ماهنامه مثلث شماره 337
ماهنامه مثلث شماره 337
ماهنامه مثلث شماره 337
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی و هفت 20 /اذر 88 / 1395صفحه 6000/تومان
4000
رکورد روحانی
چرا دالر ناگهانگران شد؟
روحانی گفت که امضای طرح
تحریمی ISAاز جانب اوباما
بهمعنای نقض برجام است
عصر پس از روحانی
شرایط برای انتخاب دوباره
روحانی در سال 96
سخت شده است
میلیتاریسم ترامپ
یک ژنرال تندرو فرمانده پنتاگون میشود
رسوایی
چپ فرانسوی
چرا اوالند نامزد نمیشود؟
16اذر انتخاباتی
اصولگرایان و اصالحطلبان
به دانشگاههای ایران رفتند
برای مشاهده اخبار بزرگداشت روز کتاب ،کتابخوانی و کتابدار میتوانید توسط گوشی تلفنهمراه خود از رمزینهها عکس بگیرید
کتابداران برگزیده نهاد تقدیر شدند
نفرات برگزیده هجده بخش ایین گرامیداشـت روز «کتاب ،کتابخوانی ،کتابدار»
دوشـنبه بیسـت و چهارم ابان با حضور سـیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ
و ارشـاد اسـامی ،سـیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشـاد
اسـامی ،علیرضـا مختارپور دبیرکل نهـاد کتابخانههای عمومی کشـور ،طیبه
سیاوشـی شاهعنایتی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شـورای اسامی ،سیده
فاطمـه ذوالقـدر نماینده مردم تهران ،ری ،شـمیرانات ،اسامشـهر و پردیس در
مجلس شـورای اسامی ،جمعی از مسـئولین ،کتابداران ،اهالی فرهنگ و حوزه
کتـاب و کتابخوانی در تاالر وحدت تجلیل شـدند.
در بخـش نخسـت؛ کتابخانههـای مرکـزی ارومیـه ،اوحـدی مراغـهای و
میرفندرسـکی گـرگان به عنـوان کتابخانههای نمونـه نهادی معرفـی و از انها
تقدیر شـد.
زهـرا اقایـی جوشـقانی از کتابخانـه عامـه امینی قم ،سـمیه رسـتمی اصل از
کتابخانـه عمومـی امـام باقـر(ع) نظرابـا ِد اسـتان البـرز و فریبـا رضا قرهبـاغ از
کتابخانـه مرکـزی ارومیـه نیز به عنـوان کتابـداران برتر بخش کـودک تجلیل
شدند.
در بخـش کتابـداران برتـر بخـش نابینایـان؛ حمیـده روحـی از کتابخانـه
میرفندرسـکی گـرگان ،سـمانه فتاحـی از کتابخانـه عمومـی امام علـی(ع) یزد
و طیبـه عبدلـی از کتابخانـه عمومـی ایـتاهلل خامنـهای قـم به عنـوان نفرات
برگزیـده معرفی شـدند.
لـوح تقدیـر مسـئولین و کتابـداران کتابخانههای برتـر نهادی نیـز در دو بخش
«درجـه روسـتایی» و «درجـه 8و »9بـه برگزیدگان اعطاء شـد کـه در بخش
مسـئولین و کتابـداران روسـتایی؛ مریـم داوری از کتابخانـه عمومـی شـهدای
محراب محمد صالحی گناوه در اسـتان بوشـهر ،محمد اسدپور اقدم از کتابخانه
عمومـی امـام علـی(ع) قاضیجهـان شهرسـتان اذرشـهر در اذربایجانشـرقی
و مهدیـه هنرمنـد راد از کتابخانـه عمومـی حـاج ماعلـی فرحبخـش فرحاباد
برگزیـده شـدند و در بخـش مسـئولین و کتابـداران «درجـه 8و »9نیز خانمها
فاطمه صفرزاده از کتابخانه عمومی سـلمان فارسـی ایور در شهرسـتان گرمهی
اسـتان خراسانشـمالی ،ملیحـه دهقـان از کتابخانـه عمومـی کوثر ابرکـوه در
اسـتان یزد و فاطمه خجسـته از کتابخانه عمومی بنتالهدی قوچان در اسـتان
خراسـان رضـوی برگزیـدگان این بخـش را تشـکیل میدادند.
پنجمیـن بخش به مسـئولین نمونه کتابخانههـای درجـات « 6و 4« ،»7و »5
و « 3بـه بـاال» اختصاص داشـت کـه در انها به ترتیب خانمها زهرا سـمیعی
مصلـح از کتابخانه عمومی شـهید مفتح دمـق رزن ،زهرا کریمخانی از کتابخانه
عمومـی قائم ارومیـه ،منیژه احمـدی از کتابخانه عمومی مطهری فوالدشـهر،
ملیحه سـلیمان از کتابخانه عمومی هنر و اندیشـه فوالدشـهر ،فرشته دولتی از
کتابخانـه عمومی دانشـجوی مایر ،زهره شـفیعزاده از کتابخانه فرهنگسـرای
والیـت زیباشـهر ،زهره تقوی رفسـنجانی از کتابخانه سـیدجواد افصح هجری
رفسـنجان ،نرگس فرحبخش از کتابخانه مرکزی ارومیه و مهدیه سلطانشـاهی
از کتابخانـه مرکـزی کرمان بـه عنوان نفرات برتر تقدیر شـدند.
شـبنم حقبین کتابدار کتابخانه عمومی شـهید مفتـح دمق ،عـذرا دائی کتابدار
کتابخانـه عمومـی مرحـوم رحیـم محسـنی هادیشـهر ،الهـه فیـض کتابدار
کتابخانه عمومی باقرالعلوم(ع) مشـهد ،نسیبه خالداری کتابدار کتابخانه عمومی
شـهید اول کوهبنان ،نسـیمه جهانی بهنمیری کتابدار کتابخانه عمومی شـهید
صالحـی بابلسـر ،زهرا کمالـی کتابـدار کتابخانـه عمومی الغدیر خمینیشـهر،
پرویـن عبدالـهزاده کتابدار کتابخانـه مرکزی بوکان ،سـیدامیر جعفری پطرودی
کتابـدار کتابخانـه عمومـی امیـر پـازواری بابلسـر ،فاطمـه رسـتگاری کتابـدار
کتابخانهمرکـزی همـدان و زهـرا جـوادی کتابـدار کتابخانـه عمومـی عامه
طباطبایـی محـات نیز کتابـداران نمونـه کتابخانههای نهـادی در بخشهای
درجـه « 6و 4« ،»7و »1،2،3« ،»5و «مرکزیهـا و اسـتاندارد» شـدند.
telegram.me/iranplir
p.r@iranpl.ir
instagram.com/iranpl.ir
aparat.com/iranpl.ir
www.iranpl.ir
جلد
د
و
م
یگری
بازگشتبهنظام
یکژنرالتندروفرماندهپنتاگونمی شود
قانونگراییواحتراموخضوع
درمقابلقانون
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
ماامروزمواجههستیمبامشکالتیکهاز
خارج برای ما تهیه میکنند و صادر میکنند و
در داخــل هم بعضــی عناصر وابســته
به خــارج ،تهیه میکنند و ما را در مشــکالت
میگذارند .من در اول این سال اعالم کردم
که این سال را باید ما سال اجرای قانون بدانیم
و با قانون طــوری عمل کنیم که هم اســام
و هم دنیا ،کارهــای مارا یــک رفتار صحیح
بداند .در کشــوری که قانون حکومت نکند،
خصوص ًا ،قانونی که قانون اسالم است ،این
کشور را نمیتوانیم اسالمی حساب کنیم .کسانی که با قانون
مخالفت میکنند اینها با اسالم مخالفت میکنند .کسانی که
با مصوبات مجلس بعد از اینکه شورای نگهبان نظر خودش
را داد باز مخالفت میکنند ،اینها دانسته یا ندانسته با اسالم
مخالفت میکنند .اگرهمۀ اشخاصیکه درکشورمانهستند
و همۀ گروههایی که در کشور هستند و همه نهادهایی که در
سرتاسر کشور هستند به قانون خاضع بشویم و قانون را محترم
بشمریم ،هیچ اختالفی پیش نخواهد امد .اختالفات از راه
قانون شکنیها پیش میاید .اگر قانون حکومت کند در یک
کشوری[اختالفی دیگر نخواهد بود] .چنانچه از صدر عالم
تاکنون تمام انبیا برای برقرار کردن قانون امدهاند و اســام
برای برقراری قانون امده است و پیغمبر اسالم و ائمۀ اسالم و
خلفای اسالم تمام برای قانون خاضع بودهاند و تسلیم قانون
10- 21
خبرنامه
تغییر در سازمان بسیج
تغییر واحد پول ملی
دار برای زنجانی
16اذر انتخاباتی
22- 27
گفتارها
اسد ،بهانه؛ هدف ،ایران
احتضار سوسیالیسم در پاریس
شوک تازه بر پیکره اروپای واحد
خالی شدن از معنا
32- 51
سیاست
ت ََرک
انتی برجام
معارضه با روح برجام
عصر پس از روحانی
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
بودهاند .ما هــم باید تبعیت از پیغمبر اســام بکنیم و از ائمۀ
هدی بکنیم و به قانون هم عمل کنیم و هم خاضع باشیم در
مقابل قانون .قانون برای همه است .البته چنانچه به قانون
بخواهند عمل کنند و یک دزدی را به جای خودش بنشانند،
ان دزد صدایش در میاید ،لکن بایــد به ان دزدی که مقابل
قانون میخواهد عرض اندام کند ،توجــه داد که این قانون
است .اگر پسر رســول اکرم ،دختر رسول اکرم ،هم ـ خدای
نکرده ـ دزدی کند ،رسول اکرم دست او را میبرد ،قانون است.
قانون برای نفع ملت است ،برای نفع جامعه است ،برای نفع
بعضی اشخاص و بعضی گروهها نیست .قانون توجه به تمام
جامعهکردهاست.قانونبرایتهذیبتمامجامعهاست.البته
دزدها از قانون بدشان میاید و دیکتاتورها هم از قانون بدشان
میایدوکسانیکهمخالفتهامیخواهندبکنندازقانونبدشان
میاید ،لکن قانونی که مال همۀ ملت اســت و برای
تهذیب همۀ ملت اســت و برای ارامــش خاطر همۀ
ملت است و برای مصالح همۀ ملت است ،باید محترم
شمرده بشود .نباید چنانچه یک
قانونی بر خالف نظر من بود ،من بیایم بیرون و
هیاهو کنم که من این قانون را قبول ندارم ،این قانون
خوب قانونی نیست .قانون خوب است ،شماها باید
خودتان را تطبیق بدهید با قانون ،نه قانون[خودش
را]با شما تطبیق بدهد .اگر قانون بنا باشد که خودش
را تطبیــق بدهد با یک گــروه ،تطبیق بدهــد با یک
جمعیت ،تطبیــق بدهد با یک شــخص ،این قانون
نیست .قانون در راس واقع شده است و همۀ افراد هر
کشوری باید خودشان را با ان تطبیق بدهند.
52- 62
بین الملل
بازگشت به نظامی گری
سگ هار دونالد
رسوایی چپ فرانسوی
پایان اوالند
64-69
اقتصاد
،4000رکورد روحانی
شمشیر دو لبه
در نوسان می مانیم
معمای دالر
70-75
ورزش
اسمان نه چندان ابی
زمانی :من حامی منصوریان ام
وزیری برای حفظ وضع موجود
ایا زیدان با رئال جاودانه می شود؟
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی -هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره سیصد و سی و هفت 20 /اذر 88 / 1395صفحه 6000/تومان
4000
رکورد روحانی
چرا دالر ناگهانگران شد؟
روحانی گفت که امضای طرح
تحریمی ISAاز جانب اوباما
بهمعنای نقض برجام است
عصر پس از روحانی
شرایط برای انتخاب دوباره
روحانی در سال 96
سخت شده است
میلیتاریسم ترامپ
یک ژنرال تندرو فرمانده پنتاگون میشود
رسوایی
چپ فرانسوی
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
چرا اوالند نامزد نمیشود؟
16اذر انتخاباتی
اصولگرایان و اصالحطلبان
به دانشگاههای ایران رفتند
شماره پیامک3000411711 :
پول جدید
خبرنامه
واحد پول ایران ،تومان و برابر با ۱۰ریالتعیین شد .تغییر واحد پول ایران
از ریال به تومان پس از ارســال الیحه بانک مرکزی به مجلس شورای اسالمی
و تصویب این بند در مجلس و تایید ان توســط شــورای نگهبــان قانونی و قابل
اجراست .در خبرنامه این شماره عالوه بر این موضوع به تایید حکم بابک زنجانی
و حضور دو نماینده پوتین در ایران نیز پرداخته ایم.
تغییردر
سازمانبسیج
تی
تر
یک
سردارغالمحسینغیب پرور
جایگزینسردارنقدیشد
خبرنامه
10
مثلث | شماره 337
سردار غالمحسین غیب پرور با حکم فرمانده معظم
کل قوا ،رئیس سازمان بسیج و جانشین فرمانده کل سپاه
در امور بسیج شد .طی این حکم رهبر معظم انقالب ،سردار
غیب پرور جایگزین ســردار محمدرضا نقدی در ســازمان
بسیج مستضعفین شد .در حکم رهبر معظم انقالب اسالمی
امده است:
بسم الله الرحمن الرحیم
سردار سرتیپ پاسدار غالمحسین غیب پرور
نظر به انتصاب ســردار سرتیپ بســیجی محمدرضا
نقــدی در ســمت «معــاون فرهنگــی و اجتماعی ســپاه
پاسداران انقالب اســامی» و بنا به پیشنهاد فرمانده کل
ســپاه پاســداران انقالب اســامی و تعهد و شایستگی و
تجارب ارزنده ،شــما را به سمت «رئیس ســازمان بسیج و
جانشین فرمانده کل سپاه در امور بسیج» منصوب می کنم.
ارتقای حضور سازمان یافته تر مردم (به ویژه جوانان عزیز)
و اعتالی بســیج در عرصه های مورد نیاز انقالب اسالمی
(مثل علــم ،فرهنگ ،دفــاع و خدمات رســانی) ،ایجاد و
ســاماندهی مجموعه های اندیشــه ورز و رصدگر در تمام
سطوح به خصوص در ســتاد بســیج برای راهبردنگاری و
رصد فعالیت ها و جلوگیری از نفوذ دشــمن ،ایجاد سازوکار
قطعی برای تقویت هم افزایی اقشار و همکاری و هماهنگی
با دســتگاه های ذی ربط ،مــورد انتظار اســت.از زحمات
و تالش های موثر و مخلصانه ســردار ســرتیپ بســیجی
محمدرضــا نقدی در دوره تصدی این مســئولیت تشــکر
و قدردانی می کنــم .توفیقات همــگان را از خداوند بزرگ
مسئلت دارم.
سید علی خامنه ای
۱۷اذر ماه ۱۳۹۵
گفتنی اســت؛ اخرین مسئولیت ســردار غیب پرور،
فرماندهــی قــرارگاه امام حســین(ع) بود کــه دقیقا یک
ســال پیش و در اذر ســال 94بــه او واگذار شــد .قرارگاه
امام حســین(ع) مســئولیت ســازماندهی گردان هــای
امام حســین(ع) ســپاه را برعهــده دارد و پیش از ســردار
غیب پرور ،سردار شهید حســین همدانی ،فرماندهی این
قرارگاه را برعهده داشت که در حین انجام ماموریت در 16
مهرماه سال گذشــته در حلب ســوریه ،به شهادت رسید.
پیش از ان نیز ســردار غیب پرور حدود 11سال فرماندهی
سپاه فجر استان فارس و قبل از ان معاونت اموزش نیروی
زمینی ســپاه را به عهده داشت .ســردار محمدرضا نقدی
در مهر ماه ســال 88با حکم رهبر انقالب به سمت ریاست
سازمان بسیج مستضعفین که تا پیش از ان نیروی مقاومت
ی از سوی حضرت
بسیج نام داشت ،منصوب شد .طی حکم
ایت الله خامنه ای فرمانده معظم کل قوا ،سردار غیب پرور
رئیس سازمان بسیج و جانشــین فرمانده کل سپاه در امور
بسیج و جایگزین سردار محمدرضا نقدی شد.
اخریــن مســئولیت ســردار غیب پرور،
فرماندهی قرارگاه امام حسین(ع) بود که
در اذر ســال 94به او واگذار شد .قرارگاه
امام حسین(ع) مســئولیت سازماندهی
گردان هــای امام حســین(ع) ســپاه را
برعهده دارد و پیش از سردار غیب پرور،
سردار شهید حسین همدانی ،فرماندهی
این قرارگاه را برعهده داشــت که در حین
انجــام ماموریــت در 16مهرمــاه ســال
گذشته در حلب سوریه ،به شهادت رسید
طی اعالم این حکم ،سردار نقدی به سمت معاونت
فرهنگی و اجتماعی ســپاه پاســداران انقالب اســامی
منصوب شــده اســت .در حکم رهبر انقالب امده است:
نظر به انتصاب سردار سرتیپ بسیجی محمدرضا نقدی در
سمت «معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقالب
اســامی» و بنا به پیشــنهاد فرمانده کل ســپاه پاسداران
انقالب اسالمی و تعهد و شایستگی و تجارب ارزنده ،شما را
به سمت «رئیس سازمان بسیج و جانشین فرمانده کل سپاه
در امور بسیج» منصوب می کنم.
نقش مهم بسیج
«بســیج نگاه می کند ببیند که ایــن حرکت عمومی
انقالب و نظام از مسیر درست منحرف نشود؛ مراقب است
که انحراف به وجود نیاید؛ هر جا انحرافی مشــاهده شد،
بسیج در مقابل ان می ایســتد .این از جمله خصوصیاتی
است که مربوط به بسیج است ».این فرمایش رهبر معظم
انقالب بهترین تفسیری است که در مورد هویت وجودی
بسیج بیان شده است .واقعیت این است که نیروی بسیج از
زمان شکل گیری در دوران تثبیت نظام جمهوری اسالمی
همواره نقش مهمی در تثبیت و تداوم انقالب اسالمی ایفا
کرده است .اوج حرکت بسیج در دوران دفاع مقدس متبلور
شد و استراتژی رهبر کبیر انقالب برای مشارکت مردم در
حفاظت از کشور به طور کامال عینی محقق گردید .به طور
قطع می تــوان گفت اگر مشــارکت داوطلبانه و بســیجی
مردم نبود نیروهای نظامــی به تنهایی نمی توانســتند در
برابر هجــوم همه جانبه دشــمن مقاومت نماینــد .امروزه
نیز با گذشــت دو دهه از پایان جنگ نقش بسیج در کشور
فعال تر شده و بسیج توانسته است خود را با نیازهای زمان
امروز تطبیق دهد.
سرانجام بابک
16اذر انتخاباتی
تغییر واحد پول ملی
هیات دولت واحد پول را به تومان تغییر داد
گزار
ش
اول
1
براســاس موادی از «الیحه بانک مرکزی جمهوری
اسالمی ایران» که به تصویب هیات وزیران رسید ،واحد
پول ایران ،تومان و برابر با ۱۰ریالتعیین شد .هیات دولت
در جلسه هفته گذشته خود به ریاست حجت االسالم روحانی
رئیس جمهور،بــه ادامه بررســی پیشــنهادهای کارگروه
منتخب دربــاره «الیحه بانک مرکزی جمهوری اســامی
ایران»پرداخت و مواد دیگری از این الیحه را به تصویب
رساند. براساس موادی از این الیحه که به تصویب هیات
وزیران رســید ،واحد پول ایران ،تومــان و برابر با 10ریال
تعیین شــد .تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان پس از
ارسال الیحه بانک مرکزی به مجلس شــورای اسالمی و
تصویب این بند در مجلس و تایید ان توسط شورای نگهبان
قانونی و قابل اجراست .در الیحه بانک مرکزی پیشنهادی
امده بود« :امکان اجرای رفرم پولــی و تعریف واحدهای
پول جدید پیش بینی شده اســت ،به این ترتیب در صورت
نیاز ،به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و تصویب وزیر امور
اقتصادی و دارایی ،رفرم پولی کــه به معنای معرفی واحد
پول ملی جدید ،اجزای ان و برابری ان بــا واحد پول رایج
است ،به اجرا گذارده می شود ».هرچند این طرح در دولت
به تصویب رسیده ولی پیش نیاز اجرای ان تصویب مجلس
و تایید شورای نگهبان اســت که باید دید دولت چه زمانی
الیحه مربوطه را تقدیــم مجلس خواهد کــرد ،ولی نکته
محمود فتح الهی
روزنامه نگار
هزینه و فایده یک تصمیم
ث
lموضع قابل تقدیر
حســن روحانــی هفتــه گذشــته
در مواجهــه با اقدام ســنای امریــکا برای
تصویب تمدید تحریم ها علیه ایران گفته
اســت :این موضع گیــری رییس جمهور
که تا پیش از این به شــدت از برجام دفاع
کرده و بــه منتقدان خرده مــی گرفت چرا
به برخی اقدامات طــرف مقابل در توافق
هســته ای اعتراض دارند حتما می تواند
اقدامی مثبــت و قابل تقدیر تلقی شــود .
همانگونه که حســن روحانی خودش هم
اشــاره کرده توافق هســته ای مساله یک
جناح یا حزب نیســت و اکنون ما با مســاله
منافع ملی مواجه هستیم .بی شک باید در
مواجهه با خصومت ورزی ایاالت متحده و
نقض فاحش برجام امادگی کامل و واکنش
همســنگ با ان ها داشــت .حال انکه از
گزینه هایی کــه ترامپ بــرای کابینه اش
معرفی کــرده می توان فهمیــد که دوران
باراک اوباما به پایان رسیده و ما از این پس
با خصومت ورزی های اشکارتر و تند تری
مواجه خواهیم شد .باید از همین ابتدا به
امریکایی ها نشــان دهیم کــه نمی توانند
به زیــاده خواهی ها و دشــمنی هــا ادامه
داده و حتما با واکنــش قاطع ایران مواجه
خواهند شد .
lقانون مریض احوال
«اکثــر دریافت هــا طبــق قوانین و
مقرراتی بوده که برای مدیران تعیین کرده
بودند»؛ این اظهار نظر وزیر اقتصاد است.
این جنس اظهارات البته از ســوی ســایر
مقامات دولتی هــم بیان شــده ،نکته اما
این اســت که ایــن حقوق هــای نجومی
چه طبق قانون باشــد و چه فرا قانون یک
پدیده زشــت و قبیح برای سیستم اداری و
دولتی ما بوده است .ســوال این است که
حتی اگر قوانینی در گذشــته ایجاد شده،
ایا مدیرانی که حق و حقــوق خود را باید از
بیت المال و کیســه مردم برداشــت کنند،
مجاز خواهند بود در نهایت ســوء استفاده
برای خــود و دوستانشــان در هیات مدیره
ها میلیون ها تومان حقــوق تعیین کرده و
عالوه بر ان ،برای مصارف شخصی خود
وام های قرض الحســنه و حتی با نرخ سود
صفر درصد تصویب کنند؟ مردم منتظرند هر
چه سریع تر نسبت به اعالم نتایج بررسی ها
در این مورد اقدام کنید .
مثلث | شماره 337
در تحلیل انچه در مورد تغییر واحد پول ایران رخ داده
است ،برخی کارشناسان معتقدند دولت قصد دارد با چنین
کاری در نهایــت بازار را تســت کند و واکنــش ان را دریابد
و شــاید هم تصمیم دارد پروژه حذف ســه صفر را فعال و تا
مدتی از دهان مردم بیندازد و به همین دلیل تصمیم گرفته
ف صفرهای زائد را به تعویق
تا با حذف یک صفر مدتی حذ
بیندازد.در این میان تجربیات جهانی نشان می دهد یکی از
مهمترین پیش نیازها در این حوزه مهار تورم است .در حال
حاضر بیش از سه سال اســت که نرخ تورم در حال کنترل
است و روند کاهشی حاکم بر ان سبب شده است نرخ تورم
تک رقمی شود.
به عقیده برخی از کارشناســان اقتصــادی ،افزایش
ظاهری قدرت پول ملی ،اسان سازی مبادالت ،محاسبات
و خریــد و فروش های مــردم از اثرات قابــل تحقق حذف
صفرها است ،اما برای حذف صفرها ارتقای شاخص های
اقتصادی همچــون افزایش تولید ،نرخ ســرمایه گذاری،
ازادســازی های اقتصــادی ،رفــع انحصــارات ،حضــور
بانک هــای خارجــی در کشــور ،حضــور بی قید و شــرط
سرمایه گذاران خارجی و غیره نیز باید انجام شود.
ن
ظر
مثل
خبرنامه
2
مهم اینجاست که طرح اصالح پول ملی بعد از سال ها در
دولت به تصویب رسید ،چراکه پیش از این و در دولت قبل
اصالح پول ملی به قدری جدی شده بود که بانک مرکزی
با راه اندازی ســایت ویژه رفرم پول ملی از مردم خواست تا
در نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی که باید
از پول ملی حذف شوند نظر دهند .ولی عمر دولت قبل به
اجرای رفرم پولی نرســید و با تغییر دولت به بایگانی بانک
مرکزی رفت تا اینکه یک ماه قبل حســین قضاوی معاون
امور بانکی وزیــر اقتصاد که خود در دولــت قبل به عنوان
معــاون اقتصادی بانک مرکــزی در تالش بــرای اجرایی
شــدن اصالح پول ملی بود بر ضرورت حذف صفر از پول
ملی تاکید کرد .حسین قضاوی 11ابان ماه امسال به مانند
زمانی که در بانک مرکزی حضور داشت ،بر ضرورت حذف
صفرها از پول ملی تاکید کرد و گفت« :این نظر شخصی
بنده است و هنوز بحث جدی در دولت درباره حذف صفرها
از پول ملی صورت نگرفته است ».وی با بیان اینکه اقدام
مناسب به منظور انجام رفرم پولی صورت گیرد ،گفت« :از
این طریق باید تعداد صفرهای پول کاهش یابد تا مردم در
محاسبات خودشان راحت تر باشند ».معاون امور بانکی و
بیمه وزارت اقتصاد گفته است« :مبادالت در حال حاضر
ســه برابر تولید داخلی اسمی در بســتر الکترونیک انجام
می شود ،نسبت اسکناس و مســکوک به نقدینگی در حال
حاضر به سه درصد کاهش پیدا کرده است و از ان سو هزینه
انتشار اســکناس باید کم شــود تا مردم بتوانند محاسبات
راحتی داشته باشند ».ولی یک روز بعد از اظهارات قضاوی
بود که معــاون اقتصادی بانــک مرکزی به طــرح مجدد
حذف صفر از پول ملــی واکنش نشــان داد و اعالم کرد:
«برنامه حذف صفر از پول ملی به صورت درازمدت در بانک
مرکزی در حال پیگیری اســت؛ اجرای این برنامه نیازمند
پیش نیازهایی اســت که باید اقدامــات الزم در این رابطه
انجام شود ».وی با تاکید بر اینکه بدون شک اجرای رفرم
پولی یک امر ضروری برای کشور است ،اضافه کرد« :در
حال حاضر این طور نیست که برنامه ای وجود داشته باشد
که در اسرع وقت این رفرم پول ملی اجرایی شود».
ابتکار در صحن
11
خبرنامه
1
دار برای زنجانی
دیوان عالی حکم بابک زنجانی را تاییدکرد
دی ماه امسال سومین سالی است که بابک زنجانی
بازداشت شده اســت و در اســتانه این ســومین سالگرد،
حکم اعدام او که توسط دادگاه صادر شــده بود در دیوان
عالی کشــور مورد تاییــد قرار گرفــت .او که در جلســات
متعدد و متمادی به پرونده خود پاســخ گفتــه بود با عنوان
مفسدفی االرض اعدام خواهد شد.
این خبر را غالمرضا انصاری ،معاون نظارت و بازرسی
دیوان عالی کشــور اعالم کرد و گفت« :حکــم اعدام دو
متهم دیگر پرونده موسوم به فساد نفتی -مهدی شمس و
حمید فالح هروی -نقض شــد و به شعبه هم عرض ارسال
خواهد شد ».از خرداد امســال ،این پرونده برای رسیدگی
به دیوان عالی فرستاده شده بود.
اتهام اصلــی بابک زنجانی و همکارانش این اســت
که در زمان تحریم های وضع شده علیه ایران بر سر برنامه
هســته ای بیش از دو میلیارد دالر نفت ایران را فروخته اما
پول ان را به دولت برنگردانده است .وزارت نفت خواهان
بازپس گیری اموال است.
بخشی از این اموال با تصاحب دارایی های در تملک
او در داخل کشور به وزارت نفت انتقال پیدا کرده است اما
وزارت نفت معتقد است که این تنها بخش کوچکی از بدهی
او را شامل می شود.
وکیل شــرکت ملی نفت در این باره اظهار امیدواری
کرده بود که متهم متنبه شــده و کمک کند اموالی را که در
اختیار خود یا ایــادی اش قــرار دارد ،بازگرداند .غالمرضا
مهدوی ،وکیل شــرکت ملی نفت ایران در گفت وگو درباره
سرانجام اموال شرکت نفت در صورت اجرای حکم اعدام
بابک زنجانی گفت« :از زمانی که مســئوالن امر تصمیم
گرفتند امــوال بیت المــال را کــه در اختیار متهــم بوده،
بازگردانند اموال توسط کارشناسان رسمی منتخب وزارت
نفت ،متهم و دادستان تهران ارزیابی شد.
امــوال داخل کشــور کــه رقــم ان حــدود دو هزار
میلیارد تومان اســت ،مورد شناســایی قرار گرفت تا تحت
تملک شــرکت ملی نفــت درایــد .در مــورد بقیــه اموال
و انچــه در خارج از کشــور منتســب به محکوم اســت نیز
با کمــک دســتگاه های ذیربــط از جمله بانــک مرکزی،
وزارت اطالعات ،دادستانی تهران و وزارت نفت نسبت به
شناسایی اقدام می کنیم که در برخی زمینه ها پیشرفت هایی
داشته و در برخی زمینه ها نیز در محاکم خارجی مثل کشور
ترکیه اقدامات قضایی صورت گرفتــه اما نتیجه ملموس
و نهایی به دســت نیامده ولــی تالش ها همچنــان ادامه
دارد».
سرانجامبابک
ایا پرونده بابک زنجانی با اعدام
مختومهمی شود؟
خبرنامه
12
مثلث | شماره 337
2
بابک زنجانــی در اســتانه اعدام قــرار دارد؛اتفاقی
که پیش از او در مــورد امیرمنصور اریا نیز شــاهد بودیم.
زنجانی بی شک بعد از شهرام جزایری و اریا ،پردامنه ترین
و بزرگترین پرونده فســاد را به نام خود ثبت کرده اســت.
تفاوت او با اریا و جزایری از این بابت بود که زنجانی شهرت
بیشتری داشت و پیش چشــم همه دیده می شد از فوتبال
گرفته تا ســینما ،از نفت گرفته تا صادرات روده گوسفند،
از ایرالین گرفته تا ساخت پروژه های ســاختمانی .برای
همین هم بود که بسیاری او را می شناختند و امروز از دیروز
نیز مشهورتر است.
بســیاری بر این باور بودند که زنجانــی حکم اعدام
دریافت نخواهد کرد .رسانه های خارج از ایران روی این
موضوع بیش از دیگران سرمایه گذاری کرده و معتقد بودند
که او اســرار مگویی دارد کــه به همین خاطــر به او حکم
اعدام نخواهند داد.
اما در کمال ناباوری حکم اعدام او صادر شــد .فاز
بعدی این تحلیل ها این بود که حکم اعالم تایید نخواهد
شــد .برخی نیز معتقد بودند این حکم برای ترساندن او و
بازگرداندن اموال است.
خود زنجانی معتقد است که اموال زیادی را در خارج
از ایران دارد و خواهان این اســت کــه او را رها کرده تا به
خارج برود و ایــن اموال را باز گرداند .امــا هیچ کس به او
اعتماد ندارد .دادگاه معتقد است اگر بابک زنجانی اموالی
دارد می تواند از طریق شرکا یا وکالیش اقدام به انتقال انها
کند .اما انها می گویند تنها در صورت حضور خود زنجانی
این اتفاق خواهد افتاد.
در همین حال اخرین خبرها حاکی اســت اگر بابک
زنجانــی در تصمیم خــودش صرف نظر کــرده و اموال را
بازگرداند ممکن اســت تخفیفاتی در پرونده او داده شود؛
نکته ای که علی الریجانی هم به ان تاکید کرده است اما
هنوز به تایید قوه قضاییه نرسیده است.
توضیحاتالریجانیدربارهحساب های
قوهقضائیه
محکومیتمعاونرئیس جمهور
در دادگاه
کوتاهینکنید
علی الریجانی در پاســخ به ســوالی پیرامون حساب های
قوه قضائیهاینمسالهراردکردکهحساب هابهنامرئیسقوهقضائیه
است .وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اقای ابوترابی،
نماینده نجف اباد این موضــوع را تایید کرده اســت ،گفت « :من
نمی توانم در این باره نظر بدهم ،بلکه بایــد واقعیت را بگویم .این
موضوعینیستکهراجعبهانبتواناظهارنظرکردوبایدخبرقطعی
ان را داد یعنی هســت یا نیست».
الریجانی ادامــه داد« :انچه وزیر
اقتصاد بررســی کرده و به بنده هم
اطــاع دادند ایــن بود کــه همه
حساب ها به نام قوه قضائیه است.
اما اگر کسی به دنبال چیز دیگری
می گرددماکاریبااننداریم».
محسنی اژه ای در بخشی
از سخنانش در دانشگاه تهران
گفــت« :در هفته هــای اخیر
یکی از معاونین رئیس جمهور
مطلب خالفــی را در مورد یک
روســتایی در یکی از استان ها
گفته بود که تحت تعقیب قرار
گرفت و فعــا در دادگاه بدوی
محکوم شده اســت اما چون حکم قطعی نشــده ،فعال از
بیان جز ئیات و اســم معذورم؛ ولی در اینجا مالحظه نشد
که این فرد معــاون رئیس جمهور اســت و اگر دیگری هم
اتهامی متوجه اش می شــد ،بــه همین ترتیب رســیدگی
می شد».
حجت االسالم والمسلمینمنتظری،دادستانکلکشوربا
اشارهبهافزایشولنگاریدرفضایمجازیگفت«:دستگاه های
اجرایینبایدکوتاهیکنندودرخصوصشبکه هاییکهضداخالق
و دین کار می کنند باید ورود جدی تری داشــته باشند ».وی ادامه
داد «:دســتگاه ها در این عرصه کوتاهی می کنند و کوتاهی های
شماستکهفضایالودهوشــبکه هایضددیندراینکشورکار
می کنند .اگر کوتاهی من و شــما
موجب فســاد اخالقی و اسیب به
جامعهشودایامی توانیدپاسخخدارا
بدهید ؟سیاست بازی هاوحرف های
عوام فریبراکناربگذارید،مرگبر
اینازادیکههمه چیزرابهنابودی
می کشاند ،این ازادی نیست بلکه
کمالاسارتاست».
پیاممحرمانه
دو نماینده پوتین راهی ایران شدند
هفته گذشته دو نماینده از روسیه به تهران امدند تا با
مقامات ایران درباره مسائل مهم منطقه ای گفت وگو کنند.
کرملین این موضوع را تایید کرد که نمایندگان این کشور در
سفر به تهران حامل پیام مهمی برای مقامات عالی ایران
بودند .بعد از حضور اولین نماینده روسیه در تهران علی اکبر
والیتی خبر داد« :نماینده اقای پوتین سفر فوری و مهمی
به ایران داشت و حامل پیام مهمی برای جمهوری اسالمی
ایران بود و بعد از مالقات با رئیس جمهور ،با بنده مالقات
کرد ».او گفت« :از زمانی که الکساندر باالورنتیف به عنوان
نماینده پوتین در مسائل سوریه انتخاب شد ،این چهارمین
بار اســت که با من مالقات دارد؛ در این دیدار روابط رو به
رشد و توسعه ایران و روسیه مورد گفت وگو قرار گرفت».
عالوه بر باالورنتیف یک نماینده دیگر نیز از روسیه به
تهران سفر کرد« .میخائیل بوگدانف» معاون وزیر خارجه
روسیه ،دوشنبه در گفت وگویی مطبوعاتی اعالم کرد که در
جریان سفرش به تهران ،پیشنهادهای امریکا درباره بحران
سوریه را به مقام های ایرانی ابالغ کرده است .همزمان کاخ
کرملین از نامه «والدیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه به
رهبری ایران ،خبر داد .طبق این گزارش ،بوگدانف با بیان
اینکه این پیشنهادات را «جان کری» وزیر خارجه امریکا به
«سرگئی الوروف» وزیر خارجه روسیه مطرح کرده است،
تصریح کرد که وی نیز این پیشنهادات را با مقام های ایرانی
مورد بحث و بررسی قرار داده است.
معاون وزیر خارجه روسیه خاطرنشان کرد که در دیدار
کری و الوروف «درباره انجام رایزنی ها میان کارشناســان
روســی و امریکایی در ژنــو پیرامون برخی مســائل عملی
مرتبط با شرق حلب طی دو یا سه روز اینده» توافق حاصل
شد .بر این اساس ،وزیر خارجه روسیه شنبه اعالم کرده بود
که همتای امریکایی اش پیشــنهاداتی درباره حل و فصل
اوضاع در حلب «که منســجم با مواضع مورد تاکید روسیه
است» ،به وی داده است.
از ســوی دیگر« ،دمیتری پســکوف» ســخنگوی
کرملین ،روز دوشــنبه خبر مربوط به ارســال پیام از سوی
والدیمیر پوتین ،رئیس جمهوری روسیه ،به رهبری ایران را
تایید کرد .در روزهایی که بوگدانف در تهران بود با جابری
انصاری نیز دیدار کرد .معاون وزیر خارجه روســیه با اشاره
به رایزنی ها و تماس های مستمر مقامات دو کشور اظهار
اشتیانیاز
نقوی حسینی
شکایتکرد
روحانی برای کاندیداتوری
دوبارهبایدناز کند
عباســعلی کدخدایــی،
ســخنگوی شــورای نگهبان
درباره اظهارنظر فردی که ادعا
دارد برای تاییــد صالحیتش،
مبلغی از سوی شورای نگهبان
از وی درخواســت شده عنوان
داشــت« :این حرف جدیدی
نیست .این فرد در مجلس یک
بار ،این موضوع را به من گفت و من به او گفتم که مدارکت
را برای ما ،شورای نگهبان و مراجع قضایی ارسال کنید تا
پیگیری شود ».وی افزود« :از ان موقع تاکنون ،شخص
مورد نظر اقدامی صورت نداده اســت و بدون پیگیری این
موضوع ،حرف های خود را در محافل عمومی مطرح کرده
است ».کدخدایی تصریح کرد« :درخواست ما این است
که وی مدارکش را به مراجع قضایی ارسال کند و ما هم مصر
هستیم که مساله پیگیری شود».
مخالفتفراکسیونامیدبااستیضاح
وزیراقتصاد
ســخنگوی فراکســیون
امید مجلس شــورای اسالمی
گفت که این فراکسیون موافق
استیضاح وزیر اقتصاد نیست.
بهــرام پارســایی اظهــار کرد:
«فراکسیون امید به طور کلی در
این موقعیت موافق استیضاح
نیست مگر اینکه مساله خاص
یا ویژه ای پیش بیاید که در حال حاضر این مســاله خاص
و فوق العاده وجود ندارد ،بنابراین سیاست فراکسیون هم
در استیضاح نیست».وی با تاکید بر لزوم تعامل با دولت در
ماه های باقیمانده از عمر دولت یازدهم تصریح کرد« :البته
اگر دولت بخواهد در مواردی دســت به ترمیم کابینه بزند
فراکسیون مشکلی با ان نخواهد داشــت اما ما در شرایط
فعلی اصال موافق استیضاح نیستیم .به ویژه وزیر اقتصاد
که با حضور در جلسه فراکسیون امید گزارش جامع و خوبی
به نمایندگان ارائه کرد و نمایندگان به رغم وجود مشکالت
فراوان در حوزه اقتصاد از توضیحات وزیر راضی بودند».
عده قابل توجهی دو تابعیتی در دولت
وجود دارد
جــواد کریمی قدوســی
گفت«:مجلسشورایاسالمی
با 136رای قانون دو تابعیتی ها
را تصویب کــرد و در گام بعد این
قانــون موقــت مجلــس برای
تحقیق و تفحص در کمیسیون
امنیــت ملــی مطرح شــده که
کمیســیون تحقیق و تفحص،
کمیسیونی را تشــکیل می دهد ».وی بیان داشت« :دولت
در دوره قبلی و فعلی مجلس شورای اسالمی مخالف بررسی
دو تابعیتی ها هســت اما اطالعــات موثقی داریــم که عده
قابل توجهیدوتابعیتیدردولتوجودداردکهدرسمت های
معاونتی،مشاوره ای،شرکت هایخصوصیومجموعه های
مختلف وجود دارند ».او گفته« :خاوری رئیس بانک ملی دو
تابعیتی کانادا بود و بعد از اختالس ســ ه هزارمیلیاردی در روز
روشنازجلویچشمدستگاه هایامنیتیفرارکرد».
مثلث | شماره 337
حجاریاندربارهحضوردوبارهحسنروحانیدرانتخابات
گفتــه« :االن افــراد زیادی نظیــر احمدی نژاد ،عباســی،
سید حمید روحانی و ...را ازاد گذاشته اند تا هرچه می توانند
نسبت به رئیس جمهور بگویند ،ان طرف امریکا و خارجی ها
شرایط را می بینند و با خود می گویند که اوضاع این کشور قمر
درعقرباستوچرابایدسرمایه گذارخارجیبهایرانبیاورند.
اقای روحانی نبایــد دغدغه ای
داشته باشد و برای کاندیداتوری
دوبــاره باید ناز کنــد ،خیلی هم
دلشان بخواهد که فردی مثل
او دوباره در این شــرایط حاضر
باشد کاندیدا بشود و عنان کار را
دردستبگیرد».
واکنش شورای نگهبان به ادعای محمود
صادقی
خبرنامه
دولــت پــس از نطــق
سید حسین نقوی حســینی در
جریان بررســی رای اعتماد به
سه وزیر پیشنهادی دولت و در
مخالفتبابرنامه هایفخرالدیندانش اشتیانیوزیراموزش
و پــرورش از وی به دلیل ایراد تهمت به دانش اشــتیانی به
هیات نظارت بر رفتار نمایندگان شکایت کرد .این شکایت
از طریق معاون پارلمانــی رئیس جمهور به هیات نظارت بر
رفتار نمایندگان واصل شده و قرار است در جلسات اتی این
هیات با حضور نماینده دولت و نقوی حسینی بررسی شود.
این دومین باری اســت که دولت از نقوی حسینی به هیات
نظارت بر رفتار نمایندگان شکایت می کند.
داشت روسای جمهور ایران و روسیه در گفت وگوی تلفنی
اخیر بار دیگر بر روابط مستحکم مبتنی بر اعتماد متقابل دو
کشور تاکید کردند.
بوگدانف تحوالت منطقه را ســریع و پویا دانست و بر
ضرورت طراحی ابتکار عمل ها و گســترش همکاری های
چندجانبه برای حل بحران های جاری در منطقه تاکید کرد.
نماینده ویژه امور خاورمیانه روسیه با اشاره به تحوالت
حلب گفت« :همه عناصر تروریستی باید از شهر حلب خارج
شوند ».بوگدانف با اشاره به مشکالت اقتصادی و معیشتی
مردم سوریه ،ان را نتیجه بحران جاری و تحریم های غرب
علیه ســوریه دانســت که متضرر اصلی ان مردم ســوریه
هســتند .این مقام روس تاکید کرد غرب در حالی ادعای
طرفداری از مردم مظلوم حلب می کنــد که این تحریم ها
را بر مردم سوریه تحمیل کرده است .فرستاده ویژه روسیه
در امور خاورمیانه همچنین به تحوالت یمن اشــاره کرد و
ضرورت پایان دادن به جنگ در این کشــور ،تفاهم ملی و
تعیین سرنوشت توسط مردم یمن را به عنوان اصول مورد
تاکید مسکو در خصوص حل و فصل بحران یمن برشمرد.
باگدانف تحوالت در لبنان را نیز مثبت و در مســیر صحیح
دانست و بر کمک به تشــکیل هرچه ســریعتر دولت این
کشور تاکید کرد.معاون وزیر امورخارجه کشورمان نیز در
این دیدار با اشاره به نگاه راهبردی ایران به روابط با روسیه،
رایزنی مستمر میان دو کشور در خصوص تحوالت منطقه را
ضروری دانست و تاکید کرد دو کشور در میدان رویارویی با
تروریسم و افراط گرایی در کنار هم قرار گرفتند و در صحنه
سیاسی نیز می بایســت در عالی ترین ســطوح با یکدیگر
رایزنی و همکاری داشته باشند.
این اتفاقات در حالی رخ می داد که روسیه و نیروهای
نظامی ســوریه و ایران در حلب مشغول پیشــروی بودند.
در عین حال نمایندگان چین و روســیه در شــورای امنیت
سازمان ملل قطعنامه پیشــنهادی مصر ،اسپانیا و نیوزیلند
درباره برقراری اتش بس در حلب را وتو کردند .این قطعنامه
خواســتار یک اتش بــس هفــت روزه در حلب شــده بود.
سرگئی الوروف ،وزیر خارجه روسیه پیشــتر این قطعنامه
را غیرسازنده توصیف کرده بود .وی گفته بود پیش نویس
قطعنامه فوق خالف راه حلی است که امریکا و روسیه سعی
دارند بر سر ان برای حلب به توافق برسند.
خبرنامه
13
خبرنامه
16اذر انتخاباتی
اصول گرایان و اصالح طلبان به دانشگاه های ایران رفتند
دانشــگاه ها هفته بســیار داغ و جنجالی را پشت سر
گذاشتند .چهره های سیاســی همزمان با روز 16اذر راهی
دانشگاه ها شدند و در نشست های پرسش و پاسخ یا مناظره
باب بحث هــای جنجالی را گشــودند .شــاید انچه باعث
شد 16اذر امسال با اهمیت تر از ســال های گذشته باشد،
نزدیک شــدن به انتخابــات ریاســت جمهوری و ماه های
اخر صدارت حسن روحانی اســت .حاال چهره هایی که به
دانشــگاه ها رفته اند حرف هایی زده اند که بوی انتخابات
می دهد و گمانه ها در مورد مصادیق را افزایش داده است.
چنان که برخی معتقدند محمد باقر قالیباف با سخنانی که
مطرح کرده به صورت مســتقیم به احتمال نامزد شــدنش
اشــاره کرده و در مورد ســعید جلیلی هــم می گویند او که
کمتر به برجام پرداخته ،در صورت نامزدی در انتخابات با
گفتمان متفاوتی از انتخابات ســال 92ظاهر خواهد شد.
ی و علیرضا زاکانی
در مورد دیگرانی مانند عزت الله ضرغام
هم گفته می شــود که انها با ســخنانی که مطرح کرده اند
می توانند از افراد احتمالی انتخابات باشــند .نکته اما این
است که حسن روحانی هم در مراسم 16اذر ،روز متفاوتی
را پشت سر گذاشته است .سخنان و رفتارهای تند شنیده و
البته حرف های تازه ای هم زده است .سخنانی که تعبیر به
واکنش نسبت به فضای سیاسی جدید شده است.
خبرنامه
14
مثلث | شماره 337
چالش با روحانی
حسن روحانی که به تاالر فردوسی دانشکده ادبیات
و علوم انسانی دانشــگاه تهران رفته بود روز سختی را بین
دانشجویان گذراند.
محمد فرهــادی وزیر علــوم ،صالحی امیــری وزیر
فرهنگ و ارشــاد اســامی ،محمد نهاوندیان رئیس دفتر
رئیس جمهور ،حسام الدین اشنا ،رضا فرجی دانا ،هاشمی
استاندار تهران ،نیلی احمدابادی رئیس دانشگاه تهران،
حجت االسالم والمســلین محمدیان نماینده ولی فقیه در
دانشگاه تهران و تعدادی از مسئوالن و دانشگاهیان عالوه
بر دانشجویان و نمایندگان تشکل های دانشجویی در این
مراســم حضور دارند .با توجه به شــرایط امنیتــی حاکم بر
دانشگاه تهران ،بسیاری از دانشجویان نتوانستند در مراسم
حضور یابند و حتی برخی دارندگان کارت ورود نیز پشت در
مانده و مجبورند زیر باران سخنرانی رئیس جمهور را گوش
کنند .پنج نفر از نمایندگان تشکل های دانشجویی در این
مراسم در حضور رئیس جمهور سخنرانی کردند.
رئیس جمهور در ســال های پیش اب خوردن ما را در
گرو برجام عنوان کرده بود و امروز پیام مرادی ،دبیر سیاسی
اتحادیه انجمن اسالمی دانشــجویان مستقل خطاب به
رئیس جمهور گفت« :ســه ســال از بهترین سال هایی که
می توانستید برای حل مشکالت کشور تالش کنید ،با تمام
توان برای انعقاد قراردادی صرف کردید که اکنون مانند اب
خوردن نقض شده است .همان اب خوردنی که ان را هم به
رفع تحریم ها گره زده بودید».
صادق اقاجری ،نماینــده دفتر تحکیــم وحدت نیز
سخنرانی خود را با صحبت های پیشین رئیس جمهور اغاز
کرد و با بیــان صحبت روحانــی مبنی بر اینکه امروز شــعار
زیبای مرگ بر امریــکا بیش از هر زمان دیگر در کشــور ما
وحدت افرین شده اســت ،امروز شعار مرگ بر امریکا بیش
از هر زمان دیگــر ،راه حرکت ما را روشــن تر ،شــفاف تر و
مشخص تر کرده است ،گفت« :اقای روحانی چقدر تغییر
کرده اید؟!»
حسین اخگرپور ،نماینده جامعه اسالمی دانشجویان
نیز با یاداوری صحبت های پیشــین رئیس جمهور گفت:
«اقای روحانــی! یادتان هســت که قــرار بــود هم چرخ
ســانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ اقتصاد مــردم؟ اما ببینید!
امروز قلــب راکتــور اراک را ســیمان گرفتــه و چرخ های
سانتریفیوژهای نطنز و فردو مانند چرخ اقتصاد از کار افتاده
اســت .اقای رئیس جمهور! شــاید بهتر باشــد نگاهی به
کلیدتان بیندازید فکر می کنم ان را اشتباه چرخانده اید».
نماینده نشــریات دانشــجویی نیز خطاب به رئیس جمهور
در این مراســم گفت« :ما خواهان اجرای قانون اساسی و
به طور خاص فصل ســوم ان که در دوران انتخابات وعده
داده بودیــد ،هســتیم ».وی همچنیــن خواهــان ازادی
بیشتر نشریات دانشجویی شد و گفت« :نمی توانیم حتی
نام رئیس جمهــور دوره اصالحات را ببریــم .در این زمان
دانشجویان حاضر در ســالن فریاد «مرگ بر فتنه گر» سر
دادند».
نماینده انجمن اسالمی دانشجویان نیز در این مراسم
گفت« :سالم بر شما که سایه شوم جنگ و تحریم را از سر
ملت ایران برداشتید .ما خواهان برداشته شدن سایه فضای
امنیتی از دانشــگاه ها هســتیم .که در این زمان نیز فریاد
«مرگ بر فتنه گر» در سالن شنیده شد».
این دانشــجو ادامــه داد« :می گویند رفــع حصر در
اختیار شما نیست .امنیت دانشگاه که در اختیار شماست؛
دیگران مانع از سخنرانی ها می شــوند و برای دانشجویان
پرونده سازی کرده و انها را احضار می کنند .به جای برخورد
سلیقگی با فســاد ،باید با فساد سیســتمی و سازمان یافته
برخورد جدی کرد ».نماینده اتحادیه تشکل های اسالمی
سیاسی دانشگاه ازاد هم گفت« :نتیجه انتخابات خرداد92
یک «نه» بزرگ به افراط و تندروی بود .اقای روحانی! شما
را انقالبی نمی دانند البد برای اینکه قهر 11روزه نکردید!»
همچنین نماینده یکی دیگر از تشــکل ها در سخنان
خود اظهار داشــت« :وعده دادید انها که اتوبوسی امدند،
می روند اما نشد .به نامه دانشجویان پاسخ ندادید .فضای
امنیتی بر دانشگاه حاکم است و به اتحادیه های دانشجویی
مجوز داده نمی شــود .اینها ارای شما را متزلزل می کند ».
وی همچنیــن از فشــارها برای عدم انتشــار پیــام 16اذر
رئیس جمهــور اصالحات ســخن گفت .نماینــده انجمن
اسالمی دانشجویان از دانشگاه ارومیه نیز در سخنان خود
گفت« :کشــور را در حال ســقوط تحویل گرفتید و نجات
دادید .کم لطفی است دســتاوردهای بین المللی را نادیده
بگیریم .سایه فشارهای امنیتی را از سر دانشگاه بردارید.
عمل نکردن به بخشی از وعده های شــما طرفدارانتان را
دلسرد کرده است ،الاقل شفاف بگویید چرا نمی توانید».
نماینده انجمن های علمی دانشجویی هم گفت« :گزارش
تقلب های علمی که اخیرا منتشر شد نمایانگر فاجعه در نظام
علمی است .اقای رئیس جمهور! توضیح دهید در سه سال
گذشته چه اتفاق مهمی برای بهبود نظام علمی کشور افتاده
اســت؟» زمانی که علیرضا فقیر ،نماینده اتحادیه جنبش
عدالت خواه از روحانی پرسید« :ایا از شرمندگی نان اوران
خانواده خبر دارید؟» حضار در پاسخ گفتند« :ندارید ».فقیر
خطاب به روحانی گفت« :ایا از اوضاع رکود و بیکاری خبر
دارید؟» باز هم حضار در سالن گفتند« :ندارید».
همچنین در این مراسم درخواســت نماینده انجمن
اسالمی دانشگاه تهران برای رفع حصر سران فتنه در حضور
روحانی با شعار «مرگ بر منافق» و «مرگ بر فتنه گر» برخی
دیگر از دانشجویان همراه شد.
در ابتدای ســخنرانی رئیس جمهور نیز وقتی روحانی
اسم افرادی مانند شــهید بهشتی ،شــهید باهنر ،بازرگان
و ...را برد حضار به تشــویق پرداختند و شــعار «بســیجی
واقعی همت بود و باکری» ســر دادند .در حین ســخنرانی
رئیس جمهور ،اشــنا نکاتی را روی کاغذ یادداشــت کرده
و بــه وی مــی داد .زمانی کــه روحانــی در ســخنان خود
گفت کــه امریــکا نمی توانــد در اراده ما تاثیرگذار باشــد،
دانشجویان فریاد مرگ بر امریکا سر دادند .رئیس جمهور
در جمله ای در ســخنرانی خود گفت« :مــا هیچ قدمی در
مســاله برجام برنداشــتیم مگر انکه بــا مقام معظم رهبری
مشورت کردیم و موفقیت های ما هم متعلق به رهبر ایران
است»؛ دانشجویان پس از این جمله به تشویق پرداختند.
دانشجویان در زمان سخنرانی رئیس جمهور پالکاردهایی
با عناوین «حقوقدان ها دانشگاه را پادگان کرده اند»« ،سه
خبرنامه
سال منت گذاشتن بر ســر مردم به خاطر برجام نقض شده
مایه شرمســاری اســت»« ،جناب دکتر روحانی! عملکرد
دولــت ،انفعــال در برابــر فرعون های سیاســی و پرورش
قارون های اقتصادی» در دست داشتند.
نقض فاحش برجام
مثلث | شماره 337
سعید جلیلی گفته است« :امروز
روز احیای نظریه انقالب در
مواجهه با امریکاست که با اتکا
به خدا می توان در برابر کدخدا
ایستاد و پیروز شد».
خبرنامه
اما حســن روحانی در ســخنان خود این بار برخالف
همیشــه انتقاداتی به امریکا هم داشــت .او گفت« :اگر
اکنون انچه کنگره تصویب کرده است اجرایی شود نقض
فاحش و صریح برجام است و با واکنش بسیار تند ما مواجه
خواهد شد».
رئیس جمهورتاکیدکرد«:بندهمی خواهمبهافتخاری
که متعلق به ملت ماســت همه توجه داشــته باشــیم ،به
اعتراف همه کشورها حتی انهایی که دشمن سرسخت ما
هســتند ،هیچ کشــوری نبوده که بتواند در عرض دو یا سه
سال یا عرض 20یا 30ماه در برابر قدرت های بزرگ جهانی
از حقوق ملت خود به خوبی دفاع کند .پرونده را از شــورای
امنیت سازمان ملل خارج کند .اینکه متعلق به جناح و حزب
نیست .ببینید برخی امور مســائل جناحی و حزبی است یا
برخی امور شــاید بگوییم متعلق به دولت خاصی اســت،
موفقیت های ما متعلق به دولت نیست بلکه متعلق به ملت
و رهبر ایران است.
ما هیچ قدمی در مساله برجام برنداشتیم مگر انکه با
مقام معظم رهبری مشورت کردیم ،جلسه گذاشتیم و ایشان
نامه های مکتوب شان است؛ نامه هایی که به بنده خطاب
کرده اند و دســتوری که بنده روی نامه های ایشان داده ام،
هیچ نامه ای نبوده که ایشان بنویسد و من دستور قاطع ندهم
کهعینانچهایشانگفته اندبایداجراشود.البتهحاالممکن
است صدی که مورد نظر ما بوده در مقام عمل در جایی کم
و کسر اورده باشیم اما مبنا بر این بوده که دستورات ایشان
اجرا شود ،بنده خدا را گواه می گیرم روزی شد که ایشان در
یک موردی دستوری داد و بنده هم خدمت ایشان گفتم این
خیلی مشکل است اما ایشان گفتند توکل کنید به خدا و بروید
جلو و ما هم گفتیم باشد.
بنده تیم را خواستم در حالی که این تیم در خارج وجود
داشــت؛ یعنی اقای ظریف ،تخت روانچی ،عراقچی را به
حضور خواستم و برایشان توضیح دادیم اینگونه عمل کنید
و این ها هم نظر مقام معظم رهبری است .به من گفتند اگر
اینجور است و اینها دستور است دیگر مذاکره تمام می شود.
ما می رویم انجا و اینها را منتقل می کنیم و مذاکره هم تمام
می شود .مدتی با این ها حدود 2یا 3ساعت صحبت کردیم
وقتی بلند شدند با هم گفتند مطمئن باشید به خداوند و گفتم
که اقا به من گفتند توکل کنید به خدا و توکل تان به خدا باشد
و ما از این مشــکل عبور خواهیم کرد و شم ا تردید نکنید .با
این ایمان قوی بروید و ادامه دهید.
ان نکاتی که ایشان در ان نامه فرموده بودند به حول
و قوه الهی اجرا و عمل کردیم ،چه باعث شــد امید به اینده
و اجماع در کنار هم؟ شما می دانید تصمیماتی که راجع به
مسائل مذاکراتی ما اتخاذ می شد در برخی موارد ساعت ها
خدمت مقام معظم رهبری جلسات تشــکیل می شد ،بنده
اینها را می گویم مطلع باشید از تاریخ کشور و روند کار .البته
یک روزی همه اینها به طور طبیعی و در زمان خودش منتشر
خواهد شد» .
روحانی ادامه داد« :امریکا و صهیونیست ها در راس
و البته دیگرانی هم بودند که می خواستند ایران هراسی را در
دنیا جا بیندازند و مستقر کنند و همه دنیا بگویند ایران خطر
است .ایران خطر منطقه اســت ،ایران خطر امنیت است.
ایران خطر ثبات است و برای کشورهای همسایه خطرناک
است ،برای اروپا خطرناک است و اصال برای صلح جهانی
خطرناک است .پرونده ما را برده بودند ذیل فصل هفت در
شورای امنیت برمبنای اینکه ایران صلح و امنیت جهانی را به
خطر انداخته است .بر این مبنا داشتند حرکت می کردند».
وی تصریح کرد« :هدف این بود که ما به دنیا بگوییم امریکا
و صهیونیسم دروغ می گویند .ایران خطر دنیا نیست .اگر
خطری امروز برای دنیا وجود دارد از طرف خود اینهاست.
خود امریکا و صهیونیسم است و دنباله رو های انها .ایران
برای کســی خطر نیست .ما برای چه کســی خطر بودیم.
ان روزی که شــوروی به هم ریخت و تجزیه شد اگر کسی
می خواست منفعت جویانه فکر کند فرصت نبود که ما برویم
و این کشــورهای کوچکی که تازه ایجاد شــده بود ،بر انها
مســلط شــویم .ما رفتیم دنبال این کار؟ این یک فرصت
بود باالخره».
روحانی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید براینکه
انقالب ما به سادگی به دست نیامده است ،گفت« :بنده به
یاد ندارم که هیچ کســی و انقالبی بزرگی که از سال 41در
کنار هم ایستادند و پشت سر امام مبارزه کردند و انقالب به
پیروزی رساندند و استقرار بخشیدند و در برابر تجاوز دشمنان
ایســتادند و در برابر تحریم مقاومت کردنــد ،من انقالبی
پشیمان را نمی شناسم».
روحانی با تاکید بــر اینکه اگر یک روزی خطر باشــد
ما همه بسیجی هستیم ،گفت« :بســیج یک گروه خاص
نیست .بسیج بر مبنای اصل 151قانون اساسی است .شما
این اصل را بخوانید می گوید دولت موظف اســت به همه
افراد ملت اموزش نظامی دهد و انها را اماده کند برای دفاع از
کشور .تمام ملت بسیجی هستند .اگر روزی خطری بخواهد
این کشــور را تهدید کند ان وقت دیگر جناح نمی شناسیم،
حزب نمی شناسیم ،این دانشگاه و ان دانشگاه ندارد ،این
طایفــه و ان طایفه ندارد ،بحث ملی اســت ،بحث جناحی
نیست .از کشورمان دفاع خواهیم کرد».
وی ادامه داد« :تمام افتخارات مــا و تمام پیروزی و
موفقیت ما در هر جایی به دست امده است برای یکپارچگی
ما بوده است .هر جا انشــقاق پیدا کنیم و از هم جدا شویم
و رو در روی هــم بایســتیم قدرت مان را تضعیــف کردیم.
ما باید تحمل مــان را باال ببریــم .از بنده ای کــه به عنوان
خادم شما و منتخب مردم هســتم تا همه حضار این جلسه
تا همه دانشــجویان و همه جوانان ،افکار ما یکی نیست.
سلیقه های ما یکی نیست اما در ارمان های بلند ،ارمان مان
یکی اســت .در اهداف بلند ملی ،اهداف مان یکی است.
در حفظ انقــاب ،در حفظ نظام ،در تبعیــت از رهبری ،در
حفاظت از کشور و از تمامیت ارضی همه نظر واحد داریم».
رئیس جمهور خاطرنشان کرد« :مگر می شود فردی
ایرانی باشــد ،انقالبی باشــد ،انقالب را دیده باشــد ،این
همه خون شــهدا و بزرگان و فــداکاری را دیده باشــد اما از
کشورش دفاع نکند! ما باید از کشــورمان دفاع کنیم ،باید
از انقالب مان دفــاع کنیم و باید انقالبی باشــیم ،انقالبی
به این معناســت که مســیری را که از 41شــروع کردیم و
انتخاب کردیم و در 22بهمن با ملت ما به موفقیت رسیدیم
و در 12فروردین ســال 58به ان رای دادیم به عنوان نظام
جمهوری اسالمی ،ما ان راه را ادامه می دهیم».
روحانی تاکید کرد« :البته اخالق جزو انقالب ماست.
استقامت ،ایســتادگی جزو انقالب ماست ،یکپارچه بودن
و انسجام جزو انقالب ماســت .همه باید بایستیم و امید به
اینده داشته باشــیم .ما امدیم و گفتیم ایران هراسی دروغ
اســت .ما گفتیم قطعنامه های ســازمان ملل ظلم به ملت
و کشــور ماســت .این قطعنامه ها غیرقانونی است و حتی
برخالف منشور سازمان ملل است ».رئیس جمهور در ادامه
سخنان خود اظهار داشت« :به ما می گفتند اینکه شما اب
سنگین تولید می کنید خالف قانون است ،غلط است و همه
حرف هایی که خودشان مستحق بودند به ما می زدند ،امروز
ما داریم اب سنگین را به دنیا می فروشیم .محموله اول را به
امریکا فروختیم ،محموله دوم را نیز به روسیه فروختیم .این
ی است که انجام گرفته است.
کار بزرگ و عظیم
در خصوص راکتور اراک باید بگویــم که این راکتور
مودیفای خواهد شــد .البته این موارد و مسائل فنی را باید
اقای صالحی توضیح دهند .ما هنوز در مسیر هستیم .االن
چارچوب راکتور اینده اراک مورد توافق قرار گرفته است و
دارد اجرایی و عملیاتی می شود .ما چیزی را از دست ندادیم.
انها این را می خواستند و می گفتند در حدود 10-20یا 100
سانتریفیوژ داشته باشید .بعدش هم می خواستند تحقیق و
توسعه را ممنوع کنند .اگر ایران می پذیرفت واقعا خسارت
بزرگی برای کشور بود .ما داریم تحقیق و توسعه مان را ادامه
می دهیم IR8.ما االن دارد کار می کند که قبال ساخته بودیم
و راه نیفتاده بود .بعد از برجام اولین کاری که کردیم تزریق
به IR8بود .این IR8االن فعال است و ما داریم مراحل بعدی
ان را طی می کنیم».
روحانی در ادامه با بیان اینکه یکی از دوســتان گفت
تحریم ترک برنداشت ،گفت« :حال فرض می کنیم ترک
برنداشته است اما من از شما می پرسم االن در شرایطی که
ما هستیم نفت مان را ازاد هستیم هرچه خواستیم بفروشیم؟
یکی از دوســتان یک جمله ای را فرمود قشــنگ نبود .در
مقطعی که وزیر نفت ما کار بزرگی کــرد در اجالس اوپک
درواقع ما حق مــان را پس گرفتیم .قبــل از توافق برجام و
اجرایی شدن برجام یعنی سال گذشــته اخرهای دی ماه،
ما در ابتدا 970هزار تا یک میلیون نفت خام می توانستیم
صادر کنیم .حال به دو میلیون و 300هزار رسیده است این
خوب است یا بد است؟»
رئیس جمهور تصریح کرد« :االن که کشور قادر است
طبق اراده خودش هــر مقدار که نظــام مصلحت می داند
نفت تولید کند و به هر کشــوری صادر کند ،در گذشــته که
نمی توانستیم به هر کشوری صادر کنیم .به ما گفته بودند
به این چند کشــور فقط بدهید .اروپا که نمی خرید ،افریقا
که نمی خرید یک چند کشور اسیایی بودند انها هم اینجور
نبود که از ما بــا پول نقد بخرند .می گفتند نفتی که از شــما
می خریم نصف ان با پول ملی خودمان در حساب ما باشد
نصف در حســاب دیگر به یورو باشــد .تازه ان نصف دیگر
که به یورو یا ملی خودشــان بود وقتی می خواستیم از انان
بگیریم بین 10تا 20درصد از ما کارمــزد می گرفتند برای
اینکه این پول را نقل و انتقال دهند ».وی افزود« :حال ما
ازادیم نفت مان را به همه بفروشــیم؛ این خوب است یا بد
است؟ االن ما در فروش نفت به هر کشوری ازاد هستیم .ما
نفت مان را االن به افریقا می فروشیم .به اروپا می فروشیم.
به امریکای التین می فروشیم .تمام کشورهای دوست ما از
کشورهای امریکای التین گرفته تا اسیایی ،افریقایی هرکه
به ما می رسد از برجام خوشحال اســت به دلیل اینکه االن
می تواند با ما معامله کند .می تواند با ما تبادل داشته باشد و
صادرات واردات داشته باشد .در مساله تحریم جز در مساله
15
خبرنامه
بانکی بقیه تحریم ها به طور کامل و صددرصد برداشته شد.
درمسالهبانک هاماامروزبابانک هایکوچککارمی کنیم.
االن اگر بخواهیم چیزی را صادر و یــا وارد کنیم در دوران
تحریم ناچار بودیم با صرافی ها کار کنیم که خطراتی هم در
ان بود .می بایست هزینه باالیی پرداخت می کرد .االن این
هزینه پرداخت نمی شود و ما داریم با بانک های کوچک و
متوســط کار می کنیم ».روحانی ادامــه داد« :یک تعداد
بانک ها هستند که برای همکاری می ترســند .این نکته،
نکته درستی است».
روحانی و معضل بیکاری
اما حسن روحانی بار دیگر در سخنان هفته گذشته اش
به مساله بیکاری پرداخت؛ موضوعی که یکی از چالش های
دولت روحانی در پایان دوره اش اســت و او هنوز نتوانسته
راهی برای حل ان پیدا کند.
روحانی در سخنانش گفت« :حال ما در همین شرایط
توانستیم تورم را کاهش دهیم .ما نباید کار صحیح و خوب را
فراموش کنیم .می خواهم بگویم امید به اینده اصل است.
شما اگر این امید را از بین ببرید هر کسی ،حال رسانه باشد،
روزنامه باشد ،فضای مجازی باشد هرچه بخواهد باشد ،اگر
امید را از بین ببرند یعنی مردم بگویند فایده ای ندارد هر دولتی
می اید هر شــعاری می دهد بدبختی ما ادامه پیدا می کند.
اینکه خالف انقالب است و خالف پیشرفت نظام است .بله
ما مشــکل داریم و من قبول دارم .شما می گویید بیکاری.
حق با شماست .در مساله بیکاری ما مشکل داریم اما دولت
در این سال ها بیش از 700هزار شــغل جدید درست کرد.
هم سال گذشته هم امسال .البته ورودی به کار خیلی بیشتر
اســت .یک میلیون و 200هزار ورودی داریم 500 ،هزار
بیکاری باال می رود .ضمن اینکه ما شــغل درست می کنیم
امار بیکاری ما هم باال مــی رود چراکه ورودی ما با جذب ما
یکی نیست .ما که در این سه سال هر سال حدود 700هزار
شغل ایجاد کردیم .در 5سال قبل ان بروید امار را ببینید و در
ان سال ها اشتغال خالص ما صفر بوده است .پس ما یک
قدم خوب در اشتغال برداشتیم اما فاصله داریم».
روحانی با بیان اینکــه جویای کار مــا در حال حاضر
یک میلیون و 200هزار نفر هســتند ،گفــت 65« :درصد
از اینها خانم هســتند .دختران تحصیلکرده از دانشگاه ها
فارغ التحصیل می شوند و جویای کار هستند .ما بار سنگینی
بر دوشمان است».
حرف های داغ قالیباف
خبرنامه
16
مثلث | شماره 337
محمد باقــر قالیباف هم از جملــه چهره هایی بود که
به دانشــگاه رفت و اتفاقا ســخنان مهمی هم مطرح کرد.
انچنان که رسانه ها به همراه نقل سخنان او تحلیل هایی هم
عزت الله ضرغامی گفته
است«:ما در مذاکرات
ذوق زدگی داشتیم و چوبش را
خوردیم».
داشتند مبنی بر اینکه « :محمد باقر قالیباف برای نامزدی در
انتخابات جدی است ».او در سخنانش هم به جنجال هایی
که پیرامــون او در چند وقت اخیــر پدید امــده پرداخت و
هم نقدهای تندی علیه دولت داشت .شــهردار تهران در
دانشگاه شهید بهشتی گفت« :این ساده لوحی است که ما
اب و نان و اقتصاد و الودگی هوا را به برجام گره بزنیم ،این
یعنی الفبای اداره کشور را نمی دانیم ».قالیباف با بیان اینکه
کارها با حرف زدن پیش نمی رود ،افزود« :من روستا زاده ام
و اهل سخنرانی نیســتم و معتقدم که با حرف زدن ،کارها
پیش نمی رود ،بلکه باید کار کــرد همان طور که انقالب با
حرف به پیروزی نمی رسید ».شهردار تهران با بیان اینکه
هیچ کس به دنبال گفت وگو با دشمن نرفت ،چون گذشته را
دیده بودند ،افزود« :تاریخ نشان داده بود هروقت افراد به
شرق و غرب غلتیدند جز خفت و خواری چیزی نصیب کشور
نشد ».قالیباف اظهار داشت« :برخی فکر می کردند اداره
کشور با شعار و گفتار درمانی و یا سخنرانی های اتشین قابل
حل اســت و اگر در جمعی به دیگران تهمت بزنند و ناســزا
بگویند و کف و سوت و هیجان بیشتری ایجاد کنند به اداره
کشور کمک کردند اما بعد هم که مسئولیت گرفتند ،به جای
اینکه صادقانه بگویند به دالیلی نتوانستیم ،به دالیل واهی
زیر بار تعهد خود نرفتند».
وی معضالت اجتماعی و فرهنگی را تاسف بار دانست
و برای مثال به موضوع اعتیاد و طالق اشــاره کرد و گفت:
«برخی فکر کردند اگر به عنوان مسئول در نقش اپوزیسیون
صحبت کنند مشکالت حل می شــود ».وی با بیان اینکه
مشکالت حاد اقتصادی به طور قطع قابل حل است ،افزود:
«واردات چوب بستنی و سجاده و تســبیح و ابتدایی ترین
موضوعاتی که باتوجه به پیشرفت کشور در ایران قابل تولید
است ،برای کشور مضر است ».شهردار تهران خاطرنشان
کرد« :در ان مقطع افتخارش این بود که انها زمانی ایران
اسالمی را به رسمیت نمی شناختند و به دنبال براندازی ان
با تهدید و ترور و ...بودند ،اما وقتی اقتدار و قدرت انقالب
اســامی را دیدند چاره ای جز مکاتبات سیاســی با رهبری
نداشــتند ،در حالی که قبال این کار را نمی کردند اما نهایتا
شــش قدرت زورگو در مقابل اقتدار ایران زانــو زدند .البته
همان موقع هم گفتم که مذاکره کننــدگان ما میز مذاکره
را مانند میــدان مبارزه تلقی کنند نه اینکــه به لبخند کدخدا
دل خوش کنیم».
قالیباف با تاکید بر اینکه روحیه استکباری و ظالمانه
امریکا تمام نشده ،گفت« :انتقادات امروز برای این است
که میز مذاکــره را میز مبارزه فرض نکــرده و به انها اعتماد
کردیم درحالی که رهبری در گذشــته بارها تذکر داده بودند
که انها (دشمن) به دنبال کمک کسی نیست و امروز دیدیم
نه چرخ هســته ای چرخید و نه چرخ زندگــی و این به دلیل
اعتماد به امریکا است ».وی همچنین در پاسخ به سوالی
پیرامون برخی صحبت ها درباره فساد در شهرداری گفت:
«شــهرداری ها همواره اسیب پذیر هســتند و این به خاطر
وجود قوانین کهنه اســت اما از روزی که بنده در شهرداری
توفیق خدمت پیدا کردم مبارزه با فساد را به صورت سیستمی
دنبال کردیــم ».قالیباف گفت« :امروز با مستند ســازی و
هوشمند سازی در شهرداری ،دخالت افراد به کمترین حد
رسیده و رتبه اول را در کشور در حوزه هوشمندسازی دارد.
البته در کنار ان از طریق کنترل و بازرســی نیز با مشکالت
مبارزه شده و بارها با مســئوالن در رده های مختلف برخورد
کردیم .در مــورد تعاونی مســکن هم گفتم کــه هیچ خط
قرمزی در برخورد با فساد در شــهرداری نداریم و خودم به
دادســتانی نامه دادم که چنین شــبهه ای پیدا شده و شما
ورود کنید و به قوه قضاییه هم نامه نوشــتم و دعوت کردم
و به ان.جی.اوی اقای توکلی هم نامه نوشتم که شما هم
بیایید از طرف مردم موضوع را بررسی کنید .االن پرونده به
دادستانی تهران ارجاع شــده و انها افراد را صدا می کند تا
پاسخ دهند و همه هم باید پاسخگو باشند ».شهردار تهران
با اشاره به اخبار گســترده مربوط به این موضوع در فضای
مجازی گفت« :بنده یک سوال دارم و ان هم اینکه چطور
شهرداری که در چهار سال اخیر ،پنج دستگاه نظارتی بر ان
نظارت دارد و به عنوان دستگاه مبارزه با فساد لوح می گیرد،
در این سه چهار ماه خبر از فســاد در ان می دهند؟ برخی در
گذشــته رفتند کنار پل و تونل صدر عکس یادگاری گرفتند
اما حاال امدند و می گویند پروژه صــدر مطالعه ندارد .اینها
به دلیل ان اســت که فضای کشور به سمت سیاسی شدن
پیش می رود .کاش این افراد قدری انصاف داشتند و انچه
که در جلســات خصوصی می گویند ،علنی هم می گفتند و
به اندازه توریست های خارجی که به تهران می ایند و از ان
تعریف می کنند ،این اقایان هم واقعیت های امروز تهران
را می گفتند و ســوء مدیریت خودشــان در تهران را به فرد
دیگری نسبت نمی دادند .انها یک نفر را پیش من فرستادند
و گفتند ،تو بگو بــه انتخابات نمی ایم ،همه این فشــارها
برداشته می شود و از تو حمایت می کنیم اما به انها گفتم من
یک مجاهد و خدمتگزارم .گفتم ما انقالب کردیم که این زد
و بندها نباشد و فضای باز سیاسی باشد ،بنابراین هرچه قدر
تخریب کنید ما محکمتر ایستاده ایم».
