگزار بتواند در فضای ارام و خالی از تنش ،برنامه های
فرهنگی خود را دنبال کند بنابراین بدینوسیله استعفای خود
را تقدیم مــی دارم و امیدوارم نیروهای شایســته بتوانند با
توان بیشتر این حوزه را مدیریت کنند».
این لحن نسبتا تند علی جنتی احتماال پاسخ منتقدان
را در بــر خواهد داشــت .شــاید زوایای دیگــری از علت
استعفای جنتی به روایت منتقدان منتشر شود.
واکنش ها به تغییر جنتی
وقتی رفتن علی جنتی از وزارتخانه مورد تایید رسمی
قرار گرفــت واکنش ها به ایــن ماجرا نیز شــکلی دیگر به
خود گرفت.
ســایت ســراج 24در مطلبی در این مورد نوشــت:
«میــزان انحرافــات فرهنگی دولــت چنان زیــاد بوده و
ولنگاری فرهنگی انقدر ســر به باال کشیده که نمی توان با
ویژه برنامه هایی چون استعفای وزیر از تیررس انتقاداتی
که بی شــمار و بحق است ،از شدتش کاســت و همه چیز
را به میدانی دیگر محول کرد .در واقع حتی به ســرانجام
رسیدن پروژه اســتعفای وزیر موجب ایجاد پروژه ای دیگر
خواهد شــد .چنان که شــخص تازه منصوب شده نیز که
از همراهان دولت اســت بــاز هم مجری همین سیســتم
و همین نگره فرهنگــی دولتمردان یازدهم شــده و حتی
عقب نشــینی ظاهری وزیر تــازه از برنامه هــای مورد نقد
وزارتخانه ارشــاد در نزد افکار اگاه حرکتی فریبنده و کوتاه
مدت برای خاموش سازی موقت منتقدان است .در چنین
شرایطی به نظر می رسد پروژه دولت برای بازی با فرهنگ
کشور دو حالت بیشــتر ندارد ،یا وزیری کم حاشیه و حتی
ناشناخته در عرصه فرهنگ برای خاموشی موقت منتقدان
روی کار خواهد امد یا اینکه دولت یازدهم شمشیر را از رو
بسته و وزیری را انتخاب می کند که مورد تائید و وثوق جناح
اصالح طلب است.
این مســاله نشــانه ای از ان اســت که دولتمردان
به دنبال تحســین ها و دلبری ها جناحی خــاص را به طور
کمال برای کســب ارا به دســت اورند .درباره هر کدام از
گزاره های اعالم شده می توان چند نفر را نام برد به طوری
که مثال نام وزیر ارشــاد دولت اصالحات به عنوان یکی از
گزینه های پیش رو برای جانشــینی علــی جنتی به گوش
می رسد .انچه پیداســت وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی
در دولــت یازدهم چنــان دچــار انحرافاتی در برخــورد با
پدیده های فرهنگی و هنری شــده که با بقــا یا خروج علی
جنتی در این چند ماهه یا در صورت تداوم همین دولت در
دوره اتی اتفاقی متفاوت از انچه تاکنون در حوزه فرهنگ
و هنــر رخ داده به وقــوع نمی پیوندد و هــوای غبارگرفته
همچنان در سطح شهر باقی می ماند».
همزمان عبداللــه ناصر هــم در اظهارنظری گفت:
«یک فعال سیاســی اصالح طلب در خصوص استعفای
جنتــی برایــن باور اســت که ایــن اســتعفا اگر از ســوی
رئیس جمهــور صورت بگیرد امــکان این وجــود دارد که
ســازمان رای روحانی در سال ۹۶با مشــکل مواجه شود
به دلیل اینکه وزارت فرهنگ و ارشــاد با بقیه وزارتخانه ها
متفاوت اســت و اصلی ترین تفاوت ان هم این است که
مدعی زیاد دارد به و دید خیلی از همیــن مدعیان ،جنتی
کارنامه بســیار قابل قبولــی را در این چندســال به عرصه
گذاشته است ».اما در اظهارنظری متفاوت در این مورد،
کیانوش راد از چهره های اصالح طلب گفت« :مماشــات
و عقب نشینی از وضعیت اعتدالی دولت در حوزه فرهنگ
بدون تردید دولــت را در وضعیت ضعیفی قــرار می دهد.
«این مســاله می تواند منجر به از بین رفتن امید در میان
هنرمندان و نویســندگان شــود .مســلما انتخاب سخت
روحانی در میان این سه وزارتخانه ،وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی است».
در این میــان اما غروب چهارشــنبه حســن روحانی
حکم سرپرستی سید عباس صالحی را صادر کرد .در این
حکم امده بود:
با تشــکر فراوان از خدمــات جناب اقــای جنتی در
دوران مسئولیتشــان در ســمت وزیــر فرهنگ و ارشــاد
اســامی ،بر اســاس اصل 135قانون اساســی و نظر به
مراتب تعهد و سوابق علمی و مدیریتی جنابعالی ،به موجب
این حکم ،شما را به سرپرســتی «وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی» بر می گزینم .امید اســت با توفیق الهی و یاری
و همدلی همــه همــکاران ان وزارت ،در خدمت به ملت
شــریف ایران و نظام جمهوری اســامی با رعایت اصول
قانون مداری ،اعتدال گرایی و منشور اخالقی دولت تدبیر
و امید موفق باشید.
تاکتیکاقایرئیس جمهور
سیاست
موضوع معرفی سه وزیر جدید به مثابه تعیین تکلیف مناسبات روحانی با اصالحات و رئیس اصالحات
احسان رستگار
روزنامه نگار
3
مثلث | شماره 330
معنوی اش ایت الله هاشمی رفسنجانی ،قدرت را به شخص
مورد نظر بعد از خود دســت به دســت کند! روحانی از این
جهت باید وزرایی را انتخاب کند که اصالح طلب باشند تا
بدنه اجتماعی اش حفظ شوند ،اما این اتفاق باید به ترتیبی
رخ دهد که مجلس هم بتواند ان را هضم کند؛ مثال وقتی
مجلســی ها می خواهند فانی را اســتیضاح کنند ،روحانی
از فرصت اســتفاده کرده و با اطالع فانی یا بی اطالع او،
اســتعفای وزیر اموزش و پرورش رســانه ای می شود و به
همراه استعفای او ،استعفای وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
و وزیر ورزش و جوانان نیز.
سیاست
سه شنبه ۲۷مهر ،این خبر منتشر شد« :فانی ،جنتی
و گودرزی استعفا دادند ».خبر استعفای جنتی از چند هفته
قبل کم کم از فضای در گوشــی های خواص وارد فضای
عمومی و رســانه های رسمی شــد .بحث بر سر جایگزین
وی بود .از حسام الدین اشنا گرفته تا احمد مسجد جامعی،
به عنوان افراد احتمالی و گمانه زنی ها معرفی می شــدند.
سه شنبه خبر وصول اســتیضاح فانی هم منتشر شد و بعد
هم خبر اســتعفای او و نیز خبر اســتعفای گــودرزی .این
همه اتفــاق ،در عرض دو هفتــه رخ داد .قطعا این جنس
تصمیمات ،طی فرایندی اتخاذ می شــوند ،اما انگار این
بار ،تک تک اســتعفاها طی فرایندی قاعده مند و مترتب
رخ نداده؛ برخی شــنیده ها حاکی از ان بــود که قرار بوده
وزیــر ورزش ،در همیــن روز یعنی سه شــنبه ،راهی ژاپن
شــود و عصر همین روز ،پیگیر فعالیت عمرانی ورزشگاه
نقش جهان بوده است.
اقای فانی را هم برخی گفتند که اعالم کرده استعفا
نداده است! طبق معمول ،صحت و سقم این جنس اخبار،
حتی بعد از انتشار کتاب خاطرات
افراد دخیل در ماجرا هم دقیقا ان
طور که رخ داده روایت نمی شود.
پس تا اطالع ثانوی نمی توان پا
را فراتر از صرف نقل قول گمانه ها
و شنیده ها گذاشت.
پیــرو ایــن اتفاقــات ،ذکر
نکات زیر مفید به نظر می رسند:
-۱اخرین تحلیل حجاریان
دربــاره نــوع کنشــگری روحانی
در تعامــل بــا اصال ح طلبــان،
این بوده که چــون او خیالش از
اصالح طلبان راحت است و انها را
مجبور به حمایت از خود می بیند،
در حال تعامــل بــا اصولگرایان
اســت تا بتوانــد رای انــان را نیز
در ســبد خــود بریــزد .صحت و
ســقم این تحلیل بعــد از اعالم
سه وزیر پیشــنهادی روحانی به
مجلس مشــخص می شــود اما
اصــل معامله گــر بودن و ســهم
دادن روحانــی بــه جریان هــای
غیراصالح طلــب ،بــه عینــه در
هیات وزیــران روحانی قابل مشــاهده اســت .درنتیجه
می توان گفت که حجاریان پر بیراه نگفته اما اینکه در سال
انتهایی دولت اول خود بخواهد این رویکرد را ادامه دهد،
بعید به نظر می رسد.
او ســه ســال بــا اصولگرایــان کــج دار و مریز طی
کرده و ســعی خــود را بر ان داشــته تــا با ســهم دادن به
وزرای اصولگرایــی چــون عبدالرضــا رحمانی فضلــی و
مصطفی پورمحمدی و نیز انتخــاب وزرای نه اصولگرا نه
اصالح طلب ،به اصولگرایان این پیام را مخابره کند که او
برای بستن شمشیر از رو برای جریان رقیبش نیامده و برای
تعامل امده است.
-۲روحانی نمی پســندد که با رایی شــکننده شــبیه
ســال ۹۲پیروز انتخابات شــود .حال که احمدی نژاد هم
حق ورود به انتخابــات را ندارد ،روحانی بــه نظر مطمئن
اســت که مســیر پیروزی او بســیار هموار خواهد بود ،اما
او قصد ندارد کــه صرفا با هر میزان رای و به هر شــکلی،
فقط ریاســت جمهوری اش را هشــت ســاله کند و تمام،
بلکه روحانی قصــد دارد تا محبوبیــت اجتماعی اش را به
مثابه سرمایه ای پایدار حفظ کند و بلکه ارتقا دهد .از این
بابت ،او هوشمندانه و منطقی از تجربیات و گذشته و حال
روســای جمهور دیگر ،نتیجه گرفته که مهم تر از ۴سال
دومش ،سرنوشــت و جایگاه اجتماعــی رئیس جمهور ۸
ســاله ،پس از پایین امدن از کرسی قدرت تمام و کمالش
است.
-۳انــگار روحانــی قصــد دارد که هم از یک ســو از
حاکمیــت حــذف و بــه سرنوشــت احمدی نــژاد دچــار
نشــود و از ســوی دیگــر ،محبوبیتــش را پــس از اتمام
ریاست جمهوری اش از دست ندهد .او می خواهد محاسن
و مزیت های نسبی تمام روســای جمهوری قبل از خود را
داشته باشــد؛ هم حضور مســتقیم ،موثر ،مستمر و باقی
ماندن در دایره قدرت ،هم و ارتقا ی محبوبیت اجتماعی و
هم رســیدن به افقی از قدرت که بتواند حتی به سبک پدر
این یعنــی عمال احتــرام گذاشــتن به نظــر ان ۴۵
نماینده ای که زیر اســتیضاح نامه فانی را امضا کرده اند و
مقارن کردن استعفا (تعویض) دو وزیر دیگر با فانی ،یعنی
به تعبیری یک معامله نانوشته و اعالم نشده ولی قابل فهم
و قابل هضم با نماینــدگان مردم در مجلــس .یعنی فانی
را برکنار می کنیم اما دو وزیر جدید دیگر را هم بی دردســر
بپذیرید .پس دولت باز هم دارد هم حاکمیت و مجلس را
راضی نگاه می دارد و هم می خواهد مردم مایوس شــده و
بدنه خواص و عوام حامی اصالحات را نیز از دست ندهد.
-۴این تصمیــم روحانی ،فارغ از درســتی یا غلطی
و به حقانیت یــا بطالن ان ،به عنوان یک کنش سیاســی
به حســاب می اید ،امــا از مهم ترین ویژگی های حســن
روحانی این اســت که زیر بار توصیه های هیچ کس نرود
جز پیشــنهادات ایت الله هاشمی رفســنجانی و به شدت
روی توصیه های اکید اقای رئیس جمهور اسبق مقاومت
می کرد و می کند و دوست ندارد اصطالحا ادم او به حساب
بیاید و تنها می خواهد زیر ســایه ،شــاگرد و مدیون اقای
هاشــمی محســوب شــود ،مخصوصا در مورد پیشنهاد
شدن مسجد جامعی توسط رئیس جمهور اسبق به عنوان
وزیر فرهنگ و ارشــاد اســامی دولت یازدهــم ،چند روز
بعد از پیروزی روحانــی در انتخابات؛ در ایــن حد که علنا
در مصاحبــه ای خیلــی کوتــاه رئیس جمهور اســبق بعد
از تماشــای یــک فیلــم کــه به
همراه مســجد جامعی در ســینما
حاضر شــده بود ،گفت« :احمد
مســجد جامعی را وزیــر فرهنگ
بدانید» و رئیس جمهــور از روی
لجاجت یا شــاید هم کشتن گربه
دم حجلــه ،او را انتخــاب نکرد.
اما حاال که نزدیک انتخابات۹۶
شــده ،اقــای رئیس جمهــور
می خواهــد اصال ح طلبــان و
بدنــه اجتماعی شــان را بــا خود
همراه کنــد؛ پس اگرچــه اقای
مســجد جامعی حتــی بعــد از
اســتعفای اقای علی جنتی وزیر
نخواهد شــد ،اما برخی شنیده ها
حاکــی از ان اســت کــه محمد
دادکان کــه از همان ابتــدا ،فرد
پیشــنهادی رئیس جمهور اسبق
برای وزارت ورزش بود ،جایگزین
گودرزی خواهد شد.
این تصمیم روحانی مبنی بر
تن دادن به توصیه شده ترین فرد
رئیس جمهور اسبق به عنوان وزیر
ورزش و جوانان ،تقریبا مشخص خواهد کرد که مناسبات
او در چهار سال دوم ریاست جمهوری اش ،با رئیس جمهور
اسبق و اصالح طلبان ،از چه کم و کیفی برخوردار خواهد
بود .انتخاب روحانی بین دادکان و سلطانی فر ،می تواند
تعیین تکلیفی نهایی بین تعامل او و اصالحات در تقسیم
قدرت تلقی شود؛ شاید گزاف باشد اما نگارنده بر این باور
است که تصمیم بر سر معرفی سه وزیر جدید ،بسیاری از
مناسبات مجهول یا ان معادالتی که برخی گمان می کنند
روحانی قصد تجدید نظر و بازنگری در انها را دارد ،روشن
خواهد کرد.
33
سیاست
درباره انقالبی گری
در شــرایطی که به انتخابات ریاســت جمهوری نزدیک می شویم باز
زمان بروز گفتمان ها و توجه جامعه به این مساله فرا رسیده است .گفتمان
انقالبی گری ایــن روزها در حال تبدیــل به گفتمان غالب در جامعه اســت .
گفتمانی که فراتر از جناح ها با توجه به خواست ملی و عمومی در پی پوشش
دادن به نیازهای امروز جامعه ماست.
انقالبیون در انتخابات 96
نیروهایجدید باگفتمانجدیدواردفضایسیاسیکشورمیشوند
1
«انقالبی گــری»؛ حــاال بایــد منتظــر تولــد ایــن
گفتمان باشــیم انهم درســت چند ماه مانده بــه انتخابات
ریاســت جمهوری .زمانه عوض شــده؛ جامعه ســخن نو
می خواهد؛ «نو» شدن با تکیه بر اصول و هر انچه هویت
مردممان را تشــکیل می دهد .انچه بــه خاطرش انقالب
کرده اند و انچه به خاطرش جنگیده اند .در همه سال هایی
که گذشــته گفتمان های متعددی در جامعه پدید امده اند
که هر یک نیاز زمــان بوده اند و اقتضای دوران .شــاید از
اینکه کدام یک در غایت شان به انچه خواسته اند رسیده اند
بگذریم ،نکته اما این است که اگر هر کدام از انها به هدف
رسیده بودند حتما می توانســتند مانایی داشته و همچنان
حرف روز جامعه باشند.
فصل تــازه ای اغــاز شــده؛ جامعــه ســخن «نو»
می خواهد .حاال گویا انچه در راه اســت یک گفتمان تازه
است برای همه انچه جامعه می خواهد .گفتمانی که چندان
وابســتگی خاصی به جناح ها و طیف های سیاسی ندارد و
جامعیتش انچنان باالســت که می تواند جمعیت زیادی را
زیر سایه خود قرار دهد .از «انقالبی گری» حرف می زنیم؛
گفتمان پیش رو.
سیاست
34
مثلث | شماره 330
درباره یک گفتمان
این«انقالبی گری» از کجا امده؛ چگونه و بر اساس
چه منطقی تئوریــزه شــده و غایتی که به ان می اندیشــد
چیست؟
واقعیت این است که در ماه های اخیر و در دیدارهایی
که رهبر معظم انقالب با مردم و مسئوالن نظام داشته اند،
ایشــان تاکید ویژه ای بر لــزوم صیانت از شــور انقالبی،
حفظ روحیه انقالبی ،انقالبــی عمل کردن و انقالبی گری
داشته اند .برای تحلیل بهتر موضوع باید بسترها و دالیلی
که باعث شــده تا ایشــان در برهه کنونی چنین تاکیدی را
داشته باشند واکاوی کنیم.
حضرت ایت اللــه خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اســامی در اخرین دیدار رئیس و نمایندگان دوره چهارم
مجلس خبــرگان رهبری با برشــمردن ســه اولویت اصلی
کشــور در مقطع کنونی« ،مساله نفوذ» را بســیار جدی و
مهم خواندند و تاکید کردند« :تنها راه پیشــرفت حقیقی،
«استحکام ساخت داخلی کشور» در زمینه های اقتصادی،
فرهنگی و سیاسی« ،حفظ خصوصیات انقالبی»« ،حرکت
جهادی»« ،حفظ عزت و هویت ملی و اسالمی» و «هضم
نشدن در هاضمه خطرناک جهانی» است».
ایشــان هم چنین تاکیــد کردنــد« :وظیفه مجلس
خبرگان عبارت است از :انقالبی ماندن ،انقالبی فکر کردن
و انقالبی عمل کردن».
ایشان همچنین در دیدار اعضای مجمع نمایندگان
طالب و فضالی حوزه علمیه قم با اشاره به نقش و جایگاه
بی بدیل حــوزه علمیه قــم در پیروزی انقالب اســامی،
مهم ترین تهدید پیش روی این نهاد مهم در نظام اسالمی را
«انقالب زدایی» دانسته و یاداور می شوند که اگر بخواهیم
نظام اسالمی همچنان «اســامی و انقالبی» بماند ،باید
حوزه علمیه «انقالبی» بماند زیرا اگر حوزه علمیه انقالبی
نماند ،نظام در خطر «انحراف» قرار خواهد گرفت .مقام
معظم رهبــری در ماه های اخیــر در عین تاکیــد بر حفظ
روحیات انقالبی ،شــاخصه های ان را نیز به درستی تبیین
کرده و باب تالش های دشمنان بیرونی و همفکران داخلی
انها جهت انــزوای نیروهای انقالبی را می بندند .ایشــان
در بیانات شان شــاخص های زیر را برای نیروهای انقالب
برمی شمارند:
.1ایستادگی و ثبات در اصول انقالب اسالمی
.2پایبندی و پاسداری نسبت به ارزش ها و ارمان های
انقالب اسالمی
.3پایبندی به رفتار و گفتار امام و ایســتادگی در برابر
تحریف خط امام
.4پا ک دســتی و ساد ه زیســتی و اجتنــاب از
اشرافی گری
.5تدین و پایبندی به تکالیف شرعی
.6خدمت خالصانه و بدون منت
.7عدالتخواهی ،ازادگی و دفاع از مظلومان عالم
.8استکبارستیزی و ایستادگی قاطع در مقابل کفر،
نفاق و طمع ورزی و سلطه بیگانگان
.9مرزبندی شفاف با دشمنان دین و انقالب
.10دفاع از اقتدار و امنیت ملی
.11اعتماد به مردم ،صداقت و وفاداری
.12شــجاعت در اقــدام و امادگــی بــرای ایثــار و
ازخودگذشتگی
.13برخورداری از سالمت اخالقی و فکری
.14مبارزه واقعی با فقر ،فساد و تبعیض
انچه در طول ســال های پــس از پیــروزی انقالب
اسالمی ســبب ماندگاری و بقای انقالب شده ،وجود این
روحانیت (البته با نیت های متفاوت) میان نیروهای مومن
به انقالب است که به رغم گذر نسلی ،توانسته اند شادابی و
روحیات انقالبی گری را حفظ کنند.
امــا از انجایی کــه این شــاخصه ها بــا هجمه های
بیرونی و چالش های درونی مواجه است ،می توان چرایی
نگرانی مقام معظم رهبری از انچه در جمع اعضای مجمع
نمایندگان طالب تحت عنوان «انقالب زدایی» به ان اشاره
داشتند ،درک کرد.
از یک سو دشمنان بیرونی و عوامل داخلی انها تالش
دارند با انــگ «تندرو» یا «افراطی گــری» و بهره گیری از
عنصر نفوذ و جنگ نرم ،نیروهای مومن به انقالب را منفعل
و در جامعه منزوی کنند و از سوی دیگر غفلت شخصیت ها
سیاست
و نهادهای اثرگــذار نظیــر حوزه های علمیــه ،نهادهای
انقالبی در اموزش و تربیت نسل های جدید و یا حتی حفظ
این روحیات در نســل های قدیمی ،ســبب کم رنگ شدن
یا کم فروغ شدن ان شاخصه ها می شــود و انگاه است که
می توان خطر انحراف را جدی گرفت.
در این شرایط اســت که می توان اهمیت بیان مقام
معظم رهبری در تاکید بر سه شاخصه «انقالبی ماندن»،
«انقالبی فکر کردن» و «انقالبــی عمل کردن» مجلس
خبرگان رهبری را به درستی درک کرد.
انقالبی گری مقابل غرب گرایی
مثلث | شماره 330
سیاست
نکته این است که اکنون دو جبهه مهم پدیدار شده.
یک سوی میدان انقالبی ها با همه مختصاتی هستند که
برای انها ذکر شــده و می شود و ان ســوی دیگر غرب قرار
گرفته و کسانی که دلشان سوق به سمت انها دارد .باید به
سال گذشته نگاه کنیم تا دریابیم که دقیقا در چه شرایطی
قرار داریم.
یکی از مهم ترین راهبردهای نظام سلطه طی37سال
گذشــته جهت مواجهه با ایران را باید تالش برای «تغییر
هویت انقالب اسالمی» دانست که بخشــی از ان در بعد
«تخاصم با استکبار ،یاری رساندن به مظلوم و ایستادگی در
مقابل ظالم» معنا پیدا می کند و یقینا حذف گام به گام چنین
مولفه ای از گفتمان انقالب اسالمی به معنای تن دادن به
نظامی اسالمی است که خاصیت و مولفه های اساسی خود
را از دست داده و چیزی جز پوســته ان باقی نمانده است.
چنین هدفی در دو سال اخیر شکل جدی تری به خود گرفته
و طی 20ماه مذاکرات هســته ای ایــران و 5+1مصادیق
فراوانی را می توان برای ان پیدا کرد.
نظریه پردازان غربی و حامیان انها این طرح را حاوی
تاثیرات چشمگیر و خیره کننده ای بر اینده نظام جمهوری
اســامی ایران می دانند که می تواند کارکرد انقالب ایران
را طی سال های اتی ،به پایین ترین درجه ممکن برساند:
به گونــه ای که میــزان اثرگذاری ایــران روی بســیاری از
تحوالت و رویدادهــای منطقه ای و فرامنطقــه ای در حد
یک کشور دسته ســوم قاره افریقا تنزل پیدا کند؛ کشوری
که نمی خواهد و بهتر بگوییم نخواهد توانست در مواجهه
با کشورهای قدرتمند غرب و شــرق تقابلی را صورت دهد
و منافع و خواســته های بین المللی خــود را تنها در صورت
موافقت مثبت ایاالت متحده می تواند پیگیری نماید.
برشمردن برخی از اتفاقات و رویکردهای بحث برانگیز
دو سال اخیر در فضای سیاســی -که در ادامه به ان اشاره
خواهیم داشت -در ظاهر موضوعاتی ساده و پیش پا افتاده
بوده که با تبیین برخی از وجوه پنهانی ان می توان دریافت
که جریانی تغییر «هویت انقالب اسالمی» را همچنان یک
اولویت برای خود می داند.
با مــرور رفتارهــا و موضع گیری برخــی از چهره ها و
رسانه های غرب گراها می توان این نکته کمتر دیده شده را
به خوبی مشاهده کرد که تالش های جدی صورت می گیرد
تا جامعه ایرانی به باورهای خاصی برســد؛ باورهایی نظیر
«می شود با کارگزاران غربی هم کنار امد»« ،اگر امتیازی
به امریکایی ها داده شــود انها هم منطقی و اصولی امتیاز
هم وزنی را به طــرف مقابــل می دهند»« ،اهــل مذاکره
و تعامل دوســویه و منطقی هســتند» یا اینکــه «مقامات
ت متحده امریکا و همپیمانان شــان انچنان که تصور
ایاال
می کردیم ،خونریز و جنگ طلب و چپاولگر نیستند».
البته تالش برای تغییر باور و ذائقه مردم درباره غرب
تنها به لفظ و ســخنرانی های جهت دار خالصه نشده بلکه
رفتارهای مــوازی و منطبق بــر چنین هدفــی هم صورت
گرفته است.
به بیــان بهتــر «تقلیل روحیــه استکبارســتیزی» و
جایگزین کردن «تفکر سازشکارانه» به جای ان را باید یکی
از خطوط مهم حرکت طیف مورد نظر برای تحریف اصول
انقالب اسالمی دانست ،به طوری که طی سال های اخیر
چهره های اصلی این جریان به شــکلی هدفمند و فراگیر
در تریبون های مختلف تاکید کرده اند که اساســا مبارزه و
رویارویی با استکبار جزو مبانی انقالب اسالمی نبوده و پس
ی و مکانی
از شکل گیری انقالب و بر اساس مقتضیات زمان
در دستورکار حضرت امام قرار گرفته است.
در سوی دیگر ،روزنامه های متعدد و پرشمار این طیف
هم در مجموعه گزارش ها و گفت وگوهــا از لزوم تعامل با
امریکا و متحدانش و اتخاذ رویکرد واپسگرایانه در مقابله با
غرب برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم سخن
به میان می اورند.
این جریان هم چنین در ادامه به کمک رســانه های
وابسته به خود تالش کرده با به کارگیری ابزارهای عملیات
روانی ،روحیــه «انقالبی گری» را مســاوی بــا تندروی و
افراطی گری القا کند و نگرش های مبتنی بر ایستادگی در
مقابل نظام ســلطه را تقبیح و ضد ارزش جــا بیندازد .نکته
دیگری که مورد توجه این جریان قرار دارد ،این اســت که
انها تالش می کنند افکار عمومی داخلی به این نتیجه برسد
که غرب به ســردمداری امریکایی ها ان قدر هم ترســناک
و خطرناک نیســت که طی 36ســال اخیر بــرای مردم جا
انداخته ایم!
همین تالش بی وقفه و پرحجم نظام سلطه و جریانی
خاص در داخل با هدف «تغییر هویت انقالب اســامی»
باعث شــد که رهبر معظم انقالب در جمع دانشــجویان با
اشــاره به لزوم حفظ مبانی انقالب اسالمی بیان فرمودند:
«مبارزه با اســتکبار و نظام سلطه ،براســاس مبانی قرانی،
هیــچ گاه تعطیل پذیر نیســت و امروز امریــکا کامل ترین
مصداق اســتکبار اســت ...مبارزه با اســتکبار جزء مبانی
انقالب و از کارهای اساســی اســت ،بنابراین ،خودتان را
برای ادامه مبارزه با استکبار اماده کنید».
هشــدار رهبری نســبت به اتخاذ چنین رویکردی در
داخــل تنها به ایــن مورد خالصــه نمی شــود ان چنان که
ایشــان در خرداد امســال و در مرقد مطهر حضرت امام به
«لزوم اســتمرار مبارزه و ایســتادگی در مقابله با استکبار»
و «خوشــبین نبودن بــه وعده هــای ان هــا» پرداختند و
تاکید کردند« :یکی از اصول امام اتکال به کمک الهی،
اعتماد به صدق وعده الهی و نقطــه مقابل ،بی اعتمادی
به قدرت های مستکبر و زورگوی جهانی است؛ این یکی از
اجزای مکتب امام است.
...امــام(ره) در چارچــوب این اصل فکــری خود،
همواره در مقابل امریکا و دســتگاه سیاســی و امنیتی ان
موضع گرفــت و متقابال از ملت های مظلــوم به ویژه مردم
فلسطین با کمال صمیمیت و قاطعیت حمایت کرد».
اما این انقالبی گری که از ان ســخن به میان اورده
شــده چه شــاخص هایی دارد؟ حتما باید قبل از هرچیزی
به این مســاله پرداخت که یک انقالبی مرزبندی پررنگی
در برابر دشــمن دارد .یک انقالبی واقعی ،استکبارستیز،
سلطه ستیز و در یک کلمه امریکاســتیز است و البته یک
انقالبی لزوما باید بصیرت دینی و سیاسی داشته باشد و از
اگاهی های غفلت زدا و معرفت نافذ برخوردار باشد .انسان
انقالبی ،قدرت تحلیل درست حوادث و رخدادها را دارد و
دشمن شناس است و می تواند معادله دوستی و دشمنی را
تفکیک کند .یک فرد انقالبی ،حدود الهی را رعایت می کند
و از فساد ،اعم از اخالقی ،اقتصادی ،سیاسی و ...پرهیز
می کند .هم چنین تقوای جمعی دارد و در حوزه های امر به
معروف و نهی از منکر و مرجح دانستن مصالح اجتماعی به
مصالح فردی و پرهیز از دشــمن ،به صورت فعاالنه عمل
می کند .مردم گرایــی و اعتقاد واقعی به نظــر و رای مردم
هم البتــه یکی دیگر از شــاخص های مهم یــک انقالبی
است .باید به جمهوریت و اسالمیت نظام اعتقاد داشت و
ی اسالمی را یک حقیقت واحد دانست .نباید این دو
جمهور
اصل را از یکدیگر تفکیک کرد و این همان مردم ساالری
دینی است که مقام معظم رهبری نیز از ان یاد کرده اند .یک
انقالبی باید عدالتخواه و ظلم ستیز باشد و با انواع و اقسام
فســاد مبارزه کند .یک انقالبی باید مدافع مســتضعفان و
محرومان چه در داخل کشــور و چه در ســایر نقاط جهان
باشد .امروز مردم سوریه ،عراق ،لبنان ،یمن و بحرین زیر بار
ظلم هســتند و یک انقالبی نمی تواند نســبت به این ظلم
بی تفاوت باشد .انقالبی باید طرفدار و دادرس مستضعفان
باشد و برای کمک به مظلومان تالش و مجاهدت کند.
ضرورت هضم شــدن در نظم جهانی نکته ای است
که این روزها از جانب برخی تکرار می شود ،از انجا که نظام
جمهوری اسالمی ایران بیش از انکه مبتنی بر فرم باشد بر
عمق و هویت خود متکی است ،هضم شدن در نظام جهانی
عمال این هویت را از بین می برد.
در پاسخ به همین مساله است که مقام معظم رهبری
در طول دو سال گذشته بارها و در مقاطع گوناگون با عبارات
و مســائل مختلف بر این نکته تاکید کرده اند که انقالب و
حرکت انقالبی باید باقی بماند .با جســت وجوی کوتاهی
در سخنرانی های ایشــان می توان عباراتی همچون «من
انقالبــی ام»« ،مجلــس خبــرگان باید انقالبــی بماند»،
«در مقابل جریــان غیرانقالبی داخل نظام باید ایســتاد»
و جمالتی از این قبیل را یافت که همگی انها بر اســتمرار
حرکت های انقالبی و دوری از محافظه کاری تاکید دارد.
ایشان در سخنرانی خود در جمع طالب و روحانیون به این
مساله اشــاره و تاکید کردند« :علت اصلی مخالفت نظام
سلطه با جمهوری اســامی ،ایســتادگی ایران در مقابل
نظام ظالمانه جهانی است .اگر این ایستادگی نباشد ،هر
اسم و شکلی داشته باشید ،نظام ســلطه با شما مخالفتی
نخواهد داشت».
رهبر معظم انقالب در ادامه سخنان خود با اشاره به
مخالفت با انقالب و اصول انقالبی به صورت زیر پوســتی
می فرماینــد« :گاه به صراحــت با اصل انقــاب مخالفت
می شود اما گاهی غیرمســتقیم با مبانی و مبادی اعتقادی
انقالب مخالفت می شود که باید در این زمینه حساس بود و
تاکید مکرر بر ضرورت هوشیاری در مقابل استکبار و امریکا
به همین علت است ».
در نهایت رهبــری درباره ضرورت عدم هضم شــدن
در نظم جهانــی مورد نظر امریکا می فرماینــد« :اگر نظام
اســامی در قبال نظم منحط جهانی ،هویت خودش را از
دست داد ،شکست خواهد خورد .اینکه می بینید من مساله
اســتکبار و امریکا را تکرار می کنم ،از روی عادت نیست؛
احساس خطر می کنم».
واقعا چه اتفاقی روی داده اســت که رهبری در جمع
طالب و اندیشــمندان دینی کشــور بــر این نکتــه تاکید
می کند که بایــد انقالبی مانــد و از انقالب دفــاع کرد .ایا
همان نشــانه هایی که برخی تحلیلگران خارجی در حرکت
ی محافل به سمت حضور جدی تر ایران در
زیرپوستی برخ
نظم جهانی مشــاهده می کنند ،رهبری با دقت بیشتر مورد
تجزیه و تحلیل قرار نداده اند .به طور حتم ،نگرانی رهبری
در این باره پیوند نزدیکی با اتفاقاتی که در طول یک ســال
ی داده اســت ،دارد و اتفاقا دولت نیز
گذشته در کشــور رو
به عنوان مجری وظیفه سنگینی را برعهده دارد.
به نظر می رســد دوران تازه ای فرا رسیده؛ دورانی که
حرف های تازه با تکیه بر اصول و هویت این ملت دارد .این
دوران گفتمان تازه ای می خواهــد با همین خصوصیات.
انقالبی گری؛ زمان پدیدار شــدن این گفتمان فرا رسیده.
انتخابات 96حتما بستری مناسب برای طرح این گفتمان
و ارائــه ان به جامعه اســت .انقالبی ها حرف هــای تازه و
مهمی برای مردم دارند .انهــا می خواهند جامعه را از خطر
غرب گراها نجات دهند.
35
سیاست
انقالبی گری مدل 1395
تو گوی مثلث با محمدسعید احدیان
گف
سیاست
36
مثلث | شماره 330
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
رهبرمعظم انقالب در ســخنرانی های اخیر خود
از واژه انقالبی گری نــام بردنــد و انقالبی گری را
ضرورت جامعه امروز دانســتند ،به نظر شما این
تاکیدوتکرارضرورتتوجهازکجانشاتمی گیرد؟
مــا دو بحث داریــم؛ یکی ضــرورت انقالبی گری
و دیگــری الزامات انقالبی گری اســت .در حــوزه ضرورت
انقالبی گریباالخرهجریانیبهدلیلمبانیفکریواعتقاداتی
که نسبت به نوع نگاه به جمهوری اسالمی دارد ،عالقه مند
است فضای کشور به این سمت حرکت کند که ان ارمان ها
و مبانی که حضرت امام(ره) به عنوان معمار انقالب اسالمی
در گفتار و وصیتنامه خود تاکید و تثبیت کردند ،ارام ارام دچار
دستخوشتغییرکنند.جریانیادشده،رویکردخودرادرحوزه
سیاست داخلی و سیاست خارجی دنبال می کند؛ البته بیشتر
رویسیاستخارجیمتمرکزاستواثارونشانه هایتحرکات
وتالش هایشدرقالبکمرنگ کردناستکبارستیزیمشهود
می شود .حاال اینکه جمهوری اسالمی از ارمان هایش دور
شود،نامشرامی تواناستحالهجمهوریاسالمیگذاشت.
تاکید بر تقویت روحیه انقالبی گری به ان خاطر اســت که
جمهوریاسالمیهمان گونهباقیبماندکهمعمارانقالبان
راتعریفوتثبیتکردهاست.پسازاینجهت،انقالبی گری
یک ضرورت برای حفظ هویت جمهوری اسالمی محسوب
می شود.
شاخصه های انقالبی گری از دیدگاه شما چیست؟
شــاخص های انقالبی گری را مقام معظم رهبری
بیان کردند و ضرورتی ندارد که حاال من وارد شوم و بخواهم
برخی مولفه ها و شــاخص ها را اضافه کنم به عبارت دیگر،
شــاخص های اصلی انقالبی گــری همان اســت که رهبر
معظم انقالب در مرقد امام برشمردند و تبیین کردند .انچه
می توانم به عنوان یک نکته مهم به ان اشــاره کنم و به نظر
باید مدنظر جریان نیروهای انقالب قرار بگیرد ،این اســت
که الزامات انقالبی گری چیســت؟ در واقع انقالبی گری با
شاخص هایی تعریف می شــود که رهبری تعیین کردند اما
حاال نکته این است که ما برای انقالبی گری چه الزاماتی را
بایدرعایتکنیم،اینجاسراغاسیب شناسینیروهایانقالب
در مدل انقالبی گری می اییم .ان محور اول ،متوجه کسانی
است که می خواهند انقالبی گری را به حاشیه ببرند و به این
جهت باید شاخص های انقالبی گری را تعریف کنیم و روی
پیاده سازی ان متمرکز باشــیم اما در ُبعد دیگر باید ببینیم در
حوزه انقالبی گری مان چــه الزاماتی را بایــد رعایت کنیم.
مهم ترین حرفی که می شود در این قضیه زد ،این است که
انقالبی گری در سال 1395سبک و مدلش با انقالبی گری
در گذشــته تغییرات جدی کرده اســت .در واقع ،شرایط و
ی کرده اســت و باید
اقتضائات انقالبی گری تغییرات مهم
متناســب با این تغییرات و تحوالتی کــه در جامعه ،جهان
و ســبک زندگی مردم صــورت گرفته ،مدل خودمــان را از
انقالبی گری بروز دهیم .با مدل و شــیوه های گذشته الزاما
نمی شودانقالبی گریکرد.مثالمی زنم،اگرامروزباادبیاتی
صحبت کنیم که سال 57صحبت می کردیم و همان مدل
حرف ها را با همان ادبیات و همان لحن تکرار کنیم ،جامعه
ممکن است نپذیرد و اقبال و درکش نکند حتی شاید مقابلش
بایســتد .جامعه امروز تغییر کرده ،ادبیــات و لحن صحبت
ما با جامعه تغییر نکرده اســت .ما انقالبیون با زبانی درباره
انقالبی گری صحبت نمی کنیم که مــردم ان را درک کنند.
ما مدلی از انقالبی گری را پیــاده می کنیم که خودمان ان را
درکش می کنیم در حالی که مردم محــل بحث تبیین گری
و روشنگری ها هســتند .در دیدار دانشجویان با رهبر معظم
انقالب،ایشانتمرکزجدیداشتندکهبچه هایتشکل های
انقالبی باید رابطه خودشــان را با عموم جامعه دانشگاهی
بیشتر کنند و ســراغ این بروند که افراد زیادی را جذب خود
کنند.خالصه درانقالبی گری باید الزاماتیرارعایتکنیمکه
مهم ترینش این است که خودمان را در ارتباط جامعه به روز
نکرده ایم .این یک مساله مهم اســت .باید شاخص های
انقالبی گری را رعایت کنیم و پای انها بایستیم اما در نحوه
پیاده سازی خواســته ها و ارمان های انقالب اسالمی لحن
و ادبیــات خودمان را تغییر دهیم و متناســب با شــرایط روز
اقدام کنیم.
انقالبی گری با تندروی چه تفاوتی دارد؟
انقالبی گری و تندروی دو مفهوم جدا از هم هستند.
انقالبی گری یعنی اصول و ارمان هایی از مکتب امام محور
فعالیت ها باشد و ضمن پافشــاری ،هیچ گاه از این رویکرد
عقب نشینی نشود .در واقع بر این اصول و ارمان ها ایستادن
و حاضر نشدن درباره اینکه سر انها معامله ای صورت گیرد،
انقالبی گریمی شود.تندرویدرهرحوزه ایمی توانداتفاق
بیفتد؛ هم کسانی که خیلی خود را انقالبی نمی دانند طوری
رفتار کنند که حاضر باشند برای رسیدن به اهداف خودشان
تندروی کنند و هم افراد انقالبی ممکن اســت در رسیدن به
اهدافشــان به گونه ای عمل کنند که از نظــر عموم جامعه
این انقالبی گری تلقی نشود بلکه رفتار و عمل انها مصداق
تندروی توصیف شود .به عبارت دیگر ،تفاوت انقالبی گری
وتندرویدربحثانقالبیونایناستکهبه گونه ایارمان ها
را پیگیری کنیم که تصویر نادرســتی از جامعه انقالبی ارائه
کنیم .امــا در انقالبی گری الزاما حتی ادبیات تند نیســت؛
البته وقت هایی هم ادبیات تند هــم الزم دارد ولی الزاما در
انقالبی گری این نیســت که ادبیــات تند بــه کار رود .ما در
انقالبی گری گاهی ادبیات تند به کار می بریم ،گاهی ادبیات
نرم به کار می بریــم ،گاهی معتدل می شــویم .در واقع هر
رفتاری را در جای خودش استفاده می کنیم؛ بنابراین تفاوت
انقالبی گری و تندروی خیلی است.
انقالبی گری چه فاصله ای با محافظه کاری دارد؟
تفاوت انقالبی گری با تندروی در شیوه رفتار و عمل
استولیفرقانقالبی گریومحافظه کاریدرتمرکزداشتن
و نداشتن بر ارمان هاست .وقتی از ارمان ها به دالیل واهی
می گذریممحافظه کاریمی شودچونحاضریمسرارمان ها
معاملهکنیم.بهعبارتدیگر،محافظه کاریتسامح کردنبر
سر اصول و ارمان هاست .در حالی که انقالبی گری پافشاری
بر اصولگرا و ارمان است.
ایــا انقالبی گــری در یک جناح سیاســی محدود
می شود،یعنیفقطاصولگراهاداعیهانقالبی گری
دارند؟
خیر،مسلمااینطورنیست.مادرجریاناصالحات
و اعتدال هم این ادبیات را می توانیم و باید داشــته باشیم و
کسی نمی تواند این را انحصار در خودش کند و بگوید فقط
من انقالبی هســتم همان طور که در خیلــی از بحث های
اصولگراها شــاید رفتارهایی باشد که فرســنگ ها فاصله با
انقالبی گری دارد یا با شاخص های انقالبی گری تضادهای
جدی ان به چشم بخورد .کارهای غیراخالقی و تخریبی که
گاهی از جانب برخی اصولگرایان شاهدش هستیم ،اینها با
انقالبی گری فرسنگ ها فاصله دارد .از ان طرف ،اعتدال
و اصالحــات می توانند خــودش را در این ادبیــات تعریف
کند .البته نمی شــود چشــم ها را بر واقعیت بســت و خیلی
شــعاری حرف زد چون کمتر می بینیم در اردوگاه اصالحات
ی از ادبیات نیروهای
انقالبی گری دغدغه باشد و بخش مهم
مثلث | شماره 330
وغیر انقالبی»هستیم؟
اینها دو ساحت هستند و باید این دو ساحت را از هم
جداکرد.ماهمدرجریاناصالح طلبیانقالبیوغیرانقالبی
داریم و هم در جریــان اصولگرایی انقالبــی و غیر انقالبی
داریم.بهنظرنمی ایداالنفضایسیاسیکشوردرحالگذار
از «اصولگرایی-اصالح طلبی» به «انقالبی و غیر انقالبی»
است اتفاقا ما هم اکنون در حال حرکت به این سمت هستیم
کهدروندوجریاناصولگراییواصالح طلبیتفکیک هایی
براســاس انقالبی و غیرانقالبی ایجاد بشود .به عبارت بهتر
یعنی« اصالح طلبان انقالبی و اصالح طلبان غیر انقالبی»
و «اصولگرایان انقالبی و اصولگرایان غیرانقالبی» داشته
باشــیم .معتقدم غیرانقالبی ها در جریــان اصولگرا کم کم
به حاشــیه می روند و ما باید ســعی کنیم این مسیر را بیشتر
به این سمت هل دهیم .کســانی که در جریان اصالحات
غیرانقالبی هســتند از مبانی دورنــد ،در حالی که در جریان
اصولگرا،غیرانقالبی هابیشتردرشیوه هایعملکردینسبت
بهانقالبی گریدورتلقیمی شوند؛البتهشایددراصولگرایی
کسانیکالنگاهشانانحرافیباشدوچهبساخودرابه عنوان
اصولگرا نشناسند و اصولگرایان نیز انها را اصولگرا ندانند.
ممکن اســت افراد و چهره هایی باشند که خودشان را به ان
طرف پیوند بزنند اما به مفهوم جریان اصولگرایی نیســت.
در کل دو طیف به حاشیه رفته شــده در جریان اصولگرایی
و جریان اصالح طلبی به هم نزدیک نمی شــوند چون یکی
عدم انطباقــش با انقالبی گــری در مبانی اســت و دیگری
عدم انطباقشدرشیوه هایعملکردیاست؛بنابراینبهنظر
نمی اید این دو به هم نزدیک شوند.
به نظر شما تقسیم فضای سیاســی به انقالبی و
غیرانقالبی وقتی انجام می شــود کســانی که در
طیفغیرانقالبیقرارمی گیرندبهمثابهضدانقالب
هستند؟
خیر ،مسلما ما یک غیرانقالبی ،یک ضد انقالب و
یک برانداز داریم .غیرانقالبی کسی است که باورمندی اش
به مبانی و اصول انقالب کم است یا اصال چنین باوری ندارد
اما ضدانقالب کسی اســت که صرفا در مقام فکر با اصول
حاکم بر انقالب اســامی تعارض و تقابــل دارد و به دنبال
پیاده سازی فکر و ایده خود نمی رود .برانداز کسی است که
تقابل و تعارض با اصول حاکم بر انقالب اسالمی را به مرحله
عمل می اورد.
ایا غیرانقالبی های دو جناح در اینده کال از صحنه
سیاسی کشور حذف می شــوند یا خیر می توانند
فعالیتکنند؟
به نظرم می رسد که مبانی ســیره سیاسی حضرت
رسول (ص) را نگاه کنیم ،می بینیم ایشان افراد غیرمعتقد به
حکومتاسالمیراچنددستهمی کنند.افرادیراکهبهسمت
براندازی و اقدام می روند ،تقابل با انها می شود .با افرادی که
تفکراتی دارند و این تفکراتشان در تقابل با حکومت اسالمی
است تا مادامی که تفکراتشان به سمت براندازی و تضعیف
عملی و جدی نظام پیش نرود در حدود خودش اجازه فعالیت
پیدا می کنند ،نــه به این مفهوم که اجازه مســئولیت به انها
داده شود .عده ای هم هستند که طرز تفکر غیرانقالبی دارند
که اینها می توانند فعالیتشان را به طور طبیعی انجام دهند.
ســیره حضرت رســول هم این بود ،حتی گروه های منافق
یعنی کســانی که نفاق در رفتار انها مشــهود بود تا دست به
عمل نمی زدند و سازماندهی شده اقدام نمی کردند همیشه
تسامح شد اما وقتی انها شروع به اقدام کردند و مسجد ضرار
را ساختند به شدت با انها برخورد شد و کوچک ترین تسامحی
هم با انها صورت نگرفت .به نظر می رسد ان مسیری که باید
جمهوری اسالمی طی کند این مسیر است.
اوایل دهه 80شورای هماهنگی نیروهای انقالب
اسالمیبامحوریتاقایناطق نوریشکلگرفتاما
بعد از توفیق در شورای شهر دوم تهران و مجلس
هفتم ،هنگام انتخابات ریاســت جمهوری ســال
84دچار انشقاق شد و سپس به کار خود پایان داد
به نظر شما تقسیم بندی به انقالبی و غیرانقالبی
ارایشجدیددرسیاستایجادمی کند؟
خیر ،ان تجربه ای بود که معادالت ارایش سیاسی
ان زمان با ارایش سیاسی پسا احمدی نژاد فرق دارد .دولت
اقای احمدی نــژاد کال در معادالت جریانــات مختلف چه
اصولگرایی و چه اصالح طلبی تغییرات اساسی ایجاد کرد.
حتی معتقدم فتنه 88نیز در این ارایش و معادالت جریانات
سیاســی تغییرات اساســی ایجاد کرد؛ بنابرایــن معادالت
امروزش هم با ان معادالت قابل مقایسه نیست یک شرایط
جدیدیراداریموهمان طورکهعرضکردمپیش بینیخودم
ایناستکهماهرچهجلو رویم وتجربهبیشترشود،دوطیف
انقالبیوغیرانقالبیرادردرونجریان هایسیاسیخواهیم
داشت که غیرانقالبی ها رفته رفته کمرنگ خواهند شد.
از جناح اصولگرا چه کسانی را جزو غیر انقالبیون
می دانید .ایا اقای الریجانی و طیف اطراف او جزو
انقالبیونمحسوبمی شوند؟
من اصال در جریان اصولگرایــی نمی توانم طیف
مشــخصی را به عنوان غیرانقالبــی بگویم .شــاید گاهی
چهره یا جریانی ممکن اســت رفتارهایی داشته باشد که با
شاخص های انقالبی گری انطباق نداشــته باشد اما اینکه
بخواهیم یک جریانی را به ان سمت هدایتش کنیم و چنین
یبرایشبهکارببریمنمی تواننامبردمخصوصاانکه
مفهوم
در همه جریان اصولگرایی اکثر قریــب به اتفاق در مبانی با
انقالبی گری تعــارض ندارند بلکه گاهی در شــیوه عملکرد
به عدم انطباق هایی با شــاخص های انقالبی گری برخورد
می کنیم .به طور مشــخص درباره اقــای الریجانی و طیف
اطرافشانهممخالفهستمکهاینهاجریانغیرانقالبیتلقی
می شوند به عبارتی حتی انها را نزدیک به جریان غیرانقالبی
هم نمی دانم .شاید در عملکرد نقدهایی به انها وارد باشد اما
در مبانی به نظر نمی اید که بشــود انهــا را نزدیک به جریان
غیرانقالبیتعریفکرد.
طیف اقای الریجانی در دهمیــن دوره انتخابات
مجلسشورایاسالمیباائتالفامیدیکیشدند؟
اینسیاست ورزیاست.شایدمناینسیاست ورزی
را نپســندم و قبول نداشــته باشــم اما ســطح بحث ما االن
سیاســت ورزی جریان اصولگــرا یا اصالح طلبی نیســت.
بحث درباره انقالبی گری و غیرانقالبی گری سطحی باالتر
از سطح یادشده است .در ســطح باالتر اینکه بروند با گروه
دیگر از یک جریانی البی کنند و به جمع بندی برسند ممکن
است از جهات دیگری با ان مخالف باشم اما ارتباطی ندارد
که اینها از خط قرمزهای انقالبی گری گذشتند ،مخصوصا
تاکیدمی کنمدرفرمایشیکهخوداقادرمرقدامامداشتندکه
این موضع انقالبی گری درجه دارد این نیست که خیلی ساده
و راحت کسی را که یک ذره احساس شود زاویه گرفته را کال
حکم غیرانقالبی به او داد.
سیاست
ان جریان را تشکیل بدهد .وقتی رسانه های اصالح طلب،
اظهاراتومواضعچهره هایسیاسیانجناحتحلیلمحتوا
می شــوند ،کم می بینیم دغدغه انقالبی گری داشته باشند
حتی دغدغه اسالمیت را کم مشاهده می کنیم .پس به طور
طبیعیبرچسبانقالبی گریازیکجریاندورمی شود.یک
مثال بزنم ،در ماجرای خانــم مینو خالقی ،یک بحث جدی
مطرحبوددربارهاینکهتصاویریمربوطبهگذشتهازاومنتشر
شد،موضعجریاناصالحاتبراینبودکه بایدبراساسروند
قانونی پرونده و اعتبارنامه خانم مینو خالقی باید در مجلس
بررسی شود اما این سوال مطرح است به فرض عمل شورای
نگهبان نادرســت ،ایا جریان اصالحات خودش را نباید در
هنگام بستن لیست منتخب خودش به شاخص اسالمیت
و باورهای دینی نامزدهایی که می خواهد در ان لیست قرار
دهد ،دقت کند و درباره این مســاله دغدغه داشته باشد؟ ایا
نبایدکسیرابهمردممعرفیمی کردندکهازسابقهتفکردینی
و مذهبی او مطمئــن می بودند؟ چرا حتی بعــد از این ماجرا
نسبت به این اشتباه فاحش خودش و زاویه فاحش خودش
با نظام اسالمی واکنش نشان نداد؟ پس در گفتمان جریان
اصالحاتدغدغه هایاسالمیوانقالبی گریکمرنگاست
و این رویکرد را خود اصالح طلبان باید در خودشان اصالح
کنند نه انکه تقصیرش را به گردن طرف مقابل بیاندازند.
کدام طیف های اصالح طلب به نظر شما در قالب
انقالبی گریمی توانندتعریفشوند؟
زیاد می توانند تعریف شوند .من یادداشتی با عنوان
اصالح طلبــان انقالبی نوشــتم .اصالح طلبــان انقالبی
همان هایی هســتند که در مواضــع و اصــول اصلی نظام
همیشه باالخره تکلیف خودشان را روشن کردند .می شود از
طیف هایمختلفانهانامبرد.حاالمهم ترینشاخصشانرا
می توان اقای عارف و جریان اطراف او مثال زد که می توانند
اصالح طلبان انقالبی تصویر شــوند چون اقــای عارف در
انتخاباتریاست جمهوریمواضعشفافوصریح ترینسبت
به اقای روحانــی درباره مذاکره با امریکا و جنگ در ســوریه
گرفت؛ بنابراین ما اگر بخواهیم در این ادبیات گروه هایی را
تعریفکنیمطیفقابلتوجهیازجریاناصالحاتمی توانند
ذیل اصالح طلبان انقالبی تعریف شــوند کــه اقای عارف
می تواند چهره شاخص انها باشد.
االن بخواهیم حــدود و قالب هــای اصولگرایی و
انقالبی گری را مشخص کنیم ،این دو عنوان چه
مرز مشترکی با هم دارند؟
می توان این طــور گفت ،در اصولگرایــی در حوزه
مبانی و در حــوزه باورها و اهداف مرز اشــتراک بین جریان
اصولگرا و جریان انقالبــی خیلی زیاد اســت .یعنی تقریبا
می تــوان گفت تا حد زیــادی اینها انطبــاق قابل توجهی با
هم دارنــد .در حوزه عملکردی گاهی اوقات ما اشــتباهات
و اشــکاالتی در برخی گروه ها ،چهره هــا و برخی جریان ها
مشاهده کردیم که بر همین اساس می توان در برخی موارد
اختالفاتوعدمانطباق هاییراباانقالبی گریدرانهادیداما
مرز مشترک اصولگرایی و انقالبی گری را بیشتر در تمرکز بر
ارمان ،مبانی و اصول می توان عنوان کرد.
اصولگرایی با انقالبی گری افتراقاتی هم دارد؟
افتراقات گاهــی اوقات در حوزه هــای عملکردی
رخ می دهد یعنی در مقام عمــل رفتارهایی گاهی از جریان
اصولگرایی ســر می زند که با انقالبی گری در تعارض است
یعنیگاهیکاربهسمتقبیله گراییپیشمی رود؛البتههمه
جریاناصولگراییاینطورنیستندبلکهبرخیگروه ها،افراد
وچهره هاممکناستبه گونه ایعملکنندکهاقدامشانبه
نام جریان اصولگرایی تثبیت شود اما به هر صورت این بحث
وجود دارد که در حوزه عملکــردی گاهی عدم انطباق هایی
دیده می شود.
