ماهنامه مثلث شماره 334
ماهنامه مثلث شماره 334
ماهنامه مثلث شماره 334
گام اول
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی و چهار 29 /ابان 88 / 1395صفحه 6000/تومان
دردسر
روحانی
برخی منابع ازتصمیم
سعید جلیلی برای نامزدی
درانتخابات سخن میگویند
پالس باهنر
به قالیباف
محمدرضا باهنراز نامزدی
محمدباقرقالیباف حمایتکرد
این موضوع را بررسیکردهایمکه پیروزیترامپ
چه تاثیری بر وضعیت روحانی
در انتخابات 96میگذارد
تاکید بر واژه جنگ
دولت چگونه میخواهد
ازتهدید ترامپ ،فرصت بسازد؟
جامعهشناسی
انتخابات امریکا
ترامپ قدرت است نه سیاست و اقتدار
ابراهیم فیاض
دموکراسی علیه نئولیبرالیسم
سیدمحمد مرندی
راز ایالتهای یقه ابی
سیدامیرحسین مهدوی
قربانیان جهانیسازی
مرتضی مکی
اولویت اصلیترامپ
برجام نیست
روایت عباس ملکی درگفتوگو با مثلث
از اینده توافق هستهای
حماسهای به وسعت تاریخ
یادداشتهایی درباره راهپیمایی اربعین
انزواگرایییا افراطگرایی؟
نصرتالله تاجیک و
علیرضا میریوسفی درباره سیاستهای
خاورمیانهای ترامپ گفتوگوکردند
برای مشاهده اخبار بزرگداشت روز کتاب ،کتابخوانی و کتابدار میتوانید توسط گوشی تلفنهمراه خود از رمزینهها عکس بگیرید
کتابداران برگزیده نهاد تقدیر شدند
نفرات برگزیده هجده بخش ایین گرامیداشـت روز «کتاب ،کتابخوانی ،کتابدار»
دوشـنبه بیسـت و چهارم ابان با حضور سـیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ
و ارشـاد اسـامی ،سـیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشـاد
اسـامی ،علیرضـا مختارپور دبیرکل نهـاد کتابخانههای عمومی کشـور ،طیبه
سیاوشـی شاهعنایتی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شـورای اسامی ،سیده
فاطمـه ذوالقـدر نماینده مردم تهران ،ری ،شـمیرانات ،اسامشـهر و پردیس در
مجلس شـورای اسامی ،جمعی از مسـئولین ،کتابداران ،اهالی فرهنگ و حوزه
کتـاب و کتابخوانی در تاالر وحدت تجلیل شـدند.
در بخـش نخسـت؛ کتابخانههـای مرکـزی ارومیـه ،اوحـدی مراغـهای و
میرفندرسـکی گـرگان به عنـوان کتابخانههای نمونـه نهادی معرفـی و از انها
تقدیر شـد.
زهـرا اقایـی جوشـقانی از کتابخانـه عامـه امینی قم ،سـمیه رسـتمی اصل از
کتابخانـه عمومـی امـام باقـر(ع) نظرابـا ِد اسـتان البـرز و فریبـا رضا قرهبـاغ از
کتابخانـه مرکـزی ارومیـه نیز به عنـوان کتابـداران برتر بخش کـودک تجلیل
شدند.
در بخـش کتابـداران برتـر بخـش نابینایـان؛ حمیـده روحـی از کتابخانـه
میرفندرسـکی گـرگان ،سـمانه فتاحـی از کتابخانـه عمومـی امام علـی(ع) یزد
و طیبـه عبدلـی از کتابخانـه عمومـی ایـتاهلل خامنـهای قـم به عنـوان نفرات
برگزیـده معرفی شـدند.
لـوح تقدیـر مسـئولین و کتابـداران کتابخانههای برتـر نهادی نیـز در دو بخش
«درجـه روسـتایی» و «درجـه 8و »9بـه برگزیدگان اعطاء شـد کـه در بخش
مسـئولین و کتابـداران روسـتایی؛ مریـم داوری از کتابخانـه عمومـی شـهدای
محراب محمد صالحی گناوه در اسـتان بوشـهر ،محمد اسدپور اقدم از کتابخانه
عمومـی امـام علـی(ع) قاضیجهـان شهرسـتان اذرشـهر در اذربایجانشـرقی
و مهدیـه هنرمنـد راد از کتابخانـه عمومـی حـاج ماعلـی فرحبخـش فرحاباد
برگزیـده شـدند و در بخـش مسـئولین و کتابـداران «درجـه 8و »9نیز خانمها
فاطمه صفرزاده از کتابخانه عمومی سـلمان فارسـی ایور در شهرسـتان گرمهی
اسـتان خراسانشـمالی ،ملیحـه دهقـان از کتابخانـه عمومـی کوثر ابرکـوه در
اسـتان یزد و فاطمه خجسـته از کتابخانه عمومی بنتالهدی قوچان در اسـتان
خراسـان رضـوی برگزیـدگان این بخـش را تشـکیل میدادند.
پنجمیـن بخش به مسـئولین نمونه کتابخانههـای درجـات « 6و 4« ،»7و »5
و « 3بـه بـاال» اختصاص داشـت کـه در انها به ترتیب خانمها زهرا سـمیعی
مصلـح از کتابخانه عمومی شـهید مفتح دمـق رزن ،زهرا کریمخانی از کتابخانه
عمومـی قائم ارومیـه ،منیژه احمـدی از کتابخانه عمومی مطهری فوالدشـهر،
ملیحه سـلیمان از کتابخانه عمومی هنر و اندیشـه فوالدشـهر ،فرشته دولتی از
کتابخانـه عمومی دانشـجوی مایر ،زهره شـفیعزاده از کتابخانه فرهنگسـرای
والیـت زیباشـهر ،زهره تقوی رفسـنجانی از کتابخانه سـیدجواد افصح هجری
رفسـنجان ،نرگس فرحبخش از کتابخانه مرکزی ارومیه و مهدیه سلطانشـاهی
از کتابخانـه مرکـزی کرمان بـه عنوان نفرات برتر تقدیر شـدند.
شـبنم حقبین کتابدار کتابخانه عمومی شـهید مفتـح دمق ،عـذرا دائی کتابدار
کتابخانـه عمومـی مرحـوم رحیـم محسـنی هادیشـهر ،الهـه فیـض کتابدار
کتابخانه عمومی باقرالعلوم(ع) مشـهد ،نسیبه خالداری کتابدار کتابخانه عمومی
شـهید اول کوهبنان ،نسـیمه جهانی بهنمیری کتابدار کتابخانه عمومی شـهید
صالحـی بابلسـر ،زهرا کمالـی کتابـدار کتابخانـه عمومی الغدیر خمینیشـهر،
پرویـن عبدالـهزاده کتابدار کتابخانـه مرکزی بوکان ،سـیدامیر جعفری پطرودی
کتابـدار کتابخانـه عمومـی امیـر پـازواری بابلسـر ،فاطمـه رسـتگاری کتابـدار
کتابخانهمرکـزی همـدان و زهـرا جـوادی کتابـدار کتابخانـه عمومـی عامه
طباطبایـی محـات نیز کتابـداران نمونـه کتابخانههای نهـادی در بخشهای
درجـه « 6و 4« ،»7و »1،2،3« ،»5و «مرکزیهـا و اسـتاندارد» شـدند.
telegram.me/iranplir
p.r@iranpl.ir
instagram.com/iranpl.ir
aparat.com/iranpl.ir
www.iranpl.ir
حفظاسالم،تکلیفبزرگ
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
اربعین حسینی تسلیت باد
ما امروز در مقابل اینهمــه تبلیغاتی که
در عالم دارد میشــود بر ضدمــان ،در مقابل
انها واقع هســتیم .در مقابــل مطبوعات ،در
مقابل رادیوها ،در مقابل سخنرانیها ،در مقابل
ســازمانها :ما در مقابل اینها واقع هستیم و ما
منافع انها را از دستشــان گرفتهایم و دســت
انها را از کشورمان قطع کردهایم و برای ادامۀ
این نهضت ،باید کوشــش کنیم .یک نعمتی
است خدا به ما داده اســت ،ما باید این نعمت
را حفظ کنیم .اســام که میرفــت در عصر
رژیم منحوس پهلوی از بین برود ،اســام را
برگرداندیم و ان که دشــمن او بود کنار زدیم و امروز باید این
نعمت را حفــظ کنیم .تکلیف همه این اســت که این نعمتی
که خدای تبــارک و تعالی داده اســت ،به شــکر این نعمت،
مجاهده کنیم برای حفظ او .بحمدال ّله ،سربازهای اسالم در
جبههها ،از ارتشی و پاسدار و بسیج و عشایر و اینها گرفته تا
انهایی که کمک به
انها میکنند ،انها دارند خدمت خودشان را به شایستگی
انجام میدهند و دشمن را روز به روز ،ساعت به ساعت عقب
مینشانند .و ما باید در پشت جبهه ،همانطوری که تودههای
مردم در پشت جبهه دارند کمک میکنند به جبههها ،علمای
اعالم ،گویندگان بزرگ ،خطبای عظیمالشان هم باید جهاد
کنند و جهاد انها تبلیغ اســت ،جهاد انها فهماندن حجم این
پیروزی اســت و این عملی که شــما برای او انقالب کردید و
8- 15
خبرنامه
پاشنه اشیل
گزینه های مقابله با الودگی هوا
شرافت خبرنگاری
واکنش قاضی پور به یک شایعه
16- 19
گفتارها
حماسه ای به وسعت تاریخ
ای من!!
پاس گل پلیس فدرال امریکا به نامزد خاص
24- 35
سیاست
دردسر روحانی
ترامپ تاثیری روی انتخابات ایران ندارد
پالس باهنر به قالیباف
گام اول
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
این ایدهای که برای او قیام کردید ،فهماندن به ملتها و ملت
که مقدار این پیروزی چقدر است و برای حفظ او باید چه کرد.
همانطوری که پیروزی حاصل شد به حضور همۀ جمعیتها در
میدان و در صحنه ،حضور همــه در صحنههای نبرد جبهه و
پشــت جبهه ،حفظ این نعمت بزرگ الهی هم محتاج به این
است که حاضر باشند جوانهای ما ،حاضر باشند که هر وقتی
انها را خواستند ،بروند و از اسالم دفاع کنند.
اسالم یک امری است که انبیا ،که نبیاکرم ،که اوالد
نبیاکرمواصحابمتعهدنبیاکرمبرایاوجانفشانیهاکردند
و برای او زحمتها کشیدند .اسالم چیزی است که از[سوی]
خدا امده است و باید حفظ بشود و اگر ـ خدای نخواستهـ این
پیروزی که دنبال این انقالب به دســت شــماامده است ،به
واسطۀ سستی ما ،به واسطۀ ضعف تبلیغ ما ،به واسطۀ ضعف
حضور ملت ما ،به شکست ـ خدای نخواسته ـ برسد،
بدانید که اسالم تا قرنها دیگر نمیتواند سربلند کند.
تکلیف ،بزرگ اســت و همه باید این تکلیف بزرگ را
بپذیریم .اخر مطلب شهادت است و وصول به لقاءال ّل ه
و حضور در محضر حضرت سیدالشــهدا و امثال او،
و این غایت امال اشخاصی اســت که عشق به خدا
دارند .و ما میبینیم در جبههها ،برای ما نقل میکنند
از جبههها که این جوانهای عزیز در جبههها شب چه
حالی دارند؛ چه ذکر و فکر و دعایی دارند و نمازی و روز
با چه نشاطی به جبههها میروند .این چیزی است که
خدای تبارک و تعالی ،نعمتی است که خدای تبارک و
تعالی به این ملت عطا فرموده است .این این نعمت
را حفظ کنید.
36- 48
سیاستخارجی
اروپاگرایی ظریف و دوستان
نشانه های ابهام
احتمال عقب نشینی
اولویت اصلی ترامپ ،برجام نیست
50-57
علومسیاسی
راز ایالت های یقه ابی
ترامپ قدرت است ،نه سیاست و اقتدار
دموکراسی علیه نئولیبرالیسم
قربانیان جهانی سازی
باید سهم من را بخرند
قصه شهرزاد در فصل حاشیه ها
پول های غیر شفاف معادالت سینما را به هم می ریزد
66-71
فرهنگ
حداقل 35میلیارد تومان سود
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
طراح جلد :مصطفی مرادی
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی -هادی انباردار
گام اول
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی و چهار 29 /ابان 88 / 1395صفحه 6000/تومان
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
دردسر
روحانی
برخی منابع ازتصمیم
سعید جلیلی برای نامزدی
درانتخابات سخن میگویند
پالس باهنر
به قالیباف
محمدرضا باهنراز نامزدی
محمدباقرقالیباف حمایتکرد
این موضوع را بررسیکردهایمکه پیروزیترامپ
چه تاثیری بر وضعیت روحانی
در انتخابات 96میگذارد
تاکید بر واژه جنگ
دولت چگونه میخواهد
ازتهدید ترامپ ،فرصت بسازد؟
جامعهشناسی
انتخابات امریکا
ترامپ قدرت است نه سیاست و اقتدار
ابراهیم فیاض
دموکراسی علیه نئولیبرالیسم
سیدمحمد مرندی
راز ایالتهای یقه ابی
سیدامیرحسین مهدوی
قربانیان جهانیسازی
مرتضی مکی
اولویت اصلیترامپ
برجام نیست
روایت عباس ملکی درگفتوگو با مثلث
از اینده توافق هستهای
حماسهای به وسعت تاریخ
یادداشتهایی درباره راهپیمایی اربعین
انزواگرایییا افراطگرایی؟
نصرتالله تاجیک و
علیرضا میریوسفی درباره سیاستهای
خاورمیانهای ترامپ گفتوگوکردند
شماره پیامک3000411711 :
دولت و جوانان
خبرنامه
همچنان مساله اصلی کشور اشتغال و معیشت است .دو چالش
مهم که هنوز دولت یازدهم نتوانســته نسخه ای متناسب برای حل ان
بیابد .در خبرنامه این شــماره عالوه بر این موضوع به ماجرای الودگی
هوا ،دو تابعیتی ها و انتقاد هاشمی از رئیس دفتر روحانی پرداخته ایم.
سخنان رهبر انقالب درباره انتخابات امریکا
یگیریم ،نه شادی می کنیم
نه عزا م
تی
خبرنامه
8
مثلث | شماره 334
تر
یک
حضرت ایت الله خامنــه ای تاکید کردند« :بر خالف
عده ای کــه در دنیا ،برای نتیجــه انتخابــات امریکا ،عزا
گرفته اند یــا عده دیگــری که شــادی می کنند مــا نه عزا
می گیریم و نه شــادی می کنیم زیرا برای ما فرقی نمی کند
و هیچ نگرانــی هم نداریم و به لطف الهــی ،برای مواجهه
با هر حادثــه محتملی نیــز اماده ایم ».حضــرت ایت الله
خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی در دیدار هزاران نفر
از مردم اصفهان ،اســتان اصفهان را اســتان «شهادت و
پیشگامی»« ،استقامت و ایستادگی»« ،علم و فرهنگ»،
«دین و والیــت» ،و «کار و ابتکار» خواندنــد و با تاکید بر
اینکه جمهوری اســامی ایــران هیچ قضاوتــی در مورد
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا ندارد و همــواره از دو
حزب مطرح این کشور ،شاهد دشمنی بوده است ،گفتند:
«امروز مهمترین نیاز کشــور به خصوص بــرای نخبگان و
مسئوالن کشور« ،بصیرت سیاسی و غافل نشدن از توطئه
دشمن»« ،حفظ روحیه و جهت گیری انقالبی»« ،اقدام و
عمل در عرصه اقتصاد مقاومتی»« ،ادامه پرشتاب مسیر
رشد علمی»« ،اتحاد و انسجام ملی» و «حفظ استحکام
روحی و درونی» است ».رهبر انقالب اسالمی در این دیدار
که در ایام سالگرد حماســه مردم اصفهان در تشییع ۳۷۰
شهید عملیات محرم در روز ۲۵ابان سال ۱۳۶۱برگزار شد،
یکی از مهمترین ویژگی های بارز مردم استان اصفهان را
روحیه «شهادت طلبی» و «ایستادگی» دانستند و با تاکید
بر لزوم شــناخت طراحی دشــمن در هر مقطعــی و پرهیز
از وادادگی در مقابــل او ،افزودند« :ایســتادگی بر اصول
انقالب اسالمی یکی از نیازهای مهم امروز است و اصول
انقالب همان مبانی و شاخص های مطرح شده در بیانات
امام(ره) و وصیت نامه ایشــان اســت ».حضرت ایت الله
خامنه ای با توصیه مجدد به جوانان برای مطالعه گفتارها و
وصیت نامه امام(ره) به عنوان نقشه راه حرکت نظام اسالمی
خاطرنشان کردند« :ان امام که دنیا را تکان داد ،مجسم در
همین گفتارها و وصیت نامه اســت و نمی توان امام(ره) را
برخالف انچه بود ،معنا و تاویل کرد ».ایشــان تنها راه حل
مشکالت کشور و جبران عقب ماندگی ها و رسیدن به عزت
و رفاه و پیشــرفت مادی و معنوی و اخالقــی و فرهنگی را
ایستادگی بر اصول انقالب اسالمی دانستند و گفتند« :از
لحاظ عملی نیز باید روی استحکام درونی کشور به ویژه در
بخش اقتصــاد تمرکز و اقدام جدی شــود ».رهبر انقالب
اسالمی خاطرنشــان کردند« :دشــمن ،اقتصاد را نشانه
گرفته زیرا تصور می کند اقتصاد ،نقطه ضعف کشور است و
بر همین اساس بر «اقتصاد مقاومتی ،اقدام و عمل» تاکید
شده و مسئوالن باید «اقدام و عمل» و شاخصه های ان را
جلوی چشم مردم قرار دهند ».حضرت ایت الله خامنه ای
«بصیرت سیاسی» را یکی دیگر از نیازهای ضروری به ویژه
در میان نخبگان خواندند و تاکید کردنــد« :نبود بصیرت
موجب می شود که انسان مجذوب مواردی شود که واقعا
جاذبه ندارند ،همانند عده ای که مجذوب امریکا هســتند
در حالی کــه این مجذوبیت دروغین اســت ».ایشــان به
مباحث مطرح شــده درخصوص مشکالت و واقعیت های
درون جامعه امریکا ،در رقابت های انتخابات اخیر اشــاره
کردند و افزودند« :فردی که به عنوان رئیس جمهور امریکا
انتخاب شده اســت ،در رقابت های انتخاباتی گفت ،اگر
پولی را که در این چند سال خرج جنگ کردیم ،برای داخل
امریکا استفاده می کردیم ،می توانستیم این کشور را دو بار
بسازیم؛ ایا ان کسانی که مجذوب ان نقطه خیالی هستند،
معنی این سخنان را می فهمند؟» رهبر انقالب اسالمی با
اشاره به مطالب مطرح شده در رقابت های انتخابات امریکا
مبنی بر وجود خرابی ها ،فقر و مشــکالت گسترده در این
کشور ،خاطرنشان کردند« :امریکا در سال های اخیر پول
مردم این کشــور را صرف جنگ های غیرشرافتمندانه ای
کرد که نتیجه ان ،کشــتار ده ها هزار غیرنظامی و نابودی
زیرســاخت ها در افغانســتان ،عراق ،لیبی ،سوریه و یمن
است ».حضرت ایت الله خامنه ای با تاکید بر اینکه واقعیات
مطرح شــده در رقابت هــای انتخاباتی امریکا ،ســخنانی
بوده که در این سال ها همواره مطرح می شده اما عده ای
نمی خواســتند ان را بپذیرند ،گفتند« :معنــی بصیرت ان
است که بدانید با چه کسی طرف هســتید و او درباره شما
چگونه فکر می کند و اینکه اگر چشــمان خــود را ببندید،
قطعا ضربه خواهید خورد ».ایشان با تاکید بر اینکه توقع از
نخبگانسیاسیوغیرسیاسی،داشتنچنینبصیرتیاست،
افزودند« :خوشــبختانه مردم عــادی دارای این بصیرت
هستند اما تعجب از ان اســت که برخی نخبگان با تکیه بر
توهمات ،این بصیرت را ندارند».
رهبر انقالب اسالمی با اشاره به نتیجه انتخابات اخیر
ریاست جمهوری در امریکا خاطرنشــان کردند« :ما هیچ
قضاوتی درباره این انتخابات نداریم زیــرا امریکا ،همان
امریکا است و در ۳۷سال گذشته هر یک از دو حزب که بر
سر کار بودند ،هیچ خیری که نرســاندند ،دائما نیز شر انها
متوجه ملت ایران بوده است ».حضرت ایت الله خامنه ای
تاکید کردند« :بر خالف عده ای کــه در دنیا ،برای نتیجه
انتخابات امریکا ،عزا گرفته اند یا عده دیگری که شــادی
می کنند ما نه عزا می گیریم و نه شادی می کنیم زیرا برای
ما فرقی نمی کند و هیچ نگرانی هم نداریم و به لطف الهی،
برای مواجهه با هر حادثه محتملی نیز اماده ایم».
ایشــان افزودند« :موضوعی که ما بایــد االن بر ان
متمرکز شــویم ،راه عبور از مشــکالت فعلی و اینده کشور
است که تنها راه نیز حفظ و ارتقای استحکام داخلی نظام
است ».رهبر انقالب اســامی با تاکید بر اینکه در صورت
استحکام سیاسی ،اقتصادی و فرهنگی و استحکام روحی
و روانی نخبگان و مسئوالن ارشــد ،هیچ خطری ،کشور را
تهدید نخواهد کرد ،گفتند« :ملت ایــران به ویژه جوانان
باید رویش مبارک روحیه انقالبی را ادامه دهند زیرا مساله
اصلی کشــور برخی بحث ها و جنجال ها و حاشیه سازی ها
نیســت بلکه حفظ روحیه و جهت گیری انقالبی اســت».
حضــرت ایت الله خامنــه ای از لحاظ عملی نیــز ،اقتصاد
مقاومتی ،پیشــرفت علمــی و اتحاد و انســجام داخلی را
ضروری برشمردند و تاکید کردند« :امتحان های مختلف
در واقع عرصه ای برای شــناخت نقطه ضعف ها و برطرف
کردن انها و تبدیل انها به نقطه قوت اســت ».ایشــان با
یاداوری سابقه مردم استان اصفهان در سربلند بیرون امدن
از امتحان های مختلف ،به ۲۵ابان «سالروز عملیات محرم
و تشییع شــکوهمند و تاریخی حدود ۳۷۰شهید عملیات
در شــهر اصفهان» ،اشــاره کردند و گفتند« :ان تشــییع
فراموش نشدنی نشــان دهنده ظرفیت روحی ،استحکام
و مقاومت ســتودنی مردم اصفهان اســت زیــرا در همان
روزتشییع شهیدان ،جوانان فراوانی در اصفهان برای اعزام
به جبهه صف کشیدند ».رهبر انقالب اسالمی ،کمرنگ
کردن و به فراموشــی سپردن نقاط برجســته و غرورافرین
تاریخ انقالب را از اهداف اصلی تهاجم دشمنان دانستند و
خاطرنشان کردند« :حرکت حماسی و پر شور مردم اصفهان
هرگز نباید به فراموشی سپرده شود».
گزینه های مقابله با
الودگی هوا
شهر در غبار
الودگی هوا تهران را نیمه تعطیل کرد
دفاعیات زاکانی
دادگاه علیرضا زاکانی برگزار شد
پاشنهاشیل
دلیلسخنرانی هایپی در پیروحانیدربارهاشتغالچیست؟
گزار
ش
اول
1
2
ث
lمماشات نکنید
حســن روحانی در چند ســخنرانی اخیر خود به یک
مساله مهم اشاره می کند؛ «اشتغال» .موضوعی که البته
از نقاط ضعف دولت او بوده و هست و هنوز هم چاره ای برای
ان اتخاذ نشده است.
نگاهی به چند ســخنرانی اخیر او نشان می دهد که
حسن روحانی به خوبی از پاشنه اشیل دولتش مطلع شده و
می داند که ممکن است به همین دلیل هم رای مهمی را در
انتخابات پیش رو از دست بدهد.
روحانی در اخرین مصاحبه خود که در ســفر به کرج
انجام داده با اشاره به مشکل اشتغال برای جوانان ،گفته
اســت« :در مخیله بعضی ها این است که جوانان مشکل
جامعه ما هستند که این خطای بزرگی اســت زیرا جوانان
ســرمایه بزرگ ما هســتند .بعضی ها متاســفانه نسبت به
جوانان اظهار بدبینــی می کنند ».او چنــد روز قبل هم در
یک ســخنرانی گفته بود« :امروز هیچ نیازی در جامعه ما
باالتر از مساله اشتغال جوانان نیست و هیچ خیری باالتر از
زمینه سازی برای اشتغال نسل جوان ما نیست».
اما حسن روحانی در سخنرانی قبلی خود ،اظهاراتی
قابل تامل در مورد اشــتغال داشته اســت .او گفته« :اگر
توانستیم برای جوانان شغل درست کنیم انقالبی هستیم،
علی گنجی
روزنامه نگار
ن
ظر
مثل
اگر نتوانستیم اشتغال درست کنیم و بیکاری توسعه پیدا کرد
ما با انقالب نسبتی نداریم ،اگر توانستیم در این کشور رونق
اقتصادی درست کنیم ،انقالبی هســتیم ،اگر نتوانستیم
رونق اقتصادی درست کنیم انقالبی نیستیم.با رشد منفی
انقالب معنا ندارد ،با اشتغال بدون تحرک و اشتغال خالص
ثابت انقالب معنا ندارد ،با تورم افسارگسیخته 45درصدی
انقالب معنا ندارد .انقالب توسعه کشور ،رفاه ،نشاط مردم
و اشتغال جوانان است .بسیاری از اعتیاد و مفاسد اخالقی
جامعه ما به خاطر بیکاری و بی شغلی است ،چه کسی باید
این حرکت را ایجاد کند ،ما باید جامعه را به ســمت توسعه
هدایت و حرکت کنیم.شما اصحاب فرهنگ و رسانه نگاه
کنید در یکسال گذشته روزنامه ،مجله ،سایت و خبرگزاری
شما چقدر نشاط برای جوانان ما درست کرده و چقدر مسیر
اشتغال را هموار کرده اســت؟ چقدر دولت را به راه درست
هدایت کرده است ،شــما وظیفه هدایت دولت را بر عهده
دارید ،اگر دولت اشتباه می کند شما باید ما را هدایت کنید».
به نظر می رسد حســن روحانی به عنوان رئیس دولت باید
بپذیرد که سیاست های اقتصادی دولت او برای حل مشکل
اشتغال نافرجام بوده و او نمی تواند با سخنان اینچنینی از
کنار پذیرش بار این ضعف بگذرد.
امارهایبی فایده
lگرگ همان گرگ است
مثلث | شماره 334
در میــان مواضعــی کــه از ســوی
چهره های سیاســی اتخاذ شده ،متاسفانه
مشــاهده شــده که برخــی ناراحــت رای
نیــاوردن هیــاری کلینتــون و نگــران
رئیس جمهــور شــدن دونالــد ترامــپ
شده اند .ســوال این اســت که در دورانی
که دموکرات ها دولت را بر عهده داشته اند
خصومت امریکا در مورد ایران تمام شــده
بود؟ ایا همین هیالری کلینتون در دوران
وزارت خارجه اش دشــمنی کمتری نسبت
به جمهوریخواهان داشت؟ برای یاداوری
یکی از جمالت هیــاری کلینتون که در
زمان مبازرات انتخاباتی اش بیان شــده را
مرور می کنیم« :این تحریم ها و تصمیمات
دشواری که من در انها دخیل بودم ،باعث
شد ما به مذاکرات برسیم و برنامه تسلیحات
هسته ای ایران را متوقف کنیم».
خبرنامه
واقعیت این اســت که بیکاری موضوعی نیست که
بتوان با امار و ارقام ان را حل کرد؛ فضای اقتصادی کشور
در ایــن دولت به گونه ای رقــم خورده که بــه وضوح مردم
بیکاری را در جامعه حس می کنند.
بخش قابل توجهی از جمعیت جوان و تحصیلکرده
کشور بیکار هستند و حتی بعضی از امارها از بیکاری باالی
50درصــدی جوانان حکایــت دارد .وضعیــت بیکاری و
اشــتغال در هر جامعه ای شــاخص مهمی است که نشان
می دهد ایا سیاست های اقتصادی دولت در مسیر درست و
پیشرفت قرار دارد یا خیر؟ همچنین عنوان می شود افزایش
تعداد بیکاران نشان دهنده بدتر شدن اوضاع اقتصادی و
تولید است و در نقطه مقابل ان ،خروجی بهبود فعالیت های
اقتصادی رونق اشتغال و کاهش نرخ بیکاری خواهد بود.
دولت یازدهم با تمرکز بر موضوع برجام و سیاست خارجی
متاســفانه عملکرد قابل قبولی را در حوزه اقتصاد نداشته و
به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصاد کشور در این دولت
از بی برنامگی رنج می برد و از این رو تبعات منفی بســیاری
دامن گیر اقتصاد کشــور شده اســت؛ به طوری که تعداد
بیکاران در کشور در این دولت به باالترین رقم تاریخ پس
از انقالب رسید.
از روزی کــه دونالد ترامــپ به عنوان
رئیس جمهور ایاالت متحده انتخاب شده،
صدای کسانی که در امریکا از لغو برجام و
افزایش تحریم ها ســخن می گویند بلند تر
شده اســت .انها در جدیدترین اقدامشان
قانون تحریم ها در مــورد ایران را برای 10
ســال دیگر تمدید کرده اند و افراد نزدیک
به رئیس جمهور جدید امریکا هم اظهارات
تندی داشــته اند درمورد تغییر سیاست ها
دربــاره ایران .اینجــا در تهــران چند مقام
مسئول نســبت به این اظهارات واکنشی
نشان داده اند اما هنوز از سوی مقامات ارشد
دولــت از جمله رئیس جمهــور و وزیر امور
خارجه سخنان در خوری دیده نشده است.
واقعیت این اســت که مقابــل این دولت
متخاصم نباید مماشــات و محافظه کاری
داشت .باید همچنان که یکی از مسئوالن
مربوطه اعالم کرده بســته ای متناســب با
اقدامــات انها در نظر گرفــت تا در صورت
هر حرکتی کــه خالف روح برجــام و منافع
ملی ما باشد ،موضعی متناسب نشان داد.
مســئوالن باید بدانند که نماینــده مردم در
قدرت رســمی هســتند و نباید هیــچ گونه
کوتاهی در مواجهه با کشور یا کشورهای
زیاده خواه داشــته باشــند .نکته مهم این
اســت اولین عقب نشــینی مقابــل چنین
متخاصمی حتمــا اخرین عقب نشــینی و
امتیاز دهی نخواهد بود.
9
خبرنامه
شهر در غبار
الودگی هوا تهران را نیمه تعطیل کرد
1
با افزایش الودگی های هوا در کالنشــهرها وضعیت
به حالت خطرناک رسید .دولت به ناچار مدارس را در مرحله
اول در مقاطــع تحصیلی پایین تعطیل کــرد .اما در ادامه
ناچار شــد مقاطع باالتر را نیز تعطیل کنــد .در همین حال
افزایش بیماری های تنفســی را در این کالنشهرها به ویژه
تهران شاهد بودیم .کار به جایی رسید که مسئوالن نسبت
به وضعیت کســانی که بــه دلیل بیماری های تنفســی در
بیمارستان ها بستری شدند احساس نگرانی کردند.
رئیــس مرکز مدیریــت بیماری هــای واگیــر وزارت
بهداشت با بیان اینکه هفته گذشته موارد شدید بیماری های
تنفسی افزایش داشته است ،گفت« :افزایش موارد شدید
بیماری های تنفسی به دو دلیل فعال شدن عوامل بیماری زا
و الودگی هواست».
در همین حال در روزهای پایانی هفته گذشــته خبر
رسید که شاخص کیفیت هوای تهران با قرار گرفتن روی
عدد 156در وضعیت ناسالم برای همه افراد جامعه قرار دارد
و محمد رســتگاری ،معاون نظارت و پایش محیط زیست
استان تهران شهر ری را با شاخص ،209الوده ترین منطقه
تهران اعالم کرد.
عالوه بر این ما شــاهد اعتــراض و نارضایتی افکار
عمومی جامعه ،نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر
نسبت به وضعیت موجود و تداوم این وضعیت در کشور هم
بودیم .مهدی چمران ،رئیس شورای شهر تهران در اغاز
سیصدوششمین جلسه علنی شورای اسالمی شهر تهران با
بیان این مطلب گفت« :می بینیم که در الودگی هوا گرفتار
شده ایم و مرگ تدریجی برای افراد جامعه است و این مرگ
را به چشم می بینیم و به جای حل این مشکل ،با موضوعات
خرد و کوچک ،خود را مشغول کرده ایم».
همچنین در این جلسه رئیس کمیته عمران شورای
شــهر در اظهاراتی بیان داشــت :کلید برجام کــه قرار بود
قفل های کشــور را باز کند ،حداقل قفل الودگی هوا را باز
کند ».اقبال شاکری به وضعیت الودگی هوای شهر تهران
اشــاره کرد و افزود« :تهران به ســختی نفس می کشــد و
الودگی هوا موضوع تکراری و حل نشدنی تهران بزرگ است
ی سنگینی به شهروندان
که این روزها خسارت روحی و جسم
وارد می کند ».شاکری همچنین به مسئوالن هشدار داد:
«چه کســی باید پاســخگوی مردم باشــد ،اگر مسئوالن
نمی توانند برای به خطر نیفتادن سالمتی مردم کاری کنند،
کنار بروند و کار را به دست افرادی بسپارند که می توانند».
گزینه هایمقابله
با الودگی هوا
حمید جهانبین
روزنامه نگار
خبرنامه
10
مثلث | شماره 334
2
مشــکالت الودگی هوا (خصوصا در کالنشــهرها)
پایانی ندارد .برخــاف انچه دولت در ابتدا بــه ان اذعان
می کرد ،این موضوع را نتوانســت با برجام کنترل کرده و از
وقوع ان جلوگیری کند .وجه غالب استدالل دولت این بود
که در دوران تحریم ها نتوانستیم بنزین با کیفیت وارد کنیم
و از همین رو دچار الودگی هوا می شــویم و با انجام توافق
می توانیم این مشــکل را حل کنیم .اما اوضاع وخیم تر از
ان چیزی است که ظاهرا به نظر می رسد .حبیب کاشانی در
جلسه شورای شهر تهران خبر مهمی را اعالم کرد و گفت:
« 412شــهروند تهرانی از اول تا 23ابان مــاه جاری بر اثر
الودگی هوا جان خود را از دست داده اند ».ارتباط مستقیم
میان بیماری های تنفسی و ســایر بیماری هایی که جامعه
می تواند با الودگی هوا دچار ان شود ،باید از سوی مسئوالن
بدون هیچ نــگاه جناحی صورت پذیرد .یکی از ســواالتی
که همواره در این زمینه مطرح می شــود بحث جابه جایی
پایتخت از تهران اســت .اما می بینیم که ایــن طرح نیز با
وجود انکه در ابتدای دولت روحانی به بحث گذاشــته شد
از دستور خارج شد.
در این بــاره الزم اســت نهادهــای نظارتــی به ویژه
قوه قضائیه با ارســال تیم های نظارتی به ســازمان بهشت
زهرا(س) نسبت به اگاهی از دالیل مرگ و میر این تعداد از
شهروندان کسب اطالع کنند .همزمان شاهد این هستیم
که مسئول محیط زیست کشــور و معاون رئیس جمهور از
کشور خارج شــده و برای کنفرانس می رود .اقدامی که با
واکنش های نمایندگان هم روبه رو شــده بــود .ظاهرا تنها
اقدامی که در مبارزه با الودگی هوا توان انجام ان را داریم
دو کار است؛ اول اینکه مدارس را تعطیل کنیم و در مرحله
بعد دســت به دعا برداریم تا باران ببارد .خطر الودگی هوا
با جان مردم بازی می کند ،با این وضعیت ،افراد ســالمند
و کودکان در تهدید هســتند ،انتظار این است که مدیران
ذی ربط یک اقدام جدی و اساسی کنند البته باید طی چند
ســال گذشــته برنامه ریزی های دقیق صورت می گرفت
اما متاسفانه برنامه ریزی نشــده و مردم همچنان با مشکل
الودگی روبه رو هستند.
معرفی نامزد رهپویان تا اخر اذرماه
نمایندگان لیست امید عرضه ندارند
چراهاشمیرفسنجانی
هر روز ماهواره می بیند؟
پرویزسروری،قائم مقامجمعیترهپویانبابیاناینکه
اصولگرایاندرابتدابایدمدلیراطراحیکنندکهبتواندانسجام
ایجاد شــود ،گفت« :در این راســتا جمعیت رهپویان برای
رسیدنبهمدلیکهبتواندائتالفواجماعرابیناصولگرایان
ایجاد کنــد ،ان را در دســتورکار خود قرار داده اســت ».او با
بیان اینکه جمعیت رهپویــان تا پایان اذر مــاه تصمیم دارد
که به ان نامزد مورد نظر خود برسد ،گفت« :نامزد مورد نظر
جمعیت رهپویــان را به ائتالف
اصولگرایان معرفــی می کنیم
تا بین نامزدهای معرفی شــده
از ســوی طیف هــای مختلف
اصولگرا مورد بررسی قرار گیرد
تا به گزینه واحد دست یابیم اما
هنوزنامزدیبرایمعرفیتعیین
نشدهاست».
صــادق زیبــاکالم در
گفت وگویــی در خصــوص
حمایتش از لیست امید گفت:
«شــما فکــر می کردیــد مــن
نمی دانســتم ایــن نمایندگان
لیستامیدکهواردمجلسشوند
چه کار می کنند ،این افرادی که
ما این همه برایشــان دویدیم تا
رای جمع کردیم حتی عرضه نداشتند یک کمیسیون را از ان
خودکنند.بعدشبهمنانتقادمی کنندکهچراگفتمعارفنباید
رئیس مجلس شود .شما عرضه نداشتید یک کمیسیون را
بگیریدیاحتییکنطقپیشازدستورداشتهباشید.منبچه
نبودم و می دانستم توانایی هایشان چیست ،فکر کردید مثال
منالیاسحضرتیرانمی شناختم،حضرتیبهاندازهموهای
سرممقاله هایمنرادورریختهاست».
ایت الله هاشمی رفسنجانی در یک گفت وگو در پاسخ
به این سوال که «چندی قبل اعالم شد که ۷۵درصد مردم
تهران تمایل به دیدن ماهواره دارند .ایا شما ماهواره تماشا
می کنید؟ » گفت :بله ،بیشتر اخبار را می بینم .حداقل یک
بخش را در شبانه روز می بینم که می خواهم بفهمم انها چه
می گویند و دنبال چه موضوعاتی هســتند .از مسائلی که
مطمئن هستم به خاطر دارم؛
امام(ره) هم رادیویی داشــتند
و همــه خبرهای یک شــبکه
خبری خــاص را می شــنیدند.
وقت اخبار این شبکه خارجی،
به هیچ کــس وقــت مالقات
نمی دادند چون می خواســتند
اخبار را بشنوند».
دفاعیاتزاکانی
دادگاه علیرضا زاکانی برگزار شد
جلسه رسیدگی به پرونده «علیرضا زاکانی» نماینده
سابق مجلس هفته گذشته به ریاست قاضی حیدری برگزار
شــد .قاضی حیدری در ابتدای جلســه دادگاه ،مفاد مواد
194 ،193و 195قانون ایین دادرسی کیفری را قرائت کرد
و خطاب به متهم گفت« :در جلسه دادگاه مواظب اظهارات
خود باشید ».وی ادامه داد« :اقای زاکانی متهم است به
نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی و اضرار به غیر
از طریق مصاحبه با برنامه توقف ممنوع در شــبکه 5سیما
که گفته در ســال های 83و 84معاونت اقتصادی وزرات
اطالعــات اقدام به بخشــش یک قاچاقچی کرده اســت
که میزان محکومیت ان بسیار باالســت .مشارالیه اصرار
داشته شبی که قرار بود در صحن این موضوع مطرح شود
مدیرکل وزارتخانه نزد من که در ان زمان عضو هیات رئیسه
مجلس بودم امد و به من گفت که مجلس ششمی ها معامله
ی هستید که معامله نمی کنید؟
می کردند .شما چه جور ادم
این امر موجبات شکایت اداره کل حقوقی وزارت اطالعات
را فراهم اورد ».نماینده مدعی العموم افزود« :افترا نسبت
به اقای دانیال زاده و همچنین به اقــای فریدون و وزارت
اطالعات و عدم توانایی متهم در اثبات مطالب گفته شده،
موجب صدور کیفر خواست شده اســت و طبق مواد 697
و 698قانون مجازات اســامی تقاضای مجازات متهم را
داریم؛ ناگفته نماند ســال بزه جرم در سال های 94و 95و
محل وقوع در تهران بوده است».
قاضی در ادامه از زاکانی خواســت کــه از خود دفاع
کنــد .او همچنیــن در این جلســه گفت« :اقای رســول
دانیــال زاده اعالم رضایــت کرده و در ایــن خصوص قرار
موقوفی تعقیب صادر شده است».
علیرضا زاکانی در بیان دفاعیات خود در دادگاه گفت:
«بسیار خشنودم که امروز در دادگاه اسالمی برای مبارزه با
مافیای قدرت حاضر شــدم و هزینه می دهــم و به خداوند
بزرگ پناه می برم .امیدوارم اخالص را در احقاق حقوق ملت
پیشه خود کنید .در تاریخ 94 /11 /27در نشست مطبوعاتی
گزارش یک فاجعه با بررسی گوشه ای از ابعاد سازمان فساد
در کشور را در راســتای وظیفه نمایندگی خود و عهدی که
در مجلس بستم و وفای به عهدی که با مقام معظم رهبری
دارم و برای دفــاع از حقوق ملت بیان کــردم تا مانع غارت
اموال عمومی شــوم ».به گفته او اگرچه منشــا فســاد از
درون فسادی فاسد می جوشد اما 27سال تفکر سازندگی
در دســتورکار دولت قرار گرفت و فرودستان و مستضعفان
زیر چرخ دنده های توسعه کشور له شــدند .زاکانی اضافه
کرد« :بنده به عنوان انقالبی تابع رهبر و خادم ملت هستم.
بر این باورم ابتدا باید به مسئوالن اطالع رسانی کرد و از انها
بخواهیم که با فساد برخورد کنند که اگر نکردند با مردم در
این زمینه صحبت می کنم .به لطف خدا فساد رفتنی است
و ملت ایران در این زمینه پیروز می شود».
وی با بیان اینکه امروز در دادگاه صالحه پاسخگوی
شکایت حسین فریدون ،معاونت حقوقی ریاست جمهوری
و وزارت اطالعات و رســول دانیال زاده هستم ادامه داد:
«باتوجه به کیفر خواست صادره و شکایت معاونت حقوقی
وزارت اطالعات باید بگویم که شرکت بستنی «م» سوابق
تخلفاتی متعددی اعم از جعل اسناد و مدرک و قاچاق مواد
مصرفی و تاریخ گذشــته دارد که در ســال 1380با تالش
بــرادران وزارت اطالعات پرونده تخلفات این شــرکت در
مرداد ماه ســال 80وارد دادگاه شد و در ســال 82مدارک
تکمیلی به دادگاه ارائه شد».
زاکانی همچنین توضیح می دهد« :پس از ارســال
مدارک قاضی انشــای حکم کــرد و به اتهــام قاچاق کاال
و بدون ورود به ســایر اتهامات ،این شــرکت را محکوم به
پرداخت خســارت می کند و شــرکت مذکور فقط در بحث
قاچاق کاال حدود 4.5میلیارد تومان محکوم می شود و پس
از صدور حکم مسئوالن شرکت مذکور درخواست تجدید نظر
می کنند .پس از 26اسفند سال 82در مجلس هفتم ،گمرک
در پاسخ وزارت اطالعات اتالق قاچاق را منتفی می کند ،در
حالی که انتظار می رفت وزارت اطالعات بر موضوع قاچاق
اصرار کند .در 28اردیبهشــت ســال 83با پاسخی کامال
مغایر ،عملکرد شــرکت «م» باعث فرار متخلفان از قانون
می شود و در 27خرداد 83با مکاتبات گمرک متهمان تبرئه
می شــوند .همچنین در گزارش کمیسیون امنیت مجلس
مشخص شد که معاونت وقت وزارت اطالعات در قبال این
پرونده اقتصادی ،ظرف مهلت 4ماه زمینه فرار متهمان را
فراهم و موجب تضییع حقوق ملت شده است .بنابراین ورود
مواد فاسد و تاریخ گذشته به کشور ضرر جبران ناپذیری را
وارد می کند و خالف قانون است ».پس از اخذ اخرین دفاع
از متهم ،قرار شــد زاکانی تا یک هفته اینده الیحه دفاعیه
خود را تکمیل کرده و به دادگاه ارائه دهد تا پس از ان رای
پرونده صادر شود.
گزارش یک نهاد از فیش های نجومی
ایران چند میلیارد دالر تسلیحات از
روسیهمی خرد؟
توضیحاتدامادرحیمی
درباره ازادی اش
در حالی که یــک مامور
سرشــماری در توئیتــر خــود
مدعی شده بود که محمدرضا
رحیمی ،معــاون اول محمود
احمدی نــژاد که طبــق حکم
دادگاه باید هم اکنون در زندان
باشد ،در خانه اســت ،وکیل و
داماد محمدرضا رحیمی شایعه
ازادبودن معاون اول محمود احمدی نژاد را رد کرد.
کوروش روشن در این باره گفت« :خانواده رحیمی
اساسا امســال مورد سرشــماری حضوری قرار نگرفتند و
هیچ مامور سرشــماری را مالقــات نکردنــد و ابالغ عدم
حضور الصاقی توسط مامور سرشماری را در دست دارند.
خبر منتشــره از قول یــک مامور کذب بــوده چراکه اقای
رحیمــی مدت ها پیــش صرفا از زنــدان به مرکــز درمانی
اعزام و بالفاصله به زندان بازگشــتند و همچنان در زندان
هستند».
سید حسنخمینی
نامزدریاست جمهوریمی شود؟
نــوه امــام خمینــی(ره)
گفــت« :سیدحســن خمینــی
برایانتخاباتریاست جمهوری
96برنامــه ای نــدارد ».نعیمه
اشراقی ،نوه امام خمینی(ره) در
پاسخ به سوالی در مورد احتمال
نامزدی سید حســن خمینی در
انتخابات اتی ریاست جمهوری،
گفت« :نظر اجماعی ما برای انتخابات ،96حســن روحانی
است».
وی افــزود« :سیدحســن خمینــی بــرای انتخابــات
ریاســت جمهوری ســال 96برنامــه ای نداشــته و همــه
اصالح طلبان ،نظر اجماعی نسبت به حسن روحانی دارند».
البته مشخص نیســت او چرا الزم دید این توضیحات را بیان
کندچوندرفضایسیاسیکشورچنینمساله ایطرحنشده
بود.
اظهارات جنجالی اردوغان
درباره ایران
مثلث | شماره 334
رجب طیــب اردوغان،
رئیس جمهــوری ترکیــه در
بازگشت از روســیه سفید طی
سخنانی اتهام عجیبی متوجه
ایران کرد .به گزارش شــبکه
خبری الجزیــره ،اردوغان در
سخنانی اظهار داشت« :اینک
نفــوذ «فارســی» در عــراق
گســترش پیدا کرده اســت و موضعگیری شــبه نظامیان
الحشــد الشــعبی در حمایت از این نفوذ فارسی پسندیده
نیســت ».اردوغــان در ادامه گفت« :الحشــد الشــعبی
همچنان به تهدیدی برای اهالی موصل و ترکمن ها تبدیل
شده است.
ما تحوالت عراق و انچه در تلعفر و سنجار موصل رخ
می دهد را از نزدیک پیگیر هستیم ».گفتنی است پیش تر
نیز او اظهارات مداخله جویانه در مورد عراق داشــت که با
واکنش های زیادی روبه رو شد.
خبرنامه
ســایت خبری پارس نیوز
گزارش داده است که بر اساس
پیگیــری و بررســی های یک
نهــاد نظارتی ،بیــش از هزار و
260نفر در کشور منهای تهران
حقوق های نجومی داشــتند،
یعنــی بــاالی 20میلیــون
داشــتند .در میان این تعداد،
کمترین حقوق حدود 20میلیون تومان و بیشترین ان 238
میلیون بوده است 580 .نفر از این تعداد باالی 50میلیون
می گرفتند .از نفر 580به بعد تا هزار و 260زیر 50میلیون
تومان یعنی از 50تا 20میلیون می گرفتند.
در تهران 238نفر بــاالی 20میلیون می گرفتند که
باالترین ان 70میلیون و پایین ترین ان 20میلیون و 300
هزار تومان است.
خبرگزاری ریانووستی به نقل از یک مقام ارشد روس
خبر داد که روسیه و ایران مشغول مذاکره در مورد امضای
قرارداد نظامی 10میلیارد دالری هستند.
این مقــام اگاه گفت که بنابــر این قرارداد مســکو
تانک هــای ،90-Tسیســتم های توپخانــه ای ،هواپیما
و هلیکوپترهــای جنگــی را بــه تهــران تحویــل خواهد
داد.
ویکتور اوزروف ،رئیس
کمیته امنیت و دفاع در مجلس
اعالی روســیه به خبرنگاران
گفت که مذاکرات در مورد این
قرارداد احتمالی در جریان یک
دیــدار پارلمانی از ایــران اغاز
خواهد شد.
خبرنامه
11
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
دیدار جمعی از مردم اصفهان با رهبر انقالب
م رضا(ع)
غبارروبی ضریح مطهر اما
پنجمین سالگرد شهادت سردار طهرانی مقدم
خبرنامه
12
334
شماره 322
مثلث | شماره
یادواره شهید طهرانی مقدم
سفر وزیر کشور به منطقه ازاد ارس
دیدار رئیس فدراسیون روسیه با رئیس جمهور
رونمایی از اسناد محرمانه
وزارت امور خارجه
دیدار رییس مجلس ملی مجارستان با الریجانی
دیدار وزرای دفاع ایران و چین
افتتاحیه نمایش فیلم «نفس»
334
شماره 322
مثلث | شماره
خبرنامه
راهپیماییاربعین
13
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lاقای روحانی گفته بیشــترین سود را در برجام
صنعت نفت بــرد و بعد گفتــه اتکا به نفــت را کم
کردیم .این همه تالش پس برای چه بود؟
lلطفا بــه شــرکت های اب و بــرق و گاز و تلفن
بفرمایید اگر برایشان مقدور است که ان شاء الله
هســت مهلت پرداخت قبوض را یــک روز بعد از
واریز یارانه قــرار دهنــد ،چون حقیقتــا برایمان
پرداخت انها قبل از واریز یارانه مقدور نیست.
lصدا و ســیما را بدهید به دست اقای مدیری
قول می دهم 90درصد ماهواره ها جمع می شود.
متاسفانه تعدادی از نماینده های محترم کارشان
شده دفاع از متهمان جاده صاف کن دشمن.
lلبخند در روابط دیپلماتیک چیز بدی نیست.
اما تبدیل شــدن تبســم به قهقهه ان هم جلوی
دوربین ایا در شــان یک دیپلمات هست؟ ان هم
کسی که نماینده ملت نجیب ایران است.
lمگــر برجــام یــک قــرارداد عادی اســت که
امریکایی ها هر موقع دلشان خواســت ان را لغو
کنند یا تغییر دهند ،بلکه قرارداد مهم بین المللی
است که زیر نظر ســازمان ملل و پنج قدرت اتمی
جهان بســته شــده ،یک قرارداد چند جانبه است
نه یکجانبه.
lشــهادت خبرنگار والیتمدار و متعهد رســانه
ملی محســن خزائی عزیز را به خانــواده محترم
ان شهید و نیز اصحاب رســانه تبریک و تسلیت
عرض می نمایم .خداوند با موالیش امام حســین
علیه السالم محشور کند.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
شرافتخبرنگاری
خبرنگار صدا و سیما در سوریه شهید شد
شــهید خزائی چند روز دیگر یعنی در 15اذر امسال
44ساله می شــد اما پیش از انکه تولد خود را جشن بگیرد
به بزرگترین ارزویش رســید و کادوی تولد 44سالگی اش
شهادت شد و پرواز کرد .اوج کار این شهید زمانی بود که
جریان تکفیری گروهک تروریســتی «جندالشیطان» در
جنوب شرق کشــور فعال شــد ،که در این جریان او یک
بار از کمین ایــن گروهک تکفیری در حادثه تروریســتی
«تاسوکی» نجات یافت.
شــهید خزائی دارای ســه فرزند یعنی دو پسر و یک
دختر اســت که «زینــب» دختــر سه ســاله وی در حالی
به دنیا امــد که پــدرش در ســوریه در حال دفــاع از حرم
حضرت زینب(س) در جبهه رسانه ای بود .شهید محسن
خزائی پیش از شهادت بارها از ارزوی شهادت با دوستان
و اشنایان سخن به میان اورده بود .وی در یکی از اخرین
تماس های پیامکی خود با همکارانــش گفته بود« :برام
دعا کن ،دلم می خواد پرواز کنم ،حیف که لیاقت نیست.
تا شقایق شدن خیلی فاصله دارم ،برام دعا کن ».مهدی
بختیاری که به تازگــی از ماموریت حلب ســوریه به ایران
بازگشته است ،به مناسبت شهادت محسن خزئی خبرنگار
صدا و ســیما در ســوریه مطلبــی را در صفحه شــخصی
واکنش قاضی پوربهیکشایعه
شــایعه ای که در فضای مجازی بــرای خانواده نادر
قاضی پور به راه افتاده بود هفته گذشــته فضای مجازی را
پرکرد .تا جایی که او وادار به واکنش شــد .قاضی پور با رد
اخبار و شایعه مطرح شده درباره پناهنده شدن خانواده اش
به کشور اتریش ،گفت« :روز گذشــته من به همراه همه
خانواده ام برای تشییع درگذشت یکی از اقوام در باغ رضوان
ارومیه حضور داشتیم و حتی یک نفر از اهالی خانواده و از
طایفه بنده غایب نبود که در انجــا این خبر دروغ و کذب به
گوش من رســید .این موضوع از سوی یکی از کانال های
تلگرامی مطرح شــده و قطعا من این مســاله را از ســوی
دستگاه قضا پیگیری خواهم کرد».
خبرنامه
مثلث | شماره 334
14
نماینده مردم ارومیه در مجلس شــورای اســامی،
ادامه داد« :من و هیچ یــک از اعضای خانواده ام تاکنون
حتی از کشورهای همسایه اتریش نیز عبور نکرده ایم و حتی
من برای عضویت در گروه های دوستی پارلمانی ،کشور کره
شمالی را انتخاب کردم».
وی افزود« :به طور حتم منبع و پشتیبان این گروه های
شایعه ساز و دروغ پرداز ،البی ها و مفسدین اقتصادی هستند
که در شــرایط کنونی منافع خود را در خطر دیده اند و با این
اقدامات به دنبال ان هستند که من را از تالش برای مبارزه
با این جریان ها باز بدارند ،اما قطعا من تمام تالش خود را
برای مقابله با این گروه ها خواهم داشت».
درخواست نمایندگان تهران از روحانی درباره الودگی هوا
lمســئوالن محترم بانک ها چرا به داد جوانان
نمی رســند؟! حدود ســه ماه اســت که برای وام
ازدواج ثبت نام کرده ام و وقتی بــرای پیگیری به
سایت مربوطه مراجعه می کنم فقط نوشته کد ملی
شما تایید شــده و هنوز به بانک معرفی نشده اید؟
واقعا این طور باید از ازدواج جوانان حمایت کرد؟
lبرای ما مــردم ایران در خصــوص برجام هر
دو حزب دموکرات و جمهوریخواه یکســان است
و فرق اساســی با هــم ندارند .هر دو حــزب تابع
سیاست های کلی کشورشان هستند .خالصه ما
باید از خوش بینی به دشمن دست برداریم.
اینستاگرامش برای او منتشــر کرد« :بعضی ادم ها شرف
هستند برای اون صنفی که درش کار می کنن .مثال صنف
خلبان ها ،معلم ها ،کارگرها ،پزشک ها و ...هرکدومشون
ادم هایی رو دارن برای افتخار کردن.
محســن خزائــی امــا جدیدتریــن شــرافت جامعه
خبرنگاری اســت .من راســتش باهاش اشــنا نبودم ولی
در ماموریــت اخیر که به ســوریه رفتم ،اولین بــار تو حرم
حضرت زینــب (س) دیدمــش و بعد دو ســه بــار تو حرم
حضرت رقیه (س) و چند باری هم در حلب .یک بار هم که
تو حلب احتیاج به کمک داشــتیم ،به او گفتیم و انصافا با
جون و دل اجابت کرد.
محسن خزائی رو در این مدت کوتاه ،انسانی بی ریا،
بدون غرور و بدون هیچ تکلفی دیدم و خــب البته از یک
سیستانی خیلی هم عجیب نیست .محسن خزائی بدون
هیچ ژست و سروصدایی ،در حلب ،درست در وسط معرکه
جنگ و چسبیده به خط مقدم نبرد با تروریست ها حین تهیه
گزارش به شهادت رسید و ارزوش براورده شد.
همین ها کافی اســت برای من که حسرت بخورم به
او و افتخار کنم که چند روزی جایی بودم که محسن خزائی
به عنوان خبرنگار انجا بود و انجا شهید شد».
قالیباف در جلسه کمیسیون عمران مجلس
عذرخواهی پلیس
انتشار فیلمی سه دقیقه ای که در ان دو افسر پلیس
راهور به یک راننــده حمله می کنند و او را به شــدت کتک
می زنند ،پلیس شیراز را به عذرخواهی واداشت.
حادثه در یکــی از پمپ بنزین های شــیراز رخ داد و
انتشــار تصاویر ان در فضای مجازی به طور گســترده ای
صورت گرفت.
مطابق انچــه در فیلم دیده می شــود وقتــی خودرو
نقره ای رنگ در پمپ بنزین توقف می کند ،به سرعت خودرو
پلیس پشت این خودرو می ایستد.
انهــا راننــده خــودرو ســواری را پیــاده کــرده و
یکــی از ماموران پلیس ،پســر جــوان را با شــدت زیادی
به شیشــه ماشــین می کوبد و پســر جوان غــرق در خون
روی زمیــن می افتــد .همان لحظــه مامور دیگــر پلیس
بــه ســراغ ایــن راننــده جــوان می ایــد و او را روی زمین
می کشاند.
پسر جوان همچنان از درد به خودش می پیچد و مردم
نیز نظاره گر این صحنه هستند .چند دقیقه ای که می گذرد،
افســر راهنمایی و رانندگی از داخل ماشــینش دســتمالی
بیرون می اورد و به راننده می دهد .پسر جوان همچنان از
درد به خودش می پیچد و خون از سرش سرازیر می شود.
این فیلم ســه دقیقه ای پر از وحشت ،حاال دست به دست
در فضای مجازی چرخیده و حاشیه های زیادی را به دنبال
داشته است.
انتشــار این فیلم واکنش نیروی انتظامــی را هم در
پی داشت و ســخنگوی ناجا در این باره توضیحاتی را ارائه
داد.
سردار سعید منتظرالمهدی ،ســخنگوی ناجا دراین
باره گفت« :نتیجه بررسی کارشناسان نشــان داد که این
حادثه در یکی از شهرهای مرکزی کشــور رخ داده است.
محرک اغازین این حادثه ،شرب خمر و عدم تعادل روانی
و رفتارهای پرخطــر و ناهنجار راننده خــودرو و عدم توجه
به فرمان ایســت ماموران بوده است اما فارغ از این مساله
رفتار غیرمتعارف ماموران نیز بــه کل مغایر قانون و قواعد
انضباطی و رویه همیشگی ناجا بوده است و به همین سبب،
پلیس بالفاصلــه مبادرت به برخورد انضباطی شــدید با دو
سرباز وظیفه و همچنین مامور پلیسی که نظاره گر صحنه
بوده است ،کرد.
این افراد تا مشــخص شــدن تکلیف نهایــی تنزیل
درجه و به انتظار خدمــت درامده اند .پلیــس نه تنها هرگز
چنیــن برخوردهایــی را بــر نمی تابــد بلکــه ان را اقدامی
انزجارامیــز ،نامتعــارف و خــاف ارزش هــای اخالقی و
اســتانداردهای رفتاری و مدیریتی خــود می داند و الجرم
خــود را موظف بــه پیشــگیری از تکــرار چنیــن حوادثی
می داند».
همچنین دفتر ســخنگوی نیروی انتظامــی از رفتار
ناپســند دو نفر از مامــوران پلیس راهور در قبال شــهروند
شــیرازی که در فضای مجازی منتشــر شــده عذرخواهی
کرد.
بررسی رسانه ای هفته
انتقاد هاشمی از رئیس دفتر روحانی
ایت الله هاشمی رفســنجانی در گفت وگو بــا روزنامه ارمان ضمن
انتقاد به تیم رسانه ای دولت گفت« :همیشه انچه به اقای روحانی گفتیم
و االن هم می گوییم .مساله تیم رســانه ای ایشان است .اقای روحانی
تیم رسانه ای ضعیفی دارد که کارهایش نمود الزم را پیدا نمی کند ».او
در پاسخ به این سئوال که اما کسانی که در تیم رسانه ای دولت هستند،
مدعی اند .هرچند تنها رسانه های همسو با ان هم بدون چشمداشتی از
دستاوردهای دولت دفاع می کنند .توضیح می دهد « :چون شما در دولت
نیستید و صاحب نظر هستید ،این نظر را قبول دارید .این چند روزنامه مستقلی که هستند ،خوب عمل می کنند؛ می دانم برای
شما خیلی مشکل است ،اینها افکار خودشان را قبول دارند و کار و افکار خودشان را انجام می دهند .اگر دولت هم نبود ،اینها
کار خودشان را می کردند .حتی در زمان احمدی نژاد هم شما حرف هایتان را ان طور که می خواستید ،می زدید .اقای روحانی
باید یک تیم رسانه ای همه جانبه و عالمانه ای داشته باشد که دائما هر جا می بیند که دارند نفوذ سیاسی و خرابکاری می کنند،
رخنه ها را پر کنند .خیلی از دوستان با رئیس جمهور در مورد رفع این نقیصه صحبت کرده اند .مثل اینکه دفترشان برای این
کار کشــش ندارد .خود اقای روحانی قبول کرده و گفته اســت« :تیمی بیاورید که کار کنند .ولی وقتی به دفتر محول شد،
ماند ».هاشمی همچنین در مورد وضعیت مهدی هاشمی در زندان می گوید« :مهدی دو ،سه کسالت داشت که به زندان
رفت .یکی مثانه بود .مثانه را جراحی کردند .مشــکل قلبی هم پیدا کرده بود .از انفرادی با دستور اقا به بیمارستان بردند و
این دفعه هم به خاطر قلبش امد و به زندان برگشت .البته او از لحاظ جثه خیلی قوی است و در زندان اوال روزه می گیرد ،سه
چهار ساعت هم ورزش فراخور حال خود می کند .در حال خواندن دو دکترا هم است که یکی در علوم تحقیقات و یکی هم
برای اکسفورد که االن رساله های این دو را می نویسد .کار خودش را می کند و در بند زندان گاهی می تواند مشکالت مختلف
زندانیان مستاصل را حل کند».
گسترش اعتراضات از امریکا به اروپا
حمیدرضا مقدم فر ،کارشناس مسائل استراتژیک طی یادداشتی
در روزنامه جام جم نوشــت« :اعتراضــات امروز مردم امریــکا و رویکرد
رسانه های غربی پس از انتخاب داونال د ترامپ به ریاست جمهوری از چند
جهت قابل تامل است:
اول :شــیوه انعکاس اخبار مربوط به انتخاباتی امریکا ،چه قبل از
انتخابات ،زمان برگزاری مناظره ها و تبلیغات نامزدها چه بعد از انتخابات
توسط رســانه های رســانه های امریکایی از جمله برخی شــبکه های ماهواره ای فارسی زبان ،که ســعی در کمرنگ کردن
اعتراضات مردمی دارند ،حاکی از کتمان حقیقت است .این رسانه ها با تقطیع ،بایکوت و خفیف کردن اخبار اعتراضات و
رخدادهای بعد از انتخابات امریکا ،مسیری کامال مخالف با انچه درباره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1388انجام
داده بودند ،در پیش گرفته اند؛ این رویکرد در نهایت به کم اثر شدن رسانه های غربی منجر خواهد شد ،همچنان که نتیجه
انتخابات امریکا نیز از بی تاثیری این رسانه ها از اذهان عمومی امریکایی ها حکایت دارد».
دوم :حوادث اخیر امریکا نشــان می دهد که چیزی شــبیه بیداری در مردم این کشور ایجاد شــده و سیاستمداران و
رسانه های وابسته به غرب دیگر قادر به کنترل اوضاع و سرپوش گذاشتن بر وضعیت سیاسی ،اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی
غرب نیستند .مردم امریکا هوشیار شــده اند و این هوشــیاری در زمینه های مختلف خودش را نشان می دهد؛ هم انتخاب
گروهی از مردم امریکا که دونالد ترامپ را به ریاست جمهوی انتخاب کرده اند و هم اعتراضات شکل گرفته به انتخاب ترامپ
نشان دهنده بیداری و هوشیاری ایجاد شده در جامعه امریکاست که عامدانه از نگاه رسانه های غربی پنهان مانده است».
سوم :فضای ایجاد شده در جامعه امریکا به مرزهای جغرافیایی این کشور محدود نخواهد ماند .این احتمال دارد که
به کشورهای اروپایی تسری پیدا کند و در پدیده های دیگری به جز انتخابات خودش را نشان بدهد .در این باره هم رسانه های
غربی و هم سیاستمداران از کنترل اوضاع ناتوان هستند و به زودی گرفتار بن بســتی خواهند شد که امروز نشانه های این
بن بست را می توان در سکوت این رسانه ها دید».
نقش سوروس در اغتشاشات امریکا
مثلث | شماره 334
خبرنامه
روزنامه کیهان در گزارشی با تیتر «نشست محرمانه جرج سوروس
و ســرمایه داران امریکایی برای برکناری ترامپ» ،با اشاره به خبر نشریه
پولیتیکو نوشت« :بنا بر اعالم یک نشریه امریکایی میلیاردر صهیونیست
امریکایــی که به پــدر انقالب های رنگی معروف شــده ،نشســت ســه
روزه محرمانه ای را با ســرمایه داران بزرگ این کشــور ،با هدف بررســی
چگونگی بازپس گیری قدرت از «دونالد ترامپ» برگزار کرده اســت .در
ماجراهایی که پس از انتخابات سال 88ایران رخ داد نیز سوروس از طریق عوامل خود نقش پررنگی داشت .اما مردم ایران
با هوشیاری خود ،طرح وی را ناکام گذاشتند و نگذاشتند تغییرات مورد نظر امریکا ،در ایران اتفاق بیفتد .سوروس پیش از
فتنه 88دیدارهایی با خاتمی و برخی فتنه گران کشور داشته ،اما این بار گویا توطئه شبیه به فتنه 88در خاک خود امریکا به
جریان افتاده است .نشریه امریکایی پولیتیکو نوشته که این نشست سه روزه از روز یکشنبه در پشت درهای بسته و در هتل
گران قیمت «ماندارین اورینتال» شهر واشنگتن برگزار شده است و قرار است روز ورود ترامپ به کاخ سفید اتفاقات مهمی رخ
دهد»!» کیهان در ادامه می نویسد« :بســیاری از ســرمایه داران امریکایی از جمله جرج ســوروس برای انکه «هیالری
کلینتون» را به کرسی ریاست جمهوری بنشانند ،میلیون ها دالر هزینه کرده اند».
15
تجلی عشق
گفتارها
راهپیمایی اربعین بهترین زمان و فرصت ممکن بــرای تبیین نظریه امت
واحده اسالمی است ،نظریه ای مبنایی که مورد تاکید حضرت امام خمینی (ره) و
مقام معظم رهبری بوده و هست ،اصلی ترین و تنها راه مقابله با تهدیدات داعش
و حامیان صهیونیستی ان محسوب می شود.
پیام هایبرگزاری راهپیمایی عظیماربعین
حماسه ایبهوسعتتاریخ
سعید سبحانی
روزنامه نگار
گفتارها
16
مثلث | شماره 334
1
مراسم اربعین امسال با شــور و شکوهی بی سابقه و
منحصر به فرد و با حضور میلیون ها زائر حسینی در کربالی
معلی برگزار خواهد شــد .برگــزاری این مراســم عظیم و
با شکوه ،برای مخاطبان بین المللی مراسم اربعین حسینی
پیام های ویژه ای در بردارد .پیام هایی که درک و تشریح انها
در برهه فعلی الزم به نظر می رسد« :مراسم اربعین امسال
درست زمانی برگزار می شــود که به واسطه وقوع حمالت
تروریســتی پاریس و اســتمرار تحرکات غیرانسانی گروه
تکفیری-صهیونیستی داعش ،جو امنیتی نظام بین الملل
اشفته و بر هم ریخته تر از هر زمان دیگری به نظر می رسد.
در چنین شرایطی برگزاری تجمعی با حضور میلیون ها زائر
حسینی،ان هم در سرزمین و کشوری که داعش بخشی از
ان را در تصرف خود دارد بسیار قابل تامل است».
از ســوی دیگر ،برگزاری راهپیمایی اربعین امســال
همزمان با عملیات ازادســازی موصل ،نشان می دهد که
عاشقان حضرت امام حسین (علیه السالم) در راه وصال
این امام بزرگوار و حرم مطهر ایشان ،هر سختی و مشقتی
را به جان خواهند خرید .این همان معنویتی اســت که در
دل دین مبین اسالم و مذهب تشیع نهفته است .معنویتی
که هیچ گاه نتوانســته و نمی تواند از ســوی تئوریسین ها
و نظریه پردازان غربی مورد محاســبه و مداقه قرار گیرد.
اساســا این معنویت دارای جنبه ای کمی و قابل محاســبه
نیست.
میشــل فوکــو ،تئوریســین پســت مدرن و از
صاحب نظران در حوزه انقالب های جهان ،زمانی که پس
از پیروزی انقالب اســامی ایران در صدد تئوریزه کردن
انقالب بر امــد ،به عامل و مولفه ای به نام معنویت اشــاره
کرد .عامل و مولفــه ای که با فاکتورهای رئالیســتی رایج
در نظام بین الملل قابل محاســبه نیســت .میشل فوکو با
تکیه بر این فاکتور مهم ،انقالب اسالمی ایران را انقالبی
متمایز از ســایر انقالب های جهان معرفی کرد ،انقالبی
که برخاســته از ارزش هایــی مانند شــهادت و حق طلبی
اســت .هم اکنون نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقالب
اسالمی ایران سپری شده است .الهام گیری ملت ایران و
سایر ملت های شیعه در منطقه از ارزش و مصدری واال به
نام کربال و امامی همام به نام حضرت امام حســین (ع) نه
تنها محاسبات داعش و صاحبان غربی – عربی ان ،بلکه
محاســبه ای (هر چند هم دقیق و همه جانبه باشد) را علیه
پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السالم) خنثی می سازد.
اری! اربعین اوردگاهی است که در ان معنویت و خلوص
نیت و اگاهی حرف اول و اخر را می زند.
نکته مهم دیگــر اینکه راهپیمایی اربعین ،بســتری
برای تحقق نظریه امت اســامی واحد اســت .فراموش
نکنیم که راهپیمایی اربعیــن ،بزرگ ترین تجمع در جهان
اســام و کل دنیا محسوب می شــود .راهپیمایی اربعین
بهترین زمــان و فرصت ممکــن برای تبییــن نظریه امت
واحده اســامی اســت ،نظریه ای مبنایی که مورد تاکید
حضرت امام خمینــی (ره) و مقــام معظم رهبــری بوده و
هست ،اصلی ترین و تنها راه مقابله با تهدیدات داعش و
حامیان صهیونیستی ان محسوب می شود .تجربه اربعین
امسال به مانند تجربه سال های گذشته نشان می دهد تنها
مثلث | شماره 334
گفتارها
راه غلبه بر تهدیدات مشــترک جهان اسالم ،حرکت حول
معنویات و ارزش های مشترکی است که ملت های مسلمان
را حــول یک نقطه گــرد هم مــی اورد .در چنیــن فضایی
تهدیدات دشمنان معنا و مفهوم خود را از دست خواهد داد
و حتی به فرصتی برای همبســتگی و اتحاد جهان اسالم
تبدیل خواهد شد .بدیهی است که اگر چنین چرخه ای به
جریان افتاده و نضج پیدا کند ،داعش و حامیان ان خود را
نسبت به هر زمان دیگری اســیب پذیر تر خواهند دید .در
چنین شرایطی گروه های تکفیری و تروریستی روز به روز
از هدفی که خود را برای ان بــه اب و اتش می زنند ،یعنی
چند تکه کردن جهان اســام دورتر خواهند شد.در اینجا
الزم است علمای اســامی با بهره گیری از تجربه اربعین
امسال ،نسبت به ظرفیت های اســتثنایی جهان اسالم و
پیروان اخرین و کامل ترین دین اســمانی واقف شده و با
واحد دانســتن امت اسالمی ،مانع از اســتمرار تهدیدات
موجود علیه عالم اسالم شوند.
اربعین امســال نه تنهــا درس معنویــت و اخالص،
بلکه درس اتحاد و همبســتگی در میان مسلمانان است.
این همبستگی و اتحاد پادزهری قوی در مقابل اقدامات
داعش و حامیان اصلی ان مخصوصا رژیم اشغالگر قدس
محسوب می شود .بدیهی است که تنها راه مقابله با هدف
اعمالی داعــش یعنی تجزیه جهان اســام در راســتای
منافع واشنگتن و تل اویو ،همین اتحاد و همبستگی حول
معنویتی است که ابعاد ان از سوی دشــمنان امت واحده
اسالمی قابل محاسبه نبوده ،نیست و در اینده نیز نخواهد
بود .از ایــن رو باید تز امت اســامی را به عنــوان یک تز
مبنایی و مهم در جهان اسالم تقویت کرد.
از این رو راهپیمایی اربعین صرفــا جنبه ای مذهبی
ندارد.تقلیل راهپیمایی و حماســه عظیــم اربعین به یک
مراســم ســنتی به هیچ عنوان قابل قبول نیست .در دل
اربعین نوعــی پویایی و حرکــت رو به جلو نهفته اســت.
همچنیــن محوریت مراســم اربعیــن را شــعور و اگاهی
نسبت به مســائل و موضوعات زمانه تشــکیل می دهد .
ترس و وحشت دشــمنان جهان اسالم از برگزاری مراسم
اربعین ریشــه در همین اگاهی دارد .مهم تر از همه انکه
راهپیمایی اربعین ،بستر و اوردگاهی برای تبلور تفکرات
و اندیشه هایی ناب مانند امت واحد اسالمی و ....است.
اربعین حماسه و پدیده ای است که نمی توان از ان درکی
زمانی و مکانی داشــت .به عبارت بهتــر ،محدود کردن
اربعین به یــک روز یا یک مکان خاص اساســا باتوجه به
عظمت این حماسه امکانپذیر نیست .اربعین یک مکتب
حماسه ساز و انسان ساز است که باید پیام ان در طول سال
و در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و سیاســی مسلمانان
و خصوصا شیعیان جاری باشــد .در نهایت اینکه عظمت
حماسه اربعین هر ســال بیش از پیش برای جهان اسالم
قابــل درک خواهد بــود .جــای ان دارد که این حماســه
سیاسی،فرهنگی ،مذهبی و اجتماعی و جایگاه ان بیشتر
در دنیای اســام مورد درک و اهمیت قرار گیرد .حماسه
شور و شعور حســینی ،حماسه ای به وســعت کل تاریخ و
زمان گذشته ،حال و اینده اســت .مهمترین راهبرد برای
تهدیدات علیه جهان اسالم تمرکز بر محورهای مشترکی
همچون حب اهل بیت (ع) است .در اینجاست که نسبت
به برگــزاری راهپیمایی اربعین حســینی (ع) و اهمیت ان
اگاه تر می شویم....
17
گفتارها
ای من!!
این محبت هم نتیجه داشت
یاسر هدایتی
مدرس دانشگاه
2
گفتارها
18
مثلث | شماره 334
نقل اســت که شــبلی گفت« :اگر حق تعالی مرا در
قیامت مخیر کند ،میان بهشت و دوزخ ،من دوزخ اختیار
کنم از انکه بهشت مراد من است و دوزخ مراد دوست .هر
که اختیار خود بر اختیار دوست گزیند نشان محبت نباشد».
جنید را از این ســخن خبر دادند؛ گفت« :شــبلی کودکی
می کند کــه اگر مرا مخیــر کنند من اختیــار نکنم ،گویم:
«بنده را با اختیار چــه کار! هرجا که فرســتی بروم و هرجا
که بداری بباشم ،مرا اختیار ان باشد که تو خواهی»...
و گفت« :محبت امانت خدای است».
و گفت« :هر محبت که به عــوض بود چون عوض
برخیزد محبت برخیزد».
و گفت« :محبت درست نشود مگر در میان دو تن که
یکی دیگری را گوید ای من!»
...و گفت« :به محبت خدای به خدای نتوان رسید
تا به جان خویش در راه او سخاوت نکنی».
تذکره االولیا در ذکر جنید بغدادی قدس ال ّلهاخالق اســامی در رویکــرد عرفانی خــود فضایل
اخالقــی را در ســه وجه فضایــل اخالقی عــام ،فضایل
اخالقی ایمانی و فضایل اخالقی اجتماعی باز می شناسد.
در توصیف این تقســیم فضیلت هــا در رویکــرد عرفانی
اخالق اسالمی باید گفت فضیلت های اخالقی عام ناظر
بر فضیلت هایی انــد که بیرون از چار چــوب اعتقادی فرد
هســتند .به این معنا هر فرد که می خواهد اخالقی عمل
کند ملزم و مکلف به رعایت این فضلیت هاســت .فضیلت
تعقل و تامل و عدالت طلبی از جمله این فضیلت های عام
اخالقی است .در مقابل اما فضیلت های اخالقی اجتماعی
به فضیلت هایی گفته می شــود که ناظر بر وجود دیگری
اســت و باتوجه به دیگری در معنای اجتماعی اش تحقق
پیدا می کند .انفاق و توجه به بی سرپرســتان از جمله این
فضایل محسوب می شود.