سخنان متفاوت سعید جلیلی
اما سعید جلیلی هم از جمله افرادی بود که روز دانشجو
را به دانشــگاه رفت .در حالی که بســیاری انتظار داشــتند
همزمان بــا تمدید قانــون تحریم ها در ایــاالت متحده او
بخش زیادی از ســخنانش را بــه نقد تیم مذاکــره کننده و
برجام اختصاص دهد او به گونــه ای دیگر عمل کرد .او در
دانشگاه شریف در جمع دانشــجویان گفت« :امروز که در
سالگرد 16اذر همگان به تداوم دشمنی امریکا با ملت ایران
اذعان دارند ،بهترین موقعیت برای ارزیابی نوع مناسبات با
امریکاست.کسانی با شــعار کاهش هزینه ها شروع کردند
اما به کاهش سرمایه ها رسیدند؛ اگر سرمایه سازی تاریخی
و راهبردی را هزینه معرفی کنید نتیجه ان نه کاهش هزینه
بلکه سرمایه ســوزی خواهد بود ».عضو مجمع تشخیص
مصلحت نظام با بیــان اینکه جنگ نرم یعنــی اجازه ندهند
تجربه ملی جمع بندی شــود تا جلوی خسارت گرفته شود،
تصریح کرد« :امروز همه شــرایط برای جمع بندی ملی از
برجام فراهم اســت و نباید نگران ارزیابی این ســند بود».
جلیلی در ادامه گفت« :پیشــنهاد «برجام خوانی» در کنار
بررســی رفتار امریکا ،جنبش دانشجویی را برای رسیدن به
درک ملــی از نیات امریکا کمک می کنــد .امریکای امروز
همان امریکای 4ســال قبل اســت ،همــان اوباما و کری
و همان کنگره اســت ،همان هایــی که در معاملــه با انها
ســانتریفیوژها را برچیدیم و در راکتــور اراک بتن ریختیم
اما امروز 99دورصد رای علیه خــود گرفتیم .مهم ماهیت
امریکاســت ،رفتار امریکا در برجام یک اســتثنا نیســت،
همین رفتار را در ســایر موضوعات هم دارد .اگر مدهوش
هوش قدرت طرف مقابل شدید ،ابتکار عمل از دست شما
خارج می شود .مهم ان است که رفتار امریکا ما را به هوش
اورده باشــد .امروز روز احیای نظریه انقالب در مواجهه با
امریکاست که با اتکا به خدا می توان در برابر کدخدا ایستاد
و پیروز شــد ».وی افــزود« :انتخابات امریــکا و تحوالت
منطقه و جهان نشان می دهد مطالبه داخل امریکا و خارج
ان از امریکا این است« :یانکی به خانه ات برگرد!» انقالب
اسالمی نشــان داد ملت ایران می تواند با اقتدار همچون
4دهه اخیر پیشــرو حرکت جهانی برای مهار امریکای فلج
باشد.واقعیت امروز امریکا و جهان نشان می دهد ناقوس
مرگ «یــک درصدی ها» به صــدا در امده اســت ،اگرچه
99درصد را در اختیار داشــته باشــند .کســانی که مفهوم
یک درصد در برابر 99درصد در امریــکا را مطرح کردند نه
کیهان خوانده بودند نه رجانیوز و نه فارس ،فقط توانســته
خبرنامه
بودند از دیوار تبلیغات پروپاگاندای امریکا باال بروند و نگاهی
صحیحبهواقعیتجهانوامریکابیندازند.واقعیتیکهامروز
چنان واضح اســت که هم هیالری و هم ترامپ منفعالنه
می گویند صدای حرکت شما را شنیدیم!»
وی تاکیــد کرد« :یــک درصدی ها در داخــل فراتر
از جناح هــای موجــود سیاســی به دنبال اشــرافی گری،
رانت خواری ،تبعیض و فساد و حقوق ها و رانت های نجومی
هســتند؛ رانت های نجومی از جیب 99درصد هســتند».
جلیلی گفت« :صاحبان حقوق های نجومی مدیران ارزومند
زندگی اشرافی ،بهره مندان رانت و انحصار و کاسبان فساد
و تبعیض ،نه تنها از حقوق ملت در برابر سرکشــان جهانی
دفاع نمی کننــد ،که جاده صاف کن انها هــم خواهند بود.
هر چه دیوارهای تزویر در داخــل امریکا فرو می ریزد ،یک
درصدی های داخل کماکان به دنبال پوشاندن زشتی های
او هستند ،ترامپ امریکا را فلج می خواند و باز عده ای دنبال
بزک امریکا هستند! امروز در کنار زشــتی ها و پلیدی های
استکبار باید پوچ بودن و پوکی های ان را به رخ کشید .اگر
شروع انقالب با مبارزه با ســر حداقل ها بود که چرا امریکا
باید حق کاپیتوالســیون داشته باشــد ،امروز رشد و اقتدار
انقــاب در دهه چهارم به جایی رســیده که چالش بر ســر
حداکثرهاست».
سخنان هسته ای ضرغامی
ناگفته های زاکانی
محمدباقر قالیباف گفته
است« :امروز دیدیم نه چرخ
هسته ای چرخید و نه چرخ
زندگی و این به دلیل اعتماد به
امریکا است».
مثلث | شماره 337
اما علیرضا زاکانی هم از جمله افــرادی بود که برای
مراسم روز دانشجو به دانشــگاه امام صادق(ع) رفته بود و
ناگفته هایی از برمال شــدن قرارداد « »FATFدر اعترافات
یک جاسوس را بیان کرد .او با اشــاره به اشتباهات دولت
یازدهم گفت :اولین اشــتباه این دولت طرد کلی مذاکرات
هسته ای سابق بود و خواســتار مذاکرات از ابتدایی دولت
جدید از سال 92شد.
وی دومین اشــتباه دولت در مذاکرات هســته ای را
این دانست که به ظرفیت های داخلی در صنایع هسته ای
بی توجهی کرد و داشــته های موجود را مدنظــر قرار نداد.
امریکایی هــا از ظرفیت های هســته ای ما می ترســیدند
و می گفتنــد که شــما از ظرفیت هــای باالیــی در فناوری
هسته ای برخوردار هستید اما از این طرف بر اساس برخی
اظهارات پیام مخابره می شد که اینگونه نیست .این حرف
برخالف راهی بود که در مذاکرات تیم سابق مطرح می شد.
وی اشــکال ســوم را اعتماد به امریــکا دانســت و افزود :
«دولتمردان به طور جدی بــه امریکایی ها اعتماد کردند؛
به گونه ای که با دیکته انها در مذاکرات شرکت می کردند.
به عبارت دیگر مشــق مذاکرات را امریکایی می نوشــتند.
همانطور که چندی قبل هم خــود تیم مذاکره کننده به این
نکته اذعان کرد ».نماینده سابق مجلس شورای اسالمی
اشکال چهارم را نگاه سیاســت زده و جریانی به منافع ملی
دانســت و افزود که جناح ها با هم رقابــت می کنند اما حق
ندارند بر سر منافع ملی معامله کنند.
زاکانی اشــکال پنجم را کتمان کاری دولت دانست
و افــزود« :دولت تمــام تالش خــود را می کرد تــا مردم و
متخصصین از فرایند مذاکرات و جزئیات ان باخبر نباشند».
وی با اشــاره به اینکــه امریکایی هــا و اروپایی ها از
جزئیات مذاکرات باخبر بودند اما مردم کشــورمان و حتی
خبرنامه
ی که این روزها حرف و حدیث هایی
عزت الله ضرغام
در مــورد احتمال نامزدی اش مطرح اســت بــا بیان اینکه
«دربــاره انتخابات هیچ برنامــه ای ندارم و بــه ان فکر هم
نکرده ام» ،ســخنانش را به نقد سیاســت خارجی دولت و
برخی اقدامات دیگر کابینه اختصــاص داد .او گفت« :ما
اگر صد تا کتاب می نوشتیم و سخنرانی می کردیم به اندازه
رفتاری که امریکا با ما داشــت و بــه تعهداتش عمل نکرد
نمی توانست تاثیر داشته باشد ،ما در مذاکرات ذوق زدگی
داشتیم و چوبش را خوردیم .متاسفانه می بینیم که بسیاری
از مشکالت کشور در البه الی منازعات سیاسی ذبح شده
و به انها توجهی نمی شــود و برای این مشــکالت هم راه
حل وجود دارد ولی معلوم نیســت چرا اقدامی در این زمینه
انجام نمی شــود ».دانشــجویان نخبه در خارج از کشــور
پروژه هایی را انجــام می دهند که بســیاری از این پروژه ها
برای مسائل حاکمیتی کشورهای غربی و بسیاری از انها نیز
پروژه های نظامی و امنیتی است .دستگاه های حاکمیتی و
ی خود
نهادهای دولتی در کشور ما هم باید پروژه های علم
را به نخبگان دانشگاهی بسپارند .امروز نخبگان ما که برای
تحصیل به خارج از کشور رفته اند وقتی می خواهند به کشور
باز گردند نگران این هستند که کاری برای انها وجود ندارد و
به انها پیشنهاد می شود در همان کشور بمانند که برای این
مشکل باید چاره اندیشی شود .ضرغامی در بخش دیگری
از سخنانش در رابطه با برجام هم گفت« :ان چیزی که امروز
در رابطه با برجام وجود دارد این است که برجام ظرفیتی را
در کشــور به وجود اورده که با ان همه گروه ها می توانند به
سمت وحدت ملی و تعمیق دشمن شناسی حرکت کنند .اگر
ان چیزی که در مورد برجام امروز وجود دارد درست استفاده
شود برای وحدت ملی ظرفیت اســت ،ما اگر صد تا کتاب
می نوشتیم و سخنرانی می کردیم به اندازه رفتاری که امریکا
با ما داشــت و به تعهداتش عمل نکرد نمی توانســت تاثیر
داشته باشد ،ما در مذاکرات ذوق زدگی داشتیم و چوبش را
خوردیم .ما نباید همدیگر را متهم کنیم و این خوب نیست
که در کشــور نهضت «دیدی گفتــم» راه بیندازیم .امروز
بهترین فرصت برای مقاوم سازی اقتصاد کشور ،استفاده
از ظرفیت داخلی و تولید ملی است .بعضی از مسئوالن در
تلویزیون این طور بیان می کنند که با اجرای خواسته های
امریکا به انها امتیازاتی داده شده تا از برخی امکانات برای
کشور استفاده کنند؛ این موضوع باعث به وجود امدن یک
نظام شرطی در کشور می شــود و باعث می شود مدیران به
داخل متکی نباشند».
وی در مورد ســوالی پیرامون عملکرد سازمان صدا و
سیما در زمان فتنه 88و در انتخابات ســال 92گفت« :ما
در ســال 92توانســتیم با ایجاد فناوری های جدید عدالت
رســانه ای را در مناظرات انتخاباتی رعایت کنیم .در ســال
92پیش از شــروع انتخابــات من از 14نفر از کســانی که
گمان می رفت نامزد ریاست جمهوری شوند دعوت کردم و
برنامه های سازمان را برای انها تشریح کردم.
اتفاقا یکی از کســانی که در ان جلســه بــه برگزاری
مناظره بین کاندیداها و پخش مســتقیم ان اصرار داشت
اقای روحانی بود؛ من به وی گفتم شما اگرچه االن از لحاظ
نظر ســنجی ها جایگاه مناســبی برای پیروزی در انتخابات
ندارید ولی می توانید پدیده انتخابات باشــید .قبل از سال
88من با کروبی رفاقت داشتم ولی در زمان انتخابات از ما
می خواست یک مستند تبلیغاتی را پخش کنیم که شورای
مربوطه ان را تایید نکرد و کروبی می گفت اگر پخش نشود
علیه شما مصاحبه می کنم .اینجا بود که من مجبور شدم از
رهبری کمک بگیرم که ایشان فرمودند پخش کنید.برای
تبلیغات انتخاباتی یک شــورای قانونی وجود دارد که صدا
و سیما هم عضو ان است .در سال 88بعضی کاندیداهای
انتخابات بــه تذکرات این شــورا عمل نمی کردنــد .بعد از
انتخابات ۸۸و مصاحبه ای که موســوی انجام داد و گفت
برنده انتخابات اســت و بعد از بیانیه ای که داد و خواســت
مردم را به خیابان بکشاند از من خواست به تلویزیون بیاید
و مســتقیم یک بیانیه بخواند .حتی ما گفتیم در برنامه ای
حضور داشته باشد که یک مجری در کنارش بنشیند یا یک
نفر دیگر به عنوان مخالف باشد و حرف های شان را بزنند،
ولی موسوی قبول نکرد و گفت فقط باید در یک برنامه زنده
مستقیم بیانیه اش را بخواند که این کار شدنی نبود».
کارشناسان و مسئوالن از روند جزئیات ان بی خبر گذاشته
می شدند ،گفت« :متاسفانه این پنهان کاری در دولت یک
رویه شده است».
زاکانی به عنوان نمونه به FATFاشــاره کــرد که ابعاد
ان به طور اتفاقی در اعترافات یک جاســوس مشــخص
شــد که وزیر اقتصاد قرارداد FATFرا پذیرفت ه است .دولت
بعد از اینکه این موضوع افشا شد ،ســعی کرد ان را رتوش
کند اما ابعادش بازتر شــد و مشــخص شــد که چه قرارداد
خطرناکی است.
وی اشکال ششــم را تعجیل دولت در تصویب برجام
دانست و با انتقاد از تصویب 20دقیقه ان در مجلس گفت:
«دولت اصرار داشــت این کار زودتر انجام شــود و فشــار
می اورد که کار کارشناســی صورت نپذیرد».اقای ظریف
در مجلس با افتخار به این نکته اشــاره می کــرد که ما 16
نفر بودیم در حالی کــه فقط تیم امریکایــی 143نفر ،تیم
انگلیســی 153نفر بودند و به همین صــورت تیم المانی و
روسی و چینی که مجموع انها باالی 200نفر می شد و گفت
که چقدر ما توانمند بودیم که توانستیم با 16نفر مقابل انها
ایستادگی کنیم.
به گفته وی اشــکال طرح ادعاهایی بود که اینگونه
مطرح می شد که بر اســاس قطعنامه 1929ســایه تهدید
و حمله نظامی بر ســر ایران وجود داشــته کــه برجام ان را
برداشته اســت .این یک ادعای فوق العاده غلطی بود.در
کمیسیون برجام نه اقای ظریف و نه اقا شمخانی و نه اقای
عراقچی این ادعای رئیس جمهور را نپذیرفتند و حتی اقای
عراقچی در کیمسیون برجام گفت که اگر امریکا توان حمله
به ایران را داشت ،لحظه ای از ان دریغ نمی کرد .زاکانی با
اشــاره به اینکه تیم مذاکره کننده خود را به عنوان یک تیم
حرفه ای می دانست ،افزود« :انها یک کار بسیار اماتوری
انجام دادند و ان اینکه ابتدا مذاکرات هســته ای ایران با 3
کشور اروپایی بود و سپس چین و روسیه اضافه شدند .علت
موافقتمان با ورود چین و روســیه این بود کــه تعداد اعضا
زیاد و اختالف بین انها باعث شود که ما برای خود فرصت
خلق کنیم .امریکا که اضافه شد اصرار می کرد با این کشور
مستقیم مذاکره کنیم اما ایران ،این درخواست را رد می کرد.
اشــتباه بزرگ این بود که به یکباره خود تیــم مذاکره کننده
سراغ امریکا رفتند و پنج کشور دیگر عمال به حاشیه رفتند».
اشکال دیگر این اســت که تیم مذاکره کننده حرف
هیچ کس را گوش نمی کردند و هــر کس به این روند انتقاد
داشت به شدت تخریب می کردند و یک جو روانی و امنیتی
ایجاد کردند تا کسی حرف نزند .دوستان عزیزی که امروز
امنیت را در مقابل ازادی قرار می دهند و به پاسداشت ازادی
می گویند امنیت باید کمرنگ تر شود مستبدانه ترین شیوه ها
را به کار بردند تا مخالفانشان حرف نزنند.
17
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
اذان و اقامه رهبر انقالب در
گوش نوزاد شهید بلباسی
قالیباف نماز صبح را در مسجد لرزاده خواند
کتاب ترامپ در دستان سعید جلیلی
خبرنامه
18
مثلث | شماره 337
دیدار الریجانی با رئیس کمیته بین المللی صلیب سرخ جهانی
اعتراض به ابتکار در دانشگاه تربیت مدرس
ظریف و همسرش در معبد طالیی هند
تقدیم الیحه بودجه توسط روحانی به مجلس
ادامه اعتراضات به خط لوله داکوتای شمالی
محل دفن فیدل کاسترو
سقوط بالگرد در دریاچه شهدای خلیج فارس
مثلث | شماره 337
خبرنامه
هشتاد و دومین زادروز جمشید مشایخی
19
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lدر حادثه قطار سمنان ،از اول مشخص
بود دیواری کوتاه تر از اپراتور پیدا نمی کنند.
lملت هر چه می کشــند از دســت برخی
مدیران ناالیــق اداره ها و نهادهاســت .تو
را به خدا یک راه حلی بــرای حذف مدیران
ناالیق پیدا کنید.
lاز وزیــر محترم رفــاه می خواهیم طبق
وعده هــای قبلــی در برقــراری مســتمری
بازنشستگان پیش از موعد ،دارای سنوات
ارفاقی،براساس دو ســال اخر بیمه پردازی
و طبق تبصــره ذیل مــاده 77قانون ...هر
چه ســریع تر مســاعدت های الزم را مبذول
فرمایند.
lجناب رئیس جمهــور فرمودند در عرض
سه ســال ،تورم را از 40درصد به تک رقمی
رســاندیم ...پس چه شــد؟! چرا ما چیزی
حس نمی کنیم؟ نکند برای خودشان صدق
می کند فقط!
lالبتــه عذرخواهــی ســخت اســت ولی
پذیرفتن اشــتباهات و خطاها می توانســت
راهگشــای حــل مشــکالت باشــد .تاکید
بر بی نقصــی برجــام و به قول معــروف ان
یک دندگی هــا موجــب اضافــه شــدن به
مشکالت شد.
lاقایــان دســت اندرکار کشــور نگاهــی
بیندازیــد بــه تازه تریــن درگذشــته دنیای
سیاســت؛ فیدل کاســترو .ســال ها مبارزه
کرد ،ولــی باالخره رفت ،دنیا ابدی نیســت
برای جســممان ،ولی قضــاوت ایندگان از
کارهایمان ابدی اســت .پس هــر چند این
حرف ها تکراری اســت کاری کنیم به نیکی
از ما یاد کنند.
lنمایندگان مجلس امریکا در کفرشــان
بــرای ضربــه بــه نظــام اســامی متحد و
متفق اند .بنابراین مسئوالن و نمایندگان ما
در راه حق خود نباید متفرق باشند.
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
درخواستسردارسلیمانیازفرزندانشهدا
جمعی از فرزندان شــهدا اخیرا با مقام معظم رهبری
دیدار کردند .در این دیدار که سرشــار از لحظه های ناب و
فراموش نشدنی بود رهبر انقالب ســاعاتی را پدرانه با انها
به گفت وگو نشستند .صفحه اینســتاگرام منتسب به حاج
قاسم سلیمانی بخشی از این گفت وگو را منتشر کرده است:
«اقا اســم فرزندان شــهید قنواتی را می اورند؛ پسر
جوانی جلو می ایــد و می گوید حاج اقا ببخشــید من تازه از
کربال امده ام ،ســرما خوردم و برای همین با شما روبوسی
نمی کنم .اقا می پرسد:
«شما چه کار می کنید؟» واال چندبار می خواستیم بریم اون ور دیگه.« -کجا می خواستی بری؟»
خبرنامه
مثلث | شماره 337
20
باالخره ما رو اصال درست کردن برای اینکه بریم اینتکفیری ها رو بزنیم؛ ولی حاج اقا ما رو برگردوندن.
«کی شما رو برگردونده؟» ایشون ما رو برگردوندن. «ایشون از بستگان هستن؟» نه ،ایشون مسئول اعزام هستن.مسئول اعزام که در انتهای مجلس نشسته می گوید
که ایشان فرزند شهید هستند و حاج قاسم سلیمانی دستور
داده اند که فرزندان شهدا اعزام نشوند.
اقا این را کــه می شــنود ،می گویــد« :خیلی خب؛
نروید ...نروید ...شما اینجا باشید برای نظام کار کنین».
()95/9/1
عصبانیتاحسانعلیخانیدرفضایمجازی
ظاهرا در صفحه اینستاگرام احسان علیخانی اوضاع
زیادروبه راهنیستچراکهاینمجریسرشناس،پستیمنتشر
کردهودرانچنددستورعملبرایکسانیکهدرصفحهاونظر
می گذارندتعیینکردهاست.لحنعلیخانیدراینپستبسیار
جدیبهنظرمی رسدبهحدیکهازکاربرانشخواستهدرزندگی
شخصی اش دخالت نکنند ،به یکدیگر توهین نکنند ،درباره
ازدواجوطالقشنظرندهندو...
پستعلیخانیبهاینشرحاست:
«سالم رفقا ،امیدوارم خوب باشید ،از دوستان عزیز و
محترمخودمعذر خواهیمی کنمکهمجبورمدرموردایننکات
توضیحبدماماذکرایننکاتبرایتعدادیواجبه...
بعضی از دوســتان در پیــج خــودم نمیفهمم ،حرف
زدنشون با هم ،چت کردنشــون در کامنت های پیج بنده،
بهم توهین کردن ،بی ادبی کردن ،شــایعه درست کردن،
حرف هــای مســخره و واهــی زدن! یعنی چــی؟! خیلی
خجالت اور ه واقعا ،اینجا فقط یک پیجِ ،که قرا ِر من،دوستان
خودم از فعالیت و برنامه هام مطلع کنم ،هر پستی
و رفقای
ُ
که می ذارم یه عده تفسیر می کنن! تحلیل می کنن! قصه
می ســازند از زندگی خصوصی مــن! هر هفته مــن دارم با
یکی ازدواج می کنم و هفتــه بعد یکی دیگه طالق می دم!
بعضی ها نمی دونم چقدر بیکارن ،که کاری جز حرف مفت
زدن و دروغ ساختن ندارن ،هم به خاطر خودم و هم مهمتر به
lعدالت نیســت کــه می خواهند حقوق
بازنشستگان با حقوق باالتر را کمتر افزایش
دهند ،در زمــان کار این افــراد ،مبلغ خیلی
بیشــتری برای بازنشســتگی از حقوقشــان
نســبت به افراد با حقوق کمتر کســر شــده
است.
lاقــای رئیس جمهور! از ابتدای شــروع
به کار دولت جنابعالی خــود و مردم را درگیر
برجام کردید ،بعــد از مدت ها توافق حاصل
شــد ،بعد تا اجرایی شــدن و تاثیــر ان هم
مد ت ها صبر کردیــم که اتفاق مشــهودی
بیفتــد .در حــال حاضــر هیــچ کار مفیدی
ندیدیم.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
ج رو دنبال می کنن
خاطر دوستان عزیزم ،که دارن همین پی
و خیلــی از این فضا ناراضی هســتند ،اعــام می کنم بنده
احتیاجی به ا صطالحا :طرفدار یا دوست مریض و بی ادب
ندارم ،احتیاجی به کسایی که جز زدن حرف مفت و بی ربط
کاری بلد نیستن ،ندارم ،دلیل اصلی این تذکر جدی بنده،
اعتراض عده زیادی از دوستان در همین پیجِ که از این فضا
کامالخستهوناراحتند،کامالمثلخودم،خواستمخواهش
کنم و اعالم کنم که از این به بعد -١لطفا در کامنت های پیج
بنده با هم َچت نکنید (کامنت ها رو قراره من بخونم و نظرات
دوســتانمو بدونم اما نمیتونم چون عده ای در حال بحث و
َچت کردن در مورد زیر بغل مار هستند) -٢هر کسی توهین
به هر کســی دیگری بکنه ،بالک خواهد شــد -٣شــایعه،
نظــر دادن در مــورد زندگی شــخصی بنده یا هر شــخص
دیگری ،ممنــوع ،لطفا ممنوع -٤این فضــا برای کمک به
ِ
همکاران من هســت که بتونیم نظرات شما رو ببینیم
من و
و استفاده کنیم ،نه اینکه با هم ســبزی پاک کنیم و غیبت
مردم بکنیم ...بازم از دوستان فهیم و عزیز خودم ،که این
پیج دنبال میکنن و این فضا ناراحتشون کرده عذر خواهی
ُ
میکنم...کاشــکی من هم مثل بعضی ها یــا فرهنگم بره
باال ،برای اســتفاده از هر ابزاری ،یا کاشکی مثل بعضی ها
بی تفاوت بشــم به هر انچه در پیرامونم می گذره ،که البته
دومی کار من نیست ...مخلصیم ،شاد باشید رفقا».
یادگاری
ضرغامی در
حرم امام حسن
(ع)
عسگری
هشدار محسن
رضایی به دولت
؟؟؟؟؟؟؟
؟؟؟؟؟؟؟
؟؟؟؟؟؟؟
ابتکار در صحن
سال هاستکهدرحرمحضرتعلی ابنموسی الرضا(ع)
هیچ زائری نمی توانــد بخوابد .این موضــوع برای زائران
شهرســتانی و کــم بضاعــت درد بزرگــی بــود کــه ناچار
بودند شــب ها را در حرم به حالت نشســته بخوابند و حتی
نمی توانســتند دراز بکشند .هفته گذشــته حجت االسالم
سید ابراهیم رئیسی ،تولیت استان قدس رضوی ،با دستوری
دو رواق شیخ حر عاملی و شیخ طوسی را جهت استراحت
زائران حــرم مطهر رضــوی از ســاعت ۲۴تــا اذان صبح
اختصــاص داد .ایــن اقدام کــه به منظور ایجــاد رفاه در
اسکان و فراهم سازی محل استراحت زائران امام رضا (ع)
صورت گرفت بازتاب گسترده ای در شــبکه های مجازی
داشــت و از ان اســتقبال شــد .یکی از زائران در این باره
نوشت« :بســیاری از زائران به دلیل فراهم نبودن اسکان
و نیز عدم توانایی پرداخت هزینه های محل های اقامت،
توفیق زیارت را از خود دریغ می کردند اما با تدارک این گونه
محل ها برای استراحت ،اکنون با خیالی اسوده می توانند
خود را به حرم امام هشــتم (ع) برسانند و از دریای بی کران
لطفش بهره مند شــوند ».زائر دیگری ابراز کــرده بود که
دانشجوی مشهد است و هرگاه شوق زیارت وجودش را پر
می کرد ،به حرم مطهر رضوی مشرف می شد و اما متاسفانه
به دلیل اینکه مجبور بوده قبل از ســاعتی معین خود را به
محل خوابگاه برســاند ،زیارتش را ناتمــام رها می کرد و به
محل اقامت خود برمی گشت .او نوشت« :اکنون باوجود
این محل دیگر نگرانی از ماندن در پشت درب های خوابگاه
ندارم و پس ازاینکــه به صورت کامل با امام خــود راز و نیاز
کرد م به منظور استراحت از این رواق ها استفاده می کنم».
امید به روزی که تمام زائران ،مجاوران ،خادمان و عاشقان
امام مهربانی به درســتی درک کنند که صاحب اصلی این
صحن و صفا کیست و همه میهمان چه کسی هستیم.
چالش مرگبار مانکن شدن
دانشجو استکبار ستیز است
روزنامه وطن امروز در مطلبی با تیتر «دانشــجو استکبار ســتیز
است» به موضوع حیات سیاسی دانشجو پرداخته و به قلم امیرعلی
جهاندار نوشــته اســت« :ایا استکبارســتیزی در 16اذر 32خالصه
می شود؟ یا با 13ابان 58خاتمه یافته است؟ عمیقا و صریحا می توان
گفت خیر! استکبارستیزی یک مسیر مستمر تاریخی و جدالی است
بین حق و باطل و تا زمانی که نظام ناعادالنه و ســلطه گری باشد که
بخواهد مســتکبرانه بر جهان استیال داشته باشــد ،جریان حق گرا و
استکبارستیز نیز فعال است .و همچنان مصداق اتم و اکمل استکبار
که تالش دارد نظم جهانی سلطه گر و سلطه پذیر مد نظر خود را حکمفرما کند همان «امریکا» است .جریانی که روزگاری
تالش داشت از طریق دست نشانده خود در ایران این استیال را داشــته باشد ،زمانی با کودتای نظامی ،زمانی با تحریم
ی و اقتصادی و امروز نیز با «تغییر ذهنیت جامعه» نسبت به استکبار خود! جریان دانشجویی امروز نیز باید با
نظامی و علم
همان دو روی سکه یعنی استبداد و استکبار که از یک نهاد بلند می شوند مقابله کند اما مبارزه با هر یک به نحوی است ،از
یک سو باید نسبت به امریکا و کشورهای اقماری ان که مصداق استکبار ند با نگاه روشنگرانه دست به اقدام بزند و ماهیت
انها را برای مردم و جهان تبیین کند و از سوی دیگر با مستکبر داخلی که ریشه مفاسد اقتصادی نیز از دریچه نگاه های
او برمی خیزد مقابله کند.
به نظر می رسد رفتار سلطنت مابانه و متکبرانه برخی مسئوالن که برای خود از انقالب حق قائلند ،بر منابع اقتصادی
کشــور چنبره زده اند و برای خود حقوق های نجومی رد می کنند ،در برابر مردم خضوع و خشوع ندارند و اجازه نمی دهند
مردم زبان به شــکوه از وضعیت اقتصادی که حق شان نیســت براورند و با حالت تبختر از پشــت شیشه های خودروی
شاسی بلندشان به محرومان نگاه می کنند ،مستحق نگاه استکبارستیزانه دانشجویان است».
مدیران نجومی
روزنامه کیهان در صفحه اول خود سخنان دادستان تهران مبنی
بر برخورد با مدیران نجومی را به عنوان تیتر اول انتخاب کرده اســت.
دادستان تهران با اشاره به مدیرانی که حقوق های نجومی گرفته اند،
گفت« :اینکه برخی مقامات دولتی این افراد را ذخیره انقالب نامیدند
مانع احضار این افراد طبق قانون نخواهد بود و تاکنون از پنج نفر از افراد
مرتبط با حقوق ها در دادسرا تحقیق شده است ».به گزارش دادسرای
تهران ،نوزدهمین نشست شورای معاونین دادستان تهران با موضوع
اجرای احکام ،روز یکشنبه جاری با حضور معاونان دادستان ،سرپرستان
نواحی دادسرای تهران ،سرپرستان دوایر نظارت زندان ها و قضات اجرای احکام چند ناحیه از دادسرای تهران ،به ریاست
عباس جعفری دولت ابادی دادستان تهران برگزار گردید .جعفری دولت ابادی در خصوص پرونده حقوق های نجومی،
اظهار داشت« :چند ماهی است موضوع حقوق های نجومی در کشور مطرح است و رهبر معظم انقالب نیز بر ضرورت
رســیدگی به موضوع تاکید کرده اند و دادســتانی تهران طی نامه هایی که در 18ابان ماه خطاب به سازمان بازرسی کل
کشور ،سازمان اطالعات سپاه ،وزارت اطالعات و دیوان محاسبات نوشت ،خواستار ارسال مستندات موضوع توسط
مراجع مذکور شد و تاکنون فقط سازمان اطالعات سپاه 12مورد را گزارش کرده که نسبت به ارجاع موارد ارسالی به شعبه
بازپرسی اقدام شده است».
ایا افکار عمومی اشتباه می کند؟
مثلث | شماره 337
عباس عبدی ،تحلیلگر اصالح طلب در روزنامه اعتماد نوشــته
است« :انتخاب ترامپ این گزاره را دوباره و به صورت جدی مطرح کرد
که ایا می توان به افکار عمومی اعتماد داشت؟ ایا افکار عمومی اشتباه
نمی کند؟ اگر در جامعه ای پیشــرفته و با وجود رســانه های گوناگون
ممکن است افکار عمومی به فردی چون ترامپ رای دهند ،در جوامع
در حال توسعه و با زیرساخت های رسانه ای و مدنی ضعیف چه انتظاری
از مردم و افکار عمومی هست؟ ایا اینها به منزله مورد سوال واقع شدن
دموکراســی و پایه ان انتخابات نیست؟ برخی افراد برای حل مشکل،
دموکراسی های مبتنی بر نمایندگی را بر دموکراسی های ریاســتی ترجیح می دهند تا دچار مشکل عوام فریبی در سطح
انتخابات ریاست جمهوری نشوند ،ولی تجربه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نشان داد که مقاومت در برابر افکار عمومی
ممکن است نتیجه معکوس دهد و افکار عمومی از طریق رفراندوم خود را تحمیل کند ،همچنان که در بریتانیا شاهد ان
بودیم ».عبدی در ادامه یادداشت خود نوشته است«:فارغ از این نکته ،به نظر می رسد که بخشی از تحلیلگران سیاسی
میان نتیجه حاصل از افکار عمومی با یک تصمیم عادی فرق الزم را نمی گذارند .وقتی می گوییم که یک پزشک اشتباه
کرده است ،معنای ان روشن است .اساس تصمیم گیری پزشک ،بر دانش پزشکی مبتنی است؛ دانشی که طی سال ها
به فرد اموزش داده شده و انتظار می رود که براســاس ان طبابت کند .و فرض است که هر پزشکی در هر نقطه از جهان
هنگامی که با بیمار مشــابهی مواجه می شود از دستورالعمل درمانی یکســانی تبعیت کند .اشتباه پزشکی یعنی اینکه یا
بیماری را درست تشــخیص نداده یا انکه تجویز را نادرست انجام داده اســت .به همین دلیل مراجع یا شوراهایی برای
سنجش میزان درستی یا نادرستی تصمیمات پزشکان وجود دارد».
خبرنامه
این روزها ،ویدئوهایی تحت عنوان «چالش مانکن»
در شبکه های اجتماعی منتشر شده است .در این چالش،
شــرکت کننده ها در حالت های مختلف خشک می شوند و
دوربین دور انها می چرخد .در اغاز ،موزیکی که برای پس
زمینه ویدئو انتخاب شــده ،یک موسیقی خارجی است که
گفته می شود برای اولین بار ایده چالش مانکن را در یکی از
کنسرت هایش به اجرا گذاشته اما بعدا در انتخاب موسیقی
هم دست به تغییراتی زده شده است .چالش مانکن ،پیر و
جوان ،مشهور و ناشناس را درگیر کرد .برخی در لحظه های
هیجان انگیز و پر جنب و جوش ،سر جایشان خشک شدند
مثل بازیکنان تیم ملــى پرتغال و کریــس رونالدو و برخی
هم در داخل کشــور ،مدتی اســت با چالش مانکن همراه
شده اند و ویدئوهای خود را در توئیتر و اینستاگرام به نمایش
می گذارند؛ تا جایی که تب چالش مانکن ،عوامل و پزشکان
اتاق عمل را در حین عمل جراحی و به دنیا اوردن نوزاد ،سر
جا خشــک کرد و جان مادر و کودک بازیچه چند پزشک و
پرسنل اتاق عمل قرار گرفت!
بررسی رسانه ای هفته
21
تغییرات در اروپا
گفتارها
شکســت دولت ایتالیا در همه پرسی اخیر در این کشــور ،ضربه سختی به
اتحادیهاروپاومنطقهیورووارداوردهاست.درحالیکهمقاماتاروپاییازشکست
نامزدجریانراستافراطیدرانتخاباتریاست جمهوریاتریشخوشحالبودند،
انتشاراخبارمربوطبهشکستدولتایتالیادرهمه پرسیسراسریاینکشور،بار
دیگر سران اروپای واحد را در نگرانی شدید و التهاب فرو برده است
بهانه ،اسد -هدف ،ایران
رویدیگرتحوالتخاورمیانه
احمد مرجانی نژاد
گفتارها
22
مثلث | شماره 337
پژوهشگر امور بین الملل
«جوزف توماس» ،سردبیر نشریه ژئوپولیتیک «نیو
اطلــس» در تایلند ،طی تحلیلــی ابراز داشــت :عملیات
امریکا برای تغییر حکومت و نظام سوریه؛ بخشی از طرح
گسترده امریکا به منظور ایجاد بی ثباتی در منطقه خاورمیانه
است .از سال 2001م .واشنگتن به صورت سازمان یافته
و سیستماتیک کشورهای افغانســتان ،عراق و یمن را به
نابودی کامل کشــانده و عملیات مخفیانــه ای را نیز علیه
ایران طراحی و اجرا کرده است.
امریکا در تمام این مدت همــواره با روایت های خود
تالش کــرده توجیهــات مناســب و منحصر به فــردی را
برای تمامی ایــن جنگ ها و درگیری ها به مردم کشــورش
ارائه دهد ،توجیهاتی از قبیل جلوگیــری از وقوع «فاجعه
انسانی»« ،تعقیب تروریست ها» و «جلوگیری از استفاده
تســلیحات کشــتار جمعی علیه غرب و متحــدان انها».
روزنامه نگار روســی؛ «ادوارد بیروی» ،طــی مقاله ای در
روزنامه « » Vzglyadنوشت« :طرح واشنگتن برای ایجاد
بی ثباتی در منطقه خاور میانه؛ تسلط ژئوپولیتیک بر منطقه
است .گروه های جنگ طلب امریکا؛ با ایجاد ساختارشکنی
در ســوریه قادر خواهند بود تا تمامی منطقه خاورمیانه را به
هرج و مرج بکشند و این اشوب و بحران می تواند به مرور
به دیگر نقاط اوراسیا؛ به ویژه روسیه و چین سرایت کند».
طبق گزارش اژانــس اطالعات دفاعــی امریکا که
از ســوی ســازمان دیده بان قضایی امریکا منتشر شد ،به
وضوح عنوان شده است که «از زمان اغاز بحران سوریه،
گروه های َسلفی ،جنبش اخوان المســلمین و تشکیالت
القاعده در عراق؛ عامل اصلی ادامه و تشدید شورش ها و
جنگ داخلی در سوریه بوده اند».
فرمانده سابق نیروهای ناتو؛ ژنرال «وسلی کالرک»
کــه در ســال .2004م نامــزد دموکرات هــا در انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا شد ،طی ســخنرانی سوم ُاکتبر
2007م .در باشگاه مشترک المنافع کالیفرنیا ابراز داشت :
«امریکا از زمان وقایع 11ســپتامبر به بعد با یک کودتا در
سیاست خارجی روبه رو شده است».
وی در این ســخنرانی به یادداشــت های محرمانه
و طبقه بندی شــده ای اشاره کرد که براســاس ان ،ارتش
امریکا باید در طول پنج ســال نظام هــای حکومتی هفت
کشور عراق ،ســوریه ،لبنان ،لیبی ،ســومالی ،سودان و
ایران را ســرنگون ســازد .وی ضمن یاداوری گفت وگوی
خود در سال .1991م با «پائول ولفوویتز» ،معاون وزارت
دفاع امریکا در امور سیاســی ،جمله ای را بــه نقل از وی
چنین مطرح کرد« :به این نتیجه رســیدیم که می توانیم
از نیروی نظامی خود در منطقه خاورمیانه اســتفاده کنیم؛
بدون انکــه روس ها بتواننــد مانعی برای مــا ایجاد کنند؛
حدود 5الی 10ســال اتی فرصــت داریم تــا منطقه را از
وجود رژیم های سوریه ،عراق و ایران که وابسته و طرفدار
روسیه هستند ،پاکسازی کنیم ».پروفسور «استفن اف.
کوهن» در برنامه (شو) « جان باچلر» عنوان می کند که:
«انگیزه اصلی ایــاالت متحده امریکا در ســوریه ،حذف
بشاراسد از قدرت است ».این در حالی است که گروه های
اســامگرای افراطــی همانند القاعــده به ویــژه «جبهه
النصره» همسو با واشنگتن و ریاض و انکارا در پی حذف
بشار اسد هستند.
حمالت مســتمر و ضربتی امریکا به مناطق شــمال
افریقــا ،خاورمیانه و اســیای مرکزی؛ همگی بخشــی از
دســتورکار مورد اجمــاع و پذیرفته شــده امریکا هســتند.
عدم تمایل امریکا برای همکاری با روسیه در موضوع سوریه
و نیز اکراه و عدم تمایل واشنگتن برای تفکیک شورشیان
میانه رو از گروه های افراطی در ســوریه ،نشان دهنده ان
است که امریکا هیچ گاه مساله مقابله با تروریسم در سوریه
را به عنوان اولویت در دستورکار خود قرار نداده و از حضور
سازمان های تروریستی در سوریه صرفا به عنوان بهانه ای
برای دخالت نظامی مستقیم و بیشتر در این کشور استفاده
می کند .در این راستا ،ژنرال «مایکل فلین» ،رئیس پیشین
اژانس اطالعات دفاعی امریکا ،در مصاحبه با شبکه خبری
الجزیره؛ .2015م با اشــاره به تداوم بحران در ســوریه،
تصمیم واشنگتن مبنی بر حمایت از گروه های اسالمگرای
افراطی در سوریه را مدون و عمدی ارزیابی کرد.
سیمور هرش ،روزنامه نگار ،محقق و برنده جایزه ادبی
«پولیتزر» طی درج مقاله ای تحت عنوان «تغییر مسیر» در
مجله «نیویورکر»؛ مارس .2007-نوشت« :دولت جورج
دبلیو بوش موافقتنامه ای را با هدف تضعیف ایران ،عراق
و سوریه با حکومت های سنی حاشــیه خلیج فارس منعقد
ســاخته اســت .دولت بوش برای تضعیف ایران که یک
کشور شیعی است ،تصمیم گرفت تا در اولویت های خود در
منطقه خاورمیانه بازنگری کند .برای همین منظور ،امریکا
در عملیات مخفیانه و پنهانی علیه ایران و متحد این کشور
یعنی سوریه شرکت کرد .چنین فعالیت هایی از سوی امریکا
منجر به تقویت گروه های افراط گــرا در منطقه خاورمیانه
شــد که قبال دشــمن امریکا بودند؛ گروه هایــی که تصور
و برداشــتی جنگ طلبانه از اسالم داشــتند و با تشکیالت
القاعده نیز همفکر و همراه بودنــد .این عملیات مخفیانه
از سوی «شاهزاده بندر بن ســلطان» حمایت و پشتیبانی
می شد و قرار بود تا با استفاده از گروه های َسلفی رادیکال
و جنبش اخوان المســلمین با ایران شیعی و متحدانش در
منطقه مقابله شود .سعودی ها دولت بوش را متقاعد کردند
که قادر به کنترل بنیادگرایان مذهبی در منطقه خاورمیانه
خواهند بود».
«ترکی الفیصل» ،رئیس سابق اطالعات عربستان،
روزچهارشنبه ۲۶ابان ماه سال جاری در هفتادمین کنفرانس
ســاالنه اندیشــکده خاورمیانه در واشــنگتن گفت« :اگر
دولت ترامپ بــه توافقی با روســیه و ایران درباره ســوریه
برسد ،این بزرگترین فاجعه ای است که ممکن است اتفاق
بیفتد .ترامپ و دوســتانش در امریکا باید بنشینند و درباره
چگونگی متوقف کردن «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه
صحبت کنند».
احتضار سوسیالیسم در پاریس
ایا امواج پوپولیسم به کاخ الیزه می رسد؟!
محمد غفوری
روزنامه نگار
62درصد ارا پیروز نهایی خواهد بود.
ایا می توان به نظرسنجی های فعلی اطمینان کرد؟
ســال اینده از حمایت اکثریت قریب به اتفاق کشــورهای
عضو اتحادیه اروپا برخوردار خواهد بود .لوپن امیدوار است
بتواند با کپی برداری از رقابت های انتخاباتی امریکا ،رای
بسیاری از افرادی را که اساسا عالقه ای مبنی بر شرکت در
انتخابات ندارند به سود خود و جریان راست افراطی (جبهه
ملی) واریز نماید.
جبهه ملی فرانســه هم اکنون در حال کپی برداری از
فرمول ها و رفتارهای انتخاباتی دونالد ترامپ در انتخابات
ریاست جمهوری امسال امریکاست .لوپن و همراهانش که
برای نخستین بار قادر خواهند بود به دور نهایی انتخابات
ریاست جمهوری فرانســه راه پیدا کنند ،عمال چیزی برای
از دســت دادن ندارند .انها جهت کســب ارای عمومی به
پوپولیســمی روی خواهنــد اورد که فیــون را در انتخابات
ریاست جمهوری سال 2017به دردســر خواهد انداخت.
انچه مســلم اســت اینکه فیون در عین اینکه فعال حاشیه
امنیت زیادی در نظرسنجی ها دارد ،مسیر راحتی برای فتح
کاخ الیزه پیش رو نخواهد داشت.
مثلث | شماره 337
این سوالی است که بسیاری از شهروندان فرانسوی
نیز هنوز نتوانسته اند پاسخی قانع کنند ه در قبال ان دریافت
کنند! پس از انکه نظرســنجی های انجام شــده در امریکا
بــا واقعیت منطبق نشــد و ترامــپ توانســت در انتخابات
ریاســت جمهوری به پیروزی برسد ،فرانســه از این مساله
نگران اســت که شاید ســال اینده نیز این کشــور از نتایج
انتخابات شوکه و متعجب شود.
درهرحــال ،هم اکنون فیون به عنــوان نامزد جریان
راســت میانه در انتخابات ریاســت جمهوری سال 2017
فرانسه ،بخت و اقبال بیشتری نسبت به دیگر نامزدها جهت
پیروزی در انتخابــات دارد .اصلی ترین رقیــب انتخاباتی
فیون در انتخابات سال 2017فرانسه« ،پوپولیسم» خواهد
بود .اصلی ترین نگرانی فیون ،مربوط به مانور هوشمندانه
و هدفمند مارین لوپن در میان افکار عمومی فرانسه است.
ســبک و ســیاق مبارزات انتخاباتی مارین لوپن در فاصله
باقیمانده تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال 2017
فرانسه ،عمال شبیه به دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب
فعلی امریکاست .مارین لوپن در این راستا به عوامگرایی
و جلب ارای ســفید و خاکســتری روی خواهد اورد؛ دقیقا
ماننــد اقدامی که ترامــپ در انتخابات ریاســت جمهوری
هشــتم نوامبر امســال صورت داد .اصلی تریــن نگرانی
فرانسوا فیون ،شــعارهای عوام گرایانه ای است که مارین
لوپن و کمپین انتخاباتــی وی با هدف جذب ارای عمومی
خواهند داد.
نکته مهم دیگر اینکه لوپن در این مسیر ،مورد حمایت
مســتقیم دولت بعدی ایاالت متحده امریــکا قرار خواهد
گرفت .احتمال دخالت غیر مســتقیم امریکا در انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه ،باتوجه به علقه های سیاسی
مشترکی که میان لوپن و ترامپ وجود دارد کامال محتمل
خواهد بود .در مقابل ،فیون در انتخابات ریاست جمهوری
گفتارها
پــس از کناره گیــری فرانســوا اوالند از شــرکت در
رقابت هــای انتخاباتی ریاســت جمهوری ســال ،2017
مانوئل والس نخست وزیر وی امادگی خود را برای شرکت در
انتخابات سال اینده به عنوان نماینده سوسیالیست ها اعالم
کرد .این در حالی اســت که متعاقب ناکامی و ناکارامدی
دولت اوالند ،حزب سوسیالیست محبوبیت خود را نزد افکار
عمومی فرانسه از دست داده است.
نظرسنجی اخیر موسسه بیوی ای نشان می دهد که
اگر والس بتواند در انتخابات مقدماتی حزب سوسیالیست
به پیروزی برسد ،در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری
تنها 13درصد ارا را کسب خواهد کرد .انتخابات مقدماتی
سوسیالیست ها قرار اســت ژانویه برگزار شود .با این حال
نتایج انتخابات درون حزبی سوسیالیست ها اهمیتی برای
شــهروندان فرانســوی ندارد! در دوران ریاست جمهوری
اوالند ،اکثــر فرانســوی ها نســبت بــه اســتمرار حضور
سوسیالیســت ها در کاخ الیــزه ابــراز ناامیــدی کرده اند.
کارنامه سیاه اوالند در حوزه های امنیتی ،سیاست خارجی و
اقتصادی جایی را برای دفاع از سوسیالیست ها در فرانسه
باقی نگذاشته است.
کارشناســان و تحلیلگران مســائل فرانســه معتقد
هستند که اعالم رســمی کناره گیری اوالند از رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری ســال ،2017اعالم شکست
رسمی و عملی وی محسوب می شــود .او نیز مانند نیکوال
سارکوزی رئیس جمهوری تک دوره ای محسوب می شود؛
رئیس جمهوری که دیگر شــهروندان فرانســوی حاضر به
پذیرش وی در راس معادالت سیاسی و اجرایی کشورشان
نیستند.
حتی قبل از کناره گیری اوالند ،بر همگان مسجل بود
که وی بازنده بزرگ رقابت های انتخابات ریاست جمهوری
سال 2017محسوب خواهد شد .همچنین مسجل بود که
تا مدت یک سال باقیمانده ،اوالند عمال نمی تواند اقدامی
در راســتای جذب ارای عمومی شــهروندان فرانسوی به
ســود خود صورت دهد .ضمن اینکه ارای سنتی و قطعی
طرفداران حزب سوسیالیســت نیز به اوالنــد (در صورت
شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ســال )2017تعلق
نمی گرفــت .میــزان محبوبیت اوالنــد به زحمــت از مرز
20درصــد گذشــت .ایــن در حالی اســت که بســیاری از
طرفداران حزب سوسیالیســت از جمله کارگران و معلمان
ی داشــتند
که در پیروزی اوالند در ســال 2012نقش مهم
حاضر به حمایت دوباره وی نبودند .انها در جســت وجوی
الترناتیوی بودند که بتواند وعده های عملی نشده اوالند را
به واقعیت تبدیل کند .با این حال به نظر می رسد معادله در
فرانسه پیچیده تر از چیزی است که بسیاری از شهروندان
این کشور تصور می کنند!
مروری بر نظرسنجی های صورت گرفته در خصوص
انتخابات ریاست جمهوری فرانســه خالی از تامل نیست.
دور نخســت انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه نیز 23
اوریل برگزار خواهد شد .اکثر نظرسنجی ها نشان می دهد
که فرانســوا فیون ،نخســت وزیر ســابق فرانســه و نامزد
محافظــه کاران و مارین لوپن رهبر جبهــه ملی به دور دوم
انتخابات راه خواهنــد یافت و فیون می توانــد با اختالف
زیادی بر لوپن غلبه کند .جدیدترین نظرســنجی موسسه
ایفوپ که برای شــبکه ای تله انجام شــده نشان می دهد
که فرانســوا فیون ،نخســت وزیر ســابق فرانســه و نامزد
محافظه کاران می تواند در انتخابات ریاســت جمهوری با
کسب 65درصد ارا ،مارین لوپن رهبر جبهه ملی را شکست
دهد .این نظرسنجی حاکی است که هیچ یک از نامزدهای
حزب سوسیالیست نمی تواند در انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه جایگاهی بهتر از پنجم به دست اورد .این نظرسنجی
بین 3200نفر طی روزهای 28نوامبر تا 3دسامبر به صورت
انالین انجام شده است .البته در این نظرسنجی امده است
که اگر امانوئل ماکرون وزیر اقتصاد سابق فرانسه -که قصد
دارد به صورت مستقل در انتخابات شرکت کند -با لوپن به
دور دوم انتخابات ریاست جمهوری برسند ،ماکرون با کسب
گفتارها
23
گفتارها
قمارسیاسی کبوتر بی بال
پایان تاریخ مصرف سیاسی هیالری کلینتون
گفتارها
24
شماره 337
مثلث | شماره
مجید وحیدزاده
روزنامه نگار
بازشــماری ارای انتخابات ریاســت جمهوری امریکا
در ایاالتی مانند میشــیگان ،پنسیلوانیا و ویسکانسین اغاز
شده است .با این حال نتایج اولیه بازشماری موید نتایج به
دست امده در انتخابات هشتم نوامبر است .به عبارت بهتر،
اکثریت قریب به اتفاق رســانه های امریکایی متفق القول
هســتند که بازشــماری ارا عمال تغییــری در نتیجه نهایی
انتخابات ریاست جمهوری این کشــور ایجاد نمی کند .در
چنین شــرایطی اصرار هیالری کلینتون بر بازشماری ارا به
نوعی بدترین قمار سیاسی وی و شــاید اخرین قمار وی در
عالم سیاست محسوب می شود.....
در حالی که ترامپ به عنوان پیروز رســمی انتخابات
ریاست جمهوری ایاالت متحده امریکا در ایالت میشیگان
معرفی شــده اســت،کمپین انتخاباتی هیالری کلینتون
همچنان در خصوص بازشماری ارا در سه ایالت میشیگان،
ویسکانسین و پنسیلوانیا اصرار می ورزد .این در حالی است
که بســیاری از تحلیلگران معتقدند بازشماری ارا تاثیری در
ی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا
پیروزی نهای
ایجاد نخواهد کــرد و کمتــر از دو ماه بعــد ،وی به عنوان
رئیس جمهور ایاالت متحده وارد کاخ سفید خواهد شد.
ســرانجام کمپین انتخاباتی هیالری کلینتون نامزد
شکست خوردهحزبدموکراتدرانتخاباتریاست جمهوری
امریکا اعــام کرد که موافــق بازشــماری ارای انتخابات
در ایالــت ویسکانســین و دو ایالــت کلیدی میشــیگان و
پنسیلوانیاست .تالش مشترک «جیل استین» نامزد حزب
ســبز امریکا و هیالری کلینتون برای بازشماری ارا به سوژه
مشــترک رســانه های امریکایی طی روزهای اخیر تبدیل
شده است.همان گونه که اشاره شد ،بسیاری از تحلیلگران
مســائل امریکا معتقدند که عمال بازشــماری ارا نمی تواند
تغییری در نتیجه کلی انتخابات ایجاد کند .در ایالت مهم و
تاثیرگذار پنسیلوانیا که دارای 20رای الکترال است ،ترامپ
با حدود 70هزار رای از هیالری کلینتون پیش است .جبران
این اختالف با بازشماری ارا عمال ساده به نظر نمی رسد .اگر
هیالری کلینتون نتواند درهر سه ایالت جنجالی به پیروزی
ی ترامپ را به
برسد ،عمال قادر نخواهد بود ریاست جمهور
چالش بکشد .اخرین اخبار و نتایج منتشر شده از بازشماری
ارا در سه ایالت مورد مناقشه نشان می دهد که فعال هیالری
کلینتــون در هیچ یک از ســه ایالــت مذکور(پنســیلوانیا،
ویسکانسین و میشیگان) نتوانسته دونال د ترامپ را به چالش
بکشد .در ایالت پنسیلوانیا (که هیالری کلینتون تا قبل از
انتخابات هشتم نوامبر امید زیادی نسبت به کسب 20رای
الکترال در این ایالت داشــت ) شــمارش ارا تاکنون نشان
ی ترامپ بر کلینتون از 71هزار به 49هزار رای
می دهد برتر
کمتر شده است .هنوز نتایج بازشــماری ارا در تمام مناطق
این ایالت اعالم نشــده اســت .مقامات می گویند باتوجه
به نتایج کنونی احتمال اینکه نتیجه کلی تغییر کند بســیار
ضعیف است .فارغ از اینکه چه اتفاقی متعاقب بازشماری
ارا در امریکا رخ خواهد داد ،این اقدام را باید بدترین ریسک
سیاسی هیالری کلینتون دانست .هیالری کلینتون پس از
شکست در انتخابات ریاست جمهوری سال 2008در مقابل
در حالی ک ه ترامپ به عنوان پیروز رسمی
انتخابات ریاست جمهوری ایاالت متحده
امریکا در ایالت میشــیگان معرفی شده
است،کمپین انتخاباتی هیالری کلینتون
همچنــان در خصوص بازشــماری ارا در
ســه ایالت میشــیگان ،ویسکانسین و
پنسیلوانیا اصرار می ورزد
اوباما ،عمال نتوانست به دور پایانی رقابت های انتخاباتی راه
پیداکند؛جاییکهاوبامابه عنواننامزدنهاییحزبدموکرات
بر جان مک کین از حزب جمهوریخواه چیره شــود .پس از
انتخابات سال ،2008هیالری کلینتون با حضور در کابینه
اوباما به عنــوان وزیر امور خارجه در صــدد احیای موقعیت
سیاســی خود مد .با این حال حتی برخی از دموکرات های
ســنتی نیز به نحوه مدیریت وی در حوزه سیاســت خارجی
امریکا معترض بودنــد .هیالری کلینتون از همان ســال
2012میالدی با چشم انداز حضور در رقابت های انتخاباتی
ســال 2006میالدی از حضور در مسند وزارت امور خارجه
کناره گیری کرد .شــرکت هیالری کلینتون در رقابت های
انتخاباتی سال 2016در همان دور مقدماتی با جنجال هایی
رو به رو شــد .رقیب او یعنی برنــی ســندرز در مناظره های
مستقیم توانست بارها هیالری کلینتون را به چالش بکشد.
چنانچهبعدهانیزافشاشد،هیالریکلینتوندردورمقدماتی
رقابت های انتخاباتی حزب دموکرات عمال با حمایت سران
این حزب و سوپر دلیگیت ها توانست بر برنی سندرز غلبه پیدا
کند .بی دلیل نبود که ارای بســیاری از طرفداران سندرز در
انتخابات هشتم نوامبر به سود هیالری کلینتون به گردش
در نیامد....
هم اکنون هیالری کلینتون به عنوان بازنده بزرگ دو
انتخابات ریاســت جمهوری ســال های 2008و 2016در
ایاالت متحده امریکا تا حدود زیادی اعتبار سیاسی خود را از
دست داده است .او عمال دیگر فرصت حضور در رقابت های
انتخابات ریاســت جمهوری امریــکا را نخواهد داشــت.
هیالری کلینتون بر خالف همسرش بیل کلینتون ،قدرت
جذب ارای عمومی را نداشت و حتی در میان رای دهندگان
دموکرات نیــز عده ای وی را گزینه مناســبی بــرای حضور
در کاخ ســفید نمی دانســتند .هم اکنون هیالری کلینتون
دست به یک ریسک سیاسی دو سرباخت زده است! اگر در
سخت ترین و نامحتمل ترین حالت ممکن نتایج انتخابات
در سه ایالت پنسیلوانیا ،میشیگان و ویسکانسین تغییر کند
و وی رئیس جمهور امریکا شود ،او با خشم شدید طرفداران
ترامپ و بسیاری از شهروندان امریکایی مواجه خواهد شد.
بدون شــک هیالری کلینتون قدرت مدیریــت و مواجهه
با این خشــم عمومی را نخواهد داشــت .امــا اگر مطابق
پیش بینی های موجــود ،نتایج انتخابــات امریکا تغییری
نکند و ترامپ رئیس جمهور امریکا باقــی بماند ،وی عمال
شکست دیگری را در کارنامه سیاسی خود پذیرفته است .در
این صورت ،هیالری کلینتون باید خود را برای خداحافظی
همیشــگی از عالم سیاســت اماده کند .همچنین او متهم
خواهد شد که به رغم پذیرش شکست در انتخابات و ارسال
پیام تبریک ب ه ترامــپ ،عمال نتایج انتخابــات را نپذیرفته
اســت .در هر حال هیالری کلینتون دست به قمار سیاسی
بدی زده است که در هر حالتی مولد دردسرهایی تازه برای
وی خواهد بود.انچه مسلم اســت اینکه هیالری کلینتون
با این شکست نه تنها نفوذ سیاسی خود را در ایاالت متحده
امریکا از دست داده ،بلکه در داخل حزب دموکرات نیز کسی
از وی به عنوان سیاستمداری موفق یاد نمی کند .بر همین
اساس ،هیالری کلینتون دیگر بخت و اقبالی جهت شرکت
دوباره در انتخابات ریاســت جمهوری به عنوان نامزد حزب
دموکرات نخواهد داشــت.انچه مسلم اســت اینکه در روز
هشتم نوامبر سال 2016میالدی ،تاریخ مصرف سیاسی
هیالری کلینتون برای همیشــه به پایان رسید .او نیمی از
سرمایه های سیاســی خود را در انتخابات درون حزبی سال
2008میالدی و در مصاف با اوباما و نیمی دیگر از سرمایه ها
و اندوخته های سیاســی خود را در رقابت با دوالد ترامپ از
دست داد .هر چند همچنان از خانواده کلینتون ها به عنوان
خانواده ای پر نفوذ در داخل حزب دموکرات یاد می شود ،اما
باید پذیرفت که ضریب نفوذ کلینت ون ها پس از شکست در
انتخابات هشتم نوامبر امسال کاهش پیدا کرده است.
گفتارها
شوک تازه بر پیکره اروپای واحد
احیایموقعیتجریانراستافراطیدرمعادالت
حنیف غفاری
روزنامه نگار
مثلث | شماره 337
گفتارها
تحــوالت سیاســی اروپای واحــد منجر بــه نگرانی
شدید سران قاره سبز شده اســت .هراندازه از سال 2014
میالدی (زمان برگزاری انتخابات پارلمانی اروپا) ســپری
شده است ،جریان های راست افراطی توانسته اند قدرت
بیشتری در معادالت سیاسی و اجرایی اروپای واحد کسب
نمایند و جریان های راســت افراطی از مخالفان ســاختار
فعلی در اتحادیــه اروپا بوده و رویکــردی ضد مهاجرتی و
ملی گرایانه دارند.
تحوالتی که اخیرا در ایتالیا رخ داده ،روحیه بیشتری
به جریان های راســت افراطی جهت احیــای ملی گرایی
در قاره ســبز داده اســت .در چنین شرایطی شــاهد ابراز
نگرانی خاص جریان های ســنتی اروپا نسبت به تحوالت
اخیر در این مجموعه هســتیم .بدیهی اســت اگر جریان
به همین منوال ادامه پیدا کند ،در اینده ای نزدیک شاهد
دگرگونی های شــگرفی در ساختار سیاســی اروپای واحد
خواهیم بود .بی دلیل نیست که حتی برخی سیاستمداران
ســنتی در اروپا نســبت به فروپاشــی اروپای واحد هشدار
داده اند.
شکســت همه پرســی مدنظــر «ماتئــو رنتســی»
نخست وزیر ایتالیا و پیروزی جریان راست افراطی در این
همه پرســی ،مورد توجه تحلیلگران و کارشناسان مسائل
اروپا قرار گرفته است .اگرچه سران اتحادیه اروپا از پیروزی
«الکســاندر فان در بلن» در انتخابات ریاســت جمهوری
اتریش و شکســت جریان راســت افراطی در این کشــور
خرســند بودند ،اما این پیــروزی در عرض چند ســاعت با
شکستی سخت در ایتالیا جایگزین شد!
شکست دولت رنتسی در همه پرسی اخیر در ایتالیا،
مولد نگرانی های مزمنی در معادالت سیاسی و اقتصادی
اروپا بوده است .احزاب سنتی راست میانه و سوسیالیست
در اروپا هر دو نســبت به تحوالت جاری در ایتالیا به شدت
نگــران هســتند .رم از این پس بــه یکــی از اصلی ترین
کانون هــای بحران اقتصــادی و سیاســی در قاره ســبز
تبدیــل خواهد شــد .همچنین همه پرســی اخیر نشــان
داد که شــهروندان ایتالیایی اســتعداد زیادی در پذیرش
جریان راست افراطی به عنوان جریان حاکم بر این کشور
دارند.هم اکنون جنبش افراطی «اروپای پنج ســتاره» به
رهبری «بپه گریلو» جهت تشکیل دولت و حضور در راس
معادالت اجرایی رم خیز برداشته اســت .گریلو در پیامی
توئیتری خواستار برگزاری انتخابات سریع در ایتالیا شده و
تاکید کرد که ایتالیایی ها باید هر چه سریع تر به انتخابات
فراخوانده شوند.
«مارین لوپن» رهبر جبهه ملی فرانســه نیز از نتایج
همه پرسی در ایتالیا به شدت اســتقبال کرده است .لوپن
اعالم کــرده کــه ایتالیایی ها دولــت این کشــور (دولت
رنتسی) و اتحادیه اروپا را در این همه پرسی شکست داده
و محکوم کردند .همانگونه که مشاهده می شود ،شکست
اخیر دولت ایتالیا ،جان تازه ای به جریان راســت افراطی
در سرتاسر اروپا بخشیده است.انچه مسلم است اینکه در
اتریش نیز جریان راست افراطی بازنده مطلق میدان نبود!
اگر چه «نوربــرت هوفر» نامزد جریان راســت افراطی در
انتخابات ریاســت جمهوری اتریش از رقیب خود شکست
خورد ،اما نباید فراموش کرد که وی توانســت بیش از ۴۶
درصد ارا را به خود اختصاص دهد.
ایــن در حالــی بــود کــه احــزاب ســنتی و اکثــر
سیاستمداران ،رسانه ها و اقتصاددانان اتریشی در راستای
شکست نامزد جریان راست افراطی با یکدیگر متحد شده
بودند .به عبارت بهتر ،مخالفــان هوفر نهایت تالش ها و
ظرفیت های خود را برای شکست دادن وی به کار گرفتند.
در چنین شرایطی کسب ۴۶درصد ارا از سوی نامزد جریان
راست افراطی نشان دهنده شکل گیری پایگاه اجتماعی-
سیاسی این جریان در وین و دیگر شهرهای اتریش است.
هم اکنون اروپای واحد شاهد پوست اندازی و احیای
جریان راست افراطی در معادالت سیاسی و اقتصادی این
مجموعه است .نتایج همه پرسی اخیر در ایتالیا نقطه اغاز
احیای دوباره جریان راست افراطی در قاره سبز محسوب
می شــود .هم اکنون افرادی مانند مارین لوپن رهبر جبهه
ملی فرانسه امیدوارند که با مانور هوشمندانه در میان افکار
عمومی این کشور ،به عنوان نخست وزیر یا رئیس جمهور
در کانون قدرت حضور پیدا کنند.
از اکنون تا سال ۲۰۱۷میالدی ،اصلی ترین دغدغه
ســران اروپایی ،جلوگیری از پیروزی «ماریــن لوپن» در
انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه خواهد بود .این در
حالی اســت که کنترل تحوالت سیاســی ایتالیا از ســوی
سیاستمداران سنتی راست گرا و چپ گرا در اروپا نیز در حال
حاضر سخت و دشوار به نظر می رسد .اصلی ترین نگرانی
سران اروپای واحد ،تبدیل شــدن رم و پاریس به قلمروی
جریــان راســت افراطی اســت .در این صــورت ،جریان
راست افراطی قدرت یارگیری بیشتری در دیگر کشورهای
اروپایی پیدا خواهد کرد.
شکســت دولت ایتالیا در همه پرســی اخیــر در این
کشور ،ضربه ســختی به اتحادیه اروپا و منطقه یورو وارد
اورده است .در حالی که مقامات اروپایی از شکست نامزد
جریان راست افراطی در انتخابات ریاست جمهوری اتریش
خوشــحال بودند ،انتشــار اخبار مربوط به شکست دولت
ایتالیا در همه پرسی سراســری این کشور ،بار دیگر سران
اروپای واحد را در نگرانی شدید و التهاب فرو برده است.
مردم ایتالیا برای شرکت در رفراندوم قانون اساسی
کشورشان روز یکشنبه هفته گذشته به پای صندوق های
رای رفتند .حدود ۵۱میلیون ایتالیایی واجد شــرایط رای
دادن بودند .در هر حال پیروزی راســتگرا یان افراطی در
همه پرســی سراســری ایتالیا شوک سیاســی و اقتصادی
تازه ای را با قاره سبز وارد کرده است.
هم اکنــون ایتالیا به کانــون تازه بحران سیاســی و
اقتصادی در غرب تبدیل شــده اســت .بدیهی است هر
اندازه زمان می گذرد ،بر شدت و دامنه بحران های جاری
در اتحادیــه اروپا و منطقــه یورو افزوده می شــود .نتیجه
همه پرسی اخیر در ایتالیا نشان دهنده گرایش شهروندان
این کشــور مبنی بر گذار از وضعیت موجود اســت .انچه
امروز بیش از همه چیز مورد هدف قرار گرفته است ،اتحاد
اقتصادی و سیاســی موجود در اروپای واحد اســت .اگر
شرایط به همین روال پیش برود اتحادیه اروپا در اینده ای
نه چندان دور از هم فروخواهد پاشید و احزاب و گروه های
ملی گرا بار دیگر این مجموعه را به شرایط قبل از تشکیل
اتحادیه اروپا باز خواهند گرداند.
وقــوع انــواع بحران هــای اقتصــادی ،سیاســی،
اجتماعی و امنیتــی در اروپای واحد منجــر به رویگردانی
شــهروندان از ایــن مجموعــه شده اســت .هم اکنــون
نگرانی های مزمنی در میان سیاســتمداران ارشد و سنتی
اتحادیه اروپا طنین انداز شــده اســت .یکی دیگر از این
نگرانی ها مربــوط به انتخابات ریاســت جمهوری ســال
2017در فرانسه است ؛ جایی که مارین لوپن رهبر جریان
راســت افراطی برای حضــور در کاخ الیزه خیز برداشــته
اســت .بدیهی اســت که ادامه این روند به سود گروه ها و
احزاب سنتی در اروپا که خواستار حفظ ساختار کنونی این
مجموعه هستند نخواهد بود.
25
گفتارها
خالی شدن از معنا
چرا پخش کردن فیلم چالش مانکن در اتاق زایمان ناشی از ضعف مدنی است؟
شایان ربیعی
گفتارها
26
مثلث | شماره 337
دبیر فرهنگ
چند نفر پزشک و پرســتار و ماما و ...نوزاد و مادرش
را در اتاق زایمان رها کرده اند و فیکس شــده اند تا مثال در
چالش مانکن شــرکت کنند! توی دل ادم خالی می شود.
گویی دیگر هیچ «حــد یقف»ی وجود نــدارد و همه چیز
تهــی از معنــا می شــود و در خدمت شــوخی های مبتذل
و لحظــه ای قرار می گیــرد .انگار قحط جــا و قحط زمان
امده که این چند نفــر با بی مالحظگی تمام دســت از کار
کشــیده اند و یک انســان را در مهمتریــن لحظه حیاتش
وانهاده اند که به شوخی هایشــان برســند و احیانا با دیدن
ویدئوی این بی مالحظه گی و به اشــتراک گذاشتنش به
کاری کــه کرده اند و نمکی که
پراکنده اند ،بخندند.
متاســفانه برخــی از
کارشناسان و منتقدان رسانه ها
بــروز برخــی از ایــن رفتارهــا
را بــه امکانــات رســانه ها و یا
شــکل گیری جمع های مشابه
با انبوه خلق در فضای مجازی
پیوند می دهنــد ،این در حالی
اســت که مبنا قــرار دادن این
شاخص ها اصوال موضوعیتی
در بحث ندارد.
تکرار برخــی رفتارهای
ناپسند از سوی برخی کاربران
شبکه های اجتماعی همچون
فیلمبرداری از بیماران و انتشار
ان ،فحاشــی در صفحــات
رســمی برخــی از چهره هــای
داخلی و خارجی ،اســتفاده از
ادبیــات نامناســب و ...بیش
از هر چیز به دو عامل اساسی
ارتبــاط دارد؛ یکــی نهادینــه
نشــدن اصــوال اخالقــی در
برخی از کاربران شــبکه های
اجتماعی و دومــی نااگاهی از
حد و حدود قانونی تولید محتوا
در فضای مجازی و....
بیــراه نیســت اگــر
ریشــه اصلی بــروز رفتارهای
ناهنجارانه در فضــای مجازی را ضعــف نهادهای مدنی
و اخالقــی بدانیــم .متاســفانه در جامعــه مــا نهادهای
معناســاز همواره با ضعف های بنیادین روبــه رو بوده اند و
خوانش های نامناسب از انها باعث ضعف در اثرگذاری شان
شده است.
بســیاری از ســازمان های مردم نهــاد (ســمن) در
کشــور ما با مشــکالت بزرگی شــبیه کمبود منابــع مالی،
محدودیت های قانونــی متعدد ،ضریب نفــوذ ناکافی در
جامعه و ...رو به رو هســتند .این مســائل سبب می شود
که توانمندی ســمن ها در جهت دهی بــه افکار عمومی و
تقویت و تشــدید هنجارهــای اجتماعی چنــدان که مورد
انتظار اســت به ثمر ننشــیند .اما این همه ماجرا نیست.
متاسفانه در کشور ما خوانش درستی از دو مفهوم هنجار و
قانون وجود ندارد .در ساده ترین بیان ممکن هنجار پویایی
بسیار بیشتری از قانون دارد و منطبق با نیازهای روز جامعه
مرتبا تولید و بازتولید می شود .این در حالی است که قانون
پویایــی و انعطاف پذیری هنجار را نــدارد ،اما در عوض از
ضمانت اجرایی قدرتمند تری برخوردار است .تعامل میان
این دو مفهوم می تواند در کنترل درست و بهینه جامعه اثر
تعیین کننده ای داشته باشد.
نکته تاســف بار در جامعه ما این اســت که برخی از
قوانین عرصه را بر هنجارها تنــگ کرده اند .به بیان دیگر
بسیاری از مواردی که شایسته اســت در ابعاد هنجارهای
اجتماعی دســته بندی شــوند ،تبدیل به قانون شده اند و
برخی دیگر از هنجارها که بهتر اســت از ضمانت اجرایی
بیشــتری برخوردار باشند ،دور از چشــم قانونگذاران قرار
گرفته است و...
برشــمردن مصادیــق این نــوع هنجارهــا و قوانین
که جابه جا هســتند و ...کار را به درازا می کشــاند و نیاز به
کارشناسی دقیق و گروهی دارد .اما همچنان که گفته شد،
موضوع دیگــر نااگاهی کاربران شــبکه های اجتماعی از
حد و مرز قانونی فعالیت در فضا مجازی است .بسیاری از
کاربران این فضا تصور می کنند که شباهت فعالیت در این
فضا با زندگی روزمره (تعاملی بودن و رودررویی در فضای
مجازی) از یک ســو و پر هزینه بودن نظارت بر این فضا از
ســوی دیگر ،انان را مجاز به انجام هر نــوع کار یا رفتاری
می کند .قریــب به اتفاق کســانی که به دلیــل ارتکاب به
جرم های اینترنتی و کامپیوتری دستگیر شده اند از قوانین
این حوزه اظهار بی اطالعی کرده اند.
عدم اطالع رســانی کافی درباره حد و حدود فعالیت
در فضای مجازی در رســانه های عمومی ،باعث شــده تا
بسیاری از کاربران تحصیلکرده این فضا نیز اطالع چندانی
از کلیت نظارت قانونی بر ان نداشته باشند.
با این همه به نظر نمی رسد که هیچ عاملی به اندازه
ضعف نهادهای مدنی و نهادینه نشدن اصول اخالقی در
بروز چنان رویدادهایی اثرگذار باشــد .متاسفانه نهادهای
معنا ساز همچون مدرسه ،خانواده ،صدا وسیما و ...که در
فرایند جامعه پذیری افراد اثر مستقیم دارند ،خود در شرایط
مســاعدی به ســر نمی برند .تزلزل این نهادها بسترهای
اجتماعی را نیز به نوبه خود متزلزل کرده اســت.از ســوی
دیگر نیز همانطور که گفته شد بســیاری از هنجارها جای
خود را به قوانین داده اند و قوانیــن ثابت و کم انعطاف نیز
امکان تعامــل اجتماعی میان شــخصیت های حقیقی و
حقوقی را دشوار کرده است.