ایا ما در حال گذر از تقسیم بندی فضای سیاسی
کشور از «اصولگرایی-اصالح طلبی» به «انقالبی
2
محمدســعید احدیــان ،مدیرمســئول روزنامــه
خراســان ،معتقد اســت« :انقالبی گری درجه دارد،
این نیست که خیلی ساده و راحت کسی را که یک ذره
احساس شود زاویه گرفته ،کال حکم غیرانقالبی به او
داد ».وی ادامه می دهد :رفته رفته در درون دو جناح
اصولگرا و اصالح طلب مرزبندی انقالبی و غیرانقالبی
پررنگ می شــود و غیرانقالبی ها به تدریج به حاشیه
می روند ».این تحلیلگر مســائل سیاســی می گوید:
«غیرانقالبی های دو جناح اصولگرا و اصالح طلب به
همدیگر چسبندگی پیدا نمی کنند چراکه اصولگرایان
غیرانقالبی در شــیوه های عملکردی با شاخص های
انقالبی گــری منطبــق نیســتند امــا اصالح طلبــان
غیرانقالبی اساسا از مبانی انقالبی گری دورند».
سیاست
37
اصالح طلبان هم می توانند
زیرچتر انقالبی ها قرار بگیرند
گفت وگویمثلثبامهدیفضائلی
سیاست
38
مثلث | شماره 330
امید کرمانی ها
خبرنگار
بعد از صحبت هــای مقام معظم رهبری که اخیرا
در چند سخنرانی بر توجه به انقالبی گری تاکید
کردند و این مســاله را ضرورت جامعه دانستند،
بــه نظــر می رســد مواضــع نیروهــای اصولگرا
درباره جناح بندی های سیاســی از اصولگرایی-
اصالح طلبی به انقالبی و غیرانقالبی تغییرکرده،
ایا امروز ارایــش و جناح بندی فضای سیاســی
کشــور در حــال تبدیــل شــدن بــه انقالبــی و
غیرانقالبی است؟
بســتگی بــه تعریفــی دارد کــه مــا از انقالبی و
انقالبی گری داریم ،این یک تعریف صفر و صدی نیست و
دامنه و تعریف انقالبی و انقالبی گری گسترده و موسع است
بنابراین به این معنا می توانیــم بگوییم مصادیق نیروهای
انقالبی را هم در طیف اصولگرا و هم در طیف اصالح طلب
پیدا کنیــم و حاال درصــد و درجه و امتیــازی که می دهیم
طبیعتا متفاوت اســت البتــه نه براســاس اصالح طلب یا
اصولگرا بودن؛ بلکه برخورداری از ان ویژگی هایی که یک
نیروی انقالبی می تواند داشــته باشد .ضمن اینکه به نظر
می اید تعریف اصولگرایی و اصالح طلبــی به تدریج دارد
کار ویژه خودش را از دست می دهد و بالطبع انتظار می رود
به تدریج تعریف جدیدی را در صحنه و ارایش سیاسی کشور
داشــته باشــیم ولی اینکه الزاما این تعریف تبدیل شود به
انقالبی و غیرانقالبی جای بحث و نظر دارد.
اگر فضــا و ارایــش سیاســی کشــور تبدیل به
انقالبی و غیر انقالبی شود ،ایا فقط اصولگرایان
انقالبی ها و اصالح طلبان غیرانقالبی ها را تشکیل
می دهند؟ ایــا کل جامعه اصولگرایی را پوشــش
می دهد؟
همان طور که گفتــم نیروهای انقالبــی را هم در
طیــف اصولگرا و هــم در جرگه اصالح طلبــان می توانیم
پیدا کنیم .اگــر بخواهیم بگوییــم اصولگرایان انقالبی و
اصالح طلبان غیرانقالبی هســتند خب این فرق زیادی با
تعریف و دسته بندی اصولگرایی و اصالح طلبی نمی کند.
تعریفی باید کرد که به تحلیل شــرایط و فضای سیاســی
کشور کمک کند .بحث انقالبی گری را رهبر معظم انقالب
طرح کردنــد .رهبــر معظم انقــاب هیچ کدام از دســته
بندی های سیاسی گذشته شامل چپ ،راست ،چپ سنتی-
راست ســنتی ،چــپ مدرن -راســت مدرن و اصولگرایــی
اصالح طلبی را قبول ندارند و تعاریف دیگری برای ارایشسیاســی کشــور دارند بنابراین نمی توانیــم وقتی صحبت
از انقالبــی و انقالبی گری می شــود بگوییــم مصداقش
اصولگرایی است و غیرانقالبی ها اصالح طلب هستند ،خیر
این تعریف براساس شاخص هایی که رهبر معظم انقالب
مطرح کردند این طوری دسته بندی نمی شود.
ایا بعدها «اصولگرایان انقالبــی و اصالح طلبان
انقالبــی» و «اصولگرایــان غیرانقالبــی و
اصالح طلبان غیرانقالبی» به همدیگر چسبندگی
پیدا می کنند یا انکه شــاهد چهار جنــاح یا چهار
طیف در عرصه سیاسی خواهیم بود؟
منظور از چهار طیف چیست؟
یعنی چهار طیف یا جنــاح اصولگرایان انقالبی،
اصالح طلبان انقالبی ،اصولگرایان غیرانقالبی و
اصالح طلبان غیرانقالبی؟
گفتم این بحث خیلی مهم است .بحث انقالبی و
غیر انقالبی صفر و صدی نیست .برای تعریف دامنه انقالبی
بودن چون این تعریف را از سخنان رهبری گرفتیم طبیعتا
باید از ادبیات ایشان ان را تحلیل کنیم .تعریفی که ایشان از
انقالبی بودن ارائه کردند صفر و صدی نیست ،یک تعریفی
است که مراتبی دارد بنابراین هم در بین اصولگرایان و هم
در بین اصالح طلبان ما درجاتــی از انقالبی بودن را داریم
به این معنا که طیف نیروهای انقالب همچنان یک طیف
گسترده محسوب می شوند و کسانی که غیرانقالبی و احیانا
ضدانقالبی هســتند در اقلیت قرار می گیرند .البته طبیعتا
متناسب با این تعریف میزان انقالبی بودن متفاوت است.
یک کسی ممکن است انطباق بیشتری با معیارهای انقالبی
بودن داشته باشد و یک کســی کمتر ،بنابراین نمی توانیم
صفر و صدی تعریف کنیم .نکته دیگــر انکه علی القاعده
اگر نیروهای انقالبــی اعم از اصولگــرا و اصالح طلب به
مشــترکات خودشــان توجه کنند باید همگرایی بیشــتری
بین انها به وجود اید ،منتها یکســری موانــع دیگری مثل
موانع عاطفی یا دســته بندی های قــدرت که پیش می اید
شاید باعث شود ان ارزش های انقالبی بودن تحت الشعاع
قرار بگیرد و همگرایی بین نیروهای انقالب را تحت تاثیر
قرار دهد.
اگــر بخواهیم با این نــگاه تحلیــل کنیم تکلیف
غیرانقالبی هــا برای فعالیت در عرصه سیاســی
کشور چه خواهد شد؟
منظور از اینکه تکلیف غیرانقالبی ها چه می شود
چیست؟
یعنی به نظر شــما به حاشــیه رانده می شــوند،
امکان فعالیت نخواهند داشت یا به مرور کمرنگ
می شوند؟
این چند حالت می تواند داشــته باشد .یک وقتی
از ناحیــه نظــام مدنظر اســت یعنی مثــا اگر قرار باشــد
صالحیت های غیر انقالبی ها ارزیابی شود طبیعتا نیروهایی
که حاضر در دامنه انقالب نیستند و هیچ انطباقی با معیارها و
شاخص های انقالب و انقالبی بودن ندارند اینها نمی توانند
خدمتگزار باشــند چون در یک کشــوری کــه ارمان های
انقالب را دنبال می کند اگر اینها بخواهند خدمتگزار باشند
اساسا نقض غرض اســت .از این منظر نیروهایی که هیچ
خصلتی از خصلت های انقالبی بــودن را در خود ندارند یا
حتی اینکه اساســا ابراز غیرانقالبــی و مخالفت با انقالبی
بودن دارند طبیعی است که چنین نیروهایی نمی توانند در
خدمت انقالب باشــند .به این معنا خودشــان خودشان را
حذف می کنند.
محــل و معیــار تشــخیص انقالبــی بــودن و
غیرانقالبی بودن کجاست؟ ایا اینکه یک شخص
یا یک گــروه بگوید مــن انقالبی هســتم کفایت
می کند؟
طبیعتــا ان جاهایی کــه یک مرجعی بــرای تایید
صالحیت ها هســتند ان مرجع صالحیت ها را تشــخیص
می دهد .جایی که مرجعی وجود نــدارد ان بحث مقداری
متفاوت می شــوند .باالخره یکسری معیار و شاخص برای
انقالبی بودن وجود دارد مطابق انها می شود ارزیابی کرد.
مثال بحث استقالل سیاسی ،کسی که نظرات و رفتارش به
نوعی گویای باورمندی او به استقالل کشور است انقالبی
محسوب می شود ولی اگر کسی باوری به استقالل نداشته
باشــد و اساســا اســتقالل را نفی کند یا به صورت نظری و
تئوریک یا در عمل رفتاری داشته باشد که بگوید استقالل
سیاســی مفهومی ندارد طبیعتا چنین کســی غیرانقالبی
می شــود .در حوزه هــای دیگر بحــث استکبار ســتیزی و
میزان توجــه و اعتقاد به مردم و نقش مــردم ،محرومان و
مســتضعفان دیگر مفاهیم معیار انقالبی بودن است و هر
کدامش می تواند مصادیقی را پیدا کند اما چون این دامنه
وسیعی است نیروهای غیرانقالبی در اقلیت هستند .چتری
که رهبر معظم انقالب باز کردند و تعاریفی که برای انقالبی
بودن دارند چتر گسترده ای است که کمتر شاید اتفاق بیفتد
که کسی به طور کامل برچسب غیرانقالبی بخورد ،در واقع
می تواند کسی درجه انقالبی بودنش پایین باشد ولی اینکه
بگوییم این شخص کال غیرانقالبی است به نظر من تعداد
افرادی از این دست در اقلیت قرار می گیرند.
بعضــی اصالح طلبــان لحــاظ معیــار انقالبی و
غیرانقالبی بودن را در چینش و ارایش سیاسی
کشور نقد می کنند و می گویند دوگانه اصالح طلبی
و اصولگرایی متضمن جنگ و ستیز و حذف نبود.
در چارچوب ایــن دوگانه می توانســت همکاری
و تفاهــم هم داشــت ولــی در دوگانــه انقالبی و
غیرانقالبی هیــچ راهی برای تفاهــم و همکاری
باقی نمی گذارد و شاید به نوعی ستیز را میان این
دو طیف در پی داشته باشد ،پاسخ شما چیست؟
اوال هر ستیزی بد نیســت .مثال حق و باطل با هم
ســتیز دارند این ســنت الهی اســت که میان حق و باطل
همیشــه یک ســتیزی وجود دارد و خواهد داشت .اینکه
بگوییم هر دوگانه ای که با هم ستیز داشته باشند بد هستند
حرف درستی نیســت .بســتگی دارد ان ســتیز بر سر چه
موضوعی باشد .اگر ستیز در دفاع از ارزش ها باشد ان ستیز
موضوعیت دارد و باید وجود داشته باشد .قرار نیست یک
نوعی همه مسائل را تعریف کنیم و یک ارایشی در صحنه
تعریف کنیم که همه در صلح و صفا و ارامش باشــند .این
غیرواقعی دیدن صحنه اســت .عده ای شــاید خوششان
بیاید یا عالقه مند باشــند یــک صحنه مالیمــی را تجربه
کنند ولی واقعیت هــای زندگی ،واقعیت هــای تاریخی و
واقعیت هایی که در صحنه سیاســی اســت نشان می دهد
که می تواند درگیری ها ،چالش ها و ســتیزهایی در صحنه
سیاسی به صورت طبیعی وجود داشته باشد .مهم ان است
که این چالش ها و درگیری ها سر مسائل مهم و ارزشی باشد
یا سر موضوعات بیهوده ،مثال رقابت هایی سر قدرت رقم
بخورد .بنابراین نفس ستیز نمی توانیم بگوییم خوب است
یا بد است بستگی دارد که درباره چه موضوعی باشد .ثانیا
رفتاری که نیروهــای انقالبی دارند اگــر تعریف دقیقی از
انقالبی بــودن و رفتار انقالبی داشــتن کنیم خیلی کمک
می کند در قضاوت ها .امروزه متاسفانه یک برداشت غلط
از انقالبی بودن وجود دارد .این برداشت غلط ان است که
فرد انقالبی دائم اهل برخوردهــای تند و منازعه و درگیری
اســت .تعریفی که رهبر معظــم انقــاب از انقالبی گری
دارند متضمن یکسری ویژگی هایی است از جمله می توان
به بحث قانونمندی و قانونگرایی اشــاره کرد .رهبر معظم
انقالب در دیدار با دانشجویان توصیه می کنند و می فرمایند
مطابق قانــون و مقررات رفتار کردن یکــی از ویژگی های
انقالبی بودن است .پس کسی که می خواهد از نیروهای
انقالب باشــد باید به قانون و مقررات احتــرام بگذارد .بر
همین اساس رهبر معظم انقالب یکســری رفتارهای تند
شامل به هم زدن مجالس و تحصن های نا بجا را قبول ندارند
و مورد مذمــت قرار می دهند .یا در بحــث اخالق ،توصیه
حضرت اقا به نیروهای انقالب ان اســت که رفتارهایشان
منطبق بر ویژگی های اخالقی باشــد تا انجا که می توانند
مدارا داشته باشند و خیلی از ویژگی های دیگر را می توان
دربــاره انقالبی گری نام برد که رهبر انقالبی به انها اشــاره
داشتند .پس معنی انقالبی بودن این نیست که نیروهای
انقالبی قرار اســت دائم با دیگران درگیر شوند .یک وقت
اســت که نقطه مقابل نیروهــای انقالبی ،نظام ســلطه و
نیروهای وابســته به نظام سلطه هســتند .حتما نیروهای
انقالبی با انها سرســازش نخواهند داشت ولی وقتی مردم
یا یک طیف سیاسی در داخل کشــور نظراتی دارند و این
نظرات را برای خودشــان نگه می دارند یعنی اگر نخواهند
بیایند که نیروهای انقالبی را حذف کنند نیروهای انقالبی
سیاست
3
مهدی فضائلــی معتقد اســت« :چتــر انقالبی
بودن موسع و گسترده است و چه طیف های مختلف
اصالح طلبــی و چه طیف هــای مختلــف اصولگرایی
می توانند با اتخــاذ مواضــع و رفتارهایی کــه از خود
نشــان می دهند خودشــان را در ذیــل انقالبی بودن
تعریف و مصادیقی از انقالبی بودن را در خود متجلی
و پررنگ کنند ».این تحلیلگر مســائل سیاسی تاکید
می کند« :اینکه کسی نمی خواهد انقالبی لقب بگیرد
خودش دارد خودش را از ذیــل ان چتر خارج و حذف
می کند ».فضائلی یاداور می شود« :طبیعتا نیروهایی
که حاضر در دامنه انقالب نیســتند و هیچ انطباقی با
معیارها و شاخص های انقالب و انقالبی بودن ندارند
اینهــا نمی توانند خدمتگــزار انقالب باشــند چون در
کشوری که ارمان های انقالب را دنبال می کند اگر اینها
بخواهند خدمتگزار باشند اساسا نقض غرض است».
هم تا انجا که بشــود ممکن اســت با انها مــدارا هم بکنند
و انها را بی خطر بدانند و نســبت به انها حساســیتی نشان
ندهند بنابراین به نظر این بحث نیازمند تفســیری است تا
شاخه های مختلف انقالبی گری درست تبیین شود.
نکته دیگر ان است که برخی معتقدند نباید معیار
انقالبی و غیر انقالبی را در ارایش سیاسی کشور
وارد کرد ،چــون اوایل دهه 80هم یک شــورای
هماهنگی نیروهای انقالب تشــکیل شد و بعد از
انکه در شورای شهر دوم و مجلس هفتم توفیق
داشــت در زمان انتخابات ریاســت جمهوری به
انشقاق خورد و سپس به کارش پایان داد یعنی به
نوعی چنین تقسیم بندی به انقالب لطمه می زند
چون ممکن اســت بعــد از مدتی بیــن نیروهای
انقالبی اختالف و کشمکش به وجود بیاید ،نظر
شما چیست؟
اوایل رهبری حضرت اقا ،مجمع روحانیون خدمت
ایشــان رفتند و گفتند یک جریانــی می خواهد خودش را
به شما منتســب کند و نزد افکارعمومی حامی والیت فقیه
تعریف شــود و طیف مقابل خود را ضدوالیت معرفی کند.
«انقالبی گری»وعبورازنفوذوتحریف
دسته بندی «انقالبی-غیرانقالبی» فضای سیاسی کشور را جلو می برد
محمدحسن جعفرزاده
رئیس مرکز گفتمان انقالب اسالمی
4
.1ضرورت های انقالبی گری
مثلث | شماره 330
انقالب اسالمی ،حاصل عزم و ایمان و نیروی انقالبی
مردم ایران اســت که حول والیت امام راحل(ره ) بسیج شد
و طومار رژیم 2500ساله ستمشاهی را در هم پیچید و نظام
مقدس جمهوری اسالمی را تشکیل داد .طبیعی است که
جمهوریاسالمیبرایدواموبقایخودودستیابیبهاهداف
واالی انقالب به همین نیروی انقالبی نیازمند است.
مقــام معظــم رهبری(مدظلهالعالــی) بــا اطمینان
می فرمایند قطار نظام اســامی هرکجا روحیه جهادی خود
را حفظ کــرد و در ریل انقالب حرکت کــرد ،پیش رفت و هر
جا از این شاخص غفلت داشــت ،عقب ماند و ناکام شد .در
نتیجه اگر مردم ایران راه را عوض کنند و شیوه انقالبی گری
رافراموشنمایند،نهتنهاملت،بلکهاسالمنیزسیلیسختی
خواهد خورد.
دشــمنان نیــز بهخاطر شــناختی که از ایــن حقیقت
بهدست اوردهاند ،دائما در تالشــند تا این نظام مقدس را از
محتوای اسالمی و انقالبی خود تهی کنند .به همین خاطر،
برنامه ریزی همه جانبه ای برای تغییــر محتوا ،رفتار و افکار
انقالبی مســئوالن و مــردم ،ولو با حفظ صــورت جمهوری
اسالمی ،انجام داده اند.
بنابراین احی ا و حفظ تفکر و جهت گیری انقالبی ،شرط
دستیابی به شعارها و ارمان هایی است که امام(ره) و امت در
طولنهضتبرایتحققانهامبارزهکردندوباحفظاینروحیه
است که می توان از مشــکالت و موانع موجود کشور عبور
کرد و به پیشرفت روزافزون ایران اسالمی سرعت بخشید.
دستاوردهای بزرگ ایران اســامی و نفوذ چشمگیر ان در
منطقه نیز ،ناشــی از روحیه و عملکرد انقالبی است و نباید
فراموش کرد که کنار گذاشتن ان ،فرجامی جز بلعیده شدن
د ر هاضمه استکبار جهانی نخواهد داشت.
در واقع حفظ هویت انقالبی مردم و مسئوالن ،عامل
اصلی قدرت و اقتدار ملی و ضامن ایستادگی ملت ایران در
سیاست
شرایط کنونی انقالب بسیار پیچیده و حساس به نظر
میرســد .از یک ســو صف طویل جبهه دشــمنان انقالب
دیده می شــود که شــامل همه دنیاپرســتان ،قدرت طلبان
و جنایتکاران سرتاســر عالــم اســت .تقابل ایــن جبهه با
جمهوری اســامی به قدری نامتقارن است که مقام معظم
رهبری(مدظلهالعالی) ان را با شــرایط مدینهالنبی در زمان
جنگ احزاب مقایسه میکنند .اصلیترین حربه این جبهه،
نفوذ فکری و سیاسی اســت که تغییر در باورها و رفتارهای
انقالبی مردم و مســئوالن را هدف قرار داده است .از دیگر
ســو ،صف جاماندگان از قطار انقالب دیده میشود که هم
بهواسطه دلبستگی به دنیا و خستگی از راه مبارزه و هم ترس
از هیمنه دشمن ،با هم متحد شده و به دنبال تحریف مکتب
امام(ره) و راه و رسم اصیل انقالب هستند.
در ایــن شــرایط خطیــر و فتنه گــون ،مقــام معظم
رهبری(مدظلهالعالی) از حدود یک ســال پیش تاکنون در
ســخنرانی های مختلف خود «گفتمــان انقالبی گری» را
به عنوان اصلی ترین راهبرد مقابله با افات و چالش های نظام
اســامی مطرح کردند .در حقیقت رهبری فرزانه از طریق
دعوت به تبیین و شفاف ســازی مرزهای انقالب ،به دنبال
حراست از این مرزها در مقابل نفوذ نرم دشمنان و جلوگیری
از تحریف گــری عناصــر و جریان های جامانــده از حرکت
انقالبهستند.
دراینمختصرسعیشده باالهامازسخنرانی هاییک
سال اخیر مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) ،برخی از ابعاد
این گفتمان مهم بیان شود.
رهبر معظم انقالب به انها گفتند «شما هم بگویید ما حامی
والیت فقیه هستیم این مســاله ای را به وجود نمی اورد».
اگر یک جریانــی می خواهد برچســب غیرانقالبی بودن
نخورد یا متهم به غیرانقالبی بودن نشــود راحت اســت،
می تواند نظرات و مواضعی داشته باشد که مشخص کند
او هم انقالبی و قائل به ویژگی ها و شاخص ها و معیارهای
انقالبی گری است .این طور نیست که یک طیفی بگوید
ما انقالبی هستیم بعد طیف مقابل بپذیرد که غیر انقالبی
است .انها هم می توانند بگویند ما هم نیروهای انقالبی 2
هستیم .یعنی اگر عده ای خودشان را ذیل پرچم انقالب
قــرار دادنــد در صورتی دیگــران از ذیــل ان پرچم خارج
می شوند که مواضع شــان مخالف ارزش ها و ارمان های
انقالب باشــد .نکته دیگر انکه ما بایــد موضع خودمان را
مشــخص کنیم که ایــا می خواهیم در چارچــوب ادبیات
رهبری صحبت کنیم یا در ادبیات جریان های سیاســی؟
این دو با هم متفاوت است .در ادبیات رهبر معظم انقالب
جریان های سیاسی گذشته همچون انچه در دهه شصت،
هفتــاد و االن اصولگرایی-اصالح طلبــی وجــود ندارد،
بنابراین اگر ایشــان بحث انقالبی بودن را مطرح می کنند
الزاما منظورشان فقط جریان اصولگرا نیست و طبیعی است
که اگر مثال جریان اصولگرایی می گوید خودش را انقالبی
تعریف می کند این مقداری متفاوت اســت از تعریفی که
رهبری از ارایش سیاســی کشــور می دهند .بنابراین همه
می توانند بگویند ما انقالبی هســتیم اینکــه خیلی خوب
اســت .رهبری این چتر را باز کردند و همه می توانند ذیل
این چتر قرار بگیرند .اگر کسی قرار نمی گیرد خودش دارد
خودش را از ذیــل ان چتر خارج و حــذف می کند از طیف
نیروهای انقالبی.
تعریفی که رهبــر معظــم انقــاب از انقالبی گری
دارند تعریف خیلی موســع و گســترده ای اســت بنابراین
همه جریان های سیاســی موجود چه طیف های مختلف
اصالح طلبــی و چــه طیف هــای مختلــف اصولگرایــی
می توانند با اتخــاذ مواضع و رفتارهایی که از خود نشــان
می دهنــد خودشــان را در ذیــل انقالبی بــودن تعریف و
مصادیقــی از انقالبی بــودن را در خود متجلــی و پررنگ
کنند.
39
سیاست
برابر دشمنان قسم خورده اسالم و انقالب و مصونیت بخش
کشور از تطاول و تعرض قدرت های استکباری است.
.2اصول و مبانی انقالبیگری
اصلیتریــن مبنــای انقالبیگــری ،بــه مانــدگاری
دائمی حقیقت انقالب باز می گردد .این اصل ،پاسخ دهنده
ادعای برخی مبنی بر تبدیل انقالب به جمهوری اســامی
اســت؛ در صورتی که جمهوری اسالمی چیزی جز صورت
و مظهر انقالب نیســت و در نتیجه ایــن دو حقیقت ،از هم
جداشدنی نیستند .بر این اســاس انقالب بر پایه ارزش ها و
معارف اســامی ،حرکتی دائمی به سمت ارمان های عالی
و تغییرناپذیر خود دارد .مبتنی بر مایه های معرفتی اسالم،
مبانیانقالبدرهمهشئونزندگیوحکومتازجملهمسائل
سیاسی حضور پیدا می کند .از این رو مبتنی بر اصل اسالمی
«ایمان بالله و کفر به طاغوت» ،مبارزه با استکبار جزو مبانی
اصیل انقالبیگری به حســاب می اید و دو قطبی انقالب –
استکبار ،محوری ترین دوگانه مشروع در جمهوری اسالمی
بهشمارمی رود.عصبانیتقدرت هایمادیعالمازامام(ره)
و امت ایران اسالمی هم به همین اصل بر می گردد و فشارها
و تحریم های دشمنان ،ناشی از هراسی است که انقالب به
واسطهظلم ستیزیونفیهمیشگیاستکباردردلانهاایجاد
کرده است.
شاخص دوم :همت بلند برای رسیدن به ارمانها
شاخص دوم این اســت که هرگز از رسیدن به اهداف
بلند انقالب منصرف نشویم .به این معنی که به وضع موجود
راضی نشویم ،بلکه به دنبال تحول مثبت باشیم و به سمت
ارمان ها پیشروی دائمی داشته باشــیم .الزمه این امر هم
تسلیم نشدن در مقابل موانع و فشــارهای داخلی و خارجی
است.
نقط ه مقابل این شــاخص عبــارت اســت از :تنبلی،
محافظه کاری و ناامیدی.
شاخص سوم :پایبندی به استقالل
بایداستقاللکشوررادرهمهعرصه هااعمازسیاسی،
فرهنگی و اقتصادی و در ســه مقیاس داخلی ،منطقه ای و
جهانیحفظکرد.
توضیح اینکه ،نظام ســلطه برای دستیابی به اهداف
استعماری فرانوین خود به دنبال تســلط بر دیگر کشورها از
طریق خدعه و تطمیع و تزویر اســت .غیر از این ،استکبار
جهانی برای دستیابی به اهداف شیطانی و مادی خود نیاز به
استفادهازقدرتونفوذدیگرکشورهادارد.حالاگرجمهوری
اســامی گول ظاهرســازی ها و لبخندهای انها را خورده و
وارد بازی انها شود ،نقشه دشــمن را تکمیل کرده و ابزاری
برای پر کردن جدول کاری انها می شود .این امر به معنای
.3شاخص های انقالبیگری
سیاست
40
مثلث | شماره 330
بدیهی اســت برای عمل در مســیر
انقــاب بایــد شــاخص ها و معیارهــای
انقالبیگــری را بــه درســتی شــناخت تا
چراغ راه حرکت در این صراط الهی باشــد.
محورهــای زیادی را می تــوان از صحیفه
امام(ره) شاخص گذاری کرد؛ اما اخیرا مقام
معظمرهبری(مدظلهالعالی)بهپنجشاخص
ایجابی که بــرای حرکت در شــرایط فعلی
کشور بسیار پراهمیت است ،اشاره داشتند.
عالوه بر ایــن ،از بیانات ایشــان می توان
برخی از شاخص های سلبی انقالبیگری را
نیز احصاء کرده است که در ادامه به صورت
تفکیکشدهبیانمی شوند.
.1-3شاخص های ایجابی
شاخص اول :پایبندی به ارزشهای مبنا یی و اساسی
اسالم
اولین شــاخص ،توجه و رعایت مبانی اصلی اســام
اســت .طبیعتا اگر در میان مــردم و مســئوالن پایبندی به
ارزش های اساسی وجود داشته باشد ،این حرکت ،مستمر و
مستقیمخواهدبودودرتندبادحوادثتغییرپیدانخواهدکرد.
در تعبیر قرانی ،از پایبندی به ارزش ها ،به «استقامت» تعبیر
تاب َم َعک» (سوره
شده استَ « :فاســ َتقم کما ُا َ
مرت َو َمن َ
مبارکه هود؛ ایه)112
یکی از اصلیترین این مبانی ،پایبندی به اسالم ناب
در مقابل اسالم امریکایی است .اسالم ناب؛ دینی است که
برای همه شئون زندگی اعم از فردی ،اجتماعی و حکومتی
برنامه دارد .منظور از اسالم امریکایی نیز دو قرائت منحرف
از این دین یعنی اسالم متحجر و اسالم سکوالر است .دیگر
مبانی و ارزش های اساسی اســام عبارتند از :محور بودن
مردم ،اعتقاد به پیشرفت و تحول و تعامل با محیط (با پرهیز
از انحراف ها و خطاها) ،حمایت از محرومان و مظلومان در
هر نقط ه عالم و...
نقطه مقابل این پایبندی ،عملگرایی افراطی اســت؛
مشکل افراد و جریان های عملگرای افراطی این است که
هر روز به یک ســو حرکت می کنند و هر حادثــه ای انها را به
سمتیمی کشاند.
وابستگی سیاســی به بیگانگان است که استقالل سیاسی
را نقض می کند.
ازطرفیتقلیدازغربوبیگانهدرسبکزندگی،ضدیت
با اســتقالل فرهنگی را به همــراه دارد .بنابراین پایبندی به
اســتقالل فرهنگی به معنای رعایت سبک زندگی اسالمی
ایرانی اســت .منظــور از پایبندی به اســتقالل اقتصادینیز هضم نشــدن در هاضم ه اقتصاد جهانی است .بنابراین
استقالل اقتصادی تنها با اقتصاد مقاومتی به دست می اید.
شاخص چهارم :حساسیت در برابر دشمن
شــاخص چهارم ،شــناخت دشمن و نقشــه های او و
حساسیتدرمقابلحرکات،برنامه هاواظهاراتامریکایی ها
وجبهههمراهاواست.طبعاوقتیاینحساسیتوجودداشته
باشد ،تبعیت از دشمن هم نخواهد بود .در تعابیر قرانی این
عدم تبعیت« ،جهاد کبیر» نامیده شده است .جهاد کبیر به
معنــی دوری از اطاعت کافر و خصمی اســت که در میدان
مبارزه با او هســتیم .ایــن عدم تبعیت بایــد در میدان های
مختلف سیاسی ،فرهنگی و اقتصادی صورت گیرد .دایره
این عدم تبعیت به قدری فراخ و گسترده است که حتی نسبت
بهنسخه هایبهظاهرشفابخشسیاسیواقتصادیدشمن
هم باید با احتیاط برخورد کرد.
برخی در نقط ه مقابل این حساســیت درســت و بجا،
اصل دشــمن را انکار کرده و دلســوزان نظــام را به «توهم
توطئه» متهم می کنند ،در حالی که به نظر می رســد طرح
توهم توطئه ،خود یک توطئه است؛ چرا که تنها نتیجه ان
کم کردن حساسیت در مقابل دشــمنان حیله گر و پرقدرت
ملت ایران است.
شاخص پنجم :تقوای دینی و سیاسی
ت که
تقوای دینی و سیاســی غیر از تقوای فردی اس
البته ان هم الزم است .اســام عالوه بر تقوای فردی ،به
تقوای اجتماعی نیز دعوت می کند و منظور این است که در
راهتحققاهدافوارزش هایاجتماعیاسالمتالشکنیم.
تقوای سیاسی جزئی از تقوای اجتماعی است و بدین معنی
است که انسان از لغزشــگاه هایی که دشمن می تواند از ان
استفادهکند،پرهیزنماید.
.2-3شاخص های سلبی
در تبیین شاخص های ســلبی به دنبال اصالح برخی
تصــورات غلــط از انقالبیگــری هســتیم .برخــی از این
شاخص ها عبارت است از:
اول؛ انقالبــی ،تنها به عــده ای کــه در دوران مبارزه با
امام(ره) بودند اطالق نمی شود
این خطا ست که گمان شــود انقالبی فقط ان کسی
اســت که در دوران امام(ره) حضور داشته ،یا
در دوران مبارزات در کنار امام(ره) بوده است.
انقالب برای همه است؛ بنابراین جوان ها هم
می توانندانقالبیباشند.حتیجوانانمی توانند
با رعایت درست شاخص های ایجابی انقالبی
بودن ،از انقالبیون ســابقه دار هم انقالبی تر
شوند.
دوم؛ از همه انقالبیون نبایــد یک درجه از
عمل انقالبی انتظار داشت
همچنین خطا ست که ما از همه کسانی
که انقالبی هســتند ،یک نوع عمل انقالبی یا
یک درج ه از انقالبی گری توقع داشته باشیم.
انقالبیگری درجات مختلفــی دارد ،بنابراین
ممکن اســت افرادی که در مســیر انقالب و
رعایت شــاخص های ان حرکــت می کنند ،به
یک درجه نباشند؛ دســته ای با جدیت و شدت
بیشتر و گروهی کند و ارام تر حرکت کنند .در نتیجه خطاست
که برخی بخواهند افرادی را که خوب یا کامل در این مسیر
حرکتنمی کنند،متهمبهغیر انقالبییاضد انقالبکنند.
سوم؛ انقالبیگری به معنای افراطی گری نیست
ایننیزخطا ستکهبرخی،انقالبیونراافراطیخطاب
می کنند .بدون شــک افرادی کــه دوگانه تنــدرو – میانه رو
را مطرح می کننــد و از این طریــق نیروهای انقــاب را به
افراطی گریمتهممی کنند،درحقیقتدرنقشهدشمنبازی
می کنند .باید مراقب بود به خاطر القائات دشمنان ،افرادی
که از ارزش های انقالب و اصالت های نظام دفاع می کنند،
بهخصوص جوانان مومن و انقالبی ،تندرو خطاب نشوند.
متاســفانه برخــی از مســئوالن بــه بهانــه و اتهــام
افراطی گری ،جوانان مومن و انقالبی را طرد کرده و به جای
استفاده از انها در دستگاه های مختلف ،اغوش خود را برای
عناصریکهاسالموانقالبراقبولندارندبازمی کنند.ازاین
رودستگاه هایمختلفدولتیبه خصوصفرهنگیحتماباید
از جریان های خودجوش مومن و حزب اللهی استفاده کنند
و انها را گرامی بدارند.
.4الگوهای انقالبیگری
در بیانات مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) الگوهایی
بــرای رعایــت روحیه و عمــل انقالبــی معرفی شــده اند.
ایشــان محوری ترین الگــوی انقالبی در عصــر حاضر را
امام خمینی(ره) می دانند و معتقدند ایشان ،امام و پیشوای
هم ه خصوصیاتی است که کلم ه انقالب متضمن ان است؛
امام(ره) الگوی کامل انقالبی بودن به شمار می رود.
از دیگــر الگوهــای انقالبــی در منظومــه فکــری
مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) ،شهدای بزرگوار انقالب
هستند که برای پایبندی به ارزش های ان ،به گونه ای ایثار
و جهاد کردند که از جــان خود هم دریــغ نکردند.
معظمله
ٌ
شهدای متاخر انقالب را هم برای الگوگیری جوانان معرفی
کرده و تقدیــر و حرکت در مســیر انها را مطالبــه میکنند؛
عزیزانی چون شــهدای هسته ای ،شــهید طهرانی مقدم،
شهید کاظمی ،شــهید اوینی و ...که ایشــان را پیشروان و
پیشاهنگ هایکارانقالبیمعرفیمی کنند.
عالوه بر این ،رهبــر فرزانــه انقالب(مدظلهالعالی)
برخی از انقالبیونی که از دنیا رفتهاند را نیز نام برده و تصریح
میفرمایند این افرد نیز برجستگیهایی در حرکت انقالبی
داشــتهاند که باید از انهــا الگوبرداری شــود؛ افرادی نظیر
مرحوم ایت الله طبرســی ،مرحوم ایت الله خزعلی ،مرحوم
سلحشور و...
البته در نگاه ایشان عالوه بر افراد ،گروه ها ،حرکت ها
و حتی شــهرها هم قابل الگوگیری در این رابطه هســتند.
به عنوان مثال ایشان همیشه شــهرهایی چون قم ،تبریز،
نجف اباد و ...را شــهرهایی می دانند که عالوه بر خاستگاه
انقالبیبودن،جایگاهاستمراروتقویتروز افزونارزش های
انقالب را همچنان دارا میباشند.
.5اقشار ،نهادها و عرصه های انقالبیگری
گفت وگوی مثلث با عباس سلیمی نمین
به جای پایبند ماندن به انچه ملت ان را مبنای وفاق جمعی
خود قرار داده و همچنین قوانینی که بر این اســاس وضع
شده خودمحورانه ساختارشــکنی خویش را رنگ انقالبی
می دهند .حال انکه انقالبی بودن و انقالبی ماندن به معنی
متعهد و پایبند ماندن به ارمان های اولیه انقالب است که
97درصد جامعه در ســال 1358بــه ان رای مثبت دادند.
متاســفانه امروز در طیف های گوناگون ،ساختارشــکنان
عناصر شجاع و پیشتاز قلمداد شده اند .شاید به همین دلیل
اســت که رهبر انقالب باز تعریف انقالبی بودن را ضروری
دانسته اند .تاکیدات مکرر ایشــان در این زمینه شاخصی
اســت برای ارزیابی افراد مدعی «انقالبی بــودن» ،زیرا
اگر ساختارشــکنان در طیف های گوناگــون در این زمینه
پیشقراوالن ارزیابی شوند مردم ،به ویژه جوانانی که انقالب
را درک نکرده اند ،روزبه روز با مفاهیم اصیل انقالب بیگانه تر
خواهند شد .در حالی که اگر انقالبی بودن ایثار و فداکاری
بیشتر ،قانون مداری بیشــتر ،با خصم مردم خصم بودن و
هزینه ان را متقبل شــدن ،ترجیح مصالــح جمع بر مصالح
خویش و ...معنا شود روزبه روز فرهنگ «انقالبی ماندن»
در جامعه تقویت خواهد شــد؛ زیرا به بهتریــن وجه منافع
همگان را تامین می کند .بنابراین بجاســت به جای اینکه
انقالبی بودن و نبودن را مبنای دســته بندی های سیاسی
و جریان شناســی خود قــرار دهیم همــه نیروهای مدعی
موجود در طیف های گوناگون را با این معیار محک بزنیم
تا اوال عناصر جنجالی و ساختارشکن ،نقش پیشقراولی را
در طیف خود از دســت دهند .ثانیا با تبیین دقیق معیارها و
اصول ،انقالب مسیر واقعی خود را باز شناسد .ثالثا مدیرانی
را که مدت هاست در پی منافع خویش اند به حاشیه برانیم
و سرانجام اتحاد و اتفاق جامعه را در پناه معیارهای واقعی
انقالبی بودن رقم زنیم.
مثلث | شماره 330
به نظر شما ضرورت های توجه به انقالبی گری در
جامعه امروز ما چیست؟
هر انقالبی با طــرح ایده ها و ارمان هایی می تواند
مردم را در مسیر رشد به حرکت دراورد .هرچه این ارمان ها
متعالی تر باشند موتور محرکه برای تغییر و تحول فرهنگی،
سیاســی ،اجتماعــی و حتی اقتصــادی قوی تــر خواهد
بود .بر این اســاس افزایش معرفت انســان ها از شــرایط
اجتماعی شــان و تالش جهت بهبود ان منجر به افزایش
فداکاری و ایثارگری در یک کار جمعی برای پیشبرد جامعه
می شود .طبعا شناخت شرایط نامطلوب و عوامل تاثیرگذار
در ان از یک سو و واقع بینی در گام برداشتن به سوی شرایط
مطلوب از ســوی دیگر از ضروریات هر تغییری است .به
عبارت دیگر به منافع جمع اندیشیدن ،تحول خواهان را در
مسیر شناسایی عوامل مثبت و منفی یعنی همان دوست و
دشمن قرار می دهد .دشمن همواره به دلیل زیاده خواهی،
ضمن پرمخاطره و ناهموار کردن راه رشد جامعه ،از طریق
غــارت منابع ثــروت ان عقب افتادگی ایجــاد می کند ،اما
دوســت به منزله امکانی است که در مســیر تقویت توان
ملی می توان به ان اتکا کرد و از ان در جهت خنثی ســازی
عداوت های دشمن بهره گرفت.
خواص در این حــوزه چه نقشــی می توانند ایفا
کنند؟
نیروهای موثــر در هر تحول اجتماعــی در طول
دوران مقابله خود با مناســبات ناســالم حاکم بر جامعه به
شــناخت روزافزونی از عوامــل زیاده خــواه و راهکارهای
پیچیده اش ،یعنــی همان دشــمن و در برابــر ان عوامل
تقویت کننده انســجام ملی نایل می ایند .شــاخص بودن
خواص نیــز از همین جهت قابل تحلیل اســت چون انان
همان گونه که می توانند با حفــظ پایبندی خود به اصول و
ارمان ها مسیر رشد جامعه را هموارتر سازند ،قادرند با دوری
جســتن از «انقالبی بودن» تشــخیص را برای توده های
جامعه دشوارتر کنند؛ همانی که بســیاری از انقالب های
موثر در جهان بشری حتی نهضت های انبیا را با مخاطرات
جدی مواجه ساخت .خواص با درغلتیدن در وادی رجحان
منافع خویش بر منافع جامعه دچار تغییر ماهوی می شوند و
چون به صراحت بر ان اذعان نمی کنند مردم را در تشخیص
با چالش جدی مواجه می سازند.
چطــور می شــود بیــن سیاســیون انقالبــی و
غیر انقالبی وجه تمایز قائل شــد و در واقع معیار
سنجش چیست؟
از جملــه افات بــرای انقالب هــا تغییــر مفهوم
«انقالبی ماندن» اســت .برخی فعاالن سیاسی به منظور
جایگزین کردن برداشت های خویش با اصول و ارمان ها،
روش انقالب در انقالب را ترویج می کنند؛ به عبارت دیگر
5
عبــاس ســلیمی نمین معتقــد اســت« :اگــر
ساختارشــکنان در طیف های گوناگون در این زمینه
پیشــقراوالن ارزیابی شــوند ،مردم به ویژه جوانانی
کــه انقــاب را درک نکرده انــد ،روزبه روز بــا مفاهیم
اصیل انقالب بیگانه تر خواهند شــد ».این تحلیلگر
مســائل سیاســی تاکید می کند« :اگر انقالبی بودن
ایثار و فداکاری بیشتر ،قانون مداری بیشتر ،با خصم
مردم خصم بودن و هزینه ان را متقبل شدن ،ترجیح
مصالح جمع بر مصالح خویش و ...معنا شــود روزبه
روز فرهنــگ «انقالبــی مانــدن» در جامعــه تقویت
خواهد شــد؛ زیرا به بهتریــن وجه منافــع همگان را
تامین می کند».
سیاست
رهبر معظــم انقالب(مدظلهالعالی) در یک ســال
اخیر ،اقشــار و نهادهای مختلفــی را مورد خطــاب قرار
داده اند و شــاخص های حفظ و ارتقای حرکت انقالبی در
انها را بیان داشته اند؛ که برخی از انها عبارتند از :اساتید،
دانشجویان ،تشکل های دانشجویی ،طالب و روحانیون،
جوانان مومن و انقالبی ،دانش اموزان و نهادهایی چون
مجلس خبرگان و مجلس شورای اسالمی ،سپاه پاسداران
انقالب اســامی ،ارتش جمهوری اسالمی ایران ،بسیج
مســتضعفان و ...ایشــان همچنین در این یک ســال،
برخی از عرصه های کار انقالبی را بیان داشته اند و تاکید
کرده اند باید اصول و شاخص های انقالب در انها رعایت
شــود؛ میدان هایی چون کار فرهنگــی و تولید کاالهای
فرهنگی ،عرصه هنر و شــعر و شاعری ،مســاله تحریم و
اقتصاد مقاومتی ،صحنه مبارزه با فســاد و مساله قاچاق،
انتخابات و...
انچــه مســلم اســت اینکــه مقــام معظــم رهبری
(مدظلهالعالی) اصلی ترین وظیفه عماریون انقالب برای
کنار زدن غبارهای ناشی از فتنه نفوذ و تحریف -که خواسته
یا ناخواســته همدیگر را تکمیل کرده و به دنبال فروکاست
ارزش هــای انقالب به پوســته و الیه کــم ارزش جمهوری
اسالمی بی محتوا هستند -را تاکید و تصریح بیشتر بر افکار و
رفتار انقالبی می دانند.
بــه نظر می رســد شــکل گیری کامل ایــن گفتمان،
زمینه ساز دوقطبی سرنوشت ساز «انقالبی – غیر انقالبی» و
شکلگیری دسته بندی های جدید در صحنه سیاسی کشور
در اینده نزدیک خواهد شد.
روشن است که اگر نیروهای ارزشی ،توجه درستی به
شاخص های انقالبیگری به خصوص شاخص های سلبی
نداشته باشند و مو به مو به فرمایشــات رهبری فرزانه عمل
نکنند ،نه تنها فتنه فوق الذکر مهار نخواهد شد ،بلکه باوجود
تاکید مقــام معظم رهبری بــر انقالبی بــودن قاطبه مردم،
زمینهساز پیچیده تر شدن مســائل در پیچ تاریخی حساس
کنونی و خدایی ناکرده دوقطبی ســازی های کاذب در بدنه
اجتماعی انقالب خواهد شد.
چگونهانقالبیبمانیم؟
41
هفت مولفه کنش انقالبی
انسانانقالبیقاطعانهعملمی کند
درباره اخالق انقالبی گری
مجتبی نامخواه
6
انقالبی گری در چهارمین دهه پس از پیروزی انقالب
اسالمی،چهمعناییدارد؟عملانقالبیچگونهعملیاستو
چهمولفه هاییدارد؟پاسخبهاینپرسش،متوقفخواهدبود
بر بازشناسی معنای دقیق انقالب .هنگامی که از یک کنش
انقالبی یا عمل متصف و معطوف به انقالب ســخن گفته
می شود ،قبال باید تکلیفمان را با مفهوم انقالب روشن کرده
باشیم .این یادداشت می کوشد از این مسیر ،طرحواره ای از
مولفه هایکنشانقالبیبهدستبدهد.
تفاوت میان انقالب اسالمی با سایر انقالب ها
سیاست
42
مثلث | شماره 330
شایدجان مایهتفاوتمیانمعناومنظرانقالباسالمی
و دیگر نظریه های انقالب را بتوان در منشا و ِ
موطن انقالب
جست وجو کرد .یک تحلیلگر جریان های اندیشه در غرب،
استداللی اســتعاری درباره رهیافت جدید عصر علم دارد که
می تواند به توضیح مبنای عام و مشترک نظریه های انقالب
کمک کند« :عصر علم این کشف سکراور را به ارمغان اورد
که اصالح امور بســتگی به تحول از بیرون (یعنی از طریق
ابزارهایعلمی واجتماعی)دارد،نهتحولازدرون(چنان که
پولسرسولازتولدانساننوسخنمی گفت)».نظریه های
مــدرن انقالب با همه تکثرشــان ،از این کشــف ســکراور
متاثرند .این درست در نقطه مقابل تشریحی است که رهبر
انقالب از مقوله انقالب دارند .از منظر ایشان ،اصالح امور
اگرچه صرفا با تحول از درون محقق نمی شود ،اما با تحول
از ِ
درون انسان اغاز می شــود .حضرت ایت الله خامنه ای از
سلسله مباحث طرح کلی اندیشه اســامی در قران در سال
۱۳۵۳تا سخنرانی های متعدد پس از دوران رهبری ،به این
موضوعپرداخته اندکه«انقالب،انقالبمردماست.انقالب
مناسبات اجتماعی و اقتصادی ،فرع بر انقالب مردم است.
تا مردم منقلب نشوند ،ان انقالب اقتصادی و تغییر و تبدیل
مناســبات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی هم اصال تحقق
پیدانمی کند».
دینامیسم یک انقالب چیست؟
مسالهدیگر،موتورمحرکهانقالباست.دینامیسمیک
انقالبچیست؟نظریه هایانقالبرا(دست کمدربازهوقوع
انقالباسالمی)ازاینحیثمی توانبهدودستهکلیتقسیم
کرد :نظریه هایی که دینامیسم انقالب را در پیشگامی یک
حزب سیاسی می دانند و نظریه هایی که نیروی انقالب را در
تضادهایمیانطبقاتاجتماعیجست وجومی کنند.پاسخ
ایندودستهازنظریه ها،کهبهترتیببراساستجربهانقالب
۱۷۸۹فرانسهوانقالب ۱۹۱۷شورویشکلگرفته اند،به طور
کامل بر بنیاد مشترکشان در ســاحت انسان شناسی استوار
اســت .انقالب به تحول از برون بازمی گردد .تفاوت تنها در
تعریف برون است؛ برون سیاســی یا اجتماعی-اقتصادی.
دینامیســم انقالب اســامی ایران اما متفاوت بــود .انقدر
متفاوت که مشاهده گری همچون میشل فوکو را به حیرت
واداشت« :ما غربی ها در صورتی یک انقالب را به رسمیت
می شناســیم که دو دینامیــک در ان مشــاهده کنیم :یکی
دینامیک تضادی درونی این جامعه ،یعنی دینامیک طبقاتی
یادینامیکرویارویی هایبزرگاجتماعیودیگریدینامیک
سیاسی،یعنیحضوریکطبقه،حزبیاایدئولوژیبه عنوان
پیشــگام .اما به نظر می رســد در انچه در ایــران روی داده،
نمی توانهیچ یکازایندودینامیکر اکهبرایمانشانه های
بارزوعالمتروشنپدیده هایانقالبی اند،تشخیصداد».
براســاس دیدگاهی که حضرت ایت الله خامنه ای در
زمینه مبانی انسان شناســی انقالب می پروراننــد ،ازانجا که
انقالبدرونیاغازنقطهانقالباست،موتورمحرکهانقالب
نیز مردم هستند .مردم در اینجا وجه اجتماعی همان انسان
انقالب یافته از درون یا انســان انقالبی است؛ هنگامی که
انقالبدرونیفراگیرشودوانقالبازوجودهایانقالب یافته
به احاد جامعه سرریز شود .قرار نیســت ارمان های انقالب
به یکباره محقق شود و مسیری تدریجی و تاریخی در پیش
اســت .مســاله دیگر جهت گیری کلی نظریه های انقالب
است .از یک نظر می توان موضع کلی نظریه های انقالب
را موضعــی محافظه کارانه تلقی کــرد؛ موضعی که انقالب
را به مثابه یک عارضــه و یک تب تند ناشــی از یک بیماری
اجتماعیتلقیمی کند.نظریه هایانقالباغلبیادرموضع
جلوگیــری از وقوع انقالب هســتند یــا ان را به مثابه عارضه
اجتناب ناپذیــر تعارض طبقاتــی ،تلقی و تجویــز می کنند.
انگاره ای که رهبر انقالب در تشــریح انقالب اسالمی به ان
می پردازند ،براساس نگاه مثبت به انقالب است .این انگاره
انقالب را تالش بــرای تکامل می داند و در پــی بازتولید ان
است.
بر این اســاس می توان فارغ از سویه های محتوایی و
خواسته های یک کنش معطوف به انقالب اسالمی ،هفت
مولفه کنش انقالبی (کنش معطوف به انقالب اسالمی) را
این چنین فهرست کرد .۱:کنش انقالبی یک کنش انسانی
استوانسانانقالبییکانساندلسوزانساناست.انقالب
اسالمی در وهله اول بر یک انقالب انسانی و تحول از درون
استوار اســت؛ اگرچه در این مرحله متوقف نیست .در نظر
انسانانقالبی،اینانساناستکهموضوعانقالباست.به
همیندلیل،کنشانقالبییککنشانسان محوراست؛به
این معنا که هدف کنش انقالبی ،تکریم و در این راستا تغییر
انســان اســت .هدف انســان انقالبی تنها تغییر مناسبات
ناعادالنهبیرونینیستتاشدتعمل،درگیریوخشونتلزوما
برسرعتاینتغییربیفزاید.البتهممکناستدرجاییموانع
بیرونی مانع تغییرات درونی شود که در انجا درگیری و شدت
عمل برای رفع موانع وجود خواهد داشت ،اما هدف انسان
استودرمواجههباانسان،اصلبرگفت وگوواقناعاست.در
جهان بینی انسان انقالبی ،انسان محوری یک نقطه موثر و
مهم اســت .در نظر او ،خداوند هســتی را به تسخیر انسان
دراورده اســت .انســان مورد تکریم خدا قرار گرفته است و
کرامتی تکوینی و تشــریعی دارد« :افرینش بر محور وجود
انسان می چرخد ».بر این اساس ،حتی می توان این چنین
اســتدالل کرد که هدف یک انقالب توحیدی ،گرچه اقامه
عدالت اســت ،اما هدف از این باالتر ،برپا داشــتن مردم به
عدالت است .به همین دلیل ،هدف انقالب پیامبران ،اقامه
وما ْل ِق ْسط»نیامده،بلکه ِ
قسطبیاننشدهاستِ .
وم
«لی ُق َ
«لی ُق َ
اس ِبا ْل ِق ْســط» امده اســت که به معنای بــاور عمومی به
ال َّن ُ
عدالت خواهــی و اقامــه عدالــت بــا کنشــگری عمــوم
انسان هاست.رهبرانقالبنیزدراین بارهمی فرمایند«:ازاین
رسلنا ُر ُس َلنا ِبال ِبینت َو َان َزلنا
ایهشریفهدرسورهمبارکهحدیدَ ،لقَد َا َ
اس ِب ِ
القسط این جور به نظر
الکتب َو
َم َع ُه ُم
َ
یقوم ال ّن ُ
المیزان ِل َ
َ
می رسد در بادی امر ،که هدف از ارسال رسل و انزال کتب و
معارف الهی ،اقامه قسط اســت که حاال این جمله ِ
یقوم
«ل َ
اس ِب ِ
القسط»راهرجورمعناکنیم-چهبهاینمعنابگیریمکه
ال ّن ُ
ِ
ِ
ِ
ِ
َ
اسالقسط»کهمثال
یقیمال ّن ُ
یقومال ّن ُ
«ل َ
اس ِبالقسط»یعنی«ل َ
«باء»را«باءتعدیه»بگیریم،کهاینوظیفهمردماستکهدر
محیطزندگیخودشاناقامهقسطکنند؛یانه«،باءتسبیب»
اس ِب َس َب ِب ِ
که ِ
القسط»،یعنیباقسطبامردم[رفتار
یقومال ّن ُ
«ل َ
کنیم]؛ هرکدام از این دو معنــا یا معانی احتمالی دیگری که
اهمیت اقامه قسط را در
وجود دارد ،اگر در نظر گرفته بشود ّ -
جامعه روشن می کند ».با این نگرش ،انقالبی گری مستلزم
دلسوزانه ترینکنش هاست؛دلسوزیبرایتک تکانسان ها
تا به مسیر عدالت خواهی درایند .اگر بنای انقالب بر انقالب
درونی و انقالب دل هاست ،این انقالب از مسیر دل منتشر
می شودواینجاستکهدلسوزیاهمیتمی یابد.انقالبی ترین
انسانتاریخوهستی،دلسوزترینانسانبرایانسان هاست.