فضیلت هــای اخالقی ایمانی اما بــه فضایلی گفته
می شــود که مبتنی بر ایمان فرد تعریف می شــود و بدون
در نظــر گرفتــن « »contextدینی و ایمانی فرد چه بســا
این فضایــل معنای اصلی خود را از دســت بدهند .به این
ترتیب مفاهیم مهم اخالق اســامی مثل تــوکل ،صبر،
خوف ،رجا و....از زمره این فضیلت های اخالقی ایمانی
محســوب می شــوند .مفاهیمی کــه ادبیــات عرفانی و
اخالقی ما گنجینه ای ســترگ و بی نظیر از دقیقه پردازی
درباره انهاست .در این میان یکی از کلیدی ترین مفاهیم
یا بر حســب تعریف پیش گفته فضیلــت اخالقی ایمانی
مفهوم «محبت» است .محبت به معنای عالقه و گرایش
و میل شــدید به خداوند در اخالق اســامی ســر منشاء
دیگــر فضیلت های اخالقــی ایمانی اســت .این محبت
کــه سر منشــاء ان را در میل انســان به زیبایی دوســتی و
کمال جویی او باید پرسان شد در واقع علت اصلی حرکت
انســان به ســوی دیگر فضیلت های اخالقی ایمانی نیز
تلقی می شود .انسان باورمند اخالقی در الهیات اسالمی
در جســت و جو گری خود بر مبنای فطرتــش وقتی زیبایی
و کمــال مطلق را در ذات ســر مد احدی باز شــناخت ،جز
محبت به او را نمی خواهد و در این شوق و تمنای محبوب
ازلــی و ابدی خویــش بر اســاس قاعده محبــت ان چنان
دل می سپرد که سر نیز ســپرده رود .در این وصف محب
به مصداق «هرچه ان خســرو کند ،شــیرین بود» چیزی
جــز رضایــت محبــوب را نمی خواهــد و این گونه محب
محبوب زیبا سعی در تخلق و اتصاف هرچه بیشتر و باید به
زیبایی ها و خوبی ها دارد و بری شدن از نقص ها و تاریکی ها
که اقتضــای محبت حقیقــی نیز چنین اســت .پیامد این
محبت ورزی البته چیزی جز غرقه شــدن در جلوات جمال
و دور و گم شــدن از زشــتی ها و تاریکی نخواهــد بود که
عالمت محب واقعی نیز همین اســت کــه محبت باید به
تعبیر حضرت موالنا «دردها را صافی و شافی شود و تلخ ها
را شیرین کند» و محب را به چنان مرتبتی می رساند که اگر
مرده باشد زنده و اگر شاه باشــد ،بنده می شود .این چنین
اســت که فضیلت محبت در راس دیگــر فضایل اخالقی
ایمانی می تواند متخلق را بــه اعال درجات اخالق ایمانی
برساند .در این مرتبه محبت به حضرت احدیت محبت به
پیامبر(ص) ،اهل بیت(ع) و حتی اولیای خدا را نیز در بر
می گیرد .محبتی که در طول محبت به خداســت چرا که
ایشان نیز بر حسب ذات خود جلوه هایی تابناک از زیبایی
مطلق حضرت دوست هستند .محب گاه پا را فراتر گذاشته
خرم و عاشق به جهانی می شــود که بر وجه توحید ذاتی و
صفاتی و افعالی جمع امده در او همه جلوه ای از زیبایی و
روشنی اوست.
شــکی ندارم کــه ارباب تتبــع و تدقیــق در متون
عرفانــی و اخالقــی بــا غوطه وری هــای خــود در
اقیانوس های معنا در این متون با وصافی های بســیار
از مفهــوم محبــت مواجــه بوده انــد ،وصافی هایی که
عمق شــیرینی و اهمیت ایــن فضیلت را بــه مخاطبین
گوشــزد می کنند .اما یکی از نــکات گاه مغفول در این
زمینه بــه ویــژه در بازخوانی ایــن فضیلــت از مصادر و
متون پیش شــرط وصول به ایــن فضیلت اســت .این
نکته مغفول «معرفت» اســت .غزالــی در احیای علوم
دین و به تبع او فیض کاشــانی در المحجــه البیضا این
مفهوم را با تفصیل اســتداللی اش در االهیات اسالمی
محبت
این چنین بیان کرده اند کــه طریقه ّ
«قوت گرفتن ّ
قوت یافتن معرفت او و گسترش و چیرگى ان بر
خداوندّ ،
دل اســت» و البته این چنین تصریــح می کنند که« :این
امر پس از پاکیزه کردن از همه مشغلههاى دنیا و عالیق
ان تحقّق مىیابــد ».از این روســت کــه در تحلیل این
معنا می توان گفت برای رســیدن به محبت حقیقی باید با
دســتیاری معرفت پیش رفت و محبت بی معرفت ،نه تنها
فضیلت نیســت که تمایلی کور است که چه بسا خطرناک
نیز باشد و گواه ان نیز در تاریخ اسالم البته که مصداق های
فراوان دارد .چنان که مالمحســن فیض کاشانی در ذیل
این معنا نیز گفته است که معرفت و عمل صالح است که
محبت و معرفت
محبت را باال می برد و «عمل صالح براى ّ
مانند باربر و خدمتکار اســت و همه اعمــال نیک در درجه
اول براى پاکیزه کردن دل از دنیا و پس از ان براى ادامه
این پاکیزگى است .بنابراین عمل صالح جز براى حصول
همین معرفت خواسته نشده است».
موخره:
بهانه این تذکار و نوشتار شور و شوق اربعینی هزاران
هزار مرد و زن ایرانــی در زیارت اربعینی امــام المحبین،
حضرت اباعبدالله الحسین (ع) است که هر سال فضای
معنوی جامعه ایرانی را بــا محبتی بی بدیل همراه می کند.
این محبت جــاری در فضایی کــه ادبیــات پیرامون این
فضیلت اخالقی ایمانی در تاریکی و ســردی مدرنیته گم
شــده اســت ،به یقین پنجره هایی رو به ســوی معنا هایی
دیگر می گشــاید .با این وصف اســت که توجه و تامل در
این فضیلت در این هنگامه همســویی نظر و عمل خواهد
بود و چه چیزی نیکو تر از این .با این شرط که یادمان نرود
محبت بی معرفت پله ای به فرازی نیست که چه بسا دری
به نشیبی باشد.
پس باشــد که معرفت همه اصحاب محبت افزونی
یابد و ایدون باد.
گفتارها
انتخابات هشتم نوامبر چگونه مهندسی شد؟
پاسگل پلیس فدرال امریکا به نامزد خاص
حنیف غفاری
روزنامه نگار
مثلث | شماره 334
گفتارها
نقش اف بی ای در پیروزی دونال د ترامپ در انتخابات
ریاست جمهوری هشتم نوامبر امسال غیر قابل انکار است.
هیالری کلینتون نامزد حزب دموکرات نیز پس از شکست
در انتخابات نســبت به دخالت اف بی ای در انتخابات (به
سود نامزد رقیب) اذعان کرد .اف بی ای در فاصله یک هفته
مانده تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا ،اعالم
کرد تحقیقات خود در خصوص مساله ایمیل های هیالری
کلینتون را از ســر خواهد گرفــت .این موضــوع منجر به
کاهش محبوبیت نامزد حزب دموکرات در نظرســنجی ها
شد .در بسیاری از نظرسنجی های ملی و ایالتی -الکترال،
موقعیت هیالری کلینتون در مقابل ترامپ تضعیف شــد.
این مساله خود را در ایاالت تعیین کننده ای مانند پنسیلوانیا،
اوهایو ،کارولینای شمالی ،فلوریدا و میشیگان نشان داد.
در دو ایالت میشیگان و پنسیلوانیا ،تا قبل از موضع گیری
مقامات اف بی ای ،هیالری کلینتون با اختالفی قابل توجه
از ترامپ پیش بود اما پس از ان ،موقعیت هیالری کلینتون
به شدت تنزل پیدا کرد .همین مساله فرصت را برای پیروزی
ترامپ در ایاالت تعیین کننده فراهم ساخت.
نکته قابل توجه اینکه در فاصله یک روز باقیمانده تا
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا ،اف بی ای از مختومه
شدن پرونده هیالری کلینتون خبر داد .با این حال اعالم
این خبر تاثیری در افزایش دوباره ارای کلینتون نداشــت.
این مســاله ای بود که مقامات اف بی ای نیز نســبت به ان
اگاه بودند .به عبارت بهتر ،اف بی ای نه تنها نقشی در بهبود
ارای کلینتون و حتی ثابت نگاه داشتن این ارا نداشت ،بلکه
عمال با دخالت خود در انتخابات موجبات کاهش شــدید
ارای وی و پیروزی ترامپ در انتخابات را فراهم ســاخت.
سوال اصلی اینجاست که چرا مسئوالن نهادهای امنیتی
امریــکا و در راس انها پلیس فــدرال این کشــور در صدد
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات امریــکا بر امدند؟ ایا در
این خصوص معامله ای معنادار میــان ترامپ و اف بی ای
صورت گرفته است؟
پاسخ این ســواالت چندان پیچیده نیست! واقعیت
امر این است که مهندسی ارای انتخابات ریاست جمهوری
امریکا توســط نهادهای امنیتی تابع علــل و مقوالتی بود
کــه در مناظره های انتخاباتــی امریکا خود را نشــان داد.
نهادهای امنیتی امریکا نخســت در صدد پاســخ دهی به
این ســوال برامدند که طرفداران کدام نامزد در انتخابات
ریاست جمهوری امریکا استعداد طغیان و شورش بیشتری
(در صورت شکســت) دارنــد؟ مقامات امنیتــی امریکا به
این نتیجه رســیده بودند کــه در صورت پیــروزی هر یک
از دو نامزد ،وقــوع ناامنــی و اعتــراض در ایاالت متحده
اجتناب ناپذیر اســت ،پس بنابراین بهتر است نامزدی در
انتخابات ریاست جمهوری امریکا پیروز شود که طرفداران
ان قدرت تخریــب کمتری دارند .در جریــان مناظره های
انتخاباتی در ایاالت متحده امریــکا ،دونالد ترامپ عنوان
کرده بود که شکســت خود در انتخابات را نمی پذیرد .وی
همچنین از تقلــب در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا
خبــر داده بود .نامــزد حــزب جمهوریخــواه در انتخابات
امریکا به صورتی اشــکار نهادهای سیاســی و رســمی و
حاکمیتی امریکا را در خصوص حمایت از کلینتون و تقلب
در انتخابات متهم کرده بود .از این رو در صورتی ک ه ترامپ
در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا با شکســت مواجه
می شد ،طرفداران وی (که اتفاقا دارای روحیاتی خشن تر
نیز هستند) استعداد شورش و طغیان بیشتری علیه ساختار
حاکم امریکا داشتند .پس از اینکه چنین فرضیه و گزاره ای
در ذهن مقامــات امنیتی امریکا تثبیت شــد ،انها در صدد
پیروزی دونال د ترامپ در انتخابات بر امدند.
پلیس فدرال امریکا به این نتیجه رسیده بود که مهار
اعتراضات طرفداران هیالری کلینتون ،به مراتب نسبت به
ن ترامپ پس از انتخابات راحت تر
مهار اعتراضات طرفدارا
و کم هزینه تر خواهد بود .از این رو پیروزی ترامپ در میان
مقامات اف بی ای به یک هدف و مطلوبیت تبدیل شد .در
چنین شرایطی مقاماف اف بی ای در صدد عملیاتی کردن
ی ترامپ از طریق مانور دوباره روی پرونده ایمیل های
پیروز
هیالری کلینتون بــر امدند .هدف مقامــات اف بی ای از
این بازی ،تاثیرگــذاری بر ارای ایــاالت تعیین کننده بود.
ارای انتخابات ریاســت جمهوری امریکا در برخی ایاالت
مانند کالیفرنیا و نیویورک و واشــنگتن(به سود کلینتون) یا
تگزاس و االباما و ایندیانا(به ســود ترامپ) مشخص بود.
مقامات اف بی ای به طور مشخص در صدد مهندسی ارای
شــهروندانی برامدند که در ایاالت کلیدی مانند فلوریدا و
اوهایو و پنســیلوانیا هنوز میان انتخاب ترامپ و کلینتون
مردد بودند .در نهایت اف بی ای موفق شــد نقشــه خود را
عملیاتی کند.
ســرانجام دونالد ترامپ بــا پــاس گل اف بی ای در
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا پیروز شد و در مقابل،
هیالری کلینتون لقب بازنده انتخابــات را به خود گرفت.
هم اکنــون دونالد ترامپ شکســت هیــاری کلینتون در
انتخابات ریاست جمهوری امریکا را مدیون بازی هدفمند
اف بی ای می داند .بدون شــک در این خصوص کمپین
ی ترامپ و مقامات اف بی ای دست به معامالتی با
انتخابات
یکدیگر زده اند .یکی از این معامالت ،مربوط به رفتارهای
ترامپ پــس از پیــروزی در انتخابــات اســت .ترامپ به
مقامات اف بی ای تعهد داده اســت که در ازای پیروزی در
انتخابات ،اقدامی که منجر به تحریک طرفداران هیالری
کلینتون شود صورت ندهد تا مقامات پلیس فدرال بتوانند
اعتراض ها را مهار کنند .همچنیــن احتماال اف بی ای در
اینده ای نزدیک درخواســت های دیگــری ا ز ترامپ بابت
نقش افرینی در پیروزی وی داشــته باشد .در نهایت اینکه
مهندسی انتخابات ایاالت متحده امریکا توسط اف بی ای،
موضوعی نیســت که بتوان به راحتی از کنار ان گذشــت.
حتی در این خصوص ممکن است مقامات امنیتی امریکا
از دموکرات ها بخواهند ســکوت کنند تا ســاختار ســنتی
حاکم بر امریکا به حرکت همیشــگی خود ادامــه دهد .با
این حال حتی اگــر دموکرات ها به چنین درخواســتی تن
دهند ،در اصل ماجرا تغییری رخ نخواهد داد .در اینده ای
نه چنــدان دور مقامــات امنیتی امریــکا و خصوصا پلیس
فدرال باید پاسخگوی دخالت مســتقیم خود در انتخابات
ریاست جمهوری این کشــور (به ســود ترامپ) باشند .در
اینده ای نزدیک ،اســناد و شواهد بیشــتری در خصوص
دخالت اف بی ای و نهادهای امنیتــی امریکا در انتخابات
هشتم نوامبر منتشر خواهد شد .اسنادی که هر یک از انها
می تواند خشم میلیون ها نفر از شهروندان امریکایی علیه
ساختار حاکم بر این کشور را برانگیزد.....
19
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
شباهت میان تفاوت ها
نگاهی به نظریه انواع سرمایه داری
والدن
جامعه شناسی
20
مثلث | شماره 334
قرارداد انسان وگاو
کتاب «والدن» به قلم هنــری دیوید ثورو و با
ترجمه سید علیرضا بهشتی توســط انتشارات روزنه
منتشــر شــده اســت .این کتاب در 482صفحه و
با قیمت 29500تومان به زیور نشــر اراســته شده
اســت« .والدن» اثر هنری دیوید ثورو یکی از پنج
یا هفت شــاهکار به یاد مانده از ادبیات امریکاست
و ایــن درحالــی اســت کــه اغلــب خواننــدگان و
تحســین کنندگان ان در طول 160ســال گذشته،
الاقل در عمل با اندیشه های ثورو همدلی نداشتند.
این نکته ای اســت که عظمت ادبی «والدن» را دو
چندان می کند زیرا ما انســان ها معموال به لطافت و
زیباییکلماتیکهمالیمطبع مانهستندوسخنگوی
اندیشه های مان هستند راحت تر راه می بریم و درک
ارزش های ادبی انچه با محتوایشان همدلی نداریم
به ذوقی کامال ازموده نیاز دارد.
امــا در اثــار ثــورو چــه چیــزی هســت کــه
تحســین کنندگان از پیــروی ان ابــا می کننــد؟ او
مواهب زندگی مدرن را به جا نمی اورد و بیشتر وبال
می بیند .مثال می گوید تمامــی اقوام بدوی پیش از
انکه با تمدن غربی مواجه شــوند ،احســاس ثروت
می کردند .اما بالفاصله از تمــاس گرفتن با تمدن
جدید احســاس فقر می کننــد .ایا این نشــانه ای از
نکبت این تمدن نیســت؟ یا می گوید انســان و گاو
قراردادی با یکدیگر دارند که اولی از دومی نگه داری
کند و دومی برایش زمین شــخم بزند یا شیر بیاورد.
اما درســت که می نگرید می بینید که در این معامله
گاو ســود بیشــتری می برد ،کمااینکه ایــن طویله
اوســت که بزرگ تر از خانه کشــاورز روی ان سایه
می اندازد و خوب که دقت می کنید سمورها از انسان
سعادتمندتر زندگی می کنند.
البته در رمانتیسم قرون 18و 19این رویگردانی
از دستاوردها و عواقب زندگی مدرن یکی از مایه های
اصلی است .انچه در کار ثورو تفاوت دارد ایمان او
به این سخنان است ،به صورتی که به مدت دو سال
زندگی شهری را ترک می کند تا در کنار دریاچه والدن
این اموزه هــا را بزید« .والدن» گــزارش ان زندگی
اســت .ثورو در ســال ۱۸۵۴میالدی این کتاب را
منتشــر کرد .او به مدت دو ســال و دو مــاه و دو روز
در کلبه ای چوبی کنــار دریاچه والــدن در کنکورد،
ماساچوست زندگی کرد.
نظریــه «انــواع ســرمایه داری» ( )VOCیکــی
از تبیین هایــی اســت کــه در دل نظــام ســرمایه داری از
مســاوات طلبی می گوید و امکان تحقق جامعــه برابر .این
نظریهدردهه ١٩٩٠درچارچوب«اقتصادسیاسیتطبیقی»
مطرح و با اقبال روبه رو شــد .چارچوب نظریه حاضر از اثار
بســیاری تغذیه کرده و می کند :ولفگانگ اشتریک و کوزو
یامامورا (پایان تنوع؟) ،دیوید سوسکیس و پیتر هال (انواع
ســرمایه داری) ،برونو امبــل (تنوع ســرمایه داری مدرن)،
بی .هانکه (بررسی انواع سرمایه داری) و دیگران .ازاین رو،
دامنه ان نظریه حاضر بسیار گسترده است .نظریه حاضر دو
اصل مهم دارد« :تناســب و هماهنگی سیستم» (system
- )coordinationبه عنــوان مهم تریــن معیــار تفکیــک
نظام های سرمایه داری از یکدیگر -و «مکمل های نهادی»
( )institutional complementaritiesکــه متمرکــز بود
بر تشخیص انواع مختلف ســرمایه گذاری و نحوه فعالیت
اقتصادی شرکت ها .طبق این دو اصل ،دو نوع سرمایه داری
از هم تفکیک می شــود« :اقتصاد بــازار ازاد» و «اقتصاد
بازار متناســب و هماهنگ» که دومی بدیل اولی و مطلوب
این نظریه تعریف می شــد .بر این اســاس ،معیار تفکیک
نظام های اقتصادی ،متکی بر تصمیمات سیاسی است تا
جایی کهمی تواندسرمایه داریرا ترغیبیاحتیواداربهتغییر
رویه کند .به عبارت دیگر ،مهار حرکت ازادانه سرمایه برای
تولید رفاه .از این حیث ،نظریه حاضر به دیگر اقتصادهای
سرمایه داریامکاناستقاللازاقتصادسیاسیسرمایه دارانه
جاری در امریکا یا انگلســتان را می داد .این دیدگاه ضمن
اینکه شرکت ها را در کانون تحلیلش قرار می دهد ،می کوشد
با برقراری تناســب در بازار بــه توازن قدرت برســد .این کار
برعهدهنهادهاییاستکهمحدودیت هاییبرسرمایهاعمال
می کنند .ایننظریههمچنینمدعیبودکهمی توانازنوعی
اقتصاد سرمایهداری دفاع کرد که ضمن حمایت اجتماعی و
رفاهیازمردم،رشداقتصادیسریعنیزبه همراهداشتهباشد.
ازاین رو ،اســتدالل نظریه حاضر را می توان چنین خالصه
کرد«:هردونظامخروجی هایاقتصادیمشابهیدارند،اما
چوننظامبازارهماهنگبابیمه هاوخدماترفاهی،حمایت
اجتماعی بهتری از شــهروندان خود می کند ،اقتصادهای
گ بروند
بازار لیبرال نیز باید به ســمت نظام اقتصاد هماهن
تا در کنار رونق اقتصادی ،رفاه بیشتری نیز کسب کنند .اما
در ســال های گذشــته نظریه حاضر به دقت خوانده شده و
نقدهایی جدی به خود دیده است ».در فرایند جهانی سازی،
پیوندهای اقتصــادی بین کشــورها ،انتخاب های نهادی
کشورهایمختلفرانیزپیچیدهمی کند.چراکهاگرترتیبات
نهادی یک کشور مکمل هم باشند ،یعنی شاهد مکمل های
نهادی باشیم ،ممکن اســت تعادل جهانی نامتقارن شود.
ازاین رو ،اگر نظریه حاضر این دو نظــام را از هم کامال جدا
می کند و معتقد اســت ســرمایه داری بهتری وجود دارد که
می تواند نابرابری را کاهش دهد ،باید بتواند نســبت توازن
قوا در یک کشور و مکمل های نهادی ان را در شبکه جهانی
توضیح دهد.
پیوند فاشیسم و نئولیبرالیسم
یوسف اباذری
یوسف اباذری ،اســتاد جامعه شناسی طی سخنانی
در روز جهانی فلســفه با حمله به جریان نئولیبرالی و انتقاد
از بی توجهی فالسفه به مســائل اقتصادی و اجتماعی به
تحلیل موضوعاتی چــون انتخاب ترامپ و تجمع بر ســر
مقبره کوروش پرداخت .سخنرانی او با موضوع «عقالنیت،
اعتــدال ،جنبش های فاشیســتی ،جنبش هــای مذهبی
افراطــی» در این همایش بــه بحث و جنجــال انجامید و
به دلیل کمبود وقــت موفق به ارائه کامل ســخنرانی خود
نشد .اباذری ســخنانش را این گونه اغاز کرد« :از اخرین
اتفاقی که دنیا را به تعجب واداشت شروع می کنم؛ انتخاب
ی که اشکارا
دونالد ترامپ به ریاست جمهوری امریکا .کس
گرایشات فاشیســتی دارد و مهم تر از ان جنبشی که به راه
انداخته ،جنبشی نژادپرستانه و طالب تبعیضات دینی است
که به شــکلی اغراق امیــز خواهان عظمت امریکاســت.
بســیاری از اماردانــان و متخصصــان افــکار عمومــی و
متخصصان انتخابات به طور عمده با تکیه بر روانشناســی
رای دهندگان این انتخابات را تحلیل کردند اما مهمترین
تحلیل ،تحلیل ســاختاری است و کســانی بر ان انگشت
گذاشتند که از قبل در مورد ظهور پدید ه ترامپ هشدار داده
بودند ».او در بخش دیگــری از اظهاراتش گفت« :اخیرا
عده ای از جوانان بر ســر قبر کوروش رفتند و شــعارهایی
دادند .انچه مرا وحشت زده کرد شعارهایی ضدعرب و ابراز
نفرت به اعراب بود .فاشیســم همیشه همین طور مشروع
می شود .شاید کسانی که در ان جمع بودند خود نمی دانند
که چه عمل فاشیســتی مرتکب شــده اند شــاید خود انان
هم اکنون از منتقدان ترامپ باشند .نئولیبرالیسم و فاشیسم
تا به خود بیایید بر سر شما هوار می شوند».
ابــاذری با طــرح این ســوال کــه چــرا جنبش های
فاشیستی بعد از چهار دهه فرمانروایی نئولیبرال ها سربلند
کرده و اکنون نئولیبرالیسم با فاشیســم گره خورده است؟
گفت« :جواب را باید در جهانی شــدن سرمایه جست وجو
کرد .جهانی شــدن ســرمایه نیازمند قوانینی اســت که در
سطح جهانی رعایت شود .قانون تجارت ازاد که کلینتون
دموکرات ،سردمدار حقنه کردن ان بود و بوش محافظه کار
ان را ادامــه داد ،یکــی از همیــن قوانیــن و معاهده ها و
پیمان هایی اســت که حاصل ان خلع ید دولت -ملت ها از
قدرت های خود اســت .بدین سان راه گشــوده می شود تا
سرمایه Xبا ضمانت الزم در جای Yفعال باشد».
مهندسی اکران
روایت ده نمکی از تغییر هدف سینما در ایران
اعتدال نتیجه عقلیدن است
گزارشی از نشست عقالنیت و اعتدال در جهان معاصر
جهان اومانیستی
داوری اردکانی از نسبت اومانیسم و فلسفه می گوید
نشســت «تاملی در باب اومانیســم» به همت گروه
تاریخ و تمدن غرب ،پژوهشکده غرب شناسی و علم پژوهی
پژوهشــگاه علوم انســانی و مطالعات فرهنگــی با حضور
مهدی بنایی و رضــا داوری اردکانی در پژوهشــگاه علوم
انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شــد .سخنران اصلی
این مراســم ،رضــا داوری اردکانی ،رئیس فرهنگســتان
علوم بــود .او گفت« :اومانیســم برای مــن همواره یک
مصیبت بوده است؛ دوستان و اطرافیان من می دانند که
چگونه درگیر اومانیسم بوده ام مخصوصا زمانی که تبدیل
به یک شــعار و برچسب شــد .مقصر این کار هم نویسنده
خوش ذوق فرانســوی ســارتر بود که صورت نخراشیده و
خشنی از اومانیســم تصویر کرد .قصه اومانیسم چپ هم
از همانجا شروع شد .وقتی دانشــجوی لیسانس بودیم،
عیســی صدیق اومانیســم را در کتابــش فرهنگ پژوهی
ترجمه کرده بود ولی پس از ان معنای این اصطالح تغییر
کرد و فاصله گرفت».
داوری ادامه داد« :سارتر یک سخنرانی پرسرو صدا
ایراد و در ان اعالم کــرد که اگزیستانسیالیســم صورتی
از اومانیسم اســت .پس از این ســخنرانی یک فرانسوی
از دوســتان هایدگــر نوشــت :اگزیستانسیالیســت ها دو
گروهند؛ یک گروه مثــل من و هایدگر منکــر خدا و گروه
دیگر به خدا قائلنــد .در جواب این نوشــته هایدگر گفت
که من دئیســم هستم و منکر خدا نیســتم چون اگر باشم
سارتر راست گفته و من اومانیست هستم .البته توجه کنید
که هایدگر نگفت من خداپرستم و فقط گفت من منکر خدا
نیســتم .به هر روی تحلیل اومانیســم به انکار خدا جای
بحث دارد ».چهره ماندگار فلسفه ادامه داد« :اومانیسم
با پدید امدن logicاغاز شــد و logicهم با ارگانون ارسطو
تاسیس شــد اگرچه ســقراط پیش از این گفته بود که من
فلسفه را از اسمان به زمین اوردم اما در واقع logicرا اورده
بود Logic .هم متصرف است ».رئیس فرهنگستان علوم
گفت« :اومانیسم چیزی نیست که بشود درباره فضائل یا
عیب هایش حرف بزنیم .عالم ما عالم اومانیست و نگاه ما
به همه چیز اومانیستی است؛ از هر ملتی باشیم .فکر اینکه
بتوانید بدون تعلق داشــتن و نظر فکر کنید را از گوشتان
دربیاورید .ما همواره تعلق داریم و اینکه بی نظر و بی طرف
و فارغ بتوان حکم داد محال اســت .اومانیست یک رای
یا نظر نیست؛ اگرچه می توانیم با ان موافقت یا مخالفت
کنیم .اومانیســت یک تاریــخ و حادثه اســت و این افراد
نیســتند که در دامگه حادثه می افتند بلکه جهان و جوامع
هستند که در دامگه حادثه می افتند ».وی همچنین گفت:
«فکر نکنیم اومانیست یک فلسفه اســت چون بیشتر از
یک فکر یا فلسفه است اگرچه فلســفه همواره از اغازش
چیزی از اومانیست با خودش داشته است تا به امروز که به
اومانیست تبهکار رسیده است .در وصف فاصله طوالنی
و تاریخ اومانیســت همین بس که سقراط نازنین را در نظر
بگیرید و در مقابل ابوبکر بغدادی را .ان وقت متوجه فاصله
تاریخ اومانیسم می شوید».
مهندسیاکران
روایت ده نمکی از تغییر هدف سینما در ایران
ما همه می خواستیم با شعرکار سیاسی کنیم
دوست جدید اوپک
بلومبرگدرتحلیلیبهقلمجولیانلی،تحلیلگرنفتی
نوشت« :اوپک نیاز به یک دوست دارد که معجزه ای کند
تا تعادل را دوباره به بازار برگرداند .ایا امکان دارد که دونالد
ترامپ بتواند رفیق بی خبر این گروه باشد که این معجزه از
طریق پاره کردن توافق بین ایران باشد و دوباره میلیون ها
ی ترامپ این
بشکه نفت از بازار حذف شــود؟» اولویت ها
اســت که برجام را تغییــر دهد؛ توافقی کــه رئیس جمهور
منتخب امریکا ان را «فجیع» توصیف کرده اســت اما در
عین حال به نظر می رسد موض ع ترامپ از صحبت های ماه
مارس تاکنون تغییر کرده است .از قضا شانس مقدار نفتی
کهاوپکبرنامهداردازتولیدانبکاهد،بهاندازههمانمیزان
نفتیاستکهاخیرابهبازاراضافهشدهاست.
ایا او می تواند؟
مثلث | شماره 334
برنامه جامع اقدام مشترک در کنگره تصویب نشده اما
بهفرمانباراکاوبامارئیس جمهوریامریکااینبرنامهاجرا
شد؛ از این ر و ترامپ می تواند ان را باطل کند .البته حواشی
این داستان فاجعه بار خواهد بود اما می تواند عملی شود.
راه حل دیگری نیز وجــود دارد و ان ،این اســت ک ه ترامپ
می تواند در این توافق مداخله کند .برای مثال مکانیســم
شورایحلاختالفاجازهمی دهدبه عنواننظارتدرتوافق
کمیسیونمشترکهرامضاییراکهاشارهنقضپایبندیبه
معامله باشد ،بررسی کند .اگر شاکی از نتیجه عمل راضی
نباشد می تواند به شورای امنیت سازمان ملل متحد مراجعه
کند.دراینشرایطشورایامنیتمی تواندرای گیریکندکه
ایالغوتحریم هاادامهپیداکندیاخیرامانمی تواندبهبازگشت
تحریم ها رای بدهد .به نظر می رسد این اتفاق یک بحران
است.امریکامی تواندمذاکراتراوتوکندوهمهتحریم های
امریکا دوبــاره علیه ایران بازمی گردد؛ به همین ســادگی.
اینجا تکلیف تحریم هــای اروپا بی نتیجــه باقی می ماند.
بخش بزرگی از تحریم های اروپا واردات نفــت از ایران به
مقصد کشور اتحادیه اروپا بوده است .ایده پاره شدن برجام
می تواند با واکنش های شدید اروپا همراه شود اما در عین
حالممکناستبی اثرهمباشد .روندپرپیچوخمبرقراری
مجدد تجارت نفت ایران با اروپا نشان می دهد از بین رفتن
این توافق راحت خواهد بود .هرچند در این بازار فروشنده و
خریداران پراشتیاقی هم وجود دارند اما مشکل هنوز حمل
و نقل ،انتقال پول و بیمه اســت .بیمه های بزرگی که حتی
با کمی دودلی می خواســتند با ایران مراوده تجاری داشته
باشند ،قبال با حمایت دولت اوباما مواجه بودند اما حاال اگر
دولت جدید حمایت نکند به راحتی مشارکت خود را با ایران
لغوخواهندکرد .درحالی کهدرگذشتهخریداراناسیایینیزبا
تهدیدهاییازطرفامریکابرایقطعدسترسیبهبانک های
امریکاییروبه روشدندوانهاازوارداتایراندستبرداشتند،
حاال این تکنیک بار دیگر کارساز خواهد بود .با تمامی این
اتفاق ها ما در نهایت شاهد افزایش قیمت نفت خام در بازار
خواهیم بود که برای نفت امریکایی بسیار مفید خواهد بود.
به نظرمی رس دترامپبایدانتخابکندچهموضعیبگیرد.
جامعه شناسی
مســعود ده نمکی بــر این باور اســت که ســه مولفه
شــبکه های اجتماعی ،تغییر ذائقه مخاطب و مهندســی
اکــران در پرفــروش شــدن فیلم هــا تاثیر بســیار باالیی
دارد.
ده نمکی بر ایــن باور اســت که برخی ســینماگران
بــا هــدف شکســتن ســقف فــروش «اخراجی هــا»
برنامه ریزی هایــی برای اکران فیلم شــان انجــام دادند:
«واقعیــت این اســت کــه فیلم هــای پرفــروش کنونی
مهندسی شده به این امار و ارقام می رسند .اصال از یک سال
به بعد شکستن رکورد «اخراجی ها» تبدیل به یک هدف در
سینمای ایران شد».
او با مقایسه مخاطبان فیلمش با اثار پرمخاطب دهه
60گفت« :برخی به دهه 60فالش بک می زنند .کسانی
که این کار را می کنند باید این را درنظر داشته باشند ان فیلم
پرمخاطبی که درنظر دارند حدود یک سال روی پرده بود،
اما فیلم من فقط دو ماه مهلت اکران داشت .البته من با این
حرفم ان فیلم های پرمخاطب را نفی نمی کنم اما حرفم این
است که مالک قرار دادن ریال فروش فیلم ها نباید ما را از
واقعیت منحرف کند .تعداد مخاطب «اخراجی ها» در دو
دهه اخیر بی سابقه بوده است».
ده نمکی در مــورد قرار گرفتن فیلم «فروشــنده» در
صدر جــدول پرفروش ترین فیلــم تاریخ ســینمای ایران
گفت« :تغییر ذائقه مخاطب موضوعی است که باید مورد
مطالعه قرار بگیرد .مخاطب طبقه متوســط امروز باتوجه
به شــرایط به دیدن فیلم هنری و ژســت این تیپی گرفتن
عالقه مند شده است .در گذشته این طبقه در اقلیت بود و
االن بخش قابل توجه جامعه را تشکیل می دهد .اگر کسی
متوجه ذائقــه این گروه نشــود نمی تواند تحلیل درســتی
از فروش «فروشــنده»« ،ابــد و یــک روز» و «النتوری»
ارائه کند».
او در مورد اینکه مهندسی اکران را چه چیزی تعریف
می کند ،گفت« :تعداد سالن ســینما برای بعضی فیلم ها
چند مــاه حفــظ می شــود؛ از «محمد رســول الله(ص)»
تــا فیلــم فرهــادی .به نوعــی اراده معطوف به قــدرت با
جریان ســینماداری تالش می کنند با این شــیوه تقســیم
ســالن ها و مــدت اکــران و در کنــار ان در نظــر گرفتــن
ذائقــه مخاطــب زمینــه پرفــروش شــدن فیلم هایــی را
فراهم کنند».
یک فنجان فرهنگ با عبدالله کوثری
21
اعتدال نتیجه عقلیدن است
گزارشی از نشست عقالنیت و اعتدال در جهان معاصر
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 334
مرگ ایران شناس در سکوت
پروفســور دکتر ســیف الدین نجم ابادی ،استاد
برجسته ایران شناسی دانشگاه هایدلبرگ المان در ۹۴
سالگی در سکوت خبری درگذشت.
نجم ابادی که دوره کارشناســی ارشد را در المان
گذرانده بود ،پس از گرفتن مدرک دکترا ،حدود هشت
سال در دانشگاه تهران تا سال ۱۳۴۶به عنوان استاد
در رشــته زبان شناســی مشــغول تدریس بود .پس از
ان بار دیگر راهی المان شــد و در دانشــگاه فرایبورگ
و هامبــورگ به عنوان اســتاد میهمان در شــاخه های
شرق شناسی و اسالم شناســی به تدریس پرداخت .او
چند سال نیز در دانشــگاه وین تدریس کرد و سپس در
تهران ریاست موسسه ایران شناسی را برعهده گرفت
و در نهایت دانشــگاه هایدلبرگ را برای ادامه مســیر
تدریس ،تحقیــق و پژوهش خود انتخــاب کرد .این
استاد ایرانی خدمات ارزنده علمی را به فرهنگ ،زبان
و ادبیات فارسی و ایرانی از دوره های مختلف کرد .او
چندین اثر را به زبان المانی برگردانــد که از جمله این
اثار می توان به «قابوس نامه کیخســرو»« ،سفرنامه
ناصــر خســرو» و «کلیله و دمنه» اشــاره کــرد .او در
جمع اوری و شناسایی نســخ خطی ایرانی در دانشگاه
هایدلبــرگ زحمــات فراوانی کشــید و حاصل تالش
خود را به صورت یک کتــاب جمع اوری کــرد .کتاب
«توصیف جغرافیای ایران در زمــان صفویه» از او به
یادگار مانده است .پروفسور نجم ابادی ۲۲مهر امسال
در سکوت خبری درگذشــت و اول ابان ماه نیز در شهر
هایدلبرگ المان به خاک ســپرده شد .علی شهیدی،
عضو هیات علمی گروه فرهنگ و زبان های باســتانی
و ایران شناسی دانشــگاه تهران در مراسمی که به یاد
این استاد ایران شــناس برگزار شد ،گفت« :پیرمردی
در استانه صدســالگی ،با قامتی متوسط ،پیشانی ای
بلند ،ســری طاس ،صدایی باصالبت و خطی خوش.
نشانی از نســیان در سخنش نبود .شــمرده و سنجیده
ســخن می گفت؛ صمیمی و صریح .عمری رفت وامد
در کوچه پس کوچه های هایدلبرگ ،با ان کلیساهای
کهن و نفیر ناقوس ها نیز نتوانسته بود ،ایات و روایات
و اشعار را از یاد او ببرد .نخســتین بار که د ِر خانه اش را
زدم ،رمضان بود .با خواندن ایه ای به پیشوازم امد .از
فرزند شیخ مهدی نجم ابادی و نواده ان عالم اصیل و
اصولی ،اقاشــیخ هادی نجم ابادی جز این نیز انتظار
نداشتم .سال ها پیش برای اخرین بار به تهران امد تا
در مقام تولیت استان اقاشیخ هادی ،کتابخانه خطی
استان را به کتابخانه مجلس و کتابخانه شخصی خود
را به کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه
تهران اهدا کند ».شــهیدی درباره چند بنای قدیمی
باقیمانــده از خانــدان نجم ابادی نیز گفــت« :یکی
از نخســتین بیمارســتان های تهران را «شیخ هادی
نجم ابادی» با نام «بیمارستان وزیری» بنیان گذاشت.
از المان جراح به این بیمارستان دعوت کرد و خود با ان
هیبت علمای عصر قاجار روی قبای روحانی« ،گان»
جراحی می پوشید و در اتاق عمل حاضر می شد تا ببیند
ان جراح المانی بــا بیمار چه می کند .حتی نخســتین
تاریخ پزشکی ایران را نیز یک نجم ابادی نوشت؛ دکتر
محمود نجم ابادی ،رئیس وقت دانشــکده پزشــکی
دانشگاه تهران».
همایش «عقالنیــت و اعتدال در جهــان معاصر»
هفته گذشته به مناســبت روز جهانی فلســفه در موسسه
پژوهشــی حکمت و فلســفه ایران برگزار شــد .ایت الله
مصطفی محقق دامــاد به عنوان ســخنران این مراســم
گفت« :درباره عقالنیت دو مدعا وجود دارد .ادعای اول
این است که عقالنیت زمینه اعتدال را به وجود می اورد یا
بالضروره به اعتــدال در زندگی منجر می شــود اما ادعای
دوم این است که فلسفه در جهان ،عقالنیت و عقالنیت،
اعتدال به وجــود می اورد .ظاهرا بــرای این ادعا هم یک
شاهد داریم و ان این است که در جهان معاصر خاورمیانه
افرادی که خونریزی و جنگ راه می اندازند ذره ای با فلسفه
اشنایی ندارند یا از اهالی فلسفه نیستند و این برای فالسفه
نوعی افتخار اســت ».او در ادامه گفت« :بنابراین از نظر
شاهد تاریخی به نحو حقیقت خارجی افرادی که مدعی اند
که دین را باید در جنگ و خونریزی خالصه کرد هیچ کدام
فیلسوف نیســتند به خصوص در جهان اسالم ».محقق
داماد همچنین به ارتباط بین عقالنیت و فلسفه پرداخت و
توضیح داد« :مرحوم مالصدرا در کتاب «شواهد الربوبیه»
در مبحث معاد فصلی دارد با عنوان «فی تکون االنسان و
قوا نفســه» .در این فصل مطرح می کند که عناصر اولیه
با هم تضاد کامل دارند وقتی کنــار هم قرار می گیرند یک
نوع امتزاج حاصل می شــود و این امتزاج باعث می شــود
تا تضاد انها کم شــود .وقتی تضاد کم شــد امادگی نفس
مدنی ،نفس نباتی و نفس حیوانی حاصل می شود و چنان
تضاد خود را از دســت می دهند که چهار طبــع به اعتدال
کامل می رسند .اگرچه تضادشان کامال از بین نمی رود اما
استعداد این را پیدا می کنند که خداوند به انها نفس ناطقه
اعطا کند ».عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران ادامه
داد« :نفــس ناطقه دارای دو قوه اســت؛ قوه عالمه و
عماله .قوه عالمه می فهمد و درک می کند ،قوه عماله
عمل می کند .ایــن دو قوه معادل عقــل نظری و عقل
عملی هستند .عقل عملی با کمک شهوت و غضب کار
می کند و می خواهد به خواسته اش برسد که این نوع از
عقل همراه با قوه متخیله است .با عقل نظری هم حسن
و هم قبح درک می شــود ».عضو هیات امنای سازمان
اســناد و کتابخانه ملی جمهوری اسالمی ایران گفت:
«عقل عملی ســه وجه دارد؛ افــراط ،تفریط و حکمت
که میانه این دو است .حکمت از مقوله اخالق و نوعی
روش زندگی است .حکمت در باب عقل عملی نه جربزه
است نه بالهت .فضائل را با اعتدال می توان درک کرد.
این نوع از حکمت با حکمت نظری و عملی فرق دارد و
نوعی انتخاب راه زندگی اســت .از نظر حکما ،اعتدال
نتیجه عقلیدن است».
ترکیب هوشمندی و سرگرمی
نشنال جئوگرافیک در مسیر تغییر
در یک سال گذشته ،شبکه نشنال جئوگرافیک دست
به تغییراتی بنیادین زده است .در ساختار جدید دیگر خبری
از برنامه هــای ارزان قیمــت واقع گرا نیســت و به جای انها
پروژه های پرهزینه ای مانند مینی سریال «مریخ »Mars /از
ن حال که در یک سال گذشته
راه می رسند .این شبکه در عی
پول بیشتری برای ساخت تعداد کمتری برنامه خرج کرده،
زمان تبلیغات را نیز تا ۵۰درصد کاهش داده اســت .نشنال
جئوگرافیک در یک سال گذشته با صرف ۴۰۰میلیون دالر
۱۵۰ســاعت برنامه تولید کرده درحالی که سال پیش از ان
با صرف ۳۰۰میلیون دالر ۴۵۰ســاعت برنامــه تولید کرده
بــود .کمپانی فاکس مالکیت بخش اعظم ســهام شــبکه
نشــنال جئوگرافیک را در اختیار دارد .جیمز مرداک ،پســر
کوچک روبرت مرداک غول رســانه ای و بنیانگذار کمپانی
فاکسقرنبیست ویکمازنزدیکبهدوسالپیشریاستاین
کمپانی را در اختیار دارد .او در نخستین گ ام ها به این اعتقاد
رسیدهکهدیگرنمی توانبهشیوهگذشتهدربازاررقابتیدنیای
سرگرمی دوام اورد .شبکه هایی مانند نشنال جئوگرافیک که
سال ها بدون احســاس خطر به حیات خود ادامه می دادند
اکنون خطر را بیخ گوششــان حس می کنند و بــرای ادامه
حیات در دنیای فردا تقال می کنند .تماشاگران جوان دیگر
به شــبکه ها اهمیت چندانــی نمی دهند و بیشــتر در دنیای
سرویس های ویدئو هنگام درخواست ( )on-demandسیر
می کنند .مردم از پرداخت پول برای شــبکه هایی که به
ندرتتماشامی کنند،خستهشده اندومشتریاینشبکه ها
هر روز کمتر می شود .ساخت سریال های باکیفیت باال
نشانی از تالش نشنال جئوگرافیک برای جلوگیری از این
رویداد است .کمپانی فاکس عالوه بر این امیدوار است تا
با این کار توزیع کنندگانی مانند کامکست و ای تی اندتی را
قانع کند که برای پخش این شبکه پول بیشتری بپردازند.
این شــبکه در حال حاضر ۹۱میلیون مشترک در ایاالت
متحده دارد و از هر مشترک ماهانه ۲۳سنت پول می گیرد
کهمبلغبسیارکمیاست.برایمقایسهشبکهدیسکاوری
دو برابر این مبلغ را از مشــترکین خــود دریافت می کند.
مینی سریال «مریخ» نشــانگر تغییر مسیر شبکه نشنال
جئوگرافیک است .گروهی کار ساخت این مینی سریال
را برعهده گرفته اند که دو نفرشان یعنی ران هاوارد و برایان
گریزر بردن جایزه اسکار را در کارنامه کاری دارند .در این
مینی سریالدرامفیلمنامه دارباصحنه هایمستندترکیب
می شوند .داستان این مینی ســریال درباره تالش های
انسان برای سفر و سکونت در سیاره سرخ است« .مریخ »
تنها پروژه از این دســت در نشــنال جئوگرافیک نیست.
ســریال متنوع «نبوغ »Genius /و مینی سریال «دندان
اژدها »Dragon Teeth /و خرید مستند «پیش از سیل»
نمونه هایدیگریازمحصوالتپرهزینههستند.
زیباکالم بدون روتوش
حسین دهباشی با استاد خبرساز علوم سیاسی
به گفت وگو نشست
حسین دهباشی برای مجموعه تاریخ شفاهی «خش
ت
خام» سلسله گفت وگوهایی با برخی فعاالن سیاسی انجام
داده و این بار با صادق زیباکالم به گفت وگو نشسته است.
زیباکالم در خشت خام گفت« :وقتی برمی گردم به عقب
که چه چیز صادق زیبــاکالم را صادق زیباکالم کرد ،قطعا
انقالب خیلی من را تکان داد و خیلی افراد دیگر مانند من
را ،مبارزات سیاســی ،صادق زیباکالم مدتــی زندان بود؛
قبل از انقالب ،زندانی سیاسی بود .همه اینها بدون تردید
روی من تاثیر گذاشــته است ».این اســتاد علوم سیاسی
ادامه داد « :این سوال مطرح می شود که چرا این قدر راجع
به مســائل اظهارنظر می کنی؟ برای اینکه می ایند و از من
می پرســند .به خدا ،به پیر به پیغمبر من نمی خواهم راجع
به مسائل اظهارنظر کنم ،ولی خب می ایند و می پرسند که
اقا شــما راج ع به تیر چراغ برق چه فکر می کنی؟ مشکل از
اینجا شروع می شود که من هر نظری که راجع به تیر چراغ
برق دارم ،همان را صادقانه می گویم! نظری نمی دهم که
فردی که دارد با من صحبت می کند خوشــش بیاید ،خب
نظرم بوده است دیگر ،حاال بدتان می اید ،بدتان بیاید».
زیباکالم گفت « :مــن یک بار گفتم کیــف می کنم وقتی
ایران می بازد در چیزهای بین المللی! در کشتی می بازد ،در
فوتبال می بازد ،من کیف می کنم! بعد گفتند این را بگوییم؟
گفتم بله ،این را بگویید .هنوز که هنوز است ،من را لعن و
نفرین می کنند .منطقش هم این اســت که ما نژادپرستیم
و از این پیروزی ها به نفع ان احساســات نژادپرستی مان و
خودبرتربینی مان سوءاستفاده و بهره برداری می کنیم».
او همچنین اظهار داشت « :من با تک تک یاخته های
بدنم لیبرال هســتم؛ یعنی تک تک یاخته ها ،ســلول ها،
کروموزوم هــا ،ژن هــای بدن مــن لیبرال هســتند ،چون
من محصول ان هفت ســال دومی بود که به انگلســتان
رفتم و درس خوانــدم ،ان من را لیبرال کــرد! اتفاق بدی
که افتاد ،این بودم که در ان هفت ســال من متوجه شدم
خیلی از تفکرات من ،خیلی از تفکرات سیاسی من ،راجع
به انگلســتان ،راجع به امریکا ،راجع به نظام سلطه ،راجع
به جنــگ ویتنــام ،راجع به مشــروطه ،راجع به رضاشــاه،
خیلی هاشان غلط بوده است! و هیچ مبنایی ندارد».
زیبــاکالم در عیــن حــال انتقاداتــی را به هاشــمی
رفســنجانی وارد کرد « :بزرگ ترین انتقادی کــه به اقای
هاشمی رفســنجانی وارد می کنم این اســت که بعد از ٢٢
بهمن که قدرت داشــتی بــرای ازادی نایســتادی! برای
دموکراسی نایستادی! برای مطبوعات نایستادی!»
یک فنجان فرهنگ با عبدالله کوثری
ما همه می خواستیم با شعرکار سیاسیکنیم
تفسیرصحیفهسجادیه
تو پنجم /استاد مهدی قاسمی
بخش بیس
مثلث | شماره 334
خداوند متعال در قران
کریــم می فرماید هر کســی
از این پیغمبــر اطاعت کند،
از من اطاعت کرده اســت.
یکی از ایاتــی که بر عصمت
پیامبــر(ص) داللت می کند
همین ایات اطاعت اســت.
خداونــد در ایــه ۵۹ســوره
مبارکه نســاء می فرماید« :یا
ایها الذین امنــوا اطیعوا الله
و اطیعوا الرســول و اولی االمر منکم ».اینکه خداوند
مطلقا به ما امر می کند که مطیــع این پیغمبر اولوالعزم
و ائمه معصومین(ع) باشید نشــانه عصمت انهاست.
اگر اینها خطاکار باشــند و خداوند بگویــد که مطلقا از
انهــا اطاعت کنید خالف عقل اســت .اینکــه خداوند
چنین دســتوری می دهد یعنی انها بایــد مطلقا از خطا
مصون باشــند تا امر ،امر عاقالنه ای باشــد و به عنوان
اسوه و الگو ،تربیت کننده باشد .یکی از اموری که امام
سجاد(ع) راجع به خودشان بیان می کنند این است که
خداوند با قدرتش همه مخلوقیــن را مطیع ما قرار داده
اســت ،منتها تفاوت میان اطاعت انسان و غیر انسان
از ائمه(ع) این اســت کــه انها اطاعت غریــزی دارند
و ما اطاعت اختیاری و براســاس عقــل .از انجایی که
خداوند به ما عقل عطا کرده ،اگــر به دنبال ائمه برویم
یا نرویم براساس اختیاری اســت که خداوند به ما داده
اســت اما همه موجودات براســاس غریزه شان مطیع
هستند .مانند شــیری که تصویرش در ان مجلس بود.
شــیخ صدوق روایتی را در کتاب عیون اخبارالرضا نقل
می کند که مامون جلسه ای تشکیل داده بود و تصویر
شــیری بر دیوار یا پرده بود .دلقکی را هم دعوت کرده
بود که وقتی امام رضا(ع) بر سر سفره می نشیند ایشان
را به ســخره بگیرد .ظاهرا ان دلقک مقداری ســحر و
جادو هم می دانست و به محض اینکه امام(ع) دست
خود را به سمت غذا می بردند ،قاشق می پرید .کارهایی
می کرد که جمع به امــام رضــا(ع) می خندیدند .امام
رضا(ع) به تصویر شیر امر کرد و ان شیر زنده شد .این
مساله ســند قرانی هم دارد که در سوره ال عمران ذکره
شده است که حضرت عیسی(ع) به گل امر می کند و در
مجســمه پرنده ای دمید و ان مجسمه به اذن پروردگار
به یک پرنده واقعی تبدیل شــد .در این روایت هم نقل
شده است که وقتی شیر زنده شــد ،دلقک را خورد و بار
دیگر به همین دیوار یا پرده بازگشــت .روایت دیگری
نقل شده است که زنی در زمان امام حسن عسکری(ع)
ادعا می کنــد که من زینب کبــری(س) دختر علی ابن
ابی طالب(ع) هســتم! به او گفتند کســی که از نســل
سادات باشــد ،درندگان او را نمی خورند .می خواستند
او را در قفس درندگان بیندازند و ببینند که اگر اینها او را
نمی خورند ،مشخص می شود که او فرزند پیغمبر(ص)
اســت .گفتند اول امام عســکری(ع) را می فرســتیم
تا تو اطمینان پیدا کنــی که چنین اتفاقــی نمی افتد.
در احواالت امام عســکری(ع) ذکر شــده اســت که
وقتی ایشان را داخل قفس درندگان انداختند ،ایشان
سجاده اش را پهن کرد و مشغول نماز شد .شیران به کنار
امام(ع) امدند و دستان و پوزه هایشــان را کنار ایشان
گذاشتند و در برابر امام عسکری(ع) رام شدند.
جامعه شناسی
دومین نشست یک فنجان فرهنگ با
حضور عبدالله کوثری ،مترجم پیشکسوت
دوشنبه گذشته در شهر کتاب مرکزی برگزار
شد .کوثری در ابتدای این نشست به بیان
شــرحی از ســابقه فرهنگی خانــواده خود
پرداخت و از نســبت خانواده خود با کتاب
و فرهنگ ســخن گفت .او دربــاره قریحه
شاعری خود چنین گفت« :من درباره شعر
نوشتن اشتباهات زیادی کردم .نه تنها من
بلکه بســیاری از کســانی که هم دوره من
بودند ،مرتکب این اشتباه شــدند .ما همه می خواستیم با
شعر کار سیاسی کنیم و فکر می کردیم وظیفه داریم به این
وسیله با نظام حاکم بجنگیم ،در حالی که شعر باید از درون
انسان و انسانیت سرچشمه و نشــات بگیرد ».این مترجم
گفت« :وقتی به ایران برگشــتم به راحتی می توانســتم در
شرکت نفت استخدام شــوم چون زبان بلد بودم و با معدل
17فارغ التحصیل شــده بودم اما تصمیم خــودم را گرفته
بودم که ترجمه کنم .به همین دلیل برای مدت کوتاهی به
کتابخانه ملی رفتم و دو کتاب را امتحانی ترجمه کردم ،بعد
هم با اقای اشوری اشنا شدم و در دانشگاه صنعتی ،ویراستار
شدم .این کار را تا سال 56ادامه دادم ».او در توضیح نوع
انتخاب هایش برای ترجمه گفت« :وقتی کارم را به عنوان
مترجم شــروع کردم ،همه کارهای خوب ادبیات جهان را
که به فارسی ترجمه شده بود ،خوانده بودم.
اولین رمانی را هم کــه از ادبیات امریکای
التین خواندم« ،انفجار در کلیسای جامعه»
بــا ترجمه ســروش حبیبی بود .زیــاد طول
نکشــید که ترجمه کتاب های این حوزه را
اغاز کردم».
کوثری گفت« :سال 63به انتشارات
تندر رفتــم و اقای رضایی در ان زمان ســه
کتــاب «ائــورا»« ،پوســت انداختــن» و
«گفت وگو در کلیسای جامع» را به من داد
و گفت هر کدام را می خواهی ترجمه کن .من همان شب
«ائورا» را خواندم و نتوانســتم بخوابم .فــردا با او تماس
گرفتم و گفتم ایــن را ترجمه می کنم .ولــی رضایی گفت
دو کتاب دیگر را هم نگــه دارم و بخوانم .همین ها مقدمه
ی که
ترجمه داســتان و رمــان را در من فراهم کــرد؛ طور
عاشــق فوئنتس شــدم و به برادرم که در امریکا بود گفتم
درباره فوئنتس برای من اطالعات جمع اوری کند ».کوثری
همچنین درباره کتاب هایی که می خواند نیز اظهارنظر کرد؛
انجا که گفت« :حافظ ،سعدی و موالنا ،سه شاعری هستند
که کارهایشان را دوست دارم و همیشه می خوانم .در مقام
مترجم هم برای هر کتابی که ترجمه می کنم ،دست کم سه
کتاب باید بخوانم ،به اضافه اینکه داســتان های معاصر
خودمان را هم سعی می کنم مطالعه کنم».
اطاعت
23
سیاست
دردسر روحانی
سیاست
24
مثلث | شماره 334
پیروزیترامپچهتاثیریبروضعیتروحانی
درانتخابات 96می گذارد؟
چالش اقای رئیس جمهور
انتخاب دونالــد ترامپ به عنوان رییس جمهــور جدید ایاالت متحده
امریکا چه تاثیری بر سیاست داخلی ایران و در واقع ارایش نیروهای سیاسی
خواهد گذاشت ؟ پاسخ این ســوال انهم در فاصله چند ماه مانده تا برگزاری
انتخابات ریاست جمهوری در ایران ،مساله ای اســت که در این شماره از
هفته نامه مثلث به ان پرداخته ایم.
1
بر کسی پوشیده نیســت که اصالح طلبان و جریان
سیاسی حامی دولت از پیروزی ترامپ و شکست هیالری
کلینتــون نگــران و ناراحــت هســتند .انها کــه از زمان
انتخابات یازدهم تا کنون نگاه دیگری به ایاالت متحده
داشتند حاال می دانند که با فردی که پیروز انتخابات شده
نمی توانند همچون باراک اوباما رابطه داشته باشند .انها
در طول سه ســال و چند ماه گذشــته کانال هایی را برای
مذاکره با امریکا فعال کرده بودند کــه حاصل ان برجام
بود و البته به همان برجام هم خالصه نشد .دموکرات ها
برای این جریان امیدی برای احیای رابطه از دست رفته
و تشــکیل شــکل جدیدی از دیپلماســی میان تهران و
واشنگتن داشــتند .اکنون اما با شکست نامزد دموکرات
و پیروزی ناباورانه نامــزد جمهوریخواهان همه معادالت
به هم ریخته اســت .در شرایط کنونی ســوال مهم این
است که ترامپ چه تاثیری بر سرنوشت حسن روحانی در
انتخابات اینده خواهد داشت؟
چالش برای غرب گراها
جریان سیاسی حامی غرب گرایی
در ایران از انتخــاب ترامپ نگران
شدهاست
ترامپ و حسن روحانی
خود تمرکز کرد .انهــا باید از هر تقابلــی اجتناب کنند».
رویترز در پایان به نقل از «یک سیاستمدار میانه رو سابق
ایران» گفت که اگر تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری
ایران ،پیشــرفت اقتصادی رخ ندهد ،حتی اگر روحانی
دوبــاره انتخــاب شــود ،رئیس جمهــور بســیار ضعیفی
خواهد بود.
اما داخل ایران نیز برخی چهره های سیاسی به ابراز
نظر در این مورد پرداخته اند .ناصر ایمانی درباره احتمال
ســایه انداختن پیــروزی ترامپ بر انتخــاب مجدد اقای
روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری اینده کشــورمان
نیز گفته است« :ما باید در جمهوری اسالمی به گونه ای
حرکت کنیم کــه مســائل داخلی مان منبعث از مســائل
داخلی باشد ،اینکه مسائل داخلی ما تحت تاثیر اتفاقات
خارج از کشور قرار گیرد ،کار غلطی است اما متاسفانه با
حرکت هایی که دولت و طرفداران دولت صورت دادند،
این شــبهه ایجاد شــده اســت که انتخابات 96ایران و
کاندیداتوری اقای روحانی با امدن ترامپ تحت الشعاع
قرار گیرد».
وی با ابراز اینکه«امریکا دشــمن ماســت ،قاعدتا
تحوالت این کشور نباید بر مســائل داخلی و به خصوص
انتخابات ریاست جمهوری ما تاثیر گذارد» ،اضافه کرده
اســت« :در طول دوران بعد از انقالب هرگــز این گونه
نبوده اســت امــا االن تا حــدودی انتخابات ســال 96و
انتخاب مجدد اقــای روحانی پس از پیــروزی ترامپ با
چالش روبه رو شده و تحت تاثیر این موضوع است ،یعنی
اگر در چند ماه اینده دولت ترامپ اقدامات جدی در زمینه
سیاست خارجی ایران و برجام صورت دهد انتخاب مجدد
اقای روحانی نیز تحت الشعاع قرار می گیرد.
چرا اصالح طلبان نگران شده اند
نکته امــا این اســت کــه اصالح طلبــان و جریان
حامی دولت به شــدت از انتخاب دونالــد ترامپ نگران و
رنجیده اند .ریشه تلخی های انها در نوشتار و گفتارشان
و هم تصورشان در مورد تاثیر پیروزی ترامپ بر سرنوشت
حسن روحانی است .در چنین شــرایطی است که احمد
غالمی ،ســردبیر روزنامه «شــرق» در ســرمقاله خود و
در اشــاره به پیروزی غیر منتظــره ترامــپ در انتخابات،
کنایه هــای همیشــگی اصالح طلبان به مــردم را تکرار
کــرد و نوشــت« :همان گونه کــه رای احمدی نــژاد از
اســمان نبارید ،رای ترامــپ را هم بــاد با خــود نیاورده
است .مردمانی وجود دارند که چون اشباح مسخ شده از
رویاهای خویش ،پای صندوق رای می روند و سرنوشت
خود و یک ملــت را دگرگونــه می کنند .این هــم یکی از
معایب دموکراســی اســت که باید به ان تمکین کرد؛ به
عارضه ارایی که ریشــه در ارزوها و امال مردمی دارد که
از وضعیت موجود ناخرســند و به شــدت خشــمگین اند.
از این رو در خلســه و خلجان ،به رویایی پنــاه می برند که
شاید کابوسی دهشتناک باشــد و سرنوشتی تلخ برایشان
رقم بزند».
یا مثال ســیدعلی خرم ،از دیپلمات های سابق و از
چهره های نزدیک به ستاد برجام نیز روز پنجشنبه گذشته
و در فردای اعالم اســم دونالــد ترامپ به عنــوان برنده
انتخابــات امریکا طی مطلبی در همین روزنامه نوشــت:
« ترامــپ یک پوپولیســت اســت که صرفــا حرف های
عوام فریبانــه می زنــد ».کنایــه ای کــه البته «حســین
شریعتمداری» مدیر مسئول روزنامه کیهان ،چند روز بعد
طی ســرمقاله ای در روزنامه کیهان پیرامون ان نوشت:
«ادعــا می کنند که دونالد ترامپ پوپولیســت اســت و با
شعارهای عوامفریبانه پیروز شده است که باید گفت مگر
شــعارهای هیالری کلینتون و اوبامــا و پیش از او جورج
بوش و سایر روســای جمهوری امریکا عوامفریبانه نبوده
است؟ ایا شــرم اور نیســت که با وجود انهمه فریبکاری
و جنایاتی که اوباما علیه کشــورمان مرتکب شــده ،او را
رئیس جمهور مــورد عالقه خــود تلقــی می کنید؟» این
چهره سیاسی و رســانه ای اصولگرا افزوده بود« :اساسا
ذات دولت های امریــکا پوپولیســتی و مردم فریب بوده
مثلث | شماره 334
ب ترامپ و واضح تر شدن دشمنی
رضا سراج معتقد است «:انتخا
امریکا با ایران ،امکان بزک شیطان بزرگ توسط جریان غربگرا را از بین
می برد .غرب گرایان به محاق می روند و رویای سهل اندیشانه تعامل با
کد خدا نیز به پایان می رسد».
سیاست
در تحلیلــی در این مــورد خبرگــزاری «رویترز» در
گزارشــی با اشــاره به اظهارات ترامپ که گفتــه بود در
صورت رئیس جمهور شــدن ،توافق هســته ای ایران با
5+1را اجرا نخواهد کرد ،نوشــت« :موضع سخت او در
مقایســه با پیشنهاد شــاخه زیتون رئیس جمهور اوباما به
تهران ،می تواند در خدمت منافع «جناح مقابل» باشد».
رویترز به نقل از دو مقام ارشد ایرانی که نامی از انها
نبرد ،ادامــه داد« :اگر ترامپ موضــع خصمانه ای علیه
ایران اتخاذ کند ،رقبای روحانی در ایران قدرت خواهند
گرفت ...پیروزی ترامپ انهــا را متحد خواهد کرد که به
معنی فشار سیاسی بیشــتر در داخل و سیاست منطقه ای
تهاجمی خواهد بود».
نویسنده این گزارش با اشاره به درخواست «محمد
جواد ظریــف» وزیر امــور خارجه ایــران از ترامپ برای
پایبند ماندن به توافق هسته ای ،احتمال داد که جایگاه
«حســن روحانی» رئیس جمهور تضعیف می شود ،زیرا
از هم اکنــون پیــام داده که نتایــج انتخابــات امریکا بر
سیاســت های ایران تاثیر نگذاشــته و امکان نفی شدن
توافق هسته ای از ســوی یک دولت وجود ندارد .رویترز
با بیان اینکه ناتوانی روحانی در بهبود وضعیت اقتصادی
به رغم برداشته شدن تحریم ها ،باعث انتقادات گسترده
از وی شــده ،به نقل از یکی از ان دو مقام ایرانی افزود:
«بســیاری از ایرانیان و دولت ،توافق هســته ای را تنها
راه خــروج ایران از انــزوای اقتصــادی می دانند .گمان
نمی کنم ترامپ توافق هســته ای را پاره کند».یک مقام
ارشــد در وزارت اقتصاد به این خبرگزاری انگلیسی گفته
اســت« :با پیروزی ترامپ ،حتی شرکت های اروپایی نیز
برای ســرمایه گذاری در ایران بی رغبت خواهند شــد...
در بهترین حالت ،انها سیاست صبر کردن و نظاره کردن
نتیجه را درپیش خواهند گرفت ...این به اعتبار روحانی
و برنامه های اقتصادی اش ضربه خواهد زد».رویترز به
نقل از یک تاجر ایرانی ،نوشته است« :با پیروزی ترامپ،
شــرکت های خارجی بــزرگ و حتی متوســط ،بانک ها و
دیگر ســرمایه گذاران محتاط تر خواهند بــود تا در ایران
ســرمایه گذاری کنند ...ایــن دقیقا زمانی کــه به جذب
سرمایه گذاران خارجی امید داشتیم ،به اقتصاد ما ضربه
خواهد زد».رویترز در ادامه تصریح کرد اگر شرکت های
غربی تصمیــم بگیرند خــود را از ایران دور نگــه دارند،
تهران می تواند برای کمک اقتصادی به سپاه روی اورد.
ســعید لیالز ،تحلیلگر اقتصادی به این خبرگزاری
گفته اســت« :اولویت نظام ایران بهبود اقتصاد اســت.
برای مدت کوتاهی ،به خاطر انتخاب ترامپ ،اختالفات
سیاسی ایجاد خواهد شــد اما بعد از ان باید بر مشکالت
سیاست
25
سیاست
26
مثلث | شماره 334
سیاست
و هســت و در این خصوص تفاوتی میــان دموکرات ها و
جمهوریخواهان وجود ندارد .مگر اوباما با شعار فریبنده
«تغییر» وارد نشــده و بــر پایــان جنگ طلبــی امریکا،
تعطیلــی زندان هــای گوانتانامــو و ابوغریب ،تشــکیل
دولت فلسطین ،مبارزه با تروریسم و ...تاکید نمی کرد؟
کدامیک از ان شــعارها تحقــق یافت؟ دولــت اوباما به
اعتراف صریح کلینتــون ،داعش را پدیــد اورده و از ان
حمایت کرد .شــکنجه گاه گوانتانامو کماکان برپاست،
هیچ تغییری در رفتار و ساختار امریکا صورت نپذیرفت،
جنگ های نیابتی یا مســتقیم در ســوریه ،یمن ،لبنان،
عراق و افغانســتان را پدید اوردند .همین دیــروز اوباما
از کنگره 11میلیــارد دالر برای ادامه جنگ در ســوریه و
افغانستان و عراق درخواست کرد و حال انکه وعده داده
بود به جنگ های فرامرزی امریکا خاتمه دهد!»
امــا محمد رضا عــارف ،دیگر چهــره اصالح طلب
درباره تاثیر ترامپ بر انتخابــات 96گفت« :راهبردهای
بسیار روشنی در مسائل سیاست خارجی داریم و همزمان
با این که اهل تعامل و گفت وگو هستیم ،قطعا از مواضع
و اهداف خود در مســائل بین المللــی و منطقه ای کوتاه
نخواهیم امــد ،محمدرضا عارف با تاکیــد بر اینکه برای
ایران تفاوتی میان ترامپ و کلینتون وجود نداشــت ،در
پاسخ به این سوال که ایا این مساله در چینش گزینه های
جریان اصولگرا برای انتخابات ریاســت جمهوری ســال
اینده تاثیرگذار خواهد بود یا خیر ،اعالم کرد« :انتخاب
رئیس جمهور امریکا تاثیری در سیاست داخلی کشور ما
ندارد و هیچ گاه نیز این مســاله بر مســائل داخلی ایران
تاثیرگذار نبوده اســت .خوشــبختانه راهبردهای بســیار
روشنی در مســائل سیاســت خارجی داریم و همزمان با
اینکه اهل تعامل و گفت وگو هســتیم ،قطعــا از مواضع
و اهداف خود در مســائل بین المللــی و منطقه ای کوتاه
نخواهیم امد .واقعیت این است که مواضع هر دو نامزد
انتخابــات امریکا شــبیه هم بــود و حداقل در سیاســت
خارجی تفــاوت چندانی میــان ترامــپ و کلینتون وجود
نداشت».
اما بخش دیگــری از نگرانــی اصالح طلبــان ،بر
ســر این اســت که تصور می کنند اصولگرایــان باتوجه
بــه پیــروزی دونالــد ترامــپ موقعیــت بهتــری یافته و
ممکن اســت یکی از گزینه های انهــا رای خوبی مقابل
حســن روحانی کســب کنــد .این نکتــه را می تــوان از
تحلیل هــا و گزارش های انها نیز اســتنباط کرد .یکی از
اپوزیســیون های نزدیک به اصالح طلبــان که در خارج
از کشور به روز رسانی می شــود در تحلیلی در این مورد به
قدرت رســیدن دونالد ترامــپ را در اردوگاه اصولگرایان
موثر دانســته و مدعی شــده که عــاوه بــر محمدباقر
قالیباف ،اکنون خبر رسیده که ســعید جلیلی نیز در حال
رایزنی بــه منظور ورود بــه عرصه انتخابات اســت .این
وبســایت همچنین به نقــل از یک منبــع اگاه ادعا کرده
است که حسن رحیم پور ازغدی از سعید جلیلی خواسته
که در انتخابات اینده نامزد شود .او معتقد است که اقبال
به انقالبیون و جلیلی در انتخابات ســال اینده متفاوت از
سال ۹۲خواهد بود.
به نوشته این ســایت ،علی باقری از نزدیکان سعید
جلیلی ماموریت یافتــه که اقداماتی بــرای هماهنگی با
مدیران رسانه ای و شــماری از مراجع و روحانیون متنفذ
قم به منظور جلب حمایت انتخاباتی شان انجام دهد.
این یادداشــت بــا اشــاره بــه انتخابــات امریکا و
مواضع برخی اصولگرایان نوشــته اســت« :بــا نگاهی
به مواضــع اصولگرایــان در روزهای اخیــر می توان به
روحیه گرفتن شــان از پیروزی ترامــپ پی برد .غالمعلی
حدادعادل در گفت وگویی که بــا خبرگزاری فارس انجام
داده ،معتقد است وعده های حسن روحانی به ثمر نرسیده
ناصــر ایمانــی مــی گویــد «:االن تــا
حدودی انتخابات ســال 96و انتخاب
مجدد اقــای روحانی پــس از پیروزی
ترامپ بــا چالش روبه رو شــده و تحت
تاثیر این موضوع اســت ،یعنی اگر در
چند مــاه اینده دولت ترامــپ اقدامات
جدی در زمینه سیاست خارجی ایران و
برجام صورت دهد انتخاب مجدد اقای
روحانی نیز تحت الشعاع قرار می گیرد
و همین انگیزه ای شــده بــرای منتقدان دولــت که وارد
عرصه انتخابات شوند».
او گفته است« :اگر می خواهید بدانید منتقدان چه
انگیزه ای برای اینکه در انتخابات وارد شــوند دارند باید
به مواضع و اظهارات مســئوالن همین دولت اشاره کرد.
حرف های مسئوالن دولت کنونی را قبل از انتخابات و در
جریان انتخابات تا امروز کنار هم بگذارید ،دســته بندی
کنید و ببینید انها (مســئوالن) چه حرف هایی زدند ،فقط
کافی اســت یک مجموعه ای تهیه کنند ان هم راجع به
هر موضوع ،مثال در مورد رکود ،تورم ،برجام ،بهداشــت
و درمان و مســکن مهر دولت قبل کــه االن همه نگران
بی پولی این طرح مهم هســتند .کافی است این موارد را
کنار هم بگذارید مثال ببینید ان وعده هایی که داده شده
بود با برجام چنین و چنان می شود ،ایا محقق شده یا نه؟»
ایــن ســایت بــه گفته هــای محمدرضا باهنــر نیز
استناد کرده و نوشــته است« :نماینده ســابق و دبیرکل
جبهه پیــروان نیــز معتقد اســت مجددا می تــوان روی
قالیباف حســاب باز کرد .او گفته« :رای اول را از سوی
کاندیداهای جریــان اصولگرایی از ان خــود کرد و رای
دومین نفر پس از روحانی را اورده اســت .بنابراین اقای
قالیباف در جرگه مهره های سوخته نیست».
این ســایت نتیجه گرفته اســت« :بر اســاس این
تحــوالت و شــکل گیری زمزمه هایــی مبنــی بــر تالش
اصولگرایــان بــرای غلبه بــر روحانی ،می تــوان انتظار
داشت ،انتخابات دو قطبی در بهار سال اینده محتمل تر
از گذشته باشد».
امــا در اظهار نظــری متفــاوت ،ولی اســماعیلی،
عضو شــورای مرکزی فراکســیون اصولگرایان در تاثیر
انتخاب ترامپ بر انتخابات ایران به ویژه بر رفتار سیاسی
اصولگرایان در این انتخابــات در مصاحبه با عصر ایران
گفت :برنامه های مــا بعد از انتخابات امریــکا و پیروزی
ترامــپ تغییر کــرده اســت .چراکه بــا انتخــاب ترامپ
تغییراتی در ســطح بین الملــل ایجاد خواهد شــد که ما
براســاس همین تصمیم گیری می کنیم .در واقع باتوجه
به تغییراتی که در حال حاضر در ســطح بین الملل پیش
امده است و باتوجه به تغییراتی که قرار است در اتحادیه
اروپا به وجود اید ما باید ورژن جدیدی را معرفی کنیم که
توانایی اداره امور را داشته باشــد ».نماینده دوره هشتم
مجلس با بیــان اینکه کاندیــدای اصولگرایــان از افراد
مطرح و شناخته شده است ،ادامه داد« :براساس همان
تغییرات بین المللــی ما تصمیم گیــری می کنیم و ظرف
یک ماه اینده تصمیم نهایی خود را اعالم خواهیم کرد».
این فعال سیاســی اصولگرا با رد احتمــال کاندیداتوری
رستم قاسمی و الهام نیز خاطر نشــان کرد« :کاندیدای
مورد نظر رجل سیاســی اصولگرا اســت و دارای ســابقه
مدیریتی است.
در تحولی دیگر ،صــادق زیباکالم در یک مصاحبه
ترامپ را گزینه مطلوب اصولگرایان نامید و گفت« :من
معتقدم که برخی جنبه هایی از ترامپ به نفع اصولگرایان
اســت به ویژه ان بخــش از انها کــه ضد غــرب و امریکا
هستند و انها از پیروزی ترامپ استقبال می کنند».
اما در اظهار نظری دیگر در این مورد دکتر رضا سراج
در کانال تلگرام خود نوشته است:
«ترامپ در حالی رئیس جمهور امریکا می شــود که
دموکرات هــا ،اروپایی ها ،برخی از بازیگــران منطقه ای
(ســعودی و قطر) و جریــان غربگرا در ایران به شــدت
مخالف رئیس جمهور شدن وی بودند».
تهدیدات ترامپ برای ایران:
تهاجمی تر شدن خصومت امریکا با ایران استفاده از سه گانه تهدید ،فشار ،تحریم تشدید جنگ لفظی کاخ سفید علیه ایرانفرصت های ترامپ برای ایران:
انزوا گرایی و درونی شدن امریکا سخت شدن اجماع جهانی علیه ایران شکاف بین امریکا و عربستان سعودی جدی تر شدن جنگ قدرت درون امریکانتیجه :انتخاب ترامپ از سوی مردم امریکا نه به وضع
موجود و نه به نفع واشنگتنی ها و نیویورکی ها بود .دوران
پسا ترامپ ،شاید به تعبیری اغاز دوران پساامریکا گردد.
از ســوی دیگر انتخاب ترامپ و واضح تر شــدن دشمنی
امریکا با ایران ،امکان بزک شیطان بزرگ توسط جریان
غربگرا را از بین می برد .غرب گرایــان به محاق می روند
و رویای سهل اندیشــانه تعامل بــا کد خدا نیز بــه پایان
می رسد# .برجام تجربه تاریخی می شــود و مردم به این
نتیجه خواهند رســید که نیازمند دولــت انقالبی و مقتدر
هستند.
تاکتیک حامیان دولت چه خواهد بود؟
امــا حــاال کــه دونالــد ترامــپ در انتخابــات
ریاست جمهوری پیروز شده و تحلیل ها حاکی از این است
که این پیروزی تاثیراتی در سبد رای حسن روحانی خواهد
داشــت گویا برخی مشــاوران انتخاباتی حســن روحانی
نسخه هایی برای مواجهه با این وضعیت پیچیده اند.
به بیان دیگر ناکامی هــای دولت در عرصه برجام و
به تبع ان ،ناکامی در عرصه های اقتصادی و معیشــتی
و تداوم رکود ســنگین اقتصــادی که پیامدهــای ان در
ابعاد گوناگــون بی نیاز از واگویی اســت ،موجب ریزش
سرمایه اجتماعی دولت و شــخص رئیس جمهور شده و
اتاق فکر رسانه های همســو را به راه اندازی جنگ روانی
جدیدی سوق داده اســت .اینکه رئیس جمهور منتخب
امریــکا دیوانه ای خردســتیز اســت و دســت یازیدن به
اقداماتی چون حمله نظامی به ایران از وی دور از انتظار
نیست .پس برای اســتمرار ارامش و امنیت کنونی و دور
نگه داشتن سایه جنگ از کشــور ،باید شخصیتی معتدل
چــون روحانی همچنــان زمامدار قوه مجریه باشــد؛ چه
اینکه اگــر در انتخابات ریاســت جمهوری ســال اینده،
شخصی تندرو کرسی ریاســت جمهوری را تصاحب کند،
خطر بروز جنگ بین ایران و امریکا به سرکردگی ترامپ،
کشور و ملتمان را تهدید می کند.
در چنین وضعیتی باید توجه داشت که اصولگرایان
هرگز نباید به استقبال نامزدی دونالد ترامپ بروند .ناگفته
پیداســت که هم دموکرات هــا و هــم جمهوریخواهان
تاکنــون نفعی بــرای ایــران نداشــته و هــر دو در زمان
صدارتشان نهایت خصومت را با ایران روا داشته اند.
باید با چنین دیدی به تحلیل ماجرا رفت و اجازه نداد
که جریان غرب گــرا اوال وجه مظلومیت بــه خود گرفته
و ثانیا بــا تندرو جلــوه دادن جریان اصولگــرا ،تصویری
میانه رو از خود به جامعــه ارائه دهد و البته به مردم اعالم
کند اقتضای شرایط زمانه است.
اصالح طلبان سرخورده شدند
روحانی ناراحت
گفت وگویمثلثباحشمت ال ّلهفالحت پیشه
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 334
نقش می کند ،جمهوری اسالمی ایران نیز کشوری است که
در اولویت توجه و تمرکز دولت اینده امریکا قرار نمی گیرد.