در چنیــن شــرایطی رســانه های تعاملــی و مجازی
ماننــد شــبکه های اجتماعــی و ...صرفــا بحران هــای
اجتماعی ناشــی از این ناهماهنگی ها را تشدید می کنند و
ناهماهنگی های پنهان و به چشم نیامده را عیان می کنند.
این در حالی اســت که برخی از کارشناســان صرفا بر نیاز
به کنتــرل و نظارت این شــبکه ها و
رســانه های مجازی تاکید دارند ،در
حالی که تاکید صرف بــر نظارت بر
این شــبکه ها نتیجه بخش نیست.
زیرا ابشخور اصلی بروز این رویدادها
جای دیگری اســت و رســانه های
جدید صــرف پنجــره ای را بــه این
ابشخور باز می کنند.
کاهــش محدودیت هــای
قانونی و بازتعریــف برخی از قوانین
اجتماعــی در قالــب هنجارهــای
اجتماعی به کمک نهادهای مدنی
همچون ســمن ها ،اطالع رســانی
گســترده درباره حد و حــدود قانونی
استفاده از رسانه های جدید و تقویت
نهادهایی همچــون خانواده ،صدا
و سیما و مدرسه به عنوان مهمترین
نهادهای معنا ســاز و نزدیک کردن
چارچوب های این نهادهــا به ابعاد
زندگ مردم ،می تواند مانع از تکرار
برخی از رفتارهایی شــود کــه ابرو و
اعتبار اجتماعی ملت ایران را تهدید
می کنند.
طبیعی اســت کــه مهمترین
نیــاز بــرای رســیدن بــه مطلوب،
وجود سرمایه اجتماعی در سطحی
گسترده از جامعه است .باید بدانیکه
رابطــه میــان ســرمایه اجتماعی و
فســاد اقتصادی و شــکاف طبقاتی
و ...رابطــه ای معکوس اســت .افزایش هر یــک از انها
متضمن کاهش دیگری است .افول سرمایه اجتماعی در
بخش های قابل توجهی از جامعه ایرانی بی تردید ناشی از
کاهش اعتماد به بسیاری از نهادها از جمله نهادهای مالی
و صاحب قدرت است .به هر حال عکس و فیلم گرفتن از
بیماران در بدترین شــرایط جسمانی شــان و انتشار ان در
فضای مجازی میوه درخت ناهماهنگی در ســاختارهای
کالن اجتماعی است .در چنین شــرایط بحرانی دم زدن
از موضع و جناح سیاسی جز برمال کردن ضعف معرفتی و
اخالقی گوینده ،نتیجه دیگری در بر ندارد .پس چه بهتر
که به جای ماهی گرفتن از این اب گل الود ،کمر همت به
اصالح زیربناهای اساسی جامعه ببندیم.
دستاوردسرنوشت ساز
واکنش های بی ثمر به تشکیل دولت جدید در یمن
جعفر قنادباشی
کارشناس بین الملل
رژیم های پادشــاهی منطقــه طی هفته گذشــته،
تالش های مذبوحانه ،بی ثمر و پردامنــه ای را در واکنش
به تشــکیل «دولت نجات ملی» در یمن صــورت دادند و
بدین وســیله نگرانی شــان را از برپایی نظامی مردمساالر
در شبه جزیره عربســتان به نمایش گذاشتند .این درحالی
است که تشکیل چنین دولتی را در این کشور ،باید اقدامی
بسیار راهبردی و دستاوردی سرنوشت ساز برای مردم یمن
ی که در چندسال گذشته ،امور خود را
محسوب کرد .مردم
درنبود دولتی مشروع و مقتدر ،با دشواری اداره کرده و اینک
با همدلی و وحدت ،در مسیر تکمیل نظام سیاسی جدید و
کارامد در منطقه مشرف به دریای سرخ و تنگه بسیار مهم
باب المندب گام برمی دارند.
«دولت نجات ملی» در یمن را باید دستاورد سال ها
مقاومت در برابر سیاســت های مداخله جویانه ای دانست
که در صدد تشــکیل حکومتی دست نشانده در یمن بوده و
بدین منظور ،عالوه بر انواع توطئه های سیاسی و تبلیغاتی،
جنگی 20ماهه را نیز به این کشور بحران زده تحمیل کرده
است .همچنین دولت جدید به نخست وزیری «عبدالعزیر
بن حبتور» ،حاصــل ماه ها رایزنی میان اعضای شــورای
عالی سیاسی یمن است که در حال حاضر براساس مصوبه
پارلمان این کشور ،در راس قوه مجریه قرار دارد.
در واقع حرکت به سوی برپایی نظامی مردمساالر در
یمن ،زمانی از ابعــاد واقعی برخوردار شــدکه حزب کنگره
مردمی یمن و جنبــش انصار الله همراه بــا دیگر احزاب و
گروه های سیاسی این کشور ،تشکیل شورای عالی سیاسی
را در اواسط تابستان گذشته در دســتورکار خود قرار دادند
ومرحله به مرحله با مراجعه به پارلمان و اجتماعات عمومی
و کسب ارای موافق ،مشروعیت روند اینگونه نظام سازی
را تضمین کردند.
انچه مســلم اســت این رویکرد مردم یمن در برپایی
نظام سیاسی جدید و مردمساالر ،روند وقایع بعد از قیام های
سراسری (جریان بیداری اسالمی) را در مقایسه با انچه در
فردای ســرنگونی رژیم های دیکتاتــوری در مصر ،لیبی و
تونس (رژیم های مبارک ،قذافی و بن علی) در کشورهای
نامبرده به وقوع پیوســت ،متفاوت می ســازد و الگوی تازه
و ّ
جذابی را برای جایگزیــن کردن حکومت های مردمی در
جهان عرب به وجود می اورد .یعنــی دقیقا همان الگویی
کــه دیکتاتوری های مرتجــع منطقــه در برابر ان بســیار
اســیب پذیرند و به همین علت ،دامنه مداخالت سیاسی،
نظامی و تبلیغاتی شــان را بعد از فروپاشی رژیم قبلی یمن،
به شدت افزایش داده اند.
نگاهی بــه مجموعــه اقداماتی که ارتجــاع منطقه
همزمان با تحمیل جنگی خانمانســوز به مــردم یمن ،در
صحنه های سیاسی و تبلیغاتی صورت داده ،نشان می دهد
که مقامات سعودی و همتایانشان در جهان عرب پیوسته
مترصــد پیدایش شــرایطی بوده اند تــا با بهره بــرداری از
ان ،دولت دست نشانده ای را در یمن بر ســر کار اورند و با
از میان بردن خال ایجاد شــده ،حرکت هــای مردمی برای
تشکیل نظامی مردمساالر را در یمن متوقف کند .چنانکه
تمامی تالش های ان ها ،برای اســتقرار «عبدر به منصور
هادی» در شهر بندری و جنوبی عدن و به راه انداختن جار
و جنجال های مضحــک در خصوص برخــورداری دولت
وی از ویژگی های الزم از جمله این سیاســت ها محسوب
می شود.
ی کــه قدرت های غربی و ســازمان ملل متحد
اقدام
به ضرب دالرهای نفتی اهدایی عربستان ،در ان مشارکت
داشــتند و باشــیوه های مختلف از دولت بی اعتبار و بسیار
کم طرفدار و از همه مهمتــر ،غیر قانونی «عبدر به منصور
هادی» به عنوان «دولــت یمن» یــاد می کردند؛ ولیکن
در عرصه عمل به علــت مخالفت های شــدید مردمی در
گفتارها
«عدن» ،این امکان و فرصت را نیافتند تا در مدت بیش از
20ماه جنگ علیه یمن ،الاقل در فاصله زمانی بیش از یک
هفته ،شاهد اقامت وی در عدن باشند .یعنی مشابه همین
واقعه ای که هفته گذشته نیز در عدن تکرار شد و «عبدربه
منصور هادی» از ترس تحرکات واعتراضات شدید مردمی
نتوانســت بیش از یک هفته در عدن اقامت داشته باشد.
حال انکه اعزام چند باره وی به عدن ،واستقرار به اصطالح
دولت وی در این شهر ،به این منظور بود تا فرصتی تبلیغاتی
و سیاسی جهت مقابله با روند مشروع و مردمی نظام سازی
در یمن برای ارتجاع منطقه و قدرت های غربی فراهم شود.
در واقع با ایــن هدف نیز بود که دامنــه بمباران های
علیه منطق مســکونی یمن طی هفته گذشــته گســترش
بیشتری پیدا کرد.
این درحالی بود که از یک طرف مــردم مقاوم یمن،
بدون تاثیرپذیری از این نوع تالش های ارتجاع منطقه ،به
طرفداری وحمایت همه جانبه از برپایی دولت نجات ملی
مبادرت کردند ودر شــهرهای مختلف این کشور و به ویژه
در صنعا ،اجتماعات بسیار باشــکوهی را در حمایت از این
دولت برگزار کردند .می دانیم که صنعا پایتخت یمن همان
شهری است که رژیم سعودی در صدد بود تا در همان هفته
اول جنگ ان را اشــغال و دولت دست نشانده خود را دران
مستقر کند.
و اما از طــرف دیگر باید به اقدامــات دولت جدید در
انجام وظایف محوله اش اشاره کردکه بدون توجه به انواع
تهدیدات و انواع فشارهای تبلیغاتی و سیاسی واقتصادی،
با جدیت تمام فعالیت هایش را اغاز کــرد و اولین گام ها را
برای ایجاد زمینه های ســامان دهی به اوضاع این کشــور
جنگ با امید به پیدایش شرایط بهتر برداشت.
دراین حال بودکه مقاماتی از بیــن نظامیان از طرف
ارتش یمن و کمیته های مردمی تاکیــد کردند که ارتش و
کمیته های مردمی تشکیل دولت جدید را تبریک می گویند
و همچنان به مقابله با تجاوز دشمنان و ازادی تمامی خاک
وطن پایبند هستند انهم با اطالع از اینکه با وجود تحرکات
فرســتاده ســازمان ملل به یمن بــرای بــه اصطالح حل
اختالفات میان طرف های یمنی هنــوز بمباران ها در این
کشور ادامه دارد و مذاکرات صلح نیز هیچ نتیجه ای نداده
است.
مثلث | شماره 337
گفتارها
27
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
پوپولیسمفاشیستی
روایت روشنفکر امریکایی از پدیده ترامپ
جامعه شناسی
28
مثلث | شماره 337
مفهوم ایرونی
مفهوم ایرونی همان چیزی اســت که موضوع
رساله جنجالی کی یرکگور را تشکیل می دهد .بررسی
مفهوم ایرونی در اندیشــه سقراط با معنای متظاهر و
ریاکار ،در مورد کســی به کار می رود که احساســات
یا قصد و نیت خویــش را پنهان می کند و خــود را به
ندانستنمی زندوبهاصطالحتجاهلمی کند.درمورد
ی ساختگی سقراط
سقراط هم ایرونی به شگرد نادان
اطالق می شــود .کتاب «مفهــوم ایرونی» ترجمه
تازه ای از صالح نجفی اســت که منتشر شده است.
این کتاب از دو بخش تشــکیل شــده است؛ بخش
نخســت درباره ایرونی ســقراط به روایت افالطون،
گزنوفون و اریســتوفانس اســت ،به انضمام فصل
ب هگل .بخش دوم کی یرکگور به سراغ
پایانی در با
ایرونی ســقراط می رود .می توان این گونه نیز بیان
کرد که بخش اول ،رساله دکترای سورن کی یرکگور
است که در دانشکده فلسفه کپنهاگ از ان دفاع کرد
و بخش دوم ،یادداشــت های او از درس گفتارهای
شــلینگ در دانشــگاه برلین اســت که درباره فلسفه
وحی ایراد می شــد .در ایــن کالس متفکرانی چون
انگلس و باکونین نیز حضور داشتند .در ایرونی کتاب
کی یرکگور همین بس که بعد از خواندن ان به درک
بهتریازایرونینمی رسیم.کی یرکگورمعتقداستکه
سقراط کسنوفون هیچ جاذبه ای ندارد و مردی است
که اصال کاری نکرده اســت که درخور اعدام باشد.
ســقراط افالطون هم در این جمله مستتر است که
«داناترین شما ادمیان ،کسی است که چون سقراط
بداند که هیــچ نمی داند ».کی یرکگور معتقد اســت
که وجود سقراط ماالمال از ایرونی است و به نظرش
افالطون هم همواره از ایرونی ســقراط اگاه نیست و
از این رو گاهی حرف های او را زیادی جدی می گیرد.
از نظر کی یرکگــور ،تصویری که اریســتوفانس در
کمدی ابرها از سقراط ارائه می دهد ،نه تنها روشنگر و
راهگشاست ،بلکه از بسیاری جهات صحیح و مطابق
با واقع اســت .کی یرکگور در این رساله تعریف جامع
و مانعی از واژه ایرونی به دســت نمی دهد ولی رابطه
ایرونیرابادیالکتیکبهخوبیروشنمی کند.به عقیده
کی یرکگور ،ایرونی (تجاهــل) و دیالکتیک (جدل)
دو نیروی عظیــم در مکالمات افالطون انــد و البته
می افزاید که نوع مضاعفی از دیالکتیک در افالطون
هســت که متناظر به دو نوع ایرونی اســت .یک نوع
ایرونی هســت که صرفا محرک یا مشوقی برای فکر
کردن است.
ریچارد ولین ،پژوهشــگر امریکایی فلسفه سیاسی و
تاریخ روشــنفکری و نظریه فرهنگی در یادداشــتی ،ظهور
ی ترامــپ را خطرنــاک می دانــد و به
سیاســت های هویت
بازگشــت به جان دیویــی و اموزه های او دعــوت می کند.
او از گرایش جهانی به پوپولیســم ملی فاشیســتی ســخن
ی ترامپ با گرایش جهانی به
می گوید و می نویسد« :پیروز
پوپولیسم ملی فاشیســتی ،برامده از ضعف ها و فسادهای
دموکراســی لیبــرال ،همخوان اســت؛ بدین شــکل حتی
ق افتاده به رکود بزرگ
می توان گفت پاسخی اســت به تعوی
،۲۰۰۸به خصوص میان طبقات گســترده رای دهندگانی
که از توهم سیاست های نهادی سنتی بیرون امده اند؛ این
رای دهندگانبهاینباوررسیدندکهنمایندگانمنتخب شان،
در هر دو طیف سیاسی ،به موضوعات اقتصادی و فرهنگی
ی ترامپ بحرانی
مدنظر بیشتر انها نسبتا بی عالقه اند .پیروز
را در سیســتم نمایندگی سیاسی برجســته می کند؛ بحران
عدم اعتماد به ظرفیت سیاســتمداران ،حرف هایی در حل
عمدهچالش هایسیاسیمبرمدرحوزهبیکاری وکم اشتغالی
ساختاری ،نابرابری اجتماعی ،سیل مهاجرت بدون برنامه و
شبح نزدیک تهدیدات تروریســتی ».ولین بحران در نظام
«جمهــوری» ایاالت متحــده را بحرانی در نظام اموزشــی
می داند و تاکیــد می کند« :دموکرات ها نه تنهــا نباید درگیر
کاویــدن خود شــوند بلکه باید بــه خودزنی قدیمی دســت
بزنند؛ روی هم رفته ،ترامپ پیروزی خــود را با تحقیر انها در
ایالت های راســت بلت ( )Rust Beltکه به صورت سنتی دژ
حزب دموکرات بوده ،تحکیم بخشید .از دهه ،۱۹۹۰حزب
طبقهکارگرراباتشویقمعامالتتجاریفراموشکردهاست؛
مثل توافق تجارت ازاد در شــمال امریکا که اشکارا به ضرر
اعضایش است؛ طبقات کارگر نیز اجر این عمل خیانتکارانه
را با رفتن به ســوی کاندیدایی دادند که به نظر می رسید به
انها متعهد است .نتیجه وحشتناک انتخابات نشان دهنده
شکست استراتژی کلینتون در رها کردن پیشرفتگرایی -و
همراه با ان فراموشــی طبقــات کارگری امریکایــی -به نفع
رهیافت تثلیثــی ( )triangulation approachبود؛ نتیجه
اینکه اغلب تشــخیص امال دموکراتیک از سیاســت ها و
اهداف جمهوریخواهی ســخت شــد .در ســال های اخیر
روند رو به رشد سیاست های هویتی را شاهد بوده ایم؛ نزاعی
بر ســر گروه های حاشــیه ای برای اینکه هویت های شان
شــناخته و تصدیق گردد .تاثیر غیرقابل انکار ان ،این شــد
که هویتی که ناخوشایند به نظر می رسید یا به لحاظ سیاسی
انها را معیوب می دانســتند و این گونه خوار می شــمردند،
همان طبقه کارگر مردان سفیدپوســت بوده اند که یکپارچه
ب ه ترامپ رای دادنــد ،زیر ا ترامپ قــول داده بود که صدای
انها باشد .چیزی که لیبرال ها نتوانستند درک کنند این بود که
توهین هایزشتاوبهزنانواقلیت هادرحوزه هایانتخاباتی
او بسیار کارامد بودند؛ رهیافت او به شکل وسیعی رهیافتی
مردانه فهم شد؛ این مساله در رســانه های اصلی ،کمی به
موضوعی برای ریشخند و استهزا تبدیل شد ».این روشنفکر
ی تاریخی لیبرال دموکراسی اشاره می کند
امریکایی به بدنام
و می نویسد« :اعضای نظام دانشگاهی در قبال این تحول
درسیاستامریکاکهاخیرااتفاقافتادهچهمسئولیتیدارند؟
در ابتدا ،درحالی که پی جویی حقیقت شاید ارزش خود را در
استحکامات حق ویژه اموزشی ،یعنی جایی که تعلیم لیبرال
معنادارباقیماندهاست،نگهدارد،درجایدیگرایده ال های
مطالعه اومانیستی اساسا به محاق رفته بودند؛ بدین روی،
ما با دشمنی مواجه شدیم و او «ما» است .پیروزی سیاست
هویتی ،نقش زیان اوری را نیز بازی می کند».
دین حداقلی ،میراث سکوالریسم مسیحی
حجت االسالم خســروپناه ،رئیس موسســه اموزشی و
پژوهشــی حکمت و فلســفه ایران در متنی که اخیرا در کانال
تلگرامی شخصیخودمنتشرکرده،دربارهنسبتدینوسیاست
اظهارنظر کرده است .او می نویســد« :دیدگاه های مختلفی
پیرامونجامعیتاسالم،ازجمله :دیدگاهجامعیتحداکثری،
جامعیــت حداقلی و جامعیت اعتدالی اســام بــا تبیین های
گوناگونبیانشدهاست.دیدگاهجامعیتحداکثریبراینباور
ت که قران ،با استمداد از سنت یا بطون قران با ابزار عقل و
اس
علم،مشتملبرتمامحقایق،نیازها،علومبشریوالهی،دینیو
غیردینیاست.پاره ایازپژوهشگران،جامعیتحداکثریقران
را به انضمام ابزار معرفتی دیگری ،از جمله عقل ،علم ،اجماع،
سنت و اصول عملیه پذیرفته اند .دیدگاه جامعیت حداقلی تنها
ایاتقرانرابهرابطهانسانباخداواخرتمنحصرساختهوسایر
عرصه هایدیگرفردیواجتماعیانسانرانفیکرد هاست».
خسروپناهبابیاناینکهدیدگاهجامعیتاعتدالی،مسائلدنیوی
و اخروی ،فردی و اجتماعی انســان را به قران و ســنت نسبت
عبدالحسینخسروپناه
می دهد ،ادامه می دهد« :نظریه جامعیت حداقلی اســام،
از سوی پاره ای از روشــنفکران سکوالر معاصر مطرح گردید.
طرفداران این دیــدگاه ،عرف گرایی و ســکوالریزم را به مثابه
ایدئولوژیوجهان بینیخاصیتبلیغکردهوبرجداانگاریدیناز
عرصه هایگوناگوناجتماعی،اعمازسیاسی،اقتصادیو...
اصرارورزیدند.ایندیدگاه،جامعیتقرانرابهبیانخداشناسی
و اخرت شناســی محدود ســاخته و مباحث مربوط به نیازهای
دنیوی را از گستره قران و سنت خارج کردند ».رئیس موسسه
اموزشیوپژوهشیحکمتوفلسفهایرانتاکیدمی کند«:این
طایفه ،میراث خوار ســکوالریزم در جهان مســیحیت اند که
نظریهحداقلیرابرقرانوسنتتحمیلکرده اند.اینپدیدهدر
مغرب زمین،بیشازانکهمبتنیبردلیلباشد؛زاییدهرفتارخشن
کلیساوفسادمالیواخالقیکشیشانونهضترفرمیسموفقر
ی و فلسفی و رشد علم
و ناتوانی کلیسا در پاسخ به شبهات کالم
و صنعت بوده است .دیدگاه جامعیت حداقلی اسالم ،با دالیل
عقلیونقلیفراوانینقدپذیراست».
خداحافظی با مجری خاص
نقش بی بدیل نجف
«ضابطیان» از صداوسیما رفت
تعبیر ایت اهلل جوادی املی از حوزه های علمیه
نظام ارباب غایب
در مذمت نظریه زدگی
حمیــد عبداللهیان ،اســتاد گــروه علــوم ارتباطات
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در کتاب «نظام
ارباب غایــب» که در اصــل رســاله دکترای اوســت ،به
نظریه پردازی پیرامون تاریخ ایران و مفهوم پردازی درباره
واقعیت های ان پرداخته است .جلسه نقد کتاب او عمدتا
به نقد نظریه هایی اختصاص داشت که کوشیده اند تاریخ
ایران را مفهوم سازی کنند.
عبداللهیــان در این نشســت ســخنانش را با شــرح
چگونگی تحقیــق و نــگارش ،نظریه نظام اربــاب غایب
سخنان خود را اغاز کرد و گفت« :برای نگارش رساله دکترا،
به این نتیجه رســیده بودم که اشــکاالتی در تاریخ نگاری
ایران وجود دارد .در این حوزه مطالعاتی دو ســنت بیشــتر
وجود ندارد؛ یکی توسعه گرا و دیگری مارکسیستی .مالقات
و گفت وگو با کســانی چــون ســمیرامین ،گوندرفرانک و
والرشتاین نه تنها این اشکاالت را برطرف نکرد ،بلکه فهم
من از تاریخ اجتماعی ایران را با ســردرگمی های بیشتری
مواجه کــرد .بنابرایــن از این رویکردهای مارکسیســتی و
توسعه گرا ،به سمت رویکرد دیگری در حوزه جامعه شناسی
تاریخی ایران رفتم .در این فرایند گفت وگو با اسکاچ پل و
مارگارت سامر من را به این ایده سوق داد که پژوهشگران
پیشــین «طبقــه» را در مطالعــات تاریخی ایــران نادیده
گرفته اند .ایــن پرســش ها در ذهنم خطور کــرد که مگر
می شــود طی یک تاریخ دو هزار ســاله در ایــران مالکیت
خصوصی وجود نداشته باشد؟»
علی اصغر سعیدی ،استاد دانشکده علوم اجتماعی
دانشــگاه تهران در ســخنان خود یک نقد بر عبداللهیان
مطرح کرد« :بزرگ ترین نقد این است که دکتر عبداللهیان
چرا پس از نگارش رساله دکترای خود و انتشار ان به شکل
کتاب ان را رها کرده و ادامه نداد؟ نکته حائز اهمیت دیگر
ان است که چرا به این نوع کتاب ها بیشتر توجه می شود؟
دلیل ایــن امر توجه جامعــه ما به مباحث تاریخی اســت.
اما این توجه به معنای ان نیســت که روایــت عبداللهیان
مورد توجه و بررسی یا تایید قرار می گیرد .از نظر من نکته
مهم این کتاب ان اســت که کار کاتوزیان را مورد نقد قرار
می دهد .با این وجود چرا ان قدر تالش های کاتوزیان مورد
توجه قرار می گیرد؟ اغلب افراد و دیدگاه هایی که با نقدی
مواجه شده اند ،کارشان را رها کرده اند اما کاتوزیان تمام قد
پشت تئوری خود ایستاده است».
داریوش رحمانیان ،استاد تاریخ دانشگاه تهران دیگر
سخنران این نشست با تاکید بر اینکه بررسی یک دستگاه
نظری و چنین مفهوم پردازی هایی فرصت بیشــتری را نیاز
دارد ،گفت« :ما دچار نظریه زدگی هســتیم و بر این باورم
ذهنیت کسانی چون کاتوزیان با ان شرق شناسان اروپایی
تفاوتی ندارد ،تنها تفاوت انها با کسانی چون پطروشفسکی
ان است که ملیت شان ایرانی است .چون ذهنیتی دارای
عناصر اروپا محوری و تکامل گرایانه دارند که کالن روایتی
به لحاظ تاریخی ارائه می کنند که با رجوع به تاریخ باستان
این مساله بی پایه بودن ان اشکار می شود».
رفیق بزرگ
حاتمی به روایت انتظامی
نسبت مارکز و کاسترو چگونه است؟
کسری های پنهان
بودجه ۹۶
مثلث | شماره 337
هنوز الیحه بودجه رســما به مجلس ارائه نشــده
اما حســن روحانی از ارقام اصلی ســند مالی سال اینده
رونمایی کرد ٣٢٠ .هــزار میلیارد تومان ســقف بودجه
عمومی اعالم شده که نســبت به بودجه ۹۵با عدد ٢٩٤
هزار میلیارد تومان هشت درصد بیشتر شده است .انچه
ازظاهربودجهسالایندهپیداست،کسری هاییاستکه
قرار است در الیه های اعداد پنهان شود .رئیس جمهور
در کنار اعالم سقف بودجه عمومی به عدد بزرگ بودجه
عمرانی هم اشــاره کرده اســت؛ بودج ه 6٠هزار میلیارد
تومانی که اگرچه نسبت به اعتبارات عمرانی سال جاری
تنها ســه هزار میلیارد تومان رشــد دارد اما در مقایسه با
اعتبارات محقق شــده فاصله عمیقی دیده می شود که
بخشیازکسری هایبودجهرادردلخودپنهانمی کند.
در واقع دولت هر سال با بیش براورد بودجه عمرانی و در
نهایت تخصیص ندادن اعتبارات این بخش ،بخشی از
کسری های خود را از این محل جبران می کند .حساب
بخش عمرانی در ســال جاری 5٧هزار میلیــارد تومان
پیش بینی شده که قرار بود ٣٠هزار میلیارد تومان از ان
در شش ماهه اول سال اختصاص یابد اما عملکرد نیمه
نخست سال نشان می دهد تنها ١٣هزار میلیارد تومان
از این مبلغ تخصیص پیدا کرده است .در واقع ٢٠هزار
میلیاردتومانیکهبایدصرفزیرساخت هامی شدبخشی
از کسری های دولت را جبرانکرد و به جای بخش عمران
بهپرداختدستمزدهاودیگرهزینه هایدولتتخصیص
یافت .براساس اخرین امارهای براورد شده ١٤٢٢،طرح
عمرانی ملی و ٢٤٩5طرح عمرانی استانی نیمه تمام و در
مجموع ٣٩١٧طرحعمرانیملیواستانینیمه تمامروی
دست دولت مانده که برای اتمام انها بودجه قابل توجهی
نیاز اســت که دســت کم اعتبارات تخصیص نیافته در
بودجه ٤٠٠هزار میلیارد تومان براورد می شود .در ظاهر
دولت با درامدها و هزینه های براورد شــده چندین هزار
میلیارد تومان کسری عملیاتی در سال دارد .این کسری
در شرایطی اتفاق می افتد که تمام درامدها اعم از فروش
نفت و وصول مالیات و واگذاری ها به طور کامل محقق
شود .ولی باتوجه به شرایط موجود همه می دانند که این
کســری به مراتب بیشــتر از عددی خواهد بود که امروز
محاسبه می شود .تحلیلگران معتقدند دولت در بودجه
خود از ابزارهای نمایشی استفاده کرده تا کسری ها را در
پایین ترین سطح ممکن نشان دهد .بیش براورد فروش
نفت ،بیش بــراورد درامد مالیات ،بیش بــراورد افراطی
مربوط به بودجه عمرانی کشور ،پیش بینی رشد دو برابری
تعهدات خارجی ،سهم باالی ردیف های متفرقه از کل
ردیف های بودجــه عمرانی و بیش براورد انتشــار اوراق
مشارکت و واگذاری شرکت ها ابزارهایی است که دولت
با تعیین اعداد غیرواقعی برای ان کسری بودجه را در ان
مخفیمی کند.
جامعه شناسی
١5اذر بیستمین سال خاموشــی علی حاتمی ،سعدی
سینمایایران بود.اوکههمچناندرزمرهفیلمسازانتاثیرگذار
ســینمای ایران قرار می گیــرد ،اثار شــاخصی از خود برجای
گذاشتکههنوزهممی تواندرانهاتازگینگاهوجامعه شناسی
مردم ایران را مشاهده کرد .دلبستگی او به تاریخ به خصوص
دوره ناصرالدین شــاه قاجار و روایــت و برداشــت او از تاریخ و
بو رنگی قاب های فیلم هایش برخالف واقعیات روز
خوش ا
جامعهایران،درزمانحیاتشهموارهموردانتقادمنتقدانقرار
می گرفتیایکیازفیلم هایبی بدیلش«،حاجی واشنگتن»،
سال هایسالدرمحاقتوقیفبوداماامروزکهسال هااززمان
ساخت فیلم هایش گذشــته ،عیار انها مشخص شده است؛
به طوری که برخی فیلمسازان همچون حســن فتحی راه او را
به شــیوه خود ادامه می دهند .او یکی از بهترین گفتارنویسان
ادبیاتنمایشیایرانبود.تسلطحاتمی برادبیاتعامهومردم
کوچ هوبازارودلبستگیوشناختشبهادبیاتوشعرکالسیک
ایران و پیوندشــان با نقاشــی های دوره قاجار و مکتب نقاشی
قهوه خانه و همین طور تسلطش بر نمایشنامه نویسی ،به فرم
ادبیات نمایشی و تصویری ایران غنا بخشید .هرچند اثار هیچ
فیلمسازیعاریازنقدنیست،بهاثارحاتمی همنقدوجوددارد!
مثل عالقه گاه افراطی اش به واقعیت که گاه ب ه هایپررئالیسم
تنهمی زدوتازهدراصلواقعی بودنشهم تردیدبود!بااین حال،
واقعیتایناستکههرکسینمی تواند«علیحاتمی»شود.
هرچند همیشه جاپایش در دل سنت ها و گذشته ایران سفت
شــده بود ،اما نقدهایش هم به انها دیدنی و شنیدنی تر است.
ی درخشــان و ستودنی در حاجی
ی که بازی ا
عزت الله انتظام
واشنگتنداشت ،اینروزهادرمنزلبابیماریخودسرمی کند.
از البه الی صدای ناالن و نفس های بریده اش وقتی نام علی
حاتمی رامی شنود،لختیمکثمی کندوزمزمه کنانمی گوید:
«حیف .صد حیف .علی را زود از دست دادیم .علی بزرگ بود.
علیرفیقبود.چقدرخاطراتخوبیبااودارم.خیلیدلتنگعلی
هستم ».مدتی بعد سکوتی طوالنی میان ما حاکم می شود.
وقتیبهاومی گویمامروز ٢٠سالازمرگعلیحاتمی گذشته،
وسطصحبت هایمنیم نگاهیبهمنمی کندوبعدسرشرابهزیر
می اندازد«:چقدرزمانزودمی گذره!چقدرزوددیرمیشه.اگر
دستقضااجازهمی داد،ادبیاتنمایشیماخیلیبیشترازاینها
می توانستازعلیبیاموزد.حیف».دیگرنمی تواندبهحرف زدن
ادامه دهد .قطره اشکی از چشمانش سرازیر می شود و با خود
می گوید«:علی!خداتورارحمتکند».
فیدل از چشم گابریل گارسیا
29
نقش بی بدیل نجف
جهان علیه ریزگردها
جامعه شناسی
30
مثلث | شماره 337
سازمان ملل پیشنهاد ایران را تصویب کرد
قطعنامه مقابله با ریزگردها که با پیشــنهاد و
پیگیری ایران به سازمان ملل رفته بود ،با مذاکره و
اجماع دیگر کشورها در کمیته دوم مجمع عمومی
ســازمان ملل به تصویــب رســید؛ اتفاقی که یک
موفقیت بزرگ محیط زیستی برای ایران محسوب
می شود.اینقطعنامهکهبهبررسیمعضلریزگرددر
همه جهان می پردازد ،با اجالسی که در سال اینده
با حضور 5٠کشور در ایران برگزار می شود ،بندهای
قطعنامه خــود را نهایی خواهد کــرد .بیابان زایی و
معضلانتشارریزگردهامساله ایاستکهنزدیکبه
یک دهه است شهرهای غربی و جنوب غرب ایران
را تحت الشعاع قرار داده است .ریزگردهایی موسوم
به ریزگرد عربی که بیشــتر از کشــورهای حاشــیه
خلیج فارس و کشورهای عربی وارد ایران می شود،
از معضالتی اســت که شــهروندان اســتان های
جنوبی و غربی کشور را درگیر کرده و هرسال روزهای
بحرانی را برای نقاط مختلف کشــور و ساکنان ان
شــکل می دهد .ایران به عنوان کشوری که از این
معضل بیشترین اســیب را می بیند هنوز نتوانسته
حتی با رایزنی های دیپلماتیک گــره ای از این گره
کور بگشــاید و همچنان مردم در این ناحیه هوای
الوده تنفس می کنند؛ اتفاقی که حاال با تصویب این
قطعنامه در سازمان ملل می توان امیدهای جدیدی
به حل ان داشــت .تا پیش از این ســه قطعنامه به
پیشنهاد ایران به سازمان ملل ارائه شده بود که اخیرا
قطعنامهچهارمدرسازمانمللبهتصویبرسید.این
قطعنامه بر ضرورت مشارکت و همکاری کنوانسیون
مقابله با بیابان زایی و بســیج منابع مالی گسترده تر
از پیکره ســازمان ملــل و صندوق هــای ان تاکید
دارد .مقرر شــده است برای بررســی ابعاد گسترده
این معضل رو به رشد جهانی ،طی شش ماهه اول
ســال ٩6اجالس بین المللی خاص تاب اوری در
مقابل تغییرات اب و هوا و سازگاری به ویژه با تاکید
بر مقابله با پدیــده ریزگردها با حضــور بیش از 5٠
کشور از کشــورهای دریافت کننده یا انتشار دهنده
ریزگردها در ایران برگزار شود .عالوه بر این ،باتوجه
به اینکه ماهیت بیش از ٧5درصــد از ریزگردها در
ایران فرامرزی است ،قرار است تالش ها از حالت
دوجانبه بین کشــورها در بیایــد و برنامه ریز و ناظر
ســازمان ملل باشــد .انتظار مــی رود از طریق این
قطعنامه جدید بتوان با برگزاری اجالس بین المللی
تهران سازوکارهای منطقه ای در تمامی این پنج قاره
در مسیر رو به جلو تدوین و در مجمع بعدی سازمان
ملل به تصویب برســد که این حــرکات منطقه ای
زیرنظر ســازمان ملل محقق شــود .ایران در این
میان همواره پیشنهاد دهنده و حامی گیرنده پیشبرد
پیش نویس قطعنامه هــای چهارگانه بوده و باتوجه
به ابعاد بین المللی معضل گرد و غبار توانســته ان
را به منصه ظهور برســاند .حل معضــل گرد و غبار
خاورمیانه و ایران بستگی به ســهم مشارکتی دارد
که ١٠کشور درگیر به عنوان بازیگران اصلی دارند
و تحت نظارت سازمان ملل صورت می گیرد.
تعبیر ایت الله جوادی املی از حوزه های علمیه
ایت الله عبدالله جوادی املی،
اســتاد برجســته درس خارج حوزه
علمیه قــم هفته گذشــته در دیدار
رئیــس و معاونان ســازمان اوقاف
و امــور خیریه گفــت« :در دیدار با
اقایان شورای عالی مدیریت طرح
کردم کــه اگر االن خدایــی نکرده
خروجی نجف را از مــا بگیرند تمام
حوزه هــای علمیه سراســر جهان
تشیع خروجی ندارند .کتب اربعه،
شــرایع محقق و کتاب های عمیق
عالمه حلی مال اینهاست .از هزار
ســال قبل تا عصر کنونی مکاسب
شــیخ انصــاری ،کفایــه اخونــد
خراســانی و رســائل از اینهاســت ».او ادامه داد« :اگر
حوزه نجف را از ما بگیرند حوزه قم و مشــهد چه چیز درس
می دهند؟ اگر خروجی نجف گرفته شــود تمام حوزه های
جهان تشــیع می خوابد .پشــتوانه کتاب ها از کتب اربعه
است .قم کتابی ننوشته که به جای کفایه و رسائل باشد».
اســتاد برجســته درس خارج حوزه علمیه قم عنوان
کرد« :وقتی مدینه را به ابی بن کعب و مکــه را به عبدالله
بن عبــاس دادند امــا خروجــی نداشــت اما نجــف را به
ســید مرتضی دادنــد .ســید مرتضی یک عالــم ،عاقل،
مدبر و حوزه ســاز بود؛ یعنــی اخوند ،روضه خــوان ،امام
جمعه و جماعــت تربیت نکــرد .این طلبه های متوســط
امام جمعه یا امام جماعت می شــوند .کســی کــه بتواند
همانند شیخ انصاری استوانه و استخوان باشد جان کندن
می خواهــد و نیازمند اســتعداد
و مقاومت صددرصــد و بودجه
کافی است».
ایت اللــه جواد ی املــی
ادامه داد« :این مدیریت است
که حــوزه را اداره می کند وگرنه
از انسان بی سواد کاری ساخته
نیست .نیازها و سوال ها هر روز
تازه است .ما قران را می خوانیم
که مشــکالت مــا را حــل کند؛
راه عملــی بایــد در نظر باشــد و
محقق ،مفســر و عالــم قرانی
تربیت شود ».اســتاد برجسته
درس خــارج حوزه علمیــه قم با
بیان اینکه سه طلبه از نجف برخاستند و سه کار عمیق
کردند ،اظهار داشت« :یکی اقای حکیم است که یک
دوره فقه به عنوان مستمســک نوشــت که کتابی قوی
است ،یکی عالمه امینی شد و الغدیر یک کتاب کالمی
متقن نوشــت و دیگری هم مرحوم عالمــه طباطبایی
بود .اینها با دســت خالــی کار می کردند کــه از برکات
سید مرتضی و حوزه علمیه بود».
ایت الله جوادی املی عنوان کرد« :اساس حوزه
این است که به کســی نگاه محترمانه کند که بتواند از
خود حرف در بیــاورد .کل حوزه نجف مگــر چند طلبه
داشــت؟ اما این اندازه خروجــی داد .االن بیش از 60
هزار طلبه هستند اما 6نفر هم همانند عالمه طباطبایی
نیستند».
خداحافظی با مجری خاص
«ضابطیان» از صداوسیما رفت
منصور ضابطیان مجــری و تهیه کننده نام اشــنا در
اجرای برنامه های متین و فرهنگی تلویزیون مانند «رادیو
هفــت» و «صد برگ نقره» ،که توانســته بود ســال ها در
ســاعات پایانی شــب مردمانی را پای تلویزیون بنشــاند،
از صداوســیما رفت و دیگر قصــد ندارد برنامــه ای برای
تلویزیون بسازد .او با درج یادداشــتی در اینستاگرام خود
نوشت:
-١اجازه بدهید همین جا رسما اعالم کنم که منتظر
برنامه رادیوشب و هیچ برنامه دیگری از تیم ما در تلویزیون
نباشید.
-٢باوجود تالش های فراوان ما برای حفظ این رابطه
چندســاله اما درحال حاضر ســیما عالقه ای به کارکردن
با بنده و همکارانم نــدارد .معاونت جدید ســیما همه این
راه های ارتباطی را مسدود کرده و معتقد است که «صالح
نیست ما در تلویزیون کار کنیم!»
-٣دلیل این ممنوعیت ها را از من نپرســید چون من
هم اطالعاتم به اندازه شماســت اما خوشبختانه می دانم
که تنها یک تصمیم و توهم شــخصی از طــرف معاونت
سیماست بدون اینکه هیچ مبنای خاصی داشته باشد.
-٤مطمئنا بازنده این تصمیم نه ما و شما که تلویزیون
اســت .ما هم کار دیگری را به زودی پیــدا می کنیم ،این
سیماســت که بــا تصمیم گیری هــای بغض الــود حلقه
دوســتانش را روزبــه روز تنگ تر و تعــداد بینندگانش را
کمتر می کند.
-5چــه غم انگیــز اســت رســانه ای کــه قــرار
بود دانشــگاه باشــد ،روزبه روز خالی از محتوا شــود و
بینندگانش ناخواسته رو به رسانه هایی بیاورند که تیشه
به ریشه نظام اخالقی مردم ایران می زنند.
-6ما صبــر می کنیم چــون معتقدیم کــه میزها
بــه هیچ کــس وفــا نکرده انــد و معتقدیــم ان الله مع
الصابرین».
ضابطیان که به تازگی پای در ۴۷سالگی گذاشته
اســت ،کار حرفه ای را بــا روزنامه نگاری شــروع کرد و
مصاحبه ها و گزارش هــای مختلفی بــرای مجالت و
روزنامه های حیات نو ،چلچراغ ،گــزارش فیلم و کلک
می نوشت.
در ســال ۱۳۷۸کار در تلویزیــون را اغــاز کرد.
«سبد»« ،مردم ایران ســام»« ،جغرافیای فریاد»،
«فرش واژه»« ،نقره»« ،رادیو هفت» و «صدبرگ» از
معروف ترین کارهای او در تلویزیون است .ضابطیان
کتابی با عنوان «مارک و پلو» نوشــته که حاوی شــرح
ســفرهایش در قالب مصاحبه و گزارش به کشــورهای
فرانسه ،اسپانیا ،لبنان ،هندوســتان ،ایتالیا ،اتریش،
ارمنستان ،کره جنوبی و امریکاست.
تلگرام مجوز می خواهد
دو وزارتخانه مسئول ساماندهی کانال های مجازی شدند
محمود واعظی ،وزیر ارتباطات گفت« :طبق مصوبه
شــورای عالی فضــای مجــازی وزارت ارشــاد موظف به
تشکیل کمیته و تهیه ایین نامه ای برای کانال های خبری
و اطالع رســانی با تعداد کاربر زیاد شده اســت ».او هفته
گذشته در حاشیه همایش خدمات عمومی الزامی ICTدر
مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته از مصوبه اخرین جلسه
شــورای عالی فضای مجازی به ریاســت رئیس جمهوری
خبر داد و اظهار داشــت« :طبق این مصوبــه کانال های
خبری و اطالع رسانی در شبکه های اجتماعی ساماندهی
می شوند».
وزیر ارتباطات در این باره این گونه توضیح داد« :طبق
پیشنهادی که به تصویب اعضای شورای عالی رسیده است
افرادی که در کانال های مختلف خبری و اطالع رســانی
فعالیت می کنند و مردم باید به این اخبار اعتماد کنند و این
کانال ها بیش از تعداد مشــخصی عضو دارنــد باید مجوز
بگیرنــد ».وی ادامه داد« :بر این اســاس وزارت فرهنگ
و ارشــاد اســامی موظف به تشــکیل کمیته ای و تدوین
ایین نامه مربوطه ظرف یک ماه شــد ».واعظی همچنین
گفت« :در این ایین نامه جزئیات مجــوز و تعداد اعضای
کانال به طور دقیق مشــخص می شود که در صحبت های
اولیه حداقل پنج هزار کاربر در کانال های خبری برای شرط
الزام اخذ مجوز مطرح شده است».
سردا ر هادیانفر ،رئیس پلیس فتا نیز درباره ساماندهی
کانال هایــی بــا بیــش از پنج هــزار کاربر اظهار داشــت:
«ساماندهی این کانال ها طبق مصوبه شورای عالی فضای
مجازی توسط وزارت ارشاد انجام می شــود و کانال هایی
که بیــش از پنج هزار عضو دارند شناســایی و ســاماندهی
خواهند شد ».او با بیان اینکه کانال هایی که مرتکب جرم و
تخلف می شوند توسط پلیس فتا رصد و در مسیر فیلترینگ
قرار می گیرد ،یاداور شــد« :امــروزه ٢٠درصــد از جرائم
در اینســتاگرام و 66درصد از جرائم نیــز در تلگرام اتفاق
می افتد ».هادیانفر گفته است« :از ١5٢پیام رسان فعال
در دنیا در حال حاضر 5٢پیام رسان در کشور فعال هستند
که نیاز است ٣٠پیام رسان فیلتر شوند».
این در حالی است که چندی پیش از اظهارنظرهای
اخیر وزیر ارتباطات و رئیس پلیس فتا ،دبیر شــورای عالی
فضای مجــازی دربــاره طرحی حــرف زده بود کــه در ان
فعالیت های رســانه ای در فضــای تلگرام کنترل شــود و
فعاالن ملزم به دریافت مجوز شوند.
فیدل از چشمگابریلگارسیا
نسبت مارکز وکاسترو چگونه است؟
تفسیرصحیفهسجادیه
بخشبیست وهشتم/استادمهدیقاسمی
مثلث | شماره 337
ارواح جمــع دو کلمــه
مشابه اســت؛ برخی گفته اند
که جمع روح اســت و بعضی
دیگــر گفته انــد جمــع کلمه
َر ْوح اســت .اگر شما در قران
کریم نگاه کنیــد ،هر دو ،این
کلمات را می بینید .روح که در
ایه « َنف َْخت ِ
فیــه ِم ْن روحی»
امده ،به معنای منشــا حیات
اســت و َر ْوح که در ایه مبارکه
یحان»امده،به معناینسیماست.اگردراین
« َف َر ْو ٌح َو َر ٌ
فراز َر ْوح باشد ،مقصود اسایش و لذت است و معنایش
این است که خداوند ما را از لذت و ارامش زندگی بهره مند
کرد .اگر روح باشــد به معنای این است که منشا حیات
را در وجود ما قرار داد .خداوند منشــا حیات را در وجود
همه قرار داده اســت اما اهل بیت(ع) از مراحل روحی
برخوردارند که ســایر موجودات از ان بی بهره اند .یعنی
یک روح اســت اما مراتب ان با یکدیگر متفاوت است.
در حدیثی از معصوم(ع) علیه الســام نقل شده است
که خداوند برای اولیا و مقربان پنج روح قرار داد؛ نخست
روح القدسکهبه وسیلهاناولیایشهمه چیزرامی دانند.
ظاهرا علم غیب اولیاءالله از دارا بــودن این مرتبه روح
سرچشــمه می گیرد .دوم روح ایمان است که به وسیله
ان خدا را عبادت می کنند .ســوم روح قوه است که قوه
ی است که به وسیله ان با دشمن جهاد می کنند و
و ایمان
معاش و زندگی می کنند .چهارم روح شهوت است که با
ان می خورند و نکاح می کنند .پنجم روح بدن است که با
ان به اراستگی و اسایش بدن می رسند .اینها را اولیاءالله
دارند اما برای مثال اصحاب یمیــن چهار مرتبه را دارند
اما روح القــدس را ندارند .در جایی که امام ســجاد(ع)
می فرمایند و متعنا بارواح الحیات ،اگر مقصود روح باشد
همین معنا مدنظر است و اگر َروح باشد به همان معنایی
است که عرض کردم .می توان این گونه هم تفسیر کرد
که اشکالی ندارد که انســان هم دارای روح باشد و هم
دارای َروح؛ یعنی روح داشته باشد و لذت و اسایش هم
داشته باشد .بنابراین روح منشا حیات است و تا زمانی که
در وجود انسان نباشد جســم به حیات نمی رسد .جنین
در شکم مادر تا قبل از دمیده شــدن روح ،حیات ندارد
اما وقتی روح در او دمیده می شود حیات می یابد .البته
بحث دیگری در این میان وجــود دارد که روح همراه با
جسم خلق می شود یا قبل از ان خلق شده بود .در ایات
قران امده است که بشر غیرمعصوم علم و اطالع اندکی
یســئَلونَک َع ِن الــروحِ ِ
قل الروح
از روح دارد .در ایه « َو ْ
اوتیتم ِم َن ا ْل ِع ْلمِ ِا َّ
ال َقلیال» ،به این معنا
ِم ْن َا ْم ِر َر ِّبی َو ما
ْ
اشاره شده اســت که روح از امر پروردگار است .امر هم
می دانید به چه معناست؟ در ای ه دیگری داریم که َ
«ا َل
َله ا ْل َخ ْلق َو ْ َ
ال ْمر».
َ
این ایه اشــاره به دو عالم دارد؛ یکی عالم خلق و
دیگری عالم امر .برای مثال یک تفــاوت عالم خلق و
عالم امر این است که مخلوقین عالم خلق تدریجا خلق
می شوند و مخلوقین عالم امر دفعتا خلق می شوند؛ مثل
جسموروحما.جسمماازعالمخلقاستوروحماازعالم
امر .این بحثی است که روح ما که خلق می شود همراه
با جسم خلق می شود یا قبل از ان خلق شده است که در
این باره میان حکما اختالف وجود دارد.
جامعه شناسی
ِ
«اما کاسترو ،خواهر ان شورش طلب
کوبایی کــه از روی عکس ها بــه برادرش
فیدل کاسترو بسیار شباهت دارد ،دو هفته
اســت کــه در کاراکاس اســت .ان زن در
محیــط ارام خانــه ای ،با اثاثــی حصیری
و یــک زیرســیگاری بــه شــکل چتــر از
خانواده اش صحبت می کنــد .می گوید:
«منبه عنوانیکخواهر،فیدلراستایش
نمی کنــم ،به عنوان یــک زن کوبایی از او
تمجید می کنم ».با این حالِ ،اما کاسترو
طی مکالمه ای ،با زبان اســپانیایی فصیــح و بدون لهجه
کوبایی ،جنبه دیگری را از فیدل نمایان می ســازد که خیلی
بشــری تر از تصویر تبلیغاتــی اســت .او می گوید« :فیدل
اشــپز ماهری اســت .غذای مورد عالقه اش هم اسپاگتی
است ».اینها بخشــی از کتاب مفصل «از اروپا و امریکای
التین» مارکز است که طیف وسیعی از موضوعات را شامل
می شــود .مارکز در این مقاله هایش با روایتی گزارش گونه
و ژورنالیســتی درباره موضوعات مختلف نوشته است« .از
اروپا و امریکای التین » ترجمه بهمن فرزانه در نشر ققنوس
منتشر شده است .ادبیات امریکای التین به طرز شگفتی با
سیاست و تاریخ درامیخته و بسیاری از اثار مهم نویسندگان
امریکای التین در پیوند با امر سیاســی نوشته شده است.
در این میان ،مارکز نویســنده ای است که دوستی دیرین با
فیدل کاســترو داشــت و حتی در دوره ای
که بســیاری از کاســترو و سیاست هایش
انتقاد می کردنــد ،مارکز همچنــان به او و
ایده هایش وفادار بود .مارکز در سال های
حیاتش با سیاســتمداران زیادی دوستی
داشت اما رفاقت او با کاسترو چیزی فراتر
از یک دوستی معمولی بود .فراتر از این،
انقالب کوبا منبــع الهامی بــرای مارکز در
برخــی از اثارش هم بــود .مارکــز بارها در
مصاحبه هایش از کاســترو حمایت کرد و
وقتی بسیاری از روشــنفکران علیه کاسترو موضع گرفتند،
همچنان از او دفاع می کرد .از یوســا تا سوزان سانتاگ به
دوستی و حمایت مارکز از کاسترو انتقاد داشتند و حتی گاه
به تندی مارکز را سرزنش می کردند .مارکز اما هیچ گاه حاضر
نشدکاسترورادیکتاتوریشبیهدیگردیکتاتورهایامریکای
التین بنامد و حتی یک بار گفته بود انتخابات تنها راه رسیدن
به دموکراسی نیست .درباره دوستی و رابطه مارکز و کاسترو
حکایت های زیادی نقــل کرده اند کــه گاه این حکایت ها
اغراق امیز بوده اند .اما وفــاداری مارکز بــه انقالب کوبا و
رهبرش ،از ســوی کاسترو بی پاســخ نبود و او نیز همواره از
مارکز حمایت می کرد .با مرگ کاسترو ،بار دیگر مخالفانش
دیکتاتوربودن او را به یاد اوردند و مارکز اگر زنده بود احتماال
روایتی متفاوت از رهبر کوبا به دست می داد.
روح منشا حیات است
31
سیاست
سیاست
32
مثلث | شماره 337
روحانیگفتکهامضایطرحتحریمیISA
ازجانباوبامابهمعناینقضبرجاماست
پاسخ تهران
نگاه ها به تهران دوخته شــده؛ بــه اینکه چه واکنشــی مقابل تمدید
تحریم ها در ایاالت متحده خواهد داشــت .اینجا در ایران نشست هیات
ناظر بر اجرای برجام تشکیل شده و تصویب تمدید تحریم ها را نقض برجام
دانسته است .این مساله را در پرونده این هفته سیاست بررسی کرده ایم.
1
دردسر تازه برای برجام؛ این شاید درست ترین تعبیری
باشد که بتوان برای وضعیت فعلی توافق هسته ای و تمدید
تحریم ها توسط مجلسین ایاالت متحده به کار برد .انجا در
امریکا حتی تیم مستقر در ریاست جمهوری فعلی بر امضای
این قانون توسط اوباما تاکید می کنند و اینجا در تهران حتی
حســن روحانی هم که از مدافعان برجام بوده این مساله را
نقض فاحش بر برجام تفسیر کرده و در جلسه های نظارت
بر جام که خودش ریاســت ان را رعهده داشته تصمیماتی
در مورد نحوه مواجهــه با ان اتخاذ کرده اســت .گویا هم
البی های پشت پرده به شدت فعال شده و هم در عیان دو
طرف به موضع گیری در این مــورد پرداخته اند .ماجرا هم
از این قرار است که قانونگذاران مجلس سنای امریکا روز
پنج شنبه 11اذر ماه طرح تمدید 10ساله قانون تحریم های
ایران را با 99رای مثبت و بدون هیچ رای مخالف تصویب
کردند تا پس از عبور این طرح از مجلس نمایندگان و ســنا
به امضای باراک اوباما رئیس جمهور این کشــور برســد؛
طرحی که ایران معتقد است در صورت تصویب ان ،امریکا
برخالف تعهــدات خود در برجام عمل کــرده و ناقض این
توافق خواهد بود.پیش از این ،مجلس نمایندگان امریکا
این طــرح را بــا 419رای موافق و تنها یــک رای مخالف
تصویب کرده بود.
«الفونســو داماتــو» ســناتور جمهوریخــواه و
ایتالیایی االصل امریکا در سال 1995طرحی برای تحریم
اقتصادی ایــران ارائه کرد کــه به موجب ایــن طرح ،هر
شرکت یا دولتی که بیش از 40میلیون دالر در صنایع نفت
و گاز ایران ســرمایه گذاری کند ،با مجــازات اقتصادی از
حســن روحانــی ،علــی الریجانــی،
محمدجــواد ظریف ،حســین دهقان،
علیشمخانی،علی اکبرصالحی،سعید
جلیلی و علی اکبر والیتــی اعضای این
هیــات هســتند و علی شــمخانی دبیر
شورای عالی امنیت ملی ،همزمان دبیر
این هیات است و وظیفه اطالع رسانی و
ارائه گزارش های مربوطه با وی و هیات
نظارتاست
سوی امریکا مواجه خواهد شد.این قانون در 4اوت 1996
(14مرداد )1375به امضاى بیل کلینتون ،رئیس جمهور
وقت امریــکا رســید .در ســال 2006پس از انکــه لیبی
تجهیزات هســته ای خود را کنار گذاشــت ،نام این قانون
نیز به «قانون تحریم های ایران» تغییر یافت؛ قانونی که
امروز به نام « ISAایسا» نیز شــناخته میشود.این قانون
یک بار دیگر نیز در ســال 2006تمدید شد و تا پایان سال
جاری میالدی منقضی می شود.رئیس جمهور امریکا تا 23
اذرماه جاری فرصت دارد تا این مصوبه را امضا یا وتو کند.
حســن روحانی تصویــب تمدید
تحریم ها را نقض برجام دانسته
است.
تشکیل شده ،وظیفه بررسی اجرای برجام و تشخیص نقض
برجام چه نقض کلی و چه نقض فاحش را برعهده دارد .این
هیات که دارای هشت عضو است با تایید رهبری انتخاب
شده اند و دستورکار هیات مذکور با تایید و نظر مقام معظم
رهبری مشخص می شــود .مصوبات این هیات همچون
مصوبات شورای عالی امنیت ملی به تایید رهبری می رسد.
ی الریجانی ،محمدجواد ظریف ،حسین
حسن روحانی ،عل
دهقان ،علی شمخانی ،علی اکبر صالحی ،سعید جلیلی و
علی اکبر والیتی اعضای این هیات هستند و علی شمخانی
دبیر شورای عالی امنیت ملی ،همزمان دبیر این هیات است
و وظیفه اطالع رسانی و ارائه گزارش های مربوطه با وی و
هیات نظارت است.
تنها خبری که در این مورد به صورت رســمی منتشر
شده این است« :هیات نظارت بر اجرای برنامه جامع اقدام
مشترک (برجام) روز چهارشــنبه به ریاست حجت االسالم
حسن روحانیرئیس جمهوری تشکیل جلسه داد».
در این جلســه ،وزارت امور خارجه گزارشــی از سیر
مصوبه ضدایرانی کنگره امریکا در مورد تمدید قانون ایسا را
ارائه و اقداماتدیپلماتیک و مذاکرات سیاسی با کشورها
در اعتراض به رفتار امریکا را تشریح کرد .
همچنین ســازمان انرژی اتمی ،گزارشــی از اخرین
مذاکرات و توافق ها با گروه 5+1در مســائل فنی از جمله
تامین کیک زرد مورد نیاز و نوسازی نیروگاه هسته ای اراک
را ارائه داد .
سیاست
اعضای جلسه باتوجه به رفتار غیرقابل توجیه امریکا
در رابطه با تعهدات این کشور در برجام ،اجرایی شدن این
قانون را نقضفاحش برجام دانستند و پیشنهادهای مطرح
شده در واکنش به اقدامات امریکا را مورد بررسی و تصویب
قرار دادند و باتوجه بهسناریوهای محتمل در اینده ،برای
هرگونه اقدام تصمیمات الزم را اتخاذ کردند.براساس این
تصمیمات ،اقدام دولت امریکا به طور دقیق رصد خواهد
شد و براساس تدابیر متخذه ،متناسب با اقدام طرف مقابل،
واکنش الزم طبق مصوبــات اجرایی خواهد گردید.هیات
نظارت بــرای پیگیری موضــوع ،هفته اینده نیز تشــکیل
جلسه خواهد داد.»
جزئیات بیشتری از این نشست و مصوباتش در اختیار
رســانه ها قرار نگرفته اما روز قبل از تشــکیل این نشست
حسن روحانی مواضع تندی در این مورد داشت .او با اشاره
به اینکه طرف مقابل شش کشور هستند ،گفت« :بعضی
از انها با ما دوســت و بعضی رابطه خوبی دارند .امریکا هم
دشــمن ماســت و تا جایی که بتواند می خواهد به ما فشار
بیاورد .ممکن اســت تخلــف کنند و می کننــد .مورد اخیر
داماتو ( )ISAاســت که دو حالت دارد؛ اگر اجرایی شــود
نقض فاحش و سریع برجام اســت و با عکس العمل تند ما
مواجه خواهد شــد و در برخورد با نقض برجام نظر واحد در
کشور وجود دارد و هیچ اختالفی نیست ».رئیس جمهوری
اضافه کرد« :اما اگر رئیس جمهور امریکا امضا کند و بعد
ان را تعلیق کند( ،خودشان می گویند وتو) حتی این مقدار
را ما تخلــف از برجام می دانیم و در برابــر همین مقدار هم
عکس العمل نشــان می دهیم .چهارشــنبه جلســه هیات
نظارت بر برجام خواهیم داشت و عکس العمل را مشخص
می کنیم .به دوســتان خوب و انقالبی عرض می کنم که
نگران و دلواپس نباشند .حتما از حقوق ملت دفاع خواهیم
کرد و برای ارمان های اینده خود با همه توان ایســتادگی
می کنیم».
واکنش وزارت خارجه
بهرام قاسمی ،ســخنگوی دســتگاه دیپلماسی هم
در هفته گذشــته در نشســت خبری با خبرنگاران گفته بود
که در روزهای اینده نشســت هیات نظارت بر برجام برگزار
خواهد شــد و موضوع تحریم ها به انجا ارجاع می شــود تا
تصمیم گیری شــود و بعــد از ان یکــی از راهکارهایی که
می تواند مطرح شود ،بردن موضوع به کمیسیون مشترک
برجام است .ســخنگوی وزارت خارجه ایران با بیان اینکه
پیش بینی هــای الزم در صــورت خلف وعده هــا در برجام
اندیشیده شده ،تصریح کرد« :اخبار درون امریکا حاکی از
ان است که اوباما مصوبه جدید را وتو نخواهد کرد و امضا
می کند ».در تحولی دیگر در این مورد غالمعلی خوشرو،
سفیر و نماینده دائم جمهوری اســامی ایران در سازمان
تصمیم محرمانه در تهران
مثلث | شماره 337
بهرام قاسمی گفته است که
یکی از راهکارهایی که می تواند
مطرح باشد بردن موضوع به
کمیسیون مشترک برجام است
علی الریجانی گفته نباید با
شتاب در مورد چگونگی مقابله
با تجدید تحریم های 10ساله
امریکا علیه ایران تصمیم
گرفت.
سیاست
تازه ترین تحول در این مورد تشــکیل نشست هیات
نظارت بر برجام برای بررسی تمدید قانون تحریمی ISAبا
ی عالی امنیت
حضور حسن روحانی رئیس جمهور در شورا
ملی بود.
در این نشســت دو ســاعت و نیمه ،بــه دلیل حضور
محمدجواد ظریــف وزیر امور خارجه در ســفر بــه توکیو،
سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت
امور خارجه شرکت کرد.
هیات نظارت بر برجام که به دستور مقام معظم رهبری
33
سیاست
ملل نیز با ارسال نامه ای به بان کی مون ،دبیرکل سازمان
ملل متحد اعــام کرد« :دولت جمهوری اســامی ایران
مصوبه اخیر کنگــره امریکا و تمدید قانــون تحریم ایران
(ایسا) را تا پایان سال 2026میالدی مغایر تعهدات امریکا
بر اساس برجام می داند ».در این نامه تاکید شده است که
بر اســاس مفاد برجام ،امریکا به عنوان یکی از طرف های
برجام متعهد شده اســت از تمدید و وضع مجدد تحریم یا
هر اقدام مغایر با اهداف ،نص و روح برجام خودداری کند.
نماینده دائم جمهوری اسالمی ایران در سازمان ملل افزوده
است« :تمدید قانون تحریم ایران (ایسا) بر خالف تعهدات
برجامی امریکاست و بنابراین این کشور مسئول پیامدهای
منفی و اثار زیانبار چنین اقدامی خواهد بود .در این نامه از
دبیرکل سازمان ملل متحد خواسته شــده است که از همه
طرف هــای برجام به ویــژه امریکا بخواهد تــا به تعهدات
خود پایبند بمانند .همچنین از وی خواســته شده است تا
این اقدام اخیر امریکا و ســایر موارد بدعهــدی در اجرای
تعهدات برجام را در چارچوب گزارش اتی خود به شــورای
امنیت منعکس کند.
سیاست
34
مثلث | شماره 337
مجلس
اما بهارستان هم واکنش هایی به نقض برجام داشت.
در مهمترین واکنش رئیس مجلس با بیان اینکه در شرایط
کنونی برای بررسی نقض برجام راهکاری در برجام تعریف
شــده ،گفت« :به نظر من تصمیم مجلس امریکا یک کار
ایذایی بود و حتی در این مســیر هم اظهارات حاشــیه ای
را مطرح کردند ،به طوری که نماینــدگان امریکایی اعالم
کرده اند که ما باید ابزاری در دســت داشــته باشیم تا رفتار
ایران در سایر شمول طبق نظر ما انجام شود که به طور حتم
این امر یک گستاخی بزرگ اســت .نباید با شتاب در مورد
چگونگی مقابله با تجدید تحریم های 10ساله امریکا علیه
ایران تصمیم گرفت ».وی همچنیــن افزود« :باتوجه به
نقض برجام از ســوی امریکایی ها این احتمال وجود دارد
که ایران به کمیته مشترک تعیین شده در توافق هسته ای
رجوع کند تا اقدامات امریکایی ها مورد رسیدگی قرار گیرد.
البته این مســاله نیز دارای مکانیزمی اســت که شاید این
اعتراض و شکایت را نپذیرند که در ان صورت این مساله به
مراحل باالتر می رود .به نظر من ایران باید نسبت به نقض
برجام از سوی امریکایی ها شکایت کند».
رئیس قوه مقننه درباره تعجیل در مذاکرات نیز توضیح
داد« :در برخی بخش ها عجله ای وجود داشــت ،یعنی در
مسیر مذاکرات هر زمانی را نمی توان برای تشکیل جلسات
تعیین کرد ،زیرا طرف های مقابل نیز باید زمانی را برای این
امر می گذاشتند و برخی اوقات این زمان های تعیین شده با
یکدیگر جور درنمی امد و مجبور بودند در هر نشست گامی
به جلو بروند».
وی ادامه داد« :در کل اگر ســاماندهی عمیق تری
در این رابطه می شــد و فرصت پنج یا شش ساله ای وجود
داشــت ،می توانســت ســاز و کارهای دقیق تــری در این
خصوص تعیین شود».
در اظهارنظری دیگر ،رئیس فراکسیون دیپلماسی و
منافع ملی از حمایت این فراکسیون از تصمیم شورای عالی
امنیت ملی و کمیته نظــارت بر برجام خبــر داد .مصطفی
کواکبیان در حاشیه جلسه علنی مجلس با حضور در جمع
خبرنگاران گفت« :ما از تصمیم امروز شورای عالی امنیت
ملی در جهت مقابله با تحریم هایی که کنگره امریکا علیه
دولت ایران اتخاذ کرده و از طرف امریکا نقض اشکار برجام
اســت حمایت می کنیم و معتقدیم تصمیمات در شــورای
عالی امنیت ملی باتوجه به رعایت تمام مصلحت ها و منافع
ملی اتخاذ می شود ».او ادامه داد« :بعضی از دوستان هم
از برخی اظهارنظرهایی که مطرح و عنوان می شود برجام
قرار است از طرف کل 5+1نقض شود انتقاد داشتند؛ این در
قانونگــذاران مجلس ســنای امریکا
روز پنج شــنبه 11اذر ماه طرح تمدید
10ســاله قانون تحریم هــای ایران
را بــا 99رای مثبت و بــدون هیچ رای
مخالف تصویب کردند تا پس از عبور
این طرح از مجلس نمایندگان و ســنا
به امضای بــاراک اوباما رئیس جمهور
این کشور برسد
حالیاستکهفقطامریکااینکارراکردهوماهمنقضبرجام
ازطرفامریکارامحکوممی کنیم».کواکبیانتاکیدکردکه
به کشورهای اروپایی توصیه می کنیم نگذارند با نقض عهد
یک کشور کل برجام زیرسوال برود .تمدید تحریم ها با روح
حاکم و قرارداد فی مابین مغایرت دارد .نماینده اصالح طلب
مردم تهران همچنین متذکر شد « :ترامپ برخالف اوباما
ممکن است بخواهد برجام را زیر سوال ببرد ولی راهکارهای
قانونمندی ندارد .من خیلی قبل تر از انکه ترامپ روی کار
بیاید گفتم ایشان این توانایی را ندارد که بخواهد برجام را
پاره کند .به ترامپ توصیه می کنیم اکر می خواهید در جامعه
جهانی اعتباری داشته باشید پایبندی کامل و دقیق خود را
در اجرای برجام نشان بدهید».
محمدرضــا تابــش ،نایب رئیــس فراکســیون امید
مجلس شورای اســامی هم در اظهارنظری از تهیه طرح
دوفوریتــی ممنوعیت خرید کاالهــای مصرفی امریکایی
در قبال مصوبه کنگــره امریــکا مبنی بر تمدید ١٠ســاله
تحریم های ایران خبــر داد .وی افزود« :پیش نویس این
طرح در کمتر از یک ساعت به امضای ۱۴۵نفر از نمایندگان
گرایش های مختلف سیاســی خانه ملت رســیده است».
تابش ادامه داد« :باتوجه به اقدام خصمانه ایاالت متحده
امریکا یعنی تمدید ۱۰ســاله قانــون تحریم های داماتو،
یک طرح دو فوریتــی در مورد ممنوعیــت خرید کاالهای
مصرفی امریکایی در مجلس شــورای اسالمی تهیه شده
اســت ».علیرضا رحیمی ،عضو کمیســیون امنیت ملی و
سیاست خارجی مجلس شورای اســامی نیز در گفت وگو
با ایســنا با اشــاره به مصوبه کنگره امریکا در مــورد تمدید
تحریم های ایران اظهار کــرد« :یکی از نکات مورد توجه
رویکرد دولت جدید امریکا نســبت به برجام و دیگری نگاه
بلندمدت به وضعیت توافق برجام است که در مورد رویکرد
امریکا باید منتظر قدم بعدی باشیم و ببینیم که ایا ترامپ از
حق وتوی خود استفاده می کند یا خیر .در واقع این مصوبه
کنگره ازمونی است که رویکر د ترامپ را به چالش می کشد
و باید ببینیم که رئیس جمهوری امریکا مصوبه کنگره را وتو
می کند یا ان را تایید خواهد کرد».
از سوی دیگر ،محمدجواد جمالی نوبندگانی ،عضو
هیات رئیســه کمیســیون امنیت ملی و سیاســت خارجی
مجلس شورای اسالمی کشــورمان در گفت وگو با ایسنا با
اشــاره به تصویب تمدید قانون تحریم ها علیه ایران برای
یک دوره ۱۰ساله دیگر توسط سنای امریکا گفت« :این
قانون مربوط به ســال ۱۹۹۶مصوبه مجلس امریکاســت
و تصویب مجــدد ان کامال نقض عهد به شــمار می رود و
فکر می کنم حاکمیت یعنی دولــت و مجلس باید تصمیم
مقتضــی را در این زمینــه بگیرند .این عضو هیات رئیســه
کمیسیون امنیت ملی و سیاســت خارجی مجلس با تاکید
بر اینکه تصویب تمدید ۱۰ساله تحریم ها علیه ایران روش
پسندیده ای نیست ،گفت« :کشورهایی که داعیه دار صلح
و امنیت هستند وقتی چنین کاری می کنند نقض عهد است
و در واقع اعتبار خودشان را در سیستم بین المللی زیر سوال
می برند و ما هم باید باتوجه به این اتفاق واکنش مناســب
نسبت به این قضیه داشته باشیم».
همچنین ،حشــمت الله فالحت پیشــه ،عضو دیگر
کمیســیون امنیت ملی و سیاســت خارجی در گفت وگو با
ایسنا تصریح کرد« :رای به تمدید ۱۰ساله تحریم ها علیه
ایران در مجلس ســنای امریکا بخشــی متاثــر از فضای
سیاسی است که بعد از روی کار امدن ترامپ شکل گرفته
و بخشی هم اصل این تحریم هاســت که حتی اوباما هم
به دنبال تمدید ان بود و ارتباطی به هفت قطعنامه تحریمی
علیه ایران نــدارد ».وی افــزود« :ارایی که در ســنا برای
تمدید تحریم ها علیه ایران داده شــده نشــان می دهد که
مسابقه ای بین جمهوریخواهان و دموکرات ها برای کسب
نظر البی های مخالف جمهوری اسالمی وجود دارد».
واکنش رسانه ها به تمدید تحریم ها
اما قابل انتظار بود که روزنامه ها واکنش های متفاوتی
نسبت به ماجرای تصویب تمدید تحریم های ایران داشته
باشند .اختصاص بخش های مفصل خبر صد او سیما به این
ماجرا و حتی طعنه کارشــناس هواشناسی در بخش خبری
ســاعت 14همگی جامعه را مشــتاق کرده تا مردم پیگیر
انعکاس واکنش جناح و رســانه های مختلف به این ماجرا
در روزنامه ها شوند.
حسین شریعتمداری ،در ستون یادداشت روز کیهان
در بنــد اول نوشــته خود پیشــنهاد عوض شــدن ناخدای
کشــتی هســته ای ایران را می دهد و می اورد« :با عرض
پوزش همراه با خسته نباشید به تیم مذاکره کننده هسته ای
باید گفت کشــتی هسته ای کشــورمان در امواج پرتالطم
نیرنگ ها به ناخدای دیگری نیاز دارد که دشمن شــناس و
موج اشنا باشد ...و دراین باره گفتنی هایی هست».
سردبیر روزنامه کیهان با خطاب قرار دادن مسئوالن
دولت ادامه می دهد« :اشاره به ان همه اغراق و بزرگنمایی
درباره برجام و این همه ناسزا و درشت گویی که نثار منتقدان
شده است برای گالیه نیست بلکه وقتی ان اغراق ها و این
ناسزاها را کنار هم گذاشــته و با نتیجه امروز برجام مقایسه
کنیم ،به ایــن نتیجه قطعی می رســیم کــه دولت محترم
در هر دو مورد با اشتباه فاحشــی روبه رو بوده است؛ با این
توضیح که از دست داده های برجام را دستاورد تلقی کرده
و هشدار منتقدان دلســوز را ،به حساب دشــمنی با دولت
نوشته است!»
شریعتمداری ادامه می دهد«:از سوی دیگر و از انجا
که هر دو مورد یاد شــده نه فقط یک بار و دو بار و ســه بار،
بلکه به فراوانی تکرار شده اند ،بدیهی است که نمی توان و
نباید ان را فقط در حد و اندازه یک خطای معمولی ارزیابی
کرد و بایــد پذیرفت که دولت محترم در چالش هســته ای
به بیراهه رفته است و این مســیر نیاز جدی به تجدیدنظر
اساسی و بنیادین دارد و البته این پرسش نیز به طور جدی
در میان است که ایا دست اندرکاران کنونی که در سالمت
انان تردیدی نیست ،توان حرکت در مسیر بعدی را دارند؟»
روزنامــه اعتمــاد در یادداشــتی بــه قلــم جاویــد
قربان اوغلــی ،مدیــرکل پیشــین وزارت امــور خارجــه
می نویسد« :مصوبه روز پنجشــنبه مجلس سنای امریکا.
به یقین تاثیرات مهمی در فضای جهانی نســبت به ایران
و به خصوص در رابطه با مســاله برجام و اجرای ان خواهد
داشت».
وی ادامــه می دهد« :ایا تمدید قانــون تحریم های
ایران به مــدت ١٠ســال ،نقض صریح برجام محســوب
می شود؟» و پاسخ می دهد« :در برجام تصریح شده است
ی تالش هایشان را برای
که اتحادیه اروپا و امریکا باید تمام
عدم تصویب تحریم های جدید علیه ایران انجام دهند .اگر
ما به متن توافق هسته ای رجوع کنیم ،این سخن الزاما به
معنای جلوگیری از عدم تصویب تحریم های جدید نیست و
شاید از این منظر ،با اندکی مماشات بتوان گفت نمی توان
تمدید قانون تحریم های ایران را نقض صریح برجام تلقی
کرد ولی در فضای موجود ،برداشــت عموم از این مساله،
سیاست
واکنش سناتورها و نمایندگان کنگره
مثلث | شماره 337
تعــدادی از نماینــدگان و ســناتورهای امریکایــی
درپی تصویب این طرح که با اجمــاع تقریبا صددرصدی
کنگره همراه بــود ،اظهــارات خصمانــه ای را ضد ایران
مطرح کردند .ســناتور «باب کورکر» رئیس کمیته روابط
خارجی مجلس ســنای امریــکا ضمن تقدیــر از تصمیم
کنگره برای تمدیــد تحریم های ایران ،گفــت« :تمدید
قانون تحریم های ایــران به ما این توانایــی را می دهد تا
محدودیت هایی را کــه دولت اوباما بــرای اجرای توافق
هســته ای ایران برداشــته بود ،دوباره اعمــال کنیم و به
(دونالــد) ترامپ رئیس جمهــور منتخب و دولــت او ابزار
الزم بــرای عقب رانــدن اقدامــات خصمانه نظــام ایران
را می دهد».کورکــر طــی بیانیه ای نوشــت کــه مجلس
نمایندگان و ســنا با یکدیگر همکاری می کنند تا تهران را
به خاطر اقداماتش جوابگو نگه دارندِ .
