ماهنامه مثلث شماره 346
ماهنامه مثلث شماره 346
ماهنامه مثلث شماره 346
تهدیدکاذب
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و چهل و شش 23 /بهمن 88 / 1395صفحه 6000/تومان
امریکای دوران ترامپ برای ایران
خطرناکتر از اوباما نیست
عبوراز روحانی
درحالی که منابع خبری از اعالم نامزدی حسن روحانی
برای سال 96سخن میگویند ،اصالحطلبان
طرح «اشتیملی» را پیش میبرند .طرحی
که بهدنبال نزدیک شدن این طیف به
حاکمیت است .دلیل این سیاست
اصالحطلبان چیست؟
ناصرایمانی :اصالحطلبان بهواسطه ارای
کم روحانی میخواهند نامهنگاریکنند
علی صوفی :اصالحطلبان از رفتارهای
گذشته ابراز پشیمانیکردهاند
ترامپ علیه
امریکای قدیم
رویاروییکاخ سفید
و سیستم قضایی
واشنگتن
بهکجا میانجامد؟
داوران
گرینکارتی
انتقاد از داوریها درجشنواره
فیلم فجر بیسابقه بوده است
جنگ قدرت
در زمینما
برانکو بهدنبال نشستن روی
نیمکت تیم ملی است
برای مشاهده اخرین اخبار نهاد کتابخانههای عمومی کشور میتوانید توسط گوشی تلفنهمراه خود از رمزینهها عکس بگیرید
::لبخند کاغذی ::
::کتابخوان دی ::
طرح از الهام خلیلی مهر
کیش پارسایان (دروس استاد ایتاهلل مجتبی تهرانی)
تدوین زیر نظر علیاکبر رشاد /انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی ۲۰۸ /صفحه
ایشـان در کام تشـنه طالبـان سـلوک الـی اهلل
ریختـه میشـود.
مباحـث کتاب مشـتمل بر سـه بخـش ایمان،
صفـات مومنـان و پیـام پارسـایی اسـت؛ در
بخـش نخسـت مهمتریـن مسـائل ایمـان
همچـون :ماهیـت ،مراتـب ،عوامـل کاهـش
و افزایـش و اثـار فـردی و اجتماعـی ایمـان
بررسـی شـده اسـت .در بخـش دوم ،صفـات
و حـاالت مومنـان بـه اسـتناد ایـات و روایات
بررسـی و طبقهبنـدی شـده اسـت .در نهایت
در بخـش سـوم بـه شـرح و تفسـیر خطبـه
ه ّمـام اختصـاص یافتـه اسـت کـه
در حقیقـت شـرحی بـر بیـان
امیرالمومنین علیه السـالم در توصیف
ویژگیهـای متقیـن اسـت.
مرحـوم ایت اهلل مجتبـی تهرانی از جمله بزرگانی
بودنـد کـه ارتبـاط نزدیکـی بـا عموم مـردم و به
ویـژه جوانان داشـتند .ایـن مطلب در کنـار درجه
بـاالی علمـی که حاصل سـالها خوشـهچینی از
دریـای معرفـت بزرگانی چـون امام خمینـی(ره)،
عالمـه طباطبایـی ،ایـتاهلل بروجردی و ...اسـت
باعـث شـده تا اثار ایشـان در عین عمـق و دقت
علمـی ،از زبانـی سـاده و قابـل فهم بـرای عموم
برخوردار باشـد.
ایـن کتـاب که بـه عنـوان مدخلی بـرای ورود به
بحثهـای اخالقی محسـوب میشـود ،برگرفته
شـده از برخـی از سلسـله مباحـث اخالقـی و
معرفتـی حـاج اقـا مجتبـی اسـت .امیـزهای از
اخـالق نبـوی و عرفـان علـوی کـه بـا ایـات و روایـات
امیختـه و بـه براهیـن عقلـی نیـز مزیـن شـده و از جویبـار لسـان
نمایی از کتابخانه مرکزی تبریز
کتا
335بخانه م
رکزی تب
مردم 1به همت خیری ریز در سال
ت
ّ ن
های فر اسیس شد .ساز و همکاری
این ک هنگی یونسکو د مان فعالیت
ر
ت
امانت ابخانه را به عنوا سال 1344
استف دار یونسکو شنا ن کتابخانه
یونسک اده از کتاب ها خت و حق
و را به این کتاب ی انتشارات
خانه
اعطاء کرد.
telegram.me/iranplir
p.r@iranpl.ir
instagram.com/iranpl.ir
aparat.com/iranpl.ir
www.iranpl.ir
جلد
د
و
م
زنده باد ایران اسالمی
کشورامامزمان(عج)
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
من از همۀ طبقات ملت تشکر میکنم.
من[از]این اشتراک مساعی که بین دولت ما،
بین ملت ما حاصل شــده است از ملت تشکر
میکنم .موفقیت شــما مرهون پیوســتگی
بعضی به بعض است .من از اینکه روحانیون
با دانشــگاهی ،روحانیون بــا کارکنان نفت،
روحانیون با کارکنــان هواپیمایی با هم اینجا
امدند و اتصال خودشــان را با هــم به همین
معنا اعالم کردهاند تشــکر میکنــم .اقایان
روحانیون کــه در حوزۀ علمیۀ قم و در ســایر
حوزههای مقدسه ،و در مراکز ایران ـ تهران
و سایر جاها ـ همه به هم پیوســتهاند و در راه
اسالم تشریک مســاعی میکنند ماجورند .خداوند تعالی
همۀ شــما را عزت و عظمت عنایت فرمایــد .خدای تعالی
دست اجانب را از مملکت شــما کوتاه کند .اینجا مملکت
امام عصر ـ سالمال ّل ه علیه ـ اســت؛ باید اجانب در او دست
نداشته باشند؛ باید کسانی که پیوند با امام عصر ـ سالمال ّل ه
علیه ـ ندارند کنار بروند.
رمز پیروزی
ما گرفتاری های زیاد داشتیم ،و گرفتاریهای زیاد هم
در راه داریم .تاکنون انقدر که عمل شــده است و پیروزی
بحمدال ّل ه حاصل شده است ،رمز این پیروزی وحدت کلمه
است .وحدت کلمۀ ایرانیها ـ همۀ اقشار ایران ـ موجب شد
که ابرقدرتها را به زانو دراورد؛ ان قدرت شــیطانی را َر ْفض
کرد .قدرتهای بزرگ شیطانی که پشت سر او بودهاند ،همه
10- 15
خبرنامه
اعالم نامزدی
ریاض هدف حمله موشکی قرار گرفت
کنایه ظریف به ترامپ
ناکامی عربستان
16- 23
گفتارها
ایالتی که ترامپ را نمی خواهد...
اشفتگی در جبهه جمهوریخواهان فرانسه
سیاست سه وجهی
جغرافیای دور -منافع نزدیک
28-43
سیاست
ابراز پشیمانی اصالح طلبان از گذشته
نامزد واقعی به جای نامزد پوششی
چرا اینقدر دیر؟!
رویای بازگشت به قبل از فتنه
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
ی
مشاور هنری :نیما ملک نیاز
را َر ْفض کرد ،همه را کنار زد .این رمز وحدت کلمه اســت.
این وحدت کلمه را باید حفظ کنید؛ و با حفظ وحدت کلمه تا
اخر انشاءال ّل ه خواهید رفت .باید همۀ اقایان ،همۀ اقشار،
همۀ کســانی که عالقهمند به اسالم هستند ،عالقهمند به
مسلمین هستند ،عالقهمند به امام زمان ـ سالمال ّله علیه ـ
هستند باید همه در صف واحد به مبارزه ادامه دهند ،در صف
ِ
نهضت مقدس هست تا ان
واحد به نهضت ادامه دهند .این
وقتی که ما به نهایت برسیم؛ به پیروزی نهایی که عبارت از
رفتن همۀ قوای شیطانی و جانشین شدن قوای رحمانی در
مملکتی که تعلق به امام دارد ،تعلق به امام زمان(عج) دارد،
تعلق به خدا دارد ،تعلق به پیغمبر اسالم دارد .همه با هم،
هم کلمه باید بشویم تا اینکه َرفض کنیم این قوای شیطانی
را؛ این قوای شیطانی که االن دیگر در حال تزلزل هستند و
حشاشهای بیشتر از انها باقی نمانده است.
پیامی به ارتش
بــاز هم گاهــی یــک صحبتهای غیــر صحیح
میکنند! اگر اینها به ملت احترام قائل شــدند ،اگر
اینها احتــرام بــه ارای ملت میگذارنــد ،ارای ملت
این است که االن در خیابانها فریاد میزند ،در تمام
شهرســتانها فریاد میزند .وحدت ملت و ارای ملت
ان است که فردا در تمام شهرهای ایران ،در تهران،
در سایر شهرهای ایران ،همراهی خودشان را با این
معنایی که ما عرض کردیم پیونــد دادند و همراهی
خودشــان را اعالم میکنند]1[.ان کسی که قائل
اســت به اینکه ما تابــع ملت هســتیم ،اگر صحیح
میگوید باید بپیوندد به ملــت .ارتش باید بپیوندد به
ملت .ارتش از ملت است ،ملت از ارتش است.
44-55
بین الملل
تهدید کاذب
نه جنگ نه صلح
ترامپ علیه امریکای قدیم
اعتبار از دست رفته
56-71
فرهنگ
داوران گرین کارتی
غیرمنتظره ها
فستیوال افول
جوانان ،بزرگان سینما را شکست دادند
72-77
ورزش
ن ما
جنگ قدرت در زمی
دربی فردا دیدنی است
استقالل اسیایی شد
دربی فردا دیدنی است
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
سمانه نعمتی و هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
تهدیدکاذب
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و چهل و شش 23 /بهمن 88 / 1395صفحه 6000/تومان
عبوراز روحانی
درحالی که منابع خبری از اعالم نامزدی حسن روحانی
برای سال 96سخن میگویند ،اصالحطلبان
طرح «اشتیملی» را پیش میبرند .طرحی
که بهدنبال نزدیک شدن این طیف به
حاکمیت است .دلیل این سیاست
اصالحطلبان چیست؟
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
امریکای دوران ترامپ برای ایران
خطرناکتر از اوباما نیست
ناصرایمانی :اصالحطلبان بهواسطه ارای
کم روحانی میخواهند نامهنگاریکنند
علی صوفی :اصالحطلبان از رفتارهای
گذشته ابراز پشیمانیکردهاند
ترامپ علیه
امریکای قدیم
رویاروییکاخ سفید
و سیستم قضایی
واشنگتن
بهکجا میانجامد؟
داوران
گرینکارتی
انتقاد از داوریها درجشنواره
فیلم فجر بیسابقه بوده است
جنگ قدرت
در زمینما
برانکو بهدنبال نشستن روی
نیمکت تیم ملی است
شماره پیامک3000411711 :
اعالم نامزدی در بهمن ماه
خبرنامه
در خبرها امده است برخی افراد نزدیک به حسن روحانی از قطعی
شــدن نامزدی او خبر داده اند .یکی از این افراد وزیر بهداشــت اســت
که اعالم کرده حســن روحانی تصمیم نهایــی اش را در این مورد گرفته
اســت .برخی تحلیلگران در عین حال معتقدند با توجه به طرح جدید
اصالح طلبانبرایاشتیملیممکناستتحوالتتازه ایدرپیشباشد.
تی
تر
یک
پاسخقاطعرهبرانقالببهاظهارات ترامپ:
خبرنامه
10
مثلث | شماره 346
ایرانیازتهدیدنمی ترسد
رهبر معظم انقالب اســامی در دیــدار فرماندهان
و کارکنان نیــروی هوایی و قرارگاه پدافنــد هوایی ارتش با
اشاره به تداوم حرکت مومنانه ،مقتدرانه ،منطقی و سرشار
از اعتماد بــه نفس ملت عزیــز ایران تاکیــد کردند« :اگر
عقالنیت در ذیل امید و توکل به خدا به کار گرفته شود ،یاری
پروردگار را به همراه می اورد اما عقالنیت در سایه اعتماد به
شیطان اکبر و قدرت های مادی ،فقط به سراب می رسد».
حضرت ایت الله خامنه ای افزودند« :این اقای تازه امده در
امریکا با حرف ها و اقدامات خود ،حرف های ۳۸ساله نظام
اسالمی را درباره فساد همه جانبه دســتگاه حاکم امریکا،
علنی و عریان در مقابــل افکار عمومی قرار داده اســت و
ملت ایران در روز ۲۲بهمن پاســخ اقدامات و تهدیدات او
را خواهند داد ».در این دیدار که در سالروز بیعت تاریخی
همافران با امام خمینی در ۱۹بهمن ۱۳۵۷انجام شد ،رهبر
انقالب اســامی این حادثه را حادثــه ای تعیین کننده در
تاریخ انقالب اسالمی خواندند و افزودند« :نیروی هوایی
در دوران رژیم طاغوت یکی از نزدیکترین بخش ها به نظام
سیاسی وابسته به امریکا بود اما رژیم طاغوت ،در حالی که
هیچ گاه تصور نمی کرد ،از همین بخش ســهمگین ترین
ضربه را خورد».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای خاطرنشــان کردند:
«اصحاب انقالب ،مردم و حتی امام بزرگوار نیز این واقعه
عجیب را پیش بینی نمی کردند و این حادثه در واقع مصداق
«رزق الیح َت َســب» یــا روزی غیرقابل انتظــار و غیرقابل
محاسبه است که در قران کریم به ان اشاره شده است».
رهبر انقالب اسالمی افزودند« :درس و پیام حادثه
نوزدهم بهمن سال ۵۷این اســت که باید همواره در کنار
محاســبات ضروری عقالنی و مادی ،محاســبات فراتر از
مسائل مادی نیز در نظر گرفته شوند».
ایشــان خاطرنشــان کردند« :در طول ۳۸سال بعد
از پیروزی انقالب اسالمی ما در مســائل مختلف از جمله
دفاع مقدس همواره شاهد یاری خداوند و اتفاقات خارج از
محاسبات مادی بوده ایم».
رهبر انقالب اسالمی الزمه سازندگی و بن بست شکنی
را امید و توکل به خدا و به کار بســتن عقالنیت در ذیل ان،
دانستند و تاکید کردند« :اگر به جای این کار ،به شیطان ها
به خصوص شیطان اکبر اعتماد کنیم و عقالنیت را در سایه
امید به شیطان ها به کار ببندیم ،نتیجه ان ،سراب است».
حضرت ایت الله خامنــه ای عقالنیــت و تدبیر را در
دیپلماسی ،اداره کشــور و دیگر امور ،ضروری خواندند اما
خاطرنشــان کردند« :اعتماد به شــیاطین و امید بستن به
کســانی که با اصل وجود نظام و حاکمیت اسالم مخالفند
خطــای بزرگی اســت چراکه از ایــن کار خیری به کشــور
نمی رســد ».رهبر انقالب اســامی با اشــاره به ســخنان
رئیس جمهور جدید امریکا مبنی بر ضرورت تشــکر ایران
از دولــت اوباما گفتند« :به هیچ وجه از ان دولت متشــکر
نیســتیم زیرا با نیت فلج کردن ملت ایران و نظام اسالمی
تحریم های سنگین را وضع کرد و البته به این هدف نرسید
همچنان که هیچ دشمن دیگری نیز نخواهد توانست این
ملت بزرگ را فلج کند».
ایشان افزودند« :چرا باید از دولت قبلی امریکا تشکر
کنیــم ،به خاطر تحریم هــای ضد ایرانی؟ بــه علت ایجاد
داعش؟ به دلیل به اتش کشیدن منطقه در سوریه و عراق؟
یا به علت نفاق و دورویی یعنی ابــراز ارادت و همکاری در
نامه خصوصی امــا حمایت صریح و اشــکار از فتنه پس از
انتخابات ۸۸؟»
رهبر انقالب خاطرنشــان کردنــد« :اینها مصادیق
همان دستکش مخملین است که دولت قبلی امریکا روی
پنجه اهنین خود کشیده بود».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای بــا اشــاره به ســخن
رئیس جمهور جدید امریکا مبنی بر اینکه ایرانیان باید از من
بترسند تاکید کردند« :ایرانی از تهدید نمی ترسد ».ایشان با
اشاره به راهپیمایی ۲۲بهمن در روز جمعه افزودند« :مردم
در روز ۲۲بهمن با حضور در خیابان ها جواب این حرف ها و
تهدیدات را خواهند داد.
ایشــان با لحنی کنایه امیز افزودند« :البته ما از این
اقای تازه امده متشــکریم چرا که زحمت مــا را کم کرده و
با نشــان دادن چهره واقعی امریکا ،حرف های ۳۸ســاله
جمهوری اسالمی ایران را درباره فساد سیاسی ،اقتصادی،
اخالقی و اجتماعی دســتگاه حاکم بر امریــکا ثابت کرده
است ».حضرت ایت الله خامنه ای افزودند« :رئیس جمهور
جدید با حرف هــا و اقدامات خود در مبــارزات انتخاباتی و
روزهای اخیر ،ماهیــت واقعی امریکا را عریــان در مقابل
چشــم مردم جهان به نمایش گذاشــته و نشــان می دهد
حقیقت امریکا چیست ».ایشان دستگیری و بازداشت یک
کودک پنج ساله ایرانی را مصداقی از حقوق بشر امریکایی
برشــمردند و افزودند« :رحمت پروردگار بر امام بزرگوار که
حقیقت امریکا را بارها و بارها در بیانات و نوشته هایشــان
گوشــزد می کردند و اصرار داشــتند که ملت و مسئوالن با
شناخت ماهیت دشمن ،از اعتماد به شیطان بزرگ پرهیز
کنند که امروز حقانیت حرف های ان عزیز به عرش ســفر
کرده به روشنی در جلوی چشمان همگان است».
فرمانده کل قــوا در بخش دیگری از ســخنان خود،
با اشــاره به نقــش تعیین کننده نیــروی هوایــی ارتش در
دوران های مختلف بعد از انقالب از جمله در خنثی سازی
کودتــای ،۱۳۵۹دوران دفاع مقــدس و عملیات مهمی
همچــون والفجــر ۸و کربــای ۵و همچنیــن تجلیل از
تالش های خستگی ناپذیر شهید سرلشکر ستاری گفتند:
«جهاد قطعه ســازی و ابتکار و نواوری ،اولین بار در نیروی
هوایی ارتش اغاز شد و نیروی هوایی در طول دفاع مقدس
همواره روحیه بخش ملت ایران بود».
حضرت ایت اللــه خامنه ای ،فرماندهــان و کارکنان
نیروی هوایی ارتش به خصوص جوانان این نیرو را به ادامه
مســیر پرافتخار گذشــته و کار و تالش و ابتکار روزافزون
توصیه کردند و افزودنــد« :باید با تقوا و تــوکل به خدا و با
همت بلند ،خالء ها را پر کرد».
رهبر انقالب در پایان سخنان شــان با تاکید بر ادامه
راه پر عزت و افتخارافرین ملت ایران خاطرنشــان کردند:
«نســل جوان گذشــته کارهای مهمی انجام داد و نســل
جوان کنونی نیز این امانت را پاســداری می کند و مســیر
تحقق ارمان های انقالب را ادامــه خواهد داد ».پیش از
ســخنان فرمانده معظم کل قوا ،امیر ســرتیپ خلبان شاه
صفی فرمانده نیروی هوایی ارتش با گرامیداشت ۱۹بهمن
روز نیروی هوایی و بیان گزارشی از فعالیت ها و برنامه های
این نیرو در بخش های مختلــف ،گفت« :اماده ایم با عزم
راسخ و توکل به پروردگار و حضور تعیین کننده در هر میدان
ضروری ،از منافع ملت بزرگ ایران در برابر دشمنان مستکبر
دفاع کنیم».
کنایه
ظریف به ترامپ
ناکامی
عربســـتان
اعالم نامزدی
افراد و رسانه های نزدیک به حسن روحانی از قطعی شدن کاندیداتوری
حسن روحانی خبر داده اند
گزار
ش
اول
1
لث
راه اندازی جنگ روانی علیه دولت ،منصرف کردن روحانی
از حضور او در عرصه انتخابات و اعالم کاندیداتوری بوده،
به تالش هایی که در راســتای ردصالحیت رئیس جمهور
صــورت گرفته اشــاره و بــا تاکید بــر اینکــه ردصالحیت
رئیس جمهور مســتقر در اســتانه برگزاری انتخابات دوره
دوم بی سابقه اســت ،تصریح کرد« :احتمال ردصالحیت
روحانی با هدایت مقامــات عالی رتبه نظام مرتفع شــد».
در واکنش به ســخنان محمد رضــا تابش اما ،عباســعلی
کدخدایــی با رد صحبــت هــای نائب رئیس فراکســیون
امید گفت :بنده در جریــان چنین چیــزی رایزنی مقامات
عالی رتبــه نظام برای تغییــر در روند رد یــا تایید صالحیت
کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری سال اینده نیستم
و چنین خبری صحت نــدارد .طبیعتا شــورای نگهبان در
فرصتی کــه دارد ،صالحیــت نامزدهــا در انتخابات ۹۶را
بررسی خواهد کرد؛ در زمان بررســی صالحیت ها ممکن
است اعضا نظرات متعددی داشته باشند ولی نهایتا انچه
اعالم می شود نظر شورای نگهبان اســت.ما هنوز نسبت
به شرایط احراز به جمع بندی نرســیده ایم.هر وقت درباره
شرایط احراز صالحیت نامزدهای انتخاباتی به نتیجه برسیم
مالک هایمان را اعالم خواهیم کرد.ما درباره شرایط احراز
صالحیت ها طبق جزء ۳بند ۱۰سیاست های کلی انتخابات
در موعد مقرر اعالم نظر خواهیم کرد».
صبر داشته باشید!
lاز اقای وزیر چه خبر؟
در حالی که داغ فاجعه برخورد قطار
و جــان باختــن شــماری از هموطنانمان
همچنان تازه است خبری از برخورد مجلس
با وزیر مربوطه وجود ندارد .ان صداهای
بلنــد کــه در روز اول از برخــورد قاطــع با
عوامل این حادثه شــنیده می شــد اکنون
به زمزمه ای لطیف! تبدیل شــده اســت و
وزیر مربوطه هم مشغول عکس یادگاری
بــا هواپیمــای وارداتی و ابراز خشــنودی
وصف ناپذیری اســت .ســوال این است
که ان همه شعارهای رنگارنگ نمایندگان
ملت برای ریشه یابی و پیدا کردن مقصران
حادثه چرا دیگر شنیده نمی شود؟ چگونه
می شــود که دیگر هیچ کــس در پارلمان
پیگیر استیضاح واقعی مســئول مربوطه
نیســت؟ افــکار عمومــی ایــن ماجــرا را
فراموش نکــرده و همچنان دنبال حقیقت
در این مورد اســت .ان مســئول مربوطه
هم حتما می داند که عکس های یادگاری
و جشــن های انچنانی بــرای مصنوعات
وارداتــی چیــزی از عمق ایــن حادثه کم
نمی کند و هرگز کسی این ماجرا را فراموش
نخواهد کرد.
مثلث | شماره 346
رسانه های اصالح طلب و نزدیک به دولت روحانی
در حالی از قطعی شدن نامزدی حسن روحانی در انتخابات
خبر داده اند که همچنان از جریان اصالح طلب صداهایی
از نیاز به اعالم نامزد مستقل از روحانی تحت عنوان نامزد
پوششی ســخن به میان می اید .برخی تحلیلگران هم از
تحرکات جدیــد اصالح طلبان برای اشــتی ملی به عنوان
طرحی بــرای عبور از حســن روحانی یــاد می کنند .گفته
می شــود رایزنی های ســنگینی در این مورد وجــود دارد.
اصالح طلبان برای روزهای بعد از اردیبهشت برنامه های
دیگری در ذهن دارند .با این تفاســیر برای تحلیل شرایط
پیش رو باید بیشتر صبر کرد.
رئیس جمهور جدید ایاالت متحده،
بار دیگر در ســخنانی ایران را تهدید کرده
است .این اظهارات او البته در داخل ایران
با واکنش های بســیار خوبی مواجه شــده
اســت .در ایران شــخصیت های سیاسی
از جناح ها و طیف های مختلف به صورت
قاطــع به این ســخنان خصمانــه واکنش
نشــان داده اند .این مســاله البته بســیار
قابل تقدیر است .بیان همین سخنان بوده
است که موجب شده رسانه های بین المللی
یک صدا اعــام کنند«:ایرانیان ترامپ را
به ســخره گرفته اند» .این رئیس جمهور
تــازه کار امریکایــی که بــا مخالفت های
گســترده ای در خاک کشــور خــود روبرو
شــده،با بحران عدم مشــروعیت مواجه
است .نکته اما این اســت که ایرانی ها از
هر جناح و حزبی که باشند در برابر هر گونه
تهدید خارجی موضعی یک صــدا دارند.
اینجا در ایران همه برای مواجهه با دشمن
خارجی همــه اختالفــات داخلــی را کنار
گذاشــته و بصورت متحد عمــل خواهند
کرد.
خبرنامه
2
ن
ظ
ر مث
lهمه علیه ترامپ
«خوشــحالیم که دکتر روحانی برای دوره بعدی هم
در انتخابات شــرکت می کند و امیدواریم که با رای بیشتر
از خرداد ،92از سوی مردم انتخاب شود»؛ این اظهارنظر
قاضی زاده هاشمی ،وزیر بهداشــت کابینه حسن روحانی
اســت .این در حالی است که انتشــار خبر انتصاب محمد
شــریعتمداری به عنــوان رئیس ســتاد انتخاباتی حســن
روحانی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به
شــایعاتی که طی ماه های اخیر درباره عدم کاندیداتوری
روحانی مطرح می شــد ،پایــان داده اســت.پیش از این
نیز خبرهایــی درباره اعــام کاندیداتــوری رئیس جمهور
در جلســه هیات دولت منتشر شــده بود که بر اساس این
اخبار ادعا شده ،روحانی در پایان جلســه هیات دولت روز
چهارشــنبه هفته گذشــته ،هنگامی که با پرســش برخی
اعضای کابینه درخصوص حضور یا عدم حضور در انتخابات
ریاســت جمهوری روبه رو می شود ،پاســخ مثبت می دهد.
خبرگزاری اصالح طلب ایلنا دراین مورد نوشته است« :قرار
است به زودی محمد شــریعتمداری با اســتعفا از معاونت
اجرایی ریاست جمهوری ،ریاست ستاد انتخاباتی روحانی
را برعهــده بگیرد و همچنیــن محمدعلی نجفــی نیز قرار
است ریاســت اتاق فکر این ســتاد را برعهده بگیرد ».در
اظهارنظری دیگر این مــورد محمدرضا تابش نایب رئیس
فراکســیون امید نیز با اشــاره به اینکه هــدف مخالفان از
علی گنجی
روزنامه نگار
معاون اجرایی رئیس جمهور از
سمت خود کناره گیری می کند؟
11
خبرنامه
به رغم ادعاهای ال سعود
1
ریاض هدف حمله موشکی قرارگرفت
نزدیک به دو سال اســت که عربستان یمن را تحت
محاصره و حمالت نظامی خود قرار داده اســت .تاکنون
چندین بار ادعا شــده ذخایر موشــکی انصارالله نابود شده
و در این مدت همواره نیز وعده پیروزی داده شده است.
هفته گذشــته خبر اصابت موشــک یمنی در ریاض
منتشر شد و بالفاصله بیانیه ای از سوی ارتش یمن صادر
شــد که در ان امده بود« :اولین پرتاب موشک بالستیک
به ریاض موفقیت امیز بود ».خبرگزاری یمن (سبا) به نقل
از نیروی موشکی ارتش و کمیته های مردمی اعالم کرده
یک فروند «موشک بالستیک دور ُبرد» به هدفی نظامی در
پایتخت عربستان شلیک شــده و با موفقیت به ان اصابت
کرده است .این شــلیک ازمایشی بوده اســت .همزمان
با انتشــار بیانیه ارتش یمن ،شــاهدان عینی در ریاض نیز
از انفجاری بزرگ در شــهر خبر داده انــد .همچنین برخی
دیگر نیز گفته اند «صدای انفجاری مهیبی» را شنیده اند.
گفته می شود ،این موشک به پایگاه منطقه «المزاحمیه»
در غــرب ریــاض (در 40کیلومتری پایتخت عربســتان)
اصابت کرده اســت .در همین حال ،شهروندان عربستان
در توییتر ،از وقوع «انفجار بزرگی در پایگاه نظامی منطقه
المزاحمیــه» ریاض ســخن گفتنــد .پیش تر کــه نیروی
موشکی یمن پایگاهی نظامی در جده در غرب عربستان را
هدف گرفته بود ،عربســتان برای تحت الشعاع قرار دادن
توانمندی یمنی ها مدعی شــده بود که انهــا مکه را هدف
قرار گرفته بودند.
پس از اصابت موفقیت امیز این موشک بالستیک به
پایگاه «المزاحمیه» در ریاض عربستان ،سخنگوی ارتش
یمن گفت «کشورهای شرکت کننده در ائتالف متجاوز به
یمن ،اهداف بعدی موشک های ارتش یمن خواهند بود».
سرتیپ «عزیز راشد» ،جانشین سخنگوی ارتش یمن ،در
گفت وگو با العالم ،جزئیات ازمایش موشک یمنی را که به
پایگاهی در نزدیکی ریاض اصابت کرد ،مورد تحلیل قرار
داد .وی در ابتدا این اتفاق را یک «حادثه تاریخی» و این
روز را «روزی تاریخی» برای مردم یمن دانســت و افزود:
«اکنون ریاض در تیررس موشک های ما قرار دارد و با وجود
محاصره طوالنی و ادعای متجاوزان درباره نابودی قدرت
موشــکی یمن ،اکنون یگان موشکی ارتش از گذشته هم
قوی تر شده است .اکنون فرودگاه های نظامی در تیررس
موشک های ماست و این پاســخی به وحشیگری و تجاوز
ناجوانمردانه سعودی هاست».
یعربستان
ناکام
صابر کرامت
روزنامه نگار
خبرنامه
12
مثلث | شماره 346
2
در 23ماه گذشته عربستان جنگی یک طرفه را با
یمن اغاز کرد .کشــوری که فقیر بود را به قحطی کشید
تا با خواست مردم ان مقابله کند .در این مدت ال سعود
بــه هیچ کــدام از خواســته های خود نرســیده اســت.
ال ســعود اکنون به دنبال راهی برای فرار از این باتالق
اســت اما این اصل را فراموش کرده که «شــروع کننده
جنگ لزومــا تمام کننده ان نیســت ».همیــن چند روز
پیش بود که هفتمیــن ناوچه ســعودی و دومین ناوچه
مدرن این کشور که با تجهیزات الکترونیکی محافظت
می شد توسط موشــک «برکان »1انصارالله منهدم شد
و هراس شدیدی را در اردوگاه سعودی به راه انداخت.
مســاله ای که باعث حیرت کارشناسان نظامی شده این
اســت که ارتش یمن با وجود تحریم های شدید چگونه
توانایی دســتیابی به این ســاح ها را پیدا کرده است؟
اما عربســتان هنوز از گیجی انهدام دومیــن ناو مدرن
خود درنیامده بود که ضربه سخت تری نوش جان کرد.
این بار این ضربه کاخ های ســعودی را به لرزه دراورده
و باعــث شــادی در بین انقالبیون یمنی شــده اســت.
حمله ای که بالفاصله پس از ان نیروی موشکی ارتش
یمن در بیانیه ای اعــام کرد« :اولین پرتاب موشــک
بالستیک به ریاض موفقیت امیز بود».
حاال می توان با صراحت گفت که ال سعود در یمن
تقریبا به پایان خط رسیده است و باید از این به بعد به دنبال
این باشد که کشورش را از تیررس موشک های انصارالله
را برهاند .مقام معظم رهبــری در دیدار مداحان اهل بیت
علیهم السالم در فروردین 94با اشاره به حمله ال سعود به
یمن اعالم کرده بودند که سعودی ها بدعت بدی گذاشتند
در این منطقه و البته خطا کردند ،اشتباه کردند .کاری که
امروز دولت ســعودی در یمن دارد انجــام می دهد ،عینا
همان کاری است که صهیونیست ها در غ ّزه انجام دادند.
این ها قطعا ضربه خواهند خورد؛ قطعا بینی سعودی ها به
خاک مالیده خواهد شد.
گفت وگویجالبروحانیباعلم الهدی
روایتتلگرامیوزیراطالعات
ظریف به شایعات پایان داد
حجت االسالم علم الهدی ،امام جمعه مشهد گفت:
«چندی پیش که اقای رئیس جمهور به مشهد امده بود ،به
من گفت که فکر می کنم شما با نقاره خانه امام رضا(ع) هم
روزی مخالفت کنید .به ایشــان گفتم که اشتباه می کنید؛
بنده نه تنهــا بــا نقاره خانه امام رضــا(ع) مخالفــت ندارم
بلکه با 20اموزشــگاه بزرگ موســیقی که امروز در مشهد
مشغول به فعالیت هســتند هم مخالفت نکرده ام .بعضی
اموزشگاه های موسیقی مشهد
از اموزشــگاه های تهــران هم
وسیع تر هستند .بنده با فسق و
فجوری که در حاشیه کنسرت
صورت می گیرد و جریانی است
که نســل جوان ما را به فســاد
می کشاند ،مخالفم».
وزیر اطالعــات در دیدار
با ایت الله علم الهــدی با بیان
اینکــه اعضــای کانال هــای
ضد دیــن محــدود اســت،
گفت« :اعضــای برخی از این
کانال ها به 10تــا 15هزار نفر
هم نمی رسد و بازدید از مطالب
ضد دینی منتشر شــده در این
کانال ها دو تا سه هزار نفر اســت ،اما مطالب ضد اخالقی
گاه تا 15هزار نفــر هــم بازدید کننــده دارد ».وی افزود:
«کانال های ضد دینی بازدید کننده کمی دارد اما فقط یک
دعای فرج در یک کانــال تا 14میلیون نفــر بازدید کننده
دارد و این بیانگر ان است که جوانان ما ضد دین و به دنبال
فساد نیستند».
محمد جواد ظریف ،وزیر امور خارجه کشــورمان به
شــایعات ایجاد شــده درباره نامزدی وی بــرای انتخابات
ریاست جمهوری پاسخ داد .ظریف در تازه ترین اظهارنظر
خود در مورد انتخابات ریاست جمهوری سال 96و شایعاتی
مبنی بر کاندیدا شــدنش گفــت« :با قاطعیــت می گویم
هیچ گاه کاندیدای ریاست جمهوری نخواهم شد چون این
توان را در خــودم نمی بینم».
برخی از رسانه ها و کانال های
تلگرامــی از مدتــی پیــش
گمانه زنی هایی درباره احتمال
نامــزدی او را در انتخابــات
مطرح می کردند چــرا که او را
درمیان مردم دارای محبوبیت
می دانستند.
کنایه ظریف به ترامپ
سیاست خارجی با معامله خرید ساختمان فرق می کند
مصاحبه وزیرخارجه با روزنامه اطالعات را می توان
اولین موضع گیری مشــروح و مشــخص ایران نسبت به
امــدن ترامپ نامید .وزیــر امورخارجــه در این گفت وگو
موضع گیری های صریحی ارائه داد .او با اشاره به اینکه با
روی کار امدن دولت ترامپ در امریکا ،روزهای دشواری
در پیش اســت ،با این حال خاطرنشــان کرد که ساختار
داخلی امریکا و روابط بین الملل و معادله های بین المللی
خــود را تحمیــل می کنند و بــر عملی شــدن وعده های
رئیس جمهوری جدید امریکا تاثیر می گذارند.
ظریف در مــورد روی کار امــدن ترامــپ گفته که
اوضاع برای خود او هم جالب بود و می گوید« :مجموعه
شرایط باعث شــد پدیده ای به اسم اقای ترامپ روی کار
بیاید .از این پدیده نمی شــود توقع داشــت که کامال در
چارچوب پیش بینی های به اصطالح پیشگوهای سیاسی
عمل بکند ».ظریف به موضوع نااشــنا بــودن ترامپ در
سیاست خارجی اشاره کرده و گفته « :اقای کیسینجر هم
این نکته را متذکر شده که سیاست خارجی با معامله برای
خرید یک ســاختمان یا زمین تفاوت دارد و اینجاست که
باتوجه به پیچیدگی های جامعه بین المللی و متغیرهایی
که در جامعه بین المللی وجود دارد بسیاری از شعارهای
ی
کــه اقــای ترامــپ در دوران انتخاباتی ،مطــرح کرد یا
دیگران مطرح کرده اند ،غیرقابل حصول می شــود .این
درست که ایشان تالش دارد به وعده های انتخاباتی که
داده است عمل کند اما بســیاری از این وعده ها ،باتوجه
به واقعیات جامعه بین المللی معلوم نیست چندان شدنی
باشد و واقعیت ها بعد از چند هفته اول که شرایط هیجانی
است خودش را تحمیل می کند .در چارچوب نظریه های
روابط بین الملل ،شــرایط تحول در یــک وضع ،متاثر از
ساختار و کارگزار اســت .ترامپ تاکنون به عنوان کارگزار
توانسته است خودش را بر ساختار تحمیل کند .اینکه تا
چه اندازه بتواند این مســیر را پیش برود فکر می کنم در
یک مقطعی هم ساختار داخلی امریکا ،هم ساختار روابط
بین الملل و معادله هــای بین المللی ،خودش را تا حدی
تحمیل خواهد کرد».
ظریف همچنین اشــاره ای داشــت بــه اختالفات
دولت های دیگر با ترامپ و گفت« :من احساس می کنم
اروپا در حوزه هایــی برابر اقای ترامــپ مقاومت می کند
و در حوزه هایی بــا او همراهی خواهد کــرد و ترامپ هم
همان طور که در ســفر خانــم ترزا می دیده شــد در مورد
موضوعی مثــل ناتو ،به اروپا نزدیک شــد ،یعنــی الزاما
این نزدیک شــدن همواره از طرف اروپا به سوی امریکا
نخواهد بــود؛ بلکه در بعضی از موارد مشــاهده خواهیم
کرد که امریکا ،ناگزیر می شود به اروپا نزدیک شود».
وزیرخارجه گفتــه« :انچه در این میــان به عنوان
موضوعــی بســیار تعیین کننده بــه نظر می ایــد ،رابطه
شــخصی ای اســت که ترامپ می خواهد با پوتین ایجاد
کنــد و تعامل شــکل بگیرد .بــه نظر من بخشــی از این
رابطه به ارتباط میان ســاختار و کارگزار و بخش دیگر به
خوش بینی متقابل ترامپ و پوتین نسبت به هم برمی گردد
که می تواند بــر این روابط تاثیر بگذارد؛ اما ســاختارها و
واقعیات رقابت امریکا و روسیه در بعضی موارد می تواند
مانع باشد».
در خبرها امده بود که ترامپ به ژنرال هایش دستور
امادگی برای جنــگ داده اســت .ظریف در مــورد این
شــایعات می گویــد« :اقای ترامــپ دســتوری داده که
بخشی ازان با روحیاتش ســازگاری دارد ،اما اینکه بدون
هیچ مقدمه ای وارد یــک برخورد نظامی بشــود ،به نظر
می رسد که با بقیه سیاســت هایش ،سازگاری ندارد ،مگر
اینکه شــرایط ،این گونه به او تحمیل شود یا اینکه برخی
در داخل حاکمیــت امریکا یا برخی از کنشــگران بیرون
امریکا مثل رژیم صهیونیســتی یا سایر کشورهایی که در
این منطقه به دنبال درگیری و تشنج هستند ،چنین وضعی
را تحمیل کند».
او در پاســخ بــه ایــن ســوال کــه ایــا باتوجــه به
سیاست های ترامپ باید نگران سرانجام برجام بود؟ هم
گفته« :برجام فقط توافق ما با امریکا نیست .برجام یک
توافق چند جانبه اســت .به نظر من برجام واقعیتی است
و اکنون دارد عمــل می کند با اینکــه امریکایی ها ،نه در
دوران اقای اوباما و نــه در دوران اقای ترامپ عالقه ای
ندارند کمــک بکنند .از ســوی دیگــر برنامه هســته ای
سرمایه ماست و ما تمام تالشــمان را در طول مذاکرات
کردیم کــه اصل برنامه هســته ای ما و قســمت مهم ان
حفظ شود و ما بحمدالله در چند روز گذشته طبق برنامه،
گازرسانی به سانتریفیوژ ای ار 8را هم انجام دادیم .این
سرمایه ما بود و برای همین در مذاکرات ،همه تالشمان
را کردیم که ان را حفظ کنیم».
وروداخرینمحموله
کیک زرد
ترامپسرعقلامده،برجامراپارهنمی کند
توضیح سخنگوی سپاه در مورد یک
شایعهمجازی
بعد از برگــزاری همای
ش
مقدماتــی مجمع ملــی جبهه
مردمــی نیروهــای انقــاب
اسالمی که در تاالر ادینه تهران
با حضور و سخنرانی محمدباقر
ذوالقدر ،رئیس ســتاد اجرایی
این جبهه برگزار شــد ،برخی از
رســانه های فضای مجازی از
وی به عنوان یک مقام ســپاه یــاد کرده بودند که ســردار
رمضان شریف ســخنگوی سپاه پاســداران ،ضمن رد این
موضوع ،گفــت« :اقای ذوالقدر از فرماندهان باســابقه و
خوشنام سپاه بوده اند که چندین سال است ابتدا به وزارت
کشور و سپس به قوه قضا ئیه مامور شده بودند ».وی افزود:
«مدتی اســت که با درخواست ایشــان برای بازنشستگی
از ســازمان ســپاه موافقت شــده ،بنابرین حضور ایشان و
ســخنرانی در مجامع مختلف ارتباطی با ســازمان ســپاه
پاسداران ندارد».
معاوناجراییرئیس جمهوراز
سمتخودکناره گیریمی کند؟
سخنگوی دولت گفت:
«ریاست شریعتمداری در ستاد
انتخاباتــی روحانــی منافاتی
با قانــون نــدارد ».محمدباقر
نوبخــت گفــت « :خــود مــن
عضو حزبی هســتم و پیش از
انتخابــات مســئولیت دبیرکل
حزبی را داشــتم و در ۴ســال
اخیر شاید حتی ســه بار هم برای عرض خدا قوت به حزب
سر نزده ام ،البته در دنیا مشکلی در این زمینه وجود ندارد،
اما در ایران فعالیت حزبی اینچنینی منفی است .مطمئن
باشید اگر فردی در دولت بخواهد فعالیت انتخاباتی داشته
باشــد طبق قانون انتخاباتی کنار می رود تا مشکلی ایجاد
نشــود ».او افزود« :قطعا اقای شــریعتمداری از سمت
خود کناره گیری خواهند کرد تا مشکلی برای اقای روحانی
پیش نیاید .ما که نمی خواهیم برای رئیس خود مشــکل
ایجاد کنیم».
حسین فریدون از 34نماینده مجلس
شکایتکرد
مثلث | شماره 346
محمدجوادجمالی نوبندگانی
نماینــده فســا دربــاره اخرین
وضعیت شــکایت نمایندگان
در این هیات ،اظهار داشت:
«اخیرا نامه شــکایت حسین
فریدون برادر رئیس جمهور از
علیرضا زاکانی ،الیاس نادران
و جواد کریمی قدوسی به این
هیات ارسال شده است ».وی افزود « :نامه دیگر حسین
فریدون که هفته گذشــته در صحن علنی مجلس قرائت
شد اواخر هفته گذشــته به این هیات ارسال شده بود».
او همچنین در بیان جزئیات نامه جدید حســین فریدون
تصریح کــرد« :در صــورت ارســال نامه جدید حســین
فریــدون و شــکایت وی از 34نماینــده مجلــس دهم،
احتمال دارد نامــه وی را خارج از دســتور هیات نظارت
بررسی کنیم».
خبرنامه
اخرین محمولــه از چهار
محمولــه جدیــد کیــک زرد
خریــداری شــده در چارچــوب
کانال برجــام به ایران رســید.
اصغرزارعان،دستیارویژهرئیس
یکشورماندراینبارهبهخبرنگارانگفت:
سازمانانرژیاتم
«اینمحموله 31تنیبر اساساستانداردوعرفبین المللیو
ازروسیهخریداریشدهاست».علی اکبرصالحیپیشازاین
ازورود 149تنکیکزردبهکشوردر 4محمولهپروازیخبرداد
وگفت«:ازهفتمبهمنامسالاولینمحمولهازچهارمحموله
جدید کیک زرد وارد ایران شد که محموله چهارم ان شاءالله
روز سه شنبه 19بهمن وارد کشور خواهد شد و جمعا 149تن
کیکزردبهذخایرکشورافزودهمی شود».
حسین شریعتمداری در پاســخ به علت تغییر موضع
ترامپ درباره برجام گفت« :ترامــپ در تبلیغات انتخاباتی
خود هنوز نمی دانست برجام چه امتیاز بزرگ و باد اورده ای
برای امریــکا فراهــم اورده و بــه همین علت قــول داده
بود اگر رئیس جمهور شــود برجــام را پــاره خواهد کرد».
شــریعتمداری افزود « :ترامپ حاال متاســفانه ســر عقل
امده و متوجه شــده رفقای قبلی او چه کاله گشــادی سر
ایــران گذاشــته اند بنابراین نه
فقط دیگر حاضر نیست برجام
را پاره کند بلکه اعالم می کند با
همه توان از ان حمایت خواهد
کرد ».شــریعتمداری پیش تر
گفته بود که پــاره کردن برجام
عاقالنه ترین کا ر ترامپ است.
خبرنامه
13
شبکه اجتماعی
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
سبکزندگی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lتاکنون گزینه امریکایی ها تحریم های ظالمانه
علیه مردم ایران و شعله ور کردن اتش فتنه و تفرقه
در منطقه غرب اسیا بود و در دوره ترامپ هم همین
گزینه ها اما با رنگ و لعاب باب طبع رئیس جمهور تازه
به دوران رسیده امریکا ادامه خواهد یافت.
lمســئوالن محترم ! لطفــا راهنمایــی بفرمایید با
700هزار تومان پاداش برای پنج ســر عائله ،ســه
فرزند دانشجو ،من بازنشسته چه کار کنم؟
lمتاسفانه ادعای حمایت از تولید ملی داریم ولی
در عمل تولید کننده همیشه ضرر کننده اصلی است.
یک سال برای زعفران ها زحمت کشیدیم ولی پول
کارگر داده نشد .سیگار فروشــی درامدش بیشتر از
تولید است .
lهمه می دانند که حماقت به کارگیری گزینه نظامی
برای مقابله با جمهوری اســامی ایران هم موجب
خسارت های فراوانی به اقتصاد جهان می شود و هم
ببر کاغذی بودن امریکا را به شکل اشکار و دردناکی
از پرده بیرون خواهد انداخت.
lضمن محکوم کردن اقدام اســتکبار جهانی در
اعمال تحریم های جدید علیه کشور عزیزمان ایران
اسالمی ،از خداوند متعال خواستارم که ان شاءا لله
به لطف پروردگار ،امریکا هم مانند شوروی سابق از
هم بپاشد تا شاید با تضعیف شدن از خوی استکباری
خود دست بردارد .
lاگر گرانی و رکود به همین ترتیب ادامه پیدا کند،
سند چشــم انداز 15ســال دیگر 99درصد ثروت در
جیب کمتر از یک درصد مردم خواهد بود!
lچرا در واکنش نشــان دادن مســئوالن به اقدام
دولت امریکا در خصوص ممنوعیت ورود ایرانیان به
خاک امریکا هماهنگی وجود ندارد؟
ماشین دولتی یعنی چه؟
صفحهتلگراممقاممعظمرهبریکهفالوئرهایزیادی
دارد اقدام به بازنشــر برخی از بیانات ایشان می کند که در ان
به سبک زندگی و اخالق توجه خاصی شــده است .در یکی
از این پست ها به نحوه اســتفاده از ماشین های دولتی اشاره
شدهوامدهبود:
* اگر ماشین دارید ،ان را سوار شــوید و به وزارتخانه و
محلکارتانبیایید؛ماشیندولتییعنیچه؟
*رهبرانقالب:گزارشامدهکهروحانیعقیدتی،سیاسی
در یکی از دستگاه ها ،خودش ماشــین دارد ،ولی #ماشین_
دولتیسوارمی شود!مننوشتمکهحقندارداینکاررابکند.
برایمنجوابامدکهاینکاررویهاستوهمهمی کنند!این
اقاخودشیکماشیندارد،کهبرایخودشالزماست؛یکی
همخانمشداردونمی شودکهخانمشازاینماشیناستفاده
کند!عجب!اینچهحرفیاست؟
*مناالناعالممی کنموقبالهمنوشتمواینراگفتم
که ان وقتی که اقایان امکانات شخصی دارند ،حق ندارند از
امکانات دولتی استفاده بکنند .اگر ماشین دارید ،ان را سوار
شویدوبهوزارتخانهومحلکارتانبیایید؛ماشیندولتییعنی
چه؟ این کانال تلگرامی همچنین در راستای سبک زندگی،
بیاناتایشانرادربارهخصلت هایخوبیکهبایدبهکودکانمان
بیاموزیمدرفضایمجازیبازنشرکردهاست:
-1خردورزی:فلسفه،ذهنرابهفهمیدنوتفکرکردن،
محمددرپناهتو رفت
درگذشت حسن جوهرچی
هفته گذشــته حســن جوهرچــی ،بازیگر ســینما و
تلویزیون به طور ناگهانی در گذشت .درگذشت او باعث شد
تا بسیاری از پست های فضای مجازی به او اختصاص پیدا
کند .از مرور خاطرات بازیگری های او تا موضع گیری های
او در موارد مختلف .مقید بودن بــه اخالق و متعهد بودن
یکــی از ویژگی هایی بود کــه مرحوم حســن جوهرچی به
ان اراســته بود .اظهــار ارادت ایــن بازیگر بــه رزمندگان
دوران دفاع مقدس و سردار حاج قاسم سلیمانی گواه این
موضوع است .بعد از درگذشــت او فیلم ارادت او به سردار
سلیمانی که در ان می گوید« :من دست سردار سلیمانی را
خبرنامه
مثلث | شماره 346
می بوسم» بارها بازنشر شد .مرحوم حسن جوهرچی بر اثر
عفونت ریوی درگذشت .
مرحوم حسن جوهرچی در صفحه اینستاگرامی اش،
پستی غمگین و پر از احساس را به اشتراک گذاشته بود .
او نوشته بود « :نمی دونم چرا تو تاریکی؟ ولی تاریکی شب
همیشه برای همه ادم های دنیا در تنهایی هاشون بهترین
مرهم بوده»...
در پــی درگذشــت او بازیگــران مطرح کشــورمان،
هنرمندان و چهره ها در فضای مجازی پیام های تســلیتی
منتشر کردند.
ترامپ توییت کرد :شرم اور است که هنوز کل
کابینه من شکل نگرفته است ،این طوالنی ترین
تاخیر در تاریخ کشور ما و مانع تراشی
دموکرات هاست
lاظهــارات اقای جهانگیری نشــانه دولتی بودن
نظام اقتصادی و مالی کشور است و بخش خصوصی
می تواند فقط نظر بدهد و حقی در تدوین بخشنامه ها
ندارد .این در حالی است که در کشور های دیگر این
بخش خصوصی است که هدایتگر اقتصاد و تولید
است نه شرکت های دولتی.
14
عادت دادن است که از اول باید به وجود بیاید .اگر چه محتوا
در فلسفه کودکان حائز اهمیت است اما عمده شیوه است؛
یعنی کودک از اول کودکی عادت کند به فکر کردن ،عادت
کند به خردورزی -2.خودباوری :باید کــودک را از اغاز دارای
اعتمادبهنفسوباوربههویتخودباربیاوریم.اینخودباوری
راتزریقکردنوبهوجوداوردن،یکیازکارهایاصلیاست.
-3بردباری :یکــی از موضوعاتی که مــا در تعامل اجتماعی
احتیاج داریم ،روحیه بردباری است ،حلم .اینکه در اسالم و
دراخالقاسالمیاینقدرحلمذکرشده،بهاینخاطراست.
-4کار جمعی و تعــاون :کار جمعــی ،تعاون و همــکاری با
یکدیگر -5.مطالعه و کتابخوانی :کــودکان را به کتابخوانی
عادتدهیم تااخرعمرهمراه شانخواهدبود.انچهکههمیشه
برایانسانمی ماند،کتابخوانیدرسنینپاییناست-6.همت
بلند:ایندانش اموزیکهشماامروزداریدتربیتمی کنیدچند
صباح دیگر یک مدیر فعال اســت ،یک کارشناس برجسته
اســت ،یک عنصر موثر در حرکت سیاسی جامعه است .این
دانش اموزراانجوریتربیتکنیدکهباهمتبلندباربیاید-7.
کنجکاوی :حالت استفسار و استفهام و دنبال کردن -8.امید
به اینده :در کالس های درس ،امید به حرکت را در مخاطب
خودتان پرورش دهید .این مثل یک گلوله ای خواهد شــد و
پیشخواهدرفت.سعیکنیمنشاطوامیدایجادکنیم-9.تن
بهکاردادن:یکیازمشکالتماتنبلیاست.
lشرکت های دولتی فقط به دلیل اینکه سود و
رانت انها برای هیات مدیره و مدیران شان سود دارد،
فعالیت می کنند و ضرر و زیان انها به دلیل نداشتن
شفافیت مالی مشخص نیست و جبران کسری درامد
انها به دوش مردم است.
پاسخ تند احمد توکلی به نعمت زاده
ش مجازی
واکن
به رفتارهای ترامپ
«مثل یک زن لباس بپوشید» ،این جدیدترین دستور
«دونال دترامپ» است که دوست دارد زن هایی که برایش کار
می کنند ،مثل یک زن لباس بپوشــند؛ یعنی پیراهن مناسب
اداریوکفشپاشنه بلند!دستورتازهرئیس جمهورتازهامریکا
درباره پوشــش اداری زنان به ویژه زنان کارمند در کاخ ســفید
اســت .ترامپ دســتور داده زن های امریکایی با لباس زنانه
مناسب در محل کارشان حاضر شوند؛ دستوری که این روزها
به شدت جنجال برانگیز شده و بسیاری از زنان امریکایی را به
تتاجاییکهانهایککمپینباهشتگ
اعتراضواداشتهاس
«#مثل_یک_زن_لباس_بپوشید!»راایجادوتصاویرخودرا
بالباسکارشاندراینستاگرامبهاشتراکمی گذارن دیاتو ئیت
ی اســت که این دستور جدید مورد توجه
می کنند .این در حال
همسرودخت رترامپنیزقرارگرفت هاست.مالنی اترامپ(همسر
دونال دترامپ)تفاوت هایزیادیبامیشلاوباما(همسرباراک
اوباما)دارد.میشلدکترایحقوقازدانشگا ههاروارددارد؛اما
مالنیاموفقبهدریافتمدرکلیسانسهمنشدهاست.میشل
بهمحیطزیستعالقه مندبودوبسیاریازسبزیجاتمصرفی
خانواده اوباما در باغچهسبزیجات او در محوطهکاخسفید به
عمل می امد .او حتی در محوطه کاخ به زنبورداری مشــغول
بود؛درحالیکهمالنیاتنهاباارایشگراختصاصی اشواردکاخ
سفید شده اســت .مالنیا که خودش یک مدل معروف بوده
است ،حاال در راستای احترام به دستور شوهرش ،نمونه ای
از کت هــای اداری برای بانوان و کفش های پاشــنه بلند را با
هشتگیمشخصدراینستاگرامبهاشتراکمی گذارد.ایوانکا
ترامپ ،دختر رئیس جمهــور تازه نیز هشــتگی را در فضای
اینســتاگرام به لباس کار بانوان امریکایی اختصاص و انواع
پیراهن های کوتاه و کت هــای زنانه را بــرای فعالیت اداری
پیشنهاد داده است .اما زنان امریکایی بیکار ننشسته اند و به
نشانه اعتراض ،تصاویر خود را با لباس کار در فضای مجازی
به اشتراک گذاشت ه و ترامپ را به ســخره گرفته اند .در میان
یدیده
توضیحاتعکس هایمنتشرشدهبیشترچنینمفهوم
ی ترامپ! من مثل یک زن لباس می پوشم .تو
می شود« :ه
چطور؟ مثل یک رئیس جمهور رفتار می کنی؟» به دنبال این
کمپین تصاویر زنان معترض از جمله نویسنده ،اتش نشان،
زنبوردار،پزشکجراحو...بابهاشتراکگذاشتناینتصاویر
بهنوعیدستوردونالدترامپرابهسخرهگرفتند.
رضایی :موشک
جواب موشک است
ی ترامپ در تکاپوی استعفا
وزرا
ی ترامــپ در تکاپوی
روزنامه جوان در گزارشــی بــا تیتر «وزرا
ن ترامپ
اســتعفا» با اشــاره به اینکه دادگاه اســتیناف هم علیه فرما
رای داد ،نوشــت « :مخالفت دادگاه فرجام با درخواست تجدید نظر
رئیس جمهــور 63میلیون رایــی امریکا ،فعال دونالــ د ترامپ تازه کار
و مدعی را که مدعی تغییر سیســتم سیاســی در واشنگتن بود ،الی
چرخ دنده های سیاست در واشــنگتن قرار داده است .دادگاه فرجام
فدرال درامریکا با درخواســت تجدید نظر دولــت امریکا برای ابقای
فوری فرمان اجرایی رئیس جمهور این کشــور در محدودیت سفر به
امریکا ،مخالفت کرده است .همزمان ،از همین روزهای نخست زمزمه استعفای وزرا در کابین ه ترامپ شنیده می شود.
دادگاه فرجام در سان فرانسیسکو درخواست تجدید نظر و اجرای فوری فرمان اجرایی رئیس جمهور امریکا را که ازسوی
وزیر امنیت داخلی و وزیر امورخارجه تسلیم شده بود ،نپذیرفت و شنبه شب (۴فوریه ۱۶/بهمن) مخالفتخود را با تقاضای
دولت اعالم کرد.با اینکه دعوای حقوقی بر سر این مساله هنوز کامال حل و فصل نشده ودادگاه فرجام تنها درخواست
ت اما با استناد به خودمتن درخواست تجدید نظر دولت اقتدار
ن ترامپ را رد کرده اســ
دولت به منظور اجرای فوری فرما
ترامپ دوباره به چالش کشیده شد.دولت امریکا در استدالل درخواست اعتراضی خود تصریح کرده بود که تعلیق فرمان
ترامپ« ،اقتدار واتوریتهرئیس جمهور و توانایی و صالحیت او در تصمیم گیری در مورد مسائل امنیت ملی را زیر سوال
می برد». حکم اولیه لغو فرمان از سوی یک قاضی فدرال در سیاتل صادر شده بود که در درخواست نامه دولت امریکا
هم چنین امده است که قاضی دادگاه سیاتل حکم خود را «براساسبررســی ها و تحلیل های حقوقی بسیار محدودی
ی که کل ایاالت متحده راشامل می شود ،پا را از حدود اختیارات خود فراتر گذاشتهاست .
صادر کرده» و با صدور حکم
زمان مارش نظامی است
روزنامه قانون در گزارشــی با تیتر «زمان مارش نظامی ســت» به
وضعیت بحرانی گروگان های ایرانی در ســومالی پرداخته اســت .در
بخشــی از این گزارش می خوانیم« :بیش از دو سال است که خانواده
صیادان ایرانی ربوده شده به دست دزدان دریایی سومالی ،با نگرانی و
بی اطالعی از حال و روز عزیزان خود ،روز را به شب می رسانند .گاهی
رسانه ها،خبری بر اساسشنیده هایخوداز منابعمختلفمنتشرمی کنند
و بعد از اتمام هیاهوی ان ،همه چیز در این رابطه به فراموشــی سپرده
می شود .اخبار رسیده تا کنون بیانگر این موضوع است که هشت نفر از
افراد ربوده شده به دلیل سختی های موجود و نرسیدن غذا ،جان خود را از دســت داده اند و چهار نفر نیز موفق شدند از
دست دزدان دریایی فرار کنند .در اخرین وید ئوی منتشر شده از صیادان اسیر ،این موضوع مطرح است که انها حال و روز
خوشی ندارند .در این فیلم مشاهده کردیم که غذای مناسب در اختیار انها قرار نمی گیرد و بر اساس شنیده ها در فیلم ،هر
دو هفته یک بار یک وعده غذایی در اختیار صیادان قرار می گیرد و این افراد برای زنده ماندن مجبور هستند از علف های
اطراف محل استقرار خود تغذیه کنند .با وجود اینکه بیش از دو سال از این ماجرای تلخ می گذرد اما به نظر می رسد عزمی
برای اقدام جدی که منجر به نتیجه خوشایند و ازادی این صیادان باشد ،وجود ندارد ،با این حال خانواده صیادان چشم
به راه عزیزان خود هستند و باید دید از این افراد چه تعدادی به سالمت به میهن خود باز می گردند .ایا مسیرهایی که به
این هدف منتهی می شود را مسئوالن جمهوری اسالمی طی می کنند یا به پرداخت خسارت ،رایزنی های دیپلماتیک و
ژست های سیاسی بسنده خواهند کرد».
اگهی استخدام وکیل در امریکا
مثلث | شماره 346
روزنامه شرق درباره حضور منافقین در امریکا مقاله ای به قلم مازیار
خسروی نوشت که در ان با اشــاره به سابقه ترور ســه امریکایی توسط
سازمان منافقین پیش از انقالب امده بود « :مستاجر تازه کاخ سفید حکم
کردهکهایاالت متحدهازاینپسدیگرمیهمانیازهفتکشور-کهایران
نیز یکی از انهاســت -نخواهد پذیرفــت .او روی نقطه ضعف توده های
ترس خورده دست گذاشته اســت؛ نان و امنیت .دونالد ترامپ ،تاجری
اســت که نبض بازار را خوب می شناســد و سرراســت می رود سر اصل
موضوع.می تواندبنجل ترینجنسموجوددرانبانراست ترینگرایشسرمایه داریراچناندرزرورقبپیچدکهفریادوفغان
همهنخبگانجامع هنیزنتواندخالیقراازوسوسهخریدنانرهاکند.برایانسانمتوسط الحالامریکایی،اینکهچندشهروند
عادیومسئولدولتیایرانیقربانیعملیاتمنافقینشده انداهمیتینداردواینکهسازماندرنبردمرگوزندگیملتایران،
دوشادوشوپیشاپیشدشمنمهاجمایستادهبودنیز.ازنگاهاینجماعت،خاورمیانهلجه خونیاستدردوردست هاکههر
چه از ان دورتر باشند وکمتر بشنوند بهتر .این البته به ان معنا نیستکه با انان بههیچ زبانیسخن نمی توانگفت .اگر صدا،
شانسانمتوسط الحالامریکاییتنظیمشودچهبساپردهشنواییبهلرزهدراید.بایدرکوپوست کنده،به
رویطولموجگو
انان گفت دولتمردان شما با کسانی دست در یک کاسه دارند که دست شان نه تنها به خون ما که به خون خود شما نیز الوده
است .طنز تاریخ -و البته ضعف ما -است اینکه بازمانده فالن قربانی امریکایی چند دهه پیش در بیروت می تواند علیه ما از
دادگاه حکم بگیرد و «پول خون » طلب کند ،ان وقت وارثان «اعدام انقالبی» سه امریکایی ازادانه در راهروهای کنگره
بچرخند و برای جلب یاری تندروترین سیاست مداران حزب جمهوریخواه ،مثل ریگ دالر خرج کنند» .نویسنده در پایان
می نویسد«:کسیهستکهنشانیخانواده«شفر»«،ترنر»و«هاوکینز»راداشتهباشد؟بدنیستبرایشانوکیلبگیریم!»
خبرنامه
توئیت های دبیر مجمع تشــخیص مصلحت نظام در
فضای مجازی مرتبا دست به دســت و بازنشر می شود .هفته
گذشتهاودردومطلبموضع گیریکرد.ابتدااوبهدیپلماسی
دولت هایاصالحاتواعتدالاعتراضکردکهواکنش هایی
را نیز به دنبال داشت .او نوشت« :نتیجه سیاست گفت وگوی
تمدن ها محور شــرارت بود و نتیجه برجــام تهدی د ترامپ».
رضایییکروزبعددرمطلبی تحتعنوان«سیاستواقعی»
نوشت«:موشکجوابموشکاست».اودرصفحهشخصی
اینستاگرامخودنوشت«:پساز 40سالمعلومشدهاستکه
سریالکلینتون،بوش،اوباما وترامپدرمقابلایران،سیاست
خندهوسیلیاست.ایراندرمقابلخندهانهانرمشقهرمانانهو
درمقابلسیلیانهاندامترابرای شانرقمزدهاست؛بنابراین
وقتی گفت وگوی تمدن ها و برجام با ســد تهدیــدات بوش و
ترامپ مواجه باشــد ،ادامه نرمش موجب می شود که انها به
مراکزهسته ایایرانحملهکنند،چونفکرمی کنندماجزخنده
ودستمریزادچیزیدرچنتهدیپلماسینداریمولیاگربدانند
موشک جواب موشک است ،جز لفاظی ،رجزخوانی و غارت
پول هایعربستانطرفینخواهندبست».
بررسی رسانه ای هفته
15
شورش در شهر
گفتارها
کالیفرنیا به شــدت به هــم ریخته و پیــروزی دونالــد ترامپ در
انتخابــات ریاســت جمهوری خشــم بیشــتر ســاکنان ایــن ایالت را
برانگیخته است .در چنین شرایطی «کالی اگزیت» یا خروج کالیفرنیا
از ایاالت متحده امریکا اندک اندک رنگی واقعی به خود می گیرد .در
این شماره به این مساله پرداخته ایم.
ایالتی که ترامپ را نمی خواهد...
زمزمه هایجداییکالیفرنیا جدی ترمی شود
حنیف غفاری
گفتارها
16
مثلث | شماره 346
روزنامه نگار
از زمان سر کار امدن دونالد ترامپ در ایاالت متحده
امریکا ،میل به اســتقالل طلبی در میان ساکنان کالیفرنیا
ی اســت کــه در جریان
رو بــه افزایش اســت .این در حال
رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری در سال 2016نیز
هیالری کلینتون توانســت با اختالفی زیــاد در کالیفرنیا
برنده شده و 55رای الکترال این ایالت را به خود اختصاص
دهد.کالیفرنیا ،ایالتی مهم در امریکا محســوب می شود.
این ایالت ،نهمین اقتصاد جهان است و مروری بر اوضاع
اقتصــادی جــاری در ان نشــان می دهد که ایــن ایالت،
استعداد اســتقالل از امریکا را دارد .در سال ،۲۰۱۲این
ایالت تولید ناخالص داخلی برابر با ۱٬۹۵۸٬۹۰۴تریلیون
دالر داشــت که نزدیک بــه تولید ناخالص داخلی کشــور
ایتالیا ( ۲٬۰۱۳٬۳۷۵میلیون دالر) بود .مطابق سرشماری
ســال ۲۰۱۵میالدی ،ایــن ایالت حــدود ۴۰میلیون نفر
جمعیــت دارد و به این ترتیــب کالیفرنیــا پر جمعیت ترین
ایالت امریکا محسوب می شــود.کالیفرنیا در غرب امریکا
و در کرانه اقیانوس ارام قرار دارد .مرکز ان شهر ساکرامنتو
و شهرهای مهم ان لس انجلس ،ســن دیگو ،سن خوزه و
سان فرانسیسکو هستند .همچنین کالیفرنیا پس از االسکا
و تگزاس ،ســومین ایالت بزرگ امریکا به لحاظ وســعت
محسوب می شود .از سوی دیگر ،کالیفرنیا صنعت فناوری
اطالعات و رایانه ای بسیار پیشــرفته ای دارد به طوری که
شرکت های اوراکل ،سیسکو سیستمز ،اینتل ،گوگل ،یاهو،
شرکت ای ام دی ،سان مایکروسیستمز و شرکت رایانه ای
اپل و ِشــوران نیز در ایــن ایالت مرکزیت دارنــد .عالوه بر
این ،دو مجموعه از ازمایشــگاه های فدرال بزرگ امریکا
در ایــن ایالت قرار دارنــد از جمله ازمایشــگاه ملی الرنس
لیورمور و ازمایشــگاه ملی الرنس برکلی« .دونال د ترامپ»
رئیس جمهوری امریکا اخیرا در گفت وگوی اختصاصی با
شبکه فاکس نیوز با بیان اینکه ایالت کالیفرنیا «از بسیاری
جهات از کنترل خارج شده است» گفت که اگر مقام های
این ایالــت قصد ســرپیچی از سیاســت های مهاجرتی را
داشته باشند ،بودجه انها قطع خواهد شد .اشاره ترامپ به
تالش مردم ایالت کالیفرنیا برای به دســت اوردن امکان
سیاست گذاری مستقل در زمینه مهاجرت است که از زمان
ت ترامپ با شدت بیشتری دنبال می شود .
روی کار امدن دول
ترامپ در پاســخ به «بیل اوریلی» مجــری فاکس نیوز که
احتمال تقابل دولــت مرکزی بــا ایالت بــزرگ کالیفرنیا را
جویا شــد ،گفت« :با مناطق حفاظت شده برای مهاجران
غیرقانونی به شدت مخالف هستم چرا که این مساله جرم
بزرگی است و مشکالت بسیاری را به همراه دارد.اگر الزم
باشد ما بودجه کالیفرنیا را قطع می کنیم .دولت پول زیادی
به کالیفرنیا می دهد .این ایالت از بسیاری جهات از کنترل
خارج شده است .رای دهندگان هم با من هم عقیده هستند
وگرنه به من رای نمی دادند ».الزم به ذکر است که حامیان
جدایی ایالت کالیفرنیا از ایاالت متحده امریکا جمع اوری
امضا برای اســتقالل را اغاز کرده و تالش دارنــد تا ان را
در سال ۲۰۱۸در سطح ایالتی به رای بگذارند .این اولین
بار نیســت که تالش هایی برای جدایــی کالیفرنیا صورت
می گیرد امــا رهبران ایــن جنبش می گویند کــه اقدامات
پیشین عمدتا برای اگاهی ســازی و جلب حمایت عمومی
بوده اســت .انها می گویند که نتایج نظرسنجی های اخیر
نشان می دهد اکثر کالیفرنیایی ها خواستار جدایی هستند
و معتقدنــد که انتخــاب دونال د ترامــپ هم انگیــزه انها را
تقویت کرده است .این کمپین قصد دارد ۶۰۰هزار امضا
گفتارها
ماراتن حساس در چند قدمی کاخ الیزه
مجید مودت
کارشناس بین الملل
معــادالت انتخاباتــی ریاســت جمهوری ســال
2017فرانســه بیش از پیش پیچیده شــده است .اگرچه
پیش بینی می شــد که فیون بتواند در دور دوم رقابت های
ریاست جمهوری فرانسه درخشش خیره کننده ای در برابر
مارین لوپن و دیگر رقبای انتخاباتی خود داشته باشد ،اما
به نظر می رسد این رویای راستگرایان میانه در فرانسه در
حال رنگ باختن است .افشاگری های صورت گرفته علیه
فیون ،قدرت مانور وی و همراهانش را در فضای سیاسی
فرانسه به شدت کاهش داده است.
وضعیت فیون به گونه ای است که حتی برخی سران
جریان راســتگرای فرانســه خواســتار کناره گیری وی از
قدرت هســتند .کاهش محبوبیت فیون در نظرسنجی ها
و ایســتادگی برخی اعضای جریان راســت میانه فرانسه
در مقابــل وی ،بهتریــن خبر ممکــن برای ماریــن لوپن
اســت ،زیرا لوپــن اصلی ترین رقیــب خــود در انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه (مخصوصا در دور دوم) را فیون
می دانســت .نظرســنجی های انتخاباتی تا چندی پیش
نشــان می داد که فیون و لوپــن بــه دور دوم رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه راه پیدا خواهند کرد .با
این حال هم اکنون وضعیت به طور کلی متفاوت اســت .
وضعیت فیــون در نظرســنجی ها تنزل پیدا کــرده .حتی
ممکن است فیون اساسا نتواند وارد رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری سال 2017شود .همین مساله زنگ خطر
را برای جریان راست میانه در فرانسه به صدا در اورده است.
از ســوی دیگر ،مخالفان لوپن و جبهه ملی فرانســه
نســبت به اینده این کشــور به شدت نگران هســتند .انها
نگران هستند که ماکرون (یکی از رقبای انتخاباتی لوپن)
مانند فیون قدرت جذب ارای عمومی را نداشــته باشــد.
در هر حــال ،معــادالت انتخاباتــی در فرانســه همچنان
پیچیده اســت .هم اکنون با احتمال کناره گیری فیون از
رقابت های انتخاباتی ،ماکرون و لوپن برای رقابت در دور
دوم رقابت هــای انتخاباتی خیز برداشــته اند.
چندپارگی ایجاد شده در حزب
محافظه کار فرانسه ،به ضرر
ایــن حــزب در انتخابات
ریاست جمهوری سال
2017تمــام خواهد
شــد .در حالــی
کــه تعــدادی از
مثلث | شماره 346
رهبران حزب محافظه کار فرانســه از فیون خواسته اند تا
از رقابت های انتخابات ریاست جمهوری کناره گیری کند،
یک سناتور جمهوریخواه هشدار داد اگر فیون از نامزدی
این حزب کناره گیری نکند ،حزب جمهوریخواه با اختالف
و تفرقه روبه رو خواهد شد.با این حال فعال فیون سخنی از
کناره گیری از انتخابات ریاســت جمهوری امسال به میان
نیاورده اســت .به نظر می رســد فیون ســعی دارد تا جای
ممکن ،در برابر درخواست برخی هم حزبی های خود(که
اتفاقا وزن زیادی نیز در حــزب دارند) مقاومت کند .در هر
حال فیون در رقابت های انتخابات درون حزبی در فرانسه
توانست بر رقبای خود پیروز شود .موضوع کناره گیری فیون
از انتخابات ،هم اکنون به صورتی صریح از سوی اعضای
حزب محافظه کار فرانســه مطرح می شــود ،حال انکه تا
چند هفته قبل این موضوع به صورتی نرم و پنهانی مطرح
می شــد .برونو ژیل از رهبران بانفوذ حــزب جمهوریخواه
فرانســه تاکید کرد« :اکثر قریب به اتفــاق اعضای حزب
خواستار تغییر نامزد انتخابات ریاست جمهوری هستند .از
زمان افشای رسوایی مالی و شغلی همسر فرانسوا فیون،
نامــزد جمهوریخواه ریاســت جمهوری فرانســه با چالش
جدی روبــه رو شــده و نظرســنجی ها نیز نشــانگر کاهش
محبوبیت وی است».
فیون که قبال در نظرســنجی ها در رتبه نخست قرار
داشت ،اکنون به رتبه سوم پس از مارین لوپن ،رهبر جبهه
ملی و امانوئل ماکرون ،نامزد مستقل انتخابات قرار گرفته
است .دور نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه قرار
اســت 23اوریل برگزار شــود .ژیل در ادامه تصریح کرد:
«این رسوایی هر روز خسارات بیشتری را به ما وارد می کند،
مــا نمی توانیم منتظــر دوهفته اینــده باشــیم .انتخابات
ریاست جمهوری و پارلمانی در خطر اســت و فراتر از ان،
ادامه حیات حزب با خطر جدی روبه رو شده است».
نتایج این نظرسنجی که روز شــنبه گذشته در نشریه
لو ژورنال دو دیمانش منتشر شــده ،نشان می دهد که تنها
23درصد فرانســوی ها بر این باورند که فیون فرد صادق
و قابل اعتمادی اســت.البته 64درصــد طرفداران حزب
جمهوریخواه همچنان خواستار رقابت فیون در انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه هســتند .بنابراین سران حزب
جمهوریخواه همچنان قدرت اقناع طرفداران خود جهت
برکناری فیون را از دست داده اند .فیون مخالفان خود را در
دولت متهم به دامن زدن به رسوایی فساد مالی همسرش
کرد تا از این راه به کمپین انتخاباتی وی لطمه وارد کنند.
منابع فرانسوی نوشــته اند که همســر فرانسوا
فیون نامــزد محافظــه کاران
انتخابــات
در
ریاســت جمهوری
فرانسه ،مدت زمان
بیشــتری نسبت به
انچه قبــا اعتراف
کــرده ،به عنــوان
دســتیار پارلمانــی
فیون فعالیت کرده و
331هزار یورو بیشتر
از چیزی کــه در ابتدا
گزارش شده ،دریافتی
داشته اســت .پیش از
این اعالم شده بود که
همسر فرانسوا فیون در
گفتارها
را برای اســتقالل کالیفرنیا جمع اوری کند و هدف ان لغو
بخشی از قانون اساسی امریکا ست که تاکید دارد کالیفرنیا
جزء الینفک ایاالت متحده است و ماده دیگری که می گوید
قانون اساسی امریکا قانون عالی در این کشور است و اگر
با این درخواست موافقت شود در ۲۰۱۸همه پرسی درباره
استقالل در این ایالت برگزار خواهد شد .لوئیس مارینلی،
رهبر جنبش «اری به استقالل کالیفرنیا» گفت» :ما شاهد
حمایت های جدیدی هستیم و قصد جمع اوری امضا داریم
ی ترامپ
خصوصا االن که در ۱۰۰روز اول ریاست جمهور
هستیم و می بینیم که او رویکردهای خصمانه ای نسبت به
مردم کالیفرنیا دارد که به او رای ندادند ».از ســوی دیگر،
یکی از اعضای مجلس نمایندگان امریکا از ایالت کالیفرنیا
ســامت روانی دونالــ د ترامپ ،رئیس جمهور این کشــور
را زیر ســوال برده است .تد لیو با اشــاره به تاکی د ترامپ بر
سیاست های جنجالی خود ،به ویژه فرمان ضدمهاجرتی ،
گفته است سالمت روانی وی مورد بررسی قرار گیرد .او در
صفحه توئیتر خود درباره سالمت روانی ترامپ ابراز تردید
کرد و نوشــت« :در توئیتــر ،دونالد ترامپ بــه مزخرفات
درباره «مرگ و نابودی و اخبار کذب» ادامه داده اســت.