ن ترامپ اولویت انتخابات ریاست جمهوری
با امد
ایران در سال 96چه خواهد بود ،سال 92شاهد
بودیم که سیاســت خارجــی دو قطــب رقابت را
تشکیل داد و ســعید جلیلی و حســن روحانی دو
طرف ماجرا بودنــد ،روحانی گفت بایــد برویم با
کدخدا توافق کنیم اما ســعید جلیلی بر مقاومت
و رفتار سخت مقابل امریکا تاکید داشت .به نظر
شــما در رقابت سیاســی پیــش رو چــه اتفاقی
می افتد ،دوگانه انتخاباتی بر ســر چه موضوعی
شکل می گیرد؟
معتقدم امنیت موضوع انتخابات ســال 96ایران
نخواهد بود ،بلکه اســاس مباحث روی توسعه و کارامدی
شکل می گیرد .اگر اقای روحانی در این زمینه کارامد نشان
بدهد شانس اصلی را دارد اما اگر موفق به این کار نشود از
دل هواداران خودش هم رقبایی جلوی او به میدان می ایند.
به نظر شــما اقای روحانی تمایل داشت هیالری
کلینتون رئیس جمهور شود ی ا ترامپ؟
سیاست
دونال د ترامپ باالخره بعد از یک رقابت ســخت با
هیالری کلینتون به قدرت رسید ،خیلی ها انتظار
قدرت پیدا کــردن چنین شــخصی را در امریکا
نداشــتند اما او تا مدتی دیگر به عنــوان نفر اول
امریکا زمام امور را به دست می گیرد .انچه امروز
می تواند محل بحث و تحلیل باشــد این اســت
که ایا روی کار امدن ترامــپ تاثیری بر معادالت
انتخابات ریاســت جمهوری ســال 96در ایران
می گذارد؟
معتقدم ریاســت جمهوری ترامپ در امریکا اثری
وحدت گرا و وحدت بخش بر سیاست داخلی ایران خواهد
داشــت .به عبارت دیگر از ایــن پس ایرانی ها به ســمت
وحدت حرکت می کنند .ترامپ و کســانی که قرار است او
را در کابینه اینده دولت امریکا همراهی کنند .یک ســری
موارد تهدیدامیز را علیه جمهوری اسالمی مطرح می کنند.
به طور مشخص و طبیعی در مقابل چنین تهدیداتی گرایش
در ایران به سمت وحدت بیشتر می شود .در واقع سیاسیون
ایران افراط را کنار می گذارند و سعی می کنند رفتار و رویکرد
وحدت گرایانه ای را در پیش گیرند .البته در توانایی عملی
ترامپ و دولــت او اصال نبایــد اغراق کــرد .دولت کنونی
امریکا نه به اندازه دولت 2001بوش پســر قوی است و نه
دولت ایران قدرت کنونی اش قابل مقایسه با قدرت ان زمان
است .امروز جمهوری اســامی ایران یکی از قدرت های
عمده در دنیا محســوب می شــود که برنامه هــای عملی
ضدتروریســتی او در منطقه قابل دفاع تر از حتی امریکا و
متحدان منطقه ای دولت واشــنگتن اســت ولی در مقابل
امریکا کشوری اســت که به ادعای خو د ترامپ مشکالت
داخلــی اش افزایش یافته ،حــال انکه ایــران قدرتمندتر
شده است .معتقدم در چنین شرایطی اولویت های امریکا
نیز خیلی متعدد اســت که شــاید تمرکز بر ایــران جزو ان
اولویت ها قرار نگیرد .زمانی که جامعه جهانی برای مقابله
با اشــوبگری های احتمالی دولت اینده امریکا دارد ایفای
2
حشمت الله فالحت پیشه
معتقد اســت« :امدن ترامپ
باعــث می شــود اگــر مــا دو
ظرفیت دیپلماسی و مقاومت
را داشته باشــیم از این به بعد
اقای روحانی ظرفیت مقاومت
را جدی تــر بــاور و دنبــال کنــد ».عضو کمیســیون
امنیــت ملی وسیاســت خارجی مجلس یاداور شــد:
«اصالح طلبانی که می خواستند موضع رابطه با امریکا
را پیش ببرند ،قطعا با امدن ترامپ ســرخورده شدند
در مقابل ان دســته از اصولگرایان کــه فکر می کنند
به اســتناد امدن ترامپ یک موضع تقابلی را نســبت
به دولت شــکل می دهند و پیروز می شوند نیز اشتباه
می کنند».
از انجا که هیالری کلینتون دیدگاه های همسوتری
درباره اجرای برجام داشت دولت اقای روحانی عالقه مند
بود او رئیس جمهور اینده امریکا شود .معتقدم ضربه ای که
دموکرات ها به برجام زدند ،پاره کردن برجام توسط ترامپ
به ان اندازه اثرگذار نیســت .اقای اوباما و جان کری واقعا
به برجام ضربه زدند و این واقعیتی غیرقابل انکار است.
یک تحلیلی وجــود دارد و ان اینکه اقای روحانی
بیشتر حســاب کرده بود خانم هیالری کلینتون
بر مســند ریاســت جمهوری امریکا بنشــیند تا
گشــایش های مالی ایران را از طریق سیاســت
خارجی در طول 4ســال اینده به ثمر بنشــاند اما
ترامپ 4ســال زمان دارد که تمام دســتاوردها و
مقدمه چینی های روحانی برای رســیدن به رونق
اقتصادی را به چالش بکشــد ،حال انکه روحانی
برای این مقدمــات و زمینه چینی هــا هزینه های
زیــادی را در مقابــل منتقدان متحمل شــد ،نظر
شما چیست؟
معتقدم همان طور که اقای احمدی نژاد نتوانست
قطعنامه های ســازمان ملل را پاره کند ،اقــای ترامپ هم
نمی تواند برجام را پاره کند چون همان طور که قطعنامه های
ســازمان ملل اثر خود را گذاشــتند ،برجام نیز اثــر خود را
گذاشته اســت .اقای ترامپ مجبور خواهد بود با یک دید
واقع گرایانه برجام را بررســی کند چــون می داند هر اقدام
بدون تاملــی هزینه های هنگفتی برایش خواهد داشــت،
بنابراین واقع گرایی را در دستورکار خودش قرار می دهد.
اینک ه ترامپ رئیس جمهور منتخب امریکا شــد،
به نظر شما اقای روحانی از پیگیری مشی گذشته
خود که می گفــت باید برویــم با کدخــدا ببندیم
ناامید شد؟
بعید می دانم .چون اقای روحانی بخشی از سیاست
خارجی جمهوری اسالمی ایران را مدیریت می کند .بخش
کالن سیاست خارجی در شورای عالی امنیت ملی زیر نظر
مقام معظم رهبری تصمیم گیری می شــود که دولت اقای
روحانی نیز باید ذیل ان تصمیمات عمل کند .معتقدم امدن
ترامپ باعث می شود اگر ما دو ظرفیت دیپلماسی و مقاومت
27
سیاست
28
مثلث | شماره 334
سیاست
را داشته باشیم ،از این به بعد اقای روحانی ظرفیت مقاومت
را جدی تر باور و دنبال کند.
ظریف و کری هر از گاهی با هم صحبت می کردند
و اگر دیدگاهی دو کشــور نســبت به هم داشتند
به صورت مستقیم منتقل می شد ،دستگاه های
سیاســت خارجی ایران و امریــکا در زمان دولت
ترامپ چه رویکردی را در قبال هم پیش گیرند؟
بعد از صحبت های تیرماه امسال مقام معظم رهبری
عمال وزرای خارجه ایران و امریکا نشست دو جانبه نداشتند.
در ان سخنرانی مقام معظم رهبری گفتند که باید از مقامات
امریکایی فاصله گرفت چون عهدشکن هستند .در اینده
معتقدم اگر کسی مثل جان بولتن وزیر خارجه امریکا شود
دوباره ما بازگشت به دوره عدم مذاکره میان دو وزارت خارجه
ایران و امریکا را شاهد خواهیم بود و دیگر وزرای خارجه دو
کشور با هم نشست دوجانبه ای ترتیب نمی دهند.
دور شــدن دو وزارت خارجــه ایــران و امریکا از
یکدیگر را خوب می دانید یا بد؟
مذاکــرات ایــران و امریــکا واقعا کمکــی به رفع
مشکالت نکرد .اقای جان کری به هیچ وجه نتوانست در
مقابل ساختار ضدایرانی امریکا موضعی را اتخاذ کند و عمال
نشست های او با ظریف نتیجه الزم را نداشت .اگر امریکا،
اروپا و دیگر کشورهای دنیا را به عنوان هدف اجرای برجام
درنظر بگیریم و ایران در اروپا و حوزه دیگر کشورهای دنیا
اجرای برجام را پیش برد اما هیــچ گاه امریکایی ها حاضر
نخواهند شد به تعهدات خودشان عمل کنند و این واقعیت
در گزارش های سه ماهه وزرات امور خارجه کامال مشهود
است.
برخــی می گوینــد امدن ترامــپ باعــث نگرانی
اصالح طلبــان شــد چراکــه راه برگشــت انها را
به قدرت ســخت کــرد و در عــوض اصولگرایان
امیدوار شــدند چون در بازگشــت به قدرت راه را
هموارتر از گذشــته می بینند و می توانند با اتخاذ
ادبیات مقتدرانه در حوزه سیاست خارجی به ویژه
در حوزه استکبارستیزی نظر مساعد افکارعمومی
را به سوی خود جلب کنند ،نظر شما چیست؟
معتقدم ان بخش از اصالح طلبانی که می خواستند
موضع رابطه بــا امریکا را پیش ببرند قطعا اینها ســرخورده
شدند ،در مقابل ،ان دسته از اصولگرایان که فکر می کنند
ن ترامپ یک موضع تقابلی را نسبت به دولت
به استناد امد
شکل می دهند و پیروز می شوند اشــتباه می کنند .بهترین
رویکرد ان است ما در قالب وحدت گرایی عمل کنیم.
االن زمینه وحدت گرایی را در کشور می بینید؟
معتقدم طیف تند جریان های چپ و راست مسیر
خــود را می روند امــا جریــان وحدت گرا در ایــران تقویت
می شود.
یعنی جریان اعتدال تقویت می شود؟
خیر ،وحدت فقط اعتدال نیست .جریان هایی که
توجه و هوشیاری در مقابل تهدیدهای خارجی را به تمرکز بر
اختالفات داخلی ارجح می دانند از این به بعد می کوشند با
وحدت گرایی مقابل امریکا عمل کنند.
به طور روشن و مصداقی بفرمایید چه جریان هایی
به یکدیگر نزدیک می شوند؟
چــپ و راســت های ارزشــی در این قالــب عمل
می کنند .اگر ترامــپ رویکرد تهدیدامیــز را در قبال ایران
دنبال کند ،چپ ها و راست های اصیل رویه وحدت گرایی را
پیش می گیرند و ان را تقویت می کنند.
اقای روحانی در شــش مــاه مانده بــه انتخابات
ریاست جمهوری چه رویه ای را دنبال خواهد کرد؟
معتقدم اقــای روحانی با مجلس و شــورای عالی
امنیت ملی سیاســت های متوازن تر و هماهنگ تری را در
قبال مسائل مربوط به امریکا پیش می برد.
ترامپ تاثیری روی انتخابات ایران ندارد
گفت وگو با منصور حقیقت پور
امید کرمانی ها
خبرنگار
ترامپ رئیس جمهور امریکا شد ،با این اتفاق یک
احساس نگرانی در اردوگاه اصالحات احساس
می شود چرا که اصالح طلبان به تنش زدایی میان
تهران و واشــنگتن امیدوار بودنــد اما امیدهای
خود را امروز از دســت رفته می بیننــد ،از طرفی
منتقدان دولت شــاهدی قوی بــرای ادعاهای
خود پیدا کردند و قطعا با اعتماد به نفس بیشتر
در نقد نــگاه دولت اقــای روحانــی گام هایی را
به پیش برخواهند داشــت ،به نظر شــما از این
پس معادالت سیاست داخلی ایران چه شکل و
ارایشی پیدا می کند؟
هم اصالح طلبان و هم دلواپسان کمی صبر کنند.
اقای ترامپ در فضا حرف هایی زد ،مهم ان اســت که ایا
روی زمین می تواند این حرف ها را تکرار کند؟ من معتقدم
روی زمین قاعده با انچه اقای ترامپ وعده می داد کامال
متفاوت است چون معادالت و عوامل و فاکتورهایش فرق
می کند .زمانی در انتخابات اقای ترامپ شعارهایی می داد
اما وقتی پیروز انتخابات لقب گرفت شاهد ان است که در
خیابان های امریکا تظاهراتی علیه او برپا می شود ،بنابراین
خارج از امریــکا را کاری نداریم که انجــا هم صحبت ها و
مواضعی در اعتراض به روی کارامــدن ترامپ در امریکا
مطرح شــد ،امروز در خود امریکا ترامــپ با چالش جدی
مواجه اســت .وقتی مجموع شــرایط را می بینــم هم به
دلواپســان و هم به اصالح طلبان می گویم تنها پیامی که
امدن ترامپ دارد این اســت که اهنگ فروپاشــی امریکا
تندتر شــد چون امریکایی هایی بودند کــه حتی ترامپ را
قبول نداشــتند اما به خاطر لجاجت با سیاست های نظام
حاکم بر امریــکا بــه او رای دادند .این نشــانه یک تغییر
جدی داخل امریــکا خواهد بود که پیش بینی فروپاشــی
است .یعنی امریکا نیز به یک سری از کشورها تجزیه شود
تا هر کشــوری در جغرافیای خودش تالش و فعالیت کند
بنابراین قطعا امدن ترامپ نمی تواند بر معادالت سیاست
داخلی ایران تاثیر بگذارد .چیدمان رفتار سیاست داخلی
جمهوری اســامی ایران را در سطح کالن احزاب تنظیم
نمی کننــد ،بلکه فرمایشــات و رهنمودهــای مقام معظم
رهبری ،مصوبات شــورای عالــی امنیت ملــی و مجلس
شورای اســامی در این حوزه نقش تعیین کنندگی دارند و
هیچ کدام انها از گفتمان توخالی ترامپ متاثر نمی شوند.
تکرار می کنم هم دلواپسان و هم اصالح طلبان باید صبر
کنند تا پای اقای ترامپ به کاخ ســفید برســد چون وقتی
مســائل و مشــکالت ســر او بریزد ،دیگر مثل نطق های
انتخاباتــی نمی تواند موضع بگیرد و بــرای تصمیم گیری
درباره موضوعات مختلف مســتاصل خواهد شــد ،چون
3
منصــــور حقیقت پـــور
می گوید« :امــدن ترامپ اثر
تعیین کنندگــی اصلــی را بــر
نوع انتخاب مــردم ندارد ،در
انتخابــات ریاســت جمهوری
ســال 96هــر نامــزدی کــه
مدل مبتنی بر واقعیت ها را برای رســیدن به توســعه
اقتصــادی ارائه دهد دســت باال را خواهد داشــت».
مشاور رئیس مجلس شــورای اسالمی معتقد است:
«دلواپســان و اصالح طلبــان در پیش بینی وضعیت
اینده باید صبر کنند چون وقتی پــای اقای ترامپ به
کاخ سفید برســد و مسائل و مشکالت ســر او بریزد،
دیگــر مثل نطق هــای انتخاباتــی نمی توانــد موضع
بگیرد».
ببندد و حتی مســئول دفاع از حقوق بشــر در سازمان ملل
شود .معتقدم ما اول باید اقتدار داخلی را بر پایه اقتصاد،
فرهنگ ،امنیت و دیگر مولفه ها داشــته باشیم ،ان وقت
در دنیا می توانیم محکم حرف خود را به کرسی بنشانیم.
یک حرف کنایه ای مطرح می شود و ان اینکه در
مدت حضور جان کری در وزارت خارجه امریکا،
او بیشــترین دیدار را با ظریف داشــت .به نظر
شما در دوره ترامپ روابط وزارت خارجه امریکا با
وزارت خارجه ایران چگونه خواهد بود؟
اوایــل وزارت خارجه هــای دو کشــور از هم دور
می شوند ،مگر اینکه امریکایی ها به یک سری واقعیت ها
برسند.
اقای ترامپ در اولین نطق خــود پس از پیروزی
گفت ما با هر کشــوری که بــا ما کنــار بیاید کنار
می اییم ،ایا به واقعیت هایی رسیده است که این
طور سخن گفت؟
همین جمله چقدر با نطق های انتخاباتی او فرق
دارد .پس باید صبر کرد تا پاهای ترامپ به واشنگتن برسد.
ســال 92شــاهد بودیم کــه سیاســت خارجی
موضوع اصلــی انتخابات ریاســت جمهوری در
ایران شد ،به نظر شما سال 96همچنان سیاست
خارجی اولویــت قرار می گیرد یا جــای خود را به
موضوع دیگری می دهد؟
ما باید دنبال اقتدار اقتصادی باشــیم .مشــکل
اقتصادی کشور حل شود مشــکالت اجتماعی همچون
بیکاری ،طالق ،اعتیاد و سرقت نیز کم می شود.
به نظر شــما اقــای روحانی می تواند ایــن کار را
انجام دهد؟
قانون اساسی راه را برای همه باز گذاشته و از االن
نمی توانیم بگوییم فالنی نه یــا فالنی بله .انتخابات یک
صحنه جدی مبارزات سیاســی اســت .هر کس می تواند
از بیت المــال حفاظت کنــد و جلوی غــارت ان را بگیرد و
اقتدار اقتصادی را به کشــور هدیه کند ،بســم الله ،بیاید
داخل گود.
اقای روحانی رونق اقتصادی را از کانال سیاست
خارجی دنبــال می کرد ،ایا ترامــپ می تواند این
راهبــرد اقــای روحانی را بــا چالش هــای جدی
مواجه کند؟
هدف ما توسعه اقتصادی است شاید روش های
ما فرق کند اما تاکتیک های اجــرای روش ها قابل تغییر
اســت .در انتخابات ریاســت جمهوری هر نامزدی مدل
مبتنی بر واقعیت ها را برای رســیدن به توســعه اقتصادی
ارائه دهد دست باال را خواهد داشت ،بنابراین امدن ترامپ
اثر تعیین کنندگی اصلی را بر نوع انتخاب مردم ندارد.
مثلث | شماره 334
اقای جان کری به هیچ وجه
نتوانست در مقابل ساختار
ضدایرانی امریکا موضعی را
اتخاذ کند و عمال نشست های او
با ظریف نتیجه الزم را نداشت
سیاست
هر تصمیم اشــتباهی هزینه های هنگفتی را به او تحمیل
می کند .در چنین مواقعی ما مطمئن خواهیم بود که شرایط
میدان را می توانیم به نفع خودمان تغییر دهیم.
به نظر شــما اقای روحانی که سال 92گفت باید
برویم با کدخــدا توافق کنیم ،از ایــن به بعد چه
رویکردی را دنبال کند؟
به نظرم به کارگیری چنین تعبیری اشتباهی مطرح
شــد .بیان این ادبیات از سوی بزرگان ما شــاید مقداری
ناپخته بود چون در صحنه عمل ثابت شد کدخدای واقعی
اراده ها و قدرت مقاومت مردم اســت و ایــران کدخدای
معنوی جهان اسالم است ،بنابراین ان حرف درستی نبود.
ما در اقتصاد مقاومتی و در سیاست های جهادی مان روی
اقتدار ملی و قدرت نرم خود 37ســال ایستادیم و در اینده
هم همین راه را دنبال خواهیم کرد.
ایا از ایــن به بعد اقــای روحانی بیشــتر رویکرد
مقاومت را در دستورکار خود قرار خواهد داد؟
من با اقای روحانی ارتباطی نــدارم که بگویم چه
رویه ای را پیش خواهد گرفت.
شــما در دوره ای کــه نماینــده مجلــس بودیــد
خیلی در موضوع برجام با اقای ظریف نشســت
داشتید...
ان یک موضوع تخصصی خــاص بود .اگر یک
رویکرد جدیدی داشــته باشــیم مثل همین اتفاقی که در
منطقه در حال انجام اســت ،موثر خواهد بود .امروز یک
همگرایی را بین حوزه های مقاومتی و کشورهایی همچون
ســوریه ،عراق ،لبنان ،یمن ،چین و روســیه کــه انگیزه
مقاومت دارند شاهد هستیم ،بنابراین می توانیم به عنوان
یک قدرت بزرگ جهانی عرض اندام کنیــم ،یعنی هر جا
مقاومتی است ما نقش افرین باشــیم و هر جا دفاع از حق
مظلوم و تقابل با ظلم باشد ،حضورمان به عنوان نقش اول
احساس شودو می توانیم حرف مان را به کرسی بنشانیم.
درباره نــوع موضع گیــری نامزدهــا در انتخابات
ریاست جمهوری ســال 96دو دیدگاه وجود دارد؛
یک دیدگاه به اســتفاده از تجارب گذاشته تاکید
می کند و معتقد است «همان طور که در دولت اول
بوش رویکرد منطقی ایران مانع تمرکز امریکا روی
ایران شــد بهتر اســت دولت اینده هم در اختیار
کسی قرار بگیرد براساس پشتوانه های عقالنی
پیش رود و از ســایر ظرفیت ها برای توسعه خود
اســتفاده کنــد .در این صــورت ترامپ ایــران را
مساله و موضوع اصلی نمی بیند بلکه وقت خود را
صرف اولویت های اساسی داخل امریکا یا دیگر
موضوعات در حوزه سیاســت خارجی می کند».
در مقابل دیدگاه دلواپسان اســت که می گویند:
«حتمابایدرئیس جمهوریباادبیاتمقتدرانهروی
کار بیاید تا ادبیات استکبارستیزی برجسته شود
و قدرت تقابل کالمی بین او و ترامپ برای جامعه
مشهود باشد» ،نظر شما چیست؟
ما باید اقتــدار را از درون کشــور خــود به نمایش
بگذاریم .هر کسی در ایران مسئولیت ریاست قوه مجریه
را به عهده می گیرد باید استکبارستیز باشد .اگر مردم چنین
خصیصه ای را در یک نامزد ریاست جمهوری نبینند مطمئنا
به او رای نمی دهد پس چنین ویژگی جزو پیش فرض و مبانی
قرار دارد .ما ضمن حفظ مبانی باید به کسی رای دهیم که
دارای یک اندیشه اساســی برای حل مشکالت اقتصادی
کشور باشد و تیم اجرایی هماهنگی نیز او را همراهی کنند تا
این اندیشه را در مقام عمل به اجرا دراورند .لزومی ندارد که
روی شاخص و معیار ترامپ بخواهیم رئیس جمهور انتخاب
کنیم .ترامپ مطمئنا در حل مشکالت اقتصادی و سیاسی
داخل امریکا بــا چالش های جدی مواجه خواهد شــد چه
رسد به اینکه بخواهد مشــکالت دیگر نقاط دنیا همچون
خاورمیانه را حل کند.
برخی می گویند احمدی نژاد که امد می توانست
خیلی منطقــی جلو بــرود ،یعنــی در عین حفظ
استکبارســتیزی ،رویکردهای منطقــی را برای
توســعه کشــور پیش می گرفــت اما شــروع به
سردادن شعارهایی کرد که اولویت های ما نبود و
همین مساله به ضرر ما تمام شد .رئیس جمهور
بعدی در مواجهه با ترامپ باید چه کار کند؟
اولویت ما اقتدار داخلی اســت .اگر ما در داخل
کشور اقتدار فرهنگی ،سیاسی و اقتصادی داشته باشیم،
در دنیا می توانیــم مقتدرانه جلو برویم .عربســتان امروز
اقتدار اقتصــادی دارد که می تواند جلوی دهن ســازمان
ملل را در مقابل این همــه جنایت هایی که انجام می دهد
سیاست
29
سیاست
تاکید بر واژه جنگ
دولت چگونه می خواهد از تهدید ترامپ ،فرصت بسازد؟
رخــدادی بی نظیــر در انتخابات ریاســت جمهوری
امریکا رقم خــورد؛ ترامپ به کاخ ســفید رســید .گویا بار
دیگر غلبه جامعه شناســی بر سیاســت با برتری یقه ابی بر
یقه سفید رقم خورد .شــاید به روایت «میت رامنی» ،مرد
پرنفوذ جمهوریخواهان ،هواداران ترامپ با این شعار که:
یا تهدیدانگاری حضور مخالف برجام در کاخ ســفید برای
دولــت «فرصت» اســت؟ حســن روحانی بــرای حضور
چهار ســال دیگر در پاســتور به حمایت تمام عیار طرفین
موتلف انتخابات ریاســت جمهوری پیشین و اشکارسازی
دستاوردهای دولت یازدهم در دیدگان افکار عمومی نیاز
دارد .اضالع ائتالف انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم
را اصولگرایان همســو با دولت ،اصالح طلبان و حامیان
هاشمی رفسنجانی تشکیل می دهند .اصولگرایان همسو
با علی الریجانــی در چهار ســال اخیر در حســاس ترین
مقاطع زمانی همسو با پاستورنشینان بوده اند؛ راهبرد انان
«خشــمی جهنمی دارند و دیگر قادر بــه تحمل این وضع
نیســتند» ،این خشــم جهنمی همه امریکا را فرا گرفت؛
هرچند برخی ها این خشم فروخفته را کتمان می کردند.
دولــت یازدهم و رســانه های جریــان اصالحات به
پیشــواز پیروزی هیالری کلینتــون رفته بودنــد اما پایان
داستان به گونه دیگر ختم شــد؛ هرچند حسن روحانی از
اینکه «نتیجــه انتخابات امریکا ،اثری در سیاســت های
جمهوری اســامی ایران ندارد» روایت می کند ولی سایه
هراس بر دولت به خوبی احساس می شود .انان هیالری
کلینتون را رئیس جمهوری امریــکا قلمداد می کردند و در
تالش بودند با استفاده از خط ارتباط پیشین با دموکرات ها،
«بســته های تشــویقی اقتصــادی» پســابرجام را برای
پیروزی در انتخابات ریاســت جمهوری دریافــت کنند اما
همه چیز یکبــاره نابود شــد .گویا این روزها دلواپســی در
دولت نهادینه شــده اســت؛ هر روز یکــی از دولتمردان
به کمپیــن «تقریبــا هیچ» دســتاورد برجــام می پیوندند
و از ســوی دیگر عــاوه بر اختــاف در تیــم اقتصادی
دولت یازدهــم ،میان وزیــران وزارت تعــاون ،کار و رفاه
اجتماعی و وزارت بهداشــت ،درمان و اموزش پزشــکی
اختالفات جدی شــده اســت .گویــا لرزه تردیــد پیروزی
در انتخابــات اتی بــر تن حامیان حســن روحانــی افتاده
است .در این میان این ســوال مطرح می شود که راهبرد
دولت یازدهم در قبال پیروزی ترامپ چیســت؟ ایا خشــم
جهنمی ظهور ترامپ حامیان اعتــدال را نیز فرامی گیرد؟
«حمایت همه جانبه ،بدون اعالم سهم خواهی علنی» از
دولتی هاست« ،سخنگوهای غیررسمی علی الریجانی»
بازیگران اصلی این راهبرد هستند؛ نطق کاظم جاللی از
رای اعتماد کابینه دولت یازدهم تا حمایت از برجام و سپس
تالش این طیف برای رای اعتماد سه وزیر پیشنهادی که با
معیارهای سیاست ورزی اصولگرایان در قبال فتنه تناقض
دارد؛ نمایانگر استمرار این کنش سیاسی هدفمند است و از
سوی دیگر اصالح طلبان به خوبی می دانند که در وضعیت
«اجبار» پذیرش حسن روحانی به عنوان نامزد نهایی سال
اینده قرار دارند ،بنابراین رویه «تهدید گفتاری» را در برابر
«گفتاردرمانی» دولت نسبت به مطالبات پایگاه اجتماعی
خود اتخاذ کرده اند و همچنین هاشمی رفســنجانی نیز به
صراحت بر استمرار حمایتش تاکید کرد؛ وی در جدیدترین
اظهارنظــرش گفت« :اقــای روحانــی در دوره دوم بهتر
می تواند کار کند .چون موانع را با برجــام از جلوی پایش
برداشته ،تجربه الزم را کسب کرده ،به نیازها توجه کرده،
به امکانات بیشتری رسیده است و باید نتیجه را در دوره دوم
ایشان ببینیم .این دوره در حال پر کردن چاله چوله هاست.
باید به دور دوم برســیم .البته این حرف من ،حمایت هم
بود .چون ایشــان را اصلح می دانم ».تا همه تردیدهای
حسن روحانی نســبت به حضور خاتمه یابد زیرا خیالش از
حمایت الیت های سیاســی تقریبا راحت است ولی فرجام
انتخابات را توده های مردم رقم می زنند.
از منظر پاستورنشینان ،تالش برای انعقاد «برجام» و
مسعود ندافان
سیاست
30
مثلث | شماره 334
4
روزنامه نگار
استمرار فعالیت ازاد در «فضای مجازی» دستاوردها دولت
یازدهم محسوب می شــود؛ هرچند انان معتقدند که برجام
را نمی توان به عنــوان وعده نهایی دولت بــه مردم معرفی
کــرد ،بنابراین در راســتای ان باید مــوردی مانند «فضای
مجازی» بدون «فیلتر» برای دسترسی «ازاد» را دستاورد
دولت یازدهم دانســت .در همین راستا نشــریه کارگزارانی
صدا نوشت« :برجام و تلگرام به عنوان دو دستاورد سه سال
نخســت دولت روحانی ،البته نقش و کارکــرد مهم دیگری
هم دارند؛ نقشــی که می توان از ان به عنــوان «اینه های
روبه رو» یادکرد .هم برجام و هم تلگرام ،همچون اینه هایی
هستند که تصویر عینی و واقعا موجود ساختار سیاسی و بدنه
اجتماعی ایران را فراتر از همه شعارها ،ادعاها ،خطابه ها و
خودپسندی ها برابر چشم قرار می دهند».
دولــت بــه مــدد مشــاوران نــام «اشــنا» توانایی
مناســب برای ایجاد «تصویرسازی سیاســی مناسب» و
«دوقطبی هــای کاذب» دارد؛ تیــم اتاق فکــر دولت در
انتخابــات ریاســت جمهوری یازدهم ،شــیخ دیپلمات را
ناجی اقتصاد ایران بــا از بین بردن تحریم تصویرســازی
کرد و پــس از ان با دوقطبی ســازی ها خواهــان به تاخیر
انداختــن مطالبات مردمــی در قبال دســتاورد اقتصادی
برجام با جدال هــای کالمی در افــکاری عمومی در قبال
لغو کنسرت ها شدند .در وضعیت پیش رو از منظر حامیان
دولت پیروزی ترامپ به منزله دوپینگ برای اصولگرایان
محسوب می شود زیرا دستاوردهای برجام با نوع سخنان
پیشــین ترامپ به یغما خواهد رفت .دولتمردان خواهان
تبدیل فضای «تهدید» حیات سیاسی دولت به «فرصت»
هستند و راهبردهای ذیل را در نظر گرفته اند:
.1پیش فرض ذهنی دولت یازدهم از حضور ترامپ
در کاخ سفید ،عدم همراهی مانند اوباما برای ایجاد بستر
تعاملی تحقق برجام است؛ بنابراین انان در تالش هستند
که از ســویه های واگرایی امریکا با اتحادیه اروپا پیرامون
چگونگی روند اجرایی برجام استفاده کنند.
فدریکا موگرینی ،مسئول سیاست خارجی اتحادیه
اروپا در پاسخ به سوالی درباره اینکه ایا اتحادیه اروپا درباره
اجرای توافق هســته ای ایران و گروه 5+1نگرانی دارد،
گفت « :بگذارید بسیار شفاف و صریح بگویم که این یک
توافق دوجانبه نیست ،بلکه توافقی چندجانبه است که در
قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید قرارگرفته
است .بنابراین ،این به نفع ما و به نفع وظیفه سازمان ملل
اســت که تضمین کند این توافق به طــور کامل و در تمام
طول مدت این توافق که 10سال است ،اجرا می شود .من
شخصا یک وظیفه مشخص دارم تا تضمین کنم که توافق
از سوی تمام طرف ها اجرا می شود و به طور قطع این مساله
به نفع اروپاســت .بنابراین ما ان را یکی از عناصر کلیدی
قلمداد می کنیم که تغییر نخواهد کــرد ».بازتاب فراوان
این اظهارات به منزله عدم فروپاشــی برجام کارکرد دارد و
پس از ان باید گام های جدی تر از ســوی دولت برداشته
شود ،به این صورت که در راستای پیش فرض «بسته های
تشویقی اقتصادی» پسابرجامی دولت هیالری کلینتون،
اتحادیه اروپا نقش افرینی کند .دولــت یازدهم که گزینه
محبوب خود را مغضوب امریکایی ها دیده است ،احتماال
در هفته هــای اخیــر فراینــد گفت وگوهــای اقتصادی با
کشورهای اروپایی را اغاز کند ،هرچند فرجام قراردادهای
هواپیماهــا به ذائقــه مردم خــوش نیامده اســت؛ مردم
این قراردادها را حل مشــکل طبقه مرفه جامعه از طریق
سیاست
مثلث | شماره 334
سیاست
البی های وزیران ثروتمند می دانند ،بنابراین «بسته های
تشویقی اقتصادی» بنا بر اهداف انتخاباتی باید عینی تر و
برای حل مشکل افرادی با جامعه اماری بیشتر که عموما از
قشر ضعیف جامعه هستند؛ در نظر گرفته شود.
.2راهبرد دیگر دولت یازدهم ،اســتفاده از سخنان
جنگ طلبانه ترامپ اســت؛ انان پیش از این پروژه شیفت
گفتمانی دســتاورد برجــام از «اقتصاد» بــه «امنیت» را
اغاز کــرده بودند و حــاال با حضــور ترامــپ «ماجراجو»
بســتر را برای هراس عمومی مســاعد می بیننــد .دولت
یازدهم پــس از ناکامی به پاســخگویی اقتصاد در دوران
پسابرجام که به روایت رئیس بانک مرکزی «تقریبا هیچ»
است ،در تالش است که دور ســاختن «سایه جنگ» از
فراز کشــور را دستاوردســازی کند .در ایــن راهبرد دولت
یازدهم با «وحشت مصنوعی» نســبت به «بازگشت سایه
جنگ» خواهان عدم حضور گزینه ناهم سو با امریکا برای
جلوگیری از فاجعه جنگ است.
حسن روحانی در 12مردادماه در جریان یک مصاحبه
تلویزیونی ،اظهار داشت« :برجام ســایه شوم تهدید را از
سر مردم برداشت ».وی در شهریورماه سال گذشته نیز در
جریان بیست و دومین سفر استانی هیات دولت به استان
همدان ،در اظهارات مشــابهی گفته بود« :بعد از سال ها
مذاکره پیگیر توســط فرزندان انقالبــی و دیپلمات های
قهرمان ،توانستیم سایه شوم جنگ را از سر مردم برداریم و
امنیت واقعی را به این کشور بازگرداندیم ».بنابراین دولت
یازدهم تالش می کند حضور ترامپ را بازگشــت «ســایه
جنگ» قلمداد کند که «برای به وجود اوردن اجماع جهانی
توســط امریکایی ها انها به یک احمدی نژاد در ایران نیاز
دارند ».و حتی سید حســین موسویان از اعضای موسس
حزب اعتدال و توسعه و دیپلمات سابق نزدیک به دولت نیز
با بیانی تلویحی نسبت به رفتار جمهوری اسالمی در همین
محور نوشت« :از اقدامات و مواضع تحریک امیز بی مورد
که صرفا بهانه به دشمن می دهد ،پرهیز شود» و همچنین
داریوش قنبری از فعاالن سیاسی اصالحات اظهار داشت:
«اگر کوچک ترین اقدامی صورت گیرد و مخالفان دولت
فعلی در ایران ســرکار بیایند و اعالم کننــد بخش هایی از
برجام را قبول ندارند ،ان زمان بهترین بهانه به دست دونالد
ترامپ خواهد افتاد که بیشــترین اجمــاع جهانی را علیه
ایران ایجاد کند و چه بسا ایران را درگیر و داخل یک جنگ
نماید .اگر فردی مانند احمدی نژاد در ایران روی کار بیاید
قطعا شــاهد جنگ میان ایران و امریکا خواهیم بود که در
حد فاجعه است ».در ان سو اســتاد حسین شریعتمداری
با فراست سیاسی نســبت به رفتار دولتی ها واکنش نشان
داده است و در سرمقاله روزنامه کیهان نوشت « :مدعیان
اصالحات برخالف انچه تظاهر می کنند از انتخاب ترامپ
وحشت نکرده اند ،بلکه اصرار دارند که وحشت را به ملت
تزریق کنند و سپس نتیجه بگیرند که اگر در انتخابات 96
به انان رای ندهند ،باید سایه یک جنگ احتمالی را باالی
سر خویش داشته باشند!»
شــش ماه تا انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم
باقی مانده اســت و حامیان دولت در شــرایط سختی قرار
دارند؛ مردم وعده های چهار ســال پیش حســن روحانی
را فرامــوش نکرده انــد و مســکن مهــر برای انــان طرح
«مزخــرف» ،برجام بــرای انان «هــوای تــازه» و طرح
ســامت راهکار ارتقای کاهش فاصله طبقاتی نیســت و
از ســوی دیگر فیش هــای حقوقی نجومــی ضربه جدی
به ســرمایه اجتماعی دولت وارد ساخته اســت .از سوی
دیگر اصولگرایان با تمرکز بر مطالبات معیشــتی در برابر
«بی تفاوت» ســاختاری دولت ،ضریب رای منفی حسن
روحانــی را افزایش داده و حــاال ترامپ در کاخ ســفید بر
معضالت دولت افزوده اســت .گویا تحقق گزاره «اولین
دولت تک دوره ای» نزدیک است.
31
سیاست
چه کسی نامزد می شود؟
در میان اخرین خبرهای انتخاباتی که هفته گذشــته در رســانه ها
منتشر شد ،از محمدباقر قالیباف و سعید جلیلی به عنوان دو نامزدی که
احتمال حضورشان در انتخابات افزایش یافته نام برده شده است .اخرین
تحوالت در این مورد را بررسی کرده ایم.
پالس باهنر به قالیباف
سیاست
32
مثلث | شماره 334
محمدرضاباهنرازنامزدیمحمدباقرقالیبافحمایتکرد
1
محمدرضا باهنر گفته است
که قالیباف با بقیه کاندیداهای
ازموده شده در انتخابات
متفاوت است
مثلث | شماره 334
پایتخت نشینان به ســبد رای حســن روحانی ریخته شد.
نکته قابل توجه در این میان این اســت که روزنامه شرق
هم در تحلیلی در این مورد نوشته اســت« :اصولگرایان
درحال حرکت به ســمت اجماع روی شهردار پایتخت اند.
نشانه ها همه حاکی از این است که چشم امید این جریان
در انتخابــات « ٩٦محمدباقر قالیباف» اســت .تا جایی
که حتی «محمدرضا باهنر» هــم که پیش از این ناکامان
انتخاباتی را انذار بــه نیامدن کرده بــود« ،قالیباف» را از
دیگران استثنا می کند».
در تحولی دیگر در این مورد ،حسن بیادی هم گفته
اســت« :به نظر من در شــرایط کنونی تنها اقای قالیباف
توانایــی رقابت با اقــای روحانــی را دارد.اقــای قالیباف
هم چهره شــناخته شده ای اســت و هم اینکه پایگاه رای
قابل توجهی دارد و این مساله در گذشته برای مردم مسجل
شده است.به نظر من تخریب اقای قالیباف نیز به همین
دلیل بوده اســت و برخی با علم به تاثیرگــذاری احتمالی
ایشــان در انتخابات تــاش می کنند چهره ایشــان را در
بین مردم تخریب کنند.عده ای بــه صورت تعمدی اقای
قالیباف را تخریب می کنند تا اصولگرایان برای انتخابات
ریاست جمهوری هیچ گزینه مهم و قابل توجهی در اختیار
نداشته باشند.
نکته جالب این اســت که برخــی از اصولگرایان نیز
به صورت اگاهانه و یا نااگاهانه اقــای قالیباف را تخریب
می کنند و در زمین رقیب سیاسی بازی می کنند.در شرایط
کنونــی اصولگرایان گزینه هــای قابل توجهی مانند اقای
الریجانی و اقــای ضرغامی را دارنــد .اصولگرایان حتی
دارای گزینه هایی هســتند که جایــگاه قابل قبولی در بین
اصالح طلبان دارنــد .نمونه بــارز این افــراد اقای ناطق
نوری اســت که در بیــن هر دو جریــان سیاســی جایگاه
قابل تاملــی دارد.با این وجــود اقای ناطق نــوری قصد
حضور در انتخابات ریاســت جمهموری و هیچ انتخابات
دیگری را ندارد.
از ســوی دیگر اقای الریجانی نیز ریاست مجلس را
برعهده دارد و امکان حضور در انتخابات ریاست جمهوری
برای ایشان فراهم نیســت .در نتیجه در بین گزینه هایی
که اصولگرایان در اختیار دارنــد اجرایی ترین گزینه اقای
قالیباف است .اقای قالیباف از نظر اجرایی مدیر توانمندی
است ،دارای پایگاه اجتماعی باالیی است و از سوی دیگر
نظــام و مختصات فکــری ان را به خوبی می شناســد.در
نتیجه تنها کسی که می تواند در انتخابات اینده تاثیرگذار
باشــد و اقای روحانی را با چالش جــدی مواجه کند اقای
قالیباف است».
در ادامه اظهارات او امده اســت« :اقای قالیباف
تنها برای پیروز شــدن وارد رقابت های انتخاباتی خواهد
شد .البته همه کاندیداهای انتخاباتی با همین استراتژی
در انتخابات حضــور پیدا خواهند کرد و این یک مســاله
طبیعی اســت .با ایــن وجود ایــن وضعیت بــرای اقای
قالیباف به شــکل دیگری اســت .به هر حال ایشــان در
انتخابات ۸۴و ۹۲حضور داشته و در هر دو انتخابات نیز
شکست خورده است .به همین دلیل حضور مجدد ایشان
در انتخابات اینــده با برنامه ریزی و دور اندیشــی دقیق و
موشکافانه ای صورت خواهد گرفت ».در تحلیل دیگری
در این مورد ،سایت نامه نیوز نوشــته است«:انگونه که
از شواهد پیداست شــهردار تهران بازهم تصمیم گرفته
است وارد فضای انتخاباتی کشــور شود و شانس خود را
برای رقابتی دیگر امتحان کند .اصولگرایان نیز به دلیل
ســبد رایی که اونســبت به دیگر نامزدهــای این جریان
دارد تصمیم دارند شــهردار تهران را راضی به حضور در
انتخابات کنند .قالیباف در نظرسنجی ها وضعیت بهتری
نسبت به دیگر نامزدهای اصولگرا دارد .همین امر باعث
شده اســت هم خود او و هم جریان اصولگرا به این فکر
کنند که اردیبهشت 96می تواند پای قالیباف را به پاستور
باز کند ».احمــد علی پورمختــار ،نماینــده اصولگرای
مجلس هــم در مصاحبــه ای گفته اســت«:نباید تجربه
شکســت قالیباف در چنــد انتخابات ریاســت جمهوری
را مالک قرار دهیــم .ما بایــد به توانمندی شــخصی و
مدیریتی ایشــان و همچنین به مدیریــت جهادی اقای
قالیبــاف نیز کــه رهبــری بر ان صحــه گذاشــتند توجه
کنیم ،اگــر در انتخابات ســال ۱۳۹۲اصولگرایان روی
اقای قالیباف اتفاق نظر داشــتند اکنون شرایط متفاوت
می شد .قطعا اصولگرایان از اینکه در مورد اقای قالیباف
به اجماع نرســیدند پشــیمان هســتند ».پورمختار گفته
اســت که اصولگرایان از نبــود اجمــاع روی قالیباف در
انتخابات سال ١٣٩٢پشیمان هستند .او همچنین اضافه
کرده کــه احتمال حمایت اصولگرایــان از اقای روحانی
بسیار کم اســت ،زیرا عملکرد او در حوزه های سیاسی یا
اقتصادی ان چیزی نبود که توقع اصولگرایان را براورده
کند و درضمن اظهارنظرهای اخیر روحانی خالف مشی
اصولگرایی و انقالبی است.
در این میــان یک ســایت اصالح طلــب در خبری
مدعــی شــده اســت«:در جلســات اصولگرایــان مورد
گفت وگــو قــرار گرفتــه ان اســت که نبایــد قالیبــاف در
انتخابات ۱۳۹۶ســوزانده شــود بلکه باید نهایت سعی را
در پیروزی انتخابات شــورای شــهر تهران بــه کار برد که
قالیباف در سمت شــهرداری باقی بماند تا عمال به عنوان
کاندیدای ذخیــره اصولگرایــان برای انتخابــات ۱۴۰۰
حفظ شود».
هر چه هست به نظر می رسد محمد باقر قالیباف یکی
از بهترین گزینه های اصولگرایان برای حضور در انتخابات
ریاست جمهوری است .سابقه او در کارهای اجرایی تهران
و عملکرد جهادی او در دید مردم امتیاز مثبت و رای اوری
اســت برای اوســت که همچنان در گذر زمــان گفتمان
انقالبی گری خود را نیز حفظ کرده است.
سیاست
« قالیبــاف بــا بقیــه کاندیدا های ازموده شــده در
انتخابات متفاوت اســت ،چرا که او رای اول را از ســوی
کاندیداهای جریــان اصولگرایی از ان خــود کرد و رای
دومیــن نفر پس از روحانــی را اورده اســت .رای اول از
ســوی جریان رقیب پس از کاندیدای پیروز قابل بررسی
است .بنابراین اقای قالیباف در جرگه مهره های سوخته
نیست ».این تازه ترین اظهارنظر محمد رضا باهنر است
که موجب شــده بــار دیگر محمد باقــر قالیبــاف به تیتر
نخست رســانه ها تبدیل شــود .حاال خیلی ها او را رقیب
اصلی حســن روحانــی در انتخابات می داننــد .اهمیت
این اظهارات شــاید از ان جهت باشــد که باهنر پیش از
این گفته بود کســانی که نامــزد شــده و رای نیاورده اند
نباید دوباره وارد انتخابات شوند .البته این فعال سیاسی
اعالم کرد که جلسه ای با محور انتخابات هنوز با قالیباف
تشکیل نشده است.
محمدرضا باهنر اخیرا از یک اســتراتژی کلی برای
تحقق معرفی نامزد واحد از سوی اصولگرایان دفاع می کند
و ان اینکه پیش از انتخابات نزد کسانی از اصولگرایان که
از کنار زمین دارند خودشان را برای انتخابات گرم می کنند
بروند و انها را از حضور در انتخابات منصرف کنند .در میانه
این بحث ها یک خبر مهم دیگر هم اعالم شــده؛ حسین
سبحانی نیا ،نماینده پیشین مجلس و از فعاالن اصولگرا،
از قول یکی از همسویانش به ایسنا گفته است که شهردار
تهران شــرط کرده تنها در صورتی مجددا نامزد انتخابات
ریاست جمهوری می شود که اصولگرایان بر سر حمایت از
او توافق نظر داشته باشند.
به گفته وی ،رئیس جمهوری مستقر در پایان دوره
اول ریاســت جمهوری اش چیزی حدود 50درصد ارا را
دارد و بر همین اســاس رقابت با حســن روحانی دشوار
خواهد بــود .او همچنین گفته که حضــور کاندیدهایی
که قبال حضور داشــتند و چهره های شــناخته شــده ای
هســتند از یک نگاه چندان مثبت نیســت امــا با نگاهی
دیگر از این جهت که نامزد جدیــد تا بخواهد خودش و
دیدگاه هایــش را معرفی کند طول خواهد کشــید مثبت
اســت .چهره هایی همچــون قالیبــاف ،جلیلــی و...
برای حضــور در انتخابــات حاضــر هســتند و احتمال
کاندیداتوری انها وجود دارد.
قالیباف نخســتین بار بعد از اتمام دوره هشت ساله
اصالحات ،نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد و با اکبر
هاشمی رفسنجانی ،محمود احمدی نژاد ،مهدی کروبی،
مصطفی معین و علی الریجانی ،رای ازمایی کرد .اگر چه
در هفته های منتهی به برگزاری انتخابات نظرسنجی ها از
توفیق وی خبر می دادند ،اما در روزهای اخر ورق برگشت
و محمــود احمدی نژاد از شــهرداری تهــران ،راهی کاخ
ریاست جمهوری شد.
قالیبــاف در ان انتخابــات 4میلیون رای کســب
کرد کــه چیزی حــدود 21درصــد کل ارا بود .شــهردار
تهران سال 92و بعد از پایان دوره هشــت ساله محمود
احمدی نژاد در حالی که مسئولیت شهرداری تهران را بر
عهده داشــت ،باز هم اعالم کاندیداتوری کرد و با حسن
روحانی ،سعید جلیلی ،محسن رضایی ،علی اکبر والیتی
و محمد غرضی روی ترازوی قضاوت مردم رفت .این بار
نیز تا روزهای واپسین تبلیغات ،نظرسنجی ها از افزایش
شــانس وی نســبت به رقبا خبر می دادند ،اما دست اخر
ریاست جمهوری را به حسن روحانی واگذار کرد .شهردار
تهران در انتخابات اخیر 6میلیون و 77هزار رای اورد که
16/5درصد کل ارا محسوب می شــد .نکته قابل توجه
این بود که از میان 4میلیون و 917هزار تهرانی که سال
92پای صندوق ارا حاضر شدند ،یک میلیون و 266هزار
نفر به او رای دادند.
ایــن در حالی بــود کــه دو برابر ایــن ارا ،از ســوی
حســین ســبحانی نیا ،نماینده پیشــین
مجلس و از فعاالن اصولگرا ،از قول یکی
از همســویانش به ایســنا گفته است که
شهردار تهران شرط کرده تنها در صورتی
مجددا نامزد انتخابات ریاست جمهوری
می شود که اصولگرایان بر سر حمایت از
او توافق نظر داشته باشند
سیاست
33
سیاست
گام اول
سیاست
34
مثلث | شماره 334
برخی منابع از تصمیم سعید جلیلی برای
نامزدی در انتخابات سخن می گویند
2
در این بین جلیلی یار دیرین خود یعنی «علی باقری»
را نیز به میدان اورده است تا مخالفان برجام فعالیت خود
را بیشــتر دنبال کنند .در حالی که اصولگرایــان در پیچ و
خم ایجاد ائتالف هســتند و هنوز نتوانســته اند حتی یک
جلســه با محوریت جامعه روحانیت برگــزار کنند ،جلیلی و
دوســتانش(بی اعتنا به اصولگرایان) به حرکت درامده اند
و با حمله به برجام ،امیدوارند تا بر تعداد چهار میلیون رای
خود در سال 92بیفزایند.
جلیلی فعال هیچ اظهارنظر انتخاباتی نداشته است و
بیشتر اظهاراتش به نقد برجام می گذرد .البته هرچه جلوتر
می رویم جلیلی در ســخنرانی های خود عــاوه بر برجام،
نظام بانکی و شــرایط اقتصادی کشــور را نقد می کند .در
واقع جلیلی گام به گام جلو می ایــد؛ در گام اول وی نظم
موجود را به چالش می کشد؛ از برجام و شرایط اقتصادی
کشور می گوید و در گام دوم نظم جدیدی را ارائه می کند.
حال باید منتظر مانــد تا جلیلی نظم جدید خــود را معرفی
کند».
در این میان اما برخی بر این باورند که ســعید جلیلی
با نامزدی در انتخابات فضــا را دو قطبی خواهد کرد و این
دوقطبی حاصلی جز همان چیزی که در ســال 92پدیدار
شد نخواهد داشــت .ســایت نامه نیوز در تحلیلی در این
مورد نوشــته اســت« :روحانی و اصالح طلبان به شــدت
عالقه مندند کــه جلیلی دوبــاره به صحنه بیایــد .جریان
طرفدار دولت یازدهم بر این باورند که جلیلی هیچ شانسی
برای پیروزی ندارد و سبد رای او تنها همان 4میلیونی است
که در خرداد 92به او رای دادند».
این سایت در ادامه نوشته است«:روحانی در فضای
سیاســی کشــور نماد گفت وگو و مذاکره اســت و جلیلی
نماد سرســختی در سیاســت خارجــی .این دو در ســال
92هــم تجربه یــک دو قطبــی را داشــتند .در انتخابات
ریاست جمهوری سال ،92حسن روحانی توانست در این
فضای دوقطبی با اختالف جلیلی را شکست دهد و به مقام
ریاست جمهوری برسد.
ســعید جلیلی در ســال 92به جز روحانــی منتقدان
جدی دیگری نیز داشــت .در انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم مناظره ای که در سیاست خارجی ،مساله مورد بحث
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بود ،همگان مشاهده
کردند که در فضای دو قطبی ایجاد شــده میان روحانی و
جلیلی ،اکثر نامزدها از جمله والیتی ،قالیباف و محســن
رضایی هم صدا بــا روحانی به انتقاد از شــیوه دیپلماتیک
جلیلی پرداختند و او را یکی از عامالن بروز مشــکالت در
کشور دانستند .حتی حدادعادل نیز در ان جلسه با جلیلی
هم صدایی نکرد و سعی داشت کمی از بار انتقادها به دبیر
وقت شورای عالی امنیت ملی بکاهد».
می توانند ملت ایــران را مایوس کنند در خطا و اشــتباه به
ســر می برند.دکتر روحانی تصریح کرد :انسان دروغگو و
فحاش و یاس پراکن هرگز یک انقالبی نیست و انهایی که
از یاس سخن می گویند با انقالب اسالمی ایران رابطه ای
ندارند ».سعید جلیلی هم در اظهاراتی که واکنشی به این
سخنان روحانی به شــمار می اید ،گفته است« :طوری از
برد-برد صحبت می شــد که انگار مشــابه برد دشمنان هم
نصیب ما خواهد شــد ولی کم کم اشکار شــد که برد انها
فوری ،قطعی و کامل و برد ما موکول به اما و اگرهاست.
اگر صبر با کناره گرفتن از حق و نادیده گرفتن حقوق
ملت باشد میوه ان سراب است.صبری نتیجه دارد که در
بستر حقیقت باشد نه در سراب .صبر اگر همراه حق باشد
می تواند مانع خسران شــود.زمانی عجوالنه گفته می شد
هــر روز تاخیر در اجــرای توافق 170میلیــون دالر برای
کشــور ضرر دارد اما امروز برای عایدی این عجله دعوت
به صبر می شود.
امــروز قدرت هایــی در دنیــا شــکل گرفته انــد که
انحصــاری را برای خودشــان در صدور قعطنامه درســت
کرده اند .حق غنی سازی طبق NPTبرای همه کشورهای
عضو در نظر گرفته شــده اســت.جلیلی افــزود« :برخی
قطعنامه هایی که از سوی شورای امنیت علیه ایران صادر
شد ،نشان دهنده این بود که نمی خواهند ملت به هدفش
برسد و این گونه قطعنامه ها ارزشی ندارد».
در این میان یک تحول دهم رخ داده که قابل توجه
است .سعید جلیلی در اظهاراتی تالش کرده تا پاسخی به
ســخنان معروف علی اکبر والیتی بدهد .سعید جلیلی در
جمع دانشجویان دانشگاه شیراز گفت« :عده ای سخنی
را مبنی بر اینکه در گفت وگو جای انشاگفتن نیست بر زبان
می اوردند که منظورشان شــیوه مذاکراتی است که ما در
پیش داشتیم .البته بعدها با انتشار اسناد این گفت وگوها
مسائل بیشتر روشن خواهد شد اما باتوجه به همین انتقاد
باید گفت که گفت وگو محل «دیکته نوشتن» هم نیست.
در گفت وگوهای الماتی طرف مقابل پیشنهادی داشت و
می گفت ما این کار را انجام می دهیم و شما هم در مقابل
فالن کار را انجام دهید.
در انجا حرف ما این بود که اگر قرار است سهم تعهد
هر دو طرف را شما مشــخص کنید ،پس چرا به گفت وگو
امده اید؟ این گفت وگو نیست بلکه دیکته است .گفت وگو
جای «انشاخواندن» نیســت اما جای «امالنوشتن» هم
نیست!»
هر چه هست به نظر می رسد سعید جلیلی برنامه هایی
برای انتخابات ریاست جمهوری دارد؛ اگر چه هنوز تصمیم
او صد درصدی نشده است.
مناظره های غیر حضوری
سعید جلیلی وحسن روحانی در
سخنانی درباره سیاست خارجی
فضای سال 92را زنده کرده اند
مثلث | شماره 334
انچه فعال رخ داده این اســت که ســعید جلیلی در
ســخنرانی های پی در پی یک نوع مناظره تریبونی به راه
انداخته و به صورت غیر حضوری فضای ســال 92را زنده
کرده اند.
ســعید جلیلى ،دبیر ســابق شــورا عالى امنیت ملى
انتقادات خود از رئیس جمهور را شفاف تر کرده است .او در
اظهاراتى در یک جمع دانشجویى به طور غیرمستقیم پاسخ
سخنان روحانى در سفر به استان مرکزى را داد.
«رئیس جمهوری در اراک گفته بود :ما غاصب را از
باغ خود بیرون کردیم و درب باغ به روی مردم باز شده است
و امروز عده ای کودک به درب باغ امده و می گویند ،سیب
و گالبی کجاســت که می خواهیم میل کنیــم .امروز این
باغ که نهال های ان تازه غرس شــده اماده باروری است،
اما برای بــه ثمر نشســتن صبر الزم اســت.دکتر روحانی
تاکید کرد :انهایی که فکر می کنند با حرف های نادرست
سیاست
یک خبر جدید منتشــر شــده؛ «ســعید جلیلی نامزد
انتخابات می شود» .خبری که هنوز با واکنش رسمی سعید
جلیلی مواجه نشــده اما متن ان چنین اســت« :پیروزی
دونالد ترامپ در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا روح
تازه ای را به اردوگاه مخالفان حسن روحانی دوانده و انگیزه
برخی از چهره های اصولگرا برای نامزدی در انتخابات را
بیشــتر کرده اســت .گویا تصمیم جلیلی برای نامزدی در
انتخابات ربطی به انتخاب ترامپ نــدارد و او امادگی خود
برای حضــور در انتخابــات را دو هفته پیــش اعالم کرده
است .گفته می شود جلیلی اخیرا با تحلیل اوضاع کشور به
برخی همفکرانش گفته است که اکنون دیگر همه متوجه
شده اند که برجام شکست خورده و نظرات ما درباره برجام
به اثبات رسیده است.
به گفته جلیلی ،با شکســت برجام و اثبات درســتی
مواضع او در دوران مذاکرات هسته ای ،مردم در این دوره
به او رای خواهند داد .جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری
دوره قبل نیز شرکت کرده بود اما به رغم حمایت غیررسمی
محمود احمدی نژاد ،وی با کســب تنها چهار میلیون رای
شکست خورد.
براساس اخبار به دســت امده احمدی نژاد برنامه ای
برای حمایت از اقای جلیلی و یا هیچ نامزد دیگر انتخابات
ندارد .از نظر اقــای احمدی نژاد ،نامزدهایــی که یک یا
چندبار در انتخابات شرکت کرده و رای نیاورده اند دیگر به
مصلحت خودشان هم نیست که در انتخابات شرکت کنند.
احتماال اشــاره وی به احتمال نامزدی محمدباقر قالیباف
شهردار تهران نیز است که تاکنون دو بار در انتخابات نامزد
شده است و پیش بینی می شود این بار نیز یکی از نامزدهای
اصلی اصولگرایان خواهد بود».
همه ماجــرا از همین خبــر اغاز شــده؛ تحلیل ها باز
شکل گرفته و بازار گمانه زنی ها هم داغ شده است.
او البتــه در ایــن مــدت تنهــا یک بــار بــه احتمال
نامزدی اش در انتخابات پاســخ داده است .سعید جلیلی
در جمع دانشجویان دانشگاه شــهید رجایی و در پاسخ به
سوال یکی از دانشجویان که پرسید ایا شما برای انتخابات
ریاست جمهوری سال 96کاندیدا می شوید یا خیر؟ گفته
بود :در مقاطعی انتخابات به عنوان یک رفتار سیاسی بارز
در کشور اهمیت دارد و ان چیزی که تداوم نظام را تثبیت
می کند این اســت که حرکت همواره باید رو به جلو باشد.
مهم این است که مجموعه نظام اعم از مردم ،دولتمردان
و سیاسیون به این نکته توجه داشــته باشند که مجموعه
اقدامات باید در جهت منافع مــردم حرکت کند .مهم این
است که حرکت به ســمت جلو باشــد که انتخابات 96نیز
گامی به جلو خواهد بود.
در تحلیلی در مورد احتمال نامزدی سعید جلیلی در
انتخابات ،خبرگزاری دولتی ایسنا نوشته است« :در میان
اصولگریان گزینه های اولیه انتخابات ریاســت جمهوری
مطرح شده است که نام هایی همچون محمدباقر قالیباف،
الیــاس نــادران ،علیرضا زاکانــی ،مصطفی میرســلیم،
اســدالله بادامچیان و چند «نام کوچک» (به اســتثنای
قالیباف) دیگر به چشــم می خورد .نکتــه قابل توجه این
است که تمامی این اسامی از طرف تشکل های اصولگرا
مطرح شــده و حتی یک بار هم نــام جلیلــی در میان این
گزینه هــا نبوده اســت .جبهــه پایــداری هم هنــوز هیچ
اظهارنظری درباره گزینه خود نداشته و مشخص نیست از
جلیلی (اگر کاندیدا شود) حمایت می کند یا نه.
البته بزرگترین سرمایه جلیلی نه احزاب و تشکل های
اصولگرا بلکه همان «برجام» است .برجامی که جلیلی از
پایه ان را رد می کند و دولتمردان هم از اجرای ناقص ان
از طرف مقابل انتقاد می کنند .شاید همین اجرای ناقص
برجام به کمک جلیلی امده تا وی تاکید کند که برجام فقط
برای کشور هزینه داشته است.
سیاست
35
دوراهی ترامپ
سیاست خارجی
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا سیاســت خارجی این کشور را در
قبالایراندرهاله ایازابهامفروبردهاست.برخی کارشناساناعتقاددارندکهدونالدترامپاحتماال
سیاسترادیکال تریرانسبتبهجمهوریاسالمیایرانپیگیریخواهدکرد.درمقابلکارشناسان
دیگرینیزبرایناعتقادپایمی فشارندکههرگونهتغییردرسیاستخارجیواشنگتندرقبالتهران
بامقاومت هایساختاریمواجهخواهدشد.
تی
تر
یک
اروپاگرایی ظریف و دوستان
بین الملل
36
مثلث | شماره 334
پیروزی ترامپ می تواند سرنوشت برجام را تغییر دهد؟
نشانه های ابهام
ترامپ تغییرات محدود را
نسبت به ایران دنبال می کند
دیپلماسی تهاجمی
همکاری امریکا با ایران
در دوره ترامپ کاهش می یابد
اولویت اصلی ترامپ
برجام نیست
عباس ملکی در گفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 334
بین الملل
37
سیاست خارجی
1
حــاال کــه دونالــد ترامــپ رئیس جمهــور جدیــد
ایاالت متحده امریکا شــده اســت ،در کنار همه سواالت
ریز و درشت یک پرسش مهم وجود دارد و ان اینک ه ترامپ
چگونه با برجام مواجه خواهد شد.
این سوال البته از انجا اهمیت یافته است که ترامپ
در دوران مبارزات انتخاباتی اش ،در اجالس ساالنه کمیته
روابط عمومی امریکا و اســرائیل (ایپک) اعالم کرده بود
اولویت نخســت کاری اش پس از پیــروزی در انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا ،لغــو توافق هســته ای ایران و
پاره کردن برجام خواهد بود .این البته اولین و اخرین باری
نبود که ترامپ علیه برجام سخن گفت .دونالد ترامپ بعد
از ان در شهر «جکسون ویل» در ایالت فلوریدای امریکا
گفته بود« :ما می خواهیم دست کم درباره این توافق نامه
وحشــتناک ،با ایران دوباره مذاکره کنیم .شاید ما نتوانیم
یکصد و پنجاه میلیارد دالر پول مان را به دست اوریم!» او
با لحنی تعجب امیز گفت« :ما به انها یکص دو پنجاه میلیارد
دالر پول دادیم! من چگونه این پول را پس می گیرم؟ من
در این باره فکر می کنم و شاید راهی برای ان پیدا کنم! اما
این پول رفته اســت! یکصد و پنجاه میلیارد دالر پول رفته
اســت! انها به یک قدرت تبدیل خواهند شد .سران ما...
نه ،نباید گفت سران ما! ما اصال سران و مقاماتی نداریم.
من می خواهم درباره این توافــق دوباره مذاکره کنم .این
مذاکره مجدد یک خواسته حداقلی است ».اشاره ترامپ
به 150میلیــارد دالر پول بلوکه شــده متعلق بــه ایران در
بانک ها کشورهای غربی اســت .ترامپ ادامه داد« :من
این توافق نامه را بازخواهم گرداند .مــن کارهای زیادی
کردم .افرادی هســتند که معامالت بدی داشتند و وقتی
معامالت بدی دارند از من درخواســت کمــک می کنند.
من شــرکت چنین افرادی را می خرم و مشکالت شــان را
حل می کنم و با اندکی قیمت بیشتر به همان دوست خود
می فروشم و دوست من هم شــاد و خشنود است .من این
کارها را می کنــم .من توافق نامه ایران را هرچند بد باشــد
درست خواهم کرد .حتی وقتی که افرادی فاقد صالحیت
مثل اوباما و کــری هم معامله کنند ،باز هــم در ان معامله
چیزی وجود دارد کــه بتوان به ان تکیه کرد .همیشــه در
معامالت چیزی به نفع شــما وجود دارد .من این نکات را
پیدا خواهم کرد .اگر انها معامله نمی کردند بسیار اسان تر
بود .من بارها گفتم که معامله نکنید ».دونال د ترامپ افزود:
«ما در مورد توافق نامه ایران کاری خواهیم کرد و بهترین را
از این توافق نامه به دست خواهیم اورد .من این توافق نامه
را بهتر خواهم کرد و در این زمینه بهتر از همه هستم».
حاال ترامپ رئیس جمهور شــده و همه منتظرند تا او
تکلیف خود را با خیلی از مســائل از جمله برجام مشخص
کند.
خداحافظی با برجام
خودش که فعال چندان حرفی در این مورد نزده است
اما همه انچه نزدیکان به او گفته انــد در مخالفت با برجام
بوده است« .جیمز وولسی» مشاور امنیت ملی او توافق
هسته ای با ایران را بدترین توافق تاریخ امریکا خوانده و
گفته است این توافق هنوز اجرایی نشده است.
ماجرا از این قرار اســت که در یک برنامه تلویزیونی
«فرید زکریا» مجری شبکه «سی ان ان» در ابتدا ایران را
دشمن شماره یک داعش خواند و گفت ترامپ در حالی از
اصالح برجام سخن می گوید که در عین حال گفته قصد
دارد با کشــورهایی که بــا داعش در حال جنگ هســتند،
همکاری کند .وولســی در توضیح این اظهارات متناقض
گفت« :در طول جنگ جهانی دوم ،در دوره رئیس جمهور
فرانکلین روزولت امریکایی های زیــادی بودند که به این
نتیجه رســیده بودند که ابتدا باید با نازی ها روبه رو شــد و
بعد باالخره به سراغ کمونیسم رفت ».وی گفت بر اساس
همین رویکرد بود که واشنگتن توانســت بعد از چند سال
در جریان جنگ ســرد شــوروی را شکســت دهد .مشاور
ترامپ افزود« :این مســاله ای اســت کــه االن هم با ان
مواجه هســتیم ،یعنی اکنون با دو جنبــش تمامیت خواه
روبه رو هســتیم .یکی از انها تهدیدی میان مدت است و
دیگری نگرانی ای بلندمدت ،ثابت و به عقیده من عمیق تر
اســت ».زکریا در واکنش به این اظهارات گفت که یعنی
ترامپ قصد دارد در کوتاه مدت با ایران خوش رفتاری کند
و پس از شکست داعش رفتار خود با تهران را تغییر دهد؟
وولسی گفت« :این یک سوال تاکتیکی است .برداشت
من این است که قرار نیست ما به هیچ یک از انها ،نه ایران
و نه داعش سهل بگیریم .اما تصور می کنم که ایران پیش
از بازه 10ســاله ای که در این توافق در نظر گرفته شده،
به بمب اتم دســت یابد ».وی ادامه داد« :تصور می کنم
که رئیس جمهور منتخب درست می گوید که این بدترین
توافق ملی اســت که ایاالت متحده تاکنــون امضا کرده
است ».مشاو ر ترامپ ادامه داد« :این (توافق) قابل اجرا
نیست ،چراکه همه بخش های ان در اختیار همه طرف ها
قرار نگرفته است ،بنابراین اگر مفاد ان را بخوانید می بینید
که هنوز اجرایی نشده است ».این اما همه ماجرا نیست.
اما در اظهارنظری دیگر ولید فارس از اعضای تیم مشاوران
سیاســت خارجی «دونالد ترامپ» به بی بی سی گفته که
رئیس جمهور منتخب امریکا ،به زودی ایجاد تغییراتی در
توافق منعقده میان ایران و 5+1را خواستار خواهد شد.
این مشاور لبنانی االصل ترامپ که از موضع کنونی
وی در خصوص برجام هم خبر داشت ،گفت« :پاره کردن
این توافق ،بــرای دنیا گران تمام می شــود .او ( ترامپ)
می خواهد ان موافقتنامه را که در فضایی بین المللی منعقد
شده ،بگیرد و سپس ان را مرور کند».
فارس در خصــوص اقدامات بعــدی ترامپ گفت:
«وی ســپس ان را به کنگره می فرســتد و از ایرانی ها هم
می خواهد چند مــورد را یا ایجــاد یا عوض کننــد .در این
خصوص با ایرانی ها مباحثه ای درمی گیرد که ممکن است
بحث سختی باشد».
مشــاور اصالتا عــرب ترامــپ ادامــه داد« :توافق
هسته ای با شــکل و شــمایل کنونی 750 ،میلیارد دالر به
ایران می دهد ولی در عوض چیز زیادی نمی گیرد و باعث
افزایــش مداخالت ایران در امور داخلی 4کشــور شــده
است .دولت ترامپ این را قبول نخواهد کرد».
شوک در ایاالت متحده
در امریکا خیلی ها غافلگیر شده اند .شاید کمتر کسی
از میان سیاســتمداران و روشــنفکران امریکایــی انتظار
ظهو ر ترامپ را در ایاالت متحده داشت .حاال باراک اوباما
که بعد از دو ســال مذاکره با طرف ایرانی به برجام رسیده،
بیش از ســایرین از لغو ان در امریکا توسط ترامپ نگران
است .اوباما در تازه ترین اظهاراتش در این مورد پیش بینی
می کند که ترامپ برجام را پاره نخواهد کرد .باراک اوباما
رئیس جمهوری امریکا گفت که شک دارد که دونال د ترامپ
توافق هســته ای که با ایران انجام شــده را پاره کند چون
این توافق هم اکنون به مراحل خوبی رســیده است و کار
می کند .اوباما در کاخ ســفید گفته اســت که مشکل اول
این توافق این بود که امکان داشــت ایران بــه ان پایبند
نباشد اما بعد از یک سال ما شاهد هستیم که ایران به این
توافق پایبند است .ترامپ که یک جمهوریخواه است در
تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود که توافق با ایران بدترین
کاری بود که انجام شد و باید دوباره این بحث انجام شود.
اوباما گفته است که اگر برجام را پاره کنیم ،سخت است که
دوباره بتوانیم توضیح دهیم که ایران سالح هسته ای خود
را توسعه ندهد و دیگر ایران ازاد است که سالح هسته ای
خود را توسعه دهد.
بین الملل
38
مثلث | شماره 334
اروپا؛ انتخاب میان ایران و ترامپ
دونال د ترامپ بعد از ان در شهر «جکسون ویل» در ایالت فلوریدای امریکا گفته بود« :ما
می خواهیم دست کم درباره این توافق نامه وحشتناک ،با ایران دوباره مذاکره کنیم .شاید ما
نتوانیم یکصد و پنجاه میلیارد دالر پول مان را به دست اوریم
یک پای دیگر برجام اما اروپاست .چند کشور غربی
کــه در مذاکرات طوالنــی با ایــران به توافق هســته ای
رســیده بودند ،اکنون نگران بر هم خوردن توافق و البته
تبعات ان از ســوی ایــران شــده اند .فدریــکا موگرینی،
مســئول سیاســت خارجی اتحادیــه اروپا هفته گذشــته
وزرای امور خارجــه کشــورهای عضو اتحادیــه را به یک
ضیافت شــام دعوت کرد تــا درباره سیاســت های ترامپ
درباره ایران و روســیه صحبت کنند .او از توافق هسته ای
ایــران و ٥+١دفــاع و تاکید کرد پایــدار مانــدن برجام و
اجرای ان از اولویت های اروپاســت .مســئول سیاســت
خارجی اتحادیه اروپا بر لزوم و تمایــل خود برای افزایش
روابط با ایران به گونه ای که ســازگار با برجام باشــد تاکید
کرد و در بیانیه ای ١٠بنــدی اورد« :اتحادیه اروپا متعهد
است از اجرای کامل و موثر برجام شامل لغو تحریم های
اقتصادی و تحریم های مالی مرتبط با مســاله هســته ای
و تعامل با بخش های خصوصــی و بنگاه های اقتصادی
به ویژه بانک ها به منظور رشــد تجارت و ســرمایه گذاری
سیاست خارجی
پشــتیبانی کند ».اروپایی ها در بیانیه پایانی جلســه ابراز
تمایل کرده اند که شاهد ادامه صدور مجوز از سوی دفتر
کنترل دارایی های خارجی امریکا برای انتقال هواپیماهای
مســافربری و قطعات و خدمات مربوط ان به ایران باشند
و از ان اســتقبال می کنند .به اعتقاد انهــا «فروش تعداد
درخور توجهی هواپیما به خطوط هوایی ایران نشان دهنده
اجرای موفقیت امیز برجام است ».اتحادیه اروپا با تاکید
بر اینکه «پایبندی تمام طرف ها به تعهداتشان برای ادامه
اعتمادسازی امری ضروری اســت» ،از راهبرد هماهنگ
خود درخصــوص تعامل تدریجی با ایران به شــکل جامع
ســخن گفت و افزود کــه از گشــایش بی درنــگ هیات
اتحادیه اروپا در ایران به عنوان یک گام کلیدی در اجرای
برنامه همکاری گسترده پشــتیبانی می کند .از قرار معلوم
اروپایی ها تا اینجای کار دوست ندارند همراه ترامپ باشند
برای بر هم زدن توافق با ایران.
ایران ،ترامپ ،برجام
مثلث | شماره 334
بروجــردی ،رئیس کمیســیون امنیت ملــی هم در
ســخنانی در این مــورد گفته اســت« :باتوجه بــه اینکه
امریکایی هــا در مــورد برجام تعهــد دارند کــه البته مکرر
نقض عهد کرده اند اما این تعهد مربــوط به دولت امریکا
و نه شــخص اوباما و جــان کری اســت .طبیعی اســت
که رئیس جمهــور امریــکا در چارچوب مقــررات و روابط
بین المللــی متعهد و مکلف به عمــل و عملیاتی کردن ان
اســت ،که از جمله ان برجام اســت .بنابراین هــر گام و
تعهد و عملی که انجام شود ،متناسب با ان عکس العمل
خواهند دید».
محسن رضایی ،دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام
هم در یادداشتی در صفحه شــخصی خود در اینستاگرام
نوشت« :اگر اقای ترامپ تالش کند که برجام بازنویسی
شــود ،امریکا زیان زیادی خواهد دید؛ چرا که ایران نقاط
اشتباه برجام را اصالح خواهد کرد و این امریکاست که باید
با کشورهای دیگر وارد چالش شــود .در طول بازنویسی و
مذاکره برجام جدید که ممکن است سال ها طول بکشد ما
چرخۀ سوخت و غنی سازی خود را کامل می کنیم و ثانیا از
نتایج توافقات فعلی با دیگر کشورها بهره خواهیم برد .البته
اگر ترامپ سعی کند از اجراشدن تعهدات امریکا و جهان
جلوگیری کند ،بی تردید جمهوری اســامی ایران برنامه
تالفی جویانه خود را عملیاتی خواهد کرد».
اما در واکنشی متفاوت پیرامون این موضوع حسین
شــریعتمداری ،مدیر مســئول روزنامه کیهان در مطلبی
نوشــت« :اگر برجام به گفته رئیس جمهــور محترم 100
تحریم را لغو کرده است ،الاقل به یکی از ان 100تحریم
لغو شده اشــاره کنید و اگر این گونه نیســت -که نیست -و
اقای ســیف رئیس کل بانک مرکزی دســتاوردهای ان را
«تقریبا هیچ» می داند و اقایان صالحی و ظریف و عراقچی
تاکید می کنند که تحریم ها فقط روی کاغذ برداشته شده
و در عمــل کماکان وجــود دارد ،چه دســتاوردی باالتر و
بزرگ تر از ان که ترامپ این سند نه فقط بی خاصیت بلکه
حاوی «خسارت محض» را پاره کرده و ملت ایران را از شر
ان خالص کند!»
به نظر می رسد فارغ از این اظهارنظرها همه در انتظار
مواضع جدید دونالد ترامپ هستند تا ببینند او تا چه میزان
بر سر حرف هایی که در دوران مبارزات انتخابتی اش زده
ایستاده است .در این میان برخی پیش بینی شان این است
که ترامپ برجام را لغو نخواهد ،بلکه بــه مرور زمان ان را
مســتهلک خواهد کرد .اما روزنامه ارمان هم در گزارشی
که اخیرا و با عنوان «انتخاب ترامپ به نفع ایران است؟»
منتشر ســاخت در اشــاره به سرنوشــت «برجام روحانی»
ابراز امیدواری کرد که ترامپ ســاختار سیاســی کشورش
را زیر پا نگذارد .این روزنامه نوشت« :بودند کسانی که از
پیروزی ترامپ به اندازه ای خوشحال شدند که نتوانستند
این شادی و سرور را در پستوهای محافلشان پنهان کنند؛
کســانی که پیروزی نامــزد جمهوریخــواه را پایان دوران
برجام و موفقیت های برجامی دولــت یازدهم تلقی کردند
که راه را برای حضورشــان در عرصه سیاســت کشــور باز
می کند؛ افرادی که استنادشان به «مناظرات انتخاباتی»
ترامپ -کلینتون است و مواضع رئیس جمهور اینده امریکا
را از زاویــه دید خــود می نگرند و حال امدنــش را مترادف
دانســته اند با بازگشــت به دوران ماقبل دولــت عقالیی و
اعتدالی روحانی؛ دورانی که در ان قطعنامه های نهادهای
بین المللی کاغذپاره خوانده می شد و طرفدارانش از به انزوا
کشاندن کشور به خود می بالیدند .یا شاید تصور می کنند
که ترامپ هماننــد «چهره سیاســی مورد عالقه شــان»
امریکا را به مرز بحران می کشــاند و دل این عده از اینکه
«دشمن قسم خورده شان» به سمت قهقرا پیش می رود،
شاد می شود.
باید به اینــان گفت که زهی خیال باطــل .تبلیغات
نامزدها تمام شــد ،ترامپ پیروز شــد و از همان ساعات
پس از پیروزی نشــان داد که قرار نیســت ســاختارهای
تعمیق یافته سیاسی در کشورش را زیرپای گذارد ،نشان
داد که قائل به قانــون و قانونمداری اســت و باید منتظر
بود از فردای ورود به کاخ سفید ،ساختاری و بروکراتیک
فکر و رفتار کند».
در تحولی دیگر روزنامه القــدس العربی در تحلیلی
نوشت« :محافل سیاســی غربی بر ان هستند که ترامپ
علیه برجام وارد عمل خواهد شد ولی این اقدام ترامپ به
معنای از دست دادن اروپا ،روسیه و چین خواهد بود و در
نهایت ایران نیز به سالح هسته ای مجهز خواهد شد».