«اد رویس» رئیس
کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان امریکا نیز با استقبال
از تصویب این طرح در ســنا ،ان را مایه حفظ امنیت ملی
ایاالت متحــده توصیف کرده و نوشــت کــه اکنون نوبت
رئیس جمهور امریکاست تا ان را امضا کند«.پال رایان»
رئیس مجلــس نمایندگان ضمن ابراز خوشــحالی از رای
قاطع 99بــه صفر ســنا در حمایت از تمدیــد تحریم های
ایران ،اظهار داشــت که منتظر تصویب شدن این طرح،
ارســال ان به ریاســت جمهوری و در نهایت تبدیل شدن
ان به قانون اســت .ســناتور «ریچارد ِبــر» رئیس کمیته
اطالعاتی ســنا ،با بیــان اینکــه تحریم ها علیــه ایران تا
ســال 2026یک قدم به تصویب شــدن نزدیک تر شــد،
ادعا کرد« :ایــران هنوز بزرگترین دولت حامی تروریســم
اســت و ما نمی توانیم اجازه دهیم نظام این کشــور تحت
ریاست جمهوری اوباما ،قوی تر شود».وی ادامه داد« :ما
باید به پاسخگو نگه داشتن ایران به خاطر تهدیداتش علیه
امریکا و متحدانش ادامه دهیم ».سناتور «جان بوزمن»
از ایالت ارکانزاس طی بیانیه ای نوشــت« :رئیس جمهور
اوباما با هر درخواســتی از ایــران طی مذاکــرات توافق
هسته ای موافقت کرد و ایران نیز پاسخ او را با دستیابی به
سامانه های جدید تسلیحاتی ،ناپایدار کردن خاورمیانه و
حمایت از تروریسم داد».
سناتورهای مختلفی از جمله «راب پورتمن» از ایالت
اوهایوَ « ،پت رابرتز» از ایالت کانزاس« ،مایک انزی» از
ایالت ویومینگ« ،ریچارد شــلبی» از ایالت االباما« ،تاد
کوکران» از ایالت می سی سیپی« ،جان هووِن» از ایالت
داکوتای شمالی« ،جان تون» و «مایک راوندز» از ایالت
داکوتای جنوبی« ،تــام تیلیس» از کارولینای شــمالی و
«ریچارد بلومنتــال» از ِ
کنتیکت ضمن متهم کردن ایران
به حمایت از گروه های تروریستی ،اعالم کردند تصویب
طرح تحریم های ایران می توانــد مانع تقویت نظام ایران
شده و ان را به خاطر اقداماتش پاسخگو کند.
سیاست
نقض برجام و ایجاد یک خلل در روند اجرایی شدن توافق
هسته ای است».
وی ادامــه می دهد« :مــا باید منتظــر واکنش های
انها نسبت به این مســاله باشــیم ،اما نباید تردید کنیم که
هرگونه ایجاد مانع و بروز اخالل در روند اجرای برجام ،برای
اروپایی ها خوشایند نیست و نارضایتی انها را به همراه خواهد
داشت .پس می توان تمدید قانون تحریم های ایران را یک
گام در شکاف میان اروپا و امریکا درباره برجام دانست که
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ،این
شکاف بروز یافته و عیان شده است».
قربان اوغلی ادامــه می دهد« :هرچنــد این الیحه
تمدید شــده اما امکان اجرای ان چگونه است؟» و پاسخ
می دهد« :ما در دوره هشــت ساله دولت اصالحات شاهد
بودیم که شــرکت های متعدد و متنوع اروپایی و اسیایی از
شــرق دور به ایران امدند و در حوزه نفت و گاز ایران ،بیش
از ٢٠میلیــون دالر ســرمایه گذاری کردند و مشــکلی هم
برای انها پیش نیامد .عدم حضور انهــا در بازارهای ایران
در سال های پس از دولت اصالحات و به عبارتی یک دهه
گذشته ،ریشــه در مســاله دیگری دارد .با این وجود ،اگر
ایران صبوری کند ،این مســاله را می توان اســتمرار داد و
می توان مجددا شاهد حضور و تجربه شرکت های اروپایی
و اسیایی باشیم».
این دیپلمات کشورمان در نهایت می نویسد« :افراد
غیرمسئول می توانند زبان تند را در پیش بگیرند و با انتقاد
از امریکا ،به اســتقبال اقدام کنگره بروند اما تسری دادن
این کار به مســئوالن چندان به صواب نیســت .در پایان،
اقدام اخیر کنگره اتفاق ناخوشــایندی بــود و بهانه خوبی
را به دلواپســان داخلی خواهد داد تا در زمان باقیمانده به
انتخابات ریاســت جمهوری ،به رئیس جمهــور و دولت او
بتازند .با این حال ،ما باید به این مســاله ،نگاه ملی داشته
باشیم».
روزنامه شــرق اما در گزارش خود اورده است« :یک
مقام ارشد کاخ سفید که نامش فاش نشده به پایگاه خبری
هیل گفته که اوباما این طرح را امضا خواهد کرد .به گفته
این مقام اگاه «دولت امریکا معتقد است این اقدام کنگره،
توافق هسته ای با ایران را نقض نمی کند ،بنابراین شرایط
الزم را برای به امضارسیدن از سوی رئیس جمهور دارد».
این در حالی اســت که بهرام قاســمی ،ســخنگوی
وزارت امور خارجه کشورمان در این باره اعالم کرده است:
«مصوبه اخیر مجلس نمایندگان و سنای امریکا برای تمدید
تحریم ها علیه ایران مخالف برجام و تعهــدات امریکا در
حقوق بین الملل مبنی بر مداخله نکردن در روابط داخلی و
بین المللی سایر کشورهاست .براساس اصول اولیه حاکم
بر روابط بین الملل ،دولت امریکا مسئول اجرای تعهدات
بین المللی ان کشور است و تحوالت سیاسی داخل امریکا
و ارتباطات میان قوای مقننه و مجریه ان کشور نمی تواند
توجیهــی برای اهمــال یا اســتنکاف از اجــرای تعهدات
بین المللی ان کشور محسوب شود».
روزنامه وطن امــروز اما یک قــدم جلوتــر رفته و در
یادداشتی در صفحه اول خود از شش اشتباه روحانی سخن
گفته و می نویسد« :وحانی با دل بستن به وعده های وزیر
خارجه امریکا مبنی بر ازادی تمام دارایی های توقیف شده
ایران و رفع تحریم ها ظرف سه ماه پس از اغاز مذاکرات،
عمال در دام فریب اســتراتژیک امریکایی ها گرفتار شد.
روحانی با اشتباه محاســباتی و سهل اندیشی در اعتماد به
امریکا ،بدون ستانده از طرف های مقابل ،تمام مزیت های
رقابتی ایران را پای جمع بندی مذاکرات و توافقی تعجیلی
ریخت و بدتر از ان ،با عجله و شتاب غیرمنطقی به اجرای
تعهدات ایــران در برجام مبادرت ورزیــد .روحانی با خارج
کردن مواد غنی سازی شده ،برچیدن چند هزار سانتریفیوژ،
تعطیلی فردو و اراک ،عدم اخذ تضمیــن الزم و مطمئن و
همچنین عدم تناظر اقدامات طرفیــن ،عمال هیچ قدرت
چانه زنی در مقابل امریکا در دستان ایران باقی نگذاشت.
روحانی حداقل تا هشــت و نیم ســال اینده و عادی شدن
پرونــده ایران ،عمال دســت امریکایی ها را بــرای هرگونه
اقدامی باز گذاشــته و ایران از هیچ مستمسکی برخوردار
نیست».
روزنامه جوان سرمقاله خود را به حسن رشوند سپرده
و وی در ان نوشته اســت« :امروز که رفتار امریکایی ها را
پس از 20ســال از تصویب قانون «داماتو» بررسی و مرور
می کنیم و شــرایط امروز و دولت مســتقر تدبیر و امید را با
دولــت کارگزارانی و فراینــدی که در مذاکرات هســته ای
نهایتــا توافق برجــام رقم خورد می ســنجیم ،به درســتی
می بینیم انچه در ان مقطع اتفاق افتاد و خوش بینی هایی
که دولت کارگزاران در سال های 1368تا 1374به امریکا
داشــتند و تصور می کردند با مذاکره و کنار امدن با کدخدا
می توانند مشــکل کشــور را حل کنند ،امروز نیز در قضیه
توافق هسته ای و برجام و خوش بینی به امریکا و پایبندی
انها به تعهدات در برجام یک بار دیگر درست از جایی ضربه
خوردیم که قبال ان را تجربه کرده بودیم».
روزنامه جمهوری اســامی اما در ستونی در صفحه
پایانی خود تیتر زده اســت« :به رغم تخلــف امریکا برجام
پابرجاست ».این روزنامه در ادامه می اورد« :نکته مهم این
است که برجام از ابتدا به عنوان توافق جمهوری اسالمی
ایران با 5+1مطرح بوده و یک توافق طرفینی بین ایران و
امریکا ارزیابی نمی شود که فقط با نقض یا عدم اجرای طرف
امریکایی استحکام ان خدشه دار شود ،بلکه به خاطر وجود
سایر طرف ها و به ویژه وجود قطعنامه شورای امنیت در این
زمینه ابعاد دیگری را هم در بر می گیرد».
جمهوری اســامی اضافــه می کنــد« :در صورت
اجرایی و عملیاتی شــدن مصوبه اخیر کنگره امریکا این
حرکت دقیقا بــه منزله نقض برجام توســط امریکا ارزیابی
شده و پیامدهای خاص خود را به همراه خواهد داشت .این
اقدام امریکا قطعا بدون واکنش نخواهد ماند و جمهوری
اسالمی ایران ابزارهای مناســبی را در اختیار دارد و دست
به اقدامات تالفی جویانه علیه امریکا خواهد زد .مقامات
واشــنگتن می دانند که مراتب پایبندی ایران به برجام به
تایید تمامی طرف های ذی نفع و حتی رئیس جمهور امریکا
هم رسیده و هرگونه تخطی امریکا در این مقوله بیش از هر
چیز به زیان امریکا تمام خواهد شد».
این روزنامه در نهایت مــی اورد« :توجه به این نکته
الزم است که بدعهدی امریکا هرگز به معنی منتفی شدن
برجام نیست .زیرا دولت امریکا فقط یک عضو از مجموع
5+1اســت و ســایر اعضای این مجموعه به برجام پایبند
هستند .در این ماجرا در عمل بار دیگر روشن شد که امریکا
قابل اعتماد نیست ولی تخلف امریکا نمی تواند برجام را به
شکست بکشاند».
روزنامه ارمان نیز در یادداشتی به قلم فریدون مجلسی
به تصمیم ســنای امریــکا واکنش نشــان داده و می اورد:
«قانون داماتو مربوط به پیش از تحمیل جهانى تحریم های
مرتبط با فعالیت هاى هسته اى ایران به استناد قطعنامه هاى
شوراى امنیت سازمان ملل متحد مشهور به کاغذ پاره است.
با این حال تمدید محدودیت سرمایه گذارى در صنعت نفت
ایران را مى توان مغایر روح توافقنامه برجام بر پایه برد -برد و
امتیازى به سود تبلیغات ایران هراسانه دلواپسان امریکایى
و البى هاى ثروتمند عربســتان و اسرائیل و برخى اقدامات
تحریک امیز به ســود پروژه ایران هراسى ،از سوى محافل
دلواپس داخلى دانست».
مجلسی ادامه می دهد« :البى عربستان و اسرائیل
گرچه خوشــبختانه حتى با بســیج دلواپســان امریکایى
نتوانســت مانع توافق نهایى برجام شــود ،اما تسلیم هم
نشد ،خصوصا انکه شعارها و تحریکات دلواپسان مخالف
برجام خوراک تبلیغاتى کافى براى تنش افرینى و کمک به
ایران هراسى فراهم کرد .طرف برجام فقط امریکا نیست.
ایران بدون امریکا هــم می تواند به حیات خود ادامه دهد
و بیش از پیش به جبهه اى که جایگزین بلوک شــرق شده
است نزدیک و وابسته شود که نه خیلی به سود ایران است
و نه به سود غرب».
فریدون مجلسی در نهایت می نویسد« :تا زمانى که
دلواپسان ،دلواپس توسعه و پیشرقت و اقتدار و رفاه ملى
نباشــند و قهرمانى را در شــعار بیابند و تا زمانى که کشور را
در شــرایط التهاب نگاه دارند ،چگونه مى تــوان از بیگانه
انتظار داشت خود و ســرمایه اش را در جامعه اى شعار زده
و متالطم ایمن ببیند .ایران هراســى ابــزار اصلى تهاجم
خصمانه به ایران است و دست کم نباید از داخل تحریک
و تغذیه شود».
35
سیاست
انتی برجام
سیاست
36
مثلث | شماره 337
بررسیفنیتضادهایقانونداماتو–کندیباتوافقهسته ای
اسقتصاد
یاست
مثلث | شماره 337
سیاست
37
2
سیاست
قانون داماتو ـ کندی ،یا قانون مجازات های ایران و
لیبی ،1996با حضور خانواده های قربانیان پرواز شــماره
103پان امریکن که در 21دســامبر 1988بر فراز شــهر
الکربی منفجر شــده بود ،علیه ایران و لیبــی در 15اوت
1996امضا شده است .به نظر می رسد که امریکا با چنین
نمایشی (جریان امضای قانون مجازات های ایران و لیبی)
که در کمتر از یک ماه بعد از انفجار هواپیمای تی ـ دبلیو-
ای ( ) ،T.W.A800در 18ژوئیه 1996بر فراز النگ ایلند به
صحنه می اورد قصد ارسال پیامی داشته که در ان به طور
ضمنی انفجار اخیر را هم به یکی از این دو کشــور (لیبی ـ
ایران) که از سوی امریکا به عنوان «خطرناکترین حامیان
تروریسم در جهان» معرفی شده اند نسبت دهد .این قانون
به نام مبدع ان در مجلس ســنای امریکا ،بــه داماتو (این
قانون توســط ســناتور ایتالیایی االصل کنگره امریکا و از
جمهوریخواهان محافظه کار به کنگره امریکا ارائه شــد)
شهرت یافته اســت .هدف قانون داماتو ،که شرکت های
اروپایی دارنده روابط تجاری زیاد با ایران و لیبی را مد نظر
دارد ،محروم کردن این دو دولت از منابع مالی است؛ برای
اینکه انها را از ادامه سیاست فعلی شان باز دارد .البته مبانی
توجیهی قانون داماتو-کندی کامال در مورد هر دو کشــور
یکسان نیست .اتهامات وارده به ایران خرید تسلیحات با
قدرت تخریب وسیع و حمایت از تروریسم بین المللی است
که «امنیت م ّلی و منافع سیاسی خارجی ایاالت متحده را با
خطر مواجه می نماید» .در واقع هدف این قانون محروم
کردن ایــران و لیبی از کســب درامد الزم بــرای کمک به
تروریسم بین المللی و توســعه صنایع نظامی شان است.
البته در سال 2006لیبی از قانون داماتو حذف شد و فقط
ایران در ذیل این قانون قرار گرفت.
تحریم اصلی قانون داماتو
بــه موجــب قانــون داماتــو ـ کنــدی « هرگونــه
ســرمایه گذاری اتی بیش از 40میلیون دالر در سال برای
توسعه بخش نفت و گاز در ایران توسط هر شرکتی در دنیا»
ممنوع می شــود .این ممنوعیت قابلیت تشدید هم داشته
و در صورت ادامه انچه سیاســت های تروریستی از سوی
ایران در طی یک سال خوانده می شود (یعنی تا پایان سال
)1997به ســرمایه گذاری های بیــش از 20میلیون دالر
نیز گســترش می یابد .بنابراین در حــال حاضر این قانون
علیه شرکت هایی است که سرمایه گذاری های باالی 20
میلیون دالر در ایران داشته باشند.قانون داماتو ـ کندی در
شش بخش ،شش نوع مجازات برای شرکت هایی که این
قانون را نادیده بگیرند پیش بینی کرده است:
مجازات های قانون داماتو
1ـ ممنوعیت هرگونه کمــک مالی به صــادرات ـ واردات
و بانک
2ـ ممنوعیت صدور هرگونه مجــوز صادرات تکنولوژی به
نفع شخص مجازات شده
3ـ ممنوعیت اعطای اعتبار بیش از 10میلیون دالر توسط
یک نهاد بانکی امریکایی به شخص مجازات شده
4ـ ممنوعیت مشارکت شرکت های مالی مجازات شده در
سیستم بانکی امریکا یا استفاده ازمنابع دولتی
-5ممنوعیــت خرید هر نــوع کاال یا خدمات از شــخص
مجازات شده توسط دولت فدرال
6ـ ممنوعیت کامــل واردات تولیدات شــخص مجازات
شده.
اختیارات رئیس جمهور امریکا در چارچوب
قانون داماتو
قانــون از رئیس جمهــور می خواهد کــه حداقل دو
مجــازات را در صــورت نقض ممنوعیت هــای پیش بینی
شــده در ان انتخاب کنــد .رئیس جمهور امــکان انجام
برخی اعمال محدود را دارد و ان مواردی است که تعیین
می کند اجــرای مجازات ها بر ضــد منافع امریکا باشــد.
برخی مجازات ها هم ،در پایان یک سال ،تشدید خواهند
شــد ،مگرانکه رئیس جمهور به کنگره اعــام کند دولتی
که اتباعش باید مجازات شــوند متعهد شده است که خود
قواعدی وضــع نماید که حــاوی مجازات های اقتصادی
علیه ایران باشــد .در این حــال رئیس جمهــور می تواند
اعمال تمامــی مجازات هــا را در مــورد ان دولت متوقف
نماید.
همچنین در قانون پیش بینی شده که رئیس جمهور
می تواند احتماال اجرای مجازات ها را برای سه ماه به تاخیر
اندازد ،مشروط بر اینکه دولت متبوع شخص مجازات شده
«درحال اتخاذ تصمیماتی» برضد ایران باشد.
این چیزی اســت که قانون داماتــو ان را «تالش
دیپلماتیــک بــرای برقــراری یــک نظــام چندجانبــه
مجازات ها» می خوانــد (بخش « 4الــف») .زمانی که
مجازاتی اعالم شــد باید حداقل برای مدت دو سال اجرا
شود :اگر شــخص مجازات شــده برای تبعیت از قانون
امریکا تغییر رفتار دهد ،این مدت می تواند کوتاه شــود،
اما نمی توانــد هرگز کمتر از یک ســال شــود.همچنین
ّ
بر اســاس اختیاراتی که رئیس جمهــور امریکا دارد ،وی
می توانــد اجرای هــر قانونی از جملــه قانــون داماتو را
متوقف کند.
واکنش ایران به قانون داماتو
ایران در 13اوت 1996شکایتی را ضد قانون داماتو
ـ کندی در دیوان دعاوی ایران ـ ایاالت متحده ثبت کرده
است.
تمدید پنج ساله قانون داماتو
بر اســاس متن قانون داماتو این قانون تحریمی هر
پنج سال توسط رئیس جمهور امریکا تمدید می شود.
بنابرایــن تاکنون این قانون ســه بار (در ســال های
)2011 ،2006 ،2001تمدید شده است .در تمدید قانون
در سال 2006لیبی از متن این قانون حذف شده است.
زمان پایان اثرگذاری قانون
بر اســاس زمان بندی کــه در متــن قانــون داماتو
(ویرایش )2011امده اســت ،مفاد این قانــون نهایتا تا
31دسامبر 11( 2016دی )1395موثر است و بعد از این
تاریخ مفــاد ان به صورت موثر متوقف می شــود.بنابراین
در ماه های اتــی به خصوص در هفته هــای منتهی به 3 1
دسامبر 2016بحث هایی در امریکا برای تمدید این قانون
صورت می گیرد.
قانون داماتو در پرتو حقوق بین الملل از ســه جهت
نامشروع است :قواعد فرا ســرزمینی در تعارض با حقوق
بین الملل عام ایجاد کرده ،مقررات مربوط به مســئولیت
بین المللی را خدشه دار کرده و مجازات هایی را پیش بینی
کرده است که توسط قواعد عرفی یا قراردادی مورد قبول
ایاالت متحده ممنوع شده اند.
حاال ســوال این اســت که کدام بندهای تحریمی
قانــون داماتــو در برجــام متوقــف شــده اســت و به چه
موضوعاتی اشاره دارد؟در پیوست دوم برجام یعنی همان
پیوستی که به توقف تحریم های ایران اشاره دارد ،تاکید
شــده اســت که برخی از بندهــای تحریمی قانون ایســا
(داماتو) توســط امریکا متوقف خواهد شــد .پارگراف B
پیوست دو برجام همان قسمتی است که به تحریم هایی
که توسط امریکا علیه ایران اعمال می شده و پس از برجام
باید متوقف شود ،اشاره شده است.
در برجام امده است:
ب .ایاالت متحده امریکا
ایاالت متحده امریکا متعهد می شــود طبق ضمیمه
شماره ( 5برنامه اجرا) ،اعمال تمامی تحریم های مرتبط
هســته ای به نحو مذکور در بخش هــای 1-4تا 4-9زیر را
متوقف کند و اقدام قانونی مقتضی برای لغو یا اصالح انها
را پیگیری کند .
B. United States
The United States commits to cease
the application of, and to seek such
legislative action as may be appropriate
to terminate, or modify to effectuate
the termination of, all nuclear-related
sanctions[6] as specified in Sections 4.14.9 below,
سیاست
38
مثلث | شماره 337
)1در بند .4.2.1پیوســت دو برجام یک بند مربوط به
تحریم هایداماتو())7()a(5کهاسمحقوقیانتحریم های
ایسا ( )ISA Sectionsاست ،متوقف شده است:
4.2.1. Sanctions on the provision
of underwriting services, insurance, or
reinsurance in connection with activities
consistent with this JCPOA, including
activities with individuals and entities set
forth in Attachment 3 to this Annex (Iran
;)Sanctions Act of 1996 (ISA) Section 5(a)(7
سیاست
به بند )7()a(5قانون داماتــو رجوع می کنیم دراین
بند امده است:
بخش .5اعمال تحریم ها.
( )aتحریم های مربوط به توسعه منابع نفتی ایران،
تولید مواد نفتی پاالیش شده (محصوالت پاالیشگاهی) و
صادرات محصوالت نفتی پاالیش شده به ایران:
( )7درباره داروها ،ملزومــات دارویی یا دیگر اقالم
بشردوستانه
)2یکی دیگر از بندهای برجام کــه به قانون داماتو
اشــاره دارد بند .4.3.1پیوست دو اســت .در این بند نیز
همانند بند پیشــین به )7()a(5قانون داماتو اشاره شده و
ان را متوقف کرده است.
در این بند برجام امده است:
4.3.1. Efforts to reduce Iran's crude oil
sales, including limitations on the quantities
of Iranian crude oil sold and the nations that
can purchase Iranian crude oil (ISA Section
)5(a)(7
)3همچنین در بند 4.3.2به بندهای )2(-)1()a(5
)8(-)4( andقانون داماتو اشاره شده است:
در بند .4.3.2پیوست دو برجام امده است:
4.3.2. Sanctions on investment,
including participation in joint ventures,
goods, services, information, technology
and technical expertise and support for
Iran's oil, gas, and petrochemical sectors
(ISA Sections 5(a)(1)-(2) and (4)-(8); ….
4.3.4.Sanctions on the export, sale or
provision of refined petroleum products
and petrochemical products to Iran (ISA
(;Section 5(a)(3
,)a(5
بنابر بند .4.8.1پیوســت دو برجام تمامی بند )a(5
شامل توقف تحریم های می شود:
بخش .5اعمال تحریم ها.
( )aتحریم های مربوط به توسعه منابع نفتی ایران،
تولید مواد نفتی پاالیش شده (محصوالت پاالیشگاهی) و
صادرات محصوالت نفتی پاالیش شده به ایران:
( )1توسعه منابع نفتی ایران:
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مسئولیت پذیری و محروم کردن مصوب سال ،» 2010یا
پس از ان ،موارد زیر را انجام داده اســت ،باید سه مورد یا
تعداد بیشتری از تحریم های مشخص شده در بخش )a(6
را در رابطه با ان فرد اعمال کند:
( )iسرمایه گذاری مشخص شده در بند فرعی ( )Bبه
میزان بیست میلیون دالر یا بیشتر ،یا
قانون داماتو در پرتو حقوق بین الملل از سه جهت
نامشروع است :قواعد فرا سرزمینی در تعارض با
حقوق بین الملل عام ایجاد کرده ،مقررات مربوط
به مسئولیت بین المللی را خدشه دار کرده و
مجازات هایی را پیش بینی کرده است که توسط
قواعد عرفی یا قراردادی مورد قبول ایاالت متحده
ممنوع شده اند
مثلث | شماره 337
درواقع بند 4.3.4پیوســت دو برجــام بند (3( )a)5
قانــون داماتو را متوقف کــرده .در این بند قانــون داماتو
امده است:
( )3صــادرات محصــوالت نفتــی پاالیــش شــده
(پاالیشگاهی) به ایران:
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مســئولیت پذیری و محرومیت مصوب ســال ،» 010یا
پس از ان ،موارد زیر را انجام دهد ،باید ســه مورد یا تعداد
بیشتری از تحریم های مشخص شده در بخش )a(6را در
رابطه با ان فرد اعمال کند:
( )iمحصوالت نفتی پاالیش شده (پاالیشگاهی) به
ایران بفروشد یا برای ایران فراهم کند که:
( )Iارزش بازاری منصفانه یک میلیون دالر یا بیشتر
داشته باشد؛ یا
( )IIدر دوره دوازده ماهــه ،مجمــوع ارزش بازاری
منصفانه ان پنج میلیون دالر یا بیشتر شود.
یا
( )iiکاالها ،خدمات ،فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی
مشخص شده در بند فرعی ( )bرا به ایران بفروشد ،اجاره
دهد یا فراهم کند که:
( )Iارزش بازاری منصفانه هر کدام یک میلیون دالر
یا بیشتر باشد؛ یا
( )IIدر دوره دوازده ماهــه ،مجمــوع ارزش بازاری
منصفانه ان پنج میلیون دالر یا بیشتر شود.
( )Bکاالها ،خدمات ،فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی
توصیف شــده :کاالها ،خدمات ،فنــاوری ،اطالعات یا
پشتیبانی توصیف شده در این بند فرعی ،کاالها ،خدمات،
فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی هستند که می تواند به طور
مســتقیم و به میزان قابل توجهی به بهبود توانایی ایران
در صادرات محصوالت نفتی پاالیش شده کمک کند که
شامل موارد زیر است:
( )iبه جز مورد مشخص شده در زیربخش ( ،)Cتعهد
کردن یا بستن قرارداد به منظور فراهم کردن بیمه یا بیمه
مجدد برای فروش ،اجاره یا فراهــم کردن چنین کاالها،
خدمات ،فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی
( )iiتامیــن مالی یا داللــی چنین فــروش ،اجاره یا
4.8.1. Removal of individuals and
entities set out in Attachments 3 and 4 to
this Annex from the Specially Designated
Nationals and Blocked Persons List (SDN
List), the Foreign Sanctions Evaders List,
and/or the Non-SDN Iran Sanctions Act List
(Removal of designations and/or sanctions
imposed under ISA Section
سیاست
به قانون داماتو رجوع می کنیم بند and )2(-)1()a(5
( )8(-)4شامل موارد زیر می شود:
بخش .5اعمال تحریم ها.
( )aتحریم های مربوط به توسعه منابع نفتی ایران،
تولید مواد نفتی پاالیش شده (محصوالت پاالیشگاهی) و
صادرات محصوالت نفتی پاالیش شده به ایران:
( )1توسعه منابع نفتی ایران:
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مسئولیت پذیری و محروم کردن مصوب سال ،» 2010یا
پس از ان ،موارد زیر را انجام داده اســت ،باید سه مورد یا
تعداد بیشتری از تحریم های مشخص شده در بخش )a(6
را در رابطه با ان فرد اعمال کند:
( )iسرمایه گذاری مشخص شده در بند فرعی ( )Bبه
میزان بیست میلیون دالر یا بیشتر ،یا
( )iiترکیبی از سرمایه گذاری های مشخص شده در
بند فرعی ( )Bدر یک دوره دوازده ماهه در صورتی که هر
کدام از این سرمایه گذاری ها دســت کم پنج میلیون دالر
باشد و جمع این سرمایه گذاری ها معادل یا بیشتر از بیست
میلیون دالر باشد.
( )Bســرمایه گذاری توصیف شــده :سرمایه گذاری
توصیف شده در این بند فرعی به ســرمایه گذاری اطالق
می شــود که مســتقیما و به میزان قابل توجهی به تقویت
توان ایران در توسعه منابع نفتی خود کمک کند.
( )2تولید محصوالت نفتی پاالیش شده (محصوالت
پاالیشگاهی):
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مســئولیت پذیری و محروم کردن مصوب سال ،»2010
یا پــس از ان ،کاالها ،خدمــات ،فنــاوری ،اطالعات یا
پشــتیبانی مشــخص شــده در بند فرعی ( )Bرا که دارای
ویژگی های زیر باشــد ،به ایران بفروشــد یا اجــاره دهد یا
فراهم کند ،باید سه مورد یا تعداد بیشتری از تحریم های
مشخص شده در بخش )a(6را در رابطه با ان فرد اعمال
کند:
( )iهر کدام از انها ارزش بازاری منصفانه یک میلیون
دالر یا بیشتر داشته باشد؛ یا
( )iiاینکــه ،در دوره دوازده ماهــه ،مجمــوع ارزش
بازاری منصفانه ان پنج میلیون دالر یا بیشتر شود.
( )Bکاالهــا ،خدمــات ،فناوری ،اطالعــات
یــا حمایت هــای توصیــف شــده :کاالهــا ،خدمــات،
فناوری ،اطالعات یا پشــتیبانی توصیف شــده در این بند
فرعی عبارتنــد از کاالهــا ،خدمــات ،فناوری ،اطالعات
یا پشــتیبانی که می توانــد به طور مســتقیم و بــه میزان
قابل توجهی نگهداری یا توسعه تولید داخلی محصوالت
نفتی پاالیشگاهی ایران را تسهیل کند که از جمله هر گونه
مســاعدت مســتقیم و قابل توجهی در رابطه بــا احداث،
مدرنیزه کردن یا تعمیر پاالیشگاه های نفت ایران است.
)4یکی دیگر از بندهای برجام کــه به قانون داماتو
اشاره دارد بند 4.3.4می باشد.
در این بند امده است:
فراهم کردن ،یا
( )iiiفراهم کردن کشتی یا خدمات کشتیرانی برای
تحویل محصوالت نفتی پاالیش شده به ایران.
( )Cاســتثنا برای ضامنیــن و فراهم کننــدگان بیمه
درباره شناســایی کامل و اطمینان از صالحیت مشــتری:
بر اساس این بند ،رئیس جمهور می تواند درباره شخصی که
خدمات ضمانتی یا بیمه ای یا بیمه مجدد (بیمه اتکایی)
فراهم می کند ،تحریم وضع نکند به شرطی که یقین کند
ان شــخص در مقرر کردن و اعمال سیاســت ها ،رویه ها
و کنترل های رسمی ،شناســایی کامل و احراز صالحیت
مشتری را انجام داده است تا مطمئن شود که ان شخص
متعهد نمی شــود یا قراردادی نمی بندد کــه برای فروش،
اجاره یا فراهم کردن کاالها ،خدمات ،فناوری ،اطالعات
یا پشتیبانی توصیف شــده در بند فرعی ( ،)Bبیمه یا بیمه
مجدد ارائه کند.
)5عالوه بر مــوارد فوق بنــد .4.8.1پیوســت دو
برجام نیز به قانون داماتو اشاره داشــته است .در این بند
امده است:
39
سیاست
سیاست
40
مثلث | شماره 337
( )iiترکیبی از سرمایه گذاری های مشخص شده در
بند فرعی ( )Bدر یک دوره دوازده ماهه در صورتی که هر
کدام از این سرمایه گذاری ها دســت کم پنج میلیون دالر
باشد و جمع این سرمایه گذاری ها معادل یا بیشتر از بیست
میلیون دالر باشد.
( )Bســرمایه گذاری توصیف شده :ســرمایه گذاری
توصیف شده در این بند فرعی به ســرمایه گذاری اطالق
می شــود که مســتقیما و به میزان قابل توجهی به تقویت
توان ایران در توسعه منابع نفتی خود کمک کند.
( )2تولید محصوالت نفتی پاالیش شده (محصوالت
پاالیشگاهی)
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مســئولیت پذیری و محروم کردن مصوب سال ،»2010
یا پــس از ان ،کاالهــا ،خدمــات ،فناوری ،اطالعات یا
پشــتیبانی مشــخص شــده در بند فرعی ( )Bرا که دارای
ویژگی های زیر باشــد ،به ایران بفروشــد یا اجــاره دهد یا
فراهم کند ،باید سه مورد یا تعداد بیشتری از تحریم های
مشخص شده در بخش )a(6را در رابطه با ان فرد اعمال
کند )i( :هر کدام از انها ارزش بازاری منصفانه یک میلیون
دالر یا بیشتر داشــته باشــد؛ یا ( )iiاینکه ،در دوره دوازده
ماهه ،مجموع ارزش بازاری منصفانه ان پنج میلیون دالر
یا بیشتر شود.
( )Bکاالهــا ،خدمــات ،فنــاوری ،اطالعــات یــا
حمایت های توصیف شــده :کاالها ،خدمات ،فناوری ،
اطالعات یا پشــتیبانی توصیف شــده در ایــن بند فرعی
عبارتنــد از کاالهــا ،خدمــات ،فنــاوری ،اطالعــات
یا پشــتیبانی کــه می تواند به طور مســتقیم و بــه میزان
قابل توجهی نگهداری یا توسعه تولید داخلی محصوالت
نفتی پاالیشــگاهی ایــران را تســهیل کند کــه از جمله
هر گونه مســاعدت مســتقیم و قابل توجهــی در رابطه با
احــداث ،مدرنیزه کردن یــا تعمیر پاالیشــگاه های نفت
ایران است.
( )3صــادرات محصــوالت نفتــی پاالیــش شــده
(پاالیشگاهی) به ایران:
( )Aدر کل :به جز مورد مشخص شده در زیربخش
( ،)fاگــر رئیس جمهــور به این نتیجه برســد کــه فردی
دانسته ،در تاریخ اجرای «قانون تحریم های جامع ایران،
مسئولیت پذیری و محرومیت مصوب ســال ،» 2010یا
پس از ان ،موارد زیر را انجام دهد ،باید ســه مورد یا تعداد
بیشتری از تحریم های مشخص شده در بخش )a(6را در
رابطه با ان فرد اعمال کند:
( )iمحصوالت نفتی پاالیش شده (پاالیشگاهی) به
ایران بفروشد یا برای ایران فراهم کند که:
( )Iارزش بازاری منصفانه یک میلیون دالر یا بیشتر
داشته باشد؛ یا
( )IIدر دوره دوازده ماهــه ،مجمــوع ارزش بازاری
منصفانه ان پنج میلیون دالر یا بیشتر شود.
یــا ( )iiکاالهــا ،خدمــات ،فناوری ،اطالعــات یا
پشــتیبانی مشــخص شــده در بند فرعی ( )bرا بــه ایران
بفروشد ،اجاره دهد یا فراهم کند که:
( )Iارزش بازاری منصفانه هر کدام یک میلیون دالر
یا بیشتر باشد؛ یا
( )IIدر دوره دوازده ماهــه ،مجمــوع ارزش بازاری
منصفانه ان پنج میلیون دالر یا بیشتر شود.
()Bکاالها ،خدمات ،فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی
توصیف شــده :کاالها ،خدمــات ،فناوری ،اطالعات یا
پشتیبانی توصیف شده در این بند فرعی ،کاالها ،خدمات،
فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی هستند که می تواند به طور
هدف این قانون محروم کردن ایران و
لیبی از کسب درامد الزم برای کمک به
تروریسم بین المللی و توسعه صنایع
نظامی شان است .البته در سال 2006
لیبی از قانون داماتو حذف شد و فقط
ایران در ذیل این قانون قرار گرفت
مســتقیم و به میزان قابل توجهی به بهبــود توانایی ایران
در صادرات محصوالت نفتی پاالیش شده کمک کند که
شامل موارد زیر است:
( )iبه جز مورد مشخص شده در زیربخش ( ،)Cتعهد
کردن یا بستن قرارداد به منظور فراهم کردن بیمه یا بیمه
مجدد برای فروش ،اجاره یا فراهــم کردن چنین کاالها،
خدمات ،فناوری ،اطالعات یا پشتیبانی
( )iiتامیــن مالی یا داللــی چنین فــروش ،اجاره یا
فراهم کردن ،یا
( )iiiفراهم کردن کشتی یا خدمات کشتیرانی برای
تحویل محصوالت نفتی پاالیش شده به ایران.
( )Cاســتثنا برای ضامنیــن و فراهم کننــدگان بیمه
درباره شناســایی کامل و اطمینان از صالحیت مشــتری:
بر اساس این بند ،رئیس جمهور می تواند درباره شخصی که
خدمات ضمانتی یا بیمه ای یا بیمه مجدد (بیمه اتکایی)
فراهم می کند ،تحریم وضع نکند به شرطی که یقین کند
ان شــخص در مقرر کردن و اعمال سیاســت ها ،رویه ها
و کنترل های رسمی ،شناســایی کامل و احراز صالحیت
مشتری را انجام داده است تا مطئمن شود که ان شخص
متعهد نمی شــود یا قراردادی نمی بندد کــه برای فروش،
اجاره یا فراهم کردن کاالها ،خدمات ،فناوری ،اطالعات
یا پشتیبانی توصیف شــده در بند فرعی ( ،)Bبیمه یا بیمه
مجدد ارائه کند.
)6و اخرین بندی که در برجام به توقف تحریم های
قانــون داماتو اشــاره دارد بند .4.9.1پیوســت دو برجام
است.
4.9.1. Sanctions under the Iran,
North Korea and Syria Nonproliferation
Act on the acquisition of nuclear-related
commodities and services for nuclear
activities contemplated in the JCPOA, to be
consistent with the U.S. approach to other
;non-nuclear-weapon states under the NPT
1. Sanctions on joint ventures relating
to the mining, production, or transportation
;))of uranium (ISA Section 5(b)(2
بر اســاس این بند برجام بند )2()b(5قانون داماتو
متوقف شده است:
ترجمه این بند قانون داماتو در ادامه امده است:
( )2تحریم های اجباری بیشــتر در رابطــه با انتقال
فناوری هسته ای:
( )Aدر کل :بــه جــز مــورد مشــخص شــده در
زیربخش های ( )Bو ( ،)Cدر هر مــوردی که فرد به علت
فعالیت مشخص شــده در بند ( ،)1که مربوط به دستیابی
یا ساخت تســلیحات هســته ای یا فناوری مرتبط با ان یا
دستیابی و ساخت موشک ها یا تسلیحات متعارف پیشرفته
است که برای رساندن سالح هســته ای به هدف طراحی
شــده یا تغییر داده شده است ،مشــمول تحریم های ان
بند باشــد ،نمی توان هیچ مجوزی برای صادرات ،و هیچ
تاییدیه ای برای انتقــال یا انتقال مجــدد هر گونه ماده و
اقالم ،تاسیســات ،قطعات یــا دیگر کاالهــا ،خدمات یا
فناوری هسته ای ،چه مستقیم یا غیرمستقیم ،به کشور یا
دولتی که صالحیت قانونی و قضائیه اولیه درباره ان فرد را
دارد ،صادر کرد که موضوع توافق همکاری میان امریکا و
ان دولت است یا خواهد بود.
( )Bاســتثنا:تحریم های توضیح داده شــده در بند
فرعی ( )Aنباید درباره کشــوری اعمال شود که دولت ان
درباره شخصی که در فعالیت توصیف شده در ان بند فرعی
دخیل است ،صالحیت قضائیه اولیه دارد ،به شرط اینکه
رئیس جمهور تشــخیص دهــد و به کمیته هــای مربوطه
کنگره اطالع دهد که دولت ان کشور:
( )iدرباره ان فعالیت اطــاع ندارد یا دلیلی ندارد که
درباره ان مطلع باشد ،یا
( )iiهمه گام های منطقــی الزم را برای جلوگیری از
تکرار ان فعالیت و مجازات فرد مورد نظر برای ان فعالیت
برداشته است یا بر می دارد.
( )Cتاییــد فــردی :بــا وجــود بنــد فرعــی (،)A
رئیس جمهــور می تواند به صورت مــوردی ،صدور مجوز
برای صادرات یا تایید انتقال یا انتقال مجدد هر گونه ماده
و اقالم ،تاسیســات ،قطعات یا دیگــر کاالها،خدمات یا
فناوری هســته ای را که منوط به توافق همکاری هســت
یا خواهد بود ،برای شــخصی تایید کند که ان شخص در
کشوری باشد که بند ( )Aدرباره ان اعمال می شود (به جز
شــخصی که موضوع تحریم های بند ( )1است) البته به
شرطی که رئیس جمهور:
( )iمشخص کند که چنین تاییدی برای منافع امنیت
ملی امریکا حیاتی است و
( )iiحداقل پانزده روز قبل از صــدور چنین مجوز یا
تاییدیه ای برای چنین انتقال یا انتقال مجددی ،به کمیته
امور خارجه مجلــس نماینــدگان امریکا و کمیتــه روابط
خارجی سنا ،توجیه الزم را برای تایید چنین مجوزی برای
انتقال یا انتقال مجدد ،ارائه کند.
( )Dتفســیر(قانون) :محدودیت هــا در بنــد فرعی
( )Aعالوه بر همه دســتورالعمل های قابل اعمال دیگر،
الزامات و محدودیت های مندرج در قانــون انرژی اتمی
سال 1954و دیگر قوانین مرتبط ،اعمال می شود.
( )Eتعریــف :در ایــن بند ،عبــارت « توافــق برای
همکاری » همــان معنای مــد نظر بخــش .b 11قانون
انرژی اتمی سال ))b(2014 .U.S.C 42( 1954را دارد.
( )Fقابل اعمال بودن :تحریم هــای بند فرعی ()A
فقــط در موردی اعمال می شــود که در ان فــرد ،به علت
فعالیت توصیف شــده در بنــد ( )1موضــوع تحریم های
ان بند باشــد طوری که شــخص در تاریخ اجرای «قانون
تحریم های جامع ایران ،مسئولیت پذیری و محروم کردن
مصوب سال ،» 2010یا پس از ان ،در ان فعالیت دخیل
باشد .بنابراین برجام ،بندهای تحریمی قانون داماتو درباره
موارد زیر را متوقف کرده است:
توقف تحریم ارائه خدمات بیمه ای ،یا بیمه اتکایی خــارج کردن افــراد و نهادهای تحریم شــده و نیزتحریم های اعمالی وفق بخش )a(5
توقــف تالش هــا بــرای کاهــش فــروش نفــتایــران شــامل محدودیت ها بر مقــدار فــروش نفت خام
ایــران و کشــورهایی کــه می توانند نفــت خام ایــران را
بخرند؛
توقف تحریم سرمایه گذاری ،شــامل مشارکت درسرمایه گذاری های مشترک ،کاالها ،خدمات ،اطالعات،
فناوری و دانش و کمک فنی برای بخش های نفت ،گاز و
پتروشیمی؛
توقــف تحریــم صــادرات ،فــروش یــا عرضــهفراورده های نفتی تصفیه شده و فراورده های پتروشیمی به
ایران؛
توقف تحریم های اعمالی بر مشارکت های مربوطبه استخراج معدن ،تولید یا حمل و نقل اورانیوم.
سیاست
ناقض برجام
قانون داماتو و رویکر د ترامپیسم به برجام
سیدمجتبی جالل زاده
پژوهشگر روابط بین الملل
3
قانونــی کــه تصویــب ان موجــب محدودیت های
اقتصــادی و ســرمایه گذاری تجاری خصوصــا در بخش
مثلث | شماره 337
داماتو نقض برجام است یا خیر؟
سیاست
با تصویب قانون تحریمی ایــران (Iran Sanction
)1966 Act ofموسوم به داماتو در ایاالت متحده امریکا،
صداهای بلندی را در ایران مبنی بر نقض برجام به گوش
می رساند .واقعیت ان است که برنامه جامع اقدام مشترک
(برجام) ســندی چند الیه اســت .الیه هایی کــه موجب
دربرگرفتن ابعاد حقوقی ،سیاسی و فنی می شود و ماهیت
پیچیده این توافق نامه را موجب می گردد؛ پیچیدگی ای
که تکثر و قــدرت بازیگــران ان ،مهم تریــن دلیل برای
انسجام اتی ان را می تواند موجب می گردد .در این جستار
به بررسی این موارد می پردازیم که نخست ایا تصویب این
قانون یکســویه و خارج از منطق در امریکا ،نقض برجام
محسوب می شود یا خیر؟ دیگر انکه ایا این قانون می تواند
کمکی به شعار انتخاباتی ترامپ مبنی بر پاره کردن برجام
نماید؟ در پاسخ به این دو پرسش ،انچه حائز اهمیت است
اعتبار حقوقی این سند بین المللی است.
انرژی و مشخصا صنعت نفت ایران می گردد ،پیشینه ای
بیشــتر از پرونده هســته ای ایران دارد و پیش از شــروع
بحث ها در مــورد صنعت هســته ای ایــران ،تصویب و تا
حدودی اجرا می شــد .این قید «حدود» و نسبی دانستن
سختگیری در اجرای این قانون را بر حسب موارد تاریخی
اورده ام؛ به این معنا که در بســیاری از مــوارد امریکا این
قانون را اجرا نمی کرد و شــرکت هایی مانند ِشــل و توتال
توانســته بودند در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری هایی
کنند تا زمانی که بحث پرونده هسته ای ایران ،وارد مراحلی
جدید شــد و غرب تنها راه مقابلــه بــا ان را در یک اجماع
بین المللــی می دیــد و بر همین اســاس طی ســال های
گذشته ،این قانون تحریمی ،رنگ زنده ای به خود گرفت.
واقعیــت امر ان اســت که قانــون تحریمــی ایران
(داماتو) ماهیتی غیر هســته ای و ارتباطــی با برنامه های
هســته ای ایران نــدارد و خــارج از مباحــث تحریم های
هسته ای دســته بندی می شــود .با این حساب ،تصویب
ان نیز قطعا ضرری بــه برجام و ادامه حیــات ان نخواهد
زد .اما ایا این بدان معناست که داماتو هیچ گونه ارتباطی
با نقض برجام ندارد؟ خیر! این امــر در واقع حکایت از ان
دارد که داماتو در تار و پود برجام تنیده شده است! به این
معنا کــه اگرچه این قانــون تحریمی یکســویه و از جانب
ایاالت متحــده امریــکا و دارای ماهیتی غیرهســته ای
اســت اما از دو منظر می تواند به برجام ضربــه بزند و ان را
نقض کند .نخست انکه قانون داماتو و تصویب ان به روح
برجام که همانا اعتماد متقابل ،همکاری های بین المللی
و تنش زدایی است ،ضربه می زند .دیگر انکه اجرای تمام
و کمال ان ،قطعا نقض برجام اســت .چرا که در بندهایی
از «ضمیمه دوم» برجــام و در قســمت «ب» که مربوط
است به تعهدات ایاالت متحده امریکا در قبال برجام ،به
صراحت از این قانون نام برده شــده است و امریکا متعهد
شده تا بندهایی از داماتو را تعلیق و چشم پوشی ()Waive
نماید .این موارد را می تــوان در بندهای 4.2.1و 4.3.1
و 4.3.2و 4.3.4مشاهده کرد .به نظر می رسد این مورد
در راستای کســب امتیاز بیشتر توســط تیم مذاکره کننده
ایرانی ،در برجام گنجانده شده اســت تا گامی فراتر از لغو
تحریم های مرتبط با پرونده هســته ای برداشــته باشند.
البته ناگفته نماند که تعلیق بخش هایی از قانون تحریمی
ایران که در برجام امریکا به ان متعهد شده است؛ نیازمند
دستور هر شش ماه یک بار رئیس جمهور این کشور است.
پــس در جمع بندی این قســمت بــه ایــن دو نکته
پی می بریم که .1تصویب قانون تحریمی ایران موســوم
به داماتو ،نقض برجام نیست .اما .2اجرای تمام و کمال
و عدم چشم پوشــی بخش های مشــخص و تصریح شده
این قانون در برجام توســط امریکا ،نقــض فاحش برجام
خواهد بــود .در نهایت اینکه .3تصویــب داماتو ،موجب
تشــدید بی اعتمادی و بدبینی بین ایران و غرب می شــود
41
سیاست
که به خودی خــود می تواند ادامه حیــات برجام را باتوجه
به گروه های مخالف و صاحب نفوذ در هر دو کشور ،دچار
اخالل نماید.
سیاست
42
مثلث | شماره 337
داماتو عصای دست ترامپ برای پاره کردن
برجام می شود؟
در پی یافتن پاسخ این پرسش به این نکته باید توجه
داشــت که توانایی انجام کاری با اراده و عملی کردن ان
توانایی متفاوت اســت .برای بحث بیشــتر ،از این مورد
شــروع می کنم که ترامــپ به عنوان رئیس جمهــور اینده
امریکا توانایی ان را دارد تا برجام را ملغی یا در قالب ادبیات
هیجانی خودش ان را پاره کند .قانون اساسی امریکا این
توانایی را در حیطه اختیارات قانونی وی گذاشته است .اما
اینکه ایا ترامپ این کار را انجام می دهد و از توانایی خود
بهره می گیرد تا این لغو برجام را تعریــف عملیاتی نماید،
بحثی مفصل است که معتقدم سه چالش عمده پیش روی
وی برای این مهم قرار دارد .نخســت روحیه و شخصیت
فردی ترامپ است .مورد دیگر به داخل حکومت و جامعه
امریکا باز می گردد و مورد اخر ،ناظر بر محیط کنش گری
بازیگران و دولت ها یعنی عرصه روابط بین الملل است .که
در هر سه مورد یاد شــده؛ ویژگی ها و موانعی برای تحقق
اجرایی شــدن شــعار انتخاباتی ترامپ مبنی بر پاره کردن
برجام را پدید می اورد.
بــرای توضیــح دو مــورد اول مختصــری ،بیــان
می کنم و بیشــترین تاکید خــود را بر موانــع بین المللی
برای تحقــق شــعار ترامپ معطــوف مــی دارم .اگرچه
تصویب قانــون داماتو ،می توانــد کمک بســیار بزرگی
بــرای ترامــپ در راســتای ملغی کــردن سیســتماتیک
برجام باشــد و ان را خــارج از کنتــرل و حــوزه نفوذ خود
دانســته و به محیط قانون گذاری امریکا ارتباط دهد اما
این امر عاقالنه به نظر نمی رســد .نخســت اینکه ترامپ
دارای روحیــه ای پوپولیســتی و محافظه کارانه اســت.
وجه پوپولیســتی در رفتار و روحیه ترامــپ ،برای دوران
تبلیغات و احراز نامزدی پست ریاســت جمهوری بوده تا
بتواند با تهییــج افکار عمومی و تاثیر بــر رای دهندگان،
بر مسند ریاست جمهوری دست یابد اما وجه دوم ترامپ
که همان محافظــه کاری اســت را می تــوان در دوران
ریاســت جمهوری اش مشــاهده کرد تا پس از در دست
گرفتن قدرت ،شــعارهای انتخاباتی را کنار گذاشته و با
واقعیات صحنه سیاســت خارجی مواجه شود .همچنین
با نگاه به گذشته و با تحلیل رفتار روسای پیشین ایاالت
متحده امریکا ،به این نکتــه پی خواهیم برد که افرادی
مانند ایزنهاور ،نیکســون و ریگان اگرچه دارای رفتاری
ماجراجویانه بوده اند اما تجربه سیاســت خارجی امریکا
نشــان داده که این افراد از الگوهــای همکاری جویانه
بیشتری در حل منازعات بین المللی بهره گرفته اند.
اما ســنگ دیگر بــر ســر راه ترامــپ در داخل خود
امریکا ســت ،به این معنا که با دنبال کردن روند سیاســت
خارجــی این کشــور در می یابیم کــه این رونــد در دوران
ریاســت جمهوری اوباما در حال انجام یــک کوچ امنیتی
است .این کوچ امنیتی بر اساس الزاماتی پایه ریزی شده
است و تا کنون نیز گام هایی برای تحقق ان برداشته شده
اســت .بعید اســت ترامپ بخواهد خود را با بوروکراسی و
نظام تصمیم سازی امریکا درگیر نماید و خالف روند گذشته
اقدام نماید ،ضمن انکه سیاست گذاری راهبردی امریکا
در روند تنظیم برنامه برجام با نشانه های مربوط به مصالحه
و اجمــاع توافقی که یکی از موضوعات سیاســت گذاری
عمومی است ،هماهنگی دارد.
از طــرف دیگــر ،اقنــاع افــکار عمومــی امریکا و
مالیات دهندگانی که رویکرد سلبی نسبت به جنگ دارند،
کاری دشوار برای ترامپ خواهد بود.
موانع بین المللی نقض برجام توسط امریکا
در بافــت موقعیتی کنونی روابط بین الملل روســای
جمهوری امریکا (اکنون اوبامــا و بعدا ترامپ) باید خود را
ملزم به اجرای برجام بدانند چراکه جامعه بین المللی ،نقض
و برهم زدن چنین توافق بزرگی را توسط امریکا نمی پذیرد.
برای توضیح این پاسخ که ان را موانع فرااتالنتیکی ِ
پیش
روی رئیس جمهــور امریــکا برای نقض برجــام می دانم،
در سه ســطح بر مبنای ســطوح تحلیل کالن به سازمان
ملل ،شرکای استراتژیک و رقبای استراتژیک دسته بندی
می نمایم.
نخســت انکه برجام به عنوان یک ســند بین المللی
و البته الزام اور توســط ســازمان ملل متحد پذیرفته شده
اســت .عالوه بر انکه تک تک دولت های طرف قرارداد
در این سند حقوقی ،اراده ازاد خود را در الزام به پذیرش و
اجرای ان دانسته اند؛ شــورای امنیت سازمان ملل متحد
نیز برجام را طی قطع نامه 2231و ذیل ماده 25منشور این
سازمان ،به صورت سندی الزم االجرا برای دولت ها دراورده
است و از اعتبار حقوقی مستحکمی برخوردار است .در این
خصوص به دو نکته اشاره می کنم.1 :قوانین بین المللی بر
قوانین داخلی کشورها تفوق و برتری دارد .به این معنا که
در مورد قانون داماتو و قطعنامه ،2231اولویت و تفوق بر
اجرای قطعنامه و البته برجام به عنوان ضمیمه ان است.
.2امریکا طی سال های گذشته و پس از جنگ دوم جهانی
در پیدایش و پاسداری نُرم های بین المللی بسیار کوشیده
است .حال نمی تواند از انچه طی این سال ها ،به دنبال ان
بوده است و کشورهای دیگر را ملزم به اجرای ان دانسته
است ،چشم پوشی نماید و دیگر انکه.3 ،فاصله گرفتن از
قواعد بین المللی و بدعهــدی می تواند به وجهه و حیثیت
بین المللی امریکا لطمه وارد کند.
اما سطح دیگر شرکای امریکا هستند که در این سند
بین المللی به عنوان طرف قرارداد و ذی نفوذ می باشــند.
بریتانیا ،فرانســه و المان در کنار اتحادیــه اروپا به عنوان
بازیگران صاحب نفــوذی که اوال خواهــان ایفای نقش
بیشتر در سیاست بین الملل و مناقشات بین المللی هستند
و ثانیا طی سالیان اخیر تمام تالش خود را به کار گرفته اند
تا به عنــوان بازیگرانی مســتقل از سیاســت های امریکا
ایفای نقش کنند و مانند گذشته (جنگ سرد) صرفا نقش
تایید کننده و پیروی کننده از سیاست های امریکا را نداشته
باشــند ،را نیز باید در نظر گرفت .ضمن انکــه ،اروپا ییان
دیگر حاضر نیستند از منافع اقتصادی حاصل از تجارت با
ایران چشم پوشــی کنند و هم پای خواست و منافع امریکا
حرکت نمایند .هم چنین هنوز ناخرسندی اروپا ییان از عدم
روراســتی امریکا با انان در جریان مذاکرات هســته ای و
خاطره مذاکرات محرمانه ایران و امریکا برایشــان از بین
نرفته است و حا ضر نیستند مانند پدید امدن توافق ،برای
محو ان نیز ،تسلیم تصمیم های یکطرفه شوند .و مورد اخر
در خصوص رقبای بین المللی و مشــخصا دو قدرت بزرگ
یعنی چین و روسیه است .واقعیت امر حاکی از ان است که
تنش در روابط بین امریکا و این دو قدرت شرقی ،بسیار باال
گرفته است و نگاه این کشور به چین و روسیه در چارچوب
همکاری تبیین نمی شود .امریکا معتقد است که همکاری
استراتژیک جای خود را به رقابت استراتژیک داده است.
بر همین اساس روسیه و چین نیز هرکدام به عنوان اعضای
دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد ،برای اعتبار خود و
همچنین مهار نقش محوری بازیگری امریکا در سیاست
بین الملل هم که شــده به عنوان موانع جدی برای ملغی
کردن این سند ،به حساب می ایند.
نتیجه
واقعیت ان است که برجام توافقی سیاسی و دوطرفه
بین جمهوری اســامی ایران و ایاالت متحــده امریکا به
حساب نمی اید .این توافق طرفین دیگری هم دارد که به
اندازه این دو کشــور ،خود را متعهد به اجرای ان می دانند
و به ســادگی نمی توان بــا تصویب قانــون تحریمی ایران
(داماتو) در امریکا ،برجام را ملغی شــده دانست .اگرچه با
اجرایی شــدن کامل داماتو ،برجام نقض می شو د اما راهی
طوالنی برای ملغی شدن ان در پیش است .چرا که سازوکار
رسیدگی به نقض برجام توسط هر یک از طرفین در خود این
سند دیده شده است و مسیر نسبتا طوالنی و بوروکراتیکی به
نظر می رســد .تصویب قانون داماتو و برجسته شدن رنگ
تحریم های یکسویه واشنگتن نبایستی موجب عصبانیت
و اتخاذ تصمیم های هیجانی برای مقابله با مثل توســط
تهران شود .زیرا این گونه رفتارها می تواند زمینه پاره کردن
برجام را نــه در امریکا بلکه در ایران پدیــد اورد .دلیل این
تاکید ان اســت که اگرچه پاره کردن و ملغی کردن برجام
توســط دولت اینده ایاالت متحده امریکا امری ،غیرقابل
پذیرش و تا حدودی محال است اما این امکان که امریکا
و تیم حاکمیتی جدید این کشــور با اقدامــات خود ،زمینه
پاره کردن برجام را از سوی ایران فراهم اورند ،دور از ذهن
نیســت .در این صورت اســت که کار برای تیم امریکایی
و رئیس جمهور بعــدی امریــکا در راســتای ملغی کردن
برجام ،بسیار اسان است و انچه که محال به نظر می رسد،
به اســانی علیه ایران انجام گیرد؛ یعنی بــار دیگر اجماع
داخلــی (افــکار عمومــی) و بین المللی توســط امریکا،
می تواند علیه ایــران با کمترین هزینــه رخ دهد و به تمام
انچه علیه ایران و برجام توســط ترامپ گفته شده است،
عینیت بخشــد و تصویب قانون داماتــو کاتالیزوری برای
پایان دادن به حیات کوتاه مدت ،برجام شود.
اگرچه پاره کردن و ملغی کردن برجام توسط دولت اینده ایاالت متحده امریکا امری ،غیرقابل
پذیرش و تا حدودی محال است اما این امکان که امریکا و تیم حاکمیتی جدید این کشور با
اقدامات خود ،زمینه پاره کردن برجام را از سوی ایران فراهم اورند ،دور از ذهن نیست
سیاست
مثلث | شماره 337
سیاست
43
سیاست
معارضه با روح برجام
یکند
اوباما به احتمال ۹۰درصد این قانون را وتو نم
حسن بهشتی پور
4
کارشناس مسائل هسته ای
سیاست
44
مثلث | شماره 337
نمایندگان مجلــس نماینــدگان و ســنای امریکا در
شرایطی قانون تحریم های ایسا « »ISAعلیه ایران را تایید
و برای امضا به رئیس جمهور واگــذار کرده اند که در داخل
ایران صحبت از مغایرت این اقدام امریکا با برجام است .اگر
بند مقدمه برجام را نگاه کنیم در بند «ه» و «ح» به صراحت
همکاری با ایران ر ا ترغیب و تشویق می کند .اما وقتی امریکا
تحریم هایی را برای 10ســال اینده در نظــر می گیرد بدان
مفهوم است که انها این بند را نادیده گرفته اند و بنابراین این
اقدامشان در تعارض با روح برجام است.
منتها در بحث مربوط به خود برجــام ،امریکایی ها از
ابتدا می گفتند در خصوص تحریم هایی که دولت واشنگتن
علیه ایران اعمال کرده ،کاخ سفید اختیار دارد حکم بدهد
تا این تحریم ها متوقف شــود که همین اتفــاق هم افتاد.
اما بخش های مربوط به کنگره شــامل مجلس نمایندگان
و ســنا را دولت امریکا نمی توانســت لغو کند و باید برجام را
به تصویب کنگره می رســاند .این در حالی است که دولت
اوباما تقریبــا مطمئن بود که اگــر برجام را بــه کنگره ببرد،
کنگره به احتمال بســیار زیاد ان را تصویــب نخواهد کرد و
بنابراین ان را به تصویــب کنگره نرســاند .در عوض ان از
اختیار رئیس جمهور اســتفاده کرد تا هر 6ماه یکبار اجرای
تحریم هایی که کنگره علیه ایران وضع کرده بود را متوقف
کرده و هر 180روز یکبار ان را تمدید کند .از یک سو قانون
داماتو وقتی تایید شود چون 10ســاله است حتی از سقف
زمانی تعیین شــده برای اجــرای برجام نیز فراتــر می رود.
چرا که برجام قرار بود طی هشت ســال که یک سال ان نیز
سپری شده اجرایی شود .از ســوی دیگر این اقدام با مواد
26،28،29 ،24 ،23 ،21و 33که در برجــام امده به ویژه
انچه در بخش «ب» در پیوست دوم است کامال در تعارض
است .بنابراین زمانی می توانیم بگوییم داماتو برجام را نقض
کرده که رئیس جمهور فرمان اجرا نشدن ان را اعالم نکند و
این قانون به حالت تعلیق در نیاید .رئیس جمهوری امریکا
موظف است جلوی اجرایی شــدن تحریم هایی که کنگره
وضع کرده را بگیرد و ان را متوقف کند .بنابراین اگر باراک
اوباما یا دونال د ترامــپ ،رئیس جمهور منتخب امریکا که تا
چند هفته دیگر کارش در کاخ ســفید را اغاز می کند جلوی
اجرای این تحریم ها را نگیرد ،صراحتا می توان گفت برجام
نقض شده است .ولی اگر فرمان صادر کرد و جلوی اجرای
ان را گرفت دیگر نمی توان گفت برجام نقض شــده ،تنها
می توانیم بگوییم این اقدام امریکا با روح برجام در تعارض
است .زیرا در بند «ه» و «ح» به صراحت بیان شده است که
طرفین در زمینه های مختلف باید با ایران همکاری داشته
باشند .بنابراین انها نمی توانند دوباره دم از تحریم بزنند زیرا
این مساله در تعارض با بندهای مذکور است .درواقع اوباما
که دوره ریاســت جمهوری اش در اول بهمن ماه اینده تمام
می شــود در اول ژانویه یعنــی یازدهم دی ماه امســال باید
اجرای تحریم های کنگره را به مدت ۶ماه دیگر متوقف کند
و حاال باید ببینیم که ایا ترامپ هم همین مسیر را در ماه جون
۲۰۱۷ادامه می دهد یا خیر .اگر اوباما ی ا ترامپ در این فاصله
که ذکر شد دستور توقف اجرای تحریم ها را امضا نکنند در
ان صورت است که می شود گفت به طور قاطع برجام نقض
شده است.
در این میان برخی می گویند داماتو ربطی به مســائل
هســته ای ندارد و صرفا تحریم نفت و گاز ایران اســت در
صورتی که این حوزه ها به خاطر مســائل هســته ای بعد از
ســال ۲۰۰۲تحریم شده اند .درست اســت که خود قانون
داماتو از ابتدا به برنامه صلح امیز هســته ای ایران ارتباطی
نداشته و مرتبط با مباحث تروریســم و حقوق بشر بوده ،اما
اصل بحث این قانون در ایــن دوره ،مرتبط با فعالیت های
هســته ای ایران اســت .همچنین امروز دیگر زمینه های
حقوقی و بین المللی از قبیل قطعنامه های شــورای حکام
و شــورای امنیت ســازمان ملل علیه ایران که امریکایی ها
قبال در اجماع سازی میان کشورها و همچنین اتحادیه اروپا
استفاده می کردند ،وجود خارجی ندارد و بهانه از دست انها
گرفته شده اســت .نکته دیگری که وجود دارد ،این است
زمانی که بیل کلینتون ،رئیس جمهوری وقت امریکا قانون
داماتو را تصویب کرد ،هیچ کشور اروپایی از ان تبعیت نکرد
زیرا هیچ یک از انها توجیه نبودند که امریکا چرا می خواهد
چنین فشــارهایی را به ایران تحمیل کند .اکنون نیز ما در
شرایطی قرار داریم که امریکا نمی تواند به هیچ وجه قانونی
را برای توقف ســرمایه گذاری دیگران در ایران مستند قرار
دهد زیرا هم قطعنامه های شــورای امنیت و قطعنامه های
شــورای حکام اژانس بین المللی لغو شــده و هم موضوع
پی ام دی کامال منتفی شــده پس اساســا بهانــه ای برای
تحمیل دوباره این تحریم ها از ســوی امریکا وجود ندارد.
بنابراین توجه داشته باشیم داماتو همچنان که در سال 96
کارایی نداشت ،االن هم کارایی ندارد .از سوی دیگر اقدام
متقابل ایران در برابــر تصویب تمدید تحریم ها نیز اهمیت
دارد؛ در این خصوص اگر ما اقدامی نکنیم ،اشتباه محض
است .زیرا این شروع یک روند جدید در کنگره ای است که
اکثرا مخالف برجام هستند .اما باید توجه داشته باشیم پاسخ
ایران باید هوشمندانه و اقدامی متناسب با اقدام انجام شده
توسط امریکا باشــد .چرا که تا رئیس جمهور امریکا فرمان
توقف اجــرای تحریم ها را امضا کند هنــوز هم نمی توانیم
بگوییم امریکا نقض برجا را انجام داده است؛ ما نباید بهانه به
دست طرف مقابل بدهیم .درواقع اوباما به احتمال ۹۰درصد
این قانون را وتو نمی کند چرا که حتــی اگر این کار را انجام
دهد ،کنگره و ســنا باتوجه به رای اکثریت ۴۱۹در مجلس
نماینــدگان و ۹۹نفر در ســنا به قانون SIAخیلی بیشــتر از
تعداد الزم برای خنثی کردن وتوی رئیس جمهور که دو سوم
اراست ،در دو مجلس رای دارند .اما رئیس جمهور امریکا با
استفادهازاختیاراتخودهمچنانمی توانداجرایتحریم ها
را به مدت شش ماه دیگر متوقف کند .اگر اوباما طبق روال
گذشــته از زمان اجرای برجام که در دو مرتبه ان را متوقف
کرده است ،جلوی اجرای ان را بگیرد ،ما در این شرایط باید
قوانینی که امریکایی ها در حال وضع کردن ان علیه ایران
هستند را به عنوان سندی در مجامع بین المللی مطرح کنیم
تا بتوانیم از تکرار این اقدام انها در سال های اتی جلوگیری
کنیم و این نکته را باید لحاظ کنیم که ما در سال های بعد با
دولت جمهوریخواه که اکثریت کنگره و سنا را در اختیار دارد،
مواجه هستیم؛ بنابراین باید در دو سطح داخلی و بین المللی
اقدامــات حقوقــی الزم را در این رابطه انجــام دهیم .باید
توجه داشت به بهانه تمدید یک قانونی که از همان ابتدای
تصویبش در سال ۱۹۹۶محکوم به شکست بود ،نباید کل
برجام را زیر پا بگذاریم ،چرا که همانطور که پیش تر گفتم
امریکایی ها تا زمانی که توقف قانون را داشــته باشند ،این
مساله نقض برجام محسوب نمی شود.
درواقع در صورتــی که رئیس جمهور امریکا دســتور
توقف اجرای قانــون مذکور را امضا نکنــد ،در ان صورت،
اقدام متناسب ما می تواند احیای بخشــی از فعالیت های
هســته ای ما پیش از برجام باشــد که البته باید همه ابعاد و
تبعات مختلفی که می تواند اقدام ما را در پی داشته باشد در
شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد.
باید توجه داشته باشیم که امریکایی ها و متحدان ان
قصد دارند که ایران را ناقض برجام معرفی کنند و مسئولیت
این موضوع را به گــردن ما بیندازند ،بنابراین باید حســاب
شــده عمل کنیم .اگر رئیس جمهور امریکا متوقف شدن
قانون داماتو را بار دیگر اعالم کند ،این قانون عمال بی تاثیر
می شود و از اول هم این قانون بی خاصیت بوده و کشورهای
مختلف به دلیل تضاد با منافعشان ان را رعایت نکرده اند و
نخواهند کرد اما همانطور که توضیــح دادم اگر این اتفاق
از جانــب رئیس جمهور امریــکا رخ ندهد ،ایران بایســتی
اقدامی متناسب با اقدام انها را به لحاظ حقوقی انجام دهد و
شکایت هاییراازامریکاتنظیموبهمجامعبین المللیارجاع
دهد و انها را به عنوان ناقض برجــام و مخل صلح و امنیت
بین المللی معرفی کنیم و در این صورت است که دست ما
برای اقدامات متناسب بعدی هم باز می شود.
سیاست
پاسخ قاطع
باید هوشمندانه در مقابل کنگره و دولت امریکا موضع بگیریم
حنیف غفاری
روزنامه نگار
5
مثلث | شماره 337
سیاست
طی روزهای اخیر میان دولتمردان و سیاستمداران
کشورمان در خصوص نقض برجام از سوی ایاالت متحده
امریکا اجماع حاصل شــده اســت.نقض صریــح برجام
از ســوی ســنای امریکا و امضای احتمالی مصوبه تمدید
تحریم هــای ایــران ( )ISAتوســط بــاراک اوبامــا ،مولد
تحلیل ها و بحث های زیادی در حوزه هسته ای و سیاست
خارجی کشور مان بوده است .در این خصوص نکاتی وجود
دارد که باید در کنار تحلیل هــای حقوقی و فنی مربوطه به
انها توجه داشت.
نکته اول :کلیــت تمدید تحریم های ایران توســط
سنای امریکا ،نقض برجام محســوب می شود .به عبارت
بهتر ،نقــض برجام منوط به اجرایی شــدن یا نشــدن این
تحریم ها از سوی وزارت امور خارجه یا وزارت خزانه داری
ایاالت متحده امریکا نیست .تمدید تحریم هایی که از سال
1996علیه ایران وضع شده اســت ،عمال تفاوتی با وضع
تحریم های جدید علیه کشورمان ندارد.
نکته دوم :تمدید قانون داماتو ،نقض عینی و عملی
مفــاد 19،20،25،26و 33منــدرج در برجام محســوب
می شود .به عبارت بهتر ،اقدام اخیر سنای امریکا مصداق
بارز و عینــی «وضع تحریم هــای یکجانبه» علیــه ایران
محسوب می شود .ان هم تحریم هایی که قرار بود مطابق
سند رسمی برجام برداشته (و نه تعلیق) شود.
نکته سوم :دولت باراک اوباما قبل از اینکه کنگره به
مرحله تمدید قانون داماتو برسد ،دو بار ماده 29برجام را به
صورت علنی نقض کرد .ممانعت وزارت خزانه داری امریکا
از مراودات بانک های بزرگ امریکایــی و اروپایی با ایران
و وضع قانــون محدودیت صدور ویزا برای کســانی که به
ایران سفر می کنند مترادف با نقض برجام بود .با این حال
متاســفانه دولت و دستگاه سیاســت خارجی کشورمان در
مقابل دو بار نقض عهد امریکا اقدامی صورت ندادند .حتی
دستگاه سیاست خارجی می توانست این موارد را به کمیته
بررسی برجام ارجاع دهد که حتی از این اقدام نیز خودداری
کرد .اگر کشورمان در مقابل دو بار نقض عهد قبلی امریکا
واکنشی قاطعانه صورت می داد ،هم اکنون سنای امریکا
ناچار بود محتاطانه تر در این خصوص گام بر دارد.
نکته چهارم :فراموش نکنیم که قانون داماتو توسط
همان سناتورهایی تصویب شــده که حداقل 42نفر از انها
به توافق هســته ای میان ایران و اعضای 5+1رای مثبت
داده و موجبات تصویب ان را فراهم اورده بودند .با این حال
چنانچه سناتور باب کورکر اظهار کرده است ،هدف سنا از
این اقدام ،باز گذاشتن دست رئیس جمهور بعدی امریکا در
ادامه تحریم ها علیه ایران و حتی وضع تحریم های جدید
علیه کشورمان است.
نکتــه پنجــم :مقامــات وزارت امور خارجــه و حتی
رئیس جمهور محترم نســبت به نقض برجــام متفق القول
بوده و تمدید قانون ISAرا مترادف با بی تعهدی واشنگتن
در قبــال توافق هســته ای میان ایــران و اعضــای 5+1
می دانند .بنابراین اجماع و اتفاق نظر مسئوالن کشورمان در
خصوص نقض برجام از سوی امریکا باید به مبنا و محوری
برای ترسیم و تعیین رفتارها و واکنش های بعدی از سوی
کشورمان در تقابل با واشنگتن تبدیل شود.
نکته ششــم :هم اکنــون زمان ان رســیده تــا دیگر
اعضای 5+1رویکرد واقعی خــود را در برابر نقض برجام از
سوی واشنگتن مشــخص نمایند .متاسفانه تاکنون شاهد
واکنشی قاطعانه در خصوص نقض برجام از سوی امریکا
ن نبوده ایم .به عبارت
ط ترو ئیکای اروپایی ،روسیه و چی
توس
بهتر ،الزم است دستگاه سیاست خارجی کشورمان صراحتا
از دیگر اعضای 5+1بخواهد تا مواضع خود را نســبت به
نقض برجام از سوی امریکا مشخص نمایند.سکوت دیگر
اعضای ،5+1مخصوص ا ترو ئیکای اروپایی در قبال اقدام
اخیر امریکا اساسا قابل قبول نیست.
نکته هفتم :نقض برجام ،محصول عملکرد مشترک
ســناتورهای دو حزب دموکــرات و جمهوریخواه اســت.
بنابراین ترســیم دوگانه «اوباما-ترامپ» و اعمال تفکیک
میان کبوترها و بازها دیگر مفهوم خود را از دست داده است.
حتی اگر هیالری کلینتون در انتخابات ریاســت جمهوری
امریکا پیروز می شد ،نقض برجام از سوی کنگره و همراهی
اوباما با این موضــوع اجتناب ناپذیر بود .بــه عبارت بهتر،
نقض اخیر برجام ،توسط کنگره و دولت فعلی امریکا صورت
گرفت ه نه دولت بعدی این کشور!
نکتــه هشــتم :چنانچــه منابــع امریکایــی گزارش
داده اند ،دونالد ترامپ رئیس جمهور بعدی امریکا در صدد
وضع تحریم های غیر هســته ای علیه کشــورمان است.
هم اکنون تیم سیاســت خارجی ترامپ مشــغول تدوین و
تعیین تحریم های غیر هســته ای (که در ظاهر مغایرتی با
متن برجام ندارند) علیه کشورمان هســتند .اگر در همین
مرحله جلوی نقض عهــد امریکا گرفته نشــود ،حدود دو
ماه بعد و در زمان حضور ترامپ در کاخ سفید ،کار دستگاه
سیاســت خارجی کشورمان ســخت تر و پیچیده تر خواهد
ی ترامپ ،از
شد .هم اکنون بســیاری از اعضای تیم سیاس
اصلی ترین مخالفان برجام محسوب می شوند.