ایــا نباید از وی تســت ســامت روانی گرفــت؟» در هر
حال،هم اکنون کالیفرنیا به شدت به هم ریخته و پیروزی
دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری خشم بیشتر
ساکنان این ایالت را برانگیخته است .در چنین شرایطی
«کالی اگزیت» یا خروج کالیفرنیا از ایاالت متحده امریکا
اندک اندک رنگی واقعی به خود می گیرد .انتخاب ترامپ
به عنوان رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا باعث شــده
تا کالی اگزیت دیگر یک شوخی قلمداد نشود! چنانچه تا
چند سال قبل کمتر کسی تصور می کرد که برگزیت (خروج
انگلیس از اتحادیــه اروپا) روزی رســمیت و عینیت پیدا
کند ،کمتر کســی هم تصور می کرد که روزی زمزمه های
خروج کالیفرنیا از ایاالت متحده امریکا تا این اندازه جدی
به نظر برسد .روزنامه اســپانیایی ال موندو ،کالی اگزیت
را پیشــنهادی برای اســتقالل کالیفرنیا از امریکا پس از
پیروزی ترامــپ قلمداد می کند .بر این اســاس کالیفرنیا
نســبت به دیگر ایاالت امریکا اســتعداد بیشــتری برای
خروج از امریکا و تبدیل شــدن به کشوری مستقل دارد.
همان گونه که ذکر شــد ،منابع اقتصادی و جمعیت زیاد
این ایالت چنین روندی را تسهیل می کند .به نظر می رسد
ســاکنان کالیفرنیا تحمل حضــور ترامپ در کاخ ســفید
را ندارند و همین مســاله ،کالی اگزیــت را از یک تصور
غیر قابل عملیاتی به یک احتمال خطرناک برای مقامات
امریکا تبدیل کرده است .بدون شــک خروج کالیفرنیا از
ایاالت متحده امریکا تبعات زیادی برای این کشور خواهد
داشت .این مساله مقدمه ای برای فروپاشی ساختار سیاسی
و اقتصادی امریکا و از ان مهم تر ،نقطه اغازی برای خروج
دیگر ایاالت امریکا از ســاختار سیاســی و اقتصادی این
کشور است .در جریان اعتراضات وال استریت نیز برخی
تحلیلگران امریکایی نســبت به تمایل برخی ایاالت مبنی
بر اســتقالل از ایاالت متحده امریکا و تبدیل شــدن به
کشوری مستقل هشــدار دادند اما این هشدار چندان از
سوی سیاستمداران مورد توجه قرار نگرفت .با این حال
انچه امروز در کالیفرنیا می گذرد ،پرده از تمایل اشــکار
تعداد زیادی از ساکنان ان مبنی بر خروج از ایاالت متحده
بر می دارد .به عبــارت بهتــر ،انتخاب ترامــپ به عنوان
رئیس جمهور امریکا ،به مثابه کاتالیزور و تسریع کننده ای
است که میل به خروج از امریکا را در میان ساکنان کالیفرنیا
از حالت بالقوه خارج کرده اســت .اکنون «کالی اگزیت»
واژه ای است که ذهن سیاستمداران امریکایی را به شدت
مغشــوش کرده ،تمایلی عمومی که اگر عینیت پیدا کند،
مقدمه ای برای تجزیه و فروپاشــی ایاالت متحده امریکا
خواهد بود.
اشفتگی در جبهه جمهوریخواهان فرانسه
17
گفتارها
18
مثلث | شماره 346
گفتارها
مدت هشت سالی که شغل مشــاور پارلمانی اقای فیون را
داشته است 500 ،هزار یورو حقوق گرفته است.
از سوی دیگر ،مارین لوپن نامزد جبهه ملی از اکنون
برای فتــح کاخ الیزه و حضور در راس معادالت سیاســی و
اجرایی فرانسه خیز برداشــته است .لوپن تنها سیاستمدار
مطرح فرانســوی بود که در جریــان رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری سال 2016ایاالت متحده امریکا حمایت
خود را از دونال د ترامپ اعالم کــرد .هم اکنون لوپن انتظار
دارد در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال
2017از حمایت ترامپ برخوردار باشــد .به نظر می رســد
رئیس جمهــور جدیــد ایاالت متحــده امریکا نیز نســبت
به حضور لوپــن در کاخ الیــزه بی میل نباشــد و از این روند
استقبال کند.
ماریــن لوپــن هم اکنــون در صدد اســت بــا تکیه
بر روش هــای انتخاباتــی دونالــد ترامــپ ،در انتخابات
ریاست جمهوری امســال در فرانسه پیروز شــود .در این
خصوص لوپــن دســت بــه یارگیری هایی زده اســت .از
ســوی دیگر ،کاهش محبوبیت فیون در نظرســنجی ها،
لوپن را نســبت به پیروزی در انتخابات امیدوارتر ســاخته
اســت .با این حال اکثریت قریب به اتفاق کارشناســان و
تحلیلگران مسائل سیاسی فرانسه معتقدند که رهبر جبهه
ملی فرانسه در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری امسال
کار بسیار ســختی را در برابر نامزد رقیب خود در پیش دارد
زیرا همه جریان ها و احزاب سیاسی ،از رقیب وی حمایت
خواهند کرد تا مانــع از راهیابی لوپن به کاخ الیزه شــوند.
نظرســنجی ها نشــان می دهد که مارین لوپن در دور اول
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه بیش از 25درصد ارا را
به خود اختصاص خواهد داد و بــه همین دلیل در جایگاه
اول قرار دارد و اقای ماکرون در جایــگاه دوم خواهد بود
اما به اعتقاد تحلیلگــران خانم لوپن در دور دوم انتخابات
شکســت خواهد خورد.مارین لوپن پیش تــر گفته بود در
صورت پیــروزی در انتخابات ،در زمینه خروج فرانســه از
اتحادیه اروپا رفراندومی برپا خواهد کرد .وی در سخنان
خود نیــز بار دیگــر تاکید کرد کــه در صورت پیــروزی در
انتخابات به همه تعهداتش پایبند خواهد بود .دور نخست
انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه 23اوریل و دور دوم
ان 7مــه 2017برگــزار خواهد شــد .لوپــن در انتخابات
ریاست جمهوری فرانســه در اولین گردهمایی انتخاباتی
خود در شهر لیون با حمله به جناح های راست و چپ سنتی
فرانسه خودش را نامزد خلق معرفی کرد.
تقا بل بــا اتحادیه اروپــا و ناتو ،یکــی از ویژگی های
مشــترک لوپن و ترامپ محسوب می شــود .مارین لوپن،
نامزد حزب راســت افراطی «جبهه ملی» همزمان با اغاز
کمپین انتخاباتی خود در جمع هوادارانش گفت که برای ما
چیزی بهتر و بزرگ تر از فرانسه وجود ندارد و ما نمی خواهیم
ی زندگی کنیــم .وی که در
زیر ســایه تهدیــد و افراط گرای
شهر لیون فرانســه ســخنرانی می کرد ،افزود« :پذیرش
بی حساب و کتاب پناهجویان سبب گسترش افراط گرایی
در فرانسه شده است ».نامزد حزب راست افراطی فرانسه
ضمن انتقاد از «جهانی شدن اقتصاد» گفت« :من مدافع
دیوارهای محافظ جامعه مان هستم .رهبران ما تصمیم به
مقررات زدایی برای رفتن به سمت جهانی اشفته گرفتند.
انها این را برای بهتر شــدن می خواستند اما به سمت بدتر
شدن رفتیم ».به گزارش رســانه ها تعداد شرکت کنندگان
در سخنرانی مارین لوپن حدود 4هزار نفر بوده این در حالی
است که مسئوالن کمپین وی این رقم را حدود 10هزار تن
عنوان کرده اند.بر اساس اخرین نظرسنجی ها رقابت اصلی
انتخابات ریاست جمهوری امسال فرانسه میان مارین لوپن
و امانوئل ماکرون ،نامزد مستقل و میانه رو خواهد بود.در
هر حال ،زمان باقیمانده تا انتخابات ،هندسه رقابت های
سیاسی در فرانسه را مشخص خواهد کرد.
دوستی پوتین و ترامپ معادالت سوریه را تغییر خواهد داد
شرایطپیچیده
میرقاسم مومنی
مدیرعامل موسسه پژوهشی و مطالعات
بین المللی چشم انداز ابرار نوین
1
جنگ داخلی سوریه در حال حاضر در ابعاد منطقه ای
و جهانی مورد توجه تحلیلگران سیاســی قــرار گرفته و از
چندین جنبه بررســی می شود؛ نخســت اینکه اینده دولت
فعلی و شخص بشــار اســد در توافقات و اینده سوریه چه
خواهد بود.
دیگر انکه مساله گروه های مخالف و اهداف مشترک
انها و خواسته هایی که در کنفرانس استانه قزاقستان مطرح
شده ،به چه ســرانجامی خواهد رســید .در نهایت اهداف
و مطالبات کشــورهای خارجی و منطقه ای و فرامنطقه ای
همچون ایران ،روســیه ،ترکیه ،امریــکا و اروپا و فضای
رقابتی بین انها چه چشم اندازی خواهد داشت.
با توجه به شرایط پیچیده کنونی سوریه به نظر می رسد
سرنوشت و اینده این کشور در دست بازیگران منطقه ای و
فرا منطقه ای است .دولت سوریه راسا نمی تواند نسبت به
اینده تصمیم گیری کند از سوی دیگر تعارض اراء و مطالبات
گروه های معارض و کشورهای طرف مذاکره شرایط را برای
یک جمع بندی مشــترک دشــوار ساخته اســت .در چنین
وضعیتی کشورهای مختلف طرح هایی را راجع به تحوالت
سوریه ارائه کردند:
ترکیه ،ایجاد مرکز پــرواز ممنــوع در بخش هایی از
ســوریه و برکناری بشار اسد از ریاســت جمهوری را مقدمه
مذاکرات صلح ملی در سوریه می داند.
فرانســه ،طرح برکناری بشــار اســد رئیس جمهوری
کنونی سوریه را به عنوان پیش شرط اغاز مذاکرات و رسیدن
به توافق ملی ارائه کرده است.
روســیه و ایران هر گونه مذاکره و تصمیم را منوط به
ابقا ی اقای بشاراســد در پست ریاست جمهوری و برگزاری
انتخابات مردمی اعالم کرده اند.
امریکا با روی کار امدن اقــای ترامپ و صحبت های
انجام شده هنوز موضع روشــنی را ارائه نداده است ولی با
ایجاد مناطق امن و پرواز ممنوع به صورت ضمنی موافقت
کرده اند .با این شــرایط در خصوص طرح روسیه که شرط
ابقای اقای بشاراســد را پیش شــرط تمام مذاکرات اعالم
کرده است بایســتی منتظر عکس العمل ســایر کشورها و
گروه ها بود .روسیه در مساله سوریه به دنبال تثبیت موقعیت
سیاسی و نظامی خود در ان کشور و منطقه خاورمیانه است.
در واقع می توان گفت مساله سوریه و تقابل روسیه با اروپا
و امریکا مهمترین رقابت بین ان کشــور بعد از فروپاشــی
شوروی بوده است .اقای پوتین که میراث شوروی رابه ارث
برده است در تالش است جایگاه و موقعیت شوروی سابق
را که با فروپاشی از بین رفته بو د احیاء کند.
به همین جهت در مساله سوریه بحث حفظ موقعیت
سیاســی و نظامی درمنطقه بر ســر میز مذاکره بــا امریکا
نیز حاضر شــده اســت .به نظر می رســد روســیه به دنبال
امتیازگرفتن از امریکا در موضوع اوکراین و اشغال کریمه
است تا در موضوع سوریه و برکناری بشار اسد امتیازات الزم
را به امریکایی ها بدهد.
به همین منظــور در خصوص اینده نقش روســیه در
تحوالت سوریه بایستی منتظر مذاکرات و معامالت پشت
پرده پوتین و ترامپ باشیم .در واقع نتیجه اتی روند صلح در
سوریه به این جلسات مشترک وابسته است .امریکایی ها
با بخش هایی از طرح روســیه که خودمختــاری کردهای
ســوریه و حضور بشار اســد در اداره کشــور را لحاظ کرده
است ،مخالف اند .این بخش ها مربوط به ادامه حضور بشار
اسد و نقش ایران در تحوالت سوریه است به همین جهت
نشست مشترک امریکا و روسیه در تصمیمات اتخاذ شده
مبنایی جهت مذاکرات اتی خواهد بود که در صورت هرگونه
تصمیم و توافق سایر کشورها از ان پیروی خواهند کرد.
ایران با پیشنهاد روسیه موافقت می کند و این طرح
را طرحی کامل جهت صلح دائمی در سوریه می داند ،اما
ترکیه خودمختاری مناطق کردنشــین ســوریه را به نوعی
تهدیــدی برای امنیت ملــی خود و مناطق کردنشــین ان
کشور می داند.
با توجه به اینکه جمهوری اســامی ایــران در روند
جنگ داخلی سوریه ،حمایت هایی که از دولت بشار اسد
به صورت مالی و کمک های نظامی داشته است ،هنوز در
خصوص نقش ایران در اینده سوریه ابهاماتی وجود دارد؛
چرا که به دنبال حضور ایران در سوریه و هزینه هایی که در 5
سال گذشته متقبل شده در حال حاضر در سایه نقش بزرگتر
روسیه قرار گرفته و ایران و حزب الله لبنان که نقش مهمی
در ازادســازی شهرهای اشغال شــده و کمک های انجام
گرفته دارند ممکن است در توافقات اتی روسیه و امریکا
در اینده ســوریه کمرنگ شــوند .باتوجه به سیاست های
ضد ایرانی دولت امریکا و شخص ترامپ و ارتباط و سیاست
دوستی که بی
ن ترامپ و پوتین در جریان بوده ممکن است
جایگاه و نقش ایران و حزب الله لبنان در اینده سوریه حذف
شود و این را می توان معامله روسیه با امریکا اعالم کرد.
در شــرایط فعلی ترکیه با یک سیاست نوین برخالف
سیاست های گذشته خود درصدد ایجاد ارتباط و همراهی
با روسیه ،اروپا ،امریکا و بخش مهمی از گروه های مخالف
بشار اسد باشد .به همین جهت ایجاد ارتباط مناسب ترکیه
با روســیه بعد از بحران ســقوط میگ جنگی روسیه توسط
ترکیه و کشته شدن سفیر روســیه در ترکیه ،ترکیه و روسیه
توانسته اند به یک توافق خوبی دست پیدا کنند و در اجالس
اســتانه ترکیه نیز در کنار ایران و روســیه با دولت سوریه و
مخالفین مذاکره کننــد .باتوجه به تاخیــر انجام گرفته در
اجالس بعدی مخالفین و دولت ســوریه که بعد از اجالس
استانه انجام گرفته است به نظر می رسد اجالس بعدی که
در ژنو برگزار خواهد شد با حضور نماینده امریکا برگزار شود
و این اجالس ،اجالس سرنوشت سازی خواهد بود چرا که
قبل از اجالس نمایندگان امریکا و روسیه مذاکرات دوجانبه
را اغاز و به تفاهماتی خواهند رســید و هــر دو طرف جهت
اجرایی کــردن تفاهمات به گروه های مــورد طرفدار خود
موضوع را انتقال خواهند داد و در واقع سایر گروه ها و دولت
سوریه از این توافقات تبعیت خواهند کرد.
اما نگرانی که اکنون وجود دارد این اســت که ایران
و حزب الله .لبنان چه نقشــی در دولت ســازی اتی سوریه
خواهد داشت و ایا ایران تا اخر مذاکرات نقش مهم خود را
ایفا خواهد کرد یا اینکه روسیه ایران را قربانی دور خواهد زد؟
این موضوع در اینده مشــخص خواهد شــد اما باتوجه به
تجربیات تاریخی ایران با روسیه ،ایران نباید تمام توان و
پتانسیل های خود را بر محور روسیه متمرکز کند زیرا ممکن
است روسیه در جریان مذاکرات ،نظراتش تغییر کند و این
شاید به زیان ایران باشد.
بــه همیــن جهــت الزم اســت مقامــات مســئول
درایــن خصــوص تمهیــدات الزم و کافــی را مدنظــر
داشته باشند.
گفتارها
نگاهی به قانون اساسی پیشنهادی روسیه برای سوریه
سیاست سه وجهی
محمد خواجویی
2
تحلیلگر مسائل خاورمیانه
دور تازه مذاکرات صلح سوریه در حالی قرار است روز
دوم اسفند (بیســتم فوریه) در ژنو ســوییس برگزار شود که
طرح پیشنهادی روســیه برای قانون اساسی جدید سوریه
بر فضای این مذاکرات ســایه افکنده است.محتوای این
طرح چیست؟ روسیه با ارائه این پیشنهاد چه هدفی را دنبال
می کند؟ و سرانجام این طرح چه تاثیری بر دور تازه مذاکرات
صلح خواهد داشت؟
طرح پیشنهادی روسیه چه می گوید؟
روســیه یکی از بازیگــران اصلی در بحران ســوریه
بوده اســت .این نقش افرینــی تاکنون ســه مرحله کلی
داشــته اما همه در چارچوب یک اســتراتژی بوده است.
تا پیش از ســپتامبر پارســال که روســیه نیروهای نظامی
مذاکراتصلحسوریهقراراستپسازادامهاتش بس،
دوم اسفند در ژنو برگزار شود .این مذاکرات در شرایطی است
که در نشست پیشین در استانه برای نخستین بار نمایندگان
دولتسوریهومخالفاندرکنارنمایندگانکشورهایروسیه،
ایران و ترکیه و فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه سر
یک میز نشستند .مخالفان در حالی وارد گفت وگوها شده اند
که از دســت دادن حلب موقعیت میدانی و سیاســی انها را
به شدت تضعیف کرده اســت .بنابراین قدرت چانه زنی انها
در مقایسه با گذشته به شــدت کاهش پیدا کرده است .اگر
دو طرف به توافق اتش بس پایبند باشــند ان زمان موضوع
اینده سیاسی سوریه مطرح می شود که روسیه با ارائه طرح
پیشــنهادی اش برای قانون اساســی جدید تالش کرده تا
دستورکار مذاکرات مربوط به اینده سوریه را تعیین کند .البته
نمایندههیاتمخالفانسوریبالفاصلهپسازنشستاستانه
مخالفت خود را با طرح قانون اساسی روسیه اعالم کرد .اما
به نظر می رسد این موضع گیری با هدف امتیازگرفتن بیشتر
باشد.مهمترینوبغرنج ترینمسالهاختالفیموضوعجایگاه
بشار اسد در اینده سوریه اســت .قانون اساسی پیشنهادی
سوریه امکان ریاست جمهوری او را تا 2035مطرح می کند.
این در حالی اســت که مخالفان ،او را نامشروع می خوانند و
معتقدند وی نباید در اینده سوریه نقشی داشته باشد .در عین
حال دولت و هواداران ان معتقدند بشار اسد رئیس جمهوری
قانونی سوریه اســت و به عنوان یک شــهروند سوری حق
کاندیداتوری در انتخابــات را دارد و کنارگذاشــتن او غیر از
چارچوب انتخابات ،اقدامی غیردموکراتیک است .به نظر
می رســد طرح موضوع امکان حضور اسد تا سال 2035که
تا اندازه زیادی عجیب به نظر می رسد اقدامی هوشمندانه از
طرف روس ها با هدف امکان چانه زنی روی موضوع و پیدا
کردن راه حل میانی و مرضی الطرفیــن درباره این موضوع
پیچیدهباشد.البتههنوززوداستتانسبتبه ایندهگفت وگوها
پیش بینیکنیم.درزمانحاضرمسالهاصلیتداوماتش بس
است تا راه را برای ورود به مرحله سیاســی اماده کند .اما به
نظر می رسد تحوالت میدانی ماه های اخیر احتمال تحقق
گزینه هاییهمچونتجزیهسوریهیاحتیشکل گیریمناطق
فدرال در این کشــور را تاحد زیادی کمرنگ کرده است .از
سویدیگرادامهجنگدرشرایطکنونینتیجه ایجزافزایش
کشتار ،تخریب و اوارگی نخواهد داشت .چرا که تجربه ثابت
شد ه گرچه ممکن اســت توازن بین نیروهای متخاصم در
جنگ های اینچنینی تغییر یابد اما دو طــرف نمی توانند به
صورت کامل بر هم غلبه کنند و در نتیجــه جنگ و درگیری
همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.
مثلث | شماره 346
راهبرد سه وجهی روسیه در سوریه
چشم انداز مذاکرات صلح سوریه
گفتارها
مســکو طرح پیشــنهادی خود برای قانون اساســی
جدید را پس از مذاکرات استانه ارائه کرد .گفته شده قانون
اساسی پیشنهاد روســیه به مقام های دمشــق و مخالفان
سوری ارائه شده است و مسکو منتظر دریافت نظر انهاست.
خبرگزاریروسیاسپوتنیکدرگزارشیبرخیازبندهایمهم
پیش نویس قانون اساسی ســوریه را منتشر کرد .بر اساس
این گزارش ،در قانون اساسی جدید ،کلمه «عربی» از نام
«جمهوری عربی سوریه» حذف می شــود و نام این کشور
به «جمهوری ســوریه» تغییر می یابد .اقدامی که هدف از
ان پرهیز از رویکردهای قومی در روند اداره کشــور و حفظ
حقوق اقلیت کرد در این کشور است .همچنین به پارلمان
ســوریه اختیــارات مهمی از جملــه تصمیم گیــری درباره
مســائل مربوط به جنگ و صلح ،برکناری رئیس جمهوری
از منصبش ،تعیین اعضای دادگاه عالی قانون اساســی و
انتصاب یا برکناری رئیس بانک مرکزی داده می شــود .در
این پیش نویس تاکید شده که تنها راه تغییر مرزهای سوریه
همه پرسی میان تمامی شهروندان این کشور است .در این
طرح ،زبان عربی به عنوان زبان رسمی در سوریه قرار داده
می شود اما در مناطقی که اکثریت غیر عرب زندگی می کند
حق اســتفاده از زبان محلی به جای زبان رسمی در صورت
موافقت اکثریت ســاکنان وجود خواهد داشت .به موجب
این پیش نویس ،حق ســلب تابعیت از شــهروندان سوری
وجود ندارد .همچنین در این طرح اورده شده که نیروهای
مسلح سوریه تحت نظارت جامعه هستند و از اراضی کشور
محافظت می کنند و از انها نباید به عنوان وســیله ای برای
فشار بر اهالی سوریه استفاده شود و در زمینه های سیاسی
و روند انتقال قــدرت نباید ایفــای نقش کنند .امــا یکی از
مهمترین موضوعاتی که در طرح پیشنهادی روسیه برای
قانون اساسی جدید سوریه اشاره شــده است ،مدت زمان
ریاست جمهوریوسرنوشتبشاراسدرئیس جمهوریکنونی
است .مدت ریاست جمهوری براساس قانون اساسی جدید
هفت ســال خواهد بود و هر رئیس جمهــوری پس از اتمام
مدت ریاســت جمهوری برای یک دوره دیگر نیز می تواند
رئیس جمهور شود .با این وجود ،بشار اسد که سال 2014
برای مدت 7ســال انتخاب شــد پــس از اتمام ایــن دوره
می تواند دو دوره دیگر رئیس جمهو ر شود و به این ترتیب تا
سال 2035رئیس جمهوری سوریه باقی بماند.
خود را وارد درگیری های ســوریه کرد ،بیشتر نقش افرینی
ان کشــور در عرصه سیاســی و به صورت ســلبی با هدف
جلوگیری از به نتیجه رســیدن برنامه کشــورهای غربی و
متحدان منطقه ای انها در ســوریه بــود .روس ها با درس
گرفتن از تجربه لیبی ،بارها با قطعنامه های ارائه شــده در
شورای امنیت علیه سوریه مخالفت کردند .مسکو نگران
بود که همچــون تجربه لیبی ،همراهی بــا قطعنامه هایی
که با ادعای حمایــت از غیرنظامیان تصویب می شــود،
به براندازی نظام ســوریه بینجامد .ســوریه از زمان اتحاد
جماهیر شــوروی جزو متحدان مسکو محسوب می شود.
روســیه همچنین از طریق حضــور در پایگاه های الذقیه
و حمیمیم در حوزه مدیترانه حضور نظامی داشــته است.
بنابراین روس ها در ســال هایی که ســوریه گرفتار تنش و
بحران شده ،نگران بوده اســت که با سقوط دولت متحد
خود در دمشق پروژه گسترش ناتو به شرق و محدود شدن
حوزه تحرک سوریه تحقق یابد .از ســپتامبر سال گذشته
میالدی نقش افرینی روســیه در ســوریه شــکل جدیدی
به خود گرفت .قــدرت گرفتن گروه تروریســتی داعش و
دیگر گروه های مســلح مخالف دولت و احتمال ســقوط
دولت اســد در کنار تحــرک ضعیف امریــکا در خاورمیانه
این انگیزه و فرصت را به روس ها داد تا از طریق عملیات
نظامی تاثیرگذاری خود را در روندهای سوریه و کل منطقه
افزایش دهند .این عملیات نظامی که بخش عمده ان به
صورت حمــات هوایی صورت گرفــت ،نیروهای زمینی
ارتش سوریه و شبه نظامیان همپیمان با دولت سوریه را در
عقب راندن تروریست ها و مخالفان مسلح پشتیبانی کرد.
اغراق نیست اگر بگوییم این عملیات نظامی روسیه بود که
از سال گذشته ورق را در تحوالت میدانی سوریه برگرداند
و باعث سنگین تر شدن کفه ترازو به نفع دولت شد .اخرین
نمونه این دســتاوردها ،بازپس گیری شــهر استراتژیک
حلب بود .این شهر که به نوعی تبدیل به پایتخت مخالفان
دولت سوریه شده بود پس از چهار سال بار دیگر در اختیار
نیروی های دولتی قرار گرفت .روس ها گرچه در نبرد سوریه
در طرف دولت این کشور قرار گرفته اند اما الزاما هدف انها
نابودی کامل مخالفان نبوده است .به نظر می رسد هدف
اصلی روســیه از عملیات نظامی در خاک سوریه برقراری
نوعی موازنه بین نیروهای دولتــی و مخالفان برای ورود
به مذاکرات صلح از یک ســو و شناســاندن خود به عنوان
اصلی ترین عامل تاثیرگذار در روند تحوالت ســوریه بوده
است .موفقیت امیز بودن عملیات نظامی روس ها در تغییر
ارایش نیروهــا و بهبود موقعیت دولت ســوریه و نیز برخی
الزام ها و فشــارهای منطقه ای و جهانی ،روسیه را نسبت
به اغــاز دور تازه ای از روند سیاســی برای حــل بحران در
سوریه ترغیب کرده است .مذاکرات استانه که سنگ بنای
مذاکرات ژنو را گذاشــت روند جدیدی اســت که در بستر
تحوالت پس از ازادســازی حلب شــکل گرفته است .به
نظر می رسد نقش افرینی روسیه در ســوریه وارد فاز سوم
خود شده است .در این مرحله روس ها تالش دارند تحرک
خود را در فرایند سیاسی و اشــتی دادن دولت و مخالفان
افزایش دهند .ارائه طرح پیشنهادی برای قانون اساسی
جدید سوریه نیز در همین راستا ارزیابی می شود .سرگئی
الوروف ،وزیر خارجه روســیه در توضیح این اقدام مسکو
یاداور شــد که در این ســند تالش شــده تا نقاط مشترکی
که در جریان مذاکرات سال های گذشــته هم نمایندگان
دولت و هم مخالفان سوری مطرح کرده بودند ،گنجانده
شــود .به گفته وی ،روســیه پیش نویس خود را به کسی
تحمیل نمی کند ،صحبت تنها بر سر ارائه یک نمونه است
تا موضوع مذاکرات اینده در ژنو قرار بگیرد .در واقع هدف
اصلی روسیه ان است که همچون فرایند نظامی ،در فرایند
سیاسی نیز مســکو محوریت تحوالت در سوریه را داشته
باشــد .اقدامات روســیه فراتر از تالش برای بقای دولت
کنونی ســوریه اســت .روس ها می خواهند چه در صورت
بقای بشار اســد در قدرت و چه غیر از ان ،منافع روسیه در
سوریه و حضور در ان کشــور حفظ شود .روس ها در عین
حمایت تمام عیار از دولت اسد کانال ارتباطی با مخالفان
او را نیز حفظ کرده اند .همین امر نوعی موقعیت مرکزی به
مســکو می دهد که چه دولت و چه مخالفان و چه حامیان
منطقه ای و جهانی انها نمی توانند بدون در نظر داشــتن
نگاه روس ها برنامه ای را پیش ببرند.
19
گفتارها
سیاستاستقراضی
عربستان از افزایش تنش میان ایران و امریکا استقبال می کند
سیدمجتبی جالل زاده
کارشناس مسائل بین الملل
عربســتان ســعودی طــی نیم قــرن اخیــر همواره
جایگاهــی برجســته در سیاســت خارجی خاورمیانــه ای
ایاالت متحده امریکا داشته است .جایگاهی که به واسطه
موقعیت ژئوپولیتیکــی ،ذخایر نفت ،موقعیت مذهبی بین
کشــورهای اســامی و موارد دیگر ،برای این کشــور به
دست امده اســت .اگرچه در طول تاریخ این روابط با فراز
و نشــیب هایی همراه بوده است و گاهی فاصله گرفتن دو
کشور از یکدیگر را شاهد هستیم اما بر اساس واقعیت های
تاریخــی ،حمایت هــای امریــکا و نادیده گرفتن شــعار
ارزش های امریکایی در مورد عربســتان به اثبات رسیده
است و در عوض ،عربســتان نیز به عنوان تضمین کننده
منافع و تسهیل کننده بازیگری امریکا در منطقه نقش خود
را به خوبی ایفا کرده اســت .اگرچــه در دوره باراک اوباما
شکاف میان این دو کشور زیاد شد اما روند همکاری قطع
نشــد و اکنون با روی کارامدن دونالد ترامــپ ،این روابط
ادامه دار خواهد بود اما با مختصاتی جدید.
در قبال ایران
گفتارها
20
مثلث | شماره 346
مقامات اطالعاتی امریکا جمع بنــدی جالبی درباره
ایران دارند .انان در ترســیم وضعیــت 2030میالدی با
صراحت گفته اند بهترین وضع امنیتی و سیاســی در این
سال مربوط به ایران است .پس با این انگاره ،امریکایی ها
می بایســت برای ایران قدرتمنــد که همزمــان به عنوان
دشمن درجه یک شان هم محســوب می شود جایگزینی
در نظر بگیرند؛ چرا که ایران با مختصات قدرت منطقه ای
می توانــد بر هم زننده میــز بازی و مختل کننــده بازیگری
امریکا باشد.
بنابراین عربستان مامور انجام سیاست های امریکا در
منطقه غرب اسیا و شــمال افریقا است و در بهترین حالت
چیزی جز انچه از او خواسته می شود ،انجام نخواهد داد.
به عبارت شفاف تر ،سیاست خارجی این کشور با پشتوانه
سیاست های امریکا تعریف می شود .بنابراین از عربستان
ن ترامپ ،نباید انتظار داشت که رابطه مسالمت امیزی
دورا
را با ایران بنیــان نهد و نمی توان از این کشــور انتظار رفع
اختالفاتش را داشت.
موضوع دیگری که در این بین مطرح می شــود این
اســت که باید توجه داشــت که عربســتان چــه میزان به
امریکا باج داده است که هزینه این همراهی را تقبل کند.
اینکه عربستان هیچ چیزی در سطح بین المللی برای ارائه
به عنوان یک واحد سیاسی بین المللی ندارد ،با اینکه دونالد
ترامپ به عنوان یک تاجــر بین المللی حاضر به حمایت از
این کشور شده ،متفاوت اســت .ترامپ تاجر است .وی
در دوران تبلیغات ریاســت جمهوری اش نیز اظهار داشته
بود که کشورهای حاشــیه خلیج فارس برای تامین امنیت
خود باید هزینه اش را به امریکا پرداخت کنند .این به خوبی
نشان می دهد اگرچه امریکا مایل است تا جهان را کنترل
کند و به عنوان رهبری بالمنازع شناخته شود اما هزینه ان
را از جیب متحدانش می خواهد پرداخت کند.
در ایــن شــرایط احتمــاال در اینــده به یــک پیوند
نوشته شــده میان این دو کشــور نیــز ختم خواهد شــد.
تکلیف منطقه مشخص است ،عربســتان پول می دهد،
امریکا نیز ســاح های خریداری شده عربســتان را روی
مردم منطقه می ریزد .توجیه نیز مشــخص اســت ،ترس
عربســتان و متحدانش از انچه ترامپ و امریــکا از ایران
نزد انها ساخته است .البته سیاست امریکا در منطقه برای
ایران« ،امنیتی کردن» کشورمان است .اعراب باتوجه به
ترسی تاریخی که از ایران دارند و همچنین ترس از دولت
– ملت ســازی نشدن حکومت های شــان ،خود به خود در
گردونه بازی امریکایی ها قرار خواهند گرفت.
سوریه
به طور حتم ،ال ســعود بیــش از هر طــرف دیگری
از دعوت ترامپ بــرای ایجاد مناطق امن در ســوریه ابراز
شادمانی می کند .خواسته ریاض از واشنگتن ،اقدام قاطع
ضد ایران و حزب الله است .سعودی ها هرگز نمی خواهند
که بشار اسد در مســند قدرت در ســوریه بماند .به اعتقاد
تحلیلگران انها حاضرند که هزینه اقدامات نظامی امریکا
در ســوریه را بپردازند ،همان گونه که طی ســال هایی که
از بحران ســوریه می گــذرد؛ از هــر نوع حمایــت مالی و
تسلیحاتی از مخالفان بشار اســد دریغ نکرده و نمی کنند.
عربســتان خود را در یک جنــگ نیابتی با ایــران در زمین
ســوریه می داند .اما انچه از یاد بــرده ،نقش قدرت های
بزرگ و دخالت نظامی روسیه در این کشور است .به عبارت
دیگر ،عربســتان جایگاهی مستحکم در ســوریه ندارد.
یکی به این دلیل که مانند ایران دارای منافع ثابت شــده
استراتژیک در این کشور نیست و دیگر انکه ،با مصالحه
قدرت های بزرگ بر سر بحران ســوریه ،به راحتی از بازی
کنار گذاشته می شود بدون انکه دستاوردی داشته باشد یا
در اینده سیاسی این کشور نقشی را بر عهده اش بگذارند.
فرجام سخن
عربستان در هم نوایی با امریکا شروع به رجزخوانی
علیه ایران کرده است .برخی از زمامداران عربستان با این
تصور که دوران ماه عسل سیاست های ثبات زدای انها در
منطقه با روی کار امدن دونالد ترامپ شــروع شده است،
ایران را متهم به بی ثباتی در منطقه کرده و داد برمی اورند
که ایران باید به مرزهای خود بازگردد .اینکه چرا عربستان
این گونه بی پروایانه در مورد ایران ســخن می گوید ،بیش
از پیش نشان دهنده این است که سیاست های این کشور
عاریه ای و استقراضی از رفتارهای سایر کشورها و به طور
ویژه امریکایی هاســت .بدون شــک ســعودی ها بســیار
خرسند خواهند بود که تنش میان امریکا و ایران باال بگیرد
و تحریم ها و مشکالت ایران بیشتر شــود .انها از طریق
موضع گیری و هر اقدام دیگری تمام تالش خود را به کار
خواهند گرفت تا به ترامپ وانمود کنند که ایران مشــکل
اساســی اســت و محور اصلی گفت وگوی ملک سلمان و
ترامپ در ۲۹ژانویه نیز ایران بود.
گفتارها
کنکاشی در روابط اسرائیل و ترکیه
جغرافیای دور – منافع نزدیک
همایون بشارت
روزنامه نگار
انکارا و تل اویو ،اگرچه از ُبعد مســافت ،کیلومترها با
یکدیگر فاصله دارند اما این دوری نتوانسته جلوی همگرایی
این دو را در زمینه اقتصاد و ائتالف سازی منطقه ای بگیرد.
رژیم نامشروع حاکم بر سرزمین های فلسطین ،امروز بیش
از پیش نیازمند یافتن دوستان مورد اعتماد در خاورمیانه ای
است که هر روز بر احساســات ضد صهیونیستی و ضدیت
افــکار عمومی ملت هــای ســاکن در این منطقــه افزوده
می شود .
روابط انکارا با رژیم صهیونیســتی از زمان به رسمیت
شناخته شدن اسرائیل از سوی ترکیه در سال 1949با فراز و
فرودهای بسیار ناشی اعتراضات متعدد مقامات این کشور
به خشونت نسبت به مردم فلسطین همراه بوده است .ترکیه
نخستین کشــور مســلمانی بود که این رژیم را به رسمیت
شــناخت .از ان پس بود که رژیم صهیونیســتی مهم ترین
حامی تســلیحاتی و نظامــی ارتش ترکیه شــد و همکاری
استراتژیک و دیپلماتیک بین دو کشــور در سطحی عالی
برقرار شد.
هنگامی کــه حــزب
عدالت و توســعه در سال
۲۰۰۲به قدرت رسید،
سیاســت خارجــی
انــکارا به ارتعاشــات
بی نظمی شباهت
پیدا کــرد کــه نــام ان را «به صفر رســاندن مشــکالت با
همسایگان»«،حداکثریکپارچگی»و«دیپلماسیمنظم»
گذاشــتند .ولی این هرج و مرج و روابــط بی نظم از منطق
داخلی برخوردار بود .عضویت در ناتو و عضویت در اتحادیه
اروپا اولویت های راهبردی نخبگان سیاســی ترکیه بوده و
است .اردوغان و ریاست حزب وی با مساله دیگری روبه رو
شدند که چگونه اعتبار خود را در صحنه سیاست خارجی باال
ببرند ،به عنوان «شریک ویژه» غرب شناخته شوند و در عین
حال حمایت مردم کشور را از دست ندهند.
ارزش های اسالمی که رهبران حزب عنوان می کردند
تنها ابزاری بود که اردوغان برای به دست اوردن «موقعیت
ویژه برای ترکیه» انتخاب کرده بود .این پاسخ وی به رشد
ملی گرایی در کشور و تمایل نخبگان سیاسی ترکیه به کسب
برتری منطقه ای بود .اردوغان در تالش خود برای به دست
اوردن امتیازات هر چه بیشتر در چشم جهان اسالم ،ترجیح
داد نسبت به اسرائیل مواضع شدیدی اتخاذ کند که این امر
ناگزیر باعث بحران روابط و بالطبع کاهش امکانات ترکیه در
زمینه مانورهای دیپلماتیک گردید .اولین بحران در روابط
بین ترکیه و اســرائیل زمانی رخ داد که انکارا به منظور باال
بردن اعتبار خود در میان رای دهندگان مســلمان در فوریه
سال ۲۰۰۶اولین کشوری شد که خالد مشعل رهبر حماس
بعد از پیروزی در انتخابات فلســطینی از ان دیدار به عمل
اورد .در نتیجه بحرانی که بروز کرد ،البی اسرائیلی حمایت
خود را از ریاست جدید ترکیه سلب کرد.
ولی این تــازه اول کار بود ،مذاکرات بین اســرائیل
و ســوریه با میانجی گری ترکیه در سال ۲۰۰۷برگزار شد.
ترکیه با موفقیت بین طرفین میانجیگری می کرد و به نظر
می امد که تا دستیابی به هدف مطلوب انکارا یعنی کسب
احترام ویژه و امکان حل و فصل مهمترین مسائل منطقه
فاصله ای باقی نمانده است .ولی مذاکراتی که به موفقیت
نزدیک بود ،به وسیله عملیات «سرب مذاب» قطع شد که
روز ۲۷دسامبر سال ۲۰۰۸توسط تل اویو در نوار غزه شروع
شد .تالش های انکارا برای ایفای نقش ویژه در گفت وگوی
غرب با ایران درباره برنامه هســته ای ایران به همین اندازه
ناموفق بود .انکارا بر اهمیت روابط شراکت با ایران و اینکه
از تحریم هایی که واشــنگتن در ژانویه ســال ۲۰۱۲علیه
جمهوری اســامی اعمال کرد ،حمایــت نمی کند ،تاکید
می کرد .اردوغان حق ایــران برای انــرژی صلح امیز را به
رسمیت شــناخته و می گفت که به کسی اجازه نخواهد داد
بین ایــران و ترکیه تفرقه بینــدازد .ولی ترکیــه همزمان با
صادر کنندگان حامل های
این ســخنان دنبال
انرژی برای جایگزینی ایران در بازار خود می گشــت و تانر
ییلدیز ،وزیر انرژی همیشــه بر ضرورت توسعه حامل های
انرژی از عربستان سعودی ،لیبی و به ویژه اذربایجان تاکید
می کرد .این عدم پیگیری در همه زمینه ها مشاهده می شد.
مسئوالن ترکیه ســعی می کردند با پادشــاهی های عربی
«روابط ویژ ه ای» برقرار کنند ولی یک روز بعد از ان اردوغان
اعالم می کرد که گســترش بیــش از حد فعالیــت خارجی
پادشاهی های خلیج فارس و اشــاعه وهابیت از طرف انها
باعث نگرانی او می شود .ولی واقعیت جالب این است که
نه تنهاعبداللهگل،رئیس جمهورفعلیترکیه ۸سالبه عنوان
مشاور اقتصادی بانک اسالمی توسعه در جده (عربستان
ســعودی) کار کرده و بعضی سیاســتمداران بانفوذ کنونی
ترکیه با ان پادشــاهی پیوندهای نزدیکــی دارند ،بلکه هر
سال از پادشاهی های «منطقه خلیج فارس» به ترکیه ۶الی
۱۲میلیارد دالر «پول سبز» ارسال می شود .همین امر باعث
شــک و تردید درباره خلوص اظهارات ضد سعودی رهبران
سیاسی ترکیه می شــود .این عدم پیگیری به قدری اشکار
بود که نمی توانســت موجب مجازات نشود« .گفت وگوی
ویژه» با تهران بر قرار نشــد و با ریاض و دوحه توافق تمام
عیار درباره ســوریه و «اباد کردن ان بعد از اســد» حاصل
نشــد .در نتیجه ،دور جدید بحــران روابــط دوجانبه مانند
جنجال در داووس ۲۰۰۹-و قضیه «نــاوگان ازادی» بروز
کردند .ائتالف مذکور با وجود همه پیچ و خم های روابط و
رسوایی های علنی به حیات خود ادامه داده است.
مثلث | شماره 346
گفتارها
21
گفتارها
22
مثلث | شماره 346
گفتارها
از مهم تریــن عوامــل تعیین کننده ای کــه در روابط
ترکیه در دوران تصدی مســئولیت حزب عدالت و توسعه با
دولت اشغالگر قدس نقش داشته اند می توان به این موارد
اشاره کرد.
.1ایجاد روابط دو جانبه ای که طی ده ها سال برقرار
بوده و توان و یا قصد هیچگونه تغییری در ان نداشتند.
.2مراعات شــرایط حاکم بر کشــور ترکیه در دورانی
که حزب عدالت قدرت را به دســت گرفت و به ویژه سیطره
نظامی ها بر سیاست کشور ترکیه که در اصل نظامی ها روابط
ویژه ای با اسرائیل داشتند.
.3اینکه قرار دادن ایــن رابطه ضمن چارچوب طرح
کلی امنیت ملی ترکیه و منافع این کشــور که توسط حزب
توسعه تفسیر مجددی از ان شد.
.4نظریه این حــزب در خصوص ضــرورت انعطاف
سیاســی در جهت منافع اقتصادی در سیاســت خارجی ،و
روابط مستحکم میان این دو کشور ،در شرایط روابط طبیعی
با دیگر کشورها و محافظت بر برقرار ماندن روابط تجاری،
اقتصادی وجود اختالف های سیاســی و درســت همان
اقدامی که ترکیه پس از بحران کشتی مرمره انجام داد.
.5دوری ترکیه از مقابله مستقیم و شدید با هر طرف
دیگر و مشــکل بودن ادامه مســیر بدون داشــتن شریک
منطقه ای بدون توجه به میزان و شدت لحن طرف دیگر.
.6رابطه با دولت اشــغالگر به عنوان بخشی از روابط
ترکیه با غــرب و امریکا ،اتحادیه اروپــا و پیمان اتالنتیک
شمالی به شمار می رود و کلیدی برای جلب اعتماد انها در
جهت برقراری روابط حسنه و یا حداقل روابط غیر بحرانی با
دیگر کشورهاست.
.7نیاز ترکیه به اســرائیل در چندین زمینه مختلف به
ویژه همکاری های امنیتی و پیشرفته کردن صنایع دفاعی
به خصوص در دوران حکومت اول حزب عدالت و توســعه
در ترکیه.
.8رعایت تدریجی بودن روابط ،به نحوی که قدرت
حزب توسعه در داخل در روابطش با دولت اشغالگر منعکس
شود تا از برخی تعهدات این حزب ،به تدریج کاسته شده و
منجر به بروز بحران های شدید با غرب و بر ضد انکارا نگردد.
.9محدود نگاه داشتن تالش های عربی و بین المللی
در تعامل با مســاله فلســطین و پای بند کردن انهــا به راه
حل سیاسی متناســب با نظریه منحل کردن هر دو دولت و
تالش کشورهای عربی برای صلح و دعوت از حماس برای
مشارکت در عملیات سیاسی و تسویه حساب های داخلی.
.10عدم خروج از مرز های تعیین شده برای حمایت
سیاسی ،رسانه ای و مالی به گروه های فلسطینی با در نظر
گرفتن اینکه کمک های مالی تنها در چارچوب کمک های
غذایی و بشردوستانه برای انجام پروژه های زیرساختی به
نحوی که به روابط با دولت اشغالگر اسیبی نرساند ،البته تا
پیش از بروز بحران با اسرائیل.
بر اساس انچه که گفته شد ،دولت ترکیه در حال حاضر
تمام تالش خود را به کار گرفته تا ائتالف جدیدی را با حضور
رژیم صهیونیســتی در منطقه به وجود اورد؛ ائتالفی که به
نظر می رسد عربستان ســعودی نیز نقش مهمی در ان ایفا
کند .به نظر می رســد که پس از اظهارات «دونالد ترامپ»
رئیس جمهــوری ایاالت متحــده امریکا مبنــی بر تصمیم
واشنگتن برای ایجاد مناطق امن در ســوریه ،دولت انکارا
انگیزه بیشتری برای تشکیل یک ائتالف جدید در منطقه
پیدا کرده باشد ،چراکه ترکیه طی ســال های گذشته بارها
خواستار حمایت دولت اوباما از ایجاد منطقه امن در سوریه
شده بود؛ درخواستی که هیچ گاه مورد حمایت قرار نگرفت.
بر همین اساس ،انکارا در صدد اســت تا از طریق تحکیم
روابط خود با رژیم صهیونیستی ،از فرصت به وجود امده برای
تحقق اهداف خود به ویژه در سوریه نهایت بهره برداری را
داشته باشد.
اغما
درگام اول
اولین اقدام ناطق نوری پس از
درگذشتهاشمیرفسنجانی
چیست؟
مسعود ندافان
روزنامه نگار
دیگر خرداد ،ماه رخدادهای مهم سیاســی نیســت؛
روزهایپرحادثهتکرارمی شوند.درمیانبهتجهانی ترامپ
در کاخ سفید حضور پیدا می کند و هاشمی رفسنجانی ستون
اصلی حمایتی جریان اصالحات و دولت یازدهم درگذشت.
گویا مصائب حســن روحانی برای اســتمرار دولت یازدهم
در اردیبهشــت 96پایان ندارد .در میان ایــن تحوالت نام
ناطق نوری بار دیگــر بر زبان سیاســتمداران و تحلیلگران
جاری شده است؛ ایا بار دیگر شــیخ نور ردای حضور جدی
در منازعات سیاسی کشور را دارد؟ ایا او پس از رخت عافیت
رهبری ائتالف سیاســی 92را بر عهده خواهــد گرفت و یا
اقدامات انفرادی ولی پردامنه سیاسی خود را ادامه می دهد؟
هاشمی یار قدیمی؛ اصالحات رقیب پیشین
دوم خرداد ،1376اغاز اصالحات و پایان راست بود .با
فروپاشی شوروی ،چپ ها دچار بحران هویت شدند؛ انان که
با نگرش های چپ گرایانه اسالمی سخن از مبارزه با استعمار
برای استیالی مســتضعفین می دادند؛ تحوالت جهانی را
به سمت برپایی نظام لیبرالیستی می دیدند .چپ های دهه
شصتبا«اتفاق»خردادپر رخداد 1376بهجریاناصالحات
تغییر هویتی دادند و شانه به شانه دشمنان پیشین خود قرار
گرفتند؛ «مذاکــره با امریکا» ارزوی انان شــد .ان ســوی
سپهر سیاست کشور راست نشین ها بودند؛ انان دل در گرو
هاشمی رفسنجانی داشتند .ناطق نوری خود را ادامه دهنده
راه هاشمی رفسنجانی می دانست؛ اما مردم خسته از سردار
سازندگی بودند؛ سازندگی به سبک هاشمی رفسنجانی یعنی
روایتی از افزایش فاصله طبقاتی و تئوریزه ســازی اشرافیت
ساختاری در خطبه های نماز جمعه رئیس جمهور وقت بود.
حاال راســت گرایان همنوا با سردار ســازندگی بودند! گویا
برچسب سرمایه داران حجره نشین با سردار سازندگی همنوا
شده بود .ســرانجام چپ گرایان فرصت را برای نقاب جدید
بانام«اصالحات»مناسبدیدند.ناطقنوریپیرامونچرایی
شکست خود ،حمایت از هاشمی رفســنجانی و فضاسازی
رسانه ای را مهم ترین دلیل دانست؛ شیخ کهنه کار نوشت:
«مسالهدیگراینبودکهوقتیمنازسیاست هایاقتصادی
دولت و شخص ایشان دفاع کردم ،می گفتند« :پس ناطق
که شق القمری نمی کند و تحولی در کشور ایجاد نمی شود؛
اوهمراهرفسنجانیراادامهمی دهد ».طبیعتااینجریاناثر
خود را روی ارا می گذاشت .درواقع یکی از عواملی که سبب
ی هاشمی ،به این
شــد من رای نیاوردم ،حمایت من از اقا
بیانی که عرض کردم ،بود و حمایت از اقای هاشمی چوب
خوردنداشت».همچنینناطقنوریدرکتابخاطراتخود
نسبت به پروپاگاندای رسانه ای اصالح طلبان و موج تخریب
این جریان سیاسی علیه وی می گوید« :جنگ روانی علیه
من بسیار شدید بود و متاســفانه کسی هم این ها را پیگیری
نکرد .بیشترین تهمت ها به من زده شد و انعکاس ان به این
صورت بود که دیگران خیلی مظلوم واقع شدند .مثال اینکه
اگر فالنی بیاید ،مثل طالبان عمل می کند .انها با تبلیغات
خود فرصت فکر کردن و اندیشیدن را از مردم گرفتند که این
از مصادیق استثمار فکری است .این را اختناق می گویند،
این ضد ازادی است که با بمباران تبلیغاتی جلوی فکر مردم
را بگیرند ،اصال از انها ازادی فکر را گرفتند و افکار مردم را به
یک سو کانالیزه کردند».
اقدام مشترک؛ «نه» به احمدی نژاد
هیمنه سیاسی ناطق نوری در خرداد 1384شکست
و در ســوم تیر پایان یافــت .حضور محمــود احمدی نژاد
اخرین پتک بر پیکر راست نشین ها بود؛ هرچند احمدی نژاد
خود را «مــردی از جنس مــردم» می نامید ولــی تحوالت
سپهر سیاست کشــور خبر از شــکل گیری «اصولگرایی»
خبر می داد .ناطق نــوری این گونه از جلســات انتخاباتی
با شــهردار تهران روایت می کند« :اقــای احمدی نژاد هم
جزو همین ها کاندیداها بود .ایشــان می گفت«:من طرح
برای اداره کشــور دارم و بقیه نامزدها ندارند .شما هم اجازه
نمی دهید من طرحــم را بدهم ».ما بــا کاندیداهای دیگر
2جلسه داشتیم ،با ایشان 3جلســه برگزار کردیم .یک روز
به اقای باهنر گفتم یک وقتی به اقــای احمدی نژاد بدهید
گفتارها
مراسم هفتم درگذشت هاشمی رفسنجانی اوج حضور
ناطق نوری بود؛ او از نامهربانی نســبت بــه یار قدیمی اش
گالیه کرد و هاشمی را «اپوزیسیون» ندانست و او را مصداق
ایاتی از قران دانســت! و ســپس در جایگاهی فراجناحی
خواهان همگرایی سیاسی در کشور شــد و اظهار داشت:
«من از بــرادران و خواهران ایرانــی ام به عنوان یک طلبه
کوچک خواهش می کنم از چپ و راســت تا اصالح طلب،
اصولگرا و اعتدال گرا ایــن اجتماعی که کردید را همچنان
داشته باشید و این اجتماع با تفکرات ،عقیده ها و گروه های
متفاوت منافات ندارد .در مشترکات باهم باشید و درجایی که
اختالف نظر وجود دارد بنشینید و اختالفات را حل کنید .اگر
هم قانع نشدید تهمت نزنید ».گام اول ناطق نوری پس از
عبورغلیان هایاحساسیمراسمهفتمهاشمیرفسنجانی،
با ایده «بازنگری در قانون اساسی» اغاز شد تا روایتی کالن
از برنامه سیاسی جدید او باشد؛ ناطق نوری اظهار داشت:
«بنده قائل هســتم به اینکه هنوز هم قانون اساسی ما نیاز
به بازنگری دارد و نظام ما نیاز به بازســازی دارد .نارسایی ها
در این ســاختار وجود دارد که باید ان را درست کرد .بعضی
نارسایی های رفتاری را هم من معلول این نقصان ساختاری
می دانم .به باور من ماهم ازنظر رفتاری و هم ازنظر ساختاری
مشــکل داریم ».هرچند او مختصات برنامه سیاسی جدید
خود را به اینده موکول کرد؛ اما ســخن از بازنگری در قانون
اساسی نشان می دهد که ابعاد حضوری ناطق نوری در عصر
سرنوشــت ناطق نوری بــار دیگر به «راه هاشــمی»
گره خورده است؛ راهی که شکســت دوم خرداد 76را برای
او رقــم زد و همچنین مهر او از دل حامیــان اصولگرایان با
همراهی یار قدیمی اش در انتخابات ریاست جمهوری دهم
از بین رفت .ناطق نوری همان طور که در اولین سال حضور
احمدی نژاد در سیاست ورزی کشور گفته بود؛ «انفرادی در
سیاست» فعالیت کرد و همچنین به روایت خودش که «در
دنیای سیاسیون باید عمر سیاسی برای خود تعریف کنند،
کهنه کارهای سیاســی باید به اتاق فکر بروند ».انتخابات
ریاســت جمهوری یازدهم را از اتاق فکر مشترک مدیریت
کرد .حاال همه نگاه ها به سوی او خیره شده است؛ ایا ناطق
نوری جانشــینی هاشــمی رفســنجانی برای ائتالف 92را
قبول می کند؟ او به صراحت در پاســخ به یادداشت حسین
شریعتمداری اعالم کرده است «من جذب اصالح طلبان
نشده ام و کار خودم را می کنم» و همچنین طبق عهد دهه
80خود که اظهار داشــته بود «من از کار تشــکیالتی کنار
کشیدم» ،بار دیگر به کار تشکیالتی دعوت شده است .به
نظر می رسد که در شــرایط جدید ناطق نوری تردید دارد که
جایگزینهاشمیرفسنجانیبشود؛اورسمپهلوانیرابهخود
می شناسدومی داندکهاصالح طلباناهلمروتنیستند.در
نگرش تحلیلی ناطق نوری ،اصالح طلبان خواهان رهبری
موسمی وی تا انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم هستند و
این خط قرمز اوســت .خبرهای جدید از اردوگاه اصالحات
مبنی بر ایده اشــتی ملی و اعالم تالش هــای برای ترمیم
مناســبات با حاکمیت حتی با پذیرش اشــتباهات فتنه 88
نشان دهنده این است که تمایل پذیرش رهبری ناطق نوری
در جبهه اصالحات وجود جدی ندارد اما از ان ســو هرچند
ناطق نوری تمایلی برای رهبــری جریان اصالحات را ندارد
و خط بازگشت دشمنان سیاســی خود را احساس می کند،
بنابراین احتمــاال او فقط یکی از بازیگــران مهم اتاق فکر
استمرار دولت یازدهم برای چهار سال اینده باشد.
مثلث | شماره 346
سرنوشــت ناطــق نــوری بــار دیگــر به
«راه هاشــمی» گره خــورده اســت؛ راهی که
شکســت دوم خرداد 76را بــرای او رقم زد و
همچنین مهــر او از دل حامیــان اصولگرایان
بــا همراهــی یــار قدیمــی اش در انتخابــات
ریاست جمهوری دهم از بین رفت
چشم انداز؛ تردید ناطق
گفتارها
چون می گویند من برای اداره کشــور یک طرح ویژه دارم.
جلســه زمانش هماهنگ شد و ایشــان به همین دفتر بنده
امد و مرحوم اقای عسگراوالدی ،باهنر ،بنده و برخی دیگر
از دوستان بودند .ایشــان در ان جلسه 2ساعت طرحش را
توضیح داد .بنا هم بود تا پایان صحبت ایشان حرفی نزنیم.
ایشان وقتی صحبتش را تمام کرد .من رئیس جلسه بودم و
اگرچه منشی جلسه فرد دیگری بود ولی برای اینکه مطالب
یادم بماند چیزهایی را می نوشــتم که خود ان نوشــته ها 4
صفحه شــد! قبل از اینکه من صحبت کنــم ،مرحوم اقای
عسگراوالدی رو کردند به بنده و حرفی زدند که شاید شما هم
تا االن نشنیده باشید .اقای عسگراوالدی گفت« :این برادر
ما احساس می کند که اسالم را فقط او می شناسد ،این برادر
ما احساس می کند انقالب را فقط او درک کرده است .این
برادر ما احساس می کند امام را فقط او می شناسد ».بنده هم
خطاب به اقای احمدی نژاد گفتم«:اقای احمدی نژاد! من
حرف های شمارا خیلی دقیق گوش دادم حقیقتا هرچه دقت
کردم،هیچنفهمیدم .یاسطحمعلوماتشماخیلیباالاست
و ما نمی فهمیم شما چه می گویید یا اینکه حرف های«باال
ابــری» می زنیــد ».دهه 80برای هاشــمی رفســنجانی،
رفیق دیرین ناطق نوری هم عصر عســرت بود؛ هاشــمی
رفسنجانی طعم شکست را در دو انتخابات 84و 88چشید.
او شکست پذیر نبود؛ فرجام انتخابات ریاست جمهوری نهم
را به خدا سپرد و خرداد 88را با نامه بدون سالم به رهبر معظم
انقالب و عدم حضور در مراسم تحلیف پایان داد و تا نزدیکی
حذف از سیاســت ورزی رســمی کشــور پیش رفت .اقدام
مشترک هاشمی رفسنجانی و ناطق نوری حذف احمدی نژاد
و تفکرات نزدیک به او بود؛ هرچند ســویه های این جدال
گریبانگیر اصولگرایان نیز شد .انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم ماحصل مدیریت اتاق فکر هاشــمی رفســنجانی
و ناطق نوری بود؛ انان با تیزهوشــی راســت گرایان را علیه
اصولگرایان مدیریت کردند و پیش شرط انصراف علی اکبر
والیتی را انصراف ســعید جلیلی دیکته کردنــد؛ عارف را با
مرقومه دستوری رئیس دولت اصالحات مجبور به انصراف
کردند تا همه شــرایط برای حضــور حســن روحانی بدیل
هاشمی رفسنجانی در دهه 90مهیا شود.
گام اول؛ بازنگری در قانون اساسی
بدون هاشــمی ،فراتر از جناح بندی مرسوم سیاسی است و
او برای تحقق طرح خود نیاز به همگرایی همه جانبه دارد.
23
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
ملی گرایی در عصر جهانی شدن
ترامپ به نیازهای داخلی توجه می کند یا مسائل خارجی؟
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 346
توسعه اقتصادی
نشــر نی به تازگی کتــاب دوجلدی «توســعه
اقتصادی» اثر واین نافزیگر ،استاد ممتاز دانشگاه
ایالتی کانزاس را منتشــر کرده کــه در ان به تجزیه
و تحلیل اقتصادهای رو به توســعه اســیا ،افریقا و
اروپای شــرقی و مرکزی می پــردازد .دامنه مطالعه
نافزیگر حدود ۸۵درصد جمعیت رو به توسع ه جهان
را دربر می گیرد .این کتاب به منظور افزایش شناخت
دانشــجویان علم اقتصــاد ،پژوهشــگران اقتصاد
توسعه و عالقه مندان به این حوزه نوشته شده است.
نویســنده در کتاب حاضر مســائل اروپای شرقی و
مرکزی و شــوروی ســابق ،فروپاشــی سوسیالیسم
دولتی و گذار به اقتصاد ازاد و اصالحات اقتصادی
این کشورها و نیز گذار چین به اقتصاد بازار را تحلیل
می کند .نافزیگر عالوه بر مسائل کشورهای در حال
صنعتی شدن در شرق و جنوب شــرق اسیا از جمله
تایوان ،کره جنوبی ،ســنگاپور ،مالــزی و اندونزی،
به مشکالت حاد کشورهای جنوب صحرای افریقا
نیــز می پــردازد .مطالعه حاضــر عالوه بر شــوک
جانبی قیمت و بحران بدهی ،کمبــود فزاینده مواد
غذایی ،فقــر روســتایی ،تراکم جمعیت شــهری و
ســقوط دســتمزدهای واقعی را نیز در کشــورهای
جنوب صحــرای افریقا بررســی می کنــد .نافزیگر
این مشــکالت را تبیین کننــده واکنــش ناکافی به
تعدیل ،اصالحــات و ازادســازی می داند که اغلب
صنــدوق بین المللی پول یا بانــک جهانی به عنوان
اخریــن را ه چاره تحمیــل می کننــد .او درعین حال
تاکیــد دارد که مســائل نپــال ،میانمــار ،کامبوج و
هائیتی به اندازه مشکالت افریقا جدی اند .نویسنده
همچنین رشد ســریع اخیر هند ،لهســتان ،برزیل،
چین و کشــورهای حاشــیه اقیانوس ارام و نیز رشد
کند کشــورهای کمترتوســعه یافته از جمله جنوب
صحرای افریقا را نیز توضیح می دهد .ظهور و سقوط
الگوهای مبتنی بر روسیه ،ژاپن ،چین ،تایوان ،کره
و امریکای شــمالی ،ارزیابی کمک به کشــورهای
عقب مانده ،بررســی اینکه ایا فنــاوری اطالعات و
تلفن های همراه می توانند کشورهای فقیر را از راهی
میانبربهشکوفاییاقتصادیبرسانند وچگونگیتاثیر
بحران های جهانی و بازارهای تجارت و ســرمایه بر
کشورهای رو به توسعه ،از دیگر مباحث کتاب حاضر
است .کتاب حاضر نشان می دهد توسعه اقتصادی
ورشداقتصادیبهیکمعنانیستند.رشدممکناست
برای توسعه الزم باشد اما کافی نیست» .
محمدامیــن قانعی راد ،جامعه شــناس معتقد اســت
ی که امریکا در
جهانی شــدن ابعاد مختلفی دارد اما از انجای
عرصهسرمایه داریپیشگاماست،شایدبهترباشددرتحلیل
ی ترامپ بر «جهانی شدن سرمایه»
سیاســت های مهاجرت
تمرکز کنیم؛ هرچند نمی توان در فرایندهای جهانی از نقش
«فرهنگ» چشم پوشید .او با اشــاره به انتقال سرمایه ها به
کشورهایاسیایی،امریکایالتینوافریقاوگسترشامکانات
کاریوتولیدیدراینمناطقادامهمی دهد«:علتاینانتقال
سرمایه از این جهت است که سطح دستمزدها در کشورهای
اسیاییوامریکاییپایین تراستوهمینامرهزینه هایتولید
راکاهش می دهد ،در نتیجه میزان بهره وریسرمایه افزایش
می یابد ».این جامعه شناس می گوید« :اگر بر اساس منطق
سرمایه داری به اقتصاد امریکا نگاه کنیم ،خواهیم پذیرفت
که سرمایه داری میل به «جهانی شدن» دارد .در جریان این
جهانی شدنهرچندممکناستپولزیادیبهسرمایه داران
امریکاییمنتقلشوداماشهروندانعادیهمچنانشغلندارند
و از بیکاری رنج می برند .این اتفاق ،براساس منطق اقتصاد
و سرمایه داری ،قابل توجیه است ».قانعی راد تاکید می کند:
«فارغازنگاه هایسرمایه دارانه،اگرازدرونیکمنطقملی،
اجتماعی،سیاسیوفرهنگیبهاینمسالهنگاهکنیم؛«منطق
ملی گرایانه»راباان«منطقسرمایه داری»درتعارضخواهیم
دید که می تــوان از ان با عنوان تعارض میــان «ایدئولوژی
ملی گرایانه»و«ایدئولوژیجهانی شدن»یادکرد .ترامپدر
دســته «ملی گراها» قرار می گیرد و سیاست های مهاجرتی
او نیز برامده از همین «ایدئولوژی های ملی گرایانه» اســت
که در تعارض با گرایش های جهانی شــدن سرمایه است».
او می گوید« :برخالف اینکه انتظار می رود امریکا همواره از
«جهانی شدن» دفاع کند ،سیاستمداری چون ترامپ ظهور
می کندکهازقضااز«محلی شدن»سخنمی گویدواینجاست
کهمیانابعاد«فرهنگی»و«سیاسی»جهانی شدنبااقتصاد
سرمایه داری تعارض به وجود می اید .اینک ه ترامپ و دستگاه
اداریاوچگونهبتواننداینمشکلراحلکنندکهضمنحمایت
ازمردمامریکا،سرمایه داریبابحرانمواجهنشود،کارپیچیده
و مشکلی اســت ».این جامعه شــناس ابراز عقیده می کند:
«سیاست های ترامپ،درچنینتعارضبزرگیقرارمی گیرد؛
او از یک طرف ،یک سرمایه دار است و باید به منطق جهانی
ســرمایه توجه کند و از طرف دیگر ،سیاســتمدار یک کشور
خاص است و باید خواسته ها و مطالبات متعارف شهروندان
رادرنظربگیردوایندوتعارضیراایجادمی کندوبیرونامدن
ازاینتعارضنیازبهبرنامه هایپیچیدهوحساب شدهدارد».
قانعی راد در ادامه می گوید« :ترامپ با پشــتوانه «مطالبات
محلی»رویکارامد؛باطرحکردناینکهامکاناتکاریجامعه
امریکارامهاجرینغیرقانونیازمکزیکوجاهایدیگرتامین
می کنندومابایدمانعوروداینهاشویمودیواربکشیموامکانات
اقتصادیرادراختیارشهروندانامریکاییبگذاریم.بههمین
دلیلسیاست هایمحدودکنندهمهاجرتیرادرراستای«تامین
نیازهایمحلیشهروندانخود»قراردادهاست».اوباتاکید
ت ترامپ نژادپرستانه نیست ،تاکید می کند:
بر اینکه اقداما
«اونمی گویدخونامریکاییبرترازخوناسیاییاست،بلکه
می گویدمی خواهمامکاناترادراختیارمردمامریکاقراردهم
وبهمنارتباطینداردکهخاورمیانهدچارمشکلاست؛بنابراین
بایداینسیاست هارابیشتر«ملی گرایانه»تلقیکرد».
درباره زبان فارسی
غالمعلــی حدادعادل ،رئیس بنیاد ســعدی پانزدهم
بهمن ماه در نشستی صمیمانه با دانش اموختگان لبنانی در
دانشگاه هایایرانواستادانوفارسی اموزانلبنانیدرمحل
رایزنی فرهنگی جمهوری اســامی ایران در بیروت ،حضور
یافت .او با تشــریح فعالیت ها و ماموریت های فرهنگستان
زبان و ادبیات فارسی در داخل ایران و بنیاد سعدی در خارج
از ایران برای اموزش و ترویج زبان فارســی اظهار داشــت:
«امروزبهلبنانامده ایمتابارایزنیومشورتبتوانیمبهبهترین
راه کارها برای اموزش زبان فارسی در سطوح مختلف دست
یابیم».حدادعادلبابیاناینکهملت هایمسلماندریکصد
سال اخیر با راه یافتن تمدن غربی و استکباری به کشورهای
اســامی ،یکدیگر را فراموش کرده و از هــم دور افتاده اند
و ارتباطاتشــان ضعیف شــده ،ادامه داد« :امــروز زمان ان
فرارسیدهتابهروزهایروابطنزدیکوهمکاری هایخوبدر
گذشته بازگردند و در کنارهمقرارگیرند».رئیس بنیادسعدی
خاطرنشــان کرد« :یکی از راه های نزدیک شدن و برقراری
و تقویت پیوندهای میان ملت های مســلمان این است که
غالمعلیحدادعادل
زبان هاییکدیگررافرابگیرندوبیاموزند».حدادعادلبابیان
اینکه در ایران زبان عربی هیچ گاه غایب نبوده ،تصریح کرد:
«حتی استادان ادبیات و زبان فارسی و علمای حوزه علمیه با
زبانعربیاشناهستندودرایرانساالنهسههزارکتاببهزبان
عربی منتشر و این زبان در مقاطع مختلف تحصیلی تدریس
می شود».رئیسبنیادسعدیادامهداد«:بعدازظهوراسالم
اگرچه مردم ایران زبان فارسی خود را حفظ کردند اما از دل و
جانبهاسالمگرویدندوفداکاری هایزیادیبرایحمایتاز
این دین مبین داشته اند ».او به قدرت و ظرفیت زبان فارسی
اشاره کرد و گفت« :اسالم زمانی که به سمت شرق پیشروی
کرد و به ایران رسید ،زبان فارســی حامل اسالم شد و فارس
زبانان دین اسالم را در کشــورهایی مانند هند و چین ترویج
کردند ».حدادعادل با بیان اینکه برای فارسی اموزان افقی
تازه و نو و حتی شرایط مناســب تری برای کسب و کار فراهم
خواهد شــد ،ادامه داد« :از دیگر مزایای کســان
ی که زبان
فارسی می اموزند این است که با یک هزار سال فکر و اندیشه
مسلمانایرانیاشنامی شوند».
غیرمحرمانه با استارت اپ ها
رابطه دوسویه
ایا فضای کسب و کار متحول شده است؟
نسبت دین و محیط زیست چگونه است؟
جامعه شناسی پدیده کولبران
از توسعه نامتوازن تا فقر مطلق
محمد ساالر کسرایی عضو هیات علمی پژوهشگاه
علوم انســانی و مطالعات فرهنگی در نشســت «نگاهی
جامعه شــناختی به پدیده کولبران» که در سالن حکمت
پژوهشگاه علوم انســانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد،
گفت « :پدیده هایــی مانند کولبران یکی از نشــانه های
توسعه نامتوازن است؛ یعنی 10برنامه توسعه در قبل و بعد
از انقالب به نحوی ناکام بوده و بحث کولبری و کارگران
فقط مختص کردستان نیست بلکه این پدیده ظاهرا یک
پدیده عمومی و مشکل توسعه اســت که می توان از ان
به عنوان توســعه نامتوازن نام بــرد ».او همچنین گفت:
«یکی از مشــکالت جامعه مــا در زمینه نوســان قیمتی،
نفت اســت .ما هیچ گاه منابع پایداری بــرای برنامه های
توسعه نداشــته ایم .ما تعادل در برنامه هایمان نداریم و
از وجود تشکیالت اداری سالم و موثر برخوردار نیستیم.
در جامعه امروز از فساد سیســتماتیک صحبت می شود؛
یعنی دستگاه هایی که برای کنترل فساد طراحی شده اند
خودشــان دچار مشکل شــده اند ».کســرایی با اشاره به
اینکه فقــر پدیــده ای چندبعدی اســت گفــت« :از بعد
جامعه شناســی ،فقر به معنــای کمبود دارایــی ،درامد و
خدمات عمومی اســت .بعضی فقر را شــرایطی می دانند
که میزان درامد در یــک پنجم توزیع درامد قرار داشــته
باشد .ما با فقر مطلق و فقر نســبی در تعاریف مواجهیم.
در تعریف فقر مطلق اشــاره به حالتی می شــود که فرد با
فقدان منابــع الزم برای بقــا روبه رو اســت .ادم هایی که
زیر برف گرفتار شــدند با فقــدان منابع برای بقــا روبه رو
هســتند .ادم های زیرپل هــا و کارتن خواب ها و ...دچار
فقــر مطلق انــد ».عضــو هیات علمی پژوهشــگاه علوم
انسانی و مطالعات فرهنگی گفت« :عوامل دیگری مانند
عدم تعــادل در اقتصــاد و رانتی بودن اقتصــاد در جامعه
ما وجود دارد .اقتصادهای رانتی همیشــه ایجاد فســاد
می کنند .توسعه نامتوازن بخشــی را بسیار فقیر می کند و
سبب ایجاد گسست های اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی
و سیاسی می شود ».کسرایی تاکید کرد« :مرکز -پیرامون
شدن شهرها و کل کشور ،یعنی اینکه تهران از همه چیز
برخوردار اســت و بقیه نقاط ایران از انها محروم هستند.
این درباره شــهرهای کوچکتر هم صادق اســت و هرچه
به ســمت شــهرهای مرزی پیش بروید این شکاف بیشتر
می شود .پدیده جهان سومی «مرکز -پیرامونی» به شدت
در کشــور ما گســترش پیدا کرده اســت ».او گفت« :از
دیگر ویژگی های توســعه نامتوازن ،کاریکاتوری شــدن
توسعه اســت؛ یعنی برخی قســمت ها بســیار پیشرفته و
برخی دیگر بسیار پسرفته است .توسعه نامتوازن موجب
افزایــش اســیب های اجتماعی می شــود و بــه افزایش
فساد سیســتماتیک می انجامد ».کســرایی یاداور شد:
«مســاله ما امروز فقط کولبران نیســت بلکه بســیاری از
قشــرهای دیگر جامعه هستند و مســاله اساسی تر از این
حرف هاست .اینها نشــانه ها و پیامدهای توسعه ناپایدار
هستند».
سینما در قاب اگزیستانسیالیسم
تاثیر رویکرد فلسفی بر پرده نقره ای
رش د 5٨4د رصد ی
نقد ینگی د ر 10سال
مثلث | شماره 346
امارها می گویند ١٠٠٠هزار میلیــارد تومان پول
د ر بانک ها سپرد ه شد ه است .این عد د حجم شبه پولی
ید هد .
است که یکی از اجزای نقد ینگی کشور را شکل م
وقتی چرایی رشد نقد ینگی کشور را می خواهیم بررسی
کنیم باید به این عد د بزرگ توجه د اشته باشیم؛ عد د ی
که د ر ســپر ده های بانکــی جاخوش کــرد ه و به خود ی
خو د توانسته با تخصیص سو د بانکی بخش از نقد ینگی
کشور (شبه پول) را حد و د ١٨٠د رص د د ر 10سال گذشته
ید ه د نقد ینگی
افزایش د هد .امار بانک مرکزی نشان م
کشور از سال ٨٦تا شهریور 5٨4 ،٩5د رص د رش د د اشته
که نرخ سو د بانک ها به طور میانگین ١٨٠د رص د از این
ع د د را سهم گیری کرد ه است .همواره سهم شبه پول یا
همانسپرد ه هایبانکی،بخشمهمی ازنقد ینگیکشور
را به خو د اختصاص د اد ه است .د ر 10سال گذشته برای
ســپر ده های بانکی سو د یک ســاله ای میان ١٦١/5تا
١٨٠د رص د تخصیص یافت و بخش مهمی از نقد ینگی
کشور ،بد ون هیچ اتفاقی ساالنه میان ١٦تا ١٨د رصد
رشــ د می کرد .باتوجه به اینکه حوزه های پیا ده ســازی
سیاست های پولی بانک مرکزی ،بانک ها و موسسات
اعتباری هســتند ،ایجا د ثبــات د ر نظام مالــی اقتصا د
به منظور کاهش اســیب پذیری بانک ها و موسســات
اعتباری د ر برابر انواع ریسک د ر چارچوب اهد اف بانک
مرکزی د ر اقتصاد مقاومتی گنجاند ه شــد ه اســت .د ر
سال های گذشته نرخ نقد ینگی کشور باال بود ه که بیش
از همه به سیاســتگذاری های کالن این بخش مرتبط
است .ایجاد توازن میان عرضه و تقاضا که خو د مساله
مبرمی د راقتصا داست،سببمی شو دسیاست هایپولی
انبساطی مطرح شود .بر این اساس نظام پولی کشور با
د اد ن تسهیالت مختلف تالش می کند ،حرکت اقتصاد
را تســریع کن د و بخش مهمی از منابع بانک ها به جامعه
می رود .این امر زمانی که مساله افزایش نرخ تقاضا ست،
شد ت و تاثیرگذاری تورمی بیشــتری هم پید ا می کند ؛
چراکه بانک ها با د اد ن وام به بخش تقاضا می کوشــند
طرف تقاضا را به ســمت خری د کاال سوق د هند .بخش
ید هد .