القدس العربی در ادامه مدعی شد« « :در این میان
هم روحانی و جریان اعتدال گرای وی به خوبی می دانند
که ترامپ دیدگاه اقتصادی اش ایجــاب می کند که علیه
برجام وارد عمل شــود؛ به همیــن خاطر قبــل از پیروزی
ترامپ با شرکت فرانسوی توتال قرارداد نفتی کالنی امضا
شــمه اقتصــادی ترامپ را تحریــک کنند و مانع
کردند تا ّ
مواجهه او با برجام شوند و نشان دهند که فرانسه یک روزی
سخت گیرترین کشوری بود که مقابل تحقق برجام ایستاد
ولی اینک به اولین سودکنندگان از ان تبدیل شده است».
این روزنامه افــزود« :با این وجود اگــر ترامپ علیه
برجام وارد عمل شــود ،ایران به گزینه ای شبیه گزینه کره
شــمالی روی خواهد اورد؛ گزینه ای که تندروهای ایران
بیش از هــر کس دیگری مایــل به بکارگیری ان هســتند
چرا که انها بیش از خو د ترامپ از برجام بدشان می اید».
بین الملل
اینکه ترامپ با برجام چگونه رفتــار خواهد کرد البته
مساله ای بســیار مهم اســت اما مهمتر از ان شــاید این
باشد که ایران چه واکنشــی به لغو احتمالی برجام توسط
رئیس جمهور جدید امریکا خواهد داشت.
تازه تریــن واکنــش بــه اظهــارات ضــد
برجامی امریکایی ها را علی اکبر والیتی مطرح کرده و گفته
اســت« :اگر او بخواهد توافق هســته ای با ایران برهم
بزند ،همان طور که رهبر معظم انقــاب فرمودند اگر انها
قرارداد را پاره کنند ،جمهوری اســامی ایــران قرارداد را
اتش می زند .امریکایی ها در توافق هســته ای با ایران به
قول شان عمل نکردند و بدعهدی شان ثابت شد و موجب
شــد انها که در گــروه 5+1امریکا را همراهــی می کردند
کم کم خرج خود را از امریکا جــدا کند .امروز دیگر محال
اســت امریکا بتواند این شش کشــور را دور هم جمع کند
و تصمیماتــی بگیرند کــه قبــا گرفتند .زیــرا جمهوری
اســامی ایران با اســتدالل و اقتداری که دارد ثابت کرد
که امریکایی ها ادعای دروغ می کنند و به عهدشان پایبند
نیستند .این را شخصی مثل اقای پوتین در سن پترزبورگ
اعالم کرد که امریکایی ها راجع به اینکه ایرانی ها به سمت
سالح هســته ای می روند ،مردم را فریب دادند چرا که در
ایران چنین چیزی نیست».
پیش از او حســن روحانی و محمدجواد ظریف هم
بالفاصله بعد از انتخاب ترامپ درباره عاقبت برجام سخن
گفته بودنــد .روحانــی در اظهارنظری خوشــبینانه گفته
بود« :هوشــمندی ایران در توافق هســته ای این بود که
برجام را نه به عنوان توافق با یک کشور یا یک دولت بلکه
به عنوان یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تثبیت
کرد که با تصمیم یک دولت قابل تغییر نیســت ».ظریف
هم در ســخنانی گفت« :انچه امریکا به عنوان یک تعهد
بین المللــی چندجانبه در برجام پذیرفته اســت را باید اجرا
کند».
در اظهارنظری دیگر ،سخنگوی سازمان انرژی اتمی
با اشــاره به انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور
جدید امریکا و تاثیــر انتخاب وی بر برجام ،گفته اســت:
«ما فعال سیاســت انتظار را در پیــش می گیریم تا طرف
مقابل مواضع خود را به طور رســمی اعــام کند .ما برای
رســیدن به برجام راه زیادی را امدیم و مشکالت زیادی را
پشت سر گذاشتیم و این مشــکالت االن به حداقل خود
رسیده اســت .امروز در حوزه فنی مشکالت بسیار کاهش
یافته ،هر چند در حوزه اقتصاد و مسائل بانکی و مالی هنوز
مسائلی وجود دارد ،بنابراین توافق هسته ای اگر بخواهد
مورد خدشــه قرار گیرد ،تمام طرف های امضاکننده را در
موضع انفعالی قــرار خواهد داد و به ضــرر انها هم خواهد
بود».
ماجرا از این قرار است که در یک برنامه
تلویزیونی «فرید زکریا» مجری شبکه
«سی ان ان» در ابتدا ایران را دشمن شماره یک
ت ترامپ در حالی از اصالح
داعش خواند و گف
برجام سخن می گوید که در عین حال گفته
قصد دارد با کشورهایی که با داعش در حال
جنگ هستند ،همکاری کند
علی اکبر والیتی گفته است:
«اگر او بخواهد توافق هسته ای
با ایران برهم بزند ،همان طور که
رهبر معظم انقالب فرمودند اگر
انها قرارداد را پاره کنند ،جمهوری
اسالمی ایران قرارداد را اتش
می زند
39
بین
الملل
سیاست
خارجی
ترامپ نمی تواند علیه ایران اجماع ب هراه بیندازد
گفت وگویمثلثباعلیصوفی
بین الملل
40
مثلث | شماره 334
امید کرمانی ها
خبرنگار
دونالد ترامپ در زمان انتخابات ریاست جمهوری
امریکا اعالم کرد اگر به قدرت برسد برجام را پاره
می کند ،صحبت های اخیر مشــاور او نیز این را
نشــان می دهد که ترامپ همچنان معتقد است
باید ساختار برجام تغییر کند ،ایا او موفق به این
کار خواهد شــد و می تواند تغییری در مفاد متن
برجام دهد؟
خیر ،برجــام در قالب قطعنامه به تایید شــورای
امنیت ســازمان ملل متحد رســید و قطعنامه سازمان ملل
متحد با نظر و اراده یک کشــور تغییر نمی کند چون برای
این کار نیاز بــه اجماع همــه کشــورهای دارای حق وتو
است ،از این جهت روسیه ،چین و حتی کشورهای اروپایی
با رئیس جمهوری جدید امریکا همراهی نخواهند کرد.
از چه جهت اروپایی ها همراهی نمی کنند؟
اتحادیه اروپــا محکم روی برجام ایســتاده و در
حال برقراری دوباره مناســبات اقتصادی با ایران اســت و
بر همین اساس قراردادهایی را نیز با دولت اقای روحانی
به امضا رسانده یا مقدمات امضای قراردادها را مهیا کرده
است .بنابراین تجدیدنظر روی برجام برگشت ناپذیر است
اما اجرای کامل برجام بــه همکاری امریکا نیــز نیاز دارد
چون انجام یکســری تعهدات برعهده امریکا بوده و باید
پای ان بایســتد که در ایــن رابطه به نظر می رســد دولت
ترامپ قطعا ســختگیرانه عمل خواهد کــرد .اگرچه اگر
خانم هیالری کلینتون هم رئیس جمهور امریکا می شــد
پیش بینی ان بود که او همچون اوباما به برجام نگاه نکند
و سختگیرتر از دولت قبل خود رفتار نماید .به عبارت دیگر
وضعیت اجــرای برجام چــه کلینتون می امــد و چه حاال
ترامپ رئیس جمهور شده ،به راحتی گذشته نخواهد بود.
رئیس جمهور اینده امریکا قطعا یک سری سختگیری هایی
را در قبال اجــرای برجام اعمــال خواهد کــرد .برخالف
برخی که به ریاست جمهوری خانم کلینتون امیدوار بودند
معتقدم او اگر رئیس جمهور می شــد بــرای جلب رضایت
اسرائیل و کشــورهای عربی به ویژه عربستان باج می داد
و این باج هم ان بود که در اجرای برجام سختگیری کند.
2
علــی صوفــی ،رئیــس
ســتاد ائتالف اصــاح طلبان
می گوید« :ترامپ بعد از ورود
به کاخ سفید مواجهه با برجام
را در حــوزه کاری میــان مدت
قرار می دهد و ابتدا بر موضوع
داعش تمرکز می کند ».این فعال سیاسی اصالح طلب
انفعال دســتگاه دیپلماســی را مضر به حال کشــور و
برجام می خواهد و تاکید می کند« :دستگاه سیاست
خارجی کشــور باید از هر فرصتی برای اجرای برجام
و تامین منافع ملی اســتفاده کند و نگذارد بدخواهان
منطقه ای فرصت های ما را بسوزانند».
اقای ترامپ هم از پشتوانه کنگره برخوردار است و اکثریت
کنگره در اختیار حزب جمهوریخواه قرار دارد .ضمن انکه
بعضی ایالت های امریکا نیز مســتقل هســتند ،مجلس و
قانون های مختص به خود را دارند و نگاه شــان به ایران
سخت است .با وجود همه این سختگیری ها دولت اینده
امریکا امکان برهم زدن برجام را ندارد ،گرچه می کوشد در
عرصه های دیگر همچون حقوق بشر ،تروریسم و محدود
کردن توان موشکی به ایران فشار بیاورد ولی در موضوع
خود برجام بعید می دانم امریکایی ها بتوانند دیگر اعضای
5+1را متقاعد به تجدید نظر در این معاهده کنند ،بنابراین
تجدیدنظر روی برجام مشــکل اســت برجام به این شکل
باقی خواهد ماند اما در ســایر موارد که دستشان باز است
سعی می کنند به ایران فشار وارد کنند.
مشاور ترامپ گفته دنبال اصالح توافق هسته ای
با ایران هســتیم و مجبور نیستیم حرف ایران را
گوش کنیم ،در گذشــته توافقات بسیاری امضا
شد و در شورای امنیت ســازمان ملل به تصویب
رســید ولی بعدها تغییر کرده است ،این حرف را
شما چطور ارزیابی می کنید؟
قطعــا راه بــه جایــی نخواهنــد برد چــون اقای
ترامپ شخصیت اقای اوباما را ندارد که بتواند علیه ایران
اجماع ســازی کند و تحریم ها را با همکاری دیگر کشورها
ضد ایران به اجرا دراورد .به هیچ وجه ترامپ ان کاراکتر را
ندارد ،پس قطعا یکی از کارهایی که نمی تواند انجام دهد
همین کار است .مســاله دیگر انکه چند کشور در شورای
امنیت ســازمان ملل حق وتو دارند ،کشورهایی همچون
چین و روســیه قطعا با امریکا همراه نمی شوند .من از این
نظر فکر می کنم که امریکایی ها بــه هیچ وجه نمی توانند
اساسا قطعنامه برجام را تغییر دهند اما می توانند یک سری
عدم همکاری های دیگر را با ایران بنا بگذارند و مشکالتی
را برای ما به وجود اورند .ضمن انکه باالخره ما در ایران هم
کسانی را داریم که دل خوشی از برجام ندارند ،اینها ممکن
است بهانه الزم برای مشکل تراشی علیه ایران را به دولت
واشنگتن بدهند.
ایا مواجهــه روحانی با منتقدانش ســاده خواهد
بود؟
به تنهایی خیر ،اقای روحانــی نمی تواند جلوی
دلواپسان را بگیرد .باید این قضیه را با شخص رهبری در
میان بگذارد چون رهبر معظم انقالب مجوز مذاکره با 5+1
را دادند و در سایه حمایت ایشــان بود که مجلس اجرای
برجام را تصویب کرد ،اقــای روحانی اگر می خواهد برای
اجرای برجام مشکلی پیش نیاید باید هماهنگی و همراهی
با مقام معظم رهبری داشته باشد .رهبر معظم انقالب کم
برای مذاکرات هزینه ندادند ،طرح نرمش قهرمانانه یکی
از مصادیق ان بود .ایشان قطعا نمی خواهند این هزینه ها
بی نتیجه و بی فایده باشد چون این تصمیم در راستای حفظ
و بقای کشور گرفته شد و نه برای حفظ منفعت یک جریان.
پس از انجا که موضوع مربوط به حفظ بقای کشور می شود
من فکر می کنم با این همراهی و همدلی بشود مشکالت
را از پیش پا برداشــت .معتقــدم خیلی ها که در گذشــته
نگران مذاکرات بودند و واقعا نگرانی شــان صادقانه بود،
این دلسوزان واقعی برمی گردند و بنای خود را بر همکاری
می گذارند چون احساس خطر می کنند اما در مقابل کسانی
که منافع شان به خطر افتاده راه دیگری می روند.
به عبارت دیگر انهایی که به منافع ملی فکر می کنند
و صادقانه در راســتای حفظ منافع ملــی در اجرای برجام
نگرانی هایی برای شــان پیش امده باشد افرادی صاحب
اندیشــه و فکر هســتند که انها برمی گردنــد و همراهی و
همکاری خواهند کرد و متحد می شــوند ولی یک عده ای
هم ممکن اســت این طور نباشند و مشــکل ایجاد کنند،
سیاست خارجی
مثلث | شماره 334
امریکایی ها طمع دارند؛ یعنی از
ابتدا اقای کری هم همین طمع را
داشت ،یک گام به جلو و دو گام به
عقب می گذاشت به ان خاطر بود
که ایران را در گیر این مساله کند و
از ایران در این رابطه امتیاز بگیرد
بین الملل
بنابراین مــن این را تنهــا راه می دانم .اقــای روحانی اگر
بخواهد دور بعد هم رئیس جمهور شود ،تنها کاری که باید
در سطح بین المللی انجام دهد اجرای برجام خواهد بود،
پس باید این را کامال بنشــیند و روشــن کند .این تصمیم
مشترک بود پس اقای روحانی به تنهایی نخواهد توانست
کار اجرای برجام را جلو ببرد.
ان زمانی کــه مذاکرات بــرای برجام بــه نتیجه
رسید برنامه اقدام جامعه مشــترک ایران و 5+1
لقب گرفت ،خیلی ها در مجلــس با ان مخالفت
کردند ،حتی اکثریت اعضای کمیســیون ویژه
بررسی برجام از دلواپسان بودند ،در صحن علنی
مجلس نهم حدود 130در مخالفت با برجام رای
دادند اما امروز ترکیب مجلس شــورای اسالمی
تغییر کرده است و این مساله هنگام رای اعتماد
به وزرای پیشــنهادی اموزش و پرورش ،ورزش
و جوانان و فرهنگ و ارشــاد اســامی مشخص
شد که نهایتا 75دلواپس در مجلس دهم حضور
دارند ،این همراهی مجلس چقدر می تواند کمک
کند که برجــام حفظ شــود و دلواپســان مجال
تحرک پیدا نکنند؟
قطعا تغییر ترکیب مجلس دهم نسبت به مجلس
نهم در محدود کردن مخالفت های دلواپســان می تواند
خیلی موثر باشــد ،بــه هر حال یــک اهرم فشــار از روی
دولت برداشــته و تبدیل به یک مولفه همــراه و هماهنگ
برای همکاری شده اســت .این قطعا فرصت بسیار خوبی
برای اجرای برجام اســت ،منتها کافی نیست یعنی قطعا
با امدن ترامپ کفه به طرف کســانی سنگین می شود که
بر طبل بی اعتمادی می کوبند و ســعی می کنند این دیوار
بی اعتمادی بیــن ایران و امریکا را تقویــت و بلندتر کنند.
حال انکه برای اجــرای برجام یک اعتماد نســبی بین دو
طرف الزم اســت .البته ماهیت امریکا ســرجایش است،
حاال یک رئیس جمهور با پنبه ســر می برید و یکی دیگر با
شمشیر می خواهد ســر ببرد .معتقدم دیپلماسی و مذاکره
با دیگر کشــورها برای برقــراری همــکاری و روابط خوب
تاثیرگذار اســت و هر چه این روابط توســعه پیدا کند بهتر
می تــوان از فرصت های برجام اســتفاده کرد .بــاز اینجا
مراقبتی می خواهد که باالخره این طور نشود که کشورهای
دیگر بخواهند از ایران سوءاستفاده کنند ،یعنی اگر ایران
نتواند از فرصت ها استفاده کند ،شاید ان وقت هزینه های
زیادی را پای این قضیه بدهد .به عبارت روشن اگر ایران
فقط بخواهد بــه دیگران تکیه کند ،دیگــران هم باالخره
اسب خودشــان را می تازانند و طبعا بدون توقع و انتظار به
ایران کمک نخواهند کرد .به نفع ایران نیست که این دیوار
بی اعتمادی که ترک برداشته بود ،اجازه دهد ترمیم شود.
باید تمام تالش صورت گیرد تا از اهرم هایی که وجود دارد
استفاده کند و اجازه ندهد الی این شکافی که روی دیوار
بی اعتمادی بین ایران و امریکا به وجود امده ،دشــمنان
منطقه ای ما ســیمان بریزند و بخواهند دوباره ان را ترمیم
کنند یا یک عده با هدف تامین منافع شــخصی یا گروهی
بخواهند از این فرصت به نفع خودشان استفاده کنند .یک
مقدار دستگاه دیپلماسی کشــور باید نسبت به گذشته در
تعامل با دنیا تقویت شود ،هوشیاری مان هم باید زیادتر از
گذشته باشد و ســعی کنیم از تمام فرصت ها بهره گیریم.
باز تاکید می کنم این کار به تنهایی توســط رئیس جمهور
امکان پذیر نیســت .گرچه دولت تیم کارشناسی قوی در
وزارت خارجه دارد و تا االن کاری که انجام داده بسیار بزرگ
بود اما این کافی نیست و حتما حمایت رهبری را می طلبد.
یک دیدگاه بعد از پیروزی ترامپ در فضای تحلیل
رسانه ها مطرح شد و ان اینکه دستگاه دیپلماسی
باید از نگاه منفی جامعه جهانی به ترامپ استفاده
کند چون هرچند اکثریت مردم امریکا به ترامپ
رای دادند اما خیلی از کشورهای دنیا مخصوصا
اروپایی ها به ریاســت جمهوری او واکنش منفی
نشــان دادند .دیدگاه دیگر ان است که دستگاه
سیاســت خارجی کاری نکند بلکه بنشیند ببیند
وقتی ترامپ وارد کاخ سفید می شود چه اتفاقی
می افتد ،نظر شما چیست؟
به طــور کلی انفعــال در دیپلماســی هزینه های
ســنگینی را برای کشــور ایجاد می کند چون انفعال یعنی
اینکه فرصت هایــی که برای ما پیش می اید نشناســیم یا
بشناسیم و نتوانیم از ان استفاده کنیم .باید قطعا دستگاه
دیپلماسی ما فعال باشد .وجود ترامپ در ریاست جمهوری
امریکا قطعا مشــکالت بیشــتری را برای ما درباره اجرای
برجام به همراه دارد .دســتگاه دیپلماسی قطعا باید بسیار
هوشــمند عمل کند .هوشــمندی به این اســت که دقیقا
باید حســاس باشــد و لحظه ها و فرصت هایی را که برای
ایران پیــش می اید ببیند ،حتی اگر ایــن فرصت در رابطه
با امریکا باشــد ،ایران باید از ان کامال بهــره ببرد و اجازه
ندهد که دیگر کشورها امکان اســتفاده از این فرصت ها
را از ایران ســلب کنند .در مجموع کار دستگاه دیپلماسی
ما بیشتر خواهد شد دســتگاه دیپلماسی ما فقط نمی تواند
دلش را به داشتن یک عهدنامه یا قطعنامه ای به نام برجام
خوش کند و تصورش این باشــد که گذر زمــان به نفعش
خواهد بود ،بنابراین بهتر اســت بنشــیند ،نظاره گر عرصه
بین الملل باشد تا وقتی کشوری به تعهداتش در قبال برجام
متعهد نبود بیاید جلوی دوربین های تلویزیونی بگوید اینها
عهدشکن هستند ،اینها پیمان شکن هستند ،اینها برجام را
نمی خواهند اجرا کنند .این رویکرد قطعا به ضرر ما خواهد
بود .وزارت خارجه اساسا نباید اجازه این کار را بدهد ،باید
طوری فضاســازی کند کــه اروپایی ها مخصوصــا با عدم
اعتمادی که به ترامپ دارند بیشتر با ما در ماجرای برجام
همراه شوند .معتقدم انفعال وزارت خارجه موجب می شود
اروپایی ها نیز از اجرای تعهدات شــان شــانه خالی کنند،
حال انکه برخورد فعاالنه با موضوع ،اروپایی ها را به تحرک
وامی دارد و انها را در اجرای سریع تعهدات شان راغب تر
می کند ،به ویژه انکه یک رقابت درونی هم بین کشورهای
اروپایــی وجــود دارد بر همین اســاس انهــا نمی خواهند
فرصت هایــی را که در قالــب همکاری با ایران به دســت
می اورند از دست بدهند .نکته دیگر انکه خود اقای ترامپ
هم یک تاجر است .اقای ترامپ خوب می فهمد که بازار
80میلیونــی ایران یعنی چه؟ و امریکا که این مشــکالت
اقتصــادی را دارد نباید خود را از بازار ایــران محروم کند.
اقای ترامپ هم روی این مشکالت امریکا دست گذاشت و
وقوع این مشکالت را متوجه سیاست های غلط گذشتگان
کرد .حاال که می خواهد شــاخص های اقتصادی را رونق
ببخشــد توجه به بــازار 80میلیونی ایــران خیلی اهمیت
خواهد داشــت ،بنابراین می شــود از این نگــرش امریکا
استفاده کرد و امتیاز گرفت .به نظرم خیلی راه وجود دارد
که می توانیم از ان استفاده کنیم .کارشناسان وزارت امور
خارجه قطعا نظرات شــان در این رابطه دقیق تر اســت و
فرصت ها را بیشتر می شناســند و می توانند استفاده کنند،
بنابراین باید از تصمیمات احساســی در این رابطه پرهیز
کرد .اجازه ندهیم انها ما را عصبانی کنند و ما در عصبانیت
حرفی بزنیم .باید با ارامش و دقت و عقالنیت جلو رفت.
پس فقط نباید روی چین و روسیه تمرکز شود؟
قطعا نباید ما این قضیه را به ان ســمت ببریم که
اگر انها کنار بکشند ما زمین بخوریم .این از نظر دیپلماسی
غلط اســت که ما بخواهیم کامال متکی به روسیه و چین
یا هر کشــور دیگری باشــیم چون انها دنبــال منافع ملی
خودشــان هســتند و حق هم دارند .هر جا تضــادی بین
منافع ملی انها و همراهی با ما ببیننــد قطعا حق دارند ما را
کنار بگذارند و دنبال منافع ملی شــان بروند .قطعا کسانی
می خواهند ایران جــدا از جامعه جهانی باشــد ،بر همین
اســاس ســعی می کنند به روســیه و چین و دیگر کشورها
امتیاز بدهند تا انها را با خود و علیه ایران کند .پس باید همه
پیش بینی ها را در نظر گرفت و حساب شده عمل کرد .اگر
حساب شده کار نکنیم و نتوانیم از فرصت ها استفاده کنیم
ضرر خواهیم کرد ،در مقابل اگر احساسی با قضیه برخورد
نکنیم و بخواهیم سیاســت نه شــرقی و نه غربی را رعایت
کنیم طبعا دچار مشکل نخواهیم شد.
به نظر شــما وقتی ترامپ بر سر کار اید ،اولویت
را بر چه موضوعی در سیاست خارجی می گذارد،
روی ایران تمرکز می کند یــا به موضوعات دیگر
می پردازد؟ برجام اولویت چندم او خواهد بود؟ ایا
دستگاه دیپلماسی ما با فعالیت بیشتر می تواند
برجام را تا چند درجه از اولویت های دولت جدید
واشنگتن دور کند؟
قطعا االن مساله تروریسم و داعش در خاورمیانه
برای همه به ویژه امریکایی ها و اروپایی ها دغدغه است.
من فکر می کنم مســاله اولویت دارتر و حســاس تر از این
مساله االن در دنیا وجود ندارد .مساله برجام چیزی نیست
کــه ترامپ بخواهــد یکدفعه بــا پاره کــردن عهدنامه ان
موضوع را حل کند .قطعا این طور نخواهد شد ،پیش بینی
همه صاحب نظران نیز همین است .االن هم ترامپ از این
قضیه عدول کرده است ولی سیاست مواجهه با برجام برای
ترامپ میان مدتی خواهد بود و سیاست کوتاه مدت نیست.
ولی درباره حل بحران خاورمیانه این موضوعی کوتاه مدت
است و سعی می کند ســریع تر از این بحران خارج شود تا
امنیت به اروپا و امریکا برگردد.
ترامپ در اولین نطقش گفت با هر کشوری که با
امریکا کنار بیاید ما هم با ان کشور کنار می اییم،
ایا امکان دارد بخواهد در ازای اینکه مقابل اجرای
برجام کارشــکنی نکند ،ایران را وارد برجام های
منطقه ای کند؟
قطعا امریکایی ها این طمع را دارند .یعنی از ابتدا
اقای کری هم همین طمع را داشت ،یک گام به جلو و دو
گام به عقب می گذاشت به ان خاطر بود که ایران را در گیر
این مساله کند و از ایران در این رابطه امتیاز بگیرد .منتها
اصال سیاســت ایران این نبود و به رغم اینکه امریکایی ها
اشــاراتی داشــتند اما مقام معظم رهبری اب پاکی را روی
دست انها ریختند و گفتند به امریکا نمی شود اعتماد کرد
ولی قانون دیپلماســی قواعد خود را دارد و شــرایط مکان
و زمان اســت که تعیین می کند چه تصمیمــی باید گرفته
شــود .با این وجود من بعید می دانم ایران بــا ترامپ وارد
این معامله شود.
41
بین
الملل
سیاست
خارجی
بین الملل
42
مثلث | شماره 334
باب کورکر از گزینه های وزارت خارجه امریکا و از مخالفان برجام است
پل رایان رئیس کنگره از مخالفان اصلی برجام است
سیاست خارجی
نشانه هایابهام
ترامپ تغییرات محدود را نسبت به ایران دنبال می کند
ابراهیم متقی
استاد دانشگاه تهران
3
در روز 14نوامبر 2016موضوع مربوط به اینده برجام
در اجالسیه اتحادیه اروپا مورد بررســی قرار گرفت .وزرای
امورخارجه اتحادیه اروپا و همچنین کمیســاریای سیاست
خارجــی اروپا دربــاره موضوعــات امنیتی جدید سیاســت
بین الملل بعد از به قدرت رســیدن دونالد ترامپ به بحث و
بررســی پرداختند .اعضای اتحادیه اروپا حمایت خود را از
ادامه برنامه جامع اقدام مشترک اعالم داشتند .در حالی که
هنوزادراکدقیقیدربارهالگویرفتاریترامپوتیمسیاست
خارجی وی وجود ندارد.
هم اکنونمی توانتمامی نگاه هارابهرویکرد«استفان
بنون» مشاور راهبردی ترامپ متمرکز کرد که چه رویکردی
درباره برجام دارد .اگرچه برخــی از گروه های تندرو در گروه
محافظه کاران حزب جمهوریخــواه همانند جان بولتون بر
این موضوع تاکید دارند که ترامپ باید زمینه های الزم برای
لغو برنامه جامع اقدام مشــترک را به وجــود اورد اما واقعیت
ان است که چنین انتظاری از سوی گروه های محافظه کار
امریکاراترامپ به دالیلبوروکراتیکنمی تواندبراوردهسازد.
.1جهت گیری راهبردی ترامپ در برخورد با
برنامه جامع اقدام مشترک
ارزیابی های انجام شــده نشــان می دهد که سیاست
در دوران بعد از فعالیت اجرایی ترامپ ،الگوی رفتاری
معطوف به سازوکارهایی خواهد بود که زمینه های الزم برای
اجرای سختگیرانه برجام را فراهم می سازد .به عبارت دیگر،
ترامپدرصددملغی کردنبرنامهجامعاقداممشترکنخواهد
بود .انچه به نام ترامپ از ان به عنــوان «پاره کردن برجام»
نامبرده می شــود ،واقعیت نداشــته و توســط افراد دیگری
همانند«تدکروز»و«جانکیسینگ»دیگرکاندیدایحزب
جمهوریخواه در روند رقابت های کنوانسیون های ایالتی به
کار گرفته شده است.
بهاینترتیب،نمی تواننشانه هاییازتجدیدنظرکلی
رادرسیاستخارجیوالگویسیاستخارجیترامپمشاهده
پ ترجیح می دهد
کرد .تیم سیاست خارجی امنیت ملی ترام
مثلث | شماره 334
.2الگوی بوروکراتیک و سیاست راهبردی
امریکا در برخورد با ایران
.3ابهام در اینده همکاری های هسته ای ایران
و امریکا
بین الملل
از سوی دیگر می توان اینده سیاست راهبردی ترامپ
را مبهم دانست .واقعیت ان است که پیروزی دونالد ترامپ
در انتخابــات ریاســت جمهوری امریکا به عنوان «شــوک
انتخاباتی»و«زلزلهسیاسی»سال 2016محسوبمی شود.
بسیاری از رسانه ها و تحلیلگران تالش دارند تا نشان دهند
که ترامپ الگوی جدیدی از رفتار سیاسی و سیاست خارجی
را در دستورکار قرار خواهد داد .واقعیت های رفتار بین المللی
ترامپبیانگرانخواهدبودکهتغییردرروسایجمهورامریکا
تاثیرچندانیبرروندهایسیاست خارجیایاالت متحدهبه جا
نمی گذارد .تغییرات بیش از انکه ماهیت راهبردی داشــته
باشد ،براساس نشانه هایی از سلیقه سیاسی و در چارچوب
قواعد ساختاری تعریف و اجرا می شود.
برخی از موضوعات سیاست خارجی و راهبردی امریکا
که در دوران باراک اوباما شکل گرفته ،با جهت گیری های
نســبتا مشــابهی ادامه خواهد یافت .علت چنین وضعیتی
را می توان ناشــی از الگوهای سیاســتگذاری بوروکراتیک
در ساختار سیاسی امریکا دانســت .تاکنون باراک اوباما از
سیاست کنش مرحله ای برای اداره بحران های منطقه ای
بهره گرفته است .الگوی «سیاست خارجی بوروکراتیک»
بیانگر ان اســت که روندهای سیاســت خارجی کشورهای
توســعه یافته بیش از انکه تحت تاثیر روســای جمهور قرار
گیــرد ،براســاس ضرورت هــای ســاختاری و تاثیرگذاری
اتاق های فکر حاصل می شود.
در دورانی که باراک اوبامــا رئیس جمهور امریکا بود،
توافق هســته ای ایــران و گــروه 5+1در چارچــوب برنامه
جامــع اقدام مشــترک ،بــا رویکردهای مختلفی از ســوی
نظریه پــردازان موضوعات راهبردی و کارگزاران سیاســت
خارجی و امنیتی امریکا تحلیل شده است .واقعیت ان است
که کنگره نقش محوری در ساختار سیاسی امریکا دارد .هیچ
بازیگری نمی تواند نقــش کنگره را نادیــده بگیرد .واکنش
مجلس سنا و نمایندگان امریکا به توافق هسته ای نشان داد
که جمهوریخواهان دارای رویکرد انتقادی نســبت به روند
طرح در کنگــره امریکا بوده اند .در ایــن فرایند حتی «جان
بوینر» رئیس مجلس نمایندگان امریکا مجبور به استعفا از
مقام خود گردید.
واکنشبسیاریازکاندیداهایریاست جمهوریامریکا
برای سال 2016نشــان داد که برنامه جامع اقدام مشترک
یکی از موضوعات و دغدغه های اصلی کارگزاران سیاست
خارجی و امنیتی امریکا خواهد بــود .مقامات وزارت خارجه
امریکا در 10نوامبر 2016به این موضوع اشاره داشتند که
دولت جدید امریکا به عنوان مقام مسئول و تعیین کننده در
ارتباط با برنامه جامع اقدام مشترک خواهد بود .بیان چنین
رویکردیبهمفهوماناستکهبخشقابل توجهیازساخت
سیاسی امریکا ،توافق با ایران را به منزله «قرارداد رسمی»
ایاالت متحدهتلقینمی کنند.
خارجی دونالد ترامپ برخالف الگوهای تبلیغاتی نامبرده در
دوران رقابت های انتخاباتی ماهیت سازمانی و بوروکراتیک
دارد .بــه همین دلیــل تغییر دولــت ،جابه جایــی قدرت و
جایگاه یابیحزبجمهوریخواهدرانتخاباتریاست جمهوری
امریکاتاثیرچندانیدرروندهایتعاملایرانوایاالتمتحده
به جا نخواهد گذاشــت .علت این امر را می توان در ماهیت
سیاســت خارجی امریکا با رویکرد بوروکراتیک و ســازمانی
دانست.
هرگونه تغییــر در روندهای سیاســت خارجی امریکا
مربوط به شرایطی است که ادراک و زمینه های الزم از سوی
کارشناسان و کارگزاران مسئول ســازمانی در حوزه سیاست
خارجی ،امنیت ملی و موضوعــات راهبردی حاصل گردد.
واقعیت هایکنشراهبردینشانمی دهدکهایاالت متحده
در دوره ترامپ نیز از الگوی «سیاستگذاری مصالحه محور»
در روند توافق هسته ای با ایران بهره خواهد گرفت .هرگونه
سیاستخارجیبارویکردمصالحهبه مفهوماناستکههیچ
کشوری نمی تواند در فضای سیاســت بین الملل به تمامی
اهداف راهبردی خود نائل گردد.
از ان جایــی کــه برنامــه جامــع اقــدام مشــترک
مطلوبیت هــای الزم بــرای سیاســت خارجی امریــکا را به
همراه داشته ،بنابراین طبیعی به نظر می رسد که گروه های
کارشناســی و مجموعــه بوروکراتیک از چنیــن اهدافی در
دوران ترامــپ نیــز حمایت به عمــل اورنــد .واقعیت های
سیاست بین الملل بیانگر ان است که رقابت های سیاست
داخلی و شــعارهای تبلیغاتــی ترامــپ در دوران انتخابات
ریاســت جمهوری نمی تواند اثار تعیین کننده ای در الگوی
رفتاری ایاالت متحده به جا گذارد .براساس چنین نگرشی،
سیاســت خارجی امریکا تابعی از ضرورت های ساختاری و
الگوی کنش بازیگرانی است که اهداف و منافع ملی امریکا
را در فضای رقابتی پیگیری می کنند.
تحلیــل روندهای اینده سیاســت خارجــی امریکا در
برخورد با ایران به ویژه چگونگی اجــرای برنامه جامع اقدام
مشترکدرموردتوافقهسته ایبهسازوکارهاوسیاستگذاری
بوروکراتیک و سازمانی بستگی دارد .در این ارتباط« ،جیمز
روزنا»تالشداردتاموضوعتداومراناشیازماهیتوساخت
تصمیم گیری راهبردی در امریکا تلقی نماید« .کنث والتز»
نیزچنیناموزه هاییرادرقالبفرایندهایسیاستبین الملل
وجایگاهساختاریکشورهاتحلیلمی کند.
در چنین شرایطی ،برنامه جامع اقدام مشترک به عنوان
موضوع پذیرفته ای تلقی می شــود که هر یــک از مقامات
اجرایی باید زمینه اجرا و پذیرش ان را فراهم اورد ،مگر انکه
رئیس جمهور و کنگره درصــدد مخالفــت و مقابله با چنین
راهبردی برایند .از انجایی که براســاس انتخابات 8نوامبر
،2016کنگره امریکا و کاخ سفید در اختیار جمهوریخواهان
قرارگرفته،بنابراینامکانتجدیدنظردربرخیازتصمیمات
که برای امریکا تعهد به وجود می اورد ،امکان پذیر است.
43
بین الملل
44
مثلث | شماره 334
سیاست خارجی
که از ســازوکارهای مرحله ای برای اعمال محدودیت های
جدید علیه ایران استفاده کند.
دونالد ترامــپ به عنوان رئیس جمهــور اینده امریکا،
بسیاری از الگوها و روندهای سیاست خارجی اوباما را ادامه
خواهد داد .اگر روندهای سیاســت خارجی باراک اوباما از
کارامدی و مطلوبیت الزم بــرای قدرت ،منافع و امنیت ملی
امریکا برخوردار باشد ،در ان شرایط امکان پذیرش بسیاری
از مفاد مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک باتوجه به الگوی
رفتاری باراک اوباما و جان کری وجود دارد .واقعیت ان است
که روندهای برگشــت پذیر معطوف به شــرایطی است که
اهداف راهبردی کشورها حاصل نشود.
ایران در طرح اقدام مشــترک نسبت به نگرانی جهان
غرب درباره فعالیت هســته ای و روند غنی ســازی ،نگرش
سازنده اتخاذ کرده است .به همین دلیل در اولین پاراگراف
طرح اقدام مشــترک بر این موضوع تاکید شــده است که:
«هدف این مذاکرات دســتیابی به راه حــل جامع بلندمدت
مورد توافق طرفین است که اطمینان یابد برنامه هسته ای
ایران منحصرا صلح امیز باقی خواهد ماند ».در این ارتباط
تاکید شده است که ایران هرگز به دنبال دستیابی یا گسترش
هیچ گونه سالح هسته ای نخواهد بود.
هــدف از فرایندهای شفاف ســازی و اطمینان یابی را
باید رفع نگرانی های راهبردی جهان غرب دانست .واقعیت
ان است که ایران در نوامبر 2013تعریف جدیدی از فعالیت
هســته ای و همکاری های بین المللی ارائه داده است .در
چنین شرایطی طبیعی به نظر می رسد که برنامه جامع اقدام
مشترک توسط دولت اینده امریکا حتی اگر افرادی همانند
نیوت گینگریچ یا جان بولتن از مسئولیت های اجرایی ویژه
در دولت دونالد ترامپ برخوردار باشند ،مورد پیگیری و اجرا
واقع شود.
واقعیت های موجود سیاست خارجی امریکا و الگوی
سیاستگذاریبوروکراتیکرامی توانزیربنایتصمیم گیری
رهبران اینده سیاست خارجی امریکا بعد از انتخابات نوامبر
2016دانست .فرایندی که نشانه هایی از تداوم در پذیرش
توافق هســته ای برنامه جامــع اقدام مشــترک را منعکس
می ســازد .به همان گونــه ای که بــاراک اوباما براســاس
ضرورت های راهبردی و امنیت ملــی امریکا ،زمینه تنظیم
برنامه جامع اقدام مشترک را به وجود اورد ،دونالد ترامپ نیز
از منافع و مطلوبیت های چنین نتایجی بهره خواهد گرفت.
هرگونه جدال ترامپ یا گروه های محافظه کار امریکایی با
ایران را می توان به منزله بخشی از عملیات روانی و ستیزش
هیستریکگروه هایتندرودانستکهتمایلیبهمصالحهدر
سیاستبین المللندارند.
واقعیت ترامپ به گونه ای اســت که مساله مربوط به
قابلیت هسته ای ایران را در فضای ساختاری مورد توجه قرار
می دهد .اگرچه رئیس جمهور جدید امریکا نسبت به چنین
موضوعاتی متعهد نبــوده اما واقعیت ان اســت که ترامپ
تالش می کند تا از الگوهای ســاختاری در ارتبــاط با ایران
استفاده نماید .نگرش ترامپ نشانه هایی از همکاری های
محدود و مرحله ای را منعکس می سازد .مساله اصلی امریکا
را می توان طرح موضوعاتی همانند شفاف سازی و گسترش
بازرسی های مرحله ای دانست .چنین رویکردی بیانگر ان
است که سیاســت ترامپ در مقایســه با اوباما و در ارتباط با
موضوعاتیهمانندبرجاموسیاستمنطقه ایباتغییرچندانی
روبه رو نخواهد شد.
رویکرد اســتفان بنون در مورد ایران به گونه ای است
که سیاســت هســته ای به عنــوان اولین گام دیپلماســی
راهبردی ترامپ در برخورد با ایران محسوب می شود .اگرچه
نشانه هایی از ابهام در این ارتباط وجود دارد اما واقعیت های
راهبردی بیانگر ان اســت که سیاســت راهبردی امریکا در
ارتباط با برنامه جامع اقدام مشــترک مبتنی بر نشانه هایی از
تداوم فراگیر و تغییر محدود خواهد بود.
احتمال عقب نشینی
دونالد ترامپ در اجماع سازی علیه ایران دچار مشکل می شود
امیرعلی ابوالفتح
4
کارشناس مسائل امریکا
پنجــاه و هشــتمین انتخابــات ریاســت جمهوری
ایاالت متحده امریــکا هفته پیش برگــزار و دونالد ترامپ
نامــزد جمهوریخــواه به عنــوان پیــروز ایــن انتخابات و
رئیس جمهــور امریکا انتخاب شــد .ترامپ کــه پیش از
انتخابات ،موضعی تند نسبت به ایران داشت و شعارهایی
مبنی بر پاره کردن ســند برجام در صورت پیروزی می داد،
در اولین گفت وگویش بعد از پیروزی ،حرفی از ایران نزده
است و حتی مشاورش ولید فارس نیز صحبت از بازبینی در
سند برجام کرده است.
بنابراین بایــد گفت که برای حزبی کــه در انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا پیروز شد و شــخص نامزد پیروز
انتخابات یعنــی دونالد ترامــپ ،موضوع ایــران از منظر
توافق هسته ای حائز اهمیت است .گرچه بعد از پیروزی
انقالب اسالمی ،ایران همواره یکی از موضوعات مهم و
در واقع دغدغه سیاســتمداران امریکایی چه دموکرات و
چه جمهوریخواه بوده است اما با فضاسازی که رسانه های
غربی و محافل سیاسی در غرب علیه برنامه هسته ای ایران
انجام دادند و به نوعی برنامه هســته ای ایــران را خطری
برای امنیــت جهانی مطرح کردند ،ایران نزد کشــورهای
غربی از درجه و اهمیت بیشتر و باالتری برخوردار گشت.
تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری سال 2016حزبی که
در اپوزیسیون قرار داشت تمام تالشش را برای زیر سوال
بردن دســتاوردها و اقدامات حزب و دولت مستقر به کار
می گرفت و یکی از این موارد برنامه هســته ای ایران بود
که هم جمهوریخواهان در کنگــره امریکا و هم تک تک
نامزدها تاکید داشــتند که توافق هسته ای با ایران توافق
نامطلوبی است و هر نامزد با ادبیات خاص خودش اعالم
می کرد که توافــق را نادیــده خواهد گرفت .تــا پیش از
برگزاری انتخابات مطرح کردن این ادعاها تا حدودی قابل
درک بود ،به این دلیل که در فضای انتخاباتی و رقابت این
مسائل مطرح می گردد تا هم حزب مستقر مورد خدشه قرار
گیرد و هم از جانب رای دهندگان امریکایی شانس پیروزی
حزب جمهوریخواه افزایش پیدا کند.
اما بعد از پیروزی دونالد ترامپ از شــواهد برمی اید
که موضوع ایران و مساله هســته ای از ان درجه اهمیت
برخوردار نیســت و به عبارت دیگر تهدیدهایی که پیش از
برگزاری انتخابات از جانب دونال د ترامپ و حامیانش مطرح
می شد تلطیف شده و عبارتی مثل پاره کردن سند برجام به
تمایل امریکا برای مذاکره در این باب تبدیل گشته است.
اینها حکایت از این دارند که دولت جدیــد امریکا اصل و
اســاس توافق برجام را قبول دارد و به دنبال نقض یا کنار
گذاشتن برجام نیســت؛ اما به زعم خودشان در پی راهی
برای بهبود بخشیدن یا به روزکردن سند برجام هستند که
اینها دو تفاوت اشــکار ترامپ و حامیانــش پیش و پس از
انتخابات امریکا است.
انچه مســلم اســت رئیس جمهور امریــکا به لحاظ
تئوریک قادر به نقض یا نادیده گرفتن هر پیمان بین المللی
اســت ،به عنوان مثال اعالم می کنند کــه می خواهند از
ســازمان ملل خارج شــوند اما بحثی کــه در اینجا مطرح
می شــود هزینه و فایده چنین اقداماتی است که ایا هزینه
و ریسک این دســت اقدامات از جانب واشنگتن پرداخت
دیپلماسیتهاجمی
همکاری امریکا با ایران در دوره ترامپ کاهش می یابد
مهدی مطهرنیا
دکترای اینده پژوهی
5
به دنبال پیروزی دونالــد ترامپ در انتخابات ســال
2016ایاالت متحده امریکا این مســاله مطرح می شــود
که روابط سیاســی ایران و امریکا به چه ســمت و ســویی
خواهــد رفــت و روی کار امــدن ترامــپ چه تاثیــری بر
سیاست های امریکا در قبال ایران خواهد داشت .دونالد
ترامــپ در منتهی الیه جناح راســت امریکا قــرار دارد .او
رادیکالیســم نظامــی و همچنــان بنیادگرایی مســیحی-
یهــودی را حمــل می کنــد .جمهوریخواهــان اکنون به
سه دسته تقسیم شــده اند؛ جمهوریخواهان کالسیک،
نومحافظه کاران جنبش تی پارتی و جناح ترامپیســتی که
هم اکنون جهت گیری های نژادپرستانه ،ناسیونالیستی و
رادیکال منشانه را تلفیق کرده اســت .به نظر می رسد که
فضای گفتمانی در ایاالت متحده امریکا به سمت و سوی
دهه 1980و برنامه ریزی مشــابه برنامه فروپاشی اتحادیه
جماهیر شــوروی سوسیالیســتی نزدیک می شود .دونالد
ترامپ در دهه 1980اکنون بــه دونالد ترامپ دهه 2010
وصل شده و در نیمه ســال های 2010تا 2020میالدی
دونالدی دیگر در امریــکا روی کار امده اســت که ظاهرا
بازگشــت دکترین امنیتی ازادســازی برنهایــم را مدیریت
می کند .دکترینی که توسط برنهایم در دهه 1960میالدی
نوشــته شــد ،در دهه 1970مقدمه سازی شــد و در دهه
1980بر ضد اتحاد جماهیر شــوروی سوسیالیستی وارد
عمل و زمینه های فروپاشــی دیوار برلین و سپس شوروی
سوسیالیستی را فراهم کرد .بر این باورم که جناح ترامپ،
جناح سخت شوونیســتی -رادیکالیستی نژادپرستی است
که با شــعار بازگشــت به رویای بزرگ امریکایــی در قالب
امریکای سخت تالش خواهد کرد زمینه های ایجاد یک
نوع محاصره منطقه ای علیه ایران را با مرکزیت اســرائیل
به وجود اورد .جبهه ای که در اینده ممکن است با مدیریت
اجرایی اســرائیل و رهبــری نئوکانهای شوونیســت در
ایاالت متحده امریکا شکل بگیرد ،می تواند پایتخت های
کشورهای عربی ازجمله قطر ،ریاض و تا حدودی از این
سو با مرکزیت اســرائیل انکارا و تمایل به وارد کردن حتی
مصر نیز ،جبهه مقاومت با مرکزیت تهران را به وجود اورده
و در عیــن حالی که همکاری هــای بین المللــی با تهران
را در قالب محدودســازی تفســیر اوبامائیســتی از برجام
به ترامپیســتی ســوق می دهد ،زمینه های نوعی انزوای
منطقه ای را علیه ایــران عملیاتی کند و با محدودســازی
ایران در مرزهای ملی خود ،گامی دیگر در جهت محاصره
سیاست خارجی
می شود یا خیر! در این راســتا نباید فراموش کرد که سند
برجام و توافق هسته ای بخشــی از یک قطعنامه شورای
امنیت سازمان ملل متحد هســت و امریکایی ها به عنوان
یکــی از اعضــای دائم شــورای امنیــت ملزم بــه رعایت
قطعنامه ها هســتند اما نه به این معنی که هر قطعنامه ای
تصویب شــود انها نتواننــد از لحاظ تئوریــک ان را نقض
کنند ،همچنان که شــاهدیم خیلی از قطعنامه ها از جانب
امریکا نادیده گرفته شده اما هزینه هایی هم متوجه امریکا
شده است.
قاعدتــا بــه نظــر می رســد امریکایی هــا قطعنامه
شــورای امنیت ســازمان ملل را نقــض نمی کننــد که در
این صورت به عنوان ناقض قطعنامه شــناخته می شوند و
به دستاوردهای مورد نظرشان نمی رســند .پیش بینی که
نسبت به دولت بعدی امریکا وجود دارد این است که تعمیم
یا نادیده گرفتن یا مجموعه ای از این اتفاقات رخ خواهد
داد اما اصل و اســاس برجام را نقض نخواهند کرد و بعید
به نظر می رسد که طرف های دیگر مجددا وارد مذاکرات
شوند ،همان گونه که اخیرا یکی از مقامات روس اعالم کرد
که روسیه اماده مذاکرات مجدد نیســت و زمانی که باقی
شرکا حاضر به مذاکره نباشــند امریکایی ها هم به تنهایی
قادر به انجام این کار نخواهند بود ،اما قطعا کارشکنی ها و
اقدامات تحریک امیز از جانب انها صورت خواهد گرفت
با این امید که ایرانی هــا مرتکب نقض یــا نادیده گرفتن
برجام معرفی شوند.
برای امریکا بهترین ســناریو این اســت کــه ایران
صبرش را از دست بدهد و به یک اقدام احساسی و فوری
تحریک شود و اعالم کند که پایبند مفاد برجام نیست و از
این قسم اقدامات در رابطه با پرونده هسته ای اش انجام
دهد .به هرحال امریکا با ترتیب تحریم های غیرهسته ای،
مانع تراشی و ترساندن سرمایه گذاران خارجی برای مذاکره
با ایران و از این طرق ،دســت به اقدام متقابل علیه ایران
خواهد زد.
همان طــور که پیش تر بیــان کردیم امریــکا برجام
را نه لغو و نقض می کنــد و نه وارد مذاکره می شــود؛ زیرا
طــرف اروپایی ،روســی و چینــی و از همــه مهمتر طرف
ایرانی عالقه ای بــه این موضوع نــدارد که اینهــا موانع
اصلی سیاســت امریکا در قبــال پرونده هســته ای ایران
اســت و انها با افزایش احساس ایران هراســی در امریکا
و در ســطح جهانی شرکایش در شــرکت های خصوصی و
اینکه دولت ها را از اینکه به ایران نزدیک شوند و بخواهند
همکاری های اقتصادی با ایران داشــته باشند ،بترسانند
و نیــز در دوره ای بــا اعمــال جریمه های ســنگین علیه
بانک های بــزرگ اروپایی یا حتــی امریکایی ،انهــا را از
نزدیکی به ایران و انجام مبادالت ترسانده اند در واقع این
سناریو محتمل ترین سناریو در این زمینه است اما به میزان
مقاومت کشــورهای اروپایی ها در مقابــل چنین رفتاری
قدرت امریکا کاهش پیــدا می کند .نباید فراموش کرد که
سال ها پیش از باز شدن مســائل هسته ای ،امریکا سعی
زیادی برای تســری تحریم های خود علیه ایران داشــت
و اینکه از کشــورهای اروپایی و خارجــی بخواهند که در
ایران ســرمایه گذاری نکنند اما هیچ گاه موفق نبودند زیرا
از دید اروپاییان ایران نقض قوانین بین المللی را مرتکب
نشده بود.
به هرحــال زمانــی امریکایی هــا موفــق شــدند
تحریم هایشان را فراگیرکنند و به گفته کلینتون تحریم های
کمرشــکن را علیه ایران اعمال کنند که کشورهای غربی
این نکته را نیز نبایــد فراموش کنیم کــه در برابر این معنا
تهران نیز می تواند اینده های بدیلــی را طراحی کرده و از
این وضعیت نه به عنوان تهدید بلکه به عنوان یک فرصت
بهره برد ،بنابراین انچه که بیان شــد از منظر نگرش های
مثلث | شماره 334
ترامپیستی مدنظر است.
همچنین پیــش از انتخابــات شــعارهایی از جانب
ترامپ مطرح گشت که اولویت نخست کاری اش پس از
پیروزی در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا ،لغو توافق
هســته ای ایران خواهد بــود .ترامپ بیان کرد که ســند
برجام را پاره خواهد کرد اما باید گفت کــه ترامپ و تیم او
نمی خواهند برجام را پاره کنند بلکه می خواهند زمینه های
پاره کردن برجام را توسط تهران فراهم سازند .عقل حکم
می کند ک ه ترامپ برجام را پاره نکند چراکه
موجب واگرایــی کشــورهای اروپایی با
ایاالت متحــده امریکا خواهد شــد .اما
اگر تفسیری محدودتر از تفسیر اوباما و
تیم نودموکرات ها از برجام برمبنای انچه
در برجام نوشته شده است به وجود اید و
ایاالت متحده امریکا تــاش بکند تا در
تهران نیز با بستن گلوگاه های اقتصادی
علیــه ایران ،جنــاح میانــه رو در ایران را
تضعیــف و زمینه هــای روی کار امــدن
یک جناح تندرو ضدبرجامــی را در ایران
فراهم کند ،به تبع نتیجه روی کار امدن
رادیکال ها در تهران و تقویــت انها پاره
کــردن برجام توســط ایرانی هــا خواهد
بود .بنابراین انچه در امریکا برنامه ریزی
می شــود پیچیده تــر از ان اســت که در
ظاهر موضع گیری های ترامپ می توان
دید ،در واقع ترامپ یک کنشگری است
که از یک طــرز تفکر خــاص در امریکا
سرچشــمه می گیرد و ابشــخور این طرز تفکر به کســانی
برمی گردد که در حوزه های امنیتی ایاالت متحده امریکا
دارای قدرت باال و از طرف دیگر هدف گذاری فرو ریزش
هســتند و بنابراین برعکــس تیم اوبامــا و نودموکرات ها،
بین الملل
منطقه ای ایران فراهم ســازد .این خواســتی اســت که
به نظر می رســد در الیه هــای عملکردی کنشــگرانی که
ارام ارام به کاخ ســفید راه می یابند می تــوان ردیابی کرد.
حکم استراتژیست ارشد ترامپ به بنن نشان دهنده همین
معناســت .تیمی کــه هم اکنون
در چارچــوب تغییــر و تحــوالت
ترامپیستی وارد عمل شده است
تیمــی اســت شــبیه تیــم رونالد
ریگان که اساســا شکل گرفت تا
زمینه های فروپاشــی شــوروی را
فراهم کنــد و اکنون تیــم ترامپ
با جهت گیری رونالد ترامپیســتی
در پی فروپاشــی یکی از اهداف
دیگر مقاوم در برابر ایاالت متحده
امریکا است .بنابراین من بر این
باورم کــه اگرچــه ترامپ تالش
می کند که خود را یک معامله گر
و شومن نشان دهد اما ماموریتی
خاص را در ساختار امریکا از منظر
جمهوریخواهان رادیکال دنبال
می کند .باید منتظر بــود که در 6
تا 9ماه اینده شــبکه های فکری
پشت س ر ترامپ و اندیشکده های
متفاوتی که زیرپوســتی در امریکا این برنامــه را طراحی
کرده اند ،چهره نشــان دهند ،غلبه انها بر اندیشکده های
نودموکراتی مانند ســی ای اس ای خود را نشــان بدهد و
ســپس ببینیم در دایره عمل ترامپ چه خواهد کرد .البته
امریکایی هــا قطعنامــه شــورای
امنیــت ســازمان ملــل را نقــض
نمی کننــد کــه در این صــورت
به عنوان ناقض قطعنامه شناخته
می شوند و به دســتاوردهای مورد
نظرشان نمی رسند
به اشتباه قانع شدند که ایران در مسیر ساخت سالح های
اتمی اســت؛ موضوعــی که جمهــوری اســامی ایران
بارها تکذیبش کــرد و این زمینه شــکل گیری یک اجماع
علیه ایران گشــت؛ اما به نظر می رســد دونالــد ترامپ در
اجماع ســازی علیه ایران دچار مشکل شــود .حداقل در
ماه های اولیه که نگرانی دربــاره عملکرد و رفتار ترامپ در
همه دنیا به چشــم می خورد؛ اینکه این قابلیت را نداشته
باشــد که بتواند کشــورهای اروپایــی ،روســی و چین را
پشت ســر خودش قــرار دهــد .در این صــورت اقدامات
تحریک امیــز امریکایی هــا به احتمــال زیاد بــا واکنش
متحدان امریکا مواجه می شــود و اجازه نمی دهد امریکا
فشار خودش را بر ایران افزایش دهد.
در انتها اگر بخواهیم دیپلماسی سیاسی میان امریکا
و ایران در دولت جدیــد را پیش بینی کنیم باید گفت که در
حال حاض ر ترامپ پیروز انتخابات شده است و 60تا 70روز
دیگر بر کرسی ریاســت جمهوری می نشیند .در این راستا
باید دید که تیم سیاســی و امنیتی او چه کســانی خواهند
بود؛ وزیر خارجه ،مشــاور امنیت ملی و وزیر دفاع ،که بعد
از به دســت امدن این ترکیب شــاید بتوان قضاوت کرد.
نباید فراموش کرد که حتی بعد از تشــکیل کابینه باتوجه
به مطالبات بســیار زیاد مردم امریــکا در جریان انتخابات
سال ،2016ماه های اولیه دوره ریاست جمهوری ترامپ
معطوف به حل وفصــل مطالبات مردم و پاســخ دادن به
این مطالبات و نیز پرداختن به مسائل داخلی خواهد بود؛
قاعدتا اگر اتفاق خاص و حادثــه غیرمنتظره ای رخ ندهد
تا چند ماه توجه دولت امریکا بــه موضوعات خاورمیانه و
مســائل مربوط به ایران و موضوعات هســته ای نخواهد
بود.
بنابراین باید منتظر ماند و دید تا چــه اندازه وعده ها
و لفاظی هــای ترامــپ بــه مرحله عمــل می رســد .تا به
حال که بعــد از پیــروزی از خیلی از شــعارها و مواضعش
عقب نشینی کرده ،چه بسا در مورد مسائل ایران هم شاهد
عقب نشینی های بیشتری باشیم.
45
بین الملل
46
مثلث | شماره 334
سیاست خارجی
در پی تغییر رفتار در تهران نیســتند ،بلکه در پی انند که با
فشارهای تنظیم شــده و بازی با ایران از یک سو ،روسیه و
ایران را از یکدیگر جدا و زمینه های اســتفاده از امتیازات
نزدیکی به مســکو در ســوریه را برای امریکا فراهم کند و
ایــران را در این بازی در انــزوا قرار دهنــد و از طرف دیگر
زمینه پرور ایجــاد یک فضای رادیکالیســتی در تهران در
جهت گذر از برجام توسط ایران و مجددا اجماع بین المللی
سخت علیه ایران را دنبال کنند بنابراین این بازی پیچیده تر
از ان چیزی است که در ظواهر امر و در بازی شومنی مانند
ترامپ دیده می شود.
این را نیز باید اضافه کرد انچه در رابطه با برجام وجود
دارد ان اســت که اوال برجام در ایاالت متحده امریکا و در
نگرش ترامپیستی یک تعهد بسیار بد برای امریکا است،
گزاره دوم انکــه بدتر برای امریکا ان اســت که این گزاره
بد توسط دولت امریکا پاره شــود ،در نتیجه ترامپ بعد از
ریاست جمهوری از طریق مشــاورین خود اعالم می کند
که در پی ایجاد فضای پاره کردن برجام نیســت اما فشار
بر ایران را در موارد متفاوت ایجــاد خواهد کرد و از برجام
تفســیر حداقلی دارد ،در نهایت با این وضعیت که برجام
از سوی واشــنگتن در محدودیت بیشتری قرار می گیرد و
بنابراین همکاری بین المللی امریکا با ایران در دوران اوباما
کاهش یافته و در دوران دونالد ترامپ محدود می شــود،
در تهران مخالفان برجام دچار شــعف زدگی می شــوند و
حداکثر اســتفاده را از این وضعیت کرده تا زمینه های پاره
شــدن برجام و گذر از برجام را در تهران را حاصل نمایند.
گزاره بعد ان اســت که اگر تهران باتوجه به انچه استعداد
گذار از برجام می تــوان نامید فعال شــود و این ظرفیت و
پتانسیل بالفعل شود ،اینجا دیگر برجام را امریکا پشت سر
نگذاشته ،بلکه امریکا به صورت کاتالیزور در زمان ترامپ
موجب شده است که برجام از ســوی تهران کنار گذاشته
شود یا عاملی برای فشار بیشتر بر دولت حسن روحانی شود
و شــکاف موجود در تهران را افزایش بخشــیده و از وضع
پیش امده اســتفاده کند تا اجماع بین المللــی با مرکزیت
واشنگتن را علیه تهران فعال و مدیریت کند.
همچنیــن بایــد اذعان داشــت کــه ترامــپ بحث
تحریم هــای اقتصــادی علیه ایــران را محکم تــر دنبال
خواهد کرد تا بتواند امتیازات بیشتری بگیرد .بازی تهران
با ترامــپ از اهمیت جدی برخوردار اســت .بســیاری در
تهران معتقدند ک ه ترامپ بازیگر معامله گری است و اساسا
جمهوریخواهان این گونه هستند و می توان در پس پرده با
ترامپ بهتر ساخت ،از طرف دیگر اکنون کشورهای عربی
نگران هســتند که ترامپی که به انها گفته باید هزینه های
امنیت خود را در منطقه بپردازند ،از اکنون نوعی همگرایی
با تهران را تجربه کنند.
این زیاد طول نخواهد کشید چرا که با حرکت ترامپ
با مرکزیت اســرائیل در جهت محاصره منطقه ای تهران،
ارام ارام اعراب مستعد در جهت همگرایی با اسرائیل وارد
عمل خواهند شــد که قبال نیز ایــن در همگرایی ریاض با
تل اویو تا حدود زیادی زمینه سازی شــده است .از طرف
دیگر اگر در بحران ســوریه ،ترامپ بتواند بــا پوتین کنار
اید ،حداقل امتیازها به تهران در مقابل ســوریه باتوجه به
همگرایی مسکو با واشــنگتن حاصل خواهد شد که اینها
اهرم های فشا ر ترامپ علیه تهران است.
از طرف دیگــر ماجرای حقوق بشــر ،فعــال کردن
سازمان مجاهدین خلق که بسیار نزدیک به گروه ترامپ و
ی ترامپ در اینده خواهد بود می تواند تا حدود
در واقع اجزا
زیادی اپوزیسیون خارج کشور را به یک حرکت تشکیالتی
علیه تهران هدایت کند که عملکردهایشــان درمقایسه با
گذشــته تندتر در مقیاس های منطقه ای و داخلی با ایران
قرار بگیرد .اینها اهرم های فشاری است که ترامپ دنبال
می کند.
اولویت اصلی ترامپ ،برجام نیست
عباس ملکی درگفت وگو با مثلث
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
دکتر ملکی! در ابتدا ارزیابی خود از پیروزی دونالد
ترامپ و شکســت هیالری کلینتون را به صورت
خالصه بفرمایید.
به نظر می رسد که بر امدن دونالد ترامپ در امریکا
نتیجه تغییرات اجتماعی مبتنی بر روانشناســی سیاســی
فردی ،حزبی و موقعیت طبقات مختلف در جامعه امریکایی
به خصــوص طبقات فرودســت و خشــم انــان از طبقات
فرادســت مانند خانواده کلینتون بود .بنابراین به تدریج در
واشنگتن ،تغییرات عمده ای رخ خواهد داد.
اکنون که ترامپ به عنوان رئیس جمهور منتخب
امریکا انتخاب شده اســت چه مسائلی در حوزه
داخلی و خارجی برایش در اولویــت قرار خواهد
داشــت و سیاســت های ترامــپ را باتوجــه بــه
سخنانی که تا امروز بیان داشــته چطور ارزیابی
می کنید؟
در سیاست خارجی دو عامل مهم پیش روی هیات
حاکمه جدید قــرار دارد؛ یکی از انها بحث انــرژی و اینده
صنعت انرژی است که در سال های اخیر در ایاالت متحده
امریکا با محدودیت هایی به لحاظ مسائل محیط زیستی و
م کشورهایی مانند عراق ،لیبی ،ایران و روسیه همراه
تحری
بوده اســت .نکته دیگر نیــز به صنعت تســلیحات مربوط
می شود که موضوع مهمی است زیرا صنایع نظامی ،بخش
مهمی از نرخ رشد تولید ناخالص داخلی امریکا را همیشه
شــامل می شــده و هرگونه تغییر در این بخش باعث رونق
اقتصادی و به خصوص ایجاد شغل های جدید خواهد شد.
در مساله سیاست خارجی ،ایاالت متحده امریکا در
حال بازشناســی خود در جهان اســت؛ نه به ان صورت که
خود امریکایی ها ادعا می کردند واشنگتن تنها ابر قدرت و
رهبر بالمنازع یا پلیس جهان اســت و نه ان گونه که برخی
از ما در ایران تصور می کنیم ایاالت متحده ان قدر ضعیف
شده که در دو ســال اتی به فروپاشی نظام ســرمایه داری
امریکایی منجر شــود .بــه نظر من همچنان این کشــور،
یک کشور بزرگ ،قدرتمند و به لحاظ علمی پیشرو خواهد
بود .اما طبیعی اســت که مانند هر نیروی پیشران دیگری
در جهان دارای محدودیت هایی است .به نظر می رسد که
محدودیت نخست امریکا رفتار اشتباه این کشور در گذشته
در دخالت کردن در اکثر مسائل جهانی از مسائل مربوط به
سومالی ،خاورمیانه و چین گرفته تا مسائل مربوط به اروپا،
اوکراین و اسیای مرکزی است .این حجم وسیع از دخالت
در مسائل دیگر باعث شد که امریکا هم به لحاظ مالی و هم
تصمیم گیری سیاسی به مرحله ای برسد که دیگر توانایی
ادامه فعالیت های وسیع بین المللی را نداشته باشد .امروز
ترامپ می خواهد در این ســه زمینه یعنی انرژی ،اسلحه و
روابط بین الملل تجدید نظر کند .به لحاظ کلی اگر ترامپ
بتواند از دوره رونالد ریگان الگو بگیرد احتمال دارد به لحاظ
منافع ملی امریکا موفق باشــد .زیرا ریگان نیز کســی بود
که تحصیالت دانشگاهی نداشت و جزو نخبگان به شمار
نمی رفت ولی یک صفت خــوب داشــت و ان اینکه اهل
ی او کاخ سفید را مدیریت
مشاوره بود و گروه های مشاوره ا
می کردند .ابتکارهایی که ریگان داشت شاید در زمان های
دیگر کمتر از ســوی روســای جمهور امریکا که از هاروارد
بیرون امده اند ،مشاهده شده باشد.
از جمله این ابتکارات می توان به مذاکرات مربوط به
محدود ماندن سالح های اســتراتژیک یا همان استارت،
محدود کردن سالح های هســته ای با اتحاد شوروی ان
زمان و همچنین ابتکار مربوط به تجدید رابطه با ایران که
به قضیه مک فارلین مشهور است ،اشاره کرد.
رونالد ریگان در هشت سال دوران ریاست جمهوری
خود کم و بیش از نظر امریکایی ها موفق بود ،به طوری که
6
اگر ترامپ بتواند از دوره رونالد ریگان الگو بگیرد
احتمال دارد به لحاظ منافع ملی امریکا موفق
باشد .زیرا ریگان نیز کسی بود که تحصیالت
دانشگاهی نداشت و جزو نخبگان به شمار
نمی رفت ولی یک صفت خوب داشت و ان
ی او
اینکه اهل مشاوره بود و گروه های مشاوره ا
کاخ سفید را مدیریت می کردند
بدون شک درکنار این موضوعات ،نباید از
نقش البی های بزرگ در واشنگتن غافل شویم.
در مورد ایران دو البی بزرگ عربستان سعودی و
اسرائیل دست به کار خواهند شد و مایل خواهند
بود تا رئیس جمهور جدید و کنگره امریکا را
تحت فشار بگذارند تا باز هم رفتار اشتباه
گذشته امریکا ادامه پیدا کند
مثلث | شماره 334
تحوالتی که در سطح انرژی رخ داده ،مسئوالن امریکایی
را وادار خواهد کرد که به مســاله ایران بیشتر توجه کنند و
تحت فشار البی ها قرار نگیرند .اگر بر فرض خیلی کم این
اتفاق بیفتد و ان البی ها موفق شوند ،باز هم در مورد ایران
اتفاق به شدت ناگواری رخ نخواهد داد زیرا ایران می تواند
به واسطه روش ها و سیاست های دیگر ،از ان استفاده و کار
خود را پیگیری کند.
اگر دولت جدید امریکا تحت فشار البی ها یا به هر
دلیلی بخواهد به ایران فشار وارد کند ،این فشارها
به چه صورتی خواهد بــود؛ ایا بحث تحریم های
اقتصادی را دنبــال خواهد کرد یــا از گزینه های
دیگری استفاده می کند؟
در مورد مسائل موشکی و قضایی تحریم ها برقرار
است و در مورد مسائل حقوق بشر ما با اتحادیه اروپا دارای
نقطه نظرات متفاوتی هســتیم .اما با این تفاســیر باز هم
می توان ایــن مســائل را مدیریت کرد و این مــوارد خیلی
نمی تواند به ایران لطمه بزند .ما اگر بتوانیم در اینده ایران
را از هرگونه تنش بیشتر و وسیع تر حفظ کنیم و نیاز کشور را
به یک دوره زمانی 10ساله برای توسعه در صنایع نفت و گاز
یا بخش های دیگر به دســت اوریم ،بهترین راه را در پیش
گرفته ایم .به نظر من مشــکالت پیش روی دولت امریکا
به حدی زیاد است که فعال نوبت ایران نخواهد رسید .اما
حتی اگر انها تحریم هایی را نیز علیه ایران به هر بهانه ای
اضافه کردند ،دنیا به اخر نخواهد رسید .زیرا وضعیت کلی
کشور ما در جهان به گونه ای است که می توانیم روی پای
خود بایستیم و تحریم های امریکا مانند گذشته نمی تواند
ایران را با مشکل مواجه کند.
هفته گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ولید
فارس ،یکی از مشاوران ترامپ اعالم کرده است
که او احتماال دست به بازبینی برجام خواهد زد.
باتوجه به این اظهارنظر از سوی یکی از نزدیکان
ترامپ بعــد از انتخابات ،شــما بحــث بازبینی و
اصالح برجام را چقدر محتمل می دانید؟
من تردید دارم که ولید فــارس بازیگر عمده ای در
واشنگتن باشد؛ یک جریان رســانه ای در چند روز گذشته
اصرار داشت که ثابت کند گروه جدید با ایران و مساله برجام
به شدت مخالف هستند .اما وقتی نظرات افراد دیگری در
همین بخش یعنی در بخش جمهوریخواهان مطالعه شود،
مشاهده می کنیم که این مساله به ان شدتی که ولید فارس
گفته ،نیست .به نظر من اگر دولت ایران کمی صبورانه با
این مساله برخورد کند ما از این مشکل عبور خواهیم کرد.
صبورانه بدین معنا که ما نباید یا با مواضعی که می گیریم یا
با حرکاتی که انجام می دهیم رسیدگی در موضوع ایران را
در واشــنگتن جلوبیندازیم .به صورت عادی روندی که در
گذشته وجود داشته اولویت گروه جدید در امریکا نخواهد
بود بلکه مســائل متعــدد داخلی ایــن گــروه را درگیر خود
خواهد کرد .همچنان که شاهد هســتیم هنوز تظاهرات و
نارضایتی ها از نتیجه انتخابات در امریکا تمام نشده است.
همچنین مســاله بهداشت ،رنگین پوســتان و مهاجران،
مسائلی است که دولت جدید واشنگتن باید مدت ها راجع
به انها فکر کند تا سیاست هایی را دنبال کند.
در مورد سیاست خارجی نیز مسائل مربوط به عراق،
سوریه ،افغانستان و کال خاورمیانه مسائلی است که بعد از
روابط فرااتالنتیکی و همچنین مساله دریای جنوبی چین
می تواند روی میز رئیس جمهور امریکا قرار بگیرد.
بنابراین در برهه فعلی بهتر است ایران صبر پیشه کند
تا ببینیم در اینده دولت جدید امریکا چه سیاست هایی را در
پیش خواهد گرفت؛ به نظر شــخصی مــن اولویت اصلی
دولت امریکا نه ایران و نه برجام نخواهد بود و رئیس جمهور
منتخب امریکا به قدری چالش دارد که بدون شک مساله
ایران برایش مساله اول نخواهد بود.
بین الملل
در ابتدای ورود به کاخ سفید قیمت نفت هر بشکه 45دالر
و در سال 1986در دوره ریگان ،قیمت نفت به 8دالر رسید
که این نشان می دهد تا چه اندازه او در مساله انرژی برای
مردم امریکا موفقیت به همراه داشت.
در یک نگاه کلی روی کار امدن ترامپ چه تاثیری
بر سیاســت های امریــکا در قبال ایــران خواهد
داشت و ایا ساختار امریکا مجوز تغییرات وسیع
همچون لغو یا اصالح برجام را به ترامپ خواهد
داد؟
اوال باید توجه داشت در دوره انتخابات امریکا مانند
تمام رقابت های انتخاباتی در کشورهای دیگر ،در ایاالت
متحده نیز شعارها و رجزخوانی ها وجود داشت .به نظر من
اکثر این شعارها در دوره ورود به کاخ سفید و مواجه شدن با
واقعیت ها تغییر خواهد کرد و انچه در عمل وجود دارد هر
رئیس جمهوری را به صحنه پراگماتیستی سوق می دهد.
نکته دیگر انکه در زمانی که کاخ سفید در اختیار یک حزب
و کنگره در اختیار حزب دیگر است به دلیل رقابت هایی که
وجود دارد ،اختالف نظرها بیشــتر خــود را نمایان می کند
و شــعارهایی از قبیل تحریم و کمک به کشــورها بیشــتر
برجسته می شود .اکنون که هیات حاکمه امریکا در اختیار
جمهوریخواهان قرار گرفته اســت به نظــر من ان چیزی
که بیشتر در واشــنگتن مورد نظر خواهد بود مساله منافع
ملی امریکاست .اگر به صورت عقالیی به این مساله نگاه
کنیم به نظر می رســد که وجود برجام عالوه بر انکه به نفع
ایران است به نفع امریکا نیز خواهد بود و ملغی کردن برجام
یا تجدیــد نظر در ان ،دســتاورد جدیدی برای واشــنگتن
نخواهد داشت.
می توان گفت حتی اگر دولــت جدید امریکا نیز
خواهان تحت فشــار گذاشــتن ایران نباشد اما
برخی البی ها با فشار بر واشــنگتن ،فضا را علیه
ایران تشدید خواهند کرد؟
بدون شک در کنار این موضوعات ،نباید از نقش
البی های بزرگ در واشنگتن غافل شویم .در مورد ایران دو
البی بزرگ عربستان سعودی و اسرائیل دست به کار خواهند
شد و مایل خواهند بود تا رئیس جمهور جدید و کنگره امریکا
را تحت فشار بگذارند تا باز هم رفتار اشتباه گذشته امریکا
ادامه پیــدا کند .با این حــال به نظر من واقعیــات جدید و
دکتر عباس ملکــی ،عضو هیــات مذاکره کننده
ایران بــرای پایان جنــگ ،رئیس موسســه مطالعات
دریای خزر ،اســتاد دانشــگاه و عضو پیوسته رابرت
ویلهلم مرکز مطالعات بین المللی موسســه تکنولوژی
ماساچوســت معــروف بــه ام ای تــی ،در گفت وگو با
هفته نامه «مثلث» پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات
اخیر امریکا را مورد واکاوی قرار داد و گفت که بر امدن
دونالد ترامپ در امریــکا نتیجه تغییــرات اجتماعی
مبتنی بر روانشناسی سیاسی فردی ،حزبی و موقعیت
طبقات مختلف در جامعه امریکایی به خصوص طبقات
فرودســت و خشــم انان از طبقــات فرادســت مانند
خانواده کلینتون بــود .دکتر ملکی معتقد اســت اگر
ترامپ بتواند از دوره رونالد ریگان الگو بگیرد احتمال
دارد به لحاظ منافع ملی امریکا موفق باشد .زیرا ریگان
نیز کسی بود که تحصیالت دانشگاهی نداشت و جزو
نخبگان به شمار نمی رفت ولی یک صفت خوب داشت
و ان اینکه اهل مشــاوره بود و گروه های مشاوره ای او
کاخ سفید را مدیریت می کردند .این استاد دانشگاه با
اشــاره به چالش های داخلی پیش روی رئیس جمهور
منتخب امریــکا گفت به نظر شــخصی مــن اولویت
اصلی دولــت امریکا نــه ایــران و نه برجــام نخواهد
بــود و رئیس جمهور منتخب امریکا بــه قدری چالش
دارد که بدون شــک مســاله ایران برایش مساله اول
نخواهد بود.
سیاست خارجی
47
سیاست خارجی
یکند
ترامپ درباره برجام باج خواهی م
بین الملل
48
مثلث | شماره 334
گفت وگوی مثلث با ناصر نوبری
اکنون که دونالد ترامپ با شــعارهای تندوتیز در
حوزه سیاســت خارجی امریــکا روی کار امده ،ایا
اصال ســاختار امریکا مجوز تغییرات وسیع را به
ترامپ خواهد داد؟
این پرســش مانند این اســت که بگویید ســاختار
ایــران مجوز تغییرات وســیع بــه روســای جمهور می دهد
یا خیر! این در حالی اســت کــه عمال دیدیــد در چارچوب
همین ســاختار ،ایــران دوره اصالحات چقــدر متفاوت از
دوره ریاســت جمهوری احمدی نژاد بــود .تــازه در امریکا
اختیارات رئیس جمهور خیلی بیشتر از ایران است .در انجا
رئیس جمهور فرمانده کل قوا و اساسا نفر اول کشور است.
در همین امریکا دوره ریاست جمهوری ماجراجویانه جورج
دبلیوبوش که به دو کشور حمله نظامی کرد را مقایسه کنید
با دوره ریاست جمهوری باراک اوباما .بنابراین به رغم وجود
نقش ساختار در امریکا ،اما شــخص رئیس جمهور و حزب
مربوطه اش تاثیر تعیین کننــده ای دارند به ویژه انکه اکنون
جمهوریخواهاندرکنگرهوسنانیزحائز اکثریتهستند.
ی ترامپ در قبال مسائل جهانی بسیار
اما دیدگاه ها
متفاوت اســت ،چگونه انها را در شــرایط کنونی
جهانی می تواند محققگرداند؟
به نظر مــن دیدگاه های متفــاوت دونالــ د ترامپ
در قبال مســائل سیاســت خارجی امریکا در واقع براساس
طراحی اتاق هــای فکر درون حزبــی و ارکان امریکا عرضه
شده اســت .اگر با دقت به مســائل گوناگون جهانی توجه
کنیم تقریبا سیاست های امریکا در قبال اکثر مسائل جهانی
با بن بست مواجه شده و دچار گره های کور است؛ در بحران
اوکراین ،در بحران شبه جزیره کره ،در بحران سوریه و عراق
و تروریسم ،در بحران فلسطین و اسرائیل ،در بحران یمن،
در قبال مســائل اعراب و ایران ،مســائل اروپا و ناتو ،روابط
با ترکیه و مصر و عربســتان و ....مساله توســعه روزافزون
چین و اقتصاد شرق اسیا و مســاله انرژی و بحران روابط با
روسیه ،مشکالت امریکای التین و ...یعنی امریکا در مورد
اکثر مسائل جهانی دچار سردرگمی ،بن بست و عقب نشینی
ی ترامپ از حزب جمهوریخواه ظهور
است .در چنین شرایط
می کندوسیاست هایامریکادرقبالاغلبمسائلجهانیرا
بی مالحظه به چالش می کشد و در همه این مسائل بی پروا
شــوک ایجاد می کند .او حتی جنگ های پانزده سال اخیر
را که عاملش همین حزب جمهوریخواه اســت به باد انتقاد
می گیرد .در واق ع ترامپ با این روش به چالش کشیدن همه
سیاست های امریکا در جهان دست سیاست گذاران اصلی
امریکا را باز می کند تا در مورد همه مسائل هر نوع تجدید نظر
و بازنگری برای ایجاد گشایش اعمال کنند .هیچ مساله ای
در جهان از شــوک و انتقا د ترامپ در امان نمانده اســت؛ تا
همین ج ا ترامپ موفق بوده چون تمام کشورها دچار شوک و
نگرانی شده اند و همه منت می کشند و دنبال این هستند که
حتیهزینههمبدهندوشرایطکنونیراحفظکنند.اروپا،ناتو،
عربستان ،مکزیک ،کره جنوبی ،چین و .....همه با نگرانی
ت ترامپ هستند .از طرف دیگر عده ای
به دنبال کسب رضای
ل ترامپ هستند.