ت ترامپ در قبال برجــام به دنبال دو
نکته نهم :دولــ
پروژه اساسی است ؛ نخســت بر هم خوردن برجام از سوی
جمهوری اسالمی ایران (پروژه مقصر جلوه دادن ایران ) و
دیگری کشاندن دوباره ایران پای میز مذاکرات هسته ای
جهت تغییر برخی مفاد برجام به سود منافع امریکا.
نکته دهم :چنانچــه در زمان تصویــب برجام میان
مجلس شورای اسالمی ،شورای عالی امنیت ملی و وزارت
امور خارجه اجماعی نسبی وجود داشت و در نهایت توافق
هسته ای با مالحظاتی خاص و ویژه به تصویب نظام رسید،
هم اکنون الزم اســت دســتگاه های ذی ربــط و گروه ها و
احزاب سیاسی در کشور به صورتی یکپارچه و محکم در برابر
نقض عهد امریکا در برجام عمل کنند.
در نهایــت اینکــه جان کــری ،وزیــر امــور خارجه
ایاالت متحده امریکا و مقامات کاخ ســفید به بهانه اینکه
تمدید تحریم ها ،مصداق وضع تحریــم جدید علیه ایران
محســوب نمی شــود ،قصد دارند اقدام ضد برجامی اخیر
کنگره و کاخ ســفید را توجیه کنند .این در حالی اســت که
اساســا توجیه مقامــات امریکایی در ایــن خصوص قابل
قبول نیســت .اوباما و کری نمی توانند از یک ســو مصوبه
کنگره را امضا کنند و از ســوی دیگــر ،مدعی عدم اجرایی
شــدن بخش های نافی برجام در این مصوبه شــوند .این
دوگانگی ،بایــد به صورتی قــوی و صریح از ســوی ایران
محکوم شود .همچنین الزم اســت پاسخ بسیار سختی به
ایاالت متحده امریکا به علت نقض صریح برجام داده شود.
هم اکنون زمان رصد هوشــمندانه تحرکات دولت فعلی و
بعدی ایاالت متحده امریکا در قبال برجام اســت .اگر این
رصد هوشمندانه در ســایه نوعی اینده پژوهی هوشمندانه
صورت گیرد ،جمهوری اسالمی ایران قادر خواهد بود پاسخ
بدعهدی دشمنان را با قاطعیت کامل بدهد.
45
سیاست
جهان جدید
ایا اکنون که دونالد ترامپ رئیس جمهور ایاالت متحده شــده اســت
می توان این گزاره را مطرح کرد که دوران حسن روحانی به سر امده است؟
مواضع و انتصاب هایی که تاکنون رئیس جمهور جدید امریکا داشته نشان
می دهد که روحانی حتی اگر رئیس جمهور بماند روزهای بســیار ســختی
پیش رو دارد.
عصر پس از روحانی
شرایطبرایانتخابدوبارهروحانیدر
سال 96سختشدهاست
سیاست
46
مثلث | شماره 337
1
شرایط دنیا در حال تغییر است؛ یکباره همه چیز تغییر
کرده .ترامپ رئیس جمهور شده؛ خیلی ها در دنیا خصوصا
در غرب به او روی خوش نشان نداده اند .اینجا در ایران هم
به انتخابات نزدیک می شویم .شاید تحلیل اولیه این باشد
که چرخ سیاست از ان زمان ک ه ترامپ انتخاب شده چندان
به نفع حســن روحانی نمی چرخد یا الاقلش این است که
بگوییم دورنمایی مثبت برای او دیده نمی شــود ،ان هم با
گزینه هایی که رئیس جمهور جدید ایــاالت متحده برای
کابینه اش انتخاب کرده.
حاال همین جا می توان این ســوال را مطرح کرد که
ایا عصر روحانی – اوباما تمام شده و اکنون پدیده ای مانند
ترامپ فرد دیگری را از ایران طلب می کند؟
همه تهدیدات اقای رئیس جمهور
باراک اوباما رئیس جمهــور متفاوتی بود .هر چند در
دوره او بیشــترین تحریم ها علیه ایران اعمال شــد اما او
در زمان ریاست جمهوری اش قبح شــکنی کرد؛ چند بار به
مسئوالن ارشد ایران نامه نوشــت و حتی وزیرخارجه اش
را به مدتی طوالنــی به مذاکره با وزیرخارجــه ایران مامور
کرد .خودش هم بــرای اولین بار بــا رئیس جمهور ایران
مکالمه کرد.
حــاال اما همه چیــز عوض شــده؛ برخــاف انتظار
گزینه ای در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا به عنوان
رئیس جمهور انتخاب شــده که دقیقا خالف باراک اوباما
فکر می کنــد .او در طول مبــارزات انتخاباتــی بارها علیه
ایران سخن گفته است .این برای روحانی و حامیان او که
بارها از سه ســال و اندی پیش گفته اند که دوره مقاومت
ان چنانی به سر امده و حاال می توان به غرب اعتماد کرد و
حتی به سازش با انها رسید ،اصال مطلوب نیست .به بیان
دیگر اکنون گفتمان مقابل ایران چندان متناظر با گفتمان
حاضر در قوه مجریه نیست .باید در این باره بحث کرد .ایا
سیاست خارجی و دیپلماسی همچنان تعیین کننده سیاست
داخلی ایران خواهد بود؟ ایا همین مولفه ،نتیجه انتخابات
اردیبهشــت را تعیین خواهد کرد؟ ایا اساســا ممکن است
حامیان حســن روحانی به عبور از او فکر کنند؟ قبل از هر
چیز باید پدیده ترامپ و البته نســبتش با ایران را شناخت.
باید مواضع او درباره ایران را مــرور کرد تا بتوان حدس زد
که او چگونه با ایران مواجه خواهد شد.
دونالد ترامپ در حالی به پیروزی رسید که یافته های
تقریبا همه سازمان های نظر سنجی به شکست او داللت
می کرد ،در حالــی که عالئــم دیگری وجود داشــت که
نظرسنجی ها را نقض می کرد و از ســویی قابل پیش بینی
بود که ممکن است نظرسنجی ها اشتباه باشد.
ترامپ در مورد سیاســت خارجــی ،مانند زمینه های
دیگر حرف های متناقضی زده است .اما او در جریان کارزار
انتخاباتی مواضعی اتخاذ کرد که به رغم فشارهایی که از
همه سو ،از جمله ستاد انتخاباتی کلینتون ،به او وارد شد،
تغییر نظر نداد.
-1ترامپ معتقد اســت کــه امریکا بایــد از وضعیت
«محافظ» نســبت به متحدانش خارج شود .اگر کشوری
می خواهد امریکا از ان محافظت کند ،باید برای ان هزینه
سیاست
روحانی و ترامپ
خبر انتخــاب ترامــپ حتما بــرای حســن روحانی
مســرت بخش نبوده اما او چگونه با این اتفاق مواجه شده
است؟ او در یکی از نخستین اظهارنظرهایش گفته است:
«عزت و استقالل ایران در این اســت که مواضع ما فقط
از خواست و اراده مردم ایران اثر می پذیرد و با تغییرات در
دولت های خارجی تغییر نمی کند .نتیجه انتخابات امریکا،
اثری در سیاست های جمهوری اسالمی ایران ندارد ».او
هفته گذشته در روز دانشجو هم این گونه در مورد انتخابات
امریکا موضع گیری کرد« :شما ببینید در انتخابات امریکا
اقایی انتخاب شــده و چه ســر و صــدا و تزلزلــی در ذهن
سیاستمدارها در اروپا ،شــرق دنیا ،اسیا و در بخش هایی
از قاره امریکا پدید امده اما تنها کشوری که همان طور که
مقام معظم رهبری فرمود از امدن این اقا نه خوشحالیم و نه
غم زده ایم ،ایران است .هر برنامه ای هم دارد بعدها معلوم
خواهد شد و ما راه و مســیر خودمان را خواهیم .او ممکن
اســت خیلی چیزها دلش بخواهد ،دلش بخواهد برجام را
مثلث | شماره 337
باراک اوباما رئیس جمهور متفاوتی
بود .هر چند در دوره او بیشترین
تحریم ها علیه ایران اعمال شد اما
او در زمان ریاست جمهوری اش
قبح شکنی هایی درباره ایران داشت
سیاست
بپردازد؛ یک معامله تجاری صــرف .او حتی نقش امریکا
را در ناتو زیر ســوال می برد .این نگرش که مدافع حداقل
درگیری امریکا در منازعات بین المللی و تمرکز صرف روی
امنیت امریکاســت از دهه 1930توســط روزولت مطرح
شــد .این نگاه می تواند امریــکا را از درگیری های موجود
بین اعراب ،به رهبری عربستان ،با ایران دور نگاه دارد.
در دسامبر ،2015ترامپ با شاهزاده ولید بن طالل
در توئیتــر وارد نــزاع لفظی شــد .بن طــال او را «مایه
شرمســاری نه تنها حزب جمهوریخواه بلکه تمام امریکا»
خواند .ترامپ در پاسخ نوشت« :ولید بن طالل می خواهد
با پول پــدرش سیاســتمداران امریکایــی را کنترل کند.
وقتی من انتخاب شــوم دیگــر نمی تواند چنیــن کاری را
انجام دهد».
ترامپ گفته که حاضر اســت از عربستان در مقابل
ایــران محافظت کنــد اما عربســتان باید هرینــه این کار
را بپردازد .وی می گویــد« :باید ببینم معامله ای که ســر
می گیرد چیست ».این برخورد ،خشم شدید سعودی ها را
که عادت به این برخورد از سوی امریکا ندارند برانگیخت.
جمال خاشقجی ،رئیس تلویزیون العرب در صفحه توئیتر
خود نوشت ک ه ترامپ به عربستان به عنوان یک «منبع پول
نقد» نگاه می کند.
-2ترامپ معتقد اســت که امریــکا می تواند و باید با
روسیه همکاری داشته باشد و از ایجاد درگیری و دشمنی و
یک فضای جنگ سرد جدید با روسیه خودداری کند .این
نظر با نظریه دو تن از بهترین متخصصین جنگ سرد یعنی
زیبیگنیو برژینسکی و توماس گراهام انطباق دارد .این دو
متخصص روابط بین الملل روزگاری از مدافعان سرسخت
جنگ سرد با شوروی بودند اما امروز را دنیایی دیگر می بینند
که برای ایجاد ثبات در ان به همکاری امریکا و روسیه نیاز
است .استدالل انان این است که دشمنی امریکا و روسیه
به عدم ثبات در جهان منجر می شود ،ضمن اینکه امریکا
ان قدرت را ندارد که به تنهایی خواسته های خود را دیکته
کند .سوریه نمونه بارز این مدعاست.
از انجــا که روســیه در مــوارد عمده ای در مســائل
منطقه ای ،از جمله درمورد سوریه در کنار ایران قرار گرفته،
نگاه اشتی جویانه با روسیه خطر بروز تضاد عملی بین ایران
و امریکا را کاهش می دهد هر چند شــعار و دعوای لفظی
از هر دو سو ،یعنی امریکا و ایران ادامه خواهد داشت.
-3مبارزه با داعش یکی از محور های سیاست خارجی
ترامپ است .این موضوع نیز می تواند از تشدید درگیری
عملی بین امریــکا و ایران جلوگیری کنــد .او در مناظره با
کلینتون وی گفت« :من اصال اسد را دوست ندارم اما اسد
دارد داعش را می کشد .روســیه دارد داعش را می کشد و
ایران هم دارد داعش را می کشد».
-4کاندیــدای مورد عالقه اســرائیل ،کلینتون بود.
این مطلب در نشــریات اســرائیلی کامال مشهود بود .هر
چند اقای ترامپ گفته اســت کــه «حمایت از اســرائیل
بخشــی از هویت امریکایی بودن اســت» اما وی بار ها از
عباراتی مانند «ســاختار قــدرت جهانی» کــه علیه منافع
مردم امریکا توطئه می کند استفاده کرده که مورد اعتراض
شدید سازمان های یهودی قرار گرفته است .در ماه اکتبر
بزرگترین ســازمان یهودیان امریکا به او اخطار کرد که از
به کار بردن کلماتی که «به طور تاریخی بار یهودی ستیزی
دارد» خودداری کند.
با این حــال درســت یــک روز قبــل از رای گیری،
روزنامه های امریکایی اخرین تبلیغ انتخاباتی او را نشــانه
بارز «یهود ســتیزی» دانســتند .او در اخرین تبلیغ خود از
سه شــخصیت حامی خانم کلینتون ،از جمله سرمایه دار
معروف جورج سوروس ،به عنوان کســانی که اهرم های
قدرت را دست دارند یاد کرده بود .هر سه تن یهودی اند.
روزنامه اسرائیلی ها ارتص طی یادداشتی در روز 10نوامبر
نوشت که پیروزی ترامپ «بزرگترین پیروزی یهود ستیزی
از سال »1941بود.
برجام یکی از مســائل پــر مناقشــه در مناظره های
تلویزیونی بیــن ترامپ و خانم کلینتون بــود .ترامپ بار ها
تکرار کرد که این بدترین توافق ممکــن در تاریخ امریکا
بوده است .ترامپ نخســت گفت توافق را پاره می کند اما
بعد عقب نشســت و گفت دوباره مذاکره می کند و ان را به
نفع امریکا تغییر می دهد .باالخره متوجه واقعیت شــد که
برجام یک توافق دو جانبه نیســت که بتواند به سادگی ان
را تغییر دهد ،بلکه یک توافق هفت جانبه است که توسط
شورای امنیت سازمان ملل نیز تایید شده است .در پایان
در اظهارنظر عجیبی گفت که چنان مراقبت پلیسی خواهم
کرد که انها (یعنی ایران) هیچ شانسی (برای نقض توافق)
نداشته باشند!»
اما مشــکلی که برای امریکا ایجاد شده ،صرف نظر
از اینکه چه کسی رئیس جمهور باشد ،این است که سالح
تحریم های ظالمانه علیه ایران از دست امریکا گرفته شده
است .هم رهبر معظم انقالب به صراحت به این موضوع
اشاره کردند و هم منطقا اگر تحریم های جدید روی ایران
گذاشته شود (یا ســاده تر از ان ترامپ تعلیق تحریم ها را
تمدید نکند) ایران برجام را به حالت تعلیق در خواهد اورد
چرا که هدف از برجام رفع تحریم ها بوده است.
حال سواالت پیچیده ای در این خصوص هست که
به سادگی نمی توان به انان پاسخ داد.
ایا ممکن اســت ،حتی اگر ترامــپ نخواهد ،ظرف
چهار ســال اینده هیچ اقدامی از سوی کنگره تحت تسلط
جمهوریخواهان برای اعمال تحریم های جدید بر ایران
صورت نگیــرد؟ اگر چنین اقدامی صــورت گرفت موضع
ترامپ چه خواهد بود؟ ایا با کنگره در خواهد افتاد (که بعید
به نظر می رســد) همچنان که اوباما افتــاد؟ اگر با کنگره
همراهی کند پایان برجام را شاهد نخواهیم بود؟
ایا ترامپ طرز فکر مستقل خود را پیگیری می کند و
باتوجه به مواردی که پیش تر گفته شــد وضعیت ،به طور
نســبی به نفع ایــران تغییر می کنــد یــا جمهوریخواهان
اطرافش سیاســت های تندی را نســبت به ایران شــکل
می دهند.
انالیز این اظهارات متنوع نشــان می دهد که ترامپ
حتما با بــاراک اوبامــا تفــاوت دارد اما ممکن اســت در
مواضعش در مورد ایران مانند بوش نباشد .به یک معنا او
اگرچه شاید دنبال جنگ با ایران نباشد اما حتما از در صلح
هم وارد نخواهد شد .او شرایط ویژه ای برای رئیس جمهور
بعدی ایران ایجاد خواهد کرد.
47
سیاست
تضعیف یا پاره می کند ،مگر مــا می گذاریم و مگر ملت ما
می گذارد؟ امریکا نمی تواند در مسیر استقامت و ایستادگی
ملت ایران تاثیرگذار باشد».
به یک معنا او تمام تالشش را کرده تا نشان دهد هیچ
تاثیری از انتخابــات امریکا ندارد و این مســاله نمی تواند
برای او نقش تعیین کننده ای در انتخابات ریاست جمهوری
ســال اینده داشــته باشــد .حمید رضا اصفی در مورد نوع
ب ترامپ می گوید« :به اعتقاد من
واکنش روحانی به انتخا
عکس العمل دولت و رفتاری که رئیس جمهوری تاکنون در
زمینه پیروزی ترامپ نشــان داده کامال منطقی بوده یعنی
اگر کلینتون هم به ریاســت جمهوری امریکا رســیده بود
باید همین واکنش را نشــان می دادیم .درواقع این تصور
که با تغییر رئیس جمهوری در امریکا قرار اســت تغییرات
اساســی در ســاختار سیاســت خارجی این کشــور انجام
شود ،تصوری خام و ساده انگارانه است .از نظر من تغییر
رئیس جمهــوری حداکثر تا ١۵درصــد می تواند اوضاع را
دگرگون کند و فکر می کنم باتوجه به همین تحلیل بهترین
حالتی که می توانست از ســوی ایران در نظر گرفته شود
تاکنون اعمال شده است .درواقع واکنش های هیجانی و
شتابزده همان رویکردی است که اگر رخ می داد باید نگران
ان بودیم .این موضوع در خصــوص ارتباط میان ایران و
امریکا با دیگر کشور ها کامال متفاوت است .کشورهایی
که روابط گرمی با ایاالت متحده دارند در صدد هستند که
در دوره ترامپ هم گرمی روابط را حفظ کنند و کشورهایی
چون روســیه که روابط ســردی با امریکا در زمــان اوباما
داشته اند هم می خواهند این روابط را به حد گرمی برسانند
اما باید توجه داشته باشیم ایران رابطه ای با امریکا نداشت
و ما در حوزه رابطه نداشــته نمی توانســتیم عکس العملی
بیش از این به انتخابات امریکا نشان بدهیم».
اصالح طلبان و ترامپ
سیاست
48
مثلث | شماره 337
اینجا در ایران هم می توان تاثیــر انتخاب ترامپ را
در سیاســتمداران دید .به این اظهــارات مرتضی الویری
دقت کنید« :ما به سه دلیل احتمال می دادیم و می دهیم
که اقای روحانی را در صحنه انتخابات نداشــته باشــیم.
اول انکه خودش نیایــد ،مثال به او گفته شــود امدنت به
مصلحت نیســت یا فشارها ان قدر زیاد شــود که او بگوید
من نیســتم .دلیل دوم اینکه ما در مورد تصمیم شــورای
نگهبان نمی توانیم براورد روشنی داشته باشیم ،وقتی چهار
سال پیش می بینیم اقای هاشمی رفسنجانی ردصالحیت
می شود می توانیم احتمال دهیم با دالیلی که اصال برای
ما روشن نیست و نخواهد شــد صالحیت اقای روحانی را
هم زیر سوال ببرند .پس باتوجه به عملکرد گذشته شورای
الویری می گوید« :ما احتمال
می دادیم و می دهیم که اقای
روحانی را در صحنه انتخابات
نداشته باشیم».
بدون شــک انچــه موجب شــده برخی
تحلیلگــران دوران اوبامــا و روحانــی را
تمام شــده فرض کرده و به این فکر کنند
ن ترامــپ نشــانه ای از ظهور فرد
که امد
دیگری در ایــران خواهد بود این اســت
که برجام را مهمترین نقطه قوت حســن
روحانی دانسته اند
نگهبان این اتفاق محتمل است .مســاله سوم این است
که بنا به دلیلی که االن قابل محاسبه نیست ممکن است
فضای کلی جامعه به ضرر اقــای روحانی تغییر کند .ما به
کرات در کشورهای جهان سوم این اتفاق را دیدیم و نه تنها
در کشــورهای جهان ســوم ،بلکه حاال امریکا هم جلوی
چشم ماست .در کشور ما هم ممکن است در ان روز های
اخر ناگهان یک شایعه معادالت را به هم بزند و ارای اقشار
فرودست را به طرف خاصی متمایل کند .به این سه دلیل
هست که دوستان ما به صورت جدی به فکر مطرح کردن
افرادی هســتند که این افراد ،نه در عرض اقای روحانی،
بلکه در طول ایشان مطرح می شوند .به عبارت دیگر اینها
مطرح نمی شوند که با اقای روحانی رقابت کنند و ارای او
را بشکنند .بلکه مطرح می شوند که اگر یکی از سه عاملی
که اشــاره کردم اتفاق افتاد دســت ما خالی نباشــد ».او
همچنین از اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی
و محمدرضا عــارف رئیس فراکســیون امیــد ،به عنوان
چهره های اصالح طلبی نام برده که در صورت نامزد شدن
در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶تایید صالحیت می شوند.
اقای الویری در عین حال درباره احتمال رای اوردن اقای
عارف گفته اســت که «قبول دارم اقای عارف باید تصویر
بیرونی خود را اصــاح کند ».او البته پیــش از انتخابات
امریکا این گونه ســخن گفته بود« :ما با دو گردنه و عقبه
جدی در چند ماه اینده روبه رو خواهیم بود .یکی انتخابات
امریکاست و دیگری انتخابات ریاست جمهوری ایران .هر
دو اینها برای اینده ما سرنوشت ساز است .اگر ما بخواهیم
از ایــن مرحله بحرانــی به خوبی عبــور کنیــم و اقتصاد با
رشــد مورد قبولی پیشــرفت کند و هم در انتخابات امریکا
دموکرات ها روی کار بیاینــد و دولت جدید مدافع و مجری
برجام باشد و هم اینکه در داخل ایران دولت روحانی بتواند
دوره چهارساله دوم خود را تمدید کند و پروژه های نیمه تمام
سیاسی و اقتصادی را پیش ببرد ،به هر میزانی که در این
دو انتخاب خلل ایجاد شــود ،می تواند به عبــور ما از این
مرحله لطمه بزنــد ».او البته در اظهاراتــش برای عبور از
روحانی تنها نیست .اصالح طلبان دیگری هم هستند که
تا دیروز بودن احمدی نژاد در صحنه و احتمال شکســت
روحانی را بهانه عبور از روحانی کرده بودند و حاال پیروزی
ترامپ را دلیلی بر این مدعای خود کرده اند .به بیان دیگر
اصالح طلبان مدت هاســت که بــه عبــور از روحانی فکر
می کنند .شــاید حتی بتوان گفت این روزهــا کار به جایی
رســیده که زمزمه ها برای پایان دولــت روحانی در خرداد
96رســاتر از قبل به گوش می رســد؛ عده ای معتقدند که
رئیس جمهور تحت فشار است تا از شــرکت در انتخابات
ریاســت جمهوری انصراف دهد .رحم اجــاره ای ...این
تندترین تعبیری بود کــه اصالح طلبان دربــاره روحانی و
دولتش داشــتند؛ تعبیری ان قدر تند که بعد از انتشــارش
حتی صــدای برخــی تئوریســین های اصالحــات را هم
دراورد.
ابراهیم اصغرزاده چندماه پس از اغاز فعالیت دولت
روحانی در گفت وگویی با یک روزنامه اصالح طلب گفت:
«چند وقت پیش به دوســتانی به شــوخی گفتم این رحم
اجاره ای برای پرورش یک نطفه است؛ وقتی به شما اجازه
ی فعالیت داشته باشند،
نمی دهند احزاب و جریانات سیاس
مجبور به ائتالف می شوید».
چیزی کــه اصغــرزاده از ان به عنوان یک شــوخی
دوســتانه! یاد می کند ،ماه ها بعد در ادبیات برخی دیگر از
اصالح طلبان نیز نمود پیدا کرد؛ حاال دیگر تعداد زیادی از
اصالح طلبان مدعی بودند که اگر در کنار روحانی نبودند،
ریاست دولت به وی نمی رسید.
محمدرضــا تاجیــک ،رئیــس مرکــز بررســی های
اســتراتژیک در دولــت اصالحــات یکی از کســانی بود
که اعتقاد داشــت اگــر اصالح طلبان حمایت خــود را از
روحانی قطع کنند ،رئیس جمهور فعلی اولین «مســتاجر
چهار ســاله پاســتور» خواهد بــود؛ «معتقدم از شــدت و
گســتره این حمایت [از دولت روحانی] کاســته شــده اما
جریان اصالحات با نگرشــی عقالیی کمــاکان از دولت
حمایت می کند .با این حال مطمئنم چنانچه دولت تدبیر
و امید نتواند برای چالش های پیــش روی جامعه تدبیری
درخور و بهنگام بیندیشد ،کلیدش بسیاری از درها را روی
خودش خواهد بست و حامیانش را پشت درهای بسته رها
خواهد کرد».
به عقیده برخی ،تاجیک در این اظهارنظر که اوایل
ســال 93بیان شــده بود ،ضمن یــاداوری ایــن نکته که
روحانی بدون حامیان اصالح طلبش! برای رفتن دوباره به
پاستور ،پشــت در خواهد ماند ،قصد دارد رئیس جمهور را
به سمت ائتالفی خواسته و از پیش طراحی شده (برخالف
دوره قبل که ائتالفی به حسب شرایط روز بود) سوق دهد.
در ادامــه راه نیــز اصالح طلبان سیاســت داخلی را
به عنوان بهانــه ای جدی برای انتقاد بــه روحانی انتخاب
کردند؛ انها ظاهرا از وزیری گالیه داشتند که وی را سهم
جناح راســت در دولت روحانی می دانستند و حضور فردی
را که او را یک اصولگرا معرفی می کردند ،غیر قابل توجیه
می خواندند.
تغییر و ترمیم در کابینه روحانــی یکی از جدی ترین
خواســته های اصالح طلبــان از روحانــی بود .حســین
مرعشی ،عضو ارشد حزب کارگزاران در این باره صریح تر
حــرف مــی زد .او در گفت وگــوی خــود با یــک ماهنامه
اصالح طلب در شــهریور ماه ســال 93با تاکیــد بر اینکه
روحانی باید کابینه را ترمیم کند ،کنایه ای هم به سبد رای
رئیس جمهور زده و می گوید« :بــه نظر من رئیس محترم
جمهور با تجربه یک ســاله ای که دارند بایــد ترمیم ارامی
را در کابینه و همراهان خود که متناســب بــا نیازهای روز
هســتند اعمال کنند .اقای رئیس جمهور متوجه سبد رای
خود هست؛ سبد رای ایشان اصالح طلبان و بدنه اجتماعی
همراه انها و برخی از فعالین جامعه مدنی است».
در این میان احمد خرم ،وزیــر راه دولت اصالحات
در خــرداد مــاه ســال 94خیلی صریح تــر از انچــه دیگر
اصالح طلبان طی دو سال عمر دولت روحانی گفته بودند،
حرف زد .وی می گفت اگر روحانی به نظرات اصالح طلبان
توجه نکند باید در خرداد 96پاســتور را ترک کند .خرم در
گفت وگو با روزنامه ارمان گفــت« :انتظار از اقای روحانی
این اســت که برای جذب بدنه اجتماعی تصمیم بگیرند،
تعداد زیادی از وزرا و معاونین اقای رئیس جمهور تصمیم
نمی گیرنــد و اگر بــه این منــوال بخواهند پیــش بروند با
ارادتی کــه دارم عرض می کنم ،اگر اقــای روحانی مانند
دو سال گذشته کاندیدا شود ،انتخابات را از دست خواهد
داد».
این اظهارات که برخی ان را نوعــی تهدید روحانی
می خواندنــد ،پایان کار نبود؛ رئیس جمهــور چندی بعد با
یک چالش بزرگ تر روبه رو شد؛ چالش انصراف از حضور در
دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری! در این میان هستند
کسانی که امروز بحث نامزد پوششــی را مطرح می کنند.
محمدجواد حق شناس ،عضو حزب اعتماد ملی ،نیز پیش
از این معرفی احتمالی گزینه ای در کنار حســن روحانی از
ســوی هواداران دولت را «تاکتیک حفاظتی» دانسته و
سیاست
گفته بود که معرفی این نامزد خطری برای حامیان دولت
نیست ،بلکه «می تواند به کمک روحانی بیاید».
حق شــناس تاکید کرده بود که «معرفــی این نامزد
می توانــد بــرای پیشــگیری حــوادث غیرمترقبــه ای در
ســناریوهای مختلف از جمله عدم تاییــد احتمالی اقای
روحانی از سوی شورای نگهبان کارساز باشد».
خداحافظی با اقای روحانی؟
دولت روحانی برای اجرای برجام
مناسبنیست
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی
مثلث | شماره 337
پایبندی امریکا به برجــام امروز موضوع بحث و
تحلیل رسانه های داخلی و خارجی است ،باتوجه
به تصویــب تمدیــد تحریم هــای ضد ایرانی در
کنگره و ســنای امریکا و چراغ ســبز کاخ سفید
به امضای ایــن قانون ،بفرماییــد واکنش ایران
به نقض برجام چه طور باید باشــد ،چرا که همه
مســئوالن عالی رتبه کشــور این نقــض را تایید
کردند؟
اولین واکنش بین المللی را ایران روز چهارشــنبه
17اذر نشــان داد و نامه رســمی به دبیرکل ســازمان ملل
بود .به نظرم اقدامات بیشــتری هم مــا می توانیم انجام
دهیم که شاید دولت این کارها را طی روزهای اتی انجام
دهد ،از جمله انکه وزارت خارجه جمهوری اسالمی ایران
باید به وزرای خارجه پنج کشور المان ،فرانسه ،انگلیس،
روســیه و چین نامه بنویســد ،کتبا دالیل حقوقــی خود را
درباره نقض برجام اعالم کند و مصوبه مجلســین امریکا
که به تایید کاخ سفید نیز می رسد اعتراض کند چون نقض
برجام است.
همچنیــن باید بــا کمیته اجرایــی برجــام مکاتبه و
اســتدالل های نقــض برجام بر اثــر تمدیــد تحریم های
ضد ایرانی از سوی امریکا بیان شود.
صرف نظر از بحث هایی که در چند هفته گذشته اخیر
پس از مصوبه کنگره و سنای امریکا انجام شد ،معتقدم از
جمله بازتاب های منفی که این مصوبه دارد این است که
ریسک سرمایه گذاری خارجی در ایران را افزایش می دهد.
سیاست
اما بدون شک انچه موجب شــده برخی تحلیلگران
دوران اوباما و روحانی را تمام شــده فرض کــرده و به این
فکر کنند که امدن ترامپ نشــانه ای از ظهور فرد دیگری
در ایران خواهد بود این است که برجام را مهمترین نقطه
قوت حســن روحانی دانســته اند؛ مولفه ای کــه احتمال
دارد ترامپ ان را برای همیشــه از میان برداد .در تحلیلی
در این مورد خبرگزاری «رویترز» در گزارشــی با اشــاره به
اظهــارات ترامپ که گفتــه بود در صــورت رئیس جمهور
شدن ،توافق هسته ای ایران با 5+1را اجرا نخواهدکرد،
نوشت« :موضع ســخت او در مقایســه با پیشنهاد شاخه
زیتون رئیس جمهور اوباما به تهران ،می تواند در خدمت
منافع «جناح مقابل» باشــد ».رویترز به نقــل از دو مقام
ارشــد ایرانی که نامی از انها نبرد ،ادامه داد« :اگر ترامپ
موضع خصمانه ای علیه ایران اتخاذ کند ،رقبای روحانی
در ایران قــدرت خواهند گرفت ...پیــروزی ترامپ انها را
متحد خواهدکرد که به معنی فشار سیاسی بیشتر در داخل
و سیاست منطقه ای تهاجمی خواهد بود ».نویسنده این
گزارش با اشاره به درخواست «محمدجواد ظریف» وزیر
امور خارجه ایــران از ترامپ برای پایبنــد ماندن به توافق
هســته ای ،احتمــال داد که جایــگاه «حســن روحانی»
رئیس جمهور تضعیف می شــود ،زیــرا از هم اکنون پیام
داده که نتایج انتخابات امریکا بر سیاست های ایران تاثیر
نگذاشته و امکان نفی شدن توافق هسته ای از سوی یک
دولت وجود ندارد.
رویترز بــا بیــان اینکه ناتوانــی روحانــی در بهبود
وضعیت اقتصادی به رغم برداشته شدن تحریم ها ،باعث
انتقادات گســترده از وی شــده ،به نقل از یکی از ان دو
مقام ایرانی افزود« :بسیاری از ایرانیان و دولت ،توافق
هســته ای را تنها راه خــروج ایران از انــزوای اقتصادی
می دانند .گمــان نمی کنم ترامــپ توافق هســته ای را
پاره کنــد ».یک مقــام ارشــد در وزارت اقتصــاد به این
خبرگزاری انگلیسی گفته است« :با پیروزی ترامپ ،حتی
شــرکت های اروپایی نیز برای ســرمایه گذاری در ایران
بی رغبت خواهند شــد .در بهترین حالت ،انها سیاســت
صبرکردن و نظاره کردن نتیجه را در پیش خواهند گرفت.
این به اعتبار روحانــی و برنامه های اقتصادی اش ضربه
خواهد زد».
رویترز به نقل از یک تاجر ایرانی ،نوشــته است« :با
ی ترامپ ،شرکت های خارجی بزرگ و حتی متوسط،
پیروز
بانک ها و دیگر سرمایه گذاران محتاط تر خواهندبود تا در
ایران ســرمایه گذاری کنند .این دقیقا زمانی که به جذب
ســرمایه گذاران خارجی امید داشتیم ،به اقتصاد ما ضربه
خواهدزد ».رویترز در ادامه تصریح کرد اگر شــرکت های
غربی تصمیم بگیرند خود را از ایران دور نگه دارند ،تهران
می تواند برای کمک اقتصادی به سپاه روی اورد .رویترز
در پایان به نقل از «یک سیاستمدار میانه رو سابق ایران»
گفت که اگر تا قبل از انتخابات ریاســت جمهوری ایران،
پیشــرفت اقتصادی رخ ندهد ،حتی اگــر روحانی دوباره
انتخاب شود ،رئیس جمهور بسیار ضعیفی خواهدبود.
باید منتظر اینده بود؛ فعال که حســن روحانی عزمی
برای عدم کاندیداتوری نشــان نداده است .اما ایا ممکن
اســت ســمت و ســوی تحوالت به اینجا برســد که او در
انتخابات حاضر نباشد؟
49
سیاست
سیاست
50
مثلث | شماره 337
در طول یک سال گذشــته یکی از مهمترین بخش های
برجام موضوع تراکنش بین المللــی بانک های ایرانی بود
که تقریبا به طور کامل انجام نشد ،یعنی با وجود ازاد شدن
فروش نفت ،اگر نتــوان تراکنش مالی انجــام داد باز هم
مشکلی حل نمی شود چون پول های حاصل از فروش نفت
در بانک های خارجی بلوکه می شــود و ایران به پول های
خودش هم دسترسی محدود دارد.
بزرگترین دلیلــی که در یک ســال گذشــته پس از
امضای برجام بانک های خارجی تراکنــش مالی با ایران
انجام ندادند این بود که می گفتنــد از تنبیه های احتمالی
امریکا می ترسند.
این مصوبه مجلســین امریــکا و تایید کاخ ســفید،
هراس همکاری با ایران را در بانک های خارجی تشــدید
می کنند ،از انجــا که ســرمایه گذاران خارجــی از طریق
بانک های معتبر دنیا وارد همکاری با کشوری می شوند با
مصوبه مجلسین امریکا هراس انها برای همکاری با ایران
تشدید می شود چون بانک های خارجی می بینند از مجموع
500نفر اعضای کنگره و سنای امریکا 499نفر به مصوبه
تمدید تحریم ها علیه ایران رای مثبــت دادند و فقط یک
نفر رای مخالف داد.
در واقــع این نشــان می دهد کــه امریــکا در ایجاد
اختالل مقابل اجــرای برجام کامال متحد اســت .اگر به
لحاظ اجرایی این کار را نمی کنــد اما در بخش های دیگر
خیلی جدی است و با نحوه تصویب تمدید تحریم ها علیه
ایران پیــام خود را بــه بانک ها و ســرمایه گذاران خارجی
داد.
باتوجه بــه اینکه رویکــرد امریکا مغایــر روح برجام
است ایران باید واکنش جدی نسبت به این موضوع نشان
دهد که خوشبختانه رهبری بالفاصله عکس العمل نشان
دادند ،شاید برخی مسئوالن اجرایی تا این حد خیلی تمایل
نداشتند که موضع بگیرند اما پس از سخنان صریح رهبری،
انها هم مجبور شدند به اینکه عکس العمل جدی نسبت به
این موضوع نشان دهند و مصوبه مجلسین امریکا را نقض
صریح برجام تلقی کنند .به هر حال االن باید پیگیری های
حقوقی این موضوع انجام شود.
برخــی منتقدان امــروز صحبت از ایــن می کنند که
حاال چون عهدشکنی امریکا در قبال برجام خیلی شفاف
و روشن شد و هیات نظارت بر اجرای برجام نیز ان را تایید
کرد و همه مســئوالن مملکت موافق این مســاله هستند
باید به قبــل از برجام برگردیــم ،این نگاه را شــما چه طور
ارزیابی می کنید؟ از ابتدای مذاکرات برجام که از سه سال
پیش شروع شد کسانی در ایران بودند که می گفتند «نباید
مذاکرات با غربی ها انجام شــود و هیچ امتیــازی ندهیم
و نیازی هم نیســت امتیازی بگیریم ».در واقع از اســاس
اگر با این دولت بخواهیم برجام را اجرا کنیم دچار
مشکالت زیادی خواهیم بود .مذاکرات با اجرای
برجام و ایجاد تحول اقتصادی بر پایه برجام دو
موضوع متفاوت از همدیگر هستند
2
ناصــر ایمانــی معتقــد
اســت« :سیاســت خارجی و
برجام تاثیر جدی بر انتخابات
ریاست جمهوری ســال اینده
نخواهد داشت که هیچ ،حتی
شاید تاثیر منفی بگذارد ،این
تحلیلگر مســائل سیاســی می گوید« :دولت روحانی
گرچه دولت خوبی برای مذاکرات و امضای برجام بود
اما دولت خوبی برای اجرای برجام نیست».
مخالف برجام بودند.
عده دیگری نیز هســتند که مخالف اســاس برجام
نبودند و نیستند بلکه مخالف برخی مفاد برجام اند یعنی به
قســمت هایی از برجام ایراد دارند نه به ماهیت اصلی ان؛
این دو را باید از هم تفکیک کنیم .معتقدم برجام یک سند
رســمی بین المللی اســت که نظام جمهوری اسالمی در
3/5سال گذشته تصمیم بر این گرفت مذاکرات را انجام
دهد و ایران با وجــود انتقادهایی که به رونــد مذاکرات و
برجام داشت اما اســاس برجام را قبول و تایید کرد و مردم
هم این را تایید می کننــد ،بنابراین برجام االن یک ســند
بین المللی است و ما نباید و نمی توانیم که برجام را به کل
ندیده بگیریم و به نقطه اول در سه سال پیش برگردیم .اگر
از ابتدا وارد این مذاکرات نمی شدیم هزینه اش کمتر بود
تا االن که بخواهیم بعد از طی این همه پروســه به کل از
برجام خارج شویم.
در واقع خــروج از برجــام امکان پذیر نیســت .مگر
اینکه طرف های غربــی در راس ان ایاالت متحده امریکا
کامال بخش های مختلف و اســاس برجــام را نقض کنند
کــه در این صــورت ما هــم قاعدتا امــکان نقــض ان را
داریم.
در ثانــی معتقــدم مخالفت بــا برجــام در امریکا به
مراتب بیشــتر از ایران اســت .اگر در ایران فقط یکسری
افراد یا جریان های سیاســی با برجــام مخالفند در امریکا
اکثریت قریب بــه اتفاق نمایندگان کنگره و اعضای ســنا
با اســاس برجام مشــکل دارند بنابراین این ایــراد را نباید
بزرگنمایی کرد .برجام در امریکا مخالف دارد ،در ایران هم
مخالف دارد ولی باالخره راهی اســت که به درستی رفتیم
و بازگشتی از ان متصور نیست اال در صورت نقض برجام
از .5+1
موضع اقای روحانی را چگونه دیدید؟
اقــای روحانی در ابتــدا موضع قــوی و محکمی
نداشــت .اخیرا وقتی برای تقدیم الیحه بودجه سال 96
به مجلس رفت موضع خود را کامال شــفاف و روشن بیان
کرد و بعد هم در دانشگاه به مناسبت 16اذر صحبت های
صریحــی انجــام داد .امیــدوارم این موضع تــداوم پیدا
کند ،چون گاهــی اوقات برخی برای انکه موج برخاســته
را بخوابانند ابتدا همنوایــی می کنند و بعد ارام ارام موج که
خوابید دوباره مسیر خود را می روند.
امیدوارم دولــت در این موضوع جدی باشــد و این
موضع که مصوبه امریــکا نقض صریح برجام اســت را تا
اخر داشته باشد و ان را تا اخر دنبال کند یعنی با پنج کشور
المان ،انگلیس ،روسیه ،چین و فرانســه مکاتبه کند و به
کمیته اجرای برجام نامه اعتراضی بنویسد و صریح و قوی
موضع جمهوری اســامی ایران را پیگیری کند .نه انکه
فقط به یک اعالم موضع اکتفا نماید.
ترامــپ در ایــام تبلیغــات انتخابــات
ریاســت جمهوری اعــام کــرد برجــام را پــاره
می کند ،گرچه امروز از موضع خود عقب نشست
ولــی اطرافیانش صریــح می گویند بایــد درباره
برخی مفاد برجــام دوباره مذاکره انجام شــود،
به همیــن خاطر یک تحلیل ان اســت که دوران
اوباما روحانی تمام شــد و ترامــپ وقتی به کاخ
سفید برسد عصر جدیدی را در مناسبات جهانی
رقم خواهــد زد ،در ایران نیز مواجهــه با ترامپ
یک فرد جدیــدی را می طلبــد ،ایــا دوره و عصر
ریاســت جمهوری اقای روحانی نیز تمام شــده
است؟
معتقدم باید منتظر ماند و دید ترامپ در عمل چه
می کند .انچه تاکنون دیدیم این اســت کــه چهره دولت
ترامپ احتماال ضد ایرانی تر از چهره دولت اقای اوباماست
اما اینکه بــا امریکایی ها مذاکره کنند ایــن می تواند مورد
مذاکره ایران قرار نگیرد .برجام یک قــرارداد بین المللی
است که امضا شــده و تا زمانی که تمام طرف های 5+1و
ایران نخواهند درباره ان مذاکره کنند برجام پابرجا می ماند
بنابراین حتی اگر امریکایی ها بخواهند دوباره مذاکره کنند
ایران می تواند مذاکره نکند.
من موضوع دولت اقای روحانی را از موضوع دولت
اقای ترامپ تفکیک می کنم چون حتی اگر کلینتون هم
رئیس جمهور امریکا می شــد من همچنان این تحلیل را
داشــتم و ان اینکه تصور می کنم دولــت اقای روحانی در
مجموع دولت خوبی برای مذاکــرات و امضای برجام بود
اما دولت خوبی برای اجرای برجام نیست .مساله مذاکره
کردن یک موضوع اســت .دولت اقای روحانی یک برگ
بزرگ در امر مذاکرات داشت و ان هم شخص اقای دکتر
ظریف بود .اقای ظریف به عنــوان یک دیپلمات باتجربه
و مســلط توانســت مذاکره با 5+1را انجام دهد و برجام را
به امضا برساند.
البته نواقصی داشــت که طبعا نواقــص در کارهای
مختلف وجــود دارد اما در ســطح اجــرا که دیگــر اقای
ظریف مجری نیســت .یعنی دیگر موضوع اجرا از سطح
دیپلماتیک خارج می شود و صرفا به وزیر خارجه و دستگاه
دیپلماســی مربوط نمی شــود .این دولت در حوزه اجرای
برجام دچار مشکل است و فکر می کنم دولت اقای روحانی
یک دولت خوب برای اجرای برجام نیست .اگر سال اینده
اقای روحانی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شــود ،فکر
می کنم مشکالت زیادی در اجرای برجام خواهیم داشت
و در واقع ان نفعی را که باید از اجرای برجام ببریم بســیار
محدود خواهد بود یا اصال نخواهد بود.
یعنی شما می گویید عصر اقای روحانی در حوزه
اجرای برجام تمام شده است؟
بله ،فکر می کنم اگر با این دولت بخواهیم برجام
را اجرا کنیم دچار مشکالت زیادی خواهیم بود .مذاکرات
با اجــرای برجام و ایجــاد تحول اقتصادی بــر پایه برجام
موضوع دو موضوع متفاوت از همدیگر هستند .من دولت
اقای روحانی را درباره استفاده از فواید برجام دولت ضعیفی
می دانم .اگرچه در مذاکرات و امضای برجام در مجموع
دولت موفقی بود.
به نظر شما سیاســت خارجی چقدر بر انتخابات
ریاست جمهوری سال 96تاثیر می گذارد؟
تصور می کنم میزان تاثیرش محدود خواهد بود
چون یک ســال پیش موفقیت مذاکرات و امضای برجام
یک هیجانی در کشــور به وجــود اورد ،باتوجــه به اینکه
دولت و شخص اقای روحانی در سه سال گذشته تبلیغات
زیادی درباره فواید برجام کردند که اگر برجام اجرا شــود
چه تحوالتی در کشــور اتفاق می افتد ،یک سال گذشته
خالف این را ثابــت کرد .یعنی برجــام ان تحولی را که در
عرصه اقتصادی کشور وعده داده شــده بود ایجاد نکرد.
این هم اشتباه دولت اقای روحانی بود که فواید برجام را در
کوتاه مدت بزرگنمایی کرد .در مجموع به نظر من سیاست
خارجی و برجام تاثیر جدی بر انتخابات ریاست جمهوری
سال اینده نخواهد داشت که هیچ ،حتی شاید تاثیر منفی
بگذارد.
انتخاب جنجالی ترامپ
بین الملل
دونالد ترامپ سرانجام جیمز متیس را به عنوان وزیر دفاع خود انتخاب کرد .این ژنرال امریکایی
بینسال های 2010تا 2013دردور هریاست جمهوریباراکاوباماریاستستادفرماندهیمرکزی
ایاالت متحده امریکا را بر عهده داشت .او در امریکا به دلیل مواضعش به سگ دیوانه شهره است .او
پسازژنرالمارشالدردورهریاست جمهوریترومندومینرئیسپنتاگوناستکهازسابقهنظامی
برخوردار است.
تی
تر
یک
بازگشت به نظامی گری
بین الملل
52
مثلث | شماره 337
یک ژنرال تندرو فرمانده پنتاگون می شود
میلیتاریسم ترامپ
جهت گیری های جکسونی در
سیاست خارجی امریکا احیا می شود
1
را شفاف و پوست کنده بگوید و هرگز خود را سانسور نکرده
است .در سخنرانی هایی که در برابر سربازان ارتش امریکا
و به ویژه تفنگــداران دریایی امریکا کــرده ،دو واژه مرگ و
کشتن نقش زیادی دارند .او از اینکه با سخنان خود ایجاد
وحشت کند ،ابایی ندارد .او بارها گفته است که واژه ای به
نام شکست نمی شناســد و حتی نمی داند که چگونه چنین
کلمه ای را می نویسند .از ان گذشــته بارها تاکید کرده که
هیچ گاه پیامدهای تصمیمات نظامی اش خوابش را برهم
نزده است .گفته است مردی که در افغانستان همسرش را
پنج ســال به خاطر بد حجابی کتک بزند ،مرد نیست و باید
چنین افرادی را تیرباران کرد.
امریکایی برای جلوگیری از برخورد ،مسیر خود را تغییر داده
بود .دولت اوباما از درگیر شدن با جمهوری اسالمی ایران
اجتناب می ورزید .اما حال روشــن نیســت که در صورت
وقوع رویداد مشــابهی ،نیروی دریایی امریکا چه واکنشی
از خود نشان دهد.
نگاه متیس به برجام
متیس خطر ایران را باالتر از
القاعده و داعش می داند
احتمال تجدید نظر در متن
برجام در دوره ترامپ وجود دارد
چرا سگ دیوانه
مثلث | شماره 337
به او لقب «سگ دیوانه» داده اند .کسی که در صحنه
جنگ حوصله تامل ورزیدن و درنگ کــردن ندارد .با انکه
می گویند هزاران جلــد کتاب در کتابخانه شــخصی خود
دارد و ادم اهل مطالعه ای است ،ولی عملکردش در ارتش
حکایت از شخصیت ژنرالی دارد که سریع تصمیم می گیرد
و تصمیمش را ســریع عملی می کند .جیمز متیس زمانی
خطاب به سربازان گفته بود ان قدر از دشمنان دموکراسی
امریکا بکشــید تا دست از سر ما و دموکراســی ما بر دارند.
او حتی یک بار هــم گفته بود« :مودب باشــید ،حرفه ای
باشید ولی برنامه تان این باشد که با هرکس روبه رو شدید،
او را بکشید».
جیمز متیس یک ارتشــی تمام عیار اســت و حرفش
را خیلی جــدی می زند .زمانــی درباره تفنگــداران دریایی
امریکا گفته بود« :به انان نشــان دهید که هیچ دشــمنی
بهتری از نیــروی دریایی امریکا وجود ندارد ،نشــان دهید
که هیچ نیروی بدتری از نیــروی دریایی امریکا نمی توانند
سراغ بگیرند».
دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی خود به رویدادهای
اخیر در خلیج فارس اشاره کرده بود و تهدید کرده بود که اگر
کسی بخواهد به رزم ناوهای امریکا نزدیک شود ،بی درنگ
با واکنش ما روبه رو خواهد شد.
منظور ترامپ نزدیک شدن قایق های سریع سپاه به
رز م ناو نیتس در اب های خلیج فارس بود .در ان هنگام ناو
متیس مدعی اســت که خطــر ایران بــرای ایاالت
متحده امریکا بسیار جدی اســت .او رویکردی ضد ایرانی
داشــته و مدعی اســت ایران ،باالتر از القاعده و داعش،
تهدید کننده اصلی پایداری خاورمیانه است.
متیس پیشتر مدعی شده است« :در نظر من داعش
چیزی بیش از بهانه ای برای اینکه ایران به سوء رفتار خود
ادامه دهد نیســت .ایران دشــمن داعش نیســت .انها از
ناارامی در منطقه که داعش می افریند خیلی سود می برند».
ت ترامپ ،یکی از منتقدان
وزیر دفاع پیشنهادی دول
اصلی سیاست دولت اوباما در برابر جمهوری اسالمی است.
حتی زمانی گفته است که دولت اوباما در ارتباط با جمهوری
اسالمی «گندکاری» کرده است و حال دولت جدید باید این
خطاها را تصحیح کند .جیمز متیس بارها برجام را نقد کرده
و ان را اشتباه بزرگ دولت اوباما نامیده است و مدعی شده
که این توافقنامه ممکن است دستیابی ایران به سالح های
هسته ای را به تعویق بیندازد ،اما مانع از ان نمی شود .این
در حالی اســت که ایران بارها اعالم کرده که قصد ساخت
سالح اتمی نداشته است.
نظر متیس درباره برنامه هسته ای ایران با نظ ر ترامپ
در ایــن زمینه کامــا همخوانــی دارد .ترامــپ در کارزار
انتخاباتی خود ،برجام را بدترین توافق تاریخ امریکا معرفی
کرده بود و گفته بود که پس از به قدرت رســیدن ان را پاره
خواهد کرد.
اینکه دولت ترامپ پس از شروع رسمی کار خود روز
بیستم ژانویه چه سیاســتی در برابر برنامه هسته ای ایران
و توافقنامه هســته ای در پیش گیرد ،هنوز روشن نیست.
اما تحلیلگران در ایــن نکته اتفاق نظر دارنــد که احتمال
تجدید نظر در متن برجام و از ســر گیری مذاکرات بر ســر
توافقنامه جدیدی با ایران منتفی نیست.
بین الملل
معرفی جیمز متیس به عنوان گزینه دونال د ترامپ برای
ســمت وزارت دفاع ایاالت متحده امریکا ،نگرانی هایی را
نســبت به نقش اتی پنتاگون در خصــوص منطقه و ایران
ایجاد کرده اســت .ترامپ در معرفی متیس گفته اســت:
«ما «مــدداگ» ،متیــس را به عنوان وزیر دفــاع معرفی
می کنیم »« .مدداگ» (سگ هار) ،لقبی ا ست که نظامیان
و رسانه ها به ژنرال جیمز متیس می دهند .ژنرال متیس در
ســال های 2010تا ،2013دوره ریاست جمهوری باراک
اوباما ،فرماندهی «ســتاد فرماندهی مرکزی» که از جمله
بر عملیات ان کشور در خاورمیانه نظارت می کن د را برعهده
داشــت .بنابر گزارش رســانه های امریکایــی اگر متیس
وزارت دفاع را در دســت گیرد ،بلندپایه ترین افســر ارتش
امریکا است که طی نیم سده گذشته به این مقام می رسد.
در این راســتا دونالد ترامپ او را با ژنرال جرج پتن مقایسه
کرده است؛ فرماندهی که شهرت قابل توجهی در جریان
جنگ جهانــی دوم و هدایت ارتش هفتــم ایاالت متحده
و نیز خلق وخــوی شــخصی اش به دســت اورد .به گفته
رئیس جمهوری منتخب امریکا متیس نزدیک ترین فرد به
ژنرال جرج پتن است که امریکایی ها دارند .دونالد ترامپ
و متیس 18نوامبر با یکدیگر در زمین ِ
گلف رئیس جمهوری
منتخب در نیوجرســی دیدار کرد ه بودند .نتیجه این دیدار
این شــد که به احتمال زیــاد ژنرال متیس به عنــوان وزیر
دفاع ایاالت متحده معرفی شــود .البتــه متیس باید تایید
سنا را برای به دست گرفتن این سمت به دست بیاورد چون
براســاس قانون امریکا یک شــخص نظامی نمی تواند تا
هفت سال پس از اتمام مسئولیتش در یک پست نظامی،
عهده دار مسئولیت وزارت دفاع امریکا شود.
تاکنون دســت کم یکی از ســناتورهای دموکرات به
نام «کریستن گیلیبرند» مخالفت خود را با نامزدی این فرد
برای پست وزارت دفاع امریکا اعالم کرده است.
اینکه متیــس کی و کجــا به دنیــا امــده و در کدام
ت ولی برای شــناخت او باید
کالج تحصیل کرده مهم اســ
نگاهی داشت به انچه او درباره خودش می گوید و کارنامه
نظامی اش.
بی تردید توضیح پیامدهای سیاسی انتخاب متیس
برای پست حســاس وزارت دفاع موضوع مهمی است که
توجه مفسران و تحلیل گران را به خود جلب کرده است.
موضوعی که هم برای سرنوشت توافق هسته ای با
ایران اهمیت دارد و هم برای نقــش امریکا در خاورمیانه.
جیمز متیس هرگــز ازدواج نکرده و فرزندی هــم ندارد .او
یک ارتشی است ۶۶ .سال سن دارد و بیش از دو سوم عمر
خود را در خدمت ارتش و به ویژه تفنگداران دریایی امریکا
بوده است.
در هر دو جنگ خلیج فارس شــرکت داشته است و از
جمله در جنگ خونین فلوجه و حمله به استان انبار که منجر
به کشته شدن بسیاری شد .او گفته است که در صحنه جنگ
تنها منطقه ای که برای تو اهمیت دارد ،منطقه ای است به
طول شش اینچ و ان فاصله بین دو گوش توست!
باید توجه داشت که سیاستمداران را معموال با سخنان
و اظهاراتشان می شناسن د و نظامی ها را با نقشی که در دفاع
یا جنگ ایفا می کنند .جیمز متیس سیاستمدار نیست و از
این رو ،مثل سیاســتمداران در انتخــاب واژه و کالم برای
خود محدودیتی قائل نمی شود .اظهاراتی دارد که پرده از
خصوصیات او برمی گیرد .همیشــه تالش داشته نظرش
سگ هار دونالد
خوشبینی نسبت به سیاست خارجی
ترامپ رنگ باخته است
می خواهند فشار بر ایران را
افزایش دهند
گفت وگوی مثلث با امیرعلی
ابوالفتح
53
بین الملل
میلیتاریسمترامپ
جهت گیری های جکسونی در سیاست خارجی امریکا احیا می شود
مهدی مطهرنیا
بین الملل
54
مثلث | شماره 337
2
استاد دانشگاه
چندی پیــش بود کــه رســانه های امریکایی اعالم
کردند دونالــ د ترامپ ،رئیس جمهور منتخب این کشــور،
«جیمز متیس» ژنرال بازنشسته امریکایی را که رویکردی
ضدایرانی دارد برای ریاست پنتاگون در نظر گرفته است.
متیس یکــی از ژنرال های برجســته ارتش امریکا ســت ؛
ژنرالی که جهت گیری های میلیتاریستی و نظامی در حوزه
سیاسی و جهت گیری های بسیار سخت رادیکالیستی در
حوزه امنیتی دارد .به بیان دیگــر باید گفت متیس یکی از
برجسته ترین شخصیت هایی است که در سیستم نظامی
ایاالت متحده امریکا تجســم بخش نوعی نظامی گرایی
ماکیاولیستی اســت .مصداق این موضوع جمله معروف
اوست که می گوید« :با هر فردی که مالقات می کنید باید
در همان حالی که با او ســخن می گویید حتی اگر دوست
شما باشد ،نقشه ای برای قتل او روی میز داشته باشید».
این جمله بارها از سوی متیس و دوستانش نقل قول شده
اســت .بنابراین باید گفت او یکی از کنشــگران بسیار بنام
در حوزه نظامی گــری با رویکردهــای تندروانــه امنیتی و
جهت گیری های بسیار تند سیاسی است.
متیس در میان تنــدروان ایاالت متحــده امریکا در
راســت ترین بخش فکری از نظر اندیشه سیاسی و امنیتی
قرار می گیرد و حتی از نومحافظه کاران امریکا گامی فراتر
رفته است .بنابراین او به همراه دیگر اعضای پیشنهادی،
تیمی را در کنار ترامپ تشــکیل می دهند که تنها در زمان
رونالد ریگان می توانســتیم ایــن تیم را مشــاهده کنیم؛
ان هم نه به شــکل اندیشــه سیاســی که اکنــون ترامپ
دنبال می کنــد .زیرا ریگان یــک بازیگر فعــال در عرصه
سیاست و از شخصیت هایی بود که تالش می کرد صالبت
امریکایی را در چارچوب فریاد زدن از ارزش های امریکایی
و جهت گیری های کالســیک در عرصه سیاست پوشش
دهد .اما اکنون در حالی که ترامپ هنوز به کاخ سفید پای
ننهاده و به عنوان رئیس جمهــور منتخب به همراه تیمش
زبان گشــوده اند ،ما شــاهد فضایی شوونیســتی همراه با
رادیکالیسم نظامی و تلفیقی از بنیادگرایی یهودی -مسیحی
هستیم که تالش دارند باتوجه به تجارب چهار دهه گذشته
برای ایاالت متحده امریکا در ارتباط با مسائل بین المللی
زمینه های ایجاد یک فضای مثبت برای گســترش قدرت
امریکا در چارچــوب مکتب جکسونیســتی را فراهم کند.
اکنون متیس به عنوان وزیر دفاع و فرمانده پنتاگون انتخاب
شده است ،وقتی او را در کنار دبیر شورای امنیت ملی ،بنن
به عنوان مشاور ارشد رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا و
در کنار پامپئو رئیس سازمان سیا قرار می دهیم در می یابیم
که تا چه اندازه تیــم ترامپ تیمی رادیکالی ،شوونیســم،
نژادپرســت ،با جهت گیری های جکسونیســتی در عرصه
سیاست خارجه هستند .این موضوع در استانه قرن بیستم
می تواند رجعتی به گذشته باشد و برای امریکا و واشنگتن
هزینه بر و برای کشورهای جهان هولناک باشد .اما با همه
این تفاسیر امریکای این روزها با وجود تمام ضعف هایی که
به طرف واشنگتن یورش برده همچنان به تنهایی نزدیک
به 30درصد قدرت جهان را داراست و افرادی مانند ترامپ
و تیمش با این عناصر تعریف شــده در پست های کلیدی
ســاختار قدرت در ایاالت متحده امریــکا ،می تواند برای
هر انســان خردورزی خطرناک متصور شود؛ در عین حال
نباید فراموش کرد که زمینه هایی در ارتباط با مسائل امنیت
بین الملل مطرح اســت که این تیم تا حــدودی می تواند
مکمل تحرک اوبامــا قرار بگیرد ،اوباما با قدرت هوشــمند
نشان داد که ایاالت متحده امریکا رهبری امنیتی جهان را
ن ترامپ می خواهد این رهبری امنیتی
به عهده دارد و اکنو
را به عهده بگیرد ،اما هزینه های ایــن رهبری امنیتی را در
مرحله نخســت به متحدان ایاالت متحده امریکا تحمیل
کند.
بنابراین وجود چنین وزیر دفاعی با دیگر عناصری که
در پســت های کلیدی قدرت در ایاالت متحده امریکا قرار
گرفته اند الزمه تحکیم قدرت رهبری کننده امریکا در نظام
بین الملل و همچنین ضرورتی برای ایجاد یک فضای مثبت
با ارائه چنین سیاست هایی به ِ
هدف گرفتن هزینه های این
رهبری از سوی قدرت های همســو با امریکا یا دولت های
متحد با این کشور در عرصه بین المللی است و این ادبیات
که به دور از ادبیات کلینتون و اوباما ست؛ مناسب و متناسب
با ادبیات ترامپ اســت.متیس مانند دونالد رامســفلد که
وقتی وارد پنتاگون شد ســعی کرد ســاختار پنتاگون را به
نفع اندیشــه های جمهوریخواهان تغییر بدهد ،به عنوان
یک تفکر و اندیشه وارد پنتاگون می شود .بنابراین همگی
منتظرند تا ببینند وزیر امور خارجه ترامپ چه کسی خواهد
بود .انتخاب وزیر امــور خارجه تا حدود زیــادی می تواند
صحنه طراحی شــده اتاق های فکر ایاالت متحده امریکا
برای اینده سیاســت خارجی و جهت گیری های سیاســت
خارجه امریکا را اشــکارتر کند .انچه که تاکنون شاهدش
بودیم از انتخــاب بتیس و بنــن تا مایکل فلیــن به عنوان
دبیر شورای امنیت ملی نشانگر تالش برای فراهم اوردن
کنشــگران فعالی اســت که بتوانند از همین ساختارهای
موجود در جهت شکل دهی به یک سیاست خارجی رادیکال
کمک نمایند .بنابراین باتوجه به شــرایط موجود باید اماده
تغییر و تحول در جهت گیری های ایاالت متحده امریکا در
عرصه سیاست خارجی از سویه گیری های هامیلتونیستی
و تلفیق ان با ویلسونیســم به ســویه گیری جکسونیستی
و تلفیق ان با ویلسونیســم در وضعیت حداقلی باشیم .به
عبارت دیگر انچه در عرصه سیاســت خارجــی امریکا در
اینده نشــان می دهد جهت گیری اســت که برتری مکتب
جکسونیستی را در سیاست خارجه ایاالت متحده امریکا به
نمایش می گذارد.
حال باید دید متیس که موضع تندی نسبت به ایران
دارد و ایــران را به عنوان «تنها تهدید بــرای صلح ماندگار
و باثبات خاورمیانه» می بیند و «تــک بازیگر متخاصم در
خاورمیانه» می شناســد اگر وارد پنتاگون شود چه تغییری
در سیاست های انها نســبت به ایران به وجود خواهد امد!
در این راســتا باید گفت که ایاالت متحده امریکا در زمان
ترامپ همکاری های بین المللی با ایران را در قالب برجام به
حداقل خواهد رساند و حداکثر توان خود را برای محاصره
منطقه ای تهران با مرکزیت اســرائیل فراهم خواهد اورد .
ترامپ در کمپین انتخاباتی خود از پاره کردن برجام سخن
راند و زمینه را برای رای گرفتن از اکثریت جمهوریخواهان
طرفدار جهت گیری های نومحافظه کارانه به دست می اورد.
او توانست در بین نامزدهای جمهوریخواه با این شعار پیروز
شود و سپس در برابر هیالری کلینتون باتوجه به نوعی عقده
حقارت ناشی از بســیاری از برخوردهای تروریستی به ویژه
حادثه 11سپتامبر در الیه هایی از توده های مردم امریکا با
چنین شعارهای رادیکالیستی جهت گیری های عوام فریبانه
را وارد کرد و توانست بر کلینتون پیروز شود .اکنون پس از
روی کار امدن به عنوان رئیس جمهور منتخب تالش دارد
چهره ای میانه روتر نسبت به کمپین انتخاباتی خود نشان
دهد .امــا در رابطه با برجام هیچ گا ه ترامپ خود مســتقیما
سخنی نگفته است ،بلکه نزدیکان و مشاوران او بودند که از
عدول او از پاره کردن برجام سخن به میان اوردند .از طرف
دیگر تالش کردنــد باتوجه به وضعیت موجــود در تهران
مســاله تمدید داماتو را بزرگنمایی کنند و افکار عمومی در
تهران را در یک وضعیت برزخ گونه در ارتباط با برجام قرار
دهند؛ تا تمدید قانــون داماتو به عنوان نقض برجام مطرح
شود و برجام از سوی تهران به حاشیه برود و مسئولیت خارج
شدن برجام به گردن تهران بیفتد و بدین وسیله بعد از روی
ن ترامپ زمینه های فشار بر تهران را افزایش دهند.
کار امد
پنتاگون نیز تالش خواهد کرد با نزدیک شدن به مسکو و
همگرایی در مساله سوریه از طریق مسکو ،فشارهای خود
را بر تهران زیادتر کرده و زمینه های گرفتن امتیاز از ایران
را به واسطه دادن امتیاز به مســکو فراهم کند .سپس بعد
از حل و فصل احتمالی بحران سوریه ،امریکا با همگرایی
روســیه ســعی خواهد کرد با ایجاد همگرایی منطقه ای،
محاصره منطقه ای تهران را افزایش و در صورت امکان با
انتقال اشــوب از بیرون مرزها به درون مرزهای ایران وارد
عمل شود.
سگ هار دونالد
خوشبینی نسبت به سیاست خارجی ترامپ رنگ باخته است
مارک پری -مهدی نیکوئی
نویسنده -مترجم
3
موافقان و مخالفان متیس
عجیبی ،گفته های جورج دبلیو بــوش را به یاد می اورد که
ادعا می کرد چون القاعده به صدام حمله نکرده ،پس هر
دو ،هم کاسه هستند.
ادعای او مبنی بر اینکه «داعش همان ایران است»،
بسیار بی پایه و اساس است .ایرانی ها کمک نظامی فراوانی
به بسیج مردمی عراق می کنند که در حال جنگ با داعش
هستند .همچنین تهران تاکنون برخی از اسرار مبارزه خود
را با گروه های تروریستی فعال در عراق منتشر کرده است.
به عنوان مثال ،در مــاه جوالی بود که تلویزیــون ایران از
نقشــه داعش برای بمب گذاری در تهران و عملیاتی خبر
داد که منجر به دســتگیری 10تروریست شده است .این
منتقــدان متیس به مســائل مهمی
اشاره می کنند .انها می گویند که پنتاگون
به یک جنگجــوی دیگر نیاز نــدارد بلکه
باید یــک مدیر بــر ان حاکم شــود؛ یک
مقام مســئول که با بودجه هــای نظامی
اشنایی داشته باشــد ،بتواند درک کاملی
از نیروهای نظامی مختلف امریکا داشته
و بــا مســائل بوروکراتیک دســت و پنجه
نرم کنــد .همچنین پنتاگون نیــاز به یک
فرد میانه روتر دارد تا بتواند سیاســت های
دفاعــی صحیحــی بــرای امریــکا وضع
نماید .اما شدیدترین انتقادات مربوط به
دشمنی او با ایران است .متیس در حالی
ایران را بزرگترین تهدید برای امنیت ملی
امریکا می داند که حتی به گواه بسیاری از
مقام های ارشد پنتاگون ،داعش و روسیه
باید در اولویــت اول بخش امنیتی امریکا
قرار بگیرند.
در طــرف مقابل ،موافقــان متیس
عنوان می کنند که یکــی از مزایای او ،ان
اســت که با وجود کینه داشــتن از ایران ،نسبت به موضع
ترامپ برای نادیده گرفتن توافق هسته ای واکنش منفی
نشــان داده اســت .از طرف دیگر او یکــی از فرماندهان
امریکاســت که گفته می شــود در زمان حضور در عراق،
با عراقی ها رفتار مســالمت امیزی داشــته و سیاست های
نرم تر (مانند ارائه خدمات رفاهی به دشمنانش) را نسبت به
خشونت ترجیح می دهد.
با این حال ،اقدامات گذشــته او جای چندانی برای
خوش بینی به پنتاگون اینده نشــان نمی دهد .باید منتظر
ماند و مشاهده کرد.
منبعPolitico :
مثلث | شماره 337
کینه ایران در دل متیس
در سال 2008در یک گردهمایی شــرکت کردم که
موضوع را بســیاری از مســئوالن دفاعی امریکا هم تایید
می کنند .چند روز پیش ،یکی از افســران ارشد پنتاگون به
من گفت« :امریکا ،اختالف های زیادی با ایران دارد اما
مساله داعش یکی از این اختالف ها نیست .ما می خواهیم
که داعش شکست بخورد و ایران هم همین را می خواهد».
مرتبط ســاختن داعش و ایران از جهــات دیگر هم
نگران کننده اســت .این اتفاق می تواند تهــران را باز هم
تبدیل به بزرگترین دشــمن امریکا ساخته و هدف نخست
عملیات هــای نظامی ان کنــد .این موضــوع را در دوران
ریاســت جمهوری بوش هم تجربه کردیــم و نتیجه ان را
دیدیم .کشورهای بسیاری بودند که با وجود اختالف های
خود با یکدیگر ،در مقابل امریکا جبهه گیری کردند.
از طرف دیگر ،انتصــاب جیمز متیس به عنوان وزیر
دفاع امریکا بــه دلیل عقایــد منســوخ او و ناتوانی اش از
تحمل عقاید مخالف ،اختالفات در پنتاگون را به اوج خود
خواهد رساند .نمونه ای از خودرایی او پیش از برکناری اش
از فرماندهی مرکز نیروهای نظامی امریــکا در زمان اوباما
بود .متیس در زمان مذاکرات هســته ای با ایران خواستار
اعزام سومین ناو هواپیمابر امریکا به خلیج فارس و دریای
عمان شــده بود؛ امری کــه مورد موافقت کاخ ســفید قرار
نگرفت .به ژنرال متیس گفته شــد که ارتش امریکا به ناو
هواپیمابر سوم در اقیانوس ارام نیاز دارد .اما متیس نه تنها
از درخواســت خود منصرف نشــد و با تام دانیلون ،مشاور
امنیت ملی رئیس جمهور اوباما ،وارد بحث و جدل گردید،
بلکه به اقداماتی در خلیج فارس دست زد که کاخ سفید ان
را تحریک امیز دانست .یکی از مشاوران متیس می گوید
او در جایی بــه دانیلون گفت« :شــما در سلســله مراتب
فرماندهی من نیستید؛ من از شما دستور نمی گیرم».
بین الملل
بســیاری از ملی گرایــان ایاالت متحــده معتقدند،
انتخاب جیمز متیس به عنوان وزیر دفاع این کشــور یک
نقطه امیدوارکننده در روزگار تروریســم اســت .با این حال
در رســانه ها انتقادات شدیدی از او شــده و مسائلی مانند
کتابخانه شــخصی چند هــزار جلــدی او و همچنین نبوغ
ذهنی اش نادیده گرفته شده است .چه عواملی باعث این
نگرش منفی نسبت به ژنرال بازنشسته تفنگداران امریکایی
شده است؟
شاید مهمترین مساله منجر ب ه تردیدهای موجود ،این
موضوع باشد که «متیس یک تفنگدار است» .تفنگداران
امریکا مانند ارتشــیان این کشور نیســتند و شباهتی هم با
نیروی هوایی یا دریایی ان ندارنــد .انها که عملیات های
نظامی مختلف را به پیش می برند (ابی ،خاکی و هوایی)،
یک گروه بســته و متمایز هســتند که عقاید و فلسفه های
فکری خود را دارند .انها خود را نخبگان جامعه شان می دانند
و هیچ احساس تعلقی به سایر نظامیان امریکا ندارند .انها
خودشــان را متمایز می دانند و نمی توانند بــه همفکری با
دیگران بپردازند.
زمانی که با یکی از افسران ارتش صحبت می کردم،
به من گفت که متیس یک تفنگدار اصیل اســت .او تمام
اقدامــات و باورهای متیــس را برای من
تشریح کرد؛ او برایم توضیح داد که چنین
فردی چگونه با سربازانش رفتار می کند و
جهان را به چه شــکل می بیند .اما مهمتر
از همه برایم موضوعــی را توضیح داد که
می تواند اینده ایاالت متحده را شکل دهد:
متیس هم مانند سایر تفنگداران امریکا،
نفــرت و کینه ای عمیــق از ایــران به دل
دارد؛ کینه ای که به دهه 1980بازمی گردد
(زمانــی که تعــداد زیــادی از تفنگداران
امریکا در بیروت کشته شدند و دولت این
کشــور ایران را متهم به حمایــت از گروه
مسئول این حمله و همدستی با انها کرد).
دشــمنی متیس بــا ایــران (در پی
ادعایی کــه هرگز اثبات نشــد) ،به قدری
شدید بود که باراک اوباما را مجبور کرد تا
او را از پست خود برکنار سازد .این اقدام با
واکنش بســیاری از حامیان متیس همراه
شــد و انها ادعا کردند کــه رئیس جمهور
کشورشان توان تحمل یک ژنرال مستقل
را ندارد که از طرف شــهروندان کشورش
سخن می گوید .با این حال ایران ستیزی
متیس حتی در بین افســران ارشــد پنتاگون هم منتقدان
فراوانی دارد .بسیاری از این افسران ارشد پنتاگون نگران
هستند که دشمنی کورکورانه متیس با ایران و کینه 30ساله و
بی پایه او بر نگاه منصفانه اش به مسائل اثر گذاشته و نتواند
تصمیمات صحیحــی اتخاذ کند .ایــن وضعیت می تواند
اختالفات فراوانــی را در پنتاگون و طی چهار ســال اینده
ایجاد کند و همچنین هراس از جنگ بی دلیل را در این مرکز
افزایش داده است.
تفنگداران فراوانی در ان حضور داشتند .انها در زمان صرف
شــام از اتفاقات 30و اندی ســال پیش سخن می گفتند و
توطئه های (فرضــی) ایــران را واکاوی می کردند .در ان
مراسم بود که نظر قدیمی من درباره تفنگداران اثبات شد ؛
انها می توانند یک کینه عمیق را در قلب خود نگه دارند.
ایران تاکنون دغدغه ذهنی هر تفنگدار ارشدی بوده
که بــا او مالقات داشــته ام .این موضــوع در مورد متیس
مصداق بیشتری دارد .در ســال 2012و زمانی که او هنوز
هم یونیفرم نظامی بر تن داشــت ،سه تهدید اصلی امنیت
ملی امریکا را «ایران ،ایران و ایران» می دانست .او پس
از بازنشســتگی اش نظرات حتی افراطی تر هم پیدا کرده
است .او در سخنرانی های اخیر خود در جمع همتایانش،
ایران را تنها خطر مســتمر برای ثبات و صلح در خاورمیانه
دانسته و حتی از ان با نام یک کشور یاد نمی کند .او ایران را
مجموعه ای می داند که خودشان را وقف خشونت کرده اند.
متیس حتی ایران را مرتبط با ظهور داعش می داند .او
در صحبت های خود گفته است« :به نظر من ،داعش تنها
یک بهانه برای ایران است تا فتنه انگیزی خود را ادامه دهد.
ایران دشــمن داعش نیســت ،بلکه می تواند نفع بسیاری
از شــرایط متشنج ایجاد شــده را به دســت اورد ».متیس
ادامه داد« :کدام کشــور خاورمیانه است که تاکنون مورد
هجوم داعش قرار نگرفته است؟ بله ،ایران .این موضوع
نمی تواند تصادفی باشد .من مطمئنم ».چنین اظهارنظر
بین الملل
55
بین الملل
مارشال دوم
ترامپ برای شرایط جنگی اماده می شود
مارک تامسون -مهدی نیکوئی
نویسنده -مترجم
4
بین الملل
56
مثلث | شماره 337
جیمز متیس ،ژنرال بازنشســته تفنگــداران امریکا،
ت ترامپ برای وزارت دفاع این کشور است .این
گزینه نخس
تصمیمرئیس جمهورمنتخبامریکاکهچندروزپیشاعالم
رسمی شد ،از د و جهت حائز اهمیت است ؛ نخست انکه در
سال ،2013باراک اوباما ،متیس را به دلیل اصرارش برای
ن ترامپ
درگیری نظامی با ایران بازنشست کرده بود و اکنو
قصد دارد او را به باالترین مقام نظامی و دفاعی کشور خود
منصوب کند .در طرف مقابل ،خدمت متیس در پنتاگون
براســاس قوانین مصوب کنگره امریکا هم مجاز نیست.
