ماهنامه مثلث شماره 335
ماهنامه مثلث شماره 335
ماهنامه مثلث شماره 335
ﺗﺮاﻣﭗ ﭼﮕﻮﻧﻪ دوﻟﺘﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ؟
ﻋﺒﻮر از ﺟﻤﻬﻮریﺧﻮاﻫﯽﮐﻼﺳﯿﮏ
ﮐﺎﺑﯿﻨﻪ ﺗﺮاﻣﭗ؛ ﻧﻮرﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ
اﻓﺮاﻃﯽﻫﺎ ﻣﯽاﯾﻨﺪ
ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪﺧﺒﺮی،ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ /ﺳﺎل ﺷﺸﻢ /ﺷﻤﺎره ﺳﯿﺼﺪ و ﺳﯽ و ﭘﻨﺞ ۶ /اذر ۸۸ / ۱۳۹۵ﺻﻔﺤﻪ ۶۰۰۰/ﺗﻮﻣﺎن
ﭘﺮوژﻫﺪوﻗﻄﺒﯽﺳﺎزی
ﺣﺎﻣﯿﺎن دوﻟﺖ ﺳﻌﯽﮐﺮدﻧﺪ از ﻗﻀﯿﻪ ﻟﻐﻮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﻄﻬﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﺳﯿﺎﺳﯽﮐﻨﻨﺪ
#ﻣﺎﯾﻪ_ﺷﺮﻣﺴﺎری
ﮐﺎرﺑﺮان ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪ رﺋﯿﺲﺟﻤﻬﻮر اﻋﺘﺮاضﮐﺮدﻧﺪ
ﮔﻼﯾﻪﻫﺎیاﯾﺖاﻟ ّﻠﻪ
اﯾﺖاﻟﻠﻪ اﻣﻠﯽ ﻻرﯾﺠﺎﻧﯽ از رﺋﯿﺲ ﻗﻮه ﻣﺠﺮﯾﻪ و ﻣﻘﻨﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮد
رﺋﯿﺲ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﯿﻪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎبﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ
ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد وان را ﺗﮑﺬﯾﺐﮐﺮد
اﯾﺖاﻟﻠﻪ اﻣﻠﯽﻻرﯾﺠﺎﻧﯽﮔﻔﺖﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺎﯾﻌﺎت در اﯾﻦ ﻣﺪت
دو ﺑﺎر ﺑﺎ رﻫﺒﺮ اﻧﻘﻼب دﯾﺪارﮐﺮده اﺳﺖ
روح ﻓﺮدرﯾﮏ ﻟﯿﺴﺖ
درﮐﺎﻟﺒﺪﺗﺮاﻣﭗ
اﯾﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺮاﻣﭗ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎی ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ
ﻣﻠﯽﮔﺮاﯾﯽ درﻏﺮب اﺳﺖ؟
اﺗﺶﺟﻨﮓ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد
ﺗﺮاﻣﭗ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻗﺘﺼﺎد
ﭼﯿﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﻨﺪ؟
ﻋﺒﻮر از روﺣﺎﻧﯽﯾﺎ ﭼﺎﻧﻪزﻧﯽ؟
ﺑﺮﺧﯽ اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد از روﺣﺎﻧﯽ
از ورود ﻧﺎﻣﺰد ﭘﻮﺷﺸﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ
ﻇﺮﯾﻒ و ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮی ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ
ﻫﻤﺮاه روﺣﺎﻧﯽ ﻧﺎﻣﺰد ﺷﻮﻧﺪ
ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺣﻖﺷﻨﺎس
ﻓﺮاﻧﺴﻪ؛
ﺑﻪ راﺳﺖِ راﺳﺖ
ﻓﯿﻮن و ژوﭘﻪ ﺑﺎ ﺣﺬف ﺳﺎرﮐﻮزی
ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم رﻓﺘﻨﺪ
برای مشاهده اخبار بزرگداشت روز کتاب ،کتابخوانی و کتابدار میتوانید توسط گوشی تلفنهمراه خود از رمزینهها عکس بگیرید
کتابداران برگزیده نهاد تقدیر شدند
نفرات برگزیده هجده بخش ایین گرامیداشـت روز «کتاب ،کتابخوانی ،کتابدار»
دوشـنبه بیسـت و چهارم ابان با حضور سـیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ
و ارشـاد اسـامی ،سـیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشـاد
اسـامی ،علیرضـا مختارپور دبیرکل نهـاد کتابخانههای عمومی کشـور ،طیبه
سیاوشـی شاهعنایتی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شـورای اسامی ،سیده
فاطمـه ذوالقـدر نماینده مردم تهران ،ری ،شـمیرانات ،اسامشـهر و پردیس در
مجلس شـورای اسامی ،جمعی از مسـئولین ،کتابداران ،اهالی فرهنگ و حوزه
کتـاب و کتابخوانی در تاالر وحدت تجلیل شـدند.
در بخـش نخسـت؛ کتابخانههـای مرکـزی ارومیـه ،اوحـدی مراغـهای و
میرفندرسـکی گـرگان به عنـوان کتابخانههای نمونـه نهادی معرفـی و از انها
تقدیر شـد.
زهـرا اقایـی جوشـقانی از کتابخانـه عامـه امینی قم ،سـمیه رسـتمی اصل از
کتابخانـه عمومـی امـام باقـر(ع) نظرابـا ِد اسـتان البـرز و فریبـا رضا قرهبـاغ از
کتابخانـه مرکـزی ارومیـه نیز به عنـوان کتابـداران برتر بخش کـودک تجلیل
شدند.
در بخـش کتابـداران برتـر بخـش نابینایـان؛ حمیـده روحـی از کتابخانـه
میرفندرسـکی گـرگان ،سـمانه فتاحـی از کتابخانـه عمومـی امام علـی(ع) یزد
و طیبـه عبدلـی از کتابخانـه عمومـی ایـتاهلل خامنـهای قـم به عنـوان نفرات
برگزیـده معرفی شـدند.
لـوح تقدیـر مسـئولین و کتابـداران کتابخانههای برتـر نهادی نیـز در دو بخش
«درجـه روسـتایی» و «درجـه 8و »9بـه برگزیدگان اعطاء شـد کـه در بخش
مسـئولین و کتابـداران روسـتایی؛ مریـم داوری از کتابخانـه عمومـی شـهدای
محراب محمد صالحی گناوه در اسـتان بوشـهر ،محمد اسدپور اقدم از کتابخانه
عمومـی امـام علـی(ع) قاضیجهـان شهرسـتان اذرشـهر در اذربایجانشـرقی
و مهدیـه هنرمنـد راد از کتابخانـه عمومـی حـاج ماعلـی فرحبخـش فرحاباد
برگزیـده شـدند و در بخـش مسـئولین و کتابـداران «درجـه 8و »9نیز خانمها
فاطمه صفرزاده از کتابخانه عمومی سـلمان فارسـی ایور در شهرسـتان گرمهی
اسـتان خراسانشـمالی ،ملیحـه دهقـان از کتابخانـه عمومـی کوثر ابرکـوه در
اسـتان یزد و فاطمه خجسـته از کتابخانه عمومی بنتالهدی قوچان در اسـتان
خراسـان رضـوی برگزیـدگان این بخـش را تشـکیل میدادند.
پنجمیـن بخش به مسـئولین نمونه کتابخانههـای درجـات « 6و 4« ،»7و »5
و « 3بـه بـاال» اختصاص داشـت کـه در انها به ترتیب خانمها زهرا سـمیعی
مصلـح از کتابخانه عمومی شـهید مفتح دمـق رزن ،زهرا کریمخانی از کتابخانه
عمومـی قائم ارومیـه ،منیژه احمـدی از کتابخانه عمومی مطهری فوالدشـهر،
ملیحه سـلیمان از کتابخانه عمومی هنر و اندیشـه فوالدشـهر ،فرشته دولتی از
کتابخانـه عمومی دانشـجوی مایر ،زهره شـفیعزاده از کتابخانه فرهنگسـرای
والیـت زیباشـهر ،زهره تقوی رفسـنجانی از کتابخانه سـیدجواد افصح هجری
رفسـنجان ،نرگس فرحبخش از کتابخانه مرکزی ارومیه و مهدیه سلطانشـاهی
از کتابخانـه مرکـزی کرمان بـه عنوان نفرات برتر تقدیر شـدند.
شـبنم حقبین کتابدار کتابخانه عمومی شـهید مفتـح دمق ،عـذرا دائی کتابدار
کتابخانـه عمومـی مرحـوم رحیـم محسـنی هادیشـهر ،الهـه فیـض کتابدار
کتابخانه عمومی باقرالعلوم(ع) مشـهد ،نسیبه خالداری کتابدار کتابخانه عمومی
شـهید اول کوهبنان ،نسـیمه جهانی بهنمیری کتابدار کتابخانه عمومی شـهید
صالحـی بابلسـر ،زهرا کمالـی کتابـدار کتابخانـه عمومی الغدیر خمینیشـهر،
پرویـن عبدالـهزاده کتابدار کتابخانـه مرکزی بوکان ،سـیدامیر جعفری پطرودی
کتابـدار کتابخانـه عمومـی امیـر پـازواری بابلسـر ،فاطمـه رسـتگاری کتابـدار
کتابخانهمرکـزی همـدان و زهـرا جـوادی کتابـدار کتابخانـه عمومـی عامه
طباطبایـی محـات نیز کتابـداران نمونـه کتابخانههای نهـادی در بخشهای
درجـه « 6و 4« ،»7و »1،2،3« ،»5و «مرکزیهـا و اسـتاندارد» شـدند.
telegram.me/iranplir
p.r@iranpl.ir
instagram.com/iranpl.ir
aparat.com/iranpl.ir
www.iranpl.ir
جلد
د
و
م
عبورازجمهوری خواهی کالسیک
ترامپچگونهدولتیتشکیلمی دهد؟
رشدسیاسیـفکریملت
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
بایــد یــک دولت مســتقری بــا همت
شــماها ،بــا همــت ملــت ،یــک انتخابات
صحیحــی بشــود بــا همــت ملــت ،ملــت
میشناســند افراد صالح را .الزم نیســت که
حاال یک چند ســال هم ما درسشان بدهیم.
نخیر ،خودشان میفهمند.
ایــن ملت چیــز میفهمــد ،میفهمد
کی ادم صالح اســت کی ادم ناصالح .البته
گاهی هم یک کســی خودش را جا میزند،
اما این گاهی است .هر کسی در هر شهری
که هست ،طول این بیســت ،سی سالی که
همراه با این مردم بوده میداند که اینها کدام یکیشــان از
ریشههای انهاست .کدامشان نیستند.
میفهمند کی بوده است که در انجا خوش رقصی کرده
و کی بوده است که نه ،انطور نبوده ،مخالف بوده و نتوانسته
صحبت کند ،میشناسند .مردم انهایی را باید انتخاب بکنند
که میشناسند که به این ملت خدمتگزار است و دلش برای
این طبقۀ ضعیف میسوزد.
مــا نمیخواهیم یک مجلــس اعیان درســت کنیم.
مجلس سنا را ،مجلس اعیان به ان میگویند .ما میخواهیم
اعیان را از بین ببریم ،ادمشان کنیم انها را .ان اعیانی که در
مجلس سنا نشستند و ان قدر خیانت به مملکت ما کردند ،ان
مجلس را ما اص ً
ال بستیم درش را .مجلس شیوخ و مجلس
اعیان و مجلس ســنا؛ اینها یک دســته مفتخواری بودند.
10- 17
خبرنامه
واکنش مجلس به سنا
ایت اهلل اردبیلی درگذشت
هواپیماهای جدید به تهران می رسند؟
مراسم اربعین در فضای مجازی
18- 23
گفتارها
رقابت درونی حزب راست
پایان سارکوزی
ِ
راست راست
فرانسه؛ به
نیم کرداری بهتر از صد گفته بود
28- 43
سیاست
پروژه دوقطبی سازی
گالیه های ایت اهلل
مواضع روحانی تناقض دارد
عبور از روحانی یا چانه زنی؟
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
پیرمردهای اخر عمرشان بعد از همه خیانتها ،پیرمردهایی
بودند که انجا میرفتند جمع میشــدند و ـ عرض میکنم ـ
شاید رفیقش هم که نشســته بود راجع به اینکه دوایش چه
است یا غذایش چه است صحبت میکرد و پول این ملت را
میخورد .این را درش را بستند ،تمام شد دیگر .ما مجلس
سنا نداریم .مجلس شورا داریم.
مجلس شــورا هم نمیخواهیم از طبقۀ باال درســت
بشــود .مجلس شــورا میخواهیم از ادمهــا ،ادمهایی که
متوجهاند به اینکه به این ملت چه گذشــته اســت در پنجاه
و چند ســال و در طول نظــام شاهنشــاهی ،و الاقل در این
مواردی ،در این مدتی کــه دیدهاید خودتان .این ادمهایی
که میبینند اینطور بر این ملت گذشته است ،اشخاص را هم
میشناسند در شهرهای خودشان ،در روستاهای خودشان،
میشناسند اینها را ،و دیدند اینها در طول این مدت
چه کردهاند.
انها مخفی ان وقت کار نمیکردند ،علن ًا مردم
را اذیت میکردند .ان اشخاص را کنار باید بگذارند
و یک اشــخاصی که امین هســتند ،اشخاصی که
معروف اســت پیششــان به امانت ،بــه دیانت ،به
خدمت بــه مردم ،انهــا را تعیین میکننــد ،باید هم
تعیین بکنند.
مجلــس انشــاءال ّله مســتقر بشــود .قانون
اساسی انشاءال ّل ه قانون اساسیمان به رای گذاشته
میشود .تقریب ًا نزدیک به تمام شدنش است .به رای
گذاشته میشود .بعد از اینکه ما مالحظهاش کردیم
و تصدیقش کردیم ،به رای گذاشته میشود.
44- 63
بین الملل
جنگ محافظه کاران
عملگرایی اقای پرزیدنت
ن ترامپ
همه مردا
روح فردریک لیست درکالب د ترامپ
64-71
اقتصاد
پازل های اقتصادی رئیس جمهور جنجالی
ترامپ اتش جنگ را روشن می کند؟
کودتای اقتصادی در 24ساعت
72-77
ورزش
ماموریت سخت یک مربی نیمه مدرن
قضاوت درباره منصوریان زود است
منصوریان خریدهای خوبی نداشت
«تاج» زیر فشار
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی -هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
ترامپ چگونه دولتی تشکیل میدهد؟
عبور از جمهوریخواهیکالسیک
کابینه ترامپ؛ نورئالیسم تهاجمی
افراطیها میایند
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی و پنج 6 /ابان 88 / 1395صفحه 6000/تومان
پروژهدوقطبیسازی
حامیان دولت سعیکردند از قضیه لغو سخنرانی علی مطهری استفاده سیاسیکنند
#مایه_شرمساری
کاربران فضای مجازی نسبت به نامه رئیسجمهور اعتراضکردند
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
گالیههایایتاللّه
ایتالله املی الریجانی از رئیس قوه مجریه و مقننه انتقاد کرد
رئیس قوه قضائیه گفت که موضوع حسابهای شخصی
صحت ندارد وان را تکذیبکرد
ایتالله املیالریجانیگفتکه برخالف شایعات در این مدت
دو بار با رهبر انقالب دیدارکرده است
روح فردریک لیست
درکالبدترامپ
ایا انتخاب ترامپ بهمعنای بازگشت به
ملیگرایی درغرب است؟
عبور از روحانییا چانهزنی؟
برخی اصالحطلبان با انتقاد از روحانی
از ورود نامزد پوششی میگویند
ظریف و جهانگیری هم میتوانند
همراه روحانی نامزد شوند
گفتوگو با محمدجواد حقشناس
اتشجنگ روشن میشود
ترامپ میتواند با اقتصاد
چین مقابله کند؟
فرانسه؛
ِ
است راست
به ر
فیون و ژوپه با حذف سارکوزی
به مرحله دوم رفتند
شماره پیامک3000411711 :
خصومت امریکایی ها
خبرنامه
ســنای امریکا طرح تحریم های ایران را برای 10سال دیگر تمدید
کرد؛ موضوعی که مشخصا نقض برجام به شمار می اید .در خبرنامه این
شــماره عالوه بر این موضوع به ماجرای صدور مجوز صادرات هواپیما
به ایران نیز پرداخته ایم.
تی
تر
یک
رهبرمعظمانقالب:
خبرنامه
10
مثلث | شماره 335
اجرایی شدن تمدید تحریم 10ساله امریکا
علیه ایران ،نقض برجام است
رهبر معظم انقالب اسالمی بسیج را «لشکر انقالب»
و «مظهر مردم ساالری دینی» و متکی بر بصیرت خواندند.
حضــرت ایت الله خامنــه ای در دیدار هــزاران نفر از
بســیجیان ،با تاکید بر لزوم برنامه ریزی دقیــق و مبتنی بر
تشکیل هیات های اندیشه ورزی برای هم افزایی الیه های
مختلف بســیج به منظور حضــور پرقــدرت و تاثیر گذار در
عرصه هــای گوناگون جامعــه ،گفتند« :روحیه بســیجی
یعنی خــدا را همــواره در کنار و همــراه خود دیــدن و دچار
ناامیدی و افســردگی و بن بست نشــدن؛ بنابراین در پاسخ
افــراد ضعیف النفس کــه دچار تــرس از دشــمن و روحیه
«نمی توانیم» شــده اند ،می گوییم با اتکاء به قدرت الهی
و باور قدرت حضــور مــردم ،می توان بر همه مشــکالت
فائق امد و از هیچ قدرتی هم نهراسید ».ایشان در ابتدای
ســخنان خود ،راهپیمایی با شــکوه اربعیــن را «پدیده ای
تاریخی» و نشان دهنده «دســت قدرت الهی» خواندند و
خاطرنشــان کردند« :در پدیده ها و خیزش های ماندگار و
عظیمی همچون راهپیمایــی اربعین یــا نمونه هایی نظیر
تسخیر النه جاسوسی ۹ ،دی ۸۸و اعتکاف ها که برخاسته
از تبلیغات نیستند ،دست خداوند روشن تر از هر جای دیگری
دیده می شود ».ایشــان پیروزی انقالب اسالمی را نمونه
دیگری از این پدیده های الهی برشــمردند و خاطرنشــان
ی و شکل گیری
کردند« :این دســت الهی در حضور مردم
انقالب اسالمی کامال مشهود و برجسته بود و امام بزرگوار
نیز فرمودند من در طول انقالب همواره دست قدرت الهی
ی می دیــدم ».رهبر انقالب
را پشــت حرکت عظیم مردمــ
اســامی ،حضور میلیونی مردم در پدیده الهی راهپیمایی
اربعین را نشانه «عشق و جاذبه همراه با بصیرت» دانستند
و افزودند« :بــه زائرانی که موفق به این کار بزرگ شــدند،
خوشــامد و زیارت قبول می گوییم و از مــردم عراق که این
جمعیت عظیم را با محبت ،پذیرایی و اداره کردند ،تشــکر
می کنیم ».ایشــان الزمــه مانــدگاری و اســتمرار پدیده
فوق العاده راهپیمایی اربعین را شــکر این نعمت خواندند
و گفتند« :شــکرگزاری واقعی باید در عمل انجام شــود و
همان طور که اکثریت مردم ایران با فداکاری و ایثار ،نعمت
انقالب اسالمی را پاس داشتند ،باید نعمت اربعین را با حفظ
روحیات و حاالت به دست امده در این سفر نورانی همچون
برادری ،مهربانی ،توجه به والیت و امادگی برای حضور در
میدان های سخت ،شــکرگزاری کرد ».حضرت ایت الله
خامنه ای خاطرنشــان کردند« :برخی در دنیا به دنبال محو
یا تحریف کردن پدیده نورانی اربعین هســتند که موفق به
این کار نخواهند شد و قطعا این نعمت بزرگ برای ملت های
ایران و عراق ،پایدار و موجب سرافرازی و سربلندی خواهد
بود ».رهبر انقالب اسالمی در ادامه ،بسیج را از پدیده های
شــگفت اور دوران انقالب اسالمی برشــمردند و افزودند:
«امام بزرگوار ما با تعلیــم و الهام الهی ،این شــجره طیبه
را پایه گذاری کرد و سرنوشــت انقالب را به دســت جوانان
ســپرد ».ایشــان با اشــاره به امانتداری جوانان در انتقال
نســل به نســل «روحیه انقالبی» ،گفتند« :با وجود انکه
ِ
جوانان امروز ،دوران انقالب و امــام(ره) را درک نکرده اند
اما با همان روحیه انقالبی و با بصیرت ،اگاهی و تجربه ای
فراتر از جوانان اول انقالب ،در میدان حضور دارند که این
نشــان دهنده پیشرفت انقالب اســامی است ».حضرت
ایت اللــه خامنه ای با تاکیــد بر اینکه «حفظ و پاسداشــت
انقالب ،وظیفه و ماموریت احاد ملت اســت» ،جوانان را
پیشران و موتور محرکه این حرکت بزرگ دانستند و افزودند:
«قطعاحرکتبسیجیدرکشورماپیروزاستاماشرطتحقق
این پیروزی ،پیشــه کردن تقوای فردی و گروهی و انجام
عمل صالح است که این دو عامل مهم ،موجب جلب نصرت
و همراهی خداوند خواهد شــد ».رهبر انقالب اسالمی با
اشاره به نمونه قرانی معارضه و مبارزه حضرت موسی (ع) و
ن هارون ،با دست خالی علیه قدرت عظیم فرعونی،
برادرشا
خاطرنشان کردند« :خداوند به موسی(ع) فرمود «نترسید
که من با شما هســتم و می شــنوم و می بینم» و پس از ان
نیز موسی(ع) در پاســخ به قوم بنی اســرائیل که از دیدن
لشکریان فرعون هراسان شــده و می گفتند انها ما را نابود
خواهند کرد ،گفت هرگز! پروردگارم با من است و مرا هدایت
خواهد کرد ».ایشان ،الزمه حفظ همراهی خداوند را تقوا و
عمل صالح دانستند و تاکید کردند« :اگر لوازم این همراهی
الهی را حفظ کنیم ،حتی قدرتی با ۱۰برابر قدرت امریکا نیز
توان غلبه و تسلط را نخواهد داشت ».رهبر انقالب اسالمی
ســپس به پنج ســرفصل مهم که بایــد در برنامه ریزی ها و
رویه سازی های بســیج مورد توجه جدی قرار گیرند ،اشاره
کردند .متکی بودن بســیج به «بصیرت» اولین سرفصلی
بود که حضرت ایت الله خامنه ای به ان اشاره کردند و گفتند:
«بسیج یک حرکت احساسی ِصرف نیست ،بلکه متکی بر
فهمیدن ،دانستن و بصیرت اســت و این جهت گیری باید
همچنان در بسیج حفظ شود ».ایشان با اشاره به برخی افراد
که در اوایل انقالب اسالمی بسیار پرشور و انقالبی بودند اما
اکنون در مقابل انقالب قرار گرفته اند ،افزودند« :این افراد
به دلیل «نداشتن عمق دینی ،حرکت بر اساس احساسات و
هم نشینی با زاویه داران با انقالب» ،فاصله زیادی از انقالب
اســامی گرفتند و در نهایت در مقابل انقالب ایستادند».
رهبر انقالب اسالمی« ،بصیرت» را بســیار مهم خواندند
و خاطر نشان کردند« :علت تاکید مکرر من بر بصیرت در
قضایای سال ۸۸که البته عده ای هم از این تاکید ناراحت
شدند ،به دلیل اهمیت این موضوع در تشخیص مسیر حق
و باطل است ».حضرت ایت الله خامنه ای ،گسترده بودن
دایره بسیج برای احاد ملت و جناحی نبودن بسیج را به عنوان
دومین سرفصل بیان کردند و گفتند« :بسیج لشکر انقالب
اســت و اگر دو گانگی هم وجود داشته باشــد ،ان دو گانه
«انقالبی» و «ضدانقالبی» است زیرا حتی «غیرانقالبی»
را نیز می توان جذب کرد ».ایشــان با تاکید بر لزوم جذب
حداکثری افزودند« :البته ایــن جذب حداکثری به معنای
استفاده از هر روش و اقدامی نیســت اما هر جناح یا فردی
که انقالب را قبول دارد و در خدمت انقالب اســت ،بسیج
شــامل او هم می شــود ».حضرت ایت اللــه خامنه ای در
بخش دیگری از سخنان خود به مســائل مربوط به ایران و
دولت مستکبر امریکا اشاره کردند و گفتند« :ما فعال امکانی
برای قضاوت درباره دولت جدیدی که قرار اســت ســرکار
بیاید نداریم امــا دولت کنونی ،برخــاف انچه در موضوع
برجام تعهد کردند و تصمیم گیری های مشترک انجام شده،
که ان زمان مســئوالن به ما اعالم کردنــد ،عمل می کند و
تخلفات متعددی را مرتکب شده اســت ».ایشان با اشاره
به تمدید قانون تحریم های 10ســاله در کنگــره امریکا،
خاطرنشــان کردند« :اگر این تمدیــد ،اجرایی و عملیاتی
شود ،قطعا نقض برجام اســت و بدانند جمهوری اسالمی
ایران حتما در مقابل ان واکنش نشــان خواهد داد ».رهبر
انقالب اسالمی تاکید کردند« :توافق هسته ای یا همان
برجام نباید به وسیله ای برای فشــار بر ملت و کشور ایران
تبدیل شود ».حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به اظهارات
مسئوالن کشور و دست اندرکاران برجام که هدف از توافق
هسته ای را برداشته شدن فشارها و تحریم ها بیان کردند،
افزودند« :دولت امریکا عالوه بر ان قول ها و تعهداتی که
در قضیه برجام انجام نداده ،و یا ناقص عمل کرده است و
مسئوالن دســت اندرکار برجام هم صراحتا به این موضوع
اشاره کرده اند ،اکنون برجام را وسیله ای برای فشار مجدد
بر ایران قرار داده است».
هواپیماهای جدید
به تهران می رسند؟
ایت الله اردبیلی درگذشت
واکنش مجلس به سنا
نمایندگان پارلمان ایران از دولت خواستند اقدام جدی انجام دهد
گزار
ش
اول
1
ث
سرمایه گذاری می کنند ،وضع شــده و پس از ان برای یک
بازه 10ساله در سال 2006تمدید شد .این قانون پایان سال
جاری میالدی منقضی می شــود .هرچند کاخ سفید اعالم
کرده که نیازی به تمدید این قانون نیســت و رئیس جمهور
می توانــد در صورت نقض توافق هســته ای بــا اختیارات
خود تحریم ها را بازگرداند ،اما نمایندگان کنگره تمدید این
قانون را «پیامی به ایــران» خوانده و بر تمدیــد ان اصرار
دارند .نمایندگان امریکایــی اعالم کرده اند که می خواهند
قانون تحریم های ایران همچنان به قوت خود باقی باشــد
تا پیام قاطعی برای تهران ارســال شــود با ایــن محتوا که
امریکا به اقدامات تحریک امیز ایران پاسخ خواهد داد و هر
رئیس جمهوری در امریکا می تواند فورا تحریم های ایران را
بازگرداند«.اد رویس» نماینده جمهوریخواه و رئیس کمیته
روابط خارجــی مجلس نمایندگان در این باره گفته اســت:
«این طرح یک ابزار مهم و حیاتی اســت .انقضای قانون
تحریم ایران خســارات واردشده توســط توافق هسته ای
خطرناک را که توســط رئیس جمهور به دست امده تشدید
خواهد کــرد و این پیام را ارســال می کند کــه امریکا دیگر
مخالفتی با نقش مخرب ایران در خاورمیانه ندارد.کاخ سفید
هرچند با تمدید قانون مخالفت کرده ،اما نگفته است که ان
را وتو می کند یا نه .منابع نزدیک به کاخ سفید می گویند اگر
کنگرهقانونرابدونافزودنمتممتصویبکند،باراکاوباما
رئیس جمهور امریکا هم ان را امضا می کند .در صورتی که
این قانون توسط سنا و یا رئیس جمهور امریکا امضا نشود،
تحریم های ایــران تا پایان ســال 2016میالدی منقضی
خواهد شد.این رای گیری یک هفته پس از ان انجام شده
است که دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور منتخب امریکا
معرفی شــده است؛ کسی که به شــدت با توافق هسته ای
ایران مخالف است.
پاسخ به نقض
lشرمساری برای سرپناه
عمر دولت حســن روحانی رو به پایان
اســت و همچنان مساله مســکن الینحل
مانده است .موضوعی که لزوما می بایست
در زمــره نخســتین اقدامــات دولــت قرار
می گرفت اما تا کنون اتفاق چندانی در این
حوزه نیفتاده اســت .عدم اعتقاد به مسکن
حتی موجب شــده که ان تعــداد محدودی
از جمعیت بی سرپناه که امیدوار به خانه دار
شــدن نیز بودند ،همچنان به «مســکن»
به عنــوان یک رویــای دســت نیافتنی نگاه
کنند .مســکن مهری که طبــق وعده های
انتخاباتی و نطق هــای رای اعتماد اقایان
روحانی و اخوندی ،طرح خوبــی بود و قرار
بود با اصالحات مدیریتــی ادامه پیدا کند،
هم اکنون به طرحی تبدیل شــده که هرچند
وقت یک بار با عناوینــی همچون مزخرف،
حاشیه نشینی مدرن ،مسکن بیابانی وطرح
پوپولیستی از ســوی دولتی ها مورد عتاب و
خطاب واقع می شود.
بــه نظــر می رســد دولتی هــا حتی تا
انتخابات هــم کاری بــرای ســرپناه مردم
نخواهند کرد.
مثلث | شماره 335
همان شــد که خیلی ها ان را پیش بینی کرده بودند.
امریکایی ها دبــه کرده اند؛ حاال دیگر برجام نقض شــده با
همین تحریم های تازه ای که تمدید کرده اند .انها در واقع به
تعهد خود پایبند نمانده اند حال انکه ایران بنا به تایید اژانس
انرژی اتمی و حتی سازمان ملل تا کنون تمامی تعهدات خود
را عملی کرده است .زمان خوشــبینی و خوش خیالی تمام
شده؛حاالبایدبهفکرمقابلهبه مثلبود.حاالکهبرجامنقص
دارد نباید چشمانمان را ببندیم و عقب نشینی کنیم .اکنون
باید از همیشه جدی تر بود بدون لبخند ،بدون رودربایستی.
پای منافع ملی در میان است.
یکی از نکات جالب مربــوط به برجام
این بود که مقامات دولتی بالفاصله اقدام به
انعقاد قرار دادهای کالن برای خرید هواپیما
کردند؛ قراردادهایی که از همان ابتدا گفته
می شد باتوجه به سنگ اندازی های ایاالت
متحده امــکان عملی شــدن ان نزدیک به
صفر اســت .حــاال از ان دوره زمان چندان
زیادی نگذشته؛ هواپیماها در راه رسیدن به
اسمان ایران مهر بازگشت خورده اند و گویا
خبری از ورود انها نخواهد بود.
به نظر می رسد با دســت فرمان جدید
ایاالت متحده خرید هواپیما تبدیل به رویایی
شــده برای دولتی هایی که فکــر می کردند
می توان روی این امریکا حساب کرد .به هر
حال امروز روز تحقق وعده هاســت و بعد از
تبلیغاتی که در این راســتا انجام شده است
مردم به دنبال عملیاتی شــدن ان هســتند.
یکی از مــوارد برجام نیــز پیش بینی چنین
حالتی بود کــه اینک اتفاق افتاده اســت و
دولت تدبیر الزم در این شرایط را باید چاشنی
کار خود کند ،وگرنه شــاهد از دســت رفتن
دســتاوردهای برجام خواهیم بود که دولت
همه تخم مرغ های خود را در این سال ها در
سبد ان چیده است.
خبرنامه
2
ن
ظر
مثل
lرویای هواپیما
۲۲۰نماینده مجلس هفته گذشــته طی بیانیه ای در
واکنش به تمدید ۱۰ساله تحریم های ایران توسط امریکا
از دولت خواستند بر اساس قانون مصوب مجلس شورای
اسالمی در خصوص برجام اقدامات متقابل و جدی انجام
دهد .ایــن بیانیه در پایان جلســه علنی سه شــنبه مجلس
شــورای اســامی در انتقاد از مصوبه اخیر کنگــره امریکا
قرائت شــد .در این بیانیه امده است« :مجلس نمایندگان
امریکا اخیرا قانون کهنه و مندرس تحریم جمهوری اسالمی
ایران را برای ۱۰ســال دیگر تمدید کــرد ،همچنین قانون
دیگری برای ممانعت از فروش هواپیما به کشــورمان را به
تصویب رســاندند.ما نمایندگان مجلس شــورای اسالمی
ضمن حمایــت قاطع از ســخنان ریاســت محترم مجلس
شورای اسالمی ضمن رصد کامل رفتار مجلس نمایندگان
امریکا و کنگره امریکا ،از دولت می خواهیم بر اساس قانون
مصوب مجلس شورای اسالمی در خصوص برجام اقدامات
متقابل و جدی انجام دهد و مجلس شورای اسالمی نیز در
این خصوص امادگی کامل دارد تا از دستاوردهای انقالب
اسالمی در صنعت صلح امیز هســته ای کشور و عزت ملی
صیانت نماید ».گفتنی اســت؛ مجلس نمایندگان امریکا
طرح تمدید قانون تحریم های ایران را با 419رای موافق
تصویب کرده اســت .به موجب این قانــون ،تحریم های
ایران که تحت عنوان ISAمطرح بود به مدت 10سال تمدید
می شود و تا سال 2026ادامه خواهد یافت .این قانون که
هدف از ان حفظ زیربنای تحریم های یکجانبه امریکا علیه
ایران برای اســتفاده از ان در صورت لغو توافق هسته ای و
بازگرداندن فوری تحریم هاست ،برای تمدید نهایی باید در
سنا هم به تصویب رسیده و از ســوی رئیس جمهور امریکا
امضا شــود .قانون تحریم هــای ایران اولین بار در ســال
1996برای مجازات شرکت هایی که در بخش انرژی ایران
علی گنجی
روزنامه نگار
مراسم اربعین در فضای مجازی
11
خبرنامه
ایت الله اردبیلی درگذشت
ایت الله موســوی اردبیلی که از روز دوشنبه به علت
مشکل قلبی و ریوی در بیمارستانی در تهران بستری شده
بود ،ظهر چهارشنبه گذشته در سن ۹۱سالگی دار فانی را
وداع گفت.
در مدتی که این مرجع تقلید برای مراقبت های بیشتر
به تهران منتقل شدند ،چهره های مختلف سیاسی و دینی از
جمله رهبر معظم انقالب و سران قوا با حضور در بیمارستان،
از نزدیک در جریان روند درمان ایشان قرار گرفتند .مرحوم
ایت الله سید عبدالکریم موســوی اردبیلی از مراجع تقلید
جهان تشیع و از پیشــگامان انقالب اسالمی ایران و یکی
از نزدیک ترین یاران امام خمینی(ره) و بنیانگذار دانشگاه
«مفید» به شمار می اید.
ایشان تحصیالت خود را تحت نظر پدر اغاز کرد و تا
سن ۱۸ســالگی در زادگاه خود ادبیات فارسی ،ریاضیات،
مقدمات و بخشــی از دروس ســطح حوزوی را فراگرفت.
در ســال ۱۳۲۲به قم مهاجرت کردند و در حوزه علمیه به
خبرنامه
12
مثلث | شماره 335
نظر رهبر انقالب درباره پخش اذان صبح
ازمساجد
رهبر انقالب گفتند« :چندی پیش ،من راجع به اذان
ســفارش کردم و البته گفتم که صبح ها با بلندگو در همه جا
اذان نگویند ،تا مــردم از خواب بیدار نشــوند .مثل اینکه
بعضی از مومنین ،این قســمت دومش را بیشتر از قسمت
اول گوش کردنــد! انچه مقصــود ما بود ،این بــود که در
سحرها ،هر جایی یک بلندگو صدا نکند؛ ولی معنایش این
نبود که به هنگام سحر ،صدای
اذان در شهری مثل تهران به
گوش نرسد! نه ،در جایی مثل
تهران ،اقال در چند مســجد از
مساجد مهم ،خوب است که با
بلندگو اذان پخش بشود؛ حتی
اذان صبح».
تحصیل مشغول شدند و باقی دروس سطح را نزد اساتیدی
چون حضرات ایات گلپایگانی ،سید احمد خوانساری ،میرزا
مهدی مازندرانی و ســلطانی فرا گرفتند و سپس در دروس
خارج فقه و اصول حضرات ایات بروجردی ،ســید محمد
داماد و حجت کوه کمری حاضر شدند و همزمان ،به تدریس
دروس سطوح عالی پرداختند .در سال ۱۳۲۴برای استفاده
از حوزه علمیه نجف اشرف ،به عراق عزیمت کردند و در ان
شهر به مدت دو سال در دروس حضرات ایات عظام خویی
و حکیم و شیرازی حاضر شدند.
ایت الله موســوی اردبیلی از اوان جوانــی به همراه
فعالیت های اجتماعی
تحصیالت حوزوی خودّ ،
مجدانه در ّ
و سیاسی شرکت می کردند .خطابه های پرشور او در مساجد
شهرهای مختلف از جمله ارومیه ،همدان ،اردبیل ،بابل،
بندر انزلی در طول ســال های دهه های ۲۰و ۳۰در ایجاد
تحرکات سیاســی و اجتماعی ان شــهرها ،تاثیر بسیاری
ّ
برجای گذاشت.
اسنادی از اقامت
خانواده یکی از وزرا
درایتالیا
حسینعلی حاجی دلیگانی
در گفت وگــو بــا میــزان درباره
اظهاراتــش پیرامــون اقامــت
همسر و فرزندان یکی از وزرای
دولتتدبیروامیددرایتالیاگفت«:بندهدربارهاینموضوعاخبار
و اسناد کامال موثقی را در اختیار دارم ولی در شرایط فعلی بنا
ندارمکهنامی ازاینوزیرببرم».ویافزود«:مامنتظرهستیم
کهخوداقایرئیس جمهوردربارهاینموضوعوحضورهمسر
و فرزندان یک وزیر در ایتالیا صحبت کند ».عضو کمیسیون
برنامهوبودجهمجلستاکیدکرد«:مستنداتاینموضوعرا
در اختیار داریم زیرا بنده بر این باورم که نباید بدون ارائه سند و
مدرکحرفواظهارنظریرامطرحکرد».
پس از بازگشــت به اردبیــل این مجاهدات شــکل
جدی تری به خود گرفت به طوری که ایشان به عنوان کانون
ّ
تحرکات ضدحکومتی در اردبیل و اذربایجان شناخته شده و
از سوی سازمان امنیت رژیم شاه تحت تعقیب قرار گرفتند.
به این ترتیب مجبور به خروج از اردبیل و مهاجرت به تهران
شدند .از هنگام مهاجرت به تهران در سال ۱۳۴۷تا پیروزی
انقالب اسالمی ایران در سال ،۱۳۵۷او در کنار تالش های
علمی خود ،با تاسیس و اداره مراکزی چون موسسه مکتب
امیرالمومنین(ع) ،کانون توحید و مدارس مفید ،به تربیت
جوانان و دانشجویان مسلمان پرداخته و ضمن اشنا کردن
انان با مبانی اسالمی ،در کنار ســایر همرزمان خویش ،از
جمله ایت الله شهید مطهری و ایت الله شهید بهشتی ،بذر
انقالب را در دل جوانان مسلمان کاشته و کادرهای اجرایی
اینده انقالب را تربیت کردند .بسیاری از ان جوانان ،پس از
پیروزی انقالب اسالمی عهده دار مسئولیت های مهمی از
جمله وزارت ،نمایندگی مجلس ،استانداری یا سفارت شدند
و نقش چشمگیری در اداره کشور ایفا کردند.
بــا اوج گیــری انقــاب اســامی و مهاجــرت امام
خمینــی(ره) به پاریس در ســال ،۱۳۵۷شــورای انقالب
اسالمی تشکیل شــد و ۵نفر از مهم ترین شخصیت های
انقالبی ،از جمله ایت الله موسوی اردبیلی ،از سوی امام به
عضویت این شورا منصوب شدند .این شورا رهبری انقالب
اسالمی را تا پیروزی ان و همچنین اداره کشور را تا استقرار
نهادهای برخاسته از قانون اساسی به عهده گرفت.
امام خمینی (ره) نخست ایت الله موسوی اردبیلی را
به دادستانی کل کشور و پس از شهادت ایت الله بهشتی،
به ریاست دیوان عالی کشور منصوب کردند.
به این ترتیب تا چند ماه پس از وفات امام خمینی(ره)
در سال ۱۳۶۸ریاست قوه قضاییه ایران را بر عهده داشتند.
از مهم ترین اقدامــات وی ،در این مــدت ،تجدید نظر و
بازنویســی قوانین قضایی ایران و تطبیق ان با فقه شــیعه
بود .از جمله سایر سمت های او در این سال ها ،می توان به
عضویت در نهادهای مهمی چــون مجلس خبرگان قانون
اساسی ،شورای بازنگری قانون اساسی ،مجلس خبرگان
رهبری ،شــورای عالی انقــاب فرهنگی و هیــات امنای
فرهنگستان علوم جمهوری اسالمی ایران اشاره کرد.
رفع یکی از نیازهای جدی حوزه علمیه قم و محقق
ســاختن یکی از برنامه های دیرینه خود ،دانشگاه مفید را
در شهر قم بنیان گذاردند .به دنبال فوت امام خمینی(ره)،
وی به شــهر قم مهاجــرت کردنــد و از ان زمــان در کنار
تدریس خــارج فقــه و اصــول و تالیف و انجــام وظایف
مرجعیت دینی ،ریاســت عالیه دانشــگاه مفید را شخصا
برعهده داشتند.
سردار نقدی و ازاد سازی فلسطین
ســردار نقدی ،با بیان اینکه جمهوری اسالمی ایران
تا ۱۰سال دیگر فلســطین را ازاد می کند ،اظهار کرد« :من
در مصاحبه با یک خبرنگار فلسطینی گفتم که تا سال۲۰۲۵
اسرائیلی وجود نخواهد داشت .ان خبرنگار از من استدالل
خواست و پاسخش این بود که ۳۵سال پیش ایران به دست
امریکایی ها بود و انقالب اسالمی ان را از دست امریکایی ها
گرفــت و حتی از دســت صدام
نیز نجات داد و امروز هم شاهد
ایــن هســتیم کــه جمهــوری
اســامی ،بیروت را نیز از دست
امریکایی ها نجــات داد و با این
تفاســیر می توان انتظار داشت
که انقالب اسالمی فلسطین را
همازادکند».
هواپیماهای جدید به تهران می رسند؟
مجوزهای جدید صادر شد
یکــی از مهمتریــن چالش هــای دولــت در دوران
پسابرجام خرید هواپیما از ایرباس و بوئینگ بود .در همین
رابطه هفته گذشــته منابع خبری رویترز گزارش دادند که
خزانه داری امریکا دو مجوز صادر کــرده که اجازه صدور
برخی هواپیماهای شــرکت ایرباس به ایران را می دهد و
انتظار می رود طی چند روز اینده مجوز فروش هواپیماهای
شرکت بوئینگ به ایران را نیز صادر نماید.
ســخنگوی شــرکت ایرباس نیز تایید کــرده که این
شرکت دو مجوز از دولت امریکا برای فروش مجموعا 17
فروند هواپیما به ایران دریافت کرده است .هرچند ایرباس
یک شــرکت امریکایی نیســت اما باتوجه به اینکه تعداد
زیادی از قطعات به کار رفته در هواپیماهای این شــرکت
ساخت شرکت های امریکایی اســت ،این شرکت نیازمند
کسب مجوز از دولت امریکا بود.
یک «منبع مطلع» که نامش فاش نشده به خبرگزاری
رویترز گفته اســت این مجــوز دیروز دوشــنبه ۲۱نوامبر،
توسط وزارت خزانه داری امریکا صادر شده است.
همچنین دو مقام دولتی امریکا هــم در گفت وگو با
اسوشیتدپرس این خبر را تایید کرده اند .این در حالی است
که مجلس نمایندگان امریکا هفته پیش با تصویب طرحی،
فروش هواپیمای مسافربری به ایران را منع کرده بود.
پیش تر اصغــر فخریه کاشــان ،معاون وزیــر راه و
شهرسازی از تامین اعتبار خرید بخشی از ناوگان ایرباس
از طریق یک شــرکت لیزینگ بین المللی خبــر داده بود.
همچنین چند ماه پیش مدیرعامل شرکت بوئینگ نیز گفته
بود انتظار ندارد تا پایان ســال 2016ایــن توافق اجرایی
شود .اما به نظر می رســد قرار اســت تا قبل از پایان سال
که اخرین ماه دوران ریاست جمهوری اوباماست این کار
انجام گیرد.
«ســاختار قرارداد با مشــتری هواپیمای بوئینگ در
ایران» و «پروسه دریافت مجوز از دولت امریکا» دو مانعی
بود که این قرارداد را به تعویق انداخته بود.
پیش از این اعالم شــده بود ایران برای خرید 109
فروند هواپیمای کوچک و بزرگ به ارزش 20 /37میلیارد
دالر با بوئینگ به توافق رسیده اســت .ارزش این توافق
بر اســاس لیســت قیمتی اســت که هم به صورت فروش
مستقیم و هم به صورت اجاره است.
این توافق شامل خرید 80فروند هواپیمای بوئینگ
معمایمک فارلین
خاطرهعلم الهدی
از مذاکره با ستاد موسوی
دبیرکل جامعه روحانیت
مبارز در رابطه با اظهاراتی که
پیرامون حمایت اصولگرایان
از حسن روحانی در انتخابات
اتی مطرح شــده بود ،گفت :
«مــا تصمیمی بــر اینکــه از
روحانی حمایت کنیم ،نداریم
و نظــر اصولگرایــان اصــا
روحانــی نیســت ».ایت اللــه
موحدی کرمانی تصریح کــرد« :ممکن اســت در جبهه
اصولگرایان کسانی باشند که از روحانی حمایت کنند ،اما
اکثریت نظری غیر از روحانی دارند».
وی ادامه داد« :اقایان روحانی ،هاشمی ،امامی و
ناطق نوری کسانی هستند که جزو شورای مرکزی جامعه
روحانیت مبارز هســتند ،اما از زمان ایت الله مهدوی کنی
دیگر در جمــع جامعه روحانیــت حضور نیافتنــد و جامعه
روحانیــت دیگــر از امــدن انهــا در جمع مایوس شــده
است».
برادران شاکی
سخنگوی هیات نظارت
بــر رفتــار نماینــدگان گفت:
«شــکایت اقـــــای مهــدی
جهانگیریبــرادر معــاون اول
رئیس جمهــوری از برخــی از
نماینــدگان به هیــات نظارت
بر رفتــار نماینــدگان رســیده
است ».مهدی جهانگیری در
این شــکایت بیان کرده که برخی از نمایندگان در مسائل
اقتصادی علیه وی مصاحبه هایی داشــته اند و خواســتار
رسیدگی به این موضوع شده است .
محمد جواد جمالی به شکایت حسین فریدون ،برادر
رئیس جمهوری و دستیار ویژه رئیس جمهوری از دو نفر از
نمایندگان اشاره کرد و گفت« :تقریبا این شکایت ها مانند
هم اســت .در هر دو شــکایت این افراد بیان کرده اند که
برخی نمایندگان در مصاحبه هایی که داشته اند به ما تهمت
رانت اقتصادی زده اند».
برخی در داخل با رای اوردن ترامپ
به هم ریختند
ایت اللــه ســید احمد خاتمی
در گفت وگــو با ســایت رســا
گفت« :رهبــر معظم انقالب
تاکیــد کردنــد که مــا از رای
اوردن رئیس جمهــور جدیــد
نــه خوشــحال و نــه ناراحت
هســتیم؛ برخی در دنیا و بنده
عرض می کنم در داخل کشور
بــا رای اوردن رئیس جمهــور
جدید به هــم ریختند ».عضو شــورای عالی حوزه های
علمیه با بیان اینکه کســانی که به اســتقبال کاندیدای
ناکام رفته بودند به هم ریختند؛ اظهار داشت« :در دنیا
بعضی از رئیس جمهور امریکا جدید استقبال کردند ،اما
سیاســت ثابت نظام اســامی این بود که اینها سر و ته
یک کرباس هستند».
وی ادامــه داد« :هیچ کدام از اینها خیــری برای نظام
اسالمی ما نمی خواهند».
مثلث | شماره 335
ایت الله ســید احمد علم الهدی امام جمعه مشــهد با
بیان اینکه در فتنه 88عده ای از ســتاد میرحسین موسوی
امدند تا با بنده مذاکره کنند ،گفت« :در این دیدار همســر
5شهید از شــهدای سرشــناس را نیز با خود اوردند و بنده
گفتم ان چیزی که برای من باعث ناراحتی اســت کاسبی
سیاســی افراد از خانواده شهداســت تا به این وسیله ارای
مردم را جذب کنید و می خواهید
خانواده شــهدا بلندگوی شــما
شــوند اما ان عاملی که شهید
این خانم به خاطر ان خون داده
اســت مســاله رهبری و والیت
است ،اما شما علیه والیت کار
می کنید».
نظراصولگرایان،روحانینیست
خبرنامه
عبــاس ســلیمی نمین
گفت« :ماجرای مک فارلین
به دلیل خودمحوری هاشمی
یک تهدید بود کــه با هدایت
امــام (ره) تبدیل بــه فرصت
مناســب شــد .نظــر حضرت
امام (ره) این بود که جنگ با سقوط بغداد پایان پیدا کند
اما اقای هاشــمی معتقد بود جنگ باید از طریق سیاسی
و مذاکره با افراد به اتمام رســد .هاشــمی بحث هایی را
مطرح می کند کــه باید بعضی شــعارها ماننــد «مرگ بر
امریکا» حذف شود و این یک نوع تعدیل مواضع نسبت
به امریکاســت ،ایــن موضوع بــرای اولین بار در ســال
۶۲مطرح شــد .در سال ۶۳پررنگ شــده و در ۶۴بسیار
عیان تر شد».
و اجاره 29هواپیما با قابلیت پشتیبانی این شرکت است.
از این ۸۰هواپیما ۳۴ ،جت پهن پیکر اســت که ۱۵
فروند ان مــدل ۷۷۷-۳۰۰ ERو 15فرونــد دیگر نیز مدل
۷۷۷-۹و چهــار فروند هم مدل ۷۴۷-۸اســت .همچنین
۴۶فروند باقی مانده نیز جت های باریک پیکر را تشــکیل
می دهد که ۴۰فروند ان مدل جدید ۷۳۷ MAXو ۶فروند
ان مدل ۷۳۷ NGاســت .در همین حال ،شرکت بوئینگ
ترتیبات الزم را برای ایران ایر فراهــم می کند تا ۲۹فروند
هواپیمای مدل ۷۳۷ NGرا از طریق اجاره تهیه کند.
اول اسفندماه سال گذشــته بود که شرکت بوئینگ
اعالم کرد ،دولت امریکا به این شــرکت مجــوز مذاکره با
ایرالین های ایرانی بــرای فروش هواپیمــا را صادر کرده
اســت .مجوزی که بســیاری از کارشناســان ان را گامی
رو به جلــو تلقی کردند تا این شــرکت امریکایــی از رقیب
اروپایی اش (ایرباس فرانسه) در به دست اوردن بازار ایران
عقب نیفتد .اول مهر ماه امســال نیــز وزارت خزانه داری
امریــکا دو مجوز برای فــروش هواپیماهای مســافربری
دو شــرکت معتبر ایرباس و بوئینگ به ایران را صادر کرد.
مجوزی که بازتاب های مختلفی در جامعــه بین المللی و
داخلی داشــت .این خبر اول از همه ارزش سهام بوئینگ
در بازار وال اســتریت را باال برد؛ از ســوی دیگر به ســود
رتبه اعتباری دو غول هواپیماســاز جهان نیز تمام شد .با
این مجوز هفته گذشــته نمایندگان شرکت های ایرباس و
بوئینگ به تهران امدند تا درخصوص روند اجرای قرارداد
خود با ایران رایزنی کنند .در این زمینــه بوئینگ امریکا با
تایید رسمی مجوز فروش هواپیما به ایران ،متن قراردادی
را تنظیم و ارســال کرد .کارشناســان معتقدند در صورت
نهایی شدن توافق ایران با شــرکت هواپیماساز بوئینگ،
این قرارداد بزرگ ترین قرارداد فروش کاالهای امریکایی
به ایران از زمان لغو تحریم ها به شمار می رود.
پیــش از ایــن اخریــن فــروش بوئینگ بــه ایران
هواپیماهای «جمبــو جت »۷۴۷بود که در ســال ۱۹۷۷
دو ســال قبــل از وقوع انقــاب در ایــران به این کشــور
تحویل داده شد .بوئینگ پیش از انقالب اسالمی ایران
بزرگ تریــن تامین کننــده هواپیماهای مســافربری برای
کشور بود و هواپیماهای ساخت این شرکت امریکایی در
بیش از دو دهه گذشــته همچنان در خطوط هوایی ایران
پرواز می کنند.
خبرنامه
13
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
تصویرنگاری
دیدار جمعی از بسیجیان سراسر کشور با رهبر معظم انقالب
استقبال روحانی از رئیس جمهوری اسلوونی در هوای برفی تهران
بوسه حاج قاسم بر پیشانی ایت الله املی الریجانی
خبرنامه
14
مثلث | شماره 335
تشییع پیکر بانو مرضیه دباغ
وداع حسین شریعتمداری با پیکر مرحوم شایانفر
حضور چهره هادر راهپیمایی روز اربعین
مثلث | شماره 335
خبرنامه
15
شبکه اجتماعی
3000411711
lرسانه ها تا چند روز اینده ،نه الودگی ،نه مشکالت
زائران ،نــه تحریم های جدید ،نــه گرانی برق و ...
بلکه لغو ســخنرانی علی مطهری اســت! این یعنی
تدبیر!
lپنج ماه اســت که اقای نوبخت رئیس سازمان
برنامــه و بودجــه می خواهد الیحه همسان ســازی
حقوق بازنشســتگان نیروهای مســلح را به مجلس
ارسال کند ولی نمی دانم چرا این قدر تعلل می کند.
کمی به فکر بازنشستگان نیروهای مسلح باشید!
lلطفــا از جناب اقــای نوبخت ســوال کنید اگر
اوضاع مالی دولت خوب است و برای تمام طرح های
خود پول کافی دارد ،پس چرا حقوق کارمندان برخی
شرکت های مهندسین مشــاور که وظیفه نظارت بر
پروژه های دولت را به عهده دارند ،بیش از یک سال
به تاخیر افتاده است؟
lمــا نفهمیدیــم باالخره تورم کم شــده یــا زیاد؟
ســخنگوی دولــت از کاهــش تــورم می گویــد اما
وزارتخانــه دولت می گویــد افزایش تــورم داریم.
پس افزایش قیمت تعرفه چیســت؟ کدام درســت
می گویند؟
16
lاشــتباه بزرگ وزیر بهداشــت این بود که طرح
تحول سالمت را بدون کارشناسی و بیشتر با اهداف
سیاسی و پوپولیستی و بدون پشــتوانه مالی شروع
کــرد .در این طــرح با افزایــش حقوق پزشــکان و
به خصوص جراحان بخــش دولتی و افزایش تعداد
مراجعــان دولتی مواجه شــدیم که ســبب کاهش
کیفیت و افزایش عوارض درمانــی و از طرف دیگر
باعث تضعیف بخش خصوصی شد .در کل عالوه
بر شکست مالی قابل پیش بینی این طرح ،مشکالت
ان به مردم و بیماران تحمیل شده است.
مثلث | شماره 335
خبرنامه
lجامعه گلســتان می شــود اگر ملــت و دولت به
تکالیف و وظایف متقابلشــان عمل کنند و چشــم و
هم چشمی ،رشوه ،حقوق های نجومی ،پارتی بازی
و ...از جامعه رخت بربندد.
lخودرو یک وسیله است مانند یخچال و تلویزیون
و گاه این وســایل از بعضی خودروها هــم گران تر
است .ایا نیاز به سند محضری دارد؟ تعویض پالک
و قولنامه کفایت می کند؟ بــه بهانه های مختلف از
مردم پول نگیرند.
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
مراسماربعیندرفضایمجازی
به ما پیامک بزنید:
lراهپیمایــی عظیــم اربعین حســینی و تشــرف
برادران و خواهران اهل تســنن بــه کربالی معلی
ابالغ پیــام وحدت مســلمین برای جهانیــان بود و
بزرگ ترین ضربه و خاری به چشــم دشمنان به ویژه
تروریست های سنگدل ،ادم کش و وابسته به ایادی
استکبار بود.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
عزاداری های ماه محرم و مراسم اربعین طی سال های
اخیر بازتاب وسیعی در گستره فضای مجازی به عنوان یک
رســانه پرمخاطب – به عبارت بهتر پرکاربر -داشــته اســت.
بسیاری از هیات های عزاداری
صفحاتــی در شــبکه های
اجتماعی برای اطالع رســانی
از برنامه هــا و بازتــاب فعالیت
مذهبی خود دارند .هر شهروند
نیزبهفراخورباورهاوارزش های
خود به اظهارنظر در رابطه با این
موضوعمی پردازد.تبدیلشدن
هر کاربــر به یــک تولید کننده
محتوا،باعثشده تاروایت های
پرشمار از برنامه های عزاداری
مختلفونیزروایت هاییازرویدادهایبکروکمتردیدهشده
این حوزه ،رسانه ای شو د .محتوای چند رسانه ای نیز نقش
شگرفی در این مورد دارد .سهولت در تولید و انتشار محتوای
چندرسانه ای و جذابیت و کارکرد ویژه ان باعث شده تا امروز
گنجینه غنی – اما فاقد سازمان یافتگی -از ایین های عزاداری
قابل دسترسی باشــد .این اطالع رسانی وســیع مردمی از
برنامه هایعزاداریکارکردتهییجینیزمی تواندداشتهباشد.
مشارکت تعداد بیشتری از شهروندان در برنامه های عزاداری
ایام محرم و اربعین افزایش میزان حضور و مشارکت هر یک
از افراد در این برنامه ها دو متغیری هستند که به نظر می رسد
از کاربرد ارتباطات نوین و فضــای مجازی در عزاداری های
ایام محــرم تاثیرپذیر باشــند .همچنین کارکرد اموزشــی و
تبیینی نیز برای استفاده از ارتباطات نوین و فضای مجازی
در عزاداری های محرم متصور است .امسال نیز باتوجه به
ب بسیار زیادی از پیاده روی ها
اربعین حسینی تصاویر و مطال
منتشر شد .این درحالی بود که رسانه های به اصطالح ازاد
دنیااینموضوعراپوششچندانیندادهبودند.اماشبکه های
مجازی توانســتند با انتشــار تصاویــر زیاد از این مراســم و
موکب های پذیرایی از زائران اربعین حســینی این ضعف را
جبرانکنند.دلنوشته هایبسیارزیادیدراینبارهمنتشرشد.
یکیازانها راکهبهقلمسیده راضیهحسینینوشتهشدهباهم
می خوانیم« :از جنس سرگردانی...
اصال غم حسین(علیه الســام) از جنس یک گوشه
گریستن و سوختن نیســت .از جنس ســرگردانی و حیرت
است...
اصلش همین اســت که
روزها بغض غمــش دیوانه ات
کند و هرچــه بباری و بر ســر و
سینه ات بکوبی دلت ارام نگیرد
که نگیرد .تا یک روز که کوله بار
بــرداری و بزنی به دل دشــت و
خودت را بســپاری به راهی که
ختممی شودبهحرممحبوب...
اصال شــرط مجنون بودن دل
به صحرا ســپردن است که غم
عشــق سرگشــتگی می اورد و
بی تابی ...از همــان روز که حسین(ســام الله علیه) را در
صحرا ســر بریدند و پیکرش در پهنای دشــت ،چاک چاک
و غرق در خون رها شــد ارام و قــرار از دل ادم گرفته شــد و
قلب هایمان سرگردان صحرا شد .این اربعین های بی تاب
در سرزمین عراق و در راه ها و بیراهه ها ،حکایت سرگشتگی
قلب هایی است که ارام و قرار از کف داده و در پی محبوب با پا
که نه ،به سر می رود .پی نوشت :امان از دل جامانده ها»...
حجت االسالم زائری از روحانیونی که در فضای مجازی نیز
بسیار فعال است نیز به پیاده روی اربعین رفته بود .او در یکی
ازپست هایخو دنوشتکهامسالنا یبالزیارهظریفخواهد
بود .او نوشته بود« :االن در نجف هست م و اگر خدا بخواهد
عازمیم به سمت کربال ...و توی همین دقایق جایی خواندم
که با لحنی بی ادبانه از غیبت وزیر محترم خارجه درپیاده روی
اربعین گالیه کرده بود ! همانجا نیت کردم که امســال من
نایب الزیاره ایشان باشم .اری ،من به نیابت از دکتر ظریف
چند قدم می روم ».ظریف نیــز در واکنش به این موضوع با
انتشار یک پست اینســتاگرامی از وی تشکر کرد و نوشت:
«خوشا به سعادت شما که توفیق زیارت اربعین سید و ساالر
شهیدان حضرت اباعبدالله الحســین (ع) نصیب تان شد.
از بزرگواری ،مروت و مردانگی شما بســیار سپاسگزارم و از
خداوند بزرگ ارزوی قبولی زیارت ،ســربلندی تان در دنیا و
پاداش و اجر در عقبی دارم» .
سخنرانی
سردار سلیمانی
سخنرانی
رئیس جمهور
اسلوونی در
مجلس ایران
دستفروشی که محبوب شد
انتشار فیلمی از برخورد زننده کارمند سدمعبر شهرداری
فومنبایکخانمدستفروشافکارعمومیراجریحه دارکرد.
اینفیلمبهسرعتدرشبکه هایمجازیدستبهدستشدو
به یکی از پربازدیدترین ویدئوها تبدیل شد .انطور که در فیلم
مشخص است کارمند سدمعبر شهرداری پس از جمع اوری
وســایل این خانم با وی درگیری لفظی پیدا کرده و در کمال
تاســف اقدام به ســیلی زدن به وی می کند .در همین رابطه
هوشنگعباسقلیزاده،شهردارفومنبابیاناینکهجمع اوری
دستفروشان یک کار قانونی است اظهار کرد« :برای تمامی
دستفروشان محلی اختصاص پیدا کرده و به رغم اینکه هم ه
انهابهمحلجدیدانتقالپیداکرده اندامااینخانمهمچناندر
جایسابقخودحضورپیدامی کند».ماجراحتیبهرسانه های
فارسی زبانخارجازایرانکشیدهشدوبرخیازانهاسعیکردند
ازاینکالهبرایخودنمدیبسازند».شهردارفومننیزضمن
محکومیت اقدام کارمند سدمعبر شهرداری در برخورد با این
خانم دستفروش اعالم کرد« :جمع اوری سد معبر باید مبتنی
بر ضوابط قانونی باشد و ماموران شهرداری به هیچ وجه حق
درگیریندارند».عباسقلیزادهدرادامهاظهارکرد«:باتوجهبه
ابعادحادثهوبررسیدقیقموضوعضمندلجوییازاینبانوی
دستفروشحتمابااینمامورخاطیبرخوردقانونیخواهدشدو
احتمالاخراجاونیزوجوددارد ».کاربرانشبکه هایمجازی
باانتشارتصاویرمربوطبهاینماجرابهاعتراضپرداختند.فرزند
ش در رســانه ها مصاحبه کرد و از تلخی ان
این خانم دستفرو
واقعهگفت.همچنینشنیدهشدکهاحتماالروحانینیزبااین
زندستفروشدیدارخواهدکرد.
مایه شرمساری
سرار نقدی در روزنامه اصالح طلب
سردار نقدی به مناسبت هفته بسیج گفت وگوی مفصلی با روزنامه
اصالح طلب شرق انجام داده و ضمن بیان اینکه شما برای کلینتون
بیشتر از اقای روحانی در دوره ای که می خواستند رئیس جمهور شوند،
تبلیغات کردید می گوید« :ما منسوب به جناحی نیستیم و هیچ وقت
نبودیم .ما موضع صریح و واضح انقالبی از اول داشتیم و همان را تا
امروز ادامه دادیم».
فرمانده بسیج در مورد موضوعات مهمی چون «بحث درگیری
نماز جمعه ،کوی دانشگاه و قضیه شهرداری» توضیحاتی را ارائه کرده
و در مورد شهرداری می گوید « :تهمت ها به خاطر این بود که ما سراغ النه زنبور رفتیم ».اوگفته« :پرونده ای پر از مفاسد
ل کردن حق مردم (بود) .پرونده ای که برای شهرداری تهران درست شد ،به قیمت
اقتصادی و ظلم به حقوق مردم و پایما
ان روز مبلغی که احصا کردیم و گردش کار زدیم و به دادستان دادیم ٥٠٠میلیارد بود .از این مقدار بیشتر از پنج درصد ان
رسیدگی نشد و بقیه اش مفتوح ماند .اگر خوب رسیدگی می شد و درس عبرت انگیزی می دادیم ،شاید امروز این مفاسد را
نداشتیم و سر باز نمی کرد .این ماجرا باعث شد برای اینکه چهره ما را خراب کنند ،هر اتفاقی می افتاد ،بگویند «نقدی»
بوده .این ماجراها پشت صحنه ان ماجرا بود و درست می کردند .من اصال کجا بودم .بعضی ها می ایند به من می گویند با
ن قدر جا افتاده
کدام دستت توی گوش مهاجرانی زدی ،بیار من ببوسم! می گویم بابا من نزدم ،دروغ به من چسباندند .ای
که حتی برخی دوســتان خودمان هم باور کردند و چنین حرفی می زنند ».او صراحتا اضافه می کند« :هیچ چیز دیگری
صحت ندارد؛ نه کوی دانشگاه و نه ماجرای نماز جمعه و نه هیچ چیز دیگری .مساله فقط ان بود که وارد پرونده ای شدیم
که خط قرمز بود و نباید وارد می شدیم».
تاجیک :دولت کارنامه موفقی ندارد
روزنامه ارمان گفت وگویی با محمدرضا تاجیک از تئوریسین های
اصالح طلب انجام داد کــه در این مصاحبــه تاجیک دربــاره دولت و
انتخابات اینده مسائلی را مطرح کرده اســت .او گفته« :اگر بخواهم
صریح بگویم تنها شانس اقای روحانی در انتخابات اتی فقدان الترناتیو
اســت .اقای روحانی نه اینکه الترناتیو برتر جامعه باشد و نه اینکه تنها
بازیگر مقبول کشور درعرصه سیاست باشد اما چون بازی دیگری نیست،
با کارت دیگری نمی شــود بازی کرد ،الترناتیوهای دیگر از مشروعیت
عمومی برخوردار نیستند که بتوانند به مثابه رقیب عمل کنند و همچنین
به علت چهره نامقبولی که دارند ،با دست پر در صندوق اقای روحانی رای می ریزند .بسیار از اصالح طلبان بر این تحلیل
هستند که چون الترناتیوی وجود ندارد تنها گزینه و کارتی که می شود با ان بازی کرد اقای روحانی است و شاید برای اینکه
ن ترسیم می کنند پس برای فرار از این فاجعه عده ای
الترناتیوهایی که در مقابل ایشان قرار دارند ،تصویر فاجعه در ذه
به الترناتیو کمتر کریه و زشت تر تن می دهند بنابراین فرض من این است که در شرایط عادی همین اتفاق خواهد افتاد،
نه به علت اینکه دولت کنونی دولت موفقی در عرصه های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی بوده است چرا که دولت کنونی
چندان کارنامه موفقی از خود بجا نگذاشته است اما اینکه مانعی می شود روحانی در انتخابات 96به عنوان الترناتیو اول
انتخابات مطرح شود پاسخ خیر است ،چرا که الترناتیو رقیب ایشان به هر علتی از صحنه خارج شد و الترناتیوهای بالقوه
و بالفعلی که قرار است در مقابل ایشان مطرح شوند از این استعداد و مقبولیت و مشروعیت برخوردار نیستند که در مقابل
روحانی بازیگری داشته باشند».
نامه شرمساری
مثلث | شماره 335
حســین قدیانی در یادداشــتی که در صفحه اول روزنامه وطن
امروز نوشت ،در مورد نامه حسن روحانی اورد« :تمنایی دارم از ملت!
این همه گیر ندهید به این مرقومه معروف به «نامه شرمساری»! والله
حد شرمندگی این دولت همین است! دولتی که رئیسش هنگام گرفتن
وقت قاضی القضات مملکت ،به جای معرفی مدیران نجومی و شرکای
حقوقی ،خواهان بستن رســانه های منتقد و به خصوص روزنامه های
منعکس کننــده درد توده های مردم می شــود و حتی در دیــدار با مقام
اول این مملکت ،به جای اســتمداد از «حضرت اقا» مبنی بر گرفتن
پند و نصیحت منجر به باز شدن فالن گره معیشتی بهمان گروه جامعه ،باز هم خواهان توقیف روزنامه می شود ،معلوم
است چه باید باشد حد شرمساری اش و میزان شرمندگی اش!» نویسنده در ادامه حد شرمندگی دولت را اینگونه توصیف
می کند« :حد شرمندگی این دولت ،همان است که در «نامه شرمساری» بدان اشاره شد! ایا چنین دولتی ،با این حد قلیل
از شرمندگی ،اصال و اساسا قادر است شرمنده این جمله فخیمه باشــد که همه تحریم ها ،در همان روز اجرای توافق،
بالمره لغو می شود؟! اگر حتی اقایان سیف و صالحی و ...حتی تر کمیسیون همان مجلسی که پیام انتخابات 24اسفند
را درک کرده هم بگویند نخیر! نه فقط تحریم ها لغو نشده ،بلکه عایدی برجام برای ملت ما «تقریبا هیچ» بوده است ،باز
هم حضرات دولت راستگویان ،نباید شــرمنده وعده های عملی نشده خود به ملت باشند! چرا؟ چون حد شرمندگی خود
را خیلی قشــنگ تعریف کردند! اینکه حاال ملت ،از تهران تا مهران و از شمال تا جنوب ،از بی تدبیری حضرات شکایت
دارد ،دلیل هر چه بشود ،دلیل شرمندگی حضرات نخواهد شد! جناب اقای! بابت «نامه شرمساری» متشکریم!»
خبرنامه
بعــد از لغــو ســخنرانی علی مطهــری در مشــهد،
شبکه های مجازی به حمایت از او پرداختند و این موضوع
را به بحــث داغ تبدیل کردند .علی مطهری نیز با نوشــتن
نامه ای به رئیس جمهور واکنش او را به این مساله خواستار
شد .در پاسخ به نامه علی مطهری روحانی نامه ای نوشت
و در بخشی از نامه لغو این سخنرانی را «مایه شرمساری»
خواند .همین مساله باعث شد تا فعاالن عرصه مجازی به
ان اعتراض کنند و با گذاشتن هشتگ «مایه شرمساری» به
ان واکنش نشان دهند .در زیر چند نمونه از ان را می خوانید:
#مایه_شرمساری ان #رئیس_جمهوری است که بزرگترین
#فساد_مالی تاریخ کشورش#،هشت_هزار میلیاردتومان
در دولتش رقم می خورد و می گوید چرا #شکر_گزار نیستید.
اشلو# :مایه_شرمســاری کشتار شــیعیان نیجریه و
سکوت از ترس ترک برداشتن روح برجامه...
محمود ب# :مایه_شرمســاری تبلیغ انتخاباتی یک
سال قبل از شروع انتخاباته با شعار روحانی 1400
#مایه_شرمســاری زانو زدن #ظریف تو سازمان ملل
جلوی پای شیخ احمد صباح کویت بود
ذخایر نظام وقتی میرن سر سفره انقالب دستاشونو با
#مایه_شرمساری میشورن
#مایه_شرمســاری اینه که برای کشته های پاریس
و ترکیه تماس تلفنی داشــتید اما برای کشته های نیجریه
و کشمیر نه
غالمی# :مایه_شرمســاری اون کشتی هست که از
یمن برگردوندید!!!
#مایه_شرمســاری هســت که روحانــی از وضعیت
ن مشهد
دهشتناک یک میلیون و دویست هزار حاشیه نشی
از خجالت اب نمیشــه ولــی برای لغو ســخنرانی مطهری
شرمنده است!
#مایه_شرمســاری یعنی در حالی که مردمت دارند در
رکود و بیکاری دست و پا می زنند دغدغهتو#کنسرت باشد.
بررسی رسانه ای هفته
17
معمای الیزه
گفتارها
امروز کمتر کسی در فرانسه وجود دارد که از سارکوزی به عنوان سیاستمداری
موفق در این کشور یاد کند .سیاست داخلی و خارجی رئیس جمهور سابق فرانسه
مولد بحران های زیادی در این کشور بود ؛ بحران هایی که هنوز شهروندان فرانسوی
و حتی طرفداران جریان راست میانه انها را از یاد نبرده اند .انتخابات فرانسه را در
این شماره از گفتار بررسی کرده ایم.
پوست اندازیمحافظه کاران
چراسارکوزیشکستخورد
1
سیدمجتبی جالل زاده
کارشناس ارشد روابط بین الملل
فرانســه خود را برای انتخابات ریاست جمهوری در
ســال اینده میالدی اماده می کند؛ انتخاباتی که فضای
ان از چند هفته پیش پدید امده و مقدمات ان وارد تعریف
عملیاتی خود شده اســت .بر این اساس رقابت در فرانسه
باتوجه به مشارکت باالی مردم و رهبری سیاسی اتحادیه
اروپا توسط این قدرت بزرگ ،بســیار حائز اهمیت خواهد
بــود .خاصه انکه دنیا هنوز در شــوک سیاســی ناشــی از
انتخاب یک تندروی جمهوریخــواه در امریکا به منصب
ریاست جمهوری اســت و باتوجه به شــرایطی که در اروپا
و به تبع ان در فرانســه پدید امده است ســبب می شود به
نامزدهای احتمالی و بازیگری کنشگران سیاسی فرانسه با
دقت نگریسته شود و برای یافتن مهار افراطی گرایی نقشه
راهی را متصور شد.
گفتارها
18
مثلث | شماره 335
اپوزیسیون و شگفتی های دور اول!
در اولین انتخابــات درون حزبــی جمهوریخواهان
از طیف راســت ،که جدی ترین گروه اپوزیســیون دولت
فعلی (سوسیالیست ها) محسوب می شوند ،از میان هفت
شخصیت سیاسی که خود را کاندیدای نمایندگی این حزب
برای انتخابات ریاست جمهوری 2017فرانسه کرده بودند،
شــانس «الن ژوپه» شــهردار شــهر بوردو و نخست وزیر
فرانسه بین سال های ۱۹۹۵تا « ،۱۹۹۷نیکال سارکوزی»
رئیس جمهور سابق و «فرانسوا فیون» نخست وزیر سابق
نسبت به ســایر رقبا بیشــتر بود .اگرچه طبق پیش بینی ها
چهار نامزد دیگر رای چشــمگیری به دســت نیاوردند اما
ســارکوزی هم اقبال چندانی پیدا نکرد و قافیه رقابت را به
ژوپه و فیون باخت و پس از اعتراف به شکســت ،حمایت
خود را از فیون در ادامه مســیر فتح الیــزه اعالم کرد .هر
دو نامــزد راه یافته بــه دور بعدی انتخابــات ،به عنوان دو
چهره میانه رو در سپهر سیاست فرانسه شناخته می شوند.
یکشنبه این هفته هر یک به پیروزی دست یابند ،یک گام
برای نهایی شدن نامزدی شان را در پیش خواهند داشت
و ان هم رویارویی و شکست لوپن از جبهه ملی فرانسه در
ماه می 2017اســت که این روزها توانسته فراتر از انتظار
ظاهر شده و در نظرسنجی ها از اقبال قابل قبولی برخوردار
شود .مواضع ژوپه و فیون تقریبا نزدیک به یکدیگر است.
هر دوی انان به افزایش امنیت و بــاال بردن توان نظامی
فرانســه متعهد هســتند؛ حال انکه دربــاره چگونگی حل
چالش های اروپا و مواجهه با «بشار اسد» رئیس جمهوری
ســوریه اختالف نظر دارند .ژوپه معتقد به توسل به قدرت
نظامی است و در مقابل فیون به راهکار سیاسی و همکاری
بین المللی برای پایان دادن به بحران سوریه اعتقاد دارد.
هر دو سیاستمدار کهنه کار فرانسه که سابقه نخست وزیری
را در کارنامه دارند نسبت به جریان های اسالمی و ایران،
دارای مواضع تندی هستند .از طرفی ژوپه در میانه طیف
جمهوریخواهــان قرار دارد و نســبت به فیــون تمایالت
راســتگرایانه کمتری از خود بروز می دهد .گرچه در مورد
ایران نا مواضع ژوپه تند تر است .ژوپه بر ضرورت اصالحات
در فرانسه تاکید دارد و اصالحات را از وظایف اصلی خود
در صورت پیروزی در انتخابات ریاســت جمهوری عنوان
کرده است .هر دو به کاهش هزینه های دولت معتقدند اما
برنامه های پیشنهادی فیون تندتر است و وسعت بیشتری
را در برمی گیرد .همچنیــن ژوپه در ســال ۲۰۰۴به دلیل
برنامه تامیــن مالی غیرقانونــی بودجه حــزب هم زمان با
داشتن سمت اجرایی در بخش اقتصادی شهرداری پاریس
در دوران شــیراک محکوم شــد .در دادگاه تجدیدنظر او
محکوم به ۱۴ماه حبس تعلیقی و یک ســال ممنوعیت از
فعالیت های انتخاباتی شد .بر این اساس به نظر می رسد
این فیون اســت که شــانس بیشــتری برای پیــروزی در
انتخابات مقدماتی پیش رو داشته باشد.
مارین لوپن و خطر پیروزی
واقعیت ان است که باتوجه به انچه گفته شد و با در
نظر گرفتن شــرایطی که در باال مطرح شــد ،مارین لوپن
شانس بسیاری برای ورود به کاخ الیزه دارد .از یاد نبریم که
در انتخابات سال 2012لوپن با کسب بین از 17درصد ارا
به عنوان نفر سوم نتوانست وارد مرحله دوم شود .اما اکنون
شرایط فرانسه با سال 2012بسیار متفاوت است .واقعیت
این است که اوالند با محوبیت 16/9درصدی در ماه می،
منفورترین رئیس جمهور فرانسه است .همچنین می توان
دالیلی نظیر برگزیت ،بحران مهاجرت ،تروریسم و ناامنی
در داخل فرانسه را به عنوان شانس پیروزی و بارقه ای جدی
از امید برای برنده شدن در انتخابات 2017خانم لوپن نام
برد که این شانس را از هیچ به ممکن افزایش داده است.
لوپن برای کســب ارا بــه دو مورد چشــم امید دارد؛
نخســت اینکــه بتوانــد بــا سیاســت ها و شــعارهای تند
ملی گرایانــه خــود ارای افرادی که تاکنــون در انتخابات
فرانســه شــرکت نکرده یا نســبت به هر دو جریان سنتی
فرانســه (چپ و راســت میانه) ناراضی هســتند را به سود
گفتارها
خود به گردش دراورد .از دیگر ســو و در عرصه سیاســت
ی پیدا کند .در
بین الملل نیز توانسته برای خود حامیانی جد
این خصوص می توان ا ز ترامپ در امریکا و پوتین در روسیه
نام برد .لوپن از معدود رهبــران اروپایی بود که در انتخابات
ریاست جمهوری 2016امریکا از دونال د ترامپ ،حمایت کرد
و اکنون باید منتظر بود تا در اینده نی زترامپ به حمایت از لوپن
برخیزد .همچنین لوپن توانســت ه با نادیده گرفتن مخالفان
سیاســت های خود در پی نزدیکی با روسیه براید؛ در همین
راســتا او وعده داده اســت در صورت حضور در کاخ الیزه،
الحاق شبه جزیره کریمه به روســیه را به رسمیت بشناسد؛
اظهارنظری که خشم و نارضایتی بسیاری از مقامات اتحادیه
اروپا را برانگیخته است .اما این پرسش اساسی که ایا رهبر
جبهه ملی فرانسه موفق به کپی برداری از روش انتخاباتی
دونال د ترامپ در جلب ارای ســفید خاکستری خواهد شد یا
نه؟ خود پرسشی درخور تامل است.
اغاز عصر رهبران افراطی در اروپا؟
پایان سارکوزی
حسن سبحانی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 335
معادالت سیاســی در فرانســه بیش از پیش پیچیده
به نظــر می رســد .در حالی که طــی هفته های گذشــته،
تحلیلگران مسائل سیاسی فرانسه از احتمال پیروزی الن
ژوپه در انتخابــات درون حزبی جمهوریخواهــان میانه و
راهیابی وی و سارکوزی به دور پایانی انتخابات درون حزبی
خبر می دادنــد ،معادله عمال به گونــه ای دیگر رقم خورد .
شکست سارکوزی در انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان
میانه در فرانسه ،ضربه بسیار سختی را به وی و طرفدارانش
وارد ساخته است .هم اکنون ســارکوزی رسما اعالم کرده
اســت که از دنیای سیاســت کناره گیری خواهــد کرد .در
مقابل ،الــن ژوپه و فرانســوا فیون از جریان راســت میانه
توانســته اند به دور نهایی انتخابات درون حزبــی راه پیدا
کنند .این به معنــای پایان تاریخ مصرف سیاســی نیکوال
سارکوزی ،سیاستمدار و رئیس جمهور سابق فرانسه است.
بدون شک کمتر کسی از سارکوزی به عنوان سیاستمداری
موفق در کاخ الیزه یاد می کند .او حتــی اگر به دور نهایی
رقابت های انتخاباتی در فرانسه راه پیدا می کرد ،در نهایت
مغلوب نامزدهای رقیب می شــد .هم اکنون شاهد نوعی
پوست اندازی سیاســی در جریان راســت میانه در فرانسه
هستیم .سارکوزی در دوران ریاست جمهوری خود نیز مولد
بحران های زیادی در کشورش بود .بسیاری از شهروندان
فرانسوی پاســخ سیاســت های جنجالی ســارکوزی را در
انتخابات ریاست جمهوری سال 2012در این کشور دادند ؛
جایی که ســارکوزی در مقابل فرانســوا اوالند نامزد حزب
سوسیالیست در انتخابات مغلوب شد .با این حال هم اکنون
اوالند نیز وضعیت بدی در کاخ الیزه دارد .شکســت اوالند
در انتخابات ریاست جمهوری ســال 2017فرانسه باتوجه
به شــواهد و مســتندات موجود قطعی به نظر می رسد .بر
اساس نتایج انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان میانه،
سارکوزی توانســت تنها 21درصد ارا را کسب کند .این در
حالی است که فرانسوا فیون با کسب 44درصد و الن ژوپه
به کسب 28درصد ،به دور پایانی انتخابات درون حزبی راه
یافتند .قرار است رقابت نهایی ،یکشنبه اینده میان ژوپه و
فیون برگزار شود .سارکوزی پس از شکست در انتخابات ،از
فرانسوا فیون به عنوان سیاستمداری معتدل یاد کرده است.
به عبارت بهتر ،سارکوزی عمال از طرفداران خود خواسته
است تا در انتخابات هفته اینده ،ارای خود را به سود فیون
به گردش در اورند .نکته جالب توجه اینکه نظرسنجی های
قبل از برگزاری انتخابات ،از پیروزی الن ژوپه در انتخابات
درون حزبــی جمهوریخواهــان میانه حکایت داشــت اما
در نهایت نتیجه به گونه ای دیگر رقم خورد .انچه مســلم
اســت اینکه الن ژوپه ،نخست وزیر اســبق فرانسه که در
نظرسنجی ها از دیگر نامزدها پیش بود ،مسیر سختی جهت
مقابله با فیون پیش رو دارد .اگر ســارکوزی حمایت خود را
از ژوپه اعالم می کرد ،امکان داشــت بخــش اعظم ارای
ســارکوزی به ســود وی به گردش در امده و در نتیجه ژوپه
بتواند در دور نهایی با اختالفی اندک بر فیون غلبه کند .اما
هم اکنون معادله برعکس است.