کسیاستکهازشدتدلسوزیبرایمردم(ونه فقطمومنین)
می خواهد خودش را به هالکت بیندازد .ان قدر دلسوز مردم
اســت که مورد خطاب قران قرار می گیــردَ « :ف َل َع َّلک ِ
باخ ٌع
َنف َْســک َعلی اثا ِر ِه ْم» و یا « َل َع َّلک ِ
باخ ٌع َنف َْســک َا َّ
ال یکونُوا
ُم ِ
نین» .انســان انقالبــی برای ایجاد انقــاب درونی در
وم َ
َ
کم َر ُس ٌ
زیز
کم َع ٌ
ول ِم ْن ا ْن ُف ِس ْ
دیگران حریص استَ « :لق َْد جا َء ْ
یکم ِبا ْل ُم ِ
َع َل ِ
نین َر ٌ
حیم» و روشن
وم َ
یه ما َع ِن ُّت ْم َح ٌ
وف َر ٌ
ریص َع َل ْ
استاینحرصیکتمنایمعنویوکمال خواهانهاست.در
ی که اساسا
مسیر این تمنا ،روش های پروپاگاندا و جنگ روان
از حرص مادی برخاسته است ،هیچ جایگاهی ندارد .باید در
وجود کســی میزان ژرف تری از انقالب درونی وجود داشته
باشد تا از مسیر دلســوزی ،به دل های بیشتری سرریز کند و
دل های بیشــتری را منقلب ســازد .۲ .کنــش انقالبی تنها
معطوفبهنابودینظمسابقنیست،سازندگیوبالندگیهم
هست .انسان انقالبی انسانی است که برای سازندگی جهاد
سیاست
می کند .انسان انقالبی تنها اهل طرد وضع و نظم نامطلوب
موجود نیســت .اهل تمنای نظم و وضع مطلوب موعود نیز
ِ
عادات
هست .البته نظم مطلوب او ممکن است خالف امد
منظمموجودباشد،امابی نظمی ودرهم ریختگینیست.اتفاقا
انضباطانقالبی،ازانجاکهریشهدرذهنودلوایمانانسانی
انقالبیدارد،به مراتبمستحکم ترازنظمبیرونیبورو کراتیک
است .اساسا رویش و سازندگی و ســپس انباشت و بالندگی
منهای وجود یک نظم ،ممکن نیســت .انســان انقالبی به
همان میزان که اهل اعالمیه ،مبارزه ،روشنگری و افشاگری
است،اهلجهادسازندگیهمهست.اهلتشکیالتیمنظم
و دقیق است که در شــرایط درهم ریختگی نظم کالسیک
بوروکراســی در اغاز انقــاب و ناکارامــدی ان در ادامه ،بار
محرومیت ها را از دوش مردم بردارد .بنابراین کنش انقالبی،
یک کنش منظم و دقیق اســت .۳ .کنش انقالبی کنشــی
غایت مند است و انســان انقالبی موجودی اســت ارمانی و
معطوفبهافق.برایانسانانقالبی،مهمهدفاستوتعدد
سالیقدرمسیرمنتهیبههدفرامی پذیرد.تکثررامی پذیرد
وازنظراو،الزمنیستهمهتفکرواحدیداشتهباشند.وجود
اختالف،مفیدوبلکهعدماناحتماالمضراست.وقتیتکثر
رامی پذیرد،یعنیمی پذیردکسانیمومنبهانقالبباشند،اما
ازلحاظفکریبااومخالفباشند.۴.کنشانقالبی(جزاینکه
درپیعدالتاست)خودعادالنهاستوانسانانقالبیبیش
از انکه عدالت خواه باشــد ،خود عادل است .به عبارتی این
عدالت ،هم وصف غایت مطلوب کنش انقالبی است و هم
وصف خود کنش انقالبی .در مسیر عدالت خواهی و قیام به
قسط،مخالفت هاانسانانقالبیراازوادیعدالتوتقواخارج
ذین ا َمنُوا
یها ا َّل َ
نمی کند و به ورطه عداوت نمی کشاند« :یا َا َ
َان َق ْومٍ َعلی
کمشَ ن ُ
کونُوا َق َّو َ
امین ِل َّل ِه ُش َهدا َء ِبا ْل ِق ْس ِط َوال ْ
یج ِر َم َّن ْ
َا َّ
اع ِد ُلوا ُه َو َا ْق َر ُب ِلل َّتقْوی» .انسان انقالبی منصف
ال ت َْع ِد ُلوا ْ
است و رفتار او حتی نسبت به مخالف خود ،منصفانه است.
یک انسان انقالبی ،به رغم پایبندی و پافشاری بر ارزش های
انقالبیخود،باکسانیکهنظریغیرازنظراودارند،باکسانی
که کارهایی انجام می دهند که به نظر او اشتباه است ،کامال
روادار است .به رفتار انها نقد دارد ،ولی این نقد ،او را از مسیر
انصافخارجنمی کند.انسانانقالبیبهاسمانقالبی گریبه
دیگر مومنین به انقالب که ماننــد او فکر نمی کنند ،اهانت
نمی کند ،موجب ایذاء انها نمی شود و به اسم انقالبی گری،
امنیت روانی بخشی از مردم را سلب نمی کند و اخالق را زیر پا
نمی گذارد و اگر چنین کند ،دیگر انقالبی نیست« :اگر به نام
عدالت خواهیوبهنامانقالبی گری،اخالقرازیرپابگذاریم،
ضــرر کرده ایــم ،از خط امام منحرف شــده ایم .اگــر به نام
انقالبی گری ،به نام عدالت خواهی ،به برادران خودمان ،به
مردممومن،بهکسانیکهازلحاظفکریبامامخالف اند،اما
می دانیمکهبهاصلنظاماعتقاددارند،بهاسالماعتقاددارند،
اهانت کردیم ،انها را مورد ایذاء و ازار قرار دادیم ،از خط امام
منحرف شــده ایم .اگر بخواهیم به نام انقالبی گری و رفتار
انقالبی ،امنیت را از بخشی از مردم جامعه و کشورمان سلب
کنیــم ،از خط امام منحــرف شــده ایم .۵ ».کنش انقالبی
عقالنی اســت و انســان انقالبــی ،عقالیی ترین مســیر را
می پیماید؛عقالنیتبه معنایخردمندانهبودنتابتواندمورد
تو
پذیرش فطرت عم و می باشد .چون هدف هم اقامه عدال
همبرپاییناسبهعدالتاستوکنشانقالبتامتکیبهخرد
نباشد،منتهیبهبرپاییعمومینمی شود.۶.انسانانقالبی
پرخاشگراست،امانهپرخاشبهانسان هاوبههرکسکهغیر
او می اندیشــد ،بلکــه پرخاش بــه ســاختارهای ظالمانه و
انسان هایی که ابتدا خود و ســپس دیگران را به بند ظلم این
ساختارهاکشیده اند.استکبارتجلیاینساختاراستوامریکا
مصداق ان .انســان انقالبــی ظلم نمی کند ،امــا ظلم هم
ــون َو ال ت ُْظ َل ُمون» .انســان انقالبی
نمی پذیرد« :ال ت َْظ ِل ُم َ
استقالل طلب است و میل او به استقالل ،محصول همین
عدم پذیرش ظلم و عدم انظالم است .۷.کنش انقالبی یک
عملمداوماستوانسانانقالبی،انسانیاستکههموارهو
ِ
انقالباکنون،مشارکتداشتهباشد.این
هم اینکدرفرایند
مهم نیست که کسی سابقه انقالبی گری داشته باشد ،مهم
این است که اکنون چه نسبتی با انقالب دارد .در این سامان
نظری ،انقــاب معنایی تاریخی ندارد .انچــه در یک تاریخ
مشخص روی داده است ،تمام انقالب نبوده و بعد از ان نیز
انقالب تمام نمی شــود .ان رویداد تنها یک جلوه بیرونی از
انقالبی جاری و مستمر بوده که به نابودی نظم سابق منتهی
شده است و انقالب پس از ان نیز ادامه دارد .در این حرکت
جاری،معیارانقالبیبودن،خودانقالباست،نهانقالبیون.
ازهمین روی محافظه کاری و حفظ وضع موجود ،درست در
نقطــه مقابــل انقالبی گــری و قتلــگاه انقــاب اســت:
«محافظه کاری و اکتفای به انچه داریم و نداشــتن همت و
بلندپروازی در همه زمینه های فکر و فرهنگ ،قتلگاه انقالب
اســت .انقالب اساســا یعنی گام بلند که پشــت سرش باید
گام های بلند دیگری برداشته شود ».به همین دلیل ،برای
انسان انقالبی ،اصل اشــخاص نیستند .انســان انقالبی
قاطعانهعملمی کندوبرایاورودربایستیوجودندارد؛چراکه
به اورده قران ایمان دارد که حتــی نزدیک ترین قرابت ها در
ذین ا َمنُوا کونُوا
یها ا َّل َ
مسیر برپایی قسط اهمیتی ندارد« :یا َا َ
َ
َ
ِ
ْ
ِ
ِ
ــکم او الوالدَین َو
َق َّو َ
امین ِبا ْل ِق ْس ِط ُش َهدا َء ِل َّل ِه َو َل ْو َعلی ا ْن ُف ِس ْ
َْ
بین».اگربخواهیماینمولفه هارادریکجملهخالصه
ال ْق َر َ
کنیم،اینجملهرادرتحلیلوتعبیررهبرانقالبمی جویمکه
این چنین استدالل می کنند« :انقالبی گری یعنی عادالنه،
خردمندانه ،دقیق ،دلســوزانه ،منصفانــه ،قاطعانه و بدون
رودربایستیعملکردن».
انقالبی گری در مقابل غرب گرایی
محمد مهدی اسالمی
روزنامه نگار
7
مثلث | شماره 330
سیاست
13اردیبهشــت ســال ،1376رهبر معظــم انقالب
اســامی در دیدار جمع زیادى از علما ،روحانیون ،فضال
و مبلغین پس از انکه درباره عدم تفکیک دین از سیاســت
در جامعه دینی ســخن گفتنــد ،فرمودند« :شــما باید در
میان نامزدها کسى را به مردم معرفى کنید که با معیارهاى
صحیح ،تطبیق کند».
از انجا که جامعه مدرســین حوزه علمیــه قم ،نامزد
مشخص داشت؛ برخی تصور می کردند این به معنای ان
است که این جمع می توانسته بهتر عمل کند.
ان ماجــرا ،چند بار دیگر هم تکرار شــده اســت .از
جمله این روزها که امــام خامنه ای ،به دفعات ســخن از
ضرورت انقالبی گری و ممانعــت از انقالب زدایی به میان
اورده اند .برخــی این را به معنای حمایــت از اصولگرایان
تعبیر می کنند! حال انکه 14خرداد همین امســال بود که
بار دیگر ایشان تاکید کردند که «انقالب مال همه است،
انقالب یک شط جاری است ...و همه می توانند انقالبی
باشند ...همه انقالبی باشند تا بتوانیم این راه [دستیابی به
اهداف انقالب] را با موفقیت پیش برویم».
به عنوان یــک روزنامه نگار اصولگــرا ،هرگز به خود
اجازه نداده ام که سخنان کشــتی بان انقالب در ضرورت
انقالبی گری را به عنوان تبلیغ جناح خــود تلقی کنم .کما
اینکه در دوره دوم خرداد که اصالح طلبان می گفتند شما
رهبری را مصادره می کنید ،پاســخ ما این بــود که راهکار
ساده است .شما هم به حمایت از رهبری بپردازید.
تاکید رهبری بــر انقالبی گــری ،همانگونه که مورد
تاکید ایشــان بوده اســت ،به معنای تندروی نیست .اما
همان مقدار که تندروی بد اســت کندروی و تفریط هم بد
است .انقالبی بودن به معنای پرهیز از تندروی و کندروی
و پایبندی به مبانی و ارزش های اساســی اسالم و انقالب
اسالمی است.
تســلیم و ناامید نشــدن در برابر حمالت دشــمن به
اهداف و ارمان های انقالب و همت بلند برای رســیدن به
انها ،پایبندی به استقالل کشور ،اهل جهاد کبیر بودن یا
حساسیت در برابر دشمن و نقشه ان داشتن و عدم تبعیت
از ان ،تقوای دینی و سیاســی داشــتن اســت .می توان
کلیــدواژه انقالبی گــری را ابرگفتمــان یا گفتمــان مادر
دیگر گفتمان های مقام معظم رهبــری همچون اقتصاد
مقاومتی ،سبک زندگی ایرانی اسالمی ،استقالل طلبی،
مبارزه با فقر ،فساد و تبعیض ،مدیریت جهادی ،خودباوری
و ...عنــوان کرد .گفتمان انقالبی گــری امروز به صورت
جدی در رویارویی با گفتمان ســازش اســت که معتقد به
همبندی اقتصادی با غرب است.
فرهنگ را ناگزیر از اغوش گشودن به روی معماری
فرهنگــی امپراتــوری رســانه ای می داند و اســتقالل را
مقوله ای مربــوط به گذشــته تلقی می کند کــه باید برای
توسعه از ان عبور کرد؛ اقتدار دفاعی را موجب تنش دانسته
و امنیت را در کســب حمایت کدخدایان دنبــال می کند.
انقالبیون معتقدند تجربه دیگر کشورها در طی طریق در
مســیر ســازش که به حوادثی همچون بحران اقتصادی
در کشــورهای جنوب شرق اســیا انجامید ،شکاف شدید
طبقاتــی ،مصرف گرایی و تخریب محیط زیســت و ...را
به بار اورد و منجر به شکست انقالب ان کشورها و هرج و
مرجی همچون لیبی شد؛ دارای عبرت های فراوانی است
که شیرینی سراب سازش را می کاهد.
طبیعتا خطاســت که ما از همه کســانی که انقالبی
هستند ،یک نوع عمل انقالبی یا یک درجه از انقالبیگری
را متوقع باشیم .هر کسی مثل ما عمل نکرد را نباید متهم
به غیر انقالبی یا ضد انقالب بودن کرد .دســته ای ممکن
است جدیت بیشــتری داشته باشــد و دســته ای ارامتر،
گروهی مسیری را به ارمان های انقالب نتیجه بخش یابد
و گروهی راه متفاوت از ان؛ مهم ان است که افق نگاه در
مسیر حرکت به ســوی همان ارمان های اصیلی باشد که
امام خمینی (ره) و امام خامنه ای بر اساس اسالم ناب تبیین
کرده اند و در مسیر ان شهیدها داده ایم .اما اگر کسی افق
خود را دنیای غرب قرار داد؛ طبیعتا نمی توان او را انقالبی
دانســت .با این وصف یک اصل غیر قابل کتمان است.
قاطبه رجال سیاسی داخل کشور که در مسیر انقالبی گری
حرکت نمی کنند ،بارقه هایــی از انقالبی گری را در رفتار و
گفتار خود دارند .جذب حداکثری و دفع حداقلی به معنای
دل بســتن به همین بارقه هاســت؛ ســیره امام و رهبری
می گوید تا وقتی که امید هســت ،باید بــه انها میدان داد
تا حداقل در مفادی که باور دارند؛ دســت از انقالبی گری
بر ندارند ،نه انکه با خطایی بر اســم انها خط کشید .باشد
که در ادامه مسیر ،به همســویی بیشتری از انقالبی گری
دست یابند.
43
سیاست
روح االمین سعیدی
استاد دانشگاه
سیاست
مثلث | شماره 330
مفهوم ُمشکک «انقالبی گری» چیست؟
رهبر معظم انقالب اســامی در خالل بیانات مهم
خود در حرم مطهر امام خمینی رحمه الله علیه انقالبیگری
را مفهومی مشکک (مقول به تشــکیک) دانستند .تسری
چنین دیدگاهی به عرصه سیاسی کشــور یقینا پیامدهای
بسیار مثبتی برای رقابت ســالم گروه ها و جریانات سیاسی
عضو خانواده بزرگ انقالب اسالمی خواهد داشت و وحدت
و همگرایی بیشــتری را به ارمغان خواهــد اورد .اما به نظر
می رسد اینکه مفهوم مشکک چیســت و تشکیکی بودن
انقالبی گری به چه معناست ،قدری نیازمند تبیین باشد.
در مباحث فلســفی ،مفهوم کلی از جهــت اینکه بر
همه افراد و مصادیقش به یک نحو صدق می کند یا نه ،بر
دو قسم است« :کلی متواطی» و «کلی مشکک» .کلی
دارای مراتب و درجاتی است که تجلی ان در شخصیت و
روحیات افراد انقالبی ممکن اســت شدت و ضعف داشته
باشد .یعنی می توان افراد بسیاری را تصور کرد که همگی
واجد معیارهای انقالبی گری هستند اما صدق این مفهوم
بر انها یکسان نیســت بلکه در برخی برجســتگی و ظهور
بیشــتری دارد و در برخی کمرنگ تر است .دقیقا بر اساس
همین تعریف تشکیکی است که رهبر معظم انقالب اظهار
می دارد« :این هم خطا ســت کــه ما از همه کســانی که
انقالبی هستند ،یک نوع عمل انقالبی توقع داشته باشیم؛
یا یک درجه از انقالبی گری توقع داشته باشیم ...ممکن
است یک نفر نسبت به مفاهیم انقالب و عمل انقالبی بهتر
حرکت کند ،یک نفر بــه ان خوبی حرکت نکند اما در همان
راه دارد حرکت می کند .اینکه ما هرکسی خوب حرکت نکرد
یا به طور کامل حرکت نکرد را متهم بکنیم به غیر انقالبی یا
ضد انقالبی این هم خطا ست؛ نه ،ممکن است یک نفری
متواطی به مفهومی اطالق می شود که بر تمام مصادیقش
به طور یکســان و یکنواخت صدق کند .یعنی مصادیقش
از جهت ان مفهوم کلی با هم یکســانند و تفاوتی بینشان
نیســت .برای مثال «انســان» یک مفهوم کلی متواطی
است که بر تمامی انسان ها به طور یکسان صادق است و
نمی توان گفت شخصی از شخص دیگر انسان تر است؛
زیرا انســانیت درجــات و شــدت و ضعف نــدارد .اما کلی
مشکک ان مفهومی است که بر افراد و مصادیقش به طور
متفاوت و غیریکسان (با شــدت و ضعف) تعلق می گیرد؛
یعنی میان مصادیقش از جهت صدق این مفهوم ،تفاوت
وجود دارد و این مفهوم ،بر بعضی بیشتر و بر بعضی کمتر
صدق می کند .برای مثال مفهوم «نور و روشــنایی» یک
کلی مشکک است .زیرا مصادیق ان پدیده هایی از قبیل
خورشید ،ماه ،چراغ ،اتش و غیره هســتند که روشنی انها
یکسان نیست و مثال نورانیت و روشنایی خورشید به مراتب
بیش از چراغ اســت .بنابراین چنین مفاهیمی را که صدق
انها بر مصادیقشان متفاوت و گوناگون است ،کلی مشکک
و خود این تفاوت را «تشکیک» می گویند.
بر اســاس این تعریف وقتی «انقالبی گری» را یک
مفهوم مشکک می خوانیم ،بدین معناست که این مفهوم
صد درجه میزان حرکــت او ارزش دارد ،یــک نفری کمتر
ارزش دارد ،یک نفری از او کمتر ارزش دارد اما همه در این
راه حرکت می کنند .مهم این است که ان شاخص ها تطبیق
بکند .مهم شاخص ها ست .مهم این است که ان کسی هم
که با ان شدت و با ان جدیت حرکت نمی کند ،شاخص های
انقالبی گری را داشــته باشــد .اگر این شــاخص ها وجود
داشــت ،ان وقت طــرف انقالبی اســت ،فــرد انقالبی،
مجموع ه انقالبی ،دولت انقالبی ،سازمان انقالبی؛ عمده
این است که شاخص ها را بشناسیم».
یکــی از ثمــرات رویکــرد تشــکیکی بــه مفهــوم
انقالبی گری را می توان تحقق هرچه بیشتر راهبرد جذب
حداکثری و دفع حداقلی نظام جمهوری اســامی دانست
که بارها از سوی مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته
اســت .با وجود طبیعی بــودن و اجتناب ناپذیری ریزش ها
و رویش ها در مســیر حرکت پیشــرونده انقالب اسالمی،
مشی نظام همواره این بوده است که بر شمار عالقه مندان
یا المــکان از ریزش
به ارمان هــای انقــاب بیفزاید و حت
احتمالی اعضای خانواده بــزرگ انقالب جلوگیری نماید.
اما مرزبندی هــای کاذب حزبی و جناحی دقیقــا در نقطه
مقابل این راهبرد است زیرا با فروکاستن تقابل های سیاسی
8
44
خط تمایز مهم
به عرصه رقابت های جناحی ،شــمار ریزش هــا را افزایش
می دهــد و هزینه های گزافــی به انقــاب و نظام تحمیل
می کند.
پس اگــر پذیرفتیم کــه انقالبی بودن یــک ویژگی
مشــکک و ذومراتب اســت ،ان گاه می توان تمــام افراد
برخوردار از این ویژگی بر اساس شاخص های تعیین شده
توســط رهبر معظم را در دایره وسیع انقالب اسالمی جای
داد و به عنوان «خودی» تلقی کرد .این در حالی است که
در فضای صف بندی هایی ماننــد اصولگرا و اصالح طلب
به دلیل مطرح بودن رقابت ها ،تعصبــات و حتی در برخی
موارد کینه توزی های جناحی برای حذف حریف از میدان
رقابت ،متاسفانه فرایند تخریب ،برچسب زنی ،اتهام زنی،
طرد و دگرسازی بسیار پرشــتاب پیموده می شود و ممکن
اســت فردی به صرف اتخاذ موضعی نامناسب و اشتباه از
جمع خانواده انقالب اسالمی طرد شود.
اگر پذیرفتیم که انقالبی بودن یک ویژگی ُمشکک و
ذومراتب است ،ان گاه می توان تمام ِ
افراد برخوردار از این
ویژگی بر اساس شاخص های تعیین شــده توسط رهبری
را در دایره وســیع انقالب اســامی جــای داد و به عنوان
«خودی» تلقی کرد.
در نتیجه بــرای جلوگیری از بروز چنین مشــکالتی
بهتر است شاخص های اصیل انقالب اسالمی به عنوان
خط تمایــز دوقطبی انقالبی و ضد انقــاب مورد پذیرش
قرار گیرد و البته باتوجه به مشــکک بودن انقالبی گری
نباید با تعیین شرایط پیچیده و مولفه های فراوان ،دایره
انقالبی گری را به قدری تنگ و ُمضیق سازیم که تنها عده
معدودی در ان جای گیرند .زیرا برخی اختالف سلیقه ها
یا کج فهمی ها تسامحا قابل اغماض است و نباید موجب
طرد افراد از خانواده انقالب اســامی شــود .چنانکه در
فریضه ای مانند نمــاز هم برخی از اعمــال و اذکار ،رکن
محســوب می شــوند و ترکش ان جایز نیســت اما برخی
فروعات مستحب نیز هستند که در صورت انجام نشدن،
خللی به کلیت نمــاز وارد نمی اورند .بنابــر این می توان
در عین پافشــاری بر اصول و ارکان انقالب اسالمی ،از
برخی موارد اختــاف جزئی و شــدت و ضعف ها در بروز
روحیه انقالبی افراد چشم پوشــید تا مفاهیم «انقالبی»
و «خودی» مصادیق هرچه بیشــتری در عرصه سیاسی
جمهوری اسالمی ایران بیابد و چتر انقالبی گری مشکک
بتواند طیف وسیع تری از سالیق سیاسی را زیر سایه خود
جای دهد.
البته ناگفته پیداست که انقالبی گری مشکک هرگز
به معنای تساهل و تســامح بر ســر پایبندی به ارزش های
انقالب اسالمی نیست و نباید دستاویز برخی فرصت طلبان
برای حرکت مزو رانه در حدفاصل مرز انقالب و ضد انقالب
و اتخاذ مشــی عملگرایانه و منفعت جویانه قرار گیرد .زیرا
اساسا مشــکک بودن زمانی معنا پیدا می کند که انتساب
مصادیق به یک مفهوم ،محرز شده باشد .به عبارت دیگر
انقالبی گری مشــکک تنها در حلقه انقالبیون قابل طرح
است نه میان انقالبی و ضد انقالب .بنابر این در عین اعتقاد
به ماهیت تشکیکی انقالبی گری ،التزام کامل به معیارها و
شاخص های مقو م این مفهوم به ویژه پنج شاخصی که رهبر
معظم انقالب برشــمردند (پایبندی به مبانی و ارزش های
اساسی اسالم و انقالب ،هدف گیری ارمان های انقالب و
همت بلند برای رسیدن به انها ،پایبندی به استقالل کشور،
حساسیت در برابر دشمن و عدم تبعیت از ان و رعایت تقوای
سیاسی) ضرورتی انکارناپذیر دارد.
سیاست
انقالبی گریمخالفتندرویاست
امید کرمانی ها
خبرنگار
گفت وگو با حجت االسالم رضا غالمی
مثلث | شماره 330
کرد و هیچ گاه خسته نشد.
انقالبی گری با تندروی چه تفاوتی دارد؟
انقالبیگری نه تنها با تندروی نســبتی ندارد ،بلکه
با ان مبارزه هم می کند .اصوال ،مکتب اســام با تندروی
و خروج از حد وســط مخالف است .قران کریم وقتی قصد
دارد مسلمانان را معرفی کند ،می فرمایدَ ،و َ
َاکم
کذ ِلک َج َع ْلن ْ
الر ُســولُ
ــهدَ ا َء َع َلى ال َّن ِ
اس َو
َ
ُا َّمه َو َســطا ِل َتکونُوا ُش َ
یکون َّ
یکم شَ هِ یدا .با این حال ،توجه داشته باشید که مخالفت
َع َل ْ
با تندروی ،به منزله قبول مســامحه گری دربــاره اصول و
ارمان های انقالب نیست .هیچ عقل سلیمی قبول نمی کند
که کســی بر حقانیت مواضع خود ایمان داشته باشد ولی
حاضر باشد به این مواضع پشت کند.
وجه تمایــز انقالبی گــری بــا محافظــه کاری را
بفرمایید؟
مسلما محافظه کاری در انقالبیگری جایی ندارد.
به نظر من ،سلوک انقالبی ،مقتضی عبور از گذشته مذموم
و تحول افرینی برای رسیدن به شرایط مطلوب است .البته
در منطق انقالب اسالمی ،هرگونه تحول افرینی می بایست
مبتنی بر حکمت و مصلحت باشد لکن مصلحتی که ما از ان
صحبت می کنیم به مفهوم احتیاط و ترس از تغییر نیســت
بلکه به معنای احراز صالح و سعادت واقعی جامعه اسالمی
در یک تصمیم یا رفتار است.
ایا انقالبی گــری در یک جنــاح و ان هم اصولگرا
خالصه می شود؟
انقالبیگــری اختصاص بــه یک جناح سیاســی
ندارد و همــه مردم و گروه هــای سیاســی را در بر می گیرد
سیاست
علت اینکه رهبر معظم انقالب در چند سخنرانی
اخیر راجع به انقالبی گری صحبت کردند و ان را
نیاز جامعه امروز ما دانستند چیست؟
برخالف تئوری های رایج درباره انقالب ها که یک
انقالب را پس از وقوع پایــان یافته تلقی می کنند ،انقالب
اســامی پس از پیــروزی ،تــازه متولد شــد .در حقیقت،
پیروزی انقالب اسالمی گام اول انقالب است و انقالب تا
دستیابی به اهداف عالی خود استمرار می یابد .رمز ادامه
حیات انقالب نیز در این اســت که انقالب اسالمی برای
تحقق اهداف خود نیازمند ده ها انقالب و دگرگونی بنیادی
کوچک است و این دگرگونی ها بدون وجود روحیه انقالبی
و اصرار بر مبانی و اصول انقالب ،به وجود نخواهد امد .از
طرف دیگر ،انقالب اســامی ،عالوه بر مرزهای روشن،
دستاوردهای بزرگ و منحصربه فردی نیز دارد که باید از ان
به نحو احسن پاسداری شود و این پاسداری مستلزم جاری
بودن مســتمر روح انقالب و به تبع ان ،سلوک انقالبی در
رگ های جامعه است.
شاخص های انقالبی گری چیست؟
همان طور که اشــاره کــردم ،انقالبی گری یعنی
برخورداری از سلوک انقالبی؛ بعضی تصور می کنند سلوک
انقالبی داشــتن ،به منزله اتخاذ روش قاطع و نامنعطف با
مسائل کشور است ،این در حالی است که سلوک انقالبی
بیش از انکه معطوف به روش باشد ،معطوف به محتواست؛
به بیان دیگــر ،انقالبی گری یعنی علــم و ایمان به اصول
و ارمان های انقالب اســامی و مجاهدت بــرای تحقق
این اصــول و ارمان ها .مثال کســب و حفظ اســتقالل و
خوداتکایی؛ ازادی از بندهای اسارت و بردگی ،چه ازادی
از اســارت اســتبداد داخلی و چه ازادی از اسارت استبداد
خارجــی؛ رفع تبعیــض ،ظلــم و بی عدالتی؛ رفع فســاد و
الودگی ها و اشــاعه فضائل انســانی در جامعه؛ رفع فقر و
محرومیت؛ دفاع از مستضعفین و مظلومان عالم؛ پیشرفت
همه جانبه کشور و رساندن کشور به جایگاه حقیقی خود و از
همه مهم تر ،انطباق کامل امور کشور بر احکام و ارزش های
مترقی اسالمی و شــکل گیری حاکمیت سیاسی اسالم.
در واقع ،اینها همان اصول و ارما ن هایی هستند که باید با
بهره مندی از سلوک انقالبی ،در راه تحقق انها مجاهدت
9
حجت االســام دکتر رضا غالمی معتقد است:
«انقالبیگری نه تنهــا با تندروی نســبتی ندارد ،بلکه
با ان مبارزه هــم می کند ».وی افــزود« :انقالبیگری
اختصاص به یک جناح سیاســی خاص نــدارد و همه
مردم و گروه های سیاسی را در بر می گیرد لکن طبیعی
است که همه در انقالبیگری یکسان نیستند ».رئیس
مرکز پژوهش های علوم انسانی اسالمی صدرا یاداور
شــد« :اگر کســی به بخشــی از اصول و ارمان های
انقالب اعتقاد نداشــته باشــد یا در جهت تحقق ان
تالشی نکند ،ضد انقالب نیست هرچند روشن است
که انقالبی هم نخواهد بود».
لکن طبیعی است که همه در انقالبیگری یکسان نیستند.
بعضی جلوترنــد و بعضی عقب تر؛ بعضی موفق هســتند و
بعضی ناموفق .همان طور که اشــاره شد ،سلوک انقالبی
دارای شاخص های مشخصی است و هر جریان و گروهی
را می توان بر اساس این شاخص ها سنجید.
ایا در قالب انقالبی گری می تــوان طیف هایی از
اصالح طلبان و اعتدالیون را هم جذب کرد ،اگر
جواب مثبت است کدام طیف ها را؟
اوال ایــن تقســیم بندی ها خیلی دقیــق و فراگیر
نیســت و خیلی ها در ایران در چنین تقسیم بندی هایی جا
نمی گیرنــد؛ ثانیا ،گروه های سیاســی چــه اصولگرا و چه
اصالح طلب متعلق به این کشور و ملتند و معارض خواندن
انها صحیح نیســت؛ ثالثا ،مالک ،زنده بودن روح و گوهر
انقالب در مشــی یک گروه یا جریان سیاسی است .طبعا
تمام گروه های سیاســی در ایران که متعلــق به این ملت
هستند با انقالب و انقالبیگری بیگانه نیستند و درجه ای از
انقالبیگری در انها وجــود دارد ،هرچند کارنامه انها در این
زمینه قابل نقد است.
اصولگرایی چه مرز مشترکی با انقالبی گری دارد؛
اصالح طلبی و اعتدال گرایی چطور؟
به نظر من ایــن صاحبان گروه هــا و جریان های
سیاسی هستند که باید نسبت خود را با انقالبیگری مشخص
کنند .در عین حال ،به نظــر من اصولگرایــان تاکنون به
مراتب بیــش از بقیه در جهت تحقق اصــول و ارمان های
انقالب از خود تعصب نشان داده اند و در عمل نیز کارنامه
نســبتا روشــنی در این زمینه دارند .از طرف دیگر ،جریان
اصالح طلبی نقاط مبهم و کوری در مواضع و ســلوک خود
در این زمینه دارد که باید مورد تامل قرار گیرد .خصوصا در
فتنه 88اتفاقات تلخی در کارنامه اصالح طلب های افراطی
نوشته شد که میزان تعهد شماری از اصالح طلب ها به اصل
انقالب را زیر سوال برد .ضمنا من جریان سیاسی روشن و
هویتمندی تحت عنوان اعتدالیون سراغ ندارم که بخواهم
درباره ان اظهارنظر کنم .احتماال کسانی که شما اعتدالیون
لقب می دهید در ذیل دو جریان اصولگرایی و اصالح طلبی
قرار می گیرند.
ایا کســانی که در طیف انقالبی قــرار نمی گیرند
ضد انقالب هستند؟
به نظر من ،ضد انقالب به کسانی اطالق می شود
که عالوه بر عدم بــاور به اصول و ارمان هــای انقالب ،از
اصول و ارمان های متضادی برخوردار بوده و فراتر از این،
رفتار خصمانه ای را علیه انقالب و نظام در پیش می گیرند؛
بنابراین ،اگر کسی به بخشی از اصول و ارمان های انقالب
اعتقاد نداشــته باشــد یا در جهت تحقق ان تالشی نکند،
ضد انقالب نیســت هرچند روشــن اســت که انقالبی هم
نخواهد بود!
بعد از سال 80شورای نیروهای انقالب اسالمی با
محوریت اقای ناطق نوری شکل گرفت اما بعد از
توفیق در انتخابات شورای شهر دوم و مجلس
هفتم ،در انتخابات ریاســت جمهوری سال 84
دچار انشقاق و سپس پایان کار خود شد ،به نظر
شــما ورود انقالبیــون اغاز تقســیم بندی جدید
نیست؟
خیلی ها از تابلوی انقالب ،حزب الله و امثالهم برای
فعالیت های سیاسی خودشان اســتفاده می کنند اما لزوما
مظهر تام محتوای غنی ای که پشــت این نــام وجود دارد
نیستند .ما باید بیش از اینکه بر اساس نام ها و ظواهر درباره
افراد و گروه ها قضاوت کنیم ،بر اساس حقیقت و سیرت انها
قضاوت کنیم .البته ظواهر در جای خود بی اهمیت نیستند
ولی ظاهر به تنهایی چه ارزشی دارد؟ عالوه بر این ،چنانکه
تاکید کردم ،انقالبی گری یک ســلوک ملی و دائمی است
و نباید از ان به مثابه یک تاکتیک سیاسی تعبیر شود.
45
سیاست
توکلی:نمی ایم
سیاست
46
مثلث | شماره 330
اصولگرایانباتئوریکثرتدرعینوحدتمخالفند
اصولگرایان و انتخابات 96
فعالیت هــای طیف هــای مختلــف اصولگــرا بــا کارویــژه انتخابات
ریاست جمهوریافزایشیافتهاست.فارغازگمانه هاییکهدرموردمصادیق
احتمالی مطرح شــده اکنون برخی چهره های این جناح بحث هایی درباره
سازوکار رسیدن به گزینه انتخابات را اغاز کرده اند.
سیاست
در شرایطی که بحث بر ســر مصادیق انتخاباتی داغ
شده و هر روز نام های تازه ای در ر سانه ها مطرح می شود،
چهره های مهمی از اصولگرایان گفته اند که در تالش برای
رســیدن به یک راهکار جهت وحدت هستند .گفته اند که
ی هم در این زمینه افتاده و گویا خبرهایی هم
اتفاقات مهم
در این زمینه قرار است به زودی منتشر شود.
پس حاال دو مساله می تواند محل توجه باشد و اول
اینکه کــدام مصادیــق می توانند احتمال بیشــتری برای
برگزیده شــدن به عنوان نامزد نهایی را داشته باشند و دوم
اینکه این گزینش و تصمیم نهایی بر اساس کدام ساز و کار
انتخابی اصولگرایان خواهد بود؟
سا زو کار جدید ائتالفی
در میانــه همیــن مباحــث انتخاباتــی ،غالمعلــی
حدادعادل خبر قابل توجهی داده و گفته است اصولگرایان
در انتخابات ۹۶با ســاز و کار جدید ائتالفی حضور خواهند
یافت.
حدادعادل افزوده است« :اصولگرایان در انتخابات
مجلس مخصوصا در تهــران به وحدت خوبی رســیدند و
ان تجربه چراغ راه اینده اصولگریان شــده است .اگرچه
ما در تهــران موفق نشــدیم ولی ایــن ناشــی از تفرقه در
بین اصولگرایــان نبود .وحــدت در جای خــود صحیح و
موثر بود و ضعــف ما در بخش هــای دیگری بــود ».این
چهره شــاخص اصولگــرا در عین حــال ابــراز امیدواری
در همین حال و همزمــان با انتشــار اخباری در
مورد سا زو کار جدید اصولگرایان برای وحدت،
خبرهاییهمدرموردنامزدیاحمدتوکلیوالیاس
نادران منتشــر شــده اســت .روزنامه ارمان در
گزارشی در این مورد نوشته است« :برخی اخبار
از اجماع احتمالی ائتالف اصولگرایان بر الیاس
نادرانواحمدتوکلیخبرمی دهند».
دو نامزد جدید اصولگرایان؟
قالیباف شرط دارد؟
محمدحسین صفار هرندی گفته
است« :گفتمان وحدت غالب
شده و مطالبه خروج یک نفر
از جبهه متحد اصولگرایی در
انتخابات 96وجود دارد» .
غالمعلی حدادعادل خبر قابل
توجهی داده و گفته است
اصولگرایان در انتخابات ۹۶با
ساز و کار جدید ائتالفی حضور
خواهند یافت
مثلث | شماره 330
در همین حال و همزمان با انتشــار اخبــاری در مورد
ساز و کار جدید اصولگرایان برای وحدت ،خبرهایی هم در
مورد نامزدی احمد توکلی و الیاس نادران منتشر شده است.
روزنامه ارمان در گزارشی در این مورد نوشته است« :برخی
اخبار از اجماع احتمالــی ائتالف اصولگرایــان بر الیاس
نادران و احمد توکلی خبر می دهند».
بــه نوشــته ایــن روزنامــه نزدیــک بــه طیــف
هاشمی رفســنجانی« ،احمــد توکلی یک بــار در رقابت با
هاشمی رفســنجانی توانســت چند میلیون رای به دســت
اورد و اخیرا نیز به منتقد جــدی قراردادهای نفتی دولت در
پسا برجام مبدل شــده اســت .الیاس نادران هم از جمله
اصولگرایانی اســت کــه گاه و بیــگاه به دولــت انتقادات
تندی وارد می کند .حال باید دید در روزهای اینده واکنش
اصولگرایان و این افراد به احتمال کاندیداتوری از ســوی
اصولگرایان چیست .هرچند این دو شخصیت اصولگرای
شناخته شده رقیب جدی در برابر روحانی تلقی نمی شوند اما
می توانند بستر مهمی برای اجماع اصولگرایان و تمرین انها
برای رسیدن به وحدت باشند».
این خبر اگــر چه با ســکوت الیاس نــادران مواجه
شــد اما واکنش تند احمد توکلــی را در پی داشــت .او در
این مورد نوشــت« :چندین بار در یکی ،دو ســال اخیر در
پاســخ به پرســش خبرنگاران از موضــوع داوطلبی برای
انتخابات ریاســت جمهوری ،گفته ام قصد رئیس جمهور
یکی از چهره های اصولگرا که پیش بینی می شود با
اقبال خوبی در میان اصولگرایان برای وحدت نظر مواجه
شود ،محمد باقر قالیباف اســت .به نظر می رسد او اکنون
یکی از چهره هایی است که هم امکان رای اوری دارد و هم
امکان ایجاد اجماع میان طیف های مختلف.
او تاکنون در مورد حضورش در این دور از انتخابات
سکوت کرده اما برخی چهره های اصولگرا سخنانی در مورد
احتمال نامزدی اش مطرح کرده اند .از جمله اینکه حسن
بیادی در این مورد گفته است :قالیباف برای کاندیداتوری
شرط دارد .او افزوده است« :قالیباف در شرایطی شانس
سه باره اش را برای رسیدن به پاستور را امتحان خواهد کرد
که اصولگرایان با هر عنوانی که باشند ،از هیچ کاندیدای
دیگری حمایت نکنند که الزمه این امر اتحاد انتخاباتی در
جبهه اصولگرایی اســت که در چند سال گذشته بیشتر به
امری مثابه امر محال بوده است».
در اظهارنظری دیگــر در این مورد ،پرویز ســروری
گفته اســت« :به طور حتم اعتقاد دارم نیروهای انقالب
این بلوغ سیاسی را به دست اورده اند که معطوف به نتیجه
ارایش بگیرند و دکتر قالیباف هم در این فضا سیر می کند و
اگر احساس تکلیف کند ،حضور پیدا می کند و اگر به این
نتیجه برسد که باید از ظرفیت های فردی خود برای کمک
به نیروهای انقالب اســتفاده کند ،ســابقه و تاریخ نشان
سیاست
کرده اســت که در انتخابات ســال 96ضعف های گذشته
برطرف شود ».حدادعادل در پاسخ به سوال دیگری درباره
گزینه هــای اصولگرایــی در انتخابات 96گفــت« :هنوز
به هیچ نتیجه ای در این باره نرســیده ایم .اما دوســتان در
حال رایزنی و مشورت هایی هســتند که ان شاءالله بتوانند
به نحو شایســته ای در انتخابات 96حضــور پیدا کنند».
حدادعادل درباره مطرح شــدن اســم برخــی چهره های
همچون ضرغامی ،الریجانــی و غیره به عنوان کاندیدای
اصولگرایان گفت« :این اسامی گمانه زنی است و هیچ کدام
صحیح نیســت ».وی در پاســخ به ســوالی مبنی بر اینکه
ائتالف اصولگرایان چه زمانی تشکیل می شود و ساز و کار
این ائتالف چگونه است ،اظهار کرده است« :فعالیت های
اصولگرایان کم و بیش شروع شده اســت و ان شا الله این
فعالیت ها روز به روز بیشتر می شود .ائتالف اصولگرایانی
که در انتخابات مجلس تشکیل شده بود متناسب با ان زمان
بود و اصولگرایان در این دوره با سازوکار جدیدتری حضور
پیدا می کنــد » .همزمان با این اظهارات ،محمدحســین
صفار هرندی هــم اظهارات مهمی داشــته اســت .او در
خصوص انتخابــات ســال 96گفت« :ســال 92بعضی
احساس تکلیف کردند و وارد عرصه انتخابات شدند اما در
انتخابات سال 96باید اصولگرایان با یکدیگر وحدت پیدا
کنند ».صفارهرندی با اشاره به اینکه در انتخابات مجلس
دهم بخشی از این هدف محقق شد ،تصریح کرده است:
«گفتمان وحدت غالب شــده و مطالبه خــروج یک نفر از
جبهه متحد اصولگرایی در انتخابــات 96وجود دارد .این
ایده در حال تحقق است ،این جبهه باعث می شود هر کسی
برای اعالم نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری در سال
اینده اقدام نکند و همه با تبعیت از مرکزیت فرماندهی متحد
اصولگرایی کشور فرمان بگیرد ».در اظهارنظری دیگر در
این مورد محمد نبی حبیبی گفته است«:حزب موتلفه از سه
ماه گذشته تمام ظرفیت خود را جهت ائتالف اصولگرایان
به کار گرفته اســت .مــا در دوره های مختلــف انتخاباتی
اعم از انتخابات مجلس و ریاست جمهوری ،کاندیداهای
اختصاصی خودمان را داشــته ایم .به عنوان مثال موتلفه
اســامی در انتخابــات مجلس دهــم با دســتوری که به
دفاتر سازمانی خود داد ،حدود 200نامزد در سراسر کشور
شناسایی کرد و به ائتالف اصولگرایان ارائه داد و درنهایت
نیز اعــام کرد تســلیم نظر جمعــی جریــان اصولگرایی
خواهد بود ».دبیرکل حزب موتلفه اســامی با بیان اینکه
ما همــواره گفته ایم اگــر اصولگرایان کاندیــدای موتلفه
اســامی را انتخاب کنند ،از انها تشــکر می کنیم ،گفت:
«اگر اصولگرایان برای انتخابات ریاست جمهوری 96به
ائتالف رسیدند ،نامزد موتلفه اسالمی را به جلسات ائتالف
معرفی می کنیم و هر تصمیمی در ان جلسات گرفته شد،
تابع خواهیم بود».
شدن ندارم چون سنگینی کار با وضع من سازگاری ندارد.
با این حال گاه گاهی خبرســازان به نیات مختلف بحث را
تکرار می کنند و برای خبرسازی خود دالیلی هم جست وجو
می کنند ،یا اگر الزم باشــد جفت و جــور می کنند! چرا؟ از
انگیزه خیرخواهانه عالقه مندان یا رقیبان سیاسی متدین
که بگذریم ،به نظر می رســد که برخی نیروهای بد سگال
نیز در این صحنه باشــند .مقصودم زرپرستانی است که از
مبارزه سازمان یافته «دیده بان شفافیت و عدالت» با فساد
نگرانی دارند .این دســته با گســترش این خبر موهوم که
توکلی قصد ریاست جمهوری را کرده است ،می خواهند به
هدف سازمان مردم نهاد دیده بان شفافیت و عدالت ضربه
بزنند .چرا که اگــر این حرکت مردمی که بــا تکیه بر لطف
خدا به تدریج و با نرخی اهسته در حال رشد است ،ببالد و به
ِ
مسئوالن پاک عرصه را بر دزدان
اصطالح بگیرد ،مردم و
یقه ســفید تنگ خواهند کرد .انها برای ادامه راه جهنمی
خویش ،راه کم هزینه ای را برگزیده اند و ان ابزار جلوه دادن
دیده بان شــفافیت و عدالت اســت .می خواهند اقدامات
کارشناســانه و خیرخواهانه موسســان و کارکنان دلسوز و
داوطلب را معطوف به اغراض قدرت طلبانه معرفی کنند».
47
سیاست
داده اســت که چنین تصمیمی می گیرد .جریان اصولگرا
بررســی های خود را انجام می دهد و بدون شــک در این
بررسی ها دکتر قالیباف هم حضور خواهد داشت».
سوی دیگر مانع از این خواهد شــد تا اصولگرایان به طور
متحد با رقیب در مقام چالش بر ایند.
.2اختالفات موجود سبب سوءاستفاده رقیب خواهد
شد تا با هدف تخریب ،برخی شــخصیت های اصولگرا را
زیر سوال برند.
.3خطر تقابــل ذخایر انقــاب در این مــدل کامال
محتمل است که در ان صورت به اسانی چهره های خوشنام
و خوش ســابقه نظام بنا به مصالح زودگذر و با اســتفاده از
نیروهای کم تجربه ،هزینه منافع گروهی می شوند .چرا که
برای پیروزی در صحنه انتخابات ناچارند تا افراد هم ســنخ
خود را نیز به چالش بکشانند.
-۴ایجــاد شــقاق و دو دســتگی میــان نیروهــای
حزب اللهی و سرمایه های اصلی کشور اسیب جدی بعدی
در این خصوص اســت .مهم ترین تجربه پیش رو در این
خصوص انتخابات سال 92است.
عباس سلیمی نمین هم در مصاحبه ای با اشاره به مدل
انتخاباتی وحدت در عین کثرت که از سوی طیف تندروی
اصولگرا مطرح می شود گفته اســت« :من این نوع ورود
و مشــی انتخاباتی را متاثر از منیت هــای گروهی می بینم
تا براساس مصالح فکری و سیاســی؛ اینکه هر گروهی در
طیف اصولگرا بخواهد نامزد خود را داشــته باشد ،قطعا به
دوم رسید همه با او وحدت خواهند کرد حاال قدیمی باشد
یا جدید».
از قرار کســانی که مدافع این ایده هســتند دو دلیل
عمده برای این دفاعیات دارند:
.1بــا مــدل وحــدت در عیــن کثــرت می تــوان
حجت االســام دکتر حســن روحانی را به چالش کشید؛
چرا که با اجرای این مدل ،وی تضعیف می شــود و شانس
پیروزی باتوجه به انکه تمام اصولگرایان پشــت یک نامزد
قرار می گیرند ،افزایش خواهد یافت.
.2این مشــی موجــب کاهــش ارای روحانــی زیر
حدنصاب می شود و انتخابات به دور دوم می کشد با الطبع
هر نامزدی کــه گفتمان قوی تری داشــت می تواند رقیب
روحانی در دور دوم باشد و همه اصولگرایان یکپارچه از او
حمایت خواهند کرد.
روزنامه صبح نو در گزارشی پاسخی جامع به این طیف
داده و نوشته است:
.1این تنوع سالیق بیشــتر خود جبهه اصولگرایان
را درگیر کرده و زمینه تخریب یکدیگر را فراهم می اورد .از
صالح نیســت و بدون تردید به اصولگرایان ضربه می زند
چراکه این تنوع ســایق بیشــتر خودشــان را با هم درگیر
خواهد ساخت حتی قادر نخواهند بود به طور متحد با رقیب
در مقام چالش بر ایند .حتی اگر چنین مدلی به صالح بود
باید تحت یک مدیریت قوی «واحد» و نه «رهاشده» باشد.
انچه امروز بیان می شود به گونه ای توجیه فقدان مدیریت
در کثرث اســت .اگر کثرتی به وجود بیاید و مدیریت وجود
داشته باشــد علی القاعده باید بتواند در استانه رای گیری
دور اول انتخابات کثــرت را تبدیل به وحدت کند .معتقدم
این استدالل هم می خواهد ان ضعف را پوشش دهد و هم
منیت گروهی را توجیه کند » .این فعال سیاسی اصولگرا که
تاکید دارد قدرت تعارف بردار نیست ،می گوید« :وقتی برای
کاندیداها این تصور ایجاد شــود انها به ریاست جمهوری
خیلی نزدیک هســتند می کوشــند نیروهای همسنخ خود
را هم نقد و بــا انها چالش کننــد .باالخره یــک نفر همراه
اقای روحانی به دور دوم خواهد رفت ،باید افراد هم ســنخ
خودشان را هم نقد کنند تا بتوانند ان فردی باشند که به دور
دوم راه پیدا می کند .طبیعی است که این بحث انها را به نقد
پایداری چگونه وارد انتخابات می شود؟
سیاست
48
مثلث | شماره 330
یک موضوع مهم که اخیرا در میان اصولگرایان روی
ان بحث می شود مدلی است که از ســوی جبهه پایداری
برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری مطرح شده است.
انها درســت در شــرایطی که اصولگرایان از تالش برای
رسیدن به سازوکار وحدت خبر داده اند ،ایده ای را با عنوان
وحدت در عین کثرت بر سر زبان ها انداخته اند.
حسین طال در مصاحبه ای در این مورد گفته است:
«اگر مبنا را بر این بگیریم که اقای روحانی ،رئیس جمهور
مســتقر و یک طرف معادله اســت ،فکــر می کنم طرف
مقابل می توانــد وحدت را در عین کثــرت ایجاد کند و ان
«نه به روحانی» اســت ،بنابراین هر نامزد اصولگرایی که
می ایــد رقیب اصلی اش بایــد اقای روحانی باشــد ،یعنی
اقای روحانی را نقد کند و موجب ریزش ارای اقای روحانی
شود چون جامعه امادگی و پذیرش دارد .ما باید در نهایت
هر کس را می اوریم مورد اقبــال مردم قرار بگیرد .نهایتا با
وحدتی که در عین کثرت اتفاق می افتد ،هر که به مرحله
همدیگر می کشــاند .اگر کثرت نامزد براساس یک برنامه
و تحت مدیریت واحدی باشــد تکثر در اینجا خوب است و
می تواند جمع اســتدالل ها و توانمندی ها را در روشنگری
و اگاهی بخشی به وجود اورد و سپس به خاطر تشکیالت
داشــتن به وحدت بینجامد یعنــی کار به انجا نمی کشــد
که نامزدهای اصولگــرا با هم رقابت کننــد .در دوم خرداد
کاندیداهای اصولگرا با هم رقابت جدی داشتند».
در این میان روزنامه اعتماد هم در گزارشی به بررسی
گزینه های جبهه پایداری برای انتخابات پیش رو پرداخته
و نوشته است:
«علی باقــری ،معاون ســعید جلیلــی در مذاکرات
نافرجام هسته ای گزینه ای است که احتماال جبهه پایداری
او را مورد ارزیابی قرار می دهد .او چهره ای کمتر شــناخته
شــده برای عامه مــردم اســت و در کارنامــه اش عملکرد
اجرایی دیده نمی شــود .به همین دلیل نیز ممکن اســت
به عنوان رجل سیاسی شناخته نشــده و با دست رد شورای
نگهبان مواجه شــود .عزت الله ضرغامی ،رئیس اســبق
صدا و ســیما نیز این روزها بر فعالیت های خــود افزوده و
دیدارهای سیاسی و غیرسیاسی اش را افزایش داده است.
او در هفته های گذشــته اعالم کرد فعال بــه کاندیداتوری
فکر نمی کند .قیــد «فعال» که در جملــه ضرغامی به کار
رفته است ،نشان می دهد ممکن است روزی برسد که او به
این موضوع فکر کند و وارد فاز عملیاتی نیز بشود .کامران
باقری لنکرانی ،یک بار پیش از اعالم نظر رسمی شورای
نگهبان از کاندیداتوری برای انتخابات ریاســت جمهوری
کناره گیــری کــرد .او نیــز می توانــد یکــی از گزینه های
پایداری باشد .باقری لنکرانی تنها کسی است که ایت الله
مصباح یزدی در وصفــش گفت روی زمین و زیر اســمان
کسی را اصلح تر از او نمی شناسد .با این حال ممکن است
نظر شورای نگهبان چندان به نظر ایت الله مصباح نزدیک
نباشد و باقری لنکرانی بار دیگر از رقابت انتخاباتی باز بماند.
صادق واعظ زاده نیز می تواند در میان گزینه های پایداری
بگنجد .او چهره ای اســت کمتر شناخته شــده و به همان
ی محمود
نسبت کمتر تخریب شده! واعظ زاده معاون علم
احمدی نژاد بــود و در حال حاضر عضو مجمع تشــخیص
مصلحت نظام اســت .او البته هرگز در مناصب سیاســی
نبوده و همــواره جزو مدیران علمی کشــور بوده اســت .با
این حال در ســال ٩٢از ســوی عده ای از اساتید دانشگاه
برای کاندیداتوری دعوت شــد .او با ثبت نام در انتخابات
ریاست جمهوری سودای جانشــینی محمود احمدی نژاد
را در سر می پروراند اما با دست رد شــورای نگهبان مواجه
و از حضور در عرصه انتخابــات بازماند .به همین دلیل نیز
احتمال حضور دوبــاره او در این عرصه بســیار کم ارزیابی
می شود .فریدون عباســی ،رئیس سازمان انرژی اتمی در
دولت احمدی نژاد شاید سیاســی ترین رئیس این سازمان
در طول تاریخ ایران باشــد .او یکی از تندترین منتقدان و
مخالفان دولت روحانی است» .
یکتا وارد می شود؟
جبهه یکتا می گوید« :ما هم نامزد داریم» .اعضای
این جبهه نام ها را پشت هم ردیف می کنند و از ایده هایشان
برای اداره کشور می گویند .کامران دانشجو ،عضو شورای
مرکزی جبهه یکتــا در مصاحبه ای گفته اســت« :در حال
بررسی گزینه ها برای انتخابات ریاست جمهوری هستیم.