براساس قوانین ،وزیر دفاع امریکا تنها در صورتی می تواند
از بین نظامیان انتخاب شــود که دســت کم هفت سال از
یا ش گذشته باشد .هر دوی این موارد می تواند
بازنشستگ
هشدار دهنده ان باشد که امریکای تحت مدیریت ترامپ
مانند بسیاری از زمان های گذشته به دنبال جنجال افرینی و
ملتهب تر کردن فضای بین ایران و امریکا است.
زمانــی کــه ترامــپ از قصــد خــود بــرای انتصاب
گ هار»( متیس) در پنتاگون خبر داد ،بسیاری امیدوار
«س
بودند که دست کم به دلیل منع قانونی چنین اقدامی ،نتواند
در رسیدن به هدف خود موفق باشــد .با این حال ،شواهد
اولیه دیده شده در کاخ کنگره ان است که نمایندگان امریکا
ممکن است رای به یک استثنا داده و ترامپ را از یک سد
قانونی عبور دهند.
بسیاری از ســناتورهای کنگره این موضوع را نشان
داده اند که منع قانونی برای انتصاب افسران سابق ارتش
امریکا به عنوان وزیر دفاع برایشــان اهمیت زیادی ندارد.
به عنــوان مثال ،جان مک کیــن ،نماینــده جمهوریخواه
اریزونا پس از اعالم تصمیم ترامپ گفت« :بدون شــک
او (جیمز متیس) یکی از عالی ترین افسران نظامی نسل
خود بود و یک رهبر فوق العاده برای نیروهای خود به شمار
می رود که تحسین انها را هم برانگیخته است ».مک کین
پا را از این هم فراتر گذاشته و اظهار کرد« :ایاالت متحده
خوش شانس خواهد بود که یک بار دیگر از خدمات ژنرال
متیس بهره مند شود».
فصل جدید جنجال های متیس؟
ژنرال 66ســاله امریکا کــه هیــچ گاه ازدواج نکرده
و زندگی خــود را وقف جنگ کــرده ،در ســال های پایانی
نظامی گری خود از سال 2010تا 2013به عنوان فرمانده
ســتاد فرماندهی مرکزی ایاالت متحده به فعالیت مشغول
بوده است .بســیاری او را عامل بروز بحران های گسترده
در خاورمیانه (از مصر تا افغانســتان) می دانند .مقام های
ارشد پنتاگون می گویند که دیدگاه های خصمانه متیس در
مقابل ایران باعث شــد که اوباما او را از پست حساس خود
کنار گذاشته و بازنشسته کند.
البته او پس از بازنشست شدن ،بی تفاوت ننشست و
در ماه اوت سال جاری بود که تقابل خود را با اوباما به خوبی
نشــان داد« :جنگ دولت اوباما با داعش از یک سیاست
پایدار یا استراتژی محکم برخوردار نیست و پر از اشتباهات
و اقدامات نادرست است».
متیس در 44ســالی که لباس نظامی پوشــید ،بارها
نظرات و ایده های افراطی و نســنجیده خود را نشان داده
است؛ ایده هایی که انها را به طور معمول تنها می توان در
فیلم های جنایی و از زبان قاتالن سریالی شنید .او زمانی در
مقابل سربازان خود گفت« :مودب باشید ،حرفه ای باشید
اما به دنبال کشتن هر کسی باشــید که می بینید ».متیس
در جای دیگری اظهار کرده اســت« :برخی معتقدند برای
کشــتن دیگران باید از انها متنفر باشــید .اما چنین چیزی
صحت ندارد( .کشــتن) تنها یک کســب وکار است و باید
انجام شود ».او در ســال 2005هم درباره تجربیات خود
در افغانستان عنوان کرد« :شــما به افغانستان می روید و
مردانی را می بینید که در تمام طول پنج سال ،زنان را بابت
نپوشیدن روبنده ســیلی می زنند .انها هیچ انسانیتی باقی
نمی گذارند .کشــتن چنین افرادی نهایت لذت و سرگرمی
است».
ف ترامپ؟
بهترین گزینه برای اهدا
جیمز متیس با همین نظرات و ایده ها ست که تبدیل
به گزینه نخســت ترامپ شده است .شــخص ترامپ هم
نظرات افراطی فراوانی دارد که قابل درک نیســتند .با این
حال ،انتخاب متیس تفــاوت دوران اوبامــا و ترامپ را از
هم اکنون بــه باالترین ســطح می رســاند .رئیس جمهور
اینده امریکا هیچ انعطافی نمی خواهد از خود نشــان دهد
و به دنبال ان اســت که تمام مشــکالت را با قدرت نظامی
حل کند.
اما نتیجــه منع قانونــی وزیر دفاع شــدن متیس چه
خواهد شــد؟ زمانی که کنگره امریکا در ســال 1947رای
به تشکیل وزارت دفاع این کشور و تعیین فردی به عنوان
وزیر ان می داد ،تصریح کرد که افسران ارتش برای تصدی
این پست باید 7سال از بازنشستگی شان گذشته باشد .این
قانون برای این تصویب شد که شهروندان امریکا بتوانند
بر ارتش این کشور کنترل داشته و مانع از نظامی گر شدن
کشور خود شوند .این در حالی اســت که متیس در ماه مه
2013بازنشست شــده و بیش از سه ســال از واجد شرایط
شدن او باقی مانده است.
نامزدی متیس برای فرماندهــی وزارت دفاع امریکا
در حالی اعالم شده که در تاریخ این کشور تنها یک استثنا
برای این قانون تجربه شده اســت .در سال ،1950هری
ترومن ،رئیس جمهور وقت امریکا تنها کسی است که جورج
مارشال را برای فرماندهی پنتاگون به کنگره پیشنهاد داد و
توانســت رای اعتماد هم برای او بگیرد .مارشال که ژنرال
پنج ســتاره ارتش امریکا بــود ،در ان دوران به عنوان وزیر
کشــور خدمت می کرد .اما ترومن به دلیل شرایط نظامی
متشنج ناشی از شروع جنگ کره از او خواست تا پست وزارت
دفاع را بپذیرد .زمانی که کنگره به درخواست رئیس جمهور
وقت چراغ ســبز نشــان می داد ،بر این نکته تاکید کرد که
انتصاب مارشــال در پنتاگون یک چشم پوشــی استثنایی
است و چنین اتفاقی نباید هیچ گاه دیگر تکرار شود.
در تبصره ای که امکان وزیر دفاع شــدن مارشــال را
فراهم می کرد ،به وضوح عنوان شــد که «این تصمیم به
معنای موافقت کنگره با ادامه انتصاب نظامیان به عنوان
وزیر دفاع در اینده نیست ».در تبصره همچنین امده است
که «از این زمان به بعد هیچ انتصابی از مردان نظامی به ان
دفتر مقبول نیست ».باید دید که ای ا ترامپ و متیس موفق
می شــوند این قانون را دور بزنند یا خیر .در صورتی که این
اتفاق بیفتد ،دو موضوع به صورت ضمنی مشخص خواهد
شــد ؛ نخســت انکه دموکراســی نمی تواند در مقابل افراد
خودرایی مانن د ترامپ مقاومت کند و دوم انکه از نگاه کنگره
جمهوریخواه امریکا ،وضعیت کنونی تروریســم و تهدید
امنیت ملی امریکا مشابه دوران اشفته جنگ کره است و انها
هم با همین نگاه افراطی ممکن است مشکالت بیشتری
برای کشور خود پدید اورند.
منبعTIME :
بین الملل
می خواهند فشار بر ایران را افزایش دهند
گفت وگوی مثلث با امیرعلی ابوالفتح
مثلث | شماره 337
دفاع و چه سرمایه گذاری ها و خرید های تسلیحاتی و اداره
پایگاه ها صرفه جویی کند .بنابرایــن نوع رفتار و عملکردی
که از سوی ژنرال متیس در دوران ریاست فرماندهی ارتش
امریکا دیده شده ضرورتا همان چیزی نیست که در صورت
انتخاب او به عنوان وزیر دفاع نیز پیگیری شود.
یکــی از مهمترین مســائل بــرای دولــت جدید
امریکا بحث خاورمیانه و به ویــژه داعش خواهد
بود .به نظر شــما در این رابطه ژنــرال متیس چه
سازوکارهایی را در پیش خواهد گرفت؟
در خصوص مســائل منطقه ای به نظر می رسد که
سیاست و رویکرد متیس با نظرات دونال د ترامپ خیلی همسو
و نزدیک است و این طور که از صحبت های رئیس جمهور
منتخب امریــکا می توان نتیجــه گرفــت ،اولویت اصلی
واشــنگتن در دولت بعدی ،مبــارزه با داعــش خواهد بود.
بنابرایــن تجربیاتی که متیس در این بخــش از جهان دارد
می تواند کمک کننــده این موضوع باشــد و در تیم امنیتی
دولت بعدی امریکا شــخصی به عنوان وزیــر دفاع حضور
بین الملل
اخیرا دونال د ترامپ ،جیمز متیس را برای تصدی
وزارت دفاع امریکا معرفی کرده است .اما رسانه ها
بحث هایی را راجع بــه موانع انتخــاب او مطرح
می کنند .این موانع و تردیدها نســبت به متیس
شامل چه مواردی است؟
نکته ای که امروز وجود دارد و تردید هایی را نسبت به
تایید متیس به عنوان وزیر دفاع امریکا مطرح کرده این است
که بر اساس قوانین امریکا هر نظامی که بخواهد به عنوان
وزیر دفاع منصوب شود باید هفت ســال از زمان خروجش
از ارتش سپری شده باشد در حالی که متیس کمتر از هفت
سال پیش در سمت یک نظامی ایفای مسئولیت می کرد.
بنابراین انتخاب و تایید او نیاز به مجوز اختصاصی از سوی
سنا دارد و هنوز مشخص نیســت که ایا سنای امریکا چنین
اجازه ای بدهد یا خیر.
اگر او از این سد عبور کرده و به عنوان وزیر دفاع
انتخاب شود ،باتوجه به پیشینه اش و چالش های
پیش روی امریکا چه سیاستی را در پنتاگون دنبال
خواهد کرد؟
عالی ترین ســمتی کــه ژنــرال بازنشســته جیمز
س تا به امروز داشــته ،فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی
متی
ایاالت متحده امریکا یا همان سنت کام بود .سنت کام شامل
فرماندهی کل نیروهای ارتش امریکا در منطقه خاورمیانه،
بخش هایی از شمال شــرق افریقا و اسیای مرکزی است.
اگر فرض را بر این بگذاریم که این فرد به عنوان وزیر دفاع
تعیین شود این انتظار را می توان داشــت که به دلیل انکه
چند سال به عنوان فرماندهی مرکزی ارتش امریکا خدمت
کرده دغدغه ها و توجهاتش نســبت به منطقه غرب اسیا و
حوزه جغرافیایــی فرماندهی مرکزی افزایــش پیدا کند .در
این منطقه مسائل و مشکالتی مانند فعالیت های داعش،
درگیری های گسترده در ســوریه ،ناامنی ها در عراق ،اینده
امنیت در افغانستان ،نوع رابطه و تعامل با جمهوری اسالمی
ایران و موضوع برنامه های هســته ای از جمله عمده ترین
موضوعاتی هستند که وجود دارد .اما وزیر دفاع متفاوت از
فرماندهان جنگ وظایف دیگری نیز دارد .بنابراین شخصی
که به عنوان وزیر دفاع منصوب می شود مجبور است بیشتر
به مسائل بودجه ،لجستیک و ســاختار ارتش توجه داشته
باشد .در این میان یکی از مشکالت و چالش هایی که پیش
روی وزیر دفاع بعدی امریکا وجود دارد تخصیص بودجه و
مصوبه کنگره است که بر اساس ان باید طی 10سال 500
میلیارد دالر از بودجه پنتاگون کاهش پیدا کند .تنظیم چنین
صرفه جویی از سوی وزیر دفاع بسیار وقت گیر خواهد بود و
او مجبور است در برخی از طرح ها چه مسائل پرسنلی وزارت
5
امیرعلــی ابوالفتح ،کارشــناس مســائل امریکا
در گفت وگــو با مثلث به واکاوی سیاســت های گزینه
احتمالی دولت دونالد ترامپ برای وزارت دفاع امریکا
پرداخت و گفــت در خصوص مســائل منطقــه ای به
نظر می رســد که سیاســت و رویکرد متیس با نظرات
دونالد ترامپ خیلی همســو و نزدیک است و این طور
که از صحبت هــای رئیس جمهــور منتخــب امریکا
می توان نتیجه گرفــت اولویت اصلی واشــنگتن در
دولت بعدی ،مبارزه با داعــش خواهد بود .ابوالفتح با
اشاره به دوران فرماندهی متیس در خاورمیانه تاکید
کرد تجربیاتی که متیس در این بخش از جهان دارد
می تواند کمک کننده مبارزه با داعش باشــد و در تیم
امنیتی دولــت بعدی امریکا شــخصی به عنوان وزیر
دفاع حضور خواهد داشــت که رویکرد بسیار قاطعی
نسبت به برخورد با داعش دارد.
همچنین به گفته این کارشناس ،متیس در زمره
منتقدان توافق هســته ای ایران قرار می گیرد اما این
بدان معنا نیست که ضرورتا بخواهد با توافق هسته ای
یا برنامه های هســته ای ایران مخالفت کند .اما قابل
پیش بینی اســت کــه در دوران مســئولیت متیس،
موضوعاتی مانند برنامه های موشــکی ایران در صدر
توجه انها قرار گیرد و امریکا بر ســر ان جنجال سازی
کند تا فشارها را بر ایران افزایش دهند.
خواهد داشت که رویکرد بســیار قاطعی نسبت به برخورد با
داعش دارد.
همچنان که شما نیز اشاره کردید یکی از مسائل
مهم در حوزه خاورمیانه برای وزارت دفاع امریکا
بحثایرانخواهدبود .درموردایرانچه سیاستی
از سوی پنتاگون قابل پیش بینی است؟
در مورد بحث جمهوری اســامی ایران باید توجه
داشت جیمز متیس یکی از شخصیت های بسیار تند اطراف
دونال د ترامپ اســت .از دید متیس اصلی تریــن تهدید در
منطقه غرب اســیا ،ایران اســت و او حتی مدعی است که
ایران از حضــور داعش سوءاســتفاده می کنــد و داعش،
پوششی است برای گسترش نفوذ ایران.
در مورد برنامه هســته ای ایران نیز ،متیــس در زمره
منتقــدان توافق هســته ای ایران قــرار می گیــرد اما این
بدان معنا نیســت که ضرورتا بخواهد با توافق هسته ای یا
برنامه های هســته ای ایران مخالفت کند .قابل پیش بینی
اســت که در دوران مســئولیت متیس به عنوان وزیر دفاع
ایاالت متحده امریکا همسو با دیگر مقام های تیم امنیتی
مانند مشــاور امنیت ملی یا احتماال وزیر خارجه ،فشارهای
غیر هسته ای بر ایران افزایش پیدا کند و موضوعاتی مانند
برنامه های موشــکی ایران در صدر توجه انهــا قرار گیرد و
امریکا بر ســر ان جنجال ســازی کند تا فشــارها را بر ایران
افزایش دهند.
ایا ممکن اســت در دولت جدید واشنگتن شاهد
تغییر سیاست ها نسبت به رژیم اسرائیل باشیم؟
با وجــودی کــه دررابطه همســویی های دائمی و
همیشگیمیانمقاماتارشدوسیاستمدارانبلندپایهامریکا
با اسرائیل وجود دارد ،اما در مورد مساله تعامل میان اسرائیل
و فلســطین ،متیس تاکید دارد که اســرائیل باید نظریه دو
دولت را بپذیرد و بنابراین اگر بخواهد این کار را انجام دهد
باید برنامه های شهرک ســازی هایش را کنار بگذارد .البته
تشکیالت سیاســی و هیات حاکمه ایاالت متحده امریکا
همواره همســو و همراســتا با اســرائیل بود ه و بعید به نظر
می رسد چنین مواضعی که پیش از داشتن سمت رسمی از
سوی متیس بیان شده در صورت انتصابش به عنوان وزیر
دفاع باز هم دنبال شود.
در نهایت به نظر می رســد که یکی از مسائل مهم
در حوزه خارجی برای ایاالت متحده امریکا بحث
روسیه و چین است .در این رابطه دولت واشنگتن
با وزارت دفاعی متیس چه دســتورکاری را دنبال
خواهد کرد؟
در مورد مسائل روســیه و چین من به اظهارنظرات
مشخص و متفاوتی از سوی جیمز متیس برنخوردم .متیس
در زمان فعالیتــش به عنوان فرمانده در منطقه غرب اســیا
و اسیای مرکزی حضور داشــته بنابراین با دغدغه های ان
منطقه اشناســت .در این منطقه از یک سو ایاالت متحده
امریکاتالشکردهمانعازحضورچیندراسیایمرکزیشود
و از سوی دیگر با نفوذ و سلطه سنتی روس ها مقابله کند .در
موردایندوکشورشایدبتوانگفتاستراتژی ایکهشخص
رئیس جمهور بعدی امریکا با کمک تیم امنیتی اش از جمله
وزیر دفاع به مورد اجرا بگذارد قابل توجه اســت نه مواضع
فردیشخصیچونمتیس.البتهیکنکتهدراینخصوص
قابل ذکر است مبنی بر اینکه جیمز متیس در دوران خدمتش
منتقد ادامه اتکای ایاالت متحده امریکا به موشــک های
بالستیک اتمی یعنی موشــک های زمین پایه بوده است.
گزین ه ترامپ برای پنتاگون ،معتقد اســت که این بخش از
تسلیحات قدیمی شده و امریکا باید بیشتر بر موشک هایی
که از زیر دریایی ها پرتاب می شوند یا موشک هایی که روی
بمب افکن های استراتژیک مستقر می شوند ،تاکید داشته
باشد .این نگاه متیس شاید بتواند برای مناسبات اتمی میان
ایاالت متحده امریکا و روسیه کمکی باشد.
57
بین الملل
ژنرال ها نمی جنگند
توانمندی های موشکی ایران زیر ذره بین امریکا قرار می گیرد
دکتر ابراهیم محسنی
کارشناس مسائل امریکا
بین الملل
58
مثلث | شماره 337
6
جیمز متیس گزینه معرفی شده از سوی دونال د ترامپ
بــرای وزارت دفــاع ایاالت متحده امریــکا ،در ارتش این
کشور یک شخص شناخته شده است ،پستهای مهمی
در ناتو داشته و از حامیان جدی ناتو به شمار میرود .جالب
توجه است که رویکرد او نســبت به اهمیت ناتو و مقابله با
گسترش نفوذ نظامی و امنیتی روسیه ب ا ترامپ خیلی تفاوت
ص ترامپ
دارد .حداقــل با در نظرگرفتن گفته های شــخ
در می یابیم که این حساســیت نسبت به روسیه وجود ندارد
ولی متیس به رویکردهای ضدروسی شهرت دارد .همچنین
در مورد گزینه مورد نظ ر ترامپ برای وزارت دفاع امریکا چند
نکته وجود دارد که می توان بــه فال نیک گرفت و جوانبی
نیز وجود دارد که تهدیدزاســت .به عنوان مثال این مساله
در امریکا همیشــه قابل توجه بوده که ژنرال ها و نظامی ها
خیلی بیشــتر نســبت به عواقب بد جنگ حساس هستند و
برخالف سیاســتمداران امریکا زمانی کــه موضوع جنگ
مطرح می شــود بســیار زیاد به تهدیدات و مشکالت این
اقدام تاکید می کنند .تا جایی که سیاســتمداران احساس
می کنند که انها می خواهند از مسئولیت شانه خالی کنند.
بنابراین حضور یــک فرد نظامــی در رده وزارت دفاع لزوما
مساله بدی نیست.
دلیل چنیــن رویکردی نیز این اســت که ایــن افراد
جنگ را لمس کرده اند ،سرباز کشــته داده اند و در میدان
حضــور داشــته اند .بنابرایــن عدم حساســیتی که شــاید
سیاســتمداران نســبت به جنگ داشته باشــند را نظامیان
ندارند .می توان گفت سیاستمداران تقریبا با دید اغماض
بیشــتری به جنــگ نــگاه می کنند امــا ژنرال هــا معموال
محتاطانه تر اقدامــات نظامی را پیشــنهاد می دهند .این
نکته در خصوص ژنرال متیس یک نکته قابل ذکر اســت.
نکته دیگری که در خصوص شخصیت جیمز متیس قابل
ذکر اســت و صهیونیســتها به خاطر ان از وی به شــدت
دلخور هستند ،مواضع تندوتیز او علیه شهرک سازیهای
صهیونیست هاســت .متیس در چندین ســخنرانی از این
عبارت اســتفاده کرد که انها انجا شــهرک می سازند و من
اینجا باید سرباز در تابوت تحویل دهم .یعنی به گفته متیس
عواقب شهرک سازی اسرائیل را امریکا میپردازد.
نکته دیگری که در مورد متیس قابل ذکر است شهرت
او با عنوان mad dogاست که به مفهوم سگ دیوانه است.
باید توجه داشت که این عنوان در فرهنگ امریکایی اصال
به معنای فحش و توهین نیســت .بلکه mad dogصفت
سفت و سخت بودن متیس را القا میکند .به عنوان مثال به
دموکرات هایی که خصوصیات جمهوریخواهان را به خود
میگیرنــد blue dog democratمی گویند؛ ابی که رنگ
جمهوریخواهان است و ان لغت dogنیز بدان مفهوم است
که انها تا حدی به سمت جمهوریخواهان مایل شدهاند.
اگر بخواهیم مواضع متیس در مــورد ایران را کمی
واکاوی کنیم باید اشاره کنم که ا و فرماندهی مرکزی منطقه
خاورمیانه ،شرق افریقا و اسیای مرکزی را از سال ۲۰۱۰تا
۲۰۱۳به عنوان یازدهمین فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی
ایاالت متحده امریکا برعهده داشت.
متیس رویکردهای بســیار منفی نسبت به ایران دارد
تا جایی که حتــی در ادعاهایی ایران را همدســت داعش
می داند .او در یکی از سخنرانی هایش به مخاطبانش تاکید
کرد که چرا فکر می کنید تنها کشوری که داعش هیچ اقدام
نظامی در ان انجام نداده ایران است .او با مطرح کردن این
موضوع تالش کرده این مساله را القا کند که نوعی همکاری
بین ایران و داعش وجود دارد .متیس مدعی است که ایران
و داعش از طریق ایجاد ناامنی و بی ثباتی در منطقه ،منافع
خــود را تامین می کننــد و بنابراین از این جهت همدســت
هســتند .این رویکردهای افراطی به گونه ای نیست که از
دیگر مقامات امریکایی تا ب ه حال شنیده باشیم.
ژنرال جیمز متیــس پنج حوزه تهدید از ســوی ایران
برای ایاالت متحده امریکا تعریف کرده اســت که یکی از
انها حوزه هسته ای است .به ادعای او اشاعه سالح های
هســته ای از ســوی ایران یکی از تهدیدهای جدی برای
واشــنگتن اســت .نکته دیگر به تهدیدهای دریایی ایران
مربوط می شــود و او قایق های تندرو سپاه ،نیروی نظامی
دریایی ایران و موشــک های ایران را که می تواند ناوهای
امریکایی را هدف گیــری کند به عنوان یــک حوزه تهدید
بیان کرده است.
نکته دیگر توانمندی موشکی ایران است که متیس
به طور خیلی خاص ان را به عنــوان یک تهدید علیه منافع
و امنیت امریکا برشمرده است .بحث جنگ های سایبری
نیز از دیگر نگرانی های متیس است .زیرا او ایران را یکی
از توانمندتریــن نیروهای ســایبری می داند کــه در تضاد
با منافــع امریکا فعالیــت می کند .بحث اخــری که اغلب
مخالفان ایران روی ان تاکید دارند بحث تروریسم است؛
البته ادعاهای مربوط به تروریســم از سوی متیس فراتر از
حزب الله و حماس اســت او حتی داعش ،جبهه النصره و
دیگر گروه هایی را که ایران با انها در حال جنگ است تحت
نفوذ کشــور ما می داند .این نکته خیلــی اهمیت دارد که
مشکل ایشان و مایک پامپئو که به عنوان گزینه رئیس سیا
مطرح است در این حوزه این است که برجام در یک حوزه
منافع انها را تامین می کند که به کاهش تهدید سالح های
ی و برنامه اتمی ایران مربوط می شود اما برجام منافعی را
اتم
در اختیار ایران قرار می دهد که می تواند از انها برای پیشبرد
حوزه های دیگر که بــه ادعای انها برای امریــکا به اندازه
هسته ای خطرناک است استفاده کند.
در مورد ستانده های برجام ،نه متیس و نه پامپئو که
یکی از مخالفان این توافق بود مشــکلی ندارد و این حس
ی ایران که انها مدعی
را دارند که از این طریق تهدیــد اتم
ان هستند کاهش یافته است .مشکل انها چیزهایی است
که باید به ایران داده شــود و انها نگران هســتند که ایران
دریافتی هایش را برای حزب اللــه هزینه کند یا برنامه های
موشکی و سپاه سایبری اش را تقویت کند .تفاوت متیس با
مایکل فلین که به عنوان گزینه ای برای سمت مشاور امنیت
ملی انتخاب شده و شخص پامپئو در این است که ایشان
اصال به توافق اعتقاد ندارد و خیلی شفاف اعالم کرده که
برجام باید برهم زده شــود .حرف و رویکرد متیس راجع به
برجام این اســت که امریکا باید از یک ســو از ان استفاده
حداکثری کند و نفع رسانی حداقلی در برجام به ایران صورت
پذیرد .از سوی دیگر رویکرد متیس این است که باید با دیگر
حوزه های امنیتی که ممکن است ایران ،امریکا را به خطر
بیندازد مقابله کنند .اکنون ما با متنی بــه نام برجام مواجه
هستیم که به تعهدات ایران بسیار شــفاف اشاره شده که
در ان ایران کامال قابلیت راســتی ازمایی دارد .اژانس نیز
پی در پی این راســتی ازمایی را انجام می دهد و اشاره دارد
که ایران به تمام تعهداتش عمل کرده اســت .اما وقتی به
تعهدات طرف مقابل نگاه می کنیــم که برجام چگونه اجرا
شود ،خیلی تفسیر پذیر است و اصال خروجی عینی ندارد.
تنها خروج عینی تعهدات طرف مقابل در برجام این است
که دولت امریکا و اتحادیه اروپا یک ســری قوانین را روی
کاغذ تعلیق کنند .در همین مقطع شاهد هستیم که قانون
ایسا چقدر مشکل ساز شــده است .در این خصوص طرف
ش اصال بر این باور نیست که برجام
مقابل حداقل در ادبیات
را نقض کرده ،ولی ما معتقدیم که برجام نقض شده زیرا یک
تحریم جدیدی وضع شده است .حتی اگر بعدا این موارد
تعلیق شــود صرف اینکه تحریم جدیدی علیه ایران وضع
شده ،نقض برجام است .اما تفسیر طرف مقابل چیز دیگری
است .این در حالی اســت که این اتفاق در دوره اوبامایی
افتاده که خود جز و ترتیب دهندگان توافق برجام بود ؛ حال
ت ترامپ روی کار بیاید.
فکر کنید دول
از این پس واکنش ایران است که تعریف خواهد کرد
در دولت بعدی امریکا چگونه با برجام برخورد شود .اگر ما
واکنشی نسبت به این قانون نداشــته باشیم دولت ترامپ
با اقدامات تنگ نظرانه تری در مــورد ایران برخورد خواهد
کرد اما اگر واکنش مناسب داشته باشیم حساب کار دست
انها میاید.
موج نارضایتی
فرانسوا اوالند رئیس جمهور فرانسه هفته گذشته اعالم کرد که در انتخابات ریاست جمهوری
سالایندهشرکتنمی کند.پیشازاینبرخینظرسنجی هانشانمی دادکهفرانسوااوالنددرصورت
حضوردررقابت هایانتخاباتیحدود 7درصدارارابهدستخواهداورد.شهروندانفرانسویازعملکرد
اقتصاددولتسوسیالیستاینکشوررضایتندارند.امارهانشانمی دهدکهنرخبیکاریوهمچنین
شدترکوداقتصادیدردورهریاست جمهوریاوالندتعمیقیافتهاست.
بین الملل
رسواییچپفرانسوی
فرانسهبهسمتلیبرالیسمرادیکال
اقتصادیشیفتکردهاست
1
مثلث | شماره 337
بین الملل
کاستی ها و تصمیمات اشــتباه زیادی در سال های
اخیــر باعث کاهــش محبوبیــت شــدید رئیس جمهوری
فرانسه و در نهایت چشم پوشی وی از نامزدی در انتخابات
ریاست جمهوری شد .فرانسوا اوالند با اعالم چشم پوشی
از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری 2017فرانسوی ها
را غافلگیر کرد.
این تصمیم اوالند که از سوی رسانه های فرانسوی
«نامحبوب ترین رئیس جمهوری فرانســه در ده ها ســال
اخیر » معرفی شده اســت ،انتقاد شــدید احزاب مخالف
دولت را به دنبال داشــت .اما اصلی ترین مســائلی که در
اتخاذ این تصمیم دخیل بــود و اوالند را به چشم پوشــی
از نامزدی خود از حزب سوسیالیســت واداشــت کدامند ؟
اوالند در سپتامبر ســال 2012و چهار ماه پس از اغاز کار
خود به عنوان رئیس جمهوری وعده کاهش شمار بیکاران
را داد و دو ســال پس از ان و در پی ناتوانی در تحقق این
وعده ،در ســخنانی کاهش شــمار بیکاران تا سال 2017
را شــرط نامزدی خــود در انتخابات عنوان کــرد .اما نرخ
بیکاری نه تنها کاهــش نیافت ،بلکه فرانســوی ها هر ماه
شــاهد افزایش تعداد بیــکاران بودنــد .رئیس جمهوری
سوسیالیست پس از حمالت تروریســتی سیزدهم نوامبر
2015وعــده ســلب تابعیت تروریســت های فرانســوی
دو ملیتی را داد .اما ارائه پیشــنهاد این طــرح با مخالفت
شدید جناح رقیب (راستگرایان) و حتی مخالفت برخی از
هم حزبی های اوالند در حزب سوسیالیســت مواجه شد.
در مــارس 2016وی ناگزیــر به کنار گذاشــتن این طرح
شــد .طرح اوالند برای اصالح قانون کار در فرانسه نیز با
مخالفت اکثر فرانسوی ها و به تظاهرات هفت ماهه مردم
منتهی شد.
در نهایت دولت سوسیالیست با استفاده از بند چهل و
نهم قانون اساسی و بدون رای گیری این قانون را تصویب
کرد .انتشــار کتابی در خصوص فرانســوا اوالند و افشای
برخی از جنبه های پنهان وی در اواخر سال 2016نیز یکی
دیگر از رویدادهایی بود که رئیس جمهوری سوسیالیست
را به انصــراف از نامزدی در انتخابــات وادار کرد .اما طی
پنج ماه باقیمانده تا انتخابات ریاست جمهوری چه چیزی
در انتظار فرانســه خواهد بود؟ ایا ترکیــب محافظه کاری
روستایی فرانســوی با تاچریســم می تواند ســبب شود تا
فیون ،نامزد راســت میانه بتواند لوپن ،نامزد ملی گرایان
افراطی را از میــدان به در کند؟ عزت و شــرافت و احترام
مفاهیم ســنتی ای هســتند که در ناحیه روســتایی ای که
فیــون از ان برخاســته ارزش هــای اساســی محســوب
می شوند .رســانه ها موضوع کناره گیری اوالند از نامزدی
در انتخابات ریاســت جمهوری را در ســطح گســترده ای
بازتاب داده اند و به پیامدهای ایــن موضوع پرداخته اند.
تصمیم اوالند به کناره گیری می تواند سبب شود تا چالش
مارین لوپن ،رهبر جبهه ملی فرانســه حزب راســت گرای
افراطی و فرانسوا فیون ،نامزد حزب جمهوریخواه جریان
راست میانه و محافظه کار فرانســه علیه سوسیالیست ها
تشدید شود.
اوالند اعــام کرده که قصــد اداره امور برای دور
دوم ریاســت جمهوری را نــدارد و در انتخابــات ســال
2017نامزد نخوهد شــد .این موضوع راه را برای دیگر
نامزدهای حزب سوسیالیســت از جملــه مانوئل والس
باز کرد .این برای اولین بار در دهه های اخیر اســت که
یک رئیس جمهوری در فرانســه به دنبال انتخاب دوباره
نیســت .این موضوع نشــان می دهد که اوالند متوجه
شــده تا چه انــدازه میــزان محبوبیت اش میــان مردم
کاهش یافته است.
در تمام نظرسنجی ها پیش بینی شد ه که نه اوالند و نه
هیج نامزد دیگری از حزب سوسیالیست فرانسه نمی توانند
در مقابل فیون و لوپن پیروز شوند .میان چپ های فرانسه
اختالفات عمیقی وجود دارد .مانول والس در کنار «ارنود
مونته بــورگ» وزیر اقتصاد پیشــین فرانســه و «امانوئل
ماکرون» یکی دیگــر از وزرای اقتصاد پیشــین به همراه
«ژان لوک ملنشن» از سیاستمداران شناخته شده از جمله
نامزدهای بالقوه برای انتخابات ریاست جمهوری از جناح
چپ فرانسه هستند.
اما تنش میان اوالند و «مانوئل والس» نخست وزیر
مستعفی دولت او که در هفته های اخیر مطرح شده بود این
59
بین الملل
60
مثلث | شماره 337
بین الملل
موضوع و احتمال را افزایش داده بود که والس قطعا نامزد
می شود .اوالند در مه 2012توانست نیکال سارکوزی را با
هدف قرار دادن کســب و کارهای بزرگ و وعده افزایش
مالیات علیه انان به نفع اقشــار کم درامد شکست دهد اما
به ســرعت برنامه های اقتصادی اش شکســت خوردند و
نرخ بیــکاری افزایش یافت .فیــون می تواند بخش های
محافظه کار کاتولیک را که در دهه های گذشــته اســیب
دیده اند با خود همراه کند.
از یک جهت فیون نقاط ضعفی دارد .او به مدت پنج
سال نخست وزیر تحت ریاست جمهوری سارکوزی بود .به
نوعی او نیز وابســته به جریان حزبی سارکوزی بوده است
اما لوپن همواره در برابر جریان اصلی قرار داشــته است.
فیون و لوپن هر دو مخالف ازدواج همجنسگرایان و سقط
جنین هستند .فیون همچنین موافق با تجارت ازاد است
و برنامه اقتصادی لیبرالی دارد .او گفته است که متاسفانه
سال ها تاچریسم در فرانسه به عنوان ناسزا به کار می رفت
اما او قصد احیای ان را دارد.
با این حال ،این سیاست ممکن است در انتخابات به
ضرر او تمام شــود ،اگرچه اقتصاد فرانسه به ان نیاز دارد.
رای دهندگان فرانسوی عموما بی اعتمادی طوالنی مدتی
نسبت به اقتصاد بازار ازاد داشته اند .حس ضد جهانی شدن
در فرانسه قوی است و همواره احترامی خاص برای دولت
وجود داشته است.
اتحادیه های کارگری از برنامه های اقتصادی فیون
هراس دارند و خشــمگین هســتند .بســیاری از کارگران
هشدار می دهند که فیون قصد دارد نظام تامین اجتماعی
در فرانســه را نابود کند .این موضوع می تواند به نفع لوپن
تمام شــود .با این حــال برخی نیــز باور دارند کــه اکنون
فرانسه دچار بحران سیاسی و اخالقی شده است و برنامه
اقتصادی فیون ســبب احیای حس غــرور و افتخا ر میان
فرانسوی ها می شود.
فارین پالســی اما با انتشــار گزارشــی از طرفداران
کاتولیــک و مذهبــی فیون تحــت عنــوان «زامبی های
فرانسه» یاد کرده و نوشته اســت « :انان بار دیگر به پای
صندوق های رای بازخواهد گشــت .فرانسوا فیون باعث
افزایش انرژی مســیحیان محافظه کار فرانســوی شــده
است.
بسیاری از رای دهندگان کاتولیک از فیون به عنوان
بازگشت راهنما و بازگشتی مســیح وار یاد می کنند .فیون
عقاید خود را پنهان نکرده است .او از منطقه ای برخاسته
که در برابر ارزش ها و قوانین سکوالر مقاومت کرده است.
طرفداران او از نســل کســانی هســتند که بــا انقالبیون
فرانســوی جنگیدنــد .انان خواســتار حفــظ ارزش های
کاتولیک در فرانسه بودند .بسیاری از انان کسانی هستند
که پدرها و مادرهای شــان در اواسط دهه ۸۰میالدی در
اعتراض به تالش دولت سوسیالیســت به ادغام مدارس
خصوصــی و کاتولیک بــا مــدراس دولتی بــه خیابان ها
ریختند .انان همچنین مخالف سیاست سوسیالیست ها در
قانونی کردن ازدواج همجسنگرایان بوده اند .انان به شدت
افکاری سنتی دارند».
این نشریه در ادامه با اشاره به ویژگی های طرفداران
فیــون می نویســد« :انــان مخالــف انقالب فرانســه در
دهه های قبل بوده اند .انان به ارزش های خانوادگی و لزوم
ایفای نقش زن و شــوهر در خانه باور دارند .به همبستگی
عمیق اجتماعی حول محور ســنت اعتقــاد دارند ،نگران
نقش دولت در امور خصوصی و جامعه هســتند و مخالف
مــدارس رایــگان و تجاوز دولت بــه حــوزه اداره مدارس
خصوصــی کاتولیک هســتند .قطعا در صــورت پیروزی
فیون کلیسای کاتولیک در فرانسه تقویت می شود و این
می تواند خطری برای سکوالریســم در ان کشور باشد که
میراث چپ ها بوده است».
پایان اوالند
2
سوسیالیست هایفرانسهقربانیرئیس جمهورشانمی شوند
رئیس جمهــور فرانســه هفته گذشــته رکــورد جدید
دیگری به نام خود ثبت کرد .فرانسوا اوالند که طی دوران
ریاســت جمهوری نامــش را بــر رکوردهای منفــی زیادی
حک کرده این بار اولین رئیس جمهوری فرانســه می شود
که بــرای دور دوم ریاســت جمهوری کاندیدا نمی شــود.
تصمیم اوالند برای عدم حضــور در انتخابات درون حزبی
سوسیالیست ها شاید بتواند تسکینی برای هم حزبی هایش
باشد .این حزب باتوجه به عملکرد منفی اوالند طی دو سال
اخیر و ضعف های اشکار امنیتی و سیاست های بی نتیجه
اقتصادی از کمترین محبوبیت میان افکار عمومی برخوردار
اســت و در حال حاضر حتی شــانس پیروزی مارین لوپن،
رهبر ملی گرایان افراطی فرانســه از هــر کاندیدای حزب
سوسیالیستی بیشتر است .فرانسوا اوالند با علم به همین
مو شــانس ناچیز برای پیــروزی ،در تصمیمی
محبوبیت ک
که از جنگ جهانی دوم به این ســو برای روســای جمهور
فرانسه بی ســابقه بوده اعالم کرد که نمی خواهد برای دور
دوم ریاســت جمهوری خود کاندیدا شــود .فرانسوا اوالند
در پیامی تلویزیونی از کاخ الیزه گفت« :من از مخاطراتی
که پیش روســت اگاهم .بنابراین تصمیم گرفتم که نامزد
انتخابات ریاســت جمهوری نشــوم ».این تصمیم پس از
ان اعالم شــد که مانوئل والس ،نخســت وزیر فرانسه از
امادگی خود برای رقابت با دیگــر نامزدهای جناح چپ در
مــاه ژانویه خبر داده بــود .امانوئل مکــرون ،وزیر اقتصاد
مســتعفی دولت اوالند هم دیگر چهره ای اســت که قصد
دارد در انتخابات درون حزبی سوسیالیســت های فرانسه
در ماه ژانویه شــرکت کنــد .فعال در نظرســنجی ها والس
شانس بیشــتری برای پیروزی در انتخابات درون حزبی در
ماه ژانویه دارد .تصمیم اوالند بــرای کناره گیری از قدرت
پس از یــک دوره پنج ســاله در حالی صــورت می گیرد که
محبوبیت رئیس جمهور فرانســه پس از به قدرت رســیدن
در ســال 2012به شــدت کاهــش یافته و نظرســنجی ها
حاکی است که او شانس بســیار کمتری از فرانسوا فیون
و مارین لوپــن کاندیداهای راســتگرایان بــرای راهیابی
دوباره به الیزه دارد .این واقعیتی بود که اوالند در سخنرانی
کوتاهش هم به ان اشاره کرد و گفت که «نامزد شدنم برای
انتخابات ریسک های بســیاری برای حزب سوسیالیست
ایجاد خواهد کرد» .روزنامه لوموند که مهمترین نشــریه
چپگرایان و سوسیالیست های فرانســوی به شمار می اید
انصراف اوالند از کاندیداتوری در انتخابات سال اینده را با
«انتحار و خودکشی» مقایسه کرد .اوالند در سخنرانی کوتاه
خود فرانسوا فیون شانس اول انتخابات ریاست جمهوری
اینده را مورد انتقاد قرار داد و نســبت به اجرای وعده های
انتخاباتی اش هشدار داد .رئیس جمهور فرانسه می گوید
فرانسوا فیون ،نامزد منتخب حزب راستگرای جمهوریخواه
در صورت پیروزی در انتخابات ســال ،نظام رفاه اجتماعی
را از بین خواهد بود .این نظام رفاه اجتماعی از برنامه های
اوالند است که مخالفت های بسیاری را برانگیخته است.
اوالند همچنین خطر به قدرت رســیدن مارین لوپن ،رهبر
حزب راســت افراطی جبهه ملی را مجددا مورد تاکید قرار
داد .ضعف امنیتی در فرانسه و افزایش حمالت تروریستی
در این کشــور طی یک ســال و نیم اخیر مهم ترین دلیل
نارضایتی عمومی از عملکرد دولت فرانسوا اوالند به شمار
رئیس جمهور 7درصدی
بیکاری و رکود اقتصادی در فرانسه شدت گرفته است
مرتضی مکی
3
کارشناس مسائل اروپا
انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه قرار است 23
اوریل و 7مه 3( 2017و 17اردیبهشــت سال )96برگزار
می شــود .رئیس جمهوری فرانســه هر پنج ســال و با رای
مســتقیم مردم انتخــاب می شــود .در اخریــن انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه در سال 2012میالدی ،فرانسو ا
اوالند از حزب سوسیالیســت در مقابل نیکال سارکوزی به
پیروزی رسید و حاال که نوبت به انتخابات سال 2017شده
و در حالی که نامزدهای احزاب مختلف در حال اماده سازی
خود برای حضور در این انتخابات هســتند ،فرانسوا اوالند
رئیس جمهور کنونی فرانســه اعالم کرد در این انتخابات
حضــور نخواهد داشــت .اوالنــد اصلی تریــن دلیل خود
برای عدم حضور در انتخابات اتــی را پرهیز از خطراتی که
نامزدی وی می توانــد به دنبال بیاورد و بــرای جلوگیری از
چند دستگی عنوان کرد .با وجود تمامی این بحث ها یک
پرسش اساسی مطرح اســت ؛ اینکه چرا فرانسوا اوالند از
انتخابات ریاســت جمهوری اینده کناره گیــری کرد؟ بنابر
موضوعات مختلف مشخص اســت کناره گیری اوالند به
عملکرد او در عرصه سیاســت داخلی و خارجی بر می گردد
و تبعات عملکردی که او در افکار عمومی فرانســه و حزب
سوسیالیست فرانسه داشت .مهمترین شعاری که موجب
شــد فرانســوا اوالند ،نامزد حزب سوسیالیســت بتواند در
انتخابات ســال 2012میــادی به پیروزی برســد ،وعده
«وارونــه کردن منحنی بیــکاری» بــود .او پیش تر اعالم
کرده بود اگر نتواند وعده کاهش بیــکاری را محقق کند،
در انتخابات ریاست جمهوری سال 2017شرکت نمی کند.
با وجود اینکه اوالند بر رای و نظر خود پافشاری می کرد اما
امار حاکی از افزایش شمار بیکاران در فرانسه بود و همین
مساله تحقق یکی از اصلی ترین وعده های فرانسوا اوالند،
رئیس جمهور سوسیالیست فرانسه در زمینه کاهش میزان
بیکاری را زیر سوال برد .محقق نشــدن این وعده در کنار
ادامه روند کاهش محبوبیت رئیس جمهوری فرانسه ،کار
وی را برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال2017
فرانسه دشوار کرد.
اوالند کارنامه اقتصادی بســیار ناموفقــی دارد؛ او با
وعده بهبود شرایط اقتصادی و خروج از بحران در انتخابات
ریاست جمهوری سال 2012شرکت کرد اما به هیچ یک از
وعده های انتخاباتی خود عمل نکرد .نه تنها نتوانســت به
وعده هایش عمل کند بلکه رشــد نرخ بیکاری در فرانسه و
سطح رکود اقتصادی در این کشور عمیق تر شد و نارضایتی
بسیاری را در میان افکار عمومی فرانسه ایجاد کرد؛ شرایط
اقتصادی در فرانســه به هیچ عنوان مناسب نیست به ویژه
اینکه نرخ بیکاری در فرانســه به یک رکورد رســیده است،
دولت سوسیالیست در تحقق وعده کاهش کسری بودجه
بین الملل
ناتوان ماند و رشد اقتصادی بسیار ضعیف بود .در عین حال
دولت سوسیالیست فرانسه تمرکز خود را بر کاهش کسری
بودجه تا سه درصد تولید ناخالص داخلی گذاشت .با وجود
انکه ادامه سیاســت اقتصادی کنونی تا حدی غیر عادی
جلوه می کند اما دولت سوسیالیست حتی به بهای از دست
دادن موقعیت سیاســی خــود خواهان ادامه خط مشــی
اقتصــادی کنونی خود بــود .در واقع ناظــران وعده های
محقق نشده دولت سوسیالیســت و از همه مهمتر ناتوانی
در تحقق وعده کاهش بیکاری در عرض یک سال را دلیل
اصلی ناامیدی مردم فرانسه از حزب سوسیالیست توصیف
می کنند .براین اســاس نارضایتی به حدی افزایش یافت
که از اقای اوالند به عنوان نامحبوب ترین رئیس جمهوری
پنجم فرانسه نام می برند .بسیاری از تحلیلگران فرانسوی
نیز باره ا تاکید کردند که دامنه سیاســت های کنونی دولت
سوسیالیست فرانسه شانس انها برای پیروزی در انتخابات
اتی به ویــژه انتخابات ریاســت جمهوری را کاهش خواهد
داد و به نظر می رســد همین موضوع موجــب کناره گیری
اوالند شده است.
در خصوص سیاست خارجی ایشان کارنامه شکست
زیادی به دنبال داشت .شاید مهمترین کارنامه او در عرصه
ی به خصوص سوریه مورد توجه باشد.
سیاست خاورمیانه ا
اوالند در ادامه سیاســت های سیاســت خارجی سعی کرد
با بحران افرینی در ســوریه و نقش افرینــی در عرصه این
کشور ،حکومت بشار اســد را کنار بزند و حامیان فرانسه در
این کشور را به قدرت برســاند .انها تصور می کردند که در
یک دوره سه ماهه یا شــش ماهه حکومت بشار اسد را کنار
بزنند اما با شکست سیاسی عمیقی مواجه شدند که بازتاب
تداخالت فرانســه در ســوریه موجب حمالت تروریستی
در این کشــور شــد .همین عملکرد تاثیر زیادی در افکار
عمومی فرانسه داشــت .به طوری که این موضوع موجب
رشــد فعالیت احزاب راســت افراطی مثل حزب جبهه ملی
به رهبری خانم مارین لوپن در این کشــور شد .عملکرد او
موجب قدرت گرفتن جریان های ضدمهاجــر و برخورد با
مهاجران و پناهجویان شد .موضوع مهم دیگر اینکه انجام
چند عملیات تروریستی در این کشور نیز موجب شد دیدگاه
مردم نسبت به او تغییر کند.
هر چند او بــا اغاز عملیــات تروریســتی تالش کرد
محبوبیتی را برای خودش کسب کند و براین اساس تالش
کرد با اعمال محدودیت ها و تدابیر ســختگیرانه امنیتی،
برخورد با مهاجران و پناهجویان از فضای سیاسی و امنیتی
برای خود بهره برداری تبلیغاتی کند؛ شــاید در ابتدای امر
این سیاســت موفق بود اما در ادامه احزاب راست افراطی
و راست میانه در جهت زیر سوال بردن دولت سوسیالیست
فرانسه اســتفاده کردند و عمال این عملیات تروریستی را
متوجه ناکارامدی دولت اوالند دانستند.
کارنامه شکســت فرانسوا اوالند شــکاف عمیقی در
حزب سوسیالیســت ایجاد کــرد .در هر صــورت اگر این
حزب بخواهد در انتخابات ســال 2017فرانســه حداقل
شانسی داشته باشد با حضور فرانسوا اوالند ،شکست انها
ی خواهد بود .برهمین اســاس اوالند در شــرایطی از
حتم
حضور در عرصه انتخابــات کناره گیری کرد که عمال هیچ
گزینه دیگری را پیش رو نداشــت؛ او یا باید این شکســت
را می پذیرفت یا اینکه با شــکاف به عنوان نماینده بخشی
از این حزب باقی می ماند که باز هــم تبعات این موضوع،
متوجه او می شد.
در هر صورت اگــر تصمیم گیری فرانســوا اوالند را
بخواهیم در ابعاد دیگــر نیز تحلیل کنیــم می توانیم این
تصمیــم را نتیجه کار حــزب سوسیالیســت بدانیم .حزب
سوسیالیســت در فرانســه خود را قا ئل به حفظ منافع ملی
و بعد قائل به منافع حزب می دانند .براین اســاس انها اگر
بخواهند با حداقل التزام در حزب باقی بماند و از پراکندگی
ی را اتخاذ
و چنددستگی جلوگیری کنند ،باید چنین تصمیم
می کردنــد .بنابراین اوالند چاره ای جــز کناره گیری از این
بخش نداشــت و اینکه فرصت را به کسانی بدهد که شاید
بتواننــد موفق تر از او عمــل کنند تا بتوانند بــه جلب ارایی
بپردازند.
برای اســتناد به این موضوع می توانیم به تازه ترین
نظرســنجی درباره انتخابات ریاســت جمهوری سال اینده
فرانســه نگاهی بیندازیم .این نظرســنجی نشان می دهد
که اگر فرانسوا اوالند نامزد این انتخابات شود ،فقط هفت
درصد ارا را به خود اختصاص خواهد داد .در حالی که نتایج
این نظرسنجی نشان می دهد که در دور نخست انتخابات
ریاست جمهوری فرانســه ،فرانســوا فیون از مارین لوپن
رهبر حزب راســتگرای افراطی جبهه ملی فرانسه ،پیشی
خواهد گرفت .این نظرســنجی پیش بینــی می کند که در
دور نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه ،فیون 37
درصد و لوپن که افکاری افراطی در سر دارد 25 ،درصد ارا
را به دست خواهند اورد .نکته جالب این نظرسنجی ان است
که پیش بینی می شــود اگر فرانسوا اوالند رئیس جمهوری
کنونی فرانسه در انتخابات شرکت کند ،فقط هفت درصد ارا
را به دست خواهد اورد و به این ترتیب در قعر این نظرسنجی
قرار گرفته است 62 .درصد مردم فرانسه معتقدند که نیکال
سارکوزی و فرانسوا اوالند ،روسای جمهوری سابق و کنونی
کشورشــان به یک اندازه «بد» هســتند .بنابراین شرایط
اصال به نفع اوالند نبوده و این موضوع در کنار مواردی چون
عدم تمایل حزب به ادامه کار موجب شده که اوالند چنین
تصمیمی ر ا اتخاذ کند.
مثلث | شماره 337
شــارلی ابدو در ژانویــه ،2015حمالت مــاه نوامبر 2015
پاریس که بیشــترین کشــته و زخمی را بر جای گذاشت و
همچنین حمله با کامیون به مردم در ســاحل شــهر نیس
چهره ای خونســرد اما مصمم از خود به نمایش گذاشت.
او همچنین در خط مقدم اقدامات دولت برای حل بحران
پناهجویان در کاله و تخریب این اردوگاه در شمال فرانسه
بوده اســت .اما طی پنج ماه باقیمانده ،سوسیالیست ها بر
بین الملل
می اید .سیاســت های اقتصادی اوالند هــم چندان موثر
نبوده و مورد انتقاد شدید راســت گرایان قرار گرفته است.
کناره گیری اوالنــد در حالی صورت می گیرد کــه تا قبل از
اعالم این خبر فرانســوا فیون نخســت وزیر سابق فرانسه
و کاندیدای راســت گرایان میانه روی فرانســوی بیشترین
شانس را برای پیروزی در انتخابات اردیبهشت سال اینده
داشت و پس از ان هم مارین لوپن رهبر ملی گرایان تندرو
شانس دوم پیروزی به شــمار می امد .اما
با انصــراف اوالند ،مانوئــل والس اعالم
کاندیداتــوری کــرد و از نخســت وزیری
استعفا داد .با اعالم نامزدی مانوئل والس
نخست وزیر مستعفی فرانسه برای شرکت
در انتخابات درون حزبی سوسیالیست های
این کشور ،فرانســوا اوالند رئیس جمهور
فرانسه از برنارد کازنو وزیر کشور خواست
تا مســئولیت نخســت وزیری را عهده دار
شــود .در صورتی که والــس در انتخابات
درون حزبی سوسیالیست ها پیروز شود ،در
انتخابات اردیبهشت سال اینده با فرانسوا
فیون نامزد حزب راست میانه و مارین لوپن
رهبر ملی گرایــان افراطی فرانســه برای
کرسی ریاست جمهوری رقابت خواهد کرد.
نکته جالب در مورد مانوئل والس 54ساله
این است که او در اسپانیا متولد شده و در
20سالگی ملیت فرانسوی گرفته اســت .والس از مارس
2014نخست وزیر فرانسه است و پیش از ان ،وزیر کشور
دولت سوسیالیست فرانســوا اوالند بود.او بارها نسبت به
احتمال پیروزی مارین لوپن ،رهبر راســت گرایان افراطی
فرانسه هشــدار داده و اخیرا نیز با اشــاره به پیروزی دونالد
ترامپ در انتخابات امریکا و قدرت گرفتن راســت گرایان
افراطی در اروپا باز هم هشــدار داد کــه مارین لوپن ،رهبر
جبهه ملی ،در انتخابات سال اینده این کشور شانس پیروزی
باالیــی دارد .در همین حــال برنارد کازنو نخســت وزیری
دولتی را در دســت خواهد گرفت که بیــش از پنج ماه عمر
نخواهد کرد .کازنو که پس از والس و در مارس 2014وزیر
کشور فرانسه شد طی حمالت تروریستی دو سال اخیر در
این کشــور چهره ای مصمم از خود به نمایش گذاشــت.
کازنو در حمالت تروریســتی از جمله حمله به دفتر نشریه
مانوئل والس بیش از هر چیز تمرکز خواهند کرد تا چهره ای
مقبول تر از والس نسبت به اوالند ارائه دهند تا شاید کمی
شانس پیروزیشــان در انتخابات ریاســت جمهوری بیشتر
شــود .رقیب اصلی مانوئل والس ،فرانسوا فیون است که
بیشــترین شــانس را برای پیروزی در انتخابات سال اینده
دارد.تا به حال فرانســوا فیون همیشــه در ردیف دوم قرار
داشــت .حاال او کامال در صدر قرار دارد .بعــد از پیروزی
در انتخابات درون حزبــی جمهوریخواهان
برای نامزدی ریاست جمهوری ،طرفدارانش
فریــاد می زدند« :فیــون ،رئیس جمهور ».
فیون با چهره جــدی بــه طرفدارانش نگاه
کرد و گفت « :پیروزی از ان من اســت ».تا
دقایق اخر ،الن ژوپه امیــدوار بود که نتایج
انتخابــات درون حزبی را به نفــع خود تغییر
دهد .اما در پایان شب انتخابات درون حزبی
راســت های میانه ،طرفدارانش به شکست
اشکار اعتراف کردند.ژوپه ،سیاستمدار ۷۱
ساله ۳۳درصد ارا را به دســت اورده است،
در حالی که رقیبش فیون با کسب ۶۷درصد
ارا ،اشکارا پیروز شــد.دومنیک گریلمایر،
دانشــمند علوم سیاسی در انســتیت و المانی
فرانسوی لودویگسبورگ می گوید« :فیون
پنج سال به عنوان نخست وزیر به سارکوزی
رئیس جمهور خدمت کــرد و هرگز از او چیز
منفی دیده نشده است » .او نخستین فردی است که موفق
شــده تا پایان دوره کاری در مقامش بماند .تداوم و معتمد
بودن فیون را برجســته می کند .کارشناســان اما از حزب
راست گرای افراطی «جبهه ملی» فرانسه به رهبری مارین
لوپن هراس دارند که از اظهارات خصمانه علیه مهاجران
ی ترامــپ ،اعتماد به نفس
و خارجی ها ابا نــدارد و با پیروز
بیشتری هم کسب کرده است.
61
سوسیالیسمعلیهسوسیالیسم
بین الملل
62
مثلث | شماره 337
گفت وگوی مثلث با پیروز ایزدی کارشناس فرانسه
فرانسوااوالند،رئیس جمهورکنونیفرانسهاعالم
کرده است که در انتخابات اتی این کشور شرکت
نخواهد کرد .دلیــل کناره گیــری او از انتخابات را
چهمی دانید؟
ش انجــام داده اند،
وی با محاســباتی که نزد خود
این نکته را در نظر داشته اســت که شانس موفقیت او شاید
در انتخابات مقدماتی حزب سوسیالیســت چنــدان قوی و
محکم نیســت ،به همین دلیل تصمیم گرفته کنار بکشــد
تا یک کاندیــدای موجه تری از جانب حزب سوسیالیســت
بتواند در انتخابات ریاســت جمهوری حضور پیدا کند .بلکه
بتوانــد ارا ی بیشــتری را جــذب و بــه دور دوم راه پیدا کند.
باتوجه به اینکه اوالند نتوانســت کارنامــه موفقی در عرصه
داخلی و خارجی از خود برجای بگــذارد بنابراین از حضور در
انتخابات اینده کناره گیری کرد .یکی از شعارهای انتخاباتی
اوالند ایجاد اشــتغال و رفع بیکاری بود ،برهمین اســاس از
همان روزهای اغاز به کارش تاکید کرد کــه اگر در این دوره
ریاست جمهوری اشنتواندازمشکلبیکاریبکاهد،احتماال
از اینکه بخواهد در دور دوم شــرکت کنــد ،انصراف خواهد
داد .بنابراین به نظر می رســد اوالند با در نظر گرفتن همین
مالحظات اقدام به انصــراف از شــرکت در انتخابات کرده
است که حداقل حزب سوسیالیست بتواند جایگاه بهتری را
درکسبار اپیداکند.
اوالند در بخشــی از صحبت هایی که در کاخ الیزه
و با مردم داشــت تاکید کرد که به واسطه پرهیز از
خطراتی که در ارتباط با نامزدی ایشان وجود دارد
و مسائلی که این موضوع می تواند به دنبال داشته
ی ترجیح
باشــد و برای جلوگیــری از چند دســتگ
می دهد که در رقابت های انتخاباتی شرکت نکند.
ایا منظور از چند دســتگی می تواند این باشــد که
حزب سوسیالیست هم موافق حضور او در مسیر
انتخاباتبه عنواننامزداینحزبنبودهاست؟
بعد از اینکه فرانســوا اوالند تصمیــم گرفت الیحه
«قانون اصالح کار» را اجرایی کند و براین اساس تغییراتی
را در قوانین کار در این کشور به وجود بیاورد ،جناح چپ حزب
ال از ایشان برید و ان دســته از نمایندگانی که در کابینه
کام
از جناح چپ حضور داشــتند ،کنار گذاشته شدند .در نتیجه
انشــقاقی در درون حزب سوسیالیســت به وجود امد .االن
هم که قرار است انتخابات مقدماتی در حزب سوسیالیست
صورت بگیرد ،شاهد هســتیم که از جناح های مختلف این
حزب ،نمایندگان در این انتخابات شرکت می کنند که شامل
جناح راست ،میان ه و چپ حزب هســتند و براساس ارا یی که
4
فرانســوا اوالند ،رئیس جمهور فرانسه در حالی
از عدم حضور در انتخابات اتی این کشور خبر داد که
بسیاری از کارشناســان اصلی ترین دلیل کناره گیری
او را کارنامــه ناموفقــش در حوزه سیاســت داخلی و
خارجی عنوان کردند .در همین زمینه نیز پیروز ایزدی،
کارشناس مسائل اروپا در گفت وگو با «مثلث» بر همین
عقیــده و معتقد اســت ،هر چند یکــی از موضوعات
اساســی ،عملکرد نامناســب او بوده اســت اما بحث
مخالفت اعضای حزب سوسیالیســت نیز موثر بوده
اســت .ایزدی معتقد اســت« :یــک موضوعی که به
تازگی در اروپا مطرح شــده ،عدم اعتمــاد به نخبگان
سیاسی حاکم است .این عدم اعتماد نسبت به کسانی
است که در طول سالیان گذشته از احزاب مختلف اعم
از چپ و راست در این کشورها در قدرت بودند که اکثر
انها از جناح میانه احزاب خود بودند و نتوانستند موفق
عمل کننــد که فرانســوا اوالند نیز یکی از انهاســت.
براین اساس بسیاری نســبت به خطر قدرت گرفتن
احزاب افراطی در فرانســه و سایر کشورهای اروپایی
هشدار می دهند».
کســب می کنند ،قصد دارند یک نماینده به عنــوان نماینده
حزب وارد عرصه انتخابات شود .ایشان در صحبت هایشان
به این موضوع اشاره داشت و براین اساس تاکید کرده که به
منظورجلوگیریازچند دستگیدرحزبازشرکتدرانتخابات
جلوگیریکردهاست.
بنابر نظر ســنجی های صورت گرفته در فرانســه
تاوالندروزبهروزکاهشیافتهاست
میزانمحبوبی
وبرهمیناساسنیزمردمنارضایتیبسیارینسبت
به شــرایط کنونی کشــور دارند .این نارضایتی ها
قطعا به تنهایی به تغییر در قانون کار ارتباط ندارد
و موضوعــات دیگری نیــز دخیل هســتند .تا چه
اندازه بحث حوادث تروریستی در فرانسه و اتخاذ
سیاستاینکشوردرسوریهدرکاهشمحبوبیت
اوالندموثربودهاست؟
موضوعــی کــه بــه تازگــی در اروپا مطرح شــده،
عدم اعتماد به نخبگان سیاسی حاکم است .این عدم اعتماد
نسبت به کسانی است که در طول سالیان گذشته از احزاب
مختلفاعمازچپوراستدراینکشورهادرقدرتبودندکه
اکثرانهاازجناحمیانهاحزابخودبودند.درکشورهایاروپایی
هم خیلی نمی شد بین سیاست های انها تمایز قائل شد .این
عدم اعتمادی که از جانب مردم ،بین نخبگان به وجود امده ،
به دلیل بحران های اقتصادی و اجتماعی بــود و اینکه این
احزاب نتوانستند انتظارات مردم را براورده کنند .براین اساس
همازقدرتخریدمردمکاستهشدووضعیتمعیشتی انهابدتر
شد و ان شاکله رفاه که بعد از جنگ جهانی دوم در کشورهای
اروپاییبه وجودامدبهدلیلاینبحران هایاقتصادی،کمبود
بودجه و عدم تکاپوی درامدها برای تامین هزینه های دولت
رفاه،موجبسر خوردگیاجتماعیشد.
مشکالت موجود در فرانسه از جمله مسائل اقتصادی
نیز باعث شــ د بیکاری گسترده ای در این کشــور و در حدود
10درصد به وجود بیاید که در مورد قشر جوان نیز این عدد به
25درصدرسید.درکنارچالشاشتغال،بحثرکوداقتصادی
یکی از موضوعاتی بود که موجب شد نارضایتی ها نسبت به
سیاست هایدولتافزایشپیداکند.
در این بین ،عــدم رقابت بین موسســات و بنگاه های
اقتصادیفرانسهدرفضای جهانیشدهاقتصاددرکنارموارد
دیگریچونمسالهامنیتومهاجرانموجبشدکهمحبوبیت
اقایاوالندکاهشیابد.
در این میان اما یکی دیگر از موضوعات بحث حمالت
تروریستی در این کشور بود .اولین موج جریان تروریستی در
فرانسه اول ژانویه 2015بود ،این حمله موجب شد که مردم
مقداریوحدتپیداکنندوپشتسررئیس جمهورجمعشوند.
در ان مقطع محبوبیت اقای اوالند افزایــش پیدا کرد .ولی
دومینحملهتروریستیکهدرنوامبراتفاقافتاد ،نشاندادکه
تدابیر دولت برای جلوگیری از اعمال تروریستی ناکافی بوده
استودراصلبهمحبوبیتاقایاوالندضربهزدواینموجب
شد که اقشاری از مردم که مساله امنیت برای انها خیلی مهم
است،اعتمادخودرانسبتبه اوالندازدستبدهند.
نامزد حزب جمهوریخواه فرانســوا فیون اســت.
ایشان از بخش راســت میانه حزب انتخاب شده
است .با حضو ر فیون ،سوسیالیست ها به هرحال
دیدگاه های خاص خودشان را دارند .فکر می کنید
کهانتخابسوسیالیست هاچگونهخواهدبو دوچه
روشیرادنبالخواهندکرد؟
با توجه به اینکه مردم از عملکرد دولت حاکم که از
حزبسوسیالیستهستند،ناراضیهستند،بهنوعیخواهان
تغییردرسیاست هایکشورشانهستند.اینشایدعاملیباشد
که حزب جمهوریخواهان فیون را به عنوان کاندیدای خود
معرفی کرده است که از اقبال بیشتری برخوردار شود .طبق
نظرسنجیکهصورتگرفته،اقایفیونبههمراهخانممارین
لوپنازحزبجبههملیوارددوردوماینانتخاباتمی شوندتا
بتواننددررقابتبایکدیگرپیروزانتخاباتشوند.
خیلی ها معتقدند که عملکرد اوالند موجب شــده
که گروه های راســت افراطی از جمله خانم مارین
لوپن بتوانند قدرت بگیرند و شانس پیروزی او در
انتخابات اتی زیاد باشــد .شــما با این نظر موافق
هستید؟
ت و مهاجرت
با توجه به اینکه مسائل اقتصاد ،امنی
با یکدیگر ارتبــاط تنگاتنگ دارن د مجمــوع این موضوعات
موجب شده که خانم مارین لوپن نامزد حزب جبهه ملی روی
انهاانگشتبگذاردوتالشکندکهدرزمینه هایضعفدولت
بهره برداری کند و محبوبیت خودش را افزایش دهد .یکی از
مشخصه هایاینگونهاحزابساکنبهاینصورتاستکه
برایاینگونهمصائبراه حل هایساده ایدارند،توانسته اند
با تبلیغاتی که انجام می دهند ،با این دید که اینها نماد تغییر
در جامعه هســتند و همچنین با بهره بــرداری از عدم اعتماد
عمومی برای نخبگان حاکم ،ارا ی بسیاری از افراد را جذب
کنند ،به خصوص در فرانســه ،از ارا ی فرو دست تر که از این
ی دیده اند و امیدوار هستند
بحران های اخیر ،اسیب بیشتر
تغییری به وجود بیاید ،بیشتر منتفع شوند .ضمن اینکه خانم
لوپن تاکید زیادی برای حفظ دولت رفاه و مزایای اقتصادی و
اجتماعیطبقاتپایین ترجامعهدارد.
چالش دالر
اقتصاد
ت
یتر
ا
و
ل
،4000رکورد روحانی
اقتصاد
64
مثلث | شماره 337
چرا دالر ناگهان گران شد؟
حســن روحانی یک بار دیگر با یک بازار اشفته ارزی مواجه شده است.
دالر به نزدیک 4هزار تومان رســیده و پیش بینی رئیس کل بانک مرکزی هم
برای بازگشت قیمت ها به حالت ســابق محقق نشده اســت .از قرار ،دولت
در کنترل بازار ارز ناموفق است و این مســاله می تواند به چالشی برای او در
ماه های اخر ریاست جمهوری حسن روحانی تبدیل شود.
شمشیر دو لبه
تبعات پایین نگه داشتن نرخ ارز
1
از خود نشان نداده است .اوضاع چنان شد ه که دیگر کمتر
اقتصاد دانی اســت که باور نداشته باشــد دولت نیز تمایل
زیادی به افزایش نرخ ارز پیدا کرده است.
نگاهی به کارنامه اقتصادی احمدی نژاد و روحانی در
7سال اخیر می تواند گویای تحوالتی باشد که ارز را از 874
تومان در ســال 84به قیمتی نزدیک بــه چهارهزار تومان
در فصل اخر سال 95رسانده اســت .حسن روحانی حاال
دولت خود را در حالی به پایــان نزدیک می کند که ارز حال
و روز خوبی ندارد.
احمدی نژاد و انفجار قیمت ها در بازار
انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم مانند دوره هفتم
با شگفتی همراه بود .در این دوره بعد از انقالب برای اولین
بار انتخابات به مرحله دوم کشیده شد و پیروز این انتخابات
محمود احمدی نژاد ،شــهردار تهران بــود .احمدی نژاد
از همان ابتدا به نقــد دولت های پیش از خــود پرداخت و
عنوان کرد که تمام سیاست های اتخاذ شده در دولت های
گذشته تنها سبب شــده تا عده ای قلیل بتوانند جیب های
خود را پر پول کنند .وی با شــعار اوردن پول بر ســر سفره
مردم و وعده بهتر کردن زندگی اقتصادی مردم توانســت
اقبال عمومی را متوجه خود کند .احمدی نژاد در شرایطی
دولت خود را تشــکیل داد که نرخ ارز در بــازار 874تومان
و قیمت ســکه تمام 116هزار و 850تومــان بود .یکی از
شاخص هایی که به شدت در دوره احمدی نژاد نزول کرد،
قدرت پول ملی بود .در دوره احمدی نژاد قیمت ســکه در
مقطعی رقم یک میلیون و 500هزار تومان را هم پشت سر
گذاشــت و نرخ 4هزار و 300تومان برای دالر برای مدتی
روی تابلوی صرافی ها قرار گرفت .اگرچه بخشــی از این
افزایش قیمت ها مربوط به تحریم اقتصادی کشــور بود،
با این حال نمی تــوان از اتخاذ سیاســت های غلط دولت
در رابطه بــا مهار اثرات ایــن تحریم ها گذشــت .در دوره
احمدی نژاد شاهد 8/8برابر شدن قیمت سکه و همچنین
3/6برابر شدن نرخ ارز در بازار بودیم .احمدی نژاد نرخ دالر
را 874تومان تحویل گرفت و نزدیک به چهارهزار تومان
تحویل داد .قیمت ســکه را هم یک میلیــون و 30تومان
تحویل داد در حالی که قیمت سکه در سال 116 ،84هزار
و 850تومان بود.نگاهی ریز تر بــه امار های اقتصادی از
ســال 90به بعد نشــان دهنده تحوالت بحرانی اقتصاد در
اواخر دولت دهم است ،چه اینکه قیمت دالر که در اذر ماه
سال 90از مرز 1350تومان عبور کرده بود در دی ماه همان
سال به قیمت 1700تومان نزدیک شد .به عبارت دیگر،
اعالم تحریم های گسترده ،اخطار دهنده کاهش احتمالی
عرضه ارز در اینده برای فعاالن اقتصادی قلمداد و موجب
شــکل گیری روندی جدید در افزایش قیمت دالر شــد ،از
سویی دیگر باتوجه به اینکه اقتصاد ایران از قوانین کافی
و موثری برای جلوگیری از وضعیت رانت و سوءاستفاده در
چنین مواقعی برخوردار نیست ،تقاضای بی رویه دالر از این
تاریخ به بعد به شدت افزایش یافت.
جهش 40درصدی نرخ دالر در یک ماه
دالر بر تورم اثرگذار شد
بنابراین انچه ســبب شد مجددا شــاخص قیمت ها
در مقایســه با 12ماه قبل از خود با اهنگ شتابدار افزایش
یابد یا تورم نقطه ای فزاینده شــود ،روند چندماهه افزایش
قابل توجه نرخ دالر بود که به خصوص از دی ماه ســال 91
شــروع و انتظار افزایش شــدید قیمت ان در اینده را برای
فعاالن اقتصادی به همراه داشت.
در چنیــن شــرایطی تولیدکننــدگان کاال و خدمات
مصرفی حتی با وجود کنترل های قیمتی ،حاضر به عرضه
کاالهای خود باتوجه به روند عادی تورم نیســتند و تمایل
انان به افزایش شتابنده قیمت هاســت .بنابراین از خرداد
سال 91به بعد شتابی جدید در روند قیمت ها مشاهده شد
که تا خرداد سال 92ادامه یافت .افزایش تورم ماهانه طی
این مدت باالتر از دو درصد شــد و حتی شاهد رشد ماهانه
بیش از چهار یا حتــی پنج درصد بودیم .امــا به دنبال روند
جدید تورم نقطه ای در خرداد ماه سال 92این رقم به 45/1
درصد رسید که بعد از تورم شدید در سال ( 74معادل 59/3
درصد در اردیبهشت ماه ان سال) سابقه نداشته است .به
عبارت دیگر افزایش قیمت دالر بــه نحوی بر قیمت ها اثر
گذاشــت که تورم نقطه ای از حدود 22درصد سال 91به
41/2درصد در انتهای همین سال رسید و با ادامه این روند
در سال ،92شاخص کاال و خدمات مصرفی در خرداد ماه
بیشترین رشد خود را تجربه کرد.
بهمن 91اغاز روند نزولی قیمت دالر بعد از چند ماه
بعد از بهمن سال ،91که حداکثر قیمت ممکن برای
دالر تجربه شد؛ کم کم روند نزولی قیمت دالر که به صورت
حبابی و داللــی افزایش یافته بود اغاز شــد و نــرخ ان در
در دوره احمدی نژاد قیمت سکه در
مقطعی رقم یک میلیون و 500هزار تومان
را هم پشت سر گذاشت و نرخ 4هزار
و 300تومان برای دالر برای مدتی روی
تابلوی صرافی ها قرار گرفت
مثلث | شماره 337
در ادامه وضعیت افزایش قیمت دالر در ســال 91از
این حد هم فراتر رفت ،به گونه ای کــه در فروردین قیمت
دالر به 1900تومان نزدیک شــد و در شــهریور ماه نیز به
2300تومان رســید .این در حالی اســت که عملی شدن
وعده های تحریم در نیمــه اول مهر ماه موثر واقع شــد و
قیمت دالر به حدود 3350تومان افزایش یافت که حاکی
از جهش باالی 40درصدی قیمت در طول یک ماه بود.
بعد از این مــدت هرچند در طول دو مــاه قیمت دالر
تقریبا به اندازه 400تومان افت کرد؛ اما دوباره طی دو ماه
به نرخ 3700تومان رسید .البته در این بازه زمانی بسیاری از
دالالن یا خریداران دالر به علت کمیاب شدن دالر ،حاضر
بودند مبلغی بیشــتر از نرخ روز برای ان بپردازند ،از این رو
بازار سیاه که مدتی از شکل گیری ان می گذشت ،عمال در
این ایام بر سر قیمت های باالتر سایه انداخت.
اقتصاد
التهاب بر بازار ارز همچنان حاکم است .حتی این بار
اعالم رئیس کل بانک مرکزی برای پایدار نبودن گرانی یا
تزریق ارز با قیمت پایین تر هم چندان نتوانسته از هیجان
چهارراه اســتانبول کم کند؛ جایی که در گوشــه ای از ان
حلقه ای از معامله گران ارزی کــه دالری هم ندارند بی پروا
بر نوسان بازار دامن می زنند.