هم مانند روسیه و سوریه و ....با امید به دنبا
خالصه انکه اتاق فکر امریکا در شرایط شکست و بن بست
جهانی و عقب نشینی ،با روی کار اوردن مدلی مانن د ترامپ
هیجانیجهانوبیموامیددوبارهنسبتبهامریکاایجادکرده
و فرصت های فراوانی در جهان برای بازســازی و نوســازی
سیاست های امریکا پدید اورده است.
در یکنگاه واقع بینانه به مساله برجام و طرف های
ی ترامــپ در مواجهه با
دخیل در ان ،ســناریوها
7
ناصر نوبری ،سفیر سابق
ایران در اتحاد جماهیر شوروی
در گفت وگــو بــا «هفته نامــه
مثلث» در خصــوص مواضع
تندوتیــز دونالــد ترامــپ،
رئیس جمهور منتخب امریکا
درباره برجام و برخی مسائل دیگر گفت که دیدگاه های
ت ترامپ در قبال مسائل سیاست خارجی امریکا
متفاو
در واقع براساس طراحی اتاق های فکر درون حزبی و
ارکان امریکا عرضه شده است.
این کارشــناس در خصوص ابزارهــای احتمالی
که دولت جدید امریکا برای فشار علیه ایران استفاده
خواهد کرد ،نیــز گفت « :ترامپ علیــه جنگ افروزی
امریکا در پانزده سال گذشــته و هزینه های گزاف ان
موضع گیری کرده بنابراین نمی تواند خودش با گزینه
نظامی با ایــران طرف شــود و بنابرایــن از اهرم های
اقتصادی و سیاســی و کال غیرنظامــی در موارد الزم
استفاده خواهد کرد ».او همچنین در رابطه با سیاست
ایران در قبال دولت جدید واشــنگتن نیز تاکید کرد:
«بالقوه این امکان و توان در ابعــاد گوناگون برای ما
وجود دارد که اگر سیاستی حرفه ای و حساب شده در
ن ترامپ
پیش بگیریم ،می توانیم تهدید روی کار امد
را به فرصت تبدیل کنیم».
برجام چگونــه خواهد بود و طرف هــای غربی چه
عکس العملینشان خواهند داد؟
باید توجه داشــت که خود امریکایی ها هم تصریح
می کنندکهمسالههسته ایایرانوبرجامازنادرموفقیت های
سیاســت خارجی امریکا بوده اســت؛ ام ا ترامپ برجام را به
چالش کشیده تا حتی در این مورد هم که جزء موفقیت های
اوباماست طلبکارانه وارد صحنه شود .با اشتباه استراتژیکی
کهاقایاندربرجامکردندوبههشدارماتوجهنکردندوبه جای
معامله نقد با نقد گفتند می خواهیم اعتمادسازی کنیم و در
برجام معامله نقد با نسیه کردند ،حاال متاسفانه پیش بینی ما
درســت درامده و ایران را دچار دردســرکرده اند؛ جنس ما را
نقد دادند رفت و موقعی که نوبت انها شــد حتی همین تیم
اوباما دبه کردند و باج خواهی های جدید در مسائل منطقه،
توان موشکی و ....راه انداختند؛ انقدر این مسائل را کش
ل ترامــپ دهند که او هم زیــر همه تعهدات
دادند تا تحوی
ن ترامپ می خواهد
بزند و باجگیری را به اوج برســاند .اکنو
باج خواهی های اضافــی را نه فقط در اجرا بلکــه با افزودن
مواد جدید به برجام ،رســمیت ببخشــد! در حال حاضر این
اشتباه اســتراتژیک ،توام با انفعال و سراســیمگی اقایان
متاسفانه باعث دردسر کشور شــده و در همه ابعاد مناسبات
نیز باعث دست باال برخورد کردن حریف خواهد شد .اروپا،
روسیهوچینهم باالخرهیکسریبگومگوهایی درخصوص
برجام با امریکا خواهند داشــت اما در هر حــال منافع ایران
جزو اولویت های انها نیست و نهایتا هر یک براساس منافع
ی ترامپ
کشورشان اولویت های خودشان را در قبال امریکا
پیگیریخواهندکرد.البت هترامپدرابتداسعیخواهدکرددر
اعمال تغییرات مورد نظر خود 5+1،را نیز به دنبال خود بکشد
یا حداقل انها را منفعل کند .اقایان عامل شکست شــان در
دوازده سال پیش را امریکا اعالم کردند و تصریح کردند که
چون امکان مذاکره با امریکا را نداشتند ،امریکا قدرت فائقه
(کدخدا)استوبنابرایننتایجحاصلهبااروپارابه همزدوبرباد
داد ،حاال هم دوباره امریکا می گوید قبول ندارد و می خواهد
نتایج حاصله را بهم بزند اما با این تفــاوت که این بار اقایان
صدهاساعتباامریکامذاکرهکرده اند!همیننشانمی دهد
کهاقایانچقدر بی دقتوساده لوحانهباامریکامذاکرهکردهو
نظام امریکا را نمی شناختند و ان را دست کم گرفتند.
درصورتیکهرئیس جمهورمنتخبامریکابخواهد
ایران را تحت فشــار قــرار دهد از چــه گزینه ای
استفاده خواهد کرد؟ ایا از تحریم های اقتصادی
استفاده می کند یاگزینه های دیگریرا طرح ریزی
خواهد کرد؟
ترامپ علیــه جنگ افروزی امریکا در پانزده ســال
گذشــته و هزینه های گزاف ان موضع گیری کرده بنابراین
نمی تواندخودشباگزینهنظامیباایرانطرفشودوبنابراین
از اهرم های اقتصادی و سیاسی و کال غیرنظامی در موارد
الزم استفاده خواهد کرد.
به نظر شــما روند سیاســت های متقابل امریکا و
ایران در دور ه ترامپ به چه سمتی خواهد رفت؟
استراتژیکلیماواساسنحوهمواجههما،اکنونو
درابتدایکار،بسیارمهموتعیین کنندهدرتمامابعادمناسبات
سیاســی ،اقتصادی ،تجاری ،فرهنگــی و منطقه ای برای
تمام دوران خواهد بود .اکنــون بالقوه این امکان و توان در
ابعاد گوناگون برای ما وجود دارد که اگر سیاستی حرفه ای
و حساب شــده در پیش بگیریم ،می توانیم تهدید روی کار
ن ترامپ را به فرصت تبدیل کنیم .اما این اقایان اساسا
امد
خود را برای چنین شرایطی اماده نکرده اند و حاال شدیدا دچار
انفعالشدهوهنوزهماشتباهشانرانپذیرفته اند؛به طوریکه
اقای وزیرخارجه در ســخنرانی اخیرشان در همایش جهان
اسالم تلویحا گناه را به گردن روزگار و دوران گذار می اندازند
که فرصت برجام را به تهدی د ترامپ تبدیل کرده است .این
شواهد نشان می دهد که اساسا اقایان قادر به اتخاذ چنین
سیاست های حرفه ای و حساب شده نیستند.
ی ترامپ برای
اساس هدف گذاری و استراتژی کل
امریکاچیست؟
ترامپ به دنبال احیای اقتدار سنتی امریکا و شهروند
امریکایی با محوریت اصالحات اقتصــادی و نه محوریت
میلیتاریستیونظامیاست.اوبه دنبالساخترویایقدیمی
درونگرایانه شــهری بر فراز تپه برای امریکائیان اســت .او
برخالف اســاف خود به دنبال جهانی کردن ایدئولوژی و
ارزش های امریکایی مانند حقوق بشر نخواهد بود ،حداقل
برای جهانی کردن این ارزش ها ،هزینه اقتصادی نخواهد
کرد ،چراک ه ترامپ خود اساسا سمبل چنین ارزش هایی برای
ترویج انها در جهان نیست.
در نهایت اینکه به نظر شــما ،برنامه کلی و محور
ی ترامپ چه خواهد بود؟
سیاست خارج
ن ترامپ منافع اقتصادی در چارچوب
اساسا در دورا
ارتقای موقعیت امریکا محور سیاست خارجی امریکا خواهد
بود؛ یعنی بیشــتر سیاســت ،هزینه اقتصاد خواهد شد و نه
بالعکس.عمالامریکابه جایهزینهبرایامنیتاروپابهرقیب
اقتصادیاروپاتبدیلشدهوحتیبرایتامینامنیتاروپامانند
قوام ناتو هزینه تراشــی نیز خواهد کرد .به خاطر پاسداری و
احترام به جهان ازاد و اصول تجــارت ازاد در جهان ،چین و
شرق اسیا را با درهای باز امریکا رها نخواهد کرد تا بر اقتصاد
و اشــتغال در امریکا لطمه بزنند و بنابراین هرگونه مقرراتی
را بی مالحظه در قبــال پیمان های تجاری اعمــال و انها را
متزلزل و بازخوانی و مانند اقتصاد بسته دولتی با انها مواجهه
خواهد کرد .اما برعکس چون اقتصاد ایران و روسیه به جای
رقیب اقتصادی بیشــتر برای امریکا بازار هستند ،به عنوان
فرصت اقتصادی نیز به انها نگاه خواهد کرد .همچنین در
این دوره کمتر انتظار می رود امریکا طوری سیاســتگذاری
کند که با دست خود بازار ایران را به چین و شرق اسیا و یا به
اروپا سوق دهد.
ایده های خاورمیانه ای اقای میلیاردر
ترامپدراولینمصاحبهمطبوعاتیخودپسازپیروزیدرانتخاباتریاست جمهوریهمچون
دوره رقابت های انتخاباتی اعالم کرد که اولویت او در منطقه خاورمیانه مبارزه با داعش است و نه چیز
دیگر ،از همین رو برخی گمان می کنند که در کوتاه مدت امریکا وارد چالش با کشورهای منطقه از
جملهدولتاسد،رژیمالسعودوجمهوریاسالمیایراننخواهدشد.درمقابلایندیدگاهبرخینیز
تاکیدمی کنندکهدردورهجدیدشاهدتکرارالگویتهاجمیدولتجرجبوشخواهیدبود.
بی
نالملل
انزواگرایی یا افراط گرایی؟
نصرت اللهتاجیکوعلیرضامیریوسفیدرباره
سیاست هایخاورمیانه ایترامپگفت وگوکردند
بین الملل
50
مثلث | شماره 334
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
در ابتدا به طــور کلــی ارزیابی خــود را از فضای
انتخابــات امریــکا و پیــروزی دونالــد ترامــپ
بفرمایید .دونالد ترامپ ،رئیس جمهور منتخب
امریــکا شــعارهای تنــدی را طــی رقابتهــای
انتخاباتــیاش بیان کرده بــود؛ از اظهارنظر در
مورد مسلمانان و سیاهپوســتان گرفته تا بحث
پاره کردن و اصالح برجام .به نظر شــما چقدر از
این صحبتها مربوط به فضای انتخابات است
و چقدر از انها جنبه عملــی و واقع گرایانه به خود
خواهد گرفت؟
تاجیک :ترامپ قبل از ریاست جمهوری ب ا ترامپ
بعد از ریاست جمهوری متفاوت اســت؛ هم شعارهایش،
هم برنامههایــش و هم رویکردش به مســائل .مهمترین
مسالهای که میتوان در این قسمت به ان اشاره کرد این
است که ترامپ بیشتر درگیر مســائل داخلی خواهد شد و
خود ما ،داخل کشــور بحث نگاه امریکا به ایران و برجام
را برجسته کردهایم .ما در داخل کشــور ،مساله امریکا را
به نوعی مساله سیاست داخلی خود کرده ایم که این رویکرد
درست نیست ،بلکه امریکا باید در حد سیاست خارجی ایران
1
علیرضــا میریوســفی ،رئیــس گــروه مطالعات
خاورمیانه وزارت خارجه و نصرت الله تاجیک ،ســفیر
پیشین ایران در اردن با حضور در دفتر هفته نامه مثلث
به سواالتی پیرامون سیاست خارجی احتمالی دونالد
ترامپ در خصــوص خاورمیانه و موانــع پیش روی او
برای پیگیری برخی شــعارهایش در زمــان انتخابات
پاسخ دادند.
باشد و به ان پرداخته شود .بنابراین من بر این عقیده هستم
که با این مشکالتی که اکنون در امریکا به عنوان کشوری
عظیم کــه صنایع نظامــی در چند منطقه مهــم دنیا دارد،
حاکم است ،بحث ایران برای دولت جدید خیلی در اولویت
نخواهد بود .توجه داشته باشید در اواخر دولت جورج بوش
و نو محافظه کارها ،سیاست خارجی امریکا وضعیت بدی
داشت ،بنابراین فلسفه سیاست خارجی باراک اوباما در دو
دوره ریاست جمهوری اش بیشتر بر این مساله متمرکز بود
که تاحدودی این قضیه را حل و فصل کند اما خیلی موفق
نبود .بنابراین اگر ترامپ بخواهد بر اســاس شــعارهایش
پیش برود ،کار برایش دشوارتر خواهد بود .به عقیده من
ی ترامپ باید به واقع گرایی نزدیک شود
قسمتی از شعارها
تا او بتواند نظر پوپولیســتها را با خود داشته باشد اما در
عین حال ترامــپ به دنبال برخی اهداف نیز هســت و اگر
بخواهد همان اهداف را تامین کند ،اولویتش در سیاست
داخلی خواهد بود .همچنین اگر قرار باشــد در سیاســت
خارجی مشکلی برای ترامپ ایجاد شــود ،از سوی ایران
نیست ،بلکه به نظر می رسد این مشکل به لحاظ اقتصادی
و از سوی چین باشــد .بنابراین ما نباید خیلی خود را درگیر
رئیس جمهور جدید امریکا کنیم ،بلکه باید با خویشتنداری
مسائل را دنبال کنیم.
میریوســفی :از انجایــی که حرف مــرد ،یکی
اســت ،من همــان حــرف پیــش از انتخاباتــم را تکرار
می کنم؛ دونالد ترامپ واقعا یک جعبه سیاه است .باوجود
پیروزی اش در انتخابــات ،همچنان او شــخصی بیرون
از سیاست و هیات حاکمه امریکاســت .مهمترین عامل
در انتخاب ترامپ حتی بیشــتر از شــکاف های اجتماعی
و سیاسی ،نبوغ رســانه ای و تیم رســانه ای اوست .اینها
توانســتند صحبت هایی را بیان کرده و نقشی را بازی کنند
که فراتر از شخصیت واقعی انها بود .از سوی دیگ ر ترامپ
شــاید حتی موفق تر از میــت رامنی یا مک کیــن در این
ی ترامپ از این
انتخابات عمل نکرد .فراموش نکنیم که را
دو نفر در دوره های قبلــی انتخابات کمتر بود .منتها دلیل
اصلی که باعث شد ایشان انتخاب شود ،عدم اقبال مردمی
بود که به باراک اوباما و دموکرات ها دل بسته بودند و در این
بین الملل
مثلث | شماره 334
میر یوسفی :دونال د ترامپ واقعا
یک جعبه سیاه است
تاجیک :به نظر نمی رسد که
دولت اینده امریکا سیاست های
رسمی حزب جمهوریخواه را
دنبال کند
بین الملل
دور ،در انتخابات شرکت نکردند.
مقام معظم رهبــری یک هفتــه قبــل از انتخابات به
این نکته اشــاره کردند که ترامپ با واقع بینی ،جســارت و
شجاعت بیشــتری ،مســائل واقعی جامعه امریکا و حتی
مشــکالت سیاســت خارجی این کشــور را مطــرح کرد و
شــاید یکی از دالیل اقبال مردم به ترامپ ،همین مســاله
بود .به عنوان مثــال موضوعی که امــروز در ایران خیلی
خوش بینی ایجاد کرده و من دالیل خودم را دارم که نباید
به ایــن خوش بینی دامــن زد ،موضوع راهبرد و سیاســت
امریکا در ســوریه اســت .از روزی که ائتالف داعش در
ســال 2014توســط باراک اوباما اعالم شــد ،بسیاری از
پژوهشگران اعتقاد داشــتند که این یک راهبرد نمایشی
معطوف به سیاست خارجی و انتخابات کنگره امریکاست
و راه به جایــی نخواهد برد .دلیلش نیز این اســت که این
رویکرد دو ضعف عمده دارد؛ نخســت اینکــه همزمان با
مبارزه بــا داعش صحبــت از تضعیف حکومت ســوریه یا
حداقل عدم کمک به دولت را داشت که این عملی نبود.
به هر حال هر وقت که بخشــی از مناطق از دست داعش
رها می شــد ،جایگزین طبیعی ان دولت سوریه بود .نکته
دیگر اینکه حمالت امریکا پشــتوانه زمینی نداشــت و از
ابتدا نمی شد چشم اندازی را برای ان متصور بود .بنابراین
ترامپ هم در کمپین انتخاباتی اش و هم در صحبت های
پس از انتخاباتش به این مســائل اشــاره کرده اســت .تا
امروز می تــوان گفت ترامپ بــه بخشــی از چیزهایی که
امریکا نمی خواهد اشــاره کرده اســت .امــا چیزهایی که
امریکا می خواهد و راه حل های جایگزین ،هنوز مشخص
نیست .نکته دیگر اینکه بســیاری از شعارهای ترامپ که
خیلی مورد توجه قرار گرفت ،شاید سیاست عملی و فعلی
امریکا و شــخص اوباما هم بوده اســت اما افرادی چون
اوباما و کلینتــون به دلیــل محدودیت هایی که داشــتند
شاید در به زبان اوردن این صحبت ها محتاط تر بودند اما
ترامپ با صراحت بیشــتری صحبت هایــش را بیان کرد.
اینکه او می گوید کشورهای عربی خلیج فارس باید هزینه
حمایت امریکا را پرداخت کنند ،صحبتی اســت که اوباما
نیز بیان داشته بود و در اسناد امنیت ملی این کشور موجود
اســت و خیلی هم جار و جنجال ایجاد کرد .اگر بخواهم
صحبت هایم را جمع بندی کنم باید بگویم سیاســت های
ترامپ هنوز شــکل نگرفتــه و طی 6تا 9ماه اینده شــکل
خواهد گرفت .در این میان بسیاری از کشورها ،طرفین،
البی های داخل امریکا و اندیشــکده ها سعی می کنند که
در اسرع وقت این سیاست را ریل گذاری و تولید کنند.
همچنین در انتخابات امریکا مورد داشته ایم افرادی
با عقبه سیاســی بیشــتر 180 ،درجه مخالف انچه شــعار
داده انــد سیاست هایشــان را تدوین کرده انــد .به عنوان
مثال جورج بوش در زمــان رقابت هــای انتخاباتی منتقد
شــدید یکجانبه گرایی کلینتون بــود و معتقد بــود باید به
چندجانبه گرایــی بازگردند .اما عمال زمانی که او ســر کار
امد و به خصوص پس از حادثه 11ســپتامبر ،بوش تبدیل
به شخصی شد که سیاست های بسیار تندتری را نسبت به
کلینتون اتخاذ کرد .بنابراین چند مــاه اینده و چینش تیم
سیاست خارجی ترامپ و ریل گذاری اندیشکده و رسانه ها
در جهت گیری سیاســت های رئیس جمهور اینده امریکا
بسیار اثرگذار خواهد بود.
ایــا دونالــد ترامپــی کــه بــا برچســب حــزب
جمهوریخــواه در رقابت ها حضور پیــدا کرد اما
چندان مــورد اقبال نخبگان و ســران حزب قرار
نگرفت ،در سیاست هایش از اصول حزب پیروی
خواهد کرد یا سیاســت های یکجانبه گرایانه ای
را در پیــش خواهــد گرفــت و به طــور کلــی ایا
سیاست های دولت جدید امریکا به نفع ایران و
منطقه خواهد بود؟
تاجیک :سیاســت های حزب جمهوریخواه در
بیانیــه 66صفحــه ای انتخاباتی حزب کامال مشــخص
است ولی ترامپ تا بدین مرحله خیلی با جمهوریخواهان
هماهنگ نبــود و انها نیز خیلی به ایــن کاندیدا عالقه مند
نبودند .بنابراین به نظر نمی رســد که دولــت اینده امریکا
این سیاست ها را دنبال کند .ترامپ مشخصا اگر بخواهد
هزینه های سیاســت خارجــی را از دوش امریــکا بردارد،
دخالت کشورش در خاورمیانه را به حداقل خواهد رساند.
او در صحبت هایش نیز به این موضوع اشاره کرده است .
ترامپ می خواهد در تفاهم با روسها هزینه های واشنگتن
را کاهش دهد و اگر هم دخالتی باشد به واسطه جنگ های
نیابتی خواهد بود .باوجودی ک ه ترامپ پدیده ای ناشناخته
است اما حداقل این حســن را دارد که یک فضای تنفسی
برای ایران به وجود خواهد اورد .زیرا از این پس سیاست
خارجی امریکا توان دخالت بیشــتر در خاورمیانه را ندارد.
نیویورک تایمز چندی پیــش نواری را از صحبت های جان
کری ،وزیر خارجه امریکا با معارضان ســوری پخش کرد
که در ان کری تشویق می کند که دخالت بیشتری صورت
بگیرد اما نیروهای نظامی این مســاله را نمیپذیرند .این
مساله نشــان میدهد که امروز دیگر امریکا توان نظامی
گذشتهاش را ندارد .امریکایی که در زمان بوش به عراق
سرباز میفرستاد ،با امریکای امروز خیلی متفاوت است.
در حال حاضر نیز مردم امریکا از ســرمایه گذاری بیشتر و
درگیری مستقیم در کشورهای دیگر خستهاند .به عالوه
شای د ترامپ شعارهایی داده باشد اما در عمل ،واقع گرایی و
بوروکراسی تا حدودی او را محدود خواهد کرد .بنابراین من
تصور میکنم ک ه ترامپ به سمت درگیری مستقیم و دخالت
بیشتر در کشــورهای دیگر پیش نخواهد رفت .همچنین
اگر به تاریخ رجــوع کنیم اصل سیاســت خارجی امریکا،
انزواگرایی بوده و اغاز جاه طلبی امریکا شاید به 6،5دهه
پیش بازگــردد .پیش از ایــن تاریخ انها داخل خودشــان
محصور بودند .با این تفاســیر ،متاســفانه امریکاییها به
دلیل این مشکالت و پتانسیلی که داشتند چهره ژئوپلتیکی
خاورمیانه را بی ربط برهم ریختند .باید توجه داشت امریکا
سیاســتهایش برخالف اروپا بوده اســت؛ اروپــا از ابتدا
برون گرا بوده و به همین دلیل خاورمیانه را بهتر میشناسد.
میریوسفی :موضوع دموکرات یا جمهوریخواه
موضوع مرغ و تخم مرغ اســت .سالهاســت این سوال
مطرح میشــود که بالخــره دموکرات ها به نفــع ایران و
خاورمیانه هستند یا جمهوریخواهان .صرف نظر از اینکه
در واقعیت بهتر اســت ما به قدرت خودمان متکی باشیم
ولی روایت مسلط در ایران این است که با جمهوریخواهان
بهتر می شــود کار کرد زیرا دموکراتها تحریمها و اجماع
بین المللــی بیشــتری علیه ایران شــکل دادهانــد و روی
حقوق بشر بیشتر حساس هســتند .منتها با احترام به نظر
کســانی که این گونه تصور می کنند بایــد بگویم من فکر
می کنم در این میان یک نکته مغفــول مانده و ان تفاوت
جمهوریخواهان و محافظــه کاران بــا نومحافظه کاران
است .نومحافظه کاران قبیله ای هستند که خیلی نمی توان
انها را با جمهوریخواهان سنتی داخل امریکا مقایسه کرد و
تعمیم داد .به هر حال نومحافظه کاران کسانی هستند که
طرح های خطرناکی مانند طــرح خاورمیانه بزرگ را دنبال
کرده اند؛ انها همان کسانی اند که ایران را در محور شرارت
قرار داده اند و معلوم نیست که اگر مک کین رئیس جمهور
امریکا شده بود ،نســبت به اوباما چه تفاوت هایی داشت.
بــه همین خاطر مــن فکر می کنــم نومحافظــه کاران در
امریکا ،جناح خطرناکی هســتند و امروز که موضوع افول
قدرت و هژمون امریکا مطرح اســت ،ایــن موضوع ده ها
برابر بیشتر اهمیت پیدا می کند .دلیل ان نیز این است که
یک هژمون در حال افول می توانــد خیلی خطرناک تر از
هژمون پایدار باشد.
در این میان اخباری که در زمان انتخابات منتشر شد
ی ترامپ هستند ،بیانگر
و افرادی که در تیم سیاست خارج
ان اســت که او گرایش زیادی به نومحافظــه کاران دارد
که این خطر بســیار بزرگی برای کل خاورمیانه و سیاست
خارجی امریکا می تواند باشد .به عنوان مثال ولید فارس،
ی ترامپ یک نومحافظه کار بسیار تندرو،
مشاور خاورمیانه ا
مسیحی مارونی با اصالت لبنانی و ضد اسالم است .او از
حامیان افراطی خاورمیانه بزرگ در بنیاد دفاع از دموکراسی
بوده است .حتی مایک پنس نیز شخصی است که در سال
2008طرح محاصره دریایی ایران را در مجلس نمایندگان
پیشنهاد داد و همان زمان رســانه های امریکایی نوشتند
که این طرح ،طرح اســرائیلی ها و ایهود اولمرت اســت.
در عین حال افرادی مانند جان بولتون ،نیوت گینگریچ و
مایک فلین که همگی جزو شانس های اصلی تیم سیاست
ی به شمار می روند .به
ی ترامپ هستند نیز افراد تندروی
خارج
هر حال من معتقدم با وجودی که ترامپ جعبه سیاه است
و هنوز مشخص نیست که چقدر از این افراد حاضر در تیم
او در سیاســت گذاری موثر خواهند بود امــا این تیم ،تیم
نگران کننده ای است.
در خصــوص رابطه ترامپ با بدنــه جمهوریخواهان
باید توجه داشــت که کنگره شــامل مجلــس نمایندگان
و ســنا و همین طور دادگاه عالی قانون اساســی امریکا،
برای نخســتین بار در 88ســال گذشــته همه به دســت
51
بین الملل
بین الملل
52
مثلث | شماره 334
جمهوریخواهان افتاده اســت .بســیاری از رســانه های
نومحافظــه کار ،دادگاه قانون اساســی را اخرین ســنگر
محافظه کاری تلقی می کردند و به همین خاطر انتخابات
امریکا یک انتخابات مرگ و زندگی یا سرنوشت برای حزب
جمهوریخواه تلقی شده بود .نحوه تعامل دونالد ترامپ با
این سیستم یکدست یک موضوع بســیار پیچیده خواهد
بود .به نظر من در مجلــس فعلی امریکا نومحافظه کاران
غلبه دارنــد و حتی اگر ترامپ بخواهد سیاســت خارجی را
در دســتان خود بگیرد و سیاســت ها را تاحدودی متعادل
کند با این کنگــره تندرو به مشــکل خواهد خورد .شــاید
یک کنگره غیر یکدســت یعنــی متشــکل از دموکرات ها
و جمهوریخواهــان بــه رئیس جمهور اتــی امریکا ازادی
عمل بیشتری می داد تا سیاست های مستقلی را در پیش
بگیرد .بنابراین ترامپ یا به رغــم محدودیت های امریکا
و شــعارهایی که در انتخابات داده اســت یک سیاســت
افراطی و نزدیــک بــه نومحافظــه کاران را در خاورمیانه
دنبال خواهد کرد یا اینکه تالش می کند سیاست مستقلی
را پیگیری کند کــه در ان صورت با مخالفت و مشــکالت
بسیار جدی از سوی کنگره مواجه خواهد شد .حتی شاید
برخی از پیش بینی ها که گفته می شــود ترامپ چهار سال
دوره ریاســت جمهوری خود را به پایان نمی رســاند و مورد
اســتیضاح کنگره قرار خواهد گرفت نیز به واقعیت تبدیل
شود .از این رو حدسی که من می زنم این است که احتمال
نزدیکی سیاست های ترامپ به رغم میل شخصی خودش
به سیاســت های نومحافظــه کاران و سیاســت هایی که
زمان جورج بوش پیگیری می شد ،باالســت و باید جدی
گرفته شود.
پس می توان گفت که دونالــد ترامپ در نهایت
خود را بــا بدنه حاکمیت و ســاختار کشــور وفق
خواهد داد؟
تاجیک :سیســتم اداری و بدنه کارشناســی در
هر کشــوری یک ســری ملزومات دارد که هر شــخصی
وقتی روی کار می اید به ناچــار باید تاحدودی در قالب ان
سیستم حرکت کند .من نگرانی خاصی در خصوص برجام
و اجرای ان از سوی دولت جدید امریکا ندارم .زیرا برجام
تنها ســاختار موجود در روابط بین الملل است که 6قدرت
ان را امضــا کرده اند .شــاید ترامپ در شــعارهایش برای
انکه نظرات و ارایی را به ســمت خود جلب کند صحبت از
پاره کردن برجام کرده بود اما این ســخنان عملی نخواهد
شــد .زیرا یک رئیس جمهور هیچ گاه در ابتدای کار برای
خود چالش ایجاد نخواهد کرد .ان هم رئیس جمهوری که
به تلقی ما ،اولویت های سیاست داخلی ،مسائل اقتصادی
ن ترامپ
و انتظارات مردم برایش خیلی مهمتر است .بنابرای
به عنــوان رئیس جمهور امریکا وقتی در سیاســت خارجی
ده ها مشکل دارد ،مشــکل دیگری به ان اضافه نخواهد
کرد .ترامپ وقتی وارد کاخ ســفید شود ،وارث یک سری
مسائل و مشکالت داخلی و خارجی خواهد بود که باید انها
را اولویت بندی کند .بنابراین به نظر می رســد که رسیدگی
به همین مشکالت حداقل یکی ،دو ســال زمان ببرد .در
نتیجه احتماال ترامپ نیز اسیر بوروکراسی خواهد شد.
میریوسفی :سیستم حاکمیتی امریکا ،ریاستی
میریوســفی :صرف نظــر از اینکــه در
واقعیت بهتر است ما به قدرت خودمان
متکــی باشــیم ولــی روایت مســلط در
ایران این اســت که با جمهوریخواهان
بهتر می شــود کار کرد زیــرا دموکراتها
تحریمها و اجماع بین المللی بیشــتری
علیه ایران شــکل دادهاند و روی حقوق
بشر بیشتر حساس هستند
اســت ،یعنی رئیس جمهــور باالتریــن قــدرت اجرایی،
فرمانده کل قواســت و اختیارات بســیار زیادی دارد .در
امریکا یک ضرب المثلی هســت که می گویند تیم دولت
با یک اتوبوس وارد کاخ ســفید و وزارتخانه ها می شوند و
تمام پست ها را اشــغال می کنند .به عبارت دیگر بسیاری
از افرادی کــه با تغییر رئیس جمهور وارد سیاســت دولتی
در امریکا می شوند ،ممکن است ســابقه سیاسی چندانی
نداشته باشند .بنابراین باتوجه به سیســتم ریاستی ،یقینا
دست رئیس جمهور به خصوص در عرصه سیاست خارجی
باز است و می تواند تغییرات زیادی ایجاد کند .نکته دیگر
اینکه در امریکا مشهور اســت که سیاست خارجی ،سهم
رئیس جمهور است هرچند در سیاست داخلی و مسائل مالی
و اقتصادی شاید کنگره بتواند نقش پررنگ تری ایفا کند.
از این رو ترامــپ می تواند تغییرات عمده ای در سیاســت
خارجی ایجاد کند .اما یک خوش شانسی یا بدشانسی که
او اورده این است که دو قوه دیگر یعنی مقننه و قضائیه نیز
دست جمهوریخواهان اســت ،بنابراین اگر او بخواهد در
چارچوب حزبی عمل کند ،دستش خیلی بازتر خواهد بود
اما اگر بخواهد با حزب جمهوریخواه و حزب حاکم سرشاخ
شــود ،مشــکالت زیادی برایش ایجاد خواهد شد .البته
باتوجه به سابقه ای که از ترامپ در خارج از سیاست داریم
به نظر می رسد که او ان قدر عاقل باشــد که خود را درگیر
و سرشــاخ با حزب حاکم نکند .همان طور که جناب اقای
تاجیک هم اشاره کردند در موضع نامه حزب جمهوریخواه
که پیش از انتخابات منتشر شد بخش مشخصی ،به اسم
سیاست خارجی دیده نمی شود .این پلتفرم بسیار متناقض،
مغشوش و پراکنده بود و این نشــان از دو موضوع است؛
نخست اینکه ممکن است این موضع نامه که ممکن است
به سیاســت های عملی امریکا تبدیل شــود ،واقعا دارای
تشتت است و نکته دیگر اینکه این پلتفرم بسیار رادیکال
و افراطی به ویژه در مورد خاورمیانه و ایران بوده و هست.
نیویورک تایمز این موضع نامه را تندترین موضع نامه تاریخ
امریکا توصیف کرده است .به عنوان مثال در این پلتفرم
چندین بار از ایران یاد شده و تمام اتهاماتی که در رسانه ها
علیه ایران مطرح می شود ،از حمالت ســایبری گرفته تا
موضوع هســته ای و فعالیت ها در خاورمیانه در ان لیست
شــده اســت .در ادامه نیز تاکید کرده بودند که باید با این
موارد به شــدت مقابله شــود .در نتیجه اگر ترامپ تسلیم
مواضع حزبــی که تحت تســلط نومحافظه کاران اســت
بشــود و بخواهد همان را تبدیل به سیاســت کنــد ،یقینا
سیاســت های امریکا سیاســت های افراطی خواهد بود.
هرچنــد برخی از مســائل مانند محدودیت های سیســتم
امریکا جزو مالحظات است و شــاید برخی از بخش های
ان را تعدیل کند .هرچند اگر حتی 30تا 40درصد نیز این
پلتفرم تعدیل شود ،باز هم یک برنامه افراطی خواهد بود.
اگر دونالد ترامپ بخواهد همچون مواضعی که
طی انتخابات اتخاذ کرد ،هزینه امریکا در منطقه
خاورمیانه کاهــش دهد و به طور کلی سیاســت
خارجی برایش خیلی در اولویت نباشد ،ایا ممکن
است این مســاله منجر به انزواگرایی امریکا در
منطقه شود؟
تاجیک :اکنون دیگر نمی توان از بازگشت امریکا
به 50،40ســال پیش و سیاســت انزواگرایی واشــنگتن
صحبت کرد زیرا یک بخشــی از منافــع اقتصادی امریکا
یک سیاســت فعال را ایجاب می کند و بازگشت به دوران
انزواگرایی و جنگ های داخلی امریکا را شــاهد نخواهیم
بود .بحث من این اســت که چون امریکا زیرساختهای
الزم را نداشته ،سیاســتهای اشــتباهی را در خاورمیانه
دنبال کرده اســت .اما اروپا با خاورمیانه پیوند دارد؛ حلقه
اول امنیتــی اروپــا خاورمیانه اســت و حلقــه اول امنیتی
خاورمیانه نیز اروپاســت .امریکا از ابتــدا جاه طلبی های
دیگری داشت و مسائلی که باعث شد سیاست انزواگرایی
امریکا به کنار گذاشته شود ،بحث نفت و انرژی بود و بعدها
مســاله امنیت رژیم صهیونیســتی نیز به انها اضافه شد.
در این میان ســرمایه گذاری ای که امریکایی ها در زمان
نومحافظه کاران و بوش انجام دادند ،بیش از حد توانشان
است و اکنون دولت جدید به ناچار باید ان سرمایه گذاری
را تاحــدوی کاهش دهد .از ســوی دیگر مســائلی چون
سرمایه گذاری عظیم امریکا در منطقه و ارسال نیرو کمی
دور از تصور است و در درجه نخست امریکا تالش خواهد
کرد در تعامل با روسها کار را پیش ببرد.
میریوسفی :سیاست خارجی ترامپ در چند ماه
اینده شکل خواهد گرفت و مهمترین موضوع تقابل بین دو
موضع یعنی موضع حزب جمهوریخواه و شعارهای ترامپ
و دیدگاه های او خواهد بود.
انزواگرایی بیشــتر بــه قبول افول قــدرت یا کاهش
قدرت هژمونیک امریکا بازمیگردد و بسیاری از شعارهایی
که ترامپ در دوره رقابت هــای انتخاباتی ســر داد نیز در
خصوص افول قدرت امریکا بود .از سوی دیگر در کمپین
ترامپ ،شــعار دوبــاره امریکا را بــزرگ کنیــم و در پلتفرم
جمهوریخواهــان نیز موضــوع اســتثناگرایی امریکایی
خیلی پررنگ بود .بنابراین انچه در چند ماه اینده در تدوین
سیاســت خارجی امریکا نقش دارد این است که باید این
تناقض را حل کنند .از یک طرف موضوع قرائت به شدت
ایدئولوژیک از اســتثناگرایی امریکایی مطرح است که با
انزواگرایی جور درنمی اید .از سوی دیگ ر ترامپ شعارهایی
داده که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باید هزینه های
حضور امریکا در منطقه را بپردازند یا دلیلی ندارد که امریکا
بین الملل
مثلث | شماره 334
تاجیــک :سیســتم اداری و بدنــه
کارشناســی در هر کشــوری یک سری
ملزومات دارد که هر شخصی وقتی روی
کار می ایــد به ناچــار باید تاحــدودی در
قالب ان سیستم حرکت کند .من نگرانی
خاصی در خصوص برجام و اجرای ان از
سوی دولت جدید امریکا ندارم
بین الملل
هزینه های ناتو را بپردازد .این دیدگاه ها در دولت جدید با
هم تقابل خواهند داشــت و اینکه در نهایت کدام دیدگاه
فائق ایــد ،هنوز مشــخص نیســت .در کل مواضع حزب
جمهوریخواه و نومحافظــه کاران بیشــتر ایدئولوژیک و
معطوف بــه اســتنثاگرایی امریکایی اســت ،در حالی که
شعارهای دونالد ترامپ بیشــتر معطوف به واقعیت افول
قدرت امریکاســت .بنابراین اینکه ایا امریــکا انزواگرایی
بیشــتری خواهد داشــت یــا مداخله جویی بیشــتری ،در
همین دوره بازبینی سیاســت ها تعیین خواهد شد و به نظر
من یک جنگ قدرت شــدید بین این دو دیــدگاه صورت
خواهد گرفت.
با توجه به اینکه دموکرات ها و به طور مشــخص
خانم کلینتــون نزدیکی زیادی به اعــراب دارند
و ترامــپ بالعکس حتــی ســخن از ان گفته که
انها باید هزینه های حضور امریــکا در منطقه را
بپردازند ،اکنون در دوره جدید ،روابط واشنگتن
ریاض چه سمت و سویی خواهد گرفت؟
تاجیک :من بعید می دانــم بهبودی در روابط دو
کشور حاصل شود ،حتی این احتمال را می دهم که روابط
امریــکا و ســعودی ها در دوره جدید تا حــدودی تخریب
شود .حدس می زنم اگر امریکا در دوره ترامپ همان طور
که خودش قول داده بخواهد با روس ها وارد تعامل شود،
ممکن است هم راستای سیاست های سعودی قرار نگیرد.
بنابراین یا ســعودی ها باید کوتاه بیایند یا امریکایی ها که
خب دولت واشنگتن که تازه نفس است و کوتاه نمی اید و
ریاض باید کوتاه بیاید .با این تفاسیر احتمال می رود که در
دوره روی کار امدن دولت جدید در امریکا تاحدی تنش ها
میان امریکا و عربستان افزایش پیدا کند.
این نکته را نیز اضافه کنم که امروز امریکا مشکالتی
با عربستان دارد و ان را به صورت استخوان در گلو تحمل
می کند؛ سیاســت های ســعودی ها ،دخالت هایشــان،
مدارس فکری شــان ،نقشی که در شــکل گیری طالبان،
القاعده و داعش دارند و اقدامات شــان در ســوریه و یمن
اصال قابل قبــول امریکا نیســت و انهــا نمی توانند از این
اقدامات دفاع کنند اما منافع اقتصادی شان ایجاب می کند
تا جایی که ممکن است ســعودی ها را در کمپ خودشان
حفظ کنند.
میریوســفی :بخشــی از اینــده روابــط ریاض
و واشــنگتن به خروجی سیاســت خارجی امریــکا مربوط
می شــود .زیرا همان طور که اشــاره کردم ما هنوز چیزی
به اسم سیاســت یا راهبرد نداریم و در سه سطح مواضع،
سیاست و راهبرد فعال فقط یک ســری مواضع بیان شده
اســت .اما دو واقعیت را نباید از نظر دور داشــت؛ نخست
اینکه به نظر نمی رســد ایــن رابطه و دوســتی راهبردی یا
هم بلوک بودن بین امریکا و عربستان از بین برود .زیرا دو
کشور ،متحدان راهبردی یکدیگر هستند اما ممکن است
کیفیت روابط واشنگتن ریاض تغییر کند و در دولت اقای
ترامپ ،از اهمیت عربســتان برای ایاالت متحده کاسته
خواهد شد .به هرحال در مواقعی شاهد بودیم که عربستان
سعی می کرد سیاست هایش را بر واشنگتن دیکته کند اما
این وضعیت دیگر کامال یکطرفه خواهد شد .این مساله
که نفت امریکا وابستگی این کشور به نفت عربستان را کم
کرده ،واقعیتی اســت که هر کســی رئیس جمهور امریکا
شود ان را درنظر خواهد گرفت.
در دوره روی کار امــدن ترامپ ،ایران برای انکه
بیشترین بهره را ببرد و کمترین اسیب به کشور
وارد شود باید چه سیاســت هایی را در دستورکار
قرار دهد؟
تاجیک :این بحث که ترامپ نسبت به عربستان
تحفظ دارد یا گفته نمی توان بشــار اسد را از صحنه قدرت
در ســوریه حذف کرد ،نکات مثبتی اســت که مــا باید در
طراحی سیاست های خودمان به انها توجه کنیم .ترامپ
کمیتی مجهــول و کیفیتی ژلــه ای دارد .ایــران به دلیل
انکه رئیس جمهور منتخب امریکا ،سیاســت خارجی را به
صورت بیزینس نگاه می کند می توانــد بهره برداری کند.
همچنین تهران باید قدرت سخت افزاری و نرم افزاری اش
در خاورمیانه را نیز مدنظر قرار دهد و بداند که می تواند بر
کمیت مجهــول و کیفیت ژله ای ترامپ تاثیرگذار باشــد.
امروز ما باید یک برنامه ریزی درست داشته باشیم؛ حلقه و
اولویت اصلی ایران ،اروپاست و در کنار ان باید تعامالت
با روســیه و چیــن را نیز به درســتی پیگیری کنیــم .توان
دیپلماتیک و کار سیاست خارجی ایران باید ایجاد اجماع
باشد تا جلوی تکثیر داعش را بگیریم و فضای خاورمیانه را
به سمت بهبود اوضاع سوق دهیم.
میریوســفی :در مــورد ایران هــم ترامپ و هم
جمهوریخواهان نسبت به کشور ما موضع تندی داشته و
دارند و این موضوع ک ه ترامپ مواضع نسبتا معتدلی نسبت
به روسیه و سوریه دارد ،لزوما بدین معنا نیست که مواضع
معتدلی هم در رابطه با ایران خواهد داشت .این نکته بسیار
مهم اســت و باید به ان دقت کافی داشته باشیم .در واقع
تنش زدایی امریکا با روســیه لزوما به معنــای تنش زدایی
واشنگتن با تهران نخواهد بود.
در نهایت موضع دولت اتی واشنگتن را باتوجه به
ی ترامپ در خصوص بحث سوریه و
اظهارنظرها
مبارزه با داعش چطور می بینید؟
تاجیک :خــود ترامــپ مطرح کرده کــه دولت
او با روس هــا بــه تفاهمی خواهند رســید .خوشــبختانه
سیاســت های او در مــورد ســوریه تــا امــروز برخــاف
سیاست های اوباما و وزارت خارجه کری که کمی بالتکلیف
بودند ،مشخص تر اســت .در این خصوص بارها سرگئی
الوروف ،وزیر خارجه روسیه گله کرده بود که امریکایی ها
هنوز تکلیفشــان با مساله ســوریه و معارضان مشخص
نیست .به نظر من این صحبت ترامپ که خواهان رسیدن
به تفاهم با روس ها در خصوص ســوریه اســت ،ســخن
عاقالنه ای است .این رویکرد امریکا به نوعی به نفع ایران
خواهد بود؛ اما نوع ان مهم اســت ،یعنــی اگر این تفاهم
منجر به حذف ایران از گردونه شود ،خیلی نامطلوب است.
اما اگر ایران با روسیه طوری پیش برود که در سوی دیگر
نیز امریکا با انها همراه شــود وضعیت خوبی خواهد بود.
زیرا امریکا و ایران در خصوص مســائل منطقه به صورت
دوجانبه نمی توانند همکاری داشــته باشــند .بنابراین اگر
همراهی مسکو و واشنگتن در سوریه هزینه های مادی و
معنوی ایران را کاهش دهد و ما برگ برنده ای در سوریه از
طریق روس ها داشته باشیم ،خیلی حالت مطلوبی است.
اگر ما بتوانیم خواستههایمان را با یک روش مطالعه شده
و اجماع داخلی به درستی الگوسازی کنیم و کار را به دست
وزارت امور خارجه بســپاریم ،این توانمنــدی مدیریتی،
سیاسی ،تحلیلی و کارشناســی در سیاست خارجی کشور
وجود دارد که بتوانیم در این دوران از این روش ترامپ که
می خواهد با روس ها در مورد خاورمیانه به تفاهم برســد،
بهترین بهره را ببرد.
میریوسفی :در ابتدای صحبت هایم به مواضع
ترامپ نســبت به ســوریه اشــاره کردم و برای حسن ختام
این را بگویم کــه این صحبت هــای ترامپ فعــا در حد
مواضع اســت و چگونگی تبدیل انها به سیاست و راهبرد
و اجرای این مواضع یک نکته بســیار مهم اســت .نکته
دیگــر اینکه همان طور که اشــاره کردم یک کشــاکش و
تناقضی بین مواضع ترامپ و حــزب جمهوریخواه به ویژه
نومحافظــه کاران وجــود دارد و در مرحلــه شــکل گیری
سیاست ها باید ببینیم که کدام یک از این دیدگاه ها عملی
خواهد شــد .در نهایت به نظر می رســد که دونالد ترامپ
موضوع روســیه و ســوریه را خیلی ســاده نــگاه می کند.
خاطرم هســت تقریبا دو مــاه پیش جوزف نــای مقاله ای
راجع به روابط امریکا و روسیه نوشــت و در ان تاکید کرده
بود موضوعی که باعث شــد روســیه اکنون به تقابل رو در
رو با امریکا بپردازد ،اجالس بوداپســت در ســال 2008
بود .در ان اجــاس ،ناتــو تصمیم گرفت گرجســتان و
اوکراین را به عضویت ناتو دربیاورد .پس از ان نیز اتفاقاتی
افتاد که مشکل اســت شــرایط را به پیش از سال 2008
بازگردانــد .درواقع امــروز تنهــا اختالف میــان امریکا و
روسیه ،سوریه نیســت و بنابراین کمی ساده انگارانه است
که شخصی این گونه تصور کند که تمام تقابالت و تنش ها
با روسیه خیلی سریع می تواند حل و فصل شود .به همین
خاطر حتی روس ها هم که در طــول کمپین انتخاباتی به
جانبداری از ترامــپ متهم بودند به صــورت محتاطانه از
صحبت های او استقبال کردند .چرا که می دانند مشکالت
و تحوالت میان دو کشور بســیار پیچیده تر از ان است که
با یکی دو تا نطق انتخاباتی و پســاانتخاباتی رفع و رجوع
شود .در این خصوص من گمان می کنم که مواضع حزب
جمهوریخواه نسبت به دیدگاه های ترامپ تسلط بیشتری
خواهند داشت.
53
بین الملل
دکتریندونالد
مداخالت امریکا در خاورمیانه در دور ه ترامپ کاهش می یابد
ازاده کشوردوست
روزنامه نگار
2
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا در تاریخ هشتم
نوامبر با نتیجه ای غیرمنتظره به پایان رسید و در نتیجه ان
فردی روی کار امد که موضع گیری های غیرقابل پیش بینی
و گاه متناقض او ،ارزیابی چشــم انداز این کشــور به ویژه
در حوزه سیاســت خارجی را دشوار کرده اســت .از جمله
محورهایی که «دونالد ترامپ» به طور قطع در مقابل ان با
چالش جدی رو به رو خواهد بود ،حوزه خاورمیانه است؛ به
ویژه انکه وی همواره از سیاست های خاورمیانه ای «باراک
اوباما» رئیس جمهوری فعلی امریکا انتقاد کرده اســت و
به همین دلیل مــردم امریکا و جهان در انتظار هســتند تا
نظاره گر سیاست های وی در این حوزه باشند.
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها مساله
خاورمیانه را به میان کشــیده بود اما پرسش این است که
باتوجه بــه بی تجربگــی وی در عرصه سیاســت ،امکان
تحقق وعده های او وجود دارد یا خیر.
عراق
ترامــپ در جریــان مناظره هــای انتخاباتــی
جمهوریخواهان در تاریــخ ۱۳فوریه در کارولینای جنوبی
گفته بود که «جورج بوش با حمله بــه عراق مرتکب یک
اشتباه شــد .ما هم ممکن است اشــتباه کنیم اما این یک
اشتباه وحشتناک بود .ما هرگز نباید به عراق می رفتیم .ما
باعث بی ثباتی خاورمیانه شدیم».
وی همچنین با انتقاد از دالیل اغاز جنگ عراق گفته
بود« :انها دروغ گفتند و ادعا کردند که در عراق سالح های
کشــتار جمعی وجــود دارد ،در حالی که ســاحی وجود
نداشــت .انها خود می دانســتند که چنین چیزی واقعیت
نداشته و پای سالح کشــتار جمعی در میان نیست .ما دو
تریلیون دالر بودجه صرف جنگ عراق کردیم؛ جنگی که
در جریان ان هزاران نفر قربانی شدند .ما باید برای کنترل
بر ذخایر نفتی عراق تالش می کردیم؛ اگر چنین اقدامی را
انجام می دادیم ،گروه تروریستی داعش شکل نمی گرفت
و انها بــرای تجهیــز خــود و همچنین گســترش منطقه
تحت کنترل شــان منابع مالی نداشــتند و هم زمان ما نیز
می توانستیم با پول فروش این نفت ،ان را صرف مراقبت
از نظامیــان امریکایی مجروح کنیم .اگر اســتخراج نفت
عراق در اختیار امریکا قرار می گرفت ،تنش و اختالف در
این کشور ایجاد نمی شد و هر گروه شورشی که به دسترسی
به منابع نفتی چشم دارد ،دســت به اشوب و ایجاد بحران
نمی زد .ولی اوباما با در پیش گرفتن رویکردی نادرســت،
نظامیان مسلح را از عراق خارج کرد و تنها نیروهایی را در
این کشور نگه داشــت که اجازه حضور در عملیات نظامی
را نظامی نداشــتند .واقعیت اســت که جنگ عراق غیر از
تلفات انســانی و زیان های اقتصادی سنگین ،نتیجه ای
برای ما نداشته است».
با همــه اینها ،موضــع ترامپ در قبــال جنگ عراق
به قدری متناقض اســت که گفته بود اگر به ســال ۲۰۰۳
بازمی گشت ،از حمله به عراق حمایت می کرد.
مســاله موضع گیری ترامپ در قبال عراق به یکی از
محورهای تنش بین دو کاندیدا تبدیل شده بود« .هیالری
کلینتون» کاندیــدای دموکرات هــا در جریــان مبارزات
انتخاباتی گفتــه بود که وی و رقیــب جمهوریخواهش از
جنگ عراق حمایت کرده اند ولی تفاوت اینجاســت که او
اشتباه خود را می پذیرد و بابت ان عذرخواهی می کند ولی
ترامپ این اشتباه را انکار می کند.
ترامــپ دربــاره عملیات ازادســازی موصــل نیز
گفته اســت« :موصل باالخره ازاد می شــود .ما از سه
قبل بــرای ازادی موصــل اعــام امادگــی کرد ه ایم.
اما همه ســران انها فــرار کرده اند و این مســاله ،اصل
غافل گیــری را زیر ســوال می برد ».هر چنــد ترامپ از
موضع روسای جمهوری پیش از خود انتقاد کرده و تاکید
کرده که مســیر متفاوتی در پیش خواهــد گرفت ،ولی
به اعتقاد تحلیلگران موضــع وی در قبال عراق چندان
شفاف نیســت .او هرگز به این مساله اشاره نکرده است
که چه اقدامی برای بهبود شرایط در عراق انجام خواهد
داد ،هر چند در برخی موارد وعده همکاری نزدیک تر با
کردها را داده است.
سوریه
موضع ترامپ در قبال ســوریه نیز مبهم و غیرشفاف
اســت .هر چند بســیاری از منتقدان ،این عدم شفافیت و
عدم اشاره به جزئیات برنامه های او را نشان از عدم کارایی
و بی تجربگی ترامپ در عرصه سیاست می دانند .وی این
مساله را نقطه قوت کار خود دانسته و تاکید دارد که چنانچه
سیاســت های خود در قبال ســوریه و راهکارهایش برای
مقابله با داعش را به وضح بیان کند« ،عنصر غافلگیری»
را از بین بــرده و بــه این گــروه فرصت کافــی می دهد تا
اقدام های پیشــگیرانه و تقابلــی با سیاســت های وی را
طرح ریزی و اجرا کنند.
او در جریان مناظره های انتخاباتی در الس وگاس در
تاریخ ۱۵دسامبر ۲۰۱۵گفته بود« :عناصر داعش ،قاتل و
ادم کش هستند .اعضای این گروه ،وحشتناک هستند نه
مغز متفکرهای ان .ما باید از هر لحاظ ان را تغییر دهیم».
ترامپ همچنیــن از احتمال اعــزام ۳۰هزار نیروی
امریکایی به خاورمیانه بــرای مقابله با داعــش خبر داده
اســت .او حتی پیشــنهاد داده اســت که بــرای مقابله با
مظنونان تروریستی ،قوانین بین المللی که استفاده ارتش
از شکنجه را ممنوع می کند ،تغییر داده شود.
دونال د ترامپ گفته است که «شکست داعش اولویت
باالتری نســبت به متقاعد کردن رئیس جمهوری ســوریه
برای کناره گیری از قدرت دارد انچه در حال حاضر ضروری
است ،تمرکز روی داعش است نه ســوریه .اسد برای من
فرد خوشایندی نیست اما باید اعتراف کنیم که اسد ،روسیه
و ایران در حال مبارزه و از بین بردن داعش هستند».
وی در مصاحبه ای با رویترز گفته بود« :اسد در حال
حاضر نسبت به سه سال قبل بســیار قوی تر شده و تالش
برای متقاعــد کردن او به کناره گیری از قدرت ،نســبت به
شکست داعش ،اولویت کمتری دارد؛ این مساله به طور
قطع در جایگاه دوم است».
با توجه بــه موضع گیری هــای مبهم ترامپ ،شــاید
بتوان گفت مقابله داعــش مهمترین هدف خاورمیانه ای
اوســت که شــاید به دنبال ان ،دخالت زمینــی در پرونده
سوریه نیز دور از ذهن نباشد .هرچند بسیاری از تحلیلگران
باتوجه به رابطه خوب دونالد ترامپ با «والدیمیر پوتین»
رئیس جمهــوری روســیه ،تاثیــر ان را روی چشــم انداز
بحران سوریه مثبت ارزیابی کرده و معتقدند این مساله به
کاهش کشمکش ها ،چانه زنی ها و گروکشی های مسکو
و واشنگتن در ســوریه منجر شــده و پرونده این کشور از
بن بست خارج خواهد شد.
بین الملل
54
مثلث | شماره 334
ترکیه
ترکیه میان کشــورهای منطقه ،از جمله کشورهایی
بوده است که سران ان به وضوح از روی کار امدن ترامپ
استقبال کرده اند« .رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری
ترکیه در واکنــش به انتخاب ترامپ گفته اســت« :با این
انتخاب ،عصر جدیدی در تاریخ امریکا اغاز شــده است.
امیدوارم ایــن انتخاب مــردم امریکا به اتخــاذ گام های
مثبت به سمت حقوق و ازادی های بنیادین ،دموکراسی و
پیشرفت در منطقه ما کمک کند».
به نظر می رســد مهمترین عامل مشوق دولت ترکیه
بین الملل
برای همــکاری با ترامــپ ،تمایل رئیس جمهــوری اینده
امریکا بــرای چشــم بســتن روی تمامیت خواهــی رو به
گسترش در ترکیه است.
ترامپ بعد از کودتای نافرجام ۱۵جوالی به روزنامه
نیویورک تایمز گفتــه بود« :زمانی که بحــث ازادی های
مدنی به میان می اید ،کشور ما مشــکالت فراوانی دارد و
به اعتقاد من برای ما بسیار دشوار است که در کشورهای
دیگر دخالت کنیم ...نمی دانیم که اجازه سخنرانی کردن
داریم یا خیر».
روز انتخابات ،ژنرال «مایکل فلین» مشــاور ترامپ
از این هم فراتر رفته و با چاپ سرمقاله ای در پایگاه خبری
«هیل» خواستار استرداد «فتح الله گولن» روحانی منتقد
دولت ترکیه که در پنسیلوانیا مستقر است ،شده بود .این
حمایت تمام قد از دولت ترکیه در شــرایطی که این کشور
اقدام به بازداشــت مخالفان و تعلیــق و برکناری منتقدان
کرده اســت ،به گوش مقام های انکارا خوش امده است
و به نظر می رسد روابط روشنی در انتظار دو کشور باشد.
کشورهای حاشیه خلیج فارس
ترامپ درباره کشورهای حاشــیه خلیج فارس گفت ه
اســت« :انها به جز پول هیچ چیز ندارند و من مجبورشان
می کنم که پول بدهند .این کشــورها به جــز ما هیچ چیز
نیستند».
هر چنــد موضع ترامپ در قبال کشــورهای حاشــیه
خلیج فارس نیز شفاف نیست ولی تحلیلگران معتقدند که
وی به سمت ازسرگیری گفت وگوها با شرکای سنتی ایاالت
متحده به ویژه عربستان سعودی پیش خواهد رفت.
اسرائیل و فلسطین
جدال ارمان و واقعیت
ی ترامپ به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
سیاست خاورمیانه ا
داود احمدزاده
کارشناس مسائل خاورمیانه
3
مثلث | شماره 334
چیرگی دونالد ترامپ بر رقیب ســنتی و با تجربه خود
هیالری کلینتون دموکرات ،عالوه بر بهت و حیرت جهانی
میتواند دگردیســیهای عمــده ای را در عرصه داخلی و
سیاست خارجی امریکا در پی داشته باشد.
البته پیامدهای داخلی این انتخاب جنجالی به دلیل
موضع گیریهــای وی در عرصه رقابت هــای تبلیغاتی و
طرح موضوعات نژاد پرستانه در قالب تروریست خواندن
مسلمانان امریکایی تبار و نیز بی رغبتی به التین تبار های
مهاجر ،واکنش های جدی را به دنبال داشته و به گونه ای
اجنتاب ناپذیر بر شکاف اجتماعی و سیاسی جامعه امریکا
دامن زده اســت؛ به طوری که تبلور عینــی ان را در ادامه
اعتراضات گســترده خیابانــی و واگرایــی درون حزبی و
جدال نخبگان فکری و ابزاری بر ســر چگونگی تقســیم
مناســبات قــدرت و تصمیم گیری هــای کالن حکومتی
می توان مشــاهده کرد .از دیگر ســو ،ترامــپ در کارزار
انتخاباتی و مناظرات خویش با رقیب ســنتی اش هیالری
کلینتــون با لحنی تند سیاســت خارجی دولــت اوباما را به
باد انتقــاد می گرفت و با ادبیــات ساختارشــکنانه از لزوم
به کارگیری قدرت برتر نظامی برای از بین بردن دشــمنان
ملت امریکا صحبت می کرد .گرچه نطق های تند و اتشین
برای ســرکوب داعش و برقراری امنیت پایــدار در منطقه
خاورمیانه از طریق به کارگیری قدرت نظامی بیشــتر برای
اجماع سازی درون حزبی و کسب ارای بیشتر مردم ارزیابی
شده و کارکرد انتخاباتی داشــت .با این وجود ،با پذیرش
قانونی وی از ســوی نهادهــای حاکمیتــی و حزب رقیب
به عنوان رئیس جمهور منتخب و تالش سازمان یافته برای
انتقال قدرت باید گفت مشاوران و کارگزاران اجرایی ترا مپ
درعرصه سیاســت خارجی و نیز امنیتی در شناخت و درک
بهتر وی نســبت به قواعد نظام بین الملل نقش موثر تری
برعهده خواهند داشت.
انچه مهم است تغییر الگوی رفتار درعرصه سیاست
خارجی وتدویــن راهبردهــای جدید نیازمنــد به کارگیری
هزینه های امنیتــی و اقتصادی زیادی اســت .و باید دید
امریکایی که با مشکالت عمیق ا قتصادی و بحران های
بین الملل
رابطه دولت اوباما و اسرائیل طی سال های گذشته
رو به تیرگی گذاشــته بود تا جایی که شاید کمتر نمونه ای
بتوان برای ان پیدا کرد .این تیرگی به ویژه در زمان تصویب
توافق هســته ای با ایران به اوج خود رسید .این در حالی
است که ترامپ با انتقاد از برجام سعی کرده است مجددا
پلی میان واشنگتن و تل اویو ایجاد کند .او همچنین وعده
حمایت بیشتر امریکا از اسرائیل را داده است.
با این وجود زمانی ک ه ترامپ در یکی از سخنرانی های
خود گفت که در قبال مســاله اسرائیل -فلسطین موضعی
خنثی اتخاذ می کند ،بســیاری را در سرزمین های اشغالی
ناامید کرد؛ هر چند این بار نیز مانند بسیاری از موارد قبلی
موضع خود را تغییر داده و گفت« :اما خیلی سخت است
که بخواهیم در قبال این موضــوع ،موضعی خنثی اتخاذ
کنیم».
ترامپ همچنین گفته اســت که ســفارت امریکا در
اسرائیل را از تل اویو به بیت المقدس منتقل خواهد کرد.
او در عین حال تمایل چندانی به راه حل تشکیل دو کشور
مستقل فلســطین و اســرائیل که برای ســال ها از سوی
سیاستمداران امریکایی دنبال می شد ،نشان نداده است.
ترامــپ در جریــان ســخنرانی خــود در کلیولند ،از
اســرائیل به عنوان مهمترین متحد امریــکا در خاورمیانه
یاد کرده اســت .بنابراین به نظر می رســد رابطه امریکا و
اســرائیل در دولت ترامپ بهبود یافته و حداقل به ســطح
روابط دو طــرف پیــش از روی کار امــدن بــاراک اوباما
برسد.
با توجه بــه موضع گیری های غیرشــفاف ترامپ در
قبال خاورمیانه و غیرقابل پیش بینی بودن رفتارهای وی،
نمی توان چشــم انداز روشــنی از سیاســت خاورمیانه ای
امریکا در دولت ترامپ به دســت داد اما شاید بتوان گفت
باتوجه به سیاســت های انزواطلبی رئیس جمهوری اینده
امریکا ،شــاهد کاهــش مداخله ایــن کشــور در منطقه
خاورمیانه باشیم.
55
بین الملل
بین الملل
56
مثلث | شماره 334
اجتماعی متعددی روبه روســت ایا توانایــی الزمه را برای
پی ریــزی سیاســت های جدید و البتــه رادیکال تــر را در
منطقه دارد؟
با این وجود مهمترین ســوالی که برای کنشــگران
منطقه ای مطرح شده اســت این اســت که ترامپ و تیم
تصمیم ســازی وی در کاخ ســفید چه نگــرش جدید ی را
درمورد عمده ترین مسائل منطقه خاورمیانه اتخاذ خواهند
کرد و تبعات ایــن تغییرات محتمل چــه تاثیراتی بر تغییر
مناسبات قدرت در منطقه خاورمیانه خواهد داشت؟
در پاســخ به این ســواالت باید گفت ترامپ مجبور
به پذیــرش قوانیــن حاکمیتی و کاهش کنــش تهاجمی
خویش در عرصه خارجی خواهد بــود .اولین اصالح وی
بایستی تالش برای اشــتی مجدد با مخالفین داخلی و به
رسیمیت شــناختن حقوق اقلیت مختلف دینی و قومی و
زبانی اســت .چراکه هرگونه اصرار بر نژادپرســتی و نفی
ساختار چند قومیتی و جامعه چند فرهنگی امریکا با اصول
و قوانین اساسی امریکا به ویژه اصل ازادی بیان و مذهب
در تضاد است.
بنابراین ترامپ بعد از انتخابات رویکرد اشتی جویانه
و مصالحه را برای کاهش تنش ها و هیجان های ناشی از
مخالفت های موجود در امریکا پیش خواهد گرفت .و نیز
ساختارهای پیچیده بوروکراتیک و سازمان های مختلف
تاثیرگــذار در تصمیم گیری های داخلــی و خارجی اجازه
اتخاذ مواضع فردی و تند را نخواهد داد.
اما درمورد ســمت و ســوی سیاســت خارجی جدید
امریکا به ویــژه در خاورمیانه هم باید گفــت گرچه ممکن
است براساس نظریه پنج گانه جمیز روزنا در تحلیل سیاست
ی ترامپ در فرایند بازی
خارجی قدرت های بزرگ نقش فرد
قدرت و تصمیم سازی نسبت به اوبامای دموکرات پر رنگتر
باشــد .البته این نقش فردی وی را نباید خارج از چارچوب
ساختارسیاسی جامعه و نقش حزبی ان دید .هرگونه تکروی
و عدم پایبنــدی به قواعد درون حزبی بی شــک با واکنش
جدی تر اعضای کنگره و سنا مواجه می شود و همانطوری
که بیشتر سناتورهای حزب جمهوریخواه حاضر به حمایت
از وی درمقابل هیالری کلینتون در دوره رقابت های پرتنش
انتخاباتی نشــدند و همچنین نقش نهاد ها و بوروکراســی
پیچیده حاکم بر شکل گیری و اجرای تصمیمات در امریکا
را نباید نادیده گرفت و نیز پنتاگون و ســازمان جاسوســی
امریکا معــروف بــه ســی.ای.ای .در کنــار مولفه های
جمعیتی و اقتصــادی از اهمیت باالیــی برخوردارند و نیز
حضور کنشگران قدرتمند بین المللی و ســاختار حاکم بر
نظام بین الملل در روند تصمیم گیری ها مهم خواهند بود.
با این پیش فرض ،باید اضافه کرد خاورمیانه و شمال
افریقا در دوره جدید بعد از انتخابات اخیر امریکا و به قدرت
ن ترامپ همچنان مرکز توجهات جهانی خواهد بود.
رسید
برای تبیین جایگاه خاورمیانه و شمال افریقا کافی است به
تبلیغات گسترده انتخاباتی دو رقیب سنتی انتخابات اخیر
ریاست جمهوری اشاره کنیم .ترامپ به عنوان نماد عصیان
علیه وضع موجود بارها در گفت وگوهای تلویزیونی خود از
انفعال دولت اوباما در اتخاذ سیاست های تهاجمی تر برای
حفظ ســیادت امریکا در منطقه به ویژه موضوع ســوریه –
عراق و نفس مبارزه با داعش حرف به میان اورد.
از نظر ترامپ ائتالف ســازی های شکســت خورده
امریکا با کشــورهای اروپایی و برخی از کشورهای عربی
برای ریشه کن کردن داعش و دیگر گروه های تروریستی
نه تنها منافع ملــی امریــکا را تامین نکــرده ،بلکه اصرار
بر حفظ شــرایط موجود و عدم مشــارکت جدی با روســیه
به عنوان بازیگر اصلی بحران ســوریه خطــرات جدی را
به دنبال داشته است .در واقع میراث سیاست خارجی اوباما
برای شخص ترامپ و تیم همراه وی در حوزه بحران های
منطقه ای هزینه ای سنگین را درپی داشته است.
بنابرایــن ترامپ اولویت سیاســت خارجــی خود را
در سوریه برمنطق مشــارکت و گفت وگو با روسیه و ایجاد
فرصت هــای جدید بــرای اتخــاذ مواضع مشــترک علیه
گروه هــای تندرو ســلفی و تکفیــری اعالم کرده اســت.
این درحالی بــود که مذاکرات واشــنگتن -مســکو برای
هرگونه اقدام مشــترک علیه گروه های تروریستی به دلیل
تناقض های موجود در اتخاذ سیاست روشن از سوی دولت
اوباما از جمله تقسیم مخالفین بشاراسد به میانه رو و تندرو
و تاکید بر رفتن بشار اسد مانع هرگونه همکاری راهبردی
گردیده است.
بنابرایــن اگر شــعارهای انتخاباتی ترامــپ در مورد
سوریه عملیاتی شود شاهد شکل گیری اقدامات مشترک
و کاهش تنش های موجود میان دو کشور (روسیه -امریکا)
خواهیم بود .از دیگر ســو روس ها با پیمان ناتو و اعضای
موثر ان نظیر فرانسه و انگلیس بر سر چگونگی حل بحران
سوریه دچار تضاد منافع بودند .از انجا برخی از کشورهای
اروپایی با ارســال کمک های اقتصــادی و حمایت های
سیاسی از گروه های مخالف بشار اسد درکنار دو هم پیمان
خود عربســتان و ترکیه ایســتاده بودند .بی تردید هرگونه
فاصله گرفتن امریکا از محور عربی و ترکی ضد بشار اسد
می تواند پیام مثبتی برای مسکو قلمداد شود.
از ســوی دیگر ،مناســبات ایران و روسیه در مسائل
منطقه ای در حمایت از بشار اسد بسیار نزدیک است .ایران
ترامپ اولویت سیاست خارجی خود را در سوریه برمنطق مشارکت و
گفت وگو با روسیه و ایجاد فرصت های جدید برای اتخاذ مواضع مشترک
علیه گروه های تندرو سلفی و تکفیری اعالم کرده است
یکی از اولویت های سیاست خارجی خویش را دفاع از نظام
ســوریه تعیین و ان را در راســتای تقویت محور مقاومت
ارزیابی می کند.
بی شک سیاست های اعالنی ترامپ درمورد سوریه
و اشــتی با روســیه برای مبارزه بــا گروه های تروریســتی
می تواند برای عربستان سعودی برخی از کشورهای عربی
ناخوشایند قلمداد شود .از نظر ریاض و دوحه عدم برکناری
بشار اســد به منزله تقویت قدرت منطقه ای ایران قلمداد
شده و برای همین از همه ظرفیت های موجود منطقه ای
و نیــز همکاری های بین المللــی درقالب اتخــاذ مواضع
یکسان برای ســرنگونی دولت ســوریه و تحمیل ساختار
جدید باید بهره جست .در این مسیر دولت اوباما به سیاست
عدم اشتی با بشار اسد پایدار ماند و بنابراین هرگونه سخن از
ماندن بشار اسد و حتی همکاری راهبردی با روسیه شریک
استراتژیک سوریه برای اعراب مانند کابوس می ماند.
البته بایســتی در این عرصه منتظــر اقدامات عملی
ترامپ بــود و فاصله جــدال امــال و ارزش هــا و منافع را
مشاهده کرد.
باید اضافــه کرد که اشــفتگی ها در سیاســت های
اعالنی ترامپ محدود به ســوریه نیست .ترامپ گرچه در
گرماگرم کارزار انتخاباتی روی خوشی به عربستان نشان
نداده ولی گویا در سفر خاورمیانه ای خود قرار است از قاهره
و ریاض بازدید کنند .گرچه مناسبات واشنگتن – قاهره در
دوره پس از کودتای نهاد نظامی علیه محمد المرســی و
اخوانی ها با ابهاماتی روبه رو گشت و کمک های ساالنه به
مصر کمتر شــد؛ بنابراین این سفر می تواند فرصت مجدد
برای بازسازی روابط راهبردی دو کشور قلمداد شود.
در هر صورت برای حاکمان ســعودی حضور ترامپ
در کاخ ســفید ملغمه ای از فرصت تهدید اســت .اصل بر
پافشــاری مبارزه جدی با گروه ها ی تکفیری و سلفی مورد
حمایت ریاض در منطقــه می تواند ایده خطرناکی قلمداد
شود و ریاض همچنان درپی اســتفاده ابزاری ازگروه های
مخالف بشــار اســد و حفظ جای پای نفوذ خویش هست
و هرگونه تغییــر در سیاســت خارجی امریــکا را در ارتباط
گروه های عمده مخالف دولت سوریه در قالب جندالشام و
جبهه النصره به ضرر خود می داند.
از ســوی دیگر حرف های ترامپ در مورد برهم زدن
برجام و اتخاذ رویکــرد غیر منعطف درقبال ایران می تواند
برای ریاض نوید بخش باشد .چراکه عربستان سعودی در
کنار اسرائیل از مخالفین عمده توافق ایران با گروه 5+1
بوده و دستگاه دیپلماسی امریکا را به انعطاف بیشتر و نیز
امتیازات اقتصادی و سیاســی به ایران متهم می ساخت.
بنابراین این بخش از موضع گیری های انتخاباتی ترامپ
عدم پایبندی بــه مفاد برجام و تقابل ســخت با ایران مورد
حمایت ریاض هم هست .بنابراین عربستان تالش خواهد
کرد از طریق البی گری بیشتر مقامات جدید کاخ سفید را
به اتخاذ سیاست های رادیکال تر در ارتباط با ایران به ویژه
موضوع مهم برجام سوق دهد.
انچه مســلم اســت مقدورات دولت جدیــد امریکا
برای به چالش کشــاندن برجام و بازگشــت بــه نقطه اغاز
قبل از توافق نهایی به حدی نیست که بتواند مطابق میل
ســعودی ها رفتار کند .چراکه ایران با پای بندی به اصول
توافق هســته ای و حفظ روابط با قدرت اروپایی و روســیه
می تواند سد بزرگی در قبال هراقدام جاه طلبانه باشد.
ن ترامپ برای کشورهای
در هرصورت به قدرت رسید
منطقه خاورمیانه غالبا به شکل فرصت و تهدید نمایان شده
اســت .و در این میان هر کشــوری بتواند از فرصت های
موجود بــه نحو مطلوب تــری اســتفاده کنــد می تواند با
کاهش تهدید ها ضمن تقویــت جایگاه منطقه ای خویش
در پی ریــزی مناســبات جدید قــدرت ،منافع بیشــتری را
به دست اورد.
بین الملل
تکرار دکترین بوش
ترامپ در سیاست خارجی خاورمیانه ای اوباما تغییرات گسترده ای می دهد
میرقاسم مومنی
کارشناس مسائل منطقه
4
کارشناس مسائل منطقه
مثلث | شماره 334
بین الملل
با توجه به اینکه دونال د ترامپ ،رئیس جمهور منتخب
ایاالت متحده امریکا یک تاجر و بازرگان و کســی اســت
که سیاســت را براســاس تجارت و بازرگانی معنی میکند
و همچنین سیاست را در جهت کســب منافع اقتصادی و
بازرگانی برای کشور خود تعریف میکند ،در چنین فضایی
ترامپ همان طور که در کمپین خود و مناظرات با منتخبین
خود چه در مقابل جمهوریخواهان چه مبارزات انتخاباتی
خود با هیــاری کلینتــون اعالم کرده اســت خواســتار
ساختار شــکنی و تغییر بنیادی در سیاســت های امنیتی،
سیاسی و اقتصادی امریکا در خارج و داخل بوده است.
ترامپ معتقد اســت در یــک دهه گذشــته بیش از
15تریلیون دالر از ســوی امریــکا در مســائل خاورمیانه
هزینه شده و این هزینه از مالیات دهنده ها و مردم امریکا
پرداخت شده است .به نظر می رســد ترامپ در خصوص
مسائل خاورمیانه سعی داشته باشــد از روش های نوین و
براساس سیاست هایی که در نظر دارد برنامه ریزی نماید،
به این صورت که ایشان در خصوص سیاست های امریکا
در خاورمیانه و نوع تعامل با کشورهای دوست و نوع برخورد
با کشورهای غیر دوســت و دشــمن و رقبای اقتصادی و
سیاســی خود براســاس معیار جدید برخورد نماید .ایشان
در سیاست های خود یک موضوع را بیان می کند و ان نیز
منافع ملی و اقتصادی امریکاست .به نظر می رسد ترامپ
در خصوص موضوعات مهم خاورمیانــه همچون لیبی،
یمن ،جنگ سوریه و عراق با یک سیاست جدید و براساس
شعارهای خود برخورد خواهدکرد .اینکه امریکا در مسائل
خاورمیانه دخالت نخواهد داشــت ،موضوع کذبی است
چــون خاورمیانه و مســائل ان به نوعی به سیاســت های
بلندمدت امریکا و بقای خود امریکا بستگی دارد .در واقع
اهمیت خاورمیانه برای امریکا چه از نظر سیاسی و امنیتی
و چه از نظر اقتصادی با امنیت امریکا رابطه مستقیم دارد.
به همین جهــت میان امریکایی ها چــه ترامپ ،چه
کلینتون یا هر کس دیگری رئیس جمهور می شد هیچ وقت
حضور خود را در خاورمیانه از دســت نمی دهند .مهم نوع
برخورد و حضور در منطقه است.
ترامپ در شعارهای انتخاباتی خود اعالم کرده بود که
حفاظت و حمایت از رژیم صهیونیستی جزو سیاست های
تغییر ناپذیر ایشــان اســت ،به همین جهت در خصوص
مســائل خاورمیانه به نوعی رژیم صهیونیســتی نقش اول
را دارد .امریکا نیز به نوعی در این سیاست حضور دارد.
ی ترامپ در
به همین جهت به نظر می رسد سیاست ها
خاورمیانه با شدت بیشتری با کشورهای درگیر و متخاصم با
ت ترامپ به هر وسیله
صهیونیسم باشد ،به نظر می رسد دول
در خصوص امنیت رژیم صهیونیستی و منافع ان اقدام کند .
ترامپ در مورد تغییرات بنیادی در ســوریه ،یمن ،لبنان و
خاورمیانه به نوعــی که بتواند منافع رژیم صهیونیســتی و
امریکا را حفظ کند اقدام خواهد کرد که این اقدام ممکن
است نظامی ،سیاســی و اقتصادی باشد .به همین جهت
دولت جدید امریکا براســاس اســتفاده از دوستان سنتی
خود در کشورهای عربی و حمایت های نظامی اطالعاتی
ســعی دارد موضوع ســوریه و لبنان را در راستای اهداف
رژیم صهیونیستی و امریکا پیگیری نماید.