همچنین درحال بررسی شاخص ها هستیم تا ببینیم افراد
چه برنامه هایی دارند و در مورد این مسائل صحبت می شود
تا به یک جمع بندی نهایی برسیم ».همسو با او سید محمد
حســینی عضو دیگر یکتا گفته اســت«:در حــال حاضر
اقدامات و مباحــث جبهه یکتا بر موضوع انتخابات ســال
۹۶به ویژه انتخابات ریاست جمهوری متمرکز شده است؛
ی حوزه های
زیرا اثار و تبعات انتخاب رئیس جمهور در تمام
اجرایی کشــور و حتی فراتــر از ان تبلور خواهــد یافت .از
نظر جبهه یکتــا مهم تریــن و محوری تریــن موضوعات
پیرامون انتخابات سه امر حیاتی شامل گفتمان و برنامه ها،
کاندیداها و ساز وکار رسیدن به گزینه واحد در جمع نیروهای
مومن ،ارزشی و والیی است که تاکنون در جلسات مختلف
بــه نتایجی دســت یافته ایم ولــی تصمیم گیــری صورت
نگرفته است ».و حاال در چنین شــرایطی نام چهار گزینه
هم به میان امده است« :رستم قاسمی ،کامران دانشجو،
حاجی بابایی و محمد عباسی» .اما یکتا چه هویتی دارد و
چگونه وارد فضای سیاسی کشور شده است .یکتا جبهه ای
متشکل از وزرای سابق محموداحمدی نژاد است که یکی
دو روز بعد از اعالم موجودیت از سوی معاون سیاسی وزیر
کشور به دلیل نداشتن مجوز ،غیرقانونی اعالم شد .یکتا
مولود دوران پســا احمدی نژاد بود اما ردیف شدن نام های
کابینه دولت نهم و دهم در فهرســت موسسین ان نگاه ها
را خیره به احمدی نژاد کرد .همه می پرسیدند ایا او منفذی
برای بازگشت به قدرت رسمی یافته بود؟ کسانی که پاسخی
مثبت برای این ســوال داشــتند به جد می گفتند این یکتا
همان اسب تروا ست .امده است تا جای پای محمود را باز
کند .می گفتند این حزب یــک خصوصیت جذب کنندگی
برای اصولگرایــان دارد .انجا که به جد از مشــایی انتقاد
می کردند .ناگهان اما صــدای اژیر احمدی نژادی ها همه
تحلیل های اینچنینی را بی محتوا کرد .احمدی نژادی ها به
روشنی گفتند« :این ها که امده اند بدل اند و از ما نیستند».
چنانکه ســایت دولت بهار که نزدیکترین رســانه به رئیس
دولت نهم و دهم اســت در مطلبی نوشته بود «ریل یکتا با
احمدی نژاد یکی نیست ».این سایت با بیان اینکه ارتباطی
بین این دو جبهه وجود ندارد ادامه داده بود« :درباره جبهه
یکتا ،ضمن احترام به شــخصیت های موســس ان که در
گذشــته خدماتی انجام داده اند ،خاطرنشــان می شود که
ریل این تشکل سیاســی با رئیس جمهور سابق کشورمان
یکی نیست و شایسته اســت از هر اقدامی که زمینه ایجاد
تصور این همانی بین رفتار سیاسی جبهه یکتا و هواداران
دکتر محمود احمدی نژاد می شــود جلوگیری شود ».حاال
زمــان واکنش به ایــن واپــس زدن احمدی نژادی ها بود.
محمد عباســی ،وزیر پیشــین ورزش و از موسســین یکتا
در مصاحبه ای گفته اســت« :ما اقای احمدی نژاد را تنها
به عنوان رئیس جمهور دولت نهم و دهم که در خدمتشان
بودیم قبول داریــم و این جمع بدون مشــورت با ایشــان
تشکیل شده اســت ».کامران دانشــجو وزیر علوم دولت
دهم و عضو هیات موســس جبهه یکتا در حاشــیه اولین
نشست جبهه مذکور گفت« :جبهه یکتا از مجموعه ای از
یاران همفکر تشکیل شده و این تشــکل هیچ گونه رابطه
تشکیالتی با احمدی نژاد ندارد.البته نمی توان جبهه یکتا
را متشکل از مدیران و وزیران دولت های نهم و دهم منهای
احمدی نژاد دانست ،بلکه اعضای این جبهه را مجموعه ای
از نیروهای همســو و همفکر تشــکیل می دهند ».دامنه
بحث ها که باال گرفت نقدها هم تند تر شد .چنانکه زریبافان
در یک مصاحبه انتقاد تند و تیزی به احمدی نژاد داشــت و
گفته بود« :من بعد از پایان دولت دهم اصال ولنجک نرفتم
هیچ عالقه ای هم ندارم انجا بروم و منتظرم که ان شاءالله
اقای احمدی نژاد روزی رسما از افکار انحرافی اعالم تبری
بجوید و بگوید من ان افکار را قبول ندارم ».تیم رسانه ای
دولت قبل نیز در واکنش به این مصاحبه با انتشار مطلبی در
سایت دولت بهار ضمن برشمردن رابطه صمیمانه زریبافان
و مشایی در قدیم نوشتند« :حال باید از زریبافان پرسید شما
که اینقدر به شــخص رئیس دولت دهم انتقاد داشتید چرا
جرات ان را نداشتید که مثل یک مرد واقعی استعفا بدهید و
اجازه ندهید «ننگ»! احمدی نژادی بودن روی پیشانی تان
بماند؟!» به نظر می رسد جبهه یکتا در معادالت و سازو کار
وحدت اصولگرایان حضور داشته باشد.
امیدهای ترامپ
بین الملل
انتشار فایل صوتی دونالد ترامپ و شکایت برخی از زنان به دلیل ازار جنسی تاکنون نتوانسته
تاثیرقابل توجهیبرروندرقابت هایانتخاباتیامریکابه جاگذارد.اگرچهفاصلههیالریکلینتوندر
روند نظرسنجی های انتخاباتی افزایش یافته ،اما چنین موضوعی نمی تواند به معنای قطعی شدن
نتیجه انتخابات ریاست جمهوری امریکا محسوب شود .علت ان را می توان در ظهور نشانه هایی از
بنیادگرایی و پوپولیسم در فضای اجتماعی امریکا دانست .دونالد ترامپ از مفاهیم و ادبیاتی بهره
می گیرد که الیه های حاشیه ای و نیروهای اجتماعی پیرامونی را می تواند تحت تاثیر قرار دهد.
تی
تر
یک
ترامپ هنوز نفس می کشد
ترامپهنوزدرمیانالیه هایحاشیه ایوپیرامونیجامعهامریکامحبوبیتدارد
ابراهیم متقی
بین الملل
50
مثلث | شماره 330
1
استاد دانشگاه تهران
رقابت های انتخابــات ریاســت جمهوری امریکا در
سال 2016با نشانه هایی از «شــوک و بهت» همراه بوده
است .علت اصلی شکل گیری چنین فرایند و نشانه هایی را
می توان انعکاس نقش افرینی دونالد ترامپ در رقابت های
انتخاباتی حزب جمهوریخواه دانســت .ترامپ از ادبیات
و مفاهیمی بهره گرفت که طیــف قابل توجهی از نخبگان
سیاسی و گروه های اجتماعی امریکا را رنجیده خاطر کرد.
به رغم مفاهیــم و ادبیاتی که دونالد ترامــپ به کار گرفته،
نامبرده هنوز از امیــد زیادی برای پیــروزی در رقابت های
انتخاباتی برخوردار است.
انتشــار فایل صوتی دونالد ترامپ و شکایت برخی از
زنان به دلیل ازار جنسی تاکنون نتوانسته تاثیر قابل توجهی
بر روند رقابت های انتخاباتی امریکا به جــا گذارد .اگرچه
فاصله هیالری کلینتون در روند نظرسنجی های انتخاباتی
افزایش یافته ،اما چنیــن موضوعی نمی توانــد به معنای
قطعی شــدن نتیجه انتخابــات ریاســت جمهوری امریکا
محسوب شود .علت ان را می توان در ظهور نشانه هایی از
بنیادگرایی و پوپولیسم در فضای اجتماعی امریکا دانست.
دونالد ترامپ از مفاهیم و ادبیاتی بهره می گیرد که الیه های
حاشیه ای و نیروهای اجتماعی پیرامونی را می تواند تحت
تاثیر قرار دهد.
-1اثــار اجتماعــی مناظره هــای انتخاباتی و انتشــار
فایل های صوتی ترامپ
ظهور ترامپ نشان می دهد که ســاختار اجتماعی و
سیاسی امریکا با نشانه هایی از «انومی» روبه رو شده است.
انومی یا بی هنجاری در شرایطی ظهور می یابد که ساختار
اجتماعی ،اعتماد عمومی خود را بــه نخبگان و نهادهای
سیاسی از دست بدهد .شکل گیری این شوک اجتماعی را
می توان به منزله کاهش سرمایه اجتماعی در روند مشارکت
و کنش های انتخاباتی در امریکا دانست .نظریه پردازانی
همانند فوکویاما بر این اعتقاد هستند که سرمایه اجتماعی
را می توان مجموعه ای از ارزش ها یا هنجارهای غیررسمی
مشــترک میان گروهــی از افراد دانســت که بــا یکدیگر
همکاری می کنند.
مشارکت انتخاباتی در هر کشــوری ،زمینه های الزم
برای انعکاس برخی از نشــانه ها و نمادهــای اجتماعی را
به وجود می اورد .به هر میزان که این نشــانه ها با فرهنگ
سیاسی و الگوی کنش ساختاری یک کشور پیوند بیشتری
داشته باشد ،انتخابات ماهیت هنجاری تری خواهد داشت.
فاشیست امریکایی
رسوایی های اخالقی تاثیر چندانی بر
ارای ترامپ نگذاشته است
انتشــار فایل صوتی از ســوی گروه های رقیب را می توان
به عنــوان واکنشــی در برابر ادبیــات دونالــد ترامپ برای
متهم سازی نخبگان ،رقیب انتخاباتی و نهادهای سیاسی
امریکا دانست.
چنین مفاهیم و ادبیاتی زمینه های الزم برای انزجار
نخبگان از ترامپ را به وجود اورده است ،در حالی که هنوز
بسیاری از گروه های اجتماعی و شــهروندان امریکایی از
ترامپ به عنوان فردی با جســارت برای نقش یابی سیاسی
و ساختاری یاد می کنند .به رغم چنین فرایندی واقعیت ان
است که ترامپ منجر به کاهش سرمایه اجتماعی نخبگان
در فضــای افکار عمومــی جامعه و ســاختار حزبی امریکا
شــده اســت .وقتی که در فضای رقابت هــای انتخاباتی
نوامبر 2016نشــانه هایی از ابهام در نگرش شــهروندان
امریکایی ظهــور می یابــد ،به معنای ان اســت که میزان
اعتماد شهروندان به نخبگان سیاسی کاهش یافته است.
جمهوریخواه توصیه کرده که می توان در فرصت باقیمانده
فرد جدیدی را وارد کارزار رقابت های انتخاباتی کرد .فردی
که بتواند اعتماد از دست رفته نخبگان سیاسی و گروه های
تاثیرگذار در ساختار و نهادهای توزیع قدرت را اعاده کند.
بیان چنین رویکردی نشان می دهد که نقش یابی افرادی
همانند دونالد ترامپ نه تنها عامل اصلی گســترش بحران
در روابط کشورها خواهد بود ،بلکه ظهور نامبرده انعکاس
نشــانه هایی از بحران و بیگانگی گروه هــای اجتماعی در
ساختار سیاسی امریکا محسوب می شود.
.3مناظره های انتخاباتی ،فایل صوتی و بحران اعتماد
در امریکا
رقابت هــای انتخاباتــی و ادبیات ترامــپ ،به گونه
اجتناب ناپذیر زمینه های الزم برای شــکل گیری «بحران
اعتماد» را فراهم می ســازد .در فضای بحران اعتماد هر
نیروی اجتماعی تالش می کند تا از سازوکارهای افراطی یا
انفعالی استفاده کند .تحلیل انتخاباتی بیش از انکه مبتنی
بر نشانه هایی مبتنی بر فرهنگ سیاسی ،ساختار سیاسی و
انتظارات گروه های اجتماعی باشد ،معطوف به ان است
که جامعه و نخبگان در وضعیت بحران و تضاد فراساختاری
قرار گرفته اند.
شاید بتوان وضعیت موجود را پایان فضایی دانست
که «ســی رایت میلز» از ان به عنــوان «نخبگان قدرت»
یاد کرد .نخبگانی که دارای ادبیات ،انســجام ،ســاختار
درونی همبســته و الگوهای رفتاری راهبردی هســتند .به
همین دلیل است که ادبیات و روند رقابت های انتخاباتی
به ویژه مناظره های شــکل گرفته را می توان به منزله پایان
نخبه گرایی سازمان یافته در ساختار سیاسی امریکا دانست.
اگرچــه در ایاالت متحــده هنجارهای اجتماعــی قوی و
نشانه هایی از جامعه پذیری سیاسی مشاهده می شود ،اما
در فضای موجود هنجارهای اجتماعی نمی تواند زمینه های
الزم برای اعتماد به احزاب ،نهادها و فرایندهای انتخاباتی
را به وجود اورد.
جامعه و ســاختار باید در ابتدا به نخبگان باور داشته
باشــد ،ان گاه به انان اعتماد پیدا کرده و در روند مشارکت
انتخاباتی قرار می گیرند .اگرچه سرمای ه اجتماعی و جامعه
مدنی را می توان به عنوان بخشــی از منابع مشروعیت ساز
قدرت در فرایندهای رقابت سیاسی و انتخاباتی دانست ،اما
واقعیت ان است که هم اکنون نشانه هایی از ابهام در اعتماد
اجتماعی شهروندان امریکایی نسبت به کاندیدا وجود دارد.
الزم به توضیح است که روندهای توده گرایی و پوپولیسم
ایجادشده در روند رقابت های انتخابات ریاست جمهوری
امریکا ،می تواند شــکل جدیدی از ســرمایه اجتماعی را
منعکس ســازد که مبتنی بر کنش همکاری جویانه نبوده و
زیرساخت های نفرت و انتقام را منعکس می سازد.
مثلث | شماره 330
.4مناظره های انتخاباتی و افول جایگاه ترامپ در حزب
جمهوریخواه
مناظره هــای انتخاباتــی واکنــش رهبــران حــزب
جمهوریخواه و کارگزاران اجرایی پیشین نسبت به ترامپ را
تشدید کرد .نخبگان امریکایی ،در چنین فرایندی می تواند
نشانه هایی از واکنش علیه حزب و کنوانسیون حزبی را در
ســاختار اجتماعی و الگوی کنش نخبگان مشاهده کنند.
در این ارتباط ،افــرادی همانند «پل ولفوویتز» که در زمره
گروه های محافظه کار ایاالت متحده است ،صراحتا اعالم
کردند که در انتخابات ریاست جمهوری به هیالری کلینتون
رای خواهند داد.
در حالی که بســیاری از گروه های اجتماعی طرفدار
حزب دموکرات ،هیالری را به عنوان کاندیدای مطلوب در
فضای رقابت های انتخاباتی تحلیل نمی کنند.
مناظره های انتخاباتی با تفســیرهای مختلف خبری
روبه رو شــده اســت .هم اکنون شــبکه های فاکس نیوز و
ســی.ان.ان بخش قابل توجهــی از گزارش های خبری
خود را به انتخابــات ریاســت جمهوری امریکا اختصاص
می دهند .انان تالش دارند تا نشان دهند که ترامپ می تواند
قدرت بیشــتری برای اینده سیاســی امریکا ایجــاد کند.
شــبکه های محافظه کار امریکا همانند «فاکس نیوز» بر
نشانه هایی از موفقیت دونالد ترامپ تاکید داشتند .انان بر
این اعتقاد بودند که هیالری در وضعیت انفعالی قرار داشته
و نمی توانست از ادبیات و سازوکارهایی استفاده نماید که
ترامپ را در وضعیت ابهام و تردید پاسخگویی قرار دهد.
نشــریات و رســانه های محافظه کار درصــدد بودند
تا نشــان دهند که دونالد ترامپ از قابلیت بیشــتری برای
تصمیم گیری و اراده سیاسی موثرتری برای ریسک پذیری
در جهت ارتقــا ی اهداف و منافــع ملی امریــکا برخوردار
است .رســانه های وابسته به بی.بی.ســی دارای رویکرد
مشخص شــده ای در مورد کاندیدای ریاســت جمهوری و
مواضع انتخاباتی انان نبوده اند .اینگونه رســانه ها عموما
تالش داشتند تا نشان دهند که هر یک از کاندیداها دارای
انگاره های ذهنی برای کنش سیاســی تهاجمی از طریق
دستیابی به قدرت است.
در انتخابــات نوامبــر 2016می توان نشــانه هایی
از رویارویــی نخبــگان حــزب جمهوریخــواه و گروه های
محافظه کار را با ترامپ مشاهده کرد .چنین فرایندی نشان
می دهد که ترامــپ دارای مخالفین جــدی در حوزه های
مختلف اجتماعی ،سیاسی و حزبی است .همان گونه ای
که ترامپ دارای پایگاه اجتماعی متنوع و فراگیر اســت،
مخالفین متنوعی را نیز فراروی خود خواهد داشت .شاید
بتوان ظهور ترامپ را نشانه ای از انحطاط در هویت حزبی
و نسلی در امریکا دانست ؛ هویتی که تحت تاثیر موج های
نخبه گرایانه شکل گرفته و تالش دارد تا از فردی حمایت
کند که با ساختار نخبه گرا و محافظه کار امریکا هماهنگی
چندانی ندارد.
اصلی ترین مخالفین ترامپ را می توان در درون حزب
جمهوریخواه جست وجو کرد .بسیاری از نیروها و گروه های
محافظه کار که دارای نگرش امنیت گــرا بودند ،ترامپ را
به مثابه نشانه ای از «کمدی دموکراسی» می نامند .مفهوم
کمدی دموکراســی از ســوی افرادی همانند ریچارد پرل،
کنث پوالک و داگالس فیث به کار گرفته شده است .افراد
یادشــده بر این اعتقادند که دموکراســی امریکایی دارای
ناکارامدی و ضایعاتی بوده که نشانه ان را می توان در ظهور
افرادی همانند ترامپ جست وجو کرد.
گروه دوم در درون حــزب جمهوریخــواه مربوط به
افرادی است که در گذشــته از جایگاه اجرایی و ساختاری
برخوردار بوده اند .افرادی همانند جورج بوش پدر ،جورج
بوش پســر ،لورنس ایگل برگــر و جیمز بیکــر در زمره این
گروه از منتقدین ترامپ هستند .انان بدون انکه از هیالری
کلینتون حمایــت به عمــل اورند ،اعــام داشــته اند که
بین الملل
.2تاثیر مناظره هــای انتخاباتی بر جایــگاه اجتماعی
ترامپ
هم اکنون دو مرحله از مناظــره انتخاباتی کاندیدای
ریاست جمهوری امریکا ســپری شده است .اگرچه در این
فراینــد زمینه برای مناظــره انتخاباتی معــاون کاندیدا نیز
به وجود امــده ،اما ادبیات و ظهور هیجانــی دونالد ترامپ
را می توان عامل اصلی بســیاری از بحران ها و تضادهای
انتخاباتی در روند رقابت های حزبی دانســت .واقعیت ان
اســت که هم اکنون بســیاری از رهبران و مقامات پیشین
امریکا از حزب جمهوریخواه هیچ گونــه حمایتی از دونالد
ترامپ به عمل نیاورده اند.
چنیــن وضعیتــی به مفهــوم ان اســت که ســاختار
انتخاباتی و نظام اجتماعی امریکا با نشانه هایی از بحران
روبه رو شده است .به طور کلی می توان به این موضوع اشاره
داشت که رفتار انتخاباتی و مشــارکت را می توان انعکاس
اعتماد جامعه به نهادها ،ســاختار ،نخبگان و فرایندهای
کنش انتخاباتی در هر کشوری دانست .هم اکنون بخش
قابل توجهــی از شــهروندان امریکایــی نگــرش مثبت و
ســازنده ای نســبت به انتخاب کاندیدای مطرح شــده از
سوی احزاب سیاســی مســلط در امریکا ندارند .برخالف
دوره های گذشته ،بسیاری از نخبگان حزب جمهوریخواه
نه تنها هیچ گونه تمایلی برای مشارکت در کمپین انتخاباتی
کاندیدای حزب نشان نمی دهند ،بلکه در برخی از مواقع از
رای دادن به چنین کاندیدایی تبری می جویند.
ادبیات سیاسی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری
امریکا را می توان انعکاس فضای ادراکی و ساختاری جامعه
دانســت .نظام اجتماعی امریکا در وضعیت بی اعتمادی
نسبت به ســاختار ،کارگزاران و الگوی مدیریت اجتماعی
قرار دارد.
ادبیات سیاسی به کار گرفته شده از سوی گروه های
رقیب منجر به اعتــراض برخی از نظریه پــردازان همانند
فوکویاما و اســتفان والت گردیده اســت .والت در نشریه
«فارین پالیسی» به تبیین فضای ادراکی جامعه امریکا در
فرایند رقابت های انتخاباتی پرداختــه و به این جمع بندی
رســیده که هیچ یــک از کاندیداهــا صالحیــت حضور و
نقش افرینی در روز انتخابات در 8نوامبر 2016را ندارند.
اســتفان والت به دلیــل تاثیــر ادبیــات تهاجمی و
به شدت فولکلوریک شــده دونالد ترامپ ،به رهبران حزب
لمپنیسم نقاب دار
نامزدی ترامپ منزلت حزب
جمهوری خواه را در میان افکار عمومی
کاهش داده است
خداحافظی با دبیرکل بی عرضه
چه کسی جانشین بان کی مون
شد؟
51
بین الملل
هیچ گونه مشارکتی در حمایت از ترامپ انجام نخواهند داد.
این گروه از کارگزاران اجرایی در روند برگزاری کنوانسیون
ملی حزب جمهوریخواه مشارکت نکرده و از تد کروز رقیب
انتخاباتی ترامــپ از حزب جمهوریخــواه به دلیل حمایت
نسبی از ترامپ انتقاد به عمل اوردند.
نتیجه گیری
ظهور ترامپ نشــان می دهــد که نظام سیاســی و
اجتماعی امریکا در روند پوست اندازی ساختاری است.
بســیاری از نشــانه های فرهنگ سیاســی و ارزش های
بنیادین امریکا تحت تاثیر مفاهیم پوپولیستی قرار گرفته
است .اتهام های متعدد و متقابل کاندیدای احزاب رقیب
در ساختار سیاسی امریکا ،بحران اعتماد و مشروعیت را
افزایش خواهد داد .علت اصلی ان را می توان در ادبیات
و مفاهیمی دانســت که ترامــپ در مقابله بــا کاندیدای
رقیب به کار می گیــرد .ترامپ به جای انتقاد از سیاســت
و الگوی رفتــاری رقیــب ،تــاش دارد تــا ویژگی های
شــخصیتی و گذشــته دیگران را مورد انتقــاد قرار دهد.
چنین وضعیتــی زمینه های الزم برای واکنش نســبت به
نقش انتخاباتی ترامــپ را در حوزه های حزبی و نخبگان
امریکایــی فراهم اورده اســت .در حالی که بســیاری از
گروه های حاشیه ای هنوز از ترامپ و ادبیات انتقادی وی
در برابر گروه های ســاختاری حمایت به عمل می اورند.
این دوره از رقابت های انتخاباتــی امریکا را می توان در
قالب نشــانه هایی از پادگفتمان پوپولیستی ترامپ تبیین
کرد .روندی که شاید بتوان ان را واقعیت اجتناب ناپذیر
دموکراسی های نخبه گرا دانست .چنین روندی به مفهوم
انتقام جامعه از نخبگان و ســاختار نخبه گرای امریکایی
تلقی می شود.
واقعیت ان است که جامعه و شــهروندان امریکایی
فاشیستامریکایی
رسوایی های اخالقی تاثیر چندانی بر ارای ترامپ نگذاشته است
دکتر نادر انتصار
بین الملل
52
مثلث | شماره 330
2
استاد دانشگاه االبامای جنوبی
اتفاقات اخیــر در امریکا و افشــاگری هایی که علیه
دونالد ترامــپ ،کاندیدای حــزب جمهوریخــواه صورت
گرفت ،تاثیری اندکی روی ارا و نظرات افرادی که پشتیبانی
سخت از ترامپ انجام میدادند ،باقی گذاشته و تا به امروز
تقریبا درصد حامیان و پشــتیبانان او تغییــر خاصی نکرده
اســت .اما صدمهای که در این رابطه بــر کاندیدای حزب
جمهوریخواه وارد امده ،به افراد مردد مربوط میشود؛ یعنی
اغلب افرادی که هنوز تصمیم نگرفتــه بودند که به کدام
کاندیدا رای بدهند و به ویژه رای دهندگان زن احتماال دیگر
به ترامپ رای نخواهند داد .بنابراین اخرین نظرسنجیهایی
که در امریکا صورت گرفته(تا سه شنبه هفته گذشته) نشان
می دهد که هیــاری کلینتون 12درصد نســبت به رقیب
جمهوریخواه خود جلو افتاده است .البته در برخی ایاالت
هنوز این رقابت بین دو نامزد بسیار نزدیک است و حتی در
ایالت اوهایو ترامپ چهاردرصد از هیالری جلوتر اســت.
بنابراین شاید بسیاری از افرادی که مردد بودند به کاندیدای
حزب دموکرات رای دهند و شــاید بعضی نیز برای انکه به
ترامپ رای ندهند به کاندیداهای احزاب کوچکتر رای دهند
و بدون شــک برخی نیز که هیچ کاندیدایی را نمیپسندند
اصال در انتخابات شرکت نخواهند کرد .در نتیجه اتفاقاتی
که برای دونالد ترامــپ پیش امده تا به ایــن لحظه به نفع
کاندیدای حزب دموکرات تمام شده است.
در ایــن میــان اغلــب کســانی کــه داخــل حــزب
جمهوریخواه علیــه ترامپ ســخنانی به زبــان اورده اند،
می خواهند به گونه ای رفتار کنند که از یک ســو نارضایتی
خود را نســبت به ترامپ نشــان دهند و از ســوی دیگر نیز
پذیرفته انــد که ترامــپ نامــزد جمهوریخواهان اســت و
نمی خواهند با خالی کردن پشــت او باعــث پیروزی رقیب
دموکــرات در انتخابات شــوند .درواقع این افــراد هنوز به
نوعی دودل هستند.
یعنی از یک طرف صحبت از این می کنند که دونالد
ترامپ را بــه نوعی محــدود خواهند کرد و از ســوی دیگر
اعالم می دارند که او کاندیدای حزبشان است .این مساله
نه تنها در میان رهبران و نخبگان حزب جمهوریخواه بلکه
در میان تمام اعضای حزب این رویکرد قابل توجه است.
این افراد اکنون در وسط میدان نبرد قرار گرفته اند و هنوز
مردد هســتند که ایا جانب کاندیدای حــزب جمهوریخواه
را بگیرند یا پشــت او را خالی کنند .بنابرایــن بحرانی که در
حزب جمهوریخواه ایجاد شده ،بحران عمیقی است و در
کوتاه مدت گریبانگیر حزب خواهد بود .به عنوان مثال اگر
ترامپ در انتخابات شکســت بخورد ،حزب جمهوریخواه
با بحران بیشتری مواجه خواهد شــد و مجبور است دوباره
سیاستهایش را بازتعریف کند که در امریکا می خواهد به
چه صورتی پیش برود .ایــا میخواهد یک حزب افراط گرا
باشــد و به این صورت در بازیهای سیاسی امریکا حاضر
شــود یا میخواهد به نــوع دیگری وارد عمل شــود .البته
مسئول این صدمه فقط دونالد ترامپ نیســت بلکه پایه و
اساس این نوع نفرت گرایی در داخل حزب جمهوریخواه و
ایاالت متحده امریکا سال هاست که بنا شده است .مساله
اینجاست که دونال د ترامپ زمانی وارد عرصه سیاست شد که
پایههای این نفرت گرایی بسیار قوی شده بود و او توانست
خود را به عنوان نجات دهنــده امریکا معرفی کند .بنابراین
این تضادهای داخلی در حزب جمهوریخواه سال هاست
که ایجاد شده و از دهه 60تاکنون شاهد هستیم که در این
حزب بر مسائلی همچون نفرت گرایی ،تضادهای داخلی،
رویکردهــای ضدسیاهپوســتی و مهاجرســتیزی مانــور
میدهند.
در این میان اگر شــخص دیگری غیــر از ترامپ از
سوی حزب جمهوریخواه در انتخابات شرکت می کرد بدون
شــک احتمال پیروزی او در برابر هیالری کلینتون خیلی
بیشتر از ترامپ بود و دونالد ترامپ را می توان شانسی برای
کلینتون قلمداد کرد .اگر کاندیدای رقیب هیالری از حزب
جمهوریخواه فردی چون جب بوش بود بدون شک شانس
او برای پیروزی در انتخابات خیلی کمتر می شد .زیرا جب
بوش شخصی است که به سیاست اشناست و می داند که
چگونه باید در رقابتهای انتخاباتی صحبت کند.
در واقع ترامپ خود را در چاهی انداخته که عمق این
چاه هر روز بیشــتر می شــود .در حالی که کمتر از یک ماه
دیگر تا انتخابات امریکا باقی مانده ،شــانس ترامپ برای
پیروزی خیلی کمتر از هیالری کلینتون است.
البته انتخابات پیش رو در امریکا به گونه ای است که
تقریبا پیش بینی در خصوص پیروزی یا شکست کاندیداها
بسیار دشــوار شــده اســت .اما روند پیش امده در شرایط
فعلی نشــان می دهد که اگر قــرار باشــد کاندیدای حزب
تمایلی به انتخاب رئیس جمهوری که دارای تردید اســ
ت
یا اینکه از ســازوکارهای هیجانی برای انتخاب سیاســی
بهــره می گیــرد ،نخواهند داشــت .حمایــت از الیه های
اســیب دیده اقتصادی از طریق سیاســت های مالیاتی را
می تــوان به عنوان بخش دیگــری از رویکرد اجماع ســاز
ترامپ برای کسب حمایت گروه های اجتماعی در 8نوامبر
2016دانست.
در شرایط موجود ،محورهای اصلی سیاست خارجی
ترامپ را اعاده قدرت ایاالت متحده برای ایفای نقش موثر
در سیاســت بین الملل تشــکیل می دهد .ادبیات ترامپ
نشــانه هایی از تالش پایان ناپذیر برای اعتمادســازی در
ســاختار داخلی امریکا و فضــای بین المللــی را منعکس
می سازد ؛ در حالی که نخبگان سیاسی ،حزبی و اجتماعی
امریکا ،ترامپ را به عنوان نشانه ای از تهدید ساختاری برای
اینده سیاسی امریکا می دانند.
جمهوریخواه در انتخابات پیروز شود باید اتفاقات بسیاری
همزمان پیش بیاید تا منجر به پیروزی ترامپ شود .درواقع
نتیجه نهایی در انتخابات دیگر به حرف زدن و شــعارهای
ترامپ خیلی مربوط نمی شود و او صرفا با صحبت هایی که
نظر ناراضیان را جلب می کند نمی تواند پیروز این انتخابات
شود .شاید او در برخی ایاالت پیروز شود اما به نظر نمی رسد
قدرت پیروزی در نبرد نهایی با خانم کلینتون را داشته باشد.
من پیش از اتفاقات اخیر همواره در مصاحبههایم میگفتم
که احتمال پیروزی کاندیدای دموکرات و جمهوریخواه به
یک میزان است اما پس از این اتفاقات به نظر من شانس
ترامپ خیلی کاهش یافته است .من پیش تر گفته بودم که
در عمل اغلب مردم امریکا نســبت به دو کاندیدای اصلی
برای انتخابات ریاست جمهوری نگاهی منفی دارند و تقریبا
بیــش از نیمی از مردم امریــکا هر یک از ایــن دو کاندیدا
را به عنوان نمایندگانــی غیرقابل قبول درنظــر گرفته اند.
چرا که صحبت های ترامپ اغلب نژادپرستانه و ضد اقلیت
اســت؛ این در حالی اســت که پیش از این افــراد تندرو و
حاشیه نشین با چنین ادبیاتی صحبت می کردند و نه یکی
از افراد وابسته به دو حزب اصلی امریکا .این مساله باعث
شده که حزب جمهوریخواه به عنوان یک حزب نژادپرست
و نیمچه فاشیست مطرح شود .بنابراین از این منظر نیز دید
منفی نسبت به کاندیدای حزب جمهوریخواه وجود دارد .در
خصوص دموکرات ها نیز این اشتباه نخبگان دموکرات بود
که گمان می کردند هیچ نماینده مطرحی به جز کلینتون از
این حزب وجود ندارد و دیر متوجه این اشتباهشان شدند.
بنابراین انها چاره ای جز ان نداشتند که هیالری کلینتون را
به عنوان نامزد نهایی حزب با خصوصیات و سیاست های
خوب و بدی که دارد بپذیرند و از او حمایت کنند.
همچنین بــه این نکته نیز باید توجه داشــت که اگر
ترامپ در انتخابات پیروز نشــود ناراضیــان از وضع فعلی
در ایاالت متحده امریکا بیکار نخواهند نشست و احتماال
دســت به تحرکاتــی خواهنــد زد و جنبش هایــی را ایجاد
خواهند کرد .یک زمانــی حزب تی پارتی شــکل گرفت و
در دوره اتی نیز دور از تصور نیســت کــه در صورت باخت
کاندیدای جمهوریخواه ،طرفداران او جنبشی برای اعالم
نارضایتی های شــان از وضع داخلی کشور شکل دهند که
این مساله کار را برای رئیس جمهور بعدی تاحدودی دشوار
خواهد کرد.
در نهایت باید توجه داشــت ترامپ بیش از انکه یک
سیاستمدار باشــد یک «شو من» اســت .ترامپ همیشه
خواهان ان بوده که از جانب مردم دیده شــود و به همین
دلیل نیز بــه اجــرای برنامه هــای تلویزیونــی روی اورد.
همچنین این جمهوریخواه یک میلیارد است و مایل است
که همگان نیز دریابند که او چقدر ثروتمند است.
بخت و اقبال ترامپ
کاربرایهیالریکلینتونتمامنشدهاست
علی بیگدلی
3
کارشناس مسائل امریکا
مثلث | شماره 330
به یک قدرت مطلق کند .هر چند اوبامــا در تاریخ امریکا
یک رئیس جمهور اســتثنائی اســت ،زیرا به هیچ وجه تن
به جنگ نداد ،جایــزه صلح نوبل را دریافــت کرد و دارای
شــخصیت ارامی اســت که بیشــتر از طریق دیپلماسی
قصد حل مشکالت را دارد اما برخی از مردم امریکا چنین
شاخصه هایی را برای رئیس جمهور خود نمی پسندند .در
این میان رای ترامپ نشان می دهد کســانی که به دنبال
احیای عظمت امریکا هستند به وی رای داده اند ،هرچند
وی حتی یک روز هم کار سیاســی انجام نداده است ولی
شعارهایش نشان می دهد که به دنبال احیای قدرت امریکا
است .مشاوران ترامپ به خوبی به وی فهمانده اند که برای
به دســت اوردن رای باید نقاط ضعف ایجادشده در زمان
بوش را شناسایی کند و به دنبال احیای قدرت امریکا باشد.
انهایی که شــناخت کامل از ترامپ ندارنــد وی را دیوانه
می دانند ،درحالی که چنین نیســت .با وجــود این وقتی
شخصی مثل ترامپ وارد عرصه کارزار انتخاباتی می شود
هر چند می تواند تا حدودی شعارهای پوپولیستی سر دهد
اما نهادهای سیاسی سعی در کنترل او خواهند داشت اما
این کنترل به گونه ای نخواهد بود که بتواند شانس ترامپ
را برای پیروزی کاهش دهد.
در ایــن میان برخــی معتقدند افزایــش مخالفت ها
در حزب جمهوریخواه موجب خواهد شــد که بخشــی از
جمهوریخواهــان ســنتی و میانه رو بــرای جلوگیری از به
قدرت رســیدن ترامپ ،رای خود را به هیــاری کلینتون
بد هند که به نظر نمی رسد چنین باشد .در صورتی که این
دســته به ترامپ رای ندهند به هیالری نیــز رای نخواهند
داد .چون براســاس منافع حزبی انها تعهداتی را دارند که
نمی توانند برخالف ان عمل کنند .براســاس سنتی که در
قوانین امریکا وجود دارد در صورتی کــه برای ترامپ هر
اتفاقی صورت بگیرد و او کنار برود در این صورت جانشین
او اقای پل رایان خواهد بود و این موضوع موجب می شود
جمهوریخواهان شانس حزب خود برای به دست گرفتن
قدرت را از دست ندهند.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که فهم سیاسی
مردم امریکا پایین است و به همین دلیل ه م سطح مشارکت
سیاســی در امریکا هر روز در حال کاهش است .بر اساس
امار دقیق به دســت امــده ۳۰درصــد مردم امریکا اســم
رئیس جمهور امریکا را نمی دانند .در امریکا عالقه مندی
به مسائل سیاسی محدود اســت و فقط کسانی که حزبی
به سیاست نگاه می کنند به دنبال مسائل سیاسی هستند.
مدت هاست که سطح مشارکت سیاســی در امریکا حدود
۳۵درصد است و این میزان برای یک کشور ۳۵۰میلیون
نفری بسیار کم است .امریکایی ها چندان تمایلی به بحث
سیاســی ندارند ولی ایــن موضوع را کامــا درک می کنند
که کشــور انها قدرت برتر دنیا از نظر سیاسی ،اقتصادی و
نظامی در جهان است و این قدرت در دوران گذشته از زمان
بوش تا به امروز دچار تزلزل شده است ،بنابراین تشتت ارا
و نظرات در میان امریکایی ها زیاد است .هر چند هیالری
کلینتون طرفداران زیادی دارد و نتایج نظرســنجی ها نیز
نشان از ان دارد که او از دونالد ترامپ شانس بیشتری دارد
اما این موضوع نیز نشــانه کافی برای پیروز خواندن او در
این انتخابات نیست.
در هــر صــورت مولفه هــای بســیاری در انتخابات
ایاالت متحده امریکا نقش دارد که همگی این موضوعات
موجب می شــود مردم به پای صنــدوق رای بروند و نامزد
خود را انتخاب کنند بنابراین افشاگری های مقطعی که در
خصوص دونالد ترامپ یا حتی هیــاری کلینتون صورت
می گیرد موجب کاهش ارا ی بســیار نخواهد شد .در این
میان به نظر می رســد نقش موثر و مهــم را ارا ی خاموش
بر عهده خواهند داشت .کســانی که هنوز تصمیمی برای
ورود به عرصه انتخابات نگرفته اند.
بین الملل
مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری امریکا در حال
ورود به لحظات حساســی اســت که بینندگان امریکایی
عالقه خاصی به ان دارند .در این میان خبر افشاگری های
صورت گرفتــه در خصــوص دو نامزد حــزب دموکرات و
جمهوریخواه یعنی خانم هیالری کلینتون و دونالد ترامپ
نیز پیگیری مباحــث انتخابــات در امریکا را بــرای مردم
جذاب تر کرده است .هر چند بحث رســوایی ایمیل های
خانم کلینتون یــا موضوع صحبت هــای دونالد ترامپ در
خصوص زنان جزو مواردی اســت که ممکن است مردم
انها را با شور و حرارت دنبال کنند و جذابیت پیگیری برای
انها داشته باشد اما نباید فراموش کرد که این موضوعات
به دلیل زودگذر بودن تاثیــری در میزان رای مردم امریکا
به کاندیدای مدنظرشان ندارد .توهین های دونالد ترامپ
به زنــان هر چند از حساســیت بیشــتری برخوردار اســت
اما چون نظــام سیاســی ایاالت متحده امریــکا مبتنی بر
لیبرالیسم فردی است و با دموکراسی های اروپایی تفاوت
دارد بنابراین طرح چنین مباحثــی تاثیر چندانی بر نتایج یا
تغییر نظر رای دهندگان ندارد .اگر مناظره های انتخاباتی
کشورهای دیگر به شــیوه مناظرات امریکا برگزار می شد
قطعا مردم واکنش های بسیاری به ان نشان می دادند حال
انکه در امریکا دو کاندیدا به صورت بسیار پرخاشگرایانه ای
با یکدیگر مناظــره می کنند و مردم واکنــش چندانی بروز
نمی دهند .چون جامعه امریکا مبتنی بر ازادی های فردی
اســت حال انکــه در فرانســه ،ازادی ها مبتنی بــر ازادی
جمعی اســت .بنابراین طرفــداران دونالد ترامپ چون از
قشر و طبقه خاص فکری و اجتماعی هستند ،از وی روی
بر نمی گردانند .در ایــن میان اما یک نکتــه حائز اهمیت
وجــود دارد و ان موضوع اثر این افشــاگری ها بر کاهش
حمایت اعضای حزب جمهوریخواه ا ز ترامپ است .این در
حالی است که برخی از اعضای سنتی حزب جمهوریخواه
از همان روزهــای اول ورود ترامپ بــه صحنه انتخابات و
به عنوان یکی از اعضای این حزب مخالفت بسیاری با او
داشته اند .به مرور زمان ک ه ترامپ اظهارنظرهای عجیب و
غریب خود که خارج از چارچوب فکری حزب جمهوریخواه
بود را مطرح کرد ،این مخالفت هــا افزایش یافت .هر چند
ترامپ به دلیل ویژگی های پوپولیستی که داشت توانست
در میان برخــی از اعضای جامعــه امریــکا طرفدارانی را
دست وپا کند اما جمهوریخواهان میانه رو و سنتی هیچ گونه
تمایلی به اینکه او گزینه نهایی حزب متبوعشــان باشــد،
نداشــتند .هر چند این مخالفت ها به جایی نرسید و ترامپ
کاندیدای نهایــی حزب جمهوریخواه در انتخابات ســال
2017شــد اما ان گونه که به نظر می رســد او همچنان با
انتقادات بسیاری از ســوی هم حزبی هایش روبه رو است.
در این میان افشای خبرهایی که نشان از ولنگاری ترامپ
باشــد قطعا برای حزب جمهوریخواه که تاکید بسیاری بر
موضوعات مذهبی و اخالقی دارد ،موضوع مهمی است.
همین دســته مســائل موجب افزایش تنش هــا میان او و
اعضای حــزب جمهوریخواه خواهد شــد .اما طرح چنین
موضوعاتی موجب از دســت دادن طرفداران او نخواهد
شد .در هر صورت دونالد ترامپ با همین اظهارنظرهایش
توانسته بخشی از جامعه امریکا را همراه خود کند بنابراین
این افشــاگری ها در حجم طرفداران او اثری نگذاشــته
است .از سوی دیگر باید اشــاره کرد که مخالفت اعضای
حزب جمهوریخواه نیز در کاهش میزان طرفداران ترامپ
تاثیری نداشته است .براین اساس هنوز هم شانس پیروزی
برای ترامپ وجود دارد.
خاســتگاه جمهوریخواهان در شــمال امریکاست و
عمده اعضای این حــزب افراد ثروتمندی هســتند که در
صنایع بزرگ امریکا حضور دارند .طرفداران این حزب نیز
دو دسته هستند؛ افراد مسن که هنوز به گذشته افتخار امیز
امریکا می بالند و برای انها پرستیژ امریکا از اهمیت باالیی
برخوردار اســت .دســته دوم نیز جوانان سفیدپوستی که
مخالفت جدی با حضور مهاجران و افزایش غیرامریکایی ها
در کشورشان دارند .از انجا که این دو دسته به این نتیجه
رسیده است که ورود بیگانگان به امریکا و اشتباهات اوباما
باعث شــده اســت که منزلت امریکا کاهش یابد ،بنابراین
گرایش بســیاری به ترامپ دارند .به اعتقاد انها امریکا در
استانه سقوط قدرت خود اســت و برای جبران این مشکل
برخی از مردم امریکا به دنبال ترامپ هســتند تا وی بتواند
پرستیژ بین المللی امریکا را احیا و امریکا را مجددا تبدیل
بین الملل
53
بین الملل
لمپنیسمنقاب دار
نامزدی ترامپ منزلت حزب جمهوری خواه را در میان افکار عمومی کاهش داده است
مهدی مطهرنیا
بین الملل
54
مثلث | شماره 330
4
اینده پژوه سیاسی
در شــرایطی که کمتر از یــک ماه دیگر تــا برگزاری
انتخابات ریاســت جمهوری ایاالت متحــده امریکا زمان
باقی مانده است ،دونالد ترامپ ،نامزد حزب جمهوریخواه
با مشکالتی ناشــی از رسانه ای شــدن برخی دیدگاه ها و
صحبت های او نسبت به زنان مواجه شــده است .دونالد
ترامپ یــک پدیده لمپنیســتی در ایاالت متحــده امریکا
محســوب می شــود؛ او که با جهت گیری هــای به ظاهر
پوپولیســتی و توده گرا سمت وســوی عــوام فریبانه را در
جهت جلب ارا ی مردم امریکا بــه کار برده اکنون با گذر از
رویکردهای پوپولیستی و جهت گیری های لمپنیستی ،با
چالش های فراوانی در درون ساختار قدرت ایاالت متحده
امریکا مواجه شده است؛ به گونه ای که ژنرال های حزب
جمهوریخواه و حتی تئوریسین های این حزب نمایندگی
ترامپ را بــرای حزب جمهوریخواه موجب کاهش شــان
و منزلــت این حــزب در ادبیــات سیاســی ایاالت متحده
امریــکا می دانند .ترامپ تــاش دارد کــه به عنوان یک
تاجر امریکایی و مرد موفق در حوزه ساخت و ساز مسکن،
پس از التهاب ناشــی از بحــران اقتصادی ســال 2008
میالدی و نارضایتی های به وجود امده از این بحران نوعی
جهت گیری عوام فریبانه را در قالب تحرکات لمپنیســتی
برای کســب ارا مورد توجه قــرار دهــد .هم چنین چالش
موجود در ساختار قدرت در ایاالت متحده امریکا ،فراروی
او نیز چهره نشــان می دهد و از این جهت است که شاهد
لورفتن بســیاری از گرایش هــای غیراخالقی او توســط
اعضای حــزب جمهوریخواه بــه جای حــزب دموکرات
هستیم ،چراکه حزب جمهوریخواه و ستون های اصلی این
حزب ،بیش از دموکرات هــا و نو دموکرات های امریکایی
ترامپ را برای حــزب جمهوریخواه خطرنــاک می یابند و
یک به یک حمایت خود را از او برمی دارند .این به معنای
ان است که ساختار قدرت در ایاالت متحده امریکا از یک
طرف متوجه حفظ قدرت در سامانه و سازمان تعیین شده
تاریــخ تکاملی تحرک احــزاب در ایاالت متحــده امریکا
اســت و از طرف دیگر خود را در ارتباط با احترام به اصول
و ارزش های دموکراتیک تا حدود زیادی متعهد می بیند.
از ســوی دیگر نمی توان افکار عمومــی را نادیده گرفت
زیرا ترامپ توانســته با بازی با افــکار عمومی بخش قابل
توجه اما شــکننده ای از حامیان پروپا قرص را با شعارهای
پوپولیستی گرد خود فراهم اورد و در انتخابات درون حزبی
جمهوریخواه رقبای قدر خود را مغلوب سازد.
اکنون که ترامپ در برابر هیالری کلینتون دموکرات
قرار گرفته اســت ،حزب جمهوریخواه را در موضع سخت
در ســاختار قدرت ایاالت متحــده امریکا قــرار می دهد؛
به گونــه ای که اکنــون او تنهــا ارا ی موافقیــن و در واقع
حمایتگران پروپا قرص خود ،که بخشی از توده های مردم
و ناراضیان موجود از سیاست های حاکم بر ایاالت متحده
امریکا را دربرمی گیــرد ،به خود جذب می کنــد .انها تنها
چیزی کــه در ترامپ پیدا می کنند این اســت کــه او علیه
وضع موجود شــعارهای تند می دهد اما همان ها به خوبی
می دانند که ترامپ هیچ برنامه ای برای اینده ایاالت متحده
امریکا در دســت ندارد یا حداقل هیچ برنامــه ای را برای
مدیریت و اینــده امریــکا در کمپین انتخاباتــی خود بروز
نداده اســت .از طرف دیگر باید به این نکته توجه داشته
باشــیم ایاالت متحده امریکا زمینه ساز و زمینه پرور ایجاد
یک فضای مشخص و معین در حوزه تحرکات بین المللی
اســت؛ امریکا در دوره گــذار قــرار دارد ،تنهــا ابرقدرت
به جا مانده از نسل گذشــته تاریخی اســت و برای شکل
دادن به نظــم نوین جهانی با جهت گیــری ایاالت متحده
امریکا رئیس جمهــوری قدرتمند را طلــب می کند که این
موضوع تا حدود زیادی برای کلیت نظام قدرت در امریکا
چالش برانگیز شــده و ترامپ نمی تواند بــرای انها گزینه
مناسبی از این حیث محسوب شود .بنابراین اکنون ترامپ
با یک وضعیت بســیار نامناســب روبه رو است همان گونه
که پیش تــر نیز تاکید کردم ،اساســا ســاختار قــدرت در
ایاالت متحده امریــکا برای انکه بتوانــد افکار عمومی را
در جهت انتخاب یک دموکرات بعد از اوباما برای ورود به
کاخ ســفید اغنا کند ،تالش کرد تا ترامپ را برجسته سازد
و بعد از ان او را تخریب نماید تــا امکان موفقیت هیالری
کلینتــون در انتخابات بــاال رود .در ایاالت متحده امریکا
کاری مشکل است که بعد از دو دوره ریاست جمهوری یک
دموکرات ،دموکرات دیگری وارد کاخ ســفید شود .حتی
جمهوریخواهان هم در رســیدن به این معنا در بســیاری
از زمان های تاریخی با مشــکالت عدیده ای مانند حزب
دموکرات روبه رو بوده اند چرا که جهت گیری افکار عمومی
در امریــکا بیشــتر متوجــه دو دوره ای بودن هــر کدام از
احزاب دموکرات و جمهوریخواه در کاخ ریاست جمهوری
در ایاالت متحده اســت .بنابراین باید تا حدودی برمنطق
این ســناریو تاکید داشــت که نظام قــدرت در امریکا در
تالش است در بستر دموکراسی امریکایی زمینه پرور ایجاد
فضای مناســب برای مدیریت افکار عمومی در جهت به
کرسی قدرت نشاندن فردی در کاخ سفید باشد که مناسب
و متناسب با مقتضیات زمان جوابگوی افزایش قدرت ملی،
دولت فدرال امریکا باشــد و از این جهــت می توان گفت
سناریوی ترامپ یک سناریوی معنا دار د ر انتخاب چهل و
پنجمین رئیس جمهور ایاالت متحده است که امکان دارد
با ریسک باالیی هم روبه رو باشد بنابراین برای کاهش این
ریسک امریکا به ســمت ایجاد فضای ضد ترامپی حرکت
کرده است.
در این راستا اگر بخواهیم جایگاه ترامپ را در میان
جناح های موجود در حــزب جمهوریخواه بیــان کنیم در
ابتدا باید یک تقســیم بندی از جناح هــای موجود در این
حزب داشته باشــیم.حزب جمهوریخواه در سطح تحلیل
کالن به دو دســته تقســیم می شــود؛ محافظــه کاران و
نومحافظــه کاران .اصوال گرایش های موجــود در حزب
جمهوریخواه گرایش های کالسیک در حوزه رفتارو کنش
سیاسی است.
این حزب بیشــتر نماینده بخشــی در ایاالت متحده
است که پشتوانه اقتصادی شــان را در صنایع تسلیحاتی
می جویند و در تالشــند به هر تقدیر ســاکنین ایالت های
بیشتر از 40درصد رای دهندگان امریکایی همچنان از ترامپ حمایت می کنند
امیرعلی ابوالفتح
5
کارشناس مسائل امریکا
مثلث | شماره 330
بــا نزدیک تــر شــدن زمــان برگــزاری انتخابــات
ریاســت جمهوری در ایاالت متحده امریــکا ،رقابت هــای
انتخاباتی میان دو نامزد دموکرات و جمهوریخواه شــدت و
حدت بیشتری گرفته است؛ تا جایی که دونالد ترامپ ،نامزد
حزب جمهوریخواه در حال حاضر به شدت تحت فشار افکار
عمومی به خصوص از طرف زنان قرار گرفته و انتشــار فایل
صوتیکهدرانالفاظرکیکیرادرموردزنانبهکاربرده،باعث
شده که بخشی از حامیان خود را درون حزب جمهوریخواه از
دستبدهدوباریزشارامواجهشود.نظرسنجی هاییکهبعد
ازافشایاینسندبهویژهبعدازمناظرهدومتلویزیونیهیالری
کلینتونودونالد ترامپانجامگرفتهنشانمی دهدکهفاصله
ایندونامزددرمجموعمیانگیننظرسنجی هاحدود 2درصد
به نفع کلینتون شــده و فاصله این دو در حــال حاضر حدود
6درصد است .این در حالی است که به لحاظ ارای الکترال
که تعیین کننده اصلی سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری
در امریکا است فاصله این دو نامزد به حدود 80رای رسید ه و
کلینتوندربرخیایاالتسرنوشت سازنظیراوهایو،کارولینای
شمالی ،فلوریدا و اریزونا از برتری قابل قبولی برخوردار است.
با این حال ترامپ همچنان زیر ضربات سنگینی که از طرف
ستاد انتخاباتی هیالری کلینتون و گروهی از نخبگان حزب
جمهوریخــواه وارد می شــود مقاومت کرده اســت .گرچه
ترامپ با کاهش ارا مواجه بوده اما به نظر می رســد که توده
رای دهندگان جمهوریخواه همچنان به او دل بســته اند ،از
شعارهاوبرنامه هایشحمایتمی کنندواوهمچنانازحمایت
باالی 40درصدی رای دهندگان امریکا برخوردار است .این
بیانگراناستکهبرایمردمامریکابه خصوصبرایکسانی
کهازوضعموجودناراضیهستندومتاثرازبحران هایعمیق
اقتصادی،اجتماعیوهویتیقراردارند،مباحثفساداخالقی
یا رفتارهای ناهنجار مربوط به مســائل جنســی و رفتارهای
ســوء در قبال زنان ،خیلی موضوع مهمی نیســت .برخی از
جمهوریخواهانتاکیدکرده اندکهبههرحال ترامپیکنامزد
قابل قبولدرتمامزمینه هانیستامافقطاینشخصاستکه
می تواندامریکاراازمشکالتکنونیخارجکندوهمان طورکه
وعدهدادهایاالت متحده امریکارادوبارهقدرتمندسازد.ایندر
حالیاستکهاینافشاگری هاباعثشدهکهتعدادیازسران
حزب جمهوریخواه ا ز ترامپ روی برگردانند؛ از جمله خاندان
بوشمانندبوشپدریاجرجدبلیوبوشدرزمرهکسانیهستند
کهدیگراز ترامپحمایتنمی کنند.صحبت هاییازطرفپل
رایان،رئیس جمهوریخواهمجلسنمایندگانکهبلندپایه ترین
مقام جمهوریخواه در امریکا اســت علی ه ترامپ گفته شــد
و حتی کســی که به عنوان نامزد معاونت ریاســت جمهوری
انتخاب شــده یعنی مایک پنس نیز انتقــادات تندی را علیه
ترامپ مطرح کرده است .انتخابات سال 2016از این جهت
اهمیتداردکهنوعیشکافمیاننخبگانوتودهمردمایجاد
شده و نخبگان همچنان به نظم مســتقر اعتقاد دارند و جدا
از اینکه این نظم توسط یک جمهوریخواه یا یک دموکرات
بخواهد اعمال شــود ،خواهان تغییرات اساسی در شکل و
شمایل حکومت داری در امریکا نیستند .این در حالی است
کهخیلکثیریازرای دهندگانامریکاییچهدموکرات هایی
کهپشتسربرنیسندرزقرارگرفته اندوچهجمهوریخواهانی
کههمچنانازدونالد ترامپحمایتمی کنندمعتقدندکهدوره
سلطه نخبگان و سیاســتمداران کهنه کار سپری شده و باید
یک سری تغییرات اساسی صورت بگیرد .اتفاقا این گروه از
مردم معتقدند این افشاگری ها و تخریب چهره ترامپ توسط
تشکیالت سیاسی مســتقر در امریکا انجام می گیرد و این
تشکیالتنمی خواهداجازهدهدکهفردیباتفکراترادیکال
به کاخ سفید راه پیدا کند .اما انچه مسلم است اینکه فارغ از
انکه دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری موفق باشد
یا شکست بخورد ،اعتراضات عمومی نسبت به وضع موجود
پایان نخواهد یافت و به نظر نمی رسد که صحت و سالمت
انتخابات سال 2016از سوی تمامی جریان ها و گروه های
سیاســی و معترضان به وضع موجود در امریکا مورد پذیرش
قراربگیرد.چهبساجنبش هایاعتراضیمانندجنبشتی پارتی
که پس از پیروزی باراک اوباما در امریکا ظهور پیدا کردند ،در
دورانپسازپیروزیاحتمالیکلینتوننیزدرامریکاپابگیرند.