هم اکنون رقابت سختی میان الن ژوپه و فرانسوا فیون
میان طرفداران جریان راست میانه در گرفته است .برنده
انتخابات هفته اینده ،به عنوان نامزد نهایی جریان راست
میانه در انتخابات ریاســت جمهوری ســال 2017معرفی
خواهد شد .به نظر می رسد این فرد کسی جز فرانسوا فیون
نباشــد ،مگر اینکه طی یک هفته باقیمانده اتفاق بســیار
خاصی در کمپین انتخاباتی نامزدهای جریان راست میانه
رخ دهد .هم اکنون اصلی ترین نگرانی سران جریان راست
میانه ،ناتوانی فرانسوا فیون در مواجهه با نامزد جبهه ملی
فرانسه یعنی مارین لوپن اســت .نظرسنجی های صورت
گرفته در فرانســه نشــان می دهد که مارین لوپــن به دور
دوم رقابت های نهایی انتخابات ریاست جمهوری فرانسه
راه پیدا خواهد کرد .ســوال اصلی اینجاست که ایا فیون
در ان مرحله خواهد توانســت لوپن را به چالش کشــیده و
شکست دهد؟
ماریــن لوپــن جهــت حضــور موفــق در انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه از اکنــون خیــز برداشــته
اســت .باتوجه به قطعیت شکســت اوالنــد در انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه ،در ســال اینده شــاهد رقابت
ســختی میان نامزد جمهوریخواهان میانــه و رهبر جبهه
ملی یعنی مارین لوپن خواهیم بود .نظرســنجی ها نشــان
می دهد که محبوبیت اوالند نزد افکار عمومی فرانســه به
زیر 20درصد رسیده است .در چنین شرایطی نامزد نهایی
جمهوریخواهان میانه در انتخابات ســال 2017فرانســه
ســعی دارد ارای برخی از طرفداران حزب سوسیالیســت
را به ســود خــود بــه گــردش در اورد .اکثریــت قریب به
اتفاق تحلیلگران مســائل سیاســی فرانســه معتقدند که
شکست فرانســوا اوالند در همان دور نخســت انتخابات
ریاست جمهوری سال 2017قطعی به نظر می رسد .از این
رو اوالند حتی شــانس راهیابی به مرحلــه نهایی انتخابات
را نیز نخواهد داشــت .بر این اساس احتماال رقابت نهایی
میان نامزد جریان راســت میانه (که احتماال فیون است)
و ماریــن لوپن از جبهه ملی شــکل گیرد .ماریــن لوپن در
مقابل ســعی دارد ارای خاکستری و ســفید را در انتخابات
ریاســت جمهوری ســال اینده به ســود خود واریز کند .در
هر حال ،وداع ســارکوزی با کاخ الیزه و به طور کلی صحنه
سیاســی فرانســه ،اتفاقی بود که حداقل برای طرفداران
رئیس جمهور سابق فرانسه قابل پیش بینی نبود.
هم اکنــون ماریــن لوپــن به خوبــی می دانــد که او
رقیبی به نام ســارکوزی در دور نهایی رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری ســال 2017نخواهد داشت .سارکوزی
برای حضور در رقابت هــای انتخابات ریاســت جمهوری
سال 2017ســرمایه گذاری سیاســی زیادی صورت داده
بود .افشــاگری های صورت گرفتــه در خصوص حمایت
معمر قذافی ،دیکتاتور ســابق لیبی از سارکوزی در جریان
رقابت هــای انتخابــات ریاســت جمهوری ســال ،2007
نقش بســزایی در کاهش محبوبیت وی در استانه برگزاری
انتخابات درون حزبی داشت .البته این پرونده قبال نیز بارها
به عناوین و گونه های مختلف مطرح شــده بــود اما طرح
دوباره ان در استانه انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان،
وجهه ســارکوزی را بار دیگر مخدوش کرد .در هر حال ،با
کناره گیری ســارکوزی از عالم سیاســت ،عمال بسیاری از
پرونده های مفتوح سیاسی و حقوقی علیه وی نیز اهمیت
خود ر ا نزد افکار عمومی از دســت خواهد داد .بدون شک
امروز کمتر کســی در فرانســه وجود دارد که از ســارکوزی
به عنــوان سیاســتمداری موفق در این کشــور یــاد کند.
سیاست داخلی و خارجی رئیس جمهور سابق فرانسه مولد
بحران های زیادی در این کشور بود ؛ بحران هایی که هنوز
شهروندان فرانسوی و حتی طرفداران جریان راست میانه
انها را از یاد نبرده اند. ..
گفتارها
هنوز 9ماه تا برگزاری انتخابات ریاســت جمهوری در
فرانســه فرصت باقی است و بســیار عجوالنه است که در
مورد نامزد پیروز اظهارنظر کنیم؛ ان هم در شــرایطی که
هنوز هیچ چیز مشخص نیســت .اما ان چه بسیار نزدیک
به واقع شدن امر ،در اینده رخ نشان می دهد این است که
باتوجه به عملکرد نه چندان مناسب و رضایت بخش فرانسوا
اوالند ،سوسیالیست ها شانسی برای پیروزی نداشته باشند
و رئیس جمهور بعدی از میان احزاب راست ،بر این مسند
تکیه بزند .از این رو در این جستار ســعی شد به انتخابات
درون حزبی ،طیف راســت فرانســه که خــود دربرگیرنده
احزاب و گروه های مختلفی اســت ،بــا نگاهی توصیفی
تحلیلی نگریســته شــود .اما واقعیت امر این است که با
ب ترامپ در امریکا به عنوان نوعی پذیرش و مقبولیت
انتخا
افراطی گرایی و پوپولیســم را شاهد باشــیم .انتخابات در
فرانسه می تواند مبین روند اتی و وضعیت حیات این جریان
را برای جهان رقم بزند .اهمیت اینکه چه کســی وارد کاخ
الیزه می شود از انجا ناشی می شــود که می توان دریافت
اروپا در برابر ظهور رهبران افراطــی ،چه تصمیمی اتخاذ
می کند .ایا تسهیل این روند را موجب می شود یا بر خالف
ان چه در پیش بینی ها می اید ،مانعی خواهد شد برای این
امر .بازگشت به ملی گرایی به ویژه از نوع افراطی ان برای
اروپایی که در راستای محو اثار فاشیسم و نازیسم ،پس از
جنگ جهانی دوم مســیر همکاری ،همگرایی و وحدت را
در چارچوب فرام ّلی گرایی انتخاب ،تئوریزه و عملی کرد،
گامی به عقب محســوب می شــود که تمام دستاوردهای
اتحادیــه اروپا را با خطــر نابودی مواجه خواهد ســاخت.
در کوتاه مدت ایــن اتحادیه را به ســمت اضمحالل و در
بلندمدت به سوی فروپاشی می کشــاند و ِ
جان کالم اینکه
انتخابات ریاســت جمهوری ســال اینده رقابتــی خواهد
بود میــان جریان های اصلی حزبی -سیاســی با نیروهای
پوپولیست .و نکته پایانی اینکه نبایستی اطمینان چندانی
به نظرســنجی ها در انتخابات فرانسه داشــت و حاصل را
منطبق با نتایج ان دانست .چنانچه در دور اول هم شاهد
بودیم برخالف نظرسنجی ها سارکوزی حذف شد و باز هم
بر خالف ان چه نتایج نشــان می داد ،فیون بــه مقام دوم
رســید .انچه تکلیف نهایی را روشــن می کند ،تعرفه های
رای و پیش از ان تصمیم رای دهندگان خواهد بود و جهانی
که حــاال تجربه ظهور ترامــپ در امریکا ،قــدرت گرفتن
اروپا گریزان افراطی در انگلستان ،پیروزی راست گرایان
در انتخابــات صدراعظمــی اتریش ،افزایش شــعارهای
مهاجرستیزانه کشورهای اروپای شرقی از جمله لهستان و
در نهایت تضعیف قدرت های چپ در امریکای التین را از
سر می گذراند ،باید بیش از پیش اماده سلطه جریان های
راست گرا باشد.
سیاستمدار جنجالی در بن بست الیزه
19
گفتارها
فرجام شعارهای سارکوزی
فرانسه؛ به راستِ راست
گفتارها
20
مثلث | شماره 335
ازاده طاهری
کارشناس مسائل اروپا
نیکال ســارکوزی که پیش از ایــن نتوانســته بود به
وعده خود برای کناره گیری از دنیای سیاســت عمل کند،
با شکســت در انتخابــات دورن حزبی مجبور شــد به طور
مفتضحانه ای از این دنیا خداحافظی کند .سارکوزی که در
انتخابات سال 2012نتوانست بار دیگر به کاخ الیزه راه یابد،
وعده داد از دنیای سیاست خداحافظی کند اما تنها دو سال
بعد بار دیگر پا به میدان گذاشت و با در دست گرفتن رهبری
حزبی که این بار جمهوریخواهان نام گرفته بود ،عزم خود
را برای بازگشت دوباره به قدرت جزم کرد.
این سیاستمدار کهنه کار که می دید چگونه وعده های
راســت افراطی در جبهه ملی دل رای دهندگان فرانسوی
را می ربایــد ،تالش کــرد در افراطی گری گوی ســبقت را
از مارین لوپــن برباید .از این رو بود کــه مواضع تندی ضد
مســلمانان و اقلیت ها گرفت و از هویت فرانســوی بسیار
داد سخن داد.
کارنامه ضعیف دوران ریاســت جمهوری ،شخصیت
منفور و کلکســیونی از پرونده های قضایی اما موجب شد
تیر سارکوزی به ســنگ بخورد و پس از نزدیک به 40سال
مجبور به کناره گیری از دنیای سیاســت شــود .سارکوزی
اگرچه تمام شــد اما تندروی های راست گرایانه وی نه تنها
بر رقابت ها دورن حزبی جمهوریخواهان بلکه بر انتخابات
سال اتی تاثیر گذاشت .اکنون میدان رقابت برای فرانسوا
فیون محافظه کار و الــن ژوپه میانه رو خالی مانده اســت
و در این میان فیون از شــانس بیشــتری برای پیروزی در
انتخابات دورن حزبی برخوردار اســت .هر کدام از این دو
که به رقابت های نهایی سال 2017راه یابد ،کار سختی در
برابر لوپن خواهد داشــت .بیکاری ،مشکالت اقتصادی،
بحران پناهجویان و تهدیدهای تروریستی ،زمینه محبوبیت
روز افزون این سیاســتمدار راســت افراطی را فراهم کرده
است .لوپن نیز مانند سایر هم مسلکان اروپایی اش ،سوار
بر موج نگرانی های رای دهندگانی کــه نمی خواهند منابع
اقتصادی محدود خود را با مهاجران تقسیم کنند و نگران
تکرار حمالت تروریســتی هســتند ،بیــش از پیش قدرت
گرفت .ناتوانی دولت سوسیالیســت فرانســه در عمل به
وعده های انتخاباتی خود بــرای بهبود وضعیت اقتصادی
و کاهش بیکاری ،موجب افزایش ســرخوردگی در جامعه
شده است .نارضایتی از نفوذ اتحادیه اروپا و قوانین دست و
پاگیری که این اتحادیه بر کشورهای عضو تحمیل می کند،
در کنار هجوم سیل پناهجویان و نگرانی های جدی از تکرار
حمالت تروریستی که فرانســه را بیش از سایر کشورهای
اروپایی هدف قرار داده است ،رای دهندگان را بیش از پیش
خشمگین کرده است.
با اگاهی از همین نارضایتی ها ســت که لوپن وعده
بازپس گیری فرانسه از هیوالی بروکسل را داده و با هدف
قرار دادن مسلمانان و گروه های اقلیت ،محبوبیت بیشتری
کسب کرده است .در این میان رای مردم انگلیس به خروج
این کشــور از اتحادیه اروپا و پس از ان پیــروزی غیرقابل
انتظار دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا،
رهبر جبهه ملی فرانســه را برای تکرار نتیجه ای مشــابه،
بسیار امیدوار کرده اســت .قدرت گرفتن لوپن اما نگرانی
احزاب کالسیک فرانســه را د ر هر دو سوی راست و چپ،
به دنبال داشــته اســت .در اردوی چپگرایان فرانسه شاید
به دلیل عملکــرد ناامید کننده فرانســوا اوالند کــه از وی
نامحبوب ترین رئیس جمهوری از ابتدای جمهوری پنجم
تاکنون ساخته است ،امید چندانی برای بازگشت به قدرت
نباشــد .راســتگرایان اما برای پیروزی بر نامزد جبهه ملی
به تکاپوی بســیار افتاده اند .محافظه کاران فرانسوی در
حزب جمهوریخواه برای اینکه میدان را به رقیب سرسخت
و خطرناک خــود نبازند ،بیــش از پیش به راســت متمایل
شده اند.
سارکوزی اگرچه نتوانســت در انتخابات دورن حزبی
پیروز شود اما شــعارهایی که ضد مســلمانان و گروه های
اقلیت می داد ،دســت کمی از راســت افراطی نداشــت.
انچه فیون را از سیاســتمداری در حاشــیه به شانس اول
جمهوریخواهان برای انتخابات ریاست جمهوری بدل کرد
نیز مواضع محافظه کارانه وی بوده اســت .فیون مواضع
ســختگیرانه ای در برابــر اســام افراطــی دارد .افزایش
محبوبیت وی در هفته هــای پایانی رقابــت دورن حزبی،
مدیون انتشار کتابی از وی درباره چگونگی مقابله با اسالم
رادیکالبود.نخست وزیرپیشین فرانسههمچنینبرنامه ای
برای انجام اصالحات جدی در بازار بــه منظور حمایت از
تجارت دارد که از ان جمله می توان به کاهش مالیات ها،
کاهش تعــداد کارکنان دولتــی و محدود کــردن خدمات
رفاهی در این کشور اشاره کرد.
فیون نیز همانند رهبــر جبهه ملی از بهبــود روابط با
روســیه حمایت می کند و همکاری با دولت سوریه را برای
مقابله با داعش ضروری می داند .همه اینها موجب شــده
است فیون در مقایسه با رقیب میانه رو تر خود در انتخابات
دورن حزبی ،موقعیت بهتری داشته باشد.
صرف نظر از اینکه چه کســی نمایندگی راست میانه
را در انتخابات ریاست جمهوری سال اینده فرانسه برعهده
داشــته باشــد ،به نظر نمی رســد وعده انجــام اصالحات
اقتصادی یا تغییر نظام خدمات اجتماعی ،به تنهایی برای
جلب نظر رای دهندگانی که از مشــکالت مالی به ســتوه
امده اند و مدت ها ست در سایه نگرانی از حمالت تروریستی
زندگی می کنند ،کافی باشد.
فیون و ژوپــه ،برخالف لوپن ،هردو بخشــی از بدنه
نظام حاکم در فرانســه به شــمار می روند .رای دهندگان
ســرخورده فرانســوی ممکن اســت مانند رای دهندگان
امریکایی ،به سخنان کسی گوش دهند که همانند ترامپ
از خارج از بدنه حاکمیت ،ان را به چالش می کشد.
مهم نیست که شعارهای پوپولیستی لوپن ،همانند
مواضع جنجالی ترامپ ،چقدر در عمل قابل اجرا باشــند،
دســت کم شــنیدن صدایی متفاوت برای مردمــی که از
جناح های ســنتی در فرانســه دلــزده شــده اند ،می تواند
اغوا کننده باشــد .به ویژه انکه پیروزی ترامپ ،اعتماد به
نفس لوپــن را افزایش داده و به صراحــت وی در حمله به
نظام سیاســی ،گروه های اقلیت و اتحادیه اروپا ،افزوده
است .نماینده راست میانه فرانسه برای اینکه به سرنوشت
هیالری کلینتون دچار نشود ،باید رای دهندگان را متقاعد
کند که قادر است فرانسه را از وضعیت دشوار کنونی خارج
کند ،در غیر این صورت ،فرانسه نی ز سنگر بعدی خواهد بود
که به تسخیر پوپولیست ها در می اید.
از دیگر سو این احتمال وجود دارد که محافظه کاران
فرانســوی برای اینکه نتیجــه را به پوپولســت های جبهه
ملی واگذار نکنند ،تحت تاثیر شــعارهای عوام فریبانه ای
که ایــن روزها خریدار زیــادی دارند ،در عمــل از مواضع
کالســیک حزبی خود فاصله گرفته و به راســت افراطی
نزدیک شوند.
انکارا به کدام سو
می رود؟
چراغ سبز اردوغان
به سازمان شانگهای
حنیف غفاری
روزنامه نگار
رئیس جمهور ترکیه این روزها سعی دارد سیگنال های
خاصی را در فضــای سیاســت خارجی کشــورش مخابره
نماید ،ســیگنال هایی که جملگی نشــان دهنده نارضایتی
توامان اردوغان و همراهانش از ناتو و اتحادیه اروپاســت.
این نارضایتی بــه عناوین مختلفی از ســوی رئیس جمهور
ترکیه به سران ناتو و اروپای واحد انتقال داده شده است .او
صراحتا از عضویت در پیمان شانگهای به عنوان جایگزینی
برای عضویت در اتحادیه اروپا یاد کرده اســت .نارضایتی
رئیس جمهــور ترکیه از ســران ناتــو وارد فاز تازه ای شــده
اســت .رجب طیب اردوغان در جریان دیــدار خود و ینس
اســتولتنبرگ ،دبیــرکل ناتو ایــن نارضایتی را انتقــال داده
است ...
واقعیت امر این است که متعاقب تشدید بحران میان
کشورهای اروپایی و ترکیه ،شاهد تشدید مناسبات انکارا و
ناتو نیز هستیم .اخیرا اردوغان در اســتانه دیدار با دبیرکل
ناتو تاکید کرد که ترکیه به جای عضویــت در اتحادیه اروپا
نیم کرداری بهتر از
صد گفته بود
درباره طرح پاییزانه کتاب
یاسر هدایتی
مدرس دانشگاه
«دو صد گفته چون نیم کردار نیست» ؛ این مصرع
حکیم فرخ پی ایران ،فردوسی بزرگ که اکنون به صورت
مثلی ســائر در فرهنگ ما در امده اســت ،بــا تمام ژرفای
معنایی اش ،فحوایی غریــب میان ما دارد ،همان طور که
مصرع اول این بیــت تا مضمون ان را کامــل کند ،اینکه
«بزرگی سراســر به گفتار نیســت» .و منظور من از «ما»
جامعه ایرانی اســت با تمام هویتی کــه می توان برای ان
در روزگار اکنونی مان قائل شــد .روشــن است در عصری
که به عمل کار براید و ســخندانی تنهــا در وجه تبلیغات و
شناسنامه دار کردن عمل ها کاربرد دارد ،نمی توان با تکیه
بر گفتار و ِ
الف «من انم که رستم بود پهلوان» پیشرفت و
پیشرو بود .بر این اوصاف است که باید گفت جهان جدید
که حتی نظر ورزی اش نیز پراگماتیستی است ،برای نظر
بدون عمل و اندیشه بی پشتوانه و کار امدی و عینی گرایی
ارزشی قائل نیست.
برای خــود متناقض نبــودن این مقدمــه کوتاه اما
می خواهم اشــاره و درنگی و حتی ستایشــی داشته باشم
از یکــی از مصداق های « نیــم کردار» واری کــه بهتر از
گفتارها
مثلث | شماره 335
صد گفته امده« .نیم کرداری» کــه اخیرا به همت وزارت
فرهنگ و ارشاد اسالمی در حوزه کتاب رقم خورده است.
توضیح اینکه؛ طــرح پاییزانه کتاب کــه در اجرای موفق
این طرح در بهار و تابســتان در پاییز امســال اجرا شد ،به
گواه امارها در این فصل نیز توامان اســتقبال خوب مردم
و مخاطبیــن کتاب بوده اســت و طــی امار ارائه شــده در
همان هفته ابتدایــی قریب به دویســت و پنجاه هزار جلد
کتاب در این طرح فروخته شــده اســت .فروختن قریب
به دویســت و پنجاه هزار جلد کتاب بدون اینکه ناشــری
بخواهد از رانت های در دسترس خود اســتفاده کند ،یا با
هدیه دادن های اجبــاری و به زور به نهاد ها و ســازمان ها
فروختن ها همراه باشــد ،در این بازار کســاد کتاب رقمی
قابل توجه است.
در طــرح پاییزه کتاب ارشــاد ،کتابفروشــان عضو
این طرح با وصل شــدن به سیســتمی رایانــه ای به ازای
هر کد ملی ،تا 20درصد تخفیف برای خرید هر مشــتری
منظــور می کنند و گویــا که ایــن 20درصد را نیــز وزارت
ارشاد به عنوان یارانه خرید کتاب برای کتابفروشان تقبل
می کند .طی این طرح در روز بیست وهفتم ابان با عنوان
کتاب گردی ســقف این یارانه بــه 30درصد نیز رســید و
البتــه این غیر از تخفیفات اضافه ای اســت کــه برخی از
ناشران نســبت به فروش اثار خود روا داشــته اند .تا انجا
که بنابر مشــاهدات عینی خود عرض می کنــم که برخی
ناشران معتبر تخفیف های تا 40الی 50درصدی را نیز در
کتابفروشی های خود ذیل این طرح ارائه می کردند و این
برای اهالی کتابدوســت و کتابخوان یعنــی یک بهار و نه
پاییز .یعنی همان «نیم کرداری» که تاثیرش از بسیاری از
سخنرانی ها و نشست ها و برنامه های به اصطالح تشویقی
و ترویجی برای کتابخوان کــردن جامعه فایده مند تر بوده
است .گواهش هم همین اماری که تنها با گذشت 10روز
از طرح اعالم شده است ؛ «در 10روز ابتدایی طرح از ۶۶۸
کتابفروشی سراسر کشور ۲۳۱ ،هزار و ۴۳۰نسخه کتاب از
سوی ۸۵هزار و ۹۹۲نفر خریداری شده است( ».ایسنا به
نقل از روابط عمومی خانه کتاب2-ابان )1395
واقعیت این است که به رغم تمام استدالل هایی که
در این ســال ها از زبان مدیران ،کارشناســان و متولیان و
دغدغه مندان حوزه کتاب درباره راهکارهای ترویج کتاب
و نقش نداشــتن قیمت بــاالی کتاب در این عــدم اقبال
مردم نسبت به کتاب می شــنویم ،توجه به امارها در چنین
طرح هایی پیامی دیگــر برای ما دارد .این اســتدالل که
حتی با باال رفتن قیمت کتاب ،کتابخوان حرفه ای از خرید
کتاب صرف نظر نمی کند ،حرف درســتی است و در عین
حال بی توجهی به این موضوع کــه همه رونق بازار کتاب
بــر دوش کتابخوان حرفــه ای نیســت و کتابخوان های
غیر حرفه ای که اتفاقا امار بسیار بیشتری در جامعه دارند،
قطعا با باال رفتن قیمت کتاب خرید خود را بســیار محدود
می کننــد .از طرف دیگر موضوعیت هدیــه دادن کتاب و
جاگیر شدن کتاب به عنوان کاالیی با نیاز هفتگی در سبد
خانوار ها برای گروه های جنسیتی و سنی مختلف نیز با باال
بودن قیمت کتاب قطعا محدود و چه بسا منتفی می شود.
ان هم در هنگامه ای که وضعیت معیشــتی مردم به ویژه
قشر متوسط جامعه که بیشترین مخاطبان کتاب هستند،
وضعیت مناسبی نیست.
بر این اساس است که نقش یک تخفیف بسیار جزئی
در قیمت کتاب و استقبال خوب مخاطبین از این طرح ها را
می توان این گونه تفسیر کرد که اگرچه از منظر اقتصادی
کتاب همچنان در نسبت با پوشاک و حتی خوراک کاالیی
چندان گران محســوب نمی شــود و البتــه از منظر ارزش
غیر قابل مقایســه با هر کاالی دیگر اســت اما بــا نادیده
گرفتن واقعیت اقتصادی معیشت مردم و باال بودن قیمت
کتاب و توجــه به اینکه اصوال اقشــار مخاطب حرفه ای و
غیر حرفه ای کتاب از طبقه متوسط و حتی پایین جامعه از
منظر معیشتی هستند ،باید گفت چنین طرح هایی به مثابه
عملکردهایی قوی و درست در راســتای بهبود بازار نشر و
وضیعت کتابخوانی در کشــور بســیار موثر خواهند بود و
برخالف همه گفتارها و نظرها نیم کرداری خواهد بود بهتر
از دو صد گفته.
گفتارها
می تواند عضویت در ســازمان همکاری های شانگهای را
در دســتورکار قرار دهد .به عبارت بهتر ،اردوغان ســیگنال
مســتقیمی را به ناتو و اتحادیه اروپا ارســال کــرده و انها را
نسبت به گرایش به شــرق (در مقابل عضویت در اتحادیه
اروپا) تهدید کرده است .مناســبات ترکیه و ناتو هم اکنون
دارای پیچیدگی هایــی اســت .واقعیت امر این اســت که
اردوغان به شــدت از اتالنتیکی ها خشــمگین است! این
خشــم و نارضایتی به گونه ای اســت که مقامات ترکیه ای
نمی توانند ان را کتمان کنند .رئیس جمهور ترکیه در استانه
برگزاری نشســت مشــترک خود با دبیرکل ناتو ،از عملکرد
این مجموعه انتقاد کرده و خواستار تالش بیشتر ناتو برای
مقابله با تروریســم و بحران پناهجویان شد .عضویت اکثر
کشورهای عضو اتحادیه اروپا در ناتو ،کار را برای مدیریت
و کنترل رفتار ناتو از ســوی اردوغان ســخت کرده اســت.
هم اکنون اکثر اعضای ناتو منتقــد عملکرد دولت ترکیه در
دوران پساکودتا هســتند .از این رو روابط ترکیه و ناتو عمال
بازتاب و انعکاســی از روابط مخدوش ترکیه و اتحادیه اروپا
خواهد بود .مذاکــرات عضویــت ترکیه در اتحادیــه اروپا
هم اکنون بــه کندی پیش می رود .بســیاری از تحلیلگران
معتقدند که اساسا چشم اندازی برای عضویت رسمی ترکیه
در اتحادیه اروپا وجود ندارد و در نهایــت انکارا می تواند به
شریکی با اولویت برای اروپای واحد تبدیل شود .در دوران
ریاست جمهوری سارکوزی در فرانسه ،رئیس کاخ الیزه برای
نخستین بار این گزینه را مطرح کرد .سارکوزی معتقد بود که
اساســا ترکیه جایی در اتحادیه اروپا ندارد و بهتر است این
کشوربهشریکیبااولویتبرایاروپایواحدتبدیلشود.این
اظهارنظر سارکوزی با واکنش مقامات ترکیه ای مواجه شد.
برخی تحلیلگران معتقد بودند در دوران ریاســت جمهوری
اوالند بهترین فرصت برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا
مهیا خواهد شد اما تجربه سال های اخیر نشان داد که این
تحلیلگران در اشتباه بوده اند ...
موضوع دیگری که منجــر به نارضایتــی اردوغان از
اعضای اروپایی ناتو شده است ،بحران پناهجویان است.
در خصوص معضل پناهجویان نیز ترکیه با توافقی یکطرفه
روبه روست که عمال به سود اروپا بوده است .مقامات اروپایی
رسمااعالمکرده اندکهفعالقصدندارندتعهدخودمبنیبرلغو
ویزا برای شهروندان ترکیه ای را عملی سازند .مولود چاوش
اوغلو ،وزیر امور خارجه ترکیه نیز صراحتا از امکان لغو توافق
انکارا و بروکسل بر ســر بحران پناهجویان خبر داده است.
در چنین شــرایطی برخی مقامات اروپایی از جمله مقامات
اتریشی از لغو این توافق و متعاقبا توقف مذاکرات عضویت
ترکیه در اتحادیه اروپا اســتقبال کرده انــد .برخی احزاب و
گروه های سیاسی در اروپا اساسا عضویت ترکیه در اتحادیه
اروپا را غیر ممکــن می دانند .بی دلیل نبود کــه اردوغان از
عضویت در پیکان شانگهای ،به جای عضویت در اتحادیه
اروپا به عنوان یک گزینه یاد کرده است .در هر حال به نظر
می رسد پیمان ترکیه و اتحادیه اروپا بر سر بحران پناهجویان
در حال گسست است .بســیاری از تحلیلگران معتقدند که
این پیمان در نهایت پابرجا نخواهــد ماند .در نهایت اینکه
مناسبات ترکیه با اعضای اروپایی ناتو روز به روز گسسته تر
و سست تر می شود .در چنین شرایطی بهترین گزینه برای
اردوغان همــان همراهی با شــرق و عضویت در ســازمان
همکاری هایشانگهای(بهجایاتحادیهاروپا)است.اماایا
اردوغان واقعا به این قول خود عمل خواهد کرد؟!
نکته مهم دیگر اینکه رویکرد سلبی و بازدارنده دولت
ترکیه در دوران پساکودتا همچنان ادامه دارد ؛ از دستگیری
نمایندگان کرد تا ادامه تعلیق افراد از مناصب نظامی و اداری
خود! اخیرا مقام های ترکیه با صدور دوحکم رسمی عالوه
بر اخــراج 15هزار نفر از بخش هــای نظامی و غیر نظامی،
500نهاد و شبکه خبری را نیز تعطیل کرده اند.ترکیه تاکنون
بیش از 37هزار نفر را رسما بازداشت کرده و پیش از این نیز
110هزار کارمند دولتی دیگر را برکنار یا تعلیق کرده است.
دولت ترکیه بارها فتح الله گولن را عامل اصلی وقوع کودتای
15جوالی معرفی کرده اســت و خواستار اســترداد وی از
امریکا شده است .حدود 1988نفر از پرسنل ارتش ترکیه،
7586نفر از نیروهای پلیس 403 ،نفر از ژاندارمری و بیش
از پنج هزار نفر از کارکنان نهادها و ســازمان های دولتی در
جریان ادامه ســرکوب های اخیر از کار اخراج شده اند .این
افراد مظنون به داشــتن ارتباط با ســازمان های تروریستی
بوده اند .تاکنــون حدود 20هزار نفر تنها از سیســتم ارتش
ترکیهحذفشده اند .بیناینافراد 16هزاردانشجوینظامی
نیز بوده اند .در نهایت اینکه مشخص نیســت اردوغان در
عرصه سیاست خارجی و داخلی خود چه راهی ر ا پیش گرفته
است! در رفتارهای رئیس جمهور ترکیه در دوران پساکودتا
ی مفرط وجود دارد .به نظر می رســد رجب
نوعی ســردرگم
طیب اردوغان و حزب عدالت و توســعه هنوز نتوانســته اند
توازنی معنادار میان معادالت سیاســت داخلــی و خارجی
خود ایجاد کنند .برخی تحلیلگــران معتقدند که رفتارهای
سلبی گسترده اردوغان در دوران پس از کودتا می تواند مولد
کودتایی دیگر در ترکیه باشــد .تعلیق و بازداشت ده ها هزار
نفر از شــهروندان ترکیه ای از یک ســو و به زندان انداختن
صالح الدین دمیر تاش و دیگر رهبــران حزب دموکراتیک
خلق و دستگیری نمایندگان پارلمان این روند را تشدید کرده
است.ایارئیس جمهورترکیهموفقبهدرکواقعیاتجاریدر
سیاست داخلی و خارجی و منطقه ای کشورش خواهد شد؟
این سوالی است که پاسخ ان در اینده ای نزدیک مشخص
خواهد شد. ..
21
گفتارها
درباره حاج حسن شایانفر
شرحی از ان هزاران...
گفتارها
22
مثلث | شماره 335
حسین شمسیان
روزنامه نگار
می خواســتم برای تو بنویســم ،اما نمی شود! از سر
لطف الهی ،هیچ وقــت و برای نوشــتن هیچ چیز عاجز و
ناتوان نبودم ،اما اینجا فرق می کند .دلم می خواست هرگز
این نوشته را در رثای کسی که روح و جانم بود نمی نوشتم.
اما از سویی دیگر ،دلم می خواست و می خواهد برای همه
بگویم که بودی و که را از دست داده ایم.
هیچ وقــت از خودش نگفــت و به مــا اموخت که از
خودمان نگوئیم .و حاال که نیست ،بر خود فرض می دانم
انچه او نگفت ،را بیان کنم .بگویم از بزرگواری ،اخالق،
تواضع ،دانــش و تیزبینــی اش .از توکل عجیــب و صبر
بی نظیرش.
استاد فقید ،حسن شایانفر ،مردی که حاال چند روزی
است رخ در نقاب خاک کشیده ،مصداق جماعت منتظر از
«م َن ا ْل ُم ِ
نگاه قران کریم بود ،انجا کــه می فرمایدِ :
ین
وم ِن َ
اهدُ وا ال َّل َه َع َل ِ
ِر َج ٌ
یه َف ِم ْن ُهم َّمن َق َضى ن َْح َبهُ َو
ال َصدَ ُقوا َما َع َ
ِم ْن ُهم َّمن ین َت ِظ ُر» او مرد منتظری بود که انتظار شــهادت
را ســال در دل زنده نگه داشــت و خاموش و بی ادعا ،در
جبهه ای به وسعت فرهنگ و سیاست جهاد کرد.
شرح همه انچه که در بهترین سال های عمرم ،یعنی
ایام خوش با او بودن از حاج حسن شایانفر دیدم و اموختم
واقعا ممکن و متصور نیســت .اما گفته انــد« :اب دریا را
اگر نتوان کشــید ،هم به قدر تشــنگی باید چشید ».پس
می گویم او پارسایی بی ادعا بود.
مجاهدی خموش که دلش گنجینه اسرار و رازهای
سربه مهری بود که کمتر کسی از انها خبر داشت .اما وقتی
کنارش می نشستی ،همچون دریای عمیق ،کمترین موج
و ناارامی را در او نمی دیدی .با این همه دانایی ،هرگز لب
به بدگویی کسی نگشود و دانسته هایش را وسیله تخریب
و تحقیر کســی قرار نداد .فراموش نمی کنم دو ،ســه روز
قبل از اسمانی شدنش ،کنار بســترش نکته از مسائل روز
را مطرح کردم و با همه سختی ،توضیحی داد و راهنمایی
کرد ،شــخصی که در ان مالقات حاضر بود عبارتی به کار
برد که خالف شــان و ادب بود و او در همان حال سخت،
گوشزد کرد که ما استدالل می کنیم نه توهین!
می گویم کــه معلمی نمونه و بی نظیــر بود .هر کس
ذره ای استعداد و توانمندی داشــت را شناسایی می کرد و
زیر بال و پر می گرفت ،نکته به نکته راهنماییش می کرد تا
به جایی برسد و سری در بین سرها در بیاورد و برای خودش
کسی بشود.
این خصلــت عجیب و بــارز او بود کــه هیچکس را
برای خودش تربیت نمی کرد! انتظار نداشــت کسی برای
او بماند! اصال و ابدا! ســال های ســال ده ها و صدها نفر
در مکتب او پرورش یافتند و رفتنــد و ندیدم که حتی یکبار
گالیه کند! از دید او همه در ســنگر انقــاب بودند و این
خرسندش می کرد.
می گویم که پــدری مهربان بود که بــرای فرزندان
معنوی اش از هیــچ کاری دریغ نمی کــرد .وقتی مریض
می شــدند ،غمشــان را می خورد و برای درمانشان تالش
می کرد .برای ازدواج هرکدامشان جانانه خدمت می کرد.
حتی شــاهد بودم که برای نیروی جوانی کــه صاحبخانه
جوابش کرده بود ،از این بنگاه به ان بنگاه می رفت و دنبال
خانه می گشت!
می گویم که معلمی نمونه و بی نظیر
بود .هرکس ذره ای استعداد و توانمندی
داشت را شناســایی می کرد و زیر بال و
پر می گرفت ،نکته به نکته راهنماییش
می کرد تا به جایی برســد و سری در بین
ســرها در بیاورد و برای خودش کســی
بشود
می گویــم کــه او در عرصــه سیاســی ،تیزبینــی
بی نظیری داشــت و هرگز دشــمن شناســی و شــناخت
ریشه انحرافات تیرش به خطا نرفت .پیش از هر کس،
رگه های نفــوذ را می دید و هشــدار مــی داد .فراموش
نمی کنم بسیاری از کسانی که در چشم مردم دانای کل
بودند ،به اتاق پر از کتاب می امدند و انچه نمی دانستند
را می اموختنــد و در نوشــته ها و سخنرانی هایشــان
می گفتند.
ریشــه های انحراف را انقدر عمیق می شــناخت که
در هر پرونده ای ســوابق چند دهه قبل ان را بر می شمرد و
ارتباط عوامل مختلف در یک موضــوع را به طرفه العینی
کشف می کرد.
وقتی در یــک پرونده رد پــای بهائیان را شناســایی
می کرد ،بارها و بارها مورد تهدید قرار می گرفت اما همه را
با خنده و بی اعتنایی نشنیده می گرفت و در برابر نگرانی ما
با اشتیاقی وصف نشدنی ،از ارزوی سالهای دورش برای
شهادت می گفت.
می گویم کــه نســبت بــه بیــت المال حساســیت
و وسواســی عجیــب داشــت و کوچکترین شــبهه ای را
نمی پذیرفت .فراموش نمی کنم که از وسایل بسیار فرسوده
و قدیمی استفاده می کرد و اجازه نمی داد تا بهانه تسهیل
کارها ولخرجی و ریخت و پاش از بیت المال صورت بگیرد.
می گویم کــه وقتی ســال 89با حملــه بیولوژیک
ما ه ها در بیمارســتان در حالت کما بستری شد و با عنایت
سیدالهشدا (س) شفا گرفت در همان نخستین دیدارها
گریه می کرد و می گفت سالهاست ارزوی شهادت در دل
دارد و دلش نمی خواهد روی تخت از دنیا برود .خوشحال
بود شــاید خداوند به او فرصتی دوباره داده اســت .اری
می توان باز هم از او گفت و حقایق دیگر از چهره مردی
که نماد اخــاق و تیزهوش بودن را عیان کــرد .اما باید
از حال خودمان هــم بگویم کــه بی او یتیمــی را با همه
وجود حس می کنیم و جای خالی او را هیچ گاه پر شدنی
نمی دانیم.
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
علم خریدنی نیست
حسن محدثی از تجارت علم در جامعه ایران می گوید
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 335
نشانه شناسی
نشانه شناسی عنوان کتابی اســت از اومبرتو
اکو با ترجمــه پیروز ایــزدی کــه در 128صفحه و
توسط انتشارات نشــر ثالث در سال 1395به چاپ
رسیده است .این کتاب ترجمه ای است از ،1992
.La production des signesموضــوع اصلــی
این کتــاب نشانه شناســی اســت .از اومبرتو اکو،
کتاب های «از کتاب رهایی نداریم» نشــر نیلوفر،
«سه قصه» نشر چکه« ،اعترافات یک رمان نویس
جوان» نشر مروارید و «ایمان یا بی ایمانی؟» نشر
نی نیز در بازار کتاب موجود اســت .در بخشــی از
مقدمه این کتاب می خوانیم« :نشــانه شناســی به
مطالعه نشــانه ها و چگونگی کارکرد انها می پردازد
و می توان از ان تحت عنوان دکترین نشــانه ها یاد
کرد .در طــول تاریخ مطالعات نشانه شــناختی ،به
پدیده نشانه از دیدگاه های گوناگون نگریسته شده
اســت .فردینان دو سوســور که از او به عنوان پدر
زبان شناسی نوین یاد می شــود ،به مطالعه زندگی و
حیات نشانه ها در بطن زندگی اجتماعی می پردازد و
در پروژه خود که تحت عنوان « »Semiologyمطرح
شده است بر سرشت اختیاری نشانه تاکید می کند.
نشــانه که موضوعــی فیزیکی و معنادار اســت ،از
ترکیب «دال» و «مدلول» شکل می گیرد .بین این
دو ،رابطه ای طبیعی یا ضروری برقرار نیســت بلکه
رابطه میان انها از طریق قرارداد ،قاعده یا توافقی
برقرار می شود که مورد پذیرش جامعه است .از منظر
سوسور کلید فهم نشانه ها توجه به رابطه ساختاری
انها با نشــانه های دیگر بود .به طور کلی ،سوسور
توجه خود را بیشــتر بــه خود نشــانه معطوف کرده
اســت و توجه چندانی به داللت ان به واقعیت های
بیرونی نشــان نمی دهــد ».در بخــش دیگری از
این مقدمــه می خوانیــم« :چارلز ویلیــام موریس
نشانه شناس دیگری است که به نشانه از منظر یک
محرک برای رفتارهای انسانی نگاه می کند .موریس
شــرح می دهد که چگونه علم نشانه ها می تواند در
چارچوب علوم رفتاری بســط و گســترش یابد و به
توصیف نقشــی می پردازد که این علم می تواند در
وحدت بخشیدن به علوم زیستی ،روانی ،اجتماعی
و انســانی ایفا کند .موریس نشانه شناسی را به سه
بخش نحوشناســی ،معناشناســی و کاربردشناسی
تقســیم می کند .نشانه شناســی در واقــع مطالعه
نشانگی است».
فروش پایان نامه و مقاالت علمی به یکی از مباحث
اصلی این روزها تبدیل شده است؛ روندی که موجب شد
نهادهای علمی در جهــان صحت مقــاالت ایرانی را زیر
ســوال ببرند .حســن محدثی گیلوایی که ١٥سال سابقه
تدریس جامعه شناســی را در دانشــگاه های مختلف دارد
و جامعه شناســی فســاد از مباحث موردعالقه اش است،
درباره رونــد مدرک گرایی و ســوق دادن دانشــجویان به
خریــد مــدرک و در نهایت رســاله های علمــی می گوید:
«نظام اموزشــی عالی در ایران به شــکلی رشــد یافته که
اکنون استادان و دانشــجویان در چرخه تقلب علمی قرار
گرفته انــد و اگر اســتادی بخواهد در مقابل این ماشــین
بایســتد ،طرد و منــزوی می شــود ».به گفتــه او ،چرخه
تولید مدرک تحصیلــی در مقاطع باال باعث شــده همین
فار غ التحصیــان بــرای دانشــجویان مقاطــع پایین تر
رســاله و پایان نامه بنویســند ،چون بیکارند .استادان هم
چون مجبور به چند شــیفت کار هســتند ،متوجه تقلب در
نگارش مقــاالت و پایان نامه نمی شــوند و اگــر دریابند،
به روی خودشــان نمی اورنــد ،چراکه حضور در جلســات
دفاع دانشــجو ،برای انها درامــد دارد؛ روندی که نه فقط
موجب تولید علم در ایران نخواهد شد ،بلکه در سال های
اتی ما را با عوارض گســترده پدیده خطرناک «فســاد در
دانشــگاه ها» مواجه خواهد کرد .محدثی با بیان این که
تحصیالت در ایــران یکی از فرصت های کســب منزلت
اجتماعی اســت ،می گویــد« :فرصت هــای دیگر برای
کســب منزلت اجتماعی در ایران بســیار محدود اســت و
ســبب افزایش متقاضی برای تحصیالت به منظور کسب
موقعیــت اجتماعی و تحرک اجتماعی شــده کــه اگر در
واقع دقیق تر براورد کنیم ،چه بســا ایــن فرصت ،فرصتی
کاذب است و عمال منجر به تحرک اجتماعی نشود و حتی
گاهی منجر به ازدســت دادن سرمایه شــود ».او از روند
مدرک گرایی در سیســتم دولتی انتقاد می کند و می گوید:
«این شکل بسط نظام اموزشی ارام ارام اخالق حرفه ای
را دچار مشکل می کند .این شکل استخدام و حقوق و...
دست به دست هم می دهد و بعد ان دانشجو هم می گوید
حاال ایــن چه کاری اســت که مــن زحمت بکشــم و یک
سال رساله بنویســم .می روم کپی می کنم .از این طرف و
ان طرف مطالب مختلف را می گیرم .من رساله ای خواندم
که اگر ارفاق می کردیم ،ســه صفحه اش مربوط بود .من
می توانم موارد متعددی از این دست به شما نشان بدهم.
بعد ان دانشجو اگر خوب باشد ،کپی پیست می کند .زحمت
می کشــد ،کپی کردن باالخره زحمت دارد .امــا ارام ارام
می رود سراغ بازار رساله نویســی و مقاله نویسی و مشتری
ان بازار می شــود ».این اســتاد جامعه شناسی می گوید:
«اگر این سیســتم اموزشی درست باشــد ،اصال دانشجو
امکان ندارد برود از میدان انقالب رســاله یا مقاله بخرد.
من باید خط به خط این را بخوانم و زیر نظر من نوشته شود
و اگر زیر نظر من نوشته شــود ،تو هم نمی توانی از جایی
بخری .اصال نمی توانی کپی پیست کنی .برای اینکه من
در حوزه تخصصی خودم مهم ترین کارها را می شناســم و
ان شماست یا از ِ
می دانم این نوشته از ِ
ان شما نیست .ایا
این نقل قول است یا نقل قول نیســت .اگر من کار شما را
بخوانم ،می توانم بفهمم از اینجا تا اینجا و از باال تا پایین
صفحه ایا قلم تغییر کرده یا قلم واحد است .در نتیجه ،ما
درواقع االن انبوهی به اصطالح زیرپانهادن استانداردهای
اموزشی را داریم و فرایندهای اموزشی انجام می شود ،اما
کل این فرایند خالی از محتواست».
چهره پیشرو باستان شناسی نو
به بهانه سالروز تولد یان هادر
هفته گذشــته ســالروز تولد یان هادر باستان شناس
برجســته معاصر بــود .او در ۲۳نوامبر ۱۹۴۸در بریســتول
انگلستانبهدنیاامد.درسال ۱۹۷۱ازدپارتمانهنردانشگاه
لندن در رشــته باستان شناســی پیش از تاریخ بــا احراز رتبه
نخست ،فارغ التحصیل دوره لیسانس شد و در سال ۱۹۷۴
نیز با دفــاع از پایان نامه خود با عنــوان «تحلیل فضایی در
باستان شناســی» Spatial Analysis in Archaeology
به درجــه دکتــرای تخصصی از دانشــگاه کمبریج دســت
یافت .هــادر از ســال ۱۹۷۴تــا ۱۹۷۷میــادی و پیش از
بازگشت به دانشگاه کمبریج ،به عنوان مدرس و استاد تمام
باستان شناسی در دانشگاه لیدز انگلیس به تدریس پرداخت
و از سال ۱۹۹۶در شــمار اعضای اکادمی بریتانیا درامد .او
در سال ۱۹۹۹به دانشگاه استنفورد در امریکا رفت و از سال
۲۰۰۲صاحب کرسی اســتادی در دپارتمان انسان شناسی
شد .از اواســط دهه ۸۰میالدی که به میزان ناخرسندی ها
از باستان شناسی روندگرا ،باستان شناسی نو یا علمی افزوده
شد ،جریانی فکری با گرایش های چندی در باستان شناسی
غرب راه افتاد که بعدها مجموعه این گرایش ها و این جریان
با نام مکتب باستان شناسی پســا روندگراPost-processual
شناخته شد .پیشرو این جریان یان هادر بود که خود از جمله
باستان شناسانروندگرایاعلمی محسوبمی شد .زمینه های
شــکل گیری ایده ها و نظریات باستان شناســی پساروندگرا
زمانی شکل گرفت که او در دانشگاه تدریس می کرد و همراه
با دانشجویانش و درخاللکارهاییکه باهمراهی انهاانجام
می داد در فاصله ســال های ۱۹۸۰تا ۱۹۹۰ایده های نوی
پســاروندگرایی به تدریج پرداخته و پرورده شد .سال ۱۹۹۳
هادر سرپرســتی یک هیات بین المللی باستان شناســی را
بر عهدهگرفتکهازانزمانتاکنوندرحالانجامپژوهش ها
و کاوش های باستان شناســی تازه ای در محوطه نوسنگی
«چاتالهویوک»درترکیهاست.
فروشنده ،شانس دریافت اسکار
پیش بینی منتقد لس انجلس تایمز به نفع فرهادی
ادای دین به عطار
محمد صالح عال به تلویزیون بازگشت
اگر اثار شریعتی گرفتار I.S.Iبود ،چه می شد؟
«پیش نگارش گام نخست در فرایند پژوهش» رونمایی شد
مراسم رونمایی از کتاب «پیش نگارش؛ گام نخست
در فراینــد پژوهش» با ســخنرانی حمیدرضــا رحمانی زاده
دهکردی ،هادی خانیکی و محمدجواد غالمرضا کاشــی
چندی پیش برگزار شــد .کتاب «پیش نگارش؛ گام نخست
در فرایند پژوهش» نوشــته رحمانــی زاده دهکردی ،عضو
هیات علمی دانشــگاه عالمه طباطبایی ،حــاوی مطالب و
اســنادی درباره چگونگی اغاز و تدوین ایده های پژوهشی
و تلفیقی از تجربه زیســتی نگارنده و جمــع اوری اطالعات
کمتر مورد توجه قرارگرفته اندیشمندان علوم انسانی است.
حمیدرضــا رحمانی زاده دهکــردی ،نگارنده ایــن کتاب در
ســخنانی در این نشســت گفت« :منظور از پیش نگارش،
فعالیت هاییاستکهقبلازنوشتنمقالهیاکتابوهرمطلب
نوشــتنی که نیاز به تامل و تفکر دارد ،الزم اســت ».هادی
خانیکی،مدیرگروهارتباطاتدانشگاهعالمهطباطبایینیزدر
سخنانیگفتهاست«:مادرفضاییبه سرمی بریمکهمتاسفانه
فضایدانشگاهبه شدتبه سمتفرمالیسمونوعیبسته بندی
اندیشهوارائهتزئینینزدیکشدهومیشود».اومعتقداست:
«اینکتاببه دنبالایناستکهبتواندبهپژوهش هاروحوبه
مقاالت معنا دهد و ان معنــا را در یک فرایند ،دنبال کند .زیرا
همهمادانشگاهیانهموارهازاینمسالهرنجمی بریمکهچرا
حرف هایاندیش ورانهخودراازحرف هایدانش ورانهخود،
تفکیکمی کنیم».خانیکیهمچنیناینسوالرامطرحکرد
که نمی دانم ایا شاید اگر اثار مرحوم شریعتی گرفتار ضوابط
I.S.Iو رفرنس های معمول بود خوانده می شد؟ محمدجواد
غالمرضاکاشی ،استاد حقوق و علوم سیاسی نیز تاکید کرد:
«معتقدم مشکل ما در نوشتن اســت .گویا نوشتن برای ما
دانشگاهیانیکشغلوتکنیکاست.شایدتاحدیانرابلد
باشیمتااساسابتوانیمظهوراکادمیکداشتهباشیم،بنابراین
به منزله یک تکنیک صرف به ان نگاه می کنیم ».او با بیان
این کهنوشتن،گوهریاستکهدرحصرهایمختلفاست
ادامه داد« :اگر قرار باشد نوشــتار ،نوشتن و البته خواندن،
گوهرهای خود را پدیدار کند ،باید دید چه حصارهایی وجود
دارد که بایــد از انها بیرون بیاید .در غیر ایــن صورت ،در ان
حصارها خفه شــده و در میان مجموعه ای از تکنیک های
تکراروتکرارباقیماندهاست ».غالمرضاکاشیمعتقداست:
«متن ،خود می تواند حصاری برای خود باشــد .وقتی متنی
می نویسیم که در انتقال معنا موفق است و کم و بیش فرم و
ساختارهای متعارف و شناخته شده را رعایت کرده ،دست به
ان نمی زنیم و به خود جرات فراتر رفتن از ان را نمی دهیم .به
اینترتیبمتنبهحصارخودتبدیلمی شود».
فروشنده ،شانس دریافت اسکار
پیش بینی منتقد لس انجلس تایمز به نفع فرهادی
«نه» اخوندی
به چینی ها
مثلث | شماره 335
هفته گذشته مجلس نمایندگان امریکا ،طرح منع
فروش هواپیما به ایران (هویزنگا) را تصویب کرد؛ همان
طرحی که اوبامــا گفته بود در صورت تصویــب ان ،ان را
وتو خواهد کرد .در چنین شــرایطی ،عبــاس اخوندی،
وزیر راه و شهرسازی در سفر به پکن با پیشنهادی از سوی
چینی ها مواجه شده بود؛ چینی هایی که چندان در ایران
خوش نامنیستند.انهادراینسفرپیشنهادخریدهواپیمای
کوماک ای ارجــی »ARJ٢١ « ٢١و C٩١٩را از شــرکت
هواپیماسازکوماک()comacبهایرانداده اندکهبناست
طراحیدومینهواپیمایانتاپایانسالجاریمیالدی
بهپایانبرسدودرسال ٢٠١٨بهشرکت هایسفارش دهنده
تحویل شــود .وقتی شرکت هواپیماســاز چینیcomac
از ورود به ایران گفته ،وزیر راه و شهرســازی اعالم کرده
شرط ورود به این عرصه به دســت اوردن استانداردهای
بین المللی خواهد بود؛ ســخنی که بی شباهت به گفتن
«نه» به چینی ها نیست .اخوندی که از اغاز به کار خود در
این دولت بارها وعده خریدهواپیما از دو غولهواپیماساز
جهانرادادهبود،به نظرنمی رسدقصدداشتهباشدازوعده
خود عقب نشــینی کند؛ ان هم خرید هواپیما از چین که
مردمچنداننگاهخوبیبهانندارند .اینشرکتچینیکه
ازسال ٢٠٠٨میالدیکارخودرااغازکرده،درحال حاضر
رویدوهواپیمایمسافرتیمتفاوتکارمی کند.نخستین
هواپیما به نام ARJ٢١در سال ٢٠١٥میالدی اولین پرواز
ازمایشــی خود را انجام داد و اواسط سال جاری میالدی
به طور رسمی از سوی شرکت هواپیمایی «چنگدو» مورد
اســتفاده قرار گرفت .این هواپیما نخســتین هواپیمای
مسافرتیچینیبه حسابمی ایدکهازسویشرکتcomac
طراحیشدهاست.هواپیمایبعدیچینی ها C٩١٩است
کهبناستدرسالجاریمیالدیطراحیانبهپایانبرسد
و در ســال ٢٠١٨به شرکت های ســفارش دهنده تحویل
شود .در چنین شــرایطی ایران همچنان بر مذاکراتی که
با بوئینگ و ایرباس داشــته ،اصرار می ورزد .ان گونه که
حشمت الله فالحت پیشه ،عضو کمیسیون امنیت ملی
مجلس می گوید ،وزارت خارجه کشــورمان مجوز خرید
هواپیما را دریافت کرده اســت .البته اگر طرح ضدایرانی
«هویزنگا»درمجلسموازیسنایامریکاهمتصویبوبا
امضایرئیس جمهورامریکابهقانونتبدیلشود،فروش
دیگر شرکت های هواپیماســازی به ایران نیز تحت تاثیر
قرار می گیرد .به نظر می رسد هواپیماسازهای امریکایی
و اروپایی ،ساز دیگری کوک کرده اند .درحالی که پیش تر
مقام های ایران و شــرکت بوئینگ از نهایی شدن قرارداد
ارسال ٨٠فروندهواپیمایمسافربریبهایرانخبردادند،
اینک سخنگوی این شرکت ان را منوط به تصمیم دولت
جدید امریکا عنوان می کند .هنــوز اختالف نظرهایی از
سوی مقامات امریکا حتی در مجلس نمایندگان امریکا
هموجوددارد.
جامعه شناسی
فیلــم فروشــنده بــه کارگردانــی اصغــر فرهــادی
براســاس پیش بینی منتقد لس انجلس تایمز در بررســی
بخــش خارجی زبــان اســکار ،۲۰۱۷بهترین شــانس را
برای دریافت جایزه اســکار دارد .مایــکل اوردونا ،منتقد
لس انجلس تایمز ،پنــج فیلمی را که معتقد اســت مدعی
دریافت جایزه اســکار بخــش خارجی زبــان خواهند بود،
معرفی کرده است.
این منتقــد درحالی که فیلم «فروشــنده» ســاخته
اصغر فرهادی را یکی از فیلم های مدعی اســکار امسال
دانسته ،در بررسی ان نوشته اســت« :این فیلم با فرضی
جلو می اید که دقیقا ان را در ژانر اثار معمایی هالیوود جای
می دهد و ان را با وسواس های ذهنی و انتقام درمی امیزد
و تهران را به عنوان لوکیشــن داســتان انتخاب می کند.
یک زوج درحالی که نسخه ای بومی شده از نمایش «مرگ
فروشــنده» ارتور میلر را تهیه می کنند ،با تجربه رویدادی
سخت روبه رو می شوند و تالش دارند بتوانند از پس درک
ان براینــد ».او در ادامه نقل قولی از فرهــادی می اورد و
می نویســد« :کارگردان این فیلم ،اصغر فرهادی ،درباره
فیلمش گفته اســت که همه کوشش من ان بوده که درام
در داســتان هایم برامدی از جزئیات زندگی روزانه باشــد.
جزئیاتی که معمولی و ساده به نظر می رسند و ما در زندگی
هر روزه خود با انها روبه رو می شــویم .در روبه روشــدن با
فیلم های هیجان انگیــز که بهترین نمونه هــای ان را در
فیلم های الفرد هیچکاک می بینیم ،در دل زندگی روزمره
و واقعیت چیزی نهفته است که من همیشه سعی می کنم
انها را در فیلم هایم شــرح دهم و به همین دلیل می توان
چنین فیلم هایی را «تریلرهای واقعی» نامید .تفاوت بین
اینکه قصه «فروشــنده» چگونه باز می شود و تماشاگران
غربی ممکن است چه انتظاری از ان داشته باشند سخت
است و در فرهنگ امروز ایران ریشه دارد».
این منتقد ســینمایی از فیلم هایی دیگری در رقابت
با فیلم فرهــادی نام می برد کــه فیلم «تونــی اردمن» از
المان ســاخته مارن اده که از فیلم های موفق جشــنواره
کن امسال بود ،فیلم «مردی که اووه نامیده می شود» از
سوئد ساخته هانس هولم که بر مبنای رمان «اووه» نوشته
فردریک بیکمن ســاخته شــده و «نرودا» از شیلی درباره
زندگی پابلو نرودا شــاعر برنده نوبل ســاخته پابلو الرین از
جمله این فیلم ها هستند.
همه چیز در گریز
درباره رمان بیابان تاتارها
25
از انتشار «مکتب اسالم» تا «دانشگاه مفید»
درباره ایت الله موسوی اردبیلی
جامعه شناسی
26
مثلث | شماره 335
ماجرای دریاچه ارومیه در
کتاب های درسی استرالیا
بزرگ ترین دریاچــه نمکی جهــان در ایران
در حــال احتضار اســت؛ دریاچــه ارومیــه ،هنوز
روزهای بدی را تجربه می کنــد و همزمان ،بخش
زیادی از متخصصــان اعتقاد دارنــد این دریاچه
در گــرو اموزش مــردم بومی و فرهنگ ســازی در
زمینه اســتفاده از منابع ابی در بخش کشــاورزی،
قابل احیاســت .اتفاقی که در ایران ،تاکنون رخ
نداده اما هفته گذشــته در خبرگزاری ها تصاویری
منتشر شــد که حکایت از ان داشــت که موضوع
«خشک شدن دریاچه ارومیه» در کتاب جغرافیای
سال دهم دبیرستان های استرالیا ،به عنوان یکی از
مثال های تشریح موضوع انتقال اب و پیامدهای
زیان بار ان مطرح شــده است .بررســی این متن
در کتب درسی ،نشــان می دهد که دریاچه ارومیه
به عنوان تجربه تلخی بــرای حفاظت از تاالب ها
و دریاچه هــای دنیــا در کتــاب درســی نوجوانان
استرالیایی معرفی شــده و همزمان در این نوشتار
به کنوانسیون رامســر و ضرورت حفاظت از تاالب
اشاره شده است؛ کنوانســیونی که در خاک ایران
نوشته و امضا شــد و در ایران به ان عمل نشد .در
این بخش از کتاب درسی دانش اموزان استرالیایی
امده اســت« :دریاچه ارومیه ،یکی از بزرگ ترین
دریاچه هــای خاورمیانــه و همچنیــن بزرگ ترین
دریاچه نمکی جهان اســت که این روزها در حال
خشک شدن است .از سال 2005بود که دریاچه
ارومیــه ،واقع در شــمال غربی ایــران ،حدود 65
درصد از اب های ســطحی خــود را از دســت داد
و شــروع کرد بــه خشک شــدن .گفته می شــود،
نیاز بــه حفاظت از این اکوسیســتم غنــی ،جامعه
بین المللی را به ســمت تهیه کنوانســیون رامســر
در حفاظــت از تاالب ها در ســال 1971رهنمون
کرد .این کنوانســیون ،به عنوان مهم ترین و تنها
کنوانســیون ناظر بــر حفاظــت از تاالب ها ،همه
دولت های عضو خود ،از جمله ایــران را متعهد به
اســتفاده معقول از تاالب ها می کند .با وجود این
تعهد ،دریاچه ارومیه ،به عنوان یکی از مهم ترین
تاالب های ایرانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر،
بنابه دالیــل متعــدد ،از جمله اجــرای پروژه های
توسعه ای -اقتصادی ،نظیر احداث بزرگراه شهید
کالنتری روی دریاچه و سدهای متعدد مخزنی روی
رودخانه های تغذیه کننده ان ،با مشکل خشکیدن
مواجه شده است».
همچنین در این کتاب نوشــته شــده است:
«دریاچــه ارومیــه و زمین هــای اطــراف ان،
زیســتگاهی فصلی برای پرندگان مهاجر هستند؛
پرندگانی کــه از این ناحیه تغذیــه و از ارتمیای ان
استفاده می کنند .ارتمیا که تنها موجود زنده دریاچه
ارومیه و از خانواده سخت پوستان است که می تواند
در اب غلیظ و شور ،زندگی و از جلبک های موجود
دریاچــه تغذیه کنــد .این جاندار ،شــاخص ترین
موجود زنده دریاچه بوده که غذای اصلی پرندگان
را تشــکیل می دهد و بیشــترین منبع غذایی برای
ماهیان خاویاری است».
ایت الله موســوی اردبیلی ،قاضی القضات اســبق
جمهوری اسالمی هفته گذشــته با ابتال به عارضه قلبی،
درگذشت و تیتر رسانه ها شد؛ چهره ای که زندگی سیاسی و
مذهبی اش فراز و نشیب های فراوانی داشته است.
او در مدت حضور در قم ،براى نخستین بار با همراهی
برخی دیگر اقدام به انتشار مجله اى به نام «مکتب اسالم»
کرد .مقاالتى در ان به رشته تحریر دراورد که از ان جمله
مى تــوان به سلســله بحث هــاى «دین از نظــر قران» و
مقاالتى مانند «قران یا افتابى که غروب ندارد» و «طوفان
نوح» اشاره کرد .همکارى او با این مجله فقط تا ٩شماره
ادامه یافــت و پس از مهاجرت از قــم ،همکارى هم قطع
شد .در ماه رمضان ســال ١٣٣٨از قم به اردبیل رفت و تا
سال ١٣٤٧ساکن این شهر بود».
خاطره برخورد شهید بهشتی در ماجرای دستگیری
زن و دختر بنی صدر در شورش خیابانی مجاهدین در سال
٦٠بسیار معروف اســت .ایت الله موسوی اردبیلی که ان
زمان دادستان کل کشور بود ،در این باره گفته است ،شهید
بهشتی خیلی براشفت و گفت« :ما حق نداریم یک زن را
تســلیم کنیم؛ در حالی که هیچ تقصیری ندارد؛ اال اینکه
زن بنی صدر اســت و شــوهرش به خاطر خیانت به کشور
تحت تعقیب است» و دســتور داد که فورا او را ازاد کنند.
مردم گرا بود و از کاری که برای مردم هضم شــدنی نبود،
حذر می کرد و می گفت« :یا برخالف افکار عمومی کاری
نشــود یا تالش کنیم مردم را در جریان کار ها قرار دهیم و
تحریک عواطف نکنیم .باید مردم ملتهب نباشند ،هرچند
که اعتراض نکنند».
ایت الله موســوی اردبیلی خود درباره انتصابش به
جانشینی شهید بهشــتی در سمت ریاست دیوان عالی
و شــورای عالی قضایــی این گونــه اظهارنظــر کرده
اســت« :بعد از اینکه اقای بهشــتی از دنیا رفت ،امام
ما را خواست و فرمود :شما از دادستانی به دیوان عالی
کشــور بروید .گفتــم :من ایــن را با صراحت به شــما
می گویم ،در ان مدتی که من در دادســتانی بودم ،به
مســائلی برخوردم که برای خود من حل شــده نیست.
شــما اگر اجازه بفرماییــد ،در ان مســائل من دخالت
نکنم .ایشــان فرمودند :اشــکال ندارد؛ بنابراین بنای
ما بــر این بــود که در مــواردی که شــبهه داشــتیم و
تصمیم گیــری در انها مشــکل بــود ،به نظــرات امام
عمل می شد؛ مثال نظر امام این بود که انهایی که فرار
کرده اند ،مالشان محترم اســت؛ ولی نظر من این بود
که اگر غیرمسلمان باشــد ،مالش محترم نیست .این
نظر سبب شد که مثال اموالشان را مصادره می کردند؛
ولی امام این طور نمی گفت؛ بنابراین من به نظر خودم
عمل نمی کردم».
یکی از اتفاقــات پرحاشــیه دهــه ،۶۰ماجرای
اوشــین و اظهارنظری در یک برنامــه رادیویی بود که
شهید اسدالله الجوردی در سخنرانی خود در هشتم تیر
۶۳در جمع دادیاران دادســتای انقالب ان را این گونه
روایت می کند« :اقــای اردبیلی به مــن فرمودند همه
مردهای زندانــی را ازاد کن و صد نفــر از انها را نگه دار
و دختر ها را هم با این تعهد که از پدر و مادرشــان تعهد
بگیر که بروند شوهر کنند ،همه را ازاد کن .این مطلب
را حضرت ایت اللــه اردبیلی می فرماینــد ».خداوند او
را بیامرزد.
ادای دین به عطار
محمد صالح عال به تلویزیون بازگشت
چندی اســت محمد صالح عال بار دیگر به تلویزیون
بازگشته اســت؛ با حضور در برنامه چشــم شب روشن که
در قامت مجری در ان ایفای نقش می کند .او از اول ابان
مجری گری این برنامه را که به تهیه کنندگی امیر قمیشی
روی انتن شبکه چهار رفته است برعهده دارد.
سه شنبه گذشته طاها بهبهانی ،مجسمه ساز میهمان
برنامه «چشم شب روشن» با اجرای محمد صالح عال بود.
بهبهانی درباره اینکه چطور به کار هنری گرایش پیدا
کرده ،گفت« :پدرم به دلیل مشــغله ای که داشــت ،من
را به دســت علی اکبر خان نجم ابادی سپرد و پس از ان از
حضور اســتادی چون رفیع حالتی بهره بردم که هر دوی
این شخصیت ها دســت اموخته کمال المک بودند .انها
سعی کردند به شاگردان خود عالوه بر هنر ،درس زندگی
بیاموزند».
او درباره تاثیر موالنا در اثارش گفــت« :من با ریتم
اشــعار موالنا در کودکی بــدون اینکه درکی از ان داشــته
باشم ،اشنا شدم و این شــناخت ریتم مرا در حال و هوایی
قرار داد که در بزرگسالی از ان پیروی کردم و هنگام ساخت
اثر ناخوداگاه در ذهنم بود .در طول این نمایشگاه خیلی با
این سوال رو به رو شدم که چگونه اثارم را خلق کردم اما این
روند برای من عادی است و با ان زندگی کردم».
این مجسمه ساز ادامه داد« :اشخاصی مانند موالنا و
عطار کثیرالوجود یا کثیراالضالع هستند .این موضوع
ادامه دارد و به یکباره می بینیم شخصی در بخشی از دنیا
برای بزرگداشت موالنا تالشی انجام می دهد و این نشان
از تازگی این جریان دارد .موالنا با تواضع در خصوص
عطار می گوید که عطار روح است و سنایی دو چشم».
بهبهانی خاطرنشــان کرد« :این افــراد ادم های
معمولی نیســتند و ما با داشــتن عطار ،موالنا و سنایی
صاحــب گنج های بســیاری هســتیم .در موقعیتی که
وارد تفکر این افراد واال می شــویم ،متوجه می شــویم
راه زیادی برای شناخت تفکر این بزرگان داریم .بعضی
ادعا می کنند شــخصیت موالنا برای انهاست اما عشق
و عالقه مردم ایران به موالنا بســیار است و با این حال
حاضریم این عشــق را بین مردم جهان تقسیم کنیم تا
همه دنیا از افکار موالنا بهره ببرند».
بهبهانی ادامه داد« :من نمایشــگاهی در ســال
92میــادی در پاریــس داشــتم و عنــوان «پرندگان
طاها» برای اولین بار در این نمایشــگاه مطرح شد و به
یاد می اورم خانمی که اســتاد دانشگاه هلند بود ،اصرار
داشــت که هیچ گاه پرندگانم را رها نکنم .در نمایشگاه
بعدی نیز به عطار نیشــابوری و منطق الطیر ادای دین
کردم و از دیدگاه هنری ،سوررئالیســتی ترین اثر ادبی
دنیاست».
یک عمر با انقالب
حسن شایانفر درگذشت
حسن شــایانفر ،مدیر دفتر پژوهش های موسسه
کیهــان و خالــق مجموعــه نیمه پنهان درگذشــت .او
نزدیک ترین فرد به لحاظ فکری به حسین شریعتمداری
بود.
تغییر مدیریت روزنامه کیهان بعــد از رفتن محمد
خاتمــی و نزدیکان فکــری او به امدن مهــدی نصیری
منجر شــد و ســپس به شــریعتمداری رســید و معاونت
فرهنگــی ان نیز به شــایانفر رســید .شــایانفر از ســال
٧٢به جمــع کیهانی ها پیوســت و انتشــار پاورقی های
«نیمه پنهــان» ،درســت همزمــان بــا امــدن دولــت
اصالحات ،در کیهان اغاز شد .حســن شایانفر در یک
دوره زمانــی با حکم محمــود احمدی نژاد بــه عضویت
هیات مدیره مرکز اسناد ریاســت جمهوری هم منصوب
شد؛ مرکزی که هنوز بسیاری از اســناد ان منتشر نشده
و انتشــار اســناد ان ،می تواند در تدوین تاریخ اداری و
مدیریت اقتصادی ایران ،تحول ایجاد کند.
نیمه پنهانی که شــایانفر نوشــتن ان را در کیهان
اغاز کرد ،از ســال 76به صورت پاورقی منتشــر می شد
و بعدا از ســوی دفتــر پژوهش های موسســه کیهان،
به صورت مجلد منتشــر شــد و تاکنون به 60جلد رسیده
است.
شایانفر از اواخر ســال ٨٩به بیماری سختی مبتال
شــد و مدتی کیهــان را ترک کــرد؛ او به شــدت گرفتار
بیماری شــبکه های عصبی شــد و مدتی در بیمارستان
بقیه الله بســتری شــد .او حتی در این بیمــاری ،مدتی
قــدرت تکلم خود را نیز از دســت داد؛ بــا این حال پس
از مدتی ســامتی خود را بازیافت و بــار دیگر به کیهان
بازگشــت .اردیبهشت ماه ٩٠ســایت صراط در گزارشی
خبر از بازگشت او به کیهان داد.
او سرانجام در هفته گذشــته به رحمت خدا رفت.
شــایانفر ســال ها دغدغه فرهنگ انقالب را داشــت و
برای این دغدغه روز و شب خود را صرف می کرد .او از
مهم ترین اعضای جبهه فرهنگی انقالب بود که ســعی
در افشــای پشــت پرده ضدانقالب داشــت .هفته نامه
مثلث درگذشت او را تسلیت می گوید.
همه چیز درگریز
درباره رمان بیابان تاتارها
تفسیرصحیفهسجادیه
بخش بیست و ششم /استاد مهدی قاسمی
مثلث | شماره 335
ممکــن اســت مــا
انســان ها مطیــع ائمــه
معصومین نباشیم چراکه این
مساله یک امر انتخابی است
اما سایر موجودات همچون
مالئکه به طور غریزی از انها
اطاعــت می کننــد .جن هم
مانند انسان مکلف است و اگر
تکلیف داشــته باشد موجود
مختــاری اســت و می تواند
ســرپیچی کند یا نکنــد .از این رو در میــان جنیان جن
مومن و جن کافر داریم و مشخص می شود که کار انها
غریزی نیست؛ اگر غریزی بود ،همه انها مانند مالئکه و
حیوانات مومن به خدا و تسبیح گوی پروردگار می شدند.
معلوم می شود که جن هم مانند انسان قوه اختیار دارد.
از این رو ،قران و پیامبر(ص) برای جن و انس امده اند.
به این عبــارت دقــت کنیــد« :والحمدلله الذی
اغلق عنا بــاب الحاجه اال الیه فکیــف نطیق حمده ام
متی نودی شکره ال متی ».می فرماید حمد مخصوص
خدایی اســت که باب حاجت را به روی ما بســته است
مگر به سوی خودش؛ یعنی ما به احدی جز خداوند نیاز
نداریم .امام نوعی اســتغنای روحی و استقالل روحی
نسبت به موجودات دارند .احمد بن خلیل صاحب کتاب
العین از ادبای شیعه در قرن دوم است .در شرح احمد
بن خلیل امده که از او ســوال کردند جملــه ای درباره
امیرالمومنین(ع) بگو .گفت« :اســتغنائه عن الناس
و احتیاج الخلق الیه دلیل علی انه امــام الکل»؛ او از
همه مخلوقین بی نیاز است و همه مخلوقین نیازمند او
هستند و این دلیل ان اســت که او امام کل است .امام
زمان(عج) هم امروز به غیر خداوند نیاز ندارد؛ دیگران به
ایشان نیاز دارند اما امام زمان(عج) به کسی نیاز ندارد.
این عبارت یک دلیل عقلی بسیار روشن است .این یک
نعمتی اســت که خداوند به ائمه داده و امام سجاد(ع)
به خاطر این نعمت خدا را شــکر می کنــد؛ ضمن اینکه
یکایک این فرازها معرفی کننــده ائمه معصومین(ع)
است و می گویند ما را این گونه بشناســید .در واقع هم
نعمت خدا را برمی شمارد و هم خود را معرفی می فرماید؛
پــس معرفت امام هــم در ایــن عبارات نهفته اســت.
امام ســجاد(ع) بعد از حمدهای زیبایــی که می کند،
می فرماید کــه کجا ما طاقــت داریم حمــد او را انجام
بدهیم؟ دلیل اینکه چنین سخنی بیان می شود این است
که هر حمدی ،حمدی می خواهد و حمد کردن یکی از
نعمت های خداوند است که توفیق می طلبد .اینکه ما
می گوییم الحمدلله ،خود نعمتی است؛ چراکه زبان ما
به حمد باز می شود و در مقابل کسانی است که زبانشان
به گالیه و شکایت باز می شود .نعمت را خداوند می دهد
و هر حمدی که می کنیم خود حمدی نیاز دارد؛ پس ما
طاقت حمد کردنش را نداریم .امام سجاد(ع) می فرماید
ما چگونه می توانیم حمد او را به جا بیاوریم و اصال کی
می توانیم شــکر او را به جا بیاوریم؟ شــکر اعم از حمد
است و حمد فقط یک مصداق شکر است .حمد ،شکر
زبانی است و شکر ان است که انسان نعمت را در مسیر
رضای خداوند قرار دهد .امــام می فرماید ما هیچ گاه و
در هیچ حالتی نمی توانیم حمد خداوند را به جا بیاوریم.
جامعه شناسی
بیابــان تاتارها رمــان مطــرح دینو بوتزاتــی فضای
رخوت بار زندگی افســری را نشــان می دهد که باید روزگار
خوش خود را سپری کند اما بیش از انکه رستن از روزهای
سخت دانشکده افســری را تجربه کند ،با مفهوم تنهایی،
پوچی و روزمرگی مواجه می شــود .رمان ،حکایت افســر
جوانی اســت کــه بــرای دوران خدمت خود بــه یک قلعه
دورافتاده فرســتاده می شــود .قلعه ای مرزی و قدیمی که
همه ساکنان ان توهم حمله تاتارها را دارند زیرا میان اهالی
این شهر نقل اســت که این قلعه در گذشته دور چندین بار
مورد حمله تاتارها بوده اســت اما حمله ای در کار نیست و
چه بسا روزمرگی تلخ تر و دهشــتناک تر از حمله ای بیرونی
باشد .مخاطب این روند را در طول رمان درمی یابد و بوتزاتی
در فصل بیســت وچهار رمان ســی فصلی خود ،به روشنی
از ان پرده برمی دارد .افســر جوان تمام ســالیان جوانی و
میانسالی خود را در انتظار فرارسیدن نیروی دشمن ،یعنی
همان تاتارها در منطقه مرزی محل خدمت اش سر می کند
و هنگامی این اتفاق می افتد که دیگر او مردی جاافتاده و
پابه سن گذاشته اســت .فرمانده دژ به خاطر سالخوردگی و
بیماری در این بزنگاه او را پشت خط می فرستد و این چنین
تمام عمر چووانی دروگو در انتظاری بیهوده ســپری و تمام
می شود .چند فصل اخر رمان ،روایت همین روزهای پایانی
است .رمان بیابان تاتارها را نمادی از نیروی تخیل و توان
افرینش ادبی بوتزاتــی خوانده اند .او در اثــر خود جهانی
را ترسیم می کند که عصاره واقعیتی اســت ،حتی فراتر از
انچه واقعیت خود ان را نشان می دهد .از غالب رمان های
بوتزاتــی در عرصه ســینما ،اقتباس هایی شــده اســت.
والریو زولرینــی از رمان بیابان تاتارها هم در ســال ١٩٧٦
فیلمی ســاخته و جالب انکه مکان فیلمبرداری این فیلم،
ارگ تاریخی بم بوده است .از این رمان بوتزاتی دو ترجمه
در دست است؛ یکی با عنوان بیابان تاتارها که اخیرا برای
ب خورشید منتشر شــده و دیگری با
بار چهارم در نشــر کتا
نام صحرای تاتارها با ترجمه محســن ابراهیــم .برای بار
نخســت ســروش حبیبی در اواخر دهه چهــل رمان اخیر
بوتزاتی را به فارسی
برگرداند و در نشــر
نیل به چاپ رساند و
بعد از ان چندین بار
نشــرهای
در
مختلــف ،از جمله
نشــر روزنه و کتاب
خورشــید بازنشــر
شد .بعدها محسن
ابراهیــم همیــن
رمــان را از متــن
ایتالیایی ترجمــه
کرد.
اختیارجنیان
27
سیاست
جنجال جدید اقای مطهری
علی مطهری که سخنرانی اش در مشهد به دستور دادستان لغو شده
هفته گذشته به مساله ای برای مباحثه و مجادله تبدیل شد .این موضوع در
سطح سران قوا نیز مطرح شد که حاشیه هایی نیز در پی داشت .در سیاست
این شماره این موضوع را بررسی کردیم.
پروژه دو قطبی سازی
حامیاندولتسعیکردندازقضیهلغوسخنرانی
مطهریاستفادهسیاسیکنند
سیاست
مثلث | شماره 335
مواضع روحانی
تناقض دارد
28
ظریف و جهانگیری هم می توانند
همراه روحانی نامزد شوند
نماینده مشهد
محمدجواد حق شناس
1
درست در شرایطی که رسانه ها در تعطیالت اربعین با
یک سکوت خبری سیاسی مواجه بودند ،ناگهان یک خبر
به تیتر نخست رســانه ها تبدیل شد .باز پای علی مطهری
در میان بود و یک جنجال جدید .ماجرا هم ان گونه که در
ی که برای
اخبار ابتدایی مطرح شده از این قرار بود که مرد م
گوش د اد ن به سخنرانی علی مطهری به سالن اجتماعات
«ســاپکو» مراجعه کرد ه بود ند ،با حضور ماموران نیروی
انتظامی مواجه شــد ند .شــواهد حکایت از ان داشت که
اتفاقی ویژه در راه اســت .از قرار این گونــه بود که مجمع
مشورتی اصالح طلبان استان خراسان قرار بو د میزبان علی
مطهری باش د اما هم سخنرانی لغو ش د و هم د فترشان پلمب
شد .اعضای مجمع مشورتی اصالح طلبان استان خراسان
از 10روز پیش د ر تــد ارک این برنامه بود نــد و ان گونه که
خودشــان روایت می کنند مجوزهای قانونــی را برای این
برنامه از سوی استاند اری و فرماند اری کسب کرد ه بود ند و
قرار بو د سخنرانی مطهری با عنوان «تحلیل واقعه کربال»
د ر تاالر د انشکد ه رازی برگزار شود ،اما جمعه شب نامه ای
از د اد ستانی به د ســت برگزار کنندگان می رســد ،نامه ای
مبنی بر اینکه اجازه برگزاری برنامه د ر این محل را ند ارند ،
برگزار کنندگان محل د یگــری را تد ارک می بینند و مجوز را
نیز از فرماند اری برای ان کســب می کننــد .اما در نهایت
انچه رخ می دهد لغو این ســخنرانی و اغــاز جنجال های
خبری بود.
پسازارسالنامهمطهریبهرئیس جمهور
ودرفاصله ایکمترازانچهانتظارمی رفت،
روحانی نیز در نامه ای که خطاب به وزرای
دادگســتری و کشــور به نگارش دراورد،
به حمایتی بی ســابقه از مطهری پرداخت
و او را نماینــده ای کم نظیــر خوانــد که از
پشتوانهبسیارقویدرافکارعمومیجامعه
برخوردار است .نامه ای که با واکنش های
گســترده در فضای عمومی و رســانه ای
مواجهشد
از نامه مطهری تا پاسخ روحانی
ایا نمی توان در مسائل مهم دیگر
نیز مانند ماجرای مشهد دستور
رسیدگی را صادر کرد؟
جامعه برخوردارند -بسیار تکان دهنده است .به ویژه انکه
این اتفاق ناگوار در شهر مقدســی رخ می دهد که مالذ و
ملجا همه مردم ایران و بلکه همه شــیعیان و مســلمانان
جهان است و افتخار کشور ما همیشه این بوده که در پناه
کهف حصین ثامن االئمه(ع) ،امن و امان یافته اســت.
با کمال تاســف شــاهدیم که در استانه ســالی که مشهد
به عنــوان پایتخت فرهنگی جهان اســام معرفی شــده
است ،رفتارهایی در این شهر دیده می شود که با ارمان ها و
اموزه های ان امام همام(ع) فاصله فراوان دارد .ایا کسانی
در مراکز حساس استان نفود کرده اند که گمان می کنند با
بستن دهان ها و سد راه سالن های ســخنرانی ،می توانند
راه پیشرفت و توسعه کشور در مسیر مورد نظر مردم و رهبر
معظم انقالب حضرت ایت الله خامنه ای مدظله را ببندند
و راه را بر افراطی گری و دوقطبی ســازی جامعه بگشایند؟
دادســتان پایتخت معنوی کشــور قاعدتا باید از برگزاری
سخنرانی های روشــنگرانه در تبیین نهضت حسینی(ع)
حمایت کند ،به ویژه انکه ســخنران مراســم ،شخصیت
فرهیخته ای از تبار چهره درخشانی از عالمان ازاداندیش
ان استان همچون استاد شهید مطهری(ره) باشد».
حســن روحانــی در ادامه این نامه نوشــته اســت:
«اتفاقی که در شهر مشهد رخ داد ،مایه شرمساری است.