ماجرای نوسان بازار ارز و شدت گرفتن رشد قیمت ها
در سه ماهه ابتدایی نیمه دوم امسال هم تکرار شد .باز هم
کارشناســان و تحلیلگران بازار ارز و البته رســانه ها دالیل
متفاوتی را از ایــن تغییرات اعــام کردند .بعــد از مدتی
ســکوت ،بانک مرکزی و برخی دیگر از مدیران اقتصادی
دولت واکنش نشان دادند و فقط برای زمانی کوتاه قیمت ها
تا حدی تعدیل شد؛ اما نوسان ادامه دارد.
قیمت دالر در بازار غیررسمی از حدود یک ماه پیش
روند رو به رشــدی را اغاز و از هفته گذشــته به اوج رسید و
قیمت ها از حدود ۳۵۶۰تومان تا ۳۹۴۰رشد کرد .تقاضای
ارز اربعین ،نتایج انتخابات امریکا ،ابهام در قیمت گذاری
دالر در بودجــه ،۱۳۹۶اجرایی شــدن قوانیــن مربوط به
پولشویی در حوزه ارزی ،تقاضای ارز ژانویه ،کسری بودجه
دولت و اقدام خود بانک مرکزی برای گران فروشی دالر از
جمله عواملی بود که برای گرانی دالر اعالم شــد .چندی
نکشید که رئیس کل بانک مرکزی به عنوان سیاست گذار
ارزی به فضای موجود واکنش نشان داد و ضمن عدم تایید
بسیاری از تحلیل های مطرح شده به ویژه مواردی همچون
«گرانی دالر با اراده بانک مرکزی و جبران کسری بودجه»،
شوک های انتظاری و ترکیب ان با افزایش تقاضای فصلی
را واقعیت اصلی این جریان اعالم کرد .سیف ،البته تاکید
داشــت که گرانی موجود در بازار پایدار نیســت و به زودی
فروکش خواهد کرد.
بعد از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی که با برگزاری
اجالس اوپک -کــه احتمال افزایش قیمــت نفت و درامد
ارزی را مطرح می کرد -همراه شده بود ،قیمت ها از کانال
۳۹۰۰خارج و بــه ۳۸۰۰تومان وارد شــد ،اما این کاهش
پایدار نبود و در روزهای گذشته قیمت ها باز هم دستخوش
تغییر شد و از مرز ۳۹۰۰تومان عبور کرد.
در حالی بازار بــا وجود تجربه کاهــش قیمت باز هم
ملتهب اســت که در این بین جدای از تحلیل های مطرح
شده در رابطه با فضای اقتصاد کالن کشور و اعتقاد برخی
کارشناسان مبنی بر طبیعی بودن نوسان در شرایط موجود،
برخی عوامل دیگر قابل اشاره هستند که در جریان بی ثباتی
اخیر بازار ارز نمی تــوان از انها چشم پوشــی کرد .چرا که
واقعیت اینجاســت که اکنــون قیمت نفت نســبت به قبل
افزایش یافتــه و حتی صادرات ایران هم بیش از گذشــته
اســت که خود پیام اور افزایش منابــع ارزی خواهد بود .از
سویی دیگر تزریق ارز هم در بازار انجام شده و صرافی های
بانک ها نیز در روزهای اخیر منابع بیشــتر و البته با قیمتی
پایین تر از قبل عرضه می کنند که خود باید موجب کاهش
قیمت و ایجاد ثبات شود ،اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.
حال جدای از اینکه ایا دولت خود نسبت به افزایش قیمت
ارز در بازار اقــدام می کند یا خیر که البتــه تاکنون مدیران
دولتی ان را نپذیرفته اند.به هر حال به نظر می رسد اقتصاد
ایــران روزهای عجیبــی را ســپری می کنــد؛ در حالی که
دولت حسن روحانی مهمترین نقطه مثبت خود را کنترل و
کاهش نرخ تورم اعالم می کند اما در هفته های اخیر هیچ
عکس العملی برای توقف یا کاهش روند صعودی نرخ دالر
چرا دالر گران شد؟
تعویق تک نرخی
در نوسان می مانیم
باید دنبال اصالحات اقتصادی باشیم
65
اقتصاد
فروردین سال 92به 3500تومان رسید .البته در ماه های
اردیبهشت و خرداد افزایش بسیار اندک در حدود 50تومان
نیز برای دالر رقم خــورد؛ اما روند نزولی قیمــت در اواخر
خرداد ماه و به خصوص بعد از انتخابات ریاســت جمهوری
سرعت بیشتری به خود گرفت.
داستان یک بحران مهم
نوســانات شــدید قیمــت ارز در دوران محمــود
احمدی نژاد حرف و حدیث های فراوانی به همراه داشت .
برخی معتقد بودند پشت ماجرا دولت وقت قرار دارد و البته
محمود احمدی نژاد هم رقبایش را متهم می کرد.
کار به انجا رســید که حتی محمــود احمدی نژاد در
یکی از ســخنرانی هایش چنین گفت« :در این قضیه 2تا
3گروه دســت اندرکار بودند که گروه نخست ان باندهای
داللی بودند که همیشــه از اشــفته بازار ســود می بردند و
امدند با استفاده از برخی خالء های قانونی سر و صداهایی
درســت کردند که البته در بانک مرکزی و برخی دستگاه ها
اشتباهاتی هم بود ،به این دلیل که به این سیستم اعتماد
کردند و هر چــه ارز خواســتند به انهــا دادند تا به دســت
وارد کننده یا کسانی که نیاز دارند برسد .این گروه به جای
اینکه ارز را بــه وارد کننده بدهند در جیب خود گذاشــتند،
ســ رو صداها کردند که قیمت ارز قرار است تا دو ،سه هزار
تومان افزایش پیدا کند تا اینکه گران تر بفروشند .یک گروه
دیگر که با اینها جفت شدند برخی سیاسیون بودند البته به
ظاهر سیاســیون ،که به بانک مرکزی فشار می اوردند که
چرا قیمت ارز را باال نمی برید ،این بیت المال است ،قیمت
را باید باال ببرید .سپس خود اینها می روند بیرون می ایستند
و می گویند ای وای! دولت نمی تواند ،نمی خواهد و توان
اقتصادی ندارد و اشفته بازاری درســت کردند که عده ای
چند روزی حسابی بردند .در برخی روزهای تعطیل ،برخی
خبرگزاری ها بــه صورت لحظــه ای درباره قیمت ســکه و
ارز پیامک می دادند ؛ بازی زشــت اقتصادی ،سیاســی و
رسانه ای بود».
به رغم این اظهارات ،منتقــدان رئیس جمهور وقت
هم با تکیــه بر اســنادی می گفتند کار ،کار دولت اســت.
هر چه بود این انفجار قیمت و افزایش نرخ تورم موجب شد
اصولگرایان که از حامیان اولیه محمود احمدی نژاد بودند
انتقادات گســترده ای به او وارد کنند .به یک معنا محمود
احمدی نــژاد پس از بحران نــرخ ارز با ریــزش قابل توجه
سرمایه اجتماعی مواجه شــد .این اما همه ماجرا نبود .او
میان مردم با انتقاد گسترده مواجه شد و حامیان اجتماعی
او هم معتقــد بودند که عــدم کفایت مدیریتــی در دولت
موجبات این شــلختگی و بی ســامانی اقتصــادی را پدید
اورد .این فضا در شرایطی بود که برخی مخالفان محمود
احمدی نژاد این اتهام را وارد می کردند که تعمدی در این
مورد وجود داشته است.
اقتصاد
66
مثلث | شماره 337
رئیس جمهور جدید و سودای کنترل ارز
در جریــان تبلیغــات نامزدهــای انتخابــات
ریاســت جمهوری یازدهم ،تمام نامزدها از برقراری ثبات
در بازار ارز به عنوان یکــی از برنامه های خــود یاد کرده و
در این میان حســن روحانی نیز اعالم کرد که باید بازار ارز
به ثبات برســد .او البته می گفت مهمترین برنامه اش این
اســت که با کنترل نرخ ارز و نوســانات ان ارامش به بازار
بازگشــته و در کنار ان تورم کنترل شــود .با پیروزی حسن
روحانی در انتخابات ریاست جمهوری فضای روانی حاکم
در بازار موجب شد تا نوسان قیمت ها در بازار ارز نزولی شده
ت ارز تا مرز ســه هزار تومان هم تجربه شــد
و کاهش قیم
که بسیاری از کارشناسان نیز این نوسان را اسیب دیگری
برای اقتصــاد عنوان کردند و اعــام کردند افت قیمت ها
منطقی نیست.
روند افت قیمت هــا در بازار ارز پــس از اغاز فعالیت
دولت یازدهــم نیز ادامه داشــت و در زمان ســفر روحانی
به نیویورک و به واســطه افزایش احتمــال برقراری رابطه
دیپلماتیک با کشــورهای دیگر ،قیمت ارز به کمتر از سه
هزار تومان رسید.
در ان زمان رئیــس کل بانک مرکزی در اظهارنظری
اعالم کرد که افت قیمت ارز در شرایط فعلی منطقی نیست
و قیمت ارز باید بر اســاس فعالیت های اقتصادی کاهش
یابد .این اظهارنظر باعث شــد تا بار دیگر قیمت دالر وارد
کانال سه هزار تومان شود و البته انتقادهای فراوانی نیز در
این زمینه مطرح شد .اما پس از گذشت کمتر از یک ماه از
این اظهارنظر و به واسطه اغاز مذاکرات ایران و گروه ،5+1
بازار ارز بار دیگر به این اتفاق سیاسی واکنش نشان داد و
قیمت ارز وارد محدوده 2900تومان شد و پس از این نیز
برخی اظهارنظرها نتوانست قیمت دالر را افزایش دهد .در
شرایطی که بسیاری انتظار داشتند توافق هسته ای ایران
و گروه 5+1موجب کاهش قیمت ارز در بازار خواهد شــد
این اتفاق رخ نداد و خبری از نوسان قیمت ارز نبود و دالر در
محدوده 2940تومان باقی ماند.
این در شــرایطی بود که مسئوالن دولتی بارها اعالم
کرده بودند کــه به دنبال تک نرخی کردن ارز در ســال 93
هستند و قیمت دالر را در بودجه سال 93کل کشور 2650
تومان تعیین کردند .اما باز هم این اتفاق ها تاثیر چندانی بر
بازار ارز نداشت و قیمت ارز نوسان چندانی را تجربه نکرد.
بررســی تغییر و تحوالت بازار ارز در سال 1393حکایت از
ان دارد کــه قیمت دالر از فروردین ماه تا اســفندماه حدود
9/4درصــد افزایش یافــت .در حالی کــه در فروردین ماه
1393متوســط نــرخ دالر 3099تومان بود ،ایــن رقم در
12ماه بعد و اســفندماه به 3393درصد افزایش یافت .اما
نرخ دالر امریکا که در ابتدای سال 1394با قیمت 3294
تومان گزارش شد ،در پایان سال به 3468تومان رسید و در
مجموع اگرچه نوسانات بسیاری را تجربه کرد ،اما به میزان
174تومان افزایش یافت.
اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که نرخ دالر
تا پایان همان سال روندی صعودی به همراه خواهد داشت
اما این ارز در انتهای سال با قیمت 3468تومان به کار خود
خاتمه داد .اگرچه این قیمت نسبت به نرخ ان در اغاز سال
که 3294تومان بود 174 ،تومان افزایش یافته بود اما این
در حالی بود که در چندماه از سال نوسانات باالیی را تجربه
کرده و قیمت ان به کانال 3700تومان هم ورود پیدا کرد.
در ان ســال اولین رشــد این ارز در بــازار در ابان ماه
اتفاق افتاد که به نظر می رسد به دنبال افزایش تقاضا برای
ســفرهای کربال بود که نــرخ ان از کانــال 3300تومانی
به کانال 3500تومانی وارد شــد و در مــدار صعودی قرار
گرفت .حتی بعــد از ان ،این ارز در اواســط دی ماه و چند
روز مانده به اجرای برجام ،نرخ 3700تومان را هم رد کرد و
بیشترین افزایش قیمت در سال جاری را به خود اختصاص
داد اما این افزایش قیمت مانــدگار نبود و بعد از چند روز ،با
نزدیک تر شدن به روزهای عملیاتی شدن برجام ،به تدریج
از نرخ دالر کاسته شد و این نرخ روند نزولی به خود گرفت و
ارام ارام به نرخ 3500تومان نزدیک شد و نوسانات بسیاری
ریشه اصلی نوســانات کنونی ،ساختار
بــازار ارز اســت .به گفتــه تحلیلگــران انچه
سبب شــد تا نظام ارزی کشــور در دوره اخیر
به شــدت متاثر از عامل انتظارات شود ،عدم
شــکل گیری بــازار ارزی عمیــق و کارا طــی
سال های گذشته بوده است
بعد از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی که با
برگزاری اجالس اوپک -که احتمال افزایش
قیمت نفت و درامد ارزی را مطرح می کرد -همراه
شده بود ،قیمت ها از کانال ۳۹۰۰خارج و به
۳۸۰۰تومان وارد شد ،اما این کاهش پایدار نبود
را تجربه کرد.
بعد از مدتی هم ،در اواخر بهمن ماه به کانال 3400
تومان وارد شــد .در این راســتا برخی کارشناســان عقیده
داشتند عالوه بر اجرایی شدن برجام ،شایعه ارز تک نرخی
در محدوده 3300تومان و شائبه کنترل دولت برای کاهش
نرخ ارز با نزدیکی به ایام انتخابات مجلس شورای اسالمی
و خبرگان رهبری ،در کاسته شــدن ارزش این نرخ در بازار
ازاد نقش داشته اند.
به هرحال این ارز رایج در کشور ،در پایان سال جاری
با قیمت 3468تومان به کار خود خاتمه داد .به نظر می رسد
برنامه ویژه دولــت در بازار ارز نگه داشــتن قیمــت ارز در
محدوده قیمت فعلی تا پایان سال بود که البته این موضوع
نیز انتقادهایی را به همراه داشته است.
به طور مثال جواد صالحی اصفهانی ،استاد اقتصاد
دانشگاه ویرجینیاتک در این زمینه اعالم کرده بود که دولت
نباید قیمت ارز را ثابت نگه دارد و این به ضرر اقتصاد است و
باید قیمت ارز بر اساس شاخص ها و منطق اقتصادی تعیین
شود و نوسان ها نیز در این زمینه باشد.
دلیل اصلی منتقدان ثابت نگه داشتن دستوری قیمت
ارز نیز این است که در ســال های اخیر قیمت ارز در ایران
ثابت نگه داشته شد و زمانی دیگر توانایی ثابت نگه داشتن
قیمت ارز وجود نداشت .همین موضوع باعث افت شدید
ارزش پول ملی و نوسان فراوان قیمت ارز شد ه و باتوجه به
این تجربه نباید دیگر نرخ ارز را با دستور ثابت نگه داشت.
برخی منتقدان مدعی هســتند که می توان شــواهدی از
دخالت دولت در این افزایش قیمت را مشاهده کرد.
با اغاز سال 95بار دیگر قیمت دالر در مسیر افزایش
قرار گرفت ،در مجموع قیمت دالر در سال جاری از 3300
تومان در ابتدای ســال به حدود 3620تومان در روزهای
اخیر رســید تا به تنهایی بیش از 300تومــان به قیمت ان
افزوده شده باشد .این در حالی است که رسانه های حامی
دولت همچنان همه چیز را عــادی جلوه می دادند و دولت
یازدهم را در مهار نوسانات ارزی موفق تفسیر می کردند.
ولــی در هفته هــای اخیر قیمــت دالر بــا صعودی
چشــمگیر به مرز چهار هزار تومان رســید .اگر نوســانات
قیمت دالر در دولت تدبیر و امید را با دولت ســابق مقایسه
کنیم و سال های پایانی دولت قبل ،یعنی سال 90به بعد که
بر شدت تحریم ها افزوده شد را نادیده بگیریم (یعنی شرایط
عادی دولت ها را با هم مقایسه کنیم) متوجه خواهیم شد
که قیمت دالر در بین ســال های 84تا ،90تنها حدود 97
تومان افزایش یافته و از 900تومان به 997تومان رسیده
اســت.ولی در دولت یازدهم تاکنون حــدود 800تومان
قیمت دالر افزایش پیدا کرده است.
بنابراین دامنه نوســانات دالر در تدبیر و امید بســیار
بیشتر از دولت قبل بوده و روحانی در انجام این وعده خود
اقتصاد
نیز ناموفق بوده است.
تحلیل های متفاوتی از چرایــی افزایش قیمت دالر
دیده می شود و کارشناســان عوامل مختلفی مانند :اقدام
دولت برای جبران کسری بودجه،تمایل دولت برای درج
نرخ باال برای دالر در الیحه بودجــه ،افزیش نرخ دالر در
بازارهای جهانی ،روزهای اخر سال میالدی و نبودن دالر
در بازار جهانی ،کاهش عرضه دالر از ســوی بانک مرکزی
به دلیل محدودیت منابع ارزی را در افزایش نرخ دالر موثر
می دانند.
بازار سطحی و اثرپذیری انتظاری
مثلث | شماره 337
شرینی یک رویا
حاال اما دولت روحانی بودجه ســال 96را به مجلس
به منطق نزدیک است ».شرکا در مورد قیمت ۳۳۰۰تومانی
دالر در بودجه نیز می گوید« :نرخ دالری که از سوی دولت
در الیحه بودجه ساالنه پیشنهاد داده می شود ،کف قیمتی
است و دولت می خواهد با این کار خود ،دخل و خرج خود
را با نرخ منطقی و نزدیک بــه واقعیت ،تنظیم کند .اما باید
توجه داشــت که در کنار نرخ ۳۳۰۰تومانی دالر در ســال
اینده ،باید به موضوع تک نرخی شدن نرخ ارز نیز به صورت
جدی توجه شــده و پیاده سازی این سیاســت دنبال شود؛
البته دولت وعده داده که تا پایان امسال ،ارز را تک نرخی
کند که باتوجه به مجمــوع نرخ هایی که در بــازار و مرجع
اکنون مشــاهده می کنیم ،قیمت در نظر گرفته شده برای
دالر در بودجه منطقی است ».این کارشناس ارشد مسائل
اقتصادی با اشاره به صحبت های معاون ارزی بانک مرکزی
در رســانه ملی مرتبط بــا موضوع تحــوالت ارزی روزهای
گذشــته خاطرنشــان کرد« :معاون ارزی بانک مرکزی با
تشــریح دالیل بخشــی از تحوالت ارزی روزهای گذشته
در بازار ،اعالم کرده که برای بخشــی از نیازهای تجاری و
تولیدی ،تامین ارز به بازار ازاد هدایت شده است که البته
باید دید که ان بخش ،چه حجمی را تشــکیل می دهد».
برادران شــرکا ،نرخ معقول ۳۳۰۰تومانی دالر در بودجه را
به لحاظ تورم هم مناسب دانست و تصریح کرد« :وقتی که
نرخ رسمی تک نرخی شود ،پیش بینی در مورد هزینه های
تورمی نخواهد داشت؛ بلکه موجب منطقی و واقعی شدن
قیمت های پیش بینی شده در بودجه می شود؛ ولی منجر به
تورم نخواهد شد؛ چراکه قیمت ارز در بازار ازاد بیش از این
رقم است .دولت در حال حرکت به سمت واقعی شدن نرخ
ارز در محاسبات خود است و به نظر می رسد نرخ دالر ۳۳۰۰
تومانی منطقی است.همچنین محمدقلی یوسفی ،عضو
هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه عالمه طباطبایی در
خصوص نرخ در نظر گرفته شده برای دالر در الیحه بودجه
سال اینده کشور گفت« :صحبت از منطقی بودن یا نبودن
نرخ دالر در بودجه نیســت ،بلکه داستان از این قرار است
که دولت کسری بودجه دارد و ناچار است که هر ساله نرخ
ارز را در بودجه ،افزایش دهد .این در شرایطی است که اگر
راه دیگری داشت ،رو به افزایش نرخ ارز نمی اورد ،بنابراین
به نظر می رسد مجبور است که از طریق باال بردن نرخ ارز
در بودجه ،بخشی از هزینه های خود را جبران کند».وی با
طرح این سوال نسبت به نوسانات روزهای گذشته نرخ دالر
در بازار واکنش نشان داد که چه کسی تفاوت میان نرخ ارز
ازاد و دولتی را ایجاد کرده اســت ،بنابراین هر کسی که به
این امر دامن زده است ،مسلما باید ان را هم برطرف کند،
برای اینکه ببینیم این نرخ در چه رقمی منطقی است ،باید
عواملی که به گرانی ارز دامن زده اند برطرف شوند تا بتوان
قضاوت کرد.
اقتصاد
به نظر می رسد ریشه اصلی نوسانات کنونی ،ساختار
بازار ارز اســت .بــه گفته تحلیلگران انچه ســبب شــد تا
نظام ارزی کشــور در دوره اخیر به شــدت متاثــر از عامل
انتظارات شود ،عدم شــکل گیری بازار ارزی عمیق و کارا
طی سال های گذشته بوده است.
بازارهای عمیق در مقابل بازارهای ســطحی است و
به بازارهایی گفته می شود که شوک های موردی و خاص
وضعیت انهــا را تحت تاثیر قــرار نمی دهد و شــوک های
بزرگ نیز چنــدان انها را بی ثبــات نمی کند .بــازار عمیق
ارزی زمانی شــکل می گیرد که هم در طــرف عرضه و هم
در طــرف تقاضــای ارز عوامل بســیار و نیروهــای بی نام
قیمت پذیر بســیاری حضور دارند که تغییــر رفتار یا ورود و
خروج انها بازار ارز را تحت تاثیر قــرار نمی دهد .به عبارت
دیگر ،صادرات کشــور طیف متعدد و متنوعی از کاالها و
خدمات را در برگرفته و منشا ارزاوری برای کشور به یک یا
چند محصول خاص منحصر نیست ،همچنین واردات نیز
به واسطه حضور عوامل ذره ای فراوان با کاالهای خارجی
متنوع از حساسیت و کشش پذیری زیادی برخوردار است.
در چنین شرایطی از تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار
ارز قیمت ارز به صورت درون زا تعیین شده و پایدار می ماند
و بازار ارز از عمق الزم برخوردار خواهد بود .شواهد حاکی
از ان است که اقتصاد ایران در ســال های گذشته به این
نوع از بازار دســت نیافته اســت .در دوره اخیر بخشــی از
صادرکنندگان غیرنفتی که عمدتا پتروشــیمی ها هســتند
جایگزین دولت در بازار ازاد شده اند؛ بنابراین سمت عرضه
از تنوع چندانی برخوردار نیست .نبود طیف های متنوع در
ســمت عرضه و محدودیت های خارجی موجب شده بازار
ارز کماکان ســطحی بماند و به اتفاقات حداقلی واکنش
حداکثری نشــان دهد .شــواهد تاریخی بیانگر این است
که مهمترین عامــل در تعیین قیمت ارز در کشــور میزان
صادرات نفتی بوده اســت .زمانی که درامدهای نفتی در
ســطح باالیی قرار دارد و ذخایر ارزی انباشت شده است،
دولت از نقش مسلط در بازار ارز برخوردار است و می تواند
با افزایش عرضه ارز ،نرخ ارز را به دلخواه خود تغییر دهد.
انچه در چند سال اخیر اقتصاد ایران را با شوک بی سابقه ای
مواجه کرد ،جهش غیر منتظره نرخ ارز در بازار ازاد و به تبع
ان شــکاف قابل مالحظه بین نرخ ارز مرجع بانک مرکزی
و نرخ ارز در بــازار ازاد بود .نظــام ارزی در اقتصاد ایران تا
سال ،۱۳۸۰یک نظام ارزی چند نرخی حاکم بوده است .با
اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز از سال ،۱۳۸۱نظام
ارزی ایران به نظام ارزی تک نرخی شــناور مدیریت شــده
تغییر یافت .اما از نیمه دوم سال ۱۳۸۹و با گسترش شکاف
میان نرخ ارز رسمی و غیررســمی ،اقتصاد ایران عمال به
نظام ارزی دو نرخی بازگشته است .در دو سال اخیر جهش
قیمت ارز در بازار باعث شکاف بی سابقه نرخ ارز مرجع و نرخ
ارز بازار شده و سیاستگذاران ارزی را مجبور به تعدیل نرخ
ارز کرد و به ایجاد نرخ ارز مبادله ای منجر شد.
برده .نگاه او به بازار می تواند گویای وضعیت این بازار در
سال اینده باشد.در این میان اقتصاددانان اگرچه نرخ دالر
و نفت را منطقی می دانند امــا معتقدند که ارز تک نرخی در
دولت روحانی ،اکنون فقط یک رویاست.
اینکه نرخ دالر ۳۳۰۰تومانی در نظر گرفته شــده در
الیحه بودجه سال ۹۶کل کشــور و نیز نرخ هر بشکه نفت
در این سیاهه دخل و خرج چقدر منطقی است ،موضوعی
است که اقتصاددانان در مورد ان نظر داده اند.محمدرضا
برادران شرکا ،رئیس اسبق سازمان مدیریت و برنامه ریزی
می گوید« :به نظر می رســد باتوجه بــه مجموعه عوامل
اقتصادی ،نرخ در نظر گرفته شــده بــرای دالر و نفت در
الیحه بودجه سال ۹۶کل کشــور هر دو منطقی است؛ به
این معنا که باتوجه به تحوالتی کــه در بحث بازار نفت رخ
داده و رشد اقتصادی که در کشورهای دنیا شاهد هستیم،
نرخ ۵۰دالری برای هر بشکه نفت و ۳۳۰۰تومانی برای هر
دالر در این الیحه منطقی است ».وی می افزاید« :اکنون
وضعیت بسیاری از کشورهای دنیا به لحاظ رشد اقتصادی
به حد بهتری رسیده و تقاضا برای نفت در بازار باالتر رفته
است ،بنابراین این نرخ برای هر بشکه نفت در سال اینده،
اینده مثال برای سرمایه گذاری و بخش تجارت بین المللی
و غیره ســهل تر صورت می گیرد؛ اگرچه تا زمانی که این
جهش های موردی را داشته باشیم یا اگر ظرف یک هفته
شکاف عمده ای میان نرخ ارز مبادله ای و بازار ازاد شکل
گیرد ،روند منطقی نخواهد بود ».همچنین حسن خوشپور،
مدیرکل سابق دفتر امور بنگاه ها و خصوصی سازی سازمان
مدیریت و برنامه ریزی نیز گفت« :دالر ۳۳۰۰تومانی و نفت
۵۰دالری در بودجه سال ۹۶منطقی است .این در شرایطی
است که دولت نرخ رسمی در بودجه دارد که از رقم ۳۲۰۰
تومانی سال قبل به ۳۳۰۰تومان افزایش یافت که این باال
رفتن قیمت نیز ناشــی از اثرات بازار است؛ چراکه در بازار
قیمت ها افزایش یافته و اینکه دولت نرخ ۳۳۰۰تومانی را
در بودجه انتخاب کرده ،ناشی از تفاوتی بوده که بین نرخ
بازار ازاد و نرخ مبادله ای وجود داشــته است .در اینده این
دولت اســت که باید نرخ ارز را مدیریت کند و این نرخ را به
همین صورت نگه دارد؛ البته باید یادمان باشــد که دولت
به ســمت تک نرخی کردن ارز پیش مــی رود و این باعث
می شود نرخی که انتخاب کرده باتوجه به بازار باشد».
به گفتــه خوشــپور ،نــرخ ۳۳۰۰تومانــی دالر ،اثار
67
اقتصاد
شمشیر دو لبه
تبعات پایین نگه داشتن نرخ ارز
2
جمال بحری
استاد دانشگاه
وضعیــت تعادلی نــرخ ارز در ایران احتمــاال باید در
حدود چهارهزار تومان باشــد ،ولی دولت نرخ ارز را پایین
نگه می دارد به این دلیــل که اگر باال بــرود تبعات تورمی
خواهد داشت.
نوسانات ارزی به دلیل یک ســری عوامل بنیادین و
عوامل بازار رخ می دهد .اگر نرخ ارز و عوامل تاثیر گذار بر
ان را در دوسال قبل بررسی کنیم ،متوجه می شویم که نرخ
تعادلی ارز اکنون باید در همان مرز چهارهزار تومان باشد.
فاصله تورم ایران و امریکا در دو سال گذشته طبیعتا
ی که در
باید به ایــن نتیجه منجر شــود که نــرخ ارز از رقم
ماه های گذشــته بود باالتر رود و همچنین از نرخی که دو
سال گذشته نیز داشته باید افزایش می یافت .ولی به نظر
می رســد دولت ،ارز را به دالیل مختلف از قیمت واقعی ان
کمتر نگه می دارد.
یکی از مهمترین موضوعات تاثیر گذار بر نرخ ارز بر
ن ترامپ و گمانه زنی ها درباره چینش کابینه وی
سر کار امد
بود و همچنین اینکه چه اتفاقاتــی درباره برجام رخ خواهد
داد .ایا قرار است این قرارداد تضعیف شود یا خیر و تکلیف
سرمایه گذاری های خارجی مصوب چه خواهد شد؟ اینها
عواملی بود که در مجموع در بازار ارز تاثیر گذاشت.
در نظر داشته باشید که بازار ارز بازار باهوشی است و
به هر اتفاقی واکنش نشــان می دهد و با سیگنال هایی که
این بازار می دهد می توان برایندی از کل اقتصاد کشور را
به دست اورد .به نظر من ســیگنال بازار ارز نسبت به روی
ن ترامپ نیز درســت بود و دوباره این بازار نسبت به
کار امد
توافق اوپک و انتظارات گشایش های ارزی واکنش مثبت
نشان داد.
درباره تاثیرات مثبت و منفی پایین نگه داشــتن نرخ
ارز هم باید بگویم که اکنون علت پایین نگه داشتن نرخ ارز
سیاسی است و دولت به این می اندیشد که اگر اجازه دهد
نرخ ارز به وضعیت تعادلی خود که احتماال همان چهارهزار
تومان اســت ،برســد در زمان انتخابات به عنوان حربه ای
علیه دولت استفاده خواهد شد.
اکنون نیــز می بینیم کــه موضوعاتــی مانند برجام
توسط عده ای در جهت مقابله با دولت استفاده می شود
و عده ای مدام می گوینــد ،برجام امضا شــده ولی هنوز
هیچ اتفاقی نیفتاده است .بنابراین به نظر می رسد دولت
بــرای اینکه اجازه اســتفاده این چنینی از برخی شــرایط
اقتصادی را ندهد اقداماتی مانند پایین نگه داشتن نرخ
ارز را انجام می دهد.
اگر نرخ ارز به وضعیت تعادلی برسد ،مطمئنا وضعیت
صادرات بهبود پیدا می کند و از ســوی دیگر واردات گران
می شــود و این موضوع به نفع تولید داخل اســت .نباید از
نظر دور داشــت که افزایش نرخ ارز و رسیدن بهای ان به
چهارهزار تومان تبعات اجتماعی دارد ،چرا که این موضوع
منجر به تورم شده و اکنون نیز دولت در سال های اخیر برای
ن نگه داشتن نرخ تورم تالش های بسیاری کرده و جزو
پایی
دستاوردهای دولت به حساب می اید.
بنابراین رســاندن نرخ ارز به وضعیــت تعادلی مانند
شمشــیر دو لبه اســت و هر دو صورت ارز تعادلی و تالش
برای پایین نگه داشــتن نرخ ارز ممکن است تبعاتی برای
اقتصاد ما داشته باشد.
به هر حال اقتصاد ما در چارچوب اقتصاد بازار باز قرار
ندارد و در مسیر درست خود نیست .همچنان که می بینیم
کل دنیا تالش دارد ارزش پول خــود را پایین نگه دارد ولی
ما به هر ضرب و زوری تالش می کنیم نرخ ارز را پایین نگه
داریم و هزینه های ان را به اقتصاد تحمیل می کنیم.
چرا دالرگران شد؟
تعویق ارز تک نرخی
محمد حسین برخوردار
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
اقتصاد
68
مثلث | شماره 337
3
افزایش نرخ دالر در روزهای اخیر می تواند تا حدودی
در راستای واقعی شدن نرخ ارز باشــد ،اما به دلیل تبعات
منفی کــه بر زندگی عــادی مــردم خواهد داشــت به نظر
نمی رســد که دولت تا زمان انتخابات یکسان سازی نرخ را
انجام دهد .بــه هر حال به نظر می رســد روند افزایش نرخ
دالر دالیل مختلفی دارد که به شکل زنجیروار به هم وابسته
هستند .یکی از دالیل مهم ،روند کاهشی قیمت نفت است
که بر وضعیت نرخ دالر تاثیرگذار بوده اســت .مساله مهم
دیگــر در این زمینه کســری بودجه دولت تا پایان ســال و
پرداخت حقوق ها و پاداش ها از سوی دولت به مردم است
که در این حرکت افزایشی تاثیرگذار بوده است.
از ســوی دیگــر دولــت بایــد بــه تدریج به ســمت
واقعی ســازی نرخ ارز و دالر حرکت می کرد تــا قیمت دالر
مبادله ای و دالر ازاد یکسان شــود و در واقع بازار بتواند در
شرایط طبیعی قیمت دالر را تعیین کند.
در شــرایطی که نــرخ ارز واقعــی نیســت ،عده ای
رانت خوار که پول های بســیار زیادی از محل فرار مالیاتی
و قاچاق به دست اوردند ،پوشش هایی را هم تحت عنوان
تولید برای خود فراهــم می کنند که در ایــن میان وظیفه
دستگاهای نظارتی اســت که این افراد و فعالیت هایشان
را شناسایی کنند.
به نظر می رسد دولت تا زمان انتخابات مجبور است
که تک نرخی شــدن ارز را انجــام ندهد و این اقــدام را به
تعویق خواهد انداخت چرا که به هر حال افزایش نرخ دالر
ت مواد غذایی یا اجاره خانه
در زندگی عادی مردم مثل قیم
تاثیرگذار خواهد بود و دولت مجبور است که قیمت دالر را
پایین بیاورد.
دربــاره تاثیــر افزایــش نــرخ دالر بــر صــادرات و
صادرکنندگان هم باید بگویم برخالف انچه تصور می شود
به نظر نمی رسد که تک نرخی شدن ارز برای صادرکنندگان
تاثیر مثبتی داشته باشد ،چرا که در این صورت قیمت مواد
اولیه و کاالهای سرمایه ای برای ما باال می رود و در نتیجه
صادرکنندگان را با مشکل مواجه خواهد کرد.
در نوسان می مانیم
قتصاد
ااقتصاد
باید دنبال اصالحات اقتصادی باشیم
حمیدرضا صالحی
نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران
4
تا زمانی کــه با تزریــق دالرهــای نفتی و به شــکل
مصنوعی ،نرخ دالر پایین نگه داشــته شود ،شاهد جه
ش
و نوســانات نرخ ارز خواهیم بود؛ هر چند این افزایش نرخ
دالر به طور طبیعی به نفع صــادرات خواهد بود و با محدود
شــدن واردات فرصت تنفس بیشــتری برای تولید داخل
فراهم می شود.
تغییــرات و نوســانات نــرخ ارز اتفاقی اســت که در
دولت های نهم و دهم هم به دلیل نگه داشتن مصنوعی نرخ
ارز و عدم شناور کردن ان با تورم ساالنه تجربه شده بود.
این پیش بینی در اتاق بازرگانی صــورت گرفته بود و
بارها تاکید شد که اگر دولت بر اســاس همان روش ها و با
تزریق دالرهای نفتی به صورت مصنوعی ،نرخ دالر را پایین
نگه دارد ،مجددا باید منتظر پرش فنر ارز باشیم .باید توجه
داشته باشیم که دالر یکی از مولفه های اقتصادی است و
نمی توان ان را از اقتصاد جدا کرد و نرخ ان باید نســبت به
تورم تعیین شود .یعنی تورم داخلی منهای تورم خارجی باید
مبنایی برای شیب افزایش دالر قرار بگیرد .درباره تاثیرات
منفی پایین نگه داشــتن مصنوعی نرخ دالر باید بگویم که
در سال های گذشــته این اتفاق رخ نداده است و حتی اگر
متوسط تور م ساالنه را ۲۵درصد و تورم خارجی را پنج درصد
لحاظ کنیم به طور طبیعی باید هر ســال ۲۰درصد به نرخ
دالر اضافه می شد ،اما این اتفاق نیفتاد که لطمات زیادی
به تولید داخلی وارد کرد و به استحکام اقتصادی لطمه زد.
هر سال به طور مصنوعی با برخی سیاست ها نرخ دالر پایین
نگه داشته شــده اســت .زمانی می توان نرخ ارز را واقعی
کرد که تولید ملی و تولید ناخالص ملی رشد کند و با کنترل
تورم ،نرخ دالر ثبات پیدا خواهد کرد اما تا زمانی که مبنای
اقتصاد ما نفتی باشــد و اقتصاد صنعتی نباشــد شاهد این
نوسانات خواهیم بود.
همین جا به سیاست بانک مرکزی نسبت به افزایش
نرخ دالر اشــاره می کنم .مســئوالن بانک مرکــزی بعد از
افزایش قیمت نفت ابراز امیدواری کردند که
مجددا بتوانند نرخ دالر را پایین بیاورند .
همیشههرزمان درامدهاینفتیبیشتر
شده اســت این امکان برای دولت و
بانک مرکزی فراهم می شود تا با
تزریق دالر قیمت را پایین
بیاورند.
درباره تاثیرات افزایش نرخ ارز بر صادرات و واردات
هم باید بگویم به طور طبیعی صــادرات از افزایش نرخ ارز
بهره می برد و افزایش نرخ ارز می تواند صادرات را تقویت
کند اما از طرفی هم واردات محدودتر خواهد شد .ممکن
است با افزایش نرخ دالر بخشی از هزینه های تولید بیشتر
شــود اما از انجا که واردات کمتر می شــود فرصت تنفس
بیشتری برای تولید داخل خواهد بود تا حداقل بازار داخلی
را در اختیار بگیرد.
البته همچنان در شرایط رکود به سر می بریم؛ بنابراین
ابتدا باید با اســتفاده از ظرفیت ها و اصالحات اقتصادی
تمرکزمان را برای رکود خارج بگذاریم و بعد در این صورت
اســت که می توانیم از ســایر مولفه های اقتصــادی بهره
ببریم.
معمای دالر
ایا دولت با افزایش نرخ ارز
کسری بودجه را جبران می کند؟
غالمرضا سالمی
5
اقتصاددان
مثلث | شماره 337
اقتصاد
افزایش نرخ ارز در هفته های اخیر نمی تواند به دلیل
دستکاری دولت رخ داده باشد چراکه اوال بخش عمده ای
از ارز مورد استفاده دولت مبادله ای است و دوم اینکه دولت
که بر دســتاورد کاهش نرخ تورم مانور بســیاری می دهد،
طبیعتا نمی خواهد با دســتکاری های این چنینی دستاورد
خود را مخدوش کند.
طبیعتا یکی از دالیلی که هر ســال در چنین زمانی بر
افزایش نرخ ارز تاثیر می گذارد ،ســفر مردم به کربالست
ولی همه افزایش نرخ ارز در شرایط کنونی به دلیل موضوع
تقاضا برای سفر مردم به کربال پیش نیامده است.
به نظر من اکنون مشکالت ساختاری وجود دارد که
افزایش نرخ ارز از ان ناشی شده است.
به این ترتیب اعتماد مردم نیز نســبت به نظام بانکی
کمتر شــده و به بازارهای ارز رجوع کرده انــد .در ماه های
اخیر که سرکشی سازمان امور مالیاتی به حساب های بانکی
مطرح شد ،احتمال ورود مردم به بازار ارز نیز بار دیگر مطرح
شــد که به نظر من این موضوع اکنــون از عوامل افزایش
نرخ ارز است.
از سوی دیگر کاهش ســود بانکی تا ۱۵درصد و در
عین حال ســود
بین بانکی حدود ۲۲درصد ،ممکن اســت مردم را به این
نتیجه رسانده باشد که بانک ها به یکدیگر ۲۲درصد سود
می دهند ولی به مردم ۱۵درصد و به همین ترتیب پشتوانه
الزم را ندارند و به ســمت بازارهای ارزی گرایش پیدا کرده
باشند.
ن ترامپ و تاثیر ان بر بی اعتمادی
دربار ه روی کار امد
نسبت به اینده برجام هم باید بگویم بعد از برجام ثباتی ایجاد
شد که با روی کار امدن ترامپ و صحبت های وی اکنون جو
روانی ایجاد شده است که دستاوردهای برجام چه خواهند
شد ،در نتیجه این موضوع نیز در کنار عوامل دیگر دست به
دست همدیگر داده تا نرخ ارز را باالتر ببرند.
اما درباره اینکه گفته می شود دولت به دلیل مشکالتی
مانند کسری بودجه خود دست به نرخ ارز می زند ،من فکر
نمی کنم که در این مقطع زمانی چنین کاری کند ،چون اوال
که بخش عمده ای از ارزی که دولــت با ان مبادله می کند
دالر مبادله ای زیر ۳۲۰۰تومان است و تغییرات در ارز ازاد
کمک چندانی به ان نمی کند ،ضمن اینکه در شرایطی که
دولت در صدد کنترل تورم اســت خودش عمدا دســت به
قیمت ارز نمی زند که دستاوردهای خود
را خدشه دار کند ،بنابراین به نظر من چنین
احتمالی بسیار ضعیف است.
به نظر مــن دولت بایــد در این
زمینه بــه فکر راهکاری عاجل باشــد،
در غیر این صورت اگر راهکاری برای کنترل
وضعیت موجود بــه فکر نیاید ،اثــرش بر نــرخ ارز تداوم
خواهد یافت و ممکن است نوسانات به سوی دارایی هایی
مانند مسکن هم برود و بازارهای سفته بازانه و سختگیرانه
ایجاد کند.
البته به نظر مــن نکته ای که نبایــد از ان غافل ماند
این اســت که نرخ ارز باید در میزان تعادلی خود قرار گیرد
و باتوجه به تورمی که از سال ۱۳۹۱تاکنون تجربه کردیم
باید نرخ ارز باالتر از ان می بود که در ماه های گذشته تجربه
کردیم ،ولی این موضوع باید با مدیریت دولت انجام گیرد.
اگر نرخ ارز بــا مدیریت دولت به رقم واقعی برســد،
اثر مثبت هم دارد؛ جلــوی واردات بی رویه را می گیرد ،به
صــادرات کمک می کند و خــود به رونق بخشــیدن تولید
کمک می کند.
این در حالی اســت که وقتی نرخ ارز پایین می ماند
طبیعتا واردات به صرفه و صادرات گران می شود.
بنابراین به نظر من اگر نرخ ارز به وضعیت تعادلی خود
برسد ،برای اقتصاد ایران بهتر خواهد بود ،البته همان طور
که گفتم این موضوع باید با مدیریت انجام گیرد.
69
مرد خبرساز
اگر چه اســتقالل تا قبل از رویارویی با تراکتورســازی روی نوار بــرد قرار گرفته و
منصوریان تا حدود زیادی خود و تیمش را بیرون از بحران می بیند اما این باعث نمی شود
که عضو خبرساز هیات مدیره باشگاه استقالل همچنان برخی انتقادهایش را متوجه کادر
فنی این تیم نکند .ایا مخالف خوانی های پی در پی حسن زمانی و اختالفش با مدیرعامل
استقالل به خروج وی از هیات مدیره این باشگاه منجر خواهد شد؟
ورزش
تی
تر
یک
اسماننه چندانابی
استقاللبیروناززمینهم
مشکلدارد
ورزش
70
مثلث | شماره 337
1
محمود گــودرزی در اخرین ماه هــای حضورش در
وزارت ورزش از چنــد جبهه تحت فشــار قــرار گرفته بود.
هــواداران فوتبال و به خصــوص حامیان کــی روش او را
وزیری ضد فوتبال می خواندند و تاکید داشــتند که رویه و
سیاست های او ضد فوتبالی است .از ســویی دیگر دولت
بودجه الزم را برای تمام کردن پروژه های عمرانی در اختیار
وی قرار نمی داد.
دلیل این امر اما روشن بود .گودرزی در درون دولت
هم مخالفانی داشــت که به طور جــدی به پــروژه عبور از
گودرزی فکــر می کردند .امــا این همــه مصائب محمود
گودرزی نبود چون او از سوی مجلســی ها نیز تحت فشار
بود .نمایندگان مجلس تاکید می کردند او در دوره مدیریتش
در وزارت ورزش و جوانان هرگز نتوانســته ان طور که باید
انتظارات مردم را در شــهرهای مختلف براورده کند .این
انتقادها که هر روز شــیب تندتری به خود می گرفت باعث
شد تا وزیر وقت ورزش دست به یک عمل استراتژیک بزند.
او قصد داشت دولت و مجلس را با خود همراه کند .بنابراین
گلزاده که رابطه نزدیکی با یکــی از مقامات بلندپایه دولت
دارد را به هیات مدیره پرســپولیس برد و البته حسن زمانی
که از او به عنوان فرد نزدیک بــه الریجانی ،رئیس پرنفوذ
مجلس شــورای اســامی نام برده می شــود را به باشگاه
اســتقالل معرفی کرد .بنابراین با این دو عضو که یکی به
پرســپولیس رفت و دیگری به استقالل ،محمود گودرزی
احتمال می داد فشــارها را از دوش خود برداشته است .در
صورتی که این طراحی نمی توانســت گودرزی را تا پایان
کار در وزارت ورزش حفظ کند .این تغییرات تنها برای چند
ماه پروژه عبور از گودرزی را با تاخیر مواجه کرد اما به مرور
موضوع رفتن گودرزی از وزارت ورزش و جوانان جدی تر شد
و با رفتن او سلطانی فر جایش را گرفت ؛ اتفاقی که عده ای
معتقدند باعث می شود موقعیت زمانی به خطر بیفتد .نکته
جالب توجه اینکه وزیر جدید برای برداشتن زمانی در حال
حاضر دالیلی هم جمع اوری کرده اســت ؛ چه خود زمانی
و مصاحبه هایش به اندازه کافی برای برداشــتن وی گاف
محسوب می شود.
حــاال اختالف میان اعضــای هیات مدیره باشــگاه
استقالل به اوج رسیده اســت ؛ جایی که یک طرف حسن
زمانی قــرار گرفته و طــرف دیگر ماجرا افتخاری اســت؛
مدیرعاملی که معتقد است زمانی نباید درباره مسائل مربوط
به تیم استقالل و به خصوص عملکرد علیرضا منصوریان
اظهارنظر کند .ماجرا از چه زمانی اغاز شد؟
به نظر می رسد ماجرا از روز بعد از بازی استقالل برابر
گسترش فوالد تبریز شروع شــد .وقتی تیم منصوریان دو
بر صفر از حریف تبریزی خود پیش بود اما نتوانســت این
برتری را حفظ کند و در نهایت برابر میهمان خود در تهران
متوقف شد .البته زمانی قبل از این بازی نیز علیه منصوریان
حرف هایی را در رســانه ها مطرح کرده بود امــا بعد از این
تساوی او ضرباهنگ انتقادات خود علیه کادر فنی استقالل
را تندتر کرد .او گفت« :شخصا به هیچ عنوان از این تساوی
راضی نیستم .اقای منصوریان باید از دقیقه ۷۵به بعد بازی
را مدیریت می کرد تا استقالل پیروز از میدان خارج شود.
در یک مسابقه فوتبال از دقیقه ۷۵به بعد هر نتیجه ای رقم
بخورد مستقیما مربوط به تصمیمات سرمربی است؛ چه تیم
ببرد و چه ببازد .منصوریان هم باید با تجربه و سابقه ای که
داشت ،تیم را هدایت و بازی را مدیریت می کرد».
زمانی اما از اعتــراض هواداران نســبت به عملکرد
منصوریان هم بهره برده بود تا علیه ســرمربی اســتقالل
موضع گیری اش را تندتر کند« :تماشاچی حق دارد از این
وضعیت ناراحت باشــد .وقتی دو گل از حریف جلو باشید
و نتوانید ان را حفظ کنید؛ این برای تیمی مثل اســتقالل
نقطه ضعف است .اینکه مســابقاتی مثل بازی با گسترش
باشگاه باید از منصوریان حمایت کند
گفت وگوی مثلث با مدیر فنی تیم
استقالل
مثلث | شماره 337
بود« :این مســائل کذب اســت! ما هیات مدیره یکدست
و همدلی داریم .اگر تا االن هم با وجود مشــکالت زیاد،
کمترین حاشیه برای تیم ایجاد شده است ،به خاطر وجود
این هیات مدیره است .ما با هم هماهنگ و همسو حرکت
می کنیم ».وی افزود« :جایی که قرار است از تیم و اعضای
کادر فنی حمایت تمام قد کنیم ،این کار را انجام داده ایم.
وقتی هم که باید ایرادها و انتقادات گفته شــود ،کوتاهی
نمی کنیم .ما رودربایســتی را کنار می گذاریم و مشکالت
را می گوییم».
عضو هیات مدیره اســتقالل تاکید کــرد« :اعضای
هیات مدیره و بنده دلمان برای استقالل چندین برابر کادر
فنی می سوزد و برای همین حواسمان هست».
زمانــی در خصــوص اینکــه گویــا مصاحبه هایش
دردسرساز شــده اســت ،گفت« :من از دوستان خواهش
می کنم مصاحبه های قبلی مرا دوبــاره بخوانند .اگر حتی
در یکــی از ایــن مصاحبه هــا از تیــم و ســرمربی حمایت
تمام قد نباشد ،بنده استعفا می دهم و از استقالل می روم.
خوشبختانه سابقه تمام مصاحبه ها وجود دارد .ما اگر جایی
انتقاد کردیم ،ســازنده بوده است .شــما دیدید که همین
انتقاد سازنده بعد از بازی با گسترش فوالد ،اثرش را در بازی
با صبای قم خودش را نشان داد!»
اما با این حــال افتخاری در مصاحبــه ای تاکید کرد
که خبرنگاران نباید از زمانی ســوالی بپرســند و او نیز نباید
مصاحبه کند .پیام افتخاری روشن بود؛ ممنوع المصاحبه
کردن عضوی که در زمان گودرزی از نفوذ و قدرت باالیی
در هیات مدیره استقالل برخوردار بود.
اما باز هم واکنش زمانی جالب توجه بود؛ حسن زمانی
درباره اظهارات رضا افتخاری گفت« :از ایشــان ســوال
کردند که چه نظری در مورد من دارد و او هم اینگونه پاسخ
داد .من گفته بودم در صــورت تایید هیات مدیره ،علیرضا
منصوریان به جلســه هفته اینده دعوت خواهد شــد تا در
خصوص لیست نیم فصل دوم نظراتش را بدهد».
وی در مورد برتری دو بر صفر استقالل مقابل صبای
قم تصریح کرد« :شــوکی که قبل از این بــازی وارد کردم
جواب داد و استقالل بازی خوبی به نمایش گذاشت .پس
از بازی با گســترش فوالد در مصاحبه هایــم گفته بودم که
اســتقالل 10دقیقه اخر بازی را مدیریت نکرد و این نقص
در بازی با صبا از بین رفت .چه خوب است که مانند خارج از
خانه ،مقابل تماشاگران مان در ورزشگاه ازادی هم بازی را
«وا» ندهیم و نتیجه خوبی بگیریم».
به نظر می رسد این دعوا باید یک قربانی داشته باشد.
زمانی یا افتخاری؟ یکی از اینها باید از استقالل برود .البته
باتوجه به شــواهدی که وجود دارد به نظر می رســد زمانی
برای نزدیک شــدن به درب خروجی اســتقالل شــانس
بیشتری دارد.
در واقع اختالف ها در باشــگاه استقالل علنی دنبال
می شــود و طرفین هم هیچ نگرانــی بابــت مصاحبه ها و
تصمیم هایی که علیــه هم می گیرنــد ندارند .شــاید اگر
استقالل در هفتمین دیدار فصل خود هم نتیجه نمی گرفت
این جنگ خیلی رســمی با برکناری مربی یــا عدم پذیرش
برکناری مربی توسط هیات مدیره و مدیرعامل شروع می شد
و منتج به تغییرات باالتری در راس این باشگاه می شد.
این جنگ اگر چه هنوز به اوج خود نرسیده ولی روندی
که امروز طی می شود به نظر می رسد به جنگ در استقالل
ختم شود حتی اگر منصوریان با استقالل نتیجه هم بگیرد
با این کشمکش درونی باشگاه به نظر می رسد بهانه جنگ در
جایی دیگر از باشگاه پیدا خواهد شد ،چرا که صف بندی ها
در هیات مدیره کامال مثل دو خط موازی هســتند که قرار
نیست هرگز به هم برسند .برخی تشــنه تغییرات هستند و
ادامه این روند را به صالح نمی دانند و ان را خطرناک اعالم
می کنند و برخی هم معتقدند باید پشت منصوریان بایستند
و در ادامه تیــم دیگری خواهنــد دید .در میــان اعضای
هیات مدیره اما مســعود معینــی تا حدود زیــادی با زمانی
همسو است .او به منصوریان رای نداده بود و حاال هم بعید
ی منصوریان باشد .مخالفت معینی با
به نظر می رسد که حام
حضور منصوریان هم به دوره اکادمی استقالل برمی گردد ؛
زمانی کــه منصوریان مســئولیت اکادمی این باشــگاه را
برعهده گرفت ،در حالی که مسعود معینی می توانست این
مسئولیت را قبول کند.
اتفاقا سال گذشــته هم یکی از مهم ترین دالیلی که
باعث شــد منصوریان از حضور در اســتقالل بترسد و قید
ســرمربیگری این تیم را بزند ،همین ماجــرای اختالفش
با مســعود معینی بود .با همه اینها ایــن عضو هیات مدیره
از یک مقطعی به بعد ســعی کرد روش محافظه کارانه ای
را در دســتورکار قرار بدهــد .او علیــه منصوریــان و کادر
فنــی موضع گیری نکرد تــا بتواند همچنــان حضورش در
هیات مدیره را بیمه کند .موضوع مهم اینجا است که دولت
عالقه ای ندارد تا فرد نزدیک بــه رئیس مجلس همچنان
عضو هیات مدیــره یکــی از مهم ترین تیم هــای فوتبال
کشور باشد .به همین دلیل پروژه کنار زدن حسن زمانی از
چندی پیش کلید خورده و روز به روز به ســرعت ان افزوده
می شود؛ تغییر در اعضای هیات مدیره دو باشگاه استقالل
و پرسپولیس موضوعی است که با تغییر در وزارت ورزش و
جوانان اجتناب ناپذیر به نظر می رسد .با درگذشت منصور
پورحیدری ،عضو هیات مدیره استقالل ،این باشگاه برای
برگزاری جلســات خود و تصویب مصوبه ها نیاز به معرفی
یک عضو جدید دارد .موضوعی کــه می تواند تغییرات در
هیات مدیره باشــگاه اســتقالل را به زمانی نزدیکتر از ان
چیزی که انتظار می رفت تبدیل کند تــا تغییرات مدیریتی
استقالل در میانه فصل رخ دهد.
با توجه به رابطه نزدیک رضا افتخــاری با وزیر جدید
ورزش و جوانــان به نظر می رســد او همچنــان کار خود را
به عنوان مدیرعامل استقالل ادامه دهد و تغییرات احتمالی
در راستای حذف نیروهای مخالف افتخاری انجام شود که
این موضوع می تواند منجر به یکدست شدن هیات مدیره
با حذف مخالفان افتخاری شود.
مدیرعامل استقالل در روزهای ابتدایی حضور خود
در استقالل به دلیل اختالف نظر با رئیس هیات مدیره این
باشگاه درباره برخی انتصاب ها و تصمیم گیری ها حواشی
زیادی را تجربه کرد و اگــر وزارت ورزش و جوانان به دلیل
انتخاب جانشین پورحیدری قصد ورود به هیات مدیره این
باشگاه را داشته باشــد ،جهانیان رئیس جدید هیات مدیره
شانس کمی برای ادامه حضور در باشگاه استقالل خواهد
داشت و البته گفته می شــود زمانی نیز باید خود را مهیای
خداحافظی با استقالل کند .ایا اختالفات شدید در درون
باشگاه استقالل این تیم را به حاشیه خواهد راند؟ ایا زمانی
از هیات مدیره خواهد رفت و فردی نزدیک به دولت جای
او را در هیات مدیــره خواهد گرفت؟ هر چه هســت به نظر
می رسد نزاع مدیریتی باعث اشــفتگی تیم منصوریان هم
خواهد شد.
ورزش
فوالد را به راحتی از دســت می دهیم ،سخت است .وقتی
شما نمی توانید دو گل خود را حفظ کنید ،این کارتان را در
ادامه لیگ دشــوار می کند ».این اولین بار نبود که حسن
زمانی در مقام انتقاد از منصوریان برمی امد .شاید بهتر است
کمی به عقب تر برگردیم .وقتی منصوریان با ادعای داشتن
یک پیشنهاد مربیگری از فوتبال انگلیس حیرت خیلی ها را
باعث شد .منصوریان تاکید می کرد« :من سال گذشته از
لیگ یک انگلیس پیشنهاد مربیگری داشتم اما صبر کردم
در لیگ ایران کتک بخورم ،بعدا به ســراغ این پیشنهادها
خواهم رفت .در ایران مانــدم تا مدیریت و قدرت رهبری را
یاد بگیرم ،اخیرا یک پیشنهاد برای دستیاری در لیگ یک
انگلیس دریافت کرده ام.می توانم نیم فصل از اســتقالل
جدا شــوم ولی می خواهم در تیمی مانند اســتقالل که از
بچگی رویایم بوده حضور داشته باشم».
این اظهارات بالفاصله با واکنش حسن زمانی مواجه
شد .او در مصاحبه ای گفت« :در حال حاضر زمان مطرح
کردن چنین مسائلی نیســت و من از دوســتان رسانه ای
می خواهم چنین موضوعی را پیگیــری نکنند .به نظر من
مطرح کردن چنیــن موضوعی در این برهه درســت نبود
و منصوریان زمان مناســبی را برای چنیــن بحثی انتخاب
نکرد .اســتقالل روزهای مهمــی در پیــش دارد و اصال
نباید در مورد پیشنهاد تیم های دیگر بحث شود .حال چه
می خواهد این پیشنهاد از ایران باشد یا از خارج از کشور.
مهم این است که سرمربی اســتقالل شرایط مجموعه را
درک کند .منصوریان وقتی با اســتقالل قــرارداد دارد به
هیچ عنوان نباید چنین مسائلی را مطرح کند .تمام حرف
ما این است».
این واکنش ها اما درســت زمانی خریدار داشــت که
محمود گــودرزی وزیر ورزش بــود اما با تغییــر گودرزی،
زمانی نمی توانســت به همان تندی منصوریان و تیمش را
به چالش بکشــد .گویا او هنوز هم متوجه حساسیت های
وضعیت جدید نشــده اســت .به همین دلیل همچنان بر
موضع ضد منصوریانی خود پافشاری می کند .روشن است
که او رابطه خوبی با منصوریان ندارد اما اخیرا این موضوع
هم روشن شــده که اعضای هیات مدیره چندان از حضور
زمانی در کنار خودشان راضی نیستند.
اعضای هیات مدیره معتقدند حســن زمانی یکی از
اعضای هیات مدیره استقالل در روزهایی که سایر اعضای
هیات مدیره این باشگاه ســکوت کرده و از انجام مصاحبه
پرهیز می کنند ،یک تنه از سوی هیات مدیره تن به مصاحبه
می دهد و جالب اینجاست که اغلب مصاحبه های وی نه در
حوزه مدیریت ،بلکه در حوزه فنی انجام می شود.
این موضوع به هیچ وجه به مــذاق کادر فنی و حتی
مدیرعامل باشگاه اســتقالل خوش نیامده و استقاللی ها
از مصاحبه های عضــو هیات مدیره خود راضی نیســتند.
به خصوص از اخرین مصاحبه زمانی که در ان عنوان داشته
بود« :شوک من به اســتقالل جواب داد ».استقاللی ها
معتقدند که کارهای فنی ،تمرینات و تمهیدات انها با این
مصاحبه عضو هیات مدیره زیر سوال رفته است.
حال بسیاری از اعضای باشگاه استقالل در نظر دارند
در واکنش به مصاحبه های -به خصوص در حوزه فنی -حسن
زمانی ،به صورت دســته جمعی از وزیر ورزش درخواســت
کنند تا در تغییراتی که قرار است در هیات مدیره استقالل
ایجاد شــود ،وی در ترکیب جدید و اینده این هیات مدیره
حضور نداشته باشد .واکنش زمانی اما به این موضوع جالب
زمانی :من حامی منصوریانم
گفت وگوی مثلث با عضو خبرساز
هیات مدیره استقالل
ایا زیدان با رئال جاودانه می شود؟
درباره موفقیت های زیزو روی
نیمکت کهکشانی ها
71
ورزش
باشگاهبایدازمنصوریانحمایتکند
ورزش
72
مثلث | شماره 337
گفت وگوی مثلث با مدیر فنی تیم استقالل
بهتر است از اوضاع استقالل شــروع کنیم .به
نظر می رســد بعــد از بردهای اخیر شــرایط تیم
منصوریان تا حدود زیادی بهتر شده و از بحران
خارج شده اید.
بله .همین طور اســت .استقالل بعد از تعطیالت
خوب امتیاز گرفت و طبیعتا رشــد فنی هم داشــته است.
اســتقالل از الک باخت بیرون امده و ما اگــر در دو بازی
اینده شش امتیاز بگیریم به باالی جدول و کورس قهرمانی
نزدیک خواهیم شد.
به نظر شما اســتقالل قبل از نیم فصل به کورس
قهرمانی می رسد؟
همه سعی ما این است که بازی های اینده را با برد
پشت سر بگذاریم .ان قدر امتیاز از دست
داده ایم که دیگر حق اشــتباه نداریم .به
نظرم استقالل می تواند به جمع مدعیان
بازگردد .مــا خیلی خوش بین هســتیم و
خیلی زود وارد کــورس قهرمانی خواهیم
شد.
البتــه هوادارا ن تــان نیــز در
بازی های اخیر اســتقبال بهتری
از بازی های استقالل داشته اند.
نظر شما چیست؟
شک نکنید هواداران به ما کمک
خواهند کرد .از همه هواداران خواهش
می کنم پر تعداد در ورزشگاه حاضر شوند
و ما نیز قول می دهیم بــا ارائه بازی فنی،
روز خوبی داشته باشیم .منتظر هواداران
هســتیم زیرا انها به ما انــرژی می دهند و
بازی خوبی خواهند دید.
عمــده انتقــادی کــه بــه تیــم
منصوریان می شــود این اســت
که تیمــش فوتبال زیبایــی ارائه
نمی کند .نظــر شــما در این باره
چیست؟
من بــا این حــرف زیــاد موافق
نیســتم .نــه اینکــه در حــال حاضــر در
اســتقالل فعالیــت می کنم؛ نــه .دلیل
مخالفتم این نیست .اگر سه بازی گذشته
استقالل را به صورت فنی و منصفانه نگاه کنیم ،می بینیم
که استقالل کارهای تاکتیکی خوبی انجام می دهد .بازی
با صبا در 45دقیقه ابتدایی که بازی عــادی بود ،به لحاظ
تاکتیکی 60-70درصد از کارهای تمرین شده را بازیکنان
انجام دادند و این یعنی اینکه تیم پیشرفت کرده است .در
همه تمرین های اســتقالل ســعی منصوریان و کادر فنی
استقالل این اســت که از نقطه نظر تاکتیکی تیم را اماده
بازی ها کند .شاید به نظر تماشاگران عام ،ما خیلی زیبا بازی
نکنیم اما روندی که پیش گرفتیم ،در نیم فصل دوم در کنار
امتیاز گرفتن ،بازی زیبا نیز خواهیم داشت.
اما حواشــی تیــم شــما زیــاد اســت .از طرفی
هیات مدیره و به خصوص اقای زمانی علیه کادر
فنی مصاحبه می کند و از طرفی خود کادر فنی نیز
با حریفان درگیر می شود و حاشیه سازی می کند.
در این باره چه نظری دارید؟
ما در بحث بازی با صبا ،صحبت های زیادی انجام
دادیم و همه چیز را به عهده مردم گذاشتیم .بهترین قاضی
در این میان ناظر فدراسیون است که در انجا حضور داشت.
2
بهتاش فریبا یکی از تئوریســین های کادر فنی
اســتقالل اســت .یک مربی با هــوش قابل توجه .او
در کادر فنی استقالل بدون حاشــیه کارش را انجام
می دهــد و به بهتریــن شــکل ممکن بــه منصوریان
مشاوره می دهد .گفت وگوی مثلث را با وی می خوانید.
کار زشــتی رخ داد که هر دو طرف نبایــد ان کارها را انجام
می دادند اما باید بیشتر از اینها دقت کنیم تا بهانه به دست
حریفان مان ندهیم .باید حرفه ای برخورد کنیم .البته من
معتقدم خرمگاه کاری انجام نداده که بخواهد محروم شود
و او تنها برای پایان درگیری یعقوب کریمی به محل حادثه
رفت اما با این حال معتقدم ان چیزی که همه ما باید رعایت
کنیم اصول حرفه ای گری است.
در مورد مصاحبه های زمانی چطور؟
ببینید به نظرم همه اعضای باشــگاه بــه نوعی از
ســر دلســوزی اظهارنظر می کنند .یعنی بهتر است از این
زاویه به موضوع نگاه کنیم .اما هم هیات مدیره درباره کادر
فنی تکلیف دارد و هم کادر فنی در قبال هیات مدیره .انها
وظیفه شان این اســت که به تیم استقالل ارامش بدهند.
تنها در سایه همدلی و ارامش است که کادر فنی می تواند
نتایج خوبی کســب کنــد .در غیر این صورت حواشــی در
استقالل باعث می شود که تمرکز تیم به هم بخورد .نه تنها
اقای زمانی بلکه هر مقام مســئول دیگری که در باشــگاه
اســتقالل حضور دارد باید در راســتای همدلی بیشتر تیم
منصوریان قدم بردارد .متاسفانه برخی پس از نتایج ابتدایی
استقالل در لیگ برتر ســطحی به این نتایج نگاه کردند و
چون بار فنی تیم را نمی دانستند موفق نشدند نگاه عمیقی
به عملکرد تیم داشته باشند.
بحــث ورود و خــروج بعضــی از بازیکنــان در
نیم فصل نیز باعث شده تا حاشیه هایی به وجود
بیاید .نظرتان چیست؟
هنوز با کادرفنی راجع به این موضوع حرف نزدیم.
چند بازی مهم در پیش داریم و بعد از ان با اعضای کادر فنی
به بحث و تبادل نظر خواهیم پرداخت.
قبول دارید که هواداران استقالل از منصوریان
قهرمانی می خواهند؟
البته هیــچ مربی عاقلــی را پیدا نمی کنیــد که به
هواداران قول قهرمانی بدهد .اما استقالل ۷۰سال است
قدمت دارد و جزو دو تیم خوب ایران است ۲۰۰ .سال دیگر
هم این قدمت ادامه خواهد داشــت و استقالل همچنان
بزرگ خواهــد ماند .بایــد از هواداران اســتقالل به خاطر
صبر و حوصله ای که دارند تشــکر کنم و به انها بگویم که
برای نتیجه گرفتن باید صبور باشــند .استقالل انقدر تیم
بزرگی است که ما مقابلش بسیار کوچکیم .نباید هیچ منتی
روی باشگاه استقالل داشته باشیم ،از من به عنوان مدیر
فنی تیم گرفته تا بازیکنان تیم بایــد بدانیم هرچه داریم از
استقالل است.
ارزیابــی شــما از ادامــه بازی هــای
استقالل در لیگ برتر چیست؟
اطمینان دارم که اســتقالل در
ادامه رقابتهای لیــگ برتر موفق خواهد
بود .یادمان نرود که پرسپولیس هم سال
گذشــته چنین شرایط ســختی را تجربه
کرد اما بــا حمایت از کادر فنی توانســت
به موفقیت برســد .با همه اینها معتقدم
هیات مدیره از منصوریان حمایت خواهد
کرد .چندی پیش هم اعــام کردند که
برای این کادر فنی برنامه پنج ســاله ای
تهیه کرده اند .شک نکنید که منصوریان
می توانــد یک مربــی موفــق در فوتبال
ایران باشــد .به همین خاطر بایــد از او
حمایت کرد.
بــه نظــر می رســد حضــور افتخاری
رفته رفته به نفع اســتقالل تمام شد.
این طور نیست؟
بله .مــن هم با شــما هم عقیده
هســتم .خوشــحالم که اقای افتخاری
به باشگاه اســتقالل امد .مطمئنم که با
حضور وی و حمایت هواداران و همدلی
کادر فنــی و بازیکنان ،تیم مــا روزهای
خوبی را در پیش خواهد داشت.
گفتــه می شــود در نیم فصل ســجاد
شهباززاده را جذب خواهید کرد .درست است؟
االن هم مقدمات کار برای بازگشــت شــهباززاده
فراهم شده است .اولین گام این اســت که این بازیکن با
باشگاه ترکیه ای برای بازگشت به توافق برسد .فکر می کنم
اگر این کارها انجام شــود ،از نیم فصل بــه بعد بتوانیم در
خدمت شهباززاده باشیم.
اقای فریبا! یکی دیگر از موضوعاتی که باعث شد
هفته هادرموردانصحبتشودبحثکسرقرارداد
بازیکنان اســتقالل و کادر فنی تیم بود .نظر شما
در این مورد چیست؟ ایا با این کار موافق هستید؟
اجازه بدهید در این مورد جلســاتی انجام شــود.
هیات مدیره باشــگاه و کادر فنی با یکدیگر صحبت کنند.
حرف های همدیگر را بشنوند .باید کار کارشناسی صورت
بگیرد .نباید تصمیمات لحظه ای بگیریم .تا جایی که خبر
دارم به بعضی نفرات ماموریت داده شــده تــا روی قرارداد
تعدادی از بازیکنان نظراتی بدهنــد و با انها مذاکره کنند تا
در نهایت نتیجه را در اختیــار هیات مدیره بگذارند .با همه
اینها امیدوارم اتفاقات اینده به نفع استقالل تمام شود.
ورزش
زمانی:منحامی منصوریان ام
گفت وگویمثلثباعضوخبرسازهیات مدیرهاستقالل
مثلث | شماره 337
کنند تا نتایج ضعیف گذشته جبران شود .مطمئنا با چند برد
وضعیت تیم تغییر خواهد کرد و امیدوارم بتوانیم تا نیم فصل
رقابت های لیگ برتر خود را به کورس قهرمانی برسانیم.
ارزیابی شما از عملکرد تیم منصوریان چیست؟
منصوریان مربی جوان اما الیقی اســت .من قبال
هم گفته ام که باید به او زمان بدهیم تا برنامه هایش را در تیم
استقالل پیاده کند .خوشبختانه شرایط خوبی در تیم وجود
دارد و با پیروزی های اخیر هواداران نیز بیش از گذشته از
بازی های تیم استقبال می کنند .همه هدف ما هم همین
است .اینکه هواداران را راضی کنیم .انها صاحبان اصلی
استقالل هستند و همه ما وظیفه داریم به انها خدمت کنیم.
خود من بارها گفته ام که با همه وجود در خدمت استقالل
خواهم بود .من اســتقاللی هســتم و پیشکسوت فوتبال
محســوب می شــوم و به همین دلیل هم زمانــی که اقای
گودرزی از من درخواســت کردند که به هیات مدیره بیایم
برای پذیرفتن این سمت درنگ نکردم .چون اعتقاد داشتم
که می توانم به استقالل کمک کنم.
ایــا قــرار اســت هیات مدیره تــا پایــان فصل از
منصوریان حمایت کند؟
سیاست من هم مثل ســایر اعضای هیات مدیره
حمایت همه جانبــه از علیرضا منصوریان اســت .ما همه
خواسته های ایشان را براورده می کنیم تا استقالل فصل
خوبی را پشت سر بگذارد.
پس مشکلی میان شما و منصوریان نیست؟
نه .ابدا مشکلی با یکدیگر نداریم.
ایا قرار است شما در بحث اقتصادی به استقالل
کمک کنید؟
بله تمام اعضای هیات مدیره استقالل باید دست
به دست هم بدهند تا انشاالله نیاز مالی استقالل را بر طرف
ورزش
اقای زمانی! از شــرایط استقالل شــروع کنیم.
به نظرتان اوضاع تیم منصوریان رضایت بخش
است؟
بله .همه چیز در استقالل عالی است و تمرینات به
صورت منظم انجام می شود .در استقالل بازیکنان خوبی
حضور دارند و مطمئن باشــید که این تیم به دوران خوب
خودش باز خواهد گشت.
به نظر می رسد بعد از حواشی اخیر نگاه مثبتی به
تیم منصوریان دارید؟
من از ابتدای فصل هم نگاه مثبتی به اســتقالل
داشــتم .مگر می شــود نســبت به مجموعه ای که در ان
کار می کنم احساس مســئولیت نکنم .اگر حرفی می زنم
صرفا به خاطر این اســت که اســتقالل را دوســت دارم و
عالقه مندم این تیم موفق شود تا هواداران نیز از عملکرد
ما راضی باشند.
پس به بازگشــت اســتقالل به کورس قهرمانی
امیدوارید؟
صد در صــد .اگر به بازگشــت اســتقالل مطمئن
نبودم هرگز به این باشــگاه نمی امدم؛ ســابقه و ابروی هر
کسی برایش مهم اســت .هم کادر فنی ابرویش را دوست
دارد و هم هیات مدیره .همه ما برای رسیدن به یک هدف
تالش می کنیم.
اما همین هفته گذشته اختالفات درون باشگاه
زیاد شده بود .نظر شما چیست؟
ی از این حواشی را برخی
مطمئن باشید بخش مهم
رســانه ها برای اســتقالل ایجاد می کنند و اگر نه در درون
باشگاه اســتقالل نه میان اعضای هیات مدیره اختالفی
هســت و نه اینکه ما با کسی مشــکلی داریم .در واقع من
خودم حامی منصوریانم و از برخی شایعات که در رسانه ها
مطرح می شود ،تعجب می کنم.
به نظر می رسد دلخورید .این طور نیست؟
بله .برخی رســانه ها ســعی می کنند ان حرفی که
خودشان به دنبال ان هستند را از زبان بنده یا سایر اعضای
هیات مدیره بیرون بکشند و بعد هم خودشان تیتر می زنند
که هیات مدیره مخالف حضور زمانی است.
قبول دارید که این بحث هــا تیم منصوریان را به
هم ریخته است؟
قطعا همین طور است .اســتقالل در حال حاضر
نیاز به تمرکز باال دارد و تمام مجموعه باشــگاه باید تالش
3
حســن زمانی؛ او یکی از خبرســازترین اعضای
هیات مدیره باشگاه استقالل در طول این فصل است.
به نظر می رسد اظهارنظرهای او درباره تیم منصوریان
چندان به مذاق افتخاری خوش نیامده اســت .با این
حال او در گفت وگو با مثلث حرف های تازه ای را درباره
رابطــه اش با افتخــاری و کادر فنی اســتقالل مطرح
می کند .متــن مصاحبه مثلــث با عضــو هیات مدیره
استقالل را می خوانید.
کنیم .مشکالتی وجود دارد که باید حل شود.
ایا استقالل در نیم فصل تقویت می شود؟
مــا منتظریم تا منصوریــان نظــرش را در این باره
اعالم کند .به نظرم اولین کاری که باید برای خروج از این
وضعیت انجام بدهیم ،این است که سرمربی بدون تعارف
و رودربایستی ،اسامی بازیکنانی که نمی خواهد و به کارش
نمی اید را اعالم کند .بازیکنانی مثل امین حاج محمدی و
ارش افشین می توانند در تیم های دیگر نقش موثری داشته
باشند .سرمربی می تواند این بازیکنان را ازاد کند و به جای
انها بازیکنانی بگیرد که نیاز دارد.
درباره حضور فریده شــجاعی ،همســر منصور
پورحیــدری در جلســه هیات مدیــره باشــگاه
فو حدیث هایی به وجود امد؛ اینکه قرار است
حر
ایشان عضو جایگزین پورحیدری باشند .در این
باره صحبت می کنید؟
ایشــان برای تشــکر از باشگاه به جلســه امدند و
همچنین مدیران باشــگاه اعــام کردند که اگــر خانواده
مرحوم پورحیدری مشــکل دارند ،اماده حل ان هســتند.