ت ترامپ در شرایط
باید توجه داشــت که عدم محبوبی
فعلیبهحدینیستکهبحرانورسواییبرایاوبهبار بیاورد.
در انتخابات های پیشــین نامزدها بــا موضوعات کوچکتر
ی ترامپ ،تاحد زیادی از ارای شــان کاســته
از موضوع فعل
می شد ولی از انجایی که امروز مردم امریکا واقعا از هیالری
کلینتون،تشکیالت،نخبگانوسیاستمدارانکهنه کارناامید
هستند ،خیلی ا ز ترامپ روی برنگردانده اند و برای شان خیلی
اهمیتی ندارد که ترامپ در خصوص زنان چه ســخنانی بر
زبان اورده است .حتی از نظر برخی از مردم ،سخنان ترامپ،
حرف های روتینی است که همه جا زده می شود و هر مردی
ممکن اســت چنین صحبت هایی را به زبان بیاورد .در عین
حال در انتخابات ســال 2016مردم خیلی گوش به فرمان
سران حزبی ،نخبگان ،اندیشمندان و افراد فرهیخته نیستند
همچنانکه در حزب دموکرات شاهد بودیم که در نهایت برنی
ســندرز را از گردونه رقابت ها خارج کردنــد .چرا که حامیان
حزب خیلی به هیالری کلینتــون و صحبت هایش اهمیتی
نمی دادند .در میــان جمهوریخواهان نیز به همین صورت
است؛ سران حزب به هر دری زدند که ترامپ رای نیاورد اما
مردم عادی باز هم به ترامپ رای دادند .بنابراین چشم انداز
این انتخابات و پیش بینی پیروز نهایــی باوجودی که کمتر
از یک ماه تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی
مانده است ،خیلی قابل پیش بینی نیست .حتی گروه مردد
حدودا 20درصدی که هنوز تصمیــم نگرفته به کاندیدای
دموکرات هارایبدهدیابهکاندیدایجمهوریخواهان،شاید
در اخرین لحظات به این نتیجه برســند که به رغم تمام این
فسادها،سوء رفتارهاوصحبت هایجنجالی ترامپبازهمبه
او رای بدهند .در غیر این صورت تمام عالئم نشان می دهد
که باید یک دموکــرات پیروز انتخابات شــود چراکه ترکیب
جمعیتی امریکا تغییر کرده است ،اقلیت ها و رنگین پوستان
جایگاهقویدارند،زناندارایجایگاهمستحکم تریشده اند
و فضای سیاسی از محافظه کاری به سمت لیبرالی در حال
سوق یافتن است .مسائلی مانند ازدواج همجنس گرایان،
سقط جنین ،ازادی مصرف ماری جوانا در امریکا در حال رشد
استکهباسبکوسیاقزندگیمحافظه کارانه ایکهدردهه
اخرقرنبیستمودههاولقرنبیستویکمبودمنافاتدارد.
بنابراین منطق می گوید فارغ از اینکه هیالری کلینتون چه
شخصیتی دارد باید برنده انتخابات باشد .اما در سال 2016
نارضایتی و خشم عمومی ،پارامتری است که می تواند بحث
ترکیب جمعیتی را تغییر دهد و بــر ترکیب جمعیتی و فضای
چپ گرایانه در امریــکا اولویت پیدا کند و منجر به ان شــود
نامزدی که ضد سیستم است ،شــعارهای انقالبی سر دهد
و بخواهد به داد طبقه فرودســت جامعه برسد ،در انتخابات
پیروز شود.
بین الملل
جنوبی که جهت گیری های ســنتی را در عرصه سیاســی
و دینــی هدف گــذاری می کنند،جــذب و نمایندگی این
طبقات قومی و نژادی و اجتماعی را بــه عهده بگیرند .در
حزب جمهوریخواه گروهی از روشــنفکران کالسیک گرا
و ســنت اندیش نیز حضور دارند کــه ایدئولوژی این حزب
را در راستای جهت گیری های فکری و سیاسی این حزب
دنبال می کنند که یکی از مهمتریــن محصوالت ان نظم
نویــن جهانی بود که توســط بــوش اول در 11ســپتامبر
1990بیان شد .هر دو جناح جمهوریخواه امروزه موافق
ترامپ نیستند؛ ما شــاهدیم که بیش از نومحافظه کاران،
جمهوریخواهان کالســیک هستند که اساســا به عنوان
ژنرال هــای جمهوریخواه همگی علیــه ترامپ وارد عمل
شــدند و حتی بوش دوم و مک کین نیز ایــن معنا را دنبال
کردند .در بخش تئوریســین های حزب جمهوریخواه ما
شــاهد موضع گیری کاندولیــزا رایس ،وزیر امــور خارجه
اســبق امریکا و یکی از زنان برجســته عرصه سیاست در
ایاالت متحده هستیم که در دانشگاه استنفورد نیز کرسی
روابط بین الملل را دارد .از طرفی دیگر نئوکان ها هم تالش
داشتند تا موافقتی را با ترامپ نشان ندهند در عین حال که
مخالفت علنی نیز با او نشان ندادند ،چه نهضت تی پارتی
و چه شخصیت های نومحافظه کار اشــکارا و برجسته به
دفاع از ترامپ برنخاستند .اینها نشان می دهد که ترامپ در
درون حزب جمهوریخواه با مشکل روبه رو است.
حــال ایــن ســناریو مطــرح می شــود کــه ممکن
اســت بخشــی از ارا ی ترامپ به صنــدوق رای کلینتون
ریخته شــود؛ به هر تقدیــر بخشــی از جمهوریخواهان
مخالف ترامپ بــرای منافع ملی و حزبی خود در ســاختار
ایاالت متحده امریکا ممکن است متمایل به رای دادن به
هیالری کلینتون شوند ،هرچند که پیروزی هیالری برای
انها یک شکست خواهد بود اما این شکست سبب می شود
که انها به عنوان یک حزب منطقی در برخورد با پوپولیسم
و در دفاع از دموکراســی در اینده بتوانند وارد عمل شوند.
این نکته می تواند برای حزب جمهوریخواه در چهار ساله
بعدی کلینتون یک نقطه قــوت و تضمین کننده موفقیت
بیشتر جمهوریخواهان باشــد از طرف دیگر باید پذیرفت
که بخشــی از انها نیــز از رای دادن تمــرد خواهند کرد و
گروه سومی به دنبال احزاب دیگر و کاندیداهای مستقل
خواهند رفت؛ برخالف انچه در ایران گفته می شــود تنها
دو حزب جمهوریخواه و دموکرات در امریکا هستند و نظام
امریکا را به سمت دو حزبی گرایش داده اند .باید گفت که
ایاالت متحده نظامی چند حزبی اســت که در ان دو حزب
قدرتمند در تاریخ تکامل سیاسی توانســته اند قدرت را به
دست بگیرند.
هم چنین پس از افشاگری های اخیر صورت گرفته
علیه ترامپ در باب زنان واکنش بانوان این جامعه و اقشار
فمینیست نسبت به این مساله مورد توجه است و ارا ی وی
را تحت الشعاع قرار می دهد.زیرا اگرچه هیالری کلینتون
در بین زنان چهره جذابی محسوب نمی شود اما در نهایت او
به گروه بانوان امریکا پیوند خورده است ،از سوی دیگر باید
تاکید کرد که با افشا شدن بســیاری از نگاه های ضد زنان
ترامپ ،وی در ماه پایانی رقابت انتخاباتی با مساله بسیار
جدی روبه رو است زیرا افشاگری های اخیر او را به موضع
انتحاری کشاندند و همســر او را به عذرخواهی و تقاضای
بخشش واداشــتند و نکته دیگر اینکه او اکنون در موضع
انفعالی در افکار عمومی امریکا برای پوشــش اشتباهات
خود مسائل جنســی مربوط به همســر کلینتون را مطرح
می کند که این تا حدود زیادی نشان دهنده ضعف وی در
بین برخی اقشار فهیم امریکا ست که تا حدودی بگم بگم را
در ادبیات سیاسی ایاالت متحده امریکا وارد کرده و ادبیات
فاخر سیاسی این کشــور را با هجمه های لمپنیستی خود
روبه رو ساخته است.
شکاف اجتماعی
بین الملل
55
بین الملل
فساداخالقیدرساختارسیاسیامریکا
دکتر رضا سیمبر در گفت وگو با مثلث
بین الملل
56
مثلث | شماره 330
حنیف غفاری
روزنامه نگار
رقابــت هیــاری کلینتــون و دونالــد ترامــپ
در انتخابــات ریاســت جمهوری امســال
ایاالت متحده امریکا به نقطه اوج خود رســیده
اســت.کلیت و مختصات کارزار انتخابات فعلی
ریاســت جمهوری امریــکا را چگونه ترســیم
می کنید؟
بــه نظــر مــن ،در خصــوص انتخابــات
ریاســت جمهوری ایاالت متحــده امریــکا بایــد به دنبال
یکسری مشــخصات عمومی و اختصاصی بود .به عبارت
بهتر ،این انتخابات دارای یک سری ویژگی های عمومی
و اختصاصی مربوط به خود اســت .ویژگی های عمومی،
مربوط به همــه انتخابات های ریاســت جمهوری اســت
که در امریکا برگزار می شــود .همان گونه که بســیاری از
نظریه پردازان و تحلیلگران معتقد هستند ،انتخابات امریکا
کامال ریل گذاری شــده و تعیین شــده اســت .البی های
صهیونیســتی و تســلیحاتی و البی های وابســته به نظام
ســرمایه داری در این معادله نقش بســزایی ایفا می کنند.
همین مساله سبب می شود تا در صورت حضور هر یک از
دو حزب دموکرات و جمهوریخــواه در قدرت ،تغییری در
سیاست های کالن امنیتی و نظامی ایاالت متحده امریکا
صورت نگیرد .بنابراین ،نتیجــه انتخابات امریکا را عمال
مردم تعیین نمی کنند .مشارکت پایین شهروندان امریکایی
در انتخابات های مختلف در امریکا دال بر همین موضوع
است .اساسا معتقد هستم ما با انتخاباتی در امریکا مواجه
هستیم که به لحاظ سازمانی ،نهادینه شده و در یک کالم
سازمان یافته است .تا زمانی که فردی بر ساختار حاکم بر
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا اشراف نداشته باشد،
نمی تواند به تحلیل بنیادین و عمیق ایــن پدیده بپردازد.
بنابراین در ترســیم مختصات انتخابات ریاست جمهوری
امریکا ،باید بــازی متغیرهایی تاثیرگــذار مانند البی های
صهیونیســتی ،تســلیحاتی و البی های وابســته به نظام
سرمایه داری در نظر گرفته شود.
منازعات صورت گرفته میــان هیالری کلینتون
و ترامپ در جریان هفته های اخیــر وارد مرحله
حساسی شده است .طی این مدت ،شاهد طرح
مسائل و موضوعاتی غیر اخالقی در قبال هر یک
از دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر
بوده ایم .تحلیل شما از این مساله چیست؟
انتخابات فعلی ریاســت جمهوری ایاالت متحده
امریکا بســتری برای انعــکاس بنیان هــای غیر اخالقی
موجود در ســاختار نظام سرمایه داری اســت .هم اکنون
شاهد هســتیم که هر دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری
ایاالت متحده امریکا در راستای کسب قدرت و پیروزی در
انتخابات دست به هر عملی زده و حریم خصوصی یکدیگر
را بــه راحتی زیر پــا می گذارند .از ســوی دیگر ،مســائل
افشا شده از ســوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری
امریــکا نشــان دهنــده اوج فســاد در ســاختار سیاســی
امریکاســت .به عبارت بهتــر ،دو سیاســتمداری که قرار
ترامــپ بــا ادبیــات تنــد و جنجال هایی
کــه در صحنــه رقابت هــای انتخابــات
ریاســت جمهوری امریکا ایجــاد کرده،
دشمنان زیادی برای خود خریده است!
این نقطــه ضعف ترامــپ در رقابت های
انتخابات ریاســت جمهوری مــاه نوامبر
محسوب می شود
اســت یکی از انها به عنوان رئیس جمهــور ایاالت متحده
امریکا برگزیده شــود ،دارای فســاد اخالقی هســتند .در
جریان رسوایی اخالقی بیل کلینتون و مونیکا لوینسکی،
قاعدتا رئیس جمهــور وقــت ایاالت متحده امریــکا باید
از ســمت خود اســتعفا می داد اما شــهروندان امریکایی
نســبت به عملکرد بیل کلینتون رضایت داشتند .البته در
ان زمان هیــاری کلینتــون نیز نقش پررنگــی در نجات
همســر خود از ان مهلکه داشــت! در هر حال متغیرهای
مهم تــری نســبت بــه مســائل اخالقــی در انتخابــات
ریاســت جمهور امریکا وجود دارد کــه مهم ترین انها نوع
نگاه و بــازی البی های تعیین کننــده و تاثیرگــذار در این
معادله است.
در نظرســنجی های انتخاباتــی و تا ایــن زمان،
هیالری کلینتون توانســته اســت بــا اختالفی
اندک از دونالد ترامپ در نظرسنجی های عمومی
صورت گرفتــه در ایاالت متحده امریکا پیشــی
گیرد .این مساله را چگونه تحلیل می کنید؟
صــورت مســاله در انتخابات ریاســت جمهوری
امریکا کامال مشــخص اســت .ترامــپ با ادبیــات تند و
جنجال هایــی کــه در صحنــه رقابت هــای انتخابــات
ریاست جمهوری امریکا ایجاد کرده ،دشمنان زیادی برای
خود خریده اســت! این نقطه ضعف ترامپ در رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر محسوب می شود.
همین مســاله منجر به اختالف میــان ترامپ و رقیب وی
هیالری کلینتون شده است .نظرسنجی های انتخاباتی در
ایاالت متحده امریکا نیز همین اختالف را تایید می کند.
تمام تالش ترامپ این اســت که بتواند بــا تاکید بر تامین
رفاه اجتماعی و رفاه عمومی ،ارای مردمی را به سوی خود
هدایت کند .ترامپ ســعی دارد توان جنبش 99درصدی
که در جریان اعتراضات وال استریت نیز فعال بودند را به
استخدام خود در اورد و خود را نماد تغییر وضعیت موجود
1
در پشت چهره ظاهرا ارام
اوباما نیز همان سیاست های
استعماری و منفعت طلبانه
امریکا خودنمایی می کرد
هیالری کلینتون ،سعی دارد با
تحریک اقلیت های مذهبی و
زنان علی ه ترامپ و به گردش در
اوردن ارای انها به سود خود در
انتخابات پیروز شود
اوباما بر اساس فرمول رفتاری دموکرات ها ،سعی
کرد روی دو مولفه «عدم مداخله گری نظامی» و «مذاکره
در حوزه سیاســت خارجی امریکا » تکیه کند .با این حال
در پشــت چهره ظاهرا ارام اوباما نیز همان سیاست های
اســتعماری و منفعت طلبانه امریکا خودنمایی می کرد .او
عمالهمان سیاست های توسعه طلبانه را دنبال کرد .او با
رژیم ال سعود در عربســتان به تعامل پرداخت ،رژیمی که
مسئول و بانی بسیاری از فجایع انسانی در منطقه و جهان
اسالم است.
حمایت امریکا از رژیم صهیونیســتی نیــز در دوران
ریاست جمهوری اوباما ادامه داشــت .شاید برخی مدعی
شوند که امضای ســند برجام و توافق هســته ای با ایران
دستاورد مهم سیاســت خارجی اوباماســت .اما اوباما در
این معامله دســت به حیله و نیرنگ زد و بــه تعهدات خود
پایبند نماند .انچه مسلم اســت اینکه فارغ از اینکه ترامپ
یا کلینتــون در راس معــادالت سیاســی و اجرایی امریکا
قــرار گیرند ،مــا با نظامی مســتکبر و ســلطه گــر مواجه
هســتیم .از این رو تفاوتــی میان سیاســتمداران امریکا
وجود ندارد.
در دوران ریاســت جمهوری باراک اوباما شاهد
امضای ســند توافق جامع مشــترک میان ایران
و اعضای 5+1بودیــم .هم اکنــون برجام یکی
از بحث هــای داغ انتخابات ریاســت جمهوری
امریکاســت .دفاع یــا مخالفــت دموکرات ها و
مثلث | شماره 330
مـــــدت زمان اندکی تـــا برگــــزاری انتخابـــات
ریاســت جمهوری ایاالت متحده امریکا در ماه نوامبر
زمــان باقیســت .رقابت هــای دو حزب دموکــرات و
جمهوریخــواه ایاالت متحــده در این برهــه به نقطه
اوج خود رسیده است .انچه در این میان جلب توجه
می کند ،انواع اتهامات و افشــاگری هایی اســت که
هیالری کلینتون و دونالد ترامپ علیه یکدیگر مطرح
می کنند .در هر حال ،هر اندازه به موعد مقرر برگزاری
انتخابــات در امریــکا نزدیک تر می شــویم ،شــاهد
تشــدید حساســیت رقابت میان دو حزب دموکرات و
جمهوریخواه و طرح انواع مسائل اخالقی ،اقتصادی،
مالیاتی و ...در این کارزار سیاسی هستیم .به راستی
حضور یا عدم حضور هر یــک از دو حزب دموکرات یا
جمهوریخواه در راس معادالت سیاسی ایاالت متحده
امریکا چه تاثیری در سیاست خارجی این کشور دارد؟
در این خصوص با دکتر رضا سیمبر استاد تمام رشته
روابط بین الملل دانشــگاه گیــان گفت وگویی انجام
داده ایم که از نظرتان می گذرد:
جمهوریخواهان نسبت به توافق هسته ای ایران
و اعضای 5+1را چگونه ارزیابی می کنید؟
از نظر من ،مخالفت یا حمایــت دو حزب اصلی
امریکا در قبال برجام سمبلیک اســت .انچه مسلم است
اینکــه در ســطح کالن ،سیاســت خارجی هــر دو حزب
دموکرات و جمهوریخواه یکســان اســت .بر این اساس
هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه ،با گفتمان انقالب
اســامی ایران و تاثیر عمیــق فکری و اندیشــه ای این
گفتمان در تقابل هســتند و این تقابل ،در حوزه سیاســت
خارجی امریکا به صورتی عینی و اشکار متبلور شده است.
امکان دارد در موکدات لفظی ،سران دو حزب دموکرات یا
جمهوریخواه روی مســائل مختلفی متمرکز شوند و حتی
در این زمینه مخالفت هایی با یکدیگر داشــته باشــند اما
رویکرد کلی انها در حوزه سیاســت خارجی یکسان است.
بر این اساس دموکرات ها بیشتر روی مسائلی مانند حقوق
بشر و خلع سالح متمرکز می شــوند و جمهوریخواهان به
صورت ســنتی نســبت به مداخله گری در امور کشورهای
دیگر و دموکراسی تحمیلی خود به دیگر مناطق دنیا اقدام
می کنند .با این حال کالن قضیه میان این دو یکی است.
انها در مسائلی مانند حمایت از رژیم صهیونیستی ،تامین
امنیت انرژی و بازدارندگی در مقابل ایران با یکدیگر اتفاق
نظر و رویکردی مشــترک دارند .بدیهی است که در چنین
شرایطی باید درک عمیقی از صحنه رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری امریکا و مولفه های کالن دخیل در این
رقابت سیاسی داشــت .نباید این تصور نادرست را داشت
که حضور یــا عدم حضور هــر یک از احزاب سیاســی در
ایاالت متحده امریکا مولد تغییر در سیاســت خارجی این
کشور است.
وظیفه دستگاه دیپلماســی و سیاست خارجی
کشــورمان در قبال دولتی کــه در ایاالت متحده
امریکا بر ســر کار خواهد امد چیســت؟ در این
خصوص باید چه مطالباتــی را از دولت بعدی در
امریکا مطرح کرد؟
انچــه مســلم اســت اینکــه مــا بایــد مطالبات
خــود در زمینه برجام را بــه صورتی جــدی از دولت بعدی
ایاالت متحده امریکا پیگیری کنیم.ما هم اکنون تعهدات
خود را انجام داده و در این خصوص میلیاردها دالر هزینه
داده ایم .حــال نوبــت ایاالت متحده امریکاســت که به
تعهدات خود عمــل کند .عملی کــه متاســفانه تا کنون
انجام نشده اســت .در اینجا باید دولت ما بر اساس اصل
مسئولیت پذیری دولت ها ،از دولت بعدی امریکا بخواهد
که به تعهدات خود در برجام پایبند باشد.
با تشکر از شما که در این گفت وگو شرکت کردید
من هم از شما متشکرم.
بین الملل
نشــان دهد .ترامپ جهت پیــروزی در انتخابات و جبران
فاصله خود با هیالری کلینتون در مــدت اندک باقیمانده
دســت به هر اقدامی خواهد زد .اینکه ترامپ ســعی دارد
خود را منتقد نظام سرمایه داری حاکم بر امریکا نشان دهد،
خود یک پارادوکس اســت زیرا نظام سرمایه داری امریکا
به صورت ســنتی پشــتیبان هر دو نامزد حزب دموکرات و
جمهوریخواه بــوده و بدون رضایت نظام ســرمایه داری،
اساســا امکان مانور سیاســی در فضای انتخاباتی امریکا
از ســوی نامزدهای دو حــزب دموکــرات و جمهوریخواه
وجود ندارد.
در ان ســو نیــز هیــاری کلینتــون ،نامــزد حزب
دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر امریکا،
ســعی دارد با تحریک اقلیت هــای مذهبی و زنــان علیه
ترامپ و بــه گــردش در اوردن ارای انها به ســود خود در
انتخابات پیروز شود .حتی اخیرا شــاهد بودیم که میشل
اوباما ،همســر بــاراک اوباما نیــز ســخنرانی مفصلی در
همین راستا(جلب ارای زنان به ســود هیالری کلینتون)
صورت داد.
با ایــن حــال ،همان گونه که اشــاره کــردم ،نقش
البی های صهیونیســتی ،سرمایه داری و تســلیحاتی در
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا شــاه کلیــد تحلیل و
تفسیر صحنه سیاســی و انتخاباتی این کشور است .من
چندی پیش کتابی را در خصوص ایپــک و نحوه عملکرد
ان منتشر کردم .با توجه به پشتوانه البی های صهیونیستی
و قدرت نفوذ انها ،شــاهد فعالیت ایــن البی ها در فضای
سیاسی امریکا هســتیم .به عنوان مثال البی ایپک یک
البی تاثیرگذار است که هم در مجلس نمایندگان و سنای
امریکا نفــوذ دارد و هم در حوزه هــای اقتصادی و تجاری
دارای قدرت است .تلفیق قدرت سیاسی و اقتصادی البی
ایپک سبب می شود که این البی در صدد تعیین سرنوشت
سیاسی ایاالت متحده امریکا بر اید.
اخیرا دونالــد ترامپ اظهــار کرده اســت که در
انتخابات ماه نوامبر صد در صد تقلب خواهد شد.
این اظهارات ترامپ جنجال رسانه ای زیادی در
ایاالت متحده امریکا ایجاد کرده است .سخنان
اخیر ترامــپ در این خصــوص را چگونه تحلیل
می کنید؟
فــارغ از اینکه ترامپ با چه نیتی این ســخنان را
مطرح کرده و نیت بهــره برداری تبلیغاتی و رســانه ای و
انتخاباتی از ان داشــته اســت ،باید این نکتــه را مدنظر
قرار داد که پارادایم و چارچوب انتخاباتی امریکا قابلیت
تقلب را در خود دارد .در جریان فضاحت واتر گیت که در
دوران ریاست جمهوری نیکســون صورت گرفت ،شاهد
این مســاله بودیم .این موضوع مربوط بــه دزدی ارای
عمومی در ســاختمان وزارت کشــور امریکا بــود .البته
ابتدا جمهوریخواهــان زیر بار این مســاله نمی رفتند اما
سرانجام نیکســون این اتهام را پذیرفت و از سمت خود
اســتفا کرد .نکته جالب توجه اینکه به رغم این موضوع،
در ان زمــان انتخابات دوبــاره برگزار نشــد و جرالد فورد
معاون نیکسون به جای وی در مســند ریاست جمهوری
نشست .بنابراین بافت انتخاباتی و سیاسی امریکا اجازه
تقلب را در ان می دهد .اعتراضاتی که در دوره به دیوان
عالی امریکا و در خصوص نحوه برگزاری انتخابات و نتایج
ان صورت می گیرد ،نشــان دهنده همین موضوع است.
از این رو ترامپ مســاله تازه ای را مطرح نکرده است .با
این حال امکان دارد ترامپ سرنخ هایی در این خصوص
داشته باشد.
عملکرد باراک اوباما رئیس جمهور ایاالت متحده
امریکا را در طول هشت سال اخیر چگونه ارزیابی
می کنید؟ ایا او توانست تغییری در سیاست های
کاخ سفید صورت دهد؟
بین الملل
57
جانشین اقای بان
شورای امنیت سازمان ملل ،مهمترین نهاد این سازمان انتونیو گوترش را به عنوان دبیرکل اینده UN
تعیین کرد تا فصلی جدید در فعالیت های او رقم بخورد .گوترش که زمانی به عنوان نخست وزیر پرتغال
خدمت می کرد ،از ســال 2005تا ،2015مقام ارشد کمیسیون پناهندگان ســازمان ملل بود .او اکنون
پستی را به دست اورده که واالترین پست دیپلماتیک جهان به شمار می اید و پتانسیل قابل توجهی برای
اثرگذاری بر اتفاقات مختلف جهان دارد .با این حال ،او زمانی مسئولیت خود را دریافت می کند که جهان
ی مشاهده کرد.
در اشوب به سر می برد و بر بسیاری از اتفاقات نمی توان نظم
بین الملل
تی
تر
یک
خداحافظی با دبیرکل بی عرضه
چهکسیجانشینبان کی مونشد؟
بین الملل
58
مثلث | شماره 330
1
مهدی نیکوئی
روزنامه نگار
تنها شــصت و اندی روز از ریاســت بــان کی مون بر
ســازمان ملل متحد باقــی مانده اســت .دبیــرکل کنونی
سازمان ملل در سال 2007و زمانی به خدمت مشغول شد
که اوضاع جهان بسیار منحصر به فرد بود .پس از مدت ها
کشــمش های سیاســی و جنگ و نزاع ،ارامش بر جهان
حاکم بود و وضعیت اقتصادی هم روند مثبتی از خود نشان
می داد .شاید چنین وضعیتی در شروع به کار هیچ دبیرکل
دیگری تکرار نشود.
در این ســال ها اوضاع اقتصــادی یکبار تا اســتانه
ورشکستگی کشورها پیش رفت و پس از ان اندکی بهبود
یافت .اما باز هم نوســان ها ادامه یافت و قابلیت اطمینان
بازار را از بین برد .صحنه سیاســت جهان هم در چند سال
قدرت بان کی مون تفــاوت چندانی با شــرایط اقتصادی
نداشته است .در این سال ها گروه های تروریستی در نقاط
مختلف جهان به قدرت رسیدند و امنیت را به خطر انداختند.
ترورها و هراس جهانی بخشــی از زندگی مردم شد و شاید
همین موضوع سبب یک عقبگرد تاریخی هم شد.
زمانی که بان کی مون به صندلی دبیرکلی سازمان ملل
تکیه زد ،کشــورها به دنبال افزایش مراودات خود بودند.
یکپارچگی اتحادیه اروپا بــه تدریج تبدیل به الگویی برای
سایر کشورها می شــد تا اقدام به تسهیل ویزا و کشورهای
دیگر را به عنــوان همنوع خود به رســمیت بشناســند .اما
اکنون «جهانی گرایــی» جای خود را بــه «وطن گرایی»
داده است .رهبران روســیه و ترکیه تنها به کشور خود فکر
می کنند ،پاکســتان و هند بــر اختالف های خــود اصرار
می کنند ،عربستان برای حفظ منافع خود به یمن می تازد،
بریتانیا از اتحادیه اروپا جدا می شــود و چند کشــور دیگر
هم خواسته مشــابهی دارند ،در ایاالت متحده یک نامزد
ملی گرا به عنوان نماینده نهایــی جمهوریخواهان معرفی
می شــود و امریکای التیــن هم قــدرت را بــه ملی گراها
واگذار می کند.
به طور کلی شــرایط کنونی جهان و 10ســال پیش
تفاوت بسیاری کرده است .به این صورت ،انتونیو گوترش
کــه از ابتدای ســال اینده میــادی کار خــود را به عنوان
دبیرکل جدید اغــاز خواهد کرد ،با شــرایط خاصی مواجه
اســت که برای رویارویی با انهــا نیاز به تدابیــر متفاوتی با
دوران بان کی مون احساس می شــود .با این وجود ،هنوز
هم نگاهی به کارنامه بان کی مــون هم برای او و هم برای
جهان حائز اهمیت است .نقاط ضعف و قوت راهبر 10سال
گذشته سازمان ملل چه بود؟ چه مواردی باید ادامه یابند و
چه اصالحاتی باید در عملکرد صــورت بگیرند؟ مردم چه
خواسته هایی خواهند داشت؟
بین الملل
قبولی و مردودی بان کی مون
هر شخصی باتوجه به ساختار فکری خود ،انتظارات
خاصی از دبیرکل ســازمان ملــل دارد و خواهــان توجه به
انها ســت .به همین دلیل اســت که نقاط ضعــف و قوت
عملکرد افراد ،از نگاه شــهروندان مختلــف تفاوت دارد.
با این حــال ،زمانی که گاردیــن از مخاطبان خــود درباره
عملکرد بان کی مون ســوال کرد ،به نتایج جالبی دســت
یافت .شرکت کنندگان این نظرسنجی ،تالش های دبیرکل
کنونی را برای ترویج برابری تحسین می کنند اما معتقدند که
او در حفاظت از شــهروندان جهان در مقابل کشمکش ها
ناتوان بوده است.
در دوران دبیــرکل هشــتم ســازمان ملــل متحــد،
کشــمکش ها و ناارامی های مختلف باعث شدند که برای
اولین بار در تاریخ ،تعداد مهاجران و اوارگان جهان به بیش
از 60میلیون نفر در یک سال برسد .این رقم به معنای ان
است که در سال ،2015از هر 113نفر جمعیت جهان ،یک
نفر مجبور شده تا وطن خود را در جست وجوی ارامش ترک
کند .این وضعیت در حالی اســت که سازمان ملل متحد،
بودجه خود را برای مدیریت مهاجران و فراری های کشور در
دوران بان کی مون ،دو برابر کرده بود .ناتوانی بان کی مون
و ســازمان ملل برای ســازماندهی این وضعیت و رسیدن
به یک راه حل جهانی ،نقطه تاریکی در عملکرد 10ســال
گذشته انها است.
مساله سوریه هم در این بین بسیار مهم بود .شورای
امنیت ســازمان ملل در سال های گذشــته به شدت تحت
انتقاد بوده است .این شــورا بر خالف انتظارها نتوانسته از
جان شــهروندان ســوری در مقابل جنگ حفاظت کند .از
طرف دیگر ،ادعاهایی که درباره جنایت های بشری و ازار
و اذیت های مختلف انتشار می یافت ،همچنان ادامه دارد
و نمره منفی دیگری برای ســازمان ملــل متحد ثبت کرده
اســت .با وجود این وضعیت ،بان کی مون در زمینه هایی
مانند هدفگذاری جهانی برای حرکت در مســیر «توســعه
پایدار» موفق بوده است .به طور کلی می توان عملکرد او
را در دوبخش اصلی مورد بررسی قرار داد.
نمایندگی جامع تر سازمان ملل متحد
به طور کلی قضاوت کردن درباره میراث بان کی مون
کار دشــواری نیســت .بنابــر اعتقــاد اکثر کارشناســان و
شهروندان کشورهای مختلف ،او نتوانست از جان انسان ها
دفاع کرده و مانع از قتل عام انها شود.
از سازمان ملل متحد این انتظار منصفانه می رود که
در مواقع نیاز اقدام به مداخله در جنگ ها و ناارامی ها کند.
با این حال ،در 10ســال گذشــته ،معموال توجه ســازمان
ملل به خشونت ها به اوضاع سوریه محدود شده بود .نکته
تاسف برانگیزتر ان اســت که توجه به همین کشور هم به
اندازه کافــی نبود و نتوانســت نتایج مورد انتظار را داشــته
باشد .مداخله های محدود سازمان ملل در این سال ها هم
نتوانستند از اســیب دیدگان واقعی یا افراد در معرض خطر
حفاظت کرده و اثر مثبتی نداشتند.
رومئو داالیــره ،ژنرال ســابق ارتش هلنــد از ناتوانی
ســازمان ملل در متوقف کردن نســل کشــی رواندا انتقاد
می کند .او شکست ماموریت ســازمان ملل را شوکه کننده
توصیف می کند و از جنایاتی ازرده شــده که به چشــم خود
مشاهده کرده اســت .با این حال ،زمانی که به فاجعه های
صــورت گرفتــه در صربســتان و دارفــور ســودان نــگاه
می اندازیم ،به نظر می رســد که ســازمان ملل به طور کل
در خاتمه به خشــونت و جنایت ناتوان است .این وضعیت
در تمــام دوران ســازمان ملل وجــود داشــته و در دوران
بان کی مون هم ادامه یافت .او نه توانست برای شهروندان
سوری کاری کند و نه توانست خشونت ها در سودان و سایر
کشورهای افریقایی را متوقف کند.
جانشین ایده ال بان کی مون؟
شــورای امنیت ســازمان ملل ،مهمتریــن نهاد این
سازمان انتونیو گوترش را به عنوان دبیرکل اینده UNتعیین
کرد تا فصلی جدید در فعالیت های او رقم بخورد .گوترش
که زمانی به عنوان نخســت وزیر پرتغــال خدمت می کرد،
از ســال 2005تا ،2015مقام ارشد کمیسیون پناهندگان
سازمان ملل بود.
او اکنون پستی را به دســت اورده که واالترین پست
دیپلماتیک جهان به شــمار می اید و پتانسیل قابل توجهی
برای اثرگذاری بر اتفاقات مختلف جهان دارد .با این حال،
او در زمانی مســئولیت خود را دریافت می کند که جهان در
اشوب به سر می برد و بر بسیاری از اتفاقات نمی توان نظمی
مشــاهده کرد .گوترش وظیفه ای ســنگین برای ســامان
دادن به اوضاع بر عهده دارد اما سوابق او نشان می دهد که
می توان انتظار داشت موفقیت حاصل شود.
اما چرا می توان بــه او امیدوار بود؟ نخســت انکه او
کارنامه موفقی در پست های قبلی خود دارد .گوترش یک
فرد تحصیلکرده و دارای هوش باال است که در بسیاری از
مسئوالن جهانی سال های گذشــته کم سابقه بوده است.
گوترش در بســیاری از مقاطــع تحصیلی خــود ،به عنوان
شاگرد اول فارغ التحصیل شده و فعالیت های سیاسی اش
را هم از همان جوانی شروع کرده است .او در سال 1974
عضو حزب سوسیالیســت پرتغال بود که در پایان دادن به
دیکتاتوری مارسلو کائتونو نقش داشتند .این انقالب باعث
مثلث | شماره 330
عده ای از شرکت کنندگان در نظرسنجی
گاردین ،بزرگترین دستاورد بان کی مون
را «تقویت جامعه مدنی در نظام سازمان
ملل» می دانند .در زمــان او ،نمایندگان
جوانان ،زنان و گروه های اقلیت جوامع
نقش پررنگ تری در جلسات و مباحثات
به دست اوردند
بین الملل
عده ای از شــرکت کنندگان در نظرســنجی گاردین،
بزرگترین دســتاورد بان کی مون را «تقویــت جامعه مدنی
در نظام ســازمان ملل» می دانند .در زمــان او ،نمایندگان
جوانان ،زنان و گروه های اقلیت جوامع نقش پررنگ تری
در جلسات و مباحثات به دست اوردند .البته هنوز هم برای
ایجاد نمایندگی پررنگ بــرای جوانان و نوجوانان کارهای
زیادی باید انجام شود اما در دوران دبیرکل هشتم سازمان
ی در این راه برداشــته شــد .به عنوان
ملل ،قدم های مهم
مثال او یک پســت جدید در ساختار ســازمان ملل تعریف
کرد« :نماینده دبیرکل در امور جوانان .همچنین قطعنامه
2250شورای امنیت که درباره جوانان ،صلح و امنیت بود،
ی در بهبود جایــگاه جوانــان و نوجوانان جهان
قدم مهمــ
به شمار می اید».
او همچنین در شــصت و ششمین کنفرانس مشترک
سازمان ملل با سازمان های غیر دولتی که در کشور مادری
خودش (کره جنوبــی) برگزار شــد ،با شــجاعت از حقوق
نوجوانان و گروه های اقلیت ســخن گفــت .او اعالم کرد
ت ترقــی باید با
که توانمندســازی جوامع و حرکت به ســم
سرمایه گذاری بر جوانان و نوجوانان اغاز شود .هر چند او
در روزهای ابتدای کاری خود تحت ثاتیر کاریزمای دبیرکل
قبلی ،کوفی عنان قرار داشت ،به تدریج توانست با اتکا به
روش های مسالمت امیز از حقوق گروه های نادیده گرفته
شده سخن بیشتری بگوید .اکنون سازمان ملل به اقشار و
گروه های مختلف جمعیت جهان توجه دارد که شــاید 10
سال پیش تصور ان مشکل بود.
ناتوانی در حفاظت از شهروندان
شد تا دموکراسی بر پرتغال حکمفرما شود و امپراطوری این
کشور به تاریخ بپیوندد.
پس از این اتفاق بود که کشورهای افریقایی تحت
اســتعمار پرتغال هم ازاد شــده و توانســتند دوران جدید
خود را اغــاز کنند .در ســال ،1995حزب سوسیالیســت
در انتخابات هــای پرتغال پیروز شــد و گوتــرش به عنوان
نخست وزیر جدید کشورش سوگند یاد کرد.
او در دوران نخســت وزیری اش ،توجــه به طبقات
متوســط و فقیر جامعه را در دســتورکار قرار داد .بازسازی
ساختارهای اقتصادی یکی از اقدامات او برای سر و سامان
دادن به اوضاع بود که منجر به شــکوفایی اقتصاد پرتغال
گردید .کســری بودجه و تراز تجاری این کشــور کاهش
یافت و برنامه های اجتماعی مختلفی برای کمک به فقرا
انجام شد .این برنامه ها باعث کاهش فقر شدند و به تدریج،
پرتغال را تبدیل به یکی از قدرت های اقتصادی قاره اروپا
کرد .به این صورت بود که باز هم پرتغال به عنوان یکی از
کشورهای اثرگذار بر معادالت بین المللی و اقتصادی مورد
توجه قرار گرفت.
مهمتــر از کارنامــه داخلــی گوتــرش ،او به عنوان
نا یب رئیس جامعــه بین المللی سوسیالیســت هم خدمت
کرد .این اتحادیه شامل احزاب سیاسی مختلفی می شود
که قصد پیاده ســازی دموکراســی اجتماعی را دارند .این
موضوع به این دلیل اهمیت دارد که او در گذشــته هم به
موضوعات مختلفی پرداخته که به عنــوان دبیرکل جدید
سازمان ملل باید به انها توجه کند.
او تالش کرد تا یک نظام اقتصادی بر جهان حاکم
کند که در مقابل اقشار فقیر جوامع مسئولیت پذیر باشند .او
برای مبارزه با فقر و فراهم کردن سالمت اقتصادی بیشتر با
نهادهای مختلف بین المللی هم همکاری نزدیکی داشته
که از بین انها می توان به بانک جهانی ،صندوق بین المللی
پول و سازمان تجارت جهانی اشاره کرد.
باتوجــه بــه ایــن رزومــه ،انتخــاب او به عنــوان
دبیرکل ســازمان ملل می تواند خبر خوبی برای ســاکنان
نیم کره جنوبــی زمیــن و همچنین طبقــات کارگــر اروپا و
اقتصاددهای نوظهور باشــد .او باز هــم به دنبال عدالت
اجتماعی و اقتصادی خواهد بود.
دومیــن موردی کــه باعث امیــدواری به جانشــین
بان کی مون می شــود ،ویژگی های شــخصیتی او است.
گوترش ،زمانی که به عنوان نخســت وزیر پرتغال اغاز به
کار کرد ،ســبک مدیریتی جدیدی در پیــش گرفت که تا
ان زمان سابقه نداشت .او شــفافیت را بر دولت و بر کابینه
خود حاکم کرد.
دولت او به بخش های مختلف جامعه اجازه کنکاش
در امور ،بحث و مشاوره می داد .این مباحثه ها و مشاوره ها
باعث می شد سیاست هایی در پیش گرفته شوند که حمایت
اقشار گسترده تری از اجتماع پشت انها بود .او معتقد بود که
صدای مردم (بدون توجه به جایگاه و مقام انها) باید شنیده
شــود .او یک حاکمیت و نظارت عمومی بر سیاست های
دولت خود ایجاد کــرده بود کــه اکنون در ســازمان ملل
نیاز مبرمی به ان احســاس می شود .مســائل و مشکالت
جهانی ،هر چه که باشــند ،بدون وفــاق جمعی و هم رایی
حل نخواهند شد.
در نهایــت و مهمتر از همــه ،گوتــرش در زمانی به
مســئولیت می رســد که اشــوب بر جهــان حاکم شــده،
اختالف ها به اوج رســیده ،افراطی گــری و پایمال کردن
حقوق انسان ها رایج شده و در نهایت کشورها به دنبال انزوا
و دوری از تصمیمات جهانی هستند .اگر نخست وزیر سابق
پرتغال بتواند باز هم سیاست هایی مبتنی بر توافق جمعی
در پیش گرفته و برای کارایی بیشتر ،ساختارهای فرسوده
سازمان ملل را هم بازسازی کند ،موفقیت او دور از ذهن به
نظر نمی رسد.
59
بین الملل
مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد 17 ،هدف اصلی
و 169هدف فرعی دارد که زیرشــاخه های اهداف اصلی
هستند.
نهاد زنان ملل متحد
این نهاد ،با تالش بــان کی مون در ســال 2010در
مجمع عمومی ســازمان ملل تصویب شــد.تمرکز وظایف
پراکنده سازمان ملل متحد با ایجاد نهاد زنان ،در واقع نوعی
اصالحات در ساختار سازمان ملل بوده است.
ارتقای توانمندی صلح بانان
چالش های اقای دبیرکل
بان کی مون ضعیف ترین دبیرکل سازمان ملل متحد بود
احمد معنوی
کارشناس مسائل ژئوپلتیک
بین الملل
60
مثلث | شماره 330
2
انتخاب دبیرکل جدید ســازمان ملــل متحد فرصتی
فراهم اورد تا با نگاهــی به عملکرد بــان کی مون در طول
فعالیت 10ســاله به ســاختار و جایگاه عنــوان دبیرکل در
این سازمان اشــاره ای کرده و باتوجه به اختیارات دبیرکل،
انتظارات اتــی از دبیرکل جدیــد این ســازمان را نیز تبیین
نماییم .بر اساس منشور ســازمان ملل ،دبیرکل سرپرست
دبیرخانه سازمان اســت و در راس ان قرار دارد .او در عمل
سخنگو و رهبر سازمان ملل به شمار می رود و بلندمرتبه ترین
کارمند بین المللی محسوب می شود .برای دبیرکل سازمان
ملل وظایف مختلفی تعریف شــده کــه اجرای تصمیمات
سیاســی ســازمان ،ایفای نقش مهــم در شــورای امنیت
به خصوص زمانی که گزارش خود را در خصوص مســائل
جاری ارائه می دهد؛ اداره کردن انجام عملیات حفظ صلح،
ترتیب دادن کنفرانس های بین المللی ،میانجیگری در حل
اختالفات بین المللی ،سفر به سراسر جهان به منظور حفظ
تماسبامردمکشورهایعضو،ازجملهاینوظایفهستند.
میزان تاثیرگذاری دبیرکل ،معطوف به شــخصیت،
اراده و نفــوذ وی در نظــام بین الملل اســت و توانایی او در
رهبری و مدیریت ،تجربه وسیع در زمینه روابط بین الملل،
مهارت و توانمنــدی الزم در زمینه اقدامــات دیپلماتیک و
ارتباطات گسترده و تســلط بر چند زبان از شرایط الزم برای
ایفای موثر نقش دبیرکلی ســازمان ملل هســتند.دبیرکل
ســازمان ملل ابزارها و امکانات زیــادی در اختیار ندارد که
بتواند در موضوعــات بین المللی تصمیم منحصر به فردی
بگیرد ،اما می تواند در عرصه دیپلماسی فعالیت کند.
دبیرکل ،اگرچه رســما با رای مجمع عمومی سازمان
ملل منصوب می شود ،اما این مجمع ،باید به نامزدی رای
بدهد که از سوی شورای امنیت تایید شده باشد .در نتیجه،
اختیار عمل دبیرکل ،معموال محدود به اراده اعضای دائم
شورای امنیت است.
با این مقدمه به نظر می رســد ،عملکرد بان کی مون
دبیرکل اســیایی ســازمان ملل چندان موفقیــت امیز و در
راستای اقتدار و نقش افرینی جدی سازمان ملل در مسائل
جهانی نبوده اســت و باید گفت مهمترین نقطه ضعف بان
کی مون ،شخصیت ضعیف و نفوذپذیری قابل تامل وی بود
که سبب اتخاذ مواضع ضد و نقیض توسط او گردید.
بان کی مون به عنوان هشتمین دبیرکل سازمان ملل
ضعیف ترین دبیرکل ســازمان ملل متحــد در طول 6دهه
گذشته بوده است .او در 10سال گذشته کارنامه پرچالشی
از خود باقی گذاشــت ،قرار دادن نام عربستان در فهرست
سیاه ناقضان حقوق کودک و حذف فوری نام این کشور از
این فهرست ،اشتباه بزرگ بان کی مون بود که ثابت کرد وی
اراده الزم برای تصمیم گیری های بزرگ را ندارد .همچنین،
سکوت دبیرکل سازمان ملل در خصوص کشتارهای رژیم
ال سعود در یمن ،کشتارهای رژیم صهیونیستی در فلسطین
و دخالت های اشکار در مســائلی که به حوزه سازمان ملل
ارتباطی ندارد ،همگی حکایت از این موضوع داشــت که
اقای بان کی مون زیر تاثی ر بازیگران و قدرت های منطقه ای
و فرا منطقه ای عمل می کند .او همواره سعی داشت تا نوعی
تعادل را میان شــرق و غرب رعایت کند .به ویــژه اینکه در
خصوص چین سعی داشت مالحظاتی را که کره جنوبی در
مورد این کشور دارد ،مد نظر قرار دهد.بان کی مون در زمینه
کمک به گسترش صلح و امنیت جهانی نیز کارنامه مثبتی
از خود به جای نگذاشته و عملکرد منفعالنه سازمان ملل در
بحران های بین المللی ،نشــان از ان دارد که بان کی مون
نتوانست سازمان ملل را به مرکز تامین کننده صلح و امنیت
جهانی و نماینده ای برای همه ملت های جهان تبدیل کند و
بیش از پیش این سازمان را به حاشیه رانده است.
سکوت ســازمان ملل متحد در جریان جنگ 33روزه
رژیم صهیونیستی علیه لبنان در اوت 2006یا فاجعه تاریخی
«روستای قانا» در ماه ژوئیه ۲۰۰۶در طول سالیان بعد نیز
ادامه یافت و در محاصره مردم غزه به یک رســوایی تبدیل
شــد .بان کی مون در جریان بیداری اسالمی نیز نتوانست
از موج دموکراسی خواهی مردم خاورمیانه حمایت کند و در
نهایت سازمان ملل متحد نتوانست اقدام موثری در جهت
مقابله با تروریســم تکفیــری انجام دهد تا هزاران انســان
بی گناه عراقی و سوری سالخی شــوند.در ارتباط با مساله
فلسطین نیز اگرچه بارها علنا از اسرائیل انتقاد کرد ،اما هرگز
تصمیم نگرفت پرونده ســرزمین های اشغالی را به شورای
امنیت ارجاع دهد؛ چراکه می دانست چنین کاری به سرعت
از سوی ایاالت متحده امریکا وتو خواهد شد.
هر چند پیــکان انتقــادات به عملکرد بــان کی مون
نشانه رفته است اما در نقطه مقابل او توانست در حوزه هایی
کم دردسرتر ،طرح هایی را انجام دهد که قابل توجه به نظر
می رسد:
اهداف توســعه پایــدار ،در واقع الگویــی جامع تر از
اهداف هزاره است که دبیرکل پیشین سازمان ملل در سال
2000میالدی پایه گذاری کرد و قرار بود تا سال 2015به
سرانجام برســد .اهداف توسعه پایدار که ســال 2015در
با اینکه فعالیت صلح بانان در ید قدرت شورای امنیت
اســت ،اما بان کی مون کوشــید با ســه ابتکار ،کارامدی
نیروهای کاله ابی سازمان ملل را افزایش دهد.
چالش های گوتِر ش
حال ِ
گوتر ش در شــرایطی ســازمان ملــل را تحویل
می گیرد که ادامه درگیری ها در ســوریه ،جنگ و تجاوز به
یمن ،تحرکات طالبان در افغانستان وگسترش طلبی داعش
از عراق و ســوریه و ترکیه گرفته تا المان ،فرانسه ،امریکا،
مردم خاورمیانه و کل جامعه جهانی را خطر فجایع انسانی،
جنگ ،ویرانی و افزایش تروریسم مواجه ساخته است.
ِ
گوتر ش در وضعیتی بر مسند دبیرکلی تکیه می زند که
این سازمان بیش از همیشــه موقعیت و نفوذ جهانی خود را
از دست داده است و به جای ان قدرت نظامی و منافع ملی
خود محورانه برخی کشورها به نیروی پیش برنده مسائل در
عرصه بین المللی تبدیل شده است .شاید مهمترین رسالتی
که گو تر ش پرتغالی در وضعیت موجود دارد ،نشــان دادن
شخصیتی مقتدرتر و نفوذناپذیرتر از دبیرکل سازمان ملل،
نزدیکی و هم دردی بیشــتر با ملت ها به جای حرف شنوی
از قدرت های بزرگ ،اعمال فشــار بر اعضای دائم شورای
لو فصــل بحران های بین المللی
امنیت برای جدیت در ح
و احیای حقوق و قوانیــن بین المللی در جهانی باشــد که
زیر چکمه ســربازان و کمربندهای انتحاری تروریست ها،
نفسش به شماره افتاده است .انتظار می رود دبیرکل جدید
سازمان ملل از عملکرد اقای بان کی مون درس های فراوانی
بگیرد و در نهایــت برای بازگردانــدن امنیت به بخش های
بحرانی جامعه جهانی تالش کند؛ چرا که دبیرکل می تواند با
برجسته کردن مطالب مهمی ان را در دستورکار سازمان ملل
قرار دهد یا با ارائه گزارش هایــی راه حل هایی را جهت رفع
بحران و مشکالت ارائه کند.
دبیرکل می تواند با دیپلماســی فعال جلوی کشــتار و
هرگونه تجاوز کشــورها را به یکدیگر بگیــر د البته یکی از
نواقص دبیران کل سازمان ملل در ادوار گذشته تحت تاثیر
قرار گرفتن اعضای شورای امنیت به خصوص امریکا بوده
است که در همین راستا هنوز مفهوم تروریسم و حقوق بشر
تعریف مشخصی در ســطح بین المللی ندارد .این موضوع
باعث وجود معیارهای دوگانه ای شده که امیدواریم دبیرکل
جدید بتواند این مشکل را حل کند.
از سوی دیگر باید این مســاله را نیز در نظر داشت که
گو تر ش کاندیدای مورد عالقه کشــورهای اروپای غربی
است و بنابراین احتمال افزایش و نفوذ قدرت های اروپایی
در ساختار اینده قوی به نظر می رسد و این امر می تواند یکی
از چالش های اساسی وی باشد.
ِ
گوتر ش قول داده اســت که پس از به عهده گرفتن
سمت دبیرکلی به اســیب پذیرترین اقشــار مردم در جهان
خدمت کند و بنابراین می توان گفت در این راســتا ســابقه
حضور وی به عنوان عالی ترین کمیسر پناهندگان سازمان
ملل متحد UNHCRامیدهایی را در ارتباط باتوجه جدی تر
به مساله پناهجویان که به بزرگ ترین بحران انسانی تبدیل
شده است انتظار داشت.
زیر سایه قدرت های بزرگ
ابتکارات دبیرکل سازمان ملل می تواند در حل بحران های بین المللی موثر باشد
علی خرم
3
استاد دانشگاه حقوق بین الملل
به تازگــی ۱۹۳عضو مجمــع عمومی ســازمان ملل
متحــد انتونیو گوتــرِش را به عنــوان نهمین دبیــرکل این
سازمان بین المللی ۷۱ساله انتخاب کردند .با این انتخاب،
بان کی مون ،دومین دوره پنج ساله دبیرکلی اش در سازمان
ملل در ۳۱دسامبر سال جاری پایان خواهد یافت و گوترش
به عنوان نهمیــن دبیرکل این ســازمان این مســئولیت را
برعهده خواهد گرفت.
انتونیــو گوتــرش از طریــق جنبــش کاتولیک هــا
وارد سیاســت شــد و پــس از دگرگونــی «ارام» ســاختار
سیاســی ،معروف به انقــاب میخک در ســال ۱۹۷۴به
حزب سوسیالیســت پیوست .او در ســال ۱۹۹۵به عنوان
نخست وزیر پرتغال برگزیده شد .در ان زمان پرتغال شاهد
رشد اقتصادی بود و گوترش توانست در کشورش «حداقل
دستمزد تضمینی» تعیین کند و پرتغال را به عضویت حوزه
پولی یورو دراورد .او را به عنوان سیاستمداری مسئول ،اهل
گفت وگو و عمل و نیز طرفدار اتحادیه اروپا می شناسند.
گوترش از ســال ۲۰۰۱به مدت 10ســال عهده دار
مدیریت کمیساریای عالی پناهندگان ســازمان ملل بود و
در این سمت کارنامه درخشانی از خود بر جای گذاشت .او
با کاستن از پرسنل سازمان ملل در ژنو ،تعداد نیروهای این
سازمان را در مناطقی که به کمک های انسانی نیاز بود ،به
میزان قابل توجهی افزایش داد .دبیرکل جدید سازمان ملل
می گوید ،حل جنگ پنج ساله سوریه اولویت اصولی وی در
این سمت خواهد بود .اما به طور کلی باید گفت که دبیرکل
ســازمان ملل متحد در واقع ویترین این سازمان محسوب
می شود و هیچ کار اجرایی و الزام اور در امور سازمان ندارد.
دبیرکل ســازمان ملل اگر در جلســاتی شــرکت می کند به
صورت سمبلیک به نمایندگی از سازمان ملل و اعضای ان
حضور پیدا می کند و از این منظر نباید فکر کنیم که دبیرکل
سازمان ملل دارای اختیارات وسیعی است و دستوراتش از
ضمانت اجرایی قابل توجهی برخوردار اســت .تنها ارگانی
که در ساختار ســازمان ملل دســتوراتش الزام اور و دارای
ضمانــت اجرایی بوده ،شــورای امنیت اســت .باتوجه به
این مساله می توان دریافت که دبیرکل سازمان ملل سعی
می کند که یــک نوع همگرایی و اجماع میــان حدود 200
عضو ســازمان ایجاد کند و میان اقدامــات انها هماهنگی
الزم را فراهم کند .بر همین اساس توصیه هایی که از سوی
سازمان ملل علیه کشوری بیان می شود تا زمانیکه پرونده
ان کشور در شورای امنیت سازمان ملل مطرح نشده باشد،
می تواند به ان توصیه ها توجهی نکند .انتونیو گوترش که
خود چندین ســال کمیســاریای عالی امور پناهندگان بود
امیدوار اســت پس از بان کی مون وظایف خود را به خوبی
به جا اورد؛ اگر چه دبیرکل سازمان ملل هیچ گونه ضمانت
اجرایی ندارد اما می تواند در دوران ماموریتش در مســائل
مختلف چه در عرصه منطقه ای و بین المللی در راســتای
اشاعه صلح و امنیت جهانی ابتکاراتی از خود نشان دهد.