وزارت کشــور و دولت تدبیر و امید در قبــال ملت ایران و
به ویژه مــردم اگاه و دالور مشــهد رضــوی(ع) که نقش
تعیین کننــده ای در موج افرینی ٢٤خــرداد ٩٢و پیروزی
اعتدال داشتند ،مسئولیت دارد که از حقوق اساسی انان
دفاع کند .انتظار از قوه محترم قضاییه جلوگیری از جرایم
مشــهود و حمایت از ازادی بیان به موجب قانون اساسی
و مقابله با کج اندیشــی در اجرای قانون است .امید است
ریاست محترم قوه قضاییه دســتور رسیدگی سریع به این
حادثه را صادر کرده و با اعالم نتیجه ان ،مردم را نســبت
به برخورد قانونی با تعرض به ازادی های اساســی دلگرم
کنند .الزم است تاکید فرمایید که استاندار به عنوان رئیس
و دیگر اعضای شــورای تامین اســتان با همکاری کامل
نیروی انتظامی و مقامات امنیتی ،وظیفه حفظ اجتماعات
قانونی و حمایت از ازادی بیــان را به عهده دارند و در قبال
شورای امنیت کشور مسئولند .از هر دو وزارت می خواهم
که طبق وظایف ذاتی خود عمل نمایند و با بررســی کامل
و گزارش ســریع موضوع ،متخلفیــن و اهمال کنندگان را
شناسایی و معرفی کنند».
و نادانی؟» در ادامه این نامه امده بود« :مســتدعی است
تمهیدی برای نجات اســتان خراسان رضوی از این گونه
اســتبدادها بیندیشــید؛ همان طور که بعد از حادثه شیراز
اقدامــات جناب عالی باعث نجات اســتان فــارس از این
گونه استبدادها شد .اخیرا در اســتان خوزستان نیز شبیه
این ماجرا برای فرد دیگری پیش امد .این وضعیت زیبنده
دولت جناب عالی نیست؛ گرچه قبول دارم که تالش برای
محدودسازی ازادی بیان از سوی برخی نهادهای حکومتی
معموال در زمان دولت هایی که گرایش اصالح طلبی دارند
بیشتر است .چنانچه اقدام موثری در این خصوص مبذول
نفرمایید ،مجلس چاره ای جز استفاده از اختیارات قانونی
خود نخواهد داشت».
پس از ارســال نامه مطهری بــه رئیس جمهور و در
فاصلــه ای کمتــر از انچه انتظــار می رفــت ،روحانی نیز
در نامــه ای که خطاب به وزرای دادگســتری و کشــور به
نگارش دراورد ،به حمایتی بی ســابقه از مطهری پرداخت
و او را نماینــده ای کم نظیر خواند که از پشــتوانه بســیار
قوی در افکار عمومی جامعه برخوردار اســت .نامه ای که
با واکنش هــای گســترده در فضای عمومی و رســانه ای
مواجه شد.
در این نامه امده بود« :گزارش جناب اقای دکتر علی
مطهری ،نایب رئیس محترم مجلس شورای اسالمی -که
در حریت و شجاعت بیان و دفاع از مصالح ملی ،نماینده ای
کم نظیر بوده و از پشــتوانه بســیار قوی در افکار عمومی
درســت در شــرایطی که علی مطهری نوک پیکان
اتهامات را متوجه امام جمعه مشــهد هم کــرده و موجب
شده بود اصالح طلبان و رســانه های اپوزیسیون به شدت
به او حمله کنند ،دفتر حجت االسالم علم الهدی نامه ای
علی مطهری در نامه اش به
روحانی اتهاماتی را متوجه برخی
مقامات مشهد کرد
دفتر امام جمعه مشهد در
اطالعیه ای دخالت در لغو
سخنرانی را تکذیب کرد
امام جمعه مشهد واکنش نشان داد
مثلث | شماره 335
سیاست
علی مطهری اما از همان لحظه نخست شکل گیری
این تحوالت شخصا وارد امواج خبری مرتبط با این موضوع
شــد و تالش کرد که ماجرا را از ســطح باال دنبال کند .او
همان ابتدا نامه ای به حســن روحانی نوشت و به وضعیت
پیش امده اعتراض کرد.
علی مطهری در نامه خود اورده بــود« :همان طور
که مستحضر هستید برنامه ســخنرانی اینجانب در مشهد
در روز اربعیــن تحت عنــوان «تحلیل واقعــه کربال» به
دستور دادستان مشهد و به قول خودش بر اساس نامه ای
که به او رسیده است ،لغو شــد .امیدوارم این نامه از اقای
علم الهدی امام جمعه مشهد نباشد .ارتباط این موضوع با
دادســتان و احیانا امام جمعه برای من روشن نیست .ان
که در این موارد مسئولیت دارد اســتاندار و شورای تامین
اســت که ظاهرا مســلوب االختیارند .لطفا برای ما روشن
فرمایید که حاکم در استان خراسان رضوی استاندار است
یا دادســتان و امام جمعه؟ نیروی انتظامــی تحت فرمان
استاندار است یا دادستان؟ و اساسا ورود دادستان در این
گونه موارد بر چه اساسی است؟ ایا اینها با خود اندیشیده اند
که این قانون شــکنی چه تاثیری بر جوانانی که از راه دور
برای شــرکت در این جلســه امده بودند خواهد داشــت؟
تردید دارم کــه این قبیــل اقدامات داعش گونــه عالما و
عامدا علیه انقالب اسالمی انجام می شود یا از روی سهو
دستور پرحاشیه
سیاست
29
سیاست
سرگشــاده منتشــر کرد .در این نامه امده بود« :با کمال
تاسف امروز شــخصی که در جایگاه هیات رئیسه مجلس
قانون گذاری ایــن نظام قرار دارد از قدرتی که به واســطه
برقراری مردمساالری دینی در این کشور از مردم به امانت
گرفته و جزو یکی از قدرتمداران این نظام است ،استفاده
کرده و رئیس جمهور را تهدید می کند که اگر پیگیری برای
کشف علل انحالل سخنرانی من در مشهد نکنی ،مجلس
فالن و بیســان می کند ! و با تکیه بر قدرت خود به هر که
می خواهد تهمت و افترا می زند که امیــدوارم این نامه از
اقای علم الهدی امام جمعه مشهد نباشد ....لطفا برای ما
روشن فرمایید که حاکم در استان خراسان رضوی استاندار
اســت یا دادســتان و امام جمعه؟ و گویا می خواهد با این
جمالت این طور القاء کند کــه ایت الله علم الهدی جلوی
سخنرانی ش را گرفته است.
عمل می اورد ».سید ســلمان ســامانی افزود « :موضوع
به فرماند اری مشهد و د فتر سیاســی استاند اری منعکس
و تد ابیر الزم د ر این خصوص اتخاذ می شــود د اد ستانی
مشــهد طی مکاتبه ای بد ون اشــاره به محتــوای برنامه
و ســخنران ان ،اجرای هرگونه جلســه ای د ر تاالر رازی
مشهد را از ساعت ٩تا ١٢امروز ممنوع اعالم می د ارد ».
سخنگوی وزارت کشور اد امه د اد « :پس از مواجهه با این
تصمیم د اد ستان ،با هماهنگی استاند اری خراسان رضوی
محل د یگری به عنوان محل برگزاری سخنرانی پیش بینی
می شــود که مجد د ا محل جد ید هم با د ســتور د اد ستانی
پلمب می گــرد د .د ر این رابطــه پیگیــری و رایزنی های
مستمری از سوی وزیر کشــور و استاند ار خراسان رضوی
با رئیس محتــرم قوه قضاییه ،ریاســت محتــرم مجلس
شورای اســامی و د اد ســتان محترم کل کشــور انجام
بدینوسیله اعالم می دارد ایت الله علم الهدی اصال
به چنین سخنرانی و مراسمی توجهی نداشته است و این
حق را دارد که علیه شخص مفتری اقدام قضایی کند و در
صورت عدم جبران تشــویش اذهان عمومی توســط این
شخص ،اقدام خواهد شد».
می شود .متاسفانه با وجود مکاتبات متعد د با د اد ستانی و
اعالم نظر نیروی انتظامی و د ستگاه های امنیتی مبنی بر
عد م وجود هرگونه چالش و تاکید بر رعایت چارچوب های
قانونــی د ر برگزاری مراســم فــوق و پیگیری های مکرر،
د اد ســتانی مشــهد به این مکاتبات پاســخی ند اد ه و د ر
عمل بی اعتنا بــود ه اســت ».وی افزود « :بــا عنایت به
تد ابیر اتخاذ شــد ه از سوی اســتاند اری خراسان رضوی
د ر این رابطه ،هیچ گونه نقض قوانین و مقررات از ســوی
سخنران ،برگزار کنندگان و حتی شرکت کنند گان د ر جلسه
متصور نبود ه و اقد ام د اد ستانی مشهد و عد م پاسخگویی
به مکاتبــات و تماس هــای مکرر مســئوالن اســتان به
هیچ وجه قابل قبول نیست ».قائم مقام وزیر کشور د ر امور
مجلس و هماهنگی اســتان ها خاطرنشان کرد « :باتوجه
به حساسیت مساله و ســوابق قبلی مشابه د ر این استان،
اقد ام د اد ستان مشهد ناســازگار با مبانی حقوقی و قانونی
مربوط به اد اره امور استان باالخص تد اخل د ر مسئولیت
و ماموریت شــورای تامین و نمایند ه عالی د ولت اســت و
وزارت کشور برای روشن شد ن تمامی زوایا و پایان د اد ن
به برخورد های سلیقه ای با این گونه امور ،اقد امات قانونی
خود را از طریق سران قوای سه گانه و د ر صورت نیاز ارائه
الیحه به مجلس شــورای اســامی برای شفاف ســازی
صالحیت نهاد ها د ر نحــوه اد اره امور کشــور و برخورد با
اینگونه امور به عمــل می اورد ».این د ر حالی اســت که
مد یرکل سیاسی استاند اری خراسان رضوی د ر گفت وگو با
ایسنا با بیان اینکه تا روز قبل مشکل خاصی برای برگزاری
این مراســم نبود و اقای مطهری شب گذشــته به مشهد
امد ند ،می گوید « :اما مقام قضایی شــب گذشــته ابالغ
می کنند تا این مراسم انجام نشود .نیروی انتظامی نیز به
فرماند ار و رئیس شورای تامین استان اعالم می کنند که
د ستور رسید ه این برنامه برگزار نشود ».محوالتی افزود :
«برگزار کنندگان این مراســم به دنبال این بود ند که محل
برگزاری مراسم را تغییر د هند تا شاید مشکل برطرف شود
اما ظاهرا اعالم شد که مراسم باید به طور کلی لغو شود ».
وی با تاکید بر اینکه باید تابع نظر قضایی باشــیم ،افزود :
«ما مکاتبــه کرد یم و اعــام کرد یم این برنامه مشــکل
خاصی ند ارد ،سخنران هم قرار اســت د ر رابطه با اربعین
سخنرانی کند اما موافقت نشد ».محوالتی با بیان اینکه
با د اد ستان مشــهد د ر رابطه با اینکه سخنران قرار نیست
د ر این برنامــه مطلب خاصــی بگوید هم مکاتبه شــد ه و
هم مذاکره ،گفت« :اما د ر نهایت با برگزاری این مراســم
موافقت نشد ،پیگیری های الزم از سوی استاند اری انجام
شد تا د اد ســتان از نظرشــان برگرد ند اما بنا به د الیلی که
خود شان می د انند موافقت نشد ».
ماجرای یک نشست به روایت برگزارکنندگان
سیاست
30
مثلث | شماره 335
روایت دولتی ها از جنجال مطهری
میان اخبار متفاوتی که از این ماجرا منتشر شده بود،
دولتی ها هم به تشریح ماجرا پرداختند .سخنگوی وزارت
کشور که خود نیز اهل مشــهد است ،د ر واکنشش به این
ماجرا خبر از این د اد ه که از شــب قبل پیگیــر این ماجرا
بود ه اند ؛ پیگیری هایی که به ثمر ننشســت تا سید سلمان
ســامانی د ر موضعی صریــح بگوید « :اقد ام د اد ســتان
مشهد ناســازگار با مبانی حقوقی و قانونی مربوط به اد اره
امور اســتان باالخص تد اخــل د ر مســئولیت و ماموریت
شــورای تامین و نمایند ه عالی د ولت است ».سخنگوی
وزارت کشــور د ر خصوص روند لغو سخنرانی نایب رئیس
مجلس شورای اسالمی د ر مشــهد گفت« :یک تشکل
سیاســی که د ارای پروانه رســمی فعالیت است از ایشان
برای ســخنرانی بــا موضوع اربعیــن حســینی د عوت به
تعدادی از تشــکل های دانشــجویی
سراســر کشــور در نامــه ای خطاب
بــه غالمعلــی صادقــی ،دادســتان
خراســان رضوی خواســتار بررســی
افتــرای علــی مطهــری بــه نماینده
ولی فقیه شدند
بتول گند می ،د بیرکل مجمع مشورتی اصالح طلبان
خراســان روایت مفصلی را د ر این زمینه ارائه کرد ه است.
بتول گند می با اشــاره به لغو ســخنرانی علــی مطهری د ر
مشــهد گفت« :قبل از مراســم عاشورا و تاســوعا با اقای
مطهری صحبت کرد یم تا د هه اول محرم به مشهد بیایند
و د ر مورد قیام امام حسین(ع) سخنرانی کنند .این برنامه
کامال مذهبی بود اما به د لیل مشــغله های اقای مطهری
به اربعین موکول شــد ».او افزود « :د ر همین راستا از ۱۰
روز قبل مکاتبات خود را با مسئوالن مربوطه اغاز کرد یم و
با مد یرکل امنیتی استاند اری و معاون سیاسی -اجتماعی
اســتاند اری صحبت کرد یــم و حتی امکانــات الزم برای
اســکان نایب رئیس مجلس هم بررســی شــد ».د بیرکل
مجمع مشــورتی اصالح طلبان مشــهد با اشــاره به اینکه
سخنرانی اقای مطهری د ر مشه د کامال مذهبی بود ،گفت:
«تد ارک هیچ بحث سیاســی د ر این سخنرانی د ید ه نشد ه
بود .متاســفانه مجموعه اصالح طلبان همواره از ســوی
رقبا به این موضوع متهم هســتند که به مســائل مذهبی
نمی پرد ازند اما امروز شاهد هستیم که د ر همین رابطه نیز
همکاری هــای الزم با جریان هــای اصالح طلب صورت
نمی گیرد ».گند می با اشاره به اینکه روز گذشته از طریق
حراست د انشگاه بهد اشت مشهد مطلع شد یم که مراسم
ســخنرانی اقای مطهری لغو شد ه اســت ،گفت« :برای
همین بعد ازظهر د یروز به استاند اری مراجعه کرد یم و علت
لغو برنامه را جویا شد یم .مسئوالن استاند اری به ما گفتند
که د اد ستان مشهد خطاب به فرماند ه نیروی انتظامی این
شهر د ستور لغو سخنرانی اقای مطهری را صاد ر کرد ه است
منتها استنباط مسئوالن استاند اری این بود که مشکل د ر
سیاست
مورد محل برگزاری مراسم است .برای همین بار د یگر به
مسئوالن استاند اری نامه نوشتیم که این مراسم د ر سالن
ساپکو برگزار شــود .د ر همین راســتا موافقت فرماند اری
را د ریافت کرد یم و مشغول اماد ه ســازی مقد مات مراسم
شــد یم ».او خاطرنشــان کرد « :مد عوین این مراســم از
میــان اصالح طلبان بود نــد ،اطالع رســانی عمومی هم
انجام نشد ه بود .به عبارت د یگر این مراسم یک همایش
د رون جبهه ای اصالح طلبان بــود ،اما پیش از اغاز برنامه
برخی مسئوالن نیروی انتظامی مشــهد د ر محل برگزاری
برنامــه حاضر شــد ند و گفتند که برنامه لغو شــد ه اســت.
متاسفانه با وجو د د رخواست ما برای ارائه نامه کتبی د ر این
مورد ،هیچ یک از مستند ات مربوط به لغو سخنرانی اقای
مطهری از سوی ماموران نیروی انتظامی به ما ارائه نشد ».
د بیرکل مجمع مشورتی اصالح طلبان مشهد با بیان اینکه
ما خود را ملزم به رعایت قانون می د انیم ،گفت« :باتوجه
به اینکه صحبت های اعضای تشکل ما با ماموران نیروی
انتظامی به نتیجه نرسید ،محل برگزاری این مراسم بسته
ش د و نیروهای حاضر د ر این برنامه نیز متفرق شد ند .با این
وجود ما اعالم کرد یم که باتوجه به تد ارکی که د ید ه شــد ه
است ،مراسم ناهار برای میهمانان ما برقرار است .اما انجا
هم گفتند امکان پذیرایی از میهمانان وجود ند ارد .عالوه
بر این از برخی اعضــای مجمع مشــورتی اصالح طلبان
مشــهد که د ر د فتر حزب حضور د اشــتند ،خواســته شد ه
بود که این محل را ترک کنند ».گند می خاطرنشــان کرد :
«ما پیگیری های مربوطــه را ۱۰روز قبــل انجام د اد یم و
با اســتاند اری نیز هماهنگ کرد یم .مسئوالن استاند اری
نیز ضمن موافقت با د رخواســت های مــا ،روی نامه های
مجمع مشــورتی اصالح طلبان مشهد ،د ســتور همکاری
د اد ه انــد .گالیه ما این اســت که اگر قرار بر حساســیتی
است؛ می توان ان را با تعامل برطرف کرد .برای ما حرمت
اربعین از همه چیز مهم تر است .ما می خواستیم به عنوان
یک تشــکل سیاســی اصالح طلب ،مراســم عــزاد اری
امام حســین(ع) را برپا کنیم .اما شنید یم که به این مساله
متهم شــد ه ایم که قرار بود ه د ر این مراســم د ر خصوص
مسائلی از جمله محصوران صحبت شود ،د ر حالی که بند ه
ضمن تکذیب این خبر تاکید می کنم کــه از ابتد ا نیز قرار
بود د ر مورد عاشورا و قیام امام حســین(ع) د ر این مراسم
صحبت شود ».
واکنش تشکل های دانشجویی خراسان رضوی
به ادعای مطهری
روسای دو قوه مقننه و قضاییه ورود کنند
بهروز نعمتی ،ســخنگوی هیات رئیســه مجلس نیز
با انتقاد از لغو ســخنرانی علی مطهری گفت« :مسئوالن
قوه قضائیه باید این مســائل را حل کنند و سوال کردن از
وزیر کشور در شرایطی که دادستانی دستور لغو سخنرانی
را داده است ،مسیر اشتباهی است ».بهروز نعمتی افزود:
«اما نکته قابل توجه این است که معاونان دو قوه قضائیه
و مجریه برای سخنرانی مجوز کســب نمی کنند اما درباره
ســخنرانی علی مطهــری به عنــوان نایب رئیس مجلس
حساسیت وجود دارد و خواهان کســب مجوز هستند ،به
نظر این حساســیت ها بیجاســت ».نعمتــی در نهایت از
روسای دو قوه مقننه و قضاییه خواســت که به این مساله
ورود کنند.
جمع اوری امضا برای استیضاح وزیرکشور
از سوی دیگر نیز محمود صادقی ،عضو فراکسیون
امید مجلس از جمع اوری امضا برای استیضاح وزیر کشور
خبر داد و گفت« :من فضای مجلس را برای اســتیضاح
اماده و فراهم می بینــم ».وی افزود« :مطابق اطالعاتی
که من دارم مقصر اصلی اســتانداری اســت اما مسئوالن
سعی می کنند که نقیصه را بر عهده دستگاه قضایی یا برخی
از مقامات شــهری مثل امام جمعه بگذارند که این سلب
مسئولیت از مقامات اجرایی قابل قبول نیست».
روایت پژمانفر از علت لغو سخنرانی مطهری
جنجال به صحن رسید
اما در ادامه تحوالت در این مورد ،اولین جلسه علنی
مجلس بعد از تعطیالت همراه با حاشیه هایی شد .خشت
اول را هم رئیس مجلس گذاشت و شــروع جلسه علنی با
سخنان او در این باره همراه شد .علی الریجانی اقدامات
دادستان مشهد را تاسف اور خواند اما گفت که اظهارنظر
نهایی اش نیست چون هنوز ســخنان او را نشنیده است.
دادستان مشهد در این سه روز سکوت اختیار کرده است.
الریجانی به نمایندگی از برادرش نیز سخنانی گفت:
«موضوع را با رئیس قوه قضاییه در میان گذاشتم ،ایشان
هم ترجیح امر را بحث در شورای تامین و تصمیم گیری در
ان می دانستند».
او توپ را تماما به زمین دادســتان نینداخت و انتقاد
تلویحی هم از اســتاندار خراســان رضوی داشــت« :به
نظر می رسد استانداران در اینگونه موارد به عنوان رئیس
شورای تامین و مسئول امنیت اســتان باید دستور صریح
به نیــروی انتظامی بدهند و قبل از بــروز حادثه جلوی این
اقدامات را بگیرند».
پیشنهاد مناظره تلویزیونی
بحث درباره اتفاقات مشهد در طول جلسه علنی ادامه
داشت .محمد علی وکیلی ،عضو هیات رئیسه مجلس در
نطق میان دستور خود پیشنهاد داد« :چه اشکالی دارد که
اقایان مطهری و علم الهدی پیرامون موضوعات اختالفی
همچون موســیقی و غیره از طریق تلویزیون به گفت وگو
بپردازند و داوری را به مردم بسپارند».
او که زبان ادبی را به زبان سیاسی امیخته بود ،ادامه
داد« :شاهدیم که چگونه چتر انقالب را به دلیل گره زدن
زلف خود به زلف نظام ان گونه کوچــک کرده اند که فرزند
عالمه مطهری تئوریســین انقالب ،برای اربعین حسینی
اجازه ندارد به ســخنرانی بپــردازد .اگر بناســت مطهری
مثلث | شماره 335
در این میان حجت االسالم نصرالله پژمانفر ،رئیس
کمیســیون فرهنگی مجلــس و نماینده مردم مشــهد در
توضیحاتی درباره لغو ســخنرانی علی مطهری در مشهد
به فارس گفت« :اگر جلســه ســخنرانی اقــای مطهری،
همان طور که در بیانیه ها اعالم شــده جلسه ای مذهبی و
عزاداری بوده اســت ،اساســا نیازی به اخذ مجوز نداشته
است ،از این رو مشخص اســت که جلسه مذکور مجلس
عزاداری نبوده و برخالف اعالم معاونت سیاسی ،امنیتی
استانداری نشستی سیاســی بوده است ».وی ادامه داد:
«باتوجه به اخبار نگران کننده ای که راجع به این نشســت
از پیش شــنیده شــده بود ،مســئوالن قضایی از متولیان
برگزاری نشســت درخواســت کردند که نســبت به رعایت
قانون و مواردی که ذکر شــد ،تعهد دهند که این جلســه
با ارامش برگزار شود اما متاســفانه بانیان جلسه از این کار
خودداری کردند».
رئیــس کمیســیون فرهنگی مجلــس با اشــاره به
نگرانی های مربوط به این نشست و اعالم تعطیلی صورت
گرفته در یــک روز قبل از برنامه در حالی که ایشــان هنوز
در تهران بودنــد ،گفت« :دادســتانی بــه برگزارکنندگان
نشســت اعالم کرده بود که برای تامین ملزومات قانونی
برپایی ان ،محتوا و زمان برنامه را تغییر دهند اما متاسفانه
با اصرار بــر اینکه این جلســه می بایســت در همان زمان
برگزار شــود مواجه شــدند که خود این امر موجب نگرانی
بیشــتر شــد ».پژمانفر با ذکر این نکته که تشکلی قانونی
و مجوزدار به نام «شــورای اصالح طلبان» وجود ندارد،
گفت« :دستگاه قضا باید اقای مطهری را بابت تهمتی که
به علمای شهر مشــهد زده و انان را مسبب لغو نشست روز
اربعین خوانده اســت ،احضار کند و از ایشان مطالبه سند
شود».
سیاست
تعدادی از تشــکل های دانشــجویی سراسر کشور
در نامــه ای خطــاب بــه غالمعلــی صادقی ،دادســتان
خراسان رضوی خواســتار بررســی افترای علی مطهری
به نماینده ولی فقیه شــدند .در این نامه با اشــاره به ماده
۶۹۷قانون مجازات اسالمی امده است« :همان طور که
مستحضر هســتید پس از اقدام قانونی جناب عالی مبنی
بر لغو ســخنرانی علی مطهــری ،وی در نامه ای سراســر
افترا به رئیس جمهور ،نماینده ولی فقیه در استان را نشانه
گرفته اســت و به دنبــال جمله وی در نامــه ،هجمه ای از
پیش هماهنگ شده و سراسری علیه ایت ا ...علم الهدی
توســط ایادی اگاه یا عوامل نااگاه استکبار به راه انداخته
شده اســت .اکنون ما به عنوان جمعی از فعاالن فرهنگی
و دانشجویی دانشگاه های سراسر کشور ،ضمن حمایت
از تصمیم قانونی جناب عالی و اســتقبال از اعالم رسمی
مســتندات ان مقام محتــرم در لزوم جلوگیــری از اجرای
ان میتینگ سیاســی در روز اربعین ،خواستار این هستیم
که این موضوع ســریعا مورد رســیدگی قضایی قرار بگیرد
و نامبرده مســتندات ادعای خود را که دستمایه هجمه به
شــخصیت ها و نهادهای انقالبی استان شــده است ،در
محکمه قضایی ارائه دهد».
علی الریجانی اقدامات دادستان مشهد را تاسف اور خواند اما گفت که اظهارنظر
نهایی اش نیست چون هنوز سخنان او را نشنیده است
31
سیاست
به عنوان نا یب رئیــس مجلس با این روایــت انگاری های
خود سلیقه محور و خودشیفتگی نتواند برای اربعین سخن
بگوید ،پس چه کسی در این مملکت باید سخن بگوید؟»
یکی دیگر از اعضای فراکســیون امید که از فرصت نطق
میان دســتور خود برای حمایت از مطهری استفاده کرد،
محمد کاظمی نماینده مالیر بود.
او جلوگیری از ســخنرانی مطهری در مشهد را مغایر
اشــکار بــا اصــول 27 ،23 ،22 ،20 ،9 ،3و 156قانون
اساسی دانســت که بر ضرورت حفظ ازادی های مشروع
و ازادی اجتماعــات و ازادی بیان تاکیــد دارند .کاظمی
توضیح داد« :موضوع سخنرانی تحلیل واقعه کربال بوده
و قرار بوده نظرات شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی
مورد بررسی قرار گیرد و حســب اظهار ایشان ،سخنرانی
صرفا مذهبی بوده و نه سیاسی.
این موضوع بــه مقامات ذی صالح هم گفته شــده
اما فرض می کنیم قرار بوده ایشان در مورد مسائل کشور
نیز اظهارنظر کننــد .این اختیار را اصــول 84و 86قانون
اساسی به نمایندگان داده است ».وی سپس روی سخنش
را به سمت دادستان مشهد برگرداند و گفت « :سوال این
است که دادستان مشــهد که خود می بایست پیشگام در
اجرای قانون باشــد و اساســی ترین وظیفه اش برخورد با
قانون شکنان است ،با چه مجوزی اقدام به این کار کرده
است و با این کار به اعتبار دستگاه قضایی لطمه زده است ؟
شنیده ام ایشان اظهار کرده اند به منظور پیشگیری از وقوع
جرم مانع برگزاری سخنرانی شده اند .شما که چنین قصدی
داشتی ،می بایست کسانی که قرار بوده سازمان یافته قصد
برهم زدن سخنرانی را داشتند دستگیر می کردند».
محمدرضــا بادامچی نماینــده مردم تهــران نیز در
جلسه علنی زمانی که به عنوان موافق الیحه موافقت نامه
همکاری های اقتصادی بین دولت ایران و کرواسی پشت
تریبون رفت ،قبل از بیان نظراتش ،بخشی از زمان خود را
به موضوع لغو سخنرانی علی مطهری در مشهد و دفاع از
نائب رئیس مجلس اختصاص داد .
این عضو فراکســیون امید گفت« :ابتدای صحبتم
از موضع گیری ریاســت محترم مجلــس در دفاع از حریم
قانونی اساسی و حق نمایندگان در مقام حضور در مجامع
و بیان نظرات نمایندگی و به ویژه از نا یب رئیس مجلس که
با قانون شکنی از سوی برخی از مســئوالن مشهد روبه رو
شد ،تشکر می کنم».
سندها را بیاورید تا برخورد سلیقه ای نباشد
سیاست
32
مثلث | شماره 335
اما همه نمایندگانی که درباره لغو سخنرانی مطهری
سرســخن را بــاز کردنــد ،از فراکســیون امیــد نبودنــد.
حشمت الله فالحت پیشه برای انتقاد از الیحه برنامه ششم
پژمانفر گفته است« :دستگاه
قضا باید اقای مطهری را بابت
تهمتی که به علمای شهر مشهد
زده و انان را مسبب لغو نشست
روز اربعین خوانده است ،احضار
کند».
توســعه ،پای ماجرای علی مطهری را به میان کشید .او
در تذکری به استناد ماده 24ایین نامه بند 12اظهار کرد:
«اختالفاتی مثل قضیه مشهد برای این است که در قانون
برنامه دستگاه های مختلف به وظیفه خود عمل نکردند و
اسناد خود را نیاورده اند».
نماینده اصولگرای مجلس ادامه داد« :ما از دولت
خواسته ایم سند امنیت قضایی ،ســند حقوق شهروندی ،
سند کار شایسته ،ســند روابط فرهنگی ،ســند استفاده از
ماهواره و ...را بیاورد .تا این سندها تبدیل به قوانینی شود
و به دنبالش این گونه برخوردهای ســلیقه ای را در جامعه
نداشته باشیم .متاسفانه این اسناد نیامد و در برنامه ششم
دیگر هم اســمی از این اسناد نیامده اســت .خواهشم از
هیات رئیســه این اســت که در قالب یک برنامه رسمی از
رئیس جمهور و رئیس قوه قضائیه بخواهید که این اسناد
را بیاورند».
تذکر یک نماینده و واکنش پزشکیان
حســینعلی حاجی دلیگانــی ،نماینده شاهین شــهر
موضع متفاوتی با ســایرین داشــت .او از ســخنان صبح
الریجانی در دفاع از مطهری انتقاد کرد و به استناد ماده18
ایین نامه تذکــر داد و گفت« :بی طرفــی و رعایت عدالت
و دید جامع را از همه اعضای هیات رئیســه و به خصوص
اقای رئیــس انتظار داریم .ما شــاهد هســتیم ده ها مورد
ســخنرانی های همین نمایندگان مجلس لغو شده اما در
مجلس موضوع مطرح نشــده و در یک مورد به خصوص
اقای رئیس وارد ماجرا شده اند».
اما مسعود پزشــکیان که ریاست جلســه را برعهده
داشــت از حاجی دلیگانی پرسید« :کجای این اظهارنظر
خالف ایین نامه اســت؟» حاجــی دلیگانی پاســخ داد:
«رعایت بیطرفی نکرده اند .چرا برای بقیه وارد نشده اند؟
این همه مشــکل داریم اما هیچ وقت ســران سه قوه وارد
نمی شــوند .خبر داریم که جریان خاصی پشــت داستان
بوده اند .عناصر نفاق پشت جریان بوده اند .خوب بود که
نظرات دادستان مشهد را هم قبل این اظهارنظر می گرفتند
و بعد اظهارنظر می کردند ».این نماینده ادامه داد« :این
یک بازی برای سنگر گرفتن است تا مردم از مطالبات شان
صرف نظر کنند .مردم می پرسند وام ازدواج و اشتغال چه
می شود ».پزشکیان اما این تذکر را وارد ندانست و گفت:
«اگر برای نمایندگان دیگر حرفی زده نشده ،بد است .اما
اینکه یک دادستان جلوی حرف زدن نایب رئیس مجلس
را گرفته که نمی شود .حاال شما به جای اینکه بگویید چرا
قبال موضع نگرفتیــد ،می گویید چرا در ایــن مورد موضع
می گیرید ؟ در اینجا اگر نایب رئیــس مجلس نتواند حرف
بزند ،چه کسی می تواند حرف بزند؟» نایب رئیس مجلس
گفت« :حق ندارند جلوی حرف زدن یک نماینده را بگیرند.
هر کس این کار را کرده غلط است».
در ماجرای لغو سخنرانی علی مطهری چند نکته قابل
ذکر اســت .اول اینکه ای کاش ان قدر کــه اقای روحانی
نگران شــرایط اقای مطهری بودند نگران لغو ســخنرانی
دیگر شخصیت های سیاســی از جناح دیگر هم می شدند
و برای انها هم نامه می نوشــتند .دوم اینکه ای کاش اقای
روحانی به جای وارد شدن در این فضاهای سیاسی که نتیجه
انتخاباتی دارد درباره مســائل اصلی کشــور مثل اشتغال،
رکود ،الودگی هوا و مشــکالت مرز مهران وارد می شدند و
به مسائل دسته چندم متمرکز نمی شدند .سوم اینکه برخی
می گویند ای کاش شرایط برگزاری سخنرانی علی مطهری
مهیا می شد تا فضا برای دوقطبی سازی حامیان دولت اماده
نشــود .هرچند در این میان باید اســتدالل های دادستان
مشهد را هم شنید و بعد به صورت کلی قضاوت کرد .گرچه
در این میان در افکار عمومی این دوقطبی حاصل چندانی
نداشت و بیشتر به خود دولت بازگشت.
گالیه هایایت ال ّله
ایت الله املی الریجانی از رئیس
قوه مجریه و مقننه انتقاد کرد
2
ایــن دومین بــار در چنــد روز اخیر اســت کــه رئیس
قوه قضائیه به انتقاد از رئیــس قوه مجریه پرداخته؛ یک بار
در واکنش به سخنان حسن روحانی در نمایشگاه مطبوعات
و این بار هم در واکنش به حاشیه های پیرامون ماجرای لغو
سخنرانیعلی مطهریدرمشهد.
ایت اللــه املی الریجانی چهارشــنبه گذشــته در یک
ســخنرانی در انتقــاد از نامه ای که حســن روحانــی درباره
تحوالت مشهد نوشته گفت« :دادســتان مشهد بر حسب
تشخیص خود و برخی اطالعات که نهادها به او داده بودند
تصمیمی گرفت که نمی خواهم قضــاوت کنم ایا حق بوده
یا باطل .من از رئیس جمهــور که تمام قد به میــدان امد و
قبل رسیدگی حکم خود را داد تعجب می کنم .کاش عجله
نمی کردیدتارسیدگیشود.ایااینکهگفتیدبرایحفظحقوق
اساســی مردم این کار را کردید ایا بــرای رئیس قوه قضائیه
صدق نمی کند .رئیس قوه قضائیه از مردم نیست؟» اشاره
ایت اللهاملی الریجانیبهماجراییکشایعهدرموردحساب
شخصی ادعایی توسط برخی افراد بود .رئیس قوه قضائیه
در توضیــح این ماجــرا گفــت «:در مورد دســتگاه قضایی
هجمه ها را می بینید و اخیرا در هجمه به دســتگاه قضایی و
رئیس قوه بحث حساب های قوه قضائیه را مطرح می کنند.
گفتند رئیس قوه قضائیه هزار میلیارد از اموال بیت المال را به
حساب شخصی خود ریخته است؛ چیزی که کذب محض
است و اثبات دروغ بودن ان راحت و اسنادش موجود است.
با اجازه رهبری در سال ها قبل (نه دوره من) فقط اموال قوه
به نام قوه قضاییه شده و شورای پول و اعتبار تصویب کرده
و اذن رهبری داشــته اســت ».او خطاب به روحانی گفت:
«لغو سخنرانی یک نماینده یک مساله است اما شایعه علیه
رئیس قوه را مسئول نبودید دفاع کنید؟ برای سخنرانی یک
نمایندهاظهارنگرانیکردیدامااینکهنمایندهلیستامیدکهبه
نحویبهشماهممرتبطاسترئیسقوهرامتهمکردهانوقت
شما وظیفه ندارید این مایه شرمساری نیست؟»
نکته مهم این سخنرانی اما انتقاد ایت الله از برادرش
یعنیرئیسمجلسبود.رئیسقوه قضائیهدراینموردگفت:
«اینگالیهراازرئیسمجلسهمدارماماایشانمنصفانه تر
گفته است .عرض من به رئیس مجلس این است به رئیس
قوه قضائیه در مجلس تهمت زدند و سکوت کردید البته من
به دفاع شــماها نیازی ندارم .به دنبال همین بحث ها گفتند
مقام معظم رهبری هم از رئیس قوه به شدت ناراحت است و
حتی دیگر رئیس قوه را به محضرشان نمی پذیرند در حالی
که من دو بار به محضر رهبر انقالب رفتم .به دروغ گفتند که
ایت الله جنتی می خواهند رئیس قوه قضائیه جدید را انتخاب
کنند که رهبری خنده شــان گرفت که این دروغ ها را از کجا
می اورند؟»
حسن روحانی اما در واکنش به این اظهارات فعال و تا
لحظه تنظیم این گزارش سکوت کرده اما ماجرای جدید از
نامهاودرمورداتفاقاتپیرامونعلیمطهریاغازشدهاست.
نامه ای که روحانی در ان نوشته بود« :انتظار از قوه محترم
قضائیه جلوگیری از جرائم مشهود و حمایت از ازادی بیان به
موجب قانون اساسی و مقابله با کج اندیشی در اجرای قانون
است .امید است ریاست محترم قوه قضائیه دستور رسیدگی
سریع به این حادثه را صادر کرده و با اعالم نتیجه ان ،مردم را
نسبتبهبرخوردقانونیباتعرضبهازادی هایاساسیدلگرم
کنند ».در بخش دیگری از این نامه امده بود« :ایا کســانی
در مراکز حساس اســتان نفود کرده اند که گمان می کنند با
سیاست
دو فراز مهم داشــت .فراز اول ان بیان ضرورت پایبندی به
قانون و اعمال رویه های قضایی بود .در واقع نگرانی ایشان
ان بوده که عدم برقراری عدالت در اعمال رویه های قضایی
در مورد رسانه ها و مطبوعات ،اصحاب رسانه را از نقد حقیقی
و ایفای نقش ذاتی انها بیمناک کند .فراز دوم سخنان ایشان
به راهکار پیشــنهادی و مورد پذیرش دولت برای رفع چنین
مسائلیدرحوزهرسانهکشورارتباطپیدامی کند.دراینراستا
ایشان دو قلمرو صنفی -حرفه ای و قضایی را در این مسائل
و موضوعات جدا کرده و اشــاره کردند که تفکیک و تعریف
این دو قلمرو می تواند نقش زیادی در قضازدایی ،کیفرزدایی
و جرم زدایی در مدیریت حوز ه رســانه کشور داشته باشد .به
نظرم این دو موضوع در تداوم یکدیگر و در ارتباط با یکدیگر
قابل طرح هســتند .بنابراین انچه توســط ایشان بیان شده
در پیگیری رویکردی بوده اســت که از ابتدا و در برنامه های
انتخاباتی رئیس جمهور بارها بر ان تکیه شده و یک مطالبه
صنفی و حرفه ای نیز به شــمار می رود که مورد تایید و تاکید
جامعه دانشگاهی و تخصصی حوزه ارتباطات نیز هست».
دفاع قوا از یکدیگر
بستن دهان ها و سد راه سالن های سخنرانی ،می توانند راه
پیشرفتوتوسعهکشوردرمسیرموردنظرمردمورهبرمعظم
انقالب حضرت ایت الله خامنه ای مدظله را ببندند و راه را بر
افراطی گری و دوقطبی سازی جامعه بگشــایند؟ دادستان
پایتخت معنوی کشور قاعدتا باید از برگزاری سخنرانی های
روشنگرانه در تبیین نهضت حسینی(ع) حمایت کند به ویژه
انکه سخنران مراسم ،شخصیت فرهیخته ای از تبار چهره
درخشــانی از عالمان ازاداندیش ان استان همچون استاد
شهید مطهری(ره) باشد».
اعتراض به سخنان روحانی
مثلث | شماره 335
سیاست
اما قبل از ماجرای علی مطهری ،یک رویداد دیگر هم
موجب شده بود که ایت الله الریجانی از حسن روحانی انتقاد
کند .حسن روحانی در نمایشگاه مطبوعات سخنانی را گفته
بود که رئیس قوه قضائیه نسبت به ان انتقاد کرده و گفته بود:
«برخی می گوینــد قلم ها را به بهانه های واهی نشــکنیم یا
دهان هارابهبهانه ایغیر اساسینبندیم؛واضحاستخطاب
انان به دستگاه قضایی است .این نوعی افترا به قوه قضائیه
است و بلکه توهین و عجیب است کسانی که چنین افتراها
و اهانت هایی را به قوه قضائیــه روا می دارند ،مدام هم دم از
اخالق و اسالم می زنند .اینگونه افتراها و توهین ها با کدام
اخالقواسالم،سازگاراست؟!اینگونهافتراهابهقوه قضائیه
و تضعیف دســتگاه قضایی به سود چه کســی است؟ برادر
بزرگوار شــما خودتان شفاها یا کتبا با واســطه یا بی واسطه
بارها گفته اید که چرا با فالن روزنامه یا فالن سایت برخورد
نمی کنید یا نــزد مقام معظم رهبری گالیــه می کنید که چرا
دستگاهقضاییبافالنروزنامهبرخوردنکردهاست.اماوقتی
در بین اهالی مطبوعات و رسانه حضور می یابید ندای ازادی
مطبوعات سر می دهید و اینکه قلم ها را نشکنید و دهان ها را
نبندید! البته ما به هیچ کدام از این سخنان کاری نداریم و راه
قانونیخودرامی رویم.ماهموارهتاکیدداریمکهپیشازطی
شدن روند قانونییکپرونده و رسیدگی های قضایی و صدور
حکم ،نام کسی در رســانه ها برده نشود و ابروی کسی نرود.
البته منکر این نیستیم که ممکن است خود قوه قضائیه هم
در جاهایی مرتکب این اشتباه شده و از کسی نام برده باشد اما
اصل این موضوع همواره مورد تاکید است که به بهانه ازادی
بیان و ازادی مطبوعات نباید بهکسی افترا بزنیمو ابروی افراد
را در معرض تهدید قرار دهیم ».اشاره به این سخنان حسن
روحانیبود«:اصحابرسانهودنیایفرهنگوهنرمی توانند
برای جامعه امنیت افرین باشند.اگر اصحاب رسانه ،امنیت
نداشته باشند و دل نگران امنیت خود ،راه و شغل خود ،خط
و قلم خود باشــند چطور می توانند امنیت را بیافرینند .از قلم
شکسته و دهان بسته انتظار کاری نیست.از قلم شکسته و
دهانبستهکاریساختهاست؟نشکنیمقلم هارابهبهانه های
واهی ،نبندیم دهان ها را با بهانه های غیراساسی ،بگذاریم
در این جامعه ازادی باشد و بگذاریم ازادی مسئوالنه باشد،
امنیت امروز برای ما اصل است اما فکر نکنید تنها با تفنگ
امنیت ساخته یا حفظ می شــود که تفنگ هم به جای خود
الزم است .اما قلم چه؟ اما بیان؟ و اما فرهنگ؟» روحانی با
طرح این سوال که چرا تا جایی که ممکن است کار رسانه را
به خود رسانه واگذار نمی کنیم؟ گفت« :دولت دنبال تدوین
الیحه ای است که به مجلس شورای اسالمی تقدیم کند تا
همچون نظام پزشکی،نظام رسانه ای هم باشد .بسیاری از
تخلفات حرفه ای باید در ان نظام رسیدگی شود نه در دادگاه.
خیلی از رمز و رموز جزئیات دنیای رسانه است که شاید یک
حقوق دان برجسته به همه ان زوایا اشنا نباشد .مگر هر کاری
را باید به جلسه دادگاه و قاضی سپرد؟ »
البتــه ایــت اللــه املی الریجانی با اشــاره بــه برخی
اظهارنظرها پیرامون سپردن تشخیص تخلفات مطبوعاتی
به اهالی مطبوعات ،این سخن را خام و غیر حقوقی توصیف
کرد و افزود « :مثالی که در این زمینه می زنند ،نظام پزشکی
است حال انکه هم مثال و هم مثل در این جا غلط است».
البته حسام الدین اشنا ،مشاور فرهنگی رئیس جمهور
در پی ایــن واکنش ها گفت« :انچــه در ادامه به واســطه
واکنش های رسانه های قوه قضائیه و مقامات رسمی ان در
افکارعمومیبازتابپیداکرد،تناسبچندانیبااصلموضوع
و مواضع رئیــس محترم جمهور یا بنده نداشت.ســخنرانی
رئیس محترم جمهور در ایین گشایش نمایشگاه مطبوعات
در این میان البته به این مساله اشــاره کرد که اینگونه
نبوده که تا کنون حســن روحانی و املی الریجانی مانند دوره
رئیس جمهور قبلی نســبت به یکدیگر موضع داشته باشند.
چه اینکه ایت الله املی الریجانی پیش تر گفته بود «:اینکه
می گوینــد کار دولت فقط شــده مذاکــره با امریــکا ،حرف
غیرمنصفانه ای اســت ».ایت الله صادق املی الریجانی در
جلسه شورای اداری استان مازندران با بیان اینکه بحمدالله
امروز میان قوا تعامل بسیار خوبی وجود دارد ،گفته بود« :در
مسالهبرجام،قوه قضائیهیعنیمابه عنوانعضوشورایعالی
امنیتملیبهدولتکمککردیم.البتهمانظراستداللیخود
را دادیم و با برخی از مواد برجام هم مشــکل داشتیم .منتها
اینکه دولت محترم و تیم مذاکره کننده واقعا توانایی داشته،
یکبحثاستامابایدمنصفانهنگاهکنیم».ویبابیاناینکه
مقدورات دولت هم در این زمینه باید لحاظ شود ،ادامه داده
بود«:فشارکاراجراییرویدوشدولتاست.اینکهبعضی ها
می گوینددولتفقطکارشمذاکرهباامریکاشده،غیرمنصفانه
است .ممکن است ما هم به برخی کارها انتقاد داشته باشیم
اما چرا این حرف های غیرمنصفانه و غیراعتدالی را بزنیم؟ ما
از دولت در چارچوب نظام حمایت می کنیم .ما به عنوان قوه
قضائیه به هیچ ارگانی ضمانت نداده ایم که هر کاری کرد از
ان حمایت کنیم بلکه حمایت ما در چارچوب نظام اســت».
یا در برهه ای دیگر که مساله برجام مطرح بود املی الریجانی
گفتهبود«:متاسفانهمنتقدانگاهیازحدمعمولفراتررفتندو
رئیس جمهور،دولت،وزیرخارجهورئیسمجلسرابهاموری
منتسبکردندکهازان َبریبودند؛البتهانتقادصحیحوسازنده
بسیارمفیداستوموجبتوانمندیمی شودوهرگاهباتامل،
درنگوتفکرپیشبرویمبهنتایجخوبیمی رسیماماتجاوزاز
حد اعتدال به ضرر است و موجب شقاق و تفرقه می شود».
یا مثال حســن روحانی نیز در همایش قوه قضائیه گفته بود:
ی فاضل و فرزانه در راس دستگاه قضایی
«خوشبختانه عالم
همچون ایت الله املی الریجانی اســت که با جهان و دنیا و
شرایط نوین کامال اشــنایی دارد .ما باید لوایح و قوانین را به
روزونقایصانرابرطرفکنیمودستگاهقضاییمابایدبرای
همه شفاف باشد .این شفافیت تنها با قانون نیست حتی اگر
قانونهمشفافباشدبایدرویه هایقضاییماهمشفافودر
اختیار مردم قرار بگیرد ».به هر روی به نظر می رسد در مورد
ایناختالفنظریاگالیه هاییکهپدیدامدهسرانقوابایددر
جلساتی که با یکدیگر دارند تالش کنند به رفع سوءتفاهمات
اقدام و مانند همیشــه تالش کنند تا موضوع اول کشــور را
همانگونه که خودشان بارها به ان تاکید کرده اند به چگونگی
رســیدگی به امور اصلی مردم از معیشــت گرفته تا اشتغال
اختصاصدهند.
33
سیاست
مواضع روحانی تناقض دارد
سیاست
34
مثلث | شماره 335
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
روز اربعین اتفاقی در مشــهد افتــاد که می توان
گفت بــه خبــر اول کانال های تلگرامــی و برخی
رســانه ها تبدیل شــد و ان این بود که به دستور
دادستان مشهد محل ســخنرانی علی مطهری،
نایب رئیــس مجلس شــورای اســامی پلمب و
برگزاری مراسم لغو شد .شــما به عنوان نماینده
مردم مشهد و کالت در مجلس شورای اسالمی
بفرمایید ،ماجرا از چــه قرار بود؟ قبــل اتفاق در
جریان بودید که چه روندهایی بــرای برگزاری و
لغو این مراسم طی شد؟
قبــل از اتفاق کــه در جریــان نبودم ،بعــد مطلع
شــدم چون ما نمایندگان که جزو اعضای شــورای تامین
شهرستان نیستیم .انهایی که در این شورا عضویت دارند
از قبل ماجرا را می دانند.
یعنی شــما نمی دانســتید که اقای علی مطهری
نایب رئیس مجلس شورای اسالمی روز اربعین
قرار است به مشهد بیاید و سخنرانی کند؟
خیــر نمی دانســتم .صبــح روز اربعیــن از طریق
شــبکه های مجازی و کانال های تلگرامی متوجه شــدم
که عده ای امده اند پشــت در سالن مراســم و سالن پلمب
شده است.
ایا وقتی متوجه شــدید با اقــای مطهری تماس
گرفتید؟
خیر ،هیچ تماسی نداشتم چون نمی دانستم شرح
ماوقع چیســت و این اخباری که در کانال هــای تلگرامی
می اید چقدر واقعیت دارد.
بعــد از اینکــه متوجــه چنیــن اتفاقــی در حوزه
گفت وگوی مثلث با نماینده مشهد
3
رضا شیران معتقد است« :در قضیه لغو مراسم
اصالح طلبان مشهد دادستان می توانست بهتر عمل
کند البته به همان میزان علی مطهری مقصر است که
بدون دلیل و مدرک امام جمعه ان شــهر را پشت پرده
ماجرا معرفی کرد« .نماینده مردم مشــهد و کالت در
مجلس شورای اســامی ضمن نقد به ادبیات و نگاه
رئیس جمهور به این موضوع نیز تاکید می کند :مشکل
االن مملکت مباحث اقتصادی و معیشــتی و اشتغال
است .همه مردم در همه سطوح با این مشکالت دارند
دست و پنجه نرم می کنند اما اقای روحانی درباره این
بحث های سیاســی موضعگیری به ســرعت و قاطع
انجام می دهد که یک پارادوکس است».
انتخابیه خودتان شدید ایا پیگیری کردید ببینید
چقدر اخبار کانال های تلگرامی صحت دارد؟
اخبار کانال های تلگرامی مســتند نیســت ،انچه
من متوجه شــدم این بود که مجمع اصالح طلبان مشهد
یا خراســان جلســه ای می خواســتند برگزار کننــد از قبل
هم مجوز شــورای تامین شهرســتان را گرفته بودند .بعد
دادستان مشهد نسبت به مکان برگزاری مراسم اعتراض
کرد ،مکان برگزاری مراســم را عوض کردند اما همچنان
اعتراض دادســتان مشــهد باقی بود .بر همین اساس به
نیروی انتظامی دستور قضایی داد که مانع برگزاری جلسه
شــود .در واقع این صحبت های معاون سیاسی -امنیتی
استاندار است.
مشهد حوزه انتخابیه شماست و فضای سیاسی،
اجتماعی و فرهنگی این شهر را می شناسید ،ایا
عملکرد طرفین قضیه را درست می دانید؟
همه ما ملزم به این هســتیم که از قانون اساسی
دفاع و صیانت کنیم ،هیچ دلیلی نمی بینیم که در مشهد یا
دیگر نقاط کشور بخواهیم از برگزاری مراسم دارای مجوز
جلوگیری کنیم.
چقدر خوب می شد اقای دادستان طور دیگری به این
قضیه نگاه می کرد .مخصوصا اقای مطهری که نایب رئیس
مجلس است و بلندگو و تریبونی در دست دارد که هر روز همه
رســانه های داخلی و خارجی صحبت هــای او را می توانند
متوجه شوند .بنابراین نگاه مناسبی نبود و کار انجام شده را
مناسب نمی دانم .از طرفی دیگر با اقای مطهری صحبت
کردم و گفتم همین قانونی که می گوییم باید به ان احترام
بگذاریم ،همین قانون می گوید بدون داشتن ادله محکم
نمی توان مساله ای را به کسی نسبت داد.
اقای مطهری و اقــای رئیس جمهور ایــن اتفاق را
به طور تلویحی به امام جمعه مشهد نســبت داده بودند به
این معنــا که دادســتان از اقای امام جمعه حکــم ،برگه و
نامه ای گرفته است که چنین دستوری را به نیروی انتظامی
داده است.
من به این نگاه هم اعتراض دارم چون ما نمی توانیم
در نامه هایــی که انعکاس ملــی دارد نماینــده ولی فقیه و
امام جمعه را براســاس حدس و گمان مخاطب بگیریم و
کاری را به او نسبت بدهیم .یعنی به همان میزان که اقای
دادستان باید رعایت قانون را کند و به قانون احترام بگذارد
به همان میزان اقای مطهری براســاس حــدس و گمان
مساله ای را به یک عالم یا ولی فقیه نباید نسبت بدهد .به
همین خاطر نامه ای به اقای مطهری نوشتم و تاکید کردم:
«قانون حتما محترم است ،باید تالش همگان بر اجرای
قانون باشد و عدم رعایت قانون قطعا اثار زیانباری دارد.
قانون ما که برگرفته از شــرع مقدس اســام است
اجازه نمی دهد بدون مستندات و ادله متقن ،رفتار ،گفتار
یا فعل و ترک فعلی را به دیگران نسبت دهیم .عالوه بر ان
سیاست
مثلث | شماره 335
من تصورم این است که اســتاندار باید
دربــاره این مســاله خیلــی قوی تر عمل
می کرد ،از تمام اختیــارات قانونی خود
اســتفاده می کــرد و شــورای تامیــن را
تشکیل می داد و مراسم را برگزار می کرد.
اینکه صرفا به دادســتان زنگ بزنند و او
نباشد ،توجیه نمی کند
سیاست
احترام و تعظیم بزرگان و علما از اداب و سنن دینی و ملی
ماست و شــما که از خانواده معظم روحانیت هستید خود
باید پرچم دار صیانت از این شان و منزلت باشید ،بنابراین
بر شماست با عذرخواهی از ســید بزرگوار حضرت ایت الله
علم الهدی نماینده محترم ولی فقیه و امام جمعه مشــهد
نســبت به حداقل جبــران مطالب منــدرج در مرقومه تان
اقدام فرمائید».
به نظر شما اســتاندار هم در این قضیه کم کاری
نکرد؟ این توجیه اســت که اســتاندار خراسان
رضوی اعــام کرده من چند مرتبه به دادســتان
مشهد زنگ زدم اما او پاسخ تماس های مرا نداد؟
من تصورم این اســت که استاندار باید درباره این
مساله خیلی قوی تر عمل می کرد ،از تمام اختیارات قانونی
خود استفاده می کرد و شــورای تامین را تشکیل می داد و
مراسم را برگزار می کرد .اینکه صرفا به دادستان زنگ بزنند
و او نباشــد ،توجیه نمی کند .نوع عملکردی که استاندار
برای مدیریت این ماجرا داشــت ضعیف بود .ضمن انکه
همان روز در مشــهد بیش از هزار مجلس برگزار و بیش از
100هزار غذا توزیع شد .اینکه دیگ غذا را توقیف کنند با
هیچ منطقی توجیه پذیر نیســت .به فرض برگزاری جلسه
اشکال داشت ،دیگ غذا را برای چه توقیف کردند.
شما می فرمایید استاندار واکنش الزم را نداشت
اما وزیر کشور در نشست خبری خود اعالم کرد
که وزارت کشــور طرف ماجرا نیســت .دو طرف
ماجرا مجلس و قوه قضائیه هستند حال انکه اگر
استاندار قوی عمل می کرد شاید شاهد این اتفاق
در مشهد نبودیم ،نظر شما چیست؟
برای اداره هر نقطه کشور قوای مختلف ماموریت
و شــرح وظایف خود را دارنــد .من نمی دانــم ایا تضمین
جلسات و برگزاری جلسات با مجلس است یا با قوه قضائیه.
وزیر کشور گفت «به لحاظ تامین امنیت برگزاری
جلسه مشکلی وجود نداشــت ،این کار را انجام
می دادیم و هیچ اتفاقــی هم نمی افتاد» حاال که
دادســتان ورود کرد برگزاری مراسم لغو شد ،دو
طرف ماجرا قوه قضائیه و مجلس هستند که باید
بنشینند و قضیه را بین خود حل کنند ،این حرف
را از اقای رحمانی فضلی می پذیرید؟
قطعا این حرف را نمی پذیرم .اســتاندار به عنوان
رئیس شورای تامین از اختیارات قانونی برخوردار است و
می توانست از اختیاراتش اســتفاده کند و مراسم را برگزار
کند .وقتی از اختیاراتش اســتفاده نکرد طبیعی است که
مراسم نیز برگزار نشد.
ایا نباید با استاندار هم برخورد شود چون او هم
کم کاری خود را در این ماجرا داشت؟
قطعا ،از مجلس یک تیم سه نفری مامور شدند تا
ماجرا را دقیق بررسی کنند ،هر کدام از دستگاه ها در اجرای
قانون مانع ایجاد کردند باید با انها برخورد شود.
اصالح طلبان قصد موج سواری داشتند؛ بعد از
لغو مراسم ســخنرانی اقای مطهری در مشهد،
اقای زیباکالم گفــت من در قزوین ســخنرانی
داشــتم و دادســتان مراســم ســخنرانی من را
لغو کرد ،اقای فاضل میبدی نیــز چنین ادعایی
داشت ،ایا درست است که یک اتفاق ناخوشایند
به ابزاری بــرای بهره برداری سیاســی و جناحی
تبدیل شود؟ اصالح طلبانی که داعیه منافع ملی
دارند ایــا واقعــا در همین چارچوب امــروز عمل
می کنند؟
خیــر ،متاســفانه در کشــور مــا چــون احــزاب
نهادینه نشــدند و جریانات براســاس تفکرات اشخاص و
تصمیم گیری اشخاص حرکت می کنند ،این اسیب را داریم
که عمدتا منافع ملی مدنظر واقع نمی شود و جریانات منتظر
یک موجی هســتند که به نفع خود از ان استفاده کنند .به
همین دلیل می گویم به همان میزان که کار اقای دادستان
ایراد دارد ،کار علــی مطهری هم ایــراد دارد .قانون به ما
اجازه نداده که براساس حدس و گمان به دیگران تهمت
بزنیم یا سوءظن داشته باشــیم .ادعایی کنیم که مستدل
و متقن نباشــد .اقای مطهری متاســفانه در نامه اش یک
مساله ای را به نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی
منتسب کرد که هیچ دلیل متقن و مستدلی برای ان ندارد.
من با اقای مطهری صحبت کردم و گفتم «کار شــما نه از
اموزه های دینی گرفته شده و نه قانونی است ».به همین
میزان مانع تراشــی مقابل برگزاری یک مراســم مجوزدار
اشتباه بود.
اقای مطهری چه پاسخی داد؟
اقــای مطهری گفت که «یک بخشــی را شــاید
شــما درســت بگویید ».من گفتم «شــما نبایــد مصداق
نام می بردی ،کلیت را می گفتی .وقتــی مصداق اوردی
باید دلیل انتساب حرفت را به شــخص اقای علم الهدی
بگویی ».اقــای مطهری گفــت «من در نامــه ام نگفتم
اقای علم الهدی دستور دهنده این کار بوده است تلویحی
گفتم ».من هم جواب دادم «درست نبود که شما براساس
حــدس و گمان یــک موضوعــی را به اقــای علم الهدی
منتسب می کردی ،این کار خالف قانون است ».به همین
خاطر در نامه ام به اقای مطهری نوشــتم که عذرخواهی
کند چون او هم به نظر من در این قضیه با موج سواری یک
فضایی را علیه رقیب ایجاد کرد.
اصالح طلبــان چطــور؟ اقــای زیبــاکالم اخیر
مصاحبــه کــرده و گفتــه قوه قضائیــه بــا لغــو
ســخنرانی ها می خواهد بگوید دولت تو کاره ای
نیستی ،ایا انها قصد موج سواری ندارند؟
افــراد یــا جریان هــا از ایــن مــوارد می خواهند
بهره برداری سیاسی به نفع خود کنند.
بعد از اتفاق روز اربعین در مشهد شما فضا را در
مجلس چگونه دیدید؟
نســبت به بخش اولش تقریبا نظر مجلس بر این
اســت که قانون باید اجرا می شــد ،حرمت قانــون را نگه
می داشتند و اجازه می دادند مراســم برگزار شود .ما نباید
جلــوی برگزاری مراســم های مختلف را کــه در چارچوب
قانون و جــزو خانــواده انقالب قرار اســت انجام شــوند
بگیریم .بخش دوم ان اســت که اقای مطهری با رعایت
حرمت عالمان دینی را که در اموزه ها ،ســنن و اداب دینی
و ملی ماســت به جا می اورد و در نامه اش به رئیس جمهور
بی حرمتی را به اقای علم الهدی نمی کرد.
موضع اصالح طلبان مجلس را چطور دیدید؟
این نوع وقایع حتما به انسجام جریانی می انجامد.
در واقع بهانه ای برای انسجام بیشتر نیروهای ان جریان
می شود .معتقدم اصالح طلبان مجلس انسجام بیشتری
پیدا کرده بودند.
یعنی ایــن واقعه باعث شــد کــه اصالح طلبان
مجلس و اعضــای فراکســیون امید منســجم
شوند؟
بله ،البتــه این ویژگــی فقط محــدود به مجلس
نبود بلکه در سطح کشور چنین شرایطی را برای نیروهای
اصالح طلب پدیــد اورد .اتفاقی کــه در روز اربعین افتاد
قابل دفاع نیســت چون افکارعمومی نمی پذیرد و هر چه
هم ما بخش دوم ماجرا را نقد کنیم افکار عمومی به بخش
اول توجــه می کند .اقــای مطهــری نایب رئیس مجلس
می خواست در مشهد ســخنرانی کند اجازه ندادند ،سالن
عوض کردند دوباره درب ســالن دوم را نیــز پلمب و دیگ
غذا را توقیــف کردند ،وقتی افکارعمومی به این مســائل
نگاه می کند قطعا نمی پذیرد.
اینکه برخــی اصالح طلبان مجلس اســتیضاح
وزیر کشــور را مطرح کردند چــه ارزیابی از این
اقدام دارید؟
می تواند بهانه ای برای شروع یک کار باشد.
شروع چه کاری باشد؟
می توانــد بهانه اســتیضاح باشــد .در واقع بهانه
خوبی برای اصالح طلبان است.
به نظر شــما اســتیضاح اگر اجرایی شــود رای
می اورد؟
به دفاع وزیر هم بستگی دارد .مجلس اقتضایی
عمل می کند .نمی شــود بــه قطعیت گفت ولــی جریان
اصالح طلب دنبال این است که این اتفاق بیفتد.
یعنی طرح اســتیضاح را جدی می بینید یا انکه
یک موجی بود که بعد از چند روز می خوابد؟
بســتگی به البی های بزرگان جریــان اصالحات
و جریان دولت دارد .اگر در ســطح باال البــی کنند چون
فراکســیون امید به نوعی منتســب به جریان دولت است
مساله منتفی می شود اما اگر نظر البی ها بر استیضاح وزیر
باشد حتما این اتفاق می افتد.
نظر شما چیســت؟ درباره اســتیضاح وزیر چه
اتفاقی در نهایت رقم خواهد خورد؟
فکر می کنم انجام نشود.
پاســخی که اقــای رئیس جمهور بــه نامه اقای
مطهــری داد در فضــای مجــازی و کانال هــای
تلگرامی به کنایه و طنز گرفته شد و بازتاب خوبی
نداشت ،به نظر شــما ادبیات نامه اقای روحانی
درست بود؟
مشکل االن مملکت مباحث اقتصادی و معیشتی
و اشتغال است .همه مردم در همه سطوح با این مشکالت
دارند دســت و پنجه نرم می کنند که این بسیار برای مردم
مشهود بود که در مقابل ان حجم مشکالت موضع گیری
نمی شود یا بسیار ضعیف است ولی درباره این بحث های
سیاســی موضعگیری به ســرعت و قاطع انجام می شود.
پارادوکس بین این دو حوزه کامال مشــهود بود و به همین
دلیل هم خیلی ها در کانال های تلگرامی اشــاره کردند و
حتی به من پیامک زدند که کاش اراده و جدیتی در دولت
برای رفع مشکالت اقتصادی مردم هم وجود داشت.
یعنــی وقتی اقــای رئیس جمهور بــه خاطر یک
اتفاق دو وزیر خود را بــرای پیگیری موضوع به
خط می کند چطور درباره صندوق ذخیر فرهنگیان
و مسکن مهر این کار را نمی کند؟
در قضیه پدیده دو سال است که 20هزار خانواده
درگیر ان هستند و هیچ اراده ای برای اینکه مشکل را حل
کنند وجود نــدارد .وقتی مصادیقی از این دســت را مردم
می بینند تعجب می کنند .مگر رســیدگی به مساله لغو یک
مراسم سیاسی مجوزدار در مشهد چقدر اولویت کشور بوده
که رئیس جمهور با این لحن ،ادبیات و جدیت دو وزیر خود
را مامور رسیدگی به ان می کند.
شما از دفتر اقای علم الهدی هم پیگیری کردید
ببینید که ایشان چه نگاهی به اتفاق روز اربعین
در مشهد داشتند؟
خیــر مــن فقــط همیــن اطالعیــه دفتــر اقای
علم الهدی را دیدم.
35
سیاست
سیاست
36
مثلث | شماره 335
4
«#مایه_شرمساری »
واکنش کاربران فضای مجازی به نامه رئیس جمهور با هشتگ
«مایه شرمســاری» خوانــدن لغو ســخنرانی علی
مطهری توســط رئیس جمهــور ،ان هم در شــرایطی که
حسن روحانی در مقابل اتفاقات بسیار بدتر سکوت کرده
است ،واکنش گسترده کاربران شــبکه های اجتماعی را
برانگیخت.
ماجــرا از ایــن قرار اســت کــه حســن روحانی در
پاســخ به نامه علــی مطهری ،نماینــده مردم تهــران در
خصوص لغو برنامه ســخنرانی وی در روز اربعین حسینی
در مشــهد مقــدس به دنبــال اقدامــات دادســتانی این
شهر ،دســتوراتی را خطاب به وزرای کشور و دادگستری
صادر کرد.
درحالی که رئیس جمهور در بســیاری موارد مشــابه
از جمله لغو سخنرانی های شــخصیت های مانند حسین
شریعتمداری و دیگر نمایندگان مجلس واکنش درخوری
نشــان داده یا حتــی در موضــوع مشــکالت اقتصادی
کشور ،فسادهای مالی یا الودگی هوا نامه ای ننوشته ،لغو
ســخنرانی علی مطهری را «مایه شرمساری» دانست که
همین موضوع با واکنش کاربران شــبکه های اجتماعی
روبه رو شد.
با گذری بر فضای مجازی مروری کردیم بر هشتگ
«#مایه_شرمســاری » و نظراتی کــه در این مــورد داده
شد.
رئیس جمهور به نامه علی مطهری جواب داد.
بماند نامه های مردم برای پدیده شــاندیز و الودگی
هوا و مرز مهران و...
که صد نامه فرســتادن صد راه نشــان دادن .یا راه
نمی دانی یا نامه نمی خوانی .گر نامه نمی خوانی...
اقای رئیس جمهور!
#مایه_شرمســاری تعطیلــی 30درصــد صنایع درکشور؛
بی توجهی به هزاران مال باخته پرونده شاندیز؛ عدم پیگیری حقوق های نجومی؛ عدم پیگیری الودگی هوا و گرد و غبار در شهرهایجنوبی کشور،
عدم برنامه ریزی و اواره شــدن چند هزار نفر در مرزمهران در بدترین شرایط،
گرفتن هزینه بیمه مشــکوک و اجبــاری از زائراناربعین حسینی است.
انچه باید شما را شرمسار کند بیکاری فزاینده است.
اقای روحانی شــما از لغو ســخنرانی علی مطهری
در مشهد شرمســار هســتید و برخی از مردم هم از رکود و
اقتصاد بیمار و عدم بهبود کسب و کار و بیکاری و دریافت
حقوق های نجومی توســط برخی دولتی ها و همچنین از
نرسیدن سیب و گالبی های کال و نارس باغ برجامی شما،
#شرمسار هستند!
واقع بین باشید!
حسن روحانی در پاسخ به نامه علی مطهری پیرامون
لغو ســخنرانی این فرد در مشــهد ،با گرفتن ژست حامی
ازادی بیان و مخالفت با «بستن دهان» و ...انتظار خود
از رئیس قوه قضائیه را «حمایــت از ازادی بیان» معرفی
کرده است!
برای درک بهتر صداقت رئیس جمهور محترم ،خالی
از لطف نیست .سخنان ایت الله املی الریجانی در واکنش
به سخنان حسن روحانی در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات
امسال را مرور کنیم :برادر بزرگوار! شما خودتان شفاها یا
کتبا با واسطه یا بی واســطه بارها گفته اید که چرا با فالن
روزنامه یا فالن سایت برخورد نمی کنید یا نزد مقام معظم
رهبری گالیه می کنید کــه چرا دســتگاه قضایی با فالن
روزنامه برخورد نکرده است .اما وقتی بین اهالی مطبوعات
و رســانه حضور می یابید نــدای #ازادی_مطبوعات ســر
می دهیــد و اینکــه قلم هــا را نشــکنید و دهان هــا را
نبندید!
اگر بنا بــود منتقدین دولت هم هرجا ســخنرانی لغو
می شد هشتک #freeمی زدن ،محتمل ترین گزینه امروز
#freeiranبود.
-واکنــش غیرمتعارف اقــای روحانی بــه نامه علی
مطهری بابت لغو ســخنرانی وی به صــورت غیرقانونی در
مکانی دولتــی عجیب و قابــل توجه اســت« :تعرض به
ازادی های اساسی در کهف حصین ثامن االئمه(ع) مایه
شرمساری است».
رئیس جمهور محترم! مایــه شرمســاری انجاســت کــه در ســرزمین
ثامن االئمه(ع) حقوق نجومی می گیرند و فســاد 8000
میلیاردی رخ می دهد و دولت ســکوت می کنــد و دریغ از
تشکیل یک کمیته حقیقت یاب و نمایندگان اصالح طلب
دم فرو می بندند.
مایه شرمســاری برای مردم و مقامات مشــهد انجابود که فرد جسارت کننده به ساحت ثامن االئمه(ع) بدون
عذرخواهی و اظهار ندامت میتینگ سیاسی می گرفت و به
ریش همه می خندید!
دولت محترم ان قدر ســرعت عمل داره که توی روز
تعطیل برای لغو یک ســخنرانی دســتور پیگیری میده و
چندین نامه رد و بدل میشه و بعدش احساس #شرمساری
میشه.
اما هنــوز بــرای پیگیــری تحریم هایی کــه هر روز
برخالف برجــام بر ضــد ملت ایــران تو امریــکا تصویب
میشه،نه از نامه نگاری خبری هســت نه از جنجال و نه از
احساس #شرمساری
با این فشار ایمیلی تون ...اه
«-تو شرمسار نیستی»
من نمی دانم چرا حاشیه هایی که مطهری و روحانی
و رئیس مجلس می خواهند و دوستشان دارند ،باید برای
تمام ملت حاشیه باشــد؟! اما چیزی که مساله مردم است
انگار نباید برای این سه نفر مساله باشد...
به ســخن دیگر اینکه چرا لغو قانونی یک سخنرانی
که صاحبش اهل تفسیق جامعه است ،می تواند برای این
ســه نفر اولویت و البته مایه شرمســاری باشد اما مقوالتی
که مساله و دغدغه معقول مردم اســت ،نه تنها برای این
ادم ها ،دوست داشتنی نیست ،بلکه #مایه_شرمساری این
ادم ها هم نیست و اولویتشان هم محسوب نمی شود؟!
( -مــادر فومنــی) کــه مامور شــهرداری بــه ناحق
ســیلی بر صورتش زد ،امــروز به همراه پســرش میهمان
ریاست جمهوری هستند.
این نــوع دیدارها خیلی خوبه .فقــط اقای روحانی!
معلمــان و فرهنگیانی کــه در صندوق ذخیره پولشــان را
خوردند هم دعــوت و دلجویــی کنید که مردم بــاور کنند
پوپولیستی عمل نمی کنید.
ای کاش بابــت رکوداقتصــادی ،وعده های دروغ،
بتون ریزی اســتقالل ،حقوق ها و اختالس های نجومی
و ابستگان و فعالیت #باند_سرخه هم #شرمساری داشتید.
#مایه_شرمساری این بود که خودتون گفتید «بعضی
با پول وارد لیست امید شدن».
این نامه حسن روحانی قشنگ نشون می ده دولت با
چه دید تخیلی ای داره اداره می شه؛ توی وزن کشی اهم و
مهم ،کال اوت می زنه.
#مایه_شرمســاری اینه کــه روحیه ای تو کشــور به
وجود بیاری کــه کارمندای هواپیمایی برن بــا یه هواپیما
سلفی بگیرن!
#مایه_شرمساری یعنی وزرای دولتت پیرترین وزرای
تاریخ انقالب باشن اما مدعی میدون دادن به جوونا باشی.
#مایه_شرمســاری هســت که روحانــی از وضعیت
دهشتناک یک میلیون و دویست هزار حاشیه نشین مشهد
از خجالت اب نمیشــه ولی برای لغو ســخنرانی مطهری
شرمنده است!
#مایه_شرمساری اینه که یه دولتی از انتخاب یه نفر
به عنوان رئیس جمهور توی یه کشور دیگه تنش بلرزه.
#مایه_شرمســاری یعنــی میلیو ن هــا جــوون
تحصیلکرده ولــی بیکار که بهشــون وعــده کار دادی تا
ازشون رای بگیری ولی تعدادشون هر روز زیادتر میشه.
#مایه_شرمساری هســت که اعضای هیات دولتت
حقوق میلیونی بگیرند و مردمت برای گرفتن یک وام 10
میلیونی خفت بکشند.
#مایه_شرمســاری رو با ســیمان مخلوط می کنیم،
مخلوط به دســت اومــده رو می ریزیــم تو قلــب راکتور،
می ذاریم یکم بمونه و تبدیل بشه به جامد شرمساری!
باال رفتــن حجــم کاالى خارجى در فروشــگاه ها و
تعطیلى کارخانه هاى داخلى #مایه_شرمساریه.
#مایه_شرمساری فقط اون اقتصادی که قرار بود تو
100روز حل شه.
#مایه_شرمساری اینه که در یک کشور جوان هیات
دولت #پیرمردها تشکیل شده با میانگین سن 70سال!
#مایه_شرمســاری یعنــی هرچی داری بــدی وعده
#گالبی بگیری.
#مایه_شرمساری یعنی اینکه برا صدهزار زا ئر پشت
مرز مهران مونده کمیته رسیدگی تشکیل ندی ولی برای
علی مطهری سه ساعته کمیته بزنی.
#مایه_شرمساری اون روزنامه شرق بود که لباده ابی
رو با لباس کلینتون ست کرده بود .یادتون میاد؟
#مایه_شرمســاری یعنــی دائــم تیکه بنــدازی که
درامدهای نفتی دولت قبل چی شد؟ بعد معلوم بشه خودت
بیشتر از دولت قبل درامد نفتی داشتی.
-ســخنرانی رو دادســتان لغــو کــرده ،انداختــن
گردن علم الهدی بعــد #فرماندار مشــهد و برکنار کردن!
رونالدینیو فوقش چپ رو نگاه می کرد پاســو می داد سمت
راست!
شکست در جنگ روانی
حامیان دولت به دنبال استفاده از فضای پس از لغو سخنرانی مطهری بودند
مسعود ندافان
روزنامه نگار
5
هرجا نامی از هیاهوی سیاســی باشــد؛ پای «علی
مطهری» همیشه در میان است .این بار علی مطهری در
مهم ترین استان حامی اصولگرایان دست به اعتراض زده
است؛ علی مطهری از سخنرانی در جلسه سیاسی مجمع
مشورتی اصالح طلبان خراسان رضوی با حکم دادستان
مشــهد بازماند تا غائله دیگری در فضای سیاســی کشور
شکل بگیرد.
علی مطهری مانند همیشه دست به قلم شد؛ نامه های
سرگشــاده وی میراث دوران دولت اصالحات است؛ چه
ان هنگامی که از «خطر شدت گرفتن اصالح طلبان» که
طرح ها و لوایح انان «در جهت حذف مکتب و ایدئولوژی
پیش می رود» سخن می گفت و چه ان زمانی که در نامه ای
سرگشــاده خطاب به دکتــر محمود احمدی نژاد نوشــت
«بدون شک انتخاب جنابعالی به عنوان رئیس جمهور در
سال گذشته از الطاف خفیه الهی بود» و حاال بدون اطالع
از چرایی لغو جلســه اش ،ان را «اقدامــات داعش گونه»
توصیــف می کند که بایــد دولت «تمهیدی بــرای نجات
استان خراسان رضوی ازاین گونه استبدادها بیندیشید» و
در این نامه به رئیس جمهور پیرامون لغو جلسه نوشت « :به
دستور دادستان مشهد و به قول خودش بر اساس نامه ای
که به او رسیده است لغو شد.
امیدوارم این نامــه از اقای علم الهــدی امام جمعه
مشــهد نباشــد .ارتباط این موضوع با دادســتان و احیانا
امام جمعه برای من روشــن نیســت .ان که در این موارد
مسئولیت دارد استاندار و شــورای تامین است که ظاهرا
مسلوب االختیارند .لطفا برای ما روشن فرمایید که حاکم
در استان خراســان رضوی استاندار اســت یا دادستان و
امام جمعه؟ نیروی انتظامی تحت فرمان استاندار است یا
دادستان؟ و اساسا ورود دادستان در این گونه موارد بر چه
اساسی است؟»
اما فــارغ از دالیل پیشــروی این رخداد ،این ســنخ
نامه ها و روحیات خاص علی مطهری برای دولت یازدهم
حکایت اکسیر رهایی بخش از مطالبات مردمی دارد.
مدافع «ازادی»؛ سناریوی تبلیغاتی دولت
گام دوم با ازادی رسانه ها برداشته شد و رئیس جمهور
در مراسم گشایش بیســت و دومین نمایشگاه مطبوعات
اظهار داشت « :اگر خود اصحاب رســانه امنیت نداشته
باشــند و دل نگران امنیت خود و راه و شــغل و کار و خط و
قلم خود باشند ،چگونه می توانند امنیت را بیافرینند با قلم
شکسته و دهان بسته؟ از او کاری ساخته نیست ،نشکنیم
قلم ها را به بهانــه واهی ،نبندیم دهان هــا را با بهانه های
غیراساسی ،بگذاریم در این جامعه ازادی باشد .همان طور
که شما در یکی از نمایشــگاه هایتان گفتید با صدای بلند
ازادی مسئوالنه ،بگذاریم ازادی مسئوالنه باشد».
هرچند ایت اللــه صادق املی الریجانــی با صراحت
بیان به مقابله با این ســخنان پرداختند و در همین راســتا
اظهار داشت« :برادر بزرگوار! شما خودتان شفاها یا کتبا
باواسطه یا بی واسطه بارها گفته اید که چرا با فالن روزنامه
یا فالن ســایت برخورد نمی کنید یا نزد مقام معظم رهبری
گالیه می کنید که چرا دســتگاه قضایی با فــان روزنامه
برخورد نکرده است.
اما وقتــی بیــن اهالی مطبوعــات و رســانه حضور
می یابید ،ندای ازادی مطبوعات ســر می دهیــد و اینکه
قلم ها را نشکنید و دهان ها را نبندید!» گام سوم با پاسخ به
نامه علی مطهری اغاز شد و رئیس جمهور به رحمانی فضلی
و پورمحمدی دســتور پیگیری دادند و در بخشــی از این
نامه با استمرار ادبیات گفتمان «ازادی» امده است« :ایا
کسانی در مراکز حساس اســتان نفوذ کرده اند که گمان
می کنند با بستن دهان ها و ســد راه سالن های سخنرانی،
می توانند راه پیشرفت و توسعه کشــور در مسیر موردنظر
مــردم و رهبر معظم انقــاب حضرت ایت اللــه خامنه ای
مدظله را ببندند و راه را بر افراطی گری و دوقطبی ســازی
جامعه بگشایند؟ ....انتظار از قوه محترم قضائیه جلوگیری
از جرائم مشــهود و حمایت از ازادی بیان به موجب قانون
اساسی و مقابله با کج اندیشی در اجرای قانون است .امید
است ریاســت محترم قوه قضائیه دســتور رسیدگی سریع
به این حادثه را صــادر کرده و با اعالم نتیجــه ان مردم را
نســبت به برخورد قانونی با تعرض به ازادی های اساسی
دلگرم نمایند».
پاتک منتقدان دولت؛ #مایه_شرمساری
مثلث | شماره 335
هرچند علی مطهری بهترین بازیگر برای اســتمرار
جنگ روانی دولت با همراهی اصولگرایان همسو با پاستور
در بهارســتان با کلیدواژه «ازادی» اســت ولی این اقدام
دولت همانند ازادی رسانه ها با شکست مواجه شد.
در بخشی از نامه حســن روحانی گزاره «اتفاقی که
در شهر مشهد رخ داد ،مایه شرمساری است» امده است
که این گزاره باعث ایجاد موج انتقــادی فراوانی در قبال
عدم عملکرد مناســب دولت یازدهم نســبت به مشکالت
مردم ایجاد کرد؛ به نحوی که کاربران اینترنتی با هشتگ
#مایه_شرمســاری فهرســتی بلندباال از وعده های حسن
روحانی و مشکالت مردم را منتشــر کردند .بازهم رد پای
مشاوران «اشنای» دولت یازدهم در میان است؛ بار دیگر
انان توصیه اشتباه به حسن روحانی داده اند؛ جنس حسن
روحانی با ازادی در هنگامی که سخنرانی فعاالن اصولگرا
لغو می شود ،سنخیت ندارد.
او مــرد «ازادی خواهــی» در کوران «مشــکالت
معیشتی» نباید باشد؛ مردم از او وعده های «پسابرجام»
را با دستور به تمام کابینه مطالبه می کنند و نه دستور به دو
وزیر برای پیگیری لغو جلسه یک نماینده .حسن روحانی
روزهای ســختی را پیش رو دارد؛ روزهایی که نه مشاوران
وی راهکار فرار مناسب ارائه می دهند و نه با حضور ترامپ
در کاخ سفید شرایط باب میل وی اســت؛ به همین دلیل
او برای حضــور در انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم
تردید دارد.
سیاست
کلیــددار پاستورنشــین دلواپس «ســازمان رای»
اردیبهشــت 96است؛ حســن روحانی به خوبی اگاه است
کــه وی برخــاف رئیــس دولــت اصالحــات و محمود
احمدی نژاد ،فاقد سازمان رای شــخصی مستقل است؛
حضور او در پاستور ماحصل ائتالف مخالفان احمدی نژاد
و بی قاعدگی سیاســی اصولگرایان بود و از ســوی دیگر
حامیان دولت یازدهم در انتخابات بهارســتان دهم برای
استمرار ائتالف 92از گفتمان سازی اعتدال چشم پوشی
کردند تا حسن روحانی تنها رئیس جمهوری بدون سازمان
رای مستقل باقی بماند.