اصلی نقد ینگی د ر کشــور را شبه پول تشکیل م
تد ار بانکی ،ظرف
شــبه پول یا همان ســپر ده های م د
یک د هه گذشــته ،بیــش از ٦٧د رص د نقد ینگــی را به
خود اختصاص د اد ه که همین مساله اهمیت نرخ سود
سپرد ه بانکی را تشد ی د می کند .سپر ده های بانکی د ر هر
ماه سو د مشخصی د ریافت می کنن د و به این ترتیب این
بخش بد ون انکه تحرک ویژه ای د ر اقتصا د ایجا د کند ،
نقد ینگی را افزایش می د هد .هــر چند بخش مهمی از
این سپر ده ها به شکل تســهیالت د ر اختیار متقاضیان
قرار می گیرد ،با این همه نمی توان اد عا کر د این منابع د ر
بخش های اصلی و مول د سرمایه گذاری می شو د و مایه
تحرک خاصی د ر اقتصا د کشور می شود » .
جامعه شناسی
کتاب «سینمای اگزیستانسیالیستی» به قلم ویلیام
ســی.پامرلو راهی بازار شــده است .نویســنده از ابتدا و در
مقدمه رویکرد خود را به وضوح اشــکار کرده کــه نه در پی
ان اســت که نشــان دهد هر فیلم ،از بین فیلم هایی که او
اگزیستانسیالیستی خوانده ،از چه فیلسوف یا چه مقاله ای
مایه گرفته و نه بر این باور اســت که نحوه داستان پردازی
فیلم ها الزاما برگرفته از نگاه فلسفی و فیلمسازان است .از
نظر او حتی قوت برخی از فیلم ها در این اســت که تنها به
داستانخودپرداخته اندامانحوهمواجههفیلمسازبه گونه ای
است که با مواجهه فیلسوفان اگزیستانسیالیست نزدیک و
همسو است« .ســینمای اگزیستانسیالیستی» دو بخش
و هشــت فصل دارد .در فصل اول بخش اول فیلســوفان
اگزیستانسیالیست به اختصار معرفی شده اند؛ افرادی چون
کی یرکگور ،نیچه ،ســارتر و تیلیــش .در فصل دوم همین
بخش نویســنده رویکرد خود را در مقایســه با رویکرد دیگر
فیلسوفانی که به فیلم پرداخته اند عیان کرده است .پس از
این مقدمه که یک سوم کتاب را دربر می گیرد موضوع اصلی
کتاب اغاز می شود« :سینمای اگزیستانسیالیستی ».پنج
فصل بخش دوم زوایای مختلف نظریه اگزیستانسیالیسم
و فیلم هایی را که در انواع مختلف این فلســفه قابل بررسی
است دربرمی گیرد .انتونیونی ،اینگمار برگمان ،وودی الن
و فلینی کارگردان هایی هستند که هرکدام در فصلی جدا به
انها پرداخته می شود .فیلم های انتونیونی باتوجه به برنامه
فلسفی سارتر و توصیف او از اگزیستانسیالیسم بررسی شده
اســت .اینگمار برگمان و درون مایه دینی اثار او باتوجه به
ارای پل تیلیش در فصلی جداگانه بررسی می شود .فصل
۵به بررسی چالشی می پردازد که امروزه جهان مدرن برای
یافتن معنا در عرصه دین مطرح می کند .فصل های بعدی
کتابیکیپسازدیگریوجوهمختلفاگزیستانسیالیسمو
ردپای ان در سینما را عیان می کند .در فصل ۶از وود
ی الن و
داستایوفسکی یاد می شود و باتوجه به «جنایت و مکافات»
مفهوماخالقاگزیستانسیالیستیغیردینیپروردهمی شود.
در فصل های ۷و ۸چند فیلم باتوجه به «روح ازاد» نیچه و
مفهوم «اصالت» در ارائه هایدگر و سارتر بررسی می شود.
کتاب به گونه ای تدوین شده که هرچند مفاهیم و موضوع ها
در ان همپوشــانی زیــادی دارند اما نویســنده تالش کرده
نشــان دهد که چگونه تصویرپردازی در انتقال اندیشــه ها
موثر بوده است.
پسرها و عاشق ها
روایتی از سرگشتگی انسان مدرن
25
رابطه دوسویه
ایت الله جوادی املی از نسبت دین و محیط زیست گفت
جامعه شناسی
26
مثلث | شماره 346
سهم گردشگری
از تولید ناخالص ملی؟
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
درحالی اعالم کرد گردشــگری حدود 7/6درصد
از GDPکشــور را تامین کرده کــه پیش تر اعالم
شده بود سهم گردشــگری از تولید ناخالص ملی
2/3دهم درصد اســت .زهرا احمدی پور این امار
را درحالی در همایش بین المللی ســرمایه گذاری
در هتلداری و گردشــگری ایران اعــام کرد که
یکی از کارشناســان خارجی که از سال ۲۰۱۳در
حال بررســی و ارزیابی بازار ایران اســت ،ســهم
گردشــگری را در تولید ناخالص ملــی ایران 2/3
درصــد اعالم کرد .این همایش توســط شــرکت
انگلیســی benchو با همراهی بخش خصوصی
ایران در تهران برگزار شــد و حضــور در ان برای
شــرکت کنندگان داخلی و خارجی رایــگان نبوده
اســت .زهرا احمدی پــور معــاون رئیس جمهور
و رئیس ســازمان میراث فرهنگی و گردشــگری
در ســخنانی در ایــن همایــش اظهــار داشــت:
«راهبرد توسعه گردشگری بین المللی در راستای
کاهش تننش های سیاســی اســت که می تواند
مبنای دیپلماســی گردشــگری را بر پایــه صلح و
تفاهم در ســطح بین المللی و منطقــه ای فراهم
کند ».او اضافه کــرد« :ژئوپلتیک گردشــگری
خاصیت امنیت زایی و صلح گرایــی دارد؛ هرچند
صنعت گردشــگری قبل از این دولــت و برجام بنا
بر رخدادهای خواســته و ناخواســته بین المللی
و سیاســت های مغرضانــه برخــی دولت هــای
خارجی و تبلیغات ضد ایرانی و همچنین هشــدار
به ملت ها برای عدم ســفر به ایران فرصت هایی را
از گردشــگری گرفت ،اما در حال حاضر با انگیزه
گردشگران خارجی برای ورود به ایران و استفاده از
جاذبه ها و پویایی فرهنگی و تمدنی و ظرفیت ها و
انرژی های نهفته در زمینه گردشگری مواجهیم».
معاون رئیس جمهور بیان کرد« :دولت با رویکرد
توسعه گردشگری پایدار به تقویت روابط سیاسی
و اجتماعی و بنیان های گردشگری اقدام و سعی
کرده با ترسیم فضای باز و کاهش اصطکاک های
بین المللی ،قــدرت نرم ایــران را افزایش دهد».
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اضافه
کرد « :پنجره گردشگری ایران با پیام صلح و امنیت
باز شــده که فرصت های ســرمایه گذاری و زمینه
رونق اقتصــادی برای جذب و حفظ گردشــگری
داخلــی و خارجــی از طریــق ان به دنیــا مخابره
می شــود ».احمدی پور با بیان اینکه ســعی شده
ســرمایه گذاری در فضای امن اتفاق افتد ،اظهار
داشت« :دولت تالش کرده در ســتاد فرماندهی
اقتصــاد مقاومتی با تصویب پروژه هــای مرتبط با
زیرساخت های گردشگری اقداماتی را با تمرکز بر
تدوین بسته حمایتی از گردشگری انجام دهد».
او تاکید کرد« :حوزه گردشــگری یکی از راه های
رهایی از اقتصاد تک محصولــی نفت و کمک به
توزیع عادالنه درامدها در کشــور است که اهتمام
دولت منجر شده در افق چشم انداز ۱۴۰۴برای ۲۰
میلیون گردشگر هدف گذاری شود» .
ایت اللــه جوادی املــی با بیــان اینکه بــرای حفظ
محیط زیست ،باید فرهنگ دین و معرفت نفس در جامع ه
ترویج شود ،گفت« :انسان وقتی انسانیت خود را نشناسد
نمی تواند حرمت محیط زیســت را رعایت کند ».این عالم
که کتاب اسالم و محیط زیست را نگاشــته است در دیدار
معصومه ابتــکار معــاون رئیس جمهور و رئیس ســازمان
حفاظت محیط زیســت بــا تبریــک ایام پیــروزی انقالب
اسالمی با اشــاره به رابطه انســان و محیط زیست ،گفت:
«این انسان است که فضا و محیط پیرامون خود را می سازد.
ما وقتی حرمت محیط زیســت را رعایــت خواهیم کرد که
نخست حرمت بدن خود را حفظ کنیم ،انسان وقتی انسانیت
خود را نشناســد هرگــز نمی تواند حرمت محیط زیســت را
رعایت کند ».ایت الله جوادی املی با بیان اینکه برای حفظ
محیط زیست ،باید فرهنگ دین و معرفت نفس در جامع ه
ترویج شود ،گفت« :زمین و اسمان از انسان جدا نیست،
ما به هم وابسته ایم .شما اگر به اســمان و زمین بد کنید،
زمین و اسمان نیز به شما بد خواهد کرد ».وی افزود« :ما
ســخن خدا را باور نکردیم درحالی که خداوندی که خالق
زمین و اسمان و دریاست به ما فرمود از این طبیعت چگونه
استفاد کنیم .بنابراین باید فرهنگ دین و معرفت نفس در
جامعه بیش از گذشت ه ترویج شود ،ان گاه دیگر الزم نیست
به انســانی که خود را شناخته اســت بگوییم در جایی زباله
نریزد و یا طبیعت را حفظ کند ،چون او ابتدا برای خود احترام
قائل است و بعد برای دیگر مخلوقات خدا ».نویسنده کتاب
اسالم محیط زیست ادامه داد« :تغذیه مناسب و خودداری
از اسراف ،گام بلندی در حفظ محیط زیست است؛ انسانی
که بی رویه می خورد و اســراف می کند ،نمی تواند زمین و
محیط زیســت را حفظ کند ».رئیس ســازمان حفاظت
محیط زیست در دیدار مدیر حوزه های علمیه خواهران
نیز ،با بیان اینکه سه دانشگاه کشور به عنوان دانشگاه
سبز انتخاب شدند ،گفت« :نظام مدیریت سبز می تواند
دســتورکار مناســبی برای ارتباط با حوزه علمیه داشــته
باشد ».ابتکار با تاکید بر اینکه هیچ یک از افراد جامعه
نمی تواند بگوید محیط زیست به ما ارتباط ندارد ،گفت:
«همه ما با اب و منابع طبیعی و پسماندها مرتبط هستیم
اما متاســفانه در هیچ حوزه ای نتوانســتیم بــا موازین
اسالمی با این منابع رفتار کنیم زیرا استفاده از منابع ابی
در کشور با وجود کم ابی 5برابر استاندارد جهانی است».
رئیسسازمانحفاظتمحیط زیستتصریحکرد«:عالم
خلقت چیزی به نام زباله ندارد اما وجود این همه پسماند
غیرقابل استفاده به دلیل دوری و عمل نکردن به مبانی
دینی است ».او برگزاری برنامه های مختلف این سازمان
در موضوعاتی چون اسالم و محیط زیست را موردتوجه
قرار داد و گفت« :نشســت بین المللی اســام ،دین و
فرهنگ و محیط زیســت نیز در همین راستا برگزار شده
که ســازمان ملل و ادیان مختلف هر کدام از زاویه خود
به بحث پرداختند».
غیرمحرمانه با استارت اپ ها
ایا فضای کسب و کار متحول شده است؟
مناظــره «غیرمحرمانــه» همــواره کســب و کار را
در اولویــت موضوعات خــود قــرار داده و بر این اســاس
استارت اپ ها که شــیوه ای نوین از کســب و کار به شمار
می رود ،در برنامه هفته گذشــته مورد بررسی قرار گرفت.
این مناظــره جمعه ۱۵بهمن مــاه میزبان بهزاد ســلطانی
رئیس صندوق نواوری و شــکوفایی ،علی نقی مشــایخی
استاد دانشــگاه صنعتی شریف و ایدین ســام زاده عضو
اکادمی مدیریت اسیا بود .محمود احمدی افزادی مجری
برنامه با طرح این مســاله کــه ایا اســتارت اپ ها فرصت
به شمار می روند یا تهدید این مناظره را اغاز کرد .مشایخی
با بیان اینکه این شــیوه از کســب و کار فرصت به شــمار
می رود ،توضیح داد« :کســب و کارهای نوپا به این دلیل
که استعدادهای جوان کشور را به ایجاد یک فضای مولد
پر امید متصل می کند حتما فرصت محســوب می شود».
بهزاد ســلطانی نیز با اشــاره به اینکه اســتارت اپ ها یک
ضرورت است تا فرصت ،اظهار داشت« :در فضای فعلی
نمی توان با این جمعیــت فارغ التحصیالن بدون توجه به
شرکت های نوپا به رشد و توسعه اندیشید ».ایدین سالم زاده
نیز با بیان اینکــه این ضرورت را به چشــم دیده ام ،گفت:
«استارت اپ ها قطعا یک فرصت است ».احمدی افزادی
به تعریف شــرکت های نوپا اشاره کرد که ســلطانی در این
زمینه بیان داشت« :نوپاها سهم کوچکی از بازار را در اختیار
دارند اما امیدواریم به سمتی برویم که این سهم بیشتر
شود .شرکت های اســتارت اپ یا کوچک شرکت هایی
هستند که زیر ۱۰نفر عضو دارند ،حول یک ایده شکل
گرفته اند و هدف شــان توســعه ایده ،تولید محصول،
انبوه سازی و ورود ان به بازار است ».مشایخی نیز باتوجه
به تعریف استارت اپ ها گفت« :این شرکت ها فقط در
زمینه فن اوری اطالعات و ای تی فعالیت نمی کنند و در
همه حوزه هایی که نیاز جامعه است معنا پیدا می کنند اما
بخش بزرگی از اقتصاد ما نیستند و قرار هم نیست باشند.
این شرکت ها مانند جریان هایی هستند که جاری اند و در
صورت موفقیت به شرکت های بزرگ تبدیل می شوند و از
مرحله نوپایی عبور می کنند ».سالم زاد ه نیز خاطرنشان
کرد« :اگر یــک تیم کاری دارای نواوری باشــند و یک
مدل رشد را دنبال کنند تعبیر استارت اپ به خود می گیرد؛
می توان گفت اســتارت اپ ها کسب و کاری هستند که
تکرارپذیر ،افزاینده و پایدار باشند ».مشایخی نیز اظهار
داشت« :فضای استارت اپ به اندازه کافی شکل نگرفته
اما باید تالش کــرد .باید این فکــر را در جوانان جامعه
ایجاد کنیم که ایده ای داشته باشند تا تبدیل به کسب و
کارش کنند که در صورت موفقیت نه تنها برای خودشان
بلکه برای سایر هم نسالن خود هم فرصت کاری ایجاد
کرده اند».
جشن رسانه های انقالبی
در ماه انقالب
نمایشــگاه رســانه های دیجیتال انقالب اسالمی
به مدت شــش روز از ۲۴بهمــن در بوســتان گفت وگو با
بیش از ۳۰۰غرفه برگزار می شود .محمد خراسانی زاده،
سخنگوی نمایشگاه رسانه های دیجیتال انقالب اسالمی
گفت« :تالش داریم در ماه بهمــن به عنوان ماه انقالب
اسالمی زمان ثابتی را برای برپایی نمایشگاه رسانه های
دیجیتال انقالب اســامی به طــور دائم در نظر داشــته
باشــیم و همگان در این مــاه منتظر برگزاری نمایشــگاه
رسانه های دیجیتال انقالب اسالمی باشند ».او در ادامه
گفت« :سازمان فضای مجازی سراج برپا کننده نمایشگاه
رسانه های دیجیتال انقالب اسالمی می کوشد به عنوان
یک ســازمان مردمــی و با اســتفاده از مشــارکت مردم و
نهادهای انقالبی کارهای بر زمین مانده انقالب اسالمی
در عرصه فضــای مجــازی را انجام دهد ».ســخنگوی
نمایشگاه رســانه های دیجیتال انقالب اسالمی تصریح
کرد« :به جز شــهرداری تهران ،صداوسیما هم با پخش
برنامه های تولیدی و زنده هر ســاله حمایت ویژه ای را از
این نمایشگاه داشته است ».خراســانی زاده خاطرنشان
کرد« :ارتقای سواد فضای مجازی و فرهنگ کاربری بین
مردم و همچنین معرفی تکنولوژی و فناوری های نوین که
در دنیا و کشورمان وجود دارد و تالش برای اینده پژوهی
در این زمینه و همچنین نهضت مطالبه گری از مسئوالن
ذی ربط و اجرایی کشــور در عرصه فضای مجازی بخش
دیگری از اهداف برپایی نمایشــگاه رسانه های دیجیتال
انقــاب اســامی اســت ».او گفــت« :وقتــی عنوان
انقالب اسالمی بعد از رســانه های دیجیتال اورده شده،
نشان دهنده ان است که ما به دنبال ارائه و معرفی سبک
زندگی و اقتصاد مقاومتی هستیم ».خراسانی زاده ادامه
داد« :بخشی از شرکت ها و مجموعه های نوپا که در زمینه
تولیــد و کارافرینــی و همچنین معرفی کاالهــای ایرانی
و حمایــت از کارگر ایرانی در راســتای اقتصــاد مقاومتی
فعالیت دارند را در گفتمان انقالب اسالمی تعریف کرده و
از انها حمایت می کنیم ».سخنگوی نمایشگاه رسانه های
دیجیتــال انقالب اســامی تصریــح کرد« :حــدود 30
درصد غرفه های شــرکت کننده در این نمایشگاه از خارج
اســتان تهران هســتند و برای اولین بار هــم کانال های
تلگرامی و صفحات اینستاگرامی در نمایشگاه رسانه های
دیجیتــال انقالب اســامی غرفــه خواهند داشــت».
در این نشســت ،مهــدی قمی دبیــر اجرای نمایشــگاه
رسانه های دیجیتال انقالب اسالمی گفت 500« :رسانه
در نمایشگاه رســانه های دیجیتال انقالب اسالمی سال
گذشــته برای در اختیار گرفتن غرفه ثبت نام کرده بودند
اما به دلیل فضای محــدود تنها توانســتیم 300غرفه را
تامین کنیم».
پسرها و عاشق ها
روایتی از سرگشتگی انسان مدرن
تفسیرصحیفهسجادیه
سی وششم/استادمهدیقاسمی
مثلث | شماره 346
یــک نکتــه تربیتــی و
اموزشیکهازعبارت«بلتانانا
برحمته تکرما» دســتگیر ما
می شودازبابتخلقواباخالق
اللهاستکهبهاوصافخداوند
متصفبشوید.یکیازصفات
خداوند این اســت که در برابر
بدی هایدیگرانتاملمی کند
و زود انهــا را عقوبت نمی کند.
پس ما هم یــاد بگیریم که در
برابر بدی های دیگران زود انهــا را عقوبت نکنیم ،مقابله به
مثلنکنیموانهاراکیفرندهیم؛ایناخالقالهیرامابندگان
خداوند هم باید داشته باشیم .این صفت عفو که می گویند
گذشت کنید و تغافل داشته باشید بسیار نیکوست .غفلت
چیزبدیاستاماتغافلبسیارپسندیدهاست.انسانازبرخی
بدی ها بگذرد؛ در خانواده ،اجتماع و در میان دوســتان این
تغافل ،عفو و گذشــت تجلی صفت خداوند تبارک و تعالی
استکهاهلعفووتانیاست.فرازبیست ودومحمددیگری
اســت .عرض کردیم فرازهایی که با حمد شــروع می شود
یعنی حمدی دیگر است و نعمتی دیگر .امام سجاد(ع) در
این فراز می فرماید« :الحمدلله الذی دلنا علی التوبه التی
لمنفدهااالمنفضله»؛نفدبه معنایاستفادهکردنوافاده
است.دراینفرازمی خواهدبیانبفرمایدیکنعمتخداکه
نشان دهنده فضل الهی است ،توبه است .ما باید فکر کنیم
که اگر خداوند باب توبه را به روی ما می بست و هنگامی که
گناهمی کردیمموفقبهتوبهنمی شدیم،چهاتفاقیمی افتاد؟
کان ِ
عاق َب َه
یعنی با یک گناه عاقبت به شر می شــدیم« .ث َُّم َ
ا َّل َ َ
کذبوا ِب ِ
السوای َان َّ
ایات ال َّل ِه ».عاقبت بد برای
ذین اسا ُءوا ّ
انسان های گناهکار است و گناهان هم انسان را به تکذیب
ایات الهی می کشــاند .در واقع در ابتدای بند بیســت ودوم
حضرت می خواهد به نعمت توبه اشــاره کند .وقتی از باب
اینکههرنعمتیحمدیداردتوبهیکنعمتاست،امام(ع)
برایننعمتخداراحمدمی کند.امام(ع)می فرماید«:حمد
مخصوصخداییاستکهمارابهتوبه ایراهنماییکردکه
نمی توانیم از ان استفاده کنیم مگر از باب فضلش ».یعنی
خداوندتبارکوتعالی،توبهراازبابفضلورحمتشنصیبما
فرمودهاست«.فلولمنعتددمنفضلهاالبهالقدحسنبالئه
عندنا»؛ و اگر از فضل و بخشش او جز همین توبه را به شمار
نیاوریم ،بس بود که این نعمت های عظیم و نیکو را خداوند
در حق ما داشته باشــد .برخی بالئه را نعمائه معنا می کنند و
می گویند بال در اینجا به معنای نعمت است؛ یعنی خود این
یک نعمت زیبا و نیکویی است که خداوند تبارک و تعالی نزد
ماقراردادهاست«.وجلاحسانهالیناوجسمفضلهعلینا»؛
و احسانش به سوی ما فراوان خواهد بود و فضل خود را بر ما
تمامکردهبود.اینبندبهفضلوبخششخداونداشارهدارد
که یک جلوه ان در توبه است و احسان و فضل پروردگار در
همینتوبهنهفتهاست.امام(ع)درادامهنکتهجدیدیدرباب
توبه بیان می کنند و می فرمایند« :فما هکذا کانت سنته فی
التوبهلمنکانقبلنا»؛روشخداونددرقبولتوبهازکسانی که
پیش از ما بودند چنین نبوده است .توبه در قوم بنی اسرائیل
به این سادگی نبود؛ چراکه در اسالم توبه از پشیمانی شروع
می شود .می گویند اگر کســی گناهی انجام داد و پشیمان
شد و دیگر به سمت ان گناه نرفت ،خودش توبه است .توبه
به معنای رجوع اســت اما اینکه خداوند تواب اســت به این
معناستکهبهبنده اشرجوعمی کندتااورابهاینپشیمانیو
جامعه شناسی
دیوید هربــرت الرنس معروف بــه دی.اچ الرنس از
نویسندگان شهیر قرن بیستم اســت .او که رمان ،داستان
کوتاه ،شعر ،مقاله و نمایشــنامه می نوشت با سبک خاص
خود توانســت مورد توجه خوانندگان و منتقدان بســیاری
قرار گیرد؛ شــهرتی که همچنان به قوت خود باقی است.
الرنس که در اوایل سده بیست شروع به نوشتن کرد بسیار
متاثر از زمانه و تحــوالت دوران خود بود؛ دورانی که در ان
ماشین داشت رفته رفته در بسیاری عرصه ها جای انسان را
می گرفت .ازاین رو دغدغه بیشــتر اثار او ،که عمدتا تضاد
طبیعت و مدرنیســم و اثرات اجتناب ناپذیر ان بر انسانیت
و زندگی انســانی را به تصویر می کشند ،کشمکش فردیت
با مدرنیته است .رمان «پسرها و عاشق ها» نوشته الرنس
با ترجمه ناهید و افســانه قادری توســط انتشارات متیس
منتشر شــده است« .پســرها و عاشق ها» ســومین رمان
الرنس و یکــی از صد رمان برتر قرن بیســتم بــه انتخاب
مــادرن الیبرری اســت .این رمــان یکی از شــاهکارهای
ادبیات انگلیســی و شــاید بهتریــن اثــر دی .اچ .الرنس
محسوب می شود و روایتگ ر ترس ها ،سختی ها ،دودلی ها،
عواطــف و دلبســتگی های زندگی ،ســختی های گذار از
کودکی به جوانی ،رســیدن به خودشناسی و رهایی است.
رمان که الهام گرفته از زندگی خود نویســنده است و درباره
خانواده ای روســتایی با نام مورل ،بی واســطه خواننده را
درگیر فقر ،اختالفات و سختی هایی می کند که ان خانواده
از ســر می گذراند .مرکزیت داســتان ،ناتوانی پال مورل،
پسر خانواده ،در عشق ورزیدن اســت .پال همه عشقش
را نثار مادرش کرده؛ شــرایطی که در نظر الرنس «تراژدی
زندگی هزاران مرد جوان» و نه فقط شــخصیت داســتان
اوست .پیوستگی عجیبی که بین مادر و پسر وجود دارد،
منبع سردرگمی های پال می شود؛ به طوری که او در نهایت
مجبور می شــود خود را از این قید رها کند امــا تاثیر ان بر
ی پال تاثیری اســت برگشــت ناپذیر؛ ازان رو که همه
زندگ
هویت و موجودیت پســر به مادر گره خــورده و او هیچ گاه
نمی تواند خــود را از نفوذ مــادر ازاد کند .از ســوی دیگر،
دو زنی که در زندگی پال هســتند ،میریــام و کالرا ،نوعی
دوگانگی و سرگشتگی میان معنویت و مادیت را پیش روی
او می گذارند .بنابراین سرگشــتگی او بین مادر و عشاقش
هرگز به پایان نمی رســد ،مگر در انتها که پــال با پذیرفتن
این موضوع و اقدام در جهــت رهایی از ان به نوعی ازادی
دست می یابد.
صفتنیکو
27
سیاست
عبور از روحانی
سیاست
28
مثلث | شماره 346
پشتپردهطرحاشتیملیاصالح طلبانچیست؟
نسخه عبور
اصالح طلبــان طرح تــازه ای را بــرای مــدت باقی مانده تــا انتخابات
ریاســت جمهوری تهیه کرده اند .نام این ایده را اشــتی ملی گذاشــته اند و
مولفه هایش را انچنان تبیین کرده اند که برخی تحلیلگران از ان احســاس
عبور از روحانی را دارند.
1
انچنان که از اخبار رســمی و غیررســمی می توان
حدس زد وقوع تغییرات مهــم و در پیش بودن تحوالت
تعیین کننــده اســت .اصالح طلبان طرح تــازه ای برای
تداوم سیاست ورزی شان دارند و گویا چند فاز تا انتخابات
برای این مســاله طراحی کرده اند .از قرار انچه رخ داده
این اســت که انهــا در پی تغییر نســبت سیاســی خود با
حاکمیت هســتند و از همین رهگذر بنا دارند تا به شــکل
دیگــری از حضور در ســپهر سیاســت ایران برســند .به
اســتقالل فکر می کنند؛ به عبور از شرایط امروز .باید در
این مورد بحث کرد.
نامزدهای همراه روحانی
پروژه ای است که اصالح طلبان
ان را در دستورکار قرار داده اند
رازهای یک پروژه سیاسی
از همان زمانی که حســن روحانی و اصالح طلبان
به یک پیمان نانوشــته برای رسیدن به ریاست جمهوری
دست یافتند می شد چهره هایی از اصالح طلبان را یافت
که مخالف این همچســبی سیاســی بودند .افرادی که
ســرمایه گذاری روی فــردی از جناح مقابل را نامناســب
و پرهزینه می دانســتند .در ایــن بین اما برخــی دیگر از
جریــان اصالحات اگــر چه چنــدان دل خوشــی از این
انتخاب سیاســی نداشــتند اما ان را مقتضای زمانه خود
می دانســتند؛ دریچه ای برای بازگشت به قدرت رسمی.
محمدر ضا تاجیک در این مورد گفته بود« :یک ســطح
تحلیــل گفتمانــی اســت کــه گفتمــان اصالح طلبی و
گفتمانی که به نام اعتدال مطرح شده را بررسی می کند.
من گفتمان اعتدال را اگر تعریف و تدوین شــود ،جزئی
از اصالح طلبــی می بینم و نــه چیزی در کنــار ان .چون
خیلی ها فکر می کردند و باور داشــتند
که این ائتــاف تا انتخابــات 96طول
خواهد کشید .برخی بر این باور بودند
که زمــان جدایــی در دوره مربــوط به
انتخابات 1400خواهد بود .ناگهان اما
با درگذشت هاشــمی رفسنجانی همه
چیز تغییر کرد .در ایــن میانه افرادی
که از فضایل هاشمی سخن می گفتند،
پیدا شــدند افــرادی کــه از اســتقالل
اصالح طلبانسخنمی گفتند.پیشرو تر
از همه این عباس عبدی بود که از این
استقالل سخن می گفت
«دموکراسی» داده اند و برخی دیگر «دولت استثنایی»
گفته اند .گروهی هم از «بناپارتیســم» استفاده کرده اند
و برخــی دیگر ان را رانتیــر دانســته اند و ...هر یک هم
برای تعریف خود مبانی عرضه می کنند .االن ،پیشــنهاد
می کنم دولت فعلی را حسینقلی خانی بنامیم تا بعدا ببینیم
چه خواهد شد!»
پس با این تفاســیر نــگاه اصالح طلبان نســبت به
دولت مشخص بود .انها یک نگاه ابزاری به دولت مستقر
داشته اند .رابطه ای میان دولت و خود برقرار کرده بودند
که بــر ان مبنا بتوانند ســهمی در قدرت رســمی داشــته
باشند .سر پل این ارتباط انها با حاکمیت حسن روحانی و
هاشمی رفسنجانی بودند.
ایده جدید برای دوران جدید
از دولت هــای اســتثنایی ،تشــریح می کنــد کــه هدف
روحانی عبور از شرایط استثایی دولت های نهم و دهم و
بازگرداندن شرایط به حالتی نرمال است .از نظر او و طبق
این نظریه دولت اســتثنایی تالش می کند تــا با تکیه بر
پوپولیسم ،روتین ها و روال ها را بشکند .می خواهد قواعد
را به هم بریزد و اســتثنا را تبدیل به قاعــده کند .عجیب
نبود که دولت احمدی نژاد به مثابه یک دولت استثنایی،
می خواست شرایط اخرالزمانی ایجاد کند ،دنبال معجزه
هزاره سوم بود .گفتمان اعتدال به دنبال نرمالیزاسیون و
عادی سازی اســت .هدف دولت روحانی از عادی سازی
بازگرداندن عرصه عمومی کشور به شرایط غیراستثنایی
و نرمــال کــردن فضاســت ».او حتی در یــک مصاحبه
دیگر درباره دولت روحانــی چنین گفته بــود«« :دولت
کنونی ایــران را می توان تــا حــدودی ایدئولوژیک ،تا
حدی مدرن و تا حدی عقالنی دانســت.در واقع ،دولت
در ایــران ملغمــه ای از ایــن حالت هاســت .درنتیجه،
نمی توان دولت را در یکی از ایــن قالب ها گنجاند ،بلکه
باید برای دولــت در ایران تئوری مســتقلی تعریف کرد.
عده ای دولت را «دولــت پادگانــی» می نامند ،عده ای
ان را «دولــت پاتریمونیال» خوانده انــد .عده ای ان را
«دولت مطلقه» دانســته اند و بعضی ها هم به ان صفت
خیلی ها فکر می کردند و باور داشتند که این ائتالف
تا انتخابات 96طول خواهد کشــید .برخی بــر این باور
بودند که زمان جدایی در دوره مربوط به انتخابات 1400
خواهد بود .ناگهان اما با درگذشــت هاشمی رفسنجانی
همه چیز تغییر کرد .در این میانــه افرادی که از فضایل
هاشــمی ســخن می گفتند ،پیدا شــدند افــرادی که از
استقالل اصالح طلبان ســخن می گفتند .پیش رو تر از
همه ایــن عباس عبدی بود که از این اســتقالل ســخن
می گفت« :مشــکل اصلی این اســت که سیاست ورزی
اصالح طلبان در ســال های گذشــته و اکنون نیز ناقص
است و شاید همیشه چشم امیدشان به اشخاص از جمله
مرحوم هاشــمی یا اقای روحانــی بوده اســت .بنابراین
اگر بر اســاس روال گذشــته بخواهند عمــل کنند قطعا
دچار خلل خواهند شــد ولی اگر قرار باشــد این نقص را
برطرف کنند پاسخ منفی اســت ».او در ادامه گفته بود:
«مشکلی که چندین بار با دوستان اصالح طلب و نیز در
گفت وگوهای عمومی و مطبوعاتــی مطرح کردم همین
بود کــه اصالح طلبان بایــد نقش مســتقلی از هر نیروی
دیگری برای خود تعریف کنند نه انکــه به امید این و ان
باشند .این وابســتگی ها کمکی به حل مشکالت ایران
نمی کند .االن هم به نظرم مشکلی نخواهند داشت .این
تصور اشتباهی بود که از اقای هاشمی داشتند ولی اکنون
که ایشان درگذشــته اند بهتر می توانند در راه استقالل و
روی پای خود ایستادن فکر کنند .به نظرم در صورتی که
رفتار درستی پیشه کنند فوت اقای هاشمی هیچ مشکلی
برای ادامه حضور یا حتی فعال تر شــدن انــان نخواهد
داشت .درباره اقای خاتمی هم برخالف برداشت جاری و
موجود در پرسش به نظر می رسد که اتفاق اخیر می تواند
مثلث | شماره 346
سعید حجاریان قبال گفته بود« :پیشنهاد
می کنم دولت فعلی را حسینقلی خانی
بنامیم تا بعدا ببینیم چه خواهد شد!»
سیاست
روح حاکم بر اصالح طلبــی اعتدال اســت .بنابراین در
تحلیل نهایــی ،گفتمــان اعتدال خرده گفتمانی اســت
در دل گفتمــان اصالحات .یــک بازی زبانی اســت در
فضای زبانی اصالحات .اگر بخواهم با دید ویتگنشتاین
(فیلسوف اتریشی قرن بیســتم) صحبت کنم ،من برای
اعتدال یــک اصلیــت گفتمانی که بتوانــد هم وزن یک
گفتمان عمل کند قایل نیســتم .معتقدم نامی از گفتمان
اعتدال وجــود دارد و هنوز هیــچ تصویری ارائه نشــده
تا بتوانیم جدی تر حــرف بزنیم .در مــورد اقای روحانی
بارها گفته ام .حمایت مــا از روحانی بیش و پیش از انکه
حمایت گفتمانی ،منشــی و روشــی باشــد یک حمایت
عقالیی است».
بعد از او هم ســعید حجاریان حسن روحانی را یک
دولت استثنایی نام نهاده و گفته بود« :برنامه این دولت
نه دموکراتیزاسیون که نرمالیزاســیون است ».او معنا و
مراد خود از نرمالیزاسیون را هم تشریح می کند.
حجاریان در مقاله اش ،با مــدل تئوری پوالنتزاس
سیاست
29
سیاست
زمینه ســاز اقدامات مثبت نیز قرار گیرد فقط باید کوشید
ظرفیت این زمینه ها را فعال کرد».
به بیــان دیگر تصوری که می شــد از این اظهارات
و سخنانی مشــابه ان داشــت این بود که اصالح طلبانی
که تا دیروز هاشمی رفســنجانی را کانال ارتباطی خود با
حاکمیت می دانستند حاال بعد از او به جای شیفت به فرد
دیگری به ارتباط مستقیم و بدون واسطه فکر می کردند.
محمد هاشمی در این مورد گفته است« :اصالح طلبان،
یک گروه سیاسی در این کشور هستند و نمی توانند بدون
ارتباط با رهبری نظام همه فعالیت هایشان را داشته باشند
و انجام دهند .در زمان حیات ایت الله هاشــمی ،ایشان
واســطه ای بین جناح ها ،گروه ها و افراد بــا مقام معظم
رهبــری بودند .انها مطالــب خود را به ایت الله هاشــمی
می گفتنــد و ایشــان یا خودشــان به صورت مســتقیم یا
غیرمســتقیم موضوعات را با رهبری مطرح می کردند یا
مطالبات رهبــری را به این طرف منتقــل می کردند یعنی
به عنوان یک واسطه یا کاتالیزور عمل می کردند .ظاهرا
االن در نبود ایشان شــخصیت دیگری نیست که ان نوع
رابطه را با رهبری داشته باشد که اقای هاشمی داشتند.
کسی که بتواند مطالب را در فضای مناسبی مطرح کند.
در این شــرایط اصالح طلبان به این فکــر افتادند که با
خالء وجود اقای هاشمی ،خودشان مستقیم و مستقل با
حضرت اقا ارتباط بگیرند تا هم مطالباتشــان را به ایشان
بگویند و هم مســتقیما مطالب اقا را بشــنوند .من درباره
اینکه چه کسی و به چه صورتی می خواهد این روند را پی
بگیرد ،اطالعی ندارم».
محمد هاشمی البته در این نظر خود تنها نبود .پیش
از او حسین مرعشی ،سخنگوی حزب کارگزاران به یک
روزنامه گفته بود« :در شرایط کنونی رهبر معظم انقالب
تنها شخصیتی هســتند که از نسل یاران نزدیک حضرت
امام(ره) هستند .در نتیجه اگر تا دیروز ایت الله هاشمی
به نیابت از نظام با برخی از گروه های سیاســی در ارتباط
بود و حلقــه اتصال این گروه هــا به نظام سیاســی تلقی
می شد ،امروز تنها شــخصیتی که می تواند این خال را پر
کند رهبری انقالب است ،به همین دلیل درخواست این
است که مسئولیت های مدنی و سیاسی ایت الله هاشمی
از این پس به حوزه رهبری نظام منتقل شود و مقام معظم
رهبری در صــورت صالحدید در این زمینــه تدبیر الزم را
اتخاذ کنند .در شرایط کنونی بخشی از گروه های سیاسی
تقاضــا دارند که پــس از رحلت ایت الله هاشــمی ارتباط
این گروه ها بــه صورت مســتقیم با مقــام معظم رهبری
برقرار شود .ایت الله هاشــمی به نیابت از نظام جمهوری
اسالمی برخی از گروه های سیاســی که با نظام سیاسی
دچار فاصله شده بودند را در درون نظام حفظ می کرد .با
این وجود و پس از رحلت ایت الله هاشمی به نظر می رسد
که باید اقدامی شــود تا برخــی از گروه های سیاســی را
همچنان در درون نظام نگه داریم.
در مرحلــه اول ما منتظر خواهیم مانــد تا نظر مقام
معظم رهبری را در این زمینه ببینیم و پس از تدبیر ایشان
اهداف دیگر خــود را دنبــال خواهیم کــرد .نباید اجازه
داد خال ایت الله هاشمی ســبب پاره شدن اتصال برخی
گروه ها با نظام سیاسی شود .به نظر من شخصیت هایی
مانند رئیس دولت اصالحات اقای ناطق نوری ،ایت الله
سیدحســن خمینی و اقای روحانی و حتــی اقای والیتی
می تواننــد بخشــی از این وظیفــه را برعهــده بگیرند».
امــا در تحولــی دیگــر در این مــورد محمد رضــا تابش
خبرهای تازه تری را به رسانه ها داد .او از ارائه درخواست
اصالح طلبان از مقام معظم رهبری برای ارتباط مستقیم
و نزدیک تر با ایشــان ،خبر داد .تابش ماجــرا را اینگونه
روایت کرده است« :بسیاری از چهره های اصالح طلب
که مورد شناخت و وثوق رهبری هم هســتند ،مالقات و
ارتباط با ایشــان دارند ولی این ارتباط نزدیک نیســت و
ما درصدد هســتیم این ارتباط برقرار شود .ما باید تالش
کنیم که این ارتباط نزدیک اتفاق بیفتد ،چراکه این عدم
ارتباط برای مــا ضعف و خالء اســت و از ان طرف باعث
سوءاستفاده جریان رقیب می شود».
تابش در پاســخ به این ســوال که «ایا فرد خاصی
قرار است این ارتباط را ایجاد کند یا اصالح طلبان برنامه
خاصی برای برقــراری چنین ارتباطی دارنــد؟» نیز گفته
است« :این تقاضا از سوی گروه ها و طیف های مختلف
اصالح طلب خدمت ایشان ارائه شده است؛ ان شاءالله
که مورد پذیرش قرار گیرد و مکانیــزم ان را نیز باید خود
ایشان تعیین کنند که به چه صورتی باشد».
ماجرای اشتی ملی
نکته اما این است که برخی می گویند این ماجرا از
چند ماه قبل تئوریزه شــده اســت .یعنی قبل از درگذشت
هاشمی رفسنجانی .اصالح طلبان گویا از چندی پیش بنا
داشتند طرحی با عنوان اشتی ملی را عملی کنند.
حجت االســام موســوی الری ،وزیر کشور دولت
اصالحــات در ایــن زمینــه گفته اســت« :طــرح بحث
تعیین موضع قدرت یا ضعف اشــتی ملــی ،تا حد زیادی
انحرافی اســت .چراکه امــروز هر حرکتی کــه در جهت
انســجام ملی صــورت می گیرد ،در پاســخ به یــک نیاز
جامعه است .همه کســانی که دلســوز جامعه هستند از
اینکه نیروهای فعــال جامعه رو در روی هــم قرار بگیرند
و برابــر یکدیگر قــد علم کننــد و همچنیــن انرژی های
مثبت جامعه تبدیل بــه انرژی های منفــی برای تخریب
جامعه شــود را نمی پســندند .از این رو انچه سید محمد
خاتمی ،رئیــس دولت اصالحــات مطــرح کرده اند ،از
جامعیت برای حــل و فصل برخی موضوعــات برخوردار
اســت .چراکه از نظر فضای خارجی می تــوان گفت که
در امریکا شرایطی در حال شــکل گیری است که درست
طرف مقابل ماست .از ســوی دیگر در داخل کشور هم
شــرایط خاصی داریم .چراکه وضعیت اقتصادی از یک
ســو و از دســت دادن نیروی ارزنده ای هماننــد ایت الله
هاشمی رفســنجانی هم مزید بر علت شده است .چراکه
ایت اللــه هاشمی رفســنجانی نقطه اتکایی بــرای همه
گروه ها وجناح ها در کشــور بود .در پیــام رهبر انقالب و
حتی گروه ها و جناح های متفاوت می بینید که همه اذعان
داشته اند که ایت الله هاشــمی نقطه اتکایی بوده است.
این نقطه اتکا از دست رفته است.
بنابراین در این فضا عقال و دوراندیشان باید بگویند
ما نیاز داریــم همه در کنار هم باشــیم .انچه در هشــت
سال گذشته اتفاق افتاده است ،بسیاری نارحت شدند و
همه از انچه اتفاق افتاده ،دلخوری هایی داشته باشند،
اما باالخره این دلخوری ها و ناراحتی ها باید جمع شــود.
چراکه اگر ادامــه پیدا کند ،به یک کینه تبدیل می شــود
که به هیچ وجه قابل برگشــت نیســت و در این شــرایط
به زیــان جامعه اســت .از این رو می تــوان گفت ،طرح
مساله اشتی ملی ،فارغ از اینکه از سوی چه کسی مطرح
می شــود ،نیاز امروز جامعه ماســت و همه سطوح جامعه
این نیاز را احساس می کنند .به همین دلیل بحث اینکه از
چه موضعی این حرف بیان شده ،انحرافی است.
بنابراین باید همــه تالش کنند که «اشــتی ملی»
به نتیجه برســد .وقتی گفته می شود که اشــتی ملی نیاز
جامعه است بدین معناست که همه دلسوزان جامعه باید
بسیج شوند که به این نیاز پاسخ درستی دهند.
در واقع همه کسانی که ایران و جمهوری اسالمی
را قبول دارند ،اعم از اصالح طلب و اصولگرا (یعنی همه
نیروهای داخل کشــور) باید در این زمینــه تالش کنند.
کســانی که مســیری غیر از این بروند یا مســیری غیر از
این ترسیم کنند .یا شرایط را به خوبی احساس نمی کنند
یا اینکه انگیزه های شــخصی ،حزبی و گروهی شــان را
ترجیــح می دهند .گمانم بر این اســت که قبــل از اینکه
بپردازیم ،طرح ایــن موضوع از موضع قــدرت یا ضعف
است ،بپذیریم که نیازی اســت که همه باید به ان پاسخ
دهیم».
سیاست
30
مثلث | شماره 346
ابطحی :اشتی ملی به معنای حمایت ملی از
سرنوشت کشور است
محمدرضا تابش از ارائه درخواست اصالح طلبان از مقام معظم رهبری برای
ارتباط مستقیم و نزدیک تر با ایشان ،خبر داده است
محمد علــی ابطحــی ،رئیس دفتــر رئیــس دولت
اصالحات نیــز درباره این بحث می گویــد« :طرح بحث
«اشــتی ملی» به معنای حمایت ملی از سرنوشت کشور
است .بر این اســاس می توان گفت که نگاه سید محمد
خاتمی ،نگاهی بر این اساس است که وقتی بر سر کلیات
در کشــور توافق نظر داریم ،می توان توان هــا را به کار
بست تا کشــور به صورت بهتری اداره شود .در واقع این
پیشــنهاد در این راستاســت که مردم با رخ دادن اتفاقی
چون «اشتی ملی» ســربلندتر و موفق تر باشند .بنابراین
هر انچه در راســتای تامین این هدف باشد ،برای کشور
سیاست
محمود میرلوحی ،معاون پارلمانی وزیر کشور دولت
اصالحات می گوید« :جریان اصالح طلبی از اغاز فعالیت
تا به امروز بیشترین ارتباط ،فداکاری و انس را با امام (ره)
محمد هاشمی گفته است :در این شرایط اصالح طلبان به این فکر افتادند که با
ی هاشمی ،خودشان مستقیم و مستقل با حضرت اقا ارتباط بگیرند
خالء وجود اقا
تا هم مطالباتشان را به ایشان بگویند و هم مستقیما مطالب اقا را بشنوند.
مثلث | شماره 346
میرلوحی :اشتی ملی به معنای گذشت است
عبور از روحانی
َ
برخی امــا بر این باورنــد که این طرح اشــتی ملی و
نامه نگاری به مقامات عالی رتبــه در نهایت منجر به عبور
اصالح طلبان از حسن روحانی خواهد شــد .انها در ابتدا
تصویری از عدم محبویبت روحانی در جامعه ارائه خواهند
کرد .چنانچه ســعید لیالز گفته اســت« :من این گزاره را
سیاست
مفید و اینکــه طرح این موضــوع از چه زاویه ای اســت
می تواند بحث ثانویه باشد.
باید بپذیریم که در کشــور شــرایطی ایجاد شــود
تا همــه نیروهــای کارامــد در خدمت مردم باشــند .این
موضوعی اســت که هم در داخل کشــور و هم از لحاظ
منطقه ای بــه ان نیازمند هســتیم .مهم نیســت که این
موضوع بــا موفقیــت انجام می شــود یا خیر .چــه انکه
پیش بینی می شــود که طــرح این بحث بــا اقبال مواجه
نشود اما مساله پیشقدم شدن برای حل برخی موضوعات
اســت که راهکارش همان اشتی ملی اســت .همچنین
نبایــد از اصــل اینکه لیــدر یک جریــان به اشــتی ملی
می اندیشد ،غافل شد چراکه بســیار مهم و حائز اهمیت
است .پرداختن به این موضوع به معنای فاصله گرفتن و
بی اهمیتی به طرح مســائل جانبی و بعضا حاشیه برانگیز
است .مسائلی که شاید برخی در صدد پر رنگ کردن ان
باشــند اما لیدر یک جریان اصیل با طــرح بحثی از نگاه
ارجحیت منافع ملی ،اثبات می کند که به منافع شخصی
و گروهی اش برابر منافع ملی اهمیت نمی دهد .بنابراین
طرح این پیشنهادها یک گام به پیش و مفید برای کشور
و جامعه است».
الهه کوالیی ،عضو شــورای عالی سیاست گذاری
اصالح طلبــان نیــز معتقد اســت کــه موضــوع وحدت
یکپارچگی یکی از ضرورت های همه جوامع برای دست
یافتن به اهدافی اســت کــه در ارمان هــای انها مطرح
می شود .برای کشــوری مانند کشور ما که در یک منطقه
پرتنش و التهاب از جهان قرار گرفته است ،طرح مساله
اشتی ملی یک ضرورت است.
چراکــه باتوجه به تحوالتــی که در جامعــه جهانی
اتفاق افتاده و نظام بین الملل با ان رو به روســت ،یعنی
به قدرت رســیدن نومحافظــه کاران و حتــی فراتر از ان
جریان های بســیار تنــدرو و ضد ایــران در قدرتمندترین
کشور جهان و تحوالتی که در ســطح منطقه در پیرامون
ما در جریان اســت ،یکی از مهمترین اتفاقات در سطح
منطقه نزدیکی روزافزون اســرائیل و عربســتان و شکل
گرفتن طراحی های گوناگون علیه منافع مردم ایران در
متن ان است.
بنابرایــن با تجربیــات گوناگونی که در ســال های
گذشته و در دهه های اخیر پشت سر گذاشته ایم ،رسیدن
و قرار گرفتــن در فرایندی از اشــتی ،تعامل ،ســازش و
حرکت حول محور منافع عموم مردم ایران یک ضرورت
اجتناب ناپذیر است .ایران در یک فراز بسیار حساس از
تاریخ تحوالت کشور قرار دارد.
انچه در هفته های اخیر در کشــور مــا اتفاق افتاد
به ویژه حضور گســترده و تاثیرگذار مردم در خیابان های
تهران بخاطر درگذشــت ایت الله هاشمی رفســنجانی،
نشان داد که تالش و تحرک در متن جامعه ما در جریان
است.
در واقع جامعه ایران همچنان پویا و پرتحرک برای
بهبود شــرایط خود در حال تحول است و تحوالت جدی
را تجربه می کند.
موضوع اشتی ،کنار نهادن کینه ها و تمرکز بر منافع
همه مردم ایران ،استفاده از همه امکاناتی که در درون
مرزهای ملی برای براورده کردن مطالبات همه ایرانیان
وجود دارد امــروز ضرروتی اســت که همه دلســوزان و
کســانی که نگران اینده ایران هســتند نمی توانند به انها
بی توجه باشند.
و منافع ملی کشور داشته است و از هیچ کوششی در این
سال ها دریغ نکرده است.
همچنین در ســال های اخیــر می بینید کــه با همه
محدودیت هــا و فشــارهایی کــه بــه جریــان اصالحات
وارد شــد اما انهــا در صحنه ماندنــد و فشــارها را تحمل
کردنــد ولی دســت از اصــول اصالح طلبی برنداشــتند و
توانستند روندی که بود را با صبوری ،تدبیر ،برنامه ریزی و
احساس مسئولیتش از موانع بیرون اورد .در سال 92اگر
اصالح طلبان بر اســاس منافع ملی به صحنه نمی امدند،
امروز سرنوشت کشور معلوم نبود .در سال 94هم با همین
سیاست پیش رفتند.
ی ترجیح منافع ملی
چراکه راهبرد جریان اصالح طلب
بود .دولت روحانی عمال با اسم اصالح طلبان روی کار امد
اما هرگز ســهم نخواهی نکرد یا اینکه دکتــر عارف با نامه
تاریخی محمد خاتمــی از عرصه رقابت هــای انتخاباتی
92کناره گیری کــرد .تمام این موارد نشــان می دهد که
اصالح طلبان در امور خود منافع ملی را بر گروهی ترجیح
می دهند .بنابراین اگر بحثی با عنوان اشــتی ملی مطرح
می شــود ،نمی توان گفت کــه انها در طــی قدرت طلبی
یا ســهم خواهی هســتند .بلکه اصالح طلبان در پی حل
مشکالت کشور با بهترین اصول و استراتژی های درست
هستند.
بنابراین اگر مســیر دو قطبی به مســیر حذفی ادامه
پیدا کند ،کشــور به همــان دره ای که قبــا در ان گرفتار
بود ،بازمی گردد .بنابراین یکی از راهکارهایش گذشــت
و همکاری اســت .اگر دو جریــان اصیل کشــور و دیگر
جریانات کشور ،مســیر حذفی را طی کنند ،کشور بیش از
این اسیب می بیند ،بنابراین باید مســیر را به سمت اشتی
ملی تغییر داد .چراکه اگر هر دو باشند ،مسیر درست پیش
می رود .اگر همه با هم تفاهم کنیم ،قطعا مشــکالتی که
امــروز در داخل یا برخــی دغدغه هایمــان در منطقه حل
خواهد شد .بنابراین اشتی ملی به معنای عدول از مواضع
نیست .بلکه به معنای گذشت و همکاری بیشتر است.
قبول می کنم که ممکن است مردم به دلیل وخامت اوضاع
و مطالبات اقتصادی که دارند ،از دولت اقای روحانی عبور
کنند ،اما اوال این به دلیل شدت وخامت اوضاع است ،ثانیا
اقای روحانی تقصیری در بروز این وخامت ندارد».
و بعد از ان پای ایــن بحث را به میان می کشــد که
اساســا هویت اصالح طلبی باالتر از ان اســت که هزینه
حمایت بی چون و چرا از روحانی شود .محمدرضا تاجیک
در این مورد گفته است« :برای من بسیار عجیب است که
برخی افراد چگونه به خود اجازه می دهند به صورت علنی
عنوان کنند که جریان اصالحــات در انتخابات اینده قرار
است از چه کسی حمایت کند و هنوز هیچ اتفاقی رخ نداده
استراتژی جریان اصالحات در انتخابات ریاست جمهوری
اینده را برای رسانه ها تئوریزه می کنند.
برای من هنوز مشخص نیست این نگاه مستبدانه و
توتالیتر چگونه در بین برخی شخصیت های اصالح طلب
شــکل گرفته که به خود اجازه می دهند به نام نامی جریان
اصالحات ســخن بگویند .ما باید اجازه بدهیم پنجره ای
جدید در جریان اصالح طلبی باز شود و نسیمی تازه به این
جریان وزیدن کند».
پاســخ این ســوال را هم البته محمد عطریانفر این
چنین داده اســت« :اصالح طلبانی که اقــای روحانی را
گزینه اول و اخر اعالم کرده اند ،نظر شخصی خود را مطرح
نکرده اند ،بلکه نوعا اظهــارات انها معطوف به جمع بندی
جبهه اصالحات اســت ،جبهه ای کــه رهبران اصالحات
نیز در میانه ان نقش تمام کننده و تعیین کننده ای دارند».
می توان از همین حاال تحلیل کرد که اصالح طلبان
فکر تازه ای را برای تداوم سیاست ورزی شان در نیمه دهه
نود تهیه کرده اند .حاال موضوعــات مهمی پیش روی ما
قرار دارد؛ ایا انها در صورت توفیق در فاز اول اقداماتشان
به حضور مستقل در انتخابات 96فکر خواهند کرد یا اینکه
انها یک پروسه طوالنی تر تا سال 1400را مد نظر خواهند
داشــت؟ ایا انها با نظریه«فصل اســتقالل » می خواهند
ارایش سیاســی کشــور را به دوران قبــل از احمدی نژاد
بازگردانند و همان وضعیت رقابت راستگرایان و چپ گرایان
را احیا کنند؟ در این صورت باید سامان سیاسی بعد از سال
92را رو به تغییر بدانیم؟
به نظر می رســد که اصالح طلبان به روزهای بدون
روحانــی فکر می کننــد .نکته اما اینجاســت کــه هرگونه
نامه نگاری با مقامــات عالی نظام بدون اظهــار ندامت از
علمکردشان در سال 88چندان ثمربخش نخواهد بود.
31
سیاست
اصالح طلبان به واسطه ارای کم روحانی می خواهند نامه نگاری کنند
گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی
سیاست
32
مثلث | شماره 346
امید کرمانی ها
خبرنگار
بعد از فوت اقای هاشمی رفسنجانی و در حالیکه
چند ماه به انتخابات ریاســت جمهوری ســال 96
باقی اســت ،رویکرد جدیــدی را از اصالح طلبان
شــاهد هســتیم و به یکباره نیروهای این جریان
از لــزوم و ضرورت نزدیک شــدن بــه رهبر معظم
انقالب سخن می گویند .خانم راکعی گفت« :به
نظر من تنها کسی که می توا ند جای خالی ایت الله
هاشمی را برای اصالح طلبان پر کنند مقام معظم
رهبری هستند » .اقای تابش عدم ارتباط نزدیک با
رهبری را ضعف جریان اصالحات می خواند و اقای
محمد هاشــمی نیز اظهار کــرد؛ «اصالح طلبان
در فکر ارتباط مســتقیم با رهبری اند»؛ این اتفاق
و تغییر رویکرد در جناح اصالحات را برخاســته از
چهمی دانید؟
امیــدوارم این را به عنوان یک تغییــر رویکرد تلقی
نکنیم ،یعنی این طور تصور کنیم که اصالح طلبان همواره
تمایل شاناینبودهکهزاویه ایبارهبرمعظمانقالبنداشته
باشند .در واقع با نگاه خوشبینانه به موضو ع نگاه می کنم .در
ثانی یک واقعیت است که بههر حال اگر کسانی می خواهند
در صحنه سیاسی و کسب قدرت فعال باشند باالخره جایگاه
رهبریووالیت فقیههمبهلحاظقانونیوهمبهلحاظشرعی
و هم به لحاظ سیاسی باید نظرشان نسبت به این جریان ها و
افرادی که می خواهند در صحنه قدرت سیاسی قرار بگیرند
مســاعد باشد چون ایشــان مســئولیت کل نظام را برعهده
دارند .اینکــه این رویکرد به چه دلیل حادث شــده امیدوارم
یکحرکتدراستانهانتخاباتنباشد.یعنیاینطورنباشدکه
یک جریانی برای انتخابات چنین تصمیمی را بگیرد و انهم
به خاطر اینکه احساس می کند ارای سیاسی اش در جامعه
خیلی پشــتوانه برای حضور در ادوار اینده انتخابات ندارد و
می خواهدبااینحرکتتاکتیکیاننقصانوضعفراجبران
کند .به هر حال فوت مرحوم اقای هاشمی بزرگترین مشکلی
که برای اصالح طلبان ایجاد می کند این است که ارتباط انها
با مجموعه نظام و حاکمیت ضعیف تر می شود .چون اقای
هاشمی تا حدود زیادی تالش داشت که این خالء را پر کند و
حاالبافوتایشانونبودشدرصحنهسیاسیکشورکسیکه
بتوانددراناندازهاینخالءراجبرانکندوجودنداردونخواهد
هم داشت .پس سران و تصمیم گیران اصالح طلب باید در
این زمینه فعال شوند تا ارتباط ســالم انها با حاکمیت و نظام
برقرار باشد ،گرچه هر جریان سیاسی ممکن است به برخی
تصمیماتحاکمیتمنتقدباشدامااینکهیکاختالفمبنایی
و ایدئولوژیک با حاکمیت و نظام پیدا کند به هیچ وجه قابل
قبول و ادامه نیست مخصوصا برای کسانی که می خواهند
در صحنه قدرت قرار بگیرند .ممکن اســت براساس چنین
نگاهیاصالح طلبانتصمیماتیبرایبرخی نامه نگاری هابه
رهبرمعظمانقالبگرفتهباشنداماتصورمی کنمهرحرکتیاز
نترمیمرابطهامکان پذیرنیست
سویاصالح طلبانبرایای
اال اینکه مساله سال 88به نوعی حل شود یعنی مساله سال
88موضوعی نیست که دوستان اصالح طلب بخواهند ان
را نادیده بگیرند و بعد در مقام ترمیم رابطه خود با رهبر معظم
انقالباقدامکنندپسبنابرایندربارهموضوعانتخاباتسال
88و حوادث پس از ان باید تدبیری بیندیشند.
شما از یکســری نامه نگاری های اصالح طلبان به
رهبر معظم انقالب صحبت کردید ،بیشتر درباره
2
ناصر ایمانی معتقد است« :اصالح طلبان به علت
فوت مرحــوم هاشمی رفســنجانی و کاهــش احتمال
رای اوری حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری
ابتکار نامه نگاری با رهبر معظم انقالب را مطرح کردند
تا از وضعیت دشــوار و سخت سیاســی کنونی خارج
شــوند ».این تحلیلگــر مســائل سیاســی می گوید:
«اصالح طلبان حتی از حدود عملگرایی گذشــتند ،به
مرزهای فرصت طلبی رســیدند و حاضرند به هر رنگی
درایند تا در قدرت باشند».
این موضوع صحبــت می کنید که جریــان از چه
قرار است؟
فعال در حد یکسری اخبار است .این طور که شنیدم
برخی از ســران اصالح طلب شــاید چنین تصمیمی داشته
باشند.
ایا اینکه در یکســری کانال های تلگرامی اخیرا از
نامه نویســی اقای خاتمی به رهبــر معظم انقالب
صحبتشدهبودمنظورایناست؟
بله ،حاال من ان اخبار تلگرامی را نخواندم ولی اصل
خبر همین است .البته در جریان اصالحات این کار موافقان
و مخالفانی دارد که نامه جمعی باشد نه شخص اقای خاتمی
اقدامبهنوشتنچنیننامه ایکند.صحبت هاییاستکهیک
نامهعلنیدربارهموضوعاتمختلفهمچونمسائلگذشته
و ضرورت وحدت ملی به رهبر معظم انقالب نوشته شود .در
مجموعنوشتنچنیننامه ایمطرحاستحاالبایددیدچقدر
محققمی شودامابهنظرمنهر گونهتالشیدراینزمینهاگر
بخواهد یک تالش جدی و موث ر باشد و شائبه های سیاسی
و تبلیغاتی هم پیدا نکند ،تنها الزمه ان پرداختن به موضوع
سال 88در ان نامه است .فتنه 88موضوع مهمی است که
اصالح طلبان تا به ان نپردازند و سهم خود را در حوادث سال
88نبینندونخواهنداینسهمرابپذیرندوانراجدیبگیرندبه
اعتقاد من این تالش ها ثمری برای انها ندارد.
برخی اصالح طلبان به نکات صحبت شــما اشاره
می کنند و می گویند اقای خاتمی هنوز تصمیمی به
نوشتن این نامه نگرفته چون فکر می کند نوشتن
این نامه با امضای خودش تاثیرگذار نیســت ،بر
همین اســاس نظر او این اســت که نامه از طرف
بزرگان جریان اصالحات نوشته شود ،به نظر شما
کدام حالت موثرتر خواهد بود؟
من محتوا را بیشتر موثر می دانم تا تعداد امضاها.
نهاینکهامضایاامضاهامهمنیستامامهم ترازانمحتوای
نامه اســت .اگر محتوا تکرار یکســری مطالــب مندرج در
روزنامه ها باشد بیشتر یک حرکت تبلیغاتی-سیاسی خواهد
بود اما اگر بخواهند ریشه یابی دقیق انجام دهند و به دالیل
اصلی افتراق جریان اصالحات با سیاســت های کلی نظام
بپردازند بــه نظر من موضوع تعــداد امضاهــا در درجه دوم
اهمیت قــرار می گیرد .تــا انجا که من اطــاع دارم تالش
اصالح طلبانایناستکهامضاینامهیکنفرهنباشدچون
هر چه تعداد بیشتری امضا پای نامه باشد بیشتر تاثیرگذار و
ن دهنده یک حرکت جمعی است ،نه انکه فقط یک فرد
نشا
چنین باوری داشته باشد .در مجموع همانطور که گفتم فارغ
ازتعدادامضاهابایددیدمحتواینامهچهخواهدبودوچگونه
موضوعات را به طور ریشــه یابی طرح می کنند .اگر بتوانند
ریشه این اختالف نظرها و نقارها را در بیاورند و به ان بپردازند
یک اثر دارد اما اگر فقط از زاویه سیاسی نگاه شود و یکسری
حرف هایی را مطرح کنند که شعارگونه و کلی باشد ،ان وقت
تاثیرینخواهدداشت.
در واقع اصالح طلبان می گویند موضوعات قابل
طرح زیاد اســت شــاید در قالب یک نامه مسائل
ریشه ای حل نشود .اگر یکســری نشست باشد
بهتر می توان به نتیجه مشخص و روشنی رسید،
نظرشماچیست؟
من ریشه بسیاری از موضوعات را در حوادث سال
88می بینم.یعنییکتحوالتیدرطول 10تا 15سالقبلاز
اناتفاقافتادکهمنجربهحوادثسال 88شد.یعنیحوادث
ان ســال یک دفعه به وجود نیامد .معتقدم این مساله تا به
قجدیدیبرایاصالح طلبان
صورتریشه ایحل نشوداتفا
رخنمی دهدچونرهبرینظامدربارهحوادثسال 88محکم
ومومنهستندوبارهاهمگفتندفتنهخطقرمزاست،بنابراین
باید ان موضوع حل شود.
مسالهوسوالهمیناستکهایابانوشتنیکنامه
در موضوع حوادث سال 88به رهبر معظم انقالب،
مشکلاصالح طلبانبرطرفمی شود؟
مساله نوشــتن یک نامه کلی نیست .اصال از نگاه
اصالح طلبان به موضوع ورود کنیم .مجموعه عواملی که
حوادث ســال 88را به وجــود اورد و در واقع نوعی شــورش
درونی نظام محســوب می شود یک ســهمی از ان حوادث
متعلقبهاصالح طلباناست.ممکناستیکجریان هایی
باشند که تمام مسئولیت ســال 88را به پای اصالح طلبان
و جریان سبز می نویســند اما از نگاه اصالح طلبان این طور
نیست .یعنی انها می گویند خیر ،عوامل دیگری هم در وقوع
حوادث ســال 88دخیل بود که ان اتفاقات رقم خورد .حتی
اگر این موضع را هم بپذیریم ســهمی از ان حوادث متوجه
اصالح طلباناست،اصالح طلبانتاهمانمیزانمسئولیت
وقایع سال 88را به عهده بگیرند و اظهار برائت کنند و بگویند
اشــتباه کردند .به نظر من این کلید حل بســیاری از مسائل
است .یعنی اصالح طلبان خودشــان کمیته تشکیل دهند
و ان میزان ســهمی را که در وقوع حــوادث بعد از انتخابات
ریاست جمهوریسال 88برایخودمتصورهستندتعیینکنند
ومسئولیتانمیزانسهمرابرعهدهبگیرند.همیناتفاقاگر
بیفتد کلید حل بسیاری از مســائل است اما همین کار را هم
نمی کنند .موضع اصالح طلبان از سال 88تا 92و بعد از 92
کهدرقدرتقرارگرفتندایناستکههنوزکوچکترینقدمی
درخصوص میزان مسئولیت خودشان در قبال حوادث سال
88بر نمی دارند.درواقعانهاهمموضوعراصفروصدینگاه
می کنند.به عبارتبهت رهمان طورکهبرخیجریاناتاصولگرا
مسئولیت صددرصد وقایع سال 88را به عهده اصالح طلبان
می گذارند ،اصالح طلبان نیز مسئولیت تمام ان وقایع را به
عهدهطرفمقابلیادیگرانمی گذارندواصالحاضرنیستند
در این رابطه قبول مسئولیت کنند .با مسئولیت پذیری صفر
مشکلی حل نمی شود چون همه می دانند اصالح طلبان در
ان قضایا سهم موثری داشتند پس نمی توانند واقعیت ها را
دور بزنند و از دری جدید مناسبات خود را با نظام تعریف کنند.
به نظــر می ایــد تحلیل و نــگاه جنــاح اصالحات
این است که تمام ابعاد و ســهم اصالح طلبان از
حوادث و وقایع سال 88براساس گفت وگوهایی
که شکل می گیرد مشخص شود .انها مسئولیت
این ســهم خود را می پذیرنــد اما اگــر یک طرفه
بخواهند قبول مســئولیت کننــد جریاناتی که در
با این نامه قطعا تمام مســئولیت حوادث سال 88
سیاست
مثلث | شماره 346
سیاست
را اصالح طلبان بــه دوش می گیرند و جناح مقابل
می گوید اصالح طلبــان تا اخر ماجــرا را باید قبول
مســئولیت کنند و هزینه اش را بپردازند .در واقع
نگرانیاصالح طلبانایناست.
بله ،برخی اقایان اصالح طلب که مخالف نوشتن
این نامه هســتند چنین اســتداللی دارند یعنی معتقدند اگر
یک قدم جلو بیایند طرف مقابل 10قدم جلو می اید .به نظرم
اگر اصالح طلبان بخواهند این طوری به موضوع نگاه کنند
وضعیت نقاری که انها با حاکمیت دارند همین طور الینحل
می ماندومشکلیحلنمی شود.قضاوتاینموضوعبامردم
ت رادیکال نمی خواهند
و افکارعمومی اســت .البته جریانا
این موضوع حل شود .پیشنهاد می کنم اصالح طلبان یک
کمیته ای درون خودشــان تشــکیل دهند و هر مقداری که
خودشانمسئولیتحوادثسال 88رابرایجریاناصالحات
احصا کردند بپذیرند .این الزمه صداقت سیاســی اســت.
دوســتان اصالح طلب که خیلی به سیستم های حکومتی
دنیا مباهات می کننــد ببینند که چه طور سیاســتمداران در
کشورهای غربی اگر عملکرد اشــتباهی در گذشته داشتند
خیلیصریحمی پذیرند،اصالح طلبانهمدردرونمجموعه
خود کمیته ای بگذارند و هر میزان که خودشــان ســهم در
حوادث سال 88تعیین کردند مسئولیتش را بپذیرند و تعیین
تکلیف باقی سهم ها را به عهده دیگران بگذارند .یعنی یک
قدم بردارند .در واقــع اصالح طلبان می خواهند مطلقا هیچ
یبر ندارند،تازهامتیازهمبگیرند.اینکارشدنینیست.
قدم
ازیکزاویهدیگرهمبهاینموضوعنگاهکنیموان
اینکه چقدر اصالح طلبــان دارند به رئیس جمهور
پیام می دهند که اقای روحانی شما دیگر تنها رابط
ما با حاکمیت نیستید و هر لحظه امکان دارد رابطه
ما با راس نظام خوب شــود نامــزد اختصاصی در
انتخاباتریاست جمهوریسال 96داشتهباشیم؟
اقــای روحانــی در نهایــت یــک وســیله بــرای
اصالح طلبان اســت تا در پوشــش او به داخل قلعه قدرت
بیایند و بعد از او عبور کنند .بنابراین اقای روحانی همیشه این
موقعیت را نخواهد داشــت چون اصالح طلبان او را از خود
نمی دانند .معتقدم ارای پایین اقای روحانی برای انتخابات
ریاست جمهوری سال 96مقداری اصالح طلبان را به ترس
انداختهوانهااینتحلیلرادارندکهممکناستاقایروحانی
رئیس جمهور دوره اینده نباشد و باید پرونده ریاست جمهوری
او را چهار ساله بدانند بنابراین اگر بخواهند کسی را جایگزین
اقای روحانی کنند مســاله اصالح روابط با مجموعه نظام و
رهبری مطرح می شــود تا بتوانند از اقای روحانی عبور کنند
چون دیگر اقــای روحانی خیلی کارایی بــرای انها نخواهد
داشــت .اقای روحانی در طول چهارســال گذشــته فردی
محسوب می شــد که مورد قبول نظام و اصالح طلبان بود.
چهره هایدیگراصالح طلبانکهرای اوریداشتهباشندمورد
قبول نظام نیستند یا این مورد قبول بودن درباره انها خیلی کم
است بنابراین باید این رابطه را اصالح کنند تا اگر شخصیت
دیگری دارند او را نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال 96
کنندوپروندهحمایتازاقایروحانیرابعدازچهارسالببندند.
به عبارت بهتر هم مســاله رحلت اقای هاشمی و هم مساله
ارای اقای روحانی در انتخابات بعدی موثر بوده و هست در
تصمیمی کهاصالح طلبانمی خواهندبگیرند.
در واقع شما می گویید این تصمیم اصالح طلبان
کلید زدن پروژه عبور از روحانی است؟
می تواند این طور تلقی شــود چــون اقای روحانی
بزرگترین نقشی که برای اصالح طلبان ایفا می کرد این بود
که پای انها را دوبــاره به عرصه قدرت باز کنــد .این هم اگر
بدون واسطه برای اصالح طلبان ممکن شود دیگر نیازی به
نقش افرینی اقای روحانی نیست .ضمن انکه اقای روحانی
کسینیستکهبتوانددورهبعدرئیس جمهورشود،اگرازنظر
اصالح طلبانروحانیمی توانسترئیس جمهورشودمشکل
حلبودونیازیبهنامه نگاریدراینمقطعزمانینمی دیدنداما
چون مقداری ارای اقای روحانی متزلزل است و احتمال رای
نیاوردنش وجود دارد بنابراین این تالش ها را انجام می دهند
تا ارتباط جریان اصالحات با راس نظام مستقیم باشد و دیگر
نیازبهنقش افرینیاقایروحانینباشد.
پــس اینکــه اصالح طلبان پــروژه معرفــی نامزد
پوششی را مطرح می کردند مقدمه و عقبه اجرای
همینبرنامهبود؟
بله،متنهانامزدپوششیهمخیلیمشکالتزیادی
برای اصالح طلبان دارد .فلســفه نامزد پوششــی ان است
که اگر در اســتانه انتخابات دیدند ارای اقای روحانی کمتر
از نامزد پوششــی اســت او به نفع نامزد پوششی کنار بکشد
اما اقای روحانی کسی نیســت که این کار را انجام دهد .به
عبارت بهتر اقای روحانی ،اقای عارف نیست پس چون کنار
نمی کشد اساسا نامزد پوششــی معنا ندارد و حتی وجودش
باعث مشــکالت دیگری برای اصالح طلبان می شــود .از
طرفی اصالح طلبان می بینند اگر همه تخم مرغ های خود را
درسبداقایروحانیبگذارندریسکباالییاستچونحالت
صفر و صدی می شود و اگر اقای روحانی رای نیاورد ان وقت
همه چیز به یکباره از بین می رود پس االن اصالح طلبان در
وضعیتبدیقراردارندکهازیکطرفنمی توانندرویاقای
روحانی مطمئن باشــند که رای می اورد و از طرف دیگر اگر
اقایروحانیراینیاورداصالح طلبانکامالازصحنهاجرایی
حذفمی شوند.اگرنامزدپوششیبیاورنداقایروحانیکسی
نیستکهبهنفعاوکناربرود.خالصهمشکالتزیادیدارند.
یعنی ایــن تدبیر را بــه کار گرفتند تــا از وضعیت
پیچیده و ســختی که شما تشــریح کردید خارج
شوند؟
بله ،هم مســاله فوت اقای هاشــمی و هم مساله
وضعیت ارای اقای روحانی ،اصالح طلبان را به این نتیجه
رســاند که برای خروج از وضعیت باید ابتکار دیگری زد و ان
ابتکار هم نامه نگاری با رهبر معظم انقالب است .اینجا الزم
می بینم این نکته را اشاره کنم که جریان اصالح طلب کامال
عملگرا ستیعنیبرخالفاصولگرایانکهویژگیعملگرایی
در انها کمرنگ اســت اصالح طلبان در ایــن زمینه ویژگی
پررنگی دارند .ســال 92دیدیم که جریــان اصالح طلب با
انتخاباقایروحانیچقدرعملگراییکردوامروزنیزتصمیم
اصالح طلبان به نامه نگاری با رهبــر انقالب وجه دیگری از
عملگراییانهارانشانمی دهد.
عملگرایی اصالح طلبان براســاس واقعیت هایی
اســت که در صحنه سیاســی کشــور می بینند یا
هدف شان دستیابی به ارمان های بلندی است که
برای اینده ترسیمکردند؟
هــر دو با هــم قابل جمــع اســت .اصالح طلبان
امروز هیــچ ربطی به جریان چــپ زمان امــام(ره) و جریان
ســکوالر ،تندرو و افراطی زمــان دولت اصالحــات ندارند،
کامال تغییر شــکل دادند دیگــر حرف هــای ایدئولوژیک
نمی زنند و حرکت های تندرو ان ه نمی کنند .در واقع خودشان را
نرمالیزاسیون کردند .ویژگی عملگرایی در جریان اصالحات
انقدر پررنگ شــده که برخــی از چهره هــای اصالح طلب
معتقدندماهیتفکریوایدئولوژیکیجریاناصالحاتدارد
از بین می رود .البته عملگرایی که از یک حدی فراتر رود به
فرصت طلبیتبدیلمی شود.
در واقع اصالح طلبان امــروز تا مرزهای فرصت طلبی
پیش رفتند .این راهم یاداورشومکه واقع گرایی و عملگرایی
برایهرجریانسیاسیواجباستچوناگرایندوخصیصه
را نداشته باشــد بعد از مدتی دچار میرایی و مرگ می شود اما
میزان عملگرایی هم مهم است ،اگر این خصیصه همراه با
حفظ اصول فکری و اخالقی باشد اقدام خوبی است منتها
اصالح طلبان به جهت عملگرایی از این مرزها گذشــتند و
کم کم بوی نوعی فرصت طلبی به مشام می رسد یعنی به هر
رنگی در می ایند تا در قدرت باشند.
33
سیاست
اصالح طلبان از رفتارهای گذشته ابراز پشیمانی کرده اند
تو گو با علی صوفی
گف
سیاست
34
مثلث | شماره 346
امید کرمانی ها
خبرنگار
وقتی اقــای هاشمی رفســنجانی فــوت کردند
خیلی ها در جنــاح اصالحات دنبــال این بودند
و پیشــنهاد می دادنــد کــه چه کســی می تواند
جایگزیــن اقای هاشــمی شــود یا نقــش او را
ایفــا کند بــر همین اســاس نام هــای مختلفی
همچون اقای روحانی ،اقای ناطق و سید حسن
اقــای خمینــی مطــرح می شــد اما اخیــرا یک
رویکــرد جدیــدی را از اصالح طلبــان شــاهد
هســتیم و ان اینکــه دربــاره ضــرورت نزدیک
شــدن به رهبر معظم انقــاب و برقــرار کردن
ارتباط های نزدیک تر با ایشان صحبت می کنند؛
ایــا این یــک تصمیم تشــکیالتی اســت که از
زبان اقای تابــش ،خانم راکعــی و اقای محمد
هاشمی رفسنجانی بیان می شود؟
فکر می کنم قبل از انها در جلسه بنیاد باران اقای
خاتمی صحبتی کرد و انها برداشت شان از صحبت اقای
خاتمی این بود.