در مورد ســوریه و رقابت های مربوط به ان و در مورد
پالس های مثبتی که در طول رقابت های انتخاباتی ایشان
با پوتین وجود داشــته و پوتین اولین شــخصی بود که به
ب ترامپ را تبریک گفت به نظر می رسد روسیه از این
انتخا
موقعیت جهت تحکیم روابط با امریکا و رفع تحریم هایی
که روسیه در زمان اوباما اتخاذ شــده بود و ساالنه چندین
میلیارد دالر به زیان روســیه بود اســتفاده نماید .در واقع
موضوعی که برای روســیه اهمیت دارد مســاله اوکراین
و اشــغال منطقه کریمه که به خاطر همان اشغال منطقه
از سوی غرب و امریکا تحریم شــده است به نظر می رسد
معامله ای بیــن پوتین و ترامــپ در خصــوص اوکراین و
سوریه انجام گیرد .ممکن است این توافق موجب ایجاد
مناسبات جدید بین روسیه و امریکا شود و موضوع اوکراین
و سوریه به نفع طرفین حل شود و این موضوع در راستای
حل و فصل مناظرات خاورمیانه و مبارزات علیه تروریسم
در خاورمیانه است .دولت باتوجه به قانون اساسی امریکا
که مســئول سیاســت گذاری اجتماعی داخلی و خارجی
با رئیس جمهور است در خصوص شــیوه سیاست گذاری
رئیس جمهور اختیار دارد و بایســتی این نکتــه را در نظر
گرفت که مردم امریکا براساس شعارهای ترامپ به ایشان
رای دادن و باتوجه به امار گرفته شده ترامپ توانسته است
در ایالت هایی رای جمع نماید که جزو پایگاه های ســنتی
حزب دموکرات بوده اســت .به همین جهت این موضوع
نشــان دهنده این اســت که مردم امریکا از سیاست های
امریکایی ها سرخورده شده اند و به وعده های انها اعتماد
ندارند .بــه همین جهت به ترامپ به عنوان یک شــهروند
عادی و یک تاجر موفق که با اتکا به توانمندی های خود
توانسته در امریکا به قدرت اقتصادی و سیاسی دست یابد
اعتماد کنند.
پــس ترامــپ در واقــع نماینــده مــردم و احــزاب
جمهوریخواه و دموکرات به صورت تلفیقی است و در واقع
هواداران دو حزب به ایشان رای داده اند.
به همین جهت ترامپ به منظــور تحقق وعده های
انتخاباتی خود به شدت ســعی خواهد داشت در خصوص
اجرایی کردن گفته های خود اقدام نماید تا علیه تبلیغاتی
که در رسانه ها و سیاســت های کهنه امریکا علیه ایشان و
سیاســت های وی به راه انداخته اند مبارزه کند .در چنین
فضایی ترامپ در خصوص پرونده هســته ای ایران و نوع
تعامل با ان باتوجه به اختیاراتی که به عنوان رئیس جمهور
دارد ،در نوع اجرا و گرفتن تعهدات بیشتر و همکاری های
بیشــتر از ایــران اقــدام خواهد کــرد .او جهــت تحقق
برجام پیش شــرط های جدیدی را مطــرح می کند که این
پیش شــرط ها مطمئنا در خصوص موضوعــات مرتبط با
تروریست و گروه های فلســطینی به خصوص حزب الله و
مسائل مربوط به توان موشکی ایران بیشتر نمود خواهد
داشــت و درصورت عدم قبــول این موضوعات از ســوی
مقامات ایرانــی از این موضوع به عنــوان بهانه ای جهت
واقع
فشــار و افزایش تحریم ها اســتفاده خواهد کرد .در
ترامــپ به دنبال ایجــاد یک مرکــز مبارزه با تروریســم در
خاورمیانه به رهبری خود با مشــارکت کشــورهای منطقه
به خصوص کشورهای عربی خواهد بود .عربستان ،قطر
کویت و امارات نقش تامین کنندگان مالی و نیروی انسانی
این پروژه را برعهده خواهند گرفت و ارتشــی تشکیل و در
خصوص مبارزه با تروریستم اقدام خواهند کرد.
مطمئنا باتوجه به وحشت کشــورهای عربی از روی
کار امدن ترامپ در کاخ سفید ســران این کشورها جهت
حفظ منافع و بقای خــود با پیشــنهادهای امریکا و تامین
هزینه ها موافقت خواهند کرد و با دادن امتیازات نظامی،
اقتصادی و امنیتی به امریکا سعی در نزدیک شدن به ان
می کنند .چرا که دولت فعلــی امریکا برخالف دولت های
سابق معتقد به تسامح و تعامل نیست .به همین جهت سعی
دارد مسائل را به صورت شفاف و مطرح حل و فصل نماید
و دیگر کشورهای عربی و حامیان سنتی امریکا در منطقه
فرصت رایزنی بلند مدت نخواهند داشــت و ترامپ از این
موضوع جهت منافع خود استفاده خواهد کرد.
به همین جهت ترامپ سیاست شفاف در خصوص
مســائل خاورمیانه و گروه ها و کشــورهای منطقه را پیش
می گیرد و ان سیاست براســاس «یا با من هستی یا علیه
من» است.
امریکا کشــورها را به دو دسته کشــورهای دوست
و کشــورهای دشــمن تقســیم خواهد کرد .ما بایســتی
منتظر شــروع به کار ترامپ باشــیم و ببینیم این کشــور و
سیاست های ان از سوی چه کسانی اجرا می شود .کابینه
و مشاورین ان چه کسانی هستند چرا که نقش مشاورین و
وزرا در تعیین و تبیین سیاست ها مهم است.
57
ریگانیسم جدید
علوم سیاسی
تحلیل داده های انتخابات ریاســت جمهوری امریکا توســط موسسه پیو نشــان می دهد که
رمز پیروزی دونالــد ترامپ در رقابت های انتخاباتــی جلب ارای یقه ابی ها بوده اســت .از انتخابات
ریاست جمهوری در سال 1980به این سو تقریبا این دموکرات ها بودند که ارای کارگران ماهر را از ان
خودمی کردندامادونالدترامپدراینانتخاباتتوانستتجربهدونالدریگانراتکرارکند.
راز ایالت های یقه ابی
بین الملل
58
مثلث | شماره 334
گفت وگوباامیرحسینمهدویدربارهسهایالتسرنوشت ساز
1
امیرحســین مهــدوی،
دانشــجویمطالعاتخاورمیانه
دانشگاه هاروارد در گفت وگویی
بــا هفته نامه مثلث به بررســی
ناکامی هیالری کلینتون ،نامزد
حزب دموکرات ها در سه ایالت
ویسکانسین ،میشــیگان و پنســیلوانیا که به ایاالت
با رای دهنده قابــل توجه کارگران صنعتــی یا یقه ابی
معروف هســتند ،پرداخت و گفت به دلیل اغوش باز
دولت باراک اوباما برای جهانی شــدن و بیشتر شدن
جابه جایی ســرمایه در دوره او ،بســیاری از مشــاغل
کارخانه ای به خارج از امریکا منتقل شدند .به گفته او،
به طور کلی در امریکا در دوره اوباما شغل تولید شده و
بیکاری کاهش یافته است اما ان قشری که اصطالحا
به ان یقه ابی می گویند و شامل کارگران صنعتی ماهر
و نیمه ماهر می شــوند ،لزوما منتفع نشــده است .به
اعتقاد وی اکنــون برای حــزب دموکــرات کار خیلی
اسان تر اســت؛ قهر حدود 7میلیون از رای دهندگان
اوبامــا از انتخابات 2016و موفقیت برنی ســندرز در
23ایالت با 43درصد ارا در انتخابات مقدماتی نشان
می دهد که حزب به سمت چپ کشــیده خواهد شد و
بغض شدید مردم امریکا بستری تاریخی برای اتحاد
و همبستگی بیشتر دموکرات هاست.
مثلث | شماره 334
قرارداد .این دو حمایت بسیار مهم از طبقاتی که در ان دوره
رکود بزرگ صدمه خورده بودند ،در دوره ریاســت جمهوری
اوباما اتفاق افتاد .اما به دلیل اغوش باز دولت اوباما برای
جهانی شدن و بیشتر شــدن جابه جایی سرمایه در دوره او،
بســیاری از مشــاغل کارخانه ای به خارج از امریکا منتقل
شــدند .این جابه جایی دو علت اصلی داشت؛ یکی پدیده
جهانی شــدن که اجازه داده سرمایه به اسانی جابه جا شود
و به کشورهایی مانند چین ،ویتنام و بنگالدش نقل مکان
بکند و خیلی از صنایع سنگین تر مانند خودرو هم به کشور
مکزیک که در همســایگی امریکاســت منتقل شــده اند.
به دنبال ایــن تحوالت ،مشــاغل کارخانه ای بــه خارج از
امریکا انتقال یافته است .دوم سیاســت شدید صیانت از
محیط زیســت اوباما نیز دلیلی شــده تا صنایع الوده کننده
از کشور خارج شوند .رئیس جمهور دموکرات امریکا برای
تامین هزینه هــای رفاهی ماننــد بیمه درمانــی عمومی و
رایگان کردن دو سال نخست هزینه در کالج های دولتی،
به منابع مالیاتی بیشتر نیاز داشت .مالیات نیز عنصر دیگری
است که باعث فراری شدن سرمایه از ایاالت متحده امریکا
شده است .در نتیجه اتفاقی که در امریکا افتاده این است
که رئیس جمهور دموکرات با سیاست هایش منجر به رشد
بیشتر اقتصاد کشــور و افزایش مشاغل شده است اما این
رشد بیشتر در بخش خدمات مانند بهداشت ،درمان و توسعه
سیستم های مخابراتی و اینترنت که بخش های اقتصادی
غیر قابل تجارت هســتند ،موجب تولید شغل شده است.
چون برای ایــن خدمات نمی توان به کشــورهای خارجی
مراجعه کرد ،بنابراین مشاغل در این حوزه ها افزایش یافته
است .همچنین مشاغلی که نیروی انسانی بسیار ماهری
می خواهد و به این دلیل قابل منتقل کردن به بیرون کشور
نیستند هم رشد خوبی داشته اند .پس به طور کلی در امریکا
شغل تولید شده و بیکاری کاهش یافته است اما ان قشری
که اصطالحــا به ان یقه ابــی می گویند و شــامل کارگران
صنعتی ماهر و نیمه ماهر می شوند ،ضرر کرده است .قطب
خودروسازی امریکا از دهه ،80ایالت میشیگان بوده است.
شــهر دیترویت مرکز این ایالت در دوره اوباما یعنی ســال
2013نخستین شهر امریکا بود که شــهرداری ان اعالم
ورشکستگی کرد .یعنی اقتصاد این شهر به قدری ضعیف
شد و تحلیل رفت که شهرداری این شهر قادر نبود برای ارائه
خدمات عمومی ،درامد کافی کسب کند .بنابراین شهرداری
اعالم ورشکستگی کرد تا بدهی پیمانکاران را ندهد .بدین
ترتیب صنعت خودروسازی توسط برندهای ژاپنی و کره ای
بلعیده شــده و قطعه ســازی و تولید خودرو نیز به مکزیک
منتقل شده اســت .بنابراین نه تنها میوه رشد اقتصادی به
این دسته از مردم امریکا نرسید ،بلکه به زیان شان نیز تمام
شد .به این موضوع توسعه مشاغل انالین را هم اضافه کنید
که طبیعتا فایده چندانی به مردم مناطق مرکزی با مهارت و
ضریب نفوذ اینترنت نمی رساند.
رقیب درون حزبی دموکرات ها ،برنی سندرز نیز
ظاهرا در دو ایالت ویسکانســین و میشــیگان از
هیالری کلینتون جلوتر بوده اســت .به چه دلیل
مردم ایــن ایاالت از ســندرز بیشــتر از هیالری
حمایت کردند؟
ی ترامپ
برنی سندرز نیز با شعارهایی شبیه شعارها
از رقیب هم حزبی خود پیشــی گرفته بود؛ شــعارهایی که
البته بخشی از سیاست های سوســیال دموکرات بود و در
چارچوب برنامه ترامپ به عنوان نامزد حزب جمهوریخواه
بســیار متناقض جلوه می کند .شعارهای ســندرز مبتنی بر
حمایت از صنایع و نیروی کار امریکایی بود .حمایت بدین
معنا که روی محصول وارداتی تعرفــه بگذارند ،از صنعت
امریکایی حمایت کننــد و از پیمان های تجاری که امریکا
عضو انهاست ،یا خارج شوند یا ان را به نفع خودشان تغییر
دهند .بعد از سندرز ،دونال د ترامپ نیز با چنین شعارهایی در
بین الملل
در ابتدا تحلیل کلی تان راجــع به انتخابات اخیر
امریکا و پیروزی دونال د ترامپ و شکست هیالری
کلینتون را بفرمایید.
در تحلیل کلــی انتخابات امریــکا نباید فراموش
کنیم که هیالری کلینتون رای بیشــتری از دونالد ترامپ
کســب کرده اســت و اگر نظام انتخاباتی این کشور مانند
ســایر جمهوری ها بود االن کلینتون رئیس جمهور امریکا
شــده بود .ثانیا اینکه نزدیک هفت میلیون از ارای باراک
اوباما به هیالری کلینتون رای ندادند که این مساله به خود
نامزد و عدم محبوبیــت او بازمی گردد .همچنین باید توجه
کنیم که دونال د ترامپ هــم حتی حدود نیم میلیون کمتر از
میت رامنی نامزد جمهوریخواه سال 2012رای کسب کرد.
یعنی برخالف نتیجه گیری های کلی روزهای اخیر بخش
تعجب برانگیز نتایج انتخابات بــه اعتقاد من در درجه اول
ی ترامپ در انتخابات مقدماتی (درون حزبی) و در
به پیروز
وهله دوم به از دست رفتن سه ایالت شمالی ،که بر اساس
نظرسنجی ها دموکرات پیش بینی می شدند ،است.
به نظر شــما ،ناکامی کاندیــدای دموکرات ها در
سه ایالت ویسکانسین ،میشیگان و پنسیلوانیا
که به ایاالت کارگران صنعتــی یا یقه ابی معروف
هستند و پیش بینی می شــد دموکرات ها در انجا
رای بیاورند ،چقدر به عملکرد رئیس جمهور باراک
اوباما باز می گردد؟
درســت ترین مبــدا برای بررســی ایــن موضوع،
موقعیتی است که باراک اوباما در سال 2008رئیس جمهور
شــده اســت که همان بزرگترین رکود تاریخ امریکا بعد از
شــروع جنگ جهانی دوم اســت .به بیان دیگــر کمترین
نرخ رشــد و باالترین نرخ بیکاری در امریکا حاکم بود و بر
همین بســتر اوباما با شعار تغییر توانســت به قدرت برسد.
با این تفاســیر اولین انتظار از اوباما ،راه انداختن اقتصاد
بوده و این راه انداختن اقتصاد به معنای تولید شغل جدید
بر اســاس امارها واقعا اتفاق افتاده و بیکاری به 4/9درصد
رسیده اســت .درواقع میزان رشد شــغل تولید شده در هر
ســال در دوره باراک اوباما رکورد باالیی داشــته و در اواخر
دوره به باالترین عدد در 16ســال اخیر رســید .به عالوه
برنامه پر بحث بیمه درمانی اوباما 11/3را تحت پوشــش
علوم سیاسی
59
بین الملل
60
مثلث | شماره 334
علوم سیاسی
این ایاالت وارد کارزار انتخاباتی شــد و همین شعارها نیز
منجر به پیروزی او شد.
نفتا ،یکــی از معروف ترین پیمان هــای تجاری که
امریکا در ان عضو شــده ،مربوط به رابطه تجاری ایاالت
متحده با کشورهای شمال قاره امریکاســت و بسیار مورد
انتقاد این قشــر از جامعه امریکاست .این پیمان به اصرار
بیل کلینتــون انجام گرفته و ترامپ قول داده اســت که از
ان پیمان خارج شوند .این مساله هم به سندرز کمک کرد
در این ایالت ها وضــع خوبی پیدا کند و هم بــ ه ترامپ زیرا
کلینتون نمی توانست اقدامی که توسط همسرش صورت
گرفته است را محکوم کند.
با این تفاســیر اگر ســندرز به عنوان کاندیدای
دموکرات هــا در رقابت ها باقی می مانــد ،امکان
حضور یک رئیس جمهور دموکرات در کاخ سفید
افزایش می یافت؟
این مساله که در ترکیب متفاوتی از نامزدها ممکن
بود کدام نامزد پیروز شــود ،یک بحث مفصل اســت .اما
بر اســاس انچه از ابتدا می دیدیم از اغاز نظرســنجی ها در
رقابت های مقدماتی ،بیشــترین فاصله برتری را نسبت به
ترامپ و دیگر نامزدهای جمهوریخواه ،برنی سندرز داشت.
همچنین که در دو ایالت ویسکانسین و میشیگان نیز سندرز
نامزد قوی تری بود.
اما این نکته را نیز باید توجه داشــت عاملی که باعث
شــد تا ســندرز در این انتخابات رای نیاورد ،سیاهپوستان
بودند .به گونه ای که ســندرز در ایــاالت جنوبی با اکثریت
سیاهپوســت ،شکســت های بــا فاصلــه خــورد .ایــن
سیاهپوســتان در انتخابــات اخیر با نســبت 10بــه 90به
کلینتون رای دادند و بنابراین خیلی نمی توان ضمانت کرد
که اگر ســندرز به جای کلینتون کاندیدای نهایی می شد،
می توانســت پیروز انتخابات شــود .زیرا احتماال او ارای
سیاه پوستان را کسب نمی کرد و در نتیجه احتمال شکست
او هم وجود داشت.
پیش از انتخابات امریکا بســیاری این سناریو را
مطرح می کردند که هیــاری کلینتون به عنوان
نخســتین زن در تاریخ امریکا برای ورود به کاخ
سفید شانس بیشتری دارد .چرا این گمانه زنی ها
به وقوع نپیوست؟
در واقع انتظارهــا از هیالری کلینتــون به عنوان
نخستین زن در تاریخ امریکا که به این مرحله از رقابت های
ریاست جمهوری رسیده است ،خیلی زیاد بود .اما با اعالم
نتایج دیدیم که مسائل جنسی یعنی مرد یا زن بودن کاندیدا
برای مردم امریــکا تقریبا اهمیتی نداشــت؛ همچنان که
دیدیم 57درصد زنان رای دهنده بــه کلینتون رای دادند و
42درصد ب ه ترامــپ .اگر جای کلینتون نامــزد مرد هم در
رقابت های ریاست جمهوری حضور داشت این رقم حداکثر
5-4درصد کاهش می یافت و این نشان دهنده ان است که
مردم امریکا اشتیاقی نداشتند که به یک خانم رای بدهند.
یا دست کم زنان امریکایی فاکتور جنســیت را در انتخاب
سیاسی خود دخالت ندادند.
با توجه بــه فضایی که اکنــون در امریــکا وجود
دارد دونالد ترامپ تا چه حــد می تواند در تحقق
وعده های انتخاباتی اش در ایاالت مذکور موفق
باشد؟
باید توجه داشت تقریبا از دهه 1930این نخستین
بار اســت که نامــزد حزب جمهوریخــواه به نوعــی برنامه
حمایــت از تولید داخلــی ارائه کرده اســت .اصول اصلی
حزب جمهوریخــواه در حمایــت از تجــارت ازاد و ازادی
مبادله فاکتورهای تولید ،با تعرفه کــم و ازادی اقتصادی
اســت .ام ا ترامپ با شــعارهایی ســر کار امده که با اصول
ابتدایــی جمهوریخواهان متفاوت اســت .رئیس جمهور
منتخب امریکا در شعارهایش بر تعرفه باال برای کاالهای
وارداتی ،معامله با چین از طریق تعرفه ،برگرداندن مشاغل
به امریــکا از طریق افزایــش قیمت تولیــدات در خارج از
کشور و اخراج مهاجران غیرقانونی (که عموما ارزان ترین
کارگرها هستند) تاکید کرده است .در نتیجه می توان گفت
این انتخابــات بحران بزرگی برای حــزب جمهوریخواه به
وجود اورده و ترامپ با سردادن شــعارهایی خالف اصول
حزبش ،خالف نظر هیات حاکمــه و تاریخش به پیروزی
رسیده است.
از این پس تا چه حد شاهد دودستگی و اختالف
در جامعه خواهیم بود و دموکرات های معترض چه
برنامه ای را در دستورکار خواهند داشت؟
اکنون برای حــزب دموکرات کار خیلی اســان تر
است؛ حضور نیافتن 7میلیون نفر در انتخابات و موفقیت
ســندرز در 23ایالت در انتخابات مقدماتی نشان می دهد
که حزب به ســمت چپ کشیده خواهد شــد و بغض شدید
مردم امریکا برای اتحاد و همبســتگی بیشتر دموکرات ها
اماده اســت .من پیش بینــی می کنم در فاصله 2ســال تا
انتخابات میان دوره ای بعدی و فاصله 4ساله تا انتخابات
بعدی ریاست جمهوری به طور بی نظیری شاهد همبستگی
و کمپین کردن حامیان دموکرات ها باشیم .تصور می کنم
در سطح روشنفکران ،دانشــگاهیان ،جوانان و اقلیت ها
یکی از بی نظیر ترین جنبش ها شــکل بگیرد و با اتحادی
کم نظیر روند موفقیت های حزب دموکرات که از انتخابات
ســال 2014بر عکس شده بود از ســر گرفته خواهد شد.
این جنبش دموکرات ها علی ه ترامپ برخواهد خاســت و در
انتخابات میان دوره ای 2018به تدریج اثار خود را نشــان
خواهــد داد .اکنون اگــر در شــهرهایی از امریکا شــاهد
تظاهرات مردم هستیم اینها تنها عده ای نیستند که ناراضی
باشند ،بلکه انهایی که تظاهرات نمی کنند نیز دچار نوعی
بهت و حیرت شده اند .بنابراین دوپاره شدن جامعه امریکا
با نتایج انتخابات اخیر شدیدا افزایش یافته و شعله ور شده
ن ترامپ اکثریت را
اســت .همچنین در مناطقی که حامیا
دارند زندگی برای اقلیت سخت شده است .درواقع به درستی
امریکا از ذات سفیدپوســتش در حال فاصله گرفتن است
و این برای سفیدپوستانی که به ترامپ رای داده اند بسیار
اهمیت دارد .تنها تا سی سال دیگر سفیدپوستان اکثریت
را در ایاالت متحده امریکا خواهند داشــت و دور از انتظار
نیست که روسای جمهور بعدی امریکا ،التین تبار یا با ریشه
شرق اسیایی باشد.
ترامــپ در حوزه مهاجرت و خار ج شــدن امریکا
از اکثریت سفیدپوستی ،شــعارهایی داده بود؛
به نظر شــما تا چه حد به این شــعارها جامه عمل
خواهد پوشاند؟
نظام مهاجــرت امریــکا دو در ورود اصلی دارد که
نخســت اعضای خانواده که خیلی راحت می توانند برای
هم اقدام کنند و اقامــت بگیرند و دیگری هــم نیروی کار
متخصص است .در بخش فامیلی وقتی یک فرد رده پایین
به امریکا مهاجرت می کند باقی اقوامش را که هم ســطح
خودش هستند نیز به امریکا می کشاند و انها به کارگر ساده
با دستمزد پایین تبدیل می شوند .در رده تخصصی نیز شاهد
این روند هستیم که در مراکز تخصصی ای.تی و غیره افراد
نخبه از هند و چین و غیره بــه صنعت درمان و ای تی و بقیه
اقتصاد امریکا می ایند .در نتیجه خیلی از مشــاغل سطح
پایین و ســطح باال را مهاجران اختیار گرفته اند .این دلیل
بخشی از انرژی ضد اقلیت بود که به رای بدنه رای دهندگان
ترامپ بدل شدند .ته دل انها با ساخت دیوار در مرز مکزیک
همراه اســت و بدشــان نمی ایند اگر می توانستند کشور را
یکدســت می کردند .بر اساس انچه مشــاوران ترامپ نیز
اعالم کرده اند نخســتین اقداماتی که او انجام خواهد داد
ابتدا در حوزه لغو بیمه خدمات درمانــی و اخراج مهاجران
غیر قانونی خواهد بود.
ترامپ
قدرت است
نه سیاست و اقتدار
پایگاه طبقاتیترامپکارگران
سفیدپوست است
ابراهیم فیاض
2
استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران
یکی از پرسش های اساســی که بعد از اعالم نتایج
انتخابات ریاســت جمهــوری امریکا مطرح شــد این بود
چگونه نامزدی کــه بســیاری ان را گزینه مطلــوب برای
نشستن بر صندلی ریاست جمهوری امریکا نمی دانستند،
توانست پیروز شــود؟ چگونه و چرا شخصی همانند دونالد
ترامپ توانســت بخش اعظمی از مردم امریــکا را با خود
همراه کند؟ پاســخ به این پرســش نیازمند بررسی مسائل
متعددی است اما به نظر می رســد مباحث اجتماعی بیش
از سایر مولفه ها در این انتخاب اثرگذار بوده است .دونالد
ترامپ ،سرمایه دار امریکایی در اوایل حضور خود در کارزار
انتخاباتی ریاســت جمهوری امریکا بــه دلیل طرح برخی
موضوعات چون جلوگیــری از حضور مهاجران ،بســتن
دیوار بین امریکا و مکزیک و ممنوعیت ورود مســلمانان
نتوانست ارای خوبی را کسب کند اما او با تغییر شعارهای
علوم سیاسی
مثلث | شماره 334
بین الملل
انتخاباتی اش توانســت ارای خود را افزایش دهد .یکی
از موضوعاتی که توانســت در این پیروزی اثرگذار باشد،
انتخاب شــعار عدالت طلبی از ســوی ترامپ بــود .برنی
ســاندرز که نامزد حزب دموکــرات در انتخابات مقدماتی
بود با این شعار توانســت بخش مهمی از جوانان را با خود
همراه کند .با خروج ساندرز از این رقابت ها ،این بار ترامپ
شــعار عدالت ورزی را یکی از محورهای اصلی سیاســت
خود در امریکا انتخاب کرد .بنابراین در صورتی که ساندرز
به عنوان نامزد حزب دموکرات انتخاب می شــد ،قطعا او
گزینه پیروز در برابر ترامپ بود و رای قاطعی نیز به دســت
می اورد چون از روز اول شعار خود را بر مبنای عدالت طلبی
قرار داد.
در این میان ترامپ شعارهای بسیاری به منظور جذب
طبقه کارگر امریکایی ســر داد .از جمله اینکه شــرکت ها
و کارخانجــات امریکایی باید بــه این کشــور بازگردند تا
اشتغال در این کشور افزایش پیدا کند .به رغم انکه نظام
سرمایه داری نمی تواند براســاس شعارهای دونالد ترامپ
پیش رود اما مردم این شعار را باور کردند .اگر ترامپ قصد
داشته باشد سرمایه شرکت های امریکایی را از چین خارج
کند و وارد امریکا کند تا اشــتغال در امریکا ایجاد شــود،
سرمایه گذاری امریکایی با نقشــه جهانی شدن همسویی
ندارد.
در هر صورت فــارغ از اینکه تا چه اندازه شــعارهای
دونالد ترامپ در اینده قابلیت اجرا دارد اما شــعارهایی بود
که توانســت جامعه امریکا را مجذوب خود کند .اما چون
این شــعارها جنبه اجرایــی و عملی نــدارد ،بنابراین بحث
فروپاشــی امریکایــی مطرح می شــود .یکــی از مباحث
این اســت که جامعــه امریکا از لیبرالیســم کــه یک نوع
نخبه گرایی سیاسی به حساب می اید و در این کشور بسیار
حائز اهمیت اســت ،در حال تغییر به دموکراسی است .بر
این اســاس ترامپ عامل نیســت ،بلکه یک فرایند است
و به همین دلیل انتخاب او موجب شــد که یک شــک به
جامعه امریکا و جامعه جهانی وارد شــد .زیــرا انتخاب او
براساس ســاختارهای سیاســی صورت نگرفت بلکه این
انتخاب بیشــتر براساس یک ضدســاختار شکل گرفت.
ترامپ در حالی توانست ساختارشکنی کند و سیستم سنتی
سیاســی در امریکا را کنار بزند که بســیاری موفقیت او در
این عرصــه را نتیجــه نارضایتی مردم از حــزب دموکرات
می دانند ،حال انکــه این نارضایتی نســبت بــه کل بدنه
سیاسی امریکا یعنی حزب دموکرات و جمهوری خواه بوده
اســت .جمهوریخواهان غالبا حزبی مردمی هستند که در
مقابل سیاست های روشنفکرانه حزب دموکرات ،نماینده
تفکر سنتی در جامعه امریکا به شمار می ایند.
به همین دلیل بخش سنتی جامعه امریکا که عموما
در مرکز قــرار دارد به ترامپ رای داده اســت .درواقع مغز
امریکا این گزینه را انتخاب کرد که بیشــتر کشــاورزان و
کارگرانی با فرهنگ اصیل امریکایی هستند .یکی از نکات
مهم این است که از دوره ریگان جمهوریخواهان صاحب
ایدئولوژی شدند ،برهمین اساس بسیاری انتخاب ترامپ
را اولین رای بدون ایدئولوژی در امریکا می دانند .از دوره
ریگان که بحث بنیادگرایی مســیحی مطرح شد تاکنون،
موضوع دیگری نیز مطرح است ،اینکه انتخابات در امریکا
خانوادگی شد.
پدر بوش ،پسر بوش و در انتخابات مقدماتی کنونی
حضور جب بوش بود .از این سو در حزب دموکرات خانواده
کلینتون ها مطرح اســت؛ یعنی بیل کلینتــون و بعد از ان
گزینه هیالری کلینتون مطرح شد .یعنی توازن ساختاری
برهم خورد و این قدر اشــرافیت و قــدرت امریکایی با هم
شکل گرفت که امریکایی ها از ساختار سیاسی اظهار تنفر
می کردند .همین موضوع موجب فاصله گرفتن بخشــی
از جامعه امریکا از ســاختار قدرت شــد .ترامپ نیز از این
موضوع بهره برد و با انتخاب شــعارهای عدالت طلبانه به
خصوص در زمینه حقوق کارگران سنتی امریکا (کارگران
سفید) توانست پیروز شــود .مردم همواره طرفدار عدالت
هســتند و نخبگان طرفدار ازادی؛ به همیــن دلیل مردم
عدالت را انتخــاب کردند .امریــکا برای اولین بار قشــر
پایینش از قشــر متوســط اش بیشتر شــد که زیر خط فقر
هستند.
موضوع مورد توجــه دیگر اینکه پیــروزی ترامپ در
انتخابات ریاســت جمهوری امریــکا در واقع ،تبدیل یک
گفتمان به قدرت بود .برهمین اســاس او توانست در این
دوره از انتخابــات در مقابل امریکای ســنتی و رهبران ان
بایستد و ساختارشکنی کند .انچه بیش از پیش بر اهمیت
این انتخابات افزود ،عقبه ترامپ و خانواده اش اســت که
بیانگر تعلــق انها به اقلیــت جامعه امریکا اســت ،ترامپ
یک ســرمایه دار اهل امریکای التین اســت و همســر او
یک اســاو و از اهالی اروپای شــرقی اســت .از این رو،
می توان گفت که پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا ،در
واقع ،پیروزی گفتمان اقلیت بــر اکثریت بود که این خود
ساختارشکنی بزرگی از نظر سیاسی در تاریخ امریکا به شمار
می رود .ترامپ نه جمهوریخواه است و نه دموکرات است
که برخالف دموکرات ها که همــواره به عرصه ای فراتر از
مردم قائل هستند ،برای مردم جایگاه بیشتری قائل است.
بر این اساس ،امریکا در دوران او ،احتما ً
ال برای پرهیز از
فروپاشــی ،به الک خود فرو خواهد رفت .ترامپ در حالی
قصد دارد ساختارشــکنی کند که چارچوب تئوریکی ندارد
و همین موضوع ویرانی امریکا را به دنبال خواهد داشت.
این انتخاب حتی اثر خود را در کشورهای اروپایی خواهد
گذاشــت؛ به طوری که با حضــور او در عرصه سیاســی،
دولت های راســتگرا در اروپا روی کار می ایند و قشرهای
روشنفکر در سیاست و قدرت کنار رفته و قشرهای عملگرا
کار را به دست خواهند گرفت.
از ســوی دیگر نتیجه انتخابات ســال 2016نشان
داد که جنگ شمال و جنوب در امریکا ادامه دارد .اگرچه
ترامپ قصد دارد هویت امریــکا را برگرداند اما نمی تواند و
مردم از ترامپ قمارباز ،بسازبفروش و غاصب اموال مردم
اســکاتلند چیزی ندیده اند که بــه او رای دهند اما چون از
عدالت سخن گفت مردم به او اقبال نشــان دادند .امروز
بزرگترین مشکل امریکا ،پیشــی گرفتن قدرت نظامی بر
قدرت اقتصادی اســت و اگر قدرت اقتصادی نتواند خود
را به قدرت نظامی برســاند ،دچار فروپاشــی خواهد شد و
اینجاســت که روی اوردن به یک اقتصاد درونگرا بیش از
پیش برای امریکا ضرورت پیدا می کند .بر این اســاس،
می تــوان گفت که پیــروزی ترامپ در انتخابات ریاســت
جمهوری امریکا منجر به یک فروپاشی ساختاری می شود
تا برای ماندگاری امریکا در جهان ســاختاری جدید ایجاد
شود و در این ساختار جدید امریکا از خرج های اضافه خود
در خاورمیانه کاســته و به اقتصاد درونگــرا و مردمی خود
می افزاید .این انتخابات نشانه این بود که در امریکا قدرت
بر سیاست پیروز شد.
یکی از علت هایی که اروپا از انتخــاب ترامپ دچار
وحشت شده این اســت که ترامپ ویرانگری تمدنی کرده
اســت .به طور قطــع اروپا مقــر تمدنگری امریکاســت و
کار ترامپ بــه نوعی ویرانگری تمدنی اســت و هم اکنون
فرانســه ،المان و حتی انگلیس نســبت به ایــن انتخاب
واکنش نشــان دادند .ترامپ شــعارهای ارمانگــرا نداد،
بلکه شعارهای عدالت طلبانه ســر داد .مردم امریکا دیگر
دوســت ندارند که مانند اروپا پادشاه سازی کنند ،برهمین
اساس نیز امریکا سال هاست اروپازده شده است .انهایی
هم که این روزها به انتخاب ترامپ اعتراض دارند و تجمع
می کنند بیشــتر اتکاءشــان به اروپایی هاست که موضوع
چندان مهمی نیســت .اکنون ترامپ فقط قدرت است نه
سیاســت و اقتدار؛ برخی معتقدند که ترامپ حتی دوران
چهار ســاله اش را هم به پایان نخواهد برد و این به معنای
فروپاشی است.
61
علوم سیاسی
عزای عمومی ایالت لیبرال
برای نتیجه انتخابات
روایتی از بوستون پس از پیروزی ترامپ
امیرحسین مهدوی
کارشناس بین الملل
3
بین الملل
62
مثلث | شماره 334
بوستون مرکز ایالت ماساچوست که دانشگاهی ترین
و فرهیخته ترین ایالت امریکا به شــمار می رود ،با شنیدن
نتایج انتخابات اخیر تقریبا عزادار شــد .در معابر عمومی،
فضای دانشگاهی و اجتماعات محلی ناراحتی و عصبانیت
از پیــروزی دونالد ترامــپ در انتخابات ریاســت جمهوری
مشهود است .میل شدیدی وجود دارد که در محیطی سر
صحبت را باز کنند تا همدیگر را تسلی دهند .این ناراحتی و
شوک در حدی است که دانشــگاه های هاروارد و ام ای تی
در امریکا خطاب به دانشــجویان اعالمیــه صادر کرده اند
که به دلیل نتایج انتخابات این روزها سرویس اضافه برای
مشاوره روانشناسی به دانشــجویان و اساتید ارائه خواهند
داد .در واقع مراجعه دانشجویان برای مشاوره به قدری زیاد
بوده که ساعات و سرویس های مشــاوره را در دانشگاه ها
افزایش داده اند .همچنین برای دانشــجویان برنامه هایی
ترتیب داده اند که بــا هم گفت وگو کنند و به ســمت اتحاد
پیش بروند .در سطح خیابان ها بین مردم عادی نیز وضعیت
خوبی حاکم نیست.
روزهای پــس از انتخابات در فضای عمومی شــهر
مانند مترو ،حالتی مانند حالت عزای عمومی حکمفرماست
و همه در بهت و حیرت فرو رفته انــد .همانطور که در اخبار
بازتاب یافته مردم در بسیاری از شــهرهای امریکا در حال
انجام راهپیمایی و تظاهرات هستند تا خشم و ناراحتی خود
را نشان دهند .شــکاف های ضد ترامپ بســیار فعال شده
است .در واقع تمام گروه هایی که از دونال د ترامپ ،برمبنای
شعارهای کمپین انتخاباتی اش ،وحشت زده شده اند دارای
درد مشترک هستند .اقلیت های رنگین پوست ،مهاجرین
غیر قانونی و حتی قانونــی دارای ویــزای موقت و فعاالن
صلح و محیط زست همه خطر مشترکی را احساس می کنند.
تازه همه این مشــاهدات مربوط به یک شهر بسیار
لیبرال است که ســهل گیرانه ترین قوانین برای دگرباشان
جنسی و بهترین خدمات بیمه درمانی برای اقشار با درامد
پایین را دارد و اقلیت ها در انجا بسیار راحت زندگی می کنند.
همچنین احساس مشابهی در زنان هم شکل گرفته است.
گرچه 42درصد رای دهندگان زن به ترامپ رای دادند اما به
دلیل مســائلی که به نقل از او ،به خصوص در ویدئوی ماه
اکتبر مطرح شد ،نگاه جنسیتی و ضد زن از ترامپ بین مردم
جا افتاده اســت .نکته دیگر اینکه وقتی در جایی دانشگاه
زیاد باشــد از تعداد زیادی فرد تحصیلکرده خارجی درواقع
پذیرایی می کننــد و تمام اینها مشــکل اقامــت دارند .اما
صحبت های ترامپ در خصوص مهاجران و مسلمانان این
قشر را بسیار نگران کرده است.
وقتی ارای انتخاباتــی کلینتون و ترامپ را مقایســه
می کنیم مهمترین ارای ابی به ساحل غربی و شرقی امریکا
یعنیکالیفرنیا،ماساچوست،واشنگتنونیویورکاختصاص
دارد .دقیقــا نقاطی کــه تجمع اقلیت ها ،قــدرت ،ثروت و
نهاد علمی هستند در بهت و شوک فرو رفته اند و بیش از هر
زمان دیگری در مقایســه با ایالت هایی که به دونالد ترامپ
کاندیدای جمهوریخواهان رای داده اند ،احســاس غریبه
بودن دارند .البته این حس متقابل در نقاط تمرکز ارای ترامپ
یعنی ایاالت مرکزی هم وجود دارد .دو دســته شدن شدید
جامعه امریکا با پروازی کمتر از یک ســاعت از هر ســاحل
اقیانــوس اطلس و ارام به ســمت مرکز کشــور قابل لمس
است .جنبشــی فراگیرتر ،عقالیی تر و عمیق تر از تسخیر
وال استریت به راه افتاده و به رغم پیروزی ترامپ در این دوره
دســت باال را در اینده سیاسی کشــور خواهد داشت .اینده
سیاســی به ســود جوانان و اقلیت ها و علیه سفید پوستان
میانسال به باال و مسیحیان تندروست.
دموکراسی علیه
نئولیبرالیسم
گفت وگوی مثلث
با سیدمحمد مرندی
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
اقای دکتر! در ابتدا توضیح دهیــد که چه دالیلی
باعث شــد تا دونالد ترامپ که اغلب کارشناسان
و همچنین نظرســنجی های انتخاباتی ،احتمال
پیــروزی او را کمتر از رقیــب دموکراتش هیالری
کلینتون میدانســتند ،به عنــوان رئیس جمهور
منتخب ایاالت متحده امریکا برگزیده شود؟
انتخاب دونالــ د ترامپ به عنــوان رئیس جمهوری
منتخب امریکا دالیل گوناگونی را در پس خود دارد؛ در وهله
نخست می توان به افشاگری های ویکی لیکس اشاره کرد
که تاثیر خود را بر انتخابات و نگاه مردم به کاندیداها برجای
گذاشت .از دیگر موارد نیز می توان به فساد مالی هیالری
کلینتون و بنیاد کلینتون و زیر پا گذاشــتن قوانین توســط
کلینتون در ردوبدل کردن اســناد محرمانه از طریق ســرور
شخصی اشــاره کرد .اما به عقیده من دو دلیل اصلی برای
پیروزی ترامپ در انتخابات می توان برشــمرد که نخســت
به مطرح کردن بحث های نژادپرســتانه از سوی ترامپ در
رقابت های انتخاباتی بازمی گردد.
مشــاهده کردیم که اغلب سفیدپوســتان در امریکا
شــامل زن و مرد به ترامپ رای دادند .البتــه این بدان معنا
نیســت که تمام سفیدپوســتان نژادپرست هســتند اما این
عامل در نگاه بســیاری از انها تاثیرگذار بوده اســت .عامل
دیگــری کــه در کاهــش ارای کلینتــون و افزایــش ارای
ترامپ تاثیر بســزایی داشــته ،این اســت که مردم امریکا
از ســاختار و وضعیــت حاکمیتــی کشورشــان به شــدت
ناراضی هســتند و ترامپ از این نارضایتی اگاه و سوار بر ان
شد.
این نارضایتی مردم از ســاختار حاکمیتی امریکا
چه دالیلی دارد و چقدر به عملکرد دولت دموکرات
باراک اوباما مربوط می شود؟
به نظر بســیاری از تحلیلگران و متفکــران ،نظام
ســرمایه داری لیبرال در حال رســیدن به بن بســت است و
جهان گرایی امریکا لطمات بسیار سنگینی به قشر متوسط
و پاییــن امریــکا وارد اورده اســت .بنابرایــن اکثــر مردم
حس می کنند که حاکمیــت امریکا یک حاکمیت فاســد،
خودخــواه و تنها بــه فکر ســرمایه داران اســت و کلینتون
را به عنــوان نماینــده حاکمیت می بیننــد .بنابرایــن انها بر
ایــن باورند اکثریت جامعــه در این میان لطمــه خورده اند.
محبوبیتدونالد ترامپوبرنیسندرزدررقابت هایانتخاباتی
به همین موضــوع بازمی گــردد .زیرا انها شــعارهایی علیه
نظام سرمایه داری یا حاکمیت ســر می دادند که این مساله
خوشــایند مردم بود .البته ترامپ و ســندرز بســیار متفاوت
هستند اما محبوبیت این دو کاندیدا عالمت نارضایتی مردم
از نظام و ســاختار امریکا اســت .در ایاالت متحده امریکا
وجود نظام لیبرال و فردگرایی ،ارزش های انســانی را زیر پا
گذاشــته و خودخواهی را به عنوان یــک ارزش جاانداخته
است.
این مســاله به مــرور زمان مردم قشــر متوســط را به
سمت فقر کشانده است چرا که خودخواهی سرمایه داران و
سیاستمداران نزدیک به سرمایه داران انها را به این وضعیت
علوم سیاسی
مثلث | شماره 334
جهت تفاوت چندانی با هم ندارد؛ هر دو از داخل حاکمیت
برامده اند .نباید فراموش کنیم که ترامپ خود از دوســتان
خانواده کلینتون بود و حتی در گذشته به دموکرات ها بیش
از جمهوریخواهان نزدیک بود .اما او به دالیل متعدد طغیان
کردوازایننارضایتیمردماستفادهیابهنظربندهسوء استفاده
کرد .در واقع دونالد ترامپ نماینده اصیل و واقعی نارضایتی
مردم نیست ،بلکه بر این نارضایتی سوار شد.
اکنــون کــه ناراضیانــی در جامعه امریــکا وجود
دارند و به نوعی فضای داخلی کشــور به ســمت
دودستگی حرکت کرده اســت ،اینده این فضا را
چطورمی بینید؟
بین الملل
دچار کرده است .از سوی دیگر بسیاری از متفکران امریکا
هم می گویند که کشورشــان از ارزش هــای اخالقی و دین
تا حــدودی تهی شــده اســت .در حال حاضر رســانه های
عمده در امریکا دائما ســنت ها را به تمســخر می گیرند و به
بی عدالتی های اجتماعی نیز توجهی ندارند .جالب اســت
ک ه ترامپ میلیاردر ،نماینده مردمی شده که خود را ستمدیده
می دانند.
پسدلیلاصلینارضایتیمردمازساختارحاکمیت
به بحث سرمایه داری مربوط میشود؟
بله؛ امروز به نظر می رســد جامعــه امریکا به دلیل
ســرمایه داری ،فردگرایی و فرهنگ خودخواهی که در پی
این دو عامل بوجود امده اســت ،با نوعی بن بســت مواجه
شده است و شــرایط موجود منجر به تجمیع ثروت و قدرت
در دست اندکی شده و باقی مردم قربانی شده اند .در گذشته
سرمایه داری امریکا ،کشورهای دیگر را قربانی خود می کرد
و جامعه امریکا گرفتار عوارض لیبرالیسم و نئو لیبرالیسم در
اینحدنشدهبود .یعنیداخلامریکامنافعمردمقشرمتوسط
را تا حدودی مدنظر داشــتند اما باقی دنیا قربانی این کشور
می شدند .اما امروز کار به جایی رسیده که نظام سرمایه داری
امریکا مردم خــود را قربانــی می کند که چنیــن رویکردی
دوام پذیرنیست.بنابراینچه ترامپسرکاربماندچهنماند،تا
زمانی که این نظام و تفکر تغییر نکند ایاالت متحده به سمت
پایین و افزایش مشکالت حرکت خواهد کرد.
ارزیابی شما از نارضایتی ها و تظاهراتی که اخیرا و
بعدازاعالمنتایجانتخاباتوپیروزیدونالد ترامپ
شکلگرفتهاستچیست؟
جالب است که وقتی معترضانی علیه ترامپ دست
به تظاهرات می زنند ،رســانه های عمده امریکا غالبا از انها
حمایت می کنند و بلکه انــان را تحریــک می کنند .به نظر
می رســد حمایت ایــن رســانه ها از معترضــان الزاما خیلی
صادقانه نیســت و رســانه ها از معترضان به عنــوان ابزاری
استفاده می کنند تا بخش هایی از حاکمیت بتوانند ا ز ترامپ
امتیاز بگیرند .این بدان معنا نیســت کــه ترامپ خود خارج
از حاکمیت است؛ بلکه ترامپ و کلینتون به نظر من از این
4
سیدمحمد مرنـــــدی ،دانشیار دانشگاه تهران
در گفت وگو با هفته نامه مثلث به واکاوی ارای هیالری
کلینتــون و دونالد ترامــپ در انتخابــات اخیر امریکا
پرداخت و گفت درصد باالیی از کســانی که به این دو
نفر رای دادند از روی عالقه به این دو حزب نبوده بلکه
از ترس روی کار امدن طرف مقابل رای داده اند.
دکتر مرندی اشاره می کند که به عقیده بسیاری
از تحلیلگــران ،نظام ســرمایه داری لیبــرال در حال
رسیدن به بن بست است و جهان گرایی امریکا لطمات
بسیار سنگینی به قشر متوســط و پایین امریکا وارد
اورده اســت .بنابرایــن اکثر مردم حــس می کنند که
حاکمیت امریکا یک حاکمیت فاسد ،خودخواه و تنها
به فکر سرمایه داران است .بنابراین انها بر این باورند
اکثریت جامعه در این میان لطمه خورده اند .محبوبیت
دونالد ترامپ و برنی ســندرز در رقابت های انتخاباتی
به همین موضــوع بازمی گردد .همچنین این اســتاد
دانشگاه تاکید کرد که امروز بیش از هر زمان دیگری
در تاریخ معاصر امریکا ،اقتدار این کشــور به شــکل
جدی زیر سوال رفته و قدرت ایاالت متحده از درون
در حال کاهش است.
درخصــوص اینده این دودســتگی و اختالفات در
امریکا باید توجه داشت که دموکرات ها و جمهوریخواهان
عاقل تر از این حرف ها هســتند که بی ثباتی در کشورشان
به وجود اورند .اما مساله اینجاســت که امروز مردم امریکا
نه دموکرات ها را قبــول دارند و نه جمهوریخواهــان را .در
انتخابات ریاست جمهوری اخیر در امریکا که بسیار حساس
بود ،نزدیک به نصف مردم یــا رای ندادند یا به کاندیداهای
غیر مطرح رای دادند؛ این بدان معناست که از نظر نیمی از
مردم جامعه امریکا خیلی فرقی نمی کند که کدام کاندیدا از
کدام جناح پیروز شود و انها معتقدند که چه دموکرات ها روی
کار بیایند و چه جمهوریخواهان تفاوتی به حال انها نخواهد
کرد .از سوی دیگر اکثر کسانی که به هیالری کلینتون رای
داده اند اغلب از او رضایتی ندارنــد ،بلکه فقط معتقدند که
ترامپ از کلینتون هم بدتر اســت .در عین حال بسیاری از
کســانی که به ترامپ رای داده اند نیز از روی کینه نسبت به
کلینتوناینکارراکرده اند.زیراهمان طورکهپیش ترگفتم،
انهامعتقدبودندکلینتون،نمایندهحاکمیتفاسدوثروتمندان
است .همچنین اغلب کسانی که به ترامپ رای دادند به این
نیت بوده که او حاکمیت را بر هم ریــزد .در نتیجه می توان
ادعا کرد درصد باالیی از کسانی که به این دو نفر رای دادند از
روی عالقه به این دو حزب نبوده بلکه ا ز ترس روی کار امدن
طرف مقابل رای داده اند.
این مباحثی کــه در خصوص نارضایتــی مردم از
ساختار حاکمیت مطرح می شــود چقدر در اینده
می تواند برای ایاالت متحده امریکا مشکل افرین
شود و به اقتدار این کشور لطمه وارد کند؟
امروز بیش از هــر زمانی دیگــری در تاریخ معاصر
امریکا ،اقتدار این کشور به شــکل جدی زیر سوال رفته و
قدرت ایاالت متحده از درون در حال کاهش است .مشاهده
کردیم که در انتخابات اخیر امریکا تمام کمپانی های بزرگ و
رسانه های امریکا غیر از فاکس که تا حدودی متفاوت بود،
پشت کلینتون بودند؛ اگر در کشوری واقعا ازادی رسانه ای
وجودداشتهباشدایاممکناستکهتمامرسانه هاپشتیک
نفر باشند؟ این مساله نشان می دهد که نظام سرمایه داری
امریکا بیش از پیش با مردم ساالری فاصله پیدا کرده است
و تقریبا تمام ســرمایه داران و سیاســیون در یک جبهه قرار
گرفته اند .جالب است که مایکل مور ،کارگردان مستندساز
که فردی ضد جنگ است و مســتندهایی علیه جنگ عراق
و جرج بوش ساخته اســت نیز به شدت از هیالری کلینتون
حمایت کرد .این در حالی است که کلینتون از جمله مسببان
جنگلیبیبهشمارمی رود.مایکلمورکهچشمانشرابسته
و کورکورانــه از کلینتون حمایت کرده بــود اکنون می گوید
ریاست جمهوری ترامپ نامشروع است .این بدان معناست
که افراد نزدیک به حاکمیت حتی کسانی مانند مایکل مور
که منتقد بودند همه به صف شدند و به نماینده حاکمیت رای
دادند.اکنونمشاهدهمی کنیمکهرابطهبرخیازبهاصطالح
معترضان سنتی با حاکمیت به قدری قوی شده است که انها
در برابر نتیجه رای مردم ،خوب یا بد ،ایســتاده اند .مجددا
تاکید می کنم که این بدان معنا نیست که ترامپ فرد موجه
و مناسبی است بلکه بدان معناســت که در امریکا حاکمیت
و رســانه ها تالش می کنند تا مردم را به سمت و سوی مورد
نظر خود ســوق دهند ولی در عین حال در این انتخابات به
نتیجه مطلوب خود نرســیدند .در نهایت نباید فراموش کرد
که اگر ترامپ توانست از این ســد بزرگ حاکمیت عبور کند
به واسطه قدرت مالی و سوار شــدن بر نارضایتی مردم بوده
است .نامزد جمهوریخواهان به واســطه بودن در سیستم
توانســت ثروت انبوهی را جمع اوری کرده و به واسطه ان تا
انتها در مبارزات حضور داشته باشد و به نحوی پیام خود را به
مخاطبانشبرساند.
پس چگونه میشود کســی که یک سرمایه دار و خود
محصولسیستماست،درمقابلچنیننظامیبایستد؟!
63
علوم سیاسی
نه به ساختار
چرا ترامپ رئیس جمهور شد؟
علی بیگدلی
بین الملل
64
مثلث | شماره 334
5
استاد روابط بین الملل
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاســت جمهوری
این کشــور جزو اتفاقاتی بود که جهــان را در بهت و حیرت
فرو برد .موضوعی که موجب شــده بسیاری از تحلیلگران
تاکنون به بررســی دالیل مختلف این موضوع بپردازند .در
اینبینیکیازمباحثبسیاربااهمیتدالیلاجتماعیاست
که این پیروزی را رقم زد .هر چند در انتخابات ســال 2017
ی داشتند ،به طوری
امریکا گروه های اجتماعی نقش مهم
که در این میان رای دهندگان سفیدپوســت ،کم درامد و با
تحصیالت کمتر جامعه امریکا سرنوشــت انتخابات اخیر
را رقم زدند اما یکــی از مباحث مهم دلیــل رویگردانی این
رای دهندگان از نخبگان سیاسی در امریکا است.
ترامپ در شــرایطی توانست پیروز شــود که بسیاری
از مردم امریکا اعتماد خود را به نخبگان سیاسی و ساختار
قدرتمندی که این گــروه برای خود ایجاد کردند از دســت
داده است .موضوعی که موجی از نارضایتی های اجتماعی
به خصوص در زمینه مسائل اقتصادی ،اجتماعی را به دنبال
داشت .بنابراین به نظر می رسد که دونال د ترامپ توانست بر
موج نارضایتی مردم در این کشور سوار شود و با تشخیص
به موقع میزان نارضایتی های عمومــی از وضعیت موجود
به نفع خود بهره ببرد .بر این اساس می توان گفت که مردم
امریکا بــا رای ب ه ترامــپ در واقع به نوعــی نارضایتی خود
از سیستم این کشور را نشــان دادند .هر چند در این میان
شــعارهای دونال د ترامپ در خصــوص بازگرداندن هیبت و
قدرت امریکایی ،افزایش اشتغال و بازگرداندن شرکت ها و
کارخانجاتبهامریکانیزحائزاهمیتبودامابحثنارضایتی
مردم از حزب دموکرات نیز موضوعی است که نباید ان را از
یاد برد .بســیاری از مردم امریکا معتقدند که سیاست های
هشت سال دولت باراک اوباما برای انها وضعیت مطلوبی
را به دنبال نداشته و تغییری در وضعیت معیشتی انها صورت
نگرفتهاست.برهمیناساسنیزبسیاریمعتقدندکهبخشی
از اقبال مردم امریکا به ترامپ در راستای حل وضع موجود
صورت گرفته است .مردم این کشور امید به اینده ای بهتر
را در ســر می پروراندند اینده ای که انها رســیدن به ان را در
انتخاب دونال د ترامپ متصور هســتند .اینــده ای که مردم
تغییر در ان را با انتخاب نخبگان سیاســی حزب دموکرات
و حتی جمهوریخواه متصــور نبودند .در ایــن بین حضور
یک سرمایه داری که نامزد ضد سیستم در امریکا نام گرفت
موجب شد معادالت تغییر کند .نباید فراموش کرد که انتقاد
ترامپ به سیاست داخلی واشنگتن و ساختارهای قدرتمند در
هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه نیز در این زمینه موثر
بود .او با تاختن به کهنه ســرباز امریکایی جان مک کین،
بوش و ...بسیاری دیگر از چهره های برجسته سیاسی درون
حزب متبوع خود نیز سیاستمداران واشنگتن را فاسد نامید.
به اعتقاد او بسیاری از هزینه هایی که امریکا طی سال های
گذشتهازجملهدرجنگعراقصرفشدرابی فایدهدانستو
تاکید کرد که این هزینه های می توانست صرف امور داخلی
امریکا شود .بر این اساس به خوبی مشخص است که مردم
ب ترامپ در واقع «نه» بزرگی به سیستم
این کشور با انتخا
حاکم در امریکا دادند و از این طریق نارضایتی خود نسبت
به فعاالن عرصه سیاسی در این کشور را اعالم کردند .این
در حالی است که ترامپ هیچ گونه ســابقه سیاسی ندارد و
بسیاری از نظرات او خارج از قواعد رایج و ساختارهای مرسوم
نظام بین الملل اســت .اما مردم عامی
توجه چندانی به موضوعــات این گونه ندارند؛
به همین دلیل نیز انها جذب شعارهای سرمایه دار میلیونری
شدند که اینده ای روشن بدون فساد و حل مسائل اقتصادی
را نوید داده اســت .به همین دلیل نیز با مطرح شدن بحث
یترامپومباحثیکهاودرخصوصزنانمطرح
فساداخالق
کرد باز هم جامعــه امریکا از او روی برنگرداند .در شــرایط
کنونیبسیاریازطرفدارانخانمهیالریکلینتوننارضایتی
خود از این انتخاب را فریاد می زنند امــا رای دهندگانی که
دونال د ترامــپ را انتخاب کردند ،معتقدند سیاســتمداران
این کشور قابل اعتماد نیســتند و فساد گسترده ای در انجا
وجود دارد .افشای ایمیل های خانم کلینتون و نوع نگاه او
ی ترامپ و تایید
در ساختار سیاسی این کشــور نیز در پیروز
گفته های او موثر بود .در این میان باید تاکید کرد که یکی
از عوامل شکست هیالری کلینتون عدم محبوبیت خانواده
کلینتون ها در امریکاست .خانواده ای که پیچیدگی های
بســیاری دارد و این موضوع انچنان که باید برای مردم این
کشور جذاب نیســت .به دلیل همین پیچیدگی ها و اتخاذ
سیاســت های خاص خانــواده کلینتون ان چنــان که باید
خوش نام نیســتند .به همین دلیل هم باوجــود انکه اخبار
ی ترامپ در جامعه رواج پیدا
بسیاری در مورد فســاد اخالق
کرد اما وی موفق به پیروزی در انتخابات شد.
ی ترامپ شــد،
عامــل دیگری کــه موجــب پیــروز
سیاست های انفعالی باراک اوباما در قبال مسائل مختلف
بود .اوباما تاکید بسیاری بر حل مسائل براساس گفت وگو
داشت ،حال انکه ترامپ معتقد است برای احیای پرستیژ
امریکایی باید به گونــه ای عمل کرد که این کشــور بتواند
قدرت گذشته خود در دهه 60و 70را کسب کند .برهمین
اساس بخشی از جامعه امریکا که همچنان سودای قدرت
امریکایی را در سر دارد ب ه ترامپ رای داد .در واقع برای این
بخش از جامعه ،امریکایی بدون مهاجر ،با ساختار قدرتمند
اقتصــادی در داخل و خارج اهمیــت دارد .ترامپ بارها در
سخنرانی هایش به این موضوع اشاره داشته است که برای
بازگرداندن قدرت امریکا از نظر سیاســی و اقتصادی وارد
س ترامپ توانست موج
عرصه شده اســت .برهمین اســا
سفید پوستان اوهایو ،فلوریدا و کارولینای شمالی را با خود
همراه کند .او ایالت هایی که به طور سنتی از ان دموکرات ها
بودند را پشت سر گذاشت .در این میان بی پروایی او در طرح
مسائل نیز حائز اهمیت بوده است .بی پروایی که کمتر میان
سیاستمداران کارکشته ،نکته سنج و با مالحظه امریکایی
وجود دارد و همین موضوع موجب جذب بســیاری از مردم
به او شد .نامزد حزب جمهوریخواه بی توجه به ساختارهای
سیاســی جامعه امریکا عمل کرد و همواره اظهارنظرهای
خود را براساس انچه که خود می اندیشید ،مطرح می کرد.
در این بین ترامپ بارها علیه قدرتمندان و سیاســتمداران
ســنتی حزب جمهوریخــواه و دموکــرات اظهارنظر کرد و
توجهی نیز به منظور جلب نظر انها نداشت .به همین دلیل
نیز او توانســت همه قدرتمندان و سیاســتمداران ســنتی
حــزب جمهوریخواه را شکســت دهد .در پایــان ذکر این
نکته حائز اهمیت است ک ه ترامپ با بهره مندی هوشمندانه
از شــکاف های اجتماعــی ،اقتصادی موجــود در امریکا
توانســت خود را پیروز رقابت های انتخاباتی کند .بنابراین
به نظر می رســد که مردم امریکا به نوعی از سیاستمداران
سنتی امریکا خسته شدند .به خصوص انکه سوابق سیاسی
کلینتون ها ضدیت بسیاری با خواســته های مدنظر مردم
امریکا دارد.
بنابراین جامعه
امریکایی
تصور کرد که
دونال د ترامپ
شخصی است
که توانایی تحقق
مطالبات اقتصادی
و اجتماعی انان را
دارد .چرا که سیستم
گذشته ناکارامدی خود
را نشان داده است.
به همین دلیل بیشتر
ن ترامپ را
طرفدارا
طبقه متوسط رو به
پایین و فقیر جامعه امریکا
تشکیل می دهند .طبقه ای که
تحصیالت عالیه ندارد و تعلق خاطری
نیز به ساختار سیاسی پیچیده کشورش
ندارد .این بخش از جامعه به دنبال شفافیت
بودند و احساس کردند ک ه ترامپ به عنوان
یک فرد ضدساختار و تاجر خودساخته
توانایی ایجاد کشوری بنابر خواسته های انها
را دارد .با این حال دونال د ترامپ فرد غیرقابل
پیش بینی است و مشخص نیست که در اینده
چگونه عمل می کند .اینکه او تا چه اندازه
می تواند شعارهای خود را عملی کند نیز
مشخص نیست .با این وجود جامعه امریکا
خود را وارد ازمون سختی کرده است.
علوم سیاسی
قربانیانجهانی سازی
تکنولوژی و جهانی شدن موجب اعتراض مردم امریکا به سیستم شد
مرتضی مکی
6
کارشناس مسائل بین الملل
مثلث | شماره 334
بین الملل
هشتمنوامبرنه تنهابرایمردمامریکابلکهبرایبسیاری
در سراسر جهان روزی فراموش نشدنی بود؛ دونال د ترامپ،
نامزد جنجال امیز جمهوریخواهان توانست با نتیجه ای دور
از انتظار در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا پیروز شود.
بسیاری از مقامات جهان به خصوص کشورهای اروپایی در
اولین ســاعات پس از اعالم نتایج رای گیری ها ،تعجب و
ی ترامپ اعالم کرده و ان را شوک
شگفتی خود را از پیروز
بزرگیبرایجهانتلقیکردند.
نتایج انتخابات ریاست جمهوری امریکا متفاوت
از نظرسنجی های انجام شــده پیش از رای گیری روز
هشــتم نوامبر بود .این نتایج از ابعاد مختلفی از سوی
تحلیلگران و روزنامه نــگاران مورد بررســی و تجزیه و
تحلیل قرار گرفت .عمده ترین تحلیل بیان شــده این
است که یک قشــ ر نژادی و اجتماعی در جامعه امریکا
وجود دارد که در دوره های گذشــته دو حزب ســنتی امریکا
یعنیاحزابدموکراتوجمهوریخواهدرپرکردناینشکاف
اقدامی نکردهوتوجهیبهاینقشرنکرده اند .درواقعاگر چه
بههنگامانتخابات،نامزدهایانتخاباتیدوحزبشعارهایی
در راستای حمایت از این قشر در جهت جلب ارا بیان کردند
اما در عمل کاری انجام ندادند .امــا در این دور از انتخابات
دونال د ترامپ دیدگاه ها و مواضــع متفاوت و مغایر با مواضع
سنتی جمهوریخواهان در کارزار انتخاباتی ظاهر شد و شعار
ساختارشــکنانه ای چه در عرصه سیاســت خارجی و چه در
عرصه داخلی مطرح کرد و به این دلیل مورد توجه این قشر
قرار گرفت .این قشر از جامعه امریکا احساس می کردند که
هموارهمورد بی توجهیدولتمرداناینکشورقرارمی گیرند.
امااین باررایب هترامپمی دهندتانارضایتیخودراازوضعیت
موجودوسیستمحاکمبرامریکانشاندهند.
در هفته هــای پایانی ،ترامپ توانســت بــا اظهارات
خود ،در کمپین های انتخاباتی اش رای بخشی از جمعیت
کم تحصیالتوسابقادموکراتدرایالت هایصنعتیشمال
امریکا (ویسکانسین ،پنسیلوانیا و میشیگان) را جذب کند،
ت محوری هیالری کلینتون به ناراضیانی که
در مقابل تبلیغا
بازند ه صنعتی زدایی و جهانی شــدن در این ایالت ها بودند،
امیدی نداد .در همین راســتا بــر این نکته باید اشــاره کرد
که رای برخی ایالت ها از ابتدا مشــخص است .تنها حدود
12ایالت در سراســر امریکا باقی می ماند که سر نوشت ساز
بوده و می تواند به میدان نبرد رقبای انتخاباتی تبدیل شود.
ایالت هاییمانندمیشیگانوپنسیلوانیا،ازصحنه هایاصلی
ت ترامپ
در این نبرد انتخاباتی اســت و در این دور از انتخابا
توانســت در این ایالت ها با اختالف کمی از کلینتون پیشی
بگیرد.اماایننکتهرابایدیاداورشدکهارایمردمی کلینتون
بیشــتر ا ز ترامپ بود .ام ا ترامپ ،کاندیــدای جمهوریخواه
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا با کسب دست کم ۲۷۹
رای الکترال توانست در انتخابات هشــتم نوامبر پیروزی را
برای خود بــه ارمغان اورده و هیــاری کلینتون ،کاندیدای
دموکرات را در عرصه رقابت ها ناکام بگذارد .بر اساس اخرین
نتایج ،کلینتــون در انتخابات اخیــر در مجموع از ۵۰
ی و ۲۲۸
ایالت امریــکا 59/796/267رای مردم
رای الکترال به دســت اورد و ترامــپ به عنوان
کاندیدای جمهوریخــواه 59/589/809رای
مردمی به خود اختصاص داد .در همین راستا
دربارهاعتراضاتاخیرضد ترامپدربرخیازایالت هایامریکا
باید به این نکته اشاره کرد که در واقع نتیجه انتخابات هشتم
نوامبربهدلیلدو قطبیشدنجامعهامریکااستوازاینپس
دردورانریاست جمهوریدونال دترامپشاهدتغییراتجدی
درحوزهبین المللیوداخلیخواهیمبود.
اما درباره متمایل شــدن جامعه کارگــری در امریکا به
دونال دترامپبایدبهایننکتهاشارهکردکهبرنیسندرزیکیاز
نامزدهایدموکرات هادرانتخاباتدرون حزبیبهنوعیتالش
کرد که طبقات اسیب پذیر و کارگری جامعه امریکا را با اشاره
به جنبش وال استریت به خود جلب کند اما بعد از کناره گیری
سندرز و معرفی کلینتون به عنوان نامزد نهایی دموکرات ها،
بخشعمده ایازاینافرادب هترامپمتمایلشدند.اینقشر
ازجامعهامریکابه شدتازسیاست هایدموکرات هاناراضی
بودند و کلینتون نتوانســت نظر انها را به خود جلب کند .چرا
که هیالری کلینتون پس از برعهده گیری ریاست جمهوری
می خواســت ادامه دهنده باراک اوباما رئیس جمهور کنونی
امریکا باشد و تغییرات بزرگی چه در حوزه خارجی و چه داخلی
در نظر نداشت اما باتوجه به بحران مالی که در سال 2008در
امریکا فراگیر شد و قشر اسیب پذیر جامعه را به شدت تحت
تاثیر قرار داده و قدرت خرید مردم به خصوص طبقه محروم
جامعهکاهشیافت،مردمامریکادرانتظاریکرئیس جمهور
جدید بودند که بتواند تغییرات الزم را در حوزه اقتصاد ایجاد
کندووضعیتکشوررابهبودبخشد.برهمیناساسکلینتون
گزینه مناســبی نبود .دربــاره چرایی انتخــاب دونال د ترامپ
به عنوانرئیس جمهورامریکامی توانبهایننکتهاشارهکرد
ی ترامپ را نباید به نشانه محبوبیت
که نتایج انتخابات و پیروز
این کاندیدای جمهوریخواه تلقی کــرد بلکه این ارا به دلیل
عدممحبوبیتوپاسخ«نه»بهرئیس جمهوریکلینتونبود.
دراینمیانبرخیتحلیلگرانبراینباورندکهزمانیکه
باراکاوبامابه عنوانرئیس جمهورامریکاانتخابشدباشعار
تغییر توانست ارای بسیاری به خصوص جامعه سیاهپوست
امریکا را به خود اختصاص داده و بر سر کار بیاید اما عملکرد
وی در طول هشت سال گذشــته چندان مورد رضایت مردم
امریکانبودهوانتظاراتانهارابراوردهنکردهاست.دراین باره
باید گفت که در امریکا یک سیستم حکومتی وجود دارد و در
قالباینسیستمرئیس جمهورتنهابرخیاختیاراتراداشته
ونمی تواندفراترازانرفتارکند.
باراک اوباما نیز اگرچه هنگام ورود به کاخ ســفید شعار
تغییردادهبودامابهدلیلوجودموانعومحدودیت هانتوانست
شــعارهای خود را مبنی بر تعیین تکلیف مهاجران غیر قابل
قبولوبستهشدنزندانگوانتاناموچندانعملیکند.اکنون
یمی شودوبایدبر اساسشرایط
ترامپنیزواردچنینسیستم
موجوددراینسیستمرفتارکند.اماایندورازانتخاباتبرای
اولین بار ،ارای مردم علیه سیستم حکومتداری امریکا بود و
رای ب هترامپ به عنوانیکتاجرمیلیاردرکههیچ گونهسابقه
سیاسی و دیپلماتیک چه در عرصه داخلی و خارجی امریکا
نداشت ،نوعی اعتراض و اعالم نارضایتی از سیستم امریکا
ن ترامپ نیز پس از پیــروزی در انتخابات برخی از
بود .اکنو
شــعارهای جنجال برانگیز خود از وب ســایتش حذف کرده
است .اما باید این نکته را فراموش نکنیم که با حضو ر ترامپ
در مسند ریاســت جمهوری در طول چهار ســال اینده شاهد
یک امریکای متفاوت چه در عرصــه داخلی و چه در عرصه
بین المللیخواهیمبود.
اکنون بــه نظر می رســد باتوجــه به مخالفــت برخی
جمهوریخواهــان از کاندیداتوری دونالــ د ترامپ به عنوان
کاندیدای اصلــی این حزب و همچنیــن نارضایتی برخی از
مواضع کلینتون در دموکرات ها نوعی دو دستگی در این دو
حزباصلیامریکامشاهدهمی شودکهبعدازانتخاباتهشتم
نوامبرنیزایناختالفاتادامهخواهدیافت.همچنیناکنون
شکافیدرجامعهامریکاایجادشدهاستکهبهنظرمی رسدبه
راحتیپرنشودومشکالتیرادرایندهاینکشورایجادکند.
65
شهرزاد 2
فرهنگ
سریال شهرزاد چند عنوان را با هم به دست اورده است! پر مخاطب ترین ،پردرامدترین و ...
پرحاشیه ترین! در دو ماه اخیر انقدر حاشیه ها پیرامون این سریال زیاد بوده که شروع فیلمبرداری
فصل دوم انچنان که باید و شاید به چشم نیامده است .شکایت یکی از سرمایه گذاران سابق این
سریال از گروه سازنده فصل دوم هنوز به نتیجه نرسیده و معلوم نیست در صورت نتیجه بخش بودن
این شکایت وضعیت تولید شهرزاد 2به کجا خواهد رسید .در این پرونده گزارش ها و گفت وگوهایی
درباره مهمترین حاشی ه سریال شهرزاد یعنی وضعیت مالی ان خواهیم داشت.
ت
یتر
ا
و
ل
گفت وگوباسید هادیرضوی
سرمایه گذارمستعفیسریالشهرزاد
باید سهم من را بخرند
فرهنگ
66
مثلث | شماره 334
هادی عیار
روزنامه نگار
اقای رضوی! وضعیت سریال شــهرزاد االن به
چه منوال است؟ شــما با تیم ســازنده جلساتی
دارید که برگزار می شود ،این جلسات تا چه مقدار
نتیجه بخش بود؟
بله ،جلساتی دارد برگزار می شود و اقایان اسدزاده
و اســکندری به نمایندگی از مجموعه تولید با من جلساتی
دارند که اتفاقا االن که با شــما حرف می زنم بــه تازگی از
جلســه بیرون امده ام .من امیدی به این جلســات ندارم و
فکر نمی کنم نتیجه خوبی داشته باشــد .به این معنی که
فکر نمی کنم اتفاقی بیفتد که من را مجاب به بازگشــت به
سریال کند.
در جلســات چه مباحثی مطرح می شود؟ ما فکر
می کردیم کــه در این نشســت ها صرفا موضوع
مربوط به حق و حقوق شما بررسی می شود .اما
به نظر می رســد که صحبت هایی برای بازگشت
شما هم انجام شده ،درست است؟
موضوع اصلی همان موضــوع حق و حقوق بنده
است .البته بحث بر سر بازگشت هم مطرح است .اگرچه
مشکالتی که من با کار دارم فکر نمی کنم برای تیم سازنده
قابل حل باشــند .من با موضوعی مخالفم که دیگر اتفاق
افتاده و احتماال قابل بازگشــت نیســت .مثال مــن با این
حجم قرارداد و این حجم سرمایه گذاری که در فصل اول
انجام شد و البته در فصل دوم هم ادامه پیدا کرده مشکل
دارم .به نظرم منطقی و کارشناسی نیست .اصوال نیازی هم
نیست که در این حد با افراد مختلف قرار داد ببندیم و تا این
حد مجبور باشیم سرمایه گذاری کنیم .همه حرف من این
بود که باید کارشناسی انجام شود ،اینکه ما حق دخالت در
کار را نداشــته باشیم و هر زمان الزم شــد فقط پول بدهیم
که نمی شود.
گفته بودید که اختالف تان با گروه سازنده بیشتر
از این هاست.
بله ،بارها گفته ام این مــورد را .اصال اختالف ما
از قسمت هفدهم شروع شــد .ان زمانی که موضوع اقای
شریعتمداری و اینها مطرح شد .ضمن اینکه همه اختالف
ما این نبود .من در این سریال روی مسائل اعتقادی بحث
داشــتم .به طور مثال بحث حجاب در این ســریال برایم
پذیرفته نبود و به عنوان کسی که شاگرد اقای عسگراوالدی
در حزب موتلفه اسالمی بودم برایم قابل قبول نبود سریالی
بســازم که گویا در انقالب اســامی فقــط نیروهای ملی
مذهبی نقش داشته اند و بچه های مذهبی حضور ندارند.
در همان زمانی که فیلمنامه را می خواندیم هم انتقاداتم را
ابراز کردم و البته تغییراتی هم اعمال شد اما مطابق قرارداد
ما حق دخالت در فیلمنامه را نداشتیم .کل مشکالت ما هم
از همین بند قرارداد اغاز شد.
جالب اســت! چرا اصوال چنین قراردادی را قبول
کردید که بعدها مشکل پیدا کنید؟
ابتدا که مشکلی نبود اما تغییرات جزئی در فرایند
ساخت گاهی مشکل زا می شد .به هر حال شهرزاد به رغم
مشــکالتی که با ان داشتم ،ساخته شــد و حتی ساختش
ادامه پیدا کرد و از انجایی که مردم خوشحال بودند ادامه
ساخت ان ایرادی نداشت .زمانی که ما داشتیم شهرزاد 1را
می ساختیم ،در راهپیمایی اربعین زیر قبه امام حسین (ع)
از ایشان خواستم که این را برایم ابرو کند .وقتی می بینید
کاری در ان ابعاد عرضه می شود و مردم می بینند و می گیرد،
این ابرو و عزت است .شــهرزاد ،1مجموعه حوادثی بود
که برای خود من درس و تجربه شد .شاید بعضی از ادم ها
برای مردم هنرمندان خوبی باشــند ولی در برخورد نزدیک
فرق می کنند.
این برای خودم تجربه حرفه ای شــد که باید با تامل
جلو بــروم .دوم اینکه روی ظاهــر افراد قضــاوت نکنم و
به عمل و باطن اشــخاص نگاه کنم .ســوم اینکه با افراد
حرفه ای و کســی که برای منفعتم دعوا می کند باید خوب
باشم و از انها ناراحت نشوم .چهارم به سلیقه مردم احترام
گذاشتن است .از همه مهم تر اینکه این را به جرات به همه
اهالی سینما می گویم ،اگر کار خوب عرضه کنید هیچ کاری
پردرامدتر از شبکه نمایش خانگی و تولید سریال و محتوا
برای مردم به صورت بلندمدت نیست.
در شروع کار شــهرزاد ،یک عزیز دیگری تهیه کننده
بود .پس از او اقای ملکان به کار معرفی شد .ایشان دعوا
و تالش می کرد تا این کار را طبق استانداردهای الف ویژه
حداقل 35میلیارد تومان سود
نگاهی به دخل و خرج های فصل اول و دوم
سریال شهرزاد
قصه شهرزاد در فصل حاشیه ها
گزارشی از حاشیه های مهم تر شده از متن یک
سریال محبوب
1
ســیدهادی رضــوی ســرمایه گذار نســبتا
جوان ســریال شهرزاد اســت .اســتعفای اخیر او از
ســرمایه گذاری در سریال شهرزاد ،شــاید مهمترین
حاشــیه ایــن ســریال بــوده اســت .افشــای برخی
اختالف ها در روند ســاخت این ســریال و حرف های
گوشه دار و زاویه داری که رضوی درباره فرایند ساخت
سریال شهرزاد مطرح کرد ،بر حرارت حاشیه ها افزود
و باعث شد تا شایعات بسیار زیادی درباره این سریال
منتشر شود .این سرمایه گذار که حاشیه ها و شایعات
بسیاری هم درباره خودش مطرح شد ،معتقد است:
«من در برندینگ ســریال شــهرزاد حق 50درصدی
دارم و ســازندگان این مجموعه باید حقم را پرداخت
کنند ،بعد از ان هر کاری که می خواهند انجام بدهند».
مثلث | شماره 334
البته سرمایه های به جا مانده از شهرزاد ،این قدر
هســت که بــدون اینکــه امتیــازش را بخواهند
بفروشند از مانده قبلی و فروش احتمالی ،پروژه را
ادامه بدهند .این طور نیست؟
می تواننــد با ســهم خودشــان ایــن کار را انجام
بدهند ولی باید ســهم مــن را بخرند .باید با مــن به توافق
برســند .من از کارهای کثیف هــراس دارم و بدم می اید.
اگر یک کاری محبوب مردم اســت ایرادی ندارد ولی اگر
بخواهد یک جوری ادامه پیدا کند که شیره مالیدن باشد،
یکجا می ایســتیم و حســاب و کتاب می کنیم و می بینیم
چند چندیم.
درباره اسپانســر یا هر مورد دیگری هــم باید بگویم
که ماجــرا فرقی نمی کنــد .مــن نمی دانم اگر اسپانســر
گرفته اند چرا حق و حقوق مــن را نمی دهند؟ به هر حال با
هر سرمایه ای که دارند کار را پیش می برند باید حق و حقوق
من را بدهند .حق من مقدم بر حق باقی افراد اســت .بارها
گفته ام که من شرعا از ساخت شهرزاد 2راضی نیستم.