مصائب حســن روحانی به همین جا ختم نمی شود؛
اصالح طلبان مهم ترین ســرمایه اجتماعی دولت یازدهم
از عدم چک ســفید امضاء بــه وی خبر می دهنــد و حتی
از «گزینه های حفاظتــی» از میــان اصالح طلبان برای
روزهای سخت انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم سخن
می گویند تا خدشــه دیگری بر بدنه «سازمان رای» دولت
یازدهم وارد شــود .همچنین انتشــار فیش های حقوقی
نجومی دولتمــردان پتک دیگــر بر پیکــره نحیف دولت
یازدهم وارد ســاخت و به دلیل اثرگذاری ان در الیه های
اجتماعــی به طوری جــدی ســرمایه اجتماعــی دولت را
تهدید کرد.
حسام الدین اشنا از اصلی ترین افراد اتاق فکر حسن
روحانی دامنه اســیب دولت را بیشــتر از دیگران احساس
کرد و معتقد بود که «مســاله فیش هــای حقوقی ،پایگاه
اجتماعی دولت را مســتقیما هدف قــرار می دهد ».او در
همین راســتا نوشــت« :در واقع نخســتین موردی است
که خود مســاله و اســتفاده منتقدان دولــت از ان ،منجر
به تاثیرگذاری شــدید بر افکار عمومی و ضربه به سرمایه
اجتماعی دولت شده اســت؛ حمله های پیشین مخالفان
علیه دولت – عمدتا بــر محور برجام و سیاســت خارجی –
پایگاه اجتماعــی دولت را متزلزل نمی ســاخت و حتی در
تقویت موضع دولت موثــر بود .این مســاله در انتخابات
مجلس شورای اســامی و مجلس خبرگان رهبری اشکار
شد.
اما مســاله فیش های حقوقــی ،پایــگاه اجتماعی
دولت را مســتقیما هدف قــرار می دهد .جوانــان بیکار،
بازنشســتگان ،کارگــران با حقوق اندک و ســایر اقشــار
مستقیما تحت تاثیر این سوژه سازی قرار می گیرند».
دولت یازدهم؛ دولت «گفتاردرمانی» است؛ چه برای
مطالبات سیاست داخلی اصالح طلبان و چه برای مطالبات
پســابرجامی مردم؛ بنابراین انان بــرای رهایی از وضعیت
نابســامان نیازمند خلــق «دوقطبی» در ســطوح مختلف
سیاسی و فرهنگی هستند.
دولت یازدهم خواهان «اپوزیســیون نمایی» است
تا در شرایط نماد «موضع موجود» برای پاسخگویی قرار
نگیرد؛ انان می خواهند مهاجم باشند تا مدافع بی قدرت.
«ازادی» کلیدواژه تکراری ولی اثرگذار در فضای اجتماعی
کشور است؛ ازادی «کنسرت» ،ازادی «رسانه ها» و حاال
ازادی «بیــان» و مجــری این طرح فقط حســن روحانی
است؛ زیرا کابینه دولت یازدهم با وی در این راه پر سنگالخ
همراهی نمی کند اما شیخ دیپلمات خطیب است؛ هرچند
هنر دیپلماســی وی تاکنــون بازخورد مناســب اجتماعی
نداشته است ولی خطابه های وی موفقیت امیز بوده است؛
او در کارزار رقابت خرداد 1392حسن روحانی با استراتژی
خطابه های کوبنده وارد عرصه جدال بــا نامزدهای دیگر
ریاست جمهوری دهم شد .او شهردار تهران را با کنایه های
ی و سعید جلیلی را با برساخت نمایندگی رئیس جمهور
کالم
سابق و استمرار فعالیت هسته ای زیر فشار تحریم ها کنار
گذاشت و حاال اسم رمز پیروزی اینده را در استمرار ادبیات
«ازادی خواهانه» می بیند؛ هرچند سوابق وی خالف ان
را نشان می دهد.
در اولیــن گام حامیــان حســن روحانــی در جنگ
روانی پافشــاری بر برگزاری کنســرت در مشــهد با وجود
مخالفت هــای ایت اللــه علم الهدی را در دســتورکار قرار
داده اند؛ «کنسرت درمانی» با هدف ایجاد قطبی سازی از
ی انان از خروج
مفهوم ازادی برای تهییج طبقه متوسط حام
وضعیت انفعال صورت گرفته اســت .رسانه های همسو
با دولت عدم برگزاری کنســرت در مشــهد را با فضاسازی
به هجمه علیه «فرهنگ» تعبیر می کننــد و عدم مقابله با
رفتارها را به منزله پیشــروی قدم به قدم جریان مقابل برای
محصورســازی ازادی هــای اجتماعی در جامعــه قلمداد
می کنند.
سیاست
37
سیاست
تکرار یک ایده
اصالح طلباندوبارهگفته اندکهممکناستگزینهدیگریغیرازحسن
روحانی برای انتخابات ریاست جمهوری داشته باشند .انها پیش تر بحث
عبور از روحانی را مطرح کرده بودند که اخیرا با ایده نامزد پوششی ان را ادامه
داده اند .انتقاد از روحانی و دولت او فعال در دستور کار قرار گرفته است.
عبور از روحانی
یا چانه زنی؟
چرا برخی اصالح طلبان از احتمال حضور
یک گزینه دیگر سخن می گویند؟
سیاست
38
مثلث | شماره 335
1
هر چند انتظار می رود با نزدیک شدن به زمان برگزاری
انتخابــات ریاســت جمهوری ،اصالح طلبــان بــه صورت
ملموس تری از حســن روحانی حمایت کنند نکتــه اما این
است که صداهایی که احتمال عبور از او را مطرح می کنند از
همیشه بلند تر شده است .حاال افرادی که از چهره های بنام
این جریان هستند روایاتی دارند از جلسات درونی که چندان
برایروحانیخشنود کنندهنیست.
در تازه ترین تحول در این مورد محمد رضا تابش که از
نزدیکترین افراد به محمد خاتمی است گفته« :فعال گزینه
ما اقای دکتر روحانی اســت چرا که عملکرد وی در سیاست
داخلیوخارجیقابلقبولبودهوتوقعاتوانتظاراتنیزشاید
در ید قدرت ایشان نبوده اما ممکن است وقتی وارد مصادیق
شویم گزینه های دیگری نیز مطرح شود».
درستهمزمانباایناظهاراتتاجیکهمبهانتقادات
صریح از حسن روحانی پرداخته اســت .او نیز یکی از افراد
نزدیک به محمد خاتمی است .او گفته است« :اگر بخواهم
صریح بگویم تنها شــانس اقای روحانــی در انتخابات اتی
فقدان الترناتیو اســت .اقای روحانی نه اینکه الترناتیو برتر
جامعه باشــد و نه اینکه تنها بازیگر مقبول کشــور در عرصه
سیاســت باشــد اما چون بازیگــر دیگری نیســت ،با کارت
دیگری نمی شود بازی کرد ،الترناتیوهای دیگر از مشروعیت
عمومی برخوردار نیستند که بتوانند به مثابه رقیب عمل کنند
و همچنین به علت چهره نامقبولی که دارند ،با دســت پر در
صندوق اقای روحانی رای می ریزند.
بسیار از اصالح طلبان بر این تحلیل هستند که چون
الترناتیوی وجود ندارد تنها گزینه و کارتی که می شــود با ان
بازی کرد اقای روحانی است و شاید برای اینکه الترناتیوهایی
که در مقابل ایشان قرار دارند ،تصویر فاجعه در ذهن ترسیم
می کنند پس برای فــرار از این فاجعه عده ای بــه الترناتیو
تن می دهند،بنابراینفرضمنایناستکهدرشرایطعادی
همین اتفاق خواهــد افتاد ،نه به علت اینکــه دولت کنونی
دولت موفقی در عرصه های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی
بوده است چرا که دولت کنونی چندان کارنامه موفقی از خود
به جا نگذاشته است اما اینکه مانعی می شود که روحانی در
انتخابات ۹۶به عنوان الترناتیو اول انتخابات مطرح شود،
پاسخ خیر اســت ،چرا که الترناتیو رقیب ایشان به هر علتی
از صحنه خارج شــد و الترناتیوهای بالقوه و بالفعلی که قرار
است در مقابل ایشان مطرح شوند از این استعداد و مقبولیت
و مشروعیت برخوردار نیستند که در مقابل روحانی بازیگری
داشته باشند».
تاجیک در ایــن مصاحبه تــاش کرده تــا تصویری
واقعی تــر از رابطه اصالح طلبان و روحانــی و علت حمایت
دو طرفه انها ارائه کند .تاجیک در همین مصاحبه خود گفته
اســت« :نقدی را به اصالح طلبــان وارد می کنم که تاکید
خیلی جدی دارند که بدون هیچ شــرط و درخواســتی همه
اندوخته خود را برای حمایت از اقــای روحانی می گذاریم.
این رفتار را هر چه بدانم کنش عقالیی نمی دانم .تقاضایم
از هر اصالح طلبی این است که به هر استراتژی ای که برای
انتخابات می اندیشند ان را به نام تمام اصالح طلبان مطرح
نکنند و ان را به نام جریــان اصالحات خرج نکنند .همگان
مطلع هستند که در فضای اصالح طلبی نسبت به مواضعی
کهدولتدربارهانهاگرفتهوهمچنیندربارهشرایطکنونینقد
وجود دارد ،بنابراین نمی توان فرض کرد همه اصالح طلبان
در انتخابات اتی با یک استراتژی وارد صحنه شوند .به نظر
می رســد باید یک زمانی به انتقادات و انتظارات پاسخ داده
شود ،هر چند بعید می دانم چنین زمانی فرا برسد».
او گالیه هــای تند و تیــزی نیــز دارد و گفته اســت:
«جلوگیری از محو شــدن اصالحــات به واســطه پیروزی
اقای روحانی سطحی ترین و نامنصفانه ترین تحلیل است.
بی تردید انچه به نام جریان اعتدالگرا مطرح شــد نه دارای
پایگاه گفتمانی و نه دارای گفتمانی بود ،هر چند به صورت
تساهل و تسامح اســمش را می گذارند گفتمان اعتدالگرا
اما هیچ چیز از این گفتمان بهره نبرده است و هنوز نتوانسته
خودش را در قامــت گفتمان عرضه کند و هیــچ گرانیگاه و
خاستگاه وسیع طبقاتی نداشت و اگر اصالح طلبان این فضا
را فراهم نمی کردند بی تردید شــرایط برای این جریان مهیا
سیاست
نمی شد و در اینده هم به اعتقاد من ،همین طور است که اگر
بزرگانوکلجریاناصالح طلبیدرپشتاقایروحانیفعال
نشوند ،ایشان فاقد پایگاه طبقاتی است ،بنابراین مطالبی که
برخیاقایانمطرحمی کنندراجدینگیریدوبیشتریکطنز
تاریخی است».
برایتحلیلاینموضوعکهاکنونمیاناصالح طلبان
و روحانی چه می گذرد و چرا این ادبیات میان انها حاکم شده
باید کمی به عقب بازگردیم.
چه کسانی قصد عبور داشتند و به کجا رسیدند؟
اصالح طلبان :شاید روحانی نیاید!
نکته قابل توجــه دیگر که می تواند منشــا ســخنان
محمد رضاتاجیکوتابشباشدهویتسیاسیحسنروحانی
است .اصالح طلبان رسما می گویند که حسن روحانی از انها
نبوده و تنها شــرایط دوران بوده که انها را مجبور به حمایت
کرده اســت« .مرتضی الویری» در بخشی از یک مصاحبه
تفصیلی گفته است« :همان طور که در سال 92هم مطرح
بود،روحانیکاندیدایاصالح طلباننیست،بلکهکاندیدای
مورد حمایت اصالح طلبان است ».در تایید همین سخنان
می توان به اظهارات چندی قبل «علی محمد نمازی» عضو
شورایمرکزیحزبکارگزاراننیزاشارهکردهکهگفتهاست :
«اقای روحانی اصولگرایی بود که از ان جبهه فاصله گرفت
و ما (در انتخابات )92از وی حمایــت کردیم اما کاندیدای
اصلی ما نبود ».مرتضی حاجی ،از فعاالن اصالح طلب هم
در بخشــی از گفت وگوی خود با روزنامه ارمــان امروز درباره
شکلحمایتاصالح طلبانازروحانیدرانتخاباتاتیگفته
است« :اصالح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری سال
92نیز به این معنا (حمایت رسمی از روحانی) ستاد تشکیل
ندادند .معموال در انتخابات مختلــف خود کاندیداها اقدام
به تشکیل ستاد می کنند و ســپس از همفکران خود دعوت
می کنند تا در ستادها حضور پیدا کنند .به نظر می رسد تمرکز
جریان اصالحات به صورت مستقل روی انتخابات شوراها
قرار بگیرد و در انتخابات ریاست جمهوری به صورت مشترک
با طرفداران دولت همکاری داشته باشد».
عبدالله ناصری هم البته گفته اســت« :کار این شورا
(شورایعالی سیاســت گذاری اصالح طلبان) بیشتر متوجه
انتخابات شــوراها خواهد بــود که انتخاباتی بســیار مهم،
پرحجم و وقت گیر است .در مورد انتخابات ریاست جمهوری
که نامــزد اصالح طلبان طبیعتا اقای روحانــی خواهد بود و
ایشان ستادی را شکل خواهد داد و کار خود را پیش خواهد
بردوهمهاحزابوتشکل هایاصالح طلبدرسراسرکشور
هم به این ستادها کمک خواهند کرد .اما وضعیت انتخابات
شوراها متفاوت اســت و طبیعتا ،تمرکز اصلی ترکیب جدید
این شــورا به این انتخابات خواهد بود ».یدالله طاهرنژاد،
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران هم در اظهاراتی همسو
گفتهاست«:نظربهاینکهانتخاباتریاست جمهوریمتولی
دارد و ســتاد ریاســت جمهوری کارهای انتخابات را انجام
می دهد و شورا (شورایعالی سیاست گذاری اصالح طلبان)
هم از ان حمایت خواهد کرد ،بخش قابل توجهی از فعالیت
شورا معطوف به ســاماندهی فعالیت های انتخابات شهر و
روستاست .مدیریت جوامع شهر و روستایی با شوراها است
و این انتخابات بسیار مهم و تاثیرگذار است .به همین دلیل
باید به این امر عنایت بیشتری شود و ترکیبی شکل بگیرد تا
نظراکثریتمردمتامینشود».هرچههستبهنظرمی رسد
با اینکه سعید حجاریان رسما گفته« :اصالح طلبان چاره ای
جزحمایتازروحانیندارند.نشنیده امکهاصالح طلبانبرای
حمایتازاقایروحانیدرانتخابات ۹۶شرطیگذاشتهباشند
وسهم خواهیکنند»والبتهمحمد رضاعارفهمگفتهاست؛
«هر کس عبور از روحانی را مطرح کرده خودش جواب دهد
اما ما در ادامه مسیر ســال ۹۲خود نه تنها از روحانی بلکه از
هیچ یک از عالقه مندان به انقالب عبــور نخواهیم کرد».
یک صدای جدید و بلند شــنیده می شــود .برخی می گویند
باید در کنار حسن روحانی نامزد پوششــی بیاوریم .افرادی
که به نظر می رسد بیشتر به طیف به مخالفان شورای عالی
سیاستگذاری نزدیک باشــند همان هایی که زمانی پیش تر
بحث عبور از روحانی را سرداده بودند .شاید عبور از روحانی
جدی باشد؛ کسی چه می داند! شــاید هم هدف فقط مهیا
کردن شرایط برای چانه زنی باشد.
مثلث | شماره 335
اما یک ایــده اصالح طلبان هم عدم نامزدی حســن
روحانی اســت .به این معنا که حتی اصالح طلبــان خبر از
احتمال عدم کاندیداتوری حســن روحانی در انتخابات 96
می دهند .محســن رهامی ،رئیس کمیته انتخاباتی جریان
تو گویی با روزنامه ارمان گفته بود« :برخی
اصالحات در گف
از روایت ها بیانگر این مســاله اســت که ممکن است اقای
روحانی در انتخابات شرکت نکند ،به همین دلیل اقای عارف
گزینه ای اســت که ممکن اســت در چنین شــرایطی مورد
استفاده اصالح طلبان قرار بگیرد».
رهامی البته قرینه و شاهدی برای این روایت ادعایی
بیان نمی کند و خبرنگار هم چیزی نمی پرسد ،اما نمی شود
همبی اعتناازحرفاوگذشت.برخیمی گوینداصالح طلبان
سهم شــان در کابینه یازدهم را ان چنان که می خواســتند،
نگرفته اند .انهــا به دلیل قائل شــدن نقــش پررنگ برای
خود در پیروزی روحانی ،از همان روزهای تشــکیل کابینه
تو گو هم رهامی این
گالیه هایشان شروع شد .در همین گف
گالیه را طرح می کند« :در انتخابات ریاســت جمهوری ۹۲
اقای عارف که کاندیدای جریان اصالحات بودند بدون هیچ
قید و شرطی به ســود اقای روحانی از انتخابات کناره گیری
کردند.ایندرحالیاستکهدراغلبکشورهایدنیاهنگامی
که یک جریان یا حزب سیاسی به سود یک جریان یا حزب
دیگر از انتخابات کناره گیری می کنــد در مقابل حزب پیروز
بخش هایی از قدرت را به حزبی که از انتخابات کناره گیری
کرده واگذار می کند .با این وجود چنین اتفاقی در انتخابات
ریاست جمهوری ۹۲رخ نداد»...
البتهرهامی فراموشکردهکهمحمدرضاعارفهیچ گاه
حاضر نشد رسما اعالم کند کناره گیری اش به سود روحانی
بوده و بدون ذکر نام او بیانیه انصراف داد .این اختالفات و
عدم به کارگیری عارف در دولت روحانی در انتخابات مجلس
شکل دیگری یافت و گالیه های تند و جدی اصالح طلبان
از حامیان دولت را موجب شد .چه انکه اصالح طلبان معتقد
بودندکاندیداهایحامی دولتگرچهبالیستامیدبهمجلس
راهیافتندامادرانتخابرئیسمجلس ،به جای عارفبه علی
الریجانی رای دادند .دیگر انکه اصالح طلبان حمایت خود
از روحانی را به دلیل شعارهای داده شده از سوی او می دانند؛
شعارهاییکهمعتقدندهنوزاجرایینشدهوانهابههمیندلیل
نمی توانند بی قید و شرط از روحانی حمایت کنند.
ی می گوید« :نمونه بارز این مســائل بازداشــت
رهام
روزنامه نــگاران و خبرنــگاران و فعــاالن مدنی و سیاســی
اســت .بدون شــک اقای روحانــی می تواند از پتانســیل
ریاســت جمهوری خــود در جهــت چانه زنــی و مذاکــره با
رهبرمعظم انقالب و حتی رئیــس قوه قضائیه در این زمینه
استفادهکندکهمتاسفانهازاینپتانسیلاستفادهنمی کند».
رهامی در همین مصاحبه همان حرف اصولگرایان را که از
سهسالپیشمی گفتند،می زند«:دولتاقایروحانیگوش
شنوایی برای شنیدن سخنان طبقات فرودست جامعه ندارد و
نسبت به حل مشکالت طبقه فرودست اهتمام جدی ندارد.
او از ما نبود
سیاست
زمانی که بحث حضور محمود احمدی نژاد جدی شده
بود ،برخی تحلیلگران معتقد بودند که برای حسن روحانی
رقابتبااوسختوهمراهباریسکباالخواهدبود.همینجا
بود که افرادی مانند صادق زیباکالم از لزوم نیامدن روحانی
سخنگفتندوبرنامزدیافرادیهمچونمحمد جوادظریف
تاکید می کردند .چه اینکه زیباکالمگفته بود«:روحانی بهتر
است یا عارف یا ظریف را به مردم در 96معرفی کند .اگر این
اتفاق بیفتد شانس اصالح طلبان بیشتر می شود ».در این
باب حرف های زیادی زده شد و مباحثات فراوانی هم پدید
امد .ان بحث البتــه بعد از نهی محمــود احمدی نژاد دیگر
جای بیانی نداشت.
اما مدافعان ایده عبور از روحانی فقط انهایی نبودند که
پیش بینی می کردند احمدی نژاد رقیب روحانی در انتخابات
خواهد بود .این وســط افرادی مانند منتجب نیا ،قائم مقام
حزباعتمادملیهمبودندکهگالیه هایتندوتیزازروحانی
را به رسانه ها کشاندند.
کار به انجا رســیده بود که قائم مقام حزب اعتماد ملی
با اشاره به اینکه برخی از اطرافیان دولت دچار توهم شده اند
و خود را عامــل پیروزی روحانی در انتخابــات ۹۲می دانند،
حمایت از وی در انتخابات اتی را مشروط به دریافت سهم از
او دانسته بود .منتجب نیا با اشاره به اینکه در عرصه سیاست
و ائتالف ها همیشه سهم خواهی وجود دارد و پشت کردن به
سایر «هم ائتالفی ها» اشتباه است ،گفته بود« :این درست
نیست که از شخصیتی حمایت شود اما او به هیچ وجه خود را
وامدار نداند .از این رو قبل از انکه اصالح طلبان به تصمیم
برســند ،اقای روحانی باید جلســاتی را با شــخصیت های
بزرگ اصالح طلب برگــزار کند و حلقه افــراد نزدیک به او با
اصالح طلبان جلساتی داشته باشند تا به یک توافق و تعامل
مشخصومکتوببرسند».
یک طیف دیگر هم در کنار اعتماد ملی حضور داشت
که اگر چه مثل انها شفاف و صریح از عبور سخن نمی گفت
امــا درباره حمایــت از روحانی ســکوت می کرد و بــه نقد از
اقدامات دولت می پرداخت .حســن رســولی ،رئیس ستاد
انتخابات محمدرضا عارف در انتخابات ریاســت جمهوری
یازدهم در اظهاراتی ضمن انتقاد از وضعیت فعلی گفته بود:
«فضای داخلی کشــور تحت تاثیر رکــود عمیق اقتصادی
است ،به گونه ای که فضای کسب و کار فعاالن اقتصادی
به ویژه درحوزه تولید فضای کم رونق و بیمارگونه ای اســت
که در نتیجه این بیماری افزایــش روز افزون بیکاری به ویژه
بیکاری تحصیلکردگان را شــاهد هســتیم .امــروز بیش از
42درصد فارغ التحصیالن دانشــگاهی ما بیکار هســتند
و کمتر خانواده ای را می توان ســراغ گرفت کــه از اثار این
اسیب اجتماعی و اقتصادی در رنج نباشد».کسان دیگری
هم در این میان بودند که بیشــتر از اینکه مساله شان حسن
روحانی باشــد ،نگران هویت اصالح طلبی و نگاه جامعه به
جناح شان بودند.
انها مانند محمد رضا تاجیک معتقد بودند که «ممکن
استجریاناصالحاتدریکمقطعزمانیبراساسشرایطی
که در ان قرار دارد دست به اجماع بزند و حتی از جریان مقابل
نیز نیروگیری کند .اما این مســاله تنها در یک مقطع خاص
معنا و مفهوم دارد و نمی توان بــه این دلیل «دکان فکری»
جریان اصالحات را تعطیل کرد ».یا نمون ه دیگرش ابراهیم
اصغر زاده که گفته بود؛ «باید اصالح طلبی را از دولت داری
اقای روحانی جدا کرد ...به نظر من اصالح طلبان نباید در
تلهپراگماتیسمدولتیبیفتند.ازسویدیگرفقطنبایدبگویند
از روحانی حمایت می کنیم ،بلکه باید به جامعه اعالم کنند
از چه روحانی ای حمایت خواهند کرد ».این طیف اما حتی
اگر دغدغه شان مساله هویت اصالح طلبی بود اصراری به
عبور از روحانی در شــرایط فعلی نداشتند و در بدترین حالت
مانند شــکوری راد چنین می گفتند« :اصال عشقی از جانب
ما به اقای روحانی وجود نــدارد .روزی هم که اقای روحانی
از ریاست جمهوری کنار برود ،ممکن است هیچ گاه به دیدن
او نرویم».
بدونشکهمهاینمسائلدرپایگاهاجتماعیاقایروحانی
تردید به وجود می اورد».
39
سیاست
اصالح طلب ضد روحانی
محمد رضا تاجیک هفته گذشته برای چندمین بار به انتقاد از روحانی پرداخت
2
محمد رضا تاجیک در زمره تئوریســین ها و افرادی
اســت که مورد مشــورت چهره هــای اصالح طلــب قرار
می گیرد .او البتــه تفاوت هایی دارد با افــرادی همچون
عباس عبدی یا ســعید حجاریان .او برخــاف انها زمان
زیادی اســت که حســن روحانی را نقد می کند و موضعی
متفــاوت دارد درباره نــوع مواجهه اصالحات بــا جریان
منتسب به اعتدال.
او در تازه ترین اظهاراتش نقدهای جدیدی به حسن
روحانی و دولت یازدهم داشته است.
سیاست
40
مثلث | شماره 335
تحلیلگر متفاوت
محمدرضا تاجیک متولد ،۱۳۳۷نویســنده ،مترجم
و فعال سیاســی اصالح طلب اســت .محمدرضا تاجیک
در ســال 1356در رشــته علوم سیاسى دانشــگاه تهران
پذیرفته شد و با وقوع انقالب ،تحصیالتش ناتمام ماند.
پس از ان به مدت 2سال در مدرسه عالى شهید مطهرى
درس هاى طلبگى خواند .او تفاسیر متعددى مانند تفسیر
المیزان را مطالعه کرد و به رئالیسم علمى مرحوم طباطبایى
عالقه نشان داد .در سال 1361در کمیته مرکزى گزینش
اموزش و پرورش و سپس در نهاد ریاست جمهورى مشغول
کار شد و در همین فضا هم به مطالعه گسترده اثار و متون
فکرى گروه هاى مختلف پرداخت .تاجیک بعد از گشایش
دانشگ اه ها در پى انقالب فرهنگى به تحصیلش ادامه داد
و در سال 1369فار غ التحصیل شــد .در شوراهاى اولیه
دفتر تحکیم وحدت به عنــوان نماینده دانشــگاه تهران
حضور یافت .پس از فار غ التحصیلی در مقطع لیسانس،
تحصیل در مقطع فوق لیســانس علوم سیاســى دانشگاه
ازاد و فوق لیسانس روابط بین الملل دانشگاه تهران را پى
گرفت .او از پایان نامه فوق لیســانس روابط بین الملل در
دانشگاه تهران با عنوان «دکترین هاى امنیت ملى» دفاع
کرد اما دفاع از پایان نامه فوق لیسانس علوم سیاسى اش
را که در زمینــه جنبش هاى جدید اجتماعى بــود را ناتمام
گذاشــت و برای ادامه تحصیل به انگلســتان سفر رفت.
در پایان نامه «دکترین هاى امنیــت ملى» ،رویکردهاى
جدید را در عرصه امنیت ملى مورد بررسى قرار داد و به نقد
رویکردهاى سنتى و توسعه محور در این عرصه پرداخت.
تاجیک در دانشگاه «اسکس» انگلستان تحصیل در رشته
نوین «تحلیل گفتمان» را اغاز کرد .بالفاصله پس از دفاع
از پایان نامه فوق لیسانس یعنى در سال 1372تحصیل در
مقطع دکتراى «تحلیل گفتمان در سیاست» را در همان
دانشــگاه اغاز و در ســال 1374با دفاع از تز دکترایش با
عنوان «دگربودگى و هویت» فار غ التحصیل شــد و قبل
از برگزارى جشن فار غ التحصیلى به ایران بازگشت .پس
از بازگشــت عضو هیات علمى دانشــگاه شــهید بهشتى
شد و به تدریس علوم سیاســی در این دانشگاه پرداخت.
تاجیک در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی ،مشاور
رئیس جمهور و رئیس «مرکز بررســی های اســتراتژیک
ریاســت جمهوری» بود و در جریان انتخابات سال ۱۳۸۸
به عنوان مشاور ارشد موسوی فعالیت می کرد.
از حمایت تا انتقاد
با روی کار امدن دولت یازدهم ،بسیار شنیده و دیده
شد که تحلیلگران و روشنفکران اصالح طلب از یکی بودن
ژن اصالحات و اعتدال ســخن گفتنــد و اعتدال گرایی را
بیان دیگری از مشی اصالح طلبی خواندند .اما با گذشت
زمان مواضع انان تغییر کرد.
در ابتدای ســرکارامدن دولت یازدهــم ،محمدرضا
تاجیک در مصاحبه ای که در 28خــرداد 1392با روزنامه
اعتماد انجام داد رضایت خود را از انتخاب حسن روحانی
نشــان داده و گفت« :شــاید در طول تاریــخ معاصرمان
هیچ گاه در این عمق و گســتره شــاهد مردمــی نبوده ایم
که امیدهایشان قوی تر از خاطرات شــان باشد و با وجود
نامالیمات و سختی ها و تنگی ها ،دل خویش را به سیاهی
نیاالیند ،نگاه شــان را به ناامیدی نیارایند و ســاز انفعال و
عدم حضور را کوک نکنند .تردیدی ندارم که امروز ما شاهد
زیباترین ،لطیف ترین ،زالل ترین و اگاهانه ترین روح امید
در جامعه خود هستیم .مردم ما با حضور سرشار از اگاهی
خود اموختند که اگرچه درهای رویاهای انســان های در
ســختی و تنگی کوچک و کوچک تر می شــوند اما با امید
می توانند شرایط را دگرگون کنند».
من بسیاری از پرهای پرواز امیدم را کنده ام
اما گویی این امید برای تاجیک دیری نپایید ،چنان
که در 25شــهریور ماه 1392در گفت وگو بــا روزنامه بهار
چنین گفت« :من دولت کنونی را یک قهرمان نمی بینم،
بنابراین مطالبات سیاســی خــود را در جعبــه ای کوچک
گذاشته و تقدیم می کنم .من بسیاری از پرهای پرواز امیدم
را کنده ام ،مبادا زیادی اوج بگیرد و ناامیدم کند .دوســت
ندارم امید به این زودی ها ترکــم کند ،بنابراین مطالباتم را
حداقلی کرده ام و برای شــکرانه نعمت روزنه ای گشوده و
وزش نسیمی را هر روز به جای می اورم».
تاجیــک در ایــن گفت وگــوی دوم ،خطــاب بــه
اصالح طلبــان گفت که در ایــن دولت ،نســبت به دولت
گذشته ،روزنه و دریچه ای و نه دری و دروازه ای روی جامعه
سیاست
مدنی گشوده خواهد شد و بنابراین اظهار امیدواری کرد که
«بازیگران جمعی غیردولتی ما بتواننــد از این روزنه عبور
کنند و در پس این روزنه عمارتی نو و مستحکم بنا نهند».
تاجیک در یادداشــتی تند در «مهرنامه» در مهرماه
1392گفتمان اعتدال را «هلو انجیری» خواند .او با متهم
کردن دولت روحانی به نداشــتن پایگاه مردمی نوشــت:
«حواریون ایــن جریــان را عمدتا بایــد در تکنوکرات ها،
بوروکرات هــا و قشــری از بازاری هــا ،تجــار و زمینداران
جست و جو کرد .فقدان پایگاه اجتماعی گسترده مردمی،
این جریان را به نوعی جیره خــوار دو جریان اصلی جامعه
یعنی راست ســنتی و اصالح طلبی ،کرده اســت و از این
رو ،ایــن جریــان جغرافیای فعالیــت خــود را در جایی در
میانه ان دو قرار داده و در هنگامه تسابق و رقابت سیاسی
تالش می کند در قاب و قالب «هلو انجیری» ظاهر شود
تا هلویی ها و انجیری های جامعــه را به طرف خود جذب
کند».
دولت «اعتدال» در حال تبدیل شدن
به دولت «اختالط» است
مثلث | شماره 335
محمدرضا تاجیک در تازه ترین
اظهاراتش نقدهای جدیدی به
حسن روحانی و دولت یازدهم
داشته است
سیاست
اصالح طلبان به محض راهیابی حســن روحانی به
پاســتور پروژه «عبور از روحانی» و یا «مســتاجر 4ساله»
را در دســتورکار خود قرار دادند؛ پــروژه ای که محمدرضا
تاجیک در اردیبهشت ماه ،1393در تایید ان در گفت وگو
با روزنامه شرق اظهار داشت« :از شدت و گستره حمایت
اصالح طلبان به دولت کاسته شده است».
تاجیک در گفت وگوی خود تاکید کرد که حمایت از
دولت تدبیر و امید امری زمان پرورده است و چنانچه دولت
تدبیر و امید نتواند بــرای چالش های پیــش روی جامعه
تدبیری بیندیشد کلیدش بســیاری از درها را روی خودش
خواهد بست و حامیانش را پشت درهای بسته رها خواهد
کرد .او همچنین معتقد بــود« :دولت «اعتدال» در حال
تبدیل شدن به دولت «اختالط» است و باید سریع تر خود را
جمع وجور و گرایش های متفاوت و گاه متضاد درونی خود
را تعدیل کند و تا دیر نشده کلید تدبیر خود را به کار گیرد».
رئیس مرکز بررسی های اســتراتژیک دولت خاتمی
بعد از ان طی تحلیل درباره دولت یازدهم ،دولت روحانی
را پوپولیســت خواند و گفــت« :دولت روحانــی ،گرفتار
خود و دیگــران و زندگی روزمــره مردم و امریکا و مســاله
هسته ای و مسائل حاشیه ای و گذشته است .از این منظر،
دولت کنونــی را با وجود تمایزاتش بــا دولت قبلی ،دولتی
پوپولیستی می دانم که بیش و پیش از انکه دل اشوب ه ذهن
مردم را داشته باشد ،دلمشغول جسم انان است و بیش و
پیش از انکه به گشودن درهای بسته «مدنی» بیندیشد،
به گشودن درهای نیمه بسته «بدنی» می اندیشد ،و بیش
و پیش از انکه دغدغه «تحزب» داشــته باشــد ،دغدغه
«تزاحم» دارد ،بیش و پیش از انکه دلمشغول «ازادی و
دموکراسی» باشد ،دلمشغول «نان و یارانه» است ،و نیز
بیش و پیش از انکه واهمــه رضامندی احزاب و نهادهای
مدنی را داشــته باشــد ،دل نگران رضامندی کانون های
قدرت در جامعه است».
او البته خبرهای مهمی هم داشته که سعی کرده در
پیدا و پنهان انهــا را بیان کند .انجا کــه او در مصاحبه ای
گفته بود« :عملکرد نماینــدگان اصالح طلب در مجلس
دهــم بیانگر ایــن مســاله خواهد بــود کــه در انتخابات
ریاســت جمهوری اینده ایا قرار است از یک رئیس جمهور
اصالح طلب حمایت کنند یا اینکه دوباره پشت ســر اقای
روحانی اجماع خواهند کرد .ما در اتاق فکر اصالح طلبی
دربــاره دوران پس از حســن روحانی اندیشــه کرده ایم و
یکی از دغدغه های بزرگان جریــان اصالح طلبی همین
مساله است».
یا انجا که در بخش دیگــری از همین مصاحبه اش
گفته بود« :مشکل اصلی اقای روحانی نیست بلکه افرادی
هستند که در تیم و دولت ایشان قرار دارند و تالش می کنند
صدای متفاوتی داشته باشند و در اجماع حول محور اقای
روحانی انشــقاق ایجاد کنند .این عده بــه تازگی مطالب
جدیدی را در محافل خصوصی عنوان می کنند که به گوش
ما نیز رسیده و ما از ان بی اطالع نیستیم .من از این مساله
هراس دارم که همین افراد پــروژه «عبور از روحانی» را از
درون دولت اغاز کنند و برای رسیدن به منفعت و قدرت از
گفتمان اعتدال عدول کنند».
او البتــه در ابتدای امســال در یــک مصاحبه دیگر
هشــدارهایی هم به حســن روحانــی داده بــود .او گفته
بود« :من مشــکل دولت کنونی را در قوه عاقله می بینم.
دولت حســن روحانی به صورت جدی با فقدان قوه عاقله
مواجه است .در شرایط کنونی کدام اتاق فکر و قوه عاقله
تشــخیص داده که پس از مســاله فیش هــای حقوقی،
مخالفان دولت از چه سناریویی علیه دولت استفاده خواهند
کرد؟ کدام قوه عاقله وضعیــت مخالفان را رصد می کند تا
اســتراتژی مناســب را در مقابل پاتک بعدی مخالفان به
کار ببرد؟ قرار نیست قوه عاقله مانند کاراگاه کودنی عمل
کند که هر وقت به محل جنایت می رســد جنازه روی زمین
پهن شده باشد .به نظر من اقای روحانی به دلیل روحیات
وشخصیتی که دارد زیاد عالقه به «عقل منفصل» ندارد
و بیشــتر به «عقل متصل» تکیه دارد .نکتــه دیگر اینکه
عقل منفصل جدی پیرامون ایشــان شکل نگرفته است.
اگر دولت اقای روحانی صدای پای اینده را نشــنود تا قبل
از انتخابات ریاســت جمهوری توســط مخالفان «چپ و
راست» می شود».
او در تازه تریــن ســخنانش که ذیل یــک مصاحبه
مطرح شده باز نقدهای تندی دارد هم به روحانی و هم به
تیم رسانه ای او.
تاجیک گفتــه« :اگــر بخواهم صریــح بگویم تنها
شــانس اقای روحانی در انتخابات اتی فقــدان الترناتیو
است .اقای روحانی نه اینکه الترناتیو برتر جامعه باشد و نه
اینکه تنها بازیگر مقبول کشور در عرصه سیاست باشد اما
چون بازیگر دیگری نیست ،با کارت دیگری نمی شود بازی
کرد .الترناتیوهای دیگر از مشــروعیت عمومی برخوردار
نیســتند که بتوانند به مثابه رقیب عمل کنند و همچنین به
علت چهره نامقبولی که دارند با دست پر در صندوق اقای
روحانی رای می ریزند.
بســیاری از اصالح طلبــان بــر این تحلیل هســتند
که چون الترناتیوی وجــود ندارد تنها گزینــه و کارتی که
می شــود با ان بازی کرد اقای روحانی اســت و شاید برای
اینکه الترناتیوهایی که در مقابل ایشان قرار دارند ،تصویر
ن ترسیم می کنند ،پس برای فرار از این فاجعه
فاجعه در ذه
عده ای به الترناتیو کمتر کریه و زشــت تر تــن می دهند،
بنابراین فرض من این است که در شــرایط عادی همین
اتفاق خواهد افتاد ،نه به علت اینکــه دولت کنونی دولت
موفقی در عرصه های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی بوده
اســت چرا که دولت کنونی چندان کارنامه موفقی از خود
به جا نگذاشته اســت اما اینکه مانعی می شود روحانی در
انتخابات ۹۶به عنوان الترناتیو اول انتخابات مطرح شود
پاسخ خیر است ،چرا که الترناتیو رقیب ایشان به هر علتی
از صحنه خــارج شــد و الترناتیوهای بالقــوه و بالفعلی که
قرار است در مقابل ایشان مطرح شوند ،از این استعداد و
مقبولیت و مشروعیت برخوردار نیستند که در مقابل روحانی
بازیگری داشته باشند».
او افزوده اســت« :قحط الرجال نیست .بازیگرانی
که با انها بــازی می کننــد و ژنرال هایی که طــرف مقابل
می خواهد با انها بازی کند ،چهره نکرده و زمان هم اندک
است .اگر قرار باشد فردی به عنوان رجل معرفی شود قبال
باید فرایند رجل شدن طی شده باشد .متاسفانه گروه های
مختلف اجازه نمی دهند نیروی جدیدی سر بر اورد و نیروی
جدیدی در قــد و قامت یک رجل مطرح شــود ،بنابراین با
کارت های مرسوم بازی می کنند که این کارت ها نمی تواند
مقبولیت عامه را جذب کند و کارت هایی نیســت که با انها
بتوان زیبای خفته جامعه که ۴۰درصد جامعه است را بیدار
کرد .با این کارت ها نمی شــود فضای انتخاباتی دو قطبی
خاص ایجاد کرد که بشــود نیروهای مختلف اجتماعی را
به صحنه اورد .بنابراین احساسم این نیست ،قحط الرجال
نیست؛ اجازه نمی دهیم رجال سر بر اورند و کامال مشخص
اســت گروه مقابل با چه کارت هایی می خواهد بازی کند و
هیچ کدام از این کارت ها در سطح و شرایطی نیستند که با
اقای روحانی رقابت کنند».
تاجیک البته یک نکته مهم دیگر را نیز مطرح کرده؛
انتقاد از تیم رسانه ای دولت .انجا که گفته« :از کدام تیم
رسانه ای و اطالع رسانی صحبت می کنید؟ تیمی که اوج
فعالیتش اس ام اس کــردن ســخنرانی رئیس جمهور در
سفرهاست را نمی توان تیم رسانه ای نامید .تیم رسانه ای
بایــد تیمی خالق باشــد که بتوانــد به اشــکال گوناگون
دیدگاه ها و مواضع اقای روحانــی را در جامعه ترویج دهد
و جاری کند ،نه اینکه فقط ســخنان رئیس جمهور را کات
و پیســت کند ،بفرســتد که هر فردی می بینــد بالفاصله
دیلیت کند.
این فضای اماتوری رســانه ای اســت و به نظر من
ســطحی ترین کنش رســانه ای اســت که ممکن است
پیرامــون یک رئیس جمهــور اعمال شــود .یک فضای
رســانه ای شــاداب و خالق می تواند زیبایی ها را پررنگ
و زشــتی ها را به حداقل برســاند و هجمه ها را به فرصت
تبدیل کند و جنگ های روانی را خنثی کند و ...یک تیم
رســانه ای قوی کارهای زیادی می تواند انجام دهد .به
نظرم دولت فعلی فاقد چنین تیم رســانه ای است و برای
این مســاله تالشــی صورت نگرفتــه ،بنابرایــن همواره
منفعالنه عمــل می کند و دائم در حال نق زدن اســت که
چرا ان رســانه بزرگ و ان رســانه به اصطالح ملی چنین
کردند و چنان نکردند .این نشــانگر ان اســت که خالق
اکتیو عمل نمی کند و چشم انتظار ان است که رسانه های
دیگر به رسانه رئیس جمهور تبدیل شوند و رسانه بزرگ ما
رئیس جمهور را پوشش دهد .تالشی برای الترناتیو سازی
در عرصه رســانه هم نمی کنند تا بتواننــد دریچه دیگری
باز و از روزنه دیگــری عبور کنند و فضــای دیگری برای
رئیس جمهور ترســیم کننــد ،بنابراین ایــن عرصه کامال
دارای نقص است».
به نظر می رســد محمد رضــا تاجیک تنهــا تحلیلگر
اصالح طلبی نباشد که این روزها منتقد روحانی شده؛ شاید
تفاوت او این باشد که حرف هایش را علنی کرده است.
41
سیاست
ظریف و جهانگیری هم می توانند همراه روحانی نامزد شوند
گفت وگو با محمدجواد حق شناس
سیاست
42
مثلث | شماره 335
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
اصالح طلبــان در انتخابــات ریاســت جمهوری
چگونه ورود می کننــد و چه تاکتیکــی را به اجرا
در می اورند؟
اصالح طلبــان باتوجه به تجربه ای کــه در حوزه
مدیریت افکارعمومی داشــتند می کوشــند با جمع کردن
تجربیــات و افزودن عمق و گســتره حوزه نفــوذ ،کاهش
اشتباهات و افزایش نقاط قوت در حرکت سیاسی و دعوت
جامعه به کنش سیاســی با نگاه به اینــده و تاکید بر حفظ
منافع ملی و توجه به ارزش هــای مدنظر جناح اصالحات
حرکت کننــد و به نتیجه برســند .در این چارچــوب به نظر
می رسد جریان اصالح طلب بعد از وقایع 88و همین طور
توجه به رویکرد انتخاباتی که در سال 84از خود نشان داد
و تجربیاتی که در ســال 76و 80اندوخت ،کنش سیاسی
خود را در سال 92تنظیم کرد و به نظر می رسد نشان داد از
رشد و بلوغ الزم برخوردار شده و با اتخاذ رویکرد راهبردی و
گذشتن از منافع جناحی و جریانی و اولویت دادن به منافع
ملی به یک پیروزی چشمگیر در انتخابات ریاست جمهوری
برســد .این روند در انتخابات مجلس شــورای اســامی
و انتخابــات خبرگان ســال 94به خصوص در شــهرهای
بزرگی همچون تهران ،اهواز و شیراز ادامه یافت .پس به
نظر می رســد این جریان همچنان امید دارد که گام سوم
خودش را در همان راستا محکم و دقیق تر و کم اشتباه تر
به پیش بردارد.
نامــزد مــورد حمایت ایــن جریــان در انتخابات
ریاست جمهوری سال 96چه کسی خواهد بود؟
اقای روحانی تــک نامزد اصالح طلبــان خواهد
بود یا گزینه های دیگری هم در دســت بررســی
هستند؟
کنش سیاسی در صحنه انتخاباتی فقط براساس
عملکــرد یــک بازیگر رقــم نمی خــورد .انتخابــات مثل
کوهنوردی نیســت که یک نفر اســتارت بزند یا یک گروه
بدون هیــچ رقیبی هدف را قلــه بگذارند و بــا برنامه ریزی
دقیق و محاسبه عوامل جوی و طبیعی به سمت قله صعود
کنند .از انجا کــه برنده انتخابــات یک نفر یــا نامزد یک
جریان بیشتر نیست ،طبعا باید برای رقیب یا رقبا در صحنه
انتخابات جایگاه قائل شــد و بتوان با ارزیابی و محاســبه
توان حریف ،حرکات او را پیش بینی کرد .کنش سیاســی
در انتخابات ریاست جمهوری در ایران عمال حرکت در دو
جاده در مقاطعی اســت که نهایت در روز انتخابات این دو
جاده به هم می رســند .مردمی که پای صندوق های رای
می ایند جمهوریــت نظام را نمایش می دهنــد و حاکمیت
نیز تــاش می کند اســامیت نظام را نمایندگــی کند ،در
نتیجه انطباق این دو حرکت فردی که قرار است به پاستور
برود مشــخص می شــود .البته ضلع ســومی هــم وجود
دارد که احزاب و جریانات سیاســی هســتند که به رقابت
می پردازند و تالش می کنند دو ســر ضلع یادشده را به هم
وصل و نمایندگی کنند .در این حوزه جریان اصالح طلب
خیلی در گیر افراد نیســت و به نظر می رسد به ان بالندگی
رســیده که بتواند فضای سیاســی و رقابت های مبتنی بر
مشــارکت های حداکثری را به گونــه ای نمایندگی کند که
کشــور بتواند از چالش هایی که درگیرش است به سالمت
خروج داشته باشد ،از بحران هایی که ما از سال 84تا سال
92با ان درگیر بودیم ،به خاطر ناکارامدی و ســوءتدبیری
که در کشــور به اوج خــود رســید .بنابراین شــاهد بودیم
جریان اصالح طلب به خوبی توانست با عبور از خودش و
اجرای پروژه خودانصرافــی عمال فرصتی را ایجاد کند که
کشــور بتواند به نقطه مطلوب در حوزه منافع ملی برســد.
این رویکرد در تاریخ جریان اصالح طلبی طی 100ســال
اخیر کم نظیر یا بی ســابقه بود .به نظر می رســد باتوجه به
این درجه رشــد و عقالنیت جریان اصالح طلب همچنان
تالش دارد و خواهد داشت که به سمت گزینه ای برود که
کمترین هزینه را برای کشور دارد .گزینه ای که بیشترین
سهم را از نمایندگی مردم بتواند در اختیار بگیرد و بیشترین
قدرت تفاهم و همزبانی را با حاکمیت و مردم نشان دهد.
این ویژگی ها در چهره حسن روحانی است که می تواند با
مختصری تعدیل و جابه جایی که ممکن است او در تیم یا
رویکردش در دوره اینده ریاست جمهوری انجام دهد به ان
خواسته اصالح طلبان نزدیک شود و مجددا این شانس را
داشته باشد که نامزد نهایی اصالح طلبان لقب گیرد اما این
به معنی ان نیست که جریان اصالح طلب درباره کنش های
سیاسی که شاید غیرمترقبه رخ دهد یا حوادثی که در عرصه
سیاست ایران کم پیش نیامده ،بخواهد دست بسته باشد
و نخواهد وضعیت را پیش بینی کند و بخواهد با چشــمان
بســته و از روی ســپردن فضا به قضا و قدر الهی از عرصه
کنش سیاسی خارج شود.
بررســی مواضــع اصالح طلبان نشــان می دهد
کــه انهــا در اتخــاذ مکانیــزم انتخاباتــی برای
ریاســت جمهوری دیدگاه هــای متفــاوت دارد،
برخی می گویند همچون سال 92نامزد در سایه
برای اقای روحانی در نظر خواهیم گرفت و این
مثلث | شماره 335
نهاد نظارتى شورای نگهبان اســت .این سناریو گرچه در
وادی امر دور از دســترس و بســیار پرهزینه است اما باید
اعتراف کرد که باورمنــدان این جریان براى رســیدن به
اهداف انــى خیلى به فکــر قضاوت عامــه و انطباق ان با
قواعد شناخته شــده حقوقى نیســتند .رد صالحیت رئیس
مجمع تشــخیص مصلحت نظام براى ریاست جمهورى
یا ایت الله سیدحسن خمینى در مجلس خبرگان می تواند
شاهد مثالى باشــد که طرفداران این ســناریو شاید براى
کم هزینه جلوه دادن این ایده به ان استناد کنند .سناریوی
سوم پروژه تضعیف دولت با تقویت رقیب احتمالى است.
این پروژه با بزرگنمایى نقاط ضعف دولت و به هیچ انگاشتن
دستاوردهاى سه ساله به ویژه در عرصه هاى اقتصاد ،امور
بین الملل و مبارزه با فساد و قانون گرایى تالش می کند تا
در صورت به وقوع نپیوستن گزینه هاى یک و دو و حضور
روحانى در صحنه انتخابات ٩٦به سراغ گزینه دیگرى رفته
و شــانس خود را در این زمینه بیازمایند اما به نظر مى رسد
توفیق در این ســناریو به عوامل دیگرى هم بستگى دارد
که جریان تمامیت خواه در دو انتخابات پیشین از ان کمتر
بهره برده است.
مهم ترین چالش پیش رو در این ســناریو براى انها
ناتوانى بسیج ارای عمومى است ،در این حوزه اصولگرایان
تاکنون نتوانســته اند یک رقیب تمام عیار و واجد شــرایط
و در عین حال راى اور را روانه میــدان رقابت کنند .نهایتا
ســناریوی چهارم و رویکردی که ممکن اســت از احتمال
وقوع قابــل توجهی برخوردار باشــد پذیــرش ادامه وضع
موجود و تن دادن به دو دوره اى شــدن ریاست جمهورى
حسن روحانى است اما حسن روحانی که خسته و ضعیف
شــده اســت .به نظر می رســد جریان رقیــب دارد تدارک
می بیند که حداقــل با 7تــا 8رقیب احتمالی با ســوهای
کارکردی ،منطقــه ای ،قومی یا قبیلــه ای مقابل روحانی
وارد میدان شود ،بنابراین تمام کسانی که نامزد انتخابات
ریاست جمهوری می شوند یک هدف بیشــتر ندارند و ان
حمله به اقای روحانــی و تضعیف اوســت .جریان رقیب
می خواهد انتخابــات را به مرحله دوم ببــرد .در انتخابات
ریاست جمهوری سال 80شاهد بودیم که رقیب 9نامزد را
مقابل اقای خاتمی وارد صحنه کرد تا بتوانند ارای او را مورد
تهاجم قرار دهند ،حتی شــاهد بودیم که دو نفر از وزرای
دولت اول اقای خاتمی را نیز به صحنه اوردند.
نکته بعدی در این رویکرد انکه علی القاعده جریانی
حامی اقای روحانی در سال 92یعنی اصالح طلبان ،میانه
و اصولگرای خــردورز می تواننــد در این حــوزه مواظبت
بیشــتری کنند و بــا اوردن چهره هایــی از نامزدهایی که
امکان عبور از فیلتر شــورای نگهبان را دارند و گذاشــتن
انها در کنار اقای روحانی نقش گروه محافظ را برای او ایفا
کنند .یعنی در مقابل تهاجمی که صورت می گیرد ،ســپر
محافظتی مناســبی را فراهم بکنند .در ان صورت طبیعتا
تصمیم گیری و حرکــت نمی تواند فقــط در اختیار جریان
رقیب باشــد و ما هم می توانیم به عنوان یک جریان فعال
وارد صحنه انتخابات شویم نه انکه نقش یک جریان منفعل
را بخواهیم ایفا کنیم .پس روندی که جریان رقیب تدارک
دیده راهبردی از انتخابات ســال 80و ســال 84اســت.
انبوهی از نامزدها و کشــاندن انتخابات بــه مرحله دوم،
همان واقعه ای که در ســال 84اتفاق افتاد .ان ســال در
مرحله اول اقای هاشمی بیشترین رای را کسب کرد اما زیر
حدنصاب بود ،بنابراین انتخابات به مرحله دوم کشید .در
مرحله دوم پیش بینی می شد به دلیل تخریب گسترده ای
که صورت گرفت رقیب اقای هاشمی در مرحله دوم شانس
بیشتری داشته باشد .به نظر می رسد انتخابات 80و 84در
یک راهبرد دارد بازتکرار می شــود که می تواند یک عامل
تهدیدی برای اقای روحانی باشد .اگر مواظبت نشود و در
فرصت باقیمانده اقای روحانی نتوانــد از فضای تخریبی
و تله هایی که برای دولت طراحی شــده به ســامت عبور
کند ،قطعا مــا انتخابات پرچالش و پردردســری را ممکن
است تجربه کنیم.
چه کســانی در جریــان اصالح طلب یــا اعتدال
می تواننــد نقــش گارد حفاظتــی را بــرای اقای
روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری سال 96
ایفا کنند؟
جریان هــای اصالحــات ،میانــه و اصولگرایان
خردورز می توانند بدون تکیه بر نفر اما با تاکید بر برنامه و
جریان و منافع ملی طوری حرکت کنند که همچنان بازیگر
اصلی میدان باشند.
مصادیق هــر جریان را هــم می فرمایید که بهتر
می توانند در این قالب ایفای نقش داشته باشند؟
چهره هایی کــه مطرحند کــم نیســتند .مثال در
جریان اصالح طلب می توان چهره ای مثل اقای عارف را
نام برد که در انتخابات مجلس شورای اسالمی نیز نشان
داد از پایه رای خوبی برخوردار اســت .در جریان دولت و
کارگزاران قبال روی اقای ظریف کار شــده بــود ،حتی از
اقای جهانگیری نامبرده می شــد .در جریان اصولگرا نیز
من همچنان معتقدم اقای ناطق از چهره های جدی است
که می تواند مورد توجه باشد.
یعنی اقایان عارف ،جهانگیری و ناطق همزمان
با اقــای روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری
ســال 96نام نویســی کنند همراه او باشــند ،در
مقابل نقدهــای نامزدهای رقیب طــرح دیدگاه
کنند و نهایتا چنــد روز مانده به 29اردیبهشــت
کنار بکشند؟
این چهره ها هســتند که می توانند در واقع اعالم
حضور کنند ،با هم یک تیم تعریف کنند و نهایتا با رویکردی
که یک بخش مذاکره و گفت وگو با حاکمیت است و یک
بخش دیگر ان داشتن وزن و رای الزم نزد افکار عمومی و
غاطبه رای دهندگان ،طرف مقابل را به رقابت سالم متمایل
کنند .یعنی طرف مقابل احســاس نکند که دست ما خالی
است و بخواهد سراغ ســناریوهای یک و دو برود تا به هر
حال تحرکات در چارچــوب یک رقابت ســالم و منطقی و
قانونی دنبال شود.
یعنی در نهایت یک نفر و ان هم اقای روحانی در
صحنه خواهد ماند و بقیه به نفع او کنار می روند؟
از االن نمی شــود دربــاره تاکتیک هــا حرف زد،
معموال وقتی راجع به راهبرد صحبت می شود افق بلندمدت
را می بینیــم و زمانــی کــه وارد عرصه انتخــاب تاکتیک
می شویم باید در هفته های قبل از مسابقه و براساس انالیز
بازی های رقیب دســت به انتخاب تاکتیک مناسب زد .به
نظرم در این مرحله حداکثــر می توانیم دربــاره راهبردها
ســخن بگوییم ،درباره تاکتیک مناســب باید بگذاریم به
زمان مناسبش که می تواند در اســفند یا حوالی انتخابات
باشد به بحث و اظهارنظر بپردازیم.
سیاست
نامزد در ســایه اقــای روحانی را تــا روزهای اخر
مشایعت می کند و وقتی مطمئن شد او در صحنه
اســت و اتفاقی برایش نمی افتد کنــار می رود،
در مقابل برخی دیگر گزینــه معرفی نامزد دوم یا
در ســایه را منتفی اعالم می کنند و به طور قطع
و یقین می گویند فقط یک نامــزد و ان هم اقای
روحانی در انتخابات نام نویسی خواهد کرد ،نظر
شما چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید تمام گزینه های روی
میز یا ســناریوهای ممکن جریان تمامیت خواه را مدنظر
قرار داد .کمتر از 6ماه تا انتخابات ریاست جمهوری سال
٩٦فرصت باقی مانده اســت .شــاید خالی از لطف نباشد
که نگاهی به صحنه انتخابات ســال ٩٢بیندازیم؛ در ان
انتخابات حسن روحانی با حمایت احزاب و شخصیت هاى
اصالح طلب و میانه رو توانست بر همه رقیبان اصولگرایش
پیروز شــود ،در این میــان «تک دوره ای» بــودن دولت
حســن روحانی واکنشــی بود که از ســوی رفقای دیروز و
رقبای امروز او بارها مطرح شــد .این امر نشــان می دهد
که جریان رقیب حسن روحانی در ســه سال گذشته برای
رســیدن به پاســتور حداکثر تالش خود را برای انســجام
درونی نیروهای اصولگرا که در انتخابات سال ٩٢به شدت
دچار تفرقه و واگرایی شــده بودند ،به کاربسته است .اما
باتوجــه به اینکه این تالش دســت کم تا امــروز به نتیجه
مطلوب انان نرسیده ،بنا براین راهبرد بزرگنمایی و متمرکز
شــدن بر نقاط ضعــف دولت روحانــی در دســتورکار این
گروه قرار گرفته اســت .انها خود به خوبــی می دانند نقاط
ضعفی که روی ان دست گذاشته اند ،عمدتا میراثی است
که از دوره حضور هشــت ســاله احمدی نژاد در پاستور به
جاى مانده است .مشــکالتی که به تبع ان در حوزه های
اقتصادی و بین المللی گریبانگیر ایران شد ،نتیجه عملکرد
یکجانبه گرایانه همراه با سوء تدبیری بوده است که منجر به
شکل گرفتن اجماع جهانی علیه جمهوری اسالمی ایران
در عرصه بین المللی و صدور قطعنامه های پیاپی توســط
شورای امنیت سازمان ملل و تحریم های گسترده به ویژه
در حوزه صدور نفــت و خدمات پولى و ارزى یا ســوئیفت
شد .اینک که کمتر از 6ماه به انتخابات ریاست جمهورى
و شــوراها مانده اســت ،این ذهنیت در انها بیش از پیش
گســترش یافته اســت که دولت روحانى و تیم سیاســت
خارجی اش توانســته ماموریــت محولــه را در خصوص
حل وفصل پرونده هســته اى پس از ١١سال به سرانجام
برساند و کارى را که احمدی نژاد در دوره حاکمیت تمام عیار
هشت ساله بر قوه مجریه و دیگر قوا نتوانست به سرانجام
برســاند با کمترین هزینه ممکن در یک ماراتن نفســگیر
مذاکراتى عملیاتى سازند.
حال براى ادامه ماجرا دیگر چه نیازى به این دولت؟
و لزوم تحمل شــان براى یک دوره چهار ســاله دیگر؟ به
ویژه انکه در برخى حوزه ها هــم از هماهنگى یا به عبارت
بهتر پیروى بى چون و چرا خبرى نیســت .با این مقدمه به
نظر می رســد جریان رقیب در حال بازنویسى سناریوهاى
انتخاباتى براى رسیدن به وضع دلخواه است .البته در این
میان اشتباهات راهبردى همکاران و نزدیکان روحانى در
برخى موارد نیز فرصت مناسب را در اختیار انها گذاشته تا
افکار عمومى را در این ماجــرا تحت تاثیر خود قرار دهند.
ماجراى فیش هاى حقوقى یا عملکردهاى مالى برخى از
موسسات دولتى و هجمه گسترده رسانه اى ،بخش هایى
از این طراحى ها شمرده مى شوند .سناریوی نخست جریان
رقیب ،خود انصرافى روحانى اســت ،در ایــن ایده هدفى
که نشانه گذارى شده ان است که حســن روحانى خود به
نقطه اى برســد و به صورت داوطلبانه یا از ســر ناچارى از
نامــزدى در دوره دوم ریاســت جمهورى کناره گیرى کند.
ســناریوی دوم تنگ کردن فیلتر تایید صالحیت ها توسط
3
محمدجواد حق شــناس
تنهــا گذاشــتن روحانــی در
انتخابــات ریاســت جمهوری
را یــک اشــتباه راهبــردی
می دانــد و معتقد اســت« :از
سه جریان حامی دولت یعنی
اصالح طلبان ،اعتدالیون و اصولگرایان میانه رو سه
نامزد در قد و قواره ریاست جمهوری وارد صحنه شوند
تا همچون گارد محافــظ نگذارنــد نامزدهای جریان
رقیب روحانی را تنها گیر بیاورند و با نقدهای چالشی
به او همچون سال 84انتخابات به مرحله دوم کشیده
شود چون در این صورت شــانس پیروزی نامزد دوم
راه یافته به این مرحله بیشتر است».
سیاست
43
ترامپ ضد حزب
بین الملل
نشریه هیل ،که اخبار سیاسی امریکا را پوشش می دهد ،اخیرا در مقاله ای نوشت که با اغاز فعالیت های تیم
دونال د ترامپ برای تشــکیل دولت – که اواخر دی ماه اداره امور را به دســت خواهد گرفت – انتظار می رود «جنگ
داخلی» در حزب جمهوریخواه هم اغاز شود .نشریه پولیتیکو هم در گزارشی در همین زمینه نوشت :کشمکش های
داخلی در حزب جمهوریخواه -که در طول رقابت های درون حزبی فعالیت های انتخاباتی دونال د ترامپ را تحت الشعاع
قرار داده بود -اکنون با اغاز روند انتقال دولت ،وارد فاز جدیدی شده است.این نشریه از قول بیش از 10منبع نزدیک به
ت که همین تنش ها باعث تغییر در ساختار تیم انتقالی دونال د ترامپ شد .
حزب جمهوریخواه نوش
تی
تر
یک
جنگمحافظه کاران
بین الملل
44
مثلث | شماره 335
رابطه ترامپ و حزب جمهوری خواه چگونه خواهد بود؟
رئیس جمهور ضد نظم
کنگره با ترامپ دچار چالش می شود
دکتر افشار سلیمانی
1
سفیر اسبق ایران در اذربایجان و تحلیلگر مسائل بین المللی
برای نخستین بار است که در تاریخ معاصر امریکا،
از ۱۹۲۸تا به امروز ،مجالس نمایندگان و سنا و کاخ سفید
در اختیار یک حــزب (جمهوریخواه) قرار گرفته اســت.
شرایط جدید نشانگر ان اســت که جمهوریخواهان دیگر
مشکل و مانعی در اعمال سیاســت های داخلی و خارجی
خود ،نخواهند داشــت .پیروزی دونالد ترامپ نامزد حزب
جمهوریخواه در انتخابات ریاســت جمهوری روز سه شنبه
18ابان ماه در ایاالت متحده ،نه تنهــا اعتراض برخی از
رای دهندگان در چند شــهر امریکا را بر انگیخت ،بلکه به
کشمکش های سیاسی در درون هر دو حزب جمهوریخواه
و دموکرات نیز دامن زد.
هر چند این ســرمایه دار اهل نیویورک از سوی حزب
جمهوریخواه در انتخابات شــرکت کرد ،امــا حضور او در
عرصه رقابت سیاســی باتوجه به اظهارات متناقض و نژاد
و دین ســتیزانه و در موارد زیادی افراطی ،غیرواقع بینانه
و ارمانی و انتشــار ویدئوهایی از او که به زن ستیزی تعبیر
شد ،موجب شــد تا در عالی ترین سطوح امریکا ،اختالف
در میــان جمهوریخواهان را افزایش دهــد؛ به نحوی که
برخی از اعضا از ترامپ حمایت نکردند .بسیاری از ناظران
روشناستپیروزیدونال دترامپکهدرانتخابات
از حمایت کامل جمهوریخواهان برخوردار نبود
و در نهایت موفق شــد رقیب سر سخت خود از
حزب دموکرات را شکست دهد ،به احتمال زیاد
سرمنشاتغییراتاصولیدرساختارهردوحزب
عمدهسیاسیامریکاخواهدشد
تنش های درون حزبی باعث
تغییر در ساختار تیم انتقالی
ترامپ شده است
مثلث | شماره 335
انتقالی دونالد ترامپ شــد و معاون او ،مایک پنس ،مامور
برنامه ریزی و هدایت روند تحویــل گرفتن دولت از باراک
اوباما رئیس جمهوری کنونی شد.
روشن است پیروزی دونالد ترامپ که در انتخابات از
حمایت کامل جمهوریخواهــان برخوردار نبود و در نهایت
موفق شد رقیب سر سخت خود از حزب دموکرات را شکست
دهد ،به احتمال زیاد سرمنشــا تغییرات اصولی در ساختار
هر دو حزب عمده سیاسی امریکا خواهد شد.
اکنون در امریکا پرســش اصلی این است که جامعه
به شدت دوقطبی شده این کشور چگونه می تواند تغییرات
ناشــی از نتیجه انتخابات ۸نوامبــر ۲۰۱۶را هضم و پا به
عرصه جدیدی از تاریخ خود بگذارد.
با این حال برخی انتصاب ها در روزهای اخیر از سوی
ترامپ که از اعضای حزب جمهوریخواه امریکا هستند و
همینطور عقب نشینی از برخی مواضع در صحنه داخلی و
خارجی از جمله تایید مواردی چون طرح بیمه بهداشــت
اوباما ،پذیــرش کنترل مــرز 3200کیلومتــری امریکا با
مکزیک از طریقــی غیر از دیوارکشــی ،تامــل در اخراج
مهاجــران غیرقانونی ،عدم مخالفت بــا اقلیت هایی مانند
مسلمانان و دیدار با مخالفان هم حزبی خود همچون میت
رامنی و احتمال انتصاب بعضی از انها در پست های کلیدی
از سوی ترامپ و همچنین اعالم برخی مواضع واقع بینانه
در دیــدار با روســای جمهوریخواه مجالــس نمایندگان و
کنگــره و برخی مقام هــای خارجی از جمله نخســت وزیر
ژاپن نشــان می دهد که اگر چه نمی تــوان احتمال وقوع
چالش میان ترامــپ و جمهوریخواهــان و حزب مخالف
دموکرات و نیز در عرصه بین المللی را از نظر دور داشــت،
اما میزان همکاری وی با حزب جمهوریخواه و نمایندگان
این حزب در کنگره که دارای اکثریت هســتند قابل توجه
خواهد بود.
همچنین انتخاب مایک پنس جمهوریخواه به عنوان
معاون رئیس جمهور از سوی ترامپ که سابقه 10ساله در
پارلمان امریکا را دارد و از او به عنوان کلید ارتباط مجلس
نمایندگان با رئیس جمهور یاد می شود و دارای محبوبیت در
مجلس نمایندگان و حزب جمهوریخواه است را می توان
ل ترامپ برای کار سازمانی و به دور از التهابات
حاکی از تمای
دوران تبلیغات انتخابات ریاســت جمهوری تلقی کرد ،از
ســوی دیگر انتصاب «رینس پریبس» رئیس مجمع ملی
حزب جمهوریخــواه به عنوان رئیس دفتــر رئیس جمهور
درحالیکه چهره مورد اعتماد اوســت و رابطه خوبی با «پل
رایان» رئیس مجلس نماینــدگان دارد می تواند به بهبود
ط ترامپ و رایان کمک کند.
رواب
به ویــژه انکــه ســمت رئیس دفتــر رئیس جمهوری
اهمیت ویــژه ای دارد و باالترین مقام در بیــن کارمندان
کاخ ســفید اســت و در هر دوره رئیس جمهــوری منتخب
فردی از نزدیکان و افراد مورد اعتماد خود را در این سمت
منصوب می کنــد .وظیفــه رئیس دفتــر رئیس جمهوری
اداره امور کاخ ســفید و ارتباطات رئیس جمهوری با خارج
از کاخ ســفید اســت .او همچنین رابط رئیس جمهوری با
کنگره و وزرا خواهــد بود .پریبس در حالی انتخاب شــده
که این سیاســتمدار ۴۴ســاله چهارماه پیــش در مجمع
حزب جمهوریخــواه در مقام رئیس ایــن مجمع از ترامپ
حمایت کــرد و حتی از دیگــر جمهوریخواهان خواســت
از او حمایــت کنند .هرچنــد این درخواســت ها فایده ای
نداشت و به خصوص بعد از افشای فایل اظهارات رکیک
10سال پیش ترامپ علیه زنان ،در یک ماه پایانی فعالیت
انتخاباتی همچنان پل رایــان رئیس مجلس نمایندگان و
برخی جمهوریخواهان مثل سناتور جان مک کین حاضر
به حمایت علنی ا ز ترامپ نشدند،ولی رایان اعالم کرد رای
خود را به حساب ترامپ واریز کرده است.
ی ترامپ جمهوریخواهان مخالف
بااین حال با پیروز
به حمایت او پرداختند ،از جمله اینکــه پل رایان با ترامپ
دیدار کــرد و این دیدار را ســازنده دانســت و ترامپ هم با
انجام این دیدار مخالفت نکرد.
درهمین حال در نشســت روز یکشــنبه 30ابان ماه
رهبران کشورهای اسیا-اقیانوسیه در لیما پایتخت پرو که
عمدتا روی تجــارت و کابینه جدید دونالــد ترامپ متمرکز
بود ،اوباما با اشــاره به پیروزی دونالــد ترامپ و خطاب به
کشــورهای امریکای التیــن و کارائیب از انها خواســت
تا نســبت به اینده خوشــبین باشــند که اینگونه اظهارات
دیپلماتیــک می تواند حاکی از برداشــت اوباما از مواضع
ترامپ در دیدار کوتاهش در کاخ سفید یا نوعی ارسال پیام
ب ه ترا مپ مبنی بر دوری از ماجراجویی های احتمالی باشد.
همچنیــن میت رامنــی ،نامزد حــزب جمهوریخواه
در انتخابات ریاست جمهوری چهار ســال پیش ،که از او
به عنوان یکــی از گزینه های دونالــد ترامپ برای تصدی
وزارت خارجه امریکا یاد می شــود و مایــک پنس ،معاون
رئیس جمهــوری منتخب امریــکا ،روز یکشــنبه ۳۰ابان
در شــبکه تلویزیونی فاکس نیوز از وی به عنــوان یکی از
گزینه های جدی تحت بررســی برای ســمت وزیر خارجه
امریکا یاد کــرد .وی روز یکشــنبه 30ابان پــس از مورد
استقبال واقع شدن ازسوی دونال د ترامپ و معاون او مایک
پنس در نیوجرسی با ترامپ مالقات و گفت وگو کرد.
میت رامنی در طول مبارزات انتخاباتی امریکا ،یکی
از اعضای مطرح حــزب جمهوریخواه بود که از اظهارات
دونالــد ترامپ به شــدت انتقاد کــرد و در طــول تبلیغات
انتخاباتی ماه های گذشــته ،ترامپ را «حقه باز و جعلی»
خواند .دونال د ترامپ هم مبارزات انتخاباتی بین میت رامنی
و باراک اوباما در سال ۲۰۰۸را «بدترین مبارزه انتخاباتی»
تاریخ توصیف کرد .با این حال ایــن دو پس از انتخابات
بین الملل
و تحلیلگران ،معتقدند ترامپ پدیده ای در امریکاست که
در قالب جنبشــی که او ایجاد کرد نمود عینی یافته و ارای
کسب کرده اش صرفا توسط حامیان حزب جمهوریخواه
به سبد او واریز نشده است؛ بنابراین احتمال اتخاذ مواضع
و تصمیمات غیرقابــل پیش بینی توســط او می رود .این
نگاه خربزه چاقو نخورده به ترامپ سبب شده که رفتارهای
اتی ترامپ هنــوز در هاله ای از ابهام باقــی بماند .یکی از
پیش بینی هایــی که در مــورد دوره صــدارت ترامپ بیان
می شود بروز شکاف در درون حزب حاکم است .درهمین
رابطه ،نشــریه هیل ،که اخبار سیاســی امریکا را پوشش
می دهد ،اخیرا در مقاله ای نوشت که با اغاز فعالیت های
تیم دونالد ترامپ برای تشــکیل دولت – که اواخر دی ماه
اداره امور را به دست خواهد گرفت – انتظار می رود «جنگ
داخلی» در حزب جمهوریخواه هم اغاز شود.
نشــریه پولیتیکو هم در گزارشــی در همیــن زمینه
نوشت :کشمکش های داخلی در حزب جمهوریخواه -که
در طول رقابت های درون حزبــی فعالیت های انتخاباتی
دونال د ترامپ را تحت الشــعاع قرار داده بود -اکنون با اغاز
روند انتقال دولت ،وارد فاز جدیدی شده است.این نشریه
از قــول بیش از 10منبــع نزدیک به حــزب جمهوریخواه
نوشــت که همین تنش هــا باعــث تغییر در ســاختار تیم
ن ترامپ
همه مردا
جانشین اوباما برای تایید اعضای
کابینه در کنگره راه دشواری در پیش
ندارد
روح فردریک لیست
در کالب د ترامپ
ایا مواضع دونال د ترامپ و خروج
انگلستان از اتحادیه اروپا دال بر
بازگشت به ملی گرایی است؟
45
بین الملل
اجماع درکاخ سفید
هشــتم نوامبر ،در صدد ترمیم روابط خــود بر امدند .میت
رامنی پس از پیروزی دونالد ترامــپ ،با وی تماس گرفت
و انتخاب او را به عنوان چهــل و پنجمین رئیس جمهوری
ایاالت متحده تبریک گفت.
ترامپ در سیاست داخلی با محدودیت های نهادی مواجه است
بین الملل
46
مثلث | شماره 335
کالم اخر
کنش و واکنش های پســا پیروزی دونالد ترامپ که
به برخی از انها اشــاره شد نشــان می دهد که وی پس از
پیروزی اظهاراتی متعادل و تاحدودی واقع بینانه پیرامون
مســائل داخلی و خارجی کرد ه کــه حکایــت از تعدیل و
عقب نشــینی نســبی مواضع اعالم شــده اش در جریان
تبلیغات انتخاباتی است .ترامپ همچنین پس از پیروزی با
رفتارهای دیپلماتیک و تصمیمات متفاوتی که در مقایسه
با دوران رقابت انتخاباتی از خود بروز داد نشان داد که نگاه
تاجرمابانه ای به سیاست دارد و همین امر می تواند موجب
بروز تغییراتی در دیدگاه ها و مواضع او باشد.
به رغم کمتر قابــل پیش بینی بــودن مواضع ترامپ
پس از تکیــه بر صندلی ریاســت جمهوری در کاخ ســفید
شــاید بتوان بر بنیان تئوری هــای انقــاب رفتارگرایی و
براســاس مولفه هایی چون :شناخت نســبی از شخصیت
ت ترامپ پس از پیروزی،رفتارهای
او،اظهارات و تصمیما
جمهوریخواهان مخالــف ترامــپ در دوره پیش وپس از
پیــروزی ترامپ ،ماهیت سیســتم سیاســی در امریکا که
ضرورت هایی را ســبب می شــود ،یکدست شــدن قوای
حکومتی پس از نزدیک به 9دهــه و ضرورت های حاکم
بر امریکا و شــرایط کنونی نظام بین المللی و رویکردهای
متحدین امریکا نســبت به مواضع ترامپ و رویکرد حزب
مخالف (دموکرات) به ویژه طرفــداران هیالری کلینتون
و....تا حدودی از نگرانی های موجــود در داخل امریکا
و نظام بین الملل نســبت به رفتارهــای احتمالی غیرقابل
پیش بینی و ماجرا جویان ه ترامپ کاست .
با اذعان و نظر به مولفه های مذکور به نظر می رســد
ترامپ تنش زدایی با حزب جمهوریخواه را اغاز کرده و روسا
و نمایندگان مجالس هم حزبی او که دارای اکثریت هستند
و شخصیت های موثر این حزب در بیرون با این تنش زدایی
همراهی می کنند؛ هرچند بــروز اختالفات درون حزبی در
دور ه ترامپ دور از ذهن نیســت .امــا مخالفت های حزب
دموکرات و طرفداران رســانه ای و اقتصادی کلینتون که
شکست سنگینی را تجربه کردند ترامپ را راحت نخواهد
گذاشــت و همین امر سبب خواهد شــد تا ترامپ بیشتر با
حزب جمهوریخواه همکاری کند .زیــرا مبارزه همزمان با
هم حزبی ها و حزب مخالف و حامیان مردمی و اقتصادی
کلینتون برای ترامپ ساده نخواهد بود و او مجبور خواهد
بود با حزب خــود در بســیاری مواقع و مــوارد همراهی و
همکاری کند.
در ایــن میــان چالش دیگری کــه ترامپ را بیشــتر
به ســمت حزب خــود خواهد کشــاند عدم تحقــق برخی
وعده های اقتصادی و اجتماعی است که در جریان رقابت
انتخاباتی به مردم امریــکا داده اســت و نارضایتی هایی
که در صورت اجرا در طبقاتی از مــردم از جمله مهاجران
افریقایی التین تبار و مســلمانان بروز خواهد کرد .نهایت
اینکه این ضرورت های سیســتمی و محیطی خواهد بود
که موجب تغییر در اندیشــه و رویکردهای ترامپ شــود و
ان بخش از تمایالت و تراوشــات ذهنی غیرواقع بینانه و
ی ترامپ ،تحول زیادی در سیستم ایجاد نخواهد
پوپولیست
کرد مگر انکه نظام سیاسی امریکا توسط ترامپ به پایگاه
جنبشی تبدیل شود که در این صورت احتمال اینکه امریکا
در مسیر فروپاشی قرار گیرد ،اندک نخواهد بود .پس باید
ضمن رصد کردن تحوالت دوره پســا اوباما ،منتظر بود تا
مصداق های عینی مثل «شــب ابستن اســت تا چه زاید
سحر» را مشاهده کرد.
ث غالمی
دکتر طهمور
2
کارشناسمسائلامریکا
پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری
هشتم نوامبر موجب طرح ســواالت جدی درباره رویکرد
او در سیاســت داخلی و خارجی شده اســت .سوال درباره
سیاست های او از ان جهت در کانون توجه دولت ها و حتی
کنشگران داخلی امریکا ست که رئیس جمهور جدید امریکا
هیچ سابقه سیاسی در امریکا ندارد که بر مبنای ان سوابق،
بتوان سیاست ها و اولویت های او را تشخیص داد .
ترامپ صرفا در ایام تبلیغات انتخاباتی به بیان برخی
شــعارها و سیاســت ها پرداخته که از دیدگاه بسیاری ،ان
شــعارها تحت الزامات تبلیغات انتخاباتی در هر کشوری
طبیعی است.
درباره میــزان پایبندی او بــه شــعارها و وعده های
انتخاباتی ،دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه اول معتقد است
که در امریکا سیســتم و نهادها حاکم است و بنابراین یک
فرد مانند رئیس جمهور نمی تواند از الزامات تعیین شــده
توســط ان نهادها فراتــر رود و مجبور اســت در چارچوب
قواعد ان بازی کنــد .دیدگاه دوم معتقد اســت باتوجه به
اینکه نظام سیاسی امریکا ریاســتی است و رئیس جمهور
از اختیارات فوق العاده ای برخوردار است ،رئیس جمهور
در مقام یک فــرد می تواند عالیق و خواســته های خود را
به سیاست تبدیل کند و در مسیر اجرایی و عملیاتی کردن
ان حرکت کند .هــر دو دیدگاه برای نشــان دادن صحت
و درســتی خود مثال های فراوانی از تاریخ سیاست ورزی
امریکا می اورند.
واقعیت این اســت که هــر دو دیــدگاه در بردارنده
عناصری از واقعیت هستند و اینکه در نهایت فرد در امریکا
حکومت خواهد کرد یا نهاد ،تابع حوزه موضوعی است که
در ان قرار است سیاستی طراحی و اجرا شود.
در این ارتباط باید میان دو حوزه موضوعی سیاست
داخلی و خارجی تمایز قائل شــد .نگارنده معتقد اســت تا
انجایی که مربوط به سیاست داخلی است بیشتر نهادهای
دولتی و غیر دولتی سیاست ورزی می کنند و رئیس جمهور
نمی تواند از انها فراتر برود.
نظام فدرال در امریکا که نماد بی اعتمادی به تمرکز
قدرت توسط بنیانگذاران ان است ســبب توزیع قدرت در
سطح فدرال و در ســطح ایالتی شده است .به گونه ای که
در سطح فدرال اصل تفکیک قوا مانع اقدامات تک روانه
رئیس جمهور می شود و در سطح ایالتی نیز رئیس جمهور
ملزم است به اختیارات ایالت ها احترام بگذارد .این بدان
معنی اســت که رئیس جمهــور در سیاســت های داخلی
اگر از ارزش ها و اصول مورد احتــرام جامعه امریکا فراتر
رود نهادهای دولتــی مانند نهاد قضایــی و قانونگذاری و
نیز ســازمان های غیر دولتی وجود دارد که مانع ان شود.
برای مثال ترامپ بعــد از پیروزی اعالم کــرد که بیش از
3/5میلیون مهاجر را اخراج می کند.
در واکنش ،مقامات ایالتی فلوریدا و کالیفرنیا اعالم
کردند که انها چنیــن کاری نخواهند کرد و ایالت های انها
مامن مهاجران خواهد بود .در مثالی دیگر در دوره باراک
اوباما ،برخی از ایالت های امریکا حاضر نشدند تحریم های
مربوط به برنامه هســته ای ایران بعد از برجــام را بردارند.
بنابراین باید گفت که رئیس جمهور امریکا از هر حزبی که
باشد در عرصه سیاســت داخلی با محدودیت های نهادی
مواجه اســت و به رغم اختیاراتی کــه دارد از ازادی عمل
نامحدودی برخوردار نیست .در این باره دربار ه ترامپ گفته
می شود که اگر او سیاســت های نژادپرستانه و ضد مهاجر
را در پیش گیرد ممکن اســت با شــکل گیری جنبش های
اجتماعی مواجه شــود که در تاریــخ امریــکا بارها چنین
جنبش هایی شــکل گرفته و در رســیدن به اهــداف خود
موفق بوده اند.
حوزه موضوعی دوم حوزه سیاســت خارجی اســت
که بــه اعتقــاد نگارنــده رئیس جمهــور در ایــن عرصه با
محدودیت های بســیار کمتری در قیاس با عرصه داخلی
مواجه اســت .این امر به خاطر اختیارت رئیس جمهور در
سیاست خارجی از یک ســو و پایین بودن حساسیت های
داخلــی امریکا به موضوعات سیاســت خارجی از ســوی
دیگر اســت .برای مثال قانون اساســی ایــن اختیار را به
رئیس جمهور داده کــه برخی توافق نامه هــای اجرایی با
دولت های خارجی منعقــد کند بدن انکه نیــاز به تصویب
کنگره داشته باشد .همچنین قانون اساسی این اختیار را
به رئیس جمهور داده اســت که ابتدا جنگی را اغاز کند بعد
به دنبال کسب تایید رضایت کنگره باشد.