االن به چه صــورت می خواهد ایــن کار انجام
شود؟
وقتــی که ایــن بحث بــر مبنای صحبــت اقای
خاتمی بنیانگذاری شــد یا باید سازوکارش تعریف شود یا
تعریف این سازوکار برعهده یک کارگروه یا شورای عالی
سیاستگذاری اصالح طلبان قرار گیرد تا با کار کردن روی
ان بگویند چطور می شــود به این اســتراتژی دست پیدا
3
علی صوفی ،عضو شــورای مرکــزی حزب اتحاد
ملت ایران معتقد اســت« :مرحوم هاشــمی یک حلقه
واســطی بین جریان اعتدال و اصالحات با رهبر معظم
انقالب بود اما االن کال این ارتباط قطع شــده است».
وی افزود« :ضــرورت پیش امده این اســت که دیگر
االن هیچ حلقه ارتباطی بیــن جریان اصالحات و رهبر
معظم انقالب نیست و این خطرناک است ».این فعال
سیاســی اصالح طلب یاداور شــد« :اساســا اگر یک
جریان نتواند به رهبر معظم انقالب نزدیک شود و حرف
خود را منتقل کند ،خطرناک اســت چون در عوض ان
دیگرانی هستند که از این مســاله سوءاستفاده کنند،
به این معنا که بخواهند با کنار هم قرار دادن اطالعات
گزینشی ،نتیجه و تحلیل غلطی بگیرند».
کرد .اقای هاشمی رفســنجانی یک شخصیت استثنایی
و نیز کســی بود که در کوره داغ انقــاب ذوب ،خالص
و ســاخته شــده بود و همواره دغدغه انقالب اسالمی را
داشــت .در واقع شــخصیتی فعال بود که می خواســت
انقــاب را حفظ کنــد ،در ایــن راه کمتر منفعل می شــد
بنابرایــن مثــل اقــای هاشمی رفســنجانی در زمانی که
زنده بود کسی وجود نداشــت و بعد از وفات او نیز کسی
نخواهد بود .اینکه امروز بحث اشــتی ملی مطرح شود،
این یک سازوکاری بود که در گذشته نیز مطرح شد یعنی
صحبت از اشــتی ملــی کــردن تازگی نــدارد .قبال حتی
تحت نام وفاق ملی مطرح بود که این عنوان به نظر من
مناســبت تر از تعبیر «اشتی ملی» است .شــاید بگوییم
اشــتی ملی فقط درباره رفــع حصر می تواند معنا داشــته
باشد اما در سایر موارد دو جریان اصولگرا و اصالح طلب
هســتند و در صحنه های رقابت با ابزارهایی که در اختیار
دارند به میــدان می ایند؛ کم و زیادش بمانــد اما این دو
جریان باید حول یک محور مشــترک یعنــی منافع ملی و
امنیت ملی دور هم جمع شــوند و همه جریانات قومی و
مذهبی را حول همین محور مشــترک ســاماندهی کنند
تا بتوانند بــه نتیجه برســند .چنین تفکری بیــن رهبران
اصولگرایــی و اصالح طلبــی مثل اقایــان ناطق نوری،
روحانی ،خاتمی و حاج حســن اقای خمینی وجود دارد و
مدت ها چنین نشست هایی در این زمینه برگزار می شود.
می تــوان گفت بعــد از روی کار امــدن احمدی نژاد این
احســاس خطر شــد و این دو جریانــی که با هــم رقابت
شــدید داشــتند و کامال جدا از هم بودند بــه هم نزدیک
شــدند و این خیلی اتفاق مبارکی بود چون این دو جریان
احساس کردند که انقالب در خطر است ،بنابراین با هم
همکاری داشتند و این رویکرد همچنان ادامه دارد .اگر
بخواهد این همکاری بیشتر شود به طوری که دو جریان
به یکدیگر نزدیکتر شوند و از ابزارهای حذفی و تخریبی
علیه یکدیگر اســتفاده نکنند ،احتیاج به مذاکره طوالنی
و گســترده ای دارد کــه می توانــد الگویش هــم همان
مذاکرات هسته ای باشــد که به برجام منتهی شد .یعنی
می تواند یک روند مذاکره ای براساس مدالیته تعیین شده
شکل بگیرد و براساس ان جلو بروند تا نتیجه اش توافق
داخلی باشد و دو جریان با هم کار کنند.
سیاست
مثلث | شماره 346
حاکمیت می تواند افراد معتمدی همچون اقای والیتی و اقای
ناطق نوری را تعیین کند و نمایندگان جناح اصالحات با انها بنشینند
و صحبت کنند .طبعا شخص مقام معظم رهبری نمی توانند
جلسات طوالنی داشته باشند و وارد بحث های طوالنی شوند .البته
ی را بپذیرند
به شرطی که ایشان چنین مکانیزم
سیاست
اقای تابــش گفته که عــدم ارتبــاط نزدیک با
رهبری ضعف جریان اصالحات اســت ،ایا شما
نیز چنین نظری داریــد ،یعنی اصالح طلبان در
این زمینه ضعف دارند؟
اگر به مصاحبه ها و اظهارنظرهای چندســال اخیر
بعضی از چهره های اصالح طلب مثل محمدرضا خاتمی
و علی شــکوری راد ،دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران نگاه
کنیم می بینیم اظهار پشیمانی کردند از شیوه هایی که در
گذشته داشتند .مثال اقای محمدرضا خاتمی گفت ما به
جای تقابل باید تعامــل می کردیم ولی این کار را نکردیم
چون فکر می کردیم بــا تقابل می شــود کار را پیش برد.
معانی این حرف چیست؟ در واقع اقای محمدرضا خاتمی
می گوید ما در گذشــته اشــتباه کردیم که رویکرد تقابلی
داشــتیم .اقای علی شــکوری راد نیز اخیرا مصاحبه ای
داشــت و گفت ما اشــتباه کردیــم که بعضی از ســطوح
حاکمیت را نســبت به خودمان نگران کردیــم .در واقع
یک سری پالس هایی از طرف اصالح طلبان داده می شود
که بلــه ،یک اشــتباه هایی هم صــورت گرفتــه ،بیاییم
بنشــینیم ،جبران کرده و با هم مسائل را حل کنیم .اقای
تابش صحبتی که می کند خیلی دور از واقعیت نیســت،
همین هایی است که دوستان دیگر هم می گویند.
یعنــی اصالح طلبان می خواهند بــرای حل این
موضوعــات با مقــام معظــم رهبری نشســت
بگذارند؟
خیر ،حاکمیت می تواند افراد معتمدی همچون
اقای والیتی و اقای ناطق نوری را تعیین کند و نمایندگان
جناح اصالحات بــا انها بنشــینند و صحبت کننــد .طبعا
شــخص مقام معظم رهبری نمی توانند جلسات طوالنی
داشــته باشــند و وارد بحث های طوالنی شــوند .ایشان
رهنمــود می دهند و براســاس رهنمود ایشــان مذاکرات
انجــام می شــود .البتــه به شــرطی کــه ایشــان چنین
مکانیزمی را بپذیرنــد .نکته دیگر اینکــه باید مراقب بود
شرایط سخت نشود یعنی به گونه ای نشود که یک طرف
باید توبه کند .مقــام معظم رهبری این مســاله را مطرح
نکردند اما جریانات تند چنیــن بحثی را بیان می کنند .در
واقع باید نشست و بررســی کرد که چه طور می شود این
شکاف را پر کرد و این فاصله ای که ایجاد شده را از بین
برد .من نظرم این اســت که باید منافع ملی را در داخل،
منطقه و دنیا و نوع ارتباط با ســایر کشــورها تعریف کرد.
قاعدتا برای این کار مالحظاتــی وجود دارد .فرصت ها،
تهدیدها ،ضعف هــا و قوت ها موارد متعددی اســت که
باید انها را ریز کرد و افراد بیایند ،بنشــینند و بگویند چنین
ضعف ها ،قوت ها ،فرصت هــا و تهدیدهایی وجود دارد،
چطور می شــود ضعف ها را کــم و تهدیدهــا را تبدیل به
فرصت کرد .برای رسیدن به این اهداف نیز هر کدام از
جریانات مســئولیت بپذیرند و متعهد به الزاماتی شــوند،
الزامات را هم تعیین کنند .به نظرم می شود به این شکل
پیش رفت.
چرا بعــد از فــوت اقای هاشــمی و در اســتانه
انتخابات ایــن رویکرد از طــرف اصالح طلبان
مطرح می شود؟
اساســا این خالء با رفتن اقای هاشــمی پیش
امد .چون اقای هاشــمی ویژگی هایی داشــت یکی از
ویژگی های اقای هاشمی این بود که ارتباطات خودش
را با مقــام معظــم رهبری در همه شــرایط حفــظ کرده
بود .به نظــر می امد به رغم اختالف ســایق و نظراتی
که وجود داشــت در بعضــی موارد این می توانســت در
نزدیک شدن دو جریان موثر باشد .یعنی اقای هاشمی
یک حلقه واســطی بــود .یک ضرورتی کــه پیش امده
این است که این ارتباط باقی بماند .اقای خاتمی بارها
گفته ما حرفی نداریم که صحبت های ما شــنود و کامل
منتقل شود اما هر چه گفته می شــود را منتقل کنند .این
یعنی اقــای خاتمی نگران اســت چون می بینــد به هر
حال یک جریانی وجود دارد که می خواهد این شــکاف
را بیشــتر کنــد .یعنی نگران این اســت کــه اطالعاتی
منتقل نشود که به صورت کامل بازگوکننده نیات جریان
اصالحات نباشــد ،بنابراین می بینیم که چنین خطراتی
وجود دارد و اگر این ارتباط قطع شــود ،خیلی خطرات
ممکن اســت در اینده به وجود اید به ویژه انکه ما هنوز
کشــوری هســتیم که امریکا دارد ما را تهدیــد می کند،
دشــمنان قســم خورده ای در منطقه داریــم .همه اینها
ایجاب می کند ما سعی کنیم با حفظ هویت ها و اختالف
ســایقی که وجود دارد بیاییــم حول منافــع ملی جمع
شویم تا با تهدیدات مقابله کنیم و اجازه ندهیم دشمنان
از ما سوءاستفاده کنند.
یک ســری صحبت هایــی را اقــای عــارف در
ماه هــای گذشــته مطــرح می کرد کــه در حال
رایزنــی با حاکمیت اســت ،ایا این در راســتای
همان رایزنی های اقای عارف است؟
اقای عارف اساســا جایگاهش بین اصولگرایان
بد نیســت .یعنی اقای عارف با کســانی از اصولگرایان
ارتباط دارد و انها قبولــش دارند ،حتی در ســال 92هم
عده ای از همیــن اصولگرایان به اقای عارف پیشــنهاد
کردند که کاندیدا شــود ،بنابراین خود اقای دکتر عارف
هم این ارتباطــات را حفظ کرده اســت ،یعنی با وجودی
که معاون اول دولت اصالحــات بود و یک اصالح طلب
اســت ،از ان طرف ارتباطاتی با اصولگرایان دارد اما جو
غالب مواضــع او اصالح طلبی اســت .اقای عارف االن
به طور کامل در اردوگاه اصالح طلبی تعریف می شــود.
او از طرف برخی اطرافیانش هــم به عنوان یک لوال بین
اصالح طلبان و اصولگرایان تعریف می شود و کسی است
که دو حکم عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام
و عضویت در شــورای عالی انقالب فرهنگــی را از رهبر
معظم انقــاب دارد ،بنابراین مقبول ایشــان هم اســت
همه اینها یک جایگاهی برای اقای دکتر عارف به وجود
اورده تا تالش کند همچنان کــه خودش با هر دو جریان
در ارتباط بود ،بتواند دو جریان را به همدیگر نزدیک کند.
اقای دکتر عارف فارغ از انکه اقای هاشمی باشد یا نباشد
و این شــرایطی که االن در ان قرار داریم به وجود بیاید،
خواهان نوعی اشتی ملی بود.
پس اقای عارف به نظر شــما بهتریــن گزینه از
سمت اصالح طلبان برای اینکه برود با معتمدان
حاکمیت بنشیند،صحبتکندمحسوبمی شود؟
خیر ،من ایــن را نمی گویــم .مــن می گویم نه
اقای دکتر عارف می تواند جایگزین اقای هاشــمی شود
نه اینکه اقای دکتر عــارف می تواند نماینــده تام و تمام
اصالح طلبان برای این کار شــود .اینها یک جمعی باید
باشــند منتها اقای عارف هم خودش این فکــر را از قبل
داشته و همیشه دنبال این قضیه بوده است.
یعنی اقای عارف می تواند این چند نفر را که از
سمت اصالح طلبان تعیین می شوند سرپرستی
کند؟
من این را هم نمی گویــم .رهبران اصالح طلب
باید بنشینند و مصداق این مساله را تعیین کنند.
مرجــع تصمیم گیــر بــرای اینکــه مکانیــزم را
تعریف و نمایندگان جریــان اصالحات را برای
صحبت کــردن و طرح دیدگاه تعییــن کند ،چه
کسی خواهد بود؟
محور کار اقای خاتمی است .به هرحال بی تردید
رهبری جریان اصالحــات با اقای خاتمی اســت و همه
ذیل او تعریف می شوند ،البته چهره های شاخص جریان
اصالح طلبی همچون عبدالله نوری و موسوی خوئینی ها
با اقای خاتمی جلساتی دارند و در این جلسات می تواند
تصمیمات گرفته شود و اعضای ان کارگروهی که مدنظر
است برای مذاکره تعیین شوند.
االن در کانال هــای تلگرامی و برخی ســایت ها
خبرهایی امده که اقای خاتمی در حال نوشــتن
نامه ای به رهبری هستند ،ایا این خبرها صحت
دارد یا خیر؟
خیر ،هنوز چنیــن مطلبی مطرح نیســت .یعنی
من چنین خبــری را نشــنیدم ،حتی یک مطلبــی از قول
من زده بودند که اقای خاتمی پیامــی به رهبری داده اما
اقای خاتمی به من گفتند چنین چیزی نبود .من به اقای
خاتمی گفتم چون شما در بنیاد باران صحبت کردید ،این
برداشت شد که شما تحت این عنوان پیامی دادید .اقای
خاتمی گفت خیر ،من قصد اینکه پیام بدهم را نداشتم.
بنابراین تا انجا که من اطالع دارم هنوز اقای خاتمی در
این موضع نیست که بخواهد شــخصا ورود کند .ضمن
انکه به هر حــال االن فاصله بین اقــای خاتمی و رهبری
بسیار زیاد و ارتباط شــان بسیار کم اســت .اصال معلوم
نیســت اقای خاتمی نامه ای را در نظر داشــته باشــد که
بخواهد به این منظور بنویســد ولی تحت عنوان جریان
اصالح طلبی ،رهبری اقای خاتمی مســلم است .طرف
35
سیاست
36
مثلث | شماره 346
سیاست
مقابل هم این را می داند و طبعا اگر قرار است گفت وگویی
صــورت بگیــرد ،در جریــان اصالح طلبی محــور اقای
خاتمی خواهد بود ،ولو اینکه شخص او نباشد و اشخاص
دیگری باشند.
بعضی ایــن را بــه انتخابــات پیونــد می زنند و
می گوینــد ایــن حرکــت و مواضعــی کــه
اصالح طلبــان دارنــد اتخــاذ می کننــد نوعــی
پالس دادن به اقای روحانی اســت تا حواسش
را جمع کند کــه اصالح طلبــان در حــال بهبود
مناسبات خودشان با رهبری نظام هستند ،این
تحلیل را قبول دارید یا خیر؟
خیــر ،اصال چنیــن چیزی نیســت .این مســاله
بســیار بزرگتر از این حرف هاســت .همان طور که گفتم
قبال هم تحت عنوان وفاق یا اشتی ملی مطرح شده بود.
اصالح طلبان خیلی مســتقیم می توانند حرف هایشــان
را به اقای روحانــی بزنند و اقای روحانی نیز مســلم تاثیر
حمایت جریان اصالح طلبی از خودش را می داند ،گرچه
شــاید برخی اطرافیان اقای روحانی منکر این تاثیر حتی
در انتخابات ســال 92باشــند اما این واقعیــت غیرقابل
انکار اســت .یعنی جامعه اصالح طلبی پشــت سر اقای
روحانی قرار گرفت و پایــگاه رای او جامعه اصالح طلبی
اســت .االن هم ارتباط اقــای روحانی با شــورای عالی
سیاســتگذاری ،فراکســیون امید ،اقــای خاتمی و حاج
سید حسن اقای خمینی به طور محکم وجود دارد.
منظــور برقرار بــودن ارتبــاط اقــای روحانی با
جریان اصالحات نیســت ،بلکــه اصالح طلبان
با مواضع اخیرشــان درباره برطرف کردن خالء
ارتباطی با رهبــر معظم انقــاب ،دارند به اقای
روحانی ایــن پیام را می دهند کــه اگر انتظارات
انها را براورده نکند نامــزد اختصاصی به میدان
انتخابات ریاست جمهوری می اورند ،ایا چنین
است؟
اگر ایــن موضــوع از طرف رهبــران اصالحات
مطرح نمی شــد ،می توان گفت کســانی که در ســطوح
پایین تر دارند ،این مباحث را مطرح می کنند و مقاصدی
دارند ولی چون از طرف رهبران اصالحات موضوع ارتباط
با رهبر معظم انقالب دارد مطرح می شــود ،انها نیازی به
چنین مباحثی نسبت به اقای روحانی نمی بینند.
یعنی نامزد اصالح طلبان همچنان اقای روحانی
خواهد بود؟
به هر حــال تردیدهایــی درباره نامــزدی اقای
روحانــی وجود داشــت که ظاهــرا خبرها این اســت که
تردیدها برطرف شــده است .همیشــه مطرح می شد که
اگر اقای روحانی کاندیدا باشد ،او به عنوان رئیس جمهور
مســتقر و رئیس جمهور منتخب اصالح طلبان کاندیدای
اصلی و محوری خواهد بود .اینکه در کنار اقای روحانی
کاندیداهای دیگری باشــند مورد بحث بــوده ولی اینکه
اقای روحانــی کاندیدای اصلــی اســت در ان تردیدی
نیست.
یعنی فارغ از تالشــی کــه اصالح طلبان برای
کم کردن فاصلــه خود بــا رهبر انقــاب انجام
می دهند ،کماکان اقای روحانی را نامزد خود در
انتخابات ریاست جمهوری می دانند؟
بلــه ،مــن تردیــدی در ایــن قضیــه نمی بینم،
البته موضع رســمی اصالح طلبان را باید شــورای عالی
سیاســت گذاری اعالم کند که این شــورا االن مشــغول
تعریف تشــکیالتی در سطح کشــور اســت و بعد از این
می نشیند و یک سری شاخص هایی را مشخص می کند و
قطعا انها تعیین خواهند کرد که با اقای روحانی بنشینند،
گفت وگو کنند ،حرف های شان را بزنند و از اقای روحانی
در انتخابات ریاست جمهوری سال 96حمایت کنند.
نامزد واقعی به جای نامزد پوششی
جریان اصالحات طرح عبور از روحانی را با ایده «اشتی ملی» اغاز کرد
مسعود ندافان
روزنامه نگار
4
«اشــتی ملی»« ،حزب فراگیــر» واژگان تکراری
برای تکاپوهای انتخاباتی هر دو جریان سیاســی کشور
اســت؛ اما این بــار پیام «اشــتی ملی» از ســوی رئیس
دولت اصالحات معنایی دیگر دارد؛ اصالح طلبان خطر
عصر عسرت احساس کرده اند؛ پشــتیبان اصلی انان به
دیار باقی شــتافته و همچنین انان حسن روحانی را پیروز
محتوم انتخابــات اردیبهشــت 96نمی داننــد ،بنابراین
ایده «بازگشت به ســاختار» را تحت ایده «اشتی ملی»
پی گیری می کنند.
مثلث طراحان ایده اشتی ملی
ایده اشتی ملی محصول طراحی ســه ضلع جریان
اصالحــات اســت؛ حامیان حضور سیاســی در ســاختار
کشــور که بــا ردای حمایــت از رئیس دولــت اصالحات
فعالیت سیاســی می کنند ،جریــان تندرو احــزاب منحله
مشــارکت و مجاهدیــن انقالب کــه تحت حــزب اتحاد
ملت سیاســت ورزی در عصــر اعتدال را تجربــه می کنند
و ضلــع ســوم اصالح طلبانی کــه همچنان حامــی نامزد
شکست خورده انتخابات 88هستند و خود را نماینده عرصه
عمومی جنبش سبز می دانند.
رئیس دولت اصالحات معتقد است که شرایط کشور
به نحوی اســت که بهترین موقعیت برای اشــتی ملی در
کشور حکمفرما شده است؛ بنابراین باید «هیچ کس نباید
در گذشته بماند».
حزب اتحاد ملت – ارگان قانونی حزب مشــارکت-
در تحلیلــی کــه از فقدان هاشمی رفســنجانی نشــات
می گیرد؛ معتقد است که «ســرمایه هایی چون ایت الله
هاشــمی که نمودی از اصالت در ســاختار قدرت نظام
اســت می توانــد هراس انگیز باشــد ».بنابرایــن برای
خروج از این وضعیت ناپایــدار و غیرقابل پیش بینی باید
«اشتی ملی را راهبردی اخالقی و موثر برای عبور کشور
و نظــام از بحران هایی دانســت که همچنــان ایران را
می ازارد .سی و هشت سال ،کافی است که بپذیریم در
نبود تمام ایرانیان کــه دل در گروی وطن دارند و قانون
اساســی را میثاق خود می دانند ،انقالب بهمن پنجاه و
هفت هنوز به بار ننشسته است.
اشــتی ملی ،نــه کتمــان تفاو ت هــای عیان در
برداشت ها و باورها که پذیرش هنجار تازه ای است در
سنت سیاست ورزی جمهوری اسالمی ،هنجار و ادابی
که حذف جریان های سیاســی و ســلیقه های متداول
را بر نمی تابــد و ان را ناقض امنیــت ملی و ارزش های
حاکم بر قانون اساسی می داند .اشــتی ملی ،تعهدی
جانانه اســت بــه تغلیظ هویــت مردمســاالر جمهوری
اســامی و صد البته تعهــدی به پیگیــری ارزش های
نخستین » .
سیدمصطفی تاج زاده ،نماینده طیف تندرو اصالحات
نزدیک به فتنه گران با فرار از عقب نشــینی سیاســی ایده
اشتی ملی از سوی رئیس دولت اصالحات برای جلوگیری
از ســرخوردگی اجتماعی حامیان جنبش ســبز؛ در تبیین
اشتی ملی ان را «احیای همان شعار «همه با هم» ابتدای
انقالب و زنده کردن شــعار «ایران بــرای ایرانیان» عصر
اصالحات» معرفی می کند.
تاج زاده از محکومان فتنه 88اشتی ملی را موانعی
برای رخدادهای فاجعه امیز می داند و می نویســد« :ایده
«اشتی ملی» به نظر من ان اســت که ما نه تنها برای حل
مشکالت موجود ،بلکه همچنین برای جلوگیری از وقوع
مسائل جدید نیز نیاز به جراحی های بزرگ در عرصه های
مختلف داریم که انجام شــان مســتلزم وفاق ملی است و
هیچ کدام از جناح ها به تنهایی قادر به تحمل این بار بزرگ
نیستند .به بیان روشــن برای اینکه پالسکوهای دیگری
فرو نریزد و ...باید به تفاهمی عمومی برســیم و بر اساس
ان بتوانیم از تجربه ،توان ،دانش و استعداد همه نیروها
بهره مند شویم».
هنوز برای قضاوت زود است!
سید کمال سجادی درگفت وگو با مثلث
اقــای ســجادی! بــه نظــر شــما نــگارش نامه
توســط اقای خاتمی ان هم در استانه انتخابات
ریاست جمهوری و شورای اسالمی شه رو روستا
حامــل چــه پیامــی اســت؟ ایــا ارتحــال اقای
هاشمی رفسنجانی در اتخاذ این تدابیر تاثیری
گذاشته است؟
ضمن طلب رحمت و مغفرت برای مرحوم ایت الله
هاشمی رفسنجانی ،به نظر می رسد که بر خالف تصور ما،
اصالح طلبان تصور می کنند که یک حامی بزرگ را ان هم
در استانه دو انتخابات بسیار مهم از دست داده اند و برای
همین می خواهند از ترفندهایی استفاده کنند تا این نقیصه
بزرگ برای انها جبران شود.
البتــه مهم تریــن مطالبه نظام اســامی از ســران
اصالح طلب نیــز از این قرار اســت که به صــورت کامال
دقیق و روشن از اشتباهات گذشته خود خصوصا در رابطه
با فتنه سال 88عذرخواهی کنند و اشتباهات استراتژیک
خود را بپذیرند.
باید توجه داشت که در سال 88به واسطه فتنه ایجاد
شده هزینه های فراوانی به کشــور و مردم وارد شد و توقع
مردم نیز این است که افراد دخیل و حاضر در ان فتنه کامال
صریح موضع گیری کنند نه اینکه باز هم قسمتی از موضوع
را بازگو و قسمتی را پنهان نگه دارند.
در ســال 1388انتخاباتی مهم و باشــکوه در کشور
برگزار شــد که باتوجــه به درصد بســیار باالی مشــارکت
مردم می توانســت به یک جشــن بزرگ ملی تبدیل شــود
و در عرصــه بین المللی نیــز وجاهت بســیار خوبی برای
نظام اســامی فراهم کند ،اما همه این شیرینی ها با چند
اقدام نســنجیده بر باد رفــت و ان حضور حماســی کامال
به حاشــیه رانده شــد و این در حالی اســت که اگر سران
اصالح طلب در همان زمان به صورت شــفاف نظر خود را
اعالم می کردند هم از حجم اعتراض های مردمی کاسته
می شد و هم به صورت بساط فتنه گران از کف خیابان جمع
سیاست
بازگشت بدون توبه به قدرت؛ عبور از روحانی
رخدادهــای پــس از انتخابــات ریاســت جمهوری
دهم؛ حمله به مردم ســاالری دینی و پالــس جدی برای
فرایند ارتقایابی سطح تحریم دشمن علیه ملت ایران بود؛
خسارت هایی که اثار تبعی ان همچنان باقی مانده است؛
مسلما اندکی از خسارت هایی محض فتنه سال 88مسلما
با«توبه» و «معذرت خواهی عمومــی» جبران می گردد
و هرچنــد مثلث طراحان اشــتی ملی می داننــد که «توبه
عمومی» مقدمه ایده انان اســت؛اما از ان فرار می کنند.
هرچند زمزمه هایی برای اقدامات خصوصی پشیمانی رفتار
گذشته شنیده می شود.
مثلث طراحان این طرح نشــان می دهد که جریان
تصمیم ســاز و تصمیم گیر اصالحات پیام هراســناک از
5
که عذرخواهی انها از محضر ملت کار بسیار خوبی است،
منتها تمامیت انچه که بر عهده داشتند را بپذیرند نه اینکه
بخشی را بپذیرند و بخشی را مورد غفلت قرار دهند.
در صورت عدم اقدام اصالح طلبان به این کار ،شائبه
ترفند انتخابی انها بسیار تقویت می شــود؛ هم در شرایط
نزدیک به انتخابات و در روزهایی که به زعم خود بزرگترین
حامی شان را از دست دادند.
مثلث | شماره 346
خبر نامه نــگاری یکی از
ســران جبهه اصالح طلب به
رهبر معظم انقالب اســامی
مبنی بر عذرخواهی از حوادث
به وجــود امــده در فتنه ســال
88که طــی روزهــای اخیر در
رسانه ها دست به دست شده است ،موضوعی نیست
که بتوان به سادگی از کنار ان عبور کرد.
«سید کمال سجادی» سخنگوی جبهه پیروان
خط امام و رهبری در گفت وگو بــا مثلث به تحلیل این
نامه پرداخته و معتقد اســت که رافت نظام اســامی
تنها در صورتی شــامل حال این افراد خواهد شــد که
مسئولیت همه اشتباهات خود را بپذیرند.
باید منتظر بمانیم تا پس از انتشــار متن نامه میزان
صداقت انها در کارشان مشخص شود و با دقت ببینیم که از
چه چیزی عذرخواهی می کنند .امروز برای قضاوت کامل
در این رابطه زود است و باید منتظر باشیم.
اما ان چیزی که برای نظام اســامی مهم اســت و
در مقابل رافت خود انتظار دارد از این قرار اســت که باید
مسئولیت خسارت های وارده در سطح داخلی و بین المللی
را پذیرا باشند.
به نظر شــما این قبیــل اقدامات یــک تاکتیک
انتخاباتی است یا اینکه واقعا متوجه اشتباهات
خود شده اند؟
قضاوت در این رابطه تنها با یک نامه انجام شدنی
نیســت بلکه بایــد در کنار مد نظر قــرار دادن متــن نامه،
مجموع موضع گیری ها پس از انتشــار نامــه را نیز در کنار
یکدیگر قرار دهیم تا تحلیل درســتی در ایــن رابطه ارائه
دهیم.
به هر صــورت رفتــار رهبران ایــن جریان سیاســی
حدفاصل زمان به وقوع پیوســتن فتنه تا به امروز نشان از
ندامت چندانی ندارد و نمی توان با اطمینان کامل در این
رابطه اظهارنظر کرد به همین دلیــل باید منتظر اقدامات
بعدی رهبران این جریان سیاسی باشیم.
سیاست
می شد که متاســفانه این اتفاق در موقع مورد نیاز به وقوع
نپیوست.
در صورت پنهانکاری و الپوشانی سران اصالح طلب
از عذرخواهی شــفاف ،این شــائبه پیش می ایــد که انها
روشی ماکیاولی را برای ادامه کار خود برگزیده اند که این
کار بــرای اینده این کار بــه هیچ عنوان مطلــوب ارزیابی
نمی شود.
در همان ســال نیز از ســوی برخی اصولگرایان
تالش هایی برای بازگشت اصالح طلبان به مسیر
جمهوریت انجام شــد .ان زمان چه پاسخی از
سوی رهبران اصالحات دریافت گردید؟
بله! به خاطر دارم مرحوم اقای عسگراوالدی در
همان روزها برای همین افراد پیام فرستاد و به انها توصیه
کرد که با عذرخواهــی و تغییر روش خود ،راه بازگشــت را
بازبگذارند امــا انها نه جواب پیام ان مرحــوم را دادند و نه
کار خاصی انجام دادنــد تا از ادامه مشــکالت جلوگیری
کنند.
به نظر شما محتوای این نامه در چه صورتی مورد
قبول مردم خواهد بود؟
امروز ما از متن دقیق نامه خبر نداریم و نمی دانیم
انها دقیقا می خواهند چه بگویند اما قدر مســلم ان اســت
تحوالت سپهر سیاست کشــور دریافت کرده است؛ انان
همه اعتبار سیاسی خود را فدای راهبرد تعاملی دولت حسن
روحانی با امریکا کرده اند و حتی «هویت اصالح طلبانه»
که پیش از این به خاطرش راهبرد تحریم را برمی گزیدند؛
در دو رقابت سیاســی پیشــین بــرای صدارت پاســتور و
بهارســتان کنار گذاشــتند ولی فرجام هر دو به شکســت
انجامید؛ برجام دستاوردی «تقریبا هیچ» برای ملت داشت
و از سوی دیگر نمایندگان لیست امید ،پدرساالران پارلمان
در سایه را با رفتارهای سطح پایین سیاسی ناامید کرده اند؛
اما در این میان درگذشت هاشــمی رفسنجانی اخرین پل
ارتباط جریان تنــدرو اصالحات با حاکمیــت فرو ریخت؛
هاشمی رفســنجانی برای جریان تندرو اصالحات فضای
تنفس با سخنان ساختارشکنانه پیرامون مخالفان سیاسی
داخلی و اشتی با دشمنان خارجی و همچنین ملجاء برای
تصمیم سازی اینده بودند .فقدان هاشمی رفسنجانی و عدم
دستاورد دولت یازدهم در دستگاه تحلیلی اصالحات پیام
مجدد شکست در رقابت سیاسی در اردیبهشت 96تا استانه
حذف کامل را مخابره می کند؛ بنابراین جریان اصالحات
مدنظر دارد تا با ان افــرادی که پیش از این انان «تندرو»
و «جنگ طلب» می خواند؛ دست اشتی بدهد تا گام های
اولیه برای عبور از حسن روحانی را بردارد.
ایده «اشتی ملی» طرح حضور گزینه اصالحات در
رقابت ریاســت جمهوری دوازدهم اســت؛ که اگر با چراغ
سبز از سوی حاکمیت مواجه شود؛ شاهد گزینه های غیر
از «ضربه گیرهای بهارســتانی» و «نامزدهای پوششی»
از جریــان اصالحات هســتیم؛ نامزدی که بــرای حضور
در پاســتور تالش خواهد کرد و نه برای کامیابی سیاســی
روحانی.
37
سیاست
این طرح
انتخاباتینیست
محمد جواد حق شناس
عضو حزب اعتماد ملی
چرا اینقدر دیر؟!
سیاست
38
مثلث | شماره 346
دکتر رضا سراج درگفت وگو با مثلث
طــی روزهای اخیــر دو خبــر روی خروجی برخی
رســانه ها قرار گرفت که در یکی از انها به نقل از
محمدرضا تابش خبر از گفت وگوی اصالح طلبان
با ســران نظــام در جهــت رفــع محدودیت ها و
ابــراز ارادت خبر مــی داد و دیگری نیز اشــاره به
نامه نگاری ســید محمد خاتمی خطــاب به رهبر
انقالب داشــت .به نظر شــما ایــن اقدامات در
راستای چه استراتژی انجام می شود؟
من معتقدم در واقع ســران فتنــه و جریان فتنه در
ایــران همچنان از مواضــع فتنه گرانه خود عــدول نکرده
و نســبت به عملکرد خــود در فتنه 88هم نادم و پشــیمان
نیستند؛ بلکه این افراد پس از فوت اقای هاشمی دچار خالء
راهبردی شدند و فاقد یک تکیه گاه مهم در نظام هستند.
از این منظر رهبران این جریان در پی ان هســتند که
با ایجاد یک حاشــیه امن ،زمینه بازگشت خود به حاکمیت
را فراهم کننــد .بنابر این ،این قبیل اظهارنظرها از ســوی
اصالح طلبان بیشتر از انکه یک راهبرد را نشان دهد ،خبر
از انجام یک تاکتیک توسط انها دارد.
انها اگر قصد داشــتند که از موهبات نظام اســامی
برخوردار شــوند نباید تــا به امــروز فرصت ها را از دســت
می دادند ،بلکه می بایســت از فرصت هــای به وجود امده
اســتفاده و از فتنــه امریکایی -اســرائیلی اعــام برائت
می کردند .بر همین اســاس ایــن اقدامــات را تاکتیک و
فریبکاری می دانم .واقعا جای ســوال است که چرا امروز
و پس از حدود 7ســال این حس پشیمانی برای سران این
جریان به وجود امده است و در روزهایی که نظام به خصوص
در عرصه بین المللی در شرایط بسیار سختی به سر می برد،
با همین عذرخواهی به کمک نظام نیامدند تا خودشان هم
در این مسیر اشتباه قرار نگیرند.
به نظر شما فوت اقای هاشمی جبهه اصالحات
را بــا خطــر اقدامــات رادیــکال از ســوی برخی
جریان های ان مواجه خواهد ساخت که دست به
چنین تاکتیک هایی می زنند؟
در حال حاضر اصالح طلبان دچار یک سردرگمی
هســتند چرا که اگــر بخواهند یــک چک ســفید امضا به
روحانی بدهند در واقع همه ســرمایه اجتماعــی خود را به
پای رئیس جمهوری مســتقری می دهند که نتوانســته به
وعده های خود عمل کند و ایده مرکزی و اصلی او برای حل
مسائل معشیتی نیز با شکست مواجه شده است.
این شرایط انها را به بن بست می رســاند؛ از یک سو
حمایت از روحانی سرمایه اجتماعی انها را تا حدود زیادی از
بین خواهد برد و از طرف دیگر هم اگر نخواهند از روحانی
6
حوادث ســال 88کــه به رغم همــه زیبایی های
اوقــات انتخاباتش بــا بی تدبیری عده ای بــه ناگه به
فتنه ای غبارالود بدل شد ،حادثه ای نیست که بتوان
به ســادگی از کنــار ان عبور کرد و نــوع کنش فعاالن
سیاســی در ان برهه ســخت می تواند مبنای تجزیه
و تحلیل هــای فراوانــی قــرار گیــرد .در ان روزها که
ضد انقالب بــا موج ســواری بــر اعتراضــات داخلی
سعی در به گوشه کشــاندن نظام داشت ،هر رفتاری
می توانســت بر اعتراضات اثرگذار بوده و در شعله ور
کردن یا کاهش ان نقش افرین باشد .از همین جهت
نیز انتظار می رفت افرادی که در میان معترضان دارای
پایگاه اجتماعی هســتند به وسط میدان بیایند و دین
خود را به انقالب اســامی ادا کنند که متاســفانه این
اتفاق نیفتاد و به نظر «دکتر رضا ســراج» کارشناس
مسائل استراتژیک ،امروز برای عذرخواهی از قصور
ان زمان کمی دیر اســت و چنین عذر تقصیری کمی
مشکوک می نماید.
حمایت کنند و با کاندیدای واقعی خود وارد صحنه انتخابات
شــوند ،خطر دیگری انها را تهدید می کنــد و ان هم اینکه
وزن اجتماعی اصلی انها مشخص می شود و دچار شکست
می شوند که خطر مشکل دوم برای اصالح طلبان کمتر از
مشکل اول نیست ،کما اینکه در سال 92نیز مشاهده تغییر
تاکتیکی محسوس انها به سمت کاندیدای دیگری بود تا
به هر نحو ممکن نتیجه انتخابات بــه نفع انها رقم بخورد.
بنابراین انها برای گریز از این شرایط خود را ناچار می بینند
که به نظام پناه بیاورند .من همچنان تاکید می کنم که این
پناه اوردن تاکتیکی است و اگر قرار بود از اقدامات خود در
فتنه پشیمان باشند باید زودتر از اینها دست به کار می شدند.
ایا اصالح طلبان شــخصیتی برای جایگزینی ان
مرحوم دارند یا می خواهند با رئیس جمهور دولت
اصالحات جلو بیایند؟
هیچکس نمی تواند خالء اقای هاشــمی را برای
جریان اعتدال و اصالحات پر کند .اقای هاشمی به عنوان
یک باالنس کننده و متعادل کننده در دل این جریان ها عمل
می کرد و معتقدم بعد از این چالش و شکاف های بیشتری در
دل این جریان دیده خواهد شد.
امکان اقدامات رادیکال تر هم وجود دارد؟
طیف هایــی در درون این جریان وجــود دارد که
تمایل زیادی به رادیکال شدن دارند اما این تمایل به همه
این افراد بازنمی گردد ،چرا که در فتنه 88هم اقتدار نظام را
دیدند و هم سیلی مردم به انها محسوس بود.
7
معتقــدم که ســوءتفاهم ها و سوء برداشــت هایی از
کنش های سیاســی فعاالن جریــان اصالح طلب صورت
گرفته است که زودتر از این قابل حل بود و اقداماتی نظیر
نامه به مقامات عالی رتبه می تواند در این جهت بسیار موثر
افتد .به نظرم نوشتن این نامه ارتباط چندانی با انتخابات
پیــش رو ندارد و رابطــه جریان اصالح طلــب با حاکمیت
کامال تعریف شــده اســت .این جریان سیاســی در سال
76و در نتیجه ایجاد پارادایم مســلط گفتمانی در جریان
انتخابات ریاســت جمهوری شــکل گرفت و با شکســتن
پارادایم قبلی متولد شد .می توان گفت در فضای سیاسی
جدید جریــان اصالح طلب ادامه چپ سیاســی و جریان
محافظه کار نیز ادامه راســت سیاسی است که هم اکنون
در سپهر سیاسی کشور ما مشغول فعالیت هستند .اگر ما
ریشه جریان سیاســی اصالح طلب را هم در نظر بگیریم،
متوجه می شــویم که از ســال 60و پس از شهادت شهید
رجایی این جریان به بالندگی خود ادامــه داد و از انجایی
که خود را در دل گفتمان انقالب اسالمی تعریف می کند،
نســبتی که با رهبــر انقالب هــم تعریف می کند ،نســبت
پایداری است و تغییری در ان دیده نمی شود.
شــاید بتوان رابطه این جریان با حاکمیــت را به دو
دوره تقسیم کرد؛ نخســتین دوره ان به زمانی باز می گردد
رویای بازگشت به
قبل از فتنه
پرویز سروری
دبیرکل جمعیت رهپویان
8
پس از ارتحال اقای هاشمی و اختالفاتی که بین دو
جریان اصالحــات و اعتدال به وجود امده اســت ،تالش
مشــهودی در حال شــکل گیری اســت تا اصالح طلبان
موضوعات و مشکالت خود را با نظام به شکلی حل و فصل
نمایند .مطالب و اخبار طی چند روز گذشته از سوی نزدیکان
رهبر اصالح طلبان مبنی تقاضای دیــدار با رهبر انقالب و
تالش برای جایگزینی فردی به جای اقای هاشمی نیز در
همین راستاست.
در کنار ان می بینیم دعوت ســران این جریان برای
شــرکت در راهپیمایی 22بهمن به نسبت ســال گذشته از
قوت بیشــتری برخوردار اســت که در کنار هــم قرار دادن
قطعات این پــازل ما را به این نتیجه می رســاند که جریان
اصالح طلب به دنبال بازگشت به شرایط پیش از فتنه است.
سیاست
اما در عین حــال نیروهــای مردمی و رهبــر انقالب
اسالمی برای این بازگشت یک شرط بسیار مهم دارند و ان
هم اینکه باید نسبت به مقصران فتنه 88تعیین تکلیف الزم
صورت بپذیرد تا شرایط بازگشت فراهم شود .اصالح طلبان
هم به دنبال حل این موضوع مهم با نظام هســتند و شــاید
بتوانیم رگه هایی از این عزم را در نامه ای که گفته می شود
قرار است اقای خاتمی بنویسد ،ببینیم.
در کنار این ،ادبیات مطرح شده در این نامه بسیار حائز
اهمیت است و اگر نویســنده بخواهد با طرح موضوعاتی
«دوپهلو» و همچنین تکرار واژگانی چون «وحدت ملی»
یا «اشتی ملی» وارد شود نشان می دهد که عزم راسخی در
انها وجود ندارد بلکه حرکتی رو به جلو است و نمی خواهند
مشــکالت خود را به صورت اصولی حل کنند .اما اگر اثار
پشــیمانی و توبه در ان دیده شــود فرصت خوبی اســت تا
مسائل حل شود.
به هر صــورت بایــد بپذیریم که یــک فرصت بزرگ
انقالب اسالمی با بلوا و بحرانی به نام فتنه 88به یک تهدید
مهم برای نظام اسالمی تبدیل شــد و دست دشمنان ما را
برای فتنه گــری باز کرد .مضاف بر اینکه پــس از این فتنه
تحریم های غرب و ایاالت متحده علیه کشور ما توسعه پیدا
کرد و شاهد هجمه های متعدد انها برای شکل دادن یک
اجماع جهانی علیه کشور بودیم که توسط حامیان انها در
نظام بین الملل دنبال می شد.
متاسفانه در جریان فتنه 88شاهد ان بودیم که برای
نخستین بار عناصر ضد انقالب و اســتکبار در کنار عناصر
داخلی ای قرار گرفتند که مدعی بودنــد در چارچوب نظام
حرکت می کننــد و این همــکاری همان نقطــه ازاردهنده
موضوع بود .چطور می شــود افرادی که خــود را فرزندان
انقالب اســامی می دانند در کنار افرادی قرار بگیرند که
تاریخ انها را به نام قاتالن مردم ایران می شناسد؟! چطور
می شود که رســانه های معاند نظام برای این افراد بخش
تبلیغاتی در نظر می گیرد؟!
به نظرم این موارد موضوعاتی است که در ذهن مردم
نقش بسته است و مردم ان را به عنوان یک سوال از سران
جریان فتنه مطالبه می کننــد .در صورتی که نامه مورد نظر
درست تنظیم شــود و مبتنی بر یک بازگشت صادقانه باشد
می تواند قسمتی از این سوال ها را پاسخ دهد.
از این منظر این مسائل ،مسائل مهمی است و کسی
نمی تواند این موارد را در حد یک خصومت شخصی تنزل
دهد بلکه این موضوع مســاله انقــاب و گفتمان انقالب
اسالمی است .بسیاری از اصالح طلبان فردی مانند اقای
خاتمی را به عنوان یک رهبر فکری قبول دارند که در صورت
اقدام صحیح او در تنظیم این نامه ،می تواند به یک نقطه
همدلی میان نیروها تبدیل شــود و شــکاف اجتماعی در
همین حد محدودی که وجود دارد را از بین ببرد .این همان
موضوعی است که همگان منتظرند پاسخ مناسبی نسبت
به ان دریافت کنند ،هر چند که امروز با گذشــت 7سال از
ان ماجــرا خیلی دیر به نظر می رســد و خســارات عظیمی
به خاطر این تاخیر به ملت ایران وارد شده است .در چنین
شرایطی همه منتظرند ببینند ایا انها واقعا در جهت اصالح
روش های خود حرکت می کنند یا اینکه از این طریق قصد
فرار به جلو دارند.
ناگفته نماند که نســبت به توضیح مناسب این افراد
امیــدواری چندانی نــدارم و انتظار نمــی رود انچه که این
افراد در خفای خود به ان اعتقاد دارنــد ،در انظار عمومی
نیز مطرح سازند ،چرا که در جریان بررسی فتنه 88من جزو
کمیته حقیقت یاب مجلس و سخنگوی ان بودم که همان
موقع جلسات بسیار جدی ای با رهبر اصالحات داشتیم.
ایشان در ان جلسه صریحا گفتند «من رئیس جمهور
بودم و به طور قاطــع معتقدم که چنین تقلبــی امکان پذیر
نیست .ممکن اســت تخلفی در جریان برگزاری انتخابات
صورت گیرد اما تخلفی که منجر به جابه جایی 11میلیون
رای شود ،امکان ندارد».
ما همان موقع از ایشان خواستیم که در یک مصاحبه
همین موضوع را مطرح کند تا جلوی ایجاد شکاف را بگیرد
اما تا به امروز و با گذشت 7ســال از ان اتفاقات این اقدام
صورت نگرفته است .به همین دلیل خیلی امیدوار نیستم
که این ادعا بر منظر صدق بنشیند و این اقدامات تاثیر خود
را بر افزایش وحدت ملی بگذارد.
مثلث | شماره 346
و می توان از انها در جهت تامین منافع ملی اســتفاده کرد
که به نظرم تا امروز این اتفاق نیفتاده است.
حتی باید از ظرفیت همــه جریان های دیگر موجود
در نظام نیز به واســطه تجربیــات انها اســتفاده کرد؛ در
اوایل اســتقرار دولت جدید طی یک ســخنرانی گفتم که
می توان از شخصیت اقای هاشمی برای حل مسائل میان
نظیر نامه نگاری برای مقامات عالی رتبه ،اقدامی تاکتیکی
نیست ،بلکه کامال طبیعی اســت جریانی که خود را درون
نظام تعریف می کند و مدعی نزدیکی به تفکر امام خمینی
است (که احترام به قانون اساسی و شــهدای بزرگوار نیز
در ذیل ان تعریف می شــود) به هیچ عنوان به خود اجازه
نمی دهد که از خطوط اصلی که رهبر نظام تعریف می کنند،
عبور کند و به ان احترام می گذارد.
به نظرم هم اکنون نیز ظرفیت هایــی در دل جریان
اصالح طلبی وجــود دارد کــه تنها متعلق بــه این جریان
نیست ،بلکه نتیجه سال ها تجربه است و به مردم تعلق دارد
سیاست
که حضرت امام خمینی(ره) در قید حیات بودند و گفتمان
جریان اصالح طلب نیــز در ان دوره مبتنــی بر محوریت
جایگاه ولــی فقیه (به خصوص در زمــان جنگ تحمیلی)
بود و در ان زمان احساس نزدیکی بیشتری وجود داشت.
اما در یک دوره مشــخصا ما شــاهد هســتیم که با
برداشــت خاصی که از نظارت اســتصوابی انجام شد ،در
انتخابات مجلس چهارم حدود 70نفر از نمایندگان مجلس
سوم رد صالحیت شدند که این موضوع به هیچ عنوان مورد
انتظار جریان چپ نبود .اما در عین حال سعی کردند که در
فضای جدید خود را تطبیق دهند.
با ادامــه همین رونــد ارام ارام
شــاهد ورود جریــان اصالح طلــب
به صحنه سیاســی کشــور هســتیم
و بــا بــه پایــان رســیدن دور دوم
ریاســت جمهوری مرحــوم اقــای
هاشــمی ،وارد فضــای دوم خرداد
می شــویم .در عیــن حــال افــراد
شــاخص جریــان اصال ح طلــب
چارچــوب روابــط خود بــا حاکمیت
را مانند گذشــته حفظ کــرده و ادامه
دادند.
در این مقطع شاهد ان هستیم
که به رغم حضــور اصالح طلبان در
راس دو قوه مجریه و مقننه ،مدیریت
خوبی نســبت به افراد تنــدرو در دل
جریــان اصالح طلب می شــود و با
وجود هزینه بسیار باالیی که برخورد
با ایــن جریان ها می طلبیــد ،این دو
شخص هم با کســانی که شعار عبور
از خاتمی را مطرح می کردند و هم با کسانی که روابط میان
سطوح باالی حاکمیت را مخدوش می ســاختند ،روبه رو
شدند و به انها اجازه پیشروی ندادند .نمونه این ایستادگی
را می توان در مجلس ششــم دید که به رغــم جو حاکم بر
مجلس ،از مطرح شــدن طرح اصــاح قانون مطبوعات
جلوگیری شــد .بنابر این معتقدم به هیچ عنــوان اقدامی
ایران و عربستان ســعودی (در زمان ملک عبدالله) پیش
از حادثه ای چون منا ،اســتفاده کرد اما این اتفاق نیفتاد.
همچنین برخی چهره های اصالح طلب می توانســتند در
بهبود روابط میان اروپا نقــش ایفا کنند .اقای احمدی نژاد
هــم می توانســت در امریــکای جنوبی اقدامــات خوبی
انجام دهد .اینها ظرفیت هایی اســت که طی هشت سال
ریاست جمهوری این افراد به وجود امده است و نمی توان
به همین سادگی از کنار ان عبور کرد.
بر این اســاس تصور می کنم که رویکرد چهره های
مطرح اصالحات در نگارش نامه بــه مقامات عالی رتبه نه
از جهت یک اقدام تاکتیکی و نه از
منظر بازی های مرســوم انتخاباتی
قابــل تحلیل اســت ،بلکــه باوری
اســت کــه در درون جریــان معتقد
بــه اموزه هــای انقالب اســامی و
عالقه مند به اندیشــه امــام خمینی
وجود دارد.
در رابطــه با حوادث ســال 88
هــم نبایــد یکطرفه قضــاوت کنیم
و می توانیــم نگاهــی ماننــد نــگاه
اشخاصی چون اقای عسگراوالدی
(به عنوان یک چهره عاقل ،دلسوز و
با گذشته روشن) ،اقای ناطق نوری
و علی مطهــری را حاکــم کنیم که
بر اساس ان نمی توان همه تقصیرها
را بر گردن یک جریان انداخت.
عالوه بر این باید از ســال 88
عبور کنیم چرا که ماندن در ان سال
چیزی بــرای مــا به دنبــال نخواهد
داشت .وقتی شرایط بین المللی و روی کار امدن شخصی
مانن د ترامپ در ایاالت متحده و رشد افراطی گری در منطقه
را می بینیم ضرورت توجه به این نگاه بیشتر می شود.
البته ممکن اســت حاکمیت در برخی مواضع نسبت
به چهره های اصلی اصالحات انتقاداتی داشته باشند اما
نباید به واسطه این انتقادات ،رابطه ها را قطع کنیم.
39
سیاست
فصل تازه سیاست ورزی
تصمیمات تازه
اصولگرایــان رایزنی ها و گفت وگوهای جــدی و عمیقی را
برای ورود به رقابت اردیبهشــت ماه اغــاز کرده اند .اکنون همه
تالش تا با انتخــاب یک مصــداق حداکثری نتیجــه خوبی در
انتخابات بگیرند.
سیاست
40
مثلث | شماره 346
تحوالتانتخاباتیاصولگرایانواردفازجدی تریشدهاست
سیاست
تحوالت انتخاباتــی در میان اصولگرایــان وارد فاز
تازه ای شده است .رایزنی ها و البی های سیاسی افزایش
یافته و حاال این چهره های احتمالی انتخابات هســتند که
سخنرانی ها و اظهارنظرهایشــان مورد توجه بیشتری قرار
گرفته اســت .این رخدادها البته با ورود به ماه اخر از سال
95شدت بیشــتری خواهد یافت .تحلیلگران و رصدگران
مســائل سیاســی از مداقه در این تحــوالت و تحرکات به
پیش بینی روزهای پیش رو می پردازند.
حمایت اصولگرایان از جبهه مردمی
تازه ترین خبر در مورد تحوالت انتخاباتی اصولگرایان
این است که چهره های مطرح این جناح حمایت علنی خود
را از جبهه مردمی اعالم کرده اند .دبیرکل جامعه روحانیت
مبارز درجلســه منتخبان ائمه جماعات و روحانیون شــهر
تهران که در مسجد امام صادق(ع) میدان فلسطین برگزار
شد ،گفته است« :جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی
مورد حمایت کامل علما و روحانیون برجســته است ».در
این جلســه که 130نفــر از منتخبان ائمه جماعات شــهر
تهران حضــور داشــتند ،انتخاباتی برگزار شــد و 25نفر از
انها به عنوان نمایندگان روحانیون و ائمه جماعات مساجد
ی نیروهای
تهران در نخستین جلسه مجمع ملی جبهه مردم
انقالب اسالمی انتخاب شدند .همزمان با این تحوالت،
محمدرضا باهنر هم گفته است« :تعداد زیادی از اعضای
جبهه پیروان خط امام و رهبــری ،میثاق نامه جبهه مردمی
نیروهای انقالب را امضا کردند؛ گرچــه هنوز این امضاها
کامل نشده اما در هر صورت جبهه مردمی نیروهای انقالب
اســامی مورد تایید است و ما در راســتای پیشبرد اهداف
انقالبی به انها کمک می کنیم ».باهنر به اینکه کدام یک
از اعضای جبهه پیروان میثاق نامه «جبهه مردمی نیروهای
انقالب» را امضا نکرده اند ،اشاره ای نکرده اما گفته است
که جامعه اسالمی مهندسین نیز از این تشکل تازه تاسیس
حمایت می کند .جبهه پیروان خط امام و رهبری ،بزرگ ترین
تشــکیالت اصولگرایی اســت که 18حزب این جریان را
نمایندگی می کند.
رفت وامد کاندیداهای احتمالی اصولگرایان به قم
عبور از میرسلیم؟
در حالی که تا پیش از این موتلفه ای ها از عزم قاطع
خود برای حمایت از میرسلیم خبر می دادند چند روزی است
زمزمه های عبور از او مطرح شــده اســت .در اظهارنظری
غیر منتظره در این مورد ،محمد حســن غفوری فرد ،عضو
شورای مرکزی حزب موتلفه گفته است« :فعال میرسلیم،
گزینه حزب موتلفه برای انتخابات ۹۶است اما گزینه های
دیگری هم داریم که اوایل اسفند ماه معرفی می شوند».
میرسلیم پیش تر گفته بود« :وقتی اعضای شورای مرکزی
حزب موتلفه اسالمی پیشنهاد نامزدی برای انتخابات ۹۶
را به بنده دادند ،گفتم اگر بحث خدمت کردن مطرح باشد
من امادگی دارم و اال به دنبال قدرت طلبی ،شــهرت طلبی
و مقام پرستی نیســتم .باید کارهای زیادی انجام دهیم تا
بتوانیم بگوییم شان انقالب اسالمی را محترم شمرده ایم.
من باتوجه به این مهم پیشنهاد دوستان برای کاندیداتوری
را پذیرفته ام .موتلفه اسالمی به بنده ماموریت داده است
تا اهــداف و راهبردهای تعیین شــده حــزب را در صحنه
انتخابات ریاســت جمهوری محقــق کنم ».حــاال با این
ســخنان غفوری فرد گویــا اتفاقات تــازه ای در موتلفه رخ
داده است .شــاید نامزد این حزب ،بادامچیان یا شخص
غفوری فرد باشد.
دستجردی :من کاندیدا نمی شوم
در این میان اما خبرهای دیگری هم وجود دارد که از
رایزنی ها با ایت الله مصباح یزدی نیز حکایت دارد .حسین
جاللی ،مســئول دفتر ایت الله مصباح گفته اســت در سه
هفته گذشته شخصیت های زیادی با ایت الله مصباح دیدار
کرده اند .جاللــی با بیان اینکه «اقایان محســن رضایی،
حدادعادل و ذوالقدر و رحیمیان از جبهه مردمی نیروهای
انقالب اســامی با ایت الله مصباح دیدار کردند» ،گفت:
«هفته گذشته نیز اقایان بذرپاش ،میرسلیم و بادامچیان با
ایت الله مصباح دیدار کردند .همچنین قرار است در روزهای
اینده علیرضا زاکانی ،دبیرکل ســابق جمعیــت رهپویان و
محمدنبی حبیبــی دبیرکل حزب موتلفه با رئیس موسســه
اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) دیدار کنند».
ذوالقدر بازنشسته است
اما اعالم خبر تحرکات سیاسی محمد باقر ذوالقدر با
حاشیه هایی مواجه شد .ماجرا از این قرار بود که همایش
مقدماتــی مجمع ملــی جبهــه مردمی نیروهــای انقالب
اسالمی در تاالر ادینه تهران با حضور و سخنرانی محمدباقر
ذوالقدر رئیس ستاد اجرایی این جبهه برگزار شد.
پس از برگزاری این مراسم برخی از رسانه های فضای
مجازی از وی به عنوان یک مقام سپاه یاد کرده بودند ،که
سردار رمضان شریف سخنگوی سپاه پاسداران ،ضمن رد
مسئول دفتر ایت الله مصباح گفته است در سه هفته
گذشته شخصیت های زیادی با ایت الله مصباح
دیدار کرده اند .جاللی با بیان اینکه «اقایان محسن
رضایی ،حدادعادل و ذوالقدر و رحیمیان از جبهه
مردمی نیروهای انقالب اسالمی با ایت الله مصباح
دیدار کردند»
مثلث | شماره 346
در حالــی که حــرف و حدیث هــا در مــورد مصادیق
انتخاباتــی ادامه دارد ،رســانه های اصالح طلبان و برخی
رســانه های نزدیک به دولت از احتمال نامــزدی مرضیه
وحید دستجردی خبر داده اند .این خبر البته با واکنش های
زیادی مواجه شــد .وحید دســتجردی در واکنشی به این
ادعا ضمــن تکذیــب کاندیداتوری خــود در انتخابات 96
گفته اســت« :همان طور که شــورای نگهبان تایید کرده
اســت ،بانوان نیز اجــازه دارند کــه کاندیــدای انتخابات
ریاست جمهوری شوند و سپس صالحیت شان در راستای
اینکه چقــدر تجربه و ســابقه دارند بررســی شــود اما من
صد در صد قصد شرکت در انتخابات را ندارم ».اشاره او به
سخنان برخی اعضای شورای نگهبان است« .نجات الله
ابراهیمیان» در تعریف رجل سیاسی برای گنجاندن حضور
زنان در انتخابات ریاست جمهوری گفته است« :تا انجایی
که تاریخچه قانونگذاری اساســی ایــران را نگاه کرده ام،
شــاید خیلی اســان نباشــد که به زنان اجازه دهیم بتوانند
کاندیدا شوند .البته تاکنون در شورای نگهبان اظهارنظری
نکرده ایم ،ولی به عنوان یک حقوقدان سخت می دانم که
بتوان رجل سیاســی را به معنای شــخصیت سیاسی تلقی
کنیم« ».عباسعلی کدخدایی» سخنگوی شورای نگهبان
هم خبر از مجــاز بــودن کاندیداتوری زنــان می دهد ولی
احراز صالحیت زنان برای ریاست جمهوری را محل تردید
دانسته و گفته اســت« :زنان حتما می توانند ثبت نام کنند
ولی بحث رجل سیاسی در شــورای نگهبان هنوز به نتیجه
نهایی نرسیده است و به محض اینکه به نتیجه برسیم ،ان
را اعالم خواهیم کرد».
اما سایت تابناک در مطلبی در این مورد نوشته است:
«روشن است که این استقبال جز بازی انتخاباتی و ایجاد
جو رسانه ای به قصد مشوش کردن اردوگاه اصولگرایان از
طرفی و باال بردن سطح توقع مردم از شورای نگهبان برای
احراز صالحیت یــک کاندیدای زن جهت تصدی پســت
ریاست جمهوری نیســت .احتماال هدف از مطرح کردن
رایزنی های انتخاباتی با ایت اهلل مصباح
سیاست
در میــان اخبار انتخاباتــی مربوط بــه اصولگرایان،
جزئیات جدیــدی از رایزنی هــای انتخاباتــی چهره های
اصولگرا در قم در اختیار رسانه ها قرار گرفته است .حسن
ممدوحی ،عضو جامعه مدرســین حوزه علمیــه قم درباره
رایزنی و مالقات چهره های سیاسی اصولگرا با علمای قم
گفته اســت« :کم و بیش چنین دیدارهایی وجود دارد».
وی در پاسخ به این ســوال که کدام یک از شخصیت های
اصولگرا در مظان کاندیداتوری برای صحبت با علما به قم
امدند؟ گفته است« :خیلی ها امدند و می ایند ».ممدوحی
درباره توصیه علمای قم به شخصیت های اصولگرایی که
در مظان کاندیداتوری برای انتخابات ریاســت جمهوری
هســتند ،گفت 5 ،4« :نفر در مظان هســتند ،خودشــان
می دانند بایــد چه کار کنند امــا نام نمی برم چــون االن بنا
نیست که ما نام ببریم ».وی در پاســخ به این سوال که ایا
شخصیت های اصولگرایی که به قم امدند کسانی هستند
که از نظر شــورای نگهبان رجل سیاسی محسوب شوند؟
اظهار داشــته اســت« :غالبا بله ،این طور است ».عضو
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره امدن میرسلیم نامزد
حزبی موتلفه به قم بیان کرد« :بله ،اخیرا یک اطالعیه از
او دیدم که پخش شده بود اما گمان نمی کنم رایی داشته
باشد .او در کشور شهرتی ندارد و خیلی بعید می دانم بتواند
رای بیاورد .رای اوری خودش حســاب دیگری اســت».
ی در قم
ممدوحی درباره حضور قالیبــاف ،جلیلی و ضرغام
یاداور شده است« :بله ،دو نفر اول امدند اما اقای ضرغامی
را خبر ندارم .خیلی از اینها به قم امدند و برخی شــان برای
اینکه بیایند و مقبول عموم باشــند قابلیت دارند ،البته اگر
کارشکنی نشود ».عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در
پاسخ به این سوال که ایا شخصیت های اصولگرا حاضرند
به نفع یک نفــر کنار بروند؟ گفته اســت« :اگــر بخواهند
عاقالنه کار بکنند باید این طور باشد».
خانم وحید دســتجردی به عنوان کاندیــدای اصولگرایان
از طــرف اصالح طلبان عالوه بر ایجاد چند دســتگی بین
اصولگرایان قرار دادن انان در موقعیتی اســت که مجبور
شوند بیش از یک کاندیدا معرفی کنند .یعنی عالوه بر یک
کاندیدای مرد کاندیدای زنی به نام وحید دستجردی را هم
معرفی کنند تا مثال در مقابل افکار عمومی بتوانند خود را از
اتهام مخالفت با حضور زنان در عرصه های مدیریتی کالن
مبرا کنند .این را باید به یاد داشته باشیم که ارتقای موقعیت
زنان در ساختار مدیریتی کشور مساله ای نیست که یک شبه
و صرفا با ترسیم نقشه های انتخاباتی به ان دست یافت .در
تاریخ انقالب اسالمی در دولت های مختلف تنها یک زن
توانسته است بر مســند وزارت بنشیند و در الیه های میانی
مدیریت اجرایی کشور از جمله استانداری ها و فرمانداری ها
هنوز حضور زنان به ان شکل جا نیفتاده است .برای مطرح
کردن زنان برای تصدی مســند رئیس جمهوری مســیری
طوالنی در پیش است و نیازمند رفع موانعی که یکی از انها
روشن شدن مساله رجلیت سیاسی است و موانع دیگر که
به توانمندســازی زنان و نوع نگاه مردم و مســئوالن به ان
بازمی گردد».
41
سیاست
این موضوع گفت« :اقای ذوالقدر از فرماندهان باســابقه
و خوش نام ســپاه بوده اند که چندین سال اســت ،ابتدا به
وزارت کشور و ســپس به قوه قضاییه مامور شده بودند».
وی افزود« :مدتی اســت که با درخواســت ایشــان برای
بازنشستگی از سازمان سپاه موافقت شده ،بنابراین حضور
ایشان و ســخنرانی در مجامع مختلف ارتباطی با سازمان
ســپاه پاســداران ندارد ».جبهه مردمی نیروهای انقالب
نیز در پی طرح پرســش هایی پیرامون فعالیت های رئیس
ستاد اجرایی این جبهه ،توضیحاتی را منتشر کرد .در این
توضیحات امده بود -١ :اقای ذوالقدر از ســپاه پاسداران
انقالب اسالمی بازنشسته شده و این امر به مدت ها قبل از
اعالم موجودیت جبهه باز می گردد -٢ .ممنوعیت فعالیت
سیاسی مورد اشاره در قانون مربوط به قضات و مقام های
دارای شان قضایی قوه قضاییه اســت ،در حالی که اقای
ذوالقدر «معاونت راهبردی» قوه قضاییه را بر عهده دارد.
این معاونت فاقد هرگونه ماموریت قضایی است.
جلیلی ،پایداری و جبهه مردمی
سیاست
42
مثلث | شماره 346
امــا رابطه میــان جبهه مردمی بــا جبهه پایــداری و
همچنین ســعید جلیلی همچنان به عنوان مساله ای مهم
در میان اصولگرایان مورد بحث است.سعید جلیلی در یک
سخنرانی ،گفته است« :نمی شود هر کسی حرف متضاد
بزند و بعد هم گفته شــود موقع انتخابات وحدت کنیم! ای
مردم! حاال ما یکی شــدیم و به یک نفر رای بدهید .مردم
می گویند اینکه 180درجه خــاف دیگری حرف می زند!
پس اگر یکی شــده اید فقط برای این اســت که قدرت را
در دســت بگیرید؟!» یا در نوشــتاری دیگر ،علی جعفری
از افراد نزدیک به ســعید جلیلی نوشــته است« :بر فرض
محال که ســامانه وحدت جواب بدهد و گزینــه مورد نظر
جبهه به اصطالح مردمی نیروهای انقالب ،رئیس جمهور
بشود .به نظر شــما رئیس جمهوری که از ابتدا وامدار همه
طیف های سیاسی اصولگراست ،چگونه می خواهد دولت
تشــکیل بدهد؟ رئیس جمهوری که یک طیف حامیانش
البیست هایی همچون محمدرضا باهنر است و یک طیف
دیگرش نظامیانی مثل محسن رضایی ،قدرت انتخاب یک
فرماندار را هم نخواهد داشت ،چه برسد به تشکیل کابینه.
با چنین مکانیزمی ،گزینه منتخب َجمنا به فرض رای اوری،
هرچقدر هم که قوی باشد ،ضعیف ترین رئیس جمهور تاریخ
جمهوری اسالمی خواهد بود .مگر اینکه باور کنیم طراحان
پشت پرده َجمنا و صدها فرد و تشــکل سیاسی حامی ان،
برای رضای خدا و ادای تکلیف انقالبــی پای کار امده اند
و از رئیس جمهور منتخب ،توقعــی جز خدمت صادقانه به
در این میان اما محمد رضا باهنر
که دبیرکل جبهه پیروان است
بار دیگر سخنانی را مطرح کرده
که مضمون ان نشان می دهد
چندان موافق نامزدی سعید
جلیلی نیست
مردم ندارند!» در اظهارنظری دیگر در این مورد فاطمه الیا
گفته اســت« :جبهه پایداری نیز قطعا برای انتخابات 96
گزینه دارد .گزینه ما برای انتخابات سال اینده فردی اصلح
است چرا که حرکت جبهه پایداری گفتمانی و براساس مبانی
انقالب اسالمی و مواردی است که مورد توجه قاطبه مردم
است ».در اظهارنظری صریح ،سخنگوی جبهه پایداری
هم گفته است« :از جمع احزاب و نامزدها ،گزینه انقالبی
درنمی اید .نگاه ما به وحدت و گزینه ،در چارچوب فضای
ارزشی و انقالبی است .هدف همه جمع ها و تشکل ها برای
یک موضوع و خروجی است .همه ساز و کارها باید باتوجه
به گفتمان انقالب ،پیگیری شــوند .ایــن گفتمان ،قابل
مصادره برای مطامع سیاسی نیســت ».حسین الله کرم،
عضو هیات موســس جمعیت انصار حزب الله هم پیش از
این گفته بود« :اگر جبهه مردمی نیروهای انقالب با جبهه
پایداری انقالب اســامی هماهنگ و همراه باشد ،ما هم
با انها همراه می شــویم اما اگر این اتفاق رخ ندهد ،کاری
با جبهه نیروهای مردمــی نداریــم و فعالیت های مان را با
جبهه پایداری هماهنگ می کنیم ».اما از ان سو ،مرضیه
وحید دستجردی که ســخنگویی جبهه مردمی را بر عهده
دارد گفته است« :ما حمایت ایات موحدی کرمانی و محمد
یزدی را داریم و هر زمانی که خودشان صالح بدانند ،اعالم
حمایت خواهند کرد ».او هیچ نامی از ایت الله مصباح یزدی
نمی برد اما یک خبــر دیگر را هم مطــرح می کند .او گفته
است« :با جبهه پایداری نیز در حال مذاکره هستیم و این
مذاکرات همچنان ادامه دارد».
سخنان غیر منتظره محمد رضا باهنر
در این میان امــا محمد رضا باهنر کــه دبیرکل جبهه
پیروان است بار دیگر سخنانی را مطرح کرده که مضمون
ان نشــان می دهد چنــدان موافق نامزدی ســعید جلیلی
نیســت .او در اظهارنظر تازه اش گفته اســت« :فهرست
اصولگرایانی که در مظان کاندیداتوری هســتند یا اعالم
امادگی کرده اند ،تکمیل شده اســت؛ عده دیگری هم در
کنار زمین در حال گرم کردن خود هستند .ما احساس کردیم
اگر بخواهیم با تک تک این افــراد مذاکره کنیم ،حداکثر
۱۰تا ۱۵نفرشــان تمکین می کنند و مابقــی راه خود را در
پیش می گیرند .دوستان ما باید متوجه باشند که انتخابات
ریاست جمهوری پیش رو ،تنها دو کاندیدای شاخص خواهد
داشت و کســانی که می خواهند زیرابی بروند ،با یک افت
سنگین مواجه خواهند شد .اینکه کســی تصور کند با پنج
تا شــش میلیون رای ،می تواند مزاحمت ایجاد کند و سبد
رای فالن جریان را بشــکند ،چنین چیزی نیســت و چنین
کاندیدایی درنهایت می تواند ۵۰۰هــزار تا ۶۰۰هزار رای
کاندیدای یــک جریان را خــراب کند .من این را گوشــزد
می کنم؛ البته نه تنها به اقای جلیلی بلکه به همه اشخاص
اصولگرا این هشدار را می دهم که اگر فردی با این جریان
و ســازوکار همراه نشــود ،به قول معروف بیلش بسیار کم
گل برخواهد داشت!» او البته پیش تر هم در اظهارنظری
گفته بود که نامزدهایی که سابقه کاندیداتوری دارند نباید
در انتخابات حضور یابند اما در عین حــال این را هم گفته
بود که «از نظر ما قالیباف با سایر نامزدهای شکست خورده
تفاوت دارد؛ چون همیشه دوم شده و از این نظر قابل توجه
است و مثل سایر نامزدهای شکست خورده نیست که او را
کنار بگذاریم».
ایــن اظهــارات محمد رضا باهنــر البته بــا واکنش
رسانه های نزدیک به سعید جلیلی مواجه شده است .علی
جعفری در کانــال تلگرامی حیات طیبه که از رســانه های
نزدیک بــه جبهه پایــداری اســت نوشــته« :اوال باید از
محمدرضا باهنر تشکر کرد که هر طور شده تالش می کند
به مردم بفهماند ســعید جلیلی از طیف اشــراف سیاســی
نیســت .ثانیا در صورت کاندیداتوری دکتر جلیلی شفاف
کردن مرز میــان وی و امثال محمدرضــا باهنر ،علی اکبر
والیتی ،محســن رضایی ،محمــد حســن ابوترابی فرد،
علی الریجانی و احمد توکلی بهترین هدیه ای اســت که
این جریــان می توانند به جلیلــی بدهند .ثالثا کســی که
هنرش تنظیم لیستی اســت که سرلیست ان در تهران ،از
فریده اوالد قبا و دختر صفدر حسینی 30بر صفر شکست
ی مکانیسم تکراری برای
می خورد ،چگونه از موفقیت حتم
وحدت قبیلگی صحبت می کند .رابعا کسی می تواند از 5
میلیون رای صحبــت کند ،که مجموع ارایــش در 7دوره
نمایندگی مجلس به 5میلیون رسیده باشد .خامسا کسی
می تواند از زیرابی نرفتن دم بزند که کل حیات سیاسی اش
را صرف زیرابی و البی گری نکرده باشد».
هجمه علیه قالیباف
در ایــن میــان امــا همچنــان گفتــه می شــود که
محمد باقر قالیباف از گزینه های اصلی اصولگرایان برای
حضور در انتخابات اســت .در جریان حادثه پالســکو اما
اظهارنظرهای مختلفــی در مورد او مطرح شــده و رقیب
تالش فراوانی کرده تا از این حادثه بــرای تخریب چهره
او استفاده کند.
حمید رضا ترقــی در اظهارنظری در ایــن مورد گفته
است« :چون هجمه و شایعه پراکنی هایی که در شبکه های
اجتماعی علیه اقای قالیباف بود در یک مقطعی تاثیر ریزش
رای را برای او به دنبال داشــت اما اگر به مــرور ابعاد قضیه
شفاف شود ،قطعا به ضرر اصالح طلبان که این هجمه ها
را انجام دادند تمام خواهد شد ».اما در واکنشی متفاوت به
این ماجرا ،یک فعال سیاسی اصولگرا تاکید کرده است که
محمدباقر قالیباف با وجود انتقاداتی که در چند هفته اخیر
به او وارد شــده همچنان از گزینه های اصلی اصولگرایان
برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶است .حسین
سبحانی نیادربارهگزینه هایاصلیاصولگرایانبرایحضور
در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶گفته است« :اصولگرایان
هنوزبهگزینهمشخصینرسیده اندامااقایقالیبافهمچنان
یکی از گزینه های اصلی طیف اصولگرایی است و شرایط با
چند ماه اخیر تفاوتی نکرده است .در رابطه با حادثه پالسکو
انتقاداتی به اقای قالیباف مطرح شــد اما این نمی تواند به
معنای حذف ایشــان به عنوان گزینه هــای کاندیداتوری
ریاست جمهوری توسط اصولگرایان باشد و برای ما شرایط
تفاوتی نکرده است .قرار اســت در نشست اصلی که همه
طیف ها اصولگرایی در ان حضور دارد بر ســر یک گزینه از
میان ۵یا ۶فرد توافق صورت گیرد که این نشســت بنا بود
تا پایان بهمن ماه برگزار شــود ولی هنــوز تاریخ قطعی ان
مشخص نیست و ان شــاء الله اصولگرایان در این نشست
باتوجه به اقبال و شرایطی که گزینه نهایی باید داشته باشد،
به جمع بندی می رسند».
یک نفر از میان 5نفر
اینکــه اصولگرایــان در نهایت از چه پروســه ای به
انتخاب نامزد خواهند رســید از جمله مباحــث مورد توجه
رسانه ها بوده است .یک عضو شورای مرکزی حزب موتلفه
اسالمی در این مورد گفته اســت« :ما سعی می کنیم که
اصولگرایــان و نیروهــای انقــاب در نهایت یــک نامزد
داشته باشند .کاندیدای ما مشــخص شده و منتظریم که
زمان فعالیت انتخاباتی برسد تا ببینیم در نهایت مجموعه
اصولگرایان انقالب به چه جمع بندی ای می رسد .ما سعی
می کنیم که اصولگرایان و نیروهای انقالب در نهایت یک
نامزد داشته باشــند .ظاهرا قرار اســت 5نفر از مجموعه
اصولگریان انتخاب و از بیــن ان 5نفر یک نفر برای ورود
به رقابت نهایی انتخاب شود .هنوز هیچ حزبی اعالم نظر
نکرده و فعال در حد گمانه زنی است و فکر می کنم در یک
ماه اینده نتیجه نظراتشان را اعالم کنند».