االن اقای امامی تهیه کننده و سرمایه گذار است؟
بله ،ایشان تهیه کننده هســتند و سرمایه گذاری
هم به شیوه اشتراکی است و البته کار جلوی دوربین است.
خب بدون رضایت شما مگر ممکن است که کار
پیش برود؟ موضوع شکایت به کجا رسید؟
وقتی شهرزاد 2شروع شــد گفتند که ما این فیلم
را جلو می بریم اما حق شــما محفوظ اســت امــا این فیلم
روز به روز جلو می رود و هیچ اتفاقی هــم نیفتاد و حاال هم
فرهنگ
خود ســازمان بســازد ولی هزینه هایش را بین یک دوم یا
یک سوم الف ویژه ســازمان دراورد .این کار برای ما خیلی
ارزشمند بود .اما خب نشد.
چرا نشد؟
به هر حــال مخالفت هایــی وجــود داشــت و ان
زمان اطمینانی نداشتیم که حتما از سریال استقبال شود.
خالصه بحث مفصل است.
در فصــل دوم هــم بــر همین منــوال قــرارداد
می نوشــتید؟ یعنــی قرار بــود که ســرمایه گذار
دخالتی نداشته باشد؟
قرار بــر همین بود اما من مخالفــت کردم .با این
همه انها اصرار داشتند که سرمایه گذار حق دخالت نداشته
باشد و همین طور پیش رفته اند.
پس احتماال برنمی گردید.
نه ،فکر نمی کنم .یــک روز به اقای ملکان گفتم
واقعا باتوجه به اتفاقی که در شهرزاد افتاد ،دیگر عالقه ای
به ســاخت کاری که با عقایدم متفاوت باشد ندارم .مساله
االن بازگشت من نیست .مساله بر سر حق و حقوقی است
که من در برندینگ سریال دارم و باید لحاظ شود.
این موضوع به کجا رسیده اســت؟ شما از گروه
سازنده شــکایت کردید و حتی شــایعاتی درباره
احتمال تغییر نام ســریال منتشــر شــد .چون
نیمی از شهرت نام شهرزاد به شما تعلق داشت
و تا شما اجازه نمی دادی ،نمی شد از ان استفاده
کرد .کار شکایت به کجا رسیده است؟
من در فصل اول این سریال که موجب شد تا برند
شود ســرمایه گذای کرده ام .یعنی به لحاظ اقتصادی در
پنجاه درصد سهم برندینگ سریال شهرزاد شریک هستم.
در فروش فصل دوم هم این برندینگ ســریال اســت که
می تواند بازار فروش را تامین کند .اصوال این حق البته در
چارچوب قوانین مدنی و حقوقی ،پیش بینی شــده و قابل
اندازه گیری و سنجش است .من حق را می خواهم بگیرم،
بعدش هر کاری می خواهند بروند انجام بدهند.
االن درباره رقم این مبلغ اختالف نظر دارید؟
به هر حال قانون همه چیز را مشخص کرده .من
بر اســاس حقی که قانون در نظر گرفته صحبت می کنم.
االن اقایــان دارند کارشــان را می کنند و ســریال را پیش
می برند .این اتفاق تا زمانی که حق و حقوق بنده به عنوان
یکی از دو سهامدار برندینگ شهرزاد پرداخت نشود ،وجه
اخالقی و قانونــی ندارد .برنــد باید قیمت گذاری شــود و
50درصد ان به بنده برســد .همان طور که گفتم این حق
قانونی است.
حق و حقوق کســی که از ابتدا بنیان گذار این پروژه
بوده نباید فراموش می شــد .ما قراردادی بــا اقای محمد
امامی تهیه کننده ســریال داریم که ۵۰درصد حقوق برند
شهرزاد در هر قالبی که ارائه شود ،متعلق به من است .یعنی
اینکه موضوع صرفا به شهرزاد 2هم محدود نمی شود.
با وجود چنین قراردادی چگونه شد که یکباره کار
به شکایت و دادگاه کشیده شد؟
هر حال بــرای اقای امامی مشــکلی پیش امد و
چنان شــد که البته دیگر گفتنش تکراری اســت .در طول
این مدتی که اقای امامی مشکل داشت ،حرف ما این بود
که صبر کنیم تا مشکل حل شود ولی برخی دوستان اصرار
داشتند زودتر کار را کلید بزنند و در این میان شنیدم برای کار
اسپانسر جذب کرده اند و جایی هم شنیدم کار را فروخته اند.
بخش های زیادی از فیلم جلوی دوربین رفته است.
انها داشــتند حق من را پایمــال می کردند .حاال هم
همان طور کــه گفتم جلســاتی برگزار می شــود که خیلی
به ان خوش بین نیســتم و معتقدم باید رســمیت بیشتری
داشــته باشــد .وزارت هم در جلسه حضور داشــته باشد و
قضاوت کند.
قرار شــده که در جلســاتی با حضور طرفین و البته با
حضور وزارت ارشاد موضوع به صورت رسمی بررسی شود.
شکایت هم بر سر جایش باقی است .زمانی که برای اقای
امامی مشکل پیش امد من ســعی کردم اختالفات مان را
علنی نکنم .االن هم که ایشــان برگشــته اند با هم دشمن
نیســتیم و بنده خــدا زحمت زیــادی هم کشــیده .اما من
شــکایتم را مطرح کــرده ام و به دنبال این هســتم که حق
قانونی ام را بگیرم.
زمان این جلســه تعیین شــده اســت؟ چه وقت
ممکن است نتیجه کار مشخص شود؟
البته فعــا در ماه صفر به ســر می بریم و احتماال
بعد از اربعین و مناسبت های اخر ماه نتیجه نهایی مشخص
خواهد شد.
در مورد ســریال تــازه ای که داریــد کار می کنید
چطور؟ زمانی که ســریال شــما عرضه می شود
احتماال شهرزاد ،ماه تی تی و ...را داریم.
یک مطلب را خیلی محکم می گویم .مطمئنم این
کاری که من عرضه می کنم سطح شــبکه نمایش خانگی
را چند پله ارتقا می دهد .بهرام توکلی از فیلمســازان بسیار
خاص و خوب سینمای ماســت و ما مدت ها روی یک کار
تلفیقی با هم همفکری کردیم و به اجماع رسیدیم و او با تیم
فیلمنامه نویســی که دارد نوشتن یک ســریال برای شبکه
نمایش خانگی را پیش می برد کــه امیدواریم تا بهمن ماه
به اتمام برسد و وارد مراحل پیش تولید شویم .موضوع این
سریال درباره شبکه های اجتماعی است و قسمت مهمی از
ان در خارج از کشور ضبط می شود .یک تیم بازیگر بسیار
عالی دارد و به علمی ترین روش ممکن برای شبکه نمایش
خانگی فیلمنامه اش نوشته شده اســت .در مورد رقابت با
شهرزاد و ...هم باید بگویم من بودم که توانستم «شهرزاد»
را به مردم معرفی کنم .به هر حال من یک فعال اقتصادی
هستم و کارم را بلدم.
خب االن شهرزاد یک پله جلو است و ماه تی تی
هم که بــرای مردم اشناســت .رقابت ســختی
خواهد بود احتماال.
من شناخت از پشت صحنه همه اینها دارم و همه
را رصد می کنم .وقتی کاری با مدلینگ من ارائه می شود،
می گیرد .شــهرزاد هم با مدل من گرفت .نحوه پرزنت ان
مهم بود .اگر فیلم در سوپرمارکت باشد و پرزنت نشود فایده
ندارد .من یک فضای رسانه ای برای شهرزاد درست کردم
که نتیجه اش این شد .این یکی از برندهای خودم است.
من تالش دارم تا کار خوبی انجام بدهم .ان شاءالله
کاری می کنیم که هنرمندان درجه سه و پنج ما با فالکت ان
طرف نروند و دوباره با فالکت برگردند .دوست دارم عوامل
پشت صحنه ام راضی باشند .خیلی ها به من زنگ می زنند.
بعضی لنــگ 50هزار تومان هســتند .گریــه ام می گیرد.
به عنوان داماد شــریعتمداری گریه ام می گیرد ،به عنوان
کسی که با مسئوالن ،مرتبط هســتم گریه ام می گیرد که
نباید در نظام چنیــن اتفاقاتی بیفتد .کســی لنگ 50هزار
تومان پول باشد واقعا وای به حال ما.
67
فرهنگ
قصه شهرزاد در فصل حاشیه ها
فرهنگ
مثلث | شماره 334
2
68
گزارشی از حاشیه های مهم تر شده از متن یک سریال محبوب
فصل دوم از ســریال پر طرفدار «شهرزاد» در حالی
کلید خورد کــه تولید ان با فــراز و نشــیب های گوناگونی
مواجه شد .این ســریال در فصل اول به خوبی توانست با
مخاطب ارتباط برقرار کند و به زعم بسیاری از منتقدان یکی
از بهترین سریال های پس از انقالب محسوب می شود.
فیلمنامه مناســب در کنار کارگردانی حسن فتحی با
بازی بازیگرانی همچون علی نصیریان ،شهاب حسینی،
مصطفی زمانــی ،ترانه علیدوســتی ،مهدی ســلطانی و
بسیاری از هنرمندان دیگر ،شهرزاد را به یکی از کاالهای
سبد فرهنگی خانواده های ایرانی تبدیل کرد.
این موفقیت تا جایی ادامه پیدا کرد که حتی پس از ان
اصغر فرهادی با اوردن دو بازیگر اصلی این سریال در فیلم
جدیدش به نوعی فروش فیلم «فروشنده» را تضمین کرد.
اولین عنصر موفقیت «شهرزاد» را می توان فیلمنامه
ان دانست .همواره این روزها بخش فیلمنامه نویسی برای
سریال ها با مشکل روبه رو بوده و نوشتن چنین فیلمنامه ای
همواره با ریسک روبه روســت؛ ریسکی که حسن فتحی با
جمعی اوری گروه نویسندگان به کمترین میزان رسانده بود.
ســریال «شــهرزاد» در فصل اول عالوه بر عناصر
کیفی مناسب از تبلیغات خوبی هم بهره مند بود و در پایان
به قرعه کشی میان مخاطبان و برگزاری جشن «شهرزاد»
پرداخت .در روزهای پایانی شهرزاد شایعه ساخت مجموعه
دوم ســر زبان ها افتاد و این خبر از سوی حسن فتحی هم
تایید شــد .تایید فتحی و عوامــل تولیــدی گمانه زنی ها
درخصوص داستان و بازیگران را اغاز کرد.
تیرماه 1395وبســایت «شــهرزاد» از سوی عوامل
تولید به انتشــار اخرین اخبار از تولید شــهرزاد 2پرداخت.
تهیه کننده سریال در این خبر گفت« :کل شاکله داستان
طراحی شــده و به نــگارش درامده اســت و حــدود ۱۰تا
۱۵قســمت نیز اماده شده اســت ،با این حال هنوز کامال
مشخص نیست که این فصل در چند قسمت نوشته خواهد
شد و ممکن است همچنان تغییراتی به وجود بیاید».
امامــی کــه بــه همــراه ســید هادی رضــوی از
ســرمایه گذاران ســریال هم بود ،روز چهارم خــرداد ماه
امســال در گفت وگویی با خبرگــزاری تســنیم گفته بود:
«با برنامه ریزی انجام شــده فصل دوم سریال شهرزاد از
اواسط یا پایان تیر ماه اغاز می شــود ».او درباره ساخت
فاز دوم این سریال توضیح داد« :شــهرزاد در سه فصل
به تولید می رســد که فصل دوم ان ۲۲قســمت دارد .در
حال حاضر فیلمنامه این ســریال توســط حسن فتحی و
نغمه ثمینی در حال نگارش اســت و ۱۴قسمت اول این
سریال نگارش شده است ».امامی گفت« :با برنامه ریزی
انجام شــده تا پایان خرداد ماه نگارش فیلمنامه شهرزاد۲
به پایان می رسد .پیش تولید خاصی برای این کار نداریم
چون دکور و لوکیشــن های مــا اماده اســت و احتماال از
اواســط یا پایان تیر ماه کار تصویربرداری این ســریال را
اغاز می کنیم».
اما به دالیلی تولید فصل دوم شهرزاد به تاخیر افتاد.
اواســط تیرماه خبری در سایت رسمی شــهرزاد منتشر شد
که بر اساس ان ســید محمد امامی از کلید خوردن ساخت
فصل دوم شهرزاد در 15شهریور ماه خبر داده بود .اما!...
روزهای نخست شهریور ماه بود که شایعاتی خبرساز درباره
سریال پرسود شهرزاد شنیده شد.
اغاز حاشیه ها
شــنیده ها حاکــی از ان بــود کــه اوضــاع ســاخت
شهرزاد 2بر وفق مراد نیســت .گویا اختالف نظرها میان
سرمایه گذاران و جدا شــدن یکی از انها ساخت سریال را
مجددا به تاخیر انداخته بود.
گفته می شــد ســود ۷۰میلیــاردی فصــل اول این
ســریال برخی از بازیگران و چهره های این سریال را بر ان
داشــته که برای حضور در فصل جدید سریال درخواست
دستمزدهای باالتر داشته باشند .این موضوع همان چیزی
بود که اختالف یکی از سرمایه گذاران اصلی سریال یعنی
سیدهادی رضوی را با تیم ســازنده علنی و وی را مجبور به
کناره گیری از پروژه کرد.
از انجا که جدا شدن یکی از سرمایه گذاران از پروژه
قطعی به نظر می رسید ،می شد پیش بینی کرد که روند تولید
فصل دوم با موانع بسیاری روبه رو خواهد بود .البته در این
زمان علت جدا شدن یکی از سرمایه گذاران سریال ،حضور
او در سریال دیگری در شــبکه نمایش خانگی عنوان شد.
علتی که البته کمتر کسی باور کرد .زیرا هیچ شم اقتصادی
نمی پذیرفــت که ســریالی موفق تــر از ســریال امتحان
پس داده شــهرزاد بتواند برای یک سرمایه گذار اقتصادی
جذاب باشــد .نکته قابل توجه این بود که البته نخســتین
نشانه های اختالف میان رضوی با حسن فتحی کارگردان
و امامی ،تهیه کننده و دیگر سرمایه گذار موفق ترین سریال
شــبکه نمایش خانگی در اواســط عرضه فصــل اول و در
ماجرای مربوط به انتشار تصاویر یکی از چهره های شناخته
شــده جامعه مطبوعات رخ داد .به هر حال 15شهریور ماه
هم گذشت و خبری از کلید خوردن شهرزاد 2منتشر نشد.
در این زمان به طور محسوسی انتشار اخبار درباره شهرزاد
در رسانه ها کمرنگ شد و کمتر کسی درباره حواشی و علت
تاخیر در ساخت و ...اظهارنظری می کرد.
خبر شگفتی ساز
انتظار مخاطبان این ســریال پرمخاطب برای کلید
خوردن ســاخت فصل دوم شهرزاد ســرانجام با انتشار دو
خبر همزمان پایان یافت .اواسط مهرماه بود که شهرزاد2
ســرانجام کلید خورد و انتظارها به ســر امد اما همزمان با
انتشار این خبر ،شایعاتی درباره بازداشت تهیه کننده ان بر
سر زبان ها چرخید .سیدمحمد امامی که تا پیش از این به
مرجع ثابت اخبار سریال شــهرزاد تبدیل شده بود ،یکباره و
همزمان با ساخت فصل دوم بازداشت شد.
ی که به واسطه فعالیت
خبر بازداشت سید محمد امام
چشمگیرش در سینما و شبکه نمایش خانگی اسم و رسمی
میان تهیه کنندگان پیدا کرده بود ،از سوی رسانه های عمدتا
منتسب به جریان اعتدال از جمله «عصر تعادل» و «رسانه
امید» تائید و علت ان دخالت در فساد مالی صندوق ذخیره
فرهنگیان عنوان شد .امامی در ســال گذشته در سینما و
به عنوان سرمایه گذار در پروژه های مختلفی چون «تابو»
(خســرو معصومی)« ،ابد و یک روز» (ســعید روستایی)،
«خــوب ،بد ،جلــف» (پیمــان قاســم خانی) و «کاناپه»
(کیانوش عیاری) حضور یافته و فعالیت می کرد.
خبرهای درگوشــی حاکی از ان بود که ســیدمحمد
امامی در روز یازدهم مهرماه یعنی درســت چهار روز قبل از
شروع فیلمبرداری شهرزاد 2بازداشت شده است.
حاشیه در حاشیه
از خبرها و گزارش های پی در پی که از ابهاماتی برای
ساخت ادامه «شهرزاد» خبر می داد تا واکنش یک نماینده
مجلس درباره سید محمد امامی و تذکر صنف تهیه کنندگان
همگی باعث شد تا این ســریال بیشــتر وارد حاشیه های
بی پایانی شود و ادامه ســاخت ان در هاله ای از ابهام قرار
گیرد .در همین راســتا مردم هم نســبت به این حواشــی
بی تفاوت نبودند و در بســیاری از شــبکه های اجتماعی با
نوشتن مطالب اعتراض امیز و شرکت در کمپین های خرید
مجانی سریال «شهرزاد» این خواسته خود را مطرح کردند
که در صورت اثبات جرم محمد امامی ،فصل دوم سریال
شهرزاد رایگان عرضه شود.
بنابــر انتشــار خبرهایــی که دیگــر تاییــد صحت و
سقم شان از عهده رسانه های خارج بود ،ساخت سری دوم
سریال شــهرزاد روز 15مهرماه با حضور شهاب حسینی ،
ترانه علیدوستی و عبدالله اسکندری طراح چهره پردازی،
مجید میرفخرایی مدیر هنری ،حسن مصطفوی مدیر تولید
و دیگر عوامل تولید اغاز به کار کــرد و این در حالی بود که
روز افتتاح فیلمبرداری فصل دوم سیدمحمد امامی حضور
نداشت .در فصل دوم شهرزاد بازیگرانی جدیدی همچون
چون رویا نونهالی ،اتنه فقیه نصیــری ،رضا کیانیان و امیر
جعفری نیز به گروه پیوستند.
موضع گیری رضوی درباره شهرزاد 2
محمد هــادی رضــوی در اخرین روز مهرمــاه درباره
فصل دوم سریال گفت« :در سریال شهرزاد ۲حضور ندارم
و عالقه دارم به جای ان مجموعه ای را بسازم که از صفر تا
صد ان را کامال مدیریت کنم ».رضوی افزود« :در قسمت
اول سریال شــهرزاد قرارداد ســرمایه گذاری را امضا کرده
بودم و یکی از بندهای این قرارداد این بود که در فیلمنامه
حق دخالت ندارم ولی برای شهرزاد ۲این بند را قبول نکردم
زیرا معتقــدم نمی توانم به عنوان یک فعــال اقتصادی در
سینما حضور داشته باشم و دم از اقتصاد فرهنگی بزنم اما
در روند ســاخت و فیلمنامه و دیالوگ ها هیچ نقشی نداشته
باشم».
هزینه 12میلیاردی ساخت سریال
وی با اشاره به اینکه در قســمت اول سریال شهرزاد
۵۰درصد سرمایه این ســریال را تامین کرده است؛ گفت:
«هزینه ســاخت این ســریال ۱۲میلیارد تومان بود که ۵۰
درصد توســط من یعنی شــش میلیارد تومان و ۵۰درصد
توســط محمد امامی تامین شــد .البته فروش ســریال و
درامدزایی ان خوب بوده است اما باید برای مشخص کردن
رقم میزان سود جزئیات کامال بررسی شود».
رضوی با ارزوی موفقیت برای سازندگان قسمت دوم
سریال شــهرزاد گفت« :در روند ســاخت قسمت دوم این
سریال حضور ندارم و عالقه دارم کار جدیدی را شروع کنم
که مدیریت صفر تا صد ان کامال در دست خود من باشد و
می خواهم کاری بسازم که عقاید خود را نیز در ان کار بیان
کنم .اگر پولی برای اثــری می دهم باید بدانم در چه راهی
خرج می شود و نظر خود را نیز بیان کنم».
سریالی بدون سرمایه گذار؟
خداحافظــی محمد هــادی رضــوی و بازداشــت
ســیدمحمد امامی باعث شــد تا ســریال شــهرزاد بدون
ســرمایه گذار به حــال خود رها شــود .اما حتــی در چنین
شــرایطی ،فتحی همچنان مشــغول ســاخت فصل دوم
«شــهرزاد» بود و غیبت طوالنی سرمایه گذار و تهیه کننده
این ســریال منجر بــه ایجاد وقفه در مســیر تولید نشــد.
به هر حال درباره ادامه سریال شــهرزاد تردید جدی وجود
فرهنگ
دارد ،چرا کــه حتی اگر هزینه تولید فصل دوم شــهرزاد به
همان اندازه فصل اول یعنی دوازده میلیارد تومان باشــد،
در غیاب سرمایه گذار رفع و رجوع این هزینه چندان ساده
نیست و بعید به نظر می رســد عوامل این سریال ماه های
متمادی بدون دریافت دستمزد فعالیت داشته باشند.
بر اساس اطالعاتی که پیش از این منتشر شده بود،
علی اسدزاده ،مدیرعامل تصویر گستر پاسارگاد و عبدالله
اسکندری مجری طرح سریال شهرزاد نشستی را داشته اند
و تصمیم گرفته اند در صورتی که کار به ضبط اموال امامی
برای پرداخت بدهی اش رسید ،انها با بازگرداندن سرمایه
اولیه امامی برای فصل دوم ،ســریال را با ســرمایه گذاری
خود بسازند؛ هرچند بعید به نظر می رسد این موسسه توان
چنین پشتیبانی مالی بیش از ده میلیاردی را در مرحله تولید
داشته باشد.
شایعه تغییر نام سریال شهرزاد
روز دوازدهم ابان ماه تهیه کننده سریال شهرزاد با قرار
وثیقه از بازداشت بیرون امد .در همان زمان «محمد هادی
رضوی» ســرمایه گذار دوم مجموعه شــهرزاد در روزهای
میانی ابان ماه با انتقاد از ادامه ســاخت این سریال گفت:
واکنش رضا کیانیان به حاشیه ها
رضا کیانیان ،بازیگر مطرح سینما هم که به مجموعه
بازیگران فصل دوم پیوسته بود ،در پاسخ به برخی انتقادها
درباره حضورش در سریال شــهرزاد متنی را در اینستاگرام
منتشر کرد و نوشــت« :بعضی از همراهانم مدعی هستند
منابع مالی ســریال «شهرزاد» پاک نیســت و در نتیجه از
من پرســیدند چرا پذیرفتم کــه در فصل دوم این ســریال
بازی کنم؟ من ابتدا خواهش می کنم ،درستى این مطلب
را روشن کنند و دالیل مســتند خود را مبنى بر این ادعا ارائه
کننــد ...بله ،یکی از ســرمایه گذاران فصل اول ســریال
دســتگیر شــده و هنوز حکمی هم برایش صادر نشده .ایا
همین خبر برای لگدمال کردن این سریال ارزشمند کافی
است ؟ از طرفى دیگر ،ایشان که نمی تواند برای فصل دوم
شهرزاد ســرمایه گذار باشــد ،بنابراین چرا فصل دوم مورد
اعتراض است؟ یادمان باشد شهرزاد یکی از موفق ترین،
خوش ساخت ترین و مردم پسند ترین سریال های دهه اخیر
بوده که در ایران و خارج از ایران مورد استقبال قرار گرفته
است .ما نباید ضد این تولید ملی بشوریم ،بلکه باید کمکش
کنیم که بهتر از پیش بشود».
مثلث | شماره 334
ازادی امامی و شکایت رضوی
13شــهریور علی نصیریــان ،بازیگر نقــش «بزرگ
اقا» طی مصاحبه ای با خبرنگار گــروه فرهنگی خبرگزاری
میزان گفت« :گفته اند که در شهرزاد 2حضور دارم ،البته
هنوز برای شــروع فیلمبرداری با من تماسی نگرفته اند».
خبرگزاری میزان در انتشار این مصاحبه از احتمال استفاده
از نصیریان در بخــش فالش بک های نقش بــزرگ اقا یا
ایفای نقش وی در قالب شــخصیتی جدید پیش بینی خود
را اعالم کــرده بود امــا نصیریان پــس از ان مصاحبه ،در
مصاحبه ای جدید به طــور کلی حضورش را در شــهرزاد2
منتفی اعالم کرد« .نســیم ادبی» بازیگر نقش «حمیرا»
4مهر ماه حضور خود را در این مجموعه قطعی دانسته اما
گفت که هنوز فیلمنامه را نخوانده اســت .بیوک میرزایی
بازیگــر رادیــو و تلویزیون 25مهرمــاه از حضــور خود در
«شهرزاد »2خبر داد ولی او هم مانند سایرین گفت« :این
پیشنهاد از سوی سازندگان سریال شهرزاد بوده است ،منتها
متن سریال هنوز کامل نشده و به همین خاطر خبر قطعی
از زمان حضورم در این مجموعه را ندارم .از علی نصیریان
هم خبری در این سریال نیست و فکر می کنم در سری دوم
حضور نداشته باشد».
فرهنگ
با توجه به انکه عنوان سریال «شهرزاد» در مالکیت
محمد امامی بــود و پروانه فیلم بــه تهیه کنندگی او صادر
شده ،عنوان شده بود که احتمال تغییر نام سریال و دریافت
پروانه تازه ســاخت به تهیه کنندگی چهــره جدیدی وجود
دارد .ایــن خبرها تنهــا واکنش ترانه علیدوســتی را در پی
داشت و این بازیگر سریال شهرزاد روز گذشته در یک پست
اینســتاگرامی ،تاکید کرد که یک ماه از تولید این سریال
سپری می شود و از مخاطبانش خواست تا به شایعات درباره
تغییر نام سریال «شهرزاد »۲توجه نکنند.
با این حال طرفین درباره سرنوشــت ســرمایه گذار و
تهیه کننده این سریال سکوت کرده اند .شنیده ها حکایت از
ان دارد که نگرانی در این زمینه نزد تیم سازنده «شهرزاد»
جدی است و در این زمینه با برخی مسئوالن سینمایی درباره
سازوکارهای قابل طراحی گفت وگوهایی انجام شده است.
گفته می شــود برخی عوامل اصلی ســریال ،بخش
قابل توجهی از دستمزدشان را در ابتدای تولید فصل دوم
دریافت کرده اند و به همین دلیل ،در روند تولید این سریال
وقفه ای به وجود نیامده است.
«در رابطه با ساخت سری دوم شهرزاد ،شنبه ( ۱۵ابان ماه)
شکایتی را از این سریال در سازمان سینمایی ارائه می کنم،
به خاطر اینکه مــن و اقای امامی قراردادی برای ســریال
شهرزاد داشتیم که اگر این سریال در اینده ادامه پیدا کرد
امتیاز ان در اختیار سرمایه گذاران باشد».
داستان این گونه بود که از سوی تیم سازنده شهرزاد،
تصمیم گرفته شده بود که اگر محمد امامی مشکلش حل
نشد و قانون تصمیم بر ضبط اموال این تهیه کننده گرفت،
علی اسدزاده (مدیرعامل تصویر گستر پاسارگاد) به عنوان
تهیه کننده فصل دوم شهرزاد معرفی شود و سرمایه ای که
تا به این لحظه از ســوی محمد امامی وارد این پروژه شده
است بازگردانده شــود و همچنین به دلیل اینکه شهرزاد به
نام تهیه کننده به ثبت رسیده است نامش را تغییر دهند .
هــادی رضــوی در واکنش بــه این تصمیــم گفت:
«من شــرعا از ساخت شــهرزاد ۲راضی نیســتم و دلیلش
هم این است که عوامل شــهرزاد بدون جلب رضایت من
و پرداخت حق و حقوقم اقدام به ســاخت ســری دوم این
سریال کرده اند».
وی ادامه داد ۵۰« :درصد از ســهام سریال شهرزاد
در اختیار بنده است و چنانچه بخواهد این سریال را ادامه
دهند ،باید زیر نظر ســرمایه گذاران ادامه پیدا کند .وقتی
شهرزاد ۲شروع شــد گفتند که ما این فیلم را جلو می بریم
اما حق شما محفوظ است؛ اما این ســریال روز به روز جلو
می رود و هیچ حقی از ما محفوظ نشــده اســت .کاری که
عوامل شــهرزاد دارند انجام می دهند ،مانند نماز خواندن
در خانه غصبی است؛ مگر می شود در خانه ای نماز خواند
که غصبی است؟»
رضوی بیان کرد« :چند روز گذشــته شنیدم که برای
این سریال اسپانسر گرفته اند ،من نمی دانم اگر اسپانسر
گرفته اند ،چرا حق و حقــوق من را نمی دهند .من شــرعا
از ساخت شهرزاد ۲راضی نیســتم و دلیلش هم این است
که عوامل شــهرزاد بدون جلــب رضایت مــن و پرداخت
حق و حقوقــم اقدام به ســاخت ســری دوم این ســریال
کرده اند».
وی ادامه داد« :مدارک الزم جهت ارائه به ســازمان
سینمایی و ثبت شــکایت از عوامل این سریال جمع اوری
شــده اســت و من امروز ( 15ابان) برای ثبت شــکایت به
سازمان سینمایی وزارت ارشاد اسالمی مراجعه خواهم کرد.
سازمان سینمایی پس از بررسی مدارک من به احتمال بسیار
پروانه ساخت شهرزاد را باطل خواهد کرد».
اطالعاتی تازه درباره بازیگران
69
فرهنگ
گفت وگو با غالمرضا موسوی درباره حاشیه های سریال شهرزاد
پول های غیر شفاف
معادالت سینما را به هم می ریزد
فرهنگ
70
مثلث | شماره 334
مینا انصاری
روزنامه نگار
اقای موسوی! شما پیش از این در گفت وگوهایی
به تصریحا یا تلویحا به موضوع حاشــیه های سریال
شهرزاد اشاره کرده اید .وضعیت سرمایه گذاری در این
سریال و به طور کلی سریال های شبکه نمایش خانگی
چگونه و در چه مکانیزمی به سینما مرتبط می شود؟
اقتصاد سینما و شــبکه نمایش خانگی و به طور کلی
اقتصاد فرهنگی در کشور ما اقتصاد قوی و بزرگی نیست.
بنابراین هرکسی در هر جایی که مسئولیتی دارد باید برای
حفظ حداقل های بازار و توسعه ان تالش کند .منظورم این
است که ســعی کنیم این بازار را رونق بدهیم ،گسترشش
بدهیم و ان را بیشتر و بیشتر سود ده کنیم.
این هم کمک به ســینما و ســینماگران است ،هم
کمک به مخاطبان است و هم کمک به سرمایه گذاران.
حاال نقش اصلی را در این میان تهیه کننده بازی می کند.
در واقع حلقه واصل و واســط میان این سه قشری که نام
بردم ،تهیه کننده است .کل درخواست ما از مسئوالن این
است که کاری کنند تا در ساخت سریال های شبکه نمایش
خانگی هم از تهیه کنندگان حرفه ای کمک بگیرند.
در واقع شــما با این خواســته می خواهید بازار
انحصاری برای تهیه کننــدگان ایجاد کنید یا در
واقع بــرای ســرمایه گذاران محدودیــت ایجاد
کنید؟
این چیزی کــه می گویم یک حرف بــازاری و مبتنی
بر اصول اقتصاد بازار نیســت .یعنی منظورم این نیســت
که انحصــار کار در دســت تهیه کنندگان حرفه ای باشــد
برای اینکه ســود کنند و ...البته که ســود هم بخشــی از
3
غالمرضــا موســوی ،رئیــس شــورا ی عالی
تهیه کنندگان سینماست که اخیرا موضع های انتقادی
صریحی نســبت به وضعیت مدیریت شبکه نمایش
خانگی و به ویژه حاشیه های ســریال شهرزاد اتخاذ
کرده اســت .او در ایــن گفت وگو به اسیب شناســی
ناپرهیــزی برخــی ســرمایه گذاران و تهیه کننــدگان
غیرحرفــه ای در شــبکه نمایش خانگــی می پردازد.
موسوی معتقد است که اقتصاد سینما و شبکه نمایش
خانگــی اقتصــاد قدرتمند و ســاختارمندی نیســت،
بنابراین باید در نظم بخشی و سامان دادن به این بازار
دقت و توجه بیشــتری داشــت .او می گوید کســانی
می توانند تهیه کننده مفید برای ســینما باشند که هم
هنر سینما را بشناسند هم صنعت سینما را! هر یک از
این دو بدون دیگری به اقتصاد سینما لطمه می زند.
کار اســت اما همه ماجرا این نیست .اســتدالل ما بر وجه
دیگری پایبند است .حرف ما این است؛ سینما یک صنعت
حرفه ای اســت که اگر ادم غیر حرفــه ای بخواهد در این
بازار کار کند ،تبعات ناگزیری خواهد داشت .ضمن اینکه
محدودیتی هم ایجاد نمی شــود .ما در سینما و تلویزیون
بیشتر از 200تهیه کننده حرفه ای داریم .کارشان را بلدند
و حرفه ای هستند.
این 200نفر که محدود نیســتند! اما صنعت و حرفه
را فدای ســود اقتصادی نکنیم .مســائل و مشکالتی که
غیرحرفه ای ها ایجــاد می کنند ،اقتصاد ســینما را مختل
می کند .همین شــما که در حوزه مطبوعــات کار می کنید
کارتان حرفه ای و شبیه کار ماست .یک نفر که سررشته ای
در حــوزه مطبوعات و رســانه ندارد ،مثال باغبان اســت یا
بازاری و پول دار است ،می تواند کار حرفه ای رسانه انجام
بدهد؟ می تواند مدیر مسئول یا سردبیر بشود؟ معلوم است
که نمی تواند .بنابراین شــما هم که کار ســینما یا سریال
نمایش خانگی را می خواهید به کسی بسپارید باید بدانید
که طرف مقابل تان چقدر کار کرده ،چقدر فضا را می شناسد
و ...ما برای حفظ سینما و توسعه ان هشدار می دهیم!
مثــال واضحــی در این بــاره می توانیــد بزنید،
منظورم در شــبکه نمایش خانگی است! چطور
می شــود که مثال یک ســریال نمایــش خانگی
می تواند بــه اقتصاد ســینما اســیب بزند؟ مثال
درباره سریال شهرزاد و حاشیه هایش چه چیزی
باعث صدمه به اقتصاد سینما شده یا می شود؟
این قصه متفاوت است .موضوع سریال شهرزاد به
مشکالتی برمی گردد که برای سرمایه گذار کار پیش امد ،
در این باره هم بهتر اســت خودشــان اطالع رسانی کنند.
بنابراین من اگــر چیزی بگویم درباره کلیت ســریال های
نمایش خانگی است نه الزاما و صرفا سریال شهرزاد .ضمن
اینکه سریال شهرزاد هم خود قربانی همین مدیریت های
نادرست شده است .خبرهایی که درباره این سریال منتشر
می شــود نشــان می دهد کــه وضعیــت و روال کار دچار
حاشیه های بسیاری شده است.
چه مشــکلی در کلیــت اقتصاد نمایــش خانگی
وجود دارد که مثال ســریال شــهرزاد را هم در بر
می گیرد؟
حرف مــن کلی اســت! ورود پول های غیر شــفاف
می تواند مختصات و معادالت ســینما را به هم بریزد .اگر
پولی که وارد چرخه اقتصادی ســینما یــا نمایش خانگی
می شــود پول پاک باشــد ،موجب ایجاد تحــوالت منفی
نمی شود .این را کلی می گویم .اما پول ناپاک مثال باعث
می شود دستمزدها باال بروند .سینما و اصوال همه کار های
فرهنگی قواعدی دارد که براســاس ان قواعد شــما یک
سری فعالیت را انجام می دهید و برای ان هزینه می کنید،
کســانی که به قواعد و ساز و کار های ان اشــنایی داشته
باشند ،می دانند که چه اتفاقی می افتد ،شاید برخی بر سر
نااگاهی یک بار هزینه کنند و نتیجه نگیرند اما کسانی که
چندبار هزینــه می کنند و نتیجه ای نمی گیرند ،مشــخص
است که به احتمال بازگشت هزینه ها یشان فکر نکرده اند
و برایشان مهم نیست که پول شان بازگشت داشته باشد.
من سه سال پیش نسبت به پولشویی هشدار دارم و برخی
از افراد حرفــم را رد کردند و گفتند فالنــی اصال نمی داند
پولشویی چیســت! اما باید بیشــتر از اینها تاکید کنیم که
اقایان هزینه کرد در سینما دو دو تا چهار تاست ،شاید مورد
اتفاقی هم پیش بیاید که برخالف تصور تهیه کننده هزینه
فیلم بازنگردد اما اینکه چطور باید هزینه کرد و چقدر هزینه
کرد ،مشخص است.
شــبکه نمایش خانگی هم همین طور است .وقتی
برخی فقط هزینه هایی می کنند که پشــت ان هیچ منطق
اقتصادی وجود نــدارد ،قاعدتا باید شــک کرد که پول ها
منشا ســالمی ندارند .وقتی پول تمیز و ســالم وارد سینما
نشــود ،فســاد ایجاد می کند و به اقتصاد ســینمای ایران
ضرر می زنــد .هم اکنون در شــبکه نمایــش خانگی چند
سریال در حال ساخت اســت که به طور مشخص یکی دو
تای انها دارند هزینه های خــارج از عرف انجام می دهند،
دستمزدهایشان بسیار بیشــتر از عرف های معمول است
و برای مواردی هزینه می کنند که اصال در سیستم سینما
وجود ندارد.
من به عنوان مســئول صنفی باید جلــوی لطمه ای
را که ایــن فعالیت ها به ســینمای ایران می زنــد ،بگیرم.
وقتی بازیگران را با هزینه های بســیار باال می خرند ،توقع
بازیگران را باال می برند و این خطرناک است چون کار های
بعدی خواسته هایشان را براورده نمی کند و همین اقتصاد
فرهنگ
نگاهی به دخل و خرج های فصل اول و دوم سریال شهرزاد
پیش از این در همین صفحــات مطلبی درباره دخل
و خرج ســریال شــهرزاد 1منتشــر کردیم .زمانی که این
گزارش به انتشار رسید ،هنوز امارهای رسمی از هزینه های
صرف شده برای ساخت ســریال منتشر نشــده بود .البته
هم اکنون نیز اماری اعالم نشــده اســت ،تنها سیدهادی
رضوی یکی از تهیه کنندگان سریال در گفت وگویی اعالم
کرد که رقم کل هزینه شده برای ساخت سریال شهرزاد 1
معادل 12میلیارد تومان بوده که او و شــریک تجاری اش
سیدمحمد امامی به طور مشترک و مســاوی این هزینه را
تقبل کرده اند .البته رضوی پیــش از این و در جریان تولید
ســریال گفته بود که هزینه ســریال شــهرزاد بیش از 12
میلیارد تومان بوده است .این در حالی بود که حسن فتحی
در گفت وگویی دیگر هزینــه این ســریال را 12/5میلیارد
تومان اعالم کــرد و متعاقب ان رضــوی در گفت وگویی با
اعالم اینکه اقای فتحی از بخشــی از هزینه ها مطلع بوده
(به این معنی که از بخشی از هزینه های اطالعی نداشته
است) ،تلویحا گفت که هزینه ساخت این سریال بیشتر از
12/5میلیارد تومان هم بوده است .این گفته باعث شد تا
برخی رسانه ها از رقم 17و حتی 20میلیارد تومانی ساخت
شهرزاد خبر بدهند.
با این همه در گزارش ابتدای امسال ما در هفته نامه
مثلث براوردها از رقم 14میلیاردی حکایت می کرد ،رقمی
که باتوجه به هزینه های پیش بینی نشــده ساخت سریال
واقعی جلوه می کند .به هر حال سریال شهرزاد ،بنا به تایید
همه کارشناسان سینما تلویزیون و همچنین سرمایه گذاران
این سریال ،گران ترین اثر نمایشــی بخش خصوصی در
قالب سریال است .سریالی که با استقبال گسترده مخاطبان
توانســته در فروش هم رکوردهای قابل توجهی را جابه جا
کند .با این همه همیشــه حاشــیه های مربــوط به فروش
کپی های غیرقانونی و ...نیز مانند هر ســریال دیگری در
شبکه نمایش خانگی ،گریبانگیر این سریال نیز شده است
اما شاید بتوان با قاطعیت اعالم کرد که باتوجه به امارها و
ی که تاکنون درباره سریال شهرزاد در رسانه ها منتشر
ارقام
شده است ،پر فروش ترین سریال شبکه نمایش خانگی به
شیوه فروش سالم ،همین ســریال شهرزاد است .پیش از
این البته سریال قهوه تلخ مهران مدیری با انتشار گسترده
و تاکید کارگردان کار؛ مهران مدیری به خرید نسخه های
شرکتی این سریال ،رکورددار فروش سالم بود.
به هر حال در این گزارش تالش می شود تا مهمترین
امار و ارقام سریال شهرزاد درباره تیراژ ،هزینه های ساخت
و همچنین درامد از محل فروش بررسی شود.
شمارگان توزیع فصل اول سریال
در اطالعاتی که اخیــر در البــه الی گفت وگوهای
متعدد برخی از کارشناسان و سازندگان سریال به دست امد،
معلوم شده تیراژ واقعی سریال در طول دوران توزیع برای
هر قسمت 400هزار نسخه بوده است .به هر حال باتوجه به
28قسمتی بودن فصل اول و قیمت سه و چهار هزار تومانی
هر نســخه ،می توان گفت درامد نهایی سرمایه گذاران از
محل فروش دی.وی.دی های ســریال چیزی در حدود
40میلیارد تومان بوده اســت .با کســر 14میلیارد تومان
هزینه اولیه ،می توان گفت که سود نهایی این سریال برای
سرمایه گذاران بیش از 25میلیارد تومان است.
درامد فصل دوم
فصــل دوم ایــن ســریال براســاس تخمین هــای
کارشناسی و برخی امارهای غیررسمی با تیراژ 400هزار تایی
منتشر خواهد شد .این در حالی است که قیمت هر نسخه
دی.وی.دی باتوجــه به توزیع این ســریال در نوروز 96و
گران شدن احتمالی نرخ دی.وی.دی به پنج هزار تومان
خواهد رسید .اما هزینه ساخت سریال نیز در قیاس با فصل
اول احتماال 20درصد بیشتر خواهد بود .یعنی چیزی حدود
17میلیارد تومان.
با این اوصاف می توان گفت کــه احتماال رقم کلی
درامد سریال در فصل دوم باتوجه به 26قسمتی بودن ان ،
حدود 52میلیارد تومان خواهد بود .بر همین اساس سود
نهایی سرمایه گذاران به چیزی در حدود 35میلیارد تومان
خواهد رسید!
مثلث | شماره 334
فرهنگ
سینما را به سمت فروپاشی می برد.
البته برخی ســریال ها مانند ســریال شــهرزاد
بازگشــت ســرمایه خوبی داشــتند و طبیعی است که
باتوجه به استقبال مخاطب ،سرمایه گذار هم ریسک
ســرمایه گذاری را بپذیرد .اما اینکه سینمای ما بتواند
ایــن هزینه ها و چرخــش مالــی را در خود حــل کند ،
موضوع دیگری است .اینکه دستمزدها و ...باال برود.
به گمانم مسئوالن شــبکه نمایش خانگی در وزارت
ارشاد شــناخت کافی از نمایش خانگی و از تبعات ساخت
این ســریال ها و پرداخت های بی حســاب و کتــاب انها
ندارند .شاید با هنر سینما اشنا باشند اما با صنعت سینما اشنا
نیستند .با اقتصاد سینما اشنا نیستند .اگر این سریال هایی
را که در حال ساخت هســتند مردم پس بزنند ،چه اتفاقی
می افتد؟ مگر نه اینکه ضرر ان متوجه کل سینما می شود؟
گفته اند که ســرمایه گذار سریال شهرزاد کارت
تهیه کنندگی دارد.
این اقایی که دستگیر شد اصال عضو شورای عالی
تهیه کنندگان سینما نیست و ما وی را به عنوان تهیه کننده
نمی شناسیم .او در چند کار سرمایه گذار بوده است .همه
می توانند در ســینما ســرمایه گذاری کنند اما برای اینکه
عنوان تهیه کننده داشــته باشــند ما چهار تشــکیالت در
شــورای عالی داریم که افراد برای عضویت در شورا باید
از طریق یکی از انها اقــدام کنند و انها هم افــراد را برای
پذیرش به کمیته شورای عالی معرفی می کنند .ان فرد یا
اصال درخواســت عضویت نداده ،یا درخواست داده و رد
شده ،در هر صورت عضو شورای عالی نیست.
راه چاره برای سامان بخشیدن به اقتصاد سینما
و شــبکه نمایش خانگی چیســت؟ چه کارهایی
می توان انجام داد؟
ما دو هفته پیش جلســه ای با اعضا داشتیم .به انها
اخطار کردیم که اگر سطح دستمزدهای پرداختی شان به
افراد چه بازیگر و چه دیگر عوامل نامتعارف باشــد ،شورا از
اکران فیلم حمایت نخواهد کرد و حتی ممکن است جلوی
اکران ان را بگیرد .قاعدتا صنف باید به دنبال فضای سالم
برای فعالیت ها باشد.
تهیه کننده سینما باید عالوه بر مســائل فرهنگی به
مســائل اقتصادی هم توجه کند و کاری انجــام ندهد که
هزینه ها باز نگردد ،همین امسال فیلم هایی داریم که فروش
ان نتوانسته جوابگوی دستمزد بازیگر فیلم باشد و به کلیت
سینما ضرر خواهد زد .به نظرم با کمک قوه قضائیه این کار
شدنیخواهدبود.مسائلپیشامدهدرجریانشبکهنمایش
خانگی و سازوکار شبکه نمایش خانگی در وزارت فرهنگ و
ارشاد اسالمی باعث شد با سیستمی مواجه شویم که عمال
واژه اقتصاد سینمای ایران دچار معضل شود .من سه سال
پیش درباره پروسه سرمایه گذاری در شبکه نمایش خانگی
و اینکه این قبیل سرمایه گذاری ها مشــکوک به پولشویی
است صحبت کردم .اقایی گفته بودند که مفهوم پولشویی
را نمی شناسم ،ظاهرا همین بزرگوار به واسطه جرم هایی در
همین رابطه زندان هم رفتند .جالب است که این روزها این
پیش بینی ها شکل عینی به خود گرفته.
تعداد اثار مجوز داده شده در شــبکه نمایش خانگی
به قدری است که کمر این سیســتم را خواهد شکست و به
نظر من برخی از این سریال ها باعث خیر در شبکه نمایش
خانگی نخواهد شد .کارنابلدی برخی از مسئوالن باعث شده
تا همزمان چند سریال مجوز بگیرند و طبیعتا در زمان نمایش
انها ،به جای هم پوشانی ،سریال ها رقابت خواهند داشت و
احتمال خسارات بیشتری متصور است .به هر حال من سه
سال پیش هشدار دادم و اگر امروز اثبات نمی شد ،هنوز هم
از سوی برخی ها در مظان اتهام بودم که چرا ان حرف ها را
زدم.االنهممی گویمبرخیازاینسریال هانمی گویندپول
از کجا اورده اند.
حداقل 35میلیارد تومان سود
71
بدتر از بد
ایران در دیداری که به نظر می رسید باید در زمینی با کیفیت استاندارد برگزار
می شد برابر ســوریه متوقف شــد؛ اگرچه تیم کی روش ان قدر مصمم و منطقی
اســت که خاطر خیلی ها بابت صعود به جام جهانی راحت است اما از دست دادن
چهار امتیاز برابر سوریه و چین که جزو ضعیف ترین تیم های گروه مان محسوب
می شوند موضوعی است که بعضی ها را نگران کرده است.
ورزش
تی
تر
یک
ضعفدیپلماسیفدراسیونفوتبالبرابر AFCدردسرسازشد
ِگل بازی بدون ُگل
ورزش
72
مثلث | شماره 334
1
«انتظــار می رفت تیم ملــی فوتبال ایــران در دیدار
برابر سوریه به برد پرگلی برسد و جایگاه خودش را در صدر
جدول رقابت ها قطعی کند .شــاگردان کارلوس کی روش
در حال حاضر در شــرایط خیلی خوبی به ســر می برند و در
صدر جدول گروه خــود قــرار گرفته اند و اخیــرا در دیدار
دوســتانه توانســته اند تیم پایوا گینه نو را با نتیجه هشــت
بر یک شکســت دهند .در دیــداری که رضــا قوچان نژاد
توانست هت تریک کند و کریم انصاری فرد هم درخشش
خوبی داشــت ».این پیش بینی ســایت فیفا دربــاره بازی
سوریه – ایران بود که محقق نشد؛ پیروزی در زمین گل الود
ورزشگاه تانکو عبدالرحمان فرو رفت.
وقتی برد و تساوی برابر شد
دو تیم ســوریه و ایران برای هم غریبه نبودند .ایران
و سوریه در چهار دهه اخیر بارها برابر هم قرار گرفته اند .تا
قبل از بازی بیســت و پنجم ابان ماه این دو تیم 10تقابل
در چهل سال گذشته داشتند که پنج دیدار با برد ایرانی ها
به پایان رسیده و با تساوی سه شنبه شــب به همین تعداد
تساوی در کارنامه رویارویی این دو تیم به چشم می خورد.
ســوریه تنها در یک دیــدار برابر ایران به برد دســت یافته
است؛ سال 1973که در ورزشگاه تاریخی ازادی توانستند
ایران را با یک گل شکســت دهند .در شرایطی که بازی با
برتری مطلق ایــران پیش می رفت ،در نهایت شــاگردان
کی روش در زمین نامساعد و شرایط غیراستاندارد استادیوم
تانکو عبدالرحمان نتوانستند توپ را از دروازه بان نه چندان
جوانمرد سوریه عبور دهند و در نهایت به تساوی بدون گل
رضایت دادند.
در جمع تیم های اسیایی و در جدول مجازی تلفیقی با
حضور تیم های دو گروه ایران تنها تیم 11امتیازی
است.
*ایران با 3برد 2 ،مساوی و تفاضل گل 4با 11امتیاز
در رده اول است.
*عربستان با 3برد ،یک مساوی و یک باخت و امتیاز
10و تفاضل گل 4در رده دوم است.
*ژاپن با 3برد و یک مســاوی و یک باخت و تفاضل
گل 3و 10امتیاز در رده سوم است.
*کره جنوبی با 3برد ،یک مســاوی و یــک باخت و
تفاضل گل 2و کسب 10امتیاز در رده چهارم است.
*استرالیا با 2برد و 3مساوی و تفاضل گل 3و کسب
9امتیاز در رده پنجم است.
*ازبکستان با 3برد و 2باخت و تفاضل گل 2و کسب
9امتیاز در رده ششم قرار دارد.
تیم کی روش راحت
به جام جهانی صعود می کند
قطری ها درباره محل بازی
سوریه – ایران شیطنت کردند
جنگ روانی سخت در تانکو
از چند روز قبل از بازی سوریه – ایران ،نگرانی هایی در
خصوص شرایط چمن مسابقه وجود داشت و با گذشت چند
دقیقه از دیدار ایران برابر سوریه به وضوح می شد به چرایی
وجود نگرانی ها پیش از اغاز این دیدار پی برد.
زمان دیدار دو تیم هنوز به 2دقیقه نرســیده بود ،که
چمن مســابقه به طور کامل کیفیت خود را از دست داد تا
کارلوس کی روش در ادامه اعتراض هایی که پیش از شروع
مسابقه داشت ،با شروع بازی و مشاهده وضعیت غیرقابل
تحمل زمین محل برگزاری مسابقه ،دوباره اعتراض های
خود را از کنار خط با شدت بیشتری ادامه دهد.
دیــدار دو تیم ســوریه و ایــران در ورزشــگاه تانکو
عبدالرحمان 15دقیقه ابتدایی خود را پشــت سر گذاشته
بود کــه کیفیت نامطلــوب چمن ورزشــگاه اجــازه انجام
بازی فوتبــال را از بازیکنــان گرفت و هیچ یــک از دو تیم
نتوانستند کارهای تاکتیکی خاصی در ان زمین ارائه کنند.
به خصوص ایــران در این زمینه به مشــکل خــورد .چون
سوری ها اساسا چنین وضعیتی را دلخواه می دیدند.
اما بــازی گل الــود درگیری هــا و حاشــیه هایی هم
داشــت؛ دروازه بان ســوریه کــه از ابتــدای مســابقه به
وقت کشــی مشــغول بود ،در دقیقه 76ناگهان خود را به
زمین انداخت تا اعتراض نیمکت ایران را باعث شــود .در
این لحظه کارلوس کــی روش در نارنجی رنگ بطری ایزو
را از مارکار اقاجانیان تحویل گرفت و ان را روی بینی خود
گذاشت و با ایما و اشــاره گفت که دروازه بان حریف مثل
یک دلقــک نقش بــازی می کند و وقت بــازی را بی جهت
می کشد.
این کار کی روش با واکنش نیمکت ســوریه مواجه
شــد .چرا که کی روش دقیقا طوری عمل کرد که سرمربی
سوریه او را ببیند.
رکوردهای تاریخی تیم کی روش
انتقاد کی روش از AFC
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران از کنفدراسیون فوتبال
اسیا انتقاد کرد و گفت AFC« :باید پاسخگوی بازی در این
شرایط باشد».
کارلوس کی روش ،ســرمربی تیم ملی فوتبال ایران
پس از تساوی تیمش مقابل ســوریه در پنجمین دیدار از
مرحله گروهی انتخابی جام جهانی ۲۰۱۸روســیه اظهار
کرد« :نظر من درباره این بازی بســیار شــفاف اســت .به
عملکرد بازیکنانم در این دیدار افتخار می کنم و غیر از این
صحبت دیگری ندارم».
کی روش در پاســخ بــه این ســوال کــه در تصاویر
تلویزیونی مشخص بود که گل رضا قوچان نژاد در شرایط
ســالم به ثمر رســید ،نظرتان در این باره چیست ،گفت:
«هیچ صحبتی در این باره ندارم».
او اضافه کرد« :من به شخصه احترام زیادی برای
اصحاب رســانه قائل هســتم اما باید بگویم بــه عملکرد
تیمــم ،بازیکنانــم و کل کادرم افتخار می کنــم زیرا انها
حرفه ای و صادقانه عمل کردند .بــرای انجام فوتبال نیاز
به داور و مســئوالن بازی و همین طور اسپانسرها داریم.
مرکز کنفدراســیون فوتبال اســیا AFCدر مالزی اســت و
انها به خوبی می دانســتند که االن در اینجــا فصل بارش
باران اســت و هیچ فوتبالــی در مالزی برگزار نمی شــود.
انهــا باید پاســخگوی برگزاری بــازی در چنین شــرایطی
باشند».
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در پاسخ به این سوال
که اگر پیش از شروع مسابقه ها به او می گفتند که از ۵بازی
۱۱امتیاز را کســب می کند باز هم در این مسابقه عصبانی
می شد یا نه ،گفت« :به هیچ وجه .ما باید امتیازات بیشتری
را کسب می کردیم ،به خصوص از بازی امروز اگر شرایط
مســاعد بود ،ما به پیروزی می رسیدیم .واقعیت این است
که فدراســیون فوتبال ایران مدت ها قبل از شــروع بازی
درخواست بازدید از امکانات را داده بود و درخواست ما این
بود که امکانات و شرایط میزبانی از این بازی فراهم نیست
اما متاسفانه در این بازی نه تنها ایران و سوریه ،بلکه فیفا و
روحیه فوتبال زیر سوال رفت».
او در پایان در پاسخ به این سوال که باتوجه به شرایط
مســابقه ها ایا قبول دارید امــروز ســخت ترین امتیازتان
را کســب کردید گفت« :بازی بسیار ســختی را پشت سر
گذاشــتیم .بازی به گونه ای بود که همه بایــد از تاکتیک
«بزن زیرش» استفاده می کردند .باید با تمرکز دو برابری
بازی می کردیم امــا باتوجه به شــرایط مســابقه اگر قرار
بود یــک تیم برنده باشــد ،تیم من اســتحقاق پیروزی در
این دیدار را داشــت .بازیکنان من امــروز زحمات زیادی
کشــیدند و ثابت کردند که می توانند در شرایط سخت هم
پیروز باشند».
کره جنوبی و ازبکستان با 10و 9امتیاز در کمین نشسته اند
تا صدر را از ایران بگیرند.
کره جنوبــی قبــل از شــروع بــازی ایران توانســت
ازبکستان را شکست دهد و تا استانه صدر هم پیش بیاید
و جنگ در باالی جدول به اوج فشردگی برسد .تفاوت این
تســاوی با برد می توانست در دســت نیافتنی شدن ایران
باشــد ،طوری که با 3امتیــاز اختالف فاصلــه اش را زیاد
کند اما در اخرین بازی دور رفت مقابل تیمی که بیشترین
امتیاز را به ســایر حریفان داده بود ،برد مهمی را نتوانست
به دست بیاورد.
اتفاق نگران کننده اینکه ازبکســتان و کره جنوبی در
دیدارهای بعدی خود مقابل ســوریه و چین ،قعرنشــینان
گروه Aبــازی خواهند کــرد و ایران برای حفــظ صدر باید
مقابل قطر قــرار بگیــرد که شــاید در ان بازی هــا ارزش
2امتیاز از دســت رفته بازی مقابل ســوریه بیشــتر لمس
شود.
در حال حاضر شرایط ســه تیم تعقیب کننده گروه A
این طور است:
*ایران با 3برد 2 ،مساوی و تفاضل گل 4با 11امتیاز
در رده اول است.
*کره جنوبــی با 3برد ،یک مســاوی و یــک باخت و
تفاضل گل 2وکسب 10امتیاز در رده چهارم است.
*ازبکستان با 3برد و 2باخت وتفاضل گل 2وکسب 9
امتیاز در رده ششم قرار دارد.
ایران در دیداری که به نظر می رســید باید در زمینی
با کیفیت اســتاندارد برگزار می شــد برابر ســوریه متوقف
شــد؛ اگرچه تیم کی روش ان قدر مصمم و منطقی است
که خاطر خیلی ها بابت صعود به جام جهانی راحت اســت
اما از دســت دادن چهــار امتیــاز برابر ســوریه و چین که
جزو ضعیف ترین تیم های گروه مان محســوب می شوند
موضوعی اســت که بعضی هــا را نگران کرده اســت .ایا
ضعف دیپلماسی فدراســیون فوتبال باز هم در ادامه کار
دســت تیم کی روش می دهد؟ فدراســیون فوتبال نشان
داده که نمی تواند به طور قاطع برابر البی برخی کشورهای
عربی در کنفدراسیون فوتبال اسیا بایستد و این ضعف در
ادامه بازی های ملی چه در مقدماتی جام جهانی و چه در
بازی های لیگ قهرمانان اســیا به طور حتــم برای فوتبال
ایران تبعات و نتایج بدتری را نیز رقم خواهد زد.
کره و ازبک در کمین لغزش یوزپلنگ ها
مثلث | شماره 334
ایران در دیداری که شــرایط مســاعدی نداشت در
زمین ناهموار تانکو عبدالرحمان شهر کواالمپور به تساوی
صفر بر صفر رســید .کی روش قول داده بود در این دیدار
همگی بهترین نمایش تیم او را خواهند دید اما مشخص
بود که این طور نخواهد شــد و زمین اجازه بازی همیشگی
را نمی داد .با این حال ایران در حالی که می توانست با 13
امتیاز در باالی جدول جای خوبی را برای خودش دست و
پا کند ،حاال با 11امتیاز صدرنشــین شد ،با این تفاوت که
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در پاسخ به
این سوال که اگر پیش از شروع مسابقه ها به
او می گفتند که از ۵بازی ۱۱امتیاز را کسب
می کند باز هم در این مسابقه عصبانی می شد
یا نه ،گفت« :به هیچ وجه .ما باید امتیازات
بیشتری را کسب می کردیم ،به خصوص از
بازی امروز اگر شرایط مساعد بود ،ما به پیروزی
می رسیدیم
ورزش
به رغم کســب نتیجه مســاوی بــدون گل در روزی
که باتــاق زمیــن تانکــو عبدالرحمــان روی کیفیت کار
مردان ایران تاثیری منفی گذاشته بود ،فوتبال ملی ایران
رکوردهایی تاریخ ساز را در فوتبال اسیا ثبت کرد!
رکوردهایی که فوتبال ملی ایران در این روز ثبت کرد
به قرار ذیل است:
-1ایران با کسب مساوی بدون گل در این بازی ،باز
هم گل نخورد تا در بازی برابر کشورهای اسیایی از روز 21
ابان ماه سال 1394گل نخورده باشد .ایران در 768دقیقه
بازی برابر اسیایی ها گل نخورده است.
-2با ثبت تساوی صفر -صفر تیم ملی ایران دهمین
بازی سال 2016میالدی را هم بی شکست به پایان رساند.
تیم ملی ما در 10بازی این سال صاحب 8برد و 2مساوی
شده است.
-3ایران با یک امتیازی که از این بازی گرفت با 11
امتیاز ،تنها تیم فوتبال اسیا شد که در مسابقات مقدماتی
جام جهانی 11امتیازی شده است .فوتبال ایران باالتر از
کره ،ازبکستان ،عربســتان ،ژاپن ،استرالیا و ...تنها تیم
11امتیازی است.
-4تیم ملی ایران باز هم به اسیایی ها نباخت تا رکورد
1275روز بی شکست را برابر اسیایی ها داشته باشد .ایران
با این ترتیب تا نوروز اینده به مرز 1400روز بی شکســتی
خواهد رسید.
بازی وزیر در خانه های سرخابی
سلطانی فر
در استقالل و پرسپولیس
دست به تغییر می زند؟
با سیستم کالسیک می توانستیم
سوریه را شکست دهیم
چند نکته درباره مدلی گیم یا بازی
در زمین گل الود
73
رازهای 3090
باشگاه هایپرطرفدار
چگونه درامدزایی می کنند؟
تیم کی روش راحت به جام جهانی
صعودمی کند
قطری ها درباره محل بازی سوریه – ایران شیطنت کردند
بهتاش فریبا
مربی فوتبال
ورزش
74
مثلث | شماره 334
2
تیم ملی ایران در ایــن دوره از رقابت ها نشــان داده
فوتبال را روی زمین خوب بازی می کند و هماهنگی خوبی
وجود دارد .تیم ایران روی کارهای ترکیبی فوق العاده است
و در بازی های قبل از همه حریفان سرتر بودیم و بازی های
زیبایی را به نمایش گذاشــتیم .دلیل اصلی که اجازه نداد
تیم ایران خوب کار کند ،شــرایط نامناســب زمین بود که
فکر می کنم برگزاری مسابقه در این زمین ،ظلم به تیم ملی
ایران بود .شرایط نامناسب زمین مالزی دو امتیاز حساس
را از ما گرفت .اگر بــازی را می بردیــم ،از حریفان فاصله
می گرفتیم؛ به هر ترتیب تالش بازیکنان قابل تقدیر است.
انها در نیمه دوم تالش زیادی کردند تا بتوانند روی ارسال ها
و ضربات ایستگاهی دروازه حریف را باز کنند اما متاسفانه
موفق نشدند .از ســوی دیگر این شــرایط زمین به سوریه
کمک کرد تا یــک امتیاز بگیرد .به اعضــای تیم ملی باید
خسته نباشید بگویم و ان شاءالله در دیدارهای بعدی همان
شــرایط قبل ادامه پیدا می کند و در دور برگشت می توانیم
نتایج بهتری کسب کنیم.
ما اگر ســوریه را هم می بردیم ،کارمان اســان نبود.
بازیکنــان باید بــا تمام وجــود و تــوان تالش کننــد تا به
جام جهانی برسیم .هیچ بازی ساده نیست و باید حرفه ای به
موضوع نگاه کنیم .من شخصا از بازی های تیم ملی در این
دوره لذت بردم و امیدوارم این شرایط ادامه داشته باشد.
این مســابقه هیچ بار فنی نداشــت و با این شــرایط
اب و هوایی شــما نباید توقع داشته باشــید که بازی خوبی
ببینید .بی تردید در چنین شرایطی تیمی که قوی تر است،
متضرر می شود و چاره ای نیست جز اینکه بازی مستقیم در
دستورکار قرار بگیرد .بازیکنان به زیر توپ می زنند تا شاید
روی توپ های بلند فرصتی نصیبشان شود.
به نظرم سخت است که درباره مسائل فنی این بازی
صحبت کنیم .زمین و باران شدید بازی را به طور کلی متوقف
کرد و اگر در زمین دیگری بازی انجام می شد ،قطعا پیروزی
را به دست می اوردیم و االن 13امتیازی بودیم.
در ایــن زمین هــا نمی شــود کار تاکتیکی کــرد و به
همین دلیل هرگــز نمی توانیم به کــی روش ایراد بگیریم.
وقتــی زمین پر از اب اســت یــک پاس هــم نمی توان به
بازیکن بغل دستی داد .ارتباط ها سریع قطع می شود و فقط
توپ های بلند چاره ساز است .ما در این شرایط سرزن های
قهار می خواهیم که نتوانستیم از موقعیت هایمان استفاده
کنیم .با اینکه یک امتیاز از سوریه ایده ال نیست اما با این
شرایط بد هم نشد.
زمین باتالقی عبدالرحمن کاری کــرده بود که بازی
کردن مقابل ارژانتین و مســی به مراتب ساده تر از مصاف
با سوریه به نظر برســد! حربه ای که به نظر می رسد زیر سر
قطری ها برای جلوگیــری از فرار ایــران در صدر جدول A
رقابت های مقدماتی جام جهانــی 2018بود و اتفاقا کارگر
هم افتاد.
حاال ایران دور برگشــت را بــا رویارویــی مقابل قطر
اغاز می کند؛ البته نتایج ضعیف دور رفــت ،قطری ها را از
راهیابی بــه جام جهانی خیلی دور کرده اســت اما باید باور
داشت انها در اولین بازی دور برگشت مسابقات ،عالوه بر
حس انتقام جویی بابت شکســت برابر ایران و شاید تالفی
حواشی و درگیری های ان مسابقه به مصاف تیم ملی فوتبال
کشورمان خواهند امد و همین مساله بازی ما با قطری ها را
در دوحه سخت تر از همیشه خواهد کرد.
صدرنشــینی فریب دهنده در پایان دور رفت انتخابی
جام جهانی در گروه Aقاره اسیا اگر با خوش خیالی از صعود
راحت و زودهنگاه همراه شود رسیدن به جام جهانی روسیه
را اگر دور نکند الاقل به تاخیر خواهد انداخت .هرچند این
شاید برای تیمی که به شایســتگی و با فاصله ،عملکرد به
مراتب بهتری از رقبا درون زمین داشته دور از ذهن به نظر
برسد اما وقایع بیرون از زمین می تواند چالشی بزرگ بر سر
راه تیم یکدست و دوست داشتنی کی روش باشد.
شانس صعود ما به جام جهانی همچنان سخت نشده
اســت .ما دو بازی بیرون از خانه با قطر و کره داریم و سایر
مسابقات در داخل خانه است .شرایط قرعه طوری است که
ما را امیدوار می کند .من احساسم این است تیم ملی راحت
به جام جهانی صعود می کند.
موضوع جذب اسپانســر همواره یکی از دغدغه های
مهم برای مدیران باشگاه های پرطرفدار فوتبال ایران بوده
است؛ اســتقالل ،پرســپولیس و تراکتور ســازی در فصل
جاری به دنبال اسپانسرهایی بودند که از طریق ان اداره امور
باشگاه برای شان هموارتر شود تا بتوانند بهتر از قبل از عهده
هزینه های شانبرایند.
این باشگاه ها و البته سایر باشگاه ها که در فصول اخیر
نتوانســته اند از منابع درامدی همچون تبلیغات دور زمین و
حق پخش به طور کامل ســود ببرند در فصل جاری اقدام به
جذب اسپانســر و شراکت در بحث ســامانه هواداری کردند
که از این نظر 3باشگاه تراکتورر پرسپولیس و استقالل تا حد
زیادیتوانسته اندمنابعمالیمدنظرشانراازطریقمشارکت
هوادارانخودجذبکنند.
به طور مثال پرسپولیس و اســتقالل در فصل گذشته
حدود 30میلیارد تومان توانستند از شــراکت سه جانبه این
سامانه ،هواداران و باشگاه وارد صندوق باشگاه کنند .با این
حال اتفاق عجیب در فصل جاری ورود عجیب سازمان لیگ
به این بخش و حضور ســامانه 3040بود که باعث شــد این
سه باشــگاه با مشکل جدی مواجه شــوند .این در حالی بود
که مدیران باشــگاه ها پیش از این اعالم کرده بودند سامانه
اسپانسری و حمایتی انها در فصل 3090خواهد بود .با این
ی عجیب اقدام به راه اندازی این
حال سازمان لیگ در اقدام
سامانهجدیدوتحتپوششگرفتناخباروحواشیتیم های
لیگ برتری کرد و در دیدار پرسپولیس برابر فوالد نیز به شدت
به تبلیغ ان پرداخت .امری کــه موجب ناراحتی و عصبانیت
مسئوالنتیم هایلیگ برتریشد.چراکهانهاازمنبعدرامدی
اینسامانهتحتقراردادباسازمانلیگمنبعدرامدینداشتند
وسودانبهباشگاهتعلقنمی گرفت.
در تمام باشــگاه های حرفه ای دنیا مدیران اقتصادی
حســاب ویژه ای روی منابع درامدی اعم از فروش پیراهن،
بلیت فروشی ،حق پخش تلویزیونی ،تبیلغات محیطی و...
می کنند.بااینحالدرایرانباتوجهبهعدمتوجهبهکپی رایت
و دولتی بودن باشگاه ها بیشتر این منابع غیرقابل دسترسی
هســتند .با این حال باتوجه به روی برگردانــدن ارگان های
خصوصی به اسپانســرینگ تیم های ورزشی که باعث شده
اغلب تیم ها با مشکالت مالی مواجه شــوند ،پرسپولیس،
استقالل و تراکتور سازی توانستند در طرحی پولساز شراکت
ســامانه ای به همراه همراه اول راه بیندازند کــه البته اقدام
عجیبسازمانلیگشرایطرابرایانهابامشکلهمراهکرد،
هر چنداینبحرانخیلیزودحلشد.
مشکالت مالی فوتبال ایران
فوتبــال ایران مدت هاســت کــه با مشــکالت مالی
روبه رو استوباشگاه هایایرانیبهسختیازپسهزینه های
خود بر می اینــد و دقیقا به همین دلیل اســت که تقریبا تمام
باشگاه ها هر سال بدهی های زیادی را به جای می گذارند و
بازیکنان و مربیان انها به کمیته انضباطی شکایت می کنند.
در این شرایط پرونده باشــگاه ها هر روز در کمیته انضباطی
فدراسیون فوتبال و البته فیفا بیشتر می شود و هیچ کس هم
نمی تواندراه حلیبرایانپیداکند.
اما مشکالت مالی باشگاه های ایرانی دالیل مشخص
داردکهسازمانلیگسال هاستموفقنشدهانهاراحلکند.
عجیب ترین نکته این است که فوتبال ایران در حال حاضر
بدون فروش حــق پخش تلویزیونی اداره می شــود و صدا و
سیما حاضر نیست قراردادی را با فدراسیون فوتبال و سازمان
ورزش
لیگ امضا کند تا باشگاه ها به حقوق شــان برسند .از طرف
دیگر قرارداد سازمان لیگ با شرکت ایران نوین برای فروش
تبلیغات محیطی دور زمین هم هرگــز موفق نبود چراکه این
شــرکت به بخش مهمی از تعهدات خود عمل نکرده است.
در این شرایط ســامانه هواداری 3090از طریق همکاری با
اپراتور همراه اول دست به کاری بزرگ زده است و با طراحی
یک سیستم درست و قابل اطمینان موفق شده حمایت های
مالی هواداران را جمع کند و به باشگاه هایی مثل استقالل،
پرسپولیسوتراکتور سازیکمککندوخودنیزسودهنگفتی
ببرد .در این سیســتم طرفداران اســتقالل ،پرســپولیس و
تراکتور سازی در ازای پرداخت مبالغی به این سامانه خدمات
پیامکیدریافتمی کنندودراینبینسودقابلتوجهیبهاین
3باشگاه می رسد .بد نیست که بدانید پرسپولیس به عنوان
پرهوادارترینتیمایرانفصلگذشتهحدود 30میلیاردتومان
از 3090پولدریافتکردوبههمیندلیلهمبودکهقرمزهای
تهرانیهرگزمشکلمالیاحساسنکردندوبازیکناناینتیم
بارضایتکاملفصلرابهپایانبردند.امااستقاللبه عنوان
دومینتیمپرطرفدارایرانهمفصلگذشته 20میلیاردتومان
ازاینسامانهپیامکیپولدریافتکردومسالهجالبایناست
کهاینتیمهمدرطولفصلکمتربامشکالتمالیدستو
پنجهنرمکرد.دراینبینتراکتور سازیکههمیشهازحمایت
هواداران پرشور خود بهره می برد هم چیزی حدود 5میلیارد
تومان از 3090پول دریافت کرده است و توانسته بخشی از
مشــکالت خود را مرتفع کند .در این بین گفته می شود این
سامانه قرار اســت برای فصل جدید قرارداد خود را با این سه
باشگاهبهشکلقابلتوجهیباالببردوبهصورتکاملوظیفه
اسپانسرینگ این باشگاه ها را برعهده بگیرد .به نظر می رسد
سامانه پیامکی 3090با استفاده از راه اصولی موفق شده از
طریقمشارکتهوادارانهمدرامدمناسبیرانصیبباشگاه ها
کند و هم خودش سود قابل توجهی را به دست بیاورد ،اتفاقی
که اگر توســعه پیدا کند می تواند این سه باشگاه استقالل،
پرسپولیس و تراکتور سازی را به خودکفایی برساند .مدلی که
برای این سه باشــگاه از کمک هواداران طراحی شده است
می تواند نمونه ای برای سایر باشگاه ها باشد تا انها بتوانند از
ظرفیتهوادارانخوداستفادهکنندوکمترازپول هایدولتی
کهاینروزهادرفوتبالایراناستفادهمی شود،بهرهبگیرند.
جزئیات شیوه کار 3090
بیشتر از یک سال اســت که شماره ســامانه پیامکی
« »3090روی پیراهن ســه باشگاه پرسپولیس ،استقالل و
تراکتور سازیبهچشممی خوردوهواداراندعوتمی شوندبه
اینکهبهعضویتسامانهمزبوردربیایند.بااینوجودتابهحال
بهندرتاطالعاتیدرموردشیوهکاراینسامانهوبه خصوص
ریز مسائل اقتصادی ان فاش شــده است .حاال اما حسین
نصر ،مدیر سامانه 3090برای اولین بار همه جزئیات مربوط
به این سامانه را مطرح کرده است؛ از تعداد هوادارانی که به
پشتیبانی از هر کدام از این تیم ها به عضویت سامانه مزبور
درامده اندتامبلغیکههرماهمی پردازندوالبتهفرمولیکهپول
مطابق ان تقسیم می شود .نصر حتی در مورد هواداران ویژه
سرخابی هاوتیم ملیومیزانکمکانهاهمحرفزدهاست.
80درصد برای باشگاه ها!
پرسپولیسی ها ،دو برابر استقاللی ها!
یکی از موضوعات حاشیه ای در فوتبال ایران به تعداد
هواداران تیم های مطرح برمی گردد .این رقابت در ســطح
نخست میان استقالل و پرســپولیس و با اختالفی حداقلی
به تراکتور ســازی می رســد .انجا که این تیم ها را می توان
پرطرفدارترین تیم های فوتبال ایران نامید .اما در مصاحبه
اخیر نصر برای اولین بار و به شکل رســمی تعداد هواداران
سهباشگاهپرسپولیس،استقاللوتراکتور سازیکهمشترک
سامانه 3090هستنداعالمشدهاست.تابهحالهرچهشنیده
شده ،شایعه بوده اما حاال حسین نصر اعداد واقعی را اعالم
می کند« :من سعی کردم همه کارهایم شــفاف باشد .این
درصد و امار را کسی نگفته اما من می گویم چون مردم باید در
جریانباشند.عددهااصالان طورنیستکهشنیدهمی شود.
اقای قلعه نویی گفتند برای تراکتورسازی 30هزار نفر عضو
سامانه شدند که کامال درست اســت و یوزرهای تراکتور 32
هزارنفر است .امار استقالل خیلی افت کرد ،به خصوص به
خاطر ان سامانه 3040و چیزی حدود 200هزار یوزر است.
پرسپولیس یک مقدار باالتر است ولی اصال به یک میلیون
نفرنمی رسد.تعدادطرفداراناینتیمبرایمدتیبه500هزار
نفررسیدامابرگشت.االنبین 300تا 400هزارنفراست.
تراکتورسازی ،زیر دو میلیارد
باشگاهتراکتورسازیدرحالحاضرچیزیحدود32هزار
یوزردارد.بر اساسکفپرداختکههمانماهی6هزارتومان
است،سامانهموردنظرماهانه192میلیونوساالنه2میلیارد
و 304میلیون تومان از هواداران تراکتورسازی کسب درامد
می کند80.درصد این رقم که ســهم تراکتورســازان است،
می شودسالییکمیلیاردو 843میلیونو 200هزارتومان.
استقالل 11/5،میلیارد
اســتقالل تهران االن چیــزی حدود 200هــزار یوزر
دارد ،پس 3090ماهانه یک میلیارد و 200میلیون و ساالنه
پرسپولیس؛ باالتر از 20میلیارد
نصر تعداد دقیق هواداران پرسپولیس را اعالم نکرده،
اما گفته بین 300تا400هزار نفر در این سامانه عضو هستند
که ما مبنا را همان 350هزار نفــر در نظر می گیریم .بنابراین
3090ماهانه دو میلیارد و 100میلیون و ســاالنه 25میلیارد
و 200میلیون تومان از ســرخ ها درامد دارد .در این صورت
سهم80درصدی پرسپولیس هم می شود حدود20میلیارد و
160میلیونتومان.
سهم تیم های پرطرفدار
در فصل گذشته بود که از ســامانه ای با عنوان سامانه
پیامکی 3090رونماییشد.سامانه ایکهبهمنظوردرامدزایی
باشگاه هایلیگبرتریایجادشدهبودوهوادارانهرباشگاه
با ارســال یک عدد به این ســامانه ،مبلغی را برای حمایت از
باشگاهمحبوبشانپرداختمی کنند.دراینبینسرخابی های
پایتخت هم سامانه پیامکی 3090را به عنوان یکی از منابع
مالی خود قرار دادند تا از این طریق بتوانند مشــکالت مالی
خود را رفع کنند .اما سواالتی نیز در خصوص سامانه 3090
مطرح است؛ چرا که با یک محاسبه سرانگشتی می توان به
ایننتیجهرسیدکهباشگاه هایاستقاللوپرسپولیسسهم
ویــژه ای از درامد کل ســامانه را از ان خود نمی کنند؛ همین
طور تراکتورسازی .حدود دو میلیون نفر از پرسپولیسی ها در
سامانهپیامکی 3090ثبت نامکردند.اگرچنینعددیواقعیت
داشتهباشدمبلغیکههوادارانبهاینسامانهپرداختمی کنند
حدود 140میلیارد تومان است .در حالی که پولی که باشگاه
پرسپولیس توانسته از این طریق کسب کند تنها 35میلیارد
توماناست .ضمناینکهوقتیتبلیغاینسامانهرویپیراهن
پرسپولیساستبایدمبلغیرااز 35میلیاردتومانکمکنیمتا
بهعددواقعینزدیکشویم.چراکهپرسپولیسی هابابتتبلیغ
سامانه 3090از درامد تبلیغات روی پیراهن محروم مانده اند.