این ابتکارات می تواند راهگشا باشد ،به طور مثال پطروس
غالی ،ششمین دبیرکل سازمان ملل توانست دستورکاری
را برای جهان تدوین کنــد و به اطالع کشــورهای جهان
برساند که ابتکار بسیار خوبی بود .این دیپلمات مصری تنها
دبیرکل سازمان مللی بود که به دلیل وتوی امریکا نتوانست
برای بار دوم این سمت را در اختیار بگیرد .غالی معتقد بود
که به دلیل انتقادش از اقدامات اســرائیل کنار گذاشــته
شــده بود .بر همین اســاس این دبیرکل جدیــد می تواند
ابتکاراتی به خصــوص در حوزه هایی ماننــد پناهندگان از
خود نشان دهد.
در دوران تصــدی بان کی مون در دو دوره پنج ســاله
به عنوان دبیرکلی سازمان ملل ،همواره انتقاداتی نسبت به
رویکرد انفعالی و ســکوت وی در برخی مسائل می شد .در
این باره باید در درجه اول گفت که دبیرکل سازمان ملل هیچ
گونه قدرت اجرایی ندارد .تنها می تواند نسبت به کشورهای
عضو این سازمان توصیه هایی درباره مسائل اخالقی و ابعاد
انسانی داشته باشد.
بر همیــن اســاس می توان گفــت کــه 70درصد از
انتقادهــای انجــام شــده از دوران تصــدی 10ســاله
بان کی مون شخصی نبوده و به جایگاه و اختیارات دبیرکلی
باز می گردد .با این حال هر دبیرکل ســازمان ملل می تواند
در اختیارات 30درصدی خود مســائل روز را در دستورکار
شورای امنیت سازمان ملل بگنجاند و توجه افکار عمومی
جهــان را به این مســائل معطــوف کند .در همین راســتا
بان کی مون خود اذعان کــرد کــه در درگیری های یمن،
سوریه و کره شمالی نتوانست اقدامی انجام دهد .در همین
راســتا چندی قبل بان کی مون با اشــاره به بحران سوریه
گفت که احســاس ننگ و شکســت می کند چراکه به رغم
بین الملل
تالش ها ،ســازمان ملل نتوانســته راه حل سیاسی را برای
نزاع پیدا کند یا به خشــونت ها و اقدامات وحشــیانه پایان
دهد .وی گفت که شورای امنیت به عنوان نهادی برجسته
که مسئول صلح و امنیت بین المللی است ،مسئولیتی را در
خصوص فاجعه ســوریه برعهده دارد ،اما دودستگی های
موجود میان کشــورهای عضو دائم شــورای امنیت باعث
شده شورای امنیت در قبال مساله امنیت و صلح فلج باشد.
البته دراین باره مسائلی مانند کارازمودگی ،سابقه حضور در
عرصه های بین المللی ،تخصص ،مواضع ،عالیق و حتی
ملیت یک دبیرکل بسیار مهم اســت .بر همین اساس اگر
بخواهیم عملکرد بان کی مون را در طول 10سال فعالیتش
مورد بررسی قرار دهیم ،می توان گفت که عملکرد وی در
حد متوسط بوده است.
هم چنین برخی تحلیلگران بر این باورند که فشارهای
قدرت های جهانی به خصوص اعضای دائم شورای امنیت
باعث جلوگیری از عملکرد ازادانه و مستقل دبیرکل سازمان
ملل در برابر مسائل مهم بین المللی شده است ،در همین
راســتا این تحلیلگران اعالم می کنند ،یکی از عللی که در
چند ماه گذشــته بان کی مون اظهارات تند و بی سابقه ای
نسبت به عربستان سعودی یکی از متحدان اصلی امریکا
در منطقــه درباره جنگ یمن و نقض حقوق بشــر داشــته
است ،به این دلیل بوده که وی در اخرین سال ماموریتش
به عنوان دبیرکل سازمان ملل دیگر دغدغه ها و نگرانی های
ســال های گذشــته را از جانب قدرت های بزرگ نداشــته
اســت .در این باره باید گفــت که این تحلیــل تا حدودی
درست بوده است .اما باید دانســت که این فشار کم نشده
است .در همین راستا چندی پیش بان کی مون و مشاوران
ارشد وی نسبت به ناکامی تالش های دیپلماتیک فشرده
به منظور متقاعد کردن عربستان و حفاظت از کودکان در
برابر حمالت هوایی این کشور در یمن به شدت سرخورده
شده اند.
عربستان پیش از این تهدید کرده بود در صورتی که
ســازمان ملل ائتالف عربی را از لیست ســیاه خارج نکند،
صدها میلیون دالر کمک خود به این سازمان را قطع خواهد
کرد .در پی اینکه عربســتان به عنوان اهداکننده اصلی به
سازمان ملل تهدید کرد که حمایت مالی اش را به سازمان
ملل کاهش خواهد داد بان کی مون ،دبیرکل سازمان ملل
با یک الحاقیه به گزارش مذکور در ششم ژوئن به طور موقت
نام ائتالف عربی را از لیست سیاه خارج کرد و قرار شد به طور
مشترک دوباره این گزارش ارزیابی شود .پس از این مساله؛
در اقدامی نادر بان کی مون علنا از عربستان به دلیل اعمال
فشارهای غیرقابل قبول علیه ســازمان ملل درباره گزارش
مذکور انتقاد کرد .همین اقدام باعث جلب توجه جهانی شد
و این جنایت به نام عربستان سعودی ثبت شد.
مثلث | شماره 330
بین الملل
61
«هیهات»
فرهنگ
پربیراهنیستاگرفیلمسینماییهیهاتراپرحاشیهترینفیلمیکسالگذشتهبنامیم.این
نخستینفیلمایرانیاستکهباحضورچهارکارگردانودرقالبچهاراپیزودتولیدشدهاست.هیهات
کهبااستقبالبخشیازمنتقدانومخاطبانسینماقرارگرفتهبودبهواسطهبرخیناهماهنگی ها
وحاشیهسازیهاازحضوردرجشنوارهملیفیلمفجرسالگذشــتهبازماندوبهنشانهاعتراض
درخواستمسووالنبرگزاریبخشخارجیفجررابرایحضوردراینجشنوارهردکرد.حضورهیهات
درجشنوارهفیلممقاومتکهاخیرابرگزارشدنیزباحاشیه هایبحثبرانگیزیهمراهبود.
ت
یتر
ا
و
ل
گزارشیازروندتولید،اکرانوحاشیه های
نخستینفیلمچهاراپیزودیایرانی
فرهنگ
62
مثلث | شماره 330
ِ
«هیهات»سینمایایران
اوایل اذر سال گذشــته بود که خبرهایی درباره یک
فیلم اپیزودیک با نام «رند» در رسانه ها منتشر شد .همان
زمان هم اعالم شــد که این فیلم چهار اپیزود دارد و چهار
کارگردان بــه نام های دانش اقباشــاوی ،هادی نائیجی ،
هادی مقدم دوســت و روح اللــه حجــازی چهارگانه ان را
به صورت مجــزا خواهند ســاخت .این فیلم در ســکوت
خبری ساخته شــده بود و به گفته تهیه کننده اش در ابتدا
قرار نبوده که هر چهار اپیزود ان ســرانجام به عنوان یک
فیلم اپیزودیک یگانه عرضه شــود .به هر حال این فیلم
به مناسبت اپیزودیک بودنش ،در لوکیشن های مختلفی
ســاخته شــد و بخش هــای عمــده ای از ان در ابادان،
خرمشهر ،کربال و نجف جلوی دوربین رفت .اواخر اذر بود
که محمدرضا شفیعی ،تهیه کننده فیلم ،اعالم کرد طبق
تصمیم گیری تهیه کننــده و کارگردانان؛ فیلم ســینمایی
«رند» به «هیهات» و با نــام بین المللی Neverتغییر نام
داده است.
به هر حال پس از 70جلسه ،فیلمبرداری هیهات در
اوایل زمستان پایان یافت .این در حالی بود که باتوجه به
نزدیک بودن زمان ارسال فیلم های به جشنواره فیلم فجر،
تدوین فیلم سینمایی «هیهات» نیز همزمان با فیلمبرداری
توسط خشایار موحدیان و سودابه سعیدنیا شروع شده بود
و ســرانجام در اواخر دی به پایان رســید .در اپیزودهای
مختلف ایــن فیلم حمیــد فرخ نــژاد ،حامد بهــداد ،مینا
ســاداتی ،بابک حمیدیان ،اال نجم ،بهــاران بنی احمد و
خسرو شهراز بازی کرده اند.
روز دوازدهم بهمن ســال گذشــته و همزمان با اغاز
جشن های سالگرد پیروزی انقالب اسالمی و دهه فجر،
پوستر فیلم نیز رونمایی شد .همچنین حسام الدین سراج،
خواننده مطرح سنتی کشــورمان به عنوان خواننده تیتراژ
پایانی در این پروژه سینمایی همکاری کرد.
اپیزود اول :پیوند به حرم از پنجره های ضریح
اولین روایت هیهات ،حکایت مادری پیر است که
سال ها در حسرت زیارت کربال مانده و حاال ،گذر ضریح
جدید حرم امام حسین(ع) از محل سکونتش ،فرصتی
اســت برای انکــه در انتهــای عمر ،دســت کم ضریح
جدید موالیش را زیــارت کند .تالش های پســر پیرزن
(با بازی خوب حامــد بهداد) برای ایجــاد این فرصت،
ثمر نمی دهــد و اقدام غریب و غیرقابــل پیش بینی این
پســر ،درام اصلی این اپیــزود را سروشــکل می دهد.
انچــه در این اپیــزود «هیهات» بیش از هــر چیز نمود
می یابد ،توجه به اهمیت و ابعاد ویــژه مقوله «زیارت»
اســت .هادی نائیجی در این اپیزود ،می کوشد دنیای
عاشقان اباعبدالله را از منظری احساسی و البته جذاب
کنکاش کند.
اپیزود دوم :به یاد حضرت عباس (ع)
روایــت دوم «هیهــات» امــا ایرانی تریــن روایت
این فیلم اســت .داســتان؛ با محوریت شخصیت «فرید
موســوی» (با بازی حمید فرخ نژاد) از فرماندهان دوران
دفاع مقدس شــکل می گیرد .او که همــراه خانواده اش
عازم زیارت اربعین اســت ،در اســتانه ســفر با مساله ای
جدی مواجه می شــود که جوانان زیادی بــرای حل ان،
گام برداشته و ناکام مانده اند .حاج فرید اما سفر اربعینش
را نیمــه تمــام می گــذارد و حماســه ای می ســازد که در
لحظه لحظه ان ،تلمیح و اشاره به حماسه حضرت عباس
(ع) مشهود است .دانش اقباشاوی ،در این اپیزود تالش
می کند روایتی امروزی و قابل درک از ادم های دوران دفاع
مقدس عرضه کند .او در «امروزی» کردن روایتش موفق
است اما بعید است بتوان ان را به اندازه کافی «قابل درک»
نمی خواستیم با هم رقابت کنیم
گفت وگو ب ا هادی مقدم دوست ،یکی از چهار
کارگردان فیلم اپیزودیک هیهات
دانست .منطق داستانی این اپیزود کمی مبهم است و این
ابهام ،اندکی از شکوه قابل انتظار برای ان ،می کاهد.
اپیزود سوم :به حالوت بین الحرمین
روح الله حجازی ،احساســی ترین اپیــزود هیهات
را کارگردانی کرده اســت .روایتی که از همــان ابتدا و با
نمایش وضعیت سخت زندگی مردم عراق در دوران پس
از جنــگ ،دل مخاطبــش را می لرزاند و احساســاتش را
شعله ور می کند .داســتان زندگی «اال» ،دختر خردسال
عراقی و مادرش ،در شرایط سخت مالی و بدون پدری که
جانش را روی مین های بجا مانده از جنگ جا گذاشــته،
به خودی خود پراحساس و غمگین است .حجازی اما با
افزودن تصاویر نابی از بین الحرمین و حرم امام حســین
(ع) در ایــن اپیــزود ،عمــا ان را تبدیل بــه یک روضه
تمام عیار تصویری کرده اســت« .اال» ی قصه ،با الهام
از روحیه ازادگی و اســتقالل مادرش ،کــه انگار میراث
انها از امام کربالســت ،بــه جای گدایی اقــدام به تولید
مهر متبرک کربال می کند و با فــروش انها ،زندگی اش را
رونق می بخشد .شــاهکار این اپیزود اما ،جمله ای است
که مادر اال ،در صحن حرم امام حســین(ع) به دخترش
می گویــد« :ادم نباید گدایی هرکســی رو بکنه .ادم باید
گدایی کسانی رو بکنه که واال باشند…».
اپیزود چهارم :امروزی ترین
هادی مقدم دوست در فیلم اولش یعنی «سر به مهر»
هم نشــان داده بود که عالقه زیادی به استفاده از فضای
مجازی در اثارش دارد .در ان فیلــم« ،وبالگ» به عنوان
مهم ترین عرصــه مجازی ان روزها ،نقــش مهم و موثری
داشــت و به مثابه یک شــخصیت ،در شــکل گیری درام
نقش افرین بود.
اپیزود چهارم «هیهات» هم مانند سربه مهر ،امضای
مقدم دوست را دارد و اینجا «تلگرام» است که نقش مهمی
در شکل گیری درام ایجاد می کند .نرگس و فرزندش ،برای
دیدن مرتضی ،که مدت هاست به عنوان پزشک زائرین در
کربال است ،راهی این شهر می شوند اما نرگس همسرش را
ینرگس
نمی یا بدوازاینجاستکهگفت وگوهایپینگ پونگ
و مرتضی در تلگرام ،ارام ارام مخاطب را با کاری که مرتضی
در حال انجام ان است ،اشنا می کند .مخاطب ،از دریچه
تلگرام می بیند که مرتضای قصه ،حاال مدافع حرم شده و در
خط مقدم نبرد با تکفیری هاست .بی تعارف می توان گفت
این اولین یا حداقل زنده ترین ،تصویر از مدافعین حرم در
سینمای ایران است.
تصویری زنده ،نزدیک و تا حد بسیار خوبی باورپذیر
کــه در انتها و بــا اشــاره ای متناســب به خطبــه حضرت
زینب(س) اوج می گیرد و پیوند عمیق میان مدافعین حرم
و اموزه های عاشورا را عیان می سازد.
حاشیه های جشنواره فیلم فجر
1
«هیهات» نخســتین فیلــم چهار اپیــزودی در
ســینمای ایران اســت اما چیزی کــه بیشــتر از این
موضوع ،نــام این فیلــم را بر ســر زبان هــا انداخت
حاشــیه هایی بود که در جریان معرفی فیلم به هیات
انتخاب سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر رخ
داد .انجا که صحبت از «بی مهری» به این فیلم شــد
و برخی از ســازندگان هیهات اعتقاد داشتند که دبیر
این دوره از جشنواره نخواســته است تا فیلم هیهات
در جشنواره فیلم فجر در سال 94حضور داشته باشد.
قضیه این بود که به گفته ســازندگان فیلم چهار
اپیزودی هیهات ،در زمان اعالم شــده توانســته بود
هر چهار اپیزود فیلم را به دبیرخانه جشــنواره برساند
اما ســرانجام در زمان رای گیری حاشــیه هایی پیش
امد که در ان بیم «دخالت» و اجحاف در حق این فیلم
می رفت .به هر حال فیلم هیهات به جشنواره نرسید.
جزئیاتی بیشتر از این ماجرا را در ادامه همین گزارش
خواهید خواند.
حاشیه های جشنواره فیلم مقاومت
روز اول مهر بود که خبر رسید فیلم هیهات در نخستین
روز برگزاری چهاردهمین دوره جشــنواره دو ســاالنه فیلم
مقاومت روی پــرده خواهد رفت و همین اتفــاق هم افتاد
اما حضور فیلم هیهات در این جشنواره هم با حاشیه های
بسیاری روبه رو شد .اما این با ر فیلم هیهات دو قربانی دیگر
هم داشت ؛ یکی فیلم اروند و دیگری سیانور! این سه فیلم
به رغم اینکه بسیاری از منتقدان و کارشناسان سینما از انها
اســتقبال کرده بودند ،حتی در میان نامزدهای جشــنواره
فیلــم مقاومت هم قــرار نگرفتنــد و این موضــوع موجب
اعتراض گســترده ســازندگان هر سه فیلم شــد .کار باال
گرفت و انتقادهای رســانه ای روز به روز بیشتر شد تا اینکه
جشنواره فیلم مقاومت تصمیم گرفت که به هر یک از این
فیلم ها به عنوان پاداش مبلغ 20میلیون تومان کمک کند
که البته این کمک از سوی هر سه تهیه کننده به جشنواره
بازگردانده شد.
اکران
فیلم هیهــات تقریبا بــه صورت همزمــان با نمایش
در جشــنواره فیلم مقاومت در ســینماهای کشــور هم به
نمایش درامد و جالب انکه با اســتقبال گسترده مخاطبان
هم همراه شد.
این زمان اکران که مصادف با بازگشایی دانشگاه ها
هم بود باعث شد تا 90دانشگاه کشور خواستار اکران این
فیلم برای دانشجویان شــوند .اکران گسترده دانشجویی
در دانشگاه ها بر میزان اســتقبال از فیلم در سینماها تاثیر
داشــت اما به هر حال فروش این فیلم تــا این زمان به مرز
100میلیون تومان رسیده است.
حامد بهداد در یک اپیزود از
فیلم «هیهات» به کارگردانی
هادی نائیجی
مثلث | شماره 330
عوامــل ســازنده فیلــم ســینمایی چهــار اپیزودی
«هیهات» پیش از این اعالم کرده بودند که فیلمشــان با
اقدام دبیر جشنواره از حضور در جشنواره محروم شده است.
سازندگان «هیهات» سعی کردند تا نسخه کامل فیلم خود
را به هیات انتخاب ســی و چهارمین جشــنواره فیلم فجر
ارائه بدهند اما در نهایت موفق به ارسال دو اپیزود کامل از
این فیلم به هیات انتخاب شدند که همین موضوع باعث
حذف ان از گردونه انتخاب در ســی و چهارمین جشنواره
فیلم فجر شد.
پس از اعالم اعتراض ها و رســانه ای شدن ان ،رضا
مقصودی ،یکی از اعضای هیات انتخاب سی و چهارمین
جشنواره فیلم فجر در این باره گفت :سازندگان این فیلم دو
اپیزود از «هیهــات» را در اختیار هیات انتخاب قرار دادند
که همان دو اپیزود توسط هیات انتخاب مورد بازبینی قرار
گرفت اما در نهایت فیلــم از رای هیات انتخــاب بازماند.
مقصودی افــزود :واقعا از اینکه «هیهات» نتوانســت در
جشــنواره فیلم فجر حضور داشته باشد ،تاسف خوردیم به
این دلیل که «هیهات» فیلم خوبــی بود و ما هم این فیلم
را دوست داشتیم.
در روزهایی که هیات انتخاب مشــغول تماشای اثار
رسیده به دبیرخانه بودند با وجود اماده بودن هر چهار اپیزود
این فیلم ،تنها دو اپیزود ان برای هیات انتخاب به نمایش
در امد و دبیر جشنواره فیلم فجر در جلسه بازبینی این فیلم به
ی هیات انتخاب گفته بود چون این فیلم به جشنواره
اعضا
نمی رسد رای گیری درباره فیلم انجام نگیرد.
با گســترش دامنه حاشــیه ها علیــه برگزار کنندگان
جشــنواره ســی و چهارم فیلم فجر ،خبرهای تــازه ای در
رسانه ها منتشــر شــد .این خبرها حاکی از ان بود که قرار
است در جبران اتفاق های افتاده برای این فیلم در جشنواره
ملی ،نخستین اکرانش د ر جشــنواره جهانی فیلم فجر که
اردیبهشت برگزار می شد ،اتفاق بیافتد .اما تنها چند روز پس
از انتشار این خبر سازمان هنری ،رســانه ای اوج به عنوان
تولید کننده این فیلم ،در بیانیه ای اعالم کرد که بنای شرکت
هیهات در جشنواره فیلم فجر را ندارد.
این موسسه اعالم کرد که فیلم سینمایی «هیهات»
را در بخش بین الملل جشنواره فجر به نمایش در نمی اورد و
اولین رونمایی از این فیلم به جشنواره مقاومت و هفته دفاع
مقدس موکول شده است.
همزمان با برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر خبری
هم روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفــت .خبر این بود:
«چهار اثر سینمایی از تولیدات سازمان اوج به جشنواره های
بین المللی می رود .این ســازمان بــرای توزیع بین المللی
چهار فیلم ســینمایی «بادیگارد»« ،ایســتاده در غبار»،
«هیهات» و انیمیشــن «فهرست مقدس» با شرکت ایات
مدیا تفاهم کرد».
فرهنگ
همان طور که گفته شــد مهم ترین حاشــیه مربوط
به ایــن فیلم بــه ماجرای معرفــی به هیات انتخاب ســی
و چهارمیــن دوره فیلم فجر مربــوط اســت .در حالی که
مسئوالن برگزاری جشنواره ،اجحاف در حق فیلم هیهات
را رد می کردند ،رضا مقصودی ،از اعضای هیات انتخاب
جشنواره فیلم فجر ،به رای گذاشته نشدن فیلم «هیهات»
را در جلسه بازبینی تایید کرد.
وقتی چهار یگانه ،یک چهارگانه می شود
سینمای ما زمینگیر سینمای شبه روشنفکری
شده است
63
نمی خواستیم با هم رقابت کنیم
گفت وگوب اهادیمقدم دوست،یکیازچهارکارگردانفیلماپیزودیکهیهات
فرهنگ
64
مثلث | شماره 330
محمود خمبر
روزنامه نگار
اقــای مقدم دوســت ،تولیــد یک فیلــم چهار
اپیزودی در ایران سابقه نداشــته است .ضمن اینکه
تعداد فیلم های ســه اپیزودی هم ان قدر نیســت که
بتوان گفت این شیوه فیلم ساختن در ایران معمولی
است ،چگونه شد که به فکر ساخت فیلم چند اپیزودی
افتادید؟
بله حق با شماست ،نه تنها در ایران بلکه در جهان
هم ســاخت فیلم های چند اپیزودی به این شکل معمول
نیســت و رواج زیادی نــدارد .البته باید بگویم که ســابقه
ساخت اثار اپیزودی در سینمای ایران توسط کارگردان های
مختلف وجود داشته است که به زمان نسبتا دور بر می گردد
که اولین انها هم اگر اشــتباه نکنم «قصه های کیش» با
هفت کارگردان و فیلم «فرش» با 15کارگردان بوده است.
قصه های «شــهر جنگی» بــه کارگردانی حســن برزیده،
رخشــان بنی اعتماد و پرویز شــیخ طادی هم یکی دیگر از
این اثار ســینمایی اپیزودیک هســتند .البته اثار سینمایی
اپیزودیک دیگری هم داشــته ایم که یک کارگردان تمام
بخش ها را ساخته است.
فکر می کنید به لحــاظ درک مخاطب از فیلم چه
تفاوتی میان یک فیلم اپیزودیــک و یک فیلم با
قصه واحد وجود دارد؟ می خواهم به این برسیم
2
هادی مقدم دوست ،کارگردان و فیلمنامه نویس
مطرح ایــن روزهای ســینمای ایران اســت .بیشــتر
مخاطبان ســینما او را بــا فیلم «ســر به مهر» به خاطر
می اورند .فیلمــی خوش ســاخت و روان که مخاطبان
بسیاری را هم به ســینما کشــاند .مقدم دوست برای
ســاخت این فیلم ســیمرغ بلورین نگاه نو را در سی و
یکمین دوره جشنواره فیلم فجر به دست اورد .این فیلم
را محمدرضا شفیعی تهیه کرده بود .اما فیلم اپیزودیک
هیهات نیز حاصل همکاری مشــترک مقدم دوســت و
شــفیعی اســت ؛ فیلمی که با اکران محدود در سینما
شروع به جلب مخاطب کرد و هم در تعداد قابل توجهی
از سینماهای تهران و دانشگاه های کشور با استقبال
سینماروها مواجه شده است.
که چرا هیهات اپیزودیک ساخته شد؟
ببینید ،تصوری که از فیلم اپیزودیک وجود دارد،
این اســت که فیلم اپیزودیک محلی اســت که ادم های
مختلف ،نظراتشــان را در ان بیان می کنند .ممکن است
یک محقق از تعداد زیادی فیلسوف بپرسد نظر شما درباره
مفهــوم «صدق» چیســت .ادم هــای مختلــف ،نظرات
مختلف و حتی مخالف با یکدیگر بیان می کنند .این تعریف
از فیلم اپیزودیک ،ان را به نظرخواهی نزدیک می کند؛ مثل
اینکه نظرات گوناگون را گرداوری کنیم .این تصوری است
که وجود دار د اما سابقه ای که از فیلم اپیزودیک سراغ دارم،
اپیزودهایی با موضوع مشترک است .گمان می کنم کمتر
موردی پیدا شود که فیلم اپیزودیک باشد و در ان ادم ها از
اساس و بنیان مختلف باشــند .به نظر من «مجموعه» به
جای «اپیزودیک» معادل خوبی اســت؛ یعنی جمع شدن
تعدادی گفتار که اتفاقا همســو هســتند .چیــزی هم که
می تواند ان را متنوع کنــد ،رنگ بندی های قصه و تفاوت
عوالم و دنیاهای مختلف هر داســتان است .اگر این یک
مجموعه هشت تکه ای بود ،شاید یکی از تکه ها تاریخی
می شــد و همین به تنوع مجموعه کمک می کرد اما منشا
این انواع ،معموال یکی است ،یعنی زاویه دید و جهان بینی
یکی اســت .چیزی که از اول به دالیــل مختلف برای من
جالب بود ،ایــن بود که ضمــن توافــق ،گوناگونی ایجاد
می کنیم .فایده دیگری هم که دارد این است که می توانیم
در این گوناگونی ،جهــات مختلف یک قضیــه را ببینیم.
یعنی به جای اینکه نظرهای ادم هــای مختلف را در مورد
یک پدیده در یک نظرخواهی ببینیم ،به وســیله ادم های
متعدد و موافق با هم ،جهات مختلف یک قضیه را ببینیم.
این اتفاق بهره وری را درباره یک موضوع باال می برد و دیگر
در سطح نظرخواهی نیست ،حتی درباره هر کدام از ما چهار
نفر هم نیست .وقتی یک محقق نظرات مختلف ادم ها را
در مورد مفهوم «صدق» می پرسد ،نظرخواهی درباره ِ
خود
ان ادم ها هم هست .چیزی که می خواستیم ،این بود که
فرهنگ
مثلث | شماره 330
ما سعی کردیم با استفاده از شکل بصری
واقعــی جنگ فعلــی در عــراق و ســوریه و از
طریق فیلم ها و عکس هایی که توســط خود
رزمندگان از این جنگ ها به ثبت رسیده ،دست
به تولید بزنیم
فرهنگ
همه با هم کوشش کنیم تا ابعاد مختلف یک قضیه را ببینیم
تا تعمیق اتفاق بیفتد .اینجا دیگر ما خیلی مهم نبودیم ،مهم
ایده ای بود که روی ان دســت گذاشته بودیم .اگر سه نفر
دیگر هم در کنار ما بودند ،بیشــتر امکان پرداختن به ابعاد
مختلف عاشورا وجود داشت .اینجا سراغ چیزی رفتیم که
در فیلم های بلند هم عمال همین کار را می کنند ،یعنی بیشتر
از اینکه فیلمساز مهم باشدِ ،
خود موضوع اهمیت دارد .در
فیلم های اپیزودیــک یا مجموعه ای انــگار افراد مهم اند
ولی در فیلم های سینمایی مهم این است که چه گفته شده
اســت .به نظرم این روش کار ما خیلی با کارکرد سینمایی
تفاوت نمی کرد .از یک طرف هم خوشحال بودم که یک
کار جمعی انجام می دهیم و برایم جالب بود چگونه موافق
هم می شــویم .من به شــخصه هر چهار اپیزود را دوست
دارم .به خودم می گفتم کاش به نقطه ای برسم که در یک
م هادی نا ئیجی یا دانش اقباشاوی
لحظه بگویم کاش فیل
را من ساخته بودم .از ابتدا هم قرار گذاشته بودیم که حتما
باید موافق کارهای یکدیگر باشیم.
درباره هیهات چطور! این تصمیم از کجا امد؟
تجربه ساخت فیلم سینمایی «هیهات» به صورت
اپیزودیک ان هم بــا چند کارگــردان بعد از چند ســال در
سینمای ایران اتفاق افتاد که به گفت ه تمام سینماگران این
نوع کار تجربه بسیار سختی است به دلیل اینکه نگاه ها باید
به هم نزدیک شــود .در تجربه های قبلی هم این سختی
وجود داشــته اســت .اتفاق تازه ای که در این پروژه برای
اولین بار افتاد ،این اســت که ما یک فیلم ،موضوعِ ،تم و
دغدغه های واحد و مشخص را با چهار کارگردان ساخته ایم
در صورتی که پیش از این کارگردان ها در چنین اثاری تنها
مشغول به ساخت اثر خود بودند .ما چهار کارگردان به همراه
تهیه کننده یک تیــم پنج نفره را تشــکیل می دادیم که در
عین تمام مشورت ها و موضع واحد و دغدغه های مشترک
تالش می کردیم هر فیلمی رنگ همان کارگردان را داشته
باشد .یعنی همان طور که سلیقه خودش هستند فیلمش را
بسازد این در شرایطی است که وحدت رویه فیلم باید حفظ
می شد .ما از همان ابتدا برای ساخت این فیلم سعی کردیم
که یکدل و همراه باشیم .امیدوار هم هستیم این یکدلی در
جریان کلی فیلم به صورت منسجم و یک تکه بازنمایی شده
باشد .به هر حال اثری که پیش روست باید نشان بدهد که
یک کار جمعی اســت .من هم در این کار تمرین کردم که
بشنوم و اداب شنیدن را یاد بگیرم.
ببینید ،بیشترین چیزی که در چنین تجربه ای اهمیت
دارد ،این است که ادم ها حرف حالی شان بشود .به نظرم
بیشــترین کســی که حرف حالی اش شــد ،دانش بود که
چهار بار قصه را عوض کرد .می توانســت عصبانی شــود
و گروه را ترک کند .تجربه شــنیدن حــرف یکدیگر به این
معنی است که طرف مقابل تحمل شــنیدن داشته باشد یا
در مورد حرف های دیگران فکر کند و منظور طرف مقابل را
خوب بفهمد .این تجربه کمیابی است و غالبا در این موارد
هر کسی کار خودش را می کند و به حرف دیگران اهمیت
نمی دهــد .در کل این پــروژه تجربه خوبی بــرای متوجه
شدن بود و از این جنبه فایده زیادی داشت .خالصه اینکه
شکل گیری این فیلم از همان ابتدا با همکاری هر چهارنفر
ما و البته با محوریت حضور تهیه کننده مان اقای شــفیعی
صورت گرفت و درواقع هیچ ایده ای تبدیل به فیلم نمی شد
اگر هر چهار نفر با هم یکدل و همــراه نبودیم .ما برخالف
قواعد مرســوم در تولید فیلم های اپیزودیک ،که هرکس
بدون توجه به کار دیگران صرفا اثر خود را تولید می کند ،از
همان ابتدا تمام مراحل نگارش فیلمنامه و تولید ان را با هم
پشت سرگذاشتیم و نتیجه کار اثری شد که به دل مخاطب
می نشــیند .البته برخی از کارها هم واقعا خود به خود جور
شــد و پروژه را جلو برد .گرچه من نمی توانم بگویم فیلم ما
قوی است اما فیلمی که برای امام حسین باشد حتما از این
اتفاقات در ان می افتد .در این فیلم همه چیز خودش جور
شد و من هیچ سختی ای احساس نکردم .اگر فیلمسازهای
دیگری هم در این موضوعات فیلم بسازند ،شهادت خواهند
داد که من درست می گویم.
شیوه ساخت چگونه بود؟
به هــر حــال مــا اپیزود های خــود را بــه ترتیب
ساختی مو شبانه روز در زمان نگارش فیلمنامه کنار هم بودیم.
در زمان فیلمبرداری چطور؟
نه ،خب طبیعتا هرکســی ســرکار خــودش بود و
فیلمبرداری به صــورت مجزا انجام می شــد .البته تالش
کردیم در همین زمان هم حضور یکدیگــر را حس کنیم.
در زمان فیلمبرداری این اتفاق بســیار ســخت می افتاد به
دلیل اینکه یا هر کدام از ما خارج از کشور بودیم یا مشغول
پرداخت و پیش بردن اپیزود مربوط به خود می شــدیم اما
با این وجــود از هم غافل نبودیم و هنــگام فیلمبرداری نیز
هرچند کم به یکدیگر ســر می زدیم .تقریبــا این حضور بر
سر لوکیشــن برای تمام ما رخ داد و توانســتیم سر صحنه
فیلمبرداری هم حضور پیدا کنیم ،اما باید بگویم که بسیار با
هم هماهنگ بودیم.
ان طور که شما تعریف می کنید ،خیلی دوستانه
و همدالنه کار پیش رفته است ،اما مگر می شود
رقابتی در میان نباشد؟
نه واقعیتش را می گویم این طور نبود و بنده شخصا
هر انچه دیدم جز هم افزایی چیزی نبوده است .بدین معنی
که همه ما به هم با جان و دل کمک می کردیم .تالش بر
این بود که بــه یکدیگر نکته ای اضافه کنیــم اما در جهت
یک گونه کارگردانی که هر فــرد برای خود مد نظر دارد .ما
تمام تالشمان را کردیم که یک فیلم قصه گو با چهار روایت
متفاوت بســازیم که برای مخاطب جذاب باشــد .قصه ها
تکمیل کننده هم نیســتند و می توان به هر کدام به صورت
مجزا نیز نگاه کرد .ما شــاهد چهار روایت متفاوت از چهار
کارگردان هستیم.
منتقــدان به بخــش چهــارم فیلم که ســاخته
شماست ،اقبال بیشتری کرده اند .نظر خودتان
در این باره چیست؟
البته همان طور که گفتم ،هدف ما این نبود که هر
کسی فیلم خودش را بسازد و جدا جدا قضاوت شود .البته
این نظر لطف مخاطبان و منتقدان است ،اما همه ما سعی
کردیم نتیجه کار به عنوان یک کلیت واحد دیده شــود .به
هر حال درباره اپیزود چهارم باید بگویم که ما سعی کردیم
تا با استفاده از شــکل بصری واقعی جنگ فعلی در عراق
و ســوریه و از طریق فیلم ها و عکس هایی که توسط خود
رزمندگان از این جنگ ها به ثبت رســیده ،دســت به تولید
بزنیم .سعی کردیم تا به شــیوه بصری این جنگ و تصاویر
منتشر شده از ان وفادار باشیم ،هرچند به این جنگ نرفتیم
ولی سعی کردیم از تصاویر و ویدئوهای موجود در فضای
مجازی نهایت اســتفاده را بــرای هرچه طبیعی تر شــدن
فضای فیلم کنیم .البته بعضی از دوستان منتقد گالیه مند
بودند که دچار کلیشه زدگی شده ایم .اما واقعیت این است
که تجربه ای که شــخصیت اصلی این اپیزود پشــت سر
می گذارد ،تجربه عزت نفسی اســت که از طریق توسل و
اعتماد به حضرت سیدالشهدا(ع) به دست می اورد .ما در
این اپیزود بنا داشتیم تا این عزت نفس را به نمایش بگذاریم
و از این طریق حس محبت و ارادت مخاطب را نســبت به
حضرت سیدالشهدا(ع) و دســتگاه باشکوه ایشان تقویت
کنیم و به دنبال توصیه اقتصادی به مخاطب نبودیم .خیلی
از اتفاقات با کمک دوستان بود و واقعا کار گروهی داشتیم،
حتی ان گروه رزمنده ها در فیلم که علیه داعش می جنگند،
فرزندانشان هم خیلی به ما کمک کردند.
خودتان از کاری که انجام داده اید ،راضی به نظر
می رسید .اینطور نیست؟
بلــه ،شــکر خــدا از کار راضــی ام و امیــدوارم
تماشــاچیان هم بعد از دیدن فیلم از کار ما راضی باشــند.
می دانید! چیزی که برای ما مهم بود همان طور که گفتم،
این مساله بود که بنا نیســت رقابت چهارنفره در کار باشد و
توقعمان از این بیشــتر بود که با هم قیاس شــویم و سعی
کردیم احساس مسابقه به وجود نیاید.
اما نقد هــم بــه کارتان کــم نبوده .مثــا برخی
از منتقــدان اعتقاد دارنــد کــه در مجموعه کار
شــعار زدگی وجود دارد .یا همان کلیشه زدگی که
خودتان گفتید .مثال در بیان دیالوگ ها یا شــیوه
کنش شخصیت ها!
بله ،در این بــاره نقدهای مختلفی مطرح شــده
است .برای توضیح درباره ای نقد ،من یک مثال می زنم.
ببینید وقتی برای پسرم قصه می گویم ،حواسم هست اگر
این قصه در مورد حیوانات اســت ،در ان خشونت نباشد،
طوری نباشــد که مظلوم های قصه بی عرضــه یا پخمه و
ظالم های قصه غالب باشند .اینها مضامینی هستند که در
ذهنم وجود دارد ،ولی نمی خواهم این پیام به محمدطاهر
القا شــود که خوب ها بی عرضه اند .وقتــی قصه را تعریف
می کنم ،جاهایی که کم می اورم ،شروع می کنم به گفتن
حرف هــای معنــی دار .ان وقت اســت کــه محمدطاهر
می گوید« :اینها را نگو ،قصه را بگو!» موضوع این است که
باید حکمت ها را کنار بگذاریم و قصه را بگوییم ،حکمت ها
در بطن قصه مستتر است .البته معنازدایی یا محتواگریزی
چاره شعارزدگی نیســت .به هرحال تا معنا و منظور نباشد،
اصال زبــان قصه اتفــاق نمی افتــد .قصــه صورت بندی
نمی شــود ،اال زمانی که معنی وجود داشته باشد .مثال در
زبان موسیقی معنا به قالب نغمه درمی اید .وقتی کسی تار
می زند و ســعی می کند در شما شــور ایجاد کند ،اگر وسط
نواختن هی به شما بگوید «پرشور شوید» ،شما می گویید:
«سازت را بزن ،چه کار به ما داری؟ با نغمه سازت ما را پرشور
کن!» نغمه و قصه ،بنیادهای مدیوم های مختلف اســت
که با ان می توانید منظورتان را منتقل کنید و در ناخوداگاه
اثر بگذارید.
ســوای این موضوع ،باید بگویم که برای احتیاط و
چاره اندیشی برای شعارزدگی فرقی بین مضامین ،ایده ها ،
ایدئولوژی و مذهب وجود ندارد .هر مضمون دیگری غیر
از مضامین مذهبی که از قضا ممکن است حتی در مذهب
هم وجود داشته باشد ،مثل مضامین اجتماعی ،می تواند
به شکل شعارزده یا محتوازده مطرح شود و مدیوم داستان
با مدیوم خطابه ترکیب شــود .اما این نگرانی یک نگرانی
این زمانی اســت که به نظر می اید اگــر مضمون دیگری
غیر از مضامین مذهبی را شــعار بدهیم ،ایــرادی ندار د اما
مضمون مذهبی ایراد دارد .من چه فیلم اجتماعی بسازم،
چه فیلم انسان شناســانه ،چه فیلم مذهبی و… هر حرفی
بزنم و هر درون مایه ای را بخواهم منتقل کنم ،نگرانی ام به
اندازه نگرانی تمام کارهای دیگری است که انجام داده ام
یا خواهم داد .برایم هیچ فرقی ندارد که مضمون متعلق به
کدام حوزه باشد ،هر جا قرار باشد مضمونی در زبان قصه به
شکلی غیر از قصه عنوان شود ،برایم نگرانی ایجاد می کند
و باید مواظب باشم به دامن شعارزدگی نیفتم.
65
فرهنگ
وقتی چهار یگانه ،یک چهارگانه می شود
سینمای ما زمینگیر سینمای شبه روشنفکری شده است
محمدتقی فهیم
منتقد سینما
3
فرهنگ
66
مثلث | شماره 330
نقد فیلمی مثل فیلم اپیزودیک «هیهات» که روایتی
چهارگانه بــا چهار کارگــردان مختلف دارد ،کمی دشــوار
می نماید .به این معنی که مخاطــب یا منتقد در مواجهه با
این فیلم در واقع چهار جهان مختلف و چهار روایت مختلف
را مــرور می کند و نقد هر یــک یا تمجید از هــر یک از این
چهار گانه ها ممکن است در حق دیگری اجحاف باشد .به
هر حال برای تولید فیلم های اپیزودیک ،تعریف و قواعد
ثابت وجود ندارد که حتما چند بخش داشته باشد هر چند سه
بخشی ان مرسوم اســت اما ویژگی اپیزودیک «هیهات»
این است که ساختمان خودش را از دسته ها و سینه زنی ها
وام گرفته است .متاسفانه ســینمای ما زمینگیر سینمای
شبه روشنفکری شده اســت که در همین فیلم هم ،ظهور
و بروزش را می بینیم ولی در مجموع سعی شده ساختمان
اصلی این فیلم برگرفته از هیات ها و دسته ها باشد.
پیــش از هــر چیــز بایــد بگویم کــه دیــدن عنوان
«هیهات» برای این فیلم در همــان گام اول ،ما را متوجه
می کند که با چه اثری روبه رو هســتیم و البته این سوال را
پیش می اورد که چرا سینما و سینماگران ما در این سال ها
تا این حد نسبت به مفاهیم عاشورایی بی تفاوت بوده ان د اما
خوشــبختانه چهار فیلمســاز جوان که صاحب شهرت نیز
هستند ،در جوانی به ســراغ دغدغه های شخصی خود در
ارتباط با قیام حضرت سیدالشــهدا(ع) و مفاهیم نهفته در
ان رفته اند و این تبدیل به یکی از امتیازات سینمای ایران
در این شرایط شده است.
در سال های گذشــته ،همواره فیلم سینمایی «روز
واقعه» به عنوان شــاخص ســینمای عاشــورایی شناخته
می شد ،در این سال ها همیشه معیار فیلم های عاشورایی
سینمای ایران ،فیلم سینمایی «روز واقعه» است؛ در حالی
که باید در این ســال ها اثاری دیگری نیز تولید می شد که
کیفیت باالتری داشته باشند.
به نظر من« ،هیهات» تا حدودی به این قله نزدیک
شــده اســت و اگر بخواهیم با اندکی اغماض به ان نگاه
کنیم« ،هیهات» می تواند جای «روز واقعه» را در معیار اثار
عاشورایی سینمای ایران بگیرد و از این به بعد کیفیت سایر
اثار را با ان مقایسه کنیم.
اگر این فیلم را از ابتدا تا انتها بررسی کنیم ،می بینیم
که با وجود داشتن چهار کارگردان ،اثری یکدست است که
ن که همچون
روایتی درست و روان دارد به ویژه اپیزود اول ا
قالبی قدرتمنــد مخاطب را برای دیــدن اپیزودهای دیگر
به دنبال خود می کشاند.
اگرچــه دو اپیزود میانی فیلم می توانســت با کیفیت
و دقت بیشــتری تولید شــو د اما اپیزود اخر ان که به نوعی
یک روایت مدرن از عاشوراســت ،توانسته ضعف های دو
اپیزود قبلی را جبران کند و حتی به نظــر من ،این اپیزود با
جذابیت هایی که دارد می تواند به صورت مستقل تبدیل به
یک اثر سینمایی شود.
یکی دیگر از نکات این فیلم که مرا به خود جذب کرد،
روایت خاص ان است که حس بومی بودن و ایرانی بودن را
می توان به وضوح در داستان ان احساس کرد.
اما انچه مرا در ارتباط با این اثر نگران می کند ،اتکای
بیش از حد روایت اثر بــر پیش فرض های ذهنی مخاطب
است که باعث شده تا شخصیت پردازی ها و توصیف کامل
فضای قصه با اتــکا بر همیــن پیش فرض های مخاطب
به طور کامل شکل نگیرد.
ولــی ای کاش این گونــه نبــود و کمــی بیشــتر بــر
شــخصیت پردازی ها و معرفی کامل تر مناطق جغرافیایی
در روایت داستان توجه می شد تا مخاطب این فیلم تنها به
منطقه خودمان محدود نشود و «هیهات» قابلیت ارائه به
مردم ســایر نقاط جهان را داشته باشد چرا که مفاهیم بیان
شده در ان تماما انسانی و جهان شمول است.
من شــخصا اپیزودهای اول و چهار را بیش از دیگر
اپیزودها دوست دارم ،به نظرم اپیزود اول این فیلم باتوجه
به فضای حسی و انســانی موجود در انکه همه برگرفته از
مفاهیم متعالی عاشورایی اســت ،می تواند برای مخاطب
جهانی جذاب باشد.
عالوه بر این نکته ،در اپیزود چهارم این اثر نیز شاهد
روایتی تازه از داعش هستیم که تاکنون کمتر به ان توجه
شده است؛ روایتی که ســعی کرده بدون نمایش مستقیم
توحش داعــش و ارائه تصویری ســطحی از این گروه ،از
طریق غیرمستقیم به تشریح حقیقت تفکرات منحرف این
گروه و روحیه متوحشانه انها بپردازد.
اما نگرانی اصلی من در ارتباط با این فیلم ،گرفتاری
یکی از اپیزودهای ان به کلیشه های مرسوم و نادرست در
زمینه عدم تالش شیعیان در حوزه های مختلف و تقاضای
صرف از حضرت سیدالشهدا(ع) برای دستیابی به حوائج
دنیوی و اخروی است.
این موضوعی اســت که همــواره ما را بــه خاطر ان
متهم کرده اند در حالی که اساسا اسالم مورد نظر حضرت
سیدالشهدا(ع) و جنبش عظیم عاشــورا ،درواقع اسالمی
اســت که همراه با احقاق حقوق مردم و به حرکت دراوردن
انها برای احقاق حقوقشان است.
این تفکر در انقالب اسالمی ایران و اندیشه های امام
خمینی(ره) نیز دیده می شود که مبنای این انقالب مردمی
درواقع برمبنای یک حرکت ضداستکباری است که به نظرم،
ما باید برای بیان مفاهیم عاشــورایی در سطح جهان و در
شرایط امروزی بیشتر بر این مفاهیم تاکید کنیم.
به هر حال ان چیزی که امروز سینمای عاشورایی ما
به ان نیاز دارد ،بیان همین مفاهیم ضداســتکباری است
که با تاکید بر عدالت اجتماعی می تواند در ســطح جهانی
نیز اثرگذار باشــد و نباید این مفاهیم را به مسائلی سطحی
محدود کرد.
فرهنگ
چهار بار هیهات از بی توجهی به فیلمنامه
چرا زبان فیلم ،الکن شده است؟
م هاشم زاده
سیدابراهی
منتقد
4
مثلث | شماره 330
فرهنگ
هیهات فیلمی چهار اپیزودی اســت که می کوشــد
در قالــب داســتان هایی امروزی بــه طــرح مفاهیم دینی
عاشــورا بپردازد؛ همان گونه که نام ان برگرفته از شــعار و
فریاد جهان گستر سیدالشــهدا در کربال گرفته شده است
که فرمود« :هیهات من الذله» اما متاســفانه هیهات هم
همانند اکثر فیلم های این عرصه ،ضعف های ســاختاری
دارد که ایده های اولیه خود را با پرداختی خام دســتانه در
فیلمنامه و اجرا هدر می دهد و دریغی برای خود و تماشاگر
به جای می گذارد.
فیلم های اپیزودیک ســه صــورت اجرایــی دارند ؛
یا نویســنده و کارگردانــی واحــد اپیزودهــای مختلفی را
درباره موضوع یا ایده ای واحد نوشــته و اجــرا می کند .یا
تهیه کننده ای واحــد موضوع و ایده ای واحــد را در اختیار
فیلمنامه نویس و کارگردان های متعــددی قرار می دهد تا
ی درباره موضوع شــکل بگیرد که در
از مجموع انهــا فیلم
این حالت تهیه کننده به دنبال کارگردانان و سناریست های
مجرب می رود تا محصول کار شاخص باشد و حالت سوم
اینکه ،کارگردانان یا تهیه کنندگان چند اثر مشــابه ،پیش
یا پس از تولید به فکــر تلفیق اثار کوتاهشــان در یک اثر
می افتند تا قابلیت پخش ســینمایی داشــته باشند .از این
منظر ،فیلم هیهات ترکیبی از حالت دوم و سوم است چون
تهیه کننده ان سازمان رسانه ای اوج است ولی کارگردانان
جوانی برای کار برگزیده شده اند.
این تلفیق که می توانــد تلفیق مبارکی باشــد که به
جوانان امکان دیده شدن و اکران بدهد ولی در این تجربه
ی زیر
نتیجه موفقی به لحاظ اجرا به همراه نداشــت ه و فیلم
متوسط را تولید کرده است که قوت و قدرت مورد انتظار را
ندارد .کاش سازمان رسانه ای اوج فقط اجرا را به کارگردانان
جوانش می سپرد و فیلمنامه نویسی را به فیلمنامه نویسان
مجرب تری سفارش می داد تا به نتیجه بهتری برسد.
اپیزود اول فیلم ،داستان پسر ناخلفی است که بابت
قولی که به مــادر در حال مرگش داده به جــای بردن او به
کربال ،ضریح در حال عبور حضــرت را به خانه مادری اش
می برد.
جد ا از این مســاله که ضریح به خودی خود قداستی
ندارد و حتی به تنهایی نماد نیست ،به لحاظ مفهومی این
اشکال بر داستان وارد است که نه تحولی در ناخلفی پسر
رخ داده و نه مادر عارف ســالکی اســت که بــه جای مکه
رفتن ،کعبه به استقبال او بشــتابد .سناریست و کارگردان
مجذوب ایده خامی شده اند که پشتوانه فکری و مفهومی
موردنظرشان را ندارد .اصرار بر لهجه جنوبی برای بازیگران
غیربومی فیلم هم از نقاط ضعف کار است و بازی های قوی
هم از بازیگران نمی بینیم .تمپــو و ریتم کند فیلم هم هیچ
تعلیق دراماتیک یا معناشناختی ایجاد نمی کند .اپیزود دوم
فیلم درباره سردار جانبازی اســت که میان رفتن به زیارت
کربال و ماندن در منطقــه محروم زادگاهــش باید یکی را
انتخاب کند.
مردم به دلیل بسته شدن شط برای پاکسازی مین ها
دچار کم ابــی شــده اند و کار مین روبی هم متوقف شــده
است .این اپیزود دارای داستان منســجم تر و بازی های
بهتری نسبت به سایر اپیزودهاســت که نکته مثبتی برای
کارنامه سناریســت و کارگردانش اســت ولی ایــن اپیزود
هم به دلیل دیالوگ های شــعاری برادرزاده که الگوگیری
ضعیف از فیلم های حاتمی کیا ست و صحنه های مسجد و
نوحه خوانی عربی که ضعیف و مستندگونه اجرا شده چندان
دلچسب و استوار نیست.
در اپیزود سوم ،دختربچه ای که پدرش را در اثر انفجار
مین از دســت داده در نهایت ادامه دهنده راه پدر (مهرساز
خاک تربت کربال) می شود .این ایده هم خام به کار گرفته
شــده و معنای موردنظر نویســنده از ان به دست نمی اید.
بازی های نابازیگران بومی هم ضعیف اســت و از کودکی
کاراکترهای اصلی اســتفاده مناسبی نشــده است .اپیزود
چهارم بر مبنای اینکه مستقیما به خود کربال و مساله داعش
و مشابه سازی میان داعش و لشکر کوفه و سپاه شام دارد،
ظاهرا قرار بوده گل کار و نقطه اوج ان باشد ولی پرداخت بد
داستان ،تالش های اجرایی کارگردان را هم عقیم گذاشته
است .نه صدای زن داســتان ان طنین و صالبت مناسب
برای خطبه حضرت زینــب(س) را دارد و نه بینندگان فیلم
موقعیت عاشــوراگونه ای را شــاهدند کــه خطبه حضرت
زینب(س) مناسب ان باشد و نه سپاه دشمن را می بینیم که
محاصره و مظلومیت گروه رزمنده را در مقابل کثرت و تعدد
امکانات دشمن شاهد باشیم.
همه چیز بــه پیش فرض های ذهنی بیننده ســپرده
شــده و همین زبان فیلم را الکن کرده است .کوتاه سخن
اینکه درباره بضاعت کارگردانان نباید اظهارنظر کرد وقتی
کــه فیلمنامه ها ضعیف هســتن د اما وقتی پــروژه فیلمی با
لوکیشن خارجی و بازیگران نامی کلید می خورد ،فرد یا نهاد
تهیه کننده باید در هزینه کردن برای فیلمنامه دست و دلباز
باشد و صبور .عجله و اجرای ایده های خام سرمایه گذاری
را دچار مخاطــره می کند و ایــن به زیــان پروژه های اینده
است.
67
وداع غیر منتظره
ورزش
تی
تر
یک
پایان وزیر چپ گرا
ورزش
68
مثلث | شماره 330
محمودگودرزیباالخرهاز
وزارت ورزش رفت
به نظر می رسد با رفتن محمود گودرزی از وزارت ورزش و جوانان حاال بیش
از هر فرد دیگری کیومرث هاشمی رضایتمند است .او که به واسطه نامه نگاری با
IOCباعث شده بود انتقادهای فراوانی متوجه کمیته ملی المپیک شود حاال با کنار
رفتن وزیر ورزش می تواند با خیال راحت به ادامه ریاستش در کمیته بیندیشد.
کمیته ملی المپیک برنده نزاع بزرگ
با کناره گیری محمود گودرزی جنگ
مغلوبه می شود؟
1
خبر شــوکه کننده ای نبود؛ وزیر ورزش اســتعفا کرد.
محمود گودرزی خود نیز به این نتیجه رسیده بود که دیگر
گزینه دلخواه دولت نیست و دیر یا زود باید عطای وزارتخانه
را به لقایش ببخشــد .حتــی چندی پیــش در مصاحبه ای
تلویحا از سیاســت های دولت و عدم همراهی مالی دولت
روحانی در راســتای کمک به وزارت ورزش انتقاد کرد و به
طعنه گفت بهتر اســت به جای من بیزینس مــن بیاورند تا
بتواند درامدزایی کند.
گودرزی چگونه وزیر شد؟
در هدایت و راهبری ورزش و ضعف در ایجاد ســاختارهای
مدیریتی و اجرایی چابک از مهم ترین مشــکالتی بود که
گودرزی راهکار جــدی را برای حل انهــا در این وزارتخانه
به کار نبست.
اما در این میان تدوین و تالش جهت تصویب قانون
نظام جامع باشگاه داری به عنوان رکن پایه در ورزش کشور،
اصالح اساسنامه فدراسیون ها و هیات های ورزشی باتوجه
به وضعیت فعلــی کشــور و اســتانداردهای بین المللی،
بازنگری و به روزرســانی طرح جامع ورزش کشور با اولویت
بخشــیدن به ورزش همگانــی و عمومی و اســتقرار نظام
برنامه محوری و برنامه مداری در همه بخش های ورزش از
مهم ترین اقدامات مثبتی بود که گودرزی طی مدت حضور
خود در وزارت ورزش و جوانان انجام داد.
در حــوزه جوانان کــه دیگر شــاخه ایــن وزارتخانه
محسوب می شود گودرزی اعتال و رشد نسل جوان کشور،
اســتفاده بهینه از اســتعداد و توانایی های نســل جوان،
طراحی و مدیریــت برنامه هــای ملی ویژه و فرا بخشــی و
نمونه ســازی مربوط به جوانان با همکاری دســتگاه های
اجرایی مربوط ،تهیه و تدوین برنامه جامع ساماندهی امور
جوانان کشور و مطالعه و بررسی قوانین و مقررات مربوط به
جوانان در جهت رفع کاستی ها را مهم ترین رویکرد کاری
خود قرار داد ،ازاین رو سعی کرد بر اساس منشور فرهنگی
تربیتی نســل جوان موردنظر مقام معظم رهبــری در این
حیطه وارد عمل شود.