فاز جدید فشارها علیه تهران
بین الملل
دونالد ترامپ ،رئیس جمهوری امریکا فاز جدیدی از فشارها علیه ایران را استارت زده است؛ این فشارها
علیه تهران به گونه ای است که توافق هسته ای یا برجام را شامل نمی شود ،بلکه در حوزه های دیگری چون
مسالهموشکیدرحالدنبالشدناستوبهنظرمی رسدکهقانونگذارانامریکاییبهاینبهانه«تحریم های
جدیدی» را علیه تهران اعمال خواهند کرد .ترامپ نیز از «روی میز بودن تمام گزینه ها» در مورد ایران سخن
گفتهاست.البتهکارشناسانمعتقدندکهترامپباتحتفشارقراردادنایراندرپیاناستکهبهنوعیتهران
رادرمسیرنقضبرجامقراردهدتابتوانددوبارهعلیهایراناجماعسازیکند.
تی
تر
یک
تهدیدکاذب
امریکایدورانترامپبرایایرانخطرناک ترازدوراناوبامانیست
دکتر ابراهیم متقی
بین الملل
44
مثلث | شماره 346
1
استاد دانشگاه تهران
مراســم تحلیف ریاســت جمهوری دونالد ترامپ در
شرایطی برگزار شد که بســیاری از ابهامات دنیای سیاست
خارجی پایان یافت؛ شــعارهای انتخاباتــی و الگوی رفتار
پوپولیستی ترامپ هم اکنون تبدیل به واقعیت های کنش
بوروکراتیک شده است .ترامپ ناچار است تا رابطه موثر،
مستقیم و ســازمان یافته ای با نهادهای امنیتی و ساختار
بوروکراتیک امریکا برقرار نماید .واقعیت ترامپ ان است
که تالش دارد تا تهدیدات امنیــت منطقه ای خاورمیانه را
کنترل و مهار کند .باراک اوبامــا تحقق چنین اهدافی را از
طریق موازنه منطقه ای پیگیری می کرد .بازسازی موازنه
منطقه ای در اندیشه باراک اوباما معطوف به سازمان دهی
جنگ های نیابتــی بازیگــران منطقه ای هماننــد ایران و
عربستان بوده است .چنین فرایندی را می توان زمینه ساز
گســترش بحران و تضادهای اجتماعــی پایان ناپذیر در
محیط امنیتی خاورمیانه دانست.
رویکرد ترامپ در مراســم تحلیف ،ماهیت سیاست
امنیتــی امریــکا در ســال های اینده را اشــکار ســاخت؛
الگوی رفتــاری ترامــپ در برخــورد با کشــورهای جهان
عرب را می توان بر اســاس انچه وی از ان به عنوان مقابله
با اســام گرایی رادیــکال نام بــرد ،تحلیل کــرد .در این
ارتباط ،افــرادی همانند پومپئو رئیس ســازمان اطالعات
مرکــزی امریــکا در دوران دونالد ترامپ و مایــکل فلین،
ی ترامپ ،ایران را نیز به عنوان بخشی از
مشــاور امنیت مل
اســام رادیکال در منطقه می داننــد .در حالی که نگرش
جیمز متیس و تیلرســون تفاوت هایــی با افراد یاد شــده
دربــاره ماهیت و کارکرد اســام رادیــکال در منطقه دارد.
واقعیت ان اســت که گروه های حامی گســترش اســام
تکفیری که زیرســاخت های الزم برای جنگ نیابتی علیه
ایران را ســازماندهی کرده اند ،بخشــی از واقعیت اسالم
رادیکال در تفکر نظریه پردازان امنیت ملی امریکا در دوران
جدید تلقی خواهد شد .در این ارتباط می توان موضوعی
دیگر همانند بازســازی روابط فراگیــر و تنگاتنگ امریکا و
اسرائیل را به عنوان بخش دیگری از سیاست منطقه ای و
ی ترامپ دانست .اگر ســفارت امریکا از تل اویو به
راهبرد
بیت المقدس منتقل شود در ان شرایط ،کشورهای جهان
عرب نمی توانند پاســخگوی الگوی ســازش در سیاست
منطقه ای خود با امریکا باشند .به این ترتیب زیرساخت های
تضاد امنیتــی امریکا با کشــورهای جهان عــرب به ویژه
عربستان در حال شکل گیری و گسترش است .به همین
دلیل اســت که وزیر امور خارجه کویت درصدد انتقال پیام
مصالحه و فرایندهای تنش زدا با ایران در فضای منطقه ای
است .در دوره ترامپ کشورهای محافظه کار جهان عرب
با پارادوکس های امنیتی روبه رو خواهند شد .ترامپ تالش
دارد تا بازی شــوت یک ضرب را با عربستان و جهان عرب
در ارتبــاط با اســرائیل به انجام رســاند .چنیــن الگویی با
تاکتیک های نئولیبرال باراک اوباما تفاوت بنیادین دارد.
باراک اوباما تالش داشــت تا موازنه منطقه ای را به حوزه
روابط جهان عرب و اســرائیل نیز گسترش دهد .به همین
دلیل اســت که در هشت ســال گذشــته ،بیش از هشتاد
میلیارد دالر به کشورهای محافظه کار جهان عرب در حوزه
خلیج فارس اسلحه فروخته است .این امر موضوع موازن ه
منطقه ای را در حوزه تسلیحات تحت تاثیر قرار خواهد داد.
چندی پیــش دن اســمیت ،مدیر اجرایی موسســه
مطالعات دفاعی ســیپری به تهران ســفر کرد .حضور دن
اسمیت می تواند زمینه شــناخت نشــانه هایی از موازنه یا
عدم توازن قابلیت های تســلیحاتی کشورهای منطقه ای
را منعکــس ســازد .ســیپری به مــوازات مرکــز مطالعات
اســتراتژیک لنــدن و موسســه تــوازن نظامــی در زمــره
مجموعه هایی محســوب می شــود که قابلیــت دفاعی،
ی و توان تسلیحاتی کشورهای مختلف را بر اساس
تهاجم
قابلیت های سخت افزاری تبیین و تحلیل می کند .به این
ترتیب طبیعی است که شــکل خاصی از موازنه منطقه ای
جدید در حال ظهور باشــد که حساســیت موسســه های
تسلیحاتی مختلف را برانگیخته است .در چنین شرایطی
ترامپ تالش خواهد داشت تا واقعیت تسلیحاتی و دفاعی
ایران را مــورد پذیرش قــرار دهد .بخش قابــل توجهی از
قابلیت تســلیحاتی ایــران ،ماهیت دفاعــی دارد؛ بخش
دیگر ان می تواند زمینه های الزم برای بازدارندگی محدود
منطقه ای را به وجود اورد .اگر رئیس جمهوری جدید امریکا
حساسیت بیشتری نســبت به قابلیت موشکی ایران نشان
دهد ،در ان شرایط ،موازنه منطقه ای بار دیگر در وضعیت
عدم توازن قرار می گیرد .شکل گیری نشانه هایی از برهم
خــوردن موازنه به گونــه ای اجتناب ناپذیر زمینــه تغییر در
ثبات منطقه ای و تعادل قدرت را امکان پذیر می سازد .در
چنین شرایطی می توان حساسیت تیم دفاعی ،اطالعاتی
ک ترامپ نســبت به قابلیت دفاعی و موشکی
و اســتراتژی
ایران را جدی دانست .چنین موضوعی در قطعنامه 2231
ن ترامپ می تواند شکل
مورد تاکید قرار گرفته است؛ بنابرای
جدیدی از محدودیت های اقتصــادی در ارتباط با قابلیت
دفاعی ایران را اغاز نماید.
الترناتیوسازی در سیاست خارجی
م ترامپی
باید در برابر رادیکالیس
صبر کرد
نه جنگ ،نه صلح
کاخ سفید به لفاظی ها علیه تهران
ادامه می دهد
سیاستصبر
ایران باید هزینه اجماع سازی امریکا را باال ببرد
سعید شکوهی
2
استادیار روابط بین الملل
مثلث | شماره 346
دونالــد ترامــپ ،رئیس جمهــوری ایاالت متحده
امریکا در زمان کمپین انتخاباتی خود ،برجام را بدترین
توافقی خوانــده بود که دولــت امریــکا می تواند با یک
کشــور دیگر امضا کند و تعهد داده بود که در نخســتین
روزهای کاری اش برجام را پاره کند .اما به نظر می رســد
این صحبت ها بیشــتر مربوط به کمپین های تبلیغاتی او
بود تا انکه سیاســتی باشــد که یک سیاستمدار در راس
قدرت بخواهــد ان را به اجــرا دراورد و یــک تعهدنامه
بین المللی را خودســرانه پاره کند .دونالــد ترامپ هفته
گذشــته نیز به فاکس نیــوز گفته بود هنــوز نمی دانم در
مورد برجــام چه کار خواهم کــرد و بایــد ببینیم چه پیش
می اید .این مسائل نشان می دهد که ترامپ از روزهای
اتشــین تبلیغاتی خود فاصله گرفته و تاحدودی بیشتر با
واقعیات اشنا شده اســت .او به مرور متوجه خواهد شد
که به تنهایی قادر نیســت یک تعهد و پیمان بین المللی
را که ۵کشــور دیگر به غیر از امریکا ،پــای ان را امضا
کرده اند بخواهــد یک جانبه نقــض کند .کمــا اینکه او
داخل کشــور خــود نیز نتوانســت دســتور اجرایی برای
ممنوعیت ورود مســلمانان به ان کشــور را اعمال کند،
بنابراین به دنبــال چنین اتفاقاتــی او در می یابد که لغو یا
پاره کردن یک تعهــد بین المللی به نــام برجام ،چندان
کار ساد ه ای نیســت .حتی به نظر می رسد تحریم هایی
که دولت واشــنگتن در حوزه موشکی علیه ایران اعمال
کرد نیز به گونه ای بود که برجام نقض نشود و تداوم پیدا
کند .درواقع از طریق کانال هــای دیپلماتیک و پنهانی
این پیام ها به واشــنگتن ارسال می شــود که اگر تهران
بخواهــد همکاری هــا در خصوص برجــام را ادامه دهد
دولت ترامپ نیز باید به تعهد امریکا ادامه دهد.
در زمینــه برجام ،یــک اتفاق این اســت که ممکن
اســت ایران گام در راســتای نقض برجام بــردارد .یعنی
طرف مقابل توپ را در زمیــن ایران بینــدازد و تهران در
مسیر نقض توافق هســته ای اقدام کند .در این صورت
اجماع ســازی برای دولت ترامپ ،هزینه چندانی نخواهد
داشت .ترامپ می داند که اگر امریکا برجام را نقض کند
نمی تواند پنج قدرت دیگر را علیه ایران با خود همراه کند
و تحریم ها را بازگرداند .بنابراین دولت فعلی امریکا با فشار
در حوزه های دیگر چون مساله موشکی و غیره تالش دارد
ایران را تحریک کرده و در مسیر نقض برجام قرار دهد.
باید توجــه داشــت دونالد ترامپ ســابقه سیاســی
ندارد ،تازه وارد اســت و تصور می کند که اداره سیاســی
یک کشــور همانند اداره کردن یک شرکت است و هرچه
می گوید کارمندانش باید اجرا کنند .بنابراین چون ترامپ
در ابتدای مســیر اســت و هنوز نمی داند چطور باید رفتار
کند بنابراین ایران بایــد چند ماهی صبر کنــد و اقداماتی
انجام ندهد که امریــکا در مقابل ایران قرار بگیرد .ترامپ
نیز به مرور درمی یابد که با تهدید و صدا باال بردن کاری از
پیش نمی برد و مجبور اســت با کشورها کنار بیاید .به طور
کلی تصور من این است که ایران باید تا مشخص شدن
سیاست های کلی واشــنگتن از رودررو شدن با این دولت
غیرقابل پیش بینی پرهیز کند .البتــه در عین حال تهران
باید با 5کشــور دیگر کــه در مذاکرات هســته ای حضور
داشتند مذاکرات مستقیمی داشته باشد تا از اجماع سازی
و تصویب تحریم های جدید علیه ایران جلوگیری کند.
همچنین باید توجه داشــت در خصــوص برجام در
داخل امریــکا به نوعی جبهه بندی ها مشــخص بود .این
توافق مخالفان زیادی در طیف جمهوریخواهان داشت
و در مقابل اغلب دموکرات هــا از ان حمایت می کردند .با
این وجود وقتی برجــام منعقد و امضا شــد ،تقریبا تمامی
طرفین در امریکا به این نتیجه رســیدند که برجام بهترین
پیمانی بود که می شــد به ان دســت یافت .در این مقطع
حامیان برجام بیشــتر از مخالفان ان شد و در هر دو حزب
اغلب افراد معتقد هســتند که بودن برجــام بهتر از نبودن
ان اســت .اما در رابطه با بحث هــای دیگر چون ازمایش
موشکی اخیر ایران بر اســاس انچه در رسانه های امریکا
منعکس شــده اســت ،یک اجماع بین حزبــی وجود دارد
یعنی هم دموکرات ها و هم جمهوریخواهان موافق تحریم
ایران بر سر ازمایش موشکی هستند .به عنوان مثال جان
مک کین ،بعد از دیدار با مایکل فلین مشــاور امنیت ملی
دولت ترامــپ و اظهــارات رئیس جمهــوری امریکا علیه
ایران ،اظهار خوشــحالی کــرده بود که از سیاســت های
دولت جدید واشنگتن علیه تهران مطمئن شده است.
همچنین دیگر دموکرات های برجســته چون چاک
شومر نیز معتقد هستند که سیاست های ترامپ دررابطه با
بحث های موشکی درست است بنابراین در بحث موشکی
نوعی اجماع نسبی میان اعضای هر دو حزب دموکرات و
جمهوریخواه در امریکا وجود دارد کــه هر دو طرف نیز با
افزایش توان موشکی ایران مخالف هستند.
اما در خارج از امریکا اجماعی با سیاست های ترامپ
در شرایط فعلی وجود ندارد .در واقع بعد از روی کار امدن
دونالد ترامپ ،بسیاری از کشــورهای اروپایی و جهانی به
ی ترامپ مخالف هستند .در نتیجه
جز روسیه با سیاست ها
اگر رئیس جمهوری جدید ایاالت متحده بخواهد اقدامی
چون لغو برجــام را انجام دهد ،این اقدام بســیار هزینه بر
خواهد بود .زیرا کشــورهای اروپایــی از این پس دیگر به
راحتی پشت ســر دولت امریکا برای تحریم یا تحت فشار
قرار دادن ایران قرار نخواهند گرفت .انها اکنون از بحث
برجام و تعامالت اقتصادی با ایران منتفع می شوند و مایل
نیســتند که این توافق برهم بخورد .اما اگر به هر نحوی
ایران برهم زننده برجام باشد این سناریو که امریکا بتواند
خیلی سریع علیه تهران اجماع سازی کند تقویت می شود و
بر هم زدن برجام توسط تهران به هر بهانه ای راحت ترین
مســیر را پیش پای دولت امریکا برای فشــار و تحریم ها
علیه تهران قرار خواهد داد.
بین الملل
روندی که مذاکرات برجام ســپری کرد و میراثی که
برجای گذاشــت ،می تواند انگیزه قدرت های بزرگ برای
به کارگیری سیاست تهدید ،مهار ،تحریم و دیپلماسی اجبار
علیه ایران را گسترش دهد .به این ترتیب موج جدیدی از
دیپلماسی اجبار در سیاســت منطقه ای ترامپ در ارتباط با
ایران در حال شکل گیری است .واقعیت ان است که چنین
موجی نمی تواند گام نخستین سیاســت منطقه ای دونالد
ترامپ در حوزه غرب اســیا و خاورمیانه عربی تلقی شــود.
طبیعی است که موضوعاتی همانند جایگاه اسرائیل ،نقش
گروه های سلفی در اینده امنیت منطقه ای و تهدیدات ناشی
از تداوم حضور داعش در سوریه ،عراق و سایر کشورهای
منطقه ای می تواند نشــانه های جدیدی از تفاوت الگویی
ترامپ و باراک اوباما را در ارتباط با سیاست های منطقه ای
شکل دهد .ترامپ تالش خواهد داشت تا شکل جدیدی
از موازنه را ســازماندهی کند که به موجب ان ،کشورهای
جهان عرب به ویژه عربستان با چالش های بیشتری روبه رو
خواهند شــد .به همین دلیل اســت که هیالری کلینتون
تمام تالش خــود را برای به قدرت رســیدن انجام داد و در
این فراینــد از حمایت همه جانبه کشــورهای جهان عرب
برخوردار بود .عربستان را می توان محور اصلی حمایت از
کلینتون در روند رقابت های انتخاباتی دانست .اگر هیالری
به پیروزی می رسید طبعا عربستان نقش منطقه ای خود را
حفظ می کرد .در شرایط موجود ،موقعیت ترکیه در محیط
امنیت منطقه ای ارتقا پیدا خواهد کرد؛ نقش و جایگاه ترکیه
نمی تواند بدون افول مرحله ای قدرت عربســتان بازتولید
شود .به همین دلیل است که جهان عرب دوران شکوفایی
دیپلماسی و نقش یابی امرانه خود در حوزه امنیت منطقه ای
را از دست خواهد داد .شاید بتوان چنین وضعیتی را به منزله
پایان قدرت و نقش منطقه ای عربستان برای ایفای الگوی
کنش موازنه دهنده با ایران دانســت .عربستان نمی تواند
روند سیاســت امنیتی خود برای بازتولید جنگ نیابتی علیه
ایران را تداوم بخشــد .از ســوی دیگر قادر نخواهد بود تا
زمینه هایی از جنگ پرشدت علیه ایران را سازماندهی کند.
ناکامی ریاض در مدیریت بحران یمن نشــان می دهد که
این کشور از ظرافت راهبردی الزم برای اثرگذاری بر امنیت
منطقه ای برخوردار نیست .بنابراین طبیعی است ک ه ترامپ
جایگاه چندانی برای موقعیت عربستان در فضای منطقه ای
ایجاد نکند.
ی ترامپ مبتنی بر تغییر در
در فضایی که الگوی رفتار
موازنه قدرت منطقه ای و کاهش نقش عربستان در محیط
راهبردی غرب اسیاســت ،طبیعی اســت که ایران باید از
تحرک دیپلماتیک بــرای تنش زدایی در محیط منطقه ای
برخوردار باشد .سفر وزیر خارجه کویت به تهران می تواند
چنین روندی را ایجاد کند .از سوی دیگر قدرت ،ماهیت ارام
و اثربخش دارد؛ هیچ گاه بازی های تبلیغاتی و شــعارهای
سیاسی نمی تواند قدرت ایجاد کند .قدرت منطقه ای ایران
را می توان در حوزه خلیج فارس ،عراق و ســوریه مشاهده
کرد .ارتقــای قدرت ایــران را می توان به عنوان بخشــی
از بازدارندگی منطقــه ای در برابر دیپلماســی اجبار ترامپ
دانست .در نهایت باید به این نکته اشاره داشت که ایران در
دوران دونال د ترامپ با تهدیدات بیشتری در مقایسه با دوران
هیالری کلینتون روبه رو نخواهد بود .اگرچه ادبیا
ت ترامپ
ماهیت رادیکال دار د اما این امر می تواند اگاهی راهبردی
بیشتری را برای کارگزاران دیپلماتیک ایران ایجاد کند.
بازی پیچیده
عملیات واشنگتن
برای تحریک تهران
45
بین الملل
نه جنگ ،نه صلح
کاخ سفید به لفاظی ها علیه تهران ادامه می دهد
امیرعلی ابوالفتح
کارشناس مسائل امریکا
بین الملل
46
مثلث | شماره 346
3
رئیس جمهــوری جدیــد ایاالت متحــده امریــکا
سیاســت های خصمانه ای را علیه تهران در دستورکار قرار
داده است که در این رابطه می توان به ممنوعیت سفر اتباع
7کشور اسالمی از جمله ایران به امریکا و همچنین طرح
اعمال تحریم ها به بهانه ازمایش موشــکی تهران اشــاره
کرد .هر چند شــاید دونالد ترامپ نتوانــد طرح هایش را به
مرحله اجرا دراورد اما انچه قابل توجه است فشارهای او بر
تهران است .البته مشخص بود که با تغییر دولت در امریکا،
فشارهای غیرهسته ای بر ایران افزایش پیدا خواهد کرد.
حتی اگر به جای دولت باراک اوباما ،هیالری کلینتون نیز
پیروز انتخابات ریاســت جمهوری ایــاالت متحده امریکا
می شــد ،باز هم افزایش فشــارها را شــاهد بودیم .اینک
دولتی در امریکا به قدرت رسیده است که از اساس با توافق
هسته ای ایران مخالف بوده و ان را بدترین توافق توصیف
کرده اســت .بنابراین دولت کنونی امریکا در تالش است
که فار غ از مســائل هسته ای ،فشــارها را بر ایران افزایش
دهد .این افزایش فشار می تواند در قالب مسائل موشکی،
حقوق بشر یا مســاله ادعایی تروریسم باشــد و دو هدف را
دنبال می کند؛ نخســت انکه دولت ایــران را وادار کند که
الگــوی برجام را در خصــوص موضوعات دیگــر پیگیری
کند و درباره مسائلی چون موشکی ،حقوق بشر ،تروریسم
و اینده خاورمیانه ،با امریکا وارد مذاکره مســتقیم شــود و
به توافقی مانند برجام دســت یابند تا ایران در قبال گرفتن
برخی امتیازات از طرف مقابل برخی امتیازات را نیز واگذار
کند .هدف دیگر دولت واشنگتن این است که بر موضوع
هســته ای تاثیر بگذارد و ایران را وادار کند تا برای کاهش
فشــارها در خصوص مســائل غیرهســته ای ،در موضوع
هسته ای و برجام تجدیدنظر صورت دهد .هدف سوم نیز
این است که انها امید دارند تهران از این فشارهای عصبی،
خسته و ســرخورده شــود و در نهایت در موضوع هسته ای
دســت به اقدام متقابل بزند تا مســئولیت شکســت برجام
برعهده ایران باشــد .در این صورت انها با دســت بازتری
فشــارها و تحریم ها علیه ایران را افزایش خواهند داد .به
عقیده من اقداماتی ک ه ترامپ طی دو ،سه هفته اخیر علیه
ایران انجام داده است ،خارج از این سه سناریو قابل بررسی
نیست .همچنین نکته ای که وجود دارد این است که بخش
عمده مخالفت هایی که جمهوریخواهان از جمله شخص
ترامپ و مشــاورانش در خصوص برنامه هسته ای و برجام
انجــام می دادند به دلیــل مباحث انتخاباتی و زیر ســوال
بردن تمام اقدامات و دستاوردهای دولت دموکرات باراک
اوباما بــوده و ضرورتا به منزله مخالفت بــا ماهیت موضوع
نبوده است.
به همین دلیل می بینیم که به تدریج که دولت از حزب
دموکرات به حزب جمهوریخواه به ریاســت ترامپ منتقل
می شود ،بعضی از چهره های سرشناس حزب جمهوریخواه
به تدریج خودشــان را با مباحث توافق هســته ای منطبق
می کنند و حتــی چه بســا شــاید در ماه های اینده شــاهد
همراهی ها و تاکیدات بیشــتر از ان چیزی که دولت اوباما
در خصوص مسائل هســته ای بیان می کرد ،باشیم که در
این صورت دولت مســتقر مدافع برجام خواهد بود و حزب
اپوزیسیون یعنی حزب دموکرات موضع مخالفت و انتقاد در
خصوص مسائل هسته ای و تعامل با ایران و توافق برجام
را از خود نشــان خواهد داد .این اقتضای فضای سیاسی
انتخاباتی امریکا اســت و خیلی هم جــای تعجب ندارد.
موارد مشابهی هم وجود داشته و نباید اسیر مباحث رقابتی
در امریکا بود.
از ســوی دیگر رکس تیلرســون ،وزیر امــور خارجه
امریکا از اضافــه کردن ضمیمه ای به برجام ســخن گفته
اســت؛ در رابطه با چنین اظهارنظرهایی باید توجه داشت
که ترامپ در ابتدا از اساس توافق هسته ای را رد می کرد،
بعد به این نتیجه رسیدند که اصل و اساس توافق غیر قابل
نقض است و اگر نقض شود تبعات زیادی دارد .اکنون به
این نتیجه رسیده اند و پافشاری می کنند که اصل موضوع
را مورد تاییــد قرار می دهند امــا خواهان نوعــی بازبینی و
اصالح و تغییرات در فصول مهم تفاهم هسته ای هستند.
به خصوص مــواردی که ارتباط بــه دوران پــس از برجام
و انقضــای تعهدات ایــران دارد که بعــد از ان زمان ایران
می تواند به سمت گسترش فن اوری هسته ای حرکت کند.
اما این خواســت امریکایی ها به این معنا نیســت که حتما
تحقق پیدا کند .به هر حال این یک پیمان بین المللی بین
هفت بازیگر سیاسی یعنی شش کشور و اتحادیه اروپا است
که باید همه طرفین جمع شــوند تا اجازه دهند این بازبینی
و تغییر در ان انجام شــود .به نظر نمی رســد که در شرایط
کنونی طرفین مذاکرات بپذیرند که گفت وگوهای دیگری
از سر گرفته شود ،به خصوص تا زمانی که برای اروپایی ها
مسجل نشود که ایران به تعهداتش عمل نکرده است این
موضوع بعید به نظر می رســد .اما همانطور که اشاره کردم
این بدان معنا نیست که دول
ت ترامپ تالش نکند با استفاده
از ابزارهای غیر هســته ای مانند تاکید بــر مباحث حقوق
بشری و تروریستی فشار بر ایران را افزایش ندهد .احتمال
تحقق این رویکرد وجود دارد ،به این امید که ایران تحریک
و عصبانی شــود و دســت به اقداماتی بزند که مســئولیت
نقض برجام به عهده ایران بیفتد .در غیر این صورت بعید
است که خواست تیلرســون برای بازبینی در برجام محقق
شــود ،ضمن اینکه از اکنون مشخص اســت که بین تیم
وزارت خارجه و تیم وزارت دفاع دولت ترامپ اختالف نظر
وجود دارد .جیمز متیس تاکید کرده اســت که امریکا باید
به تعهداتش از جمله تعهدات خود در برجام عمل کند ،اما
وزارت خارجه تالشهایی انجام می دهد که بازبینی هایی در
این موضوع انجام دهد .به نظر می رسد که در نهایت موضع
وزارت خارجه تغییر می کند و کلیت کابین ه ترامپ بپذیرد که
برجام با همین شکلی که وجود د ارد به حیات خود ادامه دهد
ت ترامپ در طول مسیر حکومت خود با دیدن
و چه بسا دول
مالحظاتی ،بر این موضوع تاکید و اصرار داشــته باشد که
برجام نقض نشود.
درعین حال اگــر ترامپ وارد موضوع برجام نشــود،
بپذیرد که برجام یک توافق بین المللی است و نخواهد ان
را تغییر اساســی بدهد ،این خط و نشــان کشیدن ها تاثیر
اساسی نخواهد داشت .چراکه بر سر مسائل حقوق بشر،
تروریسم و حتی مساله موشکی ،امریکا نمی تواند اجماعی
شــکل دهد و جامعه جهانی را قانع کند که ایــران به دلیل
نقض حقوق بشــر یا حمایت از تروریســم یا فعالیت های
موشــکی مورد تحریم قرار بگیرد .بنابرایــن امریکایی ها
همچنان به این لفاظی ها و اقدامــات ادامه خواهند داد و
ایران نیز به واکنش های متقابلی در بیان مواضع و اقدامات
تالفی جویانه دست خواهد زد .بنابراین تا زمانی که طرفین
وارد موضوع هسته ای نشوند و ایران اقدامی عملی در این
رابطه انجام ندهد ،وضعیــت نه جنگ نه صلح یا مخاصمه
و جنگ لفظی دو طرف ادامه خواهد داشــت .البته شدت
این جنــگ لفظی و تبلیغاتــی تهران-واشــنگتن از دوران
اشــتی جویانه و کمتر خصمانه دولت اوباما بیشــتر خواهد
بود .اما اینکه تصور کنیم بر سر مســائل موشکی و غیره،
طرفین وارد درگیری نظامی شــوند ،تقریبــا دور از تصور و
انتظار است.
الترناتیوسازی در سیاست خارجی
کارشناس مسائل بین الملل
4
بین المللــی و فضای داخلــی امریکا را در یــک التهاب و
تنش بی ســابقه فرو برد .ترامپ پیش تر نیــز اظهاراتی در
قبال ناتو ،ژاپن ،کره جنوبی و کشورهای خلیج فارس کرده
بود که موجب نگرانی این کشــورها شده است .باتوجه به
ســخنان تهدیدامیز دولت ترامپ علیه کشورهای دیگر،
این نتیجه گیری حاصل می شــود که ایران تنها کشــوری
نیســت که هدف تهدیدات و لفاظی های رئیس جمهوری
جدید امریکا قرار گرفته است .هرچند که میزان و مضمون
اظهارات کابینه ترامپ نسبت به ایران با میزان و مضمون
سخنان انها نسبت به سایر کشورها متفاوت است اما ایران
تنها کشوری نیســت که ترامپیان علیه او سخن گفته اند؛
بنابراین به نظر می رسد ایران باید در اتخاذ مواضع در قبال
مانع از بازی های جهانی امریکا علیه کشــورمان باشــد تا
امــکان حداکثری تامیــن منافع و امنیت ملی کشــورمان
فراهم گردد.درشرایط کنونی برخورد افراط گرایانه در برابر
رادیکالیســم ترامپی به مصلحت نیســت و راهبرد ایجاد
اجماع در براب ر ترامپ از طریق تعامل با کشورهای اروپایی،
چین و روســیه و تنش زدایی در مناطــق پیرامونی ایران،
تامین کننده منافع ملی کشورمان است.
ایران با الترناتیو سازی در سیاست خارجی خود باید از
تشکیل مجدد جبهه متحدین متشکل از امریکا ،اسرائیل،
اروپا و اعراب علیه خود و وجه المصالحه قرار گرفتن میان
روسیه و امریکا و بازگشت به شرایط پیشا برجام پیشگیری
کند تا مانع از تهدید امنیت ملی گردد.
مثلث | شماره 346
دونال د ترامپ و چند تن از مقامات کابینه افراطی اش
طی هفته هــای اخیــر اظهــارات تندی علیــه جمهوری
اسالمی ایران مطرح کرده اند و وزارت خزانه داری امریکا
نیز با انتشــار بیانیه ای از افزوده شــدن 12شــرکت و 13
فرد به فهرســت تحریم های امریکا علیــه ایران خبر داد.
برخی از شرکت های تحریم شده در امارات ،لبنان و چین
مســتقر هســتند .وزارت خزانه داری امریکا ادعا کرده که
تحریم های جدید علیه ایران در رابطه با برنامه موشــکی
بالستیک این کشــور و فعالیت های بی ثبات کننده ان در
منطقه بوده و اعمال انها هیچ منافاتی بــا تعهد امریکا در
قبــال برنامه جامع اقدام مشــترک (برجام) نــدارد .تعداد
و محتوای اظهارات تنــد مقامات امریکایــی علیه ایران
پس از ورود ترامپ به کاخ سفید بی سابقه ترین مواضع در
دهه اخیر محسوب می شــود .به گونه ای که ترامپ طی
هفته اخیر ســه پیام توییتری خطاب به ایران منتشر کرده
و هشدار داده که ایران به دلیل شلیک موشک بالستیک
رسما تحت نظر قرار گرفته است.واکنش شدید مقام های
امریکایی نســبت به جمهوری اســامی پیامــد ازمایش
موشکی اخیر ایران بوده است.
در این رابطه به چند اظهارنظر مقامات امریکا اشاره
می شــود؛ نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل نیز
ازمایش موشکی ایران را مطلقا غیرقابل قبول خطاب کرد و
گفت این ازمایش تخطی از قطعنامه ۲۲۳۱شورای امنیت
است .مایکل فلین ،مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ ،نیز
وارد گود اظهارنظرهای تند شد و ادعاهای تازه ای را علیه
ت ترامپ این
کشورمان مطرح کرد .وی مدعی شد که دول
اقدامات ایــران را که امنیت ،شــکوفایی و ثبات منطقه و
ورای ان را تهدید می کند و جان امریکایی ها را در معرض
تهدید قرار می دهد محکوم می کند .مایک پنس ،معاون
ترامپ نیز حین هشــدار جدی به ایران گفت بهتر اســت
ایران عزم رئیس جمهوری جدید امریکا را تست نکند.
در همین حال پل رایــان ،رئیس مجلس نمایندگان
امریکا نیــز پیش بینی کرد که توافق جامــع اتمی ایران با
جامعه جهانی موسوم به برجام تغییری نخواهد کرد .این
نکته را نیز باید در نظر داشــت که اکثریــت قاطع مقامات
امنیتی و سیاســت خارجــی کابینــه ترامــپ و نمایندگان
جمهوریخــواه مجالــس نماینــدگان وســنای امریــکا
دیدگاه های کامال ضد ایرانی دارند و در این مسیر پیوسته،
یکپارچه و هماهنگ عمل می کنند.
از ســوی دیگر در خارج از امریکا نیــز جبهه دیگری
علیه ایران و از سوی اسرائیل و بریتانیا در حال شکل گیری
است .نخست وزیر اسرائیل در جلسه هیات دولت گفته که
بر تشکیل یک جبهه واحد علیه انچه رفتار تهاجمی دولت
ایران خواند ،پای خواهد فشرد .بنیامین نتانیاهو ،یکشنبه
۱۷بهمن پیش از ســفر به لنــدن برای دیدار بــا ترزا می،
نخست وزیر بر ایجاد جبهه مشترک علیه ایران تاکید کرد.
همچنین در کنار اظهارات تند دونالد ترامپ و برخی
از اعضای کابینه اش علیه ایران ،وی اخیرا در یک مکالمه
تلفنی بــا رئیس جمهور مکزیــک این کشــور را تهدید به
فرســتادن نیروی نظامی کرد .پس از ان نیز اســتیو َب ِنن،
استراتژیست و مشــاور ارشــد دونالد ترامپ از وقوع یک
بین الملل
جنگ حتمــی میان امریــکا و چین ظرف چندســال اینده
سخن گفت .تحلیلگران در سراســر جهان هشدار دادند
که از چنیــن اظهاراتی اینگونه برداشــت خواهد شــد که
امریکا در حــال برنامه ریــزی برای یک حمله گســترده و
غیرمنتظــره اتمی به چین اســت و ایجاد این وحشــت در
دل مســئوالن چینی احتمال وقوع یک جنگ هســته ای
تمام عیار را به شــدت باال می برد .پیش از این اظهار بنن،
دونالد ترامپ با متهــم کردن دولت های چیــن و المان و
ژاپن به دســتکاری در نرخ ارز کشورشــان و سپس تهدید
چین به قــرار دادن تعرفه های 45درصــدی بر کاالهای
صادراتی اش این قدرت های اقتصــادی جهان را نگران
یک جنگ تجــاری در مقیــاس جهانی نیز کرده اســت.
عالوه بر اینهــا در هفته ای که گذشــت دولــت ترامپ با
امضای دو فرمان اجرایی ورود شــهروندان هفت کشــور
و پناهجویان جنــگ زده را به امریکا ممنــوع کرد و جامع ه
کاخ ســفید با صبر ،بردباری ،تامل و واقع بینی بیشــتری
عمل کند ،مواضع سایر کشورها در قبال سخنان ترامپ و
دولتمردانش را رصد کند و به گونه ای عمل کند تا به فرایند
پاسخگو کردن ترامپ در نظام بین الملل براساس قواعد
حقوق بین الملل یاری رساند .رفتارهای ترامپ به گونه ای
اســت که هر دولتی بیشــتر توجــه او را جلب کنــد و با او
شاخ به شاخ شود ،خطر شاخ خوردنش بیشتر خواهد شد؛
اما درصورت مواجهه معقول و واقع بینانه و اقدام هماهنگ
با جامعه جهانی و حتی با مخالفان داخلی ترامپ احتمال
فروکش کردن افراط گری های او دور از ذهن نیست .زیرا
تندروی های ترامپ در عرصــه داخلی و خارجی امریکا در
صورت ادامه می تواند این کشــور را با چالش های داخلی
و خارجی پرهزینه ای مواجه سازد؛ از جمله اینکه محتمل
است ترامپ را به سوی بیرون کردن از کاخ سفید با روش
ایمیچمنت توســط کنگره ســوق دهــد .اما پیــش از ان
احتمال فشار کنگره بر وی باهدف تغییر رویکرد افراطی از
ی ترامپ بیشتر است.
سو
در چنین شــرایطی ایران باید با اتخاذ سیاست های
متوازن مانع از شــکل گیری اتحاد جهانی علیه خود باشد
و در همین راستا با تقویت همکاری با اروپا ،چین و روسیه
م ترامپی صبر کرد
باید در برابر رادیکالیس
افشار سلیمانی
بین الملل
47
بین الملل
عملیات واشنگتن برای تحریک تهران
بازیپیچیده
دکتر مهدی مطهرنیا
5
استاد دانشگاه
بین الملل
48
مثلث | شماره 346
دونال د ترامــپ ،رئیس جمهور امریکا بعــد از ورود به
کاخ ســفید فرمان های نامعقــول و مواضــع خصمانه ای
را علیه ایران و برخی کشــورهای مســلمان اتخــاذ کرده
به گونه ای که مایک پنس ،معاون وی در مصاحبه ای بیان
داشــته« :من ،رئیس جمهور و دولت ما فکر می کنیم که
توافق هسته ای با ایران وحشتناک است و درحال ارزیابی
این هســتیم که چه باید بکنیم ».همچنین مایکل فلین،
مشاور امنیت ملی و شان اسپایســر ،سخنگوی کاخ سفید
نیز طی روزهای اخیر ادعاها و تهدیدهایــی را علیه ایران
مطرح کرده اند .در این راســتا باید دید که چه سناریوهایی
در قبال برجام قابل پیش بینی اســت .از انجایی ک ه ترامپ
و تیم وی از مایک پنس معاون رئیس جمهور گرفته تا بنن
مشــاور عالی وی در امور امنیت ملی و استراتژی ،همگی
ضد تهران هستند ،اجرای یک بازی پیچیده ضد تهران را
در عصر گذار نظم بین المللی به عهده گرفته اند .ســتون
فقرات حرکت انها نوعــی عملیات بــرای تحریک تهران
اســت؛ تهران هم ،اکنــون مســتعد پذیرش بســیاری از
تحریم ها در ارتباط با برجام است .از زمانی که برجام امضا
شده تا زمانی که دولت روحانی ماموریت پیدا کند تا نرمش
قهرمانانه را عملیاتی کند عده ای علیه برجام سخن گفته اند
و تحت عنوان دلواپســان در تهران همواره به دنبال برهم
خوردن معادالت منتهی به برجــام بوده اند و اکنون ترامپ
نیز خواهان این موضوع است .بنابراین وی هم در کمپین
انتخاباتی خود ،هم در دورانــی که به عنوان رئیس جمهور
منتخب بود و هم در زمانی که به کاخ سفید راه یافت به همراه
یارانش پیکان تیز حمالت خود را متوجه برجام کرده اند ،در
حالیکه برجام در حال اجرا شــدن و در مسیر اصلی خود در
حرکت است .در این بین اگر مســائل حاشیه ای در ارتباط
با موشــک ها یا بحران موشــکی بین تهران و واشــنگتن
رخ می دهد هیــچ گاه ارتباط اساســی و حقوقی با مســاله
برجام پیدا نکرده اســت .بنابراین انچــه هم اکنون به نظر
می رســد مورد توجه سناریونویسان پســا نومحافظه کار در
اندیشکده های جدیدی که در ایاالت متحده امریکا بدین
منظور راه افتاده اســت ،ان اســت که تهــران را تحریک
کنند تا برجام را اجرا نکند .ترامــپ از هم اکنون زمینه های
عملیاتی همین معنا را دنبال می کند ،از یک سو سعی دارد
مسائل موجود میان امریکا و مســکو را حل کند ،از سوی
دیگر با ترزا می جلســه امنیتی و کاری تشــکیل می دهد،
هماهنگی های ساعتی با نتانیاهو انجام می دهد و از طرف
دیگر با فرانسه نیز هم در دولت فعلی هم با امید به روی کار
امدن دولتی راســت گرا نســبت به دولت کنونی فرانسه در
حال تعامل و هماهنگی هســتند .از سوی دیگر باید گفت
که امریکایی ها در منطقه خاورمیانه نیز به دنبال ایجاد یک
فضا با مرکزیت تل اویو و هماهنگی نتانیاهو با واشــنگتن و
تیم فرامنطقه ای این امر درجهت محاصره تهران هستند.
همچنین درصددند با ریاض و مجموعه کشورهای عربی
در چارچوب ایران هراســی محاصره منطقــه ای تهران را
رقم بزنند .سناریوی اصلی برای تحرک علیه تهران در این
چارچوب طراحی شــده و در واقع لیدرشیپ و رهبری کننده
این تحرک ترامپ نیســت ،بلکه او فرماندهــی بازی را در
فرامنطقــه و فرماندهــی درون منطقــه ای را در تل اویو به
عهــده دارد .اما برنامه ریــزان و رهبران این برنامه اساســا
تراست های تسلیحاتی هستند که در ایاالت متحده امریکا
قدرت لیبرال بــورژوازی امریکایی را بــا مدیریت ترامپ و
هماهنگی با کاخ سفید به انجام می رسانند.
هم چنین باید اذعان داشــت که تمــام اعضای تیم
امنیتی ترامپ ،از جمله مشاور عالی امنیتی و استراتژیک
وی بنن ،رئیس جدید سازمان سیا ،وزیر جدید دفاع ،وزیر
امور خارجه و مشــاور امنیت ملی او ضد تهــران و مخالف
برجام هستند .اما نوع تاکتیک هایی که در برخورد با برجام
بیان می کنند مختلف اســت .عده ای از انها مانند مشــاور
امنیت ملی یا وزیر امور خارجه خواهــان برخورد دقیق تر و
ی ترامپ هســتند ،به گونه ای ک ه ترامپ یا
عالمانه تر از سو
واشنگتن مسبب از ریل خارج شدن برجام تلقی نشود .همه
انها خواهان بازنگری در برجام جهت اعمال فشــار بیشتر
بر تهــران و تحریک تهران در جهــت رودررویی و تقابل با
ایاالت متحده امریکا هستند.
بنابراین باید گفت که اگر در تهران نوعی رادیکالیزه
ت ترامپ برای مسائل
شدن فضا در جهت استفاده از تحرکا
داخلی وجود داشته باشد ،شاهد این خواهیم بود که اجماع
بین المللی علیه ایران سریع تر شــکل خواهد گرفت .زیرا
رادیکالیزه شــدن تهران موجب خروج تهــران از برجام و
زمینه های یک تحرک معنادار در جهت بازگشت به تئوری
جنگ های نامتعادل علیــه تهران خواهد بــود و عملیات
ی ترامــپ و تیم او بر تهــران موثر خواهد
رســانه ای و روان
افتــاد .بنابراین انچه هم اکنون شــاهدش هســتیم یعنی
بیانیه رســمی دولت چین یا حمایت های ضمنی پوتین در
مسکو نیز کمرنگ تر خواهد شد .اینکه ایا در نهایت مسکو
و چین بر سر ایران با ایاالت متحده امریکا وارد سرکشی و
رودررویی خواهند شد مساله پیش رو ست و به نظر من انها
تمام تالش خود را خــرج خواهند کرد کــه از وزیران برای
امتیاز گرفتن بیشــتر در این دوران گذار استفاده کنند ولی
در نهایت با ایاالت متحده امریکا بر ضد ایران مانند 12سال
گذشته همراه خواهند شد .در 12سال گذشته چین ،روسیه
و اعضای کشورهای موســوم به غیر متعهد همواره بیانیه
علیه ایران صادر کرده اند ولی در نهایت ایران باید در 5+1
با محوریت اصلی ایاالت متحده امریکا مســاله هسته ای
خود را حل می کرد.
مســاله دیگری که در این میان باید بــه ان پرداخت
واکنش ایران به مواضع دولت امریکا در برابر برجام ،برای
حفظ منافع و دستاوردهایش است .به نظر بنده در این راستا
ایران باید برجام و اجرای برجــام را بپذیرد در قرارداد برجام
ایران همواره دو ،سه قدم به سوی ان برداشته و یک قدم
عقب نشینی کرده است اما امروز ایران باید تکلیف خود را با
برجام مشخص کند .از سوی دیگر باید گفت زمان معامله با
ایاالت متحده امریکا در بهترین فرصت تاریخی یعنی روی
ن ترامپ وجود داشت .ترامپ حتی در دولت پیشین
کار امد
به رئیس جمهور سابق ایران خبر داد که پول های خود را از
بانک های امریکا خارج کنید اما رئیس جمهور وقت ایران
بیان داشت که امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند و اکنون
پول های ما در بانک های ایاالت متحده امریکا بلوکه شده
و تضمین خروج انها اجرای برجام است .بنابراین این نکات
را باید مدنظر قرار دهیم که اکنون ایــاالت متحده امریکا
می گوید که حاضر بــه معامله با ایران اســت ضمن اینکه
ترامپ واقعا فردی معامله گر اســت ،امــا معامله گری که
بیشترین امتیازات را از تهران می خواهد در حالیکه بهترین
زمان معامله با ایاالت متحده امریکا در کاخ ســفید زمانی
بود که باراک اوباما بر مســند قدرت بود .حــال ایران باید
تصمیم بگیرد که ایا می خواهد ب ا ترامپ معامله کند که یک
بیزنس من بسیار انحصارطلب و امتیازخواه است و چگونه
می خواهد پاســخ مردمی را بدهد که در ان زمان توافق با
اوباما را بهتر از توافق ب ا ترامپ تلقی می کردند.
بین الملل
گ ترامپ
برجام؛ مانع بزر
واشنگتن نمی تواند علیه ایران اجماع سازی کند
6
مثلث | شماره 346
بین الملل
در حالی کــه از توافقنامــه جامع هســته ای با ایران
به عنوان مهمترین دستاورد ریاست جمهوری باراک اوباما
یاد می شــد اما با انتخاب دونال د ترامپ که خود را برای لغو
برجام اماده می کند ،ادامه ایــن توافق د ر هاله ای از ابهام
قرار گرفته اســت؛ ضمن اینکه تمدید قانون داماتو و سایر
تحریم ها نیز ضرب ه دیگری بر پیکره ان وارد کرده است .در
پاسخ به این سوال که بر اســاس تحوالت هفته های اخیر
ایا ایران در دوران ترامپ می تواند همچنان بر برجام تکیه
کند یا برجام به انتهای خود رسیده است می توان به تحلیل
این مواضع به شــرح ذیل پرداخت .با نگاهی به گذشــته
می توان گفت ترامپ طی مبــارزات انتخاباتی اش درباره
برجام مواضع ضد و نقیضی داشــت .زمانی اعالم می کرد
که برجام را پاره می کند ،بعدها کمــی کوتاه امد و صحبت
از بد بودن برجام کرد و تجدید مذاکره را به جای پاره کردن
سند مطرح کرد .باالخره بعد از انتخاب شدن و متعاقب ان
مالقات با اوباما ،وی کال در مورد برجام ســکوت کرد .در
این چارچوب در ماه های گذشته شاهد بودیم که در امریکا،
بسیاری از مخالفان به باراک اوباما انتقاد کردند که چرا این
همه امتیاز به ایران داده اســت که این امر نشــان از نگاه
امریکا به این امر است که ایران برنده برجام است و همین
که این قانون تمدید تحریم ها موســوم به ایسا مورد تایید
قرار گرفته تاییدی بر این مدعا ست .در ادامه این رویکرد
چندی پیش یکی از مشاوران دونال د ترامپ ،رئیس جمهور
امریکا از احتمال لغو کامل برجام خبر داد .گابریل ســوما
گفت که رئیس جمهور جدید امریکا توافق نامه هسته ای با
ایران را مورد بازبینی قرار خواهد داد ،زیرا با منافع امریکا در
خاورمیانه در تعارض اســت .مشاو ر ترامپ با مطرح کردن
ادعاهایی علیه ایران ،گفت توافقی که اوباما با ایران امضا
کرد ،به طور خاص با وضع امریکا در خاورمیانه مناســبتی
ندارد و باید مورد بازبینی قرار گیرد ،به طوری که تمدید قانون
اسا در اولین روزهای انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری،
اعمــال ممنوعیــت ورود اتباع هفــت کشــور در منطقه و
خاورمیانه از جمله ایران و در نهایت تحریم 25فرد و شرکت
ایرانی و مرتبط با ایران ازجمله اقداماتــی بود که در مدت
کوتاه ورو د ترامپ به کاخ سفید شاهد ان بودیم .باید اشاره
کرد ترامپ در حالی به مواضع خود علیه برجام در روزهای
اخیر می پردازد که این توافق از ســوی رهبران کشورهای
5+1مورد تایید است ،ضمن اینکه هنوز مهر دستو ر ترامپ
در ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور به امریکا خشک نشده
که این دســتور از ســوی نهادهای بین المللی ،کشورها و
شــخصیت های مختلف سیاســی و حتی قضات عالی در
ف امریکا و دیگر مقامات این کشور مورد انتقاد
ایاالت مختل
شدید قرار گرفته است.
از ســوی دیگر ایران نیز پس از برجــام در بازی های
منطقه ای با قدرت بیشــتری حضور پیدا کرده و این سبب
اعتــراض بازیگران منطقــه همچون عربســتان ،ترکیه و
رژیم صهیونیســتی شــد .ایران موفق به ارائه یک چهره
اهل گفت وگو در عرصه جهانی از خود شــده و موفق شــد
که اجماع جهانی قبلی علیه خود را بشکند ،بنابراین نقض
برجام و لغو ان از سوی ایران می تواند هزینه هایی برایمان
داشته باشد ،بدون اینکه دیگران هزینه ای بپردازند .چرا که
برجام یک توافقنامه حقوقی و بین المللی است و امریکا و
ایران به تنهایی نمی توانند ان را بدون پذیرش هزینه هایش
زیر پا بگذارند .از این رو هر قدمــی که از طرف ایران برای
لغو برجام برداشــته شــود برای طرف ایرانــی هزینه های
جبران ناپذیری خواهد داشــت .ایران باید بــه هر قیمتی
روی بقا و تداوم برجام تاکید کند و لغو ان به هیچ وجه نباید
از طرف ما باشد .ایران نباید در دام طرف امریکایی بیفتد.
فضای منطقه به وضوح نشان می دهد که دیگر بازیگران
عالقه مند به انزوای دوباره ایران هستند.
جالب توجه اســت که اتحادیه اروپا به عنوان یکی از
طرف های امضاکننده برجام تاکید بر ادامه ان دارد و نشان
داده اند که برای حضــور در بازار ایران ،بســیار عالقه مند
هستند .از این رو از هر انچه موجب خدشه دار شدن برجام
و مفاد ان گردد ،دوری خواهند جســت .تحلیل ها نشــان
داده است انچه در رابطه با چند تصمیم اخیر ترامپ مرتبط
با ایران دیده می شود دقیق نبودن مواضع و تصمیمات تیم
سیاست خارجی و دیگر اعضای کابینه این دولت و مشاوران
وی است ،به نحوی که غلبه احساسات بر موضوعاتی مهم
از جمله مهاجران ،به خوبی مشهود است .پر واضح است
امریکا برای اقدام علیه برجام و فعالیت های موشکی ایران،
در نبود اجماع بین المللی و همراهی نکــردن هم پیمانان
اروپایی و دیگر کشــورهای مهم ،توانایی اقدام مســتقیم
ندارد و جز دســت و پا زدن در فضای تهدید و تحریم های
نقطه ای کار دیگری از دســتش بر نمی اید .در این راســتا
ضروری است ایران از ورود به اقدامات و تصمیمات حساس
پرهیز کند .از طرفی تعامل و تماس ایران با کشورهای عضو
گروه 5+1در تزریق ارامش و عقالنیت به اجرای برجام نیز
از جمله اقدامات مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
برجام برای ترامپ و دولت جدید امریکا همانند یک
مانع بزرگ اســت ؛ مانع بلندی که امروز دست و پای دولت
احتماال تندر و ترامپ را بســته اســت و تنها اجازه فرافکنی
و گرفتن مواضع تنــد را به انها می دهد ،نــه عمل .ترامپ
می داند که نمی تواند با وجود برجام به ایران نزدیک شود؛
چرا که تهران در چهار سال گذشته مرز دیپلماسی خود را به
پایتخت های اروپایی ،یعنی متحدان امریکا برده اســت و
ن ترامپ
توافق برجام ،اجازه تخطی را به بی تجربگانی چو
نمی دهد.
دولت ترامپ اگر بخواهد برجــام را نقض کند باید با
جامعه بین المللی روبه رو شــود اما به نظر می رســد ترامپ
انگیزه کافی برای ایــن کار ندارد چرا کــه اولویت های او
بیشــتر به فضای داخلی امریکا معطوف است .در چنین
شرایطی بعید به نظر می رسد که او بخواهد جبهه جدیدی
در جامعه بین المللی علیه خود ایجاد کند ،در داخل و خارج
وارد چالش شود و محبوبیت خود را کاهش دهد .بنابراین به
نظر می رسد حداقل در مقطع فعلی احتمال کنار گذاشتن
برجام بسیار ضعیف است .از ســوی دیگر این نکته را نیز
نباید از نظر دور داشت که سیاست کلی دولت ترامپ این
است که توپ را به زمین ایران بیندازد و با بعضی اقدامات
ایران را به ســمت نقض یکجانبه برجام بکشاند و خودش
مسئولیت این کار را نپذیرد .تحریم هایی هم که در روزهای
گذشته علیه ایران اعمال شد همه نشــان از این دارد که
دولت ترامپ می خواهــد هزینه نقض برجــام را به گردن
ایران بیندازد .برخی معتقدند که به دلیل ساختار محکم و
حقوقی توافق نامه هسته ای با ایران؛ امکان لغو یک طرفه
تعهدات از ســوی واشــنگتن وجود نــدارد و اروپایی ها؛
ی خطرناک
روس ها و چینی ها اجازه نمی دهن د ترامپ اقدام
درباره برجام انجام دهد .بنابراین امریکا نمی تواند به طور
یک جانبــه و بدون نقض قوانیــن بین المللــی ان را لغو یا
مفاد ان را اصالح کند .چرا که هر گونه تالش برای اقدام
مســتقیم در این زمینه یا حتی برگزاری مذاکرات مجدد در
خصوص مفاد ان موجب انزوای امریکا و نه ایران خواهد
ی ترامپ برای کنار گذاشتن یا مذاکر ه درباره
شد .به طور کل
برجام با دشواری های زیادی رو به رو است.
برخــی دیگر معتقدند کــه بازبینی توافق هســته ای
می توانــد ایران را بیش از گذشــته تحت کنتــرل دراورد و
ضعف های راهبردهای اوباما در مقابل تهران را بپوشاند.
از منظــر ایــن دیــدگاه؛ از انجایــی کــه برجام در ســنا به
تصویب نرســیده ،رعایت ان برای هیچ یک از دولت های
امریکا الزام اور نخواهد بود .بنابرایــن دولت ترامپ از هم
اکنون می تواند برجام را ملغــی اعالم کند ولی ترمیم نقاط
ضعف برجام نیز به تمایل برای مذاکره نیاز دارد .به همین
علت است که دولت جدید امریکا باید محتاطانه عمل کند و
در وهله نخست در جهت تبیین برداشت های خود از مقوله
کنترل تسلیحات براید.
49
جدال ترامپ و قضات در امریکا
بین الملل
یکقاضیدستورمردنارنجیراهواکرد.فرمانیاجراییکهمی گفتوروداتباع 7کشوربهایاالت متحده
ممنوع است .درواقع فرمان اجرایی ترامپ مبنی بر ممنوعیت ورود اتباع 7کشور از جمله ایران موجب شده
که کاخ سفید در برابر نیروی قضایی امریکا قرار بگیرد و دستور قاضی روبارت مبنی بر لغو فرمان ترامپ سبب
درگیریبیندستگاهاجراییوقوهقضائیهاینکشورشدهاست.اکنوناینپرسشمطرحاستکهایندرگیری
بینقوهمجریهوقوهقضائیهتاکجاادامهخواهدداشتوچهپیامدهاییبرایدولتنوپایترامپبهدنبالدارد؟
ترامپ علیه امریکای قدیم
بین الملل
50
مثلث | شماره 346
رویارویی کاخ سفید و سیستم قضایی به کجا می انجامد؟
بین الملل
ارش فرحزاد
روزنامه نگار
1
دونالد ترامپ ،رئیس جمهور ماجراجــوی امریکا در
همان هفته اول ریاســت جمهوری خود با فرامینی اجرایی
که وعده انهــا را در روزهای کمپین انتخاباتــی خود داده
بود خوش بینی ها نســبت به چربیدن تعقل بر افراط گرایی
پس از ورودش به کاخ ســفید را از بین بــرد .جنجالی ترین
و خبر ســاز ترین این فرامین،اعمال ممنوعیت برای ورود
شهروندان هفت کشــور ایران ،عراق ،سودان ،سومالی،
ن ترامپ پس
ســوریه ،یمن و لیبی به امریکا بود .این فرما
از اقدام حکم قاضی ایالت واشنگتن و تایید دادستان این
ایالت،پس از یک هفته موقتا لغو شد تا دادگاه تجدید نظر و
در نهایت دیوان عالی امریکا تصمیم گیرنده نهایی در مورد
این حکم جنجالی باشــند .مخالفــان می گویند این حکم
ترامپ نقض اشکار قانون اساسی امریکا ست .با این حال
امریکا پیش از این هم سابقه منع ورود شهروندان کشورها
و مناطق خاصی را به خاک این کشــور داشــته است .اما
در سال ،۱۹۶۵کنگره امریکا الیحه مهاجرت و تابعیت را
تصویب کرد که تصریح کرده اســت هیچ فردی نمی تواند
«به دلیل نژاد ،جنسیت ،ملیت ،محل تولد و محل اقامت
در مورد صدور ویــزای اقامت مورد تبعیــض قرار بگیرد».
بنابراین منع ورود همه ســوری ها برای به چالش کشــیدن
ترامپ در دادگاه کافی خواهد بود .این واقعیت که همه این
کشورها مسلمان هستند این استدالل را تقویت می کند که
ن ترامپ با
این یک فرمان ضد مسلمان است .حامیان فرما
اشاره به حمله های پس از یازده سپتامبر می گویند که دولت
امریکا باید بــرای حفظ امنیت ملی این کشــور اقدام کند.
حامیان این فرمان اختیارات رئیس جمهور در قانون «اتباع
بیگانه غیرمجاز» مصوب سال ۱۹۵۲را یاداوری می کنند که
می تواند ورود هر گروهی از اتباع بیگانه را که منافع امریکا را
به خطر می اندازند ،تعلیق کند.انها همچنین می گویند که
رئیس جمهور امریکا می تواند قانون مصوب سال ۱۹۶۵را
کنار بگذارد .مهمترین نمونه ان فرمان جیمی کارتر است
که در جریان گروگانگیری سفارت امریکا در سال ،۱۹۸۰
ورود بعضی شهروندان ایران به خاک امریکا را منع کرد.
رئیس جمهور و سیستم قضایی امریکا
ن ترامپ و دستگاه قضایی
تنش میا
انچه اکنون اتفاق افتاده این است که قاضی روبارت،
یکی از قضات دادگاه های منطقه ای فدرال امریکا متعلق
به ایالت واشنگتن در شــهر ســیاتل به این نتیجه رسیده
که تصمیم رئیس جمهــور امریکا خالف قانون اساســی
امریکاســت و به همین دلیل و برای اعمال نقش نظارتی
خود این اقدام انجام شده و شــاهدیم که این واکنش در
بدو صدور فرمان از ســوی رئیس جمهور ابراز نشــد ،بلکه
این واکنش با تاخیری رخ داد و زمانــی که افکار عمومی
داخلی امریکا و نهادهای مدنی و حتی دولت های خارجی
در مقابل این فرمان واکنش نشــان دادند ،یکی از قضات
مثلث | شماره 346
قاضی روبارت ،یکی از قضات
دادگاه های منطقه ای فدرال
امریکا متعلق به ایالت واشنگتن
در شهر سیاتل به این نتیجه
رسیده که تصمیم رئیس جمهور
امریکا خالف قانون اساسی
امریکاست
بین الملل
قانون اساســی امریکا انتخاب قضــات دادگاه های
فدرال شامل دادگاه های ناحیه در ایاالت متحده امریکا،
دادگاه های استیناف در ایاالت متحده امریکا و دیوان عالی
فدرال ایاالت متحده امریکا را بر عهده رئیس جمهور امریکا
و مجلس ســنای امریکا قرار داده اســت .رئیس جمهور،
نامزدهای قضــاوت دادگاه های فــدرال را معرفی می کند
و ســناتورها انــان را تائید می کننــد .پــس از ان ،قضات
مسئولیت دادگاه های زیر مجموعه خود را بر عهده می گیرند
و امــکان عزل انان به غیر از اســتیضاح (روند اســتیضاح
در ایاالت متحده امریکا) امکان پذیر نیســت .این روند از
یکســو مبتنی بر سیســتم نظارت و توازن میان سه قوای
مجریه ،مقننه و قضائیه اســت و ازســوی دیگر استقالل
قوه قضائیه (سیســتم حقوقی ایاالت متحده امریکا) پس
از انتخاب قضــات را تضمیــن می نماید .قضــات فدرال
پس از انتخاب بدون نگرانــی از مداخالت رئیس جمهور
یا کنگره ایاالت متحده امریکا بــه قضاوت و صدور احکام
بر اساس قوانین فدرال می پردازند .روند استیضاح قضات
دادگاه های فدرال همانند فرایند اســتیضاح رئیس جمهور
یا دیگر مقامات دولت فدرال است که ابتدا نیاز به موافقت
مجلس نماینــدگان ایاالت متحــده امریکا دارد و ســپس
مجلس ســنای ایاالت متحــده امریکا دادگاهــی را برای
رســیدگی به اتهامات وارده تشــکیل می دهــد .در تاریخ
قضایی ایاالت متحده ،تنها یک بار یک قاضی دیوان عالی
فدرال ایاالت متحده امریکا به نام ساموئل چیس در سال
۱۸۰۵توسط سنا محاکمه شد که با حکم برائت سناتورها از
خطر برکناری نجات یافت .به عبارت دیگر تمام ۱۰۹قاضی
دیوان عالی ایاالت متحده از سال ۱۷۸۹تاکنون یا در اثر
گ یا به دلیل بازنشستگی جای خود را به دیگری داده اند.
مر
سنا در رســیدگی به اتهامات وارد علیه قضات دادگاه های
ناحیــه در ایاالت متحــده امریــک ا یا قضــات دادگاه های
استیناف در ایاالت متحده امریکا به اندازه تخلفات قضات
دیوان عالی فدرال ایاالت متحده امریکا با مسامحه برخورد
نکرده اســت .در طول دو قرن گذشــته ۷ ،قاضــی دادگاه
بخش با استیضاح سنا از کار برکنار شــده اند ۳۳ .نفر دیگر
نیز پس از محاکمه تبرئه شــدند .یک مــورد هم مربوط به
یک دســتیار قاضی دادگاه تجارت ایاالت متحده است که
توسط ســنا از کار برکنار شــد.انتخاب قضات دادگاه های
فدرال به ویژه قضات دیوان عالی فــدرال از جمله بهترین
فرصت هــای یــک رئیس جمهور بــرای تاثیر گــذاری بر
قوه قضائیه به شــمار می اید .وی بــا معرفی قضات ،عمال
ساختار قوه قضائیه را شــکل می دهد و از انجا که جانشین
وی نمی تواند قضات انتخاب شده را عزل نماید ،میراث هر
رئیس جمهور مدت ها پس از ترک وی کاخ سفید در دستگاه
قضایی باقــی می ماند.ایــن موضوع در جریــان انتخاب
قضات دیوان عالی فدرال اهمیت بیشتری می یابد .دیوان
عالی فدرال با استناد به قانون اساسی می تواند برنامه های
رئیس جمهور یا مصوبــات کنگره را مــردود اعالم کند ،به
همین دلیل ترکیب سیاســی و جناحی دیوان عالی فدرال
همواره عاملی در جهت موفقیت یا ناکامی روسای جمهور
بوده است.
دیوان عالــی ایاالت متحــده امریکا متشــکل از 9
قاضی عالی ترین نهاد قضایــی در ایاالت متحده امریکا و
مرجع تفسیر قانون اساسی ایاالت متحده امریکا ست .بر
اســاس قانون اساســی ایاالت متحده امریکا ،در سیستم
حقوقی ایاالت متحده امریکا رسیدگی به در خواست های
تجدید نظر چــه از دادگاه های ایالتی و چــه از دادگاه های
فدرال در دیوان عالی مطرح می شــود و احکام ان قطعی
و الزم االجرا ســت .این دیــوان در حقیقــت مرحله پایانی
رســیدگی های حقوقی و فصل مشترک دو سازمان قضایی
ایالتی و فدرال محسوب می شــود .به همین دلیل احکام
ان از اهمیت ویژه ای برخوردار اســت و در نظام قضایی و
عرفی امریکا وحدت رویه را در ائین دادرسی ایجاد می کند.
این وحدت رویه اختالف نظر میان نظام های حقوق عرفی
ایالت ها را کاهش می دهد و ســبب می شود نوعی وحدت
درونی میان نظام حقوقی ایاالت متحده ایجاد شود .دیوان
عالیهمچنینمرجعرسیدگیشکایاتایاالتعلیهیکدیگر
لو فصل
اســت .بنیانگذاران امریــکا این نهاد را بــرای ح
اختالفات میان اعضا ی فدراسیون به وجود اوردند .سومین
وظیفه دیوان عالی نظارت بر مصوبات کنگره ایاالت متحده
امریــکا و مجالــس قانونگــذاری ایالت هاســت .اگر این
مصوبــات مغایر با اصول قانون اساســی امریکا شــناخته
شوند ،از سوی دیوان عالی از درجه اعتبار ساقط می شوند.
به عبارت دیگر این دیوان ،نقش دادگاه قانون اساسی را ایفا
می کند تا از نقض قانون اساسی به عنوان «منشور ملت»
توســط مقامات فدرال یا مقامات ایالتی جلوگیری به عمل
اورد .این وظیفه بیش از دو وظیفه پیشین ،سیاسی تلقی
می شود و تاثیر چشمگیری برتحوالت سیاسی و اجتماعی
ایاالت متحده برجای می گذارد.
قضات دیوان عالی امریکا ،پس از انتخاب از سوی
رئیس جمهوری وقت و دریافت رای اعتماد از سوی سنای
ایاالت متحده امریکا ،در صورت عدم بازنشستگی به صورت
خودخواســته ،به طــور مادام العمر در این ســمت خدمت
می کنند .به همین علت ،ترکیب قضات دیوان عالی از نظر
سیاسی و عقیدتی از اهمیت زیادی در تعیین روند اجتماعی
ایاالت متحده امریکا برخوردار اســت .پرونده ها در دیوان
عالی با حضور ۹عضو مورد رسیدگی قرار می گیرد و حداقل
۵رای برای تصوب یا رد تصمیمات دیوان الزم اســت .در
دیوان عالی همواره پیــش از ورود به ماهیــت پرونده ها،
رای گیری در این خصوص که ایا دیوان باید ان موضوع را
رســیدگی نماید یا خیر انجام می گیرد و در صورتی که رای
کافی کسب نشــود ،پرونده مورد بحث از دستورکار دیوان
عالی خارج می شــود .دیوان عالی فدرال بر اساس قانون
اساسی عالوه بر وظیفه داوری میان دادگاه های مختلف
و صدور احکام نهایی ،مســئولیت نظارت بر حسن اجرای
قانون اساســی را نیز بر عهــده دارد .این دیــوان می تواند
قوانین مغایر با قانون اساسی را باطل اعالم نماید.در طول
۲۰۰ســال گذشــته از ســال ۱۷۹۰تا ۱۳۲ ،۱۹۹۰قانون
تصویب شده توسط کنگره ایاالت متحده امریکا و ۱۱۲۷
قانون تصویب شده توســط مجالس قانونگذاری ایالتی از
سوی دیوان عالی فدرال مغایر قانون اساسی شناخته و رد
شده است .نظام سیاسی امریکا بر اساس فدرال بنا شده و در
این نظام دو دسته نهاد وجود دارد ؛ یکی نهادهای فدرال و
دیگری نهادهای ایالتی .در سطح فدرال هم سه نهاد کالن
وجود دارد که در قالب نهاد قوه مجریه نهاد قوه مقننه و نهاد
دیوان عالی کشور طراحی شده اند.انچه در قانون اساسی
امریکا پذیرفته شده ،این است که دیوان عالی کشور یک
نهاد سیاست گذار ،کنترل کننده و نظارتی است که بر دیگر
نهادهای امریکا که در ســطح تصمیم ســازی نقش دارند
مثل کنگره ،مجلس نماینــدگان ،دولت و نهادهای ایالتی
و شــهرداری ها و به طور کلی همه نهادهایی که در مراجع
قانون گذاری امریکا نقش دارند و هر احکامی که انها صادر
کنند و میزان مطابقــت انها با قانون اساســی و روح قانون
اساسی امریکا اعالم نظر کنند.
51
بین الملل
بین الملل
52
مثلث | شماره 346
فدرال به ایــن قضیه ورود پیــدا کــرد.رای قاضی فدرال
امریکا عــاوه بر اینکــه از جنبه قانونی برخوردار اســت،
پشــتوانه نهادهای سیاســی و افکار عمومی را هم دارد.
هم اکنون این اختالف در ســطح دادگاه استیناف است و
مقامات قضایی دادگاه اســتیناف درخواست اولیه دولت
را برای رســیدگی فوری و تجدیدنظر درباره لغو قانون منع
مهاجرت دونالد ترامــپ را رد کرده انــد و مقامات قضایی
دادگاه تجدیدنظر امریکا از هر دو طرف دعوی درخواست
کرده اند که پیش نویس قانونی اســناد خود را قبل از انکه
قضات مربوط درباره ان تصمیم بگیرند ،به دادگاه تسلیم
کنند.دادگاه استیناف ،نوعی دادگاه تجدید نظر حدفاصل
بین دیوان عالی کشــور و دادگاه منطقه ای فدرال است؛
یعنی هر رایــی از ســوی دادگاه منطقه ای فــدرال صادر
شــود ،طرفین دعوی اگر به ایــن رای اعتراض داشــته
باشــند ،می توانند در دادگاه اســتیناف مطرح کنند و اگر
موضوع در دادگاه استیناف حل و فصل نشد ،این موضوع
به دیوان عالی قضایی امریکا ارجاع داده خواهد شــد که
البتــه پیش بینی می شــود در اخر دادگاه اســتیناف ،رای
قاضی فدرال واشــنگتن را تایید خواهــد کرد.البته انچه
در قانون برای قضات امریکایی مطرح شــده ،فقط بحث
اعالم نظر است و به نظر می رسد ،خال قانونی در این رابطه
وجود داشته باشد و قضات در اجرا نقشی ندارند و فقط نظر
خودشان را اعالم می کنند و این مقامات اجرایی هستند که
تصمیم گیرنده هســتند و واکنش انها بسیار مهم است که
تحت چه شرایطی اتفاق می افتد و چه تبعات و پیامدهای
اجرایی داشته باشد و در رابطه با چالش اخیر چون این رای
با حمایت افکار عمومی داخلی و خارجی مواجه شده ،اجرا
نشدن ان از ســوی دولت پیامدهای بسیار سنگینی برای
دولت ترامپ به دنبال خواهد داشــت و حرف هایی هم که
ترامپ در این زمینــه مطرح می کند ،بیشــتر جنبه لفاظی
داشــته و بعید اســت که بتواند این رای را نادیده بگیرد و
همان گونه که می بینیم ،بالفاصله بعــد از صدور رای در
واقع نهادهای اجرایی امریکا به ویــژه گمرک امریکا این
دســتور ترامپ را به حالت تعلیــق دراوردند.این موضوع
برای دولت امریکا تمام شــده تلقی می شود و انها تالش
دارند ،در ســطح افکار عمومی این نقش خــود را توجیه و
اعالم کنند ،ما برای امنیت امریــکا تصمیماتی گرفتیم و
وظایف خودمان را انجام دادیم و به دنبال این خواهند بود
که تبعات احتمالی اینده را بر گردن حامیان لغو این دستور
بیندازند ،ولی از انجایی که در ســاختار نظام دموکراســی
امریکا پتانسیل و ظرفیت فصل الخطاب بودن برای دیوان
عالی کشور در نظر گرفته شده ،این طرح دولت امریکا هم
با موفقیت روبه رو نخواهد شد.
طرح اخراج گسترده مهاجران روی می ز ترامپ
پــس از مانعــی کــه سیســتم قضایــی امریــکا در
مســیر اعمال ممنوعیت ورود شــهروندان هفت کشــور
عمدتا مســلمان ایجاد کرد ،قصــد دارد به روشــی دیگر
محدودیت های مــورد نظر خــود را اعمال کنــد .در این
رابطــه رســانه های امریکایی گــزارش دادند کــه ترامپ
بــا همراهی مشــاورانش قصــد دارد سیاســت مهاجرتی
جدیــدی را تدوین کند .کاخ ســفید می خواهــد با اجرای
این سیاســت های جدید که هنوز جزئیــات چندانی از ان
منتشر نشده محدودیت ها را در مورد بازگرداندن مهاجرین
غیر قانونی در امریکا برداشــته و حــدود 8میلیون مهاجر
غیرقانونی را از امریکا به کشــورهای دیگــر بازگرداند.بر
اساس گزارش ها ،ترامپ و مشاورانش که تنها یک هفته
توانستند خواسته خود مبنی بر ممنوعیت ورود شهروندان
ایران ،ســوریه ،سودان ،ســومالی ،یمن ،لیبی و عراق را
اجرا کنند و ســپس با مانع سیســتم قضایی امریکا روبه رو
شــدند این بار به دنبال اخراج گروه بســیار بزرگتر نسبت به
افرادی هســتند که مشــمول ممنوعیت مســافرتی اخیر
شــده بودند.کارشناســان و وکالی امور مهاجرت امریکا
می گویند« :هدف ترامپ و اطرافیانــش از این اقدامات
کامال روشــن اســت .انها واقعا می خواهند هر کسی که
دستشان برسد را از امریکا بیرون کنند و ممکن است حتی
افراد را که فرزندشــان در مدرســه ناهار مجانــی دریافت
می کنند یا از کوپن غذا استفاده می کنند بازداشت کنند ».
دو مقام دولت ترامپ که در تدوین پیش نویس این دستور
نقش داشــته اند در گفت وگوهای خود با رسانه ها گفته اند
که ترامپ و اطرافیانش در یک دســتور اجرایی مضاعف
می خواهنــد جلوی ورود هر کســی که احتمال اســتفاده
او از برنامه هــای رفاهی بیمه بهداشــت درمــان کودکان
و بیمه هــای دیگر مطرح باشــد را به امریــکا بگیرند.این
گمانه زنی در حالی مطرح می شــود کــه جمهوریخواهان
کنگره اعالم کردند با وجود لغو برنامه بهداشتی اوباما که
حدود 30میلیون امریکایی از ان استفاده می کردند ،فعال
قرار نیست برنامه ای جایگزین ان شود.پیش بینی می شود
که این دستور نه تنها به خانواده های مهاجران غیر قانونی
بلکه به کســب و کار امریکا نیز لطمــه خواهند زد .به طور
مثال صنعت کشــاورزی که به نیــروی کار مهاجر فصلی
متکی است ،از این اخراج گسترده از کشور به شدت لطمه
خواهد دید .سیســتم امنیت اجتماعی امریــکا نیز از این
ممنوعیت ها و محدودیت ها ضربه خواهد دید.
به این دلیل که مهاجران غیر قانونی حدود 13میلیارد
دالر به اقتصاد امریکا کمک می کنند اما در عوض تنها یک
میلیارد دالر دریافت می کنند .کارشناسان مهاجرت در دولت
ترامپ به تازگی سندی 20صفحه ای را در اختیار مقام های
ارشد وزارت امنیت داخلی امریکا قرار دادند که در ان نحوه
اجرای سیاســت های مهاجرتی جدید توضیح داده شــده
اســت .در این حال مقامات وزارت امنیت کشــور نیز یک
یادداشــت 11صفحه ای را برای تشریح چگونگی اجرای
دستو ر ترامپ توزیع کردند.
بین الملل
کاخ سفید در بن بست
دستگاه قضایی امریکا علی ه ترامپ به پا خاست
دکتر نادر انتصار
رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه االبامای امریکا
2
مثلث | شماره 346
بین الملل
یک قاضی فدرال در امریکا بــه تقابل با حکم دونال د
ترامپ ،رئیس جمهــوری جدید امریــکا درخصوص ورود
مهاجران به این کشــور روی اورده اســت .درواقع با حکم
یک قاضی فدرال در ایالت واشــنگتن به مرکزیت ســیاتل
دستور اجرایی دونال د ترامپ علیه مهاجران تا زمان رسیدگی
به شــکایت دادســتان ســیاتل لغو شــد .در ادامه وزارت
ت ترامپ از دادگاه استیناف امریکا خواست
دادگستری دول
که برای به جریان انداختن مجدد دستور مهاجرتی ترامپ
اقدام کند اما ایــن دادگاه این تصمیــم را رد کرد .روبارت،
قاضی دادگاه اســتیناف در حکمش اعالم کرد که وظیفه
یک دادگاه این است که اطمینان حاصل کند اقداماتی که
دولت اتخاذ کرده با قوانین کشور امریکا همخوانی دارد.
در پی ایــن حکم قاضی بــه اژانس های دولتــی و خطوط
هواپیمایی سراســر جهان اعالم شــد که ایــن ممنوعیت
برداشته شــده و می توانند افرادی از کشورهای ممنوعه را
نیز به مقصد امریکا در میان مســافران خود داشته باشند .