استقاللی ها شرایط سخت تری نسبت به پرسپولیس دارند.
درامد انها از 3090در حدود 15میلیارد تومان بوده است که با
کسرهزینهتبلیغرویپیراهنتنهاششمیلیاردتومانبهاین
تیمرسیدهاست.
افزایش سهم باشگاه های پرطرفدار
مثلث | شماره 334
بهنظرمی رسدسهمباشگاه هایپرطرفداربایدافزایش
پیدا کند .استقالل ،پرســپولیس و تراکتورسازی طرفداران
زیادی دارند و استحقاق شــان بیش از اینهاســت .از سویی
دیگر فدراســیون فوتبال با در نظر گرفتن موضوع مهم حق
پخش تلویزیونی باید شرایط را برای درامدزایی باشگاه های
پرطرفدار هموارتر کند اما تا کنون نه تنها این اتفاق رخ نداده
استبلکهبهنظرمی رسددغدغهمسئوالنفدراسیونفوتبال
یکدســت کردن جریان قدرت در درون فدراســیون فوتبال
است ،انجا که سازمان اقتصادی که تاج و دیگر دوستانش
از ان سخن می گفتند هرگز برای درامدزایی و سودرسانی به
باشگاه هایپرطرفدارتمهیدیندارد.پسدرچنینشرایطی
طبیعی است که مدیران باشگاه های پرسپولیس و استقالل
و تراکتورســازی در ائتالفی قدرتمند همکاری با 3090را در
دستورکارقراردهند.
در حالــی که تــا چند هفته پیش مســئوالن ســازمان
لیگ در اقدامی عجیب ســعی داشــتند ســامانه پیامکی را
به عنوان اسپانسر اصلی لیگ برتر معرفی کنند ،حاال با فشار
باشگاه های پرطرفدار و خواسته منطقی شان سامانه 3090
مدتی است که به طور رسمی به عنوان اسپانسر لیگ فوتبال
ایرانکارشراادامهمی دهد.بنابراینجنگسامانه هارا3090
برده است؛ ان هم با اختالف.
ورزش
در شرایطی که گفته می شــد همراه اول چیزی حدود
70درصد پول هر پیامک را برای خــودش برمی دارد ،مدیر
3090اطالعات دیگری می دهد که حاکــی از بهره برداری
80درصدی پرسپولیس ،اســتقالل و تراکتور سازی است:
«تا حاال این مساله را کسی به این شفافی نگفته است و من
برای اولین بار قصــد دارم ان را همین جا اعالم کنیم .با نظر
اقای صدوقــی ،مدیرعامل همراه اول نحوه تقســیم 90به
10اســت .یعنی 10درصد همراه اول و 90درصد باشگاه ها
می برند .درصدی از 90درصد را ما به عنوان شــرکت فنی نه
شرکتواسطهبرمی داریم.بین 2تا 4درصدحقفنیمجموعه
ماست.یعنیهمهمحتواهارابدهیم.یک سریمواردهرروز
انجام می گیرد .کار سخت اســت و تا اخرین ساعات شب و
صبح زود باید محتواها را بفرســتند و دو ،سه جا تایید بشود و
بعد برای مردم ارسال شود .اینها شامل خبرهای استقالل،
پرسپولیس ،تراکتور سازی و ...اســت و حجم باالیی از کار
را دارد .حدود 4درصد هم شرکت پردیس برمی دارد یعنی از
کل عدد ،حدود 20درصد کم می شود و 80درصد به باشگاه
می رسد.
14میلیاردو400میلیونتومانازاینتیمدرامدزاییمی کند.
اگــر80درصد این پول به اســتقالل برســد ،ابی ها ســالی
11میلیاردو 520میلیونتوماندرامدخواهندداشت.
75
ورزش
گزار
ش ویژه
بازی وزیر در خانه سرخابی ها
ورزش
76
مثلث | شماره 334
سلطانی فر در استقالل و پرسپولیس دست به تغییر می زند؟
در حالــی کــه خیلی ها تصــور می کنند ســلطانی فر
به زودی در باشــگاه های اســتقالل و پرســپولیس دست
به تغییرات مدیریتــی خواهد زد ،برخی دیگــر معتقدند او
تا پایان فصــل به طاهری و افتخــاری فرصت می دهد که
برنامه های شان در باشــگاه های پرسپولیس و استقالل را
دنبال کنند.
سه شــنبه هفته گذشــته روز خوبی برای مدیرعامل
باشــگاه پرســپولیس نبود .در حالی که ســعی می کند به
سلطانی فر نزدیک شــود و نظر مثبت او برای ادامه کارش
در باشگاه پرســپولیس را جلب کند ،ناگهان شایعه حضور
قریب الوقوع امیر عابدینی در باشگاه پرسپولیس به تیتر یک
رسانه های ورزشی تبدیل شد .موضوعی که عابدینی ان را
رد کرد .او گفت« :برخی دوســتان با من تماس گرفتند و
گفتند قبول نکن .برخی دیگر تماس گرفتند و به من تبریک
گفتند .ابتدا متوجه نشدم چرا ابتدا می گویند قبول نکن و در
ادامه هم تبریک می گویند .تا اینکه پس از لحظاتی متوجه
شدم خبری منتشر شده مبنی بر اینکه من مدیرعامل باشگاه
پرسپولیس خواهم شد .در این باره بگویم تا این لحظه که
با شما صحبت می کنم ،کسی به من پیشنهاد مدیرعاملی
باشگاه پرســپولیس را نداده و در این زمینه هم صحبتی با
من نشده است».
عابدینی درباره اینکه اگر به او پیشــنهاد مدیرعاملی
بشود قبول خواهد کرد یا خیر گفت« :باشگاه پرسپولیس
یک باشگاه دولتی است اما باشگاه باید به صورت خصوصی
مدیریت شود .اقای سلطانی فر فرد بسیار باهوشی هستند
و مطمئنا می توانند در این زمینه تصمیمات درستی بگیرند.
من هدفم خدمت به فوتبال است و در حال حاضر هم که با
شما صحبت می کنم ،در حال فراهم کردن امکانات البسه
تیم ملی هستم .همین که بتوانم در گوشه ای از این فوتبال
خدمت کنم و موفق شوم ،برایم بس است».
عابدینی در ادامه در پاسخ به این سوال که ایا احتمال
دارد طاهری از مدیریت پرسپولیس کنار برود یا خیر گفت:
«من چیــزی در این مــورد نمی دانم اما دو مــاه قبل اقای
طاهــری به من گفتنــد که خســته شــده اند و می خواهند
کناره گیری کنند اما من به او گفتم شما مدیری موفق هستید
و بهتر اســت بمانید و به کارتان ادامه دهیــد .ما هم در هر
زمینه ای که بتوانیم به شما کمک می کنیم».
تصمیم مهم سلطانی فر
پس از اینکه مسعود سلطانی فر به عنوان وزیر جدید
ورزش انتخاب شد ،بسیاری منتظر تغییر و تحوالت در راس
مدیریت سرخابی ها بودند.
در این بین ســکوتی کــه وزارت ورزش پیشــه کرد،
اتش این گمانه ها را تندتر کرد .مســئوالن وزارت ورزش،
هیچ موضعی در خصوص تغییر یا ابقای مدیران انتصابی
گودرزی نگرفتند .این سکوت باعث شد که شایعات تشدید
شود .تا جایی که مدیرعامل استقالل نیز به خبرنگار ورزشی
ایلنا گفت« :ممکن است تغییراتی در مدیریت استقالل و
پرسپولیس رخ دهد».
اما هفته گذشته طاهری و افتخاری ،مدیران سرخابی
به ســاختمان وزارت ورزش رفتنــد و با وزیر جدید جلســه
گذاشتند .وزارت ورزش در خصوص دستور جلسه بین وزیر
و مدیران عامل سرخابی هیچ جزئیاتی را فاش نکرد تا باز هم
باعث به وجود امدن شایعات جدیدی باشد.
در ایــن بین روایــت طاهری نیــز جالب توجــه بود:
«طبــق روال اخیر گــزارش کاری را بــه وزیر جدیــد ارائه
دادیم ».سپس برخی رسانه ها از رضایت سلطانی فر درباره
طاهری نوشــتند و تشکیل جلســه طاهری و سلطانی فر را
دلیل قانع کننده ای برای ادامه فعالیت سرپرســت باشگاه
پرســپولیس برشــمردند .اما به نظر می رســید در این بین
نکته ای مغفــول مانده؛ چه انکه تشــکیل جلســه و ارائه
گزارش کار از ســوی طاهــری دلیل خوبی بــرای رضایت
سلطانی فر نیست .به نظر می رسد که طاهری و افتخاری،
ارائه گزارش کار را به منزله منتفی شدن احتمال تغییرات در
استقالل و پرسپولیس دانسته اند .اما هیچ تضمینی وجود
ندارد که تغییرات رخ ندهد .چه اساسا ممکن است که این
گزارش برای بررســی دقیق تر عملکــرد دو مدیر به منظور
ایجاد تغییرات باشد.
این موضــوع انجایــی جالب تر می شــود که بعضی
رسانه ها ،سه شنبه هفته گذشــته امیر عابدینی را به عنوان
گزینــه اصلــی مدیرعاملی پرســپولیس معرفــی کردند و
گمانه زنی هایی در این خصوص انجــام دادند .البته امیر
عابدینی نیز دســت به رمزگشــایی زد .او خبر داد که حدود
2ماه قبل ،طاهری گفته اســت که از مدیریت پرسپولیس
خسته شده است!
به نظر می رســد امیــر عابدینــی اســتراتژی تاج در
فدراسیون را متوجه شــده و به این موضوع پی برده است
که با قدرتمندتر شدن مدیران اصفهانی در فدراسیون که با
انتصاب اسالمیان ،دامنه این موج بیشتر هم شده ،قدرتی
در فدراسیون برای او باقی نگذاشــته است .خصوصا بعد
از حاشــیه هایی که در خصوص کی روش به راه انداخت،
رئیس فدراسیون در لفافه به او تشر زد و برایش خط و نشان
کشید .این اتفاقات باعث شده قدرت مانور از عابدینی در
فدراسیون فوتبال گرفت ه شود.
بنابراین این احتمال جدی اســت کــه امیر عابدینی
عالقه مند به جدایی از تاج باشد .ایا سلطانی فر به عابدینی
زمیــن بــازی جدیــدی خواهــد داد و او را به پرســپولیس
برمی گرداند؟
قاعدتا ســلطانی فر بــه تغییراتــی در باشــگاه های
استقالل و پرســپولیس فکر می کند .او امده تا در استانه
انتخابات ســر و ســامانی به وضعیت مدیریتی سرخابی ها
بدهــد .اولیــن و مهمتریــن و پرجمعیت تریــن جایی که
سلطانی فر به ان فکر می کند قاعدتا پرسپولیس و استقاللی
هستند که زیر مجموعه وزارت ورزش هستند و هر تصمیم
در راس انهــا می تواند تــا الیه های پایین جامعــه هم اثر
بگذارد ،در نتیجه همه این روزها منتظر تصمیم های وزیر
جدید نشسته اند و حتی پیش بینی و پیشگویی هم می کنند.
برخی می گویند پرســپولیس بیش از استقالل روی
نوار تغییرات قرار گرفته اســت .البته هیچ کس ایده های
وزیر را نمی داند و معلوم نیست سلطانی فر در نهایت به چه
تفکری برســد اما احتماال به دلیل نزدیکی بسیار طاهری
به وزیر ورزش پیشــین خیلی ها تصور می کنند سلطانی فر
کسی را در این باشگاه به کار بگیرد که به تفکرات خودش
نزدیک تر باشــد .کاری که البته انجامش خیلی هم ساده
نیســت و می تواند برای وزیر چالش هایی هم درســت کند
چون طاهری موفق بوده و حاشــیه ای هم نــدارد ،ضمن
اینکه او 12پرونده بدهی قبل را تــا کنون به گفته خودش
بدون سرو صدا حل کرده و بدهی بیشتری هم از استقالل
داشته که با وجود ان تیم خوبی بسته است.
در سوی دیگر؛ در منطقه ابی ها ماجرا برعکس است،
افتخاری البته تازه بر مسند صندلی مدیرعاملی نشسته اما
واقعیت این است که خیلی روی ان صندلی محکم نیست
و برکناری یا جایگزینی اش چالشی برای سلطانی فر ندارد.
مهمترین دلیل استعفای وزیر ورزش از وزارت ناکامی
او در این دو تیم بــود .در واقع این دو تیــم در دوره وزارت
گودرزی جامی به دســت نیاوردند و در اســیا هم موفقیتی
نداشتند؛ همین موضوع به ویژه برای استقالل که روندش
منفی بود ،وزیر را تحت فشار گذاشت و بعد از المپیک کار
تمام شد.
در استقالل برعکس پرسپولیس شــرایط ان قدر بد
به نظر می رسید که هواداران این تیم برای استیضاح وزیر
به جلوی در مجلس هم رفتند و تحصــن کردند .از ان روز
تا کنون هم استقالل به سر و ســامان نرسیده و شرایطش
بهتر از قبل نیست.
باید دید وزیر چه برنامه ای برای موفقیت و ایجاد تغییر
در این دو باشــگاه دارد .ایا به گزینه تغییر خواهد رســید یا
اینکه با همان فرمان قبلی پیش می رود؟
ورزش
س هفته
عک
وقت کشی
دروازه بان سوری
سوژه کی روش شد
تیم ملی فوتبال کشــورمان هفته گذشته برابر سوریه
با نتیجه صفر – صفر متوقف شــد تا ســوری ها بیش از هر
تیم دیگری از این نتیجه خوشــحال باشــند .این بازی در
شرایط نامناسبی برگزار شد .بارش شدید باران در ورزشگاه
عبدالرحمان مالزی باعث شــده بود تــا زمین هرگز کیفیت
مطلوبی برای انجام بازی را نداشــته باشــد اما با این حال
اعتراض فدراسیون فوتبال هم برای تغییر محل بازی راه به
جایی نبرد .در این دیدار اما کی روش از همیشه عصبانی تر
به نظر می رســید .دروازه بان ســوریه که از ابتدای مسابقه
به وقت کشی مشــغول بود ،در دقیقه 76ناگهان خود را به
زمین انداخت تا اعتراض نیمکت ایران را باعث شــود .در
این لحظه کارلوس کی روش در نارنجــی رنگ بطری ایزو
را از مارکار اقاجانیان تحویل گرفــت و ان را روی بینی خود
گذاشت و با ایما و اشاره گفت که دروازه بان حریف مثل یک
دلقک نقش بازی می کند و وقت بازی را بی جهت می کشد.
این کار کــی روش با واکنش نیمکت ســوریه مواجه
شــد .چراکه کی روش دقیقا طوری عمل کرد که سرمربی
سوریه او را ببیند.
با سیستم کالسیک
می توانستیم سوریه را شکست دهیم
چند نکته درباره مدلی گیم یا بازی در زمین گل الود
جالل چراغپور
کارشناس فوتبال
مثلث | شماره 334
ورزش
بازی ایران و ســوریه از دید اکثر مردم به دلیل شرایط
جوی و زمین مســابقه چیزی برای تحلیل و انالیز نداشت.
این کالس از زمین و مدل بازی در فوتبال کالسیک تعریفی
دارد کــه از ان به نام مدلی گیــم (بازی در زمیــن گل الود)
یاد می کنند .با اینکــه تکنولوژی چمن و زمیــن فوتبال در
سال های اخیر پیشرفت زیادی داشته ،اما مدلی گیم (بازی
در زمین گل الود) هنوز در بعضی از زمین های فوتبال اتفاق
می افتد .در کتاب های فوتبال کالســیک برای مدلی گیم
(بازی در زمین گل الود) دو روش بازی تعریف شــده است.
در روش اول تیم ها باید با دو سانتر فوروارد کالسیک بازی
کنند و تیم ها نیازی به هافبک دفاعی ندارند .در این سیستم
مدافعان وســط بــه دلیل اینکه همــه توپ ها بلند ارســال
ی هافبک های دفاعی را پر می کنند .در میانه
می شــود جا
زمین باید با چهار هافبک خطی و به نوعی 4-4-2کالسیک
و فوتبال انگلیسی بازی کرد .هافبک های راست و چپ نباید
اصراری به نفوذ داشته باشند و سانترهای زودهنگام و متعدد
روی سر ســانتر فورواردها ارســال کنند .این سبک از بازی
که مطرح شد جزو کالســیک ترین روش هایی است که در
کتاب های فوتبال و برای بازی در چنین زمین هایی اموزش
می دهند .با توجه به اینکه از یک هفته قبل می دانســتیم
که این بازی مدلی گیم (بازی در زمیــن گل الود) خواهد
بود و حتی بازی تدارکاتی تیم ما با حریف گمنام افریقایی
خود در چنین شرایطی برگزار شد ،جای تعجب داشت که
کادر فنی تیم ملی به ســراغ ارایش کالســیک و سیستم
کالسیک نرفت .یعنی از بازی با دو ســانتر فوروارد بدون
هافبک دفاعی ،چهار نفر در خط میانی و ارسال های بلند
روی دروازه حریــف امتناع کرد .وقتی این سیســتم برای
بازی انتخاب نشــد و با روش قبلی خود بازی کردیم نشــان
می داد که در این بازی چیز زیادی به دســت نخواهیم اورد
و همان طور که مشــاهده شــد تیم ایران زمین مسابقه را با
یک امتیاز ترک کرد .در مجموع فکر می کنم اگر کادر فنی
فوتبال کالســیک تری از خود به نمایش می گذاشــت این
بازی را با پیروزی به پایان می رســاند .شرایط بسیار بد زمین
برای هر دو تیم وجود داشــت .من فکر می کنم نتیجه ای
که تیم ملی فوتبال ایران به دســت اورد ،بسیار خوب بود.
شرایط نامناسب زمین بازی را برای ما سخت کرده بود اما من
به بازیکنان تیم ملی تبریک می گویم که در چنین شــرایط
نامناسب و دشواری ،حداقل ۱۰موقعیت خوب داشتند که
دروازه تیم حریف را به خطر بیندازنــد .کی روش و تیم ملی
بازی تست توپ روی زمین را همیشه انجام می داد و اصال
بازی هوایی در شرایط تمرینی و حتی مسابقه ای ملی پوشان
قرار نداشــت .بازی در مالزی بدون شــک با شرایط بسیار
دشواری که داشــت ،اصال کار اســانی نبود .به تیم ملی و
سرمربی ایران به خاطر انطباق دادن خود با وضعیت دشوار
تبریک می گویم .ارســال توپ های بلند ،درگیری فیزیکی
و دور شــدن از نحوه و روش بازی همیشــگی کاری بود که
ملی پوشان تجربه کرده و خود را با ان وفق دادند .به نظرم
می توانستیم برنده بازی باشیم .گلی که قوچان زد ،افساید
نبود اما داور ان را نپذیرفت .معتقدم تیم برتر میدان ،ایران
بود .سوریه یک یا دو موقعیت بیشتر نداشت و این در حالی
بود که ما ۱۰موقعیت داشتیم که بهترین ان در اواخر نیمه
دوم بازی توسط علیرضا جهانبخش به وجود امد .من نمره
قبولی بــه تیم ملی فوتبال ایــران می دهم چــرا که در یک
شرایط فوق العاده ســخت ،نمایش قابل قبولی را از خود به
اجرا گذاشتند .متاسفانه در زمان بازی ما شاهد این بودیم که
دروازه بان سوریه دائما مصدوم بود و برای وقت تلف کردن
حرکاتی را انجام می داد که به ندرت در مسابقات شاهد ان
بودیم .این امر جای تاســف دارد که برخــی تیم ها به این
شیوه بازی فوتبال را اجرا می کنند .بازی در خارج از خانه بود
و نتیجه مساوی ،نتیجه ای مطلوب است .بازی برگشت با
سوریه داستان متفاوتی خواهد بود .این تیم روش بازی اش
فوتبال نیست و این شیوه بازی را در مالزی و شرایط بد جوی
توانست استفاده کند ،اما در ایران نمی تواند این بازی را به
نمایش بگذارد.
77
راویاسمانی
دیدار
78
مثلث | شماره 334
محسن خزایی در حلب به شهادت رسید
«عملیات ازادسازی شمال شــرق حلب و جنوب ان
همچنان ادامه خواهد داشت ...محسن خزایی خبرگزاری
صداوســیما ،حلب» .این اخرین جمالتش بود ،اخرین
جمالتش در اخرین گزارشش ،لباس تنش می گفت شغل
خبرنگاری برایش بیش از ان مهم است که به خبر گفتن و
خبرنوشتن صرف محدود باشــد ،او می خواست در جنگ
سهمی داشته باشــد ،او خبرنگاری بود که شغلش برایش
بیش از پشت میز نشستن ارزش داشت ،او جانش را برسر
این مبارزه گذاشــت ،در مبارزه ای که ســاحش تنها یک
میکروفن بود ،او در مقابل دوربین می ایســتاد و سهمش
را ادا می کرد ،بی جهت نبود که از او می ترسیدند ،برایش
کمین گذاشــتند و به شهادتش رســاندند ،فیلمی از او در
فضــای مجازی پخش شــده اســت ،وقتی کــه در میان
رزمندگان صحبت می کرد ،در ســوریه ،بــه این جمالت
توجه کنید ،متوجه می شــوید که چرا در ســوریه بود و چرا
شهید شد« :سالم علیکم ،شیرمردهای اقا امیرالمومنین،
خوش به سعادت شــما که اقا امیر المومنین ،شما را برای
دخترش زینب (س) انتخاب کرده اســت .من یک جمله
بگویم در حــرم امام رضــا(ع) بودیم ،یکــی از بچه های
مدافع حرم عراق را دیدم ،به او گفتم خوش به حال شــما
که در عراق هســتید ،این همه حرم متبرکه هست و از ان
دفاع می کنید»او خبرنگاری است که نمی ترسد ،هیچ گاه
نمی ترسید ،اگر می خواست بترسد ،سال 92برمی گشت،
همان زمــان که تروریســت ها با کمین در جــاده فرودگاه
بین المللی دمشق و شلیک به خودروی خبرنگاران ،او را از
ناحیه شکم زخمی کردند .او مرد بازگشتن نبود ،او ماند و به
خواسته اش رسید .مریم رخشانی همسرش درباره خواسته
او می گوید« :سال 90برای سفر زیارتی راهی سوریه شد،
پس از بازگشت به من گفت تمایل دارد در سوریه کار کند
و در کنار حرم حضــرت زینب(س) و حضــرت رقیه(س)
باشد وقتی تمایل ایشان را دیدم مخالفتی نکردم .چون با
خدا معامله کرده بودیم بنابراین دلهره ای نداشتم و به خدا
سپرده بودم .شهادت ارزوی همسرم بود و همیشه می گفت
برایم دعا کنید شــهید شوم .شــهادت افتخار است و چه
افتخاری باالتر از اینکه همسرم فدای حضرت زینب (س)
شده است».
او در خصوص اخرین تماس شهید گفت« :روز جمعه
تماس گرفت و گفت صداها را می شنوی؟ صدای توپ و
تانک و اقتدار اسالم است ببینید نیروهای ما چگونه دارند
مبارزه می کنند ،خیلی شــاد بود گفت خواستم شما هم در
شادی من ســهیم باشــید ،گفتم مراقب خودت باش که
خندید و گفت بادنجان بم افت ندارد».
شــهید محســن خزایــی هنــگام تهیه گــزارش از
پیروزی های ارتش سوریه در شــهر حلب ،بر اثر اصابت
ترکش خمپاره نیروهای تکفیری به شــهادت رسید .او به
همراه گروه خبری خبرگزاری صدا و ســیما برای پوشش
اخرین وضع میدان نبرد و پیشــروی رزمندگان در منطقه
منیان در غرب شهر حلب حضور داشت که تروریست ها با
خمپاره این گروه را مورد حمله قرار دادند .خانم رخشانی
در خصوص نحوه اطالع از شهادت شهید گفت« :برای
درمان بــه مطب دکتــر رفته بــودم که یکی از دوســتان
تماس گرفتنــد و بنده قادر به پاســخگویی نبــودم بعد از
اینکه از مطب خارج شدم و با ایشان تماس گرفتم گفتند
اخبار را دیدید که گفتم نه بیرونم و تلویزیون در دسترسم
نیست ،گفت خبر شهادت محسن را گفته ،صحت دارد؟
سریع خود را به منزل رساندم و تماس گرفتم اصال باورم
نمی شــد خوش به حالش به درجه رفیع شــهادت رسید.
هر وقت تلفنی با وی صحبــت می کردیم که کی می ایی
دخترت خیلی دلتنگی می کنه؟ می گفت ان شاءالله خدا
به شما توان بدهد تو باشی ،پشــت این بچه ها رو داشته
باشی بچه هایم را زینبی بار بیاری من هم اسالم که پیروز
شود برمی گردم».
زندگینامه شهید
شهید محسن خزایی 15اذر سال 51در خانواده ای
مذهبی به دنیا امد ،او در سال 74به عنوان متصدی صدا
فعالیت خود را در صداو ســیما اغاز کرد و ســال 80تا 82
فرمانده پایگاه بســیج شــهید برخوردارصداو ســیما مرکز
سیسیتان و بلوچســتان بود و به خاطر شور و نشاط خاصی
که در برنامه های جوان ایجاد می کــرد و با جوانان ارتباط
زیادی داشت که در سال 83مدیر باشگاه خبرنگاران جوان
زاهدان شــد .اوج کارش زمانی بود که جریــان تکفیری
گروهک جندالشــیطان در جنوب شرق فعال شده بود .او
یک بار از کمیــن گروهک تکفیری در حادثه تروریســتی
تاسوکی نجات یافت.شهید محسن خزایی پس از موفقیت
در باشگاه خبرنگاران جوان زاهدان در سال 87به عنوان
مدیرخبر گیالن معرفی شد و پس از فعالیت های تخصصی
و حرفه ای خبر عشق دفاع از حرم او را به سوریه کشاند .او
در ســوریه بعد از هر گزارش خبری خود ،در بین رزمندگان
مقاومت به مداحی اهل بیت(ع) می پرداخت .از وی ســه
فرزند دو پسر و یک دختر به یادگار مانده است .زینب دختر
سه ساله شهید محسن خزایی ،درحالی به دنیا امده بود که
پدرش در سوریه رشــادت های رزمندگان را اطالع رسانی
می کرد.
مراسم تشییع
مراسم تشــییع و وداع با محســن خزایی ،خبرنگار
شهید رســانه ملی در مسجد بالل صداوســیما با حضور
شــخصیت های لشــکری و کشــوری ،کارکنان رســانه
ملی و اصحاب رســانه و اقشــار مردم برگزار شــد .دکتر
علــی الریجانی ،رئیــس مجلس شــورای اســامی در
این مراسم ،شــهید محســن خزایی را گل سرسبدی در
رســانه ملی توصیف کرد که جان بر ســر پیمان خویش
در عرصه اطالع رســانی درباره مظلومیت مردم سوریه و
ظلم و جنایات تکفیری هــا در ان دیار نهاد« :خبرنگاران
صداوســیما ،نیروهای مسلح نیســتند اما اینکه در چنین
میادینی حضــور می یابند ،یعنی ما در کنــار اهدافمان به
هر شکل ممکن می ایســتیم و عزیزان رسانه ملی باید به
خاطر این روحیه بر خود ببالند .شهادت محسن خزایی،
این پیام را برای همه کشورها دارد که ما در کنار انکه برای
دفاع از مظلوم در هرکجای جهان اماده ایم ،در برابر ظالم
نیز به هر شکل ممکن ایستاده ایم .وضعی که در منطقه
ایجاد شــده ،ســاخته دســت امریکا ،رژیم صهیونیستی
و برخــی فرومایگان منطقه ای اســت و انها می خواهند،
اوضاع را برای رژیم صهیونیستی ارام کنند اما ملت ایران
با شناخت در این عرصه حضور دارد».
دکتر علی عسکری ،رئیس رســانه ملی گفت« :ان
شهید واالمقام برای دفاع از ملت مظلوم سوریه به شهادت
رسید؛ مردی بزرگ که با داشتن تفکر انقالبی و تحلیل از
دشمن و دشــمنی ها با بصیرت هجرت کرد و حین ادای
وظایفــش به شــهادت رسید.شــهید خزایــی خبرنگاری
در تراز رسانه ملی بود که با درک عمیق از تحوالت جهانی
برای رفتن بــه ان دیار و دفــاع از حق تصمیــم گرفت و
مظلومیت ملت ســوریه و مجاهدان را گــزارش می کرد.
او خبرنگاری شــهادت طلب بود و می دانست در مسیری
پا می گذارد که به سوی شهادت می رود؛ همچنان که از
دل نوشته هایش این حقیقت مشخص است .او شجاعانه
به میدان ها وارد شــد و جان خود را به خدا تقدیم کرد».
محمدهادی خزایــی ،فرزند شــهید خزایی هــم یاد پدر
شهیدش را گرامی داشت و گفت« :شهید خزایی همواره
به ما می گفت ،یار و یاور والیت فقیه باشــید و رهبر را تنها
نگذارید .از حاج قاسم سلیمانی می خواهم تا انتقام خون
پدرم را از تروریســت های داعش بگیرد ».پیکر شــهید
محســن خزایی در زادگاهش زاهدان تشــییع و به خاک
سپرده شد .او حاال در اسمان است و از ان باال پیروزی ها
را نظاره می کند.
خورشید کاروان
نمایشی که برای سال بیست و ششم اجرا می شود
مثلث | شماره 334
کالســیک درام و انچه به عنوان اصول و فنون نمایش در
دانشــگاه تدریس می شود ،متفاوت اســت ،شناخته شد.
نمایش «خورشــید کاروان» برداشــتی از شــیوه نمایش
ایرانی و تلفیــق ان با نمایش های مذهبی بــود و تعمدا در
قرارداد های معین شده تئاتر غربی ساختارشکنی می کرد تا
بتواند ارتباط تنگاتنگی با عموم تماشاگران برقرار سازد .در
ی شناخته
واقع «خورشید کاروان» به عنوان نمایشی مردم
می شد .تئاتر در ان سال ها تالش می کرد خود را از جامعه
جدا کرده و به قشــر روشنفکر منتســب کند و ما کوشیدیم
با ساختار شــکنی از طریق این نمایش ،تئاتر را به اقشــار
مختلف اجتماع گــره بزنیم .نمایش «خورشــید کاروان»
ادای دینی دانشجویی و دانشــگاهی نسبت به عاشورا بود
اما به دلیل استقبال بسیاری که از ان به عمل امد سال بعد
با امکانات بیشتر و با تیمی قوی تر ادامه حیات داد .این اثر
با تغییر عوامل و شخصیت های نمایش پیش رفت تا جایی
که به حرفه ای ترین سطح خود رســید و با بازیگران کامال
حرفه ای تئاتر روی صحنــه رفت .سال هاســت که دیگر
دیدار
نمایش «خورشید کاروان» در بیست و ششمین سال
اجرای متوالی خود از ۲۵ابان ماه در ســالن اصلی یادمان
شهدای انقالب اسالمی هر شب از ساعت ۱۸:۳۰به مدت
۱۱شب تا ۵اذر روی صحنه خواهد رفت.
این اثر ملی براساس نمایش «هیهات» اثر زنده یاد
ابوباسم حیادار و با بازنویسی مهدی متوسلی و کارگردانی
محمود فرهنگ توسط موسسه فرهنگی فدک روی صحنه
می رود که در بیســت و ششمین ســال اجرای خود شاهد
نقش افرینی جلیل فرجاد ،کرامت رودساز ،اسدالله بابایی،
فرهاد بشــارتی و همچنین گروه همســرایی به سرپرستی
محمد سراج است .ماجرای نمایش مربوط
به شبی اســت که شــمر ،کاروان اسیران
کربال را نزدیک دیری نگاه می دارد .راهب
پیر به تنهایی در دیر به عبادت خود مشغول
اســت و «پطروس» پســر او در پی یافتن
حقیقت و انچه در کتاب مقدس امده است،
راهی کوفه اســت .وی معتقد اســت که
«ایلیای» مقدس همان حضرت علی(ع)
و «شَ َبر» و ُ
«ش َبیر» همان امام حسن(ع)
و امام حسین(ع) می باشــند که نام انها به
کرات در کتاب مقدس امده است .راهب
نصرانی چنین چیزی را بــاور نمی کند ولی
عاقبت به ســخنان پســرش ایمان اورده
و می گویــد« :ای مســیح مقــدس! این
ســخنان گوش را می ازارد ولی ســخت بر
دل می نشیند».
در همین هنگام ســپاهیان شام وارد
دیر می شــوند .با امدن صندوقی به درون
دیر ،راهب کنجکاوی خود را نسبت به ان
ابراز می کند و وقتی می شــنود درون ان،
ســر باارزشــی اســت؛ پنهانی د ِر صندوق
را می گشــاید و صیحه برمــی اورد که «به
خدا قسم این سر عیســی مسیح است».
ولی پاســخ می شــنود که این سر حسین
بن علی (ع) اســت که از دین خارج شده
و انهــا او را کشــته اند و می خواهنــد ســر
نافرمانــش را نــزد یزید بن معاویــه ببرند و
جایزه بگیرند! راهب با خواهش و التماس
بســیار و دادن تمــام ســرمایه پدرانش به
انها ،یک شــب ســر را نزد خود نگاه مــی دارد و می گوید:
«اگر مسیح فرزندی می داشــت ما او را در چشم خود جای
می دادیم ».راهب نصرانی یک شــبه حســینی می شود و
تمام ثروت خود را می دهد تا فقط یک شــب تا سحر با سر
مبارک سیدالشهدا(ع) همکالم شود .راهب در صندوق را
مى گشاید و نور سبزى از ان بیرون مى تراود .مرد نصرانى
که از این همه عزت و احترام در تعجب اســت ،دهانش به
شگفتى گشوده مى شود .وى که قصد دارد سر را با گالب
بشــوید ،هیجــان زده عقب مى کشــد و مى گویــد ،لب ها
تکان مى خورند و از رگ هاى گلو خون تازه بیرون مى اید.
سر با راهب ســخن مى گوید و او از هوش مى رود .سپس
نوبت حضرت رقیــه(س) و دیگر کودکان اســت که با پدر
ســخن بگویند ...در انتهای نمایش ،صبح فردا می رسد و
ســپاهیان بچه های دربند را از دیر می برند و فقط سربندی
از انها ،همراه با حجم خالی صندوق برای راهب می ماند و
تنها اوست که در طول نمایش به حقیقت ماجرا پی برده و
یک شبه راه کمال را پشت سر گذاشته است .متن نمایش
براساس داســتان معروف «دیر راهب» نوشته شده که از
مستندترین و دقیق ترین داستان های تاریخی صدر اسالم
به شــمار می اید .همه کتاب های تاریخی بر مستند بودن
زوایای تاریخی این داستان متفق القول هستند.
نخســتین کارگردان این نمایش عاشــورایی حسین
مسافراســتانه بود که ان را با همکاری گــروه تئاتر ایین به
صحنه برد .او درباره این نمایش گفته است« :اجرای این
نمایش از سال ۱۳۶۹در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه
تهران اغاز شــد .ایــن اثر در ابتــدا به عنــوان نمونه ای از
نمایش های مذهبی و عاشورایی که ساختارشان با تعریف
کارگردانی نمایش «خورشــید کاروان» را بر عهده ندارم و
ان را به گروه دیگری سپرده ام».
در این سال ها قرعه کارگردانی نمایش به نام محمود
فرهنگ خورده ،او درباره این نمایش گفته اســت« :برای
تئاتــر دیروز و امــروز ما یــک ارزو بــود ،یک رویــا بود که
نمایش هایی در جهان هســتند که سال هاســت به صحنه
می روند و مخاطب دارند ولی در ایران نمایشــی نداریم که
بتواند سال ها روی صحنه باشــد ،اما کمی دقت شما را به
نمایش «خورشید کاروان» می رســاند که بیش از ربع قرن
روی صحنه ایران و اروپا بوده است».
او در پاســخ بــه این پرســش کــه ایا ممکن اســت
نمایش هــای تاریخی و مذهبی هم به ورطــه تکرار بیفتند
یا نه ،اعتقاد دارد« :بسیاری از بزرگ ترین نمایشنامه های
معتبر و معــروف دنیا ســال ها روی صحنــه نمایش باقی
می مانند و تکرار می شوند .خورشــید کاروان هم نمایشی
با مضمون دینی اســت و یکی از بزرگ ترین
وقایع تاریخ اســام را به تصویر می کشــد.
به نظر من این نمایش هرگز به تکرار نمی افتد
و مخاطب خود را از دست نمی دهد».
فرهنگ دربــاره بهترین خاطــره خود
از این همه ســال اجــرا هــم در جایی گفته
است« :من خودم چند سال پیش که یکی از
نقش های نمایش را اجــرا می کردم ،از روی
صحنه وقتی با اشک ها و ناله های از سر دل
مخاطبان روبه رو می شدم ،احساس می کردم
این اشک ها و گریه ها تا اسمان می روند .در
بعضی از اجراهــا ،بعضی از تماشــاگران از
فرط اشک و گریه و ضجه بیهوش می شدند.
بهترین خاطره به نظرم این است که تا امروز
پرچم فرهنگ عاشورایی توسط این نمایش
به زیبایی به اهتزاز درمی اید و این اشک های
عاشقانه که در پای نمایش ریخته می شود،
از بهترین خاطره هاست و قطعا مجموعه ای
از ثواب و حسنه به واســطه این نمایش نثار
جامعــه اســامی مان و بازیگــران نمایش
خورشید کاروان و بینندگان عزیز می گردد؛به
واســطه اشــک هایی که ریخته می شود به
خلوص».
مهــدی توســلی ،نویســنده ایــن اثر
نمایشــی تاریخچه نمایــش و راز ماندگاری
ان را این گونه بیان کرده اســت« :خورشید
کاروان ماحصل دل ،عشق و یک نوع ارادت
به ســاحت مقدس اهل بیت(ع) اســت و به
نظرم برای همین انچه در خورشــید کاروان
اتفاق می افتد مستقیما از روی صحنه به دل می نشیند .متن
نمایش با نام «هیهات من الذله» مربــوط به دوازده منزل
طی شــده از کربال تا شام توســط زنده یاد استاد ابوالقاسم
حیادار حدود شصت ســال پیش در کربالی معلی نوشته
شد و قریب بیســت اجرا نیز در کشورمان داشت .ما متن را
گرفتیم و خورشید کاروان یک پرده از ان نمایش هست که
به عنوان «دیر راهب» بوده و ما پس از بازنویسی و بازبینی
منابع و اضافه کردن بخش هایی با اســم خورشید کاروان
اماده اجرا کردیم».
حضور ۱۲ساله زنده یاد انوشــیروان ارجمند در نقش
راهب مســیحی از نقاط برجســته اجرای ایــن نمایش در
طول ســالیان گذشــته بوده و جلیل فرجاد برای ســومین
سال متوالی نقش افرینی راهب مسیحی را برعهده گرفته
است .این اثر در سالیان متوالی اجراهای خود در شهرهای
مختلف کشــور و همچنین کشــورهای انگلیــس ،هلند و
امارات توانسته میزبان بیش از یک میلیون و سیصد هزار
نفر از محبان اهل بیت (ع) باشد.
79
گنج بزرگ
دیدار
80
مثلث | شماره 334
از قران بایسنقری رونمایی شد
یکی از نفیس ترین قران ها که به نام کاتبش بایسنقر
میرزا معروف است ،پس از هفتاد سال در قالب نمایشگاهی
همزمان بــا روز «کتــاب ،کتاب خوانــی و کتابــدار» ،در
کتابخانه و موزه ملی ملک به نمایش درامد .ایین رونمایی
از کتاب برگ هایی از قران بی نظیر بایسنقری حضور رئیس
فرهنگستان زبان و ادب فارســی و غالمحسین امیرخانی
استاد خوشنویس و چند مدیر فرهنگی استان قدس رضوی
در موزه ملک برگزار شد.
غالمعلی حدادعــادل در اییــن رونمایــی از «قران
بایســنقری» با اشــاره بــه پیشــینه تکریم قران از ســوی
مســلمانان گفت« :مســلمانان از همان روزی که قران را
از زبان پیامبر(ص) شنیدند ،مضامین و مفاهیم بلند قران
کریم را در سینه خود حفظ کردند و وقتی هنوز وحی تفصیلی
قران کریم پایان نیافته بود ،می دانستند باید در حفظ قران
اهتمام ورزند».
حدادعادل با قدردانی از موزه ملی ملک برای بازنشر
این قران نفیس ادامه داد« :بسیار ارزشمند است که قران
بایســنقری در دســترس اهل هنر قرار گرفته است .نباید
چنین اقداماتی را با ترویج دیگر هنرهای اسالمی همچون
نوشــتن قران کریم بر دان ه برنج که در سودمندی ان شک
داریم ،مقایسه کرد .بازنشر قران بایسنقری ،انتشار سرمشق
یک دوره هنری اســت؛ همــان چیزی کــه غربی ها از ان
به عنوان «پارادایــم» یاد می کنند .ایــن نمونه های عالی
و شــگفت انگیز باید برای حفظ ریشه های هنر اسالمی به
اهالی هنر عرضه شــود ».رئیس فرهنگستان زبان و ادب
فارسی ادامه داد« :چشــم نوازی و قدرت و پیچیدگی خط
این قران نفیــس ،راز و رمزی با خــود دارد .جنبه های فنی
این اثر نیز قابل تامل است .ابعاد کاغذی که برای این قران
به کار رفته است ،از پیشرفت صنعت کاغذسازی در ایران
دوره تیموری نشان دارد و هنوز هم پس از حدود 600سال،
اثری از پوســیدگی در این کاغذ دیده نمی شــود .این نوع
کاغذسازی از عقل و دانش پیشرفته صنعتگران ایرانی در
دوره های گوناگون حکایت دارد .متاســفانه این قران ،در
تاریخ بر اثر رخدادهای گوناگون زمانه ،پاره پاره و پراکنده
شده است .این سند پرافتخار تاریخی انقدر نفیس بود که
هر فردی به داشتن برگی از ان افتخار می کرد».
حدادعادل برگ های پراکنده قران بایســنقری را به
کبوترانی تشبیه کرد که از یک اشــیانه برخاسته و النه ای
دیگر را برگزیدند...« :اما بیشترین کبوتر ها بر گنبد بارگاه
نورانی امام رضا علیه السالم نشسته اند .موزه استان قدس
رضوی بیشترین صفحات این قران را در اختیار دارد .اکنون
رخدادی بسیار نیکو روی داده و این قران به گونه ای اراسته
منتشر شده است ».استاد غالمحسین امیرخانی ،هنرمند
و خوش نویس برجسته ،دیگر سخنران این ایین بود .وی با
طرح این پرسش که چرا فرهنگ ایرانی با وجود مشکالتی
که در تاریخ وجود داشته ،دوام یافته است ،گفت« :انگونه
که باید و شاید از نظر فلســفه تاریخ به این مساله پرداخته
نشــده اســت .یافتن زوایایی ناشــناخته موجب می شود
ریشه های خود را بهتر بشناســیم و از ان تاثیر بگیریم و در
ادامه دادن این فرهنگ که از چند هزار سال پیش چراغ ان
روشن شده است ،بکوشیم».
درباره قران بایسنقری
«قــران بایســنقری» به عنــوان میراثــی ارزشــمند
است که با وجود از ســرگذراندن اثرات مخرب محیطی و
دســت اندازی های انســانی در طول تاریخ ،از پدران ما به
یادگار مانده است.بی شــک یکی از شــاهکارهای هنری
دوره تیمــوری ،قران بزرگ بایســنقری اســت کــه اکنون
بیشترین اوراق این قران نفیس در کتابخانه مرکزی استان
قدس رضوی نگهداری می شــود و بقیــه اوراق ان نیز در
کلکســیون های شخصی و موزه های کشــورهای ایتالیا،
دانمارک ،انگلیس ،امریکا و ...پراکنده اســت.بر اساس
مستندات تاریخی ،این قران کامل بوده ولی اکنون حدود
70برگ(از حدود صدها برگ) ان در گنجینه خطی استان
قدس رضوی موجود است که هشت برگ ان در موزه قران و
نفایس استان قدس رضوی نگهداری می شود.
بایســنقر ،شــاهزاده هنرمنــد تیموری که در ســال
802هجــری قمری(هــزار و 399میالدی) متولد شــد،
نه تنها خود خوشنویســی توانا بود ،بلکه از مشوقان هنر و
هنرمندان به شمار می امد ،وی شاگرد شمس الدین محمد،
از خوشنویســان مشــهور بود و اقالم شــش گانه را خوش
می نوشت اما در نوشــتن خط محقق و ریحان استاد بود.
دربار او در شهر هرات ،مرکز تجمع بســیاری از هنرمندان
مذهب ،موسیقیدان و ...بود .شهرت
نقاش ،خوشنویسِّ ،
شاهزاده بایسنقر و کارگاه هنری که وی بر ان نظارت داشت
شاید در هیچ زمینه ای به اندازه کتاب ارایی نباشد .در کارگاه
هنری کتابخانه باغ ســفید هرات به مدیریــت موالنا جعفر
تبریزی (جعفر بایسنقری)گروهی از هنرمندان مشهور ان
زمان در زمینه های گوناگون چون خوشنویسی ،نگارگری و
صحافی مشغول به کار بودند و شاهکارهایی چون شاهنامه
بایسنقری ،قران بایسنقری ،کلیله و دمنه و گلستان را خلق
کردند .وی در هفتم جمادی االول سال 837هجری قمری
در باغ ســفید نزدیک هرات درگذشــت و در حیاط مدرسه
گوهرشاد هرات به خاک سپرده شد.
قران بایســنقری ،بزرگ تریــن قران خطــی جهان
اســت که به خط محقق و به وسیله بایســنقر میرزا ،فرزند
شــاهرخ و نوه تیمور گورکانــی روی کاغذ خانبالــغ به ابعاد
210در 140ســانتی متر(وضع موجود) و ایات ان داخل
جدول 163در 96ســانتی متر نگارش یافته که هر صفحه
از این قران نفیس ،هفت ســطر وجــود دارد که به صورت
پشت و رو نوشته شده است و ان را از عجایب خطوط عالم
دانسته اند .هر صفحه دارای هفت ســطر است که اندازه
نوک قلم یک ســانتی متر اســت .بین ســطور ،خط افقی
کشیده و جدول سازی شــده و پیرامون ایات را به صورتی
ســاده اما مســتحکم و زیبا ،و به دور از برخی پرکاری ها و
شــلوغ کاری های غیر ضــروری ،تزئیــن کرده اند .بخش
عظیمی از اوراق قران بایســنقری بعد از زلزلــه قوچان در
1313هجری قمری بــه کتابخانه اســتان قدس رضوی
مشــهد منتقل شــده اســت ،اما بخشــی دیگــر از اوراق
(که عموما برش خورده ،دو پوســته شــده و به سطرهای
جداگانه ای تقسیم شده اند) پیش از انتقال(یعنی در زمان
تسخیر و غارت سمرقند توسط سپاه نادر) به سرقت رفته اند
و در طول یکصد سال اخیر ،مجموعه داران و دالالن هنری
اسالمی انها را خریداری و به موزه های مختلفی در داخل
و خارج از کشــور منتقل کرده اند .امروزه بیشــترین تعداد
برگ های این مصحف ( ۱۴۴صفحه) که هر یک از موزه ها
و نهادهای فرهنگی دنیا ،به داشــتن حتی یک سطر از ان
به خود می بالند ،به لطف سنت حســنه وقف ،در مجموعه
گنجینه های اســتان قدس رضوی نگهداری می شود و به
لحاظ اندازه صفحه و دانگ قلــم بزرگترین قران در تاریخ
کتاب ارایــی ایرانی به شــمار میرود .نکتــه حائز اهمیت
درباره اوراق به جامانده ،نزدیکی و ترتیب ایات این قطعات
پراکنده اســت .ان چنان که بــا تاملی بر ایــات باقیمانده
درمی یابیم که بیشتر اوراق پراکنده در ایران و جهان(به غیر
از گنجینه مشهد) از ایات سوره های «اعراف»« ،انبیا»،
«نور»« ،مومنون»« ،قصــص»« ،عنکبوت»« ،روم»،
«لقمان»« ،ســباء»« ،فاطر» و «جاثیه» بوده که بیشتر
این ســوره ها به جزءهــای 20،21،22 ،18 ،8،17و 25
قران تعلق دارند؛ سطوری نیز متعلق به سوره های «غافر»،
«الرحمــن»« ،البــروج»« ،الحجــرات»« ،الطارق» و
«العلق» از جزءهای 36 ،24و 30قران است.
گفتنی اســت که همــه اوراق قران یادشــده که در
گنجینه استان قدس رضوی مشــهد موجود است ،شامل
53سوره از ســوره های قران کریم است .از برخی سوره ها
تمام ایــات و از بعضی فقط یــک ایه موجود اســت و اگر
تعداد ســوره های اوراق موجــود در دیگــر مجموعه ها را
به ان اضافه کنیــم ،مجموع انها 58ســوره از قران کریم
می شود .همچنین اگر به ترتیب سوره ها و ایات قران کریم،
ســوره ها و ایات اوراق موجود را تنظیم کنیم ،اولین ایات
مربوط به سوره «االعراف» و اخرین ایات مربوط به سوره
«العادیات» خواهد بود .به همین دلیل است که می توان
ادعا کرد این قران کامل بوده است.
ادواردو
اربعین طوبی
روایتی از زیارت اربعین
رمانی درباره وارث باشگاه یوونتوس
رمان «اربعین طوبی» اثر سید محسن امامیان از سوی انتشارات «کتاب جمکران»
روانه بازار کتاب شد .داستان این رمان درباره طوبی دختری نوجوان است که در کودتای ۲۸
مرداد ۱۳۳۲پدرش را از دست می دهد و در روزگار یتیمی به ازدواج تاجری عراقی در می اید
و در بصره همسایه هوویی زبان نفهم می شــود .اوضاع زندگی بر وفق مراد نیست اما طوبا
تصمیم می گیرد به جای فرار بماند و فرزندانی تربیت کند که افتخار همسرش عبدالله باشند.
سال هایی توام با شادی و مرارت برای طوبا سپری می شود تا اینکه ارتش بعثی صدام
به ایران حمله می کند .پسران طوبا باید به ارتش ملحق شــوند اما طوبا جنگیدن با ایران را
برای فرزندانش حرام می کند و ...شخصیت طوبی داستان زندگی خود را در مسیر پیاده روی
اربعین از بصره تا کربال برای نوه هایش تعریف می کند .متن داستان این کتاب ۴۰گام دارد
و در هر گام با دستمایه قرار دادن داســتان زمان حال طوبا و پیاده روی او به سمت کربال با
رجوع به گذشته ،نوجوانی ،جوانی و میان سالی او که در بر دارنده حال و هوای بخش هایی از
تاریخ معاصر دو سرزمین ایران و عراق است روایت می شود .این داستان برگرفته از واقعیت
است.
رمان «اربعین طوبی» با ۲۹۶صفحه به چاپ رسیده اســت .در بخشی از این کتاب
می خوانیم« :این ســال ششــم اســت که قلک می گیرد .بــرای خــودش و بچه هایش و
بچه هایشان و بچه های بچه هایشان ...انها دوســت دارند توی «مضیف زائران اربعین»
شریک باشند و بحمدلله پول خردهایشان انقدر برکت دارد که هر سال خرج میهمانان خانه
طوبی توی کربال را می دهد».
کتاب «ادواردو» نوشته بهزاد دانشگر ،یک کتاب خوب درباره یک شخصیت جذاب
معاصر است که به تازگی توسط نشر ارما منتشر شده است.داستان این رمان همان طور که
از نامش بر می اید ،درباره ادواردو انیلی پسر سناتور جیانی انیلی ،ثروتمند مشهور ایتالیایی و
مالک کارخانه های اتومبیل سازی فیات ،فراری ،مازراتی ،الفا رومئو ،النچیا ،ابارت ،اویکو
به همراه چندین کارخانه تولید قطعات صنعتی ،چند بانک خصوصی ،شرکت های طراحی مد
و لباس ،روزنامه های پرتیراژ الستامپا و کوریره دالسرا ،باشگاه اتومبیل رانی فراری و باشگاه
فوتبال یوونتوس بود که پس از شیعه شدن به طرز مرموزی به قتل رسید.جوانی که با داشتن
همه چیز و همه امکانات مادی ،از همه متعلقات دنیا چشم می پوشد و پس از جست وجوی
حقیقت در میان تمام ادیان و تمام ایین ها ،اسالم را انتخاب می کند .ادواردو جوانی ابتدا
مسلمان می شود ولی شیعه نمی شود اما هم زمان با پیروزی انقالب اسالمی که توجه همه
دنیا را به ایران و شخصیت امام خمینی (ره) معطوف کرد ،شیعه نیز می شود .رمان از روز قتل
و به عبارت بهتر شهادت ادواردو شروع می شود .دامدار پیر متوجه جسدی داخل رودخانه
می شود و پس از مدتی،سر و کله پلیس هم پیدا می شود .اما همه چیز در هاله ای از ابهام
قرار داد و ظاهرا قرار است روی ماجرای کشته شدن این جوان سرپوش گذاشته شود .از ان
پس ماجراهای رمان در دو قسمت دنبال می شود .بخش اول کاوش های یک خبرنگار جوان
برای پیدا کردن حقیقت فوت ادواردو که از نهایت خالقیت و دقت خود استفاده می کند و
بخش دوم راوی حضور گروهی مستند ساز از ایران است که برای ساخت مستندی از زندگی
ادواردو راهی ایتالیا شده اند...
نفس های خسته
اعتراض مجازی به الودگی هوا
الوده اســت ،هوای تهران بــس ناجوانمردانه توان
نفس کشــیدن را به حداقل رسانده اســت ،این مساله اگر
چه محدود و منحصر به تهران نیست و در خیلی از شهر ها
تبدیل به یک معضل شده است ،اما حاال بیشتر از همیشه
در فضای مجازی بازتاب داشته و بیشتر چهره های سیاسی،
هنری و ورزشی در صفحه های اینســتاگرام خود نسبت به
ان واکنش نشــان داده اند .خیلی از این چهره ها با نوشتن
متن های اعتراضی به این مســاله واکنش نشان داده اند،
به عنوان مثال عزت الله ضرغامی رئیس پیشین صدا و سیما
از ممنوع بودن نفــس عمیق تا ورزش کــردن انتقاد کرد و
نوشت« :نفس عمیق ممنوع!حال تهران و برخی شهرهای
کشــور خوب نیســت! فعال تعطیلی مــدارس و توصیه به
بیماران قلبی مهمترین واکنش و راه حل مســئوالن است!
ورزش و تحــرک زیاد بدنی موقوف! نفــس عمیق ممنوع!
تازه پس از ۷۰سال ابرماه دیشــب هم درست دیده نشد!!
باید ۱۸ســال دیگر هم صبر کنیم! هیچ طــرح جامعی در
دست نیســت .اقدامات ناهماهنگ دستگاه های مختلف
نیز هــر روز بر پیچیدگی ایــن تهدید بزرگ ســامت مردم
می افزاید! دعا کنیم بــاد بیاید!» یا رضــا صادقی خواننده
پاپ هم اینگونه اعتراض کرد« :قدیما وقتی اسمون نگاه
بارونیش و از سر زمین کم می کرد مردم می رفتن قبله دعا،
نذر می کردن از خــدا خواهش می کــردن ...و جالب که
بارون می اومد و این و شاهد بودم ،اون باهم یک صدا شدن
برکت داشت ،اون یک دل یک خواســته رو داشتن کاری
بود ...کاش یکم از باورهای قدیمی االن هم بود شاید این
دود نفس کش ســایه اش و از سر این شــهر کم میکرد...
مردم عزیز اهواز و سیستان بلوچستان خیلی وقته این درد
نفس گیر و تحمل می کنن ..شاید این تنگی نفس ،اقایان
پشت میز نشین پایتخت رو به این اندیشه واداشت که «هوا
بس ناجوانمردانه «سم» اســت ،ای ....خدایا خودت به
صدای نفس های این مردم نگاه کن و رحمتت رو دریغ نکن
از دستان خواهشمند خلقت .می دونم محبتت رو خواهیم
داشت».
مهدی سلطانی که این روزها مشغول بازی در فصل
دوم سریال «شهرزاد» است ،در واکنش به الودگی نوشت:
«گزارش شده که از اول تا بیست وسوم ابان نود و پنج ( یعنى
کمتر از یک ماه) 412نفر فقط در تهــران به دلیل الودگى
هوا جان خودشون رو از دست دادند .قطعا امارى شبیه این
در شهرهاى دیگر هم وجود داره پس هر کارى که مى تونیم
انجام بدیم یــا انجام ندیم تا خودمون و عزیزانمون ســالم
بمونند .خیلى مواظب خودتون باشید».
متــن خیلی ها کوتاه تربــود ،به عنوان مثــال تهمینه
میالنی کارگردان سینما در واکنش به این موضوع نوشت:
«تهران زیبــای ما دارد خفه می شــود ».پســت بعضی ها
حتی کوتاه تــر هم بود ،مرجان شــیرمحمدی نویســنده و
فیلمنامه نویس هم به انتشار عکسی از خود و پسرش بسنده
کرد یا پریناز ایزدیــار فقط کاریکاتوری از بــرج میالد را در
صفحه اینستاگرامش منتشر کرد که روی ان نوشته شده بود
کمک ...علی دایی تهران را یک پارکینگ خواند ...امروز
صدای اعتراض از نفس های خسته بلند شده....
پیشخوان جهانی
عصر ترامپ
از نگاه
اکونومیست
اشپیگل
انتخاب ترامپ
را پایان دنیا
می داند
مثلث | شماره 334
دیدار
جلد خالقانه
نیویورکر
و اشاره به
دیواری که
ترامپ وعده
داده بود
81
بازار
همایــش بحران هــای ژئوپلتیکی جهان اســام با
هدف شناســایی بحران های موجود در جهان اســام به
منظور ترسیم نقشه راه و رسیدن به اینده مطلوب ،با حضور
دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ،سردار سرلشکر
سیدیحیی رحیم صفوی مشاور عالی مقام معظم رهبری و
دبیرهمایش و اندیشمندان و پژوهشگران بین المللی طی
روزهای 24و 25ابان ماه در سالن ابوریحان دانشگاه شهید
بهشتی برگزار شد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی وتبلیغات ،بانک
انصار در راســتای انجــام مســئولیت های فرهنگی خود
به عنوان یک بانک د ر تراز انقالب اسالمی با برپایی غرفه و
معرفی محصوالت ،خدمات و قابلیت های تخصصی خود
در زمینه بانکداری نوین و بانکداری اسالمی از این همایش
حمایت کرد.
براســاس این گزارش ،در غرفه مذکــور کتاب های
اشنایی با عقود اســامی ،فعالیت های اجرایی و اموزشی
بانک در زمینــه بانکداری اســامی و افتتاح شــعبه های
نمونه ،برگزاری دوره های اموزشــی کارکنان و پاسخگویی
به سواالت شــرعی از طریق ســایت بانک در معرض دید
بازدیدکنندگان قرارگرفت.
سرپرستی اذربایجان شــرقی موسسه اعتباری ثامن
گفت« :با اخذ مجوز موسسه اعتباری ثامن میزان مطالبات
در شبکه مهم ترین اولویت سنجش عملکرد از سوی بانک
مرکزی می شود».
محمد خــوش روان اذر در جلســه روســای شــعب
سرپرستی اذربایجان شــرقی با تاکید بر وصول مطالبات
افزود« :کاهش مطالبات و بازگرداندن معوقات به منظور
افزایش نقدینگی و ســوداوری مهم ترین وظیفه کارکنان
صف و ستاد است».
وی افزود« :هر شعبه ای که امار و ارقام ان حاکی از
کاهش معوقات باشد می تواند امکانات بهتری از موسسه
دریافت کند».
خــوش روان اذر از تهیه برگه هــای مخصوص برای
پیگیری مطالبات و ارســال انها به شــعب خبر داد و گفت:
«همکاران موظفید روزانه تعداد وصولی ها را در فرم ارسالی
قید کرده تا پس از جمع اوری سهم هر فرد و شعبه در کاهش
حمایت از همایش
بحران های
ژئوپلتیکی
جهان اسالم
شایان ذکر است که در این همایش ،وزیر امور خارجه
کشورمان با اشاره به مبانی دانشی تاثیرگذار در حوزه روابط
بین الملل ،بر لزوم تبدیل چالش ها به فرصت ها در شرایط
ســیال امروز و ارتقای توانمندی های دیپلماتیک کشــور
و سرلشکر ســید یحیی صفوی دبیر همایش با بحران خیز
دانستن جهان اسالم براثر سیاست های استکباری ،بر لزوم
ایجاد فضای همفکری میان نخبگان دانشــگاهی داخل
و خارج کشور به منظور دســتیابی به ثبات توام با عدالت و
روشن کردن چهره اسالم ناب محمدی ،تاکید کردند.
کاهشمطالبات
«ثامن» با مدیریت
مشارکتی
مطالبات سرپرستی استان مشخص شود».
وی تاکید کــرد« :پیگیری باید به صــورت مدیریت
مشارکتی و با تالش جمعی تمامی مدیران و کارکنان صف
و ستاد انجام شود».
وی در خاتمه با اشــاره به وضعیت منابع سرپرســتی
اذربایجان شرقی خاطرنشان کرد« :با اعالم نرخ های جدید
در سپرده ها ،باید بااطالع رسانی و بازاریابی اصولی بتوانیم
با جذب و افزایش منابع به اهداف تعیین شده دست یابیم».
بازار
82
مثلث | شماره 334
موفقیت «ثامن» در فضای رقابتی با اجرای دقیق دستورالعمل ها
سرپرست کرمان موسسه اعتباری ثامن گفت« :اجرای دقیق دستورالعمل ها و بخشنامه ها
که برگرفته از اهداف مدیریتی ضامن است حرکت روبه رشد «ثامن» و موجب شتاب گیری ان در
فضای رقابت بانکی است ».رضا عیدمحمدی در جلسه روسای شعب کرمان بر توجه بیشتر به
خدمات نوین تاکید کرد و اظهار داشت« :ارائه خدمات متنوع بانکی به مشتریان باهدف جذب
مشتریان جدید و حفظ مشتریان فعلی اســتمرار و بقای سازمان تضمین می کند ».وی پیگیری
و وصول مطالبات را وظیفه تمامی کارکنان صف و ستاد دانســت و تصریح کرد« :شرط الزم در
وصول مطالبات پیگیری مستمر و داشتن انگیزه برای به نتیجه رساندن است ،بنابراین روسای
شعب باید به گونه ای برنامه ریزی کنند تا با وحدت رویه و تقسیم کار مشخص در شعب پیگیری ها
توسط همکاران انجام شود ».معاون سرپرســتی کرمان در ادامه از اهمیت جذب منابع و حفظ
اهنگ رشد استان گفت و افزود« :تالش همکاران برای دست یابی به اهداف در زمان باقیمانده
از سال ضروری است ».عبدالحسین قوامی در پایان همسو کردن تفکر و فعالیت های کارکنان
باسیاست ها و اهداف جدید مدیران ارشد را الزمه حرکت روبه جلو در «ثامن» عنوان کرد.
رونمایی از چهار
بازار
خدمت جدید
اموزشیموسسه
اعتباریکوثر
سومین همایش سراسری مدیران و کارشناسان توسعه و مدیریت سرمایه های انسانی با
شعار «سرمایه های انسانی ،اینده سازان کوثر» به میزبانی مدیریت شعب استان گیالن برگزار
شد .به گزارش روابط عمومی موسســه اعتباری کوثر؛ نقش استراتژیک مدیریت منابع انسانی
در تحقق اهداف کارکنــان و ارتقای جایگاه موسســه ،حرفه ای گرایی در توســعه و مدیریت
سرمایه های انسانی و همسو سازی برنامه های این مدیریت با استراتژی های موسسه و همچنین
رو نمایی از چهار خدمت جدید در بخش اموزش با بهره گیری از روش های الکترونیکی و مجازی
زود بازده و پیاده سازی فرایندهای منابع انسانی از جمله اهداف برگزاری این همایش اعالم شد.
محمد رحیم گلبداغی مدیر شعب استان گیالن ضمن عرض خوشامد گویی به مدیران و
کارشناسان گفت« :هم اکنون اموزش در موسسه اعتباری کوثر در دو بخش مجازی و حضوری
متمرکز شده است».
گلبداغی افزود« :ما باید ذات انسانی خودمان را در جهت ارائه خدمت به مردم تقویت کنیم
و بیشتر به این ابعاد دقت کنیم .امیدواریم بتوانیم خوب درک کنیم ،خوب یاد بگیریم و خوب هم
بتوانیم انتقال دهیم ».سید هادی هاشمی ،معاون توسعه و مدیریت سرمایه های انسانی گفت:
«حرکت این معاونت در راستای تدوین و اجرای الگوی جامع منابع انسانی با محوریت به کارگیری
نیروهای جوان و متعهد است .تکریم مشتریان و ارباب رجوع برای موسسه دارای اهمیت باالیی
است ».وی افزود« :فراهم کردن زیر ســاخت ها ،ایجاد محیط ارام برای همکاران ،تاکید بر
رعایت قوانین و مقررات ،ترویج علم و دانش ،انتقال تجربیــات ،ترویج فرهنگ قرانی ،ایجاد
امکانات رفاهی ،توجه به ســامت کارکنان و ایده پردازی از وظایف معاونت توسعه و مدیریت
سرمایه های انسانی است».
معاون توسعه و مدیریت سرمایه های انسانی در ادامه خواستار مشارکت و حضور مستمر
اســتان ها در تولید محتوای ماهنامه شــمیم کوثر شد .سید هادی هاشــمی ،معاون توسعه و
مدیریت سرمایه های انسانی با اشاره به برگزاری کارگاه های اموزشی در حاشیه برگزاری سومین
همایش سراسری مدیران و کارشناسان اداری گفت« :سه کارگاه اموزشی به صورت همزمان
و برای مدت شش ساعت با حضور مدیران وکارشناسان توسعه و مدیریت سرمایه های انسانی
در سه بخش توسعه سرمایه های انسانی ،کارگزینی و جذب ،رفاه و سالمت برگزار شد ».مهدی
عزتی ،جانشین معاون توسعه و مدیریت سرمایه های انســانی باتوجه به اهمیت برگزاری این
همایش اظهار داشت« :نیروی انسانی کارامد مهمترین و با ارزش ترین سرمایه موسسه است و
می تواند ما را به اهداف بزرگمان برساند».
وی گفت« :کارشناسان منابع انســانی باید با روحیه باال و اخالق و رفتار خوب با کارکنان
تعامل کنند .مدیران و کارشناسان اداری جایگاه حساسی در سازمان دارند که این امر مسئولیت
ما را ســنگین تر خواهد کرد ».وی تاکید کرد« :حضور و حیات کاری ما به خاطر وجود کارکنان
موسســه اســت .ما باید تالش کنیم تا دغدغه های فکری کارکنان را کم کنیم چراکه این گونه
اقدامات موجب افزایش بهره وری انها و متناســب با ان ارتقا و پیشرفت موسسه خواهد شد».
در ادامه مصطفی کمالی جانشین معاون حسابرسی و بازرسی اظهار داشت« :حفظ و نگهداری
سرمایه های انسانی ،سالمت مالی ،تجزیه و تحلیل اطالعات و پیگیری تخلفات و برخورد قاطع
با ان از اولویت های اصلی معاونت حسابرسی و بازرسی است».
وی راه اندازی مرکز جامع مانیتورینگ و نظارت انالین را از جمله برنامه های اجرایی این
معاونت طی نیمه نخست ســال جاری اعالم کرد .غالمرضا قبادی ،مدیر برنامه ریزی و تحول
نیز اظهار داشت« :همواره نگاه زیر ساختی به مدیریت منابع انسانی وجود دارد .حرکت از منابع
انسانی به سرمایه های انسانی کار اسانی نیست و نباید ان را ساده انگاشت ».وی افزود« :منابع
انسانی ،ســرمایه های با ارزش موسســه برای کسب افتخارات هستند .ســرمایه های انسانی
موسسه در حال حاضر از یک نهال به یک درخت تنومند تبدیل شده است».مدیر برنامه ریزی و
تحول با اشاره به شعار موسسه اعتباری کوثر تاکید کرد« :اینده از ان کسانی است که بتوانند ان
را رهبری کنند .مهم این است که بدانیم در ارتباط با سرمایه های سازمانی در چه وضعیتی قرار
داریم .بدین معنا که بدانیم روح سازمان و سرمایه های انسانی می بایست با شعار سازمان یکسان
باشد و روح برندگی را به سازمان القا کرد».
وی در ادامه از برگزاری دومین جشنواره رشــد و یادگیری و موفقیت های پایدار در تاریخ
3و 4دی ماه خبرداد و گفت« :در این جشنواره عالوه بر تقدیر از فرهیختگان کوثری ،نمایشگاه
دستاوردهای استان ها نیز برپا می شود که در این راستا الزم است استان ها خودشان را برای این
مهم اماده کنند ».حسین نجفی ،مدیر فناوری اطالعات نیز با اشاره به پاسخگویی شبانه روزی
به مشتریان در بخش کارت های کوثر اظهار داشت« :از سال گذشته امداد مشتری در راستای
پاسخگویی و رفع مشــکالت کارت های صادره موسسه به صورت 24ســاعته فعال است».
وی افزود« :وظیفه مجموعه فناوری اطالعات نواوری در ارائه خدمات اســت .توقع ما هم از
کارشناسان این است که مسائل و مشکالت را به ما منتقل کنند».
مدیر فناوری اطالعات در ادامــه در خصوص اهمیت خدمت موبایــل بانک کوثر تاکید
کرد« :تمرکز موسسه راه اندازی تمامی خدمات روی بستر موبایل بانک کوثر است .طی سال
جاری با شناسایی مشکالت و رفع انها روی موبایل بانک -اندروید -توانستیم جایگاه ویژه ای را
در این خدمت نسبت به سایر رقبا به دســت اوریم ».نجفی در ادامه گزارش اماری در خصوص
ویژگی های نرم افزار موبایل بانک و تعداد افرادی که این نرم افزار را روی گوشی های خود نصب
کرده اند و پیگیری ها و اقدامات الزم در خصوص نصب ان توســط جامعه هدف و مشــتریان
ارائه کرد.
در پایان همایش با حضور ســید هادی هاشــمی معاون توســعه و مدیریت سرمایه های
انســانی ،مهدی عزتی جانشین معاون توســعه و مدیریت سرمایه های انســانی ،سید مقصود
خراسانی مدیرعامل شرکت پاک افرینان ،گلبداغی مدیر شعب استان گیالن و مسئوالن استان
گیالن از چهار خدمت جدید اموزشــی موسسه اعتباری کوثر شــامل راه اندازی نسخه موبایل
اندروید نرم افزار کالس مجازی ،راه اندازی استانی ،دسترسی سامانه یادگیری الکترونیک در
بستر اینترنت و یکپارچه سازی کالس مجازی انالین و محتوای یادگیری افالین رونمایی شد و
مسئوالن حاضر در مراسم به رسم یادبود تابلوی رونمایی از خدمات جدید موسسه را امضا کردند.
دراختتامیه این همایش از کارشناسان برتر استان ها با اهداء لوح و تندیس تقدیر شد.
نفر اول :سعید علیزاده مدیریت شعب استان تهران
نفر دوم :مهدی فروتنی استان مدیریت شعب اذربایجان شرقی
نفر سوم :اسماعیل کشوری مدیریت شعب استان لرستان
مثلث | شماره 334
بازار
83
بازار
دبیرخانه نظام پیشنهادات
مرکز خالقیت بانک دی است
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،علیرضا
عاطفی فر در مراسم یک سالگی تاســیس و استقرار نظام
پیشنهادها در بانک دی با تقدیر از تالش های صورت گرفته
برای استقرار این نظام در بانک تصریح کرد« :قطعا وجود
چنین نظامی در یک ســازمان و ســاماندهی پیشنهادها و
ایده های ارائه شده از سوی کارکنان که درگیر فعالیت های
عملیاتی بانک هستند ،می تواند منشا برکات زیادی باشد».
وی با بیان اینکه ممکن اســت افراد بر اســاس یک
جرقه فکری و ایده خام پیشــنهادی مطرح کنند که کامل
نباشد توصیه کرد که دبیرخانه با دید باز و با نگاه یاری دهنده
ان موضوع را بررســی کرده و به پیشــنهاد دهنده بازخورد
مناسبی ارائه کند.
سرپرست بانک دی همچنین لزوم برنامه ریزی مناسب
برای مشارکت بیشــتر کارکنان را خواستار شــد و بر اجرای
پیشــنهادهای مصــوب در کمترین زمان ممکن توســط
واحدهای سازمانی تاکید کرد.
در ادامه این مراسم معاون طرح و توسعه بانک دی
اظهار کرد« :سابقه مطالعات نظام پیشنهادها در بانک دی
به حدود دو ســال پیش برمی گردد که طی ان بررسی های
زیــادی در خصوص نحــوه اســتقرار و پیاده ســازی نظام
پیشنهادها و تجارب سازمان های موفق در این زمینه انجام
شد ،لیکن دبیرخانه و سامانه منســجمی که امروز پذیرای
همه کارکنان بانک دی است در یک سال اخیر تشکیل شده
که منشا پیشنهادهای مفیدی بوده است».
عظیم نوید تهرانی افزود« :در سال اول صرفا کارکنان
بانک دی به ســامانه نظام پیشــنهادها دسترسی داشتند
که خوشبختانه در ســال دوم این امکان برای شرکت های
زیر مجموعه گروه مالی دی نیز فراهم شده است».
وی ابراز امیدواری کرد که باتوجه به ایجاد ارتباط بین
پیشــنهادهای مصوب و نظام برنامه ریزی و پایش بانک،
این پیشنهادها با جدیت بیشتری توسط واحدهای سازمانی
مورد توجه قرار گرفته و به اجرا درایند.
یزدان یزدانی ،دبیر کمیته نظام پیشنهادها در ادامه
این مراسم که با برگزاری پنجاهمین جلسه نظام پیشنهادها
در بانــک دی نیز همــراه بود ،بــه ارائه گــزارش عملکرد
یک ســاله نظام پیشــنهادها پرداخت و گفت« :از ابتدای
اســتقرار نظام پیشــنهادها (ابان )1394تاکنون بیش از
2250پیشنهاد در سامانه ثبت شده است که نشان دهنده
مشــارکت خوب همکاران بانک در این زمینه اســت .این
پیشنهادها در جلســات کمیته نظام پیشــنهادها (بیش از
50جلســه) بررســی و از میان انها بیش از 100پیشــنهاد
مورد تائید اولیــه قرار گرفتند که در مرحلــه بعد به تصویب
مدیرعامــل بانک رســیده و بــه واحدهای مجــری ابالغ
شدند».
رئیس اداره مطالعات و توســعه ادامه داد« :ســرانه
پیشــنهاد در بانک دی 1/5پیشــنهاد به ازای هر نفر است
که باتوجه به میانگین صنعت بانکی( 0/5پیشنهاد به ازای
هر نفر) این موضوع در بانک دی رشد قابل توجهی داشته
است».
وی با اشاره به پیشنهاددهندگان ،شعب و واحدهای
ستادی برتر ابراز امیدورای کرد در جشنواره دی و بر اساس
دستورالعمل مصوب از ایشان به نحو مقتضی تقدیر شود.
در ادامه این مراسم سرپرست بانک دی ضمن اهدای
حکم مسئولیت اعضای جدید کمیته نظام پیشنهاد ها بانک
از سامانه نظام پیشــنهادها برای مجموعه گروه مالی دی
رونمایی کرد.
کارکنان بانک دی به سه شنبه های بدون خودرو پیوستند
کمپیــن حفاظــت از محیط زیســت بانــک دی در
ادامه الودگی های هوای شــهر تهران و کمک به کاهش
ترددهای شــهری به کمپین سه شــنبه های بدون خودرو
پیوست.
بــه گــزارش اداره کل روابــط عمومی بانــک دی،
کمپین ایجاد شــده در این بانک که با هــدف ایفای نقش
مسئولیت های اجتماعی در حوزه حفاظت از محیط زیست
ایجاد شده است ،به منظور کمک به کاهش الودگی هوا،
سه شنبه ها را بدون خودرو اعالم کرد.
بر این اساس حامیان محیط زیست سه شنبه هر هفته
را از وسایل نقلیه عمومی برای تردد به محل کار و منزل بهره
خواهند گرفت.
پیش از این ســایر ســازمان ها و بانک هــا به عنوان
پیشــرو کمپین سه شــنبه بدون خودرو را راه اندازی کرده و
اغلب مدیران و کارشناسان ان مجموعه برای پیوستن به
ان دعوت کرده بود.
کمپیــن حفاظــت از محیــط زیســت بانــک دی
گفتمان ســازی و اطالعیه هــای خــود را در کانال «زمین
من» به نشانی _https://telegram.me/daybank_save
earthانجام داده و از حامیان محیط زیســت دعوت برای
عضویت می کند.
این کمپین نخســتین بار در اذر مــاه 1394به همت
حامیان محیط زیست از شــهر اراک شروع و هم اکنون در
سراسر ایران اجرا می شود.
بازار
84
مثلث | شماره 334
پرتال ویژه سهامداران بانک دی
راه اندازی شد
بانک دی بــا افتتاح پرتــال ویژه ســهامداران گامی
دیگر در راستای تعامل با سهامداران و ارزش افرینی برای
ذی نفعان برداشت.
به گــزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی ،در
مراســمی با حضور علیرضا عاطفی فر سرپرســت بانک و
معاونان بانک دی از این پرتال ویژه رونمایی شد.
این پرتال به منظور اطالع رســانی و ارتباط بیشتر با
سهامداران به ویژه گروه هدف شــامل خانواده های مکرم
شهدا و ایثارگران راه اندازی شده است و همه سهامداران
می توانند با مراجعــه به ان و وارد کردن کد ســهامداری از
خدمات و امکانــات مختلفی از جمله مــوارد ذیل بهره مند
شوند:
ـ مشاهده و ویرایش مشخصات عمومی و اختصاصی
سهامداران
ـ مشاهده گردش تعدادی و ریالی حساب سهام
ـ چاپ برگه های حق تقدم سهام
ـ امکان اعالم موافقت و عدم موافقت مبنی بر شرکت
در افزایش سرمایه از محل سود
ـ مشاهده سود جاری ،سنواتی و دیگر مطالبات
ـ امکان دریافت برگه حضور در مجمع
بانک دی بــا دارا بودن حدود 700هزار ســهامدار و
حضور در فرابورس ایــران یکی از بزرگترین شــرکت های
بورســی کشــور و خاورمیانه به لحــاظ تعداد ســهامداری
محسوب می شود.
ســهامداران بانک دی می توانند بــا مراجعه به این
پرتال به نشــانی ir.www.saham.day24از خدمات ان
بهره مند شوند .همچنین افرادی که کد سهامداری خود را
فراموش کرده اند ،می توانند با مراجعه به بانک و یا تماس با
یکی از کانال های ارتباطی امور سهام بانک دی راهنمایی
الزم را دریافت کنند.
راه های ارتباط با امور سهام بانک دی
تلفن گویای امور سهام 28931888 :خط ویژه
فاکس امور سهام26218659 :
ایمیل امور سهامsaham@bank-day.ir :
مرکز ارتباط با مشتریان بانک دی28930 :
نشانی امور سهام :تهران ،خیابان ولی عصر(عج)،
باالتــر از پارک ملــت ،کوچــه پروین ،ســاختمان مرکزی
بانک دی