همچنیــن جامعــه امریــکا نیــز چنــدان در قبــال
موضوعــات سیاســت خارجی حساســیت ندارنــد و حتی
در بســیاری موارد نااگاه هســتند .البته باید بــه این نکته
اشــاره کرد که رئیس جمهور اگرچه از طریق فرمان های
اجرایی تا وقتی که خود در قدرت حضور دارد ،می تواند در
سیاست خارجی از ازادی عمل برخوردار باشد اما بعد از کنار
رفتن از قدرت میراث سیاســت خارجی او با چالش مواجه
می شــود .بدین معنی که ممکن است کنگره حاضر نباشد
سیاست های رئیس جمهور در سیاست خارجی را مورد تایید
خود قرار دهد و ان را به قانون تبدیل کند.
بر این مبنــا در ارتباط بــا ترامپ باید گفــت که او در
سیاست خارجی از ازادی عمل بیشــتری برخوردار است و
صرفا کنگره در صورت مخالفــت ،از طریق تبدیل نکردن
سیاســت های رئیس جمهور بــه قانون می توانــد برای او
ایجاد محدودیت کند.
اما حتی در این وضعیت نیــز رئیس جمهور از طریق
فرمان های اجرایی قادر خواهد بود سیاست خارجی خود را
حتی به رغم مخالفت کنگره اجرایی کند.
برای مثال کنگــره جمهوریخــواه امریــکا همواره
روســیه را باتوجه به سابقه دوران جنگ ســرد یک تهدید
برای امریکا دانســته اســت .ایــن بدان معنی اســت که
ترامپ می تواند در ارتباط با روســیه و از طریق توافق ها و
فرمان های اجرایی به همکاری با مســکو بپردازد اما نباید
انتظار داشته باشد که توافق های او با روسیه به تایید کنگره
برسد و به قانون تبدیل شود.
در ارتباط با ایران وضعیــت فرق می کند .اگر ترامپ
همانند کنگــره جمهوریخواه رویکردی ضد ایران داشــته
باشد ،وی قادر خواهد بود سیاســت های خود در ارتباط با
ایران را از طریق تایید کنگره به قانون تبدیل کند که لغو این
قوانین معموال دشوار است .به طور خالصه می توان گفت
اگر ترامپ در ارتباط با کشورهایی که کنگره انها را دشمن
می داند ،در مسیر دشــمنی حرکت کند ،همراهی کنگره را
خواهد داشــت اما اگر کنگره بازیگــری را تهدید بداند اما
رئیس جمهور چنین نگاهی نداشته باشد ،کنگره همراهی
نخواهد کــرد و رئیس جمهور صرفا از طریــق فرمان ها و
توافق های اجرایی قادر خواهد بود سیاســت های خود را
پیش ببرد.
بین الملل
رئیس جمهور ضد نظم
کنگره با ترامپ دچار چالش می شود
علی بیگدلی
کارشناس سیاست خارجی و روابط بین الملل
3
مثلث | شماره 335
بین الملل
دونالد ترامــپ به طور غیرمنتظره و شــگفت انگیزی
پیروز انتخابات ریاست جمهوری امریکا شد؛ همانطور که
پیش از ان به طور غیرمنتظره و غیرقابل باوری ،کاندیدای
نهایی حزب جمهوریخواه شــده بود .دلیــل این پیروزی،
ترکیبی از چند شاخص است ولی شــاید مهمترین عاملی
ک ه ترامپ را به کاخ سفید فرســتاد ،مواضع شفاف و روشن
وی علیه ســاختار و تشــکیالت امریکا بود؛ به طوری که
او هر دو جنــاح دموکرات و جمهوریخواه را مورد شــماتت
خود قرار داد و تالش کرد با ســلب مشــروعیت از ساختار
سیاســی این دو حزب ،بر خیل طرفداران خــود بیفزاید و
پیروزی خود را رقــم بزند که برنامه ها نیز براســاس همین
هدف پیش رفت .ترامپ در حالی علیه ساختار و نیروهای
سیاســی در امریکا شــورید که حزب متبوعــش انتقادات
بسیاری به او داشتند؛ او در حالی کرسی ریاست جمهوری
را از ان خود کرده که بــا مخالفان جدی در حزب دموکرات
و حتی جمهوریخواه مواجه است .بنابراین به نظر می رسد
که ترامپ مســیر دشــواری را پیش رو دارد .این موضوع
در حالی اســت که نارضایتی اجتماعــی و اقتصادی مردم
امریکا از شرایط کنونی کشــوریان نیز وجود دارد بنابراین
او با اتخاذ سیاست هایی درست باید بتواند پاسخگوی این
بخش عظیم باشــد .این در حالی اســت که بخش مهمی
از بدنه سیاســی امریکا اعتقادی به شعارهای پوپولیستی
ترامپ ندارد .طرفداران ترامپ مرد سفید پوست بیکار و با
تحصیالت پایین هســتند که همواره چشم انداز اینده را با
ترس و دلهره نگاه می کنند و در حال حاضر همه امید خود
را به میلیاردری ســپرده اند که مشخص نیست تا چه اندازه
می تواند حزب جمهوریخواه و نمایندگان سخت گیر کنگره
را با خود همراه کند.
حزب جمهوریخواه طی حدود 160سالی که از حیات
سیاســی اش می گذرد با چنین وضعیت دشــواری روبه رو
نبوده است ،زیرا رهبران حزبی در شرایطی قرار گرفته اند که
می دانند ،در صورت حمایت یا عدم حمایت از ترامپ ،باید
هزینه های مرتبط با ان را پرداخت کنند .یکی از نگرانی های
ی ترامپ بوده و اینکه
جمهوریخواهان شعارهای پوپولیست
او در اینده بخواهد این سیاســت ها را دنبال کند .بنابراین
رئیس جمهور اینده ایاالت متحده امریکا با ســد محکمی
در کنگره مواجه اســت .در این بین نیز شــاهد اظهارنظر
ســران حزبی و غیرحزبی و حتی مقام های ســایر کشورها
درباره اظهــارات جنجالی ترامــپ در موضوعات مختلف
از جمله مســلمانان ،مهاجران ،زنان ،مسائل اقتصادی و
اجتماعی هســتیم که میزان مخالفان سیاست های او در
داخل و خارج امریکا کم نیستند ،بنابراین به نظر می رسد که
چالش هایی در خصوص رابط ه ترامپ با حزب جمهوریخواه
وجود داشته باشــد .با نگاهی به فهرست گزینه های تایید
شده و تایید نشده برای تصدی پست های مختلف در کابینه
ت ترامپ به خوبی نشان می دهد که همگی انها از جمله
دول
سیاســتمداران و مقامات داخلی حزب جمهوریخواه بوده
و تقریبا همه انها پیشــینه نومحافظه کاری دارند .افرادی
که از زمان خداحافظی جورج بوش با ریاست جمهوری در
2008دیگر مقــام اجرایی و مهمی در کاخ ســفید بر عهده
نداشــته اند .هر چند نام چهره ها و شخصیت های دیگری
نیز در فهرست ترامپ دیده می شــود که تقریبا همگی انها
جزئی از نومحافظه کاران بوده که طرفداران اصلی سیاست
تندروانه در امریکا هســتند .از سوی دیگر براساس اسامی
اعالم شــده ادعاهای دونالد ترامپ برای تشــکیل دولتی
ضد سیاست های قبلی و موجود و مخالفت با حضور نظامی
امریکا در خارج از این کشور را زیر سوال می رود ،بنابراین
اگر براســاس این موضع ترامپ موضــوع را تحلیل کنیم
می توان گفت که ترامپ و حزب جمهوریخواه در روند اتی
با یکدیگر پیش خواهند رفت بنابراین نه تسلطی از این هیچ
یک از دو طرف صورت نخواهد گرفت .به نظر می رسد هم
دونالد ترامپ و هم حزب جمهوریخواه خواهان همکاری
به منظور اداره کشور هســتند و در راستای هدف خود گام
بر می دارند مگر در این میان مشکلی بروز کند که هر دو راه
دیگری را در نظر بگیرند .در این میان چون کنگره مسئولیت
کنترل رئیس جمهور را دارد می تواند از قدرت خود به منظور
هدایت دونالــد ترامپ بهره ببــرد .نهاد دوم دیــوان عالی
کشور و کنوانسیون حزب نیز می توانند روی عملکر د ترامپ
نظارت دارنــد .بنابراین خواه ناخوا ه ترامپ مجبور اســت،
سیاست هایی را اتخاذ کند که متناسب با منافع ملی امریکا
باشد .از سوی دیگر اینگونه نیست که رئیس جمهور امریکا
ی که بگیرد و خواهان ان باشد را بتواند اجرا کند.
هر تصمیم
یک سری نهادهای نظارتی بر عملکرد او اثر دارند .بنابراین
این گونه نیست ک ه ترامپ بتواند مسیر خودش را پیش ببرد.
هر چند باید به این نکته اشــاره کرد که دونالد ترامپ
قواعد را برهم زد؛ به طوری که هواداران جمهوریخواهان
از حزب خــود فاصله گرفته انــد .در حال حاضر بســیاری
از انها تاکیــد دارند که ســران حزب جمهوریخواه بســیار
مجذوب قدرت و ثروت شده اند و منافع شرکت های بزرگ
مانند مجتمع های اسلحه ســازی و بیمه های درمانی را بر
منافع مردم ترجیح می دهند؛ بر این اساس ترامپ حمایت
هواداران خود یعنی بخشی از افکار عمومی امریکا را دارند.
به نظر می رســد که جمهوریخواهان نه تنهــا برای جبران
این شکاف نتوانســته اند راهکار مناســبی پیدا کنند ،بلکه
انتخاب ترامپ به عنوان نامزد نهایی که بســیار جنجالی و
ساختارشکن نشان داده است ،موجب انشقاق و سردرگمی
بیشتر در میان سران حزبی شده اســت .براین اساس این
حزب با این چالش نیــز مواجه اســت بنابراین تصمیمات
باید به گونه ای اتخاذ شود که خواسته های این بخش نیز
پاسخ داده شود.
دونالــد ترامــپ در حالی توانســته در میــان بهت و
حیرت ،پیروز نهایــی انتخابات ریاســت جمهوری ٢٠١۶
ایاالت متحده شود که نظم موجود در این کشور را در اینده
بر هم خواهــد زد .هر چند نظمی که در امریــکا وجود دارد
به اســانی بر هم نمی خورد اما روندها نشــان از ان دارد که
جامعه امریکا خواهان تغییر و تحول اســت و این موضوع
که
ب ترامپ اغاز کرده است .بنابراین در صورتی
را با انتخا
ترامپ بر سیاست های خود در خصوص مواضع اقتصادی
و سیاسی پافشاری کند ،مسائل تازه ای را به وجود خواهد
اورد .با این وجود به نظر می رســد یکی از موضوعاتی که
ممکن اســت کنگره در خصوص ان با ترامپ دچار چالش
شــود بحث سیاســت خارجی این کشور اســت و کاهش
نقــش ماجراجویانه امریکا باشــد .در صورتــی که ترامپ
تصمیم بگیرد مسئولیت های امریکا را در عرصه سیاست
خارجی کاهش دهد قطعا با مقاومت های درون ساختاری
مواجه خواهد شد .مقاومت هایی که ممکن است منجر به
برکناری او از پست ریاست جمهوری شود .بنابراین به نظر
م ترامپ و هم اعضای کنگره کــه اکثریت انها
می رســد ه
جمهوریخواه هستند یک رویه مسالمت امیز را در اوایل کار
دنبال کنند تا امور پیش برود .در غیر این صورت چالش ها
مسیر اینده را تغییر خواهد داد .در پایان به نظر می رسد که
انتخاب اعضای کابینه ترامپ از سوی نومحافظه کاران و
اعضای تندرو حزب جمهوریخــواه که عمدتا در این حزب
نیز جایگاهی را دارا هســتند ،نوید روزهایی بد میان این دو
را ندهد؛ مگر اینکه سیاست ها به گونه ای باشد که سیاست
داخلی و خارجی این کشور را با دشواری هایی مواجه کند.
47
بین الملل
عملگرایی اقای پرزیدنت
ترامپ وام دار جمهوری خواهان نیست
هنری کیسینجر اخیرا در مصاحبه ای گفته که دونال د
ترامپ ،وامدار هیچ جمهوریخواهی نیست؛ درواقع او گفته
که جمهوریخواهان عمال ا ز ترامپ حمایت نکردند و قشری
که از او حمایت کردند صرفا جمهوریخــواه نبودند .به نظر
من بیشتر سفیدپوستان و افرادی با تفکر احیای ارزش های
ی به اخراج خارجی ها از کشور و محدود شدن ورود
امریکای
اقلیت های نژادی بــ ه ترامپ رای داده انــد .همچنین باید
توجه داشت چون در سیستم امریکا با ارای الکترال ،پیروز
نهاییمشخصمی شود،با وجودیکهاکثرمردمبههیالری
ت ترامپ به واسطه کسب ارای
کلینتون رای دادند اما در نهای
معتقد اســت افراد باید بتوانند نقش و هویت داشته باشند.
در عالی ترین ســطح ،این فرد رئیس جمهور است که طبق
قانون اساسی ،اختیارات وسیعی دارد .بنابراین اگر بخواهیم
منطقی این موضوع را تحلیل کنیم باید گفت که سیستم در
امریکا وجود دارد و سیستم در خصوص بسیاری از مسائل
تعیین کننده است اما درون همین سیســتم افرادی وجود
دارند که تاثیرگذار هستند .این مساله فقط در مورد سیاست
صدق نمی کند و در اجتمــاع و حوزه های دیگر نیز شــاهد
این تاثیرگذاری هســتیم ،به عنوان مثال مــارک زاکربرگ
موسس شــبکه اجتماعی فیس بوک یا بیل گیتس موسس
مایکروسافت خیلی در جامعه تاثیرگذار بوده اند.
این گونه افراد عالوه بر اقتصاد و تجارت در فرهنگ
ن ترامپ بــه اندازه خود
و سیاســت نیز حضور دارند .بنابرای
می تواند تاثیرگذار باشد و تغییراتی را ایجاد کند .اما باید توجه
داشت که این تغییرات درون سیستمی است و او نمی تواند
الکترال بیشتر به کاخ سفید راه پیدا کرد.
اکنوناینپرسشمطرحاستک هترامپیکهباحمایت
اقلیتجمهوریخواهاندرزمانرقابتهایانتخاباتیروبه رو
بود ،اکنون چه سیاســتی را دنبال خواهد کرد؛ ایا در پیروی
از سیاســتهای حزبش پیش می رود یا ممکن است حزب
نتوان د ترامپ را ان طور که می خواهد در سیستم خودش وارد
کند .به صورت مقدماتی باید در نظر گرفت که ما نظریه ای
به نام نظریه سیستم ها داریم که این نظریه قائل به ان است
که در دنیای سیاست و جوامع بشری این سیستم ها هستند
که جوامع را می سازند ،افراد درون سیستم هضم می شوند و
رفتارشان تحت تاثیر سیستم قرار می گیرد .البته این نظریه
بعضا به صورت افراطی مطرح می شــود به خصوص برای
جامعه امریکا که به جای جمع گرایی روی فرد خیلی تعصب
دارد و فردگرایی را تقویت می کند .در واقع نظام سرمایه ساالر
کل سیستم ایاالت متحده امریکا را که طی بیش از دو قرن
گذشته شکل گرفته دگرگون کند .اما رئیس جمهور منتخب
این توانایــی را دارد که در روش هــا و تاکتیک ها تغییراتی
را ایجاد کنــد .با این فرض باید این واقعیــت را بپذیریم که
جمهوریخواهان در برابر عمل انجام شــده قرار گرفته اند.
یعنی اکثر پیشکســوتان حزب جمهوریخواه مانند خانواده
بوش ،رئیس مجلس نمایندگان یا افراد متنفذی مانند میت
رامنی مخالف شــخص دونال د ترامپ بودند ولی انها مقابل
عمل انجام شده قرار گرفتند و ترامپ توانست اکثریت ارای
الکترال را از ان خود کند.
بنابراین در چنین شرایطی برخی از جمهوریخواهان
مانند رئیس مجلــس نمایندگان یــا میت رامنی خــود را با
ی ترامپ تطبیق دادند و بخشــی نیــز در برابر او
دیدگاه ها
ایســتادگی کرده اند .اما این دســته نیز با سکوت سیاسی
حسن بهشتی پور
کارشناس مسائل بین الملل
بین الملل
48
مثلث | شماره 335
4
تالش دارند وحدت جمهوریخواهان را برهم نریزند .چو
ن
ترامپ از حزب جمهوریخواه جدا نشده است ولی در عمل
دیدگاه ها و تفکراتش کامال متفاوت با مواضع سنتی حزب
جمهوریخواه طی چند دهه گذشــته بوده اســت .بنابراین
پیش بینی این است ک ه ترامپ برخی از مواضع خود را تعدیل
خواهد کرد چرا که از این پــس اطالعات دقیق تری درباره
مســائل سیاسی پشــت پرده و جزئیاتی از مســائل امنیتی
امریکا به او گفته خواهد شد که این مسائل در دیدگاه های او
به عنوان رئیس جمهور تاثیر خواهد گذاشت و بنابراین برخی
از مواضع او پس از بدســت اوردن چنین اطالعاتی تعدیل
خواهد شد .در امریکا بسیاری از موضوعات را فقط شخص
رئیس جمهوری و تعداد کمی از اعضای شورای امنیت ملی
اطالع دارند .بنابراین پس از این سیاســت های امریکا در
مورد سوریه ،ایران ،افغانســتان ،عراق و دیگر موضوعات
باید در اختیا ر ترامپ قرار بگیرد تا او نیز بتواند واقع گرایانه تر
بــه موضوعات نگاه کنــد .همانطور کــه بــاراک اوباما نیز
اشــاره کرده وقتی این اطالعات در اختیــار رئیس جمهور
منتخب قرار می گیرد دیگر مواضعــش مانند دوره مبارزات
انتخاباتی اش نخواهد بود .در مقابــل ،در برخی موارد نیز
احتماالجمهوریخواهانازمواضعسنتیخودکوتاهخواهند
امد و سعی می کنند که خود را با مواض ع ترامپ تطبیق دهند.
در نتیجه دو طرف به سمت هم حرکت خواهند کرد تا به یک
نقطه تعادل برســند .می توان این گونه بیان کرد که فصل
جدیدی در عرصه سیاســت جمهوریخواهان اغاز شده که
تیم تشکیل دهنده دولت شامل رئیس سازمان امنیت ملی،
وزیر دفاع ،وزیــر خارجه و وزیر خزانه داری در شــکل دهی
بــه جهت گیری های اینده دولت بســیار تاثیرگذار اســت.
همچنین بعد از تعیین افرادی که برای این پست ها انتخاب
می شــوند می توان حدس زد که جمهوریخواهان تاچه حد
موفق شده اند سیســتم را ب ه ترامپ بقبوالنند و ترامپ تا چه
حد توانسته مواضع خود را حفظ و خود را با سیستم تطبیق
ندهد .البته همانطور که اشــاره کردم به نظر می رسد که در
نهایت ترامپ و حزب جمهوریخواه تالش خواهند کرد که
به یکدیگر نزدیک شوند و به یک تعادلی برسند.
از سوی دیگر بعضا گفته می شــود که شای د ترامپ به
ســمت نومحافظه کاران یا تی پارتی تمایل بیشتری داشته
باشــد .اما هنوز زود اســت که بخواهیم چنین اظهارنظری
ارائه دهیــم و باید منتظر باشــیم ببینیم که چه کســانی در
سمت های مهم دولت اینده واشنگتن جای خواهند گرفت.
به عنوان مثال اگر میت رامنی به عنوان وزیر خارجه انتخاب
شود رابطه ای با نئوکان ها ندارد اما اگر شخصی مانند جان
بولتون انتخاب شــود او رابطه نزدیکی بــا نئوکان ها دارد.
بنابراین قضاوت زود و ســریع در این رابطه ،تحلیل را دچار
چالش جدی می کند.
در عین حال احتمال اینک ه ترامپ به سمت نئوکان ها
گام بردارد وجــود دارد اما این احتمال زیاد نیســت چرا که
در گذشــته اختالفات جدی میان نئوکان ها و ترامپ وجود
داشتهاست.منتهااینمنافعمشترکاستکهتعیینمی کند
اکنون اینها می تواننــد با هم همکاری کنند یــا خیر .وگرنه
دیدگاه های نئوکان ها و ترامپ از یکدیگر فاصله دارد .باید
توجه داشت که رئیس جمهوری منتخب امریکا در بسیاری
از موارد دیدگاه های اقتصادی دارد و منافع محور است .او
فردی عملگراست و این در حالی است که نئوکان ها کامال
ارمانگرا هستند و منافع اقتصادی برای انها در اولویت های
بعدی قــرار می گیــرد .انهــا عمدتا در مســائل سیاســی
به دنبال اوانجلیســتها ،تحقق مدینه فاضلــه و مباحثی
چون مســیحیتهای نو هســتند که این دیدگاههایشان با
دیدگاههای ترامپ اصــا همخوانی نــدارد .اما دو طرف
باوجود این اختالفات از لحاظ تاکتیکی میتوانند با یکدیگر
همکاری داشته باشند.زیراه م ترامپوهمنومحافظه کاران
نزد جمهوریخواهان در نقطه ضعف قرار دارند.
بین الملل
رئیس جمهورپیش بینیناپذیر
ترامپ مجبور است تابع حزب جمهوریخواه باشد
علی خرم
کارشناس سیاست خارجی و روابط بین الملل
5
مثلث | شماره 335
بین الملل
دونالد ترامپ ،میلیاردر معــروف امریکایی در حالی
توانست بر صندلی ریاســت جمهوری این کشــور بنشیند
که هیچ گونه قاعده و قانونی ندارد .اظهارنظرهای ترامپ
قاعده مند نیســت و در چارچوب قواعد حــرف نمی زند ،در
نتیجه هیچ کس نمی داند امروز که رئیس جمهور شده چقدر
ممکن است بر رفتارهای اتی اش تاتیر بگذارد .شخصیت
ترامپ به این صورت است که یا همه چیز را بر هم می ریزد
و مجبور به استیضاح و برکناری او می شوند یا اینکه مجبور
است کامال تابع حزب جمهوریخواه شود.
بنابرایــن در صورتی که ترامپ قصد داشــته باشــد
وعده های خود را محقق کند ،همه چیز بر هم می ریزد ،یعنی
خود حزب جمهوریخواه ،اولین کسی خواهد بود که مدعی
ن ترامپ نمی تواند کارهایی که تا امروز انجام
می شود بنابرای
داده است را ادامه دهد .موضوع مهم دیگر اینکه ترامپ،
هنوز خود نیــز نمی داند چه می خواهد انجــام دهد چرا که
پیش از این نی ز هیچ گونه پســت سیاسی نداشته و اشنایی
نیز نسبت به ســاختار سیاســت ندارد .همین عدم اشنایی
او بــه روندها و ســاختار سیاســی موجــب اظهارنظرهای
پوپولیستی وی شده است .یک نکته را نباید فراموش کرد
ی ترامپ ،ارتجالی اســت؛ به خصوص
اینکه اظهارنظرها
اظهارنظرهایش در خصوص اینکه امریــکا را از ناتو خارج
می کند یــا اینکه در صورت رســیدن به ریاســت جمهوری
25میلیون مهاجــر غیر امریکایی را بیــرون می کند .این
اظهارنظرها هیجانــی و در حد حرف بوده اســت .چرا که
خروج امریکا از ناتو یا بیرون کــردن این جمعیت از لحاظ
حقوقی هم دچار مشکل است .براین اساس به نظر می رسد
ی ترامپ سخنانی است که اتفاقی به زبان او
که صحبت ها
می اید .بر این اساس به حرف هایی که ترامپ تا امروز زده
است نباید دل بست ،اما اینکه کی می توان به صحبت های
او توجه کرد ،باید گفت حداقل تا گذشــت هفتاد روزی که
در پیش است تا ایشان مســتقر و رئیس جمهور شود ،باید
صبر کرد .تحلیل ها درباره روابط دوســتانه ای ک ه ترامپ با
روس ها خواهد داشــت نیز قابل تایید نیست .اگر چه حتی
دوستی اش با روسیه نیز دوستی اتفاقی است یعنی ترامپ
حتی نمی داند کی می خواهد با پوتین دوست شود .در این
زمینه می توان به اظهارنظرهای وزیر امور خارجه روسیه،
اقای الوروف اشاره کرد که تاکید کرد ما هنوز اقای ترامپ
را نمی شناســیم که بخواهیم با او رابطه داشته باشیم؛ این
برداشت خود روس ها ست ،اما ترامپ چون فردی سیاسی
نیست ،تصور می کند همینطور که رفاقتی می گوید ما با هم
رفیقیم ،از فردا رفیق می شوند .به این شکل نیست؛ منافع
و امنیت ملی روســیه با منافع و امنیت ملی امریکا متفاوت
است .براین اســاس به نظر می رســد ،ترامپ به رغم میل
باطنی اش حرف هایش را عوض می کنــد .این بدان معنا
نیست که او شخصا خواهان تغییر شعارهایش است بلکه
مجبور می شــود چنین کاری کند .چرا که قدرت الزم برای
مبارزه یک تنه با اعضای حزب جمهوریخواه را ندارد.
براین اســاس شــاید ترامپ بیش از هفتاد تا هشتاد
درصد حرف هایش را پــس بگیرد .چرا کــه اظهارنظرها و
وعده های او مشــکالت حقوقی و سیاســی دارد .تا پیش
س ترامپ را جــدی نمی گرفــت و او نامزد
از ایــن هیچ کــ
محبوبی بــرای امریکایی ها نبود؛ به طــوری که حرف ها و
شعارهای او مورد تمسخر قرار می گرفت .ولی او توانست
با همین شعارهای پوپولیستی نظر مردم را جلب کند و حاال
رئیس جمهور این کشور شده و باید دید تا چه اندازه مجبور
به عقب نشینی از شــعارهای عوام فریبانه اش خواهد شد.
به حرف هایی که اقای ترامپ تا امروز زده نباید دل بست،
اما اینکه کی می توان به صحبت هــای او توجه کرد ،باید
گفت حداقل تا زمانی که مستقر و رئیس جمهور شود ،باید
صبر کرد .در این فاصله حزب جمهوریخواه سعی می کند
افراد مورد نظر خود را به او تحمیل کند .اگر ترامپ ،فردی
مســتقل باشــد ،برخی را می پذیرد و برخــی را نمی پذیرد.
اما اگر چاره ای نداشــته باشــد که به نظر می رســد ،ندارد
وضعیت به گونه دیگری اســت .مثل ایــن دو فردی که تا
امروز انتخاب کرده و یکی از انها تندرو و نژاد پرست است.
خود این موضوع یعنی انتخاب فردی که نژادپرست شناخته
می شود ،در مسیر حکومت ،چالش هایی را برای او به وجود
می اورد .به خصوص انکه همین امروز نیز خود امریکایی ها
علیه این فرد هستند و انتقادات بســیاری نسبت به رویکرد
او دارند .انتخــاب چنین افرادی برای ترامپ دردسر ســاز
است ،بنابراین هنوز زود است بخواهیم در مورد این موضوع
تحلیل کنیم.
اگ ر ترامپ ،همه افراد پیشنهادی حزب جمهوریخواه
را بپذیــرد ،سیاســت های امریکا به ســمت افــکار حزب
جمهوریخواه مــی رود .با وجــود این ،در شــرایط کنونی
نمی تــوان پیش بینی کرد و هــر کس که تحلیــل کند نیز
ممکن اســت به بیراهه برود چرا که امــکان دارد در اینده
نتیجه دیگری حاصل شــود و ترامپ شکل دیگری از خود
نشان دهد که باید در مورد ان صحبت کرد .باید صبر کرد تا
مشخص شود افکار او چگونه است و چه می خواه د انجام
دهد؛ روی ان می توان قضاوت کرد و هنوز زود اســت که
ی ترامپ چگونه خواهد بود.
بتوان گفت اینده سیاس
در خصــوص تغییــرات احتمالــی انتخــاب ترامپ
به عنوان رئیس جمهور امریکا بر رفتار این کشــور با ایران
نیز باید گفت که عوامل سیاســت خارجی کشــور هم صبر
می کنند ببینند چه برخوردی بــا انها صورت خواهد گرفت،
چقدر تحول در رفتــار با ایران در رویکرد امریکا نســبت به
برجام و سایر مســائل مربوط به ایران رخ می دهد .مساله
خرید هواپیما از شرکت های هواپیمایی امریکایی یا وابسته
به امریکا توسط خطوط هواپیمایی ایران است .البته این
امیدواری وجود دارد ک ه در روند خرید هواپیما از امریکا متاثر
از این انتخابات نشــود ولی می توانم بگویم به رغم توافق
صد در صدی اوباما با این قرار داد و موافقت کامل کلینتون
با ادامه روند اغاز شده توســط اوباما ،ترامپ موافق به نظر
نمی رسد و حتما شخصا برای ســنگ اندازی در مقابل این
قرارداد اقدام خواهد کرد اما حوزه تصمیم گیری امریکا یک
حوزه شخصی نیســت و بعید به نظر می رسد تغییر ویژه ای
اتفاق بیفتد.
49
افراطی ها می ایند
هر روز نام فرد جدیــدی از افراد کابینه دونالد ترامپ در رســانه ها مطرح
می شــود .تا اینجای کار تمام نام هایی که در رســانه ها مطرح شــده از افراد
افراطی و تندرو ایاالت متحده هســتند .در این پرونده کابینه ترامپ را بررسی
کرده ایم.
علوم سیاسی
نترامپ
همهمردا
جانشین اوباما برای تایید اعضایکابینه درکنگره
راه دشواری در پیش ندارد
بین الملل
50
مثلث | شماره 335
1
در حالی که حدود دو مــاه تا مراســم تحلیف و ورود
رسمی «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری منتخب امریکا به
کاخ سفید باقی مانده است ،رایزنی با اعضای کلیدی کابینه
اغاز شده اســت؛ افرادی که به اعتقاد کارشناسان باتوجه
به شــخص محور بودن جایگاه های سیاســی در ســاختار
ایاالت متحده ،می توانند نقش مهمی در رقم زدن اینده این
کشور و تاثیر ان بر معادالت جهانی داشته باشند .باتوجه به
اینک ه ترامپ پیروزی خود در انتخابات هشتم نوامبر را وامدار
هیچ حزبی نمی داند ،احتمال می رود برای انتخاب اعضای
کابینه قدرت مانور بیشتری داشته باشد.
وزارت خارجه:
به نظر می رســد دولت اینده امریکا عمدتا بر مسائل
داخلــی متمرکز باشــد و دغدغــه ان در حوزه دیپلماســی
و سیاســت خارجی در مقایســه با دولت هــای قبل به طور
مشــخصی کمتر باشــد .از جمله گزینه های مطرح برای
تصــدی ســمت وزارت خارجه امریــکا می توان بــه افراد
زیر اشاره کرد:
«میت رامنی» فرماندار سابق ایالت ماساچوست ونامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال
.۲۰۱۲رامنی در دوران مبارزات انتخاباتی ترامپ از جمله
منتقدان سرســخت او بوده است ولی در حال حاضر برای
بر عهده گرفتن ســمت وزارت خارجه در دولت ترامپ ابراز
تمایل کرده است.
«رودی جولیانــی» وکیل و سیاســتمدار امریکاییکه در زمان حمالت ۱۱ســپتامبر شــهردار نیویورک بود.
جولیانی ۷۲ســاله برای چندین ماه مشــاور ارشــد ترامپ
بوده است .او در سال ۲۰۰۰برای سنای امریکا نامزد شد
و در ســال ۲۰۰۸میالدی به دنبال کســب نامزدی حزب
جمهوریخواه در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا بود.
وی فعالیــت در دولت ترامپ را برای خود افتخار دانســته
اســت .او همچنین با تاکید بر اینکه افراد بســیار مناسبی
در حلقه نزدیکان ترامپ هستند ،گفته است که به اعتقاد
وی کابینه اینده امریکا شگفت انگیز بوده و با حضور افراد
با استعداد تشکیل خواهد شد.
«زلمــای خلیــل زاد» ســفیر امریــکا در عــراقو افغانســتان .به رغــم اینکه بســیاری از کارشناســان از
جای خالی افغانســتان در جریان مناظره ها و برنامه های
انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری امریکا انتقاد کرده
بودند ،خلیل زاد تاکید کرده است که مساله افغانستان یکی
ت ترامپ خواهد بود.
از محورهای سیاست خارجی دول
«نیوت گینگریچ» رئیس سابق مجلس نمایندگانامریکا .در حالی که برخی منابع اعالم کرده اند که گینگریچ
بین الملل
از گزینه های مطرح برای تصدی سمت وزارت خارجه بوده
است ،گزارش ها حاکی از ان اســت که وی این سمت را
نپذیرفته اســت .گینگریچ اعالم کرده که به دنبال ایفای
نقش در بخش برنامه ریزی های کالن کاخ سفید است.
«استنلی مک کریســتال» فرمانده ارشد نیروهایامریکایی در افغانســتان .مک کریســتال در سال ۲۰۱۰
پس از انتقادات شدیدی که علیه مقام های ارشد امریکایی
از قبیل جو بایدن مطرح کرد به واشــنگتن احضار شد و در
نهایت پس از دیدار با باراک اوباما از ســمت خود اســتعفا
داد.
«باب کورکر» ســنا تور جمهوریخواه ایالت تنســیو رئیس کمیتــه روابط خارجی ســنا .وی فعالیت به عنوان
شــهردار «چاتانوگا» را نیــز در کارنامه خــود دارد .کورکر
از مخالفــان جدی رویکرد دولــت اوباما در قبــال ایران و
از منتقدان برجام بوده اســت .وی در پیشــبرد و تصویب
بسیاری از طرح های ضدایرانی نقش پررنگی داشته است.
«جان بولتــن» وکیل و دیپلمات امریکایی اســتکه ســابقه فعالیت در دولت های مختلف جمهوریخواه را
در کارنامه خود دارد .بولتون از اگوســت ۲۰۰۵تا دسامبر
۲۰۰۶در دولت جورج بوش پسر به عنوان نماینده امریکا
در سازمان ملل متحد فعالیت کرد .او از حامیان سرسخت
جنگ های عراق و افغانستان بوده است.
«ریچارد هــاس» ،دیپلمات امریکایی که از ســال ۲۰۰۳میالدی ریاست اندیشــکده شورای روابط خارجی
این کشور را برعهده داشت .وی ســابقه فعالیت به عنوان
مشاور «کالین پاول» وزیر خارجه پیشین امریکا را نیز در
کارنامه دارد .هاس از منتقدان اقدام دولت اوباما مبنی بر
خروج نیروهای امریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱میالدی
بود و عدم اقدام نظامی امریکا و انگلیس علیه سوریه را نیز
«اشتباهی بزرگ» خوانده است.
وزارت دفاع
وزارت خزانه داری
این وزارتخانه در ســال ۱۷۸۹طبــق الیحه کنگره
برای مدیریت ســود مالی دولت تاسیس شد و توسط وزیر
خزانــه داری که عضــوی از کابینه ایاالت متحده اســت،
مدیریت می شود.
«جاناتان گری» رئیس شرکت بین المللی امالک«بلک اســتون» محتمل ترین گزینه برای تصدی سمت
وزیر خزانه داری اســت .گری ،گرایش هایــی نزدیک به
دموکرات ها داشــته و از حامیان مالــی و معنوی هیالری
کلینتــون در جریان رقابت هــای انتخاباتی بوده اســت.
گری ۴۵ساله در برخی حوزه ها از جمله مساله مهاجران،
با رویکردهای ترامپ مخالف است ولی تاکید کرده است
که انتخاب او را قدم مثبتی برای بهبود وضعیت اقتصادی
امریکا می داند.
«اســتیون منوخین» مدیر ســابق موسســه مالیگلدمن ساکس و رئیس امور مالی ستا د ترامپ.
«جب هنسارلینگ» نماینده ایالت تگزاس و رئیسکمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان امریکا.
ـ «توماس باراک» سرمایه گذار حوزه مسکن.
دادستان کل
«مایک پومپئــو» نماینــده ارکانــزاس در مجلسنمایندگان امریــکا .وی عضو جنبــش تی پارتی در حزب
جمهوریخواهان امریکا ســت و در ســمت راســت طیف
سیاسی جمهوریخواهان قرار می گیرد .او همچنین عضو
انجمن ملی اسلحه ،گروه البی گسترش استفاده از سالح
گرم در امریکا ســت .وی کــه از مخالفان برجام اســت،
طرح های ضدایرانی متعددی ارائه داده است که از جمله
می توان به ممنوعیت خرید اورانیوم از ایران اشــاره کرد.
پومپئو از حامیان عمده گسترش تحریم های تسلیحاتی
علیه ایران است.
مشاور امنیت ملی کاخ سفید
«مایکل فلیــن» ژنرال بازنشســته .وی در جریانرقابت های انتخاباتی از مشــاوران ترامپ بــود .فلین که
به عنوان فردی تندرو شناخته می شود ،از منتقدان جدی
سیاست های اوباما به ویژه در حوزه خاورمیانه بوده است.
گفته می شــود فلین در برقراری ارتباط با کهنه ســربازان
امریکایی بــه ترامپ کمک کرده اســت .وی همچنین از
مخالفان توافق هسته ای ایران و گروه 5+1بوده است.
وزارت بازرگانی
«کریس کریستی» فرماندار ایالت نیوجرسی«دان دی مایکــو» مدیــر پیشــین یــک شــرکتتولیدکننده فوالد
«لوئیس ایزنبرگ» رئیس گروه سرمایه بین المللی«گرانیت»
دادســتان کل به عنوان رئیس وزارت دادگســتری
ایاالت متحده محســوب می شــود و به عنوان عضوی از
کابینه باید حمایت قانون گذاران را جلب کند.
«جف سشنز» ســناتور جمهوریخواه ایالت االباماو عضو کمیته خدمــات نیروهای مســلح ،کمیته قضایی
و کمیته بودجه ســنا .وی به عنــوان دســتیار اداره کننده
اطالعات ملی نیز فعالیت کرده است.
برخی گزارش ها حاکی از ان است که سشنز به دنبال
پیشنهاد ترامپ ،تصدی این سمت را پذیرفته است .وی
در ماه مارس گذشته از جمله گزینه های مطرح برای معاون
اولی کاندیدای جمهوریخواه بود.
این سناتور ۶۹ساله از حامیان حمله امریکا به عراق
بوده است .سشنز یکی از ۴۷ســناتوری امریکایی بود که
ماه مارس ۲۰۱۵در نامه ای سرگشــاده ،بــه ایران اعالم
کردند که توافق هســته ای با دولت بــاراک اوباما ،بعد از
اتمام ریاست جمهوری او در ســال ۲۰۱۶میالدی معتبر
نخواهد بود.
«کلی ایوت» ســناتور مســتعفی نیوهمپشایر .ازایوت عمدتــا به عنوان فــردی فرهیخته یاد می شــود که
همین امر احتمال انتخاب وی برای این سمت را افزایش
داده است.
«ریچارد گرنل» سخنگوی سابق نماینده امریکا درسازمان ملل در دوران جورج بوش پسر.
ریچارد هاس رئیس شورای
روابط خارجی یکی از نامزدهای
پست وزارت خارجه است
مایکل فلین ژنرال بازنشسته
به عنوان مشاور امنیت ملی
انتخاب شد
وزارت امنیت داخلی
ـ«رودی جولیانی» شهردار سابق نیویورک
«مایک مــک کال» رئیس کمیتــه امنیت داخلیمجلس نمایندگان امریکا و منتقد سرسخت سیاست های
اوباما در قبال ایران .وی پیش از این گفته بود که اوباما به
خاطر رابطه با ایران ،قانون را دور زده است.
«دیوید کالرک» کالنتر شهرستان میلواکی ایالتویسکانسین
نماینده امریکا در سازمان ملل متحد
مثلث | شماره 335
بین الملل
این وزارتخانه مســئول هماهنگی و نظارت بر همه
نهادها و کنش های دولتی اســت که در رابطه مستقیم با
امنیت ملی و نیروی نظامی ایاالت متحده هستند.
با توجه به موضع گیــری ترامپ در جریــان مبارزات
انتخاباتی مبنی بر اینکه اولویت وی مبارزه با داعش خواهد
بود ،به نظر می رسد یکی از عمده ترین وظایف وزیر دفاع
در کابینه اینده امریکا از هم اکنون مشــخص شده باشد.
برای این سمت نیز گزینه های متعددی معرفی شده اند.
«جیمز متیس» ژنرال بازنشسته ارتش .این ژنرال ۶۶ساله ،تفنگدار نیروی دریایی امریکا بوده و ریاست ستاد
مرکزی فرماندهی را نیز بر عهده داشــته است .متیس به
مدت دو سال نیز فرمانده نیروهای ناتو بود.
متیــس مانند اکثــر گزینه های انتخابــی ترامپ ،از
منتقدان ایران و سیاست های منطقه ای این کشور است.
در عین حال تاکید می کند که نمی توان برجام را به راحتی
کنار گذاشت .او در زمان اوج بحران ســوریه ،از حامیان
تسلیح گروه های مخالف بشار اســد بود .دونالد ترامپ از
متیس به عنوان «ژنرال ژنرال ها» نام برده است.
«تام کاتن» ســناتور ایالت ارکانزاس .کاتن وکیلو ســرباز ارتش امریکا بوده و با ۳۹سال سن ،جوان ترین
ســناتور فعلــی ایاالت متحده اســت .کاتن نیــز از جمله
منتقدان سرســخت توافق هســته ای با ایران اســت و از
زمان ورود به ســنا ،طرح های ضد ایرانی متعــددی ارائه
کرده است .گفته می شود «مایک پنس» معاون ترامپ،
از هواداران کاتــن اســت و از معرفی وی به این ســمت
حمایت می کند.
«کلی ایوت» ســناتور ایالت نیوهمپشــایر و عضوکمیته نیروهای مســلح ســنا .برخی معتقدند که انتصاب
یک زن به ســمت وزارت دفاع می تواند گام مهمی توسط
ترامپ برای بازسازی وجهه خود نزد زنان امریکایی باشد که
در دوران رقابت های انتخاباتی ،بارها از موضع گیری های
وی به خشم امدند.
ـ «استیون هاردلی» مشاور امنیت ملی دولت جورج
بوش پسر.
ـ «جوزف کیت کالگ» ژنرال بازنشسته ارتش.
مدیر سازمان اطالعات ملی امریکا (سیا)
51
بین الملل
«سیا» در دست یک افراطی
پومپئو به عنوان رئیس سازمان اطالعات مرکزی امریکا انتخاب شد
2
رئیس جمهــور منتخب امریکا ،یــک چهره تندروی
عضو جنبش تی پارتی را برای ریاســت سازمان اطالعات
مرکزی امریکا در نظر دارد.
مایــکل ریچارد (مایــک) پومپئو از ســال 2011به
نمایندگــی از ایالــت کانزاس عضــو مجلــس نمایندگان
امریکاســت و در دوران رقابت های انتخاباتی از منتقدان
پر و پا قــرص هیالری کلینتــون به شــمار می امد .مایک
پومپئو در انتخابات مقدماتی حزب جمهوریخواه از مارکو
روبیو برای نامزدی ریاست جمهوری حمایت کرده بود اما
بعدتر از دونالــد ترامپ حمایت کرد.پومپئو در بخشــی از
بیانیه ای که پس از اعالم نامش از سوی ترامپ به عنوان
گزینه اصلی ســازمان سیا منتشــر کرد ،نوشت« :ترامپ
با پیشــنهاد خود مرا در معرض تصمیم گیری سختی قرار
داد .من عاشق خدمت کردن به مردم کانزاس هستم؛ اما
پیشنهاد رهبری بهترین سرویس اطالعاتی جهان فرصتی
بود که نتوانستم از ان چشم پوشی کنم» .
این نماینده 53ساله ،پس از حمله به سفارت امریکا
در لیبی و کشته شدن سفیر این کشور شدید ترین حمالت
را نثــار هیالری کلینتــون ،وزیر خارجه وقــت امریکا کرد
و از همان زمــان نامش مورد توجه رســانه ها قرار گرفت.
این نماینده که از ســال 2010به عضویت جنبش تندروی
تی پارتی درامده در طیف افراط گرایان جمهوریخواه قرار
می گیرد .پومپئــو عضو انجمن ملی اســلحه ،گروه البی
گسترش اســتفاده از ســاح گرم در امریکا ســت و یکی
از مخالفان جدی بســتن بازداشــتگاه گوانتانامو به شمار
می اید .پومپئو درباره مســلمانان نیــز دیدگاهی افراطی
دارد .او زمانــی گفته بود کــه «روحانیون مســلمانی که
حمالت تروریستی را محکوم می کنند ،همراه و همدست
تروریست ها هســتند ».رویکرد پومپئو به ایران نیز کامال
مخالف با سیاســت دولــت اوباما اســت .این
نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان
امریکا که توجه ویژه ای به اخبار ایران
دارد از منتقدان سرســخت توافق
هســته ای ایــران و قدرت های
جهانی بوده است.او در ماه های
گذشــته و در ســالگرد توافق
هسته ای ایران در یادداشتی
هشــدار داد که «یک سال
بعــد از توافــق هســته ای
اوبامــا با ایــران ،این توافق
ما را در معرض خطر فزاینده
قرار می دهد».
بالفاصله پس از انکه
اعالم شــد مایــک پومپئو
گزینــه اول دونالــد ترامپ
برای ریاســت بر سیا ست ،او
در توییتی تازه باز هم به توافق
هســته ای تهران و قدرت های
جهــان حملــه کــرد و نوشــت:
«منتظر عقبگــرد از این توافق
ژنرال ضد ایرانی
بین الملل
52
مثلث | شماره 335
3
فلین ،مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ شد
دونالد ترامپ یک ژنرال ســه ســتاره و بازنشســته را
به عنوان مشاور امنیت ملی خود برگزیده است .این سمت
زمانی اهمیت دو چندانی می اید که نســبت به بی تجربگی
ترامپ در حوزه سیاست خارجی اگاه باشیم.
مشاور امنیت ملی کاخ سفید مهم ترین و نزدیک ترین
مقام امنیتی به رئیس جمهور امریکا به شمار می اید و فلین
هم باید ترامپ بی تجربــه در امور مرتبط بــا امنیت ملی را
راهنمایی و مشورت کند .مایکل فلین 58ساله و اهل ایالت
رود ایلند است.
او در دانشگاه ایالتی در رشته مدیریت تحصیل کرده
و وارد ارتش شــد و در طول خدمت در ارتش در چند سمت
اطالعاتی از جملــه مدیر بخش اطالعات و امنیت ســتاد
ک و مامور ارشد امنیتی برای نیروهای نظامی ائتالف
مشتر
در افغانستان فعالیت کرده است.
فلیــن در دوران رقابت هــای انتخاباتی هم مشــاور
ترامپ بود .تجربه نظامی فلین او را به گزینه مناسبی برای
پنتاگون تبدیل می کرد و بدون تایید کنگره واجد شــرایط
تصدی این پست نمی شــود اما قانون فدرال می گوید که
یک فرد تا هفت سال پس از توقف خدمت نمی تواند وزیر
دفاع کشور شود و فلین با زمانی که مدیر اژانس اطالعات
امنیتی در پنتاگون بود ،تنها دو سال فاصله دارد .حال فلین
به عنوان مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ رئیس جمهوری
منتخب امریکا به تایید سنا نیاز ندارد .فلین تا سال ۲۰۱۴
ریاســت «ســازمان اطالعات دفــاع» امریــکا را بر عهده
داشت سپس از سمت خود اســتعفا کرد .فلین علنا اعالم
کرده بود که علت اســتعفایش اختالف نظر با دولت اوباما
بوده است .به گفته فلین ،دولت اوباما دیدگاه های او را در
مورد مبارزه با اســام رادیکال ،افراطی می دانسته است.
با این حال شــواهد دیگری نشــان می دهد که شــاید
نگاه کلی او نسبت به مســلمانان منشا اختالف نظر
بوده اســت .دولت اوباما رویکردی کامال متفاوت
بادیدگاه های افراطی فلین در مورد مسلمانان را
در پیش گرفته و طبیعی بود کــه فلین نتواند
دولت اوباما را همراهی کند .او در فوریه
امســال در تو ئیتی جنجالی نوشــت
«تــرس از مســلمانان منطقــی
اســت ».دیدگاه هــای فلین،
نســبت به حکومــت ایران
از ان جهــت قابــل تامــل
اســت که می تواند اساس
سیاســت خارجی ترامپ را
نسبت به ایران شکل دهد.
اخیرا کتابی از مایکل
فلین منتشــر شــد با عنوان
«صحنــه جنــگ» بــه ادعای
کتاب ،مضمــون اصلی ان در مــورد جنگ علیه
اســام رادیکال و نحوه پیــروزی امریکا در جنگ
مزبور اســت .به ادعــای فلین ،حکومــت ایران،
بخش عمده ای از اســام رادیکال را تشــکیل می دهد و
به همین دلیــل بخش بزرگی از کتاب ،بــه حکومت ایران
اختصاص یافته اســت .فلین در این کتــاب اصرار بر این
ادعا دارد که ایران با القاعده در ارتبــاط نزدیکی دارد و در
بسیاری از بخش های کتاب این ادعا بدون هیچ مستندی
مطرح شده است.
او حتــی ایــران را پشــت پــرده بمب گــذاری در
بین الملل
فاجعه بار با بزرگترین دولت حامی تروریســم در جهان».
نکته جالب در مورد پومپئو درخواست ویزای او برای سفر
به ایران بود .در ماه فوریه مایک پومپئو به همراه دو نماینده
جمهوریخواه دیگــر از طریق دفتر حفاظــت منافع ایران
برای بازدید از این کشور درخواست روادید کردند .این سه
ی به رهبران ایران
نفر همزمان با درخواست ویزا در نامه ها
از انها خواستند به درخواســت ویزایشان توجه ویژه شود.
مایک پومپئــو و دو نماینده دیگــر جمهوریخواه مجلس
نمایندگان نوشــتند علت اصلی تصمیمشــان برای ســفر
به ایران نظــارت بر انتخابات (انتخابات مجلس شــورای
اســامی و مجلس خبرگان در هفتم اســفند) است .انها
همچنین خواهان مالقات با زندانیان امریکایی در ایران
و بازدید از مجتمع پارچین و تاسیســات هســته ای اراک
و فــردو بودند.وزارت خارجه ایران هــم در واکنش به این
درخواست ویزا اعالم کرد که این ســه نماینده »به روشی
کامال نادرست» درخواســت ویزا کرده اند و بر همین مبنا
درخواستشان رد شد.
مایک پومپئو به همراه سناتور تام کاتن مدعی شدند
که بــه غیر از توافق هســته ای بین ایــران و قدرت های
جهانی ،ایــران و اژانس بین المللی انــرژی اتمی هم دو
توافق جانبی محرمانه دارند .دولت باراک اوباما این ادعا
را تکذیب کرد.پومپئو معتقد اســت که باید تحریم های
تسلیحاتی علیه ایران گسترش پیدا کند و وعده داده که
در همین مســیر نیز گام بر می دارد .پومپئو دو روز قبل از
اینکه به عنوان گزینه اصلی ریاســت ســازمان اطالعات
مرکزی امریــکا مطــرح شــود در جلســه ای در مجلس
نمایندگان امریکا درباره گسترش تحریم های تسلیحاتی
ایــران گفت« :مفتخــرم که در کنــار نمایندگانــی از هر
دو جناح در مقابل تخاصم ایران ایســتاده ام .گســترش
تحریم های تسلیحاتی ایران نقش مهمی در حفظ امنیت
امریکایی ها دارد».
4
ترامنی بخت زیادی برای پست وزارت امور خارجه دارد
می
مثلث | شماره 335
اگر نگاهی به لیســت اولیه گزینه های وزارت خارجه
ت ترامپ بیندازیم ،میت رامنی را باید گزینه ای میانه رو
دول
و معتدل دانســت .نیوت گینگریچ ،جان بولتون و رودی
جولیانــی چهره های تنــدرو جمهوریخواهــان در ابتدا از
گزینه های هدایت سکان دیپلماسی امریکا بودند اما پس از
دیدار هنری کیسینجر نظریه پرداز سرشناس جمهوریخواه
ب ا ترامپ و توصیه او ،نام میت رامنی به این لیســت افزوده
شــد و در حال حاضر هم بیشترین شــانس را برای سمت
وزارت خارجه امریکا دارد .میت رامنی 59سال دارد و مانند
ترامپ یــک تاجر موفق اســت .او پیش از ایــن فرماندار
ماساچوســت بــود و در دو انتخابــات 2008و 2012نیز
حضور داشت .در سال 2008او در انتخابات درون حزبی
جمهوریخواهان مغلوب جان مک کین شد و در سال2012
اما در رقابت نهایی با اوباما شــرکت کرد اما مغلوب او شد.
رامنی در سال 2002به عنوان فرماندار ماساچوست برگزیده
شد اما در سال 2006برای دوره مجدد نامزد نشد و به جای
ان کمپین خود را بر کسب نامزدی حزب جمهوریخواه در
ســال 2008ایجاد کرد .او رقابت های مقدماتی متعددی
را در رای گیری سه شــنبه بزرگ برد ولی نهایتــا نامزدی را
به ســناتور جان مک کین باخت .ثروت خالــص او که در
ســال 2012بین 190تــا 250میلیــون دالر تخمین زده
می شــد ،به او کمک کرد بودجه کمپین های سیاسی اش
را پیش از ســال 2012تامین کند .رامنی که تحصیالتش
در زمینه تجارت اســت ،می خواهد جانشــین جان
کری شــود کــه تالش هایــی بــرای کاهش
تنش میان امریــکا و برخی کشــورهایی
جهان از جمله ایران و کوبــا انجام داد.
رامنی در طــول این ســال ها ،رویه ای
محافظه کارانه داشته و با افزایش سن،
بر محافظه کاری اش افزوده شــد .مثال
او زمانــی از طرفــداران ســقط جنین بود
ولی پس از چند ســال نظرش را تغییر داد و
به صورت تلویحی با ایــن امر مخالفت کرد.
میت رامنی سیاستمداری اســت که خود را با
شرایط اجتماعی سیاسی تطبیق می دهد
و به جای انکــه روی مواضعی خاص
پافشــاری کند ،اهل تغییر اســت و
نظرش را هر جا حس کرد به نفعش
است ،تغییر می دهد .از این نظر
برخــی او را بــه فرصت طلبــی و
نداشتن مرام سیاسی مستحکم
متهــم کرده انــد .جالــب انکه
رامنی جمهوریخواه از منتقدان
صریح اللهجه ترامپ در جریان
مبارزات انتخاباتی او بود .میت
رامنــی ،ترامــپ را «حقه باز و
جعلی» خوانده بود و گفته بود
شــعار های انتخاباتی ترامپ
از بیخ و بن ،بی اعتبار است.
در مقابل ترامپ هم مبارزات
انتخاباتی بیــن میت رامنی
و بــاراک اوبامــا را «بدترین
مبــارزه انتخاباتــی بــرای
جمهوریخواهان» توصیف
کــرده بــود .او در دوران
رقابت های انتخاباتی 2012
دیدگاه هایی تند در مورد ایران داشــت که تا حدی تعدیل
شــده اســت .در مناظره جمهوریخواهان از رامنی درباره
«استفاده از تسلیحات اتمی تاکتیکی » برای متوقف کردن
برنامه هســته ای ادعایی ایران سوال شد ،در پاسخ گفت:
«گزینه ها نباید از روی میز برداشــته شــون د امــا باید عقب
نشسته و پرسید ،چه خبر اســت؟ می بینید که در سودان،
افغانســتان ،عراق و ایران چه چیــزی رخ می دهد ».وی
همچنین در ســال 2007اعالم کرد که در صورت لزوم از
«تحریم ،بمبــاران و حمالت نظامی ســریع» علیه ایران
استفاده خواهد کرد .رامنی از به کارگیری تمام ابزار اشکار و
پنهانی برای متوقف کردن انچه برنامه هسته ای تسلیحاتی
ایران می نامید ،حمایت کرد .او گفت که «در نهایت ،تغییر
رژیم ضروری است ».وی در سال 2012از اوباما خواست
تا «تحریم های اقتصــادی فلج کننده» علیــه رژیم ایران
اعمال کنــد ،از مخالفیــن ایرانی حمایت کنــد و از طریق
اعمال – نه تنها کلمات – نشان دهد که گزینه نظامی کامال
واقعی و معتبر اســت .رامنی در مارس 2015درباره توافق
ی تودی
هسته ای موقت در یادداشــتی در روزنامه یو اس ا
نوشــته بود که اگر اوباما می خواهد منتقدینی مانند وی را
خاموش کند باید از توافق هســته ای ایران عقب نشــیند،
اقدامی که «شجاعانه» و «درســت» خواهد بود .پس از
توافق هسته ای رامنی ،در مقاله ای در وال استریت ژورنال
برجام را «فاجعــه اوباما » نامیده و نوشــت« :توافق اوباما
راهی را برای ایران پدید اورده تا تسلیحات هسته ای تولید
کند .مدافعین می گویند که این توافق برنامه هسته ای
ایران را 10تا 15ســال به عقب خواهند انداخت ،
شاید .اما هیچ کس نمی تواند بگوید که توافق
از دستیابی ایران به بمب هسته ای جلوگیری
خواهد کرد».
بین الملل
ســفارتخانه های امریکا در ســال 1998در کنیــا و تانزانیا
می داند.فلین ایران را «دشــمنی هولنــاک» می داند که
«حدود 40ســال اســت با امریکا و متحدینــش از جمله
اســرائیل ،در جنگ اســت و ریشــه این جدال در طبیعت
جمهــوری اســامی ایــران نهفتــه اســت و ارتباطی به
نارضایتی ها و مشکالت انان نسبت به امریکا ندارد».
فلیــن در موضــوع ایــران ،تمــام روســای جمهور
امریکا را مورد انتقاد قرار می دهد و می نویســد« :چرا هیچ
رئیس جمهور امریکایی خواهان تغییر رژیم تهران نشــده
است؟ این کار به دست دولت اوباما انجام نخواهد شد .ما
باید منتظر رهبری جدیدی در واشنگتن باشیم .ان رهبران
جدید باید استراتژی پیروزمندانه ای را شکل دهند و ازادی
را به ایران باز گردانند».
حال رهبر جدید به زودی وارد کاخ سفید خواهد شد.
اما به نظر می رســد اختالف نظرهایی میان ترامپ و فلین
وجود دارد.ترامپ در ســخنرانی معروف خود در خصوص
رئوس سیاســت خارجی دولتش گفت« :دنیا باید بداند که
ما در خارج از مرزهایمان در جست جوی دشمن نخواهیم
بود .ما همواره خوشحال خواهیم شد که دشمنان قدیمی
دوست یکدیگر شوند و دوستان قدیمی متحد یکدیگر».
باید دید در عمل دولت ترامپ به کــدام یک از این دو ایده
عمل می کند .با این حال گرایش فلین به روسیه و مخالفت
تمام قدش در مقابل اسالم افراطی برخی کارشناسان امنیت
ملی امریکا را نگران کرده است.
او نظــر مخالفانــش مبنی بــر همــکاری در تبلیغات
دولتی روســیه را رد کرده اســت.او موافق رویکرد ترامپ
در قبال اســرائیل و روابط گرم تر و نزدیک تر با ان کشــور
است .در عین حال از افزایش روابط با عبدالفتاح سیسی،
رئیس جمهوری مصر نیز حمایت می کند.
جدال میانه روها و رادیکال ها
53
بین الملل
5
ژنرال بازنشسته ،جیمز متیس گزینه اصلی ترامپ است
بین الملل
مثلث | شماره 335
یک روز پس از مالقات دوســاعته دونالــد ترامپ با
ف ترامپ
ژنرال بازنشســته «جیمز متیس» در باشــگاه گل
در نیوجرســی ،رئیس جمهور منتخب امریکا گفت که این
نظامی باسابقه گزینه نهایی برای تصدی پست وزارت دفاع
در دولتش خواهد بود.
متیس ســابقه 44ســال خدمت در ارتــش امریکا را
دارد و در جنگ افغانستان و عراق به عنوان فرمانده حضور
داشته است .وی یکی از فرماندهان اصلی امریکا در حمله
نظامی به عراق بود و به دلیل عملکردی که در نبرد خونین
فلوجه در سال 2004از خود نشان داد ،در ارتش امریکا به
«سگ دیوانه» معروف شد.جیمز متیس از سال 2010تا
2013به عنوان یازدهمین فرمانده قــرارگاه مرکزی ارتش
امریکا به کشورش خدمت کرد .باراک اوباما در سال 2010
او را جانشــین دیوید پتریوس کرد .متیس به طور هم زمان
فرماندهی متحد تحول نظامی ناتو را هم به عهده داشت.
او در دولت اوباما ریاســت ســتاد فرماندهی مرکزی ارتش
امریکا را بر عهده داشت که یکی از وظایف او در این مقام،
نظارت بر عملیات هــای نظامی امریــکا در خاورمیانه بود
ولی در ســال 2013به ناگاه پس از 44ســال ،رخت نظام
را از تن بیرون کرد و بازنشســت شد .نشــریه فارن پالیسی
همان روزها نوشت که ژنرال متیس در سال 2013به دلیل
داشتن دیدگاه افراطی در خصوص نحوه مقابله با ایران ،در
استانه مذاکرات هسته ای از سوی «باراک اوباما» مجبور
به بازنشســتگی پیش از موعد شده است .اخرین سمت او
در پنتاگون ،فرماندهی ستاد مرکزی ارتش امریکا بود .او از
این ستاد فرماندهی که مقرش در شهر تمپا فلوریداست بر
عملیات ارتش امریکا در افغانستان و عراق نظارت می کرد.
او در هنگام جنگ خلیج فارس به سال 1991که امریکا علیه
اشغال کویت از سوی ارتش عراق وارد عملیات نظامی شد،
فرمانده جنگ بود.
ژنرال متیس در میان نظامیان امریکا و نیز هر دو حزب
دموکرات و جمهوریخواه از احترام ویژه ای برخوردار است.
متیس دانش اموخته مدرســه جنگ افزار سپاه تفنگداران
دریایی امریکا ،کالج کارکنان و فرماندهی سپاه تفنگداران
امریکا و کالج ملی جنگ است .بالفاصله پس از انکه دونالد
54
ساکن وزارت دفاع
ترامپ ،ژنــرال متیس را برای وزارت دفاع برگزید ،نشــریه
هیل که اخبار و تحلیل های کنگره امریکا را منتشر می کند
در خبری با عنوان «مک کین ،جیمز متیس را برای وزارت
دفاع تایید کرد» نوشت« :رئیس کمیته سرویس های مسلح
سنا جان مک کین جمهوریخواه از اریزونا طی اطالعیه ای
ژنرال بازنشسته جیمز متیس را که ترامپ او را برای وزارت
دفاع در نظر دارد برای این پســت تایید کرد ».مک کین با
صدور اطالعیــه ای گفت« :ژنرال متیس فهم روشــنی از
بسیاری از چالش ها دارد که پنتاگون ،ارتش امریکا و امنیت
ملی ما با ان مواجه هستند .من امیدوارم او فرصتی بیابد که
به امریکا دوباره خدمت کند».
حدود سه سالی می شود که جیمز متیس 66ساله در
بخش خصوصی کار می کند اما این منتقد سیاســت های
باراک اوباما همچنان سابقه و جایگاه ویژه ای در امور نظامی
دارد .اخرین ماموریت او در جبهه ها رهبری نیروی اعزامی
تفنگداران دریایی متعلق به ستاد مرکزی تفنگداران دریایی
در جنگ عراق بود.
مایک پنس ،معاون رئیس جمهوری منتخب در مورد
متیس گفته است که او «سابقه کاری نظامی افسانه ای»
دارد« .میشــل فالرنوی» ،ژنرالی که در صورت رســیدن
کلینتون به ریاســت جمهوری گزینه اصلی اداره پنتاگون
بود هم در مورد متیس گفت« :ژنرال َمتیس یک اندیشمند
نظامی مشهور و مورد احترام است .او گزینه ای چشمگیر
برای این منصب خواهد بود ».نکته جالــب انکه ارتش و
فعالیت های نظامی به اندازه ای متیس را مشغول خود کرده
که هیچ گاه ازدواج نکرد و خود را وقف مطالعه و شرکت در
جنگ کرد.
معروف اســت که متیس کتابخانه ای با حدود هفت
هزار جلد کتــاب دارد و معمــوال در مالقات هایش در مورد
کتاب هایی که خوانده هــم موضوعاتی را مطرح می کند.
او همچنین عالقه زیادی به دادن فهرستی از کتاب ها به
تفنگداران تحت فرمانش داشــت و مطالعــه این کتاب ها
که اغلب در حوزه تاریخ نظامی بودنــد را برای انها اجباری
کرده بود.
یکی دیگر از کارهای بی سابقه ژنرال متیس این بود
که پیش از اعزام به عراق ،اموزش فرهنگ عرب و یادگیری
حساســیت های فرهنگی را برای ســربازانش الزامی کرد.
در کتاب «شکســت مفتضحانه» Fiascoشرحی بر جنگ
عراق ،به قلم روزنامه نگار «تامس ریکس» ،نقل شده که
َمتیس در جلسه ای به فرماندهان عراقی گفته بود« :اولین
لحظه ای که یک نفر را نفلــه می کنید ،لحظه کم اهمیتی
نیست .عوضی هایی در عالم هستند که باید به انها شلیک
کرد ».یک جمله معروف او خطــاب به تفنگداران دریایی
تحت امرش این بود« :مهم ترین « 6اینچ» در میدان نبرد،
(فاصله) بین دو گوش شماست(».یعنی هیچ چیز جز حفظ
جان خودتان در میدان نبرد اهمیتــی ندارد)گزینه وزارت
دفاع امریکا مانند مایک پومپئو در قبــال ایران رویکردی
منفی دارد .ژنرال متیس معتقد اســت ایران «سرچشــمه
بی ثباتی در منطقه» است؛ به خصوص با پیدایش داعش.
به نظر او توافق هســته ای را نمی تــوان از بین برد و صرفا
ترمزی است در مقابل تولید سالح هسته ای از سوی ایران.
او ایران را باالتر از القاعده و داعــش ،تهدید کننده اصلی
پایداری خاورمیانه می داند و می گوید« :در نظر من داعش
چیزی بیش از بهانه ای برای اینکه ایران به سوء رفتار خود
ادامه دهد نیســت .ایران دشــمن داعش نیســت .انها از
ی در منطقه که داعش می افریند خیلی سود می برند».
ناارام
از ســوی دیگر گرچه او توافق هســته ای را ضعیف
می داند ،اما معتقد است هیچ راهی برای عقب نشستن از ان
وجود ندارد« :ما باید بپذیریم که توافق ناکاملی برای کنترل
تسلیحات داریم .در ثانی ،اینکه انچه به ان دست یافته ایم
یک مکث هسته ای است نه یک توقف کامل هسته ای».
متیس در مورد پرونده صلح خاورمیانــه نیز از مدل راه حل
دو کشور برای صلح اسرائیل -فلسطین پشتیبانی می کند.
او می گوید وضعیت فعلی در اســرائیل «ناپایدار» اســت
و استدالل می کند که شــهرک ها به چشم اندازهای صلح
اسیب می رســاند و منجر به تشدید نژاد پرســتی و اپارتاید
می شود .او معتقد است نبود یک راه حل دو کشور متحدین
عرب امریکا را ناخرســند می کند .متیــس در فرایند صلح
خاورمیانه از جان کری حمایت می کند و از او به خاطر تمرکز
عاقالنه بر راه حل دو کشور نیز ستایش کرده است.
بین الملل
نئورئالیسمتهاجمیترامپ
دولت جدید در امریکا از رویکردهای نئولیبرالی اوباما فاصله می گیرد
ابراهیم متقی
استاد دانشگاه تهران
6
مثلث | شماره 335
.1تاثیر انتخاب مایــک ریچارد پومپئــو بر الگوهای
رفتاری امریکا
مایــک پومپئــو ،عضــو مجلــس نماینــدگان از
ایالت کانزاس از ســوی دونالد ترامپ ،کاندیدای ریاست
«ســازمان اطالعات مرکزی امریکا» موســوم به «سیا»
گردیده است .نامبرده که 53سال سن دارد دارای سابقه
عضویت در ارتش امریکا بوده و مسئولیت هایی در اکادمی
نظامی و ســاختار دفاعی امریــکا عهده دار بوده اســت.
مایک پومپئو در اکادمی نظامــی امریکا ،فار غ التحصیل
مهندســی مکانیک بوده و بعد از ان وارد دانشکده حقوق
دانشگاه هاروارد شــده اســت .رویکرد پومپئو در ارتباط با
موضوعات اجتماعی ،سیاسی و امنیتی با الگوهای رفتاری
گروه های محافظه کار همخوانی داشــته و بر این اعتقاد
بین الملل
در شــرایطی که طرفداران هیالری کلینتون و برنی
ســندرز اعتراض های بی نتیجــه خیابانی علیــه ترامپ را
سازماندهی می کردند ،تیم راهبردی ترامپ تالش کرد تا
زمینه های الزم برای تکمیل کابینه را فراهم سازد .اعضای
مشارکت کننده در کابینه ترامپ از این جهت اهمیت دارد
که جهت گیری سیاست خارجی و الگوی کنش راهبردی
ترامپ را در اینده منعکس می سازد .همان گونه که باراک
اوباما تالش کرد تا زمینه به کارگیری گروه های نئولیبرال
در حوزه راهبردی امریکا را فعال سازد ،واقعیت های موجود
بیانگر ان است که گروه های محافظه کار با اندیشه های
نئورئالیستی امنیت محور ،جایگاه موثری در کابینه ترامپ
خواهند داشت.
در چنین شرایطی ،پیروزی ترامپ را می توان پایانی
بر رهیافــت نئولیبرالــی در سیاســت خارجــی امریکا در
دور ان جان کری دانست .در دوران جدید ،نگرش مسلط
بر سیاســت خارجــی و الگوی رفتــاری امریکا براســاس
نشــانه های قدرت محور شــکل می گیرد .تمامی افرادی
که به عنوان کابینــه ترامپ انتخاب شــده اند را می توان
در زمره افرادی دانست که دارای رویکرد محافظه کارانه
با اندیشــه های امنیت محور هســتند .از جمله این افراد
می توان به رویکرد و اندیشه های «مایکل توماس فلین»
کاندیدای مشاور امنیت ملی رئیس جمهور امریکا« ،رینس
پریبس» رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید و «متیس فیورد»
به عنوان کاندیدای احتمالی وزارت دفاع اشاره کرد.
هر یــک از افراد یادشــده به همراه «میــت رامنی»
کاندیــدای وزارت امورخارجه و «جف ســیژن» به عنوان
دادستان کل امریکا برای سالیان طوالنی در زمره افرادی
محســوب می شــدند که دارای رویکــرد مقابله جویانه با
گروه های نژادی ،گروه های قومی و ســازوکارهای کنش
دموکراتیک بوده اند .بــه این ترتیب می تــوان دورانی را
پیش بینی کرد که مبتنی بر محافظه کاری ،امنیت گرایی و
سازوکارهای قدرت محور در حوزه سیاست خارجی و امنیت
ملی خواهد بود.
در دوران جدید ،هر یک از کاندیدای مشارکت کننده
در ســاختار دولــت ترامپ تــاش خواهــد داشــت تا از
سازوکارهای کنش محافظه کارانه و مقابله جویانه در برخورد
با بحران های منطقــه ای و چالش های امنیتی اســتفاده
نماید .روندهای نئورئالیستی امنیت محور ترامپ در نقطه
مقابــل ســازوکارهای نئولیبرالی اوباما و کری محســوب
می شــود .جان کری تالش داشــت تــا از ســازوکارهای
نئولیبرالی برای حداکثرســازی منافع ملی ایاالت متحده
اســتفاده کند .رویکرد سیاســت خارجی امریکا در دور ان
جان کری براســاس رهیافت هــا و اندیشــه های افرادی
همانند ریچارد هاس و جوزف نای شکل گرفته بود .افراد
یادشــده بر موضوعاتی همانند اقدامــات تاکتیکی برای
تحقق اهداف راهبردی تاکید داشــتند .براساس رویکرد
نئولیبرال های سیاســت خارجی امریکا ،قــدرت به منزله
کاربــرد ابزار نظامــی در فرایند کنش راهبردی محســوب
نمی شــود .قدرت باید بتواند زمینه های الزم برای تحقق
اهداف ملی را فراهم سازد.
ســازوکارهای کنــش امنیت محــور با نشــانه هایی
از مقابله جویــی بــا گروه های قومــی ،نــژادی و مذهبی
همراه خواهد بود .چنیــن فرایندهایــی می تواند ماهیت
درون ساختاری داشــته یا اینکه در حوزه سیاست خارجی
قرار گیــرد .الگوهــای رفتاری تیــم سیاســت خارجی و
راهبردی ترامپ معطــوف به نشــانه هایی از نظامی گری
اســت .نظامی گری زیربنای کنش راهبــردی گروه های
محافظه کار در سیاست خارجی امریکا محسوب می شود.
اگر چه ترامپ در اولین ســخنرانی جشــن پیــروزی خود
بر این موضوع تاکید داشــت کــه امریکا باید بخشــی از
هزینه های نظامی خود را در حوزه اقتصادی به کار گیرد،
اما واقعیت ان است که اقتصاد امریکا با روندهای مبتنی بر
نظامی گری رشد بیشتر و موثرتری داشته است.
اگرچــه هنوز فرماندهــان نظامی امریــکا در دوران
ترامپ مشــخص نشــده اند ،اما معرفی «متیس فیورد»
به عنوان کاندیــدای وزارت دفاع امریکا بیانگر ان اســت
کــه نظامی گــری در اینده ادامــه خواهد یافت .پیشــینه
مایکل توماس فلین به عنوان مشــاور امنیت ملی ترامپ
نشــان می دهد که الگوهــای جدیــدی از امنیت گرایی و
سازوکارهای قدرت محور از اهمیت قابل توجهی در اینده
سیاســت منطقه ای امریکا برخوردار خواهــد بود .چنین
روندی بر اقتصاد سیاســی و الگوی کنش امنیتی امریکا
تاثیــر به جا می گــذارد .اقتصــاد سیاســی نظامی گری را
می توان بخشی از واقعیت راهبردی امریکا در دوران های
مختلف دانســت .چنین فرایندی در دورانــی که اقتصاد
امریکا با رکود روبه رو شــده از اهمیت و کارامدی بیشتری
برخوردار می شود.
55
بین الملل
بین الملل
56
مثلث | شماره 335
اســت که فرماندهان نظامی در دوران ریاســت جمهوری
باراک اوبامــا موقعیت راهبردی خود را از دســت داده اند.
در این ارتباط ،پومپئو به جدال های باراک اوباما و «جان
ایکنبــری» ســفیر امریکا در افغانســتان با ژنــرال «مک
کریســتال» فرمانده نظامی ارشد افغانســتان در ساختار
فرماندهی مرکزی امریکا اشاره دارد.
محور اصلــی سیاســت امنیتی و راهبــردی مایک
پومپئو را می توان مقابله با گروه های تروریســم تکفیری
دانست .پومپئو همانند دونالد ترامپ بر این اعتقادند که
رهبران سیاسی کشــورهای منطقه ای همانند عربستان
فاقد هرگونه کنترل موثر بر کارکرد گروه های تروریســتی
می باشند .چنین رویکردی به مفهوم ان است که سیاست
منطقه ای امریکا می بایســت به گونه تدریجی در ارتباط
با حمایــت همه جانبه از کشــورهای منطقــه ای همانند
عربستان کاهش یابد .پومپئو همچنین در زمره افرادی
محســوب می شــود که انتقادات قابل توجهی در ارتباط
بــا خانه های امن ســازمان اطالعات مرکــزی امریکا در
کشورهای مختلف دارد.
کشــورهای اروپایــی ازجملــه المــان را می تــوان
اصلی تریــن مخالف سیاســت امریــکا در ســازماندهی
خانه های امن دانســت .چنین الگویی را امریکا در ارتباط
با لیبــی نیز بــه کار گرفت .حملــه گروه هــای القاعده به
سفارت امریکا که منجر به کشته شــدن برخی از اعضای
سفارت شــد را می توان واکنشی نسبت به ســازوکارهای
ربایش و بازجویــی ســیا از متهمین پرونده هــای امنیتی
دانســت .از ســوی دیگر مایک پومپئو در زمره مخالفین
برنامه جامع اقدام مشترک است.
پومپئــو بــر ایــن اعتقاد اســت کــه امریــکا باید از
ســازوکارهایی اســتفاده نماید که منجر به حداقل ســازی
تعهدات ایاالت متحده در برابر ایران شود .به همین دلیل
اســت که پومپئو از الگوهای محدودکننــده و مضیق در
ارتباط با برنامه هسته ای ایران استفاده خواهد کرد .چنین
رویکردی به مفهوم ان است که سیاست منطقه ای امریکا
در برخورد بــا ایران مبتنــی بر محدودیت هــای راهبردی
خواهد بود .چنین افرادی در زمره منتقدین اصلی قابلیت
موشکی ایران نیز محسوب می شوند.
در امریــکا گروه های اســامگرا در زمــره منتقدین
مایک پومپئو محسوب می شوند .شورای روابط اسالمی
امریکا نســبت به رویکردهای پومپئــو از ادبیات انتقادی
بهره گرفته اســت .چنین گروه هایی بر ایــن اعتقادند که
انتصاب پومپئو زمینه الزم برای محدودسازی گروه های
اســامی و اســامگرایان در حوزه منطقه ای را به وجود
می اورد .نگرش بدبینانه پومپئو نسبت به ایران ،کشورهای
جف سیژن از سوی باراک اوباما
به عنوان دادستان کل امریکا
منصوب شده است .دادستان
کل می تواند روندهای فعالیت
سرویس های اطالعاتی امریکا
را کنترل نماید
اســامی و گروه های تکفیری در یک مســیر قرار گرفته
و به موازات یکدیگر تحلیل می شــود .چنین رویکردی با
واقعیت های سیاســت منطقه ای ایران همخوانی ندارد.
اگر پومپئو خواسته باشد تعهدات امریکا در قبال ایران را
به پایین ترین حد خود ( )Roll Backکاهش دهد ،به مفهوم
ان است که الگوی مقابله با ایران در دوران جدید نیز ادامه
خواهد یافت.
نگرش پومپئو نسبت به روسیه براساس نشانه هایی
از مبادله اطالعاتی و امنیتی شــکل گرفته است .پومپئو
تالش دارد تــا زمینه های الزم بــرای مبادله اســنودن را
به وجود اورد.
از انجایی کــه بخشــی از روابــط امریکا و روســیه
براســاس شــاخص های اطالعاتــی و تبــادل اطالعات
حاصل می شود ،می توان اینده همکاری جویانه ای را در
مدیریت بحران های منطقه ای روســیه و امریکا مشاهده
کرد .در حالی که باراک اوباما محــور اصلی تضاد امنیتی
خود را با روســیه قرار داده ،ترامپ و پومپئو تالش دارند تا
از سازوکارهای همکاری جویانه با روسیه حمایت نمایند.
.2تاثیر انتخاب جف ســیژن بر سیاســت راهبردی
امریکا
جف سیژن از سوی باراک اوباما به عنوان دادستان
کل امریکا منصوب شــده اســت .دادســتان کل از این
جایگاه برخوردار اســت که می تواند روندهــای فعالیت
ســرویس های اطالعاتی امریکا به ویــژه اف.بی.ای را
کنترل نماید .مســئولیت اجرایی و راهبردی اف.بی.ای
معطوف به امنیت داخلی و ضدجاسوسی است .بنابراین
جف ســیژن که قبال ســناتور ایالت االباما بوده و نگرش
جنجالی در ارتبــاط با اقلیت های قومــی و مذهبی دارد،
به عنوان دادستان کل از ســازوکارهای محدودکننده در
ارتباط بــا مهاجــرت غیرقانونی و محدودســازی تحرک
گروه های هویتــی و رنگین پوســت های التین تبار بهره
خواهد گرفت.
فعالیت های اجرایی ســیژن در دولت رونالد ریگان
اغاز شد .بسیاری از سازوکارهای فعالیت هویتی و الگوهای
محدودســازی مهاجرت به امریکا مربوط بــه این دوران
است .سیژن در ســنای امریکا مســئولیت کمیته فرعی
مهاجرت را عهده دار بوده است .نامبرده در روند رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری امریکا به عنوان مشاور دونالد
ترامپ در ارتباط با گروه های هویتــی و مهاجرت فعالیت
ی ترامپ و سیژن به گونه ای بوده است
داشته است .دوست
که سیژن را می توان به عنوان اولین سناتوری دانست که
از کاندیداتوری دونال د ترامپ در فوریه 2016و در چارچوب
کنوانسیون های ایالتی حمایت به عمل اورده است.
.3تاثیــر انتخاب مایــکل توماس فلین بر سیاســت
راهبردی امریکا
مایکل فلیــن به عنوان مشــاور امنیت ملــی امریکا
از جایــگاه ویــژه ای در ســاختار سیاســی ایاالت متحده
برخوردار خواهد بود .درک سیاست خارجی ترامپ نیازمند
واقعیت هایی است که مبتنی بر الگوی رفتاری گروه های
محافظه کار خواهد بود .محافظه کارهای سیاست خارجی
و امنیتی امریکا بر نشانه هایی از کاربرد قدرت نظامی تاکید
دارند .در شرایط موجود ،برخی از انتصاب های اینده انجام
گرفته اســت .انتصاب افرادی هماننــد «مایکل توماس
فلین» ژنرال سه ســتاره نیروی دریایی امریــکا به عنوان
مشاور امنیت ملی ایاالت متحده معطوف به سازوکارهایی
اســت که زمینه هــای الزم برای شــدت کنــش نظامی را
به وجود می اورد .نظامی گری گســترش یابنده را می توان
به عنوان واقعیت تیم راهبردی امریکا دانست.
فلین رویکرد راهبــردی خود را با عنوان «ســرطان
بدخیم» در مــورد گروه های بنیاد گرا تنظیم کرده اســت.
بیان چنین رویکردی نشان می دهد که روندهای سیاست
خارجی و الگوی رفتاری امریکا براساس نظامی گری شکل
گرفته و در اینده ای نزدیک میــزان تحرک و نقش افرینی
نیروی نظامی امریکا در حوزه های امنیتی همانند خاورمیانه
افزایش خواهد یافت.
نقش افــرادی همانند فلیــن و بنن نشــان می دهد
کــه اســتراتژی امنیتــی و الگوی کنــش راهبــردی تیم
سیاست خارجی و امنیتی ترامپ براســاس نشانه هایی از
نظامی گری شــکل خواهد گرفت .واقعیت این است که
نظامی گری ترامــپ بیش از انکه معطوف بــه رویارویی با
اهداف منطقه ای و امنیتی ایران داشــته باشد ،در جهت
محدودسازی تحرک گروه های بنیادگرا همانند «داعش»
و «احرار الشام» به کار گرفته خواهد شد.
مایکل فلیــن تالش دارد تــا زمینه هــای الزم برای
محدودســازی تحرک گروه های تکفیری در خاورمیانه را
به وجود اورد .ادبیات فلین در بســیاری از موارد مبتنی بر
مقابله گرایی با گروه های اسالمگرا ســت .هنوز مشخص
نیست که وقتی صحبت از اســامگرایی به عمل می اید،
به مفهوم ان اســت که امریکا باید بــا گروه های تکفیری
مقابله نماید یا اینکه کشــورهایی همانند ایران نیز در زمره
تهدید امنیتی تلقی می شود .فلین در مطالعات خود به دو
مولفه اشاره می کند.