ترامپ نیز در برابر مقاومت ها ،بیکار ننشست و در توئیتی،
روبارت را یک «به اصطالح قاضی» خواند و گفت « :احکام
ت ترامپ علیه
مضحک او لغو خواهد شــد ».هنوز حمــا
روبارت ادامه دارد .وی در پیام دیگری گفت« :اگر اتفاقی
بیفتد او و نظــام دادگاه ها را مقصــر بدانید .دوباره ســیل
ادم ها سرازیر شده است ،چه بد!» باتوجه به اتفاقات اخیر
می توان گفت که یکی از نشــانه هایی که روشــن می کن د
دونال د ترامپ رئیس جمهور امریکا هنوز نمی داند که سیستم
حکومتی این کشور چگونه اداره می شود ،او تصور می کند
که هنوز رئیس شــرکت خودش اســت و نمی خواهد قبول
کند که دستگاه قضایی امریکا مستقل از ریاست جمهوری
بوده و می تواند ازادانه اقدام کند.به عبارت دیگر اقدامات
اخیر رئیس جمهور جدید امریکا چه در مسائل داخلی و چه
در مسائل خارجی نشــان می دهد که نه خود او و نه تیمش
کسانی هستند که شایستگی اداره کشــوری مانند امریکا
را ندارند .برای ترامپ مهاجران مهم نیســتند زیرا در واقع
اظهاراتی مبنی بر اینکه امریکا مهاجرپذیر است یا مهاجران
توانستند امریکای مدرن کنونی را شکل دهند ،چندان برای
طرفداران ترامپ جالب نبــوده و اهمیتی نــدارد .در واقع
ترامپ تنها به فکر خود ترامپ است و دیگر هیچ.
به طور کلی دســتگاه قضایــی امریــکا از اختیاراتی
برخوردار است که می تواند تصمیمات ریاست جمهوری و
کنگره را قانونی و غیر قانونی اعالم کند ،نکته جالب در این
باره این است که قاضی که فرمان مهاجرتی اخی ر ترامپ را به
تعلیق در اورده است ،در دوره ریاست جمهوری جورج دبلیو
بوش ،رئیس جمهور جمهوریخواه پیشــین امریکا و نه در
دوره باراک اوبامای دموکرات تعیین شده است.
در پی افزایش تنش ها میان دونالد ترامپ و دستگاه
قضایی امریــکا ،در حال حاضر اکثــر جمهوریخواهان به
اقدامات اخیــر دونال د ترامپ پس از ورود به کاخ ســفید در
٢٠ژانویــه به خصوص فرمان اخیر مهاجرتــی وی مبنی بر
منع ورود شهروندان هفت کشور مســلمان از جمله ایران
اعتــراض کردند؟ حتــی برخی از اعضای راســت افراطی
جمهوریخواهان بــا انتقاد از ترامپ اعــام کردند که وی
نمی تواند رای دستگاه قضایی کشور را به چالش بکشاند،
کشــور قانون دارد و باید رعایت شــود .انه ا ترامپ را متهم
کردند به اینکه از مرز تفکیک میــان قوه مجریه و قضائیه
عبور کرده اســت .برخی این روند را نشانه کاهش حمایت
جمهوریخواهــان از ترامــپ می داننــد .در این بــاره باید
گفت که در حال حاضــر اعضای حــزب جمهوریخواه در
مخمصه ای بزرگ گرفتار افتاده اند ،از یک ســو می دانند
که باید به هر شکل ممکن به عنوان یک هم حزبی از دونال د
ترامپ حمایت کننــد تا بتوانند مواضــع مورد نظر خود را در
چهار سال ریاست جمهوری وی پیش ببرند ،از سوی دیگر
می دانند که اقدامات اخیر ترامپ پس از بر سر کار امدن،
اقدامات معمول و متعارف یک فرد در مقام ریاست جمهوری
امریکا نیســت و اکثر انها منتقد اقدامات وی هســتند ،بر
همین اساس در دو راهی گرفتار شده اند .اما در کل در اینده
مشخص خواهد شد که مواضع جمهوریخواهان در قبال
ی ترامپ به چه شکل خواهد بود.
سیاست ها
اکنون یکی از ســواالت مطرح شــده این است که
ســرانجام تقابل دســتگاه قضایی با دونالــد ترامپ به چه
شــکل خواهد بود و این تقابل به نفع چه طرفــی به پایان
خواهد رســید ،در این باره باید گفت که صدور رای نهایی
دراین باره مدتی طول می کشــد که این روند افراد بسیاری
از جمله شهروندان هفت کشور مســلمان مانند ایران را در
ســردرگمی قرار خواهد داد و چالش هایی را برای این افراد
ایجاد خواهد کرد.
برخی تحلیلگــران رای یک قاضی فــدرال در ایالت
واشنگتن به مرکزیت سیاتل را یک پیروزی برای ایجاد مانع
در برابر سیاست های تبعیض امیز و غیردموکراتی
ک ترامپ
تلقی می کنند ،در درجه اول باید بر این نکته تاکید کرد که
از االن نمی توان گفت که این رای به نفع مسلمانان بوده یا
نه ،این مساله در اینده مشخص می شود .اما می توان گفت
که دیگر ترامپ نمی تواند تصمیم هــای ناگهانی و دفعی
به خصوص تصمیم هایی که ناقض قوانین و اصول بنیادین
امریکا ســت ،بگیرد .اهمیت این مساله بسیار مهم است.
اگر اینگونه واکنش های قضایــی علیه تصمیمات ترامپ
ت ترامپ ایجاد خواهد شد
ادامه پیدا کند ،بن بستی در دول
که این رویداد برای اولین بار در تاریخ امریکا رخ خواهد داد
که دستگاه قضایی امریکا تصمیمات رئیس جمهور منتخب
امریکا را اینگونه به چالش می کشانند .اما این نکته را به یاد
داشته باشید که در امریکا دادگاه های فدرال چندان تمایل
و عالقه ای ندارند که تصمیمات رئیس جمهور به خصوص
در حوزه سیاســت خارجی را به چالش بکشــانند .این یک
اتفاق استثنایی است.
هم چنین باید این نکته را خاطر نشان کرد که ترامپ
دارای یک شــخصیت معمولی نیست .برخی تالش دارند
اعالم کنند ک ه ترامپ به مرور تغییر می یابد اما این یک نگاه
خوشبینانه به این مساله است و ترامپ تغییر چندانی نخواهد
کرد .ام ا ترامپ باتوجه به اتفاقات اخیر به رغم اینکه دوست
ندارد اما کم کم درک خواهد کرد که رئیس جمهور بودن با
برعهده گرفتن ریاست یک کمپانی بسیار متفاوت است.
در ســمت یک رئیس جمهور ،وی نمی تواند انتظار داشته
باشد که همانند گذشته فقط دستور دهد و دیگران به صورت
مطلق و بدون هیچ گونه اعتراضی دســتورات وی را اجرا
کنند .هم چنین افرادی که وی برای ســمت های مختلف
انتخاب کرده است ،نیز افرادی ســرخود ،قلدر و خودرای
هستند .اما این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که این روند
ممکن است سال ها طول بکشد.
اکنون جایگاه تعدادی از قاضی هــای فدرال خالی
اســت و باید افرادی برای این دادگاه های فدرال از سوی
دونالد ترامپ انتخاب شــود .ســنا بر خالف دوران باراک
اوباما ،افراد انتخاب شده با رویکرد مورد نظر از سوی دونالد
ترامپ را تایید خواهد کرد و باتوجه به اینکه اکثریت سنا را
جمهوریخواهان تشکیل می دهند ،این کار را انجام خواهد
داد ،این مســاله می تواند برای هموارتر شــدن را ه ترامپ
بسیار مهم و حائز اهمیت باشد .در چنین شرایطی دستگاه
قضایی امریکا همکاری بهتری با ترامپ خواهد داشــت.
اما باز هم نمی توان در این باره صد در صد صحبت کرد.
53
بین الملل
اعتبار از دست رفته
بحران داخلی امریکا به سمت کشمکشی بزرگ حرکت می کند
اولین فرمان جنجالی دونالد ترامپ رئیس جمهوری
امریکا ،بی شک فرمانی اســت که با ظاهر امن تر ساختن
ایاالت متحده ،دیواری شــد برای ورود اتباع هفت کشور
به امریــکا؛ ماجرایــی که با فرمــان منع صدور ویــزا برای
شهروندان هفت کشــور با جمعیت عمدتا مسلمان رخ داد
و همزمان حقوق اتباع این کشــورها که دارای ویزا یا حتی
گرین کارت امریکا بودند نی ز تا پیش از اقدام دادگاه فدرال
حال ســوال این اســت که ایا تصمیمات این چنینی
ترامپ می تواند به تقابل او و دستگاه قضایی ایاالت متحده
بینجامد؟ بر اســاس انچه طی روزهای اخیــر و پس از لغو
ن ترامپ دیده می شود ،دستگاه قضایی ایاالت متحده
فرما
درباره موضوع مطرح ،بســیار ارام در حال حرکت اســت و
از ســویی ،به دلیل معتمد شناخته شــدن دستگاه قضایی
از ســوی مردم امریکا ،این حرکت ارام و توامان در جریان
قانون ،همه و همه به نفع دســتگاه قضایی ایاالت متحده
تمام خواهد شــد .در این میان و باتوجه به ســاختار حاکم
در امریکا مبنی بر تفکیک قــوا ،به هر میزان دونال د ترامپ
تالش خود را بــر مخدوش ســاختن رای دادگاه هرچند به
نادیده انگاشته شد؛ این امر با حقوق اساسی ایاالت متحده
که مردم امریکا اعــم از دولتمردان و افــکار عمومی این
کشور به ان می بالند ،مغایر است.
از ســوی دیگر توجه به ایــن نکته ضــرو ری به نظر
می رســد که ایاالت متحــده جامعه نســبتا بازی به شــمار
ت این چنینی در این جامعه ،بسیار نادر است
می اید و اتفاقا
م ترامــپ و پــس از ان رای دادگاه فدرال ،در
و این تصمی
شرایطی اتخاذ شد که قضات نیز در ایاالت متحده به عنوان
نخبگان جامعه از ارزش باالیــی برخوردارند .در انتخابات
اخیر امریکا و پس از ان یعنی روی کار امدن دونال د ترامپ،
اکثریت نخبگان بــا انتخاب وی و نیــز رفتارهایش پس از
انتخابات مخالف بوده و هستند .طبیعتا قضات نیز به دلیل
انکه در جامعه امریکا در جرگه نخبگان جای دارند به شکلی
منطقی ،نمی توانند نسبت به این رفتارهای رئیس جمهور
جدید بی تفاوت باشــند .گرچه قاضی دادگاه فدرال ،با لغو
دستو ر ترامپ ،قانون را زیر پا نگذاشته اما منطق و احساس
او نیز در این امر دخیل بوده است ،زیرا اعتبار کشورش را تا
انجا که می تواند حفظ کند .او دستو ر ترامپ را نقض قانون
اساســی ایاالت متحده دانسته و بر این اســاس در مقابل
دستو ر ترامپ ایستادگی کرد و مانع اجرایی شدن ان شد .به
نظر می رسد دونال د ترامپ در اینده نیز نمی تواند این دستور
لغو شده از ســوی دادگاه فدرال را اجرایی و مانور تبلیغاتی
خود را تکرار کند.
شکل ظاهری و با استفاده از تریبون هایش معطوف سازد،
ماجرا برخالف خواست او پیش خواهد رفت .دونال د ترامپ
بر اســاس اظهاراتش درباره قاضی صادرکننده رای دادگاه
فدرال ،که این قاضــی را «به اصطــاح قاضی» خوانده
بود و همچنین رای او را نیز قبول ندارد ،به دستگاه قضایی
ایاالت متحده توهین کرده اســت .بنابرایــن این تقابل ها
باتوجه به روحیات دونالد ترامپ منجر به ان می شــود که
دســتگاه قضایی در منظر افکار عمومی در جایگاه مظلوم
قرار گیرید و ترامپ نیز به عنوان یک فرد تهاجمی .بستری
اینگونه می توانــد فضا را برای پیشــبرد اهداف دســتگاه
قضایی فراهم تر سازد.
درباره تقابل هــای احتمال
ی ترامپ با قــوای دیگر از
جمله کنگره ،ســنا یا دســتگاه قضایی باید گفــت که این
احتماالت دور از ذهن نیســت .هرچنــد در ایاالت متحده
کنترل کننده هــای متفاوتی بر تصمیمــات رئیس جمهور
وجود دارد؛ از جمله کنگره که بیشــتر ناظــر بر تصمیمات
رئیس جمهوری در حوزه سیاســت خارجی اســت ،ســنا،
دستگاه قضایی ،رســانه و حتی در برخی مواقع کابینه .بر
این اساس گرچه احتمال تقابل ها میان دستگاه اجرایی با
سایر دستگاه ها وجود دارد اما قدرت کنترل کنندگی نهادها
و دســتگاه هایی که یاد شــد می تواند در بســیاری مواقع،
تقابل ها را تحت کنترل دراورد.
به طور کلی دو سیستم قضایی در ایاالت متحده وجود
عبدالرضا فرجی راد
بین الملل
54
مثلث | شماره 346
3
استاد ژئوپلتیک دانشگاه
دارد ،نخســت سیســتم قضایی ایالتی و دیگری سیستم
قضایی فــدرال .در توضیح این دو سیســتم باید گفت که
دســتگاه قضایی فدرال صادرکننده احــکام حقوقی درباره
ایالت خود اســت حال انکه سیســتم قضایی فدرال قادر
به صدور احکامی درباره برخی مســائل ملی است .بر این
اســاس حکمی که قاضی دادگاه فدرال درباره لغو فرمان
ترامپ صادر کرد نیز حکمی ملی تلقی می شــود .بنابراین
دونالــ د ترامپ قادر بــه لغو این حکــم نخواهد بــود و تنها
می تواند با اعتراض به این حکــم ،وکالی خود را مامور به
ارائه اسناد به قاضی کند تا در نهایت بتواند لغو حکم قاضی
فدرال مبنی بر لغو فرمان رئیس جمهوری را به دست اورد.
بر اســاس قانون با اعتراض ترامپ بــه حکم دادگاه
فدرال درباره ادامه صــدور ویزا برای اتباع 7کشــور ،این
اعتراض به شــورای فدرال ارائه می شــود .در این شورا 9
قاضی ،درباره اینکه در لغو فرمان رئیس جمهور از ســوی
قاضی فدرال حق با دســتگاه قضایی یا کاخ سفید است،
تصمیم گیرنده خواهنــد بود .باتوجه بــه اینکه هم اکنون
یک قاضی از میان این 9نفر به کار دیگری گماشــته شده
اســت 8 ،قاضی دیگر بــه تصمیم گیری دربــاره اعتراض
ترامپ مبادرت می کنند .از میان این افراد 4،قاضی منتسب
به محافظــه کاران و نیمی دیگر نیز نزدیــک به لیبرال ها و
دموکرات ها هســتند .با این حال احتمــال برخورد جناحی
این قضات نیز دور از ذهن نیســت؛ که قضــات با گرایش
ن ترامپ بگسترانند و
محافظه کار چتر حمایتی خود بر فرما
از سوی دیگر قضات لیبرال و دموکرات به نفع قاضی فدرال
لغو کننده فرمان ترامپ .به هر روی این امر بسیار محتمل
است و در صورت مســاوی شــدن رای قضات در شورای
فدرال ،این رای به دیوان عالی ایاالت متحده ارجاع داده
می شود .این دیوان در نهایت تصمیم خواهد گرفت که به
حکم دادگاه فدرال رای موافق دهد یا به لغو ان.
به نظر می رســد بحران داخلی امریکا بــه نحوی در
حال پیش رفتن اســت که می تواند به کشمکش بزرگتری
بینجامد .دونال د ترامپ با غرور ویژه خود ،در ابتدای کارش
در جایگاه ریاســت جمهوری بــا حکمی از ســوی دادگاه
فدرال روبه رو شد که اعتبار و پرستیژ او را خدشه دار کرد .دور
از ذهن نیست که او تالش های بسیاری را برای بازگشت به
فرمان خود درباره ممنوعیت صدور ویزا برای اتباع 7کشور
در پیش می گیرد زیرا این موضوع را در این مقطع از زمان،
بسیار حیثیتی می پندارد .تالشــی که به نظر با توجیه «در
نظر گرفتــن امنیت مــردم ایاالت متحــده» ادامه خواهد
یافت .از سوی دیگر سیســتم قضایی این کشور،با طرح
این پرســش از دولتمردان مبنی بر انکه چرا نام کشورهای
عامل عملیات های تروریســتی در ایاالت متحده در میان
فهرست منع صدور ویزا قرار نگرفته ،انان را با افکار عمومی
ایاالت متحده روبه رو خواهند کرد .ناتوان ماندن دولتمردان
در پاســخگویی به این امر ،باتوجه به قانون جاستا؛ یعنی
قانون عدالت علیه حامیان تروریســم که در کنگره امریکا
علیه عربستان سعودی و برای دریافت غرامت از این کشور
به واســطه نقش داشتن در حادثه 11ســپتامبر وضع شد،
خود فرمــان رئیس جمهوری امریکا را زیر ســوال می برد.
بنابراین به نظر می رسد ترامپ قادر نیست اعتراض خود را
در وهله اول و فرمانش را در وهله دوم به کرسی بنشاند .مگر
انکه ترامپ عالوه بر 7کشــوری که به زعم خود به عنوان
کشورهای تروریستی مطرح کرد ،کشورهای اصلی حامی
تروریسم همچون عربستان ،قطر ،امارات ،ترکیه و ...را
نیز در فهرست خود بگنجاند.
بین الملل
فرمان ایست در برابر رئیس جمهور هنجار شکن
کارشناس مسائل امریکا در گفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 346
دستگاه قضایی امریکا را با مواضع خود همسوتر
کند؟
دونالد ترامپ از نظر سیاســت ها و مواضعش چه
در حوزه داخلی و چه در حــوزه بین المللی متفاوت از دیگر
روسای جمهور در تاریخ امریکا بوده است .در گذشته شاید
ساختارشــکنانه ترین رئیس جمهور در امریکا جورج دبلیو
بوش بوده است اما اکنون به نظر می رسد که دونال د ترامپ
هنجارشکن تر است .حتی بوش پســر تالش می کرد که
اقداماتش ر ا در چارچوب قوانین داخلی و بین المللی انجام
دهد .حتی زمانیکه در دوران بوش پســر ،وی نتوانســت
مجوز الزم را از شــورای امنیت سازمان ملل برای حمله به
بین الملل
ارزیابی شما درباره ورود دستگاه قضایی امریکا
و قاضی فدرال ایالت واشنگتن با این جدیت در
فرمان مهاجرتی اخیر ترامپ مبنی بر ممنوعیت
سفر شهروندان هفت کشور مســلمان از جمله
ایران چیست؟
اتفاقات اخیر به دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید
امریکا نشان داد که نظام حکومتی امریکا به گونه ای است
که می تواند چالش های قانونی و افکار عمومی را پیش روی
دونالد ترامپ قرار دهد .اگر چه کنگره و ریاست جمهوری
در دســتان جمهوریخواهان اســت اما ارکانی در دستگاه
قضایی وجود دارد که می تواند جلوی اقدامات خودسرانه
ت ترامپ را بگیرد.
دول
با توجه به اظهارات شما ،فکر می کنید در نهایت
کدام طرف در تقابل دونالد ترامپ رئیس جمهور
جدیــد امریکا و دســتگاه قضایی این کشــور به
پیروزی برسد؟
شاید ترامپ و تیم اطرافش در نهایت پیروز شوند
که این فرمان مهاجرتی اخیر را بــه نحوی به اجرا بگذارند
ت ترامپ یک
اما مسائل اخیر نشان داد که در برابر اختیارا
روند قانونی و قضایی وجود دارد که می تواند چالش برانگیز
و بازدارنده باشد .این تقابل موجود میان ترامپ و دستگاه
قضایی فدرال امریکا به گونه ای است که به راحتی بتوان
از کنار ان گذشــت .از این پس ترامپ با احتیاط بیشتری
در قبال مســائل مختلف رفتار خواهد کــرد .به طور حتم
بر اساس توصیه مشاورانش در حوزه سیاست خارجی دونالد
ترامپ تناقض گویی های خود را درباره مسائل مختلف از
جمله ایران ،ناتو و اتحادیه اروپا به پایان خواهد رســاند و
موضع یکسانی اتخاذ خواهد کرد.
ای ا ترامپ در چهار سال اینده ریاست جمهوری اش
تالش خواهــد کرد که از تقابل موجود کاســته و
4
رای قاضــی فدرال ایالت
واشــنگتن و رای رد دادگاه
استیناف امریکابه درخواست
دولــت دونالــد ترامــپ برای
بازگشت فوری حکم ممنوعیت
ورود اتبــاع هفــت کشــور
مســلمان از جمله ایران ،بارقه های امیــد را زنده کرد
ی
و اکنــون می توان امیــدوار بود که تصمیــم جنجال
ترامپ در حــد یــک تبلیغات سیاســی باقــی بماند.
اما این تحــوالت اخیر بــرای اولین بار شــکاف میان
رئیس جمهور امریکا و دســتگاه قضایی این کشور را
بیش از پیش پررنگ تر کرد .هنــوز حمالت توئیتری
دونالد ترامپ علیه قاضــی دادگاه ادامه دارد .مرتضی
مکی ،کارشناس مســائل امریکا بر این باور است که
نمی توان به راحتی از کنار این تقابل تاریخی گذشت
و از این پــس ترامپ به عنــوان رئیس جمهور امریکا
چه در حوزه داخلی و چه در حوزه خارجی محتاطانه تر
رفتار خواهد کرد.
ب سنگینی را در نظر
عراق در سال 2003فراهم کند ،عواق
افکار عمومی جهان متحمل شد .در ان زمان اعتراضات و
مخالفت های گسترده ای چه در داخل و چه در کشورهای
متحد امریکا به خصوص کشورهای اروپایی انجام گرفت.
بر همین اساس به نظر می رسد که دونالد ترامپ به راحتی
نتواند سیاســت ها و مواضع خــود را تصویب کنــد ،البته
در دوره ریاســت جمهوری وی باید منتظــر وقایع غیرقابل
پیش بینی از سوی کاخ سفید باشیم.
در چنــد روز گذشــته جمهوریخواهــان از
افزایش تنش ها میان ترامپ و دستگاه قضایی
کشــور انتقاد کرده انــد و در همین راســتا رهبر
جمهوریخواهان در ســنا اعالم کــرد که کنگره
وارد دعوای قضایی فرمان ترامپ نخواهد شد،
ایا مواضع اخیــر جمهوریخواهان نشــاند هنده
کاهش حمایت انها از دونالد ترامپ خواهد بود؟
کاهش پشتیبانی حزب جمهوریخواه از سیاست ها
و مواضع دونالد ترامــپ در طول چهار ســال اینده دور از
ذهن نیســت .امکان دارد ترامپ با اقدامات اینگونه اش
ن ایجاد کند اما
واکنش های منفی در میان جمهوریخواها
باید این نکته را خاطرنشان کرد که انتخابات کنگره امریکا
دو سال بعد بار دیگر برگزار می شود و جمهوریخواهان برای
ادامه حضــور اکثریتی خود در کنگره تــاش می کنند .بر
همین اساس ممکن است در این دوران با محافظه کاری
بیشتری رفتار کنند.
برخی از تحلیلگران بر ایــن باورند که این تقابل
ن ترامپ و دستگاه قضایی امریکا باعث
جدید میا
تغییر رویکرد ترامپ می شــود و دیگر ترامپ در
اقدامــات بعدی همــه جوانب را در نظــر خواهد
گرفت .ارزیابی شما دراین باره چیست؟
واقعیت این اســت که بــا حضور دونالــد ترامپ
در کاخ ســفید به عنــوان رئیس جمهور امریــکا معادالت
در این کشــور بســیار پیچیده و غیرقابل پیش بینی شــده
است .متغیرهای موجود در سیاست های امریکا در حوزه
داخلی و در حوزه بین المللی دچار دگرگونی شــده اســت.
از ســوی دیگر شــدت انتقادات و حضور اقشــار مختلف
جامعه در این اعتراضات کم ســابقه اســت .نوع شعارها و
ساختارشکنی های وی باعث شــده که شکاف عمیقی در
جامعه امریکا ایجاد شــده و نگرانی هایی درباره سیاســت
خارجی ،اینده و امنیت امریکا به وجود اورد .این اعتراضات
اخیر ناشــی از چشــم انداز تیره ای از اینده سیاست های
امریکا و تاثیر ان در عرصه بین المللی و بحران های موجود
در این عرصه است .به نظر می رســد چیدن سناریو درباره
رفتار دونالد ترامپ بســیار پیچیده اســت و تنها با گذشت
زمان همه مسائل مشخص خواهد شد.
همچنین برخــی صاحب نظران در حــوزه روابط
بین الملل بر این باورند که هنو ز ترامپ باور نکرده
که رئیس جمهور کشور بزرگی مانند امریکا بوده و
باید طبق عرف های تعیین شده عمل کند .هنوز
وی تصور می کند که دستوراتش بدون هیچ گونه
چون و چرایــی به طــور کامل اجرا خواهد شــد.
ارزیابی شما در این باره چیست؟
دونالد ترامپ کسی اســت که تاکنون هیچ گونه
تجربه سیاسی و دیپلماتیک نداشته است .ما نباید انتظار
تغییرات فردی بزرگی در ترامپ nhajiباشــیم .هم چنین
باید بر این نکته اشــاره کرد که ترامــپ در انتخابات اخیر
تنها توانســت به طور تقریبی رای نیمی از مــردم امریکا را
به دســت اورد و نیم دیگر جامعه امریکا همســو با ترامپ
فکر نمی کنند .بیشــتر انها مخالــف ،منتقد و معترض به
سیاســت ها و مواضع ترامپ هستند و وی را متناسب برای
ریاســت جمهوری نمی دانند و انتظار وقوع چنین روزهایی
را داشتند.
55
یک جشنواره عجیب
فرهنگ
تقریبا هیچ چیز سر جایش نبود ،در «سی و پنجمین جشــنواره فیلم فجر» .این حرف
بسیاری از سینماگران ،منتقدان و اهالی رسانه بود .جشــنواره ای که در گیرودار حواشی
بی شمار گرفتار شد و شیوه برگزاری و داوری اثارش انتقادهای بسیاری به دنبال داشت تا
انجا که بیش از هرچیز جنجال ها و حاشیه های دوره ســی و پنجم مورد توجه سینمایی ها
قرار گرفت ،نه علی االصول فیلم ها و فیلمســازهایش .در این پرونده نگاهی به این موضوع
خواهیم داشت.
ت
یتر
ا
و
ل
داورانگرینکارتی
فرهنگ
56
مثلث | شماره 346
انتقادازداوری هادرجشنوارهفیلمفجربی سابقهبودهاست
غیرمنتظره ها
مروری بر قاعده شکنی فیلم هایی که کسی انتظار
نداشت بد /خوب باشند
تلخ تر از تلخ
فیلم های جشنواره
یا ساختار نداشتند یا قصه
مثلث | شماره 346
فرهنگ
57
1
فرهنگ
جشــنواره فیلم فجر در دوره ســی وپنجم بیشــترین
حواشــی تاریخ این رویداد هنــری را به همراه داشــت .از
حاشــیه های متعددی که در اســتانه برگزاری این دوره از
جشــنواره اتفاق افتاد تا حاشــیه هایی که در حین برگزاری
دامنگیر جشنواره بود و حاشیه های جنجال ساز و پر و سر و
صدایی که در استانه برگزاری اختتامیه جان گرفت.
این حواشی سرانجام موجب شد تا یک اتفاق بیسابقه
در جشنواره فیلم فجر رخ بدهد .انصراف برخی از نامزدهای
اعالم شــده از داوری و گســترش پردامنــه اعتراض ها و
واکنش های تند و تیز به انتخاب های داوران ،موقعیت ویژه
یو پنجم جشنواره فیلم فجر
و تجربه نشده ای را برای دوره س
رقم زد .این نخستین بار در تاریخ این رویداد هنری بود که
نامزدهای سیمرغ بخش های مختلف به نشانه اعتراض به
داوری جشنواره از رقابت انصراف می دهند.
همه ابعاد جشنواره در سه روز گذشته و از زمان اعالم
نامزدها تحت تاثیر حواشی و اعتراض های متعدد منتقدان ،
روزنامه نگاران و سینماگران به فهرست نامزدها بوده است.
همزمان با باال گرفتن حواشــی و نادیده انگاشــتن
فیلم هــای قابل توجهی همچــون «خفه گــی» و ِ
«او» و
بی توجهی داوران به بخش ها و نقاط قوت فیلم هایی چون
«ویالیی ها»« ،رگ خواب» و «ماجرای نیمروز» دو تن از
عوامل فیلم خفه گی که نامزد دریافت سیمرغ بودند و منیر
قیدی نویسنده و کارگردان فیلم ویالیی ها که نامزد دریافت
بهترین فیلمنامه جشــنواره بود ،عطای سیمرغ را به لقای
اختتامیه چنین جشنواره ای بخشیدند و انصراف دادند.
منیر قیدی ،کارگــردان فیلم «ویالیی هــا» در نامه
انصرافش نوشته است« :حضور در هر رقابتی و تن دادن
به قواعد داوری بخشــی مهم از روحیه کمال طلبی و حتی
جاه طلبی هر هنرمندی است؛ اما این حضور هنگامی ارزش
دارد که در مواجهه با حسادت ،جهالت و بالهت و حذف،
قربانی نشود».
در همین رابطه ،مسعود سالمی و محسن نصراللهی،
مدیر فیلمبــرداری و طراح صحنه فیلــم «خفه گی» که به
ترتیب برای فیلم های «گشــت »۲و «بدون تاریخ ،بدون
امضاء» نامزد دریافت سیمرغ بودند ،به خاطر بی توجهی به
فیلم «خفه گی»از ادامه داوری انصراف داده اند.
در متــن نامــه این دو ســینماگر بــه دبیر جشــنواره
فجــر امــده اســت « :بــا احتــرام و کســب اجــازه از دو
کارگردان و تهیه کننــده فیلم های «گشــت »۲و «بدون
تاریخ ،بــدون امضا» به دلیــل نه فقط نــاداوری و اعمال
ســلیقه هیــات داوران بلکــه بــه دلیــل نادیــده گرفتن
و چشــم بســتن روی فیلمــی کــه همــه عوامــل ان در
نطفه دچــار «خفه گی» شــدند ،بدیــن وســیله انصراف
خــود را از بخــش داوری جشــنواره اعــام می داریم».
فرهنگ
58
مثلث | شماره 346
۵داور تابعیت امریکا و کانادا دارند!
یکی از حواشــی قابل توجه در جشــنواره سی پنجم
اظهارات مسعود فراســتی و بهروز فخمی در برنامه هفت
بود .
بهروز افخمــی در برنامه هفت گفــت ۵«:نفر از بین
داورهای جشنواره تابعیت دوگانه دارند؛ یک نفر امریکا و ۴
نفر در کانادا .اینکه ماجرای نیمروز تعمد ًا نادیده گرفته شده
به اینکه این افراد در خارج زندگی می کنند می تواند مربوط
باشد ...شاید ان ها را اذیت کنند».
مسعود فراستی هم همسو با او گفت«:یکی از داوران
که در خــارج هم زندگــی می کند از من پرســید کدام فیلم
خوب است و من گفتم ماجرای نیمروز و ویالیی ها .او به
من گفت که نمی توانند به ماجرای نیمروز جایزه بدهند».
واکنش فریدون جیرانی به انصراف ها
فریدون جیرانی ،کارگردان فیلم خفه گی نیز در پاسخ
به این انصراف ها نوشــت« :فکر نمی کنم تــا انجایی که
من به یاد دارم کاندیدایی در 35ســال جشــنواره انصراف
داده باشد.این نخستین بار است .شــما با احترام به همه
کاندیداها اعتراض کردید به (حقی) که نادیده گرفته شده
بود( ،حقی) که مخالفان و موافقان فیلم برای شــما قائل
بودند و در همه جا گفتند و نوشــتند .این اعتراض در تاریخ
جشــنواره ثبت شــد ،ثبتی تاریخی .که قضاوت درست را
باید در تاریخ جســت وجوکرد .اگر فیلم خودم درمیان نبود
اعتراض شما رابررسی می کردم از زوایای مختلف ،اما چون
نمی خواهم این شــائبه به وجود اید که دارم ازخودم دفاع
می کنم و نمی خواهم حق درســت شــما تحت تاثیر موارد
دیگر قرار بگیرد از ورود بیشتر به موضوع خود داری می کنم.
این چند خط را نوشــتم به عنوان (ســپاس) ،یک ،سپاس
شخصی خودم از مسعود سالمی و محسن نصراللهی با ان
متن زیبایی که نوشته بودند و دفاعی که از فیلم کرده بودند
و منتی که بر من گذاشــته بودند و دوم سپاس از بانویی که
در نخستین کارش کارش ثابت کرد کارگردانی را از خیلی ها
که سال هاست فیلم می ســازند بهتر بلد اســت و می داند
فضا ســازی یعنی چه .ســپاس و تشــکر از کارگردان های
محترم ،مصطفی کیایی ،محســن قرایی ،منوچه ر هادی
و تهیه کننده و طراح گریم خوب سعید ملکان که با تلفن و
نوشتن از ما حمایت کردند .و باز سپاس از همه نویسنگان
و منتقدان و جوان هایی که در سایت ها و فضای مجازی از
حق دفاع کردند».
جیرانی روز شنبه در واکنش به این مساله اعالم کرد:
«خوشحالم که داوران جشنواره ،حداقل برف های پشت
پنجره فیلم خفه گی را دیدند!»
فیلم سینمایی «خفه گی» ساخته فریدون جیرانی،
تنها در رشــته بهترین عکس و همچنیــن جلوه های ویژه
میدانی نامزد دریافت جایزه شده است.
همچنین محسن قرایی ،کارگردان فیلم «سد معبر»
در نامه ای نوشت« :دنبال راهی هســتم تا کاندیدا نشدن
حامد بهداد برای بازی در فیلمم را باور کنم .هیچ راهی مرا به
مقصد نمی رساند .همه چیز برایم اکنده از شک است .چرا
حامد را کاندیدا نکرده اید؟! با وجود هر شکل دشمنی هم
باز حامد را باید کاندیدا می کردید ،کسی ناراحت می شد؟ به
جای خاصی بر می خورد؟»
سحر صباغ سرشت ،تهیه کننده فیلم «فصل نرگس»
نیــز در واکنش بــه نامزد نشــدن فیلمش در هیــچ یک از
بخش ها ،گفت« :ما به نظر انها احترام می گذاریم و با این
حال مفتخریم که در لیست کاندیداها نیستیم».
منوچهر هــادی ،کارگــردان «به یک کارگر ســاده
نیازمندیم» کــه فیلمش در هیچ رشــته ای نامزد نشــده و
همچنین محمدحســین مهدویان کــه فیلمش «ماجرای
نیمروز» در برخی رشته ها نادیده گرفته شده ،نیز در صفحه
اینستاگرامشان انتقاداتی را نســبت به هیات داوران ابراز
داشته اند.
مهدویان در صفحه اینستاگرام خود نوشت« :سالم،
خدا رحمت کنه جالل ال احمد رو .به خواهر زادهاش اقای
حســین دانائی که ظاهرا خیلی دوســت داشــته مقالهای
چیزی توی مجلهای چاپ کنه گفته بود :حرفت اگه حرف
باشــه روی دیوار طویلــه اورازان هم که بنویســی فرداش
تا ته بندرعباس میره و همه میشــنون و روشــون اثر هم
میذاره .اگر هم حرف نباشه ،سیمین توی مجله فردوسی
هم که چاپ کنه ،مردم خیلی که به سرت منت بذارن توش
سبزی پاک میکنن .دوســتان عزیزم هادی بهروز(مدیر
فیلمبرداری) ،ســجاد پهلوانزاده(تدوینگــر) ،ابراهیم
امینی(نویسنده) ،محسن دارســنج(طراح گریم) ،حبیب
خزاییفر(اهنگساز) ،احمد مهرانفر(بازیگر) ،مهرشاد
ملکوتی(صداگــذار) و هادی ســاعدمحکم(صدابردار)،
زحمات شــما رو اصحاب رســانه ،منتقــدان ،هنرمندان و
مهمتر از همه مردم عزیز و عاشقان سینما دیدند .سیمرغ
کیلویی چند .همه جا حرف شماســت .برید خدا رو شــکر
کنید که حرف شــما رفت تــا همونجایی که بایــد بره».
فیلم ســینمایی «ماجرای نیمروز» در بخش های عکس،
جلوه های ویژه میدانی ،طراحی صحنــه ،طراحی لباس،
بازیگر مکمل مرد ،نقش اول مرد ،کارگردانی و فیلم نامزد
دریافت سیمرغ شد؛ اما کارگردان انتظاری فراتر داشت که
به ان نرسید...
گاف داوران جشنواره؟
اما از نکات جالب نامزدهای جشنواره امسال ،نامزدی
پیمان یزدانیان برای موسیقی متن فیلم «بدون تاریخ بدون
امضاء» اســت ،در حالی که تنها در تیتراژ پایانی این فیلم
موسیقی شنیده می شود.
فیلم «گشت »۲هم در حالی نامزد جلوه های بصری
شده که این مساله به گفته سعید ســهیلی ،در این فیلم به
چشم نمی خورد و فیلم «یک روز به خصوص» که در رشته
جلوه های ویژه میدانی نامزد شده ،اصال جلوه ویژه میدانی
ندارد.
با این حال شــاید یکی از مهمترین واکنش هایی که
در رسانه های خبری بازخورد زیادی بعد از اعالم نامزدهای
جشــنواره فجر داشــت؛ اعتراض انجمن جلوه های ویژه
بابت انتخاب ارشــا اقدســی ،بدلکار برای فیلم سارا و ایدا
به عنوان کاندیدای سیمرغ در رشته جلوه های ویژه میدانی
بود .چــون معتقد بودند ارشــا اقدســی در جلوه های ویژه
تخصص ندارد و به درخواســت خودش اســم او در تیتراژ
به عنوان جلوه های ویژه اعالم شده است .انجمن طراحان،
مدیران و دستیاران جلوه های ویژه میدانی سینمای ایران
در بیانیه ای نســبت به نامزد شدن ارشــا اقدسی در بخش
یو پنجمین جشنواره فیلم فجر
جلوه های ویژه میدانی ســ
اعتراض و بیان کردند که او فقط از همکاران بدلکار است.
در واکنش به این موضــوع ،دبیرخانه جشــنواره در
بیانیه ای اعالم کرد کــه «ارش اقابیک» نامزد جلوه های
ویژه «یک روز به خصوص» اســت .بدینوسیله و بر اساس
اطالعات عنوان بندی فیلم «یک روز به خصوص» ،اعالم
می شــود که نام نامزد بخش جلوه های ویــژه میدانی فیلم
«یک روز به خصوص»« ،ارش اقابیک» است.
قضاوت نادیده؟
اما همزمان با اعالم این موضوع ،شایعات دیگری نیز
درباره داوری ها مطرح شد که به سرعت در فضای مجازی
دست به دست چرخید.
بر اساس این شایعات یکى از اعضاى هیات داوران
به عوامل یکى از فیلم هاى نادیده گرفته شده در جشنواره
عنوان کرده که به دلیل تعداد زیاد فیلم ها و فشــرده بودن
زمان بازبینى ،انها چند فیلم را نتوانستند به طور کامل تماشا
کنند .این موضوع را یکى از کارگردان هایى که فیلمش در
جشنواره امسال نادیده گرفته شده نیز تائید کرد.
مردم تعیین می کنند اصل ماجرا چیست
کیوان کثیریان ،منتقد ســینما نیز درباره جشــنواره
امسال نوشــت« :دوستان هی می پرســند که چرا در قبال
اعالم نامزدهای جشــنواره ســاکتی .خب طبعــا هر عقل
سلیمی در این فهرست نکات جالبی می بیند .گفتن ندارد.
فیلم خوب ،خودش خودش را فریاد می زند .مثال چندسال
پیش در حضور «جدایی نادر از سیمین» جایزه بهترین فیلم
را به «جرم» دادند .خب .االن ان فیلم کجاست و این فیلم
کجاست؟ بابا در این جشنواره «استرداد» سیمرغ بهترین
فیلم را گرفته! هنرمند شایسته هم خودش را اثبات می کند.
چه بسا کسانی که سیمرغ نگرفته اند ولی یک تنه اعتبارشان
ده ها برابر یک سیمرغ می ارزد .نمونه اش سوسن تسلیمی
فرهنگ
با ان همه بازی درخشــان و بی توجهی محض جشنواره به
او االن جایگاهش در سینمای ایران کجاست؟ وقتی هی
پای سلیقه را وسط می کشیم و از معیار و مالک می گریزیم
نتیجه اش می شود همین .از ان هیات انتخاب و این هیات
داوری و این جشنواره کال توقعتان باالست .اعتبار جشنواره
فجر به عنوان سرمایه ملی؟ شوخی نکنید .تنها چیزی که
برای بعضی ها مهم نیســت همین است! با احترام به همه
نامزدها که خیلی هایشان کامال بحق در این فهرست حضور
دارند ،هرچــه انتخاب ها و جوایز فجــر بی مبناتر و پرت تر
باشد ،اعتبار نظرات و انتخاب های منتقدان باالتر می رود.
اصال چرا حرف اضافــه بزنیم« .مردم» بــه زودی تعیین
می کنند که اصل ماجرا از چه قرار است».
واکنش دبیر جشنواره به حاشیه ها
پس از بازتاب اعتراضات در رســانه ها و اعالم ســه
انصراف از نامزدی ،دبیر جشنواره فجر در گفت وگو با برخی
خبرگزاری ها نسبت به این مساله واکنش نشان داد.
محمد حیــدری گفت« :انهایــی که از نامــزدی در
جشنواره فیلم فجر انصراف داده اند میل خودشان است؛
مگر هیات داوران باید بر اساس انچه صاحبان اثار می گویند
دست به انتخاب بزنند!»شهرام اســدی ،ایرج رامین فر،
محمدرضا هنرمنــد ،محمدمهدی دادگو ،رویــا نونهالی،
محمدرضــا تخت کشــیان و اکبر نبــوی ،هیــات داوران
جشنواره سی و پنجم فجر را تشکیل می دهند.
شــاید یکــی از مهمتریــن واکنش ها بــه اتفاقات و
حواشی گسترده جشنواره فیلم فجر ،گفته های علی معلم،
تهیه کننده ســینما در برنامه هفت باشــد .او در این برنامه
شایعات دیگری نیز درباره داوری ها مطرح
شد که به ســرعت در فضای مجازی دست به
دســت چرخید.بر اساس این شــایعات یکى
از اعضــاى هیــات داوران به عوامــل یکى از
فیلم هاى نادیده گرفته شده در جشنواره عنوان
کرده که بــه دلیل تعداد زیاد فیلم ها و فشــرده
بودن زمان بازبینى ،انها چند فیلم را نتوانستند
به طور کامل تماشا کنند .این موضوع را یکى از
کارگردان هایى که فیلمش در جشنواره امسال
نادیده گرفته شده نیز تائید کرد
مثلث | شماره 346
به هر حال دهمین روز جشــنواره فیلم فجر در سالن
رســانه ها تحت تاثیــر اعــام نامزدهای بخش ســودای
ســیمرغ و برگــزاری مراســم تقدیــر از نامزدهــا در جایی
خارج از بــرج میالد ،چنان خلوت شــد که صــدای برخی
ســینماگران درامد ،ولی در عین حال انصــراف چند نامزد
واکنش تند علی معلم به برگزارکنندگان جشنواره
فرهنگ
لو رفتن فهرست برندگان سیمرغ بازیگری
جایزه از ادامه داوری ،دو شایعه لو رفتن برخی برگزیده های
بازیگری و دیده نشدن کامل فیلم ها توسط داوران ،کوره
حاشــیه های جشــنواره را همچنان گرم نگاه داشــت .در
استانه برگزاری اختتامیه فهرستی از برندگان چهار بخش
مربوط به بازیگری در رســانه ها منتشــر شــد که بر اساس
ان ثریا قاســمی برای بــازی در فیلــم «ویالیی ها» و لیال
حاتمی برای بازی در فیلم «رگ خواب» به ترتیب سیمرغ
بهترین بازیگر مکمل زن و بهترین بازیگــر زن را دریافت
خواهند کرد .همچنین هادی حجازی فر برای بازی در فیلم
«ماجرای نیمروز» و امیر اقایی برای بازی در فیلم «بدون
تاریخ ،بدون امضا» ســیمر غ های بهتریــن بازیگر نقش
مکمل مــرد و بهترین بازیگر مرد را دریافــت خواهند کرد.
این فهرســت را برای نخستین بار ســایت «کافه سینما»
منتشر کرد.
گفت« :این وضعیت نابسامان ساختاری جشنواره است که
هر سال همه کسانی که جایزه می گیرند و جایزه نمی گیرند
ناراحت اند .کسی که تشویق می شود به همان اندازه نگران
و مضطرب است که کسی که تشویق نشده است».
وی افزود« :باید تصمیم بگیرم که جشنواره سال اینده
یا تعطیل شود یا از همین امروز یک تصمیم باالدستی در
سطح کالن دولت مطرح شود .چون دوستانی که در وزارت
ارشاد هستند ،تازه کار هســتند و بعید می دانم وزیر جدید با
جشنواره فجر اشنایی داشته باشد!»
معلم ادامه داد« :این کابوس تقصیر کیســت؟ این
مکانیزم غلط مقصر اســت که مســبب این اتفاق اســت.
جشنواره فجر با پول مردم و اموال عمومی برگزار می شود
و بنابراین دیگران باید نسبت خود را با این جشنواره تعیین
کنند و پاسخگو باشند .جشنواره تعریف دارد ،داوری تعریف
دارد .در صورتــی که ما ایــن دعوا را شــخصی می کنیم.
مکانیزم غلط کار را به اینجا می رساند که 44فیلم را در مدت
کوتاه می خواهنــد داوری کنند .فیلم هایی را در جشــنواره
امسال دیدیم که در جشنواره اغوزتپه هم نشان نمی دهند!
گویا داوری ها دوبین است .بازیگر در یک فیلم خوب است،
همان بازیگر در فیلم دیگر کاندیدا شده است!»
وی یاداوری کرد« :به نظرم حتی بعید نیســت و حق
دارند که هیات داوران برخی عوامل را یادشان بروند .مثال
همین دو سه سال پیش بود که اصغر را به جای اکبر جایزه
دادند! چند سال پیش برای نقش مکمل زن کس دیگری
را دیده بودند و بعد از جایزه دیدند این بازیگر همان بازیگر
نیست! علت چیست؟ اینها همان فرم اولیه ثبت نام و ناقص
را مبنای داوری قــرار می دهند ».ایــن تهیه کننده گفت:
«اشتباه و سلیقه قابل اغماض درباره جوایز است .نه درباره
نامزدها! کاندیدایی مربوط به سالیق نیست .تعریف و معیار
دارد .امسال نشان داد که این سیســتم ناکارامد پاسخگو
نیست».
59
فرهنگ
غیرمنتظره ها
مروری بر قاعده شکنی فیلم هایی که کسی انتظار نداشت بد /خوب باشند
2
جشنواره فیلم فجر امســال ملغمه ای از قلع و قمع ها
بود .درســت شــبیه تلفظ همین جمله کــه االن خواندید.
بســیاری از فیلم هایی کــه می توانســتند در رقابت اصلی
سودای ســیمرغ حاضر باشــند به این دوره از جشنوار ه راه
پیدا نکردند و برخی دیگر که به لحاظ کیفیت ساخت یک
اثر هنری شایستگی حضور در جشنواره را نداشتند ،در کمال
تعجب ،نه تنها در بخش اصلی جشــنواره روی پرده رفتند
بلکه نامزد سیمرغ هم شدند.
در ایــن گــزارش مــروری بر ایــن موضــوع داریم و
فیلم های جشــنواره را از ایــن منظر خواهیــم دید که چه
تصوری مثبت یا منفی از انها وجود داشــت و پس از اکران
چگونه قضاوت های زودهنگام را تعدیل کردند .بسیاری از
فیلم ها بر اساس پیش بینی ها فیلم های خوبی نبودند اما به
محض اکران نگاه منتقدان و روزنامه نگاران و حتی داوران
هم به انها برگشت .در مقابل نیز بسیاری فیلم ها بودند که در
پیش بینی ها نامزدهای اصلی جشنواره بودند اما به محض
اکران ،تاسف منتقدان را برانگیختند .همه این ماجراها با
اعالم اســامی نامزدها بار دیگر شگفتی ساز شدند .غیر از
چند مورد محدود انتخاب های داوران و منتقدان دو ســر
یک طیف بوده اند.
فیلم هایی که برعکس پیش بینی ها ،خوب بودند
فرهنگ
60
مثلث | شماره 346
خفه گی
خفه گــی اخریــن فیلــم فریــدون جیرانــی پس از
«خواب زده ها» است .سیر فیلمســازی این کارگردان در
چند سال اخیر چنان بود که کمتر کسی انتظارش را داشت
جیرانــی در فیلم اخرش بتوانــد نظر مســاعد مخاطبان را
جلب کند .او با ســاخت فیلم هایی نه چندان قابل توجه در
سال های اخیر ،انتظارها و توقع ها را از خودش کاهش داده
بود و همین موضوع سبب شد تا بسیاری از حاضران در برج
میالد و سینما دوستان در سینماهای سطح شهر ،وسوسه
چندانی به دیدن فیلمش نداشته باشند .اما با اکران این فیلم
ورق برگشت .دکوپاژ دقیق و طراحی صحنه درست فیلم با
میزانسن های کارشده و فکر شده ،تحسین قریب به اتفاق
منتقدان ســینما را برانگیخت .هرچند فیلمنامه ایرادهایی
داشت و بازی ها یکدست نبود اما کارگردانی جیرانی در این
فیلم ،بسیار متفاوت و منحصربه فرد بود .خفه گی به زودی
پس از نخســتین اکرانش مورد توجه بســیاری از نقدهای
رسانه ای قرار گرفت و بسیاری از روزنامه نگاران ،خبرنگاران
و منتقدان ســینما درباره این فیلم نقدهای مثبت متعددی
در رســانه ها منتشر کردند .اما به رغم اســتقبال منتقدان و
خبرنگاران ،داوران جشنواره در اقدامی کم نظیر ،این فیلم
را در هیچ یک از بخش های اصلی جشنواره ندیدند و فیلم
اخر جیرانــی تنها در بخش عکس و جلوه هــای ویژه نامزد
دریافت جایزه سیمرغ شناخته شد .این بی اعتنایی داوران
به جیرانی و فیلم خوبش مورد انتقاد بســیاری از منتقدان و
رسانه ها قرار گرفت.
شماره 17سهیال
فیلم اول محمــود غفاری همزمان بــا بخش اصلی
جشنواره ،در بخش هنر و تجربه هم اکران شد .حضور در
بخش هنر و تجربه ان هم به عنوان یــک فیلم اولی برای
مخاطبان ســینما یک پیام دارد ،اینکه فیلمسازی در فیلم
اولش با جسارت قابل توجهی خواســته تا شیوه تازه ای از
روایت ســینمایی ارائه کند .بر همین اســاس ابتدا به نظر
نمی رســید که فیلم شــماره 17ســهیال ،اثر قابل توجهی
باشــد .اصوال فیلم اولی ها چندان اعتماد برانگیز نیستند و
کمتر کسی درباره موفقیت این فیلم ها اعتماد کافی دارد.
اما همزمان با اکران ،نظرها درباره این فیلم هم برگشــت.
به رغم تصور منفی نســبتا گســترده ای که پیش از اکران
درباره فیلم وجود داشت ،معلوم شد که محمود غفاری درک
درستی از شیوه روایت فیلمش داشته است .این فیلم با بازی
خوب زهرا داوودنژاد مورد توجه منتقدان قرار گرفت .ریتم
متناسب و فضاســازی خوب فیلم از مهمترین نکات مورد
توجه منتقدان درباره این فیلم بود .بــا این حال فیلم اول
محمود غفاری هم در میان نامزدها نبود و داوران این فیلم
را هم از گردونه رقابت خارج کردند.
ا ِو
او به زبــان ترکی یعنی خانــه! این فیلم هــم در ابتدا
تصوری منفــی از خود ایجاد کــرده بود .ناشــناخته بودن
کارگردان و تولید فیلم در بی خبری مطلق ،موجب شده بود تا
ی داشته باشد .ضمن
کمتر کسی تصور مثبتی از چنین فیلم
اینکه هیچ بازیگر شناخته شــده ای در فیلم بازی نمی کرد
و فیلم در شهرســتان جلوی دوربین رفته بــود .اما اکران
فیلم همه پیش بینی هــا را غافلگیر کــرد و نقدهای مثبت
بسیاری درباره ان در رسانه ها نوشته شد .کارگردانی خوب،
ســکانس-پالن های مناســب با فضای فیلم ،بازی های
روان و ریتم مناســب از جمله ویژگی های مثبت فیلم ِاو به
کارگردانی ابراهیم ایرج زاد بود .به رغم تعاریف متعددی که
از فیلم ایرج زاد در رسانه ها نوشته شد ،در کمال ناباوری این
فیلم هم در هیچ یک از بخش های جشنواره نامزد سیمرغ
نشــد و این موضوع اعتراض هایی را به دنبال داشت که از
مهمترین این اعتراض ها می تــوان به موضع گیری بهروز
افخمی ،فیلمساز و مجری برنامه هفت اشاره کرد .زبان فیلم
ِاو ترکی بود و ترجمه مکالمات فیلم بــه صورت زیر نویس
برای مخاطبان فیلم پخش می شد .برخی به شوخی عنوان
می کردند که داوران زیرنویس ها را نخوانده اند.
ویالیی ها
کسی انتظار نداشت یک زن فیلمساز فیلمی جنگی
بسازد .اگر کسی هم چنین انتظاری داشت هرگز تصورش
را نمی کرد که یک زن فیلمساز فیلم اولی درباره جنگ فیلم
فرهنگ
بسازد و باز اگر چنین هم می بود ،دیگر انتظارش را نداشت
که این چنین فیلمســازی یک فیلم خوب جنگی بســازد.
به همین دلیل بود که تصورهــای ابتدایی درباره فیلم منیر
قیدی عمدتا یا به بیان بهتر عموما تصورهای منفی بود .با
این حال اکران این فیلم مخاطبان را شگفت زده کرد .فیلم
با وجود ضعف هایی که داشــت به عنوان یــک فیلم اولی
قابل توجه و تحسین برانگیز بود .بازی های روان ،حرکت
مناسب دوربین با میزانسن درســت پالن ها ،ویالیی ها را
در میان منتقدان و اهالی رســانه یک فیلــم محبوب کرد.
با این حال فیلم ســینمایی ویالیی ها در میــان نامزدهای
جشنواره چندان جایگاهی نداشت .در بخش سیمرغ های
اصلی این فیلم تنها نامزد دریافت ســیمرغ فیلمنامه شد.
افزون بر این ثریا قاســمی نیز برای بازیگری مکمل نامزد
سیمرغ شــد .همچنین در بخش موسیقی ،طراحی لباس
و جلوه های بصری و میدانی نیز نامزد شد .به هر حال فیلم
ویالییها نام منیر قیدی را به عنوان یک فیلمســاز جسور
و کاربلد در رســانه های مطرح کرد تا نخستین فیلمساز زن
دفاع مقدسی با ساخت فیلم اولش درباره جنگ به سینمای
ایران معرفی شود.
فیلم هایی که برعکس پیش بینی ها ،بد بودند
قاتل اهلی
نگار
فیلم پرتبلیغات رامبد جوان در طول یکی ،دو ســال
گذشــته همواره پر خبر بوده و حاشیه هایی به دنبال داشته
است .فیلم تقدیمی این کارگردان به همسرش باتوجه به
انتشــار اختیار متعدد از این فیلم همواره در فضای خبری
حضور داشــت .تاکید بر متفاوت بودن شــیوه کارگردانی
در ایــن فیلم اشــتیاق عمومی بــرای دیدن ان را بیشــتر
می کرد .حضور برخی از بازیگران از جمله نگار جواهریان ،
محمدرضا فروتن ،اتیال پسیانی و مانی حقیقی در افزایش
این اشتیاق بی تاثیر نبود.
اما همزمان با اکران فیلــم ،یکباره ذهنیت ها از فیلم
فروپاشــید .ناموفق بودن کارگردان در ارائه شــیوه روایی
سوررئالیســتی ،تاکید بیش از حد بر امبیانس ،بازی های
متوسط و فیلمنامه ضعیف فیلم موجب نارضایتی بسیاری از
تماشاگران از فیلم شد .در عین تعجب باز هم هیات داوران
با انتخاب این فیلم در هشت بخش جشنواره به عنوان نامزد
دریافت ســیمرغ ،شگفتی افرید و باعث شــد تا خود رامبد
جوان هم از این موضوع شگفت زده شود .جوان در واکنش
به اعالم نامزدها به شــوخی گفته بود که کاش در دو ،سه
بخش دیگر هم نامزد شده بودیم .فیلم نگار در هشت بخش
قابل توجه جشنواره نامزد دریافت سیمرغ شد.
اسرافیل
پوران درخشنده پس از ساخت فیلم «هیس! دختران
فریاد نمی زنند» بســیار مورد توجه دوســتداران ســینما و
رســانه ها قرار گرفت .این فیلم در بســیاری از سکانس ها
لحظات درخشان و خوبی داشــت .این کارگردان در یک
سال گذشته درگیر ســاخت فیلم «زیر سقف دودی» بود و
بسیاری از دنبال کنند گان خبرهای سینمایی تصور می کردند
که دست کم فیلمی در حد و اندازه های «هیس» خواهند
دید .حضور برخی بازیگران چهره از جمله فرهاد اصالنی
در این فیلم نیز توقع ها را بــاال برد اما نتیجه کار 180درجه
با تصورها تفاوت داشت .فیلم پوران درخشنده در بهترین
حالت یک تله فیلم اموزشی و مستند مانند بود .حتی برخی
از منتقدان به شــوخی این فیلم را برنامه ترکیبی سینمایی
توصیف کردند.
فیلمنامه ضعیف و کارگردانی نادرســت ،باعث شد تا
در زمان اکران فیلم ،تماشاگران ان در سالن سینما ناامید
ســالن را ترک کنند یا برای فیلم ســوت و دست اعتراضی
بزنند .اما مثل بســیاری دیگر از فیلم هــای نامبرده در این
گزاره ،هیات داوران با شگفتی ســازی دوباره فیلم ضعیف
درخشنده را در بخش های بهترین فیلم ،بهترین کارگردانی
و بهتریــن بازیگر نقش اول زن کــه مهمترین بخش های
جشنوا ره است ،نامزد دریافت سیمرغ کرد .تقریبا هیچ یک
از منتقدان و سینماگران حاضر در جشنواره دربار ه این فیلم
نظر مساعدی نداشتند.
مثلث | شماره 346
فیلم جدید ایدا پناهنــده به رغم فیلم قبلــی او که در
جشنواره کن هم مورد توجه قرار گرفت ،فیلم خوبی نبود .با
این حال بسیاری از مخاطبان سینما باتوجه به سابقه ساخت
فیلم ناهید و موفقیت های جهانی این فیلم ،انتظار داشتند
که دومین کار ایدا پناهنده ،انها را راضی از سالن های سینما
خارج کند اما این گونه نشــد .فیلم اسرافیل به رغم حضور
بازیگران شناخته شــده ای همچون هدیه تهرانی و مریال
زیر سقف دودی
فرهنگ
نام مســعود کیمیایی ،برای هر بیننده ای تداعی گر
یک فرمت خاص فیلمسازی اســت و طبیعتا هر مخاطب
ســینمایی را وامی دارد تا برای تماشــای فیلمش به سینما
برود .کارگردان شناخته شــده ســینمای ایران با 49سال
سابقه فیلمسازی به تنهایی برای تبلیغ فیلمش کافی است.
اما این همه ماجرا نیســت .تبلیغات گسترده برای فیلم در
کنار حواشی متعدد و متفاوت مربوط به این فیلم و همچنین
حضور پرویز پرستویی و همکاری اش با کیمیایی ،بسیاری
از ســینماروها را مجاب کرد تا به هر نحوی که شــده فیلم
«قاتل اهلی» را ببینند اما دیدن فیلــم همان و انتقادهای
متعدد به استاد کیمیایی همان .فیلم با دیالوگ های بسیار
ضعیف ،تاکید بسیار بر سکانس های کنسرت به نحوی که
برخی اوقات فیلم شــبیه به گزارش تصویری یک کنسرت
موســیقی می شــد و ...موجب شد تا تماشــاگران حاضر
در سالن به فیلم بخندند یا به نشــانه اعتراض برایش کف
بزنند .نکته قابل توجه این بود کــه هیات داوران این دوره
از فیلم فجر نیز در هیچ رشــته ای این فیلــم را حائز ارزش
نامزدی سیمرغ ندانست و در کمال تعجب فیلم کیمیایی
به سادگی از گردونه رقابت خارج شد .قاتل اهلی از هر نظر
یک شکست بزرگ برای کارگردان صاحب نام ایرانی مسعود
کیمیایی به شمار می اید.
زارعی و توقعی که حضــور این بازیگــران ایجاد می کند،
فیلم ضعیف و کم رمقی به حساب امد .بی توجهی منتقدان
به فیلم و نقدهای منفی که درباره فیلم پناهنده منتشر شد،
با عث شــد تا مردم نیــز در روزهای پایانی جشــنواره کمتر
رغبتی به دیدن این فیلم در ســینما داشته باشند .در میان
نامزدهای جشــنواره امسال هم اســرافیل جایگاه چندان
مســاعدی ندارد و در بخش های اصلی جشــنواره تنها در
بخش سیمرغ بهترین بازیگری زن نامزد سیمرغ است .به
نظر می رسد فیلم اسرافیل یکی از معدود فیلم هایی است
که هم منتقدان و رســانه ها و هم داوران جشــنواره درباره
موفق بودنش اتفاق نظر دارند و این شکســت بزرگی برای
کارگردان مطرح فیلم است.
61
فرهنگ
3میلیارد خرج فیلم کردم و فیلمم را همانطور
یکنم
کهمی خواهماکرانم
فرهنگ
62
مثلث | شماره 346
گفت وگو با منصور لشگری قوچانی ،تهیه کننده «فیلم قاتل اهلی»
اقــای قوچانــی! فیلم شــما در چند هفتــه اخیر
بیشــترین حاشــیه های جشــنواره را رقــم زده
اســت .نشســت خبری فیلم قاتل اهلی ،شــاید
شــلوغ ترین و خبرســازترین نشســت خبــری
فیلم ها در طول تاریخ جشــنواره بوده اســت .با
این مقدمه می خواستم برای ورود به بحث ،ابتدا
نظرتان را درباره کلیت جشــنواره بپرســم و پس
از ان درباره حاشــیه هایی که ایجاد شــد ،بدانم
که در نهایت موضع شــما چیســت؟ چه کســی
قرار اســت کوتاه بیاید و فیلم بــه اکران عمومی
برسد؟
جشنواره که به هر حال ما میهمان بودیم و صاحب
خانه کس دیگری بود .هــر طور که صاحب خانه باشــد و
پذیرایی کند ما مجبوریم که بگوییم خدایا شــکر و در کل
می توانم بگویم که به لحاظ وجودی ،بودن جشنواره خوب
اســت و امکان خوبی برای عرضه دارایی های ســینمای
ایران اســت .ما می توانیم امیدوار باشیم که این جشنواره
سال به سال بهتر شود .انشــاءالله هم که همینطور بشود
اما درباره حواشــی فیلم قاتل اهلی بایــد بگویم همه چیز
از زمانی برجســته شــد که روز هشــتم ابان ماه اقای پوالد
کیمیایی مصاحبــه کرد و گفــت فیلم قاتــل اهلی ناقص
اســت .در واقع از همان زمان این اختــاف به وجود امد.
ما از همان ابتدا ســعی کردیم با صحبــت و گفت وگو این
اختالف ها حل بشود و موضوع به رسانه ها کشیده نشود.
اما خــب این اتفاق نیفتاد تــا اینکه این روزها و در اســتا نه
اغاز جشــنواره دوباره ا قــای کیمیایی گفتند کــه فیلم من
زخمی اســت .با این حال من به احترام اقــای کیمیایی و
به این خاطر که فیلم در جشــنواره فیلم فجر شــرکت کند،
کمک کردم و هرچه ایشان می خواست و تمایل داشت را
فراهم کردم و قبول کردم تا همانطور که ایشان می خواهند
فیلم به جشنواره برسد .اما همان موقع هم به ایشان گفتم
که در اکران عمومی باتوجه به اینکــه بحث اقتصاد فیلم
مطرح است ،تغییراتی در ان ایجاد شود.اما خب در استانه
جشنواره و زمانی که معلوم شــد فیلم به جشنواره رسیده باز
هم این اختالفات رسانه ای و گسترده هم شد .اصوال من
شخصا اعتقاد دارم که کار ســینما یک کار گروهی است و
همه گروه باید در نتیجه اثر شریک باشــند .اما خب اقای
کیمیایی اینطور فکــر نمی کنند و فکر می کنند که ســینما
فردی است .خب این اختالف ها ادامه دار شد و در نشست
خبری فیلم هم خودش را بزرگ تر و عمیق تر نشــان داد و
هنوز هم حل نشده اســت .اما به هر حال سوای همه این
مباحث من به عنوان تهیه کننده فیلم هــر کاری که به نفع
ســینمای ایران ،فیلم و خــود اقای کیمیایی باشــد انجام
خواهم داد.
ممکن است که این اختالف ها حل نشود؟
اختالف نظر او با کارگردان فیلم
«قاتل اهلی» بر سر نقش
پوالد کیمیایی در فیلم است
مثلث | شماره 346
بودند که بخشی از دســتمزدها پرداخت نشده و
در نامه ای که خطاب به اقای پرســتویی منتشر
کردند اشــاره کرده بودند که دستمزد عوامل هم
پرداخت نشده.
خب هرکسی که دســتمزدش را نگرفته برود خانه
سینما شکایت کند تا من دستمزدش را بدهم.
من متوجه نشــدم یعنی می خواهیــد بگویید که
دســتمزدها را تمام و کمــال داده اید یــا اینکه در
تالفی اتفاقاتی که افتــاده می خواهید ،موضوع
دســتمزدها به عنوان یک ابزار فشــار در اختیار
شما باشد؟
نه اصال .من همه دستمزدها را تسویه کرده ام.
گفته بودند که دوسوم دستمزدها باقی مانده.
نمی خواهــم وارد جزئیــات بشــوم ،حــرف من
این اســت .می خواهم بگویم هرکســی که فکــر می کند
دســتمزدش را نگرفتــه برود خانه ســینما شــکایت کند تا
دستمزدش را بدهم .من گردنم از مو باریکتر است.
به نظر می رســد که فیلــم قاتل اهلــی باتوجه به
لوکیشن ها و استفاده از بازیگران چهره و ...فیلم
پرهزینه ای بوده باشد ،مجموع هزینه های فیلم
به چه اندازه بود؟
مجموعا بــرای این فیلــم چیزی نزدیک به ســه
میلیارد تومان هزینه کردم.
سه میلیارد تومان برای یک فیلم بخش خصوصی
هزینه باالیی است و از میانگین فیلم های امروزی
که حدود یک تا یــک و نیم میلیارد تومان اســت
خیلی بیشتر است .با این حاشیه ها فکر می کنید
فیلم به اکران برسد؟
با این شیوه که در جشنواره دیدیم غیرممکن است
اجازه بدهم فیلم اکران شــود .حاضرم فیلم اکران نشــود
و ضرر کنم اما به این شــکلی که مطلوب نیســت هم روی
پرده نرود.
منظورتان این اســت که حتما تغییرات را اعمال
می کنید؟
بله دقیقا .ایــن فیلم حتما همانطــور که مطلوب
اســت اکران می شــود و حتما اکران می شــود و در پستو
نمی ماند .این قانون ارشاد است .انها فیلم را از تهیه کننده
تحویل می گیرند نه کارگردان و کل مســئولیت فیلم هم با
تهیه کننده اســت .امیدوارم اقای کیمیایی هم باتوجه به
اتفاقاتی که افتاده و نظرات و توصیه هایی که اقای جیرانی
و اقای طوسی و ...داشته اند ،متوجه بشود که بحث ،بحث
فیلم قاتل اهلی است و موضوع دیگری مد نظر نیست .شما
می دانید که اگر قاتل اهلی در اکران عمومی بتواند فروش
خوبی داشته باشد ،اولین فیلم اقای کیمیایی بعد از هفت،
هشت ســال اخیر است که در گیشــه شکست نمی خورد.
ببینید سینما ترکیبی از هنر ،صنعت و رسانه است .متاسفانه
ما در ایران هنوز بخش صنعت و رسانه بودن این هنر را پویا
نکرده ایم .انشاالله این اتفاق می افتد.
برای اکران فیلم صحبتی کرده اید؟
واقعیت این است که دوست دارم فیلم در اکران
نوروزی روی پرده بــرود .چون فیلم ما بحث سیاســی روز
است و اگر اکران شود مناسبت دارد و می تواند فروش خوبی
داشته باشد .من با پخش کننده فیلم هم صحبت کرده ام و
انشالله این اتفاق می افتد .نکته ای که باید به ان اشاره کنم
این است که سرمایه بخش خصوصی هرچه دیرتر برگردد،
ضرر بیشتری برای سرمایه گذار اســت .برای مثال این را
می گویم که بر فرض مثال یــک میلیارد تومان فروردین با
یک میلیارد تومان مثال پاییز 100 ،میلیون تومان اختالف
ارزش دارد .باتوجه به حاشــیه های زیادی که وجود دارد و
موضوع فیلم و ...ترجیح من این اســت کــه هر چه زودتر
این فیلم اکران شود.
این یعنی این امکان یا امید وجود دارد که همه
حاشیه ها هم حل شود و فیلم به اکران عید برسد؟
یعنی نهایتا تا حدود یک ماه دیگر؟
با توجه به نقطه نظراتی کــه وجود دارد و اتفاقاتی که
ان شــاءالله خواهد افتاد امیدوارم بتوانیم بــه اکران نوروز
برسیم.
گفتــه بودند که فیلــم را از بخــش رقابتی خارج
کرده اید .حاشیه ها باعث این اتفاق شد؟
نه هر گز .این یک شایعه است .متاسفانه در کمال
تعجب هیات داوران فیلم ما را به کلی نادیده گرفت .من بعد
از این همه دردسر و حاشیه که برای فیلم ایجاد شد و بعد از
این همه کم لطفی و بی انصافی که دوستان در حق من روا
داشتند ،وقتی فهرست نامزدها را دیدم ،واقعا تعجب کردم.
اصال باور کردنی نبود .این فیلم که استانداردهای باالیی
داشــت حتی در یک بخش هم نامزد نشــد و این موضوع
نشان می داد که گویا داوران قصد نداشتند فیلم را ببینند ،به
هر حال همانطور که در ابتدا هم عر ض کردم ما میهمانیم
و دیگران میزبانند .هر چه بگوینــد ناگزیر باید قبول کنیم.
اما این دلیل نمی شود که حالمان بد نشود و تعجب نکنیم.
اتفاقاتی که بــرای فیلم ما افتاد اتفاقــات خوبی نبود .من
واقعا امیدوارم در روزهای اینــده اتفاقات بهتری روی دهد
و دســت کم در اکران فیلم بتوانیم این روزهای سنگین و
عجیب و غریب را فراموش کنیم.
فرهنگ
ببینید ،هر مشــکلی راه حل خودش را دارد .ما در
خانه سینما موضوع را پیگیری خواهیم کرد و مساله برطرف
خواهد شــد .چون قانون همه چیز را روشــن و مشــخص
کرده اســت .بر فرض مثال هم که موضوع در خانه سینما
حل نشــود پرونده به قوه قضاییه می رود و در دادگاه ادامه
پیگیری ها انجام می شــود .این یک روال طبیعی است و
چیز عجیب و غریبی نیست.
برخی می گویند که این مساله ناشی از یک دوران
گذار است .گذار از سینما به عنوان هنر به سینما
به عنــوان صنعت .کســانی که ســینما را عمدتا
به عنوان نوعی هنر قلمداد می کنند ،اعتقاد دارند
که کارگردان مالک اصلی فیلم اســت و انانی که
سینما را بیشــتر به عنوان یک صنعت می بینند،
اعتقاد دارند که فیلم به تهیه کننده تعلق دارد.
من اصال از این زاویه نگاه نمی کنــم .من از این
زاویه نگاه می کنــم که دو نفر نشســته اند و قــراردادی را
امضا کرده اند که همه چیز ان مشــخص و مبرهن اســت
و باید همه چیــز هم طبق همــان قرارداد انجام شــود .ما
ســال گذشــته با اقای کیمیایی نشســتیم و این قرارداد را
امضا کردیم .در همین قــرار داد تمام جزئیــات مربوط به
فیلمنامه و کارگردانی مــورد توجه قرار گرفته اســت .این
موضوعی که شــما مطرح کردید درســت اســت اما بحث
متفاوتی است .اختالف ما با اقای کیمیایی بر سر موضوع
دیگری اســت .ما باید به این قرار داد پایبند باشــیم دیگر.
چه خــوب چه بد .چــه دلخواه ما باشــد چه نباشــد .اصل
ان است.
منظورتان دقیقا چه بخش هایی از قرارداد است؟
در قرارداد فیلم به صراحت تاکید شده که مالکیت
اصلی فیلم با من است .حتی بخش فیلمنامه و کارگردانی
هم به طور مجــزا در قرارداد نوشــته و در هــر دو بخش به
جزئیات این دو بــا جزئی نگری پرداخته شــده .در بخش
فیلمنامه قید شــده که نوشــته نهایی باید مورد تایید من و
ارشاد باشد ،در بخش کارگردانی هم به همین شکل .یعنی
در هر دو جا به صورت مشــخص ما به ایــن موضوع تاکید
کرده ایم.
این که کارگــردان بتواند در کارش کــه به لحاظ
هنری به او تعلــق دارد ،تغییراتــی اعمال کند در
قرار داد نوشته نشده؟
چــرا اما بر اســاس فیلمنامــه .همه اینهــا به جزء
نوشــته شــده اســت .قرار بر این بوده که اگــر تغییری در
فیلمنامــه ایجاد می شــود با مجوز من باشــد .ایــن روال
همه کارها ســت .چیزی نیســت که مختــص فیلم قاتل
اهلی باشــد .یکی از نــکات بدیهی هر قرارداد ســینمایی
است .ســینما یک کار گروهی اســت و حتما باید رضایت
دو طرف قــرارداد لحاظ شــود .مــن برای فیلمــی هزینه
می کنم کــه قبولش داشــته باشــم .اینکــه تغییراتی که
مطلوب من نیســت در فیلم لحاظ شــود واقعا غیرطبیعی
و عجیب است.
صحبتی با شــما شــد درباره تغییــر در فیلمنامه
به این معنی که از شــما اجازه بخواهنــد یا اجازه
بدهید؟
نه! اصل این اســت که بیشــتر انــرژ ی کار روی
فیلمنامه باشد و بعد از اینکه فیلمنامه کامل شد ،تولید اغاز
شود .من در همه قراردادهایی که با دوستان منعقد می کنم
به این بخش خیلی توجه دارم و ســعی می کنــم کامال بر
فیلمنامه مسلط باشم .برای همین هم ما حدود 9ماه روی
فیلمنامه کار کردیم و این در حالی بــود که برای کل زمان
تولید تنها سه ماه وقت گذاشتیم چون اصل ،فیلمنامه است
و اگر فیلمنامه کامل باشــد ،تولید دچار مشکل پیش تولید
نمی شود و روی غلتک قرار می گیرد.
در مورد دســتمزدها چطور؟ اقای کیمیایی گفته
3
منصور لشگری قوچانی
در سه ،چهار سال اخیر حضور
پررنگــی در ســینمای ایــران
داشته اســت .او تهیه کننده
میانسالی اســت که فیلم های
موفقــی را روانه تولیــد کرده
اســت .عصــر یخبنــدان و خط ویــژه بــه کارگردانی
مصطفی کیایــی و هفت ماهگی بــه کارگردانی هاتف
علیمردانی از جمله اثار مطرح این تهیه کننده سینما
هستند .اخرین کار این تهیه کننده همکاری با مسعود
کیمیایی کارگردان صاحبنام و شناخته شده ایرانی بود
که البته به یکی از جنجالی ترین همکار ی های تاریخ
سینمای ایران بدل شــد .اختالف نظر او با کارگردان
فیلم «قاتــل اهلی» بر ســر نقش پــوالد کیمیایی در
فیلم اســت .در ایــن گفت وگــو جزئیاتی تــازه از این
اختالف نظرها و جزئیاتی تازه از روند تولید فیلم قاتل
اهلی را می خوانید.
فرهنگ
63
فرهنگ
راسکول نیکف با روتوش ایرانی
یادداشتی بر فیلم «کارگر ساده نیازمندیم»
امیر شاملویی
منتقد فیلم
4
«کارگر ساده نیازمندیم» ششــمین ساخته منوچهر
هادی اســت که این بار مســاله ای اجتماعی را دستمایه
قرار داده است.
فیلم با یک شروع نسبتا مناسب اغاز می شود :دو مرد
و یک زن که هر یک اعالم می کنند «جهان» را گشته اند،
جهانی که برای ما ناشناخته است و همین مساله بیننده را از
اغاز درگیر می کند ،هر چند به نحوی اطالعاتی اضافی در
اختیار وی قرار می دهد که به نوعی موجب می شود خواننده
انتظاراتی جلوتر از روند فیلم داشته باشد و روند فیلم تحت
تاثیر قرار گیرد.
نخستین چیزی که با شــروع فیلم می توانیم ببینیم،
یک مغازه فالفل فروشــی اســت ،کارگری که مغــازه را باز
می کند و صفحــه ای کاغذی که نصفه نیمه روی شیشــه
چسبانده شده است« :کارگر ساده نیازمندیم».