در واقع حضور شجاعی در جلســه هیات مدیره ارتباطی به
انتخاب ایشان به جای اقای پورحیدری نداشت .همانطور
که گفتم ایشان برای تشکر از باشگاه به جلسه هیات مدیره
امد .ما هم برای انتخاب جایگزین اقای پورحیدری منتظر
تصمیم وزیر ورزش و جوانان هستیم.
برخی از تغییرات مدیریتی در باشــگاه استقالل
و پرسپولیس سخن می گویند .گفته می شود که
وزیر ورزش و جوانان بی عالقه نیست تا تغییراتی
را ایجاد کند؟ در این باره صحبت می کنید؟
وزیر ورزش این حق را دارد .همه ما سعی داریم به
استقالل کمک کنیم .دوستان در هیات مدیره پرسپولیس
هم همین طور .با این حال اگر خارج شدن ما به استقالل
و اینده ان کمکی خواهد کرد اطمینان داشــته باشــید که
خودمان قبل از تغییرات تصمیم می گیریم و می رویم .اما
من این شایعه را خیلی قوی نمی بینم .تا جایی که من خبر
دارم روش جناب اقای سلطانی فر اینگونه نیست که شرایط
این دو تیم را به هم بریزد .از این گذشته یکی از برنامه های
وزیر این بود که کمترین تغییر را در دو باشــگاه استقالل و
پرسپولیس داشته باشد.
بگذریم ،ایا شما با کسر قرارداد بازیکنان موافق
هستید؟
درباره هفت یا هشت قرارداد ،نقطه نظراتی دارم که
ان را در جلسه هیات مدیره مطرح می کنم؛ اما فعال اسمی
از بازیکنان نمی برم.
در خصــوص نارضایتــی ســجاد شــهباززاده از
وضعیتش در تیم االنیا اســپور ترکیــه و احتمال
بازگشتش به استقالل چه نظری دارید؟
اگر این وضعیت سجاد شــهباززاده در ترکیه ادامه
داشــته باشــد ،قطعا امکان ادامه همکاری با تیم االنیا را
ندارد .شــهباززاده اگر قرار باشــد به ایران برگردد ،باشگاه
تصمیم الزم را دربــاره او می گیرد .این موضــوع به اقای
منصوریان مربوط می شود و من نظری درباره ان ندارم.
درباره اختالفاتی که با ســیدرضا افتخاری دارید
چطور .ان را تکذیب می کنید؟
قطعــا تکذیــب می کنم .هیــچ اختالفــی بین ما
نیســت و اعضای هیات مدیره کار را در کنار یکدیگر پیش
خواهند برد.
ایا هیات مدیره اســتقالل همچنان از منصوریان
حمایت خواهد کرد؟
ما خیلی امیدواریم که استقالل خود را به کورس
قهرمانی برســاند .به هر حــال اقای منصوریــان حیثیت
فوتبالی خود را به این تیم اورده است و ما همه دوست داریم
که ایشان در استقالل موفق و دل هواداران شاد شود.
73
ورزش
گزار
ش ویژه
وزیری برای حفظ وضع موجود
ورزش
74
مثلث | شماره 337
ایا سلطانی فر محافظه کار است؟
چرا ســلطانی فر جای گودرزی را گرفت؟ پاســخ این
سوال ان قدر مهم اســت که اگر پاسخ ان را ندانیم به طور
حتم نمی توانیم روحیه وزیر جدید ورزش و جوانان را تحلیل
کنیم؛ مســاله این اســت که محمود گــودرزی در دوران
مدیریت خود در وزارت ورزش شرایط را به گونه ای پیش برد
که خیلی ها از کارشناســان گرفته تا ورزشکاران و رسانه ها
اوضاع خوبی را برای اینده پیش بینی نمی کردند .تنش ها
در ورزش ان قدر زیاد بود که امواج منفی ان مستقیما متوجه
دولت روحانی شده بود.
ایــن در حالی بــود که دولــت روحانی خــود را درگیر
موضوعات مهم سیاســی از جمله مســاله برجام کرده بود
بنابراین نوبرانه مشــکالت جایی بود که اوضــاع ورزش و
تنش ها و ترکش های شــیوه مدیریتی گــودرزی هم به ان
مشــکالت اضافه می شــد .دولت بالفاصله دست به کار
شد تا پاشنه اشیل خود را ترمیم کند .به همین دلیل بود که
سلطانی فر جای محمود گودرزی را گرفت.
اما ایا سلطانی فر وزیر محافظه کاری است؟ بهتر است
از اخرین واکنش های وزیر ورزش و جوانان شــروع کنیم؛
وقتی هفته گذشته در مورد دو ســوال در جمع خبرنگاران
پاســخ هایی داد که نشــان از روحیه خاص وی داشــت.
سلطانی فر درباره موضع وزارت ورزش و جوانان در حمایت
از کفاشیان برای عضویت در شــورای فیفا گفت« :از هر
کســی در هر مجمع بین المللی بخواهد صاحب جایگاه و
موقعیت شود ،حمایت می کنیم».
او درباره برگزاری انتخابات فدراسیون ها بدون رئیس
هم اینگونه سخن گفت« :تمام تالش مان این است که تا
پایان سال تکلیف این فدراسیون ها مشخص شود اما شاید
شرایط به گونه ای رقم بخورد که یکی از انها تعیین تکلیف
نشود».
بهتر اســت باز هم به عقب تــر برگردیــم؛ جایی که
ســلطانی فر اصلی تریــن سیاســت های خــود را در حوزه
ورزش اینگونــه طبقه بندی کــرد؛ ترویج و توســعه ورزش
همگانــی ،توســعه و شــتاب بخشــیدن بــه احــداث و
تکمیل زیر ســاخت های ورزشــی و امور جوانان با رویکرد
عدالت محــوری در مناطق ،توســعه و حمایــت از ورزش
بانوان ،اهتمام بــه ورزش قهرمانی و حرفــه ای و ارتقای
جایگاه ورزش کشــور و تثبیت اقتدار ملــی در عرصه های
بین المللی ،توسعه و ارتقای فرهنگی -تربیتی عرصه های
ورزشی و جوانان کشور.
بنابراین او وزیر «تغییر» نبــود بلکه وزیری بود که به
او ماموریت ویژه ای داده شــد؛ اینکه وضعیــت موجود را
تا حدودی حفــظ کند اما امواج منفــی را از دولت دور کند؛
امواجی که در دوره مدیریت محمود گودرزی به خصوص از
سوی عالقه مندان به فوتبال روانه دولت روحانی شده بود.
بنابراین وقتی زمزمه عبور از محمود گودرزی شــنیده
شد ،معرفی مسعود سلطانی فر به عنوان گزینه دولت برای
تصدی پست وزارت ورزش امری غیر قابل پیش بینی نبود.
در واقع قابل پیش بینی بود که اولین گزینه دولت برای
تصدی پست وزارت ورزش دوباره به مجلس معرفی شود.
هر چند عده ای که این مساله را مطرح می کنند نیم نگاهی
هم به این ســوال دارند که با این وجود ایــا دولت روحانی
مساله ورزش را از همان ابتدا نیز به اولویت های خود اضافه
نکرده بود که قصد داشت ســلطانی فر را وزیر ورزش کند.
چون این موضوع بر هیچ کس پوشیده نیست که سلطانی فر
اگر وزیر محافظه کاری نباشد دســت کم وزیر ایجاد تغییر
نیز به شمار نمی رود؛ مدیری که در میراث فرهنگی کارنامه
قابل اعتنایی از نظر دولت داشته و حاال می خواهد ورزش را
برای دولت به همان چیزی تبدیل کند که دولت می خواهد.
اما ورزش از دولت چه می خواهد و ســلطانی فر قرار
است در ورزش چه کاری کند؟ این سوال مهم چند هفته ای
اســت که بخش های مهم ورزش ایران را درگیر خود کرده
است .از فدارســیون فوتبال گرفته تا فدراسیون هایی که
در ارتبــاط و اختالف نظر مســتقیم با وزیر ســابق بودند تا
پرســپولیس و اســتقالل؛ همه و همه به دنبال پاسخ این
سوال هستند.
فدراســیون فوتبال به عنوان مهمترین فدراســیون
تحت نظــر وزارت ورزش کارهایش تا حدودی روی غلتک
افتاده ،پرســپولیس و استقالل شرایط نســبتا خوبی دارند
و ســایر بخش های ورزش بدون اینکه کارنامه بسیار بد در
پیش رو داشته باشــند به حرکت شــان ادامه می دهند .در
چنین شرایطی چه باید کرد؟ در اصل بهترین کار در وزارت
ورزش امروز هیچ کاری نکردن است .وزیرمورد نظر دولت
اگر قرار باشــد عملکردی مثبت از خود به جا بگذارد اولین
کارش البد این است که با همین دست فرمان حرکت کند و
به ارکان موفق دور وبرش که خبرساز هم هستند دست نزند.
برای رســیدن به پاسخ این ســوال که ایا سلطانی فر
محافظه کار اســت یا خیر بهتر اســت به گــزارش ویژه ای
توجه کنیم که در برخی رســانه ها منتشر شد؛ خبرگزاری ها
خبری را مبنــی بر پــاره ای جابه جایی هــا در وزارت ورزش
منتشر کردند و در مورد اینکه مسعود سلطانی فر قرار است
معاونت هــای وزارت ورزش را جا به جا کنــد گزارش هایی
را منتشــر کردند؛ اما این گزارش ها با عکس العمل سریع
ســلطانی فر مواجه شد و ســلطانی فر همه اخبار مربوط به
برکناری معاونت ها را تکذیب کــرد .بنابراین این رفتار وزیر
ورزش ما را به سمت ماموریت او می برد؛ جایی که نه اخبار
جابه جایی های داخل وزارتخانه می تواند درســت باشــد و
نه اخباری که از جابه جایی های بیرون از ساختمان سئول
شنیده می شود .سلطانی فر در اصل ژنرالی است که برای
حضور در دوره بعدی دولت اماده می شود و در این چند ماه
باقیمانده تا انتخابات وظیفه خواهد داشت جلوی موج های
منفی را که ممکن است از ورزش به سمت ریاست جمهوری
برود بگیرد.
گزینــه وزارت ورزش دولــت بــرای چنــد مــاه اینده
احتماال گزینه خوش برخوردی اســت کــه اجازه نمی دهد
جریان ســازی های منفی از ورزش علیه دولت ایجاد شود.
اینکه برنامه های اجرایی توسط سلطانی فر چیست کسی
خبر ندارد اما او حتما در برکناری و انتصاب ها دقت خواهد
کرد که گل به خودی نزند.
وزیری که یکی از نزدیکان دولت است حاال به ورزش
امده تا شرایط ماه های باقیمانده را کنترل کند و بعید است
که دست به تغییرات گسترده و جابه جایی های عظیم بزند.
او امده تا دولت در بحث ورزش خوشنام باشد.
بنابرایــن ســلطانی فر ماموریت دارد کــه ورزش را از
تنش دور کند .شــاید به همین دلیل اســت کــه او به رغم
ناراضی بودن از شرایط مدیریتی در باشگاه های استقالل و
پرسپولیس دست به برکناری طاهری یا افتخاری نمی زند و
باز به همین دلیل است که او به طور مستقیم به سید مهدی
هاشمی ،رئیس فدراســیون تیراندازی سرشاخ نمی شود.
نمونه های این رفتار البته متعدد است .او وزیری است که
می تواند شرایط را در حالتی به دور از جنجال تا پایان عمر
دولت روحانی حفظ کند.
ورزش
زیدان شکست ناپذیر
باقی ماند
بارسلونا در شرایطی که تا دقیقه 90با تک گل لوییس
ســوارز از رئال مادرید پیش بود ،در نهایت گل تســاوی را
دریافت کرد و نتوانســت روند 32بازی شکســت نخوردن
شاگردان زیدان را متوقف کند.
با این تساوی ،اختالف شــش امتیازی صدر جدول
بین این دو تیم حفظ شد و کهکشانی ها همچنان صدرنشین
جدول اللیگا هستند.
زین الدین زیدان که امار قابل توجهی برابر بارســلونا
دارد ،پــس از بازی گفت« :از امتیاز کســب شــده و بازی
که به نمایش گذاشتیم خوشــحالم .با قلبمان بازی کردیم
و تمام تالش خــود را به کار بردیم .برابــر تیم خیلی خوبی
بازی کردیم و توانســتیم یک امتیاز کســب کنیم .از همه
مهمتر کار گروهی تیم و باورشان تا پایان بازی بود؛ تساوی
ارزشمندی بود».
سرمربی مادرید گفت« :بازی زیبایی بود و از عملکرد
شــاگردانم خشــنودم .زمانی که با قلبتان بازی کنید و باور
داشته باشــید می توانید چیزی را که می خواهید به دست
اورید .در نیمه نخست موقعیت هایی داشتیم اما بد شانس
بودیم .تیم برتر بودیم اما در نیمه دوم عقب نشینی کردیم.
در مجموع بازی ســختی بــود و چنین نمایشــی برابر تیم
بارسلونا اسان نبود».
زیــدان دربــاره رامــوس نیز گفــت« :رامــوس مرا
شگفت زده نکرد .این از ویژگی های سرخیو است .همیشه
در بازی های مهم خود را نشان می دهد».
س هفته
عک
ایا زیدان با رئال جاودانه می شود؟
درباره موفقیت های زیزو روی نیمکت کهکشانی ها
مثلث | شماره 337
ورزش
11ماه از حضــور زین الدیــن زیــدان در رئال مادرید
می گذرد .این سرمربی فرانســوی چهارم ژانویه سال جاری
لو نیم
به عنوان ســرمربی جدید رئال معرفی شد .او یک سا
سرمربی تیم دوم رئال بود و مدتی نیز به عنوان دستیار کارلو
انچلوتیدراینباشگاهکارکرد.درنهایتفلورنتینوپرز،رئیس
باشگاهرئال مادریداورابه عنوانسرمربیجدیدتیمشبه جای
رافابنیتسناکامانتخابکرد.
زیزو تیم را از نو ســاخت و از نخســتین بازی اش برابر
دپورتیووالکرونیاتابهامروز،تنهادوبارشکست خوردهاست.
از سه جام ممکن تنها یک جام را از دست داد ۳۳.بازی بدون
شکستراپشت سرگذاشتواکنوندرمیانسهنامزدنهایی
بهترینسرمربیسالفیفاقراردارد.
فتح لیگ قهرمانان اروپــا مهمترین موفقیتش در این
۱۱ماه بوده اســت .با این حال زیدان موفقیت های دیگری
نیز کســب کرده و اکنون از او به عنوان یــک مربی متفاوت
یاد می کنند .سرمربی فرانسوی توانست برای موقعیت های
سختراه حلپیداکندوبهارامی مشکالتراحلکرد.
یازدهموفقیتزیداندررئالبهشرحزیراست:
۱ـبازگرداندناعتمادبازیکنانبهسرمربی
۲ـ بازگشت شــادی به برنابئو پس از پیروزی پرگل برابر
دپورتیووالکرونیا،اسپورتینگخیخونواسپانیول
۳ـشروعلیگقهرمانانباپیروزیبرابررم
۴ـپیروزی هایپیاپیدرماهمارس
۵ـپیروزیدرنوکمپ
۶ـجبراننتیجهبرابرولفسبورگدرلیگقهرمانان
۷ـفتحاوندسیما(یازدهمینقهرمانیاروپا)
۸ـقهرمانیدرسوپر کاپاروپا
۹ـپیروزیتاریخیبرابراتلتیکو مادریددرکالدرون
۱۰ـتساویبرابربارسلونادرلحظهاخر
۱۱ـصدرنشینی ۳۳،بازیبدونشکست
در نخستین ماه حضور زیدان در رئال ،این تیم ۱۷گل
وارد دروازه حریفانش کــرد و تنها دو گل دریافت کرد .ســه
پیروزی کسب کرد و یک تساوی به دست اورد و شرایط تیم
را بهتر کرد .در ماه فوریه به صدر رســید و اخرین شکست را
در اللیگا برابر اتلتیکو تجربه کرد .همچنین لیگ قهرمانان
ی به پایان
را با پیروزی برابر رم شــروع کرد.ماه مارس با پیروز
رسید و در اوریل ،پیروزی شیرین دو بر صفر برابر ولفسبورگ
در دیدار رفت یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان اروپا به دست
امد .پیروزی در نوکمپ برابر بارسلونا نشان داد که زیدان تنها
یکبازیکنموفقنبودهاست،بلکهمی توانددرمیانبهترین
سرمربی ها نیز باشــد .می ،ماه مهمی برای رئال به حساب
می امد .زیدان که در زمان بازیگری نهمین قهرمانی در لیگ
قهرمانان را به دســت اورده بود ،دســیما را به عنوان دستیار
انتخاب کرد و به دنبال فتــح یازدهمین قهرمانی اروپا این بار
ســرمربی این تیم بود .او در نهایت توانست جام قهرمانی را
باالی سر ببرد.در تابستان پس از موفق نشدن رئال در خرید
پل پوگبا ،سرمربی فرانسوی تصمیم گرفت بازیکن خاصی را
بهتیمواردنکند وترجیحدادبابازیکنانتیمفصلگذشتهکار
کند .او توانست در لحظات پایانی و گلزنی دنی کارواخال در
وقت های اضافه رئال را فاتح سوپرکاپ اروپا کند .زیدان در
سهماهفصلجدیدباوجوداسیب دیدگی هایفراوانمادریدرا
صدرنشیناللیگانگهداشتوبدونشکستبهکارخودادامه
داد .رئال در ویسنته کالدرون با سه گل اتلتیکو را شکست داد
و توانست فاصله شش امتیازی میان خود و بارسلونا به وجود
اورد .در اخرین دیدار نیز گل دقیقه ۹۰راموس یک تساوی
ارزشمند را برای کهکشانی ها به ثبت رساند .زیدان می تواند
به زودی سومین قهرمانی اش با رئال را این بار در جام جهانی
باشگاه ها کسب کند و تا شروع ســال ۳۶ ،۲۰۱۷بازی بدون
شکسترابهثبتبرساند.بدینترتیباوبایکرکورد 83ساله
در تاریخ رئال برابری کرد .دل بوســکه ،مورینیو ،انچلوتی،
بین هاکر ،مونیز ،مولونی ،دی استفانو و جان توشاک هیچ
کدام موفق نشده بودند در دو ال کالسیکوی اول خود ،رئال
را در دو بازی متوالی در نوکمپ بدون شکست از زمین خارج
کنند.اخرین بارسال 1933بودکهروبرتادوینفیرث،مربی
انگلیسیرئالتوانستدردوال کالسیکویاولخوددرزمین
بارسلونا(لس کورتس)،یکتساوی 1-1ویکبرد 2-1کسب
کند .او در دو فصل حضورش در رئال موفق شــد چهار جام
مختلفبااینتیمنیزکسبکند.پیشازاونیزخوزهکوئیرانته
موفقشدهبوددرسال های 1929و،1930بارسلونارادرزمین
خودش دو بار متوالی 2-1و 4-1مغلوب کند.
منبع:ورزشسه
75
پیامبر وحدت
معرفی چند کتاب به مناسبت هفته وحدت
فاصلــه میــان ۱۲ربیــع االول کــه ســالگرد والدت
پیامبراکرم (ص) بنا بر روایات اهل ســنت تا ۱۷ربیع االول
که تاریخ والدت رســول الله محمد صلى الله علی هو اله بنا بر
روایات موجود در شیعه است ،از ســوی امام خمینی(ره)،
به عنوان هفته وحدت نامگذاری شــده است .در این هفته
شــناخت پیامبر مهربانی برهمه مســلمانان فرض است،
ان هم در شــرایطی که غافالن با برداشت های اشتباهی
از شــریعت بر طبل اختالف ان چنان می کوبند که تصویر
نادرســتی از ان چهره زیبا ،منعکس شــده اســت ...حاال
بیشتر از همیشه بر همه فرض است که پیامبر تمام خوبی ها
را بشناسیم و برای معرفی چهره ایشان بکوشیم ،در همین
راســتا چند کتاب را که خواندن انها می تواند مفید باشــد،
خدمت شما معرفی می کنیم.
دیدار
76
مثلث | شماره 337
درس های پیامبر اعظم(ص)
پرداخته است .عنوان «پیامبر رحمت» برگرفته از ایه « َو ما
مین» اســت .این کتاب دارای سه
َا ْر َس ْلناک ِا ّل َر ْح َمه ِللعا َل َ
بخشدرقالبفصل هاییمتعدداست.ایت اللهجوادیاملی
در مقدمه این کتاب طی چند اصل به ضرورت و اهمیت طرح
موضوع پیامبر (ص) پرداخته اســت و در اصل ششم از نیاز
جهان امروز به بازگشت به ره اورد پیامبر (ص) می گوید و البته
توصیه ایبهنسلسومانقالباسالمیایراندارد«:احتیاج
جهان کنونی به بازگشت به ره اورد پیامبر اعظم (ص) همانند
نیاز رجوع به زاد راه ان حضرت در عصر نزول وحی است ،زیرا
عناصر محوری عصر کنونی ،اســتعباد ،استعمار ،استثمار،
استحمار و سرانجام استبداد اســتکبار جهانی و صهیونیزم
بین الملل اســت و ان چه اکنــون در خاورمیانــه می گذرد،
نموداری تلخ از ظلم گســترده به نام دموکراســی و کشــتار
بی گناهان،به ویژهکودکانوزناناست».
پیامبری برای همیشه
کتاب «درس های پیامبر اعظم(ص) از بیانات مقام
معظم رهبری» به چهار زبان زنده دنیا منتشــر شده است.
در بخشــی از این کتاب اشاره شده اســت« :درست است
که بشــریت ،تا امروز توفیق پیدا نکرده است که این پیام
را به طور کامل در همه ابعــادش در زندگى خود پیاده کند؛
ولیکن بی گمــان حرکت تعالى و ترقى انســان ،یک روز به
اینجا خواهد رســید .این یک نقطه اوج و یک تعالى براى
انسان است .با فرض اینکه فکر و فهم بشریت و ادراکات
عالى و دانش او رو به پیشرفت است و پیام اسالم ،هم زنده
است ،شکى نیســت که یک روز این پیام ،جاى خود را در
زندگى جامعه بشــرى پیدا خواهد کرد .حقانیت پیام نبوى،
حقانیت توحید اسالم ،درس اسالم براى زندگى و راه اسالم
براى ســعادت و پیشرفت انســان ،بشــر را به ان نقطه اى
خواهد رساند که این جاده روشــن و هموار را پیدا کند و در
ان قدم بگذارد و پیش برود و تعالى و تکامل خود را بیابد».
در این کتاب همچنین اشاره می شود که کلمه توحید و
توحید کلمه ،دو پایه اساسی دین اسالم هستند .این کتاب
که سخنان رهبر انقالب را شامل می شود ،در بخش دیگری
از خود ،این سطور را در برمی گیرد« :بزرگى در چند ده سال
قبل فرموده بود :بنى االســام على کلمه ال ّتوحید و توحید
الکلمه .این دو پایه اساسى اسالم استّ :اول کلمه توحید،
دومى هم بــه ّاولى برمی گردد؛
بعد وحدت کلمــه؛ که این ّ
یعنى وحدت کلمه بر محور توحید .امروز ما به این شعار از
همیشه بیشتر احتیاج داریم؛ برگشــت به کلمه توحید و به
توحید کلمه».
کتاب محمد (ص) پیامبری برای همیشه نوشته استاد
حسن رحیم پورازغدی در سال 1388توسط انتشارات طرح
فردا به چاپ رسیده است .این کتاب 146صفحه ای شامل
چهار ســرفصل با موضوعات «گفتار اول :چــه باید کرد؟
(ســیره حکومتی)»« ،گفتار دوم :محمــد (ص) پیامبری
برای همیشه»« ،گفتار سوم :پیامبری و خاتمیت» و «گفتار
چهارم :اجتهاد سرگردان ،جهاد بی هدف» است.
بخش هایــی از کتاب «محمــد (ص) پیامبری برای
همیشه» را با هم مرور می کنیم« :امروز وحدت سیاسی و
ایمانی در سطح جهان اســام تنها یک توصیه اخالقی و
استحبابی نیست بلکه یک ضرورت حیاتی است .زیرا اسالم
و مسلمانان در سراســر جهان هدف گیری شده اند و علیه
انها برنامه ریزی می شود .کسانی گفتند و نوشتند که چون
از دین سوءاستفاده می شود بنابراین راه حل ،تفکیک دین
از حکومت است .ما به انها عرض می کنیم که مگر از علم
و ازادی و تکنولوژی و روشنفکری سوء استفاده نمی شود؟
ایا هرگز به ایــن بهانه گفته اید کــه ازادی را کنار بگذاریم؟
پس چرا این را فقط درباره دین می گویید؟ نکته دوم اینکه
حکومت دینــی و جامعه دینی دســت یافتنی نیســت بلکه
ساختنی اســت .یعنی فکر می کنند چون احکام اسالمی،
الهی و اسمانی اســت پس قرار اســت یک جامعه دینی از
اسمان ناگهان جلوی پای ما بیفتد و فقط ما زحمت زندگی
در ان جامعه را به خود بدهیم .این خانه ای اســت که باید
طراحی کرد و ساخت».
«پیامبررحمت»عنوانکتابیاستازمجموعهمباحث
گفتاری و نوشــتاری ایت اللــه عبدالله جوادی املــی درباره
شخصیت پیامبر اســام (ص) و ســیره ان حضرت که طی
ان به ضرورت نبوت ،پیامبر افضل و سیره پیامبر اکرم(ص)
رمان محمد(ص) نوشته ابراهیم حسن بیگی رمانی
است که بارها تجدیدچاپ شده است .در روایت این رمان
که در پانزده بخش تالیف شده است ،شخصی یهودی که
به عنوان یک دانشمند معرفی می شــود ،از طرف شورای
پیامبر رحمت
محمد(ص)
عالی یهود مامور می شود به سمت پیامبر اسالم(ص) رفته
و با تظاهر به اســام اوردن ،یا او را کشته یا عقایدش را به
چالش بکشد.وی به ســوی پیامبر اکرم (ص) رفته و شرح
زندگــی و فعالیت هــای او را در پانزده گــزارش مجزا برای
شــورای عالی یهودیان ارســال می کند .اما پس از ارسال
گزارش پانزدهم که در ایام بیماری و رحلت پیامبر اکرم(ص)
انجام می شود ،به شهر خویش باز می گردد و حس می کند
که دچار نوعی فقدان شده و روح خود را اسیر رفتار و پیام و
کردار پیامبر اکرم(ص) می بیند .او درمی یابد که اتفاقی در
درونش رخ داده است .به ویژه اینکه متوجه می شود که در
مدت ارسال این نامه ها رئیس وی بر اثر مطالعه این نامه ها
و اشنایی با کردار و منش پیامبر(ص) به اسالم گرایش پیدا
کرده است .تا این جا که شاید ســطرهای پایانی این رمان
گزارش گونه اســت ،مخاطب احســاس می کند اسحاق
(مردیهودی) دچار استحاله شده و سران او از این استحاله
به دورند.از این جا بــه بعد متوجه می شــویم ان فردی که
نامه ها و گزارش های اســحاق را در شــورای ســران یهود
مطالعه می کرده براثر این پیام ها و رفتار اخالقی پیامبر(ص)
دین او را پذیرفته و از اسحاق متعجب است که «ای ابله تو
چطور با ان همه ســال مجاورت نورالهی ،محمد«ص» را
درنیافته بودی».
زندگینامه پیامبر اسالم
«محمــد (ص) ،زندگینامــه پیامبر اســام» تالیف
کارن ارمســترانگ به ترجمــه کیانوش رحمتی از ســوی
انتشاراتحکمتمنتشرشدهاست.کارنارمسترانگمولف
«محمد (ص) ،زندگینامه پیامبر اســام» از برجسته ترین
صاحب نظــران دیــن در جهان انگلیســی زبان اســت که
هفت ســال از عمرش را در مســلک راهبه های کاتولیک
سپری کرده است .او نویســنده کتاب های نام اور «تاریخ
خداباروری»« ،اســام :تاریخی کوتاه» و «کتاب بودا»
اســت .انگیزه اصلی او در نوشــتن کتاب حاضــر دفاع از
اسالم و روشن کردن ذهن مسیحیان غربی نسبت به چهره
نورانی پیامبر اسالم است که پس از انتشار کتاب «ایه های
شیطانی» سلمان رشدی در غرب به سختی دچار ابهام شده
بود .ارمسترانگ در ســال 1999مفتخر به دریافت جایزه
رسانه شورای امور عمومی مسلمانان شد .این کتاب پس از
حادثه یازده سپتامبر عنوان پرفروش ترین کتاب سال امریکا
را به دست اورد .نویسنده در بخشی از مقدمه ای که بر این
کتاب نوشته می گوید« :من این کتاب را به این خاطر نوشتم
کــه در واقع افســوس می خورم که ســیمای محمد (ص)
برای مردم غرب فقط تصویری باشد که کتاب رشدی ارائه
می دهد .حتی اگر می فهمیدم که هدف او از این داستان
چه بوده است باز هم بیان حقایق مربوط به سیمای واقعی
محمد (ص)برایمبسیارمهممی بودزیرامحمدپیامبراسالم
را یکی از نوادر تاریخ بشریت یافته بودم»...
در راه
خاطرات اسارت یک سرباز جانباز
کتاب «در راه» نوشــته ســعید عالمیــان ،به خاطرات اســارت ســرباز جانباز «علی
خســروی نیک» می پردازد .این کتــاب در 10فصل بــا نام های خانه باصفای دردشــت،
انتخاب بزرگ ،انتخابی دیگر ،به سوی سرنوشــت ،اعتماد به زندانبان ،رمادی؛ اسارت در
اسارت ،اردوگاه؛ شهری به ابعاد زندگی ،روزهای بیم و امید ،جای خالی پدر و روایت تصویر،
سرگذشت خسروی نیک را بازگو کرده است« .در راه» با بیان ساده و بی تکلف ،تصویری از
یک جوان دهه 50و پس از انقالب را ارائه می دهد که می تواند نماینده شماری از جوانان
ان روزگار باشد .بخش اصلی «در راه» خاطرات سال های اسارت علی خسروی نیک است.
نگاه او به اسارت و اردوگاه ،نگاه یک زندانی است؛ با این دید که ،زندانبان می تواند با زندانی
احســاس همدردی داشــته باشــد و زندانی به زندانبان اعتماد کند ،فارغ از اینکه زندانی و
زندانبان از دو ملیت مختلف و حتی در حال جنگ باشند .او در واقع تابویی را می شکند؛ اینکه
ی ـ به مفهوم دشمن در حال جنگ ـ سالم و علیک کند ،اشلونک (چطوری) بگوید
با یک عراق
و با او دست بدهد! و از تهمت ها نهراسد .در صفحه 166کتاب می خوانیم« :تقلید عراقی ها
از ما ،فقط در مورد حبانه نبود؛ کم کم ،فرهنگ ما درباره لباس و غذا هم به انها منتقل شد.
لباســی که به ما می دادند ،معموال اندازه نبود .خودمان لباس هایمان را اندازه می کردیم.
در ارتش ایران هــم همین طور بود؛ با این تفــاوت که در اردوگاه های عراق نخ و ســوزن،
به خصوص نخ ،کم بود؛ لباس را می شکافتیم ،از نخ لباس استفاده می کردیم و پاچه شلوار
را تنگ می کردیم؛ به خصوص خط شــلوار را ریز می دوختیم .حتی خیلی از بچه ها شب ها
لباس شان را تا می کردند و زیر پتو می گذاشتند که صبح اتو داشته باشد.
گوهر زیارت
خاطراتی از زیارت امام رضا
ســفر به مشــهد و زیارت حرم رضوی برای همه ایرانی ها یک تجربه خاص اســت.
کتاب «جوهر دین و گوهر زیارت» در دو فصل شامل اصول اعتقادی و خاطراتی از زیارت
امام رضا (ع) به قلم محمدمسعود بهمنی ،از سوی انتشارات نظری منتشر شده است .در
بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم« :در این کتاب بر ان شدیم که ابتدا مروری داشته
باشــیم به اصول اعتقادی با اســتفاده از ایات نورانی قران مجید و در فصل دوم کتاب به
خاطراتی از سفر به مشهد مقدس و زیارت مرقد مطهر امام رضا (ع) در تابستان 1391که
به مدت 40روز در ماه مبارک رمضان و مدتی بعد از عید فطر در این شهر اقامت گزیدیم و
از فیوضات و برکات امام رضا (ع) بهره بردیم ،اکثر اوقات را در حرم مطهر سپری کرده که
خاطراتی از مشاهدات و اتفاقات در حرم مطهر و محل اقامت و ...به نظرم جالب می امد
ن را مکتوب و منتشر نمایم تا نسبت به رفع معایب و نواقص موجود توسط
و بر ان شدم که ا
مسئوالن محترم حرم رضوی اقدام گردیده تا همواره حرمت این حرم شریف رعایت گردیده
و حرمت زوار این امام عزیز و بزرگوار نیز رعایت شود و همواره کشور عزیز ما ایران به عنوان
پرچمدار کشور شیعه مذهب در جهان ،همچون گذشته چون گوهری درخشان بدرخشد».
«جوهر دین؛ مروری بر اصول اعتقادی» فصل نخســت کتاب اســت که «روز
رســتاخیز»« ،حضور قلــب در نماز»« ،خلقــت زن و مرد»« ،اصــول دین»« ،فروع
دین»« ،نفــس اماره» و «همه وجود و هســتی ما از خدا اســت» هفــت بخش ان را
شــامل می شــود .دومین فصل کتاب نیز به «خاطراتی از زیارت امام رضا (ع)؛ گوهر
زیارت» اختصاص دارد.
ترس سفیدها
تونی موریسون
یگوید
از دالیل انتخاب ترامپ م
تونی موریسون با کسب دو جایزه مهم نوبل و پولیتزر
یکی از مهم ترین نویسندگان سیاهپوست به شمار می اید.
وی رمان نویس ،ویراستار و اســتاد دانشگاه است و بیشتر
برای اثــاری چــون ابی ترین چشــم ها ،ترانه ســالمون و
ی خالق سکوت بره ها اقتباسی
معروف اســت .جاناتان دم
ســینمایی از رمان محبوب ســاخته اســت که در محافل
ســینمایی مورد توجه قرار گرفــت .او بــرای ارائه فضای
حماسی ،دیالوگ های زنده و تصویر کردن شخصیت های
سیاهپوست امریکایی در اثارش مشهور است .او نخستین
زن سیاهپوستی است که کرســی ای به نام خود در یکی از
دانشگاه های بزرگ امریکا یعنی دانشگاه پرینستون دارد و
نخستین زن سیاهپوست امریکایی است که جایزه نوبل را
دریافت کرده است .برنده جایزه نوبل ادبیات در مقاله ای که
در مجله نیویورکر منتشر شد ،تحلیلش درباره انتخابات اخیر
امریکا را مطرح کرد و این دیدگاه را مطرح کرد که انتخاب
ترامپ به این خاطر بوده که امریکایی ها با پس زمینه های
نژاد پرستانه خود می ترســیدند که امریکا سفیدی خودش
را از دست بدهد ،موریسون در بخشــی دیگر از مقاله اش
(ع)
اورده« :پس از انتخابات ریاســت جمهوری ،۲۰۱۶نفرت
مردم از رنگین پوســتان به وضوح عیان شده است .همین
هفته پیش بود که گروهی در یک کنفرانس دست راســتی
برای ارائه حمایت خــود از ترامپ با شــعاری چون «های
هیتلر» عبارت «های ترامپ» را به زبان اوردند و به همان
شیوه هیتلری سالم دادند .این همه خشونت و برتری نژاد
سفید از کجا ناشی می شــود؟ برخالف هر کشور اروپایی،
امریکا سفیدپوستی را به عنوان نیرویی نگه دارنده حفظ کرده
اســت .در اینجا برای بســیاری از مردم ،تعریف امریکایی
بودن به رنگ بســتگی دارد .اما حاال و پس از انتخاب یک
رئیس جمهوری سیاهپوســت ان روش زندگــی به چالش
کشیده شــد و بالقوه می توانســت با دولتی با تنوع بیشتر،
بیشتر هم به چالش کشــیده شــود .منظور محدود کردن
امکان این تغییر غیرقابل دفاع و بازگردان سفیدی پوســت
به وضعیت سابق به عنوان یک نشانگر هویت ملی ،شماری
از امریکایی های ســفید خودشــان قربانی شــده اند؛ این
قربانی ها توســط مردان ظاهرا سفیدپوســت داده شده اند
که اماده شــدند تا انســانیت خود را از ترس مــردان و زنان
سیاهپوســت از دســت بدهند و در واقع همه اینها ارجاعی
به ترس از دست دادن موقعیت اجتماعی ان هاست».
موریســون با ارائه فهرســتی از رفتارهایــی که علیه
مردم رنگین پوســت شــده اســت ،می افزایــد «:اگر این
رفتار اینقــدر حماقت امیز و رقت انگیز نبود ،می شــد برای
این فروپاشــی عزت کــه در خدمت یک هدف شــیطانی
است سوگواری کرد .دست شســتن از راحتی «بهتر بودن
طبیعی» برای اینکه مجبور نباشــی تالشــی برای مبارزه و
خواست های مدنی داشته باشی ،برای این جماعت سخت
است .اعتماد به نفس از اینکه در یک فروشگاه چشمی به
تو دوخته نمی شــود ،اینکه مشــتری ای نیستی که مجبور
باشی ته رستوران بنشــینی ،همه این مزایای اجتماعی از
ســفیدی ناشــی می شــود و به انها لذت می بخشد .چنین
هراسی عواقب ناشــی از فروپاشی امتیاز سفید بودن است
که بسیاری از امریکایی ها به عنوان یک پلتفرم سیاسی به
ان نگاه می کنند که پشتیبان و مترجم خشونت برای دفاع از
قدرت در برابر رنگ های دیگر است».
پیشخوان جهانی
اوالند در
قتلگاه روی
جلد اکسپرس
بحران دالر
به روایت
اکونومیست
فیدل کاسترو
سوژه تایم
مثلث | شماره 337
دیدار
77
بازیکن سرشناس دیگر و همچنین مربی نام اشنای فوتبال
خوزه مورینیو را هــم به این مهلکه باز کردنــد 12 .روزنامه
اروپایی از جمله اشپیگل ،ساندی تایمز و ال موندو اعالم
کرده اند قصد دارند تــا 3هفته اینده نتیجــه تحقیقات در
مورد اتهام فساد گســترده زیر نظر سایت فوتبال لیکس را
فاش کنند.
میزان درامد
شوک مالیاتی
ستاره های فوتبال جهان
متهم به یک تخلف بزرگ شدند
«در راســتای اخباری که در روزهــای اخیر به چاپ
رسیده است و باتوجه به گواهی های رسمی که توسط اداره
مالیات صادر شده ،این سازمان معتقد است که کریستیانو
رونالدو بازیکن تیم ما به تمام تعهــدات مالیاتی خود اگاه
بوده و هست .بر همین اساس ما خواستار نهایت احترام در
این مورد برای بازیکنی همانند کریستیانو رونالدو هستیم،
کســی که یک زندگی کامال حرفه ای دارد و در باشــگاه ما
یک نمونه است».خبر ان قدر وحشتناک است که باشگاه
رئال مادرید مجبور شــد همچنین بیانیــه ای را در دفاع از
ستاره خود منتشر کند و فلورنتینو پرس مدیرعامل رئالی ها
در گفت وگو با شبکه رئال مادرید اعالم کرد که این باشگاه
بهترین تیم حقوقی دنیا را در اختیار کریستیانو رونالدو قرار
خواهــد داد و تمامی جریمه های احتمالــی را نیز پرداخت
خواهد کرد.خبر چه بود؟گروهی از بازیکنان فوتبال که در
میان انها نام ستاره پرتغالی هم به چشم می خورد ،تخلفات
وحشــتناکی انجام داده اند .گویی برای این ورزشــکاران
بزرگترین حریف انان ،اداره مالیات اســت .اینکه رونالدو،
اوزیل ،یا حتــی ژوزه مورینیو چقدر درامد دارند ،پرسشــی
است که پاسخ روشنی ندارد .اما حال روشن شده است که
انان بخش زیادی از درامدهای تبلیغاتی خود را از نگاه اداره
مالیات پنهان کرده اند .این خالصه خبری اســت که این
روزها جنجال برانگیز شده است .تعداد کسانی که
در جهان فوتبال اقدام به فــرار مالیاتی کرده اند،
بسیار زیاد است .از لیونل مسی تا پپه ،از ریکاردو
کاروالیو تا جیمــز رودیگرز و در صدر انها ســتاره
فوتبال اروپا ،کریستیانو رونالدو.
دیدار
78
مثلث | شماره 337
شروع افشاگری
ابتدا روزنامه ال کانفیدنشال اسپانیا مدعی
شــد که کریســتیانو رونالدو از طریق یک شرکت
ایرلنــدی به نام MIMدر شــهر دوبلیــن اقدام به
عقد بیشــتر قراردادهای تبلیغاتی خود کرده تا از
این طریق مالیات باالی اســپانیا را دور بزند .این
روزنامه در گزارش خود به این نکته اشاره کرد که
ســتاره پرتغالی رئال با فرســتادن درامدهایش به
این شرکت ایرلندی تنها 12/5درصد از درامدش را
به عنوان مالیات پرداخت می کرد در حالی که اگر
به واسطه یک شرکت اسپانیایی این کار را انجام
می داد ،مالیات بر درامدش 43/5درصد می شد!
خورخــه منــدس ،مدیربرنامه رونالــدو بالفاصله
پس از انتشار این خبر به دفاع از بازیکن خودش
پرداخت و تمامی اتهامات وارده را کذب دانست.
اما بعدها بحث فرار مالیاتی ابعاد گسترده تری به
خود گرفت و رســانه های مطرح اروپایی از جمله
مجله اشــپیگل المان عالوه بر رونالدو پای چند
درامد ساالنه و ورزشی رونالدو نزدیک به ۳۹میلیون
یورو اعالم شــده اســت .اما اینکه واقعا درامــد این نابغه
فوتبال در سال چقدر است ،روشــن نیست .تنها یک فقره
از درامدهــای تبلیغاتی رونالدو :شــرکت تویوتــا صرفا به
منظور اســتفاده تبلیغاتی از تصویر او ،برای شش ساعت
و ۴۵دقیقــه ،مبلغ یک میلیون و ۹۰۰هــزار دالر پرداخت
کرده است .بنا بر محاســبه هفته نامه «اشپیگل» ،درامد
رونالدو از این فعالیت تبلیغاتی در حــدود دقیقه ای ۴۷۰۰
دالر بوده است .تویوتا با پرداخت این پول تنها حق استفاده
از این عکس ها را برای مدت ۱۳ماه و ان هم در کشورهای
خاورمیانه و چند کشور دیگر به بدست اورده است .مثال در
چین رونالدو برای خودروسازی هوندا تبلیغ می کند.
راه های فرار
اشپیگل مدعی اســت که رونالدو ،ســتاره تیم ملی
فوتبال پرتغــال و رئال مادرید رقم 150میلیــون یورو را در
پناهگاه های مالیاتی در سوئیس و جزایر بریتیش ویرجین
پنهان کرده و برای این رقم تنهــا 5/6میلیون یورو مالیات
پرداخت کــرده که حــدود 4درصد می شــود .بر اســاس
ادعاهایی که مطرح اســت ،رونالدو از سیستمی که توسط
خورخه منــدس ،مدیــر برنامه هایــش ایجاد شــده برای
پنهان کاری میزان درامدش ســود می برده اســت .اولین
مورد تخلف مالیاتی رونالدو در فواصل سال های 2009تا
2014بوده که با ثبت شرکتی به نام تولین در جزایر بریتیش
ویرجین رقم 74/8میلیون یورو از درامدش را مخفی کرده
است .البته او در این مســیر تنها نیست .خوزه مورینیو هم
با کمک مندس توانسته از پرداخت مبلغ 4/4میلیون یورو
فرار کند .ژوزه مورینو هم پول هایــش را در بانکی واقع در
سوئیس به حساب یک شرکت مجازی در یکی از کشورهای
حوزه کارائیب واریز می کرده .این شرکت شامل صرفا یک
صندوق پستی می شده است .از حساب این شرکت مجازی
پول به حساب بنیادی در ان سوی جهان ،یعنی در نیوزیلند
واریز می شده است .این راهکار پیچیده برای پنهان کردن
منبع و مقصد پول بوده است .سایر نخبگان جهان فوتبال
هم از شیوه های کمابیش مشابهی اســتفاده کرده اند؛ باز
کردن حساب در کشورهای دور افتاده.
مثال حساب های ریکاردو کاروالیو و پپه و به موازات
انها جیمــز رودریگرز ،اقــای گل بازی های جــام جهانی
برزیل .هر ســه بــرای رئال مادریــد توپ می زننــد؛ یعنی
ثروتمندترین باشگاه ورزشی جهان .باشگاهی با باالترین
سطح پرداخت ها .اما درامدهای کالن این ورزشکاران از
حرص و طمع شان برای کسب درامد بیشتر نکاسته است.
همچنین پای فالکائو ،ستاره سابق اتلتیکومادرید و کنونی
موناکو هم به این پرونده باز شــده است ( 5/6میلیون یورو
فرار مالیاتی) .فابیو کونترائو مدافــع پرتغالی رئال مادرید
هم که مثل رونالدو و مورینیو با ژرژ مندس به عنوان وکیلش
فعالیت می کند در چهار ســال حضور در رئال مادرید هرگز
اظهارنامه مالیاتی پر نکرده است.
به این لیســت مســوت اوزیل المانــی را هم اضافه
کنید که در زمان حضورش در رئال مادرید بین ســال های
2010تا 2013تخلف مالیاتی مرتکب شــده و از پرداخت
2/8میلیون یورو به عنوان مالیات شانه خالی کرده است.
او همچنین متهم به این اســت که اطالعات مالی مربوط
به شرکت خودش یعنی شرکت بازاریابی اوزیل را در اختیار
مقامات مالیاتی اسپانیا قرار نداده است .اشپیگل می گوید
پرونده ای که به مدت ۶ماه خبرنگاران روی ان کار کرده اند،
بزرگترین پرونده فرار مالیاتی تاریخ ورزش است .هم اکنون
شــبکه های تلویزیونی المانــی مثــل ZDFو RTLدر حال
بررسی موضوع پرونده اوزیل هستند .فرار مالیاتی در المان
سوژه مهمی برای مردم است .طبق گفته سردبیر اشپیگل
به صــورت دقیق 18/6میلیون ســند که شــامل توافقات
محرمانه ،ایمیل و فایل های ورد و اکسل می شود در اختیار
گروه تحقیقاتی مدیاپارت ،متشــکل از 12نشریه مشهور
اروپایی و 60خبرنگار قرار گرفته است.
تفاوت پرونده رونالدو و مسی
لئو مســی ،ســتاره ارژانتینــی بارســلونا در
تابســتان گذشــته به علت عدم پرداخت مالیات
تبلیغاتش در سال های ۲۰۰۸ ،۲۰۰۷و ۲۰۰۹به
۲۱ماه حبس محکوم شد .درست یک سال قبل،
ژوزه مورینیو ،سرمربی پرتغالی منچستریونایتد با
اداره مالیات اســپانیا به توافق رسید و با پرداخت
2/1میلیون یورو بدون سر و صدا مساله ای مشابه
مسی را حل کرد .سوال اینجاست که چرا در مورد
مسی پرونده به دادگاه کشیده شــد و چرا در مورد
مورینیــو ،ماجرا بی ســر و صدا حل شــد؟ تفاوت
پرونده رونالدو و مسی این بود که ستاره ارژانتینی
در اروگوئه پولشــویی انجام داده بــود و مبلغ فرار
مالیاتی وی خیلی بیشــتر از رونالدو بود .مسی از
سال ۲۰۰۵تابعیت اســپانیایی دارد .کریستیانو
تا سال گذشته ویزای اقامتی در اسپانیا نداشت و
به عنوان یک غیرشهروند مالیاتش را می پرداخت.
رونالدو همچنین بخشــی از مالیات تبلیغاتش را
در ســال ۲۰۱۵پرداختــه و این مســاله می تواند
به عنوان «حسن نیت» از جانب وی تلقی شود.
رادیــو کادنا کوپه گــزارش داد کــه در حال
حاضر رونالدو با اداره مالیات به توافق رسیده و با
پرداخت جریمه ،مشکلش را حل کرده اما پرونده
او ،کونترائــو و پپه تحــت بررســی اداره مالیات
اسپانیاست.
رئیس جمهورمتفرقه
دونالد ترامپ به عنوان چهره سال تایم انتخاب شد
«دونالد ترامپ رئیس جمهور ایاالت متفرقه امریکا» .این جمالت در کنار عکســی از
دونالد و ترامپ نشســته روی یک صندلی اشــرافی در حالی به عقب نگاه می کند ،این نشان
می دهد که نشریه تایم امسال هم مثل هر سال شخص سال خود را انتخاب کرده است و او
کسی نیست به غیر از دونال د ترامپ .مجله تایم اعالم کرد ،در فهرست کاندیداهای انتخاب
به عنوان شخصیت ســال ۲۰۱۶پس از ترامپ ،رتبه دوم به هیالری کلینتون و رتبه سوم به
«هکرها» اختصاص یافته است .دونال د ترامپ در حالی به عنوان شخصیت سال ۲۰۱۶مجله
ب ترامپ هم شگفت زده
تایم انتخاب شده که این بار هم رســانه های امریکایی از این انتخا
شده اند.رسانه های امریکایی این بار هم باتوجه به اینکه هیالری کلینتون ،رقیب دموکرات
ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ،در فهرست کاندیداهای شخصیت سال ۲۰۱۶مجله
تایم قرار داشته معتقد هستند ک ه ترامپ اینجا هم توانسته کلینتون را شکست دهد .ترامپ در
حالی طی سال جاری میالدی قدم به عرصه سیاست گذاشت که پله های ترقی را در این عرصه
یکی پس از دیگری پس از انتخاب به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری حزب جمهوریخواه
امریکا و در مرحله اخر پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری و شکست هیالری کلینتون در
این انتخابات ســپری کرد.انچه جالب توجه اســت این که ذیل عکس روی جلد مجله تایم
ت نا متحده
ی ترامپ به عنوان شخصیت سال عبارت طعنه امیز «رئیس جمهور ایاال
برای معرف
امریکا» نوشته شده است .نکته قابل توجه در این طراحی این است که مجله تایم از عبارت
The president of divided states of Americaبرای معرفی ترامپ اســتفاده کرده است
که به معنی «رئیس جمهور ایاالت متفرقه امریکا» است .این مجله از واژه dividedبه جای
unitedاستفاده کرده است و شاید اشاره انها به اختالف های پس از انتخابات ریاست جمهوری
امریکا باشــد که امریکا را تحت تاثیر خود قرار داد .خود ترامــپ در واکنش به اعالم نامش
به عنوان شخصیت سال تایم گفت که این موضوع« ،باعث افتخار است ».البته او در مصاحبه
با «تایم» البته از این مجله به خاطر استفاده از واژه رئیس جمهور ایاالت غیرمتحده امریکا
انتقاد کرد .ترامپ گفت« :من هیچ کاری برای جدایی و تفرقه امریکا نکردم ،این کشور همین
حاال هم دچار تفرقه است و من سعی دارم انها را به دورانی برگردانم که در کنار هم بودیم ،من
کاری خواهم کرد که امریکا دوباره تبدیل به یک قدرت اقتصادی شود .ما داریم به کارهای
خیلی بزرگ و خاص فکر می کنیم».او در مصاحبه با تایم ،با تکرار موضعش در قبال مقابله با
مهاجران غیرقانونی ،بار دیگر شعار معروفش را تکرار کرد« :ما دیوار را می سازیم .من قصد
دارم دیوار را بسازم .ما مرزهای مستحکمی خواهیم داشت البته ما چون به کارگران نیاز داریم،
شاهد عبور و مرور و رفت و امد افراد خواهیم بود .البته ما ورود غیرقانونی نخواهیم داشت».
ترامپ سال گذشته توســط انگال مرکل شکســت خورده بود .و مثل همیشه با ادبیات
خودش به ان تاخته بود و گفته بود« :به شــما (مجلــه تایم) گفته بودم که به رغم داشــتن
محبوبیت ،هیچ گاه من را به عنوان شخص سال بر نمی گزینید .شما کسی را انتخاب کردید
که برای المان تنها خرابی به بار اورده است ».اما امسال ماجرا زمین تا اسمان فرق می کرد و
به قول نانسی گیبز مسئول انتخاب این عنوان این ساده ترین انتخابی بوده که تایم تا کنون
داشته اشت.
تایم ( )TIMEیکــى از مجله هاى معروف خبرى هفتگى در امریکاســت که هم ردیف
دو مجله مهم خبرى دیگر در این کشور ،نیوزویک و یواس نیوزورلد اند ریپورت است .مجله
تایم که به بررسى وقایع و رویدادهاى سیاسى ،اقتصادى ،هنرى ،مذهبى ،علمى ،ورزشى،
تجارى و اجتماعى مى پردازد ،از لحاظ موضع گیرى سیاســى ،راست گراست و به طور کلى
سیاست هاى امریکا را در جهان منعکس و از ان طرفدارى مى کند.سنت انتخاب شخصیت
سال از ســال ۱۹۲۷در مجله تایم بنیان گذاشته شــد .در پایان این سال ،ســردبیران تایم
می خواستند مهم ترین خبر را در هفته ای «کم خبر» انتخاب کنند .از سوی دیگر مدتی قبل از
ان ،تایم ،عکس چارلز لیندبرگ هوانورد را بعد از پرواز تاریخی اش بین اروپا و امریکا روی جلد
منتشر نکرده بود .انها به این نتیجه رسیدند که لیندبرگ را مرد سال معرفی کنند و با یک تیر دو
نشان بزنند .از ان زمان ،مجله تایم هرسال شخصیت سال را انتخاب می کند .این اقدام تایم
در ابتدا برای غلبه بر رکود خبری (با نام مرد برگزیده سال) انجام شد تا قدری تحرک و پویایی به
فضای مجله بیاورد ،اما به تدریج از ان استقبال شد و به شکل سنت ساالنه درامد و نام ان هم
بعدها به چهره منتخب سال تغییر یافت .مجله تایم تاکید دارد که این عنوان الزاما تحسین امیز
نیست اما چون بسیاری از منتخب های سال های قبل افراد تحسین برانگیزی بودند ،هنوز این
تصور در میان بسیاری از مخاطبان جاری است که حتما شخص مورد نظر مثبت است درحالی
چهره هایی چون هیتلر هم به عنوان مرد سال تایم انتخاب شده است.
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 337
دیدار
خاطره بازی علی دایی
رونالدینیو برای چاپو مجانی بازی می کند
امیر قلعه نویی در حرم رضوی
(ع)
79
بازار
دکترابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار به مناسبت هفته پژوهش
ی و بنیانی
پژوهش نقطه اغاز هر حرکت علم
برای تصمیم گیری صحیح است
را به خوبی دریافته اســت و سرمایه گذاری های قابل توجهی
را در این عرصه انجام داده که نتایج و ثمرات ان نیز در رشــد
اقتصادیوصنعتیکشورهاییچونالمان،ژاپنوکرهجنوبی
بهروشنینمایاناست.
نظر شــما در مورد نقــش پژوهش در پیشــرفت
اقتصادیکشورچیست؟
از یک ســو همان طورکــه عــرض شــد زمانــی که
تصمیمات ،پژوهش محور و بر مبنای کار کارشناســی باشد،
بازدهی و بهره وری در تمامی عرصه ها و به خصوص اقتصاد
باال خواهد رفت و اتالف منابع را حداقل خواهد کرد و از سوی
دیگردربرخیعرصه هاکهارتباطمستقیمباپژوهشدارد،مانند
شرکت هایدانش بنیانشاهدپیشرفت هایچشمگیرخواهیم
بود .پژوهش اساس و شــالوده اقتصاد دانش بنیان است و از
سویدیگراقتصاددانش بنیاننیزاساسمهمترینسندکالن
اقتصادی کشور یعنی سیاســت های کلی اقتصاد مقاومتی
است .مقام معظم رهبری در این ارتباط می فرمایند «یکی از
پایه هایمحکماقتصادمقاومتی،اقتصاددانش بنیاناست؛
اساس کار در اقتصاد مقاومتی ،اقتصاد دانش بنیان است».
یکی از ظرفیت های عظیم میهن مان ،شــمار زیاد جوانان،
دانشجویان و نخبگان در کشــور است که می تواند به عنوان
مزیتی بزرگ موتور اقتصاد دانش بنیان را بــه حرکت دراورد.
اقتصادایرانمی تواندباتکیهبرپژوهشواقتصاددانش بنیان
ضمن جلوگیری از خام فروشــی و اتالف منابع ،با بکارگیری
ظرفیتفکریجوانانمستعدبهسویاقتصادیچابک،پویاو
بهدورازرکودپیشرود.امارسرمایه گذاریکشورهایپیشرفته
و بیشتر توسعه یافته در تحقیق و توسعه موید اثرات فزاینده و
مثبت R&Dبراقتصادکشورهااست.
بازار
80
مثلث | شماره 337
پژوهش ،پایه درک ،تشــخیص ،تحلیل و تفسیر ما از
خود و جهان هستی اســت .پژوهش همچنین مبنایی برای
تصمیم گیریدرنظاممدیریتیاستکهموفقیتفرایندهای
کاری را تضمین می کند .براین اساس ،بانک انصار به عنوان
بانکی د ر تراز انقالب اســامی ،براســاس طرح تحول خود
فعالیت های پژوهشــی را ســرلوحه اقدامات حرفه ای خود
قراردادهوبناداردتادراینزمینهبهتوسعهظرفیت هایرقابتی
خودجامه عملبپوشاند.اگاهیازکیفیتوچگونگیتحقق
این سیاست راهبردی از زبان مدیرعامل بانک انصار و استاد
دانشگاهجامعامامحسین(ع)فرصتیمغتنمبرایخوانندگان
کنجکاودردرکبهترنقشپژوهشدرتوسعهجامعهاست.
اهمیتوضرورتپژوهشچیست؟
قبل از هر چیز ،فرارســیدن هفته پژوهش را به همه
همکارانبهویژههمکارانیکهدرعرصهجهادعلمی مجدانه
تالش می کنند تبریک عرض می کنم و امیــدوارم که روزی
کشورعزیزمانرابرقلهعلم،پژوهشوفناوریدنیاببینیم.در
مورد پرسش مطرح شده باید گفت که پژوهش مطمئن ترین
راهدریافتاگاهی هاودانش هایجدیددرراستایتوسعهعلم
وفناوریوخلقسیستم ها،فرایندهاوخدماتجدیداست.در
فضایاقتصادیوتکنولوژیکیبشدتپویایامروز،شرکت ها
برای بقا و نیل به اهدافشان نیازمند مجهز شدن به دانش روز
هستند .از ســوی دیگر باید گفت پژوهش که نقطه اغاز هر
حرکتعلمی است،بنیانیبرایتصمیم گیریصحیحاست.
چنینتصمیمی استکهاگربابرنامه ریزیوتدبیرهمراهباشد
منتجبهاثربخشی،کاراییوپیشرفتخواهدشدوهمانطورکه
مقاممعظمرهبری(دامتبرکاته)فرموده اند؛«علموتحقیق
کلیدقطعیپیشرفتکشوراست»وهمینجملهدراهمیتو
ضرورتپژوهشبرایماکافیاست.
امروزدردنیاکشورهایپیشرفتهوبسیاریازکشورهای
در حال توســعه بخش قابل توجهی از تولید ملی خــود را در
پژوهشهزینهمی کنندیابهعبارتبهتردر R&Dسرمایه گذاری
می کنند .برای روشن شدن میزان اهمیت مقوله پژوهش در
کشورهاتوجهشمارابهچندامارجالبجلبمی کنم.براساس
گزارشی که به تازگی موسسه تحقیقات صنعتی و نیز نشریه
R&Dمنتشــر کرده ،میزان هزینه کــرد امریــکا در R&Dدر
ســال های 2014و 2015به ترتیب 485و 497میلیارد دالر
بوده اســت که تقریبا 2/76درصد کل تولید ناخالص داخلی
این کشوراستواینمقداربرایسال 2016به514میلیارددالر
می رسد.درکشورهایدیگرنیزمانندچین،ژاپنوالمانمقادیر
باالیی صرف R&Dمی شــود که به ترتیب عبارتند از،373 :
164و 107میلیارددالر .کشورهای کره جنوبی و ژاپن ساالنه
به ترتیب4/4درصد و3/4درصد از تولید ناخالص ملی خود را
صرف R&Dمی کند .در حالی که طبق همین گزارش ایران با
درامدهایعظیمنفتیتنها0/9درصدتولیدناخالصملیخود
را در R&Dصرف می کند .می بینیم که دنیا اهمیت پژوهش
نقشپژوهشدرصنعتبانکداریراچگونهارزیابی
می کنید؟
قطعاپژوهشوفعالیتپژوهش محوردرهرصنعتی
تاثیراتمثبتیرابرانصنعتخواهدگذاشتوبالطبعدرصنعت
بانکدارینیزاینگونهخواهدبودوچهبسادرصنعتبانکداری
که قلب تپنده اقتصاد هرکشور اســت این اثرات مشهودتر و
سریع ترخودرانشاندهد.امابهطرقیکهعرضخواهمکرد
R&Dدرحوزهبانکیبه طورخاصباتوسعهاینصنعتوبهتبع
اناقتصادارتباطمستقیمدارد:
تحقیقاتبنیادیوکاربردیدرتوسعهخدماتنوینبانکی.تحقیقاتکاربردیدرتوسعهبانکداریالکترونیکی.مطالعهبراییافتنوتمرکزبرزنجیره هایاقتصادیمزیت دارکشوربرایاعطایتسهیالت.
جست وجوبرایسرمایه گذاریبربخش هاومحصوالتیکهمنجربهکاهشوابستگیبهخارجازکشورمی شود.
مطالعات عمیق رفتاری و جامعه شــناختی برای شناسایی وپیش بینینیازهایحالوایندهمشتریان.
مطالعاتاینده پژوهیواینده نگاریدرحوزهبانکی.مطالعهوپژوهشرویتکنیک هایبازاریابینوین. مطالعات تطبیقی در ارتباط با الگوهای بانکداری اسالمیسایرکشورها.
میزانارتباطبانکانصاربه عنوانعضویازپیکره
صنعت بانکداری کشــور بــا دانشــگاه ها و مراکز
بازار
پژوهشیتاچهحداست؟
خوشبختانهبانکانصاربهویژهازطریقمرکزمطالعات
و نواوری خود ارتباطی فعال و مســتمر با دانشگاه ها و مراکز
پژوهشیکشوردارد.ارتباطبادانشگاه هایمطرحکشورمانند
دانشگاه تهران ،دانشگاه صنعتی شــریف ،دانشگاه عالمه
طباطباییومراکزتحقیقاتیچونمرکزپژوهش هایمجلس
و پژوهشــکده پولی و بانکی از جمله این ارتباطات است .از
سوی دیگر بانک انصار ارتباطاتی بسیار قوی با اعضای بنیاد
ملینخبگانوبنیادنخبگاننیروهایمسلحبرقرارکردهاست.
خوشــبختانه زمینه های الزم بــرای همکاری های علمی در
زمینه هایمرتبطباصنعتبانکداریدرمرکزمطالعاتونواوری
بانک انصار فراهم شده و ساالنه خیل عظیمی از نخبگان و
دانشجویانتحصیالتتکمیلیازدانشگاه هایسراسرکشور
برای گذراندن طرح های جایگزین خدمت ســربازی ،کسر
خدمت یا انجام پایان نامه و رساله به مرکز مطالعات و نواوری
بانکمراجعهمی کنند.
ایا بانک انصار برای گسترش فرهنگ پژوهش در
جامعهاقداماتیداشتهیادرایندهخواهدداشت؟
با کمال افتخار بانک انصار در راستای طرح تحول
خود در سال 1393اقدام به تاسیس مرکز مطالعات و نواوری
کردهاستوازانزمانتاکنوندرقالبانتشارفصلنامهمدیریت
پولیوبانکی،ویژه نامهطرح هایپژوهشی،مشارکتدرچاپ
کتب مرتبط با حوزه بانکداری ،برگــزاری کنفرانس ،حمایت
مادی و معنوی از پایان نامه ها و رســاله های دانشــجویان و
تقدیر از پژوهشگران برتر ســعی کرده است گام کوچکی در
راهاعتالیفرهنگپژوهشبرداردودرایندهنیزبراینصراط
استوارخواهدبودواینامررابه عنوانمجموعه ایازوظایف
ومسئولیت هایاجتماعیوعلمی خویشدرقبالجامعهعلمی
وبانکیکشورمی داند.
تاکنونچهتالش هاییجهتنهادینهشدنفرهنگ
پژوهــش در بین کارکنــان و مدیران بانــک انصار
صورت گرفتهاست؟
در بانک انصار اقدامات متعددی در این راستا انجام
شــده و در منشــور اخالقی بانک نیز فرهنگ دانش محوری
مورد تصریــح قرارگرفته اســت .به عنوان مثال در راســتای
ایجــاد انگیزه در کارکنــان و مدیران ،ســاالنه پژوهش های
انجامشدهتوسطکارکنانومدیرانموردبررسیوارزیابیقرار
می گیرد و در نهایت پژوهشگر برتر انتخاب و مورد تقدیر قرار
می گیرد .همچنین هر ساله تعداد زیادی از کارکنان به جهت
ارائه پیشــنهادات و ایده های نو از سوی مدیریت ارشد بانک
مورد قدردانی قرار می گیرند .زمینه ســازی برای شرکت فعال
کارکنان و مدیران در همایش ها ،ســمینارها و نیز دوره های
تخصصیازدیگراقداماتبانکدرجهتروزامدیونهادینه
کردن فرهنگ پژوهش در بین همکاران است .همچنین در
جهتاگاهی بخشیدنوتعمیقوتغذیهفکریمدیرانارشدو
کارکنانبرایاتخاذتصمیماتصحیحمبتنی برشرایطواقعی
اقتصاد جهانی و ملی ،مرکز مطالعات و نواوری بانک اقدام به
تهیهونشرماهنامه ایبهنامتحلیل نامهاقتصادیبانکانصار
کردهاست.مطمئناتصمیماتهریکازاعضایبدنهبانکی
کشور می تواند اثرات بســزایی بر این صنعت و حتی اقتصاد
کشورداشتهباشد.
درپایاناگرمطلبناگفته ایدارید،بفرمایید.
ضمن ارزوی توفیقات روزافزون برای مقام عظمای
والیت (دامت برکاتــه) ،امیدوارم که روزی با نهادینه شــدن
فرهنگ پژوهش و دانش محوری در تمامی امور کشــور ،به
ویژهاقتصادونظامبانکی،شاهداقتصادیبالندهودانش بنیان
باشیم.همچنین الزم می بینم ازتمامی همکارانم در خانواده
بانک انصار و به ویژه همکاران تالشــگر در مرکز مطالعات و
نواوریکهنقشبسزاییدرروزامدیمدیرانوتزریقدانشبه
پیکرهبانکانصاردارند،تشکرنمایم.
جلسه کمیته تخصصی مجموعه های اقتصادی بنیاد شهید
در بانک دی برگزار شد
مثلث | شماره 337
بازار
هفتمین جلسه کمیته تخصصی اداری ـ مالی مجموعه های اقتصادی بنیاد شهید و امور
ایثارگران در ستاد مرکزی بانک دی برگزار شد.
به گــزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی ،علیرضا عاطفی فر ـ سرپرســت بانک
دی ـ در این جلســه مجموعه بنیاد شــهید و امور ایثارگران و تمام زیر مجموعه های ان را از
خدمتگزاران خانواده های معظم شهدا و ایثارگران دانست و گفت« :بانک دی تمام تالش
خود را کرده تــا بتواند بر اســاس سیاســت ها و برنامه ریزی ها و اســتراتژی های خود حافظ
حقوق سهامدارانش باشد و اجازه ندهد مسائل و مشــکالت احتمالی ،خدشه ای به عملکرد
ان وارد کند».
وی ابراز خرسندی کرد که بانک دی بتواند با مجموعه های اقتصادی بنیاد شهید و امور
ایثارگران همکاری نزدیک داشته باشد تا سود حاصل از این فعالیت ها به سهامداران اصلی دو
مجموعه که خانواده های معظم شهدا هستند ،برسد.
در ادامه جلســه جهانبخشــی ،معاون سرپرســت مرکز راهبری و سیاســت گذاری امور
اقتصادی بنیاد شهید و امور ایثارگران ابراز امیدواری کرد تعامل و همکاری های دو طرفه قوت
بگیرد .وی تصریح کرد« :ان شــاالله بتوانیم در مجموعه های اقتصادی بنیاد شــهید و امور
ایثارگران از مجموعه توانمندی های بانک در تمام حوزه های مالی و اقتصادی بهره بگیریم و
هر دو طرف را منتفع سازیم ،چرا که خوشبختانه گروه مالی دی از توانمندی الزم در ارائه سبد
خدمات بانکی و اقتصادی و مالی برخوردار است».
همچنین در این جلســه که با حضور معاونان اعتبارات ،مالی و سرمایه گذاری ،سرمایه
انسانی و توسعه مدیریت و نیز امور شعب برگزار شد ،مجتبی حیدری از وضعیت برنامه ریزی ها
و اقدامات انجام شده در حوزه سرمایه انسانی بانک گزارشی ارائه کرد.
معاون سرمایه انسانی و توســعه مدیریت بانک دی با اشــاره به اینکه تسهیم دانش
هم برای بانــک و هم برای مجموعه های بنیاد شــهید و امور ایثارگران مناســب اســت از
وضعیت دستورالعمل ها ،نظام نامه ها و بخشــنامه های حوزه های مختلف سرمایه انسانی
سخن گفت.
81
بازار
مشارکت موسسه اعتباری کوثر
در برگزاری بزرگترین همایش ساالنه انجمن حسابداری ایران
همزمانباهفتهحسابدار،مراسمافتتاحیهسیزدهمین
همایش ســاالنه انجمن حســابداری ایران در محل سالن
همایش صدا و ســیما با حضور دکتر ناصر پرتــوی دبیرکل
انجمن حســابداری ایران ،دکتر عــادل اذر رئیس دیوان
محاســبات کشــور ،دکتر احســان جمالی معاون سازمان
سنجش اموزش کشــور و دکتر عیســی رضایی مدیرعامل
موسسه اعتباری کوثر اغاز به کار کرد.
در مراسم افتتاحیه بزرگترین همایش ساالنه انجمن
حسابداری ایران ،به همراه دکتر رضایی مدیرعامل موسسه
اعتباری کوثــر ،جواد فهیمی پــور قائم مقــام مدیرعامل،
معاونین و مدیران حوزه مرکزی و مدیر شعب استان تهران
نیز حضور داشتند .دکتر پرتوی ،دبیرکل انجمن حسابداری
ایران در این همایش اعالم کرد« :فســاد اقتصادی مادر
همه فسادهاســت و برای حرکت به ســمت جامعه عاری از
فساد باید کار را به کاردان ســپرد و حسابدران و حسابرسان
باور شوند .حسابداران و حسابرســان می توانند خواب را بر
حساب سازان مفسد اقتصادی اشفته نمایند».
دکتر پرتوی تصریــح کرد« :مهم مســدود کردن راه
فســاد اســت .اکنون اگر راهی را به اشــتباه رویم قطعا در
اینده ای نزدیک بهای ان را خواهیم پرداخت».
دکتر عادل اذر ،رئیس دیوان محاســبات کشــور در
ســیزدهمین همایش ســاالنه انجمن حســابداری ایران
بازار
82
مثلث | شماره 337
اولویت شعب «ثامن» تامین نقدینگی
و بازگرداندن منابع به چرخه درامد
جلسه روسا و معاونین شعب سرپرستی قم ،با هدف
پیگیــری و ســاماندهی وصــول مطالبات و جــذب منابع
ارزان قیمت برگزار شد.
سرپرست استان قم موسســه اعتباری ثامن با تاکید
بر لزوم برگزاری جلسات ماهانه برای تبیین اهداف و بیان
نقطه نظرات مدیران عالی موسســه ،گفــت« :پیگیری و
ســاماندهی وصول مطالبــات از اولویت های موسســه و
سرپرستی قم است».
محمدرضا رحمانی زاده وصــول مطالبات را یکی از
مهم ترین راه های تامین نقدینگــی و منابع برای پرداخت
تسهیالت دانست و خاطرنشان کرد« :پرداخت تسهیالت
بیشتر در قالب طرح های جدید تسهیالتی ،ضمن کمک
به جذب منابع ارزان قیمت و پایدار که پایین امدن قیمت
تمام شده پول و سوداوری موسسه را نیز تضمین می کند».
وی ادامه داد« :بایــد با درس گرفتــن از رفتارهای
غلط و اشتباهات گذشته در پرداخت تسهیالت و همچنین
تالش مضاعف و پیگیری های برنامه ریزی شده ،مطالبات
فعلی را به حیطه وصول دراوریم».
رحمانــی زاده بابیان اینکــه بزرگ تریــن دارایی هر
سازمانی نیروی انسانی است ،خطاب به همکاران گفت:
«ضمن اســتفاده بهینــه از امتیــازات فعلی موسســه در
جذب منابع ،نســبت بــه بازاریابی و افتتاح حســاب های
کوتاه مدت و بلندمدت بیش ازپیش تالش شود».معاون
سرپرستی استان قم در ادامه جلســه ،با اشاره به نواقص
مطروحه در گزارش های بازرســی و حسابرســی شــعب،
توجه به برنامه ریزی و ســاماندهی امور شعب را بر اساس
دستورالعمل ها و بخشنامه های سازمانی ضروری دانست.
حسن یگانه در پایان گفت« :رعایت نکات حفاظتی،
امنیتی و کنتــرل و نظــارت از وظایف اصلی مســئوالن و
معاونین شعب است».
گفت« :شــفافیت مالی به معنــای انضباط مالی اســت و
الزمه انضباط بودجه ای ،پیاده ســازی حسابرسی عملیاتی
اســت ».وی اظهار داشــت« :وظیفه دیوان محاســبات
صیانــت و پاســداری از بیت المال اســت ».رئیس دیوان
محاســبات از انجمن حســابداری ایران خواســتار تدوین
اصول حرفه ای نظام حســابداری و حسابرسی بخش های
عمومی و دولتی شد .دکتر ولی الل ه سیف ،رئیس کل بانک
مرکزی در جمع حسابداران و حسابرسان گفت« :حسابرسان
مســتقل همکاران بانک مرکزی در راستای تحقق اهداف
تعیین شده هســتند ».وی افزود« :بانک مرکزی با جدیت
ارتقای پاسخگویی ،شفافیت گزارشگری و عملیاتی شدن
استانداردهای بین المللی را در نظام بانکی کشور پیگیری
می کند».
دکتر ســیف در ادامه از اجرای مــدل عملیاتی نوین
نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری تا پایان سال جاری
به عنوان اولین گام عملی شفافیت گزارشگری مالی IFRS
خبر داد.
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان
خود گفت« :فعالیت بانک ضعیف ،برای جامعه خطر ســاز
است».
وی در پایــان خاطرنشــان ســاخت« :بــاور کنیم و
بپذیریم همه مــا در انجام اصالحات ســاختاری تدریجی
باید هوشمندانه بکوشیم و هزینه های ان را تحمل کنیم».
التزام «ثامن»
به رعایت
چارچوب های
قانونی در
دستورکارشعب
مدیر سرپرســتی خراســان رضوی موسسه
اعتباری ثامن با اشاره به التزام موسسه به رعایت
تمام چارچوب های قانونی بانک مرکزی از تمامی
همکاران خواســت تا بــا درایت و پشــتکار جهت
جذب منابع ارزان قیمت تالش کنند.
مســعود کیوانفر در جلســه روســای شعب
سرپرستی استان خراسان رضوی با مهم شمردن
بررســی برنامه هــای عملیاتــی شــعب به منظور
جذب منابــع در بازارهای هــدف بر اموزش تمامی
همکاران در خصوص بخشنامه های صادره تاکید
کرد.
کیوانفــر در ادامــه تصریح کرد« :روســای
شعب باید در خصوص نیازهای مشتریان ،سطح
رضایــت ،شناســایی بازارهای هــدف و ترغیب و
تشویق انها را جهت اســتفاده از خدمات موسسه
تالش بیشتری انجام دهند».