اول اینکه مقابله با بنیادگرایی بخشی از ضرورت های
راهبردی خواهد بود .دوم اینکه بنیادگرایان تکفیری را در
زمره نشانه هایی از تهدید امنیتی برای امریکا دانسته و از
انان به عنوان «سرطان بدخیم» یاد می کند .چنین تعابیر
و تفاســیری را می توان به عنوان نمــادی از جدال گرایی
منطقه ای مایکل فلین با گروه های اجتماعی و هویتی در
خاورمیانه دانست.
نتیجه گیری
کابینه
اولین گــروه از کاندیدای مشــارکت کننده در
ترامپ را مایکل فلین ،جف سیژن و مایک پومپئو تشکیل
می دهند .انان برای تصدی مســئولیت های اعالم شــده
به کمیتــه انتصابــات مجلس ســنا معرفــی گردیده اند.
اگرچه دونالــد ترامپ با افرادی هماننــد « جیمز ماتیس »
به عنوان کاندیدای وزارت دفاع و «میت رامنی» به عنوان
کاندیدای وزارت امورخارجه مذاکراتی داشــته است ،اما
هنوز هیچ گونه نشانه ای از پذیرش رسمی چنین سمتی از
سوی کاندیدای یادشده وجود ندارد.
دونالد ترامپ و تیم انتصابــات وی به ویژه «کریس
کریســتی» هنوز اظهارنظر مشــخصی در ارتباط با افراد
یادشــده به عمل نیاورده اند .کریس کریســتی مسئولیت
انتصابات دونالد ترامــپ را عهده دار اســت ،وی در زمره
همکاران مایــکل پنس ،معــاون رئیس جمهــور امریکا
بــوده و تالش دارد تــا حداکثر اســتفاده ممکــن از گروه
محافظــه کاران را به عمــل اورد .چنیــن مجموعه ای را
می توان به عنوان محور اصلی انتصابات محافظه کارانی
دانســت کــه دارای نگــرش قدرت محــور و امنیت محور
هستند.
هر یــک از افراد یادشــده موقعیت خود را ناشــی از
مواضع و تجربه بوروکراتیک به دست اورده اند .به همین
دلیل اســت که الگوی رفتاری افراد یادشــده در ارتباط با
ایران ،روســیه ،اسرائیل و کشــورهای خاورمیانه با تغییر
چندانی همراه نخواهد شد.
به طور کلــی می توان واقعیت های جدید سیاســت
خارجــی امریــکا را براســاس معادلــه قــدرت ،امنیت،
محافظــه کاری و یکجانبه گرایی مورد توجــه قرار داد .در
این فرایند جایــگاه اروپا به گونه ای تدریجی در سیاســت
امنیتی امریکا کاهش می یابد.
عبورازجمهوریخواهی کالسیک
ترامپ با راست افراطی در امریکا پیوند خورده است
مهدی مطهرنیا
7
اینده پژوه سیاسی
مثلث | شماره 335
بازی ای که د ر ایــاالت متحده امریکا در
زمینه چینش کابین ه ترامپ در دستور کار
قرار گرفته است بازی نه چندان پیچیده
ولی بســیار خطرناک اســت .در امریکا
ترامپ در برابر ملتی قرار دارد که خواهان
تغییر وضع موجود هســتند و شعارهای
رادیکاالنــه او نه شــعارهای تحول خواه
بلکه شعارهای دگرگون خواه بوده است
یهودی نیز در امریکا با یکدیگر نوعی همگرایی پیدا کنند. سخنرانی او در جنگ 33روزه قابل استناد است .بخش دیگر
این وجه را شوونیست های امریکایی به عهده دارند ،در عین
حال که ناسیونالیست هستند جهت گیری های نژاد پرستانه
دارن د .ترکیب ناسیونالیســتی امریکا و نژاد پرستی متکی بر
رنگ سفید در دیدگاه های این افراد به خوبی قابل مشاهده
اســت ،بنابراین باید گفت همه این افراد در چارچوب های
معنادار این نگرش قرار می گیرند.
حال اگر این افراد به ســمت های مورد نظر منصوب
شــوند باید دید سرنوشــت برجام و تاثیرشــان در تحوالت
خاورمیانه چگونه اســت .بــازی ای که د ر ایــاالت متحده
امریکا در زمینه چینــش کابینه ترامپ در دســتور کار قرار
گرفته اســت بازی نه چندان پیچیده ولی بســیار خطرناک
است .در امریک ا ترامپ در برابر ملتی قرار دارد که خواهان
تغییر وضــع موجود هســتند و شــعارهای رادیکاالنه او نه
شعارهای تحول خواه بلکه شــعارهای دگرگون خواه بوده
است .در صحنه سیاســت داخلی اجرای این شعارها برای
ترامپ و تیم او بســیار مشــکل خواهد بود ،انهــا فعال در
ماه عسل با مردم به ســر می برند و در ســال اینده که به هر
تقدیر دولت مستقر می شــود باید جوابگوی افکار عمومی
و رسانه های موجود در ایاالت متحده امریکا باشند .اگر او
نتواند شبکه های اجتماعی را با خود همراه کند بی تردید با
مسا له جدی در عرصه سیاست داخلی روبه رو خواهد شد.
از طرف دیگر او در سیاست خارجی یک سیاست تهاجمی
بنگاهــی را دنبــال می کند؛ نظــر او در ارتباط بــا متحدان
امریکا ،ناتو ،خاورمیانه به ویــژه نیروهای عربی و باالخص
ایران نشان دهنده همین معناست .او در ارتباط با خاورمیانه
تالش دارد که با همگرایی با روسیه زمینه های یک توافق
برد -برد میان مسکو و واشــنگتن را ایجاد و بیشترین امتیاز
را برای خود فراهم کند .از طــرف دیگر زمینه های گرفتن
باج بنگاه محورانه از متحدان امریکا در اروپا فراهم ســازد.
بنابراین باید گفت در این مســیر انچه او در حال انجامش
اســت به همین معنا باز می گردد ،نیروهایــی مثل پامپئو،
متیس و بن نکه او به عنوان مشــاور ارشد استراتژیک خود
برگزیده اســت ،همگی با ایــن طرز تفکر همراه هســتند و
بنابراین باید بگوییم که تیمی که او در اختیار گرفته اســت
تیمی بسیار رادیکال ،تهاجمی و در عین حال اهل معامله
است .ترامپ در پی ایجاد یک فضای مثبت در درون امریکا
برای جهت گیری تهاجمی علیه ایران است .انچه در باب
برجام مطرح کرد زمینه پرور همین معنا در کمپین انتخاباتی
ترامپ بود .او بر ان اســت که همکاری های بین المللی با
ایران را بســیار محدود کند و انچه د ربرجام بــ ه وجود امد و
دولت اوباما بــه دنبال ان بود از دســتور کار خارج نماید .از
طرف دیگــر او درعین حال به ادامه همــکاری بین المللی
مشــروط با ایران تالش خواهــد داشــت در منطقه نوعی
انزوای ایــران و در نهایت محاصره ایــران را دنبال کند و با
بزرگنمایی خطر تهران در منطقه خاورمیانه نوعی همگرایی
با مرکزیت تل اویو میان کشورهای عربی و غیرعربی منطقه
خاورمیانه علیه جمهوری اســامی ایران پدید اورد .جبهه
موافقتی که در زمان هیالری کلینتون با مرکزیت عربستان
در برابر جبهه مقاومت در منطقه ایجاد شد ،اکنون در دوران
ترامپ بیشتر دنبال خواهد شد و این بار نه با مرکزیت ریاض
و کنترل واشــنگتن بلکه بــا مرکزیت تل اویــو و همکاری
واشنگتن صورت خواهد پذیرفت .انچه در دستور کار قرار
دارد در عین حال که د رامریکا و در صحنه سیاست داخلی
نوعی رادیکالیســم را دنبــال می کند ؛ در صحنه سیاســت
خارجی نوعی جهت گیــری تهاجمی به ویژه بــا محوریت
ن ترامپ
ضد ایرانی را دنبال می کند .نیروهایی که هم اکنو
انها را در جهت همکاری با دولت اینده دعوت کرده اســت
نه تنها در جهت گیری رادیکالیســتی بلکــه در موضع ضد
ایرانی با یکدیگر دارای مخرج مشترک هستند.
بین الملل
دونالــد ترامــپ ،رئیس جمهــور منتخــب امریــکا
اخیرا افرادی را برای کابینه اش پیشــنهاد کرده است که
همگــی دارای جهتگیری هــای تند و افراطــی خصوصا
نسبت به ایران هســتند .او تمایل خود را به انتخاب افراد
جنجال برانگیز نشان داده است .ترامپ که در منتهی الیه
جناح راســت افراطی حزب جمهوریخواه ایاالت متحده
امریکا قــرار دارد ،از جمهوری خواهان کالســیک عبور
کــرده اســت و مرزهــای تعیین شــده جمهوریخواهــان
نومحافظه کار امریــکا را نیز درنوردیده اســت و اکنون به
عنوان یک سیاســتمدار دارای رویکردهای پوپولیستی با
جهت گیری های نژادگرایانه شوونیستی در پی تعیین تیم
خود و ایجاد یک تحرک معنادار در این زمینه است .او در
تاسیس و تشکیل دولت خود به واسطه همین گرایش ها
نیروهایی را در دولت اینده ایاالت متحده امریکا می چیند
که این نیروهــا بیشــتر زمینه های همگرایی فکــری با او
و ســپس تعریف عملیاتــی سیاســت های وی را به عهده
خواهند گرفــت ،وی از یک ســو بر انها تاثیرگــذار بوده و
از ســوی دیگر از انها تاثیــر می پذیرد .ایــن معنا موجب
می شود که ترامپ دولتی را تشــکیل بدهد که این دولت
در منتهی الیه جناح راســت افراطی حــزب جمهوریخواه
ایاالت متحده امریکا قرار می گیرد و از سوی دیگر با توجه
به جایــگاه جغرافیایــی نظریــات وی در منتهی الیه جناح
راســت تنه به تنه جناح چپ ایاالت متحــده امریکا بداند
که خواهان اصالحات شــدید در ســاختار ایاالت متحده
امریکا هستند .به عبارت دیگر شــعارهای پوپولیستی او،
شــعارهایی اســت که جناح چپ موجود در امریــکا ان را
دهه های گذشــته فریاد زده اســت اما نتوانسته است راه
به جایی ببرد .او به عنوان یکی از مهره های اصلی لیبرال
بورژوازی ایاالت متحده امریکا اکنون لیبرال دموکراسی
را زیر ســوال برده و در پی ایجاد یک فضــای مثبت برای
چینش نیروهایی اســت که بتواند طرح های مطرح شــده
در کمپین انتخاباتی خود را عملیاتــی کند .افرادی که او
مشخص کرده است از جمله پوکئو به عنوان رئیس سازمان
سیا ،متیس به عنوان وزیر دفاع و همچنین صحبت کردن
از کسانی مثل گینگریچ که وزارت امور خارجه را نپذیرفت
که همگی اینها نشــان دهنده ان است که او در پی چیدن
نیروهایی است که دارای گرایش های رادیکال شوونیستی
هستند ،تحت تاثیر سه شاخه اساســی در ایاالت متحده
امریکا یعنی رادیکالیســم نظامی ،بنیادگرایی مســیحی -
یهودی و شوونیسم امریکایی قرار دارد و در عمل در عرصه
سیاســت داخلی خواهان ایجاد یک فضــای مثبت برای
شعارهای پوپولیســتی ولی با جهت گیری غشای امنیتی
برای ســرمایه داری لیبرال بورژای امریکا بوده و از طرف
دیگر بر ان هستند تا زمینه پرور ایجاد یک فضای تهاجمی
در عرصه سیاست خارجی در چارچوب بنگاهداری سیاسی
در کاخ ســفید شــوند .اگر به گزاره های تولید شده توسط
ترامپ بنگریم این گزاره تولید شــده بیشــتر متوجه ایجاد
فضایی اســت که در پی تحکیم لیبرال بورژوازی غربی با
شــعارهای پوپولیســتی بودند .او از یک طرف به ساختار
قدرت و فساد موجود در ساختار قدرت امریکا توجه دارد و
از طرف دیگر با ورود خود به کاخ سفید تالش کرده است
تا حتی زمینه های تغییرات مناســب در روند مدیریت کاخ
سفید را به نفع بنگاه های اقتصادی که به خود او وابسته اند
شــروع کند ،از جمله تغییر منوی کاخ ســفید در چارچوب
ایجاد قراردادهای مستحکم مالی با بنگاه هایی است که
قبال خود او طرف معامله با انها بوده اســت .از این رو باید
بپذیریم که وی بــه عنوان یک بنگاهدار بــزرگ در لیبرال
بورژوازی ایاالت متحده امریکا از شــعارهای پوپولیستی
بهره برد تا بتواند ملتی را که نسبت به ساختار قدرت موجود
از مرزهای بسیار گسترده ای برخوردار بودند با خود همراه
کند .او این حجم از ارای غیرمترقبه نزد احزاب سیاسی و
رســانه ها در ایاالت متحده امریکا را به دست اورد ،سپس
با چینش نیروهای محافظ با خــود و مطلوب از نظر انجام
طرح های عملیاتی برای پیاده سازی انچه او مدنظر خود
دارد ،جهت گیری رادیکالیسمی در ایاالت متحده امریکا
را افزایش بخشد .از این منظر باید بگوییم چینش نیروهای
دولت در زمــان فعلی در امریکا بیشــتر شــبیه یک بنگاه
اقتصادی سیاسی و استفاده از این بنگاه در جهت افزایش
سرمایه بنگا ه ترامپیستی است.
پامپئو ،فلیــن ،رامنی ،بنــن و متیس که بــه عنوان
اعضــای پیشــنهادی کابینــه ترامــپ مطــرح هســتند
از منظر ســوابق سیاســی دارای یک ســابقه درخشان در
جهت گیری های تندروانه هســتند .همان گونه که مطرح
شد بخشــی از انها نمایندگی رادیکالیسم نظامی در امریکا
را به عهده دارند؛ امثال فلیــن و پامپئو نماینده نگرش های
رمبوئی هستند .اگر به فیلم هایی مانند رامبو نگاه کرده باشید
اساسا اینها خود را وام دار ارتش بزرگ ایاالت متحده امریکا
و انچ ه انها در جنگ هزینه کرده اند می دانند .به بیان دیگر
انها خود را نجات دهنده امریــکا و هزینه کننده برای قدرت
امریکا در جنگ های چند دهه گذشته این کشور در مناطق
مختلف جغرافیایی می خوانند .از این روســت که ما شاهد
ایجاد یک فضای رادیکالیســتی در عرصه نظامی هستیم
به گونه ای که نظامیان خــود را بازنده چند دهه اخیر عرصه
سیاست در امریکا دانسته و در پی ایجاد یک فضای مناسب
برای افزایش قدرت سیاسی انها می باشند .از طرف دیگر ما
شاهد بنیادگرایی مسیحی یهودی هستیم ،انها بر این باور
هستند که دوره اخرالزمان انچه موجب می شود که گستره
میزان پیــروزی مخالفان یهــودی در جهان اســتقرار پیدا
بکند ،در نهایت استقرار محاصره نگرش های یهودی محور
صهیونیست است که زمینه پرور ظهور صهیون خواهد شد.
همین در مسیحیت و بنیادگرایی مسیح ظهور مجدد مسیح
را در این زمان وعده می دهد .از این رو با وجود اینکه در اغاز
مسیحیت و یهودیت با یکدیگر دارای تنش های بسیار زیاد
نظری و عملی هستند اما در فرجام اعتقاد به نوعی هم بختی
مشترک از نظر ظهور منجی اخرالزمان دارند .از این رو این
نگرش ها و دیدگاه ها موجب می شود که بنیادگرایی مسیحی
بین الملل
57
انحراف از جهانی شدن
علوم سیاسی
دونال د ترامپ ،رئیس جمهور جدید ایاالت متحده امریکا ،اشــکارا اعالم کرده که پیمان نفتا را
ن ترامپ
لغو کرده و برای تجارت خارجی این کشور ،محدودیت هایی اعمال خواهد کرد .این سخنا
می تواند به معنای انحراف از پروژه و پروسه جهانی شدن و رویکرد باز ایاالت متحده در منطقه گرایی
قلمداد شود .چند ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده نیز مردم انگلستان به خروج
اینکشورازاتحادیهاروپارایدادند؛ایاایندورویداد،نشانیازبازگشتبهعصرملی گراییهستند؟
د ترامپ
روح فردریک لیست درکالب
دترامپوخروجانگلستانازاتحادیهاروپا
ایامواضعدونال
دالبربازگشتبهملی گراییاست؟
رضا مجیدزاده
بین الملل
58
مثلث | شماره 335
1
پژوهشگر اقتصاد سیاسی توسعه
دونالد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی خود اعالم
کرد که هزینه کردهای گســترده امریــکا در جنگ عراق،
افغانســتان و لیبی موجب شــده تا از یک طرف احساس
امنیت شهروندان کشــورش در نتیجه مهاجرت گسترده،
خدشه دار شود و از طرف دیگر کسری بودجه 18تریلیون
دالری این کشــور ،دولت را به شــدت فربه کرده است .در
نتیجه او رویکردی را دنبال می کند که سیاســت دخالت در
دیگر کشــورها را فقط در صورت مطرح بودن منابع حیاتی
برای ایاالت متحده یــا منافع اقتصــادی در پیش خواهد
گرفت .افزون بر این ،ترامپ بارها از سیاست تجارت ازاد،
ن انتقاد
ناتو و سیاســت های مربوط به توقف گرمایش زمی
کرده است .به همین خاطر بود که ژان کلود یونکر ،رئیس
کمیســیون اروپا از دونالد ترامپ خواسته تا موضع شفاف
خود را درباره مســائلی مثل تجارت جهانی ،سیاست اب و
هوایی و روابط اینده با ناتو بیان کند چون مذاکرات تجارت
ازاد بین امریکا و اتحادیه اروپا نیز در جریان است و یونکر
بر این باور است که شاید این مذاکرات (قرارداد) تا دو سال
اتی به نتیجه نرسد .گذشــته از این موارد ،ترامپ به دنبال
بازنگری و لغو پیمان تجارت امریکای شمالی یا نفتا و اعمال
مالیات 35درصدی برای روی محصوالتی مانند خودروی
فورد اســت که در مکزیک ،تولید می شود .ترامپ ،پیمان
نفتا را به عنوان علت کاهش فرصت های شغلی در امریکا
معرفی می کند؛ این رویکر د ترامپ ،در نقطه مقابل شــیوه
تولید تویوتایی اســت که یکی از ارکان مهم جهانی شدن
و منطقه گرایی است .شــوک نفتی دهه ،1970نه تنها از
عوامل قطع رابطه بین دالر و طال توسط ریچارد نیکسون
بود بلکه گذار از شیوه تولید فوردی به شیوه تولید تویوتایی
را نیز بسترسازی کرد .در واقع نیکســون با نگرانی از افت
شدید ذخایر طالی این کشور ،نظام برتن وودز را یکجانبه
ن ترامپ را تا حدی مشــابه
لغو کــرد و از این روی می تــوا
نیکسون دانست.
در ســال ،1944در کنفرانــس برتــن وودز ،دالر
به عنوان واحــد پول ذخیــره جهانی تعیین شــد و چیرگی
ایاالت متحده بر اقتصاد جهانی را بسترسازی کرد اما پس
از نخستین شوک قیمتی نفت در اوایل دهه ،1970ریچارد
نیکســون ،رئیس جمهور وقــت این کشــور ،رابطه طال و
دالر را قطع کرد .درگیــری ایاالت متحده در جنگ ویتنام و
جذب میلیون ها دالر مخارج ســربازان امریکایی در هند و
چین به بانک های مرکزی فرانسه و المان موجب شده بود
تا انها دالرهای زیادی را به طال تبدیل کنند و از این روی،
ذخایر طالی ایاالت متحده از ان ،خارج و در اروپا انباشته
می شــد .ضمن انکه صعود شــدید قیمت نفت خام اوپک
ن کسری
نیز کشورهای غربی را واداشــته بود تا برای جبرا
موازنه پرداخت ها ،دالر خرج کنند و این دالرها نیز به حساب
کشورهای عربی صادرکننده نفت خام و مخالف اسرائیل (در
ان زمان) واریز می شد .به همین دلیل ،نیکسون به صورت
یکجانبه و یک شبه ،قطع رابطه دالر و طال را اعالم کرد.
بین الملل
تــا اینجــای کار می تــوان ترامــپ را ورژن هــزاره
سومی نیکســون به حســاب اورد اما جانبداری شدید او از
اشــتغال کارگران ســفید و بی توجهی پنهان او به بیکاری
ت ترامپ نشان می دهد
رنگین پوستان و مواضع ضدمهاجر
که او صرفا یک نیکســون جدید نیست بلکه احیای نوعی
ملی گرایــی بــا تلفیقــی از خصوصیات فردریک لیســتی
(حمایتگری از صنایع داخلی) را دنبال می کند .ملی گرایی
ترامپ بیشــتر متوجه تحدید تجارت ازاد امریــکا با دیگر
کشورهاست تا فرصت های اشتغال شهروندان امریکایی
را افزایش دهد در حالی که ترامپ به این نکته توجه ندارد
که این چرخش موجب خواهد شــد تا فرصت های شغلی
بسیاری هم تهدید شوند و از طرف دیگر امکان سامان یابی
مجدد اقتصاد امریکا باتوجه به منطق شیوه تولید تویوتایی،
یعنی توزیــع فرایندهای تولیــد در مناطــق کم هزینه ،به
ســمتی ســازگار با انچه او رویای امریکایی می داند وجود
نداشته باشــد ؛ هرچند به نظر می رســد ترامپ می خواهد
مانند انگلستان ،حساب خود را از متحدان تجارت ازادش
جدا کند تا از بار ســنگین بدهی دولتی بکاهــد .بنابراین،
پس لرزه هــای بحران اقتصــادی منطقه یورو نیــز در نوع
موضع گیری او بی تاثیر نیست.
پس لزره های بحران اقتصادی
مثلث | شماره 335
رویای نیمه شب فوکویاما
چرا سرمایه داری جهانی ،پایان تاریخ نیست؟ در واقع
جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا
ع ترامپ را باید در کنار اقبال
و موض
چپگرایان در کشورهایی مانند
یونان و اسپانیا و امواج اجتماعی
ضدمهاجرت در کشورهای اروپایی و
امریکایی نگاه کرد
بین الملل
بحران اقتصادی اروپا که از سال 2008اغازید نشان
داد که این اتحادیــه منطقه ای در حل موثــر این بحران،
چندان کار امد عمل نکرده اســت .هنوز هم کشــورهایی
مانند اسپانیا و یونان ،امار اقتصادی ناامید کننده ای دارند
و تداوم این وضعیت حتی با وجود اعمال سیاست ریاضت
اقتصادی موجب شــد تا کشــوری مانند بریتانیــا که وارد
اتحاد پولی یورو هم نشــده بود رای خروج از این اتحادیه
را به همه پرسی گذارده و خروج از اتحادیه اروپا را انتخاب
کند .بحران اتحادیه اروپا عمدتا به واســطه رشــد سریعتر
عرضه نسبت به تقاضا بروز پیدا کرد چون اهنگ تند توسعه
فنــاوری در این منطقــه ،بهــره وری را ارتقــا می دهد .اما
مساله بهره وری ،تنها عامل بحران اقتصادی اروپا نیست
بلکه برای اروپــا و ایاالت متحده ،کازینــوی مالی جهانی
نیز سرچشــمه بروز بحران شده اســت به طوری که جورج
ســوروس در کتاب پارادایــم جدید بازارهای مالی نشــان
داد چگونه شــرط بندی بورس بازان بزرگ روی سقوط یک
بورس ،زمینه افت شدید شاخص های ان را فراهم می اورد؛
شرایطی که حتی در بحران مالی دهه 1990شرق اسیا نیز
به چشم خورد.
در نتیجه بروز این بحران در اتحادیه اروپا ،ارزش یورو
در برابر دالر به طور متناوب افت کرده ،بیکاری خصوصا در
کشورهای یونان ،ایتالیا و اسپانیا افزایش یافته و اطمینان
مصرف کنندگان خدشــه دار شده اســت .به همین خاطر
بانک مرکزی اروپا تــاش کرده تا با اتخاذ سیاســت های
اسان سازی پولی ،تقاضای کل را تحریک کرده و تورم دو
درصدی را در این اتحادیه محقق سازد.
فروش اوراق قرضــه در اتحادیه اروپــا و پایین نگاه
داشــتن نرخ بهره ،از جمله این سیاست های مالی و پولی
بوده اند که مهمترین اثر انها به شــکل بدهکار شدن اکثر
دولت های اتحادیه اروپا و ایجاد کســری بودجه شدید رخ
نشــان داده اســت .با این وجود امار اقتصادی خصوصا
در رقابت بین دالر-یورو نشــان می دهد کــه هنوز اتحادیه
اروپا با خروج از این بحران فاصلــه دارد و برای همین هم
شهروندان این اتحادیه مخصوصا در کشورهایی با کسری
بودجه باالی دولتــی ناچارند تا به ریاضــت اقتصادی تن
دهند .ریاضت اقتصادی و دورنمای نه چندان روشن برای
پایان ان موجب شده تا احزاب چپگرا در اروپا با اقبال نسبی
مواجه شــوند .از این جمله می توان به برد حزب سیریزا در
یونان اشاره کرد .بحران اقتصادی اروپا برای تقویت مواضع
گروه های چپگرای این اتحادیه ،زمینه خوبی فراهم کرده
است .البته طیف های مختلفی از چپ گرایان در اتحادیه
اروپا فعالیت دارنــد؛ دیدگاه کینزی و دولــت رفاه از طریق
دموکراســی صنعتی و بازار اجتماعی تا ملی سازی اقتصاد
و برنامه ریزی متمرکز تا کمونیســم انارشیست سندیکایی.
در این بین سوســیال دموکرا ت ها دیدگاهی ترکیبی دارند
و ســنتزی از دیدگاه های هر دو رویکرد راســت و چپ یا به
اصطالح «راه سوم» را ارائه می دهند که در اروپای نوردیک
یا کشورهای اســکاندیناوی تجربه ای موفق از خود نشان
داده است و یکی از دالیل محبوبیت سیاستمداران متمایل
به میانه طیف چپ -راســت به شــمار می رود .با این وجود
هر چه به انتهــای این طیف نزدیکتر می شــود تاکید روی
فرایندهای شورایی و اتحادیه و مخالف با فرایندهایی مانند
جهانی شدن به شدت افزایش می یابد به طوری که بر اساس
دید گاه هــای چپگرایــان اروپایــی ،جهانی شــدن را باید
جهانی سازی تعبیر کرد که سرشتی استثمارگرانه دارد .بدین
ترتیب ســازمان های بین المللی مانند صندوق بین المللی
پول یا بانک جهانی مورد نفرت این گروه ها هستند و انها را
به مثابه بلندگوهای اقتصادی راستگرایان تلقی می کنند.
تجربه اتحادیه اروپا نشان داد که کشورهای ضعیف و
قوی اقتصادی ،در یک بستر تجارت ازاد به سطح یکسانی
از رفــاه دســت نیافته اند؛ شــهروندان کشــورهای قوی،
کشــورهای ضعیف را مســئول بروز بحران های دوره ای
می دانند و شهروندان کشورهای ضعیف ،کشورهای قوی
را به واسطه طرح های اقتصاد ریاضتی ،نکوهش می کنند.
همین نوع نگــرش که گونه ای جدیــد از ملی گرایی (میل
به ملی گرایی در اقتصاد در عیــن به هم تنیدگی در دهکده
جهانی) را شکل داده است که جدایی انگلستان از اتحادیه
اروپا را نیز توضیح می دهد.
در واقع جدایی انگلســتان از اتحادیه اروپا و موضع
ترامپ را بایــد در کنــار اقبــال چپگرایان در کشــورهایی
مانند یونان و اســپانیا و امواج اجتماعــی ضدمهاجرت در
کشورهای اروپایی و امریکایی نگاه کرد.
تجربه دو دهه اخیر از جهانی ســازی و منطقه گرایی
نشان داد که نبود سازوکاری برای همسوسازی منافع و توزیع
برابرتر فرصت هــای به چنگ اوردن منابع الزم برای رشــد
اقتصادی ،از مهمترین ریشه های اعتراض به جهانی سازی
بوده اند .اگرچه بر اساس منطق شیوه تویوتایی ،بازگشت
کشورها به یک نظم پیشاجهانی سازی مبتنی بر ساماندهی
اقتصاد بر اســاس واحدهای فوردی ،بسیار پرهزین ه است
چون انها باید تفاوت بین قیمت های نسبی عوامل و منابع
تولید را نادیده انگارند اما افرادی مانن د ترامپ به دنبال گزینه
سومی هستند که در سامان یابی مبتنی بر منطق تویوتایی،
برداشت حداکثری داشته باشند.
البته اگر از دنیای انتزاع پای به جهان واق ع بگذاریم،
این ســامان یابی دوباره بــه معنای مقابله بــا کارخانه های
خودروســازی (یکی از چندیــن نمونه) اســت که قطعات
خود را در بیرون از مرزها می ســازند .بنابراین ،این نظم به
اصطالح پایان تاریخ ،نیازمند ابداع چارچوبی نهادی است
که از هزینه های کاهش فرصت های شغلی بکاهد و در عین
حال ،فواید حداقلی یکپارچگی و شیوه تویوتایی را نیز حفظ
کند .از این روی می توان گفت ک ه ترامپ یا انگلســتان در
پیشبرد نسخه خاص خود از ملی گرایی فردریک لیستی نیز
مسیر پرخطری خواهند داشت و هزینه های بسیار سنگینی
را متحمل خواهند شد.
صرفــه مقیاس نهادها و ســازوکارهای شــیوه تولید
تویوتایی به حدی است که شکستن وابستگی چنددهه ای
به مسیر ان را پرهزینه می سازد.
ظهو ر ترامپ و بسیاری رخدادهای دیگر عصر حاضر ،لزوم
گذار از ارمانگرایی را نشان می دهد .عقاید پایان تاریخی یا
یوتوپیانیستی ،از مارکس تا فوکویاما در عمل نتوانسته اند
مدینه فاضله تصویرشده را محقق سازند .فوکایاما در طرح
ایده پایان تاریخ ،از ارزش های سیاسی جهان غرب ،دفاع
کرد و برهان اورد که رویدادهای اواخر قرن بیســتم نشان
می دهد که اجماعی جهانی به نفع دموکراســی لیبرال به
وجود امده اســت .پایان تاریخ به این معناســت که بشر و
جامعه بشری ،به پاسخی قطعی و نهایی درباره توزیع کارا
و منصفانه منابع و منافع دست می یابد که تخصیص منابع و
منافع بر اساس ان ،مورد مناقشه هیچ گروهی نخواهد بود و
در عین حال ،ذخیره دانش بشری نیز از کشف سازوکارهای
بدیل یا نواوری در ان نیز ناتوان خواهند ماند .در حالی که
اصالح سیســتم ســرمایه داری که مارکس اعتقاد داشت
به دیکتاتوری پرولتاریا می انجامد ،نشــان داد که مساله
یادگیری و دانایی بشــر ،اگرچه به واســطه سرشت علم،
قادر به یافتن پاسخ نهایی نیست اما می تواند فرایندهای
اصالح و انطباقی تعریف کند که بن بســت های تاریخی
را چاره کند یــا در نظم های اجتماعــی به اصطالح پایان
تاریخی در جا نزند.
ی ترامپ ،نشانی از خالقیت و نواوری
هر چند ایده ها
بشری در اصالح و انطباق ســرمایه داری جهانی به سمت
نظامی کاراتــر (از نظر امــکان پیش بینی و حــل درونزاتر
بحران ها) ندارد و نمی تواند رویکردهای او یا انگلستان یا
کشورهایی مانند یونان و اسپانیا را به عنوان راهکاری برای
گذار از ســاختار بحرانی کنونی در نظــر گرفت .گرچه این
رویکردها مانند دومینویی هستند که می توانند رویکردهای
ضد منطقه گرایی و ضد جهانی شدن در کشورهای دیگر را
نیز تحریک کنند .از طرف دیگر بازگشت به ایده ملی گرایی
فردریــک لیســتی (حمایت از صنایــع داخلی بــا تعرفه یا
مالیات) می تواند به گرفتاری در دام لیستی منجر شود که
در نتیجه ان ،کاهش مصنوعی شدت رقابت و افزایش درجه
قدرت انحصاری امکان افزایش فاصله از بهینه اجتماعی را
ایجاد کرده و در بلندمدت ،خود به مانعی بر سر راه افزایش
اشتغال و رفاه شــهروندان ،تبدیل می شــود .درونگرایی
ترامپ می تواند زمین بــازی چین را نیــز فراختر کند چون
این کشور با روش هایی مانند تامین مالی کاالیی در میان
اقتصادهای امریکای التین و افریقا توانســته حوزه نفوذ
خود را گسترش دهد و سیاست میخکوب کردن نرخ ارزش
بر اســاس دالر نیز امکان گسترش مســتمر صادرات این
کشور را فراهم ساخته است و از این منظر ممکن است در
بلندمدت ،ترامپ ناچار شود که در این رویکرد ملی گرایانه
خود ،تجدیدنظر کند.
59
بین الملل
شورش علیه جهانی شدن
موج ناسیونالیسم دوباره به غرب باز می گردد
دیاکو حسینی
2
پژوهشگر ارشد مسائل امریکا
بین الملل
60
مثلث | شماره 335
در ســراغاز دهه 1990اینگونه به نظر می رســید که
جهــان در شــرف گام نهــادن دوران تازه ای اســت که با
کنــار زدن ناسیونالیســم ،مقدماتی را تــدارک خواهد دید
که با جهانی شــدن های مالی و ارتباطی ،ساختار و هویت
جدیدی به مردمان جهان می بخشد .در قدمی فراتر از انچه
فرانسیس فوکویاما و لشکر بزرگی از ناظران پیروزی نهایی
لیبرال دموکراســی بر سایر نحله های فلســفی حکمرانی
در سرتاسر تاریخ می پنداشــتند ،گروهی دیگر از محققان
شــتابزده از پایان عصر جغرافیا و فرارسیدن جهان بدون
مرز خبر دادند .تصور غالب تا یــک دهه اینده همچنان بر
این عقیده استوار بود که انچه سده ها ملت -کشور خوانده
می شــد ،تنها مرحله ای کوتــاه در عبور به ســوی جهانی
یکپارچه و تشــکیل یک ملت جهانی بود .تنها چند ســال
بعد از به اوج رســیدن پایکوبی ارمان گرایان ،جنگ های
خونین در اروپای بالکان و افریقای زیر صحرا هشدار داد
که نه تنها هویت های ملی با تنومندی به حیات خود ادامه
می دهند بلکه افراد تیزبین تر دریافتند که این خونریزی ها
می باید به عنوان صدای رســایی در فرارسیدن «سیاست
هویــت» ارزیابــی شــود .برداشــت های خوش بینانه در
همان دوران غالبا محصول نگرش انســان غربی و در نظر
گرفتن این نگرش به منزله صدای همه جهان بود؛ بدون
انکه نیازی بــه یک نظرخواهی حقیقــی از انچه در جهان
غیرغربی رخ می دهد ،احســاس شود .این نادیده انگاری
نمی توانســت روی دهد مگر با بی توجهی نابخشودنی به
هشــدارهای منتقدان حاشیه نشــینی که جهانی شدن را
نه تنها ثمره اندیشــه فلســفی غرب و بنیان مادی گرایانه
مطلق ان می دانستند که در میان سایر ملت ها به ضرورت
پاس داشته نمی شود بلکه می کوشیدند که غرب را با این
واقعیت مواجه کنند که پدیداری جهــان چندقطبی که به
لطف جهانی شــدن های مالی و تجاری ســرعت گرفته،
مقاومت هایــی را بــه منظور بــه عقب راندن جهــان رو به
گســترش غربی خلق خواهد کرد .این هشــدار اگاهانه،
درون مایه واپس زنی غرب در موج به پاخاسته بنیادگرایی
اسالمی در نیمه گمشده جهان از یک طرف و نابرابری های
طبقاتــی در بخش بزرگــی از دنیــای غرب که بــه تدریج
دردهای ناشی از توســعه جهان غیرغربی در سایه جهان
شدن را احساس می کردند ،از طرف دیگر بود .به عبارت
دیگر ،قســمت عمــده ای از جهان غیرغربی به ســختی
می توانســت بپذیرد که تاریــخ با چیرگــی مقاومت ناپذیر
ارزش های غربی که کمتر عناصری از ان را متعلق به خود
می دانســت ،به پایان خواهد رســید .حوادث تروریستی
11ســپتامبر و پس از ان ده ها واقعه دیگر در اروپا در کنار
بســیج هزاران نفر از جوانان مسلمان خشمگین که اینک
خود را به نوک پیکان مقاومت در خط مقدم نزاع با «غرب
جهانی» گره زده اند ،نشــانه هایی از این تفسیر است .در
روی دیگر سکه ،برخاستن جنبش های راست افراطی در
اروپا که صدای غضبناک شمار کثیری از طبقات متوسط
و میانسال در غرب را نمایندگی می کنند ،به معنای مخابره
پیام دردناکی به مرکز فرماندهی جهانی شــدن ها مبنی بر
این واقعیت است که انچه تا دیروز غنایم پیروزی تاریخی
غرب در برابر تمدن های رقیب قلمداد می شد تنها نصیب
بخش برگزیده ای از نخبگان طبقاتی شــده اســت که به
تناســب شــمار قلیل ،نمی توانند نماینــده ای از اکثریت
مغفول مانده ملت های غربی شــمرده شــوند .اگر جهانی
شــدن به مثابه ایدئولوژی تا این اندازه غیرسودمند است،
بنابراین باید کنار گذاشته شــود .خروج بریتانیا از اتحادیه
اروپا در کنار خیز بلند راســت گرایان و نیروهای چپ گرای
پوپولیستی در هلند ،مجارستان ،اتریش ،اسپانیا ،ایتالیا،
یونان ،المــان و فرانســه حکایت از قوت نیــروی محرکه
اختالفات طبقاتی توام با خودستایی از شوکت گذشته های
نه چندان دور ملت هایی دارد که هنوز با پیامدهای جهانی
شدن زمین گیر نشــده بودند .پیروزی دونالد ترامپ با وارد
کردن شــوک دیگــری به جهــان ،قدرت طبقات اســیب
دیده از جهانی شــدن های لیبــرال دموکراســی را به رخ
کشید و البته این بار در مغز مرکز فرماندهی جهانی شدن.
جهان از یاد برده بود ناسیونالیســم کــه می تواند در وجوه
منفی اش با نژادپرســتی و تبعیض جنســیتی نیز همراهی
کند ،همچنان مهمترین دســتاویز اکثریت خاموش مردم
در مقابله با عواقب تصمیمات نامطلوب رهبران هســتند.
در عین حال ،جنبش های راســت و چپ پوپولیستی یکی
از بی مایه ترین حرکت های انسانی در دوران متاخر است؛
فاقد هرگونه محتوای فلسفی که به رغم شباهت با فلسفه
ناسیونالیســم ،چیزی نیســت جز اعتراضی دموکراتیک
به نهادهای رهبری کننده موجود که نتوانســته اند حداقل
حمایت رای دهندگان را نســبت به سیاست های پررنگ و
لعابی که نخبگان طراحی کرده انــد ،جلب کنند .اکثریت
مردم هنگامی کــه از وضع بد دیــروز ،خــود را ناگهان در
وضع به مراتــب بدتر امــروز می یابند به جــای خالقیت و
پیشروی از مسیرهای جدید ،خواهان بازگشت به گذشته
می شــوند؛ جایی که هرچند ارمانی و شگفت انگیز نیست
اما حداقــل خبری از عناصــر بدیع و ازاردهنــده امروز هم
نیســت .دنیای یورو -امریکایی بســیار خوش اقبال است
کــه وجــود ســازوکارهای خوداصالح گــر در نظام های
دموکراتیک ،ظرفیت های تغییر به وضعیت مطلوب تر را
درون خود جای داده اســت .نخســتین گام ،جلب دوباره
اعتماد رای دهندگان به کار امدی سیاســت های موجود و
از جمله جهانی شدن هایی است که می تواند منصفانه تر از
قبل عمل کند؛ نه تنهــا در برابر ملل غرب بلکه در مواجهه
با ملت هــای غیرغربی .اگــر رهبــران اروپــا و امریکا در
میان مدت قادر به اصالح رویه های ناراضی کننده اکثریت
رای دهندگان نباشند ،ناسیونالیسم تنها ریسمانی است که
این عده از اسیب پذیرترین مردمان نسبت به سیاست های
فرامرزی به ان چنگ خواهند انداخت تا با تصفیه ملت ها،
نژادها و اقوام و مذاهب از یکدیگر ،کشورشان را با همان
خلوصی که پیش از این می شناختند ،از نو بسازند.
ترکیب ملی گرایی و پوپولیسم
دکتر نادر انتصار درگفت وگو با مثلث
جناب دکتر ! پس از انتخابات ریاســت جمهوری
امریکا ،بسیاری از کشــورهای دنیا نگران اینده
جهان تحت ریاســت جمهوری دونالد ترامپ در
امریکا بوده و از رشــد فراگیر ملی گرایی افراطی
در سراسر جهان می هراســند؛ به نظر شما دلیل
این امر چیست؟
رشــد ملی گرایی افراطی و راست گرایی در سراسر
جهان دالیــل مختلفــی دارد .در اروپا مهاجرت بســیاری
از پناهجویــان از جهان ســوم ،به خصــوص خاورمیانه و
وقــوع چندین حملــه تروریســتی در اروپا و امریــکا باعث
شــده گروه های دست راســتی و افراطی که در گذشته در
حاشیه قرار داشــتند ،بتوانند به مرکز عرصه سیاسی بیایند
و از گروه های اصلــی و تاثیرگذار دنیای غرب محســوب
شــوند .در ایاالت متحده امریکا دالیل بیشتری برای رشد
افراط گری راســتی وجود دارد .در طول ســالیان گذشته،
کمپانی های ایاالت متحده امریکا به حاشیه شهرها رفتند،
به طور مثال کمپانی های خودروسازی در ایالت میشیگان
کمتر از گذشــته فعال هســتند و بدین ترتیب فرصت های
شغلی به خصوص برای طبقه متوسط کاهش یافته و شرایط
اقتصادی برای طبقه متوســط و کارگــری ایاالت متحده
وخیم تر شــده اســت .بــر همین اســاس جوهــره اصلی
اظهارات اوباما درست است ،ما اکنون شاهد رشد گروه های
راست گرای ملی با ایدئولوژی خام و ساده لوحانه هستیم که
مبنای ان امیخته با عوام فریبی است .ظهور این پدیده در
دنیای غرب بسیار مهم و بسیار خطرناک است .در همین
راستا ممکن است در اینده نزدیک در کشورهای دیگر غربی
شــاهد ظهور این رویکرد باشــیم به طور مثال این احتمال
وجود دارد که مارین لوپن به عنوان یک فرد دست راستی در
فرانسه بر سر کار بیاید.
با توجه به اظهارات شــما ،ایا غربی ها می توانند
در برابر رشــد ملی گرایی افراطی در دنیای غرب
بایســتند ،اگر چنین امکانی وجــود دارد ،چه کار
می توان انجام داد؟
3
پس از پیروزی دونالد ترامپ ،میلیاردر جنجالی
جمهوریخواهان که با پشت ســر گذاشــتن هیالری
کلینتــون در پیــروزی دور از انتظــار و شــگفت امیز
توانســت رئیس جمهور جدیــد ایاالت متحده امریکا
شــود ،همــگان بــا دیــده تردیــد و نگرانی بــه اینده
امریکا دســت کم تا چهار ســال اینده می نگرند .این
نگرانی هــا در حالــی قوت می گیــرد که بــاراک اوباما
رئیس جمهــور کنونــی ایاالت متحده امریــکا نیز در
اخرین دور از ســفرهای خارجی خود به اتن نسبت به
رشد ملی گرایی خام در فضای پس از رفراندوم خروج
انگلیس از اتحادیه اروپا و انتخابات ریاست جمهوری
ایاالت متحده امریکا هشدار داد .هم چنین در سراسر
جهان نیز کارشناسان بسیاری شاهد نوسان جهانی
در خصوص پوپولیسم اقتدارگرا هستند؛ ایدئولوژی
سیاســی که اغلب بــا نارضایتی ضد ســاختارگراها و
مواضع سیاســت خارجی تهاجمی تعریف می شود.
در همین راســتا دکتر نــادر انتصار نیز بــا این مطلب
هم عقیده است و اعالم می کند که مبنای این جریان
با عوام فریبی امیخته شده است.
اگر چه ظهور چنین پدیده ای در جهان به خصوص
در دنیای غرب در مقطعــی از زمان رخ می دهــد اما مردم
می تواننــد در برابر این جریان بایســتند .به طــور نمونه در
انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده امریکا در هشتم
نوامبــر ارای مردم علی ه ترامپ بیشــتر بــود ،در واقع ارای
مردمی هیالری کلینتون نامزد حزب دموکرات بیش از یک
ی ترامپ بود اما این نامزد جمهوریخواه
میلیون بیشتر از ارا
توانست ارای الکترال بیشتری به دست اورد و رئیس جمهور
جدید ایاالت متحده امریکا شود .اما در کل برای مقابله با
موج راست گرایی افراطی باید ســازماندهی و برنامه ریزی
عمیقی انجام گیرد زیرا به طور مثال در اروپا راست گرایان
افراطی یک شــبه ظهور پیدا نکردند بلکه سال ها ســت با
برنامه ریزی و ایجاد ساختارهای مبنا ،در میان پایگاه های
بین الملل
مثلث | شماره 335
بین الملل
مردمی و اجتماعی ،خود را باال کشــیده به ســطوح عالی
سیاسی کشــورها رســانده اند .تنها با به اشــتراک گذاری
مطالب در وب سایت ها و شــبکه های اجتماعی این اقدام
امکانپذیر نیســت ،بلکه بایــد کار مســتدام و برنامه ریزی
شــده ای انجام گیرد .در واقع از 40ســال گذشــته برای
رشد چنین جریانی ،راســت گرایان فعالیت های خود را در
ایاالت متحده امریکا اغاز کردند و ما اکنون شاهد پیروزی
یک راســت افراطی به نــام دونالــد ترامــپ در انتخابات
ریاست جمهوری هستیم.
برخی از تحلیلگــران بر این باورنــد که اظهارات
جنجال امیــز و افراط گرایان ه ترامــپ در مبارزات
انتخاباتی ایاالت متحده امریکا همانند جلوگیری
از ورود مســلمانان بــه داخــل کشــور و اخــراج
مهاجــران غیرقانونی تنها چیزی بیش از شــعار
نبوده و بعد از پیروزی در انتخابات و ورود در نظام
ریاســت جمهوری این کشور شــاهد تعدیل این
مواضع افراطی وی خواهیم بود ،ارزیابی شما در
این باره چیست؟
به طور کلی تا حدودی این تحلیل درســت اســت
اما در عمل ،اگر نگاهی به پیشینه ،سوابق و مواضع افراد
و گزینه های احتمالی و مورد نظــ ر ترامپ بیندازید ،متوجه
می شــوید که این افراد که مد نظر ترامپ برای پست های
کلیدی در ایاالت متحده امریکا هســتند ،همگی افکار و
عقایدی همانند خود وی دارند .بر همین اســاس می توان
نتیجه گرفــت وی نه تنهــا از مواضع افراطی خود دســت
برنداشــته اســت بلکه برای کابینه اش افرادی را انتخاب
می کند که در راســتای اجرای افــکار جنجالی اش مانعی
ایجاد نشود .هم چنین اکثریت کنگره را افرادی مانند وی
تشــکیل داده اند و دیگر مخالفان چنــدان صدای بلندی
نخواهند داشت که بتوانند در برابر مواضع افراطی ترامپ
مانع تراشی کنند .یکی از گزینه های درنظر گرفته شده برای
ریاست وزارت دادگستری ایاالت متحده امریکا فردی است
بسیار نژادپرست و افراطی .با این حال بازهم امکان تعدیل
مواض ع ترامپ وجود دارد اما باید این نکته را فراموش نکرد
که یک افراطی ،همچنان افراطی باقی می ماند و چندان
کاری نمی توان در این باره انجام داد.
با توجــه بــه ایــن اظهــارات ،ایــا بایــد انتظــار
ایاالت متحده امریــکای جنگ افروزتر در دوران
ریاست جمهوری دونال د ترامپ را داشته باشیم؟
در دوران ریاســت جمهوری بــاراک اوبامــا
رئیس جمهور کنونی ایاالت متحده امریکا جنگ های عراق
و افغانستان تشــدید پیدا کرد و حتی از جنگ افروزی های
ایاالت متحده در جهان کاهش نیافت و جنگ ها از صحنه
بین الملل محو نشد اما در کل هدف اوباما کاهش درگیری ها
و کاهش مداخله این کشور در درگیری ها چه در منطقه و چه
در عرصه بین الملل بود .در واقــع وی بر این باور بو د زمانی
که بتوان با دیپلماسی مناقشات بین المللی را حل کرد ،چرا
باید از ابزاری مانند جنگ و درگیری استفاده کرد ،در همین
راستا می توان به توافق هسته ای ایران و 5+1و عادی سازی
مناسبات با کوبا بعد از حدود نیم قرن قطع روابط اشاره کرد،
اما به نظر می رسد در دوران ریاست جمهوری دونال د ترامپ
دیگر دیپلماسی در صندلی جلوی ماشین ننشسته و به عقب
ماشــین منتقل خواهد شد .بر همین اســاس نه تنها ایران
بلکه جهان با ایاالت متحده امریکای خطرناک تری مواجه
خواهد شد .هم چنین در این باره باید بر این نکته تاکید کرد
که ســطح تاثیر گذاری کشــورهای دیگر در سراسر جهان
حتی کشورهای مهم اروپایی مانند المان ،انگلیس و فرانسه
هیچ یک به اندازه ایاالت متحده امریکا بر روابط بین الملل و
بحران هایمختلفنیست.برهمیناساسهر گونهتغییری
در ایاالت متحده امریکا برای هر کشــوری در گوشه و کنار
جهان می تواند نگران کننده باشد.
61
بین الملل
ریگان دوم
ترامپ مواضع افراطی خود را تعدیل می کند
پیروز مجتهدزاده
استاد دانشگاه و مدیرعامل پیشین بنیاد
پژوهشی یوروسویک لندن
بین الملل
62
مثلث | شماره 335
4
پــس از انکــه مــردم بریتانیا بــا رای خود بــه خروج
کشورشان از اتحادیه اروپا دنیا را حیرت زده کردند ،اکنون
مردم ایاالت متحده امریکا با انتخاب دونالد ترامپ ،نامزد
حزب جمهوریخواه بار دیگر مردم سراســر دنیا را متعجب
کردند .با این حال ،شــایان توجه اســت که بروز معجزات
سیاسی در امریکا غیر منتظره نیست.
پــس از برگــزاری انتخابــات ریاســت جمهوری
ایاالت متحــده امریکا در هشــتم نوامبر و پیــروزی دونالد
ترامپ نامزد حزب جمهوریخواه در مقابل هیالری کلینتون
دموکرات ،بسیاری از تحلیلگران در سراسر جهان نظرات
و تحلیل هایی را بیــان کردند؛ به طور نمونــه برخی براین
باورند که یکی از دالیــل عمده انتخاب ترامــپ به عنوان
رئیس جمهور جدیــد ایاالت متحده امریکا این اســت که
مردم این کشــور می خواهند واشــنگتن بیشــتر در عرصه
داخلی کشور فعال باشــد و از حضور پر رنگ خود در عرصه
خارجی بکاهد .اما نکتــه مهم درباره این تعابیر و تفاســیر
این اســت که هر تحلیلگر و ناظر بین المللی باید نظر خود
را ثابت کند و در این باره با احتیــاط گام بردارد .همواره این
ن مختلف در
گرایش هــای تند چــپ و راســت گرا در دورا
انتخابات ریاســت جمهوری ایاالت متحده امریکا را شاهد
بودیم و همین مساله باعث شکل گیری جامعه دموکراتیک
کنونی در ایاالت متحده امریکا شــده است .شرایط کنونی
پس از پیروزی ترامپ خــاص و تعجب اور نیســت زیرا در
دهه 1980در بحبوحه جنگ ســرد و اوج تنش ها با اتحاد
جماهیر شوروی سابق با پدیده ای با نام رونالد ریگان مواجه
می شــویم که رویکرد و مواضع تند و دست راستی این فرد
در دوران مبارزات انتخاباتی اش چنــدان تفاوتی با دونالد
ترامپ ندارد .وی نیز سال های هنر پیشه رادیو و تلویزیون
بوده است .تنها تفاوت ریگان و ترامپ این بود که ریگان
وقاحت کالمی نداشت اما از نظر گرایش فکری و سیاسی
ریگان و ترامپ دست راستی ،افراطی بودند و ان زمان که
ریگان به عنوان نامزد جمهوریخواهان مطرح شــد بازهم
بسیاری در سراســر جهان در شــگفت بودند که جهان به
کدامین سمت حرکت می کند؟ ریگان با اتکا به اوج گیری
احساســات راســت گرایانه در ایاالت متحــده امریــکا در
انتخابات ریاســت جمهوری امریکا سال ۱۹۸۰به پیروزی
رســید .ام ا پس از پیروزی در انتخابات به سمت میانه روی
حرکت کرد و به یکــی از محبوب ترین روســای جمهور در
میان مــردم ایاالت متحــده امریکا تبدیل شــد اکنون نیز
ما مشــاهده می کنیم که دونالد ترامپ پــس از پیروزی در
انتخابات ریاست جمهوری از برخی مواضع خود به خصوص
علیه مســلمانان مبنی بــر جلوگیری از ورود انهــا به داخل
کشــور و مهاجران کوتا ه امده و مواضع خود را تعدیل داده
است .بر همین اساس من فکر نمی کنم که دونالد ترامپ
رئیس جمهور جدید ایاالت متحده امریکا یک پدیده جدید
ن ترامپ از فردای
باشد که در دنیا سابقه نداشته باشد .اکنو
اعالم نتایج انتخابات چهره جدیدی را نشان داده است که
با چهره دوران کمپین های انتخاباتی متفاوت است .این
جریان ها در سراسر جهان مقطعی از تاریخ بود و در سیاست
کشور در ایاالت متحده امریکا نیز اینگونه است .در بریتانیا
نیز اگر بر اساس یک روش ناسیونالیستی افراطی به خروج
از اتحادیه اروپا رای داده می شــود ،این هــم یک دوران
خاصی از تاریخ کشورش است و اکنون مشاهده می کنیم
که دولت بریتانیا پس از رفراندوم بریگزیت ابراز پشیمانی
می کند و به دنبال یافتن راهی برای باقی ماندن در اتحادیه
اروپا ست.
در این میان افرادی مانند نایجل فاراژ از افراط گرایان
دست راســتی بریتانیا که خود از حامیان اصلی خروج این
کشــور از اتحادیه اروپا بــود ،اتفاقاتی ماننــد بریگزیت و
پیروزی ترامپ در انتخابات ایاالت متحده امریکا را نشانه
موجی نو در جهان می داند .وی به عنوان یکی از مشاوران
ن ترامپ در ماه های گذشــته فعالیت کرده و حتی در
کمپی
حمایت از این میلیــاردر جمهوریخواه ســخنرانی هایی را
در ایاالت متحده امریکا ایراد کرد .این ایده زمانی بیشــتر
پررنگ شد که وی نخستین سیاســتمدار انگلیسی بود که
با رئیس جمهور منتخب ایاالت متحــده امریکا دیدار کرد
و این فرد در کنــار ترامپ عکس می گیــرد و می خواهد به
دنیا بگوید که اکنون نوبت افراد و سیاســتمدارانی همانند
ما ســت .اما چنین اظهارنظرهایی درســت نیست .چنین
دیدارهایی تنها در زمان مبارزات انتخاباتی ایاالت متحده
امریکا پاسخگو بود و اکنون دیگر این دوران به پایان رسیده
است .رئیس جمهو ر ترامپ به عنوان رئیس جمهور منتخب
ایاالت متحده امریکا پس از عهده گیری ریاست جمهوری
به طور رسمی در 20ژانویه دیگر حاضر نخواهد بود با یک
سیاستمدار بریتانیایی راســت افراطی همانند نایجل فاراژ
دیدار و گفت وگو کند.
در ایاالت متحده امریکا به عنوان نمونه دموکراســی
فرد یا نظرات شــخصی حاکم نیســت بلکه سیستم حاکم
اســت .رئیس جمهور بدون موافقت سنا ،کنگره و شورای
امنیت ملی ایاالت متحده امریکا و دیگــر طبقات نظارتی
نمی تواند هر کاری که دوســت دارد ،انجــام دهد .بارها و
بارها افرادی شبی ه ترامپ در ایاالت متحده امریکا بر سر کار
امده اند اما در نهایت از مواضع راست گرایانه و افراطی خود
دست برداشت ه یا دست کم انها را تعدیل داده اند .در گذشته
نیز ریگان صحبت از جنگ اتمی با شــوروی سابق بود که
باعث وحشت همگان شد ،اما بعد از بر سر کار امدن اینگونه
مواضع خود را کنار گذاشــت .بر همین اســاس نباید دچار
هیجان شد و تصور کرد که با بر سر کار امدن دونال د ترامپ
به عنوان رئیس جمهور جدیــد ایاالت متحده امریکا امروز
اغاز کار است زیرا وی پس از عهده گیری ریاست جمهوری
تحت فشار نظام سیاســی و حاکمیت و الیه های مختلف
حکومتی به تعدیل کردن مواضع خود چه در عرصه داخلی و
چه در عرصه خارجی پرداخته است .البته چندی قبل باراک
اوباما رئیس جمهور کنونی ایاالت متحده امریکا در سفر خود
به یونان نسبت به رشد ملی گرایی نااگاهانه و خام در فضای
پس از رفراندوم خروج انگلیس از اتحادیه اروپا موسوم به
بریگزیت و انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده امریکا
و پیروزی ترامپ هشــدار داد .در این باره باید بر این نکته
تاکید کرد ،این اظهارات اشتباه نیست .اوباما از منظر خود
به عنوان یک عضو حزب دموکــرات ایاالت متحده امریکا
این اظهارات را بیان کرده است .در واقع وی موظف است
که این اظهارات را بیان کند .اما دموکراسی محل برخورد
گرایش ها و رویکردهای مختلف اســت کــه باعث ایجاد
تعادل می شــود .بر همین اســاس من معتقــدم تحوالت
عمده ای در سیاســت های خاورمیانه ای امریکا در دوران
دونال د ترامپ رخ نمی دهد و ما این درس تاریخ را اموخته ایم
که شعارهای انتخاباتی لزوما در دوران پس از انتخاب شدن
به عنوان رئیس جمهوری امریکا به دست فراموشی سپرده
خواهند شد.
جنگ تجاری
نظام بین الملل در قواعد جهانی شدن بازنگری می کند
امیرعلی ابوالفتح
5
کارشناس مسائل امریکا
بحــران اقتصــادی ســال 2007-2008تاثیــرات
گسترده ای در اقتصاد ،سیاست و ذهنیت کشورهای غربی
بر جای گذاشــت .تا پیش از این بحران ،گسترش مرزها
به عنوان یک ویژگی و یک جور اعتیاد تلقی می شد و به نظر
می رسید سیاســت هایی که حامی انها هستند یعنی انتقال
ازاد ســرمایه و نیروهای انســانی ،به عنوان یک دستاورد
زمینه ساز پیشرفت کشورهای صنعتی درنظر گرفته می شد.
اما بحرانی که در ســال 2008ایاالت متحده امریکا
را در برگرفت و به سراسر جهان گســترش پیدا کرد ،نشان
داد که برداشــته شــدن مرزهای اقتصادی فقط به عنوان
یک نقطه قوت در اقتصاد قلمداد نمی شود بلکه می تواند
صدمات ســنگینی به اقتصادهای ملی وارد کند .متاثر از
این تحوالت به تدریج نوعی نگرش هــای حمایت گرایانه
در مقابل نگرش های جهانی شدن شکل گرفت ،مبنی بر
اینکه ضمن حفظ چارچوب های بازار ازاد و تجارت جهانی،
دولت ها ملزم هســتند برای کاهش اســیب های ناشی از
بحران های جهانی ،سیاست های ملی را در جهت تقویت
ساختار اقتصادی دنبال کنند تا هم اقتصاد ملی خودشان
را تقویت کنند و هم اینکه مقابل ضربه هایی که به اقتصاد
جهانی وارد شده و به اقتصاد ملی اسیب می زند ،بایستند.
در همان زمان بحث سیاست های حمایت گرایانه در عرصه
سیاســت های مالی و پولی مدنظر قرار گرفته شد مبنی بر
اینکه دولت ها به تقویت پول ملی خودشان مبادرت بورزند
تا بدینوســیله امکان رونق صادرات فراهم شود و در ازای
صادرات بیشتر درامد باالتری هم کسب کنند؛ البته د ر ان
زمان این سیاســت ها با عنوان جنگ ارزی از ان یاد شد و
هشدارهایی نیز نسبت به این قضیه داده شد .در عین حال
جهانی شدن تبعاتی را به همراه داشت و باعث شد سرمایه
به ســمت مناطق پرســودتر حرکت کند ،ایــن مناطق هم
که عموما در شرق اســیا بودند به دلیل ارزان بودن نیروی
انسانی و کارگران و نیز قوانین کاری که سرمایه گذاری را با
هدف افزایش بهره وری و کاهش قیمت تمام شده ،تسهیل
می کند ،مورد توجه قرار گرفتند .به این ترتیب ســرمایه از
کشورهای اروپایی و امریکا به ســمت کشورهای در حال
توســعه حرکت کرد و این حرکت برای هــر دوطرف مزایا و
معایبی را به همراه داشت؛ تا زمانی که اقتصاد جهانی مبتنی
بر تجارت ازاد فعالیت مناسبی را دنبال می کرد این معایب
به چشــم نمی امدند ،اما بعد از ان بحران به دلیل از دست
رفتن فرصت های شغلی بی شمار و توجه سرمایه داران به
بازارهای جدید جلب شدند ،انتقال این فرایند روبه افزایش
گذاشــت ضمن اینکه بحران سبب گشــت که کشورهای
عضو بلوک های اقتصادی به کمک همدیگــر بیایند و بار
ناکامی های کشــورهای دیگر را بر دوش بکشــند؛ مانند
اتفاقی که در حوزه یورو افتاد و کمک هایی که کشورهای
بزرگ به المــان ،یونان ،اســپانیا و پرتغال انجــام دادند.
بنابراین در مقابل این پیامدها و ناکارامدی ها نوعی واکنش
به وجود می اید مبنی بــر اینکه دوران جهانی شــدن رو به
افول است یا اینکه چشم انداز ارمانی که برای جهانی شدن
متصور بود کمرنگ شده اســت و دولت ها ملزمند به درون
بپردازند و سیاســت حمایت از بازار و اقتصــاد داخلی را در
پیش بگیرند.
در چارچوب همیــن نگرش بود که احزاب سیاســی
راست گرا با هدف تقویت اقتصاد ملی به قدرت رسیدند مانند
اتفاقی که در بریتانیا رخ داد و خــروج از ا تحادیه اروپا با دو
هدف صورت گرفت ؛ یک اینکه حضور در اتحادیه هزینه بر
است و باعث اتالف پول مالیات دهندگان انگلیسی می شود
و دوم اینکه مردم بریتانیا به منظور امکان رشد اقتصاد ملی،
رای به خروج از اتحادیه دادند .در جریان انتخابات ســال
2016میالدی یکــی از محورهای اصلی که مطرح شــد
این بود که فرایند جهانی شــدن یا پیوستن ایاالت متحده
به بلوک های منطقه ای سازمان تجارت دوسوی اقیانوس
ارام و دوسوی اقیانوس اطلس از شعارهایی بود که دونالد
ترامپ مطرح کرد و تاکید داشت که با اتکا به این سیاست
فرصت های شغلی بیشتری به دســت بیاید ،سرمایه داران
امریکایی سرمایه های خودشان را به خارج از مرزها منتقل
نمی کنند و رقبای اقتصادی امریــکا نمی توانند از مزایای
اقتصادی امریکا برخوردار شوند.
مجموع ایــن تحوالت باعث شــد کــه در انتخابات
امریکا جریان ضد جهانی شــدن یا منتقد جهانی شدن در
انتخابات برنده شود و به نظر می رسد که این سیر تحوالت
در دیگر کشــورهای اروپایی ،کشــورهایی کــه از بحران
اقتصادی متضرر شدند ادامه پیدا کن د و احتماال در فرانسه
بین الملل
جریان های راست گرا قدرت را در دست می گیرند یا اینکه
تهدیدهای عینی متوجه دولت های سوسیالیست یا راست
میانه خواهد شــد .این در حالی است که شعارهای ترامپ
که علیه جهانی شــدن در امریکا ســر می داد به ســادگی
قابل تحقق نیستند .زیرا به نظر نمی رسد که بتوان نظم یا
مناســباتی که طی دهه های اخیر شکل گرفته را به راحتی
تغییر داد؛ حداقل در مــورد پیمان های تجاری مثل نفتا به
این راحتی نیســت ،به هرجهت ایاالت متحده یک سری
تعهداتی دارد و متاثر از این تعهدات شرکت های خصوصی
به فعالیت مشغول هستند و اگر امریکا بخواهد یک جانبه از
این پیمان خارج شود با واکنش بخش خصوصی و شکایات
انها مواجه می شــود .همچنین اقدامات متقابل از طرف
کشــورهای عضو صورت می گیرد .به هرجهت بزرگترین
شریک تجاری ایاالت متحده امریکا ،کانادا ست و از دست
دادن بازار کانادا برای شرکت های امریکایی بسیار سنگین
خواهد بود؛ حتی در مورد مکزیک هم به همین شکل است.
بنابراین پیوند خوردن منافع اقتصادی با مســائل سیاسی-
امنیتی یکــی دیگر از موانــع پیــش روی منتقدین جهانی
شدن اســت مبنی بر اینکه اگر یک شخصیت ،یک حزب
یا یک دولت منتقد جهانی شدن ،بخواهد از تجارت ازاد با
شرکای اقتصادی اش ســر باز بزند در مناسبات امنیتی اش
دچار مشــکل خواهد شــد؛ از طرفی هــم ایاالت متحده
امریکا نمی تواند نســبت به ناامنی یا نارضایتی متحدانش
به خصوص در دو ســوی اقیانوس ارام و اطلس بی تفاوت
بماند و امنیت ایاالت متحده امریــکا در گرو تامین امنیت
این مناطق اســت؛ بنابراین بــه نظر می رســد از این پس
سیاست های حمایت گرایانه با تدبیر و درایت بیشتری باید
به کار گرفته شود.
نباید فراموش کــرد که اقتصاد امریــکا یک اقتصاد
به شــدت درهم تنیده با تحوالت جهانی است و اگر امریکا
بخواهــد در مقابــل کشــوری ماننــد چین سیاســت های
حمایت گرایانه را در پیــش بگیرد چینی ها ابزارهای زیادی
را برای تحت فشار قرار دادن اقتصاد امریکا در اختیار دارند
که این موضوع در مورد اروپایی ها هم صدق پیدا می کند.
در این میان شاید یک راه حل بینابینی وجود داشته باشد که
نه بحران ارمانی جهانی شدن دهه 1990و دهه اول قرن
بیستم را شاهد باشیم و نه از سیاست های حمایت گرایانه ای
که قبل از جنگ جهانی دوم قدرتهــای اقتصادی دنبال
می کردند که در نهایت منجر به تضاد و جنگ میان قدرت ها
شد ،خبری باشد .درواقع شاید یک نوع بازبینی صورت گیرد
که ضمن حفظ نــکات مثبت جهانی شــدن« ،اقدامات و
رفتارهای افراطی نادیده گرفتن حاکمیت ملی و مرزهای
جغرافیایی» تعدیل شود.
مثلث | شماره 335
بین الملل
63
دنیای اقتصادی ترامپ
دونالــد ترامپ رئیس جمهــور کامال متفاوتــی اســت .او به عنوان یک
سرمایه دار معروف که تاکنون ورودی مستقیم به عالم سیاست نداشته است
برای اداره اقتصاد داخلی و بین المللی امریکا دارای ایده های منحصر به فردی
است.
اقتصاد
ت
یتر
ا
و
ل
پازل هایاقتصادی
رئیس جمهورجنجالی
دونالدترامپبرایاقتصاددنیاچهدرسردارد؟
اقتصاد
64
مثلث | شماره 335
1
از جنگ تجاری با چیــن گرفته تا اشــفتگی در بازار
کار مکزیک ،پیــروزی ترامپ تهدیدات جــدی را متوجه
ی ترامپ
اقتصاد شکننده جهانی می کند .به بیان دیگر پیروز
تبعاتی برای همه اقتصاد جهانی خواهد داشت.
همســایه امریکا در جنوب بیشترین اســیب را از به
قدرت رسیدن رئیس جمهور جمهوریخواه خواهد دید .پیام
ترامپ به رای دهندگان طبقه کارگر در ایالت های غرب میانه
امریکا این بــود که فرصت های شــغلی در بخش تولیدی
امریکا در نتیجه موافقتنامه تجارت ازاد امریکای شــمالی
که توســط بیل کلینتون در اوایل دهه 1990امضا شد ،به
مکزیک منتقل شده اســت .ترامپ گفته که اگر نتواند در
مورد موافقتنامه نفتا مجددا مذاکره کند ،از این موافقتنامه
تجاری خارج خواهد شــد .وی تهدید کــرده که تعرفه ای
35درصدی بر برخی کاالهــای وارداتی از مکزیک وضع
خواهد کرد.
مکزیک تنها کشــور امریکای التین نیســت که در
معرض خطر سیاست های دونالد ترامپ قرار دارد .کلودیو
کالیچ ،تحلیلگر مسائل اقتصادی در این باره گفت ،پولی
که کارگران خارجــی غیرقانونی مشــغول کار در امریکا به
کشور خود می فرســتند ،به ترتیب 8 ،56/6و 13/2درصد
تولید ناخالص داخلی کشــورهای گواتماال ،السالوادور و
هندوراس را تشکیل می دهد و سیاست ترامپ در محدود
کردن مهاجران غیرقانونی می تواند به اقتصاد این کشورها
لطمه بزند.
ی ترامپ در قبال چین چندان روشن
سیاست اقتصاد
نیســت .وی گفته که علیه چین به سازمان تجارت جهانی
شکایت خواهد کرد ،تعرفه 45درصدی بر کاالهای وارداتی
چینی وضــع خواهد کــرد و رقابت شــرکت های امریکایی
با شــرکت های چینی را اســان تر خواهد ســاخت .امریکا
بزرگترین بازار کاالهای چینی به شــمار می رود ،به طوری
که حدود 20درصــد کل کاالهای چینی بــه امریکا صادر
می شــوند .سیاســت تهاجمی دولت اینده امریکا در قبال
تجارت با چین می تواند موجب کاهش رشد تولید در چین و
کمتر شدن فرصت های شغلی در این کشور شود.
ی ترامپ در انتخابات امریکا موجب کاهش رشد
پیروز
اقتصادی در اسیا به دلیل تضعیف صادرات و سرمایه گذاری
خواهد شد .ژاپن که در ربع قرن گذشته گرفتار رشد پایین
اقتصادی بوده و با خطر تورم منفی مواجه است ،ظاهرا در
معرض ریسک بیشتری قرار دارد اما این کشور تنها کشور
ی ترامپ نیست.
اسیایی نگران از تبعات اقتصادی پیروز
از منظر ژئوپلتیک ،موضع تجاری سرسختانه امریکا
فرصت را برای افزایش نفوذ چین در منطقه فراهم می سازد
و موجــب تقویــت روابط اقتصــادی و کاهش وابســتگی
کشورهای حوزه پاسیفیک به بازار امریکا خواهد شد.
ب ترامپ تبعات اقتصادی و مالی ای نیز بر اروپا
انتخا
ترامپ علیه
قدرت های اقتصادی جهان
نمی توان انتظار داشت که در سیاست های
کلی امریکا تفاوت فاحشی صورت بگیرد
خواهد داشت .همانند اسیا ،اروپا هم برای رشد اقتصادی
ی ترامپ از دو
به شدت وابسته به صادرات است .سیاست ها
طریق می تواند بر رشد اقتصادی اروپا تاثیر بگذارد ؛ از طریق
اتخاذ یک رژیم تجاری سختگیرانه تر در امریکا و همچنین
از طریق کاهش ارزش دالر در برابر یورو.
انگلیس هم از کاهش احتمالی رشد اقتصاد جهانی در
نتیجه پیروزی دونالد ترامپ مصون نخواهد بود .انگلیس
دومین صادر کننده بزرگ خدمات در جهان است و امریکا
بیش از هر کشــور دیگری در جهــان از انگلیس خدمات
وارد می کند.
اما اقدامات حمایت گرایانــه ترامپ با هدف کاهش
کاالهای تولیدی اســت و نه قیمت خدمات ارائه شــده از
سوی کشورهایی همچون انگلیس .از این رو ،شرکت های
ب ترامپ دارند .در کوتاه
انگلیسی نگرانی چندانی از انتخا
ی ترامپ موجب کاهش فشارها بر پوند انگلیس
مدت ،پیروز
خواهد شد .از زمان رفراندوم جدایی از اتحادیه اروپا ،پوند
انگلیس به شــدت در برابــر دالر امریکا تضعیف شــده که
بخشی از ان به دلیل عدم شفافیت وضعیت انگلیس پس
از جدایی از اتحادیه اروپا بوده است .پیروزی دونال د ترامپ
موجب ایجاد ریسک و عدم شفافیت در اقتصاد امریکا نیز
خواهد شد.
جنگ تجاری در جهان؟
تجاری و مالیات بر کاالهــای وارداتی را به معنای افزایش
تعرفه کاالهای وارداتی از چین و مکزیک تفسیر کرده اند.
میشــائیل کاپن ،اقتصاددان ارشــد بانک بارکلیز به
بررسی این مســاله پرداخته که حتی افزایش ناچیز تعرفه
کاالهای وارداتی از این دو کشــور چــه تاثیری بر افزایش
تولید ناخالص داخلی امریکا خواهد داشت.
با فرض افزایش 15درصدی تعرفه کاالهای وارداتی
از چین و افزایــش 7درصدی تعرفه کاالهــای وارداتی از
مکزیک ،تولید ناخالص داخلی امریکا تنها در ســال اینده
نیم درصد افزایش خواهد داشت.
بویتنــر در عیــن حال گفــت ،بــراورد ســیتی بانک
نشــان می دهد که ابهام در سیاســت های تجاری و سایر
ت ترامپ می تواند ســال اینــده تولید
سیاســت های دولــ
ناخالص داخلی امریکا را یک درصد کاهش دهد.
به عالوه اگر ترامپ در نهایت تصمیم بگیرد که این
سیاســت ها را دنبال کند ،با اقدامــات تالفی جویانه دیگر
کشورها مواجه خواهد شد.
به گفته اجای راجادهیاکشا ،تحلیلگر مسائل اقتصاد
کالن« :اگر تعرفه ها تنبیهی تر شوند و منجر به یک درگیری
تجاری علنی با چین شــوند ،بازارها نگران خواهند شد ،به
ویژه اگر اقداماتی تالفی جویانه از جمله کاهش ارزش یوان
در دستورکار قرار داده شود».
اگر همین الگو از سوی سایر کشورها نیز دنبال شود،
می تواند منجر به طرح دعاوی حقوقی نزد سازمان تجارت
جهانی شود و موجب به وجود امدن ریسک های کاهشی
بیشتر شود .جانت هنری ،اقتصاددان بانک اچ اس بی سی
هم گفت« :بسته به اقدامات احتمالی می توان حرکت های
تالفی جویانه ای را از سوی کشورهای دیگر انتظار داشت،
در عین حال ریسک جنگ های تجاری و ارزی هم ممکن
است باال برود».
افزایش عدم اطمینان در اقتصاد جهانی
وزارت اقتصاد المان در گــزارش ماهانه خود اعالم
کرد« :چشم انداز اقتصاد جهانی به واسطه نااطمینانی های
بعد از انتخابات ریاســت جمهوری امریــکا و رای برگزیت،
ناامید کننــده خواهــد بود ولــی این مســاله احتمــاال در
کوتاه مــدت تاثیــری بر اقتصــاد المان نخواهد داشــت.
فضای اقتصــاد جهانی همچنان تحت تاثیــر نااطمینانی
پس از تصمیــم برگزیــت و انتخابات امریکا قــرار خواهد
داشــت ».وزارت اقتصاد المان پیش بینی کرده است که
رشــد اقتصادی این کشــور در سه ماه ســوم امسال نسبتا
متعادل خواهد بود .اظهارات دونالــد ترامپ درباره تاکید
بر سیاســت های حمایتی و پیروزی عجیبش در انتخابات
ریاست جمهوری امریکا ،سیاســتمداران و رهبران تجاری
المانی را شوکه کرده است .امریکا مهمترین بازار صادراتی
المان به شمار می رود و 10درصد صادرات المان را تشکیل
می دهــد .در 2015میــادی ،شــرکت های المانی 114
میلیارد یورو کاالهای مختلف از جمله خودرو ،ماشین االت
و فراورده های شیمیایی به امریکا صادر کرده اند .موسسه
ایفوی المان نیز هشــدار داده اســت که اگر ترامپ واقعا
بخواهد اظهارات خود را عملــی کند ،یک میلیون فرصت
شغلی در این کشور از بین خواهد رفت.
ترامپ؛ تهدیدی برای اوپک؟
پیروزی غیرقابل پیش بینی دونال د ترامپ در انتخابات
ریاست جمهوری ســال ۲۰۱۶امریکا تنها سه هفته قبل از
نشست ماه نوامبر اعضای ســازمان کشورهای صادرکننده
نفت (اوپک) در وین ،این سازمان را بر سر دوراهی خاص
در برنامه تولید قرار داده است.
ترامپ که در ماه ژانویه به طور رسمی ریاست جمهوری
ایاالت متحــده امریکا را از بــاراک اوبامــا تحویل خواهد
گرفت ،اعالم کرده اســت که می خواهد وابستگی امریکا
به واردات انــرژی ،همچنیــن موانع عملیــات حفاری در
زمین های فدرال امریکا را از بین ببرد و این یعنی اینکه بازار
جهانی نفت با مازاد عرضه بیشــتر و قیمت باز هم پایین تر
نفت روبه رو خواهد شــد؛ دو عاملی کــه اعضای اوپک در
نشست غیررسمی ماه ســپتامبر خود در الجزایر درباره انها
توافق کردند که سطح تولید را محدود کنند تا شاید بتوانند
قیمت ها را حفظ کنند و از افت بیشــتر قیمت نفت در بازار
بکاهند.
ی ترامپ در زمینه انرژی می توان د به افزایش
برنامه ها
ســهم تولید کنندگان نفت خام امریکا در بازار این کشــور
بینجامد که این موضوع نیز نگرانــی زیادی برای اعضای
اوپک در پی خواهد داشت.
به گفته تحلیلگران ،موسســه ســای انــرژی (Esai
ب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری امریکا
،)Energyانتخا
مثلث | شماره 335
ی ترامپ از دو
همانند اسیا ،اروپا هم برای رشد اقتصادی به شدت وابسته به صادرات است .سیاست ها
طریق می تواند بر رشد اقتصادی اروپا تاثیر بگذارد ؛ از طریق اتخاذ یک رژیم تجاری سختگیرانه تر در
امریکا و همچنین از طریق کاهش ارزش دالر در برابر یورو.
انگلیس هم از کاهش احتمالی رشد اقتصاد جهانی در نتیجه پیروزی دونال د ترامپ مصون نخواهد بود.
انگلیس دومین صادر کننده بزرگ خدمات در جهان است و امریکا بیش از هر کشور دیگری در جهان از
انگلیس خدمات وارد می کند
اقتصاد
در روزهای بعد از پیــروزی دونال د ترامپ در انتخابات
ریاســت جمهوری امریــکا ،تحلیلگــران وال اســتریت و
ش کرده اند تاثیرات انتخاب وی بر اقتصاد
اقتصاددانان تال
جهانی را بررسی کنند.
تعــداد قابل توجهــی از تحلیل ها بر تاثیــرات مثبت
ی ترامپ (اصالحات مالیاتی و
سیاست های اقتصادی داخل
مقررات زدایی) روی شرکت های امریکایی متمرکز شده اند.
ترامــپ در دوران تبلیغات انتخاباتی خــود ،پس از
انتقاد از چیــن ،مکزیک و ژاپــن ،تجــارت ازاد را به یکی
از موضوعات محــوری بحث های خود تبدیــل کرده بود.
وی گفته بــود تعرفه ای 45درصدی بــر واردات کاالهای
چینی اعمال خواهد کرد و در اولین روز حضورش در قامت
رئیس جمهور امریکا چین را به عنوان کشور دستکاری کننده
ارزش ارز اعالم خواهد کرد .وی همچنین گفته بود که بر
کاالهای وارداتی از مکزیک نیز مالیات وضع خواهد کرد
و قراردادهای تجاری با کشــورهای دیگــر را کنار خواهد
گذاشت.
ویلم بویتر ،اقتصادان ارشد سیتی بانک در یادداشتی
نوشت ،اگر ترامپ این سیاســت ها را دنبال کند ،احتماال
موجب بــه راه افتادن جنگــی تجاری خواهد شــد که «به
راحتی منجر به رکود جهانی خواهد گردید».
مرکــز تحقیقات داچ بانــک نیز ریســک های منفی
ت ترامپ را بررسی کرده است.
ناشــی از برنامه تجاری دول
تیمــی از کارشناســان این بانک در یادداشــتی نوشــتند :
«بزرگترین تهدیدی که متوجه رشد اقتصادی است ،اعمال
سیاســت های حمایت گرایانــه احتمالی (از شــرکت های
امریکایی) اســت کــه می تواند موجب تضعیــف تجارت
جهانی و به راه افتادن جنگ های تجاری شود».
هرچند جزئیات برنامه ضد تجاری دونالد ترامپ هنوز
ت اما اگر وی تصمیم به پیگیری این سیاست
مشخص نیس
بگیرد ،احتماال تبعات قابل توجهی به دنبال خواهد داشت.
ت ترامپ در زمینه قراردادهای
اکثر تحلیلگران اظهارا
ترامپ اتش جنگ را
روشن می کند؟
وعده بزرگ
نبرد اقتصادی با چین
اقتصاد دان های کابینه جدید
دونالد ترامپ سکان اقتصادی
دولتش را به چه کسانی
می سپارد؟
65
اقتصاد
66
مثلث | شماره 335
اقتصاد
به صورت نامحســوس توازن قدرت در بــازار نفت را تغییر
خواهد داد.
به گفته انها ،ترامپ که بیشــتر به دنبال رونق کسب
و کار مردم امریکاســت ،تولید نفت این کشــور را افزایش
خواهد داد ،اجازه احداث خطوط لوله انتقال جدید را صادر
خواهد کرد ،مالیات شــرکت ها را کاهــش خواهد داد و در
نهایت امریکا را به عنوان حریفی جدی تر در بازار نفت مطرح
خواهد ساخت .در نگاه اول ،ممکن است به نظر برسد که
افت قیمت نفت پس از انتخاب ترامپ ،انگیزه بیشتری به
اعضای اوپک برای حصول یک توافق در دیدار چند هفته
دیگر خــود خواهد داد ولی ممکن اســت دیگر این توافق
کارساز واقع نشود.
قرار است اعضای اوپک در تاریخ ۳۰نوامبر در وین
اتریش گرد هم جمع شوند و توافق غیررسمی خود را که در
الجزیره به ان رسیدند ،نهایی سازند.