فیلــم دربــاره همیــن کارگــران ســاده اســت که با
موضوعات اجتماعی دیگری نظیر ربا ،مهاجران اسیب پذیر
و غیرمتخصص به شــهر تهران و افزایش جــرم و جنایت
در این شــهر د رهم تنیده شــده و بافت قصه ان را تشکیل
می دهد .کارگران ساده ای که بنابر یکی از دیالوگ ها به این
دلیل کارگران ساده خوانده می شوند که از طرف کارفرماها
حقوق کمتری به انها پرداخت شود.
«قدم» با بازی بهرام افشاری کارگری از همین اقشار
است ،مهاجرانی مستاصل و در جست وجوی کار که به امید
دســت یافتن به وضعیتی بهتر از شهرســتان ها و روستاها
راهی کالنشهری می شوند به امید ان که کار بیابند و زندگی
ابرومندی رقم بزنند.
با این حال ،این کارگران فاقد تخصص با مشکالت
فراوانی رو برو می شوند« .رحمت» صاحبکار قدم نیز با وجود
داشتن دست باالتر در روابط بین کارگر و کارفرما همچنان
دچار گرفتاری های بی شمار کسب و کار این کالنشهر شده
است .او که به دلیل بیکاری و مشکالت از جنوب مهاجرت
کرده ،پول نزول کرده تا بتواند مغــازه ای اجاره کند و برای
خانواده اش اتیه مناسبی فراهم کند ،اما با مشکالت فراوانی
رو برو شده است .بهرام افشاری نقش قدم را به نحو مناسبی
اجرا کرده است.
به رغم اهمیــت پرداختــن منوچهر هــادی به یک
مساله اجتماعی ،نمی توان اشتباهات فاحش در فیلمنامه
ان را نادیده گرفــت .توجه زیاد جهان بــه خانواده رحمت
و درخواســت برای ازدواج با دختر رحمت دوقطبی سیاه و
ســفید یا همان فرشته و شیطان را بیشــتر می کند تا جایی
که تصویر جهان بــه ویژه پس از خواســتگاری از مونس،
بسیار سیاه به نظر می رســد و به رغم تالش هایی که برای
تعدیل شــخصیت او و قدم صورت می گیــرد ،فیلم تمایل
به تقابل خیر و شــر دارد و نوعی تضاد طبقاتــی را که حل
ان مســتلزم خشــونت و درگیری خیابانی اســت ،برجسته
می سازد.
این فیلم را می توان سیر ســقوط یک شهر و به ویژه
زوال یک طبقه دانست .طبقه ای با برچسب «کارگر ساده»
که از سوی اقشــار قدرتمند به نوعی اســتثمار شده است.
خط کشــیدن روی ماشــین گران قیمت جهــان به نوعی
نشان دهنده اغاز عصیانی است که طبقات پایین تر شروع
کرده اند و در نهایت با قتل جهان و زندانی شــدن کارگران
پایان می یابد.
تقسیم بندی ســنتی انســان ها در فیلم کامال سنتی
و تا حــدودی نخ نما اســت :ثروتمندی که پول خــود را از
راه نامشــروع و ربا به دست اورده اســت ،خرده بورژواها و
مغازه دارهایــی که یا با ایــن ثروتمند همــکاری می کنند یا
حذف می شوند و کارگران ساده ای که در گرداب متالطمی
قرار گرفته اند که حقوق انان پایمال می شــود ،عشقشان
لگدکوب می شــود و در پایان هم گرفتار پلیس می شوند،
سال اینده با مشکل جدی اکران و فروش روبه رو هستیم
نگاهی به اقتصاد سینما در ماکت فجر 35
جواد نوروز بیگی
تهیه کننده
5
فرهنگ
64
مثلث | شماره 346
فیلم های امسال در مقایســه با فیلم های سال های
گذشــته ضعیف تر بودند .غیر از چند فیلم مطرح که بارها
و بارها نامشــان به عنــوان فیلم های با کیفیت جشــنواره
مطرح شــد ،مابقی اثار در حد و اندازه های جشنواره فیلم
فجر نبودند.
البته نکته مهم دیگری که درباره جشــنواره امســال
می توان گفت این اســت کــه عمده فیلم ها بــه مضامین
ا جتماعــی و اســیب های اجتماعــی پرداختــه بودند که
تعدادشان بسیار باالست .متاسفانه بسیاری از فیلمسازان
این رویکرد را به شــیوه افراط گونه ای ادامه می دهند .این
اشکال بزرگی برای جشنواره وبه طور کلی سینمای ماست.
به نظر بایــد بازنگری جــدی در انتخاب فیلم ها می شــد و
فیلم هایی که از جشنواره بیرون ماندند با تدبیری به جشنواره
وارد می شدند.
فیلم هایی که انتخاب شد عمدتا یکنواخت بود و تلخی
و سیاهی بسیاری داشت .باید اسیب شناسی بشود چرا این
حجم گسترده از فیلم های اجتماعی به صورت مرتب دارد
تولید می شود و پرده اکران ســینماها را تاریک و تیره کرده
است .به هر حال ســینما بازار دارد و بســیار مهم است که
فیلم ها بتوانند این بازار را پویا و سرحال نگاه دارند و من فکر
نمی کنم فیلم هایی که امسال در جشــنواره دیدیم بتوانند
سال خوب سینمای 95را در سال اینده تداوم ببخشند .از
همین امروز معلوم اســت که پخش فیلم ها در سال اینده
با مشکالت جدی مواجه خواهد شــد و چینش اکران انها
پیچیدگی های بســیاری خواهد داشــت .حیف است که
امسال بازار سینما بسیار رشد باالیی در مقایسه با سال های
گذشته داشت و رونق خاصی پیدا کرده بود اما در سال اینده
با رکود بسیاری مواجه خواهد شد .متاسفانه تاثیر رکورد در
ســینما همواره تاثیر فراگیرتر و عمیق تری نسبت به رونق
است .جبران اســیب هایی که رکود در بازار ســینما ایجاد
می کند بسیار بلند مدت است .متاسفانه ما نتوانستیم سال
خوب سینما را ادامه بدهیم .این یک شکست بزرگ برای
سینمای ایران ،به ویژه فیلمسازان و تهیه کنندگان است.
شاید بیراه نباشــد اگر پیش بینی کنیم که سال اینده
فروشــی به مراتب کمتر از امســال و حتی شــاید فروشی
کمتر از سال گذشته را تجربه کند .مخاطبان سینما چقدر
می توانند فضای ســیاه و تلخ فیلم ها را در طول یک سال
مداوم تحمل کنند.
ان هم فیلم هایی که بســیاری از انها به لحاظ سطح
کیفی چندان که باید و شاید ارزشمند نیستند .این در حالی
است که فیلم های شاد و دســت کم غیرتلخ امسال هم به
لحاظکیفیفیلم هایچشمگیرینیستند.نگرانیبرایبازار
سینما در سال اینده یک نگرانی جدی است و همانطور که
ت دارد.
گفتم جبران ان نیاز به گذار زمانی بلند مد
جشنواره فیلم فجر همواره برایندی از وضعیت فروش
سینما در ســال ا ینده را ارائه می کرده و هنوز ارائه می کند.
اگر بخواهیم جشنواره امســال را ماکت اکران سال اینده
در نظر بگیریم ما با یک فاجعه روبه رو خواهیم شد .شکست
فرهنگ
ان هم از ســوی همــان ثروتمندانی که به طور نامشــروع
کسب سود کرده اند ،اگرچه کار انها غیرقانونی نبوده است.
نقش کتابفــروش پیشــین و کاغذ باطله فــروش فعلی که
اکنون تبدیل به نوعی وردســت جهان شده و سهیم شدن
ان با اغذیه فروشــی نیز به نوعی نماینده زوال فرهنگ در
این شهر است.
با تمام انچــه گفته شــد ،در این خــزان فیلمنامه در
فیلم های جشنواره سی و پنجم فجر ،فیلم منوچهر هادی
الاقل واجد شــرایطی بــرای گفت وگو پیرامون ان اســت
و بهــره ای هرچند بــا پاره ای مشــکالت از داســتان برده
است.
ریتم روایت داســتان نیز در ابتدا مناسب است اما به
مرور کمی کند می شود و در پایان با یک پایان بندی بسیار
پرشتاب روبرو می شــویم که در پایان بســیار گنگ به نظر
می رســد .به خصوص صحنه مرگ که بسیار یکباره اتفاق
می افتد و به طور ناگهانی نیز قصه به پایان می رسد.
از نگاهــی بیرونی و اگر بتوان قدم را قاتل دانســت،
می توان او را یک راسکول نیکف ایرانی دانست ،قهرمان
بلندقامت و بیگانه ای که برای عشق و شاید شرافت یا حتی
انگیزه های درونی مرتکب قتل یک نزول خور می شــود ،با
این حال منوچهر هادی روایت ناتمامی از داستایفســکی
ارائه می دهد ،قاتلی شاید بدون عذاب وجدان.
صحنه پایانی فیلم ما را با اعتراف سه کاراکتر به قتل
جهان تنها باقی می گــذارد ،قربانیانی که خــود تبدیل به
قاتل شده اند.
سی وپنجمین فجر به لحاظ کیفیت اثار زیر متوسط بود
علیرضا بهنام
منتقد سینما
6
مثلث | شماره 346
با توجه به انچه در روزهای جشنواره سی وپنجم فیلم
فجر دیدیم ،باید بگویم که دوره اخیر این جشــنواره بیشتر
حالت پرکردن بیالن کاری مسئوالن وزارت ارشاد را داشت
و کیفیت متوسطی در جشنواره حاکم بود .بیشتر اثار شبیه
هم و به لحاظ ارزش ســینمایی عمدتا زیر متوسط بودند.
در مقایسه با سال های گذشته چندین پله پایین امده ایم.
از ســوی دیگر باید گفت که تنوع موضوعی جشــنواره بد
نیســت .اگر بخواهیم با قبل از دوران اقای ایوبی مقایسه
کنیم ،تنوع موضوعی بیشــتری در جشــنواره وجود دارد و
تعداد فیلم هایی با مضامین اجتماعی قابل توجه است .از
این حیث جشنواره را می توان در حد یک استاندارد معمول
سال های اخیر ارزیابی کرد.
با این همه بسیاری از دوستان همکار ما در مورد تلخی
فضای فیلم ها صحبت کرده اند .بایــد بگویم که انتخاب
موضوع اجتماعی برای یک فیلم قطعا به مواردی همچون
پرداختن به معضالت و اسیب های اجتماعی منتهی خواهد
شــد .نتیجه این امر نه فقــط در ایران بلکــه در همه جای
جهان تولیــد فیلم تلخ خواهد بود .بــرای مثال فیلم جدید
اقای کن لوچ که در جشــنواره فیلم کن امسال مورد تقدیر
قرار گرفت ،یکی از تلخ ترین فیلم هایی است که به شخصه
در زندگی ام دیده ام.
در انجا نه تنها از فیلم های تلخ گالیه نمی کنند ،بلکه
به این دلیل که ســاخت چنین فیلم هایــی می تواند ابعاد و
جزئیات معضل هــای اجتماعی را بیان و مســئوالن امر را
متوجه ان کند ،مورد تقدیر هم قــرار می گیرند .ما هم باید
از فیلمســازی که مســاله اجتماع را به ما گوشزد می کند و
از ما می خواهد که به موضوع توجه کنیــم و ان را برطرف
کنی م تشکر کنیم.
اساســا باید بدانیم که ســینمای اجتماعی سینمای
کشورهای در حال توسعه است که با مشکالت اجتماعی
متعددی روبــه رو هســتند .از این نظر برای مثال ســاخت
فیلم های عاشــقانه در جامعه ای مثل جامعه ما ارزشــی به
حساب نمی اید .این گونه فیلم ها یعنی فیلم های عاشقانه
یا فیلم های رویایی و ...عمدتا در دو حالت تولید می شوند.
یکی زمانی است که مسئوالن یک جامعه تصمیم می گیرند
که مردم را به خواب فروببرند و انها را از مشکالت اجتماعی
بی خبر بگذارند و دومی زمانی است که یک جامعه کمترین
مشکالت اجتماعی را دارد و مردم هم به صورت خودجوش
تمایل بیشتری به دیدن فیلم های عاشقانه و ...دارند و این
گونه فیلم هایی هم به صورت خودجوش تولید می شــود.
برای مثال در دهه 50میالدی در امریکا با کنترل و سانسور
گسترده دولت امریکا سینمایی شیک و فانتزی و شاد شکل
گرفت که بعدها مردم امریکا به طعنه از فیلم های ان دوران
یاد کردند .این یک نمونه بارز برای فهم ان حالت نخست
است که مســئوالن یک کشــور نمی خواهند مردم متوجه
مشکالت اجتماعی کشورشان باشند.
همــان دورانی که سیاســت هایی بــرای ایجاد یک
رویای امریکایی در دســتورکار دولت امریکا قرار داشــت ؛
یک جور خوشــبینی تزریقی .به هر حال در شرایط کنونی
که ما اجتماع خودمــان را رصد می کنیم می بینیم که تولید
فیلم هــای اجتماعی همچنــان در اولویــت عالقه مندی
فیلمسازان است و فیلم های عاشقانه و رویایی در مقایسه
با فیلم های ژانر اجتماعی کمتر تولید شــده اند .دلیل این
موضوع ان اســت که جامعه ما می دانــد اولویت اش حل
معضالت اجتماعی است و سینما در این شرایط به عنوان
یک رســانه در هر فیلم بخشی از اســیب های اجتماعی را
بیان می کند تا ما بیشتر بتوانیم با درک صحیح مشکل ان
را حل کنیــم .نیاز امروز ســینمای ما و نه تنها ســینمای ما
بلکه نیاز امروز جامعه ما ،تولید فیلم های اجتماعی اســت
و خوشبختانه این اتفاق به خوبی در سال های اخیر تحقق
پیدا کرده است.
فرهنگ
مالی یک فیلم ،تهیه کننده ان را برای تولید اثر بعدی زمین
می زند .بخش خصوصی توانایی ورشکســته شدن ندارد.
نکته ان است که بدانیم امسال برای همین فیلم هایی که
در بخش ســودای سیمرغ تولید شــده اند مجموعا چیزی
در حدود 100میلیارد تومان هزینه شــده که بخش بسیار
بزرگی از این هزینه از ســوی بخش خصوصی تامین شده
است .بازگشت این سرمایه با فیلم هایی که امسال دیدیم
غیر ممکن است .این در حالی اســت که برای جبران این
هزینه با احتساب هزینه پخش و تبلیغات و ...بسیار بیشتر
از 100میلیارد تومان است .امسال که سال شگفت انگیز و
استثنایی سینمای ایران در تمام طول تاریخ بود ،مجموع
فروش همه فیلم ها به 130میلیارد تومان نرســیده است.
جالب است که اگر سال بعد هم با همین فیلم ها رکورد 130
میلیارد تومانی ثبت شــود بازهم ســینما بازار صفر-صفری
داشته است.
عالوه بر این باید دانســت که همزمان بــا عید نوروز
فیلم های شــاد و احتمــاال پرفروش اکران خواهند شــد و
احتماال هم فروش خوبی خواهند داشت اما با پایان اکران
نوروزی ،دست سینما برای ارائه فیلم در بازار خالی می شود.
این یعنی بیش از 10ماه ورشکســتگی برای سینما .یعنی
اینکه مطمئن باشــید اگر اوضاع به همین منوال که گفتم
پیش برود ،ســال اینده در جشنواره با فیلم های کم هزینه،
بی شــگفتی و اپارتمانــی بیشــتری روبه رو خواهیــم بود.
موازی با این اتفاق ،حاشیه های بسیار بیشتری گریبانگیر
ســینما خواهد شــد و احتماال بازی و رقابت میان سینما و
شبکه نمایش خانگی یکســره با شکست ســینما و به نفع
نمایش خانگی پایان خواهد یافت .به همین دلیل اســت
که می گویم شکست سینما و رکود در بازار ،جبران سختی
دارد و به زودی نمی توان از تبعات این شکست اقتصادی
رهایی پیدا کرد .با ایــن حال امیــدوارم اتفاق هایی بیفتد
ی تازه شکفته کشورمان که برای
که چنین نباشد و ســینما
نخستین بار توانسته فروش سه رقمی را در عمر خود تجربه
کند ،همچنان ســرپا بماند و امیدها را برای گسترش بازار
حفظ کند.
دفاع از حضور فیلم های اجتماعی
65
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
فرهنگ
سام بهشتی
منتقد فیلم
جوانان ،بزرگان سینما را شکست دادند
7
درباره جشــنواره فیلم فجر و تمام جوانــب و زوایای
جشنواره سی وپنجم به نظر می رسد که می توان به سلیقه
هیات انتخــاب اعتماد کرد .زیــرا به هر حــال این هیات
بیشتر از ما فیلم های جشــنواره را دیده اند و اثار ارائه نشده
را هم دیده اند و قضاوتشان مبتنی بر مشاهده فیلم ها ست.
این یک موضوع منحصربه فرد اســت
و بحثش جداســت .اما مــن از دیدگاه
خودم این را می توانم بگویم که در میان
فیلم هایی که تا کنون دیده ام غیر از دو ،
سه مورد احساس می کنم با فیلم هایی
روبه رو هستیم که یا قصه دارند و ساختار
ندارند یا برعکس ،قصه ندارند اما ساختار
نســبتا مناســبی دارند .منظورم از اینکه
ساختار داشته اند ،به معنی دقیق کلمه
«حداقل هایی» از ساختار است .البته
بیشــتر فیلم ها قصه نداشــتند و تعداد
محدودی هم که قصه داشتند ،ساخت
و بافت درستی برای بیان قصه انتخاب
نکرده بودند .اما در میان این اثار برخی
از فیلم ها به خوبی توانسته بودند از عهده
قصه و تا حدودی ساختار بربیایند .برای
مثال فیلم بســیار خوب ماجرای نیمروز
از ان دســته فیلم ها بود که من دوست
داشتم و تصور می کنم که محمدحسین
مهدویان به خوبی توانسته قصه فیلمش را برای مخاطبش
بازگو کند .ایــن فیلم عجیب تریــن و متفاوت ترین فیلمی
بود که در طول جشــنواره دیدم و به نظر شایســتگی کافی
برای تقدیر داشــت .بعد از این فیلم هم به نظرم کار خانم
منیر قیــدی «ویالیی ها» کار خــوب و ارزنــده ای بود که
هم قصه خوبی داشــت و هم اینکه به رغم فیلم اولی بودن
توانســته بود از عهــده کارگردانی کار بربیاید« .تابســتان
داغ» هم به نظر فیلم نســبتا متفاوت و خوبــی بود .اتفاق
خوب امســال این اســت که فیلم اولی ها هــم همزمان با
سایر اثار در جشــنواره به صورت همتراز و همگن قضاوت
می شوند .این یکی از امتیازات مهم جشنواره امسال است
و بسیاری از همکاران ما تصور می کردند که چنین اتفاقی
شــاید تبعات منفی به دنبال داشته باشــد ،اما همچنان که
دیدیم ادغام دو بخش فیلم اولی ها با بخش اصلی انگیزه
بسیاری بیشتری برای فیلمسازان جوان و حتی فیلمسازان
با تجربه ایجاد کرده است .فیلمسازان جوان و فیلم اولی ها
در این دوره از جشــنواره واقعا بهتر از فیلمسازان قدیمی و
باتجربه ظاهر شــده اند و این موضوع به طور قابل توجهی
برای جامعه سینماگران ایرانی مشــهود است .برای مثال
فیلم وحید جلیلوند که فیلم اولش را بسیار دوست دارم ،در
زمینه کارگردانی فیلم درستی اســت .میزانسن ها و دکوپاژ
خوبی دارد و به طور کلی ســاختار خوبــی دارد اما به عنوان
یک کارگردان با تجربه فیلمش قصه ندارد و سردرگم است.
در مــورد فیلم اقای کرم پــور هم همین طور .یعنی ایشــان
هم به عنــوان کارگردانی که تجربه های
متعددی در سینما دارد ،کارشان عجیب
و غریب بود .به گمانم ایشان با این فیلم
خواستند شوخی کنند .زیرا ایشان در ان
زمانی که اصوال کمتر کسی کار تجربی
می کرد ،فیلم های تجربی بسیار خوبی
ساخت .به هر حال به طور کلی می توان
اینگونهگفتکهدرجشنوارهسیوپنجم
فیلم فجر همه چیز مهیا شد تا جوان ها
دیده شوند و در رقابت با بزرگان سینمای
ایران خودشــان را محک بزنند .به نظر
انها در این رقابت برنده اصلی هســتند.
اعالم نامزدهای جشنواره هم نشان داد
ی که من تصور می کردم
همان سه فیلم
کارهای خوبی است بیشترین حضور را
در میان نامزدهای بخش های مختلف
جشنواره دارند .جالب اســت که از این
سه فیلم ،دو فیلم متعلق به کارگردانان
فیلم اولی است و فیلم دیگر دومین فیلم
یک کارگردان جوان است که از یک نظر فیلم اول به شمار
می اید .این نخستین فیلم محمد حسین مهدویان است که
کامال داستانی است و رگه های مســتند در ان بر رگه های
داستانی مترتب و مرجح نیست.
چگونه یک انسان ویران می شود
چرا فیلم حمید نعمت ال ّله ضد مرد نیست؟
ازاده باقری
روزنامه نگار
فرهنگ
68
مثلث | شماره 346
8
من نه فمنیســت هســتم و نــه می خواهــم از نگاه
فمنیسم درباره فیلم «رگ خواب» بنویسم .اما می خواهم
در ابتدایی تریــن جمالتم بایســتم و تمام قــد برای حمید
نعمت الله دست بزنم .شاید اگر این فیلم را کارگردان های
بزرگــی ماننــد پــوران درخشــنده و رخشــان بنی اعتمــاد
می ســاخت ،این طــور تحت تاثیــر ان قــرار نمی گرفتم.
چون کارگردانی یک حس زنانه از یک زن برمی اید و تمام
تحســین من برای این کارگردان؛ بابت مرد بودنش است
که این جسارت را در خود دید تا رگ خواب یک زن را مقابل
دوربین به تصویر بکشــد .با وجود انکه برخی از منتقدان،
نعمت اللــه را در این فیلم مردســتیز دیدند؛ من شــخصا
مخالف این رویکرد هستم .چون حمید نعمت الله توانست
به خوبی زنی را به تصویر بکشد که اگر دقیق نگاه کنیم در
اطراف مان بــه عینه چنین زنانی را می بینیــم .زنانی که در
جستجوی خوشبختی هستند و تصورشان بر این است که
این خوشــبختی را می توانند در یک مرد پیــدا کنند .برای
همین است که وقتی مردی می خواهد به زنی نزدیک شود
ان زن خوشبختی را در وجود او می گردد .کالم مرد ،توجه
مرد ،نگاه مرد و ...را طوری کنکاش می کند تا به این نتیجه
برســد که خوشــبختی در وجود او خالصه می شود .برای
همین یک زن با تمــام کلنجاری که با خود می رود اســیر
ان مرد می شــود .به یاد او نفس می کشــد ،حرف می زند،
می خندد ،غذا می خورد ،خرید می کنــد و ...زن به مردی
که احساس می کند دوســتش دارد اعتماد می کند .چون
ان مرد به او قوت قلب می دهــد .ارامش می دهد .ارامش
و قوت قلبی که شــاید هیــچ وقت انها را نداشــته .در یک
سکانس فیلم کوروش تهامی پشــت چراغ قرمز ایستاده و
ی می گوید فقط تا سبز شدن این چراغ فرصت
به لیال حاتم
دارد تا دوست داشتنش را ابراز کند .ثانیه های قرمز در گذر
است و هنوز یک ثانیه به سبز شــدن چراغ راهنمایی مانده
که مینا می گوید دوستش دارد و تمام زندگی اش می شود.
مسی ِر بعد از این چراغ سبز برای مینا اینده است .اقایانی که
حمید نعمت الله را مردستیز خواندید ،زن نیستید که بفهمید
این حس ،یک حس واقعی زنانه است .وقتی یک زن مردی
را دوست دارد تمام دارایی اش را می گذارد تا عالقه اش را
نشــان دهد .همان طور که لیال تمام حقوقش را خرج غذا
و لباسی کرد تا مادر مرد بیاید و به کدبانوگری و زیبایی اش
احسنت بگوید .اما وقتی بعد از مدتی متوجه می شود خیلی
هم نمی شود روی این مرد حساب باز کرد ویران می شود.
یک زن وقتی بــه مرحله ویرانی می رســد یــا می میرد ،یا
می کشد ،یا در وجودش غرق می شود ...لیال در رگ خواب
غرق شد .باید برای درک این غرق شدن زن باشید تا بفهمید
این فیلم روایتی ضد مرد نیســت .بلکه روایت زنانه ای که
حس واقعی یک زن را با تمــام وجود به نمایش می گذارد.
نعمت الله می خواهد در رگ خواب ســردرگمی و زنانگی و
قصه فروپاشی یک زن را به تصویر بکشد ،نه اینکه بگوید
مردها دیو سیرت هستند و همه شان زنان را دستمایه تفریح و
هوس زودگذر خود می کنند .کاش داوران کمی نگاه لطیف
زنانه را درک می کردند و انها هم فیلم نعمت الله را به درستی
ی کامال
می دیدند نه اینکه بیایند و «تابستان داغ» که فیلم
ضد زن است را در 13رشــته در صدر فهرست نامزدها قرار
ی سیاه و تلخ که نگاه دقیق و درستی به خانواده
دهند .فیلم
و زن ندارد.
تلخ تر از تلخ
علی شاکر
منتقد فیلم
9
فیلم های جشنواره یا ساختار نداشتند یا قصه
مادی جای ارزش های انســانی را پر کرده انــد« .نادر» (با
بازی محسن تنابنده) ،قهرمان قصه داوودنژاد شخصیتی
کامال مثبت نیســت .به همین خاطر هم ما به نادر بودنش
نمی خندیم و باورش می کنیم .هرچند که فیلم سوال های
زیادی را بی پاســخ می گــذارد و از کنارشــان می گذرد .اما
گذشــته از این ها ،فیلمساز به درستی دســت روی یکی از
اسیب زاترین مشکالت جامعه ایران گذاشته .اینکه برای
تغییر سبک زندگی ،بچه های نســل جدید حاضرند دست
به هر کاری بزنند تا شــبیه شــخصیت های ماهــواره ای یا
ادم مشهورهای پولدار شــوند .از ان بدتر اینکه نسل پدر و
مادرها چنان با این رویکرد بچه ها مخالفند که وجودشان را
نفی می کنند .فیلمساز اتفاقا همین نادید ه گرفتن مشکالت
را به نقد می کشــد .مشــکل در اینجا فقط فقــر اقتصادی
نیســت ،بلکه نســل جدید جامعه ایران بــا پیام هایی انبوه
از رســانه های مختلف مواجه اســت که در جریان زندگی
نمی تواند منابع محدود خود را با خواسته های فزاینده شان
هماهنگکنند.
-3رقیه توکلی در فیلم «مادری» از دغدغه های زنانه
می گوید .اینکه زنان امروز چگونه با عشق ،نارفیقی ،فرزند،
حرفه و زندگی خود کنار می ایند و وقتی با مشکالت مواجه
می شوند چگونه ان را حل می کنند .فیلم در بستری عاشقانه
می گذرد که البته فیلمساز تاکید دارد نام ان را مادری بگذارد.
چون شــخصیت ها مراقب هم هســتند ،امــا نمی توانند با
تعارض های زندگی کنار بیایند .در واقع فیلمساز می خواهد
این جامع ه اســت ،خنده مان نمی گیرد .خوب یا بد بودن و
عکس العمل های شخصیت ها در این فیلم را می پذیریم و
به همین خاطر جزو معدود فیلم های اجتماعی قابل دیدن
امسال است.
-5باید لقب ترسناک ترین فیلم جشنواره امسال را به
«سد معبرِ» محسن قرایی داد؛ چون بیش از سایر فیلم ها
مخاطب را با واقعیت به مراتب تلــخ و قابل لمس تر مواجه
می کند .سعید روستایی در فیلمنامه اش روند اتفاق های تلخ
برای شخصیت ها را به نمایش می گذارد ،اما تاکید می کند
که همه این نشانه ها الزاما به معنی اصالح شخصیت های
جامعه نیست .بد بودن شخصیت ها مال امروز و دیروز نیست
که ناگهان به خوبی تبدیل شود .موقعیت های بد باعث شده
تا بی رحمی و خودخواهی در رفتارهای شــخصیت اصلی
فیلم رسوب کند .بخش مهمی از فاجعه بعد از اتمام فیلم در
ذهن مخاطب شکل می گیرد .انجا که در زندگی واقعی اش
شبیه شــخصیت اول فیلم زیاد می بیند .اتفاقا این فیلم با
تمام تلخی اش بسیار راهگشاست و می تواند به این پرسش
پاسخ دهد که چرا به رغم تمام شعارها و تالش ها همچنان
جامعه ایــران با معضــات اخالقی پیچیده ای دســت به
گریبان اســت .ممکن اســت تمام این تلخی ها به مذاق
گیشه خوش نیاید ،ولی ســینمای اجتماعی ایران حالش
خوب نیست؛ چون حال اجتماع خراب است و اینجاست که
در دل تاریکی با تلخی ســوزن نوری می تاباند ،شاید کسی
نظرش جلب شود.
سبک زندگی باالدستی می پردازد .اینکه چقدر ارزش های
مثلث | شماره 346
«داگ ویل» فونته ریه ،انتقام می گیــرد از همان هایی که
ن حرف ها باز
حال خوب شــان را بد کرده اند .البته با همه ای
هممعلومنیستقصهفیلمکجااتفاقمی افتدوشخصیت ها
در عین حال که در خیابان های تهران با هم دعوا می کنند،
ولی فیلمساز همچنان دنیای خودش را ساخته و فقط سعی
می کند ِ
لذت انتقام یک دختر بی پناه را به بیننده منتقل کند.
البته لذت انتقام در صحنه پایانی فیلم داگ ویل با این فیلم
قابل مقایسه نیست.
-2علیرضا داوودنژاد هم با همکاری کامپوزیا پرتوی
ِ
«فــراری» را پیش می برد و به پدیده شــیفتگی نســبت به
ل در زندگی زنان مدرن و فعال در جامعه
به سختی ایجاد تعاد
اشاره کند.
-4ولی شــاید یکی از مهمترین فیلم های اجتماعی
امســال «بدون تاریخ ،بدون امضا»ی وحید جلیلوند باشد
که نشــان داد فیلم اولــش را تصادفی نســاخته و جامعه و
مردم ایــران را خوب می شناســد .با وجود تمــام نقدهای
منصفانــه و غیرمنصفانه به فیلم ،ولی بــدون تاریخ ،بدون
امضــای جلیلوند به درســتی می تواند بــه واقعیت نزدیک
شود .برعکس فیلم هایی مثل نگار و قاتل اهلی کیمیایی.
قصه با تمــام تلخی اش ،روزنــه ای از امیــد دارد؛ قهرمان
فیلم هم خوب مطلق نیست و ما از اینکه جزو نادر ادم های
فرهنگ
به نظر می رســد ســینمای ایران مشــکل مشابهی با
صنف کفاشــان دارد .اگر پای درد دل کفاش ها بنشــینید
همه از کپی کاری می نالند .در سینمای ایران نیز فیلم های
به اصطالح اجتماعــی ،یا ادای داســتان های فرهادی را
در می اورند یا ناامیدی شیرین ابد و یک روز سعید روستایی
را بازتولید می کنند .هرچند که این تقلید گیشــه را کم فروغ
می کند ،ولی نشان از دامنه دار بودن اسیب های اجتماعی
در جامعه ایران هم هســت .با تمام محافظه کاری اعمال
شده در انتخاب فیلم های سینمای ایران ،جشنواره سی و
پنجم یک مشکل بزرگ داشــت؛ انگار میهمانان جشنواره
امسال در یک ازمایش روانشناســانه شرکت کردند که قرار
اســت تاثیر فیلم های تلخ اجتماعی بر روان انها سنجیده
شود .ملودرام های تلخ اجتماعی هم خوب است و هم بد؛ بد
از این نظر که مخاطب عام را فراری می دهد و خوب ،چون
تا حدی نبض جامعه ایران را نشان می دهد( .هرچند که در
برخی تجربه ها بسیار هم سطحی است).
این طور کــه پرویــز اجاللــی در کتــاب «دگرگونی
اجتماعی و فیلم های ســینمایی در ایران» می نویســد بعد
از کودتای مرداد 32به رغم تغییر بسیار در عرصه شعر ،در
سینما نســبت فیلمهای کمدی از همه بیشتر میشود .در
این فیلمها تضادها همه به شیوه مســالمتامیز حل شده
و دیدگاه انها خوشــبینانه مثبت و کمدی است که میتوان
اینگونه تحلیل کرد که در واقع ســینما بعــد از کودتا نقش
ارامبخشی داشته است.
اما به نظــر می رســد در جامعه امروز ایران ســینمای
اجتماعی مدام در حال هشدار است .از اینکه دروغ فراگیر
شده تا اینکه جلوه های مصرف زدگی و شی وارگی در زندگی
ما دارد بیشــتر و بیشــتر می شــود .البته یکی از مهمترین
تفاوت های اساسی روانشناسی با جامعه شناسی و ارتباطات
در شیوه و موضوع پژوهش این است که برای پژوهش های
روانشناســی می توان محیطی ازمایشــگاهی فراهم کرد،
ولی متغیرهای تاثیرگذار در رفتارهــای اجتماعی ادم ها را
نمی توان به کنترل دراورد .اینجاســت که در عالم رســانه
نمی توان به این راحتی ها گفت کــه مثال مردم فالن فیلم
خشونت امیزرادیدندودستبهفالنعملخشنزدند؛یعنی
همان طور که فیلم های کمدی بعد از کودتا از غم مردم کم
نکرد ،فیلم های تلخ نیز الزاما به غم جامعه اضافه نمی کند.
هرچند که جای کســانی چــون فرمــان ارا و عیاری
خالی بــود و جشــنواره هــم در انتخــاب فیلم هــا و هم در
داوری ها با انتقادهای بسیار زیادی مواجه شد ،ولی همین
تعداد فیلــم دارد از جامعه شــهری ایــران می گوید .فارغ
از تمــام نقدهایی که به فیلم های امســال وارد می شــود،
می توان از دریچــه این فیلم ها روی برخی از اســیب های
اجتماعی نور انداخت .به همین خاطر اســت که ســینما را
رسانه می دانیم.
-1نمی توان عصبانیت رامبد جوان و نگار جواهریان
را در فیلــم «نگار» نادیــده گرفت .عصبانیــت از جامعه.
جوان می گوید که دوست داشــته فیلم اکشن بسازد ،ولی
دلخوری در فیلم او از جامعه اطرافش مشهود است .ادم ها
در نگاه نخست شــبیه جمله مصنوعی خود رامبد جوان در
خندوانه «خیییییلی خوبند» هستند ،ولی کمی که می گذرد
چهره تلخ حقیقت خودش را نشان می دهد و عصبانیت گل
می کند.بههمینخاطرفیلمسازانتهایفیلمنگارشبیهفیلم
فرهنگ
69
فرهنگ
نگاهی به فیلم «رگ خواب» ساخته حمید نعمت ال ّله
ترسیم موقعیت شکننده زنی تنها در جامعه ای ملتهب
مختارشکری پور
فیلمساز و منتقد
10
فرهنگ
70
مثلث | شماره 346
حمید نعمت الله در کارنامه اش نشان داده که همانند
اغلب فیلمسازان امروز سینمای ایران دچار تکرار مستمر،
کپی کاری از کارهای دیگران یا مغبون و مقهور رویکردهای
غالب در ســینمای امروز ایران نیســت و دارد مسیر خود را
می رود هرچند که ممکن است شباهت های اجتناب ناپذیر
و ناخواســته ای میان کارهای او و دیگــران نیز هم بتوان
پیدا کرد که شاید به فضا و موقعیت زمانی و مکانی مشترک
این فیلم ها برگردد .با وجود این ،هنوز صاحب سبک نشده
اســت اما ردپای درونمایــه و تمی مشــترک در کارهای او
مشاهده می شود که مرتبط با سازوکارهای اجرایی به نسبت
متمایز و مناسب موضوع و سوژه ای است که درکارگردانی
و روایت پردازی و زیبایی شناســی تصویر بــه کار می گیرد.
او بــا ایجاد تنــوع در مضمون پــردازی و انتخاب ســوژه و
فضاسازی های متناســب ،نه تنها توانســته ارتباط خود با
طیف های مختلف مخاطبان را حفظ کند بلکه این ارتباط
را توســعه و امتداد نیز داده اســت .اهتمام ودقت ویژه به
موسیقی ایرانی و به کارگیری تصانیف هم عنصر الینفکی
در کارهای او شده است ،هرچند تصانیف ممکن است وجه
کارکرد و منطق دراماتیک هم پیدا نکنند اما به عنوان یک
الترناتیو تقویت کننده بار عاطفی فیلم ،فضاساز و متناسب
با موضوع درکارهای او ته نشــین شده و عدم تعادلی ایجاد
نکرده و بیرون نزده اســت .نمونــه اش در همین فیلم که
تصانیف می تواننــد بیانگر درونیات مینــا و درواقع صدای
درونی او باشند .تازه از بهترین ها ی موسیقی در اهنگسازی
و خوانندگی هم بهر ه برده است که منظورم همکاری چند باره
و مستمرش با سهراب پور ناظری و همایون شجریان است
که اتفاق مبارکی اســت.فیلم «رگ خواب» ،ترسیم کننده
موقعیت شــکننده و ویرانگــر زنی تنها ،مظلــوم ،مهجور،
دست وپا چلفتی ،شکننده و داســتان ویرانی و اضمحالل
پله به پله اوست .او که راه عشــق را برمی گزیند اما در این
وادی صدمه می بیند اما در نهایت ققنوس وار – و البته بسان
تجربه شکست خورده قبلی اش -درصدد برامدن از خاکستر
خود و ترمیم موقعیت تخریب شده و مضمحل خود است.
همین رویکرد فیلمساز در پایان بندی است که این فیلم را
متمایز کرده و باعث شده از انگ ســیاه نمایی تبرئه شود و
گمان می رود که نویسنده و فیلمساز درصدد اسیب شناسی
در این حوزه هستند.
رگ خواب ،داســتانی گیرا و پرمایــه از لحاظ رخداد
دارد که خیلی روان ،سرراســت و یکدست روایت می شود
و ازاین رو مخاطب را دچــار ابهام و ســردرگمی نمی کند و
پراکنده گویی و روایــت موازی درهم ریختــه معمول این
روزها را نــدارد که البته تــا حدودی منوط بــه خطی بودن
ان هم هست ،اما انتخاب این شیوه روایت به جا و مناسب
بوده است .به خصوص نریشن مینا که به عنوان یک راوی
دانای کل بارروایی فیلم را خیلی تقویت کرده و عالوه بر این
ترسیم کننده روابط پدر و فرزندی و بحران های موجود در
این زمینه هم هست .با این وجود ،افراط ها و انحرافاتی در
چگونگی و منطق رخ دادن رویدادها دیده می شود که کمتر
ما به ازای واقعی دارند یا غیر منطقی به نظر می رسند و به نظر
می رسد که نویسنده برای پیشبرد درام و داستان متوسل به
انها شده است اما چون ماهیت سینما و در کل درام با زندگی
واقعی تمایز ها و تفاوت های زیادی دارد؛ به همین خاطر
این قبیل مسائل لطمه چندانی به فیلم نمی زنند و بسته به
تحلیل شخصیت ها وداستان قابل توجیه اند.
«رگ خواب» کارگردانی خوبی هم دارد و در مقاطعی
هم عالی اســت؛ مثل صحنه تصــادف مینــا در بزرگراه و
صحنه های درگیری در رســتوران .بــازی «لیال حاتمی»
در نقــش «مینــا» نقطه عطف اصلــی فیلم اســت وتمام
بــار عاطفی فیلــم را بردوش می کشــد .حاتمی بســته به
هنرذاتی و البته پیشــینه ،بینش و دانــش بازیگری اش و
همچنین فیزیک متناســبش با هویت مینا توانســته است
تنهایی هــا ،تردیدهــا ،دلهره ها ،دســت وپــا چلفتی ها،
مظلومیــت ،معصومیــت ،ویرانی و بیچارگــی و همچنین
ذهنیت پیچیده حساس و عاطفی و شکننده مینا را عینیت
ببخشــد .لیال حاتمی با این بــازی به خوبــی و هنرمندانه
ازعهده تصویر کــردن موقعیت شــکننده زن در جامعه ای
ملتهب برامده است .بااینکه شــخصیت پردازی و تحلیل
نقش و تعامل ها با کارگردان و بازیگر مقابل بی تاثیر نیست
اما اجرای ذهنیت نویسنده وکارگردان در اینجا به شدت به
توانایی شــگفت و تجربه لیال حاتمی متکی است .ناگفته
نماند که کوروش تهامــی نیزبه خوبی الیه هــای پیچیده
شخصیتی ،فراز و نشــیب ها و چند رنگی و از ان رو به این
روشــدن شــخصیت کامران حصیبی را عینیت بخشیده و
این تحول اهســته در بازی او به شــکل درســتی درامده و
می توان گفت یکی از بهترین بازی هایــش را در این فیلم
کرده است.
از اینکه بگذریم ،رگ خواب از لحاظ بصری هم رنگ و
لعاب خاص خود را دارد و با تصاویر شارپی که در نتیجه بازی
رنگ و نور شکل گرفته اند مواجه می شویم .تنوع رنگ های
گرم و ســرد ،بســته به اتفاقات حول وحوش شخصیت ها
و مقاطع گوناگون فیلم و فضا و مــکان وقوع رویدادها ،از
دیگر نقاط عطف این فیلم است .جدای از این ،کارگردانی
صحنه های شلوغ رستوران کارپرمشقت و البته هزینه بری
است که نعمت الله این مشقت را بر خود و گروهش هموار
کرده است.
در پایان باید این نکته را ذکر کرد که همه انچه گفته
شــد دلیل بر ان نیســت که نعمت الله با ایــن کار به ابتکار
و خالقیتی ویژه و متفــاوت در حوزه زیبایی شناســی زبان
و هنرسینما از جمله روایت و فرم رســیده است بلکه با این
کار نشان داده که کارش را بلد اســت و تجربه موفقی را در
روایت پردازی ،کارگردانی و فضاسازی پشت سر گذاشته و
به طور قطع اغلب مخاطبان را نیز با توجه به قصه پرسوز و
گداز مینا همراه خود می کند.
نبرد گالدیاتورها
ورزش
جنگکی روشوبرانکوواردفازتازه ایشدهاست.حاالهوادارانپرسپولیسعلیه
سرمربیتیم ملیشده اند.کی روشهفتهگذشتهدرطولکمترازیکساعتمحبوبیت
چند ساله خود نزد هواداران میلیونی پرسپولیس را از بین برد تا کار برای او و فدراسیون
فوتبالسخت ترشود.انجاکهپرسپولیسی هاحاالاطمینانحاصلکرده اندکهسرمربی
پرتغالی تیم ملی قصد داشته یک روز قبل از بازی بزرگ لیگ تیم انها را به هم بریزد
کرواسی-پرتغال
تی
تر
یک
برانکوبه دنبالنشستنروینیمکتتیمملیاست
1
هیچ چیز نمی توانســت به اندازه حرف های بی موقع
کی روش پرسپولیس را برای کســب پیروزی در بازی برابر
تراکتورســازی مصمم کند .او در اســتانه دیدار حســاس
پرسپولیس برابر تراکتورسازی به خیال اینکه می تواند جنگ
روانی سختی علیه برانکو راه بیندازد تاکید کرد که بازیکنان
پرســپولیس به تیم ملی دعوت نخواهند شــد ؛ اظهارنظر
بی موقعــی که باعــث شــد پرسپولیســی ها و به خصوص
ملی پوشــانش بیش از هــر زمان دیگری ضرورت کســب
پیروزی را احساس کنند.
ورزش
72
مثلث | شماره 346
شوک به سبک کی روش
یک روز قبل از دیدار پرســپولیس برابر تراکتورسازی
این کی روش بود که در نشســت خبری اش حرف هایی را
به زبان اورد که باعث شــد شــرایط این بازی تغییر کند .او
حرف هایش را اینگونه اغاز کــرد« :همان طور که اطالع
دارید ،در روزهای اخیر جلساتی را با اقای مهدی تاج برگزار
کردیم و امروز هم اخرین جلسه برگزار شد .من در جایگاهی
نیستم که بخواهم در مورد جزئیات این جلسه صحبت کنم.
تنها می توانم بگویم که جلسه بسیار خوبی بود و در خصوص
جایگاه خودمان از اردوی امارت تــا االن صحبت کردیم.
در نهایت از جلســه اخر تا االن با تــاج ،تغییرات عمده ای
نداشتیم و همان طور که گفتم برنامه اماده سازی ما محدود
انجام می گیرد».
او سپس به افرادی که شرایط خاصی برای تیم ملی
به وجود اوردند ،اشــاره کرد و تاکید کرد که ایــن افراد در
اینده مسئول هستند«.باید بگویم که این قوانین محدود
تنها نباید برای تیم ملی به مورد اجرا دراید و برای باشگاه ها
هم باید اجرا شــود .برای تیم هایی کــه در لیگ قهرمانان
اســیا حضور دارند ،نباید لیگ تعطیل شــود .خواهیم دید
که تبعیت از قوانیــن فیفا عواقب خواهد داشــت .تبعیت
از قوانین فیفا یک ســری افراد را خوشــحال خواهد کرد.
باتوجه به عواقبی که به ان اشــاره کــردم ،افرادی که این
شــرایط را برای تیم ملی به وجود اوردند ،در اینده مســئول
خواهند بود».
اما کــی روش ناگهان ســمت و ســوی حرف هایش
را عوض کرد و پرسپولیســی ها را نشــانه گرفت« :دوباره
می خواهم تاکید کنم این برنامه ای نبود که من برنامه ریزی
کرده و به ان اعتقاد داشتم .باز هم تاکید می کنم تبعیت از
قوانین عواقبــی برای کادر تیم ملی خواهد داشــت .برای
تعــدادی از بازیکنان هم ایــن عواقب وجــود دارد ،چون
باتوجه به این برنامه ها ،یک سری از بازیکنان نمی توانند به
تیم ملی دعوت شوند».
انتقاد دوباره کی روش از برانکو اما تندتر هم شد .وی
در پاسخ به این سوال که شما باتوجه به اینکه پیش از این
سخت نگران تیم ملی بودید ،اردوهای بلندمدتی را برگزار
می کردید ،در حال حاضر قصد دارید همه اردوهای تیم ملی
را لغو و سه روز قبل از مسابقه نفرات خود را مشخص کنید،
گفت« :شما نظر واقعی من را در این باره می دانید و دیده اید
در چند سال اخیر چگونه کار کردم .در واقع عملکرد من در
فوتبال ایران مشخص اســت .من مطمئنم برنامه ای که
در حال حاضر مجبوریم برای تیم ملــی درنظر بگیریم ان
برنامه ای است که من پیش از این طراحی کردم .در ایران
افرادی وجود دارند که در مورد برنامه های تیم ملی در کشور
خودشان طور دیگری حرف می زنند ،اما در اینجا نظرشان
اقای کی روش! شهامت داشته باش
و برو
سرمربی تیم ملی به دنبال غرامت است
محافظه کاری فدراسیون فوتبال
حاال باتوجه به اتفاقات اخیر کامال روشــن است که
کارلوس کی روش و برانکو ایوانکوویچ دیگر مانند گذشته
رابطه دوستانه ای ندارند؛ ان روزهایی که برانکو به تمرین
تیم ملی می رفت و خوشــحال و خندان با کی روش عکس
یادگاری می گرفت و کی روش به دوســتی اش با سرمربی
کروات افتخار می کرد ،به دســت فراموشی سپرده شده و
حاال کار به جایی رسیده که ترکش های درگیری لفظی این
دو مربی به بازیکنان پرسپولیس خورده است.
همه چیز از اردوی امارات تیم ملی اغاز شد؛ اردویی
که ســراغاز حاشــیه های جدید برای تیم ملی فوتبال بود
و خیلی زود واکنش های رســانه ای کــی روش و برانکو به
شــروع جنگ دو مربی موفق خارجی فوتبــال ایران تبدیل
شــد؛ با همه این حرف ها مهدی تاج و همراهانش ســعی
دارند موضوع اختالف شــدید میان کــی روش و برانکو را
عادی جلوه دهنــد .تاج می گویــد« :از همه ظرفیت های
باشــگاه ها برای صعود به جام جهانی اســتفاده می کنیم.
چرا که پرســپولیس با میلیون ها هوادار ،همیشــه حامی
تیم ملی فوتبال بوده اســت .همچنیــن پیگیری می کنیم
که برنامه های قبلی تیم ملــی در دور دوم همانند دور اول
باشد و اردوها و مسابقات دوستانه ای را نیز در نظر خواهیم
داشت».
اما چالش میان برانکو ایوانکوویچ و کارلوس کی روش
به عنوان ســرمربیان پرســپولیس و تیم ملی باعث شده تا
اهالی فوتبال نگران اینده این اختالف نظر شوند ؛ مساله ای
که با عث شده تا وزارت ورزش نیز در این باره واکنش نشان
دهد .مسعود سلطانی فر در این باره گفته است « :دوستان
خودشان در فدراسیون فوتبال در این خصوص در جلسات
هستند و قرار است این موضوع را فدراسیون فوتبال حل و
فصل کند .امیدواریم با تدابیر ریاست فدراسیون فوتبال و
مدیر باشگاه پرسپولیس این مساله به زودی حل می شود».
این اظهــارات در حالــی مطرح می شــود که جنگ
کی روش و برانکو وارد فاز تازه ای شده است .حاال هواداران
پرسپولیس علیه سرمربی تیم ملی شده اند .کی روش هفته
گذشته در طول کمتر از یک ساعت محبوبیت چند ساله خود
نزد هواداران میلیونی پرسپولیس را از بین برد تا کار برای او
و فدراسیون فوتبال سخت تر شود .انجا که پرسپولیسی ها
حاال اطمینان حاصل کرده اند که سرمربی پرتغالی تیم ملی
قصد داشــته یک روز قبل از بازی بزرگ لیگ تیم انها را به
هم بریزد.
چالــش میــان برانکــو ایوانکوویــچ و
کارلوس کی روش به عنوان ســرمربیان
پرسپولیس و تیم ملی باعث شده تا اهالی
فوتبــال نگران اینــده ایــن اختالف نظر
شــوند .ایا نمی تــوان پایانی بــرای این
ماجرا متصور بود؟
مثلث | شماره 346
پرتغالــی برابر مرد کــروات ان هم ۲۴ســاعت بعــد از ان
طو نشــان کشــیدن جنجالی علیه برانکــو و تیمش رقم
خ
خورد .انجا که ملی پوشان پرسپولیس با سه گل به کی روش
پاسخ دادند.
کارلوس کــی روش مدعی شــد که دیگــر بازیکنان
پرســپولیس را بــه تیم ملی دعــوت نمی کند چــرا که وزن
انها 3کیلو باالتر از حد اســتاندارد اســت و انها نمی توانند
در فاصله 72ســاعت مانده بــه بازی های رســمی خود را
اماده حضور در میادین کنند .شــاید کی روش با ایراد این
صحبت ها قصد داشت شــب قبل از بازی با تراکتورسازی
جو اردوی پرسپولیس را متشــنج کند اما انچه مسلم است
او پس از پایان بازی شــاگردان برانکو برابر تیم قلعه نویی
احتماال از حرف هایش پشــیمان شــد چراکه هر ســه گل
پرســپولیس را بازیکنان ملی پوش این تیم به ثمر رساندند
و البته سایر ملی پوشان حاضر هم روز فوق العاده ای پشت
سر گذاشــتند ؛ از ســروش رفیعی گرفته که با دوپاس گل
بهترین بازیکن تیمش بود تا ســیدجالل حسینی و محمد
انصاری که روز موفقی مقابل خط اتش تراکتورسازی پشت
سر گذاشتند.
به نظر می رسد کی روش در اولین حمله خود به برانکو
چندان توفیقی حاصل نکرده چرا کــه نمایش فوق العاده
ملی پوشــان پرســپولیس هم اختالف این تیم با تیم های
تعقیب کننــده در صدر جــدول را بیشــتر کــرد و هم حاال
حرف های سرمربی تیم ملی مسئولیت ایجاد کرده و او باید
روی حرف خود بایســتد و اماده ترین بازیکنان حال حاضر
فوتبال ایران را به تیمش دعوت نکند.
برانکو بعد از برد بزرگ برابر تراکتورســازی در نشست
خبری حاضر شد تا پاســخگوی سواالت خبرنگاران باشد.
در این میان جالب ترین سوال اما از برانکو درباره اختالف
او با کی روش و البته صحبت های عجیب سرمربی تیم ملی
در فاصله کمتر از 24ساعت تا شروع این بازی حساس بود.
سرمربی پرسپولیس در پاسخ به ســوالی در این باره
برخورد خویشــتندارانه ای داشــت .برانکو که از کسب برد
بزرگ تیمش خوشحال بود ،در این باره گفت« :نمی خواهم
درباره این چیزهــا حرف بزنم .می خواهــم از این برد لذت
ببریم .مــا و هواداران مان بــا هم شــادی می کنیم چون
روز ورزشی بسیار خوبی داشــتیم .این برد برای ما 4امتیاز
داشــت .اگر امتیازهــا در پایــان فصل یکی باشــد ،بازی
ف ما کسب بیشترین امتیاز و
رودررو حساب می شــود .هد
قهرمانی است».
برانکو حاال با این بــرد که به نظر می رســد قهرمانی
پرســپولیس را قطعــی کرده ،بــا خیالی اســوده تر لیگ را
ادامه خواهد داد و البته که عدم واکنش او به صحبت های
کی روش طعم شیرین این برد بزرگ را برای هواداران این
تیم شیرین تر خواهد کرد.
اما پیشکســوتان پرســپولیس این روزها به شــدت
از برانکــو و تیمش حمایــت می کنند .پس از بــرد پرگل و
شیرین پرسپولیسی ها در دیدار برابر تراکتورسازی مهدی
مهدوی کیا ،علی کریمی و کریم باقری با انتشار پستی در
صفحات اجتماعی خود نسبت به کسب سه امتیاز این بازی
و البته صحبت های کی روش واکنش نشان دادند.
پیام های تبریک مهدوی کیــا ،باقری و کریمی پس
از حرف های کی روش و به هــواداری از برانکو و بازیکنان
ملی پوش پرسپولیس ،کنایه های جالبی بود که در راستای
حمایت های پیشکسوتان این تیم مطرح شد.
پس از چاق خوانده شــدن بازیکنــان ملی پوش تیم
پرســپولیس توســط کی روش ،هواداران و پیشکسوتان
پرسپولیســی حول این مطلب بــه صحبــت می پردازند و
کنایه های خود را در این رابطه مطرح می کنند.
ورزش
چیز دیگری است .در واقع انها در اینجا یک برنامه دیگری را
قبول دارند و در کشور خودشان یک برنامه متفاوت دیگری
را ،ما در حال حاضر تــاش می کنیم بهتریــن عملکرد را
داشته باشیم و طوری عمل کنیم که مردم خوشحال باشند
اما به مسئوالن سازمان لیگ و فدراسیون توصیه می کن م در
برنامه های اینده شان حتما این مساله را رعایت کنند که به
خاطر چهار باشگاه لیگ را تعطیل نکنند چرا که 12باشگاه
دیگر هم وجود دارد».
اما این همه ماجرا نبود .او ناگهان بازی را به هم زد و
تاکید کرد که نمی تواند بازیکنان پرســپولیس را به اردوی
تیم ملی دعوت کند« .در واقع پرسپولیس تیم بزرگی است و
من برای این باشگاه بزرگ احترام زیادی قائلم ،رنگ لباس
پرسپولیس رنگ لباس منچستر است و من این رنگ را خیلی
دوســت دارم .من به این دلیل نمی خواهم از پرسپولیس
بازیکنی به تیم ملی دعوت کنم که انها سه کیلو اضافه وزن
دارند و در حد استاندارد نیستند ،شما فرض کنید ما بخواهیم
در بازی با قطر از نفراتی اســتفاده کنیم که سه کیلو اضافه
وزن دارند .ان وقت چه خواهد شد؟! االن می خواهم حرف
جدی بزنم؛ من از ســرمربی پرسپولیس شــنیدم بازیکنان
این تیم در واقع زیــاد غذا می خورند و در این شــرایط انها
نمی توانند به تیم ملی کمک کنند».
او به این اظهارنظر جنجالی هم بســنده نکرد و بیش
از گذشته سعی کرد برانکو را مقصر دعوت نشدن بازیکنان
پرسپولیس معرفی کند« .شــما بازیکنان را که وزن زیادی
دارنــد و حرفــه ای نیســتند می توانید به تیم ملــی دعوت
کنید؟ این فقط نظر من نیســت .من خیلی برای بازیکنان
پرسپولیس احترام قائلم اما متاسفانه مربی این تیم به من
درس داد که بازیکنان پرســپولیس حرفه ای نبوده و چاق
هســتند ،باتوجه به این شــرایط نمی توانم انهــا را دعوت
کنم».
کی روش در حالی ایــن اظهارات را مطــرح کرد که
مدعی شــد هواداران پرســپولیس علیــه او موضع گیری
نخواهند کرد «.هواداران علیه کسی خواهند شد که شرایط
بازیکنان این تیم را مساعد نمی دانست .من هیچ وقت به
بازیکنان توهین نکرده ام و برای انها احترام قائلم .انها در
تیم ملی و پرسپولیس بهترین عملکرد را داشته و بازیکنان
بسیار مثمرثمری بوده اند ،اما مربی انها نظر دیگری دارد».
کارلوس کــی روش همچنیــن ترجیــح داد انتقاد از
برانکو و جدال با او را در رســانه ها پررنگ تر کند .سرمربی
تیم ملی در پاسخ به این ســوال که چرا با برانکو جلسه ای
برای حل اختالفات برگزار نمی کند ،پاسخ داد« :من فقط
در مورد فرگوسن و کنته صحبت می کنم .اگر انها بخواهند
با من صحبت کنند من اماده ام که با انها جلســه ای داشته
باشــم ولی با مربیانی که اول با رسانه ها صحبت می کنند و
بعد می خواهند با من مواجه شوند کاری ندارم .من فقط با
مربیانی که در سطح خودم باشند صحبت می کنم».
اما برانکو یــک روز بعد از این حرف ها ســاعاتی قبل
از دیــدار تیمش برابر تراکتورســازی بازیکنــان ملی پوش
تیمش را جمع کرد و به انها روحیه داد .برانکو ایوانکوویچ
در صحبتی با بازیکنان ملی پوش تیمش به انها اعالم کرد
در صورت تداوم درخشش هیچ کس نمی تواند از جلوی نام
انها عبور کند و مسلما تمام مربیان دنیا به دنبال بهترین ها
برای پیــش بردن ایــده خود هســتند و در صــورت تداوم
درخشش شان جای نگرانی برای انها وجود نخواهد داشت.
بعد از این حرف ها بود که اولین شکســت ســرمربی
دربی فردا دیدنی است
تغییر دو نفر استقالل را از بحران
خارج کرد
جنگ قدرت در زمین ما
تاریخی که برای فوتبال ایران
تکرار می شود
73
ورزش
تاریخی که برای فوتبال ایران تکرار می شود
جنگ قدرت در زمین ما
مهدی ربوشه
دبیر ورزش مثلث
ورزش
74
مثلث | شماره 346
2
معموال بــرای نوشــتن از بداخالقی ها کار ســختی
نداریم .به خصوص وقتی این بداخالقی هر روز و هر هفته
تکرار می شود و بنای ان نیست که برابر این بداخالقی ها
بایستیم و یک بار برای همیشه تکلیف مان را با ان روشن
کنیم .هفته گذشــته دعوای کی روش و برانکو به بدترین
شکل ممکن ادامه پیدا کرد .رفتار زشت سرمربی تیم ملی
و ســکوت زشــت تر مســئوالن فدراســیون فوتبال .چیز
دیگری به ذهنم نمی رسد .چرا یک مربی خارجی که تا به
حال از رســانه ها و مردم ما کمتر از گل نشنیده به خودش
اجازه بدهد کــه هر طور دلــش می خواهد برخــورد کند و
هیچ مرجعی هم خود را مســئول رفتــار عجیب این مربی
نداند .محافظه کاری فدراســیون فوتبال تا چه زمانی قرار
اســت ادامه یابد؟ امروز اگر کارلوس کی روش به خودش
اجازه می دهــد دعوای شــخصی اش را بر ســر بازیکنان
پرســپولیس اوار کند و طلبکارانه با همه ما ســخن بگوید
مســبب اصلی اش قطعا همان مدیرانی هستند که صرفا
بــه دلیــل بهره برداری های مختلــف از مســاله صعود به
جام جهانی قصد دارنــد این مربی بداخــاق را در فوتبال
ایران نگــه دارند .مربــی که هرگــز نپذیرفته کــه باید در
حیطه اختیارات سرمربی تیم ملی رفتار کند نه کمی کمتر
و نه ذره ای بیشــتر .علی کفاشــیان و شــیوه مدیریتی او
که دو دوره متوالــی بر فوتبال ایران حاکم بــود امروز باید
پاسخگو باشــد .جالب اســت که این روزها وقتی در مورد
رفتار کــی روش از او می پرســند توپ را بــه زمین مهدی
تاج می اندازد .او در تمام این ســال ها طــوری با کارلوس
کی روش برخورد کرده کــه امروز تبعات زننده این شــیوه
مدیریتی را می بینیم .رفتاری که بیشــتر به یک شــوخی
شــباهت داشــت تا مدیریت .ســنگ بنا را علی کفاشیان
گذاشــت وقتی دید که کی روش به طور مرتب پا از حیطه
اختیاراتش فراتر می گــذارد اما خندید .ســنگ بنای این
سازه ویران را هم او گذاشت که هرگز بزرگ تر از کی روش
نبود و حتی به زعم خیلی ها بزرگ تــر از مربیان کوچک تر
از کــی روش هم نبود .امــا او امروز هســت .همچنان که
کی روش هست و عصبانی تر از گذشته به ما و مردمی که
پایش ایستادیم و به او افتخار کردیم چنگ و دندان نشان
می دهد و برای بردن مان به جام جهانی روسیه خروار خروار
منت به ســرمان می گذارد .این به هم ریختگی که امروز
باعث شــده تا کی روش به جان محبوبیت خودش بیفتد و
خواسته یا ناخواسته بنای ناســازگاری بگذارد به طور حتم
محصول مدیریتی اســت که علی کفاشیان و همراهانش
در فدراسیون فوتبال ســال ها بر فوتبال کشورمان اعمال
کردند بی انکه با تذکر یا توبیخی از سوی مقامات باالدستی
قرار بگیرند .شــاید این از بدشانسی ما دوستداران فوتبال
بود که مدیری را باالی ســر فوتبال دیدیم که هرگز در حد
و اندازه های مدیریت این فدراســیون نبــود اما در فاصله
لجبازی و اصرار دولت احمدی نژاد برای تصاحب فوتبال
بر مسند ریاست نشست و تا سال ها فوتبال را ریشخند کرد
و دست اخر وقتی فدراسیون را تحویل رئیس بعدی داد که
تقریبا شباهت هایی میان جنس مدیریتی خود و مهدی تاج
یافته بود .بنابراین با خیال راحت به نفر چندم فدراســیون
فوتبال تبدیل شد .حاال مهدی تاج وارث مدیریتی است که
خیلی ها اعتقاد دارند تنها یک جابه جایی ساده فیزیکی در
ان رخ داده و تحولی اساسی در نگرش مدیریت فدراسیون
فوتبال دیده نمی شــود .فدراســیونی که رئیس ســازمان
اقتصــادی اش بیقــرار قهرمانی پرســپولیس می شــود و
دبیرکل ان در واکنش به اشتباهاتش سنگ توجیه به سمت
رســانه ها پرت می کند و خود اقای رئیس کــه مدام وعده
می دهد ؛ وعده ای که سال ها از زبان کفاشیان شنیدیم اما
هرگز نتوانســت کی روش را مهار کند .تاج نیز قطعا چنین
نخواهد کرد .او اساسا محافظه کارتر از این حرف ها ست
اما این محافظه کاری دیگر به دردش نمی خورد .امروز نه
تنها پرسپولیسی ها بلکه بخش عظیمی از مردم کشورمان
معتقدند کی روش با رفتاری زشت و البته موضعی زورگویانه
درباره رویای رســیدن تیم ملی به جام جهانی با انها سخن
می گوید .امروز شبکه های اجتماعی رفتارهای قلدرمابانه
اقای کارلــوس را برنمی تابند .حتی بخشــی از هواداران
اســتقالل که به طور طبیعــی نباید به برانکــو ایوانکوویچ
عالقه مند باشــند ایــن مربــی را ارام و منطقــی می دانند
و در ســوی مقابل بــا بی حوصلگی نســبت بــه رفتارهای
کی روش می نگرند .مربیان و پیشکســوتان فوتبال ایران
که تعداد انها کم نیست امروز از پرخاشگری های کی روش
خســته شــده اند .دیگر تنها علی کریمی نیست که مقابل
ســرمربی تیم ملی ایســتاده و از او انتقاد می کنــد .امروز
صدای اعتراض مهدی مهدوی کیــا و کریم باقری هم به
گوش می رسد و صدای میلیون ها نفر که فریاد می زنند ما
جام جهانی را به قیمت تحقیر شدن مان نمی خواهیم .هر
چند بنده معتقدم نرفتن به جام جهانی خسارت های سختی
را متوجه فوتبال ایران خواهد کرد و نباید به سمت و سوی
چنین نظرات تندی رفت اما مگر می شود در میانه دعوایی
که یک ســر ان کی روش است و یک ســر ان میلیون ها
هوادار پرســپولیس نقشــی محافظه کارانه ایفا کرد .چرا
مهدی تاج که در نشست های خصوصی اش همواره تاکید
می کند که کت ریاست فقط و فقط بر تن خود اوست نه هیچ
فرد دیگری ،توان مهار یک مربی یاغــی را ندارد؟ چرا به
او تذکر جدی نمی دهد؟ چرا بــا اینکه می داند مربی تحت
قرارداد فدراسیون فوتبال هرگز به چارچوب او تن نخواهد
داد همچنان به مصاحبه های تشــریفاتی روی می اورد و
از کنترل اوضاع ســخن می گوید؟ نه .این برف را ســر باز
ایستادن نیست! این نزاع و پرخاشگری از سوی کی روش
تمامی ندارد که اگر قرار بر نقطــه پایان بود خیلی پیش تر
از اینها فدراسیون نشــین ها باید کفایت نشان می دادند.
مســئوالن فدراســیون فوتبال وقت تلف می کنند .شــاید
بهتر است خودشــان درباره این وقت کشی صحبت کنند،
اما انچه روشن است امروز سرمربی تیم ملی به خاطر رفتار
غیرمسئوالنه اش با بازیکنان و ســرمربی پرسپولیس باید
مورد سرزنش و تذکر جدی قرار بگیرد .اتفاقی که این روزها
رســانه ها ان را اغاز کرده اند .دیگر چــه فرقی می کند که
تحلیل های دسته چندمی درباره شدت گرفتن این انتقادها
چیست؟ ایا قرار اســت برانکو جای کی روش را بگیرد؟ ایا
قرار است این دو مربی اشتی کنند تا تیم ملی در ارامش به
جام جهانی صعود کند؟ قرار اســت چــه اتفاقی در فوتبال
ایران رخ بدهد که قبل از ایــن ندیده ایم؟ همه اینها تکرار
است .تاریخ برای فوتبال ایران به طور مرتب در حال تکرار
شدن است .همان طور که علی کفاشیان تا سال های سال
تکرار خواهد شــد و همان طور که جنــگ خارجی ها برای
رسیدن به قدرت بیشتر .ان هم درست وسط زمینی که ما
مدعی اش هستیم و برایش ارزوها داریم.
اقای کی روش! شهامت داشته باش و برو
سرمربی تیم ملی به دنبال غرامت است
بهمن فروتن
3
مربی فوتبال
من به کی روش حق نمی دهم که بــه ما بی احترامی
کند .به او حق نمی دهم که به ما از موضعی باال نگاه کند و
طوری حرف بزند که انگار به عصر برده داری برگشته ایم .به
او حق نمی دهم که بازیکنان پرسپولیس را از اردوی تیم ملی
اخراج کند ،فقط به این دلیل کــه می خواهد در لجاجت با
برانکو برنده میدان باشــد که البته چنین هم نشــد .او بازی
بیرون از زمین را به برانکو باخت .بدجور هم باخت .چون او
تنش را علیه کسی تشدید کرد که صبور و مودب بود .برانکو
در تمام سال هایی که ســرمربی تیم ملی فوتبال ایران بود
هم همین شخصیت را از خود نشان می داد .صبور و مودب
بود و ســعی داشــت به همه احترام بگــذارد .یک جاهایی
هم اشتباهاتی داشت اما شخصیت او ان قدر قابل احترام
است که به خودمان اجازه ندادیم او را فراموش کنیم .او در
سال های اخر سرمربیگری اش در تیم ملی البته ایرادهایی
داشــت اما در همان برهه که رابطه اش با رسانه ها چندان
تعریفی نداشت هم امکان نداشت که خطای اخالقی از او
سر بزند .بنابراین حرمت افراد را حفظ می کرد و هرگز از دایره
ادب خارج نمی شد .چرا او اینگونه است و کی روش اینگونه
نیست؟ بهتر است برای شما مثالی بزنم .کاری که کی روش
با رحمتی کرده را بارها مرور کرده ایم .همین طور می دانیم
که برانکو با رامین رضاییان در همین فصل چگونه برخورد
کرده است .کی روش بهترین دروازه بان فوتبال ایران را طرد
کرد و او را برای همیشه تنبیه کرد و از تیم ملی راند اما برانکو
با رضاییان چه کرد؟ او را تنبیه کرد و بعد برایش پدری کرد.
به او فرصت داد که اشتباهش را جبران کند .اگر کی روش
به جای برانکو بود چه می شــد؟ شــک ندارم که رضاییان
نابود می شد .مثل همه انهایی که کی روش از تیم ملی انها
را راند و هرگــز فرصت جبران نداد .مــن در دعوایی که این
روزها میان این دو مربی خارجی در گرفته اســت قطعا حق
را برانکو می دهم .برانکو مربی اســت قابل احترام .زمانی
که ســرمربی تیم ملی بود تیمش ایرادهایی داشت .او این
ورزش
چه جریانی می خواهد برانکو جانشین کی روش شود؟
احسان احمدیان
روزنامه نگار ورزشی
راه اقای ایوان
4
قبل از اینکه کی روش موضوع اضافه وزن بازیکنان
پرســپولیس را مطرح کند ایــن برانکو بود کــه در انتقاد
از تیم ملی تاکید کــرد بازیکنانــش را از تیم ملی همواره
با اضافه وزن پــس گرفته اســت .اما چــرا وقتی همین
اظهارنظر از زبان کی روش مطرح شــد حلقه فشــار علیه
ســرمربی تیم ملی تنگ تر شــد؟ به نظرم واضح است که
عده ای در میانه دعوای کی روش و برانکو به دنبال منافع
شخصی شان هســتند .اساسا چه کســانی دوست دارند
مرد کروات جایگزین مرد پرتغالی شود؟ شاید برای پاسخ
گفتن به این ســوال کمی زود باشــد اما بد نیســت نقشه
راهی که عده ای برای اقای ایوانکوویچ ترسیم کرده اند
را مرور کنیم .بهتر است همان قدر که به اظهارنظرهای
کی روش حساس شــده ایم به حرف های برانکو نیز دقت
کنیم .حرف هایی که جرقه ای شد تا کی روش را عصبانی
کنــد و در نهایت اعالم کنــد که بازیکنان پرســپولیس را
دیگر به تیم ملــی دعوت نخواهــد کرد« :بــه من گفته
شــده اســت که ایرانی ها دوســت دارند اگر کی روش از
تیم ملی برود من جانشین او شــوم ولی من به این چیزها
فکر نمی کنم .در شــرایط کنونی تمام تمرکز خود را روی
پرسپولیس می گذارم تا قهرمان شویم .اگر در فصل اینده
در پرسپولیس بمانم تمام تالش خود را می کنم تا قهرمان
اسیا شویم».پرسش اما این است که چه کسانی دوست
دارند برانکو جانشــین کی روش شــود؟ ایا انهــا که این
حرف را به برانکو گفته اند ،درست اطالع رسانی کرده اند
یا اینکه این مشــاوران مثل خیلی از مشاوران دیگر تنها
برای خوشایند برانکو حرف می زنند و با همین طناب هم
ممکن اســت او یا فوتبال ایران را ته چاه بفرســتند؟ نظر
اول :هواداران پرسپولیس
برانکو مربی بزرگی اســت ،او هــم در تیم ملی نتایج
خوبی گرفته بود و هم در پرسپولیس عالی کار کرده است.
او همین حاال با اختالف امتیاز از همه لیگ جلوتر اســت
و بسیاری از کارشناسان این تیم را قهرمان بالمنازع لیگ
برتر می دانند که ایــن می تواند برای هواداران تیفوســی
سرخ بهترین امیدواری ها را ایجاد کند .برانکو در دربی ها
هم عالی کار کرده و نتایج بســیار خوبی گرفته اســت ،او
حتی به لیگ قهرمانان اسیا هم امیدوار است و در مجموع
باید گفت طی 10سال گذشته هیچ گاه پرسپولیس به این
خوبی بازی نکرده و هوادارانش اینهمه شــادی این مقدار
نداشــته اند .ایا این هواداران حاضرند برانکو را جانشــین
کی روش ببینند؟هواداران پرسپولیس امروز دو دسته اند ؛
دسته اول انهایی هســتند که مثل خیلی های دیگر و مثل
برخی از هواداران دیگر تیم ها عقوبت تیم ملی را به عقوبت
تیم خودشــان ترجیح می دهنــد .تعداد انها کم نیســت،
این دســته از هواداران فوتبال راضی نیستند کی روش از
تیم ملی برود چــون همانقدر که برانکو برای پرســپولیس
خوب کار کــرده کی روش هم در تیم ملــی عالی کار کرده
است.دســته دوم هم تیفوســی ها هســتند کــه حاضرند
تیم ملی ایران نابود شــود ،اما برانکو در پرسپولیس بماند
و افتخارهای انها را هر روز بیشتر کند .پس به این ترتیب
پرسپولیسی ها دوست ندارند برانکو به تیم ملی برود.
دوم :هواداران استقالل
هواداران استقالل هم دو دسته اند؛ دسته اول مثل
استادیوم ازادی می روند .بنابراین کی روش به خوبی می داند
که مردم ما تا چه حد به برخی موضوعات حساسیت دارند .با
این حال تصمیم می گیرد که چند بازیکن را با طعنه اضافه
وزن از اردوی تیم ملی اخراج کند .انهم بازیکنانی که هیچ
کس در کیفیت فنی انه ا تردید ندارد .این کار واقعا خنده دار
بود.درهیچکجایدنیانمی بینیدکهیکمربیازسرلجبازی
چنین رفتاری را مرتکب شــود و فدراسیون هم بایستد و ان
مربی را تماشــا کند .متاســفم .کی روش نه تنها به فوتبال
ما خدمت نکرده ،نه تنها از مربیــان درجه یک در کادر فنی
سوم :هواداران کی روش
بســیاری از هواداران فوتبال در ایــران از کی روش
به دلیل جوانگرایــی ،مبارزه بــا بازیکن ســاالری و نتایج
نســبتا خوبی که گرفتــه راضی هســتند و دوســت ندارند
کی روش از تیم ملی برود .تعداد این دســته از مردم اصال
کم نیست.
چهارم :شــاید تنها این دســته از هواداران دوست
داشــته باشــند کــه برانکــو جانشــین کی روش شــود:
هواداران عاشــق تیم ملی کــه از کی روش دل خوشــی
ندارند و دوست دارند سکان تیم ملی ایران به برانکو داده
شــود .این دســته کامال وجود دارند اما اکثــر در فوتبال
ایران نیســتند و تعدادشان کم اســت و قاعدتا همه مردم
ایران نیستند.
برانکو مراقب باشد
برانکــو مربــی خوبی اســت اما بــه نظر می رســد
اطرافیانش را باید عوض کند ،همانها که به وی گفته اند
که در مقطع فعلــی مردم ایران دوســت دارند در صورت
جدایی کی روش برانکو ســرمربی تیم ملی ایران شــود.
البته ایــن نکته را هم بایــد بگویم که اگــر روزی قرارداد
کی روش تمام شــود و بــه توافق نرســد و بــرود ان روز
خیلی هــا که تیفوســی فکــر نمی کننــد برانکــو را گزینه
خوبی برای تیم ملی خواهند دانســت اما امــروز اینگونه
نیســت که پرسپولیســی ها عاشــق جدا شــدن برانکو از
پرســپولیس باشــند و اســتقاللی ها عاشق ســکانداری
سرمربی پرسپولیس در تیم ملی ایران!
تیم ملی ایران بهره نبرده و همواره از درجه سومی ها استفاده
کرده است بلکه امروز کارش به جایی رسیده که خیلی راحت
به همه ما توهین می کند و هیچ کس هم نیســت که به این
اقا بگوید لطفا شهامت داشته باش و به دنبال غرامت گرفتن
از فوتبال ایران نباش .مرد و مردانه بگو خســته شــده ام و
می خواهم بروم .جای تاسف دارد که او بعد از این همه سال
که لطف و پول و صبوری ما را با هم دیده اســت می خواهد
غرامت هم بگیــرد و فدراســیون را به جایی برســاند که او
را اخراج کند.