گســترش اســیب های اجتماعی در بخش جوانان،
وجــود خالءهــای مدیریتــی و بی توجهــی به اهــداف و
برنامه های باالدستی نظیر سند چشــم انداز ،قانون برنامه
چهارم و برنامــه پنجم ،فقدان نظام مدیریت فرا بخشــی و
هماهنگی در بخش جوانان و ضعف ساختاری وزارت ورزش
و جوانان از مهم ترین مشکالتی است که گودرزی برای رفع
انها در حوزه جوانان اقدام مثبتی را انجام نداد ،به گونه ای
که مشکالتی همچون بحث ازدواج و معیشت جوانان هنوز
در راس مشکالت کشور محسوب می شود.
مصاحبه دردسرساز وزیر
پایان عصرگودرزی
محمود گودرزی که به عنوان یک چهره ورزشــی تر
از وزیر قبلی و برخی روسای پیشین ســازمان تربیت بدنی
سکان ورزش کشــور را در اختیار گرفته بود ،به خط پایان
دوره چهار ساله نرسید .وزیر ورزش و جوانان دولت یازدهم
در شرایطی روزهای پرالتهابی را در مدت حضورش در راس
یکی از پرخبرترین وزارتخانه ها ســپری کرد که در فاصله
زمانی کوتاه تا پایان کار دولت یازدهم به پایان خط رسید.
پس از انکه مجلس شورای اسالمی به مسعود سلطانی فر،
رضا صالحی امیری و نصرالله سجادی به عنوان وزیر ورزش
و جوانان رای اعتماد نداد ،حسن روحانی روز ۱۹ابان ۱۳۹۲
محمود گودرزی را به عنــوان چهارمین وزیر پیشــنهادی
وزارت ورزش و جوانــان دولت یازدهم به مجلس شــورای
اسالمی معرفی کرد.
درحالی که برخــی منتقدان با مطرح کردن مســائل
سیاسی به محمود گودرزی عنوان می کردند که وی شانس
پایینی برای کســب رای اعتماد از مجلس خواهد داشــت
اما روز ۲۶ابان ۱۳۹۲صالحیت گودرزی در مجلس مورد
بررسی قرار گرفت و وی با کسب ۱۹۹رای موافق ۴۴ ،رای
مخالف و ۲۴رای ممتنع توانســت به عنوان وزیر ورزش و
جوانان از مجلس رای اعتماد بگیرد .محمود گودرزی که
به عنوان یک چهره ورزشی و دانشگاهی گام در وزارتخانه
ورزش و جوانان گذاشت ،هیچ گاه نتوانست اعتماد جامعه
ورزشی را به طور کامل به خود جلب کند و وزارتخانه تحت
مدیریت او بارها دچار تنش شد و کار را تا جایی پیش برد که
هر ماه خبر جدیدی در مورد برکناری وی منتشــر می شد و
این تهدید در طول این سه ســال و چند ماه از او جدا نشده
بود .درحالی که چند ماه اخر دولت یازدهم سپری می شود
خبرهای بیشتری در مورد استعفای گودرزی مطرح شد و با
تایید یک مقام اگاه در دولت رنگ واقعیت به خود گرفت.
یک مقام اگاه تاکید کرد که اســتعفای وزیر ورزش و
جوانان پس از نشستی که با حسن روحانی داشته انجام شد
و سپس او با وزارت ورزش خداحافظی کرد.
این در حالی اســت کــه از برخــی افراد چــون رضا
صالحی امیــری ،مونســان و نصرالله ســجادی به عنوان
گزینه های سرپرستی وزارت ورزش نام برده می شود.
خبر شوکه کننده ای نبود؛ وزیر ورزش
اســتعفا کرد .محمود گــودرزی خود
نیز به این نتیجه رسیده بود که دیگر
گزینه دلخــواه دولت نیســت و دیر یا
زود باید عطای وزارتخانه را به لقایش
ببخشد
مثلث | شماره 330
وزیر ورزش در دولت بیش از انکه حامی داشته باشد
طی یکی دو سال اخیر مخالف تراشیده بود .او چندی پیش
در مصاحبه ای در پاسخ به این سوال که با این تفاسیر برای
دور بعدی هم خواهید ماند؟ گفت« :نخیر؛ قطعا اگر برای
دور دوم پیشنهاد کنند ،نخواهم ماند».
وی سپس در واکنش به این سوال که ایا قبول نکردن
وزارت ورزش در دور بعدی ،شائبه خالی کردن میدان را به
وجود نمی اورد؟ اینگونه پاسخ داد« :تحلیل شما این است
که این جریان ،روند خوب ورزش اســت اما یک مدیر باید
با دســت باز با توانمندی های مالی کار کند .بنده از اذرماه
سال گذشته یعنی ۹ماه ،یک ریال بابت پروژه های عمرانی
خودم دریافت نکرده ام .خب یک مدیــر چگونه می تواند
موفق جلوه کند؟ موقعی که بســازد ،توسعه بدهد ،فضاها
را گســترش بدهد و ...مــن گفته بودم کــه صندلی های
ورزشگاه ازادی را درست کنند و متجاوز از دومیلیارد تومان
هزینه برداشته که تا به حال یک ریال بابت ان نگرفته ایم».
اما او اصرار داشت که حرف هایش به معنای اعتراض
نیســت؛ «ممکن اســت فرد دیگری جای بنــده بیاید که
«بیزینس من» و یک ادم تجاری و اقتصادی باشد و بتواند
از طریق جاهای دیگر وام هزار میلیــاردی جذب کند و به
فعالیت بپردازد .بعد هم ،من نسبت به عملکرد بخشی از این
فضای بیرون از ورزش گالیه مند هستم و به نظرم می اید که
نتوانسته ایم ان تاثیر اساســی ای را که باید روی تغییر این
حالت ها ،اتفاق بیفتد را بگذاریم؛ کما اینکه االن می بینید
پرســپولیس و اســتقالل دارند به سمت اســتقالل مالی
می رون د و فدراسیون زیر دوخم انها رفته است!»
ورزش
محمود گودرزی ،وزیر ورزش و جوانان دولت یازدهم
در صورتی توانست با کسب ۱۹۹رای موافق ،وزیر ورزش
و جوانان کابینه دولت یازدهم شود که با ۲۴رای مخالف و
۲۴رای ممتنع از مجموع ۲۶۷رای در این وزارتخانه حضور
پیدا کرد و توانست به عنوان هجدهمین وزیر کابینه روحانی
مشغول به کار شود.
گودرزی در ابتدای حضور در وزارت ورزش با تاکید بر
تحقق رهنمو دهای مقام معظم رهبری و رئیس قوه مجریه
در این وزارتخانه اولویت های اصلی خود را بر تحقق مسائل
فرهنگی در حوزه ورزش و جوانان قرار داد تا در این مســیر
گام موثری بردارد.
توجه به دیدگاه ها و ر هنمودهای رهبر معظم انقالب
اسالمی ،سند چشم انداز جمهوری اسالمی ایران در افق
،۱۴۰۴سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه اقتصادی،
اجتماعــی و فرهنگی جمهوری اســامی ایــران ،قوانین
مصوب مجلس شورای اســامی ،مصوبات شورای عالی
انقالب فرهنگی ،ســند اصول سیاســت فرهنگی کشور و
سیاســت های فرهنگی در حــوزه تربیت بدنــی و ورزش از
مهم ترین رویکردهایی بود که گودرزی در برنامه کاری خود
برای حضور در وزارت ورزش و جوانان ارائه داد.
ی که سال ها در دانشگاه
وی بنا داشت به رویکرد علم
تهران و در حوزه تربیت بدنی کســب کرده بود برای بحث
جوانان و ورزش نگاه ویــژه ای را تبیین کند اما در این میان
چالش های اساسی در این دو حوزه به خصوص حوزه ورزش
کشورمان وجود داشت که وی را در این مسیر با چالش های
جدی روبه رو کرد.
عدم وجود برنامه راهبــردی و کالن در حوزه ورزش
کشــور متکی بر شاخص های توســعه و ضرورت تدوین و
طراحی نقشه راه و طرح جامع در ورزش کشور برای تعیین
اهداف ،فقدان نظام جامعه توســعه فرهنگی ،ارزشــی و
اخالقــی در جامعــه ورزش و محیط ها و اماکن ورزشــی،
فقدان یک نظام جامع ورزش همگانی برای کمک به تامین
تندرستی مردم ،نبود نظام اولویت بندی در ورزش قهرمانی
و دخالت دولت در امــور تصدی و اجرایــی ورزش به جای
تاکید بر تمرکز در امور سیاســت گذاری و هدایت و نظارت
کالن ورزش از مهم ترین مشــکالتی بود که از ابتدا حوزه
ورزش کشور با ان درگیر بوده و سبب شد حتی گودرزی که
با پشتوانه ای علمی در این حیطه به فعالیت پرداخته نتواند
کاری از پیش ببرد به گونه ای که این وزارتخانه در مواردی
همچون روند خصوصی ســازی دو باشــگاه پرسپولیس و
استقالل نتوانست مدیریت مناسبی را اتخاذ کند.
بی توجهی به تقویت و ارتقا ی عوامل و عناصر اصلی
و پشتیبانی کننده چون منابع انسانی ،بودجه و منابع مالی،
قوانین و مقررات ،بی توجهی به نخبگان و خبرگان ورزشی
درست نیست در مورد وزیری که رفته
حرف بزنیم
تبریک IOCبه فدراسیون ها چه ربطی
به اساسنامه شان دارد؟
گودرزی مشورت پذیر نبود
سرپرستیسجادیدروزارتورزش
تصمیمدرستیاست
69
ورزش
کمیته ملی المپیک برنده نزاع بزرگ
با کناره گیری محمود گودرزی جنگ مغلوبه می شود؟
2
نزاع میان کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش پایان
عجیبی داشت؛ استعفای محمود گودرزی.
در حالی که نزاع بزرگ میان گودرزی و هاشــمی به
تیتر یک رســانه های ورزشــی تبدیل شــده بود و خیلی ها
گمان می کردند موازنه قدرت به نفع وزیر ورزش سنگین تر
شــده ،این رئیس کمیته ملی المپیک اســت که رقیب را
مستعفی می بیند.
ورزش
70
مثلث | شماره 330
سرزنش کمیته از سوی وزارت
در حالــی کــه وزارت ورزش در واکنــش بــه
حساسیت های IOCکیومرث هاشــمی و یارانش را مورد
شــماتت قرار می داد به نظر می رسد اســتعفای گودرزی
نزاع برای رسیدن به قدرت را پایان بخشیده است .این در
حالی است که برخی اعتقاد داشتند وزارت ورزش برای نگه
داشتن قدرت حداکثری اش نسبت به اداره فدراسیون های
ورزشــی قصد نداشت فدراســیون ها را به ســمت و سوی
اصالح اساسنامه شان ببرد .انجا که روسای فدراسیون ها
در نشستی مشترک با وزیر ورزش و معاونانش ،پای نامه ای
را امضا کردند؛ نامه ای که مضمون ان این بود« :استقالل
کاری داریم و دخالتی از سوی دولت و وزارت ورزش در امور
فدراسیون ها نمی شود».
ایــن نامــه و تاییدیــه ان از انجایــی از روســای
فدراســیون ها گرفته شــد که کمیته بین المللی المپیک
( )IOCمدتــی پیــش طــی نامه ای مشــترک بــه برخی
فدراســیون ها و کمیته ملــی المپیک ،پیگیر اساســنامه
فدراســیون ها و شفاف ســازی در این زمینه شــد و در کل
اینکه ایا دولت در امور ورزش دخالتی دارد یا خیر؟ بر همین
اســاس نامه مورد نظر تهیه و اماده ارسال به IOCشد که
برای چندمین بار روی ورزش ایران دست گذاشته است.
حساســیتی که این نهــاد تصمیم گیرنده نســبت به
ورزش ایران و اجرا شدن کامل منشور المپیک در ان دارد،
مربوط به امروز و دیروز نیست؛ این حساسیتی قدیمی است
که به خاطر ماده ۱۰اساســنامه فدراســیون های ورزشی
اماتور ایجاد شــد .این مــاده اعالم می کند کــه «رئیس
فدراسیون به مدت چهار سال انتخاب می شود و انتخاب
مجدد وی بالمانع است» .البته حساسیت IOCنسبت به
تبصره های لحاظ شده برای این ماده است مبنی بر اینکه
تبصره :۱قبــول اســتعفا و برکناری رئیس فدراســیون به
تشخیص رئیس ســازمان تربیت بدنی یا پیشنهاد مجمع و
موافقت ایشان صورت می پذیرد و تبصره :۲رئیس سازمان
بالفاصله پس از عزل یا قبول استعفای رئیس فدراسیون
فردی را به عنوان سرپرســت منصوب خواهد کرد .مجمع
عمومی مکلف اســت حداکثر ظرف مدت زمان شش ماه
در مورد انتخاب رئیس جدید فدراسیون با رعایت مقررات
اقدام نماید.
به خاطر این دو تبصره که در زمان ریاســت محسن
مهرعلیزاده به اساسنامه فدراسیون ها اضافه شد ،کمیته
بین المللی المپیک به ورزش ایران ورود کرد تا پیگیر نقش
دولت در امور ان شود چرا که این تبصره ها در تضاد کامل
با منشور المپیک هستند.
برنامه ای که وزارت ورزش در اغــاز کار دولت فعلی
و مبنی بر «اصالح اساسنامه فدراســیون ها و ایین نامه ها
هیات ها بــا رویکرد اســتقالل فنی و مدیریتی بر اســاس
قوانین کشور ،منشور المپیک و اساسنامه فدراسیون های
بین المللی ورزشی» در دستورکار خود قرار داد نیز به خاطر
همیــن حساســیت های بین المللی و چالش هــای ایجاد
شده بود.
وزارت ورزش در این زمینه و برای اصالح اساسنامه
فدراسیون ها اقداماتی را هم انجام داد و بررسی اساسنامه
و اعمال تغییرات الزم در ان که البته از دوره قبل اغاز شده
بود را در قالب «پیش نویس اساسنامه فدارسیون ها» اماده
ارائه به هیات وزیــران جهت تایید نهایی کــرد ،اما دیگر
خبری از پیش نویس تهیه شده که مهر «غیر قابل استناد»
روی ان زده شده بود ،نشد!
هر چند که بر اســاس متن پیش نویس تهیه شده که
در اختیار برخی افراد خاص -و نه همه فدراسیون ها -قرار
گرفت ،وزارت ورزش بر عزل و نصب های برخی فدراسیون
مسلط بود .عالوه بر این تغییراتی در قالب اصالح تبصره
۲ماده ۱۵اساســنامه لحاظ شــد مبنی بر اینکه «مدیرکل
استان به جای رئیس فدراســیون ،ریاست مجمع استانی
را بر عهده بگیرد و رئیس فدراســیون به عنوان نایب رئیس
وی ،در مجامع حضور پیدا کند».
این بندی اســت که در عین تناقض اشکار با قوانین
منشــور المپیک ،مقررات فدراســیون های بین المللی و
اساســنامه کمیته ملی المپیک ،استقالل فدراسیون ها و
هیات های ورزشی را نقض و با ایجاد یک چارچوب کامال
دولتی ،توســعه و ارتقا ی رشته های ورزشــی که هر یک
تخصص های جداگانه ای هستند را دچار اختالل می کرد.
به همین دلیل بود که رئیــس کمیته ملی المپیک چندماه
پیش نامه ای به معاون اول رئیس جمهور نوشــت تا وی را
در خصوص عواقب غیر قابل جبران این اقدام اگاه کند و
ورزش
مثلث | شماره 330
مرد با سابقه ورزش کشور
سرپرست وزارت ورزش شد
ورزش
از وی خواست تا از بررسی موضوع مربوطه در کمیسیون
اجتماعی جلوگیری شــده و در کل موضوع از دســتورکار
هیات دولت خارج شود.
همه اینها در تضاد کامل با منشــور المپیک اســت
و مشخص نیســت چرا با وجود حساســیتی که نهادهای
بین المللی به ایــن موضوع دارند و هربــار جدی تر از قبل
پیگیر اصالح ان می شوند ،مسئوالن وزارت ورزش تا این
حد به موضوع بی اعتنا هستند و به جای اقدام موثر و عملی
برای اصالح اساسنامه فدراســیون ها ،نامه ای از روسای
فدراسیون ها می گیرند با مضونی که از واقعیت دور است!
مضمون نامه روسای فدراســیون ها این است که دولت و
وزارت دخالتی در امور انها ندارد در حالیکه طبق اساسنامه
فعلی و حتــی پیش نویس تهیه شــده ،در بســیاری موارد
مدیریت اقتدارگرا در ورزش حاکم است!
حــاال با توجــه بــه اســتعفای وزیــر ورزش بیش از
پیش روشــن شــده که برای او که زمان زیــادی به پایان
عمر مدیریتــش باقی نمانده بــود اتفاقات اینــده چندان
حساسیت برانگیز هم نبود.
قطعا به خاطــر چنین مشــکالتی بود کــه کیومرث
هاشــمی لغو انتخابــات فدراســیون ها تا زمــان اصالح
اساسنامه انها را از گودرزی خواستار شد اما مشخص نیست
چــرا وی با وجود دریافت دعوت نامه رســمی در نشســت
مشترک وزارت ورزش با روسای فدراسیون ها شرکت نکرد .
با این حــال برخی معتقدنــد اساســنامه کمیته ملی
المپیک نیز حاال مورد حساسیت IOCقرار گرفته است.
رباب شهریان ،نایب رئیس کمیته ملی المپیک اما در
پاسخ به این سوال که ایا در نامه کمیته بین المللی المپیک
IOCتاکیدی روی اصالح اساسنامه کمیته المپیک ایران
بوده یا خیر اظهار داشــت« :من نامه را از طریق رسانه ها
دیدم و در این نامه تاکیــدی روی کمیته نبــود بلکه روی
فدراسیون ها بود».
وی در پاسخ به این ســوال که اساسنامه کمیته ملی
المپیک به ریاست خادم اصالح شد ،چرا این موضوع در
هیات اجرایی بحث نشد ،گفت« :دستورات جلسه توسط
شهنازی نوشته می شود و او براساس اولویت موضوع مورد
بحث را مشــخص می کند .در جلســات بعدی اساسنامه
کمیته هم مورد بحث قرار می گیرد».
اما واکنش شــهنازی دبیرکل کمیته ملــی المپیک
نسبت به این نزاع چیســت؟ او هفته گذشــته درباره نامه
کمیته بین المللی به ایران مبنی بــر دخالت دولت در امور
فدراســیون ها گفت« :در این نامه بازگشــت داده شده به
بازی های المپیک 2012و نوشته شده پیرو توافقی که در
هیات اجرایی دوره قبل داشــتند نتیجه را به انها بگوییم.
شــما حساســیت های IOCرا می دانید و در این نامه هم
تاکید شــده اســت .من از وزارت ورزش و گودرزی تشکر
می کنم که در جلسه با فدراســیون ها از انها خواسته اند تا
اساسنامه هایشــان را مورد تائید فدراســیون های جهانی
قرار دهند چون نامه به وزیر ورزش رسیده بود و او هم جلسه
گذاشت .نظرات انها با کمیته همسو است».
دبیــرکل کمیته ملــی المپیک افــزود« :کمیته هم
برای اینکه نگذارد مواردی را که از قبل زمینه ان را داشتیم
اتفاق بیفتــد ،به فدراســیون ها و وزیــر ورزش نامه IOC
را انتقال داده اســت .اینطور نبــوده کــه وزارت و کمیته
نمی خواهنــد اساســنامه ها اصالح شــود .صورتجلســه
روسای فدراسیون ها هم نشان می دهد که فدراسیون های
المپیکی هم باید به دنبال تائید اساسنامه هایشــان بروند.
IOCاز ما خواسته و ما را موظف کرده تا پیگیر باشیم .نامه
هاشمی هم انتقال دهنده صحبت های IOCبود».
شــهنازی با بیان اینکه کمیتــه بین المللی المپیک
بــه فدراســیون های جهانــی نامــه زده گفــت« :انها به
فدراسیون های جهانی گفته اند تا مطابق توافقی که دوره
قبل شــده بود نتیجه را بگویند .این موضــوع فقط درباره
ایران نیســت IOC .می خواهد در قالب چشم انداز 2020
اساسنامه کشــورها و کمیته های المپیک با سیاست انها
تطبیق داده شود .دقت کنیم کشور ما شبیه کویت نشود.
شما بازی های گوانگجو را در خاطرتان هست که دولت به
ما خیلی کمک کرد .ما همواره در مکاتبات مان از نوبخت
و جهانگیری تشکر کرده ایم».
وی همچنین گفت« :فدراسیون های ملی هم به ما
بگویند ایا از فدراســیون های بین المللی نامه گرفته اند یا
نه .از چیزی نترسند اگر اساسنامه شان مورد تائید است ما
هم مشکلی نداریم».
شــهنازی در پایان درباره اینکه اساسنامه کمیته چه
زمانی قرار اســت به IOCفرســتاده شــود ،تصریح کرد:
«ان هم بایــد انجام شــود اما حساســیت اساســی روی
فدراسیون هاست».
اما در این بین ســجادی هفته گذشته موضع تندی
نســبت به کمیته ملی المپیــک داشــت .وی در رابطه با
مســائل اخیر درباره اساسنامه فدراســیون های ورزشی و
موضع گیری کمیته ملی المپیــک گفت« :برای خود من
این سوال مطرح است که چطور شد فدراسیون بین المللی
المپیک بعد از المپیک ریو چنین نامه ای را به کمیته ملی
المپیک ارســال کرده و اعالم کرده اســت که اساسنامه
برخی از فدراسیون های ورزشــی نیاز به اصالح دارد .اگر
قرار است به قضیه اساسنامه فدراسیون ها پرداخته شود،
باید بعد از المپیک لندن به این مســاله پرداخته می شد نه
بعد از المپیک ریو».
وی گفت« :از ســال ۹۲که در وزارت ورزش کارم
را اغاز کــردم ۱۶ ،انتخابات در این ســال ۱۶ ،انتخابات
در ســال ۱۵ ،۹۲انتخابــات در ۱۳ ،۹۳انتخابــات در
۹۴و ســه انتخابات در ۹۵برگزار کردیم کــه در مجموع
۴۷انتخابــات برگــزار شــده و در تمام انتخابــات رئیس
فدراســیون با امضای اعضــای مجمع انتخاب شــده و
نماینده کمیتــه ملی در این ۴۷انتخابات حضور داشــته
و فقط در اخریــن انتخابات ما نماینــده ای از کمیته ملی
المپیک نداشتیم که البته اشــکالی هم ندارد ،زیرا برای
خود دالیلی داشــته اند که اینجا جای بحث ان نیســت.
حال برای من این سوال مطرح اســت که یک دفعه چه
شد که این مساله از سوی کمیته بین المللی المپیک و ان
هم بعد از چهار سال مطرح شده اســت؟ واقعا تا به االن
کمیته بین المللی المپیــک در خواب بوده و یک دفعه به
فکر مطرح کردن بحث اساســنامه فدراســیون ها افتاده
اســت؟ ما ۴۷انتخابات را با همین اساسنامه قبلی برگزار
کردیم .حداقل باید در ســال ۹۲یا ۹۳و همچنین در ۹۴
یا قبل از المپیک ریو این بحث مطرح می شد نه االن».
او ادامه داد« :البد کمیتــه بین المللی المپیک این
مالحظه را کرده که المپیک تمام شود و خواسته اند که ما
چهار سال خوب کار کنیم تا به ورزش لطمه ای وارد نشود.
به نوعی ســعی کرده اند مراقب ما باشند .این مساله جای
تعمق و سوال دارد و حتی وزارت ورزش و جوانان می تواند
در این زمینــه اعتراض خود را نســبت به ایــن نامه اعالم
کند .این یک نوع به اصطالح اهانت اســت که یک نهاد
بین المللی به فدراسیون های بین المللی بعد از چهار سال
بگوید چه خبر است و این جالب نیست».
ســجادی خاطرنشــان کرد« :اعــام کرده اند که
دولت ها در امور فدراسیون ها دخالت می کنند ،در حالی
که دیدید بعد از هــر انتخاباتی وقتی رئیس فدراســیون
انتخاب می شــد ،رئیس فدراســیون بین المللــی به فرد
منتخب تبریــک می گفت .اگر مشــکلی در اساســنامه
وجود داشت ،رئیس فدراســیون بین المللی این تبریک
را نمی گفــت .اخرین انتخابــات برگزار شــده هم رئیس
فدراســیون جودو بــود که از ســوی فدراســیون جهانی
انتخــاب وی را تبریک گفتند .پس اگــر دخالتی صورت
می گرفت این تبریکات نیز مطرح نمی شد .این حکایت
طی سال های گذشــته به گونه های مختلف تکرار شده
اســت .من به هیچ نهادی که مسئول ورزش است اتهام
نمی زنم ،بلکه می گویم کسی که این حرف را می زند باید
اطالع داشته باشد که حداقل 8تا 9تا از این اساسنامه ها
را بعد از این ماجرا تایید کردند».
وی گفت« :نامه ای که برای اصالح اساســنامه ها
از سوی کمیته بین المللی المپیک امده به اعتقاد من باید
بازنگری شود».
ســجادی هم چنین با اشــاره بــه اینکه نظر منشــور
المپیک دربــاره فدراســیون ها همین اســت اظهارکرد:
«منشــور المپیک می گوید در بخش اختیــارات و قلمرو
قانونــی قوانین کمیته هــای ملی المپیک بایــد با قوانین
کشــوری که تاســیس کرده و دارای مقر اســت مطابقت
داشــته باشــد .این به ان معنی اســت که IOCمی گوید
اساسنامه ای که نوشته شــده باید با قوانین داخلی کشور
تطابق داشته باشــد و به قوانین ان کشور احترام گذاشته
شود .فدراسیون ها با پول و امکانات دولت اداره می شوند و
حتی استادیوم ها برای دولت است و از حمایت و پشتیبانی
دولت برخوردارند .پس این به معنی دخالت دولت نیست.
می گویند دولــت نباید دخالت داشــته باشــد در حالی که
این دولت اســت که هر مشــکلی برای هر رشــته ورزشی
پیش می اید به عنوان مســئول ورزشــی باید پاسخ بدهد و
منابع مالی تزریــق کند و حتی بســتر الزم را نیز دولت باید
فراهم کند .بنابراین منشور المپیک هم این مساله را تایید
نمی کند .من معتقدم این مساله باید هرچه سریعتر حل و
فصل شــود که ما هم در حال انجام چنین کاری هستیم،
ضمن اینکه درون این اساســنامه یک سری نقاط ضعفی
وجود دارد که بیان نشــده که باید هرچه سریعتر این نقاط
ضعف اصالح شود».
به نظر می رسد حتی با وجود اســتعفای گودرزی نیز
وزارت ورزش همچنان سعی دارد راه را برای دخالت در امور
فدراسیون های ورزشی باز نگه دارد و کمیته ملی المپیک
نیز با دیر مطرح کردن ایرادها و حساسیت ها درباره اصالح
اساسنامه فدراسیون ها این شائبه را دامن زده که روسای
ان صرفا نه به دلیل دلسوزی برای ورزش کشور که به دنبال
حفظ صندلی ریاست شان این مقطع زمانی را برای رویارویی
با وزارت ورزش انتخاب کرده اند .در این بین حلقه مفقوده
راه های نجات ورزش کشور بود از انچه برخی خطر تعلیق
و برخــی ان را بزرگنمایی فرصت طلبــان می نامند که البته
محمود گودرزی با وجود همه ایرادهایی که طی سال های
اخیر به او وارد است با تقدیم استعفا به دولت برای گشایش
این راه قدم پیش گذاشت.
71
ورزش
راز بزرگنمایی نامه IOCچیست؟
سه نکته مهم درباره نزاع وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک
مهدی قدمی
نایب رئیسسابقکمیتهملیالمپیک
3
ورزش
72
مثلث | شماره 330
در مورد دعوایی که اخیرا میان مسئوالن وزارت ورزش
و کمیته ملی المپیک پیش امد ه اظهارات متفاوتی از سوی
برخی دوستان می بینم .برخی از سر نااگاهی موضوعاتی
را مطرح می کنند که باعث تعجب بنده است؛ البته من در
جریان محتوای دقیق این نامه هــا و مکاتبات کمیته ملی
المپیک نیستم تا بتوانم قضاوت و اظهارنظر دقیقی داشته
باشم اما در خصوص نامه IOCو اختالفات پیش امده ذکر
ل اینکه تکلیف به برگزاری
چند نکته را ضروری می دانم .او
و عدم برگزاری انتخابات فدراسیون ها در حدود اختیارات
کمیته ملی المپیک نیســت و چنانچه چنین ادعایی شده
این موضوع خود دخالت در کار فدراسیون ها ست و کمیته
ملی المپیک حق چنین دخالتی را ندارد .البته چنانچه کمیته
ملی المپیک ،در کشــور متبوعه خود موارد مغایر با منشور
المپیک را ببیند می تواند تذکر دهد اما حق دخالت در امور
اجرایی فدراسیون ها از جمله انتخابات را ندارد .از این منظر
فدراسیون های ملی تحت پوشش فدراسیون بین المللی
خود هستند نه کمیته ملی المپیک.
دوم اینکــه IOCنیــز چنین حقــی ندارد کــه به این
شکل در امور مدیریت ورزش یک کشور دخالت کند ،البته
می تواند از کمیته ملی المپیک بخواهد موارد نقض اشکار
منشــور المپیک را در فدراسیون ها بررســی کند و چنانچه
سوء جریانی مشاهده شد ،صرفا تذکرات اصالحی بدهد.
سوم اینکه در منشور المپیک تاکید شده ،کمیته های
ملی المپیک و فدراسیون های ملی باید منطبق بر قوانین
کشــور خود فعالیت نمایند ،بنابراین این فرض قطعا مورد
احترام IOCاســت و می طلبد اساســنامه فدراســیون ها
منطبق بر قوانین و ضوابط داخلی کشور تنظیم شود .ضمن
اینکه بســیاری از فدراسیون ها اساســنامه مصوب و البته
مورد تایید فدراســیون بین المللی خــود را دارند و نیازی به
اصالح یا بازنگری نیست .بدین معنی که همان اساسنامه
مصوب هیــات دولت با همان اجــزا یا حتی مــاده 10ان
می تواند مورد قبول فدراســیون های بین المللی باشــد و
مالک IOCهم نظر فدراســیون بین المللی مربوطه است
و حق دخالت مســتقیم در رابطه با فدراســیون های ملی و
اعمال نظر را ندارد .البته تعدادی از فدراســیون های ملی
تاکنون اساسنامه خود را به تصویب مرجع بین المللی خود
نرسانده اند و الزم اســت هماهنگی های مابین فدراسیون
ملــی و فدراســیون بین المللی ذیربــط ایــن کار را بکنند و
ضرورتی برای لغو انتخابات یک فدراســیون برای نیل به
این منظور نیســت .بنده قطعا با مکاتبات اخیر کمیته ملی
المپیک با IOCمخالفم .اگر کمیتــه ملی المپیک در این
موضوع محق هم بــود نباید با انجام مکاتبه ،علیه کشــور
سندسازی می کرد ،بلکه از یک سو می بایست در تعامل با
مقامات وزارت ورزش و جوانان و فدراســیون های ورزشی
به ان دسته از فدراسیون هایی که اساســنامه انها هنوز به
تصویب فدراسیون بین المللی نرسیده کمک می کرد تا این
فرایند را به اسانی طی کنند .از سوی دیگر باید در پاسخ نامه
IOCاتفاقا با انها مکاتبه می کــرد که در ایران همه چیز در
مسیر درست قرار دارد و صرفا چند فدراسیون باقی مانده اند
که در حال رایزنی با فدراسیون های بین المللی برای نهایی
کردن کار تایید اساسنامه خود هستند و با این کار اطمینان
می دادند که کمیته ملی المپیک ایران به عنوان بازوی IOC
در ایران بر این مهم نظارت دارد و در کشــور ،اساسا مساله
نگران کننده ای وجود ندارد .ضمن اینکه می توانستند اعالم
کنند نه تنها دولت ایران مداخله مدیریتی در ورزش ندارد ،
بلکه لیست بلند باالیی از حمایت های دولت از ورزش را به
IOCگزارش می کردند .من معتقدم برخی با بزرگنمایی این
موضوع ظاهرا به دنبال این هســتند بحث دخالت دولت در
ورزش را برای نهادهای ورزشــی پررنگ کنند .چطور تمام
یا عمده بودجه یک فدراسیون را دولت بدهد و حق نظارت
نداشته باشد؟ این مهم را IOCبهتر از هر کسی درک می کند
چرا که در تالش است ورزش در کشورهای مختلف توسعه
یابد نه اینکه دولت ها حمایت خود را از ورزش ســلب کنند.
تبدیل کردن IOCبــه لولو ،مصرف داخلــی دارد تا از این
طریق منافع مدیرانی که بر مسند هستند تامین شود و البته
این افراد بر مسند قدرت باقی بمانند .قطعا اجرای ضوابط
منشور المپیک و اصول حاکمیت ورزشی مورد تاکید IOC
است و مسئوالن IOCدر حین مذاکرات با مقامات کشورها
و دریافــت ویژگی های مدیریتی و ســاختاری ان کشــور،
بســیار منطعف عمل می کنند و همراهــی الزم را دارند .در
اینجا مایلم به یک اتفاق مهم اشاره کنم .ببینید یک بحث
ساختاری و یک بحث فردی مطرح است ،به این معنی که
خسروی وفا و دیگر اعضای هیات اجرایی وقت کمیته ملی
المپیک تالش کردند که این سنت نامبارک که در اواخر کار
یک دولت زمان انتخابات کمیته ملی المپیک بود اصالح
شود .همواره با حمایت مســئوالن وزارت ورزش و جوانان
وقت افرادی در کمیته ملی المپیک مستقر شدند و درست
چند ماه بعد از ان وزیر ورزش جدید منصوب می شد که در
طول مدت چهار ساله دولت کار این دو نهاد اصلی ورزش با
اختالف سلیقه و تنش پیش می رفت که این موضوع باعث
می شد دود اختالفات به چشم ورزش کشور برود.
خوشبختانه با اصالح اساسنامه کمیته ملی المپیک
و تغییر زمــان انتخابات به بعــد از انتصاب وزیــر ورزش و
جوانان این اشــکال برای همیشه حل شــد .این موضوع
باقیات الصالحاتی است که از خسروی وفا و همکارانش در
کمیته ملی المپیک بر جای مانده است.
رئیس کمیته ملی المپیک نمی تواند در راس کمیته
ملی المپیک باشــد و از دولت حقوق بگیرد .این بر خالف
ضوابط است و چنانچه چنین مطلبی صحت داشته باشد،
باید تمام حقوق دریافتی را به خزانه دولت برگرداند.
دلیل این ادعا نیز روشن است؛ بر مبنای نص صریح
اساسنامه کمیته ملی المپیک ،ریاست کمیته شغل نیست
و پست سازمانی تلقی نمی شود و کسی نمی تواند بابت این
مسئولیت ،تحت هیچ عنوانی (مســتقیم یا غیر مستقیم)
حقوق و مزایا دریافت کند .از سوی دیگر چنانچه هاشمی
مامور به کمیته نشده اســت باید همچون ســایر کارکنان
وزارت ورزش و جوانــان در تمام ســاعات کارکرد اداری در
وزارت ورزش و جوانان حضور پیدا کنــد و با انجام وظایف
خود حقوق بگیــرد ،در حالی که هاشــمی ظاهرا در کمیته
حضور تمام وقــت دارد که این یعنی بر ســر کار اصلی خود
حضور ندارد و غایب محسوب می شود.
به هر حال رئیس کمیته ملــی المپیک صرفا رئیس
هیات اجرایی است و نه تنها نمی بایست حضور تمام وقت
در کمیت ه داشته باشــد ،بلکه حق دخالت در امور اجرایی و
مدیریتی کمیته را هم ندارد .اداره امور اجرایی کمیته ملی
المپیک بر مبنای اساسنامه کمیت ه بر عهده دبیرکل است.
ورزش
تبریک IOCبه فدراسیون ها چه ربطی به اساسنامه شان دارد؟
درست نیست در مورد وزیری که رفته حرف بزنیم
مصطفی هاشمی طبا
4
رئیس اسبق سازمان تربیت بدنی
اقــای گــودرزی از وزارت ورزش رفته و دوســتان از
همان ســاعت های نخســتی که ایشــان مســئولیتش را
واگذار کرد انبوهی از نقدها و تحلیل هــا را مطرح کردند.
من ترجیح می دهم در مورد عملکرد ایشــان سکوت کنم.
من حرف هایم را قبال به طور مفصل دربــاره وزیر ورزش و
عملکردش زده ام و دلیلی نمی بینم که در شرایط کنونی انها
را تکرار کنم .ترجیح می دهم در مورد عملکرد و استعفای
محمود گودرزی صحبت نکنم .چون ممکن است قضاوت
ما عادالنه نباشد و درســت نیســت در مورد کسی که رفته
است صحبتی انجام شود .فعال ایشان در دسترس نیستند
و نمی شود همینطوری اظهارنظر کرد.
اما اگر موضوع بحث ما در مورد اختالف کمیته ملی
المپیک و وزارت ورزش باشد باید عرض کنم که مصاحبه ای
را از اقای ســجادی در جایی خواندم کــه برایم جالب بود.
ایشــان گفته اند اگــر IOCایــرادی را متوجه اساســنامه
فدراسیون ها می دانست بعد از انتخاب شدن روسای این
فدراسیون های ورزشــی پیام تبریک نمی فرستاد .این چه
ربطی دارد؟ سجادی حرف درســتی نزده و تبریک رئیس
فدراسیون بین المللی ربطی به تایید اساسنامه ندارد.
در خصوص نامه اخیر IOCو مسائل درباره اساسنامه
فدراسیون های ورزشی باید بگویم؛ مساله ساده ای اتفاق
افتاده است ولی متاسفانه هم کمیته المپیک و هم وزارت
ورزش این موضوع را بزرگنمایــی می کنند IOC .می گوید
فدراســیون ها ،اساســنامه خود را به تصویب فدراســیون
بین المللی مربوطه برسانند .اساسنامه های فدراسیون های
ما باید به تایید این کمیته برسند.
اما مایلم درباره اظهارنظر اخیر سجادی نیز نکته ای
را مطرح کنم؛ «بعد از هر انتخاباتی وقتی رئیس فدراسیون
انتخاب می شد ،رئیس فدراسیون بین المللی به فرد منتخب
تبریک می گفت .اگر مشکلی در اساسنامه وجود داشت،
رئیس فدراســیون بین المللی این تبریک را نمی گفت».
من می گویم این دو موضوع چه ربطی به هم دارند؟! تایید
اساســنامه چه ربطی به تبریک دارد؟ اصال شاید به دنبال
بازخواست ما نیستند و تنها می گویند بیایید و تایید بگیرید.
من اصال بعید می دانم منظور اقای سجادی چنین چیزی
باشد!
ایا هیچکدام از اساسنامه های فدراسیون های ایران
تایید فدراسیون بین المللی را ندارند؟ این سوالی است که
من پاسخ ان را نمی دانم .من اطالعی ندارم .اگر هر کدام
گودرزی مشورت پذیر نبود
سرپرستی سجادی در وزارت ورزش تصمیم درستی است
مقداد نجف نژاد
5
عضو فراکسیون ورزش مجلس شورای اسالمی
مثلث | شماره 330
که گودرزی ادم خوبی اســت ،اما در ظرفیت او نبود که از
استادی دانشــکده به یکباره وزیر ورزش شود .این ُپست
برای او مناسب نبود.
شرایط دست به دست هم داد تا او وزیر ورزش شود.
این حرف ها به این معنی نیســت که گــودرزی ادم خوبی
نبود ،بلکه صحبت ما این است که مشورت پذیر نبوده و از
ظرفیت ها اســتفاده نمی کرد .او از ظرفیتی به نام مجلس
استفاده نکرد .فراکســیون ورزش اعضای زیادی داشت،
اما مشــورتی نمی گرفت .گودرزی کم فروشی نکرد و االن
نباید از او انتقاد کرد ،اما وزارت ورزش برای او مناسب نبود.
زمانی که رئیس فراکسیون ورزش و رئیس هیات مدیره
اســتقالل بودم ،گودرزی در کوچکترین موضوع دخالت
می کرد .در هیــچ دوره ای ندیده بودم که کســی به عنوان
ســکاندار ورزش این چنین ورود در مســائل کند .اگر قرار
اســت گروهی را انتخاب کنیــم ،باید اختیــار هم بدهیم.
وزیر می توانــد نظارت کــرده و نظــرش را از طریق رئیس
هیات مدیره بدهد .گودرزی تحت تاثیر حرف ها
قرار می گرفت و اگر کسی موضوعی به او انتقال
می داد ،خیلی زود می پذیرفت .مجلس در دادن
رای اعتماد به گودرزی اشــتباه کــرد ،هر چند
رئیس جمهور در شرایط خاص او را برای وزارت
ورزش معرفی کرد.
اما مایلم ســوال دیگــری را مطرح کنم؛
چرا هــواداران اســتقالل در صفحه اجتماعی
رئیس جمهــور از رفتــن وزیر ورزش اســتقبال
کرده انــد؟ به نظــرم ایــن موضوع جوســازی
غیرمنصفانه ای است که علیه گودرزی مطرح
می شود .او اســتقاللی یا پرسپولیســی نبود.
بی انصافــی اســت اگــر بگوییم گــودرزی به
اســتقالل ضربه زده اســت .او در امور باشگاه
دخالت می کــرد ،امــا نمی پذیرم کــه او عمدا
بخواهد ایــن کار را کرده باشــد 12 .ســال در
باشــگاه و 8ســال رئیس هیات مدیره بــودم .وزیر ورزش
خودش اذعان داشــت که همه چیز باید طبق روال قانونی
پیش می رود ،اما در امور دخالت می کرد.
با همه اینها جناب اقای سجادی پتانسیل های ورزش
کشور را به خوبی می شناسد و به اندازه کافی تجربه دارد.
ورزش
به نظرم وزیر ورزش باید زودتر از اینها تصمیمش مبنی
بر کناره گیری را عملی می کرد .البته قبل
از اینکه بخواهم نقدی نســبت به وی و
عملکردش داشته باشــم باید تاکید کنم
که او انسان زحمتکشی است و در دوره
مدیریت خود نیز ســعی کرد تا جایی که
می توانــد در خدمت ورزش باشــد اما به
عقیده من او در حدی نبــود که بخواهد
یک وزارتخانه را اداره کنــد .با این حال
معتقدم ورزش کشــور نیاز ضروری برای
تغییر و تحول داشت .نباید زحمات کسی
را نادیده گرفت و گودرزی هم برای ورزش
زحمت کشید و هر چه در توانش داشت،
گذاشت .با این وجود ،ورزش ایران نیاز
اساسی به تغییر داشــت و رئیس جمهور
نیز با معرفی کردن جناب اقای سجادی
نشان داد که تا چه حد نسبت به این مساله
اگاهی دارد .چون عملکرد اقای سجادی نشان داده که تا
چه حد مورد قبول اهالی ورزش و متخصصان قرار دارد و با
شناختی که از وی داریم به نظرم می تواند طی مدت زمان
باقی مانده تا پایان کار دولت شــرایط ورزش را تا حدودی
سروسامان دهد.
اما چــرا از نظــر بســیاری از کارشناســان ،گودرزی
نتوانست در 35ماه حضورش در وزارت ورزش نمره قبولی
بگیرد؟ به نظرم الزم بود گــودرزی پیش اینکه وزیر ورزش
شــود ،تجربه بیشــتری کســب می کرد .گودرزی اســتاد
دانشــگاه و در کارش هــم موفق بود ،امــا ظرفیت حضور
در وزارت ورزش را نداشــت .زمانی که رئیس فراکســیون
ورزش مجلس شــورای اســامی بودم ،عنوان می کردم
از فدراسیون ها تایید دارند به فدراسیون بین المللی اعالم
کنند و هرکدامشان تایید ندارند باید اساسنامه شان را بفرستند
که تایید شــود .مســاله خیلی ساده اســت! فدراسیون ها
اساســنامه را بــه فدراســیون بین المللی مربوطه ارســال
می کنند .اگر نقص داشته باشــد اعالم می کنند و اصالح
می کنیم .اگر نه که تایید می شود و تمام می شود.
اساسنامه های ما چه نواقص و ایراداتی دارند که برای
ی است
تایید به IOCفرســتاده نمی شوند؟ این سوال مهم
که باید ان را مورد بررســی قرار دهیم .این را هم بگویم که
اصال شاید ایرادی نداشته باشد IOC .هم نگفته است که
اساسنامه های شما ایراد دارد و یا حتی به دخالت دولت در
ورزش هم اشاره ای نکرده است .اینکه گفته می شود انها
به ما اخطار داده اند که دولت در ورزش شــما دخالت کرده
است ،صحیح نیست.
البته دوستان ما در وزارت ورزش از همین نکته ترس
داشتند که در برابر درخواســت IOCمقاومت کردند .ما در
اساسنامه ها دخالت مســتقیم دولت در ورزش را داریم .در
تبصره ماده 10که به اساسنامه اضافه کردند این است که
وزارت ورزش می تواند روسای فدراســیون ها را برکنار کند
و شــخص دیگری را جایگزین کند .این دخالت مســتقیم
است!
اما موضوع دیگری که این روزها دوستان به ان اشاره
می کننــد بحث کمک هــای مالی دولت به ورزش اســت.
سوالی که مطرح می شود این اســت که ایا حمایت مالی و
تزریق پول به ورزش دخالت دولت حساب می شود؟ پاسخ
روشــن اســت؛ خیر .اتفاقا IOCاز این موضوع استقبال
می کند .این دخالت نیست.
73
ورزش
سجادی و رقبایش
ورزش
74
مثلث | شماره 330
6
اســتعفای ناگهانی محمود گودرزی از وزارت ورزش
و جوانان به اندازه ای غافلگیرکننده بود که کسی انتظارش
را نداشت و همین سبب شــد درباره این استعفا و دالیل ان
مباحث فراوانی مطرح شــود .با این وجود غیبت گودرزی
در جلســه هیات دولت بدیــن معنا بود که اســتعفای وزیر
ورزش و جوانان از ســوی رئیس جمهوری پذیرفته شــده
است .همچنین در جلسه حسن روحانی از ضرورت ترمیم
کابینه صحبت کرد و همین ثابت می کرد که روحانی با عبور
از گودرزی ،حــاال به دنبال جانشــین او در وزارت ورزش و
جوانان است.
خیلی زود گمانه زنی ها درباره جانشین گودرزی مطرح
شــد .نام های متعددی در رسانه ها مطرح شــد .از محمد
دادکان که همواره در چنین مواقعی از سوی برخی رسانه ها
تبدیل به گزینه مورد عالقه دولت می شود تا مونسان؛ فردی
که گفته می شــود در بخش درامدزایی تبحر خاصی دارد.
از صالحی امیری ،اســامیان و ســلطانی فر هم نام برده
می شود .در این بین صالحی امیری و سلطانی فر گزینه هایی
بودند که روحانی انها را برای گرفتن رای اعتماد به مجلس
معرفی کرده بود اما سه سال پیش هیچ کدام از این نفرات
رای اعتماد نگرفتند تا بعد از عــدم رای اعتماد به نصرالله
ســجادی ،محمود گودرزی وزیر ورزش شــود .سجادی
در ایام تشکیل کابینه در ســال ،۹۲پس از صالحی امیری
به عنوان وزیر پیشنهادی ورزش به مجلس نهم معرفی شد
که البته موفق به کسب رای اعتماد نشد .نصرالله سجادی
که ســابقه طوالنی در مدیریت پست های مختلف ورزشی
دارد ،پیش از انکه محمود گــودرزی به عنوان وزیر ورزش
ایا نصرالله سجادی گزینه نهایی روحانی است؟
منصوب شود ،به عنوان گزینه دولت برای تصدی بر وزارت
ورزش بــه مجلس قبل معرفی شــده بود؛ خیلــی از اهالی
ورزش عالقه مند بودند که در ان مقطع مجلس به وی رای
اعتماد بدهد؛ چه حضور او را نوعی گشــایش برای اوضاع
به هم ریخته ورزش کشور می دانستند .اما به هر حال این
اتفاق رخ نداد.
حاال بعد از سه سال اتفاقی افتاد که به نظر می رسید
دولت نیز موافق ان بود .البته نمی توان گفت که سجادی
گزینه مورد عالقه دولت بود چه اگــر این طور بود وی را در
ان مقطع به عنوان گزینه سوم به مجلس معرفی نمی کرد اما
باتوجه به حضور سجادی در وزارت ورزش و قرار گرفتن در
راس یکی از مهم ترین معاونت های وزارت ورزش بدیهی
بود که دولت او را که از بدنه ورزش کشور است انتخاب کند
و به عنوان سرپرســت معرفی کند .هفته گذشــته در حالی
برخی رسانه ها سعی داشتند در فاصله میان استعفای وزیر
تا معرفی سرپرســت گزینه مورد دلخواه خود را مورد تبلیغ
قرار دهند که برخی از همان ساعات نخست اعتقاد داشتند
شانس اصلی با نصرالله سجادی اســت .او اگر چه موفق
به کســب رای اعتماد از مجلس نشــد اما اعتماد دستگاه
تصمیم گیرنده دولت به او به اندازه ای بود که کلیدی ترین
معاونت وزارت ورزش و جوانان را به او سپرد.
البتــه ذکر این نکته ضروری اســت که ســجادی در
طول ســه ســال همکاری با گــودرزی بــا او اختالف نظر
نهان و اشــکاری داشــت و در برخی از مواقــع تصمیمات
فردی اش مــورد تائید وزیــر نبود و البته نقشــی پررنگ در
تصمیم گیری های وزارت ورزش و جوانان ایفا کرد.
نصرالله ســجادی در تیــم تصمیم گیرنــده دولت،
طرفداران سرســختی دارد و یکــی از نزدیــکان پرقدرت
روحانی به شدت حامی اوست .از سوی دیگر تجربه 30ساله
مدیریت در عرصه ورزش و البته حضــور در کلیدی ترین و
تعیین کننده ترین پست وزارتخانه نیز از دیگر امتیازاتی است
که سجادی را نزدیک به صندلی سرپرستی وزارت ورزش و
جوانان کرده تا به نوعی اصلی ترین گزینه باشد.
پس از انکه محمود گودرزی از سمت ریاست بر وزارت
ورزش و جوانان استعفا کرد باتوجه به سیاست های دولت،
معاون ورزش حرفه ای و قهرمانی وزیر مســتعفی به مدت
سه ماه به عنوان سرپرســت جدید وزارت ورزش و جوانان
منصوب خواهد شد.
اما سجادی کیست؟ دکتر نصرالله سجادی ،دانشیار
دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران است.
وی ســال 1360با ابالغ شــهید دکتر باهنر (وزیر اموزش
و پرورش و نخســت وزیر دولت شــهید رجایــی) مدیرکل
تربیت بدنی وزارت اموزش و پرورش شد.
ریاســت فدراســیون فوتبــال ،قائم مقام ســازمان
تربیت بدنــی ،دبیرکلــی کمیتــه ملــی المپیــک و معاون
تربیت بدنی و تندرســتی وزیــر اموزش و پــرورش از دیگر
سوابق مدیریتی وی بوده است.
ســجادی همچنیــن در بازی های المپیــک 1988
ســئول 1996 ،اتالنتا 2004 ،اتن و 2008پکن سرپرست
کاروان ورزشی جمهوری اســامی ایران بود .وی در پنج
دوره بازی های اسیایی عهده دار سرپرستی کاروان ورزشی
ایران بوده است.
دکتــر ســجادی در زمینــه تالیــف و ترجمــه کتب
دانشــگاهی اثار متعــددی دارد .مدیریت ســازمان های
ورزشــی ،فوتبال ،بازاریابی ورزشی و جنبش المپیک و 21
عنوان دیگر از جمله کتاب های تالیف شده ایشان است.
همچنین از دکتر نصرالله سجادی 62مقاله در زمینه
علمی و پژوهشی در نشریات خارجی به چاپ رسیده است.
وی سابقه عضویت در شورای المپیک اسیا را از سال
1370به مدت 20ســال داشــته و از ســال 1373مدرس
المپیک سولیداریتی کمیته بین المللی المپیک است.
نصرالله ســجادی کارشناســی تربیت بدنــی خود را
در سال ۱۳۵۶از دانشــگاه تربیت معلم ،کارشناسی ارشد
مدیریت و برنامه ریزی در ورزش را در سال ۱۳۶۸از دانشگاه
تربیت مدرس ،دکترای مدیریت و برنامه ریزی در ورزش را
سال ۱۳۸۲از دانشگاه تهران کسب کرد و با عنوان دانشیار
دانشــکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشــگاه تهران به
فعالیت خود ادامه داد.
در ســال ۱۳۶۰با ابالغ محمدجــواد باهنر ،مدیرکل
تربیت بدنی وزارت اموزش و پرورش شد .ریاست فدراسیون
فوتبال ،قائم مقام سازمان تربیت بدنی ،دبیرکلی کمیته ملی
المپیک و معــاون تربیت بدنی و تندرســتی وزیر اموزش و
پرورش از دیگر سوابق مدیریتی وی بوده است.
ســجادی همچنیــن در بازی های المپیــک ۱۹۸۸
ســئول ۱۹۹۶ ،اتالنتا ۲۰۰۴،اتن و ۲۰۰۸پکن سرپرست
کاروان ورزشی جمهوری اســامی ایران بود .وی در پنج
دوره بازی های اسیایی عهده دار سرپرستی کاروان ورزشی
ایران بوده است و سابقه عضویت در شورای المپیک اسیا
را از سال ۱۳۷۰به مدت ۲۰سال داشــته و از سال ۱۳۷۳
مدرس المپیک ســولیداریتی کمیته بین المللی المپیک
است .او را مرد تکرار ناپذیر مدیریت ورزشی ایران می نامند.
اما حضــور ســجادی به عنوان جانشــین گــودرزی
احتماال اتفاقاتی را در عرصه مدیریت برخی فدراسیون ها
و باشــگاه های فوتبال رقــم خواهــد زد .به خصوص این
گمانه زنی ها در مورد باشگاه پرسپولیس شدت گرفته است.
مدت هاست که شنیده می شــود علی اکبر طاهری،
سرپرست باشگاه پرســپولیس قرار اســت مدیرعامل این
باشگاه شود اما هنوز این اتفاق رخ نداده است.
در این خصوص شنیده می شــود باتوجه به مراودات
و همکاری هایی که پیش از ایــن طاهری ،و گودرزی وزیر
ورزش و جوانان با هم داشته اند وزیر ورزش عالقه مند بود
طاهری به عنوان مدیرعامل این باشگاه انتخاب شود.
از طرف دیگر نصرالله ســجادی که نماینده وزیر در
بحث ســاماندهی و واگذاری اســتقالل و پرسپولیس بود
عالقه ای نداشت تا طاهری مدیرعامل شود.
گفته می شود سجادی به وزیر ورزش و جوانان اعالم
کرده بود حاال که مسئولیت سرخابی ها با اوست بهتر است
خودش درباره مدیرعاملی پرسپولیس نظر دهد نه گودرزی.