پس از انتشــار خبــر پیــروزی ترامــپ در انتخابات
ریاست جمهوری ایاالت متحده ،قیمت نفت در بازار های
جهانی به طور میانگین نزدیــک به ۳درصد کاهش یافت.
این افت قیمت در حالی اتفاق افتاد که معامله گران شرایط
بازار را تحت ریاســت جمهوری ترامپ مــورد ارزیابی قرار
می دادند.
به گفتــه تیم کورتنــی ،مدیر بخش ســرمایه گذاری
موسسه مشــاوران ،Exencial Wealthفعالیت های بازار
نفت نشــان می دهد که بخش انرژی قابلیــت تاثیرپذیری
زیادی دارد.
کورتنی گفت« :بازار نشان می دهد که مقررات دست
و پا گیر موجود در بخش انرژی و نیز هزینه های تولید نفت
کاهش خواهد یافت و شرکت های امریکایی قادر خواهند
بود نفت خام را با صرف هزینه های کمتری تولید کنند .در
این صورت فشــار روی تولید کنندگان اوپک باز هم بیشتر
خواهد شد».
این مشاور ســرمایه گذاری معتقد است اوپک برای
اینکه بتواند با این افت احتمالی قیمت نفت در بازار مقابله
کند ،باید بیشتر از اینها به فکر کاهش عرضه در بازار باشد؛
در غیر این صورت قیمت ها باز هم افت خواهد داشت.
همچنین به اعتقاد اقتصاددانان ،اگ ر ترامپ تصمیم
بگیرد وارد رقابت تجاری با کشــورهای دیگر شود ،قیمت
نفت باز هم می تواند افت بیشتری را تجربه کند.
اناس الحاجی ،کارشناس مســتقل مسائل انرژی و
مدیرعامل ســابق موسسه مدیریت ســرمایه انرژی NGP
می گوید« :این ترس وجود داشــت که پیروزی ترامپ در
انتخابات رکود را به بازار بیاورد و اگر چنین شود و بازارهای
مالی و کاال دچار رکود شــوند ،حتما فشــار روی اوپک هم
بیشتر خواهد شــد تا کاری برای مقابله به مسائل پیش رو
انجام دهد».
تنها چیزی که احتماال سبب شود که اوپک هیچ کاری
در این شرایط نکند ،مبارزه برای حفظ سهم بازار در مقابل
قیمت پایین نفت خواهد بود.
اگر اوپک تولید خود را بکاهد و قیمت نفت را افزایش
دهد ،این کار تنها منجر به تقویت بخش تولید نفت امریکا و
در نتیجه افزایش توان رقابت صنعتی خواهد شد که اکنون
حمایت کامل رئیس جمهــور و کنگــره جمهوریخواه این
کشور را نیز در کنار خود خواهد داشت.
بر اســاس گزارش اداره اطالعات انرژی امریکا ،در
سال ۲۰۱۵حدود ۵۲درصد ( ٤/٩میلیون بشکه در روز) از
کل تولید نفت خام امریکا را تولیدکنندگان شیل اویل راهی
بازار کردند .همچنین نشــریه پلتس اعالم کرده که تولید
نفت اعضای اوپک در ماه اکتبر امسال به ۳۳میلیون و ۵۴۰
هزار بشکه در روز رسید.
به گفته کارشناســان ،دلیــل اینکه اوپــک تاکنون
تولید نفت خام خــود را باال نگه داشــته ،نگرانــی از ورود
تولیدکنندگان غیر عضو مانند امریکا به بازار و افزایش سهم
بازار انها بوده است.
اما به نظر می رسد اوپک هم ســهم بازار را به امریکا
واگذار کرده و هم قیمــت نفت هنوز به ســطوح مورد نظر
تولید کنندگان نرسیده است.
سیاست های ترامپ در بخش انرژی امریکا به یقین
ســبب کاهش هزینه های تولیــد شــرکت های امریکایی
خواهد شد و این یعنی حضور بیشــتر امریکا در بازار نفت و
کاهش هر چه بیشــتر قیمت ها که در نشست اتی اوپک،
باید در سیاست گذاری و تقسیم های ان به طور جدی مورد
توجه قرار گیرد.
ی ترامپ
نگرانی عربستان از سیاست نفت
مقامات نفتی عربستان هشدار دادند تصمیم دونال د
ترامپ ،رئیس جمهور منتخــب امریکا ،برای قطع واردات
نفت از خاورمیانه ،اقتصاد کل جهان را به خطر می اندازد .
ترامپ قصد دارد با ایــن کار امریکا را در تامین منابع انرژی
به خودکفایی برساند.
دونالد ترامپ در جریان دو ســال تبلیغات انتخابات
ریاســت جمهوری همواره بر تالش برای قطع وابســتگی
انرژی امریکا از دست دشــمنان و کارتل های نفتی تاکید
می کرد .اشاره وی به ســازمان کشورهای صادرکننده نفت
(اوپک) بود که نقــش اصلی را در نوســان بهای نفت ایفا
می کنند.
خالد الفالح ،وزیر نفت عربستان و رئیس شرکت دولتی
ارامکــو ،در این باره گفــت :ترامپ در فکرش ســودهای
زیادی را از ناحیه قطع وابستگی نفتی برای امریکا احساس
می کند؛ امــا تصمیم وی بــرای ممنوعیت خریــد نفت از
خاورمیانه به نفع اقتصاد جهانی نخواهــد بود .اگر ترامپ
بخواهد امریــکا را به طور کامل در زمینــه نفت از مخالفان
سیاسی اش مستقل کند ،با مشکل مواجه خواهد شد.
خالد الفالح هم اکنــون برای حضور در نشســت اب
و هوایی ســال 2015در مراکش به سر می برد .عربستان
بزرگتریــن تامین کننده نفــت امریکا در خاورمیانه اســت،
اگرچه منابع انرژی امریکا عموما از تولیــدات داخلی یا از
کانادا تامین می شود.
الفالح معتقد است تجارت ازاد انرژی که هم اکنون در
امریکا جریان دارد ،منافع بسیاری برای این کشور به ارمغان
اورده است زیرا صنایع پاالیشگاهی امریکا را رونق بخشیده
و نیاز نیروی کار را برطرف خواهد کرد.
الفالح گفت« :امریکا پرچم دار نظام سرمایه داری و
بازارهای ازاد است .امریکا همچنان بخش مهمی از صنعت
جهانی به هم پیوسته باقی می ماند .استفاده از تجارت ازاد
برای صنعت نفت نیز بسیار مفید و سازنده خواهد بود».
منتقدان سیاســت خارجی امریکا معتقدند ،نیاز این
کشور به انرژی موجب شده است سیاستمداران امریکایی
در چالش های خاورمیانه حضور داشــته باشند .رسیدن به
استقالل در حوزه انرژی می تواند سیاستمداران امریکایی را
به خروج از درگیری های خاورمیانه و رسیدگی به امور داخلی
کشور تشویق کند.
عاقبت خودروسازان جهانی
سیاســت های احتمالی تجــاری و اقتصادی ترامپ
بســیاری از صنایع از جمله صنعت خودروســازی امریکا را
تحت تاثیر قرار خواهد داد.
واکنش های بازار بــه این سیاســت ها اگر چه در دو
روز ابتدایــی اعالم خبر برنده شــدن ترامــپ در انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا هیجانی ارزیابی شــده است اما
فعاالن بازار بــا تحلیل گفته های قبلــی وی در کارزارهای
انتخاباتی و تیم مشاورانش در پی یافتن نشانه هایی برای
پیش بینی تاثیرات این سیاست ها بر صنعت خودرو امریکا
هستند.
ترامپ در تمام سخنرانی های انتخاباتی خود در یک
سال گذشــته به شــدت از پیمان تجارت ازاد با مکزیک و
معایب ان برای اقتصاد امریکا سخن می گفت .او بسیاری
از رای دهنــدگان جدید را از بین افرادی جــذب کرد که در
سال های گذشته به صورت مســتقیم و یا غیر مستقیم به
دلیل سرمایه گذاری خودروسازهای امریکایی در مکزیک
کار خود را از دست داده بودند .بســیاری از کارشناسان بر
این باورند که انتخاب دونال د ترامپ به عنوان رئیس جمهور
جدید کشور امریکا فشــارهای جدیدی بر خودروسازان و
سایر صنایع مرتبط وارد خواهد کرد که در چارچوب پیمان
تجارت ازاد با مکزیک فعالیت خود را در در این کشور توسعه
داده بودند.
ترامپ از مدت ها قبل وعده داده بود که پیمان تجارت
ازاد با مکزیک را از بنیاد رد خواهد کر د یا وارد مذاکره مجدد
با دولت مکزیک خواهد شد تا حقوق از دست رفته اقتصاد
امریــکا را برگرداند .او در ســال 2015در جریــان یکی از
کارزارهای انتخاباتی اعالم کرد کــه در صورت پیروزی در
انتخابات اجازه نخواهد داد که سازندگان خودرو امریکایی
کارخانه جدیدی در مکزیک افتتاح کنند .او این شرکت ها و
شرکت های مشابه امریکایی که چنین قصدی داشته باشند
را تهدید کرد که تعرفه های سنگینی بر صادرات محصوالت
این کارخانه ها از مکزیک به امریکا وضع خواهد کرد.
خودروســازانی چــون جنــرال موتــورز و فــورد و
همچنین سازندگان ماشین های ســنگین مانند کاترپیالر
سرمایه گذاری های هنگفتی در کشــورهای دارای پیمان
تجــارت ازاد با امریــکا ماننــد مکزیک و چیــن کرده اند.
ی ترامپ بسیاری از صنایع از جمله صنعت
سیاست های احتمالی تجاری و اقتصاد
خودروسازی امریکا را تحت تاثیر قرار خواهد داد
اقتصاد
به عنوان مثال ،شــرکت فورد در بهار امســال یک میلیارد
و 600میلیون دالر دیگــر در مکزیک هزینــه کرد .پیش
از ان جنرال موتــورز نیز حدود 5میلیــارد دالر در مکزیک
سرمایه گذاری کرده بود.
چارلز چمبرو ،اقتصاددان ارشد و مدیر پژوهش های
راهبردی اتحادیــه تامین کنندگان تجهیزات دســت اول
خودرو کــه مقــر ان در دیترویت اســت معتقد اســت که
ی ترامــپ در نهایت منجر بــه افزایش قیمت
سیاســت ها
تمام شــده برای مصرف کنندگان امریکایی خواهد شد .او
می گوید که سیاســت های تجاری مطرح شده از طرف او
می تواند منجر به افزایش حدود 5هزار دالری یا بیشتر برای
هر خودرو کوچک ساخته شده در مکزیک شود.
ضرر دیگــری کــه متوجه ایــن خودروسازهاســت
زیان ناشــی از بی ثباتــی در بازارهای مالی اســت چرا که
ســرمایه گذاران دســت کم در کوتاه مدت اعتماد به نفس
خود را برای پیش بینی اتفاقات اتی از دست خواهند داد.
به همین دلیل بود که در ســاعات ابتدایــی اعالم پیروزی
غیرمنتظره دونالد ترامپ بسیاری از ســهامداران در صف
فروشــندگان قرار گرفتند .این موضوع فقــط مختص به
امریکا نبود .ســهامداران ژاپنی نیز که سهام شرکت های
فعال در مکزیک را در اختیار داشتند اقدام به فروش کردند
به گونه ای که شاخص 5 NIKKEIدرصد کاهش یافت .در
بعد از ظهر همان روز ارزش سهام شرکت تویوتا 6/5درصد،
نیسان موتورز شش درصد و هوندا 7/8درصد کاهش یافت.
ی سی نیوز معتقد است
با این حال تحلیلگر شبکه ان ب
که بازار خودرو امریکا در حال حاضر در شــرایط مساعدی
به سر نمی برد و بســیاری از خودروســازان بزرگ نسبت به
سال گذشته درامد کمتری داشته اند .به عنوان مثال سود
عملیاتی شرکت تویوتا در بازار امریکا نسبت به سال گذشته
43درصد کاهش یافته است .سود شرکت نیسان نیز نسبت
به دوره مشابه حدود 40درصد کاهش نشان می دهد .مدیر
شرکت نیسان امریکا نیز معتقد است که بازار در مرحله اشباع
قرار دارد و فعال امیدی به بهبود شرایط نیست.
ایا سیاســت های احتمالــی ترامپ بر نوع ســوخت
و صنایــع خودروســازی مرتبط با ســوخت های فســیلی و
غیر فسیلی تاثیر خواهد داشت؟ انتون والمن ،کارشناس
بازار سرمایه امریکا معتقد اســت که تیم اقتصادی ترامپ
حذف یارانــه خودروهــای الکتریکی و کاهــش یا حذف
استانداردهای اقتصادی مربوط به سوخت در سطح فدرال
را در دستورکار قرار خواهند داد .این اقدامات احتمالی منجر
به کاهش هزینه توسعه و فروش خودروها و کامیون های
دیزلی و بنزینی سنتی خواهد شد و در این میان شرکت های
سازنده این نوع خودروها و کامیون ها مانند فیات ،کرایسلر،
جنرال موتورز ،فورد و بقیه خودروســازان این چنین منتفع
خواهند شد .به صورت هم زمان اقدامات احتمالی که منجر
به حذف یارانه ها خواهد شد خودروســازانی چون تسال را
هم از جنبه اقتصادی و هم از جنبه فروش تحت فشار قرار
خواهد داد.اینکه ریاســت جمهوری ترامپ چه تاثیری بر
بازار خودرو خواهد داشت به عوامل متعددی بستگی دارد.
بازار خودرو به جز اثار مستقیم ناشــی از تصمیمات دوران
ی ترامپ بر فعالیت خودروسازان در خارج
ریاســت جمهور
از امریکا باید منتظر واکنش بازارهای مالی و سیاست های
پولی دولت وی نیز باشد .برخی از خودروسازان از هم اکنون
نگران سیاســت های پولــی در دوره ترامپ هســتند .انها
نگراننــد کــه اتفاقــات ناشــی از سیاســت های انقباضی
ســال های 2008تا 2011کــه به دلیل کاهــش اعطای
اعتبارات نظام بانکی منجر به کاهــش فروش 10میلیون
خودرو در بازار امریکا شد مجددا تکرار شود .بدیهی است
که این تاثیرات محدود به بازارهــای امریکا نخواهد بود و
خودروسازان اروپایی و اســیایی از هم اکنون خود را برای
مقابله بــا چالش هــای احتمالی سیاســت ها و تصمیمات
ی ترامپ بر تولید ،بازار و قیمت خودرو
دوران ریاست جمهور
اماده می کنند.
ترامپ علیه قدرت های اقتصادی جهان
نمی توان انتظار داشت که در سیاست های کلی امریکا تفاوت فاحشی صورت بگیرد
حسین راغفر
2
کارشناس اقتصادی
مثلث | شماره 335
اقتصاد
ی ترامپ احتماال اســیب کمتری را
ریاســت جمهور
متوجه اقتصاد ایران می کند؛ چرا که او فردی تاجر مسلک
اســت و منتقــد سیاســت های جنگ افروزانــه کلینتون و
همچنین سیاست های توسعه طلبانه و جنگ طلبانه امریکا
در سال های گذشته محسوب می شود.
البته روسای جمهوری امریکا به همه انچه می گویند،
جامه عمل نمی پوشانند و حتی ممکن است مواضع انها به
کلی وارونه شود؛ چرا که رئیس جمهوری در این کشور همه
تصمیم ها را نمی گیــرد و صاحبــان کمپانی های قدرتمند
با البی و نفــوذ ،سیاســت های مطلوب شــان را از طریق
کاخ سفید پیش می برند.
ی ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی علیه
مواضع اصل
قدرت های اقتصادی جهان بوده است .ظاهرا او به دنبال
احیــای اقتصادی امریــکا و افزایش رشــد اقتصادی این
کشور است و اگر به وعده هایش پایبند باشد ،توجه خود را
بر این مسائل معطوف می کند .یکی از برنامه های او مقابله
با اقتصادهای چین ،ژاپن ،جنوب شرق اســیا ،اروپا و...
است؛ به گونه ای که برای خروج ســرمایه از امریکا به این
کشــورها محدودیت هایی را وضع می کند .بنابراین مقابله
اصلی او با گروهی از کمپانی های بین المللی ،قدرت های
اقتصادی بــزرگ و همچنیــن قدرت های اقتصــادی در
حال ظهــور خواهد بــود .این امــر موجــب نگرانی عمده
اتحادیه اروپا بوده و اســت ،به گونه ای که این نگرانی در
سخنرانی های بی سابقه مرکل و رئیس اتحادیه اروپا مشهود
ن ترامپ و برای
بود .انها تالش می کردند عالیمی را به زیا
رای دهندگان امریکایی بفرستند ،زیرا موضع گیری اصلی
ترامپ اقتصادی اســت و این موضع گیری ممکن اســت
فشار بر ایران را کمتر کند؛ اما در جریان تحوالت انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا مشــخص شــد کــه کلینتون از
عوامل اصلی خلق داعــش و بحران در عراق ،ســوریه و
لیبی بوده است.
البته نمی توان انتظار داشت که در سیاست های کلی
ی ترامپ در
امریکا تفاوت فاحشــی صورت بگیرد ،اما انرژ
مقایسه با کلینتون بیشتر به مقابله با قدرت های اقتصادی
چین ،ژاپن و اتحادیه اروپا معطوف خواهد شد و این مساله
فرصت تنفسی برای ایران به وجود می اورد .بنابراین واکنش
ب ترامپ معنادار
بازارهای سرمایه در اتحادیه اروپا به انتخا
است ،اما واکنش بازار سرمایه در ایران براساس یک ارزیابی
غلط صورت گرفته و شــاخص این بازار بــه زودی به حال
تعادل بازمی گردد .اگ ر ترامپ برجام را نقض کند ،در عمل
فرصتی منطقی به ایران می دهد تا از این توافق خارج شود.
از طرفی تصمیم یک جانبه امریــکا به بهبود بیش از
پیش روابط ایران با اتحادیه اروپا منجر می شود؛ ان هم در
شرایطی که سیاست ادامه تحریم ها به دلیل فقدان اجماع
جهانی امکان پذیر نیســت ،بنابراین بعید است او به چنین
کاری دست بزند.
البته منافــع امریکا در جنگ افروزی در دنیاســت ،تا
جایی که حفظ ارزش دالر در گرو این جنگ افروزی هاست،
بنابراین سیاســت های جنگ افروزانــه امریکا به خصوص
ی ترامــپ متوقف
در قبــال خاورمیانــه با ریاســت جمهور
نمی شــود؛ اما باتوجه به مواضع او می توان انتظار داشت
جنگ افروزی های این کشــور کاهش پیدا کنــد ،البته به
شرطی که ترامپ به مواضعش پایبند باشد ،چرا که جورج
بوش نیز پیش از انتخاب به عنوان رئیس جمهوری مواضعی
متفاوت داشت ،تا جایی که از محدودیت فرصت همکاری
شرکت های امریکایی با ایران انتقاد می کرد ،اما زمانی که
رئیس جمهور شد ،سیاســتی خصمانه علیه ایران در پیش
گرفت.
67
اقتصاد
ترامپ اتش جنگ را روشن می کند؟
3
وعده بزرگ نبرد اقتصادی با چین
با شدت گرفتن جنگ اقتصادی چین و امریکا انتظار
می رود که دو کشور ،در اینده با ضرر هنگفتی در حوزه تبادل
اقتصادی روبه رو شــوند که این روند بر رشد اقتصاد جهانی
تاثیر خواهد داشت .اختالف چین و امریکا در حوزه اقتصاد
و به خصوص تعرفه کاالها چند سالی است که به یک مساله
جریان ســاز در ســطح بازارهای جهانی تبدیل شــده و این
موضوع گهگاهی نوســان قیمت روی شــماری از کاالها را
به دنبال داشته است .در حقیقت نگرانی اصلی امریکا به این
موضوع برمی گردد که چین با کاهش معنادار قیمت شماری
از کاالها و صادرات انها به ایاالت متحده ،به دنبال فلج کردن
تولید کنندگان امریکایی است .البته چین و امریکا در عرصه
سیاستنیزاختالفاتبسیاریدارندوازدریایجنوبیگرفتهتا
مسائلشبه جزیرهکره،دچاراختالفنظرهستندوتنهاعنصر
قویارتباط دهندهدوکشور،ارزشتجارتباالی ۵۰۰میلیارد
دالر در سال ان دو کشور است.
شکل گیری اختالفات اقتصادی امریکا و چین
چین مدتی قبل اعالم کرد که تعرفه برخی از موادخام
نظیر «کوبالت» و «گرافیت» را بین ۵تا ۲۰درصد افزایش
می دهد تا هم به توسعه پایدار این صنایع و هم به حفاظت از
محیط زیستکمکومساعدتکردهباشد.اینمسالهموجب
شد تا امریکا شکایتی را در این خصوص علیه چین تنظیم و
تسلیم ســازمان تجارت جهانی کند و در ان ،به این موضوع
اشاره شده که اعمال چنین تعرفه ای ،مغایر با تعهدات چین
بهسازمانتجارتجهانیاست.دراینشکایتاشارهشد هکه
چین در سال ۲۰۰۱میالدی هنگام ورود به سازمان تجارت
جهانی متعهد شد که تعرفه روی این مواد را بردارد؛ اما در این
زمینه قصور کرده است؛ این در حالی است که از این مواد در
صنایع هوا و فضا ،خودرو ،الکترونیک و ســایر بخش های
تولید مواد شیمیایی استفاده می شود .امریکا می گوید چین
با اعمال این تعرفه سنگین ،در واقع به رشد صنایع خود و باال
بردن توان رقابت انها در بازار کمک کرده است؛ در حالی که
چینبهسازمانتجارتجهانیاعالمکردهکهبرایجلوگیری
از فشــار مضاعف بر صنایع مذکور ،مجبور شده است تعرفه
بیشتریبرصادراتاینمواداعمالکند.همچنینوب سایت
«انگلیش نیوز» چین می نویسد که حراست از توسعه پایدار
و محیط زیست بخشی از اهداف سازمان تجارت جهانی به
حساب می اید .شــکایت امریکایی ها از چین ،سفارت این
کشــور در امریکا را به واکنش وادار کرد و این بار چینی ها با
انتشار بیانیه ای از تحرکات نادرست واشنگتن در این سازمان
انتقادکردهوصراحتااعالمکردندکهامریکاازسازمانتجارت
جهانیاستفادهابزاریمی کند.همچنینامریکاازسال۲۰۰۹
میالدیبارهاتعرفه هایچینرویصادراتبرخیازموادخام
را که باعث افزایش قیمت جهانی ان شده ،به چالش کشیده
و در سازمان تجارت جهانی موفق به پیشبرد اهداف خود ضد
پکنشدهاست.
اقتصاد
68
مثلث | شماره 335
مواضع تن د ترامپ علیه چین
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها خواستار
افزایشتعرفه هایتجاریرویمحصوالتچینیشدواعالم
کرد که برنامه های خاصی برای چین در حوزه اقتصادی در
نظر گرفته است .وی پیشــتر نیز با انتقاد از سیاست تجاری
چین ،این کشــور را متهم به «تجاوز» به امریکا کرده بود.
ترامپ اعالم کرده بود ،چنانچه به ریاســت جمهوری برسد
به نمایندگی های تجاری امریکا از جمله در سازمان تجارت
ی ضد چین تشکیل
جهانی دســتور خواهد داد ،پرونده های
دهند .او در اظهارت دیگر خود اشاره کرده بود که با افزایش
تعرفه ها،کاریمی کندکهصادراتچینبهامریکاکهمعایب
زیادی برای کشور داشــته اســت ،کاهش یابد .همچنین
در زمینه ارزی نیــ ز ترامپ مواضعی را علیــه چین به صورت
غیرمســتقیم گرفت و به گفته تحلیلگــران اقتصادی ،این
کشــور را به نحوی یک انحصارگر ارزی می پنــدارد که این
یتبادالتارزی،مالیوبانکی
طبیعتاباعثخواهدشدتاتمام
انها نیز مخدوش شــود .این در حالی است که دولت باراک
اوباما ،رئیس جمهور پیشین امریکا به رغم تهدیدهای مکرر
هرگز حاضر نشد چین را یک انحصارگر در زمینه ارز بداند که
گفتهمی شودتعمداارزملیخودرادستکاریمی کند .ترامپ
در گردهمایی که در ایالت ایندیانا برگزارشد ،چین را مسئول
«بزرگترین ســرقت در تاریخ جهان» دانســت .این تاجر و
سرمایه گذار میلیاردر ،پیش از این هم چین را متهم کرده بود
کهبافریبکاریدربارهارزشپولکشورش،باعثرقابتی شدن
صادراتشدربازارهایجهانیشدهاست.بهگفت هترامپاین
مساله به شــدت بر تجارت و بازار کار امریکا اثر منفی داشته
است .ترامپ در بخشی دیگر از سخنانش در این گردهمایی
گفت«:مانمی توانیمبهچیناجازهدهیمکههمچنانکشور
ما را مورد تجاوز قرار دهد .ما این مســاله را تغییر می دهیم.
فراموشنکنیدکهمامی توانیماینکاررابکنیم».
واکنش به سبک چینی !
به دنبــال موضع گیری هــای شــدی د ترامــپ علیــه
خنثی کــردن برنامه های چیــن ،این بار دولتمــردان چینی
اعالم کردند در صورت اعمال سیاســت های ســختگیرانه
ن دو کشور ،فروش ایفون ۷و دیگر
ترامپ در حوزه تجارت بی
محصوالتامریکاییرادرخاکخودمتوقفخواهندساخت
که این اظهارنظر موجب کاهش ارزش سهام اپل در چند روز
گذشته شده اســت .چینی ها معتقدند که در صورت اعمال
ممنوعیت واردات تلفن های هوشمند اپل ،می توانند ابتکار
ت ترامپ گرفته و مانع پیروزی امریکا در این
عمل را از دســ
جنگ تجاری شــوند .همچنین یک روزنامه دولتی چین در
ســرمقاله اخیر خود ،امریکا را به «اقدامات تالفی جویانه»
تهدید کرده و گفته اگ ر ترامپ به وعده خود مبنی بر افزایش
تعرفهوارداتبه ۴۵درصدجامهعملبپوشاند،انهانیزفروش
وتبادلدیگرکاالهایامریکاییرامتوقفخواهندساخت.در
همینحالچینی هامعتقدندباایستادگیدربرابرسیاست های
اقتصادی امریــکا ،می توانند به الگویی برای کشــورهای
افریقایی در راستای عدم وقف پذیری در مقابل سیاست های
اقتصادی امریکا تبدیل شــوند و به رغم اینکه شــرکت های
افریقایی سابقه همکاری طوالنی مدت را با امریکا دارند اما به
سمتبازارچینکشیدهشوند.
بازی دو سر باخت علیه چین
«کوین لی» ،اقتصاددان اسیایی اعالم کرد در صورت
اعمال تعرفه های شدید امریکا روی واردات چین ،این امر
یبودهوصدهامیلیارددالر
می تواندبسیارانقباضیوضدتورم
ازارزشدومیناقتصادبزرگدنیاراازبینببرد«.لی»تخمین
زده که پیشنها د ترامپ برای تعرفه ۴۵درصدی روی اجناس
چینی عالوه بر کاهش تجارت با امریکا ،افتی ۸۷درصدی
را در صادرات چین به امریکا (به اندازه ۴۲۰میلیارد دالر) به
همراه داشته باشد .انجام این کار از سوی امریکا با احتساب
اثرات چند برابری ان ،به معنای سقوط 4/۸۲درصدی تولید
ی حدود ۵۰۰میلیارد دالر خواهد
ناخالص داخلی چین یا افت
بود .این موضوع حتی سرمایه گذاری مستقیم خارجی ۴۲۶
میلیارد دالری را نیز به حســاب نیاورده است .در واق ع ترامپ
و دولت او ممکن است با یک نسخه با تعرفه باال ،واردات را
تحت کنترل قرار دهند .این یعنی حتی تعرفه های بسیار باال
تا ۱۵درصد نیز بدون در نظر گرفتن اثر شرکت های خارجی،
موجب افت ۱/۸درصدی تولید ناخالص داخلی چین خواهد
شد .در عین حال ،ممکن است تعرفه ها روی بخش وسیعی
از کاالها از ماشین االت صنعتی گرفته تا ابزارها ،اسباب بازی
و لوازم خانگی تاثیر بگذارد .کارشناســان بر این باور هستند
که این تعرفه ها حتما برای چین و شــرکت های چندملیتی
ل کار در این کشور زیان اور خواهد بود .این شرکت ها
مشغو
احتماالبایدبرنامه هاییرابراینقلمکانبهکشورهایدیگر
در نظر بگیرند .چین ممکن است در رقابت با کشورهای در
حال توســعه دیگر ک ه ترامپ انها را هدف نگرفته ،در جذب
بازار خارجی شکســت بخورد .از ســویی دیگر تحلیلگران
اقتصادی بر این باور هســتند که این سیاست ها ،یک نوع
بن بست در تجارت برای دو کشــور را به دنبال خواهد داشت
و تاثیرات منفی ان بر عرصه های کشــاورزی ،هواپیمایی،
فناوری اطالع رســانی و تولید پیدا می کنــد .اکادمی علوم
اجتماعی چین ،ترامپ را مورد انتقاد قرار داده و تاکید کرده
کهسیاست هایاعالم شدهویمطابقباهمکاریدواقتصاد
بزرگجهاننیست.چینهشدارداده کهچنیناظهارنظرهاو
سیاستگذاری هاییباعثرویاروییدوکشوردرعرصهتجارت
خواهد شد« .سونگ گویو» استاد دانشــگاه «فودان» در
شانگهای چین در مصاحبه ای با پایگاه خبری «یی سی ان»
ی ترامپ موجب می شود تا هر
گفت« :اعمال سیاســت ها
دو کشــور وارد جنگ تجاری تمام عیاری با یکدیگر شوند».
همچنین وب ســایت وزارت بازرگانی چین خاطرنشان کرده
است که این کشــور احتماال به دلیل سوءاستفاده امریکا از
مقررات سازمان تجارت جهانی ،در این رویارویی اقتصادی
بازنده خواهد شد .در پایان چنانچه رئیس جمهوری منتخب
امریــکا بخواهد تصمیمات ســختی علیه تجــارت با چین
بگیرد،بعیدبهنظرمی رسددوکشوردیگربتوانندازرویاروییو
مناقشاتجدیپرهیزکنند.
قتصاد
ااقتصاد
ارائه می دهد .احتماال این وزارتخانه بیشترین سهم را در از
بین بردن میراث اوباما بر عهده خواهد داشت ؛ میراثی که
به قراردادهای فدرالی زیادی منجر شده است.
برای این وزارتخانــه تاکنون یک نام مطرح شــده
اســت .ویکتوریا لیپ نیک ،عضو کمیسیون فرصت های
برابر استخدامی تنها نامی اســت که برای این وزارتخانه
مطرح شده است.
وزارتخانه بهداشت و خدمات انسانی
«هارولد هام» یک سرمایه دار برجسته عرصه نفت و گاز است و برای وزارت انرژی مد نظر ترامپ است
اقتصاد دان هایکابینهجدید
4
دونالد ترامپ سکان اقتصادی دولتش را به چه کسانی می سپارد؟
دونالد ترامپ اول بهمن به صورت رسمی کاخ سفید
را از باراک اوبامــا تحویل می گیرد .با این حال رســانه ها
از هم اکنون گمانه زنی در مورد کابینــه احتمالی ترامپ را
اغاز کردند .ازجمله گمانه زنی ها در ایــن مورد توجه ویژه
به بخش اقتصادی کابینه اســت .رســانه ها در این مورد
نام هایی منتشر کرده اند.
وزارت خزانه داری
وزارت کشاورزی
وزارت کشاورزی در ایاالت متحده وظایفی همچون
تامین کیفیت غذا و نظارت و بازرسی از کشاورزی صنعتی
را بر عهــده دارد .همچنین ایــن وزارتخانــه وظیفه تهیه
کمک هــای غذایی را هم بــه دوش می کشــد .برای این
وزارتخانه نام هایی مانند ســم باون بک فرماندار کانزاس،
چاک کونر ،رئیس اجرایی شــورای همکاری کشاورزی،
سیدمیلر عضو کمیسیون کشاورزی تگزاس و سانی پرود
فرماندار سابق جورجیا مطرح شده است.
وزارت بازرگانی
وزارت بازرگانی یک هدف دائمی برای کاهش بودجه
در این چند ساله داشته است ،اما این وزارتخانه چند وظیفه
دیگر از جمله سرشــماری ،تحلیل داده های اقتصادی را
هم بر عهده داشته است .برای این وزارتخانه نیز نام های
اشــنایی دیده می شــود ؛ از جمله کریس کریســتی ،دان
دی میاکو ،رئیس سابق اجرایی سازمان همکاری «نوکور»
و لوئیس ایزنبرگ رئیس شــرکت خصوصی و گروه سرمایه
بین المللی «گرانیت» .
وظیفه وزارت کار در ایاالت متحده نظارت بر قانون
اجرای کار و محافظت از نیروی کار و توزیع سود بین افراد
بیکار و ارائه داده های اقتصادی اســت .ایــن وزارتخانه
همچنین به طور ماهانه امار درصد بیکاری را در این کشور
به عکس نام ان ،حوزه اصلی وزارت نیرو محافظت
و مدیریت از زرادخانه های هسته ای ایاالت متحده است.
برای این وزارتخانه نامزدهایی همچون جیمز کانگ تن،
مشــاور زیســت محیطی جورج بوش دوم ،رابرت گرادی
عضو گروه ســرمایه گذاری گریفــون و هارولد هام ،مدیر
اجرایی منابع قاره ای مد نظر هستند.
شایان ذکر اســت که «هارولد هام» یک سرمایه دار
برجســته عرصه نفت و گاز است که مشــاور ارشد کمپین
انتخاباتی «میــت رامنی» نامزد جمهوریخــواه انتخابات
ســال 2012امریکا بود .نشــریه «فوربــز » در 24ژوئن
ســال ،2016هام را ســی و نهمین ثروتمنــد در امریکا و
نودوهشتمین ثروتمند در جهان معرفی کرد.
اژانس حفاظت محیط زیست
این اژانس درخصوص اجرای قوانین محیط زیستی
فعالیت می کند .پیش تر احتمال داده می شد که این اژانس
در دور ه ترامپ منحل شود .با این حال برای این اژانس چند
نام مطرح شده است.مایرون ای بل ،یکی از کسانی است
که نام وی برای پست مطرح شــده است .او درخصوص
تئــوری تغییــرات اب و هوایی جزو شــکاکان محســوب
می شود و اعتقاد چندانی به این تئوری ندارد .از دیگر نام ها
می توان به رابرت گرادی و جفری هامشتاد و کیل و مشاور
دوران جورج بوش دوم اشاره کرد.
نماینده تجاری ایاالت متحده
رئیــس مذاکره کننــده تجــاری رئیس جمهــوری
ایاالت متحده نقــش عجیبــی در دوران ترامــپ خواهد
داشت .او باید در این نقش عجیب با قراردادهای تجاری
مخالفت کنــد .همچنین رئیس اتی این پســت باید برای
بازنویســی قراردادهای قدیمی تالش کند ،زیرا ترامپ در
طول کارزار انتخاباتی خود بارهــا از قراردادهای تجاری،
به ویژه با چین ایراد گرفــت و ان را مضر بــه حال اقتصاد
امریکا معرفی کرد .برای این پســت فعال یک نام مطرح
اســت« :دان دی میاکو رئیــس اجرایی گروه مشــارکتی
«نوکور» که اساسا یک شرکت تولید فوالد است».
مثلث | شماره 335
وزارت کار
وزارت انرژی
اقتصاد
وزارت خزانه داری در ایاالت متحده استقراض دولت
از بازارهای مالی ،بازنویســی هر نوع کد مالیاتی و نظارت
بر خدمات درامــد داخلی را بر عهــده دارد .این وزارتخانه
تاکنون درخصوص تحریم کشــورهایی همچون ایران،
کوبا و همچنین برچیدن برخــی تحریم ها پس از توافق با
ایران نقش ایفا کرده اســت .برای این وزارتخانه نام های
گوناگونی مطرح شده است.
در این فهرست احتمالی نام هایی همچون توماس
باراک ،موســس و رئیس اجرایی « ،»Colony Capital
جب هنســارلینگ ،نماینده تگزاس و رئیــس کمیته امور
مالی مجلس نمایندگان ،اســتیون منوخین ،مدیر سابق
اجرایی موسســه گلدمن ســاکس و تیم پاولنتی فرماندار
سابق مینه ســوتا دیده می شــود .گفتنی اســت؛ توماس
باراک جونیور ،بنیانگذار و رئیس اجرایی شرکت «کولونی
کپیتال» در لس انجلس است .او دیر زمانی بود که ب ا ترامپ
کار می کرد و وی هتل پالزا را به نامــزد جمهوریخواهان
فروخته است.
او جزو معدود مشاوران تیم 13نفره است که در کار
دولتی هم بوده است .وی در زمان رونالد ریگان در وزارت
کشور بوده است .او موسس « »super PACبرای حمایت
از ترامپ بود .شــعار او نیــز تقریبا همتراز با شــعار ترامپ
انتخاب شده است :امریکا را از نو بسازید.
این وزارتخانه قرار اســت یکی از قول های مهمی را
که ترامــپ در طول کارزار انتخاباتی داده اســت ،براورده
کند ؛ لغــو قانون «اوبامــا کــر» و ارائه قانونی بــه مراتب
به صرفه تر .هر چند در این چند وقت شنیده شده است که
ترامپ احتماال همه بخش های «اوباما کر» را از بین نبرد و
بخش هایی از ان را نگه دارد .این وزارتخانه همچنین باید
مجوز داروهای جدید و اجرای تحقیقات بیوشیمی را صادر
کند .به موازات این وظایف ،تامین مواد غذایی و اجرای
قوانین مراقبتی و بهداشتی به عهده این وزارتخانه است.
برای این وزارتخانه بن کارسون جراح سابق و رقیب مرحله
اول انتخابات امریــکا از حزب جمهوریخــواه مهم ترین
نامی اســت که تاکنون مطرح شده اســت .از دیگر نام ها
می توان به مایک هاکبی ،فرماندار سابق ارکانزاس ،بابی
جیندال ،فرماندار سابق لوییزیانا و ریک اسکات فرماندار
فلوریدا اشاره کرد.
69
اقتصاد
نگاهی به پیشنهاد های اقتصادی رئیس جمهور جدید امریکا
اقتصاد
70
مثلث | شماره 335
5
اقتصاد؛ برگ برنده ترامپ در انتخابات
چرا دونالد ترامپ ریاســت جمهــوری را برد؟ در یک
کلمه می توان گفــت« :اقتصاد .انچه ترامــپ انجام داد
همراهی بــا نگرانــی امریکایی ها در مــورد اقتصاد بود».
این را مارک همریک ،تحلیلگر ارشد CFAگفته است .اگر
سیاســت های اقتصادی دونالد ترامپ را گرد هم بیاوریم،
خواهید دید که بیشتر جزئیاتی که او در مورد سیاست های
اقتصادی اش گفته است ،در مورد مالیات ها بوده .نظرات
او در مورد سایر جنبه های اقتصادی مانند امنیت اجتماعی و
بهداشت و درمان ،به سادگی قابل تبیین نیست .به هر حال
می توان گفت که دونالد ترامپ با اعالم دکترین اقتصادی
خود درنظر دارد تا هفت دهک طبقه مالیاتی در امریکا را به
سه دهک طبقه مالیاتی کاهش دهد و برای در امدهای این
سه دهک طبقاتی12 ،درصد25 ،درصد و 33درصد مالیات
وضع کند .از دیگر مواردی که وی در طرح اقتصادی خود به
ان اشاره کرده ،کنار گذاشتن طرح تجاری «فرا اتالنتیس»
موســوم به TPPو از ســرگیری حفر چاه های نفت و گاز در
فالت قاره بیرونی امریکا است.
اصالحات در حــوزه انرژی بخش دیگــری از برنامه
اصالح اقتصادی ترامپ را تشــکیل می دهد .وی ابطال
تمام اقدام هــای اجرایی اوبامــا در حوزه انــرژی ،احیای
صنعت ذغال سنگ و پروژه خط لوله انتقال و ترانزیت نفت
کانادا از خاک امریکا ،فســخ توافــق اب و هوایی پاریس
و توقف مشــارکت های مالی امریکا در تمــام برنامه های
مقابله با گرمایش جهانی ســازمان ملل متحد ،برداشــتن
محدودیت های موجود بر صنعت انرژی امریکا و در نتیجه
افزایش صدمیلیــارد دالری تولید ناخالص داخلی امریکا و
ایجاد پانصدهزار شغل جدید و افزایش 30میلیارد دالری
دســتمزدها در 7ســال اینده را از دیگر برنامه های خود در
صورت راهیابی به کاخ سفید اعالم کرده است .هیچ شکی
در این مورد وجود ندارد که ترامــپ در ثروتمند کردن خود
به خوبی عمل کرده است .ارزش دارایی وی در حدود 4/5
تا 10میلیارد دالر براورد می شود.
سوال اینجا است که ایا او می تواند بقیه مردم امریکا
را نیــز ثروتمند کنــد؟ ترامپ به عنــوان چهــل و پنجمین
رئیس جمهوری امریــکا انتخاب شــده و در نطق پیروزی
خود در نیویورک هیلتون قول داد تا وقتی در ژانویه ســال
اینده ســوگند یاد می کند ،بر رشــد اقتصــادی تمرکز کند.
وی گفت« :ما طرح اقتصادی بزرگی داریم .ما رشــدمان
را دوبرابر می کنیم و قوی ترین اقتصاد را در سراســر جهان
خواهیم داشــت ».در مبارزات انتخاباتی ،ترامپ پذیرفت
که اقتصاد چیــزی نبود که او به دنبال برخورد با ان باشــد.
او در مصاحبه ژانویه اش با «صبح بخیر امریکا» پیشــنهاد
یک ارزیابی از وضعیت اقتصاد را داد و اضافه کرد که «ما
در حباب هستیم و صادقانه بگویم اگر قرار باشد این حباب
بترکد ،امیدوارم کــه پیش از ریاســت جمهوری من اتفاق
بیفتد زیرا من نمی خواهم ان را به ارث ببرم ».او در مصاحبه
ماه اوریل خود با واشنگتن پســت نیز دیــدگاه اخرالزمانی
خودش در مورد اقتصــاد را تکرار و اظهار کــرد که امریکا
ممکن است وارد رکود بشود ،اما این بار نگاه وی نسبت به
یافتن راهکارهایی در این خصوص بازتر به نظر می رسید.
وی گفت« :من می توانم ان را درست کنم .من می توانم
ان را به سرعت درست کنم ».اخیرا وی فدرال رزرو را متهم
کرده است که چیزی را خلق می کند که از نظر وی «اقتصاد
غلط» است .وی بر مواضع سیاســتی دیگری تاکید کرد:
«اصالحات اساســی در کدهای مالیاتی؛ لغو و جایگزینی
طرح بیمه اوباماکر؛ مذاکره مجدد یا فســخ پیمان تجارت
ازاد نفتا (امریکای شمالی)؛ بررسی وضعیت صندوق های
پوششی در زمینه مالیات؛ اصالح وضعیت کهنه سربازان و
تحمیل تعرفه های وارداتی باالی 35درصدی .مهاجرت
یکی از ســتون های کارزار وی باقی مانده و او به مهاجرت
مسلمانان نیز اشــاره کرد .ترامپ در طول مسیر خود برای
دستیابی به ریاست جمهوری ،دشــمنان زیادی برای خود
ســاخت .از جمله تد کــروز و جب بوش که رقبــای وی در
حزب جمهوریخواه بودند ،شهردار نیویورک بیل دبالزیو،
روزنامه نگار فاکس نیوز مگان کلی و به طور کلی رســانه ها
و حتی پاپ .ان دســته از افرادی که از طرح های ترامپ
می ترســند ،باید دلیلی رایج برای انان که دوستش دارند،
پیدا کنند ».مایکل باسلر ،استاد اقتصاد مالی در دانشگاه
استاکتون معتقد اســت« :مطمئن نیستم چقدر از چیزی
که او واقعا امروز می گوید ،در واقعیت مواضع وی در سال
اینده خواهند بود».
بر اســاس نظر جــان هــوداک ،یکــی از اعضای
مطالعــات حکمرانی اتاق فکــر موسســه بروکینگز که در
واشــنگتن قرار دارد؛ در حالی که ترامپ قطعا برخی عقاید
پر اب و تاب دارد -و به همان اندازه همراه با لفاظی به نظر
می رسد -کشف ماهیت سیاست های اقتصادی وی کاری
پیچیده است.
از ســوی دیگر ،این حقیقــت را نباید منکر شــد که
رئیس جمهوری ترامپ به معنای یک راه عبور ازاد از کنگره
تحــت تســلط جمهوریخواهــان نیســت (همان طور که
می دانیم بسیاری از مواضع وی دقیقا به سیاست های حزب
جمهوریخواه نزدیک نیستند) .دیدگاه های اقتصادی او را
می توان به صورت خالصه این گونه کنار هم اورد:
مالیات بر درامد
طرح مالیاتی ترامپ می توانــد طبقه بندی هفتگان ه
مالیات را در امریکا به سه طبقه مالیات بر درامد با نرخ های
12درصد 25 ،درص د و 33درصد تقلیل دهد .به نقل از یک
منبع خبره ،طبقه بندی های جدید مالیاتی می تواند موجب
کاهش یک میلیون دالر مالیات برای حداکثر یک درصد از
پرداخت کنندگان مالیات شود.
در طرح جدید مالیاتی ترامپ ،سر قشر متوسط امریکا
بی کاله مانده اســت .نامزد جمهوریخواه انتخابات
ریاســت جمهوری امریــکا در طرح جدیــد مالیاتی
خود قســمت های مهمی را نادیده گرفته اســت.
«دونالد ترامــپ» نامزد جمهوری خــواه انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا ،نوامبر گذشــته ،طرح
مالیاتی خود را ارائه داد .به نظر می رسید این برنامه
بیشتر به نفع شهروندان طبقه متوسط امریکا باشد.
طــرح ابتدایی نامزد جمهوریخواه شــامل
معافیت 70میلیون امریکایی کم درامد
از پرداخــت مالیــات بــود .ایــن
طرح همچنین شــامل کاهش
مالیاتــی امریکایی هــای با
درامد متوسط بود .یکی از
مهم ترین پرســش هایی
کــه به وجــود امــده
درخصــوص «کســر
مالیاتی اســتاندارد»
اســت .در صــورت
عقب نشینی ترامپ
از مواضع پیشــین
خود درخصوص کسر اســتاندارد ،قشــر با درامد متوسط
کمترین بهره را از طرح جدیــد خواهند برد .نامزد جنجالی
جمهوریخواهــان البته طرح جدیدی ارائــه داده که طبق
ان ثروتمندان باید ۳۳درصد مالیات پرداخت کنند .این در
حالی اســت که در طرح ابتدایی وی ،مالیات 25درصدی
برای قشر پردرامد در نظر گرفته شده بود.
مالیات شرکت سهامی
مالیات شرکت های سهامی ممکن است از 35درصد
به 15درصد کاهش یابد و این امر امریکا را به یک کشــور
مطلوب برای شرکت های چند ملیتی تبدیل می کند.
تجارت
یکــی از مواضــع ســفت و ســخت ترامــپ در دورۀ
نامزدی اش برای ریاســت جمهوری امریــکا ،این بود که
قرارداد های تجــاری امریکا به ضرر فرصت های شــغلی
تمام می شــود .این تاجر نیویورکــی می گوید که حکومت
امریکا با «باز گذاشــتن مرز ها» ،سیاست های مهاجرت
و قرار داد های تجاری اش ،به کارگــران امریکایی خیانت
می کند.
کارگران مهاجر
برای حمایت از کســب و کار در امریکا ،ترامپ قصد
دارد میلیون ها مهاجر غیر قانونی در این کشور را از امریکا
اخراج کند .طبق پیش بینی ها ،تعداد این افراد سه میلیون
نفر خواهد بود .طرح های مهاجــرت ترامپ بر تعدادی از
معاهدات مربوط به کســب و کار هزینه خواهند داشت اما
ممکن است برای ایاالت متحده هزینه بیشتری به همراه
داشته باشند« .مجمع اقدام امریکایی» که یک موسسه
سیاستی دست راستی در واشــنگتن است ،پیش تر براورد
کرده بود که اثر فــوری و کامل اجبار بــا قوانین مهاجرت
فعلی ،همان طور که ترامپ خواهان ان بوده است ،برای
ی حــدود 400تــا 600میلیارد دالر
دولت فــدرال هزینه ا
خواهد داشت .این کار موجب کاهش نیروی کار تا سقف
11میلیون نفر خواهد شد و تولید ناخالص داخلی حقیقی
را تا 1 /6تریلیون دالر کاهش خواهد داد و انجام کامل ان
حدود 20سال طول می کشد (ترامپ پیش تر ادعا کرده بود
می تواند این کار را در 18ماه انجام دهد).
به نظر کارشناســان این ســازمان ،چنیــن کاری به
اقتصاد امریکا اســیب می زند و مهاجرت منبع بزرگی برای
حیات اقتصادی است .این تاثیر هم بر عرضه و هم
بر تقاضا احساس خواهد شد.
حداقل دستمزد
بر مبنای انچه در کمپین ترامپ مطرح
شده ،حداقل دستمزد فدرال از ساعتی 7.25
دالر به ساعتی 10دالر افزایش خواهد یافت یا
اینکه تصمیم برای افزایش
حداقــل دســتمزد بــه
عهدۀ ایالت ها گذاشته
می شود.
مرخصی
استعالجی
ترامپ گفته است که
به زنان باردار در مدت شــش
هفته مرخصی ،هفته ای 300
دالر می دهــد .امــا او در مورد
دیگر اعضای خانــواده که از
فرد بیمــار مراقبــت می کنند،
چیزی نگفته است.
کودتای اقتصادی در 24ساعت
6
ایا ترامپ می تواند رویاهای اقتصادی اش را عملی کند؟
اصالحات اقتصادی
کنگره ،جاه طلبی ترامپ را کنترل می کند؟
در دوران رقابت های انتخاباتی ،هر زمانی ک ه ترامپ
در نظرســنجی ها پیشــی می گرفت ،چشــم انداز پیروزی
او در انتخابات به کاهش ارزش ســهام منجر می شد و در
مقابل ،کاهش محبوبیت او در نظرسنجی ها با ثبات و بهبود
بازارهای مالی همراه بود.
این در حالی است که با وجود مشــابه بودن شرایط
اقتصادی در دولت هــای دموکــرات و جمهوریخواه ،در
گذشته و در کمپین های انتخاباتی پیشین ،شرایط همیشه
عکس ایــن روند بــود و بازارها بــه حمایــت از نامزدهای
جمهوریخواه گرایش داشتند.
پیروزی ترامپ شــوک بزرگی بــرای جامعه تجاری و
مالی امریکا بود .وعده های ترامپ به حدی غیر قابل باور
و دست نیافتنی هستند که حاال مساله این است که کنگره
تا چه اندازه ای می توانــد او را کنترل کند .شــاید عواقب
ی ترامپ با کاهش
اقتصادی با نمونه تسهیل شده برنامه ها
اندک مالیات هــا و تغییر میانــه توافقنامه های تجاری در
حمایت از تولیدات داخلی ،قابل مدیریت باشد.
اما نمونه تمام عیار برنامه های وی بازارهای تجاری
و مالی امریکا و به طــور قطع همه بازارهــای جهانی را به
وحشت می اندازد.
به گزارش بلومبرگ ،نتایج این انتخابات بر بازارهای
نفت ،طال و شاخص های مهم در بازارهای بورس جهانی
تاثیر گذاشــت .شــاخص فوتســی لندن با کاهشی 3/6
درصدی روبه رو شد .شاخص اس اند پی 500امریکا هم
4/5درصد کاهش یافت .شاخص سهام اسیا -اقیانوسیه
MSCIنیز هم کاهش داشت که به گزارش بلومبرگ ،این
روند کاهش ارزش شاخص های سهام حتی از زمان اعالم
نتیجه همه پرسی برگزیت در انگلیس هم شدیدتر بود.
در مقابــل ،بهای طال کــه عموما در زمــان رویکرد
محافظه کارانــه در بــازار افزایــش می یابــد ،در پی خبر
پیــروزی ترامــپ 3/4درصد افزایــش یافــت .بازارهای
اسیایی نیز از چشم انداز پیروزی دونال د ترامپ در انتخابات
ریاست جمهوری امریکا بی نصیب نماندند و شاخص های
سهام در بازارهای مطرح بورس اسیا هم افت چشمگیری
داشتند و در مقابل ،سرمایه گذاران به خرید طال و ارزهایی
با ثبات بیشتر همانند ین ،تمایل نشان می دادند.
مثلث | شماره 335
ترامــپ همچنیــن در ســخنرانی های پیــش از
انتخابات به اصالح مقررات اشــاره کرده اســت .یکی از
این موارد ،صدور دســتورالعمل اجرایی بــرای جلوگیری
از تصویب مقررات جدید بود .به گفتــه ترامپ ،در دوران
ریاست جمهوری او همه سازمان های فدرال ملزم خواهند
بود تا فهرستی از همه مقررات اعمالی بر کسب و کارهای
امریکا را تهیه و انها را بر اســاس میــزان اهمیت در زمینه
ایمنی و سالمت ،اولویت بندی و مقرراتی را که از اهمیت
کمتری برخورداند ،لغو کنند.
جایگزینی کارشناســان به جای دیوان ســاالران در
ایجاد مشــاغل جدید ،لغو و جایگزینــی اوباماکر یا همان
قانون حفاظت از بیماران و مراقبت مقرون به صرفه ،اغاز
بررســی هدفمند مقررات مشکل ســاز در روند اســتخدام
همانند مقررات فعلی در زمینه ســرمایه گذاری اجباری در
صنعت انرژی های تجدید پذیر از دیگر برنامه های ترامپ
برای تغییر قوانین موجود است.
وی همچنین وعده داده اســت مقــررات کنونی در
زمینــه ممنوعیت صدور مجوز اســتخراج زغال ســنگ را
باطل می کند تا بدیــن ترتیب ده ها هزار معدنــکار بتوانند
بر ســر کار خود باز گردند .به طور کلی اصالحات در حوزه
انرژی ،بخش دیگری از برنامه اصالح اقتصادی ترامپ را
تشکیل می دهد .ایندیپندنت در این مورد نوشته « :ترامپ
قصد دارد همه اقدام هــای اجرایی دولت اوباما را در حوزه
انرژی ،احیای صنعت زغال سنگ و پروژه خط لوله انتقال
و ترانزیت نفت کانادا از خاک امریکا ،فسخ و توافق اب و
هوایی پاریس را متوقف کند .مشــارکت های مالی امریکا
در همه برنامه های مقابله با گرمایش جهانی سازمان ملل
متحد هم پایــان خواهد یافــت و محدودیت های موجود
بر صنعت انــرژی امریکا پایــان خواهد یافــت که نتیجه
انها افزایش 100میلیــارد دالری تولیــد ناخالص داخلی
امریکا ،ایجاد 500هزار فرصت شغلی جدید و افزایش 30
میلیارد دالری دستمزدها در 7ســال اینده خواهد بود .در
کل ،ترامپ مدعی اســت که این اتفاقات رشد اقتصادی
امریکا را ســاالنه بین 3/5تا 4درصد افزایش خواهد داد
و به تولید 25میلیون فرصت شــغلی منجر می شــود .اما
ایا واقعا این اطالعات موثق اســت؟ بیشــتر تحلیلگران
اقتصادی فکر می کنند که دستیابی به چنین اهدافی میسر
نیست و یکی از دالیل هم این است که این اهداف زیادی
جاه طلبانه هســتند و الزمه انها ،تســریع رشــد اقتصادی
امریکا به ســرعتی بیش از رشــد اقتصادی جهانی است.
از ســوی دیگر ،برخی بر این باورند که چنین برنامه ای در
عمل به کاهش رشد اقتصادی منجر می شود و در نهایت به
رکود می انجامد .انچه واضح و مبرهن است این است که
بازارهای مالی چنین برنامه ای را دوست ندارند».
اقتصاد
دونالد ترامپ قصد دارد در برنامه ای 24ساعته ،اثار و
بقایای به جا مانده از دوران ریاست جمهوری باراک اوباما
را پاکسازی کند و امریکا را به روندی ملی گرایانه و حمایت
از تولیدات داخلی بازگرداند .رئیس جمهور جدید امریکا در
کمپین های انتخاباتی وعده داده که همه قوانین اجرایی
و یادداشــت های تفاهم دوره ریاســت جمهوری اوباما را
لغو می کنــد .وی در این راســتا ،برنامــه اقتصادی تحت
عنوان «امریکا در اولویت» را معرفی کرده اســت که سه
عنصر اصلــی دارد؛ افزایش توان مالــی از طریق کاهش
مالیات ها ،مذاکره مجدد در مــورد توافقنامه های تجاری
پیشین و تغییرات قانونی از جمله رسیدگی به الیحه های
قانونی بانکداری و تجارت.
نخســتین برنامه ترامپ کاهش مالیات بر حقوق از
39/5به 33درصد و کاهش مالیات شرکت ها از 35به 15
درصد اســت که این موضوع عمال به نفع طبقه ثروتمند و
فعاالن در بازار وال استریت است .دونالد ترامپ با اعالم
دکترین اقتصادی خود در نظــر دارد تا هفت دهک طبقه
مالیاتی در امریکا را به سه دهک طبقه مالیاتی کاهش دهد
و برای در امدهای این سه دهک طبقاتی به ترتیب 25 ،12
و 33درصد مالیات در نظر بگیرد.
ترامــپ در کمپین هــای انتخاباتی اش در تشــریح
برنامه خود بــرای اصالحــات مالیاتی گفته بــود که این
برنامه به گونه ای تنظیم شده است که به سود طبقه کارگر
باشد و ثروتمندان هم سهم خود را ببرند .وی گفته بود که
مالیات ها را انچنان کاهش خواهد داد که از زمان ریگان
تاکنون ،سابقه نداشته است .رئیس جمهور جدید امریکا
همچنین وعده داده اســت تا نگهداری از کــودکان را از
مالیات معاف و مالیات بر ارثیه را لغو کند .براوردها در مورد
هزینه چنین اقداماتی برای بانک مرکزی امریکا متفاوت
اســت و برخی مشــاوران ترامپ بر این عقیده اند که این
هزینه ها از طریق رشد اقتصادی سریع تر جبران می شود.
صرف هزینه در برنامه های اصلی دولت همانند بهداشت
و درمان همچنان ادامه دارد و هیچ شکی نیست که بدهی
ملی افزایش خواهد یافت .مساله اینجاست که ایا برنامه
ترامپ عملی است و ایا چنین برنامه ای به افزایش نرخ بهره
بانکی منجر خواهد شد و اگر جواب مثبت است ،نرخ بهره
تا چه اندازه ای افزایش می یابد؟
ریاســت جمهوری ترامپ جدایی اساســی این دوره
ریاســت جمهوری جمهوریخواهان با ســنت های دیرینه
این حزب در حمایت از تجارت ازاد است .توافقنامه های
تجــاری در دوران ترامپ اساســا در راســتای حمایت از
تولیدات داخلی تغییر خواهند یافت .برای نمونه ،ترامپ
در نظر گرفتن تعرف ه گمرکی 45درصدی بر واردات چین و
35درصدی بر واردات از مکزیک را پیشنهاد کرده است.
وی بالفاصله تمایل خود برای مذاکــره مجدد توافقنامه
تجارت ازاد امریکای شــمالی با کانادا و مکزیک را اعالم
خواهد کرد.
از دیگر مواردی که وی در طرح اقتصادی خود به ان
اشاره کرده است ،کنار گذاشتن طرح تجاری فرا اتالنتیس
(تی پی پی) و از سرگیری حفر چاه های نفت و گاز در فالت
قاره بیرونــی امریکاســت .ترامپ همچنین مشــارکت در
پیمان مشــارکت ان ســوی اقیانوس ارام را که توافقنامه
تجاری مناقشه امیز با 12کشور است ،لغو خواهد کرد.
هدف از این توافقنامه تقویت روابط اقتصادی میان
کشورهای عضو از طریق کاهش تعرفه های گمرکی برای
افزایش رشد اقتصادی بود؛ اگرچه منتقدان این توافقنامه
باور داشتند که چنین شرایطی فضای رقابتی میان نیروهای
کار میان کشــورها را تشــدید می کند .حاال معلوم نیست
که ایا این پیشــنهادهای ترامــپ در حد برنامــه ای برای
مذاکرت اســت یا رئیس جمهور جدید در این زمینه جدی
اســت و از موضع خود کوتاه نمی ایــد .پیش بینی عواقب
جنگ تجاری احتمالی دشوار است ،اما به طور قطع چنین
سیاســت گذاری هایی به رشــد اقتصادی امریکا اســیب
خواهد رساند .در گذشته همچنین سیاست های اقتصادی
نتیجه مثبتی مگر در کوتاه مدت نداشتند.
ســومین زمینه اصلی در سیاست های ترامپ ،تغییر
در الیحه های قانونی اســت .کنترل بیشتری بر مهاجرت
به ویژه در مرز مشــترک با مکزیک صورت خواهد گرفت؛
ترامپ در ابتدا اعالم کرده بود همه مهاجرانی که در امریکا
پرونده مهاجرتی رســمی ندارند را از کشــور اخراج خواهد
کرد .این مســاله غیر عملی و احتماال غیر ممکن است و
حتی طبق هشــدار کارشناســان ،در صورت عملی شدن
هم به اقتصاد امریکا ضرر و زیان شــدیدی وارد می کند؛
چرا که بسیاری از نیروهای کار را همین مهاجران تشکیل
می دهند .بــا این حــال ،ترامپ حاال رویکــرد جدیدی در
پیش گرفته و اعالم کرده به محض شروع فعالیت خود در
کاخ سفید ،روند اخراج مهاجران غیرقانونی با پرونده جزایی
را اغاز خواهد کرد .یکی دیگــر از موضوعات محبوب در
کمپین انتخاباتی ترامپ ،این بود که وی نفوذ مفســدانه
منافع خاص را کاهش خواهد داد .یکی از اصالحات وی
در روز اول ریاســت جمهوری ،اصالحیه قانون اساسی را
مطرح خواهد کرد که به موجب ان ،همه مقامات کاخ سفید
و کنگره نمی توانند تا پنج ســال پس از دوره خدمتشان در
دولت ،البی گری و حمایت سیاســی را اغاز کنند .در عین
حال ،یکی دیگــر از برنامه های ترامــپ کاهش کنترل بر
بانک ها و مسائل محیطی خواهد بود .ترامپ گفته است
کــه اداره محافظت مالــی مصرف کننــدگان امریکایی را
تعطیل می کند و به برنامه تولید بــرق پاکیزه دولت اوباما،
خاتمه خواهد داد.
اقتصاد
71
وضعیت سفید
منصوریان بهتر از هر کس دیگری می دانســت که قرار اســت در چه تیمی
مربیگری کند .او اگرچه در ابتدای فصل بحران عدم نتیجه گیری را از سرگذراند اما
به مرور سعی کرد باقرار نگرفتن در حاشیه شرایط استقالل را بهبود ببخشد.البته
او در لیگ برتر تیمش را هنوز در جایگاه مناسبی نمی بیند اما تیمش نشانه های از
پیشرفت را برای هوادارن مخابره کرده است.
ورزش
تی
تر
یک
ماموریتسختیکمربینیمه مدرن
ایامنصوریاناستقاللرابه
نبردقهرمانیبرمی گرداند؟
72
مثلث | شماره 335
ورزش
1
علیرضا منصوریان مربــی جالبی اســت .او در دوره
مربیگری اش شباهت زیادی به دنیای بازیگری اش دارد؛
وقتی بازی می کرد اگر چه خیلی تکنیکــی نبود اما در یک
موقعیت هایی هواداران استقالل را به وجد می اورد و خود
را در دل هوادار ان جا مــی داد .اما در موقعیت های زیادی
تصویری که از او در ذهن داریم یک بازیکن قلدر با قدرت
فیزیکی قابل توجه است .وقتی می خواست توپی را از یار
مستقیمش عبور دهد با تکیه بر همین تکنیک نصف هو نیمه
و البته قدرت بدنی اش انجام می داد ،عبور می کرد و می شد
علیرضا منصوریان؛ بازیکنی که اســتقاللی ها دوســتش
داشــتند .او در دوره مربیگری هم همین سبک و سیاق را
دارد؛ نیمه سنتی و نیمه مدرن.
ناکامی در پاس
شــروع علیرضا منصوریان به عنوان ســرمربی با تیم
پاس همدان و در لیگ نهم رقم خورد .جا یی که پاس تهران
تبدیل به پاس همدان شــده بود و روز های ســقوط خود را
شــروع کرده بود .علیرضا منصوریان از مرداد ماه سال 89
روی نیمکت پاس همدان نشست ،ولی نتیجه ای ک ه برای
او رقم خورد در نهایــت وی را مجبور به کناره گیری کرد .او
در طول مــدت حضور در پاس همــدان 10بازی به عنوان
سرمربی این تیم بود که تنها یک برد و سه مساوی نصیبش
شــد تا با نزول پاس به رتبه اخر جدول 18تیمی مسابقات
جای خود را به اصغر مدیرروســتا دهد .مدت حضور او در
پاس به سه ماه نکشید.
سرمربیگری در تیم ملی
منصوریان در سال ۲۰۱۱و در زمان مربیگری افشین
قطبی به عنوان دستیار کنار این مربی بود .او پس از جدایی
افشــین قطبی از تیم ملی فوتبال ایران به عنوان سرمربی
تیم ملی در مقابل تیم ملی فوتبال روســیه حاضر شد که در
ان دیدار تیم ملی موفق شــد با تک گل خلعتبری روسیه را
شکست دهد.
تیم ملی امید و اشتباه تاسف بار
منصوریان پــس از تیم ملی به کی روش ملحق شــد
و هدایت تیــم امید در مرحله مقدماتــی بازی ها را بر عهده
گرفت .تیم منصوریان هر چند فوتبال خوبی بازی می کرد
اما به خاطر حضور یک بازیکن دو اخطاره مقابل عراق ،از
دور مسابقات کنار رفت تا پرونده مربیگری منصوریان از قبل
هم بدتر شود .تیم منصوریان در ان دوره با وجود شکست
دادن عراق در خارج از خانه حذف شــد تا حســرت حضور
در المپیک طوالنی تر شود و امســال هم این عدم حضور
طوالنی تر شــد .منصوریان پــس از ناکامــی در تیم امید
تصمیم داشت برای حضور در دوره مربیگری راهی خارج
از کشور شــود اما با نظر کی روش تصمیمش را تغییر داد و
انالیزور تیم ملی شــد .منصوریان در مقدماتی جام جهانی
2014برزیل ،انالیزور تیم ملی بود و حتی در چند بازی روی
نیمکت تیم ملی هم نشست اما بنا به دالیلی نامشخص از
کادر تیم ملی جدا شد.
تعبیر رویاهای منصوریان
منصوریان در لیگ چهاردهم و پس از نزدیک به چهار
سال دوری از لیگ برتر به فوتبال بازگشت و سرمربی نفت
قضاوت درباره منصوریان زود است
سکوت سرمربی استقالل نشانه
خوبی است
تهران شد؛ نفت تهرانی که پایه های خوبی را بنا نهاده بود
و در سال های قبل با حســین فرکی ،منصور ابراهیم زاده و
یحیی گل محمدی به رده های باالی جدول رســیده بود.
شــرایط ایده ال نفت ،زمینه مناسبی برای رشــد و پرورش
توانایی های منصوریان فراهم کرده بــود و این مربی هم
در زمان حضور در نفت عملکرد فوق العاده ای از خود به جا
گذاشت و حتی موفق شد در مرحله یک چهارم نهایی لیگ
قهرمانان اســیا هم حضور یابد .ضمن اینکه در این مدت
بازیکنان بســیاری تحــت رهبری این مربی به شــکوفایی
رسیدند.
منصوریان در نخستین فصل ســرمربیگری خود در
تیم نفت موفق شد نا یب قهرمان جام حذفی شده و به جمع
هشــت تیم نهایی لیگ قهرمانان اســیا راه پیدا کند .البته
ی خود در رقابت های
نفتی ها در ان فصل دوباره عنوان سوم
لیگ برتر فوتبال ایران را نیز تکرار کردند .البته ماجرای بازی
اخر در تبریز و تساوی سه بر سه این تیم با تراکتورسازی در
یک بازی جنجالی همه چیز را به نفع ســپاهان و قهرمانی
این تیم عوض کرد .در دومین سال حضور هم منصوریان
به رغم مشــکالت زیادی کــه گریبان نفــت را گرفته بود،
توانست فصل را با رتبه پنجم به اتمام برساند ،در حالی که تا
اخرین روزها هم برای کسب سهمیه می جنگید.
برگشت به خانه
تغییر سبک بازی
یکی از مهم ترین وعده های منصوریان در استقالل
همین تغییر ســبک بــازی اســت .او و همراهانــش البته
مدعی اند کــه این اتفــاق در اســتقالل رخ داده اســت.
حامیانش می گویند« :ســرمربی جوان ابی هــا که تیم او
اماده یک تغییر چهره و انقالب بزرگ در تاکتیک و ترکیب
اولیه است ،تاکید زیادی به پاس کاری تک ضرب بازیکنان
اســتقالل دارد» .خــود منصوریــان هم از ایــن موضوع
دفاع کرده و در پاســخ به خبرنگارانی که از او پرســیده اند
ایا توانســته اید ســبک بــازی اســتقالل را جذاب تر کنید
تاکید کــرده اســت« :در واکنش به اشــتباهات بازیکنان
و اضافه کاری انهــا با متوقف کردن تمریــن به طور مرتب
از بازیکنانم می خواهــم که کار اضافه انجــام ندهند؛ کار
اضافه ممنوع».
منصوریــان که ارائــه بازی زیبــا را به عنــوان هدف
اســتقالل از ابتدای فصل معرفی کرده بود با تمرین بازی
تک ضرب و باال بردن ســرعت انتقال توپ میان بازیکنان
امیدوار است تا استقالل در شروع دوباره لیگ در کنار کسب
نتایج قابل قبول ،نمایش های جذابی هم داشــته باشــد ؛
اتفاقی که می تواند بیمه ای مطمئن بــرای منصوریان در
روزهای سخت لیگ باشد تا ســرمربی استقالل در اولین
فصل حضور ش به عنوان ســرمربی این تیــم پرطرفدار،
کارنامه قابل قبولی داشته باشد.
منصوریــان همان انــدازه که بــه موضوعاتی چون
دیدن تمرینات تیم ملی و الگو برداری از ســبک مربیگری
کی روش اهمیت می دهد بــه همان اندازه مراقب اســت
که هواداران اســتقالل و جو ســکوها را هم با خود همراه
کند .البته او در برخی موارد رفتارهایی هم نشــان داده که
امیدوارکننده اســت .به عنوان مثال در مراسم خاکسپاری
منصور پورحیدری او با سلفی بگیرها به شدت برخورد کرد و از
رفتار این دسته از هواداران انتقاد کرد .همه اینها از علیرضا
منصوریان چهره جذابی ساخته اســت ؛ چه در کنار زمین و
چه بیرون زمین .ایا او می تواند تا پایان فصل شــرایط را به
نفع خودش تغییر دهد؟ ایا او قهرمان می شود یا قرار است
فتح جام قهرمانی وعده سال اینده این مربی جوان باشد؟
علیرضا منصوریان مربی جالبی اســت.
او در دوره مربیگری اش شباهت زیادی
به دنیای بازیگری اش دارد؛ وقتی بازی
می کرد اگر چه خیلی تکنیکی نبود اما در
یک موقعیت هایی هواداران استقالل را
به وجد می اورد و خود را در دل هوادار ان
جا می داد
مثلث | شماره 335
با ملوان با لحنی که دوســتانه هم نبود ،گفت« :من ادمی
ی کنم و همه شما من را می شناسید .یک
نیستم که بازار گرم
روزی فوتبالیست های ما توانستند به سطح اول دنیا برسند و
بازی کننند .ان زمان کسی فکرش را نمی کرد ما فوتبالمان
باال بیاید .من به توانایی های ایرانی ها اعتماد و به خودمان
باور دارم .الزم نیست خیلی در این باره توضیحی بدهم زیرا
من این پیشنهاد را داشتم».
ســرمربی اســتقالل البته بــا لحنــی امیدوار کننده
در این باره صحبت می کــرد .او معتقد بــود همانگونه که
فوتبالیســت های ما پیشــرفت کردند این موضــوع برای
ســرمربیان نیز دور از دسترس نیســت« :ما یک زمان در
بایرن مونیــخ بازیکنمان بازی کــرده و باید ایــن اتفاق در
مربیگری هم رخ دهد .ما باید تالش خــود را بکنیم و قول
می دهم که این اتفاق رخ دهد .کسی فکر نمی کرد که یک
روز یک ایرانی اقای گل جهان شود ولی این اتفاق افتاد.
یک روز گرفتن یک ست از ژاپن در والیبال برای ما ارزو بود
اما امروز انها را می بریم و به المپیک می رویم .من اگر قرار
باشد جواب همه را بدهم که نمی شود».
منصوریان هر چند لحنی عصبانی داشــت اما تالش
می کرد تا خــود را بی توجه به انتقادات نشــان دهد« :من
همان مسیر ســابقم را می روم .همان مسیری که تیم 98
رفت و برای کشــور افتخار افرینی کــرد .در قدیم اگر یک
بازیکن به کویت می رفت تا بازی کند همه ذوق می کردند اما
در سال 99-2000بازیکنان ما رغبت چندانی برای رفتن به
امارات هم نداشتند .من مطمئنم که یک روز مربیان ما هم
می توانند در نقاط مختلف جهان کار کنند».
ســرمربی جوان و ماجراجوی ابی پوشان در حالی بر
مواضع قبلی خود این چنین پافشاری می کرد که به استثنای
چند مورد هیچ گاه سرمربیان ایرانی در خارج از لیگ ایران
تجربه چشمگیری نداشتند .افشین قطبی از جمله معدود
استثناهایی است که بعد از حضور در ایران سابقه حضور در
جی لیگ ژاپن را در کارنامه خود داشت .البته بهمن فروتن
و علیرضا مرزبان نیز از جمله معدود مربیانی بوده اند که در
لیگ های دوم و سوم کشورهای اروپایی فعالیت داشته اند
اما هیچ گاه به سطح اول فوتبال اروپا و دنیا نرسیدند.
منتقدان منصوریان در حالی او را سرزنش می کردند
که تاکیــد می کردنــد« :امیدواریم که مربیــان ایرانی نیز
بتوانند بــا حضــور در ســطح اول فوتبال دنیــا افتخاراتی
مانند انچه دایی ،مهدوی کیا ،کریمی و بســیاری دیگر از
ورزشکاران در ســطح بین المللی رقم زدند را تکرار کنند اما
همانگونه که محمد تقوی گفت حضور در فوتبال انگلستان
و بسیاری دیگر از کشورهای مطرح اروپایی نیازمند کسب
مدارک و پشت ســر گذاشــتن دوره های مختلف است که
سرمربی استقالل فراموش کرده تا درباره این موضوع نیز
صحبت کند ».این اظهارات و مخالف خوانی ها اما باعث
شد تا منصوریان با سکوتی طوالنی مدت روی این موضع
سرپوش بگذارد .اما بعد از این بحران منصوریان تصمیم
دیگری هم گرفت؛ اینکه تیمش را به ســمت برنده شــدن
پیش ببرد .شــاید به همین دلیل بود که در بازی های اخیر
لیگ برتر ،تیم او موفق شد نتایج بهتری کسب کند .تیم او
به شدت تحت تاثیر خود او قرار دارد .در واقع هر چقدر که
منصوریان از حاشــیه ها فاصله گرفته شرایط بهتری برای
تیمش به وجود امده اســت .شــاید به همین دلیل بود که
سرمربی استقالل در اســتانه رویارویی با صمد مرفاوی در
جام حذفی تمرینات بسیار ســختی برای بازیکنان تیمش
در نظر گرفت تا جایی که انها در پایان تمرین حتی نای راه
رفتن هم نداشتند.
منصوریان چند هفته بــود که هفته ای یکی دو نوبت
تمرین بسیار سخت بدنی را برگزار می کرد تا جایی که حتی
ستاره های گران قیمت این تیم هم به سختی از پس اجرای
ان بر می امدند .منصوریان انقدر بازیکنان را دواند که کم کم
صدای ســتاره های گران قیمت این تیم هــم در امد .انها
دفعات اخری که داشتند مسیر 50متری را طی می کردند
دیگر حتی توان راه رفتن هم نداشتند.
ورزش
علیرضا منصوریان پس از کســب نتایج درخشــان با
تیم نفت و نتایج ناامید کننده اســتقالل از میانه های لیگ
پانزدهــم گزینه اصلــی مربیگری ابی پوشــان پایتخت به
حســاب می امد .علیرضا منصوریــان اما باالخــره با کنار
رفتن پرویز مظلومی وارد تیم جدید خود شــد و در بدو ورود
تغییرات اساسی در این تیم پدید اورد .خداحافظی با هشت
بازیکن فصل قبل که عملکرد خوبی نداشتند و در میان انها
ی این تیم هم به چشم می امد ،اولین حرکت
بازیکنان قدیم
منصوریان در استقالل بود و خرید بازیکنان شاخصی مثل
ی و وریا غفــوری ،کاوه رضا یی و چند بازیکن
بختیار رحمان
دیگر حرکت بعدی ایــن مربی در جهت رفــع نقاط تاریک
تیم در فصل گذشــته بود .او در مدت زمانی کوتاه حضور
در استقالل سعی کرد تا تیم را از لحاظ جسمی و روحی به
سطح خوبی برساند.
علیرضا منصوریان اما با چندین سال سابقه مربیگری
و دستیاری در فوتبال ایران با چالش جدید و سختی مواجه
بود .استقالل نتیجه الزم را نمی گرفت .اگر چه لیگ برتر
تازه شــروع شــده بود اما نتایج ضعیف او باعث شده بود تا
پیشکسوتان این باشگاه سخت او را مورد انتقاد قرار دهند و
مربی شدن وی در استقالل را اتفاقی زودهنگام بخوانند.
او در چنین بحرانی قرار داشــت کــه کارش را با چند
اظهارنظر عجیب ســخت تر هم کرد .اصرار منصوریان به
پیشنهاد از لیگ چمپیونشیپ انگلستان با وجود هشدارهای
محمد تقوی درباره نقش افرینی دالالن و واسطه ها در چنین
پیشــنهادهایی ان قدر ادامه دار شــد که مسئوالن باشگاه
اســتقالل را وادار به تذکر جدی کرد .البتــه بعد از ادعای
ی و مجید جاللی دو
ســرمربی ابی ها بود که پرویز مظلومــ
مربی ایرانی نســبت به بروز این اتفاق در ســال های پیش
صحبت کردنــد و هر دو اعــام کردند یک ایرانــی به انها
پیشنهاد ســرمربیگری تیم برایتون را داده ؛ پیشنهادی که
البته هیچ گاه به واقعیت تبدیل نشــده اســت .با این حال
منصوریان نظر دیگری در این باره داشت و بعد از پایان بازی
منصوریان خریدهای خوبی نداشت
کنار گذاشتن منصوریان غیر حرفه ای
است
دهداری یک مکتب بود
بازخوانی انچه معلم اخالق فوتبال
ایران به یادگار گذاشت
73
ورزش
قضاوت درباره منصوریان زود است
سکوت سرمربی استقالل نشانه خوبی است
جالل چراغپور
کارشناس فوتبال
2
الکس فرگوســن در کتاب خاطرات خود می نویسد:
«کارلــوس کی روش نــزد من امــد و گفت کــه روی کین
می خواهد رختکن را دست بگیرد ،پرسیدم من هم متوجه
شــده ام ،ایا تو مطمئن هســتی؟ گفت اری او نقشی فراتر
از یک بازیکن می خواهد و من به همیــن دلیل روی کین
را پس از دوازده ســال در منچســتر یونایتد اخراج کردم».
فرگوســن در ادامه می نویسد« :کین بر ســر محل اردوی
منچســتریونایتد با کی روش درگیر شــده بــود ».خواندن
کتاب خاطرات فرگوسن برای همه مربیان ضروری است.
فرگوسن شاید بزرگترین مربی دنیا حداقل در رده باشگاهی
باشد ،او مثل ســاعت منظم و دقیق بود و دو دهه توانست
منچســتر را در اوج فوتبال دنیا نگه دارد ،بــه همین دلیل
خواندن خاطراتش مهم اســت .اما چرا این خاطره را نقل
کردم؟ ماجــرا به منصوریــان بازمی گردد ،مربــی جوان و
دوست داشتنی که همه استقاللی ها دوست دارند او موفق
شود و حجم این خواستن بسیار زیاد است .حاال منصوریان
در استقالل با کسی کار می کند که او هم با کی روش درگیر
شده است؛ یعنی ســید مهدی رحمتی و البته که کی روش
برای منصوریان یک الگوی بزرگ اســت و خود این مربی
این نکته را بارها تاکید کرده است.
رحمتی ســال گذشــته ســال خوبی را در اســتقالل
پشت سر نگذاشت ،او هم در دیدار با تراکتورسازی ،هم در
دربی و هم در فینال حذفی مقابــل ذوب اهن از منظر فنی
بسیار بد بود و گل های زیادی دریافت کرد ،اما بحث امروز
ما این نیست ،حرف این است که رحمتی به محوطه مربی
ورود می کند .او در البه الی شایعه ها متهم شده در انتخاب
دستیاران مربی و جذب بازیکنان ورود می کند.
پرسش حاال این است :ایا رحمتی می خواهد رختکن
را در دست بگیرد؟ ظاهرا منصوریان از این حرکت رحمتی
دلخور شده و ظاهرا از طریق یکی از مدیران باشگاه به وی
منصوریانخریدهایخوبینداشت
کنار گذاشتن منصوریان غیر حرفه ای است
امید روانخواه
ورزش
74
مثلث | شماره 335
3
بازیکن اسبق استقالل
این لیگ هم همانند لیگ های گذشته شروع خوبی
نداشــت و از کیفیت باالیی برخوردار نیست .سال هاست
که دلمان برای لیگی که بازی های ان پر گل باشــد ،تنگ
شده اســت .شــرایط فوتبال ما به ســمتی رفته که شاهد
بازی های زیبا و تماشاگرپسند نیستیم و هنوز نتوانسته ایم
در این فوتبال به اصطالح حرفــه ای ،بازی های پرگلی را
شاهد باشیم.
متاسفانه استقالل و پرسپولیس نیز از قاعده مستثنی
نیستند و از انها هم بازی های پر گل و تماشاگرپسندی که
بتواند بیننده را پای گیرنده ها بنشاند ،ندیده ایم.
اما در خصوص شرایط اســتقالل و عملکرد این تیم
تا اینجای کار باید بگویم ،اگر بخواهیم راجع به استقالل
صحبت کنیــم ،حرف های زیــادی برای گفتــن خواهیم
داشــت ،اما در حال حاضر اســتقالل روی کاغــذ نتیجه
قابل قبولی کســب نکرده اســت .بــا وجود ایــن مطمئنم
علیرضا منصوریان و همکارانش این استحقاق را دارند که
با تفکری جدید تیم را از شرایط فعلی خارج کرده و به باالی
جدول برسانند.
منصوریان در نفت هم در یک مقطع تیمش حال و روز
خوبی نداشت ،اما او توانست شرایط را عوض و نفت را روز به
روز از بحران خارج کند و به شرایط ایده ال برساند.