مثلث | شماره 346
ورزش
ایرادها را دید و متوجه شد و بعد در طول سال هایی که خارج
از ایران فعالیت می کرد همه ســعی خود را به کار گرفت که
این ایرادها را برطرف کند .بیشــتر بیاموزد و به روز تر شود.
نتیجه اش این شــد .همین پرسپولیســی که حاال همه ما
از دیــدن بازی هایش لــذت می بریم .به نظر مــن فوتبالی
که برانکو ارائه می دهد بســیار حرفه ای تر و چشــم نواز تر
از فوتبالی اســت که تیم کی روش ارائه می کند .کی روش
چقدر از فوتبال ما پول گرفته اســت؟ چرا هیچ کس به این
سوال پاسخ نمی دهد؟ چقدر به این مربی پول داده ایم؟ من
نمی دانم .اما اطمینان دارم که او دو درصد پول هنگفتی که
از فوتبال ایران گرفته است هم به فوتبال ما خدمت نکرده
است .او به شــدت مربی حسابگری اســت .فکر می کنید
نمی داند که نباید علیه پرسپولیس موضع بگیرد؟ چرا .خیلی
خوب می داند .او این طور نیست که شــب بخوابد و صبح
وقتی از خواب بلند شد تصمیم تازه ای بگیرد .برنامه ریزی
می کند .مشاوران و روانشناســانی دارند که به او می گویند
چگونه باید عمل کند .به نظر من حسابگری او باعث شده تا
ضعف های مربیگری اش به چشم نیاید .چون قاعده بازی
روانی را به خوبی بلد اســت .او می داند که مردم ما چقدر به
احساسات ناسیونالیستی اهمیت می دهند .برای یک بازی
عادی اســتقالل در لیگ برتر تنها ۵هزار نفر به ورزشــگاه
ازادی می روند اما برای بازی همین تیم وقتی نماینده فوتبال
ایران است و قرار است برابر السد قرار بگیرد صد هزار نفر به
هواداران فوتبال را نه به صورت جزئی اما به صورت کلی
مرور می کنیم:
ان دسته از پرسپولیسی ها که منافع تیم ملی را قدر می دانند
که انها هم دوســت ندارند کی روش از تیم ملی برود چون
خوب کار کرده و خوب نتیجه گرفته اســت و دســته دوم
تیفوسی هایی هستند که منافع استقالل ر ا ترجیح می دهند
و به حکم تعصب دوست ندارند برانکو مربی تیم ملی ایران
شود چون شــال قرمز دارد و عقبه پرسپولیســی .ا نها اگر
برانکو سرمربی تیم ملی شــود از روز اول شروع می کنند به
درگیری و هر تصمیمی را از سوی برانکو رنگی و متمایل به
قرمز اعالم می کنند.
75
ورزش
گزار
ش ویژه
دربی فردا دیدنی است
ورزش
76
مثلث | شماره 346
تغییر دو نفر ،استقالل را از بحران خارج کرد
درخشان را به عنوان ســرمربی روی نیمکت خود می دید و
بازیکنانی نظیر وحید طالب لو و علــی انصاریان نیز در ان
تیم حضور داشــتند .در پایان 120دقیقــه ،تالش دو تیم
نتیجه ای در پی نداشــت تــا ضربات پنالتــی تعیین کننده
تیم قهرمان باشــد .محســن یوســفی اولیــن گل را برای
اســتقاللی ها وارد دروازه کرد ،ولی در ادامه مهدی نوری
ضربه خود را به باالی دروازه زد تا اســتقالل از حریف خود
پیش بیفتد .در ادامه مهدی رحمتی ضربه امجد شکوه مقام
را با شیرجه ای به سمت راست خود مهار کرد تا با گل شدن
ضربات فریدون زندی ،ساموئل و یرکوویچ که اکنون در تیم
سیاه جامگان توپ می زند ،رحمتی تنها در مقابل ضربه علی
انصاریان که مهارت خاصی در زدن ضربات پنالتی داشت،
ناکام باشد .اســتقالل این دیدار را با نتیجه 4بر 1به سود
خود به پایان رساند تا با درخشش مهدی رحمتی ششمین
قهرمانی در جام حذفی را جشن بگیرد.
چند بــرد روحیه بخش در لیگ برتــر و صعود به لیگ
قهرمانان اسیا با طعم شکست السد قطر؛ به نظر می رسد
اینها نشــانه های خوبی اســت از تیم علیرضا منصوریان،
تیمی که اگر چه خیلی ها هنوز از لحاظ فنی ایرادهایی جدی
را متوجه ان می دانند اما با این حال کمتر کسی است که این
روزها از استقالل به عنوان تیمی بحران زده یاد کند .البته
به نظر می رســد یک نوع نگاه افراطی در مورد بازی دادن
بازیکنان جوان در استقالل شکل گرفته است .نگاهی که
خود منصوریان هم برای مدتــی در دام ان افتاد اما خیلی
زود اشتباهش را تصحیح کرد .بنابراین او بهتر از هر کس
دیگری می داند که نبایــد از کنار با تجربه های تیمش مثل
خســرو حیدری و سید مهدی رحمتی به ســادگی بگذرد .با
نگاهی به عملکرد رحمتی متوجه می شویم که او تا چه حد
به منصوریان کمک کرده که این روزها مربی خوشــحالی
باشد .اســتقالل در دیدارهایی که نتیجه ان باید با انجام
یک بازی مشــخص شــود ،با اعتماد به نفس خاصی وارد
زمین می شود .حضور مهدی رحمتی که به تبحر خاصی در
گرفتن پنالتی رسیده است ،نقطه اتکایی برای بازیکنان و
مربیان است تا واهمه ای از کشیده شدن بازی به ضربات
پنالتی نداشته باشند.
هفته گذشــته تیم اســتقالل تهران در یــک مارتن
120دقیقه ای به مصاف حریف خود رفت و از این موضوع
نیز اطمینان داشــت که در صورت کشیده شــدن بازی به
ضربات پنالتی ،حضور رحمتی می تواند وزنه روحی سنگینی
برای انها باشد؛ موضوعی که تحقق پیدا کرد و استقالل با
تشــخیص خوب رحمتی روی پنالتی چهارم قطری ها ،به
دور بعدی صعود کرد .به همین بهانه نگاهی داشتیم به سه
دیدار تعیین کننده ،که اگر با نمایش های فوق العاده مهدی
رحمتی همراه نمی شــد ،تاریخ باشگاه اســتقالل به گونه
دیگری رقم می خورد.
اســتقالل تهــران – نفــت تهــران؛ نیمه نهایی
جام حذفی 94-95
در پایان با نتیجه 1بر 1دیدار دو تیم به ضربات پنالتی
رســید تا مهدی رحمتی یکــی از بهترین روزهــای دوران
حرفه ای خود را پشــت ســر بگذارد .رحمتی در این دیدار
ی و روزبه چشــمی با از
با وجــود اینکه دو بار امیــد ابراهیم
دست دادن ضربات خود ،تیم استقالل را در استانه حذف
از مســابقات قرار داده بودند ،با ســه مهار توپ اســتثنایی
مقابل بوحمدان ،ارســان مطهری و ســعید لطفی موفق
به رساندن استقالل به فینال مسابقات شد .بی شک مهار
توپ او در مقابل ضربه امیرارسالن مطهری با دست چپ
و در شرایطی که شــیرجه ای زمینی به ســمت راست خود
زده بود ،می تواند در بین بهترین واکنش های او در دوران
حرفه ایش قرار بگیرد.
استقالل – شــاهین بوشــهر؛ فینال جام حذفی
90-91
اســتقالل در این فصل بــرای نهمین بار بــه فینال
مسابقات جام حذفی رســید که در ورزشگاه حافظیه شیراز
مقابل شــاهین بوشــهر برگزار می شــد .تیمی کــه حمید
استقالل – السد قطر؛ پلی اف لیگ قهرمانان اسیا
نبرد دو تیم در پایان 120دقیقه ثمری در پی نداشت
تا مهدی رحمتی امید اســتقاللی ها برای حضور در مرحله
گروهی باشــد .از دســت رفتن پنالتی امیــد ابراهیمی که
برای ضربه دوم انتخاب شده بود ،ابی پوشان را در شرایط
سختی قرار داد .اما ابراهیم ماجد توپ را به اسمان فرستاد
تا مهدی رحمتی با مهار ضربه چهارم قطری ها که توســط
کاسوال زده شد ،در استانه صعود به دور گروهی قرار بگیرد.
در ادامه فرشید اسماعیلی و خسرو حیدری مانند نیمه نهایی
جام حذفی 94-95مقابل نفت تهران با گل کردن ضربات
خود ،کار صعود را تمام کردند تا مهدی رحمتی یک بار دیگر
مرد اول استقاللی ها در یک دیدار تاریخی باشد.
این نشانه ها در حالی مهر تاییدی بر عملکرد مهدی
رحمتی است که به نظر می رسد او در بازی هفته گذشته برابر
السد نیز موفق شد شــرایط فنی و روحی را به نفع استقالل
برگرداند .در نیمه دوم بازی ژاوی هرناندز هافبک اسپانیایی
السد با یک ضربه دقیق و فنی دروازه استقالل را مورد هدف
قرار داد که مهــدی رحمتی به خوبی بدنــش را کش داد و
توپ را دور کرد .استقالل که در ان دقایق کمی مورد حمله
السدی ها قرار گرفته بود ،با مداوای مهدی رحمتی بعد از
این عکس العمل کمی نفس تازه کرد تا از زیر فشار بیرون
بیاید .رحمتی هم ضربه ژاوی را گرفت و هم کمک شایانی
به تیمش کرد تا از وضعیت دفاع در بیایند.
اما در سوی مقابل به نظر می رســد روی نیمکت هم
تغییراتــی به چشــم می خورد .ایــن تغییرات را بیشــتر در
روحیات منصوریان می توانیم مشــاهده کنیم .داســتان
پرسپولیس فعلی ،شاید فصل بعد برای استقالل نمود پیدا
کند .منصوریان که هنرش را در جمع کــردن تیم جوان و
مستعد نشان داده و جرات بازی دادن به این جوانان را هم
داشته است ،چند اشتباه در این فصل مرتکب شد که باعث
متزلزل شدن استقالل گردید.
اول ،برای تبدیل شــدن به یک مربــی کاریزماتیک
نظیر کلوپ یا ســیمئونه زیادی تقلید کرد و زیادی نمایش
داد .این مساله باعث بروز حاشیه در تیم هم شد .او بیشتر
قصد دلبری از رســانه ها را داشــت اما این شمشــیر دو دم
علیه اش به کار افتاد.
دوم ،عنصــر تئوری پرداز یــا «اســتراتژی من» در
ترکیب کادرفنــی و دســتیارانش وجــود نداشــت و برای
همین مجبــور به ازمــون و خطای زیادی برای دســتیابی
به چیدمان و اســتایل بازی اش شــد .چــون اعضای این
کادر همه مرد اجرا بودنــد .مرد اجرا امــروز را می بیند؛ اما
اســتراتژی من به فــردا می اندیشــد .نبود یــک تئوری و
فلســفه ،حتی در انتخاب نفرات در ابتدای فصل هم موثر
بود و باعث شد استقالل بازیکنان مشابه زیادی در تیمش
داشته باشد.
سوم ،گاهی در تفکر درســتش نسبت به جوانگرایی
عقب نشینی کرد و به خودش تردید راه داد.
شــاید حوادث پیش امده در نقل و انتقاالت و فروش
برخی بازیکنان بدون امکان جایگزینــی برای منصوریان
حکم توفیق اجباری یا بهتر است بگوییم «نجات اجباری»
را داشــت .بازیکن توانمندی مثل بختیــار رحمانی واقعا
داشت به معضل تاکتیکی اســتقالل بدل می شد که بازی
دادن و بــازی ندادنــش برای اســتقالل در هــر دو حالت
مساله ساز بود.
چهارم ،منصوریان نتوانســته بود راهــکار فنی برای
استفاده از سرعت ذاتی بازیکنانش پیدا کند .کمتر تیمی در
ایران این تعداد بازیکن سریع و جوان را در اختیار دارد که
این از محاسن ویژه استقالل است .اما تعداد زیاد بازیکنان
ســرعتی برای یک تیم اگر با چینش مناسب همراه نباشد
برای تیم دردسر ســاز خواهد بود .دقیقا مانند یک ماشین
سریع با سیستم ترمز ضعیف.
این روزها که پرسپولیس واقعا جذاب شده است اگر
اســتقالل هم به اوج برگردد مطمئنا فوتبال ایران جهشی
بلند خواهد داشت .به نظر می رسد ابی های پایتخت حاال از
بحران خارج شده اند و به همین دلیل خیلی ها معتقدند فردا
دربی زیبایی را خواهیم دید.
ورزش
س هفته
استقالل
اسیایی شد
عک
مرحله پلی اف فصل جدیــد رقابت های فوتبال لیگ
قهرمانان اســیا سه شــنبه هفته گذشــته با دیدار تیم های
اســتقالل ایران و الســد قطر در ورزشــگاه ازادی تهران
پیگیری شد که این دیدار در پایان با برتری ۴بر ۳استقالل
در ضربات پنالتی همراه شد.
شــاگردان علیرضا منصوریان در شــبی که بیش از
ی
۸۰هــزار تماشــاگر را در ورزشــگاه ازادی به عنوان حام
خود داشــتند با نمایشــی قابل تحســین برابر تیم السد با
ســتاره هایی چون ژاوی کار را به ضربات پنالتی کشاندند و
در نهایت با درخشش سیدمهدی رحمتی به مرحله گروهی
لیگ قهرمانان اسیا صعود کردند تا سهمیه ایران به چهار
تیم برسد.
منصوریان بعد از بازی گفت« :ما با تیمی بازی داشتیم
که پولدار بود و بازیکنان مطرحی داشت ،قهرمانی انها در
اســیا با قهرمانی ما برابری می کرد ،البته تفــاوت تیم ما با
انها فقط حضور بازیکنی مانند ژاوی بود .بین دقایق 80تا
90باید کار را تمام می کردیم و به پیروزی می رســیدیم ،در
وقت های اضافه هم دیدید که بیکارتریــن بازیکن تیم ما
مهدی رحمتی بود.
منصوریان و تیمش که حاال اسیایی شده اند فردا باید
ازمون سخت دربی را پشت سر بگذارند.
هواداران برنده واقعی نبرد حیثیتی استقالل و السد بودند
قدر سرمایه عظیم فوتبال ایران را بدانیم
علیرضا کردی
روزنامه نگار ورزشی
مثلث | شماره 346
ورزش
با اینکه معتقدم تیم علیرضا منصوریان هنوز از لحاظ
فنــی ایرادهــای جــدی دارد و در صورت رفع نشــدن این
اشکاالتدرلیگقهرماناناسیاوحتیبازی هایایندهلیگ
برترنیزبهمشکلجدیبرمی خوردامابااینحالخیلیحیف
می بینم که درباره اتفاق بزرگی که هفته گذشته در ورزشگاه
ازادی رخ داد ،صحبت نکنم .بهتر است این طور بگوییم که
می توان اینگونه نوشــت؛ برنده بازی استقالل و السد قطر
عالوه بر استقالل ،هواداران فوتبال در ایران بودند .انها که
وسط هفته از کار و زندگی خود گذشتند و با عشق به ورزشگاه
ازادی رفتند و نمایشی بی بدیل برای اسیا داشتند .هواداران
استقالل دیگ جوشانی ساختند که حتی «ژاوی» اللیگایی
هم مبهوت ان مانده بود .در واقع این مردم مایه فخر فوتبال
ایران به همه کشورهای اسیایی هستند و در جهان هم جایی
برای خود ســاخته اند کم نظیر .حتی کنفدراسیون فوتبال
اســیا هم در صفحات مجازی خود به انبوه جمعیتی که به
استادیوم امده بود اشاره کرد و به ان افتخار می کرد .با این
احوال اما یک نکته و شاید یک یا چند نفر وجود داشتند که
نتوانستند خودشان را با این شب رویایی و ان همه افتخار و
فخرهماهنگ کنند .نفرات معدودیکه چهره ایران را خراب
می کنند؛ ان لیزر اندازها که ژاوی را ازار می دادند و ما را هم
ایضا .انها که دوبار دســت به پرتاب نارنجک زدند و صحنه
زشــتی را خلق کردند .کاش ســاز و کاری وجود داشت که
می شد این تماشاگر یا تماشاگران را دستگیر کرد و در زندان
نگه داشــت یا به روانشــناس ارجاع داد .انها که نمی دانند
یا نمی خواهند بدانند که مسیر کجاســت .در شبی رویایی
که نماینده ایران پیروز شد و یک کشــور را خوشحال کرد،
در شــبی فوق العاده که مردم کاری کردند که ژاوی و داور
مسابقه عکس و فیلم سلفی با این ورزشگاه و ان همه مردم
با فرهنگ می انداختند ،چند نفری با لیــزر و صدای مهیب
نارنجک ها مارا زیر سوال بردند .چند نفری هم برای سلفی
انداختن با ژاوی بعد از بازی تــاش کردند که این اقدام در
زمان نامناســبی صورت گرفت .البته که در میان جمعیتی
80هزار نفری ،این چند نفر محلی از اعراب ندارند اما کاش
همان ها هم نبودند .اتفاقی که در ورزشــگاه ازادی رخ داد
کم نظیر بود .ما تماشاگرانی داریم که می توانیم در راستای
فرهنگ سازی برای انها قدم های جدی برداریم .در این راه
رسانه ها نیز نقشی مهم و جدی دارند .از طرفی فدراسیون
فوتبال هم می تواند نقش خــود را بهتر بازی کند و با مجهز
کردن ورزشگاه ها هواداران بیشــتری را مجاب کند که به
ورزشگاه ها بیایند و بازی تیم محبوب خود را از نزدیک تماشا
کنند .قبل از بازی استقالل برابر السد خیلی ها کمک کردند
که منصوریان و تیمــش در یکی از مهم تریــن دیدارهای
ســال ۹۵تنهایی را احســاس نکند .خیلــی از چهره های
محبوب باشگاه پرسپولیس ســعی کردند هواداران شان را
مجاب کنند که برای تشویق اســتقالل ایران به ورزشگاه
ازادی بروند .این اتفاق هم رخ داد .بخشــی از هوادارانی
که هفته گذشته در کنار ابی ها استقالل را تشویق می کردند
پرسپولیســی بودند و این از زیبایی های فوتبال اســت که
نباید نادیده اش بگیریم .هواداران فوتبال در ایران نشــان
داده انــد که تــا چه حد حساســیت ها و شــرایط خــاص را
درک می کنند.
مگر نه اینکه چند ماه پیش تیم ملی فوتبال کشورمان
در شب تاسوعا میزبان کره جنوبی شــد و همین هواداران
نشــان دادند تا چه حد به رعایت اصــول اخالقی و مذهبی
پایبند هســتند .بنابراین چنیــن هوادارانی شایســته توجه
بیشتری هستند .باید به انها اعتماد کنیم .فوتبال بدون انها
هیچ معنایی ندارد .به شهرهای مختلف کشورمان که نگاه
می کنیم متوجه می شــویم که در اکثر استان ها هوادارانی
داریم که در نوع خود نظیر ندارند .در تهران اســتقاللی ها
و پرسپولیسی ها ،در تبریز هواداران پر شور تراکتورسازی.
در انزلی و خوزستان و بسیاری از شهرها هواداران تیم های
محبوبی دارند که همواره حامی شــان بوده اند .فدراسیون
فوتبال و باشگاه های فوتبال ایران باید قدر چنین هوادارانی
را بدانند و برای جذب انها به ورزشــگاه ها اقداماتی اساسی
را در دســتورکار قرار بدهند .فراموش نکنیم که در بسیاری
از کشــورها مدیران فوتبال هزینه هــای هنگفتی را صرف
عالقه مند کردن مردم به فوتبال می کنند اما ما در کشورمان
ی داریم که عاشق
نیازی به چنین هزینه هایی نداریم .مردم
فوتبال هســتند .فقط باید انها را بهتر ببینیم و برای شــان
احترام ویژه ای قائل شویم.
77
یادگاردوست
دیدار
78
مثلث | شماره 346
از تقریظ رهبری بر 4کتاب رونمایی شد
تقریظ نوشــتن بر کتاب ها به نوعی حرکت به ســوی
اشــتی دادن مردم با کتاب و کتابخوانی است ،یعنی تذکر
دادن درباره اهمیت یک کتاب و دعوت دیگران به جشنی
با مهربان ترین دوســت ،تقریظ نوشتن یعنی تقسیم لذت
خواندن یک کتاب با دیگران و ...در این راستا کتاب های
بسیاری به ویژه کتاب هایی که در زمینه دفاع مقدس نگاشته
شــدند مورد توجه رهبر معظم انقالب قرار گرفته است که
مزین به تقریظ ایشان شــده و با اعمال یادداشتی از سوی
ایشان ،نویسندگان و پدیداورندگان این کتاب ها مورد تقدیر
واقع شده اند و چه بسا یادداشت های معظم له نقش بسزایی
در معرفی این کتاب ها بــه اجتماع و باال رفتــن تیراژ انها
هم داشته اســت .همزمان با برگزاری ششمین پاسداشت
ادبیات جهاد مقاومت ،اییــن رونمایی از تقریظ های مقام
معظم رهبری بر چهار کتاب حوزه ادبیات جهاد مقاومت و
دفاع مقدس با حضور ســردار سرلشکر پاسدار محمدعلی
جعفری فرمانده کل ســپاه پاســداران انقالب اســامی و
جمعی از مســئوالن اســتانی در مصالی امام خمینی (ره)
همدان برگزار شد .در این مراسم از تقریظ های معظم له بر
کتاب های«دختر شینا»« ،وقتی مهتاب گم شد»« ،اب
هرگز نمی میرد» و «گلســتان یازدهم» رونمایی شــد.در
این مراســم فرمانده ســپاه پاســداران انقالب اسالمی از
خانواده های شهدا تشــکر کرد و با بیان اینکه این حماسه
بزرگ و دســتاوردهای عظیم مدیون خون شهداست ،در
ادامه مســاله مهم امروز را نگرانی رهبــری در مورد انتقال
معارف اســامی دفاع مقدس به نســل های اینده دانست
و خواســتار توجه به این مهم شــد.وی با بیان اینکه تعداد
محدودی از هنرمندان و صاحبــان قلم این حرکت و جهاد
بزرگ را شــروع کرده اند گفــت« :رهبــری فرموده اند که
کتاب های دفاع مقدس قابل طرح در سطح جهانی است،
بنابراین امروز تمامی کســانی که توان چنین کاری را دارند
یک تکلیف انقالبی بر دوش انهاست».
ســردار جعفری مطالعــه کتاب ها و خاطــرات دفاع
مقــدس را تکلیفــی بــر دوش مــردم دانســت« :یکی از
دغدغه های رهبری این است که مردم کتاب کم می خوانند
و کتاب های دفــاع مقدس را هم کمتر! ایــن چهار کتابی
کــه در همدان چاپ شــده ،بخشــی از خاطــرات یکی از
لشــکرهای مهم ما در دوران دفاع مقدس یعنی لشکر 32
انصارالحسین(ع) است؛ شاید کمتر از 10درصد خاطرات
این لشکر در این کتاب ها اورده شده است».
دربخشــی از ایــن مراســم دختــر شــهید ســردار
ستارابراهیمی و بهناز ضرابی زاده ،نویسنده کتاب نیز روی
سن حاضر شــدند .دختر شهید ســتار ابرهیمی با قدردانی
از حضور گرم مردم انقالبی همدان در این مراســم گفت:
«مردم بار دیگــر ثابت کردنــد انقالبی هســتند و انقالبی
خواهند مانــد .امروز خوشــحالم چراکه روح پــدر و مادرم
با تقریظ رهبری شــادمان شدند .خدا را شــاکرم که خانم
ضرابی زاده با هدیه «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» به
ادبیات مقاومت و جهاد بار دیگر حق شهدا را به جا اوردند.
مقام معظم رهبری حق پدری را بر این کتاب ها به جا اوردند
و نشان دادند چه بخوانم و چگونه بخوانم ،بسیار از ایشان
سپاسگزارم».
به مناسب این مراســم نگاهی داریم به این کتاب و
تقریظ مقام معظم رهبری به انها:
دختر شینا
متن تقریظ :رحمت خدا بر این بانوی صبور و ب ا ایمان
و بر ان جوان مجاهد و مخلص و فداکاری که این رنجهای
توانفرسای همسر محبوبش نتوانســت او را از ادامه جهاد
دشــوارش باز دارد.جا دارد از فرزندان این دو انســان واال
نیز قدردانی شود.
درباره کتــاب :این اثر عاشــقانه ای اســت ارام در
جنگ از روایت قدم خیر محمدی کنعان ،همســر ســردار
شهید حاج ســتار ابراهیمی (هژیر)« .دختر شینا» عنوان
کتابی اســت که بهنــاز ضرابــی زاده ان را از دل خاطرات
قدم خیر محمدی کنعان از همســر شــهیدش ،حاج ستار
ابراهیمی هژیر تدوین کرده و انتشــارات ســوره مهر ان را
منتشــر کرده اســت .این کتاب اثری خواندنی و ستودنی
اســت و خاطراتی را بیان می کنــد که پیــش از این کمتر
مطرح شــده بود و خواننده به واســطه ان با سبک زندگی
خانواده رزمندگان اشــنا می شــوند« .دختر شینا» حاصل
گفت وگوی چند ماهه نویسنده با قدم خیر محمدی کنعان،
راوی «دختر شــینا» اســت که از دوران کودکی راوی در
روســتای قایش شهرستان رزن اغاز می شــود تا به ازدواج
او با صمد یــا همان حاج ســتار ابراهیمی هژیر و بعد جنگ
ادامه می یابد .نقطه ثقل و محوری کتاب همانند بسیاری
دیگر از خاطــرات دفاع مقــدس ،جنگ و وقایــع رخ داده
از ان اســت ،اما با وجود این ،هر لحظــه از لحظات و ایام
دختر شــینا ان قدر جذاب و خواندنی اســت که نمی توان
از انها گذشــت .بهناز ضرابی زاده در «دختر شینا» قدم به
قدم وارد زندگی قدم خیر محمدی کنعان شــده تا زندگی او
با سردار شهید ســتار ابراهیمی هژیر را روایت کند و همدم
شب های تنهایی این زن و فرزندانش شود؛ شب هایی که
قدم خیر و فرزندانش وضعیت قرمــز را تجربه می کردند و
پدر در مناطق جنگی مشغول دفاع در برابر دشمن بود .این
کتاب حکایتی از یک زندگی در پشت صحنه جنگ است؛
خاطرات زنی که در طول هشــت سال ازدواجش با یکی از
سرداران دفاع مقدس ،با دشواری های دوری همسر و بزرگ
کردن فرزندانش ،کنار امد و به تنهایی زندگی را اداره کرد،
چهار دختر و یک پســر به دنیا اورد و همسرش فقط موقع
به دنیا امدن یکی شــان در کنارش بود« .دختر شــینا» از
معدود کتاب های خاطرات است که زندگی پرفراز و نشیب
یک دختر جوان روستایی را در برابر چشمان ما به نمایش
می گذارد« .دختر شــینا» از 19فصل تشــکیل شده و از
روایت کودکی قدم خیر اغاز می شود؛ از زمانی که نامش را به
خاطر قدم خوشی که داشت «قدم خیر» گذاشتند تا زمانی
که حماسه زندگی اش را در پشت جبهه ها رقم زد.
وقتی مهتاب گم شد
بچه های صفا و
متن تقریــظ :بچه های همــدان؛ ّ
عشــق و اخالص؛ مردان بزرگ و بی ا ّدعا؛ یاران حســین
الســام)؛ یاوران دیــن خــدا ...و ان گاه مادران؛
(علیه ّ
مردافرینان شــجاع و صبور ...و ان گاه فضــای معنویت
و معرفت؛ دل های روشــن ،همت ها و عزم های راســخ؛
بصیرت ها و دیدهای ماورائی ...اینها و بسی جویبارهای
شیرین و خوشگوار دیگر از سرچشمه این روایت صادقانه
و نگارش استادانه ،کام دل مشــتاق را غرق ّ
لذت می کند
و اتش شوق را در ان سرکش تر می سازد.راوی ،خود یک
شهید زنده استِ .
شدت ازرد ه او نتوانسته از سرزندگی
تن به ّ
رب العالمین .نویسنده
و بیداری دل او بکاهد ،و الحمدلله ّ
نیز خود از خیل همین دلدادگان و تجربه دیدگان است .بر
او و بر همه انان گوارا باد فیض رضای الهی؛ ان شــا الله.
95/10/18
درباره نگارش این کتاب ،انچه نوشــتم کم اســت؛
مقدم ه کتاب یک
لطف این نــگارش بیش از اینها اســتّ .
غزل به تمام معنی است95/10/18 .
درباره کتاب« :وقتی مهتاب گم شد» ،روایت زندگی
رزمنده ای که حضرت ایت الله خامنه ای در یادداشت خود
او را شهید زنده نامیدند .این اثر در بردارنده خاطرات علی
خوش لفظ ،همرزم احمد متوسلیان است .نویسنده در این
اثر به فراز و فرودهای زندگی خوش لفظ و رابطه او با شهدا
که با انها عقد اخوت بسته بود ،می پردازد.
از این منظر کتاب حاضر روایتی عاطفی و انسانی از
خاطراتی دارد که شهید خوش لفظ از همراهان و دوستان
شهیدش روایت می کند که از جمله این شهدا ،شهید علی
محمدی است .در البه الی خاطرات وی ،روایت های ناب
و ناگفته ای از همرزمانش دیده می شود که بخشی از ان به
ن یاد احمد متوسلیان اختصاص دارد« .وقتی مهتاب
جاودا
گم شد» روایت رزمنده ای است که از دوستان شهیدش جا
می ماند و دلیل ان را هم در شهره شدن می داند ،از این رو
تمام تالش خود را به کار می بندد تا در گمنامی به رزمندگان
خدمت کند .علی خوش لفظ ،قصه های پرفراز و نشیبی از
اغاز جنگ تحمیلی دارد ،وقتی پیش حاج احمد متوسلیان
در مریوان می رود ،تنها یک نوجوان 15ساله بوده است و
در فتح خرمشهر همراه حاج احمد به عنوان نیروی اطالعات
و عملیات برای شناســایی جــاده اهواز _ خرمشــهر بوده
است .علی خوش لفظ در عملیات های دیگر نظیر عملیات
رمضان ،مسلم بن عقیل ،والفجر ،5کربالی 4و کربالی 5
حضور داشته است که نهایتا در عملیات کربالی پنج تیر به
نخاع وی خورده و به شدت مجروح می شود که االن هم بعد
از 25سال از این واقعه ،از این مجروحیت رنج برده و مکررا
در بیمارستان است.
اب هرگز نمی میرد
گلستان یازدهم
مثلث | شماره 346
متن تقریظ :این روایتی شــورانگیز است از زندگی
سراســر جهاد و اخالص مردی که در عنفــوان جوانی به
مقام مردان الهی بــزرگ نائل امد و هــم در زمین و هم در
مال اعلی به ع ّزت رسید ...هنیئا له.راوی ــ شریک زندگی
کوتاه او ــ نیز صدق و صفا و اخالص را در روایت معصومانه
خود به روشنی نشان داده است.در این میان ،قلم هنرمند
و نگارش اکنده از ذوق و لطف نویســنده اســت که به این
همه ،جان داده است .افرین بر هر دو بانو؛ راوی و نویسنده
کتاب.
درباره کتاب« :گلســتان یازدهم» شامل خاطرات
زهرا پناهی روا ،همســر شهید علی چیت ســازیان فرمانده
اطالعات و عملیات لشــکر 32انصارالحسین(ع) استان
همدان است .ضرابی زاده این بار هم جنگ را از زاویه دید
دیدار
متن تقریظ :سالم بر یاران حسین (علیه السالم) و
سالم بر لشگر انصارالحسین همدان و سالم بر شهیدان،
دالوران ،فدائیان ،شــیران روز و عابدان شب؛ و سالم بر
شهید زنده میرزا محمد ُســلگی و بر همسر باایمان و صبور
او؛ و سالم بر حمید حســام که دردانه هایی چون ُسلگی و
خوش لفظ را به ما شناساند .ساعت های خوش و باصفائی را
با این کتاب گذراندم و بارها با دریغ و حسرت گفتم« :درنگی
کرده بودم کاش در بــزم جنون من هم /لبی تــر کرده زان
صهبای جام پرفسون من هم
هزاران کام در راه است و دل مشتاق و من حیران /که
ره چون می توانم یافتن سوی درون من هم...
در میان کتاب هــای خاطرات جنگ ،ایــن ،یکی از
بهترین هاست .نگارش درست و قوی ،ذوق سرشار ،سلیقه
همت بلند ،همه با هم دست به کار تولید این اثر
و حوصلهّ ،
شده اند .کتاب خانم ضرابی در شرح حال شهید عالی مقام
علی چیت سازیان نیز دارای همین برجستگی هاست .این
دو نفر از ستارگان اقبال همدانند».
درباره کتاب :ســردار میرزا محمد سلگی زندگی پر
فراز و نشــیب ولی زیبایی داشــته اســت؛ از روزی که پا به
جبهه می گذارد تــا زمانی که در اخرین ســال جنگ هر دو
پای خود را از دست می دهد ،تا زمانی که بعد از 9ماه درمان
در المان دوباره با دو پای قطع شــده باز می گردد و ســکان
فرماندهی بچه های لشگر انصارالحسین(ع)همدان را در
عملیات های دفاع مقدس در مواجهه با منافقین به عهده
می گیرد ،همه بخشی از یک عشق را به تصویر می کشد .
سردار جانباز سلگی یک اسطوره و نمادی از صبر و مقاومت
است که از 800نیروی شهید شهرســتان نهاوند ،بیش از
450نفر در گردانی کــه تحت فرماندهــی او بوده حضور
داشــتند .او از دوران کودکی به حضرت عباس(ع) ارادت
داشــته و اتفاقا در گردان حضرت ابوالفضل(ع) مامور به
خدمت می شود« .اب هرگز نمی میرد» اسلوبی تازه و طرحی
نو در تاریخ شفاهی اســت که با محوریت خاطرات سردار
میرزا محمد ســلگی و روایت جمعی از رزمنــدگان گردان
حضرت ابوالفضل و چهار فرمانده لشــگر انصار الحســین
علیه الســام به سامان رســیده اســت که این روش برای
جامعیت روایت باتوجه به اینکه راوی روایت خاطرات خود
را حدیث نفس می دانست انجام شد .استشمام عطر علقمه
را از خاطرات علمدار گردان حضرت ابوالفضل علیه السالم
در این کتاب می توان دریافت .نگارنده به خوبی موفق شده
تصویرسازی از شخصیت ها و مکان ها را با توصیفات خود در
ذهن خواننده جای دهد .این کتاب از فرهنگ عاشورایی،
نمادهای عاشورا و وفاداری به ائمه معصومین(ع) برگرفته
شــده که در مصاحبه های این کتاب حدود 50نفر شرکت
داشتند و چینش خاطرات ان بر اساس زمان ،عملیات ها و
اولویت بندی انجام گرفته است.
یکی از همسران شهدا روایت کرده اســت .نثر ساده و در
عین حال دلنشــین خاطرات پناهی روا را خواندنی تر کرده
است« .گلســتان یازدهم» دربردارنده خاطرات مشترک
خانم پناهی روا و شهید چیت سازیان از زمان اشنایی ،عقد،
ازدواج و شهادت شان است و البته مروری هم به سال های
بعد از شهادت شــهید دارد و زندگی همسر ایشان را روایت
می کند .سردار شــهید علی چیت ســازیان در سال 1341
همزمان با سالروز تولد حضرت امیرالمومنین(ع) در همدان
چشم بر جهان گشود .بعد از انقالب و با اغاز جنگ تحمیلی
با تشــکیل تیــپ انصارالحســین(ع) وی مســئول واحد
اطالعات و عملیات شد و در این مسئولیت خوش درخشید.
در اوایل ســال 65با حفظ مســئولیت در واحد اطالعات و
عملیات ماموریت یافت تا محور عملیات بعد را تشکیل دهد
در عملیات های کربالی 4و 5علی با حفظ مسئولیت قبلی
مسئول محور عملیات نیز گردید .سرانجام چهارشنبه 4اذر
سال 66حین انجام یک ماموریت گشت شناسایی به درجه
رفیع شهادت نائل امد.
زندگی شــهید چیت ســازیان بــا همســرش یکی از
موضوعات جــذاب از دفاع مقدس اســت ،زیرا این کتاب
دربردارنده خاطرات دوران هشت ماه زندگی مشترک زهرا
پناهی روا با سردار شهید چیت ســازیان است که به زندگی
همســر شــهید بعد از شــهادت همســر نیز پرداخته شده
اســت و جلوه دیگر این کتاب تولد فرزند شــهید در 37روز
پس از شــهادت وی اســت که نامش را علی گذاشتند .در
حقیقت اسم این کتاب به نوعی شــخصیت سردار شهید
چیت سازیان را معرفی می کند و با محتوای کتاب در ارتباط
است و هم از کلیشــه به دور است؛ چیزی که در این کتاب
زیبا و جذاب اســت زندگی این دو فرد بود کــه یک دوران
کوتاهی باهم بودنــد .خانم پناهی روا بــه دزفول می رود و
انجا در کنار همســرش زندگــی می کند و به نظــر من این
زندگی یک گلستان بوده؛ و این دو در دزفول در کوچه ای
زندگی می کردند که اسم ان کوچه گلســتان یازدهم بوده
و در نهایت اسم این کتاب گلســتان یازدهم انتخاب شده
است.
79
خانه ای برای نمایش
دیدار
80
مثلث | شماره 346
محمدباقر قالیباف پردیس تئاتر را افتتاح کرد
پردیس تئاتر تهران که خانواده تئاتر طی یک ســال
گذشته بارها در انتظار افتتاح ان بودند با حضور محمد باقر
قالیباف شــهردار تهران و تعدادی از هنرمندان و خانواده
تئاتر افتتاح شد .قطب الدین صادقی ،مرضیه برومند ،اصغر
همت ،ایرج راد ،پری صابری ،فریبا متخصص ،حســین
محب اهری ،فرهاد اییش ،مائده طهماســبی ،ســهراب
سلیمی ،فرزانه نشــاط خواه ،حســین عاطفی ،جهانگیر
الماسی ،اعظم بروجردی ،شکرخدا گودرزی ،اهو خردمند،
رضا رویگری ،نصرالله قاری ،سعید اسدی ،محمد کاسبی،
شیوا مسعودی ،جمشید جهانزاده ،مهدی شفیعی مدیرکل
هنرهای نمایشی ،پیمان شــریعتی رئیس مجموعه تئاتر
شــهر ،ارمغان بهداروند ،محمود صالحی رئیس سازمان
فرهنگی و هنری شهرداری تهران و سردار طالیی از جمله
هنرمندان و چهره های حاضر در مراسم افتتاح پردیس تئاتر
تهران بودند.این مراسم با اجرای برنامه های محیطی در
فضای پیرامون پردیــس و همچنین با اهــدای ۱۲۵گل
سفید به عنوان نمادی برای یادبود و تجلیل شهدای اتش
نشــان حادثه پالســکو ،اغاز شــد.تجلیل از زنده یاد داود
رشــیدی ،زنده یاد محمود اســتادمحمد با حضور خانواده
این هنرمندان ،داریوش اســدزاده ،بهــزاد فراهانی ،پری
صابــری ،مرضیــه برومنــد ،داود فتحعلی بیگــی ،مائده
طهماسبی ،حسین محب اهری ،اصغر همت و ایرج راد،
حســین عاطفی ،محمد بهرامی ،کاظم هژیرازاد ،حسین
مسافراستانه ،زهرا صبری ،شیوا مسعودی ،مهدی قلعه،
نصرالله قادری و رضا رویگری با حضور شــهردار تهران از
جمله بخش های این مراسم بود.
کلنگ پردیس تئاتر حرفه ای تهران ،اول شــهریور
ماه سال 86در زمینی به مساحت 28هزار مترمربع در کنار
فرهنگســرای خاوران به زمین خورد .در توضیح این سازه
فرهنگــی باید گفت که پردیــس تئاتر تهــران دارای یک
سالن اصلی با وســعت 2هزار و 400متر مربع با گنجایش
900نفر و 4سالن نمایش تجربی (بلک باکس) با گنجایش
150نفر است .سالن اصلی این مجموعه بزرگترین سالن
تئاتر کشور است که در طراحی اکوســتیکی ان از اخرین
تکنولوژی دانش اکوســتیک و از دانش مشاورین خارجی
استفاده شده است .طراحی اکوستیکی این سالن به صورت
خاص برای اجرای تئاتر در نظر گرفته شده است .در حالی
که عمده سالن های فعال کشور برای اپرا یا کنسرت طراحی
شده اند.ســالن نمایش عروســکی با ظرفیــت 120نفر،
کارگاه ساخت دکور و خیاطی به مســاحت هزار متر مربع،
سالن های تمرین و پشت صحنه با مساحت 3هزار متر مربع
و اختصاص فضایی نزدیک به 3هزار و پانصد مترمربع نیز
به نمایش های ائینی و سنتی از دیگر ویژگی های منحصر
به فرد پردیس تئاتر تهران اســت .مجموعه پردیس تئاتر
تهران در بزرگراه امام علی ،اتوبان شــهید محالتی شرق،
خیابان شهید شاه ابادی جنوبی ،بعد از میدان مالک اشتر،
خیابان بقایی واقع است.
نگاه اقای شهردار
محمدباقر قالیباف شــهردار تهران در مراسم افتتاح
پردیس تئاتر تهران ضمن تبریک ایام دهه مبارک فجر ،از
امام خمینی (ره) و شهدای هشت سال جنگ تحمیلی که
ازادی و عزت و اقتدار و امنیت را به این کشــور عطا کردند
و همچنین شهدای اتش نشان حادثه پالســکو یاد کرد و
گفت« :این عزیزان نشــان دادند که هنوز فرهنگ ایثار،
گذشــت ،جوانمردی و ایثارگری در وجود یکایک ایرانیان
هست و بحق باید به این عزیزان گفت قهرمانان ملی این
مرز و بوم».
قالیبــاف در ادامه دربــاره زیبایی های دنیــا که منبع
و الهام هنر اســت ســخن گفــت« :موضوع مشــخص
و روشــن بــرای همه مــا این اســت کــه هنر یــک زبان
انســانی و بین المللی در دنیاست .بدون شــک هنر تبلور
زیبایی هاســت؛ زیبایی هایی که خالق اصلی انها خداوند
است و شما هنرمندان عزیز انها را به تصویر می کشید و ما
از دیدن انها لذت می بریم .بدون شک ان زمانی که فلسفه
هنر و فلســفه دین با هم پیوند می خورنــد ،ما هم افزایی و
پایایی اثر و نقش هنر و دین را می بینیم .امروز از اقیانوس
هند تا اقیانوس اطلس هر انسانی را می بینیم ،تحت تاثیر
این پیوند اســت و ما باید ان را قدر بدانیم و در این مســیر
تالش کنیــم .امروز ما مســئوالن مخصوصــا ،به عنوان
خدمتگزاران مردم باید این را باور داشته باشیم که پیشرفت
در یک جامعه و ملت الزاما و بــه تنهایی در گرو تکنولوژی
برتر نیســت بلکه پیشــرفت یــک جامعه در گــرو ارتقای
فرهنگ جامعه و توســعه اجتماعی جامعه است .کیفیت
زندگی و اســایش اصلی در زیر ســایه نوع و سبک زندگی
است .اینجاست که فرهنگ و هنر نقش کلیدی و پیشتاز
را دارد .بنده به عنوان یک خدمتگزار ســعی کردم در این
بخش در کنار همه وظایفی که در حوزه توسعه زیرساختی
شهر ،خدمات شهری ،حمل و نقل ،هوشمند سازی شهر و
با افتخار در بخش تمیزی و نظافت و فضای سبز شهر که
از نیازهای اولیه هر مجموعه شهری است انجام می دهم،
انجام وظیفه کنم .البته اقرار می کنم که نتوانســتم انطور
که زیبنده مردم این شهر است انجام وظیفه کنم و از همه
شهروندان عزیز به خاطر کوتاهی در این مقوله عذرخواهی
می کنم ،بضاعت من بیش از این نبود ».شــهردار تهران
رابطه خود بــا هنرمندان را این گونه تشــریح کرد« :هرگز
در طول مدت مسئولیتم از نقش هنرمندان ،پیشکسوتان
و کســانی که پیشــتاز فرهنگ و هنر این کشــور هستند،
لحظه ای غفلت نکردم چون در وجودم این باور را داشتم
که همه پیشرفت ما در گرو پیشرفت این بخش است ،زیرا
شناســنامه و هویت هر جامعه ای در گرو فرهنگ و هنر ان
جامعه است .ســعی کردم در کنار تمام کارهای عمرانی،
در توسعه زیرســاختی برای ابزارهایی که هنرمندان برای
ارتقای فرهنگ و هنر نیاز دارند ،کار کنم .البته هرگز نگاه
ابزاری و نقش ابزاری برای تئاتر و هنر نداشته و ندارم ولی
اطمینان دارم هنر برای پیشــرفت نیازمند ابزارهایی نظیر
همین پردیس تئاتر تهران اســت .امروز نقش حوزه های
توســعه کاربردی در زمینه های فرهنگ و هنر در شهرمان
اگر بیشتر از زیرساخت های بزرگراهی ،تاسیسات ،تونل و
پل و مترو نباشد ،حتما کمتر نیست .بعضی اوقات انسان
بعضی نوشــته ها و گفته ها را از کسانی می بیند که بیش از
۳۰ســال در عرصه فرهنگ و هنر فعالیت داشــتند و شاید
اثری که باید از حضــور در این حوزه هــا از انها می دیدیم
ندیدیم و گله هم نداریم ،ولی وقتی لب می گشایند و دست
به قلم می برند ،در دســت به قلم شــدن انصاف را رعایت
نمی کنند و دل انسان می شکند .خستگی به تن می ماند.
امشب صادقانه می گویم ،همین چند دقیقه ای که جوانان
عزیز را در بخشی از تئاتر روی صحنه دیدم ،با تمام وجودم
به این حرف ایمــان اوردم که اثری که هنــر و مخصوصا
تئاتر به عنوان پایه و مادر هنرهای نمایشی ،برای ارتقای
کیفیت زندگی در ابعاد مــادی و معنوی می گذارد ،از ده ها
کتاب بیشــتر اســت .امشــب ما را از همه خســتگی ها و
دلشکستگی ها از ان نوشته ها جدا کرد».
شــهردار تهران در پایان ســخنان خود با اشــاره به
خاطره ای از زنده یاد حمید سمندریان و هما روستا توضیح
داد« :در ماه هــای اخــر عمر اقای ســمندریان بــا هم در
تماشاخانه ایرانشهر قدم می زدیم که ایشان نکته ای را به
من گفت مبنی بر اینکه زنده بودن و پویا بودن یک شهر به
زنده بودن و پویا بودن تئاتر ان شــهر است .خاطرم هست
۲یا ۳ســال بعد مرحوم هما روســتا نیز در مراســمی برای
یادبود استاد ســمندریان خواهش داشت تا اکادمی اقای
ســمندریان را حفظ و توســعه دهیم تــا در ان مجموعه به
روی جوانان باز باشد .برای پیوند عمیق بین فلسفه دین و
فلسفه هنر و همچنین ارتقای جوانان در عرصه فرهنگ و
هنر تالش می کنم .تالش می کنیم به جوانان امید دهیم و
فرهنگ و هنر این مملکت را پیش ببریم».
مرگ و ابریشم
در فصل دوم ان به نام «مرگ و ابریشــم» سعی در تکامل
ت ،البته در فصل نخست شاید به
موضوع این نمایش داش
دلیل شتابزدگی و فرصت کم نتوانستیم ان چنان که باید و
م «غبار» در هر دو فصل به
شاید به ان قوام و پختگی بدهی
ویژه فصل دوم به معاصرسازی موضوعات دینی و ارزشی
توجه ویژه ای نشان داده است و بر این اصل معتقد و معترف
هستیم که در پرداختن به موضوعات دینی و ارزشی دیگر
روایت تاریخی محض نمی تواند کارساز باشد .داستان این
نمایش در مورد سرزمینی به نام غدیران است که همچون
نمایش هایی که به موضوعاتی که مورد عالقه مردم هستند
می پردازند و موجب می شوند مردم مشتاقانه در سالن های
نمایشی حضور به هم رسانند .تئاتر پدیده هنری زنده است
و تفاوت ان با سایر هنرها ،اجرای زنده ان است که بر این
اساس اگر به ا یین ها و موضوعات باوری و اعتقادی مردم
توجه نشــان دهد ،می تواند تاثیر عمیق تر و شــگرفی در
فرهنگسازی جامعه داشته باشــد و بنابراین در زمینه تولید
چنین اثاری که تجربه هم نشــان داده با اقبال عمومی نیز
مواجه می شــوند ،بایــد ســرمایه گذاری و حمایت موثری
صورت گیرد».
میرطاهر مظلومی ،دیگــر بازیگر فصل دوم نمایش
«غبار» بازی در نمایش های ایینی را از متون غربی سخت تر
می داند « :تولید نمایشی در شکل و شمایل نمایش «غبار»
از بسیاری از متون نمایشی غربی نیز سخت تر است ،چرا که
فصل نخست این نمایش که در ان شخصیت اصلی نمایش
درگیر دو راهی ها و انتخابات و شاید هم انحرافات و لغزش
می شــد ،در نهایت با تمســک و توســل به همان عقاید و
باورهای دینی خود را از کج راهه ها به مسیر درست و صواب
رهنمون می سازد».
اردالن شجاع کاوه یکی از بازیگران این نمایش هم
دلیل حضور ش را این گونه تشــریح کرد « :تفاوت تئاتر با
ســینما در زنده بودن اجرای ان است .یکی از ویژگی های
مهم ایــن نوع تئاتــر در اهمیت دادن به مخاطب اســت.
به طوری که نمایشــی برای مخاطبانی کــه عالقه به این
نوع نمایش ها دارند که تعدادشــان هم کم نیست به اجرا
در بیاوریم و به عقاید مخاطبان خود احترام بگذاریم .اعتقاد
دارم چنین اثار نمایشــی که به موضوعات دینی و ارزشــی
می پردازد ،الزمه جــو کنونی جامعه فرهنگی ما هســتند.
این اثر نمایشی به تدریج و طی فرایندی کامال تخصصی
متحول و جزء به جزء به ان افزوده شده .نمایش «غبار» و در
حقیقت فصل دوم ان با نام «مرگ و ابریشم» بر یک بستر
تاریخی در حال روایت است و بنابراین واجد الیه های عمیق
دراماتیک بوده که ذهن مخاطب را به منظور گره گشــایی
منتج به نتیجه در پایان نمایــش درگیر خواهد کرد .در این
نمایش نقش فرد یا بهتر بگویم جسمی شــبیه مغز انسان
را دارم که البته با دو پای کوچــک در صحنه قرار می گیرد
و نام او «شیدا مرام» است .عقیده من این است که برای
کار در این گونه نمایش ها بایــد از طرف صاحب اثر واقعی
دعوت شویم و این توفیقی اســت که شامل حال من شده
است؛ از این جهت خداوند را شاکرم .متن نمایش به صورت
دقیق و جذاب است و برنامه ریزی خوبی صورت گرفته که
امیدواریم مورد استقبال عالقه مندان قرار گیرد».
فصل دوم نمایش ایینی غبار روی صحنه
فصــل دوم از نمایــش ایینی «غبار» به نویســندگی
انوش معظمی و کارگردانی محمد رضا مداحیان با حمایت
سازمان فرهنگی و هنری بشــارت از ۱۹بهمن ماه در تاالر
وحدت روی صحنه می رود .اردالن شجاع کاوه ،میرطاهر
مظلومی ،شــهرام عبدلــی ،خسروشــهراز ،جوادزیتونی ،
محســن افشــار ،شــاپور کلهر ،علی طهماســبی ،یحیی
ایراندوست و انوش معظمی بازیگران این نمایش هستند
و غالمرضا اقاســی در این نمایش نیز شعر خوانی می کند.
امیر حسین مدرس اوازه خوان ا یینی کشورمان هم به جمع
هنرمندان غبار پیوســته و به اجــرای اواز مذهبی در رثای
حضرت زهرا (س) برای تئاتر غبار می پردازد.
داستان «غبار» در سرزمین «غدیران » می گذرد که
حوادثش شباهت بســیاری به رخدادهایی دارد که انسان
معاصر با ان مواجه اســت .این اثر ،داستان افرادی است
که گرفتار و اسیر منیت ها شده اند و خود را مدافع خوبی های
جهان می دانند .حــال انکه خود در مقاطــع مهم تاریخ به
عکس انچه می پندارند ،عمل می کنند.
الزم به یاداوری است فصل اول نمایش «غبار» سال
ت روی صحنه رفت که با استقبال کم نظیر
۹۳در تاالر وحد
مخاطبان همراه بود و یکی از پر مخاطب ترین نمایش های
ان ســال نام گرفت .فصــل دوم نمایش ا یینــی و مذهبی
«غبار» دارای داســتانی مســتقل و مجزا نسبت به فصل
نخست ان است .این اثر داستان فردی از سرزمین غدیران
(دیاری خیالی) را روایت می کند که به پست وزارت رسیده و
از رهگذر زمان و بر اثر فشارهایی که انها را متحمل می شود،
گاه دچار لغزش می شود و در انتخاب خود انحرافاتی دار د اما
ان چیزی که در نهایت او را نجات می دهد توسل و تمسک
به اعتقادات و باورهای مذهبی اوست.
محمدرضا مداحیان ،کارگردان نمایش با اشــاره به
تجربه خوب بخش نخســت نمایش «غبار» در سال ،93
گفت « :در روایت ایــن نمایش به جهت تقــارن ان با ایام
شــهادت حضرت فاطمه زهرا(س) مرورهایــی به مقاطع
حســاس تاریخی صدر اسالم خواهیم داشــت که البته از
منظری متفاوت به ان پرداخته اســت امــا بالفاصله روند
نمایش به روال معمــول خود درامده و داســتان ان پیش
می رود .بعد از اجرای نمایش «غبار» در ایام فاطمیه در دو
سال پیش ،ضرورت خلق تئاتری با این موضوع و مضمون
در میان اثار ارائه شده در فضای نمایش کشور حس می شد؛
از این جهت ســازمان فرهنگی هنری «بشــارت» تصمیم
گرفت این روند را که با استقبال خوبی مواجه شده بود ،ادامه
بدهد .انوش معظمی ،نویسنده هر دو فصل نمایش «غبار»
پیشخوان جهانی
استراتژیست
ترامپ روی
جلد تایم
جلد تند
اشپیگل علیه
ترامپ
یک شورشی
در کاخ سفید
تیتر اصلی
اکونومیست
مثلث | شماره 346
دیدار
81
بازار
قائم مقام بانک انصار در مراسم تجلیل از خبرنگاران:
بانک انصار رتبه اول
شفافیت اطالعات در شرکت های
بورسی و سالمت اداری کشور را
داراست
بــه میمنــت ســالگرد ایــام پیــروزی شــکوهمند
انقالب اســامی و به منظــور تجلیل از اصحاب رســانه،
بانک انصار اقدام بــه برگزاری مراســم ضیافت تجلیل از
خبرنگاران کرده و در ان ،اقای فروتن قائم مقام مدیرعامل
این بانک ،ضمن بزرگداشــت مقام شــامخ خبرنگاران در
راستای انجام رسالت بزرگ تنویر افکارعمومی ،بانک انصار
را در حوزه های شــفافیت اطالعات در میان شرکت های
بورسی و ســامت اداری در میان ســازمان های دولتی و
خصوصی حائز رتبه اول دانست .به گزارش اداره کل روابط
عمومی و تبلیغات ،قائم مقام مدیرعامل این بانک همچنین
گفت :بانک انصار در حوزه قرض الحسنه در بین بانک های
کشورهای اسالمی ،مقام نخست را به خود اختصاص داده
اســت ».قائم مقام مدیرعامل بانک در ادامه ضمن اشاره
به جایگاه مطلوب بانک در حوزه معوقات و تســهیالت در
شبکه بانکی ،رتبه اول شفافیت اطالعات در بین بانک های
کشور را یک مزیت حرفه ای دانســت که بانک انصار ان را
در میان صدها شرکت بورسی به دســت اورده است .اقای
فروتن درباره رویکرد ارزشی بانک انصار تصریح کرد« :نگاه
بانک انصار به مســائل پولی و بانکی از باورها و ریشه های
ارزشی ان ناشی می شود و مســئولیت اجتماعی مقوله ای
بسیارحائز اهمیت است که موجب شده تا این بانک منافع
عمومی را به اتکای پایبندی به قوانین و مقررات در راستای
توســعه نظام پولی و بانکی ،بر منافع کوتــاه مدت ترجیح
دهد ».وی گفت« :بانک انصار به اقتصادمقاومتی اهتمام
ویژه ای دارد و با هماهنگی سایر بانک های کشور به دنبال
پیاده سازی مدلی است تا بانک ها را در راستای نقش افرینی
در اقتصادمقاومتی راهبری نماید».
قائم مقام بانک انصار در پایان بار دیگر از خبرنگاران
مدعو به خاطر حضور موثرشــان در شبکه ارتباطی بانک با
مشتریان و ذینفعان و انعکاس فعالیت ها و موفقیت های ان
تقدیر کرده و همکاری رسانه ها با روابط عمومی ها را موجب
رشد اگاهی های عمومی مردم و مسئوالن در راستای تعالی
مادی و معنوی جامعه دانست.
تامینسرمایه
واحدهایتولید
در اولویت
بازار
82
مثلث | شماره 346
تجدیدبیعتمدیرعاملومدیران
موسسه اعتباری ثامن با ارمان های امام راحل
در پنجمیــن روز از بزرگداشــت ایام اللــه دهه فجر،
مدیرعامل موسسه اعتباری ثامن به اتفاق جمعی از مدیران
این موسســه با حضور در مرقــد امام راحل بــا ارمان های
بنیانگــذار کبیر جمهوری اســامی ایــران تجدید میثاق
کردند.
به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری ثامن،
محمدابراهیــم محمد پورزرنــدی مدیرعامــل و مدیران
ستادی موسسه اعتباری ثامن ضمن حضور در مرقد مطهر
امام خمینی(ره) با نثار تاج گل و قرائت فاتحه ضمن ادای
احترام به مقام شــامخ بنیانگذار جمهوری اسالمی ایران،
بار دیگر با ارمان های معمار کبیر انقالب اســامی ایران
تجدید بیعت کردند .مدیرعامل و کارکنان موسسه در ادامه
این مراســم با حضور در گلزار شــهدای انقالب اسالمی
و شهدای هشت ســال جنگ تحمیلی و شــهدای 72تن
انقالب با غبار روبی و عطر افشــانی مزار انان یاد و خاطره
رشادت ها و دالورمردی های ان قهرمانان همیشه تاریخ را
گرامی داشتند .شرکت کنندگان در این مراسم ،با نثار تاج
گل و قرائت فاتحه و ادای احترام به مقام شامخ معمار کبیر
انقالب اســامی با ارمان های واالی امام راحل ،شهدا و
رهبر فرزانه انقالب تجدید میثاق کردند.
مدیرعامل موسســه اعتبــاری ثامن در این مراســم
ضمن گرامیداشت سی و هشتمین سالگرد پیروزی انقالب
اسالمی و ایام الله فجر به بیان اهمیت نقش مردم در پیروزی
انقالب پرداخت و اظهار داشت« :پیروزی ملتی بی سالح
بر رژیمی که اتکای ان به قدرتمند ترین دولت های جهان
غیر قابل انکار بود تاریخی را رقــم زد که هیچ گاه فراموش
نخواهد شد».
محمدابراهیــم پورزرندی گفت« :پیــروزی انقالب
اسالمی در ایران یکی از رخدادهای بی نظیر تاریخ معاصر
اســت ،چرا که ملت ایران بــا وحدت و همدلــی بی نظیر و
به رهبری امام خمینــی(ره) با انقالب اســامی حکومت
شاهنشاهی را در این کشور ریشه کن و دست استکبارگران
را از منافع ملت کوتاه کرد».
وی اضافه کــرد« :بنیانگذار کبیر انقالب اســامی
با راهبری انقالب اســامی شتاب و پیشــرفت همه جانبه
برمبنای الگــوی حکومتداری دینی را برای ملت ســرافراز
ایران به ارمغان اوردند و کشور ایران به برکت وجود ایشان
به استقالل کامل رسید».
معاون اعتباری حقوقی سرپرســتی شــعب 2تهران
موسسه اعتباری ثامن گفت« :مطالبات معوق سبب خروج
موقت یا دائمی منابع بانکی از چرخه عملیاتی شده و بانک ها
را با مشکالت فراوانی مواجه می سازد».
مجیــد قزوینی اظهــار داشــت« :نظــارت دقیق بر
مصارف ،توجه دقیق به صورت های مالی مشتریان،حصول
اطمینان از برگشت به موقع سرمایه و توجه به تناسب درامد
مشتری با مبلغ تسهیالت راهگشای برون رفت از معضالت
افزایش معوقات است».
وی با تاکید بر تعیین تکلیف پرونده های معوق افزود:
«تشکیل کمیته وصول مطالبات ،مشارکت تمامی کارکنان،
تقسیم کار ،بررسی بازخوردها و دعوت از مشتریان بدهکار
برای تعیین تکلیف بدهی توصیه می شود».
معاون اجرایی سرپرســتی شــعب 2تهران نیز عدم
مدیریت داخلی گیرندگان تسهیالت،شــرایط اقتصادی و
تورم ،تاثیر بحران بازارهای مالــی و ضعف موجود قوانین
را از جمله دالیلی دانســت کــه در ایجــاد مطالبات معوق
تاثیرگذار هستند.
ســعید طهماســبی ادامه داد« :باید تامین ســرمایه
در گردش واحدهــای تولیــدی اولویت اصلــی پرداخت
تسهیالت باشد».
وی با اســتناد به امارهای رســمی گفت« :مطالبات
غیر جــاری بانک هــا و موسســات اعتبــاری غیر بانکی در
سال های اخیر روند افزایشی داشته ،به همین منظور باید
تالش مضاعف در ثامن ایجاد شــود تا از بروز این مشکل
ممانعت به عمل اید.
بازار
مراسم ششمین سال
تاسیسموسسه
اعتباری کوثر برگزار شد
مراسم ششمین ســالگرد تاســیس موسســه اعتباری کوثر با حضور دکتر عیسی رضایی
مدیرعامل موسسه ،معاونان ،مدیران و کارکنان حوزه مرکزی اغاز شد.
به گــزارش روابط عمومی موسســه اعتباری کوثر ،دکتر عیســی رضایــی ضمن تبریک
ایام الله دهه مبارک فجر گفت« :اکنون که در مقطع خاصی از تاریخ تحوالت جهان و همچنین
درموقعیت حســاس و سرنوشت سازی از دوران انقالب اســامی قرار گرفته ایم ،مسئولیت ما
ایجاب می کند تا واقعیت ها ،ریشــه ها و اثار گوناگون انقالب را در ابعاد سیاسی ،اقتصادی و
فرهنگی بشناسیم .باید مبانی شکل گیری انقالب اسالمی برای جوانان تبیین شود».
مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر افزود ۱۷« :بهمن ماه سالروز عملیات والفجر مقدماتی
است که یاد و خاطره شهدای این عملیات را که با خون خود در شکوفایی و به سرانجام رسیدن
اهداف انقالب شکوهمند اسالمی نقش موثری داشتند ،گرامی می داریم».
وی با اشاره به نحوه شکل گیری موسسه اعتباری کوثر تصریح کرد« :با وجود مشکالت
خوشبختانه کوثر مسیر تعالی را به خوبی طی کرده و ادامه خواهد داشت و همچنان اعتقاد داریم
با این روند حرکتی و به برکت نام مقدس کوثر اینده از ان ماست ».مدیرعامل موسسه اعتباری
کوثر تاکید کرد« :مسیری که موسسه اعتباری کوثر در شش سال با تالش فراوان به خوبی طی
کرد و در این راه موفقیت های چشمگیری به دست اورد مرهون زحمات سه هزار کارمند پرتالش
و سختکوش کوثر است ».نایب رئیس هیات مدیره موسســه اعتباری کوثر اظهار داشت« :با
جدیت و همت مضاعف در جهت رسیدن به اهداف و استراتژی های پیش بینی شده باید تالش
کنیم و موفقیت کوثر را موفقیت خود بدانیم».
دکتر رضایی در تبیین شــرایط کنونی و اینده اقتصاد کشور اظهار داشت« :همانگونه که
شاهد هســتیم وضعیت نقدینگی نظام بانکی و اقتصادی کشــور با وجود بهبود نسبی توفیقی
نداشته است و با ادامه این روند پیش بینی می شود در ماه های پایانی سال 95و سال 96نظام
بانکی با شرایط سختی مواجه خواهد بود».
شرایط سخت نظام
بانکی در سال اینده
نیز ادامه دارد
مثلث | شماره 346
بازار
پنجمین جشــنواره تکریم کارکنان مدیریت شــعب
اســتان تهران (میثاق فجر کوثر) همزمان با ایام الله دهه
مبارک فجر بــا حضور دکتــر رضایی مدیرعامل موسســه
اعتباری کوثر ،معاونان و مدیران حــوزه مرکزی و کارکنان
مدیریت شــعب اســتان تهــران در مرکــز همایش های
بین المللی دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛
نایب رئیــس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر ضمن
تشــریح وضعیت تعامالت سیاســی -اقتصادی داخلی و
خارجی گفت« :اگر شرایط نقدینگی و اقتصادی به همین
صورت ادامه پیدا کند ،قطعا تا پایان سال جاری و همچنین
طی ســال اینده در نظام بانکی شرایط ســختی را پیش رو
خواهیم داشت».
دکتر رضایی مدیرعامل موسسه در پنجمین جشنواره
تکریم کارکنــان مدیریت شــعب اســتان تهــران ضمن
گرامیداشت ایام پیروزی شکوهمند انقالب اسالمی ایران
و تبریک والدت حضرت زینب کبری(س) اظهار داشت:
اگر ایثار و از خودگذشتگی شــهدا ،جانبازان و ایثارگران و
همچنین رهبری داهیانه امام امت نبــود ،قطعا اکنون در
چنین شــرایطی حضور نداشــتیم ،کما اینکه شرایط فعلی
کشورهای همسایه را مالحظه می کنیم.
مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر با ابراز تاســف از
درگذشــت ناگهانی حضرت ایت الله هاشــمی رفسنجانی
یار صدیق و دیرین امام و رهبری؛ یاد شهدای اتش نشان
حادثه پالســکو را که با ایثار جان خود ،از بحران و تلفات
بیشتری جلوگیری کردند نیز گرامی داشت.
دکتر رضایی با بیان اینکه شرایط سخت؛ کار سخت
و طاقت فرســا می طلبد ،افزود« :باتوجه به وجود شــرایط
ســخت رقابتی در نظام بانکی کشــور تک تــک کارکنان
شــعب می توانند به میزان خود در پیشبرد اهداف موسسه
نقش افرین باشند».
دکتر رضایی با اشــاره به ششمین ســالگرد تاسیس
موسسه اعتباری کوثر بیان کرد« :در دوران فعالیت کوثر
به کارگیری نیروهای جوان و تحصلیکرده با هدف پیشــرو
بودن موسسه انجام پذیرفته است».
وی تاکید کرد« :با برنامه ریزی و انجام بازاریابی های
مدون و هدفمند می بایســت در جهت جــذب منابع ارزان
قیمت و همچنین کاهش بهای تمام شده پول در موسسه
حرکت کنیم».
وی خاطرنشــان کــرد« :توســعه دســتگاه های
کارتخوان ،خودپردازهای مشــارکتی و همچنین تاکید بر
اســتفاده از خدمات اینترنت بانک ،موبایل بانک و ترویج
فرهنگ استفاده از این خدمات می بایست بیش از پیش در
دستورکار شعب قرار گیرد».
مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر با اشاره به قرارداد
پنج ســاله اقتصادی منعقد شــده با سه باشــگاه پرطرفدار
استقالل ،پرســپولیس و تراکتورســازی تبریز و همچنین
تاکید بر ترویج اســتفاده از کوثر کارت ها در بین هواداران
و عموم جامعه اظهار داشت« :هواداران محترم می توانند
بدون پرداخت هزینه ای و تنها با افتتاح حســاب هواداری
و انجام تراکنش هــای مالی خــود عالوه بــر حمایت تیم
محبوبشــان به روند صعودی باشــگاه ها بــرای قهرمانی
کمک کنند».
نایب رئیس هیات مدیره موسســه اعتبــاری کوثر در
ادامه از امادگی کامل کوثر جهت تبدیل شــدن به بانک را
خبر داد و تصریح کرد« :امیدواریم این موضوع با موافقت
بانک مرکزی به زودی محقق شود».
83
بازار
مدیرعامل شرکت نفت ایرانول در
جلسه پرسش و پاسخ با کارگران:
پایانهصادراتی
ایرانول در بندر
امام خمینی(ره)به
زودی افتتاح می شود
مدیرعامل شــرکت نفــت ایرانــول از افتتــاح پایانه
صادراتی ایرانــول که بــه زودی در بندر امــام خمینی (ره)
صورت می گیرد ،خبر داد.
به گــزارش روابــط عمومــی و تبلیغات شــرکت نفت
ایرانول ،مهندس عیسی اسحاقی با بیان این خبر در جلسه
پرســش و پاســخ با کارکنان که همزمان با اغاز دهه مبارک
فجر برگزار شد ،ضمن گرامیداشت سی و هشتمین سالگرد
پیروزی انقالب اسالمی گفت :در حال حاضر ساخت پایانه
صادراتــی ایرانول در ماهشــهر روند خوبــی را طی می کند
و ان شــاءالله ظرف ماه های اینــده مخــازن 25هزار تنی
ایرانول در ماهشهر افتتاح شد که با بهره برداری از این پایانه
صادراتی ،بازار صادرات محصوالت را در راستای کسب سود
بیشتر بهتر می توان مدیریت کرد.
مهندساسحاقیکهدرجمعکارکنانصحبتمی کرد،
از تولید روغن دریایی در اینده ای نزدیک با همکاری یک برند
خارجی در ایران نیز خبر داد و گفت« :در این زمینه رایزنی ها
برای تولیــد روغن دریایی بــا یک برند خارجی و مشــارکت
شرکت های داخلی در ابادان انجام شده است و در این راستا
توافق های اولیه انجام و به دنبال اجرایــی کردن توافق و
تولید روغن دریایی برای نخستین بار در کشور توسط یک
شرکت معتبر تولید روغن دریایی خارجی در ایران هستیم».
وی تصریح کرد« :همچنین پیشــنهاد یک شــرکت
خارجی را برای جذب سرمایه گذاری و تولید روغن های گروه
2و 3در ابادان دریافت و موضــوع در هیات مدیره مطرح و
موافقت هیات مدیــره را برای جذب ســرمایه گذاری برای
پاالیشگاه ابادان دریافت کرده ایم».
مهندس اســحاقی در ادامه بــه برخــی از پروژه ها و
برنامه های انجام شده در شرکت طی سال گذشته اشاره کرد
و گفت« :از مهمترین پروژه هایــی که در این مدت صورت
گرفته می توان به تعمیرات اساســی (اورهال) واحدهای
پی دی ای تار و هایدروفینیشــینگ پس از 18سال و واحد
فورفورال پس از 9ســال ،توسعه و نوســازی روغن سازی
پاالیشگاه ابادان در بخش بلندینگ بریم پس از 35سال،
حل و فصل و ترخیص چهار عدد فیلترهای مربوط به پروژه
تولید واکس کم روغن پس از سه سال و نصب انها به منظور
کاهش روغن اســلک وکس و افزایش تولیــد روغن پایه،
راه اندازی انبارهای جواداالئمه (ع) ،ثامن االئمه 2 ،1و 3و
کاهش هزینه های جاری و تعیین تکلیف و تحویل کارخانه
حشره کش پرکنی پس از 10سال اشاره کرد».
وی اضافه کرد« :به طور کلی در طول دو سال گذشته
بیش از 20پروژه در پاالیشــگاه ابادان اجرا شــده است که
به طور مثال می توان به بازسازی ساختمان اتاق های کنترل
واحد عملیات ،تکمیل ســاختمان واحد ازمایشگاه ،انجام
فاز یک تــا چهار ترمیم خطوط پرکنی محصول ،بازســازی
سقف استراکچر سوله مظروف ســازی ،بازسازی و تجهیز
کانکس HSEو تکمیل و تجهیز ساختمان سوله تعمیرات
و موارد دیگر اشــاره کرد ».مهندس اســحاقی درادامه به
میزان فروش شرکت اشاره کرد و افزود« :در سال گذشته با
فروش 610هزار تن رکورد فروش مقداری را از اول تاسیس
ایرانول تاکنون شکستیم و در 10ماهه اول سالجاری با480
هزار تن فروش توانستیم در راســتای افزایش سهم بازار و
کاهش چشمگیر خام فروشی گام برداریم ».وی خاطرنشان
کرد« :در ســالی که به عنــوان اقتصاد مقاومتــی ،اقدام و
عمل نام گذاری شــد با کاهش 25درصدی خام فروشی ما
توانســتیم در 10ماهه بیش از 100میلیون لیتر محصول
نهایی بفروشیم».
مدیرعامل شرکت نفت ایرانول همچنین گفت« :در
حال تدوین اســتراتژی 1404ایرانول هستیم تا با تصویب
این اســتراتژی در هیات مدیــره با برنامه محــوری کارها را
انجام دهیم ».مهندس اسحاقی در ادامه در مور د ترخیص
و نصب چهار عدد فیلتر از گمرگ نیز گفت« :با رایزنی های
انجام شده توانستیم این فیلترها ر ا ترخیص کنیم که برای
واحد موم زدایی این چهار فیلتر نصب و فاز اول ان در اواخر
سال اینده به بهره برداری می رســد ».وی اضافه کرد« :با
بهره بــرداری از این پــروژه روغن موجود در اســلک وکس
تولیدی به زیر سه درصد کاهش وکیفیت اسلک وکس بهتر
می شود و ساالنه حدود 11میلیون لیتر روغن پایه به روغن
پایه ایرانول اضافه می شــود که سود مناســبی هم از ناحیه
فروش اسلک وکس با کیفیت و هم از ناحیه 11میلیون لیتر
روغن پایه نصیب ایرانول می شود».
مدیرعامل شــرکت نفــت ایرانول در مورد نخســتین
روغن پایه گیاهی کشــور که توســط ایرانول تولید شــده
اســت نیز گفت« :این روغن موتور که در اردیبهشــت ماه
امسال در جمع عاملین فروش کشــور رونمایی شد به دلیل
کاهش الودگی هــوا (محیط زیســت) ،و کاهش مصرف
ســوخت توانســت گام مهمی در صرفه جویی و صیانت از
منابع تجدیدناپذیر کشــور بردارد ».وی اضافه کرد« :این
محصول تمامی تائیدیه های مورد نیاز را اخذ کرده و باتوجه
به جدیدالورود بودن به بازار مصرف با استقبال گسترده ای
مواجه شده است .می توان گفت این روغن موتور در تمامی
خودروهای تولید داخلی قابل اســتفاده است ».مهندس
اســحاقی در ادامه با بیان اینکه در ســال جاری فضایی در
حدود 18هزار متر مربع به فضای انبارش مســقف شرکت
نفت ایرانول افزوده شــد ،تصریح کرد« :این امر عالوه بر
کاهش هزینه های جاری شامل اجاره فضای انبار با افزایش
امکان نگهداری محصول نهایی و جلوگیری از خام فروشی
توانستهسود مناسبیرانیزنصیبشرکتنفتایرانولکند».
وی در ادامــه نیــز گفــت« :اســتقالل یوتیلیتــی
پاالیشــگاه های ابادان و تهــران نیز از دیگــر پروژه هایی
اســت که با راه اندازی یوتیلیتی این دو پاالیشگاه عالوه بر
اســتقالل ،هزینه های سربار شــرکت کاهش چشمگیری
خواهد داشــت ».وی در پایان به تمامی سواالت کارگران
پاسخ داد و مورد تشویق و تایید کارگران قرار گرفت.
بازار
84
مثلث | شماره 346
مشارکت برای افزایش کارایی ثامن
معاونسرپرستی مناطقازادتجاریصنعتیموسسهاعتباریثامنگفت«:همیاری
صف و ستاد ضامن موفقیت موسسه در وصول مطالبات می شود ».مهدی خلفی راهکار
ثامن برای پیگیری مطالبات را ایفای نقش تمام کارکنان در بخش های مختلف ســتاد و
صف عنوان کرد .وی با بیان اینکه ثامن توانسته عملکرد بسیار خوبی در بخش اعطای
تســهیالت به مردم ارائه کند ،افزود« :با توجه به نزدیکی اخذ مجــوز از بانک مرکزی،
همکاران باید برنامه های مدون و راهکارهای جدیدی برای افزایش و کارایی بیشتر ارائه
و ان را به بهترین شکل انجام دهند ».کارشــناس حقوقی سرپرستی مناطق ازاد تجاری
صنعتی نیز در این جلســه گفت« :کمیته ای که برای هر سرپرســتی تشکیل می شود با
شناسایی وضعیت صنعت و مسائل اقتصادی کشور نسخه ای ویژه برای وصول مطالبات
معوق ان واحدها تدوین می شــود ».محســن احمدی افزود« :برگــزاری همایش ها و
جلسات ،معرفی شعب کوشــا و موثر در وصول مطالبات ،اطالع رسانی و پررنگ کردن
نتیجه فعالیت شعب و پیاده سازی طرح های انگیزشی برای کارکنان فعال در این بخش
راهکارهای افزایش حس مسئولیت کارکنان در خصوص وصول مطالبات است».