با توجه به این موضوع اصال بعید نیست که سجادی
حاال شــرایط برای تغییرات دلخواه در عرصه مدیریتی دو
باشگاه استقالل و پرسپولیس را مهیاتر ببیند .به خصوص
اینکه بر هیچ کس پوشیده نیست او رابطه چندان مناسبی
با طاهری ندارد .هر چند سرپرست باشگاه پرسپولیس فعال
با نتایجی که برانکو گرفته موفق شــده عمر مدیریتی اش
در این باشگاه را تمدید کند .سجادی چه موضوعاتی را در
اولویت قرار خواهد داد؟ ایا او تنش با کمیته ملی المپیک
را شدت می بخشــد یا این نزاع را پایان خواهد داد؟ موضع
او در قبــال فدراســیون فوتبال چــه خواهد بــود؟ تکلیف
فدراسیون هایی که تا کنون انتخابات شان برگزار نشده چه
خواهد شد و سجادی برای مهار حاشیه تعلیق چه تمهیداتی
خواهد اندیشید؟ پاسخ این سوال ها به زودی روشن خواهد
شــد .با این شــرایط باید منتظر ماند و دید که ایا روحانی،
سجادی را برای وزارت ورزش به مجلس معرفی می کند؟
ترامپ لند
دیدار
76
مثلث | شماره 330
مایکل مور علیه ترامپ فیلم ساخت
«فیلمی را کــه می بینیــد جمهوریخواهــان امریکا
خواســتار از بین رفتن ان هســتند .مایکل مور کارگردان
برنده جایزه اسکار به قلب قلمرو دشــمن رفته و با جسارت
یــک برنامــه یــک نفــره را در صحنه اجــرا کرده اســت.
در قلب ســرزمین ترامــپ چند هفتــه پیــش از انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا در ســال .»۲۰۱۶این خالصه
داســتان یک فیلــم اســت؛ فیلمی کــه نــام کارگردانش
امریکایی ها را مجاب کرده که به تماشــای ان بنشــینند.
وقتی که پای یک فیلم نام مایکل مور را به عنوان کارگردان
می بینیــم ،به طور حتــم صحبــت از یک فیلــم جنجالی
اســت ،به ویژه انکه خود مــور در توصیــف فیلمش گفته
باشــد ؛می خواهم امریکا را بــا این فیلم به اتش بکشــم.
در اوایــل مــاه جــاری ،او روی صفحــات اجتماعی خود
مطلبی را منتشر کرد مبنی بر اینکه قصد دارد در محل تئاتر
مورفی در ویلمینگنتون اوهایو اجرایی داشته باشد و در ان
رای دهندگان ب ه ترامپ را از اشتباهی که قرار است مرتکب
شوند ،اگاه کند .وی در این باره گفت« :من می خواهم به
مخاطبان خود فرصتی بدهم تا در خصوص خطرناک ترین
انتخاباتی که تا کنون در عمر خود دیده ایم هم فکر کنند و
هم لبخندی بر لب بنشانند ».سپس این کارگردان امریکایی
برنده جایزه اســکار با اعالم اکران فیلم مســتندی درباره
دونالد ترامپ هواداران خود را غافلگیر کرد .این فیلم ۷۳
دقیقه ای با عنوان «مایکل مور در سرزمین ترامپ» برای
نخستین بار سه شــنبه شــب ۲۷مهرماه به صورت رایگان
برای تماشــاگران در نیویــورک به نمایش درامــد و اکران
ان از چهارشــنبه ۱۹اکتبر به مدت یک هفته در نیویورک و
لس انجلس ادامه خواهد داشت.
مســتند «بعدش به کجا حمل ه کنیم» بــه کارگردانی
مایکل مور به عنوان نخستین اثر مایکل مور در طول شش
سال گذشته در جشنواره تورنتوی ۲۰۱۵رونمایی شد .این
مســتند پس از ان در ماه فوریه در ۳۰۰سالن سینما اکران
شد و به فروشی برابر با ســه میلیون و ۸۰۰هزار دالر رسید.
حال ایــن کارگردان به فاصلــه کوتاهی مســتند «مایکل
مور در سرزمین ترامپ» را با هدف تاثیرگذاشتن بر نتیجه
ن ترامپ به کاخ سفید
انتخابات امریکا و جلوگیری از رسید
به سینما عرضه کرده اســت .این مستند قالب اجرای زنده
دارد و در ان مور را می بینیم که روی صحنه درباره دو نامزد
ریاست جمهوری صحبت و رویدادهای بعد از رئیس جمهور
شدن هر کدام را پیش بینی می کند .این مستند کمتر از دو
هفته پیش در دو شــب پیاپی در اوهایو فیلمبرداری شــده
است .اوهایو جایی است که ترامپ در مرحله اول انتخابات
انجا چهار برابر کلینتون رای به دست اورد.
مایکل مور کــه در انتخابــات ریاســت جمهوری از
مخالفان سرســخت دونالد ترامپ است و معتقد است کل
کمپین انتخاباتی او برای ریاست جمهوری امریکا تنها برای
دریافت حقوق بیشتر از « »NBCشکل گرفته ،در افتتاحیه
این فیلم مستند به تماشاگران گفت« :هدف ما این است
که در روزهای اینده تا جایی که ممکن است امریکایی های
بیشتری را به تماشای این فیلم بنشانیم .در نظر ما اوهایو
سرزمین ترامپ است .من قصد نداشــتم این مستند را در
مکانی امن و ارام بسازم بلکه می خواستم به مکانی بروم که
برای ساخت این مستند نیاز به تعداد زیادی نیروی امنیتی
داشته باشم که البته داشتم».
مایکل مور با پروژه های سیاسی از این دست چندان
بیگانه نیســت .یکــی از موفق ترین اثــار او مســتند بلند
ت انتخاباتی امریکا
«فارنهایت »11/9است که در اوج رقاب
جرج دبلیو بوش را هدف گرفت .البته در نهایت جرج بوش
در انتخابات برابر جان کری پیروز شــد ولی مستند مایکل
مور با اقبال گسترده تماشــاگران جهان روبه رو شد و ۲۲۲
میلیون دالر در سراسر جهان فروخت .در انتخابات کنونی
امریکا مایکل مور بیشــتر ســاکت به نظر می رسید و انگار
محبوب نبودن کلینتون باعث می شد که او نخواهد در این
انتخابات حضوری جدی داشته باشد اما به یکباره حضور او
در ترامپ لند تمام معادله ها را به هم زد.
هرچند که برخی اعتقــاد دارند که فیلــم تازه مایکل
مور یک هدیه ویژه برای هیالری کلینتون اســت و در این
فاصله کم تــا انتخابــات ،می تواند بر بحران های ســتاد
انتخاباتی ترامپ اضافه کند؛ ستادی که تا همین جای کار
هم بحران های زیادی پیش رو داشته و هنوز نتوانسته بود،
بحران قبلی را که همان پخش فایل صوتی صحبت های
ســخیفش در مورد زنان و ...اســت را پشت ســر بگذارد.
به عنوان مثــال رابــرت دنیرو یکــی از بازیگران مشــهور
امریکایی هم این روز ها از هر فرصتی برای حمله به دونالد
ترامپ استفاده می کند .این بازیگر 73ساله چندی قبل در
ویدئویی انتقادات تند و تیزی را علیه ترامپ مطرح کرد و وی
را «احمق» و «بی سر و پا» توصیف کرد.
دنیرو در این ویدئو گفت« :کالین پاول بهترین چیز
را (درباره ترامپ) گفت؛ او فاجعه ملی اســت .او برای این
کشــور مایه خجالت اســت .چیزی که مرا اینقدر عصبانی
می کند این است که این کشور به این نقطه رسیده که این
احمق ،این نادان تا این جایی که هست ،رسیده است .او
(ترامپ) می گوید چطور می خواهد به صورت مردم مشت
بزند؟ خُ ب ،من می خواهم به صورت او مشت بزنم( .ایا) او
کسی است که ما برای ریاست جمهوری می خواهیم؟ گمان
نمی کنم .انچه من اهمیت می دهم جهت این کشور است
و انچه من بســیار بسیار نگرانش هســتم این است که ان
(کشور) با کسی مثل دونالد ترامپ ممکن است در جهتی
اشتباه برود».
پس از انتشــار ایــن ویدئو برخــی به انتقــاد از دنیرو
پرداختند و این ویدئو را بی ادبانه خواندند .یکی از انها جان
وویت ،بازیگر قدیمی بود کــه پس از اظهارنظر دنیرو علیه
ترامپ در ویدئویی حرف های دنیرو را یاوه گویی های زشت
خواند و گفــت« :حرف های ترامپ انقــدر که حرف های
دنیرو بد بودند ،بد نبود .حرف های ترامپ به کســی اسیب
نرساندند اما اگر یک جمهوریخواه حرف هایی مثل رابرت
دنیرو علیه هیالری کلینتــون یا باراک اوبامــا زده بود چه
اتفاقی می افتاد؟ دنیرو گفته می خواهد مشــتش را حواله
صورت ترامپ کنــد و من می گویــم می خواهم به صورت
خود او مشت بزنم».
اما باز هم دنیرو بــا بهانه جواب دادن بــه وویت ،به
ترامپ حمله کرد «:وویت مرد خوبی اســت ،اما توهم زده
است .خود حزب جمهوریخواه هم دارد در سالمت عقلی
این مرد شــک می کند .وحشتناک اســت که چنین ادمی
بخواهد رئیس جمهور شود».
از این واقعیت نمی توان به راحتی عبور کرد که بیشتر
چهره های هنری امریکا ،با ریاست جمهوری ترامپ مخالف
هستند .چهره های سرشناسی همچون «مریل استریپ»،
«جورج کلونی»« ،ویل اســمیت»« ،جانی دپ»« ،برد
پیت» و «انجلینا جولی»« ،داســتین هافمن»« ،رابرت
دنیرو»« ،کوین اسپیسی» و ...نیز از ترامپ اعالم بیزاری
کرده اند .ایناریتو ،کارگردان مکزیکی کــه برنده دو جایزه
اسکار شده است از سفر دونالد ترامپ به کشورش خشمگین
شد و در این باره گفت «:چطور می شود میزبان فردی بود
که به همه ملت ما در برابر همه دنیا توهین کرد .این فقدان
وقار و بزرگی است که موجب می شود از کسی که هم به ما
توهین کرده و هم همه اقلیت ها و زندگی 16میلیون مهاجر
مکزیکی را به خطر انداخته حمایت کنیم».
شاید در میان این همه مخالفی که دونالد ترامپ دارد،
تنها یک حامی جدی از جامعه هنری امریکا داشــته باشد
که ان هم کلینت ایستوود اســت؛ این کارگردان و بازیگر
امریکایی اعالم کرده که می خواهد به ترامپ رای بدهد،
او می گویــد به ترامــپ رای می دهد چــون کلینتون گفته
می خواهد راه اوباما را ادامه بدهد.
سردار
نمایشی درباره سرداران دفاع مقدس
«سردار روایتی است از سال های نه چندان دور جنگ
که تا امروز امتداد دارد .داستان سربازان پاکباخته ای که
گمنام ،به خاک وطن پیوســته اند و نبودشــان دینی شده
اســت بر ذهن و گرده تاریخ معاصر این ســرزمین ».این
خالصه داســتان نمایش «ســردار» اســت ،نمایشی به
کارگردانی و نویســندگی نادر برهانی مرند کــه از ۴مهرماه
در تاالر اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه می رود .در
این اثر نمایشی که پیش از این در یازدهمین
جشنواره سراســری تئاتر رضوی روی صحنه
رفته بــود .هدایت هاشــمی ،نســیم ادبی،
احمد کاوری ،نداکوهی ،سید علی صالحی،
فریــدون محرابی ،حســین پاکــدل ،ناهید
مسلمی و میرطاهر مظلومی به عنوان بازیگر
حضور دارند.
داســتان ایــن نمایــش بــه مجروحی
برمی گــردد به نــام ابراهیــم و دســتوری که
در زمــان جنــگ داده ،او در حــال حاضــر
درجه ســرداری دارد و اکنون در کماســت.
ابراهیم به رغم خواســت خــودش نمی تواند
«برود»یعنی بــه دلیــل کار ناتمامی که دارد
و عذاب وجدانــی که بر اثر دســتوری که در
زمان جنگ داده و دو نفر به ان دلیل شهید و
مفقوداالثر شده اند نمی تواند یا نمی خواهد
تا پیدا شــدن حداقل جســد این دو نفر جان
به جان افرین تســلیم نماید .توگویی جسم و
روحش به نوعی در عذابی خودخواسته گرفتار
امده است.دوســت و هم رزم او دکتر کامران
در حال حاضر رئیس بیمارستان ثامن مشهد
است .دکتر کامران ابراهیم را در بهترین اتاق
بیمارستان بســتری می کند ،این در صورتی
است که به رغم درخواستش مبنی بر بستری
کردن ابراهیم در بیمارستان هنوز از مقامات
باال جوابی نگرفته اســت .رئیس حراســت
بیمارستان یوسف که هم رزم ابراهیم و دکتر
بوده نیز تا اخرش پای بستری کردن ابراهیم
ایستاده است...
نــادر برهانی مرند ،کارگــردان این کار
دلیل اینکه همچین سوژه ای به ذهنش امده
اســت ،گفته« :چند ســال پیش کــه به بهانه شــرکت در
جشــنواره ای به کشــور بالروس ســفر کرده بودیم ،همه
گروه های نمایشی شرکت کننده در جشنواره را ابتدا به مقبره
سربازان گمنامی می بردند که شکوه و عظمت ان به قدری
بود که توصیف ان میســر نیســت .در این فضای باشکوه
اولین صحنــه ای که دیدم اثار ســوختگی به جــا مانده از
شهری بود که راویان می گفتند در این شهر هشت فرمانده
و سرباز در مدت زمانی خاص ان را نگه داشته اند تا سقوط
نکند .در همین فضا چارچوبی درست شده بود که در همه
روزهای سال چهار نفر به نشانه پاسداشت و احترام این چند
سرباز در چهار طرف مربع می ایستند و این مکان هیچ زمان
خالی نمی مانــد .خاطره این شــکوهمندی و احترام چنان
روی من تاثیر گذاشــت که پیش خود گفتــم ای کاش بلد
بودیم جدای از شعارها با فرماندهان و سرداران هشت سال
دفاع مقدس اینچنین رفتار کنیم .من سه سال این نمایش
را نوشتم .فکر کردم باید صبر کنم تا پخته تر شود .در طول
این مدت شــخصیت های داســتان با من بودند و قصه در
ذهنم بود تا اینکه احســاس کردم امسال باید متن را کامل
کنم .خوشحالم با اجرای نمایش «سردار» کاری را انجام
دادیم که بدون سفارشی بودن ،سرداران فرهنگ و جنگ
را کنار هم به تماشای این اثر بنشاند .در این نمایش تالش
کردیم داســتان را به نوعی روایت کنیم کــه هم مخاطب
خاص و هم عام و نیز انهایی که به طور ویژه برای اجرای این
نمایش می ایند از ان لذت ببرند و جذب شوند .اگرچه ممکن
است به نظر برســد این نمایش مورد توجه و عالقه بخش
خاصی از مخاطبان جامعه است».
یکــی از ویژگی های نمایش ســردار،
بازگشــت حســین پاکدل به بازیگری تئاتر
اســت .پاکدل طــی این ســال ها در عرصه
کارگردانــی تئاتر فعالیت کــرده و کمتر بازی
می کرد امــا ایــوب اقاخانی کــه در اجرای
جشــنواره تئاتر رضــوی ایفاگر نقــش دکتر
مردانی بود ولی برای اجــرای عموم به دلیل
بازی در نمایش سقراط و کارگردانی و بازیگری
در نمایــش زنانی که بــه بزها خیره شــدند،
نتوانســت گروه را همراهی کنــد ،در اجرای
عمومی حســین پاکــدل این نقــش را بازی
می کند.
پاکدل درباره دلیل انتخاب این نقش و
بازی در تئاتر بعد از مدت ها می گوید« :این
نقش و این نمایش ویژگی های خاصی داشت
برای انتخاب و مــن را ترغیب کرد که همراه
این گروه باشم ،البته ترجیح می دهم خودم
زیاد دربــاره اش توضیحی ندهم و مخاطبان
ان را تماشا کنند».
او در پاسخ به این سوال که ایا در بخش
کارگردانــی نیز بــه برهانی مرنــد ایده هایی
می دهد یا خیر ،گفــت« :در تئاتر بازیگران
هــم کارگردانی می کننــد امــا کارگردانی بر
وجودشان و فیزیکشــان .ما یک کارگردان
کلی داریم که اثــر را از ســاحتی باالتر نگاه
می کند ولی هــر کــدام از بازیگــران نیز در
راســتای هماهنگی با دیگران خودشــان را
کارگردانی می کنند.
در مجموع هر کدام از این عرصه های
کارگردانی و بازیگری شرایط و جایگاه خاص
خودش را دارد .من در حال حاضر بازیگر نمایش هستم و
در اختیار کارگردان .نادر را سال هاست که می شناسم و جدا
از همکاری رفاقت هم داریم و کارش را دوست دارم».
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 330
دیدار
پاسخ طارمی به حاشیه های پرسپولیس
بهداد سلیمی و دخترش در حرم رضوی
نوکری امام حسین(ع)از نگاه عمو پورنگ
77
یورگن کلوپ ایرانی
دیدار
78
مثلث | شماره 330
الکساندر نوری ،چهره ویژه بوندس لیگا
در این روزها
از الکساندر اسمش که بگذریم ،نام خانوادگی اش،
یعنی انجایــی که نشــان از هویتــش می دهد ،بــرای ما
اشناست؛ نوری ،الکساندر نوری! این روزها این نامی است
که در فوتبال المان بسیار شنیده می شود ،نامی است که ان
قدر خوش درخشیده که به او لقب یورگن کلوپ تازه فوتبال
المان را داده اند.
4هفته قبــل بود کــه مدیــران برمــن در تصمیمی
غیرمنتظره ،الکســاندر نوری را به عنوان جانشین ویکتور
اســکریپنیک معرفی کردند .هرچقدر اخراج اسکریپنیک
اتفاقی قابل پیش بینی بود ،کســی انتظار نداشــت نوری
37ســاله که در تیم جوانان باشــگاه کار می کرد ،جای او
را بگیرد؛ حتی به عنوان مربی موقــت .اما نوری خیلی زود
نظرها را به خــود جلب کــرد .هرچند اولین بــازی برمن با
هدایت او ،با شکست 1-2مقابل ماینس و اخراج او از کنار
زمین همراه بود اما برمن در دیدار بعدی توانست ولفسبورگ
را شکســت بدهد و به اولین ســه امتیاز فصل دســت پیدا
کند ،تســاوی در دیدار بعــدی برابر دارمشــتات و نمایش
امیدوارکننده تیم ،مدیران برمن را متقاعد کرد تا قرارداد او
را تمدید کنند و او را از یک مربی موقت تبدیل به یک مربی
دائمی کردنــد ،او خیلی زود جواب این هدیــه را با پیروزی
مقابل بایرلورکوزن داد .لورکوزن در دیدار قبلی دورتموند را با
دو گل شکست داده بود؛ در دیداری که زردها چیزی برای
گفتن نداشتند و این می توانســت یک جدال دشوار برای
نوری باشد تا نشــان بدهد نتایج قبلی اتفاقی نبوده است.
پس وقتی ســوت پایان بازی با پیــروزی 1-2برمن به صدا
درامد ،باز همه دوربین ها به سوی او چرخید؛با رفتن یورگن
کلوپ و پپ گواردیوال از بوندس لیگا ،به نظر می رسید دیگر
هیچ مربی ای نیست که عکاسان برای ثبت واکنش هایش
از اتفاقات کنار زمین صرف نظر کنند ،اما با حضور الکساندر
نوری روی نیمکت وردربرمن شرایط تغییر کرده است.
سرمربی جدید وردربرمن خیلی زود به یک چهره ویژه
در بوندس لیگا تبدیل شــده؛ محبوب در بیــن هواداران و
جذاب و برای رســانه ها .نوری ان قدر از پیــروزی تیمش
لذت برد که شما هم می توانید به تنهایی از این لذت خالص
خوشحال شــوید .او پا به پای خط کنار زمین می دوید و تا
باالترین ارتفاعی که می توانســت می پرید .بــا این حال
در کنفرانس خبــری او از همه به بخاطر شــادی عجیب و
غریبش عذرخواهی کــرد و از تجربــه بی نظیرش و لمس
لحظه پیروزی با وردربرمن گفت .بــا این حال حقیقتی که
نمی توان در مورد وی پنهان کرد ،عشــق دیوانه واریست
که به فوتبال و وردربرمن دارد و همین عشق توانسته پس از
یک پیروزی او را در میان هواداران برمن محبوب کند .انها
می خواهند هفته ای که بوندس لیگا به نام نوری زد ،امتداد
پیدا کند.جذاب ترین سوژه این روزهای بوندس لیگا .با شور
و حرارتی که پیش از این تنها از کلوپ دیده شده بود .حتی
صمیمت او با بازیکنانش هم ســرمربی فعلی لیورپول را به
ذهن می اورد .هرچند او در مصاحبه اخیرش با یک روزنامه
محلی اعالم کرد که قرار نیست با بازیکنان «دوست»باشد،
اما رفتار او با بازیکنان برمن نشــان می دهد که الکســاندر
نوری برای انها چیزی بیش از یک سرمربی است .به عنوان
مثال باید از عثمان مانیه یاد کرد ،بازیکنی نوزده ســاله که
گل پیروزی تیمش را برابر لورکوزن به ثمررساند ،این بازیکن
دو ســال پیش مخفیانه به عنوان پناهنده وارد المان شــد
اما سرنوشــت او خوش رقم خورد و با پیوستن به وردربرمن
زندگی اش به کلی متحول شد و خود او تاکید کرد که مدیون
الکساندر نوری سرمربی ایرانی وردربرمن است« :من خودم
را مدیون او می دانم .بسیار خوشحالم که او به من اعتماد
کرد و نهایت تالش خود را به کار می گیرم تا جواب اعتماد
او را بدهم».
عاشق ایران
برای فوتبال ایران الکســاندر نوری در ســال 2006
یک بار نامی بود که مطرح شد ،ان زمان که فریدون زندی
به عنوان اولین دورگه وارد فوتبال ما شــد ،نام های زیادی
مطرح شــد که به تیم ایران اضافه شــود که یکــی از انها
الکساندر نوری بود ،نامی که خیلی زود به دلیل مصدومیت
فراموش شد .نوری فوتبالش را از اکادمی وردربرمن شروع
کرد ،برای تیم دوم این تیم 70بازی هم انجام داد و بعد به
تیم بزرگســاالن پیوست ،در تیم بزرگســاالن وردربرمن به
او بازی نرســید و بعد از ان در بوندس لیگا 2و 3بازی کرده
و لیگ های منطقــه ای را هم با تیم هایی که ناشــناخته تر
از انی هســتند که به راحتی انها را بشناســیم ،تجربه کرده
است .در ســال 2011فوتبالش در تیم اولدنبرگ به پایان
رسید و ســپس با همین وارد دنیای مربیگری شد .او ابتدا
در این تیــم به عنوان مربی بدنســاز کار می کرد و ســپس
به عنوان کمک مربی و در نهایــت در اوریل 2013مالک
دفتر ســرمربی باشــگاه شــد تا 41بازی را با همین عنوان
پشت ســر بگذارد و 71امتیــاز برای این تیــم محلی جمع
کند .در فصــل 2015-2014به وردربرمــن امد و در لیگ
منطقه ای کمک مربی تیم دوم این باشگاه بود و برخالف
دوران بازی ،این بار توانســت به تیم اول برسدو سرمربی
این تیم شود،فرانک باومن مدیر ورزشی وردربرمن درباره
علت انتخاب او می گوید« :با حضور نوری ما امیدواریم که
تیم پیشرفت داشته باشــد .در فصل تابستان افراد زیادی
از جمله بازیکنــان و کادرفنی در باشــگاه تغییرات زیادی
داشتند و به همین دلیل نمی توانستیم به دنبال فرد جدیدی
در خارج از باشگاه برای هدایت تیم باشیم .عملکرد نوری در
سال های اخیر نشان می دهد که می تواند در شرایط سخت
به تیم کمک زیادی کند و ما از این نظر نسبت به او اعتماد
داریم .او فردی با اهداف بلندپروازانه است که ما به او برای
به موفقیت رســیدن اعتماد ویژه ای داریم و از او پشتیبانی
کامل انجام می دهیم».
این روزها تقریبا تمام رسانه های المانی به الکساندر
نوری پرداخته انــد و نکته مهم این اســت کــه او در همه
این مصاحبه ها به ریشــه های ایرانی خود اشــاره و افتخار
می کند،او در مصاحبه با بیلد در یــک معرفی کوتاه از خود
گفته اســت« :من در بوکســتهوده به دنیا امدم و همانجا
بزرگ شدم .در نوجوانی به برمن پیوستم و پدرم اولین مربی
من بود .در جوانی و زمان پیوستن به تیم Aجوانان برمن،
به مدرسه شبانه روزی رفتم ۷ .سال در برمن بودم .اینجا با
همسرم اشنا شدم .ما همیشه به صورت واضح گفته ایم که
می خواهیم در برمن به زندگی ادامه دهیم».
وقتی صحبت از ایران می شود ،جمالتش را این گونه
ارایش می دهد« :ایران بخشی از وجود من است .پدر من
ایرانی است .پدرم برای تحصیل به المان امد و در هانوفر با
مادرم اشنا شد و اینجا در شهر اولدنبرگ به تحصیل شیمی
پرداخت .خیلی با پــدرم در ارتباط بودم .بــه همین خاطر
شــناخت کاملی از ایرانی بودنم دارم .اخریــن باری که در
ایران بودم ،ســال 2005بود و همراه پدرم به چندین شهر
ایران رفتیم و با شــهرهای مختلف ایران نیز اشــنا شدم.
برای من خیلی مهم بود تا شناخت زیادی از فرهنگ ایرانی
داشته باشم .برخالف دیگر فرهنگ ها ،مردم در ایران بسیار
مهربان هستند و برخورد خیلی خوبی با شما دارند .هنوز هم
خیلی از نزدیکان و بســتگان من در ایران زندگی می کنند
و عده ای نیز در امریکا هستند .ارزش های فرهنگی مردم
ایران مرا به شــدت تحت تاثیر قرار داد و بــرای این مردم
ارزوی موفقیت می کنم».
نوری در ادامه در پاسخ به این ســوال که در صورت
رفتن به ایران مشکلی خواهد داشت یا خیر نیز گفت« :تا
حدودی فارســی می دانم ولی برای برقراری ارتباط نیاز به
کمک دارم .البته در زمینه غذا باید بگویم که هیچ مشکلی
ندارم و اگــر به ایــران بروم کامال شــناخت خوبــی دارم.
غذاهای ایرانی بهترین هستند».
خانه خورشید
سرگذشت خانواده شهیدان شاخص
«خانه خورشید» نوشــته ماندانا زندی به سرگذشت خانواده شهیدان شاخص پس از
شهادت انها می پردازد .داســتان این کتاب روایتی از واقعیت اســت که با تخیل تکنیکی
نویسنده امیخته شــده .ادم ها ،صحنه ها و رویدادهای نقل شده برداشــت ازاد نویسنده از
خوانده ها و شنیده ها ست .نگارنده برای نوشتن این کتاب با خانواده های شهیدان باکری،
ابشناسانُ ،مدق ،قریشی ،ســلیمی ،غیاثوند ،تارا ،شــفیعی و زین الدین و نیز دکتر سعید
عطاری ،مدیر بیمارســتان نیایش و دکتر علی اکبر میرابی ،مدیر بیمارســتان روانپزشــکی
صدر ،گفت وگو کرده است .در خالل متن های کتاب نیز سروده هایی به قلم محمد کاظمی
جیرودی امده است.
زندی در مقدمه کتاب اورده اســت« :تالش حقیر این بود تا پلی به تصویر بکشــم از
جنس عبور بین ما و انها که خالصانه عهد بســتند و دل بریدند و پر کشیدند؛ شروع جنگ و
تحمیل ان بر ما ،نقطه اغاز خیلی از تحول ها بــود و دگرگونی هایی که زندگی عده زیادی را
دستخوش اتفاقات شــگفت انگیزی نمود .اما ،نکته اینجاست که ان نسل مبارز و ایثارگر،
وجود مشترک اندکی دارد با نسل حاضر این مرز و بوم .گویا از ان روزها ،قرن ها گذشته و از
ان مردمان تنها اسطوره هایی بر جای مانده ،فراموش شده که این مظلومیت و از یادرفتگی
بر انها روا نیســت ...انهایی که باید خوب بشناســیم ،انقدر خوب و ان قدر لمس شــده که
بتوانیم احساسات و عواطف و دغدغه هایشان را در پس عبور زمان باز هم حس کنیم .برخی
از ان ها راه رستگاری را با خط سرخ شهادت حک کردند و ان ها که ماندند اسطوره صبر شدند
و استقامت و خداوند مومنان را امر کرده به صبر و شکیبایی؛ والحق که جانبازان ،ازادگان و
ایثارگران ما چه خوب از پس این ها همه برامدند»...
حرفه ای
خاطرات زنده یاد جواد شریفی راد
«حرفه ای» نوشته مرتضی قاضی عنوان کتابی اســت که به خاطرات زنده یاد جواد
شریفی راد می پردازد .وی معلم و سرتیم خنثی سازی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسالمی
ایران بود که دی ماه 1392در اثر انفجار در جریان ساخت فیلم «معراجی ها» درگذشت.در
ت گروه های خنثی کننده بمب ها
بخشی از پیشگفتار کتاب می خوانیم« :روایت زندگی و فعالی
و موشک های عمل نکرده در سطح شهرها در طی جریان جنگ شهرهای دفاع مقدس یکی
از بکرترین و متحورانه ترین روایت هایی است که می توان در سال های دفاع مقدس سراغ
گرفت؛ روایتی نــاب از عملکرد گروهی از زبده ترین متخصصــان نظامی برای حفظ جان
مردمان بی دفاع شهرهای کشورشان ».کتاب «حرفه ای» به دلیرمردانی که در ایام هشت
سال دفاع مقدس به ویژه در جنگ شهرها با ایثار جهان خود به حفظ جان مردمان شهرها و
خنثی سازی مهمات عمل نکرد ه ناشی از این جنگ ها پرداختند ،تقدیم شده است .شریفی راد
که جزو باسابقه ترین مدیران جلوه های ویژه در ســینمای ایران بود و مسئولیت جلوه های
ویژه بیش از 30فیلم سینمایی را برعهده داشــته قبل از حادثه اخر مراحل فنی فیلم عظیم
«محمد(ص)» را به پایان رسانده و از نخستین تجربه های او در سینمای انقالب می توان
به «حمله به اچ« ،»3شمارش معکوس » «مسیر معکوس» اشاره کرد و از اخرین کارهای
او «شکارچی شنبه» و «اخراجی های یک و »2بود .مجید مجیدی درباره او نوشته است:
«او کسی بود که خود را وقف انقالب و دفاع مقدس کرده بود .تمام بدن او پر از ترکش بود و
بارها و بارها در جنگ مجروح شده بود .هرجا خطر بود جواد بود ،هرجا ماموریت غیر ممکن،
عملیات خنثی سازی بمبی عمل نکرده ،در دوران جنگ بود جواد بود که بمب را خنثی کند.
او مرد عمل بود و بی ادعا بود».
ابوزینب
فیلمی صادقانه درباره لبنان
فیلم ســینمایی «ابوزینب» چهارمین ســاخته علی
غفــاری از 24مهرمــاه در گروه ازاد اکران شــده اســت.
«ابوزینب» به زبان عربی ساخته شده و برای اکران عمومی،
دوبله شده اســت .این فیلم به ســال 1985برمی گردد که
ارتش اسرائیل به طرف بیروت حرکت می کند اما وارد خاک
لبنان می شود و تا ســال 2000لبنان در اشــغال نیروهای
اسرائیلی است تا اینکه در این ســال لبنان را ترک می کند.
داستان این فیلم راجع به خانواده ای است که بین سال های
1985تا 2000ســال های اشــغال در جنوب لبنان زندگی
می کنند .به عبارت دیگر ما در فیلــم ابوزینب مقاومت این
خانواده لبنانی در شرایط اشغال را می بینیم .فیلم ابوزینب
به صورت مشخص راجع به جوانی به نام ابوزینب است که
در لبنان به واسطه عملیاتی که انجام می دهد مشهور است
و همه او را می شناسند .او در سال های اشغال علیه ارتش
اسرائیل عملیاتی را برعهده می گیرد و ....در واقع در پس
نام ابوزینب رازی نهفته است که بعد از سال 2000میالدی
راز این نام فاش می شود....
فیلم «ابوزینب» در کشورهای عرب زبان مانند لبنان،
«سرالمدفون» نمایش داده
مصر ،مراکش و اردن با عنوان ّ
شده است .این فیلم با نام «سر المدفون» یا «راز پنهان»
به بخش بین الملل جشــنواره فیلم فجر تحویل داده شده
بود .علی غفــاری ،کارگردان فیلم گفته اســت «:انچه در
«ابوزینب» می بینید واقعیت محض است .البته باید تاکید
کنم که حضور معنوی سید حســن نصراللــه در طول پروژه
بسیار به ما کمک کرد .ما در طول ساخت این پروژه به این
نتیجه رسیدیم که هرچقدر صداقت بیشتری داشته باشیم،
فیلم تاثیرگذاری بیشــتری خواهد داشت .باتوجه به اینکه
سید حســن نصرالله را به عنوان سید صادق می شناسند ،او
راضی نمی شــد که صحنه هایی که ممکن اســت واقعیت
نداشته باشــد ،در فیلم اورده شــود و صداقت و پاکی این
شــخصیت برای من بســیار جالب بود.ما از یک داســتان
واقعی از یک مستند به این فیلم رسیدیم .این فیلم 5سال
پیش ساخته شــده بود .ما برای فیلمنامه دوباره با خانواده
کالکش مصاحبه کردیم .در پروسه ساخت می خواستیم به
واقعیت وفادار بمانیم .این کار با توصیه سید حسن نصرالله
ساخته شده است .یکی از مواردی که ایشان تاکید داشتند
رازداری خانواده عامر کالکش بود .وقتی به داســتان این
فیلم رســیدیم قرار بود به یک متن نمایشی تبدیل شود .با
محمود غالمی برای فیلمنامه نویســی صحبت کردیم .در
ان فیلمنامه در لحظه اخر می فهمیم عامر کالکش کیست
ولی چون سرمایه گذار خارجی داشتیم نظرات انها هم مهم
بود و برای همین فیلمنامه را تغییر دادیم .انها تاکید داشتند
جزء به جزء با حقیقت پیش برویم.ما سکانسی هم داشتیم
که در زندان خیام بود و نشان می داد یک نفر را دار می زدند.
این سکانس خوب از کار درامد ولی چون نیروهای مقاومت
بر این تاکید داشتند که در ان زمان کسی را در زندان خیام
دار نزدند ،ما ان را حذف کردیــم .این محدودیت ها باعث
خالقیت می شد و ما با خالقیت پیش رفتیم».
سردار قاســم ســلیمانی ،فرمانده نیروی قدس سپاه
پاسداران انقالب اسالمی برای فیلم ابوزینب در یادداشتی
نوشته است« :بسمه تعالی ،فدای این دستی که ماه را برکف
گرفته و تقدیم به خالق ماه کرده است ،می بوسم دستی را
که ما را از روشنایی ان بهرمند کرده است ،چه زیباست این
تصویر که بر کف،تمام اخالص جای گرفته است گرد همه
این دستان پاک».
پیشخوان جهانی
ذوب کامل
ترامپ روی
جلد تایم
اکونومیست
هم به مشکالت
ترامپ
پرداخته است
تروریست و
اشپیگل
مثلث | شماره 330
دیدار
79
بازار
ی شهدای وحدت
افتتاح مجتمع اموزش
به همت بانک انصار
مجتمع اموزشی شــهدای وحدت در بخش پیشین
شهرســتان ســرباز افتتاح شــد .بانــک انصار بــه منظور
ایفای نقش شایسته خود در مســئولیت های اجتماعی و
عام المنفعه و در راستای توسعه ساختار اموزشی و پرورشی
فرزندان شایسته و مستعد ایران اسالمی ،در سال اقتصاد
مقاومتی ،اقدام و عمل ،نســبت به ســاخت یک مجتمع
اموزشی در محل شهادت شــهدای وحدت بخش پیشین
شهرســتان ســرباز مبادرت ورزید .به گــزارش اداره کل
بازاریابی و تبلیغات و به نقل از مدیریت شعب بانک انصار
در استان سیستان و بلوچستان؛ مجتمع اموزشی شهدای
وحدت همزمان با بازگشایی مدارس و در سالگرد شهدای
وحدت ،طی مراسمی با حضور مسئوالن استانی و مدیران
بانک انصار در محل ســپاه پیشــین افتتاح و به مسئوالن
اموزش و پرورش تحویل شد تا 200دانش اموز بتوانند از این
فضای اموزشی استفاده کنند .حجت االسالم والمسلمین
رضازاده ،مســئول دفتر امــور فقهی بانک انصــار در ایین
تحویل مدرســه طی ســخنانی ابتدا با اســتناد بــه ایات و
روایات مربوط به شــان و منزلت شــهداء گفت« :شهد ا به
معنای واقعی کلمه ،زنده و منشــا اثر و برکت برای بشریت
هستند و تحکیم وحدت برادران شیعه و اهل تسنن در این
استان و افتتاح همین مدرسه گواه صادقی بر این مدعاست
و بنابراین ،همــه ما مدیون انها هســتیم ».ایــن گزارش
می افزاید که اقای نخعی ،مدیرکل اموزش و پرورش استان
نیز در ایین افتتاح این مدرسه ضمن قدردانی از بانک انصار
اعالم داشت که این مجتمع اموزشی با شش کالس درس
و با امکانات بســیار خوب و تجهیز مناســب در حد مدارس
پایتخت در این منطقه مرزی و محروم استان ساخته شده
است .براساس این گزارش ،اقای محمد رضا احمدی ،مدیر
سابق شعب بانک انصار استان نیز در مراسم مذکور حضور
یافته و اظهار داشت« :این مجتمع اموزشی با پنج میلیارد
ریال هزینه ،عالوه بر شــش کالس درس ،دارای دواتاق
ویژه استقرار معلمین و دفتر مدرسه بوده و در 350متر مربع
ساخته شده است».
بازار
80
مثلث | شماره 330
در گفت وگو با مدیر شعب استان تهران
موسسه اعتباری کوثر مطرح شد :
موسســه اعتبــاری کوثر بــا هــدف حفــظ منافع و
ارزش افرینی ،ارائه خدمات نوین و تکمیل زنجیره عرضه
خدمات شایسته به مشتریان نسبت به راه اندازی صندوق
اجــاره ای یا صنــدوق امانات اقدام کرده اســت .قاســم
شــیرکوند ،مدیرشــعب اســتان تهران موسســه اعتباری
کوثــر در گفت وگویــی با روابــط عمومی موسســه گفت:
«موسسه اعتباری کوثر در راستای تکمیل زنجیره عرضه
خدمات شایسته به مشتریان با استفاده از پیشرفته ترین و
مجهزترین امکانات امنیتی ،مکان امنی را برای اسودگی
خاطر مشتریان فراهم کرده تا بتوانند اشیا ،اسناد و مدارک
با ارزش خود را با اسایش خیال در ان نگهداری کنند ».وی
صندوق امانات
تکمیل زنجیره عرضه خدمات
شایسته به مشتریان
افزود« :مشتریان محترم می توانند به یکی از شعب موسسه
که در ان حســاب قرض الحسنه یا ســپرده سرمایه گذاری
دارند ،مراجعه کنند تا برای دریافــت «صندوق اجاره ای»
به شــعب مربوطه دارای صندوق امانات معرفی شوند».
شیرکوند اظهار داشت« :اندازه صندوق اجاره ای کوچک،
متوســط و بزرگ است و مشــتریان فقط در ساعات اداری
مجاز به استفاده از صندوق اجاره ای هستند و امتیاز استفاده
از ان غیرقابل انتقال است و اجاره بها قبال دریافت می شود
و مدت ان به شرط موافقت موسســه قابل تمدید است».
مدیر شعب استان تهران با اشــاره به صندوق های امانات
تعبیه شده در اســتان تهران اظهار داشت« :تعداد 2548
صندوق امانات تعبیه شده که از این تعداد 1756صندوق
در ســایز کوچک و تعداد 792صندوق در ســایز متوسط و
بزرگ است ».وی در خصوص فرایند ارائه سرویس صندوق
امانات افزود« :صندوق اجاره ای قابل انتقال به غیر نیست،
ضمن اینکه برای این صندوق ها دو کلید صادر خواهد شد
که یکی از انها نــزد متقاضی و دیگری نــزد فردی خواهد
بود که در زمان امضای قرارداد و تحویل صندوق توســط
متقاضی مشخص شده باشد ».مدیر شعب استان تهران
خاطر نشان ســاخت« :معموال حدود 48ســاعت پس از
وصول درخواســت ،صندوق مورد نظر تحویل مشتری او
خواهد شد».
اقتصاد مقاومتی ناشی از یک
مساله شناسی صحیح و هوشمندانه است
زمانی که سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی از سوی
مقام معظم رهبری ابالغ شد ،نه تنها کارشناسان داخلی،
بلکه بسیاری از ناظران بین المللی طرح چنین موضوعی را
در سپهر مدیریت کالن جمهوری اسالمی ایران به مثابه
اغاز یک جهش بزرگ قلمداد کردند.
به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛
دکتر عیسی رضایی با اشاره به ابالغ سیاست های اقتصاد
مقاومتی از ســوی مقام معظم رهبری(حفظه الله)گفت:
«درست از زمانی که روابط غیرعادی اقتصادی قدرت های
بزرگ دنیا علیه ایران شــکل گرفت و انها تالش می کردند
تا از هر طریقی ایران را در تنگنا قرار دهند ،با یک مســاله
بزرگ مواجه شدیم .مساله این بود که ایا می توان همواره
به خارج از مرزها متکی بود؟ ایا در صورت بروز شرایط سخت
و دشــوار می توانیم با تکیه بر توان و ظرفیت های داخلی
بر مشکالت فائق اییم؟ این ســواالت و ده ها سوال دیگر
از جمله مســائلی بودند که ذهن ها را در گیر خود کرده بود
و همزمان فشارهای غرب بیشــتر و بیشتر می شد .اگرچه
جمهوری اســامی ایران در شــرایطی به مراتب سخت تر
ســربلند از ازمون ها بیــرون امده ،اما وقت ان رســیده بود
تا در عرصه کالن مدیریت کشــور طرحی نــو دراندازد».
مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر افزود« :وقتی موضوع
اقتصاد مقاومتی مطرح شــد ،شــاید بســیاری از ذهن ها
مســتقیم موضوعاتی ماننــد صرفه جویی و غیره را نشــانه
می رفت ،غافل از اینکه این موضوع یک اصل کلی در نظام
مقدس جمهوری اسالمی ایران بود .به عبارتی شکل گیری
مقوله اقتصاد مقاومتی ناشی از یک مساله شناسی صحیح
و هوشــمندانه بود که تا پیش از ان کمتر مــورد توجه قرار
گرفته بود .از این رو مساله شناســی مدبرانه و هوشمندانه
رهبر معظم انقالب اســامی نه تنها فضای داخلی کشور
بلکه بسیاری از عرصه های جهانی را تحت تاثیر قرار داده و
فصل جدیدی را در عرصه مدیریت کشور رقم زده است».
دکتر عیسی رضایی تاکید کرد« :بنابراین باید توجه داشت
کوثر بیشترین تعهد را
در ایجاد ارزش برای
ذینفعان دارد
که مساله شناســی از یک خانواده کوچــک گرفته تا یک
کشــور و حتی در ســطوح جهانی حائز اهمیت اســت .در
چنین شرایطی باید دغدغه تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی
به عنوان یک مساله کالن مورد توجه قرار گیرد».
نایــب رئیــس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر
خاطر نشــان ســاخت« :بایــد فرهنــگ مســاله یابی و
مساله شناســی را در تمام ارکان مدیریتی کشــور گسترش
داد .به عبارتی مساله شناســی یعنی انکه از کنار بســیاری
از موضوعات بی تفاوت عبور نکنیم و بــا تمرکز روی ان به
شکل گیری یک رفتار صحیح کمک کنیم».
مثلث | شماره 330
و کارکنانی که در ادامه به این مجموعه وارد می شــوند باید
خود را با این حرکت جهادی وفق دهند .باید همواره گوش
به فرمان مدیرعامل موسســه باشــید چرا کــه ابالغیه ها،
بخشــنامه هایی که صادر می شــوند بــا کار کارشناســی و
تیم فکری کــه در حــوزه مرکــزی فعالیت می کننــد ارائه
می شود».
وی با تاکید بر وجه تمایز بانک ها و موسسات اعتباری
اظهار داشــت« :دانش ،اگاهــی ،ارائه خدمــات نوین و
متنوع و تکریم مشــتریان باعث می شــود تا مشتری بانک
خود را انتخاب کند و موسسه اعتباری کوثر با وجود جوانان
متخصص و متعهد سازمانی پیشرو و در حال توسعه است
و افرادی که به خانواده بزرگ کوثر می پیوندند باید با تمام
وجود به روند توسعه ای موسسه کمک کنند».
مرتضی شعبانی ،مدیر اموزش موسسه اعتباری کوثر
در ائین افتتاحیه با اشاره به دوره های اموزشی برگزار شده
در موسسه گفت« :تا کنون 86دوره تخصصی بدو خدمت
کارکنان برگزار شده است و دوره هشتاد و هفت جامع ترین
دوره اموزشی بدو خدمت خواهد بود».
وی افزود« :این دوره شــامل 200ســاعت اموزش
تخصصی در زمینه های دانش افزایی ،مباحث نگرشــی و
مهارتی خواهــد بود که یک ماه به طــول خواهد انجامید.
این دوره از 24مهرماه تا 23ابان ماه ادامه خواهد داشــت
و اســاتید متخصص مباحث خــود را در زمینه های اصول
بانکــداری ،اخــاق حرفــه ای ،مهارت هــای بانکــی و
ازمون های دوره ای ارائه خواهند داد».
بازار
هشــتاد و هفتمین دوره اموزش بدو خدمت کارکنان
موسســه اعتباری کوثر با حضور محمــد عالی پور معاون
مالی ،ازاده محمدی مدیر روابط عمومی و تبلیغات ،محمد
گرانمایه پور مدیــر داخلی و محمد شــعبانی مدیر اموزش
موسسه افتتاح شد.
محمد عالی پور ،معاون مالی موسسه اعتباری کوثر
در مراســم افتتاحیه هشــتاد و هفتمین دوره اموزش بدو
خدمت کارکنان کوثر با اشــاره به مباحــث تخصصی این
دوره ها گفت« :مطالعه و تحقیــق در مباحث علوم بانکی
را ســرلوحه فعالیت های خود قرار دهید و در کالس های
اموزشی حتما با مطالعه وارد شوید ،چرا که مطالعه و تحقیق
می تواند به یادگیری مباحث تخصصی در طول دوره های
اموزشی به شما کمک کند».
وی با بیان اهمیت به روزرســانی اگاهی و دانش در
زمینه بانکی افزود« :ممکن اســت اشــتباه در بسیاری از
مشــاغل و تخصص ها اتفاق بیفتد اما زمانی که به عنوان
یک متخصص در نظام بانکی خدمت می کنید ،اشتباه های
احتمالی شما هزینه در بر خواهد داشت و گاها هزینه هایی
که جبران انها ممکن نخواهد بود بنابراین با نگاهی به اینده
با تالش و کوشش در رسیدن به جایگاهی که شایسته ان
هستید گام بردارید و مسیر حرکتی خود ر ا ترسیم کنید».
عالی پور چشم انداز موسســه اعتباری کوثر را تبدیل
شدن به یک بانک متمایز در عرصه خدمات مالی و اعتباری
عنوان کرد و اظهار داشت« :مدیریت ثروت ،خلق ارزش
برای ذینفعان و مدیریت سرمایه های انسانی از راهبردهای
اصلی موسسه در رسیدن به چشم اندا ز ترسیم شده است».
وی ماموریت کوثــر را ارئه خدمات مالــی و اعتباری
در محدوده ملــی و بین المللی عنوان کرد و بیان داشــت:
«موسسه اعتباری کوثر بیشــترین تعهد را در ایجاد ارزش
بــرای ذینفعان داراســت و بــر این اســاس اینده خــود را
برنامه ریزی کرده است».
معاون مالی موسســه اعتباری کوثــر گفت« :زمانی
که به عنوان یک کارمند در شــبکه بانکی فعالیت می کنیم
مسئولیت بزرگی را می پذیریم که همانا پاسخگویی است .ما
در مقابل مشتریانی که به بانک رجوع می کنند باید پاسخگو
باشیم و این کار ما را بسیار حساس می کند .باید اطالعات و
دانش خود را به روز کنید ،قوانین و مقررات بانکی را به دقت
مطالعه کنید و با شناخت دقیق از بازار سرمایه و نظام بانکی
به مشتریان مشاوره مالی دهید».
وی خاطر نشــان ســاخت« :در حال حاضر موسسه
اعتباری کوثر با بیش از520هزار سهامدار ،بزرگترین شرکت
ی عام پذیرفته شده در بورس به لحاظ تعداد سهامدار
سهام
محسوب می شود که نقطه مثبتی برای موسسه است».
ازاده محمدی ،مدیر روابط عمومی موسسه اعتباری
کوثر با اشاره به شعار موسســه اعتباری کوثر «اینده از ان
ماست» گفت« :این شــعار اینده سه گروه ســهامداران،
مشتریان و کارکنان را به نحوی که ســود هرگروه در فرایند
مهندسی اجرا حداکثری سازی شود متصور شده است».
مدیر روابط عمومی و تبلیغات موسسه اعتباری کوثر
افزود« :شــکل گیری موسســه با حرکتی جهادی اغاز شد
بازار
81
بازار
با تغییر ساختار مناطق به نواحی:
مدیران نواحی چهارگانه «ثامن»
معرفیشدند
موسســه اعتباری ثامن که پیش از این با هفــت منطقه و 34حوزه تحت پوشــش اداره
م شد .به گزارش روابط عمومی موسسه
می شد ،با تغییر ساختار به چهار ناحیه جغرافیایی تقسی
اعتباری ثامن؛ با اصالح ساختار و طراحی چارت جدید و با تغییر معاونت امور بانکی به معاونت
امور شعب ســاختار جدید بر مبنای پراکندگی شعب طراحی شده اســت .بر همین اساس و با
صدور حکمی از سوی مدیرعامل موسسه اعتباری ثامن ،عباس فرید زاده ،مصطفی ذوالقدر،
عباس نجفی و محمدعلی عسگری به ترتیب به عنوان مدیران ناحیه یک تا چهار معرفی شدند.
بنابراین گزارش ،عباس فرید زاده مدیر ناحیه یک موسسه اعتباری ثامن دارای کارشناسی ارشد
«مدیریت » MBAگرایش مالی و بانکی و سابقه در سیستم بانکی به عنوان مدیر شعب مناطق 1
ت که سرپرستی تهران
و 5بانک ملت و معاون مدیرعامل بانک ملت مشغول به فعالیت بوده اس
1و البرز ،2شعب مستقل و مناطق ازاد زیرمجموعه این ناحیه است.
همچنین مصطفی ذوالقدر ،مدیر ناحیه دو موسسه اعتباری ثامن کارشناس ارشد «مدیریت
دولتی» گرایش منابع انسانی است که در سابقه بانکی او معاون مدیرعامل بانک سینا ،مدیرکل
رفاه و منابع انسانی بانک ملت دیده می شو د که سرپرستی های خراسان رضوی ،شمالی ،جنوبی،
سمنان ،سیستان و بلوچستان ،مازندران ،یزد و گلســتان نیز در ناحیه دو ساماندهی شده اند.
بر این اساس عباس نجفی مدیر ناحیه سه موسســه اعتباری ثامن کارشناسی ارشد «مدیریت
»MBAگرایش مالی و بانکی را دار است و از سوابق وی نا یب رئیس هیات مدیره شرکت اذین
تجارت از شرکت های مالی بهساز بانک ملت و مدیر شــعب مناطق ازاد تجاری-صنعتی بانک
ملت ،است .سرپرســتی های اصفهان و چهارمحال وبختیاری ،کرمان ،فارس و کهکیلویه و
بویراحمد ،قم ،گیالن و مرکزی نیز به عنوان زیرمجموعه ناحیه سه تقسیم بندی شد .درنهایت
محمدعلی عسگری ،مدیر ناحیه چهار موسسه اعتباری که ســابق بر این به عنوان مدیر امور
شعب استان های ثامن مشغول به فعالیت بود عهده دار پست مدیر مناطق شمال -غرب و مرکز
بانک صادرات ایران و رئیس اداره کل رفاه بانک صادرات ایران شد سرپرستی های همدان،
کرمانشاه ،ایالم و کردستان ،خوزستان ،قزوین و زنجان ،اذر شرقی و غربی ،اردبیل ،لرستان و
بوشهر و هرمزگان در ناحیه چهارم موسسه اعتباری ثامن قرارگرفته اند.
برگزاری سمینار مدیریت رفتار در حوزه های «ثامن»
مدیر اموزش موسسه اعتباری ثامن از برگزاری سمینار
اموزشی روانشناســی و مدیریت رفتار با مشتریان بانکی در
ی حوزه های ثامن خبرداد .محمود نوری ،مدیر اموزش
تمام
موسسه اعتباری ثامن با بیان اینکه ســمینارهای اموزشی
روانشناسی و مدیریت رفتار به شکل مستمر و بر اساس برنامه
ی حوزه های برگزار شده است ،اظهار
مدون اموزشی در تمام
داشت« :سمینارهای اموزشی روانشناسی و مدیریت رفتار
ی پرسنل برگزار شده اســت ».وی تصریح کرد:
برای تمام
«برگزاری دوره های اموزشی برای کارکنان نقش تعیین کننده
داشــته و از عوامل تاثیرگذار در پیشرفت شبکه است ».به
گفته نوری نخستین قدم برای دستیابی به رضایت مشتریان
اگاهی و شناخت هر چه بیشتر از خصوصیات و ویژگی های
انان است .وی تنها وســیله انتقال و دریافت اطالعات به
مشــتریان را از طریق ارتباط با دیگران عنوان کرد و افزود:
«بیان افکار و احساسات ،گوش دادن به پیام های کالمی،
دریافت پیام های غیرکالمی و پاسخ دهی ،ارتباط و پذیرش،
مسئولیت ،احترام ،اعتماد و صداقت از مولفه های اساسی
این سلســله از ســمینارهای اموزشی بوده اســت ».نوری
خاطرنشان کرد« :در خالل برگزاری این دوره ها موضوعاتی
پیرامون اجزای ارتباط ،موانع ارتبــاط ،ویژگی های ارتباط
موثر ،عناصر هوش هیجانی ،اصول خوب صحبت کردن،
نحوه برخورد با مشتریان شاکی و مهارت های گوش دادن
ارائه شده است».
بازار
82
مثلث | شماره 330
پرداخت تسهیالت جدید در بانک دی در قالب عقد مرابحه
پرداخت تســهیالت طرح جهش بانک دی که اخیرا در قالب سبد ارزش افرین در اختیار
مشتریان قرار گرفته در قالب عقد مرابحه عملیاتی شد .به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک
دی ،ســبد ارزش افرین با هدف تامین مالی بنگاه های کوچک و زودبازده و ارزش افرینی برای
مشتریان در ســال اقتصاد مقاومتی ،اقدام و عمل که منطبق بر عقود اسالمی است ،رونمایی
شــد.معاونت اعتبارات و بازاریابــی بانک دی با تاکید بــر اهتمام این بانک بــر رعایت قوانین
بانکداری اســامی و اعالم اینکه تمامی محصــوالت بانک منطبق بر اصول شــرعی تدوین
شده اند ،تصریح کرد که طرح جهش بانک دی نیز در قالب عقد مرابحه در اختیار مشتریان نظام
بانکی قرار می گیرد.
مشتریانی که از این طرح اســتفاده می کنند جهشــی انی در توانمندی مالی خود ایجاد
خواهند کرد بنابراین مشتریانی که در خرید کاال و توسعه کسب و کار خود کمبود نقدینگی دارند،
می توانند با اســتفاده از این طرح و بدون صرف زمان نقدینگی مورد نیاز را تامین کنند .در طرح
جهش ،مشتریان می توانند با دریافت تسهیالت ارزان تر ،توان مالی خود را در کوتاه ترین زمان
دو تا پنج برابر کنند .نرخ سود تسهیالت در این طرح به انتخاب مشتری بوده و متناسب با مبلغ
تسهیالت از هشت تا 18درصد تعیین شده است.