با تمام احترامی که برای منصوریــان و خریدهایش
قائلم باید بگویم که اســتقالل خریدهای مناســبی انجام
نداد و انهــا ضعیف عمل کردند .به طور مثــال ،باید ببینیم
مهاجمانــی که به اســتقالل امده انــد در دو یا ســه فصل
گذشــته ،چه اماری از خود به جای گذاشــتند و چند گل یا
تذکر داده که در حیطه خودش فعالیت کند و اگر اینچنین
بوده باشد باید به منصوریان خوش بین بود که از روی دست
مظلومی حرکت نکرده و حواسش به همه جزئیات موفقیت
هست.
بنابرایــن منصوریــان در اســتقالل تنهــا بــا کنترل
حاشیه هاست که می تواند موفق شود .کنترل بوقچی ها،
کنترل بازیکنان ،کنترل رسانه ها ،کنترل مدیرانی که سرخود
گام برمی دارنــد .اگر منصوریــان این حواشــی را کنترل
کند می توان به موفقیت او خوشــبین بود وگرنه نمی توان
موفقیت این تیم را با این مربی جوان به چشم دید و او هم
در حاشیه های استقالل غرق خواهد شد.
نکته دیگری که می خواهم بگویم کامال فنی است؛
ببینید ،بــا عمل جراحی کــه وریا غفوری بایــد روی زانوی
مصدومش انجام بدهد ،احتمــال دارد این بازیکن فصل
را به طور کامل از دســت بدهــد و حــاال بزرگترین دغدغه
منصوریان انتخاب جانشــین برای اوســت .البته خســرو
حیدری سال ها تجربه بازی در پست دفاع راست را داشته
اســت ولی باتوجه به مصدومیت های پیاپی که سال های
ن این بازیکن را گرفته چندان نمی توان به او
گذشته گریبا
لو انتقاالت زمستانی
اعتماد کرد .استقالل باید در فصل نق
به دنبال جانشینی برای وریا غفوری باشد و این در شرایطی
است که باشگاه ها در نیم فصل ،بازیکنان با کیفیت خود را
به سختی از دست می دهند ،ضمن اینکه ابی ها از مجموع
چهار ســهمیه خارجی خود تنها یک سهمیه اسیایی خالی
دارند .این که اســتقالل هم اکنون چهار بازیکن در پست
دفاع چــپ ،پنج بازیکن در پســت دفاع وســط و تنها یک
بازیکن تخصصی برای دفاع راســت دارد ،موضوع بسیار
عجیبی است و شاید اگر منصوریان می دانست قرار است
در میانه فصل وریا غفوری را از دســت بدهد ،حداقل یک
بازیکن دیگر در پست او جذب می کرد.
این روزهــا همه از بــرد اســتقالل برابــر صبای قم
می گویند و معتقدند استقالل متحول شده است .استقالل
به هر ســختی ای که بــود از ســد صبای قم گذشــت و به
یک چهارم نهایی جام حذفی رســید .ابی ها در این مرحله
باید به مصاف نفت تهران بروند .به نظــرم تا روز انجام ان
بازی باید صبر کنیم و ببینیم اســتقالل واقعا متحول شده
است یا خیر؟
به این ترتیب اســتقالل و علیرضــا منصوریان باید
خودشان را برای روزهای بســیار حساس و تعیین کننده در
پایان پاییز و نیز اغاز زمستان اماده کنند.
پاس گل دادند که می خواهند در تیم بزرگی مثل استقالل
بازی کنند.
اســتقالل و پرســپولیس شــرایط خاصی در فوتبال
کشــورمان دارند و باید بازیکنانی جذب شــوند که بتوانند
تماشاگران را راضی و برای تیمشان گلزنی کنند.
اما سوالی که این روزها خیلی ها مطرح می کنند این
است که ایا استقالل به روزهای اوجش بازخواهد گشت یا
خیر؟ به عقیده من باید ببینیم چه تعریفی از روزهای اوج در
ذهن ما وجود دارد .به اعتقاد من ،استقالل نباید از االن به
فکر قهرمانی باشــد زیرا منصوریان تیمی را تحویل گرفته
که تغییرات زیــادی در ان به وجود امــده و نفرات زیادی
جایگزین قدیمی ها شــده اند .باید بــه منصوریان فرصت
داد و او را تحت فشــار قرار نداد تا او بتواند با ارامش کارش
را ادامه دهد.
نکته دیگری که می خواهم درباره اش صحبت کنم به
«دشمنان به ظاهر دوست نمای منصوریان» برمی گردد.
متاســفانه برخی از ابتدا دوســت نداشــتند که منصوریان
سرمربی استقالل شود و هنوز هم به دنبال جانشین برای او
هستند .این غیرحرفه ای ترین کاری است که می توان در
خصوص باشگاه استقالل انجام داد.
ورزش
نکته دیگر اینکه؛ با برنامه فعلــی ،ابی ها باید 19اذر
با تراکتورسازی بازی کنند 25 ،اذر به مصاف پدیده بروند،
30اذر در جام حذفی با نفت تهران رقابت کنند و 5دی هم
رودرروی ســپاهان اصفهان بایســتند .انجــام چهار بازی
سنگین ظرف تقریبا دو هفته ،کار بسیار دشواری است که
باید دید ابی ها از عهده ان برمی اینــد یا نه ؟ تردیدی وجود
ندارد که پیش از فرا رسیدن نیم فصل لیگ شانزدهم ،نتایج
استقالل در این بازی ها تاثیر بسیار زیادی روی سرنوشت
منصوریان خواهد داشت .به هر حال در دو بازی حیثیتی با
تراکتورسازی و ســپاهان باالخره معلوم می شود استقالل
علیمنصور در لیــگ چه کاره اســت و البته دیــدار کلیدی
برابر نفت تهران هم وضع این تیم در جام حذفی را روشــن
می کند .باید دید پاییز ،95به پاییز منصوریان در استقالل
تبدیل می شود یا او می تواند به سمت بهار پل بزند؟
اما من یک نشانه خوب در اســتقالل می بینم .طی
روزهای گذشــته و بعد از پایان دیدار اســتقالل برابر صبا
هجمه هــای زیادی علیــه منصوریــان و البتــه بازیکنان
اســتقالل شــکل گرفت .بعد از این دیدار حساس بود که
صمد مرفاوی در نشســت خبری بعد از بــازی ،منصوریان
و رفتارهای او را در جریان بازی به شــدت مــورد انتقاد قرار
داد .طعنه های مرفاوی ادامــه دارد و منصوریان به دلیل
رفتارهای خود از سوی سرمربی و هم بازی پیشین خود مورد
اتهام قرار گرفته است.
انتقادات به منصوریــان اما این روزهــا تنها محدود
به مرفاوی نیست و سرمربی ابی پوشــان از سوی بسیاری
از استقاللی ها در روزهای گذشــته مورد انتقاد قرار گرفته
است .اما برای من جالب است که منصوریان سکوت کرده
این نشانه خوبی است .یعنی او یک حرفه ای است .واکنش
منصوریان به همه این طعنه ها تنها ســکوت بوده اســت.
سرمربی اســتقالل که در ابتدای فصل روزهای سختی را
سپری کرده بود ،این روزها با نتیجه گیری استقالل دوباره
در موضع قدرت قرار دارد .شاگردانش با عبور از سد صبا در
مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی قرار دارند و مدت هاست
که در لیگ طعم شکست را نچشیده اند .خط دفاعی این تیم
روزهای خوبی را تجربه می کند و استقالل مدل منصوریان
دیگر نشــانی از تیم نا امید کننده هفته های ابتدایی ندارد.
همه این اتفاقات باعث شده تا سرمربی ابی ها با بیتوجهی
نسبت به این اتفاقات ،سیاست سکوت را اتخاذ کند تا دود
این اختالفات به چشم ابی پوشان نرود .با همه اینها معتقدم
هنوز هم نمی توان درباره منصوریان قضاوت کرد.
گفت وگوی مثلث با سرپرست استقالل
شما سبک مربیگری علیرضا منصوریان را چگونه
می بینید؟ ایا روش او به درد استقالل می خورد؟
منصوریان مربی خوب و با تجربه ای است .حتما
نباید که یک مربی کارنامه صد ساله داشته باشد .منصوریان
در تیم ملی امید و تیم فوتبال نفت تهــران کارنامه خوب و
قابل قبولی داشــت و نتایج خوبی را کســب کرد .تجربه او
با امدن به اســتقالل در حال تکمیل شــدن است هر چند
این تیم شرایط سختی دارد و دوام اوردن در ان کار اسانی
نیســت .علیرضا در اســتقالل جا افتاده و هم ه تالشش را
انجام می دهد و در کار خود تبحر دارد.
رابطه او با کادر فنی استقالل چگونه است؟
منصوریان بــا کادر فنی و اعضای باشــگاه رابطه
خوبی دارد و هر دو طرف با هم در تالش هستند که در این
فصل نتیجه قابل قبولی را کسب کنند .این موضوع بسیار
اهمیت دارد که سرمربی با تقسیم وظایف در کادر فنی بتواند
شرایطی را در تیمش ایجاد کند که همه نفرات به درستی و با
دقت تمام وظایف شان در کادر فنی را انجام دهند.
مربیگری در استقالل تفاوت ها و سختی هایی را
با مربیگری در نفت دارد؛ منصوریان باتوجه به این
تفاوت ها و حساسیت ها قطعا می دانست که به چه
تیمی می اید و هواداران استقالل چه انتظاری از
او دارند .این طور نیست؟
او می دانســت کــه در اســتقالل چه ســختی ها
و مشــکالتی هســت .البته فضای فوتبالیســت بودن در
استقالل با مربیگری در این تیم فرق دارد .فرقی نمی کند
شما وقتی بازیکن استقالل یا پرسپولیس هستید بازیکن ها
در دیگر تیم های لیگ برتر در بازی مقابل شما دو برابر بازی
گذشته شان سعی و تالش می کنند.
در تجرب ه مربیگری نیز همین است .وقتی شما مربی
استقالل هستید تیم روبه رو دو برابر بازی های قبلی انرژی
می گذارد تا شما را شکست دهد ،منصوریان از این شرایط
کامال اگاه بوده و هست.
همراهی پیشکسوتان با منصوریان چگونه بوده
4
سرپرســت باشــگاه
اســتقالل معتقــد اســت که
روش منصوریان در استقالل
جواب مثبتی به همراه داشته
و این تیم می تواند سال اینده
به عنوان قهرمانــی لیگ برتر
برسد .متن گفت وگوی نصرالله عبداللهی با هفته نامه
مثلث را می خوانید.
است .تحلیل شما چیست؟
به نظر من پیشکسوتان هم مانند هواداران دوست
دارند شــرایط و اوضاع تیم خوب باشــد و نتایج قابل قبولی
کســب کند اما انها کــه منطقی فکــر می کنند بهتــر رفتار
می کنند.
اما اوایل فصل نتایج اســتقالل پیشکســوتان را
کمی ناامید کرده بود و حتی هواداران هم نگران
بودند که انتخاب منصوریــان جواب ندهد .نظر
شما چیست؟
مشــکل منصوریان در اوایل فصل بازیکنانی بود
که از تیم های مختلف جذب شده بودند و عدم هماهنگی
این بازیکنان با هم در ترکیب استقالل یکی از دالیل اصلی
نتیجه نگرفتن منصوریــان در هفته های نخســت بود که
این فشار زیاد دوام نیاورد و با گذشت هفته ها و تمرینات و
برنامه های منصوریان هم ه بازیکنان به یک ترکیب یکدست
و یکپارچه رسیدند.
حاال درســت یا غلط خیلی ها از منصوریان توقع
قهرمانی دارند .به نظر شــما ایــن انتظار منطقی
است؟
به نظرم توقع قهرمانی منطقی نیســت .امســال
امیدواریم کــه ترکیب تیم حفظ شــود و با برطرف شــدن
مشــکل ها اگر خدا بخواهد فصــل بعد قهرمان شــویم.
قهرمانی مان در لیگ امسال شاید رقم بخورد اما سال بعد
حتما قهرمانیم.
مثلث | شماره 335
ورزش
در حال حاضر هیچ گزینه ای بهتر از منصوریان برای
استقالل وجود ندارد و باید به او اجازه داد تا به کارش ادامه
بدهد .باتوجه به اینکه منصوریان سال ها در استقالل بوده،
تیم را از این بحران خارج خواهد کرد .البته او همین حاال
هم از بحران خارج شده و اطمینان دارم که استقالل را به
روزهای اوج باز می گرداند.
اما یک موضــوع را نباید فراموش کنیــم؛ برای یک
لیگ به اصطالح حرفه ای این تعطیلی ها مناســب نیست
و تیم ها تا می خواهند اماده شــوند ،باز لیگ تعطیل شده و
مجددا بدنسازی باید انجام شده و تیم از ان شرایط ایده ال
خارج می شود.
از زمان حضور کی روش فوتبال مــا کامال در اختیار
او بوده است و او بیشــتر از هر مربی ،بازیکنان را در اختیار
داشته و زمانی که می شــد برای هر بازی دوستانه ،دو روز
را تعطیل و بــازی را برگزار کرد ،ولی متاســفانه ما لیگمان
نزدیک به یک ماه تعطیل می شود و بیشــترین ضربه را از
این تعطیلی ،باشگاه ها می بینند.
با همه اینهــا امیدوارم اســتقالل تحــت مربیگری
علیرضا منصوریان بتوانــد در بازی های اینده موفق ظاهر
شود و هواداران هم روزهای بهتری را ببینند.
امسال نه ،استقالل سال بعد قهرمان می شود
75
ورزش
گزار
ش ویژه
«تاج» زیر فشار
ورزش
76
مثلث | شماره 335
اظهار نظر رئیس فدراسیون فوتبال دردسرساز شد
مدیران فوتبــال ایران هفته گذشــته یکــی ،دو روز
ســخت را پشــت ســر گذاشــتند .پس از اینکه تیم های
فوتبال و فوتسال بانوان یکی پس از دیگری منحل شدند
و مهدی تاج در واکنش به این اتفــاق از لفظ خاله بازی در
مواجهه با اعتــراض بانوان عالقه مند به فوتبال اســتفاده
کرد ،فدراسیون فوتبال به شــدت مورد انتقاد قرار گرفت.
انحالل ها شرایط را برای تاج و همراهانش سخت تر کرده
است؛ انحالل هایی که با بهانه های مختلف در دستورکار
باشگاه های ورزشی قرار گرفته اســت .خبرگزاری ایسنا در
واکنش به حرف هــای مهدی تاج در گزرشــی اورد« :اگر
به قول اقــای تاج« ،خاله بازی» بانــوان دلیل خوبی برای
انحالل یک تیم اســت پس چگونه می تــوان بی اخالقی
برخی از اقایان در فوتبال را توجیه کرد».
این سرزنش در حالی مخابره می شد که روابط عمومی
فدراسیون فوتبال سعی داشت غائله را ختم به خیر کند اما
واکنش ها سخت تر از ان بود که مخالف خوانی ها فروکش
کند .واقعیت این است که بعد از انحالل تیم های فوتبال و
فوتسال بانوان ملوان ،ارسن و برخی دیگر از تیم ها ،هفته
گذشته نوبت به انحالل تیم دختران استقالل تهران رسید.
انحالل چهار تیم در اواسط لیگ؛ اتفاقی که فقط در ورزش
بانوان ایران شاهد ان هستیم .متاسفانه هر بار انحالل هر
تیم به گونه ای توجیه و طوری وا نمود شد که مقصر اصلی
این انحالل ها ،خود بانوان بوده اند و به راحتی بار مسئولیت
از دوش مردان مدیر برداشته شده است.
اما دلیل انحالل ها چه بود؟ تیم بانوان ملوان به دلیل
مصاحبه یکی از بازیکنان منحل شــد .بالفاصله مسئوالن
مربوطه بــا متهم کــردن بازیکنان این تیم ،بــه جای حل
مشکل صورت مساله را پاک کردند.
تیم بانوان تبریز نیز به دلیل مشــکالت مالی و عدم
مدیریت صحیح با 26گلی که مقابل تیم دانشــگاه خورد،
سوژه رسانه ها شد تا منحل شدن این تیم نیز به چشم نیاید و
طوری وا نمود شود که انحالل تیم بهتر است .ارسن تهران
نیز به دلیل مشکالت مالی منحل شد.
در حال حاضــر اخریــن قربانی ورزش بانــوان ،تیم
بانوان استقالل تهران است .بنابر اعتراض چند بازیکن که
اکثر انها دختران زیر 19سال هستند ،این بار نیز مدیر مرد
یک باشگاه ورزشی در ســاده ترین و نزدیک ترین تصمیم
رای به انحالل تیم زنان داده اســت ؛ موضوعی که به نظر
می رســد به یک اپیدمی مدیریتی در ورزش کشــور تبدیل
شده است.
جالب تر از این دست اتفاقات ،شاید واکنش سراسر
ناامیدکننده رئیس فدراســیون فوتبال به ایــن ماجرا بود.
جایی که مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال در یک برنامه
تلویزیونی اب پاکی را روی دست بانوان فوتبالیست ریخت
و گفت« :ســامانه فوتبال بانوان چندان قوی نیســت .در
فوتبال بانوان ،مثل خاله بازی ها برخی بازیکنان می گویند
فالن مربی را نمی خواهیم .این چندان خوب نیست .سه،
چهار باشگاه ،تیم بانوان را با این سیستم راه اندازی کردند
اما گفتند ما مشکالت بیشتری با وجود این تیم ها داریم».
بازیکنان معترض تیم اســتقالل بدون شک مقصر
اتفاقات اخیر هستند اما ایا سایر بازیکنان هم باید با همین
برخوردها طرد شوند .تکلیف بازیکنانی مانند «خداویسی»
که با وجود گواهی پزشکی که به او تاکید شده بازی نکنداما به دلیــل باقی ماندن تیمــش در لیگ بــازی می کند و
سالمتی خود را به خطر می اندازد -در این بین چه می شود؟
ایا واقعا هدف از تیمداری باشــگاه ها در حوزه ورزش
بانوان ،ارتقا ی ورزش بانوان اســت؟ در حالی که مقامات
بلند پایه کشور بارها بر توسعه و توجه به ورزش بانوان تاکید
داشــته اند و توجه به ورزش بانوان را یک ضرورت معرفی
کرده انــد اینگونه رفتارها ســوال برانگیز به نظر می رســد.
رئیــس فدراســیون فوتبال مشــکالت مدیریتــی فوتبال
بانوان را خاله بازی می داند! پرسش این است که ایا همین
«خاله بازی» بــه انداز ه یک درصد بها دادن به خشــونت و
بی اخالقی ها در فوتبال پرحاشیه اقایان ارزش مدارا نیست؟
در بازی پرسپولیس مقابل استقالل خوزستان عکس
و فیلم های منتشر شده از بازی بیشتر شبیه میدان جنگ بود
تا یک دیدار ورزشی .اگر همین اتفاق در ورزش بانوان رخ
می داد ایا ورزش بانوان را به طور کامل تعطیل نمی کردند!
چرا با فوتبال اقایان ایــن همه مدارا می شــود اما با اندک
بهانه ای ،تعطیلی به سراغ تیم های دختران این سرزمین
می رود؟
اگر مصاحبه یک بازیکن و اعتراض چند بازیکن دختر
زیر 19سال به «خاله بازی» تشبیه و عاملی برای انحالل
یک تیم می شود ،جریمه خونریزی تماشاگران بی گناه در
یک بازی و حاشیه های زایدالوصف اخالقی و شخصیتی
برخی بازیکنان در فوتبال اقایان چیست؟
چه کسی پاسخگوی این تناقض ها در مدیریت ورزش
کشور است؟
فدراسیون فوتبال در واکنش به بازتاب های اظهارنظر
اخیر مهدی تاج در مورد انحالل تیم بانوان استقالل تهران
تاکید کرد که مجموعه فدراسیون فوتبال از فوتبال بانوان و
توسعه ان حمایت می کند.
امیرحســین حســینی اما در این رابطه اظهــار کرد:
«فدراســیون فوتبال ایران اهمیت بســیاری برای فوتبال
بانوان قائل است و در جلس ه هیات رئیسه فدراسیون فوتبال
که دو سه ماه قبل از شروع لیگ برتر برگزار شده بود ،مصوبه
بســیار خوبی را درباره حمایت از لیگ برتــر فوتبال بانوان
داشــتیم .طبق این مصوبه باشــگاه ها به جــای پرداخت
پنج درصد از حق عضویت خــود در لیگ برتر فوتبال ایران
می توانند ســه درصد پرداخت کنند و دو درصد باقیمانده را
صرف تیم های بانوان کنند.
مدیر روابط عمومی فدراســیون فوتبال با بیان اینکه
هم خاله بازی در فوتبال بانوان و هم اشوب و درگیری های
حاشیه ای در فوتبال از نظر فدراسیون مزموم و ناپسند است
ادامه داد« :ما معتقد به این هســتیم کــه ورزش در بخش
بانوان اهمیت بســیار باالیی دارد و عالقه مندیم بانوان در
بخش حرفه ای هم حضور داشته باشند و برای این موضوع
هزینه ای را هم اختصاص داده ایم .فدراسیون فوتبال در
تالش است فضایی را برای باشــگاه ها فراهم کند که انها
شروع به تیمداری در بخش بانوان کنند».
او با اشاره به الزامات فوتبال حرفه ای گفت« :فوتبال
حرفه ای نیازمنــد اجرا و پذیــرش قوانین حرفه ای اســت
که این موضــوع در فوتبال مردان و در فوتبــال روز جهان
رعایت می شود و هیچ بازیکنی نمی تواند برای باشگاه خود
تعیین تکلیف کند .این موضــوع را هم در فوتبال خودمان
می بینیــم .چرا بایــد یک مربــی بگوید وقتی من نیســتم
بازیکنانــم هم نباید باشــند .این موضوع در باشــگاه های
بزرگ جایی ندارد.
باشــگاه با بازیکن قرارداد می بندد و بازیکن هم باید
متعهد به این قــرارداد بماند .همانطور کــه می دانید یک
تیم ملی قوی از دل یک لیگ قدرتمند بیرون می اید .اگر در
باشگاه های ما قوانین رعایت نشود ،در نتیجه تیم هایمان
قوی نخواهند بود و این موضوع به تیم ملی هم می رسد».
حســینی همچنین با اشــاره بــه برخورد فدراســیون
فوتبال با خشونت های موجود در فدراسیون فوتبال افزود:
«همان طور که به یاد دارید ،پس از اتفاقات پرسپولیس و
استقالل خوزســتان مهدی تاج اعالم کرد که با مسئوالن
مرتبط با این موضوع برخورد شــود و اگر نمی توانند امنیت
بازی ها را تامین کنند این مسابقه ها در شهر دیگری برگزار
خواهد شــد .هر دو موضوع فوتبال بانــوان و اقایان برای
ما اهمیــت دارد و باید قوانیــن حرفــه ای را رعایت کنیم.
فدراسیون فوتبال اهمیت زیادی برای فوتبال بانوان قائل
است و به دنبال پیشرفت ان است».
به نظر می رســد حرف های تازه تاج دردسرساز شده
است .بانوان دلخورند .انها تاکید دارند که رویه فدراسیون
فوتبال در واکنش به فوتبال و فوتســال بانــوان باید تغییر
کند .ایا مهدی تاج به زودی در مقام دلجویی برخواهد امد
یا همچنان موضعش را در قبل انچه «خاله بازی» خوانده
است حفظ خواهد کرد.
ورزش
دختران ایران بر
سکویقهرمانی
رقابت هــای تکوانــدو قهرمانــی نوجوانــان جهان
با حضور بیــش از ۸۰۰تکوانــدوکا از ۱۱۰کشــور جهان
چهارشنبه گذشته به میزبانی کانادا در شهر «بورنابی» اغاز
شد و با قهرمانی کره جنوبی در بخش پسران و تیم ایران در
بخش دختران به پایان رسید.
در مجمــوع تیمی (دختــران و پســران) کره جنوبی
قهرمان شد و تیم کشورمان به مقام نایب قهرمانی رسید و
روسیه سوم شد.
تیم تکواندو دختران نوجوان کشورمان با دو طالی
مبین انژاد کته ســری و زهرا پوراســماعیل و دو برنــز مبینا و
پریسا جوادی در پایان با ۵۵امتیاز ،عنوان قهرمانی جهان
را به خود اختصاص داد .چین تایپه با یک مدال طال ،سه
نقره و ۵۵امتیاز نایب قهرمان شــد ،روسیه با ۳مدال نقره،
۲برنز و ۵۰امتیاز بر سکوی ســوم ایستاد و تیم های ترکیه
و کره جنوبی نیز عنوان چهارم و پنجم را به دست اوردند.
اما بخش پسران که ســرمربی و مدیر فنی خود را به
دلیل صادر نشــدن روادید همراه نداشــت با هدایت امید
غالمزاده و یوســف حاجی پور عنوان چهارمی دوره قبل را
تکرار کرد .این تیم با یک مدال طال امیرمحمد بخشــی،
یک نقره ابراهیم صفری و یک برنز علی باصری و ۵۸امتیاز،
عنوان چهارمی جهان را به خود اختصاص داد.
س هفته
عک
دهداری یک مکتب بود
بازخوانی انچه معلم اخالق فوتبال ایران به یادگار گذاشت
محمد خبیری
دبیرکلاسبقفدراسیونفوتبال
مثلث | شماره 335
ورزش
سالروز درگذشــت معلم اخالق فوتبال ایران همیشه
برایمنحاویخاطراتمهموشیریناست.صحبتکردن
درباره استاد دهداری سخت است .ایشان یک شعار داشت
که کارش را در فوتبال با ان شــروع و با ان تمام کرد .شعار
دهداری «اول اخالق ،دوم تحصیل و سوم فوتبال» بود.
فوتبال ابزاری بود برای ان دو موضوع دیگر و نکته جالب هم
این بود که اغلب شاگردان او در هر سه موضوع مهم از نظر
دهداری به درجات باالیی رسیدند.
یکخصیصهکهازدهداریبایددرجامعهنهادینهشود
این مساله است که در کنار قهرمانی و رسیدن به افتخارات
ورزشی ،باید به اخالق و تحصیل نیز اهمیت داد .خود من
از 16سالگی تا 26سالگی به مدت 10سال شاگرد ایشان
بودم .دهداری بــا همان هایی که کارش را شــروع کرد ،با
همان ها هم در فوتبال به کارش خاتمه داد .ماها که در تیم
شاهین شاگرد او بودیم ،با دهداری به تیم های گارد و بانک
ملی و هما رفتیم و او هیچ وقت ما را رها نکرد .با اینکه اسم
تیم ها تغییر می کرد اما شاگردان دهداری هیچ وقت عوض
نمی شدند و او ما را رها نکرد .به طور کلی یکی از ویژگی های
بارز مرحوم دهداری این بود که دغدغه بازیکنان را داشت و
بســیار نگران اینده انها بود .دهداری از نظر فنی هم بسیار
قابل بود .یک بار ما در جام تخت جمشید از رد ه پایین جدول
کارمان را شروع کردیم اما در پایان جام نایب قهرمان شدیم.
ایشان فوتبال را بســیار خوب می فهمید و کارش را بلد بود.
در فوتبال بسیار واقعگرا بود و اینطور نبود که برای مربیگری
کردن در تیمی بخواهد قول قهرمانــی بدهد .دهداری در
تمام مدت زمان حیاتش با اخالق مداری در فوتبال فعالیت
کرد .او یک مکتب و فرهنگ بود .دهداری هیچ وقت دنبال
ستا ره ها نبود و خودش بازیکن می ساخت.
اما نکته دیگری که مایلم درباره اش صحبت کنم این
است که دهداری در تیم ملی هم بســیار خوب عمل کرد و
نقش بسیار مهمی در پرورش یک نسل عالی برای فوتبال
ما داشت .نســلی که بعد ها همگی از ســتاره های فوتبال
ایران شــدند .البته نفرات کنار او هم همگی افرادی بسیار
توانمند بودند که بسیار با او همدل بودند .نگاه دهداری به
فوتبال نگاه سازندگی بود و او فقط به فکر نتیجه گرفتن در
فوتبال نبود .به جرات می شود گفت نگاه او فراتر از فوتبال
بود .در زمانی که ایشان در تیم ملی حضور داشتند من دبیر
فدراســیون بودم .ما واقع ا دوست نداشــتیم او اذیت شود
ولی در ان زمان الزم بود ایشــان بیاید .او هم امد و پرونده
بازیکن ساالری را در فوتبال ما بست .اما یک خاطره تلخ هم
از ان دوران وجود دارد که همواره من را دلخور می کند؛ در
سال 65اســتعفای 15بازیکن تیم ملی کار خوبی نبود .ان
کار بسیار اشتباه بود .هیچ وقت در یک مدرسه ،دانش اموز
برای مدیر مدرسه و مدرسه تصمیم گیری نمی کند .من واقعا
نمی دانم ان بازیکن ها در ان زمان چه فکر کردند که تصمیم
گرفتند از تیم ملی استعفا بدهند اما هر چه بود کارشان خیلی
اشتباه بود .متاسفانه ان زمان یک نماینده مجلس به اسم
اقای حمیدزاده که نماینده بوئین زهرا بود ،خیلی از ان افراد
حمایت کرد و مــا را اذیت کرد .او مشــکالت زیادی ایجاد
کرد و حتی مجبور شدیم به مجلس برویم و توضیح بدهیم.
ما حتی بازیکن هــا را به کمیته انضباطی دعــوت کردیم و
حرف هایشــان را شــنیدیم .بعضی از انها پشیمان شدند و
عذرخواهی کردند و بعضی هم محروم شدند.
متاســفانه در ان زمــان جایــگاه مربــی در تیم ملی
تثبیت نشــده بود اما بعد از این اتفاق و با عملکرد دهداری،
بازیکن ســاالری از بین رفت .در پایان هم نتیجه ان اتفاق
چیزی جــز منفعت فوتبال نبــود .برای اینکــه در غیاب ان
بازیکنان یک نسل جدید به فوتبال ایران معرفی شد.
نکته مهمی که در مورد حضور دهــداری در تیم ملی
باید بگویم این اســت که او هیچ وقت کارش را در تیم ملی
به صورت رســمی شــروع نکــرد و هیــچ موقع بــه صورت
رســمی کارش تمام نشــد .برای اینکه او در شــروع کارش
حکمی نگرفت و تنها از ســر وظیفه و از انجایی که تیم ملی
شرایطبسیاربدیداشتبهتیم ملیامد.خودمنبارهاشاهد
بودم که او در ســفرها هیچ وقت پولی نگرفت .در ان زمان
که مشکالت زیادی برای تهیه دالر داشتیم او در سفرهای
خارجــی روی نام خود بــرای گرفتن دالر خط می کشــید و
می گفت ســهم من را به بازیکنان بدهید یــا خرج تیم ملی
کنید.بههمیندلیلاستکهمی گویماویکمکتببود.
77
پیاده تا بهشت
روایت هنرمندان از سفر در اربعین
در پیاده روی اربعین همه بودند ،همــه مردم ایران،
همه ان هایی که با نام امام حســین (ع) بــه دنیا می ایند و
با عشق ایشــان زندگی می کنند ،در میان این همه مردم،
بسیاری از چهره های نام اشنا هم حضوری جدی داشتند و
نمی خواستند از این قافله پربرکت عقب بمانند،چهره های
ورزشی زیادی را در میان راهپیمایی می دیدیم ،چهره هایی
که در میان انهــا می توان بــه قهرمانــان المپیک کمیل
قاسمی(نایب قهرمان المپیک) ،بهداد سلیمی(قهرمان
المپیک و جهان) ،قاسم رضایی(قهرمان المپیک) حضور
داشتند تا شــهربانو منصوریان قهرمان ووشــوی ایران و
پرافتخارترین دختر ایرانی این رشته و البته فوتبالی ها هم
در این میان سهم پررنگی داشتند .فراز کمالوند (سرمربی
گسترش فوالد تبریز) ،مرتضی اسدی (کاپیتان گسترش
فوالد تبریــز) ،محمد ناظــم الشریعه(ســرمربی تیم ملی
فوتسال)؛ سید ســیروس پورموسوی(سرمربی استقالل
خوزستان) ،رحیم زهیوی(بازیکن اســتقالل خوزستان)
و...
از ورزشی ها که بگذریم ،هنرمندان هم در این مراسم
حضوری فعال داشتند ،حبیب احمدزاده (نویسنده) ،افسانه
بایــگان (بازیگر) ،محمدحســین حقیقــی (کارگردان)،
مرتضی شایسته (تهیه کننده) ،علیرضا تابش (مدیرعامل
بنیادســینمایی فارابــی) ،امیر ســماواتی (تهیه کننــده)،
علیرضا علویان (صداگذار) ،ارســان قاسمی (بازیگر)،
محمدسلوکی (مجری) ،داریوش یاری (مستندساز) ،بهرام
عظیمی (انیمیشن ساز) ،محمدرضا عباسیان (تهیه کننده و
مستندساز) ،محسن افشانی (بازیگر) ،محمدرضا شفیعی
(تهیه کننده) ،محمدعلی شــعبانی (مستندســاز) ،مجید
اسماعیلی (تهیه کننده و انیمیشن ســاز) ،ابراهیم شیبانی
(کارگردان)و ...از جمله کســانی بودند که در سفر معنوی
حضور داشتند و عکس هایی از ان لحظات را در صفحات
شخصی خود در فضای مجازی منتشر کردند.
دیدار
78
مثلث | شماره 335
روایت خانم بایگان
خانــم افســانه بایــگان یکی از کســانی بــود که در
راهپیمایی اربعین شــرکت کرده بود .او درباره علت حضور
در این مراســم گفته اســت «:مگر باالتر از حسین(ع) و
یاران حسین(ع) هست؟ ما باید به مساله عاشورا و اربعین
عمیق تر نگاه کنیم و عاشق شــویم .ما در این دنیا به دنبال
خوراک و شهوت های خودمان هســتیم و دعاهایمان در
همین راستاســت .اما وقتی به کربال می رویم برای ارتباط
با خدا کانال بازتری داریم و می توانیم خواسته های بهتری
از خدا داشــته باشــیم و مشــیت خدا را بخواهیم .ما باید
همیشه بگوییم خدا راضی ام به رضای تو و خودم را تسلیم
تو می کنم .این اتفاق ناخوشــایندی است ،در طول تاریخ
همواره ایــن اختالفات عرب و عجم وجود داشــته و هنوز
نیز کم و بیش وجــود دارد ،در حالی که نعمت اصلی وجود
مقام بزرگوار و پر برکت امام حســین (ع) اســت که وحدت
بین مردم را رقم می زند .اختالفاتی که وجود دارد به دلیل
جایگزینی اشــخاص به جای دین است یعنی اشخاص را
معیار دین قرار می دهیــم در حالی که دین پاک و بی نقص
است .اسالم به ذات خود عیبی ندارد ،هر عیب که هست از
مسلمانی ماست .وقتی ان امام بزرگوار و ان ارزش متعالی
وجود دارد ،مســلمانان نباید به این جنگ های عشیره ای
عرب و عجم دامن بزنند».
بایگان به مسیر راهپیمایی و حاالت روحی افراد اشاره
کرده «:ما برای خودمان هستی قائلیم که در حقیقت این
هستی کاذب است و جلوی ما را می گیرد .در مسیر کربال
نفس ادم هــا ذلیل می شــود و همه برابر و برادر می شــوند
و کســی برتری ندارد .این مســیر پیاده روی میهماندارش
امام حسین (ع) است و شیطان از دیدن این کالفه می شود.
هیچ وقت فکر نمی کردم روزی شــود که به کربال برسیم و
عرب و عجم اینچنین کنار هم و دوشــادوش هم باشــیم.
ان شاءالله که این برادری و صمیمیت ادامه پیدا می کند.
من در مسیر سخت راهپیمایی با امام حسین همذات پنداری
کردم .ما نباید درگیر روزمرگی و ثروت شــویم .تجربه سفر
برای من خیلی شیرین بود و دلم می خواهد همه مردم این
را تجربه کننــد .در کوچه های نجف مــردم می خوابیدند؛
زیرا عاشق و سرمست هســتند و حال دلشان خوب است.
امام راحل می گفتند که تــا کربال راهی نیســت اما ما باور
نمی کردیم».
بایگان در پاسخ به ســوال مجری درباره تفاوت سفر
حج و کربال گفت« :در سفر حج تو و خداوند هستی و حال
فردی را داری که می خواهد همه بندها را باز کند و به معبود
برسد .کربال یک تراژدی عاشقانه بزرگ است که هر لحظه
یک اتفــاق پرشــور در ادم می افتد و درد عاشــقانه غریبی
در این سفر وجود دارد که در ســفرهای دیگر نیست .امام
حسین همه دار و ندارش را عاشــقانه فدا کرد و باید بدانیم
که زندگی در این ایثار عاشقانه است .در نظر دارم مجددا در
شرایطی ارام به کربال بروم چرا که تجربه خاص و متفاوتی
را گذراندم».
روایت محمد سلوکی
محمد سلوکی ،مجری تلویزیون هم با حضور در برنامه
فرمول یک درباره پیاده روی اربعین و سفر به کربال سخن
گفت .سلوکی که در مقابل علی ضیا نشسته بود ،در این باره
گفت« :به نظرم پیاده روی اربعیــن یک جریان فرهنگی،
سیاسی و مذهبی است .در سفری که به کربال داشتیم بهرام
عظیمی و دوستان زیادی بودند .شــما ببینید مگر عرض
اتوبان ها چقدر است؟ ان همه ماشین ،ان همه ادم .همه
وارد کربال می شــوند و دور ضریح امام حسین می چرخند.
این قصه با عقل و ریاضیات جور در نمی اید .در این سفر هم
خندیدم ،هم گریه کردم و هم ایده های جدیدی برای کارم
پیدا کردم .ظرفیت های جدیــدی از ادم ها یافتم .حبیب
احمدزاده می گفت ما امده ایم اینجا مهربان باشیم .در سفر
ی روبه رو می شدیم که مهربان بودند.
به طرز عجیبی با مردم
قبل از اینکه در این مراسم شرکت کنم فکر می کردم دیگران
برای زیبا کردن این جریان ،در برخی تعریف و توصیفاتشان
غلو می کنند .می خواهند همه چیز قشنگ جلوه کند اما همه
تعریف هایی که شنیده بودم واقعی بود .جایی بود که زائران
خسته از مسیر را ماساژ می دادند .پیرزنی گوشه ای نشسته
بود و در چادری پول گذاشته بود تا هرکسی به پول احتیاج
دارد ،بردارد .واقعا شــگفت انگیز بــود .روایت زندگی امام
حسین (ع) پر از پیام های خوب است .به نظرم برای همه
مردم دنیا اگر این روایت در ســال های بعد تعریف شود ،با
مختصات دقیق و منطقی که دارد ،با ویژگی هایی که امام
حسین (ع) دارد ،همه عاشقش می شوند و اگر نشوند باید
تعجب کرد!»
روایت بهرام عظیمی
بهرام عظیمی ،انیمیشن ســاز و کاریکاتوریست هم
معتقد اســت مردم عراق از وضع زندگی و معیشتی پایینی
برخوردارند اما با این وجود همه زندگی خود را وقف خدمت
به زائران حسینی می کنند« :در این ســفر یک چیز باعث
ترس من بود .اینکه ایــن جمعیت میلیونی چطور و چگونه
در این فضا گرد هــم می ایند ،در حالی کــه حرم حضرات
معصومین (ع) برای چنین جمعیتی طراحی نشده است ،اما
در نهایت این ترس از میان رفت و همه با هدفی مشخص
که عشــق به اباعبدالله بود با مهربانی و محبت یکدیگر را
همراهی می کردند .نحوه برخورد عراقی ها به قدری خوب
و شایســته بود که این طرز برخورد همه ایرانیان را شرمنده
می کرد .اما بیشــترین چیزی که درباره مــردم عراق جلب
توجه می کرد وضع زندگی و معیشــتی انها بود که در سطح
بسیار پایینی قرار داشت ،اما با این وجود همه زندگی خود را
در خدمت به زائران قرار داده بودند».
عظیمی پیرامون حال و هوای این ســفر معنوی هم
گفته است« :این ســفر به گونه ای اســت که تا در فضا و
مکان قرار نگیرید ،نمی توانید ان را احساس کنید و من در
قالب چنین مصاحبه ای نمی توانم حس خود را به مخاطب
منتقل کنم .اما باید بگویم که در فضای بسیار تاثیرگذاری
قرار داشتیم و هر کدام از ما حال و هوای متفاوتی داشتیم.
هر چند که گریه زبان حال بیشــتر زائران بــود ،اما طبیعتا
چیزی که بیشــتر از همــه در ان فضــا به یــاد می اورید،
اشتباهاتی اســت که در طول زندگی انجام داده اید و این
مکان موقعیت مناســبی برای عذرخواهی و طلب مغفرت
است».
رثای مرثیه خوان
حاج سلیم موذن زاده درگذشت
اردبیــل از دیرباز شــهری اســت کــه به عشــق به
امام حسین (ع) شهرت فراوانی دارد ،این شهر از روزگاران
قدیم به عزاداری های پرشورش برای ساالر شهیدان افتخار
می کند ،به همین دلیل این شهر همواره ذاکرین و مداحان
طراز اولی داشته و دارد اما در میان انها خاندان موذن زاده
اردبیلی این موهبت را موروثــی دارند ،گویی همه خاندان
حاج فرج از این صدای اسمانی بهره ای دارند و از ان برای
خدمت به سید الشهدا اســتفاده می کنند.این خانواده این
روزها داغدار است و صدای اسمانی حاج سلیم موذن زاده
ل بیت که القابی چون
به اسمان برگشت .مداح معروف اه
ســلطان الذاکرین و فخرالذاکرین را دریافــت کرده بود،
بیش از دو هزار قطعه از خود به یادگار گذاشــته که قسمت
اعظمی از این قطعات به زبان ترکی خوانده شده است ،اما
گام باال و سوز صدای او باعث شده بود تمامی مردم ایران
چه فارس ،چه کرد ،چه لر و چه عرب با نوای او ارتباط برقرار
کنند و اشک بریزند.حاال صاحب این صدای گرم و حماسی
نوحه خوان اذری برای همیشه خاموش شد اما صدای او تا
همیشه برای ما به یادگار می ماند.
جهان اسالم بودند که اکنون اخرین یادگار ایشان سلیم نیز
دار فانی را وداع گفت .شادروان رحیم موذن زاده اردبیلی
نیز که اذان بی مانند او در دستگاه بیات ترک در فهرست اثار
معنوی ایران به ثبت رسید چند سال قبل براثر بیماری دعوت
حق را لبیک گفته بود.
نوای سلیم
استاد ســلیم موذن زاده اردبیلی بیش از شش دهه با
حنجره ای اســتثنایی ،گوش و دل عالقه مندان را نوازش
می داد .اعجاب و توانایــی بی وصف دراجرای برنامه های
گوناگون مداحی ،نوحه خوانی ،مولــودی خوانی ،اذان و
قرائت قران مجیــد از دوران نوجوانی وی را در ردیف یکی
موفق باشد و نیز مقاتل مســتند را مطالعه می کرد .من در
محضر استاد جلیل شهناز بوده ام و از محضر تاج اصفهانی
اســتفاده کرده ام .از مرحوم اقبال اذر هم استفاده ها کرده
و حظ ها برده ام .در ســفری که به باکو داشــتم ،با اساتید
موسیقی اذربایجان که واقعا استاد صدا و اواز هستند ،دیدار
داشتم .هابیل علی اف و اقاخان عبداله اف از صدای من
تعریف می کردند و من هم همه اینها را مدیون توجه حضرت
سیدالشهدا هستم».
معروف ترین نوحه های ســلیم مــوذن زاده به گواه
انچه در ذهن عالقه مندان این مــداح خوش صدا مانده،
«زینب زینب» و «ابالفضل» هســتند که در ایام سوگواری
سید و ساالر شــهیدان و حتی ماه مبارک رمضان ،میهمان
خانه های مــا بوده اســت« .کنز حیــا زینــب ...کان وفا
زینب ...زینب زینب زینب» را می توان ماندگارترین مرثیه
در توصیف غــم و داغ قهرمان کربال دانســت .همچنین
«ای منــی اواره قویــان ابالفضــل» را می تــوان یکی از
تاثیرگذارترین نوحه ها در وصف علمدار کربال قلمداد کرد
موهبت موروثی
مثلث | شماره 335
از مطرح ترین افراد جهان دراین رشته ها قرار داده است.
به طور متوســط روزانه پنج ســاعت از عمر خــود را صرف
مداحی کرده و بیش از دو هزار عنوان نوار کاســت مربوط
به برنامه های او از زمان پیدایش ضبــط صوت تاکنون به
زبان های ترکی ،فارسی و عربی موجود است .نوحه خوانی
از نظر مرحوم سلیم موذن زاده کار هر کسی نیست .از نظر
او نوحه خوان باید دوره های تعلیم را با موفقیت پشــت سر
بگذارد و به این نکته توجه کند کــه می خواهد برای عزای
حسین بن علی نوحه بگوید ،پس پاکی نیت و خلوص عمل
الزمه موفقیت و ماندگاری است .حاج سلیم ،صدای خوب
در مداحی را از رشته های هنری ظریف توصیف می کند که
مالحت ،زیر و بم اهنگ ،ادای کالم و تحریرهای مناسب
الزمه این هنراست.
او به تمام دســتگاه های موسیقی ســنتی مسلط بود
و در این باره گفته اســت« :ما در دوران کودکی در مکتب
میــرزا عزیــز درس می خواندیم کــه مکتبی بــود واقع در
منطقه یساول .مداحان بسیاری در انجا مشغول تحصیل
بودند :حاج محمد تمــدن ،حاج رحیم مــوذن و دیگران.
در واقــع ،رفتن بــه ان مکتــب و تحصیل در ان بــه مثابه
تحصیل در دانشــگاه بود ،چراکه میرزا عزیــز ،هم ادب و
ایمان می اموختند و هم موســیقی و اواز یاد می دادند .هر
کس صدای خوبی داشــت و به ان مکتــب می امد ،باید با
دستگاه های موسیقی هم اشنایی پیدا می کرد تا در کارش
که برای ورزش دوســتان با صحنه های قهرمانی حســین
رضازاده در المپیــک ٢٠٠٠و ٢٠٠٤پیوند خورده اســت.
خودحاج سلیم قطعه « خداحافظ ای انام باجی اغالما یانا
یانا »...را دوست داشتنی ترین اثری می دانست که برای
اباعبدلله الحسین مداحی کرده است.
ان مرحوم در مــورد ارزوی خود می گفــت« :از خدا
می خواهم همه را به راه راســت هدایت کنــد و ارزویم این
است که سیدالشهدا شافع شیعیان حقیقی اش باشد و ما را
هم شفاعت کند».
فخرالذاکرین مرحوم ســلیم موذن زاده همواره خود
را به عنــوان نوکر پیر اســتان مقدس اهل بیــت می کرد و
می گفت« :حنجره مــن یک موهبت الهی اســت و وقف
سید الشهدا است و استفاده از ان درزمینه های غیر از این
صحیح نیست».
مردم اردبیل با نوای «زینب زینب»با اســتاد ســلیم
موذن زده اردبیلی وداع کردند و در غم از دست دادن او به
سوگ و ماتم نشســتند .جمعیت حاضر در مراسم تشییع و
خاکسپاری استاد سلیم موذن زاده اردبیلی به حدی عظیم
بود که جای ســوزن انداختن در مصالی امام خمینی(ره)
تا مسیر خیابان شریعتی نبود و اشــک و ماتم اردبیل را فرا
گرفت .پیکر مرحوم ســلیم موذن زاده اردبیلی با استقبال
باشــکوه پس از تشــییع در قطعه مفاخر ارامستان بهشت
زهرای اردبیل به خاک سپرده شد.
دیدار
شــیخ فــرج قدیمی تریــن مــوذن کشوراســت
که اطالعــات مختصــری از وی موجود اســت.به گفته
سال خوردگان ،صدای اذان وی را ساکنان روستاهای واقع
درحاشیه سه فرسنگی شهراردبیل سحرگاهان از بام مسجد
زینال در مرکز شهر می شنیده اند .شیخ عبدالکریم ،فرزند
شیخ فرج هم نخستین موذن درایران است که نوای اذان
دلنشین او شهرت جهانی دارد .او در سال ۱۲۷۳خورشیدی
در محله «تازه شــهر» اردبیل متولد شــد و تا سال ۱۳۲۱
خورشیدی نوای توحیدی اش از مناره مسجد میرزا علی اکبر
این شهر به گوش می رســید .او در سال ۱۳۲۱خورشیدی
به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا عازم مشهد مقدس
می شود و در بین راه شبی را در منزل یکی از دوستان خویش
درتهران سپری می کند .ازانجایی که شیخ عبدالکریم عشق
موذنی داشته سحرگاه به پشــت بام منزل واقع در خیابان
عین الدوله رفته و ندای توحیدی اذان را سر می دهد .امام
جماعت وقت مسجد سلطانی (امام فعلی) صدای اذان او
را از دور شنیده و قبل از ظهر ســراغ او را از تمام خانه های
اطراف می گیرد.به او می گویند که شیخی از اردبیل امده و
درخانه «مطلب بلوری» میهمان است و با درخواست امام
جماعت ،ظهر همان روز شیخ عبدالکریم در پشت بلندگوی
مسجد قرار گرفته و نوای ملکوتی اشهدان الاله االالله را به
گوش مردم می رساند .او پس از بازگشت از زیارت مشهد در
تهران ماندگار شده و تا سال ۱۳۲۹خورشیدی که دارفانی
را وداع گفت صدای اذان وی روزی ســه بــار از رادیو واقع
در میدان ارک تهران پخش می شــده است.حاج سلیم در
مورد پدر گفته بود« :صدای من در برابر صدای پدرم مانند
قطره ای است درمقابل دریا .صدای خوش یک امر موروثی
در خانواده ماست .ابوی در عزای حسین(ع) نوحه می گفت
و نوحه می خواند ،اما چیزی کــه او را در درجه ای برتر قرار
می دهد ،اشنایی کامل او به موسیقی اســت ،او در ردیف
و گوشه های موسیقی ید طوالیی داشت و ما را نیز اموزش
می داد .من هر چه در این زمینه یاد گرفته ام از ابوی است.
ایشان اموزش موسیقی را در نهایت دقت و مالطفت به ما
یاد می دادند».
نعیم ،ســلیم ،رحیم ،محمود و داود پنــج فرزند حاج
کریم نیز از مداحــان اهل بیت(ع) و موذن های مشــهور
79
عصرماری
تنیسور اسکاتلندی سال را
با رتبه اول به پایان رساند
دیگر صحبت از فدرر و نادال در تنیس کهنه شــده،
حتی دیگر دوران حکمفرمایی نواک جوکوویچ هم به پایان
رســیده؛ حاال کم کم باید عادت کنیم تا نام اندی ماری را
به عنوان نفر اول تنیس جهان بشناســیم .این فصل اندی
ماری لحظات فراموش نشدنی زیادی داشت اما او بهترین
را برای اخرین دیدار نگه داشته بود وقتی در برابر دیدگان
17هزار نفر در 2ســت نــواک جوکوویچ را شکســت داد و
نخســتین قهرمانی اش در تور پایان سال لندن را به دست
اورد تا جایگاهش را در صــدر رنکینگ جهانی تثبیت کند.
پرونده فصل 2016تنیس با قهرمانی دراماتیک اندی ماری
اســکاتلندی در فینال ای تی پی تور لندن به پایان رســید.
در فینال حساس ترین و ماندگارترین تورنمنت های تاریخ
تنیس جهان ،دو تنیســور شــهیر و بزرگ جهان رو در روی
هم قرار گرفتند؛ اندی ماری و نوواک جوکوویچ .تقریبا دو
هفته قبل بود که ماری با قهرمانی در تنیس مسترز پاریس
و نرسیدن جوکوویچ به فینال ان تورنمنت ،به صدر جدول
برترین های تنیس دنیا رسید و رقیب صربستانی خود را کنار
زد .این بازی می توانست رتبه یک سال 2016را تعیین کند
و در نهایت هم این اندی مــاری بود که مچ جوکو را خواباند
و قهرمان شد .کمتر کسی می توانست پایین کشیده شدن
نوواک جوکوویچ از تخت پادشاهی را پیش بینی کند و حتی
تا روز اخر برخی منتظر بازگشت او به جایگاه سابقش بودند،
اما اندی ماری با اراده ای مثال زدنی ثابت کرد تعادل قدرت
به هم خورده اســت .جوکوویچ دو سال گذشته را به عنوان
شــماره یک تمام کرده بود .اندی ماری اسکاتلندی ست
اول بازی را به راحتی با حساب 3 - 6در ظرف 47دقیقه برد .
در ســت دوم نیز ماری پیش افتاد اما جوکوویچ توانست در
گیم ها کار را نزدیک کند .در اواخر کار بازی سخت شد اما
اندی ماری این ست را هم با حساب 4 - 6در 57دقیقه برد و
قهرمان شد .این برد ،بیست و چهارمین پیروزی پیاپی ماری
بود و امسال با فتح 9عنوان رکورددار تور در سال 2016شد.
جوکوویچ که پنج بار قهرمان فینال تور جهانی تنیس شده،
اگر در این مسابقه پیروز می شد به رکورد شش قهرمانی راجر
فدرر می رسید ،اما اندی ماری ســال موفق خود را با بردن
جامی به پایان برد که تا به حال باالی سر نبرده بود .فینال
تور جهانی تنیس در اخر هر فصل تنیس و با شرکت هشت
تنیس باز برتر سال انجام می شود.
دیدار
80
مثلث | شماره 335
سال رویایی
ســال 2016برای اندی ماری یک سال رویایی بود؛
سالی پر از موفقیت .این نهمین قهرمانی این فصل او بود
که شــامل دومین قهرمانی اش در ویمبلــدون و همچنین
مدال طالی المپیک می شود .ماری اسکاتلندی دو هفته
پیش صدر جدول را از رقیب صرب گرفــت و با ممانعت از
دارنده 12گرنداســلم برای رســیدن به پنجمین قهرمانی
متوالی اش در این تور پایان سال ،در صدر ماند.
ماری گفت« :بازی مقابل نواک در چنین مسابقه ای
خیلی خاص اســت ،ما قبــا در فینال گرنداســلم ها و در
المپیک روبه روی هم قرار گرفته ایم اما خیلی خوشــحالم
که این بازی را بردم و مرد شماره یک ماندم ،هرگز انتظارش
را نداشتم.مشــخصا می خواهم در چند ســال پیش رو به
دستاوردهای بیشتری برسم چون قرار نیست تا ابد بمانم.
می خواهم این سال های پیش رو برایم بهترین باشد اما کار
سختی خواهد بود .انگیزه زیادی برای ماندن در این جایگاه
دارم اما گرنداسلم ها به من انگیزه می دهند و باعث می شوند
بهترین بازی هایم را انجام دهم .طبیعتا دوست دارم تالش
کنم و اینجا بمانم .در 6،5ماه گذشته کار سخت زیادی نیاز
بود تا به اینجا برسم .می دانم که به شدت سخت خواهد بود
چون امسال سالی عالی داشتم .تکرار چنین سالی به شدت
سخت خواهد بود .می خواســتم تالش کنم و در این چند
ســال باقی مانده تا انجا که می توانم پیروزی کســب کنم
چون می دانم برای همیشــه در صدر نخواهم بود .وقتی
به اواسط 30سالگی برســم ،نخواهم توانست این تعداد
بازی انجام دهم .بازیکنان جوان پیشــرفت خواهند کرد و
بهتر خواهند شد» .
تبریک نواک
ســال 2016برای نــواک جوکوویــج دو نیمه کامال
متفاوت داشت .او پیش از المپیک ریو ،کامال چهره برتر
تنیس جهان بود و در همه تورنمنت ها پیروز بیرون می امد
اما پس از المپیک اوضاع تغییر کرد و جوکو ان قدر تورنمنت
را بد پشت سر گذاشت که عاقبت عنوان نفر اول رنکینگ
و برترین تنیسور جهان را به رقیب اسکاتلندی اش واگذار
کرد .رابطه ماری و جوکوویچ ان قدر خوب اســت که اندی
ماری در ایــن باره می گوید «:زمانی که مــن و نواک با هم
صحبت می کنیم ،حرفی از تنیــس ،رنکینگ و بازی هایی
که با هم داشته ایم به میان نمی اید .ما درباره خانواده هم،
بچه هایمان و این جور مسائل حرف می زنیم .فکر می کردم
هر دوی ما زمان زیادی است که با همسران مان هستیم .ما
رابطه خوبی با هم و با خانواده های هم داریم».
پس تعجبــی ندارد که نواک هم بســیار دوســتانه با
صدرنشــینی ماری در تنیس جهان برخورد کنــد« :ما باید
بگذاریم که اندی از موفقیتش لذت ببرد .از او سوال هایی
درباره نسل اینده نپرســید .او شایســتگی اینکه در لحظه
زندگی کند و از ان لذت ببرد را دارد .تیم او و همســرش نیز
همین طور .فکر می کنم که حتی همســر ماری بیشــتر از
ماری تالش کرده اســت .او تازه یک بچه به دنیا اورده و با
این وجود به جاهای مختلف همراه ماری سفر کرده است».
نواک جوکوویــچ درباره ســال 2016هــم این گونه
توضیــح داد« :ســال فوق العــاده ای بود .خاطــرات به
یادماندنی برایم رقم خورد .در ۶ماه نخست سال لحظات
درخشــانی داشــتم .امروز هر دو فوق العاده بودیم .بازی
کردن در چنین زمینی افتخار بزرگی است .مرد شماره یک
جهان بهترین تنیسور جهان است .ماری در لحظات تعیین
کننده بهتر عمل کرد و من نتوانستم با او خوب مقابله کنم.
فینال را خوب شــروع کردم اما عکس العمل هایم به موقع
نبود .به ماری تبریــک می گویم .قطعا ماری شــماره یک
جهان است ،او بهترین است و با شایستگی برنده شد .او در
لحظات تعیین کننده بهتر بازی کرد ،افرین به اندی به خاطر
اینکه از نظر ذهنی سرسخت بود».
رده بندی سال 2016
اندی ماری سال 2016را با صدرنشینی به پایان رساند.
این اولین بار از سال ۲۰۰۳است که تنیسوری به جز فدرر،
نادال و جوکوویچ ســال را در رده اول تمام می کند .فارغ از
صدرنشــینی ماری به عنوان اولین بریتانیایی تاریخ ،اتفاق
بزرگ و مهم دیگر ســوم شــدن میلوش رائونیک کانادایی
است .این بهترین عملکرد یک تنیسور کانادایی در تاریخ
است و به این معناست که واورینکا امسال را هم مثل سال
قبل در رده چهارم تمام می کند .رتبه ششمی مارین سیلیچ
هم بهتریــن رتبه دوران حرفه ای اوســت .خــوان مارتین
دل پوترو در رتبه 38جای گرفت و مارکوس باغداتیس هم در
یو ششم سال را تمام کرد .فدرر هم سال را در همان
رده س
رتبه شــانزدهمی که 2هفته قبل به ان ســقوط کرده بود به
پایان رساند تا سال تلخش کامل شده باشد .رافائل نادال اما
توانست در جمع تاپ تن بماند و در رده نهم به کار خود خاتمه
دهد .فهرست امتیازات سال تنها جایی نبود که ماری در ان
اول شد .وی امسال به لطف قهرمانی های بسیار متعددی
که به دست اورد توانست بیشترین پول جایزه را نیز به حساب
خود وارد کند .با جایزه بیش از سه میلیونی که در پی قهرمانی
در رقابت های فینال تور به دست اورد مجموع جوایز خود در
سال 2016را به رقم 13میلیون رساند .نوواک جوکوویچ هم
با بیش از 12/5میلیون در رده دوم جای گرفت .نزدیکترین
به این دو استن واورینکاست که قهرمانی در رقابت های یو
اس اوپن به وی کمک کرد تا امسال به بیش از شش میلیون
جایزه دست یابد.
بهترین شکل ممکن
مینا و شب اخر
مجموعه داستان های مصطفی مستور
رمانی درباره انتظار همسران شهید
مجموعه داســتان «بهترین شکل ممکن» نوشته مصطفی مســتور به تازگی توسط
نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده اســت .این کتاب چندی پیش توسط ناشر چشمه
رونمایی شد« .بهترین شکل ممکن» به عنوان دویست و هفتاد و چهارمین عنوان «داستان
فارسی» نشر چشمه چاپ شده و از ویژگی های برجست ه این اثر که ان را از دیگر اثار مصطفی
مســتور متمایز می کند ،می توان به وجه ســینمایی داستان ها اشــاره کرد ،به گونه ای که
می توان گفت «بهترین شــکل ممکن» ترکیبی از ادبیات و سینما و شــاید موفق ترین اثر
نویسنده در این تکنیک داستان نویســی باشد.این کتاب ۶داســتان را شامل می شود که
حوادث هر داستان در یکی از شهرهای ایران رخ می دهد .داستان ها نیز به نام این شهرها
نامگذاری شــده اند .عناوین داســتان های این کتاب به ترتیب ،از این قرار است :شیراز،
تهران ،بندر انزلی ،مشهد ،اهواز و اصفهان .در قسمتی از داستان «مشهد» در این کتاب
می خوانیم«:میهمان های کوشــکی که رفتند ،اجاق از پشت میزش بلند شد و ما را تا دفتر
کوشکی همراهی کرد .خودش هم امد توی دفتر اما ایســتاد پشت در .خودمان را معرفی
کردیم و کوشکی از پشت میزش بلند شــد اما با ما دست نداد و تنها اشــاره کرد روی کاناپه
بنشینیم .پیراهن سفید گشاد یقه گردی پوشیده بود که تا باالی زانوهاش می رسید .به نظر
هفتاد و چند ساله می امد .ریش کوتاه و موی ســرش تقریبا یک دست سفید بود .کاناپه از
میزش دور بود و ما برای حرف زدن با او راحت نبودیم .لحظه ای به نظرم رسید مردی با سن
و سال کوشکی ته اتاقی نســبتا بزرگ پشت میزی نشسته باشــد و دو جوان روی کاناپه ای
چسبیده به دیوار با فاصله زل زده باشند به او و مردی کنار در خبردار ایستاده باش د» .
رمان «مینا و شب اخر» اثر لیال جعفری در نوبت چاپ اول و از سوی انتشارات قدیانی
روان ه بازار کتاب شــد .در این رمان ،مینا شــروع می کند به ســاختن حوضی با کاشی های
ابی رنگ و دوست دارد وقتی که ارش بیاید در این حوض اب بریزند و از ان استفاده نمایند اما
غیبت ارش بیست و پنج سال طول می کشد .مینا همچنان حوض را نگهداری کرده و منتظر
امدن شوهرش است وقتی ارش می اید مینا می خواهد به وعده اش جامه عمل بپوشاند و...
داستان ابتدا زمان حال را روایت می کند اما مخاطب در خالل ان با رفت و برگشت زمانی به
گذشته می رود و روزگاری را روایت می کند که زن هنوز فقدان شوهرش را باور ندارد .داستان
این کتاب تخیلی است اما مسائلی که در ان مطرح شده ،مسائل امروز جامعه است .داستان
«مینا و شب اخر» انتظار همسران شــهید را بازگو می کند.در قسمتی از کتاب امده است:
«جناب خسروی می خواهم با همسرم تنها باشم .مرد میانه سال سر به زیر انداخت و گفت
خواهش می کنم خانوم صارمی راحت باشــید و رفت ســمت در تا از ان خارج شود .مینا در
حالی که زنجیر را دور انگشتانش لمس می کرد گفت اینجا نه می خوام توی خونه با او تنها
باشــم .صدایش محکم بود و ارام و پر از درد .همه با تعجب رو کردند به او ...سکوت توی
اتاق حکمفرما شد» ...
لیال جعفری درباره اینکه ایده این کتاب از کجا امده است ،گفته «:ایده نوشتن این
رمان همان هنگام که بــر رمان «روز تاریــک» کار می کردم به ذهنم خطور کرد .همســر
سرلشــگر فالحی در بخشــی از گفت وگویی که برای نوشــتن «روز تاریک» با او داشتم،
می گفت« :سال ها پس از شهادت سرلشگر فالحی ،هنوز هم با روح او مانوس هستیم».
صدای گرگ سالی
کتاب گویای اثر مرحوم امیرحسین فردی
کتاب گویــای «گرگ ســالی» ،اخرین اثــر زنده یاد
امیرحسین فردی منتشر شده و در دسترس عالقه مندان به
داستان های حوزه ادبیات انقالب قرار داده شد .پدر داستان
انقالب در این کتاب ،داستان «اسماعیل» را در بحبوحه
انقالب روایت می کند .این اثر با صدای ارش نوروزی تهیه
شده است.
«گرگ ســالی» روایتی از روزهای پیش از انقالب و
تالش مبارزان برای تغییر وضعیت موجود است .نویسنده
در این اثر داستانی از نماد برای رساندن مضمون مورد نظر
استفاده کرده است.
فــردی در این داســتان از حــال و هوای روســتایی
می گویــد که گرفتــار گرگ هایی شــده اند که بــا تغییرات
ژنتیکی تنها به خوردن ادم ها فکر می کننــد؛ قهرمان این
رمان جوانی مبارز اســت که پس از فرار از دست نیروهای
ساواک به منطقه سبالن پناه می برد و در انجا با گرگ های
ادمخواری کــه امریکایی ها برای اصــاح نژاد گرگ های
ایرانی به ان منطقه فرســتاده اند ،درگیر می شود .فردی در
این داستان به کشمکش میان اسماعیل و این گرگ های
می پردازد .امریکایی هــا که در ان زمان کشــت و صنعت
مغان را برعهده داشتند ،درصددند گرگ های ادم خواری را
در این منطقه بار اورند تا بتوانند برای کشتن افراد انقالبی از
انها استفاده کنند .عالوه بر این ،فضای روستایی جاری در
کتاب و حوادث ان ،بر لذت خواندن اثر افزوده است .امری
که در سال های اخیر کمتر به ان توجه شده و نویسندگان با
فاصله گرفتن از فضای روستا و گریختن به فضای شهری،
موضوعات را با روشی تقریبا یکسان بیان می کنند.
امیرحسین فردی رمان «گرگ سالی» را در واپسین
روزهای عمر خود برای انتشــار اماده کــرده بود .این رمان
ادامه رمــان موفق اســماعیل بــوده که بــا مضمونی ضد
استعماری به نگارش درامده است .در بخشی از این کتاب
می خوانیم« :ایســتاده بود روبه روی ســبالن و نگاهش را
دوخته بود به قافله و یال های بلند و پوشــیده از برف ان که
زیر تابش خورشید مثل شیشه می درخشــید .وقتی پایش
را از مشکین شهر بیرون گذاشــت و راه باللی جا را در پیش
گرفت ،باد هم وزیدن گرفته بود .تند و پر کوب ،سیالبی از
برف در کوهپایه جاری کرده بود .پنجه می کشید ،می رفت
و می برد .ایستاده و کالهش را کشــید روی گوش هایش
و نگاهش را دوخت به کوه .تکــه ای ابرگیر کرده بود به قله
و کنده نمی شد .کم کم شبیه گرگ شــد؛ بزرگ و ترسناک
که می خواســت از قله کنده شــود و هجوم بیاورد به طرف
او .دشــت خالی بود .تنها توفان برف بــود و تک و توک،
تک درختان لختی که ســر در گریبان بودند .تیره پشتش
لرزید نفهمید از ســرما بود یا از ترس .میان رفتن و برگشتن
دو دل ماند».
در همین روزها رمان «اســماعیل» هــم که زنده یاد
امیرحسین فردی در ان ،حوادث منتهی به پیروزی انقالب
اســامی را در قالب داســتان بازگو کرده ،به چاپ ششــم
رسید .این کتاب روایت جوانی است (اسماعیل) که به طور
ناگهانی وارد فضای انقالب اسالمی می شود و با تحوالتی
که در او رخ می دهد مســیری متفاوت از گذشته اش را در
پیش می گیرد.
پیشخوان جهانی
باراک اوباما
روی جلد
اشپیگل
ترامپ و
ما؛ تیتر اول
اکسپرس
فرانسه
مثلث | شماره 335
دیدار
مجله تایم
این شماره
خود را به
تاثیرگذارترین
عکس های
تاریخ
اختصاص داده
81
بازار
پیام مدیرعامل بانک انصار به مناسبت هفته بسیج:
بسیج طالیه دار جهاد کبیر و
مظهر نیروی کارامد درونی کشور
ایت الله ابراهیمی در پیامی به مناسبت هفته بسیج؛ بسیج را از معجزات انقالب اسالمی و
الگوی مقاومت اسالمی دانست و تاکید کرد:
«بسیج طالیه دار جهادکبیر و مظهر نیروی کارامد درونی کشور است».
ی در پیامی
به گزارش اداره کل روابط عمومی و تبلیغات بانک انصار ،دکتر ایت الله ابراهیم
با گرامیداشت سی و هفتمین ســالگرد صدور فرمان حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر تشکیل
«بسیج مستضعفین» و ارتش 20میلیونی و تبریک پنجم اذرماه به احاد ملت ایران و بسیجیان
دریادل و والیت مدار تصریح کرد« :با گذشــت 37سال از تاسیس بسیج مستضعفین و اشکار
شدن برکات وجودی این نهاد مقدس در عرصه های خطیر و سرنوشت ساز کشور و صحنه های
نیاز انقالب و نظام اسالمی؛ به صراحت می توان گفت بسیج از معجزات انقالب اسالمی است
که با اراده حضرت روح الله (ره) بنیانگذار فقید جمهوری اســامی ایران رقم خورد و با تاریخی
از درخشش و نقش افرینی های ســترگ در میدان های سخت و پرخطر ،اینک خود را «پیشتاز
جبهه های دفاع از انقالب» و «الگوی مقاومت اسالمی» و ایستادگی ضد سلطه و صهیونیسم
در صحنه «جنگ های نیابتی» و مقابله با «فتنه داعش» و گروهک های تروریستی – سلفی در
سوریه ،عراق و یمن قرار داده است .این پیام افزوده است« :نوای دلنشین «تفکر بسیجی»
به رغم تالش های جبهه دشمنان و انقالب و ملت ایران ،فراتر از میهن اسالمی در جغرافیای
منطقه طنین انداز شده است و شاداب تر و با صالبت تر از گذشته ،روح و جان ملت های انقالبی
و حق طلب بــه ویژه جوانــان ازاده وعدالت خواه را نــوازش می دهد و انــان را در اوردگاه های
«استکبارستیزی» و «سلطه گریزی» مصمم تر ساخته است.
در این پیام بسیج و بســیجیان «طالیه داران جهاد کبیر» و «مظهر نیروی کارامد درونی
بازار
82
مثلث | شماره 335
معرفیمدیران
سه سرپرستی «ثامن»
با حکمی از سوی مدیرعامل موسسه اعتباری ثامن مدیران سرپرستی استان های خراسان
رضوی ،شمالی و فارس منصوب شدند.
به گزارش روابط عمومی موسســه اعتباری ثامن؛ با تغییر ســاختار ســازمانی موسســه
اعتباری ثامن از هشــت منطقــه و 34حوزه تحت سرپرســتی به چهار ناحیه و 28سرپرســتی
مدیریت شعب اســتان ســه تن از سرپرســتان مدیریت های ثامن معرفی شــدند و بر اساس
این گزارش؛ مســعود کیوان فر سرپرســت مدیریت شعب استان خراســان رضوی ،محسن
محمدحســین پور سرپرســت مدیریت شــعب اســتان خراســان شــمالی و حمیــد هرمزی
ن فارس و کهکیلویه و بویراحمد معرفی و منصوب
ت شــعب اســتا
ت مدیری
به عنوان سرپرســ
شدند.
بنابرایــن گــزارش ،نواحــی چهارگانــه موسســه اعتبــاری ثامن شــامل ناحیــه یک،
سرپرســتی های« :تهران ،1تهران ،2البرز ،مناطق ازاد و شــعب مســتقل ،ناحیه دو شامل
سرپرستی های :خراســان رضوی ،سمنان ،خراســان شمالی ،خراســان جنوبی ،سیستان و
بلوچستان ،مازندران ،یزد و گلستان ،ناحیه سه شامل سرپرستی های :اصفهان و چهارمحال
و بختیاری ،کرمان ،فارس و کهکیلویه و بویراحمد ،قم ،گیالن و مرکزی ،ناحیه چهار شــامل
سرپرستی های :همدان ،کرمانشاه ،ایالم و کردستان ،خوزستان ،قزوین و زنجان ،اذر شرقی،
اذر غربی ،اردبیل ،لرستان و بوشهر و هرمزگان هستند.
کشور» توصیف و با اشاره به رسالت و نقش خطیر انان در شرایط حساس کنونی تاکید شده است.
بسیج سالح استراتژیک و «رمز پیروزی ملت ایران» در عبور از پیچ تاریخی سرنوشت ساز
عصر حاضر و نیل به دروازه های تمدن نوین اســامی اســت و تردیدی نیســت که در مصاف
راهبردی اسالم ناب محمدی (ص) با «نظام ســلطه و صهیونیسم» همچنان خط مقدم امت
اسالمی خواهد بود و این واقعیت انکارناپذیر با توسعه سنگرهای مبارزه بسیجیان در سرزمین
عراق و شام و در نزدیکی بیت المقدس نیز معنادارتر شده است.
مدیرعامل بانــک انصار در پایــان پیام خود با تبریک «هفته خجســته بســیج» به احاد
بسیجیان مخلص ،والیت مدار و بابصیرت و تکریم و تعظیم به مقام شامخ شهیدان تاریخ ساز
این نهاد انقالبی ،مردمی و تکلیف مدار اورده است« :به بسیج و حماسه سازان بسیجی که ردای
شــهادت بر تن کردند و از میدان دفاع مقدس و ســنگرهای «دفاع از حرم اهل بیت عصمت و
طهارت (ع)» در عراق و سوریه ،سلحشورانه و عاشقانه به عرش الهی پرکشیدند درود می فرستم
و خدای سبحان را به شکرانه برخورداری از نعمت «والیت» و همراهی در صف بسیجیان مخلص
و اصحاب خلف و صالح امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری امام خامنه ای عزیز (مدظله العالی)
سپاس می گویم و از حضرتش طلب می کنم همه ما را با بسیجیان محشور سازد.
تغییر استراتژی بازاریابی ثامن
جلســه بازاریابی سرپرســتی یک تهران با اعالم تغییر اســتراتژی بازاریابی در ثامن با
پیاده سازی بازاریابی مویرگی برگزار شد .معاون اداره بازاریابی موسسه اعتباری ثامن در جلسه
بازاریابی سرپرســتی یک تهران گفت :در حال بررسی و پیاده ســازی و بومی سازی بازاریابی
مختص به ثامن هستیم که به زودی دستورالعمل ان به نواحی و سرپرستی ها ابالغ می شود.
سید حمید موسوی دلخوش ،هدف برنامه ریزی اســتراتژیک در حوزه بازاریابی را پیش بینی
اینده بازار عنوان کرد و افزود« :پیاده سازی شیوه جدید بازاریابی ثامن منجر به کاهش مطالبات
به صورت غیرمستقیم ،جذب منابع حداکثری ،کاهش ریسک و کاهش هزینه ها می شود».
وی با توضیح اقدامات انجام شــده در حوزه بازاریابی تصریح کرد« :باتوجه به پتانسیل های
موجود انتظار موفقیت های بیشــتر و کســب نتایج بهتر در سطح شــبکه را داریم ».موسوی
دلخوش در خاتمه از اهمیت اجرایی شــدن بازاریابی مویرگی و شناسایی نیاز مشتریان گفت
و خاطر نشــان کرد« :با هدف کنترل بازار و حفظ مشتریان اموزش بازاریابی ،مصرف دقیق و
به موقع منابع برای پویا شدن واحد محصول در دستورکار قرار گرفته است ».یکی از معاونان
سرپرستی یک تهران در ادامه این جلســه بر حرکت منطقی و علمی جهت شناخت بازار برای
نفوذ به اذهان مشتریان و ترغیب انان برای استفاده از خدمات ثامن تاکید کرد و اظهار داشت:
«چاشنی بازاریابی صبر ،حوصله ،دقت و داشــتن چهره ای خندان است ».غالمرضا حبیبی
چشم انداز یک بازاریابی موفق را شناخت دقیق نسبت به بازار هدف و اگاهی کامل از خدمات
ی بازاریابان باید از دستورالعمل جامع
برای فروش محصوالت عنوان کرد و تاکید کرد« :تمام
و یکسان شرکت تبعیت کنند».
بازار
حضور پنج درصدی
کارکنان کوثر در
راهپیمایی عظیم
اربعین حسینی
عصر روز سه شنبه دوم اذرماه مراسم استقبال از زائرین اربعین حسینی در محل نمازخانه
حوزه مرکزی موسسه اعتباری کوثر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر ،همزمان با هفته بسیج مراسم استقبال از
کاروان اربعین حسینی با حضور جواد فهیمی پور قائم مقام مدیرعامل ،معاونین و پرسنل ستاد
مرکزی ،مسئوالن دوایر و روسای حوزه های مدیریت شعب استان برگزار شد.
بر اســاس این گزارش ،این مراســم با تالوت قران اغاز و در ادامه جواد فهیمی پور قائم
مقام مدیرعامل ضمن عرض خیر مقدم و تشــکر از حضور زائرین با وجود خستگی سفر گفت:
ی منحصر به فرد بوده و باید به این پدیده پرداخته
«راهپیمایی اربعین یک پدیده بی همتا و اقدام
و ترویج شود».
دکتر عیسی رضایی ،مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر نیز با افتخار به حضور کوثریان در
راهپیمایی عظیم اربعین حســینی گفت« :تعداد بیش از 125نفر معادل پنج درصد از کارکنان
موسسه کوثر زائر کربالی معلی بوده اند .امیدوارم در راهپیمایی سال اینده تعداد زائرین موسسه
اعتباری کوثر افزایش یابد».
نایب رئیس موسسه اعتباری کوثر در ادامه از اعزام کاروان ویژه بانوان کوثری به کربالی
معلی طی ســال جاری خبر داد و تصریح کرد 22« :درصد از شاغلین موسسه را بانوان تشکیل
می دهند ».وی با اشــاره به حرکت عظیم راهپیمایی اربعین حسینی و حضور میلیون ها زائر در
این حرکت فرهنگی اظهار داشت« :در این راهپیمایی 10روزه مدیریت برگزاری مراسم و ایثار
عراقی ها در پذیرایی از زائرین حسینی کامال مشهود بود».
دکتر رضایی در بخش دیگری از ســخنان خود گفت« :راهپیمایی عظیم اربعین حسینی
نشان می دهد که ال الله تنها نبوده و حضور میلیونی زائرین خود بیانگر عقبه سوره کوثر است.
همچنین شرمســاری عراقی ها که نتوانســتند در زمان وقوع این حادثه عظیم تاریخی از اهل
بیت (ع) حمایت کنند ،احساس می شد».
بر اساس این گزارش ،کاروان 50نفره موسسه اعتباری کوثر با سفر به نجف اشرف و طی
کردن مسیر نجف تا کربال امسال نیز برای سومین سال پیاپی حضور خود را در کنار خیل عظیم
عاشقان حسینی ثبت و ماندگار کردند.
یاداور می شود ،موسسه اعتباری کوثر هم راستا با حرکت عظیم فرهنگی پیاده روی اربعین
حسینی طبق سنوات گذشته با برپایی موکب ابرسانی در مرزهای مهران ،شلمچه و چذابه و توزیع
صدها هزار بطری اب معدنی به زائران اربعین حسینی خدمت رسانی کرده است.
انتشار هشتمین شماره ماهنامه شمیم کوثر
مثلث | شماره 335
بازار
به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر،
سخن مدیرمســئول در این شــماره از نشــریه به موضوع
کارکرد نظام بانکی در ســال «اقتصــاد مقاومتی ،اقدام و
عمل» اختصاص یافته و دکتر عیســی رضایی مدیرعامل
موسســه به تبیین راهکارهــای حمایت از بخــش تولید و
نقش بانک ها و موسســات اعتباری در این زمینه پرداخته
است.
سخن ســردبیر در این شــماره نیز به موضوع اولین
نظرســنجی از کارکنان موسســه در رابطه با ارزیابی کمی
و کیفی جریده پیــش رو اختصاص یافتــه و نگارنده میل
بــه دانش افزایی در موسســه اعتباری کوثــر را مهمترین
یافته های این افکارسنجی ذکر کرده است.
عنوان روی جلد این شــماره نشــریه شــمیم کوثر،
صدرنشینی موسسه در بین شرکت های فرابورسی با نزدیک
به نیــم میلیون نفــر ســهامدار به عنــوان پرجمعیت ترین
سهامدار بورس است.
در این شماره گزارش ویژه ای در مورد تعامل با نظام
بانکی بین المللی منتشر شده و در ادامه نیز طی گفت وگویی
با مدیر حقوقی موسسه در رابطه با روند پیگیری پرونده های
حقوقی موسسه سخن به میان امده است.
گزارش ویژه چهارمین همایش سراســری مدیران و
کارشناســان بازاریابی موسســه اعتباری کوثر ،رونمایی از
چهار خدمت اموزشی جدید موسســه در سومین همایش
سراسری کارشناسان معاونت توسعه و مدیریت سرمایه های
انسانی و گفت وگوی ویژه با معاونت حسابرسی و بازرسی از
دیگر موضوعات این شماره از نشریه است.
83
بازار
برگزاری 37هزار نفر -ساعت اموزشی
در شش ماهه امسال در بانک دی
بازار
84
مثلث | شماره 335
بانک دی با هدف توانمندسازی و ارتقاء سطح دانش
و مهارت کارکنان خود در شش ماهه نخست سال 95اقدام
به برگزاری 127دوره اموزشــی معادل 37هزار و 608نفر
ساعت کرده است.
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،مجتبی
حیدری ،معاون ســرمایه انسانی و توســعه مدیریت بانک
با ارائه گزارشی از دوره های اموزشــی برگزار شده در شش
ماهه اول سال اظهار کرد« :این دوره های اموزشی با هدف
توانمندسازی و ارتقای ســطح دانش و مهارت کارکنان و با
رویکرد تغییر رفتار انها انجام شده است».
وی افــزود« :ایــن برنامه ریزی هــا مطابق با ســند
نیازسنجی اموزشی مبتنی بر شــغل ،شایستگی و نیازهای
اموزشی اعالم شده از سوی ســازمان به صورت منظم در
طول سال برنامه ریزی و اجرا می شوند».
حیدری ادامه داد« :دوره ها منطبق بر تقویم اموزشی
ابالغ شــده در ابتدای هر فصل ،به صورت درون سازمانی
(اجرا در مرکــز امــوزش ارزش افرینــان دی) و به صورت
برون سازمانی (معرفی به موسسات معتبر اموزشی) برگزار
شده است».
حیدری تعداد دوره های اموزشــی برگزار شده از نیمه
دوم فروردین تا پایان شهریور ماه سال جاری را 127 ،دوره
معادل 37608نفر ساعت اموزشی اعالم کرد که جزئیات
ان به شرح ذیل است:
شــیوه اجرای اموزش هــای برنامه ریزی شــده ویژه
همکاران به دو صورت حضوری و غیر حضوری است:
مطابق بــا دســتورالعمل مصوب اجــرای دوره های
اموزشی ،نمودار مربوط به نفر -ساعت اموزشی به تفکیک
نوع دوره به شرح ذیل است:
شــیوه برگــزاری دوره ها به صــورت برون ســازمانی
و درون ســازمانی ،برنامه ریــزی شــده و ســعی بــر ایــن
بوده کــه حتی االمکان دوره هــا به صورت داخلــی برگزار
شود.
همچنین به جهت اشنایی بیشتر کارکنان با فرایندهای
اجرایــی و عملیاتــی بانــک ،در تدریس اکثــر دوره های
اموزشــی از همکاران بانک به عنوان مدرس استفاده شده
است.